% Text title : shrImadbhAgavatam - 09 - navamaskandhaH % File name : bhagpur-09.itx % Category : purana, shrimadbhagavatam, vyAsa, krishna % Location : doc\_purana % Proofread by : PSA Easwaran % Latest update : July 4, 2021 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. shrImadbhAgavataM - navamaskandhaH ..}## \itxtitle{.. shrImadbhAgavataM \- navamaskandhaH ..}##\endtitles ## \chapter{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. navamaskandhaH ..} \section{.. prathamo.adhyAyaH \- 1 ..} rAjovAcha manvantarANi sarvANi tvayoktAni shrutAni me | vIryANyanantavIryasya harestatra kR^itAni cha || 1|| yo.asau satyavrato nAma rAjarShirdraviDeshvaraH | j~nAnaM yo.atItakalpAnte lebhe puruShasevayA || 2|| sa vai vivasvataH putro manurAsIditi shrutam | tvattastasya sutAshchoktA ikShvAkupramukhA nR^ipAH || 3|| teShAM vaMshaM pR^ithagbrahman vaMshyAnucharitAni cha | kIrtayasva mahAbhAga nityaM shushrUShatAM hi naH || 4|| ye bhUtA ye bhaviShyAshcha bhavantyadyatanAshcha ye | teShAM naH puNyakIrtInAM sarveShAM vada vikramAn || 5|| sUta uvAcha evaM parIkShitA rAj~nA sadasi brahmavAdinAm | pR^iShTaH provAcha bhagavA~nChukaH paramadharmavit || 6|| shrIshuka uvAcha shrUyatAM mAnavo vaMshaH prAchuryeNa parantapa | na shakyate vistarato vaktuM varShashatairapi || 7|| parAvareShAM bhUtAnAmAtmA yaH puruShaH paraH | sa evAsIdidaM vishvaM kalpAnte.anyanna ki~nchana || 8|| tasya nAbheH samabhavatpadmakosho hiraNmayaH | tasmin jaj~ne mahArAja svayambhUshchaturAnanaH || 9|| marIchirmanasastasya jaj~ne tasyApi kashyapaH | dAkShAyaNyAM tato.adityAM vivasvAnabhavatsutaH || 10|| tato manuH shrAddhadevaH sa.nj~nAyAmAsa bhArata | shraddhAyAM janayAmAsa dasha putrAn sa AtmavAn || 11|| ikShvAkunR^igasharyAtidiShTadhR^iShTakarUShakAn | nariShyantaM pR^iShadhraM cha nabhagaM cha kaviM vibhuH || 12|| aprajasya manoH pUrvaM vasiShTho bhagavAn kila | mitrAvaruNayoriShTiM prajArthamakarotprabhuH || 13|| tatra shraddhA manoH patnI hotAraM samayAchata | duhitrarthamupAgamya praNipatya payovratA || 14|| preShito.adhvaryuNA hotA dhyAyaMstatsusamAhitaH | haviShi vyacharattena vaShaTkAraM gR^iNan dvijaH || 15|| hotustadvyabhichAreNa kanyelA nAma sAbhavat | tAM vilokya manuH prAha nAtihR^iShTamanA gurum || 16|| bhagavan kimidaM jAtaM karma vo brahmavAdinAm | viparyayamaho kaShTaM maivaM syAdbrahmavikriyA || 17|| yUyaM mantravido yuktAstapasA dagdhakilbiShAH | kutaH sa~NkalpavaiShamyamanR^itaM vibudheShviva || 18|| tannishamya vachastasya bhagavAn prapitAmahaH | hoturvyatikramaM j~nAtvA babhAShe ravinandanam || 19|| etatsa~NkalpavaiShamyaM hotuste vyabhichArataH | tathApi sAdhayiShye te suprajAstvaM svatejasA || 20|| evaM vyavasito rAjan bhagavAn sa mahAyashAH | astauShIdAdipuruShamilAyAH puMstvakAmyayA || 21|| tasmai kAmavaraM tuShTo bhagavAn harirIshvaraH | dadAvilAbhavattena sudyumnaH puruSharShabhaH || 22|| sa ekadA mahArAja vicharan mR^igayAM vane | vR^itaH katipayAmAtyairashvamAruhya saindhavam || 23|| pragR^ihya ruchiraM chApaM sharAMshcha paramAdbhutAn | daMshito.anumR^igaM vIro jagAma dishamuttarAm || 24|| sa kumAro vanaM meroradhastAtpravivesha ha | yatrAste bhagavAn sharvo ramamANaH sahomayA || 25|| tasmin praviShTa evAsau sudyumnaH paravIrahA | apashyatstriyamAtmAnamashvaM cha vaDavAM nR^ipa || 26|| tathA tadanugAH sarve Atmali~Ngaviparyayam | dR^iShTvA vimanaso.abhUvan vIkShamANAH parasparam || 27|| rAjovAcha kathameva~NguNo deshaH kena vA bhagavan kR^itaH | prashnamenaM samAchakShva paraM kautUhalaM hi naH || 28|| shrIshuka uvAcha ekadA girishaM draShTumR^iShayastatra suvratAH | disho vitimirAbhAsAH kurvantaH samupAgaman || 29|| tAn vilokyAmbikA devI vivAsA vrIDitA bhR^isham | bhartura~NkAtsamutthAya nIvImAshvatha paryadhAt || 30|| R^iShayo.api tayorvIkShya prasa~NgaM ramamANayoH | nivR^ittAH prayayustasmAnnaranArAyaNAshramam || 31|| tadidaM bhagavAnAha priyAyAH priyakAmyayA | sthAnaM yaH pravishedetatsa vai yoShidbhavediti || 32|| tata UrdhvaM vanaM tadvai puruShA varjayanti hi | sA chAnucharasaMyuktA vichachAra vanAdvanam || 33|| atha tAmAshramAbhyAshe charantIM pramadottamAm | strIbhiH parivR^itAM vIkShya chakame bhagavAn budhaH || 34|| sApi taM chakame subhrUH somarAjasutaM patim | sa tasyAM janayAmAsa purUravasamAtmajam || 35|| evaM strItvamanuprAptaH sudyumno mAnavo nR^ipaH | sasmAra svakulAchAryaM vasiShThamiti shushruma || 36|| sa tasya tAM dashAM dR^iShTvA kR^ipayA bhR^ishapIDitaH | sudyumnasyAshayan puMstvamupAdhAvata sha~Nkaram || 37|| tuShTastasmai sa bhagavAn R^iShaye priyamAvahan | svAM cha vAchamR^itAM kurvannidamAha vishAmpate || 38|| mAsaM pumAn sa bhavitA mAsaM strI tava gotrajaH | itthaM vyavasthayA kAmaM sudyumno.avatu medinIm || 39|| AchAryAnugrahAtkAmaM labdhvA puMstvaM vyavasthayA | pAlayAmAsa jagatIM nAbhyanandan sma taM prajAH || 40|| tasyotkalo gayo rAjan vimalashcha sutAstrayaH | dakShiNApatharAjAno babhUvurdharmavatsalAH || 41|| tataH pariNate kAle pratiShThAnapatiH prabhuH | purUravasa utsR^ijya gAM putrAya gato vanam || 42|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe ilopAkhyAne prathamo.adhyAyaH || 1|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvitIyo.adhyAyaH \- 2 ..} shrIshuka uvAcha evaM gate.atha sudyumne manurvaivasvataH sute | putrakAmastapastepe yamunAyAM shataM samAH || 1|| tato.ayajanmanurdevamapatyArthaM hariM prabhum | ikShvAkupUrvajAn putrAn lebhe svasadR^ishAn dasha || 2|| pR^iShadhrastu manoH putro gopAlo guruNA kR^itaH | pAlayAmAsa gA yatto rAtryAM vIrAsanavrataH || 3|| ekadA prAvishadgoShThaM shArdUlo nishi varShati | shayAnA gAva utthAya bhItAstA babhramurvraje || 4|| ekAM jagrAha balavAn sA chukrosha bhayAturA | tasyAstatkranditaM shrutvA pR^iShadhro.abhisasAra ha || 5|| khaDgamAdAya tarasA pralInoDugaNe nishi | ajAnannahanadbabhroH shiraH shArdUlasha~NkayA || 6|| vyAghro.api vR^ikNashravaNo nistriMshAgrAhatastataH | nishchakrAma bhR^ishaM bhIto raktaM pathi samutsR^ijan || 7|| manyamAno hataM vyAghraM pR^iShadhraH paravIrahA | adrAkShItsvahatAM babhruM vyuShTAyAM nishi duHkhitaH || 8|| taM shashApa kulAchAryaH kR^itAgasamakAmataH | na kShatrabandhuH shUdrastvaM karmaNA bhavitAmunA || 9|| evaM shaptastu guruNA pratyagR^ihNAtkR^itA~njaliH | adhArayadvrataM vIra UrdhvaretA munipriyam || 10|| vAsudeve bhagavati sarvAtmani pare.amale | ekAntitvaM gato bhaktyA sarvabhUtasuhR^itsamaH || 11|| vimuktasa~NgaH shAntAtmA saMyatAkSho.aparigrahaH | yadR^ichChayopapannena kalpayan vR^ittimAtmanaH || 12|| AtmanyAtmAnamAdhAya j~nAnatR^iptaH samAhitaH | vichachAra mahImetAM jaDAndhabadhirAkR^itiH || 13|| evaMvR^itto vanaM gatvA dR^iShTvA dAvAgnimutthitam | tenopayuktakaraNo brahma prApa paraM muniH || 14|| kaviH kanIyAn viShayeShu niHspR^iho visR^ijya rAjyaM saha bandhubhirvanam | niveshya chitte puruShaM svarochiShaM vivesha kaishoravayAH paraM gataH || 15|| karUShAnmAnavAdAsan kArUShAH kShatrajAtayaH | uttarApathagoptAro brahmaNyA dharmavatsalAH || 16|| dhR^iShTAddhArShTamabhUtkShatraM brahmabhUyaM gataM kShitau | nR^igasya vaMshaH sumatirbhUtajyotistato vasuH || 17|| vasoH pratIkastatputra oghavAnoghavatpitA | kanyA chaughavatI nAma sudarshana uvAha tAm || 18|| chitraseno nariShyantAddakShastasya suto.abhavat | tasya mIDhvAMstataH kUrcha indrasenastu tatsutaH || 19|| vItihotrastvindrasenAttasya satyashravA abhUt | urushravAH sutastasya devadattastato.abhavat || 20|| tato.agniveshyo bhagavAnagniH svayamabhUtsutaH | kAnIna iti vikhyAto jAtUkarNyo mahAn R^iShiH || 21|| tato brahmakulaM jAtamAgniveshyAyanaM nR^ipa | nariShyantAnvayaH prokto diShTavaMshamataH shR^iNu || 22|| nAbhAgo diShTaputro.anyaH karmaNA vaishyatAM gataH | bhalandanaH sutastasya vatsaprItirbhalandanAt || 23|| vatsaprIteH sutaH prAMshustatsutaM pramatiM viduH | khanitraH pramatestasmAchchAkShuSho.atha viviMshatiH || 24|| viviMshatisuto rambhaH khaninetro.asya dhArmikaH | karandhamo mahArAja tasyAsIdAtmajo nR^ipa || 25|| tasyAvIkShitsuto yasya maruttashchakravartyabhUt | saMvarto.ayAjayadyaM vai mahAyogya~NgiraHsutaH || 26|| maruttasya yathA yaj~no na tathAnnyasya kashchana | sarvaM hiraNmayaM tvAsIdyatki~nchichchAsya shobhanam || 27|| amAdyadindraH somena dakShiNAbhirdvijAtayaH | marutaH pariveShTAro vishvedevAH sabhAsadaH || 28|| maruttasya damaH putrastasyAsIdrAjyavardhanaH | sudhR^itistatsuto jaj~ne saudhR^iteyo naraH sutaH || 29|| tatsutaH kevalastasmAdbandhumAn vegavAMstataH | bandhustasyAbhavadyasya tR^iNabindurmahIpatiH || 30|| taM bheje.alambuShA devI bhajanIyaguNAlayam | varApsarA yataH putrAH kanyA cheDaviDAbhavat || 31|| tasyAmutpAdayAmAsa vishravA dhanadaM sutam | prAdAya vidyAM paramAmR^iShiryogeshvarAtpituH || 32|| vishAlaH shUnyabandhushcha dhUmraketushcha tatsutAH | vishAlo vaMshakR^idrAjA vaishAlIM nirmame purIm || 33|| hemachandraH sutastasya dhUmrAkShastasya chAtmajaH | tatputrAtsaMyamAdAsItkR^ishAshvaH sahadevajaH || 34|| kR^ishAshvAtsomadatto.abhUdyo.ashvamedhairiDaspatim | iShTvA puruShamApAgryAM gatiM yogeshvarAshritaH || 35|| saumadattistu sumatistatsuto janamejayaH | ete vaishAlabhUpAlAstR^iNabindoryashodharAH || 36|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe dvitIyo.adhyAyaH || 2|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. tR^itIyo.adhyAyaH \- 3 ..} shrIshuka uvAcha sharyAtirmAnavo rAjA brahmiShThaH sa babhUva ha | yo vA a~NgirasAM satre dvitIyamaha UchivAn || 1|| sukanyA nAma tasyAsItkanyA kamalalochanA | tayA sArdhaM vanagato hyagamachchyavanAshramam || 2|| sA sakhIbhiH parivR^itA vichinvantya~NghripAn vane | valmIkarandhre dadR^ishe khadyote iva jyotiShI || 3|| te daivachoditA bAlA jyotiShI kaNTakena vai | avidhyanmugdhabhAvena susrAvAsR^ik tato bahu || 4|| shakR^inmUtranirodho.abhUtsainikAnAM cha tatkShaNAt | rAjarShistamupAlakShya puruShAn vismito.abravIt || 5|| apyabhadraM na yuShmAbhirbhArgavasya vicheShTitam | vyaktaM kenApi nastasya kR^itamAshramadUShaNam || 6|| sukanyA prAha pitaraM bhItA ki~nchitkR^itaM mayA | dve jyotiShI ajAnantyA nirbhinne kaNTakena vai || 7|| duhitustadvachaH shrutvA sharyAtirjAtasAdhvasaH | muniM prasAdayAmAsa valmIkAntarhitaM shanaiH || 8|| tadabhiprAyamAj~nAya prAdAdduhitaraM muneH | kR^ichChrAnmuktastamAmantrya puraM prAyAtsamAhitaH || 9|| sukanyA chyavanaM prApya patiM paramakopanam | prINayAmAsa chittaj~nA apramattAnuvR^ittibhiH || 10|| kasyachittvatha kAlasya nAsatyAvAshramAgatau | tau pUjayitvA provAcha vayo me dattamIshvarau || 11|| grahaM grahIShye somasya yaj~ne vAmapyasomapoH | kriyatAM me vayorUpaM pramadAnAM yadIpsitam || 12|| bADhamityUchaturvipramabhinandya bhiShaktamau | nimajjatAM bhavAnasmin hrade siddhavinirmite || 13|| ityuktvA jarayA grastadeho dhamanisantataH | hradaM praveshito.ashvibhyAM valIpalitavipriyaH || 14|| puruShAstraya uttasthurapIchyA vanitApriyAH | padmasrajaH kuNDalinastulyarUpAH suvAsasaH || 15|| tAnnirIkShya varArohA sarUpAn sUryavarchasaH | ajAnatI patiM sAdhvI ashvinau sharaNaM yayau || 16|| darshayitvA patiM tasyai pAtivratyena toShitau | R^iShimAmantrya yayaturvimAnena triviShTapam || 17|| yakShyamANo.atha sharyAtishchyavanasyAshramaM gataH | dadarsha duhituH pArshve puruShaM sUryavarchasam || 18|| rAjA duhitaraM prAha kR^itapAdAbhivandanAm | AshiShashchAprayu~njAno nAtiprItamanA iva || 19|| chikIrShitaM te kimidaM patistvayA pralambhito lokanamaskR^ito muniH | yattvaM jarAgrastamasatyasammataM vihAya jAraM bhajase.amumadhvagam || 20|| kathaM matiste.avagatAnyathA satAM kulaprasUte kuladUShaNaM tvidam | bibharShi jAraM yadapatrapA kulaM pitushcha bhartushcha nayasyadhastamaH || 21|| evaM bruvANaM pitaraM smayamAnA shuchismitA | uvAcha tAta jAmAtA tavaiSha bhR^igunandanaH || 22|| shashaMsa pitre tatsarvaM vayorUpAbhilambhanam | vismitaH paramaprItastanayAM pariShasvaje || 23|| somena yAjayan vIraM grahaM somasya chAgrahIt | asomaporapyashvinoshchyavanaH svena tejasA || 24|| hantuM tamAdade vajraM sadyomanyuramarShitaH | savajraM stambhayAmAsa bhujamindrasya bhArgavaH || 25|| anvajAnaMstataH sarve grahaM somasya chAshvinoH | bhiShajAviti yatpUrvaM somAhutyA bahiShkR^itau || 26|| uttAnabarhirAnarto bhUriSheNa iti trayaH | sharyAterabhavan putrA AnartAdrevatobhavat || 27|| so.antaHsamudre nagarIM vinirmAya kushasthalIm | Asthito.abhu~Nkta viShayAnAnartAdInarindama || 28|| tasya putrashataM jaj~ne kakudmijyeShThamuttamam | kakudmI revatIM kanyAM svAmAdAya vibhuM gataH || 29|| kanyAvaraM paripraShTuM brahmalokamapAvR^itam | AvartamAne gAndharve sthito.alabdhakShaNaH kShaNam || 30|| tadanta AdyamAnamya svAbhiprAyaM nyavedayat | tachChrutvA bhagavAn brahmA prahasya tamuvAcha ha || 31|| aho rAjan niruddhAste kAlena hR^idi ye kR^itAH | tatputrapautranaptR^INAM gotrANi cha na shR^iNmahe || 32|| kAlo.abhiyAtastriNavachaturyugavikalpitaH | tadgachCha devadevAMsho baladevo mahAbalaH || 33|| kanyAratnamidaM rAjan nararatnAya dehi bhoH | bhuvo bhArAvatArAya bhagavAn bhUtabhAvanaH || 34|| avatIrNo nijAMshena puNyashravaNakIrtanaH | ityAdiShTo.abhivandyAjaM nR^ipaH svapuramAgataH | tyaktaM puNyajanatrAsAdbhrAtR^ibhirdikShvavasthitaiH || 35|| sutAM dattvAnavadyA~NgIM balAya balashAline | badaryAkhyaM gato rAjA taptuM nArAyaNAshramam || 36|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe tR^itIyo.adhyAyaH || 3|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturtho.adhyAyaH \- 4 ..} shrIshuka uvAcha nAbhAgo nabhagApatyaM yaM tataM bhrAtaraH kavim | yaviShThaM vyabhajan dAyaM brahmachAriNamAgatam || 1|| bhrAtaro.abhA~Nkta kiM mahyaM bhajAma pitaraM tava | tvAM mamAryAstatAbhA~NkShurmA putraka tadAdR^ithAH || 2|| ime a~NgirasaH satramAsate.adya sumedhasaH | ShaShThaM ShaShThamupetyAhaH kave muhyanti karmaNi || 3|| tAMstvaM shaMsaya sUkte dve vaishvadeve mahAtmanaH | te svaryanto dhanaM satraparisheShitamAtmanaH || 4|| dAsyanti te.atha tAn gachCha tathA sa kR^itavAn yathA | tasmai dattvA yayuH svargaM te satraparisheShitam || 5|| taM kashchitsvIkariShyantaM puruShaH kR^iShNadarshanaH | uvAchottarato.abhyetya mamedaM vAstukaM vasu || 6|| mamedamR^iShibhirdattamiti tarhi sma mAnavaH | syAnnau te pitari prashnaH pR^iShTavAn pitaraM tathA || 7|| yaj~navAstugataM sarvamuchChiShTamR^iShayaH kvachit | chakrurvibhAgaM rudrAya sa devaH sarvamarhati || 8|| nAbhAgastaM praNamyAha tavesha kila vAstukam | ityAha me pitA brahma~nChirasA tvAM prasAdaye || 9|| yatte pitAvadaddharmaM tvaM cha satyaM prabhAShase | dadAmi te mantradR^ishe j~nAnaM brahma sanAtanam || 10|| gR^ihANa draviNaM dattaM matsatre parisheShitam | ityuktvAntarhito rudro bhagavAn satyavatsalaH || 11|| ya etatsaMsmaretprAtaH sAyaM cha susamAhitaH | kavirbhavati mantraj~no gatiM chaiva tathA.a.atmanaH || 12|| nAbhAgAdambarISho.abhUnmahAbhAgavataH kR^itI | nAspR^ishadbrahmashApo.api yaM na pratihataH kvachit || 13|| rAjovAcha bhagavanChrotumichChAmi rAjarShestasya dhImataH | na prAbhUdyatra nirmukto brahmadaNDo duratyayaH || 14|| shrIshuka uvAcha ambarISho mahAbhAgaH saptadvIpavatIM mahIm | avyayAM cha shriyaM labdhvA vibhavaM chAtulaM bhuvi || 15|| mene.atidurlabhaM puMsAM sarvaM tatsvapnasaMstutam | vidvAn vibhavanirvANaM tamo vishati yatpumAn || 16|| vAsudeve bhagavati tadbhakteShu cha sAdhuShu | prApto bhAvaM paraM vishvaM yenedaM loShTavatsmR^itam || 17|| sa vai manaH kR^iShNapadAravindayo\- rvachAMsi vaikuNThaguNAnuvarNane | karau harermandiramArjanAdiShu shrutiM chakArAchyutasatkathodaye || 18|| mukundali~NgAlayadarshane dR^ishau tadbhR^ityagAtrasparshe.a~Ngasa~Ngamam | ghrANaM cha tatpAdasarojasaurabhe shrImattulasyA rasanAM tadarpite || 19|| pAdau hareH kShetrapadAnusarpaNe shiro hR^iShIkeshapadAbhivandane | kAmaM cha dAsye na tu kAmakAmyayA yathottamashlokajanAshrayA ratiH || 20|| evaM sadA karmakalApamAtmanaH pare.adhiyaj~ne bhagavatyadhokShaje | sarvAtmabhAvaM vidadhanmahImimAM tanniShThaviprAbhihitaH shashAsa ha || 21|| Ije.ashvamedhairadhiyaj~namIshvaraM mahAvibhUtyopachitA~NgadakShiNaiH | tatairvasiShThAsitagautamAdibhi\- rdhanvanyabhisrotamasau sarasvatIm || 22|| yasya kratuShu gIrvANaiH sadasyA R^itvijo janAH | tulyarUpAshchAnimiShA vyadR^ishyanta suvAsasaH || 23|| svargo na prArthito yasya manujairamarapriyaH | shR^iNvadbhirupagAyadbhiruttamashlokacheShTitam || 24|| samarddhayanti tAn kAmAH svArAjyaparibhAvitAH | durlabhA nApi siddhAnAM mukundaM hR^idi pashyataH || 25|| sa itthaM bhaktiyogena tapoyuktena pArthivaH | svadharmeNa hariM prINan sa~NgAn sarvAn shanairjahau || 26|| gR^iheShu dAreShu suteShu bandhuShu dvipottamasyandanavAjivastuShu | akShayyaratnAbharaNAyudhAdi\- ShvanantakosheShvakarodasanmatim || 27|| tasmA adAddharishchakraM pratyanIkabhayAvaham | ekAntabhaktibhAvena prIto bhR^ityAbhirakShaNam || 28|| ArirAdhayiShuH kR^iShNaM mahiShyA tulyashIlayA | yuktaH sAMvatsaraM vIro dadhAra dvAdashIvratam || 29|| vratAnte kArtike mAsi trirAtraM samupoShitaH | snAtaH kadAchitkAlindyAM hariM madhuvane.archayat || 30|| mahAbhiShekavidhinA sarvopaskarasampadA | abhiShichyAmbarAkalpairgandhamAlyArhaNAdibhiH || 31|| tadgatAntarabhAvena pUjayAmAsa keshavam | brAhmaNAMshcha mahAbhAgAn siddhArthAnapi bhaktitaH || 32|| gavAM rukmaviShANInAM rUpyA~NghrINAM suvAsasAm | payaHshIlavayorUpavatsopaskarasampadAm || 33|| prAhiNotsAdhuviprebhyo gR^iheShu nyarbudAni ShaT | bhojayitvA dvijAnagre svAdvannaM guNavattamam || 34|| labdhakAmairanuj~nAtaH pAraNAyopachakrame | tasya tarhyatithiH sAkShAddurvAsA bhagavAnabhUt || 35|| tamAnarchAtithiM bhUpaH pratyutthAnAsanArhaNaiH | yayAche.abhyavahArAya pAdamUlamupAgataH || 36|| pratinandya sa tadyAch~nAM kartumAvashyakaM gataH | nimamajja bR^ihad.hdhyAyan kAlindIsalile shubhe || 37|| muhUrtArdhAvashiShTAyAM dvAdashyAM pAraNaM prati | chintayAmAsa dharmaj~no dvijaistaddharmasa~NkaTe || 38|| brAhmaNAtikrame doSho dvAdashyAM yadapAraNe | yatkR^itvA sAdhu me bhUyAdadharmo vA na mAM spR^ishet || 39|| ambhasA kevalenAtha kariShye vratapAraNam | prAhurabbhakShaNaM viprA hyashitaM nAshitaM cha tat || 40|| ityapaH prAshya rAjarShishchintayan manasAchyutam | pratyachaShTa kurushreShTha dvijAgamanameva saH || 41|| durvAsA yamunAkUlAtkR^itAvashyaka AgataH | rAj~nAbhinanditastasya bubudhe cheShTitaM dhiyA || 42|| manyunA prachaladgAtro bhrukuTIkuTilAnanaH | bubhukShitashcha sutarAM kR^itA~njalimabhAShata || 43|| aho asya nR^ishaMsasya shriyonmattasya pashyata | dharmavyatikramaM viShNorabhaktasyeshamAninaH || 44|| yo mAmatithimAyAtamAtithyena nimantrya cha | adattvA bhuktavAMstasya sadyaste darshaye phalam || 45|| evaM bruvANa utkR^itya jaTAM roShavidIpitaH | tayA sa nirmame tasmai kR^ityAM kAlAnalopamAm || 46|| tAmApatantIM jvalatImasihastAM padA bhuvam | vepayantIM samudvIkShya na chachAla padAnnR^ipaH || 47|| prAgdiShTaM bhR^ityarakShAyAM puruSheNa mahAtmanA | dadAha kR^ityAM tAM chakraM kruddhAhimiva pAvakaH || 48|| tadabhidravadudvIkShya svaprayAsaM cha niShphalam | durvAsA dudruve bhIto dikShu prANaparIpsayA || 49|| tamanvadhAvadbhagavadrathA~NgaM dAvAgniruddhUtashikho yathAhim | tathAnuShaktaM munirIkShamANo guhAM vivikShuH prasasAra meroH || 50|| disho nabhaH kShmAM vivarAn samudrAn lokAn sapAlAMstridivaM gataH saH | yato yato dhAvati tatra tatra sudarshanaM duShprasahaM dadarsha || 51|| alabdhanAthaH sa yadA kutashchit santrastachitto.araNameShamANaH | devaM viri~nchaM samagAdvidhAta\- strAhyAtmayone.ajitatejaso mAm || 52|| brahmovAcha sthAnaM madIyaM sahavishvameta\- tkrIDAvasAne dviparArdhasa.nj~ne | bhrUbha~NgamAtreNa hi sandidhakShoH kAlAtmano yasya tirobhaviShyati || 53|| ahaM bhavo dakShabhR^igupradhAnAH prajeshabhUteshasureshamukhyAH | sarve vayaM yanniyamaM prapannAH mUrdhnyarpitaM lokahitaM vahAmaH || 54|| pratyAkhyAto viri~nchena viShNuchakropatApitaH | durvAsAH sharaNaM yAtaH sharvaM kailAsavAsinam || 55|| shrIrudra uvAcha vayaM na tAta prabhavAma bhUmni yasmin pare.anye.apyajajIvakoshAH | bhavanti kAle na bhavanti hIdR^ishAH sahasrasho yatra vayaM bhramAmaH || 56|| ahaM sanatkumArashcha nArado bhagavAnajaH | kapilo.apAntaratamo devalo dharma AsuriH || 57|| marIchipramukhAshchAnye siddheshAH pAradarshanAH | vidAma na vayaM sarve yanmAyAM mAyayAvR^itAH || 58|| tasya vishveshvarasyedaM shastraM durviShahaM hi naH | tamevaM sharaNaM yAhi hariste shaM vidhAsyati || 59|| tato nirAsho durvAsAH padaM bhagavato yayau | vaikuNThAkhyaM yadadhyAste shrInivAsaH shriyA saha || 60|| sandahyamAno.ajitashastravahninA tatpAdamUle patitaH savepathuH | AhAchyutAnanta sadIpsita prabho kR^itAgasaM mAva hi vishvabhAvana || 61|| ajAnatA te paramAnubhAvaM kR^itaM mayAghaM bhavataH priyANAm | vidhehi tasyApachitiM vidhAta\- rmuchyeta yannAmnyudite nArako.api || 62|| shrIbhagavAnuvAcha ahaM bhaktaparAdhIno hyasvatantra iva dvija | sAdhubhirgrastahR^idayo bhaktairbhaktajanapriyaH || 63|| nAhamAtmAnamAshAse madbhaktaiH sAdhubhirvinA | shriyaM chAtyantikIM brahman yeShAM gatirahaM parA || 64|| ye dArAgAraputrAptAn prANAn vittamimaM param | hitvA mAM sharaNaM yAtAH kathaM tAMstyaktumutsahe || 65|| mayi nirbaddhahR^idayAH sAdhavaH samadarshanAH | vashIkurvanti mAM bhaktyA satstriyaH satpatiM yathA || 66|| matsevayA pratItaM cha sAlokyAdichatuShTayam | nechChanti sevayA pUrNAH kuto.anyatkAlavidrutam || 67|| sAdhavo hR^idayaM mahyaM sAdhUnAM hR^idayaM tvaham | madanyatte na jAnanti nAhaM tebhyo manAgapi || 68|| upAyaM kathayiShyAmi tava vipra shR^iNuShva tat | ayaM hyAtmAbhichAraste yatastaM yAtu vai bhavAn | sAdhuShu prahitaM tejaH prahartuH kurute.ashivam || 69|| tapo vidyA cha viprANAM niHshreyasakare ubhe | ta eva durvinItasya kalpete karturanyathA || 70|| brahmaMstadgachCha bhadraM te nAbhAgatanayaM nR^ipam | kShamApaya mahAbhAgaM tataH shAntirbhaviShyati || 71|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe ambarIShacharite chaturtho.adhyAyaH || 4|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchamo.adhyAyaH \- 5 ..} shrIshuka uvAcha evaM bhagavatA.a.adiShTo durvAsAshchakratApitaH | ambarIShamupAvR^itya tatpAdau duHkhito.agrahIt || 1|| tasya sodyamanaM vIkShya pAdasparshavilajjitaH | astAvIttaddharerastraM kR^ipayA pIDito bhR^isham || 2|| ambarISha uvAcha tvamagnirbhagavAn sUryastvaM somo jyotiShAM patiH | tvamApastvaM kShitirvyoma vAyurmAtrendriyANi cha || 3|| sudarshana namastubhyaM sahasrArAchyutapriya | sarvAstraghAtin viprAya svasti bhUyA iDaspate || 4|| tvaM dharmastvamR^itaM satyaM tvaM yaj~no.akhilayaj~nabhuk | tvaM lokapAlaH sarvAtmA tvaM tejaH pauruShaM param || 5|| namaH sunAbhAkhiladharmasetave hyadharmashIlAsuradhUmaketave | trailokyagopAya vishuddhavarchase manojavAyAdbhutakarmaNe gR^iNe || 6|| tvattejasA dharmamayena saMhR^itaM tamaH prakAshashcha dhR^ito mahAtmanAm | duratyayaste mahimA girAM pate tvadrUpametatsadasatparAvaram || 7|| yadA visR^iShTastvamana~njanena vai balaM praviShTo.ajita daityadAnavam | bAhUdarorva~NghrishirodharANi vR^ikNannajasraM pradhane virAjase || 8|| sa tvaM jagattrANakhalaprahANaye nirUpitaH sarvasaho gadAbhR^itA | viprasya chAsmatkuladaivahetave vidhehi bhadraM tadanugraho hi naH || 9|| yadyasti dattamiShTaM vA svadharmo vA svanuShThitaH | kulaM no vipradaivaM cheddvijo bhavatu vijvaraH || 10|| yadi no bhagavAn prIta ekaH sarvaguNAshrayaH | sarvabhUtAtmabhAvena dvijo bhavatu vijvaraH || 11|| shrIshuka uvAcha iti saMstuvato rAj~no viShNuchakraM sudarshanam | ashAmyatsarvato vipraM pradahadrAjayAch~nayA || 12|| sa mukto.astrAgnitApena durvAsAH svastimAMstataH | prashashaMsa tamurvIshaM yu~njAnaH paramAshiShaH || 13|| durvAsA uvAcha aho anantadAsAnAM mahattvaM dR^iShTamadya me | kR^itAgaso.api yadrAjan ma~NgalAni samIhase || 14|| duShkaraH ko nu sAdhUnAM dustyajo vA mahAtmanAm | yaiH sa~NgR^ihIto bhagavAn sAtvatAmR^iShabho hariH || 15|| yannAmashrutimAtreNa pumAn bhavati nirmalaH | tasya tIrthapadaH kiM vA dAsAnAmavashiShyate || 16|| rAjannanugR^ihIto.ahaM tvayAtikaruNAtmanA | madaghaM pR^iShThataH kR^itvA prANA yanme.abhirakShitAH || 17|| rAjA tamakR^itAhAraH pratyAgamanakA~NkShayA | charaNAvupasa~NgR^ihya prasAdya samabhojayat || 18|| so.ashitvA.a.adR^itamAnItamAtithyaM sArvakAmikam | tR^iptAtmA nR^ipatiM prAha bhujyatAmiti sAdaram || 19|| prIto.asmyanugR^ihIto.asmi tava bhAgavatasya vai | darshanasparshanAlApairAtithyenAtmamedhasA || 20|| karmAvadAtametatte gAyanti svaHstriyo muhuH | kIrtiM paramapuNyAM cha kIrtayiShyati bhUriyam || 21|| shrIshuka uvAcha evaM sa~NkIrtya rAjAnaM durvAsAH paritoShitaH | yayau vihAyasA.a.amantrya brahmalokamahaitukam || 22|| saMvatsaro.atyagAttAvadyAvatA nAgato gataH | munistaddarshanAkA~NkSho rAjAbbhakSho babhUva ha || 23|| gate.atha durvAsasi so.ambarISho dvijopayogAtipavitramAharat | R^iShervimokShaM vyasanaM cha buddhvA mene svavIryaM cha parAnubhAvam || 24|| evaM vidhAnekaguNaH sa rAjA parAtmani brahmaNi vAsudeve | kriyAkalApaiH samuvAha bhaktiM yayA.a.aviri~nchyAnnirayAMshchakAra || 25|| athAmbarIShastanayeShu rAjyaM samAnashIleShu visR^ijya dhIraH | vanaM viveshAtmani vAsudeve mano dadhaddhvastaguNapravAhaH || 26|| ityetatpuNyamAkhyAnamambarIShasya bhUpateH | sa~NkIrtayannanudhyAyan bhakto bhagavato bhavet || 27|| (ambarIShasya charitaM ye shR^iNvanti mahAtmanaH | muktiM prayAnti te sarve bhaktyA viShNoH prasAdataH ||) iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe ambarIShacharitaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH || 5|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaShTho.adhyAyaH \- 6 ..} shrIshuka uvAcha virUpaH ketumAn shambhurambarIShasutAstrayaH | virUpAtpR^iShadashvo.abhUttatputrastu rathItaraH || 1|| rathItarasyAprajasya bhAryAyAM tantave.arthitaH | a~NgirA janayAmAsa brahmavarchasvinaH sutAn || 2|| ete kShetre prasUtA vai punastvA~NgirasAH smR^itAH | rathItarANAM pravarAH kShatropetA dvijAtayaH || 3|| kShuvatastu manorjaj~ne ikShvAkurghrANataH sutaH | tasya putrashatajyeShThA vikukShinimidaNDakAH || 4|| teShAM purastAdabhavannAryAvarte nR^ipA nR^ipa | pa~nchaviMshatiH pashchAchcha trayo madhye.apare.anyataH || 5|| sa ekadAShTakAshrAddhe ikShvAkuH sutamAdishat | mAMsamAnIyatAM medhyaM vikukShe gachCha mA chiram || 6|| tatheti sa vanaM gatvA mR^igAn hatvA kriyArhaNAn | shrAnto bubhukShito vIraH shashaM chAdadapasmR^itiH || 7|| sheShaM nivedayAmAsa pitre tena cha tadguruH | choditaH prokShaNAyAha duShTametadakarmakam || 8|| j~nAtvA putrasya tatkarma guruNAbhihitaM nR^ipaH | deshAnniHsArayAmAsa sutaM tyaktavidhiM ruShA || 9|| sa tu vipreNa saMvAdaM jApakena samAcharan | tyaktvA kalevaraM yogI sa tenAvApa yatparam || 10|| pitaryuparate.abhyetya vikukShiH pR^ithivImimAm | shAsadIje hariM yaj~naiH shashAda iti vishrutaH || 11|| pura~njayastasya suta indravAha itIritaH | kakutstha iti chApyuktaH shR^iNu nAmAni karmabhiH || 12|| kR^itAnta AsItsamaro devAnAM saha dAnavaiH | pArShNigrAho vR^ito vIro devairdaityaparAjitaiH || 13|| vachanAddevadevasya viShNorvishvAtmanaH prabhoH | vAhanatve vR^itastasya babhUvendro mahAvR^iShaH || 14|| sa sannaddho dhanurdivyamAdAya vishikhA~nChitAn | stUyamAnaH samAruhya yuyutsuH kakudi sthitaH || 15|| tejasA.a.apyAyito viShNoH puruShasya parAtmanaH | pratIchyAM dishi daityAnAM nyaruNattridashaiH puram || 16|| taistasya chAbhUtpradhanaM tumulaM lomaharShaNam | yamAya bhallairanayaddaityAn ye.abhiyayurmR^idhe || 17|| tasyeShupAtAbhimukhaM yugAntAgnimivolbaNam | visR^ijya dudruvurdaityA hanyamAnAH svamAlayam || 18|| jitvA puraM dhanaM sarvaM sashrIkaM vajrapANaye | pratyayachChatsa rAjarShiriti nAmabhirAhR^itaH || 19|| pura~njayasya putro.abhUdanenAstatsutaH pR^ithuH | vishvagandhistatashchandro yuvanAshvastu tatsutaH || 20|| shrAvastastatsuto yena shrAvastI nirmame purI | bR^ihadashvastu shrAvastistataH kuvalayAshvakaH || 21|| yaH priyArthamuta~Nkasya dhundhunAmAsuraM balI | sutAnAmekaviMshatyA sahasrairahanadvR^itaH || 22|| dhundhumAra iti khyAtastatsutAste cha jajvaluH | dhundhormukhAgninA sarve traya evAvasheShitAH || 23|| dR^iDhAshvaH kapilAshvashcha bhadrAshva iti bhArata | dR^iDhAshvaputro haryashvo nikumbhastatsutaH smR^itaH || 24|| barhaNAshvo nikumbhasya kR^ishAshvo.athAsya senajit | yuvanAshvo.abhavattasya so.anapatyo vanaM gataH || 25|| bhAryAshatena nirviNNa R^iShayo.asya kR^ipAlavaH | iShTiM sma vartayA~nchakruraindrIM te susamAhitAH || 26|| rAjA tadyaj~nasadanaM praviShTo nishi tarShitaH | dR^iShTvA shayAnAn viprAMstAn papau mantrajalaM svayam || 27|| utthitAste nishAmyAtha vyudakaM kalashaM prabho | paprachChuH kasya karmedaM pItaM puMsavanaM jalam || 28|| rAj~nA pItaM viditvAtha Ishvaraprahitena te | IshvarAya namashchakruraho daivabalaM balam || 29|| tataH kAla upAvR^itte kukShiM nirbhidya dakShiNam | yuvanAshvasya tanayashchakravartI jajAna ha || 30|| kaM dhAsyati kumAro.ayaM stanyaM rorUyate bhR^isham | mAM dhAtA vatsa mA rodIritIndro deshinImadAt || 31|| na mamAra pitA tasya vipradevaprasAdataH | yuvanAshvo.atha tatraiva tapasA siddhimanvagAt || 32|| trasaddasyuritIndro.a~Nga vidadhe nAma yasya vai | yasmAttrasanti hyudvignA dasyavo rAvaNAdayaH || 33|| yauvanAshvo.atha mAndhAtA chakravartyavanIM prabhuH | saptadvIpavatImekaH shashAsAchyutatejasA || 34|| Ije cha yaj~naM kratubhirAtmavidbhUridakShiNaiH | sarvadevamayaM devaM sarvAtmakamatIndriyam || 35|| dravyaM mantro vidhiryaj~no yajamAnastathartvijaH | dharmo deshashcha kAlashcha sarvametadyadAtmakam || 36|| yAvatsUrya udeti sma yAvachcha pratitiShThati | sarvaM tadyauvanAshvasya mAndhAtuH kShetramuchyate || 37|| shashabindorduhitari bindumatyAmadhAnnR^ipaH | purukutsamambarIShaM muchukundaM cha yoginam | teShAM svasAraH pa~nchAshatsaubhariM vavrire patim || 38|| yamunAntarjale magnastapyamAnaH paraM tapaH | nirvR^itiM mInarAjasya vIkShya maithunadharmiNaH || 39|| jAtaspR^iho nR^ipaM vipraH kanyAmekAmayAchata | so.apyAha gR^ihyatAM brahman kAmaM kanyA svayaMvare || 40|| sa vichintyApriyaM strINAM jaraTho.ayamasanmataH | valIpalita ejatka ityahaM pratyudAhR^itaH || 41|| sAdhayiShye tathA.a.atmAnaM surastrINAmapIpsitam | kiM punarmanujendrANAmiti vyavasitaH prabhuH || 42|| muniH praveshitaH kShatrA kanyAntaHpuramR^iddhimat | vR^itaH sa rAjakanyAbhirekaH pa~nchAshatA varaH || 43|| tAsAM kalirabhUdbhUyAMstadarthe.apohya sauhR^idam | mamAnurUpo nAyaM va iti tadgatachetasAm || 44|| sa bahvR^ichastAbhirapAraNIya\- tapaHshriyAnarghyaparichChadeShu | gR^iheShu nAnopavanAmalAmbhaH\- saraHsu saugandhikakAnaneShu || 45|| mahArhashayyAsanavastrabhUShaNa\- snAnAnulepAbhyavahAramAlyakaiH | svala~NkR^itastrIpuruSheShu nityadA reme.anugAyaddvijabhR^i~NgavandiShu || 46|| yadgArhasthyaM tu saMvIkShya saptadvIpavatIpatiH | vismitaH stambhamajahAtsArvabhaumashriyAnvitam || 47|| evaM gR^iheShvabhirato viShayAn vividhaiH sukhaiH | sevamAno na chAtuShyadAjyastokairivAnalaH || 48|| sa kadAchidupAsIna AtmApahnavamAtmanaH | dadarsha bahvR^ichAchAryo mInasa~Ngasamutthitam || 49|| aho imaM pashyata me vinAshaM tapasvinaH sachcharitavratasya | antarjale vAricharaprasa~NgA\- tprachyAvitaM brahma chiraM dhR^itaM yat || 50|| sa~NgaM tyajeta mithunavratinAM mumukShuH sarvAtmanA na visR^ijedbahirindriyANi | ekashcharan rahasi chittamananta Ishe yu~njIta tadvratiShu sAdhuShu chetprasa~NgaH || 51|| ekastapasvyahamathAmbhasi matsyasa~NgA\- tpa~nchAshadAsamuta pa~nchasahasrasargaH | nAntaM vrajAmyubhayakR^ityamanorathAnAM mAyAguNairhR^itamatirviShaye.arthabhAvaH || 52|| evaM vasan gR^ihe kAlaM virakto nyAsamAsthitaH | vanaM jagAmAnuyayustatpatnyaH patidevatAH || 53|| tatra taptvA tapastIkShNamAtmadarshanamAtmavAn | sahaivAgnibhirAtmAnaM yuyoja paramAtmani || 54|| tAH svapatyurmahArAja nirIkShyAdhyAtmikIM gatim | anvIyustatprabhAveNa agniM shAntamivArchiShaH || 55|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe saubharyAkhyAne ShaShTho.adhyAyaH || 6|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptamo.adhyAyaH \- 7..} shrIshuka uvAcha mAndhAtuH putrapravaro yo.ambarIShaH prakIrtitaH | pitAmahena pravR^ito yauvanAshvashcha tatsutaH | hArItastasya putro.abhUnmAndhAtR^ipravarA ime || 1|| narmadA bhrAtR^ibhirdattA purukutsAya yoragaiH | tayA rasAtalaM nIto bhujagendraprayuktayA || 2|| gandharvAnavadhIttatra vadhyAn vai viShNushaktidhR^ik | nAgAllabdhavaraH sarpAdabhayaM smaratAmidam || 3|| trasaddasyuH paurukutso yo.anaraNyasya dehakR^it | haryashvastatsutastasmAdaruNo.atha tribandhanaH || 4|| tasya satyavrataH putrastrisha~Nkuriti vishrutaH | prAptashchANDAlatAM shApAdguroH kaushikatejasA || 5|| sasharIro gataH svargamadyApi divi dR^ishyate | pAtito.avAkshirA devaistenaiva stambhito balAt || 6|| traisha~Nkavo harishchandro vishvAmitravasiShThayoH | yannimittamabhUdyuddhaM pakShiNorbahuvArShikam || 7|| so.anapatyo viShaNNAtmA nAradasyopadeshataH | varuNaM sharaNaM yAtaH putro me jAyatAM prabho || 8|| yadi vIro mahArAja tenaiva tvAM yaje iti | tatheti varuNenAsya putro jAtastu rohitaH || 9|| jAtaHsuto hyanenA~Nga mAM yajasveti so.abravIt | yadA pashurnirdashaH syAdatha medhyo bhavediti || 10|| nirdashe cha sa Agatya yajasvetyAha so.abravIt | dantAH pashoryajjAyerannatha medhyo bhavediti || 11|| jAtA dantA yajasveti sa pratyAhAtha so.abravIt | yadA patantyasya dantA atha medhyo bhavediti || 12|| pashornipatitA dantA yajasvetyAha so.abravIt | yadA pashoH punardantA jAyante.atha pashuH shuchiH || 13|| punarjAtA yajasveti sa pratyAhAtha so.abravIt | sAnnAhiko yadA rAjan rAjanyo.atha pashuH shuchiH || 14|| iti putrAnurAgeNa snehayantritachetasA | kAlaM va~nchayatA taM tamukto devastamaikShata || 15|| rohitastadabhij~nAya pituH karma chikIrShitam | prANaprepsurdhanuShpANiraraNyaM pratyapadyata || 16|| pitaraM varuNagrastaM shrutvA jAtamahodaram | rohito grAmameyAya tamindraH pratyaShedhata || 17|| bhUmeH paryaTanaM puNyaM tIrthakShetraniShevaNaiH | rohitAyAdishachChakraH so.apyaraNye.avasatsamAm || 18|| evaM dvitIye tR^itIye chaturthe pa~nchame tathA | abhyetyAbhyetya sthaviro vipro bhUtvA.a.aha vR^itrahA || 19|| ShaShThaM saMvatsaraM tatra charitvA rohitaH purIm | upavrajannajIgartAdakrINAnmadhyamaM sutam || 20|| shunaHshephaM pashuM pitre pradAya samavandata | tataH puruShamedhena harishchandro mahAyashAH || 21|| muktodaro.ayajaddevAn varuNAdIn mahatkathaH | vishvAmitro.abhavattasmin hotA chAdhvaryurAtmavAn || 22|| jamadagnirabhUdbrahmA vasiShTho.ayAsyasAmagaH | tasmai tuShTo dadAvindraH shAtakaumbhamayaM ratham || 23|| shunaHshephasya mAhAtmyamupariShTAtprachakShyate | satyasArAM dhR^itiM dR^iShTvA sabhAryasya cha bhUpateH || 24|| vishvAmitro bhR^ishaM prIto dadAvavihatAM gatim | manaH pR^ithivyAM tAmadbhistejasApo.anilena tat || 25|| khe vAyuM dhArayaMstachcha bhUtAdau taM mahAtmani | tasmin j~nAnakalAM dhyAtvA tayAj~nAnaM vinirdahan || 26|| hitvA tAM svena bhAvena nirvANasukhasaMvidA | anirdeshyApratarkyeNa tasthau vidhvastabandhanaH || 27|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe harishchandropAkhyAnaM nAma saptamo.adhyAyaH || 7|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTamo.adhyAyaH \- 8 ..} shrIshuka uvAcha harito rohitasutashchampastasmAdvinirmitA | champApurI sudevo.ato vijayo yasya chAtmajaH || 1|| bharukastatsutastasmAdvR^ikastasyApi bAhukaH | so.aribhirhR^itabhU rAjA sabhAryo vanamAvishat || 2|| vR^iddhaM taM pa~nchatAM prAptaM mahiShyanumariShyatI | aurveNa jAnatA.a.atmAnaM prajAvantaM nivAritA || 3|| Aj~nAyAsyai sapatnIbhirgaro datto.andhasA saha | saha tenaiva sa~njAtaH sagarAkhyo mahAyashAH || 4|| sagarashchakravartyAsItsAgaro yatsutaiH kR^itaH | yastAlaja~NghAn yavanA~nChakAn haihayabarbarAn || 5|| nAvadhIdguruvAkyena chakre vikR^itaveShiNaH | muNDAn shmashrudharAn kAMshchinmuktakeshArdhamuNDitAn || 6|| anantarvAsasaH kAMshchidabahirvAsaso.aparAn | so.ashvamedhairayajata sarvavedasurAtmakam || 7|| aurvopadiShTayogena harimAtmAnamIshvaram | tasyotsR^iShTaM pashuM yaj~ne jahArAshvaM purandaraH || 8|| sumatyAstanayA dR^iptAH piturAdeshakAriNaH | hayamanveShamANAste samantAnnyakhanan mahIm || 9|| prAgudIchyAM dishi hayaM dadR^ishuH kapilAntike | eSha vAjiharashchaura Aste mIlitalochanaH || 10|| hanyatAM hanyatAM pApa iti ShaShTisahasriNaH | udAyudhA abhiyayurunmimeSha tadA muniH || 11|| svasharIrAgninA tAvanmahendrahR^itachetasaH | mahadvyatikramahatA bhasmasAdabhavan kShaNAt || 12|| na sAdhuvAdo munikopabharjitA nR^ipendraputrA iti sattvadhAmani | kathaM tamo roShamayaM vibhAvyate jagatpavitrAtmani khe rajo bhuvaH || 13|| yasyeritA sA~NkhyamayI dR^iDheha nau\- ryayA mumukShustarate duratyayam | bhavArNavaM mR^ityupathaM vipashchitaH parAtmabhUtasya kathaM pR^itha~NmatiH || 14|| yo.asama~njasa ityuktaH sa keshinyA nR^ipAtmajaH | tasya putroM.ashumAn nAma pitAmahahite rataH || 15|| asama~njasa AtmAnaM darshayannasama~njasam | jAtismaraH purA sa~NgAdyogI yogAdvichAlitaH || 16|| Acharan garhitaM loke j~nAtInAM karma vipriyam | sarayvAM krIDato bAlAn prAsyadudvejayan janam || 17|| evaMvR^ittaH parityaktaH pitrA snehamapohya vai | yogaishvaryeNa bAlAMstAn darshayitvA tato yayau || 18|| ayodhyAvAsinaH sarve bAlakAn punarAgatAn | dR^iShTvA visismire rAjan rAjA chApyanvatapyata || 19|| aMshumAMshchodito rAj~nA tura~NgAnveShaNe yayau | pitR^ivyakhAtAnupathaM bhasmAnti dadR^ishe hayam || 20|| tatrAsInaM muniM vIkShya kapilAkhyamadhokShajam | astautsamAhitamanAH prA~njaliH praNato mahAn || 21|| aMshumAnuvAcha na pashyati tvAM paramAtmano.ajano na budhyate.adyApi samAdhiyuktibhiH | kuto.apare tasya manaHsharIradhI\- visargasR^iShTA vayamaprakAshAH || 22|| ye dehabhAjastriguNapradhAnA guNAn vipashyantyuta vA tamashcha | yanmAyayA mohitachetasaste viduH svasaMsthaM na bahiHprakAshAH || 23|| taM tvAmahaM j~nAnaghanaM svabhAva\- pradhvastamAyAguNabhedamohaiH | sanandanAdyairmunibhirvibhAvyaM kathaM hi mUDhaH paribhAvayAmi || 24|| prashAntamAyAguNakarmali~Nga\- manAmarUpaM sadasadvimuktam | j~nAnopadeshAya gR^ihItadehaM namAmahe tvAM puruShaM purANam || 25|| tvanmAyArachite loke vastubud.hdhyA gR^ihAdiShu | bhramanti kAmalobherShyAmohavibhrAntachetasaH || 26|| adya naH sarvabhUtAtman kAmakarmendriyAshayaH | mohapAsho dR^iDhashChinno bhagavaMstava darshanAt || 27|| shrIshuka uvAcha itthaM gItAnubhAvastaM bhagavAn kapilo muniH | aMshumantamuvAchedamanugR^ihya dhiyA nR^ipa || 28|| shrIbhagavAnuvAcha ashvo.ayaM nIyatAM vatsa pitAmahapashustava | ime cha pitaro dagdhA ga~NgAmbho.arhanti netarat || 29|| taM parikramya shirasA prasAdya hayamAnayat | sagarastena pashunA kratusheShaM samApayat || 30|| rAjyamaMshumate nyasya niHspR^iho muktabandhanaH | aurvopadiShTamArgeNa lebhe gatimanuttamAm || 31|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe sagaropAkhyAne aShThamo.adhyAyaH || 8|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. navamo.adhyAyaH \- 9 ..} shrIshuka uvAcha aMshumAMshcha tapastepe ga~NgAnayanakAmyayA | kAlaM mahAntaM nAshaknottataH kAlena saMsthitaH || 1|| dilIpastatsutastadvadashaktaH kAlameyivAn | bhagIrathastasya putrastepe sa sumahattapaH || 2|| darshayAmAsa taM devI prasannA varadAsmi te | ityuktaH svamabhiprAyaM shashaMsAvanato nR^ipaH || 3|| ko.api dhArayitA vegaM patantyA me mahItale | anyathA bhUtalaM bhittvA nR^ipa yAsye rasAtalam || 4|| kiM chAhaM na bhuvaM yAsye narA mayyAmR^ijantyagham | mR^ijAmi tadaghaM kutra rAjaMstatra vichintyatAm || 5|| bhagIratha uvAcha sAdhavo nyAsinaH shAntA brahmiShThA lokapAvanAH | harantyaghaM te.a~Ngasa~NgAtteShvAste hyaghabhiddhariH || 6|| dhArayiShyati te vegaM rudrastvAtmA sharIriNAm | yasminnotamidaM protaM vishvaM shATIva tantuShu || 7|| ityuktvA sa nR^ipo devaM tapasAtoShayachChivam | kAlenAlpIyasA rAjaMstasyeshaH samatuShyata || 8|| tatheti rAj~nAbhihitaM sarvalokahitaH shivaH | dadhArAvahito ga~NgAM pAdapUtajalAM hareH || 9|| bhagIrathaH sa rAjarShirninye bhuvanapAvanIm | yatra svapitR^INAM dehA bhasmIbhUtAH sma sherate || 10|| rathena vAyuvegena prayAntamanudhAvatI | deshAn punantI nirdagdhAnAsi~nchatsagarAtmajAn || 11|| yajjalasparshamAtreNa brahmadaNDahatA api | sagarAtmajA divaM jagmuH kevalaM dehabhasmabhiH || 12|| bhasmIbhUtA~Ngasa~Ngena svaryAtAH sagarAtmajAH | kiM punaH shraddhayA devIM ye sevante dhR^itavratAH || 13|| na hyetatparamAshcharyaM svardhunyA yadihoditam | anantacharaNAmbhojaprasUtAyA bhavachChidaH || 14|| sanniveshya mano yasmi~nChraddhayA munayo.amalAH | traiguNyaM dustyajaM hitvA sadyo yAtAstadAtmatAm || 15|| shruto bhagIrathAjjaj~ne tasya nAbho.aparo.abhavat | sindhudvIpastatastasmAdayutAyustato.abhavat || 16|| R^ituparNo nalasakho yo.ashvavidyAmayAnnalAt | dattvAkShahR^idayaM chAsmai sarvakAmastu tatsutaH || 17|| tataH sudAsastatputro madayantIpatirnR^ipaH | AhurmitrasahaM yaM vai kalmAShA~Nghrimuta kvachit | vasiShThashApAdrakSho.abhUdanapatyaH svakarmaNA || 18|| rAjovAcha kiM nimitto guroH shApaH saudAsasya mahAtmanaH | etadveditumichChAmaH kathyatAM na raho yadi || 19|| shrIshuka uvAcha saudAso mR^igayAM ki~nchichcharan rakSho jaghAna ha | mumocha bhrAtaraM so.atha gataH pratichikIrShayA || 20|| sa chintayannaghaM rAj~naH sUdarUpadharo gR^ihe | gurave bhoktukAmAya paktvA ninye narAmiSham || 21|| parivekShyamANaM bhagavAn vilokyAbhakShyama~njasA | rAjAnamashapatkruddho rakSho hyevaM bhaviShyasi || 22|| rakShaHkR^itaM tadviditvA chakre dvAdashavArShikam | so.apyapo.a~njalimAdAya guruM shaptuM samudyataH || 23|| vArito madayantyApo rushatIH pAdayorjahau | dishaH khamavanIM sarvaM pashyan jIvamayaM nR^ipaH || 24|| rAkShasaM bhAvamApannaH pAde kalmAShatAM gataH | vyavAyakAle dadR^ishe vanaukodampatI dvijau || 25|| kShudhArto jagR^ihe vipraM tatpatnyAhAkR^itArthavat | na bhavAn rAkShasaH sAkShAdikShvAkUNAM mahArathaH || 26|| madayantyAH patirvIra nAdharmaM kartumarhasi | dehi me.apatyakAmAyA akR^itArthaM patiM dvijam || 27|| deho.ayaM mAnuSho rAjan puruShasyAkhilArthadaH | tasmAdasya vadho vIra sarvArthavadha uchyate || 28|| eSha hi brAhmaNo vidvAMstapaHshIlaguNAnvitaH | ArirAdhayiShurbrahma mahApuruShasa.nj~nitam | sarvabhUtAtmabhAvena bhUteShvantarhitaM guNaiH || 29|| so.ayaM brahmarShivaryaste rAjarShipravarAdvibho | kathamarhati dharmaj~na vadhaM piturivAtmajaH || 30|| tasya sAdhorapApasya bhrUNasya brahmavAdinaH | kathaM vadhaM yathA babhrormanyate sanmato bhavAn || 31|| yadyayaM kriyate bhakShastarhi mAM khAda pUrvataH | na jIviShye vinA yena kShaNaM cha mR^itakaM yathA || 32|| evaM karuNabhAShiNyA vilapantyA anAthavat | vyAghraH pashumivAkhAdatsaudAsaH shApamohitaH || 33|| brAhmaNI vIkShya didhiShuM puruShAdena bhakShitam | shochantyAtmAnamurvIshamashapatkupitA satI || 34|| yasmAnme bhakShitaH pApa kAmArtAyAH patistvayA | tavApi mR^ityurAdhAnAdakR^itapraj~na darshitaH || 35|| evaM mitrasahaM shaptvA patilokaparAyaNA | tadasthIni samiddhe.agnau prAsya bharturgatiM gatA || 36|| vishApo dvAdashAbdAnte maithunAya samudyataH | vij~nAya brAhmaNIshApaM mahiShyA sa nivAritaH || 37|| tata UrdhvaM sa tatyAja strIsukhaM karmaNAprajAH | vasiShThastadanuj~nAto madayantyAM prajAmadhAt || 38|| sA vai sapta samA garbhamabibhranna vyajAyata | jaghne.ashmanodaraM tasyAH so.ashmakastena kathyate || 39|| ashmakAnmUlako jaj~ne yaH strIbhiH parirakShitaH | nArIkavacha ityukto niHkShatre mUlako.abhavat || 40|| tato dasharathastasmAtputra aiDaviDistataH | rAjA vishvasaho yasya khaTvA~NgashchakravartyabhUt || 41|| yo devairarthito daityAnavadhIdyudhi durjayaH | muhUrtamAyurj~nAtvaitya svapuraM sandadhe manaH || 42|| na me brahmakulAtprANAH kuladaivAnna chAtmajAH | na shriyo na mahI rAjyaM na dArAshchAtivallabhAH || 43|| na bAlye.api matirmahyamadharme ramate kvachit | nApashyamuttamashlokAdanyatki~nchana vastvaham || 44|| devaiH kAmavaro datto mahyaM tribhuvaneshvaraiH | na vR^iNe tamahaM kAmaM bhUtabhAvanabhAvanaH || 45|| ye vikShiptendriyadhiyo devAste svahR^idi sthitam | na vindanti priyaM shashvadAtmAnaM kimutApare || 46|| atheshamAyArachiteShu sa~NgaM guNeShu gandharvapuropameShu | rUDhaM prakR^ityA.a.atmani vishvakartu\- rbhAvena hitvA tamahaM prapadye || 47|| iti vyavasito bud.hdhyA nArAyaNagR^ihItayA | hitvAnyabhAvamaj~nAnaM tataH svaM bhAvamAshritaH || 48|| yattadbrahma paraM sUkShmamashUnyaM shUnyakalpitam | bhagavAn vAsudeveti yaM gR^iNanti hi sAtvatAH || 49|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe sUryavaMshAnuvarNane navamo.adhyAyaH || 9|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dashamo.adhyAyaH \- 10 ..} shrIshuka uvAcha khaTvA~NgAddIrghabAhushcha raghustasmAtpR^ithushravAH | ajastato mahArAjastasmAddasharatho.abhavat || 1|| tasyApi bhagavAneSha sAkShAdbrahmamayo hariH | aMshAMshena chaturdhAgAtputratvaM prArthitaH suraiH | rAmalakShmaNabharatashatrughnA iti sa.nj~nayA || 2|| (jAnakIjIvanasmaraNaM jaya jaya rAma rAma ) tasyAnucharitaM rAjannR^iShibhistattvadarshibhiH | shrutaM hi varNitaM bhUri tvayA sItApatermuhuH || 3|| gurvarthe tyaktarAjyo vyacharadanuvanaM padmapadbhyAM priyAyAH pANisparshAkShamAbhyAM mR^ijitapatharujo yo harIndrAnujAbhyAm | vairUpyAchChUrpaNakhyAH priyaviraharuShA.a.aropitabhrUvijR^imbha\- trastAbdhirbaddhasetuH khaladavadahanaH kosalendro.avatAnnaH || 4|| vishvAmitrAdhvare yena mArIchAdyA nishAcharAH | pashyato lakShmaNasyaiva hatA nairR^itapu~NgavAH || 5|| yo lokavIrasamitau dhanuraishamugraM sItAsvayaMvaragR^ihe trishatopanItam | AdAya bAlagajalIla ivekShuyaShTiM sajjIkR^itaM nR^ipa vikR^iShya babha~nja madhye || 6|| jitvAnurUpaguNashIlavayo.a~NgarUpAM sItAbhidhAM shriyamurasyabhilabdhamAnAm | mArge vrajan bhR^igupatervyanayatprarUDhaM darpaM mahImakR^ita yastrirarAjabIjAm || 7|| yaH satyapAshaparivItapiturnideshaM straiNasya chApi shirasA jagR^ihe sabhAryaH | rAjyaM shriyaM praNayinaH suhR^ido nivAsaM tyaktvA yayau vanamasUniva muktasa~NgaH || 8|| rakShaHsvasurvyakR^ita rUpamashuddhabuddhe\- stasyAH kharatrishiradUShaNamukhyabandhUn | jaghne chaturdashasahasramapAraNIya\- kodaNDapANiraTamAna uvAsa kR^ichChram || 9|| sItAkathAshravaNadIpitahR^ichChayena sR^iShTaM vilokya nR^ipate dashakandhareNa | jaghne.adbhutaiNavapuShA.a.ashramato.apakR^iShTo mArIchamAshu vishikhena yathA kamugraH || 10|| rakSho.adhamena vR^ikavadvipine.asamakShaM vaideharAjaduhitaryapayApitAyAm | bhrAtrA vane kR^ipaNavatpriyayA viyuktaH strIsa~NginAM gatimiti prathayaMshchachAra || 11|| dagdhvA.a.atmakR^ityahatakR^ityamahan kabandhaM sakhyaM vidhAya kapibhirdayitAgatiM taiH | buddhvAtha vAlini hate plavagendrasainyai\- rvelAmagAtsa manujo.ajabhavArchitA~NghriH || 12|| yadroShavibhramavivR^ittakaTAkShapAta\- sambhrAntanakramakaro bhayagIrNaghoShaH | sindhuH shirasyarhaNaM parigR^ihya rUpI pAdAravindamupagamya babhASha etat || 13|| na tvAM vayaM jaDadhiyo nu vidAma bhUman kUTasthamAdipuruShaM jagatAmadhIsham | yatsattvataH suragaNA rajasaH prajeshA manyoshcha bhUtapatayaH sa bhavAn guNeshaH || 14|| kAmaM prayAhi jahi vishravaso.avamehaM trailokyarAvaNamavApnuhi vIra patnIm | badhnIhi setumiha te yashaso vitatyai gAyanti digvijayino yamupetya bhUpAH || 15|| baddhvodadhau raghupatirvividhAdrikUTaiH setuM kapIndrakarakampitabhUruhA~NgaiH | sugrIvanIlahanumatpramukhairanIkai\- rla~NkAMvibhIShaNadR^ishA.a.avishadagradagdhAm || 16|| sA vAnarendrabalaruddhavihArakoShTha\- shrIdvAragopurasadovalabhIviTa~NkA | nirbhajyamAnadhiShaNadhvajahemakumbha\- shR^i~NgATakA gajakulairhradinIva ghUrNA || 17|| rakShaHpatistadavalokya nikumbhakumbha\- dhUmrAkShadurmukhasurAntakanarAntakAdIn | putraM prahastamatikAyavikampanAdIn sarvAnugAn samahinodatha kumbhakarNam || 18|| tAM yAtudhAnapR^itanAmasishUlachApa\- prAsarShTishaktisharatomarakhaDgadurgAm | sugrIvalakShmaNamarutsutagandhamAda\- nIlA~NgadarkShapanasAdibhiranvito.agAt || 19|| te.anIkapA raghupaterabhipatya sarve dvandvaM varUthamibhapattirathAshvayodhaiH | jaghnurdrumairgirigadeShubhira~NgadAdyAH sItAbhimarshahatama~NgalarAvaNeshAn || 20|| rakShaHpatiH svabalanaShTimavekShya ruShTa Aruhya yAnakamathAbhisasAra rAmam | svaHsyandane dyumati mAtalinopanIte vibhrAjamAnamahanannishitaiH kShurapraiH || 21|| rAmastamAha puruShAdapurISha yannaH kAntAsamakShamasatApahR^itA shvavatte | tyaktatrapasya phalamadya jugupsitasya yachChAmi kAla iva karturala~NghyavIryaH || 22|| evaM kShipan dhanuShi sandhitamutsasarja bANaM sa vajramiva taddhR^idayaM bibheda | so.asR^igvaman dashamukhairnyapatadvimAnA\- ddhAheti jalpati jane sukR^itIva riktaH || 23|| tato niShkramya la~NkAyA yAtudhAnyaH sahasrashaH | mandodaryA samaM tasmin prarudatya upAdravan || 24|| svAn svAn bandhUn pariShvajya lakShmaNeShubhirarditAn | ruruduH susvaraM dInA ghnantya AtmAnamAtmanA || 25|| hA hatAH sma vayaM nAtha lokarAvaNa rAvaNa | kaM yAyAchCharaNaM la~NkA tvadvihInA parArditA || 26|| naivaM veda mahAbhAga bhavAn kAmavashaM gataH | tejo.anubhAvaM sItAyA yena nIto dashAmimAm || 27|| kR^itaiShA vidhavA la~NkA vayaM cha kulanandana | dehaH kR^ito.annaM gR^idhrANAmAtmA narakahetave || 28|| shrIshuka uvAcha svAnAM vibhIShaNashchakre kosalendrAnumoditaH | pitR^imedhavidhAnena yaduktaM sAmparAyikam || 29|| tato dadarsha bhagavAnashokavanikAshrame | kShAmAM svavirahavyAdhiM shiMshapAmUlamAsthitAm || 30|| rAmaH priyatamAM bhAryAM dInAM vIkShyAnvakampata | AtmasandarshanAhlAdavikasanmukhapa~NkajAm || 31|| AropyAruruhe yAnaM bhrAtR^ibhyAM hanumadyutaH | vibhIShaNAya bhagavAn dattvA rakShogaNeshatAm || 32|| la~NkAmAyushcha kalpAntaM yayau chIrNavrataH purIm | avakIryamANaH sukusumairlokapAlArpitaiH pathi || 33|| upagIyamAnacharitaH shatadhR^ityAdibhirmudA | gomUtrayAvakaM shrutvA bhrAtaraM valkalAmbaram || 34|| mahAkAruNiko.atapyajjaTilaM sthaNDileshayam | bharataH prAptamAkarNya paurAmAtyapurohitaiH || 35|| pAduke shirasi nyasya rAmaM pratyudyato.agrajam | nandigrAmAtsvashibirAdgItavAditraniHsvanaiH || 36|| brahmaghoSheNa cha muhuH paThadbhirbrahmavAdibhiH | svarNakakShapatAkAbhirhaimaishchitradhvajai rathaiH || 37|| sadashvai rukmasannAhairbhaTaiH puraTavarmabhiH | shreNIbhirvAramukhyAbhirbhR^ityaishchaiva padAnugaiH || 38|| pArameShThyAnyupAdAya paNyAnyuchchAvachAni cha | pAdayornyapatatpremNA praklinnahR^idayekShaNaH || 39|| pAduke nyasya purataH prA~njalirbAShpalochanaH | tamAshliShya chiraM dorbhyAM snApayan netrajairjalaiH || 40|| rAmo lakShmaNasItAbhyAM viprebhyo ye.arhasattamAH | tebhyaH svayaM namashchakre prajAbhishcha namaskR^itaH || 41|| dhunvanta uttarAsa~NgAn patiM vIkShya chirAgatam | uttarAH kosalA mAlyaiH kiranto nanR^iturmudA || 42|| pAduke bharato.agR^ihNAchchAmaravyajanottame | vibhIShaNaH sasugrIvaH shvetachChatraM marutsutaH || 43|| dhanurniSha~NgAn shatrughnaH sItA tIrthakamaNDalum | abibhrada~NgadaH khaDgaM haimaM charmarkSharANnR^ipa || 44|| puShpakastho.anvitaH strIbhiH stUyamAnashcha vandibhiH | vireje bhagavAn rAjan grahaishchandra ivoditaH || 45|| bhrAtR^ibhirnanditaH so.api sotsavAM prAvishatpurIm | pravishya rAjabhavanaM gurupatnIH svamAtaram || 46|| gurUn vayasyAvarajAn pUjitaH pratyapUjayat | vaidehI lakShmaNashchaiva yathAvatsamupeyatuH || 47|| putrAn svamAtarastAstu prANAMstanva ivotthitAH | AropyA~Nke.abhiShi~nchantyo bAShpaughairvijahuH shuchaH || 48|| jaTA nirmuchya vidhivatkulavR^iddhaiH samaM guruH | abhyaShi~nchadyathaivendraM chatuHsindhujalAdibhiH || 49|| evaM kR^itashiraHsnAnaH suvAsAH sragvyala~NkR^itaH | svala~NkR^itaiH suvAsobhirbhrAtR^ibhirbhAryayA babhau || 50|| agrahIdAsanaM bhrAtrA praNipatya prasAditaH | prajAH svadharmaniratA varNAshramaguNAnvitAH | jugopa pitR^ivadrAmo menire pitaraM cha tam || 51|| tretAyAM vartamAnAyAM kAlaH kR^itasamo.abhavat | rAme rAjani dharmaj~ne sarvabhUtasukhAvahe || 52|| vanAni nadyo girayo varShANi dvIpasindhavaH | sarve kAmadughA Asan prajAnAM bharatarShabha || 53|| nAdhivyAdhijarAglAniduHkhashokabhayaklamAH | mR^ityushchAnichChatAM nAsIdrAme rAjanyadhokShaje || 54|| ekapatnIvratadharo rAjarShicharitaH shuchiH | svadharmaM gR^ihamedhIyaM shikShayan svayamAcharat || 55|| premNAnuvR^ittyA shIlena prashrayAvanatA satI | bhiyA hriyA cha bhAvaj~nA bhartuH sItAharanmanaH || 56|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe rAmacharite dashamo.adhyAyaH || 10|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekAdasho.adhyAyaH \- 11 ..} shrIshuka uvAcha bhagavAnAtmanA.a.atmAnaM rAma uttamakalpakaiH | sarvadevamayaM devamIja AchAryavAn makhaiH || 1|| hotre.adadAddishaM prAchIM brahmaNe dakShiNAM prabhuH | adhvaryave pratIchIM cha udIchIM sAmagAya saH || 2|| AchAryAya dadau sheShAM yAvatI bhUstadantarA | manyamAna idaM kR^itsnaM brAhmaNo.arhati niHspR^ihaH || 3|| ityayaM tadala~NkAravAsobhyAmavasheShitaH | tathA rAj~nyapi vaidehI sauma~NgalyAvasheShitA || 4|| te tu brahmaNyadevasya vAtsalyaM vIkShya saMstutam | prItAH klinnadhiyastasmai pratyarpyedaM babhAShire || 5|| aprattaM nastvayA kiM nu bhagavan bhuvaneshvara | yanno.antarhR^idayaM vishya tamo haMsi svarochiShA || 6|| namo brahmaNyadevAya rAmAyAkuNThamedhase | uttamashlokadhuryAya nyastadaNDArpitA~Nghraye || 7|| kadAchillokajij~nAsurgUDho rAtryAmalakShitaH | charan vAcho.ashR^iNodrAmo bhAryAmuddishya kasyachit || 8|| nAhaM bibharmi tvAM duShTAmasatIM paraveshmagAm | strIlobhI bibhR^iyAtsItAM rAmo nAhaM bhaje punaH || 9|| iti lokAdbahumukhAddurArAdhyAdasaMvidaH | patyA bhItena sA tyaktA prAptA prAchetasAshramam || 10|| antarvatnyAgate kAle yamau sA suShuve sutau | kusho lava iti khyAtau tayoshchakre kriyA muniH || 11|| a~Ngadashchitraketushcha lakShmaNasyAtmajau smR^itau | takShaH puShkala ityAstAM bharatasya mahIpate || 12|| subAhuH shrutasenashcha shatrughnasya babhUvatuH | gandharvAn koTisho jaghne bharato vijaye dishAm || 13|| tadIyaM dhanamAnIya sarvaM rAj~ne nyavedayat | shatrughnashcha madhoH putraM lavaNaM nAma rAkShasam | hatvA madhuvane chakre mathurAM nAma vai purIm || 14|| munau nikShipya tanayau sItA bhartrA vivAsitA | dhyAyantI rAmacharaNau vivaraM pravivesha ha || 15|| tachChrutvA bhagavAn rAmo rundhannapi dhiyA shuchaH | smaraMstasyA guNAMstAMstAnnAshaknodroddhumIshvaraH || 16|| strIpumprasa~Nga etAdR^ik sarvatra trAsamAvahaH | apIshvarANAM kimuta grAmyasya gR^ihachetasaH || 17|| tata UrdhvaM brahmacharyaM dhArayannajuhotprabhuH | trayodashAbdasAhasramagnihotramakhaNDitam || 18|| smaratAM hR^idi vinyasya viddhaM daNDakakaNTakaiH | svapAdapallavaM rAma AtmajyotiragAttataH || 19|| nedaM yasho raghupateH surayAch~nayAtta\- lIlAtanoradhikasAmyavimuktadhAmnaH | rakShovadho jaladhibandhanamastrapUgaiH kiM tasya shatruhanane kapayaH sahAyAH || 20|| yasyAmalaM nR^ipasadaHsu yasho.adhunApi gAyantyaghaghnamR^iShayo digibhendrapaTTam | taM nAkapAlavasupAlakirITajuShTa\- pAdAmbujaM raghupatiM sharaNaM prapadye || 21|| sa yaiH spR^iShTo.abhidR^iShTo vA saMviShTo.anugato.api vA | kosalAste yayuH sthAnaM yatra gachChanti yoginaH || 22|| puruSho rAmacharitaM shravaNairupadhArayan | AnR^ishaMsyaparo rAjan karmabandhairvimuchyate || 23|| rAjovAcha kathaM sa bhagavAn rAmo bhrAtR^In vA svayamAtmanaH | tasmin vA te.anvavartanta prajAH paurAshcha Ishvare || 24|| shrIshuka uvAcha athAdishaddigvijaye bhrAtR^IMstribhuvaneshvaraH | AtmAnaM darshayan svAnAM purImaikShata sAnugaH || 25|| AsiktamArgAM gandhodaiH kariNAM madashIkaraiH | svAminaM prAptamAlokya mattAM vA sutarAmiva || 26|| prAsAdagopurasabhAchaityadevagR^ihAdiShu | vinyastahemakalashaiH patAkAbhishcha maNDitAm || 27|| pUgaiH savR^intai rambhAbhiH paTTikAbhiH suvAsasAm | AdarshairaMshukaiH sragbhiH kR^itakautukatoraNAm || 28|| tamupeyustatra tatra paurA arhaNapANayaH | AshiSho yuyujurdeva pAhImAM prAk tvayoddhR^itAm || 29|| tataH prajA vIkShya patiM chirAgataM didR^ikShayotsR^iShTagR^ihAH striyo narAH | Aruhya harmyANyaravindalochana\- matR^iptanetrAH kusumairavAkiran || 30|| atha praviShTaH svagR^ihaM juShTaM svaiH pUrvarAjabhiH | anantAkhilakoShADhyamanarghyoruparichChadam || 31|| vidrumodumbaradvArairvaidUryastambhapa~NktibhiH | sthalairmArakataiH svachChairbhAtasphaTikabhittibhiH || 32|| chitrasragbhiH paTTikAbhirvAsomaNigaNAMshukaiH | muktAphalaishchidullAsaiH kAntakAmopapattibhiH || 33|| dhUpadIpaiH surabhibhirmaNDitaM puShpamaNDanaiH | strIpumbhiH surasa~NkAshairjuShTaM bhUShaNabhUShaNaiH || 34|| tasmin sa bhagavAn rAmaH snigdhayA priyayeShTayA | reme svArAmadhIrANAmR^iShabhaH sItayA kila || 35|| bubhuje cha yathAkAlaM kAmAn dharmamapIDayan | varShapUgAn bahUn nR^INAmabhidhyAtA~NghripallavaH || 36|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe shrIrAmopAkhyAne ekAdasho.adhyAyaH || 11|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvAdasho.adhyAyaH \- 12 ..} shrIshuka uvAcha kushasya chAtithistasmAnniShadhastatsuto nabhaH | puNDarIko.atha tatputraH kShemadhanvAbhavattataH || 1|| devAnIkastato.anIhaH pAriyAtro.atha tatsutaH | tato balasthalastasmAdvajranAbho.arkasambhavaH || 2|| khagaNastatsutastasmAdvidhR^itishchAbhavatsutaH | tato hiraNyanAbho.abhUdyogAchAryastu jaimineH || 3|| shiShyaH kausalya AdhyAtmaM yAj~navalkyo.adhyagAdyataH | yogaM mahodayamR^iShirhR^idayagranthibhedakam || 4|| puShyo hiraNyanAbhasya dhruvasandhistato.abhavat | sudarshano.athAgnivarNaH shIghrastasya maruH sutaH || 5|| yo.asAvAste yogasiddhaH kalApagrAmamAshritaH | kalerante sUryavaMshaM naShTaM bhAvayitA punaH || 6|| tasmAtprasushrutastasya sandhistasyApyamarShaNaH | mahasvAMstatsutastasmAdvishvasAhvo.anvajAyata || 7|| tataH prasenajittasmAttakShako bhavitA punaH | tato bR^ihadbalo yastu pitrA te samare hataH || 8|| ete hIkShvAkubhUpAlA atItAH shR^iNvanAgatAn | bR^ihadbalasya bhavitA putro nAma bR^ihadraNaH || 9|| UrukriyaH sutastasya vatsavR^iddho bhaviShyati | prativyomastato bhAnurdivAko vAhinIpatiH || 10|| sahadevastato vIro bR^ihadashvo.atha bhAnumAn | pratIkAshvo bhAnumataH supratIko.atha tatsutaH || 11|| bhavitA marudevo.atha sunakShatro.atha puShkaraH | tasyAntarikShastatputraH sutapAstadamitrajit || 12|| bR^ihadrAjastu tasyApi barhistasmAtkR^ita~njayaH | raNa~njayastasya sutaH sa~njayo bhavitA tataH || 13|| tasmAchChAkyo.atha shuddhodo lA~NgalastatsutaH smR^itaH | tataH prasenajittasmAtkShudrako bhavitA tataH || 14|| raNako bhavitA tasmAtsurathastanayastataH | sumitro nAma niShThAnta ete bArhadbalAnvayAH || 15|| ikShvAkUNAmayaM vaMshaH sumitrAnto bhaviShyati | yatastaM prApya rAjAnaM saMsthAM prApsyati vai kalau || 16|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe ikShvAkuvaMshavarNanaM nAma dvAdasho.adhyAyaH || 12|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. trayodasho.adhyAyaH \- 13 ..} shrIshuka uvAcha nimirikShvAkutanayo vasiShThamavR^itartvijam | Arabhya satraM so.apyAha shakreNa prAgvR^ito.asmi bhoH || 1|| taM nirvartyAgamiShyAmi tAvanmAM pratipAlaya | tUShNImAsIdgR^ihapatiH so.apIndrasyAkaronmakham || 2|| nimishchalamidaM vidvAn satramArabhatAtmavAn | R^itvigbhiraparaistAvannAgamadyAvatA guruH || 3|| shiShyavyatikramaM vIkShya nirvartya gururAgataH | ashapatpatatAddeho nimeH paNDitamAninaH || 4|| nimiH pratidadau shApaM gurave.adharmavartine | tavApi patatAddeho lobhAddharmamajAnataH || 5|| ityutsasarja svaM dehaM nimiradhyAtmakovidaH | mitrAvaruNayorjaj~ne urvashyAM prapitAmahaH || 6|| gandhavastuShu taddehaM nidhAya munisattamAH | samApte satrayAge.atha devAnUchuH samAgatAn || 7|| rAj~no jIvatu deho.ayaM prasannAH prabhavo yadi | tathetyukte nimiH prAha mA bhUnme dehabandhanam || 8|| yasya yogaM na vA~nChanti viyogabhayakAtarAH | bhajanti charaNAmbhojaM munayo harimedhasaH || 9|| dehaM nAvarurutse.ahaM duHkhashokabhayAvaham | sarvatrAsya yato mR^ityurmatsyAnAmudake yathA || 10|| devA UchuH videha uShyatAM kAmaM lochaneShu sharIriNAm | unmeShaNanimeShAbhyAM lakShito.adhyAtmasaMsthitaH || 11|| arAjakabhayaM nR^INAM manyamAnA maharShayaH | dehaM mamanthuH sma nimeH kumAraH samajAyata || 12|| janmanA janakaH so.abhUdvaidehastu videhajaH | mithilo mathanAjjAto mithilA yena nirmitA || 13|| tasmAdudAvasustasya putro.abhUnnandivardhanaH | tataH suketustasyApi devarAto mahIpate || 14|| tasmAdbR^ihadrathastasya mahAvIryaH sudhR^itpitA | sudhR^iterdhR^iShTaketurvai haryashvo.atha marustataH || 15|| maroH pratIpakastasmAjjAtaH kR^itaratho yataH | devamIDhastasya putro vishruto.atha mahAdhR^itiH || 16|| kR^itirAtastatastasmAnmahAromAtha tatsutaH | svarNaromA sutastasya hrasvaromA vyajAyata || 17|| tataH sIradhvajo jaj~ne yaj~nArthaM karShato mahIm | sItA sIrAgrato jAtA tasmAtsIradhvajaH smR^itaH || 18|| kushadhvajastasya putrastato dharmadhvajo nR^ipaH | dharmadhvajasya dvau putrau kR^itadhvajamitadhvajau || 19|| kR^itadhvajAtkeshidhvajaH khANDikyastu mitadhvajAt | kR^itadhvajasuto rAjannAtmavidyAvishAradaH || 20|| khANDikyaH karmatattvaj~no bhItaH keshidhvajAddrutaH | bhAnumAMstasya putro.abhUchChatadyumnastu tatsutaH || 21|| shuchistattanayastasmAtsanadvAjastato.abhavat | UrdhvaketuH sanadvAjAdajo.atha purujitsutaH || 22|| ariShTanemistasyApi shrutAyustatsupArshvakaH | tatashchitraratho yasya kShemadhirmithilAdhipaH || 23|| tasmAtsamarathastasya sutaH satyarathastataH | AsIdupagurustasmAdupagupto.agnisambhavaH || 24|| vasvananto.atha tatputro yuyudho yatsubhAShaNaH | shrutastato jayastasmAdvijayo.asmAdR^itaH sutaH || 25|| shunakastatsuto jaj~ne vItahavyo dhR^itistataH | bahulAshvo dhR^itestasya kR^itirasya mahAvashI || 26|| ete vai maithilA rAjannAtmavidyAvishAradAH | yogeshvaraprasAdena dvandvairmuktA gR^iheShvapi || 27|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe nimivaMshAnuvarNanaM nAma trayodasho.adhyAyaH || 13|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturdasho.adhyAyaH \- 14 ..} shrIshuka uvAcha athAtaH shrUyatAM rAjan vaMshaH somasya pAvanaH | yasminnailAdayo bhUpAH kIrtyante puNyakIrtayaH || 1|| sahasrashirasaH puMso nAbhihradasaroruhAt | jAtasyAsItsuto dhAturatriH pitR^isamo guNaiH || 2|| tasya dR^igbhyo.abhavatputraH somo.amR^itamayaH kila | viprauShadhyuDugaNAnAM brahmaNA kalpitaH patiH || 3|| so.ayajadrAjasUyena vijitya bhuvanatrayam | patnIM bR^ihaspaterdarpAttArAM nAmAharadbalAt || 4|| yadA sa devaguruNA yAchito.abhIkShNasho madAt | nAtyajattatkR^ite jaj~ne suradAnavavigrahaH || 5|| shukro bR^ihaspaterdveShAdagrahItsAsuroDupam | haro gurusutaM snehAtsarvabhUtagaNAvR^itaH || 6|| sarvadevagaNopeto mahendro gurumanvayAt | surAsuravinAsho.abhUtsamarastArakAmayaH || 7|| nivedito.athA~NgirasA somaM nirbhartsya vishvakR^it | tArAM svabhartre prAyachChadantarvatnImavaitpatiH || 8|| tyaja tyajAshu duShpraj~ne matkShetrAdAhitaM paraiH | nAhaM tvAM bhasmasAtkuryAM striyaM sAntAnikaH sati || 9|| tatyAja vrIDitA tArA kumAraM kanakaprabham | spR^ihAmA~Ngirasashchakre kumAre soma eva cha || 10|| mamAyaM na tavetyuchchaistasmin vivadamAnayoH | paprachChurR^iShayo devA naivoche vrIDitA tu sA || 11|| kumAro mAtaraM prAha kupito.alIkalajjayA | kiM na vochasyasadvR^itte AtmAvadyaM vadAshu me || 12|| brahmA tAM raha AhUya samaprAkShIchcha sAntvayan | somasyetyAha shanakaiH somastaM tAvadagrahIt || 13|| tasyAtmayonirakR^ita budha ityabhidhAM nR^ipa | bud.hdhyA gambhIrayA yena putreNApoDurANmudam || 14|| tataH purUravA jaj~ne ilAyAM ya udAhR^itaH | tasya rUpaguNaudAryashIladraviNavikramAn || 15|| shrutvorvashIndrabhavane gIyamAnAn surarShiNA | tadantikamupeyAya devI smarasharArditA || 16|| mitrAvaruNayoH shApAdApannA naralokatAm | nishamya puruShashreShThaM kandarpamiva rUpiNam | dhR^itiM viShTabhya lalanA upatasthe tadantike || 17|| sa tAM vilokya nR^ipatirharSheNotphullalochanaH | uvAcha shlakShNayA vAchA devIM hR^iShTatanUruhaH || 18|| rAjovAcha svAgataM te varArohe AsyatAM karavAma kim | saMramasva mayA sAkaM ratirnau shAshvatIH samAH || 19|| urvashyuvAcha kasyAstvayi na sajjeta mano dR^iShTishcha sundara | yada~NgAntaramAsAdya chyavate ha riraMsayA || 20|| etAvuraNakau rAjan nyAsau rakShasva mAnada | saMraMsye bhavatA sAkaM shlAghyaH strINAM varaH smR^itaH || 21|| ghR^itaM me vIra bhakShyaM syAnnekShe tvAnyatra maithunAt | vivAsasaM tattatheti pratipede mahAmanAH || 22|| aho rUpamaho bhAvo naralokavimohanam | ko na seveta manujo devIM tvAM svayamAgatAm || 23|| tayA sa puruShashreShTho ramayantyA yathArhataH | reme suravihAreShu kAmaM chaitrarathAdiShu || 24|| ramamANastayA devyA padmaki~njalkagandhayA | tanmukhAmodamuShito mumude.ahargaNAn bahUn || 25|| apashyannurvashImindro gandharvAn samachodayat | urvashIrahitaM mahyamAsthAnaM nAtishobhate || 26|| te upetya mahArAtre tamasi pratyupasthite | urvashyA uraNau jahrurnyastau rAjani jAyayA || 27|| nishamyAkranditaM devI putrayornIyamAnayoH | hatAsmyahaM kunAthena napuMsA vIramAninA || 28|| yadvishrambhAdahaM naShTA hR^itApatyA cha dasyubhiH | yaH shete nishi santrasto yathA nArI divA pumAn || 29|| iti vAksAyakairviddhaH pratottrairiva ku~njaraH | nishi nistriMshamAdAya vivastro.abhyadravadruShA || 30|| te visR^ijyoraNau tatra vyadyotanta sma vidyutaH | AdAya meShAvAyAntaM nagnamaikShata sA patim || 31|| ailo.api shayane jAyAmapashyan vimanA iva | tachchitto vihvalaH shochan babhrAmonmattavanmahIm || 32|| sa tAM vIkShya kurukShetre sarasvatyAM cha tatsakhIH | pa~ncha prahR^iShTavadanAH prAha sUktaM purUravAH || 33|| aho jAye tiShTha tiShTha ghore na tyaktumarhasi | mAM tvamadyApyanirvR^itya vachAMsi kR^iNavAvahai || 34|| sudeho.ayaM patatyatra devi dUraM hR^itastvayA | khAdantyenaM vR^ikA gR^idhrAstvatprasAdasya nAspadam || 35|| urvashyuvAcha mA mR^ithAH puruSho.asi tvaM mA sma tvAdyurvR^ikA ime | kvApi sakhyaM na vai strINAM vR^ikANAM hR^idayaM yathA || 36|| striyo hyakaruNAH krUrA durmarShAH priyasAhasAH | ghnantyalpArthe.api vishrabdhaM patiM bhrAtaramapyuta || 37|| vidhAyAlIkavishrambhamaj~neShu tyaktasauhR^idAH | navaM navamabhIpsantyaH puMshchalyaH svairavR^ittayaH || 38|| saMvatsarAnte hi bhavAnekarAtraM mayeshvara | vatsyatyapatyAni cha te bhaviShyantyaparANi bhoH || 39|| antarvatnImupAlakShya devIM sa prayayau puram | punastatra gato.abdAnte urvashIM vIramAtaram || 40|| upalabhya mudA yuktaH samuvAsa tayA nishAm | athainamurvashI prAha kR^ipaNaM virahAturam || 41|| gandharvAnupadhAvemAMstubhyaM dAsyanti mAmiti | tasya saMstuvatastuShTA agnisthAlIM dadurnR^ipa | urvashIM manyamAnastAM so.abudhyata charan vane || 42|| sthAlIM nyasya vane gatvA gR^ihAnAdhyAyato nishi | tretAyAM sampravR^ittAyAM manasi trayyavartata || 43|| sthAlIsthAnaM gato.ashvatthaM shamIgarbhaM vilakShya saH | tena dve araNI kR^itvA urvashIlokakAmyayA || 44|| urvashIM mantrato dhyAyannadharAraNimuttarAm | AtmAnamubhayormadhye yattatpravrajanaM prabhuH || 45|| tasya nirmanthanAjjAto jAtavedA vibhAvasuH | trayyA sa vidyayA rAj~nA putratve kalpitastrivR^it || 46|| tenAyajata yaj~neshaM bhagavantamadhokShajam | urvashIlokamanvichChan sarvadevamayaM harim || 47|| eka eva purA vedaH praNavaH sarvavA~NmayaH | devo nArAyaNo nAnya eko.agnirvarNa eva cha || 48|| purUravasa evAsIttrayI tretAmukhe nR^ipa | agninA prajayA rAjA lokaM gAndharvameyivAn || 49|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe ailopAkhyAne chaturdasho.adhyAyaH || 14|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchadasho.adhyAyaH \- 15 ..} shrIshuka uvAcha ailasya chorvashIgarbhAtShaDAsannAtmajA nR^ipa | AyuH shrutAyuH satyAyU rayo.atha vijayo jayaH || 1|| shrutAyorvasumAn putraH satyAyoshcha shruta~njayaH | rayasya suta ekashcha jayasya tanayo.amitaH || 2|| bhImastu vijayasyAtha kA~nchano hotrakastataH | tasya jahnuH suto ga~NgAM gaNDUShIkR^itya yo.apibat | jahnostu pUrustatputro balAkashchAtmajo.ajakaH || 3|| tataH kushaH kushasyApi kushAmbustanayo vasuH | kushanAbhashcha chatvAro gAdhirAsItkushAmbujaH || 4|| tasya satyavatIM kanyAmR^ichIko.ayAchata dvijaH | varaM visadR^ishaM matvA gAdhirbhArgavamabravIt || 5|| ekataH shyAmakarNAnAM hayAnAM chandravarchasAm | sahasraM dIyatAM shulkaM kanyAyAH kushikA vayam || 6|| ityuktastanmataM j~nAtvA gataH sa varuNAntikam | AnIya dattvA tAnashvAnupayeme varAnanAm || 7|| sa R^iShiH prArthitaH patnyA shvashrvA chApatyakAmyayA | shrapayitvobhayairmantraishcharuM snAtuM gato muniH || 8|| tAvatsatyavatI mAtrA svacharuM yAchitA satI | shreShThaM matvA tayAyachChanmAtre mAturadatsvayam || 9|| tadvij~nAya muniH prAha patnIM kaShTamakAraShIH | ghoro daNDadharaH putro bhrAtA te brahmavittamaH || 10|| prasAditaH satyavatyA maivaM bhUditi bhArgavaH | atha tarhi bhavetpautro jamadagnistato.abhavat || 11|| sA chAbhUtsumahatpuNyA kaushikI lokapAvanI | reNoH sutAM reNukAM vai jamadagniruvAha yAm || 12|| tasyAM vai bhArgavaR^iSheH sutA vasumadAdayaH | yavIyAn jaj~na eteShAM rAma ityabhivishrutaH || 13|| yamAhurvAsudevAMshaM haihayAnAM kulAntakam | triHsaptakR^itvo ya imAM chakre niHkShatriyAM mahIm || 14|| duShTaM kShatraM bhuvo bhAramabrahmaNyamanInashat | rajastamovR^itamahan phalgunyapi kR^iteM.ahasi || 15|| rAjovAcha kiM tadaMho bhagavato rAjanyairajitAtmabhiH | kR^itaM yena kulaM naShTaM kShatriyANAmabhIkShNashaH || 16|| shrIshuka uvAcha haihayAnAmadhipatirarjunaH kShatriyarShabhaH | dattaM nArAyaNasyAMshamArAdhya parikarmabhiH || 17|| bAhUn dashashataM lebhe durdharShatvamarAtiShu | avyAhatendriyaujaH shrItejovIryayashobalam || 18|| yogeshvaratvamaishvaryaM guNA yatrANimAdayaH | chachArAvyAhatagatirlokeShu pavano yathA || 19|| strIratnairAvR^itaH krIDan revAmbhasi madotkaTaH | vaijayantIM srajaM bibhradrurodha saritaM bhujaiH || 20|| viplAvitaM svashibiraM pratisrotaHsarijjalaiH | nAmR^iShyattasya tadvIryaM vIramAnI dashAnanaH || 21|| gR^ihIto lIlayA strINAM samakShaM kR^itakilbiShaH | mAhiShmatyAM sanniruddho mukto yena kapiryathA || 22|| sa ekadA tu mR^igayAM vicharan vipine vane | yadR^ichChayA.a.ashramapadaM jamadagnerupAvishat || 23|| tasmai sa naradevAya munirarhaNamAharat | sasainyAmAtyavAhAya haviShmatyA tapodhanaH || 24|| sa vIrastatra taddR^iShTvA AtmaishvaryAtishAyanam | tannAdriyatAgnihotryAM sAbhilAShaH sa haihayaH || 25|| havirdhAnImR^iSherdarpAnnarAn hartumachodayat | te cha mAhiShmatIM ninyuH savatsAM krandatIM balAt || 26|| atha rAjani niryAte rAma Ashrama AgataH | shrutvA tattasya daurAtmyaM chukrodhAhirivAhataH || 27|| ghoramAdAya parashuM satUNaM varma kArmukam | anvadhAvata durmarSho mR^igendra iva yUthapam || 28|| tamApatantaM bhR^iguvaryamojasA dhanurdharaM bANaparashvadhAyudham | aiNeyacharmAmbaramarkadhAmabhi\- ryutaM jaTAbhirdadR^ishe purIM vishan || 29|| achodayaddhastirathAshvapattibhi\- rgadAsibANarShTishataghnishaktibhiH | akShauhiNIH saptadashAtibhIShaNA\- stA rAma eko bhagavAnasUdayat || 30|| yato yato.asau praharatparashvadho mano.anilaujAH parachakrasUdanaH | tatastatashChinnabhujorukandharA nipetururvyAM hatasUtavAhanAH || 31|| dR^iShTvA svasainyaM rudhiraughakardame raNAjire rAmakuThArasAyakaiH | vivR^ikNacharmadhvajachApavigrahaM nipAtitaM haihaya ApatadruShA || 32|| athArjunaH pa~nchashateShu bAhubhi\- rdhanuHShu bANAn yugapatsa sandadhe | rAmAya rAmo.astrabhR^itAM samagraNI\- stAnyekadhanveShubhirAchChinatsamam || 33|| punaH svahastairachalAn mR^idhe.a~NghripA\- nutkShipya vegAdabhidhAvato yudhi | bhujAn kuThAreNa kaThoraneminA chichCheda rAmaH prasabhaM tvaheriva || 34|| kR^ittabAhoH shirastasya gireH shR^i~NgamivAharat | hate pitari tatputrA ayutaM dudruvurbhayAt || 35|| agnihotrImupAvartya savatsAM paravIrahA | samupetyAshramaM pitre parikliShTAM samarpayat || 36|| svakarma tatkR^itaM rAmaH pitre bhrAtR^ibhya eva cha | varNayAmAsa tachChrutvA jamadagnirabhAShata || 37|| rAma rAma mahAbAho bhavAn pApamakAraShIt | avadhInnaradevaM yatsarvadevamayaM vR^ithA || 38|| vayaM hi brAhmaNAstAta kShamayArhaNatAM gatAH | yayA lokagururdevaH pArameShThyamagAtpadam || 39|| kShamayA rochate lakShmIrbrAhmI saurI yathA prabhA | kShamiNAmAshu bhagavAMstuShyate harirIshvaraH || 40|| rAj~no mUrdhAbhiShiktasya vadho brahmavadhAdguruH | tIrthasaMsevayA chAMho jahya~NgAchyutachetanaH || 41|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe pa~nchadasho.adhyAyaH || 15|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShoDasho.adhyAyaH \- 16 ..} shrIshuka uvAcha pitropashikShito rAmastatheti kurunandana | saMvatsaraM tIrthayAtrAM charitvA.a.ashramamAvrajat || 1|| kadAchidreNukA yAtA ga~NgAyAM padmamAlinam | gandharvarAjaM krIDantamapsarobhirapashyata || 2|| vilokayantI krIDantamudakArthaM nadIM gatA | homavelAM na sasmAra ki~nchichchitrarathaspR^ihA || 3|| kAlAtyayaM taM vilokya muneH shApavisha~NkitA | Agatya kalashaM tasthau purodhAya kR^itA~njaliH || 4|| vyabhichAraM munirj~nAtvA patnyAH prakupito.abravIt | ghnatainAM putrakAH pApAmityuktAste na chakrire || 5|| rAmaH sa~nchoditaH pitrA bhrAtR^In mAtrA sahAvadhIt | prabhAvaj~no muneH samyak samAdhestapasashcha saH || 6|| vareNa ChandayAmAsa prItaH satyavatIsutaH | vavre hatAnAM rAmo.api jIvitaM chAsmR^itiM vadhe || 7|| uttasthuste kushalino nidrApAya ivA~njasA | piturvidvAMstapovIryaM rAmashchakre suhR^idvadham || 8|| ye.arjunasya sutA rAjan smarantaH svapiturvadham | rAmavIryaparAbhUtA lebhire sharma na kvachit || 9|| ekadA.a.ashramato rAme sabhrAtari vanaM gate | vairaM sisAdhayiShavo labdhachChidrA upAgaman || 10|| dR^iShTvAgnyagAra AsInamAveshitadhiyaM munim | bhagavatyuttamashloke jaghnuste pApanishchayAH || 11|| yAchyamAnAH kR^ipaNayA rAmamAtrAtidAruNAH | prasahya shira utkR^itya ninyuste kShatrabandhavaH || 12|| reNukA duHkhashokArtA nighnantyAtmAnamAtmanA | rAma rAmeti tAteti vichukroshochchakaiH satI || 13|| tadupashrutya dUrastho hA rAmetyArtavatsvanam | tvarayA.a.ashramamAsAdya dadR^ishe pitaraM hatam || 14|| tadduHkharoShAmarShArtishokavegavimohitaH | hA tAta sAdho dharmiShTha tyaktvAsmAn svargato bhavAn || 15|| vilapyaivaM piturdehaM nidhAya bhrAtR^iShu svayam | pragR^ihya parashuM rAmaH kShatrAntAya mano dadhe || 16|| gatvA mAhiShmatIM rAmo brahmaghnavihatashriyam | teShAM sa shIrShabhI rAjan madhye chakre mahAgirim || 17|| tadraktena nadIM ghorAmabrahmaNyabhayAvahAm | hetuM kR^itvA pitR^ivadhaM kShatre.ama~NgalakAriNi || 18|| triHsaptakR^itvaH pR^ithivIM kR^itvA niHkShatriyAM prabhuH | samantapa~nchake chakre shoNitodAn hradAn nR^ipa || 19|| pituH kAyena sandhAya shira AdAya barhiShi | sarvadevamayaM devamAtmAnamayajanmakhaiH || 20|| dadau prAchIM dishaM hotre brahmaNe dakShiNAM disham | adhvaryave pratIchIM vai udgAtre uttarAM disham || 21|| anyebhyo.avAntaradishaH kashyapAya cha madhyataH | AryAvartamupadraShTre sadasyebhyastataH param || 22|| tatashchAvabhR^ithasnAnavidhUtAsheShakilbiShaH | sarasvatyAM brahmanadyAM reje vyabbhra ivAMshumAn || 23|| svadehaM jamadagnistu labdhvA sa.nj~nAnalakShaNam | R^iShINAM maNDale so.abhUtsaptamo rAmapUjitaH || 24|| jAmadagnyo.api bhagavAn rAmaH kamalalochanaH | AgAminyantare rAjan vartayiShyati vai bR^ihat || 25|| Aste.adyApi mahendrAdrau nyastadaNDaH prashAntadhIH | upagIyamAnacharitaH siddhagandharvachAraNaiH || 26|| evaM bhR^iguShu vishvAtmA bhagavAn harirIshvaraH | avatIrya paraM bhAraM bhuvo.ahan bahusho nR^ipAn || 27|| gAdherabhUnmahAtejAH samiddha iva pAvakaH | tapasA kShAtramutsR^ijya yo lebhe brahmavarchasam || 28|| vishvAmitrasya chaivAsan putrA ekashataM nR^ipa | madhyamastu madhuchChandA madhuchChandasa eva te || 29|| putraM kR^itvA shunaHshepaM devarAtaM cha bhArgavam | AjIgartaM sutAnAha jyeShTha eSha prakalpyatAm || 30|| yo vai harishchandramakhe vikrItaH puruShaH pashuH | stutvA devAn prajeshAdIn mumuche pAshabandhanAt || 31|| yo rAto devayajane devairgAdhiShu tApasaH | devarAta iti khyAtaH shunaHshepaH sa bhArgavaH || 32|| ye madhuchChandaso jyeShThAH kushalaM menire na tat | ashapattAn muniH kruddho mlechChA bhavata durjanAH || 33|| sa hovAcha madhuchChandAH sArdhaM pa~nchAshatA tataH | yanno bhavAn sa~njAnIte tasmiMstiShThAmahe vayam || 34|| jyeShThaM mantradR^ishaM chakrustvAmanva~ncho vayaM sma hi | vishvAmitraH sutAnAha vIravanto bhaviShyatha | ye mAnaM me.anugR^ihNanto vIravantamakarta mAm || 35|| eSha vaH kushikA vIro devarAtastamanvita | anye chAShTakahArItajayakratumadAdayaH || 36|| evaM kaushikagotraM tu vishvAmitraiH pR^ithagvidham | pravarAntaramApannaM taddhi chaivaM prakalpitam || 37|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe ShoDasho.adhyAyaH || 16|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptadasho.adhyAyaH \- 17 ..} shrIshuka uvAcha yaH purUravasaH putra AyustasyAbhavan sutAH | nahuShaH kShatravR^iddhashcha rajI rambhashcha vIryavAn || 1|| anenA iti rAjendra shR^iNu kShatravR^idho.anvayam | kShatravR^iddhasutasyAsan suhotrasyAtmajAstrayaH || 2|| kAshyaH kusho gR^itsamada iti gR^itsamadAdabhUt | shunakaH shaunako yasya bahvR^ichapravaro muniH || 3|| kAshyasya kAshistatputro rAShTro dIrghatamaHpitA | dhanvantarirdairghatama AyurvedapravartakaH || 4|| yaj~nabhugvAsudevAMshaH smR^itamAtrArtinAshanaH | tatputraH ketumAnasya jaj~ne bhImarathastataH || 5|| divodAso dyumAMstasmAtpratardana iti smR^itaH | sa eva shatrujidvatsa R^itadhvaja itIritaH | tathA kuvalayAshveti prokto.alarkAdayastataH || 6|| ShaShTivarShasahasrANi ShaShTivarShashatAni cha | nAlarkAdaparo rAjan medinIM bubhuje yuvA || 7|| alarkAtsantatistasmAtsunItho.atha suketanaH | dharmaketuH sutastasmAtsatyaketurajAyata || 8|| dhR^iShTaketuH sutastasmAtsukumAraH kShitIshvaraH | vItihotrasya bhargo.ato bhArgabhUmirabhUnnR^ipaH || 9|| itIme kAshayo bhUpAH kShatravR^iddhAnvayAyinaH | rAbhasya rabhasaH putro gambhIrashchAkriyastataH || 10|| tasya kShetre brahma jaj~ne shR^iNu vaMshamanenasaH | shuddhastataH shuchistasmAttrikakuddharmasArathiH || 11|| tataH shAntarayo jaj~ne kR^itakR^ityaH sa AtmavAn | rajeH pa~nchashatAnyAsan putrANAmamitaujasAm || 12|| devairabhyarthito daityAn hatvendrAyAdadAddivam | indrastasmai punardattvA gR^ihItvA charaNau rajeH || 13|| AtmAnamarpayAmAsa prahlAdAdyarisha~NkitaH | pitaryuparate putrA yAchamAnAya no daduH || 14|| triviShTapaM mahendrAya yaj~nabhAgAn samAdaduH | guruNA hUyamAne.agnau balabhittanayAn rajeH || 15|| avadhIdbhraMshitAn mArgAnna kashchidavasheShitaH | kushAtpratiH kShAtravR^iddhAtsa~njayastatsuto jayaH || 16|| tataH kR^itaH kR^itasyApi jaj~ne haryavano nR^ipaH | sahadevastato hIno jayasenastu tatsutaH || 17|| sa~NkR^itistasya cha jayaH kShatradharmA mahArathaH | kShatravR^iddhAnvayA bhUpA shR^iNu vaMshaM cha nAhuShAt || 18|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe chandravaMshAnuvarNane saptadasho.adhyAyaH || 17|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTAdasho.adhyAyaH \- 18 ..} shrIshuka uvAcha yatiryayAtiH saMyAtirAyatirviyatiH kR^itiH | ShaDime nahuShasyAsannindriyANIva dehinaH || 1|| rAjyaM naichChadyatiH pitrA dattaM tatpariNAmavit | yatra praviShTaH puruSha AtmAnaM nAvabudhyate || 2|| pitari bhraMshite sthAnAdindrANyA dharShaNAddvijaiH | prApite.ajagaratvaM vai yayAtirabhavannR^ipaH || 3|| chatasR^iShvAdishaddikShu bhrAtR^In bhrAtA yavIyasaH | kR^itadAro jugoporvIM kAvyasya vR^iShaparvaNaH || 4|| rAjovAcha brahmarShirbhagavAn kAvyaH kShatrabandhushcha nAhuShaH | rAjanyaviprayoH kasmAdvivAhaH pratilomakaH || 5|| shrIshuka uvAcha ekadA dAnavendrasya sharmiShThA nAma kanyakA | sakhIsahasrasaMyuktA guruputryA cha bhAminI || 6|| devayAnyA purodyAne puShpitadrumasa~Nkule | vyacharatkalagItAlinalinIpuline.abalA || 7|| tA jalAshayamAsAdya kanyAH kamalalochanAH | tIre nyasya dukUlAni vijahruH si~nchatIrmithaH || 8|| vIkShya vrajantaM girishaM saha devyA vR^iShasthitam | sahasottIrya vAsAMsi paryadhurvrIDitAH striyaH || 9|| sharmiShThAjAnatI vAso guruputryAH samavyayat | svIyaM matvA prakupitA devayAnIdamabravIt || 10|| aho nirIkShyatAmasyA dAsyAH karma hyasAmpratam | asmaddhAryaM dhR^itavatI shunIva haviradhvare || 11|| yairidaM tapasA sR^iShTaM mukhaM puMsaH parasya ye | dhAryate yairiha jyotiH shivaH panthAshcha darshitaH || 12|| yAn vandantyupatiShThante lokanAthAH sureshvarAH | bhagavAnapi vishvAtmA pAvanaH shrIniketanaH || 13|| vayaM tatrApi bhR^igavaH shiShyo.asyA naH pitAsuraH | asmaddhAryaM dhR^itavatI shUdro vedamivAsatI || 14|| evaM shapantIM sharmiShThA guruputrImabhAShata | ruShA shvasantyura~NgIva dharShitA daShTadachChadA || 15|| AtmavR^ittamavij~nAya katthase bahu bhikShuki | kiM na pratIkShase.asmAkaM gR^ihAn balibhujo yathA || 16|| evaMvidhaiH suparuShaiH kShiptvAchAryasutAM satIm | sharmiShThA prAkShipatkUpe vAsa AdAya manyunA || 17|| tasyAM gatAyAM svagR^ihaM yayAtirmR^igayAM charan | prApto yadR^ichChayA kUpe jalArthI tAM dadarsha ha || 18|| dattvA svamuttaraM vAsastasyai rAjA vivAsase | gR^ihItvA pANinA pANimujjahAra dayAparaH || 19|| taM vIramAhaushanasI premanirbharayA girA | rAjaMstvayA gR^ihIto me pANiH parapura~njaya || 20|| hastagrAho.aparo mAbhUdgR^ihItAyAstvayA hi me | eSha IshakR^ito vIra sambandho nau na pauruShaH | yadidaM kUpalagnAyA bhavato darshanaM mama || 21|| na brAhmaNo me bhavitA hastagrAho mahAbhuja | kachasya bArhaspatyasya shApAdyamashapaM purA || 22|| yayAtiranabhipretaM daivopahR^itamAtmanaH | manastu tadgataM buddhvA pratijagrAha tadvachaH || 23|| gate rAjani sA vIre tatra sma rudatI pituH | nyavedayattataH sarvamuktaM sharmiShThayA kR^itam || 24|| durmanA bhagavAn kAvyaH paurohityaM vigarhayan | stuvan vR^ittiM cha kApotIM duhitrA sa yayau purAt || 25|| vR^iShaparvA tamAj~nAya pratyanIkavivakShitam | guruM prasAdayan mUrdhnA pAdayoH patitaH pathi || 26|| kShaNArdhamanyurbhagavAn shiShyaM vyAchaShTa bhArgavaH | kAmo.asyAH kriyatAM rAjan nainAM tyaktumihotsahe || 27|| tathetyavasthite prAha devayAnI manogatam | pitrA dattA yato yAsye sAnugA yAtu mAmanu || 28|| (pitrA dattA devayAnyai sharmiShThA sAnugA tadA |) svAnAM tatsa~NkaTaM vIkShya tadarthasya cha gauravam | devayAnIM paryacharatstrIsahasreNa dAsavat || 29|| nAhuShAya sutAM dattvA saha sharmiShThayoshanA | tamAha rAjan sharmiShThAmAdhAstalpe na karhichit || 30|| vilokyaushanasIM rAja~nCharmiShThA saprajAM kvachit | tameva vavre rahasi sakhyAH patimR^itau satI || 31|| rAjaputryArthito.apatye dharmaM chAvekShya dharmavit | smara~nChukravachaH kAle diShTamevAbhyapadyata || 32|| yaduM cha turvasuM chaiva devayAnI vyajAyata | druhyuM chAnuM cha pUruM cha sharmiShThA vArShaparvaNI || 33|| garbhasambhavamAsuryA bharturvij~nAya mAninI | devayAnI piturgehaM yayau krodhavimUrChitA || 34|| priyAmanugataH kAmI vachobhirupamantrayan | na prasAdayituM sheke pAdasaMvAhanAdibhiH || 35|| shukrastamAha kupitaH strIkAmAnR^itapUruSha | tvAM jarA vishatAM manda virUpakaraNI nR^iNAm || 36|| yayAtiruvAcha atR^iptosmyadya kAmAnAM brahman duhitari sma te | vyatyasyatAM yathAkAmaM vayasA yo.abhidhAsyati || 37|| iti labdhavyavasthAnaH putraM jyeShThamavochata | yado tAta pratIchChemAM jarAM dehi nijaM vayaH || 38|| mAtAmahakR^itAM vatsa na tR^ipto viShayeShvaham | vayasA bhavadIyena raMsye katipayAH samAH || 39|| yaduruvAcha notsahe jarasA sthAtumantarA prAptayA tava | aviditvA sukhaM grAmyaM vaitR^iShNyaM naiti pUruShaH || 40|| turvasushchoditaH pitrA druhyushchAnushcha bhArata | pratyAchakhyuradharmaj~nA hyanitye nityabuddhayaH || 41|| apR^ichChattanayaM pUruM vayasonaM guNAdhikam | na tvamagrajavadvatsa mAM pratyAkhyAtumarhasi || 42|| pUruruvAcha ko nu loke manuShyendra piturAtmakR^itaH pumAn | pratikartuM kShamo yasya prasAdAdvindate param || 43|| uttamashchintitaM kuryAtproktakArI tu madhyamaH | adhamo.ashraddhayA kuryAdakartochcharitaM pituH || 44|| iti pramuditaH pUruH pratyagR^ihNAjjarAM pituH | so.api tadvayasA kAmAn yathAvajjujuShe nR^ipa || 45|| saptadvIpapatiH saMyak pitR^ivatpAlayan prajAH | yathopajoShaM viShayA~njujuShe.avyAhatendriyaH || 46|| devayAnyapyanudinaM manovAgdehavastubhiH | preyasaH paramAM prItimuvAha preyasI rahaH || 47|| ayajadyaj~napuruShaM kratubhirbhUridakShiNaiH | sarvadevamayaM devaM sarvavedamayaM harim || 48|| yasminnidaM virachitaM vyomnIva jaladAvaliH | nAneva bhAti nAbhAti svapnamAyAmanorathaH || 49|| tameva hR^idi vinyasya vAsudevaM guhAshayam | nArAyaNamaNIyAMsaM nirAshIrayajatprabhum || 50|| evaM varShasahasrANi manaHShaShThairmanaHsukham | vidadhAno.api nAtR^ipyatsArvabhaumaH kadindriyaiH || 51|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe aShTAdasho.adhyAyaH || 18|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonaviMsho.adhyAyaH \- 19 ..} shrIshuka uvAcha sa itthamAcharan kAmAn straiNo.apahnavamAtmanaH | buddhvA priyAyai nirviNNo gAthAmetAmagAyata || 1|| shR^iNu bhArgavyamUM gAthAM madvidhAcharitAM bhuvi | dhIrA yasyAnushochanti vane grAmanivAsinaH || 2|| basta eko vane kashchidvichinvan priyamAtmanaH | dadarsha kUpe patitAM svakarmavashagAmajAm || 3|| tasyA uddharaNopAyaM bastaH kAmI vichintayan | vyadhatta tIrthamuddhR^itya viShANAgreNa rodhasI || 4|| sottIrya kUpAtsushroNI tameva chakame kila | tayA vR^itaM samudvIkShya bahvyo.ajAH kAntakAminIH || 5|| pIvAnaM shmashrulaM preShThaM mIDhvAMsaM yAbhakovidam | sa eko.ajavR^iShastAsAM bahvInAM rativardhanaH | reme kAmagrahagrasta AtmAnaM nAvabudhyata || 6|| tameva preShThatamayA ramamANamajAnyayA | vilokya kUpasaMvignA nAmR^iShyadbastakarma tat || 7|| taM durhR^idaM suhR^idrUpaM kAminaM kShaNasauhR^idam | indriyArAmamutsR^ijya svAminaM duHkhitA yayau || 8|| so.api chAnugataH straiNaH kR^ipaNastAM prasAditum | kurvanniDaviDAkAraM nAshaknotpathi sandhitum || 9|| tasyAstatra dvijaH kashchidajAsvAmyachChinadruShA | lambantaM vR^iShaNaM bhUyaH sandadhe.arthAya yogavit || 10|| sambaddhavR^iShaNaH so.api hyajayA kUpalabdhayA | kAlaM bahutithaM bhadre kAmairnAdyApi tuShyati || 11|| tathAhaM kR^ipaNaH subhru bhavatyAH premayantritaH | AtmAnaM nAbhijAnAmi mohitastava mAyayA || 12|| yatpR^ithivyAM vrIhiyavaM hiraNyaM pashavaH striyaH | na duhyanti manaHprItiM puMsaH kAmahatasya te || 13|| na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena shAmyati | haviShA kR^iShNavartmeva bhUya evAbhivardhate || 14|| yadA na kurute bhAvaM sarvabhUteShvama~Ngalam | samadR^iShTestadA puMsaH sarvAH sukhamayA dishaH || 15|| yA dustyajA durmatibhirjIryato yA na jIryate | tAM tR^iShNAM duHkhanivahAM sharmakAmo drutaM tyajet || 16|| mAtrA svasrA duhitrA vA nAviviktAsano bhavet | balavAnindriyagrAmo vidvAMsamapi karShati || 17|| pUrNaM varShasahasraM me viShayAn sevato.asakR^it | tathApi chAnusavanaM tR^iShNA teShUpajAyate || 18|| tasmAdetAmahaM tyaktvA brahmaNyAdhAya mAnasam | nirdvandvo niraha~NkArashchariShyAmi mR^igaiH saha || 19|| dR^iShTaM shrutamasadbuddhvA nAnudhyAyenna saMvishet | saMsR^itiM chAtmanAshaM cha tatra vidvAn sa AtmadR^ik || 20|| ityuktvA nAhuSho jAyAM tadIyaM pUrave vayaH | dattvA svAM jarasaM tasmAdAdade vigataspR^ihaH || 21|| dishi dakShiNapUrvasyAM druhyuM dakShiNato yadum | pratIchyAM turvasuM chakra udIchyAmanumIshvaram || 22|| bhUmaNDalasya sarvasya pUrumarhattamaM vishAm | abhiShichyAgrajAMstasya vashe sthApya vanaM yayau || 23|| AsevitaM varShapUgAn ShaDvargaM viShayeShu saH | kShaNena mumuche nIDaM jAtapakSha iva dvijaH || 24|| sa tatra nirmuktasamastasa~Nga AtmAnubhUtyA vidhutatrili~NgaH | pare.amale brahmaNi vAsudeve lebhe gatiM bhAgavatIM pratItaH || 25|| shrutvA gAthAM devayAnI mene prastobhamAtmanaH | strIpuMsoH snehavaiklavyAtparihAsamiveritam || 26|| sA sannivAsaM suhR^idAM prapAyAmiva gachChatAm | vij~nAyeshvaratantrANAM mAyAvirachitaM prabhoH || 27|| sarvatra sa~NgamutsR^ijya svapnaupamyena bhArgavI | kR^iShNe manaH samAveshya vyadhunolli~NgamAtmanaH || 28|| namastubhyaM bhagavate vAsudevAya vedhase | sarvabhUtAdhivAsAya shAntAya bR^ihate namaH || 29|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe ekonaviMsho.adhyAyaH || 19|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. viMsho.adhyAyaH \- 20 ..} shrIshuka uvAcha pUrorvaMshaM pravakShyAmi yatra jAto.asi bhArata | yatra rAjarShayo vaMshyA brahmavaMshyAshcha jaj~nire || 1|| janamejayo hyabhUtpUroH prachinvAMstatsutastataH | pravIro.atha namasyurvai tasmAchchArupado.abhavat || 2|| tasya sudyurabhUtputrastasmAdbahugavastataH | saMyAtistasyAhaMyAtI raudrAshvastatsutaH smR^itaH || 3|| R^iteyustasya kakSheyuH sthaNDileyuH kR^iteyukaH | jaleyuH santateyushcha dharmasatyavrateyavaH || 4|| dashaite.apsarasaH putrA vaneyushchAvamaH smR^itaH | ghR^itAchyAmindriyANIva mukhyasya jagadAtmanaH || 5|| R^iteyo rantibhAro.abhUttrayastasyAtmajA nR^ipa | sumatirdhruvo.apratirathaH kaNvo.apratirathAtmajaH || 6|| tasya medhAtithistasmAtpraskaNvAdyA dvijAtayaH | putro.abhUtsumate raibhyo duShyantastatsuto mataH || 7|| duShyanto mR^igayAM yAtaH kaNvAshramapadaM gataH | tatrAsInAM svaprabhayA maNDayantIM ramAmiva || 8|| vilokya sadyo mumuhe devamAyAmiva striyam | babhAShe tAM varArohAM bhaTaiH katipayairvR^itaH || 9|| taddarshanapramuditaH sannivR^ittaparishramaH | paprachCha kAmasantaptaH prahasa~nshlakShNayA girA || 10|| kA tvaM kamalapatrAkShi kasyAsi hR^idaya~Ngame | kiM vA chikIrShitaM tvatra bhavatyA nirjane vane || 11|| vyaktaM rAjanyatanayAM vedmyahaM tvAM sumadhyame | na hi chetaH pauravANAmadharme ramate kvachit || 12|| shakuntalovAcha vishvAmitrAtmajaivAhaM tyaktA menakayA vane | vedaitadbhagavAn kaNvo vIra kiM karavAma te || 13|| AsyatAM hyaravindAkSha gR^ihyatAmarhaNaM cha naH | bhujyatAM santi nIvArA uShyatAM yadi rochate || 14|| duShyanta uvAcha upapannamidaM subhru jAtAyAH kushikAnvaye | svayaM hi vR^iNute rAj~nAM kanyakAH sadR^ishaM varam || 15|| omityukte yathAdharmamupayeme shakuntalAm | gAndharvavidhinA rAjA deshakAlavidhAnavit || 16|| amoghavIryo rAjarShirmahiShyAM vIryamAdadhe | shvobhUte svapuraM yAtaH kAlenAsUta sA sutam || 17|| kaNvaH kumArasya vane chakre samuchitAH kriyAH | baddhvA mR^igendrAMstarasA krIDati sma sa bAlakaH || 18|| taM duratyayavikrAntamAdAya pramadottamA | hareraMshAMshasambhUtaM bharturantikamAgamat || 19|| yadA na jagR^ihe rAjA bhAryAputrAvaninditau | shR^iNvatAM sarvabhUtAnAM khe vAgAhAsharIriNI || 20|| mAtA bhastrA pituH putro yena jAtaH sa eva saH | bharasva putraM duShyanta mAvamaMsthAH shakuntalAm || 21|| retodhAH putro nayati naradeva yamakShayAt | tvaM chAsya dhAtA garbhasya satyamAha shakuntalA || 22|| pitaryuparate so.api chakravartI mahAyashAH | mahimA gIyate tasya hareraMshabhuvo bhuvi || 23|| chakraM dakShiNahaste.asya padmakosho.asya pAdayoH | Ije mahAbhiShekeNa so.abhiShikto.adhirADvibhuH || 24|| pa~nchapa~nchAshatA medhyairga~NgAyAmanu vAjibhiH | mAmateyaM purodhAya yamunAyAmanu prabhuH || 25|| aShTasaptatimedhyAshvAn babandha pradadadvasu | bharatasya hi dauShyanteragniH sAchIguNe chitaH | sahasraM badvasho yasmin brAhmaNA gA vibhejire || 26|| trayastriMshachChataM hyashvAn baddhvA vismApayan nR^ipAn | dauShyantiratyagAnmAyAM devAnAM gurumAyayau || 27|| mR^igAn shukladataH kR^iShNAn hiraNyena parIvR^itAn | adAtkarmaNi maShNAre niyutAni chaturdasha || 28|| bharatasya mahatkarma na pUrve nApare nR^ipAH | naivApurnaiva prApsyanti bAhubhyAM tridivaM yathA || 29|| kirAtahUNAn yavanAnandhrAn ka~NkAn khashAn ChakAn | abrahmaNyAn nR^ipAMshchAhan mlechChAn digvijaye.akhilAn || 30|| jitvA purAsurA devAn ye rasaukAMsi bhejire | devastriyo rasAM nItAH prANibhiH punarAharat || 31|| sarvAn kAmAn duduhatuH prajAnAM tasya rodasI | samAstriNavasAhasrIrdikShu chakramavartayat || 32|| sa samrAD lokapAlAkhyamaishvaryamadhirAT shriyam | chakraM chAskhalitaM prANAn mR^iShetyupararAma ha || 33|| tasyAsan nR^ipa vaidarbhyaH patnyastisraH susammatAH | jaghnustyAgabhayAtputrAn nAnurUpA itIrite || 34|| tasyaivaM vitathe vaMshe tadarthaM yajataH sutam | marutstomena maruto bharadvAjamupAdaduH || 35|| antarvatnyAM bhrAtR^ipatnyAM maithunAya bR^ihaspatiH | pravR^itto vArito garbhaM shaptvA vIryamavAsR^ijat || 36|| taM tyaktukAmAM mamatAM bhartR^ityAgavisha~NkitAm | nAmanirvAchanaM tasya shlokamenaM surA jaguH || 37|| mUDhe bhara dvAjamimaM bhara dvAjaM bR^ihaspate | yAtau yaduktvA pitarau bharadvAjastatastvayam || 38|| chodyamAnA surairevaM matvA vitathamAtmajam | vyasR^ijanmaruto.abibhran datto.ayaM vitathe.anvaye || 39|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe viMsho.adhyAyaH || 20|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekaviMsho.adhyAyaH \- 21 ..} shrIshuka uvAcha vitathasya suto manyurbR^ihatkShatro jayastataH | mahAvIryo naro gargaH sa~NkR^itistu narAtmajaH || 1|| gurushcha rantidevashcha sa~NkR^iteH pANDunandana | rantidevasya hi yasha ihAmutra cha gIyate || 2|| viyadvittasya dadato labdhaM labdhaM bubhukShataH | niShki~nchanasya dhIrasya sakuTumbasya sIdataH || 3|| vyatIyuraShTachatvAriMshadahAnyapibataH kila | ghR^itapAyasasaMyAvaM toyaM prAtarupasthitam || 4|| kR^ichChraprAptakuTumbasya kShuttR^iDbhyAM jAtavepathoH | atithirbrAhmaNaH kAle bhoktukAmasya chAgamat || 5|| tasmai saMvyabhajatso.annamAdR^itya shraddhayAnvitaH | hariM sarvatra sampashyan sa bhuktvA prayayau dvijaH || 6|| athAnyo bhokShyamANasya vibhaktasya mahIpate | vibhaktaM vyabhajattasmai vR^iShalAya hariM smaran || 7|| yAte shUdre tamanyo.agAdatithiH shvabhirAvR^itaH | rAjan me dIyatAmannaM sagaNAya bubhukShate || 8|| sa AdR^ityAvashiShTaM yadbahumAnapuraskR^itam | tachcha dattvA namashchakre shvabhyaH shvapataye vibhuH || 9|| pAnIyamAtramuchCheShaM tachchaikaparitarpaNam | pAsyataH pulkaso.abhyAgAdapo dehyashubhasya me || 10|| tasya tAM karuNAM vAchaM nishamya vipulashramAm | kR^ipayA bhR^ishasantapta idamAhAmR^itaM vachaH || 11|| na kAmaye.ahaM gatimIshvarAtparA\- maShTarddhiyuktAmapunarbhavaM vA | ArtiM prapadye.akhiladehabhAjA\- mantaHsthito yena bhavantyaduHkhAH || 12|| kShuttR^iT shramo gAtraparishramashcha dainyaM klamaH shokaviShAdamohAH | sarve nivR^ittAH kR^ipaNasya janto\- rjijIviShorjIvajalArpaNAnme || 13|| iti prabhAShya pAnIyaM mriyamANaH pipAsayA | pulkasAyAdadAddhIro nisargakaruNo nR^ipaH || 14|| tasya tribhuvanAdhIshAH phaladAH phalamichChatAm | AtmAnaM darshayA~nchakrurmAyA viShNuvinirmitAH || 15|| sa vai tebhyo namaskR^itya niHsa~Ngo vigataspR^ihaH | vAsudeve bhagavati bhaktyA chakre manaH param || 16|| IshvarAlambanaM chittaM kurvato.ananyarAdhasaH | mAyA guNamayI rAjan svapnavatpratyalIyata || 17|| tatprasa~NgAnubhAvena rantidevAnuvartinaH | abhavan yoginaH sarve nArAyaNaparAyaNAH || 18|| gargAchChinistato gArgyaH kShatrAdbrahma hyavartata | duritakShayo mahAvIryAttasya trayyAruNiH kaviH || 19|| puShkarAruNirityatra ye brAhmaNagatiM gatAH | bR^ihatkShatrasya putro.abhUddhastI yaddhastinApuram || 20|| ajamIDho dvimIDhashcha purumIDhashcha hastinaH | ajamIDhasya vaMshyAH syuH priyamedhAdayo dvijAH || 21|| ajamIDhAdbR^ihadiShustasya putro bR^ihaddhanuH | bR^ihatkAyastatastasya putra AsIjjayadrathaH || 22|| tatsuto vishadastasya senajitsamajAyata | ruchirAshvo dR^iDhahanuH kAshyo vatsashcha tatsutAH || 23|| ruchirAshvasutaH pAraH pR^ithusenastadAtmajaH | pArasya tanayo nIpastasya putrashataM tvabhUt || 24|| sa kR^itvyAM shukakanyAyAM brahmadattamajIjanat | sa yogI gavi bhAryAyAM viShvaksenamadhAtsutam || 25|| jaigIShavyopadeshena yogatantraM chakAra ha | udaksvanastatastasmAdbhallAdo bArhadIShavAH || 26|| yavInaro dvimIDhasya kR^itimAMstatsutaH smR^itaH | nAmnA satyadhR^itiryasya dR^iDhanemiH supArshvakR^it || 27|| supArshvAtsumatistasya putraH sannatimAMstataH | kR^itirhiraNyanAbhAdyo yogaM prApya jagau sma ShaT || 28|| saMhitAH prAchyasAmnAM vai nIpo hyugrAyudhastataH | tasya kShemyaH suvIro.atha suvIrasya ripu~njayaH || 29|| tato bahuratho nAma puramIDho.aprajo.abhavat | nalinyAmajamIDhasya nIlaH shAntiH sutastataH || 30|| shAnteH sushAntistatputraH purujo.arkastato.abhavat | bharmyAshvastanayastasya pa~nchAsan mudgalAdayaH || 31|| yavInaro bR^ihadiShuH kAmpilyaH sa~njayaH sutAH | bharmyAshvaH prAha putrA me pa~nchAnAM rakShaNAya hi || 32|| viShayANAmalamime iti pa~nchAlasa.nj~nitAH | mudgalAdbrahma nirvR^ittaM gotraM maudgalyasa.nj~nitam || 33|| mithunaM mudgalAdbhArmyAddivodAsaH pumAnabhUt | ahalyA kanyakA yasyAM shatAnandastu gautamAt || 34|| tasya satyadhR^itiH putro dhanurvedavishAradaH | sharadvAMstatsuto yasmAdurvashIdarshanAtkila || 35|| sharastambe.apatadreto mithunaM tadabhUchChubham | taddR^iShTvA kR^ipayAgR^ihNAchChantanurmR^igayAM charan | kR^ipaH kumAraH kanyA cha droNapatnyabhavatkR^ipI || 36|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe ekaviMsho.adhyAyaH || 21|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvAviMsho.adhyAyaH \- 22 ..} shrIshuka uvAcha mitreyushcha divodAsAchchyavanastatsuto nR^ipa | sudAsaH sahadevo.atha somako jantujanmakR^it || 1|| tasya putrashataM teShAM yavIyAn pR^iShataH sutaH | (sa tasmAddrupado jaj~ne sarvasampatsamanvitaH |) drupado draupadI tasya dhR^iShTadyumnAdayaH sutAH || 2|| dhR^iShTadyumnAddhR^iShTaketurbhArmyAH pa~nchAlakA ime | yo.ajamIDhasuto hyanya R^ikShaH saMvaraNastataH || 3|| tapatyAM sUryakanyAyAM kurukShetrapatiH kuruH | parIkShitsudhanurjahnurniShadhAshvaH kuroH sutAH || 4|| suhotro.abhUtsudhanuShashchyavano.atha tataH kR^itI | vasustasyoparicharo bR^ihadrathamukhAstataH || 5|| kushAmbamatsyapratyagrachedipAdyAshcha chedipAH | bR^ihadrathAtkushAgro.abhUdR^iShabhastasya tatsutaH || 6|| jaj~ne satyahito.apatyaM puShpavAMstatsuto jahuH | anyasyAM chApi bhAryAyAM shakale dve bR^ihadrathAt || 7|| te mAtrA bahirutsR^iShTe jarayA chAbhisandhite | jIva jIveti krIDantyA jarAsandho.abhavatsutaH || 8|| tatashcha sahadevo.abhUtsomApiryachChrutashravAH | parIkShidanapatyo.abhUtsuratho nAma jAhnavaH || 9|| tato vidUrathastasmAtsArvabhaumastato.abhavat | jayasenastattanayo rAdhiko.ato.ayuto hyabhUt || 10|| tatashcha krodhanastasmAddevAtithiramuShya cha | R^iShyastasya dilIpo.abhUtpratIpastasya chAtmajaH || 11|| devApiH shantanustasya bAhlIka iti chAtmajAH | pitR^irAjyaM parityajya devApistu vanaM gataH || 12|| abhavachChantanU rAjA prA~NmahAbhiShasa.nj~nitaH | yaM yaM karAbhyAM spR^ishati jIrNaM yauvanameti saH || 13|| shAntimApnoti chaivAgryAM karmaNA tena shantanuH | samA dvAdasha tadrAjye na vavarSha yadA vibhuH || 14|| shantanurbrAhmaNairuktaH parivettAyamagrabhuk | rAjyaM dehyagrajAyAshu purarAShTravivR^iddhaye || 15|| evamukto dvijairjyeShThaM ChandayAmAsa so.abravIt | tanmantriprahitairviprairvedAdvibhraMshito girA || 16|| vedavAdAtivAdAn vai tadA devo vavarSha ha | devApiryogamAsthAya kalApagrAmamAshritaH || 17|| somavaMshe kalau naShTe kR^itAdau sthApayiShyati | bAhlIkAtsomadatto.abhUdbhUrirbhUrishravAstataH || 18|| shalashcha shantanorAsIdga~NgAyAM bhIShma AtmavAn | sarvadharmavidAM shreShTho mahAbhAgavataH kaviH || 19|| vIrayUthAgraNIryena rAmo.api yudhi toShitaH | shantanordAshakanyAyAM jaj~ne chitrA~NgadaH sutaH || 20|| vichitravIryashchAvarajo nAmnA chitrA~Ngado hataH | yasyAM parAsharAtsAkShAdavatIrNo hareH kalA || 21|| vedagupto muniH kR^iShNo yato.ahamidamadhyagAm | hitvA svashiShyAn pailAdIn bhagavAn bAdarAyaNaH || 22|| mahyaM putrAya shAntAya paraM guhyamidaM jagau | vichitravIryo.athovAha kAshirAjasute balAt || 23|| svayaMvarAdupAnIte ambikAmbAlike ubhe | tayorAsaktahR^idayo gR^ihIto yakShmaNA mR^itaH || 24|| kShetre.aprajasya vai bhrAturmAtrokto bAdarAyaNaH | dhR^itarAShTraM cha pANDuM cha viduraM chApyajIjanat || 25|| gAndhAryAM dhR^itarAShTrasya jaj~ne putrashataM nR^ipa | tatra duryodhano jyeShTho duHshalA chApi kanyakA || 26|| shApAnmaithunaruddhasya pANDoH kuntyAM mahArathAH | jAtA dharmAnilendrebhyo yudhiShThiramukhAstrayaH || 27|| nakulaH sahadevashcha mAdryAM nAsatyadasrayoH | draupadyAM pa~ncha pa~nchabhyaH putrAste pitaro.abhavan || 28|| yudhiShThirAtprativindhyaH shrutaseno vR^ikodarAt | arjunAchChrutakIrtistu shatAnIkastu nAkuliH || 29|| sahadevasuto rAjan shrutakarmA tathApare | yudhiShThirAttu pauravyAM devako.atha ghaTotkachaH || 30|| bhImasenAddhiDimbAyAM kAlyAM sarvagatastataH | sahadevAtsuhotraM tu vijayAsUta pArvatI || 31|| kareNumatyAM nakulo naramitraM tathArjunaH | irAvantamulupyAM vai sutAyAM babhruvAhanam | maNipUrapateH so.api tatputraH putrikAsutaH || 32|| tava tAtaH subhadrAyAmabhimanyurajAyata | sarvAtirathajidvIra uttarAyAM tato bhavAn || 33|| parikShINeShu kuruShu drauNerbrahmAstratejasA | tvaM cha kR^iShNAnubhAvena sajIvo mochito.antakAt || 34|| taveme tanayAstAta janamejayapUrvakAH | shrutaseno bhImasena ugrasenashcha vIryavAn || 35|| janamejayastvAM viditvA takShakAnnidhanaM gatam | sarpAn vai sarpayAgAgnau sa hoShyati ruShAnvitaH || 36|| kAvaSheyaM purodhAya turaM turagamedhayAT | samantAtpR^ithivIM sarvAM jitvA yakShyati chAdhvaraiH || 37|| tasya putraH shatAnIko yAj~navalkyAttrayIM paThan | astraj~nAnaM kriyAj~nAnaM shaunakAtparameShyati || 38|| sahasrAnIkastatputrastatashchaivAshvamedhajaH | asImakR^iShNastasyApi nemichakrastu tatsutaH || 39|| gajAhvaye hR^ite nadyA kaushAmbyAM sAdhu vatsyati | uktastatashchitrarathastasmAtkavirathaH sutaH || 40|| tasmAchcha vR^iShTimAMstasya suSheNo.atha mahIpatiH | sunIthastasya bhavitA nR^ichakShuryatsukhInalaH || 41|| pariplavaH sutastasmAnmedhAvI sunayAtmajaH | nR^ipa~njayastato dUrvastimistasmAjjaniShyati || 42|| timerbR^ihadrathastasmAchChatAnIkaH sudAsajaH | shatAnIkAddurdamanastasyApatyaM mahInaraH || 43|| daNDapANirnimistasya kShemako bhavitA nR^ipaH | brahmakShatrasya vai prokto vaMsho devarShisatkR^itaH || 44|| kShemakaM prApya rAjAnaM saMsthAM prApsyati vai kalau | atha mAgadharAjAno bhavitAro vadAmi te || 45|| bhavitA sahadevasya mArjAriryachChrutashravAH | tato.ayutAyustasyApi niramitro.atha tatsutaH || 46|| sunakShatraH sunakShatrAdbR^ihatseno.atha karmajit | tataH suta~njayAdvipraH shuchistasya bhaviShyati || 47|| kShemo.atha suvratastasmAddharmasUtraH shamastataH | dyumatseno.atha sumatiH subalo janitA tataH || 48|| sunIthaH satyajidatha vishvajidyadripu~njayaH | bArhadrathAshcha bhUpAlA bhAvyAH sAhasravatsaram || 49|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe dvAviMsho.adhyAyaH || 22|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. trayoviMsho.adhyAyaH \- 23 ..} shrIshuka uvAcha anoH sabhAnarashchakShuH parokShashcha trayaH sutAH | sabhAnarAtkAlanaraH sR^i~njayastatsutastataH || 1|| janamejayastasya putro mahAshIlo mahAmanAH | ushInarastitikShushcha mahAmanasa Atmajau || 2|| shibirvanaH shamirdakShashchatvAroshInarAtmajAH | vR^iShAdarbhaH suvIrashcha madraH kaikeya AtmajAH || 3|| shibeshchatvAra evAsaMstitikShoshcha ruShadrathaH | tato hemo.atha sutapA baliH sutapaso.abhavat || 4|| a~Ngava~Ngakali~NgAdyAH suhmapuNDrAndhrasa.nj~nitAH | jaj~nire dIrghatamaso baleH kShetre mahIkShitaH || 5|| chakruH svanAmnA viShayAn ShaDimAn prAchyakAMshcha te | khanapAno.a~Ngato jaj~ne tasmAddivirathastataH || 6|| suto dharmaratho yasya jaj~ne chitraratho.aprajAH | romapAda iti khyAtastasmai dasharathaH sakhA || 7|| shAntAM svakanyAM prAyachChadR^iShyashR^i~Nga uvAha tAm | deve.avarShati yaM rAmA AninyurhariNIsutam || 8|| nATyasa~NgItavAditrairvibhramAli~NganArhaNaiH | sa tu rAj~no.anapatyasya nirUpyeShTiM marutvataH || 9|| prajAmadAddasharatho yena lebhe.aprajAH prajAH | chatura~Ngo romapAdAtpR^ithulAkShastu tatsutaH || 10|| bR^ihadratho bR^ihatkarmA bR^ihadbhAnushcha tatsutAH | AdyAdbR^ihanmanAstasmAjjayadratha udAhR^itaH || 11|| vijayastasya sambhUtyAM tato dhR^itirajAyata | tato dhR^itavratastasya satkarmAdhirathastataH || 12|| yo.asau ga~NgAtaTe krIDan ma~njUShAntargataM shishum | kuntyApaviddhaM kAnInamanapatyo.akarotsutam || 13|| vR^iShasenaH sutastasya karNasya jagatIpateH | druhyoshcha tanayo babhruH setustasyAtmajastataH || 14|| Arabdhastasya gAndhArastasya dharmastato dhR^itaH | dhR^itasya durmadastasmAtprachetAH prAchetasaM shatam || 15|| mlechChAdhipatayo.abhUvannudIchIM dishamAshritAH | turvasoshcha suto vahnirvahnerbhargo.atha bhAnumAn || 16|| tribhAnustatsuto.asyApi karandhama udAradhIH | marutastatsuto.aputraH putraM pauravamanvabhUt || 17|| duShyantaH sa punarbheje svaM vaMshaM rAjyakAmukaH | yayAterjyeShThaputrasya yadorvaMshaM nararShabha || 18|| varNayAmi mahApuNyaM sarvapApaharaM nR^iNAm | yadorvaMshaM naraH shrutvA sarvapApaiH pramuchyate || 19|| yatrAvatIrNo bhagavAn paramAtmA narAkR^itiH | yadoH sahasrajitkroShTA nalo ripuriti shrutAH || 20|| chatvAraH sUnavastatra shatajitprathamAtmajaH | mahAhayo veNuhayo haihayashcheti tatsutAH || 21|| dharmastu haihayasuto netraH kunteH pitA tataH | soha~njirabhavatkuntermahiShmAn bhadrasenakaH || 22|| durmado bhadrasenasya dhanakaH kR^itavIryasUH | kR^itAgniH kR^itavarmA cha kR^itaujA dhanakAtmajAH || 23|| arjunaH kR^itavIryasya saptadvIpeshvaro.abhavat | dattAtreyAddhareraMshAtprAptayogamahAguNaH || 24|| na nUnaM kArtavIryasya gatiM yAsyanti pArthivAH | yaj~nadAnatapoyogashrutavIryadayAdibhiH || 25|| pa~nchAshIti sahasrANi hyavyAhatabalaH samAH | anaShTavittasmaraNo bubhuje.akShayyaShaDvasu || 26|| tasya putrasahasreShu pa~nchaivorvaritA mR^idhe | jayadhvajaH shUraseno vR^iShabho madhurUrjitaH || 27|| jayadhvajAttAlaja~Nghastasya putrashataM tvabhUt | kShatraM yattAlaja~NghAkhyamaurvatejopasaMhR^itam || 28|| teShAM jyeShTho vItihotro vR^iShNiH putro madhoH smR^itaH | tasya putrashataM tvAsIdvR^iShNijyeShThaM yataH kulam || 29|| mAdhavA vR^iShNayo rAjan yAdavAshcheti sa.nj~nitAH | yaduputrasya cha kroShToH putro vR^ijinavAMstataH || 30|| shvAhistato rushekurvai tasya chitrarathastataH | shashabindurmahAyogI mahAbhojo mahAnabhUt || 31|| chaturdashamahAratnashchakravartyaparAjitaH | tasya patnIsahasrANAM dashAnAM sumahAyashAH || 32|| dashalakShasahasrANi putrANAM tAsvajIjanat | teShAM tu ShaT pradhAnAnAM pR^ithushravasa AtmajaH || 33|| dharmo nAmoshanA tasya hayamedhashatasya yAT | tatsuto ruchakastasya pa~nchAsannAtmajAH shR^iNu || 34|| purujidrukmarukmeShupR^ithujyAmaghasa.nj~nitAH | jyAmaghastvaprajo.apyanyAM bhAryAM shaibyApatirbhayAt || 35|| nAvindachChatrubhavanAdbhojyAM kanyAmahAraShIt | rathasthAM tAM nirIkShyAha shaibyA patimamarShitA || 36|| keyaM kuhaka matsthAnaM rathamAropiteti vai | snuShA tavetyabhihite smayantI patimabravIt || 37|| ahaM vandhyAsapatnI cha snuShA me yujyate katham | janayiShyasi yaM rAj~ni tasyeyamupayujyate || 38|| anvamodanta tadvishvedevAH pitara eva cha | shaibyA garbhamadhAtkAle kumAraM suShuve shubham | sa vidarbha iti prokta upayeme snuShAM satIm || 39|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe yaduvaMshAnuvarNane trayoviMsho.adhyAyaH || 23|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturviMsho.adhyAyaH \- 24 ..} shrIshuka uvAcha tasyAM vidarbho.ajanayatputrau nAmnA kushakrathau | tR^itIyaM romapAdaM cha vidarbhakulanandanam || 1|| romapAdasuto babhrurbabhroH kR^itirajAyata | ushikastatsutastasmAchchedishchaidyAdayo nR^ipa || 2|| krathasya kuntiH putro.abhUddhR^iShTistasyAtha nirvR^itiH | tato dashArho nAmnAbhUttasya vyomaH sutastataH || 3|| jImUto vikR^itistasya yasya bhImarathaH sutaH | tato navarathaH putro jAto dasharathastataH || 4|| karambhiH shakuneH putro devarAtastadAtmajaH | devakShatrastatastasya madhuH kuruvashAdanuH || 5|| puruhotrastvanoH putrastasyAyuH sAtvatastataH | bhajamAno bhajirdivyo vR^iShNirdevAvR^idho.andhakaH || 6|| sAtvatasya sutAH sapta mahAbhojashcha mAriSha | bhajamAnasya nimlochiH ki~NkiNo dhR^iShTireva cha || 7|| ekasyAmAtmajAH patnyAmanyasyAM cha trayaH sutAH | shatAjichcha sahasrAjidayutAjiditi prabho || 8|| babhrurdevAvR^idhasutastayoH shlokau paThantyamU | yathaiva shR^iNumo dUrAtsampashyAmastathAntikAt || 9|| babhruH shreShTho manuShyANAM devairdevAvR^idhaH samaH | puruShAH pa~nchaShaShTishcha ShaT sahasrANi chAShTa cha || 10|| ye.amR^itatvamanuprAptA babhrordevAvR^idhAdapi | mahAbhojo.api dharmAtmA bhojA AsaMstadanvaye || 11|| vR^iShNeH sumitraH putro.abhUdyudhAjichcha parantapa | shinistasyAnamitrashcha nimno.abhUdanamitrataH || 12|| satrAjitaH prasenashcha nimnasyApyAsatuH sutau | anamitrasuto yo.anyaH shinistasyAtha satyakaH || 13|| yuyudhAnaH sAtyakirvai jayastasya kuNistataH | yugandharo.anamitrasya vR^iShNiH putro.aparastataH || 14|| shvaphalkashchitrarathashcha gAndinyAM cha shvaphalkataH | akrUrapramukhA Asan putrA dvAdasha vishrutAH || 15|| Asa~NgaH sArameyashcha mR^iduro mR^iduvidgiriH | dharmavR^iddhaH sukarmA cha kShetropekSho.arimardanaH || 16|| shatrughno gandhamAdashcha pratibAhushcha dvAdasha | teShAM svasA suchIrAkhyA dvAvakrUrasutAvapi || 17|| devavAnupadevashcha tathA chitrarathAtmajAH | pR^ithurvidUrathAdyAshcha bahavo vR^iShNinandanAH || 18|| kukuro bhajamAnashcha shuchiH kambalabarhiShaH | kukurasya suto vahnirvilomA tanayastataH || 19|| kapotaromA tasyAnuH sakhA yasya cha tumburuH | andhako dundubhistasmAdavidyotaH punarvasuH || 20|| tasyAhukashchAhukI cha kanyA chaivAhukAtmajau | devakashchograsenashcha chatvAro devakAtmajAH || 21|| devavAnupadevashcha sudevo devavardhanaH | teShAM svasAraH saptAsan dhR^itadevAdayo nR^ipa || 22|| shAntidevopadevA cha shrIdevA devarakShitA | sahadevA devakI cha vasudeva uvAha tAH || 23|| kaMsaH sunAmA nyagrodhaH ka~NkaH sha~NkuH suhUstathA | rAShTrapAlo.atha sR^iShTishcha tuShTimAnaugrasenayaH || 24|| kaMsA kaMsavatI ka~NkA shUrabhU rAShTrapAlikA | ugrasenaduhitaro vasudevAnujastriyaH || 25|| shUro vidUrathAdAsIdbhajamAnaH sutastataH | shinistasmAtsvayaM bhojo hR^idIkastatsuto mataH || 26|| devabAhuH shatadhanuH kR^itavarmeti tatsutAH | devamIDhasya shUrasya mAriShA nAma patnyabhUt || 27|| tasyAM sa janayAmAsa dasha putrAnakalmaShAn | vasudevaM devabhAgaM devashravasamAnakam || 28|| sR^i~njayaM shyAmakaM ka~NkaM shamIkaM vatsakaM vR^ikam | devadundubhayo nedurAnakA yasya janmani || 29|| vasudevaM hareH sthAnaM vadantyAnakadundubhim | pR^ithA cha shrutadevA cha shrutakIrtiH shrutashravAH || 30|| rAjAdhidevI chaiteShAM bhaginyaH pa~ncha kanyakAH | kunteH sakhyuH pitA shUro hyaputrasya pR^ithAmadAt || 31|| sA.a.apa durvAsaso vidyAM devahUtIM pratoShitAt | tasyA vIryaparIkShArthamAjuhAva raviM shuchim || 32|| tadaivopAgataM devaM vIkShya vismitamAnasA | pratyayArthaM prayuktA me yAhi deva kShamasva me || 33|| amoghaM darshanaM devi Aditse tvayi chAtmajam | yoniryathA na duShyeta kartAhaM te sumadhyame || 34|| iti tasyAM sa AdhAya garbhaM sUryo divaM gataH | sadyaH kumAraH sa~njaj~ne dvitIya iva bhAskaraH || 35|| taM sAtyajannadItoye kR^ichChrAllokasya bibhyatI | prapitAmahastAmuvAha pANDurvai satyavikramaH || 36|| shrutadevAM tu kArUSho vR^iddhasharmA samagrahIt | yasyAmabhUddantavaktraH R^iShishapto diteH sutaH || 37|| kaikeyo dhR^iShTaketushcha shrutakIrtimavindata | santardanAdayastasyAM pa~nchAsan kaikayAH sutAH || 38|| rAjAdhidevyAmAvantyau jayaseno.ajaniShTa ha | damaghoShashchedirAjaH shrutashravasamagrahIt || 39|| shishupAlaH sutastasyAH kathitastasya sambhavaH | devabhAgasya kaMsAyAM chitraketubR^ihadbalau || 40|| kaMsavatyAM devashravasaH suvIra iShumAMstathA | ka~NkAyAmAnakAjjAtaH satyajitpurujittathA || 41|| sR^i~njayo rAShTrapAlyAM cha vR^iShadurmarShaNAdikAn | harikeshahiraNyAkShau shUrabhUmyAM cha shyAmakaH || 42|| mishrakeshyAmapsarasi vR^ikAdIn vatsakastathA | takShapuShkarashAlAdIn durvArkShyAM vR^ika Adadhe || 43|| sumitrArjunapAlAdIn shamIkAttu sudAminI | ka~Nkashcha karNikAyAM vai R^itadhAmajayAvapi || 44|| pauravI rohiNI bhadrA madirA rochanA ilA | devakIpramukhA Asan patnya AnakadundubheH || 45|| balaM gadaM sAraNaM cha durmadaM vipulaM dhruvam | vasudevastu rohiNyAM kR^itAdInudapAdayat || 46|| subhadro bhadravAhashcha durmado bhadra eva cha | pauravyAstanayA hyete bhUtAdyA dvAdashAbhavan || 47|| nandopanandakR^itakashUrAdyA madirAtmajAH | kausalyA keshinaM tvekamasUta kulanandanam || 48|| rochanAyAmato jAtA hastahemA~NgadAdayaH | ilAyAmuruvalkAdIn yadumukhyAnajIjanat || 49|| vipR^iShTho dhR^itadevAyAmeka AnakadundubheH | shAntidevAtmajA rAjan shramapratishrutAdayaH || 50|| rAjAnaH kalpavarShAdyA upadevAsutA dasha | vasuhaMsasuvaMshAdyAH shrIdevAyAstu ShaT sutAH || 51|| devarakShitayA labdhA nava chAtra gadAdayaH | vasudevaH sutAnaShTAvAdadhe sahadevayA || 52|| puruvishrutamukhyAMstu sAkShAddharmo vasUniva | vasudevastu devakyAmaShTa putrAnajIjanat || 53|| kIrtimantaM suSheNaM cha bhadrasenamudAradhIH | R^ijuM sammardanaM bhadraM sa~NkarShaNamahIshvaram || 54|| aShTamastu tayorAsItsvayameva hariH kila | subhadrA cha mahAbhAgA tava rAjan pitAmahI || 55|| yadA yadeha dharmasya kShayo vR^iddhishcha pApmanaH | tadA tu bhagavAnIsha AtmAnaM sR^ijate hariH || 56|| na hyasya janmano hetuH karmaNo vA mahIpate | AtmamAyAM vineshasya parasya draShTurAtmanaH || 57|| yanmAyAcheShTitaM puMsaH sthityutpattyapyayAya hi | anugrahastannivR^itterAtmalAbhAya cheShyate || 58|| akShauhiNInAM patibhirasurairnR^ipalA~nChanaiH | bhuva AkramyamANAyA abhArAya kR^itodyamaH || 59|| karmANyaparimeyANi manasApi sureshvaraiH | sahasa~NkarShaNashchakre bhagavAn madhusUdanaH || 60|| kalau janiShyamANAnAM duHkhashokatamonudam | anugrahAya bhaktAnAM supuNyaM vyatanodyashaH || 61|| yasmin satkarNapIyuShe yashastIrthavare sakR^it | shrotrA~njalirupaspR^ishya dhunute karmavAsanAm || 62|| bhojavR^iShNyandhakamadhushUrasenadashArhakaiH | shlAghanIyehitaH shashvatkurusR^i~njayapANDubhiH || 63|| snigdhasmitekShitodArairvAkyairvikramalIlayA | nR^ilokaM ramayAmAsa mUrtyA sarvA~NgaramyayA || 64|| yasyAnanaM makarakuNDalachArukarNa\- bhrAjatkapolasubhagaM savilAsahAsam | nityotsavaM na tatR^ipurdR^ishibhiH pibantyo nAryo narAshcha muditAH kupitA nimeshcha || 65|| jAto gataH pitR^igR^ihAdvrajamedhitArtho hatvA ripUn sutashatAni kR^itorudAraH | utpAdya teShu puruShaH kratubhiH samIje AtmAnamAtmanigamaM prathayan janeShu || 66|| pR^ithvyAH sa vai gurubharaM kShapayan kurUNA\- mantaHsamutthakalinA yudhi bhUpachamvaH | dR^iShTyA vidhUya vijaye jayamudvighoShya prochyoddhavAya cha paraM samagAtsvadhAma || 67|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe vaiyAsakyAmaShTAdashasAhasryAM pAramahaMsyAM saMhitAyAM navamaskandhe shrIsUryasomAnuvaMshakIrtane yaduvaMshAnukIrtanaM nAma chaturviMsho.adhyAyaH || 24|| \section{.. iti navamaskandhaH samAptaH ..} \section{.. OM tatsat ..} \iti ## Proofread by PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}