% Text title : Trishikhibrahmana Upanishad % File name : trishikhi.itx % Category : upanishhat % Location : doc\_upanishhat % Author : Vedic Tradition % Transliterated by : Sunder Hattangadi % Proofread by : Sunder Hattangadi % Description-comments : 44 / 108; Shukla YajurVeda - Yoga upanishad % Latest update : Mar. 4, 2000 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Trishikhibrahmana Upanishad ..}## \itxtitle{.. trishikhibrAhmaNopaniShat ..}##\endtitles ## yogaj~nAnaikasa.nsiddhashivatattvatayojjvalam.h . pratiyogivinirmuktaM paraMbrahma bhavAmyaham.h .. AUM pUrNamadaH pUrNamidaM pUrNAtpUrNamudachyate . pUrNasya pUrNamAdAya pUrNamevAvashiShyate .. AUM shAntiH shAntiH shAntiH .. AUM trishikhI brAhmaNa Adityaloka.n jagAma ta.n gatvovAcha . bhagavan ki.n dehaH kiM prANaH ki.n kAraNa kimAtmA sa hovAcha sarvamida.n shiva eva vijAnIhi . ki.ntu nityaH shuddho nira~njano vibhuradvayaH shiva ekaH svena bhAseda.n sarva.n dR^iShTvA taptAyaHpiNDavadekaM bhinnavadavabhAsate . tadbhAsaka.n kimiti cheduchyate . sachChabdavAchya\- mavidyAshabalaM brahma . brahmaNo.avyaktam.h . avyaktAnmahat.h . mahato.aha~NkAraH . aha~NkArAtpa~nchatanmAtrANi . pa~nchatanmAtrebhyaH pa~nchamahAbhUtAni . pa~nchamahAbhUtebhyo.akhila.n jagat.h .. tadakhila.n kimiti . bhUtavikAravibhAgAdiriti . ekasminpiNDe kathaM bhUtavikAravibhAga iti . tattatkAryakAraNabhedarUpe\- NA.nshatattvavAchakavAchyasthAnabhedaviShayadevatAkosha\- bhedavibhAgA bhavanti . athAkAsho.antaHkaraNamanobuddhi\- chitAha~NkAraH . vAyuH samAnodAnavyAnApAnaprANAH . vahniH shrotratvakchakShurjihvAghrANAni . ApaH shabdasparsha\- rUparasagandhAH . pR^ithivI vAkpANipAdapAyUpasthAH . j~nAnasa~NkalpanishchayAnusandhAnAbhimAnA AkAsha\- kAryAntaHkaraNaviShayAH . samIkaraNonnanayanagrahaNa\- shravaNochChvAsA vAyukAryaprANAdiviShayAH . shabdasparsharUparasagandhA agnikAryaj~nAnendriya\- viShayA abAshritAH . vachanAdAnagamanavisargAnandAH pR^ithivIkAryakarmendriyaviShayAH . karmaj~nAnendriya\- viShayeShu prANatanmAtraviShayA antarbhUtAH . manobuddhyoshchittAha~NkArau chAntarbhUtau . avakAshavidhUtadarshanapiNDIIkaraNadhAraNAH sUkShmatamA jaivatanmAtraviShayAH . eva.n dvAdashA~NgAni AdhyAtmikAnyAdhibhautikAnyAdhidaivikAni . atra nishAkarachaturmukhadigvAtArkavaruNAshvyagnIndropendra\- prajApatiyamA ityakShAdhidevatArUpairdvAdasha\- nADyantaHpravR^ittAH prANA evA~NgAni a~Ngaj~nAna.n tadeva j~nAteti . atha vyomAnilAnalajalAnnAnAM pa~nchIkaraNamiti . j~nAtR^itva.n samAnayogena shrotradvArA shabdaguNo vAgadhiShThita AkAshe tiShThati AkAshastiShThati . manovyAnayogena tvagdvArA sparshaguNaH pANyadhiShThito vAyau tiShThati vAyustiShThati . buddhirudAnayogena chakShurdvArA rUpaguNaH pAdAdhiShThito.agnau tiShThatyagnistiShThati . chittamapAnayogena jihvAdvArA rasaguNa upasthAdhiShThito.apsu tiShThatyApastiShThanti . aha~NkAraH prANayogena ghrANadvArA gandhaguNo gudAdhiShThitaH pR^ithivyA.n tiShThati pR^ithivI tiShThati ya eva.n veda . atraite shlokA bhavanti . pR^ithagbhUte ShoDasha kalAH svArthabhAgAnparAnkramAt.h . antaHkaraNavyAnAkShirasapAyunabhaHkramAt.h .. 1.. mukhyAtpUrvottarairbhAgairbhUtebhUte chatushchatuH . pUrvamAkAshamAshritya pR^ithivyAdiShu sa.nsthitAH .. 2.. mukhyAdUrdhve parA j~neyA na parAnuttarAnviduH . evama.nsho hyabhUttasmAttebhyashchA.nsho hyabhUttathA .. 3.. tasmAdanyonyamAshritya hyotaM protamanukramAt.h . pa~nchabhUtamayI bhUmiH sA chetanasamanvitA .. 4.. tata oShadhayo.anna.n cha tataH piNDAshchaturvidhAH . rasAsR^i~NmA.nsamedo.asthimajjAshukrANi dhAtavaH .. 5.. kechittadyogataH piNDA bhUtebhyaH saMbhavAH kvachit.h . tasminnannamayaH piNDo nAbhimaNDalasa.nsthitAH .. 6.. asya madhye.asti hR^idaya.n sanAlaM padmakoshavat.h . sattvAntarvartino devAH kartraha~NkArachetanAH .. 7.. asya bIja.n tamaHpiNDaM moharUpa.n jaDa.n ghanam.h . vartate kaNThamAshritya mishrIbhUtamida.n jagat.h .. 8.. pratyagAnandarUpAtmA mUrdhni sthAne pare pade . anantashaktisa.nyukto jagadrUpeNa bhAsate .. 9.. sarvatra vartate jAgratsvapna.n jAgrati vartate . suShupta.n cha turIya.n cha nAnyAvasthAsu kutrachit.h .. 10.. sarvadesheShvanusyUtashchatUrUpaH shivAtmakaH . yathA mahAphale sarve rasAH sarvapravartakAH .. 11.. tathaivAnnamaye koshe koshAstiShThanti chAntare . yathA koshastathA jIvo yathA jIvastathA shivaH .. 12.. savikArastathA jIvo nirvikArastathA shivaH . koshAstasya vikArAste hyavasthAsu pravartakAH .. 13.. yathA rasAshaye phenaM mathanAdeva jAyate . mano nirmathanAdeva vikalpA bahavastathA .. 14.. karmaNA vartate karmI tattyAgAchChAntimApnuyAt.h . ayane dakShiNe prApte prapa~nchAbhimukha.n gataH .. 15.. aha~NkArAbhimAnena jIvaH syAddhi sadAshivaH . sa chAvivekaprakR^itisa~NgatyA tatra muhyate .. 16.. nAnAyonishata.n gatvA shete.asau vAsanAvashAt.h . vimokShAtsa.ncharatyeva matsyaH kUladvaya.n yathA .. 17.. tataH kAlavashAdeva hyAtmaj~nAnavivekataH . uttarAbhimukho bhUtvA sthAnAtsthAnAntara.n kramAt.h .. 18.. mUrdhnyAdhAyAtmanaH prANAnyogAbhyAsa.n sthitashcharan.h . yogAtsa~njAyate j~nAna.n j~nAnAdyogaH pravartate .. 19.. yogaj~nAnaparo nitya.n sa yogI na praNashyati . vikArastha.n shivaM pashyedvikArashcha shivena tu .. 20.. yogaprakAshaka.n yogairdhyAyechchAnanya bhAvanaH . yogaj~nAne na vidyete tasya bhAvo na siddhyati .. 21.. tasmAdabhyAsayogena manaHprANAnnirodhayet.h . yogI nishitadhAreNa kShureNaiva nikR^intayet.h .. 22.. shikhA j~nAnamayI vR^ittiryamAdyaShTA~NgasAdhanaiH . j~nAnayogaH karmayoga iti yogo dvidhA mataH .. 23.. kriyAyogamathedAnI.n shruNu brAhmaNasattama . avyAkulasya chittasya bandhana.n viShaye kvachit.h .. 24.. yatsa.nyogo dvijashreShTha sa cha dvaividhyamashnute . karma kartavyamityeva vihiteShveva karmasu .. 25.. bandhanaM manaso nitya.n karmayogaH sa uchyate . yatta chittasya satatamarthe shreyasi bandhanam.h .. 26.. j~nAnayogaH sa vij~neyaH sarvasiddhikaraH shivaH . yasyoktalakShaNe yoge dvividhe.apyavyayaM manaH .. 27.. sa yAti parama.n shreyo mokShalakShaNama~njasA . dehendriyeShu vairAgya.n yama ityuchyate budhaiH .. 28.. anuraktiH pare tattve satata.n niyamaH smR^itaH . sarvavastunyudAsInabhAvamAsanamuttamam.h .. 29.. jagatsarvamidaM mithyApratItiH prANasa.nyamaH . chittasyAntarmukhIbhAvaH pratyAhArastu sattama .. 30.. chittasya nishchalIbhAvo dhAraNA dhAraNa.n viduH . so.aha.n chinmAtrameveti chintana.n dhyAnamuchyate .. 31.. dhyAnasya vismR^itiH samyaksamAdhirabhidhIyate . ahi.nsA satyamasteyaM brahmacharya.n dayArjavam.h .. 32.. kShamA dhR^itirmitAhAraH shaucha.n cheti yamAdasha . tapaHsantuShTirAstikya.n dAnamArAdhana.n hareH .. 33.. vedAntashravaNa.n chaiva hrIrmatishcha japo vratam.h .. iti . AsanAni tada~NgAni svastikAdIni vai dvija .. 34.. varNyante svastikaM pAdatalayorubhayorapi . pUrvottare jAnunI dve kR^itvAsanamudIritam.h .. 35.. savye dakShiNagulpha.n tu pR^iShThapArshve niyojayet.h . dakShiNe.api tathA savya.n gomukha.n gormukha.n yathA .. 36.. ekaM charaNamanyasminnUrAvAropya nishchalaH . Aste yadidamenoghna.n vIrAsanamudIritam.h .. 37.. guda.n niyamya gulphAbhyA.n vyutkrameNa samAhitaH . yogAsanaM bhavedetaditi yogavido viduH .. 38.. Urvoruparivai dhatte yadA pAdatale ubhe . padmAsanaM bhavedetatsarvavyAdhiviShApaham.h .. 39.. padmAsana.n susa.nsthApya tada~NguShThadvayaM punaH . vyutkrameNaiva hastAbhyAM baddhapadmAsanaM bhavet.h .. 40.. padmAsana.n susa.nsthApya jAnUrvorantare karau . niveshya bhUmAvAtiShThedvyomasthaH kukkuTAsanaH .. 41.. kukkuTAsanabandhastho dorbhyA.n saMbadhya kandharam.h . shete kUrmavaduttAna etaduttAnakUrmakam.h .. 42.. pAdA~NguShThau tu pANibhyA.n gR^ihItvA shravaNAvadhi . dhanurAkarShakAkR^iShTa.n dhanurAsanamIritam.h .. 43.. sIvanI.n gulphadeshAbhyA.n nipIDya vyutkrameNa tu . prasArya jAnunorhastAvAsana.n si.nharUpakam.h .. 44.. gulphau cha vR^iShaNasyAdhaH sIvanyubhayapArshvayoH . niveshya pAdau hastAbhyAM badhvA bhadrAsanaM bhavet.h .. 45.. sIvanIpArshvamubhaya.n gulphAbhyA.n vyutkrameNa tu . nipIDyAsanametachcha muktAsanamudIritam.h .. 46.. avaShTabhya dharA.n samyaktalAbhyA.n hastayordvayoH . kUrparau nAbhipArshve tu sthApayitvA mayUravat.h .. 47.. samunnatashiraHpAdaM mayUrAsanamiShyate . vAmorumUle dakShA~Nghri.n jAnvorveShTitapANinA .. 48.. vAmena vAmA~NguShTha.n tu gR^ihItaM matsyapIThakam.h . yoni.n vAmena sampIDya meDhrAdupari dakShiNam.h .. 49.. R^ijukAyaH samAsInaH siddhAsanamudIritam.h . prasArya bhuvi pAdau tu dorbhyAma~NguShThamAdarAt.h .. 50.. jAnUpari lalATa.n tu pashchima.n tAnamuchyate . yenakena prakAreNa sukha.n dhArya.n cha jAyate .. 51.. tatsukhAsanamityuktamashaktastatsamAcharet.h . Asana.n vijita.n yena jita.n tena jagattrayam.h .. 52.. yamaishcha niyamaishchaiva Asanaishcha susa.nyataH . nADIshuddhi.n cha kR^itvAdau prANAyAma.n samAcharet.h .. 53.. dehamAna.n svA~NgulibhiH ShaNNavatya~NgulAyatam.h . prANaH sharIrAdadhiko dvAdashA~NgulamAnataH .. 54.. dehasthamanila.n dehasamudbhUtena vahninA . nyUna.n sama.n vA yogena kurvanbrahmavidiShyate .. 55.. dehamadhye shikhisthAna.n taptajAmbUnadaprabham.h . trikoNa.n dvipadAmanyachchaturasra.n chatuShpadam.h .. 56.. vR^itta.n viha~NgamAnA.n tu ShaDasra.n sarpajanmanAm.h . aShTAsra.n svedajAnA.n tu tasmindIpavadujjvalam.h . kandasthAnaM manuShyANA.n dehamadhya.n navA~Ngulam.h . chatura~Ngulamutsedha.n chatura~NgulamAyatam.h .. 57.. aNDAkR^iti tirashchA.n cha dvijAnA.n cha chatuShpadAm.h . tundamadhya.n tadiShTa.n vai tanmadhya.n nAbhiripyate .. 58.. tatra chakra.n dvAdashAra.n teShu viShNvAdimUrtayaH . aha.n tatra sthitashchakraM bhrAmayAmi svamAyayA .. 59.. areShu bhramate jIvaH krameNa dvijasattama . tantupa~njaramadhyasthA yathA bhramati lUtikA .. 60.. prANAdhirUDhashcharati jIvastena vinA nahi . tasyordhve kuNDalIsthAna.n nAbhestiryagathordhvataH .. 61.. aShTaprakR^itirUpA sA chAShTadhA kuNDalIkR^itA . yathAvadvAyusAra.n cha jvalanAdi cha nityashaH .. 62 paritaH kandapArshve tu nirudhyeva sadA sthitA . mukhenaiva samAveShTya brahmarandhramukha.n tathA .. 63.. yogakAlena marutA sAgninA bodhitA satI . sphuritA hR^idayAkAshe nAgarUpA mahojjvalA .. 64.. apanAddvaya~NgulAdUrdhvamadho meDhrasya tAvatA . dehamadhyaM manuShyANA.n hR^inmadhya.n tu chatuShpadAm.h .. 65.. itareShA.n tundamadhye prANApAnasamAyutAH . chatuShprakAradvyayute dehamadhye suShumnayA .. 66.. kandamadhye sthitA nADI suShumnA supratiShThitA . padmasUtrapratIkAshA R^ijurUrdhvapravartinI .. 67.. brahmaNo vivara.n yAvadvidyudAbhAsanAlakam.h . vaiShNavI brahmanADI cha nirvANaprAptipaddhatiH .. 68.. iDA cha pi~NgalA chaiva tasyAH savyetare sthite . iDA samutthitA kandAdvAmanAsApuTAvadhi .. 69.. pi~NgalA chotthitA tasmAddakShanAsApuTAvadhi . gAndhArI hastijihvA cha dve chAnye nADike sthite .. 70.. purataH pR^iShThatastasya vAmetaradR^ishau prati . pUShA yashasvinI nADyau tasmAdeva samutthite .. 71.. savyetarashrutyavadhi pAyumUlAdalambuasA . adhogatA shubhA nADI meDhrAntAvadhirAyatA .. 72.. pAdA~NguShThAvadhiH kandAdadhoyAtA cha kaushikI . dashaprakArabhUtAstAH kathitAH kandasambhavAH .. 73.. tanmUlA bahavo nADyaH sthUlasUkShmAshcha nADikAH . dvAsaptatisahasrANi sthUlAH sUkShmAshcha nADayaH .. 74.. sa.nkhyAtu.n na shakyante sthUlamUlAH pR^ithagvidhAH . yathAshvatthadale sUkShmAH sthUlAshcha vitatAstathA .. 75.. prANApAnau samAnashcha udAno vyAna eva cha . nAgaH kUrmashcha kR^ikaro devadatto dhana~njayaH .. 76.. charanti dashanADIShu dasha prANAdivAyavaH . prANAdipa~nchaka.n teShu pradhAna.n tatra cha dvayam.h .. 77.. prANa evAthavA jyeShTho jIvAtmAnaM bibharti yaH . AsyanAsikayormadhya.n hR^idaya.n nAbhimaNDalam.h .. 78.. pAdA~NguShThamiti prANasthAnAni dvijasattama . apAnashcharati brahmangudameDhrorujAnuShu .. 79.. samAnaH sarvagAtreShu sarvavyApI vyavasthitaH . udAnaH sarvasandhisthaH pAdayorhastayorapi .. 80.. vyAnaH shrotrorukaTyA.n cha gulphaskandhagaleShu cha . nAgAdivAyavaH pa~ncha tvagasthAdiShu sa.nsthitAH .. 81.. tundasthajalamanna.n cha rasAdIni samIkR^itam.h . tundamadhyagataH prANastAni kuryAtpR^ithakpR^ithak.h .. 82.. ityAdicheShTanaM prANaH karoti cha pR^ithaksthitam.h . apAnavAyurmUtrAdeH karoti cha visarjanam.h .. 83.. prANApAnAdicheShTAdi kriyate vyAnavAyunA . ujjIryate sharIrasthamudAnena nabhasvatA .. 84.. poShaNAdisharIrasya samAnaH kurute sadA . udgArAdikriyo nAgaH kUrmo.akShAdinimIlanaH .. 85.. kR^ikaraH kShutayoH kartA datto nidrAdikarmakR^it.h . mR^itagAtrasya shobhAderdhana~njaya udAhR^itaH .. 86.. nADIbhedaM marudbhedaM marutA.n sthAnameva cha . cheShTAshcha vividhAsteShA.n j~nAtvaiva nijasattama .. 87.. shuddhau yateta nADInAM pUrvoktaj~nAnasa.nyutaH . viviktadeshamAsAdya sarvasaMbandhavarjitaH .. 88.. yogA~NgadravyasampUrNa.n tatra dArumaye shubhe . Asane kalpite darbhakushakR^iShNAjinAdibhiH .. 89.. tAvadAsanamutsedhe tAvaddvayasamAyate . upavishyAsana.n samyaksvastikAdi yathAruchi .. 90.. badhvA prAgAsana.n vipro R^ijukAyaH samAhitaH . nAsAgranyastanayano dantairdantAnasa.nspR^ishan.h .. 91.. rasanA.n tAluni nyasya svasthachitto nirAmayaH . Aku~nchitashiraH ki.nchinnibadhnanyogamudrayA .. 92.. hastau yathoktavidhinA prANAyAma.n samAcharet.h . rechanaM pUraNa.n vAyoH shodhana.n rechana.n tathA .. 93.. chaturbhiH kleshana.n vAyoH prANAyAma udIryate . hastena dakShiNenaiva pIDayennAsikApuTam.h .. 94.. shanaiH shanairatha bahiH prakShipetpi~NgalAnilam.h . iDayA vAyumApUrya brahmanShoDashamAtrayA .. 95.. pUrita.n kumbhayetpashchAchchatuHShaShTyA tu mAtrayA . dvAtri.nshanmAtrayA samyagrechayetpi~NgalAnilam.h .. 96.. evaM punaH punaH kArya.n vyutkramAnukrameNa tu . sampUrNakumbhavaddeha.n kumbhayenmAtarishvanA .. 97.. pUraNAnnADayaH sarvAH pUryante mAtarishvanA . eva.n kR^ite sati brahma.nshcharanti dasha vAyavaH .. 98.. hR^idayAmbhoruha.n chApi vyAkochaM bhavati sphuTam.h . tatra pashyetparAtmAna.n vAsudevamakalmaSham.h .. 99.. prAtarmadhyandine sAyamardharAtre cha kumbhakAn.h . shanairashItiparyanta.n chaturvAra.n samabhyaset.h .. 100.. ekAhamAtra.n kurvANaH sarvapApaiH pramuchyate . sa.nvatsaratrayAdUrdhvaM prANAyAmaparo naraH .. 101.. yogasiddho bhavedyogI vAyujidvijitendriyaH . alpAshI svalpanidrashcha tejasvI balavAnbhavet.h .. 102.. apamR^ityumatikramya dIrghamAyuravApnuyAt.h . prasvedajanana.n yasya prANAyAmastu so.adhamaH .. 103.. kaMpana.n vapuSho yasya prANAyAmeShu madhyamaH . utthAna.n vapuSho yasya sa uttama udAhR^itaH .. 104.. adhame vyAdhipApAnA.n nAshaH syAnmadhyame punaH . pAparogamahAvyAdhinAshaH syAduttame punaH .. 105.. alpamUtro.alpaviShThashcha laghudeho mitAshanaH . paTvindriyaH paTumatiH kAlatrayavidAtmavAn.h .. 106.. rechakaM pUrakaM muktvA kumbhIkaraNameva yaH . karoti triShu kAleShu naiva tasyAsti durlabham.h .. 107.. nAbhikande cha nAsAgre pAdA~NguShThe cha yatnavAn.h . dhArayenmanasA prANAnsandhyAkAleShu vA sadA .. 108.. sarvarogairvinirmukto jIvedyogI gataklamaH . kukShirogavinAshaH syAnnAbhikandeShu dhAraNAt.h .. 109.. nAsAgre dhAraNAddIrghamAyuH syAddehalAghavam.h . brAhme muhUrte samprApte vAyumAkR^iShya jihvayA .. 110.. pibatastriShu mAseShu vAksiddhirmahatI bhavet.h . abhyAsatashcha ShaNmAsAnmahArogavinAshanam.h .. 111.. yatra yatra dhR^ito vAyura~Nge rogAdidUShite . dhAraNAdeva marutastattadArogyamashnute .. 112.. manaso dhAraNAdeva pavano dhArito bhavet.h . manasaH sthApane heturuchyate dvijapu~Ngava .. 113.. karaNAni samAhR^itya viShayebhyaH samAhitaH . apAnamUrdhvamAkR^iShyedudaropari dhArayet.h .. 114.. bandhankarAbhyA.n shrotrAdikaraNAni yathAtatham.h . yu~njAnasya yathoktena vartmanA svavashaM manaH .. 115.. manovashAtprANavAyuH svavashe sthApyate sadA . nAsikApuTayoH prANaH paryAyeNa pravartate .. 116.. tisrashcha nADikAstAsu sa yAvanta.n charatyayam.h . sha~NkhinIvivare yAmye prANaH prANabhR^itA.n satAm.h .. 117.. tAvanta.n cha punaH kAla.n saumye charati santatam.h . ittha.n krameNa charatA vAyunA vAyujinnaraH .. 118.. ahashcha rAtri.n pakSha.n cha mAsamR^itvayanAdikam.h . antarmukho vijAnIyAtkAlabheda.n samAhitaH .. 119.. a~NguShThAdisvAvayavasphuraNAdashanerapi . ariShTairjIvitasyApi jAnIyAtkShayamAtmanaH ..120.. j~nAtvA yateta kaivalyaprAptaye yogavittamaH . pAdA~NguShThe karA~NguShThe sphuraNa.n yasya na shrutiH .. 121.. tasya sa.nvatsarAdUrdhva.n jIvitasya kShayo bhavet.h . maNibandhe tathA gulphe sphuraNa.n yasya nashyati .. 122.. ShaNmAsAvadhiretasya jIvitasya sthitirbhavet.h . kUrpare sphuraNa.n yasya tasya traimAsikI sthitiH .. 123.. kukShimehanapArshve cha sphuraNAnupalambhane . mAsAvadhirjIvitasya tadardhasya tu darshane .. 124.. Ashrite jaTharadvAre dinAni dasha jIvitam.h . jyotiH khadyotavadyasya tadardha.n tasya jIvitam.h .. 125.. jihvAgrAdarshane trINi dinAni sthitirAtmanaH . jvAlAyA darshane mR^ityurdvidine bhavati dhruvam.h .. 126.. evamAdInyariShTAni dR^iShTAyuHkShayakAraNam.h . niHshreyasAya yu~njIta japadhyAnaparAyaNaH .. 127.. manasA paramAtmAna.n dhyAtvA tadrUpatAmiyAt.h . yadyaShTAdashabhedeShu marmasthAneShu dhAraNam.h .. 128.. sthAnAtsthAna.n samAkR^iShya pratyAhAraH sa uchyate . pAdA~NguShTha.n tathA gulpha.n ja~NgAmadhya.n tathaiva cha .. 129.. madhyamUrvoshcha mUla.n pAyurhR^idayameva cha . mehana.n dehamadhya.n cha nAbhi.n cha galakUrparam.h .. 130.. tAlumUla.n cha mUla.n cha ghrANasyAkShNoshcha maNDalam.h . bhruvormadhye lalATa.n cha mUlamUrdhva.n cha jAnunI .. 131.. mUla.n cha karayormUla.n mahAntyetAni vai dvija . pa~nchabhUtamaye dehe bhUteShveteShu pa~nchasu .. 132.. manaso dhAraNa.n yatyadyuktasya cha yamAdibhiH . dhAraNA sA cha sa.nsArasAgarottarakAraNam.h .. 133.. AjAnupAdaparyantaM pR^ithivIsthAnamiShyate . pittalA chaturasrA cha vasudhA vajralA~nChitA .. 134.. smartavyA pa~nchaghaTikAstatrAropyaprabha~njanam.h . AjAnukaTiparyantamapA.n sthAnaM prakIrtitam.h .. 135.. ardhachandrasamAkAra.n shvetamarjunalA~nChitam.h . smartavyamambhaHshvasanamAropya dashanADikAH .. 136.. AdehamadhyakaTyantamagnisthAnamudAhR^itam.h . tatra sindUravarNo.agnirjvalana.n dashapa~ncha cha .. 137.. smartavyo nADikAH prANa.n kR^itvA kumbhe tatheritam.h . nAbherupari nAsAnta.n vAyusthAna.n tu tatra vai .. 138.. vedikAkAravaddhUmro balavAnbhUtamArutaH . smartavyaH kumbhakenaiva prANamAropya mArutam.h .. 139.. ghaTikAvi.nshatistasmAdghrANAdbrahmabilAvadhi . vyomasthAna.n nabhastatra bhinnA~njanasamaprabham.h .. 140.. vyomni mArutamAropya kumbhakenaiva yatnavAn.h . pR^ithivya.nshe tu dehasya chaturbAhu.n kirITinam.h .. 141.. aniruddha.n hari.n yogI yateta bhavamuktaye . aba.nshe pUrayedyogI nArAyaNamudagradhIH .. 142.. pradyumnamagnau vAyva.nshe sa.nkarShaNamataH param.h . vyomA.nshe paramAtmAna.n vAsudeva.n sadA smaret.h .. 143.. achirAdeva tatprAptiryu~njAnasya na sa.nshayaH . badhvA yogAsanaM pUrva.n hR^iddeshe hR^idayA~njaliH .. 144.. nAsAgranyastanayano jihvA.n kR^itvA cha tAluni . dantairdantAnasa.nspR^ishya UrdhvakAyaH samAhitaH .. 145.. sa.nyamechchendriyagrAmamAtmabuddhyA vishuddhayA . chintana.n vAsudevasya parasya paramAtmanaH .. 146.. svarUpavyAptarUpasya dhyAna.n kaivalyasiddhidam.h . yAmamAtra.n vAsudeva.n chintayetkumbhakena yaH .. 147.. saptajanmArjitaM pApa.n tasya nashyati yoginaH . nAbhikandAtsamArabhya yAvaddhR^idayagocharam.h .. 148.. jAgradvR^itti.n vijAnIyAtkaNThastha.n svapnavartanam.h . suShupta.n tAlumadhyastha.n turyaM bhrUmadhyasa.nsthitam.h .. 149.. turyAtItaM paraM brahma brahmarandhre tu lakShayet.h . jAgradvR^itti.n samArabhya yAvadbrahmabilAntaram.h .. 150.. tatrAtmAya.n turIyasya turyAnte viShNuruchyate . dhyAnenaiva samAyukto vyomni chAtyantanirmale .. 151.. sUryakoTidyutiratha.n nityoditamadhokShajam.h . hR^idayAmburuhAsIna.n dhyAyedvA vishvarUpiNam.h .. 152.. anekAkArakhachitamanekavadanAnvitam.h . anekabhujasa.nyuktamanekAyudhamaNDitam.h .. 153.. nanAvarNadhara.n deva.n shAtamugramudAyudham.h . anekanayAnAkIrNa.n sUryakoTisamaprabham.h .. 154.. dhyAyato yoginaH sarvamanovR^ittirvinashyati . hR^itpuNDarIkamadhyastha.n chaitanyajyotiravyayam.h .. 155.. kadambagolakAkAra.n turyAtItaM parAtparam.h . anantamAnandamaya.n chinmayaM bhAskara.n vibhum.h .. 156.. nivAtadIpasadR^ishamakR^itrimamaNiprabham.h . dhyAyato yoginastasya muktiH karatale sthitA .. 157.. vishvarUpasya devasya rUpa.n yatki~nchideva hi . sthavIyaH sUkShmamanyadvA pashyanhR^idayapa~Nkaje .. 158.. dhyAyato yogino yastu sAkShAdeva prakAshate . aNimAdiphala.n chaiva sukhenaivopajAyate .. 159.. jIvAtmanaH parasyApi yadyevamubhayorapi . ahameva paraMbrahma brahmAhamiti sa.nsthitiH .. 160.. samAdhiH sa tu vij~neyaH sarvavR^ittivivarjitaH . brahma sampadyate yogI na bhUyaH sa.nsR^iti.n vrajet.h .. 161.. eva.n vishodhya tattvAni yogI niHspR^ihachetasA . yathA nirindhano vahniH svayameva prashAmyati .. 162.. grAhyAbhAve manaH prANo nishchayaj~nAnasa.nyutaH . shuddhasattve pare lIno jIvaH saindhavapiNDavat.h .. 163.. mohajAlakasa.nghAto vishvaM pashyati svapnavat.h . suShuptivadyashcharati svabhAvaparinishchalaH .. 164.. nirvANapadamAshritya yogI kaivalyamashnuta ityupaniShat.h .. AUM pUrNamadaH pUrNamidaM pUrNAtpUrNamudachyate . pUrNasya pUrNamAdAya pUrNamevAvashiShyate .. AUM shAntiH shAntiH shAntiH .. iti trishikhibrAhmaNopaniShatsamAptA .. ## Encoded by Sunder Hattangadi \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}