% Text title : Shivasaparyalokah % File name : shivasaparyAlokaH.itx % Category : shiva, article, pradIptakumArananda % Location : doc\_shiva % Author : (Copyright) Pradipta Kumar Nanda, Kendrapara, Orissa pknanda65 at gmail.com % Transliterated by : Pradipta Kumar Nanda % Proofread by : Pradipta Kumar Nanda % Acknowledge-Permission: (Copyright) Pradipta Kumar Nanda % Latest update : August 28, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shivasaparyalokah ..}## \itxtitle{.. shivasaparyAlokaH ..}##\endtitles ## lekhakaH \- nandapradIptakumAraH jiShNunA jiShNunA lokAn viShNunA prabhaviShNunA | brahmaNA brahmaNAdyena stutAya svAmine namaH || OM namaH shivAya | tatra sakalakushalakaraM shivanAma eva | shaivadarshanamapi bahupurAtanaM nikhilesmin bhAratamaNDale nUnamatIva prAchInaM dhArmika\-sa.npradAyeShu svakIyaM mahatvapUrNasthAnaM bhajate | R^igvede rudrarUpeNa shivasya svarUpapratipAdakAH santi bahavo manrA iti nAparokShaM prekShAvatAm | kathyate drAviDadeshe eva shivasyAvirbhAvo jAtaH | drAviDadesha eva shivasya shivapUjAyAshcha janmabhUmirvirAjatetarAm | ye maheshvaraniyukte shraute smArte cha karmaNi pravartante te muchyante | ye tu na pravartante te sa.nsaranti | tathAhi aitareyopaniShadi\- panthA etatkarma tasmAnna pramAdyeta nAtIyAt na hyatyAya.nste | iti | agni\-samupAsakAnAM vaidikAnAM dharme li.ngAtmakarUpeNopAsyasya shivasyAvirbhAvaH kathaM samajani ityasmin viShaye kAnapi vichArAn vipashchitAM manastoShAya stokamudIrayAmi | vaidikasa.nhitAsu shiva eva rudranAmnA vyapadishyate | atharvavede (11/2/9) shiva eva bhava\-sharva\-pashupati\- bhUtapatyAdibhirnAmabhiH samudIryate stutiprasa.nge | pashupatishabdo na gavAdInAM chatuShpAdapashUnAM kR^ite prayuktaH | rudrashabdaviShaye poShakAH mantrAH brAhmNavAkyAni chAtra samupanyasyante | R^igvede\- tvamagne rudro asuro mahodivaH(2/1/6) atharve\- \ldq{}yo agnau rudro ya apsvantarya auShadhIrvirudha Avivesha | ya imA vishvA bhuvanAni chAklR^ipe tasmai rudrAya namo astvagnaye ||(7/87/1) shatapathepi\-\ldq{}agnirvai sa devaH tasyaitAni nAmAni | sharva iti prAchyA AchakShyate | bhava iti yathA vAhIkAH | pashUnAM patI rudrogniriti tAnasyAshAntAnyevetarANi nAmAni | agnirityeva shAntatamam |\rdq{} ( brA0\-1/7/3/8) iti | etAbhiH rudrasya agnirUpatvaM siddham | sAmpratikI shivopAsanApaddhatirapi siddhAntamimaM sutarAM draDhayati | jaladhArIti nAmnA khyAtasya sthalasya madhye virAjate UrdhvamUlaM shivali.ngam | abhiShekapriyaH shambhuH iti vachanAt jalasyAbhiShekeNaiva shambhuH paramAM prItimAvahati | bhasmano dhAraNaM shaivAnAM mukhyaM kartavyam | ityayaM sArvakAlikaH sArvabhaumashchopAsanApanthA shivasyAgnipUjayA nitAntaM sAmyaM bhajate | UrdhvamUlaM shivali.ngaM vedimadhye prodIptavahniH | ityasmin viShaye shivali.ngasya kR^ite jyotirli.ngasya prayogo jAtaH | rudra eva antarikShasthitavahnirUpAyA vidyutodhyakSharUpeNa vedeShu muhurmuhushchintyate | tathAhi AtharvaNe\- \ldq{}mA no rudra tavamanA mA viSheNa mAnaH saM srA divyenAgninA | anyatrAsmad vidyutaM pAtayaitAm\rdq{} || (11/2/26) iti | atra agne rUpadvayam prasiddham ghorA.aghorAtanubhedAt | bhayAvahaM yat ghoraM tattu bhIShaNAnAM sa.nhArakaram | aghorarUpaM sukhasaukhyavivardhakaM prANinAM sarvadA kalyANakaram | sa.nhArako.api rudro jagataH sR^iShTikarmaNyeva pravartate | yaduktaM mahakavinA kAlidAsena\-\ldq{}kR^iShyAM dahannapi khalu kShitibhindhaneddho | bIja\-praroha\-jananIM jvalanaH karoti\rdq{} || (raghu09/80) sR^iShTi\-pralayayoH parasparaM sApekShatvAt | karuNayA hi bhagavataH sadAshivasya sR^iShTiH | shaM sukhaM tasmin bhavatIti shambhuH svayamAnandarUpaH | vij~nAnamanandaM brahmetyAdi shruteH AnandamajamavyaktaM niShkalaM tadudAhR^itamityAdIshvargItAsmR^iteshcha tadavagamaH | nanu shivasya Anandamayatve prItyAtmaka\-sattvaguNarUpatvena saguNatvAt pariNAmAdidoShaprasa.ngaH || yachchoktaM sA.nkhye\- \ldq{}prItyaprItiviShadAtmakAH prakAshapravR^ittiniyamArthAH | anyonyAbhibhavAshrayajananamithunapravR^ittayashcha guNAH\rdq{} ||( sA.n0kA\-12) iti maivam | prItyAnandashabdayorbhinnatvAt | tathAhi tattvaprakAshakAreNa\-viShayendriyasamprayogajanyaM yatsukhaM tattu prItishabdenochyate | satataikatAnatApravAharUpaM nityaM niratishrayAtmasukhamAnandashabdavAchyamiti noktadoShAvakAshaH | anye tu sattvaguNe nirmale puNyahetunA viShayendriyasa.nprayogena pariNate nityasukhameva prItishabdenopadiShTam | prAdau shaivadarshanaM dvaitA.advaitabhedena dvividham | abhinavaguptapAdA.advaitashaivamatasya pravartakAH | itare dvaitavAdamAshritaM prachalanti | dvaitAshritadharmarUpeNa shaivamatasya prachAraH prasArashcha na kevalaM dvAdashajyotirli.ngasthaleShu somanAtha\-mahAkAla\-vishvanAtha\-mallikArjuna\-au.nkAreshvara\-kedAreshvara\-bhImasha.nkara\-tryambakeshvara\-vaidyanAtha\-nAgeshvara\-rAmeshvara\-ghR^iShNeshvareShu kriyate apitu pratigrAmaM pratinagaraM pratishivamandireShu pramANayatitarAm | dashavidhAni shaivadarshanAni | yadyapi bahUni shaivamatAni | teShu kAlamukha\-kApAlika\-kAruNikAdIni tadviShayakasAhityasya viluptatvAt nAmamAtraj~nAtAni bhavanti | dasheShu dvaitavAdadhurandharA pAshupatA shaivAH dviprakArakAH | anayordvitIyaH siddhAntashaivaH bhinnaH dakShiNabhAratIyaH | dvaitA.advaitaparako nakulIshapAshupataH | shrIka.nThasamarthakaH vishiShTAdvaitI | shrIpatisthApita shuddhadvaitA.advaita\-seshvarA.advaita\-shivA.advaita\-visheShA.advaita \-raseshvarabhedena vIrashaivAH prasiddhAH | chatvAri advaitashaivadarshanAni | teShu pANiniguru\-nandikeshvarapratipAditamekam | kAshmIrikaiH pratipAditAni pratyabhij~nA\-krama\-kuleti nAmabhiH prasiddhAni cha trINi | gautama\-kaNAdau shaivau AstAm | vAdarAyaNena pAshupatamataM samAlochitam | pradhAnaM chAtra upAdAnakAraNam | mahat Arabhya pR^ithivyantAH trayovi.nshati\-padArthAH kAryAntargatAH | pashchAtkApile mukhyaH prakR^itipadArthaH svIkR^itaH | mahadAdIni trayovi.nshatiH kAryANi iti vichAradhArA pAshupataprabhAvakR^itA veti sa.nbhAvyate | pAta~njalayogadarshanaM tu shaivapratipAditasya ShaDa.ngayogasya a.ngadvayamanyat dvayaM yama\-niyamaM tatra parivardhanamAtram | advaita\-shaivadarshane sha.nkarasya na virodhaH | sha.nkaro.api svakIye bhAShye mAyA Ishvarashakti iti shaivAnAM maulikasiddhAntaM svIkaroti | tatrAdau parameshvaraprokte shivasUtre pa~nchachatvAri.nshat (45)sUtrANi vidyante | tatra chaitanyamAtmA(shi0sU0\-1) | shiva eva vishvasyAtmA | sashchaitanyasvarUpaH | vishAlaM shaivadarshanam | kAshmIre hR^iShTapR^iShTam | teShu trikasya prabhAvo balavattaraH | shaivadharmaH prAgaitihAsike vedopaniShatsu itihAseShu dR^ishyate | shaivAnAM svatantrasiddhAnteShu prakAsho vimarshaH, paripUrNatA, satkAryavAdaH,shivashaktitattvam, svAtantryaM spandaH, parameshvaratAdiviShayAH samupavarNitAH | mAyA\-kAla\-puruSha\-prakR^iti\-guNa \-nAthatattva\-avasthAtraya\-antaHkaraNa\-bAhyakaraNa\-prameyatattva\-lokasR^iShTi\-kalApa~nchaka\-aNDachatuShTaya\-malasvarUpa\-malatraya\-akalapramAtA\-mantramaheshvara\-mantravidyeshvara\-vij~nAnAkala\-pralayAkala\-sakala\-lIlAvilAsa\-aj~nAna\-j~nAna\-jIvanmukti\-muktashiva\-dehasthashiva\-videhamukti\-shaktipAta\-sauShuptamukti\-muktyAbhAsAdInAM viShayAstatra parishIlanIyAH | dharmapAlane bAhyapUjA\-sAdhanA\-bhakti\-charyA\-AchAra\-samAvesha\-anupAya\-shAmbhavopAya\- mAtR^ikA\-mAlinItyAdishAktopAyagamyaj~nAnayogA ANavopAya\-kriyAyoga\-dhyAnayoga\-uchchArayoga\-karaNayoga\-dhvaniyoga\-dIkShAdIni viShayAshcha uktAH | shAktadR^iShTi\-pa~nchashakti\-vidyA\-mahAmAyA\-dvAdashakAlIshaktayaH sanAtanasiddhAntarUpeNa sa.nkalitaH | etatsarvaM shaivadarshane suspaShTam | tatra tatra shaivadarshanaM kAshmIre, kAnyakubje, madhyapradeshe cha dvaitashaivasiddhAntaH prachAritaH | shaiva\-darshaneShu dvaitashaivasiddhAnta\-vaisheShikayoH, siddhAntashaiva\-sA.nkhyayoH,siddhAnta\-shaivAdvaitayoH, siddhAntashaiva\-vaiyAkaraNayoH, dvaitapAshupata\-siddhAntadvaitayoshcha bahudhA bhedaH pratIyate | sarvatra pati\-pAsha\-pashu iti trINi tattvAni mukhyAni | siddhAntashaive ShaD tri.nshatmatAni | patiH shivaH | dvividhA sR^iShTiH | mala\-mAyA\-karma\-nirodha\-vindavo pa~nchapAshAH | pashustR^itIyo jIvAtmA triprakArakaH | pAshAnte shivatAshrute iti mR^igendre\- chaitanyaM dR^ik kriyArUpaM tadasyAtmani sarvadA | sarvatashcha yato muktau shrUyate sarvatomukham || (sa0da0sa.n0\-20) athAdau shivali.nga\-pUjana\-mahimA bhaviShye\- li.nge devo mahAdevaH sarvadevanamaskR^itaH | anugrahAya lokAnAM tasmAnnityaM prapUjayet || iti | apicha tatra\- yastu pUjayate nityaM shivaM tribhuvaneshvaram | saH svargarAjyamokShANAM kShipraM bhavati bhAjanam || iti | li.ngArchanAtki.nchidadhikaM puNyaM nAsti | li.ngapUjanena tu sarvadevArchanaM bhavati | yaduktaM li.ngapurANe\- li.ngetu pUjite sarvamarchitaM syAchcharAcharam | tasmAt sadArchanaM kAryaM li.ngasya sumahAtmanaH || iti | shivapUjakasya shivalokaprAptirbhavati | saH shivasAyujyatAM prApnoti | tathAhi li.nge\- anekajanmasAhasraM bhrAmyamANastu yoniShu | kaH samApnoti vaimuktiM li.ngArchanamR^itenaraH || sarvendriyaprasakto.api yukto vA sarvapAtakaiH | saH prayAti shivaM devi li.ngaM yo.archayatIhame || idaM sarvaM shivapUjAyAH vaishiShTyaM purANasamarthitam | shivapUjanaM vinA bhojanagrahaNamapiniShiddham | uktaM cha bhaviShye\- vara.nprANaparityAgaH shirasovApikarttanam | natvasampUjya bhu~njIta bhagavantaM trilochanam || sarvadaivanamaskR^itaM shivali.ngaM yo dveShTiH so nUnaM narkagAmI bhavati | tasya kR^ite bhuktimuktI na staH | shivapurANe shivapUjanasya mahtphalaM samupadiShTam | tattu shatagodAnAdapishreShThataram | haviryaj~nAdapishreShThatamamiti | tathA chokta.n\- yatphalaM pAkayaj~neShu haviryaj~neShu yatphalam | ekAhnAtadavApnoti shivali.ngArchane rataH || apicha\- gavAM shatasahasrasya samyag dattasya yatphalam | dashAhAttadavApnoti shivali.ngArchane rataH || iti | li.ngashabdArtha uchyate | \-AkAsha.nli.ngamityAhuH pR^ithivItasya pIThikA | AlayaH sarvabhUtAnAM layanAtli.ngamuchyate || spaShTaH | shAsrAntare bahuvidhAnAM li.ngAnAM varNanaM vidyate | api cha kasya li.ngasya kaH pUjakaH ityasmin viShaye brahmoktiH devIpurANe\- vArkSha.nvittapradaM li.ngaM sphATikaM sarvakAmadam | nArmadaM girijaM shreShThamanyadvApi hi li.ngavat || pArthivali.ngasya vANali.ngasya cha mahimA sarvatantreShu prasiddhA | yaduktaM bhaviShye\- vANali.ngAni rAjendra khyAtAni bhuvanatraye | na pratiShThA na sa.nskArasteShAmAvAhanaM tathA || anyachcha\- yaH kR^itvA pArthivaM li.ngamarchayet shubhavedikam | iheva dhanavAn shrImAn so.anterudro.abhijAyate || brahmaNaH shailaja.n, hareH nIlamaNimaya.n, indrasya maNimaya.n, vishvadevAnAM ropyamaya.n, vAyoH paittala.n, vasUnAM kA.nsyaja.n, ashvinikumArayoH hiraNmaya.n, varuNasya sphATika.n, vahneH ratnamaya.n, somasya mauktika.n, sUryasya indranIlaja.n, dAnavAnAmAyasa.n, pishAchAnAM trapuja.n, yoginAM sIsaja.n, guhyakAnAM tAmraja.n, mAtR^INAM vajralauha.n, grahanakShatrANAM tu vaiDUrya\-li.ngAni upAsanArthaM sthirIkR^itAni | anyatra shAlagrAmashilAyAM shivArchanamapi bahupuNyapradamuktam | yaduktaM pAdme\- shAlagrAmashilAli.nge yaH karoti mamArchanam | tenArchitaH kArttikeya yugAnAmekasaptatiH || shivakaivalyabhojane yadi vA doShAdoSho vidyate kintu shAlagrAmashilAyAM shivArchanena na kashchid doSho vidyate | yadukta.n\- agrAhyaM mama naivedyaM patraM puShpaM phalaM jalam | shAlagrAmashilAli.nge sarvaM yAti pavitratAm || iti | sa.nprati shivasnAnAkhyamabhiShekaprayogA uchyante | Adau brAhmaM snAnam | tattu kapilApa~nchagavyaM kushavAriyuktam | tatphalaM brahmapurANe\- ekAhamapi yo li.nge brAhmaM snAnaM samAcharet | vidhUya sarvapApAni rudraloke mahIyate | kapilApa.nchagavyena dadhikShIraghR^itena cha | snAnaM shataguNaM proktamitarebhyo na sa.nshayaH || kR^iShNAShTamyAM ghR^itasnAnaM vi.nshatikuloddharaNam | kShIrasnAnasya mahimA atIva shreShThA | tathAhi\- ayutaM yo gavAM dadyAd dogdhrINAM vedapArage | vastrahemAdiyuktAnAM kShIrasnAnasya tatphalam || dadhisnAnasya phala.n\- dadhnAtu snApayelli.ngaM sakR^id bhaktyA tu yo naraH | sarvapApavinirmuktaH shivaloke mahIyate || madhusnAnasya phalam\- madhunA snApayitvA tu sakR^id bhaktyA tu yo naraH | pApaka~nchukamutsR^ijya vahniloke mahIyate || sharkarayA vidyAdharalokaprAptiH | tilatailena shaivapadaprAptiH | karpUrAgarutoyena shivasAyujyatAlAbhaH | ku.nkumajalena shriyolAbhaH | phalatoyena brahmaj~no bhavati | sahasrAkumbhAbhiShekena chira.njIvitA | vastrapUtatoyena tu sarvakAmAptiH | kushodakena brahmalokAptiH | chandanodakena gandharvalokalAbhaH | puShpodakena sUryalokAptiH | suvarNatoyena kuveralokaprAptiH | ratnodakena indralokevAsaH | sitoShNodakena cha pramodatA jAyateti bhaviShyapurANAt j~nAyate | etadatiriktaM pATalI\-utpala\-padma\- karavIrAdIni patrANi yojayitvA surabhijalena yaH shivAbhiShekaM karoti saH sAkShAd shivalokaM gachChati | sharkarAyuktahImajalena dhAroShNapayasA cha shivaM sa.nsnApya chAnte ghR^itAbhiShekena yaH shivaM santoShayati saH sahasrAshvamedhayaj~naphalaM prApnoti | mR^ittikAkumbhena tAmrakumbhena gavayashR^i.ngeNa gomukhinA vA pAtreNa shivasyAbhiShekaH shrUyate | eteShAM pAtrANAM viniyogenottarattaraphalAni jAyante | yachchokta.n\- mR^itkumbhAttAmrajaiH kumbhaiH snAnaM shataguNottaram | ropairlakShottaraM j~neyaM hemaiH koTiguNottaram || li.ngasya darshanAtpuNyaM darshanAtsparshanaM varam | sparshanAchchArchanaM puNyaM ghR^itasnAnamataHparam || dashAparAdhA.nstoyena kShIreNa cha shataM labhet | sahasraM kShamate dadhnA ghR^itenApyayutaM labhet || iti | skAndhe.api kShIrasnAnasya mahatI prasha.nsA kriyate | tathAhi\- sambatsara.ntu yaH kuryAtkShIreNa snapanaM shuchiH | gANapatyaM cha labhate vallabhatvaM cha nityashaH || anyatrApi\- jalena vR^iShTimApnoti vyAdhishAntyaiH kushodakaiH | dadhnA cha pashukAmAya shriyA ikShurasena cha || madhvAjyena dhanArthIsyAnmumukShustIrthavAriNA | putrArthI putramApnoti payasA chAbhiShechanAt || vandhyA vA kAkavandhyA vA mR^itavatsA cha yA.a~NganA | sadyaH putramavApnoti payasA chAbhiShechanAt | kAmanAbhedena anyeprayogA api vidyante | vistarabhayAt nochyate.atra | hara hara mahAdeva | \-\-\- lekhakaH \- nandapradIptakumAraH ## Written by Dr. Pradipta Kumar Nanda, Kendrapara, Orisa pknanda65 at gmail.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}