% Text title : IshvaragItA kUrmapurANAntargatam % File name : IshvaragItAkUrmaP.itx % Category : gItA, giitaa % Location : doc\_giitaa % Transliterated by : sa.wikisource.org % Description-comments : kUrmapurANe uttarabhAge adhyAyAH 1-11 % Latest update : August 13, 2022 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Ishvaragita from Kurmapurana adhyAyAH 1-11 ..}## \itxtitle{.. IshvaragItA kUrmapurANe adhyAyAH 1\-11 ..}##\endtitles ## \section{prathamo.adhyAyaH} R^iShaya UchuH | bhavatA kathitaH samyak sargaH svAyambhuvastataH | brahmANDasyAsya vistAro manvantaravinishchayaH || 1\.1|| tatreshvareshvaro devo varNibhirdharmatatparaiH | j~nAnayogaratairnityamArAdhyaH kathitastvayA || 1\.2|| tadvadAsheShasaMsAraduHkhanAshamanuttamam | j~nAnaM brahmaikaviShayaM yena pashyema tatparam || 1\.3|| tvaM hi nArAyaNaH sAkShAt kR^iShNadvaipAyanAt prabho | avAptAkhilavij~nAnastattvAM pR^ichChAmahe punaH || 1\.4|| shrutvA munInAM tadvAkyaM kR^iShNadvaipAyanAt prabhum | sUtaH paurANikaH smR^itvA bhAShituM hyupachakrame || 1\.5|| athAsminnantare vyAsaH kR^iShNadvaipAyanaH svayam | AjagAma munishreShThA yatra satraM samAsate || 1\.6|| taM dR^iShTvA vedavidvAMsaM kAlameghasamadyutim | vyAsaM kamalapatrAkShaM praNemurdvijapu~NgavAH || 1\.7|| papAta daNDavadbhUmau dR^iShTvA.asau lomaharShaNaH | pradakShiNIkR^itya guruM prA~njaliH pArshvago.abhavat || 1\.8|| pR^iShTAste.anAmayaM viprAH shaunakAdyA mahAmunim | samAshvAsyAsanaM tasmai tadyogyaM samakalpayan || 1\.9|| athaitAnabravIdvAkyaM parAsharasutaH prabhuH | kachchinna tapaso hAniH svAdhyAyasya shrutasya cha || 1\.10|| tataH sa sUtaH svaguruM praNamyAha mahAmunim | j~nAnaM tadbrahmaviShayaM munInAM vaktumarhasi || 1\.11|| ime hi munayaH shAntAstApasA dharmatatparAH | shushrUShA jAyate chaiShAM vaktumarhasi tattvataH || 1\.12|| j~nAnaM vimuktidaM divyaM yanme sAkShAt tvayoditam | munInAM vyAhR^itaM pUrvaM viShNunA kUrmarUpiNA || 1\.13|| shrutvA sUtasya vachanaM muniH satyavatIsutaH | praNamya shirasA rudraM vachaH prAha sukhAvaham || 1\.14|| vyAsa uvAcha | vakShye devo mahAdevaH pR^iShTo yogIshvaraiH purA | sanatkumArapramukhaiH sa svayaM samabhAShata || 1\.15|| sanatkumAraH sanakastathaiva cha sanandanaH | a~NgirA rudrasahito bhR^iguH paramadharmavit || 1\.16|| kaNAdaH kapilo yogI vAmadevo mahAmuniH | shukro vasiShTho bhagavAn sarve saMyatamAnasAH || 1\.17|| parasparaM vichAryaite saMshayAviShTachetasaH | taptavantastapo ghoraM puNye badarikAshrame || 1\.18|| apashyaMste mahAyogamR^iShiM dharmasutaM shuchim | nArAyaNamanAdyantaM nareNa sahitaM tadA || 1\.19|| saMstUya vividhaiH stotraiH sarve vedasamudbhavaiH | praNemurbhaktisaMyuktA yogino yogavittamam || 1\.20|| vij~nAya vA~nChitaM teShAM bhagavAnapi sarvavit | prAha gambhIrayA vAchA kimarthaM tapyate tapaH || 1\.21|| abruvan hR^iShTamanaso vishvAtmAnaM sanAtanam | sAkShAnnArAyaNaM devamAgataM siddhisUchakam || 1\.22|| vayaM saMshayamApannAH sarve vai brahmavAdinaH | bhavantamekaM sharaNaM prapannAH puruShottamam || 1\.23|| tvaM vetsi paramaM guhyaM sarvantu bhagavAnR^iShiH | nArAyaNaH svayaM sAkShAt purANo.avyaktapUruShaH || 1\.24|| nahyanyo vidyate vettA tvAmR^ite parameshvaram | shushrUShA.asmAkamakhilaM saMshayaM Chettumarhasi || 1\.25|| (sa tvamasmAkamachalaM) kiM kAraNamidaM kR^itsnaM ko.anusaMsarate sadA | kashchidAtmA cha kA muktiH saMsAraH kinnimittakaH || 1\.26|| kaH saMsArapatIshAnaH ko vA sarvaM prapashyati | kiM tat parataraM brahma sarvaM no vaktumarhasi || 1\.27|| evamuktA tu munayaH prApashyan puruShottamam | vihAya tApasaM rUpaM saMsthitaM svena tejasA || 1\.28|| vibhrAjamAnaM vimalaM prabhAmaNDalamaNDitam | shrIvatsavakShasaM devaM taptajAmbUnadaprabham || 1\.29|| sha~NkhachakragadApANiM shAr~NgahastaM shriyA.a.avR^itam | na dR^iShTastatkShaNAdeva narastasyaiva tejasA || 1\.30|| tadantare mahAdevaH shashA~NkA~NkitashekharaH | prasAdAbhimukho rudraH prAdurAsInmaheshvaraH || 1\.31|| nirIkShya te jagannAthaM trinetraM chandrabhUShaNam | tuShTaburhR^iShTamanaso bhaktyA taM parameshvaram || 1\.32|| jayeshvara mahAdeva jaya bhUtapate shiva | jayAsheShamunIshAna tapasA.abhiprapUjita || 1\.33|| sahasramUrte vishvAtman jagadyantrapravarttaka | jayAnanta jagajjanmatrANasaMhArakAraka || 1\.34|| sahasracharaNeshAna shambho yogIndravandita | jayAmbikApate deva namaste parameshvara || 1\.35|| saMstuto bhagavAnIshastryambako bhaktavatsalaH | samAli~Ngya hR^iShIkeshaM prAha gambhIrayA girA || 1\.36|| kimarthaM puNDarIkAkSha munIndrA brahmavAdinaH | imaM samAgatA deshaM kiM vA kAryaM mayA.achyuta || 1\.37|| AkarNya bhagavadvAkyaM devadevo janArdanaH | prAha devo mahAdevaM prasAdAbhimukhaM sthitam || 1\.38|| ime hi munayo deva tApasAH kShINakalpaShAH | abhyAgatAnAM sharaNaM samyagdarshanakA~NkShiNAm || 1\.39|| yadi prasanno bhagavAn munInAM bhAvitAtmanAm | sannidhau mama tajj~nAnaM divyaM vaktumihArhasi || 1\.40|| tvaM hi vetsi svamAtmAnaM na hyanyo vidyate shiva | tatastvamAtmanA.a.atmAnaM munIndrebhyaH pradarshaya || 1\.41|| evamuktvA hR^iShIkeshaH provAcha munipu~NgavAn | pradarshayan yogasiddhiM nirIkShya vR^iShabhadhvajam || 1\.42|| sandarshanAnmaheshasya sha~NkarasyAtha shUlinaH | kR^itArthaM svayamAtmAnaM j~nAtumarhatha tattvataH || 1\.43|| draShTumarhatha vishveshaM pratyakShaM purataH sthitam | mamaiva sannidhAveva yathAvadvaktumIshvaraH || 1\.44|| nishamya viShNorvachanaM praNamya vR^iShabhadhvajam | sanatkumArapramukhAH pR^ichChanti sma maheshvaram || 1\.45|| athAsminnantare divyamAsanaM vimalaM shivam | kimapyachintyaM gaganAdIshvarArthe samudbabhau || 1\.46|| tatrAsasAda yogAtmA viShNunA saha vishvakR^it | tejasA pUrayan vishvaM bhAti devo maheshvaraH || 1\.47|| tato devAdideveshaM sha~NkaraM brahmavAdinaH | vibhrAjamAnaM vimale tasmin dadR^ishurAsane || 1\.48|| yaM prapashyanti yogasthAH svAtmanyAtmAnamIshvaram | ananyatejasaM shAntaM shivaM dadR^ishire kila || 1\.49|| yataH prasUtirbhUtAnAM yatraitat pravilIyate | tamAsanasthaM bhUtAnAmIshaM dadR^ishire kila || 1\.50|| yadantarA sarvametadyato.abhinnamidaM jagat | savAsudevamAsInaM tamIshaM dadR^ishuH kila || 1\.51|| provAcha pR^iShTo bhagavAn munInAM parameshvaraH | nirIkShya puNDarIkAkShaM svAtmayogamanuttamam || 1\.52|| tachChR^iNudhvaM yathAnyAyamuchyamAnaM mayA.anaghAH | prashAntamAnasAH sarve j~nAnamIshvarabhAShitam || 1\.53|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) prathamo.adhyAyaH || 1|| \section{dvitIyo.adhyAyaH} Ishvara uvAcha | avAchyametadvij~nAnamAtmaguhyaM sanAtanam | yanna devA vijAnanti yatanto.api dvijAtayaH || 2\.1|| idaM j~nAnaM samAshritya brahmabhUtA dvijottamAH | na saMsAraM prapadyante pUrve.api brahmavAdinaH || 2\.2|| guhyAdguhyatamaM sAkShAdgopanIyaM prayatnataH | vakShye bhaktimatAmadya yuShmAkaM brahmavAdinAm || 2\.3|| AtmAyaM kevalaH svachChaH shuddhaH sUkShmaH sanAtanaH | asti sarvAntaraH sAkShAchchinmAtrastamasaH paraH || 2\.4|| so.antaryAmI sa puruShaH sa prANaH sa maheshvaraH | sa kAlo.atra tadavyaktaM sa evedamiti shrutiH || 2\.5|| asmAdvijAyate vishvamatraiva pravilIyate | sa mAyI mAyayA baddhaH karoti vividhAstanUH || 2\.6|| na chApyayaM saMsarati na cha saMsAramayaH prabhuH | nAyaM pR^ithvI na salilaM na tejaH pavano nabhaH || 2\.7|| na prANo na mano.avyaktaM na shabdaH sparsha eva cha | na rUparasagandhAshcha nAhaM karttA na vAgapi || 2\.8|| na pANipAdau no pAyurna chopasthaM dvijottamAH | na karttA na cha bhoktA vA na cha prakR^itipUruShau || 2\.9|| na mAyA naiva cha prANA chaitanyaM paramArthataH | yathA prakAshatamasoH sambandho nopapadyate || 2\.10|| tadvadaikyaM na sambandhaH prapa~nchaparamAtmanoH | ChAyAtapau yathA loke parasparavilakShaNau || 2\.11|| tadvat prapa~nchapuruShau vibhinnau paramArthataH | tathAtmA malino.asR^iShTo vikArI syAt svabhAvataH || 2\.12|| nahi tasya bhavenmuktirjanmAntarashatairapi | pashyanti munayo yuktAH svAtmAnaM paramArthataH || 2\.13|| vikArahInaM nirduHkhamAnandAtmAnamavyayam | ahaM karttA sukhI duHkhI kR^ishaH sthUleti yA matiH || 2\.14|| sA chAha~NkArakartR^itvAdAtmanyAropyate janaiH | vadanti vedavidvAMsaH sAkShiNaM prakR^iteH param || 2\.15|| bhoktAramakSharaM shuddhaM sarvatra samavasthitam | tasmAdaj~nAnamUlo hi saMsAraH sarvadehinAm || 2\.16|| aj~nAnAdanyathA j~nAnAt tattvaM prakR^itisa~Ngatam | nityoditaM svayaM jyotiH sarvagaH puruShaH paraH || 2\.17|| aha~NkArAvivekena karttAhamiti manyate | pashyanti R^iShayo.avyaktaM nityaM sadasadAtmakam || 2\.18|| pradhAnaM prakR^itiM buddhvA kAraNaM brahmavAdinaH | tenAyaM sa~Ngato hyAtmA kUTastho.api nira~njanaH || 2\.19|| svAtmAnamakSharaM brahma nAvabud.hdhyeta tattvataH | anAtmanyAtmavij~nAnaM tasmAdduHkhaM tatheritam || 2\.20|| rAgadveShAdayo doShAH sarve bhrAntinibandhanAH | karmANyasya bhaveddoShaH puNyApuNyamiti sthitiH || 2\.21|| tadvashAdeva sarveShAM sarvadehasamudbhavaH | nityaH sarvatrago hyAtmA kUTastho doShavarjitaH || 2\.22|| ekaH sa bhidyate shaktyA mAyayA na svabhAvataH | tasmAdadvaitamevAhurmunayaH paramArthataH || 2\.23|| bhedo vyaktasvabhAvena sA cha mAyA.a.atmasaMshrayA | yathA hi dhUmasamparkAnnAkAsho malino bhavet || 2\.24|| antaHkaraNajairbhAvairAtmA tadvanna lipyate | yathA svaprabhayA bhAti kevalaH sphaTiko.amalaH || 2\.25|| upAdhihIno vimalastathaivAtmA prakAshate | j~nAnasvarUpamevAhurjagadetadvichakShaNAH || 2\.26|| arthasvarUpamevAnye pashyantyanye kudR^iShTayaH | kUTastho nirguNo vyApI chaitanyAtmA svabhAvataH || 2\.27|| dR^ishyate hyartharUpeNa puruShairj~nAnadR^iShTibhiH | yathA sa lakShyate raktaH kevalaH sphaTiko janaiH || 2\.28|| raktikAdyupadhAnena tadvat paramapUruShaH | tasmAdAtmA.akSharaH shuddho nityaH sarvagato.avyayaH || 2\.29|| upAsitavyo mantavyaH shrotavyashcha mumukShubhiH | yadA manasi chaitanyaM bhAti sarvatragaM sadA || 2\.30|| yogino.avyavadhAnena tadA sampadyate svayam | (yoginaH shraddadhAnasya) yadA sarvANi bhUtAni svAtmanyevAbhipashyati || 2\.31|| sarvabhUteShu chAtmAnaM brahma sampadyate tadA | yadA sarvANi bhUtAni samAdhistho na pashyati || 2\.32|| ekIbhUtaH pareNAsau tadA bhavati kevalam | yadA sarve pramuchyante kAmA ye.asya hR^idi sthitAH || 2\.33|| tadA.asAvamR^itIbhUtaH kShemaM gachChati paNDitaH | yadA bhUtapR^ithagbhAvamekasthamanupashyati || 2\.34|| tata eva cha vistAraM brahma sampadyate tadA | yadA pashyati chAtmAnaM kevalaM paramArthataH || 2\.35|| mAyAmAtraM jagat kR^itsnaM tadA bhavati nirvR^itaH || 2\.36|| yadA janmajarAduHkhavyAdhInAmekabheShajam | kevalaM brahmavij~nAnaM jAyate.asau tadA shivaH || 2\.37|| yathA nadInadA loke sAgareNaikatAM yayuH | tadvadAtmA.akShareNAsau niShkalenaikatAM vrajet || 2\.38|| tasmAdvij~nAnamevAsti na prapa~ncho na saMsR^itiH | aj~nAnenAvR^itaM loko vij~nAnaM tena muhyati || 2\.39|| tajj~nAnaM nirmalaM sUkShmaM nirvikalpaM tadavyayam | aj~nAnamitarat sarvaM vij~nAnamiti tanmatam || 2\.40|| etadvaH kathitaM sA~NkhyaM bhAShitaM j~nAnamuttamam | sarvavedAntasAraM hi yogastatraikachittatA || 2\.41|| yogAt sa~njAyate j~nAnaM j~nAnAdyogaH pravarttate | yogaj~nAnAbhiyuktasya nAvApyaM vidyate kvachit || 2\.42|| yadeva yogino yAnti sA~Nkhyaistadadhigamyate | ekaM sA~NkhyaM cha yogaM cha yaH pashyati sa tattvavit || 2\.43|| anye cha yogino viprA aishvaryAsaktachetasaH | majjanti tatra tatraiva ye chAnye kuNThabuddhayaH || 2\.44|| yattat sarvagataM divyamaishvaryamachalaM mahat | j~nAnayogAbhiyuktastu dehAnte tadavApnuyAt || 2\.45|| eSha AtmA.ahamavyakto mAyAvI parameshvaraH | kIrtitaH sarvavedeShu sarvAtmA sarvatomukhaH || 2\.46|| sarvakAmaH sarvarasaH sarvagandho.ajaro.amaraH | sarvataH pANipAdo.ahamantaryAmI sanAtanaH || 2\.47|| apANipAdo javano grahItA hR^idi saMsthitaH | achakShurapi pashyAmi tathA.akarNaH shR^iNomyaham || 2\.48|| vedAhaM sarvamevedaM na mAM jAnAti kashchana | prAhurmahAntaM puruShaM mAmekaM tattvadarshinaH || 2\.49|| pashyanti R^iShayo hetumAtmanaH sUkShmadarshinaH | nirguNAmalarUpasya yattadaishvaryamuttamam || 2\.50|| yanna devA vijAnanti mohitA mama mAyayA | vakShye samAhitA yUyaM shR^iNudhvaM brahmavAdinaH || 2\.51|| nAhaM prashAstA sarvasya mAyAtItaH svabhAvataH | prerayAmi tathApIdaM kAraNaM sUrayo viduH || 2\.52|| yanme guhyatamaM dehaM sarvagaM tattvadarshinaH | praviShTA mama sAyujyaM labhante yogino.avyayam || 2\.53|| teShAM hi vashamApannA mAyA me vishvarUpiNI | labhante paramaM shuddhaM nirvANaM te mayA saha || 2\.54|| na teShAM punarAvR^ittiH kalpakoTishatairapi | prasAdAnmama yogIndrA etadvedAnushAsanam || 2\.55|| tatputrashiShyayogibhyo dAtavyaM brahmavAdibhiH | maduktametadvij~nAnaM sA~NkhyaM yogasamAshrayam || 2\.56|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) dvitIyo.adhyAyaH || 2|| \section{tR^itIyo.adhyAyaH} Ishvara uvAcha | avyaktAdabhavat kAlaH pradhAnaM puruShaH paraH | tebhyaH sarvamidaM jAtaM tasmAdbrahmamayaM jagat || 3\.1|| sarvataH pANipAdAntaM sarvato.akShishiromukham | sarvataH shrutimalloke sarvamAvR^itya tiShThati || 3\.2|| sarvendriyaguNAbhAsaM sarvendriyavivarjitam | sarvAdhAraM sadAnandamavyaktaM dvaitavarjitam || 3\.3|| sarvopamAnarahitaM pramANAtItagocharam | nirvikalpaM nirAbhAsaM sarvAvAsaM parAmR^itam || 3\.4|| abhinnaM bhinnasaMsthAnaM shAshvataM dhruvamavyayam | nirguNaM paramaM vyoma tajj~nAnaM sUrayo viduH || 3\.5|| sa AtmA sarvabhUtAnAM sa bAhyAbhyantaraH paraH | so.ahaM sarvatragaH shAnto j~nAnAtmA parameshvaraH || 3\.6|| mayA tatamidaM vishvaM jagadavyaktamUrtinA | matsthAni sarvabhUtAni yastaM veda sa vedavit || 3\.7|| pradhAnaM puruShaM chaiva tadvastu samudAhR^itam | tayoranAdiruddiShTaH kAlaH saMyogajaH paraH || 3\.8|| trayametadanAdyantamavyakte samavasthitam | tadAtmakaM tadanyat syAt tadrUpaM mAmakaM viduH || 3\.9|| mahadAdyaM visheShAntaM samprasUte.akhilaM jagat | yA sA prakR^itiruddiShTA mohinI sarvadehinAm || 3\.10|| puruShaH prakR^itistho hi bhu~Nkte yaH prAkR^itAn guNAn | aha~NkAravimuktatvAt prochyate pa~nchaviMshakaH || 3\.11|| Adyo vikAraH prakR^itermahAniti cha kathyate | vij~nAtR^ishaktirvij~nAnAt hyaha~NkArastadutthitaH || 3\.12|| eka eva mahAnAtmA so.aha~NkAro.abhidhIyate | sa jIvaH so.antarAtmeti gIyate tattvachintakaiH || 3\.13|| tena vedayate sarvaM sukhaM duHkhaM cha janmasu | sa vij~nAnAtmakastasya manaH syAdupakArakam || 3\.14|| tenApi tanmayastasmAt saMsAraH puruShasya tu | sa chAvivekaH prakR^itau sa~NgAt kAlena so.abhavat || 3\.15|| kAlaH sR^ijati bhUtAni kAlaH saMharati prajAH | sarve kAlasya vashagA na kAlaH kasyachidvashe || 3\.16|| so.antarA sarvamevedaM niyachChati sanAtanaH | prochyate bhagavAn prANaH sarvaj~naH puruShottamaH || 3\.17|| sarvendriyebhyaH paramaM mana AhurmanIShiNaH | manasashchApyaha~NkAramaha~NkArAnmahAn paraH || 3\.18|| mahataH paramavyaktamavyaktAt puruShaH paraH | puruShAdbhagavAn prANastasya sarvamidaM jagat || 3\.19|| prANAt parataraM vyoma vyomAtIto.agnirIshvaraH | so.ahaM brahmAvyayaH shAnto j~nAnAtmA parameshvaraH | nAsti mattaH paraM bhUtaM mAM cha vij~nAya muchyate || 3\.20|| nityaM hi nAsti jagati bhUtaM sthAvaraja~Ngamam | R^ite mAmekamavyaktaM vyomarUpaM maheshvaram || 3\.21|| so.ahaM sR^ijAmi sakalaM saMharAmi sadA jagat | mAyI mAyAmayo devaH kAlena saha sa~NgataH || 3\.22|| matsannidhAveSha kAlaH karoti sakalaM jagat | niyojayatyanantAtmA hyetadvedAnushAsanam || 3\.23|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) tR^itIyo.adhyAyaH || 3|| \section{chaturtho.adhyAyaH} Ishvara uvAcha | vakShye samAhitA yUyaM shR^iNudhvaM brahmavAdinaH | mAhAtmyaM devadevasya yene sarvaM pravarttate || 4\.1|| nAhaM tapobhirvividhairna dAnena na chejyayA | shakyo hi puruShairj~nAtumR^ite bhaktimanuttamAm || 4\.2|| ahaM hi sarvabhAvAnAmantastiShThAmi sarvagaH | mAM sarvasAkShiNaM loko na jAnAti munIshvarAH || 4\.3|| yasyAntarA sarvamidaM yo hi sarvAntakaH paraH | so.ahaM dhAtA vidhAtA cha kAlo.agnirvishvatomukhaH || 4\.4|| na mAM pashyanti munayaH sarve pitR^idivaukasaH | brahmA cha manavaH shakro ye chAnye prathitaujasaH || 4\.5|| gR^iNanti satataM vedA mAmekaM parameshvaram | yajanti vividhairagniM brAhmaNA vaidikairmakhaiH || 4\.6|| sarve lokA namasyanti brahmA lokapitAmahaH | dhyAyanti yogino devaM bhUtAdhipatimIshvaram || 4\.7|| ahaM hi sarvahaviShAM bhoktA chaiva phalapradaH | sarvadevatanurbhUtvA sarvAtmA sarvasamplutaH || 4\.8|| mAM pashyantIha vidvAMso dhArmikA vedavAdinaH | teShAM sannihito nityaM ye bhaktyA mAmupAsate || 4\.9|| brAhmaNAH kShatriyA vaishyA dhArmikA mAmupAsate | teShAM dadAmi tat sthAnamAnandaM paramaM padam || 4\.10|| anye.api ye svadharmasthAH shUdrAdyA nIchajAtayaH | bhaktimantaH pramuchyante kAlena mayi sa~NgatAH || 4\.11|| na madbhaktA vinashyanti madbhaktA vItakalmaShAH | AdAveva pratij~nAtaM na me bhaktaH praNashyati || 4\.12|| yo vai nindati taM mUDho devadevaM sa nindati | yo hi pUjayate bhaktyA sa pUjayati mAM sadA || 4\.13|| patraM puShpaM phalaM toyaM madArAdhanakAraNAt | yo me dadAti niyataM sa me bhaktaH priyo mataH || 4\.14|| ahaM hi jagatAmAdau brahmANaM parameShThinam | vidadhau dattavAn vedAnasheShAnAtmaniH sR^itAn || 4\.15|| ahameva hi sarveShAM yoginAM gururavyayaH | dhArmikANAM cha goptA.ahaM nihantA vedavidviShAm || 4\.16|| ahaM vai sarvasaMsArAnmochako yoginAmiha | saMsAraheturevAhaM sarvasaMsAravarjitaH || 4\.17|| ahameva hi saMharttA saMsraShTA paripAlakaH | mAyAvI mAmIkA shaktirmAyA lokavimohinI || 4\.18|| mamaiva cha parA shaktiryA sA vidyeti gIyate | nAshayAmi cha tAM mAyAM yoginAM hR^idi saMsthitaH || 4\.19|| ahaM hi sarvashaktInAM pravarttakanivarttakaH | AdhArabhUtaH sarvAsAM nidhAnamamR^itasya cha || 4\.20|| ekA sarvAntarA shaktiH karoti vividhaM jagat | AsthAya brahmaNo rUpaM manmayI madadhiShThitA || 4\.21|| anyA cha shaktirvipulA saMsthApayati me jagat | bhUtvA nArAyaNo.ananto jagannAtho jaganmayaH || 4\.22|| tR^itIyA mahatI shaktirnihanti sakalaM jagat | tAmasI me samAkhyAtA kAlAkhyA rudrarUpiNI || 4\.23|| dhyAnena mAM prapashyanti kechijj~nAnena chApare | apare bhaktiyogena karmayogena chApare || 4\.24|| sarveShAmeva bhaktAnAmiShTaH priyatamo mama | yo hi j~nAnena mAM nityamArAdhayati nAnyathA || 4\.25|| anye cha haraye bhaktA madArAdhanakA~NkShiNaH | te.api mAM prApnuvantyeva nAvarttante cha vai punaH || 4\.26|| mayA tatamidaM kR^itsanaM pradhAnapuruShAtmakam | mayyeva saMsthitaM chittaM mayA sampreryate jagat || 4\.27|| nAhaM prerayitA viprAH paramaM yogamAshritaH | prerayAmi jagatkR^itsnametadyo veda so.amR^itaH || 4\.28|| pashyAmyasheShamevedaM varttamAnaM svabhAvataH | karoti kAlo bhagavAn mahAyogeshvaraH svayam || 4\.29|| yogaH samprochyate yogI mAyI shAstreShu sUribhiH | yogeshvaro.asau bhagavAn mahAdevo mahAn prabhuH || 4\.30|| mahattvaM sarvatattvAnAM varatvAt parameShThinaH | prochyate bhagavAn brahmA mahAn brahmamayo.amalaH || 4\.31|| yo mAmevaM vijAnAti mahAyogeshvareshvaram | so.avikalpena yogena yujyate nAtra saMshayaH || 4\.32|| so.ahaM prerayitA devaH paramAnandamAshritaH | nR^ityAmi yogI satataM yastadveda sa vedavit || 4\.33|| iti guhyatamaM j~nAnaM sarvavedeShu niShThitam | prasannachetase deyaM dhArmikAyAhitAgnaye || 4\.34|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) chaturtho.adhyAyaH || 4|| \section{pa~nchamo.adhyAyaH} vyAsa uvAcha | etAvaduktvA bhagavAn yoginAM parameshvaraH | nanartta paramaM bhAvamaishvaraM sampradarshayan || 5\.1|| taM te dadR^ishurIshAnaM tejasAM paramaM nidhim | nR^ityamAnaM mahAdevaM viShNunA gagane.amale || 5\.2|| yaM viduryogatattvaj~nA yogino yatamAnasAH | tamIshaM sarvabhUtAnAmAkAshe dadR^ishuH kila || 5\.3|| yasya mAyAmayaM sarvaM yenedaM preryate jagat | nR^ityamAnaH svayaM viprairvishveshaH khalu dR^ishyate || 5\.4|| yat pAdapa~NkajaM smR^itvA puruSho.aj~nAnajaM bhayam | jahAti nR^ityamAnaM taM bhUteshaM dadR^ishuH kila || 5\.5|| yaM vinidrA jitashvAsAH shAntA bhaktisamanvitAH | jyotirmayaM prapashyanti sa yogI dR^ishyate kila || 5\.6|| yo.aj~nAnAnmochayet kShipraM prasanno bhaktavatsalaH | tameva mochanaM rudramAkAshe dadR^ishuH param || 5\.8|| sahasrashirasaM devaM sahasracharaNAkR^itim | sahasrabAhuM jaTilaM chandrArdhakR^itashekharam || 5\.8|| vasAnaM charma vaiyAghraM shUlAsaktamahAkaram | daNDapANiM trayInetraM sUryasomAgnilochanam || 5\.9|| brahmANDaM tejasA svena sarvamAvR^itya cha sthitam | daMShTrAkarAlaM durddharShaM sUryakoTisamaprabham || 5\.10|| aNDasthaM chANDabAhyasthaM bAhyamabhyantaraM param | sR^ijantamanalajvAlaM dahantamakhilaM jagat | nR^ityantaM dadR^ishurdevaM vishvakarmANamIshvaram || 5\.11|| mahAdevaM mahAyogaM devAnAmapi daivatam | pashUnAM patimIshAnaM jyotiShAM jyotiravyayam || 5\.12|| pinAkinaM vishAlAkShaM bheShajaM bhavarogiNAm | kAlAtmAnaM kAlakAlaM devadevaM maheshvaram || 5\.13|| umApatiM virUpAkShaM yogAnandamayaM param | j~nAnavairAgyanilayaM j~nAnayogaM sanAtanam || 5\.14|| shAshvataishvaryavibhavaM dharmAdhAraM durAsadam | mahendropendranamitaM maharShigaNavanditam || 5\.15|| AdhAraM sarvashaktInAM mahAyogeshvareshvaram | yoginAM paramaM brahma yoginAM yogavanditam | yoginAM hR^idi tiShThantaM yogamAyAsamAvR^itam |||| kShaNena jagato yoniM nArAyaNamanAmayam || 5\.16|| IshvareNaikyamApannamapashyan brahmavAdinaH | dR^iShTvA tadaishvaraM rUpaM rudranArAyaNAtmakam | kR^itArthaM menire santaH svAtmAnaM brahmavAdinaH || 5\.18|| sanatkumAraH sanako bhR^igushcha sanAtanashchaiva sanandanashcha | raibhyo.a~NgirA vAmadevo.atha shukro maharShiratriH kapilo marIchiH || 5\.18|| dR^iShTvA.atha rudraM jagadIshitAraM taM padmanAbhAshritavAmabhAgam | dhyAtvA hR^idisthaM praNipatya mUrdhnA baddhvA~njaliM sveShu shiraH su bhUyaH || 5\.19|| o~NkAramuchchArya vilokya devamantaHsharIre nihitaM guhAyAm | samastuvan brahmamayairvachobhirAnandapUrNAyatamAnasAste || 5\.20|| munaya UchuH | tvAmekamIshaM puruShaM purANaM prANeshvaraM rudramanantayogam | namAma sarve hR^idi sanniviShTaM prachetasaM brahmamayaM pavitram || 5\.21|| tvAM pashyanti munayo brahmayoniM dAntAH shAntA vimalaM rukmavarNam | dhyAtvA.a.atmasthamachalaM sve sharIre kaviM parebhyaH paramaM paraM cha || 5\.22|| tvattaH prasUtA jagataH prasUtiH sarvAtmabhUstvaM paramANubhUtaH | aNoraNIyAn mahato mahIyAM\-stvAmeva sarvaM pravadanti santaH || 5\.23|| hiraNyagarbho jagadantarAtmA tvatto.adhijAtaH puruShaH purANaH | sa~njAyamAno bhavatA visR^iShTo yathAvidhAnaM sakalaM sasarja || 5\.24|| tvatto vedAH sakalAH samprasUtAstvayyevAnte saMsthitiM te labhante | pashyAmastvAM jagato hetubhUtaM nR^ityantaM sve hR^idaye sanniviShTam || 5\.25|| tvayaivedaM bhrAmyate brahmachakraM mAyAvI tvaM jagatAmekanAthaH | namAmastvAM sharaNaM samprapannA yogAtmAnaM chitpatiM divyanR^ityam || 5\.26|| pashyAmastvAM paramAkAshamadhye nR^ityantaM te mahimAnaM smarAmaH | sarvAtmAnaM bahudhA sanniviShTaM brahmAnandamanubhUyAnubhUya || 5\.28|| O~NkAraste vAchako muktibIjaM tvamakSharaM prakR^itau gUDharUpam | tattvAM satyaM pravadantIha santaHsvayamprabhaM bhavato yatprabhAvam || 5\.28|| stuvanti tvAM satataM sarvavedA namanti tvAmR^iShayaH kShINadoShAH | shAntAtmAnaH satyasandhaM variShThaM vishanti tvAM yatayo brahmaniShThAH || 5\.29|| eko vedo bahushAkho hyanantastvAmevaikaM bodhayatyekarUpam | vandyaM tvAM ye sharaNaM samprapannAsteShAM shAntiH shAshvatI netareShAm || 5\.30|| bhavAnIsho.anAdimAMstejorAshirbrahmA viShNuH parameShThI variShThaH | svAtmAnandamanubhUya vishante svayaM jyotirachalA nityamuktAH || 5\.31|| eko rudrastvaM karoShIha vishvaM tvaM pAlayasyakhilaM vishvarUpam | tvAmevAnte nilayaM vindatIdaM namAmastvAM sharaNaM samprapannAH || 5\.32|| tvAmekamAhuH kavimekarudraM brahmaM bR^ihantaM harimagnimIsham | (prANaM bR^ihantaM) indraM mR^ityumanilaM chekitAnaM dhAtAramAdityamanekarUpam || 5\.33|| tvamakSharaM paramaM veditavyaM tvamasya vishvasya paraM nidhAnam | tvamavyayaH shAshvatadharmagoptA sanAtanastvaM puruShottamo.asi || 5\.34|| tvameva viShNushchaturAnanastvaM tvameva rudro bhagavAnapIshaH | tvaM vishvanAthaH prakR^itiH pratiShThA sarveshvarastvaM parameshvaro.asi || 5\.35|| tvAmekamAhuH puruShaM purANamAdityavarNaM tamasaH parastAt | chinmAtramavyaktamachintyarUpaM khaM brahma shUnyaM prakR^itiM nirguNaM cha || 5\.36|| (prakR^itirguNAshcha) yadantarA sarvamidaM vibhAti yadavyayaM nirmalamekarUpam | kimapyachintyaM tava rUpametat tadantarA yatpratibhAti tattvam || 5\.38|| yogeshvaraM bhadramanantashaktiM parAyaNaM brahmatanuM purANam | namAma sarve sharaNArthinastvAM prasIda bhUtAdhipate mahesha || 5\.38|| tvatpAdapadmasmaraNAdasheShasaMsArabIjaM nilayaM prayAti | mano niyamya praNidhAya kAyaM prasAdayAmo vayamekamIsham || 5\.39|| namo bhavAyAstu bhavodbhavAya kAlAya sarvAya harAya tumyam | namo.astu rudrAya kapardine te namo.agnaye deva namaH shivAya || 5\.40|| tataH sa bhagavAn prItaH kapardI vR^iShavAhanaH | saMhR^itya paramaM rUpaM prakR^itistho.abhavadbhavaH || 5\.41|| te bhavaM bhUtabhavyeshaM pUrvavat samavasthitam | dR^iShTvA nArAyaNaM devaM vismitaM vAkyamabruvan || 5\.42|| bhagavan bhUtabhavyesha govR^iShA~NkitashAsana | dR^iShTvA te paramaM rUpaM nirvR^itAH sma sanAtana || 5\.43|| bhavatprasAdAdamale parasmin parameshvare | asmAkaM jAyate bhaktistvayyevAvyabhichAriNI || 5\.44|| idAnIM shrotumichChAmo mAhAtmyaM tava sha~Nkara | bhUyo.api tArayannityaM yAthAtmyaM parameShThinaH || 5\.45|| sa teShAM vAkyamAkarNya yoginAM yogasiddhidaH | prAhaH gambhIrayA vAchA samAlokya cha mAdhavam || 5\.46|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) pa~nchamo.adhyAyaH || 5|| \section{ShaShTho.adhyAyaH} Ishvara uvAcha | shR^iNudhvamR^iShayaH sarve yathAvat parameShThinaH | vakShyAmIshasya mAhAtmyaM yattadvedavido viduH || 6\.1|| sarvalokaikanirmAtA sarvalokaikarakShitA | sarvalokaikasaMharttA sarvAtmA.ahaM sanAtanaH || 6\.2|| sarveShAmeva vastUnAmantaryAmI maheshvaraH | madhye chAntaHsthitaM sarvaM nAhaM sarvatra saMsthitaH || 6\.3|| bhavadbhiradbhutaM dR^iShTaM yatsvarUpaM tu mAmakam | mamaiShA hyupamA viprA mAyayA darshitA mayA || 6\.4|| sarveShAmeva bhAvAnAmantarA samavasthitaH | prerayAmi jagat kR^itsnaM kriyAshAktiriyaM mama || 6\.5|| yayedaM cheShTate vishvaM tatsvabhAvAnuvartti cha | so.ahaM kAlo jagat kR^itsnaM prerayAmi kalAtmakam || 6\.6|| ekAMshena jagat kR^itsnaM karomi munipu~NgavAH | saMharAmyekarUpeNa sthitA.avasthA mamaiva tu || 6\.7|| AdimadhyAntanirmukto mAyAtattvapravarttakaH | kShobhayAmi cha sargAdau pradhAnapuruShAvubhau || 6\.8|| tAbhyAM sa~njAyate vishvaM saMyuktAbhyAM parasparam | mahadAdikrameNaiva mama tejo vijR^imbhate || 6\.9|| yo hi sarvajagatsAkShI kAlachakrapravarttakaH | hiraNyagarbho mArttaNDaH so.api maddehasambhavaH || 6\.10|| tasmai divyaM svamaishvaryaM j~nAnayogaM sanAtanam | dattavAnAtmajAn vedAn kalpAdau chaturo dvijAH || 6\.11|| sa manniyogato devo brahmA madbhAvabhAvitaH | divyaM tanmAmakaishvaryaM sarvadA vahati svayam || 6\.12|| sa sarvalokanirmAtA manniyogena sarvavit | bhUtvA chaturmukhaH sargaM sR^ijatyevAtmasambhavaH || 6\.13|| yo.api nArAyaNo.ananto lokAnAM prabhavAvyayaH | mamaiva paramA mUrtiH karoti paripAlanam || 6\.14|| yo.antakaH sarvabhUtAnAM rudraH kAlAtmakaH prabhuH | madAj~nayA.asau satataM saMhariShyati me tanuH || 6\.15|| havyaM vahati devAnAM kavyaM kavyAshinAmapi | pAkaM cha kurute vahniH so.api machChaktinoditaH || 6\.16|| bhuktamAhArajAtaM cha pachate tadaharnisham | vaishvAnaro.agnirbhagavAnIshvarasya niyogataH || 6\.17|| yo.api sarvAmbhasAM yonirvaruNo devapu~NgavaH | so.api sa~njIvayet kR^itsnamIshasyaiva niyogataH || 6\.18|| yo.antastiShThati bhUtAnAM bahirdevaH prabha~njanaH | madAj~nayA.asau bhUtAnAM sharIrANi bibharti hi || 6\.19|| yo.api sa~njIvano nR^INAM devAnAmamR^itAkaraH | somaH sa manniyogena choditaH kila vartate || 6\.20|| yaH svabhAsA jagat kR^itsnaM prakAshayati sarvadA | sUryo vR^iShTiM vitanute shAstreNaiva svayambhuvaH || 6\.21|| yo.apyasheShajagachChAstA shakraH sarvAmareshvaraH | yajvanAM phalado devo varttate.asau madAj~nayA || 6\.22|| yaH prashAstA hyasAdhUnAM varttate niyamAdiha | yamo vaivasvato devo devadevaniyogataH || 6\.23|| yo.api sarvadhanAdhyakSho dhanAnAM sampradAyakaH | so.apIshvaraniyogena kubero varttate sadA || 6\.24|| yaH sarvarakShasAM nAthastAmasAnAM phalapradaH | manniyogAdasau devo varttate nirR^itiH sadA || 6\.25|| vetAlagaNabhUtAnAM svAmI bhogaphalapradaH | IshAnaH kila bhaktAnAM so.api tiShThenmamAj~nayA || 6\.26|| yo vAmadevo.a~NgirasaH shiShyo rudragaNAgraNIH | rakShako yoginAM nityaM varttate.asau madAj~nayA || 6\.27|| yashcha sarvajagatpUjyo varttate vighnakArakaH | vinAyako dharmarataH so.api madvachanAt kila || 6\.28|| yo.api brahmavidAM shreShTho devasenApatiH prabhuH | skando.asau varttate nityaM svayambhUrvidhichoditaH || 6\.29|| ye cha prajAnAM patayo marIchyAdyA maharShayaH | sR^ijanti vividhaM lokaM parasyaiva niyogataH || 6\.30|| yA cha shrIH sarvabhUtAnAM dadAti vipulAM shriyam | patnI nArAyaNasyAsau varttate madanugrahAt || 6\.31|| vAchaM dadAti vipulAM yA cha devI sarasvatI | sA.apIshvaraniyogena choditA sampravarttate || 6\.32|| yA.asheShapuruShAn ghorAnnarakAt tArayiShyati | sAvitrI saMsmR^itA devI devAj~nA.anuvidhAyinI || 6\.33|| pArvatI paramA devI brahmavidyApradAyinI | yA.api dhyAtA visheSheNa sApi madvachanAnugA || 6\.34|| yo.anantamahimA.anantaH sheSho.asheShAmaraprabhuH | dadhAti shirasA lokaM so.api devaniyogataH || 6\.35|| yo.agniH saMvarttako nityaM vaDavArUpasaMsthitaH | pibatyakhilamambhodhimIshvarasya niyogataH || 6\.36|| ye chaturdasha loke.asmin manavaH prathitaujasaH | pAlayanti prajAH sarvAste.api tasya niyogataH || 6\.37|| AdityA vasavo rudrA marutashcha tathA.ashvinau | anyAshcha devatAH sarvA machChAstreNaiva niShThitAH || 6\.38|| gandharvA garuDA R^ikShAH siddhAH sAdhyAshcha chAraNAH | yakSharakShaHpishAchAshcha sthitAH sR^iShTAH svayambhuvaH || 6\.39|| kalAkAShThA nimeShAshcha muhUrttA divasAH kShapAH | R^itavaH pakShamAsAshcha sthitAH shAstre prajApateH || 6\.40|| yugamanvantarANyeva mama tiShThanti shAsane | parAshchaiva parArdhAshcha kAlabhedAstathA pare || 6\.41|| chaturvidhAni bhUtAni sthAvarANi charANi cha | niyogAdeva varttante devasya paramAtmanaH || 6\.42|| pAtAlAni cha sarvANi bhuvanAni cha shAsanAt | brahmANDAni cha varttante sarvANyeva svayambhuvaH || 6\.43|| atItAnyapyasa~NkhyAni brahmANDAni mamAj~nayA | pravR^ittAni padArthaughaiH sahitAni samantataH || 6\.44|| brahmANDAni bhaviShyanti saha vastubhirAtmagaiH | vahiShyanti sadaivAj~nAM parasya paramAtmanaH || 6\.45|| bhUmirApo.analo vAyuH khaM mano buddhireva cha | bhUtAdirAdiprakR^itirniyoge mama varttate || 6\.46|| yo.asheShajagatAM yonirmohinI sarvadehinAm | mAyA vivarttate nityaM sApIshvaraniyogataH || 6\.47|| yo vai dehabhR^itAM devaH puruShaH paThyate paraH | AtmA.asau varttate nityamIshvarasya niyogataH || 6\.48|| vidhUya mohakalilaM yayA pashyati tat padam | sA.api buddhirmaheshasya niyogavashavarttinI || 6\.49|| bahunA.atra kimuktena mama shaktyAtmakaM jagat | mayaiva preryate kR^itsnaM mayyeva pralayaM vrajet || 6\.50|| ahaM hi bhagavAnIshaH svaya~njyotiH sanAtanaH | paramAtmA paraM brahma matto hyanyo na vidyate || 6\.51|| ityetat paramaM j~nAnaM yuShmAkaM kathitaM mayA | j~nAtvA vimuchyate janturjanmasaMsArabandhanAt || 6\.52|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) ShaShTho.adhyAyaH || 6|| \section{saptamo.adhyAyaH} Ishvara uvAcha | shR^iNudhvamR^iShayaH sarve prabhAvaM parameShThinaH | yaM j~nAtvA puruSho mukto na saMsAre patet punaH || 7\.1|| parAtparataraM brahma shAshvataM niShkalaM param | nityAnandaM nirvikalpaM taddhAma paramaM mama || 7\.2|| ahaM brahmavidAM brahmA svayambhUrvishvatomukhaH | mAyAvinAmahaM devaH purANo hariravyayaH || 7\.3|| yoginAmasmyahaM shambhuH strINAM devI girIndrajA | AdityAnAmahaM viShNurvasUnAmasmi pAvakaH || 7\.4|| rudrANAM sha~NkarashchAhaM garuDaH patatAmaham | airAvato gajendrANAM rAmaH shastraprabhR^itAmaham || 7\.5|| R^iShINAM cha vasiShTho.ahaM devAnAM cha shatakratuH | shilpinAM vishvakarmA.ahaM prahlAdo.asmyamaradviShAm || 7\.6|| munInAmapyahaM vyAso gaNAnAM cha vinAyakaH | vIrANAM vIrabhadro.ahaM siddhAnAM kapilo muniH || 7\.7|| parvatAnAmahaM merurnakShatrANAM cha chandramAH | vajraM praharaNAnAM cha vratAnAM satyamasmyaham || 7\.8|| ananto bhoginAM devaH senAnInAM cha pAvakiH | AshramANAM cha gArhasthyamIshvarANAM maheshvaraH || 7\.9|| mahAkalpashcha kalpAnAM yugAnAM kR^itamasmyaham | kuberaH sarvayakShANAM gaNeshAnAM cha vIrudhaH || 7\.10|| prajApatInAM dakSho.ahaM nirR^itiH sarvarakShasAm | vAyurbalavatAmasmi dvIpAnAM puShkaro.asmyaham || 7\.11|| mR^igendrANAM cha siMho.ahaM yantrANAM dhanureva cha | vedAnAM sAmavedo.ahaM yajuShAM shatarudriyam || 7\.12|| sAvitrI sarvajapyAnAM guhyAnAM praNavo.asmyaham | sUktAnAM pauruShaM sUktaM jyeShThasAma cha sAmasu || 7\.13|| sarvavedArthaviduShAM manuH svAyambhuvo.asmyaham | brahmAvarttastu deshAnAM kShetrANAmavimuktakam || 7\.14|| vidyAnAmAtmavidyA.ahaM j~nAnAnAmaishvaraM param | bhUtAnAmasmyahaM vyoma sattvAnAM mR^ityureva cha || 7\.15|| pAshAnAmasmyahaM mAyA kAlaH kalayatAmaham | gatInAM muktirevAhaM pareShAM parameshvaraH || 7\.16|| yachchAnyadapi loke.asmin sattvaM tejobalAdhikam | tatsarvaM pratijAnIdhvaM mama tejovijR^imbhitam || 7\.17|| AtmAnaH pashavaH proktAH sarve saMsAravarttinaH | teShAM patirahaM devaH smR^itaH pashupatirbudhaiH || 7\.18|| mAyApAshena badhnAmi pashUnetAn svalIlayA | mAmeva mochakaM prAhuH pashUnAM vedavAdinaH || 7\.19|| mAyApAshena baddhAnAM mochako.anyo na vidyate | mAmR^ite paramAtmAnaM bhUtAdhipatimavyayam || 7\.20|| chaturviMshatitattvAni mAyA karma guNA iti | ete pAshAH pashupateH kleshAshcha pashubandhanAH || 7\.21|| mano buddhiraha~NkAraH khAnilAgnijalAni bhUH | etAH prakR^itayastvaShTau vikArAshcha tathApare || 7\.22|| shrotraM tvakchakShuShI jihvA ghrANaM chaiva tu pa~nchamam | pAyUpasthaM karau pAdau vAk chaiva dashamI matA || 7\.23|| shabdaH sparshashcha rUpaM cha raso gandhastathaiva cha | trayoviMshatiretAni tattvAni prAkR^itAni tu || 7\.24|| chaturviMshakamavyaktaM pradhAnaM guNalakShaNam | anAdimadhyanidhanaM kAraNaM jagataH param || 7\.25|| sattvaM rajastamashcheti guNatrayamudAhR^itam | sAmyAvasthitimeteShAmavyaktaM prakR^itiM viduH || 7\.26|| sattvaM j~nAnaM tamo.aj~nAnaM rajo mishramudAhR^itam | guNAnAM buddhivaiShamyAdvaiShamyaM kavayo viduH || 7\.27|| dharmAdharmAviti proktau pAshau dvau karmasa~nj~nitau | mayyarpitAni karmANi na bandhAya vimuktaye || 7\.28|| avidyAmasmitAM rAgaM dveShaM chAbhiniveshakam | kleshAkhyAMstAn svayaM prAha pAshAnAtmanibandhanAn || 7\.29|| eteShAmeva pAshAnAM mAyA kAraNamuchyate | mUlaprakR^itiravyaktA sA shaktirmayi tiShThati || 7\.30|| sa eva mUlaprakR^itiH pradhAnaM puruSho.api cha | vikArA mahadAdIni devadevaH sanAtanaH || 7\.31|| sa eva bandhaH sa cha bandhakarttA sa eva pAshaH pashubhR^itsa eva | sa veda sarvaM na cha tasya vettA tamAhurAdyaM puruShaM purANam || 7\.32|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) saptamo.adhyAyaH || 7|| \section{aShTamo.adhyAyaH} Ishvara uvAcha | anyadguhyatamaM j~nAnaM vakShye brAhmaNapu~NgavAH | yenAsau tarate janturghoraM saMsArasAgaram || 8\.1|| ahaM brahmamayaH shAntaH shAshvato nirmalo.avyayaH | ekAkI bhagavAnuktaH kevalaH parameshvaraH || 8\.2|| mama yonirmahadbrahma tatra garbhaM dadhAmyaham | mUla mAyAbhidhAnaM taM tato jAtamidaM jagat || 8\.3|| pradhAnaM puruSho hyatmA mahAn bhUtAdireva cha | tanmAtrANi mahAbhUtAnIndriyANi cha jaj~nire || 8\.4|| tato.aNDamabhavaddhaimaM sUryakoTisamaprabham | tasmin jaj~ne mahAbrahmA machChaktyA chopabR^iMhitaH || 8\.5|| ye chAnye bahavo jIvA manmayAH sarva eva te | na mAM pashyanti pitaraM mAyayA mama mohitAH || 8\.6|| yAsu yoniShu sarvAsu sambhavanti hi mUrttayaH | tAsAM mAyA parA yonirmAmeva pitaraM viduH || 8\.7|| yo mAmevaM vijAnAti bIjinaM pitaraM prabhum | sa dhIraH sarvalokeShu na mohamadhigachChati || 8\.8|| IshAnaH sarvavidyAnAM bhUtAnAM parameshvaraH | o~NkAramUrtirbhagavAnahaM brahmA prajApatiH || 8\.9|| samaM sarveShu bhUteShu tiShThantaM parameshvaram | vinashyatsvavinashyantaM yaH pashyati sa pashyati || 8\.10|| samaM pashyan hi sarvatra samavasthitamIshvaram | na hinastyAtmanA.a.atmAnaM tato yAti parAM gatim || 8\.11|| viditvA sapta sUkShmANi ShaDa~NgaM cha maheshvaram | pradhAnaviniyogaj~naH paraM brahmAdhigachChati || 8\.12|| sarvaj~natA tR^iptiranAdibodhaH svachChandatA nityamaluptashaktiH | anantashaktishcha vibhorviditvA ShaDAhura~NgAni maheshvarasya || 8\.13|| tanmAtrANi mana AtmA cha tAni sUkShmANyAhuH saptatattvAtmakAni | yA sA hetuH prakR^itiH sA pradhAnaM bandhaH prokto viniyogo.api tena || 8\.14|| yA sA shaktiH prakR^itau lInarUpA vedeShUktA kAraNaM brahmayoniH | tasyA ekaH parameShThI purastAnmaheshvaraH puruShaH satyarUpaH || 8\.15|| brahmA yogI paramAtmA mahIyAn vyomavyApI vedavedyaH purANaH | eko rudro mR^ityumavyaktamekaM bIjaM vishvaM deva ekaH sa eva || 8\.16|| tamevaikaM prAhuranye.apyanekaM tvekAtmAnaM kechidanyaM tamAhuH | aNoraNIyAn mahato mahIyAn mahAdevaH prochyate vedavidbhiH || 8\.17|| evaM hi yo veda guhAshayaM paraM prabhuM purANaM puruShaM vishvarUpam | hiraNmayaM buddhimatAM parAM gatiM sa buddhimAn buddhimatItya tiShThati || 8\.18|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) aShTamo.adhyAyaH || 8|| \section{navamo.adhyAyaH} R^iShaya UchuH | niShkalo nirmalo nityo niShkriyaH parameshvaraH | tanno vada mahAdeva vishvarUpaH kathaM bhavAn || 9\.1|| Ishvara uvAcha | nAhaM vishvo na vishvaM cha mAmR^ite vidyate dvijAH | mAyAnimittamatrAsti sA chAtmani mayA shritA || 9\.2|| anAdinidhanA shaktirmAyA.avyaktasamAshrayA | tannimittaH prapa~ncho.ayamavyaktAdabhavat khalu || 9\.3|| avyaktaM kAraNaM prAhurAnandaM jyotirakSharam | ahameva paraM brahma matto hyanyanna vidyate || 9\.4|| tasmAnme vishvarUpatvaM nishchitaM brahmavAdibhiH | ekatve cha pR^ithaktve cha proktametannidarshanam || 9\.5|| ahaM tat paramaM brahma paramAtmA sanAtanaH | akAraNaM dvijAH prokto na doSho hyAtmanastathA || 9\.6|| anantA shaktayo.avyaktA mAyayA saMsthitA dhruvAH | tasmin divi sthitaM nityamavyaktaM bhAti kevalam || 9\.7|| yAbhistallakShyate bhinnaM brahmAvyaktaM sanAtanam | ekayA mama sAyujyamanAdinidhanaM dhruvam || 9\.8|| puMso.anyAbhUdyathA bhUtiranyayA na tirohitam | anAdimadhyaM tiShThantaM cheShTate.avidyayA kila || 9\.9|| tadetat paramaM vyaktaM prabhAmaNDalamaNDitam | tadakSharaM paraM jyotistadviShNoH paramaM padam || 9\.10|| tatra sarvamidaM protamotaM chaivAkhilaM jagat | tadeva cha jagat kR^itsnaM tadvij~nAya vimuchyate || 9\.11|| yato vAcho nivarttante aprApya manasA saha | AnandaM brahmaNo vidvAn bibheti na kutashchana || 9\.12|| vedAhametaM puruShaM mahAntamAdityavarNaM tamasaH parastAt | tadvij~nAya parimuchyeta vidvAn nityAnandI bhavati brahmabhUtaH || 9\.13|| yasmAt paraM nAparamasti ki~nchit yajjyotiShAM jyotirekaM divistham | tadevAtmAnaM manyamAno.atha vidvAnAtmanandI bhavati brahmabhUtaH || 9\.14|| tadapyayaM kalilaM gUDhadehaM brahmAnandamamR^itaM vishvadhAma | vadantyevaM brAhmaNA brahmaniShThA yatra gatvA na nivartteta bhUyaH || 9\.15|| hiraNmaye paramAkAshatattve yadarchiShi pravibhAtIva tejaH | tadvij~nAne paripashyanti dhIrA vibhrAjamAnaM vimalaM vyoma dhAma || 9\.16|| tataH paraM paripashyanti dhIrA AtmanyAtmAnamanubhUya sAkShAt | svayamprabhuH parameShThI mahIyAn brahmAnandI bhagavAnIsha eShaH || 9\.17|| eko devaH sarvabhUteShu gUDhaH sarvavyApI sarvabhUtAntarAtmA | tamevaikaM ye.anupashyanti dhIrAsteShAM shAntiH shAshvatI netareShAm || 9\.18|| sarvAnanashirogrIvaH sarvabhUtaguhAshayaH | sarvavyApI cha bhagavAn na tasmAdanyadiShyate || 9\.19|| ityetadaishvaraM j~nAnamuktaM vo munipu~NgavAH | gopanIyaM visheSheNa yoginAmapi durlabham || 9\.20|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) navamo.adhyAyaH || 9|| \section{dashamo.adhyAyaH} Ishvara uvAcha | ali~NgamekamavyaktaM li~NgaM brahmeti nishchitam | svaya~njyotiH paraM tattvaM pare vyomni vyavasthitam || 10\.1|| avyaktaM kAraNaM yattadakSharaM paramaM padam | nirguNaM shuddhavij~nAnaM tadvai pashyanti sUrayaH || 10\.2|| tanniShThAH shAntasa~NkalpA nityaM tadbhAvabhAvitAH | pashyanti tat paraM brahma yattalli~Ngamiti shrutiH || 10\.3|| anyathA na hi mAM draShTuM shakyaM vai munipu~NgavAH | na hi tadvidyate j~nAnaM yatastajj~nAyate param || 10\.4|| etattatparamaM j~nAnaM kevalaM kavayo viduH | aj~nAnamitaratsarvaM yasmAnmAyAmayaM jagat || 10\.5|| yajj~nAnaM nirmalaM shuddhaM nirvikalpaM yadavyayam | mamAtmA.asau tadevedamiti prAhurvipashchitaH || 10\.6|| ye.apyanekaM prapashyanti te.api pashyanti tatparam | AshritAH paramAM niShThAM buddhvaikaM tattvamavyayam || 10\.7|| ye punaH paramaM tattvamekaM vAnekamIshvaram | bhaktyA mAM samprapashyanti vij~neyAste tadAtmakAH || 10\.8|| sAkShAdeva prapashyanti svAtmAnaM parameshvaram | nityAnandaM nirvikalpaM satyarUpamiti sthitiH || 10\.9|| bhajante paramAnandaM sarvagaM jagadAtmakam | svAtmanyavasthitAH shAntAH pare.avyakte parasya tu || 10\.10|| eShA vimuktiH paramA mama sAyujyamuttamam | nirvANaM brahmaNA chaikyaM kaivalyaM kavayo viduH || 10\.11|| tasmAdanAdimadhyAntaM vastvekaM paramaM shivam | sa Ishvaro mahAdevastaM vij~nAya pramuchyate || 10\.12|| na tatra sUryaH pravibhAtIha chandro na nakShatrANAM gaNo nota vidyut | tadbhAsitaM hyakhilaM bhAti vishvaM atIva bhAsamamalaM tadvibhAti || 10\.13|| vishvoditaM niShkalaM nirvikalpaM shuddhaM bR^ihatparamaM yadvibhAti | atrAntare brahmavido.atha nityaM pashyanti tattvamachalaM yat sa IshaH || 10\.14|| nityAnandamamR^itaM satyarUpaM shuddhaM vadanti puruShaM sarvavedAH | tamomiti praNaveneshitAraM dhyAyanti vedArthavinishchitArthAH || 10\.15|| na bhUmirApo na mano na vahniH prANo.anilo gaganaM nota buddhiH | na chetano.anyat paramAkAshamadhye vibhAti devaH shiva eva kevalaH || 10\.16|| ityetaduktaM paramaM rahasyaM j~nAnAmR^itaM sarvavedeShu gUDham | jAnAti yogI vijane.atha deshe yu~njIta yogaM prayato hyajasram || 10\.17|| itI shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) dashamo.adhyAyaH || 10|| \section{ekAdasho.adhyAyaH} Ishvara uvAcha | ataH paraM pravakShyAmi yogaM paramadurlabham | yenAtmAnaM prapashyanti bhAnumantamiveshvaram || 11\.1|| yogAgnirdahati kShipramasheShaM pApapa~njaram | prasannaM jAyate j~nAnaM sAkShAnnirvANasiddhidam || 11\.2|| yogAtsa~njAyate j~nAnaM j~nAnAdyogaH pravarttate | yogaj~nAnAbhiyuktasya prasIdati maheshvaraH || 11\.3|| ekakAlaM dvikAlaM vA trikAlaM nityameva vA | ye yu~njanti mahAyogaM te vij~neyA maheshvarAH || 11\.4|| yogastu dvividho j~neyo hyabhAvaH prathamo mataH | aparastu mahAyogaH sarvayogottamottamaH || 11\.5|| shUnyaM sarvanirAbhAsaM svarUpaM yatra chintyate | abhAvayogaH sa prokto yenAtmAnaM prapashyati || 11\.6|| yatra pashyati chAtmAnaM nityAnandaM nira~njanam | mayaikyaM sa mahAyogo bhAShitaH parameshvaraH || 11\.7|| ye chAnye yoginAM yogAH shrUyante granthavistare | sarve te brahmayogasya kalAM nArhanti ShoDashIm || 11\.8|| yatra sAkShAt prapashyanti vimuktA vishvamIshvaram | sarveShAmeva yogAnAM sa yogaH paramo mataH || 11\.9|| sahasrasho.atha shatasho ye cheshvarabahiShkR^itAH | na te pashyanti mAmekaM yogino yatamAnasAH || 11\.10|| prANAyAmastathA dhyAnaM pratyAhAro.atha dhAraNA | samAdhishcha munishreShThA yamo niyama Asanam || 11\.11|| mayyekachittatAyogo vR^ittyantaranirodhataH | tatsAdhanAni chAnyAni yuShmAkaM kathitAni tu || 11\.12|| ahiMsA satyamasteyaM brahmacharyAparigrahau | yamAH sa~NkShepataH proktAshchittashuddhipradA nR^iNAm || 11\.13|| karmaNA manasA vAchA sarvabhUteShu sarvadA | akleshajananaM proktA tvahiMsA paramarShibhiH || 11\.14|| ahiMsAyAH paro dharmo nAstyahiMsA paraM sukham | vidhinA yA bhaveddhiMsA tvahiMsaiva prakIrttitA || 11\.15|| satyena sarvamApnoti satye sarvaM pratiShThitam | yathArthakathanAchAraH satyaM proktaM dvijAtibhiH || 11\.16|| paradravyApaharaNaM chauryAda.atha balena vA | steyaM tasyAnAcharaNAdasteyaM dharmasAdhanam || 11\.17|| karmaNA manasA vAchA sarvAvasthAsu sarvadA | sarvatra maithunatyAgaM brahmacharyaM prachakShate || 11\.18|| dravyANAmapyanAdAnamApadyapi tathechChayA | aparigrahamityAhustaM prayatnena pAlayet || 11\.19|| tapaH svAdhyAyasantoShau shauchamIshvarapUjanam | samAsAnniyamAH proktA yogasiddhipradAyinaH || 11\.20|| upavAsaparAkAdikR^ichChrachAndrAyaNAdibhiH | sharIrashoShaNaM prAhustApasAstapa uttamam || 11\.21|| vedAntashatarudrIyapraNavAdijapaM budhAH | sattvasiddhikaraM puMsAM svAdhyAyaM parichakShate || 11\.22|| svAdhyAyasya trayo bhedA vAchikopAMshumAnasAH | uttarottaravaishiShTyaM prAhurvedArthavedinaH || 11\.23|| yaH shabdabodhajananaH pareShAM shR^iNvatAM sphuTam | svAdhyAyo vAchikaH prokta upAMshoratha lakShaNam || 11\.24|| oShThayoH spandamAtreNa parasyAshabdabodhakam | upAMshureSha nirdiShTaH sAhasravAchikojapaH || 11\.25|| (sAhasro vAchikAjjapaH) yatpadAkSharasa~NgatyA parispandanavarjitam | chintanaM sarvashabdAnAM mAnasaM taM japaM viduH || 11\.26|| yadR^ichChAlAbhato nityamalaM puMso bhavediti | prAshastyamR^iShayaH prAhuH santoShaM sukhalakShaNam || 11\.27|| bAhyamAbhyantaraM shauchaM dvidhA proktaM dvijottamAH | mR^ijjalAbhyAM smR^itaM bAhyaM manaH shuddhirathAntaram || 11\.28|| stutismaraNapUjAbhirvA~NmanaH kAyakarmabhiH | sunishchalA shive bhaktiretadIshvarapUjanam || 11\.29|| yamAshcha niyamAH proktAH prANAyAmaM nibodhata | prANaH svadehajo vAyurAyAmastannirodhanam || 11\.30|| uttamAdhamamadhyatvAt tridhA.ayaM pratipAditaH | ya eva dvividhaH proktaH sagarbho.agarbha eva cha || 11\.31|| mAtrAdvAdashako mandashchaturviMshatimAtrakaH | madhyamaH prANasaMrodhaH ShaTtriMshAnmAtrikottamaH || 11\.32|| yaH svedakampanochChvAsajanakastu yathAkramam | mandamadhyamamukhyAnAmAnandAduttamottamaH || 11\.33|| sagarbhamAhuH sajapamagarbhaM vijapaM budhAH | etadvai yoginAmuktaM prANAyAmasya lakShaNam || 11\.34|| savyAhR^itiM sapraNavAM gAyatrIM shirasA saha | trirjapedAyataprANaH prANAyAmaH sa uchyate || 11\.35|| rechakaH pUrakashchaiva prANAyAmo.atha kumbhakaH | prochyate sarvashAstreShu yogibhiryatamAnasaiH || 11\.36|| rechako bAhyanishvAsaH pUrakastannirodhanaH | sAmyena saMsthitiryA sA kumbhakaH parigIyate || 11\.37|| indriyANAM vicharatAM viShayeShu svabhAvataH | nigrahaH prochyate sadbhiH pratyAhArastu sattamAH || 11\.38|| hR^itpuNDarIke nAbhyAM vA mUrdhni parvasu mastake | evamAdiShu desheShu dhAraNA chittabandhanam || 11\.39|| deshAvasthitimAlambya buddheryA vR^ittisantatiH | vR^ittyantarairasR^iShTA yA tad.hdhyAnaM sUrayo viduH || 11\.40|| ekAkAraH samAdhiH syAddeshAlambanavarjitaH | pratyayo hyarthamAtreNa yogasAdhanamuttamam || 11\.41|| dhAraNA dvAdashAyAmA dhyAnaM dvAdashadhAraNAH | dhyAnaM dvAdashakaM yAvat samAdhirabhidhIyate || 11\.42|| AsanaM svastikaM proktaM padmamarddhAsanaM tathA | sAdhanAnAM cha sarveShAmetatsAdhanamuttamam || 11\.43|| Urvorupari viprendrAH kR^itvA pAdatale ubhe | samAsInAtmanaH padmametadAsanamuttamam || 11\.44|| ekaM pAdamathaikasmin viShTabhyorasi sattamAH | AsInArddhAsanamidaM yogasAdhanamuttamam || 11\.45|| ubhe kR^itvA pAdatale jAnUrvorantareNa hi | samAsItAtmanaH proktamAsanaM svastikaM param || 11\.46|| adeshakAle yogasya darshanaM hi na vidyate | agnyabhyAse jale vA.api shuShkaparNachaye tathA || 11\.47|| jantuvyApte shmashAne cha jIrNagoShThe chatuShpathe | sashabde sabhaye vA.api chaityavalmIkasa~nchaye || 11\.48|| ashubhe durjanAkrAnte mashakAdisamanvite | nAchareddehabAdhe vA daurmanasyAdisambhave || 11\.49|| sugupte sushubhe deshe guhAyAM parvatasya tu | nadyAstIre puNyadeshe devatAyatane tathA || 11\.50|| gR^ihe vA sushubhe ramye vijane jantuvarjite | yu~njIta yogI satatamAtmAnaM matparAyaNaH || 11\.51|| namaskR^ityAtha yogIndrAn sashiShyAMshcha vinAyakam | guruM chaivAtha mAM yogI yu~njIta susamAhitaH || 11\.52|| AsanaM svastikaM baddhvA padmamarddhamathApi vA | nAsikAgre samAM dR^iShTimIShadunmIlitekShaNaH || 11\.53|| kR^itvA.atha nirbhayaH shAntastyaktvA mAyAmayaM jagat | svAtmanyavasthitaM devaM chintayet parameshvaram || 11\.54|| shikhAgre dvAdashA~Ngulye kalpayitvA.atha pa~Nkajam | dharmakandasamudbhUtaM j~nAnanAlaM sushobhanam || 11\.55|| aishvaryAShTadalaM shvetaM paraM vairAgyakarNikam | chintayet paramaM koshaM karNikAyAM hiraNmayam || 11\.56|| sarvashaktimayaM sAkShAdyaM prAhurdivyamavyayam | o~NkAravAchyamavyaktaM rashmijAlasamAkulam || 11\.57|| chintayet tatra vimalaM paraM jyotiryadakSharam | tasmin jyotiShi vinyasya svAtmAnaM tadabhedataH || 11\.58|| dhyAyItAkAshamadhyasthamIshaM paramakAraNam | tadAtmA sarvago bhUtvA na ki~nchidapi chintayet || 11\.59|| etadguhyatamaM dhyAnaM dhyAnAntaramathochyate | chintayitvA tu pUrvoktaM hR^idaye padmamuttamam || 11\.60|| AtmAnamatha karttAraM tatrAnalasamatviSham | madhye vahnishikhAkAraM puruShaM pa~nchaviMshakam || 11\.61|| chintayet paramAtmAnaM tanmadhye gaganaM param | o~NkarabodhitaM tattvaM shAshvataM shivamachyutam || 11\.62|| avyaktaM prakR^itau lInaM paraM jyotiranuttamam | tadantaH paramaM tattvamAtmAdhAraM nira~njanam || 11\.63|| dhyAyIta tanmayo nityamekarUpaM maheshvaram | vishodhya sarvatattvAni praNavenAthavA punaH || 11\.64|| saMsthApya mayi chAtmAnaM nirmale parame pade | plAvayitvA.a.atmano dehaM tenaiva j~nAnavAriNA || 11\.65|| madAtmA manmanA bhasma gR^ihItvA tvagnihotrajam | tenoddhR^itya tu sarvA~NgamagnirityAdimantrataH || 11\.66|| chintayet svAtmanIshAnaM para~njyotiH svarUpiNam | eSha pAshupato yogaH pashupAshavimuktaye || 11\.67|| sarvavedAntasAro.ayamatyAshramamiti shrutiH | etat parataraM guhyaM matsAyujyapradAyakam || 11\.68|| dvijAtInAM tu kathitaM bhaktAnAM brahmachAriNAm | brahmacharyamahiMsA cha kShamA shauchaM tapo damaH || 11\.69|| santoShaH satyamAstikyaM vratA~NgAni visheShataH | ekenApyatha hInena vratamasya tu lupyate || 11\.70|| tasmAdAtmaguNopeto madvrataM voDhumarhati | vItarAgabhayakrodhA manmayA mAmupAshritAH || 11\.71|| bahavo.anena yogena pUtA madbhAvamAgatAH | ye yathA mAM prapadyante tAMstathaiva bhajAmyaham || 11\.72|| j~nAnayogena mAM tasmAdyajeta parameshvaram | athavA bhaktiyogena vairAgyeNa pareNa tu || 11\.73|| chetasA bodhayuktena pUjayenmAM sadA shuchiH | sarvakarmANi sa.nnyasya bhikShAshI niShparigrahaH || 11\.74|| prApnoti mama sAyujyaM guhyametanmayoditam | adveShTA sarvabhUtAnAM maitraH karuNa eva cha || 11\.75|| nirmamo niraha~NkAro yo madbhaktaH sa me priyaH | santuShTaH satataM yogI yatAtmA dR^iDhanishchayaH || 11\.76|| mayyarpitamanobuddhiryo madbhaktaH sa me priyaH | yasmAnnodvijate loko lokAnnodvijate cha yaH || 11\.77|| harShAmarShabhayodvegairmukto yaH sa hi me priyaH | anapekShaH shuchirdakSha udAsIno gatavyathaH || 11\.78|| sarvArambhaparityAgI bhaktimAn yaH sa me priyaH | tulyanindAstutirmaunI santuShTo yena kenachit || 11\.79|| aniketaH sthiramatirmadbhakto mAmupaiShyati | sarvakarmANyapi sadA kurvANo matparAyaNaH || 11\.80|| matprasAdAdavApnoti shAshvataM paramaM padam | chetasA sarvakarmANi mayi sa.nnyasya matparaH || 11\.81|| nirAshIrnirmamo bhUtvA mAmekaM sharaNaM vrajet | tyaktvA karmaphalAsa~NgaM nityatR^ipto nirAshrayaH || 11\.82|| karmaNyapi pravR^itto.api naiva tena nibadhyate | nirAshIryatachittAtmA tyaktasarvaparigrahaH || 11\.83|| shArIraM kevalaM karma kurvannApnoti tatpadam | yadR^ichChAlAbhatuShTasya dvandvAtItasya chaiva hi || 11\.84|| kurvato matprasAdArthaM karma saMsAranAshanam | manmanA mannamaskAro madyAjI matparAyaNaH || 11\.85|| mAmupaiShyati yogIsho j~nAtvA mAM parameshvaram | madbuddhayo mAM satataM bodhayantaH parasparam || 11\.86|| kathayantashcha mAM nityaM mama sAyujyamApnuyuH | evaM nityAbhiyuktAnAM mAyeyaM karma sattvagam || 11\.87|| nAshayAmi tamaH kR^itsnaM j~nAnadIpena bhAsvatA | madbuddhayo mAM satataM pUjayantIha ye janAH || 11\.88|| teShAM nityAbhiyuktAnAM yogakShemaM vahAmyaham | ye.anye cha kAmabhogArthaM yajante hyanyadevatAH || 11\.89|| teShAM tadantaM vij~neyaM devatAnugataM phalam | ye chAnyadevatAbhaktAH pUjayantIha devatAH || 11\.90|| madbhAvanAsamAyuktA muchyante te.api mAnavAH | tasmAdvinashvarAnanyAMstyaktvA devAnasheShataH || 11\.91|| mAmeva saMshrayedIshaM sa yAti paramaM padam | tyaktvA putrAdiShu snehaM niHshoko niShparigrahaH || 11\.92|| yajechchAmaraNAlli~NgaM viraktaH parameshvaram | ye.archayanti sadA li~NgaM tyaktvA bhogAnasheShataH || 11\.93|| ekena janmanA teShAM dadAmi paramaishvaram | parAtmanaH sadA li~NgaM kevalaM sannira~njanam || 11\.94|| (kevalaM rajataprabham |) j~nAnAtmakaM sarvagataM yoginAM hR^idi saMsthitam | ye chAnye niyatA bhaktA bhAvayitvA vidhAnataH || 11\.95|| yatra kvachana talli~Ngamarchayanti maheshvaram | jale vA vahnimadhye vA vyomni sUrye.athavA.anyataH || 11\.96|| ratnAdau bhAvayitveshamarchayelli~Ngamaishvaram | sarvaM li~NgamayaM hyetat sarvaM li~Nge pratiShThitam || 11\.97|| tasmAlli~Nge.archayedIshaM yatra kvachana shAshvatam | agnau kriyAvatAmapsu vyomni sUrye manIShiNAm || 11\.98|| kAShThAdiShveva mUrkhANAM hR^idi li~NgaM tu yoginAm | yadyanutpannavij~nAno viraktaH prItisaMyutaH || 11\.99|| yAvajjIvaM japedyuktaH praNavaM brahmaNo vapuH | athavA shatarudrIyaM japedAmaraNAddvijaH || 11\.100|| ekAkI yatachittAtmA sa yAti paramaM padam | vasechchAmaraNAdvipro vArANasyAM samAhitaH || 11\.101|| so.apIshvaraprasAdena yAti tat paramaM padam | tatrotkramaNakAle hi sarveShAmeva dehinAm || 11\.102|| (tatrotkramaNajAle) dadAti tat paraM j~nAnaM yena muchyate bandhanAt | varNAshramavidhiM kR^itsnaM kurvANo matparAyaNaH || 11\.103|| tenaiva janmanA j~nAnaM labdhvA yAti shivaM padam | ye.api tatra vasantIha nIchA vA pApayonayaH || 11\.104|| sarve taranti saMsAramIshvarAnugrahAddvijAH | kintu vighnA bhaviShyanti pApopahatachetasAm || 11\.105|| dharmAn samAshrayet tasmAnmuktaye niyataM dvijAH | etadrahasyaM vedAnAM na deyaM yasya kasya chit || 11\.106|| dhArmikAyaiva dAtavyaM bhaktAya brahmachAriNe | vyAsa uvAcha | ityetaduktvA bhagavAnAtmayogamanuttamam || 11\.107|| vyAjahAra samAsInaM nArAyaNamanAmayam | mayaitadbhAShitaM j~nAnaM hitArthaM brahmavAdinAm || 11\.108|| dAtavyaM shAntachittebhyaH shiShyebhyo bhavatA shivam | uktvaivamarthaM yogIndrAnabravIdbhagavAnajaH || 11\.109|| hitAya sarvabhaktAnAM dvijAtInAM dvijottamAH | bhavanto.api hi majj~nAnaM shiShyANAM vidhipUrvakam || 11\.110|| upadekShyanti bhaktAnAM sarveShAM vachanAnmama | ayaM nArAyaNo yo.ahamIshvaro nAtra saMshayaH || 11\.111|| nAntaraM ye prapashyanti teShAM deyamidaM param | mamaiShA paramA mUrttirnArAyaNasamAhvayA || 11\.112|| sarvabhUtAtmabhUtasthA shAntA chAkSharasa~nj~nitA | ye tvanyathA prapashyanti loke bhedadR^isho janAH || 11\.113|| na te muktiM prapashyanti jAyante cha punaH punaH | ye tvenaM viShNumavyaktaM mA~ncha devaM maheshvaram || 11\.114|| ekIbhAvena pashyanti na teShAM punarudbhavaH | tasmAdanAdinidhanaM viShNumAtmAnamavyayam || 11\.115|| mAmeva samprapashyadhvaM pUjayadhvaM tathaiva hi | ye.anyathA mAM prapashyanti matvevaM devatAntaram || 11\.116|| te yAnti narakAn ghorAn nAhaM teShu vyavasthitaH | mUrkhaM vA paNDitaM vApi brAhmaNaM vA madAshrayam || 11\.117|| mochayAmi shvapAkaM vA na nArAyaNanindakam | tasmAdeSha mahAyogI madbhaktaiH puruShottamaH || 11\.118|| archanIyo namaskAryo matprItijananAya hi | evamuktvA samAli~Ngya vAsudevaM pinAkadhR^ik || 11\.119|| antarhito.abhavat teShAM sarveShAmeva pashyatAm | nArAyaNo.api bhagavAMstApasaM veShamuttamam || 11\.120|| jagrAha yoginaH sarvAMstyaktvA vai paramaM vapuH | j~nAnaM bhavadbhiramalaM prasAdAt parameShThinaH || 11\.121|| sAkShAddevamaheshasya j~nAnaM saMsAranAshanam | gachChadhvaM vijvarAH sarve vij~nAnaM parameShThinaH || 11\.122|| pravarttayadhvaM shiShyebhyo dhArmikebhyo munIshvarAH | idaM bhaktAya shAntAya dhArmikAyAhitAgnaye || 11\.123|| vij~nAnamaishvaraM deyaM brAhmaNAya visheShataH | evamuktvA sa vishvAtmA yoginAM yogavittamaH || 11\.124|| nArAyaNo mahAyogI jagAmAdarshanaM svayam | te.api devAdideveshaM namaskR^itya maheshvaram || 11\.125|| nArAyaNaM cha bhUtAdiM svAni sthAnAni lebhire | sanatkumAro bhagavAn saMvarttAya mahAmuniH || 11\.126|| dattavAnaishvaraM j~nAnaM so.api satyavratAya tu | sanandano.api yogIndraH pulahAya maharShaye || 11\.127|| pradadau gautamAyAtha pulaho.api prajApatiH | a~NgirA vedaviduShe bharadvAjAya dattavAn || 11\.128|| jaigIShavyAya kapilastathA pa~nchashikhAya cha | parAsharo.api sanakAt pitA me sarvatattvadR^ik || 11\.129|| lebhe tatparamaM j~nAnaM tasmAdvAlmIkirAptavAn | mamovAcha purA devaH satIdehabhavA~NgajaH || 11\.130|| vAmadevo mahAyogI rudraH kila pinAkadhR^ik | nArAyaNo.api bhagavAn devakItanayo hariH || 11\.131|| arjunAya svayaM sAkShAt dattavAnidamuttamam | yadAhaM labdhavAn rudrAdvAmadevAdanuttamam || 11\.132|| visheShAdgirishe bhaktistasmAdArabhya me.abhavat | sharaNyaM sharaNaM rudraM prapanno.ahaM visheShataH || 11\.133|| bhUteshaM girashaM sthANuM devadevaM trishUlinam | bhavanto.api hi taM devaM shambhuM govR^iShavAhanam || 11\.134|| prapadyantAM sapatnIkAH saputrAH sharaNaM shivam | varttadhvaM tatprasAdena karmayogena sha~Nkaram || 11\.135|| pUjayadhvaM mahAdeva gopatiM vyAlabhUShaNam | evamukte punaste tu shaunakAdyA maheshvaram || 11\.136|| praNemuH shAshvataM sthANuM vyAsaM satyavatIsutam | abruvan hR^iShTamanasaH kR^iShNadvaipAyanaM prabhum || 11\.137|| sAkShAddevaM hR^iShIkeshaM sarvalokamaheshvaram | bhavatprasAdAdachalA sharaNye govR^iShadhvaje || 11\.138|| idAnIM jAyate bhaktiryA devairapi durlabhA | kathayasva munishreShTha karmayogamanuttamam || 11\.139|| yenAsau bhagavAnIshaH samArAdhyo mumukShubhiH | tvatsannidhAveva sUtaH shR^iNotu bhagavadvachaH || 11\.140|| tadvachchAkhilalokAnAM rakShaNaM dharmasa~Ngraham | yaduktaM devadevena viShNunA kUrmarUpiNA || 11\.141|| pR^iShTena munibhiH pUrvaM shakreNAmR^itamanthane | shrutvA satyavatIsUnuH karmayogaM sanAtanam || 11\.142|| munInAM bhAShitaM kR^itsnaM provAcha susamAhitaH | ya imaM paThate nityaM saMvAdaM kR^ittivAsasaH || 11\.143|| sanatkumArapramukhaiH sarvapApaiH pramuchyate | shrAvayedvA dvijAn shuddhAn brahmacharyaparAyaNAn || 11\.144|| yo vA vichArayedarthaM sa yAti paramAM gatim | yashchaitachChR^iNuyAnnityaM bhaktiyukto dR^iDhavrataH || 11\.145|| sarvapApavinirmukto brahmaloke mahIyate | tasmAt sarvaprayatnena paThitavyo manIShibhiH || 11\.146|| shrotavyashchAtha mantavyo visheShAdbrAhmaNaiH sadA || 11\.147|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge (IshvaragItAsu) ekAdasho.adhyAyaH || 11|| ## kUrmapurANe uttarabhAge adhyAyaH 1-11 Proofread by PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}