% Text title : raghuvansha8 % File name : raghuvansha8.itx % Category : major\_works, kAlidAsa % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : kalidasa % Transliterated by : Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com % Proofread by : Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com % Latest update : April 28, 2005 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Raghuvansha by Kalidas Chapter 8 ..}## \itxtitle{.. raghuva.nshaM sargaH 8 kAlidAsakR^itam ..}##\endtitles ## atha tasya vivAhakautuka.n lalita.n bibhrata eva pArthivaH | vasudhAmapi hastagAminImakarodindumatImivAparAm || 8\-1|| duritairapi kartumAtmasAtprayatante nR^ipasUnavo hi yat | tadupasthitamagrahIdajaH piturAdnyeti na bhogatR^iShNayA || 8\-2|| anubhUya vasiShThasa.nbhR^itaiH salilaistena sahAbhiShecanam | vishadocChvasitena medinI kathayAmAsa kR^itArthatAmiva || 8\-3|| sa babhUva durAsadaH parairguruNA.atharvavidA kR^itakriyaH | pavanAgnisamAgamo hyaya.n sahita.n brahma yadastratejasA || 8\-4|| raghumeva nivR^ittayauvana.n tamamanyanta naveshvara.n prajAH | sa hi tasya na kevalA.n shriya.n pratipede sakalAnguNAnapi || 8\-5|| adhika.n shushubhe shubha.nyunA dvitayena dvayameva sa.ngatam | padamR^iddhamajena paitR^ika.n vinayenAsya nava.n ca yauvanam || 8\-6|| sadaya.n bubhuje mahAbhujaH sahasodvegamiya.n vrajediti | aciropanatA.n sa medinI.n navapANigrahaNA.n vadhUmiva || 8\-7|| ahameva mato mahIpateriti sarvaH prakR^itiShvacintayat | udadheriva nimnagAshateShvabhavannAsya vimAnanA kvacit || 8\-8|| na kharo na ca bhUyasA mR^iduH pavamAnaH pR^ithivIruhAniva | sa puraskR^itamadhyamakramo namayAmAsa nR^ipAnanuddharan || 8\-9|| atha vIkShya raghuH pratiShThita.n prakR^itiShvAtmajamAtmavattayA | viShayeShu vinAshadharmasu tridivastheShvapi niHspR^iho.abhavat || 8\-10|| guNavatsutaropitashriyaH pariNAme hi dilIpava.nshajAH | padavI.n taruvalkavAsasA.n prayatAH sa.nyaminA.n prapedire || 8\-11|| tamaraNyasamAshrayonmukha.n shirasA veShTanashobhinA sutaH | pitara.n praNipatya pAdayoraparityAgamayAcatAtmanaH || 8\-12|| raghurashrumukhasya tasya tatkR^itavAnIpsitamAtmajapriyaH | na tu sarpa iva tvaca.n punaH pratipede vyapavarjitA.n shriyam || 8\-13|| sa kilAshramamantyamAshrito nivasannAvasathe purAdbahiH | samupAsyata putrabhogyayA snuShayevAvikR^itendriyaH shriyA || 8\-14|| prashamasthitapUrvapArthiva.n kulamabhyadyatanUtaneshvaram | nabhasA nibhR^itendunA tulAmuditArkeNa samAruroha tat || 8\-15|| yatipArthivali~NgadhAriNau dadR^ishAte raghurAghavau janaiH | apavargamahodayArthayorbhuvama.nshAviva dharmayorgatau || 8\-16|| ajitAdhigamAya mantribhiryuyuje nItivishAradairajaH | anupAyipadopaprAptaye raghurAptaiH samiyAya yogibhiH || 8\-17|| nR^ipatiH prakR^itIravekShitu.n vyavahArAsanamAdade yuvA | paricetumupA.nshu dhAraNA.n kushapUta.n pravayAstu viShTaram || 8\-18|| anayatprabhushaktisa.npadA vashameko nR^ipatInanantarAn | aparaH praNidhAnayogyayA marutaH pa~nca sharIragocarAn || 8\-19|| akarodacireshvaraH kShitau dviShadArambhaphalAni bhasmasAt | itaro dahane svakarmaNA.n vavR^ite dnyAnamayena vahninA || 8\-20|| paNabandhamukhAnguNAnajaH ShaDupAyu~Nkta samIkShya tatphalam | raghurapyajayatguNatraya.n prakR^itistha.n samaloShTakA~ncanaH || 8\-21|| na navaH prabhurA phalodayAtsthirakarmA virarAma karmaNaH | na ca yogavidhernavetaraH sthiradhIrA paramAtmadarshanAt || 8\-22|| iti shatruShu cendriyeShu ca pratiShiddhaprasareShu jAgratau | prasitAvudayApavargayorubhayI.n siddhimubhAvavApatuH || 8\-23|| atha kAshcidajavyapekShayA gamayitvA samadarshanaH samAH | tamasaH paramApadavyaya.n puruSha.n yogasamAdhinA raghuH || 8\-24|| shrutadehavisarjanaH pitushciramashrUNi vimucya rAghavaH | vidadhe vidhimasya naiShThika.n yatibhiH sArdhamanagniragnicit || 8\-25|| akarotsa tadaurdhvadaihika.n pitR^ibhaktyA pitR^ikAryakalpavit | na hi tena pathA tanutyajastanayAvarjitapiNDakA~NkShiNaH || 8\-26|| sa parArdhyagaterashocyatA.n pituruddishya sadarthavedibhiH | shamitAdhiradhijyakArmukaH kR^itavAnapratishAsana.n jagat || 8\-27|| kShitirindumatI ca bhAminI patimAsAdya tamagryapauruSham | prathamA bahuratnasUrabhUdaparA vIramajIjanatsutam || 8\-28|| dasharashmishatopamadyuti.n yashasA dikShu dashasvapi shrutam | dashapUrvaratha.n yamAkhyayA dashakaNThAriguru.n vidurbudhAH || 8\-29|| R^iShidevagaNasvadhAbhujA.n shrutayAgaprasavaiH sa pArthivaH | anR^iNatvamupeyivAnbabhau paridhermukta ivoShNadIdhitiH || 8\-30|| balamArtabhayopashAntaye viduShA.n satkR^itaye bahu shrutam | vasu tasya vibhorna kevala.n guNavattApi paraprayojanA || 8\-31|| sa kadAcidavekShitaprajaH saha devyA vijahAra suprajAH | nagaropavane shacIsakho marutA.n pAlayiteva nandane || 8\-32|| atha rodhasi dakShiNAdadheH shritagokarNaniketamIshvaram | upavINayitu.n yayau raverudayAvR^ittipathena nAradaH || 8\-33|| kusumairgrathitAmapArthivaiH srajamAtodyashironiveshitAm | aharatkila tasya vegavAnadhivAsaspR^ihayeva mArutaH || 8\-34|| bhramaraiH kusumAnusAribhiH parikIrNA parivAdinI muneH | dadR^ishe pavanApalepaja.n sR^ijatI bAShpamivA~njanAvilam || 8\-35|| abhibhUya vibhUtimArtavI.n madhugandhAtishayena vIrudhAm | nR^ipateramarasragApa sA dayitorustanakoTisusthitIm || 8\-36|| kShaNamAtrasakhI.n sujAtayoH stanayostAmavalokya vihvalA | nimimIla narottamapriyA hR^itacandrA tamaseva kaumudI || 8\-37|| vapuShA karaNojjhitena sA nipatantI patimapyapAtayat | nanu tailaniShekabindunA saha dIpArcirupaiti medinIm || 8\-38|| ubhayorapi pArshvavartinA.n tumulenArtaraveNa vejitAH | vihagAH kamalAkarAlayAH samaduHkhA iva tatra cukrushuH || 8\-39|| nR^ipatervyajanAdibhistamo nunude sA tu tathaiva sa.nsthitA | pratikAravidhAnamAyuShaH sati sheShe hi phalAya kalpate || 8\-40|| pratiyojayitavyavallakIsamavasthAmatha sattvaviplavAt | sa ninAya nitAntavatsalaH parigR^ihyocitama~Nkama~NganAm || 8\-41|| patira~NkaniShaNNayA tayA karaNApAyavibhinnavarNayA | samalakShyata bibhradAvilA.n mR^igalekhAmuShasIva candramAH || 8\-42|| vilalApa sa bAShpagadgada.n sahajAmapyapahAya dhIratAm | abhitaptamayo.api mArdava.n bhajate kaiva kathA sharIriShu || 8\-43|| kusumAnyapi gAtrasa.ngamAtprabhavantyAyurapohitu.n yadi | na bhaviShyati hanta sAdhana.n kimivAnyatprahariShyato vidheH || 8\-44|| athavA mR^idu vastu hi.nsitu.n mR^idunaivArabhate prajAntakaH | himasekavipattiratra me nalinI pUrvanidarshana.n matA || 8\-45|| sragiya.n yadi jIvitApahA hR^idaye ki.n nihitA na hanti mAm | viShamapyamR^ita.n kvacidbhavedamR^ita.n vA viShamIshvarecChayA || 8\-46|| athavA mama bhAgyaviplavAdashaniH kalpita eva vedhasA | yadanena tarurna pAtitaH kShapitA tadviTapAshritA latA || 8\-47|| kR^itavatyasi nAvadhIraNAmaparAddhe.api yadA cira.n mayi | kathamekapade nirAgasa.n janamAbhAShyamima.n na manyase || 8\-48|| dhruvamasmi shaThaH shucismite viditaH kaitavavatsalastava | paralokamasa.nnivR^ittaye yadanApR^icChya gatAsi mAmitaH || 8\-49|| dayitA.n yadi tAvadanvagAdvinivR^itta.n kimida.n tayA vinA | sahatA.n hatajIvita.n mama prabalAmAtmakR^itena vedanAm || 8\-50|| suratashramasa.nbhR^ito mukhe dhriyate svedalavodgamo.api te | atha cAstamitA tvamAtmanA dhigimA.n dehabhR^itAmasAratAm || 8\-51|| manasApi na vipriya.n mayA kR^itapUrva.n tava ki.n jahAsi mAm | nanu shabdapatiH kShiteraha.n tvayi me bhAvanibandhanA ratiH || 8\-52|| kusumotkhacitAnvalIbhR^itashcalayanbhR^i~NgarucastavAlakAn | karabhoru karoti mArutastvadupAvartanasha~Nki me manaH || 8\-53|| tadapohitumarhasi priye pratibodhena viShAdamAshu me | jvalitena guhAgata.n tamastuhinAdreriva naktamoShadhiH || 8\-54|| idamucChvasitAlaka.n mukha.n tava vishrAntakatha.n dunoti mAm | nishi suptamivaikapa~Nkaja.n viratAbhyantaraShaTpadasvanam || 8\-55|| shashina.n punareti sharvarI dayitA dvandvacara.n patatriNam | iti tau virahAntarakShamau kathamatyantagatA na mA.n daheH || 8\-56|| navapallavasa.nstare.api te mR^idu dUyeta yada~Ngamarpitam | tadida.n viShahiShyate katha.n vada vAmoru citAdhirohaNam || 8\-57|| iyamapratibodhashAyinI.n rashanA tvA.n prathamA rahaHsakhI | gativibhramasAdanIravA na shucA nAnu mR^iteva lakShyate || 8\-58|| kalamanyabhR^itAsu bhAsita.n kalaha.nsIShu madAlasa.n gatam | pR^iShatIShu vilolamIkShita.n pavanAdhUtalatAsu vibhramAH || 8\-59|| tridivotsukayApyavekShya mA.n nihitAH satyamamI guNAstvayA | virahe tava me guruvyatha.n hR^idaya.n na tvavalambitu.n kShamAH || 8\-60|| mithuna.n parikalpita.n tvayA sahakAraH phalinI ca nanvimau | avidhAya vivAhasatkriyAmanayorgamyata ityasA.npratam || 8\-61|| kusuma.n kR^itadohadastvayA yadashoko.ayamudIrayiShyati | alakAbharaNa.n katha.n nu tattava neShyAmi nivApamAlyatAm || 8\-62|| smarateva sashabdanUpura.n caraNAnugrahamanyadurlabham | amunA kusumAshruvarShiNA tvamashokena sugAtri shocyase || 8\-63|| tava niHshvasitAnukAribhirbakulairardhacitA.n sama.n mayA | asamApya vilAsamekhalA.n kimida.n kinnarakaNThi supyate || 8\-64|| samaduHkhasukhaH sakhIjanaH pratipaccandranibho.ayamAtmajaH | ahamekarasastathApi te vyavasAyaH pratipattiniShThuraH || 8\-65|| dhR^itirastamitA ratishcyutA virata.n geyamR^iturnirutsavaH | gatamAbharaNaprayojana.n parishUnya.n shayanIyamadya me || 8\-66|| gR^ihiNI sacivaH sakhI mithaH priyashiShyA lalite kalAvidhau | karuNAvimukhena mR^ityunA haratA tvA.n vada ki.n na me hR^itam || 8\-67|| madirAkShi madAnanArpita.n madhu pItvA rasavatkatha.n nu me | anupAsyasi bAShpadUShita.n paralokopanata.n jalA~njalim || 8\-68|| vibhave.api sati tvayA vinA sukhametAvadajasya gaNyatAm | ahR^itasya vilobhanAntarairmama sarve viShayAstvadAshrayAH || 8\-69|| vilapanniti kosalAdhipaH karuNArthagrathita.n priyA.n prati | akarotpR^ithivIruhAnapi srutashAkhArasabAShpadUShitAn || 8\-70|| atha tasya katha.ncida~NkataH svajanastAmapanIya sundarIm | visasarja tadantyamaNDanAmanalAyAguruchandanaidhase || 8\-71|| pramadAmanu sa.nsthitaH shucA nR^ipatiH sanniti vAcyadarshanAt | na cakAra sharIramagnisAtsaha devyA na tu jIvitAshayA || 8\-72|| atha tena dashAhataH pare guNasheShAmapadishya bhAminIm | viduShA vidhayo maharddhayaH pura evopavane samApitAH || 8\-73|| sa vivesha purI.n tayA vinA kShaNadApAyashashA~NkadarshanaH | parivAhamivAvalokayansvashucaH pauravadhUmukhAshruShu || 8\-74|| atha ta.n savanAya dIkShitaH praNidhAnAdgururAshramasthitaH | abhiSha~NgajaDa.n vijadnyivAniti shiShyeNa kilAnvabodhayat || 8\-75|| asamAptavidhiryato munistava vidvAnapi tApakAraNam | na bhavantamupasthitaH svaya.n prakR^itau sthApayitu.n pathashcyutam || 8\-76|| mayi tasya suvR^itta vartate laghusa.ndeshapadA sarasvatI | shruNu vishrutasattvasAra tA.n hR^idi cainAmapadhAtumarhasi || 8\-77|| puruShasya padeShvajanmanaH samatIta.n ca bhavacca bhAvi ca | sa hi niShpratighena cakShuShA tritaya.n dnyAnamayena pashyati || 8\-78|| carataH kila dushcara.n tapastR^iNabindoH parisha~NkitaH purA | prajighAya samAdhibhedinI.n harirasmai hariNI.n surA~NganAm || 8\-79|| sa tapaHpratibandhamanyunA pramukhAviShkR^itacAruvibhramam | ashapadbhava mAnuShIti tA.n shamavelApralayormiNA bhuvi || 8\-80|| bhagavanparavAnaya.n janaH pratikUlAcarita.n kShamasva me | iti copanatA.n kShitispR^isha.n kR^itavAnA surapuShpadarshanAt || 8\-81|| krathakaishikava.nshasa.nbhavA tava bhUtvA mahiShI cirAya sA | upalabdhavatI divashcyuta.n vivashA shApanivR^ittikAraNam || 8\-82|| tadala.n tadapAyacintayA vipadutpattimatAmupasthitA | vasudheyamavekShyatA.n tvayA vasumatyA hi nR^ipAH kalatriNaH || 8\-83|| udaye madavAcyamujjhatA shrutamAviShkR^itamAtmavattvayA | manasastadupasthite jvare punaraklIbatayA prakAshyatAm || 8\-84|| rudatA kuta eva sA punarbhavatA nAnumR^itApi labhyate | paralokajuShA.n svakarmabhirgatayo bhinnapathA hi dehinAm || 8\-85|| apashokamanAH kuTumbinImanugR^ihNIShva nivApadattibhiH | svajanAshru kilAtisa.ntata.n dahati pretamiti pracakShate || 8\-86|| maraNa.n prakR^itiH sharIriNA.n vikR^itirjIvitamuchyate budhaiH | kShaNamapyavatiShThate shvasanyadi janturnanu lAbhavAnasau || 8\-87|| avagacChati mUDhacetanaH priyanAsha.n hR^idi shalyamarpitam | sthiradhIstu tadeva manyate kushaladvAratayA samuddhR^itam || 8\-88|| svasharIrasharIriNAvapi shrutasa.nyogaviparyayau yadA | virahaH kimivAnutApayedvada bAhyairviShayairvipashcitam || 8\-89|| na pR^ithagjanavacChucho vasha.n vashinAmuttama gantumarhasi | drumasAnumatA.n kimantara.n yadi vAyau dvitaye.api te calAH || 8\-90|| sa tatheti vineturudAramateH pratigR^Ihya vaco visasarja munim | tadalabdhapada.n hR^idi shokaghane pratiyAtamivAntikamasya guroH || 8\-91|| tenAShTau parigamitAH samAH katha.ncidbAlatvAdavitathasUnR^itena sUnoH | sAdR^ishyapratikR^itidarshanaiH priyAyAH svapneShu kShaNikasamAgamotsavaishca || 8\-92|| tasya prasahya hR^idaya.n kila shokasha~NkuH plakShapraroha iva saudhatala.n bibheda | prANAntahetumapi ta.n bhiShajAmasAdhya.n lAbha.n priyAnugamane tvarayA sa mene || 8\-93|| samyagvinItamatha varmahara.n kumAra\- mAdishya rakShaNavidhau vidhivatprajAnAm | rogopasR^iShTatanudurvasati.n mumukShuH prAyopaveshanamatirnR^ipatirbabhUva || 8\-94|| tIrthe toyavyatikarabhave jahnukanyAsarayvo\- rdehatyAgAdamaragaNanAlekhyamAsAdya sadyaH | pUrvAkArAdhikatararucA sa.ngataH kAntayAsau lIlAgAreShvaramata punarnandanAbhyantareShu || 8\-95|| iti shrIraghuva.nshe mahAkAvye kavishrIkAlidAsa\- kR^itAvajavilApo nAmAShTamaH sargaH || ## \medskip\hrule\medskip Encoded and Proofread by Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}