% Text title : shatashloki % File name : shatashloki.itx % Category : major\_works, shankarAchArya % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : Shankaracharya % Transliterated by : Subhash Prajapati, Sunder Hattangadi % Proofread by : Subhash Prajapati, Sreenivasa Rao Bhagavatula, Sunder Hattangadi % Latest update : December 19, 2020 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shata Shloki or Vedanta Kesari ..}## \itxtitle{.. shatashlokI athavA vedAntakesarI ..}##\endtitles ## || shrIH|| || atha shatashlokI|| dR^iShTAnto naiva dR^iShTastribhuvanajaThare sadgurordnyAnadAtuH sparshashchettatra kalpyaH sa nayati yadaho svarNatAmashmasAram | na sparshatvaM tathApi shritacharaNayuge sadguruH svIyashiShye svIyaM sAmyaM vidhatte bhavati nirupamastena vA.alaukiko.api || 1|| (chAlaukiko.api) yadvachChrIkhaNDavR^ikShaprasR^itaparimalenAbhito.anye.api vR^ikShAH shashvatsaugandhyabhAjo.apyatanutanubhR^itAM tApamunmUlayanti | AchAryAllabdhabodhA api vidhivashataH saMnidhau saMsthitAnAM tredhA tApaM cha pApaM sakaruNahR^idayAH svoktibhiH kShAlayanti || 2|| AtmAnAtmapratItiH prathamamabhihitA satyamithyAtvayogA- ddvedhA brahmapratItirnigamanigaditA svAnubhUtyopapattyA | AdyA dehAnubandhAdbhavati tadaparA sA cha sarvAtmakatvA- dAdau brahmAhamasmItyanubhava udite khalvidaM brahma pashchAt || 3|| AtmA chidvitsukhAtmAnubhavaparichitaH sarvadehAdiyantA satyevaM mUDhabuddhirbhajati nanu jano.anityadehAtmabuddhim | bAhyo.asthisnAyumajjApalarudhiravasAcharmamedoyuganta- rviNmUtrashleShmapUrNaM svaparavapuraho saMviditvApi bhUyaH || 4|| dehastrIputramitrAnucharahayavR^iShAstoShaheturmametthaM sarve svAyurnayanti prathitamalamamI mAMsamImAMsayeha | ete jIvanti yena vyavahR^itipaTavo yena saubhAgyabhAja- staM prANAdhIshamantargatamamR^itamamuM naiva mImAMsayanti || 5|| kashchitkITaH kathaMchitpaTumatirabhitaH kaNTakAnAM kuTIraM kurvaMstenaiva sAkaM vyavahR^itividhaye cheShTate yAvadAyuH | tadvajjIvo.api nAnAcharitasamuditaiH karmabhiH sthUladehaM nirmAyAtraiva tiShThannanudinamamunA sAkamabhyeti bhUmau || 6|| svIkurvanvyAghraveShaM svajaTharabhR^itaye bhIShayanyashcha mugdhA- nmatvA vyAghro.ahamitthaM sa narapashumukhAnbAdhate kiM nu sattvAn | matvA strIveShadhArI stryahamiti kurute kiM naTo bharturichChAM tadvachChArIra AtmA pR^ithaganubhavato dehato yatsa sAkShI || 7|| (yaH sa) svaM bAlaM rodamAnaM chiratarasamayaM shAntimAnetumagre drAkShaM khArjUramAmraM sukadalamathavA yojayatyambikAsya | tadvachcheto.atimUDhaM bahujananabhavAnmauDhyasaMskArayogA- dbodhopAyairanekairavashamupaniShadbodhayAmAsa samyak || 8|| yatprItyA prItipAtraM tanuyuvatitanUjArthamukhyaM sa tasmA- tpreyAnAtmAtha shokAspadamitaradataH preya etatkathaM syAt | bhAryAdyaM jIvitArthI vitarati cha vapuH svAtmanaH shreya ichChaM- stasmAdAtmAnameva priyamadhikamupAsIta vidvAnna chAnyat || 9|| yasmAdyAvatpriyaM syAdiha hi viShayatastAvadasminpriyatvaM yAvadduHkhaM cha yasmAdbhavati khalu tatastAvadevApriyatvam | naikasminsarvakAle.astyubhayamapi kadApyapriyo.api priyaH syA- tpreyAnapyapriyo vA satatamapi tataH preya AtmAkhyavastu || 10|| shreyaH preyashcha loke dvividhamabhihitaM kAmyamAtyantikaM cha kAmyaM duHkhaikabIjaM kShaNalavavirasaM tachchikIrShanti mandAH | brahmaivAtyantikaM yanniratishayasukhasyAspadaM saMshrayante tattvadnyAstachcha kAThopaniShadabhihitaM ShaDvidhAyAM cha vallyAm || 11|| AtmAmbhodhestara~Ngo.asmyahamiti gamane bhAvayannAsanasthaH saMvitsUtrAnuviddho maNirahamiti vAsmIndriyArthapratItau | dR^iShTo.asmyAtmAvalokAditi shayanavidhau magna AnandasindhA- vantarniShTho mumukShuH sa khalu tanubhR^itAM yo nayatyevamAyuH || 12|| vairAjavyaShTirUpaM jagadakhilamidaM nAmarUpAtmakaM syA- dantaHsthaprANamukhyAtprachalati cha punarvetti sarvAnpadArthAn | nAyaM kartA na bhoktA savitR^ivaditi yo dnyAnavidnyAnapUrNaH sAkShAditthaM vijAnanvyaharati parAtmAnusaMdhAnapUrvam || 13|| nairvedyaM dnyAnagarbhaM dvividhamabhihitaM tatra vairAgyamAdyaM prAyo duHkhAvalokAdbhavati gR^ihasuhR^itputravittaiShaNAdeH | anyajdnyAnopadeshAdyaduditaviShaye vAntavaddheyatA syA- tpravrajyApi dvidhA syAnniyamitamanasM dehato gehatashcha || 14|| (manaso gehato) yaH kashchitsaukhyahetostrijagati yatate naiva duHkhasya heto- rdehe.ahantA tadutthA svaviShayamamatA cheti duHkhAspade dve | jAnanrogAbhighAtAdyanubhavati yato nityadehAtmabuddhi- rbhAryAputrArthanAshe vipadamatha parAmeti nArAtinAshe || 15|| tiShThangehe gR^ihesho.apyatithiriva nijaM dhAma gantuM chikIrShu- rdehasthaM duHkhasaukhyaM na bhajati sahasA nirmamatvAbhimAnaH | AyAtrAyAsyatIdaM jaladapaTalavadyAtR^i yAsyatyavashyaM dehAdyaM sarvamevaM praviditavishayo yashcha tiShThatyayatnaH || 16|| shaktyA nirmokataH svAdbahirahiriva yaH pravrajansvIyagehA- chChAyAM mArgadrumotthAM pathika iva manAk saMshrayeddehasaMsthAm | kShutparyAptaM tarubhyaH patitaphalamayaM prArthayedbhaikShamannaM svAtmArAmaM praveShTuM sa khalu sukhamayaM pravrajeddehato.api || 17|| kAmo buddhAvudeti prathamamiha manasyuddishatyarthajAtaM tadgR^ihNAtIndriyAsyaistadanadhigamataH krodha Avirbhavechcha | prAptAvarthasya saMrakShaNamatirudito lobha etattrayaM syA- tsarveShAM pAtahetustadiha matimatA tyAjyamadhyAtmayogAt || 18|| dAnaM brahmArpaNaM yatkriyata iha nR^ibhiH syAtkShamAkrodhasaMdnyA shraddhAstikyaM cha satyaM saditi paramataH setusaMdnyaM chatuShkam | tatsyAdbandhAya jantoriti chatura imAndAnapUrvaishchaturbhi- stIrtvA shreyo.amR^itaM cha shrayata iha naraH svargatiM jyotirAptim || 19|| annaM devAtithibhyo.arpitamamR^itamidaM chAnyathA moghamannaM yashchAtmArthaM vidhatte tadiha nigaditaM mR^ityurUpaM hi tasya | loke.asau kevalAgho bhavati tanubhR^itAM kevalAdI cha yaH syA- ttyaktvA prANAgnihotraM vidhivadanudinaM yo.ashnute so.api martyaH || 20|| loke bhojaH sa evArpayati gR^ihagatAyArthine.annaM kR^ishAya yastasmai pUrNamannaM bhavati makhavidhau jAyate.ajAtashatruH | sakhye nAnnArthine yo.arpayati na sa sakhA sevamAnAya nityaM saMsaktAyAnnamasmAdvimukha iva parAvR^ittimichChetkadaryAt || 21|| svAdnyAnadnyAnahetU jagadudayalayau sarvasAdhAraNau sto jIveShvAsvarNagarbhaM shrutaya iti jagurhUyate svaprabodhe | vishvaM brahmaNyabodhe jagati punaridaM hUyate brahma yadva- chChuktau raupyaM cha raupye.adhikaraNamathavA hUyate.anyonyamohAt || 22|| tuchChatvAnnAsadAsIdgaganakusumavadbhedakaM no sadAsI- tkiM tvAbhyAmanyadAsIdvyavahR^itigatisannAsa lokastadAnIm | kiM tvarvAgeva shuktau rajatavadaparo no virAD vyomapUrvaH sharmaNyAtmanyathaitatkuhakasalilavatkiM bhavedAvarIvaH || 23|| bandho janmAtyayAtmA yadi na punarabhUttarhi mokSho.api nAsI- dyadvadrAtrirdinaM vA na bhavati taraNau kiM tu dR^igdoSha eShaH | aprANaM shuddhamekaM samabhavadatha tanmAyayA kartR^isaMdnyaM tasmAdanyachcha nAsItparivR^itamajayA jIvabhUtaM tadeva || 24|| prAgAsIdbhAvarUpaM tama iti tamasA gUDhamasmAdatarkyaM kShIrAntaryadvadambho janiriha jagato nAmarUpAtmakasya | kAmAddhAtuH sisR^ikShoranugatajagataH karmabhiH sampravR^ittA- dretorUpairmanobhiH prathamamanugataiH saMtataiH kAryamANaiH || 25|| chatvAro.asyAH kapardA yuvatiratha bhavennUtanA nityameShA mAyA vA peshalA syAdaghaTanaghaTanApATavaM yAti yasmAt | syAdArambhe ghR^itAsyA shrutibhavavayunAnyevamAchChAdayantI tasyAmetau suparNAviva parapuruShau tiShThato.arthapratItyA || 26|| ekastatrAstyasa~Ngastadanu tadaparo.adnyAnasindhuM praviShTo vismR^ityAtmasvarUpaM sa vividhajagadAkAramAbhAsamaikShat | buddhyAntaryAvadaikShadvisR^ijati tamajA so.api tAmevameka- stAvadviprAstamekaM kathamapi bahudhA kalpayanti svavAgbhiH || 27|| nAyAti pratyagAtmA prajananasamaye naiva yAtyantakAle yatso.akhaNDo.asti lai~NgaM mana iha vishati pravrajatyUrdhvamarvAk | tatkArshyaM sthUlatAM vA na bhajati vapuShaH kiMtu saMskArajAte tejomAtrA gR^ihItvA vrajati punarihAyAti taistaiH sahaiva || 28|| AsItpUrvaM subandhurbhR^ishamavanisuro yaH purodhAH sanAte- rbrAhmyAtkUTAbhichArAtsa khalu mR^itimitastanmano.agAtkR^itAntam | tadbhrAtA shrautamantraiH punaranayaditi prAha sUktena veda- stasmAdAtmAbhiyuktaM vrajati nanu manaH karhichinnAntarAtmA || 29|| eko niShkampa AtmA prachalati manasA dhAvamAnena tasmiM- stiShThannagre.atha pashchAnna hi tamanugataM jAnate chakShurAdyAH | yadvatpAthastara~NgaiH prachalati parito dhAvamAnaistadantaH prAkpashchAdasti teShAM pavanasamuditaistaiH prashAntairyathAvat || 30|| ekAkyAsItsa pUrvaM mR^igayati viShayAnAnupUrvyAntarAtmA jAyA me syAtprajA vA dhanamupakaraNaM karma kurvaMstadartham | kleshaiH prANAvasheShairmahadapi manute nAnyadasmAdgarIya- stvekAlAbhe.apyakR^itsno mR^ita iva viramatyekahAnyAkR^itArthaH || 31|| nAsItpUrvaM na pashchAdatanudinakarAchChAdako vArivAho dR^ishyaH kiM tvantarAsau sthagayati sa dR^ishaM pashyato nArkabimbam | no chedevaM vinArkaM jaladharapaTalaM bhAsate tarhi kasmA- ttadvadvishvaM pidhatte dR^ishamatha na paraM bhAsakaM chAlakaM svam || 32|| bhu~njAnaH svapnarAjyaM sasakalavibhavo jAgaraM prApya bhUyo rAjyabhraShTo.ahamitthaM na bhajati viShamaM tanmR^iShA manyamAnaH | svapne kurvannagamyAgamanamukhamaghaM tena na pratyavAyI tadvajjAgraddashAyAM vyavahR^itimakhilAM svapnavadvismarechchet || 33|| svapnAvasthAnubhUtaM shubhamatha viShamaM tanmR^iShA jAgare syA- jjAgratyAM sthUladehavyavahR^itiviShayaM tanmR^iShA svApakAle | itthaM mithyAtvasiddhAvanishamubhayathA sajjate tatra mUDhaH satye tadbhAsake.asminniha hi kuta idaM tanna vidmo vayaM hi || 34|| jIvantaM jAgratIha svajanamatha mR^itaM svapnakAle nirIkShya nirvedaM yAtyakasmAnmR^itamamR^itamamuM vIkShya harShaM prayAti | smR^itvApyetasya jantornidhanamasuyutiM bhAShate tena sAkaM satyevaM bhAti bhUyo.alpakasamayavashAtsatyatA vA mR^iShAtvam || 35|| svApnastrIsa~NgasaukhyAdapi bhR^ishamasato yA cha retashchyutiH syA- tsA dR^ishyA tadvadetatsphurati jagadasatkAraNaM satyakalpam | svapne satyaH pumAnsyAdyuvatiriha mR^iShaivAnayoH saMyutishcha prAtaH shukreNa vastropahatiriti yataH kalpanAmUlametat || 36|| pashyantyArAmamasya pratidivasamamI jantavaH svApakAle pashyatyenaM na kashchitkaraNagaNamR^ite mAyayA krIDamAnam | jAgratyarthavrajAnAmatha cha tanubhR^itAM bhAsakaM chAlakaM vA no jAnIte suShuptau paramasukhamayaM kashchidAshcharyametat || 37|| svapne mantropadeshaH shravaNaparichitaH satya eSha prabodhe svApnAdeva prasAdAdabhilaShitaphalaM satyatAM prAtareti | satyaprAptistvasatyAdapi bhavati tathA kiM cha tatsvaprakAshaM yenedaM bhAti sarvaM charamacharamathochchAvachaM dR^ishyajAtam || 38|| madhyaprANaM suShuptau svajanimanuvishantyagnisUryAdayo.amI vAgAdyAH prANavAyuM tadiha nigaditA glAnireShAM na vAyoH | tebhyo dR^ishyAvabhAso bhrama iti viditaH shuktikAraupyakalpaH prANAyAmavrataM tachChrutishirasi mataM svAtmalabdhau na chAnyat || 39|| no.akasmAdArdramedhaH spR^ishati cha dahanaH kiM tu shuShkaM nidAghA- dArdraM cheto.anubandhaiH kR^itasukR^itamapi svoktakarmaprajArthaiH | tadvajdnyAnAgniretatspR^ishati na sahasA kiM tu vairAgyashuShkaM tasmAchChuddho virAgaH prathamamabhihitastena vidnyAnasiddhiH || 40|| yatki~nchinnAmarUpAtmakamidamasadevoditaM bhAti bhUmau yenAnekaprakArairvyavaharati jagadyena teneshvareNa | tadvatprachChAdanIyaM nibhR^itarashanayA yadvadeSha dvijihva- stena tyaktena bhojyaM sukhamanatishayaM mA gR^idho.anyaddhanAdyam || 41|| jIvanmuktirmumukShoH prathamamatha tato muktirAtyantikI cha te.abhyAsadnyAnayogAdgurucharaNakR^ipApA~Ngasa~Ngena labdhAt | abhyAso.api dvidhA syAdadhikaraNavashAddaihiko mAnasashcha shArIrastvAsanAdyo hyuparatiraparo dnyAnayogaH puroktaH || 42|| sarvAnunmUlya kAmAnhR^idi kR^itanilayAnkShiptasha~NkUnivochchai- rdIryaddehAbhimAnastyajati chapalatAmAtmadattAvadhAnaH | yAtyUrdhvasthAnamuchchaiH kR^itasukR^itabharo nADikAbhirvichitraM nIlashvetAruNAbhiH sravadamR^itabharaM gR^ihyamANAtmasaukhyaH || 43|| prApashyadvishvamAtmetyayamiha puruShaH shokamohAdyatItaH shukraM brahmAdhyagachChatsa khalu sakalavitsarvasiddhyAspadaM hi | vismR^itya sthUlasUkShmaprabhR^itivapurasau sarvasaMkalpashUnyo jIvanmuktasturIyaM padamadhigatavAnpuNyapApairvihInaH || 44|| yaH sattvAkAravR^ittau pratiphalati yuvA dehamAtrAvR^ito.api taddharmairbAlyavArddhyAdibhiranupahataH prANa AvirbabhUva | shreyAnsAdhyastametaM sunipuNamatayaH satyasaMkalpabhAjo hyabhyAsAddevayantaH pariNatamanasA sAkamUrdhvaM nayanti || 45|| prAyo.akAmo.astakAmo niratishayasukhAyAtmakAmastadAsau tatprAptAvAptakAmaH sthitacharamadashastasya dehAvasAne | prANA naivotkramanti kramaviratimitAH svasvahetau tadAnIM kvAyaM jIvo vilIno lavaNamiva jale.akhaNDa Atmaiva pashchAt || 46|| piNDIbhUtaM yadantarjalanidhisalilaM yAti tatsaindhavAkhyaM bhUyaH prakShiptamasminvilayamupagataM nAmarUpe jahAti | prAdnyastadvatparAtmanyatha bhajati layaM tasya cheto himAMshau vAgagnau chakShurarke payasi punarasR^igretasI dikShu karNau || 47|| kShIrAntaryadvadAjyaM madhurimaviditaM tatpR^ithagbhUtamasmA- dbhUteShu brahma tadvadvyavahR^itividitaM shrAntavishrAntibIjam | yaM labdhvA lAbhamanyaM tR^iNamiva manute yatra nodeti bhItiH sAndrAnandaM yadantaH sphurati tadamR^itaM viddhyato hyanyadArtam || 48|| otaH protashcha tantuShviha vitatapaTashchitravarNeShu chitra- stasmi~njidnyAsyamAne nanu bhavati paTaH sUtramAtrAvasheShaH | tadvadvishvaM vichitraM naganagaranaragrAmapashvAdirUpaM protaM vairAjarUpe sa viyati tadapi brahmaNi protamotam || 49|| rUpaM rUpaM pratIdaM pratiphalanavashAtprAtirUpyaM prapede hyeko draShTA dvitIyo bhavati cha salile sarvato.anantarUpaH | indro mAyAbhirAste shrutiriti vadati vyApakaM brahma tasmA- jjIvatvaM yAtyakasmAdativimalatare bimbitaM buddhyupAdhau || 50|| tajdnyAH pashyanti buddhyA paramabalavato mAyayAktaM pata~NgaM buddhAvantaHsamudre pratiphalitamarIchyAspadaM vedhasastam | yAdR^igyAvAnupAdhiH pratiphalati tathA brahma tasminyathAsyaM prAptAdarshAnurUpaM pratiphalati yathAvasthitaM satsadaiva || 51|| eko bhAnustadasthaH pratiphalanavashAdyastvanekodakAnta- rnAnAtvaM yAtyupAdhisthitigatisamatAM chApi tadvatparAtmA | bhUteShUchchAvacheShu pratiphalita ivAbhAti tAvatsvabhAvA- vachChinno yaH paraM tu sphuTamanupahato bhAti tAvatsvabhAvaiH || 52|| yadvatpIyUSharashmau dinakarakiraNairbimbitaireti sAndraM nAshaM naishaM tamisraM gR^ihagatamathavA mUrChitaiH kAMsyapAtre | tadvadbuddhau parAtmadyutibhiranupadaM bimbitAbhiH samantA- dbhAsante hIndriyAsyaprasR^itibhiranishaM rUpamukhyAH padArthAH || 53|| pUrNAtmAnAtmabhedAttrividhamiha paraM buddhyavachChinnamanya- ttatraivAbhAsamAtraM gaganamiva jale triprakAraM vibhAti | ambhovachChinnamasminpratiphalitamataH pAthasontarbahishcha pUrNAvachChinnayoge vrajati layamavidyA svakAryaiH sahaiva || 54|| dR^ishyante dArunAryo yugapadagaNitAH stambhasUtraprayuktAH saMgItaM darshayantyo vyavahR^itimaparAM lokasiddhAM cha sarvAm | sarvatrAnupraviShTAdabhinavavibhavAdyAvadarthAnubandhA- ttadvatsUtrAtmasaMdnyAdvyavaharati jagadbhUrbhuvaHsvarmahAntam || 55|| tatsatyaM yattrikAleShvanupahatamadaH prANadigvyomamukhyaM yasminvishrAntamAste tadiha nigaditaM brahma satyasya satyam | nAstyanyatkiMcha yadvatparamadhikamato nAma satyasya satyaM sachcha tyachcheti mUrtAdyupahitamavaraM satyamasyApi satyam || 56|| yatki~nchidbhAtyasatyaM vyavahR^itiviShaye raupyasarpAmbumukhyaM tadvai satyAshrayeNetyayamiha niyamaH sAvadhirlokasiddhaH | tadvai satyasya satye jagadakhilamidaM brahmaNi prAvirAsI- nmithyAbhUtaM pratItaM bhavati khalu yatastachcha satyaM vadanti || 57|| yatrAkAshAvakAshaH kalayati cha kalAmAtratAM yatra kAlo yatraivAshAvasAnaM bR^ihadiha hi virAT pUrvamarvAgivAste | sUtraM yatrAvirAsInmahadapi mahatastaddhi pUrNAchcha pUrNaM sampUrNAdarNavAderapi bhavati yathA pUrNamekArNavAmbhaH || 58|| antaH sarvauShadhInAM pR^ithagamitarasairgandhavIryairvipAkai- rekaM pAthodapAthaH pariNamati yathA tadvadevAntarAtmA | nAnAbhUtasvabhAvairvahati vasumatI yena vishvaM payodo varShatyuchchairhutAshaH pachati dahati vA yena sarvAntaro.asau || 59|| bhUteShvAtmAnamAtmanyanugatamakhilaM bhUtajAtaM prapashye- tprAyaH pAthastara~NgAnvayavadatha chiraM sarvamAtmaiva pashyet | ekaM brahmAdvitIyaM shrutishirasi mataM neha nAnAsti kiM chi- nmR^ityorApnoti mR^ityuM sa iha jagadidaM yastu nAneva pashyet || 60|| prAkpashchAdasti kumbhAdgaganamidamiti pratyaye satyapIdaM kumbhotpattAvudeti pralayamupagate nashyatItyanyadesham | nIte kumbhena sAkaM vrajati bhajati vA tatpramANAnukArA- vitthaM mithyApratItiH sphurati tanubhR^itAM vishvatastadvadAtmA || 61|| yAvAnpiNDo guDasya sphurati madhurimaivAsti sarvo.api tAvA- nyAvAnkarpUrapiNDaH pariNamati sadAmoda evAtra tAvAn | vishvaM yAvadvibhAti drumanaganagarArAmachaityAbhirAmaM tAvachchaitanyamekaM pravikasati yato.ante tadAtmAvasheSham || 62|| vAdyAnnAdAnubhUtiryadapi tadapi sA nUnamAghAtagamyA vAdyAghAtadhvanInAM na pR^ithaganubhavaH kiM tu tatsAhacharyAt | mAyopAdAnametatsahacharitamiva brahmaNAbhAti tadva- ttasminpratyakpratIte na kimapi viShayIbhAvamApnoti yasmAt || 63|| dR^iShTaH sAkShAdidAnImiha khalu jagatAmIshvaraH saMvidAtmA vidnyAtaH sthANureko gaganavadabhitaH sarvabhUtAntarAtmA | dR^iShTaM brahmAtiriktaM sakalamidamasadrUpamAbhAsamAtraM shuddhaM brahmAhamasmItyaviratamadhunAtraiva tiShThedanIhaH || 64|| indrendrANyoH prakAmaM suratasukhajuShoH syAdratAntaH suShupti- stasyAmAnandasAndraM padamatigahanaM yatsa AnandakoshaH | tasminno veda ki~nchinniratishayasukhAbhyantare lIyamAno duHkhI syAdbodhitaH sanniti kushalamatirbodhayennaiva suptam || 65|| sarve nandanti jIvA adhigatayashasA gR^ihNatA chakShurAdI- nantaH sarvopakartrA bahirapi cha suShuptau yathA tulyasaMsthAH | eteShAM kilbiShaspR^igjaTharabhR^itikR^ite yo bahirvR^ittirAste tvakchakShuHshrotranAsArasanavashamito yAti shokaM cha moham || 66|| jAgratyAmantarAtmA viShayasukhakR^ite.anekayatnAnvidhAsya- ~nshrAmyatsarvendriyaugho.adhigatamapi sukhaM vismaranyAti nidrAm | vishrAmAya svarUpe tvatitarasulabhaM tena chAtIndriyaM hi sukhaM sarvottamaM syAt pariNativirasAdindriyotthAtsukhAchcha || 67|| (saukhyaM) pakShAvabhyasya pakShI janayati marutaM tena yAtyuchchadeshaM labdhvA vAyuM mahAntaM shramamapanayati svIyapakShau prasArya | duHsaMkalpairvikalpairviShayamanu kadarthIkR^itaM chittameta- tkhinnaM vishrAmahetoH svapiti chiramaho hastapAdAnprasArya || 68|| AshliShyAtmAnamAtmA na kimapi sahasaivAntaraM veda bAhyaM yadvatkAmI videshAtsadanamupagato gADhamAshliShya kAntAm | yAtyastaM tatra lokavyavahR^itirakhilA puNyapApAnubandhaH shoko moho bhayaM vA samaviShamamidaM na smaratyeva kiMchit || 69|| alpAnalpaprapa~nchapralaya uparatishchendriyANAM sukhApti- rjIvanmuktau suShuptau tritayamapi samaM kiM tu tatrAsti bhedaH | prAksaMskArAtprasuptaH punarapi cha parAvR^ittimeti prabuddho nashyatsaMskArajAto na sa kila punarAvartate yashcha muktaH || 70|| AnandAnyashcha sarvAnanubhavati nR^ipaH sarvasampatsamR^iddha stasyAnandaH sa ekaH sa khalu shataguNaH sanpradiShTaH pitR^INAm | AdevabrahmalokaM shatashataguNitAste yadantargatAH syu- rbrahmAnandaH sa eko.astyatha viShayasukhAnyasya mAtrA bhavanti || 71|| yatrAnandAshcha modAH pramuda iti mudashchAsate sarva ete yatrAptAH sarvakAmAH syurakhilaviramAtkevalIbhAva Aste | mAM tatrAnandasAndre kR^idhi chiramamR^itaM somapIyUShapUrNAM dhArAmindrAya dehItyapi nigamagiro bhrUyugAntargatAya || 72|| AtmA.akampaH sukhAtmA sphurati tadaparA tvanyathaiva sphurantI sthairyaM vA cha~nchalatvaM manasi pariNatiM yAti tatratyamasmin | chA~nchalyaM duHkhaheturmanasa idamaho yAvadiShTArthalabdhi- stasyAM yAvatsthiratvaM manasi viShayajaM syAtsukhaM tAvadeva || 73|| yadvatsaukhyaM ratAnte nimiShamiha manasyekatAne rase syA- tsthairyaM yAvatsuShuptau sukhamanatishayaM tAvadevAtha muktau | nityAnandaH prashAnte hR^idi tadiha sukhasthairyayoH sAhacharyaM nityAnandasya mAtrA viShayasukhamidaM yujyate tena vaktum || 74|| shrAntaM svAntaM sa bAhyavyavahR^itibhiridaM tAH samAkR^iShya sarvA- stattatsaMskArayuktaM hyuparamati parAvR^ittamichChannidAnam | svApnAnsaMskArajAtaprajanitaviShayAnsvApnadehe.anubhUtA- nprojjhyAntaH pratyagAtmapravaNamidamagAdbhUri vishrAmamasmin || 75|| svapne bhogaH sukhAderbhavati nanu kutaH sAdhane mUrChamAne svApnaM dehAntaraM tadvyavahR^itikushalaM navyamutpadyate chet | tatsAmagryA abhAvAtkuta idamuditaM taddhi sAMkalpikaM che- ttatkiM svApne ratAnte vapuShi nipatite dR^ishyate shukramokShaH || 76|| bhItyA rodityanena pravadati hasati shlAghate nUnamasmA- tsvapne.apya~Nge.anubandhaM tyajati na sahasA mUrChite.apyantarAtmA | pUrvaM ye ye.anubhUtAstanuyuvatihayavyAghradeshAdayo.arthA- statsaMskArasvarUpAnsR^ijati punaramU~nshritya saMskAradeham || 77|| saMdhau jAgratsuShuptyoranubhavaviditA svApnyavasthA dvitIyA tatrAtmajyotirAste puruSha iha samAkR^iShya sarvendriyANi | saMveshya sthUladehaM samuchitashayane svIyabhAsAntarAtmA pashyansaMskArarUpAnabhimataviShayAnyAti kutrApi tadvat || 78|| rakShanprANaiH kulAyaM nijashayanagataM shvAsamAtrAvasheShai- rmA bhUttatpretakalpAkR^itikamiti punaH sArameyAdibhakShyam | svapne svIyaprabhAvAtsR^ijati hayarathAnnimnagAH palvalAni krIDAsthAnAnyanekAnyapi suhR^idabalAputramitrAnukArAn || 79|| mAta~NgavyAghradasyudviShaduragakapInkutrachitpreyasIbhiH krIDannAste hasanvA viharati kuhachinmR^iShTamashnAti chAnnam | mlechChatvaM prAptavAnasmyahamiti kuhachichCha~NkitaH svIyalokA- dAste vyAghrAdibhItyA prachalati kuhachidroditi grasyamAnaH || 80|| yo yo dR^iggocharo.artho bhavati sa sa tadA tadgatAtmasvarUpA- vidnyAnotpadyamAnaH sphurati nanu yathA shuktikA.aj~nyAnahetuH | raupyAbhAso mR^iShaiva sphurati cha kiraNadnyAnato.ambho bhuja~Ngo rajjvadnyAnAnnimeShaM sukhabhayakR^idato dR^iShTisR^iShTaM kiledam || 81|| mAyAdhyAsAshrayeNa pravitatamakhilaM yanmayA tena matsthA- nyetAnyeteShu nAhaM yadapi hi rajataM bhAti shuktau na raupye | shuktyaMshastena bhUtAnyapi mayi na vasantIti viShvagvinetA prAhAsmAddR^ishyajAtaM sakalamapi mR^iShaivendrajAlopameyam || 82|| hetuH karmaiva loke sukhataditarayorevamadnyo.aviditvA mitraM vA shatruritthaM vyavaharati mR^iShA yAdnyavalkyArtabhAgau | yatkarmaivochatuH prAgjanakanR^ipagR^ihe chakratustatprashaMsAM vaMshottaMso yadUnAmiti vadati na ko.apyatra tiShThatyakarmA || 83|| vR^ikShachChede kuThAraH prabhavati yadapi prANinodyastathApi prAyo.annaM tR^iptihetustadapi nigaditaM kAraNaM bhoktR^iyatnaH | prAchInaM karma tadvadviShamasamaphalaprAptihetustathApi svAtantryaM nashvare.asminna hi khalu ghaTate prerako.asyAntarAtmA || 84|| smR^ityA lokeShu varNAshramavihitamado nityakAmyAdi karma sarvaM brahmArpaNaM syAditi nigamagiraH saMgirante.atiramyam | yannAsAnetrajihvAkaracharaNashiraHshrotrasaMtarpaNena tuShyeda~NgIva sAkShAttaruriva sakalo mUlasaMtarpaNena || 85|| yaH praityAtmAnabhidnyaH shrutividapi tathAkarmakR^itkarmaNo.asya nAshaH syAdalpabhogAtpunaravataraNe duHkhabhogo mahIyAn | AtmAbhidnyasya lipsorapi bhavati mahA~nshAshvataH siddhibhogo hyAtmA tasmAdupAsyaH khalu tadadhigame sarvasaukhyAnyalipsoH || 86|| sUryAdyairarthabhAnaM na hi bhavati punaH kevalairnAtra chitraM sUryAtsUryapratItirna bhavati sahasA nApi chandrasya chandrAt | agneragneshcha kiM tu sphurati ravimukhaM chakShuShashchitprayuktA- dAtmajyotistato.ayaM puruSha iha maho devatAnAM cha chitram || 87|| prANenAmbhAMsi bhUyaH pibati punarasAvannamashnAti tatra tatpAkaM jATharo.agnistadupahitabalo drAkChanairvA karoti | vyAnaH sarvA~NganADIShvatha nayati rasaM prANasaMtarpaNArthaM niHsAraM pUtigandhaM tyajati bahirayaM dehato.apAnasaMdnyaH || 88|| vyApAraM dehasaMsthaH prativapurakhilaM pa~nchavR^ittyAtmako.asau prANaH sarvendriyANAmadhipatiranishaM sattayA nirvivAdam | yasyetthaM chidghanasya sphuTamiha kurute so.asmi sarvasya sAkShI prANasya prANa eSho.apyakhilatanubhR^itAM chakShuShashchakShureShaH || 89|| yaM bhAntaM chidghanaikaM kShitijalapavanAdityachandrAdayo ye bhAsA tasyaiva chAnu praviralagatayo bhAnti tasminvasanti | vidyutpu~njo.agnisaMgho.apyuDugaNavitatirbhAsayetkiM pareshaM jyotiH shAntaM hyanantaM kavimajamamaraM shAshvataM janmashUnyam || 90|| tadbrahmaivAhamasmItyanubhava udito yasya kasyApi chedvai puMsaH shrIsadgurUNAmatulitakaruNApUrNapIyUShadR^iShTyA | jIvanmuktaH sa eva bhramavidhuramanA nirgate.anAdyupAdhau nityAnandaikadhAma pravishati paramaM naShTasaMdehavR^ittiH || 91|| no deho nendriyANi kSharamatichapalaM no mano naiva buddhiH prANo naivAhamasmItyakhilajaDamidaM vastujAtaM kathaM syAm | nAhaMkAro na dArA gR^ihasutasujanakShetravittAdi dUraM sAkShI chitpratyagAtmA nikhilajagadadhiShThAnabhUtaH shivo.aham || 92|| dR^ishyaM yadrUpametadbhavati cha vishadaM nIlapItAdyanekaM sarvasyaitasya dR^igvai sphuradanubhavato lochanaM chaikarUpam | taddR^ishyaM mAnasaM dR^ikpariNataviShayAkAradhIvR^ittayo.api dR^ishyA dR^igrUpa eva prabhuriha sa tathA dR^ishyate naiva sAkShI || 93|| rajjvadnyAnAdbhuja~Ngastadupari sahasA bhAti mandAndhakAre svAtmAdnyAnAttathAsau bhR^ishamasukhamabhUdAtmano jIvabhAvaH | AptoktyAhibhramAnte sa cha khalu viditA rajjurekA tathAhaM kUTastho naiva jIvo nijaguruvachasA sAkShibhUtaH shivo.aham || 94|| kiM jyotiste vadasvAhani raviriha me chandradIpAdi rAtrau syAdevaM bhAnudIpAdikaparikalane kiM tava jyotirasti | chakShustanmIlane kiM bhavati cha sutarAM dhIrdhiyaH kiM prakAshe tatraivAhaM tatastvaM tadasi paramakaM jyotirasmi prabho.aham || 95|| kaMchitkAlaM sthitaH kau punariha bhajate naiva dehAdisaMghaM yAvatprArabdhabhogaM kathamapi sa sukhaM cheShTate.asa~NgabuddhyA | nirdvandvo nityashuddho vigalitamamatAhaMkR^itirnityatR^ipto brahmAnandasvarUpaH sthiramatirachalo nirgatAsheShamohaH || 96|| jIvAtmabrahmabhedaM dalayati sahasA yatprakAshaikarUpaM vidnyAnaM tachcha buddhau samuditamatulaM yasya puMsaH pavitram | mAyA tenaiva tasya kShayamupagamitA saMsR^iteH kAraNaM yA naShTA sA kAryakartrI punarapi bhavitA naiva vidnyAnamAtrAt || 97|| vishvaM neti pramANAdvigalitajagadAkArabhAnastyajedvai pItvA yadvatphalAmbhastyajati cha sutarAM tatphalaM saurabhADhyam | samyaksachchidghanaikAmR^itasukhakabalAsvAdapUrNo hR^idAsau dnyAtvA niHsAramevaM jagadakhilamidaM svaprabhaH shAntachittaH || 98|| kShIyante chAsya karmANyapi khalu hR^idayagranthirudbhidyate vai Chidyante saMshayA ye janimR^itiphaladA dR^iShTamAtre pareshe | tasmiMshchinmAtrarUpe guNamalarahite tattvamasyAdilakShye kUTasthe pratyagAtmanyakhilavidhimano.agochare brahmaNIshe || 99|| Adau madhye tathAnte janimR^itiphaladaM karmamUlaM vishAlaM dnyAtvA saMsAravR^ikShaM bhramamadamuditAshokatAnekapatram | kAmakrodhAdishAkhaM sutapashuvanitAkanyakApakShisaMghaM ChitvAsa~NgAsinainaM paTumatirabhitashchintayedvAsudevam || 100|| jAtaM mayyeva sarvaM punarapi mayi tatsaMsthitaM chaiva vishvaM sarvaM mayyeva yAti pravilayamiti tadbrahma chaivAhamasmi | yasya smR^ityA cha yadnyAdyakhilashubhavidhau suprayAtIha kAryaM nyUnaM sampUrNatAM vai tamahamatimudaivAchyutaM saMnato.asmi || 101|| iti shrImatparamahaMsaparivrAjakAchAryasya shrIgovindabhagava\- tpUjyapAdashiShyasya shrImachChaMkarabhagavataH kR^itau shatashlokI samAptA || ## Encoded by Subhash Prajapati, Sunder Hattangadi Proofread by Subhash Prajapati, Sunder Hattangadi, Sreenivasa Rao Bhagavatula \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}