% Text title : kRiShNavilAsakAvyam % File name : shrIkRiShNavilAsakAvyam.itx % Category : vishhnu, krishna, vishnu % Location : doc\_vishhnu % Author : sukumArakavi % Transliterated by : NS Panicker in Malayalam http://sreekrishnavilasam.blogspot.in/ % Proofread by : PSA Easwaran % Latest update : August 2, 2012 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. shrIkRiShNavilAsakAvyam by Sukumarakavi ..}## \itxtitle{.. shrIkR^iShNavilAsakAvyam sukumArakavivirachitam ..}##\endtitles ## || shrIH || prathamaH sargaH asti shriyaH sadma sumerunAmA samastakalyANanidhirgirIndraH | tiShThannidaM vishvamanupravishya svenAtmanA viShNurivorjitena || 1\-01|| mithastirobhAvavilokanAbhyAM sa~NkrIDamAnAviva bAlakau dvau | pArshveShu yasyAshu paribhramantau chandrAMshumantau nayato dinAni || 1\-02|| uchchaishshikhaH kA~nchanagauravarNastamo nigR^ihNanmahasA nijena | dIpastrayANAmiva viShTapAnAM yo bhAti paryantacharatpata~NgaH || 1\-03|| yasyA patitve vihitAbhilAShaH karoti tIvrANi tapAMsi lokaH | bibharti ratnAkaramekhalAM tAma~Nkena putrImiva yo dharitrIm || 1\-04|| mahAnti dAnAni makhAnudagrAn parA~nchi pAnAshanayostapAMsi | sharIriNaH shAntamalairmanobhiH kurvanti yachChR^i~NganivAsakAmAH || 1\-05|| surA yugAnteShu saha priyAbhirnniShedivAMso yadadhityakAsu | udanvatAmaikyamupAgatAnAM pashyanti kallolashataprachArAn || 1\-06|| puShpANi shayyAssurapAdapAnAM krIDAgR^ihAH kA~nchanagahvarANi | bhavanti cha svargavilAsinInAM ratnA~NkurA yatra ratipradIpAH || 1\-07|| svargaukasassvarNamahIShu pItAH shvetatviSho rUpyamayIShu bhUShu | nIlAshcha nIlopalamedinIShu j~nAtuM mitho yatra na shaknuvanti || 1\-08|| darIgR^ihotsa~NgagateranUroH kashAbhighAtadhvanibhiH sakampAH | sadyaH priyAnujjhitamAnadoShAH surA~NganA yatra pariShvajante || 1\-09|| netuM trapAnamramukhIranIshAH sphuTAni yatsvarNaguhAntarANi | siddhAH prayatnena vinA navoDhAH nayanti nIlopalagahvarANi || 1\-10|| yatrodyatAnAM kusumApachAye kAntAsu kalpadrumavATikAsu | vibhAnti sutrAmavilAsinInAM padAni lAkShArasapATalAni || 1\-11|| payodamArgavyatila~NghinIShu haMsAH shiraHpuShkariNIShu yasya | varShAgame.apyashrutameghanAdAH na kurvate mAnasadIrghayAtrAm || 1\-12|| ChanneShu yasmin kanakojjvalAbhirAmUlachUDaM navama~njarIbhiH | gandhena vij~nAya patanti bhR^i~NgAH shR^i~NgAntarAragvadhapAdapeShu || 1\-13|| mandAkinI yachChikhare vahantI kulyApathAbhyantarasampraviShTA | bAleva tadrakShaNasampravR^ittA dine dine si~nchati puShpavATIm || 1\-14|| shriyAbhirAmashsharaNaM surANAmala~NghanIyo mahatA mahimnA | virAjamAno vanamAlayA cha yaH shAr~NgadhanvAnamanuprayAti || 1\-15|| purA purANAM tritayaM didhakShorumApateH kArmukatAM prapannaH | madhyena vajrA~NkushamatsyachihnaM yo.adyApi tanmuShTipadaM dadhAti || 1\-16|| shR^i~NgAgrabhAjAM surasundarINAM mukhAni pashyannamalAni chandraH | nigUhituM nUnamuraHkala~NkaM hriyeva yatsAnupathena yAti || 1\-17|| manobhirAme shikhare tadIye sahopaviShTaM surasiddhasa~NghaiH | avochadAgatya kR^itapraNAmA kadAchidurvI kamalAdhivAsam || 1\-18|| pumAnivAhaM bhavataH purastAdbravImi ki~nchit pratipadya dhairyam | pIDA madIyA paramatra heturnirllajjatA nanvakhilopahAsyA || 1\-19|| sR^iShTAstvayA dattavarAshcha daityAH bhAreNa mAM samprati pIDayanti | bale pramANe cha bhavanti yeShAM naivopamAnaM kulabhUbhR^ito.api || 1\-20|| svavikramonmUlitarAjakAnAM jayaiShiNAmadya paraspareNa | teShAM raNakShoNiShu siMhanAdairnirghAtaghorairgirayaH sphuTanti || 1\-21|| muhurbalAdunnamayatyahIndre madbhArabhugnaM phaNachakravAlam| mama prakampAshchalitAbdhishailAH digdantino hanta kadarthayanti || 1\-22|| AshAmukheShu bhramatAmajasraM teShAM chamUbhiH parisarpiNIbhiH | tirohitAM bhAnumato mayUkhAH na kvApi mAM samprati saMspR^ishanti || 1\-23|| sannAsmi daiteyabhareNa sAhaM phaNIshvarassIdati madbhareNa | tadbhArashIryannijakarparasya dhik tAmavasthAM kamaTheshvarasya || 1\-24|| bhArAvasIdadphaNamaNDalasya phaNIshvarasyopari duHsthitA.aham | AsannapAtAsmi taTIva nadyAH pravAhavegena viluptamUlA || 1\-25|| niveditA deva mayA dasheyamanuktidoSho mayi nopapAdyaH | nivedyate rakShyajanena duHkhaM tataH parastAt prabhavaH pramANam || 1\-26|| ityuktavatyAmuchitaM pR^ithivyAM chintAbalena stimito muhUrtam | mukhAni pashyannamR^itAshanAnAM devaH prajAnAM patirityuvAcha || 1\-27|| nAsatyametadyadavochadurvI svakarmaNaH sAdhu phalaM mayA.a.aptam | madvarddhitA mAmavamatya daityAH balAdupaghnanti jaganti yatte || 1\-28|| atItakAryAnushayena kiM syAdasheShavidvajjanagarhitena | surAH samunmUlanamAshu teShAM kartuM yatadhvaM jagatAM hitAya || 1\-29|| sadyassamuttiShThata chintayAlaM chintA hi kAryapratibandhahetuH | yAmaH pR^ithivyA saha yatra tatra nArAyaNo dAnavakAlarAtriH || 1\-30|| astvevamityAdarapUrvameva sa svIkR^itoktissurasiddhasa~NghaiH | sarojajanmA saha taiH pratasthe vihAyasA vishvapatessakAsham || 1\-31|| elApariShva~NgalasattamAlaM velAdhirUDhaskhaladUrmimAlam | dadarsha dhAtA manaso.anukUlaM payaHpayodherachireNa kUlam || 1\-32|| dadarsha cha kShIramayaM samudraM kailAsashR^i~NgonnataphenakUTam | puNyaM payaHkelisamutsukAnAM shriyaH sakhInAmavagAhanena || 1\-33|| AnandayAmAsa divaukasastAnAghrAtasheSho munimaNDalena | prakAmapuNyaH pavanopanIto vaikuNThavakShastulasIsugandhaH || 1\-34|| gandhAnusAreNa visR^iShTanetrairhiraNyagarbhapramukhairamartaiH | navArkakalpaM dadR^ishe murArervakShasthalIkaustubharatnadhAma || 1\-35|| apahnutAsheShamanovikAraM divispR^ishA tUryaraveNa mishram | AkarNya vaikuNThavilAsinInAM gItadhvaniM harShamayAsiShuste || 1\-36|| AsaktimAlakShya vinItaveShA svamaulivinyastakarAssurAste | AlokayAmAsurasheShanAthaM savigrahaM puNyamiva prajAnAm || 1\-37|| pravR^iddhahemAbharaNaprakAshaM tamAlanIlaM jaladhau shayAnam | taTillatADhyaM payaso.atipAnAdanIshamudgantumivAmbuvAham || 1\-38|| tara~NgavAtena payaHpayodherApUryamANaM karapA~nchajanyam | vAmena tiryagvalatA salIlaM sambhAvayantaM muhurIkShaNena || 1\-39|| pratikShaNaM premavisheShajAbhissambhAvanAbhiH kamalAsanAyAH | purA.a.atmanA kalpitamamburAsheH pramArjayantaM mathanAvamAnam || 1\-40|| paryAyataH pANidhR^itaM sarojaM vinyasya vinyasya dR^ishoH padavyAm| nidrAM prabodhaM cha muhurnnayantIM padmAsanAM sasmitamIkShamANAm || 1\-41|| svachChasvadehapratibimbitena phaNAshmajAlena phaNIshvarasya | bhAsvat phalastomanirantarasya vahantamAbhAM vaTapAdapasya || 1\-42|| ajasramAsInarathA~Ngasha~NkhamatiprasannaM kamalAdhivAsam | santApavichChedakaraM prajAnAM hradaM mahIyAMsamivAbhigamyam || 1\-43|| vaktuM mitho rAhuvicheShTitAni karNadvayAbhyarNamupeyivAMsau | alabdhakAlAviva bhAnuchandrau rathA~Ngasha~Nkhau dadhataM karAbhyAm || 1\-44|| dvArasthasenApatichoditena nivAritAH ka~nchukimaNDalena | surAH pramodaskhalitairvachobhiH sthitvaiva te vyomani tuShTuvustam || 1\-45|| namaH parasmai puruShAya tubhyaM girAM dhiyAmapyapathi sthitAya | asmAn punastrAtumudagramohAn kR^ipAbalAt kalpitavigrahAya || 1\-46|| bhAgIrathI pAdakusheshayAtte vinirgatA vishvamidaM punIte | kastvAM punarbhAvayato janasya shuddhiM parichChettumalaM manIShI || 1\-47|| anantashakterapavikriyasya tisrastrilokIshvara shaktayaste | vitanvate sthAvaraja~NgamAnAmutpAdanakShemavilopanAni || 1\-48|| kaTAkShamAtreNa bhavAmburAsheH pAraM paraM prApayitustrilokIm | sakR^innamasyA paramAtaraste yatnAnurUpaM hi phalaM kriyANAm || 1\-49|| tvaM jyotirApastvamasi tvamurvI tvaM vyoma vaishvAnarasArathistvam | tvaM jIvavargaH paramastvamAtmA yannAsi kiM nAma jagatpate tat || 1\-50|| navAbhravarNaM nalinAyatAkShaM pItAmbaraM hArakirITinaM tvAm | vayaM tu sevemahi vIkShamANAH sAyUjyamanviChati kaH sukhArthI || 1\-51|| alaM na nirdeShTumiyattayA tvAmasheShanAtha shrutiragrimApi | sa eva sAkShAtkriyate punastvamaho jitaM naH sukR^itairanalpaiH || 1\-52|| tR^iNAya matvA nikhilAni shAr~Ngin padAni vaidheyamanoharANi | AvR^ittishUnyaM paramaM padaM te vA~nChanti vairAgyadhanA mahAntaH || 1\-53|| iti stuto devagaNena devo dayAnidhirdAnavakAlarAtriH | nyaShIdadutthAya bharAvabhugne bhuja~Ngatalpe bhuvanaikanAthaH || 1\-54|| viShvak sa vaikuNThavilAsinInAM salIlamAndolitachAmarANAm | nivArayannagrakarAravindaiH kolAhalaM kA~nchanaka~NkaNottham || 1\-55|| prasAdavatyA kamalAsanAdIn surAnasheShAnanugR^ihya dR^iShTyA | uvAcha vAchaM dashanAMshupUraiH samedhayan dugdhamayaM payodhim || 1\-56|| adhijyakodaNDadharo niSha~NgI sannAhavAn pANidhR^itaikabANaH | ayaM samAjo bhavatAM dviShadbhyo bhayaM samAvedayati sphuTaM me || 1\-57|| alaM vilambena divaukasastannivedyatAmadya kuto bhayaM vaH | ayaM karo duShTavadhotsukaM me sudarshanaM na kShamate niroddhum || 1\-58|| ityUchivAMsaM paramaM pumAMsaM natvA shirobhirbahushaH surAste | ArUDhaharShAtishayAH svamarthamArebhire vaktumasheShameva || 1\-59|| nivArya sarvAnapi vaktukAmAn senApatistAnamarAn kareNa | savibhramapreritayA purasthaM dR^iShTyA sarojAsanamAjuhAva || 1\-60|| athAgatastena kare gR^ihItvA nItaH prabhorantikamabjayoniH | vaktuM niyuktaH sa kR^itapraNAmo vij~nApayAmAsa vinItaveShaH || 1\-61|| vayaM tvayA dattavibhUtayo.api mohAtirekAdabhimanyamAnAH | kR^ichChre punastvAM sharaNaM vrajantaH hA nistrapANAM prathame bhavAmaH || 1\-62|| apAraduHkhArNavapotapAtrIM tvayA kR^ipAmudvahatAtigurvIm | kR^itaghnatAjanmabhuvAmamIShAmasmAkamarthe na kimanvabhAvi || 1\-63|| manasvilokasya vigarhaNIye pratigrahe varjayatA jugupsAm | purA purastAdbalidAnavasya prasArito nAgrakarastvayA kim || 1\-64|| daityAdhirAjena hiraNyanAmnA paryAkulaM trAtumasheShalokam | idaM tu divyaM parihR^itya rUpaM na tvaM kimAsIrnaratiryagAtmA || 1\-65|| svavikramAkrAntasurAsurasya rakShaHpaternigrahaNAdareNa | bhUtvA sutaH pa~Nktirathasya rAj~nastAM tAmavasthAM na kimanvabhUstvam || 1\-66|| anekadhA pAlayitAramevaM sampratyapi tvAM sharaNaM prapannAH | santApahArI nanu chAtakAnAM bhUyo.api bhUyo.api payoda eva || 1\-67|| vishvaM vidannapyavidanniva tvaM nAthAnuyu~NkShe bhayahetumasmAn | anugrahasyaitadapi prabhUNAM prAyaH prakArAntaramAshriteShu || 1\-68|| tapobhirugrairbhagavan surANAmavadhyabhAvaM danujAH prapannAH | pAtAlamurvIM cha vijitya darpAdupakramaM te divamadya jetum || 1\-69|| na jAtu shUnyaH kulishena pANirvakSho na muktaM maNika~NkaTena | shakrasya daityAgatisha~Nkino.asya nAsajjitastiShThati vAraNendraH || 1\-70|| daNDaM yamAtpAshamapAmadhIshAdgadAM kuberAtkulishaM maghonaH | AdAtukAmaH prahiNoti dUtAn kaMsaH svadorvikramanirjitAshaH || 1\-71|| raNe vinirjitya balaM surANAM parAkrameNApratimena vIraH | bhojeshvaraH krIDati sAvarodho mUleShu sampratyamaradrumANAm || 1\-72|| dhanurdharAdhyAsitavaprashIrShAH dvAHpAlanavyagrasamagrayodhAH | pravIranirbhartsitakAndishIkA sthAtuM na jAnAti purI surANAm || 1\-73|| hAheti vikroshadanAthametadvishvaM jagatpIDayataH prakAmam | tvayA vinA.anyastriShu viShTapeShu na kartumIShTe narakasya bha~Ngam || 1\-74|| pralambakeshipramukhAstathAnye parassahasraM pariyanti daityAH | nirghAtakalpairnijasiMhanAdairvidArayanto viyadAhaveShu || 1\-75|| ShaT sUnavassanti hiraNyanAmno daityasya pAtAlatalAdhivAsaiH | tairnnaH kriyante duritAni yAni vaktuM na shakyAni mukunda tAni || 1\-76|| teShAM mahIdhrapratimAkR^itInAM bhAraM mahI soDhumasAvashaktA | asmAn puraskR^itya bhavatsakAshaM prAptA nijakleshanivedanAya || 1\-77|| tadetadAvedanamasmadIyaM shrutvA pramANaM prabhurityudIrya | vidhirvyaraMsIdvihitapraNAmaH sa chApi gambhIramuvAcha devaH || 1\-78|| alaM viShAdena divaukaso vaH samIhitaM hastagataM manudhvam | vrataM hi me kevalametadeva saMrakShaNaM yachCharaNAgatAnAm || 1\-79|| mAmarthayante vasudevapatnyau patnI cha nandasya sutaM guNADhyam | aMshadvayena vratakarshitA~NgIstisro.api tAH putravatIrvidhAsye || 1\-80|| iyaM cha lokatritayasya mAtA mAyAbhidhAnA mama shaktiragryA | kAryANi vaH kAnyapi kartukAmA janiShyate janmavinAshashUnyA || 1\-81|| tadgachChata svargamapetakhedAH na kAlahAniH parisha~NkanIyA | anena shAr~NgeNa shape sharairvaH sadyo manaHshalyamapAkariShye || 1\-82|| iti tamamaralokaM sAntvayitvA sa devaH sapadi navaghanAbhaH padmanAbhastiro.abhUt | sa cha vihitanamasyastasya vAchaM prashaMsan nijapadamabhipede harShaparyAkulAtmA || 1\-83|| iti sukumArakR^itau kR^iShNavilAsakAvye prathamassargaH || 1 || \medskip\hrule\medskip dvitIyaH sargaH athaikadA putraphalAni samyagvratAni bAhyopavane charantIm | rathena kaMso vasudevayuktaH svasAramAlokayituM jagAma || 2\-01|| sphuratprabhApallavitA~NgayaShTIM katha~nchidUDhastanama~njarIkAm | tatrAlakaiH ShaT/padinImajAnAt sa tAM latAmadhyagatAM chireNa || 2\-02|| sA sannatA~NgI niyamAvasAne jyeShThAya tasmai vidadhe namasyAm | sa chAshiShA tAmanugR^ihya sAdhvIM bhojeshvaro vAkyamidaM babhAShe || 2\-03|| adyApi bAlAsi sutAnanekAn prasoShyase kiM vratayAtanAbhiH | pashyAdhunA pallavasUtikAle kiM kalpate chUtalatA phalAya || 2\-04|| kR^ishAsi kAmaM virama prayAsAnmanobhirAmAnupabhu~NkShva bhogAn | a~NgAni te sannatagAtri duHkhaM mR^iNAlakalpAni kathaM saheran || 2\-05|| tAmevamuktvA sa tu sAbhyanuj~nAM rathaM samAropya sahaiva patyA | prayAtukAmaH puramantarikShe shushrAva vAchaM shatadhArakalpAm || 2\-06|| tvadantikasthA sahajAshamIyaM prasoShyate putramayaM kR^ishAnum | marutsamiddhassa tu durnivArastvAM bhasmasAt kaMsa kariShyatIti || 2\-07|| nishamya tadbhUtavacho nikAmaM kaMsassa roShAgamadurnirIkShyaH | kR^ipAM parityajya kR^ipANapANiH svasurvadhAya svayamudyato.abhUt || 2\-08|| nR^ishaMsakR^itye nitarAM pravR^ittamudagrakopasphuritAdharoShTham | prasAdayannAnakadundubhistamuvAcha dhImAnupapattiyuktam || 2\-09|| alaM tavAnena vadhodyamena tvayA vidheyo nR^ipate vimarshaH | kimeSha nAshrAvi vichArashUnyaM vrajantyanarthA iti sAdhuvAdaH || 2\-10|| bhayena yuddheShu purandarAdIn surAn parAchastrapayA vimu~nchan | mahIshvara strIvadhapAtake.asmin kathaM tavopakramate kR^ipANaH || 2\-11|| anena kiM vA tava jIvitena yadrakShaNaM syAt sahajAvadhena | guNena kenApi hi labdhanAmnAmapi svanAshAdayasho garIyaH || 2\-12|| prapadyamAnasya sadAbhivR^iddhiM divAnishaM prINayatashcha lokAn | bhavadyashashchandramaso.asya mAbhUnnavaH kala~Nko bhaginIvadhena || 2\-13|| svasurvadhenAsya bhavedakIrtistena tyajeyussuhR^ido.api bhItAH | ityeva nUnaM bhujanirjitaistaissuraiH prayuktassumahAnupAyaH || 2\-14|| kAlena taddrakShyasi yanmaduktaM mA bhUttavAsmin viShaye.api sha~NkA | tathApi chetastava sha~Nkate chedAkarNyatAM tarhyaparaH prakAraH || 2\-15|| sarvANyapatyAni vashe tavAhaM jAtAni jAtAni samarpayiShye | tannigrahaM vA tadanugrahaM vA vichintya kartAsi dashAnurUpam || 2\-16|| kiM buddhimAndyena nijena tasya kiM bhAgadheyena varA~NganAyAH | balena kiM vA bhavitavyatAyAstatheti jagrAha vachastadIyam || 2\-17|| vadhapravR^itto vasudevamantraprabhAvasaMstambhitaghorakarmA | nivR^itya nistriMshamahAbhuja~Ngo mahIbhR^itaH koshabilaM vivesha || 2\-18|| satyA nu sA syAdasharIriNI vAk satyaM kimetadvasudevavAkyam | vitarkayannevamudastaketuM purIM prapede maNitoraNADhyAm || 2\-19|| AlokanairmauliShu bhUpatInAmAsajjayanna~njalibandhanAni | sa vaimanasyena mukhasthitena bhayAvahaH svaM bhavanaM jagAma || 2\-20|| visha~NkamAnaH sa gR^ihopakaNThe tau sadmani kvApi vidhAya guptau | parAkramAkrAntasamastalokaH pureva bhogAnayamanvabhu~Nkta || 2\-21|| mAyA haressA.atha hiraNyaputrAn yAn devakIgarbhagatAnakArShIt | bhojeshvarassatvarametya bhItyA tAn jAtamAtrAnavadhIt krameNa || 2\-22|| jagadvibhUtyai paramasya puMsaH yo devakIgarbhamavikShadaMshaH | AkR^iShya tasmAnmuravairimAyA taM rohiNIgarbhagataM chakAra || 2\-23|| chakAsa saptachChadapANDureNa sutena sA garbhatirohitena | valAhakAntarhitashItabhAnordisho dashAM vR^itrajitaH prapannA || 2\-24|| tatassamAhlAdanamIkShaNAnAmasUta putraM sharadindukalpam | prakarShamApannudayena yasya sadyaH samudrA iva satvavantaH || 2\-25|| patyussamAdiShTamidaM vidhAya sheShaM chikIrShussurakAryamAryA | charAcharANAM jagatAM savitrI sA shraddadhe janmabhuvaM yashodAm || 2\-26|| atha prajAnAmabhivR^iddhikAmo devo dayAyAH kila janmabhUmiH | svajanmane janmavinAshahetuH prApyassatAM prApa sa devakIM tAm || 2\-27|| kR^ishAvalagnA kuchayorgarimNA sA devakI sannatagAtrayaShTiH | jagattrayIpuNyakR^itAvalambA babhAra garbheNa jagannivAsam || 2\-28|| antardadhAnA sarasIruhAkShaM svenAvatAreNa bhuvaM punAnA | sA devakI sA cha kaverakanyA mitho.adadhAtAmupamAnabhAvam || 2\-29|| alaM nivAsAya na yasya vishvaM vasan sa garbhe mumude mukundaH | paropakAraprabhavaM hi duHkhaM puMsassukhAyaiva mahattarasya || 2\-30|| bahiHsphurantyA karapA~nchajanyatviSheva viShNorudarasthitasya | adhatta tasyAstapanIyavarNA madhUkapuShpachChavima~NgayaShTiH || 2\-31|| babhAra hAraM kuchayorna tanvI na pAdayornUpuramAmumocha | dadhau maNiM bhArabhiyA na maulau tadeva kaivalyamabhUShayattAm || 2\-32|| dR^ishaH prayatnena dadhau tirashchIruvAcha mandaM nibhR^itaM jahAsa | shanairyayau dattakarA sakhIbhirbhR^ishaM nishashvAsa cha tAvadeva || 2\-33|| sahaiva harSheNa sudhAshanAnAM sahaiva puNyena vasundharAyAH | bhayena bhojAdhipateshcha devo sahaiva garbhe vavR^idhe mukundaH || 2\-34|| shirobhirUDhena vanaspatInAM phalopahAreNa niveditarddhiH | prAvR^iT samAsAditasUtikAlAM tAM devakIM draShTumivAjagAma || 2\-35|| athaikadeshA iva vArirAsheruchchaiH puromArutaviprakIrNAH | vR^itAstaDidvidrumavallarIbhirvirejire vyomani vArivAhAH || 2\-36|| balAhakavrAtabhavaistamobhirdineShu durbodhapuraHsthiteShu | na kashchidAsIdabhisArikANAM vidyutprakAshena vinA.antarAyaH || 2\-37|| payodabhastrAntaranirgatena jhAtkAriNA chaNDasamIraNena | viyoginAM chetasi meghakAlaH sandhukShayAmAsa manobhavAgnim || 2\-38|| smareNa lokatritayeshvareNa sambhAvitAjjIvitanirvisheSham | R^itorvasantAjjvaladAgamasya jahAra jAtirnikhilaM nikarSham || 2\-39|| balAdgR^ihItA iva vaitasIbhiH shAkhAbhirArUDhamadA ivochchaiH | pariskhalantyo nikhilAstaTinyaH jagmurjavAdudbhaTaphenahAsAH || 2\-40|| udArasaurabhyavashIkR^itAnAmanvIyamAnaH paTalairalInAm | akalpayat ketakamAtarishvA manobhavasyApi manovikAram || 2\-41|| atyambupAnaprabhavasya kartumantarjaDimnaH pratisaMvidhAnam | papustiraskArapadena meghAH mayUkhamAlAmaravindabandhoH || 2\-42|| rarAja kharjUraphalaprakAshaM navaM payaH kAnanapalvaleShu | payodavR^indaiH paripIya muktaM prabhAkarasyeva marIchijAlam || 2\-43|| mahIbhR^itAM mUrddhasu dattapAdaM vilokya mitraM vihatapratApam | magne jale martumivAravinde madhuvratAshchukrushurantarikShe || 2\-44|| niShevya haMsA madhurairvachobhiH padmAkaraM labdhasamIhitArthAH | sadyo yayustasya vipattikAle jalAshayAnAM prakR^itiH kilaiShA || 2\-45|| prarUDhasasyAH phalamUlashAkairnirantarAH svAdunavodakADhyAH | pallIjuShAM chetasi pAmarANAM dhR^itiM parAmAdadhire vanAntAH || 2\-46|| samunmiShantI girimallikAnAM prasUnarAjissutarAM vireje | muktvA nabho meghavimardabhItyA nakShatramAleva gatA dharitrIm || 2\-47|| dhArAlajImUtakR^itAndhakAre tasminnaparyantajaDimni kAle | alakShyamANaH kvachidaMshumAlI divA.apyuvAseva tanUnapAti || 2\-48|| iti pravR^itte samaye ghanAnAM mAse nabhasye nishi madhyamAyAm | gaNe shubhAkhyAyini cha grahANAM devakyuvAha prasavAbhimukhyam || 2\-49|| haratsu bAhyaM bhuvanasya tApaM prAvR^iT prasUteShu valAhakeShu | asUta tasyAntaratApashAntyai kR^iShNAmbuvAhaM kR^ipayeva devI || 2\-50|| dishaH praseduH saha nimnagAbhirjaharSha lokena sahAmburAshiH | jAte mukunde mumuchushcha sadyaH bhayena devAH saha puShpavR^iShTim || 2\-51|| manobhirAmeNa madhuvratAnAM nAdena shaMsanniva diShTavR^iddhim | chachAra vAyuH sumanoM.ashukAni samprApya samprApya mahIruhebhyaH || 2\-52|| vyajR^imbhata prasphuTasha~NkhanAdaH tAreNa gItadhvaninA vimishraH | samashnuvAnaH kakubhAM mukhAni divaukasAM ma~NgalatUryaghoShaH || 2\-53|| trapAmapAsyan vinayaM vilumpan nItiM nigR^ihNan bhayamAshu bha~njan | sharIriNAmachyutajanmajanmA modo jajR^imbhe madanirvisheShaH || 2\-54|| AShADhinaM pANimudasya dUraM brahmarShilokaH pataduttarIyaH | nanarta paryAkulapAdachAraH prahasyamAnaH surasundarIbhiH || 2\-55|| shR^i~NgojjhitaiH ku~NkumavAripUrairanyonyamabhyukShaNatatparANAm | pramodajanmA divi sambabhUva kolAhalaH ko.api sudhAshanAnAm || 2\-56|| pitR^IMshcha putrA pitarashcha putrAn gurUMshcha shiShyA guravashcha shiShyAn | patIMshcha dArAH patayashcha dArAn pramodamattAssiShichuH payobhiH || 2\-57|| asi~nchadambhoruhayonirindraM taM pa~NkajAvAsamasi~nchadindraH | asi~nchatAM dvau vibudhAnasheShAn sarve surAstau cha balAdasi~nchan || 2\-58|| mithaH payobhiH siShichurvineduH vavalguruchchikShipurambarANi | anyonyamaMsena sudUramUhurmattA iva svargasado babhUvuH || 2\-59|| trilokanAthodayasambhavena modena paryAkulamAnasAnAm | gIte cha nR^itte cha surA~NganAnAM babhUva tAlaskhalitaM na doShaH || 2\-60|| shR^i~NgodakAsphAlanaraktanetrAH vichChinnahArAshchyutakarNabhUShAH | prahAsasIdadhvanibhirvachobhiH samAlapanto vibudhA vijahruH || 2\-61|| jAte harau daityavimardanena vishvambharAbhAramapAchikIrShau | muneH praharShaH kalahapriyasya jagatpraharShashcha samAvabhUtAm || 2\-62|| iti praharShAkulitairmanobhiH vishR^i~NkhalaM krIDati dehivarge | kaMsassabhR^ityaH pratipadya mUrChAM nidrAbhidhAnAM na kimapyabodhi || 2\-63|| shyAmaM chaturbAhumudArahAraM kirITinaM kuNDaladIptagaNDam | pitA.api mAtA cha vilokya putramAnandamagnau vivashAvabhUtAm || 2\-64|| niyamya harShodayapAravashyaM taM devakIjAniruvAcha vAcham | prasIda bhIto.ahamatIva kaMsAdidaM tu rUpaM pratisaMhareti || 2\-65|| tatpreritastalpagataM karAbhyAM tamAdade kalpitabAlabhAvam | tayoshshayAnaH karayossa tasya prakAmamaprIyata padmanAbhaH || 2\-66|| asheta yaH prAgvaTapatramadhye lokAnasheShAnudare dadhAnaH | vinA tapobhiH kimu tasya sidhyettatpANiyugme shayanaM murAreH || 2\-67|| tamAlanilena tamobhareNa nipIDitAshAvalaye nishIthe | AdAya pa~NkeruhalochanaM taM sadyaH sa nirgatya gR^ihAt pratasthe || 2\-68|| nivArya varShodakamAtmanaiva prakAshya mArgaM phaNaratnabhAsA | upAyamuktvA vasudevakarNe sheShassiSheve bahudhaiva viShNum || 2\-69|| purAt sa nirgatya pumAMsamAdyaM vahan vahantIM yamunAmapashyat | kUla~NkaShaughA.api kalindakanyA tadIyagulphadvayasodakA.abhUt || 2\-70|| uttIrya tAM tattaTasaMshritAnAM dAtuM karaM vArShikamAgatAnAm | vrajaukasAM nandapurogamAnAM prIto niveshaM sahasA vivesha || 2\-71|| pravishya jAnanniva nandagopaniveshanaM suptasharIrivargam | sutAM prasUya pratipannanidrAM dadarsha taddharmavadhUM yashodAm || 2\-72|| taM shAyayitvA shayane tadIye kanyAM samAdAya nipatya gachChan | shushrAva putrodayaharShamUlaM kolAhalaM gopavadhUjanAnAm || 2\-73|| kareNa kanyAM manasA cha putraM vahan muhUrtena vila~Nghya mArgam | visha~NkamAvishya gR^ihaM gR^ihiNyAH nidhAya bAlAM shayane sa tasthau || 2\-74|| sA cha~ncharIkasvanasannibhena nAdena lokasya mano harantI | ruroda ki~nchidvivR^itena bAlA sphuTatpayojAkR^itinA mukhena || 2\-75|| AkarNya bAladhvanimastanidrAH pradhAvya rakShApuruShA javena | prabodhya yatnena patiM pR^ithivyAH shashaMsurasmai bhaginIM prasUtAm || 2\-76|| sadyaH samAgatya sa tatra dR^iShTvA bAlAmamarSheNa vimarshashUnyaH | svasrA niShiddho.api vadhAbhilAShI jagrAha tasyAshcharaNau karAbhyAm || 2\-77|| udasya dUraM tarasA kareNa chikShepa tAM durmatirashmapR^iShThe | mahImayAtaiva divi sthitA sA jajvAla dhAmnA jagatAM savitrI || 2\-78|| tataH karaistAmarasaprakAshaiH sA mandamAndolitashastrajAlA | vilokya taM vihvalachittavR^ittiM jagAda vAchaM jagadekamAtA || 2\-79|| tvamagrahIrmachcharaNau ruShA.api prAyaH phalaM tasya na hanmi yattvAm | jAtaH pR^ithivyAM tava jAlma hantA sadyo hitaM chintaya sAdhayAmi || 2\-80|| iti nR^ipamabhidhAya jyotiShA kurvatI sA taDidiva nayanAni prANinAmAkulAni | surayuvatibhiruchchairgIyamAnApadAnA surapadamabhipede pATitAbhrA javena || 2\-81|| shrutvA tasyA shravaNaparuShAM vAchamantarviShaNNaH putrApAyavyathitamanasaM sAntvayitvA svasAram | padbhyAmeva svabhavanamatha prApya kR^ichChrAdanaiShIt kaMsashchintAkulitahR^idayo jAgradeva triyAmAm || 2\-82|| iti sukumArakR^itau kR^iShNavilAsakAvye dvitIyAssargaH || 2 || \medskip\hrule\medskip tR^itIyaH sargaH prAtaH pralambapramukhAnamAtyAn sarvAn samAhUya sa bhojarAjaH | savibhramapreritadR^iShTidatte sthAne niShaNNAnavadadvinItaH || 3\-01|| sandihya mohAdvasudevavAkyaM mayA pramANIkR^itabhUtavAchA | hatA nR^ishaMsena sutA bhaginyAstenAvilaM me hR^idayaM yasho.api || 3\-02|| jAtAM punaH kA~nchanakA~nchanAbhAM sutAM gatAyurnnishi hantumaichCham | utplutya sA vyomni javAdatiShThat shastrotkaTA darshitadivyarUpA || 3\-03|| niyamya sA mAtula ityamarShaM praseduShI mAmavadachcha bAlA | arirmahIyAnajaniShTa bhUmau tavochitaM samprati chintayeti || 3\-04|| vyAhR^itya mAM dyAM prati devanArIgaNairgatAyAmiti sevitAyAm | devyAmahaM dushcharitaM svameva smaran vinidro rajanImanaiSham || 3\-05|| yuddheShu devA puruhUtamukhyAH bhagnA mayA sthAtumashaknuvantaH | ashvAn parityajya vimuchya nAgAn muktvA cha shastrANi disho dravanti || 3\-06|| tadeShu naiko.api bhuvaM gato me shaknoti kartuM pratikUlabhAvam | mahIyasaH kiM ghaTate parAgaH samIraNasyAbhimukhaM prasaktum || 3\-07|| kimanyadArtAbhyavapattikAmaH sureShu sandarshitapakShapAtaH | ajAyatorvyAmasurAnnihantuM sa eva manye sarasIruhAkShaH || 3\-08|| sarve vayaM daityakulaprasUtAH kenApi jAtA bhuvi kAraNena | sa tena sannahyati jetumasmAnukto.ayamarthaH kila nAradena || 3\-09|| atastaduchChedavidhau vinidrAH yatadhvamadyaiva balAnurUpam | nakhAgralAvyastarura~NkurAtmA parashvadhasyApi tato.atibhUmiH || 3\-10|| yasmin bhavatyAshritavatsalatvaM vipreShu yasyAsti visheShasa~NgaH | manoharaM yashcha bibharti rUpaM vadhaM sa bAlo.arhati matsakAshAt || 3\-11|| makhAshcha tatprItikR^ito nivAryAH nivAraNIyA shrutiragrimA.api | tR^iNIkR^itAsheShajanaprabhAvA saMsthauti yA tanmahimAnameva || 3\-12|| gate virAmaM garuDadhvaje.asmin makheShu sarvatra nivAriteShu | sureShu sarveShvapi durbaleShu haste bhaviShyatyamarAvatI naH || 3\-13|| ityUchuShastasya padopakaNThaM nIrAjayanto makuTaprabhAbhiH | avAdiShurvikramadarpitAste kR^itATTahAsadhvanikampitAshAH || 3\-14|| kiM chintayA pArthiva bhu~NkShva bhogAnasmAsu jIvatsu kuto ripuste | kathaM mayUkheShu parisphuratsu sarojabandhostamasAbhibhUtiH || 3\-15|| amAtarishvAnamahavyavAhaM asUryashItAMshumavajrapANim | anachyuteshAnapitAmahaM cha draShTAsi rAjannachireNa lokam || 3\-16|| ityUchuShastAnuchitopahAraiH sambhAvya kR^ityeShu samAdidesha | sa devakImAnakadundubhiM cha vimochayAmAsa cha bandhanasthau || 3\-17|| labdhvA nidhAnaM na tathA daridro gatiM samAsAdya tathA na pa~NguH | tathA na chAndho dR^ishamApya hR^iShyedyathAptaputraH sa jaharSha nandaH || 3\-18|| tapane charamAchalaM prapanne tamasA cha sthagiteShu di~NmukheShu | yamunAtaTavAsinaM tamUche vasudevaH pratipadya nandagopam || 3\-19|| tapasA tava nandagopa manye phalitaM janmasahasrasa~nchitena | R^iNamantyamapohituM tvadIyaM yadayaM putranidhiH samAvirAsIt || 3\-20|| iha khelati pUtaneti kR^ityA shishuhatyAniratA puropakaNThe | tadaharnnishamatra rakShaNIyo nayanAnandakaraH sutastvayA.ayam || 3\-21|| athavA kimivAsyate tvayAsminnijamutsR^ijya padaM puropakaNThe | savidhe na vasanti buddhimanto phaNino vAyusakhasya bhUpateshcha || 3\-22|| prativedi niviShTapUrNakumbhaM vilasattoraNamujjvalapradIpam | vraja gokulamAkulaM prajAbhIbhavadIyAgamanapraharShiNIbhiH || 3\-23|| shishurasti mamApi rauhiNeyo bhavadIye viShaye vivardhamAnaH | sa cha sAdhu nirIkShya rakShitavyo vapuShA kevalamAvayorhi bhedaH || 3\-24|| ityuktvA gatavati devakIsahAye saMtrastaH kathamapi nItarAtrisheShaH | ArohatyudayamahIdharasya shR^i~NgaM tigmAMshau nijavasatiM prati pratasthe || 3\-25|| sachakitamR^igamaNDalAni kurvan shakaTashatadhvanibhirvanAntarANi | pramuditamatha gokulaM prapede dishi dishi mArutadhUtaketumAlam || 3\-26|| nijavasatimabhiprapadya tuShTaH kimapi na karma karoti nandagopaH | navanalinapalAshachArunetraM vadanamaharnnishamAtmajasya pashyan || 3\-27|| mugdhabhAvamadhureNa ra~njayan shaishavena hR^idayaM vrajaukasAm | gokule sa vijahAra keshavaH kShIravArinidhimapyachintayan || 3\-28|| vadanaM madhusUdanaH karAbhyAM charaNA~NguShThamupAnayat pipAsuH | galiteva tatassurasravantI nakhamuktAmaNidIdhitichChalena || 3\-29|| amR^itAMshurivAparaH pramodaM nayanAnAM janayan sa padmanAbhaH | bhavanaM bhavanAt karau karAbhyAM vrajayoShidbhiranIyatA~Nkama~NkAt || 3\-30|| adhaH kadAchichChakaTasya shAyitaH svakAryaparyAkulayA yashodayA | sa lIlayA pAdasaroruhaM shanairuda~nchayAmAsa sarojalochanaH || 3\-31|| madhubhidashcharaNAmbujatADitaM shakaTamAshu samutthitamambare | viparivR^itya papAta mahItale paTutaradhvanipUritadi~Nmukham || 3\-32|| shakaTapatanajanma nandamukhyAH stanitamiva dhvanitaM nishamya gopAH | kimidamiti bhayena tatra jagmustvaritagatichyavamAnakeshabandhAH || 3\-33|| kuchakalashavilagnapANipadmA vigalitabandhamanoj~nakeshapAshA | sapadi saha sakhIbhiranvadhAvat kalamaNinUpurashi~njitA yashodA || 3\-34|| kR^itasmitaM kvachidaparikShataM sutaM vilokya taM pramuditamAnasA param | vrajaukasAM savidhanivAsinAM mukhAdvisismiye viditatadIyavikramA || 3\-35|| srutashoNitameva manyamAnA charaNaM tasya nisargapATalaM tat | udamArjayadaMshukA~nchalena drutamAgatya punaH punaryashodA || 3\-36|| tilakaM madhuvidviSho lalATe rajasA gomayajanmanA vidhAya | urasA parirabhya nandagopaH suchiraM tasya suma~NgalAni dadhyau || 3\-37|| shakaTaM madhusUdanasya dR^iShTvA charaNoda~nchanavibhrameNa bhagnam | atha vArinidhervivesha garbhaM svarathasyApi visha~Nkya bha~NgamarkaH || 3\-38|| paritaHsphuratA navena sandhyAmahasA pallavapATalena liptAH | patitA iva pAvake virejuH kakubho dussahabhAnuviprayogAt || 3\-39|| kShubhitashchiramambarAmburAshiH tapanasyandanavAhanAvagAhAt | sphuradudbhaTatArakApadeshAt sahasA.a.akIryata phenamaNDalena || 3\-40|| ahimaruchi rasAtalaM praviShTe bhayachakitaH svavinAshamAkalayya | tata iva tarasotpatannasImA timirabharaH pR^ithivItalaM prapede || 3\-41|| bhUrantarikShaM bhavanAni rathyAH vanAni shailAssaritassamudrAH | dhvAnte dishAM rundhati chakravAlaM vyaktaM na kenApi kimapyavedi || 3\-42|| atha prayAti prahare yashodA jane cha ki~nchinnibhR^ite sanidre | putraM payaHpAnagurupramodaM prasvApayantI kalamityagAyat || 3\-43|| kundatviShastAlaphalaprakAshAH tApi~nChavarNAstaruNArkabhAsAH | prabhUtadugdhA navanItavatyo gAvassahasraM tanaya tvadIyAH || 3\-44|| priyAlakharjUrasamagrasAnuH phalADhyarambhAvanashobhanIyaH | nanUpabhogAya sutAyamAste govardhano nAma mahIdharaste || 3\-45|| sarasiruhavane gate.api nidrAM kathamiva te nayanAmbuje vinidre | shrutiparichayashAlino hi karma svajananiShevitameva saMshrayante || 3\-46|| taddhvanishravaNajAtakautukA bAlajIvitavilopavishrutA | AjagAma gaganena pUtanA yAtanA tanumatIva dehinAm || 3\-47|| sA.avatIrya nabhaso nishAcharI gUDhameva niShasAda kutrachit | sA cha supta iva vIkShite sute svApamApa sarasIruhekShaNA || 3\-48|| kR^iShNama~Nkamadhiropya nirdayA dAtumArabhata pUtanA stanam | yatpayodharamukhe mukhArpaNAdAyuShA shishujano viyujyate || 3\-49|| pA~nchajanyamiva pUtanAstanaM pANipallavayugena pIDayan | Ananena madhushatrurAntarAnAdade sa tu tatassamIraNAn || 3\-50|| viprakIrNakachabAlapallavA bhagnabAhuviTapA nishAcharI | sA papAta bhuvi ghoraniHsvanA mArutAhatamahIruhopamA || 3\-51|| jhaTiti vyapanItagADhanidro mahatA tena raveNa pUtanAyAH | pratipattumiyAya tAM pravR^ittiM saha gopAlagaNena nandagopaH || 3\-52|| tasyAshsharIramadhiruhya vichetanAyAH krIDantamamburuhalochanamIkShamANAH | tasthussamunmiShitavismayanirvikArAH nAsAdhiropitakarA~Ngulayo muhUrtam || 3\-53|| nandaH pramR^ijya nayane muhurashrupUrNe putraM kR^itAntamukhanirgalitaM nidadhyau | dadhyau cha tasya nitarAmabhivR^iddhikAmaH tattvaM paraM sa hR^idayena samAhitena || 3\-54|| shyAmalaH kamalapatralochano nIlakuntalabharaH shuchismitaH | dhyAyato manasi tasya sannidhiM putra eva vidadhe punaH punaH || 3\-55|| na kShamaM bhavati putravAsanAnistaraM hR^idayamachyutasmR^itau | ityasheShaduritApahAriNIragrajanmabhirakArayat kriyAH || 3\-56|| pUtanAcharitabhAvanAbhavaM dAruNaM hR^idayadAraNaM pituH | shrIpatiH shamayati sma vaishasaM krIDitairakhilalokamohanaiH || 3\-57|| sa lochane ki~nchidupAntaghUrNite nidhAya mAturvadane shuchismitaH | payodharaM pANiyugAvalambitaM manashcha tasyA madhusUdanaH papau || 3\-58|| pANijAnuparicha~NkramashramasvedabindumadhuraM mukhaM vahan | dhUsareNa vapuShA janArdano gokulaM nikhilamanvara~njayat || 3\-59|| paribhramantaM bhuvi pANijAnunA gavAmadhastAtpravishantamekadA | sutaM yashodA gR^ihakR^ityatatparA babandha pAshena balAdulUkhale || 3\-60|| jano hi yaH karma karoti yAdR^ishaM sa sarvathA tAdR^ishamashnute phalam | baliH purA.abadhyata yena dAnavaH sa lokanAtho.api tadApa bandhanam || 3\-61|| nikhilabhuvanamuktide murArau bhagavati gADhamulUkhale nibaddhe | parishithilasamAdhirAvirAsInmanasi mahAmunimaNDalasya hAsaH || 3\-62|| niShIda loleti nibadhya sasmitaM chakAra kAryANi chakoralochanA | anAdareNa bhramayannulUkhalaM viniryayau vishvapatiH svamandirAt || 3\-63|| upeyivAMsau kakubhadrumAtmatAM mahIyasA nAradashApatejasA | atiShThatAmadhvani kaiTabhadviShaH kuberaputrau tarasaiva ri~NkhataH || 3\-64|| sa sannikR^iShya sthitayoH parasparaM mahIruhormadhyapathena nissaran | gatena tiryaktvamulUkhalena tau babha~nja dAmodaragandhavAraNaH || 3\-65|| prapadya divyaM vapurambarasthitau vimuktashApau dhanadAtmajAvubhau | praNamya bhaktyA puruShaM purAtanaM mudAnvitau jagmaturantikaM pituH || 3\-66|| nandAdayaH sapadi gokulavAsinaste tadbha~Ngajanma sumahaddhvanitaM nishamya | abhyetya bhagnapatitau kakubhadrumau tau tatrAkShataM cha dadR^ishussarasIruhAkSham || 3\-67|| nandaH samIkShya duritAni bahUni sadbhyaH datvA gavAmayutamAtmasutAbhivR^iddhyai | sammantrya bandhubhirapAsya padaM tadAshu vR^indAvanaM prati yayau shakaTairasa~NkhyaiH || 3\-68|| gatvA sa gokulapatirmanaso.anukUle kUle kalindaduhiturnidadhe padAni | reme cha tatra puruhUtapadAbhirAme lIlAyitAni tanayasya nirIkShyamANaH || 3\-69|| dadhinirmathane nirudyamA sA navanItashrapaNe gavAM cha dohe | sutakelihR^itekShaNA yashodA kShaNakalpAni ninAya vAsarANi || 3\-70|| anuyAti jighR^ikShayeva nande tarasA ri~NkhaNatatparasya viShNoH | lalitAlakavellitAni rejurmukhamAtreNa muhurnivartitAni || 3\-71|| antarA vihatimadbhirutthitairasphuTAkSharapadAbhiruktibhiH | bha~Nguraishcha parirambhaNodyamairgokulaM nikhilamanvara~njayat || 3\-72|| pashya mAtulamiti pradarshitaM yAminIShu gagane yashodayA | AjuhAva lalitena pANinA shItabhAnumaravindalochanaH || 3\-73|| AtmanaH pratikR^itiM vilokayan mAtR^ihastamaNidarpaNodare | ehi mitra kimiheti kautukAdvyAjahAra shatapatralochanaH || 3\-74|| gauravaM kathamiyaM saheta me medinIti kR^ipayeva chintayan | mAdhavaH patanabhItimudvahan mandameva nidadhe padAvalim || 3\-75|| devo nishAsu harira~Nkagato jananyAH shR^iNvan kathA madhumucho mahatA.a.adareNa | mandaM tadIyakarapallavatADitoruH suShvApa kuDmalitalochanapuNDarIkaH || 3\-76|| kautukena pituragrato harerdhAvataskhalanamIkShamANayA | modanighnamanasA salajjayA na sthitaM na chalitaM yashodayA || 3\-77|| mukhaDiNDimavAdinA parIto madhujit kautukinA suhR^idgaNena | adhiropitavAraNendrabhAvo lalitAbhirgatibhirgR^iheShu reme || 3\-78|| athAbhivR^iddhiM pratipadyamAno dadhyAdiShu prItimuvAha shauriH | tattat pradAnena vashe vidhAtumArebhire gokulayoShitastam || 3\-79|| kuruShva nR^ittaM navanItamUlyaM kR^iShNeti sAbhyarthanamUchiShINAm | vrajA~NganAnAM sa purassalIlamuda~nchayAmAsa padAravindam || 3\-80|| tAsAM manaHprItividhAnadakShe tathA kShaNaM tasthuShi shAr~NgapANau | ekA~NghrisaMsparshaviyogamAtrAdadhanyamAtmAnamamanyatorvI || 3\-81|| uda~nchitaM tasya vilokya pAdaM vedhA punarvikramasha~NkichetAH | kamaNDaluM pANitalena gR^ihNannabhyudyato.abhUdavanejanAya || 3\-82|| nR^ittAmR^itaM gokulayoShitastat kR^iShNasya netrA~njalibhiH pibantyaH | prItiprakarShastimitairmanobhirAlekhyayoShitpratimA babhUvuH || 3\-83|| vidurna taddarshanapAravashyAddAtuM karasthaM navanItamekAH | visrasya bhUmau patitaM tadanyAH na menire pANisaroruhebhyaH || 3\-84|| ajasramevaM bhavaneShu tAsAM babhrAma kR^iShNo navanItabhikShAm | purA kilAnyairanivartanIyA nivartitA yena harasya bhikShA || 3\-85|| dhigyAchanAM chauryabhavasya bhUyAnastyaMhaso nirharaNAbhyupAyaH | matveti nUnaM navanItachaurye madhornihantA matimAbabandha || 3\-86|| nirvApya dIpaM mukhamArutena haiya~NgavInaM nishi hartumichChan | kR^iShNaH kaTIbhUShaNaratnabhAsA vihanyamAno viShasAda bhUyaH || 3\-87|| nipIDayannagrapadena pR^ithvImunnamya dehaM bhR^ishamUrdhvabAhuH | payoghaTasparshanamashnuvAnastrivikramo.abhUt parihAsapAtram || 3\-88|| niyamitashvasito nibhR^itaiH padairnishi katha~nchana garbhagR^ihaM gataH | sa tu bhayAdasamAptamanoratho nivavR^ite navanItaharo hariH || 3\-89|| hartuM harervyavasitasya ghane nishIthe bhUShAravashrutibhayAdvrajato.atimandam | antargR^ihasya navanItavataH praveshAt prAgeva hanta pathi sA rajanI vibhAtA || 3\-90|| gopIsamAgamabhiyA cha tR^iShA cha gurvyA pAtuM vihAtumapi gopagR^iheShvajAnan | AdvAramAdadhighaTaM cha gatAgatAni kurvan sarojanayanaH shramameva lebhe || 3\-91|| bhittiShu pratisharIradarshanAt sha~NkitaH sa navanItaniHspR^ihaH | ki~nchidanyadiva tatra mArgayannirjagAma maNimandirodarAt || 3\-92|| jihIrShurantarbhavaneShu gorasaM dinAnyanaiShIttadupAyachintayA | sa jAgarUkashcha ninAya yAminIM manoharAbhirharaNapravR^ittibhiH || 3\-93|| dR^iShTe.api tatsavidhasa~ncharaNe sa tatra vaktuM nimittamuchitaM kR^itanishchayassan | abhyarNa eva nidadhe dadhibhAjanasya lIlAyitopakaraNAni nijAni shauriH || 3\-94|| vahan gR^ihIto navanItamachyuto bhayena pAriplavanetrapa~NkajaH | padA likhan bhUmimavA~Nmukhasthito jahAra cheto.api cha gopayoShitAm || 3\-95|| shape pitR^ibhyAmita UrdhvamevaM nAhaM vidhAsye navanItachauryam | viniHshvasannityabhidhAya kR^iShNo jahAra mAtushcha pitushcha chetaH || 3\-96|| ehi sadma tanayeti sAdaraM yAchito.api sa muhuryashodayA | Ananena navanItaganghinA nAjagAma viharannivAchyutaH || 3\-97|| hR^itaM navaM me navanItamAlayAt hR^itaM ghR^itaM me dadhi me hR^itaM nishi | iti prabhAte vachanAni yoShitAmuvAha shR^iNvan na mukhe sa vikriyAm || 3\-98|| putraM kulasya bhuvanasya cha rakShitAra\- mabhyarthito.api bhagavAnaravindanAbhaH | tvAM me dadau vidhivashAdbhuvanaikachora\- mityAha kopamabhinIya sutaM yashodA || 3\-99|| sa sAntvanena pratipAdanena bhedena tIvreNa cha tarjanena nibaddhya pR^iShTo.api muhurjananyA nA~NgIkaroti sma hariH svachauryam || 3\-100|| saMrakShaNAya jagatAmavatIrya pR^ithvyAM gopAlasadmasu haratyakhilaM mukundaH | itthaM nishamya parihAsavachassurANAm\- antarjahAsa bhagavAnaravindanAbhaH || 3\-101|| kR^iShNasya kelisamarekShaNakautukena gopIShu muktabhavanAsu bahiH sthitAsu | mitraiH parAjita iva drutametya gehaM baddhvA kavATamaharannavanItamantaH || 3\-102|| tribhuvanamahanIyairabhyupAyairasa~NkhyaiH nikhilamiti sa muShNan gokulaM nandasUnuH | aramata savayobhistatra gopAlaputrai\- rapara iva shashA~NkaH prANinAM prItihetuH || 3\-103|| iti sukumArakR^itau kR^iShNavilAsakAvye tR^itIyaH sargaH || 3 || \medskip\hrule\medskip chaturthaH sargaH sa rohiNIsUnunibaddharAgaH satAM sharaNyastamaso.apahartA | manoharo bAla ivauShadhIsho dine dine poShamiyAya shauriH || 4\-01|| tyaktvA hariH stainyakR^itApavAdaM tachChaishavaM prApya dashAntaraM saH | manye tadaMhaHparimArjanAya gavAM paritrANasamudyato.abhUt || 4\-02|| putre tathodyogini nandagopo gopAlaputrAnanunIya sarvAn | trAtustrayANAmapi viShTapAnAM saMrakShaNe tasya samAdidesha || 4\-03|| mAtrA kR^itasvastyayanaH prabhAte pitrA pariShvajya chiraM visR^iShTaH | sahaiva rAmeNa samagraharShaH viniryayau vishvapatirvanAya || 4\-04|| sa prAtarAshI vyatiShaktapANiryaShTiM vahannaMsaviShaktashR^i~NgaH | vimuchyatAM gauriti sambhrameNa gachChan pratidvAramavochaduchchaiH || 4\-05|| nishamya tasya dhvanimUrdhvakarNAH vilUnapAshA bhR^ishamutsukinyaH | vatsAnapi svAnanavekShya gAvaH sasambhramaM niryayurAlayebhyaH || 4\-06|| gatvA purastAdgajarAjagAmI goShThaM gariShTho guNamaNDalena | ApUrayanmitragaNAgamArthaM pitrorabhIShTena sahaiva shR^i~Ngam || 4\-07|| nabhasspR^ishA karNapathaM gatena tenaiva saMj~nAgavalasvanena | AdAya tattatparibarhajAtaM sadyo gR^ihebhyaH suhR^ido nirIyuH || 4\-08|| gavAM khuranyAsasamudbhavena viShANasa~NghaTTanajanmanA cha | prasarpatA dikShu mahAsvanena ghoShaH kShaNaM ghoShamayo babhUva || 4\-09|| pradhAvanairutplutibhissudUraM mitho balAdgrAhavimochanaishcha | samAgataistatra samaM suhR^idbhirbahuprakAraM vijahAra shauriH || 4\-10|| pareNa harSheNa purANapuMsaH sa~NkrIDamAnasya samaM suhR^idbhiH | pavitrayAmAsa padAmbujotthitA karIShadhUliH kakubhAM mukhAni || 4\-11|| maharShayastatra mahAnubhAvAH gR^ihItarUpAntaradurnnirUpAH | bhavAgnisantApahare mamajjuH padotthite tasya parAgapUre || 4\-12|| praharShamAlokayatAM janAnAM krIDAbhirApAdya manoharAbhiH | utthApayAmAsa sa chItkR^itena goShThe harirgosamajaM shayAnam || 4\-13|| tasmin gavAM pAlanakautukena vanAya nirgaChati daityashatrau | yayuH priyAkhyAnachikIrShayeva divAkR^ito digvalayaM mayUkhAH || 4\-14|| kUladrumANAM kusumAni dhUnvan karShan payashshIkaramaNDalAni | kR^iShNaM kR^itAnekavihArakhinnaM yAntaM siSheve yamunAsamIraH || 4\-15|| parasya puMsaH padapa~NkajAbhyAM pravekShyato gokulapAlanAya | chakAra nIhAraharairmayUkhaiH praveshayogyAni vanAni bhAnuH || 4\-16|| premNA parityaktumashaknuvantaM baddhA~njaliM bandhujanaM nivArya | rAmaM puraskR^itya samitravargaH vivesha viShNurvipinAntarANi || 4\-17|| araNyabhUmIravagAhamAnaM tamAtapaklAntamavekShamANaH | pakShAtapatreNa paristR^itena viyatyaseviShTa viha~NgarAjaH || 4\-18|| mA gachCha ga~Nge yamune kva yAsi kiM tatra godAvari dhAvasIti | nyaShedhi tattadvyapadeshapUrvaM mArgachyutaM gokulamachyutena || 4\-19|| prarUDhasusnigdhatR^iNA~NkurAsu ChAyAdrumashyAmalitAntarAsu | gavAM kulaM tatsulabhodakAsu prachArayAmAsa vanasthalIShu || 4\-20|| sATopamAndolitalambasAsnAH gAvashcharantyo valamAnavAlAH | truTyattR^iNastomachaTatkR^itinyaH chakruH priyaM chetasi chakrapANeH || 4\-21|| harinmaNishyAmaruchIni tatra svairaM charantIShu tR^iNAni goShu | shauriH svayaM bhukta ivApa tR^iptiM tR^ipyantyudArAH paratarpaNena || 4\-22|| sarvAsu kaNDUyanalipsayochchairunnamya kaNThaM dadhatIShu goShu | bAlo harirbAhusahasrashUnyaM janmAtmano niShphalameva mene || 4\-23|| paribhramadgokulamugrakopaM samuchchaladdhUliraTadviShANam | sa yuddhamukShNAM madanirbharANAM pravishya madhyaM shamayA~nchakAra || 4\-24|| shAkhAkarAgrairavalambya pR^ithvIM niSheduShaH puShpaphalAvanamrAn | tatra drumAn sAdaramIkShamANo jagAma tR^iptiM na kadA.api shauriH || 4\-25|| alakShyamUlAnyativiprakarShAd ghoShAnumeyaskhalitodakAni | uttu~NgarodhastarumaNDalAni nimnAni dR^iShTvA nitarAM sa reme || 4\-26|| atuchChaguchChastanabhAranamrAH latAH pravAlAdharalobhanIyAH | sa tatra vIkShya bhramarAlakADhyAstAmasmarattAmarasAdhivAsAm || 4\-27|| samutsukaM sAgarakanyakAyAmAkraShTumantaHkaraNaM murAreH | sarvasya vettA sarasAM sa vAchaM sa~NkarShaNassAdaramityuvAcha || 4\-28|| antassamIrabhramaNaprasa~NgAdudIrNanAdena guhAmukhena | bhUyaH prayu~Nkte pR^ithivIdharaste govardhanaH svAgatameSha shaure || 4\-29|| nishamya govardhananirjharANAM dhIradhvaniM kR^iShNashikhaNDino.amI | mudA tvadAlokanajAtayeva nR^ityanti chakrIkR^itabarhabhArAH || 4\-30|| pAdAvimau sa~ncharaNAya nAlamatreti matvA mR^igayUthametat | svalochanAMshustabakApadeshAnnIlotpalairbhUmimivAstR^iNAti || 4\-31|| vikIrya viShvagvipinadrumANAM madhUni puShpastabakachyutAni | arkAMshutaptAmanilo dharitrIM sa~nchArayogyAM bhavato vidhatte || 4\-32|| na bhItirantarna dR^ishoshchalatvaM nAsthA tR^iNenotsukatA.api shAbe | rUpeNa dAmodara mohitAste tiShThantyamI kAShThakR^itA ivaiNAH || 4\-33|| teneti sandarshitamagrajena manoharaM tattadavekShamANaH | gAshchArayan shAdvalinIShu bhUShu reme ramAyA ramaNaH prakAmam || 4\-34|| taM tatra dR^iShTvA mahanIyarUpaM shauriM shabaryashcharitArthanetrAH | phalopahArairupasR^itya vanyairavAdiShuH prashrayashobhi vAkyam || 4\-35|| itaH padaM naH sharapAtamAtraM yAyAssahAnena suhR^idgaNena | atrAgamiShyanti kirAtaputrAH gavAmamUShAM paripAlanAya || 4\-36|| vyAdhAhR^itairvAraNakumbhagarbhAt muktAphalairAmalakAbhirAmaiH | prasAdhanaM tvAM bhuvanatrayasya prasAdhayiShyanti kirAtakanyAH|| 4\-37|| kanyA.asti kAchichChabareshvarasya yA naH kulAnAmadhidevateva | tAM sarvathA dAsyati te sa rAjA mahAntyanarghANi cha yautakAni || 4\-38|| ityUchiShINAM shabarA~NganAnAmatyAdaraM chetasi vIkShamANaH | kR^iShNaH kR^ipAnighnamanAssa vAchamityAha lajjAmR^idunA svanena || 4\-39|| pitroranuj~nAmadhigamya bhadrAH samIhitaM vaH sakalaM vidhAsye | mayi sthite tiShThati gokulaM tadgachChAmi mA bhUta viShAdavatyaH || 4\-40|| gate pulindIriti sAntvayitvA tadiShTabha~Ngvyathite mukunde | phalApachAyAdiShu nispR^ihAstAH shanairyayuH pakkaNameva khinnAH || 4\-41|| vihR^itya garbheShu latAgR^ihANAM nipIya vArINi cha palvalAnAm | phalAni chAsvAdya mahIruhANAM vanAni dhanyAni chakAra shauriH || 4\-42|| athAdhirUDhe gaganasya madhyaM divAkare duHsahabhAnujAle | gharmAkulaM gokulamIkShamANaH halAyudhaH prAha rathA~NgapANim || 4\-43|| ki~nchitparimlAnalatApravAlastR^iNA~NkurabhrAntakura~NgayUthaH | ahnaH parityaktajanaprachAraH pravartate madhyama eSha bhAgaH || 4\-44|| kulAni vIkShasva viha~NgamAnAM pakShAntarasthApitashAbakAni | kaThoramenaM gamayanti kAlaM nIDeShu nidrAlasalochanAni || 4\-45|| prAyaH kaThorAtapapIDayeva ChAyAH parityaktabahirvihArAH | AlokayAdhvanyajanena sArddhamadhyAsate mUlamanohakAnAm || 4\-46|| karairasahyairayamaMshumAlI tapan mahImugra iva kShitIshaH | AshaMsitApatprasaraH prajAbhirdhatte dashAmadya vigarhaNIyAm || 4\-47|| vihR^itya kAntAramahIShu vegAdvrajannapaH puShkariNIShu pAtum | mArge karIndraH karashIkareNa priyAmasAvukShati tApakhinnAm || 4\-48|| taptAni bhAsA tapanasya haMsAH vihAya vArINi nakhaMpachAni | patreShu vinyasya padAni mandaM padmAkare samprati paryaTanti || 4\-49|| nigUDhamInagrahaNAbhisandhiM kR^iChreNa muktvA kapaTAsikAM svAm | amI bakoTAstapanAMshutApAttaTIniku~njaM tarasA vishanti || 4\-50|| tadehi yAmastaruShaNDametad gharmAkulaM gokulamAnayAmaH | atraiva vishramya muhUrtamAtraM bhUyo.api gAvaH pracharantvaraNye || 4\-51|| itIritaM tatsamayAnurUpaM vAkyaM samAkarNya halAyudhasya | Aryo yathAj~nApayatIti kR^iShNastaM rAmamuktvA taruShaNDamApa || 4\-52|| alabdhamArtANDakarapraveshamArAmakalpaM taruShaNDametya | AnetukAmaH sa gavAM kulaM tadAsajjayAmAsa mukhena veNum || 4\-53|| salIlamIShatparivR^ittapAdaM savibhramoda~nchitasavyanetram | kR^iShNasya vaMshArpitapATaloShThaM vIkShya sthitaM vismayamApa lokaH || 4\-54|| tatra sthitaM tAmarasAyatAkShaM tApi~nChavarNaM shikhipi~nChachUDam | tameva pashyannanimeShatAyAH phalaM prapede surasiddhasa~NghaH || 4\-55|| sthitastribha~NgyA vivareShu veNorvyApArayanna~NgulipallavAni | jagattrayImohavidhAnadakShamutthApayAmAsa sa nAdamuchchaiH || 4\-56|| athotthitAnandanimIlitAkShyaH vilUnadUrvA~NkuralA~nChitAsyAH | gAvastadabhyAshamupetya tasthuH nispandadehA nibhR^itaiH shravobhiH || 4\-57|| naisargikaM vairamapatyasa~NgastR^iShNA bubhukShA kusumAyudhashcha | tadveNunAdashrutitatparANAM nAlaM vidhAtuM vikR^itiM tirashchAm || 4\-58|| tasmin manohAriNi chakrapANervanAntare mUrChati vaMshanAde | vidhIyamAnaM parihR^itya karma sarve.api satvA likhitA ivAsan || 4\-59|| pravR^ittamAtrau vanapadminIShu dAtuM gR^ihItuM cha mR^iNAlabha~Ngam | chakrAhvayastadgR^ihamedhinI cha prasArya cha~nchU paramAsiShAtAm || 4\-60|| upAvishannujjhitachApalAni svajAnuvinyastakarAnanAni | niShpandadR^iShTIni vanadrumANAM shAkhAsu shAkhAmR^igamaNDalAni || 4\-61|| padbhyAmavaShTabhya mahImubhAbhyAM sadyassamuttambhitapUrvakAyaH | siMhaH karIndrAkramaNe pravR^ittastasthau tathA kR^itrimasiMhakalpaH || 4\-62|| siddhAH kalatrANi latAgR^iheShu samudyatAH pAyayituM madhUni | karadvayoda~nchitaratnapAtrAH niShedurAlekhyamiva prapannAH || 4\-63|| tadvaMshanAlAchchyutamachyutasya geyAmR^itaM sAdhu niShevya vR^ikShAH | chiraM jarAjarjaritatvacho.api bAlA ivAsannavapallavADhyAH || 4\-64|| nAdena veNorvivashIkR^itAnAM vidyAdharANAM galitAH karebhyaH | gatirbhavAsmAkamapIti nUnaM vINA nipeturmadhuvidviSho.agre || 4\-65|| svaveNunAdena sa jIvalokamitthaM parAnandamayaM vidhAya | prabhurvyaraMsIdamarAshcha sarve suptotthitAnAM sthitiranvabhUvan || 4\-66|| pratyAgate chetasi te viditvA prabhrashya hastAt patitA vipa~nchIH | punarnna chakruH pratipannalajjAH vidyAdharAstadgrahaNAbhilASham || 4\-67|| madhuvratAnAM dhvanibhirmanoj~nairvAchAlayantI valayaM dishAnAm | prasUnavR^iShTiH surasiddhamuktA papAta maulau paramasya puMsaH || 4\-68|| avarShi kenAyamadR^iShTapUrvaH prasUnarAshistava mUrdhanIti | pR^iShTo vihasyAha vibhussahAyAn j~nAnaM bhavadbho.api kathaM mameti || 4\-69|| viShahyatAM yAti vivasvadaMshau vishrAntamutthApya gavAM sa pu~njam | bhUyastR^iNAshyAmalabhUtaleShu prArabdha sa~nchArayituM vaneShu || 4\-70|| tataH parikShINasahasrabhAnorashAmyadUShmA divasasya tIvraH | yathA vinAshe dhanasa~nchayasya mahAvalepo dhanino janasya || 4\-71|| prabhAkare pATalabhAsi dUraM dishaM pratIchImavagAhamAne | Alokya rAmaH pariNAmamahno dAmodaraM sAdaramityuvAcha || 4\-72|| AvirbhavanmandamarutprachArA shAntAtapA nirvR^itasarvasatvA | virAmavelA divasasya shaure pravartate pashya manobhirAmA || 4\-73|| shirobhirUDhendhanashAkamUlAH svayUthyamuchchaiHsvaramAhvayantaH | vanecharA vIkShya virAmamahnaH samArabhante sahasaiva gantum || 4\-74|| shataM shataM vyomani baddhamAlAH shAtkAravAchAlavilolapakShAH | vrajanti lakShmIkR^itavAsavR^ikShAH manojavAH pashya patatriNo.amI || 4\-75|| bhuvaH parAge bahusho luThitvA pravishya nIDaM kalavi~NgayUtham | dhinotyapatyAni bubhukShitAni grAsena cha~nchUpuTasa~nchitena || 4\-76|| tadehi shaure tapanavyapAyAtprAgeva yAmaH padamasmadIyam | iyaM kShatiH shvabhrataTena pashchAdduHsa~ncharA lubdhakanirmitena || 4\-77|| shrutveti rAmasya giraM murAriH astvevamityAdarapUrvamuktvA | saha pratasthe sa cha mitravargaiH prachaNDashR^i~NgadhvanipUritAshaiH || 4\-78|| sahaprayANAya kR^itatvarANAmUdhobharAddUravilambinInAm | sa tatra tatra pratipAlya tasthau prIto gavAmAgamanaM mukundaH || 4\-79|| samAvR^ito gopajanena nandaH gopA~NganAbhishcha vR^itA yashodA | atiShThatAmadhvani lochanAbhyAM putrAgatiprekShaNasaspR^ihAbhyAm || 4\-80|| chakAra karNeShu tayoH pramodaM dAmodarApUritashR^i~NganAdaH | divi prasarpannatha pAMsupUraH netreShu pIyUShamivAbhyavarShat || 4\-81|| tau dhUsarA~Ngau rajasA kumArau gatvA sa nandaH parirabhya gADham | AtmAnamAnandasamudramagnaM nAlaM samuddhartumabhUnmuhUrtam || 4\-82|| utpatya dhAvadbhirudastashastraiH kShvelAravakShobhitadigvibhAgaiH | AbhIravIraissa vR^itaH prapede vrajaM samAkarNitatUryaghoSham || 4\-83|| chATUktibhiH pArshvacharAnasheShAn visR^ijya gopAn sahitassa mitraiH | vivesha kR^iShNo bhavanaM dinAnte samujvalanma~NgaladIpikAbhiH || 4\-84|| kAmaM divA karNapathaM gatena nItAH priyaM veNuraveNa viShNoH | pratipriyaM chakruramuShya sAyaM gAvaH payodohananiHsvanena || 4\-85|| anudinamiti kurvan pAlanaM gokulasya kShaNamiva divasAni krIDayA yApayan saH | akhilamapi dharitrIbhAramabhyuddhariShyan aramata saha shauristatra sa~NkarShaNena || 4\-86|| iti sukumArakR^itau kR^iShNavilAsakAvye chaturthaH sargaH || 4 || ## Encoded and proofread by PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}