% Text title : krishna-yajurvede taittiriya-aranyake yaajnikyupanishhad % File name : yajniki.itx % Category : upanishhat, svara % Location : doc\_upanishhat % Transliterated by : Sunder Hattangadi % Proofread by : Wim en Esther (wkl-evdk at knoware.nl) in addition by Sunder Wim has added commentary/vivaraNaM in a separate file. % Description-comments : krishna-yajurvede taittiriya-aranyake % Latest update : April 5, 2004 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Yajnikyupanishad ..}## \itxtitle{.. yAj~nikyupaniShat ..}##\endtitles ## ambhasya pAre bhuvanasya madhye nAkasya pR^iShThe mahato mahIyAn.h | shukreNa jyotI{\m+}Shi samanupraviShTaH prajApatishcharati garbhe antaH || ##1.1## yasminnida{\m+} saM cha vi chaiti sarva.n yasmin.h devA adhivishve niSheduH | tadeva bhUtaM tadu bhavyamA ida.n tadakShare parame vyoman.h || ##1.2## yenAvR^itaM khaM cha divaM mahI cha yenAdityastapati tejasA bhrAjasA cha | yamantaH samudre kavayo vayanti yadakShare parame prajAH || ##1.3## yataH prasUtA jagataH prasUtI toyena jIvAn.h vyachasarja bhUmyAm.h | yadoShadhIbhiH puruShAn.h pashU{\m+}shcha vivesha bhUtAni charAcharANi || ##1.4## ataH paraM nAnyadaNIyasa{\m+} hi parAtparaM yanmahato mahAntam.h | yadekamavyaktamanantarUpa.n vishvaM purANaM tamasaH parastAt.h || ##1.5## tadevartaM tadu satyamAhustadeva brahma paramaM kavInAm.h | iShTApUrtaM bahudhA jAtaM jAyamAna.n vishvaM bibharti bhuvanasya nAbhiH || ##1.6## tadevAgnistadvAyustatsUryastadu chandramAH | tadeva shukramamR^itaM tadbrahma tadApaH sa prajApatiH || ##1.7## sarve nimeShA jaj~nire vidyutaH puruShAdadhi | kalA muhUrtAH kAShThAshchAhorAtrAshcha sarvashaH|| ardhamAsA mAsA R^itavaH sa.nvatsarashcha kalpantAm.h | sa ApaH pradudhe ubhe ime antarikShaM chApi suvaH || ##1.8, 1.9## nainamUrdhvaM na tirya~nchaM na madhye parijagrabhat.h | na tasyeshe kashchana tasya nAma mahadyashaH na sa.ndR^ishe tiShThati rUpamasya na chakShuShA pashyati kashchanainam.h | hR^idA manIshA manasAbhikL^ipto ya enaM viduramR^itAste bhavanti || ##1.10, 1.11 /1## adbhyaH saMbhUto hiraNyagarbha ityaShTau || ##1.11 /2## eSha hi devaH pradisho.anu sarvAH pUrvo hi jAtaH sa u garbhe antaH | sa vijAyamAnaH sa janiShyamANaH pratya~NmukhAstiShThati vishvatomukhaH|| vishvatashchakShuruta vishvato mukho vishvato hasta uta vishvataspAt.h | saM bAhubhyAM namati saM patatrairdyAvApR^ithivI janayan.h deva ekaH || ##1.12, 1.13 ## venastatpashyan.h vishvA bhuvanAni vidvAn.h yatra vishvaM bhavatyekanIDam.h | yasminnida{\m+}saM cha vi chaika{\m+}sa otaH protashcha vibhuH prajAsu|| pra tadvoche amR^itaM nu vidvAn.h gandharvo nAma nihitaM guhAsu | trINi padA nihitA guhAsu yastadveda savituH pitA sat.h || ##1.14, 1.15## sa no bandhurjanitA sa vidhAtA dhAmAni veda bhuvanAni vishvA | yatra devA amR^itamAnashAnAstR^itIye dhAmAnyabhyairayanta|| pari dyAvApR^ithivI yanti sadyaH pari lokAn.h pari dishaH pari suvaH | R^itasya tantuM vitataM vichR^itya tadapashyat tadabhavatprajAsu || ##1.16, 1.17## parItya lokAn.h parItya bhUtAni parItya sarvAH pradisho dishashcha | prajApatiH prathamajA R^itasyAtmanAtmAnamabhisaMbabhUva || ##1.18## sadasaspatimadbhutaM priyamindrasya kAmyam.h | saniM medhAmayAsiSham.h || ##1.19## uddIpyasva jAtavedo.apaghnanniR^itiM mama | pashU{\m+}shcha mahyamamAvaha jIvanaM cha disho disha || ## 1.20## mA no hi{\m+}sIjjAtavedo gAmashvaM puruShaM jagat.h | abibhradagna Agahi shriyA mA paripAtaya || ##1.21## puruShasya vidmahe sahasrAkShasya mahAdevasya dhImahi | tanno rudraH prachodayAt.h || ##1.22## tatpuruShAya vidmahe mahAdevAya dhImahi | tanno rudraH prachodayAt.h ## 1.23## tatpuruShAya vidmahe vakratuNDAya dhImahi | tanno dantiH prachodayAt.h ## 1.24## tatpuruShAya vidmahe suvarNapakShAya dhImahi | tanno garuDaH prachodayAt.| kAtyAyanAya vidmahe kanyAkumAri dhImahi | tanno durgiH prachodayAt.h || ##1.33## nArAyaNAya vidmahe vAsudevAya dhImahi | tanno viShNuH prachodayAt.h ##1.29!## yashChandasAmR^iShabho vishvarUpashChandobhyashchandA{\m+}syAvivesha | satA{\m+}shikyaH provAchopaniShadindro jyeShTha indriyAya R^iShibhyo namo devebhyaH svadhA pitR^ibhyo bhUrbhuvaH suvarom.h || ##8.1## namo brahmaNe dhAraNaM me astvanirAkaraNaM dhArayitA bhUyAsa.n karNayoH shrutaM mA chyoDhvaM mamAmuShya om.h || ##9.1## R^itaM tapaH satyaM tapaH shrutaM tapaH shAntaM tapo dAnaM tapo yaj~na.stapo bhUrbhuvaH suvarbrahmaitadupAssvaitattapaH || ##10## yathA vR^ikShasya sampuShpitasya dUrAdgandho vAtyevaM puNyasya karmaNo dUrAdgandho vAti yathAsidhArAM karte.avahitamavakrAme yadyuve yuve havA vihvayiShyAmi karta.n patiShyAmItyevamamR^itAdAtmAna.n jugupset.h | ##11## aNoraNIyAnmahato mahIyAnAtmA guhAyAM nihito.asya jantoH | tamakratuM pashyati vItashoko dhAtuH prasAdAnmahimAnamIsham.h || ##12.1## sapta prANA prabhavanti tasmAt.h saptArchiShaH samidhaH sapta jihvAH | sapta ime lokA yeShu charanti prANA guhAshayAnnihitAH sapta sapta || ##12.2## ataH samudrA girayashcha sarve.asmAtsyandante sindhavaH sarvarUpAH | atashcha vishvA oShadhayo rasAshcha yenaiSha bhUtastiShThatyantarAtmA || ##12.3## brahmA devAnAM padavIH kavInA- mR^iShirviprANAM mahiSho mR^igANAm.h | shyeno gR^idhrANA{\m+}svadhitirvanAnA{\m+} somaH pavitramatyeti rebhan.h || ##12.4## ajAmekAM lohitashuklakR^iShNAM bahvIM prajAM janayantI{\m+} sarUpAm.h | ajo hyeko juShamANo.anushete jahAtyenAM bhuktabhogAmajo.anyaH|| ##12.5## ha{\m+}saH shuchiShadvasurantarikShasa- ddhotA vediShadatithirduroNasat.h | nR^iShadvarasadR^itasadvyomasadabjA gojA R^itajA adrijA R^itaM bR^ihat.h || ## 12.6## yamAjjAtA na parA naiva ki.ncha- nAsa ya Avivesha bhuvanAni vishvA | prajApatiH prajayA sa.nvidAn- astrINi jyotI{\m+}Shi sachate sa ShoDashI || ##12.6Ka## vidhartAra{\m+} havAmahe vasoH kuvidvanAti naH | savitAra.n nR^ichakShasam.h || ##12.6Ka## adyAno deva savitaH prajAvatsAvIH saubhagam.h | parA duHShvapniya{\m+} suva || ##39.2## vishvAni deva savitarduritAni parAsuva | yadbhadraM tanmama Asuva || ##39.3## madhu vAtA R^itAyate madhu kSharanti sindhavaH | mAdhvIrnaH santvoShadhIH || ##39.4## madhu naktamutoShasi madhumatpArthiva{\m+} rajaH | madhudyaurastu naH pitA || ##39.5## madhumAnno vanaspatirmadhumA{\m+} astu sUryaH | mAdhvIrgAvo bhavantu naH || ##39.6## ghR^itaM mimikShire ghR^itamasya yoni- rghR^ite shrito ghR^itamuvasya dhAma | anuShvadhamAvaha mAdayasva svAhAkR^itaM vR^iShabha vakShi havyam.h || ##12.7## samudrAdUrmirmadhumA{\m+} udAra- dupA{\m+}shunA samamR^itatvamAnaT.h | ghR^itasya nAma guhyaM yadasti jihvA devAnAmamR^itasya nAbhiH || ##12.8## vayaM nAma prabravAmA ghR^itenA- sminyaj~ne dhArayAmA namobhiH | upa brahmA shR^iNavachChasyamAnaM chatuHshR^i~Ngo.avamIdgaura etat.h || ##12.9## chatvAri shR^i~NgA trayo asya pAdA dveshIrShe sapta hastAso asya | tridhA baddho vR^iShabho roravIti maho devo martyA{\m+} Avivesha || ##12.10## tridhA hitaM paNibhirguhyamAnaM gavi devAso ghR^itamanvavindan.h | indra eka{\m+} sUrya ekaM jajAna venAdeka{\m+} svadhayA niShTatakShuH || ##12.11## yo devAnAM prathamaM purastA- dvishvAdhiko rudro maharShiH | hiraNyagarbhaM pashyata jAyamAna{\m+} sa no devaH shubhayAsmR^ityA sa.nyunaktu || ##12.12## yasmAtparaM nAparamasti ki~nchi- dyasmAnnANIyo na jyAyo.asti kashchit.h | vR^ikSha iva stabdho divi tiShTha- tyekastenedaM pUrNaM puruSheNa sarvam.h || ##12.13## na karmaNA na prajayA dhanena tyAgenaike amR^itatvamAnashuH | pareNa nAkaM nihitaM guhAyAM bibhrAjate yadyatayo vishanti || ##12.14## vedAntavij~nAnavinishchitArthAH sa.nnyAsayogAdyatayaH shuddhasattvAH | te brahmaloke tu parAntakAle parAmR^itAH parimuchyanti sarve|| dahraM vipApaM varaveshmabhUta yatpuNDarIkaM puramadhyasa{\m+}stham.h | tatrApi dahraM gaganaM vishokam.h tasminyadantastadupAsitavyam.h | yo vedAdau svaraH prokto vedAnte cha pratiShThitaH | tasya prakR^itilInasya yaH paraH sa maheshvaraH || ##12.15, 16, 17## Adityo vA eSha etanmaNDalaM tapati tatra tA R^ichastadR^ichA maNDala{\m+} sa R^ichAM loko.atha ya eSha etasminmaNDale.archirdIpyate tAni sAmAni sa sAmnAM loko.atha ya eSha etasminmaNDale.archiShi puruShastAni yajU{\m+}Shi sa yajuShA maNDala{\m+} sa yajuShAM lokaH saiShA trayyeva vidyA tapati ya eSho.antarAditye hiraNmayaH puruShaH | ##14## Adityo vai teja ojo balaM yashashchakShuH shrotramAtmA mano manyurmanurmR^ityuH satyo mitro vAyurAkAshaH prANo lokapAlaH kaH kiM ka.n tatsatyamannamamR^ito jIvo vishvaH katamaH svayambhu brahmaitadamR^ita eSha puruSha eSha bhUtAnAmadhipatirbrahmaNaH sAyujya{\m+} salokatAmApnotyetAsAmeva devatAnA{\m+} sAyujya{\m+} sArShTitA{\m+} samAnalokatAmApnoti ya eva.nvedetyupaniShat.h | ##15.1## ghR^iNiH sUrya Adityomarchayanti tapaH satyaM madhu kSharanti tadbrahma tadApa Apo jyotI raso.amR^itaM brahma bhUrbhuvaH suvarom.h | ##15.2## sarvo vai rudrastasmai rudrAya namo.astu | puruSho vai rudraH sanmaho namo namaH | vishvaM bhUtaM bhuvanaM chitraM bahudhA jAtaM jAyamAnaM cha yat.h | sarvo hyeSha rudrastasmai rudrAya namo astu || ##24## kadrudrAya prachetase mIDhuShTamAya tavyase | vochema sha.ntama{\m+} hR^ide | sarvo hyeSha rudrastasmai rudrAya namo astu || ##25## namo hiraNyabAhave hiraNyapataye.ambikApataya umApataye pashupataye namo namaH || ##22## prANAnAM granthirasi rudro mA vishAntaka- stenAnnenApyAyasva || ##74, internet version splits after vishAntakaH## a~NguShThamAtraH puruSho.a~NguShThaM cha samAshritaH | IshaH sarvasya jagataH prabhuH prINAtu vishvabhuk.h || ##71## medhA devI juShamANA na AgAdvishvAchI bhadrA sumanasyamAnA | tvayA juShTA juShamANA duruktAnbR^ihadvadema vidathe suvIrAH || ##41.1## tvayA juShTa R^iShirbhavati devi tvayA brahmAgatashrIruta tvayA | tvayA juShTashchitraM vindate vasu sA no juShasva draviNena medhe || ##41.2## medhAM ma indro dadAtu medhA.n devI sarasvatI | medhAM me ashvinAvubhAvAdhattAM puShkarasrajA ##42.1, internet version has puShkarasrajau## | apsarAsu yA medhA gandharveShu cha yanmanaH | daivI medhA sarasvatI sa mAM medhA surabhirjuShatAm.h || ##42.2## A mAM medhA surabhirvishvarUpA hiraNyavarNA jagatI jagamyA | UrjasvatI payasA pinvamAnA sA mAM medhA supratIkA juShatAm.h || ##43## sadyojAtaM prapadyAmi sadyojAtAya vai namaH | bhave bhave nAtibhave bhavasva mAm | bhavodbhavAya namaH || ##17## vAmadevAya namo jyeShThAya namaH rudrAya namaH kAlAya namaH kalavikaraNAya namo balavikaraNAya namo balapramathAya namaH sarvabhUtadamanAya namo manonmanAya namaH || ##18## aghorebhyo.atha ghorebhyo ghoraghoratarebhyaH sarvataH sharva sarvebhyo namaste astu rudrarUpebhyaH || ##19## tatpuruShAya vidmahe mahAdevAya dhImahi | tanno rudraH prachodayAt.h || ##20## IshAnaH sarvavidyAnAmIshvaraH sarvabhUtAnAM brahmAdhipatirbrahmaNo.adhipatirbrahmA shivo me astu sadA shivom.h ##21## brahmametu mAm.h | madhumetu mAm.h | brahmameva madhumetu mAm.h | yAste soma prajA vatso.abhi so aham.h | duHShvapnahan duruShShaha | yAste soma prANA{\m+}stAM juhomi | trisuparNamayAchitaM brAhmaNAya dadyAt.h | brahmahatyAM vA ete ghnanti | ye brAhmaNAstrisuparNaM paThanti | te somaM prApnuvanti | A sahasrAtpa~NktiM punanti | om.h || ##38## brahma medhayA | madhu medhayA | brahmameva madhumedhayA | adyAno deva savitaH prajAvatsAvIH saubhagam.h | parA duHShvapniya{\m+} suva | vishvAni deva savitarduritAni parAsuva | yadbhadraM tanma ##tanmama?## Asuva madhuvAtA R^itAyate madhukSharanti sindhavaH | mAdhvIrnaH santvoShadhIH | madhu naktamutoShasi madhumatpArthiva{\m+} rajaH | madhudyaurastu naH pitA | madhumAnno vanaspatirmadhumA{\m+} astu sUryaH | mAdhvIrgAvo bhavantu naH | ya imaM trisuparNamayAchitaM brAhmaNAya dadyAt.h | bhrUNahatyAM vA ete ghnanti | ye brAhmaNAstrisuparNaM paThanti | te somaM prApnuvanti | A sahasrAtpa~NktiM punanti | om.h || ##39 (appears twice in the book version)## brahma medhavA | madhu medhavA | brahmameva madhu medhavA | brahmA devAnAM padavIH kavInA- mR^iShirviprANAM mahiSho mR^igANAm.h | shyeno gR^iddhANA{\m+} svadhitirvanAnA{\m+} somaH pavitramatyeti rebhan.h || ha{\m+}saH shuchiShadvasurantarikShasa- ddhotA vediShadatithirduroNasat.h | nR^iShadvarasadR^itasadvyomasadabjA gojA R^itajA adrijA R^itaM bR^ihat.h || ##40.1, 2, 3## ya imaM trisuparNamayAchitaM brAhmaNAya dadyAt.h | vIrahatyAM vA ete ghnanti | ye brAhmaNAstrisuparNaM paThanti | te somaM prApnuvanti | AsahasrAt pa~NktiM punanti | om.h || ##40.6## satyaM paraM para{\m+} satya{\m+} satyena na suvargAllohAchchyavante kadAchana satA{\m+} hi satyaM tasmAtsatye ramante ##78.1## tapa iti tapo nAnashanAtparaM yaddhi paraM tapastad.h durdharShaM tad.h durAdhaSha tasmAttapasi ramante ##78.2## dama iti niyataM brahmachAriNastasmAddame ramante ##78.3## shama ityaraNye munastamAchChame ramante ##78.4## dAnamiti sarvANi bhUtAni prasha{\m+}santi dAnAnnAtiduShkara.n tasmAddAne ramante ##78.5## dharma iti dharmeNa sarvamidaM parigR^ihIta.n dharmAnnAtidushcharaM tasmAddharme ramante ##78.6## prajana iti bhUyA{\m+}sastasmAdbhUyiShThAH prajAyante tasmAdbhUyiShThAH prajanane ramante ##78.7## agnaya ityAha tasmAdagnaya AdhAtavyA ##78.8## agnihotramityAha tasmAdagnihotre ramante ##78.9## yaj~na iti yaj~nena hi devA divaM gatAstasmAdyaj~ne ramante ##78.10## mAnasamiti vidvA{\m+}sastasmAdvidvA{\m+}sa eva mAnase ramante ##78.11## vidvA.nsaH saguNaj~nAH syurmanaHsAdhyaM tu mAnasam.h | upAsanaM paraM heturityete menire budhAH || 406|| nyAsa iti brahmA brahmA hi paraH paro hi brahmA tAni vA etAnyavarANi tapA{\m+}si nyAsa evAtyarechayat.h ##78.12## prAjApatyo hAruNiH suparNeyaH prajApatiM pitaramupasasAra kiM bhagavantaH paramaM vadantIti tasmai provAcha ##79.1## satyena vAyurAvAti satyenAdityo rochate divi satyaM vAchaH pratiShThA satye sarvaM pratiShThitaM tasmAtsatyaM parama.n vadanti ##79.2## tapasA devA devatAmagra Ayan tapasArShayaH suvaranvavindantapasA sapatnAnpraNudAmArAtIstapasi sarvaM pratiShThita.n tasmAttapaH paramaM vadanti ##79.3## damena dAntAH kilbiShamavadhUnvanti damena brahmachAriNaH suvaragachChan damo bhUtAnAM durAdharShaM dame sarvaM pratiShThitaM tasmAddamaH paramaM vadanti ##79.4## shamena shAntAH shivamAcharanti shamena nAkaM munayo.anvavinda~nChshamo bhUtAnAM durAdharShaM shame sarvaM pratiShThita.n tasmAchChamaH paramaM vadanti ##79.5## dAnaM yaj~nAnAM varUthaM dakShiNA loke dAtAra{\m+} sarvabhUtAnyupajIvanti dAnenArAtIrapAnudanta dAnena dviShanto mitrA bhavanti dAne sarvaM pratiShThitaM tasmAddAnaM paramaM vadanti ##79.6## dharmo vishvasya jagataH pratiShThA loke dharmiShTha prajA upasarpanti dharmeNa pApamapanudati dharme sarvaM pratiShThita.n tasmAddharmaM paramaM vadanti ##79.7## prajananaM vai pratiShThA loke sAdhu prajAyAstantuM tanvAnaH pitR^iNAmanuNo bhavati tadeva tasyAnR^iNaM tasmAtprajananaM paramaM vadanti ##79.8## agnayo vai trayI vidyA devayAnaH panthA gArhapatya R^ik pR^ithivI rathantaramanvAhAryapachanaH yajurantarikShaM vAmadevyamAhavanIyaH sAma suvargo loko bR^ihattasmAdagnIn paramaM vadanti ##79.9## agnihotra{\m+} sAyaM prAtargR^ihANAM niShkR^itiH sviShTa{\m+} suhutaM yaj~nakratUnAM prAyaNa{\m+} suvargasya lokasya jyotistasmAdagnihotraM paramaM vadanti ##79.10## yaj~na iti yaj~no hi devAnAM yaj~nena hi devA divaM gatA yaj~nenAsurAnapAnudanta yaj~nena dviShanto mitrA bhavanti yaj~ne sarvaM pratiShThitaM tasmAdyaj~naM paramaM vadanti ##79.11## mAnasaM vai prAjApatyaM pavitraM mAnasena manasA sAdhu pashyati R^iShayaH prajA asR^ijanta mAnase sarvaM pratiShThitaM tasmAnmAnasaM paramaM vadanti ##79.12## nyAsa ityAhurmanIShiNo brahmANam.h ##79.13 /1## brahmA vishvaH katamaH svayambhUH prajApatiH sa.nvatsara iti ##79.13 /2## sa.nvatsaro.asAvAdityo ya eSha Aditye puruShaH sa parameShThI brahmAtmA ##79.14## yAbhirAdityastapati rashmibhistAbhiH parjanyo varShati parjanyenauShadhivanaspatayaH prajAyanta oShadhivanaspatibhirannaM bhavatyannena prANAH prANairbalaM balena tapastapasA shraddhA shraddhayA medhA medhayA manIShA manIShayA mano manasA shAntiH shAntyA chittaM chittena smR^itiH smR^ityA smAra{\m+} smAreNa vij~nAnaM vij~nAnenAtmAnaM vedayati tasmAdanna.n dadansarvANyetAni dadAtyannAtprANA bhavanti bhUtAnAM prANairmano manasashcha vij~nAnaM vij~nAnAdAnando brahmayoniH ##79.15## sa vA eSha puruShaH pa~nchadhA pa~nchAtmA yena sarvamidaM protaM pR^ithivI chAntarikShaM cha dyaushcha dishashchAvAntaradishAshcha sa vai sarvamidaM jagatsa sabhUta{\m+} sa bhavyaM jij~nAsaklR^ipta R^itajA rayiShThAH shraddhA satyo mahasvAntamasopariShTAt.h ##79.16 /1## j~nAtvA tamevaM manasA hR^idA cha bhUyo na mR^ityumupayAhi vidvAn.h ##79.16 /2## tasmAnnyAsameShAM tapasAmatiriktamAhuH ##79.16 /3## vasuraNvo vibhUrasi prANe tvamasi sandhAtA brahman tvamasi vishvasR^ittejodAstvamasyagnerasi varchodAstvamasi sUryasya dyumnodAstvamasi chandramasa upayAmagR^ihIto.asi brahmaNe tvA mahase ##79.17## omityAtmAnaM yu~njIta ##79.18 /1## etadvai mahopaniShadaM devAnAM guhyaM ##79.18 /2## ya evaM veda brahmaNo mahimAnamApnoti tasmAd.h brahmaNo mahimAnam.h ##79.18 /3## tasyaivaM viduSho yaj~nasyAtmA yajamAnaH shraddhA patnI sharIramidhmamuro vedirlomAni barhirvedaH shikhA hR^idayaM yUpaH kAma AjyaM manyuH pashustapo.AgnirdamaH shamayitA dAna.n dakShiNA vAgghotA prANa udgAtA chakShuradhvaryurmano brahmA shrotramagnIt.h ##80.1 /1## yAvaddhriyate sA dIkShA yadashnAti taddhaviryatpibati tadasya somapAnaM yadramate tadupasado yatsa~ncharatyupavishatyuttiShThate cha sa pravargyo yanmukha.n tadAhavanIyo yA vyAhR^itirahutiryadasya vij~nAna tajjuhoti yatsAyaM prAtaratti tatsamidhaM yatprAtarmadhyandina{\m+} sAya.n cha tAni savanAni ##80.1 /2## ye ahorAtre te darshapUrNamAsau ye.ardhamAsAshcha mAsAshcha te chAturmAsyAni ya R^itavaste pashubandhA ye sa.nvatsarAshcha parivatsarAshcha te.ahargaNAH sarvavedasaM vA etatsatraM yanmaraNaM tadavabhR^ithaH ##80.1 /3## etadvai jarAmaryamagnihotra{\m+}satraM ya evaM vidvAnudagayane pramIyate devAnAmeva mahimAnaM gatvAdityasya sAyujyaM gachChatyatha yo dakShiNe pramIyate pitR^iNAmeva mahimAnaM gatvA chandramasaH sAyujyaM gachChatyetau vai sUryAchandramasormahimAnau brAhmaNo vidvAnabhijayati tasmAd brahmaNo mahimAnamityupaniShat.h ##80.1 /3## ## \medskip\hrule\medskip Encoded and proofread by Sunder Hattangadi Also proofread by Wim en Esther wkl-evdk@knoware.nl Wim has added commentary/vivaraNaM in a separate file. According to Sw. Vimalananda, who has translated the Mahanarayana Upanishad (Ramakrishna Math publ.)," it is also known as Yajniki Upanishad on the ground that Yajnatma Narayana is considered to be the seer of this part of the Veda" (Krishna Yajurveda). This upanishad forms the tenth (last) prapathakas (Sayana's term), or prasna (Bhattabhaskara's term) of the Taittiriya Aranyaka. It is also called 'khila' (supplementary) as it deals with many rituals in daily use. There is a 'dravidapatha' and 'andhrapatha' with 64 and 80 chapters resp.! 'The yAj~nikyupaniShad with a commentary in the form of kArikas by shrIpuruShottamAnandatIrtha is based on a single manuscript found in the Adyar Library. The yAj~nikyupaniShad is also known as nArAyaNopaniShad. There is the mahAnArAyaNopaniShad belonging to the atharvaveda. edited by Col. Jacob, which has been utilised by Bloomfield in preparing his Vedic Concordance. The latter is only another version of this yAj~nikyupaniShad. The taittirIyayajurveda is divided into the sa.nhitA and the brAhmaNa portions. The brAhmaNa has the three prapAThakas for the main brAhmaNa portion, and then the AraNyaka portion. SAyana divides the AraNyaka into ten prapAThakas, and the three prapAThakas, 7 to 9 form what is well known as the taittirIyopaniShad. The next one is accepted as a khila (supplement) and that is the yAj~nikyupaniShad. BhaTTabhAskara takes the whole of the TaittirI­yopaniShad as a single prashna, and there is also a slight difference in him from the arrangement of the prashnas found in sAyaNa. Otherwise the texts are the same.' \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}