% Text title : shrImadbhAgavatam - 01 - prathamaskandhaH % File name : bhagpur-01.itx % Category : purana, shrimadbhagavatam, vyAsa, krishna % Location : doc\_purana % Proofread by : PSA Easwaran % Latest update : July 4, 2021 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. shrImadbhAgavataM - prathamaskandhaH ..}## \itxtitle{.. shrImadbhAgavataM \- prathamaskandhaH ..}##\endtitles ## \chapter{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. prathamaskandhaH ..} saMsArasAgare magnaM dInaM mAM karuNAnidhe | karmagrAhagR^ihItA~NgaM mAmuddhara bhavArNavAt || shrImadbhAgavatAkhyo.ayaM pratyakShaH kR^iShNa eva hi | svIkR^ito.asi mayA nAtha muktyarthaM bhavasAgare || manoratho madIyo.ayaM saphalaH sarvathA tvayA | nirvighnenaiva kartavyaH dAso.ahaM tava keshava || shukarUpaprabodhaj~na sarvashAstravishArada | etatkathAprakAshena madaj~nAnaM vinAshaya || bhave bhave yathA bhaktiH pAdayostava jAyate | tathA kuruShva devesha nAthastvaM no yataH prabho || nAmasa~NkIrtanaM yasya sarvapApapraNAshanam | praNAmo duHkhashamanaH taM namAmi hariM param || kR^iShNAya vAsudevAya haraye paramAtmane | praNatakleshanAshAya govindAya namo namaH || sarvatra govindanAmasa~NkIrtanaM govinda govinda || guM gurubhyo namaH | gaM gaNapataye namaH | saM sarasvatyai namaH | daM dakShiNAmUrtaye namaH | vaM vedavyAsAya namaH | OM namo bhagavate vAsudevAya | harishrIgaNapataye namaH || \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. prathamo.adhyAyaH ..} janmAdyasya yato.anvayAditaratashchArtheShvabhij~naH svarAT tene brahmahR^idA ya Adikavaye muhyanti yatsUrayaH | tejovArimR^idAM yathA vinimayo yatra trisargo.amR^iShA dhAmnA svena sadA nirastakuhakaM satyaM paraM dhImahi || 1|| dharmaH projjhitakaitavo.atra paramo nirmatsarANAM satAM vedyaM vAstavamatra vastu shivadaM tApatrayonmUlanam | shrImadbhAgavate mahAmunikR^ite kiM vA parairIshvaraH sadyo hR^idyavarudhyate.atra kR^itibhiH shushrUShubhistatkShaNAt || 2|| nigamakalpatarorgalitaM phalaM shukamukhAdamR^itadravasaMyutam | pibata bhAgavataM rasamAlayaM muhuraho rasikA bhuvi bhAvukAH || 3|| naimiShe.animiShakShetre R^iShayaH shaunakAdayaH | satraM svargAya lokAya sahasrasamamAsata || 4|| ta ekadA tu munayaH prAtarhutahutAgnayaH | satkR^itaM sUtamAsInaM paprachChuridamAdarAt || 5|| R^iShaya UchuH tvayA khalu purANAni setihAsAni chAnagha | AkhyAtAnyapyadhItAni dharmashAstrANi yAnyuta || 6|| yAni vedavidAM shreShTho bhagavAn bAdarAyaNaH | anye cha munayaH sUta parAvaravido viduH || 7|| vettha tvaM saumya tatsarvaM tattvatastadanugrahAt | brUyuH snigdhasya shiShyasya guravo guhyamapyuta || 8|| tatra tatrA~njasA.a.ayuShman bhavatA yadvinishchitam | puMsAmekAntataH shreyastannaH shaMsitumarhasi || 9|| prAyeNAlpAyuShaH sabhya kalAvasmin yuge janAH | mandAH sumandamatayo mandabhAgyA hyupadrutAH || 10|| bhUrINi bhUrikarmANi shrotavyAni vibhAgashaH | ataH sAdho.atra yatsAraM samuddhR^itya manIShayA | brUhi naH shraddadhAnAnAM yenAtmA samprasIdati || 11|| sUta jAnAsi bhadraM te bhagavAn sAtvatAM patiH | devakyAM vasudevasya jAto yasya chikIrShayA || 12|| tannaH shushrUShamANAnAmarhasya~NgAnuvarNitum | yasyAvatAro bhUtAnAM kShemAya cha bhavAya cha || 13|| ApannaH saMsR^itiM ghorAM yannAma vivasho gR^iNan | tataH sadyo vimuchyeta yadbibheti svayaM bhayam || 14|| yatpAdasaMshrayAH sUta munayaH prashamAyanAH | sadyaH punantyupaspR^iShTAH svardhunyApo.anusevayA || 15|| ko vA bhagavatastasya puNyashlokeDyakarmaNaH | shuddhikAmo na shR^iNuyAdyashaH kalimalApaham || 16|| tasya karmANyudArANi parigItAni sUribhiH | brUhi naH shraddadhAnAnAM lIlayA dadhataH kalAH || 17|| athAkhyAhi harerdhImannavatArakathAH shubhAH | lIlA vidadhataH svairamIshvarasyAtmamAyayA || 18|| vayaM tu na vitR^ipyAma uttamashlokavikrame | yachChR^iNvatAM rasaj~nAnAM svAdu svAdu pade pade || 19|| kR^itavAn kila vIryANi saha rAmeNa keshavaH | atimartyAni bhagavAn gUDhaH kapaTamAnuShaH || 20|| kalimAgatamAj~nAya kShetre.asmin vaiShNave vayam | AsInA dIrghasatreNa kathAyAM sakShaNA hareH || 21|| tvaM naH sandarshito dhAtrA dustaraM nistitIrShatAm | kaliM sattvaharaM puMsAM karNadhAra ivArNavam || 22|| brUhi yogeshvare kR^iShNe brahmaNye dharmavarmaNi | svAM kAShThAmadhunopete dharmaH kaM sharaNaM gataH || 23|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe naimiShIyopAkhyAne prathamo.adhyAyaH || 1|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvitIyo.adhyAyaH ..} vyAsa uvAcha iti samprashnasaMhR^iShTo viprANAM raumaharShaNiH | pratipUjya vachasteShAM pravaktumupachakrame || 1|| sUta uvAcha yaM pravrajantamanupetamapetakR^ityaM dvaipAyano virahakAtara AjuhAva | putreti tanmayatayA taravo.abhinedu\- staM sarvabhUtahR^idayaM munimAnato.asmi || 2|| yaH svAnubhAvamakhilashrutisArameka\- madhyAtmadIpamatititIrShatAM tamo.andham | saMsAriNAM karuNayA.a.aha purANaguhyaM taM vyAsasUnumupayAmi guruM munInAm || 3|| nArAyaNaM namaskR^itya naraM chaiva narottamam | devIM sarasvatIM vyAsaM tato jayamudIrayet || 4|| munayaH sAdhu pR^iShTo.ahaM bhavadbhirlokama~Ngalam | yatkR^itaH kR^iShNasamprashno yenAtmA suprasIdati || 5|| sa vai puMsAM paro dharmo yato bhaktiradhokShaje | ahaitukyapratihatA yayA.a.atmA samprasIdati || 6|| vAsudeve bhagavati bhaktiyogaH prayojitaH | janayatyAshu vairAgyaM j~nAnaM cha yadahaitukam || 7|| dharmaH svanuShThitaH puMsAM viShvaksenakathAsu yaH | notpAdayedyadi ratiM shrama eva hi kevalam || 8|| dharmasya hyApavargyasya nArtho.arthAyopakalpate | nArthasya dharmaikAntasya kAmo lAbhAya hi smR^itaH || 9|| kAmasya nendriyaprItirlAbho jIveta yAvatA | jIvasya tattvajij~nAsA nArtho yashcheha karmabhiH || 10|| vadanti tattattvavidastattvaM yajj~nAnamadvayam | brahmeti paramAtmeti bhagavAniti shabdyate || 11|| tachChraddadhAnA munayo j~nAnavairAgyayuktayA | pashyantyAtmani chAtmAnaM bhaktyA shrutagR^ihItayA || 12|| ataH pumbhirdvijashreShThA varNAshramavibhAgashaH | svanuShThitasya dharmasya saMsiddhirharitoShaNam || 13|| tasmAdekena manasA bhagavAn sAtvatAM patiH | shrotavyaH kIrtitavyashcha dhyeyaH pUjyashcha nityadA || 14|| yadanudhyAsinA yuktAH karmagranthinibandhanam | Chindanti kovidAstasya ko na kuryAtkathAratim || 15|| shushrUShoH shraddadhAnasya vAsudevakathAruchiH | syAnmahatsevayA viprAH puNyatIrthaniShevaNAt || 16|| shR^iNvatAM svakathAM kR^iShNaH puNyashravaNakIrtanaH | hR^idyantaHstho hyabhadrANi vidhunoti suhR^itsatAm || 17|| naShTaprAyeShvabhadreShu nityaM bhAgavatasevayA | bhagavatyuttamashloke bhaktirbhavati naiShThikI || 18|| tadA rajastamobhAvAH kAmalobhAdayashcha ye | cheta etairanAviddhaM sthitaM sattve prasIdati || 19|| evaM prasannamanaso bhagavadbhaktiyogataH | bhagavattattvavij~nAnaM muktasa~Ngasya jAyate || 20|| bhidyate hR^idayagranthishChidyante sarvasaMshayAH | kShIyante chAsya karmANi dR^iShTa evAtmanIshvare || 21|| ato vai kavayo nityaM bhaktiM paramayA mudA | vAsudeve bhagavati kurvantyAtmaprasAdanIm || 22|| sattvaM rajastama iti prakR^iterguNAstaiH yuktaH paramapUruSha eka ihAsya dhatte | sthityAdaye hariviri~nchihareti sa.nj~nAH shreyAMsi tatra khalu sattvatanornR^iNAM syuH || 23|| pArthivAddAruNo dhUmastasmAdagnistrayImayaH | tamasastu rajastasmAtsattvaM yadbrahmadarshanam || 24|| bhejire munayo.athAgre bhagavantamadhokShajam | sattvaM vishuddhaM kShemAya kalpante ye.anu tAniha || 25|| mumukShavo ghorarUpAn hitvA bhUtapatInatha | nArAyaNakalAH shAntA bhajanti hyanasUyavaH || 26|| rajastamaHprakR^itayaH samashIlA bhajanti vai | pitR^ibhUtaprajeshAdIn shriyaishvaryaprajepsavaH || 27|| vAsudevaparA vedA vAsudevaparA makhAH | vAsudevaparA yogA vAsudevaparAH kriyAH || 28|| vAsudevaparaM j~nAnaM vAsudevaparaM tapaH | vAsudevaparo dharmo vAsudevaparA gatiH || 29|| sa evedaM sasarjAgre bhagavAnAtmamAyayA | sadasadrUpayA chAsau guNamayyA.aguNe vibhuH || 30|| tayA vilasiteShveShu guNeShu guNavAniva | antaHpraviShTa AbhAti vij~nAnena vijR^imbhitaH || 31|| yathA hyavahito vahnirdAruShvekaH svayoniShu | nAneva bhAti vishvAtmA bhUteShu cha tathA pumAn || 32|| asau guNamayairbhAvairbhUtasUkShmendriyAtmabhiH | svanirmiteShu nirviShTo bhu~Nkte bhUteShu tadguNAn || 33|| bhAvayatyeSha sattvena lokAn vai lokabhAvanaH | lIlAvatArAnurato devatirya~NnarAdiShu || 34|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe naimiShIyopAkhyAne dvitIyo.adhyAyaH || 2|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. tR^itIyo.adhyAyaH ..} sUta uvAcha jagR^ihe pauruShaM rUpaM bhagavAn mahadAdibhiH | sambhUtaM ShoDashakalamAdau lokasisR^ikShayA || 1|| yasyAmbhasi shayAnasya yoganidrAM vitanvataH | nAbhihradAmbujAdAsIdbrahmA vishvasR^ijAM patiH || 2|| yasyAvayavasaMsthAnaiH kalpito lokavistaraH | tadvai bhagavato rUpaM vishuddhaM sattvamUrjitam || 3|| pashyantyado rUpamadabhrachakShuShA sahasrapAdorubhujAnanAdbhutam | sahasramUrdhashravaNAkShinAsikaM sahasramaulyambarakuNDalollasat || 4|| etannAnAvatArANAM nidhAnaM bIjamavyayam | yasyAMshAMshena sR^ijyante devatirya~NnarAdayaH || 5|| sa eva prathamaM devaH kaumAraM sargamAshritaH | chachAra dushcharaM brahmA brahmacharyamakhaNDitam || 6|| dvitIyaM tu bhavAyAsya rasAtalagatAM mahIm | uddhariShyannupAdatta yaj~neshaH saukaraM vapuH || 7|| tR^itIyaM R^iShisargaM cha devarShitvamupetya saH | tantraM sAtvatamAchaShTa naiShkarmyaM karmaNAM yataH || 8|| turye dharmakalAsarge naranArAyaNAvR^iShI | bhUtvA.a.atmopashamopetamakaroddushcharaM tapaH || 9|| pa~nchamaH kapilo nAma siddheshaH kAlaviplutam | provAchAsuraye sA~NkhyaM tattvagrAmavinirNayam || 10|| ShaShThamatrerapatyatvaM vR^itaH prApto.anasUyayA | AnvIkShikImalarkAya prahlAdAdibhya UchivAn || 11|| tataH saptama AkUtyAM rucheryaj~no.abhyajAyata | sa yAmAdyaiH suragaNairapAtsvAyambhuvAntaram || 12|| aShTame merudevyAM tu nAbherjAta urukramaH | darshayan vartma dhIrANAM sarvAshramanamaskR^itam || 13|| R^iShibhiryAchito bheje navamaM pArthivaM vapuH | dugdhemAmoShadhIrviprAstenAyaM sa ushattamaH || 14|| rUpaM sa jagR^ihe mAtsyaM chAkShuShodadhisamplave | nAvyAropya mahImayyAmapAdvaivasvataM manum || 15|| surAsurANAmudadhiM mathnatAM mandarAchalam | dadhre kamaTharUpeNa pR^iShTha ekAdashe vibhuH || 16|| dhAnvantaraM dvAdashamaM trayodashamameva cha | apAyayatsurAnanyAn mohinyA mohayan striyA || 17|| chaturdashaM nArasiMhaM bibhraddaityendramUrjitam | dadAra karajairvakShasyerakAM kaTakR^idyathA || 18|| pa~nchadashaM vAmanakaM kR^itvAgAdadhvaraM baleH | padatrayaM yAchamAnaH pratyAditsustriviShTapam || 19|| avatAre ShoDashame pashyan brahmadruho nR^ipAn | triHsaptakR^itvaH kupito niHkShatrAmakaronmahIm || 20|| tataH saptadashe jAtaH satyavatyAM parAsharAt | chakre vedataroH shAkhA dR^iShTvA puMso.alpamedhasaH || 21|| naradevatvamApannaH surakAryachikIrShayA | samudranigrahAdIni chakre vIryANyataH param || 22|| ekonaviMshe viMshatime vR^iShNiShu prApya janmanI | rAmakR^iShNAviti bhuvo bhagavAnaharadbharam || 23|| tataH kalau sampravR^itte sammohAya suradviShAm | buddho nAmnAjanasutaH kIkaTeShu bhaviShyati || 24|| athAsau yugasandhyAyAM dasyuprAyeShu rAjasu | janitA viShNuyashaso nAmnA kalkirjagatpatiH || 25|| avatArA hyasa~NkhyeyA hareH sattvanidherdvijAH | yathAvidAsinaH kulyAH sarasaH syuH sahasrashaH || 26|| R^iShayo manavo devA manuputrA mahaujasaH | kalAH sarve harereva saprajApatayastathA || 27|| ete chAMshakalAH puMsaH kR^iShNastu bhagavAn svayam | indrArivyAkulaM lokaM mR^iDayanti yuge yuge || 28|| janma guhyaM bhagavato ya etatprayato naraH | sAyaM prAtargR^iNan bhaktyA duHkhagrAmAdvimuchyate || 29|| etadrUpaM bhagavato hyarUpasya chidAtmanaH | mAyAguNairvirachitaM mahadAdibhirAtmani || 30|| yathA nabhasi meghaugho reNurvA pArthivo.anile | evaM draShTari dR^ishyatvamAropitamabuddhibhiH || 31|| ataH paraM yadavyaktamavyUDhaguNavyUhitam | adR^iShTAshrutavastutvAtsa jIvo yatpunarbhavaH || 32|| yatreme sadasadrUpe pratiShiddhe svasaMvidA | avidyayA.a.atmani kR^ite iti tadbrahmadarshanam || 33|| yadyeShoparatA devI mAyA vaishAradI matiH | sampanna eveti vidurmahimni sve mahIyate || 34|| evaM janmAni karmANi hyakarturajanasya cha | varNayanti sma kavayo vedaguhyAni hR^itpateH || 35|| sa vA idaM vishvamamoghalIlaH sR^ijatyavatyatti na sajjate.asmin | bhUteShu chAntarhita AtmatantraH ShADvargikaM jighrati ShaDguNeshaH || 36|| na chAsya kashchinnipuNena dhAtu\- ravaiti jantuH kumanISha UtIH | nAmAni rUpANi manovachobhiH santanvato naTacharyAmivAj~naH || 37|| sa veda dhAtuH padavIM parasya durantavIryasya rathA~NgapANeH | yo.amAyayA santatayAnuvR^ittyA bhajeta tatpAdasarojagandham || 38|| atheha dhanyA bhagavanta itthaM yadvAsudeve.akhilalokanAthe | kurvanti sarvAtmakamAtmabhAvaM na yatra bhUyaH parivarta ugraH || 39|| idaM bhAgavataM nAma purANaM brahmasammitam | uttamashlokacharitaM chakAra bhagavAn R^iShiH || 40|| niHshreyasAya lokasya dhanyaM svastyayanaM mahat | tadidaM grAhayAmAsa sutamAtmavatAM varam || 41|| sarvavedetihAsAnAM sAraM sAraM samuddhR^itam | sa tu saMshrAvayAmAsa mahArAjaM parIkShitam || 42|| prAyopaviShTaM ga~NgAyAM parItaM paramarShibhiH | kR^iShNe svadhAmopagate dharmaj~nAnAdibhiH saha || 43|| kalau naShTadR^ishAmeSha purANArko.adhunoditaH | tatra kIrtayato viprA viprarSherbhUritejasaH || 44|| ahaM chAdhyagamaM tatra niviShTastadanugrahAt | so.ahaM vaH shrAvayiShyAmi yathAdhItaM yathAmati || 45|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe naimiShIyopAkhyAne tR^itIyo.adhyAyaH || 3|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturtho.adhyAyaH ..} vyAsa uvAcha iti bruvANaM saMstUya munInAM dIrghasatriNAm | vR^iddhaH kulapatiH sUtaM bahvR^ichaH shaunako.abravIt || 1|| shaunaka uvAcha sUta sUta mahAbhAga vada no vadatAM vara | kathAM bhAgavatIM puNyAM yadAha bhagavA~nChukaH || 2|| kasmin yuge pravR^itteyaM sthAne vA kena hetunA | kutaH sa~nchoditaH kR^iShNaH kR^itavAn saMhitAM muniH || 3|| tasya putro mahAyogI samadR^i~NnirvikalpakaH | ekAntamatirunnidro gUDho mUDha iveyate || 4|| dR^iShTvAnuyAntamR^iShimAtmajamapyanagnaM devyo hriyA paridadhurna sutasya chitram | tadvIkShya pR^ichChati munau jagadustavAsti strIpumbhidA na tu sutasya viviktadR^iShTeH || 5|| kathamAlakShitaH pauraiH samprAptaH kurujA~NgalAn | unmattamUkajaDavadvicharan gajasAhvaye || 6|| kathaM vA pANDaveyasya rAjarShermuninA saha | saMvAdaH samabhUttAta yatraiShA sAtvatI shrutiH || 7|| sa godohanamAtraM hi gR^iheShu gR^ihamedhinAm | avekShate mahAbhAgastIrthIkurvaMstadAshramam || 8|| abhimanyusutaM sUta prAhurbhAgavatottamam | tasya janma mahAshcharyaM karmANi cha gR^iNIhi naH || 9|| sa samrAT kasya vA hetoH pANDUnAM mAnavardhanaH | prAyopaviShTo ga~NgAyAmanAdR^ityAdhirAT shriyam || 10|| namanti yatpAdaniketamAtmanaH shivAya hAnIya dhanAni shatravaH | kathaM sa vIraH shriyama~Nga dustyajAM yuvaiShatotsraShTumaho sahAsubhiH || 11|| shivAya lokasya bhavAya bhUtaye ya uttamashlokaparAyaNA janAH | jIvanti nAtmArthamasau parAshrayaM mumocha nirvidya kutaH kalevaram || 12|| tatsarvaM naH samAchakShva pR^iShTo yadiha ki~nchana | manye tvAM viShaye vAchAM snAtamanyatra ChAndasAt || 13|| sUta uvAcha dvApare samanuprApte tR^itIye yugaparyaye | jAtaH parAsharAdyogI vAsavyAM kalayA hareH || 14|| sa kadAchitsarasvatyA upaspR^ishya jalaM shuchiH | viviktadesha AsIna udite ravimaNDale || 15|| parAvaraj~naH sa R^iShiH kAlenAvyaktaraMhasA | yugadharmavyatikaraM prAptaM bhuvi yuge yuge || 16|| bhautikAnAM cha bhAvAnAM shaktihrAsaM cha tatkR^itam | ashraddadhAnAn niHsattvAn durmedhAn hrasitAyuShaH || 17|| durbhagAMshcha janAn vIkShya munirdivyena chakShuShA | sarvavarNAshramANAM yaddadhyau hitamamoghadR^ik || 18|| chAturhotraM karma shuddhaM prajAnAM vIkShya vaidikam | vyadadhAdyaj~nasantatyai vedamekaM chaturvidham || 19|| R^igyajuHsAmAtharvAkhyA vedAshchatvAra uddhR^itAH | itihAsapurANaM cha pa~nchamo veda uchyate || 20|| tatrargvedadharaH pailaH sAmago jaiminiH kaviH | vaishampAyana evaiko niShNAto yajuShAmuta || 21|| atharvA~NgirasAmAsItsumanturdAruNo muniH | itihAsapurANAnAM pitA me romaharShaNaH || 22|| ta eta R^iShayo vedaM svaM svaM vyasyannanekadhA | shiShyaiH prashiShyaistachChiShyairvedAste shAkhino.abhavan || 23|| ta eva vedA durmedhairdhAryante puruShairyathA | evaM chakAra bhagavAn vyAsaH kR^ipaNavatsalaH || 24|| strIshUdradvijabandhUnAM trayI na shrutigocharA | karmashreyasi mUDhAnAM shreya evaM bhavediha | iti bhAratamAkhyAnaM kR^ipayA muninA kR^itam || 25|| evaM pravR^ittasya sadA bhUtAnAM shreyasi dvijAH | sarvAtmakenApi yadA nAtuShyaddhR^idayaM tataH || 26|| nAtiprasIdaddhR^idayaH sarasvatyAstaTe shuchau | vitarkayan viviktastha idaM chovAcha dharmavit || 27|| dhR^itavratena hi mayA ChandAMsi guravo.agnayaH | mAnitA nirvyalIkena gR^ihItaM chAnushAsanam || 28|| bhAratavyapadeshena hyAmnAyArthashcha darshitaH | dR^ishyate yatra dharmAdi strIshUdrAdibhirapyuta || 29|| tathApi bata me daihyo hyAtmA chaivAtmanA vibhuH | asampanna ivAbhAti brahmavarchasyasattamaH || 30|| kiM vA bhAgavatA dharmA na prAyeNa nirUpitAH | priyAH paramahaMsAnAM ta eva hyachyutapriyAH || 31|| tasyaivaM khilamAtmAnaM manyamAnasya khidyataH | kR^iShNasya nArado.abhyAgAdAshramaM prAgudAhR^itam || 32|| tamabhij~nAya sahasA pratyutthAyAgataM muniH | pUjayAmAsa vidhivannAradaM surapUjitam || 33|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe naimiShIyopAkhyAne chaturtho.adhyAyaH || 4|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchamo.adhyAyaH ..} sUta uvAcha atha taM sukhamAsIna upAsInaM bR^ihachChravAH | devarShiH prAha viprarShiM vINApANiH smayanniva || 1|| nArada uvAcha pArAsharya mahAbhAga bhavataH kachchidAtmanA | parituShyati shArIra AtmA mAnasa eva vA || 2|| jij~nAsitaM susampannamapi te mahadadbhutam | kR^itavAn bhArataM yastvaM sarvArthaparibR^iMhitam || 3|| jij~nAsitamadhItaM cha yattadbrahma sanAtanam | athApi shochasyAtmAnamakR^itArtha iva prabho || 4|| vyAsa uvAcha astyeva me sarvamidaM tvayoktaM tathApi nAtmA parituShyate me | tanmUlamavyaktamagAdhabodhaM pR^ichChAmahe tvAtmabhavAtmabhUtam || 5|| sa vai bhavAn veda samastaguhya\- mupAsito yatpuruShaH purANaH | parAvaresho manasaiva vishvaM sR^ijatyavatyatti guNairasa~NgaH || 6|| tvaM paryaTannarka iva trilokI\- mantashcharo vAyurivAtmasAkShI | parAvare brahmaNi dharmato vrataiH snAtasya me nyUnamalaM vichakShva || 7|| shrInArada uvAcha bhavatAnuditaprAyaM yasho bhagavato.amalam | yenaivAsau na tuShyeta manye taddarshanaM khilam || 8|| yathA dharmAdayashchArthA munivaryAnukIrtitAH | na tathA vAsudevasya mahimA hyanuvarNitaH || 9|| na yadvachashchitrapadaM hareryasho jagatpavitraM pragR^iNIta karhichit | tadvAyasaM tIrthamushanti mAnasA na yatra haMsA niramantyushikkShayAH || 10|| tadvAgvisargo janatAghaviplavo yasmin pratishlokamabaddhavatyapi | nAmAnyanantasya yasho.a~NkitAni ya\- chChR^iNvanti gAyanti gR^iNanti sAdhavaH || 11|| naiShkarmyamapyachyutabhAvavarjitaM na shobhate j~nAnamalaM nira~njanam | kutaH punaH shashvadabhadramIshvare na chArpitaM karma yadapyakAraNam || 12|| atho mahAbhAga bhavAnamoghadR^ik\- shuchishravAHsatyarato dhR^itavrataH | urukramasyAkhilabandhamuktaye samAdhinAnusmara tadvicheShTitam || 13|| tato.anyathA ki~nchana yadvivakShataH pR^ithagdR^ishastatkR^itarUpanAmabhiH | na kutrachitkvApi cha duHsthitA mati\- rlabheta vAtAhatanaurivAspadam || 14|| jugupsitaM dharmakR^ite.anushAsataH svabhAvaraktasya mahAn vyatikramaH | yadvAkyato dharma itItaraH sthito na manyate tasya nivAraNaM janaH || 15|| vichakShaNo.asyArhati vedituM vibho\- ranantapArasya nivR^ittitaH sukham | pravartamAnasya guNairanAtmana\- stato bhavAn darshaya cheShTitaM vibhoH || 16|| tyaktvA svadharmaM charaNAmbujaM hare\- rbhajannapakvo.atha patettato yadi | yatra kva vAbhadramabhUdamuShya kiM ko vArtha Apto.abhajatAM svadharmataH || 17|| tasyaiva hetoH prayateta kovido na labhyate yadbhramatAmuparyadhaH | tallabhyate duHkhavadanyataH sukhaM kAlena sarvatra gabhIraraMhasA || 18|| na vai jano jAtu katha~nchanAvraje\- nmukundasevyanyavada~Nga saMsR^itim | smaran mukundA~NghryupagUhanaM puna\- rvihAtumichChenna rasagraho yataH || 19|| idaM hi vishvaM bhagavAnivetaro yato jagatsthAnanirodhasambhavAH | taddhi svayaM veda bhavAMstathApi vai prAdeshamAtraM bhavataH pradarshitam || 20|| tvamAtmanA.a.atmAnamavehyamoghadR^ik\- parasyapuMsaH paramAtmanaH kalAm | ajaM prajAtaM jagataH shivAya tan\- mahAnubhAvAbhyudayo.adhigaNyatAm || 21|| idaM hi puMsastapasaH shrutasya vA sviShTasya sUktasya cha buddhidattayoH | avichyuto.arthaH kavibhirnirUpito yaduttamashlokaguNAnuvarNanam || 22|| ahaM purAtItabhave.abhavaM mune dAsyAstu kasyAshchana vedavAdinAm | nirUpito bAlaka eva yoginAM shushrUShaNe prAvR^iShi nirvivikShatAm || 23|| te mayyapetAkhilachApale.arbhake dAnte.adhR^itakrIDanake.anuvartini | chakruH kR^ipAM yadyapi tulyadarshanAH shushrUShamANe munayo.alpabhAShiNi || 24|| uchChiShTalepAnanumodito dvijaiH sakR^itsma bhu~nje tadapAstakilbiShaH | evaM pravR^ittasya vishuddhachetasa\- staddharma evAtmaruchiH prajAyate || 25|| tatrAnvahaM kR^iShNakathAH pragAyatA\- manugraheNAshR^iNavaM manoharAH | tAH shraddhayA me.anupadaM vishR^iNvataH priyashravasya~Nga mamAbhavadruchiH || 26|| tasmiMstadA labdharuchermahAmune priyashravasyAskhalitA matirmama | yayAhametatsadasatsvamAyayA pashye mayi brahmaNi kalpitaM pare || 27|| itthaM sharatprAvR^iShikAvR^itU hare\- rvishR^iNvato me.anusavaM yasho.amalam | sa~NkIrtyamAnaM munibhirmahAtmabhi\- rbhaktiH pravR^ittA.a.atmarajastamo.apahA || 28|| tasyaivaM me.anuraktasya prashritasya hatainasaH | shraddadhAnasya bAlasya dAntasyAnucharasya cha || 29|| j~nAnaM guhyatamaM yattatsAkShAdbhagavatoditam | anvavochan gamiShyantaH kR^ipayA dInavatsalAH || 30|| yenaivAhaM bhagavato vAsudevasya vedhasaH | mAyAnubhAvamavidaM yena gachChanti tatpadam || 31|| etatsaMsUchitaM brahmaMstApatrayachikitsitam | yadIshvare bhagavati karma brahmaNi bhAvitam || 32|| Amayo yashcha bhUtAnAM jAyate yena suvrata | tadeva hyAmayaM dravyaM na punAti chikitsitam || 33|| evaM nR^iNAM kriyAyogAH sarve saMsR^itihetavaH | ta evAtmavinAshAya kalpante kalpitAH pare || 34|| yadatra kriyate karma bhagavatparitoShaNam | j~nAnaM yattadadhInaM hi bhaktiyogasamanvitam || 35|| kurvANA yatra karmANi bhagavachChikShayAsakR^it | gR^iNanti guNanAmAni kR^iShNasyAnusmaranti cha || 36|| namo bhagavate tubhyaM vAsudevAya dhImahi | pradyumnAyAniruddhAya namaH sa~NkarShaNAya cha || 37|| iti mUrtyabhidhAnena mantramUrtimamUrtikam | yajate yaj~napuruShaM sa samyagdarshanaH pumAn || 38|| imaM svanigamaM brahmannavetya madanuShThitam | adAnme j~nAnamaishvaryaM svasmin bhAvaM cha keshavaH || 39|| tvamapyadabhrashrutavishrutaM vibhoH samApyate yena vidAM bubhutsitam | AkhyAhi/prakhyAhi duHkhairmuhurarditAtmanAM sa~NkleshanirvANamushanti nAnyathA || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe vyAsanAradasaMvAde pa~nchamo.adhyAyaH || 5|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaShTho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha evaM nishamya bhagavAn devarSherjanma karma cha | bhUyaH paprachCha taM brahman vyAsaH satyavatIsutaH || 1|| vyAsa uvAcha bhikShubhirvipravasite vij~nAnAdeShTR^ibhistava | vartamAno vayasyAdye tataH kimakarodbhavAn || 2|| svAyambhuva kayA vR^ittyA vartitaM te paraM vayaH | kathaM chedamudasrAkShIH kAle prApte kalevaram || 3|| prAkkalpaviShayAmetAM smR^itiM te surasattama | na hyeSha vyavadhAtkAla eSha sarvanirAkR^itiH || 4|| nArada uvAcha bhikShubhirvipravasite vij~nAnAdeShTR^ibhirmama | vartamAno vayasyAdye tata etadakAraSham || 5|| ekAtmajA me jananI yoShinmUDhA cha ki~NkarI | mayyAtmaje.ananyagatau chakre snehAnubandhanam || 6|| sAsvatantrA na kalpA.a.asIdyogakShemaM mamechChatI | Ishasya hi vashe loko yoShA dArumayI yathA || 7|| ahaM cha tadbrahmakule UShivAMstadapekShayA | digdeshakAlAvyutpanno bAlakaH pa~nchahAyanaH || 8|| ekadA nirgatAM gehAdduhantIM nishi gAM pathi | sarpo.adashatpadA spR^iShTaH kR^ipaNAM kAlachoditaH || 9|| tadA tadahamIshasya bhaktAnAM shamabhIpsataH | anugrahaM manyamAnaH prAtiShThaM dishamuttarAm || 10|| sphItA~njanapadAMstatra puragrAmavrajAkarAn | kheTakharvaTavATIshcha vanAnyupavanAni cha || 11|| chitradhAtuvichitrAdrInibhabhagnabhujadrumAn | jalAshayA~nChivajalAnnalinIH surasevitAH || 12|| chitrasvanaiH patrarathairvibhramadbhramarashriyaH | nalaveNusharastambakushakIchakagahvaram || 13|| eka evAtiyAto.ahamadrAkShaM vipinaM mahat | ghoraM pratibhayAkAraM vyAlolUkashivAjiram || 14|| parishrAntendriyAtmAhaM tR^iTparIto bubhukShitaH | snAtvA pItvA hrade nadyA upaspR^iShTo gatashramaH || 15|| tasminnirmanuje.araNye pippalopastha AsthitaH | AtmanA.a.atmAnamAtmasthaM yathAshrutamachintayam || 16|| dhyAyatashcharaNAmbhojaM bhAvanirjitachetasA | autkaNThyAshrukalAkShasya hR^idyAsInme shanairhariH || 17|| premAtibharanirbhinnapulakA~Ngo.atinirvR^itaH | Anandasamplave lIno nApashyamubhayaM mune || 18|| rUpaM bhagavato yattanmanaHkAntaM shuchApaham | apashyan sahasottasthe vaiklavyAddurmanA iva || 19|| didR^ikShustadahaM bhUyaH praNidhAya mano hR^idi | vIkShamANo.api nApashyamavitR^ipta ivAturaH || 20|| evaM yatantaM vijane mAmAhAgocharo girAm | gambhIrashlakShNayA vAchA shuchaH prashamayanniva || 21|| hantAsmi~njanmani bhavAn na mAM draShTumihArhati | avipakvakaShAyANAM durdarsho.ahaM kuyoginAm || 22|| sakR^idyaddarshitaM rUpametatkAmAya te.anagha | matkAmaH shanakaiH sAdhu sarvAn mu~nchati hR^ichChayAn || 23|| satsevayAdIrghayA te jAtA mayi dR^iDhA matiH | hitvAvadyamimaM lokaM gantA majjanatAmasi || 24|| matirmayi nibaddheyaM na vipadyeta karhichit | prajAsarganirodhe.api smR^itishcha madanugrahAt || 25|| etAvaduktvopararAma tanmaha\- dbhUtaM nabholi~Ngamali~NgamIshvaram | ahaM cha tasmai mahatAM mahIyase shIrShNAvanAmaM vidadhe.anukampitaH || 26|| nAmAnyanantasya hatatrapaH paThan guhyAni bhadrANi kR^itAni cha smaran | gAM paryaTaMstuShTamanA gataspR^ihaH kAlaM pratIkShan vimado vimatsaraH || 27|| evaM kR^iShNamaterbrahmannasaktasyAmalAtmanaH | kAlaH prAdurabhUtkAle taDitsaudAmanI yathA || 28|| prayujyamAne mayi tAM shuddhAM bhAgavatIM tanum | ArabdhakarmanirvANo nyapatatpA~nchabhautikaH || 29|| kalpAnta idamAdAya shayAne.ambhasyudanvataH | shishayiShoranuprANaM vivishe.antarahaM vibhoH || 30|| sahasrayugaparyanta utthAyedaM sisR^ikShataH | marIchimishrA R^iShayaH prANebhyo.ahaM cha jaj~nire || 31|| antarbahishcha lokAMstrIn paryemyaskanditavrataH | anugrahAnmahAviShNoravighAtagatiH kvachit || 32|| devadattAmimAM vINAM svarabrahmavibhUShitAm | mUrchChayitvA harikathAM gAyamAnashcharAmyaham || 33|| pragAyataH svavIryANi tIrthapAdaH priyashravAH | AhUta iva me shIghraM darshanaM yAti chetasi || 34|| etad.hdhyAturachittAnAM mAtrAsparshechChayA muhuH | bhavasindhuplavo dR^iShTo haricharyAnuvarNanam || 35|| yamAdibhiryogapathaiH kAmalobhahato muhuH | mukundasevayA yadvattathA.a.atmAddhA na shAmyati || 36|| sarvaM tadidamAkhyAtaM yatpR^iShTo.ahaM tvayAnagha | janmakarmarahasyaM me bhavatashchAtmatoShaNam || 37|| sUta uvAcha evaM sambhAShya bhagavAnnArado vAsavIsutam | Amantrya vINAM raNayan yayau yAdR^ichChiko muniH || 38|| aho devarShirdhanyo.ayaM yatkIrtiM shAr~NgadhanvanaH | gAyan mAdyannidaM tantryA ramayatyAturaM jagat || 39|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe vyAsanAradasaMvAde ShaShTho.adhyAyaH || 6|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptamo.adhyAyaH ..} shaunaka uvAcha nirgate nArade sUta bhagavAn bAdarAyaNaH | shrutavAMstadabhipretaM tataH kimakarodvibhuH || 1|| sUta uvAcha brahmanadyAM sarasvatyAmAshramaH pashchime taTe | shamyAprAsa iti prokta R^iShINAM satravardhanaH || 2|| tasmin sva Ashrame vyAso badarIShaNDamaNDite | AsIno.apa upaspR^ishya praNidadhyau manaH svayam || 3|| bhaktiyogena manasi samyak praNihite.amale | apashyatpuruShaM pUrvaM mAyAM cha tadupAshrayAm || 4|| yayA sammohito jIva AtmAnaM triguNAtmakam | paro.api manute.anarthaM tatkR^itaM chAbhipadyate || 5|| anarthopashamaM sAkShAdbhaktiyogamadhokShaje | lokasyAjAnato vidvAMshchakre sAtvatasaMhitAm || 6|| yasyAM vai shrUyamANAyAM kR^iShNe paramapUruShe | bhaktirutpadyate puMsaH shokamohabhayApahA || 7|| sa saMhitAM bhAgavatIM kR^itvAnukramya chAtmajam | shukamadhyApayAmAsa nivR^ittinirataM muniH || 8|| shaunaka uvAcha sa vai nivR^ittinirataH sarvatropekShako muniH | kasya vA bR^ihatImetAmAtmArAmaH samabhyasat || 9|| sUta uvAcha AtmArAmAshcha munayo nirgranthA apyurukrame | kurvantyahaitukIM bhaktimitthambhUtaguNo hariH || 10|| harerguNAkShiptamatirbhagavAn bAdarAyaNiH | adhyagAnmahadAkhyAnaM nityaM viShNujanapriyaH || 11|| parIkShito.atha rAjarSherjanmakarmavilApanam | saMsthAM cha pANDuputrANAM vakShye kR^iShNakathodayam || 12|| yadA mR^idhe kauravasR^i~njayAnAM vIreShvatho vIragatiM gateShu | vR^ikodarAviddhagadAbhimarsha\- bhagnorudaNDe dhR^itarAShTraputre || 13|| bhartuH priyaM drauNiriti sma pashyan kR^iShNAsutAnAM svapatAM shirAMsi | upAharadvipriyameva tasya jugupsitaM karma vigarhayanti || 14|| mAtA shishUnAM nidhanaM sutAnAM nishamya ghoraM paritapyamAnA | tadArudadbAShpakalAkulAkShI tAM sAntvayannAha kirITamAlI || 15|| tadA shuchaste pramR^ijAmi bhadre yadbrahmabandhoH shira AtatAyinaH | gANDIvamuktairvishikhairupAhare tvA.a.akramya yatsnAsyasi dagdhaputrA || 16|| iti priyAM valguvichitrajalpaiH sa sAntvayitvAchyutamitrasUtaH | anvAdravaddaMshita ugradhanvA kapidhvajo guruputraM rathena || 17|| tamApatantaM sa vilakShya dUrAt kumArahodvignamanA rathena | parAdravatprANaparIpsururvyAM yAvadgamaM rudrabhayAdyathArkaH || 18|| yadAsharaNamAtmAnamaikShata shrAntavAjinam | astraM brahmashiro mene AtmatrANaM dvijAtmajaH || 19|| athopaspR^ishya salilaM sandadhe tatsamAhitaH | ajAnannupasaMhAraM prANakR^ichChra upasthite || 20|| tataH prAduShkR^itaM tejaH prachaNDaM sarvato disham | prANApadamabhiprekShya viShNuM jiShNuruvAcha ha || 21|| arjuna uvAcha kR^iShNa kR^iShNa mahAbhAga bhaktAnAmabhaya~Nkara | tvameko dahyamAnAnAmapavargo.asi saMsR^iteH || 22|| tvamAdyaH puruShaH sAkShAdIshvaraH prakR^iteH paraH | mAyAM vyudasya chichChaktyA kaivalye sthita Atmani || 23|| sa eva jIvalokasya mAyAmohitachetasaH | vidhatse svena vIryeNa shreyo dharmAdilakShaNam || 24|| tathAyaM chAvatAraste bhuvo bhArajihIrShayA | svAnAM chAnanyabhAvAnAmanudhyAnAya chAsakR^it || 25|| kimidaM svitkuto veti devadeva na vedmyaham | sarvatomukhamAyAti tejaH paramadAruNam || 26|| shrIbhagavAnuvAcha vetthedaM droNaputrasya brAhmamastraM pradarshitam | naivAsau veda saMhAraM prANabAdha upasthite || 27|| na hyasyAnyatamaM ki~nchidastraM pratyavakarshanam | jahyastrateja unnaddhamastraj~no hyastratejasA || 28|| sUta uvAcha shrutvA bhagavatA proktaM phAlgunaH paravIrahA | spR^iShTvApastaM parikramya brAhmaM brAhmAya sandadhe || 29|| saMhatyAnyonyamubhayostejasI sharasaMvR^ite | AvR^itya rodasI khaM cha vavR^idhAte.arkavahnivat || 30|| dR^iShTvAstratejastu tayostrIMllokAn pradahan mahat | dahyamAnAH prajAH sarvAH sAMvartakamamaMsata || 31|| prajopadravamAlakShya lokavyatikaraM cha tam | mataM cha vAsudevasya sa~njahArArjuno dvayam || 32|| tata AsAdya tarasA dAruNaM gautamIsutam | babandhAmarShatAmrAkShaH pashuM rashanayA yathA || 33|| shibirAya ninIShantaM dAmnA baddhvA ripuM balAt | prAhArjunaM prakupito bhagavAnambujekShaNaH || 34|| mainaM pArthArhasi trAtuM brahmabandhumimaM jahi | yo.asAvanAgasaH suptAnavadhInnishi bAlakAn || 35|| mattaM pramattamunmattaM suptaM bAlaM striyaM jaDam | prapannaM virathaM bhItaM na ripuM hanti dharmavit || 36|| svaprANAn yaH paraprANaiH prapuShNAtyaghR^iNaH khalaH | tadvadhastasya hi shreyo yaddoShAdyAtyadhaH pumAn || 37|| pratishrutaM cha bhavatA pA~nchAlyai shR^iNvato mama | AhariShye shirastasya yaste mAnini putrahA || 38|| tadasau vadhyatAM pApa AtatAyyAtmabandhuhA | bhartushcha vipriyaM vIra kR^itavAn kulapAMsanaH || 39|| evaM parIkShatA dharmaM pArthaH kR^iShNena choditaH | naichChaddhantuM gurusutaM yadyapyAtmahanaM mahAn || 40|| athopetya svashibiraM govindapriyasArathiH | nyavedayattaM priyAyai shochantyA AtmajAn hatAn || 41|| tathA.a.ahR^itaM pashuvatpAshabaddhamavA~NmukhaM karmajugupsitena | nirIkShya kR^iShNApakR^itaM guroH sutaM vAmasvabhAvA kR^ipayA nanAma cha || 42|| uvAcha chAsahantyasya bandhanAnayanaM satI | muchyatAM muchyatAmeSha brAhmaNo nitarAM guruH || 43|| sarahasyo dhanurvedaH savisargopasaMyamaH | astragrAmashcha bhavatA shikShito yadanugrahAt || 44|| sa eSha bhagavAn droNaH prajArUpeNa vartate | tasyAtmano.ardhaM patnyAste nAnvagAdvIrasUH kR^ipI || 45|| taddharmaj~na mahAbhAga bhavadbhirgauravaM kulam | vR^ijinaM nArhati prAptuM pUjyaM vandyamabhIkShNashaH || 46|| mA rodIdasya jananI gautamI patidevatA | yathAhaM mR^itavatsA.a.artA rodimyashrumukhI muhuH || 47|| yaiH kopitaM brahmakulaM rAjanyairajitAtmabhiH | tatkulaM pradahatyAshu sAnubandhaM shuchArpitam || 48|| sUta uvAcha dharmyaM nyAyyaM sakaruNaM nirvyalIkaM samaM mahat | rAjA dharmasuto rAj~nyAH pratyanandadvacho dvijAH || 49|| nakulaH sahadevashcha yuyudhAno dhana~njayaH | bhagavAn devakIputro ye chAnye yAshcha yoShitaH || 50|| tatrAhAmarShito bhImastasya shreyAn vadhaH smR^itaH | na bharturnAtmanashchArthe yo.ahan suptAn shishUn vR^ithA || 51|| nishamya bhImagaditaM draupadyAshcha chaturbhujaH | Alokya vadanaM sakhyuridamAha hasanniva || 52|| shrIkR^iShNa uvAcha brahmabandhurna hantavya AtatAyI vadhArhaNaH | mayaivobhayamAmnAtaM paripAhyanushAsanam || 53|| kuru pratishrutaM satyaM yattatsAntvayatA priyAm | priyaM cha bhImasenasya pA~nchAlyA mahyameva cha || 54|| sUta uvAcha arjunaH sahasA.a.aj~nAya harerhArdamathAsinA | maNiM jahAra mUrdhanyaM dvijasya sahamUrdhajam || 55|| vimuchya rashanAbaddhaM bAlahatyAhataprabham | tejasA maNinA hInaM shibirAnnirayApayat || 56|| vapanaM draviNAdAnaM sthAnAnniryApaNaM tathA | eSha hi brahmabandhUnAM vadho nAnyo.asti daihikaH || 57|| putrashokAturAH sarve pANDavAH saha kR^iShNayA | svAnAM mR^itAnAM yatkR^ityaM chakrurnirharaNAdikam || 58|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe drauNinigraho nAma saptamo.adhyAyaH || 7|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTamo.adhyayaH ..} sUta uvAcha atha te samparetAnAM svAnAmudakamichChatAm | dAtuM sakR^iShNA ga~NgAyAM puraskR^itya yayuH striyaH || 1|| te ninIyodakaM sarve vilapya cha bhR^ishaM punaH | AplutA haripAdAbjarajaHpUtasarijjale || 2|| tatrAsInaM kurupatiM dhR^itarAShTraM sahAnujam | gAndhArIM putrashokArtAM pR^ithAM kR^iShNAM cha mAdhavaH || 3|| sAntvayAmAsa munibhirhatabandhU~nshuchArpitAn | bhUteShu kAlasya gatiM darshayannapratikriyAm || 4|| sAdhayitvAjAtashatroH svaM rAjyaM kitavairhR^itam | ghAtayitvAsato rAj~naH kachasparshakShatAyuShaH || 5|| yAjayitvAshvamedhaistaM tribhiruttamakalpakaiH | tadyashaH pAvanaM dikShu shatamanyorivAtanot || 6|| Amantrya pANDuputrAMshcha shaineyoddhavasaMyutaH | dvaipAyanAdibhirvipraiH pUjitaiH pratipUjitaH || 7|| gantuM kR^itamatirbrahman dvArakAM rathamAsthitaH | upalebhe.abhidhAvantImuttarAM bhayavihvalAm || 8|| uttarovAcha pAhi pAhi mahAyogin devadeva jagatpate | nAnyaM tvadabhayaM pashye yatra mR^ityuH parasparam || 9|| abhidravati mAmIsha sharastaptAyaso vibho | kAmaM dahatu mAM nAtha mA me garbho nipAtyatAm || 10|| sUta uvAcha upadhArya vachastasyA bhagavAn bhaktavatsalaH | apANDavamidaM kartuM drauNerastramabudhyata || 11|| tarhyevAtha munishreShTha pANDavAH pa~ncha sAyakAn | Atmano.abhimukhAn dIptAnAlakShyAstrANyupAdaduH || 12|| vyasanaM vIkShya tatteShAmananyaviShayAtmanAm | sudarshanena svAstreNa svAnAM rakShAM vyadhAdvibhuH || 13|| antaHsthaH sarvabhUtAnAmAtmA yogeshvaro hariH | svamAyayAvR^iNodgarbhaM vairATyAH kurutantave || 14|| yadyapyastraM brahmashirastvamoghaM chApratikriyam | vaiShNavaM teja AsAdya samashAmyadbhR^igUdvaha || 15|| mA maMsthA hyetadAshcharyaM sarvAshcharyamaye.achyute | ya idaM mAyayA devyA sR^ijatyavati hantyajaH || 16|| brahmatejovinirmuktairAtmajaiH saha kR^iShNayA | prayANAbhimukhaM kR^iShNamidamAha pR^ithA satI || 17|| kuntyuvAcha namasye puruShaM tvAdyamIshvaraM prakR^iteH param | alakShyaM sarvabhUtAnAmantarbahiravasthitam || 18|| mAyAjavanikAchChannamaj~nAdhokShajamavyayam | na lakShyase mUDhadR^ishA naTo nATyadharo yathA || 19|| tathA paramahaMsAnAM munInAmamalAtmanAm | bhaktiyogavidhAnArthaM kathaM pashyema hi striyaH || 20|| kR^iShNAya vAsudevAya devakInandanAya cha | nandagopakumArAya govindAya namo namaH || 21|| namaH pa~NkajanAbhAya namaH pa~NkajamAline | namaH pa~NkajanetrAya namaste pa~NkajA~Nghraye || 22|| yathA hR^iShIkesha khalena devakI kaMsena ruddhAtichiraM shuchArpitA | vimochitAhaM cha sahAtmajA vibho tvayaiva nAthena muhurvipadgaNAt || 23|| viShAnmahAgneH puruShAdadarshanA\- dasatsabhAyA vanavAsakR^ichChrataH | mR^idhe mR^idhe.anekamahArathAstrato drauNyastratashchAsma hare.abhirakShitAH || 24|| vipadaH santu naH shashvattatra tatra jagadguro | bhavato darshanaM yatsyAdapunarbhavadarshanam || 25|| janmaishvaryashrutashrIbhiredhamAnamadaH pumAn | naivArhatyabhidhAtuM vai tvAmaki~nchanagocharam || 26|| namo.aki~nchanavittAya nivR^ittaguNavR^ittaye | AtmArAmAya shAntAya kaivalyapataye namaH || 27|| manye tvAM kAlamIshAnamanAdinidhanaM vibhum | samaM charantaM sarvatra bhUtAnAM yanmithaH kaliH || 28|| na veda kashchidbhagavaMshchikIrShitaM tavehamAnasya nR^iNAM viDambanam | na yasya kashchiddayito.asti karhichi\- ddveShyashcha yasminviShamA matirnR^iNAm || 29|| janma karma cha vishvAtmannajasyAkarturAtmanaH | tirya~NnR^irShiShu yAdaHsu tadatyantaviDambanam || 30|| gopyAdade tvayi kR^itAgasi dAma tAva\- dyA te dashAshrukalilA~njanasambhramAkSham | vaktraM ninIya bhayabhAvanayA sthitasya sA mAM vimohayati bhIrapi yadbibheti || 31|| kechidAhurajaM jAtaM puNyashlokasya kIrtaye | yadoH priyasyAnvavAye malayasyeva chandanam || 32|| apare vasudevasya devakyAM yAchito.abhyagAt | ajastvamasya kShemAya vadhAya cha suradviShAm || 33|| bhArAvatAraNAyAnye bhuvo nAva ivodadhau | sIdantyA bhUribhAreNa jAto hyAtmabhuvArthitaH || 34|| bhave.asmin klishyamAnAnAmavidyAkAmakarmabhiH | shravaNasmaraNArhANi kariShyanniti kechana || 35|| shR^iNvanti gAyanti gR^iNantyabhIkShNashaH smaranti nandanti tavehitaM janAH | ta eva pashyantyachireNa tAvakaM bhavapravAhoparamaM padAmbujam || 36|| apyadya nastvaM svakR^itehita prabho jihAsasi svitsuhR^ido.anujIvinaH | yeShAM na chAnyadbhavataH padAmbujA\- tparAyaNaM rAjasu yojitAMhasAm || 37|| ke vayaM nAmarUpAbhyAM yadubhiH saha pANDavAH | bhavato.adarshanaM yarhi hR^iShIkANAmiveshituH || 38|| neyaM shobhiShyate tatra yathedAnIM gadAdhara | tvatpadaira~NkitA bhAti svalakShaNavilakShitaiH || 39|| ime janapadAH svR^iddhAH supakvauShadhivIrudhaH | vanAdrinadyudanvanto hyedhante tava vIkShitaiH || 40|| atha vishvesha vishvAtman vishvamUrte svakeShu me | snehapAshamimaM Chindhi dR^iDhaM pANDuShu vR^iShNiShu || 41|| tvayi me.ananyaviShayA matirmadhupate.asakR^it | ratimudvahatAdaddhA ga~Ngevaughamudanvati || 42|| shrIkR^iShNa kR^iShNasakha vR^iShNyR^iShabhAvanidhrug\- rAjanyavaMshadahanAnapavargavIrya | govinda godvijasurArtiharAvatAra yogeshvarAkhilaguro bhagavan namaste || 43|| sUta uvAcha pR^ithayetthaM kalapadaiH pariNUtAkhilodayaH | mandaM jahAsa vaikuNTho mohayanniva mAyayA || 44|| tAM bADhamityupAmantrya pravishya gajasAhvayam | striyashcha svapuraM yAsyan premNA rAj~nA nivAritaH || 45|| vyAsAdyairIshvarehAj~naiH kR^iShNenAdbhutakarmaNA | prabodhito.apItihAsairnAbudhyata shuchArpitaH || 46|| Aha rAjA dharmasutashchintayan suhR^idAM vadham | prAkR^itenAtmanA viprAH snehamohavashaM gataH || 47|| aho me pashyatAj~nAnaM hR^idi rUDhaM durAtmanaH | pArakyasyaiva dehasya bahvyo me.akShauhiNIrhatAH || 48|| bAladvijasuhR^inmitrapitR^ibhrAtR^igurudruhaH | na me syAnnirayAnmokSho hyapi varShAyutAyutaiH || 49|| naino rAj~naH prajAbharturdharmayuddhe vadho dviShAm | iti me na tu bodhAya kalpate shAsanaM vachaH || 50|| strINAM maddhatabandhUnAM droho yo.asAvihotthitaH | karmabhirgR^ihamedhIyairnAhaM kalpo vyapohitum || 51|| yathA pa~Nkena pa~NkAmbhaH surayA vA surAkR^itam | bhUtahatyAM tathaivaikAM na yaj~nairmArShTumarhati || 52|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe kuntIstutiryudhiShThirAnutApo nAmAShTamo.adhyAyaH || 8|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. navamo.adhyAyaH ..} sUta uvAcha iti bhItaH prajAdrohAtsarvadharmavivitsayA | tato vinashanaM prAgAdyatra devavrato.apatat || 1|| tadA te bhrAtaraH sarve sadashvaiH svarNabhUShitaiH | anvagachChan rathairviprA vyAsadhaumyAdayastathA || 2|| bhagavAnapi viprarShe rathena sadhana~njayaH | sa tairvyarochata nR^ipaH kubera iva guhyakaiH || 3|| dR^iShTvA nipatitaM bhUmau divashchyutamivAmaram | praNemuH pANDavA bhIShmaM sAnugAH saha chakriNA || 4|| tatra brahmarShayaH sarve devarShayashcha sattama | rAjarShayashcha tatrAsan draShTuM bharatapu~Ngavam || 5|| parvato nArado dhaumyo bhagavAn bAdarAyaNaH | bR^ihadashvo bharadvAjaH sashiShyo reNukAsutaH || 6|| vasiShTha indrapramadastrito gR^itsamado.asitaH | kakShIvAn gautamo.atrishcha kaushiko.atha sudarshanaH || 7|| anye cha munayo brahman brahmarAtAdayo.amalAH | shiShyairupetA AjagmuH kashyapA~NgirasAdayaH || 8|| tAn sametAn mahAbhAgAnupalabhya vasUttamaH | pUjayAmAsa dharmaj~no deshakAlavibhAgavit || 9|| kR^iShNaM cha tatprabhAvaj~na AsInaM jagadIshvaram | hR^idisthaM pUjayAmAsa mAyayopAttavigraham || 10|| pANDuputrAnupAsInAn prashrayapremasa~NgatAn | abhyAchaShTAnurAgAsrairandhIbhUtena chakShuShA || 11|| aho kaShTamaho.anyAyyaM yadyUyaM dharmanandanAH | jIvituM nArhatha kliShTaM vipradharmAchyutAshrayAH || 12|| saMsthite.atirathe pANDau pR^ithA bAlaprajA vadhUH | yuShmatkR^ite bahUn kleshAn prAptA tokavatI muhuH || 13|| sarvaM kAlakR^itaM manye bhavatAM cha yadapriyam | sapAlo yadvashe loko vAyoriva ghanAvaliH || 14|| yatra dharmasuto rAjA gadApANirvR^ikodaraH | kR^iShNo.astrI gANDivaM chApaM suhR^itkR^iShNastato vipat || 15|| na hyasya karhichidrAjan pumAn veda vidhitsitam | yadvijij~nAsayA yuktA muhyanti kavayo.api hi || 16|| tasmAdidaM daivatantraM vyavasya bharatarShabha | tasyAnuvihito.anAthA nAtha pAhi prajAH prabho || 17|| eSha vai bhagavAn sAkShAdAdyo nArAyaNaH pumAn | mohayan mAyayA lokaM gUDhashcharati vR^iShNiShu || 18|| asyAnubhAvaM bhagavAn veda guhyatamaM shivaH | devarShirnAradaH sAkShAdbhagavAn kapilo nR^ipa || 19|| yaM manyase mAtuleyaM priyaM mitraM suhR^ittamam | akaroH sachivaM dUtaM sauhR^idAdatha sArathim || 20|| sarvAtmanaH samadR^isho hyadvayasyAnaha~NkR^iteH | tatkR^itaM mativaiShamyaM niravadyasya na kvachit || 21|| tathApyekAntabhakteShu pashya bhUpAnukampitam | yanme.asUMstyajataH sAkShAtkR^iShNo darshanamAgataH || 22|| bhaktyA.a.aveshya mano yasmin vAchA yannAma kIrtayan | tyajan kalevaraM yogI muchyate kAmakarmabhiH || 23|| sa devadevo bhagavAn pratIkShatAM kalevaraM yAvadidaM hinomyaham | prasannahAsAruNalochanollasa\- nmukhAmbujo dhyAnapathashchaturbhujaH || 24|| sUta uvAcha yudhiShThirastadAkarNya shayAnaM sharapa~njare | apR^ichChadvividhAn dharmAn R^iShINAM chAnushR^iNvatAm || 25|| puruShasvabhAvavihitAn yathAvarNaM yathAshramam | vairAgyarAgopAdhibhyAmAmnAtobhayalakShaNAn || 26|| dAnadharmAn rAjadharmAn mokShadharmAn vibhAgashaH | strIdharmAn bhagavaddharmAn samAsavyAsayogataH || 27|| dharmArthakAmamokShAMshcha sahopAyAn yathA mune | nAnAkhyAnetihAseShu varNayAmAsa tattvavit || 28|| dharmaM pravadatastasya sa kAlaH pratyupasthitaH | yo yoginashChandamR^ityorvA~nChitastUttarAyaNaH || 29|| tadopasaMhR^itya giraH sahasraNI\- rvimuktasa~NgaM mana AdipUruShe | kR^iShNe lasatpItapaTe chaturbhuje puraH sthite.amIlitadR^igvyadhArayat || 30|| vishuddhayA dhAraNayA hatAshubha\- stadIkShayaivAshu gatAyudhavyathaH/shramaH | nivR^ittasarvendriyavR^ittivibhrama\- stuShTAva janyaM visR^ija~njanArdanam || 31|| shrIbhIShma uvAcha iti matirupakalpitA vitR^iShNA bhagavati sAtvatapu~Ngave vibhUmni | svasukhamupagate kvachidvihartuM prakR^itimupeyuShi yadbhavapravAhaH || 32|| tribhuvanakamanaM tamAlavarNaM ravikaragauravarAmbaraM dadhAne | vapuralakakulAvR^itAnanAbjaM vijayasakhe ratirastu me.anavadyA || 33|| yudhi turagarajovidhUmraviShvak kachalulitashramavAryala~NkR^itAsye | mama nishitasharairvibhidyamAna\- tvachi vilasatkavache.astu kR^iShNa AtmA || 34|| sapadi sakhivacho nishamya madhye nijaparayorbalayo rathaM niveshya | sthitavati parasainikAyurakShNA hR^itavati pArthasakhe ratirmamAstu || 35|| vyavahitapR^itanAmukhaM nirIkShya svajanavadhAdvimukhasya doShabud.hdhyA | kumatimaharadAtmavidyayA ya\- shcharaNaratiH paramasya tasya me.astu || 36|| svanigamamapahAya matpratij~nAM R^itamadhikartumavapluto rathasthaH | dhR^itarathacharaNo.abhyayAchchaladgu\- rhaririva hantumibhaM gatottarIyaH || 37|| shitavishikhahato vishIrNadaMshaH kShatajaparipluta AtatAyino me | prasabhamabhisasAra madvadhArthaM sa bhavatu me bhagavAn gatirmukundaH || 38|| vijayarathakuTumba Attatotre dhR^itahayarashmini tachChriyekShaNIye | bhagavati ratirastu me mumUrSho\- ryamiha nirIkShya hatA gatAH sarUpam || 39|| lalitagativilAsavalguhAsa\- praNayanirIkShaNakalpitorumAnAH | kR^itamanukR^itavatya unmadAndhAH prakR^itimagan kila yasya gopavadhvaH || 40|| munigaNanR^ipavaryasa~Nkule.antaH\- sadasi yudhiShThirarAjasUya eShAm | arhaNamupapeda IkShaNIyo mama dR^ishigochara eSha AvirAtmA || 41|| tamimamahamajaM sharIrabhAjAM hR^idi hR^idi dhiShThitamAtmakalpitAnAm | pratidR^ishamiva naikadhArkamekaM samadhigato.asmi vidhUtabhedamohaH || 42|| sUta uvAcha kR^iShNa evaM bhagavati manovAgdR^iShTivR^ittibhiH | AtmanyAtmAnamAveshya so.antaHshvAsa upAramat || 43|| sampadyamAnamAj~nAya bhIShmaM brahmaNi niShkale | sarve babhUvuste tUShNIM vayAMsIva dinAtyaye || 44|| tatra dundubhayo nedurdevamAnavavAditAH | shashaMsuH sAdhavo rAj~nAM khAtpetuH puShpavR^iShTayaH || 45|| tasya nirharaNAdIni samparetasya bhArgava | yudhiShThiraH kArayitvA muhUrtaM duHkhito.abhavat || 46|| tuShTuvurmunayo hR^iShTAH kR^iShNaM tadguhyanAmabhiH | tataste kR^iShNahR^idayAH svAshramAn prayayuH punaH || 47|| tato yudhiShThiro gatvA sahakR^iShNo gajAhvayam | pitaraM sAntvayAmAsa gAndhArIM cha tapasvinIm || 48|| pitrA chAnumato rAjA vAsudevAnumoditaH | chakAra rAjyaM dharmeNa pitR^ipaitAmahaM vibhuH || 49|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe yudhiShThirarAjyapralambho nAma navamo.adhyAyaH || 9|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dashamo.adhyAyaH ..} shaunaka uvAcha hatvA svarikthaspR^idha AtatAyino yudhiShThiro dharmabhR^itAM variShThaH | sahAnujaiH pratyavaruddhabhojanaH kathaM pravR^ittaH kimakAraShIttataH || 1|| sUta uvAcha vaMshaM kurorvaMshadavAgninirhR^itaM saMrohayitvA bhavabhAvano hariH | niveshayitvA nijarAjya Ishvaro yudhiShThiraM prItamanA babhUva ha || 2|| nishamya bhIShmoktamathAchyutoktaM pravR^ittavij~nAnavidhUtavibhramaH | shashAsa gAmindra ivAjitAshrayaH paridhyupAntAmanujAnuvartitaH || 3|| kAmaM vavarSha parjanyaH sarvakAmadughA mahI | siShichuH sma vrajAn gAvaH payasodhasvatIrmudA || 4|| nadyaH samudrA girayaH savanaspativIrudhaH | phalantyoShadhayaH sarvAH kAmamanvR^itu tasya vai || 5|| nAdhayo vyAdhayaH kleshA daivabhUtAtmahetavaH | ajAtashatrAvabhavan jantUnAM rAj~ni karhichit || 6|| uShitvA hAstinapure mAsAn katipayAn hariH | suhR^idAM cha vishokAya svasushcha priyakAmyayA || 7|| Amantrya chAbhyanuj~nAtaH pariShvajyAbhivAdya tam | Aruroha rathaM kaishchitpariShvakto.abhivAditaH || 8|| subhadrA draupadI kuntI virATatanayA tathA | gAndhArI dhR^itarAShTrashcha yuyutsurgautamo yamau || 9|| vR^ikodarashcha dhaumyashcha striyo matsyasutAdayaH | na sehire vimuhyanto virahaM shAr~NgadhanvanaH || 10|| satsa~NgAnmuktaduHsa~Ngo hAtuM notsahate budhaH | kIrtyamAnaM yasho yasya sakR^idAkarNya rochanam || 11|| tasmin nyastadhiyaH pArthAH saheran virahaM katham | darshanasparshasaMlApashayanAsanabhojanaiH || 12|| sarve te.animiShairakShaistamanudrutachetasaH | vIkShantaH snehasambaddhA vichelustatra tatra ha || 13|| nyarundhannudgaladbAShpamautkaNThyAddevakIsute | niryAtyagArAnno.abhadramiti syAdbAndhavastriyaH || 14|| mR^ida~Ngasha~Nkhabheryashcha vINApaNavagomukhAH | dhundhuryAnakaghaNTAdyA nedurdundubhayastathA || 15|| prAsAdashikharArUDhAH kurunAryo didR^ikShayA | vavR^iShuH kusumaiH kR^iShNaM premavrIDAsmitekShaNAH || 16|| sitAtapatraM jagrAha muktAdAmavibhUShitam | ratnadaNDaM guDAkeshaH priyaH priyatamasya ha || 17|| uddhavaH sAtyakishchaiva vyajane paramAdbhute | vikIryamANaH kusumai reje madhupatiH pathi || 18|| ashrUyantAshiShaH satyAstatra tatra dvijeritAH | nAnurUpAnurUpAshcha nirguNasya guNAtmanaH || 19|| anyonyamAsItsa~njalpa uttamashlokachetasAm | kauravendrapurastrINAM sarvashrutimanoharaH || 20|| sa vai kilAyaM puruShaH purAtano ya eka AsIdavisheSha Atmani | agre guNebhyo jagadAtmanIshvare nimIlitAtman nishi suptashaktiShu || 21|| sa eva bhUyo nijavIryachoditAM svajIvamAyAM prakR^itiM sisR^ikShatIm | anAmarUpAtmani rUpanAmanI vidhitsamAno.anusasAra shAstrakR^it || 22|| sa vA ayaM yatpadamatra sUrayo jitendriyA nirjitamAtarishvanaH | pashyanti bhaktyutkalitAmalAtmanA nanveSha sattvaM parimArShTumarhati || 23|| sa vA ayaM sakhyanugItasatkatho vedeShu guhyeShu cha guhyavAdibhiH | ya eka Isho jagadAtmalIlayA sR^ijatyavatyatti na tatra sajjate || 24|| yadA hyadharmeNa tamodhiyo nR^ipA jIvanti tatraiSha hi sattvataH kila | dhatte bhagaM satyamR^itaM dayAM yasho bhavAya rUpANi dadhadyuge yuge || 25|| aho alaM shlAghyatamaM yadoH kula\- maho alaM puNyatamaM madhorvanam | yadeSha puMsAmR^iShabhaH shriyaH patiH svajanmanA cha~NkramaNena chA~nchati || 26|| aho bata svaryashasastiraskarI kushasthalI puNyayashaskarI bhuvaH | pashyanti nityaM yadanugraheShitaM smitAvalokaM svapatiM sma yatprajAH || 27|| nUnaM vratasnAnahutAdineshvaraH samarchito hyasya gR^ihItapANibhiH | pibanti yAH sakhyadharAmR^itaM muhu\- rvrajastriyaHsammumuhuryadAshayAH || 28|| yA vIryashulkena hR^itAH svayaMvare pramathya chaidyapramukhAn hi shuShmiNaH | pradyumnasAmbAmbasutAdayo.aparA yAshchAhR^itA bhaumavadhe sahasrashaH || 29|| etAH paraM strItvamapAstapeshalaM nirastashauchaM bata sAdhu kurvate | yAsAM gR^ihAtpuShkaralochanaH pati\- rna jAtvapaityAhR^itibhirhR^idi spR^ishan || 30|| evaMvidhA gadantInAM sa giraH purayoShitAm | nirIkShaNenAbhinandan sasmitena yayau hariH || 31|| ajAtashatruH pR^itanAM gopIthAya madhudviShaH | parebhyaH sha~NkitaH snehAtprAyu~Nkta chatura~NgiNIm || 32|| atha dUrAgatAn shauriH kauravAn virahAturAn | sannivartya dR^iDhaM snigdhAn prAyAtsvanagarIM priyaiH || 33|| kurujA~NgalapA~nchAlAn shUrasenAn sayAmunAn | brahmAvartaM kurukShetraM matsyAn sArasvatAnatha || 34|| marudhanvamatikramya sauvIrAbhIrayoH parAn | AnartAn bhArgavopAgAchChrAntavAho manAg vibhuH || 35|| tatra tatra ha tatratyairhariH pratyudyatArhaNaH | sAyaM bheje dishaM pashchAdgaviShTho gAM gatastadA || 36|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe shrIkR^iShNadvArakAgamanaM nAma dashamo.adhyAyaH || 10|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekAdasho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha AnartAn sa upavrajya svR^iddhA~njanapadAn svakAn | dadhmau daravaraM teShAM viShAdaM shamayanniva || 1|| sa uchchakAshe dhavalodaro daro\- .apyurukramasyAdharashoNashoNimA | dAdhmAyamAnaH karaka~njasampuTe yathAbjakhaNDe kalahaMsa utsvanaH || 2|| tamupashrutya ninadaM jagadbhayabhayAvaham | pratyudyayuH prajAH sarvA bhartR^idarshanalAlasAH || 3|| tatropanItabalayo raverdIpamivAdR^itAH | AtmArAmaM pUrNakAmaM nijalAbhena nityadA || 4|| prItyutphullamukhAH prochurharShagadgadayA girA | pitaraM sarvasuhR^idamavitAramivArbhakAH || 5|| natAH sma te nAtha sadA~Nghripa~NkajaM viri~nchavairi~nchyasurendravanditam | parAyaNaM kShemamihechChatAM paraM na yatra kAlaH prabhavetparaH prabhuH || 6|| bhavAya nastvaM bhava vishvabhAvana tvameva mAtAtha suhR^itpatiH pitA | tvaM sadgururnaH paramaM cha daivataM yasyAnuvR^ittyA kR^itino babhUvima || 7|| aho sanAthA bhavatA sma yadvayaM traiviShTapAnAmapi dUradarshanam | premasmitasnigdhanirIkShaNAnanaM pashyema rUpaM tava sarvasaubhagam || 8|| yarhyambujAkShApasasAra bho bhavAn kurUn madhUn vAtha suhR^iddidR^ikShayA | tatrAbdakoTipratimaH kShaNo bhave\- draviM vinAkShNoriva nastavAchyuta || 9|| (kathaM vayaM nAtha chiroShite tvayi prasannadR^iShTyAkhilatApashoShaNam | jIvema te sundarahAsashobhita\- mapashyamAnA vadanaM manoharam ||) iti chodIritA vAchaH prajAnAM bhaktavatsalaH | shR^iNvAno.anugrahaM dR^iShTyA vitanvan prAvishatpurIm || 10|| madhubhojadashArhArhakukurAndhakavR^iShNibhiH | AtmatulyabalairguptAM nAgairbhogavatImiva || 11|| sarvartusarvavibhavapuNyavR^ikShalatAshramaiH | udyAnopavanArAmairvR^itapadmAkarashriyam || 12|| gopuradvAramArgeShu kR^itakautukatoraNAm | chitradhvajapatAkAgrairantaH pratihatAtapAm || 13|| sammArjitamahAmArgarathyApaNakachatvarAm | siktAM gandhajalairuptAM phalapuShpAkShatA~NkuraiH || 14|| dvAri dvAri gR^ihANAM cha dadhyakShataphalekShubhiH | ala~NkR^itAM pUrNakumbhairbalibhirdhUpadIpakaiH || 15|| nishamya preShThamAyAntaM vasudevo mahAmanAH | akrUrashchograsenashcha rAmashchAdbhutavikramaH || 16|| pradyumnashchArudeShNashcha sAmbo jAmbavatIsutaH | praharShavegochChvasitashayanAsanabhojanAH || 17|| vAraNendraM puraskR^itya brAhmaNaiH sasuma~NgalaiH | sha~NkhatUryaninAdena brahmaghoSheNa chAdR^itAH | pratyujjagmU rathairhR^iShTAH praNayAgatasAdhvasAH || 18|| vAramukhyAshcha shatasho yAnaistaddarshanotsukAH | lasatkuNDalanirbhAtakapolavadanashriyaH || 19|| naTanartakagandharvAH sUtamAgadhavandinaH | gAyanti chottamashlokacharitAnyadbhutAni cha || 20|| bhagavAMstatra bandhUnAM paurANAmanuvartinAm | yathAvidhyupasa~Ngamya sarveShAM mAnamAdadhe || 21|| prahvAbhivAdanAshleShakarasparshasmitekShaNaiH | AshvAsya chAshvapAkebhyo varaishchAbhimatairvibhuH || 22|| svayaM cha gurubhirvipraiH sadAraiH sthavirairapi | AshIrbhiryujyamAno.anyairvandibhishchAvishatpuram || 23|| rAjamArgaM gate kR^iShNe dvArakAyAH kulastriyaH | harmyANyAruruhurviprAH tadIkShaNamahotsavAH || 24|| nityaM nirIkShamANAnAM yadapi dvArakaukasAm | na vitR^ipyanti hi dR^ishaH shriyo dhAmA~Ngamachyutam || 25|| shriyo nivAso yasyoraH pAnapAtraM mukhaM dR^ishAm | bAhavo lokapAlAnAM sAra~NgANAM padAmbujam || 26|| sitAtapatravyajanairupaskR^itaH prasUnavarShairabhivarShitaH pathi | pisha~NgavAsA vanamAlayA babhau ghano yathArkoDupachApavaidyutaiH || 27|| praviShTastu gR^ihaM pitroH pariShvaktaH svamAtR^ibhiH | vavande shirasA sapta devakIpramukhA mudA || 28|| tAH putrama~NkamAropya snehasnutapayodharAH | harShavihvalitAtmAnaH siShichurnetrajairjalaiH || 29|| athAvishatsvabhavanaM sarvakAmamanuttamam | prAsAdA yatra patnInAM sahasrANi cha ShoDasha || 30|| patnyaH patiM proShya gR^ihAnupAgataM vilokya sa~njAtamanomahotsavAH | uttasthurArAtsahasAsanAshayA\- tsAkaM vratairvrIDitalochanAnanAH || 31|| tamAtmajairdR^iShTibhirantarAtmanA durantabhAvAH parirebhire patim | niruddhamapyAsravadambunetrayo\- rvilajjatInAM bhR^iguvarya vaiklavAt || 32|| yadyapyasau pArshvagato rahogata\- stathApi tasyA~NghriyugaM navaM navam | pade pade kA virameta tatpadA\- chchalApi yachChrIrna jahAti karhichit || 33|| evaM nR^ipANAM kShitibhArajanmanA\- makShauhiNIbhiH parivR^ittatejasAm | vidhAya vairaM shvasano yathAnalaM mitho vadhenoparato nirAyudhaH || 34|| sa eSha naraloke.asminnavatIrNaH svamAyayA | reme strIratnakUTastho bhagavAn prAkR^ito yathA || 35|| uddAmabhAvapishunAmalavalguhAsa\- vrIDAvalokanihato madano.api yAsAm | sammuhya tApamajahAtpramadottamAstA yasyendriyaM vimathituM kuhakairna shekuH || 36|| tamayaM manyate loko hyasa~Ngamapi sa~Nginam | Atmaupamyena manujaM vyApR^iNvAnaM yato.abudhaH || 37|| etadIshanamIshasya prakR^itistho.api tadguNaiH | na yujyate sadA.a.atmasthairyathA buddhistadAshrayA || 38|| taM menire.abalA mUDhAH straiNaM chAnuvrataM rahaH | apramANavido bharturIshvaraM matayo yathA || 39|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe naimiShIyopAkhyAne shrIkR^iShNadvArakApravesho nAmaikAdasho.adhyAyaH || 11|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvAdasho.adhyAyaH ..} shaunaka uvAcha ashvatthAmnopasR^iShTena brahmashIrShNorutejasA | uttarAyA hato garbha IshenAjIvitaH punaH || 1|| tasya janma mahAbuddheH karmANi cha mahAtmanaH | nidhanaM cha yathaivAsItsa pretya gatavAn yathA || 2|| tadidaM shrotumichChAmo gadituM yadi manyase | brUhi naH shraddadhAnAnAM yasya j~nAnamadAchChukaH || 3|| sUta uvAcha apIpaladdharmarAjaH pitR^ivadra~njayan prajAH | niHspR^ihaH sarvakAmebhyaH kR^iShNapAdAbjasevayA || 4|| sampadaH kratavo lokA mahiShI bhrAtaro mahI | jambUdvIpAdhipatyaM cha yashashcha tridivaM gatam || 5|| kiM te kAmAH suraspArhA mukundamanaso dvijAH | adhijahrurmudaM rAj~naH kShudhitasya yathetare || 6|| mAturgarbhagato vIrassa tadA bhR^igunandana | dadarsha puruShaM ka~nchiddahyamAno.astratejasA || 7|| a~NguShThamAtramamalaM sphuratpuraTamaulinam | apIchyadarshanaM shyAmaM taDidvAsasamachyutam || 8|| shrImaddIrghachaturbAhuM taptakA~nchanakuNDalam | kShatajAkShaM gadApANimAtmanaH sarvato disham | paribhramantamulkAbhAM bhrAmayantaM gadAM muhuH || 9|| astratejaH svagadayA nIhAramiva gopatiH | vidhamantaM sannikarShe paryaikShata ka ityasau || 10|| vidhUya tadameyAtmA bhagavAn dharmagubvibhuH | miShato dashamAsyasya tatraivAntardadhe hariH || 11|| tataH sarvaguNodarke sAnukUlagrahodaye | jaj~ne vaMshadharaH pANDorbhUyaH pANDurivaujasA || 12|| tasya prItamanA rAjA viprairdhaumyakR^ipAdibhiH | jAtakaM kArayAmAsa vAchayitvA cha ma~Ngalam || 13|| hiraNyaM gAM mahIM grAmAn hastyashvAn nR^ipatirvarAn | prAdAtsvannaM cha viprebhyaH prajAtIrthe sa tIrthavit || 14|| tamUchurbrAhmaNAstuShTA rAjAnaM prashrayAnvitam | eSha hyasmin prajAtantau purUNAM pauravarShabha || 15|| daivenApratighAtena shukle saMsthAmupeyuShi | rAto vo.anugrahArthAya viShNunA prabhaviShNunA || 16|| tasmAnnAmnA viShNurAta iti loke bR^ihachChravAH | bhaviShyati na sandeho mahAbhAgavato mahAn || 17|| yudhiShThira uvAcha apyeSha vaMshyAn rAjarShIn puNyashlokAn mahAtmanaH | anuvartitA svidyashasA sAdhuvAdena sattamAH || 18|| brAhmaNA UchuH pArtha prajAvitA sAkShAdikShvAkuriva mAnavaH | brahmaNyaH satyasandhashcha rAmo dAsharathiryathA || 19|| eSha dAtA sharaNyashcha yathA hyaushInaraH shibiH | yasho vitanitA svAnAM dauShyantiriva yajvanAm || 20|| dhanvinAmagraNIreSha tulyashchArjunayordvayoH | hutAsha iva durdharShaH samudra iva dustaraH || 21|| mR^igendra iva vikrAnto niShevyo himavAniva | titikShurvasudhevAsau sahiShNuH pitarAviva || 22|| pitAmahasamaH sAmye prasAde girishopamaH | AshrayaH sarvabhUtAnAM yathA devo ramAshrayaH || 23|| sarvasadguNamAhAtmye eSha kR^iShNamanuvrataH | rantideva ivodAro yayAtiriva dhArmikaH || 24|| dhR^ityA balisamaH kR^iShNe prahlAda iva sadgrahaH | AhartaiSho.ashvamedhAnAM vR^iddhAnAM paryupAsakaH || 25|| rAjarShINAM janayitA shAstA chotpathagAminAm | nigrahItA kalereSha bhuvo dharmasya kAraNAt || 26|| takShakAdAtmano mR^ityuM dvijaputropasarjitAt | prapatsyata upashrutya muktasa~NgaH padaM hareH || 27|| jij~nAsitAtmayAthAtmyo munervyAsasutAdasau | hitvedaM nR^ipa ga~NgAyAM yAsyatyaddhAkutobhayam || 28|| iti rAj~na upAdishya viprA jAtakakovidAH | labdhApachitayaH sarve pratijagmuH svakAn gR^ihAn || 29|| sa eSha loke vikhyAtaH parIkShiditi yatprabhuH | garbhe dR^iShTamanudhyAyan parIkSheta nareShviha || 30|| sa rAjaputro vavR^idhe Ashu shukla ivoDupaH | ApUryamANaH pitR^ibhiH kAShThAbhiriva so.anvaham || 31|| yakShyamANo.ashvamedhena j~nAtidrohajihAsayA | rAjAlabdhadhano dadhyAvanyatra karadaNDayoH || 32|| tadabhipretamAlakShya bhrAtaro.achyutachoditAH dhanaM prahINamAjahrurudIchyAM dishi bhUrishaH || 33|| tena sambhR^itasambhAro dharmaputro yudhiShThiraH | vAjimedhaistribhirbhIto yaj~naiH samayajaddharim || 34|| AhUto bhagavAn rAj~nA yAjayitvA dvijairnR^ipam | uvAsa katichinmAsAn suhR^idAM priyakAmyayA || 35|| tato rAj~nAbhyanuj~nAtaH kR^iShNayA sahabandhubhiH | yayau dvAravatIM brahman sArjuno yadubhirvR^itaH || 36|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe parIkShijjanmAdyutkarSho nAma dvAdasho.adhyAyaH || 12|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. trayodasho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha vidurastIrthayAtrAyAM maitreyAdAtmano gatim | j~nAtvAgAddhAstinapuraM tayAvAptavivitsitaH || 1|| yAvataH kR^itavAn prashnAn kShattA kauShAravAgrataH | jAtaikabhaktirgovinde tebhyashchopararAma ha || 2|| taM bandhumAgataM dR^iShTvA dharmaputraH sahAnujaH | dhR^itarAShTro yuyutsushcha sUtaH shAradvataH pR^ithA || 3|| gAndhArI draupadI brahman subhadrA chottarA kR^ipI | anyAshcha jAmayaH pANDorj~nAtayaH sasutAH striyaH || 4|| pratyujjagmuH praharSheNa prANaM tanva ivAgatam | abhisa~Ngamya vidhivatpariShva~NgAbhivAdanaiH || 5|| mumuchuH premabAShpaughaM virahautkaNThyakAtarAH | rAjA tamarhayA~nchakre kR^itAsanaparigraham || 6|| taM bhuktavantaM vishrAntamAsInaM sukhamAsane | prashrayAvanato rAjA prAha teShAM cha shR^iNvatAm || 7|| yudhiShThira uvAcha api smaratha no yuShmatpakShachChAyAsamedhitAn | vipadgaNAdviShAgnyAdermochitA yatsamAtR^ikAH || 8|| kayA vR^ittyA vartitaM vashcharadbhiH kShitimaNDalam | tIrthAni kShetramukhyAni sevitAnIha bhUtale || 9|| bhavadvidhA bhAgavatAstIrthabhUtAH svayaM vibho | tIrthIkurvanti tIrthAni svAntaHsthena gadAbhR^itA || 10|| api naH suhR^idastAta bAndhavAH kR^iShNadevatAH | dR^iShTAH shrutA vA yadavaH svapuryAM sukhamAsate || 11|| ityukto dharmarAjena sarvaM tatsamavarNayat | yathAnubhUtaM kramasho vinA yadukulakShayam || 12|| nanvapriyaM durviShahaM nR^iNAM svayamupasthitam | nAvedayatsakaruNo duHkhitAn draShTumakShamaH || 13|| ka~nchitkAlamathAvAtsItsatkR^ito devavatsukham | bhrAturjyeShThasya shreyaskR^itsarveShAM prItimAvahan || 14|| abibhradaryamA daNDaM yathAvadaghakAriShu | yAvaddadhAra shUdratvaM shApAdvarShashataM yamaH || 15|| yudhiShThiro labdharAjyo dR^iShTvA pautraM kulandharam | bhrAtR^ibhirlokapAlAbhairmumude parayA shriyA || 16|| evaM gR^iheShu saktAnAM pramattAnAM tadIhayA | atyakrAmadavij~nAtaH kAlaH paramadustaraH || 17|| vidurastadabhipretya dhR^itarAShTramabhAShata | rAjan nirgamyatAM shIghraM pashyedaM bhayamAgatam || 18|| pratikriyA na yasyeha kutashchitkarhichitprabho | sa eva bhagavAn kAlaH sarveShAM naH samAgataH || 19|| yena chaivAbhipanno.ayaM prANaiH priyatamairapi | janaH sadyo viyujyeta kimutAnyairdhanAdibhiH || 20|| pitR^ibhrAtR^isuhR^itputrA hatAste vigataM vayaH | AtmA cha jarayA grastaH paragehamupAsase || 21|| (andhaH puraiva badhiro mandapraj~nashcha sAmpratam | vishIrNadanto mandAgniH sarAgaH kaphamudvahan ||) aho mahIyasI jantorjIvitAshA yathA bhavAn | bhImApavarjitaM piNDamAdatte gR^ihapAlavat || 22|| agnirnisR^iShTo dattashcha garo dArAshcha dUShitAH | hR^itaM kShetraM dhanaM yeShAM taddattairasubhiH kiyat || 23|| tasyApi tava deho.ayaM kR^ipaNasya jijIviShoH | paraityanichChato jIrNo jarayA vAsasI iva || 24|| gatasvArthamimaM dehaM virakto muktabandhanaH | avij~nAtagatirjahyAtsa vai dhIra udAhR^itaH || 25|| yaH svakAtparato veha jAtanirveda AtmavAn | hR^idi kR^itvA hariM gehAtpravrajetsa narottamaH || 26|| athodIchIM dishaM yAtu svairaj~nAtagatirbhavAn | ito.arvAk prAyashaH kAlaH puMsAM guNavikarShaNaH || 27|| evaM rAjA vidureNAnujena praj~nAchakShurbodhita AjamIDhaH | ChittvA sveShu snehapAshAn draDhimno nishchakrAma bhrAtR^isandarshitAdhvA || 28|| patiM prayAntaM subalasya putrI pativratA chAnujagAma sAdhvI | himAlayaM nyastadaNDapraharShaM manasvinAmiva satsamprahAraH || 29|| ajAtashatruH kR^itamaitro hutAgni\- rviprAnnatvA tilagobhUmirukmaiH | gR^ihaM praviShTo guruvandanAya na chApashyatpitarau saubalIM cha || 30|| tatra sa~njayamAsInaM paprachChodvignamAnasaH | gAvalgaNe kva nastAto vR^iddho hInashcha netrayoH || 31|| ambA cha hataputrA.a.artA pitR^ivyaH kva gataH suhR^it | api mayyakR^itapraj~ne hatabandhuH sa bhAryayA | AshaMsamAnaH shamalaM ga~NgAyAM duHkhitopatat || 32|| pitaryuparate pANDau sarvAn naH suhR^idaH shishUn | arakShatAM vyasanataH pitR^ivyau kva gatAvitaH || 33|| sUta uvAcha kR^ipayA snehavaiklavyAtsUto virahakarshitaH | AtmeshvaramachakShANo na pratyAhAtipIDitaH || 34|| vimR^ijyAshrUNi pANibhyAM viShTabhyAtmAnamAtmanA | ajAtashatruM pratyUche prabhoH pAdAvanusmaran || 35|| sa~njaya uvAcha nAhaM veda vyavasitaM pitrorvaH kulanandana | gAndhAryA vA mahAbAho muShito.asmi mahAtmabhiH || 36|| athAjagAma bhagavAn nAradaH saha tumburuH | pratyutthAyAbhivAdyAha sAnujo.abhyarchayanniva || 37|| yudhiShThira uvAcha nAhaM veda gatiM pitrorbhagavan kva gatAvitaH | ambA vA hataputrA.a.artA kva gatA cha tapasvinI || 38|| karNadhAra ivApAre bhagavAn pAradarshakaH | athAbabhAShe bhagavAnnArado munisattamaH || 39|| mA ka~nchana shucho rAjan yadIshvaravashaM jagat | lokAH sapAlA yasyeme vahanti balimIshituH | sa saMyunakti bhUtAni sa eva viyunakti cha || 40|| yathA gAvo nasi protAstantyAM baddhAshcha dAmabhiH | vAktantyAM nAmabhirbaddhA vahanti balimIshituH || 41|| yathA krIDopaskarANAM saMyogavigamAviha | ichChayA krIDituH syAtAM tathaiveshechChayA nR^iNAm || 42|| yanmanyase dhruvaM lokamadhruvaM vA na chobhayam | sarvathA na hi shochyAste snehAdanyatra mohajAt || 43|| tasmAjjahya~Nga vaiklavyamaj~nAnakR^itamAtmanaH | kathaM tvanAthAH kR^ipaNA varteraMste cha mAM vinA || 44|| kAlakarmaguNAdhIno deho.ayaM pA~nchabhautikaH | kathamanyAMstu gopAyetsarpagrasto yathA param || 45|| ahastAni sahastAnAmapadAni chatuShpadAm | phalgUni tatra mahatAM jIvo jIvasya jIvanam || 46|| tadidaM bhagavAn rAjanneka AtmA.a.atmanAM svadR^ik | antaro.anantaro bhAti pashya taM mAyayorudhA || 47|| so.ayamadya mahArAja bhagavAn bhUtabhAvanaH | kAlarUpo.avatIrNo.asyAmabhAvAya suradviShAm || 48|| niShpAditaM devakR^ityamavasheShaM pratIkShate | tAvadyUyamavekShadhvaM bhavedyAvadiheshvaraH || 49|| dhR^itarAShTraH saha bhrAtrA gAndhAryA cha svabhAryayA | dakShiNena himavata R^iShINAmAshramaM gataH || 50|| srotobhiH saptabhiryA vai svardhunI saptadhA vyadhAt | saptAnAM prItaye nAnA saptasrotaH prachakShate || 51|| snAtvAnusavanaM tasmin hutvA chAgnIn yathAvidhi | abbhakSha upashAntAtmA sa Aste vigataiShaNaH || 52|| jitAsano jitashvAsaH pratyAhR^itaShaDindriyaH | haribhAvanayA dhvastarajaHsattvatamomalaH || 53|| vij~nAnAtmani saMyojya kShetraj~ne pravilApya tam | brahmaNyAtmAnamAdhAre ghaTAmbaramivAmbare || 54|| dhvastamAyAguNodarko niruddhakaraNAshayaH | nivartitAkhilAhAra Aste sthANurivAchalaH | tasyAntarAyo maivAbhUH sannnyastAkhilakarmaNaH || 55|| sa vA adyatanAdrAjan parataH pa~nchame.ahani | kalevaraM hAsyati svaM tachcha bhasmIbhaviShyati || 56|| dahyamAne.agnibhirdehe patyuH patnI sahoTaje | bahiH sthitA patiM sAdhvI tamagnimanuvekShyati || 57|| vidurastu tadAshcharyaM nishAmya kurunandana | harShashokayutastasmAdgantA tIrthaniShevakaH || 58|| ityuktvAthAruhatsvargaM nAradaH sahatumburuH | yudhiShThiro vachastasya hR^idi kR^itvAjahAchChuchaH || 59|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe naimiShIyopAkhyAne trayodasho.adhyAyaH || 13|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturdasho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha samprasthite dvArakAyAM jiShNau bandhudidR^ikShayA | j~nAtuM cha puNyashlokasya kR^iShNasya cha vicheShTitam || 1|| vyatItAH katichinmAsAstadA nAyAttato.arjunaH | dadarsha ghorarUpANi nimittAni kurUdvahaH || 2|| kAlasya cha gatiM raudrAM viparyastartudharmiNaH | pApIyasIM nR^iNAM vArtAM krodhalobhAnR^itAtmanAm || 3|| jihmaprAyaM vyavahR^itaM shAThyamishraM cha sauhR^idam | pitR^imAtR^isuhR^idbhrAtR^idampatInAM cha kalkanam || 4|| nimittAnyatyariShTAni kAle tvanugate nR^iNAm | lobhAdyadharmaprakR^itiM dR^iShTvovAchAnujaM nR^ipaH || 5|| yudhiShThira uvAcha sampreShito dvArakAyAM jiShNurbandhudidR^ikShayA | j~nAtuM cha puNyashlokasya kR^iShNasya cha vicheShTitam || 6|| gatAH saptAdhunA mAsA bhImasena tavAnujaH | nAyAti kasya vA hetornAhaM vededama~njasA || 7|| api devarShiNA.a.adiShTaH sa kAlo.ayamupasthitaH | yadAtmano.a~NgamAkrIDaM bhagavAnutsisR^ikShati || 8|| yasmAnnaH sampado rAjyaM dArAH prANAH kulaM prajAH | Asan sapatnavijayo lokAshcha yadanugrahAt || 9|| pashyotpAtAn naravyAghra divyAn bhaumAn sadaihikAn | dAruNAn shaMsato.adUrAdbhayaM no buddhimohanam || 10|| UrvakShibAhavo mahyaM sphurantya~Nga punaH punaH | vepathushchApi hR^idaye ArAddAsyanti vipriyam || 11|| shivaiShodyantamAdityamabhirautyanalAnanA | mAma~Nga sArameyo.ayamabhirebhatyabhIruvat || 12|| shastAH kurvanti mAM savyaM dakShiNaM pashavo.apare | vAhAMshcha puruShavyAghra lakShaye rudato mama || 13|| mR^ityudUtaH kapoto.ayamulUkaH kampayan manaH | pratyulUkashcha kuhvAnairanidrau shUnyamichChataH || 14|| dhUmrA dishaH paridhayaH kampate bhUH sahAdribhiH | nirghAtashcha mahAMstAta sAkaM cha stanayitnubhiH || 15|| vAyurvAti kharasparsho rajasA visR^ijaMstamaH | asR^igvarShanti jaladA bIbhatsamiva sarvataH || 16|| sUryaM hataprabhaM pashya grahamardaM mitho divi | sasa~NkulairbhUtagaNairjvalite iva rodasI || 17|| nadyo nadAshcha kShubhitAH sarAMsi cha manAMsi cha | na jvalatyagnirAjyena kAlo.ayaM kiM vidhAsyati || 18|| na pibanti stanaM vatsA na duhyanti cha mAtaraH | rudantyashrumukhA gAvo na hR^iShyantyR^iShabhA vraje || 19|| daivatAni rudantIva svidyanti hyuchchalanti cha | ime janapadA grAmAH purodyAnAkarAshramAH | bhraShTashriyo nirAnandAH kimaghaM darshayanti naH || 20|| manya etairmahotpAtairnUnaM bhagavataH padaiH | ananyapuruShashrIbhirhInA bhUrhatasaubhagA || 21|| iti chintayatastasya dR^iShTAriShTena chetasA | rAj~naH pratyAgamadbrahman yadupuryAH kapidhvajaH || 22|| taM pAdayornipatitamayathApUrvamAturam | adhovadanamabbindUn sR^ijantaM nayanAbjayoH || 23|| vilokyodvignahR^idayo vichChAyamanujaM nR^ipaH | pR^ichChati sma suhR^inmadhye saMsmaran nAraderitam || 24|| yudhiShThira uvAcha kachchidAnartapuryAM naH svajanAH sukhamAsate | madhubhojadashArhArhasAtvatAndhakavR^iShNayaH || 25|| shUro mAtAmahaH kachchitsvastyAste vAtha mAriShaH | mAtulaH sAnujaH kachchitkushalyAnakadundubhiH || 26|| sapta svasArastatpatnyo mAtulAnyaH sahAtmajAH | Asate sasnuShAH kShemaM devakIpramukhAH svayam || 27|| kachchidrAjA.a.ahuko jIvatyasatputro.asya chAnujaH | hR^idIkaH sasuto.akrUro jayantagadasAraNAH || 28|| Asate kushalaM kachchidye cha shatrujidAdayaH | kachchidAste sukhaM rAmo bhagavAn sAtvatAM prabhuH || 29|| pradyumnaH sarvavR^iShNInAM sukhamAste mahArathaH | gambhIrarayo.aniruddho vardhate bhagavAnuta || 30|| suSheNashchArudeShNashcha sAmbo jAmbavatIsutaH | anye cha kArShNipravarAH saputrA R^iShabhAdayaH || 31|| tathaivAnucharAH shaureH shrutadevoddhavAdayaH | sunandanandashIrShaNyA ye chAnye sAtvatarShabhAH || 32|| api svastyAsate sarve rAmakR^iShNabhujAshrayAH | api smaranti kushalamasmAkaM baddhasauhR^idAH || 33|| bhagavAnapi govindo brahmaNyo bhaktavatsalaH | kachchitpure sudharmAyAM sukhamAste suhR^idvR^itaH || 34|| ma~NgalAya cha lokAnAM kShemAya cha bhavAya cha | Aste yadukulAmbhodhAvAdyo.anantasakhaH pumAn || 35|| yadbAhudaNDaguptAyAM svapuryAM yadavo.architAH | krIDanti paramAnandaM mahApauruShikA iva || 36|| yatpAdashushrUShaNamukhyakarmaNA satyAdayo dvyaShTasahasrayoShitaH | nirjitya sa~Nkhye tridashAMstadAshiSho haranti vajrAyudhavallabhochitAH || 37|| yadbAhudaNDAbhyudayAnujIvino yadupravIrA hyakutobhayA muhuH | adhikramantya~NghribhirAhR^itAM balA\- tsabhAM sudharmAM surasattamochitAm || 38|| kachchitte.anAmayaM tAta bhraShTatejA vibhAsi me | alabdhamAno.avaj~nAtaH kiM vA tAta chiroShitaH || 39|| kachchinnAbhihato.abhAvaiH shabdAdibhirama~NgalaiH | na dattamuktamarthibhya AshayA yatpratishrutam || 40|| kachchittvaM brAhmaNaM bAlaM gAM vR^iddhaM rogiNaM striyam | sharaNopasR^itaM sattvaM nAtyAkShIH sharaNapradaH || 41|| kachchittvaM nAgamo.agamyAM gamyAM vA.asatkR^itAM striyam | parAjito vAtha bhavAn nottamairnAsamaiH pathi || 42|| api svitparyabhu~NkthAstvaM sambhojyAn vR^iddhabAlakAn | jugupsitaM karma ki~nchitkR^itavAn na yadakShamam || 43|| kachchitpreShThatamenAtha hR^idayenAtmabandhunA | shUnyo.asmi rahito nityaM manyase te.anyathA na ruk || 44|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe yudhiShThiravitarko nAma chaturdasho.adhyAyaH || 14|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchadasho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha evaM kR^iShNasakhaH kR^iShNo bhrAtrA rAj~nA vikalpitaH | nAnAsha~NkAspadaM rUpaM kR^iShNavishleShakarshitaH || 1|| shokena shuShyadvadanahR^itsarojo hataprabhaH | vibhuM tamevAnudhyAyannAshaknotpratibhAShitum || 2|| kR^ichChreNa saMstabhya shuchaH pANinA.a.amR^ijya netrayoH | parokSheNa samunnaddhapraNayautkaNThyakAtaraH || 3|| sakhyaM maitrIM sauhR^idaM cha sArathyAdiShu saMsmaran | nR^ipamagrajamityAha bAShpagadgadayA girA || 4|| arjuna uvAcha va~nchito.ahaM mahArAja hariNA bandhurUpiNA | yena me.apahR^itaM tejo devavismApanaM mahat || 5|| yasya kShaNaviyogena loko hyapriyadarshanaH | ukthena rahito hyeSha mR^itakaH prochyate yathA || 6|| yatsaMshrayAddrupadagehamupAgatAnAM rAj~nAM svayaMvaramukhe smaradurmadAnAm | tejo hR^itaM khalu mayAbhihatashcha matsyaH sajjIkR^itena dhanuShAdhigatA cha kR^iShNA || 7|| yatsannidhAvahamu khANDavamagnaye.adA\- mindraM cha sAmaragaNaM tarasA vijitya | labdhA sabhA mayakR^itAdbhutashilpamAyA digbhyo.aharan nR^ipatayo balimadhvare te || 8|| yattejasA nR^ipashiro.a~Nghrimahan makhArtha\- mAryo.anujastava gajAyutasattvavIryaH | tenAhR^itAH pramathanAthamakhAya bhUpA yanmochitAstadanayan balimadhvare te || 9|| patnyAstavAdhimakhakLLiptamahAbhiSheka\- shlAghiShThachArukabaraM kitavaiH sabhAyAm | spR^iShTaM vikIrya padayoH patitAshrumukhyA yastatstriyo.akR^itahateshavimuktakeshAH || 10|| yo no jugopa vanametya durantakR^ichChrA\- ddurvAsaso.arirachitAdayutAgrabhug yaH | shAkAnnashiShTamupayujya yatastrilokIM tR^iptAmamaMsta salile vinimagnasa~NghaH || 11|| yattejasAtha bhagavAn yudhi shUlapANi\- rvismApitaH sagirijo.astramadAnnijaM me | anye.api chAhamamunaiva kalevareNa prApto mahendrabhavane mahadAsanArdham || 12|| tatraiva me viharato bhujadaNDayugmaM gANDIvalakShaNamarAtivadhAya devAH | sendrAH shritA yadanubhAvitamAjamIDha tenAhamadya muShitaH puruSheNa bhUmnA || 13|| yadbAndhavaH kurubalAbdhimanantapAra\- meko rathena tatare.ahamatIryasattvam | pratyAhR^itaM bahudhanaM cha mayA pareShAM tejAspadaM maNimayaM cha hR^itaM shirobhyaH || 14|| yo bhIShmakarNagurushalyachamUShvadabhra\- rAjanyavaryarathamaNDalamaNDitAsu | agrecharo mama vibho rathayUthapAnA\- mAyurmanAMsi cha dR^ishA saha oja ArchChat || 15|| yaddoHShu mA praNihitaM gurubhIShmakarNa\- naptR^itrigartashalasaindhavabAhlikAdyaiH | astrANyamoghamahimAni nirUpitAni nopaspR^ishurnR^iharidAsamivAsurANi || 16|| sautye vR^itaH kumatinA.a.atmada Ishvaro me yatpAdapadmamabhavAya bhajanti bhavyAH | mAM shrAntavAhamarayo rathino bhuviShThaM na prAharan yadanubhAvanirastachittAH || 17|| narmANyudAraruchirasmitashobhitAni he pArtha he.arjuna sakhe kurunandaneti | sa~njalpitAni naradeva hR^idispR^ishAni smarturluThanti hR^idayaM mama mAdhavasya || 18|| shayyAsanATanavikatthanabhojanAdi\- ShvaikyAdvayasya R^itavAniti vipralabdhaH | sakhyuH sakheva pitR^ivattanayasya sarvaM sehe mahAn mahitayA kumateraghaM me || 19|| so.ahaM nR^ipendra rahitaH puruShottamena sakhyA priyeNa suhR^idA hR^idayena shUnyaH | adhvanyurukramaparigrahama~Nga rakShan gopairasadbhirabaleva vinirjito.asmi || 20|| tadvai dhanusta iShavaH sa ratho hayAste so.ahaM rathI nR^ipatayo yata Anamanti | sarvaM kShaNena tadabhUdasadIshariktaM bhasman hutaM kuhakarAddhamivoptamUShyAm || 21|| rAjaMstvayAnupR^iShTAnAM suhR^idAM naH suhR^itpure | viprashApavimUDhAnAM nighnatAM muShTibhirmithaH || 22|| vAruNIM madirAM pItvA madonmathitachetasAm | ajAnatAmivAnyonyaM chatuHpa~nchAvasheShitAH || 23|| prAyeNaitadbhagavata Ishvarasya vicheShTitam | mitho nighnanti bhUtAni bhAvayanti cha yanmithaH || 24|| jalaukasAM jale yadvanmahAnto.adantyaNIyasaH | durbalAn balino rAjan mahAnto balino mithaH || 25|| evaM baliShThairyadubhirmahadbhiritarAn vibhuH | yadUn yadubhiranyonyaM bhUbhArAn sa~njahAra ha || 26|| deshakAlArthayuktAni hR^ittApopashamAni cha | haranti smaratashchittaM govindAbhihitAni me || 27|| sUta uvAcha evaM chintayato jiShNoH kR^iShNapAdasaroruham | sauhArdenAtigADhena shAntA.a.asIdvimalA matiH || 28|| vAsudevA~NghryanudhyAnaparibR^iMhitaraMhasA | bhaktyA nirmathitAsheShakaShAyadhiShaNo.arjunaH || 29|| gItaM bhagavatA j~nAnaM yattatsa~NgrAmamUrdhani | kAlakarmatamoruddhaM punaradhyagamatprabhuH || 30|| vishoko brahmasampattyA sa~nchChinnadvaitasaMshayaH | lInaprakR^itinairguNyAdali~NgatvAdasambhavaH || 31|| nishamya bhagavanmArgaM saMsthAM yadukulasya cha | svaHpathAya matiM chakre nibhR^itAtmA yudhiShThiraH || 32|| pR^ithApyanushrutya dhana~njayoditaM nAshaM yadUnAM bhagavadgatiM cha tAm | ekAntabhaktyA bhagavatyadhokShaje niveshitAtmopararAma saMsR^iteH || 33|| yayAharadbhuvo bhAraM tAM tanuM vijahAvajaH | kaNTakaM kaNTakeneva dvayaM chApIshituH samam || 34|| yathA matsyAdirUpANi dhatte jahyAdyathA naTaH | bhUbhAraH kShapito yena jahau tachcha kalevaram || 35|| yadA mukundo bhagavAnimAM mahIM jahau svatanvA shravaNIyasatkathaH | tadA harevApratibuddhachetasA\- madharmahetuH kaliranvavartata || 36|| yudhiShThirastatparisarpaNaM budhaH pure cha rAShTre cha gR^ihe tathA.a.atmani | vibhAvya lobhAnR^itajihmahiMsanA\- dyadharmachakraM gamanAya paryadhAt || 37|| svarAT pautraM vinayinamAtmanaH susamaM guNaiH | toyanIvyAH patiM bhUmerabhyaShi~nchadgajAhvaye || 38|| mathurAyAM tathA vajraM shUrasenapatiM tataH | prAjApatyAM nirUpyeShTimagnInapibadIshvaraH || 39|| visR^ijya tatra tatsarvaM dukUlavalayAdikam | nirmamo niraha~NkAraH sa~nchChinnAsheShabandhanaH || 40|| vAchaM juhAva manasi tatprANa itare cha tam | mR^ityAvapAnaM sotsargaM taM pa~nchatve hyajohavIt || 41|| tritve hutvA cha pa~nchatvaM tachchaikatve.ajuhonmuniH | sarvamAtmanyajuhavIdbrahmaNyAtmAnamavyaye || 42|| chIravAsA nirAhAro baddhavA~NmuktamUrdhajaH | darshayannAtmano rUpaM jaDonmattapishAchavat || 43|| anavekShamANo niragAdashR^iNvan badhiro yathA | udIchIM praviveshAshAM gatapUrvAM mahAtmabhiH | hR^idi brahma paraM dhyAyan nAvarteta yato gataH || 44|| sarve tamanunirjagmurbhrAtaraH kR^itanishchayAH | kalinAdharmamitreNa dR^iShTvA spR^iShTAH prajA bhuvi || 45|| te sAdhukR^itasarvArthA j~nAtvA.a.atyantikamAtmanaH | manasA dhArayAmAsurvaikuNThacharaNAmbujam || 46|| tad.hdhyAnodriktayA bhaktyA vishuddhadhiShaNAH pare | tasmin nArAyaNapade ekAntamatayo gatim || 47|| avApurduravApAM te asadbhirviShayAtmabhiH | vidhUtakalmaShA sthAnaM virajenAtmanaiva hi || 48|| viduro.api parityajya prabhAse dehamAtmanaH | kR^iShNAveshena tachchittaH pitR^ibhiH svakShayaM yayau || 49|| draupadI cha tadAj~nAya patInAmanapekShatAm | vAsudeve bhagavati hyekAntamatirApa tam || 50|| yaH shraddhayaitadbhagavatpriyANAM pANDoH sutAnAmiti samprayANam | shR^iNotyalaM svastyayanaM pavitraM labdhvA harau bhaktimupaiti siddhim || 51|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe pANDavasvargArohaNaM nAma pa~nchadasho.adhyAyaH || 15|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShoDasho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha tataH parIkShiddvijavaryashikShayA mahIM mahAbhAgavataH shashAsa ha | yathA hi sUtyAmabhijAtakovidAH samAdishan vipra mahadguNastathA || 1|| sa uttarasya tanayAmupayema irAvatIm | janamejayAdIMshchaturastasyAmutpAdayatsutAn || 2|| AjahArAshvamedhAMstrIn ga~NgAyAM bhUridakShiNAn | shAradvataM guruM kR^itvA devA yatrAkShigocharAH || 3|| nijagrAhaujasA vIraH kaliM digvijaye kvachit | nR^ipali~NgadharaM shUdraM ghnantaM gomithunaM padA || 4|| shaunaka uvAcha kasya hetornijagrAha kaliM digvijaye nR^ipaH | nR^idevachihnadhR^ik shUdraH ko.asau gAM yaH padAhanat | tatkathyatAM mahAbhAga yadi kR^iShNakathAshrayam || 5|| athavAsya padAmbhojamakarandalihAM satAm | kimanyairasadAlApairAyuSho yadasadvyayaH || 6|| kShudrAyuShAM nR^iNAma~Nga martyAnAmR^itamichChatAm | ihopahUto bhagavAn mR^ityuH shAmitrakarmaNi || 7|| na kashchinmriyate tAvadyAvadAsta ihAntakaH | etadarthaM hi bhagavAnAhUtaH paramarShibhiH | aho nR^iloke pIyeta harilIlAmR^itaM vachaH || 8|| mandasya mandapraj~nasya vayo mandAyuShashcha vai | nidrayA hriyate naktaM divA cha vyarthakarmabhiH || 9|| sUta uvAcha yadA parIkShitkurujA~Ngale.ashR^iNot kaliM praviShTaM nijachakravartite | nishamya vArtAmanatipriyAM tataH sharAsanaM saMyugashauNDirAdade || 10|| svala~NkR^itaM shyAmatura~NgayojitaM rathaM mR^igendradhvajamAshritaH purAt | vR^ito rathAshvadvipapattiyuktayA svasenayA digvijayAya nirgataH || 11|| bhadrAshvaM ketumAlaM cha bhArataM chottarAn kurUn | kimpuruShAdIni varShANi vijitya jagR^ihe balim || 12|| (nagarAMshcha vanAMshchaiva nadIshcha vimalodakAH | puruShAn devakalpAMshcha nArIshcha priyadarshanAH || adR^iShTapUrvAn subhagAn sa dadarsha dhana~njayaH | sadanAni cha shubhrANi nArIshchApsarasAM nibhAH ||) tatra tatropashR^iNvAnaH svapUrveShAM mahAtmanAm | pragIyamANaM cha yashaH kR^iShNamAhAtmyasUchakam || 13|| AtmAnaM cha paritrAtamashvatthAmno.astratejasaH | snehaM cha vR^iShNipArthAnAM teShAM bhaktiM cha keshave || 14|| tebhyaH paramasantuShTaH prItyujjR^imbhitalochanaH | mahAdhanAni vAsAMsi dadau hArAn mahAmanAH || 15|| sArathyapAraShadasevanasakhyadautya\- vIrAsanAnugamanastavanapraNAmAn | snigdheShu pANDuShu jagatpraNatiM cha viShNoH bhaktiM karoti nR^ipatishcharaNAravinde || 16|| tasyaivaM vartamAnasya pUrveShAM vR^ittimanvaham | nAtidUre kilAshcharyaM yadAsIttannibodha me || 17|| dharmaH padaikena charan vichChAyAmupalabhya gAm | pR^ichChati smAshruvadanAM vivatsAmiva mAtaram || 18|| dharma uvAcha kachchidbhadre.anAmayamAtmanaste vichChAyAsi mlAyateShanmukhena | AlakShaye bhavatImantarAdhiM dUre bandhuM shochasi ka~nchanAmba || 19|| pAdairnyUnaM shochasi maikapAda\- mAtmAnaM vA vR^iShalairbhokShyamANam | Aho surAdIn hR^itayaj~nabhAgAn prajA uta svinmaghavatyavarShati || 20|| arakShyamANAH striya urvi bAlAn shochasyatho puruShAdairivArtAn | vAchaM devIM brahmakule kukarma\- NyabrahmaNye rAjakule kulAgryAn || 21|| kiM kShatrabandhUn kalinopasR^iShTAn rAShTrANi vA tairavaropitAni | itastato vAshanapAnavAsaH snAnavyavAyonmukhajIvalokam || 22|| yadvAmba te bhUribharAvatAra\- kR^itAvatArasya harerdharitri | antarhitasya smaratI visR^iShTA karmANi nirvANavilambitAni || 23|| idaM mamAchakShva tavAdhimUlaM vasundhare yena vikarshitAsi | kAlena vA te balinAM balIyasA surArchitaM kiM hR^itamamba saubhagam || 24|| dharaNyuvAcha bhavAn hi veda tatsarvaM yanmAM dharmAnupR^ichChasi | chaturbhirvartase yena pAdairlokasukhAvahaiH || 25|| satyaM shauchaM dayA kShAntistyAgaH santoSha Arjavam | shamo damastapaH sAmyaM titikShoparatiH shrutam || 26|| j~nAnaM viraktiraishvaryaM shauryaM tejo balaM smR^itiH | svAtantryaM kaushalaM kAntirdhairyaM mArdavameva cha || 27|| prAgalbhyaM prashrayaH shIlaM saha ojo balaM bhagaH | gAmbhIryaM sthairyamAstikyaM kIrtirmAno.anaha~NkR^itiH || 28|| ete chAnye cha bhagavan nityA yatra mahAguNAH | prArthyA mahattvamichChadbhirna viyanti sma karhichit || 29|| tenAhaM guNapAtreNa shrInivAsena sAmpratam | shochAmi rahitaM lokaM pApmanA kalinekShitam || 30|| AtmAnaM chAnushochAmi bhavantaM chAmarottamam | devAnR^iShIn pitR^In sAdhUn sarvAn varNAMstathAshramAn || 31|| brahmAdayo bahutithaM yadapA~NgamokSha\- kAmAstapaH samacharan bhagavatprapannAH | sA shrIH svavAsamaravindavanaM vihAya yatpAdasaubhagamalaM bhajate.anuraktA || 32|| tasyAhamabjakulishA~NkushaketuketaiH shrImatpadairbhagavataH samala~NkR^itA~NgI | trInatyarocha upalabhya tato vibhUtiM lokAn sa mAM vyasR^ijadutsmayatIM tadante || 33|| yo vai mamAtibharamAsuravaMsharAj~nA\- makShauhiNIshatamapAnudadAtmatantraH | tvAM duHsthamUnapadamAtmani pauruSheNa sampAdayan yaduShu ramyamabibhrada~Ngam || 34|| kA vA saheta virahaM puruShottamasya premAvalokaruchirasmitavalgujalpaiH | sthairyaM samAnamaharanmadhumAninInAM romotsavo mama yada~NghriviTa~NkitAyAH || 35|| tayorevaM kathayatoH pR^ithivIdharmayostadA | parIkShinnAma rAjarShiH prAptaH prAchIM sarasvatIm || 36|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe pR^ithvIdharmasaMvAdo nAma ShoDasho.adhyAyaH || 16|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptadasho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha tatra gomithunaM rAjA hanyamAnamanAthavat daNDahastaM cha vR^iShalaM dadR^ishe nR^ipalA~nChanam || 1|| vR^iShaM mR^iNAladhavalaM mehantamiva bibhyatam | vepamAnaM padaikena sIdantaM shUdratADitam || 2|| gAM cha dharmadughAM dInAM bhR^ishaM shUdrapadAhatAm | vivatsAM sAshruvadanAM kShAmAM yavasamichChatIm || 3|| paprachCha rathamArUDhaH kArtasvaraparichChadam | meghagambhIrayA vAchA samAropitakArmukaH || 4|| kastvaM machCharaNe loke balAddhaMsyabalAn balI | naradevo.asi veSheNa naTavatkarmaNAdvijaH || 5|| kastvaM kR^iShNe gate dUraM sahagANDIvadhanvanA | shochyo.asyashochyAn rahasi praharan vadhamarhasi || 6|| tvaM vA mR^iNAladhavalaH pAdairnyUnaH padA charan | vR^iSharUpeNa kiM kashchiddevo naH parikhedayan || 7|| na jAtu kauravendrANAM dordaNDaparirambhite | bhUtale.anupatantyasmin vinA te prANinAM shuchaH || 8|| mA saurabheyAnushucho vyetu te vR^iShalAdbhayam | mA rodIramba bhadraM te khalAnAM mayi shAstari || 9|| yasya rAShTre prajAH sarvAstrasyante sAdhvyasAdhubhiH | tasya mattasya nashyanti kIrtirAyurbhago gatiH || 10|| eSha rAj~nAM paro dharmo hyArtAnAmArtinigrahaH | ata enaM vadhiShyAmi bhUtadruhamasattamam || 11|| ko.avR^ishchattava pAdAMstrIn saurabheya chatuShpada | mA bhUvaMstvAdR^ishA rAShTre rAj~nAM kR^iShNAnuvartinAm || 12|| AkhyAhi vR^iSha bhadraM vaH sAdhUnAmakR^itAgasAm | AtmavairUpyakartAraM pArthAnAM kIrtidUShaNam || 13|| janenAgasyaghaM yu~njan sarvato.asya cha madbhayam | sAdhUnAM bhadrameva syAdasAdhudamane kR^ite || 14|| anAgaHsviha bhUteShu ya AgaskR^innira~NkushaH | AhartAsmi bhujaM sAkShAdamartyasyApi sA~Ngadam || 15|| rAj~no hi paramo dharmaH svadharmasthAnupAlanam | shAsato.anyAn yathAshAstramanApadyutpathAniha || 16|| dharma uvAcha etadvaH pANDaveyAnAM yuktamArtAbhayaM vachaH | yeShAM guNagaNaiH kR^iShNo dautyAdau bhagavAn kR^itaH || 17|| na vayaM kleshabIjAni yataH syuH puruSharShabha | puruShaM taM vijAnImo vAkyabhedavimohitAH || 18|| kechidvikalpavasanA AhurAtmAnamAtmanaH | daivamanye pare karma svabhAvamapare prabhum || 19|| apratarkyAdanirdeshyAditi keShvapi nishchayaH | atrAnurUpaM rAjarShe vimR^isha svamanIShayA || 20|| sUta uvAcha evaM dharme pravadati sa samrAD\-dvijasattama | samAhitena manasA vikhedaH paryachaShTa tam || 21|| rAjovAcha dharmaM bravIShi dharmaj~na dharmo.asi vR^iSharUpadhR^ik | yadadharmakR^itaH sthAnaM sUchakasyApi tadbhavet || 22|| athavA devamAyAyA nUnaM gatiragocharA | chetaso vachasashchApi bhUtAnAmiti nishchayaH || 23|| tapaH shauchaM dayA satyamiti pAdAH kR^ite kR^itAH | adharmAMshaistrayo bhagnAH smayasa~Ngamadaistava || 24|| idAnIM dharma pAdaste satyaM nirvartayedyataH | taM jighR^ikShatyadharmo.ayamanR^itenaidhitaH kaliH || 25|| iyaM cha bhUmirbhagavatA nyAsitorubharA satI | shrImadbhistatpadanyAsaiH sarvataH kR^itakautukA || 26|| shochatyashrukalA sAdhvI durbhagevojjhitAdhunA | abrahmaNyA nR^ipavyAjAH shUdrA bhokShyanti mAmiti || 27|| iti dharmaM mahIM chaiva sAntvayitvA mahArathaH | nishAtamAdade khaDgaM kalaye.adharmahetave || 28|| taM jighAMsumabhipretya vihAya nR^ipalA~nChanam | tatpAdamUlaM shirasA samagAdbhayavihvalaH || 29|| patitaM pAdayorvIraH kR^ipayA dInavatsalaH | sharaNyo nAvadhIchChlokya Aha chedaM hasanniva || 30|| rAjovAcha na te guDAkeshayashodharANAM baddhA~njalervai bhayamasti ki~nchit | na vartitavyaM bhavatA katha~nchana kShetre madIye tvamadharmabandhuH || 31|| tvAM vartamAnaM naradevadehe\- ShvanupravR^itto.ayamadharmapUgaH | lobho.anR^itaM chauryamanAryamaMho jyeShThA cha mAyA kalahashcha dambhaH || 32|| na vartitavyaM tadadharmabandho dharmeNa satyena cha vartitavye | brahmAvarte yatra yajanti yaj~nai\- ryaj~neshvaraM yaj~navitAnavij~nAH || 33|| yasmin harirbhagavAnijyamAna ijyAmUrtiryajatAM shaM tanoti | kAmAnamoghAn sthiraja~NgamAnA\- mantarbahirvAyurivaiSha AtmA || 34|| sUta uvAcha parIkShitaivamAdiShTaH sa kalirjAtavepathuH | tamudyatAsimAhedaM daNDapANimivodyatam || 35|| kaliruvAcha yatra kvachana vatsyAmi sArvabhauma tavAj~nayA | lakShaye tatra tatrApi tvAmAtteShusharAsanam || 36|| tanme dharmabhR^itAM shreShTha sthAnaM nirdeShTumarhasi | yatraiva niyato vatsya AtiShThaMste.anushAsanam || 37|| sUta uvAcha abhyarthitastadA tasmai sthAnAni kalaye dadau | dyUtaM pAnaM striyaH sUnA yatrAdharmashchaturvidhaH || 38|| punashcha yAchamAnAya jAtarUpamadAtprabhuH | tato.anR^itaM madaM kAmaM rajo vairaM cha pa~nchamam || 39|| amUni pa~ncha sthAnAni hyadharmaprabhavaH kaliH | auttareyeNa dattAni nyavasattannideshakR^it || 40|| athaitAni na seveta bubhUShuH puruShaH kvachit | visheShato dharmashIlo rAjA lokapatirguruH || 41|| vR^iShasya naShTAMstrIn pAdAn tapaH shauchaM dayAmiti | pratisandadha AshvAsya mahIM cha samavardhayat || 42|| sa eSha etarhyadhyAsta AsanaM pArthivochitam | pitAmahenopanyastaM rAj~nAraNyaM vivikShatA || 43|| Aste.adhunA sa rAjarShiH kauravendrashriyollasan | gajAhvaye mahAbhAgashchakravartI bR^ihachChravAH || 44|| itthambhUtAnubhAvo.ayamabhimanyusuto nR^ipaH | yasya pAlayataH kShoNIM yUyaM satrAya dIkShitAH || 45|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe kalinigraho nAma saptadasho.adhyAyaH || 17|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTAdasho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha yo vai drauNyastravipluShTo na mAturudare mR^itaH | anugrahAdbhagavataH kR^iShNasyAdbhutakarmaNaH || 1|| brahmakopotthitAdyastu takShakAtprANaviplavAt | na sammumohorubhayAdbhagavatyarpitAshayaH || 2|| utsR^ijya sarvataH sa~NgaM vij~nAtAjitasaMsthitiH | vaiyAsakerjahau shiShyo ga~NgAyAM svaM kalevaram || 3|| nottamashlokavArtAnAM juShatAM tatkathAmR^itam | syAtsambhramo.antakAle.api smaratAM tatpadAmbujam || 4|| tAvatkalirna prabhavetpraviShTo.apIha sarvataH | yAvadIsho mahAnurvyAmAbhimanyava ekarAT || 5|| yasminnahani yarhyeva bhagavAnutsasarja gAm | tadaivehAnuvR^itto.asAvadharmaprabhavaH kaliH || 6|| nAnudveShTi kaliM samrAT sAra~Nga iva sArabhuk | kushalAnyAshu sid.hdhyanti netarANi kR^itAni yat || 7|| kiM nu bAleShu shUreNa kalinA dhIrabhIruNA | apramattaH pramatteShu yo vR^iko nR^iShu vartate || 8|| upavarNitametadvaH puNyaM pArIkShitaM mayA | vAsudevakathopetamAkhyAnaM yadapR^ichChata || 9|| yA yAH kathA bhagavataH kathanIyorukarmaNaH | guNakarmAshrayAH pumbhiH saMsevyAstA bubhUShubhiH || 10|| R^iShaya UchuH sUta jIva samAH saumya shAshvatIrvishadaM yashaH | yastvaM shaMsasi kR^iShNasya martyAnAmamR^itaM hi naH || 11|| karmaNyasminnanAshvAse dhUmadhUmrAtmanAM bhavAn | ApAyayati govindapAdapadmAsavaM madhu || 12|| tulayAma lavenApi na svargaM nApunarbhavam | bhagavatsa~Ngisa~Ngasya martyAnAM kimutAshiShaH || 13|| ko nAma tR^ipyedrasavitkathAyAM mahattamaikAntaparAyaNasya | nAntaM guNAnAmaguNasya jagmu\- ryogeshvarA ye bhavapAdmamukhyAH || 14|| tanno bhavAn vai bhagavatpradhAno mahattamaikAntaparAyaNasya | harerudAraM charitaM vishuddhaM shushrUShatAM no vitanotu vidvan || 15|| sa vai mahAbhAgavataH parIkShi\- dyenApavargAkhyamadabhrabuddhiH | j~nAnena vaiyAsakishabditena bheje khagendradhvajapAdamUlam || 16|| tannaH paraM puNyamasaMvR^itArtha\- mAkhyAnamatyadbhutayoganiShTham | AkhyAhyanantAcharitopapannaM pArIkShitaM bhAgavatAbhirAmam || 17|| sUta uvAcha aho vayaM janmabhR^ito.adya hAsma vR^iddhAnuvR^ittyApi vilomajAtAH | dauShkulyamAdhiM vidhunoti shIghraM mahattamAnAmabhidhAnayogaH || 18|| kutaH punargR^iNato nAma tasya mahattamaikAntaparAyaNasya | yo.anantashaktirbhagavAnananto mahadguNatvAdyamanantamAhuH || 19|| etAvatAlaM nanu sUchitena guNairasAmyAnatishAyanasya | hitvetarAn prArthayato vibhUti\- ryasyA~NghrireNuM juShate.anabhIpsoH || 20|| athApi yatpAdanakhAvasR^iShTaM jagadviri~nchopahR^itArhaNAmbhaH | seshaM punAtyanyatamo mukundA\- tko nAma loke bhagavatpadArthaH || 21|| yatrAnuraktAH sahasaiva dhIrA vyapohya dehAdiShu sa~NgamUDham | vrajanti tatpAramahaMsyamantyaM yasminnahiMsopashamaH svadharmaH || 22|| ahaM hi pR^iShTo.aryamaNo bhavadbhi\- rAchakSha AtmAvagamo.atra yAvAn | nabhaH patantyAtmasamaM patattriNa\- stathA samaM viShNugatiM vipashchitaH || 23|| ekadA dhanurudyamya vicharan mR^igayAM vane | mR^igAnanugataH shrAntaH kShudhitastR^iShito bhR^isham || 24|| jalAshayamachakShANaH pravivesha tamAshramam | dadarsha munimAsInaM shAntaM mIlitalochanam || 25|| pratiruddhendriyaprANamanobuddhimupAratam | sthAnatrayAtparaM prAptaM brahmabhUtamavikriyam || 26|| viprakIrNajaTAchChannaM rauraveNAjinena cha | vishuShyattAlurudakaM tathAbhUtamayAchata || 27|| alabdhatR^iNabhUmyAdirasamprAptArghyasUnR^itaH | avaj~nAtamivAtmAnaM manyamAnashchukopa ha || 28|| abhUtapUrvaH sahasA kShuttR^iTbhyAmarditAtmanaH | brAhmaNaM pratyabhUdbrahman matsaro manyureva cha || 29|| sa tu brahmaR^iSheraMse gatAsumuragaM ruShA | vinirgachChan dhanuShkoTyA nidhAya puramAgamat || 30|| eSha kiM nibhR^itAsheShakaraNo mIlitekShaNaH | mR^iShAsamAdhirAhosvitkiM nu syAtkShatrabandhubhiH || 31|| tasya putro.atitejasvI viharan bAlako.arbhakaiH | rAj~nAghaM prApitaM tAtaM shrutvA tatredamabravIt || 32|| aho adharmaH pAlAnAM pIvnAM balibhujAmiva | svAminyaghaM yaddAsAnAM dvArapAnAM shunAmiva || 33|| brAhmaNaiH kShatrabandhurhi gR^ihapAlo nirUpitaH | sa kathaM tadgR^ihe dvAHsthaH sabhANDaM bhoktumarhati || 34|| kR^iShNe gate bhagavati shAstaryutpathagAminAm | tadbhinnasetUnadyAhaM shAsmi pashyata me balam || 35|| ityuktvA roShatAmrAkSho vayasyAn R^iShibAlakaH | kaushikyApa upaspR^ishya vAgvajraM visasarja ha || 36|| iti la~NghitamaryAdaM takShakaH saptame.ahani | da~NkShyati sma kulA~NgAraM chodito me tatadruham || 37|| tato.abhyetyAshramaM bAlo gale sarpakalevaram | pitaraM vIkShya duHkhArto muktakaNTho ruroda ha || 38|| sa vA A~Ngiraso brahman shrutvA sutavilApanam | unmIlya shanakairnetre dR^iShTvA svAMse mR^itoragam || 39|| visR^ijya taM cha paprachCha vatsa kasmAddhi rodiShi | kena vA te pratikR^itamityuktaH sa nyavedayat || 40|| nishamya shaptamatadarhaM narendraM sa brAhmaNo nAtmajamabhyanandat | aho batAMho mahadadya te kR^ita\- malpIyasi droha ururdamo dhR^itaH || 41|| na vai nR^ibhirnaradevaM parAkhyaM sammAtumarhasyavipakvabuddhe | yattejasA durviShaheNa guptA vindanti bhadrANyakutobhayAH prajAH || 42|| alakShyamANe naradevanAmni rathA~NgapANAvayama~Nga lokaH | tadA hi chauraprachuro vina~NkShya\- tyarakShyamANo.avivarUthavatkShaNAt || 43|| tadadya naH pApamupaityananvayaM yannaShTanAthasya vasorvilumpakAt | parasparaM ghnanti shapanti vR^i~njate pashUn striyo.arthAn purudasyavo janAH || 44|| tadA.a.aryadharmashcha vilIyate nR^iNAM varNAshramAchArayutastrayImayaH | tato.arthakAmAbhiniveshitAtmanAM shunAM kapInAmiva varNasa~NkaraH || 45|| dharmapAlo narapatiH sa tu samrATbR^ihachChravAH | sAkShAnmahAbhAgavato rAjarShirhayamedhayAT | kShuttR^iT shramayuto dIno naivAsmachChApamarhati || 46|| apApeShu svabhR^ityeShu bAlenApakvabuddhinA | pApaM kR^itaM tadbhagavAn sarvAtmA kShantumarhati || 47|| tiraskR^itA vipralabdhAH shaptAH kShiptA hatA api | nAsya tatpratikurvanti tadbhaktAH prabhavo.api hi || 48|| iti putrakR^itAghena so.anutapto mahAmuniH | svayaM viprakR^ito rAj~nA naivAghaM tadachintayat || 49|| prAyashaH sAdhavo loke parairdvandveShu yojitAH | na vyathanti na hR^iShyanti yata AtmAguNAshrayaH || 50|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe viprashApopalambhanaM nAmAShTAdasho.adhyAyaH || 18|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonaviMsho.adhyAyaH ..} sUta uvAcha mahIpatistvatha tatkarma garhyaM vichintayannAtmakR^itaM sudurmanAH | aho mayA nIchamanAryavatkR^itaM nirAgasi brahmaNi gUDhatejasi || 1|| dhruvaM tato me kR^itadevahelanA\- dduratyayaM vyasanaM nAtidIrghAt | tadastu kAmaM tvaghaniShkR^itAya me yathA na kuryAM punarevamaddhA || 2|| adyaiva rAjyaM balamR^iddhakoshaM prakopitabrahmakulAnalo me | dahatvabhadrasya punarna me.abhU\- tpApIyasI dhIrdvijadevagobhyaH || 3|| sa chintayannitthamathAshR^iNodyathA muneH sutokto nirR^itistakShakAkhyaH | sa sAdhu mene na chireNa takShakA\- nalaM prasaktasya viraktikAraNam || 4|| atho vihAyemamamuM cha lokaM vimarshitau heyatayA purastAt | kR^iShNA~NghrisevAmadhimanyamAna upAvishatprAyamamartyanadyAm || 5|| yA vai lasachChrItulasIvimishra\- kR^iShNA~NghrireNvabhyadhikAmbunetrI | punAti lokAnubhayatra seshAn kastAM na seveta mariShyamANaH || 6|| iti vyavachChidya sa pANDaveyaH prAyopaveshaM prati viShNupadyAm | dadhyau mukundA~NghrimananyabhAvo munivrato muktasamastasa~NgaH || 7|| tatropajagmurbhuvanaM punAnA mahAnubhAvA munayaH sashiShyAH | prAyeNa tIrthAbhigamApadeshaiH svayaM hi tIrthAni punanti santaH || 8|| atrirvasiShThashchyavanaH sharadvA\- nariShTanemirbhR^igura~NgirAshcha | parAsharo gAdhisuto.atha rAma utathya indrapramadedhmavAhau || 9|| medhAtithirdevala ArShTiSheNo bhAradvAjo gautamaH pippalAdaH | maitreya aurvaH kavaShaH kumbhayoni\- rdvaipAyano bhagavAnnAradashcha || 10|| anye cha devarShibrahmarShivaryA rAjarShivaryA aruNAdayashcha | nAnArSheyapravarAn sametA\- nabhyarchya rAjA shirasA vavande || 11|| sukhopaviShTeShvatha teShu bhUyaH kR^itapraNAmaH svachikIrShitaM yat | vij~nApayAmAsa viviktachetA upasthito.agre.abhigR^ihItapANiH || 12|| rAjovAcha aho vayaM dhanyatamA nR^ipANAM mahattamAnugrahaNIyashIlAH | rAj~nAM kulaM brAhmaNapAdashauchA\- ddUrAdvisR^iShTaM bata garhyakarma || 13|| tasyaiva me.aghasya parAvaresho vyAsaktachittasya gR^iheShvabhIkShNam | nirvedamUlo dvijashAparUpo yatra prasakto bhayamAshu dhatte || 14|| taM mopayAtaM pratiyantu viprA ga~NgA cha devI dhR^itachittamIshe | dvijopasR^iShTaH kuhakastakShako vA dashatvalaM gAyata viShNugAthAH || 15|| punashcha bhUyAdbhagavatyanante ratiH prasa~Ngashcha tadAshrayeShu | mahatsu yAM yAmupayAmi sR^iShTiM maitryastu sarvatra namo dvijebhyaH || 16|| iti sma rAjAdhyavasAyayuktaH prAchInamUleShu kusheShu dhIraH | uda~Nmukho dakShiNakUla Aste samudrapatnyAH svasutanyastabhAraH || 17|| evaM cha tasmin naradevadeve prAyopaviShTe divi devasa~NghAH | prashasya bhUmau vyakiran prasUnai\- rmudA muhurdundubhayashcha neduH || 18|| maharShayo vai samupAgatA ye prashasya sAdhvityanumodamAnAH | UchuH prajAnugrahashIlasArA yaduttamashlokaguNAbhirUpam || 19|| na vA idaM rAjarShivarya chitraM bhavatsu kR^iShNaM samanuvrateShu | ye.adhyAsanaM rAjakirITajuShTaM sadyo jahurbhagavatpArshvakAmAH || 20|| sarve vayaM tAvadihAsmahe.adya kalevaraM yAvadasau vihAya | lokaM paraM virajaskaM vishokaM yAsyatyayaM bhAgavatapradhAnaH || 21|| Ashrutya tadR^iShigaNavachaH parIkShi\- tsamaM madhuchyudguru chAvyalIkam | AbhAShatainAnabhinandya yuktAn shushrUShamANashcharitAni viShNoH || 22|| samAgatAH sarvata eva sarve vedA yathA mUrtidharAstripR^iShThe | nehAtha nAmutra cha kashchanArtha R^ite parAnugrahamAtmashIlam || 23|| tatashcha vaH pR^ichChyamimaM vipR^ichChe vishrabhya viprA iti kR^ityatAyAm | sarvAtmanA mriyamANaishcha kR^ityaM shuddhaM cha tatrAmR^ishatAbhiyuktAH || 24|| tatrAbhavadbhagavAn vyAsaputro yadR^ichChayA gAmaTamAno.anapekShaH | alakShyali~Ngo nijalAbhatuShTo vR^itashcha bAlairavadhUtaveShaH || 25|| taM dvyaShTavarShaM sukumArapAda\- karorubAhvaMsakapolagAtram | chArvAyatAkShonnasatulyakarNa\- subhrvAnanaM kambusujAtakaNTham || 26|| nigUDhajatruM pR^ithutu~NgavakShasa\- mAvartanAbhiM valivalgUdaraM cha | digambaraM vaktravikIrNakeshaM pralambabAhuM svamarottamAbham || 27|| shyAmaM sadApIchyavayo.a~NgalakShmyA strINAM manoj~naM ruchirasmitena | pratyutthitAste munayaH svAsanebhya\- stallakShaNaj~nA api gUDhavarchasam || 28|| sa viShNurAto.atithaya AgatAya tasmai saparyAM shirasA.a.ajahAra | tato nivR^ittA hyabudhAH striyo.arbhakA mahAsane sopavivesha pUjitaH || 29|| sa saMvR^itastatra mahAn mahIyasAM brahmarShirAjarShidevarShisa~NghaiH | vyarochatAlaM bhagavAn yathendu\- rgraharkShatArAnikaraiH parItaH || 30|| prashAntamAsInamakuNThamedhasaM muniM nR^ipo bhAgavato.abhyupetya | praNamya mUrdhnAvahitaH kR^itA~njali\- rnatvA girA sUnR^itayAnvapR^ichChat || 31|| parIkShiduvAcha aho adya vayaM brahman satsevyAH kShatrabandhavaH | kR^ipayAtithirUpeNa bhavadbhistIrthakAH kR^itAH || 32|| yeShAM saMsmaraNAtpuMsAM sadyaH shudhyanti vai gR^ihAH | kiM punardarshanasparshapAdashauchAsanAdibhiH || 33|| sAnnidhyAtte mahAyogin pAtakAni mahAntyapi | sadyo nashyanti vai puMsAM viShNoriva suretarAH || 34|| api me bhagavAn prItaH kR^iShNaH pANDusutapriyaH | paitR^iShvaseyaprItyarthaM tadgotrasyAttabAndhavaH || 35|| anyathA te.avyaktagaterdarshanaM naH kathaM nR^iNAm | nitarAM mriyamANAnAM saMsiddhasya vanIyasaH || 36|| ataH pR^ichChAmi saMsiddhiM yoginAM paramaM gurum | puruShasyeha yatkAryaM mriyamANasya sarvathA || 37|| yachChrotavyamatho japyaM yatkartavyaM nR^ibhiH prabho | smartavyaM bhajanIyaM vA brUhi yadvA viparyayam || 38|| nUnaM bhagavato brahman gR^iheShu gR^ihamedhinAm | na lakShyate hyavasthAnamapi godohanaM kvachit || 39|| sUta uvAcha evamAbhAShitaH pR^iShTaH sa rAj~nA shlakShNayA girA | pratyabhAShata dharmaj~no bhagavAn bAdarAyaNiH || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe vaiyAsakyAmaShTAdashasAhasryAM pAramahaMsyAM saMhitAyAM prathamaskandhe shukAgamanaM nAmaikonaviMsho.adhyAyaH || 19|| \section{.. iti prathamaskandhaH samAptaH ..} || OM tatsadbrahmArpaNamastu || ## Proofread by PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}