% Text title : sa.nkhyA vargavArI % File name : numinfo.itx % Category : sUchI, misc, sAhitya % Location : doc\_z\_misc\_general % Description-comments : Different miscellaneous sources as a start. Found sa.nkhyA sa.nket kosha, by S. S. Hanamante in Marathi later. Too large to copy and has copyrights % Latest update : September 24, 2022 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Numbers and a list of Sanskrit categories ..}## \itxtitle{.. sa.nkhyA vargavArI ..}##\endtitles ## 0 shUnyattva. pUrNamadaH pUrNamidaM pUrNAt pUrNamudachyate . pUrNasya pUrNamAdAya pUrNamevAvashiShyate .. 1 brahma\, ekAkShara\, puruSha\, prakR^iti\, paramAtmA\, ekajAtI##(##shUdra##)##. 2 pakSha\- shukla##(##shuddha##),## kR^iShNa##(##vadya##)##. shira\- pravR^itti\, nivR^itti. 3 tribhuvan##(##triloka##)##\- svarga\, mR^ityu\, pAtAl. trimUrti\- brahmA\, viShNu\, mahesha. triveNIsa~Ngama\- ##(Confluence of)##ga.ngA\, yamunA\, sarasvatI. tristhalI\- kAshI\, prayAg\, gayA. trikAla\- bhUta\, vartamAna\, bhaviShya. triguNa\- sattva\, rajasa\, tamasa. ## Acccording to sA~Nkhya ## saptaka\- mandra\, madhya\, tAra. IShaNA\- lokeShaNA\, vitteShaNA\, dAreShaNA. pade##(##shuddha\-vaidika\-mArga##)## karma\, upAsanA\, j~nAna. jyotiShaskandha\- siddhAnta\, sa.nhitA\, horA. tridaNDin.h\- vAchA\, mana\, kAyA. vAk.hda.nDo.atha manoda.nDaH kAyada.nDastathaiva cha . yasyaite nihitA buddhau trida.nDIti sa uchyate .. trivargaH\- dharma\, artha\, kAma. prasthAnatrayI\- brahmasUtra\, bhagavad.hgItA\, vedA.nta##(##upaniShad.h##)##. tridoSha##(##Ayurvedik##)##\- kapha\, vAta\, pitta. dvijAtiH\- brAhmaNa\, kShatriya\, vaishya. janmanA jAyate shUdraH sa.nskArairdvija uchyate . tripurasundarI\- j~nAnashakti\, kriyAshakti\, ichChAshkti. 3 1/2 ## three and half## OMkAra\-mAtrA\- a\, u\, ma\, ardhamAtrA ardhachandrabindu. muhUrta\- varShapratipadA##(##chaitra shu\. 1##),## vijayAdashamI ##(##ashvina shu\. 10##)##, balIpratipadA##(##kArtika shu\. 1##),## ardha \- akShayyatR^itIyA##(##vaishAkha shu\. 3##)## athavA nAgapa.nchamI ##(##shrAvaNa shu\. 5##)##\, ##Alternative convention## varShapratipadA##(##chaitra shu\. 1##),## vijayAdashamI ##(## ashvina shu\. 10##)##, akShayyatR^itIyA##(##vaishAkha shu\. 3##)## ardha \- balIpratipadA##(##kArtika shu\. 1##),## 4 avasthA\- jAgR^itI\, svapna\, suShupti\, turyA. dehAvasthA\- bAlya\, kaumAraM\, yauvanaM\, vArdhakyaM. Ashrama\- brahmacharya\, gR^ihastha\, vAnaprastha\, sa.nnyAsa. puruShArtha##(##shR^inge##)(##varga##)(##bhadraM##)##\- dharma\, artha\, kAma\, mokSha. sharIra##(##piNDadeha##)##\- sthUla\, sUkShma##(##li.nga##),## kAraNa##(##para##),## mahAkAraNa. yuga\- kR^ita##(##1728000##),## tretA##(##1296000##),## dvApara##(##864000##),## kali##(##432000##)##. varNa\- brAhmaNa\, kShatriya\, vaishya\, shUdra. brAhmaNakShatriyavishAM shUdrANAM cha parantapa . karmANi pravibhaktAni svabhAvaprabhavairguNaiH .. gItA 18\-41.. vANI##(##vAchA##)##\- parA\, pashyanti\, madhyamA\, vaikharI. upAya\- sAma\, dAma\, daNDa\, bheda. veda\- R^igveda\, yajurveda\, sAmaveda\, atharvaNaveda. mahAvAkya\- praj~nAnaM\-brahma##(##R^igveda##),## ahaM\-brahmAsmi##(##yajurveda##),## tattvamasi##(##sAmaveda##),## ayamAtmA\-brahma##(##atharvaNaveda##)##. mukhamudrA\- khecharI\, bhUcharI\, chA.ncharI\, agocharI. upA~Nge\- nyAya\, mImA.nsA\, dharma\, purANa. bhAgya\- uttama\, madhyama\, kaniShTha\, adR^iShTa##(##sUpta##)##. devaprakAra\- pratimA\, avatArI\, sAkShI\-a.ntarAtmA\, nirvikAra\-AtmasvarUpa. bhikShuk.h##(##ekada.nDin.h##)##\- kuTIchaka\, bahUdaka\, ha.nsa\, paraha.nsa. kuTIchako bahUdako ha.nsashchaiva tR^itIyakaH . chaturthaH paraha.nsashcha yo yaH pashchAt sa uttamaH .. chatura~Nga\- gaja\, ratha\, ashva\, pAda. ## complete army including elephants, chariots, cavalry, infantry.## chatuShpANiH\- sha~Nkha\, chakra\, gadA\, padma. karmayoga\-chatuHsUtrI\- karmAdhikAr\, phalAdhikAravirodha\, asa.ngakarma\, akarmaNa\-virodha. karmaNyevAdhikAraste mA phaleShu kadAchana . mA karmaphalaheturbhUrmA te sa~Ngo.astvakarmaNi .. gItA 2\-47.. chatussAra\- kAshivAsa\, santasa~Nga\, ga.ngAjala\, sha.nkarasevA. asAre khalu sa.nsAre sArametachchatuShTayam . kAshyAM vAsaH satAM sa.ngo ga.ngAbhiH shaMbhusevanam .. dharmaviveka 5 pa~nchakanyA\- ahalyA\, draupadI\, sItA\, tArA\, mandodarI. pa~nchaga.ndha\- pa~nchagavya\- gomutra\, gomaya\, dugdha\, dadhi\, ghR^itaM##(##AjyaM##)##. pa~nchamahAbhUtam.h\- pR^ithvI\, Apa\, teja\, vAyU\, AkAsha. pa~nchAmR^ita\- dugdha\, dadhi\, ghR^itaM\, madhu\, sharkarA. dugdhaM cha sharkarA chaiva ghR^itaM dadhi tathA madhu . pa~nchAvayava\- pratij~nA\, hetu\, udAharaNa\, upanaya\, nigamana. pa~nchAyatana##(##devatA##)##\- shiva\, devI\, gaNesha\, viShNU\, sUrya. pa~nchamAtA\- svamAtA\, patnImAtA\, bhrAtupatnI\, gurupatnI\, rAjapatnI. pa~nchamahAyaj~na\- deva\, brahma\, pitR^i\, bhUta\, nara. ## A japa of Gayatri mantra is considered a substitution of these daily duties ## pa~nchaprANa##(##prANapa~nchaka##)##\- prANa\, apAna\, vyAna\, udAna\, samAna. pa~nchA~Nga\- tithi##(##15+1##),## vAra##(##7##),## nakShatra##(##27+1##),## yoga##(##27##),## karaNa##(##7##)## ##(see elsewhere)##. a.ngulI\- a~NguShTha\, tarjanI\, madhyamA\, anAmikA\, karA~NgulI. j~nAnendriya##(##buddhindriya##)##\- shrotra\, tvachA\, chakShu\, jihvA\, ghrANa. shrotraM tvakchakShuShI jihvA nAsikA chaiva pa.nchamI . viShayapa~nchaka##(##tanmAtra##)##\- shabda\, sparsha\, rUpa\, rasa\, gandha. karmendrIya\- vAchA\, pANI\, pAda\, shisna\, guda. pAyUpasthaM hastapAdaM vAk chaiva dashamI smR^itA . a.ntaHkaraNapa~nchaka\- a.ntaHkaraNa\, mana\, buddhi\, chitta\, aha~NkAra. koSha\- annamaya\, prANamaya\, manomaya\, vij~nAnamaya\, Anandamaya. ## koSha are related to sharIrai, the sUkShma having middle three ## pa~nchatattva##(##makAra##)##\- madya##(fire),## mA.nsa##(air),## matsya##(water),## mudrA##(earth),## maithuna##(ether)##. ## These are tAntric principles elaborated in kulArNava tantra ## pANDava\- yudhiShThir##(##dharmarAj##),## arjuna\, bhIma\, nakul\, sahadeva. pa~nchIkaraNa\- ubhAraNI\, sa.nhAraNI.##??## pa~nchalakShaNaM##(##purANa##)##\- sarga\, pratisarga\, va.nsha\, manva.ntara\, charita. sargashcha pratisargashcha\, va.nsho manvantarANi cha . va.nshAnucharitaM chaiva purANaM pa~nchalakShaNam .. pa~nchalavaNaM\- kAchaka\, saidhavaM\, sAmudra\, biDa\, sauvarchala. pa~nchAgni\- dakShiNa\, gArhapatya\, AhavanIya\, sabhya\, Avasattha. pa~nchabANa\- aravi.ndaM\, ashokaM\, chUtaM\, navamallikA\, nIlotpalaM. aravi.ndamashokaM cha chUtaM cha navamallikA . nIlotpalaM cha pa.nchaite pa~nchabANasya sayakA .. pa~nchakarma##(##Ayurveda##)##\- vamana\, rechana\, nasya\, anuvAsana\, nirUha. mahApAtakaM\- brahmahatyA\, surApAnaM\, steyaM\, gurva~NganAgamaH\, sa.nsarga. brahmahatyA surApAnaM steyaM gurva~NganAgamaH . mahA.nti pAtakAnyAhustatsa.nsargashcha pa.nchamam .. pa~nchavaTI\- ashvattha\, bilva\, vaTa\, dhAtrI\, ashoka. pa~nchavalkalaM\- nyagrodha\, uduMbara\, ashvattha\, plakSha\, vetasa. pa~nchasUnAH\- chullI\, peShaNi\, upaskaraH\, ka.nDanI\, udukuMbhashcha. pa~nchopachAra\- ga.ndha\, puShpa\, dhUpa\, dIpa\, naivedya pa~nchakAraNa\- adhiShThAnaM\, kartA\, karaNaM\, cheShTA\, daivaM. adhiShThAnaM tathA kartA karaNaM cha pR^ithagvidham . vividhAshcha pR^ithakcheShTA daivaM chaivAtra pa.nchamam .. gItA 18\-14.. 6 ShaD.hripu\- kAma\, krodha\, lobha\, moha\, mada\, matsara. ShaD.hdarshana\- sA~Nkhya\, yoga\, nyAya\, vaisheShika\, pUrvamImA.nsA\, vedAnta##(##uttaramImA.nsA##)##. padArtha\- dravya\, ## vaisheshikA refers to six predicables ## rAmAyaNa\-kANDa\- bAlya\, ayodhyA\, araNya\, kiShki.ndhA\, sundara\, yuddha. R^itu\- vasanta\, grIShma\, varShA\, sharat.h\, hemanta\, shishira. vedA~Nga##(##ShaDA.nga##)##\- shikShA\, kalpa\, vyAkaraNa\, nirukta\, Cha.nda\, jyotiSha. ShaTkarma\- adhyayana\, adhyApana\, yajana\, yAjana\, dAna\, pratigraha. adhyApanamadhyayanaM yajanaM yAjanaM tathA . dAnaM pratigrahashchaiva ShaT.hkarmANyagrajanmanaH .. ##manusmiti ## ShaT.hkarma##(##yoga##)##\- dhautI\, vastI\, netI\, naulikI\, trATaka\, kapAlabhAti. ShaD.hdurgaM\- dhanva\, mahI\, giri\, manuShya\, mR^it.h\, vana. dhanvadurgaM mahIdurgaM giridurgaM tathaiva cha . manuShyadurgaM mR^id.hdurgaM vanadurgamiti kramAt .. ShaT.hpraj~naH\- dharma\, artha\, kAma\, mokSha\, lokArtha\, tattvArtha. dharmArthakAmamokSheShu lokatattvArthayorapi . Shat.hsu praj~nA tu yasyAsau Shat.hpraj~naH parikIrtitaH .. IshvaraguNAH\- samagra\, aishvarya##(##utpattisthitilaya##),## dharma\, yasha\, shrI\, j~nAna\, vij~nAna. 7 saptAhaH##(##vAsarAH##)##\- soma##(##indu##),## ma~Ngala##(##bhauma##),## budha##(##saumya##),## guru##(##bR^ihaspati##),## shukra\, shani\, ravi##(##bhAnu##)##. svara\- ShaDja\, R^iShabha\, gandhAr\, madhyama\, pa~nchama\, dhaivata\, niShAda. karaNa##(##pa~nchA.nga##)##\- bava\, bAlava\, kaulava\, taitila\, gara\, vaNija\, viShTi. chakra##(##mukhya##)##\- mulAdhAra\, svAdhiShThAna\, maNipUra\, anAhata\, vishuddha\, aj~nA\, sahasrAra. ## There are said to be eighty-eight thousand chakra-s in the human ## ## body . About thirty chakra-s are mentioned in texts . See 30 ## bhAva\- dAsya\, sakhya\, vAtsalya\, shAnta\, kAnta\, rati\, dveshya. mahAkAvya\- raghuva.nsha##(##kAlidas##),## kumArasaMbhava##(##kAlidasa##),## kirATArjunIya##(##bhAravI##),## bhaTTikAvya##(##bhartR^ihari##),## shishupAlavadha##(##mAgha##),## jAnakIharaNa##(##kumAradAsa##),## naishadhacharita##(##shrIharSha##)##. rasAtala\- atala\, vitala\, sutala\, rasAtala\, mahAtala\, talAtala\, pAtAla. svarga\- bhUH\, bhuvaH\, svaH\, mahaH\, janaH\, tapaH\, satyaM. samudra##(##arNava##)##\- lavaNAbdhi##(##namak##),## ikShusAgara##(##Ikha##),## surArNava##(##madya##),## AjyasAgara##(##ghR^ita##),## dadhisamudra##(##dadhi##),## kShIrasAgara##(##dugdha##),## svAdujala##(##shuddha##)##. kulAchala##(mountains)-## mahendra\, malaya\, sahyaH\, shuktimAn.h\, R^ikShavAn.h\, vindhya\, pAriyAtra. mahendro malayaH sahyaH shuktimAn R^ikShavAnapi . vindhyashcha pAriyAtrashcha saptaite kulaparvatA .. saptarShi\- kAshyapa\, atri\, bharadvAja\, vishvAmitra\, gautama\, jamadagni\, vasiShTha. kAshyapo.atrirbharadvAjo vishvAmitro.atha gautamaH . jamadagnirvasiShThashcha saptaite R^iShayaH smR^itAH ..## Alternative is ##marIchi, atri, a.ngirasa, pulastya, pulaha, kratu, vasiShTha## are attributed to the saptarShI constellations, which is known as ursa-major . A small star near vasiShTha is named after his wife arundhatI ## saptadvIpa\- jambu\, plakSha\, shAlmala\, kusha\, krau~ncha\, shAka\, puShkara. jambuplakShAbhidhAnau cha shAlmakashcha kushastathA . krau~nchashAkau puShkarashcha te sarve devabhUmayaH .. saptavana\- daNDakAraNya\, khaNDAraNya\, champakAraNya\, vedAraNya\, naimiShAraNya\, brahmAraNya\, dharmAraNya. ## mentioned in Ramayana ## mokShapurI\- ayodhyA\, mathurA\, mAyA##(##haridvAr##),## kAshI\, kA~nchi\, avantikA##(##ujjayinI##),## dvArAvatI##(##dvArakA##)##. vyasana\- dyUta\, veshyAgamana\, chorI\, chahADI\, paradArAramaNa\, laghupakShIkrIDA\, kinnarIgAyana. saptapadI##(vedic marriage steps)## saptaprakR^itiH##(##rAjya##)##\- svAmi\, amAtya\, suhR^it.h\, kosha\, rAShTra\, durga\, bala. svAmyamAtyasuhR^itkosharAShTradurgabalAni cha . ## amarakoshasya ## 8 aShTavasu\- dharo##(##dhava##),## dhR^iva\, soma\, aha##(##Apa##),## anila\, anala\, pratyUSha\, pravhAsa. dharo dhR^ivashcha somashcha ahashchaivAnilonalaH . pratyUShashcha pravhAsashcha vasavo.aShTAviniHsmR^itAH .. aShTavivAha\- brAhma\, daiva\, ArSha\, prAjApatya\, sura\, ga.ndharva\, rAkShara\, pishAchcha. brAhmo daivastathaivArShaH prAjApatyastathA suraH . gA.ndharvorAkSharashchaiva paishAchaShchAShTamo.adhamaH .. dik.hpAla\- i.ndra##(##pUrva##),## agni##(##Agneya##),## yama##(##dakShiNa##),## niR^iti##(##nairR^itya##),## varuNa##(##pashchima##),## vAyu##(##vAyavya##),## soma##(##uttara##),## Ishvara##(##IshAnya##)##. ## The Amara-kosha (6-4 or verse 149) has: ## indro vahniH pitR^ipatirnairR^ito varuNo marut . kubera IshaH patayaH pUrvAdInAM dishAM krammat .. aShTA.ngayoga\- yama\, niyama\, Asana\, prANAyAma\, pratyAhAra\, dhyAna\, dhAraNA\, samadhI. aShTA.nga##(##namaskAra##)##\- jAnubhyAM\, pad.hbhyAM\, paNibhyAM\, ura\, shira. jAnubhyAM cha tathA pad.hbhyAM paNibhyAmurasA dhiyA . shirasA vachasA dR^iShTyA prANAmo.aShTA.nga IritaH .. chira.njIva\- ashvatthAmA\, baliH\, vyAsa\, hanUmAna\, bibhIShaNa\, kR^ipaH\, parashurAmaH\, mArkaNDeya. aShTamahAsiddhi\- aShTabhoga##(##triguNAsahitapa~nchabhoga##)##\- anna\, udaka\, tAMbUla\, puShpa\, cha.ndana\, vasana\, shayyA\, ala~NkAra. aShTadhAprakR^iti##(##triguNAsahapa~nchabhUte##)##\- sattva\, raja\, tama\, pR^ithvI\, Apa\, teja\, vAyU\, AkAsha. dehAShTakatattva\- deha\, avasthA\, abhimAna\, sthAna\, bhoga\, mAtrA\, guNa\, shakti. aShTamaithunaM\- smaraNa\, kIrtana\, keliH\, prekShaNaM\, guhyabhAShaNam.h\, sa~Nkalpa\, adhyavasAya\, kriyAniShpatti. smaraNaM kIrtanaM keliH prekShaNaM guhyabhAShaNam . sa~Nkalpo.adhyavasAyashcha kriyAniShpattireva cha .. aShTakarman.h##(##gatika##)##\- AdAne\, visarge\, praiShaniShedhayoH\, arthavachane vyavahArasya ikShaNe\, da.nDashuddhyoH\, raktaH. AdAne cha visarge cha tathA praiShaniShedhayoH . pa~nchame chArthavachane vyavahArasya chekShaNe . da.nDashuddhyoH sadA raktastenAShTagatiko nR^ipaH .. aShTaguNa##(##brAhmaNasya\-apekShita##)##\- dayA##(##sarvabhUteShu##),## kShA.nti\, anasUyA\, shauchaM\, anAyAsa\, ma~Ngala\, akArpaNya\, aspR^ihA. aShTagajAH\- airAvata\, pu.nDarIka\, vAmana\, kumuda\, ajana\, puShpadanta\, sArvabhauma\, supratIka. airAvataH pu.nDarIko vAmanaH kumudo.ajanaH . puShpadantaH sArvabhaumaH supratIkashcha diggajAH .. aShTadhAtu\- svarNa\, rUpya\, tAmraM\, ra.ngaM yashada\, shIsa\, loha\, rasa. svarNaM rUpyaM cha tAmraM cha ra.ngaM yashadamevacha . shIsaM lohaM rasashcheti dhAtavo.aShTau prakIrtitAH .. aShTama.ngalaM\- mR^igarAja\, vR^iSha\, nAga\, kalasha\, vya.njana\, vaijaya.ntI\, bherI\, dIpa. mR^igarAjo vR^iSho nAgaH kalasho vya.njanaM tathA . vaijaya.ntI tathA bherI dIpa ityaShTama.ngalam .. aShTamUrti##(##shiva##)##\- jala\, vahni\, yaShTA\, sUrya\, cha.ndra\, AkAsha\, vAyu\, avanI. jalaM vahnistathA yaShTA sUryAcha.ndramasau tathA . AkAshaM vAyuravanI mUrtayo.aShTau pinAkinaH .. aShTalakShmi\- Adi\, sanAtana\, gaja\, aishvarya\, dhana\, dhAnya\, vijaya\, vIra. 9 navagraha\- sUrya\, chandra\, ma~Ngala\, budha\, guru\, shukra\, shani\, rAhU\, ketU. namaH sUryAya chandrAya ma~NgalAya budhAya cha . gurushukrashanibhyashcha rAhave ketave namaH .. brahmAmurAristripurAntakArI bhAnuH shahIbhUmisuto budhashcha . gurushcha shukrashcha shanirAhuketavAH kurva.ntu sarve mama suprabhAtam .. navavidhAbhakti\- shravaNa\, kIrtana\, smaraNa\, pAdasevana\, vandana\, dAsya\, Atmanivedana. shravaNaM kIrtanaM viShNoH smaraNaM pAdasevanam . archanaM vandanaM dAsyaM sakhyaM Atmanivedanam .. navadvAra\- dvichakShuH\, dvikarNa\, dvaughrANaChidra\, mukha\, upastha\, guda. navarasa\- shR^i.ngAra\, hAsya\, karuNa\, raudra\, vIra\, bhayAnaka\, bIbhatsa\, ad.hbhuta\, shA.nta. shR^i.ngArahAsyakaruNAH raudravIrabhayAnakAH . bIbhatsAd.hbhUtashAntAshcha rasAH pUrvairudAhR^itAH .. sthAyIbhAvAH\- rati\, hAsa\, shoka\, krodha\, utsAha\, bhaya\, jugupsA\, vismaya\, shamAH##(##nirveda##)##. ratirhAsashcha shokashcha krodhotsAhau bhayaM tathA . jugupsA vismayashamAH sthAyI bhAvA amI kramAt .. navanAga\- ana.nta\, vAsuki\, sheSha\, padmanAbha\, kaMbala\, sha~NkhapAla\, dhR^itarAShTra\, kAliya\, takShaka. navakhaNDa\- ilAvR^itta\, bhadrAshva\, harivarSha\, kiMpuruSha\, ketumAla\, ramyaka\, bharatavarSha\, hiraNmaya\, uttarakuru. kAlagaNanA\- brAhma\, divya\, pitrya\, prAjApatya\, bArhaspatya\, saura\, sAvana\, cha.ndra\, ArkSha##(##nAkShatra##)##. brAhmaM divyaM tathA pitryaM prAjApatyaM gurostathA . sauraM cha sAvanaM chAndramArkShaM mAnAni vai nava . chaturbhirvyavahAro.atra saurachA.ndrarkShasAvanaiH .. saura\, chAndra\, nAkShatra\, sAvana##(sunrise to sunrise)## ## are commonly followed.## navaratna##(##vikramAditya##)##\- dhanva.ntari\, kShapaNaka\, amarasi.nha\, sha.nku\, vetAlabhaTTa\, ghaTakarpara\, kAlidAsa\, varAhamihira\, vararuchi##(##kAtyAyana##)##. dhanva.ntarikShapaNakAmarasi.nhasha~Nku\- vetAlabhaTTaghaTakarparakAlidAsaH . khyAto varAhamihiro nR^ipateH sabhAyAM ratnAni vai vararuchirnava vikramastha .. navanidhi##(##kubera##)##\- mahApadma\, padma\, sha.nkha\, makara\, kachCha\, muku.nda\, ku.nda\, nIla\, kharva. mahApadmashcha padmashcha sha.nkho makarakachChapau . muku.ndaku.ndanIlAshcha kharvashcha nidhayo nava .. 10 dashAvatAr\- matsya\, kUrma\, varAha\, narasi.nha\, vAmana\, parushurAma\, rAma\, kR^iShNa\, buddha\, kalkI. matsyaH kUrmo varAhashcha narasi.nhotha vAmanaH . rAmo rAmashcha kR^iShNashcha buddhaH kalkI cha te dasha .. thATa\- bilAval\, khamAja\, kalyANa\, kAphI\, mAravA\, pUrvI\, AsAvarI\, bhairava\, toDI\, bhairavI. dashadishA\- pUrvA##(##prAchI##),## pashchimA##(##pratIchI##),## uttarA##(##udIchI##),## dakShiNA##(##avAchI##),## AgneyI\, nairR^itA\, vAyavyA\, aishAnI\, adha\, Urdhva. 11 rudra\- raivata\, aja\, bhIma\, bhava\, vAma\, vR^iShAkapi\, ajaikapAda\, ugra\, ahirbudhnya\, bahurUpa\, mahAna. 12 rAshi\- meSha\, vR^iShabha\, mithUn\, karka\, si.nha\, kanyA\, tULa\, vR^ishchik\, dhanu\, makara\, kuMbha\, mIna. mAsa\- chaitra\, vaishAkha\, jyeShTha\, AShADha\, shrAvaNa\, bhAdrapada\, Ashvin\, mArgashIrSha\, pauSha\, mAgha\, phAlguna. ##Months- January, February, March, April, May, June, July, August, September, October, November, December##. Aditya\- dhAtu\, mitra\, aryamA\, rudra\, varuNa\, sUrya\, bhaga\, vivasvat.h\, pUShan.h\, savitR^i\, tvaShTA\, viShNu. dvAdasha\-jyotirli~Nga\- 14 bhuvana\- saptarasAtala\, saptasvarga ##(see above).## mAyA\- chaitanya, guNasAmya, ardhanArInaTeshvara, ShaD.hguNeshvara, prakR^itipuruSha, shivashakti, shuddhasattva, guNakShobhiNI, sattva, raja, tama, mana, mAyA, a.ntarAtmA. vidyA\- R^igveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaNaveda(veda), shikShA, kalpa, vyAkaraNa, nirukta, Cha.nda, jyotiSha(vedA~Nge), nyAya, mImA.nsA, dharma, purANa(upA~Nge). ShaDa.ngamishritA vedA dharmashAstraM purANakaM . mImA.nsA tarkamapi cha etA vidyAshchaturdasha .. manu\- svAyaMbhuvva, svArochiSha, uttama, tAmasa, raivata, chAkShuSha, vaivasvata, sAvarNi, dakShasAvarNi, brahmasAvarNi, dharmasAvarNi, rudrasAvarNi, ruchi(devasAvarNi), bhUti(i.ndrasAvarNi). svayaMbhUH svarorchirmanushchottamAkhyastatastAmaso ravatashchAkShuShashcha . savaivasvataH pa~nchasAvarNirevaM ruchitbhUtiruktA ime daivavidbhiH .. ratnAni\- lakShmI, kaustubha, pArijAtaka, surA, dhanva.ntari, cha.ndra, gAvaH(kAmadhenu), gaja(sureshvara), raMbhAdidevA~NganA, ashvaH(saptamukhaH), viShaM, sha~NkaradhanuH, sha~Nkha, amR^ita. lakShmIH kaustubhapArijAtakasurA dhanva.ntarishcha.ndramA . gAvaH kAmadudhAH sureshvaragajo rambhAdidevA~NganAH .. ashvaH saptamukho viShaM haridhanuH sha~Nkho.amR^itaM chAMbudhe . ratnAnIha chaturdashaM pratidinaM kuryAtsadA ma~Ngalam .. svara ## vowels##\- a, A, i, I, u, U, R^i, R^I, e, ai, o, au, aM, aH. 15 tithi\- pratipadA, dvitIyA, tR^itIyA, chaturthI, pa~nchamI, ShaShThI, saptamI, aShTamI, navamI, dashamI, ekAdashI, dvAdashI, trayodashI, chaturdashI, paurNimA, (amAvasyA). 16 shoDaShasa.nskAra\- garbhAdhAna, pu.nsavana, anavalobhana, sIma.ntonnayana, jAtakarma, nAmakarma, niShkramaNa, annaprAshana, chaula, upanayana, mahAnAmnIvrata, mahAvrata, upaniShad.hvrata, godAnavrata(chaturvedavrata), samAvartana, vivAha. shoDaSha-prameya(16)\- ## nyAya philosophy mentions 16 topics of discussion## ShoDashopachAra##(##devArtha##)##\- Asana\, svAgata\, pAdyaM\, arghyaM\, Achamana\, madhupa\, arkAcha\, snAnaM\, vasana\, AbharaNa\, gandha\, puShpa\, dhUpa\, dIpa\, naivedya\, va.ndanaM. AsanaM svAgataM pAdyamarghyamAchamanIyakam . madhuparkAchamasnAnaM vasanAbharaNAni cha . gandhapuShpe dhUpadIpau naivedyaM va.ndanaM tathA . ShoDashopachAr##(##2##)##\- AvAhana\, Asana\, pAdya\, arghya\, Achamana\, snAna\, vastra\, upavIta\, ga.ndha\, puShpa\, dhUpa\, dIpa\, naivedya\, pradakShiNA\, namaskAra\, visarjanaM. AvAhanAsanepAdyamarghyamAchamanIyakam . snAnaMvastropavIte cha ga.ndhaM puShpecha dhUpakam . dIparAnna namaskAraH pradakShiNA visarjane .. ## this is an alternative## ShoDashakalAH##(##cha.ndrasya##)##\- amR^itA\, mAnadA\, pUShA\, tuShTiH\, puShTI\, ratiH\, dhR^itiH\, shashinI\, cha.ndrikA\, kA.nti\, jyotsnA\, shrIH\, prItiH\, a.ngadA\, pUrNA\, mR^itA. amR^itA mAnadA pUShA tuShTiH puShTI ratirdhR^itiH . shashinI cha.ndrikA kA.ntijyotsnA shrIH prItireva cha . a.ngadA cha tathA pUrNAmR^itA ShoDasha vai kalAH .. ShoDashamAtR^ikA##(##mAtR^idevI##)##\- gaurI\, padmA\, shachI\, medhA\, sAvitrI\, vijayA\, jayA\, devasenA\, svadhA\, svAhA\, shA.ntiH\, puShTiH\, dhR^itiH\, tuShTiH\, kuladevatA\, AtmadevatAH. gaurI padmA shachI medhA sAvitrI vijayA jayA . devasenA svadhA svAhA mAtaro lokamAtaraH . shA.ntiH puShTirdhR^itistuShTiH kuladevAtmadevatAH .. ShoDashavarga\-jyotiSha##(##bhAga##)##\- rAshi##(##1##),## hora##(##2##),## dreShkANa##(##3##),## chaturthA.nsha##(##4##),## tri.nshA.nsha##(##5##),## saptamA.nsha##(##7##),## nADi\-a.nsha##(##navA.nsha##)(##9##),## dashA.nsha##(##10##),## dvAdashA.nsha##(##12##),## ShoDashA.nsha##(##16##),## vi.nshA.nsha##(##20##),## siddhA.nsha##(##24##),## bhA.nsha##(##27##),## chatvAri.nsha.nsha##(##40##),## akShavedA.nsha##(##45##),## ShaShThyA.nsha##(##60##)##. 18 bhagavad.hgItA.adhyAyAH##(##yoga##)##\- ##Available in Devanagari and text, and meanings at http://chandra.cis.brown.edu/isongs/sindex.html, OR http://rbhatnagar.csm.uc.edu:8080/hindu\_universe.html.## arjunaviShAda\, sA~Nkhya\, karma\, j~nAnakarmasa.nnyAsa\, sa.nnyAsa\, Atmasa.nyama\, j~nAnavij~nAna\, akSharabrahma\, rAjavidyArAjaguhya\, vibhUti\, vishvarUpadarshana\, bhakti\, kShetrakShetraj~navibhAga\, guNatrayavibhAga\, puruShottama\, daivAsurasampadvibhAga\, shraddhAtrayavibhAga\, mokShasa.nnyAsa. mahAbhArata\-parva\- ##Available in Devanagari and text at http://rbhatnagar.csm.uc.edu:8080/hindu\_universe.html.## Adi\, sabhA\, vana\, virATa\, udyoga\, bhIShma\, droNa\, karNa\, shalya\, sauptika\, strI\, shA.nti\, anushAsana\, ashvamedhika\, AshramavAsika\, mausala\, mahAprasthAnika\, svargArohaNaparva.n. purANa\- brahma\, padma\, viShNu\, shiva\, bhAgavata\, nArada\, mArka.nDeya\, agni\, bhaviShya\, brahmavaivarta\, li.nga\, vArAha\, skA.nda\, vAmana\, kurma\, matsya\, garuDa\, brahmANDa. brAhmaM pAdmaM vaiShNavaM cha shaivaM bhAgavataM tathA . tathAnyanAradIyaM cha mArka.nDeyaM cha saptamam .. AgneyamaShTakaM proktaM bhaviShyannavamaM tathA . dashamaM brahmavaivarta li.ngamekAdashaM tathA .. vArAhaM dvAdashaM proktaM skA.ndaM chAtra trayodasham . chaturdashaM vAmanaM chaiva kaurmaM pa.nchadashaM tathA .. mAtsyaM cha gAriDaM chaiva brAhmANDAShTAdashaM tathA .. upapurANa\- sanatkumAra\, narasi.nha\, nArada\, shivadharma\, Ashcharya\, mana\, kapila\, mAnava\, shanaserita\, brahmANDa\, varuNa\, kAlikA\, maheshvara\, shAMba\, saura\, pravara\, bhAgavata\, bhAgavata. aShTAnyupapurANAni munibhiH kathitAni tu . AdyaM sanatkumAroktaM nArasi.nhamataH paraM . tR^itIya nAradaM proktaM kumAreNa tu bhAShitaM . chaturthaM shivadharmAkhyaM sAkShAnna.ndIshabhAShitam . durvAsasoktamAshcharyaM nAradoktamanaH param . kApilaM mAnavaM chaiva tathaivoshanaseritam . brahmA.nDaM vAruNaM chAtha kAlikAhvayameva cha . mAheshvaraM tathA shAMbaM sauraM sarvArthasa.nchayam . parAsharoktaM pravaraM tathA bhAgavatadvayam . idamaShTAdashaM proktaM purANaM kaurmasaj~nitam . chaturdhA sa.nsthitaM puNyaM sa.nhitAnAM prabhedataH .. aShTAdashavidyA\- chaturdashavidyA\, Ayurveda\, dhanurveda\, gA.ndharva\, arthashAstraM. ## see above for fourteen(chaturdasha) vidyA ## 21 svarga\- jyoti\, sita\, vimala\, abhiAgata\, prakAsha\, ramya\, sahaja\, siddha\, nAda\, divya\, akA.nta\, sthira\, tR^ipti\, nirmala\, premala\, nija\, laya\, ana.nta\, nitya\, atIta\, sachchidAnanda. 24 chaturvi.nshatiguNa##(##24##)##\- ## there are 24 according to vaisheshikA system ## chaturvi.nshatisiddhi##(##24##)##\- ## aShTamahAsiddhi are more known ## 25 sUkShmadehatattva\- a.ntaHkaraNapa~nchaka\, prANapa~nchaka\, viShayapa~nchaka\, pa~nchakarmendriya\, pa~nchaj~nAnendriya. ## thatness specified in sA~Nkhya philosophy ## 27 nakShatra\- ashvinI\, bharaNI\, kR^ittikA\, rohiNI\, mR^iga\, ArdrA\, punarvasU\, puShya\, ashleShA\, maghA\, pUrvA\-phAlgunI\, uttarA\-phAlgunI\, hasta\, chitrA\, svAtI\, vishAkhA\, anurAdhA\, jyeShThA\, mULa\, pUrvAShADhA\, uttarAShADhA\, shravaNa\, dhaniShThA\, shatatArakA\, pUrvAbhAdrapadA\, uttarAbhAdrapadA\, revatI. ##Last 1/4th of uttarAShADhA and 1/15th of shravaNa is treated ##as abhijit nakShatra and is used for muhurta yoga##(##pa~nchA.nga##)##\- viShkambha\, prIti\, AyuShmAna\, saubhAgya\, shobhana\, atigaNDa\, sukarmA\, dhR^iti\, shUla\, gaNDa\, vR^iddhi\, dhruva\, vyAghAta\, harShaNa\, vajra\, siddhi\, vyatipAta\, varIyAna\, parigha\, shiva\, siddha\, sAdhya\, shubha\, shukla\, brahmA\, yai.ndra\, vaidhR^iti. viShkambhaH prItirAyuShmAn saubhAgyaH shobhanastathA . atigaNDaH sukarmA cha dhR^itiH shUlastathaiva cha .. gaNDo viddhirdhruvashchaiva vyAghAto harShaNastathA . vajraM siddhirvyatIpAto varIyan parighaH shivaH . siddhaH sAdhyaH shubhaH shuklo brahmaindro vaidhR^itistathA .. 28 aShTavi.nshati\-AgamA\- ## according to shaivite tradition there are 28 AgamA-s and 108 upAgamA-s## 33 tridasha\-devAH##(##33##)##\-## Rigveda refers thirty three symbolic gods, eleven deities presiding over three spheres . Shatapatha brAhmaNa relates them to be eight vasus, eleven rudra, twelve Aditya, dyaus the the sky god and pRithvI the earth goddess The mystic number 33 appears in relation to number of gods## sa.nvatsara\- prabhava, vibhava, shukla, pramoda, prajApati, a~NgirA, shrImukha, bhAva, yuva, dhAtR^i, Ishvara, bahudhAnya, pramAthI, vikrama, vR^iSha, chitrabhAnu, subhAnu, tAraNa, pArthiva, vyaya, sarvajit.h, sarvadhArI, virodhI, vikR^iti, khara, nandana, vijaya, jaya, manmatha, durmukha, hemalaMbI, vilaMbI, vikArI, shArvarI, plava, shubhakR^it.h, shobhanaH, krodhI, vishvAvasu, parAbhava, plava~Nga, kIlaka, saumya, sAdhAraNa, virodhakR^it.h, paridhAvI, pramAdI, Ananda, rAkShasa, anala, pi~Ngala, kAlayukta, siddhArthI, raudra, durmatI, dundubhi, rudhirodgArI, raktAkShI, krodhana, kShaya. prabhavo vibhavaH shuklaH pramodo.atha prajApatiH . a~NgirAH shrImukho bhAvo yuvA dhAtA tathaiva cha .. Ishvaro bahudhAnyashcha pramAthI vikramo vR^iShaH . chitrabhAnuH subhAnushcha tAraNaH pArthivo vyayaH .. sarvajitsarvadhArI cha virodhI vikR^itiH kharaH . nandano vijayashchaiva jayo manmathadurmukhau .. hemalaMbI vilaMbI cha vikArI shArvarI plavaH . shubhakR^ichChobhanaH krodhI vishvAvasuparAbhavau .. plava~NgaH kIlakaH saumyaH sAdhAraNavirodhakR^it . paridhAvI pramAdI cha Anando rAkShaso.analaH .. pi~NgalaH kAlayuktashcha siddhArthI raudradurmatI . dundubhI rudhirodgArI raktAkShI krodhanaH kShayaH .. 35 vya~njana ##consonents##\- ka, kha, ga, gha, ~N, cha, Cha, ja, jha, ~n, Ta, Tha, Da, Dha, Na, ta, tha, da, dha, na, pa, pha, ba, bha, ma, ya, ra, la, va, sha, Sha, sa, ha, kSha, j~na (36 marAThI La). 64 chatuShaShTi-kalAH(64)\- ## 64 forms of arts## Akara\-j~nAnam.h AkarShaNa\-krIDA Alekhyam.h abhidhAna\-koSha\-Chando\-j~nAnam.h akShara\-muShTikA\-kathanam.h bAlaka\-krIDanakAni bhUShaNa\-yojanam.h chalitakayogAH chitrA yogAH chitrashAkApUpa\-bhakShya\-vikAra\-kriyA dashana\-vasanA~NgarAgAH desha\-bhAShA\-j~nAnam.h dhAraNa\-mAtR^ikA dhAtu\-vAdaH durvachakayogAH dyUta\-visheShaH gandha\-yuktiH gItam.h hasta\-lAghavam.h indrajAlam.h kAvya\-samasyA\-pUraNam.h karNa\-pattra\-bha~NgAH kauchumAra\-yogAH kesha\-mArjana\-kaushalam.h kesha\-shekharApIDayojanam.h kriyA\-vikalpAH mAlya\-granthana\-vikalpAH mAnasI\-kAvya\-kriyA maNi\-bhUmikA\-karma maNi\-rAga\-j~nAnam.h meSha\-kukkuTa\-lAvaka\-yuddha\-vidhiH mleChitaka\-vikalpAH nATakAkhyAyikA\-darshanam.h nATyam.h nepathya\-yogAH nR^ityam.h pAnaka\-rasarAgAsava\-yojanam.h paTTikA\-vetrabANa\-vikalpAH prahelikA pratimA puShpa\-shakaTikA\-nimitta\-j~nAnam.h puShpAstaraNam.h pustaka\-vAchanam.h rUpya\-ratna\-parIkShA sampATyam.h shayana-rachanam.h shuka\-sArikA\-pralApanam.h sUchIvApa\-karma takShaNam.h taNDula\-kusuma\-balivikArAH tarkU\-karmANi udaka\-ghAtaH udaka-vAdyam.h utsAdanam.h vAdyam.h vAstu\-vidyA vaijayikInA.n vidyAnA.n j~nAnam.h vainAyikInA.n vidyAnA.n j~nAnam.h vastra\-gopanAni vINA\-Dama\-ruka\-sUtra\-krIDA visheShaka\-Chedyam.h vR^ikShAyurveda\-yogAH yantra\-mAtR^ikA [kalAnidhi] 100 kaurava\- duryodhana\, duHshAsana\, durmukha\, duHshala\, subAhu\, yuyutsu. 108 upaniShad.h\- Isha\, kena\, kaTha\, prashna\, muNDaka\, mANDukya\, taittirIya\, aitareya\, ChAndogya\, bR^ihadAraNyaka ##(##10##),## brahma\, kaivalya\, jAbAla##(##atharvaveda##),## shvetAshvatara\, ha.nsa\, AruNeya\, garbha\, nArAyaNa\, paramahaMsa\, amR^ita\-bindu ##(##20##),## amR^ita\-nAda\, atharva\-shira\, atharva\-shikha\, maitrAyaNi\, kauShItAki\, bR^ihajjAbAla\, nR^isiMhatApanI\, kAlAgnirudra\, maitreyi\, subAla ##(##30##),## kShurika\, mantrika\, sarva\-sAra\, nirAlamba\, shuka\-rahasya\, vajra\-sUchika\, tejo\-bindu\, nAda\-bindu\, dhyAnabindu\, brahmavidyA ##(##40##),## yogatattva\, Atmabodha\, parivrAt ##(##nAradaparivrAjaka##),## tri\-Shikhi\, sItopaniShad##(##sIta athavA sItA##),## yogachUDAmaNi\, nirvANa\, maNDalabrAhmaNa\, dakShiNAmUrti\, sharabha ##(##50##),## skanda\, ##(##tripADvibhUTi##)-##mahAnArAyaNa\, advayatAraka\, rAmarahasya\, rAmatApaNi\, vAsudeva\, mudgala\, shANDilya\, pai.ngala\, bhikShu ##(##60##),## mahat\-shArIraka\, yogashikhA\, turIyAtIta\, sa.nnyAsa\, paramahaMsa\-parivrAjaka\, akShamAlika\, avyakta\, ekAkShara\, annapUrNa ##(##70##),## sUrya\, akShi\, adhyAtmA\, kuNDikopaniShad\, sAvitri\, AtmA\, pAshupata\, parabrahma\, avadhUta\, tripurAtapanopaniShad ##(##80##),## devi\, tripura\, kara\, bhAvana\, rudra\-hR^idaya\, yoga\-kuNDalini\, bhasmopaniShad\, rudrAkSha\, gaNapati\, darshana ##(##90##),## tArasAra\, mahAvAkya\, pa~ncha\-brahma\, prANAgni\-hotra\, gopAla\-tapaNi\, kR^iShNa\, yAj~navalkya\, varAha\, shAtyAyani\, hayagrIva ##(##100##),## dattAtreya\, gAruDa\, kali\-saNTAraNa\, jAbAla##(##sAmaveda##),## saubhAgya\, sarasvatI\-rahasya\, bahvR^icha\, muktika. shivanAma\- gaNeshanAma\- durgAnAma\- ##Available as a separate file(Devanagari and text).## lakShmInAma\- ##Work in progress . Will be available in nAmAvalI form.## rAmanAma\- viShNunAma\- 1000 shivasahasranAma\- ##Available as a separate file(Devanagari and text).## gaNeshasahasranAma\- ##Work in progress . Will be available as a separate file(Devanagari and text).## lalitAsahasranAma\- ##Work in progress . Will be available as a separate file(Devanagari and text).## viShNusahasranAma\- ##Available as a separate file(Devanagari and text) both shloka-s and nAmAvalI.## ## infinity## pUrNattva\, ana.nta. pUrNamadaH pUrNamidaM pUrNAt pUrNamudachyate . pUrNasya pUrNamAdAya pUrNamevAvashiShyate .. OM shAntiH shAntiH shAntiH . ## Encoded and proofread by NA \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}