% Text title : sAmarahasyopaniShat % File name : sAmarahasyopaniShat.itx % Category : upanishhat % Location : doc\_upanishhat % Proofread by : Mohan Chettoor % Description-comments : aprakAshitA upaniShadaH Print page 219 % Latest update : July 17, 2022 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Samarahasyopanishat ..}## \itxtitle{.. sAmarahasyopaniShat ..}##\endtitles ## ekadA brahmaNaH putrAH sanakAdayastattvavivitsayA pitAmahaM paprachChuH praNipAtapurassaram | aho pitaH nirantaraM vaikuNThe yA lIlAstA dhyAyamAnA nirantaraM chidAnandena saha samprekShAmahe | vada yadi ruchirApadyate | chidAnandarasaM brahma kiM vadanti? vyApakatayA jagadvyApya tiShThati yattadbrahma vadantitarAm | ApadyamAno.asti prakR^itiM puruShaH | kasmAtprakR^itiyogitA bhavati? jIvAH kIdR^igvidhAH? kasmAtsamutpannA bhavanti? teShAM lokA alokAH kiyatpramANAH? yAn vadanti purAvidaH | pitAmaha uvAcha | nArAyaNamukhAchChruto.ayaM dharmaH | shR^iNuta sarvA yaiShA sR^iShTissamutpadyate | kSharAkSharAbhyAmadhikaH puruShottamasa.nj~nito bhaktigamya Anandamayo lokaH saMvirAjate | tasya puruShottamasya uttarakaTAkShAtsamutpannA jIvAH | teShAM snehamArgo.ayamApadyate | dakShiNakaTAkShAduppannAH karmajaDA AsurA alpopAsakA bhavanti | tasmin rasikAnandasvarUpAtpArshvAt dve eva mUrtI prakaTite | prathamA bhaktisundarI prakaTitA | pashchAnmAyAdAsI prakaTitA | tayoH prathamA atyantavallabhA Asta | bhaktessakAshAdutpannA jIvAH snehamArgIyA bhavanti | mAyAyAH samutpannA AsurA karmajaDA anyadharmaratA eva bhavanti | yadA karmamArge ratirasatAM te AsurA bhavanti | sA bhaktistrividhaiva bhavati | ekA karmamishritA devAnAmR^iShINAmupAsakAnAM bhavatitarAm | shravaNakIrtanasmaraNavandanasevanopakaraNadAsyabhAvenAtmasamarpaNam | te jIvA bhaktimArgIyAH evaite | sa evAyaM puruShaH svaramaNArthaM svasvarUpaM prakaTitavAn | tadrUpaM rasasaMvalitamAnandaraso.ayaM purAvido vadanti | sarve AnandarasA yasmAt prakaTitA bhavanti | AnandarUpeShu puruSho.ayaM ramate | sa evAyaM puruShaH svayameva samArAdhanatatparo.abhUt | tasmAt svayameva samArAdhanamakarot | ato loke vede shrIrAdhA gIyate | tatsyarUpAsR^iShTiryA samutpannA sA rasikAnandena susevyatAM prAptA AsIt | pramANaprameyAdasmAnmArgAdatirikto.ayaM mArgo rasAtmakaH | ya etanmArge AsaktAste rasarUpiNIM sR^iShTimantarutpadyamAnAH bhavanti | lakShmInArAyaNIyo.ayaM saMvAdaH | nirantaraM nArAyaNo vaikuNThe ramayA rahasyalIlAM sa~NgAyamAno.abhavat | ramAramaNo vaikuNThe nArAyaNaH svayaM dhyAnApanno.abhavat | tadA lakShmIH rahasyupAsamAnA tasya tAmavasthAM nirIkShya prashrayAvanatA paprachCha | kiM dhyAyasi? kiM japasi? paraM kautUhalaM me manasi vartate | tvattaH paraM ko devaH? ko lokaH? yasya tvaM dhyAyase pratikShaNam | tava manaH kAM lIlAmApannaM dR^ishyate? sa hovAcha lakShmIM prati | mahAlIlAsthAnaM kSharAkSharAbhyAmadhikaM puruShottamAdhiShThAnam | yatra saptAvaraNAni tejomayAni | yatra brahmANDAnyutpadyante lIyante | koTisha aNDakaTAhAH utpadyante lIyante | yasya pratApakalpA utpannA brahmavipNurudrAdayo devAshcha dikapAlAH koTisha utpadyamAnA lIyamAnAshcha bhavanti | sA lakShmIH punaruvAchedam | aho kSharAkSharAbhyAmadhikasya rasikAnandasya sthAnaM vistarasho brUhi | sa hovAcha | Ado puruShottamasya rasikAnandasya anAdisaMsiddhA lIlAH bhavanti | anAdiraya puruSha eka evAsti | tadeva rUpaM dvidhA vidhAya samArAdhanatatparo.abhUt | tasmAt tAM rAdhAM rasikAnandAM vedavido vadanti | tasmAdAnandamayo.ayaM lokaH | yatrAyaM puruSho ramata tatrAyaM raso vrajati | tasmAlloke vede vrajalIlA gIyate | tanmadhye vanAni dvAdasha santi | teShAM pR^ithak nAmAni santi | tAlavanaM bR^ihadvanaM kumudavanaM lohavanaM bakulavanaM bhANDIravanaM mahAvanaM goShThaM kAmyavanamariShTaM cha sadAshubhaM dadhivanaM vR^indAvanamiti | sadA Anandamayo.ayaM loko vedavido yaM vadanti | yatra vR^indAvanaM sarvakAmasukhAvahaM bhavati | yatra vR^ikShA AdhidaivikA devA eva bhavanti | yatra sAdhanavaTa\-bhANDIravaTau | yatra vaMshIvaTasa~NketavaTau | anye vR^ikShAH kadambAdyA yatra rAjante | yatrobhayataTabaddhA yamunA ratnakhachitA Aste | yasyAM kumudavanAni rAjante | yasyAM haMsasArasayUthAni krIDAparANi shobhADhyAni bhavanti | yasyAstaTe koTishaH ku~njAshcha niku~njAshcha rAjante | tasmin maNDale govardhano.ayaM giriH | ratnamayo.ayaM giriH rAjamAno bhavati | ayaM giriH shrIrAdhikAyAH ramaNasthAnam | sa evAya girirvR^indAvane sadA rasikAnandasya krIDAsthAnaM bhavati | tasmin vane pashupakShigaNA AdhidaivikIM sR^iShTiM prAptAH sadA sAnubhavA bhavanti | AdhidaivikI yA sR^iShTiH sA sR^iShTistasmin loke lokatAM prApnoti | sA sR^iShTirdvibhedA bhavati | ekA saMsiddhA anyA sAdhanasiddhA bhavati | yA saMsiddhA sA tasyA niku~njadevyAH svasvarUpAt samutpAdyA bhavati | yA sAdhanasiddhA sA bhajanamArge prapannA | bhaktAstAM lIlAM tadbhAvena prApnuvanti | rasalIlAyAmupakaraNAni rasalIlAyAmadhikaraNe sakhyashchAturyaguNayutAH sasakhIsamUhA yauvanasampattipUrNA anekakalAkovidAH rasabhAvena pUrNA bhavanti | yatra chandanavR^ikShANAM shreNayo rAjamAnA bhavanti | maNividrumalatAgrathitAH suvarNasugandhasaMvalitA vR^ikShAsteShAM puShpANi saMrAjamAnAni bhavanti | tatra sakhIyUthAni bhojyaM hastaM gR^ihItvA tiShThanti | tAsu shreNiShu latAntarairgrathitAni dvArANi maNilatAyutAni bhavanti | maNimaNDalaM yatra tejomayaM maNimaNDapena saha bhrAjamAnaM bhavati | latAgrathitA maNistambhAH shatasho rAjamAnA bhavanti | tasmin maNTape paritaH suvarNabhittipu jaTitAH maNayastejomayAH saMrAjamAnA bhavanti | tatrAdhityakAsu chandrakAntamaNinA dyotitA jalamAgayo jaladhArAshcha bhavanti | tena jalena pUritA sugandhamaNipuShkariNyo rAjamAnA bhavanti | tatra kamalAni praphullAni shvetarakta\-pItAni manoharashobhAM dadati | tatropasthitaparAgastadvanaM vAsayati | tatra haMsayugmAni koTisho devavANyA niku~njadevyA yasho gAyanti | yatra bhramarAH sAnubhavA devavANyA niku~njadevyA yasho gAyanti | tatra puShkariNIM parito dasha dasha mandirANi chatuShkoNeShu santi | rannamayakuDyeShu kR^itrimAH pakShiNa sAnubhavA iva dR^ishyante | tatra madhye madhye vR^ikShA niku~njatAM prApnuvanti | sukomalaiH patraistejomayai rAjante | teShAM sugandhena unmadA bhramarAstasyAH shrIrAdhikAyA yasho gAyanti | tatra kechit vR^ikShaH puShpaiH shAkhApratishAkhAH namrA bhavanti | teShu vR^ikSheShu haritapItashubhrashvetA dyotitAH puShpaguchChA bhavanti | teShAmadhashR^i~NgAravatyAdayaH sakhyaH puShpANAM shayyA rachayanti | tatra latAntaraiH AchChAditA vR^ikShA niku~njatAM prApnuvanti | tatra maNijaTitAni ramaNasthAnAni koTisho rAjante | yatra lalitA vishAkhA subhagA kalAvatI manoramA chandrakalAmohinI gatirativilAsinI mohinI shAstragItaj~nA guNaj~nA bhogaj~nA bhogapradA kAmapradA kAmadA kelidA suratakalAkovidA sambhogasukhadA gatatrapA niHsha~NkaratidA sutarAM suratAntanidritA anyAH koTishaH sakhyaH saMvirAjamAnA bhavanti | dasha mandirANi bhakShyabhojyaiH sampUritAni bhavanti | yatra ghR^itapakvAni pakvAnnAnyanekasho vividharasayuktAni santi | teShu mandireShu kaTutiktakaShAyamAdhuryarasA bhogavatyA sakhyA kR^itAH sampUrNAH pratikShaNaM nUtanAH bhavanti | anne siddhAnnabhogApUpapAyasapakvAnnabhAgAH shAkavividha\-ShaDasasaMvalitA annapUrNayA sakhyA sampAditAstayA niku~njadevyA sevyamAnA bhavanti | vastravatyA sakhyA sampAditAnyanekasho vastrANi samayo\-chitAni manoramANi santi | bhUShaNabhUpyA sakhyA rachitAni bhUShaNAni tasyA niku~njadevyAH prINanAya teShu mandireShu shayyAbhojanashpR^i~NgArAH koTishaH santi | tatrAnye shR^i~NgArAdibhogA bhogavatyA kR^itAsteShu mandireShu tasyAH sukhArthaM bhavanti | tatra chatuHshreNIni dashadashamandirANi santi | teShu mandireShu shayyAbhojanashR^i~NgArA anekadhA rachitA bhavanti | teShu mandireShu sakhInAM samUhAH pR^ithak pR^ithak kAryeShu saMlagnA bhavanti | teShAM madhye rAsamaNDalaM tejomayamAnandamayaM tasyAH shrIrAdhikAyAH sukhArthaM vR^indAnAmnA sakhyA tayA sampAditaM bhavati | teShu mandireShu sakhInAM ekA yogamAyA sakhI sarvAsAM sakhInAM sarvatra ekabhAvaM karoti | tasmin sthAne sunAdAH sakhyaH sunAdena saptasvarANi shrAvayanti | tatra brahmANDe yAH siddhayo.aNimA\-dayastatra sakhIrUpaM vidhAya tAM shrIrAdhikAM sevamAnA bhavanti | sumeruhemA\-drimalmAdyAH parvatA anye ye nidhayo devAnAM santi te nidhayastasyA niku~njadevyAH prINanAya sakhInAM rUpANi vidhAya tanmaNDalaM sevante | tasminmaNDale shrIrapi sakhIrUpaM vidhAya AkAraM gopayantI sevamAnA bhavati | nityalIlAyAM ShaDR^itavo.api sakhInAM rUpANi vidhAya sevamAnA bhavanti | kAle kAle tAsu niku~njashreNiShu sa~nchAriNInAM nAnAbhogAn dadati | medhA nAnA\-sakhInAM rUpANi kR^itvA jalasechanaM kurvanti | kAmadevo.api sakhIrUpaM vidhAya tatsthAnaM sevamAno bhavati | ahorAtramapi svasvarUpeNa ahani nishi cha sevate tanmANDalam | tadichChayA kvachiddivA kvachinnishA kvachitprAtaH kvachitsAyaM kvachinmadhyAhnaH kvachinnishIthaM nAnAbhAvena kAlekAle tanmaNDalaM sevate | nAnAmaNaya oShadhayo vanaspatayo vR^ikShA ye pR^ithivyAM santi te AdhidaivikIM sR^iShTiM prAptAH sevamAnA bhavAti | sindhavaH svarUpeNa nidhIn gR^ihItvA tanmaNDalaM sevamAnA bhavanti | sumeruhemAdrimalayAdyAH parvatAH tatsthAnaM sevamAnA bhavanti | sakhIrUpeNAtyantamaNijyotsnAbhiryatra tatra anye cha brahmANDavartinastatsthAnaM dIpayanto bhavanti | pR^ithivyAM yatki~nchidvastumAtraM tasyAdhidaivikaM rUpaM tatraivAsti | tasmAtsarvaM samutpannaM bhavati | brahmANDe ye devAste Adhidaivikena rUpaNa tatsthAnaM sevamAnA bhavanti | tasmAtte sarve samutpannA brahmANDe bhavanti | vedAH svaR^ichAbhistasmiMsthAne tasyA niku~nja\-devyA yasho gAyanti | kAmadughAH svayUthenAdhidaivikaM rUpaM vidhAya saMsevante | dadhidugdhatakranavanItaghR^itAdyAn rasAn gR^ihItvA sevamAnA bhavanti | tatra rAsamaNDalametairguNairanyairvividhaiH sampUritaM rasikAnandena saha shrIrAdhikAM sevamAnaM bhavati | yasya rAsamaNDalasya paritaH sthAnAni dvAdasha saMshobhamAnAni bhavanti | ekaM majjanasthAnam | yatroShNodakapuShkariNyo jalaiH sampUrNA bhavanti tatra majjanavatyAdayaH sakhyo majjanArthaM sevamAnA bhavanti | tatrAnyA puShkariNyaH shItodakapUrNA bhavanti | tatra niku~njAnAM shreNayo ratnAlavAlaishchandrodbhavairjalaiH sevyamAnA bhavanti | tatrAnyAH puShkariNyaH shItodakapUrNA bhavanti | chandrakAntamaNerutpannairjalaiH sevyamAnA muktAlatA muktAguchChaiH sampUritA bhavanti | maNilatAsu jyotsnAyAM pratibimbitAH pakShiNaH parasparaM dR^iShTibandhena nR^ityaM kurvanti | dvitIyaM shR^i~NgArasthAnam | yatra shR^i~NgAravatyAsakhyA adhishritam | tasmin sthAne adhishritA ra~NgavatyAdayaH sakhyo modante | tR^itIyaM mAnasthAnam | yatra mAnavatyAdaya sakhyo mAnaM rachayanti | yasmin mandAravR^ikShAH suvarNalatAH sugandhA grathitA bhavanti | teShu vR^ikSheShu puShpANi sugandhasaMvalitAni bhavanti | latAntarairAchChAditaM sthAnaM sugandhasaMvalitaM manoramaM tejasA dIpyamAnaM bhavati | haritapItachChAyAbhiH saMyutaM tejasA dIpyamAnaM bhavati | mandAraniku~njAH shrIrAdhikAyA adhiShThAnam | yamunAyAstIre dhIrasamIre ekavaTashchakAsti | tasya vaTasya parito niku~njAnAM shreNayo rAjamAnA bhavanti | dvAdasha niku~njAH santi | sakhInAM sa~nchArAH sUkShmatarA latAntarairgrathitA bhavanti | tatra lali\-tAdayaH sakhyo rasikAnandena saha vachanaprativachanottaraM dadati | ku~njAntara\-shreNiShu sakhInAM madhyasa~nchAro.asti | rasikAnandaH puruShottamaH svayameva praNipAtaM karoti | svAminI manoramA niku~nje svayamevAtimAnAturatayA manobhAvApannA bhavati | svabhAvasaMsiddhAH sakhyo bhAvApannA bhavanti | atirasalampaTo rasikAnandaH sarvAsAM sakhInAM praNipAtaM karoti | atyantamagnAH sakhyastatsukhaM nirIkShya suratAnande magnA bhavanti | chaturthaM bhogasthAnam | yatra subhojyA sakhyA sevitam | yatra khAdyapeyalehyachopyarasA anekasvAduyutAM bhavanti | annapUrNayA sakhyA pAchitAnannarasAnatyuShNAn sadyaHpAchitA\-niva shrIrAdhikayA saha rasikAnantaH sevate | agururasAMstailarasAn puShparasAn nAnAsugandharasAn shrIrAdhikayA saha rasikAnandaH saMsevamAno bhavati | anye tAmbUlAdayo lava~NgakarpUrAdaya elAjAtIphalapUgaphalanAlike\-rapanasasahakArabhadrAkShekShurasaiH sharkarAdayaH piShTarasapUrNatayA niku~njadevyA saM\-sevyante | lalitA ra~NgavatI bhogavatI premotkaNThA suratAnandA suratarasakovidA chaiti sakhyaH shrIrAdhikayA dattaM prasAdaM bhu~njate | tatraikaM rasikAnanda\-shR^i~NgArasthAnam | yatra pArijAtakavR^ikShAH sadA puShpaiH praphullitA namrA bhavanti | tatra sugandhasuvarNalatAbhiH saMvalitaM bhavati | sugandhamuktAlatAbhiH pAri\-jAtakavR^ikShA grathitaniku~njatAM prApnuvanti | tatra eko bhramaro devavANyA chAturyeNa mAnasthAne rAdhikAM prati dUtatvaM karoti | sa bhramaro rasikAnandaM prati priyo bhavati | sa bhramaraH svachAturyeNa shrIrAdhikAyA mAnApakaraNaM karoti | sa bhramaro.atyantamanoharachAturyAsImaguNaj~naH svabhAvasaMsiddha sAdhanasiddho bhavati | sa bhramaro rasikAnandasya dUto bhavati | nirantaraM shrIrAdhikAyAH mAnalIlAyAM sahakArI bhavati | tasmAdrasikAnandasyAtitarAM vallabho bhavati | te.atra bhramarA manoharashabdena sa~NgItarasaM gamayanti | tatraikaH shukaH sAdhanasiddhaH shrIrAdhikAyA mAnasthAne mandAraniku~nje nivasati | tena shukena bhramarachAturyaM nirIkShya tasyA niku~njadevyAH kR^ipAM nirIkShya atyAshcharyaM prapede | sa bhramarastena shukena pR^iShTaH aho ale tvaM kaH? kena sAdhanena tvayedaM rUpaM prAptam? kathaM shrIrasikAnandasya shrIrAdhikAyA dUtatvaM prAptaH? aliruvAcha | aho shuka tvaM pUrvaM ko.asi? kena sAdhanenedaM lIlAsthAnaM prAptam? shuka uvAcha | ahaM pUrvaM brAhmaNo.asmi | viShNorupAsakakulotpanna ekAtmabhAvena mama mano hariM bhajamAnaM bhavati | ekasmin vAsare.asmi brahmalokaM gataH | tatrAnanyamArgIyA bhaktAH mayA dR^iShTAH | rasamArgIyA bhaktA mayA dR^iShTAH | teShAM sa~Ngamena mayA niku~njalIlA anubhUtAH | tatrAriShTe shrIrAdhAkR^iShNapuShkariNyudbhavA mR^ittikAM bhakShayatA tatra nirantarakrIDAsthalaM mayA shrutaM pUrvam | asyA mR^ittikAyAH mAhAtmyaM mahAlIlAyAH prApteH kAraNam | bhramaro vadati | tvayA kiM shrutamasyA mAhAtmyaM ? shuka uvAcha | shrIrasikAnandena vanditam | shrIrAdhikAyAH premavatyAdayaH sakhyastasmAtsyAnAtsamutpannAH | svayamapi tasmiMsthale rAsalIlAyAH prArambhaH kR^itaH | tasmin kAle shrIrasikAnandena svayameva vanditaM tapasA dhyAnenAdhikR^itam | tasmAlloke vede vanditamidaM sthAnam | asya sthAnasya mR^ittikA mayA anubhUtA | tenedaM sthAnaM prAptam | idaM sharIraM tayA mR^ittikayA puShTaM sAdhanasiddhaM jAtam | aho bhramara tvaM kathaya yadi ruchiH syAt | aliruvAcha | ahamapi pUrvaM gauDadeshodbhavakAyasthaH | vaiShNavo.ahaM nirantaraM premAdhikyena rasikAnandaM sevamAno.abhavam | gurvanugraheNa sAdhUnAM rasamArgIyANAM sa~Ngena mayA rasamArgarUpA kathA shrutA | teShAM sAdhUnAM sa~Ngo mayAnubhUtaH | tatkathAdvoraNa mama hR^idi praviShTo rasaH | ahaM rasalIlAyAM prapanno.abhavam | rasalIlAyAM pravR^ittinyadharmavismAraNapUrvikA jAtA | tasyA sevAkathAyAM pratyayo babhUva | ye rasamArgIyA bhaktAsteShAM sambandhAlApakIrtanagoShThImArgAnubhavAnmano bhAvamApannaM premAdhikyaM sukhasapattiH iShTatamavastupAtradehAdi yatki~nchit samarpayediti | ityAnubhavikena mArgeNa bhaktaissaha vrajaloke prApto.ahaM sarvasa~Ngarikto.abhavam | tasmin vrajamaNDale nivasannahaM pratikakShaM pratiku~njaM tAM lIlAM chintayamAnastadbhAvApanno bhavAmi | tadbhaktaiH saha dehAdisukhaM tato grAhyaM tato deyamiti manasA vAchA taiH saha kAlo.aj~nAtakAlaviShayo.ayate | evaM mama dharmaH sidddho bhavati | siddhadharmeNa sharIraM sAdhanasiddhaM babhUva | tadA mamAbhilASho manasa evaM bhUto bhavati | yenAbhilASheNAhaM bhramararUpeNa tasyA niku~njadevyA yashaH sa~NgAyAmi | pashchAtprasannena rasikAnandena tayA devyA manasepsita rUpaM dattam | idaM mAnyasthAnaM dattam | aho shuka ahamasmin sthAne shrIrAdhikAyA vane krIDAparo bhaveyamiti | tadvR^indAvanaM sarvakAlasukhasamR^iddhisa.npUrNaM shrIrAdhikayA sadA sevitaM rasikAnandena saha | tasmin vAyavaH shItamandasurabhibhAvena sevamAnAH santi | tatra sthAne amR^itodA puShkariNI Aste | tAsu puShkariNIShu kandukalIlayA shrAntAH sakhyo ma~njanaM kurvanti | atitarAM sitajalakallolairma~njanakriyAyAM tasminnatyantarasamagnAni haMsayUthAni rAjante | upari pakShiNAM pa~NktiH kalakaNThaiH sevyamAnA abhyeti | atitarAmAnandamagnAH sakhInAM gaNA guNagaNAn sa~NgAyamAnA bhavanti | tatroparyekaM shR^i~NgArasthalaM mandiramasti | ekaM bhakShyabhojyasthalamasti | ekaM sakhIsa~NgamopaveshatAmbUlasugandharasamevanAyaiveti | ekaM shayyAgR^ihaM sugandhamaNimayabhogAnvitam | Adhidaivikena rUpeNa kAmaH sakhIrUpaM vidhAya svayameva sevamAna Aste | ratisambhogAtikalAkautukAni netrahAvabhAvakaTAkShasaMvalitakAmarasabhAvabhedAni saMyokShyamANakAmarasasukhasampattiyogyatAM manobhavaH saMyokShyamANasukhaM cha pibati | nityaM nityanUtnabhAvabhedashR^i~NgAraM nUtnam | rUpaM nUtnam | krIDA nUtnA | vachanaM nUtnam | pratikShaNaM pratikShaNaM nUtnameva sukhaM sakhInAm | nUtnaH sarvo bhAva Aste | ekAdashashreNayaH sadA vasantasthAnam | kiMshukavakulAmravR^ikShA | shobhAyamAnalava~NgalatAparishIlitA atyantaM nigUDhaguchChapuShpaparAgA bhavanti | unmadakokilabhramarasUkShmasvarasa~NgIyamAnAni sakhInAM yUthAni keshabandhanavastrANyatira~njitAni shobhAmAtanvanti | kalagItAni vasantodbhavAnisa~NgIyante | tasmin sthAne sadA kautukAviShTA gopyaH kesarakarpUramR^igamadAgururasAn sechayantyo bhavanti | parasparaM hastaiH kanakakhachitajaTitAH sarvAH kanyA mR^igamadakarpUrarasaM si~nchantya Apadyante | abhilimpantyaH parimR^ijantyaH a~njantyo lochane kAshchit kAshchit gAnaM gAyantyo gopyaH | tAM vrajeshvarIM vrajanAyikAM tAH sakhyo veShashR^i~NgArashobhAsaMrAjitAmashobhayanta | tasmin vasantaR^ituH sakhIrUpaM vidhAya tAM vrajeshvarImupasevamAna Aste | yatra vasantastatraiva kAmAvesho janyate | sa kAmaH sakhIrUpaM vidhAyopasevamAnaH Aste | ratibhAve sA vrajeshvarI tAM devImupasevamAnAtiguNagaNanayA kvachitpuShpAveshena vasantaM sukhamupasevate | kvachitphalAveshena vasanta upasevate | kvachitkomalADkurAveshena vasanta upasevamAna Aste | kvachitpakShiNAM raveNa upasevyamAna AsevAmAtanot | kvachillatAntarairAvirbhAvenonmadabhramarapikashukA gItagAnaM kurvANA Apadyante | rasikAnandastayA niku~njadevyA saha vasantodbhavaiH patrA~NakureH shayyAM vidhAya vasantasukhAnyanubhavannAste | vividhalatAntareShu puShpaguchChasaMvalitAH sakhyaH shayyAM vividhaprakArAM pratiku~njaM rachayanti | upakaraNakAmakalayA suratakelij~na upatApasukhamanvabhUt | AsedivAn ratirasasuratAnando vividhakalArUpeNa pratipadyamAno bhavati | hAvabhAvakelikautukAni bhavanti | vasantaH kAmena saha rasalIlAratiM vistArayati | tatrAnekalatA vasantodbhavaiH kusumairvanalIlAyAM praphullitA namrAH bhavanti | nAnAkautukAviShTAH premavatyAdayaH sakhya atibhAvApannA babhUvuH | tasyAM lIlAyAM chatasraH sakhyaH shrIrAdhikAM saMsevamAnA bhavanti | tasya vasantasya sukhaM kenopavarNyate | chatasraH sakhyaH kathitAH | tAsAM nAmAni shR^iNuta | ra~NgavatI guNavatI gAnavatI manoramA | etAH sakhyastasmin vasantasthAne sevamAnA bhavanti | tadvasantasthAnaM shrIrAdhikAyA atitarAM vallabhaM bhavati | tatsthAnaM shrIrAdhikayA rasikAnandena saha sevyamAnaM bhavati | tAH sakhyastasmin sthAne premNo bhAvaM vistArayanti | ra~NgavatIM rasara~NgalIlAM vistArayati | nAnAbhAvena vasantara~NgabhogAn vistArayati | evaM nAnAbhAvabhedaM suratAnandaM vistArayati | guNavatI rAgara~NgasugandharasavINAveNupraNAlikayA sarvAsAM sakhInAM kAmalIlAyAH prabodhaM janayati | gAnavatI gItagAnaguNena shrIrasikAnandasya shrIrAdhikAM prINayati | manoramA manoramaM bhAvamApannA bhavati | tAH sakhyo bhAvApannAH sAdhanasiddhA bhavanti | tA UchuH | tAsa sAdhanaM kiM yena sAdhanena vasantalIlAyAH sthAnaM prAptam | aho bhaktAnAM rasamArgIyANAM puNyA rasamArgiNI kathA niHshreyasAya bhavati | yeShAM snehamArgadharmakarmarahitakevalamanasA vR^ittiH shrIrAdhikAyAM gatiratibhAvo bhavet te eva tAM lIlAM prApnuvanti | tasmAttAbhiryatsAdhanaM kR^itaM tatsarvaM kathaya | aho tAH sakhya vaivasvatamanoH putrya Asan | tAH kanyAH piturgR^ihe nirantaraM krIDamAnA babhUvuH | ekarUpA ekasthitA ekaprANA ekabhAvApannA babhUvuH | atiguNagaNanAratAH pitR^ivatsalA bhavanti | tasya rAj~no gR^ihe ekadA nAradaH samAgataH | tAH kanyA nAradaM dR^iShTvA praNipAtapurassarAH | tadrUpamadbhutaM dR^iShTaM jaTAmakuTamaNDitam || vastrAla~NkaraNairyuktaM vINAvAdanatatparam | kR^itA~njalipuTAH sarvAH sthitAstaM chopatasthire || paprachChustaM tathAbhUtaM vinayAnnayakovidAH | bhagavan sarvabhUtAnAM hitAya bhuvane.aTasi || bhavAdR^ishA mahAbhAgA lokAnAM cha hite ratAH sharaNAgatadInAnAM kR^ipAM kurvanti sAdhavaH || iti samprArthito nAradaH prasanno babhUva | bhoH putryaH ko bhavatInAM mano.abhilAShaH tatsarva vistarasho brUta | nAradenaiva choditAH kanyAH punaH prochuH | piturgR^ihe bhAvApannairbhaktaiH sa~NgIyamAno.ayaM vrajalokaH | tvaM vistarasho brUhi tam | shrutamAtro.ayaM rasalIlAM dadAti | tasmAttatsthAnaM rasikAnandena shrIrAdhikayA saha sevitaM varNaya | no mano.abhilASho bhavati | yadi kR^ipA syAttarhi tallokavistAraM vada | punarnArada uvAchedaM tAsAM mano.abhilAShaM j~nAtvA | shR^iNuta sakhyo rahasyam | na kadAchidvachanIyam | tatsthAnaM koTisUryapratIkAshaM tejomayaM yat nirguNaM brahma purAvido vadanti | yasmAtprajAH samutpannAH | brahmaviShNurudrAdayo yasmAdutpadyante lIyante | Atmavido j~nAnina utpadyante lIyante rasamArgiNo bhaktA yaM sthAnaM prApnuvanti | kanyA UchuH | ye gsamArgIyAH bhaktAsteShAM lakShaNAni vada | nArada uvAchedam | ye rasikAdandopAsakAste sarvAtmabhAvena bhajanaM kurvate | bhajanAnandopAsakAnAM na varNo nAshramo na desho na kAlo.asti | yo dharmAdharmau parityajya shrIrasikAnandaM sevamAno bhavati saH tAM lIlAM prApnoti | yeShAM manasi nishchayasteShAM prItirutpadyate | ya evaM rasamArge prapannA na teShAM dharmAdharmau bAdhamAnau bhavataH | viShayairbAdhyamAno.api na bAdhyate | yeShAmahorAtraM sevAkathAyAM nityamAsaktisteShAM bhajanAnando bhavati | ye tasmin mArge prapannA bhaktAsteShAM deyaM tato grAhyaM yatki~nchidvastumAtram | bhaktAnAM bhaktaissaha kArya nAnyaiH | bhaktAnAM bhakta eva j~nAtiH | kulavarNadharmAdi sarve daivataM yatki~nchinmAtram | rasagAH sevakAH teShAM sambandhau nAnyaiH | aho vedaiH purANaiH siddhAntaiH shAstrairnAnAvAdaiH nAnAkarmavratopavAsAdibhiryamairniyamaishcha nAnAR^iShikR^itasmR^itisiddhAntairekAdashyupavAsAdivrataniyamaistulApuruShadAnAdibhirnAnAdarshanasiddhAntavichArairvarNAshramochitadharmaiH pitR^ishrAddhAdibhiH sUryachandroparAgakAlochitairgrahanakShatratArAjyotishshAstranishchayena bhrAntachittairvidhiniShedhasmR^ityoktairdharmairbhrAntAH sandhyopAsanakAlasaMskArairbalivaishvadevabalidAnopasarpaNairvedamArgAdibhirniyamairetaishchAnyairdharmairvibhrAntAsteShAM rasikAnandaH puruShottamo na ramate | aho sakhyaH karmavibhrAntAstAM lIlAM kadAchinna jAnanti | sAgnikA agnivratadhArakAH karmajaDAstaiH saha kadAchittaddharmAlApanaM na kuryAt | ataH kiM bahunoktena | brAhmaNA ye bhaktimArgaM na vidanti teShAM sambhAShaNaM sparshaM na kuryAt | kadAchinnAlapet | tA UchuH\- bhagavan sarvabhUtAnAM hitAya bhuvane.aTasi | sharaNAgatadInAnAM kR^ipAM kurvanti sAdhavaH || ataH prArthayAmo mahAlIlAyA darshanaM yatra rasikAnandapuruShottamo ramate | evaM prArthito bhagavAn nAradastAsAmatyAnandamayalokaM darshayAmAsa | mahAmantravidyayA kR^itasaMskArAstAH sakhyastasyAM lIlAyAM bhAvApannA babhUvuH | tA UchuH | nAradenopadiShTAM vidyAM kathaya yayA vidyayA shrIrasikAnandasya shrIrAdhikayA saha krIDAsthAnaM drakShyAmaH | sa hovAcha | shR^iNuta sakhyaH | yasyAM vidyAyAM sadyaH samabhyasanena mahAvanavihArasparshanaM bhavati | kR^ipAsamabhyasanAt ramaNAnandalokasparshanaM bhavet | klIM sakalakAmadAtrIM bhrUM bhogadAtrIM hrIM rasikAnandavilAsadAtrIM hrIM ratikelikalAkovidAM bAM vR^indAvanashashinIM sruM suratAnandarUpAM shrIM manohAriNIM nR^iM niku~njakelikautukAviShTadehAM bhrUM bhogAtmikAM strAM sakhInAM sukhadAyinIM hrIM rAsakelikalAtmikAM dhyAyet | klIM namaH | imAM vidyAM bhogAtmikAM nAradena dattAM tAH kanyA jagR^ihuH | rasikAnandaprAptyarthe gR^ihItvA tAM vidyAmabhyaset | tAsAM piturgR^ihe ekaM vanaM nAnApuShpavR^ikShaiH sushobhADhyam | tatra puShpalatAnAM niku~njAH sushobhADhadyAH saMrAjamAnA manoharAH santi | tatra tAH kanyA imAM vidyAmabhyastavatyaH vR^indAvanabud.hdhyA | ahorAtraM tadbuddhayastadAlApAstadvicheShTAstadAtmikAH tasyAM lIlAyAM magnA nAnyaM dehaviShayaM viduH | kvachidrudantyastachchintayA kvachinnR^ityantyaH kvachidalaukikAH kathA vadantyaH kvachidbhaktaissaha anushIlayantyaH kvachittasmin vane vR^indAvanashobhAM vidhAya tadbhaktaiH saha rAdhArasikalIlayoranubhavaM kurvanti | ekadA tAsAmAshvinyAM paurNamAsyAM mahAlIlAyA mahotsavakAle niku~njadevyA darshanaM pradattam | asharIrayA vANyA varo dattaH | bhavatInAM mano.abhilASho mayA j~nAtaH | yadi mama lokadarshanAkA~NkShA syAt | vR^indAvane govardhanAdrishirasi puShkariNIM vidhAya tatra mama dhyAnApannairbhUyatAm | mamAnugraheNa mama lIlAvaloko bhaviShyatIti tA vareNa ChandayitvA antardadhe | tAH kanyAstatra gatvA tathAkurvan | tasmin govardhane apsaraHpuShkariNyAM tAH sarvAH pUrvoktayA vidhayA shrIrAdhikAyA bhajanaM chakruH | itthaM bhajanamApannAH kanyA mAsenaikena taM lokamapashyan | vR^indAvanaM shrImat sarvakAlasukhAvaham | yatra ShaDR^itavaH Adhidaivikena rUpeNa sevamAnA bhavanti | yatra ratnajaTilA bhUmayo maNijyotsnAbhirdIpyamAnA bhavanti | yatra phalaiH puShpaiH patrairmaNInAM stambhAH shatasho rAjamAnA bhavanti | yatra maNInAM latA bhrAjamAnA vidrumalatAbhiH grathitA bhavanti | suvarNalatAgrathitA muktAlatA muktAguchChaiH pUryamANAH bhavanti | yatra sakhInAM yUthAni parasparaM shR^i~NgArarasena krIDamAnAni bhavanti | yatra phalaiH puShpaiH sukomalaiH patrairvirAjamAnA vR^ikShA latAbhiH sa~NkIrNA bhavanti | yatra madhyashreNIShu sakhInAM chArA atisushobhamAnA bhavanti | yatra bakulavR^ikShANAM vanAni kutrachitsaMrAjamAnAni bhavanti | kutrachinmandAravR^ikShAH saMrAjante | amlAnapuShpairnAra~NgaiH sushobhADhyA bhavanti | kutrachitpArijAtakavanAni sugandhasaMvalitAni santi | tatra vaneShUnmadAH kokilA gAyamAnA bhavanti | kutrachinmandAravR^ikShAH puShpaparAgaishchitA vastraishChAditA ivAsan | tAsu vR^ikShANAM shreNIShu tAH kanyA ekaM mahAsthAnaM dadR^ishuH | pa~nchaviMshadyojanAyataM parito vApyo dashadashachatuShkoNeShu nAnAraseH sampUryamANA bhavanti | dasha vAyavaH kesarakarpUramR^igamadarasaiH sampUryamANA bhavanti | dasha vAyavo.agururasasampUryamANA bhavanti | dasha vAyavaH sugandhapayasA sampUrNA bhavanti | dasha vAyava uShNodakenAtinirmalena sugandhena sampUryamANA bhavanti | tatra dasha vAyavo mR^ijjalena sushItalena sampUryamANA bhavanti | tatra madhyamaNDale pa~nchaviMshadyojanAyate sushobhADhye maNijyotsnAbhiH saMveShTite sakhInAM yUthAni yatra krIDAM kurvanti tatra parito niku~njAnAM shreNayaH sUkShmalatAntaraiH saMveShTitA bhavanti | tatra madhye ekaM ratnAsanaM sukhasampUritaM suratAnandasthAnaM bhavati | yatra premavatI snehavatI guNavatI utkaNThAvatI utsAhavatI kalAvatI gAnavatI manoramA suratAnandA sukhasaMvalitA nidrAsaMvalitA niHsha~NkA lajjAgatatrapA subhagA shR^i~NgAravatI sambhogavatI bhAvashuddhA etA anyAshcha sakhyastatsthAnaM sevamAnA bhavanti | nirantaraM rAsakelikautukena nR^ityaparA sugandhakalAvatI sa~NgItaj~nA a~NgasaMvalitA rAgaj~nA guNaj~nA etAH anyAshcha siddhAntasthAnaM sevamAnA bhavanti | tatra viha~NgamAnAM pa~Nktayo nAnArUpaiH kalashabdaiH sa~NgAyantyo bhavanti | kvachit sakhImaNDale tAH rAsakrIDAM kurvanti | kvachit ku~njAntare puShpapallavaiH rachitashayyAyAM krIDAM kurvanti | kvachinnAnApuShpaira~Ngapratya~NgeShu parasparaM shR^i~NgAraM kurvanti | kvachit puShpamAlAbhira~Ngapratya~NgaiH shR^i~NgArarasaM kurvanti | kvachitku~njAntare shR^i~NgArarasaM kR^itvA sukhaM saMsevamAnA bhavanti | tAH kanyAH shrIrAdhikArasikaM dR^iShTA atyantameva mumuhuH stutiM chakruH | atitarAM namrAH kanyAH prashrayAvanatAH namashchakruH vinayabhAvApannA babhUvuH | tayA shrIrAdhikayA svarUpaM pradattam | tAsAM mahAlIlAyAM yogyatA pradattA | aho satsa~NgamAhAtmyaM kena varNyate | darshanAtsparshanAdAlApAdbhojanAchChayanAdAsanAdbhojanochChiShTakR^ipAprasAdAt rasikAnandena sahitAyAH shrIrAdhikAyAH kR^ipA bhavati | aho rasikAnandopAsakAnAM lakShaNAni vada yenAhaM satAM sa~Nge vicharAmi | aho shrutamahAlIlAH! ye nirantaraM sevamAnA bhaktA vedamArgakarmAtiriktA bhavanti te rasikAnandamArgamAchAryoktamadhItya yo vR^indAvanoktamArgaH sakhIbhirupAsitaH tAsAM mArge prapannA bhavanti | aho nAnAsmR^ityuktAn dharmAn ye kurvanti ta iha saMsAre vicharanti | ye pitR^In yajanti te pitR^ilokaM prApnuvanti | devAn ye yaj~nakarmaNA yajanti te devalokaM svakarmopArjitaM yAnti | ye brAhmaNAH brahmavarchasamupAsamAnAste brahmalokaM prApnuvanti | gAyatrIM ya upAsate te sUryamaNDale layaM yAnti | yeShAM madhye shaivAH shivopAsakAsteShAM pramAdenApi sambhAShaNaM na kuryAt | ye kaivalyadharmaratAsteShAM sambhAShaNaM sparshanaM cha kR^itaM chettarhi savAsAH jalamAvishet | aho rudropAsakA ye tamodharmaratAsteShAM sambhAShaNaM sparshanaM cha kR^itaM chettarhi savAsA jalamAvishet | yakShopAsakAH sadA tyAjyAH | gaNapatidurgAyAH bhajanabhedA anekashaH santi | tAn ye bhajanti teShAM sambhAShaNaM sparshanaM cha kR^itaM chettarhi savAsA jalamAvishedrasikAnandopAsakaH | karmakANDopAsakA rasikAnandamArga na jAnanti | jainabauddhachArvAkamImAsakavedAntanyAyapAta~njalamatAntarANi teShAM siddhAntaM kurvanti | ye bhrAntA bhajanamArgamaviduShaH paNDitamAninasteShAM sambhAShaNaM sparshanaM cha na kuryAt | viShNubhajanaratA nArAyaNopAsakAH shravaNakIrtanasmaraNavandanaratA matsyakachChapavarAhanR^isiMhavAmanaparashurAmarAmopAsakA kaiNavAste.api taM lokaM na jAnanti | tasmAtteShAM sa~NgastyAjyaH | viShNubhaktAH j~nAnavairAgyayuktA ananyAshrayayuktAste.api taM mArga na jAnanti | sUkShmataramArgo brahmAdibhirnAradAdibhiH rudrAdibhiH sR^iShTikartR^ibhiH prajApatibhirapyagamyaH | tasmAttayA shrIrAdhikayAnugR^ihItAstaM rasaM jAnanti nAnye | yadA yasya devatAntarabhajanaM bhavati vaiNaveShu vidveSho bhavati tAn rasikAnandapuruShottamo na spR^ishet | aho rasikAnandopAsakAnAM kriyAH shR^iNuta | ye manasi bhajane sunishchayAstallIlopAsakAH satkathAkShiptamAnasAH tallIlopAsakAnAM sa~Ngena kathAkIrtanAsaktAMste tatsevAtadbhAvena shokamohabhayodvegarahitA amatsarA ahambhAvarahitA j~nAnavairAgyasahitA vR^indAvanalIlopAsakA bhavanti | rasalIlAyAM nimagnAnAM teShAM tadbhajanameva sAdhanaM tadbhajanameva j~nAnaM tadbhaktA eva j~nAtiH tadbhaktA eva kulaM evaM rasalIlAprapanno bhavati | gR^ihAdidharmAn tyaktvA varNAshramadharmAn tyaktvA jAtikuladharmAn tyaktvA mokShadharmAn tyaktvA sa.nnyAsAdharmAn tyaktvA deshakAlakarmasvabhAvasaMsiddhAn dharmAn tyaktvA rasalIlAmabhyaset | rasalIlAyAH sevAvadhiM kathaya yena vidhinA mahAlIlAyAH prAptirbhavati | tadbhaktAnAM darshanaM bhavet | sa hovAcha | rasalIlAyA bhajanaM trividhAtmakam | ekaM dhyAnamayam | pratiku~njaM prativR^ikShaM dhyAnApanno bhavet | rAtrau divA rasikAnandaM shrIrAdhikayA saha hR^idi chintayamAnaH sakhIbhAvena bhAvApanno bhavet | tadanubhAvena pulli~NgaM vidhUya mahAlIlAyAM layalIyamAno bhavet | dvitIyaM bhajanaprakAraM shR^iNuta | yena bhajanena rasikAnandaH shrIrAdhikayA saha dR^iShTipathamApadyeta yo.ashmamayaM vA dhAtumayaM vA rasikAnandasvarUpaM shrIrAdhikayA yutaM vidhAya shayyAbhojanashR^i~NgArai rAjopachAre snehabhAvena bhajanaM karoti ahorAtraM tadbhAvenApanno bhajanaM karoti sa tAM lIlAM prApnoti | ye rasikAnandopAsakA bhaktAsteShAM sevAyA vratadhAraNam | aho bhaktAnAM sevAstu durlabhatarAH | yeShAM hR^idi nishchaya ApannasteShAM shrIrasikAnandaH shrIrAdhikayA saha prasanno bhavati | bhaktAnAM sevAstu atyantadurlabhA bhavanti | ye niShkarmamArgiNo bhaktimArga kevalamApannAste sevyAH pUjyA eva bhavanti | ye anyadharma tyaktvA rasikAnandasevakAste bhaktA nAnye | bhaktAH susevamAnA bhavanti | tasmAtsusevamAnA bhaktAH kR^ipAM kurvanti | sAdhUnAM samachittAnAM kR^ipayA mahAlIlAyA darshanaM bhavati | tasmAt rasikAnandaM hR^idi sthApya sAdhUnAM sa~Ngena vR^indAvanarahasyamArgAnusAreNa susevamAno bhavati | atirasamagnA bhaktA nAnyaM vidanti | aho punarmahAlIlAyA varNanaM shrutvA vayaM na tR^ipyAmaH | shR^iNuta putrAH | vanavihAralIlA pUrvaM nArAyaNena lakShmyagrena kathitA tadA shrutaM tadahaM varNayAmi | aho mahAlIlAyAH sthAnaM nArAyaNenApi na dR^iShTam | yatrAShTau maNayaH saMrAjamAnA bhavanti | chandrakAntamaNinAmR^itena puShpapallavitA vR^ikShAH sevyamAnA bhavanti | latAnAmAlavAlAni sauvarNAni dIpyamAnAni jalaiH pUryamANAni bhavanti | tatra sUryakAntamaNinA pradIpyamAnA vR^ikShalatAH shobhAyamAnA bhavanti | maNilatAbhirgrathitAni mandirANi tejomayAni saMrAjante | prasAritalatA vR^ikShairgrathitA niku~njatAM prApnuvanti | teShu niku~njeShu latAnAM nAnAra ~NgAH sandIpyante | tatra shR^i~NgAravatyAdayaH sakhyaH shayyopakaraNAni rachayanti | sushobhAyamAnAH pakShiNaH kalashavdena shrIrAdhikAyAH shR^i~NgArarasaM sa~NgAyanto bhavanti | pikayUthAni manohareNa shabdena devavANyA tasyAH shrIrAdhikAyA ramaNalIlAM gAyanti | tatra madhyemaNDalaM tejomayamasti | hATakamayAstejobhUmayastejomayAH saMvirAjante | yatra bhUmau parita aShTau maNayaH santi teShAM prasAritA latA suvarNalatAbhirmuktAlatAbhirgrathitAH puShpaiH pallavaiH saMvalitA bhavanti | pratimaNyekaikaM mandiraM sakalasiddhavastusamanvitaM bhavati | ratimandire sharavyAH payaHphenanibhAH saMrAjante | tatrAnnAni vividhAni anyapUrNayA sakhyA pAchitAni | pratikShaNaM nUtnAni shrIrAdhikAyai bhojyArthe bhavanti | tatra sugandharasikayA sakhyA rachitAH sugandharasA aguruchandanakesarImR^igamadakarpUrAdyA anekasugandharasAH shrIrAdhikayA sambhojyA bhavanti | tatra shR^i~NgAravatyA sakhyA rachitAH shR^i~NgArA vastrAla~NkArasaMyuktAH subhagA nAnAvastumayAH shrIrAdhikArthe kalpitAH subhojyA bhavanti | ra~NgavatyA rachitA ratira~NgA vachanaprativachanamayA indriyAdibhAvamayAH shrIrAdhikAyA bhogArthe bhavanti | gAnavatyA rachitA nAnArAgara~NgabhogAH samayochitAH pratikShaNaM nUtnAH shrIrAdhikArthe subhojyA bhavanti | nR^ityakavatyA rachitAH sugandhakalAH shrIrAdhikArthe kalpitA bhavanti | tatra sthAne bhogavatI nAmnA sakhI nAnAbhogAn kalpayati | kaTutiktamadhurakaShAyAH susvAdA bhogAH shrIrAdhikAyA bhojyApannA bhavanti | rativatI nAmnA sakhI nAnAratisukhamutpAdayati | ratikalAkautukAni manoj~nAni bhavanti | suratAnandA sakhI nAnAsuratakalAM shrIrAdhikAyai kalpayati | manoj~nA sakhI nAnAmanobhAvaM dadAti | sukhadA sakhI nAnAsukhaM rasikAnandaM prati rAdhikArthe kalpayati | tAH sarvAH sakhyaH sukhakelikalAnubhAvena rAsalIlAM kurvanti | tasmin madhyamaNDale surachitA sakhI kasmiMshchitsamaye rAsalIlAM rachayati | tatra madhye kAmena sevitaM tejomayamAsanaM kalpayitvA shrIrAdhikayA saha rasikAnandaM samAveshayati | tatra parita etAH sakhyaH krIDAkalAM darshayanti | kalAvatI guNavatI puShpavatI a~NgachapalA suratakalAkovidA rasakalAbhij~nA rasabhAvaj~nA viparItasuratanR^ityakalAkovidA etAshchAnyAH sakhyaH tasmin maNDale svAn svAn guNAn prakaTIkR^itya rasikAnandaM sevamAnAH bhavanti | sAdhanasiddhAH saMsiddhAH sakhya anekarUpaistAbhyAM susevyamAnAH bhavanti | yAdR^ishA bhaktAstAdR^ishaM sukhaM tAdR^isho lolAbhAvashcha bhavet | punaste UchuH | mahAsthAnaM kiyatpramANaM ? saMsiddho.ayaM rasaH | saMsiddhaH kIdR^igvidhaH? te saMsiddhA bhaktAH kIdR^igvidhAH? teShAM rUpaM kIdR^igvidhaM? rasikashiromaNirAnandAtmakapuruShottamaH shrIrAdhAmAnandaramaNArandarUpAM tena rUpeNa saha bubhuje | nityAnandarUpeNa saha puruShottamo nityAnandarUpaH sa~NkrIDamAno bhavati | saH evaM rUpaM gopikAsvAvirbhAvena krIDayipyati | pR^ithagrUpeNa krIDamAnA abhyeti | tadbhAve krIDiShyamANA gopyaH pR^ithak sa~NkrIDamAnA iva ekameva sthAnamadhyAsate | teShAM sthAnaM kiyatpramANaM? kIdR^igvidhA bhaktAH? krIDamAnaM rUpaM tAbhiH sampIyamAnasauShThavaM kim? punaruvAchedam | rahasyamatitarAM sauShThavam | ShaDidho.ayaM rAsaH | teShAmeva rAsalIlAyAmApadyamAnaM rUpam | rahasyasthAnaM mahAlIlAyAM shatayojanAyataM padmarAgajAmbUnadasuvarNakhachitam | nIlamaNinA paridhayaH shobhADhyA evAsan | madhyamadhye puShyarAgamaNInAM sthAnaM sambhrAjate | teShAmatitarAM maNijyotsnAM rAjamAnAmabhyetya tasmAt paritaH shataku~njavidrumalatAH suvarNasugandhalatAgrathitAH susugandhADhyamAtanvan | teShAmeva maNInAM shaktayo virAjante | puppitavR^ikShalatA sugandharasAmyeti | tatsugandhAveshitAH sakhyo bhAvApannA ramaNarasaramaNe rasaramaNAnande rase magnA bhaktAH premavatyAdayo lIlAyAM yogyatAmabhiyanti | ratikrIDAyAmAnandarasaH sambhavati | te sakhyastasmAdutpannA bhavanti | shR^i~NgArarasaM dR^iShTigocharamupasampadyante | tasmAt ramaNAnandAdutpannA AtmAnandarUpiNaH | yatra yatra tayA devyA svAveshena sukhaM susaMsiddho.ayaM rasaH | tAsAM gopInAM gR^iha~NgR^ihamApadyamAnaH pratirUpaM sukhaM saMyojayati | tAsAmeva rasAveshena rAsasthAnaM shatayojanAyataM padmarAgamaNijaTilanIlamaNinA virAjitaM jAmbUnadamaNinA suvarNena jaTitaM shatasho maNikhachitam | tasmiMsthAne maNistabhAH shatasho virAjamAnAstasyA niku~njadevyAH svAveshena anekasho rUpANi kR^itvA AtmAnaM vibhajya svarasabhogasukhaM sambhu~njate | yathAyathA rUpANi tathAtathA rasikArandasya rUpANi sukhaM sambhokShyante | teShu teShu rUpeShu krIDantyastAH niku~njadevyAH svAmibhAvena vrajalIlAyAH sukhamApadyante | sa eva rAsaH | AnandAdramaNAnando.ayaM yojyate | chandrAvalIchandrabhAgAsushroNIsubhagAdyAH shatasho gopabhAryA vedaR^ichaH | vedapuruShA ime gopAstAsAM gopInAM svAminyA AtmasvarUpeNa svayameva ramaNArandenAyojyanta | agninA prajvalitA rajjurdR^ishyamAnA agnirevAbhAti | gokulo.ayamagneH saMyogAdevAbhAti | tA gopyastadbhAvena rasaM anubhavantyastasyA niku~njadevyA bhAvamApannA Asan | dvayo rAsayoridaM bhavati | tR^itIye rAse tu gahaM gahaM prati svayaMsvayameva rasikAnandasvarUpe krIDitA Asan | svAnandAvirbhAvAya tAsAM yogyatAM nirUpayati | sukhamanubhavantya AtmabhAva evAsan | chaturthe tu gorasavikrIDA gopyashchandrAvalIprabhR^itayo.anekasho dAnalIlayA niku~njadevyA svAveshena sukhamanubhUya tadvachanAdabhIShTAni pratipadya yogyAnIndriyANi parasparasukhaM bhu~njAnAstasyA niku~njadevyA rasikashiromaNinA saha sukhaM svayameva rUpeNa anubhavanti | pa~nchamI mahAlIlA svayameva vR^iShabhAnugR^ihe prakaTitA | tAM tayA saha puruShottamarasikAnando.ayaM svayameva vrajalIlAyAM prakaTitavAn | saH eva sukhaM ramaNAnandarUpeNa sambhokShyamANo.abhavat | parasparabAlalIlAsukhayugmarUpe ekameva rUpaM bhavati | evaM tasmin vR^iShabhAnugR^ihe sthAnAni shatashaH padmarAgakuDyAni gR^ihANi taptasuvarNaparidhIni virAjamAnAni bhavanti | lalitAvishAkhAshR^i~NgAravatyAdayaH svayameva prakaTitA sakhyaH svayameva svarasaM prAptAH rasamAnandAtmakamanubhavanti | anyAshcha shatasho gopIbhAvaM prAptAstAM lIlAM prAptA bhavanti | yaM yaM bhAvaM saMyokShyamANA gopI bhavettaM bhAvaM dvAri prApya rAsalIlAkR^ite ujjahAra | atyantabhAvalIlAyAM saMyokShyamANA gopI puShkariNyAM tAsAma~NgarAgeNa gIpIchandanaM tAsAmevochChiShTaM bubhuje | bhaktAnAM tadeva hitakAri bhavet | tada~NgarAgodbhUtatadAvirbhAvena mahAlIlAyogyatAM pratipedire | punaH saMshayaM paprachChuH | aho dvArikAyAM rAsaH kasmin samaye kR^itaH? tatra mahAlIlAyAH sthAnaM kutrAsti? yatra rasikAnandaH puruShottamaH krIDati | ke.atra bhaktAH? keShAM sahAyena mahAlIlAsthAnaM prakaTitaM ? shR^iNuta sakhyaH | mahAnayaM gopyo rasaH | ye pratyayApannA bhaktAste taM rasamanubhavanti vrajalIlAyAm | trividhA gopyaH santi | ekA vedaR^ichaH santi | eke agnikumArAH santi | eke saMsiddhAH shrIrAdhikayA saha prakaTitA bhavanti | aShTau yUthAni saMsiddhAnAM bhavanti | teShAM dvAdasha yUthAni brahmaNaH putrAH agnikumArAH santi | dvAdasha yUthAni vedastrINAM santi | te sAdhanasiddhAH ye bhaktAH shrIrAdhikayA saha rasikAnandopAsakA bhavanti | yAH saMsiddhAstAsAM nityalIlAyAmanubhavaH | ye agnikumArAste vrajalIlAyAM shrIrAdhikayA saha rasikAnandamupAsamAnAstAM lIlAM prAptA bhavanti | yA vedarUpiNyastAsAM virahabhAvena mahAnanugrahaH kR^ita | prathamaM mahAlIlAyAH prAptiH pashchAdvirahaH | tA virahotkaNThitA gopyo nAnyasukhaM viduH | tAsAmarthe pa~nchayojanaparyantaM mahAlIlAyAH sthAnaM prakaTIkR^itam | tAsAM manobhAvabubhutsayA ekaM svagaNaM rahasyalIlAyogyaM preShayAmAsa | dvArikAlIlAyAM mahAlIlA prakaTitA | sa eva gaNastAstatraiva nayati | rasikAnandastAsAM svalIlAmAviShkaroti | rukmiNyAdyAH paTTarAj~nyastAM lIlAM shrutvA utkaNThitAH babhUbuH | tAbhiH prArthito rasikAnando mahAlIlAM darshayAmAsa | tadA rasikAnandenoktAstAH paTTarAj~nyo bhavantyastallIlAyogyA na bhavanti | imAH lIlA loke vedamaryAdAtiriktAH | rasamArgopAsakA bhaktAH striyastAM lIlAM jAnanti | vayaM rAjaputyaH kathaM tasyAM lIlAyAM yogyA na bhavema | bahushaH prArthito rasikAnandastathetyuktvA punarAha | aho rAjaputryo bhavatInAM yadi mahAlIlAdarshanAkA~NkShA bhavati tarhi ahaM nishIthe AdhidaivikIM rAtriM prakaTayiShyAmi | tatrAdhidaiviko.ayaM chandrastatrAdhidaivikA bhaktAH lIlopayogyA bhavati | bhavatyastatraivAyAntu | iti kathitAstAH sarvAH vismayApannA babhUmuH | aho atyantamAshcharyo.ayaM vilAsaH | tatrAgatA suyogA sakhI rAsalIlAyAM yogaM chakAra | sakhI tatra rAsalIlAM rachayati | tatra rasikAnandaH puruShottamo.atimanohararUpeNa tAsAM manAMsi jahre | tAH sarvA gopyaH bhrIrAdhikAyAH kR^ipAvashena ramayA~nchakruH | tatra rasikAnandena brahmarAtriH prakaTitA | tasyAM rAtrau tAH sarvA manorathashatai ramayA~nchakraH | krIDAnte brahmarAtrirapAvR^ittA babhUva | dvArikAyAM sthitA rAjaputryaH dvAre sthitAn gurUnugrasenavasudevAdyAn dadR^ishuH | rasikAnandena mohitAstatra sthitA guravo dadR^ishuH | tAsAM tA rAtrayo rAsalIlAyA dhyAnena vyatItAH | brahmarAtrirapApAvR^itteti prAtastAH sarvAstatraiva samAgatAH | tatra tatsthAnaM dadR^ishuH | yatra maNilatA muktAlatA suvarNalatAH puShpaiH patraiH phalaiH sampUrNA maNistambhairgrathitA niku~njatAM prApnuvanti | siddhayo mUrtimatyaH tatraiva sthitA dadR^ishire | kAmadevo ratyA saha tatraiva dadR^ishe | tatra sthitAH gopyo rasikAnandena saMyuktAstAsAM rAjaputrINAM lIlAM dR^iShTvA nirgalitamAnA babhUvuH | tAH prashrayAvanatA rasikAnandaM paprachChuH | aho rAsalIlAmasmAkaM darshaya | tAthiH prArthito rasikAnandaH provAcha | samayo.ayaM vyatItaH | brahmarAtristu gatA | mayA bhavatInAM pUrva kathitamasti | bhavatyo rAsalIlAyAM yogyA na bhavanti | ye vedoktakarmamArgaratAste kadAchidimAM lIlAM na jAnanti | tasmAt bhavatya imA lIlAyogyA na bhavanti | brahmaloke sthitA rudraloke sthitA indraloke sthitA nAgaloke sthitAH striyastA apImAM lIlAM na jAnanti | anye mama bhaktAH bahavaH santi | te.apImAM lIlAM na jAnanti | tasmAt bhavatyo nirgalitamAnA jAtAH | tena bhAvenaitAsAM darshanaM na prAptAH | tAH rAjaputryo rukmiNyAdyA rasikAnandenoktA dR^iShTvA prasannA babhUvuH | tAsAM nAmAni paprachChuH | suyogajA sakhI tAsAM gopInAM nAmAni kathayAmAsa | iyaM chandrAvalI nAmnA tathA chandrakalA vikhyAtA | chandrAnanA rohiNI manoramA mAdhavI puNyagandhA suratakalAvatI bhogavatI haMsagamanA guNavatI gAnavatI suratakalAkovidA suvihAravatI nR^ityakalAbhij~nA etA sakhyaH svayuthaistanmaNDalaM sevamAnA bhavanti | tAH paTTarAj~nastAH sampUjayAmAsuH | nAnAsugandhA~NgarAgeNa vastrAla~NkArabhUShaNaistAsAM shR^i~NgAramakurvan | tAsAmuchChiShTajalena pa~NkA~NgarAgeNa gopIpuShkariNIti vikhyAtA babhUva | yasyAmutpannA mR^ittikA atipavitrA bhavati | tA gopyastadbhAvena mahAlIlAyAM layaM prAptA babhUvuH | sA lakShmIH prashrayAvanatA nArAyaNaM paprachCha | te.agnikumArAH R^iShayaH kutaH samutpannAH? tairidaM sthAnaM kathaM prAptam? kena sAdhanena te siddhA bhavanti? sa hovAcha | pUrve brahmA lokapitAmahaH sanakAdinA pR^iShTaH | mahAlIlAyAH sthAnaM kathaya | yatra rasikAnandaH shrIrAdhikayA saha nityaM krIDati | tatprashnenAturo brahmA dhyAnApanno babhUva | sa samAdhau mahAlIlAM dadarsha | taddarshanena vikalendriyo babhUva | tata indriyebhyo retaH Apadyata | tato retaH agnau nyapatat | gArhapatyakuNDe nipatitaM retaH puruShAyitaM babhUva | tataH samutpannAH puruShA agnikumarA bhavanti | tataste R^iShayo govardhanAdrau shirasi tapa Atanvan | taddinamArabhyaite tu R^iShayo vrajaM sevamAnA babhUbuH | ekadA te R^iShayo govardhanAdrau shirasyaikAM kanyAM dadR^ishuH | shrIrAdhikayAnugR^ihItAM sarvA~NgamanoharAM tatrApsaraHpuShkariNyAM majjamAnA tAM dR^iShTvA te prashrayeNa namrA babhUvuH | sA kanyA tAn pratyuvAcha | bho R^iShayaH kutaH samAyAtAH? kiM kuruta? R^iShayaH UchuH | vayaM brahmaNaH putrA asmin vane nivasanto mahAvanavihAralIlAdarshanakA~NkShiNo bhavAmaH | punaste.agnikumArA R^iShayaH UchuH | bho bhavatI kutaH samAyAtA kiM kArya kurute? idaM rahasyam | yadi manasi kR^ipAviShTA tarhi rahasyaM kathaya | sAdhavo dInavatsalA evAsate | tayA devyA anugR^ihItAnAM teShAmatikR^ipAshAlI svabhAvo.ayamApadyate | sA punaruvAchedaM svayameva karuNayA | aho ahamapi pUrva mahArudrarAj~naH putrI Asam | tasya gR^ihe nirantaramata itaH krIDamAnA gItagAnai.arharerlIlA manasyAsAditAsmi | tasya guruvibhANDakamuniputrI rUpashAlinI nAmnA sA nirantaraM tasyAM lIlAyAM sadA dhyAnAnubhAvanA tayA devyAnugR^ihItA lIlopayogyeti | tadA shrAvitAnAmadhunAtanIM lIlAM sopariShTAmabhyeti | te UchuH | ko mantraH? ka upadeshaH? kiM dhyAnaM tasyAH? upavisha | yadi karuNAvatI vada | shR^iNutedaM rahasyam | na kadAchidvachanIyo.ayaM rasaH sarva eva | dharmAdharmaviraktA ye bhaktAsteShAmapyavachanIyaH | rasarahasyavidyAmupAsamAnaH sadyodarshanamApadyate | aM klIM klIM rAdhe sa.nmohini kAmadAtri kAmakelikalArUpiNi namo namaste | idaM rahasyaM sarveShAmapi durlabhataram | AnandarasikashiromaNimohanena rUpeNa sadyolakShaM japitvA dhyAnApanno bhavet | saMshR^iNuyAttAM sA navakishorI taptahATakAbharaNA keshachChaTAchikkaNasugandharasaplAvitasImantasindUrasechitamaNidhaTitasuvarNabhUShaNairbhUShitA ratnakarNabhUShaNajvalitakuNDalAbhyAmanyaiH shuTyAdyairbhUShaNaiH saMyojitA kesaramR^igamadakarpUrachandananAnArekhAsaMyojitalalATA maNihIrakajAtyatilakayojitA saMshobhate | kAmakArmukabhrUlatAsa.nmohitarasikAnandA tadbANamUrchChiteyaM sadA tadAveshayogyatAM prapadya dhyAyamAnA bhavati | tAM prapadya sa vishvajayI bhavet | netrakR^ipAkaTAkShairbhaktAnAmabhayadAyinI bhavati | kha~njanamInachA~nchalyavashIkR^ito rasikAnando bhavet | nAsAcha~nchuratitarAM tejasA rAjate | kapolau suvarNasampuTau tejomayau bhAtaH | shobhate nAsA AbharaNarachitA | maNimayamuktAphalairgumbhito bhavati bimbAdharo vidrumakAntiH | dvijAlI tArAkArA bhavati | sA tejasA bhAtitarAm | jyotsnArAjamAnAnanotkaNThagrIvA rAjante.atitarAM kapolakaNDAdayaH | tiraskurvanti tasyA bAhushobhAM keyUrakaTakAni marakatagumbhitAni valayAni shatashaH tejomayAni | atitarAM laghu tArAkAnti tilakaM shobhAmatyeti | rAjamAnau hastau karatalAbhyAM yAvakarasavibhAvitA~NUgulIbhyAM sUkShmataramaNidhaTikAbhyAM bhavetAm | suvarNabhUShaNAni saMrAjamAnAni surochante | tasyA vakShojAvatimR^igamadAgururachitAveva puruShottamarasikAnandaramaNAdhiShThAnaM saMrAjamAnAveva bhavataH | muktAgumbhitahAravallIdvayau cha girI iva saMrAjamAnau bhavataH | gambhIranAbhihradasannidhAne navaromarAjIyA shobhA hATakopaghaTitanIlamaNirAjiriva rAjate | kaTimekhalA kShudraghaNTikArAjamAnA maNighaTitahATakakhachitatArAjAlashobhAmabhyeti | saMrAjamAnajaghanasthalavAsimohanagR^ihaM saubhAgyADhyaM shabaravairiNo.adhiShThAnaM rasikAnandaikakalasuratamamalAmbareH pariveShTitaM suvarNatAragumbhitaM shobhAyamAnaM rAjate | kadalIkANDaruchirAvUrU shobhAmabhItaH |charaNakamalama~njarIshobhA rAjamAnA yAvakara~Ngara~njiteva shobhAmabhyeti | nakhachandratejasA rAjamAno.ayaM loko virAjamabhyeti | ataH paraM shR^iNuta sakhAyaH |rasikAnandasya rUpaM sadA niku~njadevyA dhyeyam | AnandamAtro.ayaM karapAde tejomayo.amR^itamayaH | shyAmahiraNyaparimadhyavanamAlayA yuto barhApIDo naTanATyayukto ma~ncho rochamAno rAjamAnaH shobhAyamAnaH shobhayA saMrAjate atitarAm | eka eva puruSho.ayaM strIShu ramaNAnandIyati | rasaH saMrAjamAnatvamabhyeti | saMshobhAyamAno bhavet | eka eva raso dvidhA bhinno.ayaM shrIrAdhAkR^iShNarUpAbhyAm | nityAnandAya namo namaH | tasmAt rasasaMyoge bhaktAstasmin rase samprIyamANamanasaH sakhisthAne shobhAyamAnamabhyetya sa~NgachChante | koTisUryapratIkAshaM koTichandraprabhaM saMrAjamAnaM tejomayaM brahmeti purAvido vadanti | yasmAt sR^iShTirutpadyamAnAbhyeti | saMrochamAnAdyasmAt samutpannasR^iShTayo brahmaviShNurudrAdayo yasya pratApashaktyotpannA nAnAsR^iShTiM kurvanti | yasya pratApashaktyotpattisthitilayAnAtanvanti | yasmAt premAnandAmityAnando.ayaM lokaH prakaTito bhavati | premAnanda eva sR^iShTistvAdhidaivikI | tasmAt premAnandaraktapuruShottamAdhiShThAnasauShThavaM yatra koTisho niku~njanAnAlatAgranthistAsu gandhavR^ikShAdiH rAjamAnatvamabhyeti | yatra niku~njashreNipu sakhInAM yUthAnyatitarAM krIDAshR^i~NgArayogyAnyupakaraNAni rAjamAnAnyabhyetya shobhAyamAnAni rAjante | sthAne sthAne pR^ithak prakriyamANAni shR^i~NgArasthAnAni | hATakamaNimayyo bhUmayaH | nAnAra~NgamayaphalapuShpavR^ikShAdirAjamAnAmabhiyanti ShaDR^itavaH | yatrAdhidaivikarUpeNa virAjamAnA nAnAtanvan | teShAmeva yAdR^ishA bhaktAstAdR^ishalIlAdR^iShTimAmadyamAnaM shR^iNuta | sakhipremNA.ayaM lokaH sR^iShTo.asmAbhiH pitR^igR^ihaM tyaktvA asmin vane parvate nAnAramaNasthAnamasmAkamanubhavaM pratipadya rachitaM AdhidaivikaM sthAnaM vR^indAvanaM atipuShTapuShkariNi yatra niku~njadevyA saha puruShottamo ramaNAnando nityakrIDAmAtanot | sa~NketasthAnaM ramaNAnandayuto rasikAnandaH krIDate | ramaNAnandaH svarUpasvAminyAveshaH | rasikAnandastu puruShAveshaH | imAM lIlAvidyAmadhIyate ye te.anena vrajasa~NginaH sa~Ngena sa~NgachCha nte | tasmAt tasyA lIlAyAH kathA madbhaktaiH saha bhaktyA lIlAkathAyAM magnAH rAtrau yatra yatra puruShAsaktA AtmAnandaM tadarUpiNaM kurvANA bhaveyuH | ruchirAM lIlAM yojyamAnAM tAM pratipadyamAnA hi tayA stutyA dhyAnena tallIlAnubhavena tannantropAsanena tAM lIlAM pashyantasta R^iShayastadbhAvena govardhanAdrishirasi aTantaH AtmAnaM tadbhAvena bhAvayanto.abhavan | ratirasabhAvenAnandayogyatAM vR^ikShalatauShadhayo.anekasho.atitarAmApadyanta | shrIrAdhApuShkariNyAM taM mantraM jepuH | tad.hdhyAnaM chakruH | tadrUpe guNAtmake ekarase pratyapadyanta | atitarAM gADhapremarUpamApadyanta | atIndriyaj~nAnena saMyokShyamANA Apadyanta | ratiprasa~Ngena tayA niku~njadevyA svalokadarshanamanubhAvitA abhUvan | sA atyantagADhapremNA tallokasevanAt svochChiShTaM bhu~njAnAn tAn prati tadbhAvAbhavat | vR^indAvanerahasyakrIDAyAM mahArAsasthalaM darshayAmAsa | taddarshanena yogyatAM prAptA atyantastavanaM chakruH | te agninamaH | nama AnandarasadAyine | premAnandAya ratidAyakasuratAnandAya kumArA UchuH | shrIrasikAnandAya namaH | namastubhyam | rasikAnandAya namo namaH | avyAkR^itavihAriNyai sarvavyAkR^itihetave | namaH kalyANanidhaye namastubhyaM namo namaH || namo.anantabhogavardhinyai bhogAtmikAyai bhogasAkShiNyai | namaH shR^i~NgArarUpAya | namo bhogarUpAbhyAm | sharadi krIDate tubhyaM nama AnandashAline | namo.anantavihArAya namaste rasarUpiNe || namo rasasAkShiNe | namo gUDhakelikalAya | namo dAnashIlAya | namo vR^indAraNyavihAriNe | tadanurUpeNa tadA sAkShiNe namo.aNurUpAya | namo dharmAya | namaH sarvadharmAtiriktAya | namaH kAmadevaku~njarAya namo namaH | sa~NketavihAriNe namaH | dAnalIlAsukhadAyine namaH | bhogasukharUpAya namaH | atyantasukhadehine namaH | sarvadharmAtiriktAya namaH | anantasukhasambhavAya namaH | shrIrAdhikAvallabhAya namaH | shrIrAdhAdharasudhAshAline namaH | klIM kAmavane ku~njakelirasikAbhyAM namaH | vrAM vrIM vR^indAvane rahasi saMvalitanityAnandarUpAbhyAM namaH | namaH hrIM sR^iShTisamutpannAbhyAm | namaH hrAM sarvachaitanyabhogashrAvakAbhyAm | yuvAbhyAM namo ramaNasukhavallabhAbhyAm | OM shrIvR^indAvanasadAmodadAyibhyAM namaH | OM namo vR^indAvane sakhIsamUhe parasparakrIDAsaMvalitadehAbhyAm | OM namaH parasparashR^i~NgArasukhabhogavadbhyAm | OM nama AdyanAdisambhogasukhabhoktR^ibhogAbhyAm | OM namo vR^iShabhAnunandagR^ihe krIDArthaM samprakaTitadehasa~NgyAbhyAm | OM namo lalitAdisaMstutyadehAbhyAm | OM namo yamunAkelirasikAbhyAm | OM namo jalakelirasikAbhyAm | OM namo naukArasakallolAbhyAm | eva parA kAShThA | tallIlAkathA parA kAShThA | tasyAM lIlAyAM pratyayaH parA kAShThA | anyakathAdharmadAnavratatIrthasAdhanAni vimuktAni | yamaniyamaprANAyAmapratyAhArakalAsukhabhAvitA sAmAnyabhaktirapi tyaktA | tallIlopAsakAnAM ekaiva vrajalIlAtAyata | ratau ramaNAnande ratirAsAM bhavati | avasthito.ayaM rasaH | shuShkavAdinAmanyAM lIlAM na shR^iNuyAt | karmavedajanitAni karmopAsanAni ye kurvanti te karmajaDA AsurAstogaM haThAtsa~Ngastyajyate | chittavR^ittiM duShyati | yeShAM sa~NgaM nAlapenna shR^iNuyAt te dharmavirodhinastAM lIlAM na jAnanti | tasmAttaddharmadR^iDhakAriNo ye te sevyAH pUjyAH | te tAM lIlAM dadati | ananyadharmAn shR^iNuyAditi rasamArgiNAM dharmaH | arasikA jIvAH karmajaDA ye teShAM sveShTaM na darshayet | sveShTasya vArtAmapi na shrAvayet | sakhAyo yeShAM vidyAvirbhAvasteShAm | anyavidyAruchirna bhavatyeva | yadananyadharme ruchirAste.aruchiranyatra bhavet | tasya sveShTe Avirbhavati ratiH | so.anyadiShTaM vismarati | gurukR^ipayA jIvatvaM prapannAnAmanugrahata anugrAhyAnugrAhakabhAvena ratirAvirbhavati | atirateH snehaM vinA na prAptiH syAt | nArAyaNaM prati lakShmyA AvirbhUtayA tayA niku~njadevyA yAni sukhAnyanubhUyante teShAM prashnaM punarabhivadati | ye sAdhanasiddhAsteShAM kutaH sthitiH | kayA saraNyA tallokaprAptiH svaratirAste | kayA rasikAnandena tasyA niku~njadevyAH prAptirbhavet | ye gavAM gaNAste.atitarAM tasyA devyAH dR^iShTigocharA evAsatAm | puruSho rasikAnandaH svahastena teShAM yathAsukhaM parimArjayan dadhidugdhanavanItAdyAn rasAn svayameva bhu~Nkte | ye vatsatarAsteShAM svahastena pR^iShThabhAgAn parimArjayati | teShAM sthAnaM kiyatpramANam | nandAdayo gopA vR^iShabhAnvAdayashcha te gopAH sAdhanasiddhA vA saMsiddhA vA | yashodAdyAH striyo mAtR^ibhAvaM prAptAstA anAdisaMsiddhA vA sAdhanasaMsiddhA vA | yAsAM gR^ihe rasikAnando.ayaM pUrvaM tayA shrIrAdhayA svayameva saMsiddhAsu bhAvaprakaTitaH eva bhavati | atyantasnehAvabhavatAm | atyanta utsavo ramaNa eva bhavati bhajanapremAnandasukhaprAptau | atitarAM rUpAsaktirna kathaM bhavet | sukharUparatiryeShAmanyatkiM smaryate | sa hovAcha pUrva sR^iShTyutpannA aShTau vasavaH | teShAM vasunAmnA aShTo koTayo vasavo devapravarA mama lIlAlokaM shrutvA talloke shrute utkaNThamAnA lIlayApeduriti shrutam | imaM mahimAnamabhyetya vanalIlAsaktAH atitarAmAsatAm | atilolupe chitte tasyAM vrajalIlAyAM rAdhA Asta | saMsiddhaniku~njalIlAyAM mayopaviShTA maunenApannabhAvA abhavan | o~NkArAvirbhAvalIlArUpashrIrAdhArasikArandarUpaM pratipadya mano bhAvApannaM kR^itvA tAM lIlAM gAyamAnA abhavan | te vasava UchuH | OM shrIrAdhArasikAnandavinodAbhyAM saMyuktAbhyAM namo namaH | nityakrIDAtmane namo namaH | kAmakelikautukAtmane namo namaH | kelikautukAtmane namo namaH | shR^i~NgArarasavinodine namo namaH | dhAtre krIDAsampAdine namo namaH | anantarasasampAdakAriNe namo namaH | sImantine namo namaH | rato sambhogine namo namaH | nAnAsuratAnandanidhaye namo namaH | rasikAnandashiromaNaye namo namaH | rAsamAnajalakrIDAtmane namo namaH | krIDAvinodine namo namaH | ratisambhAvitasukhasaMvalitAtmane namo namaH | suratotkaNThine namo namaH | yauvanAtmane namo namaH | rasasambhogAtmane namo namaH | atyantakrIDAshrAntisaMvalitavadanAya namo namaH | prathamasa~Ngara~njitAtmane namo namaH | sambhogachaTuchATuvachanAya namo namaH | mR^idukapolavANyAtmane namo namaH | niku~nje puShpashayyAshR^i~NgAravatsakhIsukhadAtre namo namaH | Ali~NganachumbanasuratasukhasaMvalitavadanAya namo namaH | suratAnandasamagravashIkR^itarasikArandAya namo namaH | AsanabhedasaMyogasukhadAtre namo namaH | viparItasukhadAya udArachetase sambhAvitajitarasikashiromaNaye namo namaH | suratAnandavashIkR^itasvAdhInapatikAshR^i~NgArAtmasukhadAyine namo namaH | lalitAyAM vishAkhAyAM kalAvatyA shR^i~NgAravatyAM yojitAtmane namo namaH | bhogadraShTe bhogasambhavAya namo namaH | nidrAsambhAvitavipralambhasukhasamanubhavatiratkR^itarasikAnandAtmane namo namaH | atyantapravINarasasukharasikashiromaNibhogabhAvukAtmane namo namaH | sarvakrIDArasapUriNe namo namaH | pR^ithivyAM yatra suratAnandabhogAstadbhogAvirbhAvAntaryAmiNe namo namaH | pR^ithivyA yadAnandarUpaM tattadAnandadAyine namo namaH | pR^ithivyAmatikAmamanorathaM siddhaM vAsiddhaM sundaraM subhagaM teShAmeva namo namaH | evaM stutastadA vasubhiH svAnandAvirbhAvaM dadAvatiprIto rudro.ayam | vasUnAM pravaro.ayaM nando.abhavat | dharAnAmnI strI yashodAsta | bR^ihadvasushreShThaH kIrtidevyA saha vR^iShabhAnurabhavat | niku~njadevyA rasikAnandena saha yatrAnando.abhavat | nandopanandabhadrAshvakR^itavadugrabha~NgodadhisAmantAtirochiShmatkAtyeyamatyanagharochiShmaduShNISharashmivasusujayA anye cha shatasho vasava sAdhanasiddhAH evAsata | teShAM strIShu shrIyashodA sA cha satyA Asta | rasikAnandashiromaNirvR^indAvaneshvaryA saha sa~NkrIDamAno.abhavat | atirUpalAvaNyalavaka sUkShmasvarUpeNainaM bhajamAnAya nandarUpaM dattavAn | te gopA gopyaH | te parasparamekaprANA evAsata | te gopA ekaprANA ekarUpiNa ekabhAvA abhavan | yeShAM puruShottama AnandaH | anyAshcha gopyo nAnAbhajanabhAvamAviShkR^itya bhajanAnande bhajanaM kurvanti | atitarAM sneho.abhavat | sA lakShmIrnArAyaNamuvAchedam | atyAnando.ayaM lokaH | yasmin loke kevalarasanidhirmohanena rUpeNa krIDAmakarot | sA vR^indAvaneshvarI koTyAnandarUpA yatra bAlakelikrIDAM vyadadhAt | teShAM sthAnAni kIdR^igvidhAni | gR^ihANi kIdR^igvidhAni | vada sarvamAnandAvirbhAvena | bhajanAnandaH sukhaM shrIrAdhArasikamohanamevaM krIDAmAtanot | sa hovAcha lakShmIm | nandasya gR^ihaM sarvasamR^id.hdhyAnandAvadhi maNimayamAdhidaivikena rUpeNa svaprakAshamakarot | padmarAgamayaH kuDyaH | suvarNajAmbUnadaprAkArA vIthayo virAjamAnA bhavanti | yatra vR^iShabhAnugR^ihaM nandagR^ihAdyojanAyitam | tasmAt sthAnAt dvAdasha shreNayo.atitarAM laghukomalamaNaya evAsan | tAsu shreNiShvanekasho latApratAninya evAsan | suvarNayUthikApravAlairmaNInAra~NgaprarohairAnandakrIDAsthAnamanurachitaM bhavati | tatredaM sa~NketasthAnam | aho lakShmi kiM varNyate chaturyojanAyitam | nandavR^iShabhAnorgR^ihAt dvAdasha shreNayo virAjamAnA sa~NketasthalAduparitaH | teShu sthAneShu madhyasthitA anekasho vividhalatAprAvArA abhiyanti | muktAlatAgrathitA maNInAM tejasA pradyotitA abhyetyatitarAm | sahasraniku~njA kadambalatA sugandhasaMvalitAtitarAM vistIrNAbhyeti subhagA kadambama~njarI | haritapItanIlashvetashubhrAH kadambAshcha parAgoddhR^itaparidhayaH suvAsitA Asan | tadgandhalolupabhramarAH saMsiddhAH sAdhanasiddhA anekashaH komalakalaM yasho gAyamAnA santi | kokilapikashukAH saMsiddhAH sAdhanasiddhA anekakomalakalaM gAyamAnA santi | rUpalAvaNyayutAH haMsamayUrAdayo.anekasho ruchirA bhavanti | te tasmin sthAne rasikAnande.atimohanarUpe nityaM sa~NkrIDamAnA bhavanti | vR^indAvaneshvarInityakrIDApradhAnaM bhavati rAsasakhInAM samUhena dashasahasrANAM sametAnAM vR^iShabhAnorgR^iham | vR^iShabhAnupuraM pUrNAnandayutaM premAnandayutaM sukhasantatiyutam | sarvAH samR^iddhayo dvAre tiShThanti | aShTamahAsiddhayo dvAre dvAre tiShThanti | atitarAM sukhasampattiH svarUpeNa susevate | ye ye vidyAsadharmANaH subhagAH suratakalAkAmanidrAlajjApremasuratotkaNThAdayaste virAjamAnA bhavanti | adhitatsthAnaM niku~nje madhye sugandhashItalA maNayo grIShmAdiShu R^ituShu sevyarUpAH kvachit sugandhapArijAtAH kechidvR^ikShAshchampakAH sadApuShpitAH sadA sukomalaiH patrairvirAjante sugandhAH | kechidvR^ikShAH pakvaphalasugandharasayuktA virAjamAnA Asate | kechillatAprakIrNAH atitarAM sugandhayutAH | AmodagandhalubdhA bhramarA mudA gAyanti | kAshchidgopyastatra majjantya Asate | kAshchidgopyastasyAM vastrAla~NkaraNairbhUShyAchakruH | kAshchidgopyaH premAsaktA rAdhArasikAnandAbhyAM bhojanaM chakruH | kAshidgopyo dolAM tAbhyAM saha dolayitvA gAyamAnA Asan | mudA kAshchidgopyastachchitrashAlAyAM svAni svAni rUpANi pashyanti hR^iShyanti rAtrau divAnavaratam | gopyo bhAvAshritAstadbAlalIlAM gAyamAnA bhajanaM chakruH | apyAsaktAH premabhajanarUpA AnandaM vindante | tato gopAstathA rasikAnande magnA atyantapremabhajanaM kurvate | ye premabhajane nimagnAste tAM lIlAmApadyanta | nityalIlAbhajanAnando.ayaM raso.anirvachanIyaH | nandayashodAvR^iShabhAnusatyAdayo ye bhaktAste bhajanAnandaM nityamanubhavantyatitarAm | bhUyo bhUyaH sukhasauShThavamabhavat | evaM gopA gopyastanmayatAM prApnuvanti | tAsAM mAtR^ibhAvaM prapannA gopyo bhajanAnande bhajanameva kurvANA Asan | tAsAM gR^ihA diShTadyAnAdisukhasamR^iddhisampattayo bhavantyAnandasukhasamR^iddhisiddhayaH | nAnAbhajanayogyAnyupakaraNAni tadarthe sampAditAni bhavanti | gopagopikAdInAM samR^iddhisukhaM tasya bhajanArthameva bhavati | atitarAM sukhArthameva yogyatApadyate | anantasukhasampattitayA niku~njadevyAH svAveshena sukhakoTyAnandaM prApnuvanti | abhiyanti cha sukhasaMyogyatAm | pR^ithivyAM bhArate kShetre Anandamayo lokaH svasR^iShTilIlArthe svayameva prakaTitaH | tasmin vrajaloke sarvA eva lIlAH santi | ye gopA gopyaste AdhidaivikIM lIlAmatitarAM saMsiddhA anubhavanti | sA lakShmIruvAchedam | rahasya iha vrajamaNDale yAni pR^ithaksthAnAni tAni brUhi | ekaviMshatiyojanA bhUmirAnandamayyevAsti | yamunAyA dakShiNakUlato mahAsthAnaM pa~nchayojanAyataM vihArasthAnamatitarAM sUkShmaM nityavihArarahasyakelikalAvirbhAvabhAvitam | tasmin sthAne ye vR^ikShAH gR^ihANi niku~njA anyAni vihArasthAnAni tAnyAdhidaivikAnyAsan | yo vaMshIvaTo.ayaM sAkShAchChivo.ayam | yo bhaNDIravaTaH sa eva devendra AsIt | tatra sthitA ye pakShiNaste sAdhanasiddhA Asan | te nirantaraM tAbhyAmAsan | ye tatra manuShyA AdhidaivikarUpA evAsan te vR^indAvaneshvarIsamanugR^ihItAsmadA tAM lIlAM darshayanti tadanugrahataH | yAsAmaj~nAtvA j~nAtvA vA yasmin kasmin bhAve bhAvo bhavettA bhAvena tAM lIlAM prApnuvanti | yatra kutrApi sthito.api tadvR^indAvanodbhavA mR^ittikAM bhakShayet | sa tava tAM lIlAM prApnoti | tatsthAnodbhavAnAM vR^ikShANAM puShpamAlAM ye kaNThe dhArayanti te sarvakR^ityaM vidhUya tAM lIlAM prApnuvanti | sadA tAM lIlAM gAyamAnAstAM lIlAM prAptA eva santi | yaiH pratikShaNaM vR^indAvanaM smaryate na kR^itArthatAM prApnuvantyatitarAm | asyAmAdhidaivikI lIlAM prAptAstAM lIlAM gAyanti dhyAyanti | snehAsaktA ye tasmin sthale nivasanti tai pUrvaM tatsR^iShTyutpannA eva santi nAnyatra | tasmin vR^indAvane govardhano.ayaM parvataH pa~nchayojanAyataH | trINi yojanAnyachChidritasaptashR^i~NgANi nirastadhAtumayAni | yatra nirantaraM shrIrAdhArasikaH puruShottamaH sa~NkrIDate | yasya gahvarANi sukomalAni sugandhajuShTAni virAjamAnAni bhavanti | yasmin govardhane svayameva shrIrAdhArasikashiromaNiH krIDAM karoti | atitarAmAnandamayo.ayaM parvato yasmin parvate rudro rudrANyA saha pUrva sR^iShTyAdau tapa Atanot | yena tapasA shivaH shivo.abhUt tatra rudrashivapuShkariNyAM ye majjanaM kurvanti te tAM lIlAM prApnuvanti | ye taM parvatamupasevamAnA bhaveyusteShAmanenaiva sharIreNa lIlAyogyatAsti | anenaiva govardhanAdrau kAmadughA yA tapa Atanot seyaM govindapuShkariNI | ye premamagnAstasyAM puShkariNyAM majjanti sevante te tAM kAle kAle tasyAH darshanayogyatAmatipremAnandaprAptimanubhavanti | yatra mAnasasarovaraM vidhAya mayApi tapa Atanyata | tattallokeChayA apsarasA urvashyA tasmin govardhanAdrau tapa Atanyata | sAnubhavo.ayaM loko yatra yatra paritaH shilAH shrIrAdhAkR^ipNanAmA~nchitAstatra tAH shilAH shrIvR^indAvaneshvaryadhivasati | Anandamayena saha ye bhaktAstasya parikramaM kurvanti te tallIlAdarshanayogyatAM prApnuvanti | indraparAjayamahotsave ahamapi brahmAdinA saha tasmin sthAne darshanArthaM gamiShyAmi | atitarAM shrIrAdhArasikasya krIDAsthAnaM bhavati | sA lakShmIH punaruvAchedam | rahasyasthAne.asmin parvate rudreNa kasmin kAle tapaH Atanyata | tallIlAM vistarasho brUhi | mama mano.atilolaM tasyAM kathAyAm | sukhe kastR^iptiM yAti | yena tapasA dhyAnena tadbhAvo bhavedatitarAm | aho ahaM taM lokaM shrotukAmA | vistareNa brUhi | evaM prapannAM hR^idyAdhAya svayameva nArAyaNa abhivadatyatitarAmAnandamayena chetasA | sa hovAcha | shR^iNu lakShmi asya lokasya hanta mAhAtmyam | ahaM vaktumashaktashcha | yasya shrIrAdhikA rasikAnandasya vihArasthasya darshanAlApakathAnubhava atitarAM sadyaH sarUpe ramaNAnande snehAdhikyaM prApayanti | tathaiva te dhanyAste kR^itArthAH | te andhadharmarahitatvena premAnande prItimApadyante | atitarAmAsaktirbhavet | brAhmaNaH kShatriyo vaishyaH shUdro vA anye jAtyantarajAH shatasho jAtyantarabhedAste prApnuvanti | na varNena na dharmeNa yeShAM lIlAratirAste te tAM lIlAM prApnuvanti | anyabhAveneshvarAviShTachittA anyadeva prApnuvanti | tadbhAve na kadAchittameva prApnuvanti | yeShAM tallIlAnubhavo na syAt teShAmanekashaH sAdhanAni vR^ithA syuH | brahmavidyAsevino j~nAnina Atmavedanena tAM lIlAM na prApnuvanti | tasmAttallIlAdarshanayogyA bhaktAH svabhAvena tasyA shrIrAdhikAyA anugrahAtsvAtmabhAvA bhavanti | shiShTAnushiShTasveShTadhyAnakathAsevAnubhAvena teShAmanubhavakathAyAmAsaktiH syAt | sA saMyokShyamANA ratirindriyArthe | ratisa~Ngo bhAvApanno bhavati | ye ratikalanayAnugR^ihyante tai tAM lIlAM prAptavanto bhavanti | sarva tyaktvA tallIlAyA anubhavino bhavanti | anubhavasambhavastadA bhavet yadA sAdhavaH kR^ipAM kurvanti ratirbhavati cha | sA lakShmIH punaruvAchedam | tvayoktaM yaiShA vrajavAsinI sR^iShTiradbhutaM sthAna prAptaiveti yasmin sthAne govardhano.ayaM rAjamAna Aste | tasmina govardhane rudreNa tapo rudrANyA sahAkriyata | puShkariNIM vidhAya tapa Atanota | yathAyaM loko rudreNa tapatA dR^iShTaH stutaH kathito hR^idi dhyAta tavAyaM lokaH sarveShAM bhaktAnAM sandR^ishyate | sushobhano.ayaM lokaH sarveShAM lokamahAlIlayA Aveshena teShAM bhaktAnAmanugrahaM prapadyamAno bhavet | kathaM rudreNa darshanaM prAptaM kena sAdhanena shivaH siddho.abhavat ? sa evaM gauvardhanAdro kiyatkAlaM kiMrUpaM tapo.atapyata? dR^iShTavibhavo.ayam | vistarasho brUhi yadi kR^ipAbhAvo bhavet | sa hovAcha | pUrve sR^iShTyAdovakasmin samaye shivaH shivayA vaikuNThe tallIlAdarshanArtha gatavAn | tatra nAnAsattvamayAni sa~NkrIDamAnAnyanekasho rudreNa dR^iShTAni | sarvA mayA krIDitA krIDA dR^iShTvA anubhUya atR^iptendriyo.abhavat | mamAgre sthitA rudro mama dhyAnAvasthAM dR^iShTvA atyAshcharyavAn aho sAkShAnnArAyaNo.ayaM paraM brahma | rudrAdayo yaM dhyAyanti | rudrAdayo yAM vekuNThAshritAM lIlAmabhilaShanti | AdityAdayo yaM dyotayanti | yasya kalAvatArAn pR^ithivyAM devA R^iShaya stuvanti | yaM nArAyaNaM dhyAyantI tena ramA sadA krIDate | yaM gatvA chaturdhA muktayo dvAre tiShThanti | taddhAma sarveShAM devAdInAmapi durlabhataram | sa eva nArAyaNaH kasya bhajanaM kurute | atyAshcharyaM gato rudro baddhA~njaliH san nArAyaNaM stauti | sa hovAcha rudraH | namo.anantAya mahate vaikuNThAya shrImate tejomayAya tubhyaM nityaM namo namaH | tavAMshakalA yA nR^isiMhAdyAH rAmAdyA anekasho lIlAmayAstA dhyAyamAno.ahaM shivatAM prAptaH | ahamadhunAtyAshcharye gatavAnasmi | ahaM nirantaraM tava dhyAnena vicharAmi pR^ithivyAm | tvaM kaM dhyAyasi? sarve varNaya tava kR^ipA yadi syAt | iti shivena samprArthito.ahaM tallokasthiti kathayiShyan\- shR^iNu tAta ahaM nityaM tallokaM dhyAyAmi | yatra niku~njeshvaryA krIDate, rasikAnando vanavihAre | yadrahasi krIDAsthAnam | yatra nandamayakAmakelikautukaratirAsavinodaku~njAshcha shatasho virAjante | yatra govardhano.ayaM giriH rAjamAno bhavati | yatra kadambaku~njashreNayo gahvarANi ratnAni dhAtumayAni | yatra puShkariNyo.amR^itodaiH pUrNA virAjante | yatra maNigaNAkarA jyotsnAtitejorUpasaMvalitaparasparavastupratibimbitA Asate | tasya lokasya daivataM shrIrAdhikayA sahAnandarasikaM puruShaM dhyAyema | yasya kaTAkShAt samutpannA lokAnAM brahmANDAnAmutpattisthitilayAn kurvanti | anekasho vidyA avidyA devAshchAsurAshchAnekashaH sR^iShTisthitilayAn labhante | yatra brahmANDAni koTisho virAjamAnAni rAjante | tadatitarAM sushobhAyamAnaM brahmeti purAvido vadanti | yatra gatvA dhAmni layaM yAnti yogIndrAH | shR^iNu yadi te tasya lokasya draShTumichChA vartate tarhi tvaM vraja | vrajamaNDale govardhano girirAste | ratnadhAtumayo.ayaM parvataH | yatra rasikAnandovR^indAvaneshvaryA saha krIDamAno.abhavat | paritaH krIDopayuktAni vanAni dvAdasha shobhAyamAnahNi sugandhalatauShadhibhiH saMlagnAni rAjante | yamunAmR^itodakaiH krIDAvihArasthalAni sambhajante | yatra yamunA baddhobhayataTIvirAjamAnA bhavati | atitarAM padmarAgapuShparAgachandrakAntasUryakAntamaNInAM tejobhirvirAjamAnAni jalAni shobhante | yatra yamunAyA upari shatasho vAnIraku~njA virAjante | jAtiyUthikAmallikAsuvarNayUthikAprakarasugandhasaMvalite.asmin parAgadhR^itonmadAH bhramarapikashukasArasahaMsashreNayaH shobhAyamAnAH kalakaNThairniku~njadevyA yasho.atitarAM gAyamAnA bhavanti |yatra vR^indAvanalIlAyA niku~njadevyAH ramaNalIlAsthAnam | yasya smaraNAdeva rasAviShTachitto bhavet | vR^indAvanaM vR^indAvanaM iti pratikShaNaM ye vadanti te dehopAdhiM tyaktvA tasya lIlAratimanubhavanti | tanmamApi nirantaraM brahmAdInAmapyadR^iShTagocharam | sahasrayojanAt ye vR^indAvanaM saMsmaranti vR^indAvanamiti pratikShaNaM vadanti te tallIlopayogyA eva bhavanti | yatra kutrApi mR^ito vR^indAvanopAsakastatsthalaM tIrtharUpaM bhavet | ye vR^indAvanodbhavAstulasIkAShThA~NkitamAlAH kaNThe dhArayanti te kR^itArthatAM prApnuvanti | tasyAM latAH sarasA Asate | atitarAM prItiH bhavati | ye vR^indAvane vR^ikShAste AdhibhautikAH siddhAH | sAdhanasiddhA itastato bhramantIrlatA oShadhikrIDAsthalAni kurvanti | tayA devyA vR^indAvaneshvaryA trayaH koTayaH pulindagaNA utpAditAH | teShAM vR^indAvanavAsinAM dehochChiShTAni malamUtrAdIni dehodbhavAni kaphalAlAmUtrANi te pulindagaNA UShare utkShipanti | teShAM bhaktAnAM divyadeha Adhidaivika tvAste | atitarAM saubhAgyA~Nage bhavati | aho shiva vR^indAvanamAhAtmyaM kena varNyate ? sevakA yatra kutrApi yatki~nchit bhogArthe kurvanti tadbhogo rasikAnandena saha niku~njadevyA sarvaH sambhokShyate | atitarAM sukhasambhogasthAnaM tat sthAnaM mamApi dhyeyaM bhavati | ahaM nirantaraM dhyAnApanno bhavAmi | tasmin vR^indAvane madhyasthAnaM nirantaraM mama dhyeyam | tasya sthAnasya dhyAnenAhamAnandasthAnamAnandAveshena bhavAmi | AnandadhyAnAdahaM tat pratipadye | aho shiva tvamapyAnandasthAnamatitarAM pratiyojya tadabhyehi | dhyAnApanno bhava | ratirasabhAvabhedadhyAnApanno bhava | tadvR^indAvaneshvarIrUpama~Ngapratya~NgaM rasikAnandena saha yo dhyAyati sa eva krIDAyAM manobhAvApanno bhavati | punaH shiva uvAcha | tvayoktAni dvAdashavanAni | teShu vaneShu pR^ithak pR^ithak vada sarvam | sa hovAcha | shR^iNu shiva varNanaM vanAnAM yAni kR^itvA vrajalIlAyAmatyantasukhinaH sambhavanti | mahAvane nandasyAdhiShThAnam | gokule gavAmadhiShThAnam | yamunAyAM krIDAdhiShThAnam | vR^indAvane svAminyA lIlAdhiShThAnam | kAmavane mahAlIlAsa~NketasyAdhiShThAnam | bR^ihadvane vR^iShabhAnupuranandapurAdhiShThAnam | lohavane pulindasyAdhiShThAnam | tAlavane upanandAdyadhiShThAnam | dadhigrAme dadhyadhiShThAnam | govardhanAdripR^iShThe dadhivikrayAdhiShThAnam | govardhanAdryadho dAnashreNidAnalIlAdhiShThAnam | ayaM govardhanAdriH ramaNalIlAdhiShThAnaM bhavati | ariShTe gogaNe kubjavaTe vR^indAvane tathA | govardhanagirau ramye sR^iShTiH sarvAtmanA bhavet || bhoH shiva asmin sthAne shrIrAdhArasikAnandAveva rUpeNa sadA ramaNaM kuruto lIlAsametau | atyadbhutA saMsiddhA lIlA sadA govardhanAdrau | Anandamaye sthAne tapa Achara | sa rudro rudrANyA saha tatra puShkariNIM vidhAya tannArAyaNamukhAt shrutaM lokasya dhyAnamakarot | ki~nchid.hdhyAnena dhyAnApanno.abhavat | dashasahasravarrShaM tallokadarshanArthaM tapa Acharata | taddhadyAnena niku~njadevyA dR^iShTipathamatimohanena rUpeNAnandadarshanamApede | dhanavidyudupamarUpanavInayA jAyayA saha kelisampattisamavetaM ramaNAnandaM krIDAsametamarUpayat | tadrUpadarshanena samAkulo.ayaM shivastribhirnetrairnirUpayan punaHpunaH pa~nchabhirvaktraiH stutimApede | uvAchAyaM shivaH | aM aM anantAya namo namaH | shrIM shrIM shrIkR^iShNAya tubhyaM namo namaH | saM saM sambhogapriyAya namo namaH | bR^iM bR^iM vR^indAvanavihAriNe namo namaH | kuM kuM ku~njavihAriNe namo namaH | laM laM lalitAvihAriNe namo namaH | krIM krIM krIDAvanavihAriNe namo namaH | rAM rAM rAdhAmanohAriNe namo namaH | ki~ncha nirantararAsakrIDAsaktAya namo namaH | sadAmanohAriNe namo namaH | sadA ratipriyAya namo namaH | sadA gAnapriyAya namo namaH | suratAnandAya namo namaH | Ali~NganapriyAya namo namaH | kUTasthAya namo namaH | ramaNAnandasukhadAtre namo namaH | atibhogapriyAya namo namaH | antarAtmane namo namaH | atirativihAriNe namo namaH | atyadbhutachAritrAya namo namaH | bhAradvAjarUpiNe namo namaH | rAmAya namo namaH | mokShadAya namo namaH | bhaktAradapradAya namo namaH | sakalakalAkovidAya namo namaH | lIlAvihAriNe namo namaH | namaH | bhaktapriyAya namo namaH | atyAnandadAyakAya namo namaH | mahAkrIDAsuravadAya namo namaH | mahAkastUrItilakA~NkitAya namo namaH | shR^i~NgAravatyAdInA sakhInAM sukhadAyakAya namo namaH | mokShadAya namo namaH | svachChandopAttadehAya namo namaH | shokamohabhayavairAgyaduravanAshahetave namonamaH | antaryAmiNaM namo namaH | rasikAnandAya namo namaH | paraspararAsakelikalAkautukAya namo namaH | vipralambhasukhapradAya namo namaH | atiratikautukAya namo namaH | agaNitAnandadAyine namo namaH | evaM stutvA tadA rudrastUShNIM kevalendriyastadbhAvabhAvito.apyAsIt | saratirAsIt | gatavyathaH AsIt | samachetA AsIt | stutvA rasikAnande.abhavat | tayA vR^indAvaneshvaryA stutyA prasannayA vareNa ChanditaH sAbhiprAyeNa stavena stavitA tvaM varaM prArthayeti | akAmo vA sakAmo vA madbhakto yajamAno.ayam | vareNa tAM prati ChandayitvA shishrAya | aho mayi yadi tuShyasi tarhi vrajaloke krIDAsthAnaM darshaya | ayaM deyo varo mamAbhilaShitaH | varo.asau tava bhavet | tayA niku~njadevyA datto varo.ayaM te divyaM chakShurdattavatyasmi | tvaM chakShuShA.anena mama vihArasthalaM darshayiShyasi | tasmin govardhanAdrau rudrasya sarvA vrajalIlA dR^iShTipathe Avira(r?)bhUvan | prathamaM nandasya bhavanaM koTivaikuNThavyApiratnakuDyairvaramaNistambheH shobhitamapyAsIt | atitarAM nandagR^ihaM pa~nchaviMshatiyojanAyataM pa~nchayojanabhUmau maNistambhAkulaM bAlakrIDAyAM ramaNayogyaM yatra puruShottamo rasikAnandaH saMsiddhalIlAM karoti | sA vrajeshvarI svayameva devarUpaM vidhAya tasmin rasikAnande krIDAM karoti | yathA puruShottamasya rasikAnandasya saMsiddhaprakaTAnubhAvastathA saMsiddho.ayaM nandavasubhiH svAveshaprakaTAnubhAvo vitanyate | nandagR^ihAdvR^iShabhAnorgR^ihaM yojanAyitam | ra~NgavatyAdayaH sakhyaH premavapyAdayashcha yashodAyAH samIpe krIDopakaraNAnyakurvan | upanandasya putrI vishAkhA nAmnA rasikAnandasya bhAvAbhij~naivAste | nandasya vR^iShabhAnorgR^ihAt shrIrasikashiromaNidvAdashashreNayaH evAsate | ramaNasthAnaM pa~nchayojanavistIrNamevAste | atiratiramaNakoTikAmapUrNa jAmbUnadasuvarNakhachitasukomalamAste | ramaNasarasAH shatashaH sugandhapArijAtakA iva maNayo lalAmabhUtaparasparagandhADhyA bhavanti | kalpadramavR^ikShAH vA~nChitaphaladAtAro bhavanti | atitarAM phalapuShpamaNilatAharitapItashvetashubhrabhramarasaMvalitayojitAni ratikalAbhAvasthAnAni saMrAjante yamalairyamalaiH ku~njavidrumalatAgrathitAni | atirasaramaNAnandayogyAni shayyopakaraNAni saMyokShyamANAni bhavanti | shAkhAsaktAH pakShiNo virAjamAnA nAnAra~Ngaishcha~nchupakShairbhavanti | te pakShiNaH kalashabdaM samavetA yasho gAyamAnA bhavanti | teShu pakShiShu kechit sAdhanasiddhAH saMsiddhAshcha bhavanti | atipravrajitAH parasparagoShThIyuktA Asate.atitarAm | maNijyotsnApAkR^itAndhakArairatitarAM rAtrau divA tejasA vyaktAnyAsata | tasmin sthAne ra~NgavatI premavatI rasikAnandena saha krIDataH | vR^iShabhAnukumArI lalitA vishAkhA anurAdhA chandrakalA sumukhI subhagA bhogavatI sugandhA~NgI ratimatI kAmapUrA kAmadA kAmAkShI kalAvatI hariNAkShI haMsagamanA shR^i~NgAravatI dR^iShTimohanA jitakAmA vashakAmA kAmavardhinI sarvA~NgakAmA kAmadR^iShTiH kAmakalAkovidA ratidAtrI ratisukhasampatpradA salajjA niHsha~NkA nirlajjA atiratibhoktrI shrAntA sotsAhA suratAgamaj~nA vanasthAnaj~nA sa~Nketaj~nA latAvR^ikShaj~nA niku~njashreNipu mArgaj~nA latAparIkShAkovidA maNiparIkShAkovidA atisandhij~nA sa~Nketarasaj~nA kekAbhij~nA pakShiNAM bhAShAbhij~nA pakShisambandhAbhij~nA sa~NketasthAnaj~nA sambhAvitarasaj~nA shayyopAtA khAdyapeyachoShyalehyarasAsvAdaj~nA nAnAsugandharasabhedaj~nA vastrasugandhabhedaj~nA bhUShaNaj~nA a~NgayogyabhedAbhij~nA shR^i~NgArayathAyogyakAlAbhij~nA tAlAbhij~nA gItaj~nA gatirasabhedaj~nA tantutpAdyarAgabhedaj~nA sugandhaj~nA a~NgarasabhedaguNaj~nA sugandhanR^ityabhedaj~nA sampattisukhaj~nA sadArAsakIDAprakaTaguNagAnakovidA rAsAgamasotsAhA rAsalIlA vachanasukhadAyinI gatAH sakhyo vihArasthAne Asate | ku~njapratiku~njasukhadAyinIShu sakhInAM ku~njashreNiShu sukhasampattisukhArthaM vidrumashreNIyA nAnAku~njA atitarAM saMshobhante | tAsu shreNiShu puShpaparAgoddhUtA yavanikA sambhavanti | tatsR^iShTiveShTite.a~NgabhUShaNairbhUShitAni sthAnAni bhUShayanti | shobhAyamAnAni rachitayogyAnyapyunnatashreNipu viyUthAni virAjamAnAni bhavanti | sakhInAM samUhAH shreNiShu sambhokShyamANAH kriyAmArabhante | dvAdashashreNipu shrInandasya shrIvR^iShabhAnorgR^ihAt pR^ithagdvArANi rAjante | tatra jAmbanadasuvarNabhUmimaNigaNachitritamadhyasthalaM krIDAvihArasaMyuktaM maNDalAkAraM pa~nchayojanAyatam | yatra kAma Adhidaivikena rUpeNa upasevamAno bhavati | shreNInAM dvArANi tasminmaNDale pR^ithakR^ishobhAyamAnAni santi | ekA shreNI maNilatAsugandhADyA sukomalAtitarAM na komalA na kaThinA | atyadbhutasurachitAyAM vR^inda sakhI Asta | tayAtitarAM tasya sevArthe shrIrAdhikAyAshcha rachitA shayyaivAste | tatra tasmin maNilatAntare chatasraH shreNayaH shobhAyamAnA bhavanti | tAsu shreNiShu chatasraH puShkariNya Asate | ekA puShkariNyuShNodakena pUrNaivAste | ekA puShkariNI sugandhashItajalaivAste | ekA puShkariNyamR^itodakena pUrNaivasti | tatra majjanasthAnamatyantashobhAyamAnaM chatuHsaraM yatra maNInAM dvAdasha shR^i~NgANi shobhAyamAnAni bhavanti | ekasmAdgR^ihAdantaH sugandhatailAgururasakarpUramR^igamadakesararasAH shatashaH puppalatApatratvakpayobhiH sugandhiteShu raseShu sampUritA bhavanti | majjanakriyopayogyAH sakhInAM samUhAH majjanaM kArayanti | nAnAjalakelisukhasampattirmajjanAvatA tanmajjanai.atitarA saratirAste | jalasampattyai atitarAM sujalakallolA sakhI upamevate | tatra haMsIhaMsAH sArasAH pakShiNo.agre.agre krIDanti | atitarAM jalakelikallolakarmakaraNAdanantaraM tatrAdhidaivikena rUpeNAgniratyantasukhadAyakarUpeNa sevate | atitarAM sUkShmasvarUpakiraNeH sUryarUpa mevamAna Aste | a~NgarAgasampUrNama~NgarAgasthAnam | mandiramatyamR^itama~NgasukhadAyi shobhAyamAnamabhyeti | yatra chandrakiraNA shobhAyamAnA Asate | sUkShmataratajasA sevamAnAH Asate | tatra ra~Ngavatyo nAnA~NgarAgaM prakurvanti | atisukhadAyino.atitarAma~NgarAgAH shobhAyamAnAH sukhabhogA Asate | shobhanaM tR^itIya shR^i~NgAragR^iham | yatra gR^ihAt gR^ihantarAt dvArANi shobhAyamAnAni bhavanti | tatra sakhInAM sa~nchAra Aste | atiratisa~ncharitAH sakhyaH sukhadAyinyaH shR^i~NgAramadhikurvanti | prathamamaguruvAsitakabarIsugopyamAnAni mandArapArijAtapuShpANi shobhAyamAnAnyAtanvan | tatkAlaM maNDalena gumbhitakeshapAshaH shobhate | kShudraghaNTikAshabdasUkShmatarasambhAvitA vR^indAvaneshvarI prIyamANA bhavati | sImanto nAnAmaNimuktAgrathitajAmbUnadasuvarNakhachita evaiti | meghopari jyotsnA iva nakShatragaNA virAjante | syUtapUShpasuvarNajaTitamaNimuktAkhachitAntarajyotsnAbhAvitAH shobhAyamAnA Asate | kuTilajaTitajyosnAbhiH abhrachChAyAkarburitachandra ivAste | karNakuNDalajyosnAruchimaNDalaM kuNDalayugalam | lalATaM tilakahATakahIrakamaNijyosnAbhiratitarAM jaTitaM saMrAjate | maNibhruvau vijayakAmakArmukakhaNDalate iva savirAjete | netre chitakha~njanamInachAturyaM jitavatI | nAsA kanakamuktAyojitA saMrAjate nitarAm | nAsAbharaNanIlapItaraktamaNijyosnA rAjamAnA nAsAmabhyeti | atiratibimbAdharoShThau vidrumara~Ngara~njitAvAstAm | hIrakAvalIghaTitamuktAphalajyotsnAbhiH ra~njitamathyachibukaM mukhamaNDalaM salA~nChanaM chandramaNDalamivAste | ghaTitakomalamuktAvalIkau kuchakumbhau hATakamaNijyosnAbhiH puShpaparAgaparItAvivAstAm | bhujalatAkaraka~NkaNamarakatajyotsnAbhirhastA~NgulimudrikAjaTitamaNitejAMsi rAjamAnAni santi | nAbhihradakuhare loka iva Asha~Nkyate | kaTimekhalAkShudraghaNTikAH kAmadevadundubhibhUShaNAni bhavanti | nAgendrahastA atitiraskR^itA eva tvachi karkashatvena | kadalIstambhAH ekAntashaityena tadurvArupamAnabAhyA evAsan | charaNakamalau nUpurAbhyAM shobhAyamAnAvAstAm | ApadyamAnA AseduShyo vishadacharaNA~NgulyaH shobhAyamAnAH bhavanti | gatirativilAsavatyAste | ra~NgavatI sakhI vAnIrashreNiniku~nje rasikAnandasya shR^i~NgAraM darshayantyAste | shyAmahiraNyaparidhivanamAlyabarhAdyotitamuktAvalI shobhate | dhAtupravAlanaTaveShavichitritA~NgashobhADhyA sannikR^iShyantyAsIt | makarAkR^itikuNDalau shobhAyamAnamAnanamatanutAm | kanakakapishaM vanamAlayA virAjate veNuvAdanakalaravakalApakalitaM pItAmbaram | tasmin madhyasthAne chaturdhA shreNaya vidrumalatAlava~NgalatAgrathitAH | vR^ikShAgragrathitAbhiH shreNisa~nchAra Aste | tasyAM shreNyAM madhye eka shayyAmandiraM maNiku~njaghaTitaM virAjate | puShparAgamaNinA khachitajyotsnAbhiH saMvalitA pratibimbitAH maNayo.atitarAM rAjamAnA bhavanti | ra~NgavatI premavatI nandagR^ihaM sakalashR^i~NgArabhUShaNairbhUShitaM rasikAnandamatipremNA Anayati | atyantAnandamagnAnyAnandarasena vanAntyutphullitAni saMsiddhAni koTishaH | sakhInAM samUhAH koTisho gItAni gAyanti | tAsu shreNiShu parasparasa~nchArAya sakhInAM mArgA Asate | mArge maNidyotitAH paridhayo rAjamAnAH shobhante | ekA pa~nchamI shreNI puShpitA nAnAra~NgarachitA Aste | puShpANi phalAni latAyAM santi | anekamaNilatApravarajyotsnApuShpalatA AraktA evAsate | puShpitavR^ikShANAM sugandhamaNilatAnAM parasparajyotsnAsaMvalitavIthayo virAjante | amR^itaphalaphalitA vR^ikShA atitarAM pItaraktatara~NgitanAnAjyotsnAH parasparamatitarAM shobhAyamAnA bhavanti | atisvAdUni madhurANi phalAni namrANi santi teShAm | teShAmadhaH sUkShmAH puShpalatA nAnArAgara~njitA evAsate | tAsAM latAnAmadhaH shayyArachitA ramaNAnandasukhasambhogAyaivAtitarA sugandhapuShpasikatArachitAH yogyA nAnAstaraNaiH saMvalitA kAmarasapoShakA evAsate | tAsu shreNiShu vichitrashAlA anekashaH saMrAjamAnA bhavanti | tAsu shAlAsu sUkShmANi sugandhamaNInAM gR^ihANi saMrAjante | teShvantanAnAbhakShyabhojyAni vastUnyatitarAM sauShThavena rAjamAnAni prakAshante | anyato rachitA shayyA viviktA Aste | yatra sA vR^iShabhAnusutA suratAnandashcha sambhAShate | tasmin krIDAmaNDale ShaShThI shreNI maNipreShThairvirAjamAnA bhavatitarAm | dvAraM tvAraktamaNikhachitayantrakavATasthalahATakajaTitamaNirAjirAjamAnaM bhavati | tatra ShaDR^itavaH saMlagnAH sevante.atitarAm | yatra grIShmo.ayaM R^ituH tatra shItalajalAH puShkariNyastaTabhUmiralakuTIchandrakAntamaNijalayantrANIvAsIdanti | yatra haMsInAM yUthAni krIDAM kurvanti | anye pakShiNaH devavANyA parasparasukhamanubhavanta Asate | bhogatAmbUlAdyA atitarAM tasmin sthAne Asate | shreNisaptamadvAramatitejo mayamuttarA shataM mandirANi ekAvalyA santi | dakShiNataH shataM mandirANyekAvalyA rAjante | yatra sakhInAM yUthAni teShAM sthAnAni krIDAvihArasthalAni yojyamAnAni sambhavanti | yatra lalitA vishAkhA anyAshcha shatashaH sakhyo ratipremAnandasthAne ramaNAnandayogyA bhaktAstiShThanti | yasyAM shreNyAM gR^ihaM gR^ihaM prati aShTa siddhayo mUrtimatyaH saMrAjamAnA Asate | anekasho bhUShaNairbhUShitA alaM gopyasteShu gR^iheShu krIDAM kurvanti | nAnArasA navanItarasAH rAdhAsvAditamiShTarasA anekarasAsvAdasukhadAH santi | dugdhaphenAnekabhogAH sukhasambhogyA bhavanti | teShu AstaraNayuktAH shayyA shatasho rAjamAnAH bhavanti | teShu sthAneShu suratAnandapremAnandamagnA sakhyastadupakaraNarasaM sa~Nkalayante | aShTamI shreNiH AmrakadambakadalIchampakAshokapunnAgaroghramandArapArijAtakalpakanIpanIravaTanyagrodhodumbarajambUvR^ikShasaralashiMshupAkhadiravakulapi ppalashleShmAtakabadarItAlatAlIvanamadhurashAkhAlava~NgailAjAtItvavakpUganAlikeramAtula~NgakramukakaNTakino.anekashaH vR^ikShAH puShpalatAgrathitAH ketakyaH amR^itavallyamR^itaphalairgrathitA anekapuShpaguchChalatAgrathitA vallayo vasante vAsantIpallavaiH yogyAstasmin kadambavane nirbharasechanarasasa~NkulitA anekalatAgrathitAH suvarNAlavAlashreNayo grathitAH jalapuShkariNya ivAgAdhajalapUritA evAsate | paTTaDorigrathitasuvarNaghaTiko jalapravAho jalayantramukhAvirbhUto bhavati | tatra madhye puShkariNyAM ratnakhachitA muktAkhachitA dvArjalayantrashIkarairAviShTA bhavati | navamI shreNirjalena sichyamAnA anekajalakrIDopakaraNA saMyokShyamANA bhavati | kvachitsUryavaMshIkamalAni kvachitsomavaMshIkamalAni virAjamAnAni | tasya madhyasthale vAnIraku~nje yamunA jalakallolavatI ratnabaddhobhayataTI rAjamAnA bhavati | yatra vR^ikShashAkhA jalasparshAddolAvidrumalatA bhavanti tatra vR^indAvaneshvarI rasikAnandena saha dolAyAmeti | lalitAdyAH sakhyaH sa~NgAyantyo bhavanti | tatra mayUrakokilahaMsasArasavihagAdyAH sa~NgAyamAnA guNagaNanAyutAH bhavantitarAm | dashamI shreNiH rasikAnandasya kandukalIlAdhiShThAnasthAnaM prati yojanAyataM suvarNabhUmijaTitakhachitaM padmarAgamaNigaNAvalitaM bhUmirachitaM ra~NgashreNivirAjitamatitarAM shobhate | ativivikte tasmiMsthAne kandukalIlayA sushobhamAnaM sthAnam | tAH sarvAH sakhyaH kandukalIlAyAM kandukalIlAparasparasvamaryAdA nAtikrAmanti | shyAmA rasavatI lalitA shR^i~NgAravatI ra~NgavatI kalAvatI guNavatI gAnavatI ku~njavatI sushroNI chandramukhI chandralekhA tAH sarvAH sakhyaH kandukakeliyaShTiM gR^ihItvA svamaryAdAH nAtikrAmanayaH krIDanti | rasikAnandashiraumaNiH svayameva kandukayaShTiM gR^ihItvA krIDati | vishAkhA chandralekhAnUrAdhA atiratij~nA ramaNAnandaj~nA suratopadeshA suratakalAkovidA gAnavatItyetAH sarvAH sakhyaH kandukayaShTiM gR^ihItvA shrIrAdhikAyAH kandukamaryAdAmanatikramya kandukaM nayanti | evaM parasparaM svaM svaM maryAdayA kandukaM nayanti | yadA shrIrAdhikayA saha rasikAnandaH kandukavyAjena krIDAmanubhavati tadA tAH sarvAH sakhyo jayashabdamudIrayanti | anyAH puShpavatyAdayaH sakhyaH puShpavR^iShTiM kurvanti | tasmin krIDAsthAne ekaM mandiraM premavatyA surachitaM sarvabhogADhyaM manoramamasti | premavatI praNipAtapurassaraM shrIrAdhikayA saha rasikAnandaM shramApanodArthe nayati | tatra bhogavatI sarvabhogAn gR^ihItvA.agratastiShThati | tatrAntaH surachitA sakhI subhagAM sarvabhogAnvitAM shayyAM rachayitvA prashrayAvanatA shrIrAdhikayA saha rasikAnandaM nayati | tatra manasi sotsAhaM karoti | tatra rahasi chatasraH sakhyaH susevamAnA bhavanti | sukAmA alajjA suratodgamA suratAnandA sevamAnA bhavanti | anyA lalitAdayaH sakhyastatsukhaM nirIkShyAtirasamagnAstAM lIlAM gAyamAnA bhavanti | tadA lIlAnte chatasraH sakhyaH sevamAnA bhavanti | nidrAlasA sa.nmIlitA susukhA gatatrapA susevamAnA bhavanti | tatra jAtAH sulajjA bhogavatI gAnavatI sUsevamAnA bhavanti | eva kandukalIlAyAH sukhaM pratyavasaraM shrIrAdhikayA saha rasikAnandaH sumevate | tatra sahasraniku~nairgrIShmartuH sevyamAno bhavati | ratnajaTitAH puShkariNyaH suvAsitaiH sujalaiH sampUrNAH bhavanti | tatra namrA vR^ikShAH paritaH puShpaiH phalaiH sampUrNA bhavanti | tatra rasikAnandaH shrIrAdhikayA saha jalakrIDAM karoti | tatra majjanavatI tara~NgiNI jalakallolA pre~NkhitavatI gevyamAnA agAdhajalA nAkAvatI suplavanavatI jalAbhij~nA sulaharI hastapallavA etAshchAnyAH sakhyaH shrIrAdhikayA saha jalakrIDAM kurvanti | tatra jalakIDAvyAjena rasikAnando nAnAsukhaM karoti | tatra jalakIDAnte shpR^i~NgAravatI sakhI shR^i~NgAramthAnaM nayati | tatra puShpavatI puShpamaNDanaM rachayati | tava grIShmalIlAM nAnAsakhIbhiH sArdhaM rasikAna ndaH shrIrAdhikayA saha saMsevamAno bhavati | tataH prAvR^illIlAyA anubhavaH kathyate | sahasraniku~njaiH prasAritA prAvR^iraDAnandamayI bhavati | meghA nAnArUpANi vidhAya maNimayabhUmiM jalaiH si~nchamAnA haritashADalaiH shobhAyamAnAM kurvanti | mayUrapikahaMsasArasayutAH pakShiNaH nAnAkalashabdaiH ku~njAntaraM sevamAnA bhavanti | kausumbhAsura~NgAkShaNikApradyotitAH sotsAhAH sakhyaH rasikAnandaM shrIrAdhikayA saha sevante | nAnAvR^ikShAlatAbhirgrathitAH puShpairnamrA bhavanti | tatra rasikAnandaH shrIrAdhikayA saha nAnoveShaiH shR^i~NgArAnubhaveH suratAnandasukhaM bhu~njamAno bhavati | prAvR^illIlAM nirIkShya lalitAdayastAM lIlAM sa~NgAyamAnA bhavanti | tataH shAradalIlAyAH sukhaM saMvarNyate | sahasrairniku~njaiH prasR^itA sharat pradyotamAnA bhavati | yatra sarvAH latAH praphullitAH sarve vR^ikShAH praphullitAH sarvAsAM sakhInAM manAMsi praphullitAni bhavanti | yatra shAradaniku~njAH praphullitAH tatra madhye nityaM rAsamaNDalaM sadA rasikAnandena sevitam | yatra shrIrAdhikA svasakhIbhiH sArdhaM nityAnandalIlAM karoti | tanmaNDalaM pa~nchayojanAyataM nAnAra~NgamaNistambhashatashobhitaM nAnAlatAbhiH puShpitAbhirAchChAditaM paritaH dvAdashashreNisaMvalitam | tAsu shreNipu anekashaH sakhyaH saMshobhamAnA bhavanti | prathamashreNyAM lalitAvishAkhAdayaH sakhyaH nAnAvidhAnyupakaraNAni kurvanti | dvitIyashreNyAM premavatyAdayaH sakhyaH rAjamAnA bhavanti | tR^itIyashreNyAM shR^i~NgAravatyAdayaH sakhyo nAnAla~NkArasukharUpA anekashaH shR^i~NgAraM kurvanti | chaturthashreNyAM bhogavatyAdayaH sugandhavatyAdayaH sakhyo nAnAbhogarasAn rachayanti | pa~nchamashreNyAM puShpavatyAdayaH sakhyo nAnAvichitrANi mAlyAni kurvanti | ShaShThashreNyAM bhUShAvatyAdayaH sakhyo ratnajaTitAni hATakamayAni manaIpsitAni rachayanti | saptamashreNyAmannapUrNAdyAH sakhyo nAnAnnamayarasAn pAchayanti | nAnAvidhAni pakvAnnAni pratikShaNaM nUtanAni pAchayanti | anyA rasabhedAn rachayanti | aShTamashreNyAM sugandhavatyAdayaH sakhyo nAnAsugandhAn rachayanti | gAnavatyAdayaH sakhyo gAnaM kurvanti | tantuvAdinyAdayaH sakhyastA laiH sugAnaM kurvanti | navamashreNyAM vilAsasuratara~NgavatyAdayaH suratAnandAdaya abhinavakalA AsanabhedAn sa~NgItasAhityakalAkushalAH sakhya R^igyajussAmAtharvaNavedarUpAH sakhyo nAnAstutibhedairguNagaNanAM kurvanti | ekAdashashreNyAM ra~NgavatyAdayo ra~NgarasabhAvAn nAnAvichitrANi vachanAni namrANi premotpAdakayutAni shrAvayanti | dvAdashashreNyAM sakhInAM vividhasa~nchAra Aste | tasyAM shreNyAmantarbhAge chatasraH shreNyo virAjante | tatra gR^ihANi shatasho hATakamaNikhachitAni saMrochamAnAni bhavanti | ratnavithiShu yojyamAnAH shreNayaH suvarNayUthikA atisugandhA muktAyUthikA atitarAM rAjamAnAH bhavanti | tatra tarupuShpANi nAnAra~NgamayAni sugandhADhyAnyanekasho rAjamAnAni bhavanti | tasyAM haritapItAraktaraktalatA anekashaH shobhAbhedairatyantaM rAjamAnAH Asate | maNilatA AntarairmaNipuShpaiH saMrAjamAnA bhavanti | tAsAM latAntaH sUkShmalatAH puShpitA rAjamAnA Asate | tAsu shreNiShu sakhInAM ramaNasthAnAni surachyamAnAni guNagandhADhyAni rUpapratikR^itiyutAnyatitarAM bhavanti | sA shreNI shrIrAdhAyA atitarAM vallabhA Aste | yadA gR^ihavanavihArechChAvirbhavati tadA tasyAM shrIrAdhA svayameva vichinvatI svayameva puShpahArAvalIM grathayati | rasikAnandaH puShpANi chinoti | haritapItashvetAraktapuShpaguchChairgrathitA hArAvaliM shrIrAdhAyAH kaNThe svahastena paridhApayati | sA atitarAM virAjate | tasyAM shreNyAmekaM mandiraM guptakrIDAsthalaM mahAtejomayaM maNimayasaptabhUmikaM saMrAjamAnaM bhavati | ekA bhUmiH kanakamayI | tadupari ratnasopAnasaMvalitA bhUrAraktamaNiyutA bhavati | anekara~Ngara~njitAntarA sopAnaparamparA saMrAjamAnA bhavati | tadupari bhUH puShparAgarachitAtitarAM sushobhADhyA bhavati | tatra sopAnaparamparA shobhAyamAnA bhavati | tadupari sopAnaparamparA ratnAvalIkhachitA nAnAra~NgaiH surachitA jAmbUnadasuvarNabhUShitA parasparasugandhasaMvalitaivAste | surachitamaNivallI puShpaparAgaparidhimatitarAM karoti | tadupari chandrakAntarachitA tatsakAshAt chaturthI bhUmirjalashIkarasaMyoginI bhavati | jalayantrashIkarakaNikAmayaiH sugandhajalaiH pUritAyAM puShkariNyAM grIShmAdau shrIrAdhikayA shrIrasikAnandena cha suratAnandasukhamanubhUyate | yatra sukhamanubhavantAvAsAte tatra maNilatAgrathitA vidrumadolAste | ratnajaTitadolAyAM maNijyotsnAH pratibimbabhAvApannA eva bhavantitarAm | tadupari sopAnaparamparA maNigrathitA bhavati | tadupari sugandhamaNirasavalitA bhUH saMrAjamAnA Aste | tatra bhUmyAM sUryachandrAgnidevatA Adhidaivikena rUpeNa sakhIrUpaM vidhAyopasevamAnA bhavanti | tasyAM bhUmyA suratAnandasukhamanubhavanto bhavanti | shrIrAdhikAyAH rasikAnandena saha dehAtsamutpannAH sakhyo dR^iShTavatI kalAvatI sotsAhA premasaMvalitA lajjAvatI guNavatI guNADhyA bhavanti | anyA anekasakhyo ratisukhamanubhavantyo bhAvApannA bhavanti | tadupari sopAnaparamparA chatvare Aste | atyantasukhashreNisa~nchArA sopAnaparamparA ratnAvalIbhUShitA bhavati | ratisukhasampattipratikUjA anekabhUmayo yojitAH | evaMvidhaM maNDalaM dvAdashadvArayutam | dvAdashadvAre dvAdasha shreNisa~nchArA bhavanti | ataH paramparAshreNisa~nchAro bhavati | tanmaNDalaM yadetat ShaDguNaprasiddhaM bhavati | ShaDguNAH ShaDR^itavaH upasevamAnA bhavanti | etasmin maNDale pUrvataH sakhIrUpaM vidhAya sUrya sukomalaiH kiraNairupasevamAna Aste | tasya maNDalasyottaratashchandraH upasaivamAno bhavati | etasmin maNDale pashchimato.agnirAdhidaivikena rUpeNa upasevamAno bhavati | grahAstAstArakA anyAni nakShatrANyAdhidaivikaM rUpaM vidhAya sadA upasevamAnA bhavanti | indro.api sakhIrUpaM vidhAya devA~NganAbhiH saha vimAnAvalIShUpavishya sadopasevamAno bhavati | pitAmaho.api sUkShmarUpaM vidhAyAntarikShe tallokadarshanAkADakSho bhavati nirantaram | anye dikpAlAH saMsiddhA nirantaramAdhidaivikena rUpeNa tanmaNDalamupasevamAnAstanmaNDalalokAnandamagnA bhavanti | tanmaNDalopAsakA bhaktA anyaM na bhajeran | anyadharmAsaktA idaM maNDalaM na jAnanti | sA lakShmIH punaruvAchedam | ye maNDalamupAsate na kiM karma kurvanto bhavanti? sa hovAcha | te.ananyopAsakAH bhavanti | ananyabhajanasiddhA AtmabhAvA bhavanti | AtmabhAvA maNDalamupAsate | AtmAnAtmabhAvo bhavet | atitarAmAtmAnande magnA anyarasaM na bhAvayanti | AtmAnande magnA abhaktAnna spR^ishanti | AtmAnande magnA AtmabhAvA bhavanti | nAnyaM shR^iNvanti na namanti na gAyanti | te bhaktA AtmarasabhAvitA Atmano ratirasabhAvanayAnandaM shR^iNvantyAnandaM gAyanti | AnandayutA bhaktA atirasamagnA guNAn gR^iNanti | atirasamagnAstaduchChiShTamupabhu~njate | anuchChiShTaM kadAchinna bhu~njate | tanmaNDalopAsakAH bhaktA abhaktAn na spR^ishanti | ye anyopAsakA bhaktA Anande.anAshritAH karmajaDAH karmakANDopAsakA eva te | agnyupAsakA ye brAhmaNA brahmavarchasopAsakA eva te | teShAM sambhAShaNaM tanmaNDalopAsakaH pramAdenApi na kuryAt | ye anyadharmarahitA anyAsaktirahitAste tanmaNDalaM prApnuvanti | anyadharmarahitA eva prApnuvanti | anye AtmAnaM na vidurAtmanA | kiM bahunoktena dharmeNa | ye brAhmaNA anyavidyopAsakAH karmajaDAH karmakANDopAsakAH kAlopAsakAH karmadharmadevapitrupAsakA eva bhavanti te | ye shaivAH shAktAH surAmAMsaratAH kaulA jainAH pAta~njalA mImAMsakAH jaDatAM prAptAshchArvAkA anyadharmadR^iDhAsaktA bhavanti | ye tAM vrajeshvarIM rasikAnandena sahopAsate sadAnandarasamanubhavanto bhavanti | ratikalAkomalA guNagaNanAM kurvanti | tameva rasaM gAyanto bhavanti | atiratimApadyamAnA bhavanti | ye darbhaM haste gR^ihNanti te taM rasaM na prApnuvanti | tilA~njaliM pitR^iNAM ye dadati te tanmaNDalaM na prApnuvanti | devAshchAsurAshcha karmakANDopAsakA eveti, devAH sadvidyopAsakA vaiShNavA eveti, guNAtItAste vR^indAvaneshvarImupAsate | rasikAnandena saha upasevyamAnamabhiyanti | atiguNamagnA rAtrau divA sadA suratAnandasukhamanubhavanto yujyante | ratikalAkautukAni sambhokShyamANA bhavanti | bhaktAnAmanugrahAt bhagavAn rasikAnando.anugrahaM karoti | te maNDalaM viduH | ye vrajamaNDalaM sevante te maNDalaM jAnanto.anyAsaktiM vinA maNDalAsaktiM kurvantaH sadA sarvalokarasalIlAyAmAsaktA bhavanti | ye manorathashataiH rAtrau divA tallIlAH grathnanti te tanmaNDale bhAvApannA bhUtvA pratiShThitachittA bhavanti | tanmaNDalaM shrutvAnandamAsIdanti | sA lakShmIH punaruvAchedaM nArAyaNaM tadA | ramAramaNa vaikuNThe yo vai krIDayitvAtmabhAvo bhavatitarAmatiprItyA nArAyaNo.ayaM vadatyabhIShTamanantaram | anaye vrajamaNDale pa~nchayojanAyataM maNDalamasti | adhitanmaNDalamAsedivAn ruchiraratimAtanoti | yatra shatasho gR^ihANi hATakamaNimayAni sahasrapa~Nktayo.atitarAM shreNayo virAjamAnA bhavanti | yeShu mandireShu saptabhUmiShvatitarAmabhyetya manuShyA ratirasamagnAH bhAvApannA bhavanti | maNibhUmiShvatitarAmAste puruShaH | tatra gopAnAM gR^ihANi pa~Nktisho virAjamAnAni bhavanti | gopAnAM gR^ihe gR^ihe aShTamahAsiddhayo rAjamAnAH santi | teShAM gR^ihe gR^ihe kalpadrumA rAjamAnA eva bhavanti | teShAM gR^ihAshramaH kevalaM krIDArthameva bhavati | teShAmAtmasukhArthameva na bhavati | kadAchana teShAmatirasakrIDA | atirasamagnA hi saMsiddhA eveti te gopAH gAyanti rasikAnandasya yashaH | vrajeshvaryA saha sa~NkrIDamAno mAnena rasikAnando gavAM yUthAnyanekasho haritapItashvetashubhradhUmrAtAmrANi virAjamAnAnyanuyAti | kapilAkajjalikAshubhrAshubhrAbhrAjamAnAni yUthAnyanekasho rAjante | yUtheShu pratipa~Nkti ghaTodhnIH shatasho rAjamAnAH sA vrajeshvarI pratikShaNamabhyeti | gAH kR^ipAdR^iShTayAdyAsedivAn sampoShyamANo bhavati | siddhAbhaM pa~nchayojanAyataM gavAmamR^itamayaM maNDalam | gavAM gaNA gopaiH saha sa~NkrIDitAH bhavanti | tatra dugdhasindhurAste | vatsavatsatarIsahitA mahokShAH sa~NkrIDamAnAH bhavanti | tatra malamUtrarahitA gAvo.amR^itarasaM sambhu~njAnA bhavanti | tatra tatra tA gAvaH ku~nje niku~nje krIDamAnA bhavanti | atiratimagnA gAvaH krIDAparA bhavanti | nandagR^ihAtparito gavAM gaNAH koTishaH shobhamAnAM bhavanti | tAH sarvA gopyo dadhimathanakriyAparA rasikAnandasya vrajeshvaryA saha krIDAM tAM tAM lIlAM gAyamAnA bhavanti | sA lakShmIH punaruvAchedam | kAmadughayA kiM tapa Acharitam? atiratiprItiH kathamabhUt? yAsAmeva dugdhadadhinavanItarasA ghR^itarasAstayA niku~njadevyopasevyamAnA vR^iShabhAnugR^ihe prakaTitA bhavanti | niku~njadevyA saha tasmin gR^ihe puruSho ha vai sa~NkrIDAmAtanot | tasmin gR^ihe gavAM gaNAH shatasho rAjamAnA bhavanti | tAH kimAcharitavatyaH kiM kR^itavatyaH kAmApedire ratiprItiM kathamAsata ? kiM shR^iNvantya Apedire? sa hovAcha nArAyaNo.ayam | gavAM bhedau dvAveva bhavataH | saMsiddhAH sAdhanasiddhAshcha | yA gAvo vrajamaNDale tiShThanti tAH saMsiddhAH bhavanti | ekasminnavasare.ahaM tAM vrajeshvarI rasikAnandena saha saMvalitA tasmin vrajamaNDale manasAsedivAn | kAmadughA yA tapa Atanot tasminnavasare vaikuNThe AgatA | kAmadughA mAM nirantaraM dhyAnAvasthAyAM ramamANaM vIkShya vichAritavatI | aho nArAyaNo.ayaM sadA lakShmIkAnto.api pratikalaM kasya yAnApannau bhavatitarAm | pashchAt yaM nArAyaNo devyA saha dhyAyati sma | yasyAvatArakalAH kovidAH sarve dhyAtvA upajIvanti | yadyevaMvidho nArAyaNaH sarvasukhasampattipUrNAnandaH kasya dhyAnamApanna AsedivAniti | tathaivetyasyA manobhilAShaM j~nAtvAhamuvAchedam | aho kAmadughe tava manasi kimAgatamiti | sovAchedam | namo.anantAya mahate kR^iShNAyAkuNThamedhase | yogeshAya cha yogAya brahmaNe.anantashaktaye || tvayAnugR^ihItA bhaktA AtmAnaM tanmayaM matvA AtmabhAvA bhavanti | gavAM yUthAni shatasho virAjamAnAnyamR^itarasasa.nj~nitA gAvau bhavanti | tasminnavasare vaneShu tR^iNasaMvalitA niku~njA atirasapUrNA jalAshayAH shatashaH shobhamAnA Asate | tasmin sthAne sabhAShamANAn tR^iNajalauShadhayaH sambhAShamANA bhavanti | atipuShTA gAvo goShThyA AseduShyaH sukhasambhojyadugdharasaghR^itarasadadhirasanavanItarasAdyAn bhAvApannA dAshuShyo bhavanti | shubhrashvetakarburitAH gAvo rasasaMvalitA goShThAnyanekasho rAjamAnAnyabhiyanti | tA gopyo dadhimanthanaghoSheNa saha sa~NgAyamAnA bhavanti | tAsAM shR^i~NgArasukhamApadyamAno.abhavat | golokAdAgatA kAmadughA nArAyaNamukhAchChratamAtre govardhanAdrau shirasi mantraM japtvA tadbhAvenAbhavat | sA vrajeshvarI rasikAnandena pratyakShabhAvamAtene | sA prasannA satI tAM lIlAM dattavatIti | nArAyaNaH pratyuttaramuvAcha | aho priye asya lokasya kathA shrUyamANA sarveShAM nivishamAnA hR^idi gataM kAmakrodhAdikaM nAshayati | atiratibhaktirApadyate rasikAnandaratirApadyate | varNAshramasvadharmA bAdhakA na bhavanti | kAmadughA govardhanAdrishirasi govindapuShkariNyA tapashchakAra | mahAmantramamuM jajApa | shR^iNu tanmantradhyAnam | OM namaH shrIrAdhArasikAnandAbhyAm | mUlamantro.ayam | dvAdashAkSharasaMvalitamo~NkArabIjasaMvalitaM yau dhyAyet sa eva tAM lIlAM prApnoti | ata eva kR^itaM puShkariNyAM govindakuNDamiti nAmnA prasiddhaM ku~njam | pR^ithivyAM tasminnadrau sA vanaphalatR^iNauShadharbhikShayAmAsa | sA kAmadughA tapaH AcharantI tasminnadrau parichakrAma | eva shataM samAstapa AcharitavatI | yatra govardhanAdrau ratnadhAtumayalatauShadhayaH sadA praphullitAH phalitA rasasaMvalitAH atishobhAyamAnA bhavanti | yatra gahvarANi ratnahATakamayAnyanekashaH shobhAya mAnAni krIDAsthAnAni bhavanti | anekara~NgavichitrA oShadhayo nAnAra~NgaiH rachitA eva yatra phalapuShpairbhAsitA bhavanti | yatra sA vrajeshvarI rasikAnandena saha sa~NUkrIDAmatitarAmAtanoti | yatra sakhInAM vR^indAni vihAraparANi | tatra tasyAM puShkariNyAM sA vrajeshvarI svasvarUpaM darshayAmAsa | rasikAnandarUpaM rasarUpameva sAkShAdevaMvidhamatiguNasaMvalitamevAste | nUtano navajAyayA saha krIDanaM darshayAmAsa | sA kAmadughA stotraM chakAra | namo rasAtmane | namo j~nAnAtmane | namaH sadAvanavihAriNe | namaH svabhaktakarmasvabhAvaduHkhanAshahetave | namaH prAkaTyadeharUpiNe | namo yamunAjalakallolavihArAtmane | namaH kAmakelikautukAtmane | namaH kAmapriyAya | namaH kAmAtmane | namaH kAmasaMvalitadehadAtre | nama Adikartre | nama AdiheturatidAtre | namaH shrIrAdhAdhyAnApannadehAtmane | namo rasAtmane | namo rasalampaTaparipUrNadehadAtR^irUpiNe | namo.anirvachanavihAriNe | namo ratidAtre | namo ratikelikalAkautukAtmane | namo bhaktiratidAtre | namo j~nAnanirvANadAtre | nama AnandasvarUpiNe | namastaddraShTre | namastasya hetave | namaH kalarAsaj~nAnavihArAtmane | namo.aguNAya | namaH sR^iShTirUpaguNadAyine | namo guNakelisuratAnandasukhabhoktre | namo bhogadAyine | namo bhogAtmane | nama AtmarUpiNe | namaH suratAntandarUparasadAtre | namo.anantacharitradAyine | nama kramalIlAtmane | namaH shrIrAdhAkR^iShNarUpiNe | namaH shrIkR^iShNarAdhArUpiNe | namo.anekavihAradehadhAriNe | namaH shatasahasrakoTisho lakShakoTivihArarUpiNe | namo lalitApratikShaNasukhadAtre | namaH ku~njAntaravishAkhAdyanekasakhIvihArAtmane | nama AdyanAdirUpasaMsiddhabhaktirUpiNe | namo dAnadharmadAtre | namaH sukharUpiNe | namo vrajAvirbhAvabhAvitAya | namo.apyantadAnarUpiNe | namaH sadA vR^indAvanashreNivihAriNe | nama AdidvAdashavanavihArAtmane | namaH pR^ithivyAM yAni rUpANi sundarANyanekashastattava vijAnIyAt | iti lakShmIlajjAdhR^itikAntyanekAkArAya guNaratidAyine namo namaH iti stutvA sthitAM kAmadughAM taddarshanamahotsavAkulAM rasikAnandastayA niku~njadevyA sahovAchedam | aho kA tvaM stutiM bruvANAsi | mama bhaktiriha loke durlabhA | durlabhataraM varaM varaya | tava manasi mama darshanAdadhikaM na ki~nchidavashiShyate | tava stavena yo nityaM stauti samAhitaH sadAbhIShTaM prApnoti | punaruvAchedaM kAmadughA yadi deyo varo nAtha tava loke vasAmyaham | rasadadhirasadugdharasanavanItarasaghR^itarasaphANTarasairahaM seve | rasikAnanda uvAcha | anekashaH svAvirbhAvena loke mama vallabhA tvaM sadA vasa | ahaM tvAM rakShiShyAmi | vanavihAre yathechChaM vihara | ye ananyAshrayA mama bhaktAsteShAM na varNAshramadharmA AntarAlikA jAyante | teShAM na karmANi AntarAlikAni jAyante | teShAM sAdhanamAntarAlikaM na jAyate | vratAni yaj~nAshChandAMsi yogakShemaphalAni chAnanyAni dharmasAdhanAni yatki~nchidapi kR^ityaM sarvamAntarAlikaM na jAyate | ye brAhmaNAH karmaj~nAnasAdhakAsteShAM jyotiShAgamakarmasAdhakAsteShAM cha sa~Ngo haThAt tyAjya eveti vachanamasti | dashayojanaM vrajapariNAhaH | tatra pashupakShiNo mR^igA gAvo.anye ye vR^ikShAH ananyaparA Asate | atirasamagnA gAyanti | tasminmaNDale devAH darshanakA~NkShA eva bhavanti | bhaktakriyAmApadyamAnA bhaktAstanmaNDalaM vanavihArasthAnaM ye vrajavAsamichChanti te eva sarvadharmAtiriktA bhavanti | karmAtiriktA bhavanti | sa~NgAtiriktA bhavanti | vrajamaNDalopAsakAH bhavanti | aho lakShmi sA sR^iShTistu sR^iShTyatiriktaivAste | tatsR^iShTerutpadyamAno rasamArgamAshrito bhavati | manaH sotsAhaM yadyetasminmaNDale tada~NgIkAraM prApto.amanomoho.atitarAM pratisaMyokShyamANastaM rasamanubhavan bhAvApanna Aste | yadA yadA devAshcha pitarashcha kAlashcha vrajAtisAdhane yatante tAvatsahasrashAkhAdhyAyI bhavati | sarvayaj~nakarmakaro.api tanmaNDalaM svapne.api na jAnanti | j~nAnino ye brahmabodhakA yoginastapasvinaste svapne.api tanmaNDalaM na jAnanti | sA lakShmIH punaruvAchedam | kaishchihnaistAn bhaktAn jAnImahe | sa hovAcha | te sadA premamArgiNo bhavantyeva | na nirviNNA nAtisaktA gR^ihAdau viShayAdau nAtisaktA yadR^ichChayA prAptavastumAtramupasevamAnA eva bhavanti | na nirvedo nAshramo na karma yadR^ichChAkathAsevA bhaktAnAM prItirananyA bhaktirbhavati | evaMvidhasaMsArAtiriktaH svabhAvasaMsiddho bhavati | tatastAM lIlAM prAptavanto bhavanti | evamupAsakAstasminmaNDale gatvAtitarAM saMyokShyamANAH Apadyante | sA lakShmIH punaruvAchedam | rasamArgIyA bhaktAstanmaNDalaM prAptavantaH | teShAmekA dashA | teShAM kA gatiH? sa hovAcha | tanmaNDalodbhavAH bhaktA AtmaratiguNA ratiguNADhyA ananyamArgADhyAstAM lIlAM prAptavantastannAmA~NkitavarShmANastulasIkAShThA~NkitadehA AtmanAmnA sukhAla~NkR^itasharIrA rAsAdilIlAdhyAnAvasthAyAmApadyamAnA yujyante | ku~nje niku~nje shreNyAM shreNyAM ratiyogyatAbhAvamApadyamAnA bhavanti | tAmeva kathAM pratikShaNaM nUtanAmAsevamAnA Asate | shvapacho vA brAhmaNo vA varNAntaro vA yo bhaktAnAM saha sa~NgamApadyate sa eva tAM lIlAM prApto bhavati ratimAsedivAn yadi taduchChiShTe kadAchidannabuddhisteShAmasti | taduchChiShTe jale sadA tIrthabuddhiH bhavati | tatra tatkathAyAM sAkShAdbuddhirbhavati | ye maNDalamupAsamAnAsteShAM ko dharmaH? kiM karma? ko raso bhavatitarAM? ye tanmaNDalamupAsamAnAH bhavanti teShAM kiM tIrthavratayaj~nadharmAH santi? kiM bAdhyamAnaM bhavet | teShAM mukhyaM mano bhavati | ye guNADhyA rasarUpiNa AnandarasanimagnAste guNatadbhAgino bhavanti | tanmAtraprAptamArgo.ayaM lokaH sadANDajo bhavet | AtmAnande magnAsu ye rAtrau divA vrajadhyAnApannA bhavanti sadA teShAM nityaM niku~njadevyA anugraho bhavati | ye mahAlIlAyAmatyAsaktAsteShAM kadAchitkAladharmabhayaM na bhavatyeveti sadyaH kR^itArthatotpadyamAnA bhavati | avarNo.api savarNatAM prApnoti | ye na bhavanti te duShTagatayo bhavanti | ye brajamaNDalopAsakAste vraje nivasanti | ye rAsamaNDalopAsakAste rAsalIlAM prApnuvanti | anantasukhaM sambhu~njate | yA yashodAdyA lIlAmupAsamAnA bhajane prapadyamAnA bhajanAnande saMyokShyamANA bhavanti | ye nandAdayo.atyantasakhIbhAvamupAsamAnA atyantasa~NgaM prAptAste ramaNAnandasakhIsamUhaM prAptAH | te tAM lIlAM prApnuvanti ye niku~njadevIM dhyAyanti ramaNAnandamupAsate | atyantaM suratAnandaM prAptA ye saMyokShyamANA vrajamaNDalaM madhyasthAnaM bhajanti te mahAlIlAM prApya sambhogasukhaM samprApnuvanti | sa Aha lakShmIm | shrutaparakAShThA ye sakhIbhAva prAptavantaste gopAstAM lIlAM samprApnuvanti | yaH sarvadharmAnparityajya tanmaNDalopAsako bhavati sa eva tAM lIlAM prA pya sarvavratAtirikto j~nAnAtirikto vidhUtavidhiniShedhakR^ityAkR^ityaguNAguNabhAvAbhAvaH sadA sa~NkR^iShyamANo lIlAyAM pratipadyamAnaH saMyujyate.atitarAM rase | aho lakShmi ShaDvidheyaM rAsamAyA kathitA | sarve lIlAM parityajya tatsthAnaM prAptavanto bhavanti | sA lakShmIH punaruvAchedam | kIdR^igvidhaM rAsasthAnaM ? nirantaraM tatsthAnasyopAsakA yadupAsanAmAtrAttAM lIlAM prApnuvanti tadvarNaya | sa hovAcha nArAyaNo.ayam | ekaM sahasrAdityasa~NkAshamatihlAdamayam | ahaM brahmA rudro devA dikpAlA yasmAtsamutpadyamAnAH yasya pratApAttasmin sthAne saMsiddhAH sAdhanasiddhA anekasho bhaktAH | yatra maNaya Adhidaivikena rUpeNa tejAMsi dadati | yatra saMsiddhaH sUryaH sakhIrUpaM vidhAyopasevate | sUkShmasUkShmarUpaM vidhAya yatrAtmanA chandraH sevamAno bhavatitarAm | yatrAgniH sakhIrUpaM vidhAyopasevamAna Aste | devAstasmin sthAne sadA saMsiddhA evopasevamAnA Asate | pR^ithivyAM sUryachandranakShatrANi anye ye sAdhanopakArakAste sarve upasevamAnA evAsate | anyAstu yasmAtsthAnAdimAH prajAH samutpadyamAnA bhavanti tallokaM varNayAmi | anekashaH koTibrahmANDakAnyatishayAvirbhAvamApadyamAnAni santitarAm | tasmin sthAne madhye madhye AvaraNajyotirAste | AvaraNasya madhye sahasrayojanapariNAhavati guNagaNanAya shrIrAdhAkR^iShNasya guNagaNAH sa~NgIyante | prathamapariNAhe gavAM gaNAH krIDAparA eva bhavanti gopagopIbhiH | etAni krIDAsthAnAni tR^iNajalauShadhIlatAphalapuShpapatrakomalAnyAsate | madhughR^itadugdhadadhinavanItAdyA rasAH saMsiddhA bhavantitarAm | yatrAnnAni khAdyapeyachoShyalehyavividhapakvarasAnekasaMvalitAni bhavanti | yatra vR^ikShA amR^itamadhudhArAH atitarAmAseduShAM varShanti | yatra puShkariNyo.amR^itapUrNA bhavanti | tatrAmR^itaM pItvA jarAmaraNagarbhotpattivinAshA na bhavantitarAm | amR^itodaM nAma saro devairupapIyamAnaM bhavati | tayA niku~njadevyA svadR^iShTyamR^itena sampUryamANaM bhavatitarAm | tasmin sthAne gopagopIgaNAH pulinanilInAH sadA krIDAparAH bhavanti | dvitIyapariNAhe vATikA krIDAsthAnAni vR^ikShAH pakvaphalapuShpanamrAH patrairnamrA dhArA AsIdanti | krIDAparANAM gopInAM gaNA niku~njadevyAH shrIrAdhAyAH svAveshena krIDAparAH suratAnandena sambhokShyamANA bhavanti | yatra bhaktAstatkrIDAparAstad.hdhyAnaparAstadrUpA Asate | tasmiMsthAne ye bhaktAH sadA rasamArgiNasteShAM sa~Nga Aste | aho bhaktimArgarasasaMvalito.anubhavan tasya sa~NgaM rasikAnandasvarUpo bhavati | dharmaH sa eva karmANi sa eva vidyA sa eva bhavati | ye dharmAste adharmAH | ye karmANi tAnyevAkarmANi | tR^itIyamAvaraNaM mahAkrIDAsthAnam | tasmin sthAne ekasaptatyadhikakoTayo niku~njAH shobhAyamAnA Asate | yasminnAvaraNamadhye ramaNasthalAni koTisho rAjamAnAni | yasmin sthAne maNInAM valayA sugandhayutAH rAjamAnA bhavanti | padmarAgamaNilatAgrathitA nIlamaNipuShpasaMvalitA bhavantitarAM madhye madhye | vidrumakR^itA hATakakoTayo latAgrathitA hATakabhUmiShu ramaNasthAnaM shobhADhyaM kurvantitarAm | ramaNAnando.ayaM sadA bhaktAnAM sukhakaro bhavati | yasya lokasya kathAshravaNamAtrAt sarve varNAH sarve dharmAH vidharmANaH pratibhAntitarAm | yasminnAvaraNe svAminyAH shrIrAdhAyAH shrIrasikAnandasya cha sadA krIDAsthalaM bhavati | maNilatAnAM sa~nchAre haMsInAM yUthA~njantasollAsAni pItagrIvANi raktacha~nchupuTAni rAjamAnAni bhavanti | te susvareNa sa.nj~nitA iva sAmagAnaM kalakaNThaiH kurvantau bhavanti | tasmin AvaraNe latAyAM shukayUthAnyatyantaharitAni raktacha~nchupuTAnipItapuchChapakShANi | yaiH pratishAkhaM gAndharvavedo gIyamAno bhavati | yasminnAvaraNe shrIrAthikAyAH svA~NgAt sambhAvitAH sakhyaH krIDAparA bhavanti | sotsAhA sotkaNThA premaprekShaNA | hAsyavatI kaTAkShaguNavatI susnehA malinA shayyopakaraNA puShpavatI niHsha~NkA nirlajjA suratotkaNThA suratAnandA mAlAvatI sukhashramA kalAvatI kalAkovidA guNaj~nA shR^i~NgArarasA kAmabhAvitA bhAvotsAhA nidrAjAgaritA sarasasukhetyAdinAnAsakhyo ratishR^i~NgAramanubhavantyo bhavanti | nirantaraM tA sakhyaH krIDAparA ku~njAntare rasikAnandaM sevamAnA bhavanti | latAntare bhakShyabhojyAni tAmbUlAdyA bhogAH kAmakelirasAntare sukhabhogarasakIDAH kR^itavatyo bhavanti | etAM lIlAM saMsiddhAH sakhInAM gaNAH ShakShiNAM gaNAH prAptavanto bhavanti | sAdhanasiddhAstasminnAvaraNe krIDAparAH bhavanti || sA lakShmIruvAchedam | kena sAdhanenedaM sthAnaM dR^iShTigocharaM bhavati | sa hovAcha | sR^iShTau trayo yogA bhavanti | j~nAnayogaH karmayogo bhaktiyogashcheti | teShAM trayANAM yogAnAM madhye premrayogo.atirikto bhavatitsAm | yeShAmeva premasampattisteShAmeva suratAnandasusakhaM bhavati | na dharmeNa neShTApUrtena na varNena nAshrameNa na tIrthena na vratena na dehashoShaNayogena na vedoditena karmaNA | na dharmAdhamavichArasAdhanena tatsthAnaM bhavati | yo manasi ntintaraM tad.hdhyAnAnno bhavati tasya bhavati | yatra yatra sthitaM tatra tatra tameva dharmaM jAnImahe | tameva sukhaM jAnImahe | taddhAniH tadantarAyaH | tadeva sukhaM yat tadbhaktaiH saha sambhAShaNAttasyAvaraNalIlAvArtAyAM kAlaniryApaNam | gR^ihotsave yeShAmupArjitavastumAtraM tadarthe vinihitaM bhavati te tallokaM prApnuvanti | aho lakShmi iyaM sR^iShTistu rasarUpiNI bhavati | teShAM rasamArgavyatiriktA dharmA bAdhakA eva bhavantitarAm | manaHsa~NgrahamAnIya manasA bhAvenendriyANi manasi dhR^itvA manasA bhAvena ahorAtraM layamApadyante | yasminnAvaraNe mano nimagratAM prApnoti | tayA niku~njadevyAnugR^ihIto rAtrau divA kAle.akAle tanmArgIyastallokaM sevamAno vati | aho manaso vR^ittiratitarAM cha~nchalApi te bhaktAH saMsArAsaktirahitA loke.aneShaNAtmAnastanmayA anapekShAshchitte sampUrNAH prashAntAH samradarshino nirmamA niraha~NkArA nirdvandvA niShparigrahA bhavanti || teShu nityaM mahAbhAgAH anyamArgarahitA hi ye AtmAnaM tanmayaM pashyantasta evAtmAnaM sevante | ye tanmArgIyAH santaH sadopAsakAsteShAM premalakShaNakAShThApratIkShA bhavati | aho chaturthAvaNaM mahAsthAnam | yasminnAvaraNe svAminyAH svayaM vihArasthalamasti | shatasahasraku~njA niku~njA latAvatI suvarNavarNA vidrumalatA amalA nirmalA vyaktamuktAlatA bhrAjamAnA AsAM sakhInAM sa~nchAro.atra sthAna Aste | sUkShmalatAntare shayyopakaraNAni | anekalatAntare rAsakrIDA mavatitarAm | ayaM rAsaH sahajasaMvalito bhavati | tasminnAvaraNe atikrIDAparANi rUpANi kR^itvA rAsalIlAsukhamanubhavantI sA vrajeshvarI rasikAnandena saha sa~NkrIDamA Apadyate | pa~nchamamAvaraNaM tejomayam | amR^itamayya oShadhayo rAjamAnAH phalapuShpayutAH pakvaphalarasayuktA bhavanti | annarasAH supachyamAnAH sarasAH kaTutiktamAdhuryamiShTarasasaMyuktA anekashaH sthAneShu tayA shrIrAdhikayA sevyamAnA rasikAnandena sambhokShyamANAH virAjamAnA bhavanti | AtmAvirbhAvena nAnAsukhaM bhavati | bhogasthAnaM bhavatitarAm | sthAne sthAne tasminnAvaraNe ratisukhaM bhavatitarAm | ShaShThamAvaraNaM tejomayam | yasmin hATakamayAni mandirANi virAjamAnAni bhavanti | shataM mandirANi tejomayAni yatra rAjante | suvarNajaTitamaNibhirAkrAntAshchAmIkarakhachitA ma~njUShAH shobhAyamAnA bhavanti | yatra rAjamAnAni hATakamaNijaTitAni bhUShaNAni yathAyogyAni vastrANi bhavantitarAm | yatrAvaraNe sambhogasthAne sakhInAM samUhAH shR^i~NgAravatyAdayo rAjamAnA bhavanti | AtmAnaM shatadhA kR^itvA anekabhogarasaratisukhaM sambhokShyamANAH bhavanti | saptamAvaraNaM krIDAsthAnaM sahasrayojanAyatam | paritaH parito maNistambhA atirasADhyAH sugandhADhyA bhavanti | atirasaguNADhyA bhUH hATakasugandhakomalA AviShTasukhAThyA bhavatitarAM sambhokShyamANaiva | yatra vallInAM sa~nchArAH parAparasa~nchArA evAsate | hATakajaTitamaNijyotsnAbhiH sarve pratibimbitaM vastumAtram | tatra kalAvatI gAnavatI sugandhA nR^ityaparA vishadA bhogaparA bhogavatI bhogAbhij~nA ratikalAbhij~nA kAmasukhA kAmAturA niHsha~NkA sadAnandA suratasukhA suratAnandA suratamagnA AsanabhedAbhij~nA atirasadAnAbhij~nA rasadA rasadAtR^ibhogAbhij~nA etAH sakhyaH saMsiddhA anyAH sAdhanasiddhA anekakalAkovidA bhavanti | tatra maNDalAvaraNe mahAsthAnaM sashayyopakaraNam | kalAvatI shayyokaraNAni karoti | suratotsAhA suratotkaNThAM dadAti | nirlajjA nishsha~NkaM sukhaM dadAti | suratodgamA Ali~NganachumbananamitapremabhararasasukhaM dadAti | rativatI ratisukhaM dadAti | ratikallolA ratibhararasAlasyamukulitanayanA kelisukhaM dadAti | nibhR^itaniku~njagR^ihaM gatayA tayA devyA saha rasikAnandaH sukhamanubhavannAste | tasminniku~nje surachitA sakhI pratiku~njaM shayyAsukhaM karoti | ekA kalahaMsI nirantaraM tasminnAvaraNe sakhInAM maNDale madhyasthA sadA krIDAparA kalashabdena tAM shrIrAdhAM rasikAnandaM cha krIDamAnA.abhyeti | tasminsamaye susvarakaNThena sUkShmasvaraM yathA bhavati tathA taM gAyamAnA bhavati | mAnalIlAyAM rasikAnandavachanAttAM vrajeshvarI prasAdayati nirantaramatimanotsAhaM cha dadAti | sA vrajeshvarI kalahaMsI pratyApadyamAnaiva bhavatitarAm | sA kalahaMsI rasikAnandasyAtitarAM vallabhatayA sukhamanubhavantI saMrochate | sA sadA jAgaritA sA sadA guNaj~nA sA sadA rasasuratabhogaj~nA bhavatitarAm | sA kalahaMsI sarvAsAM sakhInAM manAMsi pratiharati svakrIDayA | sA kalahaMsI rasikAnandasyAtivallabhA bhavatitarAm | sA kalahaMsI sAdhanasiddhaiveti | sA lakShmIH punaruvAchedam | aho! kalahaMsI pUrvaM kena sAdhanenedaM sthAnaM prAptavatI | mahAsthAnaM prAptavatI | atyAshcharyam! nirantaraM kena sAdhanena shrIrAdhAyAH krIDAsakhI bhavatitarAm | sa hovAcha nArAyaNo.ayam | sA kalahaMsI sR^iShTyAdau brahmaNaH putrI sarasvatI | sarvavidhAH prabhavA yasyAH sakAshAdutpadyante | chatvAro vedA upavedAH purANAni dharmashAstrANi pR^ithivyAM yAni vartiShyamANAni tAni tasyA utpadyamAnAni bhavanti | sA brahmaNaH putrI AptayauvanaivAsta | sA ekasmin samaye mama lokaM prAptA mamopAsanAM chakre | svasukhArthaM mama dhyAnApannA.abhavat | bahukAlaM mAmupasevamAnA.abhavat | tasyA bhajanena prasanno.ahaM mama lIlAsthAnaM vaikuNThaM darshitavAn | tasmin tvayA mayA krIDitAni sthAnAni saMrAjante | yatra vaikuNThe anekasho bhaktA jayantakumudajayavijayagaruDAdyAH shatashaH pArShadA rAjamAnA bhavanti | yatra chaturdhA muktayaH sevyamAnA Asate | yatra vanAni koTisho.atitarAM santi | sA vAgdevyatitarAmutkaNThamanA atyantaM sukhasamAviShTamanA mama kR^ipAdR^iShTyA sukhaM prAptA mahAlIlAM prArthayAmAsa | tadA mayoktA sA vAgdevI tvaM vrajavAse vraja | pR^ithivyAmachChodaM nAma saraH kAmavane sugandhashilAyAmasti | tatrAchChode majjayitvA sugandhashilAyAM vrajeshvarIM dhyAyamAnA rasikAnandena saha Apadyasvaiti | tatra tatsthAne sarvAtmabhAvena prItirUtpadyamAnA bhavati | premAnandamanubhavanto bhaktAstallIlopayomyA bhavanti | sA nirantaraM vR^indAvanaM kAmavanaM shrIgovardhanabhupasaivamAnAseduShI | achChode.apsaraH puShkariNyAM nirantaraM majjamAnA.abhavat | shataM samA brajalIlAM sevamAnA.abhaghna | ekasyAM kArtikyAM paurNamAsyAM tasmin tadvAsino rAsalIlAM kurvanti | bahavo bhAgavatAnAM samAje kalahaMsIrUpaM vidhAya tA lIlAmadarshayan | nishi dine sA vrajeshvarI rasikAnandena saha darshanadR^iShTigochage bhavatitarAm | atyAnandarUpe sakhInAM samUhamadhyasthe mahAkrIDApare.atimahAmohanarUpaM dR^iShTvA indriyashuddhipremNA bhAvApannA.abhavat | praseduShyatisukomalalAvaNyA sA varaM varayetyAha | sovAchedam | yadi deyo varastarhi mahAlIlAyAM sadAhaM sahachAriNI bhavAmi | kimanyena vareNa | ayaM tAvanmanobhilASho yallIlA dR^ishyate | tathetyuktA sA tAbhyAM svasthAnaM yayau | yA sA taddinamArabhya krIDAparA bhavatitarAm | ku~nje niku~nje tenaiva kalahaMsIrUpeNa pratishAkhaM lIyamAnA sAmagAnena manobhAvena stauti nAnAkautukakrIDAmakarot | sA mahAramaNasthAnaM prAptA | mahAlIlAyAM magnA ratisukhamanubhavantyAsta | sA kalahaMsI svayUthaM vidhAya kadAchitsamaye rAtriparabhAge suratotthitAM lIlAmagAyat | kadAchinmajjanalIlAmAgAyamAnA bhavati | shR^i~NgAralIlAyAM shR^i~NgAraM prati pratikShaNaM stanasvAvirbhAvaratodbhavA bhavatitarAm | lIlAmAgAyamAnA sambhokShyamANA bhavati | bhogAvasthAyAM srakchandanatAmbUlAgururasamR^igamadakarpUrakesarasaMvalitAnyAstaraNAni pratikShaNaM nUtanAni | anekashayyAyAH sugandhashR^i~NgArAduparipraphullitagrathitaparasparashubhA~NgashobhanachandanavR^ikShAlambitAH suvarNagandhena yutA latAntarAH santitarAm | tatra shR^i~NgAre ratishR^i~NgArarasasthAnaM sa~NgAyamAnA bhavatitarAm | bhUShaNasthAnaM sugandhaM suvarNam | suvarNajaTitA maNayaH suShThu gandhena pUryamANA bhavantitarAm | vastrANyatisugandhenAtipadyamAnAni paridhApayati | evaM kalahaMsI vAgbhiH stutiM chakAra | atyarthaM sA niku~njadevyA gAnavallabhA bhavati | mahAshR^i~NgAraraso.ayam | vidhiniShedhamArgAnanusAriNI shR^i~NgArarasAdanantaramAtmabhAve bhavati | rasamagnA bhavati sambhAShyamANA manobhavabhAve bhavati | AtmabhAveneyaM pratyanukaraNaM kriyamANamAtanoti | vanalIlAM manasyAtanoti | atiratiM saMyokShyamANA kalahaMsI rAtrau divA latAntareShu phalamiShTaM madhu rAdhAyA datvAnyadAsevate | tatraikA puShkariNI miShTAmR^itarasapUritA bhavati chaturyojanAyatA | tatra padmaShaNDAni suvarNasugandhasukomalAni manoharANi bhavanti | tasmin padmavane vihArakrIDAparA kalahaMsI surochamAnA bhavati | aho lakShmi tasmin kena bhAgyodayena tasya niku~njadevyA anugraheNa ananyAshrayadharmotpattiryadA bhavatitarAM tadA ratirAvirbhavati | tAvaddehopAdhikarmakShuttR^iTpipAsAmohabhayaduHkhaM tathA sukhAni tathA na bhavanti yathA devAdInAm | vratopavAsadharmAdharmAH pitR^ikAryAkAryANi yatki~nchiddharmAH shobhamAnA dharmAH anyAnyupavAsamayAni pApapuNyAni j~nAtvA yaH sarvadharmAtirikto bhavet sa eva tanmaNDalaM prApnotItyAha | aho ramyaM puNyamAcharet | atitatarAM bhAvo bhavet | sambhogalIlAyAM suratAnando.ayaM lokaH so.avashiShyate | suratAnandasukhamanubhavanto bhaktA AtmAnaM tanmayatAM nayanti | dharmAdharmau tyaktvA samAH sahajabhAvA bhavanti | atirasamagnA vidyAtapodhyAnamaitrIkalAguNasaMyuktAshcha bhavanti | anyapratipatsihito nAstiko na labhate tallokaprAptim | aho lakShmi kadAchinmahAbhAgyodayenaM asminnAvaraNe prItirAste | yatra vR^ikShAH phalairnamrAH puShpamiShTAmR^itamayarasamagnA bhavanti | yatra shAkhAH puShpanamrA bhavanti | pa~nchame AvaraNe saMsiddhAni shukapikayUthAni saMrAjamAnAnyAsate | kechidAmravR^ikShAH pakvaphalAH sadA sambhokShyamANA Asate | atirasamagnaH sAdhanasiddha ekaH shuko.ayantavallabho.asti | yasya pakShacha~nchukAH sA vrajeshvarI svahastena mArjayati | rasikAnando.api svahastena bhakShaM dadAti | tasya sahachAriNyekA shArikA Aste | sA sAdhanasiddhA bhavatitarAm | tachChukashArikAmithunaM rasikAnandakrIDAyAM sahachAryeva bhavatitarAm | tatra rasikA sA shArikA nirantarakrIDAparA bhavati | suvarNavarNAsu bhUmiShu ratnaparidhiShu sashayyopakaraNaM vihArasthalam | tatra vR^ikShasa~nchArAH sushobhADhyA bhavantitarAm | tatra shukashArikAH sAdhanasiddhAH krIDAparA bhavanti | atyAsaktA mahAkrIDAyAM sambhavanti | aho rasamArgo.ayaM durlabhataro.apyAsIt | aho mahAbhAgyavashAttasyAH niku~njadevyA anugrahAdatyantapriyatamo bhavati | prItiH prItyA bhavati bhaktirbhaktyA bhavati snehaH snehena bhavati tasmAdbhAgyodayAdatitarAmAseduShaH | aho bhAgyavantaH kR^itakR^ityavantaH sarve tIrthavanto bhavanti | atirasamagnAH atibhu~njAnA atyantasukhamanubhavanti | ya imAM lIlAM sambhu~njamAnAH bhavanti ya imAM lIlAmupAsamAnA eva bhavanti te bhaktA bhavanti | yadA mahAbhAgyodayo bhavatitarAM tadAsyA lIlAyAM pratyayo bhavet | te dharmakAriNaH, te vratakAriNaH | yeShAM lIlAyAmupAsanAruchirAste te vratakAriNo bhavanti | yasya mahAlIlAyAM mano.abhyeti | yo vidhau cha pratiShedhe cha nirvidya asyAM lIlAyAM manobhAvApanno bhavet sa eva lIlopayogyo bhavet | ye pratyayakAriNaH teShAmanugrahaH | sA lakShmIH punaruvAchedam | rahasyalIlAyAM mano bhAvApannaM bhavati | atyantaratyAviShTachittA bhAvApannA bhavAmi | kaH shukaH? kA shArikA bhAvApannA yasyAM rasikAnando.atyantasnehAviShTamanA bhavati sA vrajeshvarI atyantaM snehaM chakAra | atidurlabhataraM sthAnaM prAptam | avichChinnA ratigatiyogyatA saMyokShyamANA bhavatitarAm | sa hovAcha nArAyaNo.ayam | shR^iNu lakShmi Adau sR^iShTeH sumanto nAma brAhmaNaH kaushikagotrAtsasamudbhUto bhavati | sa kAnyakubjadeshe samudbhUta AsIt | atitarAM bhAvApanno.abhavat | tasya manoramA bhavatyatishayabhaktimArgaratA | tau dampatI atisubhagAvatitarasnehasampannau nirantarasevAyAM saMyokShyamANaratI AsAtAm | tau dampatI atisnehenAviShTachittau kAle kAle tAM vrajeshvarI rasikAnandena saha upasevamAnAvAsAtAm | tAvativanalIlAyAmatyAsaktau bhavataH | kasmin kiyadbhAgyodayena bhaktAnAM sa~Ngena vanaM vR^indAvanaM prAptau? tatra vR^indAvane kAmavane kadambaShaNDe vR^iShabhAnupure nandagrAme pAvanasarasi pratipadyamAnAvabhavatAm | evaMvidhe rahasi krIDAvihAre kiyatkAlaM vAsamAlambya tiShThantAvabhavatAM? dampatI sAbhilAShau vane atyAsaktAvabhavatAm | manorathena saha vrajeshvarI rasikAnandena saha dR^iShTipathamApede | mahAlIlAyAM krIDAparau sambhAShamANau saMyu~njAtAm | taddinamArabhya tau dampatI mahAlIlAyAM krIDAparAvabhavatAm | sA lakShmIruvAchedaM rahasyam | vrajavAsinIsR^iShTiH kIdR^igvidhA? ye saMsiddhAste kIdR^igvidhAH? anye ke jIvAH sR^iShTyAdau prakaTitAH? jIvasya kIdR^igvidhaM rUpam? bandhamokShau kIdR^igvidhau bhavataH? punaH sa hovAcha nArAyaNo.ayam | aho! prapa~ncho.ayamanAdisaMsiddho bhavati | yathA brahma trividhAtmakam | sachchidAnandAtmakam | sattu vyApakatayAsti | tejomayaM chidasti | Anandamayastu puruShottamo.atirichyate | yathA brahmAnando.ayaM lokaH sachchidAnando bhavati tathA jIvasa~Nghastrividho bhavati | sovAchedam | kimayaM jIvasa~Ngho bhavet? teShAM kA dR^iShTiH? kAvasthA bhavati? sa hovAchedam | shR^iNu | anAdisaMsiddho.ayaM jIvashchidaMsho bhavati | sovAchedam | yadi chidasho jIvaH kathamaj~nAnena jaDatAM prapadyate | sa hovAcha | yathA anAdisaMsiddholyaM jIvasa~NghastathA mAyApyanAdisiddhA bhavati | sA trividhA vyApya tiShThatiH | sa evaM jIvastrividho bhavati | sovAchedam | jIvasa~NghastrividhastiShThati | varNaH || sa hovAcha | sadrupaH saMsArAtmako bhavati | nAnAkarmANi karoti | varNAshchAshramAshcha dharmAshcha sAdhanAni saMyujyante | teShAmutpattiH sthitiH | chidrUpo jIvo j~nAnI bhavati | sa niShkarmamArgoyo bhavati | ye jIvAH AnandarUpAsteShAM sarvadharmatyAgAt rasAnandasvarUpA mahAlIlopasevyamAnAH Asate | tAn dharmAdharmau na bAdhete tasyAM mahAlIlAyAm | sovAchedam | kayA mAyayA saMyujyamAno jIvaH karmamArgarato bhavati? sa hovAcha | mAyArUpaM trividham | yadrUpaM sadrUpaM tanmAyAsaMvalito.ayaM jIvasa~NghaH karmakANDarato bhavati | chidrUpayA mAyayA saMvalito jIvasa~NghaH sa.nnyAsI bhavati | AnandasaMvalitayA mAyayAnandAtmaka eva bhavati | Anandarasastu mahAlIlAyAH kAraNaM bhavatitarAm | teShAM karmANi yAthAtathyena vadAmi | teShAM ye karmamArgIyAH karmapratipAdakA mahAvanalIlAyAmapratyayakAriNo.asurAH karmajaDA anyopAsakAstadupAdhitayAnyamArgaM na vindante | agnerupAsakAste yaj~nakarmavAsanAtmakali~NgasharariShUtpatti bhajante | tena vAsanAtmakena li~Nge notpattisthitilayAnApadyante | tasmAlli~NgasharIrAtmako.ayaM jIvasya svabhAvaH | yadA sarvA vAsanA vidhUya mahAlIlAyAmpraviShTachitto jAyate aho lakShmi lIlAM j~nAtvAj~nAtvA dhyAyamAno dehajanitakAmakrodhalobhamohabhayasukhadukhalajjAlajjA j~nAnamohamatsarAdInAgamamantratantrauShadhirasajyotiShavAgvilAsa prapannAn nAnA saMsArajanitAnanekashaH sAttvikarAjasatAmasAn saMrAjamAnadharmAdharmAnatitarAmabhimAnaguNAnnirasyan mahAlIlAM praviShTo bhavet | AtmAnaM tanmayamAtanoti | anyatra kvApi viShayAntare praviShTachittastadA taM li~NgaM prApnoti | sA lakShmIruvAchedam | tvayoktaM jIvasya mAyAdhInatvaM jIvo yena vAsanAli~NgasharIre utpadyamAno bhavati | kiM balaM yena prayatnavAn bhavati sa hovAcha | tasmAnmahAbhAgyodayena yadR^ichChayA gurusahAyena sa~Ngena sAdhUnAmanyadharmarahitAnAM vidhUtapApaM manastanmayatayA tena mArgeNa li~NgasharIraM vidhUya mahAlIlAyAM vrajeshvarI rasikAnandena sahopasevamAna AsIdati | sA lakShmIruvAchedam | jIvasya rUpaM kIdR^igvidhaM kena rUpeNotpattisthitilayAnApadyate sa hovAcha | anirvachanIyo.ayaM jIvaH | nainaM Chindanti shastrANi nainaM dahatyagnirmAruto nainaM shoShayatyApo nainaM kledayanti | yAM yAM vAsanAM prApnoti taM taM li~NgasharIraM prApnuvannAste | atyantaM vAsanAbaddho jIvaH | vAsanAmukto mahAlIlAyAmAsaktaH saMsAre nanirviNNo nAtisakto bhavati | saMsiddho.ayaM jIvasa~Ngho mAyopAdhibhedena nAnAsharIrabhAvamApnoti | asaMsiddhastu raktasharIrasaMyukto bhavati | sovAchedam | sharIraM kIdR^igvidhaM tasmin sharIre ke guNA ke avaguNAH ? kena bandhaH sharIre? kenaiva muktiH tasmin sharIre? ko nirupAdhiH? tasmin kiM j~nAnaM bhavati? kIdR^ishena sharIreNa bandhaH? kIdR^ishena mokSho bhavati? sa hovAcha | sharIrabhedAH dvividhAH | sharIrameva karmopajanitaM yadR^ichChayA chotpannaM tasyA niku~njadevyAH anugrahAdbhavati | karmajaDAnAM karmasambhUtavAsanAjaDAtmakaM bhavati | yeShAmanugrahAtsambhavo bhavati teShAM snehamArge ruchirAste | yeShAM nirvANamArge ruchirbhavati te sa.nnyAsino bhavanti | sharIraM tu ekAdashendiyAtmakam | pa~ncha j~nAnendriyANi |pa~nchakarmedhyidrayANi | ubhayAtmakaM mano jAyate | pa~ncha mahAbhUtAni pa~ncha tanmAtrANi | trayo guNAH | pa~nchaviMshattamo jIvaH | ShaDviMshako mahAviShNuH sadA draShTA bhavati | ime jIvAH sharIropAdhiM bhu~njAnAH sukhaM dukhaM prApnuvanto bhavanti | sarveShAM sharIrANAM samAnaguNA bhavanti | rAgAdayaH kAmakrodhalobhamohajarAmaraNasukhaduHsvAnyanubhavanta Apadyante | idaM sharIraM jarayA grastaM gandharvanagaropamaM manorathamayaM bhavati | te sarve guNA li~NgasharIrodayAdapetA li~NgaM vidhUyApmAnaM tanmayatAM nayanti | te rAgAdayo doShAH sharIrasaMvalitAH | te kAmakrodhAdayastadarthe prayujyamAnAH sAdhanarUpA bhavanti | sovAchedam | kathaM rAgAdayaH sAdhanarUpA bhavanti? yeShAM saMsargAt vikalatAM prapedire | bhagavadarthe prayujyamAnAH rAgAdayaH kathaM niShkarmatAM prApnuvanti? eSha kAma eSha krodha eSha lobha eShaH moha garayAtmalIlArthe jIvaM prayojayati | sa hovAcha | mAyA trividhA bhavati | sadrUpayA mAyayotpAditAH kAmakrodhAdayo guNAH saMsArotpattiprayojakAH bhavanti | chidrUpe AshritA jIvAste tAn guNAn prapadya jaDatAM prapedire | AnandarUpe AshritA jIvAstanmayatAM prapedire | saMsArito.ayamAnandamayo rasa AtmAnamAnandamayatayA prapadyate | rAgAdayaH kAmakrodhAdayo guNAH sAdhanarUpA bhavanti | aho! rasamArga prapadyamAno.ayaM jIvasa~Ngha AtmAnaM tanmayatayA dhyAtvA vAsanAtmakaM li~NgaM vidhUyAtmabhAvamabhyasya tanmayatAM prApnoti | yAM yAM vAsanAmAtmA vilApayamAno bhavati tattadbhAvena tattalli~NgaM vilIyamAnaM bhavati | atyantAsaktastasmin mArge li~NgaM vidhUyApapAShmA bhAvApanno bhavet | yo mArgaste kathito.ayaM mArgo devAdinA na j~nAtaH | rudrAdinA na j~nAtaH | tanmaNDalamupAsamAnastanmayatAM prapadyate | idaM rahasyaM kathitam | na vachanIyaM kasya chittvayA | sveShTaM hR^idi dhyAtvA tadbhAvena pralIyate | aho lakShmi imaM mArga samAshritA bhaktAH sharIropAdhidharmAn muktvA tadguNatAM prApnuvantIti sAmagA nirantaraM rahasi sa~NgAyanto bhavanti || yadakSharapadabhraShTaM mAtrAhInaM cha yadbhavet | tatsarvaM kShamyatAM rAdhe prasIda harivallabhe || iti sAmarahasyopaniShat samAptA | asyAH \ldq{}rasikAnanyopaniShat\rdq{} ityeva nAma suvacham | ## Proofread by Mohan Chettoor \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}