स्तुतिपद्धतिः
श्रीशिवाभ्यां नमः ।
नमस्ते भीमाय श्रुतिशिखरसीमाय च नमो
नमस्ते शर्वाय क्षपितयमगर्वाय च नमः ।
नमस्ते रुद्राय स्फुरदवनमुद्राय च नमो
नमस्ते साम्बाय त्रिजगदवलम्बाय च नमः ॥ १॥
अळिन्दसुरपादपः श्रितवतां दयातोऽर्जुने
पुळिन्दवपुराप्तवानघहरस्वनामाक्षरः ।
मिळिन्दकचयैकया मिळितवामभागः स्फुर-
त्कळिन्दतनयोर्मि निर्मलगळोऽयमस्मत्प्रभुः ॥ २॥
नैवाकारं कमपि सहते तात्त्विकं नो गुणं वा
पार्थक्यं वा न तव कियदप्यन्ततोऽस्मत्प्रतीचः ।
आम्नायानां विततिरपरिच्छेदमावेदयन्ती
त्वद्रूपस्यानघसुखचिदेकायनस्य स्मरारे ॥ ३॥
आत्मानं नश्शिव परचिदानन्दरूपं भवन्तं
मन्दात्मनो वयमकुशलाः पर्युपेतुं तदास्ताम् ।
उच्चान्नीचानपि हि गहनादुद्धरन्तीन्दुगौरी
गौरीजानेर्जयति करुणा कापि ते सा गतिर्नः ॥ ४॥
ब्रूमः किं वा पुरहर चिदानन्दरूपस्वरूपं
साम्राज्यं नस्त्वमसि तदपभ्रंशसङ्क्लेशिताः स्मः ।
तल्लाभाय प्रतिभवति तत्तावकं दिव्यरूपं
गौरं गौरीलसितमसितग्रीवमर्धेन्दुचूडम् ॥ ५॥
रूपं मे चिद्घनमनुपमं दर्शयन्त्यागमान्ताः
हन्त श्रान्तो गहनकुहनैकान्तदक्षैस्तदक्षैः ।
नाप्नोम्येतैरुपगत भवत्सन्निधिश्चोपरुध्ये
नार्हस्येनं पुनरशरणं नाथ सर्वज्ञ हातुम् ॥ ६॥
मान्द्यं क्वैतत् गहनकुहनैकान्तिकः क्वाक्षवर्गों
निस्तीर्यैतत् कुसृति शिवतल्लभ्यते न प्रवक्तुम् ।
दिष्ट्या तु त्वामधिगतवतो हस्तलग्ना जयश्रीः
दृष्टेभानौ न खलु तमसां प्रागिव स्यात्प्रचारः ॥ ७॥
रूपं ते चित्सुखमपि शिव त्रिव्यवच्छेदशून्यं
तल्लीलैतद् भवति चिदचिद्वस्तुजातं तदास्ताम् ।
नन्दामि त्वामहमनुभवंस्तत्तदुत्कर्षरूपं
स्यादुत्कर्षः किमु सुखचिदुन्मेषतः कश्चिदन्यः ॥ ८॥
अमूर्तं परं वाऽपरं वाऽथमूर्तं
परं वापि यत्ते वपुर्यच्च नाम ।
दिशैकत्र तत्रानिशैकाग्रतां मे
तदभ्यर्थये त्वां दयस्वेन्दुमौळे ॥ ९॥
त्वद्दिव्यमूर्तिपरिचिन्तन धारया वा
त्वद्दिव्यनामपरिकीर्तनधारया वा ।
कालं यथा शिव नयामि तथा दयस्व
नो चेदनेन मम किं हतजीवनेन ॥ १०॥
उच्चनीचसदसत्सुखदुःखा-
द्युच्चलद्विविधरूपधरः किम् ।
वञ्चयस्यहह पञ्चशरारे
वञ्चनां तदिह मुञ्च नमस्ते ॥ ११॥
तत्तद्रूपं वहसि विहरन्नैकरूपैः प्रकर्षैः
तांस्तान् गोपायसि तदुपधिस्त्वं तदाराध्यमानः ।
विश्वत्राणप्रणय शिव ते वैभवं तद्वराको
बोद्धुं नेशे भवसि शरणं त्वं ममेदं तु जाने ॥ १२॥
स्वकरप्रतिपाटितस्वचापः
स्वदृगम्भोजसमर्चितस्वकाङ्घ्रिः ।
स्वपदाम्ब्ववतंसितस्वमूर्धा
शरणं मेऽस्तु स कोऽपि विश्वहेतुः ॥ १३॥
श्रीपत्युमापतिपदाद्यभिधेयमूर्ति-
रूपं तथा हरिहरादिमनामरूपम् ।
रूपं तवेश सुखचिद्वपुषो द्विरूपं
त्वत्प्राप्तिकल्पलतिकोदयबीजभूतम् ॥ १४॥
ज्योत्स्नागौरं यदचलसुताजानि संविद्धनं यन्-
मेघश्यामं गिरिश कमलावल्लभं वापि रूपम् ।
तद्धन्यानां भवभयहरं दर्शयन्त्याद्यवाचः
तत्राद्ये मे वहति कुतुकं चित्तमुत्तंसितेन्दौ ॥ १५॥
वाच्यं शिवाविति पदस्य वयं कथं वा
निर्णेतुमीदृशतया निपुणीभवामः ।
यस्य स्वरूपमकुतोजनुषामशेषाः
सीमा गिरामपि सितासितमामनन्ति ॥ १६॥
मन्मूर्धानं सुरभयतु तत्पार्वतीहस्तलाल्यं
त्वद्दिव्यश्रीचरणकमलद्वन्द्वमर्धेन्दुमौळे ।
वाणीलक्ष्मीसरभसवशीकारधुर्याः श्रुतिस्री-
सीमन्तालङ्कृतिविरचनातत्परा यत्परागाः ॥ १७॥
कार्तान्तकिङ्करगणाः क्रमतात्र किं वा
किं वा कृतान्त भवतोऽपि च कृत्यमत्र ।
पादाम्बुजं भगवतो भवदीयगर्व-
सर्वस्वहारि सततं हृदि नश्चकास्ति ॥ १८॥
चूडाज्योत्स्नालहरिभिरपाकुर्वति ध्वान्तमन्तः
तापं सद्यश्शमति वमति स्वैरमानन्दधाराम् ।
साम्बे तस्मिन्महसि रहसि श्रीगिरां प्राक्तनीनां
आस्तामस्तापरविपरिवृत्त्यन्तरायोऽन्तरात्मा ॥ १९॥
क्रीणात्यन्तःकरणममरोदारकोटीरहीर-
स्मेरज्योत्स्नास्नपितचरणश्रीरुमालङ्कृताङ्का ।
सा विश्वाढ्यङ्करणकरुणाबिन्दुरिन्दुप्रसन्ना
नेत्रोदन्यां हरतु हर ते दिव्यमूर्तिर्मदीयाम् ॥ २०॥
किं पचान इव किं विविधाशा-
लम्पटोऽस्मि शिव किन्त्विदमीहे ।
लुम्पतादिदमहम्पदवाच्यं
त्वं परिस्फुर सुखं परमेश ॥ २१॥
मघवदादिनिलिम्पपरम्परा-
मणिकिरीटमयूखमयाङ्घ्रिणि ।
मकुटकन्दळितेन्दुनि लीयतां
महसि मे हृदयं शितिकन्धरे ॥ २२॥
संवित्सुखपरिपाकं साम्बं कन्दर्पसुन्दरं कमपि ।
शशिशकलघटितचूडं शान्तं करवाण्यहं धियश्शरणम् ॥ २३॥
अर्धेन्दूत्तंसितमगसुतावामवामाङ्कसीमं
कारुण्याब्धे शिव तव चिदानन्दरूपस्वरूपम् ।
स्मेरं गौरं भवजलनिधेः पारमाराद्धुमिच्छन्
तद्धीधारोल्लसितकुसुमैरर्चये सार्थयेदम् ॥ २४॥
उद्वेलानन्दधुचिदभिधे केलिसिन्धौ कदा वा
देव्या दीव्यन्नचलसुतया सार्धमर्धेन्दुमौळे ।
तद्वीचीनां प्रियसहचरैस्तापमुन्मूलयन् मे
वर्तेथास्त्वं नयनवलनैर्वत्सलैरक्षिसीम्नि ॥ २५॥
क्रीडन्तं खल्वचलसुतया स्वे सुखानन्दसिन्धौ
चूडालं त्वां शशिकलिकया द्रष्टुमभ्यागतोऽस्मि ।
तत्कल्लोलैरनवधिभिराच्छादिताशेषगात्रो
न त्वामीक्षे न च शशिकलां नाम्बिकां वा पुरारे ॥ २६॥
पापौघौकस्यहह शिव मे यद्वराकस्य चित्ते
त्वत्पादाम्भोरुहममृतनिष्यन्दि योगीन्द्रगम्यम् ।
धत्से तत्त्वं किमपि कृपयाऽऽलिङ्गितः पारवश्यं
नीतस्सेयं जयति भगवन् जीविकामादृशानाम् ॥ २७॥
कल्युन्मीलज्ज्वलनवलयिन्यन्तरङ्गेऽर्पितं मे
गौरीश त्वच्चरणमरुणं भाति कारुण्यमूर्ते ।
सोढा ग्लानिस्त्वमसि निखिलग्लानिहारी ममैवं
क्रीतस्सोऽयं तव किमपरं तन्मदीयान्तरात्मा ॥ २८॥
कारङ्कारं कमपि कमपि स्वैरमायस्यताऽदः
खेदच्छेदि स्मरहर मया त्वत्पदं खल्ववाप्यम् ।
भ्रामम्भ्रामं क्लमभरजुषा स्तन्यमन्विच्छता न-
न्वभ्येतव्यं भवति शिशुना मातुरेवोपकण्ठम् ॥ २९॥
अग्रे गौरी सकुतुकदिशद्दृक्प्रभामेचकात्मा
शोणच्छायाऽधरपरिसरे चन्द्रचूडस्मित श्रीः ।
ज्योत्स्नेवाभ्युल्लसति मुकुरे गण्डभागे तवास्यां
मज्जत्वस्मिन्मतिरिनसुता शोणगङ्गासमष्टौ ॥ ३०॥
श्रीमत्पादाम्बुजममृतनिष्यन्दि ते चन्द्रचूड!
प्रेम्णा देव्यास्तदवमृशता पाणिपद्मेन साकम् ।
आधत्स्वैतन्मम दृशि विभो तद्व्यपैतु ज्वरोऽस्याः
भावत्कासेचनकवपुषाऽऽपाद्यतां पारणा च ॥ ३१॥
यत्पादाब्जं हृदि विनिहितं मामके तावकीनं
तद्धन्योऽहं त्रिभुवनगुरो भाग्यमन्यत् किमातः ।
आसीनो वा क्वचन विचरन्विश्वसन्नेव सत्यं
नाहं जह्यामिदमिदमुमाकान्त वाञ्छामि भूयः ॥ ३२॥
तनुद्योतैरुद्यद्दिनकरपरार्ध्य स्मयधुरा-
निरासं तन्वद्भिर्विदधदविभिन्नं त्रिभुवनम् ।
पुरो धावन्तीभिश्शतधृतिमुखाभिर्दिविषदां
चमूभिस्त्वं साम्बः पुरहर पुरोऽस्याविरभवः ॥ ३३॥
निगमलतामकुटीनां भासां
अरविन्दरिपुकलामकुटीनाम् ।
ताराजालसितानां दासोऽहं
शिरसि जह्नुजालसितानाम् ॥ ३४॥
यावद्धावयतः श्रवस्सुखधुरालुण्टाकघण्टाकटु-
क्काणैरन्तकसैरिभस्य पुरतः पातोऽस्य मे त्रस्यतः ।
तावत्तावकतुङ्गपुङ्गवखुरध्वानैर्निधानैर्मुदां
देवाविर्भविषीष्ट तूर्णमिदमाधासीष्ट धृष्टं मनः ॥ ३५॥
मन्दस्मितैर्मकुटकन्दळितेन्दुरेखैः
गौरीसखैः स्फटिकगौरमनोहराङ्गैः ।
त्वद्विग्रहैरविरतं परितः स्फुरद्भिः
चेतोऽस्तु मे कवचितं शिव ते प्रसादात् ॥ ३६॥
सर्वात्मकस्त्वमसि सर्वगयाऽपि मूर्त्या
तन्मे तनोषि तनयेऽप्यखिलाञ्च शिक्षाम् ।
आवेद्मि नैष तदनुग्रहयाळुतां ते
तच्चाज्ञ एष इति तस्य दयां प्रसूताम् ॥ ३७॥
तमसश्शमनं त्वदीयरूपं
शरदिन्दुद्युति शैलजा सहायम् ।
नयनाध्वनि नव्यचन्द्रचूडं
चरमे मे समये चकास्तु शम्भो ॥ ३८॥
परिमळभराचान्ताशान्ते परिस्फुटमल्लिका-
वकुळसदने मन्दप्रस्पन्दिमारुतसेविते ।
सह गिरिजया नन्दन् कन्दर्पसुन्दरविग्रहो
हरतु नयनोदन्यां धन्यात्मनां पुरशासनः ॥ ३९॥
कलाधरकलाधरे कलिनिरासदत्तादरे
नगेन्द्रतनयासखे नयनितार्कचन्द्रानले ।
करात्तहरिणे स्थितिं कलय चित्त किं चिन्तया
दयारसघने धराधरशरासने तेजसि ॥ ४०॥
यस्मै नमः श्रुतिरियं नतिशेषितां त्व-
द्भावग्रहे वदति लिङ्गतया पुरारे ।
त्वन्नापरं स्पृशतु तन्नतिशेषितेयं
लिङ्गं भवेन्नखलु साध्यवदन्यगामि ॥ ४१॥
नमोऽस्तु ते शङ्कर शश्वदर्थये
समर्थयेदं करुणानिधे विभो ।
दरस्मितोल्लासिमुखो हृदिस्स्फुरन्
दुरस्मितां मे कुरु भस्मितामिमाम् ॥ ४२॥
करतलकलितकुरङ्गं
करुणारसपूरपूरितापाङ्गम् ।
कल्पितरतिपतिभङ्गं
कञ्चन कलयामि कीर्तिभरतुङ्गम् ॥ ४३॥
कठोरकुचमण्डलाकलितपादपङ्केरुहः
कराग्रधृततत्करं गिरिसुतामुपर्युद्धरन् ।
स्मिताञ्चितमुखाम्बुजः स्मितमुखं पिबन्नीक्षणैः
करोतु जयमङ्गळं कनकमञ्चशायी शिवः ॥ ४४॥
निजसायकितमुकुन्दं
नीहाराचलसुताकुतुककन्दम् ।
किङ्करदनिमिषवृन्दं
शङ्करमुपयामि सच्चिदानन्दम् ॥ ४५॥
भवतं मयि वत्सलावुभा-
ववतं मां वितरौ शिवौ युवाम् ।
नियतं भवदेकतानतां
नयतं मामिदमस्तु वां नमः ॥ ४६॥
ममेश तन्वन्तु मुदं दयासुधाझरी-
चयास्तावकदृङ्मरीचयः ।
सहासते यैर्दरहासचन्द्रिकाः
नमस्यदच्छेद्यतमस्यदच्छिदः ॥ ४७॥
ज्ञानानन्दोन्नतिविहृतयो मूर्तयश्शर्व सर्वाः
तां तामाराधयति भगवन् यो यथा तत्तथा त्वम् ।
ताभिः प्रोद्भासयति भवतस्सन्निधानात् सुधीस्तां
आराध्नोमीत्यहमिति च यस्तस्य तासान्न पारम् ॥ ४८॥
त्वं तस्कराणां पतिरिन्दुमौळे
न मन्मनस्तस्करता कथं ते ।
हन्ता नमो हन्त्र इति श्रुतेस्त्वं
कथं न हन्ता मदघच्छटानाम् ॥ ४९॥
मालिन्यशालिन्यपि मानसे मे
विश प्रभो तच्च विधेहि शुद्धम् ।
दीपो गृहे किं तिमिरोपरुद्धे
नायाति तत् किन्न परिष्करोति ॥ ५०॥
प्रपन्ने सर्वस्वप्रद इति विपन्नार्तिहर इ-
त्यघौघच्छिन्नामेत्यखिलतनुभाजां सुहृदिति ।
यशश्शाली त्वं त्वामहमनपनोद्यार्तिरभिधा-
वदस्ते प्राप्तो मां शिव धिगयशस्ते विदधतम् ॥ ५१॥
गिरिजास्तनभरपरिमळपिशुने
शिशुनेन्दुनाऽवतंसवति ।
परिमिळतु श्रुतिकबरीपरिमळ-
गरिमणि मनोमदीयमिदम् ॥ ५२॥
अनीक्षमाणो मुखमन्यदीयं
असंस्मरन् जात्वपि चान्यधर्मम् ।
अन्तस्स्मरन्नन्तकशासन त्वां
कदा त्वदाख्यां कथयन् सुखी स्याम् ॥ ५३॥
केयं दुर्नीतिरेषा वद भवति कदा वास्ति किन्नौ विभागो
दैवादैश्वर्यमाप्तं निरवधि भवता किन्न तद्भोक्तृता मे ।
तत्कुर्वेतन्न कुर्वित्यपि वदसि समं पश्य मामीश नो चेत्
कूटस्थे त्वां निवेद्य स्थिरमपि भवदैश्वर्यमुन्मूलयामि ॥ ५४॥
विलसद्धनपुष्पपुष्पपुष्पं
विरहस्त्रीजनमारमारमारम् ।
विनतामरराजराजराजं
विषमाक्षं भज कालकालकालम् ॥ ५५॥
इन्दीवरलळितप्रभ-
मिन्दुस्मयहारि वदनवारिरुहम् ।
नन्दयशोदानन्दथुक-
न्दळमापिब सुखेन सखि दृष्टे ॥ ५६॥
शिवे यस्मिन् रज्जावहिमिव विमोहादुपनतं
गृणन्तीमं वेदा जगदुदयमुद्दामरचनम् ।
समुत्तुङ्गस्थेयस्सुखसुलभतायै स भगवान्
प्रबोधानन्दात्मा जयति शिवनामात्मकतया ॥ ५७॥
अयन्ते विश्रान्तिं निगमनिकरा यत्र परमां
यदानन्दोदन्वत्पृषतलवतुष्टा विधिमुखाः ।
महेशो जिह्वायाः क्षणमपि स नैवोज्झितुमलं
ननु त्वां रामाख्ये तव मधुरतां वर्णयतु कः ॥ ५८॥
श्रीमद्गौरीरमणवपुषा श्रीशरूपेण चैकः
सत्यज्ञानामलसुखतनुस्सञ्चकास्तीश्वरो यः ।
तस्यै तस्याखिलजगदधिष्ठानभूतस्य नाम्ना-
माम्नायोक्तिप्रविततिरियं वक्ति मुक्तिप्रदत्वम् ॥ ५९॥
जिज्ञासा हि भवत्पदे बहुजनुर्यज्ञादिसाध्योदया
क्व ज्ञानं ननु दुर्लभोऽसि सुलभो विज्ञायसे चान्यतः ।
किन्नामात्र निवेदये रसनया त्वन्नाम चेत् गृह्यते
हा हन्त भ्रमणैरलं हर करग्राहं तदा गृह्यसे ॥ ६०॥
येऽनन्यास्समुपासतेऽस्मि दुरितात् गोप्तेति चाहं तव
त्रायस्वेति सकृत् प्रपत्तुरखिलत्रासं हराणीति च ।
सत्यं प्रत्यशृणोर्ददासि तु भवन्नामाक्षरग्राहिणे
सर्वस्वं शिव तावतैव जयति त्वामन्धयन्ती दया ॥ ६१॥
अप्राप्यमीक्षणमपि श्रवणं यदीय-
मन्यैस्सुरर्षिभिरपीन्द्ववतंस तस्याः ।
मुक्तिश्रियः कबरिकाऽस्य कराग्रलग्ना
मुग्धोऽपि यो रसनया स्पृशति त्वदाख्याम् ॥ ६२॥
जाग्रत्युमेश तव नाम्नि पुरस्सुरद्रौ
त्यक्त्वैतदाप्तुमनसोऽन्यत इष्टसिद्धीः ।
क्षिप्त्वाऽमृतं करगतं नियतं यतन्ते
भूपांसुभिर्गमयितुं प्रशमं पिपासाम् ॥ ६३॥
एकैकमेव शुभमर्पयितुं क्षमाणि
हेत्वन्तराण्यपि च येन विना न तानि ।
श्रेयोऽखिलं दिशति यत्त्वितरानपेक्षं
तस्मिन् सतीश तव नामनि किं भयं मे ॥ ६४॥
आर्तोऽस्मीतीरणमकरुणारोपणाय त्वयि स्यात्
दासोऽस्मीति ह्यनुपधिपरित्रातृतापह्नवाय ।
सागस्कोऽस्मीत्यपि तव दुराराधतापादकं स्याद्
आतस्त्वत् संस्मृतिरलमुमाकान्त गोपायितुं नः ॥ ६५॥
महेशस्सर्वज्ञः पुरहर महादेव इति च
त्वदाख्यानामर्थं निपुणतरमासां विमृशतः ।
उपास्यः कस्यान्तः स्फुरति न भवान् देव भुवने
गृहीतं चेन्नेदं हृदयमदयं नास्तिकतया ॥ ६६॥
दोषग्रहः स्वविषये गुणधीः परत्र
चान्यत्र चेश्वरदृशिः(मतिः) प्रियभाषणञ्च ।
त्वद्रागिता विजनवृत्तिरितीश षड्भिः
सेवाक्रमैः कलय साधु भवत्परं माम् ॥ ६७॥
कैलासशिखरिधाम्नः कलिमलविध्वंसहेतुनिजनाम्नः ।
फणिचारुहारदाम्नो भक्ता वयमद्भुतस्य सुमहिम्नः ॥ ६८॥
केचित् पुष्पं दळमपि जनाः क्षिप्तवन्तः प्रति त्वां
सङ्क्रीडन्ते सुरतरुभराक्रीडसीमासु धन्याः ।
कीर्णं नीरं किमपि शिव यैस्ते सुधासिन्धुकेळी-
स्वच्छन्दा भान्त्यपि तु न भजाम्येष जाल्मो भवन्तम् ॥ ६९॥
त्वत्सम्पूजास्वपि करयुगं पादयुग्मं तथा त्वत्-
प्रादक्षिण्यक्रमणविधिषु त्वत्प्रशंसासु वाचम् ।
चेतस्त्वत्संस्मृतिषु भुवि ये कुर्वते शर्व तेऽमी
धन्याः कुर्वन्त्यपि निजदृगध्वन्यमन्यञ्च धन्यम् ॥ ७०॥
चन्द्रार्धशेखर भवच्चरणारविन्द-
सन्दर्शनादहमपास्त समस्त खेदः ।
आस्तामिदं मदवलोकनभाजनानां
अप्येनसा परिभवो दुरवाप एव ॥ ७१॥
यस्त्वत्पादाम्बुरुहकलनस्पृष्टजन्मा स मेऽस्तु
त्राता दाता गुरुरपि सखा वा नु बन्ध्वन्तरं वा ।
शम्भो यस्त्वय्यहह विमुखो मा स मे तस्य माऽहं
मह्यं द्रुह्यन्नपि भवति हि त्वां श्रितो वल्लभो मे ॥ ७२॥
प्रेयानेकस्त्वमसि परमानन्दरूपः स्मरारे
प्रेयांसस्ते भजनकृतिनो दृष्टमात्रात् पुनन्तः ।
तच्च प्रेयस्तदुपकरणीभावमालम्बते यत्
नान्यत् प्रेयस्तव हि करुणाभाजनानां जनानाम् ॥ ७३॥
रुष्टे हरेऽवति गुरुर्जगतीत्यनेन
न्यायेन मां भगवतोज्झितमीश्वरेण ।
आर्तं बलादवत भागवता नमो वः
कारुण्यवारि निधयो गुरवश्च यूयम् ॥ ७४॥
वदने शिवदिव्यनामधेयं महिमानः पुनराशये तदीयाः ।
वसतिस्सह तत्परत्वधन्यैरतिवेलं किल भाग्यवैभवं नः ॥ ७५॥
ईशेन यं प्रति सकृन्निजनामधेय-
सङ्कीर्तनस्य सकलाघ निवर्तकत्वम् ।
साक्षादभण्यत जगद्गुरुमाश्रये तं
गोविन्दसंयमिवरं मम भागधेयम् ॥ ७६॥
आत्मा शम्भो भवसि खलु नस्सच्चिदानन्दरूपः
त्वय्येतस्मिन् किमिति न भवेज्जानतां प्रेमबन्धः ।
आत्मत्वेनाभिमतमतदित्यप्रियं तत्प्रसङ्गात्
अन्यच्चेदं पदमनुपदं यत् किलोपप्लुतानाम् ॥ ७७॥
माता तातस्त्वमसि भवसि त्वं हि मित्रं कळत्रं
पुत्रश्चान्यस्त्वमसि बत का दुर्मनीषा ममैषा ।
निस्सीमार्तिप्रणयि तदिदं किन्न सर्वापरोक्षं
तन्मे त्वं त्वं गिरिश भगवन् सच्चिदानन्दमूर्ते ॥ ७८॥
आत्मानं खल्वनिदमुदयास्त्वां गिरस्सङ्गिरन्ते
सन्त्रातारं गिरिश जगतामीशितारं वदन्त्यः ।
आर्तिश्रान्तेश्शरणवरणस्यास्पदं कः कथं वे-
त्यन्तर्ग्लानिर्मम पुनरसावाश्वसित्यन्तरात्मा ॥ ७९॥
भावं बध्नन्त्यकृतकगिरस्त्वय्यनन्याशयिन्यो
रागोन्मादादपि मुनिधियो धावनैरापतन्ति ।
रूपायास्मै निरुपमितये सुन्दरायेन्दुरेखा-
चूडालाय स्पृहयति विभो वृत्तिरप्यान्तरी मे ॥ ८०॥
त्वादृशं मे किमपि दयितं वस्तु नैवास्ति शम्भो
मादृक्षास्ते शतमनुपदं त्वर्थिनो बाधितारः ।
एकोऽप्यस्मिन् जगति कुमुदस्यास्ति चन्द्रायमाणो
नैतादृश्यः कति सुमनसस्सन्ति चन्द्रस्य तस्य ॥ ८१॥
तद्दोषापक्षतिमुपकृतिं स व्यधादार्तिकृद्यः
कः कोपार्हस्तदवमृशतां तत्तु यत् किञ्चिदस्तु ।
न्यक्कारस्तु स्मरहर भवद्भक्तिभाजा कृतो यः
सोऽयं त्वद्भक्त्यमृतमधुरीभावितो रोचते मे ॥ ८२॥
मा मे स्वप्नोऽप्यहह सहते यस्त्वदन्यं वदान्यं
कामं वाञ्छत्वितर इतरोपासनायासदैन्यम् ।
तस्योपास्यो विधिहरिहरेष्वस्तु कोऽपीश सोऽपि
त्वद्भ्रूवल्लीस्फुरणशरणः स्पन्दने विन्दनेऽपि ॥ ८३॥
ब्रह्मप्रष्ठा हर किमपरं भ्रूलताकिङ्करास्ते
भावत्काज्ञां भवति न विना लभ्यसामान्यलाभः ।
ऐदम्पर्यादितरविषयादन्यथागत्यभावात्
अन्तर्यामिन्नखिलभजनश्रान्तिरन्वेति तत्त्वाम् ॥ ८४॥
प्राप्याणां त्वं महदमहतां प्रापकोऽन्यस्त्वशक्तः
सर्वप्रेप्सुस्त्वमतिसदृशस्त्वां तदेवोपरुन्धे ।
तन्नाक्षेप्यं निरुपमचिदानन्दसाम्राज्यलक्ष्मी-
काङ्क्षी यस्त्वां शिव कलयते तत्त्वदव्यस्स धन्यः ॥ ८५॥
एतादृक्षोर्मिळविषयसक्त्यन्धकारान्तराळात्
मुक्तो भक्तप्रकरदिविषत्पादपं पादपद्मम् ।
किं भावत्कं गिरिश परमानन्दधानं दधानः
तक्षत्याधीन्न यदपि मनोऽनन्तरानन्तरात्मा ॥ ८६॥
कल्याणी ते गिरिश करुणाकल्पवल्लीमतल्ली
गीर्वाणाग्रेसरचितसमुद्दृष्टिपाताङ्कुरश्रीः ।
दारुप्रायं परिसरगतं तावदालम्बतां मां
अस्या हानिर्न पुनरियता धन्यतै तस्य तु स्यात् ॥ ८७॥
श्रीकान्ताद्या विबुधतिलकाः श्रीमतीमर्थयन्ते
यां ते दृष्टिं स्पृहयति जनस्सैष तस्यै किलास्यै ।
अव्यावृत्ता गतिरियमये नाथ तेषामतेषां
अप्यातस्ते समुचितमुमाकान्त मन्तुं न मन्तुम् ॥ ८८॥
सम्वित्तत्तद्विषयविशदीकारधीरा गिरस्त्वां
व्याकुर्वाणा गुणसमुदयैर्लोभनीयाश्च तास्ताः ।
श्लाघार्थानां परमपि तथा भूतये विश्वमूर्ते
व्यञ्जन्ति त्वां शिव पुनरमूस्तत्र वन्द्योऽपि च त्वम् ॥ ८९॥
मय्यत्र दोषकथनं बहुभिः किमुक्तैः
सिद्धार्थसाधनमसत्यवचो गुणोक्तैः ।
अस्मिन् वराकतिलकेऽप्यहहानुकम्पा
सम्भाव्यते शिव तवैव दयाम्बुराशेः ॥ ९०॥
आप्यायनाय च निवर्त्य निवर्तनाय
त्वय्याश्रिते शिव न तत् किमपि प्रतीमः ।
त्वं शिष्यसे पुनरखण्डसुखात्मकस्तत्
किं प्राभवं कृतधियो न जहत्यपि त्वाम् ॥ ९१॥
महिम्नामाम्नायः स्तुतिषु तव नालं पशुपते
तदस्मिन्नर्थेऽलं तनितुमधरस्पन्दमपि कः ।
तदप्याशा मेऽन्तर्वलति यदयुक्तास्फुटवचो-
निगुम्भो डिम्भोऽपि प्रदिशति मुदं चेतसि पितुः ॥ ९२॥
गौरीवल्लभ दुर्लभस्सहि लवः कारुण्यसिन्धून्मिषत्-
कल्लोलप्रसरैरभिन्नवपुषो मामस्पृशत् त्वद्दृशः ।
नो चेत् क्वायमहं क्व तावदमृतस्यन्दी भृशं दीनतो-
च्छेदी फल्ग्वितरत् भवान्मम परित्रातेत्ययं प्रत्ययः ॥ ९३॥
अर्धोन्मीलन्नयनमसकृन्निर्गलद्बाष्पधारं
प्रादुर्भूताविरळपुळकं पर्युदस्तापवर्गम् ।
वामाङ्कालङ्करणगिरिजां दिव्यमूर्तिं त्वदीयां
ध्यायन्ध्यायं प्रमदजलधौ नाथ लीनः कदास्याम् ॥ ९४॥
साम्ब स्वामिन् भवदनुगुणा त्वत्प्रसादेन लब्धा
त्वत्तोऽन्यस्मिन्निह विनिहिता चापलात् केवलान्नः ।
शोभेतेयं न खलु भणितिस्सौरभास्फारभङ्गी-
क्रान्ताशान्ता कुणप इव हारोपिता पुष्पमाला ॥ ९५॥
त्वामाप्तानां भवति भगवन्नष्टधा वर्ष्म भिन्नं
ग्रीवां क्ष्वेलः स्थगयति शिरः किञ्च सिन्धुर्निरुन्धे ।
एषा तावत् भवदुपकृतिप्रक्रिया विश्रुतैव
प्रेक्षावन्तस्त्वयि तु बलवत् प्रेम बध्नन्ति चित्रम् ॥ ९६॥
या जातु स्वे पथि कथमपि प्रेक्षितं नो जहाति
ग्लानीश्चास्य क्षपयति भवद्वल्लभत्वञ्च धत्ते ।
कल्याणी सा जयति जननी त्वत्पदाम्भोजभक्तिः
चेतश्चैतद् गिरिश तदवष्टम्भधृष्टं भवेत्किम् ॥ ९७॥
जातु भ्रूलतिकानिदेशसरणिं यां ते समुल्लङ्घितुं
नालं पद्मभवो न वा हरिहरौ कुत्रेन्द्रचन्द्रादयः ।
सेयं भूतिरपि त्वदीयपरमैश्वर्याम्बुधेश्शीकरः
सौलभ्यं कियदस्य ते शिव भवस्यात्मैव तत्पश्यताम् ॥ ९८॥
न हि पतितो जीवेयं जनसङ्घाङ्गारघोरवाहिन्याम् ।
त्वत्पदकमलामृतरससरसि विशन् शिव कदा नु निर्वृणुयाम् ॥ ९९॥
शिव शिव शिव शङ्करेति तारं विपिनतले विजने सदैव जल्पन् ।
अविरळविगळद्दृगम्बुरुद्यत् पुळकभरोऽस्तभरः कदा सुखी स्याम् ॥ १००॥
धत्से दयां मयि न चेत् क्व नु तद्यशः स्यात्
यत्प्रागनेकपरिपालन सम्भवं ते ।
शम्भो कुलालचिरनिर्मित कुम्भभङ्गो
दण्डेन किं न भवति क्षणमात्रभावी ॥ १०१॥
आस्ते भवानस्म्यहमिन्दुमौळे
दया तवास्ते मम दैन्यमस्ति ।
गोप्तासि गोप्योऽस्मि किमन्यदत्र
विज्ञापनीयं तव साम्बमूर्ते ॥ १०२॥
दयोपमन्यौ या शम्भो या मृकण्डुसुते च ते ।
साम्बमूर्ते दयामूर्ते मय्यार्ते कुरु तां दयाम् ॥ १०३॥
ध्रुवमिव कमलाधवो दयालु-
श्शिशुमुपमन्युमिव त्वमिन्दुमौळे ।
अव सकरुणमार्तमर्भकं मां
शिव न विळम्बितुमर्हसि प्रसीद ॥ १०४॥
अस्तस्पृहोऽहमभिजातदयोऽखिलेषु
पश्यन् भवन्तमपि चैषु नमश्च कुर्वन् ।
ऊर्जस्वलां त्वयि वहन् रतिमुज्झितोपतापः
कदेश विचराणि तव प्रसादात् ॥ १०५॥
नमो वां रोदस्यौ भवतु भवतीभ्यश्च ककुभो
नमो वां चन्द्रार्कौ भवतु च नमो विश्व भवते ।
रतिर्मे युष्माभिर्भगवति शिवे शैलतनया-
सहाये दातव्या मयि रचयितव्या ननु दया ॥ १०६॥
दुश्चेष्टिताघपरुषेऽपि सुतेऽतिबाले
माता यथा बत तथा गिरिश त्वदीया ।
द्वेष्ये जनेऽपि विचकास्ति हि साऽनुकम्पा
पारे गिरां मधुरिमा भवदीयतायाः ॥ १०७॥
मा तावदन्तकरिपो मयि तेऽनुकम्पा
स्याच्चेदलं त्वयि सकृन्मम भावयोगः ।
कीनाशकिङ्करदुरारभटीभराणां
किं तावता न भविता सहसोपमर्दः ॥ १०८॥
वेहाय गौरीश भवत्पदाम्बुजं
विहारयन् दुर्विषयेष्विदं मनः ।
जिघांसुहस्ते स्वशिरः प्रयत्नतः
समर्पयन्नस्म्यसमर्थशेखरः ॥ १०९॥
कियत् पाराङ्मुखं त्वयि सुखचिदात्मन्यहह मे
कियत्यन्यत्रैषा रतिरगतिकोऽपीश तदहम् ।
हतात्मा न ग्राह्यस्तव तु करुणाऽनन्यशरणं
न जह्यात् कल्याणी स्वयमवगुणापह्नवगुणा ॥ ११०॥
पापीयसो मम भवेद्भवदीयसेवा
नीचस्य विप्रनिकटस्थितिवद्दुरापा ।
कालं कियन्तमिव हा मम दुर्दशेयं
केयं विभो विमुखता मयि ते प्रपन्ने ॥ १११॥
त्वद्भक्तिसम्पदनुरूपगुणैरुदारैः
दूरोज्झितो जगति नीच इव द्विजेन्द्रैः ।
आसे कियच्चिरममङ्गळवृत्तिमेतां
आधून्वती शिव दया मयि ते कदा स्यात् ॥ ११२॥
भक्तिर्हि त्वं शरणमितरत् तुच्छमित्यर्थतन्त्रा-
बुद्धिस्सेयं प्रमितिकरणस्तोमसंरम्भपात्रम् ।
नैनामाप्नोम्यमतिरियता नन्वतृप्तोऽस्मि चोपा-
लम्भी शम्भो तव तु सकलज्ञस्य भर्तुर्विनोदः ॥ ११३॥
सम्राण्निःस्वादपृथगपृथक् सर्वविद्गाढमूढाद्
या नो चेद्या पुनरनुचरत् ब्रह्म शक्रादिभूतिः ।
शम्भो त्वं मे शरणमिति सम्प्रत्ययानन्यरूपां
त्वद्भक्तिं तामहह सुलभां नाथ नाप्नोमि धिङ्माम् ॥ ११४॥
कृतान्तविध्वंस नृशंसतास्पदं त्रिविक्रमस्वापसुखास्पदाङ्गदम् ।
पदारविन्दं तदुदारमीश ते कदा नु पश्यामि मुदाऽनया दृशा ॥ ११५॥
लीलोपात्ता शिव तव तनुर्या शरच्चन्द्रगौरी
गौरीमङ्काभरणितवती चित्सुखैकस्वभावा ।
चन्द्रोत्तंसा विधिहरिहरैर्भक्तिनम्रैरुपास्या
तस्यामस्यामचरमतनोश्चित्तवृत्तिः कुतः स्यात् ॥ ११६॥
सोऽहं देहेन्द्रियमुखमहादुःखसिन्धौ निमज्जा-
म्यस्तस्वात्मा हर किमपरं तत्त्वतो न त्वदन्यः ।
भुङ्क्षे तु त्वं सुखचिदनघप्राज्यसाम्राज्यलक्ष्मीं
दूरीकुर्याः कियदिव चिरं मामये त्वामयेऽहम् ॥ ११७॥
तवैश्वर्यं शम्भो निरवधि कृपामप्यनुपधिं
ममापीदं दैन्यं शरणलवशून्यं ननु विदन् ।
प्रपद्ये यन्न त्वामहह तदिदं मे विमृशतो
न जाने को हेतुर्दळति शतधा यन्न हृदयम् ॥ ११८॥
त्वद्भक्त्यलाभदवपावकदह्यमान-
स्तामार्तिमप्ययि न वेद्मि तमोऽभिभूतः ।
तज्जानतः स्फुटमुमेश तव ह्युपेक्षा
नाथ त्वदेकगतिके मयि नानुरूपा ॥ ११९॥
शम्भो भवद्भुवनमङ्गळदिव्यरूपे
शान्तं मनो यदि निषीदति निर्वृतिस्सा ।
तां रुन्धतीह सकले किल दुःखरूपे
तां यन्ति हन्त सुखदुःखविभागमोहात् ॥ १२०॥
यत्ते रूपं त्रिनयनमुमाकान्तमर्धेन्दुचूडं
तन्मे हातुं क्षणमपि न सम्मन्यते नाथ चित्तम् ।
तत्प्रत्यूहा विषयविषमग्रावपातार्तिधाराः
बाधन्ते मां तव तु करुणा स्यात् कदा वा न जाने ॥ १२१॥
आरोपिताऽपि मम ध्रीर्भवदङ्घ्रिमस्मात्
आप्लुत्य दिव्यमणिपीठतटाच्छुनीव ।
तुच्छेष्वियं पतति दोषमिमं धियोऽस्याः
भङ्क्त्वेश यच्छ सुदृढां भवदङ्घ्रि निष्ठाम् ॥ १२२॥
दुष्कूपगः श्वहतकोऽतिदुरासदोऽपि
किन्नु प्रसह्य दययोद्धियते न कैश्चित् ।
एवं हि मूर्खतम एष शिव प्रसह्य
पाल्यस्तवास्मि भगवन् परमानुकम्प्यः ॥ १२३॥
द्राक्षावनी ननु खरैरिव मेऽवसादं
अक्षाळिरेति विषयैरियमक्षनेतः ।
अस्याश्शिवङ्करममुं त्वयि भक्तियोगं
आकल्पयोर्जितमये गिरिश प्रसीद ॥ १२४॥
कालं कियन्तमहह त्वदयोगखेदो
नालं किमीश वद सोऽयमिदं चिरं मे ।
त्वत्पादपङ्करुह किङ्करवृत्तिमेकां
उत्पादयाशु मम सङ्क्षपयार्तिमेताम् ॥ १२५॥
तुच्छः किलायमिति चेद्दयसे न मे त्वं
तुच्छो जनस्तव न चेद्दयया गृहीतः ।
न त्वद्दया यदि विना त्वयि भक्तियोगं
सोऽयं घटेत कथमीश दयां विना ते ॥ १२६॥
बन्धुक्षयादिविपदि स्थितवानतज्ज्ञो
बालो यथा शिव तथैव हसन् हसद्भिः ।
त्वद्भक्त्यलाभपरमापदि हास्म्यखिन्नः
त्वं तद्विदन्मम न किं दयसे दयाब्धे ॥ १२७॥
असूयेर्ष्यालोभस्मरदुरभिमानस्मयतमः
प्रमादक्रोधादिर्मदवगुणवर्गो निरवधिः ।
कदाऽस्मादुत्तीर्णः कथय निरयादन्तकरिपो
पतेयं देव त्वत्पदकमलयोरार्तिहरयोः ॥ १२८॥
अस्यन्तमात्महितमन्तिकमाश्रयन्तं
बालं प्रसूः किमु न पालयतीश्वरैवम् ।
जातुप्रपत्तिकलनाज्जनितानुबन्धं
हातुं न मूर्खमपि मां दययाऽर्हसि त्वम् ॥ १२९॥
चिन्तयन्मम दुरात्मतां यदि
त्वं तनोषि न दयां मयि श्रिते ।
अन्तकान्तक गतिर्विना त्वया
नान्तकान्तिक गतान्तरस्य मे ॥ १३०॥
शठो लुब्धः क्रुद्धश्चलमतिरसूयैकवसतिः
जडो मूर्खः स्तब्धः कुमतिरतिसन्धानरसिकः ।
अघानामाधारः पुनरहमथापि स्मररिपो
दयाळो देव त्वच्चरणशरणोऽनन्यशरणः ॥ १३१॥
सद्रूपं न स्फुरति न हि ते शर्व कुर्वे किमेषा
नान्तश्शान्तिं तिरयति दुरध्यासपर्याकुला धीः ।
दोषस्तोमोन्मिषितवपुषा प्रीतिमत्प्रत्ययेन
ग्रस्ताऽऽशैव क्षपयति परिस्फूर्तिरस्फूर्ति खेदम् ॥ १३२॥
शक्नोष्यार्तिं क्षणमपि न नस्सोढुमीदृक् दया क्व
क्वैनश्चक्रक्रमविरमसापेक्षता रक्षितुं ते ।
ईश क्षाम्य त्वमखिलविदस्येकमत्युच्यतेऽदः
सिष्णासुः किं प्रहसनपदं नोर्मिमालिन्यनूर्मौ ॥ १३३॥
अन्ते हितेऽपि विदिते तदनुत्सुकोऽयं
रुग्णो यथा त्वयि तथाऽवधृते शरण्ये ।
हा केन वास्मि कृत एवमनुत्सुकोऽहं
हार्या त्वयैव कृपयेश ममेयमार्तिः ॥ १३४॥
त्वद्भक्त्याख्यं पदमनुपमोत्तुङ्गमस्पृष्टभङ्गं
वेलोल्लङ्घिप्रतनसुकृतश्रेणि निश्रेणिगम्यम् ।
आरोढुं द्रागहमनिपुणस्त्वत्कृपापाङ्गभङ्गी-
दाम्ना तावद् गिरिश भवतैवायमारोपणीयः ॥ १३५॥
उन्मादयन्ति मुदितानि यदिन्द्रियाणि
खिन्नानि चेद्विपदुदन्वति मज्जयन्ति ।
इत्येवमाकुलित ईश्वर नात्मनीने
दक्षोऽस्म्यनन्यशरणश्शरणं गतस्त्वाम् ॥ १३६॥
त्वत्पादपद्मविमुखस्य दुरात्मनो मे
दाहोऽन्यदुर्विषयसक्तिदवानलेन ।
अर्हस्स एष हर किन्तु दयाम्बुधे मद्-
दौरात्म्यहान्यकरणं तव नानुरूपम् ॥ १३७॥
अजिघ्रतार्थान्तरमाशयेन श्रीशम्भुचिन्तामृतशीतलेन ।
स्यां किं सुखी तिष्ठतु तद्ब्रुवे किं
मनोरथोऽप्येष सुदुर्लभो मे ॥ १३८॥
त्वद्भक्त्यलाभविपदार्ति निदह्यमानः
सोऽहं तदार्तिमनलेन विदह्यमानः ।
वृक्षस्तदार्तिमिव नालमुपैतुमेतत्
मद्दौस्थ्यमीश तव किन्न दयां प्रसूते ॥ १३९॥
सभाहृद्या विद्या निरुपहतयो भूतिततयो
गुणोदारा दारा इति ह विषयेष्वप्यभिरतिः ।
अयं तावद्धावत्यमृतरसनिष्यन्दिनि विभो
न यावद्भावत्के हर चरणपद्मे परिचयः ॥ १४०॥
हितार्थी नन्वस्यादिशसि सुखसिन्धौ त्वयि रतिं
विपत्त्युद्गारिभ्यो विषयविसरेभ्यश्च विरतिम् ।
दयां ते सोपाधिं नियतमियताऽहं निगमया-
म्यहो मूर्खः पाल्यश्शिव तव कृपाळोरुपनतः ॥ १४१॥
आत्मानं त्वां निरवधिसुखाम्भोनिधिं पर्युदस्यन्
नात्राप्येतेष्वतिविसदृशेष्वप्यदश्शीकराणून् ।
शम्भो मज्जन्नयमनलमुन्मस्तमातोऽपहास्यः
क्रीडापात्रं मिळित इति किं नोद्धरस्यञ्जसा माम् ॥ १४२॥
जगदीश ममागसां गणैः करुणाब्धे किमिति प्रकम्पसे ।
रुषमुद्वहते पदाहतैर्गुरुरुत्सङ्गचरस्य किं शिशोः ॥ १४३॥
न कुतो दयते विभो भवानपराधाननुचिन्तयन् मम ।
प्रहरन्नपि किन्न फल्गुनो भवताऽरक्षि दयापयोनिधे ॥ १४४॥
अपराधिषु नैव मे समः क्षमया गोप्तृषु नैव ते समः ।
तदुपैषि किमित्युदासिकां अनुकम्पां कुरु शङ्कर प्रभो ॥ १४५॥
सदसच्च जनस्समं तनोत्यनुशिष्टो भवताऽन्तरात्मना ।
अपराधकथा कथं नु तन्मयि कारुण्यनिधे महेशितुः ॥ १४६॥
भगवन् विरळा गुणा नृणां अपराधास्तु शतं पदे पदे ।
यदि पालनकीर्तिकामना भवतस्तद्भवतूत्तरोऽधरः ॥ १४७॥
सकलज्ञ विभो विपद्द्रुतं किमु गोप्ता यदि किङ्करं न माम् ।
न हि दुष्पथगामिनं पशुं पशुनाथः प्रतियन्नुपेक्षते ॥ १४८॥
परावज्ञानिष्ठा परुषवचनानां प्रसवभूः
स्वदोषाणां गोप्ता स्वरसगतिरेनस्स्वहमिदम् ।
कराळं हि ध्वान्तं कथमिव तराणीश्वर कदा
चराणि स्वैरं त्वच्चरणनखचन्द्र प्रमुदितः ॥ १४९॥
अपराधिधुरोर्जितं भव-
त्यपि तन्वन्नपराधमन्वहम् ।
करुणाकर शङ्कर त्वया
परिपाल्योऽयमतोऽनुबन्धतः ॥ १५०॥
त्वच्चिन्तनादिषु तदुत्थसुखे च नाहं
योग्योऽस्मि तत्तदनुचिन्तनजान्तरायाः ।
हा क्रन्दनेऽपि कति मे मयि तेऽनुरूपा
नाथ त्वदेकगतिके किमिवात्युपेक्षा ॥ १५१॥
अपि मनुष्यजनुष्यजनीह चेत्
मम न शङ्करकिङ्करतासुखम् ।
अहह कं प्रति किं प्रतिपादये
मम हि पङ्कमशङ्कमनङ्कुशम् ॥ १५२॥
प्रियमप्रियमप्रियं प्रियं विदधत्या भवदीय मायया ।
परमार्थगतिर्दवीयसी क्रियते नाथ कृपा कदाऽस्तु ते ॥ १५३॥
शम्भो पदाब्जकटकं तव योऽधिशेते
देवस्य तस्य चरणाम्बु दयाम्बुधे त्वम् ।
मौळी वहन् प्रथयसि श्रितवत्सलत्वं
तं त्वामसावहमहो न भजामि धिङ्माम् ॥ १५४॥
त्वत्पादपद्मरसिकेष्वहमप्युमेश
कश्चिद् भवेयमिति मेऽनुचितापि काङ्क्षा ।
ऐन्द्रे पदे शुन इवेयमहो भृशं मां
अन्तस्तुदत्यजहती शिव किं करोमि ॥ १५५॥
गास्त्रातवान् सखितयाऽऽदृतवान् कपींस्त्वं
भूषात्मनाऽहिचयमाप्ततया पिशाचान् ।
गृह्णास्यमीषु यदि मामपि कञ्चिदीश
का हानिरस्य भवतः कृपया तु भाव्यम् ॥ १५६॥
भवत्पदाम्बुजे भक्तिं भवरोगविनाशिनीम् ।
देहि मे पाहि मां शम्भो देवदेव दयानिधे ॥ १५७॥
अविवेकनिधिर्निराश्रयो न रुषां तेऽस्मि पदं दयस्व मे ।
कथय द्रुहिणास्त्रभाजनं भुवने किं कलविङ्कपोतकः ॥ १५८॥
अति संहत एष दस्युभिस्सुचिरादन्तरवस्थितैः प्रभो ।
किमिवाकरवं न वेद्मि तन्मयि मन्तुं न हि मन्तुमर्हसि ॥ १५९॥
विषयाभिनिवेशदुर्विषग्लपितं दुस्सहमोहरूषितम् ।
शिव मा स्म भवानुदास्त मां परिपुष्णातु दयासुधारसैः ॥ १६०॥
उद्यत्कृतान्तसविधेऽस्मि पदे पदेऽहं
वध्यो वधस्थलमिव प्रतिनीयमानः ।
त्वामन्तकान्तकमसौ न भजामि धिङ्मां
अस्मीश ते किमपरं प्रसभानुकम्प्यः ॥ १६१॥
रुन्धन्ति मामिह षडम्बुधयः स्मराद्याः
पारं परं त्वमधिगत्य विभासि चैषाम् ।
साम्ब प्रभो भवदपाङ्गलवप्लवे स-
त्येतांस्तराणि विहराणि च सन्निधौ ते ॥ १६२॥
देहात्मताख्यनरके स्थितमेतदुत्थ-
श्रेयस्तदन्यसमवाप्त्यपनोदनिष्ठम् ।
दावानलस्थमदसीयसुगन्धिधूमा-
धूमान्तराप्तिविगमाभिरतं प्रतीमः ॥ १६३॥
अहन्ते हन्ताहं तव कितववृत्त्या विषभरं
किरन्त्या दूनस्स्यां कियदिव चिरं वीतशरणः ।
प्रसीदातः शातक्रतवमपि वा वैधसमपि
त्वयाऽस्माकं मा भूत्पदमपि भवत्यै नम इदम् ॥ १६४॥
तृणगणिताखिलजगतामपि करकलितत्रयीरहस्यानाम् ।
श्लाघावारवधूटीघटदासत्वं तु दुर्निरसम् ॥ १६५॥
संविल्लेशद्रविणकणिकासन्निकर्षप्रसूतैः
दर्पैः क्रान्ता विधिहरिमुखोदासिकादेशिकैर्ये ।
त्वय्यप्येषां शिव न गणना का कथाऽन्येषु तेषां
दुस्साध्यो हि त्वमसि शरणं मादृशानां कृशानाम् ॥ १६६॥
क्व वा शमसुधोर्मिळाः क्व परमार्थधीनिश्चलाः
कदा ननु भजेम तानिति परिभ्रमामो वयम् ।
निमित्तलव निस्पृहानवधिकोपधूपायितान्
उपासितुमपासितुं बत वृथा वयो नेश्महे ॥ १६७॥
आरोपयद्भिरपरं महिमानमन्यैः
आकृष्टधीरननुसन्दधदात्मनैच्यम् ।
नष्टोऽस्मि दुष्टदुरहङ्क्रियया हतस्त्वां
नैवास्मरं शिव कथं मयि ते दया स्यात् ॥ १६८॥
वेद्यं न किञ्चिदपि वेद्म्यखिलज्ञताऽभि-
मानस्तु मेऽनवधिरीश न चात्मनीनम् ।
कुर्वे किमप्यथ महान् कृतकृत्यताभि-
मानः कथं नु मयि मूर्खतमे दयेथाः ॥ १६९॥
परमधने पुरमथने करमथने ये स्मृतेऽन्यगामिन्या ।
कामनया कां अनया नाम नयापेतया श्रियं यायाम् ॥ १७०॥
प्रपन्नं नागोप्तुं प्रभवसि महेशोऽसि जगतां
शिव त्वं सर्वज्ञो न हि तव गुणान् वेदितुमलम् ।
प्रपत्तिश्च त्राता त्वमिति धिषणा त्वां हि करुणा
नियच्छत्येवं तन्मम तरणतर्कोपकरणम् ॥ १७१॥
साम्राज्यं वा करकलितमस्त्वस्तु वाऽकिञ्चनत्वं
सार्वश्यं वा भवतु भवतून्मस्तकं वापि मौढ्यम् ।
एतत् त्वीहे कुरु शिव कृपामेतु मा च प्रहासीत्
एकः क्षेमङ्करकुलगुरुर्मां भवद्भक्तियोगः ॥ १७२॥
यत्त्वा हित्वा स्फुरति यदपि त्वां विनाऽहं समस्तं
प्रत्येतुं तद्गिरिश न मया पार्यते नापरैर्वा ।
सङ्गोप्ता मे सकलविधया जागरूकस्समन्ताद्
एवं तावद्भवसि भगवन् तद्भयस्योद्भवः कः ॥ १७३॥
यदात्मनीनं तदवेत्य वाञ्छितुं
न हि क्षमोऽस्मीह तदप्यवाञ्छितुम् ।
विमूढमेतादृशमिन्दुचूड मां
यदीशिषे गोप्तुमये तदीशिषे ॥ १७४॥
सद्वाऽसद्वाप्यकृतमकृतं यत्कृतं तत्कृतं तत्
खेदं मोदं न पुनरुपयात्यन्तरात्मा स एषः ।
ज्ञातं तत्त्वं शिव तव कृपा विग्रहाद्देशिकेन्द्रात्
प्रारब्धं तत्क्षपयितुमसावस्ति कालप्रतीक्षा ॥ १७५॥
निधिं निरवधिं धुतव्यवधि चन्द्रचूडाभिधं
सुखं न खलु मन्यसेऽलसतयाऽत्र हा हन्यसे ।
अवस्तुनि सुखानुकारिणि विपद्गणोद्गारिणि
प्रधावसि वृथाऽवसीदसि किमर्थमित्थं मनः ॥ १७६॥
अन्यस्य दृष्टिसरणावपतन् स्वदोष-
चिन्ताभ्रशान्तदुरहङ्कृतिचण्डतापः ।
तस्मिन् भवद्गुणवितत्यमृताम्बुराशौ
मज्जन् कदा मदनसूदन निर्वृतः स्याम् ॥ १७७॥
दुःखानि मे खलु दिशन् दुरितप्रवृत्ति-
भङ्गाय दर्शयसि भर्ग दयाम्बुधे त्वम् ।
पुत्रे पितेव शुभबुद्धिकृते प्रहर्ता
तन्नैष वेद्मि कुमतिस्तदये दयेथाः ॥ १७८॥
तुष्यन्तु केऽपि मयि दोषमुदाहरन्तः
सन्तं विदन्ति यदि चेत् स हितोपदेशः ।
चेदन्यथा पुनरयं भ्रमजः प्रलापः
कौतूहलाय घटते किमितीह कोपः ॥ १७९॥
सर्वं भवान् गिरिश तत्सकलस्य चास्य
कार्याऽमुनाऽपचितिरेष करोमि नैताम् ।
हा तत्र तत्र कलयेऽवमतिञ्च धिङ्मां
दौःस्थ्यं त्विदं मम कदेश धुनन् दयेथाः ॥ १८०॥
संरक्षति त्वयि समस्तमिदं प्रपञ्चं
तद्भारमात्मनि तमोविवशोऽधिरोप्य ।
सम्बम्भ्रमीति तनुभृत् सकलं तदेतत्
पश्यन् हसन्विहरसि प्रमथप्रभो त्वम् ॥ १८१॥
कातर्यं समुदेति किञ्चिदपि न भ्रातर्यमात् किन्नु ते
चेतस्साधु विचिन्तय स्मरभिदा त्रातः प्रपन्नो नरः ।
एतावन्ति जनूंषि हन्त विषयैरेव प्रविध्वंसिता-
न्येकं जन्म शिवार्पणं यदि करोष्यतेन का ते हतिः ॥ १८२॥
जनश्चिदानन्दसमस्तविग्रहं जहत् भवन्तं प्रभवन्तमीश यः ।
दुरीशमन्विष्यति तुष्यति स्वयं परं धनायैष्यति मुग्धधीर्जनः ।
शिव एव समायाति शिवङ्करकृपाङ्कुरः ।
तत्रैक विप्रताबुद्धिः कथं सञ्जायते तव ॥ १८४॥
ऐन्द्रब्रह्मादिमपदलसद्बुद्बुदात्यद्भुतानां
विध्यण्डाक्रान्त्यनुपमयशः फेनषण्डोद्धतानाम् ।
भावत्कानां गिरिश करुणास्रोतसां किं नवीनं
मादृङ्नीचप्रवणसरणिष्वानुरूप्यं निरूप्यम् ॥ १८५॥
स्वच्छन्दं सुरधेनवोऽङ्कणतटीमञ्चन्तु मुञ्चन्तु वा-
र्हैमं वाऽम्बुमुचो रमा च वहतु भूवश्यतां दृश्यताम् ।
कन्दर्पायुतसुन्दरस्य भवतश्शम्भो मुखाम्भोरुहा-
लोकेनैव भवन् भवेन्मम न तैरामोदभूमोदयः ॥ १८६॥
निर्धूय दुःखनिवहं निखिलं पुरारे
संसेविनां वितरति त्वयि मोदलक्ष्मीम् ।
अन्नं दिशेति वसनं वितरेति भोगान्
देहीति मन्दमतयो वयमीरयामः ॥ १८७॥
स्वामिन् पदं शिवपदं त्वकुतोभयं तु
त्वय्यात्मकृत् प्रणमनादपि साम्बमूर्ते ।
हासास्पदं भवति कुत्सितलिप्सुरेषः
कौपीनकाम इव कल्पतरुं प्रपन्नः ॥ १८८॥
सुत इति सुदतीति द्रव्यमित्येषु मग्नो-
ऽसुखदमिदमशेषं सौख्यदं वेत्ति मर्त्यः ।
मलकलुषजलान्तर्मज्जनोन्मज्जनाद्यैः
किटिरिव मनुते स्वं केवलानन्दरूपम् ॥ १८९॥
सेवन्ते किमिति प्रभूननुपदं हा दृप्यतः कुप्यतस्तु
एतावत्युपसर्पणे च जठरापूर्याप्तिधूर्यापिणः ।
स्मर्तुर्जाग्रति चन्द्रचूड भवति स्वात्मानमेवं दद-
त्यैश्वर्येण कृतास्पदं जगदलङ्कर्मीणदृक्कोटिना ॥ १९०॥
वैवस्वताननगतस्य तथाविधेन
किं मे परेण किमु वास्य मया सतीत्थम् ।
अस्म्यन्यभाग हह दौस्थ्यमिदं विधून्वन्
तन्वन्रतिं त्वयि ममेश कदा दयेथाः ॥ १९१॥
इत्थं ममेयमरतिर्भवतीतरत्र
चेत्थं रतिर्बत किटेरिव कुत्सितेऽर्थे ।
धिङ्मां परं त्वधमवृत्तिरुपाश्रितस्य
त्वां मे यदीत्थमयशस्करमीश तत्ते ॥ १९२॥
वधूपुत्रकादीन् प्रति प्रस्तुतोऽयं
बलीवर्दभावः कदा मेऽपयातु ।
भवत्पादपद्मामृतास्वादधन्या
दशा सा भवित्री कदा साम्बमूर्ते ॥ १९३॥
कियदिव दुरवाप्य प्रान्तवक्रान् कदाचित्
ननु धनिकवराकान् नित्यमाराधयामः ।
सकृदवनतवश्यं साम्बमूर्तिं कदा वा
सकलजगदधीशं त्वामुपासीमहीमे ॥ १९४॥
उत्तरङ्गितवृथाकुतूहलो यत्तरङ्गचपलेष्वमीष्वहम् ।
श्वक्रमन्तमिममुद्धरेः कदा वक्रमन्तकरिपो दयानिधे ॥ १९५॥
श्रीमन् वृश्चिक सन्दश द्विरसन त्वं चुम्ब शार्दूल न-
न्वासन्नोऽनुगृहाण ऋक्षवरदोरुल्लासमुल्लासय ।
तांस्तानित्थमनर्गळादरभरेणाभ्यर्थितैर्यद्भवेत्
क्लान्तिर्यद्भवता जिता बत सखे तद्भुङ्क्ष्व दिव्यं सुखम् ॥ १९६॥
विभोऽमुष्मिन्नस्य स्वजननिवहस्य प्रणयिता
स्वघातायोन्मीलत्यधिगृहकिटि स्वामिन इव ।
स्वघातोदर्कं तत् कुमतिरविदन्नत्र मुदमे-
त्यसौ हित्वा विगळतु कदा मे विपदियम् ॥ १९७॥
प्रथमसुजनाय तुभ्यं मह्यमपि प्रथमदुर्जनाय नमः ।
सर्वं हतः कृतौ यौ सकृदुपकारापकाराभ्याम् ॥ १९८॥
धीरितरं भूरितरं दूरितरम्यगुणमेत्य किं लभताम् ।
खेदहरं वेद हरं चेदहरन्तस्सहर्षचन्द्रमसम् ॥ १९९॥
मृद्वीका रसिता सिता समशिता स्फीतं निपीतं पयः
स्वर्यातेन सुधाऽप्यधायि बहुधा रम्भाऽधरः खण्डितः ।
सत्यं ब्रूहि मदीय जीव भवता भूयो भवे भ्राम्यता
रामेत्यक्षरयोरये मधुरिमोद्गारः क्व वाऽऽस्वादितः ॥ २००॥
आबिभ्रत्या तरुणतरुणीश्रीमदस्तेनमङ्गं
देव्या स्मेराननकमलयाऽलङ्कृतोत्सङ्गसीमम् ।
चूडाऽऽपीडस्फुरितशशभृत्कन्दळं मन्दलक्ष्य-
श्रीमद्दन्ताङ्कुरदरहसं तन्महः स्तात्पुरस्तात् ॥ २०१॥
परिधावत भो यमस्य दूताः
निकटे धूर्जटिरागतस्स एषः ।
परितो धवळं निपश्यतैत-
न्मकुटीचन्द्रकलामयूखपुञ्जैः ॥ २०३॥
विलग्नं कोटीरे किमपि कुसुमं ते विजयते
निलिम्पक्षुद्दैन्यप्रशमनयशो वैभवपदम् ।
तुलाकोटीकोटिः स्फुरति धृतविश्वम्भरतया
विभो विश्वत्राणं न खलु तव संरम्भविषयः ॥ २०३॥
नमत्सुरपरम्परामणिकिरीटकोटिस्फुरन्-
मणीकिरणधोरणीमहित पादपङ्केरुहम् ।
जगज्जननरक्षणक्षपणदक्षशिक्षाक्रमं
विषादहरमाश्रये विषहरेश्वरं शङ्करम् ॥ २०४॥
प्रसूनगृहशोभितं प्रसवचापकोटिप्रभं
मनोहरहिरामणीगणविभूषणालङ्कृतम् ।
सुगन्धिचिकुरावृतं सुकृतिलोकनेत्रामृतं
विलोचनसुखं पिबाविहति मातृभूतेश्वरम् ॥ २०५॥
अन्तक दुरहन्ते ते माभूदन्तश्चकास्ति पुरहन्ता ।
चिन्तय मनसि पतन्तं दक्षमखान्ते च ते पितुर्दन्तम् ॥ २०६॥
त्वत्पादाब्जे तनुभृति तदालम्बिते वा मनोवाक्-
कायोपायस्सजतु गिरिजाकान्त हेतोः कुतोऽपि ।
तत्सौभाग्यं ननु परिणतं नाथ तेषां नतिर्नः
तापानेतान् दळयितुमलं धातुमभ्युन्नतिं वा ॥ २०७॥
अन्तर्यामिन् शिव तव चिदानन्दसाम्राज्यभर्तुः
यद्धामान्तःकरणमुचितोद्बोधवैधुर्यधुर्यः ।
वर्ते तुच्छैरहह विषयैः कीर्णयन् दुर्णयं तं
वात्सल्यान्मा गणय तदसम्भूतये शाधि चाग्रे ॥ २०८॥
कोपस्तेऽयं खल इति मयि स्याद्यदि स्यान्निरोद्धा
को वा किं वाऽननुगुणमिदं त्वं पिताऽहं सुतोऽस्मि ।
अन्यत् किं मामकलुषमनेनाभ्युपैतुं त्वमर्ह-
स्यात्मानं त्वत्पदकमलयोरर्पयामीन्दुमौळे ॥ २०९॥
स्थाने धन्याः कतिचिदिह यत्प्रेरणा वारणा वा
श्रौतीः स्मार्तीरपि पुनरनुल्लङ्घयन्तस्त्वदाज्ञाः ।
आशासानाश्शिव भवदनुग्राह्यतामासतेऽस्यां
अस्याशा मे परमनुपधित्वत्कृपैकावलम्बा ॥ २१०॥
मन्दात्मासौ मननजरठस्तावकाज्ञाः श्रुतिस्मृ-
त्यादेशाख्या बत परिभवत्येव सर्वस्तथापि ।
स्पन्दोऽपि त्वन्नियमनविनाभाव्यभावी यदेषा
भावत्काज्ञानुसृतिरियता मे दयाळो दयेथाः ॥ २११॥
सकृदपि शिव पाहीत्येतदाकर्ण्य दूरात्
सरभसमुपयान्त्योस्त्वत्कृपावीक्षयोः किम् ।
मदवनविधिकेळ्यां मातृभूतेश्वरासीत्
अहमहमिकयाऽऽजिस्तेन मन्ये विळम्बम् ॥ २१२॥
हा हन्त तात शिव का तव मय्युपेक्षा
कष्टां दशां उपगतेऽपि मखान्तकारे ।
छेत्तुर्विधातृशिरसः किमु तल्लिपीनां
उन्मार्जनादुपहतिः किमु दुष्करा ते ॥ २१३॥
तारानायकशेखराय जगदाधाराय धाराधर-
च्छायाधारककन्धराय गिरिजासङ्गैकशृङ्गारिणे ।
नद्या शेखरिणे दृशा तिलकिने नारायणेनास्त्रिणे
नागैः कङ्कणिने नगेन गृहिणे नाथाय सेयं नतिः ॥ २१४॥
आर्तः क्वानवलम्बनः क्व विपदोऽमुष्यापनेष्ये कदे-
त्यश्रान्तोत्कलिकार्तमिन्दुकलिकाचूडाल विश्वप्रभुम् ।
आपं त्वां दुरवापमित्यहमतो हृष्टोऽथ दृष्टोऽसि चेत्
अस्पृश्यो विपदामहो शिव भवस्यात्मैव यत्पश्यताम् ॥ २१५॥
स्त्यायत्तृष्णा विषयविसरद्दुस्सहोष्मण्यदभ्रे
मोहश्वभ्रे विषयदृषदां पातनैरेभिरेवम् ।
रूक्षैरक्षैरहमिह न हा पारयाम्यस्यमानः
स्वामिन्मामुद्धर हर कृपापाङ्गहस्तार्पणेन ॥ २१६॥
कामं कामप्रभृतय इमे निस्सपत्नास्सपत्नाः
मामस्यन्ति स्वपरिकरपारम्परी सम्परीताः ।
किं सान्द्रापद्भृशकबळिते किङ्करे शङ्करेदं
रूक्षोपेक्षाव्रतमिह तवाद्यापि नोद्यापनीयम् ॥ २१७॥
यत्संसर्गाच्चितमपि सुखं व्यञ्जती चित्तवृत्तिः
व्यङ्गं स्वान्तं शिव विदधती सच्चिदानन्दमूर्ते ।
तुभ्यं द्रुह्यत्यहह कलया चैनया तैः खलैर-
प्यर्थैस्सङ्गादहमिह महामन्तुकारी तवास्मि ॥ २१८॥
अन्यद्दैन्यं कथय किमितो यत्समीहासहस्रा-
जस्राकृष्टं हृदयमितरास्त्वापदो नोपदेश्याः ।
संसृत्यूर्मिष्वलमलममीष्वाभिराघूर्णनाभिः
विश्रान्तिं मे वितर गिरिश श्राम्यतस्त्वं दयेथाः ॥ २१९॥
त्वन्मूर्त्यालोकनसुखभरे मज्जयन्नेत्रयुग्मं
निध्यानाध्वन्यपि विवशयन् स्वान्तमत्यन्तशान्तम् ।
त्वत्पूजायां वपुरपि कुरु त्वत्कथायाञ्च वाचं
त्वच्चिन्तायां हृदयमहह स्वैरचारी हतोऽहम् ॥ २२०॥
गात्रोत्कम्पः करणपटलीविप्रकारोऽन्तरात्म-
स्थेमध्वंसोऽशरणशरणत्वानुसन्धानजन्मा ।
नाभिव्यञ्जन्त्यहह किममी नाथ मे दुर्दशां तत्
मा भैषीरित्यभयवचसा मामुमेशाद्रियेथाः ॥ २२१॥
कामं गळग्राहिणि शत्रुवर्गे
का मङ्गळप्रार्थनया नयाप्तिः ।
मज्जन्मनः शम्भुपदेऽर्थवत्वं
मज्जन् मनस्साधय हृष्य च त्वम् ॥ २२२॥
विष्वङ्मूर्च्छद्विषयगरळापन्नमुज्जीवय त्वद्-
दिव्यापाङ्गव्यतिकरसुधाधारया मां पुरारे ।
अस्मिन् दोषग्रहणमुचितं हा किमस्यां दशायां
तत्त्वं किं त्वां तुदति न कृपैतादृशामीक्षमाणम् ॥ २२३॥
त्वं कोटीरे सह समदधाः किं किरातस्य शम्भो
गण्डूषं न त्रिदशसरितोपानहञ्चेन्दुना वा ।
भक्त्या क्रीतो भवसि भगवन् सा च भावप्रभेदः
तस्यामस्यां मम विमुखतैतावती हन्त धिङ्माम् ॥ २२४॥
ब्रूते जन्मनि यश्शिवेत्यपि सकृन्नाम प्रमादेन वा
मद्भक्तैरुदितं शृणोति यदि वा रुद्राक्षभस्माङ्कितैः ।
तस्यात्युत्कटमृत्युमन्तसमये हन्मीति कारुण्यतः
किञ्चित् कुञ्चितकोमलैकचरणं चित्ते शिवं कुर्महे ॥ २२५॥
संसाराख्यविशालनाटकगृहे सर्वाणि रूपाण्यहो
धृत्वाऽधोमुखयोनिकायवनिकां निर्हृत्य निर्गत्य च ।
सर्वज्ञस्य दयापरस्य तव देवाग्रे चिरं नृत्यतः
श्रान्तस्यापि ममालमित्युचितवागेवास्तु विश्राणनम् ॥ २२६॥
मेधे तवास्ति यदि मन्मथशासनाख्ये
गाधेतरामृतसरस्वति खेलनेच्छा ।
बाधेत को नु भवतीं रसनामपास्त-
बाधे तरङ्गय सुखं गिरिशाभिधाने ॥ २२७॥
प्रसवशररिपो त्वत्पादपद्मानुसन्धा-
तृणितवलभिदम्भोजोद्भवादिश्रियां नः ।
स्वजनकभृतये न त्वय्यपीहार्थिमुद्रा-
विहृतिरलमुदेतुं का कथान्यत्र तस्याः ॥ २२८॥
इति श्रीश्रीधरवेङ्कटशार्य विरचिता स्तुतिपद्धतिः समाप्ता ।
Proofread by Aruna Narayanan