% Text title : Shandilya Upanishad % File name : shandilya.itx % Category : upanishhat, svara % Location : doc\_upanishhat % Author : Vedic tradition % Transliterated by : Sunder Hattangadi % Proofread by : Sunder Hattangadi % Description-comments : 58 / 108; Atharva Veda - Yoga upanishad % Latest update : May, 27, 2000 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shandilya Upanishad ..}## \itxtitle{.. shANDilyopaniShat ..}##\endtitles ## shANDilyopaniShatproktayamAdyaShTA~NgayoginaH . yadbodhAdyAnti kaivalya.n sa rAmo me parA gatiH .. AUM bhadra.n karNebhiH shruNuyAma devA bhadraM pashyemAkShabhiryajatrAH . sthiraira~NgaistuShTuvA{\m+}sastanUbhirvyashema devahita.n yadAyuH .. svasti na indro vR^iddhashravAH svasti naH pUShA vishvavedAH . svasti nastArkShyo ariShTanemiH svasti no bR^ihaspatirdadhAtu .. AUM shAntiH shAntiH shAntiH .. shANDilyo ha vA atharvANaM paprachChAtmalAbhopAyabhUta\- maShTA~NgayogamanubrUhIti . sa hovAchAtharvA yamaniyamAsana\- prANAyAmapratyAhAradhAraNAdhyAnasamAdhayo.aShTA~NgAni . tatra dasha yamAH . tathA niyamAH . AsanAnyaShTau . trayaHprANAyAmAH . pa~nchapratyAhArAH . tathA dhAraNA . dviprakAra.n dhyAnam.h . samAdhistvekarUpaH . tatrAhi.nsAsatyAsteyabrahmacharyadayAjapa\- kShamAdhR^itimitAhArashauchAni cheti yamAdasha . tatra hi.nsA nAma manovAkkAyakarmabhiH sarvabhUteShu sarvadA kleshajananam.h . satya.n nAma manovAkkAyakarmabhirbhUtahitayathArthAbhibhAShaNam.h . asteya.n nAma manovAkkAyakarmabhiH paradravyeShu niHspR^ihA . brahmacharya.n nAma sarvAvasthAsu manovAkkAyakarmabhiH sarvatra maithunatyAgaH . dayA nAma sarvabhUteShu sarvatrAnugrahaH . Arjava.n nAma manovAkkAyakarmaNA.n vihitAvihiteShu janeShu pravR^ittau nivR^ittau vA ekarUpatvam.h . kShamA nAma priyApriyeShu sarveShu tADanapUjaneShu sahanam.h . dhR^itirnAmArthahAnau sveShTabandhuviyoge tatprAptau sarvatra chetaH sthApanam.h . mitAhAro nAma chaturthA.nshAvasheShakasusnigdhamadhurAhAraH . shaucha.n nAma dvividhaM bAhyamAntara.n cheti . tatra mR^ijjalAbhyAM bAhyam.h . manaHshuddhirAntaram.h . tadadhyAtmavidyayA labhyam.h .. 1.. tapaHsantoShAstikyadAneshvarapUjanasiddhAntashravaNahrImatijapo vratAni dasha niyamAH . tatra tapo nAma vidhyuktakR^ichChrachAndrAyaNAdibhiH sharIrashoShaNam.h . santoSho nAma yadR^ichChAlAbhasantuShTiH . Astikya.n nAma vedoktadharmAdharmeShu vishvAsaH . dAna.n nAma nyAyArjitasya dhanadhAnyAdiH shraddhayArhtibhyaH pradAnam.h . IshvarapUjana.n nAma prasannasvabhAvena yathAshakti viShNurudrAdi pUjanam.h . siddhAntashravaNa.n nAma vedAntArthavichAraH . hrIrnAma vedalaukikamArgakutsitakarmaNi lajjA . matirnAma vedavihitakarmamArgeShu shraddhA . japo nAma vidhivadgurUpadiShTa\- vedAviruddhamantrAbhyAsaH . taddvividha.n vAchikaM mAnasa.n cheti . mAnasa.n tu manasA dhyAnayuktam.h . vAchika.n dvividhamuchchai\- rupA.nshubhedena . uchchairuchchAraNa.n yathoktaphalam.h . upA.nshu sahasraguNam.h . mAnasa.n koTiguNam.h . vrata.n nAma vedoktavidhi\- niShedhAnuShThAnanaiyatyam.h .. 2.. svastikagomukhapadmavIrasi.nhabhadramuktamayUrAkhyAnyAsanAnyaShTau . svastika.n nAma##--##jAnUrvontare samyakkR^itvA pAdatale ubhe . R^ijukAyaH samAsInaH svastika.n tatprachakShate .. 1.. savye dakShiNagulpha.n tu pR^iShThapArshve niyojayet.h . dakShiNe.api tathA savya.n gomukha.n gomukha.n yathA .. 2.. a~NguShThena nibadhnIyAddhastAbhyA.n vyutkrameNa cha . Urvorupari shANDilya kR^itvA pAdatale ubhe . padmAsanaM bhavedetatsarveShAmapi pUjitam.h .. 3.. ekaM pAdamathaikasminvinyasyoruNi sa.nsthitaH . itarasmi.nstathA chorU.n vIrAsanamudIritam.h .. 4.. dakShiNa.n savyagulphena dakShiNena tathetaram.h . hastau cha jAnvoH sa.nsthApya svA~NgulIshcha prasArya cha .. 5.. vyaktavaktro nirIkSheta nAsAgra.n susamAhitaH . si.nhAsanaM bhavedetatpUjita.n yogibhiH sadA .. 6.. yonI.n vAmena sampIDya meDhrAdrupari dakShiNam.h . bhrUmadhye cha manolakShya.n siddhAsanamidaM bhavet.h .. 7.. gulphau tu vR^iShaNasyAdhaH sIvanyAH pArshvayoH kShipet.h . pAdapArshve tu pANibhyA.n dR^iDhaM badhvA sunishchalam.h . bhadrAsanaM bhavedetatsarvavyAdhiviShApaham.h .. 8.. sampIDya sIvinI.n sUkShmA.n gulphenaiva tu savyataH . savya.n dakShiNagulphena muktAsanamudIritam.h .. 9.. avaShTabhya dharA.n samyaktalAbhyA.n tu karadvayoH . hastayoH kUrparau chApi sthApayennAbhipArshvayaoH .. 10.. samunnatashiraHpAdo daNDavadvyomni sa.nsthitaH . mayUrAsanametattu sarvapApapraNAshanam.h .. 11.. sharIrAntargatAH sarve rogA vinashyanti . viShANi jIryante . yena kenAsanena sukhadhAraNaM bhavatyashaktastatsamAcharet.h . yenAsana.n vijita.n jagattraya.n tena vijitaM bhavati . yamaniyamAbhyA.n sa.nyuktaH puruShaH prANAyAma.n charet.h . tena nADyaH shuddhA bhavanti .. 3.. atha hainamatharvANa.n shANDilyaH paprachCha kenopAyena nADyaH shuddhAH syuH . nADyaH katisa.nkhyAkAH . tAsAmutpattiH kIdR^ishI . tAsu kati vayavastiShThanti . teShA.n kAni sthAnAni . tatkarmANi kAni . dehe yAni yAni vij~nAtavyAni tatsarvaM me brUhIti . sa hovAcha atharvANa atheda.n sharIra.n ShaNNavatya~NgulAtmakaM bhavati . sharIrAtprANo dvAdashA~NgulAdhiko bhavati . sharIrasthaM prANamagninA saha yogAbhyAsena sama.n nyUna.n vA yaH karoti sa yogipu~Ngavo bhavati . dehamadhye shikhisthAna.n trikoNa.n taptajAmbUnadaprabhaM manuShyANAm.h . chatuShpadA.n chaturasram.h . viha~NgAnA.n vR^ittAkAram.h . tanmadhye shubhA tanvI pAvakI shikhA tiShThati . gudAdvya~NgulAdUrdhvaM meDhrAdvya~NgulAdadho dehamadhyaM manuShyANAM bhavati . chatuShpadA.n hR^inmadhyam.h . viha~NgAnA.n tu~Ngamadhyam.h . dehamadhya.n navA~Ngula.n chatura~NgulamutsedhAyatamaNDAkR^iti . tanmadhye nAbhiH . tatra dvAdashArayuta.n chakram.h . tachchakramadhye puNyapApaprachodito jIvo bhramati . tantupa~njaramadhyasthalUtikA yathA bhramati tathA chAsau tatra prANashcharati . dehe.asmi~njIvaH prANArUDho bhavet.h . nAbhestiryagadha_Urdhva.n kuNDalinIsthAnam.h . aShTaprakR^itirUpAShTadhA kuNDalIkR^itA kuNDalinI shaktirbhavati . yathAvadvAyusa.nchAra.n jalAnnAdIni paritaH skandhaH pArshveShu nirudhyainaM mukhenaiva samAveShTya brahmarandhra.n yogakAle chApAnenAgninA cha sphurati . hR^idayAkAshe mahojjvalA j~nAnarUpA bhavati . madhyasthakuNDalinImAshritya mukhyA nADyashchaturdasha bhavanti . tatra suShumnA vishvadhAriNI mokShamArgeti chAchakShate . gudasya pR^iShThabhAge vINAdaNDAshritA mUrdhaparyantaM brahmarandhre vij~neyA vyaktA sUkShmA vaiShNavI bhavati . suShumnAyAH savyabhAge iDA tiShThati . dakShiNabhAge pi~NgalA iDAyA.n chandrashcharati . pi~NgalAyA.n raviH . tamorUpashchandraH . rajorUpo raviH . viShabhAgo raviH . amR^itabhAgashchandramAH . tAveva sarvakAla.n dhatte . suShumnA kAlabhoktrI bhavati . suShumnA pR^iShThapArshvayoH sarasvatIkuhU bhavataH . yashasvinIkuhUmadhye vAruNI pratiShThitA bhavati . pUShAsarasvatImadhye payasvinI bhavati . gAndhArI\- sarasvatimadhye yashasvinI bhavati . kandamaye.alambusA bhavati. suShumnApUrvabhAge meDhrAnta.n kuhUrbhavati . kuNDalinyA adhashchordhva.n vAruNI sarvagAminI bhavati . yashasvinI saumyA cha pAdA~NguShThAntamiShyate . pi~NgalA chordhvagA yAmyanAsAntaM bhavati . pi~NgalAyAH pR^iShThato yAmyanetrAnataM pUShA bhavati . yAmyakarNAnta.n yashasvinI bhavati . jihvAyA UrdhvAnata.n sarasvatI bhavati . AsavyakarNAntamUrdhvagA sha~NkhinI bhavati . iDApR^iShThabhAgA\- tsavyanetrAntagA gAndhArI bhavati . pAyumUlAdadhordhvagAlambusA bhavati . etAshcha chaturdashasu nADIShvanyA nADyaH saMbhavanti . tAsvanyAstAsvanyA bhavantIti vij~neyAH .. yathAshvatthAdipatra.n shirAbhirvyAptameva.n sharIra.n nADIbhirvyAptam.h . prANApAnasamAnodAnavyAnA nAgakUrmakR^ikaradevadattadhana~njayA ete dasha vAyavaH sarvAsu nADIShu charanti . AsyanAsikAkaNThanAbhi\- pAdA~NguShThadvayakuNDalyadhashchordhvabhAgeShu prANaH sa.ncharati . shrotrAkShikaTigulphaghrANagalasphigdesheShu vyAnaH sa.ncharati . gudameDhrorujAnUdaravR^iShaNakaTija~NghAnAbhigudAgnyagAreShvapAnaH sa.ncharati . sarvasandhistha udAnaH . pAdahastayorapi sarvagAtreShu sarvavyApI samAnaH . bhuktAnnarasAdika.n gAtregninA saha vyApayandvisaptatisahasreShu nADImArgeShu charansamAnavAyuragninA saha sA~NgopA~Ngakalevara.n vyApnoti . nAgAdivAyavaH pa~nchatvagasthyAdisaMbhavAH . tundastha.n jalamanna.n cha rasAdiShu samIrita.n tundamadhyagataH prAgastAni pR^ithakkuryAt.h . agnerupari jala.n sthApya jaloparyannAdIni sa.nsthApya svayamapAna.n samprApya tenaiva saha mArutaH prayAti dehamadhyagata.n jvalanam.h . vAyunA pAlito vahnirapAnena shanairdehamadhye jvalati . jvalano jvAlAbhiH prANena koShThamadhyagata.n jalamatyuShNamakarot.h . jalopari samarpitavya~njanasa.nyuktamanna.n vahnisa.nyuktavAriNA pakvamakarot.h . tena svedamUtrajalaraktavIryarUparasapurIShAdikaM prANaH pR^ithakkuryAt.h . samAnavAyunA saha sarvAsu nADIShu rasa.n vyApaya~nChvAsarUpeNa dehe vAyushcharati . navabhirvyomarandhraiH sharIrasya vAyavaH kurvanti viNmUtrAdivisarjanam.h . nishvAsochChvAsakAsashcha prANakarmochyate . viNmUtrAdivisarjanamapAnavAyukarma . hAnopAdAnacheShTAdi vyAnakarma . dehasyonnayanAdikamudAnakarma . sharIrapoShaNAdika.n samAnakarma . udgArAdi nAgakarma . nimIlanAdi kUrmakarma . kShutkaraNa.n kR^ikarakarma . tandrA devadattakarma . shleShmAdi dhana~njayakarma . eva.n nADIsthAna.n vAyusthAna.n tatkarma cha samyagj~nAtvA nADIsa.nshodhana.n kuryAt.h .. 4.. yamaniyamayutaH puruShaH sarvasa~NgavivarjitaH kR^itavidyaH satyadharmarato jitakrodho gurushushrUShAnirataH pitR^imAtR^ividheyaH svAshramoktasadAchAravidvachChikShitaH phalamUlodakAnvita.n tapovanaM prApya ramyadeshe brahmaghoShasamanvite svadharmaniratabrahmavitsamAvR^ite phalamUlapuShpavAribhiH susampUrNe devAyatane nadItIre grAme nagare vApi sushobhanamaTha.n nAtyuchchanIchAyatamalpadvAra.n gomayAdilipta.n sarvarakShAsamanvita.n kR^itvA tatra vedAntashravaNa.n kurvanyoga.n samArabhet.h . Adau vinAyaka.n sampUjya sveShTadevatA.n natvA pUrvoktAsane sthitvA prA~Nmukha uda~Nmukho vApi mR^idvAsaneShu jitAsanagato vidvAnsamagrIvashironAsAgradR^igbhrUmadhye shashabhR^idbiMbaM pashyannetrAbhyAmamR^itaM pibet.h . dvAdashamAtrayA iDayA vAyumApUryodare sthita.n jvAlAvalIyuta.n rephabinduyuktamagnimaNDalayuta.n dhyAyedrechayetpi~NgalayA . punaH pi~NgalayApUrya kumbhitvA rechayediDayA . trichatustrichatuHsaptatrichAturmAsaparyanta.n trisandhiShu tadantarAleShu cha ShaTkR^itva AcharennADIshuddhirbhavati . tataH sharIre laghudIptivahnivR^iddhinAdAbhivyaktirbhavati .. 5.. prANApAnasamAyogaH prANAyAmo bhavati . rechakapUrakakumbhakabhedena sa trividhaH . te varNAtmakAH . tasmAtpraNava eva prANAyAmaH padmAdyAsanasthaH pumAnnAsAgre shashabhR^idbimbajyotsnAjAlavitAnitAkAramUrtI raktA~NgI ha.nsavAhinI daNDahastA bAlA gAyatrI bhavati . ukAramUrtiH shvetA~NgI tArkShyavAhinI yuvatI chakrahastA sAvitrI bhavati . makAramUrtiH kR^iShNA~NgI vR^iShabhavAhinI vR^iddhA trishUladhAriNI sarasvatI bhavati . akArAditrayANA.n sarvakAraNamekAkSharaM para.njyotiH praNavaM bhavatIti dhyAyet.h . iDayA bAhyAdvAyumApUrya ShoDashamAtrAbhirakAra.n chintayanpUrita.n vAyu.n chatuHShaShTimAtrAbhiH kumbhayitvokAra.n dhyAyanpUritaM pi~NgalayA dvAtri.nshanmAtrayA makAramUrti\- dhyAnenaiva.n krameNa punaH punaH kuryAt.h .. 6.. athAsanadR^iDho yogI vashI mitahitAshanaH suShumnAnADIsthamalashoShArtha.n yogI baddhapadmAsano vAyu.n chandreNApUrya yathAshakti kumbhayitvA sUryeNa rechayitvA punaH sUryeNApUrya kumbhayitvA chandreNa virechya yayA tyajettayA sampUrya dhArayet.h . tadete shlokA bhavanti . prANaM prAgiDayA pibenniyamitaM bhUyo.anyayA rechaye\- tpItvA pi~NgalayA samIraNamatho baddhvA tyajedvAmayA . sUryAchandramasoranena vidhinA.abhyAsa.n sadA tanvatAM shuddhA nADigaNA bhavanti yaminAM mAsatrayAdUrdhvataH .. 1.. prAtarmadhyandine sAyamardharAtre tu kumbhakAn.h . shanairashItiparyanta.n chaturvAra.n samabhyaset.h .. 2.. kanIyasi bhavetsvedaH kaMpo bhavati madhyame . uttiShThattyuttame prANarodhe padmAsanaM mahat.h .. 3.. jalena shramajAtena gAtramardanamAcharet.h . dR^iDhatA laghutA chApi tasya gAtrasya jAyate .. 4.. abhyAsakAle prathama.n shasta.n kShIrAjyabhojanam.h . tato.abhyAse sthirIbhUte na tAvanniyamagrahaH .. 5.. yathA si.nho gajo vyAghro bhavedvashyaH shanaiH shanaiH . tathaiva sevito vAyuranyathA hanti sAdhakam.h .. 6.. yukta.n yukta.n tyajedvAyu.n yukta.n yukta.n cha pUrayet.h . yukta.n yukta.n cha badhnIyAdeva.n siddhimavApnuyAt.h .. 7.. yatheShTadhAraNAdvAyoranalasya pradIpanam.h . nAdAbhivyaktirArogya.n jAyate nADishodhanAt.h .. 8.. vidhivatprANasa.nyAmairnADIchakre vishodhite . suShumnAvadanaM bhittvA sukhAdvishati mArutaH .. 9.. mArute madhyasa.nchAre manaHsthairyaM prajAyate . yo manaHsusthiro bhAvaH saivAvasthA manonmanI .. 10.. pUrakAnte tu kartavyo bandho jAlandharAbhidhaH . kumbhakAnte rechakAdau kartavyastUDDiyANakaH .. 11.. adhastAtku~nchanemAshu kaNThasa~Nkochane kR^ite . madhye pashchimatAnena syAtprANo brahmanADigaH .. 12.. apAnamUrdhvamutthApya prANa.n kaNThAdadho nayan.h . yogI jarAvinirmuktaH ShoDasho vayasA bhavet.h ..13.. sukhAsanastho dakShanADyA bahisthaM pavana.n samAkR^iShyAkeshamAnakhAgra.n kumbhayitvA savyanADyA rechayet.h . tena kapAlashodhana.n vAtanADIgatasarvaroga\- sarvavinAshanaM bhavati . hR^idayAdikaNThaparyanta.n sasvana.n nAsAbhyA.n shanaiH pavanamAkR^iShya yathAshakti kumbhayitvA iDayA virechya gachCha.nstiShThankuryAt.h . tena shleShmahara.n jaTharAgnivardhanaM bhavati . vaktreNa sItkArapUrvaka.n vAyu.n gR^ihItvA yathAshakti kumbhayitvA nAsAbhyA.n rechayet.h . tena kShuttR^iShNAlasyanidrA na jAyate . jihvayA vAyu.n gR^ihItvA yathAshakti kumbhayitvA nAsAbhyA.n rechayet.h . tena gulmaplIhajvarapittakShudhAdIni nashyanti .. atha kumbhakaH . sa dvividhaH sahitaH kevalashcheti . rechakapUrakayuktaH sahitaH tadvivarjitaH kevalaH . kevalasiddhiparyanta.n sahitamabhyaset.h . kevalakumbhake siddhe triShu lokeShu na tasya durlabhaM bhavati . kevalakumbhakAtkuNDalinIbodho jAyate . tataH kR^ishavapuH prasannavadano nirmalalochano.abhivyaktanAdo nirmuktarogajAlo jitabinduH paTvagnirbhavati . antarlakShyaM bahirdR^iShTirnimeShonmeShavarjitA . eShA sA vaiShNavI mudrA sarvatantreShu gopitA .. 14.. antarlakShyavilInachittapavano yogI sadA vartate dR^iShTyA nishchalatArayA bahiradhaH pashyannapashyannapi . mudreya.n khalu khecharI bhavati sA lakShyaikatAnA shivA shUnyAshUnyavivarjita.n sphurati sA tattvaM pada.n vaiShNavI .. 15.. ardhonmIlitalochanaH sthiramanA nAsAgradattekShaNa\- shchandrArkAvapi lInatAmupanayanniShpandabhAvottaram.h . jyotIrUpamasheeShabAhyarahita.n dedIpyamAnaM paraM tattva.n tatparamasti vastuviShaya.n shANDilya viddhIha tat.h .. 16.. tAra.n jyotiShi sa.nyojya ki~nchidunnamayanbhruvau . pUrvAbhyAsasya mArgo.ayamunmanIkArakaH kShaNAt.h .. 17.. tasmAtkhecharImudrAmabhyaset.h . tata unmanI bhavati . tato yoganidrA bhavati . labdhayoganidrasya yoginaH kAlo nAsti . shaktimadhye manaH kR^itvA shaktiM mAnasamadhyagAm.h . manasA mana Alokya shANDilya tva.n sukhI bhava .. 18.. khamadhye kuru chAtmAnamAtmamadhye cha kha.n kuru . sarva.n cha khamaya.n kR^itvA na ki~nchidapi chintaya .. 19.. bAhyachintA na kartavyA tathaivAntarachintikA . sarvachintAM parityajya chinmAtraparamo bhava .. 20.. karpUramanale yadvatsaindhava.n salile yathA . tathA cha lIyamAna.n cha manastattve vilIyate .. 21.. j~neya.n sarvapratIta.n cha tajj~nAnaM mana uchyate . j~nAna.n j~neya.n sama.n naShTa.n nAnyaH panthA dvitIyakaH .. 22. j~neyavastuparityAgAdvilaya.n yAti mAnasam.h . mAnase vilaya.n yAte kaivalyamavashiShyate .. 23.. dvau kramau chittanAshasya yogo j~nAna.n munIshvara . yogastadvR^ittirodho hi j~nAna.n samyagavekShaNam.h .. 24.. tasminnirodhite nUnamupashAntaM mano bhavet.h . manaHspandopashAntAya.n sa.nsAraH pravilIyate .. 25.. sUryAlokaparispandashAntau vyavahR^itiryathA . shAstrasajjanasamparkavairAgyAbhyAsayogataH .. 26.. anAsthAyA.n kR^itAsthAyAM pUrva.n sa.nsAravR^ittiShu . yathAbhivA~nChitadhyAnAchchiramekatayohitAt.h .. 27.. ekatattvadR^iDhAbhyAsAtprANaspando nirudhyate . pUrakAdyanilAyAmAdR^iDhAbhyAsadakhedajAt.h .. 28.. ekAntadhyAnayogAchcha manaHspando nirudhyate . o~NkArochchAraNaprAntashabdatattvAnubhAvanAt.h . suShupte sa.nvidA j~nAte prANaspando nirudhyate .. 29.. tAlumUlagatA.n yatnAjjihvayAkramya ghaNTikAm.h . Urdhvarandhra.n gate prANe prANaspando nirudhyate .. 30.. prANe galitasa.nvittau tAlUrdhva.n dvAdashAntage . abhyAsAdUrdhvarandhreNa prANaspando nirudhyate .. 31.. dvAdashA~Ngulaparyante nAsAgre vimale.ambare . sa.nviddR^ishi prashAmyantyAM prANaspando nirudhyate .. 32.. bhrUmadhye tArakAlokashAntAvantamupAgate . chetanaikatane baddhe prANaspando nirudhyate .. 33.. omityeva yadudbhUta.n j~nAna.n j~neyAtmaka.n shivam.h . asa.nspR^iShTavikalpA.nshaM prANaspando nirudhyate .. 34.. chirakAla.n hR^idekAntavyomasa.nvedanAnmune . avAsanamanodhyAnAtprANaspando nirudhyate .. 35.. ebhiH kramaistathAnyaishcha nAnAsa.nkalpakalpitaiH . nAnAdeshikavaktrasthaiH prANaspando nirudhyate .. 36.. Aku~nchanena kuNDalinyAH kavATamudghATya mokShadvAra.n vibhedayet.h . yena mArgeNa gantavya.n taddvAraM mukhenAchChAdya prasuptA kuNDalinI kuTilAkArA sarpavadveShTitA bhavati . sA shaktiryena chAlitA syAtsa tu mukto bhavati . sA kuNDalinI kaNThordhvabhAge suptA chedyoginAM muktaye bhavati . bandhanAyAdho mUDhAnAm.h . iDAdimArgadvaya.n vihAya suShumnAmArgeNAgachChettadviShNoH paramaM padam.h . marudabhyasana.n sarvaM manoyukta.n samabhyaset.h itaratra na kartavyA manovR^ittirmanIShiNA .. 37.. divA na pUjayedviShNu.n rAtrau naiva prapUjayet.h . satataM pUjayedviShNu.n divArAtra.n na pUjayet.h .. 38.. suShiro j~nAnajanakaH pa~nchasrotaHsamanvitaH . tiShThate khecharI mudrA tasminsthAne na sa.nshayaH .. 39.. savyadakShiNanADIstho madhye charati mArutaH . tiShThataH khecharI mudrA tasminsthAne na sa.nshayaH .. 40.. iDApi~Ngalayormadhye shUnya.n chaivAnila.n graset.h . tiShThantI khecharI mudrA tatra satyaM pratiShThitam.h .. 41.. somasUryadvayormadhye nirAlambatale punaH . sa.nsthitA vyomachakre sA mudrA nAmnA cha khecharI .. 42.. ChedanachAlanadAhaiH phalAM parA.n jihvA.n kR^itvA dR^iShTiM bhrUmadhye sthApya kapAlakuhare jihvA viparItagA yadA bhavati tadA khecharI mudrA jAyate . jihvA chitta.n cha khe charati tenordhvajihvaH pumAnamR^ito bhavati . vAmapAdamUlena yoni.n sampIDya dakShiNapAdaM prasArya ta.n karAbhyA.n dhR^itvA nAsAbhyA.n vAyumApUrya kaNThabandha.n samAropyordhvato vAyu.n dhArayet.h . tena sarvakleshahAniH . tataH pIyUShamiva viSha.n jIryate . kShayagulmagudAvartajIrNatvagAdidoShA nashyanti . eSha prANajayopAyaH sarvamR^ityUpaghAtakaH . vAmapAdapArShNi.n yonisthAne niyojya dakShiNacharaNa.n vAmorUpari sa.nsthApya vAyumApUrya hR^idaye chubuka.n nidhAya yonimAku~nchya manomadhye yathAshakti dhArayitvA svAtmAnaM bhAvayet.h . tenAparokShasiddhiH . bAhyAtprANa.n samAkR^iShya pUrayitvodare sthitam.h . nAbhimadhye cha nAsAgre padA~NguShThe cha yatnataH .. 43.. dhArayenmanasA prANa.n sandhyAkAleShu vA sadA . sarvarogavinirmukto bhavedyogI gataklamaH .. 44.. nAsAgre vAyuvijayaM bhavati . nAbhimadhye sarvarogavinAshaH . pAdA~NguShThadAraNAchCharIralaghutA bhavati . rasanAdvAyumAkR^iShya yaH pibetsatatata.n naraH . shramadAhau tu na syAtA.n nashyanti vyAdhayastathA .. 45.. sandhyayorbrAhmaNaH kAle vAyumAkR^iShya yaH pibet.h . trimAsAttasya kalyANI jAyate vAk sarasvatI .. 46.. eva.n ShaNmAsAbhyAsAtsarvaroganivR^ittiH . jihvayA vAyumAnIya jihvAmUle nirodhayet.h . yaH pibedamR^ita.n vidvAnsakalaM bhadramashnute .. 47.. AtmanyAtmAnamiDayA dhArayitvA bhruvontare . vibhedya tridashAhAra.n vyAdhistho.api vimuchyate .. 48.. nADIbhyA.n vAyumAropya nAbhau tundasya pArshvayoH . ghaTikaikA.n vahedyastu vyAdhibhiH sa vimuchyate .. 49.. mAsameka.n trisandhya.n tu jihvayAropya mArutam.h . vibhedya tridashAhAra.n dhArayettundamadhyame .. 50.. jvarAH sarve.api nashyanti viShANi vividhAni cha . muhUrtamapi yo nitya.n nAsAgre manasA saha .. 51.. sarva.n tarati pApmAna.n tasya janma shatArjitam.h . tArasa.nyamAtsakalaviShayaj~nAnaM bhavati . nAsAgre chittasa.nyamAdindralokaj~nAnam.h . tadadhashchittasa.nyamAdagnilokaj~nAnam.h . chakShuShi chittasa.nyamAtsarvalokaj~nAnam.h . shrotre chittasya sa.nyamAdyamalokaj~nAnam.h . tatpArshve sa.nyamAnnirR^itilokaj~nAnam.h . pR^iShThabhAge sa.nyamAdvaruNalokaj~nAnam.h . vAmakarNe sa.nyamAdvAyulokaj~nAnam.h . kaNThe sa.nyamAtsomalokaj~nAnam.h . vAmachakShuShi sa.nyamAchChivalokaj~nAnam.h . mUrdhni sa.nyamAdbrahmalokaj~nAnam.h . pAdAdobhAge sa.nyamAdatalalokaj~nAnam.h . pAde sa.nyamAdvitalalokaj~nAnam.h . pAdasandhau sa.nyamAnnitalalokaj~nAnam.h . ja~Nghe sa.nyamAtsutalalokaj~nAnam.h . jAnau sa.nyamAnmahAtalalokaj~nAnam.h . Urau chittasa.nyamAdrasAtalalokaj~nAnam.h . kaTau chittasa.nyamAttalAtalalokaj~nAnam.h . nAbhau chittasa.nyamAdbhUlokaj~nAnam.h . kukShau sa.nyamAdbhuvarlokaj~nAnam.h . hR^idi chittasya sa.nyamAtsvarlokaj~nAnam.h . hR^idayordhvabhAge chittasa.nyamAnmaharlokaj~nAnam.h . kaNThe chittasa.nyamAjjanolokaj~nAnam.h . bhrUmadhye chittasa.nyamAttapolokaj~nAnam.h . mUrdhni chittasa.nyamAtsatyalokaj~nAnam.h . dharmAdharmasa.nyamAdatItAnAgataj~nAnam.h . tattajjantudhvanau chittasa.nyamAtsarvajanturutaj~nAnam.h . sa.nchitakarmaNi chittasa.nyamAtpUrvajAtij~nAnam.h . parachitte chittasa.nyamAtparachittaj~nAnam.h . kAyarUpe chittasa.nyamAdanyAdR^ishyarUpam.h . bale chittasa.nyamAddhanumadAdibalam.h . sUrye chittasa.nyamAdbhuvanaj~nAnam.h . chandre chittasa.nyamAttArAvyUhaj~nAnam.h . dhruve tadgatidarshanam.h . svArthasa.nyamAtpuruShaj~nAnam.h . nAbhichakre kAyavyUhaj~nAnam.h . kaNThakUpe kShutpipAsA nivR^ittiH . kUrmanADyA.n sthairyam.h . tAre siddhadarshanam.h . kAyAkAshasa.nyamAdAkAshagamanam.h . tattatsthAne sa.nyamAttattatsiddhayo bhavanti .. 7.. atha pratyAhAraH . sa pa~nchavidhaH viShayeShu vicharatAmindriyANAM balAdAharaNaM pratyAharaH . yadyatpashyati tatsarvamAmeti pratyAhAraH . nityavihitakarmaphalatyAgaH pratyAhAraH . sarvaviShayaparA~NmukhatvaM pratyAhAraH . aShTAdashasu marmasthAneShu kramAddhAraNaM pratyAhAraH . pAdA~NguShThagulphaja~NghAjAnUrupAyumeDhranAbhihR^idaya\- kaNThakUpatAlunAsAkShibhrUmadhyalalATamUrdhni sthAnAni . teShu kramAdArohAvarohakrameNa pratyAharet.h .. 8.. atha dhAraNA . sA trividhA . Atmani manodhAraNa.n daharAkAshe bAhyAkAshadhAraNaM pR^ithivyaptejovAyvAkAsheShu pa~nchamUrtidhAraNa.n cheti .. 9.. atha dhyAnam.h . taddvividha.n saguNa.n nirguNa.n cheti . saguNaM mUrtidhyAnam.h . nirguNamAtmayAthAtmyam.h .. 10.. atha samAdhiH . jIvAtmaparamAtmaikyAvasthAtripuTIrahitA paramAnandasvarUpA shuddhachaitanyAtmikA bhavati .. 11.. iti prathamo.adhyAyaH .. 1.. atha ha shANDilyo ha vai brahmaR^iShishchaturShu vedeShu brahmavidyAmalabhamAnaH ki.n nAmetyatharvANaM bhagavantamupasannaH paprachChAdhIhi bhagavan brahmavidyA.n yena shreyo.avApsyAmIti . sa hovAchAtharvA shANDilya satya.n vij~nAnamanantaM brahma yasminnidamota.n cha prota.n cha . yasminnida.n sa.n cha vichaiti sarva.n yasminvij~nAte sarvamida.n vij~nAtaM bhavati . tadapANipAdamachakShuHshrotramajihvamasharIra\- magrAhyamanirdeshyam.h . yato vAcho nivartante . aprApya manasA saha . yatkevala.n j~nAnagamyam.h . praj~nA cha yasmAtprasR^itA purANI . yadekamadvitIyam.h . AkAshavatsarvagata.n susUkShma.n nira~njana.n niShkriya.n sanmAtra.n chidAnandaikarasa.n shivaM prashAntamamR^ita.n tatpara.n cha brahma . tattvamasi . tajj~nAnena hi vijAnIhi ya eko deva AtmashaktipradhAnaH sarvaj~naH sarveshvaraH sarvabhUtAntarAtmA sarvabhUtAdhivAsaH sarvabhUtanigUDho bhUtayoniryogaikagamyaH . yashcha vishva.n sR^ijati vishvaM bibharti vishvaM bhu~Nkte sa AtmA . Atmani ta.n ta.n loka.n vijAnIhi . mA shochIrAtmavij~nAnI shokasyAnta.n gamiShyati .. iti dvitIyo.adhyAyaH .. 2.. athaina.n shANDilyo.atharvANaM paprachCha yadekamakShara.n niShkriya.n shiva.n sanmAtraM paraMbrahma . tasmAtkathamida.n vishva.n jAyate katha.n sthIyate kathamasmi.nllIyate . tanme sa.nshaya.n ChettumarhasIti . sa hovAchAtharvA satya.n shANDilya paraMbrahma niShkriyamakSharamiti . athApyasyArUpasya brahmaNastrINi rUpANi bhavanti sakala.n niShkala.n sakalaniShkala.n cheti . yatsatya.n vij~nAnamAnanda.n niShkriya.n nira~njana.n sarvagata.n susUkShma.n sarvatomukhamanirdeshyamamR^itamasti tadida.n niShkala.n rUpam.h . athAsya yA sahajAstyavidyA mUlaprakR^itirmAyA lohitashuklakR^iShNA . tayA sahAyavAn devaH kR^iShNapi~Ngalo mameshvara IShTe . tadidamasya sakalaniShkala.n rUpam.h .. athaiSha j~nAnamayena tapasA chIyamAno.akAmayata bahu syAM prajAyeyeti . athaitasmAttapyamAnAtsatyakAmAttrINyakSharANyajAyanta . tisro vyAhR^itayastripadA gAyatrI trayo vedAstrayo devAstrayo varNAstrayo.agnayashcha jAyante . yo.asau devo bhagavAnsarvaishvaryasampannaH sarvavyApI sarvabhUtAnA.n hR^idaye sa.nniviShTo mAyAvI mAyayA krIDati sa brahmA sa viShNuH sa rudraH sa indraH sa sarve devAH sarvANi bhUtAni sa eva purastAtsa eva pashchAtsa evottarataH sa eva dakShiNataH sa evAdhastAtsa evopariShTAtsa eva sarvam.h . athAsya devasyAtmashakterAtmakrIDasya bhaktAnukaMpino dattAtreyarUpA surUpA tanUravAsA indIvaradalaprakhyA chaturbAhuraghorApApakashinI . tadidamasya sakala.n rUpam.h .. 1.. atha hainamatharvANa.n shANDilyaH paprachCha bhagavansanmAtra.n chidAnandaikarasa.n kasmAduchyate paraM brahmeti . sa hovAchAtharvA yasmAchcha bR^ihati bR^i.nhayati cha sarva.n tasmAduchyate paraMbrahmeti . atha kasmAduchyate Atmeti . yasmAtsarvamApnoti sarvamAdatte sarvamatti cha tasmAduchyate Atmeti . atha kasmAduchyate maheshvara iti . yasmAnmahata IshaH shabdadhvanyA chAtmashaktyA cha mahata Ishate tasmAduchyate maheshvara iti . atha kasmAduchyate dattAtreya iti . yasmAtsudushchara.n tapastapyamAnAyAtraye putrakAmAyAtitarA.n tuShTena bhagavatA jyotirmayenAtmaiva datto yasmAchchAnasUyAyAmatrestanayo.abhava\- ttasmAduchyate dattAtreya iti . atha yo.asya niruktAni veda sa sarva.n veda . atha yo ha vai vidyayainaM paramupAste so.ahamiti sa brahmavidbhavati .. atraite shlokA bhavanti .. dattAtreya.n shiva.n shAntamindranIlanibhaM prabhum.h . AtmamAyArata.n devamavadhUta.n digambaram.h .. 1.. bhasmoddhUlitasarvA~Nga.n jaTAjUTadhara.n vibhum.h . chaturbAhumudArA~NgaM prafullakamalekShaNam.h ..2.. j~nAnayoganidhi.n vishvaguru.n yogijanapriyam.h . bhaktAnukaMpina.n sarvasAkShiNa.n siddhasevitam.h .. 3.. eva.n yaH satata.n dhyAyeddevadeva.n sanAtanam.h . sa muktaH sarvapApebhyo niHshreyasamavApnuyAt.h .. 4.. ityoM satyamityupaniShat.h .. iti tR^itIyo.adhyAyaH .. 3.. AUM bhadra.n karNebhiH shruNuyAma devA bhadraM pashyemAkShabhiryajatrAH . sthiraira~NgaistuShTuvA{\m+}sastanUbhirvyashema devahita.n yadAyuH . svasti na indro vR^iddhashravAH . svasti naH pUShA vishvavedAH . svasti nastArkShyo ariShTanemiH svasti no bR^ihaspatirdadhAtu .. AUM shAntiH shAntiH shAntiH .. iti shANDilyopaniShatsamAptA .. ## Encoded by Sunder Hattangadi \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}