उच्छिष्टगणपतिपूजापद्धतिः
श्रीगणेशाय नमः ।
अथ श्रीमदुच्छिष्टगणपतिपूजापद्धतिः ।
तत्रादौ पूर्वकृत्यम् ॥
पुरश्चरणात्प्राक्तृतीयादिवसे क्षौरादिकं विधाय ततः
प्रायश्चित्ताङ्गभूतविष्णु पूजां विष्णुतर्पणं विष्णुश्राद्धं होमं
चान्द्रायणादि व्रतं च कुर्यात् ।
व्रताशक्तौ गोदानं द्रव्यदानं च कुर्यात् ।
यदि सर्वकर्माशक्तस्ततः प्रायस्चित्ताङ्गभूतपञ्चगव्यप्राशनं कुर्यात् ।
तत्र मन्त्रः ।
``यत्त्वगस्थिगतं पापं देहे तिष्ठति मामके ।
प्राशनात्पञ्चगव्यस्य दहत्यग्निरिवेन्धनम् ॥ १॥''
इति पठित्वा प्रणवेन पञ्चगव्यं पिबेत् ।
तद्दिने उपवासं कृत्वा अशक्तश्चेत्पयःपानं हविष्यान्ने
नैकभक्तव्रतं कृत्वा ततः पुरश्चरणात्पूर्वदिने
स्वदेहशुद्ध्यर्थं पुरश्चरणाधिकारप्राप्त्यर्थं चायुतगायत्रीजपं
कुर्यात् ॥
तद्यथा ।
देशकालौ सङ्कीर्त्यज्ञाताज्ञातपापक्षयार्थं
करिष्यमाणोच्छिष्टगणेशपुरश्चरणाधिकारार्थममुकमन्त्रेण
सिद्ध्यर्थं च गायत्र्ययुतजपमहं करिष्ये इति सङ्कल्प्य
गायत्र्ययुतं जपेत् ।
ततः गायत्र्या आचार्य्यऋषिं विश्वामित्रं तर्पयामि १
गायत्रीछन्दस्तर्पयामि २ सवितारं देवतां तर्पयामि ३ इति तर्पणं
कृत्वा ततोस्यां रात्रौ देवतोपास्तिं शुभाशुभस्वप्नं विचारयेत् ॥
तद्यथा ।
स्नानादिकं कृत्वा हरिपादाम्बुजं स्मृत्वा कुशासनादिशय्यायां यथासुखं स्थित्वा वृषभध्वजं प्रार्थयेत् ॥
तत्र मन्त्रः ॐ ``भगवन्देवदेवेश शूलभृद्वृषवाहन ।
इष्टानिष्टं समाचश्व मम सुप्तस्य शाश्वत ॥ १॥
ॐ नमोऽजाय त्रिनेत्राय पिङ्गलाय महात्मने ।
वामाय विश्वरूपाय स्वप्नाधिपतये नमः ॥ २॥
स्वप्ने कथय मे तथ्यं सर्वकार्येष्वशेषतः ।
क्रियासिद्धिं विधास्यामि त्वत्प्रसादान्महेश्वर ॥ ३॥''
इति मन्त्रेणाष्टोत्तरशतवारं शिवं प्रार्थ्य निद्रां कुर्यात् ॥
ततः स्वप्नं दृष्टं निशि प्रातर्गुरवे विनिवेदयेत् ।
अथवा स्वयं स्वप्नं विचारयेत् ।
इति पूर्वकृत्यम् ।
ततश्चन्द्रतारादिबलान्विते सुमुहूर्ते विविक्ते देशेजपस्थानं प्रकल्प्य
पुरश्चरणदिवसे ब्राह्मे मुहूर्ते चोत्थाय प्रातःस्मरणं कुर्यात् ॥
गणेशाप्रातःस्मरणम्
अथ गणेशाप्रातःस्मरणम् ।
``ॐ प्रातः स्मरामि गणनाथमनाथबन्धुं सिन्दूरपूर्णपरिशोभितगण्डयुग्मम् ।
उद्दण्डविघ्नपरिखण्डनचण्डदण्डमाखण्डलादिसुरनायकवृन्दवन्ध्यम् ॥ १॥
प्रातर्नमामि चतुराननवन्द्यमानमिच्छानुकूलमखिलं च वरं ददानम् ।
तं तुन्दिलं द्विरसनाधिपयज्ञसूत्रं पुत्रं विलासचतुरं शिव्योः शिवाय ॥ २॥
प्रातर्भजाम्यभयदं खलुभक्तशोकदावानलं गणविभुं वरकुञ्जरास्यम् ।
अज्ञानकाननविनाशनहव्यवाहमुत्साहवर्धनमहं सुतमीश्वरस्य ॥ ३॥''
श्लोकत्रयमिदं पुण्यं सदासाम्राज्यदायकम् ।
प्रातरुत्थाय सततं यः पठेत्प्रयतः पुमान् ॥ ४॥
इति स्मरणं कृत्वा भूमिं प्रार्थयेत् ।
तत्रमन्त्रः ।
``समुद्रमेखले देवि पर्वतस्तनमण्डले ।
विष्णुपत्नि नमस्तुभ्यं पादस्पर्शं क्षमस्व मे ॥ १॥
इति भूमिं सम्प्रार्थ्य श्वासानुसारेण भूमौ पादं दत्त्वा बहिर्व्रजेत् ॥
इति प्रातःकृत्यम् ।
ततोग्रामाद्वाहिर्नैरृत्यकोणे जनवर्जिते उत्तराभिमुखः अनुपानत्को
वस्त्रेण शिरः प्रावृत्य मलमोचनं कृत्वामृत्तिकया जलेन च
यथासङ्ख्यं शौचं कृत्वाहस्तौ पादौ प्रक्षाल्य गण्डूषं कृत्वा
दन्तधावनं च कुर्यात् ॥
तद्यथा ॥
आम्रचम्पकापामार्गद्यन्यतमं द्वादशाङ्गुलं दन्तकाष्ठं गृहीत्वा प्रार्थयेत् ।
तत्र मन्त्रः ।
``आयुर्बलंयशोवर्चः प्रजापशुधनानि च ।
श्रियं प्रज्ञा च मेधां च त्वं नो देहि वनस्पते ॥ १॥''
इति सम्प्रार्थ्य ॐ ह्रीँ तडित्स्वाहा इति मन्त्रेण काष्ठं छित्त्वा ॐ
क्लीँ कामदेवाय सर्वजनप्रियाय नमः इत्यनेन दन्तान् संशोध्य
ऐँ इति बीजेन जिह्वामुल्लिख्य दन्तकाष्ठं क्षालयित्वा नैरृत्ये
शुद्धदेशे निक्षिपेत् ।
मूलेन मखं प्रक्षाल्याचम्य स्नानं कुर्यात् ॥
इति शोचक्रिया ॥
ततः तीर्थस्नानं मङ्गलस्नानं च सर्वदेवोपयोगिपद्धतिमार्गेण
कृत्वा गृहस्नानं कुर्यात् ।
गृहस्नानप्रयोगः
अथ गृहस्नानप्रयोगः ।
तात्कालिकोद्धृतोदकेन उष्णोदकेन वा कृत्वा त नु पर्युषितशीतोदकेन
ताम्रादिबृहत्पात्रे जलं गृहीत्वा तीर्थान्यावाहयेत् ॥
तत्र मन्त्रः ॥
``गङ्गे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति ।
नर्मदे सिन्धु कावेरि जलेऽस्मिन् सन्निधिं कुरु ॥ १॥
ॐ पुष्कराद्यानि तीर्थानि गङ्गाद्याः सरितस्तथा ।
आगच्छन्तु पवित्राणि स्नानकाले सदा मम ॥ २॥
ब्रह्माण्डोदरतीर्थानि करैःस्पृष्ठानि ते र वे ।
तेन सत्येन मे देव तीर्थं देहि दिवाकर ॥ ३॥'' इति तीर्थन्यावाह्य ॥
ऋतं च सत्यमिति मन्त्रेणाभिमन्त्र्य स्नानं कुर्य्यात् ॥
एवं स्नानं कृत्वा शुष्कं शुभ्रं रक्तं वा कार्पासवस्त्रं परिधाय
सूर्यायार्घ्यं दद्यात् ॥
तत्र मन्त्रः ॥
``एहि सूर्य्य सहस्रांशो तेजोराशे जगत्पते ।
अनुकम्पय मां देव गृहाणार्घ्यं नमोऽस्तुते ॥''
इत्यर्घ्यं दत्त्वा स्नानवस्त्रं परिपीड्य आचम्य पञ्चत्रिपुड्रं कृत्वा
रुद्राक्षमालां धारयेत् ॥
ततो जपस्थाने गत्वा नित्यनैमित्तिकं समाप्य
अश्वत्थोदुम्बरप्लक्षानामन्यतमान् वितस्तिमात्रान् दश कीलान् ॥
ॐ नमः सुदर्शनायास्त्राय फट् इति मन्त्रेणाष्टोत्तरशताभिमन्त्रिताम् ॥
``ॐ ये चात्र विघ्नकर्तारो भुवि दिव्यतरिक्षगाः ।
विघ्नभूताश्च ये चान्ये मम मन्त्रस्य सिद्धिषु ॥ १॥
मयैतत्कीलितं क्षेत्रं परित्यज्य विदूरतः ।
अपसर्पन्तु ते सर्वेनिर्विघ्नं सिद्धिरस्तु मे ॥ २॥''
इति मन्त्रद्वयेन दशदिक्षु दश कीलान् निखनेत् ॥
ततस्तेषु ॥
ॐ सुदर्शनायास्त्राय फट् ॥
इति मन्त्रेण प्रत्येकं कीलकान् सम्पूज्य तद्बाह्ये भूतबलिं दद्यात् ॥
तत्र मन्त्रः ॥
``ये रौद्रकर्माणो रौद्रस्थाननिवासिनः ।
मातरोप्युग्ररूपाश्च गणाधिपतयश्च ये ॥ १॥
विघ्नभूताश्च ये चान्ये दिग्विदिक्षु समाश्रिताः ।
ते सर्वे प्रीतमनसः प्रतिगृह्णन्त्विमं बलिम् ॥ २॥
इति मन्त्रद्वयेन दशदिक्षु बाह्ये माषभक्तबलिं दद्यात् ॥
इति भूतेभ्यो बलिं दत्त्वा हस्तौ पादौ प्रक्षाल्याचामेत् ॥
ततः
``ॐ अपवित्रः पवित्रोवा सर्वावस्थां गतोऽपि वा ।
यः स्मरेत्पुण्डरीकाक्षं स बाह्याभ्यन्तरःशुचिः ॥ १॥''
इति मन्त्रेण मण्डपान्तरं प्रोक्ष्य तत्र तावत् आसनभूमौ कूर्मशोधनं कार्यम् ॥
यत्र जपकर्ता एक एव तदा कूर्ममुखे उपविश्य जपं तत्रैव दीपस्थानं च कुर्यात् ॥
यत्र बहवः जापकास्तत्र कूर्ममुखोपरि दीपमेव स्थापयेत् ॥
एवं कूर्मशोधनं विधाय तत्रासनाधो जलादिना त्रिकोणं कृत्वा तत्र ॥
ॐ कूर्माय नमः ॥
ॐ ह्रीँ आधारशक्तिकमलासनाय नमः ॥
ॐ पृथिव्यै नमः ॥
इति गन्धाक्षतपुष्पैः सम्पूज्य तपदुरिकुशासनं तदुपरि मृगाजिनं
तदुपरि कम्बलाद्यासनमास्तीर्य स्थापितानां त्रयाणामासनानामुपरि क्रमेण
ॐ अनन्तासनाय नमः ।
ॐ विमलासनाय नमः ।
ॐ पद्मासनाय नमः ।
इति मन्त्रत्रयेण त्रीन् दर्भान् प्रत्येकं निदध्यात् ॥
एवमासनं संस्थाप्य तत्र प्राङ्मुख उदङ्मुखो वा उपविश्य आसनशोधनं कुर्यात् ॥
तत्र मन्त्रः ॥
पृथ्वीति मन्त्रस्य मेरुपृष्ठ ऋषिः ।
कूर्मो देवता । सुतलञ्छन्दः । आसने विनियोगः ॥
``ॐ पृथ्वि त्वया धृता लोका देवि त्वं विष्णुनाधृता ॥
त्वं च धारय मां देवि पवित्रं कुरु चासनम् ॥''
इति मन्त्रेण आसनं प्रोक्ष्य ॥
ततो मूलमन्त्रेण शिखां बद्धा आचम्य प्राणानायम्य देशकालौ सङ्कीर्त्य
श्रीमदुच्छिष्टगणपतिदेवताप्रीतये अमुकमन्त्रसिद्धये अमुकसङ्ख्याजपं
तत्तद्दशांशहोमतर्पणमार्जनब्राह्मणभोजनरूपपुरश्चरणमहं करिष्ये ॥
इति सङ्कलप्य भूतशुद्धिं प्राणप्रतिष्ठामन्तर्मातृकाबहिर्मातृका-
सृष्टिस्थितिसंहारमातृकान्यासं च सर्वदेवोपयोगिपद्धतिमार्गेण
कृत्वा गणेशकलामातृकान्यासं च कुर्यात् ॥
तथा च तत्र क्रमः ॥
ॐ अस्य विघ्नेशादिकलामातृकान्यासस्य गणक ऋषिः ।
निचृद्गायत्री छन्दः । विनायको देवता । ह्लो बीजानि ।
स्वराः शक्तयः ।
सर्वेष्टसिद्धये न्यासे विनियोगः ॥
ॐ गाँ हृदयाय नमः ।
ॐ गीँ शिरसे स्वाहा ।
ॐ गूँ शिखायै वषट् ।
ॐ गैँ कवचाय हुँ ।
ॐ गौँ नेत्रत्रयाय वौषट् ।
ॐ गः अस्त्राय फट् ।
एवं षडङ्गन्यासं कृत्वा गजाननं ध्यायेत् ॥
अथ ध्यानम् ।
``गुणाङ्कुशवराभीतिपाणिरक्ताब्जहस्तया ।
प्रिययालिङ्गितं रक्तं त्रिनेत्रं गणपं भजे ॥ १॥''
एवं ध्यात्वा न्यासं कुर्य्यात् ॥
तथा च तत्र क्रमः ॥
ॐ अँ विघ्नेशह्रीभ्यां नमः ललाटे । १।
ॐ आँ विघ्नराजश्रीभ्यां नमः मुखवृत्ते । २।
ॐ ईँ विनायकपुष्टिभ्यां नमः दक्षिणनेत्रे । ३।
ॐ ईँ शिवोत्तमशान्तिभ्यां नमः वामनेत्रे । ४।
ॐ उँ विघ्नकृत्स्वस्तिभ्यां नमः दक्षिणकर्णे । ५।
ॐ ऊँ विघ्नहर्तृसरस्वतीभ्यां नमः वामकर्णे । ६।
ॐ ऋँ गणस्वाहाभ्यां नमः दक्षिणनासापुटे । ७।
ॐ ॠँ एकदन्तसुमेधाभ्यां नमः वामनासापुटे । ८।
ॐ ऌँ द्विदन्तकान्तिभ्यां नमः दक्षिणगण्डे । ९।
ॐ ॡँ गजवक्त्रकामिनीभ्यां नमः वामगण्डे । १०।
ॐ एँ निरञ्जनमोहिनीभ्यां नमः ऊर्ध्वोष्ठे । ११।
ॐ ऐँ कपर्दिनटीभ्यां नमः अधरोष्ठे । १२।
ॐ ओँ दीर्घजिह्वपार्वतीभ्यां नमः ऊर्ध्वदन्तपङ्क्तौ । १३।
ॐ औँ शङ्कुकर्णज्वालिनीभ्यां नमः अधोदन्तपङ्क्तौ । १४।
ॐ अँ वषभध्वजनन्दाभ्यां नमः शिरसि । १५।
ॐ अः गणेशसुरेशीभ्यां नमः मुखे । १६।
ॐ कँ गजेन्द्रकामरूपिणीभ्यां नमः दक्षिणबाहुमूले । १७।
ॐ खँ शूर्पकर्णोमाभ्यां नमः दक्षिणकूर्परे । १८।
ॐ गँ त्रिलोचनतेजोवतीभ्यां नमः दक्षिणमणिबन्धे । १९।
ॐ गँ लम्बोदरसत्याभ्यां नमः दक्षाङ्गुलिमूले । २०।
ॐ ङँ महानन्दविघ्नेशीभ्यां नमः दक्षाङ्गुल्यग्रे । २१।
ॐ चँ चतुर्मूर्तिस्वरूपिणीभ्यां नमः वामबाहुमूले । २२।
ॐ छँ सदाशिवकामदाभ्यां नमः वामकूर्परे । २३।
ॐ जँ आमोदमदजिह्वाभ्यां नमः वाममणिबन्धे । २४।
ॐ झँ दुर्मुखभूतिभ्यां नमः वामाङ्गुलिमूले । २५।
ॐ ञँ सुमुखभौतिकाभ्या नमः वामाङ्गुल्याग्रे । २६।
ॐ टँ प्रमोदसिताभ्यां नमः दक्षपादमूले । २७।
ॐ ठँ एकपादरमाभ्यां नमः दक्षिणजानुनि । २८।
ॐ डँ द्विजिह्वमहिषीभ्यां नमः दक्षिणगुल्फे । २९।
ॐ ढँ शूरभञ्जनीभ्यां नमः दक्षिणपादाङ्गुलिमूले । ३०।
ॐ णँ वीरविकरणाभ्यां नमः दक्षिणपादाङ्गुल्यग्रे । ३१।
ॐ तँ षण्मुखभृकुटीभ्यां नमः वामपादमूले । ३२।
ॐ थँ वरदलज्जाभ्यां नमः वामजानुनि । ३३।
ॐ दँ वामदेवदीर्घ घोणाभ्यां नमः वामगुल्फे । ३४।
ॐ घँ वक्रतुण्ड धनुर्धराभ्यां नमः वामपादाङ्गुलिमूले । ३५।
ॐ नँ द्विरदयामिनीभ्यां नमः वामपादाङ्गुल्यग्रे । ३६।
ॐ पँ सेनानीरात्रिभ्यां नमः दक्षिणपार्श्वे । ३७।
ॐ फँ कामान्धग्रामणीभ्यां नमः वामपार्श्वे । ३८।
ॐ बँ मत्तशशिप्रभाभ्यां नमः पृष्ठे । ३९।
ॐ भँ विमत्तलोललोचनाभ्यां नमः नाभौ । ४०।
ॐ मँ मत्तवाहनचञ्चलाभ्यां नमः जठरे । ४१।
ॐ यँ त्वगात्मभ्यां जटिदीप्तिभ्यां हृदि । ४२।
ॐ रँ अमृगात्मभ्यां मुण्डिसुभगाभ्यां नमः दक्षांसे । ४३।
ॐ लँ मांसात्मभ्यां खडिदुर्भगाभ्यां नमः ककुदि । ४४।
ॐ वँ मेदात्मभ्यां नमः वरेण्यशिवाभ्यां नमः वामासे । ४५।
ॐ शँ अस्थ्यात्मभ्यां वृषकेतनभगाभ्यां नमः हृदयादिदक्षहस्तान्तम् । ४६।
ॐ षँ मज्जात्मभ्यां भक्तिप्रियभगिनीभ्यां नमः हृदयादिवामहस्तान्तम् । ४७।
ॐ सँ शुक्रात्मभ्यां गणेशभोगिनीभ्यां नमः हृदयादिदक्षपादान्तम् । ४८।
ॐ हँ प्राणात्मभ्यां मेघनादसुभगाभ्यां नमः हृदयादिवामपादान्तम् । ४९।
ॐ ळँ शक्त्यात्मभ्यां व्याप्तिकालरात्रिभ्यां नमः जठरे । ५०।
ॐ क्षँ परमात्मभ्यां गणेश्वरकालिकाभ्यां नमः मुखे५१॥
इति सर्वगणेशमन्त्राङ्गभूतविघ्नेशादिकलामातृकान्यासः ॥
एवं कलान्यासं कृत्वा प्रयोगोक्तन्यासादिकं कुर्य्यात् ॥
ततः पीठादौ रचिते सर्वतोभद्रमण्डले गणेशमण्डले वा
मण्डूकादिपरतत्त्वान्तपीठदेवताः स्थापयेत् ॥
तथा च ॥
पुष्पाक्षतानादाय स्ववामभागे श्रीगुरुभ्यो नमः । १।
दक्षिणे गणपतये नमः । २।
मध्ये स्वेष्टदेवतायै नमः । ३।
इति नत्वा पीठमध्ये ॐ मँ मण्डूकाय नमः । ४।
ॐ कँ कालाग्निरुद्राय नमः । ५।
ॐ आँ आधारशक्तये नमः । ६।
ॐ कूँ कूर्माय नमः । ७।
ॐ अँ अनन्ताय नमः । ८।
ॐ पृँ पृथिव्यै नमः । ९।
ॐ क्षीँ क्षीरसागराय नमः । १०।
ॐ रँ रत्नद्वीपाय नमः । ११।
ॐ रँ रत्नवेदिकायै नमः । १२।
ॐ कँ कल्पवृक्षायै नमः । १३।
ॐ रँ रत्नवेदिकायै नमः । १४।
ॐ रँ रत्नसिंहासनाय नमः । १५।
इत्युपर्युपरि सम्पूज्य ॥
आग्नेय्यां ॐ धँ धर्म्माय नमः । १६।
नैरृत्यां ॐ ज्ञाँ ज्ञानाय नमः । १७।
वायव्ये ॐ वैँ वैराग्याय नमः । १८।
ऐशान्ये ॐ ऐँ ऐश्वर्याय नमः । १९।
पूर्व ॐ अँ अधर्माय नमः । २०।
दक्षिणे ॐ अँ अज्ञानाय नमः । २१।
पश्चिमे ॐ अँ अवैराग्याय नमः । २२।
उत्तरे ॐ अँ अनैश्वर्याय नमः । २३।
इति पूजयेत् ॥
ततः पुनः पीठमध्ये ॥
ॐ आँ आनन्दकन्दाय नमः । २४।
ॐ सँ संविन्नालाय नमः । २५।
ॐ सँ सर्वतत्त्वकमलासनाय नमः । २६।
ॐ प्रँ प्रकृतिमयपत्रेभ्यो नमः । २७।
ॐ विँ विकारमयकेसरेभ्यो नमः । २८।
ॐ पँ पञ्चाशद्वर्णाढ्यकर्णिकाभ्यो नमः । २९।
ॐ अँ अर्कमण्डलाय द्वादशकलात्मने नमः । ३०।
ॐ सोँ सोममण्डलाय षोडशकलात्मने नमः । ३१।
ॐ वँ वह्निमण्डलाय दशकलात्मने नमः । ३२।
ॐ सँ सत्त्वाय नमः । ३३।
ॐ रँ रजसे नमः । ३४।
ॐ तँ तमसे नमः । ३५।
ॐ आँ आत्मने नमः । ३६।
ॐ पँ परमात्मने नमः । ३७।
ॐ यँ अन्तरात्मने नमः । ३८।
ॐ ह्रीँ ज्ञानात्मने नमः । ३९।
ॐ मँ मायातत्त्वाय नमः । ४०।
ॐ कँ कलातत्त्वाय नमः । ४१।
ॐ विँ विद्यातत्त्वाय नमः । ४२।
ॐ पँ परतत्त्वाय नमः । ४३।
एवं पीठदेवताः सम्पूज्य नवपीठशक्तीः पूजयेत् ॥
तद्यथा ।
पूर्वे ॐ तीव्रायै नमः । १।
आग्नेय्यां ॐ चालिन्यै नमः । २।
दक्षिणे ॐ नन्दायै नमः । ३।
नैरृत्ये ॐ भोगदायै नमः । ४।
पश्चिमे ॐ कामरूपिण्यै नमः । ५।
वायव्ये ॐ उग्रायै नमः । ६।
उत्तरे ॐ तेजोवत्यै नमः । ७।
ऐशान्ये ॐ सत्यायै नमः । ८।
पीठमध्ये ॐ विघ्ननाशिन्यै नमः । ९।
इति पीठशक्तीः सम्पूज्य पात्रासादनं कुर्यात् ॥
अथ पात्रासादनप्रयोगः ॥
तत्र पात्रासादनं सर्वदेवोपयोगिपद्धतिमार्गेण सविस्तरं कृत्वा
अशक्तश्चेत्साधारणं कुर्यात् ॥
तत्र क्रमः ॥
तत्रादौ गन्धाक्षतादिपूजोपकरणानिस्वदक्षिणपार्श्वे संस्थाप्य जलार्थं
बृहत्पात्रं व्यजनं छत्रादर्शचामराणि वामपार्श्वे स्थापयित्वा
कलशस्थापनं कुर्यात् ॥
अथ कलशस्थापनप्रयोगः ॥
स्ववामभागे त्रिकोणमण्डलं कृत्वा जलेन प्रोक्ष्य त्रिकोणान्तर्मायां विलिख्या ॥
ॐ ह्रीँ आधार्शक्तयै नमः ।
इति सम्पूज्य ततो मूलेन नमः ।
इति त्रिपदाधारं प्रक्षाल्य त्रिकोणमध्ये संस्थाप्य तत्रसुदर्शनायास्त्राय
फट् इति मन्त्रेण कलशं प्रक्षाल्य आधारोपरि हस्तद्वयेन संस्थाप्य
रक्तवस्त्रमाल्यादिना भूषयित्वा मूलेन नमः ।
इति जलेनापूर्य ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः वरुण इहागच्छ इहतिष्ठ ॥
इति वरुणमावाह्य स्वेष्टदेवं ध्यात्वा गन्धपुष्पैः सम्पूजयेत् ॥
इति कलशस्थापनम् ॥
अथ शङ्खस्थापनप्रयोगः ॥
स्वदक्षिणे कलशोक्तविध्यानुसारेणाधारं संस्थाप्य ॐ सुदर्शनायास्त्राय फट् ॥
इति शङ्खं प्रक्षाल्य आधारोपरि संस्थाप्य मूलेन नमः इति जलेनापूर्य ॥
प्रणवेन गन्धादिभिः सम्पूज्याभिमन्त्रयेत् ॥
``ॐ शङ्खादौ चन्द्रदैवत्यं कुक्षौ वरुणदेवता ।
पृष्ठे प्रजापतिश्चैवमग्रे गङ्गा सरस्वती ॥ १॥
त्रैलोक्ये तानि तीर्थानि वासुदेवस्य चाज्ञया ।
शङ्खे तिष्ठन्ति विप्रेन्द्र तस्माच्छङ्खं प्रपूजयेत् ॥''
इत्यभिमन्त्र्य प्रार्थयेत् ॥
``ॐ त्वं पुरा सागरोत्पन्नो विष्णुना विधृतः करे ।
निर्मितः सर्वदेवैश्च पाञ्चजन्य नमोऽस्तु ते ॥ २॥
पाञ्चजन्याय विद्महे पावमानाय धीमहि ।
तन्नः शङ्खः प्रचोदयात् ॥'' इति प्रार्थ्य शङ्खमुद्रां प्रदर्शयेत् ।
इति शङ्खस्थापनम् ॥
घण्टास्थापनप्रयोगः
अथ घण्टास्थापनप्रयोगः ।
स्ववामभागे घण्टां संस्थाप्य ।
``आगमार्थं तु देवानां गमनार्थं तु रक्षसाम् ।
घण्टानादं प्रकुर्वीत पश्चाद्धण्टां प्रपूजेत् ॥ १॥
``ॐ भूर्भुवः स्वः गरुडाय नमः आवाहयामि ।
सर्वोपचारार्थं गन्धाक्षतपुष्पाणि समर्पयामि नमस्करोमि ॥
इत्यावाह्य ॥
``ॐ जगद्ध्वनिमन्त्रमातः स्वाहा ॥''
इति मन्त्रेण घण्टास्थितगरुडं घण्टां च सम्पूज्य प्रणम्य गरुडमुद्रां प्रदर्शयेत् ॥
इति घण्टास्थापनम् ॥
ततः शङ्खात्पूर्वादिप्रादक्षिण्येन पाद्यार्घ्याचमनीयमधुपर्कस्नानार्थं
पञ्चपात्राणि अशक्तश्चेत्तर्हि एकमेव पात्रं सन्थाप्य सामान्यविधिना पूजयेत् ॥
एवं पूजापात्राणि सम्पाद्य ॥
प्राणप्रतिष्ठां
प्रयोगोक्ते यन्त्रे मूर्तौ वा अग्न्युत्तारणपूर्वकं प्राणान्प्रतिष्ठापयेत् ॥
अथ प्राणप्रतिष्ठाप्रयोगः ॥
आचम्य देशकालौ सङ्कीर्त्य ममेत्यादिअमुकगणपतिर्देवतानूतनयन्त्रे
(मूर्तौ वा) प्राणप्रतिष्ठां करिष्ये ॥
इति सङ्कल्प्य ॥
अस्य श्रीप्राणप्रतिष्टामन्त्रस्य ब्रह्मविष्णुमहेश्वरा ऋषयः ।
ऋग्यजुःसामानिच्छन्दांसि ।
त्रियामयवपुःप्राणाख्या देवता । आँ बीजम् । ह्रीँ शक्तिः । क्रोँ कीलकम् ।
अस्मिन्नूतनयन्त्रे अस्यां (नूतनमूर्तौ वा) प्राणप्रतिष्ठापने विनियोगः ।
इति जलं क्षिपेत् ॥
करेणाच्छाद्य ।
ॐ आँ ह्रीँ क्रोँ यँ रँ लँ वँ शँ षँ सँ हँ सः सोहँ ।
अस्य श्रीमदुच्छिष्टगणपतेः सपरिवारयन्त्रस्य (मूर्तेर्वा) प्राणा इह प्राणाः ॥ १॥
पुनः ॐ आँ ह्रीँ क्रोँ यँ रँ लँ वँ शँ षँ सँ हँ सः सोहँ ।
अस्य श्रीमदुच्छिष्टगणपतेः सपरिवारयन्त्रस्य (मूर्तेर्वा) जीव इह स्थितः ॥ २॥
ॐ आँ ह्रीँ क्रोँ यँ रँ लँ वँ शँ षँ सँ हँ सः सोहँ ।
अस्य श्रीमदुच्छिष्टगणपतेः सपरिवारयन्त्रस्य (मूर्तेर्वा) सर्वेन्द्रियाणीह स्थिथानि ॥ ३॥
ॐ आँ ह्रीँ क्रोँ यँ रँ लँ वँ शँ षँ सँ हँ सः सोहँ ।
अस्य श्रीमदुच्छिष्टगणपतेः सपरिवारयन्त्रस्य (मूर्तेर्वा)
वाङ्मनस्त्वक्चक्षुः श्रोत्रजिह्वाघ्राणपाणिपादपायूपस्थानि इहैवागत्य
सुखं चिरं तिष्ठन्तु स्वाहा ॥ ४॥
इति प्राणान्प्रतिष्ठाप्य गर्भाधानादिपञ्चदशसंस्कारसिद्धये पञ्चदशप्रणवावृत्तीः कृत्वा ।
अनेन श्रीमदुच्छिष्टगणपतेः सपरिवारयन्त्रस्य (मूर्तेर्वा)
गर्भाधानादिपञ्चदशसंस्कारान्सम्पादयामि इति वदेत् ॥
एवं प्राणप्रतिष्ठाप्रयोगः ॥
तत आवाहनादिपूजां कुर्यात् ।
तद्यथा ॥
अथावाहनम् ।
अक्षतानादाय
``देवेश भक्तिसुलभ परिवारसमन्वित ।
यावत्त्वां पूजयिष्यामि तावद्देव इहावह ॥ १॥
आगच्छ भगवन्देव स्थाने चात्र स्थितोभव ।
यावत्पूजां करिष्यामि तावत्त्वं सन्निधौ भव ॥ २॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतिर्देवतामावाहयामि ।
इत्यावाहनम् ॥ १॥''
``तवेयं महिमामूर्तिस्तस्यां त्वां सर्वग प्रभो ।
भक्तिस्नेहसमाकृष्टदीपवत्स्थापयाम्यहम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतिदेव इह तिष्ठ ।
इति स्थापनम् ॥ २॥
``अनन्या तव देवेश मूर्तिशक्तिरियं प्रभो ।
सान्निध्यं कुरु तस्यां त्वं भक्तानुग्रहतत्पर ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतिदेव इह सन्निधेहि ।
इति सन्निधापनम् ॥ ३॥
``आज्ञया तव देवेश कृपाम्भोधे गुणाम्बुधे ।
आत्मानन्दैकतृप्तं त्वां निरुणध्मि पितर्गुरो ॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतिदेव इह सन्निरुध्य ।
इति सन्निरोधनम् ॥ ४॥
``अज्ञानाद्दुर्मनस्त्वाद्वा वैकल्यात्साधनस्य च ।
यदपूर्णं भवेत्कृत्यं तदप्यभिमुखो भव ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतिदेव इह सम्मुखो भव ।
इति सम्मुखीकरणम् ॥ ५॥
``अभक्तवाङ्मनश्चक्षुः श्रोत्रदूरातिगद्युते ।
स्वतेजःपञ्जरेणाशु वेष्टितो भव सर्वतः ॥ १॥''
मूलं पटित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतिदेव अवगुण्ठिथो भवः ।
इत्यवगुण्ठनम् ॥ ६॥
``यस्य दर्शनमिच्छन्ति देवाः स्वाभीष्टसिद्धये ।
तस्मै ते परमेशाय स्वागतं स्वागतं च ते ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः सुस्वागतं समर्पयामि ।
इति सुस्वागतम् ॥ ७॥
``देवदेव महाराजप्रियेश्वर प्रजापते ।
आसनं दिव्यमीशान दास्येऽहं परमेश्वर ॥ १॥
अपराधो भवत्येव सेवकस्य पदेपदे ।
कोऽपरः सहतां लोके केवलं स्वामिनं विना ॥ २॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः आसनं समर्पयामि ।
इत्यासनम् ॥ ८॥
ततः पार्थयेत् ॥
तत्र मन्त्रः ॥
``स्वागतं देवदेवेश मद्भाग्यात्त्वमिहागतः ।
प्राकृतं त्वं च दृष्वा मां बालवत्परिपालय ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः प्रार्थनां समर्पयामि नमस्करोमि ।
इति प्रार्थना ॥ ९॥
अथ पाद्यादिपूजाप्रयोगः ॥
``यद्भक्तिलेशशसम्पर्कात्परमानन्दसम्भवः ।
तस्मै ते चरणाब्जाय पाद्यं शुद्धाय कल्पये ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर् भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः पाद्यं समर्पयामि ।
इति पाद्यम् ॥ १०॥
तापत्रयहरं दिव्यं परमानन्दलक्षणम् ।
तापत्रयविनिर्मुक्त तवार्घ्यं कल्पयाम्यहम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः इदमर्घ्यं समर्पयामि ।
इत्यर्घ्यः ॥ ११॥
``वेदानामपि देवाय वेदानां देवतात्मने ।
आचामं कल्पयामीश शुद्धानां शुद्धि हेतवे ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः आचमनीयं समर्पयामि ।
इत्याचमनम् ॥ १२॥
इत्याचमनं दत्त्वा मधुपर्कपञ्चामृतस्नानादि च सर्वदेवोपयोगिपद्धतिमार्गेण कुर्यात् ॥
अशक्तश्चेज्जलस्नानं मधुस्नानं शुद्दोदकस्नानं च कुर्यात् ॥
तद्यथा ॥
`` गङ्गासरस्वतीरेवापयोष्णी नर्मदाजलैः ।
स्नापितोऽसि मया देव तथा शान्तिं कुरुष्वमे ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः जलस्नानं समर्पयामि ।
इति जलस्नानम् ॥ १३॥
``तरुणपुष्पसद्भूतं सुस्वादु मधुरं मधु ।
तेजः पुष्टिकरं दिव्यं स्नानार्थं प्रति गृह्यताम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर् भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः मधुस्नानं समर्पयामि ॥ १४॥
``गङ्गासरस्वतीरेवापयोष्णी नर्मदाजलैः ।
स्नापितोऽसि मया देव तथा शान्ति कुरुष्व मे ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर् भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः शुद्धोदकस्नानं समर्पयामि ।
इति शुद्धोदकस्नानम् ॥ १५॥
एवं स्नानं समर्पयाचमनं दद्यात् ॥
ततः ।
``सर्वभूषादिकेसाम्ये लोकलज्जानिवारणे ।
मयैवापादिते तुभ्यं वाससी प्रतिगृह्यताम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर् भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः रक्तवस्त्रं समर्पयामि ।
इति रक्तवस्त्रम् ॥ १६॥
``नवभिस्तन्तुभिर्युक्तं त्रिगुणं देवतामयम् ।
उपवीतं चोत्तरीयं गृहाण परमेश्वर ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः यज्ञोपवीतं समर्पयामि ।
इति यज्ञोपवीतम् ॥ १७॥
``श्रीखण्डं चन्दनं दिव्यं गन्धाढ्यं सुमनोहरम् ।
विलेपनं सुरश्रेष्ट चन्दनं प्रतिगृह्यताम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः गन्धं समर्पयामि ॥
अङ्गुष्ठौ कनिष्ठामूललग्नौ गन्धमुद्रा ।
इति गन्धम् ॥ १८॥
``अक्षताश्च सुरश्रेष्ट कुङ्कुमाक्ताः सुशोभिताः ।
मया निवेदिता भक्त्या गृहाण परमेश्वर ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः अक्षतान्समर्पयामि ।
सर्वाङ्गुलीभिर्दद्यात् ।
इत्यक्षताम् ॥ १९॥
``माल्यादीनि सुगन्धीनि मालत्यादीनि वै प्रभो ।
मयानीतानि पुष्पाणि गृहाण परमेश्वर ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः रक्तपुष्पं समर्पयामि ॥
तर्जन्यावङ्गुष्ठमूलमग्ने पुष्पमुद्रा ।
इति पुष्पं ८॥ २०॥
एवं पुष्पान्तं पूजयित्वा प्रयोगोक्तावरणपूजां च कृत्वा धूपादिपूजनं कुर्यात् ॥
॥
अथ धूपादिपूजाप्रयोगः ॥
फडिति धूपपात्रं सम्प्रोक्ष्य नम इति गन्धपुष्पाभ्यां सम्पूज्य पुरतो
निधाय रं इति वह्निबीजेन उपरि अग्निं संस्थाप्य तदुपरि दशाङ्गं
दत्त्वा घण्टां च नादयन् ॥
``वनस्पतिरसोद्भूतो गन्धाढ्यो गन्ध उत्तमः ।
आघ्रेयः सर्वदेवानां धूपोऽयं प्रतिगृह्यताम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः धूपं समर्पयामि ॥
इति पठित्वा देवस्य वामभागे धूपपात्रं संस्थाप्य
तर्जनीमूलयोरङ्गुष्ठयोगो धूपमुद्रा तां प्रदर्शयेत् ।
इति धूपम् ॥ २१॥
ततो दीपपात्रं गोघृतेनापूर्य वर्णाक्षरतन्तुभिर्वार्तिं निक्षिप्य
प्रणवेन प्रज्वाल्य घण्टां वादयन् मन्त्रं पठेत् ॥
``सुप्रकाशो महादीपः सर्वतस्तिमिरापहः ।
सबाह्याभ्यन्तरं ज्योतिर्दीपोयं प्रतिगह्यताम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः दीपं समर्पयामि ॥
इति पठित्वा देवस्य दक्षिणभागे निधाय मध्यमे अङ्गुष्ठलग्ने दीपमुद्रा तां प्रदर्शयेत् ।
इति दीपम् ॥ २२॥
अथ नैवेद्यम् ॥
देवस्याग्रे जलेन चतुरस्रं मण्डलं कृत्वा स्वर्णादिनिर्मितं
भोजनपात्रं संस्थाप्य तन्मध्ये मोदकं गुडमिश्रितपायसं वा
निधाय ॐ यँ इति वायु बीजेन द्वादशवाराभिमन्त्रिताऽर्घजलेन
सम्प्रोक्ष्य मूलेन संवीक्ष्य अधोमुखदक्षिणहस्तोपरि तद्दृशं
वामं नैवेद्येनाच्छाद्य ॐ यँ इति वायुबीजं षोडशधा सञ्जप्य
वायुना तद्गतदोषान् संशोष्य दक्षिणकरतले ॐ रँ इत्यग्निबीजं
विचिन्त्य तत्पृष्ठलग्नं वामकरतलं कृत्वा नैवेद्यं प्रदर्श्य
ॐ रँ इति वह्निबीजेन षोडशवारं सञ्जप्य तदुत्पन्नाग्निना तद्दोषं
दग्ध्वा वामकरतले ॐ वँ इति अमृतबीजं विचिन्त्य तत्पृष्ठलग्ने
दक्षिणकरतलं कृत्वा नैवेद्यं प्रदर्श्य ॥
पुनः ॐ वँ इति सुधाबीजं षोडशवारं जपित्वा तदुत्थामृतधारया
प्लावितं विभाव्य मूलमन्त्रेण प्रोक्ष्य धेनुमुद्रां प्रदर्श्य
मूलेनाष्टधाभिमन्त्र्य गन्धपुष्पाभ्यां सम्पूज्य वामाङ्गुष्ठेन
नैवेद्यपात्रं स्पृष्ट्वा दक्षिणकरेण जलं गृहीत्वा -
``सत्पात्रसिद्धिं सुहविर्विविधानेकभक्षणम् ।
निवेदयामि देवेश सानुगाय गृहाण तत् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवः स्वः सङ्गाय सपरिवाराय
श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः नैवेद्यं समर्पयामि इति जलमुत्सृज्य
अनामामूलयोरङ्गुष्ठयोगे नैवेद्यमुद्रा तां प्रदर्शयेत् ।
इति नैवेद्यम् ॥ २३॥
अथान्तःपटम् ॥
``ब्रह्मेशाद्यैः सरसमभितः सोपविष्टैः समन्ताच्छिञ्जद्वालव्यजनैकरैर्वीज्यमानः सखीभिः ।
नर्मक्रीडाप्रहसनपरान्पङ्क्तिभोक्तॄन्हसन्वै भुक्ते पात्रे कनकघटिते षड्साञ्छ्रीगणेशः ॥ १॥
शालीभक्तं सुपक्वं शिशिरकरसितं पायसापूपसूपं लेह्यं पेयं
च चोष्यं सितममृतफलं घारिकाद्यं सुखाद्यम् ।
आज्यं प्राज्यं समोज्यं नयनरुचिकरं राजिकैलामरीचस्वादीयः
शाकराजीपरिकरममृताहारजोषं जुषस्व ॥ २॥'' इत्यन्तःपटम् ।
॥ २४॥
``नमस्ते देवदेवेश सर्वतृप्तिकरं परम् ।
अखण्डानन्दसम्पूर्ण गृहाण जलमुत्तमम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर् भुवः स्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः जलं समर्पयामि ।
इति जलम् ॥ २५॥
पुनर्गण्डूषार्थं जलं दत्त्वा मूलेन शुद्धाचमनं च दद्यात् ॥
अथ ताम्बूलम् ॥
``पूगीफलं महद्दिव्यं नागवल्लीदलैर्युतम् ।
एलाचूर्णादिभिर्युक्तं ताम्बूलं प्रतिगृह्यताम् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः ताम्बूलं समर्पयामि ।
इति ताम्बूलम् ॥ २६॥
अथ फलम् ॥
``इदं फलं मया देव स्थापितं पुरतस्त्व ।
तेन मे सफलावाप्तिर्भवेज्जन्मानि जन्मानि ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः फलं समर्पयामि ।
इति फलम् ॥ २७॥
शक्तश्चेत् क्षेत्रादिदक्षिणापर्यन्तं सर्वदेवोपयोगिपद्धतिमार्गेण दत्त्वा आरात्रिकं कुर्य्यात् ॥
अथ कर्पूररात्रिकम् ॥
``कदलीगर्भसम्भूतं कर्पूरं च प्रदीपितम् ।
आरात्रिकमहं कुर्वे पश्य मे वरदो भव ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः कर्पूरारात्रिकं समर्पयामि ।
इति पठित्वा मूलेन देवोपरि नेत्रादिपादपर्यन्तं नववारं त्रिवारं वा भ्रामयेत् घण्टां च नादयेत् ।
इति कर्पूरारात्रिकम् ॥ २८॥
अथ प्रदक्षिणा ॥
``यानि कानि च पापानि जन्मान्तरकृतानि वै ।
तानि सर्वाणि नश्यन्तु प्रदक्षिणपदेपदे ॥ १॥'' इति मन्त्रेण तिस्रः प्रदक्षिणा दद्यात् ॥
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः प्रदक्षिणां समर्पयामि ।
इति प्रदक्षिणा ॥ २९॥
अथ पुष्पाञ्जलिः ॥
``नानासुगन्धपुष्पाणि यथाकालोद्भवानि च ।
पुष्पाञ्जलिं मया दत्तं गृहाण परमेश्वर् ॥ १॥''
मूलं पठित्वा ॐ भूर्भुवःस्वः श्रीमदुच्छिष्टगणपतये नमः पुष्पाञ्जलिं समर्पयामि ।
इति पुष्पाञ्जलिः ॥ ३०॥
अथ साष्टाङ्गप्रणामः ।
``प्रपन्नं पाहि मामीश भीतं मृत्युग्रहणर्वात् ॥'' इति वदन् साष्टाङ्गप्रणामे नाम निवेदयेत् ॥ ३१॥
तत्स्तुतिपाठेण देवं स्तुत्वा बद्धाञ्जलिपूर्वकं क्षमापयेत् ॥
``ज्ञानतोऽज्ञानतो वाथ यन्मया क्रियतेऽशिवम् ।
मम कृत्यमिदं सर्वमिति देव क्षमस्वमे ॥ १॥'' अपराधसहस्राणि क्रियन्तेऽहनिर्शं मया ।
दासोहमिति मां मत्त्वा क्षमस्व परमेश्वर ॥ २॥
अपराधो भवत्येव सेवकस्य पदेपदे ।
कोऽपरः सहतां लोके केवलं स्वामिनं विना ॥ ३॥
भूमौस्खलितपादानां भूमिरेवावलम्बनम् ।
त्वयि जाता पराधानां त्वमेव शरणं शिव ॥ ४॥'' इति बद्धाञ्जलि पूर्वकं क्षमापनम् ॥३२॥
अथ प्रार्थना ``यदुक्तं यदि भावेन पत्रं पुष्पं फलं जलम् ।
निवेदितं च नैवेद्यं गृहाण त्वनुकम्पया ॥ १॥'' इति प्रार्थ्य देवस्य दक्षिणकरे किञ्चिज्जलं दद्यात् ।
इति प्रार्थना ॥ ३३॥
ततः पश्चात्सर्वदेवोपयोगिपद्धतिमार्गेण मालायाः संस्कारान् कुर्यात् ॥
अशक्तश्चेत्साधारणसंस्कारं कुर्यात् ॥
तथा च जपमालामानीय क्वचित्पात्रे वामहस्तेनाच्छाद्य
मूलेनार्घ्योदकेनाभ्युक्ष्य
``ॐ मालेमाले महामाये सर्वशक्ति स्वरूपिणि ।
चतुर्वर्गस्त्वयि न्यस्तस्तस्मात्त्वं सिद्धिदा भव ॥ १॥''
इत्यनेन ग न्ध पुष्पाभ्यां सम्पूज्य ततो देवतानिवेदितमोदकं ताम्बूलं
वा स्वयं भुक्ता पुनः ``अविघ्नं कुरु माले त्वं सर्वकार्येषु सर्वदा ॥''
इति मन्त्रेण दक्षिणहस्ते मालामादाय हृदये धारयन् स्वेष्टदेवतां
ध्यात्वा मध्यमाङ्गुलिमध्यपर्वाणि संस्थाप्य ज्येष्ठाग्रेण भ्रामयित्वा
एकाग्रचित्तो मन्त्रार्थं स्मरन् यथाशक्ति मूलमन्त्रं जपेत् ॥
जपान्ते - ``ॐ त्वं माले सर्वदेवानां प्रीतिदा शुभदा मम ।
शुभं कुरुष्व मे भद्रे यशो वीर्यं च देहि मे ॥ १॥''
ॐ ह्रीँ सिद्ध्यै नमः ॥
इति मालां शिरसि निधाय गोमुखीं रहसि स्थापयेत् ॥
नाशुचिः स्पर्शयेत् ।
नान्यस्मै दद्यात् ।
अशुचिस्थाने न निधापयेत् ।
स्वयोनिद्गाप्तां कुर्यात् ।
ततः कवचस्तोत्रसहस्रनामादिकं पठित्वा पुनः मूलमन्त्रस्य ऋष्यादि
न्यासं करन्यासं हृदयादिषडङ्गन्यासं च कृत्वा पञ्चोपचारैः
सम्पूज्य पुष्पाञ्जलिं दद्यात् ।
ततः अर्घोदकेन चुलुकमादाय -
``ॐ गुह्यातिगुह्यगोप्ता त्वं गृहाणास्म्त्कृतं जपम् ।
सिद्धिर्भवतु मे देव त्वत्प्रसादात्त्वसि स्थिथिः ॥ १॥''
ॐ इतः पूर्वं प्राणबुद्धिदेहधर्माधिकारतो
जाग्रत्स्वप्नसुषुप्तितुर्यावस्थासु मनसा वाचा कर्मणा हस्ताभ्यां
पद्भ्यामुदरेण शिश्ना यत्स्मृतं यदुक्तं यत्कृतं तत्सर्वं
ब्रह्मार्पणं भवतु स्वाहा ॥
मां मदीयं च सकलं श्रीमदुच्छिष्टगणपतिदेवतायै समर्पयामि नमः ॥
ॐ तत्सदिति ब्रह्मार्पणं भवतु ॥
इति देवदक्षिणकरे जपसमर्पण जलं दत्त्वा कृताञ्जलिपूर्वकं क्षमापनं कुर्यात् ॥
अथ क्षमापनम् ॥
`` आवाहनं न जानामि न जानामि विसर्जनम् ।
पूजाभागं न जानामि त्वं गतिः परमेश्वर ॥ १॥
कर्मणा मनसा वाचा त्वत्तो नान्या गतिर्मम ।
अन्तश्चरसि भूतानामिष्टस्त्वं परमेश्वर ॥ २॥
अन्यथा शरणं नास्ति त्वमेव शरणं मम ।
तस्मात्कारुण्यभावेन रक्षस्व परमेश्वर ॥ ३॥
शतयोनि सहस्राणां सहस्रेषु व्रजाम्यहम् ।
तेषु चेष्टाचला भक्तिरच्युतास्तु सदा त्वयि ॥ ४॥
गतं पापं गतं दुःखं गतं दारिद्र्यमेव च ।
आगता सुखसम्पत्तिः पुण्याच्च तव दर्शनात् ॥ ५॥
मन्त्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वर ।
यत्पूजितं मया देव परिपूर्णं तदस्तु मे ॥ ६॥
यदक्षरपदभ्रष्टं मात्राहीनं च यद्भवेत् ।
तत्सर्वं क्षम्य तां देव प्रसीद परमेश्वर ॥ ७॥
देवो दाता च भोक्ता च देवरूपमिदं जगत् ।
देवं जपति सर्वत्रयो देवः सोहमेव हि ॥ ८॥
क्षमस्व देवदेवेश क्षम्यते भुवनेश्वर ।
तव पादाम्बुजे नित्यं निश्चला भक्तिरस्तु मे'' ॥ ९॥
इति कृताञ्जलिः प्रार्थयित्वा ततः शङ्खमुद्धृत्य देवोपरि भ्रामयित्वा ॥
``साधु वासाधु वा कर्म यद्यदाचरितं मया ।
तत्सर्वं कृपया देव गृहाणाराधनं मम'' ॥ १॥
इत्युच्चरन्देवस्य दक्षिणहस्ते किञ्चिज्जलं दत्त्वा प्राग्वदर्घ्यं
देवशिरसि दत्त्वा शङ्खं यथास्थाने निवेश्य मुलेन
देवोच्छिष्टनैवेद्यादिकं शिरसि धृत्वा देवभक्तेषु विभज्य
स्वयं भुक्ता बलीत्यादिकं गतसारनैवेद्यं च तदुच्छिष्टभोजिने
इति निवेदयेत् ॥
अथ विसर्जनम् ॥
``गच्छगच्छ परस्थाने स्वस्थाने परमेश्वर ।
यं हि ब्रह्मादयो देवा न विन्दुःपरमं पदम्'' ॥ १॥
इत्यक्षतान्निक्षिप्य देवंस्वहृदयमध्ये स्थापयेत् ॥
तद्यथा -
``तिष्ठ तिष्ठ परस्थाने स्वस्थाने परमेश्वर ।
यत्र ब्रह्मादयोदेवाः सर्वे तिष्ठन्ति मे हृदि'' ॥ १॥
इति देवं हृदये संस्थाप्य मानसोपचारैः सम्पूज्य स्वात्मानं देवरूपं भावयन् यथासुखं विहरेत् ॥
अयं सर्वगणपतिपूजाक्रमः साधारणः ॥
इति श्रीमदुच्छिष्टगणपत्युपासनापञ्चरत्ने
श्रीमदुच्छिष्टगणपतिपूजापद्धति निरूपणं नाम (पञ्चाङ्गे) द्वितीय रत्नम् ॥ २॥
इति उच्छिष्टगणपतिपूजापद्धतिः समाप्ता ।
Encoded and proofread by Krishna Vallapareddy