% Text title : Wise Sayings Subhashita from Shrimad Bhagavata with Marathi Meanings % File name : bhAgavatasubhAShitAnimarAThI.itx % Category : subhAShita, subhaashita % Location : doc\_z\_misc\_subhaashita % Transliterated by : Mandar Mali aryavrutta at gmail.com % Proofread by : Mandar Mali aryavrutta at gmail.com % Translated by : Vishnu Vinayak Paranjape, Pen 1929 % Latest update : September 21, 2019 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Wise Sayings Subhashita from Shrimad Bhagavata with Marathi Meanings ..}## \itxtitle{.. shrImadbhAgavatasubhAShitAni sArtha marAThI ..}##\endtitles ## 1 achakShurandhasya yathAgraNIH kR^itaH tathA janasyAviduSho.abudho guruH || 8\.24\.50 jyApramANe A.ndhaLyA manuShyAneM A.ndhaLA manuShya ApalA puDhArI kelA asatA tyApAsUna kAhIeka upayoga hota nAhI, tyApramANe j~nAna nasalelyA lokA.nnI aDANI guru kelA asatA tyAchA kAMhIM eka upayoga hota nAhI\. 2 aj~nAnAdathavAj~nAnAduttamashlokanAma yat | sa~NkIrtitamaghaM puMso dahedeSho yathAnalaH || 6\.2\.18 jyA pramANe jANUnabujuna TAkalelA kiMvA nakaLata paDalelA agni kAShTheM jALUna TAkato, tyApramANe pavitra kIrti asalelyA parameshvarAcheM nAMva samajUna uchchArileM kiMvA tyAchA sahaja uchchAra jhAlA tarI te nAMva manuShyAche pAtaka nAhIMseM karuna TAkateM\. 3 aNubhyashcha mahadbhadhashcha shAstrebhyaH kushalo naraH | sarvataH sAramAdadyAtpuShpebhya iva ShaTpadaH || 11\.8\.10 jyApramANe bhramara lahAna moThyA phulA.ntIla rasa grahaNa karito tyApramANe vivekI manuShyAne lahAnamoThyA sarva shAstrA.ntIla mahattvAchA bhAga grahaNa karAvA\. 4 aNvapyupAhR^itaM bhaktaiH premNA bhUryeva va me bhavet | bhUryapyabhaktopahR^itaM na me topAya kalpate || 10\.81\.3 (shrI kR^iShNa sudAmyAlA mhaNAle.) bhaktA.nnI premAne arpaNa kelelI vastU thoDI jarI asalI tarI tI malA puShkaLa vATate\. ANi abhaktA.nnI puShkaLa vastU jarI arpaNa kelyA tarI tyApAsUna malA sa.ntoSha hota nAhI\. 5 anAgatamatItaM cha vartamAnamatIndriyam | viprakR^iShTaM vyavahitaM samyak pashyanti yoginaH10\.61\.21 puDhe hoNARyA, pUrvI jhAlelyA ANi vartamAnakALI i.ndriyA.nnA na samajaNARyA, dUra asalelyA, madhye paDadA bhi.nta ityAdi vyavadhAna asalyAmuLe na disaNARyA sarva vastU.nnA yogI loka pratyakSha pAhatAta\. 6 anApR^iShTamapibrUyurguravo dInavatsalAH || 3\.7\.36 dInAMvara dayA karaNAre guru na vichAralelyA dekhIla goShTIMbaddala sA.ngata asatAta\. 7 ayaMhi paramo lAbho nR^iNAM sAdhusamAgamaH || 12\.10\.7 sAdhU.nchA samAgama ghaDaNe hA manuShyA.nnA moThAcha lAbha hoya\. 8 arayo.api hi sa.ndheyAH sati kAryArthagaurave | ahimUShakavaddevA hyarthasya padavIM gataiH || 8\.6\.20 (samudrama.nthanAchepUrvI daityAMshI sakhya karA, aseM bhagavAna viShNU.nnI devA.nnA sA.ngitale) devaho, ekhAde moThe kArya ghaDavUna ANaNyAsAThI shatru.nbarobara suddhA maitrI kelI pAhije\. tI tumhI karA ANi tumachA kAryabhAga jhAlyAvara sarpa u.ndarA.nnA giLUna TAkato tyA pramANe daityA.nchA nAsha karA\. 9 asataH shrI madAndhasya dAridryaM parama~njanam | Atmaupamyena bhUtAni daridraH paramIkShate || 10\.10\.13 sa.npattI chyA madAne a.ndha jhAlyAmuLe kartavyAkartavya na pAhaNARyA vivekashUnya puruShAlA dAridrya hecha uttama a.njana hoya\. kAraNa daridrI puruSha ApalyAsArakhI.ncha duHkheM sarvA.nnA prApta hota asatIla ase nishchayAne jANato\. 10 ahaM bhaktaparAdhIno hyasvatantra iva dvija || 9\.4\.63 (shrIbhagavAn viShNu sudarshana chakrAne pIDita jhAlelyA durvAsa R^iShI.nnA mhaNAle) he brAhmaNA, mI bhaktAchyA adhIna Ahe, yAmuLe tujhyA rakShaNAviShayIM svata.ntra asalyAsArakhA nAhI\. 11 aho dainyamaho kaShTaM pArakyaiH kShaNabha.nguraiH | yannopakuryAdasvArthairmartyaH svaj~nAtivigrahaiH || 6\.10\.10 dravya, putrAdika bA.ndhava va sharIra yA.nchI sthiti ashI Ahe kA, yA.nchA svataHlA upayoga hota nAhI, yA.nnA kolhI kutrI khAUna TAkaNAra va yA.nchA kShaNAchAhI bharaMvasA nAhI\. tevhA yA.nchyA yogAne manuShyAne koNAvarahI upakAra na karaNe hI kitI tarI dainyAchI ba duHkhAchI goShTa Ahe\. 12 AyuH shriyaM yasho dharma lokAnAshiSha eva cha | hanti shreyAMsi sarvANi puMso mahadatikramaH || 10\.4\.46 sajjanA.nchA ChaLa kelA asatAM manuShyAche AyuShya, sa.npatti, yasha, dharma, uttamalokaprApti, AshIrvAda, kalyANakAraka goShTI yA sarvA.nchA nAsha hoto\. 13 AshA hi paramaM duHkhaM nairAshyaM paramaM sukham || 1\.8\.44 AshA dharaNa he atishaya du:khAche kAraNa Ahe\. ANi AshA nasaNe he parama sukhAche kAraNa Ahe\. 14 indriyANi jayantyAshu nirAhArA manIShiNaH | varjayitvA tu rasanaM tannirannasya vardhate || 11\.8\.20 AhArAchA tyAga karaNAre vichArI puruSha rasane.ndriyAshivAya bAkIchyA sarva i.ndriyA.nnA ji.nkatAta\. para.ntu annarahita puruShA.nche rasane.ndriya vADhata jAte (rasAviShayI adhika Asakti utpanna hote) 15 IshvarANAM vachaH satyaM tathaivAcharitaM kvachit | teShAM yatsvavachoyuktaM buddhimAMstatsamAcharet || 10\.33\.32 samartha puruShA.nche bhAShaNa satya asate\. upadeshApramANe tyA.nchaM AcharaNa kachit asate\. mhaNUna buddhimAna manuShyAne tyA.nchyA upadeshAlA anusarUna asalelyA AchArAche AcharaNa karAve\. 16 uttamashchintitaM kuryAtproktakArI tu madhyamaH | adhamo.ashraddhayA kuryAdakartochcharitaM pituH || 9\.18\.44 jo mulagA bApAchyA manA.nta asalele kArya karito to uttama, jo sA.ngitalele karito to madhyama, jo sA.ngitalele ashraddhene karito to kaniShTha ANi jo bApAche sA.ngaNe ashraddheneMsuddhA karIta nAhI to kevaLa viShThesArakhAcha hoya\. 17 udyatasya hi kAmasya prativAdo na shasyate | api nirmuktasa~Ngasya kAmaraktasya kiM punaH || 3\.22\.12 sarvasa.nga parityAga kelelyA puruShAlA dekhIla svataH prApta jhAlelyA viShayAchA avhera karaNe yogya nAhI, maga viShayAsakta puruShAlA to koThUna yogya hoIla? 18 ekaH prasUyate jantureka eva pralIyate | eko.anubhu~Nkte sukR^itameka evacha duShkR^itam || 10\.49\.21 prANI ekaTAcha janmAsa yeto, (strIputrAdikAMsaha janmAsa yeta nAhI) va ekaTAcha maraNa pAvato\. tase.ncha puNyAche phaLa sukha ekaTAcha bhogato va pApAche phaLa duHkhasuddhA ekaTAcha bhogito\. 19 etadeva hi sachChiShyaiH kartavyaM guruniShkR^itam | yadvai vishuddhabhAvena sarvArthAtmArpaNaM gurau || 10\.80\.41 uttama shiShyA.nnI gurU.nchyA upakArA.nchI pheDa hIcha karAvI kI, sarva puruShArtha jyApAsUna prApta hotAta, to deha shuddhabhaktIne gurU.nnA apaNa karAvA\. 20 etAvatyeva shushrUShA kAryA pitari putrakaiH | vADhamityanumanyeta gauraveNa gurorvachaH || 3\.24\.13 mulA.nnI vaDilA.nchI sevA itakIcha karAvayAchI Ahe kI, tyA.nchyA AshechA svIkAra 'ThIka Ahe ' ashA bahumAnAne karAvA\. 21 etAvAnavyayo dharmaH puNyashlokairupAsitaH | yo bhUtashokaharShAbhyAmAtmA shochati hR^iShyati || 6\.10\.9 prANimAtrAlA duHkha jhAle asatAM jyAlA svataHlA duHkha hote, va prANimAtrA.nche sukha pAhUna jyAlA sukha hote ashA puruShAchA jo dharma tocha akShaya dharma hoya\. kAraNa satkIrtimAn lokA.nnI yAcha dharmAche AcharaNa kele Ahe\. 22 etAvAn hi prabhorartho yaddInaparipAlanam || 8\.7\.38 samartha puruShA.nche he.ncha kartavya Ahe kI, tyA.nnI dIna janA.ncheM paripAlana karAve\. 23 eSha rAj~nAM paro dharmo hyArtAnAmArtinigrahaH || 1\.17\.11 pIDita jhAlelyA lokA.nche duHkha nivAraNa karaNe hAcha rAjA.nchA mukhya dharma Ahe\. 24 eSha vai paramo yogo manasaH sa.ngrahaH smR^itaH | hR^idayaj~natvamanvichChan damyasyevArvato muhuH || 11\.20\.21 shikShaNa deNyAsa yogya ashA uddhaTa ghoDyAlA shikavitA.nnA jyApramANe kAhI veLa tyAchyA ta.ntrAne chAlUna haLUhaLU tyAlA yogya teM vaLaNa lAvAve lAgate, tyApramANe prathama kAhI prasa.ngI manAchyA ta.ntrAne chAlUna shevaTIM teM mana pUrNapaNe tAbyAta ANAve\. ashA rItIne manAchA nigraha karaNe hecha moThe yogasAdhana Ahe\. 25 karmaNA jAyate jantuH karmaNaiva nilIyate | sukhaM duHkhaM bhayaM kShemaM karmaNaivAbhipadyate || 10\.24\.13 prANI karmAchyA yogAneM utpanna hoto, karmAchyAcha yogAne laya pAvato\. sukha, duHkha, bhaya, ANi kalyANa hI sarvahI karmAchyAcha yogAneM prApta hotAta\. 26 kAlo balIyAnbalinAM bhagavAnIshvaro.avyayaH | prajAH kAlayate krIDan pashupAlo yathA pashUna || 10\.51\.19 kAla hA sarva baliShThA.nmadhye baliShTha asUna avinAshI bhagavAna Ishvara Ahe\. to krIDA karIta asatAM, jyApramANe pashU.nche rakShaNa karaNArA pashU.nnA ikaDe tikaDe neto, tyApramANe prajAjanA.nchI ghaDAmoDa karito\. 27 kiM vidyayA kiM tapasA kiM tyAgena shrutena vA | kiM viviktena maunena strIbhiryasya mano hR^itam || 11\.26\.12 jyAche mana striyA.nnI ApalyA tAbyA.nta Thevile Ahe (jo strIla.npaTa jhAlA Ahe ) tyAchyA vidyechA, tapAchA, tyAgAchA, adhyayanAchA, ekAntavAsAchA ANi maunAchA kAya upayoga Ahe ? 28 kiM durmarShaM titikShUNAM kimakAryamasAdhubhiH | kiM na deyaM vadAnyAnAM kaH paraH samadarshinAm || 10\.72\.19 sahanashIla puruShA.nnA duHsaha ase kAhIcha nAhI\. duShTA.nnA akArya mhaNUna kAhIcha nAhIM ( vATela te duShkR^itya karaNyAchI tyA.nchI tayArI asate) detA yeNAra nAhI aseM dAnashUra puruShA.njavaLa kAya Ahe ! (te vATela tI vastU deUna TAkatIla) ANi samadR^iShTi asalelyA lokA.nnA parakA asA koNIcha nAhI\. 29 kiM pramattasya bahubhiH parokShair hAryanairiha | varaM muhUrtaM viditaM ghaTeta shreyase yataH || 2\.1\.12 yA lokI sAvadha nasalyAmuLe avichArAne kevaLa viShayasevanA.nta ekhAdyA manuShyAchI puShkaLa varShe nighUna gelI tarI tyA.nchA kAya upayoga Ahe ! tyApekShA j~nAnAne yukta ashA dona ghaTakAhI shreShTha hota, kAraNa manuShya tyA donaghaTakA.nmadhye svahitAsAThI yatna karito\. 30 konvarthaH sukhayatyenaM kAmo vA mR^ityurantike | AghAtaM nIyamAnasya vadhyasyeva na tuShTidaH || 11\.10\.20 yA jIvAchyA sa.nnidha mR^ityu ubhA Ahe ashA sthitIta koNatA dhanAdipadArtha kiMvA shabdAdi viShaya tyAlA sukha deNAra Ahe ? vadhya puruShAlA vadha karaNyAchyA jAgekaDe neta asatAM tyAveLI mALA, cha.ndana, miShTAnna ityAdi padArtha dile asatAM te tyAlA sukhadAyaka hota nAhIta tyApramANe puDhe mR^ityu asalelyA yA jIvAlA koNatAcha padArtha sa.ntoSha utpanna karIta nAhI\. 31 kaumAra AcharetprAj~no dharmAn bhAgavatAniha | durlabhaM mAnuShaM janma tadapyadhruvamarthadam || 7\.6\.1 j~nAtyA puruShAne yA manuShyajanmAmadhyecha va tyAtUnahI kaumArAvasthemadhyecha bhAgavatadharmAche AcharaNa karAve\. kAraNa, hA manuShya janma durlabha asUna puruShArtha sAdhUna deNArA Ahe, tathApi to ashAshvata Ahe\. 32 gururna sa syAtsvajano na sa syAt pitA na sa syAjjananI na sA syAt | daivaM na tatsyAnna patishcha sa syAt na mochayedyaH samupetamR^ityum || 5\.5\.18 ApalyAjavaLa AlelyA lokA.nchI mR^ityUpAsUna jyAlA suTakA karitA yeta nAhI, to guru navhe svajana navhe, ANi pitA hoNyAlA yogya navhe, tI mAtA navhe teM daivata navhe to pati navhe. (jyAlA Apale kartavya barobara karitA yeta nasela tyAne tI tI padavI prApta karUna gheU naye.) 33 janmalAbhaH paraH puMsAmante nArAyaNasmR^itiH || 2\.1\.6 a.ntakALI nArAyaNAchI smR^iti hoNe hAcha manuShyajanma prApta jhAlyAchA moThA lAbha hoya\. 34 jAtasya mR^ityurdhruva eSha sarvataH pratikriyA yasya na cheha klR^iptA | loko yashashchAtha tato yadi hyamuM ko nAma mR^ityuM na vR^iNIta yuktam || 6\.10\.32 utpanna jhAlelyA prANyAlA to koThehI gelA tarI mR^ityu niHsaMshaya yeNAracha\. yA lokI mutyu TALaNyAchA upAya IshvarAne nirmANa kelA nAhI\. mhaNUna yA mR^ityUpAsUna jara ihalokIM yasha ANi paralokIM svarga hI prApta hota asatIla tara yA prApta jhAlelyA yogya mR^ityUchA koNa bareM svIkAra karaNAra nAhIM ? sarvahI karitIlacha\. 35 jihvayAtipramAthinyA jano rasavimohitaH | mR^ityumR^ichChatyasadbuddhirmInastu baDishairyathA || 11\.8\.19 jyApramANe mAsA AmiSha lAvilelyA gaLAchyA (lohaka.nTakAchyA) yogAne mR^ityumukhI paDato, tyApramANe rasasevanAviShayI Asakta jhAlelA durbuddhi manuShya uchCha.nkhala durjaya ashA jihvechyA yogAne mR^ityumukhA.nta paDato\. 36 jihvAM kvachitsa.ndashati svadadbhiH tadvedanAyAM katamAya kupyet || 11\.23\.51 kevhAM tarI manuShya ApalyAcha dA.ntA.nnI ApalI jIbha chAvato tyAveLI hoNARyA vedanA.nmuLe tyAne koNAbara rAge bharAveM ? (dA.ntA.nnA rAgeM bharUna tADaNa karAve tara ApaNAMlAcha dusarI pIDA hoIla.) 37 jIvitaM maraNaM jantorgatiH svenaiva karmaNA | rAjaMstato.anyonAnyasya pradAtA sukhaduHkhayoH || 12\.6\.25 (bR^ihaspati janamejayarAjAlA sA.ngatAta.) he rAjA, jiva.nta rAhaNe, mR^ityu yeNe, svargAdilokA.nchI prApti hoNe hI sarva prANyAlA ApalyA karmAchyAcha yogAneM prApta hota asatAta\. yAsAThI dusaRyAlA sukhaduHkheM deNArA dusarA koNI nAhI\. 38 tatkarma haritoShaM yat sA vidyA tanmatiryayA || 4\.29\.49 jyAchyA yogAne IshvarAlA sa.ntoSha hoto techa khareM karma hoya\. ANi jichyA yogAne shrIharIkaDe buddhi lAgate, tIcha kharI vidyA hoya\. 39 tathAribhirna vyathate shilImukhaiH shete.arditA~Ngo hR^idayena dUyatA | svAnAM yathA vakradhiyAM duruktibhiH divAnishaM tapyati marmatADitaH || 4\.3\.19 jyApramANe ApalyA kuTilabuddhi bA.ndhavA.nchyA durbhAShaNAne marmasthAnI tADita jhAlelA puruSha vyathita jhAlelyA a.ntaHkaraNAmuLe rAtra.ndivasa sa.ntApa pAvato, tyApramANe shatru.nnI bANA.nchyA yogAne A.ngAche tukaDe pADile tarI sa.ntApa pAvata nAhI\. kAraNa tyAlA thoDI tarI jhopa yete, para.ntu marmabheda jhAlelyAlA muLIcha chaina paData nAhI\. 40 tadvai dhanusta iShavaH sa ratho hayAste so.ahaM rathI nR^ipatayo yata Anamanti | sarva kShaNena tadabhUdasadIshariktaM bhasmanhutaM kuhakarAddhamivoptamUShyAm || 1\.15\.11 (shrIkR^iShNa nijadhAmAsa gelyAna.ntara arjunAchA gavaLyA.nnI parAjaya kelA tyAsa.nba.ndhAne arjuna yudhiShThirAsa sA.ngato.) sa.ngrAmAcheveLI rAje loka jyAlA namaskAra karIta asata, techa gA.nDIva dhanuShya, techa vANa, tocha agnIne dilelA divyaratha, techa ghoDe, tocha mI rathI paNa he sarva sAhitya shrIkR^iShNarahita jhAlyAmuLe ekA kShaNA.nta vyartha jhAle\. bhasmAmadhye kelele havana, mAyAvI puruShA.npAsUna miLavilelyA vastu kiMvA ukhara mhaNaje khARyA jaminIta peralele dhAnya hIM jyApramANe vyartha hotAta tyApramANe shrIkR^iShNAche adhiShThAna nAhIMseM jhAlyAbarobara mAjheM sarva sAmarthya phukaTa gele\. 41 tapyante lokatApena sAdhavaH prAyasho janAH | paramArAdhanaM taddhi puruShasyAkhilAtmanaH || 8\.7\.44 sAdhu puruSha bahutakarUna lokA.nchyA duHkhAne svataH duHkhI hotAta. (lokA.nche duHkha nivAraNa karaNyAsAThI svataH duHkha bhogitAta.) dusaRyAkaritAM duHkha sahana karaNaM hAcha sarvAtmyA parameshvarAche utkR^iShTa ArAdhana hoya\. 42 tAMstAnkAmAnharirdadyAta yAn yAn kAmayate janaH | ArAdhito yathaivaiSha tathA puMsAM phalodayaH || 4\.13\.34 manuShya jyA jyA viShayA.nchI ichChA dhAraNa karito te te viShaya shrIhari tyAlA deto\. jase harIche ArAdhana karAveM, tashIcha phalaprApti manuShyA.nnA hote\. 43 tAva~njitendriyo na syAdvijitAnyendriyaH pumAn | na jayedrasanaM yAvajjivitaM sarvaM jite rase || 11\.8\.21 itara i.ndiye ji.nkaNARyA puruShAne joparyanta rasane.ndriya ji.nkileM nAhI, toparya.nta to jite.ndriyacha navhe\. rasane.ndriya ji.nkileM asatAM tyAne sarva i.ndriye ji.nkilyAsArakhI Aheta\. 44 tAvatpramodate svarge yAvatpuNyaM samApyate | kShINapuNyaH patatyarvAganichChankAlachAlitaH || 11\.10\.26 prANI svargAmadhye puNya sa.npeparya.nta viShayA.nchA upabhoga gheta asatAM Ana.nda pAvato\. para.ntu puNya sa.npatA.ncha tethUna paDaNyAchI ichChA karIta nasatAMhI kAlAne tyAsa pADile mhaNaje to khAlI paDato\. 45 durlabho mAnuSho deho dehinAM kShaNabha~NgaraH | tatrApi durlabhaM manye vaikuNThapriyadarshanam || 11\.2\.29 (nimirAjA kavi, hari ityAdi naU yogeshvarA.nnA mhaNAlA) jIvA.nnA kShaNabha.ngura asalelAhI hA manuShyadeha durlabha Ahe; ANi tyA manuShyajanmAmadhyehI bhagavadbhaktA.nche darshana durlabha Ahe ase mI mAnito\. 46 duShkaraH ko nu sAdhUnAM dustyajo vA mahAtmanAm 9\.5\.15 mahAtmyA sAdhU.nnA karaNyAsa athavA TAkaNyAsa kaThINa aseM kAya Ahe ! kAMhI.ncha nAhI\. 47 dR^iShTipUtaM nyasetpAdaM vastrapUtaM pibejjalam | satyapUtAM vadedvAchaM manaHpUtaM samAcharet || 11\.18\.16 dR^iShTIne pAhUna shuddha TharalelyA jAgI pAUla TAkAve, vastrAne gALalele pANI pyAve, satyAne pavitra ashI vANI uchchArAvI ANi manAne vichAra karUna shuddha asela te.ncha AcharaNa karAve\. 48 dvAveva chintayA muktau paramAnanda Aplutau | yo vimugdho jaDo bAlo yo guNebhyaH paraM gataH || 11\.9\.4 yA jagA.nta jyA.nnA chi.ntA nAhI, va je paramAna.ndA.nta nimagna Aheta, ase doghejaNacha Aheta\. eka aj~nAnI udyogarahita bAlaka ANi dusarA parameshvarAshI aikya pAvalelA guNAtIta sAdhu\. 49 dharmavyatikramo dR^iShTa IshvarANAM cha sAhasam | tejIyasAM nadoShAya vanheH sarvabhujo yathA || 10\.33\.30 naitatsamAcharejjAtu manasApi hyanIshvaraH | vinashyatyAcharanmauDhyAdyathA rudro.abdhijaM viSham || 10\.33\.31 pavitra asalelyA sarvabhakShaka agnIne jarI ama.ngala padArtha jALUna TAkile tarI tyAmuLe to jasA apavitra hota nAhI, tyApramANe tejasvI samartha puruShA.nchyA hAtUna dharmamaryAdA.nche ulla.nghana ANi bhalatyAcha goShTI karaNyAche sAhasa jarI jhAle, tarI tyA.nnA doSha lAgata nAhI\. sha.nkarA.nnI kAlakUTa viSha bhakShaNa kele, mhaNUna dusarA sAmAnya purupa tase karaNyAsa pravR^itta hoIla, tara to jasA nAsha pAvela, tyApramANe mUrkhapaNAmuLe shAstraviruddha karma karaNArA nAsha pAvela\. samartha nasalelyA puruShAne shAstraviruddha karma manAnehI AcharaNa karUM naye\. 50 dharmArthakAmamokShAkhyaM ya ichChechChreya AtmanaH | ekameva harestatra kAraNaM pAdasevanam || 4\.8\.41 dharma, artha, kAma ANi mokSha he puruShArtha sAdhalyAne kalyANa prApta hote\. he kalyANakAraka puruShArtha sAdhaNyAsa shrIharIchyA charaNA.nche sevana karaNe hecha eka sAdhana Ahe\. 51 na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena shAmyati | haviShA kR^iShNavartmeva bhUya evAbhivardhate || 9\.19\.14 jyApramANe agni hA tUpa ityAdi havanIya dravyA.nchyA yogAne shA.nta na hotAM adhikacha pradIpta hoto, tyApramANe viShayA.nchyA upabhogAne viShaya bhogaNyAchI ichChA kadhIhI shA.nta hota nAhI\. ulaTa vADhatacha jAte\. 52 na tathA tapyate viddhaH pumAnbANaiH sumarmagaiH | yathA tudanti marmasthA hyasatAM paruSheShavaH || 11\.23\.3 marmasthaLI lAgalelyA durjanA.nchyA kaThora vAgbANA.nnI puruSha duHkhAne jasA sa.ntapta hoto, tasA marmasthAnI lAgalelyA lohamaya khaRyA bANA.nnI viddha jhAlelAhI puruSha sa.ntapta hota nAhI\. 53 nanu svArthaparo loko na veda parasa.nkaTam | yadi veda na yAcheta neti nAha yadIshvaraH || 6\.10\.6 kharokhara svArthAviShayIM tatpara asalelyA lokA.nnA dusaRyAche sa.nkaTa samajata nAhI, jara samajela tara te yAchanAcha karaNAra nAhIta\. tasecha jyAchyApAshI yAchanA kelI\. to jara deNyAsa samartha asela va dusanyAche sa.nkaTa jANaNArA asela tara deta nAhI ase kadhIcha mhaNaNAra nAhI\. 54 na vai shUrA vikatthante darshayantyeva pauruSham || 10\.50\.20 shUra puruSha ApalI svataHchI stuti karIta nAhIta, tara stutIlA kAraNa asalelA parAkramacha karUna dAkhavitAta\. 55 na saMrambheNa sidhyanti sarve.arthAH sAntvayA yathA || 8\.6\.24 sAmopachArAne jashI kAyeM siddha hotAta tashI rAgAneM hota nAhIta\. 56 na sabhAM pravishetprAj~naH sabhyadoShAnanusmaran | abruvanvibruvannaj~no naraH kilbiShamashnute || 10\.44\.10 sabhAsadA.nche doSha jANaNARyA buddhimAn manuShyAne AdhI sabhemadhyecha jAUM naye\. kAraNa doSha jANUnahI na bolela, kiMvA dharmapakShAchyA ulaTa bolela, athavA vichArile asatA mI jANata nAhIM ase mhaNela, tara tyAlA pApa lAgate\. 57 nahi kashchitkShaNamapi jAtu tiShThatyakarmakR^it || 6\.1\.53 koNIhI eka kShaNabhara dekhIla karma kelyAvA.nchUna kadhIhI rAha shakata nAhI\. 58 na hyammayAni tIrthAni na devA mR^ichChilAmayAH | te punantyurukAlena darshanAdeva sAdhavaH || 10\.48\.31 udakAne yukta asalelI tItheM hI tIrthe navhata, ase nAhI, tyAchapramANe mAtIche va dagaDAche deva he deva navhata asa nAhI, para.ntu hI tIrthe va he deva puShkaLa kALaparya.nta sevA kelI asatAM pavitra karitAta ANi sAdhuloka tyA.nche darshana hotA.ncha pavitra karitAta\. 59 nAmasa.nkIrtanaM yasya sarvapApapraNAshanam | praNAmo duHkhashamanastaM namAmi hariM param || 12\.13\.23 jyAche nAmasa.nkIrtana kele asatAM te sarva pAtakA.nchA nAsha kariteM, va jyAlA namaskAra kelA asatAM sakala duHkhA.nchA nAsha hoto, tyA sarvottama shrIharIlA mI namaskAra karito\. 60 nR^idehamAdyaM sulabhaM sudurlabhaM plavaM sukalpaM gurukarNadhAram | mayAnukUlena nabhasvateritaM pumAnbhavAbdhiM na taretsa AtmahA || 11\.20\.17 (shrIbhagavAn kR^iShNa uddhavAlA sA.ngatAta) sarva utkR^iShTa phaLe prApta karUna deNyAche mukhya sAdhana hA naradeha Ahe\. hA koTyavadhi udyogA.nnIhI prApta hoNArA nAhIM tathApi sahaja prApta jhAlA Ahe\. hI naradeharUpI naukA chA.ngalyA prakArachI Ahe\. guru hA tichyA madhIla nAvADI hoya\. vArA anukUla asalA mhaNaje nAva chA.ngalyA taRhene chAlate tyApramANe mAjheM smaraNa kele asatA mI anukUla hoUna preraNA karito ashA ta-hechI sarva sAmagrI asalelI hI naradeharUpI naukA prApta jhAlI asatAM, jo saMsArarUpI sAgara tarUna jAta nAhIM, to AtmaghAtakIcha samajAvA\. 61 neha chAtyantasaMvAsaH karhichitkenachitsaha | rAjansvenApi dehena kimu jAyAtmajAdibhiH10\.49\.20\. (akrUra ghR^itarAShTra rAjAlA sA.ngato ) he rAjA, yAlokI koNatyAhI prANyAchA koNAhI prANyAbarobara kevhAhI nira.ntara ekatra sahavAsa ghaData nAhI\. atya.nta priya asalelyA ApalyA dehAvarovara suddhA nira.ntara sahavAsa ghaData nAhI\. maga strIputrAdikA.nbarobara ghaData nAhI, he kAya sA.ngAveM? 62 naikatra priyasaMvAsaH suhR^idAM chitrakarmaNAm | oghena vyUhyamAnAnAM plavAnAM srotaso yathA || 10\.5\.25 jyApramANe udaka pravAhAchyA oghAne vAhUna jANARyA tR^iNakAShThAdikA.nchI sthiti eke ThikANI ghaData nAhI, tyApramANe chitravichitra karmeM asaNARyA suhR^ijjanA.nchA priya asalelA samAgama ekA ThikANI kAyamachA ghaData nAhI\. 63 patraM puShpaM phalaM toyaM yo me bhaktyA prayachChati | tadahaM bhaktyupahR^itamashnAmi prayatAtmanaH || 10\.81\.4 (shrIkR^iShNa sudAmyAlA sA.ngatAta) jo koNI malA pAna, phUla, phaLa ANi pANI yA.npaikI kAhIhI bhaktIne arpaNa karito tyA shuddha a.ntaHkaraNAchyA manuShyAne te bhaktIne arpaNa kelele mI sevana karito (Ana.ndAne grahaNa karito ) 64 pathi chyutaM tiShThati diShTarakShitaM gR^ihe sthitaM tadvihataM vinashyati | jIvatyanAtho.api tadIkShito vane gR^ihe.api guptosya hato na jIvati || 7\.2\.40 IshvarAne rakShaNa kelelI vastU mArgAmadhyehI paDalI asatA tashIcha rAhate, tilA koNI neta nAhI\. ANi jyA vastUchI IshvarAne upekShA kelI tI gharAmadhye asalI tarI nAhIshI hote\. tyAchapramANe ekhAdA puruSha anAtha asUnahI IshvarAne tyAchyAvara kR^ipAdR^iShTi ThevilI asatAM to vanAmadhyehI jiva.nta rAhatocha\. ANi IshvarAne jyAchI upekShA kelI to puruSha gharAmadhye surakShita asUnahI jagata nAhI\. 65 paro.apyapatyaM hitakR^idyauShadhaM svadehajo.apyAmayavatsuto.ahitaH | ChindyAttada~NgaM yadutAtmano.ahitaM sheShaM sukhaM jIvati yadvivarjanAt || 7\.5\.37 pariNAmI hitakAraka asaNARyA auShadhApramANe ekhAdA parakA puruSha jara ApalA hitakartA asela tara to ApaleM apatyacha samajalA pAhije\. ANi pratyakSha aurasa putra asUnahI ahita karaNArA asela, tara to rogApramANe shatrU samajalA pAhije\. phAra tara kAya sharIrAchA ekhAdA avayava ApaNAMsa apAyakAraka asela tara to toDana TAkAvA\. kAraNa tevaDhyA bhAgAchA tyAga kelA asatA bAkIche sharIra sukhAne jiva.nta rAhate\. 66 putradArAptabandhUnAM sa~NgamaH pAnthasa~NgamaH || 11\.7\.53 putra, strI, Apta ANi bA.ndhava yA.nchA samAgama kevaLa pA.nthastha lokA.nchyA sahavAsAsArakhA kShaNika Ahe\. 67 pauruShaM darshayanti sma shUrA na bahubhAShiNaH || 10\.77\.19 shUra puruSha yuddhAmadhye puShkaLa bolUna na dAkhavitAM ApalA parAkamacha karUna dAkhavitAta\. 68 prabhavo hyAtmanaH stotraM jugupsantyapi vishrutAH 4\.15\.25 prakhyAta asalele samartha puruSha ApalyA varNanIya parAkramAchIhI stuti karavIta nAhIta\. stuti aikaNyAchA tyAMsa ka.nTALA yeto\. 69 prAyeNAbhyarchito devo ye prajA gR^ihamedhinaH | kadapatyabhR^itaM duHkhaM ye na vindanti durbharam || 4\.13\.43 je gR^ihastha niputrika Aheta tyA.nnI bahutakarUna devAche chA.ngale pUjana kele asale pAhije\. kAraNa tyA.nnA kuputrApAsUna hoNAre atishaya duHsaha duHkha muLIcha sosAve lAgata nAhI. (sa.ntAnApekShA nisa.ntAna bare.) 70 bandha indriyavikShepo mokSha eShAM cha saMyamaH || 11\.18\.22 i.ndriye viShayAsakta hoNe hAcha ba.ndha va i.ndriyeM viShayA.npAsUna AvarUna dharaNe hAcha mokSha hoya\. 71 brAhmaNasyahi deho.ayaM kShudrakAmAya neShyate | kR^ichChrAya tapase cheha pretyAnantasukhAya cha || 11\.17\.42 brAhANAchA deha saMsArA.ntIla tuchCha viShaya bhogaNyAsAThI nAhIM tara yA lokI jiva.nta aseparya.nta kaShTa karUna tapa karaNyAkaritA ANi maraNa pAvalyA na.ntara paralokI ana.nta sukha bhogaNyA karitAM Ahe\. 72 brAhmaNaH samadR^ik shAnto dInAnAM samupekShakaH | sravate brahma tasyApi bhinnabhANDAtpayo yathA || 4\.14141 sarva ThikANI samadR^iShTi ThevaNArA va shA.nta asA brAhmaNahI jara dIna janA.nchI upekShA karIla tara tyAchehI tapa jyApramANe phuTakyA bhA.nDyA.ntUna pANI haLUhaLU pAjharUna jAte tyApramANe uttarottara kShINa hota jAUna shevaTI nAhIse hoteM\. 73 yuH snigdhasya shiShyasya guravo guhyamapyuta || 1\.1\.18 guru premaLa shiShyAlA rahasyahI sA.ngatAta\. 74 bhayaM pramattasya vaneShvapi syAt yataH sa Aste sahapaTsapatnaH | jitendriyasyAtmaraterbudhasya gR^ihAshramaH ki.nnu karotyavadyam || 5\.1\.17 Asakti utpanna hoIla yA bhItIne i.ndriye svAdhIna nasalelA manuShya yA vanA.ntUna tyAvanA.nta jarI phirata rAhilA, tathApi tetheM tyAlA saMsArabhaya prApta hotecha\. kAraNa tyAchyA barobara kAmakodhAdi sahA shatru asatAtacha, bareM i.ndriye ji.nkUna AtmasvarUpI ramamANa asaNArA j~nAtA puruSha gR^ihasthAshramA.nta rAhilA tarI tyAche kAya nukasAna hoNAra Ahe ! kAhI nAhI\. 75 bhUtAnAmiha saMvAsaH prapAyAmiva subrute || 7\.2\.21 (hiraNyakashipu ApalyA mAtelA mhaNato) he suvrate mAte, pANapoIvara jamalelyA lokA.nchA sahavAsa jasA kShaNika asato, tyApramANe yA lokAmadhye prANyAchA samAgama kShaNika Ahe\. 76 bhUryapyabhaktopahR^itaM na me toShAya kalpate || 11\.27\.18 (shrIkR^iShNa uddhavAlA sA.ngatAta.) jyAchyA a.ntaHkaraNA.nta bhakti nAhI, tyAne puShkaLa upachAra arpaNa kele tarI tyApAsUna malA sa.ntoSha hota nAhI\. 77 maumAn reNUn sa vimame yo viShNorvarNayedguNAn || 8\.5\.6 shrIviShNUche sa.npUrNa guNa jo varNana karIla, to bhUmIchyA rajaHkaNA.nchIhI gaNanA karIla\. 78 bhrAtarIshakR^itaH pAsho nR^iNAM yaH snehasa.nj~nitaH | taM dustyajamahaM manye shUrANAmapi yoginAm || 10\.84\.61 (vasudeva na.ndAlA mhaNAlA) he dAdA, sneha nAMvAchA jo manupyA.nnA pAshacha Ahe to IshvarAne nirmANa kelelA asalyAmuLe shUra lokA.nnA va yogijanA.nnA dekhIla toDaNyAsa moThA kaThINa Ahe asaM mI samajato\. 79 mallAnAmashanirnR^iNAM naravaraH strINAM smaro mUrtimAn gopAnAM svajano.asatAM kShitibhujAMshAstA svapitroH shishuH | mR^ityurbhojapatervirADaviduShAM tattvaM paraM yoginAM vR^iShNInAM paradevateti vidito ra~NgaM gataH sAgrajaH || 10\.43\.17 kaMsAchyA ra.ngama.nDapA.nta asalelyA sarva lokA.nnA tyA.nchyA tyA.nchyA abhiprAyApramANe shrIkR^iShNa bhAsalA-chANUramuShTikAdika mallA.nnA vana, sAmAnya manuShyA.nnA shreShTha puruSha, striyA.nnA mUrtima.nta madana, na.ndAdika gopA.nnA svajana, dR^iShTarAjA.nnA shAsana karaNArA, vasudeva devakI yA.nnA bAlaka, kaMsAlA mR^ityu, aj~nalokA.nnA moThAcha parAkama karaNArA, yogyA.nnA paramAtmatattva ANi yAdavA.nnA paramadevatA\. yApramANe shrIkR^iShNa balarAmAsaha ra.ngama.nDapA.nta shiralA asatAM jyAchyA tyAchyA bhAvanepramANe ekacha asUna anekaprakArachA bhAsalA\. 80 mahatsevAM dvAramAhurvimukteH || 5\.5\.2 satpuruShA.nchI sevA karaNe hecha muktIche dvAra Ahe, ase mhaNatAta\. 81 mAtaraM pitaraM vR^iddhaM bhAryA sAdhvI sutaM shishum | guruM vipraM prapannaM cha kalpo.abibhrachChR^isanmR^itaH || 10\.45\.7 jo puruSha pAlanapoShaNa karaNyAsa samartha asUnahI vR^iddha AIbApA.ncheM, pativratAstrIche, lahAna putrAcheM, gurUcheM, brAhmaNAche, va sharaNAgatAche rakShaNa karIta nAhI, to jiva.nta asUna melyAsArakhAcha hoya\. 82 mAtaraM pitaraM bhrAtR^insarvAMshcha suhR^idastathA | ghnanti hyasutR^ipo lubdhA rAjAnaH prAyasho bhuvi || 10\.1\.67 ApalyA prANA.nchI tR^ipti karaNAre va lobhI asalele rAje bahutakarUna AI, bApa, bhAU, tyAchapramANe sarvahI mitra yA.nchA suddhA vadha karitAta maga itarA.nchI kathA kAya? 83 mR^ityurjanmavatAM vIra dehena saha jAyate | adya vAbdashatAnte vA mutyurvai prANinAM dhruvaH || 10\.1\.38 (vasudeva kaMsAlA mhaNAlA ) he vIrA janmAsa AlelyA prANyA.nchA mR^ityu dehAbarobaracha utpanna hoto, Aja kiMvA sha.nbhara varShA.nnI tarI prANyA.nnA mR^ityu hA nishchita prApta hoNAra\. 84 mR^ityurbuddhimatA.apohyo yAvaduddhibalodayam | yadyasau na nivarteta nAparAdho.asti dehinaH || 10\.1\.48 buddhimAn puruShAne ApalyA buddhIchI va baLAchI parAkAShThA karUna prApta jhAlelA mR^ityu chukavAvA\. prayatna karUnahI mR^ityu TALatAM AlA nAhI, tara tyA prANyAkaDe kAhI doSha nAhI\. 85 ya uddharetkaraM rAjA prajA dharmeShvashikShayan | prajAnAM shamalaM bhu~Nkte bhagaM cha svaM jahAti saH || 4\.21\.24 (pR^ithurAjA sabhAsadA.nnA mhaNAlA) jo rAjA prajAjanA.nnA dharmAviShayI shikShaNa na detAM tyA.nchyApAsUna karabhAra mAtra grahaNa karito, tyAlA prajAjanA.ncheM pApa bhogAve lAgate\. ANi to ApalyA aishvaryApAsUna bhraShTa hoto\. 86 ya udyatamanAdR^itya kInAshamabhiyAchate | kShIyate tadyashaH sphItaM mAnashrAvaj~nayA hataH || 3\.22\.13 jo puruSha na mAgatAM prApta jhAlelyA vastUchA anAdara karUna puDhe tyA vastUchI yAchanA ekhAdyA kR^ipaNa manuShyAjavaLa karito, tyA puruShAche yasha jarI sarva ThikANI pasaralele asale tarI te nAsha pAvate, ANi lokA.nmadhye tyAchI avaj~nA hoUna mAnakha.nDanAhI hote\. 87 yatpR^ithivyAM brIhiyavaM hiraNyaM pashavaH khiyaH | na duhyanti manaHprItiM puMsaH kAmahatasya te || 9\.19\.13 (yayAti devayAnIlA mhaNato) tA.nbULa, java, sone, pashu, striyA ityAdi pR^ithvIvarIla sarva viShaya, viShayavAsanA.nnI grasta jhAlelyA puruShAchyA manAlA sa.ntoSha deNyAsAThI kadhIhI pure paData nAhIta\. 88 yathA prayAnti saMyAnti srotovegena vAlukAH | saMyujyante viyujyante tathA kAlena dehinaH || 6\.15\.3 jyApramANe ( nadIchyA) pravAhavegAne vALU ekA ThikANI jamate va dUrahI jAte\. tyApramANe kAlAchyA yogAne prANyA.nchA samAgama ANi viyoga he ghaData asatAta\. 89 yadA na kurute bhAvaM sarvabhUteShvama~Ngalam | samadR^iShTestadA puMsaH sarvAH sukhamayA dishaH || 9\.19\.15 jo puruSha prANimAtrAchyA akalyANAchI ichChA karIta nAhI, ANi sarvatra samaShTi Thevito\. tyAlA sarvahI dishA sukhamayacha hotAta\. 90 yadyadAcharati shreyAnitarastattadIhate | sa yatpramANaM kurute lokastadanuvatete || 6\.2\.4 shreShTha puruSha jeM jeM karma karito, te techa karma itara lokahI karitAta, va to shreShTha puruSha jeM shAstra pramANa mAnito tyA shAstrAlAcha pramANa mAnUna itara lokahI vAgata asatAta\. 91 yayorAtmasamaM vittaM janmaishvaryAkR^itirbhavaH | tayorvivAho maitrI cha nottamAdhamayoH kvachit || 10\.60\.15 jAta, kULa, svarUpasau.ndarya, sa.npatti, aishvarya va utkarSha hI parasparA.nnA anurUpa jyA.nchyAmadhye asatIla tyA.nchyAmadhyecha vivAha, sa.nba.ndha ghaDUna yeto va maitrI jaDate\. shreShTha va kaniShTha yA.nchyAmadhye vivAhasa.nba.ndha hota nAhI\. va ashA lokA.nchI maitrIhI juLata nAhI\. 92 yasho yashasvinAM shuddhaM shlAghyA ye guNinAM guNAH | lobhaH svalpo.api tAn hantishchitro rUpamivepsitam || 1\.23\.16 jyApramANe shvetakuShThAchyA yogAne su.ndara rUpAlA kamIpaNA yeto, tyApramANe svalpa asalelAhI lobha yashasvI puruShA.nchyA nirmalayashAchA va guNI puruShA.nchyA stutya guNA.nchA nAsha karito\. 93 yashcha mUDhatamo loke yashcha buddheH para.ngataH | tAvubhau sukhamedhete klishyatyantarito janaH || 3\.7\.17 devAdikA.nchyA ThikANI atya.nta Asakta asalelA paramamUrkha va prakR^itIchyA palIkaDe asalelyA parameshvarasvarUpAlA prApta jhAlelA j~nAnI he doghe sukhAne rAhatAta\. yA.nchyA sthitI.nchyA madhalyA avastheta asaNArA hA mAtra atishaya klesha bhogito\. 94 yasya rAShTra prajAH sarvAstrasyante sAdhvyasAdhubhiH | tasya mattasya nashyanti kIrtirAyurbhego gatiH || 1\.17\.10 (parIkShiti rAjA gorUpa dhAraNa kelelyA pR^ithvIlA mhaNato) he sAdhvi, jyA rAjAchyA rAShTrA.ntIla niraparAdhI lokA.nnA dR^iShTA.npAsUna trAsa utpanna hoto, tyA matta jhAlelyA rAjAchI kIrti, AyuShya bhAgya va paraloka hI sarvahI nAsha pAvatAta\. 95 yA dustyajA durmatibhirjIyato yA na jIryate | tAM tR^iShNAM duHkhanivahAM sharmakAmo drutaM tyajet || 9\.19\.16 durbuddhi asalelyA puruShAlA viShayatR^iShNA soDavata nAhI\. to jarI vR^iddha jhAlA tarI viShayA.nchI tR^iShNA kamI hota nAhI\. yA viShayatR^iShNemuLe atishaya duHkheM prApta hotAta he jANUna kalyANechChu puruShAne hichA satvara tyAga karAvA\. 96 yAvaddhiyeta jaTharaM tAvatsvatvaM hi dehinAm | adhikaM yo.abhimanyeta sasteno daNDamarhati || 7\.14\.8 Apale poTa bharaNyAsa jitakeM anna lAgela, titaka.ncha anna kharokhara Apale Ahe ase mhaNatA yeIla\. tyApekShA adhikAvara jo Asakti Thevito to kevaLa chora hoya\. to da.nDAlA pAtra hoto\. 97 yo.anityena sharIreNa satAM geyaM yasho dhruvam | nA chinoti svayaM kalpaH sa vAchyaH shochya eva saH || 10\.72\.20 jo prANI svataH samartha asUnahI ApalyA anitya sharIrAne sAdhU.nnA gAyana karaNyAsa yogya aseM shAshvata yasha sa.npAdana karIta nAhI, to ni.ndya hoya va bhAgyahInapaNAmuLe shoka karaNyAsahI yogya hoya\. 98 yo vA anantasya guNAnanantAn anukramiShyansa tu bAlabuddhiH | rajAMsi bhUmergaNayetkatha.nchit kAlena naivAkhilashaktidhAmnaH || 11\.4\.2 jo puruSha ana.ntAchyA ana.nta guNA.nchI gaNanA karaNyAsa tayAra hoIla to ma.ndabuddhi samajalA pAhije\. kAraNa koNI ekhAdA mahAbuddhimAn puruSha dIrghakAlaparya.nta moThA prayatna karUna kadAchita bhUmIchyA rajaHkaNA.nchI gaNanA karIla, para.ntu sarva shaktI.nchA Ashraya ashA bhagava.ntAchyA guNA.nchI gaNanA karaNyAsa to samartha hoNAra nAhI\. 99 rAj~no hi paramo dharmaH svadharmasthAnupAlanam | shAsato.anyAn yathAshAstramanApadyutpathAniha || 1\.17\.16 ApatkAla nasatAM bhalatyAcha mArgAne (shAstra viruddha mArgAne) jANARyA adhArmika lokAMsa yathAshAstra shAsana karUna svadharmaniShTha sajjanA.nche nira.ntara pAlana karaNe hAcha rAjAchA mukhya dharma hoya\. 100 labdhA sudurlabhamidaM bahusa.nbhavAnte mAnuShyamarthadamanityamapIha dhIraH | tUrNaM yateta na patedanumR^ityu yAvat niHshreyasAya viShayaH khalu sarvataH syAt || 1\.9\.29 anitya asUnahI sarva puruShArtha sAdhUna deNArA, mhaNUnacha atya.nta durlabha asA naradeha yAlokI puShkaLa janma ghetalyAna.ntara bhAgyAne prApta jhAlA asatAM, hA vAraMvAra maraNArA Ahe mhaNUna jA parya.nta hA deha paDalA nAhI, toparya.ntacha dhairyavAna puruShAne moThyA tvareneM mokSha sAdhanAsAThI yatna karAvA\. kevaLa viShayasevana he shvAnasUkarAdika yonI.nmadhyehI prApta hotecha\. tyAsAThI yatna kashAlA ? 101 vikrIDato.amR^itAmbhodhau kiM kShudraiHkhAtakodakaiH \.6\.12\.22 amR^itAchyA sAgarAmadhye krIDA karaNARyAlA lahAnashA khAche.ntIla (khaLagyA.ntIla) pANyAche kAya mahattva Ahe ! kAhIcha nAhI\. 102 shreyaH kurvanti bhUtAnAM sAdhavo dustyajAsubhiH || 8\.20\.7 sAdhu loka tyAga karaNyAsa kaThINa AshA prANA.nchyA yogAnehI prANyAMvara upakAra karitAta\. 103 ShaDvargasaMyamaikAntAH sarvA niyamachodanAH || 7\.15\.28 sarvahI niyamavidhI.nche paryavasAna kAmakrodhAdi sahA shatru.nche saMyamana karaNyAmadhyecha Ahe\. 104 saMsAre.asminkShaNArtho.api satsa~NgaH shevadhirnR^iNAm 11\.2\.30 ekhAdA dravyAchA nidhi prApta jhAlA asatAM jasA Ana.nda hoto\. tasA yA saMsArAmadhye manuShyA.nnA ardhA kShaNabhara suddhA ghaDalelyA satsamAgamApAsUna Ana.nda hoto\. 105 sa.nkIrtyamAno bhagavAnanantaH shrutAnubhAvo vyasanaM hi puMsAm | pravishya chittaM vidhunotyasheShaM yathAtamo.arko.abhramivAtivAtaH || 12\.12\.47 jyApramANe sUrya a.ndhakArAchA nAsha karito, kiMvA pracha.nDa vArA meghA.nnA vitaLUna nAhIse karito, tyApramANe bhagavAn ana.ntAcheM kIrtana kele asatA, athavA tyAchA prabhAva shravaNa kelA asatA to bhagavAn kIrtana kiMvA shravaNa karaNARyA manuShyA.nchyA hR^idayA.nta pravesha karUna tyA.nchI sarva duHkheM nAhIMshI karito\. 106 sa.nnikarSho.atra martyAnAmanAdaraNakAraNam | gA~NgaM hitvA yathAnyAmbhastatratyo yAti shuddhaye || 10\.84\.31 yA lokIM atya.nta sahavAsa asalA mhaNaje manuShyA.nnA anAdara utpanna hoto\. ga.ngechyA tIrI rAhaNArA manuShya shuddhatesAThI ga.ngodaka soDUna dusaRyA tIrthAchyA udakAkaDe jAta asato\. 107 sambhAvitasya svajanAtparAbhavo yadA sa sadyo maraNAya kalpate || 4\.3\.25 sa.nbhAvita manuShyAchA AptajanA.nkaDUna apamAna jhAlA mhaNaje to tatkALa maraNAlA kAraNa hoto 108 sarvArthasa.nbhayo deho janitaH poShito yataH | na tayoryAti nirveshaM pitrormartyaH shatAyuShA || 10\.45\.5 sarva puruShArtha sa.npAdana karUna deNArA deha jyA.nchyApAsUna utpanna jhAlA, va jyA.nnI tyAche poShaNa kele, tyA AIbApA.nche R^iNa pheDaNaM he sha.nbhara varShe jagUnahI ghaData nAhI\. 109 sarvAshramAnupAdAya svAshrameNa kalatravAn | vyasanArNevamatyeti jalayAnairyathArNavam || 3\.14\.17 jyApramANe nAvADI naukechyA yogAne dusaRyA lokAMsaha samudA.ntUna tarUna jAto, tyApramANe sapatnIka puruSha ApalyA gR^ihasthAshramAchyA yogAne itara AshramI lokAMsa barobara gheUna (tyA.nnA annavastrAdika deUna ) sa.nkaTarUpI sAgarA.ntUna tarUna jAto\. 110 sarvAH samuddharedrAjA piteva vyasanAtprajAH || 1\.17\.45 jyApramANe bApa ApalyA mulA.nnA sa.nkaTA.ntUna soDavito tyApramANe rAjAne ApasyA prajAjanA.nnA sa.nkaTA.ntUna soDavAve\. 111 sAdhavo hR^idayaM mahyaM sAdhUnAM hR^idayaM tvaham | madanyate na jAnanti nAhaM tebhyo manAgapi || 9\.4\.68 (bhagavAn viShNu durvAsa R^iShI.nnA mhaNAle ) sAdhu he mAjheM hR^idaya Aheta ( sAdhu he malA phAra priya Aheta ) ANi mI sAdhU.nche hR^idaya Ahe (mI tyA.nnA phAra priya Ahe)\. kAraNa te mAjhyAhuna dusarI priya vastu koNatI hI jANata nAhIta ANi mIhI tyA.nchyAhUna priya asalelI dusarI svalpahI vastU jANata nAhI\. 112 sAdhuShu prahitaM tejaH prahatuH kurute.ashivam || 1\.4\.69 sAdhU.nchyA ThikANI yojilele teja yojanA karaNArAlAcha ulaTa anartha karite\. 113 sukhaduHkhado na chAnyo.asti yataH svakR^itabhuk pumAn || 10\.54\.38 manuShyAlA sukha kiMvA duHkha deNArA dusarA koNIcha nAhI\. tara tocha ApaNa svataH kelelyA karmAne.ncha sukha kiMvA duHkha bhogIta asato\. 114 sulabhA yudhi viprarShe hyanivR^ittAstanutyajaH | na tathA tIrtha AyAte shraddhayA ye dhanatyajaH || 8\.20\.9 (balI shukrAchAryA.nnA sA.ngato) he brahmarShe yuddhAmadhye parata na phiratA dehAchA tyAga karaNAre loka yA lokI jase puShkaLa AtaLatAta tase satpAtrIM shraddhApUrvaka dravya deNAre loka puShkaLa ADhaLata nAhIta\. 115 strIShu narma vivAhe cha vR^ittyarthe prANasa.nkaTe | gobrAhmaNArthe hiMsAyAM nAnR^itaM syAjjugupsitam || 8\.19\.43 striyA.nnA adhIna ThevaNe, vinoda, vivAha, upajIvikA, prANasa.nkaTa, gobrAhmaNA.nche hita, ANi hiMsA TALaNe yA prasa.ngI asatya bhAShaNa kele asatAM teM ni.ndya Tharata nAhI\. 116 snehAnubandho bandhUnAM munerapi sudustyajaH || 10\.47\.5 bA.ndhavA.nchyA snehAchA sa.nba.ndha soDUna deNe he ekhAdyA mananashIla munIlA dekhIla kaThINa jAte\. 117 svayaM hi tIrthAni punanti santaH || 1\.19\.8 satpuruSha tIrthA.nnA svataH pavitra karitAta\. ## Encoded and proofread by Mandar Mali aryavrutta at gmail.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}