श्रीगणेशोत्तरशतकम्
एवं सृष्टयवनादीन् ब्रह्माण्डानामनेककोटीनाम् ।
कुर्वन् क्रीडावशतो विनायकत्वं विराजसे मुदितः ॥ १॥
भौतिकपरमाणूनां पुजञ्जैर्जातं यथा नरशरीरम् ।
ब्रह्माण्डात्मविराजो वपुर्हि जातं तथैव बहुगोलैः ॥ २॥
चन्द्राद्या उपगोलास्तेषु हि विश्वम्भरादयो गोलाः ।
सूर्यादिमहागोलाः सुमणिद्वीपादयः परमगोलाः ॥ ३॥
सर्वावयवसुपूर्णो मातुर्गर्भ यथा शिशुर्भवति ।
एवं बहुविधगोलैः पूर्णावयवं विराटूस्वरूपं तत् ॥ ४॥
तस्य विराजो देहे कटयूर्ध्वे चैकविंशतिस्वर्गाः ।
षोढा विभागवन्तस्तेषां मध्ये ह्य त्व यं परमगोलः ॥ ५॥
द्वीपश्चिन्तामणिरिति मूलाधारो विराट्शरीरस्य ।
ब्रह्माण्डमध्यदेशे तिष्ठत्वचलः सदा निरालम्बः ॥ ६॥
परमात्मकल्पितेषु स्वपथेषु गोला यथा भ्रमन्त्यन्ये ।
न कदापि तथा भ्राम्यति चिन्तामणिरित्ययं परमगोलः ॥ ७॥
तत्तद्ब्रह्माण्डात्मकविराट्समूहो महाविराड्ब्रह्म ।
तस्य हि सवावयवा निखिलैब्रह्माण्डकोटिभिः पूर्णः ॥ ८॥
अखिलाण्डकोटिसमुदयजगदात्माभून्महाविराट्पुरुषः ।
ब्रह्माण्डकोटिमध्ये मूलप्रकृतिस्वरूपको द्वीपः ॥ ९॥
नाम्ना चिन्तामणिरिति मूलाधारे महाविराड् रूपे ।
सहसिद्धिबुद्धिरस्मिन् सगुणमहावाक्यगणपतिर्भवसि ॥ १०॥
मूलाविद्याप्रतिगतदेवरत्वं हि प्लुतप्रणवरूपी ।
विरिश्चिहरिहररविभिस्तेषां शक्त्यात्मजादिभिर्विनुतः ॥ ११॥
एकार्णपत्तनाभिधमूलस्थानं विभाति तन्मध्ये ।
तत्रापि कल्पवृक्षोद्यानगतोङ्कारमण्टपो भाति ॥ १२॥
सिंहासने हि चिन्तामणिमयसोपानसंयुते तस्मिन् ।
एकाक्षरगणपतिमहमनिशं ध्यायामि सिद्धिबुद्धियुतम् ॥ १३॥
तत्र मयूरेशादिममूर्तिविशेषान् समन्ततोऽभिगतान् ।
तच्छक्तिमूर्तिसहितान् सहपरिवारान् समाश्रये सततम् ॥ १४॥
तत्र प्रथमावरणे युवराडव्यक्तगणपतिं वन्दे ।
गणकं हंसगणपतिं भजेऽहमन्यांस्तदीयपरिवारान् ॥ १५॥
अद्भुतरचनावत्यस्तत्र चतुष्षष्टिविधयः सन्ति ।
तत्तत्स्वथलाधिकारानुरूपगणपाश्च कोटिशः सन्ति ॥ १६॥
नात्रत्यवैभवादीन् शेषोऽपीष्टे यथावदाख्यातुम् ।
अत्यल्पबुद्धिविभवः प्रभुर्भवेयं कथं नु वर्णयितुम् ॥ १७॥
एकापत्तनस्य तु दक्षिणपार्श्वे पुरं वरं भवति ।
नाम्ना षडर्णपत्तनमाज्ञास्थानं स्थलं हि कृत्यानां कार्याणाम् ॥ १८॥
अत्र हि षडर्णरूपी निजशक्तिभ्यां चकास्ति विघ्नेशः ।
तं त्वां नमामि सन्ततं प्रायः प्रागुदितवैभवादियुतम् ॥ १९॥
निचितचतुर्दशभुवनं सप्तमहाद्वीपवसुमतीमध्यम ।
लोकालोकवलयितं ब्रह्माण्डमिदं तथान्यदपि सर्वम् ॥ २०॥
गगने खद्योत इव ह्यण्डः प्रद्योततेऽयमेकैकः ।
अण्वणुमात्रावयवः परिणतजगदाकृतेः किल महाप्रकृते ॥ २१॥
निखिलब्रह्माण्डोपरिभागे स्वानन्दभवनलोकरते ।
अन्वर्थनामधेयो मुद्गलकपिलादियोगिभजनीयः ॥ २२॥
स द्वादशान्तदेशो महाविराजोऽखिलाण्डरूपस्य ।
ऐक्षवसागरमध्ये प्रदीप्यते कोटियोजनं विततः ॥ २३॥
कोटिदिवाकरदीप्तिर्यत्र च पुरुषार्थसम्परिसमाप्तिः ।
यत्र न पुनरावृत्तिर्यश्च महावाक्यगणपतेर्वसतिः ॥ २४॥
तत्र हि मूलस्थानं शतयोजनविस्तृतायतोत्तुङ्गम् ।
ओङ्कारवलयरूपामृतसागरमध्यगं विभाति तव ॥ २५॥
तत्र सहस्रस्तम्भे चिन्तामणिमण्टपे विचित्रतमे ।
एकाक्षरपीठे तव तेजोमयविग्रहं हृदा कलये ॥ २६॥
भवदीयसत्यभागे स्मितवदनां ब्रह्मभावदां दयिताम् ।
ध्यायामि सिद्धिदेवीं पीताम्बरधारिणीं च जगदम्बाम् ॥ २७॥
कल्हारकुसुममालां कस्तूरीतिलकविज्वलत्फालाम् ।
करुणापूर्णकटाक्षां कनकसवर्णा सदृक्षां ञ्च मोक्षलक्ष्मीं ताम् ॥ २८॥
शशिशेखरां त्रिनयनां सुवर्णसरसीरुहे सुखासीनाम् ।
भासुरसर्वविभूषणवृन्दां सर्वाङ्गसुन्दरीं वन्दे ॥ २९॥
ध्यायामि बुद्धिदेवीं ब्रह्मज्ञानप्रदयिनीं दयिताम् ।
भवदीयदक्षभागे घनसारतुषारसन्निभशरीराम् ॥ ३०॥
मन्दस्मितमुखपद्मां मन्दारमुखप्रसूनकृतमालाम् ।
वन्दारुमधुज भजन लोलां वृन्दारकमुख्यमृग्यपदमूलाम् ॥ ३१॥
कस्तूरिकाविशेषकविलसितनिटिलां गणेशकृतलीलाम् ।
सिततामरसासीनां त्रिलोचनां चन्द्रशेखरां रुचिराम् ॥ ३२॥
भवतो भवनं परितः प्रथमावरणे विचित्ररत्नानि ।
क्रीडागानादीनि स्थानानि मनोहराणि सुबहूनि ॥ ३३॥
तत्तत्स्थानानुगुणं गृहीतकमनीयविग्रहविशेषः ।
सिद्धथा बुद्धया च युतो विहरसि मुदितस्तदर्हपरिवारः ॥ ३४॥
कन्दर्पकोटिपरिभूसौन्दर्यझरीतरङ्गिताकाराः ।
क्रीडागानादिगता मङ्गलमूर्तीश्च मन्महे मनसि ॥ ३५॥
भवतः कटाक्षवीक्षां प्रतीक्षमाणाश्च किङ्करप्रवराः ।
आज्ञाकरणप्रवणा अभ्यर्णे सन्ति कोटिकोटिगणाः ॥ ३६॥
भवतो हि वामपूर्वे किञ्चिन्यूने महेन्द्रमणिपीठे ।
आसीनं युवराज सिद्धिसुताऽव्यक्तगणपतिं वन्दे ॥ ३७॥
दूर्वादलवच्च्यामलकोमलमूर्तिं निशाकरापीडम् ।
कन्दर्पसुन्दराङ्गं कौस्तुभचिन्तामणिप्रभादीप्रम् ॥ ३८॥
निजलोकवासिसर्वाभीप्सितविज्ञापनादिवानाम् ।
विज्ञापयति विशेषान् स किल महावाक्यगणपतेः सविधेभवते ॥ ३९॥
भवदीयसन्निधाने तस्मादन्यो न कोऽपि गणवर्गः ।
गन्तुं स्थातुं वापि प्रभवति किमुत प्रभाषणादिविधौ ॥ ४०॥
अपि चाव्यक्तनिवेदितनिजभक्तजनानुकूलकृत्यानि ।
आकर्णनमात्रादपि सद्यः कर्तुं कृतादरो हि भवान् ॥ ४१॥
भवतो हि याम्यपूर्वे स्फाटिकपीठे गुरुं सुखासीनम् ।
अतिसुन्दरं युवानं बुद्धेः सूनुं वि सु लेखनीपाणिम् ॥ ४२॥
चूडाशशिप्रकाशं शुद्धस्फटिकप्रभाप्रतीकाशम् ।
गणकं गणकाधीशं हंसगणेशं नमाम्यमात्ये नमामि सचिवे शम् ॥ ४३॥
लोकं देशं ग्राम ब्रह्माण्डस्थितपरात्मभक्तानाम् ।
पूर्वाचरितान् गणको धर्मादींश्च स्वपुस्तके लिखति ॥ ४४॥
गणकविलेखनमात्रात् सकलान्निजभक्तपुङ्गवाकलितान् ।
प्रणिदापयस्यनल्पान् कामकलापान् सुरादिदुरवापान् ॥ ४५॥
ब्रह्म महत्तत्त्वगतं गणकं प्राहुः समस्तयोगीन्द्राः ।
यो निबबन्ध ग्रन्थान् गणपतिविषयान् महेतिहासादीन् ॥ ४६॥
ध्यायन्ति हंसरूपं परमगुरुं यं सहस्रदलपद्मे ।
आसीनं गणकेशं हृदये किल योगिपुङ्गवाः सततम् ॥ ४७॥
निखिलब्रह्माण्डस्थितभक्त जनानां हिताहितं वक्तुम् ।
वरदादिकोटिगणपा विकटस्यान्ते वहन्ति सचिवत्वम् ॥ ४८॥
अखिलाण्डकोटिनिवसद्भक्तानानन्दभवनमानेतुम् ।
आधिकारपदनियुक्ता आमोदमुखा भवन्ति कोदिगणाः ॥ ४९॥
त्वद्भक्तिमात्रसुलभानीदृशतत्रत्यसर्वपरिवारान् ।
मनसा नुमो नौन्य नवरतं द्वारीभूतान् भवत्समीपाप्तौ ॥ ५०॥
त्रिनयनचन्द्रापीडा ब्रह्मानन्दाम्बुधौ भृशं मग्नाः ।
आनन्दभवनभुवने गणपतिसारूप्यभागिनोऽनन्ताः ॥ ५१॥
बहुकल्पकोटिकालं भवतः सदुपासनात् प्रमोदन्ते ।
शुण्डादण्डविराजत्तुण्डाविगलन्मदाम्बुयुतगण्डाः ॥ ५२॥
सालोक्यमुक्तिभाजोऽसङ्ख्येयाश्चाखिलाण्डभक्तजनाः ।
एवं सामीप्यपदप्राप्त्या सुखभूमभागिनोऽनन्ताः ॥ ५३॥
स्वर्गादिवासिनामपि दुष्टासुरबाधशापबाधादिः ।
प्रारब्धकर्मभोगः कदाचिदपि मातृगर्भवासादिः ॥ ५४॥
आनन्दभवनवासी नैतादृगुपद्रवं कदाचिदपि ।
अनुभवति किं त्वखण्डं ब्रह्मानन्दं न दुःखसम्भिन्नम् ॥ ५५॥
सङ्कल्पमात्रसुलभानाहारविहारकामभोगादीन् ।
परिहृत्य नित्यतृप्ता नित्यानन्दात्मना महात्मानः ॥ ५६॥
ज्ञानयोगादिनिष्ठा जीवन्मुक्ता गता हि ये तत्र ।
ब्रह्मविचारपरास्ते प्रापुरनन्ता विदेहकैवल्यम् ॥ ५७॥
केशाधिकारयुक्ता योगिजना ये तु पूर्वकल्पेषु ।
ब्रह्माच्युतादयस्ते विद्यन्ते तत्र कोटिशः परितः ॥ ५८॥
अवतारमूर्तयस्ते सन्ति समन्तात् सहस्रशस्तत्र ।
तव तत्र तत्रैव मूर्तिमन्तो ह्याम्नायान्ताः स्तुवन्ति महिमानं तव रूपम् ॥ ५९॥
सर्वावरणसमेतास्तत्तत्वच्छक्तिसिद्धिबुद्धधंशाः ।
तत्तदवसरा काल नुगुणाः सन्ति सहस्स्रं हि मूर्तयस्तत्र ॥ ६०॥
इत्यानवमावरणं विचित्ररूपा विभूतिविभवाद्याः ।
कविवाङ्मनसोऽविषयाः सन्ति स्वानन्दभवनलोके ते ॥ ६१॥
एतेभ्यश्च निजेभ्यो लोकानुग्राहिमूर्तिभेदेभ्यः ।
जीवन्मुक्तादिभ्योऽत्रत्यमहद्भयो नमोऽस्तु सर्वेभ्यः ॥ ६२॥
दूरे भवतः पुरतो सिंहासनस्य मूले मूषकराजो विराजते सुतराम् ।
दस्युरिवान्तर्यामी भुङ्क्ते भोगांश्च सर्वजन्तूनाम् ॥ ६३॥
अव्यक्तगणपतिस्तव सेवार्थं प्राप मूषकाकारम् ।
भवदीयवाहनेष्वपि कुरुते सर्वेष्वनुप्रवेशमयम् ॥ ६४॥
यद्यपि हंसो विलिखति चण्डो वा ननभैरवो दाताः ।
भवदालये गणपते सततं सेवाफलं हि भक्तेभ्यः ॥ ६५॥
पूर्वं तव सेवार्थं प्रवेशकालेऽस्य मूषकस्य तथा स्यान्ते ।
न लभेत चेदनुज्ञां सेवा फलमपि सुदुर्लभं तस्य ॥ ६६॥
सेवानभिज्ञमपि मामनीशमन्यादृशोपचारविधौ ।
चण्डादयोऽनुगृह्णन्त्वेते भवदीयभवनपरिवाराः ॥ ६७॥
तव भक्तकोटिमहिमा वक्तुमशक्योऽत्र मुद्गलः प्रवरः ।
यच्छिष्याः कपिलाद्याः सन्ति चतुष्षष्टिकोटिमित्रसिद्धाः ॥ ६८॥
त्वन्नाममात्रजापा समूलकाषं कषन्ति कलुषाणि ।
विषहरणसिद्धमन्त्रो जपमात्रादिव विषं निरव शेषम् ॥ ६९॥
कुङ्कुमकर्पूरागरुमृगमदगोरोचनदियतगन्धम ।
यद्भक्ता दधते तद्वस्तु गजास्यं सदास्तु मम चित्ते ॥ ७०॥
श्वेतार्कमूलमूर्ति जीवद्गजदन्तमूर्तिमपि भवतः ।
शोणशिलामपि मनसा प्रवालरत्नादिमूर्तिमपि महये ॥ ७१॥
दूर्वार्चनमन्त्रजपा व्रतं चतुर्थ्या यदीयचिह्नानि ।
सिन्दूरधारणाद्यपि स गणाध्यक्षः सदास्तु मम शरणम् ॥ ७२॥
दूर्वारहितसपर्या विफला भवतः कृतापि हेरम्ब ।
निजशक्तिदत्तबीजद्वयरूढा यत् शताङ्कुरा देवी ॥ ७३॥
दुःस्वप्ननाशिनी सा स्वार्चकपापापनोदनैकचतुरा परा ।
भक्तजनविघ्नहन्त्री दूर्वायां ते ततो महाप्रीतिः ॥ ७४॥
यद्यपि दूर्वान्नमयी दुर्गाशप्ता तृणात्मना जाता ।
आराध्य सिद्धिबुद्धी श्वेतहरिद्भेदतो द्विधाभूत् सा ॥ ७५॥
दुर्गार्चने तु निन्द्या श्लाध्यतममेवार्चनेऽन्यदेवानाम् ।
भवतोऽतिश्लाध्यतमा युग्मत एकैकविंशतिभ्यां वा ॥ ७६॥
तुलसी नीला देवी वैष्णवमाया गणेशशप्ता सा ।
भवतोऽत एव निन्द्या अर्हा ग्रहदेवतान्यदेवानाम् ॥ ७७॥
श्वेतार्ककुसुमनिकरैर्मन्दारसुमैस्तथा शमीपत्रैः ।
भक्तैरर्चितमात्राद्यथातितृप्तिस्तथा न ते क्वापि ॥ ७८॥
श्वेतार्कमूलमणिभिर्मन्दारशमीमयैश्च मणिनिचयैः ।
प्रथितां किलाक्षमालां धारयितारः प्रसादपात्रं ते ॥ ७९॥
विजयप्रवालनगरो भौममयूरेशनासिकादीनाम् ।
क्षेत्राणां यात्रायामशक्तमपि मां पुनातु विग्नेशः ॥ ८०॥
न मम ज्ञाने निष्ठा योगे वा मन्त्रकर्मनामादौ ।
त्वत्पादाश्रयणान्मामुद्धर संसारतश्च सिद्धिपते ॥ ८१॥
निर्वाणदीक्षयाहं न संस्कृतो नापि योगदीक्षाद्यैः ।
सामान्यदीक्षयापि च पुनीहि बुद्धीश भावनालेशात् ॥ ८२॥
मामकृतसुकृतसञ्चयमनुपासितमुख्यदेवतामूर्तिम् ।
केवलभक्तिबलान्मां कृतार्थयेथाः स्त्वं कृपापयोराशे ॥ ८३॥
इच्छामात्रादणुमपि मेरुं कुरुषेऽनलं च सलिलमिव ।
मरुमपि जलधिं भवतो मदघनिरासे गणेश को भारः ॥ ८४॥
आकस्मिकयसि कामान दुरवापानपि विचित्रयस्यर्थान् ।
सर्वमकिञ्चित्करमप्यपेक्षसे किन्न्वनुग्रहार्हं माम् ॥ ८५॥
यो देशकालवस्तुभिरपरिच्छिन्नोऽपि हृद्गुहावर्ती ।
प्रेरयति सर्वजन्तूननवरतं तं गणेशमर्हामि ॥ ८६॥
कालस्वभावनियतिप्रभृतिममन्यन्त ये जगद्बीजं (ये जगद्बीजमुद् गिरन्ति) ।
अविदन्तस्तव तत्त्वं संसृतिचक्रे भ्रमन्ति मुह्यन्तः ॥ ८७॥
संसृतिधर्मासङ्गी तत्साक्षी त्वं तदानुरूप्येण ।
उच्चावचफलदातुस्तव च न वैषम्यं नापि नैर्गृण्यम् ॥ ८८॥
यमुपासेऽस्मिञ्जन्मनि देवं यावच्छरीरहानमहम् ।
प्रेत्य प्रतिपत्स्येऽहं तमेव भावं च तत्क्रतुन्यायात् ॥ ८९॥
प्रागुत्पत्तेस्त्वमिदं जगच्च सर्वं स्थितेरवस्थायाम ।
प्रलयावस्थायां त्वं ध्यायेयं कं कथं त्वदन्यमहम् ॥ १०॥
कामतरङ्गाभिहतं गभीरसंसारसागरे मग्नम् ।
विषयग्रहगृहीतं भवाब्धिपोतस्त्वमेव तारय माम् ॥ ९१॥
बहु सुख दुःखमोहरूपप्रपञ्चजालाड्कुरप्ररोहार्हम् ।
मूलाविद्याबीजं दग्धुं नान्यद्विना भवज्ज्ञानम् ॥ ९२॥
मायाविलासितमेतत् प्रपञ्चजालं न वस्तुतः किञ्जित् ।
न हि रज्जुशुक्तिकादिव्यतिरेकेणास्ति सर्परजतादिः ॥ ९३॥
तज्ज्ञानं मे सुलभं यज्ञतपोदानसाधनाभावात् ।
त्वद्भक्तिमात्रसाधनमतिदीनं मामनुगृहाण विभो ॥ ९४॥
गन्धर्वनगरकल्पं सर्वं स्वाप्नप्रवृत्तिसदृशञ्च ।
मायामात्रं मन्ये त्वद्व्यतिरिक्तं त्वदेकतानोऽहम् ॥ ९५॥
अग्राह्योऽनिर्देश्योऽचिन्योऽतक्योर्ऽप्रमेयमहिमा त्वं
विक्षिप्तचित्तवृत्तिः प्रभवेयमहं कथं मम द्ध्याने ॥ ९६॥
भूतभवद्भव्येषु त्वद्व्यतिरिक्तः कदापि नासेऽहं नासीय
त्वद्भावापत्तिस्नु भ्रमापगमनात् सदा त्वदात्माहम् ॥ ९७॥
शऋङ्गग्राहिकयेदृश आत्मेत्युक्तौ श्रुतिस्त्वनीशाना ।
चकिता प्रतिपादयति ह्यध्यारोपापवादरीत्या त्वाम् ॥ ९८॥
त्वामेवाहं जाने त्वदन्यभावभ्रमापगमनाय ।
त्वद्भावभावितोऽहं न्यं न भोग्यवर्गञ्च कामये कमपि ॥ ९९॥
लम्बोदर हेरम्ब द्वैमातुर दन्तिवदन विनेश ।
अव्याजदयासिन्धो भक्तपराधीन दीनजनबन्धो ॥ १००॥
भवतानुग्राह्योऽहं संसृतिबन्धादहं प्रमुच्येय ।
नाल्पेन लोभनीयः विषयानन्दं न चाभिनन्देयम् ॥ १०१॥
न स्वर्गस्वानन्दं कार्यस्वानन्दमप्यहं नेहे ।
आनन्दभवनमीयां तद्विन्देयं विदेहकैवल्यम् ॥ १०२॥
यद्यपि शुद्धाद्वैती बाह्यसुपूजनादिनापि शैवोऽहम् ।
परमात्मभावितगणपतिभावः कदापि मापैतु ॥ १०३॥
श्रुत्यादिषु प्रसिद्धा गुणगण गणपति विभवा यथावदाख्याताः ।
कविसमयसहजसिद्धा वाचोयुक्तिः प्रतायते न मया ॥ १०४॥
यद्यपि गणपतिगुणगणवर्णनमेव प्रधानतः प्रकृतम् ।
मतविमतनान्तरीयकनिरूपणश्चानुषङ्गतो ग्रथितम् ॥ १०५॥
अत एव पूर्वमेव प्रतिश्रुतश्लोकशतकतोऽप्यधिका ।
विनेशभिन्नविषयप्रतिपादनतत्पराः कृताः श्लोकाः ॥ १०६॥
इति नीलकण्ठशास्त्री विद्वद्रत्नोपनामवान् विबुधः ।
शङ्करभगवत्पदस्थापितषट्दर्शनी सुसारज्ञः ॥ १०७॥
गामिषु भवत्सु सप्तदशाधिकपञ्चसहस्रेषु कलि युगाब्देषु ।
अकरोद्गणेशशतकं तद्गुणलेशैः स्ववाग्विशुध्यर्थम् ॥ १०८॥
तं क्षाम्यन्तु महान्तो यदि प्रमादप्रयुक्तदोषः स्यात् ।
जीयादियं कृतिर्मे सुचिरं भूयान्मुदे च सिद्धिपतेः ॥ १०९॥
संसारदशायामपि मोक्षदशायां तथैकरूपत्वम् ।
आत्मन उक्तोऽत एव शान्त ब्रह्मप्रवादिभिः साङ्खयैः ॥ ११०॥
मीमांसकास्तु कथयन्त्यात्माहम्प्रत्ययेन वेद्य इति ।
अन्ये त्वन्यं सर्वं न वस्तुतः किन्त्वपक्कसोपानम् ॥ १११॥
विगतद्वैताभासो वेद्यान्तरविषयवृत्तिहीनोऽहम् ।
त्वदूपचित्तवृत्तिः किन्न भवेयं सदा त्वदाकारः ॥ ११२॥
निरतिशयान्दात्मभवत्स्वरूपे महापयोराशौ ।
विषयानन्दो नार्हति बिन्दशततमांशमात्रमपि भवितुम ॥ ११३॥
॥ इति श्रीविद्वद्रत्नोपनामकेन वैयाकरणशिरोमणिना वैदिकषड्दर्शनीसारवेदिना
नीलकण्ठशास्त्रिणा विरचितं गणेशोत्तरशतकं समाप्तम् ।
Proofread by Gopalakrisnan