% Text title : Shiva Japa Mala % File name : shivajapamAlA.itx % Category : shiva % Location : doc\_shiva % Proofread by : Aruna Narayanan % Latest update : Deember 31, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shiva Japa Mala ..}## \itxtitle{.. shivajapamAlA ..}##\endtitles ## shrIgaNeshAya namaH | \section{shrIpa.nchAkSharI vidyA kA dhyAna} taptachAmIkaraprAkhyA pInonnatapayodharA || chaturbhujA trinayanA bAlendukR^itashekharA | padmotpalakarA saumyA varadAbhayapANikA || sarvalakShaNasampannA sarvAbharaNabhUShitA | sitapadmAsanAsInA nIlaku~nchitamUrddhajA || asyAH pa~nchavidhA varNAH prasphuradrashmimaNDalAH | pItaH kR^iShNastathA dhUmraH svarNAbho rakta eva cha || \-shivapurANa, vAyusaMhitA, uttarArddha, a0 13, 40\-43|| yaha tapta suvarNa ke samAna pIta ra.nga ke pIna aura U.Nche payodhara vAlI, chAra bhujA, tIna netravAle (dvitIyA ke) chandra ko mastaka para dhAraNa karanevAlI, padma (kamala) dala hAtha meM liye, manohara, varada aura abhaya hAthavAlI, sarva lakShaNoM se paripUrNa saba AbhUShaNa pahane, shveta padma (kamala) ke Asana para virAjamAna, nIla ku.nchita (ghU.NgharavAle) kesho se yukta hai | isake sUryamaNDala ke samAna chamakate hue pA.Ncha varNa hai.n | vaha pIta (pIlA) , kR^iShNa (shyAma), dhUmra, svarNAbha (tape hue sone ke samAna) aura rakta (lAla) varNa (mukhAravinda) vAlI hai | bIja | shakti | svara | R^iShi | varNa | devatA | mukha | Chanda | OM | praNava | pArvatI | udAtta | vAmadeva | shveta | paramAtmA | \.\.\. | gAyatrI | na | praNava | pArvatI | udAtta | vAmadeva | pIta | indra | pUrva | gAyatrI | maH | praNava | pArvatI | udAtta | vAmadeva | kR^iShNa | rudra | dakShiNa | anuShTup | shi | praNava | pArvatI | anudAtta | vAmadeva | dhUmra | viShNu | pashchima | triShTup | vA | praNava | pArvatI | udAtta | vAmadeva | svarNAbha | brahmA | uttara | bR^ihatI | ya | praNava | pArvatI | svarita | vAmadeva | rakta | skanda | Urdhva | virAT | bIja, shakti, svara, R^iShi, varNa, devatA, mukha, Chanda Upara ke koShThaka se jAna lenA chAhie | (oM namaH shambhavAya cha mayo bhavAya cha namaH sha~NkarAya cha mayaskarAya cha namaH shivAya cha shivatarAya cha \-\-yajurveda) rudrAdhyAya meM aisA pATha hone se vyAkaraNa kI rIti se aisA hI siddha hotA hai | mUla vidyA shiva aura pa.nchAkShara isakA sUtra hai | isakA nAma shiva rUpa (kalyANadAyaka) samajhe | bhagavAn devadeva shivajI ne apane mukhAravinda se aisA kahA hai ki yaha mantra merA hR^idaya hai | bhaktyA pa~nchAkShareNaiva yaH shivaM sakR^idarchayet | sopi gachChechChivasthAnaM shivamantrasya gauravAt || sarveShAmapi puNyAnAM sarveShAM shreyasAmapi | sarveShAmapi yaj~nAnAM japayaj~naH paraH smR^itaH || tatrAdau japayaj~nasya phalaM svastyayanaM mahat | shaivaM ShaDakSharaM divyaM mantramAhurmaharShayaH || devAnAM paramo devo yathA vai tripurAntakaH | mantrANAM paramo mantrastathA shaivaH ShaDakSharaH || eSha pashchAkSharo mantro japtR^INAM muktidAyakaH | saMsevyate munishreShThairasheShaiH siddhikA~NkShibhiH || asyaivAkSharamAhAtmyaM nAlaM vaktuM chaturmukhaH | shruvatyo yatra siddhAntaM gatAH paramanivR^itAH || sarvaj~naH paripUrNashcha sachchidAnandalakShaNaH | sa shivo yatra ramate shaivapa~nchAkShare shubhe | etena mantrarAjena sarvopaniShadAtmanA | lebhire munayaH sarve paraM brahma nirAmayam || namaskAreNa jIvatvaM shive.atra paramAtmani | aikyaM gatamato mantraH parabrahmamayo hyasau || bhavapAshanibaddhAnAM dehinAM hitakAmyayA | AhaunnamaH shivAyeti mantramAdyaM shivaH svayam || kiM tasya bahubhirmantraiH kiM tIrthaiH kiM tapo.adhvaraiH | yasya namaH shivAyeti mantraH hR^idayagocharaH || tAvadbhramanti saMsAre dAruNe duHkhasa~Nkule | yAvannochchArayantImaM mantraM dehabhR^itaH sakR^it || mantrAdhirAjarAjo.ayaM sarvavedAntashekharaH | sarvaj~nAnanidhAnaM cha so.ayaM chaiva ShaDakSharaH || kaivalyamArgadIpo.ayamavidyAsindhuvADavaH | mahApAtakadAvAgniH so.ayaM mantraH ShaDakSharaH || tasmAtsarvaprado mantraH so.ayaM pa~nchAkSharaH smR^itaH | strIbhiHshUdraishcha sa~NkIrNairdhAryate muktikA~NkShibhiH || (\-skandapurANa, brahmottarakhaNDa, adhyAya 1, 16\-20) bhakti se pa.nchAkShara yukta hokara jo isa mantra dvArA shivajI kA eka bAra bhI pUjana karatA hai, vaha shivamantra ke gaurava (mahattva) se shiva ke sthAna (shivaloka) ko jAtA hai | saba puNya aura saba kalyANoM ke madhya meM aura saba yaj~noM ke madhya meM japayaj~na uttama kahA gayA hai | (yaj~nAnAM japayaj~no.asmi\-\-gItA, 10\.25) unameM pahale japayaj~na ke ba.Dae bhArI kalyANakAraka phala ko shivajI ke divya ShaDakShara (OM namaH shivAya) mantra ko maharShiyoM ne kahA hai | jaise devatAoM meM shivajI uttama devatA haiM vaise hI mantroM ke madhya meM shivajI kA ShaDakShara mantra uttama hai | japanevAloM ko mokSha denevAlA yaha pa.nchAkShara mantra siddhi ko chAhanevAle saba shreShTha muniyoM se sevana kiyA jAtA hai | isa mantra ke akSharoM ke mAhAtmya ko nahIM kahA jA sakatA kyo.nki isameM atyanta gupta shrutiyA.N (shivo.ayaM paramo devaH shaktireShA tu jIvaj~nA OM namaH shivAyeti yAjuShamantropAsako rudratvaM prApnoti kalyANaM prApnoti ya evaM veda | \-\-tripuratApinyupaniShat) | siddhAnta ko prApta huI hai.n | shivajI ke jisa uttama pa.nchAkShara mantra meM sachchidAnanda lakShaNavAle sarvaj~na evaM akhaNDa shivajI ramaNa karate hai.n | samasta upaniShadAtmaka (sarvavyApI sa bhagavAn shivaH\-\-shvetAshvetaropaniShad | tasmAt sarvagataH shivaH \-\-shruti | na sanna chAsa~nChiva eka kevalaH, shivamaidvatam, shivaprashAntamamR^itaM brahmayonim |) isa mantrarAja se saba muniyoM ne vikArarahita parabrahma ko pAyA hai | isake dvArA paramAtmA shivajI ko namaskAra karane se jIvatva ekatA ko prApta huA hai | isa kAraNa yaha mantra parama brahmamaya hai | saMsAra rUpI phA.NsI se ba.Ndhe hue prANiyoM ke hita kI kAmanA se Apa hI shivajI ne \ldq{}OM namaH shivAya\rdq{} aisA Adi mantra kahA hai | usako bahuta se mantroM, tIrtha, tapasyA aura yaj~noM se kahA hai, jisake hR^idaya meM gochara \ldq{}OM namaH shivAya\rdq{} mantra hai | duHkha se saMyukta evaM bhayAnaka saMsAra meM tabhI taka prANI bhramaNa karatA hai jaba taka vaha eka bAra mantra kA uchchAraNa nahIM karatA | mantrAdhirAjoM kA rAjA yaha mantra saba vedAntoM kA mastaka (sarvavyApI sa bhagavAn shivaH\-\-shvetAshvetaropaniShad | tasmAt sarvagataH shivaH \-\-shruti | na sanna chAsa.nChiva eka kevalaH, shivamaidvatam, shivaprashAntamamR^itaM brahmayonim |) bhUta hai | yaha ShaDakShara saba j~nAnoM kA nidhAna hai | yaha mokSha\-mArga kA dIpaka arthAt mokSha\-mArga ko dikhAne vAlA hai | yaha mAyA (mAyA\-\ldq{}mA\rdq{} lakShmI karmabhoga ke j~nAna ko \ldq{}yA\rdq{} prApta hotA hai, arthAt jo karmabhoga ke anusAra lakShmI ko prApta karA ke mohita karatI hai, isI se use mAyA kahate haiM athavA (mA) lakShmI (yA) j~nAnabhoga karane ke nimitta prANiyoM ko prApta hotI hai isI kAraNa \ldq{}mAyA\rdq{} kahate hai.n | adharmamahipArUDhaM kAlachakraM taranti te | satyAdidharmayuktA ye shivapUjAparAshcha yaH || \-vidyeshvara saMhitA, adhyAya 17) samudra ke liye vaDavAnala hai | jaise samudra ke jala ko va.DavAnala shoShaNa kara letA hai, usI prakAra yaha mAyA ke asalI rUpa ko dUra karatA hai (kyo.nki mAyA se kuCha nahIM dikhAI pa.DatA) | yaha ShaDakShara mantra ba.Dae pAtakoM ke liye dAvAnala (ja.ngala kI agni) hai jisa prakAra kAShTha ke bhAra ko agni bhasma kara detI hai usI prakAra isa mantrarAja ke japanevAloM ke pApa sahaja meM hI bhasma ho jAte hai.n | isI kAraNa yaha ShaDakShara mantra saba kuCha dene vAlA hai | mukti kI ichChA rakhanevAle shUdroM, varNasa.nkaroM tathA striyoM dvArA bhI yaha dhAraNa kiyA jAtA hai | arthAt strI shUdrAdi bhI isa pa.nchAkShara (namaH shivAya) ko japakara paramapada ke adhikArI ho sakate haiM, jisa pada ko uchcha varNavAle ba.Dae\-ba.Dae kaShTa se arthAt tapa karake prApta karate haiM, unheM prApta kara sakate hai.n | (jo satyadharma yukta shivajI kI pUjA karate haiM ve (prANI) adharmarUpI mahiSha para ArUDha hue kAlachakra se tara jAte hai.n | isake Upara vR^iShabharUpI dharma brahmacharya kA rUpa dhAraNa kiye sthita hai vaha satyAdi chAra pAda yukta shivaloka ke Age sthita hai.n | kShamA shR^i.nga, shama shrotra (kAna) vedarUpI dhvani se vibhUShita, Astikya rUpI netra, vedAkSharamaya vishvAsa rUpa udAra mana buddhi yukta sabase shreShTha vR^iShabha pUjana, kriyA, tapa, j~nAna, dhyAna yukta hai |) \section{OMkAra aura pa.nchAkShara kA abheda} pro hi prakR^itijAtasya saMsArasya mahodadheH | navaM nAvAntaramiti praNavaM vai vidurbudhAH || praH prapa~ncho na nAsti vo yuShmAkaM praNavaM viduH | prakarSheNa nayedyasmAnmokShaM vaH praNavaM viduH || svajApakAnAM yogInAM svamantrapUjakasya cha | sarvakarmakShayaM kR^itvA divyaj~nAnaM tu nUtanam || tameva mAyArahitaM nUtanaM parichakShate | prakarSheNa mahAtmAnaM navaM shuddhasvarUpakam || nUtanaM vai karotIti praNavaM taM vidurbudhAH | praNavaM dvividhaM proktaM sUkShmasthUlavibhedataH || sUkShmekAkSharaM vidyAtsthUlaM pa~nchAkSharaM viduH | sUkShmamavyaktapa~nchArNaM suvyaktArNaM tathetarat || jIvanmuktasya sUkShmaM hi sarvasArahitasya hi | mantreNAthAnusandhAnaM svadehavilayAvadhi || svadehe galite pUrNaM shivaM prApnoti nishchayaH | kevalaM mantrajApI tu yogaM prApnoti nishchayaH || etairyuktaH sadA shuddhaH sarvakAmAdivarjitaH | sadA japaparaH shAnto japayogIti taM viduH || \-vidyeshvara\-saMhitA | prakR^iti se utpanna hue saMsAra\-sAgara ke liye yaha naukA rUpa hai isI kAraNa paNDita isako praNava kahate hai.n | pra=prapa.ncha; Na=nahIM hai; va\-tuma meM; arthAt AtmA meM kuCha prapa.ncha nahIM hai athavA prakR^iShTatA se japane vAle ko mokSha detA hai, isa kAraNa ise praNava kahate hai.n | apane japa karanevAle yogiyoM ko aura apane mantra kA pUjana karanevAloM ko sarva (saba) karma kShaya kara divya j~nAna dene se praNava kahalAtA hai | mAyArahita hone se praNava ko nUtana kahate hai.n | yaha prakarShatA se mahAtmA aura shuddha\-svarUpa kara detA hai | nUtana kara dene se hI paN.Daita isako \ldq{}praNava\rdq{} kahate hai.n | sthUla bheda se praNava do prakAra kA hai | ekAkShara (OM) sUkShma aura pa.nchAkShara (namaH shivAya) sthUla hai | sUkShmarUpa avyakta arthAt aprakaTa pa.nchAkShara vAlA hai aura sthUla prakaTa pa.nchAkShara yukta hai | (tasya vAchakaH praNavaH \- yogadarshana | usa IshvarakA bodhaka, (jAnanevAlA nAma), o.nkAra hai | tajjapastadarthamAvanaM \- praNava kA japa, praNava kA artha shiva ko chitta meM bAra bAra lagAnA chAhie |) jIvanmukta ke nimitta sabakA sAra sUkShma rUpa hai, yahI usakA hita karanevAlA hai | mantra kA anusandhAna aura apane dehAnta meM deha meM hI laya karanA sUkShma upAsanA hai | isI prakAra upAsanA karane se dehAnta meM (maraNakAla meM) shiva rUpa niHsandeha ho jAtA hai aura kevala mantra japanevAlA yoga ko prApta hotA hai | ina saba bAtoM se yukta sadA shuddha saba kAmanArahita (niShkAma) sadA japa meM tatpara shAntachitta japayogI kahalAtA hai | \section{shivajapamAlA prastAvanA} || shrIgaNeshAya namaH || aviyogo.astu me deva tvada~Nghriyugalena vai | eSha eva varaH shambho nAnyaM ka~nchidvaraM vR^iNe || sampUrNa vedoM tathA vedAnta kA sAra aura parama tattva shiva hI hai.n | \ldq{}IshAno jyotiravyayaH, eko hi rudro na dvitIyaH, yo devAnAM prabhavodbhavashcha vishvAdhipo rudro maharShiH\rdq{} ityAdi shrutiyoM se siddha hotA hai ki eka shiva hIadvitIya hai.n | atharvashIrSha ke prathamakhaNDa meM likhA hai \- kisI samaya devatAoM ne rudra se pUChA ki \ldq{}Apa kauna haiM ?\rdq{} taba unhonne kahA \- \ldq{}eka mAtra maiM hI jagat kI utpatti aura pAlana karane vAlA hU.N | mujhase adhika koI nahIM hai |\ldq{}isI ke dUsare aura tIsare khaNDa meM saba devatA shivajI kI vibhUti kA varNana kiye hai.n | \ldq{}yo rudro agnau ya apsu ya oShadhIShu yo rudro vishvAbhuvanAvivesha tasmai rudrAya namo.astu |\ldq{}arthAt jo rudra agni, jala, oShadhI aura saba saMsAra meM vyApta haiM, unako namaskAra hai | isI prakAra rudrAdhyAya meM \ldq{}namaH srotasyAya cha\rdq{} isa mantra meM bhI saba vastu meM shiva kA sadbhAva kahA hai | \ldq{}ya eShontarhR^idaya AkAshaH\rdq{} ityAdi bR^ihadAraNyaka ke mantroM meM bhI yahI kahA hai | \ldq{}atha yadidamasminniti\rdq{} isameM shivako sarvesha likhA hai | \ldq{}brahmaviShNvagnishukrArkajalabhUmipurogamAH | surA.asurAH samprasUtAstataH sarve maheshvarAH\rdq{} brahmANDapurANa meM kahA hai ki brahmA, viShNu, agni, shukra, sUrya, jala, bhUmi Adi saba unhIM (shiva) se utpanna hue hai.n | harivaMsha kI kailAsayAtrA ke prasa.nga meM shivajI ne kahA hai\- \ldq{}he govinda ! jo tumhAre nAma haiM, so mere hI haiM\rdq{}, \ldq{}shivaM prastutya sarvANi ha vA etasya nAmadhe\- yAni\rdq{} AshvalAyana ke isa mantra meM likhA hai ki shiva kI stuti karake nAmakaraNa kare.n | skandapurANa meM likhA hai ki koI brahmA, koI viShNu, koI sUryAdi kI mUrti kI upAsanA karate haiM, parantu \ldq{}pratipAdyo mahAdevaH sthitaH sarvAsu mUrtiShu\rdq{} isa pramANa se mUrtiyoM meM mahAdeva kA pratipAdana karanA chAhiye, ve hI saba meM sthita hai.n | kUrmapurANa meM \ldq{}goptA chaiva jagachChAstA shaktaH sarvo maheshvaraH | yaj~nAnAM phalado devo mahAdevaniyogataH\rdq{} AdivAkyoM se shiva hI ko saba yaj~na kA phaladAtA likhA hai | mahAbhArata ke vanaparva kI tIrthayAtrA ke prasa.nga meM\-\ldq{}tato gachChetsuvarNAkShaM triShu lokeShu vishrutam | yatra viShNuH prasAdArthaM rudramArAdhayatpurA || varA.Nshcha subahU.Nllebhe daivatairapi durlabhAn\rdq{} arthAt phira suvarNAkSha parvata ko jAya, jahA.N viShNu ne shiva kI ArAdhanA karake aneka vara pAye the, isI taraha droNaparva meM ashvatthAmA ke li.ngArchana kI kathA hai | shAntiparva meM bhIShma ne kahA hai\- \ldq{}yaM viShNurindraH sUryashcha tathA lokapitAmahaH | stuvanti vividhaiH stotrairdevadevaM maheshvaram || tamarchayanti ye shashvaddurgANyatitaranti te\rdq{} jinakI brahmA, viShNu, indra aura sUryastuti karate haiM, una shivajI kA jo pUjana karatA hai, usake saba kaShTa dUra ho jAte hai.n | phira anushAsana parva meM shiva se brahmA viShNu kI utpatti likhI hai | \ldq{}so.asR^ijaddakShiNAda~NgAdbrahmANaM lokabhAvanam | vAmapArshvAttathA viShNumAdau prabhurathAsR^ijat || apraj~nAtaM jagatsarvaM tadA hyeko maheshvaraH\rdq{} arthAt jaba kuCha nahIM thA, taba eka mAtra shiva the, ityAdi bahuta sthala meM shiva ko sarveshvara kahA hai | harivaMsha meM likhA hai ki shrIkR^iShNajI ne shiva kI stuti kara ke vara pAyA hai | vAlmIki meM \ldq{}raudrAya vapuShe namaH\rdq{}, uttarakANDa meM \ldq{}te tu rAmasya tachChrutvA namaskR^itva vR^iShadhvajam\rdq{} aisA kahA hai aura ashvamedhaprakaraNa meM rAmachandrajI ne shivArAdhana kiyA hai | yathA\-\ldq{}visheShAdbrAhmaNAnsarvAn pUjayAmAsa cheshvaram | yaj~nena yaj~nahantAramashvamedhena sha~Nkaram || \rdq{} aura yuddhakANDa meM\-\ldq{}atra pUrvaM mahAdevaH prasAdamakarodvibhuH.\rdq{} kahakara shiva kA pUjana aura shiva kI sarvotkR^iShTatA kahI hai | bhAgavata ke chauthe skandha meM dakSha ke yaj~na meM shiva kI krodhashAnti kI ichChAvAle devatAoM se brahmA ne kahA hai\-\ldq{}nAhaM na yaj~no na cha yUyamanye ye dehabhAjo munayashcha tattvam | viduH pramANaM balavIryayorvA tasyAtmatantrasya kathaM vidhitset ||\rdq{} arthAt maiM, viShNu, tuma, R^iShi aura muni Adi koI bhI una shiva kI mahimA ko nahIM jAnate | aShTama skandha meM\-\ldq{}na te giritrAkhilalokapAlaviri~nchivaikuNThasurendragamyam | jyotiH paraM yatra rajastamashcha sattvaM na yadbrahmanirastabhedam\rdq{} kahA hai isase viShNu brahmAdi kI apekShA shiva kI utkR^iShTatA kA pratipAdana hotA hai | skandapurANa meM \ldq{}eShAM trayANAmadhikaH shivaH paramakAraNam\rdq{} isa vAkya se tInoM devatAoM se adhika shiva ko kahA hai | isI prakAra padmapurANa meM\-\ldq{}yasyAntaHsthAni bhUtAni yasmAtsarvaM pravartate | yadAhustatparaM tattvaM sa devaH syAnmaheshvaraH || \rdq{} ityAdi vAkyoM dvArA chAroM vedoM ne shiva kI hI stuti kI hai | viShNupurANa meM likhA hai ki\-\ldq{}dhikteShAM dhikteShAM dhikteShAM janma dhikteShAm | yeShAM na vasati hR^idaye kumateryadA vimochako rudraH ||\rdq{} arthAt jinake hR^idaya meM shivabhakti nahIM, unako dhikkAra hai | R^igveda meM\- \ldq{}antarikShanti taM jano rudraM paro manIShayA gR^ihNanti jihvayA sasamiti\rdq{}| puruShasUkta meM bhI\-\ldq{}utAmR^itatvasyeshAna\rdq{} isa IshAnapada se shiva kA hI bodha hotA hai | isI prakAra baudhAyanasUtra meM bhI \ldq{}rudro hyevaitatsarvam\rdq{} aura AshvalAyana meM\- \ldq{}tasmai shivAya mahate namaH sUkShmAkSharAtmane\rdq{} isase shivakI sarvotkR^iShTatA kahI hai | pAta.nchala kA bhI\-\ldq{}puruShavisheSha IshvaraH\rdq{}, \ldq{}tasya vAchakaH praNavaH\rdq{} yaha aMsha shiva kA hI bodhaka hai | yahI vArtA vAyusaMhitA ke sAtaveM adhyAya meM likhI hai | kaumudIkAra ne bhI sUtroM ko shivamUlaka jAnakara shivakA viShaya spaShTa kiyA hai | padmapurANa ke gItAmAhAtmya meM gItA ke aThAraha adhyAya ko nArAyaNa shiva kI mUrti kahA hai | \ldq{}IshvaraH sarvabhUtAnAm\rdq{} aura \ldq{}tameva sharaNaM gachCha\rdq{} yaha vAkya shivaparaka hai | raseshvara muni ne bhI kahA hai\-\ldq{}kalpAntare kadAchittu dagdhvA lokAnmaheshvaraH | sahasaivAsR^ijadviShNuM brAhmaNaM cha nijechChayA ||\rdq{} arthAt shiva ne sR^iShTi ke Adi meM brahmA aura viShNu ko utpanna kiyA hai | isa taraha saba purANa aura dharmashAstrAdi meM shivakI utkR^iShTatA likhI hai | phira vichAra ke sAtha dekhane se harihara meM koI bheda nahIM pAyA jAtA | isase buddhimAn loga inako shAstrAnusAra eka hI rUpa mAnate hai.n | Age likhe pramANoM se yaha bAta aura bhI spaShTa ho jAyegI ki shivajI kI utkR^iShTatA kA pratipAdana karane meM veda kisI se pIChe nahIM hai.n | (vi0 vA0 paM0 jvAlAprasAdajI mishra , murAdAbAda, ke hariharaikabhAva varNana se) \section{yajurveda\-} tryambakaM yajAmahe sugandhiM puShTivarddhanam | urvArukamiva bandhanAnmR^ityormukShIyamAmR^itAt | divya gandha se yukta, martyadharmahIna, ubhaya loka ke phaladAtA, dhana\-dhAnyAdi se puShTi ba.DhAnevAle, tIna netravAle shivadevakA hama pUjana karate hai.n | ve shivajI hamako mR^ityu, apamR^ityu tathA saMsAra ke maraNa se mukta kareM yAno Chu.DAve.n | jaise pakA phala apanI granthi se TUTakara pR^ithvI para giratA hai isI prakAra hama bhI janma\-maraNa ke bandhana se chiramukta ho jAyeM aura abhyudaya tathA niHshreyasarUpa donoM phaloM se bhraShTa na ho.n | namaste rudra manyava.autota.aiShave namaH | namaste astu dhanvane bAhubhyAmutatenamaH || 16\-1|| yA te rudra shivAtanUraghorApApakAshinI | tayA nastanvAshantamayAgirishantAbhichAkashIhi yA0|| 16\-2 || he duHkha dUra karanevAle, j~nAna ke denevAle athavA pApIjanoM ko karmaphala dekara rulAnevAle rudradeva ! Apako, Apake bANoM ko aura ApakI donoM bhujAoM ko namaskAra hai, he rudra deva ! ApakA krodha aura bANadhArI hasta shatruoM para pa.Dae aura hamako shAnti ho || 16\-1|| kailAsa parvata para sthita hokara prANiyoM ke sukha kA vistAra karanevAle athavA girA arthAt vANI meM sthita hokara sukha kA vistAra karanevAle, parvata para shayana karanevAle he sarvaj~na rudra ! ApakA shAnta aura ma.ngalarUpa viShamatA rahita hone se pApa\-phalako na dekara puNya\-phala kA hI denevAlA hai | usa (shAntamaya) sukha bhare sharIra se hamako Alokita kIjie || 16\-2|| namaH shambhavAya cha mayo bhavAya cha namaH sha~NkarAya cha mayaskarAya cha namaH shivAya cha shivatarAya cha || 16\-41|| isa loka ke kalyANakArI, jinase ki sukha hotA hai athavA sukharUpa saMsArarUpa muktirUpa Apa shivajI ko namaskAra hai | saMsAra ke sukhadAtA pAralaukika kalyANa ke Akara (khAna) Apako namaskAra hai aura mokShasukha karanevAle Apako namaskAra hai, kalyANarUpa evaM niShpApa Apako namaskAra hai aura bhaktoM ke atyanta kalyANakAraka tathA unako niShpApa karanevAle he shivajI ! Apako namaskAra hai || 16\-41|| \section{atharvaveda \-} namaste.astvAyate namo astu parAyate namaste rudra tiShThata AsInAya te namaH || 11\-1\-2\-15|| he rudra ! hamAre sanmukha Ate hue Apako nimitta namaskAra hai, parA~Nmukha hokara jAte hue Apako namaskAra hai, jahA.N\-kahA.N sthita aura apane sthAna para AsIna Apako namaskAra hai || 11\-1\-2\-15|| bhavasharvAvidaM brUmo rudraM pashupatishcha yaH || 11\-3\-6\-9|| bhava tathA sharva nAmavAle mahAdeva ke uddeshya se hama stutivAkya kahate hue rudrarUpa pashupati deva kI stuti karate hai.n || 11\-3\-6\-9|| sahasrAkShamatipashyaM purastAd rudramasyanta bahudhA vipashchitam | moparama jihvayeyamAneyam || 12\-2\-17|| sahasroM netravAle sanmukha se A.Da meM dIkhanevAle aneka prakAra se (pApoM ko) girAnevAle yAnI nAsha karanevAle mahA buddhimAna, jayashakti ke sAtha chalate hue rudra (duHkhanAshaka shiva) se hama uparAma na hoM yAnI unako na bhUleM arthAt unakA nirantara chintana kare.n || 12\-2\-17|| yo.abhiyAto nilayate tvAM rudra nichikIrShati | pashchAdanuprayu~NkShettaM viddhasya padavIriva || 11\-2\-13|| jo (duShkarmA) gupta rIti se bhI shiva kI Aj~nA kA bha.nga karatA hai, shivadeva use daNDa hI dete hai.n | jaise vyAdhe ghAyala shikAra ko rudhirAdi chinha se khoja kara paka.Da lete hai.n || 11\-2\-13|| \section{R^igveda (rudrasUkta) \-} unmA\' mamanda vR^iSha\`bho ma\`rutvA\`ntvakShI\'yasA\` vaya\'sA\` nAdha\'mAnam | ghR^iNI\'va chChA\`yAma\'ra\`pA a\'shI\`yA vi\'vAseyaM ru\`drasya\' su\`mnam || 2\.033\.06 kva1\`\' sya te\' rudra mR^iLa\`yAku\`rhasto\` yo asti\' bheSha\`jo jalA\'ShaH | a\`pa\`bha\`rtA rapa\'so\` daivya\'syA\`bhI nu mA\' vR^iShabha chakShamIthAH || 2\.033\.07 pra ba\`bhrave\' vR^iSha\`bhAya\' shvitI\`che ma\`ho ma\`hIM su\'ShTu\`timI\'rayAmi | na\`ma\`syA ka\'lmalI\`kina\`M namo\'bhirgR^iNI\`masi\' tve\`ShaM ru\`drasya\` nAma\' || 2\.033\.08 sthi\`rebhi\`ra~Ngai\'H puru\`rUpa\' u\`gro ba\`bhruH shu\`krebhi\'H pipishe\` hira\'NyaiH | IshA\'nAda\`sya bhuva\'nasya\` bhUre\`rna vA u\' yoShadru\`drAda\'su\`rya\'m || 2\.033\.09 arha\'nbibharShi\` sAya\'kAni\` dhanvArha\'nni\`ShkaM ya\'ja\`taM vi\`shvarU\'pam | arha\'nni\`daM da\'yase\` vishva\`mabhva\`M na vA ojI\'yo rudra\` tvada\'sti || 2\.033\.10 (R^i0 ve0 \- aShTa 2\-7 a0 2 varga 4|) he rudra ! ApakA sukhadAyaka hAtha kahA.N hai, jo hAtha sabako sukhI karanevAlA hai, usa hAtha se merI rakShA karo | he kAmanAoM kI varShA karanevAle ! devakR^ita pApoM ke vinAshaka ! Apa mujha aparAdhI ke aparAdha shIghra kShamA kare.n | vishva ke bhartA, vabhruvarNa kAmanAoM ke barasAnevAle, shIghrakArI, pUjita, isa guNavishiShTa rudra ke nimitta maiM sundara stuti kA uchchAraNa karatA hU.N | he stuti karanevAle ! prajvalita aura prakAshita rudra ko namaskAra karo athavA havi se unakA pUjana karo | hama mahAdeva kA dIpta nAma sa.nkIrtana karate hai.n | dR^i.Dha a.ngoM se yukta ATha mUrtirUpa AtmAvAle bahuta rUpoM se yukta, tejasvI, vabhruvarNavAle, rudra, pradIpta, hiraNmaya, ramaNIya ala.nkAroM se dIpta honevAle he Ishvara ! isa bhUtasamUha ke svAmI ! Apa rudra se bala pR^ithak nahIM hotA | he rudra ! Apa hI pUjA ke yogya hote hue dhanuSha aura bANa ko dhAraNa karate haiM, bahuta prakAra ke pUjanIya rUpoM se yukta niShka arthAt hAra ko dhAraNa karate tathA pUjita hote hue isa samasta vishva ko rakShita rakhate ho | he rudra ! Apase adhika balavAn isa jagat meM koI nahIM hai, isa kAraNa Apa hI isa pUjA ke vyApAra se yukta hone yogya hai.n | \section{sAmaveda\-} AvorAjAmadhvarasya rudram || \section{kauShAtakIbrAhmaNa\-} rudro vai jyeShThashcha shreShThashcha devAnAm || 25\-13|| \section{jaimini brAhmaNa\-} tato devA rudraM nApashyan | te devA rudraM dhyAyanti | te devA UrdhvaM bahavaH stunvanti | yo vai rudraH sa bhagavAnityAdi | \section{shatapathabrAhmaNa\-} sharva etAnyaShTau (rudraH, sarvaH, sharvaH, ugraH, pashupatiH, ugraH, ashaniH, bhavaH, mahAndevaH) agnirUpANi || 16\-1\-3\-18|| \section{shrIkulArNavatantra\-} asti devi paraM brahmasvarUpI niShkalaH shivaH | sarvaj~naH sarvakartA cha sarvesho nirmalo.advayaH || 7|| svayaM jyotiranAdyanto nirvairaH parAtparaH | nirguNaH sachchidAnandastathA vai jIvasa.nj~nakaH || 8|| \section{taittirIyakAraNya\-} OM sadyo jAtaM prapadyAmi sadyo jAtAya vai namo namaH | bhave bhavenAti bhavebhavasva mAM bhavodbhavAya namaH || 1|| vAmadevAya namojyeShThAya namaH shreShThAya namo rudrAya namaH kAlAya namaH kalavikaraNAya namo balavikaraNAya namaH || 2|| balAya namo balapramathanAya namaH sarvabhUtadamanAya namo manonmanAya namaH || 3|| aghorebhyo.atha ghorebhyo ghoraghoratarebhyaH | sarvebhyaH sharvasarvebhyo namaste astu rudrarUpebhyaH || 4|| tatpuruShAya vidmahe mahAdevAya dhImahi | tanno rudraH prachodayAt || 5|| IshAnaH sarvavidyAnAmIshvaraH sarvabhUtAnAm | brahmAdhipatirbrahmaNo.adhipatirbrahmA shivo me astu sadAshivom || 6|| buddhimAna puruSha ke j~nAna utpanna karanevAle mahAdeva ke pa.nchamukhoM ke madhya meM pashchima mukha ke pratipAdaka mantra kA artha kahate haiM\- maiM to sadyojAta nAmaka pashchima mukha kI sharaNa ko prApta hotA hU.N, usa sadyojAta mukha ko praNAma hai | pR^ithvI meM janma lene ke lie Apa mujhako preraNA mata kIjiye | balki janma ke la.nghanarUpI tattvaj~nAna kI preraNA kIjie | saMsAra se uddhAra karanevAle sadyojAta ke nimitta praNAma hai || 1|| aba uttara mukha pratipAdaka mantrArtha kahate haiM \- uttara mukha vAmadeva, jyeShTha, shreShTha, rudrarUpa ke nimitta namaskAra hai | kAla, kalavikaraNa aura balavikaraNa ke nimitta namaskAra hai || 2|| bala, balapramathana, sarvabhUtadamana, manonmana ke nimitta namaskAra hai, jo mahAdeva saba ke svAmI haiM, una ke nimitta namaskAra hai || 3|| aba dakShiNa vaktra ke pratipAdaka mantra kA artha kahate haiM \- aghora nAmaka dakShiNa vaktrarUpa jo deva haiM, unake vigraha aghora hai.n | sAttvika hone se pahalA vigraha shAnta hai, dUsarA vigraha ghora arthAt rAjasa hone se ugra hai, tIsarA vigraha tAmasa hone se ghoratara hai, he sharva ! he parameshvara!! Apake yaha tIna prakAra ke vigraha aura saba rudrarUpoM ko saba desha kAla meM namaskAra hai || 4|| uttara mukhavAlA tatpuruSha nAmaka deva hai, usa tatpuruSha nAma deva ko guru tathA shAstra mukha se jAnate haiM aura jAnakara una mahAdeva kA dhyAna karate haiM, vaha rudradeva hamako j~nAna\-dhyAna ke artha meM preraNA kare.n || 5|| IshAna nAmaka jo Urdhvamukha deva haiM, ve vedashAstrAdi chauMsaTha kalA aura vidyAoM ke niyAmaka haiM tathA saba prANiyoM ke Ishvara hai.n | veda ke pAlaka hiraNyagarbha ke adhipati brahma paramAtmA hamAre Upara anugraha karane ke nimitta shAnta aura sadA shivarUpa ho.n || 6|| \section{upaniShadoM meM shivajapa ullekha} shvetAshvataropaniShad meM kahA hai | kSharaM pradhAnamamR^itAkSharaM haraH kSharAtmAnAvIshate deva ekaH | tasyAbhidhyAnAdyojanAttattvabhAvAd bhUyashchAnte vishvamAyAnivR^ittiH || 1|| eko hi rudro na dvitIyAya tasthurya imA.NllokAnIshata IshanIbhiH | pratya~NjanAstiShThati sa~nchukopAntakAle saMsR^ijya vishvAbhuvanAni gopAH || 2|| (adhyAya03) jAbAlopaniShad || 15 atha hainaM brahmachAriNaM UchuH kiM japyenAmR^itatvaM brUhIti || sa hovAcha yAj~navalkyaH | shatarudriyeNetyetAnyeva ha vA amR^itasya nAmAni || etairha vA amR^ito bhavatIti evamevaitadyAj~navalkyaH || 3|| brahmabindUpaniShad || 12 nirvikalpamanantaM cha hetudR^iShTAntavarjitam | aprameyamanAdyaM cha j~nAtvA cha paramaM shivam || 9|| kaivalyopaniShad || 13 hR^itpuNDarIkaM virajaM vishuddhaM vichintya madhye vishadaM vishokam | achintyamavyaktamanantarUpaM shivaM prashAntamamR^itaM brahmayonim || 6|| tamAdimadhyAntavihInamekaM vibhuM chidAnandamarUpamadbhutam | umAsahAyaM parameshvaraM prabhuM trilochanaM nIlakaNThaM prashAntam || dhyAtvAmunirgachChatibhUtayoniM samastasAkShiM tamasaH parastAt || 7|| haMsopaniShad || 15 tasminmano vilIyate manasi sa~Nkalpavikalpe dagdhe puNyapApe sadAshivaH shaktyAtmA sarvatrAvasthitaH svayaM jyotiH shuddho buddho nityo nira~njanaH shAntaH prakAshata iti || 3|| garbhopaniShad || 17 aho duHkhodadhau magno na pashyAmi pratikriyAm | yadi yonyAH pramuchye.ahaM tatprapadye maheshvaram || amR^itanAdopaniShad || 22 o~NkArarathamAruhya viShNuM kR^itvAtha sArathim | brahmalokapadAnveShI rudrArAdhanatatparaH || 2|| atharvashira upaniShad || 23 OM devA ha vai svargaM lokamAya.Nste rudramapR^ichChanko bhavAniti | so.abravIdahamekaH prathamamAsaM vartAmi cha bhaviShyAmi cha nAnyaH kashchinmatto vyatirikta iti | hR^idi tvamasi yo nityaM tisro mAtrAH parastu saH | tasyottarataH shiro dakShiNataH pAdau ya uttarataH sa o~NkAraH ya o~NkAraH sa praNavaH yaH praNavaH sa sarvavyApI yaH sarvavyApI so.anantaHyo.anantastattAraM yattAraM tatsUkShmaM yatsUkShmaM tachChuklaM yachChuklaM tadvaidyutaM yadvaidyutaM tatparaM brahma yatparaM brahma sa ekaH ya ekaH sa rudraH yo rudraH sa IshAnaH ya IshAnaH sa bhagavAn maheshvaraH || 3|| atharvashikhopaniShad || 24 devAshcheti sandhattAM sarvebhyo duHkhabhayebhyaH santArayatIti tAraNAttAraH | sarve devAH saMvishantIti viShNuH | sarvANi bR^iMhayatIti brahmA | sarvebhyo.antaHsthAnebhyo dhyeyebhyaH pradIpavatprakAshayatIti prakAshaH || 1|| prakAshebhyaH sadomityantaHsharIre vidyudvaddyotayatIti muhurmuhuriti vidyudvatpratIyAddishaM dishaM bhitvA sarvA.NllokAnvyApnotIti vyApanAdvyApIH mahAdevaH || 2|| bR^ihajjAbAlopaniShad || 27 shivashchordhvamayaH shaktirUrdhvashaktimayaH shivaH | taditthaM shivashaktibhyAM nAvyAptamiha ki~nchana || 9|| (adhyAya 2) mantrikopaniShad || 34 kAlaH prANashcha bhagavAnmR^ityuH sharvo maheshvaraH | ugro bhavashcha rudrashcha sasuraH sAsurastathA || 12|| prajApatirvirAT chaiva puruShaH salilameva cha | stUyate mantrasaMstutyairatharvaviditairvibhuH || 13|| shukrarahasyopaniShad || 37 atha mahAvAkyAni chatvAri | yathA OM praj~nAnaM brahma || 1|| OM ahaM brahmAsmi || 2|| OM tattvamasi || 3 || OM ayamAtmA brahma || 4|| tattvamasItyabhedavAchakamidaM ye japanti te shivasAyujyamuktibhAjo bhavanti || nirAlambopaniShad || 36 OM namaH shivAya gurave sachchidAnandamUrtaye | niShprapa~nchAya shAntAya nirAlambAya tejase || kiM brahma | sa hovAcha mahadaha~NkArapR^ithivyaptejovAyvAkAshatvena bR^ihadrUpeNANDakoshena karmaj~nAnArtharUpatayA bhAsamAnamadvitIyamakhilopAdhivinirmuktaM tatsakalashaktyupabR^iMhitamanAdyanantaM shuddhaM shivaM shAntaM nirguNamityAdivAchyamanirvAchyaM chaitanyaM brahma || tejobindUpaniShat || 36 OM tejobinduH paraM dhyAnaM vishvAtmahR^idi saMsthitam | ANavaM shAmbhavaM shAntaM sthUlaM sUkShmaM paraM cha yat || 1|| nAdabindUpaniShat || 40 atIndriyaM guNAtItaM mano lInaM yadA bhavet | anUpamaM shivaM shAntaM yogayuktaM sadA vishet || 18|| dhyAnabindUpaniShat || 4 rechakena tu vidyAtmA lalATasthaM trilochanam | shuddhasphaTikasa~NkAshaM niShkalaM pApanAshanam || 32|| abjapatramadhaH puShpamUrdhvanAlamadhomukham | kadalIpuShpasa~NkAshaM sarvavedamayaM shivam || 32|| yogatattvopaniShat || 3 bindurUpaM mahAdevaM vyomAkAraM sadAshivam | shuddhasphaTikasa~NkAshaM dhR^itabAlendumaulinam || 99|| pa~nchaktrayutaM saumyaM dashabAhuM trilochanam | sarvAyudhairdhR^itAkAraM sarvAbhUShaNabhUShitam || 100|| umArdhadehavaradaM sarvakAraNakAraNam | AkAshadhAraNAttasya khecharatvaM bhaveddhruvam || 101|| jAbAlyupaniShat || 108 atha hainaM bhagavantaM jAbAliM paippalAdiH paprachCha bhagavanme brUhi paramatattvarahasyam | kiM tattvaM ko jIvaH kaH pashuH kaH IshaH ko mokShopAya iti | sa tamuvAcha yathA tR^iNAshino vivekahInAH parapreShyAH kR^iShyAdikarmasu niyuktAH sakaladuHkhasahAH svasvAmivadhyamAnA gavAdayaH pashavaH | yathA tatsvAmina iva sarvaj~na IshaH pashupatiH | trishikhibrAhmaNopaniShat || 46 o3M trishikhI brAhmaNa AdityalokaM jagAma taM gatvovAcha | bhagavan kiM dehaH kiM prANaH kiM kAraNaM kimAtmA | sahovAcha sarvamidaM shiva eva vijAnIhi | kintu nityaH shuddho nira~njano vibhuradvayaH shiva ekaH svena bhAsedaM sarvaM dR^iShTvA taptAyaHpiNDavadekaM bhinnavadavabhAsate | bhasmajAbAlopaniShat || 90 kailAsashikharAvAsamo~NkArasvarUpiNaM mahAdevamumArdhakR^itashekharaM somasUryAgninayanamanantenduraviprabhaM vyAghracharmAmbaradharaM mR^igahastaM bhasmoddhUlitavigrahaM tiryaktripuNDrarekhAvirAjamAnabhAlapradeshaM smitasampUrNapa~nchavidhapa~nchAnanaM vIrAsanArUDhamaprameyamanAdyanantaM niShkalaM nirguNaM shAntaM nira~njanamanAmayam | shrIjAbAlidarshanopaniShat || 93 naShTe pApe vishuddhaM syAchchittadarpaNamadbhutam | punarbrahmAdibhogebhyo vairAgyaM jAyate hR^idi || 46|| viraktasya tu saMsArAjj~nAnaM kaivalyasAdhanam | tena pApApahAniH syAjj~nAtvA devaM sadAshivam || 47|| pa~nchabrahmopaniShat || 93 atha paippalAdo bhagavAnbho kimAdau kiM jAtamiti | kiM bhagava iti | aghora iti | kiM bhagava iti | vAmadeva iti | kiM vA punarime bhagava iti | tatpuruSha iti | kiM vA punarime bhagava iti | sarveShAM divyAnAM prerayitA IshAna iti | IshAno bhUtabhavyasya sarveShAM devayoginAm | kati varNAH | kati bhedAH | kati shaktayaH | yatsarvaM tadguhyam | tasmai namo mahAdevAya mahArudrAya provAcha tasmai bhagavAnmaheshaH || pAshupatabrahmopaniShat || 80 vaishravaNo brahmaputro bAlakhilyaH svayambhuvaM paripR^ichChati jagatAM kA vidyA kA devatA jAgratturIyayorasya ko devo yAni tasya vashAni kAlAH kiyatpramANAH kasyAj~nayA ravichandragrahAdayo bhAsante kasya mahimA gaganasvarUpa etadahaM shrotumichChAmi nAnyo jAnAti tvaM brUhi brahman | svayambhUruvAcha kR^itsnajagatAM mAtR^ikA vidyA dvitrivarNasahitA dvivarNamAtA trivarNasahitA | chaturmAtrAtmako~NkAro mama prANAtmikA devatA | ahameva jagattrayasyaikaH patiH | mama vashAni sarvANi yugAnyapi | aho rAtrAdayo matsaMvardhitAH kAlAH | mama rUpA ravestejashchandranakShatragrahatejAMsi cha | gagano mama trishaktimAyAsvarUpaH nAnyo madasti | rudrahR^idayopaniShat || 88 shrIsarvadevAtmako rudraH sarve devAH shivAtmakAH || 1|| shrIrudrarudrarudreti yastaM brUyAdvichakShaNaH || 16|| kIrtanAtsarvadevasya sarvapApaiH pramuchyate | dhanustAraM sharo hyAtmA brahma tallakShyamuchyate | apramattena veddhavyaM sharavattanmayo bhavet || 38|| lakShyaM sarvagataM chaiva sharaH sarvagato mukhaH | veddhA sarvagatashchaiva shivalakShyaM na saMshayaH || 39|| yogakuNDalyupaniShat | tadabhyAsapradAtAraM shivaM matvA samAshrayet || 13|| sharabhopaniShat || 52 atha hainaM paippalAdo brahmANamuvAcha bho bhagavan brahmaviShNurudrANAM madhye ko vA adhikataro dhyeyaH syAttattvameva no brUhIti | tasmai sa hovAcha pitAmahashcha he paippalAda shR^iNu vAkyametat | bahUni puNyAni kR^itAni yena tenaiva labhyaH parameshvaro.asau | yasyA~Ngajo.ahaM haririndramukhyAH mohAnna jAnanti surendramukhyAH || 1|| prabhuM vareNyaM pitaraM maheshaM yo brahmANaM vidadhAti tasmai | vedAMshcha sarvAnprahiNoti chAgryaM taM vai prabhuM pitaraM devatAnAm || 2|| mamApi viShNorjanakaM devamIDyaM yo.antakAle sarvalokAnsa~njahAra || 3|| sa ekaH shreShThashcha sarvashAstA sa eva variShThashcha | shiva eva sadA dhyeyaH sarvasaMsAramochakaH | tasmai mahAgrAsAya maheshvarAya namaH || 31|| shANDilyopaniShat || 61 atha kasmAduchyate maheshvara iti | yasmAn mahata IshaH shabdadhvanyA chAtmashaktyA cha mahata Ishate tasmAduchyate maheshvara iti | \section{pa.nchAkShara mantra kI mahimA\-} tripurAtApinyupaniShat || 83 shivo.ayaM paramo devaH shaktireShA tu jIvaj~nA OM namaH shivAyeti yAjuShamantropAsako rudratvaM prApnoti | kalyANaM prApnoti ya evaM veda | sarvavrateShu sampUjya devadevamumApatim || japetpa~nchAkSharIM vidyAM vidhinaiva dvijottama || 1|| (li.ngAdhyAya 5) sUtajI kahate haiM ki he munIshvaroM ! saba vratoM meM shiva\-pUjana karake vidhi se pa.nchAkSharI vidyA kA japa kare.n | tabhI vrata saphala hotA hai | R^iShiyoM ne pUChA ki pa.nchAkSharI vidyA kauna hai ? usakA kyA prabhAva hai aura japa kA kyA vidhAna hai | yaha hamArI shravaNa karane kI ichChA hai, Apa varNana kare.n | sUtajI bole \- he munIshvaroM ! eka samaya pArvatIjI ke prati shivajI ne jaisA kathana kiyA thA, vahI hama Apako sunAte hai.n | pa~nchAkSharasya mAhAtmyaM varShakoTishatairapi | na shakyaM kathituM devi tasmAtsa~NkShepataH shR^iNu || 1|| shrImahAdevajI kahane lage \- pa.nchAkShara mantra ke pUre mAhAtmya ko karo.DaoM varShoM meM bhI koI kahane ko samartha nahIM hai, parantu sa.nkShepa se hama sunAte hai.n | pralayakAla meM sthAvara, ja.ngama, deva, asura, nAga ityAdi naShTa ho jAte hai.n | prakR^iti ke rUpa meM tuma bhI lIna ho jAtI ho | taba hama ekAekI rahate haiM, koI dUsarA avashiShTa nahIM rahatA | usa samaya veda aura shAstra hamArI shakti dvArA pAlana kiye hue pa.nchAkShara mantra meM nivAsa karate hai.n | phira jaba hama do rUpa dhAraNa karate haiM taba hamArI prakR^iti hI mAyAmaya sharIra dhAraNakara nArAyaNarUpa se samudra meM shayana karatI hai | usake nAbhikamala se pa.nchamukha brahmA utpanna ho sR^iShTi karane kI sAmarthya ke lie prArthanA karate hai.n | eka bAra brahmAjI kI prArthanA suna unake hita ke lie mainne pA.Ncha mukhoM se pA.Ncha akSharoM kA uchchAraNa kiyA | una varNoM ko brahmAjI ne pA.Ncha mukhoM se grahaNa kiyA aura vAchya\-vAchaka bhAva karake parameshvara ko jAnA | pA.Ncha akSharoM karake trailokya pUjita shiva vAchya hai | yaha pa.nchAkShara mantra shiva kA vAchaka hai | usa mantra ko tathA usakI vidhi ko jAnakara bahuta kAla japa kara siddhi pAkara ke jagat ke hita ke artha apane putroM ko bhI brahmAjI ne usa pa.nchAkShara mantra kA upadesha kiyA | brahmAjI ne usa mantra ko pAkara bhagavAn shivajI ko prasanna karane ke lie meru parvata ke mu.njavAn shikhara para divya hajAra varSha taka tapa kiyA | unakI dR^i.Dha bhakti dekha bhagavAn ne pratyakSha darshana dekara lokahita ke lie pa.nchAkShara mantra ke R^iShi, Chanda, devatA, shakti, bIja, ShaDa.nganyAsa, digbandha aura viniyoga kA upadesha kiyA | ve R^iShigaNa bhI isa taraha mantra kA mAhAtmya sunakara anuShThAna karane lage kyo.nki usI ke prabhAva se devatA, manuShya, asura, chAra varNoM ke dharmAdi, veda, R^iShi tathA shAshvata dharma aura yaha jagat sthita hai | pa.nchAkShara mantra alpAkShara hai.n | bahuta artha karake yukta hai.n | veda kA sAra, mukti kA denevAlA, asandigdha, aneka siddhidenevAlA, sukha se uchchAraNa karane yogya, saba kAmanA denevAlA, saba vidyAoM kA bIja mantra, saba mantroM meM Adi mantra, vaTa\-bIja kI bhA.Nti bahuta vistAra yukta aura parameshvara kA vAkya pa.nchAkShara hI hai | usake Adi meM praNava lagA dene se vaha ShaDakShara ho jAtA hai | pa.nchAkShara mantra tathA ShaDakShara mantra meM vAchya vAchaka bhAva karake shiva sthita hai | shivavAchya hai | aura mantra vAchaka hai yaha vAchya vAchaka bhAva anAdi siddha hai | jisa puruSha ke hR^idaya meM pa.nchAkShara mantra vidyamAna hai, usane mAno saba shAstra aura veda pa.Dha liyA kyo.nki shiva hI j~nAna hai, itanA hI parama pada hai, itanI hI brahma vidyA hai | isa lie nitya pa.nchAkShara ko jape.n | pa.nchAkShara bhagavAn shivajI kA hR^idaya, guhya se bhI guhya aura mokSha j~nAna kA sabase uttama sAdhana hai | nyAsa tIna prakAra kA hai \- utpatti, sthiti aura saMhAra, (1) utpatti nyAsa brahmachAriyoM ko karanA chAhie | (2) sthiti nyAsa gR^ihastha ke karane yogya hai | (3) saMhAra nyAsa ke ekamAtra sa.nnyAsI adhikArI hai.n | isa prakAra guru se prApta pa.nchAkShara mantra kA japa kare.n | kyo.nki saba yaj~noM meM japayaj~na uttama hai aura saba yaj~noM meM hiMsA hotI hai, kintu japa yaj~na hiMsA rahita hai | isI se aura saba yaj~na, dAna, tapa Adi japayaj~na ke ShoDashAMsha kI bhI tulanA nahIM kara sakate | japa karane se devatA prasanna hote haiM aura bhoga tathA mokSha dete hai.n | yakSha, rAkShasa, pishAcha grahAdi bhI bhayabhIta hokara japa karanevAle se dUra rahate hai.n | japa se puruSha mR^ityu ko bhI jIta letA hai | yadi isakA nirantara japa kareM to avashya kalyANa hovai | nyAsa karate samaya pahale karanyAsa, bAda meM dehanyAsa, pIChe a.nganyAsa kare.n | purashcharaNa ke samaya mantra ke varNoM se chaugunA lakSha japa kare.n | rAtri ke samaya bhojana kare.n | saba prakAra ke niyama se rahe.n | Asana bA.Ndha pUrva mukha yA uttara mukha baiTha kara ekAgra chitta ho mauna bhAva se japa kareM aura Adi anta meM pa.nchAkShara japa pUrvaka prANAyAma kare.n | anta meM 108 bIja (OM) mantra kA japa kare.n | (OM) hR^idayAya namaH (na) shirase svAhA (maH) shikhAyai vaShaT (shi) kavachAya hu.N (vA), netrAya vauShaT (ya) astrAya phaT | japa ke prabhAva ko jAnakara sadAchAra meM tatpara ho nirantara japa kareM to avashya kalyANa ho | AchArahIna puruSha kA saba sAdhana niShphala hotA hai | parama dharma aura parama tapa AchAra hI hai | AchArayukta puruSha ko kahIM bhI bhaya nahIM rahatA | sadAchAra ke pAlana karane se puruSha R^iShi aura devatA taka bana jAte hai.n | mukhyataH asatya kA tyAga kareM kyo.nki satya brahma hai aura asatya brahma kA dUShaNa hai | asatya tathA kaThora vAkya, paishunya (chugalI) , parastrI, parAyA dhana tathA hiMsA inako mana vachana karma se tyAga deve | dIrghAyu chAhanevAlA pavitra hokara ga.ngAdi nadiyoM para lakSha pa.nchAkShara mantra kA japa kare.n | dUrvA ke a.nkura, tila aura guDUchI (giloya) kA dasha hajAra havana kare.n | apamR^ityu nivAraNa ke lie shanivAra ko ashvattha vR^ikSha kA sparsha kareM aura japa kare.n | vyAdhi dUra karane ke lie ekAgra chitta ho eka lakSha japa kareM aura nitya Aga kI samidhA se aShTottara shata havana kare.n | udara roga ke shAntyartha 5 lakSha mantra japa karake dasha hajAra havana kare.n | nitya sUrya ke sammukha pavitra jala ko aShTottara shata bAra abhimantraNa karake pAna kare.n | OM namaH shivAya namaH shivAya namaH shivAya | iti | ## Proofread by Aruna Narayanan \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}