% Text title : Shrutisarasamuddharanam % File name : shrutisAra.itx % Category : vedanta, major\_works % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : Totakacharya (Adi Sankaracharya's Disciple) % Transliterated by : Sunder Hattangadi % Proofread by : Sunder Hattangadi % Description-comments : Totakacharya's work on Advaita % Latest update : January 23, 2016 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shrutisarasamuddharanam ..}## \itxtitle{.. shrutisArasamuddharaNam ..}##\endtitles ## trailokyanAthaharimIDyamudArasattvaM shaktestanUjatanayaM parameShThikalpam | jImUtamuktavimalAmbarachAruvarNaM vAsiShThamugratapasaM praNato.asmi nityam || 1|| sakalaM manasA kriyayA janitaM samavekShya vinAshitayA tu jagat | niravidyata kashchidato nikhilA\- davinAshi kR^itena na labhyamiti || 2|| pratipitsurasAvavinAshi padaM yatidharmarato yatimeva gurum | viditAtmasatattvamupetya kaviM praNipatya niveditavAnsvamatam || 3|| bhagavannudadhau mR^itijanmajale sukhaduHkhajhaShe patitaM vyathitam | kR^ipayA sharaNAgatamuddhara mA\- manushAdhyupasannamananyagatim || 4|| vinivartya ratiM viShaye viShamAM parimuchya sharIranibaddhamatim | paramAtmapade bhava nityarato jahi mohamayaM bhramamAtmamateH || 5|| visR^ijAnnamayAdiShu pa~nchasu tA\- mahamasmi mameti matiM satatam | dR^ishirUpamanantamR^itaM viguNaM hR^idayasthamavehi sadAhamiti || 6|| jalabhedakR^itA bahuteva rave \- rghaTikAdikR^itA nabhaso.api yathA | matibhedakR^itA tu tathA bahutA tava buddhidR^isho.avikR^itasya sadA || 7|| dinakR^itprabhayA sadR^ishena tadA janadhIcharitaM sakale svachitA | viditaM bhavatA.avikR^itena sadA yata evamato.asita eva sadA || 8|| uparAgamapekShya matirviShayai\- rviShayAvadhR^itiM kurute tu yataH | tata eva materviditAviditA viShayAstu tataH pariNAmavatI || 9|| mativR^ittaya AtmachitA viditAH satataM hi yato.avikR^itastu tataH | yadi chAtmachitiH pariNAmavatI matayo viditAviditAH syurimAH || 10|| charitaM tu dhiyaH sakalaM satataM viditaM bhavatA parishuddhachitA | matibhedaguNo na hi te.asti tato yata evamato.asadR^ishastu dhiyA || 11|| viditatvamavipratipannatayA matiShu pragataM viShayeShu yathA | yata evamataH parasaMviditA viditatvata eva yathA viShayAH || 12|| parasaMviditAH satataM hi yato na viduH svamamI viShayAstu tataH | matayo.api tathA parasaMviditA na viduH svamamUrviShayAstu yathA || 13|| viShayAkR^itisaMsthitirekavidhA manasastu sadA vyavahAravidhau | ahamityapi tadviShayA tvaparA mativR^ittiravajvalitAtmachitA || 14|| puruShasya tu dharmavadudbhavati svarasena mateH svaguNo.api yataH | ata AtmaguNaM pratiyanti janA mativR^ittimimAmahamityabudhAH || 15|| yadi sA na bhavejjanamohakarI vyavahAramimaM na jano.anubhavet | viphalashcha tadA viShayAnubhavo j~naguNo na hi seti yadA viditA || 16|| upalabhyaghaTAdinibhaiva bhave\- nmanaso yadi saMsthitirekavidhA | puruShasya chitishcha na vikriyate mativR^ittimapekShya ghaTAdinibhAm || 17|| avagantravagamyachidAtmadhiyo\- rahamityabhimAnavihInatayA | sthitayorabhimAnapuraHsarakaM vyavahArapathaM na jano.avataret || 18|| ahamIkSha iti prathamaM hi dhiyA suvichintya tato viShayAbhimukham | nayanaM prahiNoti tathAnyadapi shravaNAdi viyatpramukhasya guNe || 19|| apahAya na kashchidaha~NkaraNaM vyavahAramupaiti kadAchidapi | upapannatarA hi matestu tato vyavahArapathaM prati kAraNatA || 20|| chitishaktiguNaH kimaha~NkaraNaM kimu buddhiguNo.atha bhavedubhayoH | iti chintyamidaM manasAnalasai\- rupapattibhirAtmahitaM yatibhiH || 21|| upalabhyamaha~NkaraNaM na bhave\- tpuruShasya guNo yadi tarhi bhavet | guNirUpamathAvayavaM guNino na vihAya guNaH pR^ithagasti yataH || 22|| na guNo guNini sthitavAnguNinA viShayIkriyate na cha tasya guNaiH | na hi deshakR^itA na cha vastukR^itA guNino.asti guNasya bhidA tu yataH || 23|| na parasparamagniguNo.agnigato viShayatvamupaiti kadAchidapi | na hi vahnirapi svaguNaM svagataM viShayIkurute svaguNena bhuvi || 24|| kaNabhugyamachIklR^ipadAtmaguNaM guNapUgamanityamanAtmaguNam | anayaiva dishA sa nirAkriyatAM na hi nityamanityaguNena guNi || 25|| viyataH prabhavaM pravadanti yataH shrutayo bahushaH khamanityamataH | upamAnamanityaguNaM viyato na hi nityamihAsti kaNAdamate || 26|| manasA puruShaH puruSheNa mano nabhasA musalaM musalena nabhaH | na hi yogaviyogamupaiti kuto\- .avayavitvanirAkaraNAdamutaH || 27|| iha rajjughaTAdi hi sAvayavaM samupaiti yujAmitaretarataH | iti dR^iShTamato.anyadadR^iShTamapi svayamUhyamidaM na parityajatA || 28|| na hi sAvayavaM vigatAvayavai\- rvigatAvayavaM cha na sAvayavaiH | upayAti yujAmiti dR^iShTamidaM yata evamataH sthitamuktamadaH || 29|| na hi kalpitabhAgasamAgamanaM vigatAvayavasya ghaTeta kutaH | vitathatvamatiH sudR^iDhA tu yataH parikalpitavastuShu nityamataH || 30|| iha vedashiraHsu tadarthavidaH pravadanti samastajagatprakR^itim | paramAtmapadaM dR^ishimAtravapu\- rdhruvamekamato.anyadanityamiti || 31|| ata eva na ki~nchidudAharaNaM dhruvamasti parasya vinAshiguNam | yata evamataH sthitamuktamado na hi nityamanityaguNena guNi || 32|| upalabhyamaha~NkaraNaM bhavituM kShamate dR^ishirUpaguNo na yataH | viShayAkR^itira~njitadhIguNava\- dviShayatvamaha~NkaraNasya tataH || 33|| viShayaprakR^itiM pratipannavatIM mativR^ittimaha~NkaraNaM cha mateH | ubhayaM paripashyati yo.avikR^itaH paramAtmasaduktirasau puruShaH || 34|| nanu dehabhR^ideSha kathaM bhavatA\- bhihitaH paramAtmasaduktiriti | na viruddhamavAdiShametamahaM shrutirapyamumarthamuvAcha yataH || 35|| amataM na materamatastadidaM yadamutra tadeva tu kashchiditi | shrutiShu pratipAditamasya dR^isheH paramAtmapadatvamamUShu bhR^isham || 36|| yadanabhyuditaM vadanena sadA nayanena cha pashyati yanna sadA | shravaNena cha yanna shR^iNoti sadA manasApi cha yanmanute na sadA || 37|| vadanaM nayanaM cha tathA shravaNaM mana eva cha yena mataM satatam | avagachCha tadeva padaM paramaM tvamiti shrutirIkShituruktavatI || 38|| paramAtmapadatva iyaM cha mayA shrutiralpakaNoktirihAbhihitA | aNimAdiguNaM saditi prakR^itaM tadasi tvamiti shrutirabhyavadat || 39|| nabhaso.avayavo vikR^itishcha yathA ghaTikAdinabho na bhavettu tathA | paramAtmana eSha na chAvayavo vikR^itishcha sharIrabhR^idityamR^iShA || 40|| karakAdinimittakameva yathA karakAmbaranAma bhavedviyataH | paramAtmadR^isherapi nAma tathA purahetukameva tu jIva iti || 41|| janitaM viyadagraNi yena jaga\- tparamAtmasadakSharanAmabhR^itA | pravivesha sa eva jagatsvakR^itaM khamiveha ghaTaM ghaTasR^iShTimanu || 42|| udapadyata khapramukhaM hi jaga\- tparamAtmana ityapi yAH shrutayaH | avadhAryata AbhirabhedamatiH paramAtmasatattvasamarpaNataH || 43|| yadi sR^iShTividhAnaparaM vachanaM phalashUnyamanarthakameva bhavet | jagaditthamajAyata dhAturiti shravaNaM puruShasya phalAya na hi || 44|| anR^itatvamavAdyasakR^idvikR^ite\- rniradhAri sadeva tu satyamiti | shrutibhirbahudhaitadato.avagataM jagato na hi janma vidheyamiti || 45|| na cha tattvamasItyasakR^idvachanaM jagato janimAtravidhau ghaTate | paramAtmapadAnumatiM tu yadA janayetpuruShasya tadA ghaTate || 46|| sthiraja~NgamadehadhiyAM charitaM paripashyati yo.avikR^itaH puruShaH | paramAtmasaduktirasAviti ya\- dbhaNitaM tadatiShThipamitthamaham || 47|| pR^ithageva yadAkSharato mativi\- nmakarodakavanna ghaTAmbaravat | na virotsyati tattvamasIti tadA vachanaM kathameSha ta ityapi cha || 48|| na tu vastusatattvavibodhanakR^i\- dvinivartayadapratibodhamidam | sadupAsanakarmavidhAnaparaM yata evamato na virotsyati me || 49|| manAdiShu kAraNadR^iShTividhiH pratimAsu cha devadhiyAM karaNam | svamatiM hyanapohya yathA tu tathA tvamasIha sadAtmamatirvachanAt || 50|| atha vA tvamiti dhvanivAchyamidaM sadasIti vadedvachanaM guNataH | vibhayaM puruShaM pravadanti yathA mR^igarADayamIshvaragupta iti || 51|| yadi vA stutaye sadasIti vade\- nmaghavAnasi viShNurasIti yathA | tvamiti shrutivAchyasatattvakatA\- matha vA sata eva vadedvachanam || 52|| yadi tattvamiti dhvaninAbhihitaH paramAtmasatattvaka eva sadA | kimiti svakameSha na rUpamave\- tpratibodhyata eva yato vachanaiH || 53|| ata eva hi jIvasadAtmakatAM na hi tattvamasIti vadedvachanam | yadapIdR^ishamanyadato vachanaM tadapi prathayedanayaiva dishA || 54|| tvadudAhR^itavAkyavilakShaNatA vachanasya hi tattvamasIti yataH | ata eva na dR^iShTividhAnaparaM sata eva sadAtmakatAgamakam || 55|| itishabdashiraskapadoktamati\- rvihitA manAdiShu tairvachanaiH | na vidhAnamihAsti tathA vachane suvilakShaNametadato vachanAt || 56|| manaso viyataH savitR^iprabhR^iteH pravadanti na tAni sadAtmakatAm | manAdi hi mukhyamupAsyatayA pravadanti yato.akSharadR^iShTiyutam || 57|| karako na mR^idaH pR^ithagasti yathA manAdi sato.asti tathA na pR^ithak | iti vastusatattvakatA tu yadA vidhishabda itishcha tadA tu vR^ithA || 58|| manAdi samAnavibhaktitayA vidhishabdamitiM cha vihAya yadi | janakena satA saha yogamiyA\- danR^itaM taditi sphuTamuktamabhUt || 59|| nanu jIvasatorapi tattvamiti sphuTamekavibhaktyabhidhAnamidam | kathamasya sharIrabhR^ito.anR^itatA na bhavedavibhaktavibhaktiyujaH || 60|| prakR^iterabhidhAnapadena yadA vikR^iterabhidhAnamupaiti yujAm | anR^itatvamatistu tadA vikR^itau mR^idayaM ghaTa ityabhidhAsu yathA || 61|| vikR^ititvamavAdi manaHprabhR^ite\- rbahushaH shrutiShu prakR^itestu sataH | ata eva samAnavibhaktitayA manAdi suvedyamasatyamiti || 62|| janitatvamavAdi na hi shrutibhi\- rjanakena satAsya sharIrabhR^itaH | manAdivikAravilakShaNatAM pratiyanti sharIrabhR^itastu tataH || 63|| yadajIjanadambarapUrvamidaM jagadakSharamIkShaNavigrahakam | pravivesha tadeva jagatsvakR^itaM sa cha jIvasamAkhya iti shrutayaH || 64|| paramAtmavikAravibhaktamati\- rna bhavatyata eva sharIrabhR^itaH | yata eva vikAravibhinnamati\- rna bhavatyata eva mR^iShAtvamatiH || 65|| avibhaktavibhaktyabhidhAnakR^itA paramAtmapadena sharIrabhR^itaH | na bhavediha tattvamasiprabhR^itau lavaNaM jalamityabhidhAsu yathA || 66|| paramAtmavikAranirAkaraNaM kR^itamasya sharIrabhR^itastu yataH | parameshvararUpavilakShaNatA na manAgapi dehabhR^ito.asti tataH || 67|| nanu jIvasatoraNumAtramapi svagataM na visheShaNamasti yadA | vada tattvamasIti tadA vachanaM kimu vakti tathaiSha ta ityapi cha || 68|| svagataM yadi bhedakamiShTamabhU\- daNumAtramapIshvaradehabhR^itoH | apanetumashakyamado vachanai\- ramunAsya pR^ithaktvaniShedhaparaiH || 69|| iha yasya cha yo guNa AtmagataH svata eva na jAtu bhavetparataH | vachanena na tasya nirAkaraNaM kriyate sa guNaH sahajastu yataH || 70|| vachanaM tvavabodhakameva yata\- stata eva na vastuviparyayakR^it | na hi vastvapi shabdavashAtprakR^itiM prajahAtyanavasthitidoShabhayAt || 71|| yata evamato viShayasya guNaM viShayeNa sahAtmani mUDhadhiyA | adhiropitamapsviva bhUmiguNaM pratiShedhati tattvamasIti vachaH || 72|| ata eva na dR^iShTividhAnaparaM guNavAdaparaM cha na tadvachanam | stutivAdyapi naitadupAsyatayA vidhiratra na dehabhR^ito.asti yataH || 73|| sata eva hi nAma jagatprakR^ite\- rupadhAnavashAdiha jIva iti | ata eva na jIvasatattvakatAM prakR^itasya sataH pratipAdayati || 74|| yadi jIvasatattvakatAM gamaye\- daNimAdiguNasya jagatprakR^iteH | aNimAdiguNoktirato.asya mR^iShA yadi vAsya sharIrabhR^idAtmakatA || 75|| na cha saMsR^itihetunirAkaraNaM kR^itamasya sharIrabhR^ito.abhimatam | parameshvaramAtmatayA bruvatA vachanena cha tattvamasItyamunA || 76|| tvamasIti padadvayameti yujAM taditi dhvaninA saha tattvamiti | kriyayA saha nAmapadaM samiyA\- nnirapekShamupaityanayA hi yujAm || 77|| na hi nAmasahasramapi kriyayA rahitaM kimapi pratipAdayati | pratipAdakameShu li~NAdi bhave\- dvihitAdimaterjanakaM hi yataH || 78|| bhagavAnapi madhyamameva yato viniyachChati yuShmadi nityamataH | prathamaM tvamasIti pade samita\- shcharamaM tvasinA samiyAttaditi || 79|| puruSho.abhihitastvamasIti yadA kimasAni vadeti tadAbhimukhaH | shravaNAya bhavedaNimAdiguNaM saditi prakR^itaM tadasIti vadet || 80|| tvamiti dhvaninAbhihitasya yata\- staditi shrutivAchyasadAtmakatAm | avadadvachanaM tata eva sato na hi jIvasatattvakatAM vadati || 81|| viShayAbhimukhAni sharIrabhR^itaH svarasena sadA karaNAni yataH | svakameSha na rUpamavaiti tataH pratibodhyata eva tato vachanaiH || 82|| vachanaM cha parA~nchipuraHsarakaM bahu vaidikamatra tathA smaraNam | viShayeShu cha nAvamivAmbhasi ya\- nmanasendriyarashmivinigrahavat || 83|| iyatA hi na dehabhR^ito.asti bhidA paramAtmadR^isheriti vAchyamidam | sthitikAla ihApi cha sR^iShTimukhe sadananyatayA shruta eSha yataH || 84|| dvayamapyavirodhi sharIrabhR^ito vachanIyamidaM raghunandanavat | upadeshamapekShya sadAtmamatiH paramAtmasatattvakatA cha sadA || 85|| sadupAsanamasya vidheyatayA vachanasya mama pratibhAti yataH | ata eva na jIvasadAtmakatAM pratibodhayatItyavadattadasat || 86|| sadupAssva(?) iti shrutiratra na te tadasi tvamiti shrutirevamiyam | yata evamato na vidhitsatatA sadupAsanakarmaNa ityamR^iShA || 87|| yadi tasya kutashchidihAnayanaM kriyate tadanarthakameva bhavet | puruSheNa kR^itasya yataH shrutitA na bhavediti vedavidAM smaraNam || 88|| kimare puruShaM pratibodhayituM svakamarthamashaktamidaM vachanam | yadato.anyata AnayanaM kriyate bhavatA shravaNena vinApi vidheH || 89|| shrutahAnirihAshrutaklR^iptirapi shrutivitsamayo na bhavettu yataH | shrutibhaktimatA shrutivaktragataM grahaNIyamato na tu buddhivashAt || 90|| puruShasya sharIragatAtmamatiM mR^itisambhavahetumanarthakarIm | apanIya sadAtmamatiM dadhatI mahate puruShasya hitAya bhavet || 91|| vinivartata eva sharIragatA viparItamatiH puruShasya tadA | vachanena tu tattvamasIti yadA pratibodhyata eSha ta ityapi cha || 92|| yadi nApanayechChrutirAtmamatiM puruShasya sharIragatAmanR^itAm | tadahammatihetukakarmagatiM sukhaduHkhaphalAmavasho.anubhavet || 93|| yadi tattvamasIti vadedvachanaM sadupAsanakarma na tattvamiti | puruShasya phalaM sadupAsanato vimR^ishAmi bhaviShyati kIdR^igiti || 94|| puruShasya tu martyaguNasya bhave\- tsadupAsanayA na sadAtmakatA | na katha~nchidapi prajahAti yataH prakR^itiM sahajAmiha kashchidapi || 95|| yadi dehabhR^ideSha sadAtmakatAM pragamiShyati vai sadupAsanayA | na cha hAsyati rUpamasau hi nijaM yata aikyamatirna bharatyubhayoH || 96|| rasaviddhamayaH prakR^itiM sahajAM pravihAya yathA kanakatvamiyAt | puruSho.api tathA sadupAsanayA pratipatsyata eva sadAtmakatAm || 97|| ayaso.avayavAnabhibhUya rasaH sthitavAnanalAnugR^ihItimanu | kanakatvamatiM janayatyayasi pratipannamayo na tu kA~nchanatAm || 98|| udakAvayavAnabhibhUya payo rajatAvayavAMshcha yathA kanakam | viparItamatiM janayatyudake rajate cha tathAyasi hemamatim || 99|| rasavIryavipAkavinAshamanu pravinashyati kA~nchanatApyayasaH | kR^itakaM hi na nityamiti pragataM samavetamavashyamapaiti yataH || 100|| amR^itatvamasatpuruShasya yadi kriyate sadupAsanayA yajivat | yajikAryavadantavadeva bhave\- tkR^itakasya yato viditAdhruvatA || 101|| puruShasya satashcha vidharmakayoH sadupAsanayA na bhavetsamitiH | yadi sa~NgatiriShyata eva tayo\- raviyuktatayA na chiraM vasataH || 102|| phalamIdR^igidaM sadupAsanataH puruShasya bhaviShyati nAnyadataH | na cha tanniravadyatayAbhimataM viduShAM bahudoShasamIkShaNataH || 103|| sadupAsanakarmavidhAnaparaM na bhavedata eva hi tadvachanam | ahamasmi sharIramidaM cha mame\- tyavivekamatiM vinivartayati || 104|| sakalopaniShatsu sharIrabhR^itaH paramAtmapadaikavibhaktitayA | upadeshavachAMsyanayaiva dishA gamayenmatimAnabhiyuktatayA || 105|| draviDo.api cha tattvamasIti vacho vinivartakameva nirUpitavAn | shabareNa vivardhitarAjashisho\- rnijajanmaviduktinidarshanataH || 106|| yata evamataH svasharIragatA\- mahamityavivekamatiM sudR^iDhAm | pravihAya yadakSharamadvayakaM tvamavehi tadakSharamAtmatayA || 107|| na mano na matiH karaNAni cha no na rajo na tamo na cha sattvamapi | na mahI na jalaM na cha vahnirapi shvasano na nabhashcha padaM paramam || 108|| amanaskamadhIkamanindriyakaM virajaskamasattvatamaskamapi || amahIjalavahnyanilAmbarakaM paramakSharamAtmatayAshraya bhoH || 109|| karaNAni hi yadviShayAbhimukhaM pragamayya matirviShayeShu charet | tadu jAgaritaM pravadanti budhA na tadasti mametyavagachCha dR^isheH || 110|| karaNAni yadoparatAni tadA viShayAnubhavAhitavAsanayA | viShayeNa vinA viShayapratimaM sphuraNaM svapanaM pravadanti budhAH || 111|| karaNasya dhiyaH sphuraNena vinA viShayAkR^itikena tu yA sthitatA | pravadanti suShuptimamuM hi budhA vinivR^ittatR^iShaH shrutitattvavidaH || 112|| iti jAgaritaM svapanaM cha dhiyaH kramato.akramatashcha suShuptirapi | na kadAchidapi trayamasti mame\- tyavagachCha sadAsmi turIyamiti || 113|| yadu jAgaritaprabhR^iti tritayaM parikalpitamAtmani mUDhadhiyA | abhidhAnamidaM tadapekShya bhave\- tparamAtmapadasya turIyamiti || 114|| yadapekShya bhavedabhidhAnamidaM paramAtmapadasya turIyamiti | tadasatyamasatyaguNashcha tataH parinirmitavAraNacheShTitavat || 115|| gaganapramukhaM pR^ithivIcharamaM viShayendriyabuddhimanaHsahitam | janimajjagadetadabhUtamiti shrutayaH pravadantyupamAnashataiH || 116|| kaphapittasamIraNadhAtudhR^itaM kusharIramidaM satataM hi yathA | prabhavaprabhR^iti pralayAntamidaM jagadagniravIndudhR^itaM hi tathA || 117|| jagataH sthitikAraNamitthamidaM prathitaM ravivahnishashitritayam | smR^itivedajaneShu bhR^ishaM prathitaM shrutirIritavatyanR^itaM taditi || 118|| yadu rohitashuklasukR^iShNamidaM jvalanAdiShu rUpamavaiti janaH | tadu taijasamApyamathAnnamiti bruvatI trayameva tu satyamiti || 119|| ruchakapramukhaM kanakAdimayaM ruchakAdyabhidhAnanimittamapi | asadityavagamyata eva yato vthabhichAravatI ruchakAdimatiH || 120|| na kadAchidapi vyabhichAravatI kanakAdimatiH puruShasya yataH | tata eva hi satyatayAbhimataM kanakAdiviparyaya eShu na hi || 121|| ruchakAdisamaM jvalanAdi bhave\- danR^itatvaguNena tu satyatayA | aruNapramukhaM jvalanaprabhR^iti\- prakR^ititritayaM kanakAdisamam || 122|| anayopamayAnR^itatAmavada\- chChrutiragnidivAkarachandramasAm | amR^iShAtvamapi shrutiruktavatI tritayasya tu raktapuraHsariNaH || 123|| anR^itatvamidaM jvalanaprabhR^ite\- ryadavAdi bhavettadudAharaNam | vitathA vikR^itiH satataM sakalA na tathA prakR^itiH shrutinishchayataH || 124|| pradidarshayiShurvasanasya yathA vitathatvamapAsyati tantuguNam | apakR^iShya tu tantusamaM tritayaM jvalanapramukhasya tathoktavatI || 125|| avanipramukhaM viyadantamidaM vikR^itistu parasya bhavatyaparam | anR^itaM tvaparaM vikR^itistu yato\- .avitathaM tu paraM prakR^itistu yataH || 126|| ata etadasedhi sadukti paraM na mR^iSheti mR^iShA tu tato.anyaditi | iti siddhamato yadavAdi mayA janimajjagadetadabhUtamiti || 127|| manaso.apyanR^itatvamasedhyamutaH pratipAditahetuta eva bhavet | charitaM cha tadIyamasatyamataH parinirmitavAraNacheShTitavat || 128|| nanu nAbhyavadachChrutirudbhavanaM manasastu sato na cha khapramukhAt | kathamasya bhavedanR^itatvagati\- rmanaso bhagavanvada nishchayataH || 129|| nanu saptama Atmana udbhavanaM manaso.abhidadhAvasunApi saha | kathamasya bhavedamR^iShAtvagati\- rmanaso vikR^ititvaguNasya vada || 130|| asunA karaNairgaganapramukhaiH saha muNDaka udbhavanaM manasaH | puruShAtparamAtmana uktamato vitathaM mana ityavadhAraya bhoH || 131|| manaso.annamayatvamavAdi yata\- stata eva hi bhUtamayatvagatiH | kusharIravadeva tato.api bhR^ishaM vitathaM mana ityavadhAraya bhoH || 132|| kuru pakShamimaM gaganapramukhaM janimatsakalaM na hi satyamiti | prathamaM charamaM cha na chAsti yato ruchakAdivadityupamAM cha vada || 133|| kanake ruchakAdi na pUrvamabhU\- chcharamaM cha na vidyata ityanR^itam | adhunApi tathaiva samastamidaM janimAdviyadAdi bhavedanR^itam || 134|| kanakAdiShu yadyuShajAtamabhU\- druchakapramukhaM pR^ithageva tataH | adhikaM parimANamamIShu kuto na bhavediti vAchyamavashyamidam || 135|| kanakaprabhR^itervyatiriktamato ruchakAdi na vidyata eva kutaH | pR^ithagagrahaNAtkanakaprabhR^ite\- riti kAraNameva sadanyadasat || 136|| nanu nAma pR^ithagvikR^iteH prakR^ite\- ratha rUpamathApi cha kAryamataH | kathamavyatiriktatayAvagamaH prakR^itervikR^iteriti vAchyamidam || 137|| iha vIraNatantusuvarNamR^idaH kaTashATakahAraghaTAkR^itayaH | upalabdhR^ijanairupalabdhimitA na bhidAsti tataH prakR^itervikR^iteH || 138|| vikR^itiryadi nAsti pR^ithakprakR^ite\- rna ghaTeta bhidApyabhidhAprabhR^iteH | iti dhIrviphalA tava yena janai\- rvivide nayanena mR^idAdyabhidA || 139|| nanu rUpamatho api kAryamatho abhidhApi naTasya pR^ithagviditA | na pR^ithaktvamupaiti naTaH kimiti prativAchyamavashyamidaM kushalaiH || 140|| asato na katha~nchana janma bhave\- ttadasattvata eva khapuShpamiva | na sato.asti bhavaH purato.api bhavA\- dyata Atmavadeva sadiShTamiti || 141|| kapilAsuripa~nchashikhAdimataM parigR^ihya vadedyadi kashchididam | na kadAchana janma vadAmi sataH pravadAmi tu yachChR^iNu tattvamapi || 142|| prakR^itAvavishiShTatayA yadabhU\- dadhunA tu tadeva visheShayutam | niravadyamidaM pratibhAti mama pravadAtra virodhamavaiShi yadi || 143|| sadayujyata yena guNena purA prakR^itau sa ihAsti na cheti vada | yadi vidyata eva purA prakR^itA\- vadhunApi visheShayutatvamasat || 144|| yadi nAsti purA sa guNaH prakR^itA\- vasadudbhavanaM bhavato.abhimatam | jananena cha sattvamupAttavato janimattvata eva vinaShTirapi || 145|| bhavato.abhimataM parihartumidaM na katha~nchana shakyata ityamutaH | kaNabhakShamatena samatvamidaM bhavato.abhimataM shanakairagamat || 146|| asato bhavanaM nashanaM cha sataH kaNabhojimataM viditaM kavibhiH | upapattiviruddhatayA subhR^ishaM tadabhANi mayApi viruddhatayA || 147|| pratiShiddhamidaM kaNabhojimataM hariNApi samastagurorguruNA | vachanena tu nAsata ityamunA bruvatA cha pR^ithAtanayAya hitam || 148|| asatashcha satashcha na janma bhave\- diti pUrvamavAdyupapattiyutam | sadasachcha na jAyata eva kuto na hi vastu tathAvidhamAsti yataH || 149|| sadasattvamatItya manaHprabhR^ite\- rna katha~nchana vR^ittirihAsti yataH | tata eva manaHpramukhasya bhavo na bhavediti sarvasuvedamiti || 150|| yadi nAma katha~nchidamuShya bhavaH sadasattvamapekShya bhaviShyati vaH | amR^iShAtvamamuShya tathApi na tu shrutirasya mR^iShAtvamuvAcha yataH || 151|| manaso.anR^itataivamavAdi yata\- stata eva hi tasya mR^iShA charitam | yata eva mR^iShA manasashcharitaM tata eva puroditasiddhirabhUt || 152|| yadapekShya tu nAma bhavettritayaM paramAtmapadasya turIyamiti | tadasatyamasatyaguNastu yataH parinirmitasarpavisarpaNavat || 153|| nikhilasya manaHpramukhasya yato vitathatvamavAdi purA tu mayA | shrutiyuktibalena tato.advayakaM paramakSharameva sadanyadasat || 154|| yadapUrvamabAhyamanantarakaM na cha ki~nchana tasya bhavatyaparam | iti vedavacho.anushashAsa yato vitathaM parato.anyadataH pragatam || 155|| pratiShidhya yato bahirantarapi svavilakShaNamAtmana uktavatI | avabodhaghanatvamato.anyadasa\- llavaNaikarasatvanidarshanataH || 156|| lavaNaikarasatvasamaM bhaNitaM svavilakShaNavastuniShedhanataH | avabodhaghanaM paramAtmapadaM tvamavehi tadasmi sadAhamiti || 157|| aNu no na cha tadviparItaguNaM na cha hrasvamato na cha dIrghamapi | pratiShiddhasamastavisheShaNakaM paramakSharamAtmatayAshraya bhoH || 158|| asubuddhisharIraguNAnShaDimA\- navivekijanairdR^ishidharmatayA | pratipannatamAnpravihAya shanai\- rdR^ishimAtramavehi sadAhamiti || 159|| ahinirlvayanImahirAtmatayA jagR^ihe parimokShaNatastu purA | parimuchya tu tAmuragaH svabile na punaH samavekShata AtmatayA || 160|| avivekata AtmatayA viditaM kusharIramidaM bhavatApyahivat | ahivattyaja dehamimaM tvamapi pratipadya chidAtmakamAtmatayA || 161|| rajanIdivasau na raverbhavataH prabhayA satataM yuta eSha yataH | avivekavivekaguNAvapi tau bhavato na raveriva nityadR^isheH || 162|| parishuddhavibuddhavimuktadR^ishe\- ravivekavivekavivarjanataH | mama bandhavimokShaguNau bhavato na kadAchidapItyavagachCha bhR^isham || 163|| na mama grahaNojjhanamasti mayA na pareNa dR^isheriti nishchinu bhoH | na hi kasyachidAtmani karma bhave\- nna cha kashchidihAsti madanya iti || 164|| ahamasmi charasthiradehadhiyAM charitasya sadekShaka eka iti | na bhavedata eva madanya iti tvamavehi sumedha idaM sudR^iDham || 165|| gagane vimale jaladAdimale sati vAsati vA na bhidAsti yathA | tvayi sarvagate parishuddhadR^ishau na bhidAsti tathA dvayabhedakR^itA || 166|| anR^itaM dvayamityavadAma purA vyavahAramapekShya tu gItamidam | anR^itena na satyamupaiti yujAM na marIchijalena nadI hradinI || 167|| bahunAbhihitena kimu kriyate shR^iNu sa~Ngrahamatra vadAmi tataH | tvayi jAgaritaprabhR^iti tritayaM parikalpitamityasadeva sadA || 168|| parikalpitamityasadityuditaM mana ityabhishabditamAgamataH | upapattibhireva cha siddhamato bhavato.anyadasheShamabhUtamiti || 169|| yadabAhyamanantaramekarasaM yadakAryamakAraNamadvayakam | yadasheShavisheShavihInataraM dR^ishirUpamanantamR^itaM tadasi || 170|| iyadeva mayopaniShatsu padaM paramaM viditaM na tato.astyadhikam | iti pippalabhakSha ivAbhyavada\- ddhyavashiShTamatiM vinivArayitum || 171|| itaro.api guruM praNipatya jagau bhagavanniti tAritavAnasi mAm | avabodhatareNa samudramimaM mR^itijanmajalaM sukhaduHkhajhaSham || 172|| adhunAsmi sunirvR^ita AtmaratiH kR^itakR^itya upekShaka ekamanAH | prahasAnviShayAnmR^igatoyasamA\- nvicharAmi mahIM bhavatA sahitaH || 173|| tava dAsyamahaM bhR^ishamAmaraNA\- tpratipadya sharIradhR^itiM bhagavan | karavANi mayA shakanIyamidaM tava kartumato.anyadashakyamiti || 174|| gurushiShyakathAshravaNena mayA shrutivachChrutisArasamuddharaNam | kR^itamitthamavaiti ya etadasau na patatyudadhau mR^itijanmajale || 175|| bhagavadbhiridaM gurubhaktiyutaiH paThitavyamapAThyamato.anyajanaiH | gurubhaktimataH pratibhAti yato guruNoktamato.anyabhajanna paThet || 176|| nigamo.api cha yasya itiprabhR^iti\- rgurubhaktimataH kathitaM guruNA | pratibhAti mahAtmana ityavada\- tpaThitavyamato gurubhaktiyutaiH || 177|| yeShAM dhIsUryadIptyA pratihatamagamannAshamekAntato me dhvAntaM svAntasya heturjananamaraNasantAnadolAdhirUDheH | yeShAM pAdau prapannAH shrutishamavinayairbhUShitAH shiShyasa~NghAH sadyo muktAH sthitAstAnyativaramahitAnyAvadAyurnamAmi || 178|| bhUH pAdau yasya khaM chodaramasuranilashchandrasUryau cha netre karNAvAshAH shiro dyaurmukhamapi dahano yasya vAsteyamabdhiH | antaHsthaM yasya vishvaM suranarakhagagobhogigandharvadaityai\- shchitraM raMramyate taM tribhuvanavapuShaM viShNumIshaM namAmi || 179|| iti shrI toTakAchAryavirachitaM shrutisArasamuddharaNaM samAptam || ## The text is composed in a meter called toTaka. Encoded and proofread by Sunder Hattangadi \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}