% Text title : laghutattvasudhA shrIdakShiNAmUrti stotravyAkhyA % File name : laghutattvasudhA.itx % Category : major\_works % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : svayaMprakAshayati % Transliterated by : Br. Pranipata Chaitanya pranipatachaitanya [ at ] yahoo.co.in % Proofread by : Sunder Hattangadi % Latest update : August 28, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. laghutattvasudhA Commentary on shrIdakShiNAmUrti stotram ..}## \itxtitle{.. laghutattvasudhA shrIdakShiNAmUrtistotravyAkhyA ..}##\endtitles ## shrI sha~NkarabhagavatpAdAchAryapraNItaM shrI dakShiNAmUrtistotram shrI svayaMprakAshayati virachita laghutattvasudhAkhyavyAkhyAsametam shrI dakShiNAmUrtistotram maunavyAkhyAprakaTitaparabrahmatattvaM yuvAnaM varShiShThAntevasadR^iShigaNairAvR^itaM brahmaniShThaiH . AchAryendraM karakalitachinmudramAnamAnandamUrtiM svAtmArAmaM muditavadanaM dakShiNAmUrtimIDe .. laghutattvasudhA kaivalyAnandayogIndra shuddhAnandayatIshvarau . natvArabhe laghuvyAkhyAM dakShiNAshAmukhastuteH .. avatArikA iha khalu sarvadnyo bhagavAn.h bhAShyakAro lokAnugrahaikaprayojanakR^itasharIraparigrahaH sakalavedAntadugdhAbdheH nyAyamandareNa vichAranirmathanAdAvirbhUtAdvaitAmR^itasya vinyAsakalashabhUtaM shrIdakShiNAmUrtistotraM sakalalokAnujighR^ikShayA bhoktR^ijIvabhogyajagat.h bhogapradaparameshvaramokShaprada \- gurUNAM atyantAbhedabodhakaM sakR^itpaThanashravaNArthamananAdimAtreNa paramapuruShArthaprApakamArabhamANaH tasya vedAntasArabhUta navanItapiNDAtmakatvena tadIyaviShayAdibhireva tadvattAsiddhimabhipretya Adau pratIchassakalajagadadhiShThAnatvena parameshvaratAM darshayan.h dakShiNAshAmukhaM parameshvaraM manasA pUjayati \-\- vishvamiti . vishvaM darpaNadR^ishyamAnanagarItulyaM nijAntargataM pashyannAtmani mAyayA bahirivodbhUtaM yathA nidrayA . yaH sAkShAtkurute prabodhasamaye svAtmAnamevAdvayaM tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye .. 1.. vishvam.h \- vividhapratyayagamyaM viyadAdi sarvamidaM jagat.h\, nijAntargatam.h \- nijam.h \- svIyam.h\, antaH \- madhyaM\, gatam.h \- prAptam.h pratyaksvarUpe sthitamiti yAvat.h . nirvikAre nIrandhre.atisvachChe.asa~Nge sUkShme pratIchi jagatastadviparItasya sthitau tatsadR^ishaM dR^iShTAntamAha darpaNadR^ishyamAnanagarItulyamiti ; darpaNe \- Adarshe\, nIrandhre asa~Nge svachChe sUkShme nirvikAre pratibimbitA satI\, dR^ishyamAnA \- avalokyamAnA yA\, nagarI purI\, chaturdasha sanniveshA saptavApIyuktA nAnopavanA dakShiNottarato.atimanoharamArgadvayavirAjitA anekakrIDAshikhariyutA nAnAvidhajanasaMkulA kvachit.h kaShTamArgapradeshayutA cha\, tattulyam.h \- tatsamAnam.h . taduktaM bhAratItIrthaiH \-\- \ldq{}nishChidradarpaNe bhAti vastugarbhaM bR^ihat.h viyat.h . sachchitsukhe tathA nAnA jagad.h garbhamidaM viyat.h\rdq .. ##(##pa~nchadashI 13\-101##)## vAsiShThe.api shilopAkhyAne idamuktam.h \-\- \ldq{}dyauH kShamA vAyurAkAshaH parvatAssarito dishaH . santi tasyAM shilA sAcha suShirA na manAgapi .. apyatyantaghanA~NgAyAssunIrandhrAkR^iterapi . vidyatentarjagadvR^indaM vyomnIva vitato.anilaH\rdq .. iti . ##(##nirvANaprakaraNe 46 tame adhyAye##)## nanu pratIcho.antare yadi sadA vishvaM tiShThati\, tarhi rAgAdivadantarevAnubhUyetetyAsha~NkyAha \-\- AtmanItyAdinA . Atmani svaprakAshe pratIchi viShaye Ashraye cha\, mAyA \- avidyA\, sUrye prechakAdInAmandhakArapratItivanmAmahaM na jAnAmIti bhramAnubhavasiddhA\, tayA mAyayA\, bahiH \- svasmAd.h bAhyadeshe udbhUtamiva pashyan.h \- avalokayan.h yaH ityuttaratrasaMbandhaH . \ldq{}AshrayatvaviShayatvabhAginI nirvibhAgachitireva kevalA\rdq \-\- ##(##saMkShepashArIrakam.h##)## antarvidyamAnasya jagato bAhyatvenAnubhave dR^iShTAntamAha \-\- yathA nidrayeti \-\- yathA nidrayA svApnaM jagat.h sAkShiNi svasminnadhyastatayA sthitamapi svasmAd.h bahiravasthitamivAnubhavati tadvadeveme jAgratprapa~nchamapi svasmin pratyakchaitanye adhyastatayA sthitameva svAdhyastadehAdi tAdAtmyAdhyAsavashAt.h svasmAd.h bahiriva pashyati . anyathA jaDasya jagataH pratyakchaitanyena saha saMyogAdyanyatamasaMbandhAsaMbhavena pratIchassakAshAt.h jagadbhAnaM na syAt.h . tathA cha tatrAdhyastameva tat.h . tathA cha pratyagAtmAnaM prakR^itya shrutirbhavati ##(##1##)## \ldq{}puratraye krIDati yashcha jIvastatastu jAtaM sakalaM vichitram.h . AdhAramAnandamakhaNDabodhaM yasmin layaM yAti puratrayaM cha .. ##(##2##)## etasmAjjAyate prANo manaH sarvendriyANi cha . khaM vAyurjyotirApaH pR^ithivI vishvasya dhAriNI .. ##(##3##)## mayyeva sakalaM jAtaM mayi sarvaM pratiShThitam.h . mayi sarvaM layaM yAti tad brahmAdvayamasmyaham.h\rdq .. iti . ##(##kaivalyopaniShat.h 1\:14\, 15\, 19##)## ##(##4##)## \ldq{}yathA svapna prapa~ncho.ayaM mayi mAyAvijR^imbhitaH . evaM jAgratprapa~nchashcha mayi mAyAvijR^imbhitaH\rdq .. iti purANavachanaM cha . tataH pratIchyeva jAgratprapa~ncho.adhyastonubhUyate bhrAntyA bahiriveti bhAvaH .. nanu svAtmani prapa~nchaH adhyastashched.h bAdhyeta\, na cha kadAchid.h bAdho.anubhUyate ; ato nAtmanyadhyastaH\, kintu bahiH paramArthata eva sa vidyate ityAsha~Nkya\, yathA svapnaprapa~ncho.adhyasto.api tadA satya iva bhAti prabodhasamaye bAdhyate\, tathaivAyamapi jAgratprapa~nchaH tattvadnyAnAt.h pUrvaM satyatvena bhAto.apyAchAryeNa paramadayAlunA sAkShAtparameshvarAvatArarUpeNa upadiShTatattvamasyAdimahAvAkyajanyapratyakbrahmaikyasAkShAtkArasamaye samUlaM bAdhitaH san.h pratyagabhinnAdvitIyabrahmamAtratayA parishiShyate ityabhipretyAha \-\- yassAkShAdityAdinA . yaH \- adhyastaprapa~nchAdhiShThAnabhUtaH pratyagAtmA\, prabodhasamaye \- gurUpadiShTamahAvAkyAt.h dnyAnotpattikAle\, advayam.h \- sarvaprapa~nchasya samUlasya bAdhitatvena viyadAdidvayarahitaM\, svAtmAnameva \- viyadAdyadhiShThAnabhUtabrahmAbhinnasachchidAnandAtmakaM pratya~nchameva\, sAkShAtkurute \- sachchidAnandAtmakaM brahmAhamasmItyapratibandhenAvyavadhAnamanubhavati . \ldq{}yatra tvasya sarvamAtmaivAbhUt.h tatkena kaM pashyet.h\rdq ityAdishruteH . tasmai \- uktarUpAya\, shrIgurumUrtaye \- shrIguruH sAkShAtkR^itabrahmatattvatayA vividhaparichChedashUnyo dnyAnopadeShTA puruShaH\, tanmUrtaye \- tadrUpeNAvasthitAya\, shrIdakShiNAmUrtaye \- dakShiNA \- dakShiNadigabhimukhA\, mUrtiH \- vigrahaH\, yasya tasmai . \ldq{}paramAdvaitavidnyAnaM kR^ipayA vai dadAti yaH . soyaM gururgurussAkShAt.h shiva eva na saMshayaH\rdq .. ityAdivachanashatebhyo dnyAnopadeShTA gurussAkShAtparameshvara eva . athavA \- shrImatI \- sachchidAnandAtmikA\, gurvI \- atimahattarA\, mUrtiH \- svarUpaM yasya saH\, tathA\, tasmai shrIgurumUrtaye .. shriyA \- anAdyachintyamAyAshaktyA\, dakShiNaH \- sR^iShTisthityantavirachanAnipuNashchAsau paramArthato.amUrtishcha \-\- AkAravisheSharahitaH\, \ldq{}asthUlamanaNu\rdq ityAdishruteH . saH \- dakShiNAmUrtiH\, tasmai \ldq{}idam namaH\rdq prahvIbhAvaH\, astvitisheShaH . prahvIbhAvashcha\, svAtmanaH parameshvare ekatvena samarpaNam.h . atra cha pUrvArdhena tvaMpadArtha uktaH\, uttarArdhe \ldq{}shrI gurumUrtaye shrI dakShiNAmUrtaye\rdq iti padadvayena mUrtidvayayuktastatpadArtha uktaH . \ldq{}svAtmAnamadvayam.h\rdq iti padadvayasAmAnAdhikaraNyena yattachChabdAbhyAM cha pratyak brahmaikyalakShaNo vAkyArtha uktaH . sakalavedAntaprasiddho.ayamevArthaH uttarashlokaiH prapa~nchyate .. darpaNadR^ishyamAnanagarItulyaM\, nijAntargataM\, vishvaM yathA nidrayA\, tathA Atmani mAyayA bahirudbhUtamiva pashyan.h\, yaH prabodhasamaye advayam.h svAtmAnameva sAkShAtkurute tasmai shrIgurumUrtaye idaM namaH ityanvayaH . evamevAsyArtho vArtikakAreNa saMgR^ihyoktaH \-\- \ldq{} Ishvaro gururAtmeti mUrtibhedAdvibhAgine . vyomavad vyAptadehAya dakShiNAmUrtaye namaH\rdq .. iti .. 1. nanvAtmani prapa~nchasyAvasthAnaM nopapadyate\, tadakAraNatvAt.h . tathAhi kimAtmA jagadArambhakaH \? uta tadAkArapariNAmI \? nAdyaH\;\-\- ekasya vibhoshchidrUpasya jaDaprapa~nchArambhakatvAsaMbhavAt.h . tato nityAshchaturvidhAH paramANavo jagadArambhakA iti . yadvA pradhAnameva jaDaM triguNAtmakaM jagadAkArapariNAmi\, tatraivedaM jagat.h paramArthato.asti na tu chidAtmani iti naiyyAyikAnAM sAMkhyAnAM vA matamAsha~Nkya \-\- na tAvatparamANvArambhavAda upapadyate . 1. niravayavAnAM teShAM sarvAtmanA saMyoge pratimAnupapatteH\, 2. bhinnayorgavAshvavat.h kAryakAraNabhAvAyogAt.h\, 3. pUrvamasatashcha kAryasya shashaviShANavadutpattyanupapatteH\, 4. atyantabhinnakAryArambhe kArye gurutvAditadvaiguNyApatteH\, 5. paramANusadbhAve cha pramANAbhAvAt.h\, 6. kAryadravyasya svanyUnaparimANArabdhatvaniyamasya sthUlatUlapiNDArabdhatantvAdAvadarshanAchcha .. nApi pradhAnapariNAmavAdaH\; tasya chetanAnadhiShThitasya kAryotpAde svato.asAmarthyAt.h\, loke rathAdeshchetanAdhiShThitasyaiva pravR^ittidarshanAt.h . tatsadbhAve.api pramANAbhAvAt.h\, \ldq{}ajAM\rdq ityAdishruteshcha tejovannAdiprakR^ityavyAkR^itaparatvAchcha . ##'##ajAmekAM lohitashuklakR^iShNAM bahvIM prajAM janayantI sarUpAm.h##'## . kintu shrutiShu \ldq{}satyaM dnyAnamanantaM brahma\rdq \ldq{}tasmAdvA etasmAdAtmana AkAshassaMbhUtaH\rdq \ldq sadeva somyedamagra AsIt.h\rdq \ldq{}tadaikShata bahusyAM prajAyeyeti\rdq \ldq{}yato vA imAni bhUtAni jAyante\rdq \ldq{}yassarvadnyassarvavidyasya dnyAnamayaM tapaH . tasmAdetat.h brahma nAma rUpamannaM cha jAyate\rdq .. ityAdiShu sahasrashaH paramAtmana eva chetanAjjagadutpattishravaNAt.h . vilakShaNayorapi kAryakAraNabhAvasya gomayavR^ishchikA puruShakesharomAdau darshanAt.h\, ArambhapariNAmavyatirekeNa tattvato.anyathAbhAva lakShaNavivartarUpaprakArasyApi kAryotpAde svapnaprapa~nchashuktirajatAdau darshanAt.h\, atra vivartavAdasya vivakShitatvAt.h . \ldq{}sarvaM taM parAdAdyo.anyatrAtmanassarvaM veda\rdq ityAdishrutau Atmano.anyatra jagadvedanasya ninditatvAchcha\; \ldq{}ghaTo.asti paTo.asti\rdq \ldq{}ghaTaH sphurati paTaH sphurati\rdq iti sattAsphuraNAnuviddhatayA anubhUyamAnasya jagato mR^idanuviddhaghaTasya mR^itkAryatvavat.h sattAsphuraNAtmakAtmakAryatvasyaiva yuktatvAchchAtmaiva jagadutpattyAdi kAraNamityabhipretyAha \-\- bIjasyAntariveti . bIjasyAntarivA~Nkuro jagadidaM prA~NnirvikalpaM punaH mAyAkalpitadeshakAlakalanAvaichitryachitrIkR^itam.h . mAyAvIva vijR^imbhayatyapi mahAyogIva yaH svechChayA tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye .. 2.. idaM \- anubhUyamAnaM sarvaM jagat.h\, prAk.h \- utpatteH pUrvaM\, nirvikalpaM \- bhoktR^ibhogyAdivikalparahitaM AtmamAtramevAsIt.h . \ldq{}AtmA vA idameka evAgra AsIt.h\rdq \ldq{}sadeva somyedamagra AsIt.h\rdq ityAdishruteH . tatra dR^iShTAntamAha bIjasyeti . bIjasyAntaH \- madhye\, a.nkura iva . upalakShaNametat.h \- pallavapatrapuShpaphalashAkhAviTapAtmaka vR^ikSho yathA utpatteH pUrvaM nirvikalpaM bIjamAtramAsIt.h tadvat.h . punaH \- pashchAt.h sR^iShTisamaye\, mAyAkalpitadeshakAlakalanAvaichitryachitrIkR^itaM \- mAyayA IshvarAdhiShThitayA\, kalpitau yau deshakAlau\, tayoshchakalanA saMbandhaH\, tadvaichitryeNa chitrIkR^itaM \- nAnAvidhabhedabhinnayA vibhaktaM\, \ldq{}taM nAmarUpAbhyAmeva vyAkriyata\rdq iti shruteH . nanu kathamIshvarasya bAhyasAdhanarahitasya jagadutpAdakatvaM ? loke kulAlAderbAhyasAdhanavata eva kAryakaratvadarshanAdityAsha~Nkya\, IshvarasyAnAdyanirvachanIyamAyAshaktyupahitasya svechChAmAtreNaivaindrajAlikavat.h\, devarShipitrAdiyogivachchopapadyate jagadutpAdakatvamityabhipretyAha \-\- mAyAvIvetyAdinA . yaH \- parameshvaraH\, mAyAvIva \- lokaprasiddhaindrajAlikamAyAvivat.h\, mahAyogIva \- vishvAmitrAdimahAyogivachcha\, svechChayA \- svasaMkalpamAtreNa\, vijR^imbhayati \- idaM jagadutpAdayati\, \ldq{}indro mAyAbhiH pururUpa Iyate\rdq \ldq{}tadAtmAnaM svayamakuruta\rdq \ldq{}sachchatyachchAbhavat.h\rdq iti shruteH . nApi mAyayA tasya sadvitIyatvaM\, tasyA api kalpitatvAt.h . nApi tasya kAraNatvena vikAritvaM\, jagatkAraNatvasyAnAdyanirvachanIya mAyAghaTitatayAkalpitatvenopalakShaNasya tatravikArAnApAdakatvAt.h . tatashcha tatra kasyApi doShasyAbhAvAd.h brahmaiva pratyagabhinnaM sakalajagadutpattisthitilayaheturiti bhAvaH tasmai namaH .. 2.. nanvasadeva jagataH kAraNaM 1. piNDAdinAshAdeva ghaTAdyutpattidarshanAt.h\, 2. jAgarAdya kAlInakAryasya chAsatpUrvakatvadarshanAt.h\, taddR^iShTAntena jagato.api tathAtvAnumAnAt.h ; 3. \ldq{}asadvA idamagra AsIt.h\rdq iti shruteshchetyasadvAdamAsha~NkyAha \-\- yasyaiveti . yasyaivaM sphuraNaM sadAtmakamasatkalpArthagaM bhAsate sAkShAttattvamasIti vedavachasA yo bodhayatyAshritAn.h . yatsAkShAtkaraNAdbhavennapunarAvR^ittirbhavAmbhonidhau tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye ..3.. yasya \- pratyagabhinnasya parameshvarasya svarUpabhUtaM\, sadAtmakaM \- sad.hrUpaM\, sphuraNameva \- chaitanyameva\, asatkalpArthagaM \- asatkalpAH asattulyAH svatassattA rahitAH anirvachanIya ye\, arthAH \- viyadAdyAH tAn.h gachChatItyasadkalpArthagaM anirvachanIyaviyadAdipadArthAniShTamiti yAvat.h . bhAsate \- prakAshate .. ayaM bhAvaH jagato.asatkAraNatve\, \ldq{}ghaTaH asan.h paTaH asan.h\rdq ityasata eva sarvatrAnuvR^ittiH syAt.h\, na tu sataH . ki~ncha tasyAsataH asvaprakAshatvena tatra vartamAnajagataH Andhyamapi syAt.h . jagachcha sadanuviddhaM\, prakAshate cha . tathA cha svatassattvaprakAsharahitaM jagat.h tadadhiShThAnabhUtAtmasattAprakAshAbhyAmeva sattAprakAshavadbhavatIti tatrAdhyastatvena tatkAraNakameva jagat.h . nApi piNDAdinAshasya ghaTAdikAraNatvaM\, anugatamR^idAdereva kAraNatvAt.h . jAgarAdyakAlInasya kAryasya chAsadpUrvakatvaM nAsmatsammatam.h . suShuptikAlInasadrUpAtmanaH kAraNatvA~NgIkArAt.h\, suShuptau Atmasattvasya cha sAdhayiShyamANatvAt.h .. \ldq{}asadvA idamagra AsIt.h\rdq iti shrutishchAnabhivyaktasad.hkAraNaparA\, \ldq{}kathamasatassajjAyeta\rdq iti shrutyaivAsadvAdasya pratiShedhAt.h iti . athavA \- nanu ghaTassan.h paTassan.h ityevam sattvena pratIyamAnasya jagataH kathamasatkalpatvamadhyastatvenochyate ? ityAsha~NkyAha \- yasyaivetyAdinA . satprakAsharUpAdhiShThAnAtmasattaivAropita jaganniShThatayA pratIyate\, na tu tasya svatassattvam.h . \ldq{}athAta Adesho neti neti\rdq \ldq{}neha nAnA.asti ki~nchana\rdq ityAdishrutyA prapa~nchasya pratiShedhAt.h\, bhrAntyApi tatpratItyupapatteshcha\, tasyAsadvilakShaNatvA~NgIkArAnna shashaviShANa samatvam.h . tato.aparokShapratItirapyupapadyate iti tAtparyArthaH . akSharArthastu pUrvavat.h . yeyamasatye prapa~nche satyatvabuddhiH\, anAtmani dehAdau chAtmatvabuddhiH\, iyameva sakalasaMsAranidAnam.h . tasyAshcha nivR^ittiH gurUpadiShTatattvamasyAdimahAvAkyajanyAparokShadnyAnena mUlAdnyAnanivR^ittyaivetyabhiprAyeNAha \- sAkShAdityAdinA . yaH \- gururUpaH parameshvaraH\, AshritAn.h \- vidhivadupasannAn.h\, tattvamasIti vedavachasA \- yajjagatkAraNaM sadadvitIyaM brahma\, tattvamasi\, na tato bhinno.asIti\, vedavachasA \- vedavAkyena\, sAkShAt.h \- aparokShatvena\, tattvaM\, bodhayati \- dnyApayatItyarthaH . nanu kathaM ki~nchijdnyatvasarvadnyatvAdiviruddhadharmakayoH jIveshvarayoH abhedamayogyaM vedo bodhayati ? iti cheduchyate \-\- \ldq{}soyaM devadatta\rdq ityAdivAkyaM tadetaddeshAdiviruddhAMshaM tyaktvA aviruddhAMshaM piNDamAtramAdAya bhAgatyAgalakShaNayA yathA.abhedaM bodhayati\, tathA tattvamasyAdimahAvAkyamapi jIveshvarayormAyAntaHkaraNopAdhi tannimittasarvadnyatvaki~nchijdnyatvAdiviruddhAMshaM tyaktvA ubhayatrAnugatAviruddhachinmAtrAdAnenAbhedaM bodhayati . atra mahAvAkyArthaviShaye yA yA anupapattayaH parairudbhAvitAH tAssarvAssarvairAchAryaissarvatra parAkramya nirastA iti nAsmAbhiratra yatyate\, saMgrahavyAkhyAne pravR^ittatvAt.h .. nanvevaM vAkyajanyadnyAnAnnivR^itto.api saMsAraH suShuptipralayayoriva punarapi kadAchidudbhavet.h\, ityAsha~NkyAha yatsAkShAdityAdinA\, yatsAkShAtkaraNAt.h \- yasya \- svaprakAshaniShprapa~nchasachchidAnandasvarUpasya\, brahmaNaH\, sAkShAtkaraNAt.h \- aparokShatayA so.ahamasmIti dnyAnAt.h\, bhavAmbhonidhau \- saMsArasamudre\, punaH \- bhUyaH\, AvR^ittiH \- AvartanamAgamanaM\, na bhavet.h \- na syAt.h\, \ldq{}tarati shokamAtmavit.h\rdq \ldq{}brahma veda brahmaiva bhavati\rdq \ldq{}na sa punarAvartate\rdq ityAdishrutishatebhyaH . suShuptipralayayormUlAdnyAnasya vidyamAnatvAt.h punarutthAnam.h . tasya mahAvAkyajanyadnyAnenAtra naShTatvAnna muktasya punarutthAnamiti bhAvaH .. tasmai nama iti .. 3.. na cha jagataH kathamAtmasattAbhAnAbhyAM tadvatvam.h ? Atmavat.h svata eva sattAprakAshau jagato bhavetAmityAsha~Nkyam.h . AtmavajjagataH svatassattve tadvadevotpattivinAshAnupapatteH\, tadvadeva karaNAdyanapekShayA sarvadA bhAnaprasa~NgAchcha\, na svatassattAprakAshau bhavato jagataH\; kintu AtmasattAprakAshAbhyAmeva jagato.api sattAprakAshau . nanvevaM tarhi sarvasya jagataH Atmanyadhyastatve bhavanmate kathaM karaNAdyapekShA ? prakAsharUpAtmasaMbandhAdeva sarvaM sarvadA kimiti na bhAvAt.h ? sarvagatachaitanyasyApyavirodhenAdnyAnAvR^itatve vA kathaM kadAchitkaM jagato bhAnam.h ? adnyAnasya chaitanyAtiriktanivartakAbhAvAt.h\, tasya chAvirodhitvAt.h ityAsha~NkyAha \-\- nAnAChidreti . nAnAchChidraghaTodarasthitamahAdIpaprabhAbhAsvaraM dnyAnaM yasya tu chakShurAdikaraNadvArA bahiH spandate . jAnAmIti tameva bhAntamanubhAntyetatsamastaM jagat.h tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye ..4.. nAnAchChidraghaTodarasthitamahAdIpaprabhAbhAsvaraM \-\- nAnAchChidrasya\- anekarandhra yuktasya\, ghaTasya \- kumbhasya\, udare \- antaH\, sthitaH \- vartamAnaH yo\, mahAdIpaH \- tasya\, prabheva bhAsvara\- bhAsanashIlaM\, dIpavattamovirodhilakShaNa prakAshasvabhAvaM\, yasya \- parameshvarasya\, ghaTavadanekachChidrayukte dehe antaHkaraNe pratibimbitasya\, sAkShitvenAvasthitasya svarUpabhUtaM\, dnyAnaM \- chaitanyaM\, chakShurAdikaraNadvArA \- chakShuHshrotrAdIni yAni\, karaNAni viShayopalabdhisAdhanAni\, taddvArA \- tachChidreNa\, bahiH \- viShayadeshe\, spandate \- gachChati . indriyANAM viShayasamprayoge taddvArA chaitanyopAdhyantaHkaraNe gachChati sati tatpratibimbitaM chaitanyamapi gachChati\, gatvA taM viShayaM bhAsayatItyarthaH .. ayamabhiprAyaH \- chaitanyaM tu svato.adnyAnAvirodhyapi antaHkaraNe pratibimbitaM sattadvirodhi .. ata evAntaHkaraNadharmAH rAgAdayaH svasattAyAM sarvadA bhAsante\, ghaTapaTAdiviShayashcha bimbachaitanye brahmaNyevAdhyastastiShThati . antaHkaraNena chakShurAdidvArA viShayadeshaM gachChatA ghaTAdyadhiShThAnabimbachaitanyamupAdhIyate . tathAchaikopAdhi sambandhAdantaHkaraNe pratibimbyAvasthitena sAkShichaitanyena ghaTAdyadhiShThAnachaitanyamekIbhavati\, tatassAkShichaitanyena tadadnyAne nivR^itte ghaTAdiviShayo bhAsate\, na sarvadA .. ataH adnyAnAvaraNabha~NgArthe chakShurAdyapekSheti na ko.api doShaH .. kechittu \-\- achidrUpAtmaniShThadnyAnena ghaTAdiviShayo bhAsate iti vadanti . tanna ; AtmaniShThadnyAnasya jaDasya svaprakAshasya vA ghaTAdi viShayeNa saMyogAdisaMbandhAbhAvAt.h\, svarUpasambandhasya chAtiprasaktatvAt.h . kechit.h viShayaniShThasphuraNena ghaTAdibhAnamiti vadanti .. tadapi na\, viShayaniShThasyAtmanA saha saMbandhAbhAvena ' ahaM jAnAmIti ' sambandhapratyayAnupapatteH . tasmAdasmaduktaprakAreNa svaprakAshasAkShichaitanyasaMbandhAdeva ghaTAdi viShayabhAnamiti . tadetadAha \-\- jAnAmIti \- ghaTAdikamahaMjAnAmIti ghaTAdiviShayasaMbaddhatayA\, bhAntaM \- prakAshamAnaM\, tameva \- sAkShitvenAvasthitaM parameshvarameva\, anu \- pashchAt.h\, etat.h vividhashabdapratyayagamyaM\, samastaM \- sarvaM\, jagat.h bhAti \- prakAshate . anubhAnamapi na tasya svataH\, kintu 'agniM dahantamanu ayo dahati' itivadadhyAsAdevetyarthaH . tathA cha shrutiH \- ' tameva bhAntamanubhAti sarvam tasya bhAsA sarvamidaM vibhAti' iti .. tasmai namaH .. 4.. atra kechit.h \-\- sarvametadabhittichitraM\, dehavyatiriktAtmana evAbhAvAt.h\, dehasyaiva \ldq{}gachChAmi\, tiShThAmi\, sthUlo.ahaM kR^isho.ahaM\rdq ityAtmatvAnubhavAdIti \-\- vadanti .. anye kechit.h tAn.h hastena nivArayanta AhuH \-\- jIvAtmanirgame sharIramaraNasya darshanAt.h vachmi pashyAmi shruNomItyAdi buddhidarshanAt.h indriyANyevAtmeti .. tatopyanye kechidIShachChuddhabuddhayaH chakShurAdIndriyanAshe.api prANa satve jIvanadarshanAt.h anyathA.adarshanAt.h bubhukShito.ahaM pipAsito.ahamityAdipratIteshcha prANa evAtmeti phaNanti .. itaretu prANasya bAhyavAyuvajjaDatvena bhoktR^itvAdyasambhavAt.h mana eva chetanaM bhoktR^i Atmeti cha vadanti .. yogAchArastu \ldq{}mama mana\rdq iti bhinnatayA pratIyamAnasyAtmatvA sambhavAt.h kShaNikavidnyAnamahamiti pratIyamAna buddhishabdAparaparyAyaM saMsArIti jalpati .. taM dhikkR^ityAnyaH kashchit.h vidyudabhranimeShAdivad.h kShaNikasya tasyAtmatvAnupapatteH suShuptau tasyApyabhAvAt.h anyasyApyanupalabdheH shUnyamevAtmetyudgirati .. ete cha svasvapakShadArDhyAyetastatashcha yAM kAMchit.h shrutimAdAyodAharanti . anye cha kechidanyathA AtmasvarUpaM phaNanti . sarve te daivopahvachittA bhrAntAH\, sakalashrutismR^itItihAsapurANanyAyavidvat.hpratyakShaviruddhArthaparigrAhakAH . naiteShAM mArga AtmanaH shreyorthibhiH svapnepyanusaraNIya ityabhipretyAha \-\- dehaM prANamapIti .. dehaM prANamapIndriyANyapi chalAM buddhiM cha shUnyaM viduH strIbAlAndhajaDopamAstvahamiti bhrAntA bhR^ishaM vAdinaH . mAyAshaktivilAsakalpitamahAvyAmohasaMhAriNe tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye .. 5.. dehaM \- sashiraskaM piNDaM\, prANaM \- pa~nchavR^ittikaM mukhanAsikA sa~nchAriNam.h\, indriyANi chakShurAdIni tattadgolakavR^ittIni rUpAdi grAhakANi\, chalAM \- kShaNikAM santatodayAM\, buddhiM \- vidnyAnaM\, shUnyaM\- tuchChaM\, chakArAttArkikAdyabhimatAtmAnaM\, vAdinaH \- chArvAkAdayaH\, strIbAlAndhajaDopamAH \- strIbAlAndhajaDavat.h\, vivekarahitAH\, ata eva\, bhrAntAH \- tattvamanyathApratipadyamAnAH\, ahamiti viduH \- Atmatvena jAnanti\, anyAnupadishanti chetyarthaH .. nanvete vAdinaH parIkShakA api kimityevaM nAstikAH santo.anyathAnyathA tattvaM pratipadyante? iti chedIshvarAnugrahAbhAvAt.h . ye tvAstikAH shrutismR^ityuktamArgeNa karmAnuShThAnena bhagavantaM parameshvaraM sevante teShAM parameshvaraprasAdAnnaitAdR^isho vyAmoha ityabhipretyAha \-\- mAyetyAdinA .. mAyAshaktivilAsakalpitamahAmohasaMhAriNe \- bhagavataH parameshvarasyAnAdyanirvachanIyA yA\, mAyAshaktiH \- paravyAmohikA\, tasyAH\, vilAsenaikadeshena kalpito yo mahAvyAmohaH mahAn.h anantaH aparimANavyAmohaH\, dehAdyAtmatvabhramaH taM saMhartuM nAshayituM shIlamasyeti sa tathoktaH tasmai \-\-\- namaH .. tathA choktaM shrIbhAgavate \-\- .. yeShAM sa eva bhagavAn.h dayayedananta\- ssarvAtmanA shritapado yadi nirvyalIkam.h . te dustarAmatitaranti cha devamAyAM naiShAM mamAhamiti dhIH shvasR^igAlabhakShye .. nanu shUnyavAdinA suShuptau kasyApyanupalambhAt.h shUnyamevAtmeti yaduktaM\, tasya kiM samAdhAnam.h ? ityAsha~Nkya suShuptAvAtmAstitvaM sAdhayan.h samAdhatte \-\- rAhugrasteti .. rAhugrastadivAkarendusadR^isho mAyAsamAchChAdanAt.h sanmAtraHkaraNopasaMharaNato yo.abhUtsuShuptaH pumAn.h . prAgasvAptamiti prabodhasamaye yaH pratyabhidnyAyate tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye .. 6.. yaH pumAn.h \- pratyagrUpaH parameshvaraH\, karaNopasaMharaNataH\- visheShavidnyAnahetuchakShurAdikaraNAnAmupasaMhArAt.h\, sanmAtraH \- pUrNAnandAdi rUpeNa sphuTamaprakAshamAnatayA kevalaM sanmAtreNAvasthitaH san.h\, suShuptobhUt.h \- suptiM prApto.abhUt.h . karaNAbhAve.api pUrNAnandabhAnavato muktAtmanaH sakAshAt.h suShuptAtmano vaiShamyamAha \-\- mAyAsamAchChAdanAditi . mAyayA \- AtmAvidyayA\, samAchChAdanAdAvaraNAt.h sanmAtra iti sambandhaH sphuTamaprakAshamAnasya svarUpataH satve dR^iShTAntamAha \- rAhugrasteti . rAhugrastadivAkarendusadR^ishaH\, rAhuNA \- saiMhikeyena\, grastau \- gR^ihItau\, yau\, divAkarendu \- sUryachandrau . tatsadR^ishaH \- tatsamAnassan.h\, suShupto.abhUditi saMbandhaH .. yathA rAhuNA grasto divAkarashchandro vA sphuTaM na prakAshate ityetAvatA divAkarasya\, chandramaso vA nAsatvam.h\, tadvat.h karaNAnAmupasaMhArAt.h mAyayA AvR^itatvAchcha suShuptau sphuTamAtmA na bhAsate ityetAvatA nAtmano.asatvamityarthaH .. nanu rAhugrastasya sUryasya chandramaso vA sphuTaprakAshAbhAve.api chakShuShA avisheShataH sarvairgrahaNAdasti satvam.h .. na tadvat.h AtmanaH kenachit.h satvamanubhUyata ityAsha~Nkya suShuptAvAtmano.apyavisheShato bhAnaM sAdhayati \- prAgasvApsamityAdinA . yaH \- suShuptikAlInAtmA\, prabodhasamaye \- suShuptita utthAnasamaye\, pratyabhidnyAyate . kathaM\? prAk.h \- yo.ahamasvApsaM sa idAnIM jAgarmIti . na cha tadAnanubhUtasya pratyabhidnyAnaM sambhavati\, anyatrAnanubhUte pratyabhidnyAnAdarshanAt.h . na cha tadAkaraNenAtmAnubhavaH\, indriyAdikaraNAnAM suShuptAvabhAvAt.h . ataH svaprakAshasyAtmanaH satvAnna tadA shUnyatvaM\, nApi tasya kShaNikatvaM\, nApi jaDatvaM\, uktayuktereva . \ldq{}suShuptikAle sakale vilIne tamobhibhUtaH sukharUpameti . punashcha janmAntarakarmayogAtsa eva jIvaH svapiti prabuddhaH ..\rdq \ldq{}satA somya tadA sampanno bhavati\rdq ityAdishrutishchAtmanaH sachchidAnandarUpatvena suShuptAvavasthAnaM darshayati . AtmanaH sukharUpatvaM chotthitena tenAnusandhIyate ##'##sukhamahamasvApsami##'##ti . ato na ko.api doSha iti bhAvaH .. 6.. idAnIM mu~njAdiShIkAmiva dehAdibhyo vivichya sachchidAnandarUpaM pratyagAtmAnaM pradarshya tasya parameshvarAbhedaM shrutigurvIshvaraprasAdalabhyaM pradarshayannAha bAlyAdiShvapIti . bAlyAdiShvapi jAgradAdiShu tathA sarvAsvavasthAsvapi vyAvR^ittAsvanuvartamAnamahamityantaH sphurantaM sadA . svAtmAnaM prakaTIkaroti bhajatAM yo mudrayA bhadrayA tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye .. 7.. ##'##bAlyAdiShu##'## \- bAlyaM shaishavaM\, tadAdiShu shaishavakaumArayauvanamadhyavayaHsthAvirarUpAsu\, jAgradAdiShu \- jAgratsvapnasuShuptimUrChAjanmajarAmaraNarUpAsu\, ##'##tathA##'## \- anyAsvapi avAntarAsu darshanashravaNAdi rUpAsu kartR^itvabhoktR^itvarUpAsu cha sarvAsvavasthAsu dashAsu\, vyAvR^ittAsu \- parasparaM vyAvartamAnAsu\, anuvartamAnaM \- anugatatayA sarvAsvavasthAsu vartamAnam.h . ayaM bhAvaH \- yohyasatyajaDAnAnandarUpAsu sarvAsvavasthAsu vyAvartamAnAsu \ldq{}yo.ahaM suptau svapnamadrAkShaM so.ahamidAnIM jAgarmi\rdq iti avasthAtraye yohaM bAlo yuvAchAbhUvaM sohamidAnIM vR^iddho.asmi\rdq iti bAlyAdiShvapi cha\, satvenAnuvartamAnonubhUyate\, tathA draShTR^ItvenAbhimateShu chakShurAdiShu vyAvartamAneShu svayaM tatsakalasAkShitvena yashchidrUpassadAnuvartamAnonubhUyate\, tathA priyatvenAmitavittaputrapiNDAdiShu vyAvartamAneShu cha yaH svayaM sadA prItiviShayaH sarvasheShitvena niratishaya prItiviShayatayA AnandarUpatvenAnuvartamAnonubhUyate tadvadevAhaMbuddhiviShayatayAtmatvenAbhimateShu dehAdibhoktranteShu cha vyAvartamAneShu yaH svayamahaMbuddhimavyabhicharan.h sadA AtmatvenAnuvartamAnonubhUyate\, tatassadrUpatvaM\, chidrUpatvamAnandarUpatayA priyatvaM\, ahaMbuddhiviShayatayA pratyaktvaM cha yaH kadApi na vyabhicharati\, sa eva tvaMpadArthalakShya Atmeti . tathA cha tApanIyashrutiH \-\- \ldq{}taM vA etamAtmAnaM jAgratyasvapnamasuShuptaM\, svapne.ajAgratamasuShuptaM\, suShupte.ajAgratamasvapnaM\, turIye.ajAgratamasvapnamasuShuptamavyabhichAriNaM\, nityAnandasadaikarasaM hyeva\, chakShuSho draShTA\, shrotrasya draShTA\, vAcho draShTA\, manaso draShTA\, buddherdraShTA\, prANasya draShTA\, tamaso draShTA\, sarvasya draShTA\rdq iti . etadevAha \- ahamityantaH sphurantaM sadeti . antaH \- sharIrAdiShu madhye\, ahamiti \- ahaM buddhiviShayatvena\, sadA \- sarveShvapi kAleShu\, sphurantaM \- bhAsamAnaM\, upalakShaNametat.h\, satvena priyatvena cha sadA sphurantamityapi draShTavyam.h .. evaM bhUtaM pratyagAtmAnaM yaH \- parameshvaraH\, svAtmAnameva svaM \-\- \ldq{}satyaM dnyAnamanantaM brahma\rdq \ldq{}vidnyAnamAnandaM brahma\rdq ityAdiShu shrutiShu sachchidAnandAtmakatvena trividhaparichChedashUnyatayA cha prasiddhaH parameshvara evAtmA \- svarUpaM yasya pratyagAtmanaH\, na tu kartrAdirUpeNa pratIyamAnaH AtmA\, saH svAtmA\, taM svAtmAnaM brahmAbhinnamiti yAvat.h\, bhadrayA \- shobhanayA\, mudrayA \- karakalitadnyAnamudrayA\, bhajatAM \- svabhaktAnAM\, prakaTIkaroti\- teShAM pratyagAtmAnaM brahmasvarUpatvenAprakaTaM prakaTaM karoti\, sphorayati .. tasmai \.\.\.\.\. namaH .. bAlyAdiShu\, tathA jAgradAdiShvapi\, sarvAsvavasthAsu vyAvR^ittAsvanuvartamAnaM sadA antarahamiti sphurantaM\, bhajatAM\, (pratyagAtmAnaM ) yo bhadrayA\, mudrayA\, svAtmAnaM prakaTIkaroti\, tasmai \.\.\. \.\.\. namaH ityanvayaH .. 7.. nanu brahmavyatiriktaM chet.h kimapi na vastvasti tarhi kathaM paramArthopadeshAdivyavahAraH ? na hi jAtu kashchittatra baddho.asti\, yena bandhanivR^ittaye vidyopadeshaH syAt.h\, bandhahetoH kasyApyabhAvAt.h . nApi vidyAvato muktissaMbhavati\, tadvetugurushAstrAdInAmabhAvAdityAsha~Nkya\, anAdyanirvachanIyaparamAtmAdhyastamAyAvashAdeva sarvo vyavahAraH brahmasAkShAtkAraparyantaM ghaTate ityabhipretyAha \-\- vishvaM pashyatIti .. vishvaM pashyati kAryakAraNatayA svasvAmisaMbandhataH shiShyAchAryatayA tathaiva pitR^iputrAdyAtmanA bhedataH . svapne jAgrati vA ya eva puruSho mAyAparibhrAmitaH tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye .. 8.. puruShaH \- pUrNaH\, yaH \- shrutyantaprasiddhaH parameshvaraH\, mAyAparibhrAmitaH \- svopAdhibhUtamAyayA\, malinasattvapradhAnayA\, kAryakAraNasaMghAtAkAreNa pariNatayA svena praviShTayA\, paribhrAmitaH\- bahuvidhaM bhramaM prApitaH\, eShaH \- sarvaprANyaparokShajIvassan.h saMsAritvena bhAvitaH\, vishvaM \- jagat.h\, bhedataH \- bahubhedabhinnatayA\, pashyati \- avalokayati . bhedameva darshayati \- kAryakAraNatayetyAdinA . ayamarthaH \- yadyapi paramArthato brahmavyatiriktaM kimapi nAstyeva\, \ldq{}neha nAnAsti ki~nchana\rdq ityAdishrutyA niShedhAt.h\; tathApi anAdyanirvAchyAvidyAvashAnmudhaiva bhrAnto jIvaH prapa~nchaM bahubhedabhinnaM pashyati nidrAparavasha ivAnekavidhaM svapnam.h . tasya cha vastuto brahmaiva santamAtmAnaM nikhilAnarthasa~NkulatayA mAyayA bhrAmyataH svabhrAntisiddhagurushAstranyAyAdibhyaH vidyotpattau avidyA savAsanA nivartate\, nidrANasyeva svapnavyAghradarshanasamupajAtabhayena prabuddhasya svapnaH . tatassaMsArAnmuktaH svasvarUpe sachchidAnandAtmani niratishayamahatvasampanna eva ramamANo.avatiShThate .. taduktaM sarvadnyAtmamunibhiH \-\- tasmAt.h brahmAvidyayA jIvabhAvaM prApya sthitvA tAvake tu svarUpe . tvachchittena spanditaM vishvajAtaM AkAshAdikShmAvasAnaM cha pashyeH .. svIyAvidyAkalpitAchAryaveda \- nyAyAdibhyo jAyate tasya vidyA . vidyAjanmadhvastamohasya tasya svIye rUpe.avasthitiH svaprakAshe .. iti . saMkShepashArIrakam.h a 162\,163 tataH sarvasya paramArthato brahmamAtratve.api mAyAvashAt.h bhrAntyA sarvamupapadyata iti .. kAryaM \- janyaM\, kAraNaM \- janakaM\, svaM \-gR^ihakShetradhanAdi\, svAmI \- tadvAn.h devadattAdiH\, shiShyaH \- vidyAgrahaNArthaM vidhivadgurumupasannaH\, AchAryaH \- vidyopadeShTA\, pitA \- niShektA\, putraH \- tachChukrasambhavaH\, ityAdirUpeNa\, vishvaM yaH pashyati . tasmai \- nama iti saMbandhaH .. 8.. idAnImuktarUpabrahmAparokShadnyAne mandAdhikAriNAmaShTamUrtyupAsanaM kramamuktidAyakaM\, uttamAdhikAriNAM shrotavyAdishrutisiddhavedAnta tadviShayabrahmavichArassAdhanamityabhipretyAha \- bhUrambhAMsIti .. 8 .. bhUrambhAMsyanalo.anilombaramaharnAtho himAMshuH pumAn.h ityAbhAti charAcharAtmakamidaM yasyaiva mUrtyaShTakam.h . nAnyatki~nchana vidyate vimR^ishatAM yasmAtparasmAt.h vibhoH tasmai shrIgurumUrtaye nama idaM shrIdakShiNAmUrtaye .. 9.. bhUH \- pR^ithivI\, ambhAMsi \- jalAni\, analaH \- agniH\, anilaH \- vAyuH\, ambaraM \- AkAshaH\, aharnAthaH \- sUryaH\, himAMshuH \- chandraH\, pumAn.h \- sakalakarmavidyAdhikArI jIvaH\, iti \- evaMprakAreNa\, charAcharAtmakamidaM \- jagat.h\, yasyaiva \- parameshvarasya sarvadnyasya sarvashakteH sachchidAnandAdvayasya sadAshivasyaiva mUrtyaShTakaM\, mUrtInAM vigrahabhUtAnAmaShTakam.h\, AbhAti \- AsamantAt bhAti . ayamarthaH \-\-\- upAsakaH svadehe vartamAnapa~nchabhUtAni vyaShTibhUtAni samaShTibhUtaiH\, prANApAnau cha sUryashashA~NkAbhyAmekIkR^itya pa~nchabhUtAtmakasharIrAbhimAninaM svAtmAnamaShTamUrtiparameshvareNaikIkR^itya\, sakalavyApI aShTamUrtyAtmakaH sadAshivo.asmIti chintayet.h .. tato bhAvanAtishayena tatsAyujyaM prApya sarvaishvaryasampanno.ante tatprasAdasAditatattvadnyAnena tattvasAkShAtkAreNa vimuchyata iti . vimR^ishatAM \- tattvaM vidhivad.h gurutaH shrutibhyo yuktyA chAnishaM vichArayatAM puruShANAM\, parasmAt.h \- sarvakAraNAt.h\, vibhoH \- vividhaprapa~nchAtmanA bhavato vivartamAnAt.h\, yasmAt.h \- sarvAdhiShThAnAt.h sachchidAnandAtmakAt.h parameshvarAdanyat.h\- pR^ithak.h ki~nchana \- kin~nchidapi\, na vidyate \- na bhavati\, sarvasya tasmin parameshvaredhyastatvena tanmAtratvAt.h .. tathAchoktaM mahimnastave \-\- tvamarkastvaM somastvamasi pavanastvaM hutavaha\- stvamApastvaM vyoma tvamu dharaNirAtmA tvamiti cha . parichChinnAmevaM tvayi pariNatAM bibhrati giraM na vidmastattatvaM vayamiha tu yattvaM na bhavasi .. iti .. shrutishcha \-\- \ldq{}vishvaM bhUtaM bhuvanaM chitraM bahudhA jAtaM jAyamAnaM chA yat.h . sarvo hyeSha rudrastasmai rudrAya namo.astu .. (taittirIya AraNyaka 10\-24\-1) yasmAtparaM nAparamasti ki~nchidyasmAnnANIyo na jyAyosti kashchit.h vR^ikSha iva stabdho divi tiShThatyekastenedaM pUrNam puruSheNa sarvam.h .. ityAdyA .. stabdhaH \- nishchalaH\, divi \- svaprakAshe svarUpe .. tathA choktarUpabrahmAtmadnyAnAt.h uttamAdhikAriNAmihaiva sachchidAnandAdvayaparashivarUpeNAvasthAnalakShaNA muktirAsAdyate \ldq{}atra brahma samashnute\rdq ityAdishruteriti bhAvaH .. tasmai dnyAnopadeShTre gururUpAya dakShiNAmUrtaye parameshvarAya namo.astviti .. 9 .. idAnImetatstotrapAThAdau pravR^ittAnAM puruShadhaureyANAM avashyaM bhAvi phalaM kIrtayan.h stotramupasaMharati sarvAtmatvamiti . sarvAtmatvamiti sphuTIkR^itamidaM yasmAdamuShmiMstave tenAsya shravaNAttadarthamananAt.h dhyAnAchcha saMkIrtanAt.h . sarvAtmatvamahAvibhUtisahitaM syAdIshvaratvaM svataH siddhyettatpunaraShTadhA pariNataM chaishvaryamavyAhatam.h .. 10.. iti \- uktaprakArena\, amuShmiMstave \- asmin.h stotre\, idam.h\- shrutiShu \ldq{}idaM sarvaM yadayamAtmA\rdq ityAdiShu shruyamANaM\, sarvAtmatvaM \- pratyagAtmanaH svarUpatvaM\, sphuTIkR^itaM \- sphuTamAveditaM\, yasmAt.h tenAsya \- stotrasya\, shravaNAt.h \- guruto vidhivachChravaNAt.h\, tadarthamananAt.h \- shrutasyArthasya yuktibhiranuchintanAt.h\, dhyAnAt.h \- shravaNamananAbhyAM nirNInasya tathaiva sohaM sarvAtmA parameshvaro.asmIti vijAtIyapratyayatiraskAreNa sajAtIyapratyayaikaviShayIkaraNAt.h\, saMkIrtanAt.h \- samyak.h pAThAt.h\, samyakparebhyaH kathanAdvA\, sarvAtmatvamahAvibhUtisahitaM\- sarvAtmatvameva mahAvibhUtiH\, mahatI siddhiraNimAdyapekShayA\, tasya trividhaparichChedashUnyatvAt.h\, tayA sahitaM yuktaM\, IshvaratvaM\- satyaj~nAnAnandalakShaNaparameshvaratvaM\, tat\- shrutiprasiddhaM\,svataH \- eva nityaM vidyamAnaM\, syAt.h \- bhavet.h adhunA j~nAyata ityarthaH . punaH \- bhUyaH\,aShTadhA \- ShTaprakAreNa\,ariNataM \- mAyApariNAmarUpaM\, ashvaryaM \- cha aNimAdikaM\, avyAhataM \- kvachidapyapratihataM\, siddhyet.h \- \ldq{}sa ekadhA bhavati tridhA bhavati\, sa yadi pitR^ilokakAmo bhavati saMkalpAdevAsya pitarassamuttiShThante\rdq\, ityAdi shrutyuktaM sarvaM bhavedityarthaH .. 10.. vameShA kR^itA vyAkhyA dakShiNAshAmukhastuteH . yathAmati\, tayA tuShTo dakShiNAmUrtirastu naH .. iti shrImatparamahaMsaparivrAjakAchAryakaivalyAnandayogIndra\- pAdakamalabhR^i~NgAyamANa \- svayaMprakAshayati virachita shrIdakShiNAmUrtistotravyAkhyA laghutattvasudhAkhyA samAptA .. AUM tat.h sat.h .. hariH AUM .. ## Encoded Br. Pranipata Chaitanya pranipatachaitanya at yahoo.co.in Proofread by Sunder Hattangadi \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}