% Text title : adhyAtma rAmAyaNa araNyakANDam % File name : adhyaatmaRamAra.itx % Category : adhyAtmarAmAyaNa, raama % Location : doc\_raama % Author : Traditional % Transliterated by : Nagaraj Balijepalli % Proofread by : Nagaraj Balijepalli, Sunder Hattangadi, PSA Easwaran, ahimsasoldier % Description-comments : adhyAtma raamAyaNa % Latest update : July 22, 2006, April 4, 2015 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. adhyAtmarAmAyaNe araNyakANDam ..}## \itxtitle{.. adhyAtmarAmAyaNe araNyakANDam ..}##\endtitles ## \section{|| prathamaH sargaH ||} shrImahAdeva uvAcha atha tatra dinaM sthitvA prabhAte raghunandanaH | snAtvA muniM samAmantrya prayANAyopachakrame || 1|| mune gachChAmahe sarve munimaNDalamaNDitam | vipinaM daNDakaM yatra tvamAj~nAtumihArhasi || 2|| mArgapradarshanArthAya shiShyAnAj~naptumarhasi | shrutvA rAmasya vachanaM prahasyAtrirmahAyashAH | prAha tatra raghushreShThaM rAma rAma surAshraya || 3|| sarvasya mArgadraShTA tvaM tava ko mArgadarshakaH | tathApi darshayiShyanti tava lokAnusAriNaH || 4|| iti shiShyAn samAdishya svayaM ki~nchittamanvagAt | rAmeNa vAritaH prItyA atriH svabhavanaM yayau || 5|| kroshamAtraM tato gatvA dadarsha mahatIM nadIm | atreH shiShyAnuvAchedaM rAmo rAjIvalochanaH || 6|| nadyAH santaraNe kashchidupAyo vidyate na vA | Uchuste vidyate naukA sudR^iDhA raghunandana || 7|| tArayiShyAmahe yuShmAn vayameva kShaNAdiha | tato nAvi samAropya sItAM rAghavalakShmaNau || 8|| kShaNAtsantArayAmAsurnadIM munikumArakAH | rAmAbhinanditAH sarve jagmuratrerathAshramam || 9|| tAvetya vipinaM ghoraM jhillIjha~NkAranAditam | nAnAmR^igagaNAkIrNaM siMhavyAghrAdibhIShaNam || 10|| rAkShasairghorarUpaishcha sevitaM romaharShaNam | pravishya vipinaM ghoraM rAmo lakShmaNamabravIt || 11|| itaH paraM prayatnena gantavyaM sahitena me | dhanurguNena saMyojya sharAnapi kare dadhat || 12|| agre yAsyAmyahaM pashchAttvamanvehi dhanurdhara | AvayormadhyagA sItA mAyevAtmaparAtmanoH || 13|| chakShushchAraya sarvatra dR^iShTaM rakShobhayaM mahat | vidyate daNDakAraNye shrutapUrvamarindama || 14|| ityevaM bhAShamANau tau jagmatuH sArdhayojanam | tatraikA puShkariNyAste kalhArakumudotpalaiH || 15|| ambujaiH shItalodena shobhamAnA vyadR^ishyata | tatsamIpamatho gatvA pItvA tatsalilaM shubham || 16|| UShuste salilAbhyAshe kShaNaM ChAyAmupAshritAH | tato dadR^ishurAyAntaM mahAsattvaM bhayAnakam || 17|| karAladaMShTravadanaM bhIShayantaM svagarjitaiH | vAmAMse nyastashUlAgragrathitAnekamAnuSham || 18|| bhakShayantaM gajavyAghramahiShaM vanagocharam | jyAropitaM dhanurdhR^itvA rAmo lakShmaNamabravIt || 19|| pashya bhrAtarmahAkAyo rAkShaso.ayamupAgataH | AyAtyabhimukhaM no.agre bhIrUNAM bhayamAvahan || 20|| sajjIkR^itadhanustiShTha mA bhairjanakanandini | ityuktvA bANamAdAya sthito rAma ivAchalaH || 21|| sa tu dR^iShTvA ramAnAthaM lakShmaNaM jAnakIM tadA | aTTahAsaM tataH kR^itvA bhIShayannidamabravIt || 22|| kau yuvAM bANatUNIrajaTAvalkaladhAriNau | muniveShadharau bAlau strIsahAyau sudurmadau || 23|| sundarau bata me vaktrapraviShTakavalopamau | kimarthamAgatau ghoraM vanaM vyAlaniShevitam || 24|| shrutvA rakShovacho rAmaH smayamAna uvAcha tam | ahaM rAmastvayaM bhrAtA lakShmaNo mama sammataH || 25|| eShA sItA mama prANavallabhA vayamAgatAH | pitR^ivAkyaM puraskR^itya shikShaNArthaM bhavAdR^ishAm || 26|| shR^itvA tadrAmavachanamaTTahAsamathAkarot | vyAdAya vaktraM bAhubhyAM shUlamAdAya satvaraH || 27|| mAM na jAnAsi rAma tvaM virAdhaM lokavishrutam | madbhayAnmunayaH sarve tyaktvA vanamito gatAH || 28|| yadi jIvitumichChAsti tyaktvA sItAM nirAyudhau | palAyata na chechChIghraM bhakShayAmi yuvAmaham || 29|| ityuktvA rAkShasaH sItAmAdAtumabhidudruve | rAmashchichCheda tadbAhU shareNa prahasanniva || 30|| tataH krodhaparItAtmA vyAdAya vikaTaM mukham | rAmamabhyadravadrAmashchichCheda paridhAvataH || 31|| padadvayaM virAdhasya tadadbhutamivAbhavat || 32|| tataH sarpa ivAsyena grasituM rAmamApatat | tato.ardhachandrAkAreNa bANenAsya mahachChiraH || 33|| chichCheda rudhiraugheNa papAta dharaNItale | tataH sItA samAli~Ngya prashashaMsa raghUttamam || 34|| tato dundubhayo nedurdivi devagaNeritAH | nanR^itushchApsarA hR^iShTA jagurgandharvakinnarAH || 35|| virAdhakAyAdatisundarAkR^itiH vibhrAjamAno vimalAmbarAvR^itaH | prataptachAmIkarachArubhUShaNo vyadR^ishyatAgre gagane raviryathA || 36|| praNamya rAmaM praNatArtihAriNaM bhavapravAhoparamaM ghR^iNAkaram | praNamya bhUyaH praNanAma daNDavat prapannasarvArtiharaM prasannadhIH || 37|| virAdha uvAcha shrIrAma rAjIvadalAyatAkSha vidyAdharo.ahaM vimalaprakAshaH | durvAsasAkAraNakopamUrtinA shaptaH purA so.adya vimochitastvayA || 38|| itaH paraM tvachcharaNAravindayoH smR^itiH sadA me.astu bhavopashAntaye | tvannAmasa~NkIrtanameva vANI karotu me karNapuTaM tvadIyam || 39|| kathAmR^itaM pAtu karadvayaM te pAdAravindArchanameva kuryAt | shirashcha te pAdayugapraNAmaM karotu nityaM bhavadIyamevam || 40|| namastubhyaM bhagavate vishuddhaj~nAnamUrtaye | AtmArAmAya rAmAya sItArAmAya vedhase || 41|| prapannaM pAhi mAM rAma yAsyAmi tvadanuj~nayA | devalokaM raghushreShTha mAyA mAM mA vR^iNotu te || 42|| iti vij~nApitastena prasanno raghunandanaH | dadau varaM tadA prIto virAdhAya mahAmatiH || 43|| gachCha vidyAdharAsheShamAyAdoShaguNA jitAH | tvayA maddarshanAtsadyo mukto j~nAnavatAM varaH || 44|| madbhaktirdurlabhA loke jAtA chenmuktidA yataH | atastvaM bhaktisampannaH paraM yAhi mamAj~nayA || 45|| rAmeNa rakShonidhanaM sughoraM shApAdvimuktirvaradAnamevam | vidyAdharatvaM punareva labdhaM rAmaM gR^iNanneti naro.akhilArthAn || 46|| iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe prathamaH sargaH || 1|| \iti \section{|| dvitIyaH sargaH ||} shrImahAdeva uvAcha virAdhe svargate rAmo lakShmaNena cha sItayA | jagAma sharabha~Ngasya vanaM sarvasukhAvaham || 1|| sharabha~Ngastato dR^iShTvA rAmaM saumitriNA saha | AyAntaM sItayA sArdhaM sambhramAdutthitaH sudhIH || 2|| abhigamya susampUjya viShTareShUpaveshayat | AtithyamakarotteShAM kandamUlaphalAdibhiH || 3|| prItyA.a.aha sharabha~Ngo.api rAmaM bhaktiparAyaNam | bahukAlamihaivA.a.asaM tapase kR^itanishchayaH || 4|| adya mattapasA siddhaM yatpuNyaM bahu vidyate | tatsarvaM tava dAsyAmi tato muktiM vrajAmyaham || 5|| samarpya rAmasya mahatsupuNyaphalaM viraktaH sharabha~NgayogI | chitiM samArohayadaprameyaM rAmaM sasItaM sahasA praNamya || 6|| dhyAyanshchiraM rAmamasheShahR^itsthaM dUrvAdalashyAmalamambujAkSham | chIrAmbaraM snigdhajaTAkalApaM sItAsahAyaM sahalakShmaNaM tam || 7|| ko vA dayAluH smR^itakAmadhenuranyo jagatyAM raghunAyakAdaho | smR^ito mayA nityamananyabhAjA j~nAtvA smR^itiM me svayameva yAtaH || 8|| pashyatvidAnIM devesho rAmo dAsharathiH prabhuH | dagdhvA svadehaM gachChAmi brahmalokamakalmaShaH || 9|| ayodhyAdhipatirme.astu hR^idaye rAghavaH sadA | yadvAmA~Nke sthitA sItA meghasyeva taTillatA || 10|| iti rAmaM chiraM dhyAtvA dR^iShTvA cha purataH sthitam | prajvAlya sahasA vahniM dagdhvA pa~nchAtmakaM vapuH || 11|| divyadehadharaH sAkShAdyayau lokapateH padam | tato munigaNAH sarve daNDakAraNyavAsinaH | AjagmU rAghavaM draShTuM sharabha~Nganiveshanam || 12|| dR^iShTvA munisamUhaM taM jAnakIrAmalakShmaNAH | praNemuH sahasA bhUmau mAyAmAnuSharUpiNaH ||13|| AshIrbhirabhinandyAtha rAmaM sarvahR^idi sthitam | UchuH prA~njalayaH sarve dhanurbANadharaM harim || 14|| bhUmerbhArAvatArAya jAto.asi brahmaNArthitaH | jAnImastvAM hariM lakShmIM jAnakIM lakShmaNaM tathA || 15|| sheShAMshaM sha~Nkhachakre dve bharataM sAnujaM tathA | atashchAdau R^iShINAM tvaM duHkhaM moktumihArhasi || 16|| AgachCha yAmo munisevitAni vanAni sarvANi raghUttama kramAt | draShTuM sumitrAsutajAnakIbhyAM tadA dayA.asmAsu dR^iDhA bhaviShyati || 17|| iti vij~nApito rAmaH kR^itA~njalipuTairvibhuH | jagAma munibhiH sArdhaM draShTuM munivanAni saH || 18|| dadarsha tatra patitAnyanekAni shirAMsi saH | asthibhUtAni sarvatra rAmo vachanamabravIt || 19|| asthIni keShAmetAni kimarthaM patitAni vai | tamUchurmunayo rAma R^iShINAM mastakAni hi || 20|| rAkShasairbhakShitAnIsha pramattAnAM samAdhitaH || antarAyaM munInAM te pashyanto.anucharanti hi || 21|| shrutvA vAkyaM munInAM sa bhayadainyasamanvitam | pratij~nAmakarodrAmo vadhAyAsheSharakShasAm || 22|| pUjyamAnaH sadA tatra munibhirvanavAsibhiH | jAnakyA sahito rAmo lakShmaNena samanvitaH || 23|| uvAsa katichittatra varShANi raghunandanaH | evaM krameNa sampashyannR^iShINAmAshramAn vibhuH || 24|| sutIkShNasyAshramaM prAgAtprakhyAtamR^iShisa~Nkulam | sarvartuguNasampannaM sarvakAlasukhAvaham || 25|| rAmamAgatamAkarNya sutIkShNaH svayamAgataH | agastyashiShyo rAmasya mantropAsanatatparaH | vidhivatpUjayAmAsa bhaktyutkaNThitalochanaH || 26|| sutIkShNa uvAcha tvanmantrajApyahamanantaguNAprameya sItApate shivaviri~nchisamAshritA~Nghre | saMsArasindhutaraNAmalapotapAda rAmAbhirAma satataM tava dAsadAsaH || 27|| mAmadya sarvajagatAmavigocharastvaM tvanmAyayA sutakalatragR^ihAndhakUpe | magnaM nirIkShya malapudgalapiNDamoha\- pAshAnubaddhahR^idayaM svayamAgato.asi || 28|| tvaM sarvabhUtahR^idayeShu kR^itAlayo.api tvanmantrajApyavimukheShu tanoShi mAyAm | tvanmantrasAdhanapareShvapayAti mAyA sevAnurUpaphalado.asi yathA mahIpaH || 29|| vishvasya sR^iShTilayasaMsthitiheturekaH tvaM mAyayA triguNayA vidhirIshaviShNU | bhAsIsha mohitadhiyAM vividhAkR^itistvaM yadvadraviH salilapAtragato hyanekaH || 30|| pratyakShato.adya bhavatashcharaNAravindaM pashyAmi rAma tamasaH parataH sthitasya | dR^igrUpatastvamasatAmavigocharo.api tvanmantrapUtahR^idayeShu sadA prasannaH || 31|| pashyAmi rAma tava rUpamarUpiNo.api mAyAviDambanakR^itaM sumanuShyaveSham | kandarpakoTisubhagaM kamanIyachApabANaM dayArdrahR^idayaM smitachAruvaktram || 32|| sItAsametamajinAmbaramapradhR^iShyaM saumitriNA niyatasevitapAdapadmam | nIlotpaladyutimanantaguNaM prashAntaM madbhAgadheyamanishaM praNamAmi rAmam || 33|| jAnantu rAma tava rUpamasheShadesha\- kAlAdyupAdhirahitaM ghanachitprakAsham | pratyakShato.adya mama gocharametadeva rUpaM vibhAtu hR^idaye na paraM vikA~NkShe || 34|| ityevaM stuvatastasya rAmaH sasmitamabravIt | mune jAnAmi te chittaM nirmalaM madupAsanAt || 35|| ato.ahamAgato draShTuM madR^ite nAnyasAdhanam | manmantropAsakA loke mAmeva sharaNaM gatAH || 36|| nirapekShA nAnyagatAsteShAM dR^ishyo.ahamanvaham | stotrametatpaThedyastu tvatkR^itaM matpriyaM sadA || 37|| sadbhaktirme bhavettasya j~nAnaM cha vimalaM bhavet | tvaM mamopAsanAdeva vimukto.asIha sarvataH || 38|| dehAnte mama sAyUjyaM lapsyase nAtra saMshayaH | guruM te draShTumichChAmi hyagastyaM muninAyakam | ki~nchitkAlaM tatra vastuM mano me tvarayatyalam || 39|| sutIkShNo.api tathetyAha shvo gamiShyasi rAghava | ahamapyAgamiShyAmi chirAd dR^iShTo mahAmuniH || 40|| atha prabhAte muninA sameto rAmaH sasItaH saha lakShmaNena | agastyasambhAShaNalolamAnasaH shanairagastyAnujamandiraM yayau || 41|| iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe dvitIyaH sargaH || 2|| \iti \section{|| tR^itIyaH sargaH ||} atha rAmaH sutIkShNena jAnakyA lakShmaNena cha | agastyasyAnujasthAnaM madhyAhne samapadyata || 1|| tena sampUjitaH samyagbhuktvA mUlaphalAdikam | paredyuH prAtarutthAya jagmuste.agastyamaNDalam || 2|| sarvartuphalapuShpADhyaM nAnAmR^igagaNairyutam | pakShisa~Nghaishcha vividhairnAditaM nandanopamam || 3|| brahmarShibhirdevarShibhiH sevitaM munimandiraiH | sarvato.ala~NkR^itaM sAkShAd brahmalokamivAparam || 4|| bahirevAshramasyAtha sthitvA rAmo.abravInmunim | sutIkShNa gachCha tvaM shIghramAgataM mAM nivedaya || 5|| agastyamunivaryAya sItayA lakShmaNena cha | mahAprasAda ityuktvA sutIkShNaH prayayau guroH || 6|| AshramaM tvarayA tatra R^iShisa~NghasamAvR^itam | upaviShTaM rAmabhaktairvisheSheNa samAyutam || 7|| vyAkhyAtarAmamantrArthaM shiShyebhyashchAtibhaktitaH | dR^iShTvAgastyaM munishreShThaM sutIkShNaH prayayau muneH || 8|| daNDavatpraNipatyAha vinayAvanataH sudhIH | rAmo dAsharathirbrahman sItayA lakShmaNena cha | Agato darshanArthaM te bahistiShThati sA~njaliH || 9|| agastya uvAcha shIghramAnaya bhadraM te rAmaM mama hR^idisthitam | tameva dhyAyamAno.ahaM kA~NkShamANo.atra saMsthitaH || 10|| ityuktvA svayamutthAya munibhiH sahito drutam | abhyagAtparayA bhaktyA gatvA rAmamathAbravIt || 11|| AgachCha rAma bhadraM te diShTyA te.adya samAgamaH | priyAtithirmama prApto.asyadya me saphalaM dinam || 12|| rAmo.api munimAyAntaM dR^iShTvA harShasamAkulaH | sItayA lakShmaNenApi daNDavatpatito bhuvi || 13|| drutamutthApya munirAD rAmamAli~Ngya bhaktitaH | tadgAtrasparshajAhlAdasravannetrajalAkulaH || 14|| gR^ihItvA karamekena kareNa raghunandanam | jagAma svAshramaM hR^iShTo manasA munipu~NgavaH || 15|| sukhopaviShTaM sampUjya pUjayA bahuvistaram | bhojayitvA yathAnyAyaM bhojyairvanyairanekadhA || 16|| sukhopaviShTamekAnte rAmaM shashinibhAnanam | kR^itA~njaliruvAchedamagastyo bhagavAnR^iShiH || 17|| tvadAgamanamevAhaM pratIkShan samavasthitaH | yadA kShIrasamudrAnte brahmaNA prArthitaH purA || 18|| bhUmerbhArApanuttyarthaM rAvaNasya vadhAya cha | tadAdi darshanAkA~NkShI tava rAma tapashcharan | vasAmi munibhiH sArdhaM tvAmeva parichintayan || 19|| sR^iShTeH prAgeka evAsIrnirvikalpo.anupAdhikaH | tvadAshrayA tvadviShayA mAyA te shaktiruchyate || 20|| tvAmeva nirguNaM shaktirAvR^iNoti yadA tadA | avyAkR^itamiti prAhurvedAntapariniShThitAH || 21|| mUlaprakR^itirityeke prAhurmAyeti kechana | avidyA saMsR^itirbandha ityAdi bahudhochyate || 22|| tvayA sa~NkShobhyamANA sA mahattattvaM prasUyate | mahattattvAdaha~NkArastvayA sa~nchoditAdabhUt || 23|| aha~NkAro mahattattvasaMvR^itastrividho.abhavat | sAttviko rAjasashchaiva tAmasashcheti bhaNyate || 24|| tAmasAtsUkShmatanmAtrANyAsan bhUtAnyataH param | sthUlAni kramasho rAma kramottaraguNAni ha || 25|| rAjasAnIndriyANyeva sAttvikA devatA manaH | tebhyo.abhavatsUtrarUpaM li~NgaM sarvagataM mahat || 26|| tato virAT samutpannaH sthUlAdbhUtakadambakAt | virAjaH puruShAtsarvaM jagatsthAvaraja~Ngamam || 27|| devatirya~NmanuShyAshcha kAlakarmakrameNa tu | tvaM rajoguNato brahmA jagataH sarvakAraNam || 28|| sattvAdviShNustvamevAsya pAlakaH sadbhiruchyate | laye rudrastvamevAsya tvanmAyAguNabhedataH || 29|| jAgratsvapnasuShuptyAkhyA vR^ittayo buddhijairguNaiH | tAsAM vilakShaNo rAma tvaM sAkShI chinmayo.avyayaH || 30|| sR^iShTilIlAM yadA kartumIhase raghunandana | a~NgIkaroShi mAyAM tvaM tadA vai guNavAniva || 31|| rAma mAyA dvidhA bhAti vidyA.avidyeti te sadA | pravR^ittimArganiratA avidyAvashavartinaH | nivR^ittimArganiratA vedAntArthavichArakAH || 32|| tvadbhaktiniratA ye cha te vai vidyAmayAH smR^itAH | avidyAvashagA ye tu nityaM saMsAriNashcha te | vidyAbhyAsaratA ye tu nityamuktAsta eva hi || 33|| loke tvadbhaktiniratAstvanmantropAsakAshcha ye | vidyA prAdurbhavetteShAM netareShAM kadAchana || 34|| atastvadbhaktisampannA muktA eva na saMshayaH | tvadbhaktyamR^itahInAnAM mokShaH svapne.api no bhavet || 35|| kiM rAma bahunoktena sAraM ki~nchidbravImi te | sAdhusa~NgatirevAtra mokShaheturudAhR^itA || 36|| sAdhavaH samachittA ye niHspR^ihA vigataiShiNaH | dAntAH prashAntAstvadbhaktA nivR^ittAkhilakAmanAH || 37|| iShTaprAptivipattyoshcha samAH sa~NgavivarjitAH | sannyastAkhilakarmANaH sarvadA brahmatatparAH || 38|| yamAdiguNasampannAH santuShTA yena kenachit | satsa~Ngamo bhavedyarhi tvatkathAshravaNe ratiH || 39|| samudeti tato bhaktistvayi rAma sanAtane | tvadbhaktAvupapannAyAM vij~nAnaM vipulaM sphuTam || 40|| udeti muktimArgo.ayamAdyashchaturasevitaH | tasmAdrAghava sadbhaktistvayi me premalakShaNA || 41|| sadA bhUyAddhare sa~NgastvadbhakteShu visheShataH | adya me saphalaM janma bhavatsandarshanAdabhUt || 42|| adya me kratavaH sarve babhUvuH saphalAH prabho | dIrghakAlaM mayA taptamananyamatinA tapaH | tasyeha tapaso rAma phalaM tava yadarchanam || 43|| sadA me sItayA sArdhaM hR^idaye vasa rAghava | gachChatastiShThato vApi smR^itiH syAnme sadA tvayi || 44|| iti stutvA ramAnAthamagastyo munisattamaH | dadau chApaM mahendreNa rAmArthe sthApitaM purA || 45|| akShayyau bANatUNIrau khaDgo ratnavibhUShitaH | jahi rAghava bhUbhArabhUtaM rAkShasamaNDalam || 46|| yadarthamavatIrNo.asi mAyayA manujAkR^itiH | ito yojanayugme tu puNyakAnanamaNDitaH || 47|| asti pa~nchavaTInAmnA Ashramo gautamItaTe | netavyastatra te kAlaH sheSho raghukulodvaha || 48|| tatraiva bahukAryANi devAnAM kuru satpate || 49|| shrutvA tadAgastyasubhAShitaM vachaH stotraM cha tattvArthasamanvitaM vibhuH | muniM samAbhAShya mudAnvito yayau pradarshitaM mArgamasheShaviddhariH || 50|| iti shrImadadhyAtmarAmayaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe tR^itIyaH sargaH || 3|| \iti \section{|| chaturthaH sargaH ||} shrI mahAdeva uvAcha mArge vrajan dadarshAtha shailashR^i~Ngamiva sthitam | vR^iddhaM jaTAyuShaM rAmaH kimetaditi vismitaH || 1|| dhanurAnaya saumitre rAkShaso.ayaM puraH sthitaH | ityAha lakShmaNaM rAmo haniShyAmyR^iShibhakShakam || 2|| tachChrutvA rAmavachanaM gR^idhrarAD bhayapIDitaH | vadhArho.ahaM na te rAma pituste.ahaM priyaH sakhA || 3|| jaTAyurnAma bhadraM te gR^idhro.ahaM priyakR^ittava || 4|| pa~nchavaTyAmahaM vatsye tavaiva priyakAmyayA | mR^igayAyAM kadAchittu prayAte lakShmaNe.api cha || 5|| sItA janakakanyA me rakShitavyA prayatnataH | shrutvA tadgR^idhravachanaM rAmaH sasnehamabravIt || 6|| sAdhu gR^idhra mahArAja tathaiva kuru me priyam | atraiva me samIpastho nAtidUre vane vasan || 7|| ityAmantritamAli~Ngya yayau pa~nchavaTIM prabhuH | lakShmaNena saha bhrAtrA sItayA raghunandanaH || 8|| gatvA te gautamItIraM pa~nchavaTyAM suvistaram | mandiraM kArayAmAsa lakShmaNena subuddhinA || 9|| tatra te nyavasan sarve ga~NgAyA uttare taTe | kadambapanasAmrAdiphalavR^ikShasamAkule || 10|| vivikte janasambAdhavarjite nIrujasthale | vinodayan janakajAM lakShmaNena vipashchitA || 11|| adhyuvAsa sukhaM rAmo devaloka ivAparaH | kandamUlaphalAdIni lakShmaNo.anudinaM tayoH || 12|| AnIya pradadau rAmasevAtatparamAnasaH | dhanurbANadharo nityaM rAtrau jAgarti sarvataH || 13|| snAnaM kurvantyanudinaM trayaste gautamIjale | ubhayormadhyagA sItA kurute cha gamAgamau || 14|| AnIya salilaM nityaM lakShmaNaH prItamAnasaH | sevate.aharahaH prItyA evamAsan sukhaM trayaH || 15|| ekadA lakShmaNo rAmamekAnte samupasthitam | vinayAvanato bhUtvA paprachCha parameshvaram || 16|| bhagavan shrotumichChAmi mokShasyaikAntikIM gatim | tvattaH kamalapatrAkSha sa~NkShepAdvaktumarhasi || 17|| j~nAnaM vij~nAnasahitaM bhaktivairAgyabR^iMhitam | AchakShva me raghushreShTha vaktA nAnyo.asti bhUtale || 18|| shrIrAma uvAcha shR^iNu vakShyAmi te vatsa guhyAdguhyataraM param | yadvij~nAya naro jahyAtsadyo vaikalpakaM bhramam || 19|| Adau mAyAsvarUpaM te vakShyAmi tadanantaram | j~nAnasya sAdhanaM pashchAjj~nAnavij~nAnasaMyutam || 20|| j~neyaM cha paramAtmAnaM yajj~nAtvA muchyate bhayAt | anAtmani sharIrAdAvAtmabuddhistu yA bhavet || 21|| saiva mAyA tayaivAsau saMsAraH parikalpyate | rUpe dve nishchite pUrve mAyAyAH kulanandana || 22|| vikShepAvaraNe tatra prathamaM kalpayejjagat | li~NgAdyabrahmaparyantaM sthUlasUkShmavibhedataH || 23|| aparaM tvakhilaM j~nAnarUpamAvR^itya tiShThati | mAyayA kalpitaM vishvaM paramAtmani kevale || 24|| rajjau bhuja~NgavadbhrAntyA vichAre nAsti ki~nchana | shrUyate dR^ishyate yadyatsmaryate vA naraiH sadA || 25|| asadeva hi tatsarvaM yathA svapnamanorathau | deha eva hi saMsAravR^ikShamUlaM dR^iDhaM smR^itam || 26|| tanmUlaH putradArAdibandhaH kiM te.anyathAtmanaH || 27|| dehastu sthUlabhUtAnAM pa~ncha tanmAtrapa~nchakam | aha~NkArashcha buddhishcha indriyANi tathA dasha || 28|| chidAbhAso manashchaiva mUlaprakR^itireva cha | etatkShetramiti j~neyaM deha ityabhidhIyate || 29|| etairvilakShaNo jIvaH paramAtmA nirAmayaH | tasya jIvasya vij~nAne sAdhanAnyapi me shR^iNu || 30|| jIvashcha paramAtmA cha paryAyo nAtra bhedadhIH | mAnAbhAvastathA dambhahiMsAdiparivarjanam || 31|| parAkShepAdisahanaM sarvatrAvakratA tathA | manovAkkAyasadbhaktyA sadguroH parisevanam || 32|| bAhyAbhyantarasaMshuddhiH sthiratA satkriyAdiShu | manovAkkAyadaNDashcha viShayeShu nirIhatA || 33|| niraha~NkAratA janmajarAdyAlochanaM tathA | asaktiH snehashUnyatvaM putradAradhanAdiShu || 34|| iShTAniShTAgame nityaM chittasya samatA tathA | mayi sarvAtmake rAme hyananyaviShayA matiH || 35|| janasambAdharahitashuddhadeshaniShevaNam | prAkR^itairjanasa~Nghaishcha hyaratiH sarvadA bhavet || 36|| Atmaj~nAne sadodyogo vedAntArthAvalokanam | uktairetairbhavejj~nAnaM viparItairviparyayaH || 37|| buddhiprANamanodehAha~NkR^itibhyo vilakShaNaH | chidAtmAhaM nityashuddho buddha eveti nishchayam || 38|| yena j~nAnena saMvitte tajj~nAnaM nishchitaM cha me | vij~nAnaM cha tadaivaitatsAkShAdanubhavedyadA || 39|| AtmA sarvatra pUrNaH syAchchidAnandAtmako.avyayaH | bud.hdhyAdyupAdhirahitaH pariNAmAdivarjitaH || 40|| svaprakAshena dehAdIn bhAsayannanapAvR^itaH | eka evAdvitIyashcha satyaj~nAnAdilakShaNaH || 41|| asa~NgaH svaprabho draShTA vij~nAnenAvagamyate | AchAryashAstropadeshAdyaikyaj~nAnaM yadA bhavet || 42|| AtmanorjIvaparayormUlAvidyA tadaiva hi | lIyate kAryakaraNaiH sahaiva paramAtmani || 43|| sAvasthA muktirityuktA hyupachAro.ayamAtmani | idaM mokShasvarUpaM te kathitaM raghunandana || 44|| j~nAnavij~nAnavairAgyasahitaM me parAtmanaH | kintvetaddurlabhaM manye madbhaktivimukhAtmanAm || 45|| chakShuShmatAmapi tathA rAtrau samya~N na dR^ishyate | padaM dIpasametAnAM dR^ishyate samyageva hi || 46|| evaM madbhaktiyuktAnAmAtmA samyak prakAshate | madbhakteH kAraNaM ki~nchidvakShyAmi shR^iNu tattvataH || 47|| madbhaktasa~Ngo matsevA madbhaktAnAM nirantaram | ekAdashyupavAsAdi mama parvAnumodanam || 48|| matkathAshravaNe pAThe vyAkhyAne sarvadA ratiH | matpUjApariniShThA cha mama nAmAnukIrtanam || 49|| evaM satatayuktAnAM bhaktiravyabhichAriNI | mayi sa~njAyate nityaM tataH kimavashiShyate || 50|| ato madbhaktiyuktasya j~nAnaM vij~nAnameva cha | vairAgyaM cha bhavechChIghraM tato muktimavApnuyAt || 51|| kathitaM sarvametatte tava prashnAnusArataH | asminmanaH samAdhAya yastiShThetsa tu muktibhAk || 52|| na vaktavyamidaM yatnAnmadbhaktivimukhAya hi | madbhaktAya pradAtavyamAhUyApi prayatnataH || 53|| ya idaM tu paThennityaM shraddhAbhaktisamanvitaH | aj~nAnapaTaladhvAntaM vidhUya parimuchyate || 54|| bhaktAnAM mama yoginAM suvimalasvAntAtishAntAtmanAM matsevAbhiratAtmanAM cha vimalaj~nAnAtmanAM sarvadA | sa~NgaM yaH kurute sadodyatamatistatsevanAnanyadhIH mokShastasya kare sthito.ahamanishaM dR^ishyo bhave nAnyathA || 55|| iti shrImadadhyAtmarAmayaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe chaturthaH sargaH || 4|| \iti \section{|| pa~nchamaH sargaH ||} shrI mahAdeva uvAcha tasmin kAle mahAraNye rAkShasI kAmarUpiNI | vichachAra mahAsattvA janasthAnanivAsinI || 1|| ekadA gautamItIre pa~nchavaTyAM samIpataH | padmavajrA~NkushA~NkAni padAni jagatIpateH || 2|| dR^iShTvA kAmaparItAtmA pAdasaundaryamohitA | pashyantI sA shanairAyAdrAghavasya niveshanam || 3|| tatra sA taM ramAnAthaM sItayA saha saMsthitam | kandarpasadR^ishaM rAmaM dR^iShTvA kAmavimohitA || 4|| rAkShasI rAghavaM prAha kasya tvaM kaH kimAshrame | yukto jaTAvalkalAdyaiH sAdhyaM kiM te.atra me vada || 5|| ahaM shUrpaNakhA nAma rAkShasI kAmarUpiNI | bhaginI rAkShasendrasya rAvaNasya mahAtmanaH || 6|| khareNa sahitA bhrAtrA vasAmyatraiva kAnane | rAj~nA dattaM cha me sarvaM munibhakShA vasAmyaham || 7|| tvAM tu veditumichChAmi vada me vadatAM vara | tAmAha rAmanAmAhamayodhyAdhipateH sutaH || 8|| eShA me sundarI bhAryA sItA janakanandinI | sa tu bhrAtA kanIyAn me lakShmaNo.atIvasundaraH || 9|| kiM kR^ityaM te mayA brUhi kAryaM bhuvanasundari | iti rAmavachaH shrutvA kAmArtA sAbravIdidam || 10|| ehi rAma mayA sArdhaM ramasva girikAnane | kAmArtAhaM na shaknomi tyaktuM tvAM kamalekShaNam || 11|| rAmaH sItAM kaTAkSheNa pashyan sasmitamabravIt | bhAryA mamaiShA kalyANI vidyate hyanapAyinI || 12|| tvaM tu sApatnyaduHkhena kathaM sthAsyasi sundari | bahirAste mama bhrAtA lakShmaNo.atIva sundaraH || 13|| tavAnurUpo bhavitA patistenaiva sa~nchara | ityuktA lakShmaNaM prAha patirme bhava sundara || 14|| bhrAturAj~nAM puraskR^itya sa~NgachChAvo.adya mA chiram | ityAha rAkShasI ghorA lakShmaNaM kAmamohitA || 15|| tAmAha lakShmaNaH sAdhvi dAso.ahaM tasya dhImataH | dAsI bhaviShyasi tvaM tu tato duHkhataraM nu kim || 16|| tameva gachCha bhadraM te sa tu rAjAkhileshvaraH | tachChrutvA punarapyAgAdrAghavaM duShTamAnasA || 17|| krodhAdrAma kimarthaM mAM bhrAmayasyanavasthitaH | idAnImeva tAM sItAM bhakShayAmi tavAgrataH || 18|| ityuktvA vikaTAkArA jAnakImanudhAvati | tato rAmAj~nayA khaDgamAdAya parigR^ihya tAm || 19|| chichCheda nAsAM karNau cha lakShmaNo laghuvikramaH | tato ghoradhvaniM kR^itvA rudhirAktavapurdrutam || 20|| krandamAnA papAtAgre kharasya paruShAkSharA | kimetaditi tAmAha kharaH kharatarAkSharaH || 21|| kenaivaM kAritAsi tvaM mR^ityorvaktrAnuvartinA | vada me taM vadhiShyAmi kAlakalpamapi kShaNAt || 22|| tamAha rAkShasI rAmaH sItAlakShmaNasaMyutaH | daNDakaM nirbhayaM kurvannAste godAvarItaTe || 23|| mAmevaM kR^itavAnstasya bhrAtA tenaiva choditaH | yadi tvaM kulajAto.asi vIro.asi jahi tau ripU || 24|| tayostu rudhiraM pAsye bhakShayaitau sudurmadau | no chetprANAn parityajya yAsyAmi yamasAdanam || 25|| tachChrutvA tvaritaM prAgAtkharaH krodhena mUrchChitaH | chaturdasha sahasrANi rakShasAM bhImakarmaNAm || 26|| chodayAmAsa rAmasya samIpaM vadhakA~NkShayA | kharashcha trishirAshchaiva dUShaNashchaiva rAkShasaH || 27|| sarve rAmaM yayuH shIghraM nAnApraharaNodyatAH | shrutvA kolAhalaM teShAM rAmaH saumitrimabravIt || 28|| shrUyate vipulaH shabdo nUnamAyAnti rAkShasAH | bhaviShyati mahadyuddhaM nUnamadya mayA saha || 29|| sItAM nItvA guhAM gatvA tatra tiShTha mahAbala | hantumichChAmyahaM sarvAn rAkShasAn ghorarUpiNaH || 30|| atra ki~nchinna vaktavyaM shApito.asi mamopari | tatheti sItAmAdAya lakShmaNo gahvaraM yayau || 31|| rAmaH parikaraM bad.hdhvA dhanurAdAya niShThuram | tUNIrAvakShayasharau bad.hdhvAyatto.abhavatprabhuH || 32|| tata Agatya rakShAMsi rAmasyopari chikShipuH | AyudhAni vichitrANi pAShANAn pAdapAnapi || 33|| tAni chichCheda rAmo.api lIlayA tilashaH kShaNAt | tato bANasahasreNa hatvA tAn sarvarAkShasAn || 34|| kharaM trishirasaM chaiva dUShaNaM chaiva rAkShasam | jaghAna praharArdhena sarvAneva raghUttamaH || 35|| lakShmaNo.api guhAmadhyAtsItAmAdAya rAghave | samarpya rAkShasAn dR^iShTvA hatAn vismayamAyayau || 36|| sItA rAmaM samAli~Ngya prasannamukhapa~NkajA | shastravraNAni chA~NgeShu mamArja janakAtmajA || 37|| sApi dudrAva dR^iShTvA tAn hatAn rAkShasapu~NgavAn | la~NkAM gatvA sabhAmadhye kroshantI pAdasannidhau || 38|| rAvaNasya papAtorvyAM bhaginI tasya rakShasaH | dR^iShTvA tAM rAvaNaH prAha bhaginIM bhayavihvalAm || 39|| uttiShThottiShTha vatse tvaM virUpakaraNaM tava | kR^itaM shakreNa vA bhadre yamena varuNena vA || 40|| kubereNAthavA brUhi bhasmIkuryAM kShaNena tam | rAkShasI tamuvAchedaM tvaM pramatto vimUDhadhIH || 41|| pAnAsaktaH strIvijitaH ShaNDhaH sarvatra lakShyase | chArachakShurvihInastvaM kathaM rAjA bhaviShyasi || 42|| kharashcha nihataH sa~Nkhye dUShaNastrishirAstathA | chaturdasha sahasrANi rAkShasAnAM mahAtmanAm || 43|| nihatAni kShaNenaiva rAmeNAsurashatruNA | janasthAnamasheSheNa munInAM nirbhayaM kR^itam | na jAnAsi vimUDhastvamata eva mayochyate || 44|| rAvaNa uvAcha ko vA rAmaH kimarthaM vA kathaM tenAsurA hatAH | samyakkathaya me teShAM mUlaghAtaM karomyaham || 45|| shUrpaNakhovAcha janasthAnAdahaM yAtA kadAchit gautamItaTe | tatra pa~nchavaTI nAma purA munijanAshrayA || 46|| tatrAshrame mayA dR^iShTo rAmo rAjIvalochanaH | dhanurbANadharaH shrImAn jaTAvalkalamaNDitaH || 47|| kanIyAnanujastasya lakShmaNo.api tathAvidhaH | tasya bhAryA vishAlAkShI rUpiNI shrIrivAparA || 48|| devagandharvanAgAnAM manuShyANAM tathAvidhA | na dR^iShTA na shrutA rAjan dyotayantI vanaM shubhA || 49|| AnetumahamudyuktA tAM bhAryArthaM tavAnagha | lakShmaNo nAma tadbhrAtA chichCheda mama nAsikAm || 50|| karNau cha noditastena rAmeNa sa mahAbalaH | tato.ahamatiduHkhena rudatI kharamanvagAm || 51|| so.api rAmaM samAsAdya yuddhaM rAkShasayUthapaiH | ataH kShaNena rAmeNa tenaiva balashAlinA || 52|| sarve tena vinaShTA vai rAkShasA bhImavikramAH | yadi rAmo manaH kuryAttrailokyaM nimiShArdhataH || 53|| bhasmIkuryAnna sandeha iti bhAti mama prabho | yadi sA tava bhAryA syAtsaphalaM tava jIvitam || 54|| ato yatasva rAjendra yathA te vallabhA bhavet | sItA rAjIvapatrAkShI sarvalokaikasundarI || 55|| sAkShAdrAmasya purataH sthAtuM tvaM na kShamaH prabho | mAyayA mohayitvA tu prApsyase tAM raghUttamam || 56|| shrutvA tatsUktavAkyaishcha dAnamAnAdibhistathA | AshvAsya bhaginIM rAjA pravivesha svakaM gR^iham | tatra chintAparo bhUtvA nidrAM rAtrau na labdhavAn || 57|| ekena rAmeNa kathaM manuShyamAtreNa naShTaH sabalaH kharo me | bhrAtA kathaM me balavIryadarpa\- yuto vinaShTo bata rAghaveNa || 58|| yadvA na rAmo manujaH paresho mAM hantukAmaH sabalaM balaughaiH | samprArthito.ayaM druhiNena pUrvaM manuShyarUpo.adya raghoH kule.abhUt || 59|| vadhyo yadi syAM paramAtmanAhaM vaikuNTharAjyaM paripAlaye.aham | no chedidaM rAkShasarAjyameva bhokShye chiraM rAmamato vrajAmi || 60|| itthaM vichintyAkhilarAkShasendro rAmaM viditvA parameshvaraM harim | virodhabud.hdhyaiva hariM prayAmi drutaM na bhaktyA bhagavAn prasIdet || 61|| iti shrImadadhyAtmarAmayaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe pa~nchamaH sargaH || 5|| \iti \section{|| ShaShThaH sargaH ||} vichintyaivaM nishAyAM sa prabhAte rathamAsthitaH | rAvaNo manasA kAryamekaM nishchitya buddhimAn || 1|| yayau mArIchasadanaM paraM pAramudanvataH | mArIchastatra munivajjaTAvalkaladhArakaH || 2|| dhyAyan hR^idi parAtmAnaM nirguNaM guNabhAsakam | samAdhivirame.apashyadrAvaNaM gR^ihamAgatam || 3|| drutamutthAya chAli~Ngya pUjayitvA yathAvidhi | kR^itAtithyaM sukhAsInaM mArIcho vAkyamabravIt || 4|| samAgamanametatte rathenaikena rAvaNa | chintApara ivAbhAsi hR^idi kAryaM vichintayan || 5|| brUhi me na hi gopyaM chetkaravANi tava priyam | nyAyyaM chedbrUhi rAjendra vR^ijinaM mAM spR^ishenna hi || 6|| rAvaNa uvAcha asti rAjA dasharathaH sAketAdhipatiH kila | rAmanAmA sutastasya jyeShThaH satyaparAkramaH || 7|| vivAsayAmAsa sutaM vanaM vanajanapriyam | bhAryayA sahitaM bhrAtrA lakShmaNena samanvitam || 8|| sa Aste vipine ghore pa~nchavaTyAshrame shubhe | tasya bhAryA vishAlAkShI sItA lokavimohinI || 9|| rAmo niraparAdhAnme rAkShasAn bhImavikramAn | kharaM cha hatvA vipine sukhamAste.atinirbhayaH || 10|| bhaginyAH shUrpaNakhAyA nirdoShAyAshcha nAsikAm | karNau chichCheda duShTAtmA vane tiShThati nirbhayaH || 11|| atastvayA sahAyena gatvA tatprANavallabhAm | AnayiShyAmi vipine rahite rAghaveNa tAm || 12|| tvaM tu mAyAmR^igo bhUtvA hyAshramAdapaneShyasi | rAmaM cha lakShmaNaM chaiva tadA sItAM harAmyaham || 13|| tvaM tu tAvatsahAyaM me kR^itvA sthAsyasi pUrvavat | ityevaM bhAShamANaM taM rAvaNaM vIkShya vismitaH || 14|| kenedamupadiShTaM te mUlaghAtakaraM vachaH | sa eva shatrurvadhyashcha yastvannAshaM pratIkShate || 15|| rAmasya pauruShaM smR^itvA chittamadyApi rAvaNa | bAlo.api mAM kaushikasya yaj~nasaMrakShaNAya saH || 16|| AgatastviShuNaikena pAtayAmAsa sAgare | yojanAnAM shataM rAmastadAdi bhayavihvalaH || 17|| smR^itvA smR^itvA tadevAhaM rAmaM pashyAmi sarvataH || 18|| daNDake.api punarapyahaM vane pUrvavairamanuchintayan hR^idi | tIkShNashR^i~NgamR^igarUpamekadA mAdR^ishairbahubhirAvR^ito.abhyayAm || 19|| rAghavaM janakajAsamanvitaM lakShmaNena sahitaM tvarAnvitaH | Agato.ahamatha hantumudyato mAM vilokya sharamekamakShipat || 20|| tena viddhahR^idayo.ahamudbhraman rAkShasendra patito.asmi sAgare | tatprabhR^ityahamidaM samAshritaH sthAnamUrjitamidaM bhayArditaH || 21|| rAmameva satataM vibhAvaye bhItabhIta iva bhogarAshitaH | rAjaratnaramaNIrathAdikaM shrotrayoryadi gataM bhayaM bhavet || 22|| rAma Agata ihetisha~NkayA bAhyakAryamapi sarvamatyajam | nidrayA parivR^ito yadA svape rAmameva manasAnuchintayan || 23|| svapnadR^iShTigatarAghavaM tadA bodhito vigatanidra AsthitaH | tadbhavAnapi vimuchya chAgrahaM rAghavaM prati gR^ihaM prayAhi bhoH || 24|| rakSha rAkShasakulaM chirAgataM tatsmR^itau sakalameva nashyati | tava hitaM vadato mama bhAShitaM parigR^ihANa parAtmani rAghave | tyaja virodhamatiM bhaja bhaktitaH paramakAruNiko raghunandanaH || 25|| ahamasheShamidaM munivAkyataH ashR^iNavamAdiyuge parameshvaraH | brahmaNArthita uvAcha taM hariH kiM tavepsitamahaM karavANi tat || 26|| brahmaNoktamaravindalochana tvaM prayAhi bhuvi mAnuShaM vapuH | dasharathAtmajabhAvama~njasA jahi ripuM dashakandharaM hare || 27|| ato na mAnuSho rAmaH sAkShAnnArAyaNo.avyayaH | mAyAmAnuShaveSheNa vanaM yAto.atinirbhayaH || 28|| bhUbhAraharaNArthAya gachCha tAta gR^ihaM sukham | shrutvA mArIchavachanaM rAvaNaH pratyabhAShata || 29|| paramAtmA yadA rAmaH prArthito brahmaNA kila | mAM hantuM mAnuSho bhUtvA yatnAdiha samAgataH || 30|| kariShyatyachirAdeva satyasa~Nkalpa IshvaraH | ato.ahaM yatnataH sItAmAneShyAmyeva rAghavAt || 31|| vadhe prApte raNe vIra prApsyAmi paramaM padam | yadvA rAmaM raNe hatvA sItAM prApsyAmi nirbhayaH || 32|| taduttiShTha mahAbhAga vichitramR^igarUpadhR^ik | rAmaM salakShmaNaM shIghramAshramAdatidUrataH || 33|| Akramya gachCha tvaM shIghraM sukhaM tiShTha yathA purA | ataH paraM chedyatki~nchidbhAShase madvibhIShaNam || 34|| haniShyAmyasinAnena tvAmatraiva na saMshayaH | mArIchastadvachaH shrutvA svAtmanyevAnvachintayat || 35|| yadi mAM rAghavo hanyAttadA mukto bhavArNavAt | mAM hanyAdyadi chedduShTastadA me nirayo dhruvam || 36|| iti nishchitya maraNaM rAmAdutthAya vegataH | abravIdrAvaNaM rAjan karomyAj~nAM tava prabho || 37|| ityuktvA rathamAsthAya gato rAmAshramaM prati | shuddhajAmbUnadaprakhyo mR^igo.abhUdraupyabindukaH || 38|| ratnashR^i~Ngo maNikhuro nIlaratnavilochanaH | vidyutprabho vimugdhAsyo vichachAra vanAntare || 39|| rAmAshramapadasyAnte sItAdR^iShTipathe charan || 40|| kShaNaM cha dhAvatyavatiShThate kShaNaM samIpamAgatya punarbhayAvR^itaH | evaM sa mAyAmR^igaveSharUpadhR^ik chachAra sItAM parimohayan khalaH || 41|| iti shrImadadhyAtmarAmayaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe ShaShThaH sargaH || 6|| \iti \section{|| saptamaH sargaH ||} shrImahAdeva uvAcha atha rAmo.api tatsarvaM j~nAtvA rAvaNacheShTitam | uvAcha sItAmekAnte shR^iNu jAnaki me vachaH || 1|| rAvaNo bhikShurUpeNa AgamiShyati te.antikam | tvaM tu ChAyAM tvadAkArAM sthApayitvoTaje visha || 2|| agnAvadR^ishyarUpeNa varShaM tiShTha mamAj~nayA | rAvaNasya vadhAnte mAM pUrvavatprApsyase shubhe || 3|| shrutvA rAmoditaM vAkyaM sApi tatra tathAkarot | mAyAsItAM bahiH sthApya svayamantardadhe.anale || 4|| mAyAsItA tadA.apashyanmR^igaM mAyAvinirmitam | hasantI rAmamabhyetya provAcha vinayAnvitA || 5|| pashya rAma mR^igaM chitraM kAnakaM ratnabhUShitam | vichitrabindubhiryuktaM charantamakutobhayam | bad.hdhvA dehi mama krIDAmR^igo bhavatu sundaraH || 6|| tatheti dhanurAdAya gachChan lakShmaNamabravIt | rakSha tvamatiyatnena sItAM matprANavallabhAm || 7|| mAyinaH santi vipine rAkShasA ghoradarshanAH | ato.atrAvahitaH sAdhvIM rakSha sItAmaninditAm || 8|| lakShmaNo rAmamAhedaM devAyaM mR^igarUpadhR^ik | mArIcho.atra na sandeha evambhUto mR^igaH kutaH || 9|| shrIrAma uvAcha yadi mArIcha evAyaM tadA hanmi na saMshayaH | mR^igashchedAnayiShyAmi sItAvishramahetave || 10|| gamiShyAmi mR^igaM bad.hdhvA hyAnayiShyAmi satvaraH | tvaM prayatnena santiShTha sItAsaMrakShaNodyataH || 11|| ityuktvA prayayau rAmo mAyAmR^igamanudrutaH | mAyA yadAshrayA lokamohinI jagadAkR^itiH || 12|| nirvikArashchidAtmApi pUrNo.api mR^igamanvagAt | bhaktAnukampI bhagavAniti satyaM vacho hariH || 13|| kartuM sItApriyArthAya jAnannapi mR^igaM yayau | anyathA pUrNakAmasya rAmasya viditAtmanaH || 14|| mR^igeNa vA striyA vApi kiM kAryaM paramAtmanaH || 15|| kadAchid dR^ishyate.abhyAshe kShaNaM dhAvati lIyate | dR^ishyate cha tato dUrAdevaM rAmamapAharat | tato rAmo.api vij~nAya rAkShaso.ayamiti sphuTam || 16|| vivyAdha sharamAdAya rAkShasaM mR^igarUpiNam | papAta rudhirAktAsyo mArIchaH pUrvarUpadhR^ik || 17|| hA hato.asmi mahAbAho trAhi lakShmaNa mAM drutam | ityuktvA rAmavadvAchA papAta rudhirAshanaH || 18|| yannAmAj~no.api maraNe smR^itvA tatsAmyamApnuyAt | kimutAgre hariM pashyanstenaiva nihato.asuraH || 19|| taddehAdutthitaM tejaH sarvalokasya pashyataH | rAmamevAvishaddevA vismayaM paramaM yayuH || 20|| kiM karma kR^itvA kiM prAptaH pAtakI munihiMsakaH | athavA rAghavasyAyaM mahimA nAtra saMshayaH || 21|| rAmabANena saMviddhaH pUrvaM rAmamanusmaran | bhayAtsarvaM parityajya gR^ihavittAdikaM cha yat || 22|| hR^idi rAmaM sadA dhyAtvA nirdhUtAsheShakalmaShaH | ante rAmeNa nihataH pashyan rAmamavApa saH || 23|| dvijo vA rAkShaso vApi pApI vA dhArmiko.api vA | tyajan kalevaraM rAmaM smR^itvA yAti paraM padam || 24|| iti te.anyonyamAbhAShya tato devA divaM yayuH || 25|| rAmastachchintayAmAsa mriyamANo.asurAdhamaH | hA lakShmaNeti madvAkyamanukurvanmamAra kim | shrutvA madvAkyasadR^ishaM vAkyaM sItApi kiM bhavet || 26|| iti chintAparItAtmA rAmo dUrAnnyavartata || 27|| sItA tadbhAShitaM shrutvA mArIchasya durAtmanaH | bhItAtiduHkhasaMvignA lakShmaNaM tvidamabravIt | gachCha lakShmaNa vegena bhrAtA te.asurapIDitaH || 28|| hA lakShmaNeti vachanaM bhrAtuste na shR^iNoShi kim | tAmAha lakShmaNo devi rAmavAkyaM na tadbhavet || 29|| yaH kashchidrAkShaso devi mriyamANo.abravIdvachaH | rAmastrailokyamapi yaH kruddho nAshayati kShaNAt || 30|| sa kathaM dInavachanaM bhAShate.amarapUjitaH | kruddhA lakShmaNamAlokya sItA bAShpavilochanA || 31|| prAha lakShmaNa durbuddhe bhrAturvyasanamichChasi | preShito bharatenaiva rAmanAshAbhikA~NkShiNA || 32|| mAM netumAgato.asi tvaM rAmanAsha upasthite | na prApsyase tvaM mAmadya pashya prANAnstyajAmyaham || 33|| na jAnAtIdR^ishaM rAmastvAM bhAryAharaNodyatam | rAmAdanyaM na spR^ishAmi tvAM vA bharatameva vA || 34|| ityuktvA vadhyamAnA sA svabAhubhyAM ruroda ha | tachChrutvA lakShmaNaH karNau pidhAyAtIva duHkhitaH || 35|| mAmevaM bhAShase chaNDi dhik tvAM nAshamupaiShyasi | ityuktvA vanadevIbhyaH samarpya janakAtmajAm || 36|| yayau duHkhAtisaMvigno rAmameva shanaiH shanaiH | tato.antaraM samAlokya rAvaNo bhikShuveShadhR^ik || 37|| sItAsamIpamagamat sphuraddaNDakamaNDaluH | sItA tamavalokyAshu natvA sampUjya bhaktitaH || 38|| kandamUlaphalAdIni dattvA svAgatamabravIt | mune bhu~NkShva phalAdIni vishramasva yathAsukham || 39|| idAnImeva bhartA me hyAgamiShyati te priyam | kariShyati visheSheNa tiShTha tvaM yadi rochate || 40|| bhikShuruvAcha kA tvaM kamalapatrAkShi ko vA bhartA tavAnaghe | kimarthamatra te vAso vane rAkShasasevite | brUhi bhadre tataH sarvaM svavR^ittAntaM nivedaye || 41|| sItovAcha ayodhyAdhipatiH shrImAn rAjA dasharatho mahAn | tasya jyeShThaH suto rAmaH sarvalakShaNalakShitaH || 42|| tasyAhaM dharmataH patnI sItA janakanandinI | tasya bhrAtA kanIyAnshcha lakShmaNo bhrAtR^ivatsalaH || 43|| piturAj~nAM puraskR^itya daNDake vastumAgataH | chaturdasha samAstvAM tu j~nAtumichChAmi me vada || 44|| bhikShuruvAcha paulastyatanayo.ahaM tu rAvaNo rAkShasAdhipaH | tvatkAmaparitapto.ahaM tvAM netuM puramAgataH || 45|| muniveSheNa rAmeNa kiM kariShyasi mAM bhaja | bhu~NkShva bhogAn mayA sArdhaM tyaja duHkhaM vanodbhavam || 46|| shrutvA tadvachanaM sItA bhItA ki~nchiduvAcha tam | yadyevaM bhAShase mAM tvaM nAshameShyasi rAghavAt || 47|| AgamiShyati rAmo.api kShaNaM tiShTha sahAnujaH | mAM ko dharShayituM shakto harerbhAryAM shasho yathA || 48|| rAmabANairvibhinnastvaM patiShyasi mahItale || 49|| iti sItAvachaH shrutvA rAvaNaH krodhamUrchChitaH | svarUpaM darshayAmAsa mahAparvatasannibham | dashAsyaM viMshatibhujaM kAlameghasamadyutim || 50|| taddR^iShTvA vanadevyashcha bhUtAni cha vitatrasuH | tato vidArya dharaNIM nakhairuddhR^itya bAhubhiH || 51|| tolayitvA rathe kShiptvA yayau kShipraM vihAyasA | hA rAma hA lakShmaNeti rudatI janakAtmajA || 52|| bhayodvignamanA dInA pashyantI bhuvameva sA | shrutvA tatkranditaM dInaM sItAyAH pakShisattamaH || 53|| jaTAyurutthitaH shIghraM nagAgrAttIkShNatuNDakaH | tiShTha tiShTheti taM prAha ko gachChati mamAgrataH || 54|| muShitvA lokanAthasya bhAryAM shUnyAdvanAlayAt | shunako mantrapUtaM tvaM puroDAshamivAdhvare || 55|| ityuktvA tIkShNatuNDena chUrNayAmAsa tadratham | vAhAn bibheda pAdAbhyAM chUrNayAmAsa taddhanuH || 56|| tataH sItAM parityajya rAvaNaH khaDgamAdade | chichCheda pakShau sAmarShaH pakShirAjasya dhImataH || 57|| papAta ki~nchichCheSheNa prANena bhuvi pakShirAT | punaranyarathenAshu sItAmAdAya rAvaNaH || 58|| kroshantI rAmarAmeti trAtAraM nAdhigachChati | hA rAma hA jagannAtha mAM na pashyasi duHkhitAm || 59|| rakShasA nIyamAnAM svAM bhAryAM mochaya rAghava | hA lakShmaNa mahAbhAga trAhi mAmaparAdhinIm || 60|| vAk.hshareNa hatastvaM me kShantumarhasi devara | ityevaM kroshamAnAM tAM rAmAgamanasha~NkayA || 61|| jagAma vAyuvegena sItAmAdAya satvaraH || 62|| vihAyasA nIyamAnA sItApashyadadhomukhI | parvatAgre sthitAn pa~ncha vAnarAn vArijAnanA | uttarIyArdhakhaNDena vimuchyAbharaNAdikam || 63|| bad.hdhvA chikShepa rAmAya kathayantviti parvate || 64|| tataH samudramulla~Nghya la~NkAM gatvA sa rAvaNaH | svAntaHpure rahasye tAmashokavipine.akShipat | rAkShasIbhiH parivR^itAM mAtR^ibud.hdhyAnvapAlayat || 65|| kR^ishA.atidInA parikarmavarjitA duHkhena shuShyadvadanA.ativihvalA | hA rAma rAmeti vilapyamAnA sItA sthitA rAkShasavR^indamadhye || 66|| iti shrImadadhyAtmarAmayaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe saptamaH sargaH || 7|| \iti \section{|| aShTamaH sargaH ||} shrImahAdeva uvAcha rAmo mAyAvinaM hatvA rAkShasaM kAmarUpiNam | pratasthe svAshramaM gantuM tato dUrAddadarsha tam || 1|| AyAntaM lakShmaNaM dInaM mukhena parishuShyatA | rAghavashchintayAmAsa svAtmanyeva mahAmatiH || 2|| lakShmaNastanna jAnAti mAyAsItAM mayA kR^itAm | j~nAtvApyenaM va~nchayitvA shochAmi prAkR^ito yathA || 3|| yadyahaM virato bhUtvA tUShNIM sthAsyAmi mandire | tadA rAkShasakoTInAM vadhopAyaH kathaM bhavet || 4|| yadi shochAmi tAM duHkhasantaptaH kAmuko yathA | tadA krameNAnuchinvan sItAM yAsye.asurAlayam | rAvaNaM sakulaM hatvA sItAmagnau sthitAM punaH || 5|| mayaiva sthApitAM nItvA yAtAyodhyAmatandritaH || 6|| ahaM manuShyabhAvena jAto.asmi brahmaNArthitaH | manuShyabhAvamApannaH ki~nchitkAlaM vasAmi kau | tato mAyAmanuShyasya charitaM me.anushR^iNvatAm || 7|| muktiH syAdaprayAsena bhaktimArgAnuvartinAm | nishchityaivaM tadA dR^iShTvA lakShmaNaM vAkyamabravIt || 8|| kimarthamAgato.asi tvaM sItAM tyaktvA mama priyAm | nItA vA bhakShitA vApi rAkShasairjanakAtmajA || 9|| lakShmaNaH prA~njaliH prAha sItAyA durvacho rudan | hA lakShmaNeti vachanaM rAkShasoktaM shrutaM tayA || 10|| tvadvAkyasadR^ishaM shrutvA mAM gachCheti tvarAbravIt | rudantI sA mayA proktA devi rAkShasabhAShitam | nedaM rAmasya vachanaM svasthA bhava shuchismite || 11|| ityevaM sAntvitA sAdhvI mayA provAcha mAM punaH | yaduktaM durvacho rAma na vAchyaM puratastava || 12|| karNau pidhAya nirgatya yAto.ahaM tvAM samIkShitum || 13|| rAmastu lakShmaNaM prAha tathApyanuchitaM kR^itam | tvayA strIbhAShitaM satyaM kR^itvA tyaktA shubhAnanA | nItA vA bhakShitA vApi rAkShasairnAtra saMshayaH || 14|| iti chintAparo rAmaH svAshramaM tvarito yayau | tatrAdR^iShTvA janakajAM vilalApAtiduHkhitaH || 15|| hA priye kva gatAsi tvaM nAsi pUrvavadAshrame | athavA madvimohArthaM lIlayA kva vilIyase || 16|| ityAchinvan vanaM sarvaM nApashyajjAnakIM tadA | vanadevyaH kutaH sItAM bruvantu mama vallabhAm || 17|| mR^igAshcha pakShiNo vR^ikShA darshayantu mama priyAm | ityevaM vilapanneva rAmaH sItAM na kutrachit || 18|| sarvaj~naH sarvathA kvApi nApashyadraghunandanaH | Anando.apyanvashochattAmachalo.apyanudhAvati || 19|| nirmamo niraha~NkAro.apyakhaNDAnandarUpavAn | mama jAyeti sIteti vilalApAtiduHkhitaH || 20|| evaM mAyAmanucharannasakto.api raghUttamaH | Asakta iva mUDhAnAM bhAti tattvavidAM na hi || 21|| evaM vichinvan sakalaM vanaM rAmaH salakShmaNaH | bhagnaM rathaM ChatrachApaM kUbaraM patitaM bhuvi || 22|| dR^iShTvA lakShmaNamAhedaM pashya lakShmaNa kenachit | nIyamAnAM janakajAM taM jitvAnyo jahAra tAm || 23|| tataH ka~nchidbhuvo bhAgaM gatvA parvatasannibham | rudhirAktavapurdR^iShTvA rAmo vAkyamathAbravIt || 24|| eSha vai bhakShayitvA tAM jAnakIM shubhadarshanAm | shete vivikte.atitR^iptaH pashya hanmi nishAcharam || 25|| chApamAnaya shIghraM me bANaM cha raghunandana | tachChrutvA rAmavachanaM jaTAyuH prAha bhItavat || 26|| mAM na mAraya bhadraM te mriyamANaM svakarmaNA | ahaM jaTAyuste bhAryAhAriNaM samanudrutaH || 27|| rAvaNaM tatra yuddhaM me babhUvArivimardana | tasya vAhAn rathaM chApaM ChittvAhaM tena ghAtitaH || 28|| patito.asmi jagannAtha prANAnstyakShyAmi pashya mAm | tachChrutvA rAghavo dInaM kaNThaprANaM dadarsha ha || 29|| hastAbhyAM saMspR^ishan rAmo duHkhAshruvR^italochanaH || 30|| jaTAyo brUhi me bhAryA kena nItA shubhAnanA | matkAryArthaM hato.asi tvamato me priyabAndhavaH || 31|| jaTAyuH sannayA vAchA vaktrAdraktaM samudvaman | uvAcha rAvaNo rAma rAkShaso bhImavikramaH || 32|| AdAya maithilIM sItAM dakShiNAbhimukho yayau | ito vaktuM na me shaktiH prANAnstyakShyAmi te.agrataH || 33|| diShTyA dR^iShTo.asi rAma tvaM mriyamANena me.anagha | paramAtmAsi viShNustvaM mAyAmanujarUpadhR^ik || 34|| antakAle.api dR^iShTvA tvAM mukto.ahaM raghusattama | hastAbhyAM spR^isha mAM rAma punaryAsyAmi te padam || 35|| tatheti rAmaH pasparsha tada~NgaM pANinA smayan | tataH prANAn parityajya jaTAyuH patito bhuvi || 36|| rAmastamanushochitvA bandhuvat sAshrulochanaH | lakShmaNena samAnAyya kAShThAni pradadAha tam ||37|| snAtvA duHkhena rAmo.api lakShmaNena samanvitaH | hatvA vane mR^igaM tatra mAMsakhaNDAn samantataH || 38|| shAdvale prAkShipadrAmaH pR^ithak pR^ithaganekadhA | bhakShantu pakShiNaH sarve tR^ipto bhavatu pakShirAT || 39|| ityuktvA rAghavaH prAha jaTAyo gachCha matpadam | matsArUpyaM bhajasvAdya sarvalokasya pashyataH || 40|| tato.anantaramevAsau divyarUpadharaH shubhaH | vimAnavaramAruhya bhAsvaraM bhAnusannibham || 41|| sha~NkhachakragadApadmakirITavarabhUShaNaiH | dyotayan svaprakAshena pItAmbaradharo.amalaH || 42|| chaturbhiH pArShadairviShNostAdR^ishairabhipUjitaH | stUyamAno yogigaNaiH rAmamAbhAShya satvaraH | kR^itA~njalipuTo bhUtvA tuShTAva raghunandanam || 43|| jaTAyuruvAcha agaNitaguNamaprameyamAdyaM sakalajagatsthitisaMyamAdihetum | uparamaparamaM parAtmabhUtaM satatamahaM praNato.asmi rAmachandram || 44|| niravadhisukhamindirAkaTAkShaM kShapitasurendrachaturmukhAdiduHkham | naravaramanishaM nato.asmi rAmaM varadamahaM varachApabANahastam || 45|| tribhuvanakamanIyarUpamIDyaM ravishatabhAsuramIhitapradAnam | sharaNadamanishaM surAgamUle kR^itanilayaM raghunandanaM prapadye || 46|| bhavavipinadavAgninAmadheyaM bhavamukhadaivatadaivataM dayAlum | danujapatisahasrakoTinAshaM ravitanayAsadR^ishaM hariM prapadye || 47|| aviratabhavabhAvanAtidUraM bhavavimukhairmunibhiH sadaiva dR^ishyam | bhavajaladhisutAraNA~NghripotaM sharaNamahaM raghunandanaM prapadye || 48|| girishagirisutAmanonivAsaM girivaradhAriNamIhitAbhirAmam | suravaradanujendrasevitA~NghriM suravaradaM raghunAyakaM prapadye || 49|| paradhanaparadAravarjitAnAM paraguNabhUtiShu tuShTamAnasAnAm | parahitaniratAtmanAM susevyaM raghuvaramambujalochanaM prapadye || 50|| smitaruchiravikAsitAnanAbja\- matisulabhaM surarAjanIlanIlam | sitajalaruhachArunetrashobhaM raghupatimIshagurorguruM prapadye || 51|| harikamalajashambhurUpabhedAt\- tvamiha vibhAsi guNatrayAnuvR^ittaH | raviriva jalapUritodapAtre\- ShvamarapatistutipAtramIshamIDe || 52|| ratipatishatakoTisundarA~NgaM shatapathagocharabhAvanAvidUram | yatipatihR^idaye sadA vibhAtaM raghupatimArtiharaM prabhuM prapadye || 53|| ityevaM stuvatastasya prasanno.abhUdraghUttamaH | uvAcha gachCha bhadraM te mama viShNoH paraM padam || 54|| shR^iNoti ya idaM stotraM likhedvA niyataH paThet | sa yAti mama sArUpyaM maraNe matsmR^itiM labhet || 55|| iti rAghavabhAShitaM tadA shrutavAn harShasamAkulo dvijaH | raghunandanasAmyamAsthitaH prayayau brahmasupUjitaM padam || 56|| iti shrImadadhyAtmarAmayaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe aShTamaH sargaH || 8|| \iti \section{|| navamaH sargaH ||} shrImahAdeva uvAcha tato rAmo lakShmaNena jagAma vipinAntaram | punarduHkhaM samAshritya sItAnveShaNatatparaH || 1|| tatrAdbhutasamAkAro rAkShasaH pratyadR^ishyata | vakShasyeva mahAvaktrashchakShurAdivivarjitaH || 2|| bAhU yojanamAtreNa vyApR^itau tasya rakShasaH | kabandho nAma daityendraH sarvasattvavihiMsakaH || 3|| tadbAhvormadhyadeshe tau charantau rAmalakShmaNau | dadarshaturmahAsattvaM tadbAhupariveShTitau || 4|| rAmaH provAcha vihasan pashya lakShmaNa rAkShasam | shiraHpAdavihIno.ayaM yasya vakShasi chAnanam || 5|| bAhubhyAM labhyate yadyattattadbhakShan sthito dhruvam | AvAmapyetayorbAhvormadhye sa~Nkalitau dhruvam || 6|| gantumanyatra mArgo na dR^ishyate raghunandana | kiM kartavyamito.asmAbhiridAnIM bhakShayetsa nau || 7|| lakShmaNastamuvAchedaM kiM vichAreNa rAghava | AvAmekaikamavyagrau ChindyAvAsya bhujau dhruvam || 8|| tatheti rAmaH khaDgena bhujaM dakShiNamachChinat | tathaiva lakShmaNo vAmaM chichCheda bhujama~njasA || 9|| tato.ativismito daityaH kau yuvAM surapu~Ngavau | madbAhuchChedakau loke divi deveShu vA kutaH || 10|| tato.abravIddhasanneva rAmo rAjIvalochanaH | ayodhyAdhipatiH shrImAn rAjA dasharatho mahAn || 11|| rAmo.ahaM tasya putro.asau bhrAtA me lakShmaNaH sudhIH | mama bhAryA janakajA sItA trailokyasundarI || 12|| AvAM mR^igayayA yAtau tadA kenApi rakShasA | nItAM sItAM vichinvantau chAgatau ghorakAnane || 13|| bAhubhyAM veShTitAvatra tava prANarirakShayA | Chinnau tava bhujau tvaM cha ko vA vikaTarUpadhR^ik || 14|| kabandha uvAcha dhanyo.ahaM yadi rAmastvamAgato.asi mamAntikam | purA gandharvarAjo.ahaM rUpayauvanadarpitaH || 15|| vicharanllokamakhilaM varanArImanoharaH | tapasA brahmaNo labdhamavadhyatvaM raghUttama || 16|| aShTAvakraM muniM dR^iShTvA kadAchidahasaM purA | kruddho.asAvAha duShTa tvaM rAkShaso bhava durmate || 17|| aShTAvakraH punaH prAha vandito me dayAparaH | shApasyAntaM cha me prAha tapasA dyotitaprabhaH || 18|| tretAyuge dAsharathirbhUtvA nArAyaNaH svayam | AgamiShyati te bAhU Chidyete yojanAyatau || 19|| tena shApAdvinirmukto bhaviShyasi yathA purA | iti shapto.ahamadrAkShaM rAkShasIM tanumAtmanaH || 20|| kadAchiddevarAjAnamabhyadravamahaM ruShA | so.api vajreNa mAM rAma shirodeshe.abhyatADayat || 21|| tadA shiro gataM kukShiM pAdau cha raghunandana | brahmadattavarAnmR^ityurnAbhUnme vajratADanAt || 22|| mukhAbhAve kathaM jIvedayamityamarAdhipam | UchuH sarve dayAviShTA mAM vilokyA.a.asyavarjitam || 23|| tato mAM prAha maghavA jaThare te mukhaM bhavet | bAhU te yojanAyAmau bhaviShyata ito vraja || 24|| ityukto.atra vasannityaM bAhubhyAM vanagocharAn | bhakShayAmyadhunA bAhU khaNDitau me tvayAnagha || 25|| itaH paraM mAM shvabhrAsye nikShipAgnIndhanAvR^ite | agninA dahyamAno.ahaM tvayA raghukulottama || 26|| pUrvarUpamanuprApya bhAryAmArgaM vadAmi te || 27|| ityukte lakShmaNenAshu shvabhraM nirmitya tatra tam | nikShipya prAdahatkAShThaistato dehAtsamutthitaH | kandarpasadR^ishAkAraH sarvAbharaNabhUShitaH || 28|| rAmaM pradakShiNaM kR^itvA sAShTA~NgaM praNipatya cha | kR^itA~njaliruvAchedaM bhaktigadgadayA girA || 29|| gandharva uvAcha stotumutsahate me.adya mano rAmAtisambhramAt | tvAmanantamanAdyantaM manovAchAmagocharam || 30|| sUkShmaM te rUpamavyaktaM dehadvayavilakShaNam | dR^igrUpamitaratsarvaM dR^ishyaM jaDamanAtmakam | tatkathaM tvAM vijAnIyAdvyatiriktaM manaH prabho || 31|| bud.hdhyAtmAbhAsayoraikyaM jIva ityabhidhIyate | bud.hdhyAdi sAkShI brahmaiva tasminnirviShaye.akhilam || 32|| Aropyate.aj~nAnavashAnnirvikAre.akhilAtmani | hiraNyagarbhaste sUkShmaM dehaM sthUlaM virAT smR^itam || 33|| bhAvanAviShayo rAma sUkShmaM te dhyAtR^ima~Ngalam | bhUtaM bhavyaM bhaviShyachcha yatredaM dR^ishyate jagat || 34|| sthUle.aNDakoshe dehe te mahadAdibhirAvR^ite | saptabhiruttaraguNairvairAjo dhAraNAshrayaH || 35|| tvameva sarvakaivalyaM lokAste.avayavAH smR^itAH | pAtAlaM te pAdamUlaM pArShNistava mahAtalam || 36|| rasAtalaM te gulphau tu talAtalamitIryate | jAnunI sutalaM rAma UrU te vitalaM tathA || 37|| atalaM cha mahI rAma jaghanaM nAbhigaM nabhaH | uraHsthalaM te jyotIMShi grIvA te maha uchyate || 38|| vadanaM janalokaste tapaste sha~Nkhadeshagam | satyaloko raghushreShTha shIrShaNyAste sadA prabho || 39|| indrAdayo lokapAlA bAhavaste dishaH shrutI | ashvinau nAsike rAma vaktraM te.agnirudAhR^itaH || 40|| chakShuste savitA rAma manashchandra udAhR^itaH | bhrUbha~Nga eva kAlaste buddhiste vAkpatirbhavet || 41|| rudro.aha~NkArarUpaste vAchashChandAMsi te.avyaya | yamaste daMShTradeshastho nakShatrANi dvijAlayaH || 42|| hAso mohakarI mAyA sR^iShTiste.apA~NgamokShaNam | dharmaH puraste.adharmashcha pR^iShThabhAga udIritaH || 43|| nimiShonmeShaNe rAtrirdivA chaiva raghUttama | samudrAH sapta te kukShirnADyo nadyastava prabho || 44|| romANi vR^ikShauShadhayo reto vR^iShTistava prabho | mahimA j~nAnashaktiste evaM sthUlaM vapustava || 45|| yadasmin sthUlarUpe te manaH sandhAryate naraiH | anAyAsena muktiH syAdato.anyannahi ki~nchana || 46|| ato.ahaM rAma rUpaM te sthUlamevAnubhAvaye | yasmin dhyAte premarasaH saromapulako bhavet || 47|| tadaiva muktiH syAdrAma yadA te sthUlabhAvakaH | tadapyAstAM tavaivAhametadrUpaM vichintaye || 48|| dhanurbANadharaM shyAmaM jaTAvalkalabhUShitam | apIchyavayasaM sItAM vichinvantaM salakShmaNam || 49|| idameva sadA me syAnmAnase raghunandana || 50|| sarvaj~naH sha~NkaraH sAkShAtpArvatyA sahitaH sadA | tvadrUpameva satataM dhyAyannAste raghUttama | mumUrShUNAM tadA kAshyAM tArakaM brahmavAchakam || 51|| rAmarAmetyupadishan sadA santuShTamAnasaH | atastvaM jAnakInAtha paramAtmA sunishchitaH || 52|| sarve te mAyayA mUDhAstvAM na jAnanti tattvataH | namaste rAmabhadrAya vedhase paramAtmane || 53|| ayodhyAdhipate tubhyaM namaH saumitrisevita | trAhi trAhi jagannAtha mAM mAyA nAvR^iNotu te || 54|| shrIrAma uvAcha tuShTo.ahaM devagandharva bhaktyA stutyA cha te.anagha | yAhi me paramaM sthAnaM yogigamyaM sanAtanam || 55|| japanti ye nityamananyabud.hdhyA bhaktyA tvaduktaM stavamAgamoktam | te.aj~nAnasambhUtabhavaM vihAya mAM yAnti nityAnubhavAnumeyam || 56|| iti shrImadadhyAtmarAmayaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe navamaH sargaH || 9|| \iti \section{|| dashamaH sargaH ||} shrImahAdeva uvAcha labdhvA varaM sa gandharvaH prayAsyan rAmamabravIt | shabaryAste purobhAge Ashrame raghunandana || 1|| bhaktyA tvatpAdakamale bhaktimArgavishAradA | tAM prayAhi mahAbhAga sarvaM te kathayiShyati || 2|| ityuktvA prayayau so.api vimAnenArkavarchasA | viShNoH padaM rAmanAmasmaraNe phalamIdR^isham || 3|| tyaktvA tadvipinaM ghoraM siMhavyAghrAdidUShitam | shanairathAshramapadaM shabaryA raghunandanaH || 4|| shabarI rAmamAlokya lakShmaNena samanvitam | AyAntamArAddharSheNa pratyutthAyAchireNa sA || 5|| patitvA pAdayoragre harShapUrNAshrulochanA | svAgatenAbhinandyAtha svAsane sannyaveshayat || 6|| rAmalakShmaNayoH samyakpAdau prakShAlya bhaktitaH | tajjalenAbhiShichyA~NgamathArghyAdibhirAdR^itA || 7|| sampUjya vidhivadrAmaM sasaumitriM saparyayA | sa~NgR^ihItAni divyAni rAmArthaM shabarI mudA || 8|| phalAnyamR^itakalpAni dadau rAmAya bhaktitaH | pAdau sampUjya kusumaiH sugandhaiH sAnulepanaiH || 9|| kR^itAtithyaM raghushreShThamupaviShTaM sahAnujam | shabarI bhaktisampannA prA~njalirvAkyamabravIt || 10|| atrAshrame raghushreShTha guravo me maharShayaH | sthitAH shushrUShaNaM teShAM kurvatI samupasthitA || 11|| bahuvarShasahasrANi gatAste brahmaNaH padam | gamiShyanto.abruvanmAM tvaM vasAtraiva samAhitA || 12|| rAmo dAsharathirjAtaH paramAtmA sanAtanaH | rAkShasAnAM vadhArthAya R^iShINAM rakShaNAya cha || 13|| AgamiShyati chaikAgradhyAnaniShThA sthirA bhava | idAnIM chitrakUTAdrAvAshrame vasati prabhuH || 14|| yAvadAgamanaM tasya tAvadrakSha kalevaram | dR^iShTvaiva rAghavaM dagdhvA dehaM yAsyasi tatpadam || 15|| tathaivAkaravaM rAma tvad.hdhyAnaikaparAyaNA | pratIkShyAgamanaM te.adya saphalaM gurubhAShitam || 16|| tava sandarshanaM rAma gurUNAmapi me na hi | yoShinmUDhA.aprameyAtman hInajAtisamudbhavA || 17|| tava dAsasya dAsAnAM shatasa~Nkhyottarasya vA | dAsItve nAdhikAro.asti kutaH sAkShAttavaiva hi || 18|| kathaM rAmAdya me dR^iShTastvaM manovAgagocharaH | stotuM na jAne devesha kiM karomi prasIda me || 19|| shrIrAma uvAcha puMstve strItve visheSho vA jAtinAmAshramAdayaH | na kAraNaM madbhajane bhaktireva hi kAraNam || 20|| yaj~nadAnatapobhirvA vedAdhyayanakarmabhiH | naiva draShTumahaM shakyo madbhaktivimukhaiH sadA || 21|| tasmAdbhAmini sa~NkShepAdvakShye.ahaM bhaktisAdhanam || 22|| satAM sa~NgatirevAtra sAdhanaM prathamaM smR^itam | dvitIyaM matkathAlApastR^itIyaM madguNeraNam | vyAkhyAtR^itvaM madvachasAM chaturthaM sAdhanaM bhavet || 23|| AchAryopAsanaM bhadre madbud.hdhyA.amAyayA sadA | pa~nchamaM puNyashIlatvaM yamAdi niyamAdi cha || 24|| niShThA matpUjane nityaM ShaShThaM sAdhanamIritam | mama mantropAsakatvaM sA~NgaM saptamamuchyate || 25|| madbhakteShvadhikA pUjA sarvabhUteShu manmatiH | bAhyArtheShu virAgitvaM shamAdisahitaM tathA || 26|| aShTamaM navamaM tattvavichAro mama bhAmini | evaM navavidhA bhaktiH sAdhanaM yasya kasya vA || 27|| striyo vA puruShasyApi tiryagyonigatasya vA | bhaktiH sa~njAyate premalakShaNA shubhalakShaNe || 28|| bhaktau sa~njAtamAtrAyAM mattattvAnubhavastadA | mamAnubhavasiddhasya muktistatraiva janmani || 29|| syAttasmAtkAraNaM bhaktirmokShasyeti sunishchitam | prathamaM sAdhanaM yasya bhavettasya krameNa tu || 30|| bhavetsarvaM tato bhaktirmuktireva sunishchitam | yasmAnmadbhaktiyuktA tvaM tato.ahaM tvAmupasthitaH || 31|| ito maddarshanAnmuktistava nAstyatra saMshayaH | yadi jAnAsi me brUhi sItA kamalalochanA || 32|| kutrAste kena vA nItA priyA me priyadarshanA || 33|| shabaryuvAcha deva jAnAsi sarvaj~na sarvaM tvaM vishvabhAvana | tathA.api pR^ichChase yanmAM lokAnanusR^itaH prabho || 34|| tato.ahamabhidhAsyAmi sItA yatrAdhunA sthitA | rAvaNena hR^itA sItA la~NkAyAM vartate.adhunA || 35|| itaH samIpe rAmA.a.aste pampAnAma sarovaram | R^iShyamUkagirirnAma tatsamIpe mahAnagaH || 36|| chaturbhirmantribhiH sArdhaM sugrIvo vAnarAdhipaH | bhItabhItaH sadA yatra tiShThatyatulavikramaH || 37|| vAlinashcha bhayAd bhrAtustadagamyamR^iSherbhayAt | vAlinastatra gachCha tvaM tena sakhyaM kuru prabho || 38|| sugrIveNa sa sarvaM te kAryaM sampAdayiShyati | ahamagniM pravekShyAmi tavAgre raghunandana || 39|| muhUrtaM tiShTha rAjendra yAvaddagdhvA kalevaram | yAsyAmi bhagavan rAma tava viShNoH paraM padam || 40|| iti rAmaM samAmantrya pravivesha hutAshanam | kShaNAnnirdhUya sakalamavidyAkR^itabandhanam | rAmaprasAdAchChabarI mokShaM prApAtidurlabham || 41|| kiM durlabhaM jagannAthe shrIrAme bhaktavatsale | prasanne.adhamajanmApi shabarI muktimApa sA || 42|| kiM punarbrAhmaNA mukhyAH puNyAH shrIrAmachintakAH | muktiM yAntIti tadbhaktirmuktireva na saMshayaH || 43|| bhaktirmuktividhAyinI bhagavataH shrIrAmachandrasya he lokAH kAmadughA~NghripadmayugalaM sevadhvamatyutsukAH | nAnAj~nAnavisheShamantravitatiM tyaktvA sudUre bhR^ishaM rAmaM shyAmatanuM smarArihR^idaye bhAntaM bhajadhvaM budhAH || 44|| iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde araNyakANDe dashamaH sargaH || 10|| araNyakANDaM samAptam || \iti ## Encoded by Nagaraj Balijepalli nagaraj at iastate.edu Proofread by Sunder Hattangadi Revised by Agne Easwaran easwaranpsa at rediffmail.com and ahimsasoldier at gmail.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}