% Text title : raghuvansha14 % File name : raghuvansha14.itx % Category : major\_works, svara, kAlidAsa % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : kalidasa % Transliterated by : Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com % Proofread by : Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com % Latest update : Octobber 03, 2005 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Raghuvansha 14 by Kalidas ..}## \itxtitle{.. raghuva.nshaM sargaH 14 kAlidAsakR^itam ..}##\endtitles ## bhartuH praNAshAdatha shochanIya.n dashAntara.n tatra sama.n prapanne | apashyatA.n dAsharathI jananyau ChedAdivopaghnatarorvratatyau|| 14\-1|| ubhAvubhAbhyA.n praNatau hatArI yathAkrama.n vikramashobhinau tau | vispaShTamasrAndhatayA na dR^iShTau dnyAtau sutasparshasukhopalambhAt|| 14\-2|| AnandajaH shokajamashrubAShpastayorashIta.n shishiro bibheda | ga~NgAsarayvorjalamuShNatapta.n himAdrinisyanda ivAvatIrNaH|| 14\-3|| te putrayornairR^itashastramArgAnArdrAnivA~Nge sadaya.n spR^ishantau | apIpsita.n kShatrakulA~NganAnA.n na vIrasUshabdamakAmayetAm|| 14\-4|| kleshAvahA bharturalakShaNAha.n sIteti nAma svamudIrayantI | svargapratiShThasya gurormahiShyAvabhaktibhedena vadhUrvavande|| 14\-5|| uttiShTha vatse nanu sAnujo.asau vR^ittena bhartA shuchinA tavaiva | kR^ichChra.n mahattIrNa iva priyArhA.n tAmUchatuste priyamapyamithyA|| 14\-6|| athAbhiSheka.n raghuva.nshaketoH prArabdhamAnandajalairjananyoH | nirvartayAmAsuramAtyavR^iddhAstIrthAhR^itaiH kA~nchanakumbhatoyaiH|| 14\-7|| saritsamudrAnsarasIshcha gatvA rakShaHkapIndrairupapAditAni | tasyApatanmUrdhni jalAni jiShNorvindhyasya meghaprabhavA ivApaH|| 14\-8|| tapasviveShakriyayApi tAvadyaH prekShaNIyaH sutarA.n babhUva | rAjendranepathyavidhAnashobhA tasyoditAsItpunaruktadoShA|| 14\-9|| sa maularakShoharibhiH sasainyastUryasvanAnanditapauravargaH | vivesha saudhodgatalAjavarShAmuttoraNAmanvayarAjadhAnIm|| 14\-10|| saumitriNA sAvarajena mandamAdhUtabAlavyajano rathasthaH | dhR^itAtapatro bharatena sAkShAdupAyasa.nghAta iva pravR^iddhaH|| 14\-11|| prAsAdakAlAgurudhUmarAjistasyAH puro vAyuvashena bhinnA | vanAnnivR^ittena raghUttamena muktA svaya.n veNirivAbabhAse|| 14\-12|| shvashrUjanAnuShThitachAruveShA.n karNIrathasthA.n raghuvIrapatnIm | prAsAdavAtAyanadR^ishyabandhaiH sAketanAryo.a~njalibhiH praNemuH|| 14\-13|| sphuratprabhAmaNDanamAnasUya.n sA bibhratI shAshvatama~NgarAgam | rarAja shuddheti punaH svapuryai sa.ndarshitA vahnigateva bhartrA|| 14\-14|| veshmAni rAmaH paribarhavanti vishrANya sauhArdanidhiH suhR^idbhyaH | bAShpAyamAno balimanniketamAlekhyasheShasya piturvivesha|| 14\-15|| kR^itA~njalistatra yadamba satyAnnAbhrashyata svargaphalAdgururnaH | tachchintyamAna.n sukR^ita.n taveti jahAra lajjA.n bharatasya mAtuH || 14\-16|| tathaiva sugrIvabibhIShaNAdInupAcharatkR^itrimasa.nvidhAbhiH | sa.nkalpamAtroditasiddhayaste krAntA yathA chetasi vismayena|| 14\-17|| sabhAjanAyopagatAnsa divyAnmunInpuraskR^itya hatasya shatroH | shushrAva tebhyaH prabhavAdi vR^itta.n svavikrame gauravamAdadhAnam|| 14\-18|| pratiprayAteShu tapodhaneShu sukhAdavidnyAtagatArdhamAsAn | sItAsvahastopahR^itAgryapUjAnrakShaHkapIndrAnvisasarja rAmaH || 14\-19|| tachchAtmachintAsulabha.n vimAna.n hR^ita.n surAreH saha jIvitena | kailAsanAthodvahanAya bhUyaH puShpa.n divaH puShpakamanvama.nsta|| 14\-20|| piturniyogAdvanavAsameva.n nistIrya rAmaH pratipannarAjyaH | dharmArthakAmeShu samA.n prapede yathA tathaivAvarajeShu vR^ittim|| 14\-21|| sarvAsu mAtuShvapi vatsalatvAtsa nirvisheShapratipattirAsIt | ShaDAnanApItapayodharAsu netA chamUnAmiva kR^ittikAsu|| 14\-22|| tenArthavA{\m+}llobhaparA~Nmukhena tena ghnatA vighnabhaya.n kriyAvAn | tenAsa lokaH pitR^imAnvinetrA tenaiva shokApanudeva putrI|| 14\-23|| sa paurakAryANi samIkShya kAle reme videhAdhipaterduhitrA | upasthitashchAru vapustadIya.n kR^itvopabhogotsukayeva lakShmyA|| 14\-24|| tayoryathAprArthitamindriyArthAnAseduShoH sadmasu chitravatsu | prAptAni duHkhAnyapi daNDakeShu sa.nchintyamAnAni sukhAnyabhUvan|| 14\-25|| athAdhikasnigdhavilochanena mukhena sItA sharapANDureNa | AnandayitrI pariNeturAsIdanakSharavya~njitadohadena|| 14\-26|| tAma~NkamAropya kR^ishA~NgayaShTi.n varNAntarAkrAntapayodharAgrAm | vilajjamAnA.n rahasi pratItaH paprachCha rAmA.n ramaNo.abhilASham|| 14\-27|| sA daShTanIvArabalIni hi.nsraiH sa.nbaddhavaikhAnasakanyakAni | iyeSha bhUyaH kushavanti gantu.n bhAgIrathItIratapovanAni|| 14\-28|| tasyai pratishrutya raghupravIrastadIpsita.n pArshvacharAnuyAtaH | AlokayiShyanmuditAmayodhyA.n prAsAdamabhra.nlihamAruroha|| 14\-29|| R^iddhApaNa.n rAjapatha.n sa pashyanvigAhyamAnA.n sarayU.n cha naubhiH | vilAsibhishchAdhyuShitAni pauraiH puropakaNThopavanAni reme|| 14\-30|| sa ki.nvadantI.n vadatA.n purogaH svavR^ittamuddishya vishuddhavR^ittaH | sarpAdhirAjorubhujo.apasarpa.n paprachCha bhadra.n vijitAribhadraH|| 14\-31|| nirbandhapR^iShTaH sa jagAda sarva.n stuvanti paurAshcharita.n tvadIyam | anyatra rakShobhavanoShitAyAH parigrahAnmAnavadeva devyAH|| 14\-32|| kalatranindAguruNA kilaivamabhyAhata.n kIrtiviparyayeNa | ayoghanenAya ivAbhitapta.n vaidehibandhorhR^idaya.n vidadre|| 14\-33|| kimAtmanirvAdakathAmupekShe jAyAmadoShAmuta sa.ntyajAmi | ityekapakShAshrayaviklavatvAdAsItsa dolAchalachittavR^ittiH|| 14\-34|| nishchitya chAnanyanivR^itti vAchya.n tyAgena patnyAH parimArShTumaichChat | api svadehAtkimutendriyArthAdyashodhanAnA.n hi yasho garIyaH|| 14\-35|| sa sa.nnipatyAvarajAnhataujAstadvikriyAdarshanaluptaharShAn | kaulInamAtmAshrayamAchachakShe tebhyaH punashchedamuvAcha vAkyam|| 14\-36|| rAjarShiva.nshasya raviprasUterupasthitaH pashyata kIdR^isho.ayam | mattaH sadAchArashucheH kala~NkaH payodavAtAdiva darpaNasya|| 14\-37|| paureShu so.aha.n bahulIbhavantamapA.n tara.ngeShviva tailabindum | soDhu.n na tatpUrvamavarNamIshe AlAnika.n sthANuriva dvipendraH|| 14\-38|| tasyApanodAya phalapravR^ittAvupasthitAyAmapi nirvyapekShaH | tyakShAmi vaidehasutA.n purastAtsamudranemi.n piturAdnyayeva|| 14\-39|| avaimi chainAmanagheti ki.ntu lokApavAdo balavAnmato me | ChAyA hi bhUmeH shashino malatvenAropitA shuddhimataH prajAbhiH|| 14\-40|| rakShovadhAnto na cha me prayAso vyarthaH sa vairapratimochanAya | amarShaNaH shoNitakA~NkShayA ki.n padA spR^ishanta.n dashati dvijihvaH|| 14\-41|| tadeva sargaH karuNArdrachittairna me bhavadbhiH pratiShedhanIyaH | yadyarthitA nirhR^itavAchyashalyAnprANAnmayA dhArayitu.n chira.n vaH|| 14\-42|| ityuktavanta.n janakAtmajAyA.n nitAntarUkShAbhiniveshamIsham | na kashchana bhrAtR^iShu teShu shakto niSheddhumAsIdanumoditu.n vA|| 14\-43|| sa lakShmaNa.n lakShmaNapUrvajanmA vilokya lokatrayagItakIrtiH | saumyeti chAbhAShya yathArthabhAShI sthita.n nideshe pR^ithagAdidesha|| 14\-44|| prajAvatI dohadasha.nsinI te tapovaneShu spR^ihayAlureva | sa tva.n rathI tadvyapadeshaneyA.n prApayya vAlmIkipada.n tyajainAm|| 14\-45|| sa shushruvAnmAtari bhArgavena piturniyogAtprahR^ita.n dviShadvat | pratyagrahIdagrajashAsana.n tadAdnyA gurUNA.n? hyavichAraNIyA|| 14\-46|| athAnukUlashravaNapratItAmatrasnubhiryuktadhura.n tura.ngaiH | ratha.n sumantrapratipannarashmimAropya vaidehasutA.n pratasthe|| 14\-47|| sA nIyamAnA ruchirAnpradeshAnpriya.nkaro me priya ityanandat | nAbuddha kalpadrumatA.n vihAya jAta.n tamAtmanyasipatravR^ikSham|| 14\-48|| jugUha tasyAH pathi lakShmaNo yatsavyetareNa sphuratA tadakShNA | AkhyAtamasyai guru bhAvi duHkhamatyantaluptapriyadarshanena|| 14\-49|| sA durnimittopagatAdviShAdAtsadyaHparimlAnamukhAravindA | rAdnyaH shiva.n sAvarajasya bhUyAdityAshasha.nse karaNairabAhyaiH|| 14\-50|| gurorniyogAdvanitA.n vanAnte sAdhvI.n sumitrAtanayo vihAsyan | avAryatevotthitavIchihastairjahnorduhitrA sthitayA purastAt|| 14\-51|| rathAtsa yantrA nigR^ihItavAhAttA.n bhrAtR^ijAyA.n puline.avatArya | ga~NgA.n niShAdAhR^itanauvisheShastatAra sa.ndhAmiva satyasa.ndhaH|| 14\-52|| atha vyavasthApitavAkkatha.nchitsaumitrirantargatabAShpakaNThaH | autpAtika.n megha ivAshmavarSha.n mahIpateH shAsanamujjagAra|| 14\-53|| tato.abhiSha~NgAnilavipraviddhA prabhrashyamAnAbharaNaprasUnA | svamUrtilAbhaprakR^iti.n dharitrI.n lateva sItA sahasA jagAma|| 14\-54|| ikShvAkuva.nshaprabhavaH katha.n tvA.n tyajedakasmAtpatirAryavR^ittaH | iti kShitiH sa.nshayiteva tasyai dadau pravesha.n jananI na tAvat|| 14\-55|| sA luptasa.ndnyA na viveda duHkha.n pratyAgatAsuH samatapyatAntaH | tasyAH sumitrAtmajayatnalabdho mohAdabhUtkaShTataraH prabodhaH|| 14\-56|| na chAvadadbharturavarNamAryA nirAkariShNorvR^ijinAdR^ite.api | AtmAnameva.n sthiraduHkhabhAja.n punaH punarduShkR^itina.n nininda|| 14\-57|| AshvAsya rAmAvarajaH satI.n tAmAkhyAtavAlmIkiniketamArgaH | nighnasya me bhartR^inidesharaukShya.n devi kShamasveti babhUva namraH|| 14\-58|| sItA tamutthApya jagAda vAkya.n prItAsmi te saumya chirAya jIva | biDaujasA viShNurivAgrajena bhrAtrA yadittha.n paravAnasi tvam|| 14\-59|| shvashrUjana.n sarvamanukrameNa vidnyApaya prApitamatpraNAmaH | prajAniSheka.n mayi vartamAna.n sUnoranudhyAyata chetaseti|| 14\-60|| vAchyastvayA madvachanAtsa rAjA vahnau vishuddhAmapi yatsamakSham | mA.n lokavAdashravaNAdahAsIH shrutasya ki.n tatsadR^isha.n kulasya|| 14\-61|| kalyANabuddherathavA tavAya.n na kAmachAro mayi sha~NkanIyaH | mamaiva janmAntarapAtakAnA.n vipAkavisphUrjithuraprasahyaH|| 14\-62|| upasthitA.n pUrvamapAtya lakShmI.n vana.n mayA sArdhamasi prapannaH | tadAspada.n prApya tayAtiroShAtsoDhAsmi na tvadbhavane vasantI|| 14\-63|| nishAcharopaplutabhartR^ikANA.n tapasvinInA.n bhavataH prasAdAt | bhUtvA sharaNyA sharaNArthamanya.n katha.n prapatsye tvayi dIpyamAne|| 14\-64|| ki.nvA tavAtyantaviyogamoghe kuryAmupekShA.n hatajIvite.asmin | syAdrakShaNIya.n yadi me na tejastadIyamantargatamantarAyaH|| 14\-65|| sAha.n tapaH sUryaniviShTadR^iShTirUrdhva.n prasUteshcharitu.n yatiShye | bhUyo yathA me jananAntare.api tvameva bhartA na cha viprayogaH|| 14\-66|| nR^ipasya varNAshramapAlana.n yatsa eva dharmo manunA pratItaH | nirvAsitApyevamatastvayAha.n tapasvisAmAnyamavekShaNIyA|| 14\-67|| tatheti tasyAH pratigR^ihya vAcha.n rAmAnuje dR^iShTipatha.n vyatIte | sA muktakaNTha.n vyasanAtibhArAchchakranda vignA kurarIva bhUyaH|| 14\-68|| nR^itya.n mayUrAH kusumAni vR^ikShA darbhAnupAttAnvijahurhariNyaH | tasyAH prapanne samaduHkhabhAvamatyantamAsIdrudita.n vane.api|| 14\-69|| tAmabhyagachChadruditAnukArI kaviH kushedhmAharaNAya yAtaH | niShAdaviddhANDajadarshanotthaH shlokatvamApadyata yasya shokaH|| 14\-70|| tamashru netrAvaraNa.n pramR^ijya sItA vilApAdviratA vavande | tasyai munirdohadali~NgadarshI dAshvAnsuputrAshiShamityuvAcha|| 14\-71|| jAne visR^iShTA.n praNidhAnatastvA.n mithyApavAdakShubhitena bhartrA | tanmA vyathiShThA viShayAntarastva.n prAptAsi vaidehi piturniketam|| 14\-72|| utkhAtalokatrayakaNTake.api satyapratidnye.apyavikatthane.api | tvA.n pratyakasmAtkaluShapravR^ittAvastyeva manyurbharatAgraje me|| 14\-73|| tavorukIrtiH shvashuraH sakhA me satA.n bhavochChedakaraH pitA te | dhuri sthitA tva.n patidevatAnA.n ki.n tanna yenAsi mamAnukampyA|| 14\-74|| tapasvisa.nsargavinItasattve tapovane vItabhayA vasAsmin | ito bhaviShyatyanaghaprasUterapatyasa.nskAramayovidhiste|| 14\-75|| ashUnyatIrA.n munisa.nniveshaistamopahantrI.n tamasA.n vagAhya | tatsaikatotsa~NgabalikriyAbhiH sa.npatsyate te manasaH prasAdaH|| 14\-76|| puShpa.n phala.n chArtavamAharantyo bIja.n cha bAleyamakR^iShTarohi | vinodayiShyanti navAbhiSha~NgAmudAravAcho munikanyakAstvAm|| 14\-77|| payoghaTairAshramabAlavR^ikShAnsa.nvardhayantI svabalAnurUpaiH | asa.nshaya.n prAktanayopapatteH stana.ndhayaprItimavApsyasi tvam|| 14\-78|| anugrahapratyabhinandinI.n tA.n vAlmIkirAdAya dayArdrachetAH | sAya.n mR^igAdhyAsitavedipArshva.n svamAshrama.n shAntamR^iga.n ninAya|| 14\-79|| tAmarpayAmAsa cha shokadInA.n tadAgamaprItiShu tApasIShu | nirviShTasArA.n pitR^ibhirhimA.nshorantyA.n kalA.n darsha ivauShadhIShu|| 14\-80|| tA i~NgudIsnehakR^itapradIpamAstIrNamedhyAjinatalpamantaH | tasyai saparyAnupada.n dinAnte nivAsahetoruTaja.n viteruH || 14\-81|| tatrAbhiShekaprayatA vasantI prayuktapUjA vidhinAtithibhyaH | vanyena sA valkalinI sharIra.n patyuH prajAsa.ntataye babhAra|| 14\-82|| api prabhuH sAnushayo.adhunA syAtkimutsukaH shakrajito.api hantA | shasha.nsa sItAparidevanAntamanuShThita.n shAsanamagrajAya|| 14\-83|| babhUva rAmaH sahasA sabAShpastuShAravarShIva sahasyachandraH | kaulInabhItena gR^ihAnnirastA na tena vaidehasutA manastaH|| 14\-84|| nigR^ihya shoka.n svayameva dhImAnvarNAshramAvekShaNajAgarUkaH | sa bhrAtR^isAdhAraNabhogamR^iddha.n rAjya.n rajoriktamanAH shashAsa|| 14\-85|| tAmekabhAryA.n parivAdabhIroH sAdhvImapi tyaktavato nR^ipasya | vakShasyasa.nghaTTasukha.n vasantI reje sapatnIrahiteva lakShmIH|| 14\-86|| sItA.n hitvA dashamukharipurnopameye yadanyA.n tasyA eva pratikR^itisakho yatkratUnAjahAra | vR^ittAntena shravaNaviShayaprApiNA tena bhartuH sA durvAra.n kathamapi parityAgaduHkha.n viShehe|| 14\-87|| iti shrIraghuva.nshe mahAkAvye kavishrIkAlidAsakR^itau sItAparityAgo nAma chaturdashaH sargaH || ## Encoded and Proofread by Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}