% Text title : raamacharitamaanasa (tulasiraamaayaNa) % File name : sundarakaaNDa.itx % Category : tulasIdAsa, raama, hindi % Location : doc\_z\_otherlang\_hindi % Author : Goswami Tulasidas % Latest update : May 10, 2004 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shri Ram Charit Manas ..}## \itxtitle{.. shrI rAma charita mAnasa ..}##\endtitles ## shrIjAnakIvallabho vijayate shrIrAmacharitamAnasa ~~~~~~~~ pa~nchama sopAna sundarakANDa shloka shAnta.n shAshvatamaprameyamanagha.n nirvANashAntiprada.n brahmAshambhuphaNIndrasevyamanisha.n vedAntavedya.n vibhum . rAmAkhya.n jagadIshvara.n suraguru.n mAyAmanuShya.n hari.n vande.aha.n karuNAkara.n raghuvara.n bhUpAlachU.DAmaNim .. 1 .. nAnyA spR^ihA raghupate hR^idaye.asmadIye satya.n vadAmi cha bhavAnakhilAntarAtmA. bhakti.n prayachchha raghupu~Ngava nirbharA.n me kAmAdidoSharahita.n kuru mAnasa.n cha .. 2 .. atulitabaladhAma.n hemashailAbhadeha.n danujavanakR^ishAnu.n GYAninAmagragaNyam. sakalaguNanidhAna.n vAnarANAmadhIsha.n raghupatipriyabhakta.n vAtajAta.n namAmi .. 3 .. jAmava.nta ke bachana suhA_e. suni hanuma.nta hR^idaya ati bhA_e .. taba lagi mohi parikhehu tumha bhA_I. sahi dukha ka.nda mUla phala khA_I .. jaba lagi Avau.n sItahi dekhI. ho_ihi kAju mohi haraSha biseShI .. yaha kahi nA_i sabanhi kahu.N mAthA. chale_u haraShi hiya.N dhari raghunAthA .. si.ndhu tIra eka bhUdhara su.ndara. kautuka kUdi cha.Dhe_u tA Upara .. bAra bAra raghubIra sa.NbhArI. tarake_u pavanatanaya bala bhArI .. jehi.n giri charana de_i hanuma.ntA. chale_u so gA pAtAla tura.ntA .. jimi amogha raghupati kara bAnA. ehI bhA.Nti chale_u hanumAnA .. jalanidhi raghupati dUta bichArI. tai.n mainAka hohi shramahArI .. do\. hanUmAna tehi parasA kara puni kInha pranAma. rAma kAju kInhe.n binu mohi kahA.N bishrAma .. 1 .. jAta pavanasuta devanha dekhA. jAnai.n kahu.N bala buddhi biseShA .. surasA nAma ahinha kai mAtA. paTha_inhi A_i kahI tehi.n bAtA .. Aju suranha mohi dInha ahArA. sunata bachana kaha pavanakumArA .. rAma kAju kari phiri mai.n Avau.n. sItA ka_i sudhi prabhuhi sunAvau.n .. taba tava badana paiThiha_u.N A_I. satya kaha_u.N mohi jAna de mA_I .. kabanehu.N jatana de_i nahi.n jAnA. grasasi na mohi kahe_u hanumAnA .. jojana bhari tehi.n badanu pasArA. kapi tanu kInha duguna bistArA .. soraha jojana mukha tehi.n Thaya_U. turata pavanasuta battisa bhaya_U .. jasa jasa surasA badanu ba.DhAvA. tAsu dUna kapi rUpa dekhAvA .. sata jojana tehi.n Anana kInhA. ati laghu rUpa pavanasuta lInhA .. badana pa_iThi puni bAhera AvA. mAgA bidA tAhi siru nAvA .. mohi suranha jehi lAgi paThAvA. budhi bala maramu tora mai pAvA .. do\. rAma kAju sabu karihahu tumha bala buddhi nidhAna. AsiSha deha ga_I so haraShi chale_u hanumAna .. 2 .. nisichari eka si.ndhu mahu.N raha_I. kari mAyA nabhu ke khaga gaha_I .. jIva ja.ntu je gagana u.DAhI.n. jala biloki tinha kai parichhAhI.n .. gaha_i chhAha.N saka so na u.DA_I. ehi bidhi sadA gaganachara khA_I .. so_i chhala hanUmAna kaha.N kInhA. tAsu kapaTu kapi turatahi.n chInhA .. tAhi mAri mArutasuta bIrA. bAridhi pAra gaya_u matidhIrA .. tahA.N jA_i dekhI bana sobhA. gu.njata cha.ncharIka madhu lobhA .. nAnA taru phala phUla suhA_e. khaga mR^iga bR^i.nda dekhi mana bhA_e .. saila bisAla dekhi eka Age.n. tA para dhA_i chaDhe_u bhaya tyAge.n .. umA na kachhu kapi kai adhikA_I. prabhu pratApa jo kAlahi khA_I .. giri para chaDhi la.nkA tehi.n dekhI. kahi na jA_i ati durga biseShI .. ati uta.nga jalanidhi chahu pAsA. kanaka koTa kara parama prakAsA .. chha.n=kanaka koTa bichitra mani kR^ita su.ndarAyatanA ghanA. cha_uhaTTa haTTa subaTTa bIthI.n chAru pura bahu bidhi banA .. gaja bAji khachchara nikara padachara ratha barUthinha ko ganai .. bahurUpa nisichara jUtha atibala sena baranata nahi.n banai .. 1 .. bana bAga upabana bATikA sara kUpa bApI.n sohahI.n. nara nAga sura ga.ndharba kanyA rUpa muni mana mohahI.n .. kahu.N mAla deha bisAla saila samAna atibala garjahI.n. nAnA akhArenha bhirahi.n bahu bidhi eka ekanha tarjahI.n .. 2 .. kari jatana bhaTa koTinha bikaTa tana nagara chahu.N disi rachchhahI.n. kahu.N mahiSha mAnaShu dhenu khara aja khala nisAchara bhachchhahI.n .. ehi lAgi tulasIdAsa inha kI kathA kachhu eka hai kahI. raghubIra sara tIratha sarIranhi tyAgi gati paihahi.n sahI .. 3 .. do\. pura rakhavAre dekhi bahu kapi mana kInha bichAra. ati laghu rUpa dharau.n nisi nagara karau.n pa_isAra .. 3 .. masaka samAna rUpa kapi dharI. la.nkahi chale_u sumiri naraharI .. nAma la.nkinI eka nisicharI. so kaha chalesi mohi ni.ndarI .. jAnehi nahI.n maramu saTha morA. mora ahAra jahA.N lagi chorA .. muThikA eka mahA kapi hanI. rudhira bamata dharanI.n DhanamanI .. puni sa.nbhAri uThi so la.nkA. jori pAni kara binaya sa.nsakA .. jaba rAvanahi brahma bara dInhA. chalata bira.nchi kahA mohi chInhA .. bikala hosi tai.n kapi ke.n mAre. taba jAnesu nisichara sa.nghAre .. tAta mora ati punya bahUtA. dekhe_u.N nayana rAma kara dUtA .. do\. tAta svarga apabarga sukha dhari_a tulA eka a.nga. tUla na tAhi sakala mili jo sukha lava satasa.nga .. 4 .. prabisi nagara kIje saba kAjA. hR^idaya.N rAkhi kausalapura rAjA .. garala sudhA ripu karahi.n mitA_I. gopada si.ndhu anala sitalA_I .. garu.Da sumeru renU sama tAhI. rAma kR^ipA kari chitavA jAhI .. ati laghu rUpa dhare_u hanumAnA. paiThA nagara sumiri bhagavAnA .. ma.ndira ma.ndira prati kari sodhA. dekhe jaha.N taha.N aganita jodhA .. gaya_u dasAnana ma.ndira mAhI.n. ati bichitra kahi jAta so nAhI.n .. sayana ki_e dekhA kapi tehI. ma.ndira mahu.N na dIkhi baidehI .. bhavana eka puni dIkha suhAvA. hari ma.ndira taha.N bhinna banAvA .. do\. rAmAyudha a.nkita gR^iha sobhA barani na jA_i. nava tulasikA bR^i.nda taha.N dekhi haraShi kapirA_i .. 5 .. la.nkA nisichara nikara nivAsA. ihA.N kahA.N sajjana kara bAsA .. mana mahu.N taraka karai kapi lAgA. tehI.n samaya bibhIShanu jAgA .. rAma rAma tehi.n sumirana kInhA. hR^idaya.N haraSha kapi sajjana chInhA .. ehi sana haThi kariha_u.N pahichAnI. sAdhu te ho_i na kAraja hAnI .. bipra rupa dhari bachana sunA_e. sunata bibhIShaNa uThi taha.N A_e .. kari pranAma pU.NchhI kusalA_I. bipra kahahu nija kathA bujhA_I .. kI tumha hari dAsanha maha.N ko_I. more.n hR^idaya prIti ati ho_I .. kI tumha rAmu dIna anurAgI. Ayahu mohi karana ba.DabhAgI .. do\. taba hanuma.nta kahI saba rAma kathA nija nAma. sunata jugala tana pulaka mana magana sumiri guna grAma .. 6 .. sunahu pavanasuta rahani hamArI. jimi dasananhi mahu.N jIbha bichArI .. tAta kabahu.N mohi jAni anAthA. karihahi.n kR^ipA bhAnukula nAthA .. tAmasa tanu kachhu sAdhana nAhI.n. prIti na pada saroja mana mAhI.n .. aba mohi bhA bharosa hanuma.ntA. binu harikR^ipA milahi.n nahi.n sa.ntA .. jau raghubIra anugraha kInhA. tau tumha mohi darasu haThi dInhA .. sunahu bibhIShana prabhu kai rItI. karahi.n sadA sevaka para prItI .. kahahu kavana mai.n parama kulInA. kapi cha.nchala sabahI.n bidhi hInA .. prAta le_i jo nAma hamArA. tehi dina tAhi na milai ahArA .. do\. asa mai.n adhama sakhA sunu mohU para raghubIra. kInhI kR^ipA sumiri guna bhare bilochana nIra .. 7 .. jAnatahU.N asa svAmi bisArI. phirahi.n te kAhe na hohi.n dukhArI .. ehi bidhi kahata rAma guna grAmA. pAvA anirbAchya bishrAmA .. puni saba kathA bibhIShana kahI. jehi bidhi janakasutA taha.N rahI .. taba hanuma.nta kahA sunu bhrAtA. dekhI chaha_u.N jAnakI mAtA .. juguti bibhIShana sakala sunA_I. chale_u pavanasuta bidA karA_I .. kari so_i rUpa gaya_u puni tahavA.N. bana asoka sItA raha jahavA.N .. dekhi manahi mahu.N kInha pranAmA. baiThehi.n bIti jAta nisi jAmA .. kR^isa tana sIsa jaTA eka benI. japati hR^idaya.N raghupati guna shrenI .. do\. nija pada nayana di_e.N mana rAma pada kamala lIna. parama dukhI bhA pavanasuta dekhi jAnakI dIna .. 8 .. taru pallava mahu.N rahA lukA_I. kara_i bichAra karau.n kA bhA_I .. tehi avasara rAvanu taha.N AvA. sa.nga nAri bahu ki_e.N banAvA .. bahu bidhi khala sItahi samujhAvA. sAma dAna bhaya bheda dekhAvA .. kaha rAvanu sunu sumukhi sayAnI. ma.ndodarI Adi saba rAnI .. tava anucharI.n kara_u.N pana morA. eka bAra biloku mama orA .. tR^ina dhari oTa kahati baidehI. sumiri avadhapati parama sanehI .. sunu dasamukha khadyota prakAsA. kabahu.N ki nalinI kara_i bikAsA .. asa mana samujhu kahati jAnakI. khala sudhi nahi.n raghubIra bAna kI .. saTha sUne hari Anehi mohi. adhama nilajja lAja nahi.n tohI .. do\. Apuhi suni khadyota sama rAmahi bhAnu samAna. paruSha bachana suni kA.Dhi asi bolA ati khisi_Ana .. 9 .. sItA tai.n mama kR^ita apamAnA. kaTiha_u.N tava sira kaThina kR^ipAnA .. nAhi.n ta sapadi mAnu mama bAnI. sumukhi hoti na ta jIvana hAnI .. syAma saroja dAma sama su.ndara. prabhu bhuja kari kara sama dasaka.ndhara .. so bhuja ka.nTha ki tava asi ghorA. sunu saTha asa pravAna pana morA .. cha.ndrahAsa haru mama paritApa.n. raghupati biraha anala sa.njAta.n .. sItala nisita bahasi bara dhArA. kaha sItA haru mama dukha bhArA .. sunata bachana puni mArana dhAvA. mayatanayA.N kahi nIti bujhAvA .. kahesi sakala nisicharinha bolA_I. sItahi bahu bidhi trAsahu jA_I .. mAsa divasa mahu.N kahA na mAnA. tau mai.n mArabi kA.Dhi kR^ipAnA .. do\. bhavana gaya_u dasaka.ndhara ihA.N pisAchini bR^i.nda. sItahi trAsa dekhAvahi dharahi.n rUpa bahu ma.nda .. 10 .. trijaTA nAma rAchchhasI ekA. rAma charana rati nipuna bibekA .. sabanhau boli sunA_esi sapanA. sItahi se_i karahu hita apanA .. sapane.n bAnara la.nkA jArI. jAtudhAna senA saba mArI .. khara ArU.Dha nagana dasasIsA. mu.nDita sira kha.nDita bhuja bIsA .. ehi bidhi so dachchhina disi jA_I. la.nkA manahu.N bibhIShana pA_I .. nagara phirI raghubIra dohA_I. taba prabhu sItA boli paThA_I .. yaha sapanA me.n kaha_u.N pukArI. ho_ihi satya ga_e.N dina chArI .. tAsu bachana suni te saba DarI.n. janakasutA ke charananhi parI.n .. do\. jaha.N taha.N ga_I.n sakala taba sItA kara mana socha. mAsa divasa bIte.n mohi mArihi nisichara pocha .. 11 .. trijaTA sana bolI kara jorI. mAtu bipati sa.ngini tai.n morI .. tajau.n deha karu begi upA_I. dusahu birahu aba nahi.n sahi jA_I .. Ani kATha rachu chitA banA_I. mAtu anala puni dehi lagA_I .. satya karahi mama prIti sayAnI. sunai ko shravana sUla sama bAnI .. sunata bachana pada gahi samujhA_esi. prabhu pratApa bala sujasu sunA_esi .. nisi na anala mila sunu sukumArI. asa kahi so nija bhavana sidhArI .. kaha sItA bidhi bhA pratikUlA. milahi na pAvaka miTihi na sUlA .. dekhi_ata pragaTa gagana a.ngArA. avani na Avata eka_u tArA .. pAvakamaya sasi stravata na AgI. mAnahu.N mohi jAni hatabhAgI .. sunahi binaya mama biTapa asokA. satya nAma karu haru mama sokA .. nUtana kisalaya anala samAnA. dehi agini jani karahi nidAnA .. dekhi parama birahAkula sItA. so chhana kapihi kalapa sama bItA .. so\. kapi kari hR^idaya.N bichAra dInhi mudrikA DArI taba. janu asoka a.ngAra dInhi haraShi uThi kara gahe_u .. 12 .. taba dekhI mudrikA manohara. rAma nAma a.nkita ati su.ndara .. chakita chitava mudarI pahichAnI. haraSha biShAda hR^idaya.N akulAnI .. jIti ko saka_i ajaya raghurA_I. mAyA te.n asi rachi nahi.n jA_I .. sItA mana bichAra kara nAnA. madhura bachana bole_u hanumAnA .. rAmacha.ndra guna baranai.n lAgA. sunatahi.n sItA kara dukha bhAgA .. lAgI.n sunai.n shravana mana lA_I. Adihu te.n saba kathA sunA_I .. shravanAmR^ita jehi.n kathA suhA_I. kahi so pragaTa hoti kina bhA_I .. taba hanuma.nta nikaTa chali gaya_U. phiri bai.nThI.n mana bisamaya bhaya_U .. rAma dUta mai.n mAtu jAnakI. satya sapatha karunAnidhAna kI .. yaha mudrikA mAtu mai.n AnI. dInhi rAma tumha kaha.N sahidAnI .. nara bAnarahi sa.nga kahu kaise.n. kahi kathA bha_i sa.ngati jaise.n .. do\. kapi ke bachana saprema suni upajA mana bisvAsa .. jAnA mana krama bachana yaha kR^ipAsi.ndhu kara dAsa .. 13 .. harijana jAni prIti ati gA.DhI. sajala nayana pulakAvali bA.DhI .. bU.Data biraha jaladhi hanumAnA. bhaya_u tAta mo.n kahu.N jalajAnA .. aba kahu kusala jA_u.N balihArI. anuja sahita sukha bhavana kharArI .. komalachita kR^ipAla raghurA_I. kapi kehi hetu dharI niThurA_I .. sahaja bAni sevaka sukha dAyaka. kabahu.Nka surati karata raghunAyaka .. kabahu.N nayana mama sItala tAtA. ho_ihahi nirakhi syAma mR^idu gAtA .. bachanu na Ava nayana bhare bArI. ahaha nAtha hau.n nipaTa bisArI .. dekhi parama birahAkula sItA. bolA kapi mR^idu bachana binItA .. mAtu kusala prabhu anuja sametA. tava dukha dukhI sukR^ipA niketA .. jani jananI mAnahu jiya.N UnA. tumha te premu rAma ke.n dUnA .. do\. raghupati kara sa.ndesu aba sunu jananI dhari dhIra. asa kahi kapi gada gada bhaya_u bhare bilochana nIra .. 14 .. kahe_u rAma biyoga tava sItA. mo kahu.N sakala bha_e biparItA .. nava taru kisalaya manahu.N kR^isAnU. kAlanisA sama nisi sasi bhAnU .. kubalaya bipina ku.nta bana sarisA. bArida tapata tela janu barisA .. je hita rahe karata te_i pIrA. uraga svAsa sama tribidha samIrA .. kahehU te.n kachhu dukha ghaTi ho_I. kAhi kahau.n yaha jAna na ko_I .. tattva prema kara mama aru torA. jAnata priyA eku manu morA .. so manu sadA rahata tohi pAhI.n. jAnu prIti rasu etenahi mAhI.n .. prabhu sa.ndesu sunata baidehI. magana prema tana sudhi nahi.n tehI .. kaha kapi hR^idaya.N dhIra dharu mAtA. sumiru rAma sevaka sukhadAtA .. ura Anahu raghupati prabhutA_I. suni mama bachana tajahu kadarA_I .. do\. nisichara nikara pata.nga sama raghupati bAna kR^isAnu. jananI hR^idaya.N dhIra dharu jare nisAchara jAnu .. 15 .. jau.n raghubIra hoti sudhi pA_I. karate nahi.n bila.nbu raghurA_I .. rAmabAna rabi u_e.N jAnakI. tama barUtha kaha.N jAtudhAna kI .. abahi.n mAtu mai.n jA_u.N lavA_I. prabhu Ayasu nahi.n rAma dohA_I .. kachhuka divasa jananI dharu dhIrA. kapinha sahita a_ihahi.n raghubIrA .. nisichara mAri tohi lai jaihahi.n. tihu.N pura nAradAdi jasu gaihahi.n .. hai.n suta kapi saba tumhahi samAnA. jAtudhAna ati bhaTa balavAnA .. more.n hR^idaya parama sa.ndehA. suni kapi pragaTa kInha nija dehA .. kanaka bhUdharAkAra sarIrA. samara bhaya.nkara atibala bIrA .. sItA mana bharosa taba bhaya_U. puni laghu rUpa pavanasuta laya_U .. do\. sunu mAtA sAkhAmR^iga nahi.n bala buddhi bisAla. prabhu pratApa te.n garu.Dahi khA_i parama laghu byAla .. 16 .. mana sa.ntoSha sunata kapi bAnI. bhagati pratApa teja bala sAnI .. AsiSha dInhi rAmapriya jAnA. hohu tAta bala sIla nidhAnA .. ajara amara gunanidhi suta hohU. karahu.N bahuta raghunAyaka chhohU .. karahu.N kR^ipA prabhu asa suni kAnA. nirbhara prema magana hanumAnA .. bAra bAra nA_esi pada sIsA. bolA bachana jori kara kIsA .. aba kR^itakR^itya bhaya_u.N mai.n mAtA. AsiSha tava amogha bikhyAtA .. sunahu mAtu mohi atisaya bhUkhA. lAgi dekhi su.ndara phala rUkhA .. sunu suta karahi.n bipina rakhavArI. parama subhaTa rajanIchara bhArI .. tinha kara bhaya mAtA mohi nAhI.n. jau.n tumha sukha mAnahu mana mAhI.n .. do\. dekhi buddhi bala nipuna kapi kahe_u jAnakI.n jAhu. raghupati charana hR^idaya.N dhari tAta madhura phala khAhu .. 17 .. chale_u nA_i siru paiThe_u bAgA. phala khA_esi taru torai.n lAgA .. rahe tahA.N bahu bhaTa rakhavAre. kachhu mAresi kachhu jA_i pukAre .. nAtha eka AvA kapi bhArI. tehi.n asoka bATikA ujArI .. khA_esi phala aru biTapa upAre. rachchhaka mardi mardi mahi DAre .. suni rAvana paTha_e bhaTa nAnA. tinhahi dekhi garje_u hanumAnA .. saba rajanIchara kapi sa.nghAre. ga_e pukArata kachhu adhamAre .. puni paThaya_u tehi.n achchhakumArA. chalA sa.nga lai subhaTa apArA .. Avata dekhi biTapa gahi tarjA. tAhi nipAti mahAdhuni garjA .. do\. kachhu mAresi kachhu mardesi kachhu mila_esi dhari dhUri. kachhu puni jA_i pukAre prabhu markaTa bala bhUri .. 18 .. suni suta badha la.nkesa risAnA. paTha_esi meghanAda balavAnA .. mArasi jani suta bA.ndhesu tAhI. dekhi_a kapihi kahA.N kara AhI .. chalA i.ndrajita atulita jodhA. ba.ndhu nidhana suni upajA krodhA .. kapi dekhA dAruna bhaTa AvA. kaTakaTA_i garjA aru dhAvA .. ati bisAla taru eka upArA. biratha kInha la.nkesa kumArA .. rahe mahAbhaTa tAke sa.ngA. gahi gahi kapi marda_i nija a.ngA .. tinhahi nipAti tAhi sana bAjA. bhire jugala mAnahu.N gajarAjA. muThikA mAri cha.DhA taru jA_I. tAhi eka chhana muruchhA A_I .. uThi bahori kInhisi bahu mAyA. jIti na jA_i prabha.njana jAyA .. do\. brahma astra tehi.n sA.NdhA kapi mana kInha bichAra. jau.n na brahmasara mAna_u.N mahimA miTa_i apAra .. 19 .. brahmabAna kapi kahu.N tehi mArA. paratihu.N bAra kaTaku sa.nghArA .. tehi dekhA kapi muruchhita bhaya_U. nAgapAsa bA.Ndhesi lai gaya_U .. jAsu nAma japi sunahu bhavAnI. bhava ba.ndhana kATahi.n nara gyAnI .. tAsu dUta ki ba.ndha taru AvA. prabhu kAraja lagi kapihi.n ba.NdhAvA .. kapi ba.ndhana suni nisichara dhA_e. kautuka lAgi sabhA.N saba A_e .. dasamukha sabhA dIkhi kapi jA_I. kahi na jA_i kachhu ati prabhutA_I .. kara jore.n sura disipa binItA. bhR^ikuTi bilokata sakala sabhItA .. dekhi pratApa na kapi mana sa.nkA. jimi ahigana mahu.N garu.Da asa.nkA .. do\. kapihi biloki dasAnana bihasA kahi durbAda. suta badha surati kInhi puni upajA hR^idaya.N biShAda .. 20 .. kaha la.nkesa kavana tai.n kIsA. kehi.n ke bala ghAlehi bana khIsA .. kI dhau.n shravana sunehi nahi.n mohI. dekha_u.N ati asa.nka saTha tohI .. mAre nisichara kehi.n aparAdhA. kahu saTha tohi na prAna ka_i bAdhA .. suna rAvana brahmA.nDa nikAyA. pA_i jAsu bala birachita mAyA .. jAke.n bala bira.nchi hari IsA. pAlata sR^ijata harata dasasIsA. jA bala sIsa dharata sahasAnana. a.nDakosa sameta giri kAnana .. dhara_i jo bibidha deha suratrAtA. tumha te saThanha sikhAvanu dAtA. hara koda.nDa kaThina jehi bha.njA. tehi sameta nR^ipa dala mada ga.njA .. khara dUShana trisirA aru bAlI. badhe sakala atulita balasAlI .. do\. jAke bala lavalesa te.n jitehu charAchara jhAri. tAsu dUta mai.n jA kari hari Anehu priya nAri .. 21 .. jAna_u.N mai.n tumhAri prabhutA_I. sahasabAhu sana parI larA_I .. samara bAli sana kari jasu pAvA. suni kapi bachana bihasi biharAvA .. khAya_u.N phala prabhu lAgI bhU.NkhA. kapi subhAva te.n tore_u.N rUkhA .. saba ke.n deha parama priya svAmI. mArahi.n mohi kumAraga gAmI .. jinha mohi mArA te mai.n mAre. tehi para bA.Ndhe_u tanaya.N tumhAre .. mohi na kachhu bA.Ndhe ka_i lAjA. kInha chaha_u.N nija prabhu kara kAjA .. binatI kara_u.N jori kara rAvana. sunahu mAna taji mora sikhAvana .. dekhahu tumha nija kulahi bichArI. bhrama taji bhajahu bhagata bhaya hArI .. jAke.n Dara ati kAla DerA_I. jo sura asura charAchara khA_I .. tAso.n bayaru kabahu.N nahi.n kIjai. more kahe.n jAnakI dIjai .. do\. pranatapAla raghunAyaka karunA si.ndhu kharAri. ga_e.N sarana prabhu rAkhihai.n tava aparAdha bisAri .. 22 .. rAma charana pa.nkaja ura dharahU. la.nkA achala rAja tumha karahU .. riShi pulista jasu bimala ma.nyakA. tehi sasi mahu.N jani hohu kala.nkA .. rAma nAma binu girA na sohA. dekhu bichAri tyAgi mada mohA .. basana hIna nahi.n soha surArI. saba bhUShaNa bhUShita bara nArI .. rAma bimukha sa.npati prabhutA_I. jA_i rahI pA_I binu pA_I .. sajala mUla jinha saritanha nAhI.n. baraShi ga_e puni tabahi.n sukhAhI.n .. sunu dasaka.nTha kaha_u.N pana ropI. bimukha rAma trAtA nahi.n kopI .. sa.nkara sahasa biShnu aja tohI. sakahi.n na rAkhi rAma kara drohI .. do\. mohamUla bahu sUla prada tyAgahu tama abhimAna. bhajahu rAma raghunAyaka kR^ipA si.ndhu bhagavAna .. 23 .. jadapi kahi kapi ati hita bAnI. bhagati bibeka birati naya sAnI .. bolA bihasi mahA abhimAnI. milA hamahi kapi gura ba.Da gyAnI .. mR^ityu nikaTa A_I khala tohI. lAgesi adhama sikhAvana mohI .. ulaTA ho_ihi kaha hanumAnA. matibhrama tora pragaTa mai.n jAnA .. suni kapi bachana bahuta khisi_AnA. begi na harahu.N mU.Dha kara prAnA .. sunata nisAchara mArana dhA_e. sachivanha sahita bibhIShanu A_e. nA_i sIsa kari binaya bahUtA. nIti birodha na mAri_a dUtA .. Ana da.nDa kachhu kari_a gosA.NI. sabahI.n kahA ma.ntra bhala bhA_I .. sunata bihasi bolA dasaka.ndhara. a.nga bha.nga kari paTha_i_a ba.ndara .. do\. kapi ke.n mamatA pU.Nchha para sabahi kaha_u.N samujhA_i. tela bori paTa bA.Ndhi puni pAvaka dehu lagA_i .. 24 .. pU.NchhahIna bAnara taha.N jA_ihi. taba saTha nija nAthahi la_i A_ihi .. jinha kai kInhasi bahuta ba.DA_I. dekhe_u.Nûmai.n tinha kai prabhutA_I .. bachana sunata kapi mana musukAnA. bha_i sahAya sArada mai.n jAnA .. jAtudhAna suni rAvana bachanA. lAge rachai.n mU.Dha so_i rachanA .. rahA na nagara basana ghR^ita telA. bA.DhI pU.Nchha kInha kapi khelA .. kautuka kaha.N A_e purabAsI. mArahi.n charana karahi.n bahu hA.NsI .. bAjahi.n Dhola dehi.n saba tArI. nagara pheri puni pU.Nchha prajArI .. pAvaka jarata dekhi hanuma.ntA. bhaya_u parama laghu rupa tura.ntA .. nibuki cha.Dhe_u kapi kanaka aTArI.n. bha_I sabhIta nisAchara nArI.n .. do\. hari prerita tehi avasara chale maruta unachAsa. aTTahAsa kari garzA kapi ba.Dhi lAga akAsa .. 25 .. deha bisAla parama haru_A_I. ma.ndira te.n ma.ndira cha.Dha dhA_I .. jara_i nagara bhA loga bihAlA. jhapaTa lapaTa bahu koTi karAlA .. tAta mAtu hA suni_a pukArA. ehi avasara ko hamahi ubArA .. hama jo kahA yaha kapi nahi.n ho_I. bAnara rUpa dhare.n sura ko_I .. sAdhu avagyA kara phalu aisA. jara_i nagara anAtha kara jaisA .. jArA nagaru nimiSha eka mAhI.n. eka bibhIShana kara gR^iha nAhI.n .. tA kara dUta anala jehi.n sirijA. jarA na so tehi kArana girijA .. ulaTi palaTi la.nkA saba jArI. kUdi parA puni si.ndhu majhArI .. do\. pU.Nchha bujhA_i kho_i shrama dhari laghu rUpa bahori. janakasutA ke Age.n ThA.Dha bhaya_u kara jori .. 26 .. mAtu mohi dIje kachhu chInhA. jaise.n raghunAyaka mohi dInhA .. chU.DAmani utAri taba daya_U. haraSha sameta pavanasuta laya_U .. kahehu tAta asa mora pranAmA. saba prakAra prabhu pUranakAmA .. dIna dayAla biridu sa.nbhArI. harahu nAtha mama sa.nkaTa bhArI .. tAta sakrasuta kathA sunA_ehu. bAna pratApa prabhuhi samujhA_ehu .. mAsa divasa mahu.N nAthu na AvA. tau puni mohi ji_ata nahi.n pAvA .. kahu kapi kehi bidhi rAkhau.n prAnA. tumhahU tAta kahata aba jAnA .. tohi dekhi sItali bha_i chhAtI. puni mo kahu.N so_i dinu so rAtI .. do\. janakasutahi samujhA_i kari bahu bidhi dhIraju dInha. charana kamala siru nA_i kapi gavanu rAma pahi.n kInha .. 27 .. chalata mahAdhuni garjesi bhArI. garbha stravahi.n suni nisichara nArI .. nAghi si.ndhu ehi pArahi AvA. sabada kilakilA kapinha sunAvA .. haraShe saba biloki hanumAnA. nUtana janma kapinha taba jAnA .. mukha prasanna tana teja birAjA. kInhesi rAmachandra kara kAjA .. mile sakala ati bha_e sukhArI. talaphata mIna pAva jimi bArI .. chale haraShi raghunAyaka pAsA. pU.Nchhata kahata navala itihAsA .. taba madhubana bhItara saba A_e. a.ngada sa.nmata madhu phala khA_e .. rakhavAre jaba barajana lAge. muShTi prahAra hanata saba bhAge .. do\. jA_i pukAre te saba bana ujAra jubarAja. suni sugrIva haraSha kapi kari A_e prabhu kAja .. 28 .. jau.n na hoti sItA sudhi pA_I. madhubana ke phala sakahi.n ki khA_I .. ehi bidhi mana bichAra kara rAjA. A_i ga_e kapi sahita samAjA .. A_i sabanhi nAvA pada sIsA. mile_u sabanhi ati prema kapIsA .. pU.NchhI kusala kusala pada dekhI. rAma kR^ipA.N bhA kAju biseShI .. nAtha kAju kInhe_u hanumAnA. rAkhe sakala kapinha ke prAnA .. suni sugrIva bahuri tehi mile_U. kapinha sahita raghupati pahi.n chale_U. rAma kapinha jaba Avata dekhA. ki_e.N kAju mana haraSha biseShA .. phaTika silA baiThe dvau bhA_I. pare sakala kapi charananhi jA_I .. do\. prIti sahita saba bheTe raghupati karunA pu.nja. pU.NchhI kusala nAtha aba kusala dekhi pada ka.nja .. 29 .. jAmava.nta kaha sunu raghurAyA. jA para nAtha karahu tumha dAyA .. tAhi sadA subha kusala nira.ntara. sura nara muni prasanna tA Upara .. so_i bija_I bina_I guna sAgara. tAsu sujasu treloka ujAgara .. prabhu kI.n kR^ipA bhaya_u sabu kAjU. janma hamAra suphala bhA AjU .. nAtha pavanasuta kInhi jo karanI. sahasahu.N mukha na jA_i so baranI .. pavanatanaya ke charita suhA_e. jAmava.nta raghupatihi sunA_e .. sunata kR^ipAnidhi mana ati bhA_e. puni hanumAna haraShi hiya.N lA_e .. kahahu tAta kehi bhA.Nti jAnakI. rahati karati rachchhA svaprAna kI .. do\. nAma pAharu divasa nisi dhyAna tumhAra kapATa. lochana nija pada ja.ntrita jAhi.n prAna kehi.n bATa .. 30 .. chalata mohi chU.DAmani dInhI. raghupati hR^idaya.N lA_i so_i lInhI .. nAtha jugala lochana bhari bArI. bachana kahe kachhu janakakumArI .. anuja sameta gahehu prabhu charanA. dIna ba.ndhu pranatArati haranA .. mana krama bachana charana anurAgI. kehi aparAdha nAtha hau.n tyAgI .. avaguna eka mora mai.n mAnA. bichhurata prAna na kInha payAnA .. nAtha so nayananhi ko aparAdhA. nisarata prAna karihi.n haThi bAdhA .. biraha agini tanu tUla samIrA. svAsa jara_i chhana mAhi.n sarIrA .. nayana stravahi jalu nija hita lAgI. jarai.n na pAva deha birahAgI. sItA ke ati bipati bisAlA. binahi.n kahe.n bhali dInadayAlA .. do\. nimiSha nimiSha karunAnidhi jAhi.n kalapa sama bIti. begi chaliya prabhu Ani_a bhuja bala khala dala jIti .. 31 .. suni sItA dukha prabhu sukha ayanA. bhari A_e jala rAjiva nayanA .. bachana kA.Nya mana mama gati jAhI. sapanehu.N bUjhi_a bipati ki tAhI .. kaha hanuma.nta bipati prabhu so_I. jaba tava sumirana bhajana na ho_I .. ketika bAta prabhu jAtudhAna kI. ripuhi jIti AnibI jAnakI .. sunu kapi tohi samAna upakArI. nahi.n ko_u sura nara muni tanudhArI .. prati upakAra karau.n kA torA. sanamukha ho_i na sakata mana morA .. sunu suta urina mai.n nAhI.n. dekhe_u.N kari bichAra mana mAhI.n .. puni puni kapihi chitava suratrAtA. lochana nIra pulaka ati gAtA .. do\. suni prabhu bachana biloki mukha gAta haraShi hanuma.nta. charana pare_u premAkula trAhi trAhi bhagava.nta .. 32 .. bAra bAra prabhu chaha_i uThAvA. prema magana tehi uThaba na bhAvA .. prabhu kara pa.nkaja kapi ke.n sIsA. sumiri so dasA magana gaurIsA .. sAvadhAna mana kari puni sa.nkara. lAge kahana kathA ati su.ndara .. kapi uThA_i prabhu hR^idaya.N lagAvA. kara gahi parama nikaTa baiThAvA .. kahu kapi rAvana pAlita la.nkA. kehi bidhi dahe_u durga ati ba.nkA .. prabhu prasanna jAnA hanumAnA. bolA bachana bigata abhimAnA .. sAkhAmR^iga ke ba.Di manusA_I. sAkhA te.n sAkhA para jA_I .. nAghi si.ndhu hATakapura jArA. nisichara gana bidhi bipina ujArA. so saba tava pratApa raghurA_I. nAtha na kachhU mori prabhutA_I .. do\. tA kahu.N prabhu kachhu agama nahi.n jA para tumha anukula. taba prabhAva.N ba.DavAnalahi.n jAri saka_i khalu tUla .. 33 .. nAtha bhagati ati sukhadAyanI. dehu kR^ipA kari anapAyanI .. suni prabhu parama sarala kapi bAnI. evamastu taba kahe_u bhavAnI .. umA rAma subhA_u jehi.n jAnA. tAhi bhajanu taji bhAva na AnA .. yaha sa.nvAda jAsu ura AvA. raghupati charana bhagati so_i pAvA .. suni prabhu bachana kahahi.n kapibR^i.ndA. jaya jaya jaya kR^ipAla sukhaka.ndA .. taba raghupati kapipatihi bolAvA. kahA chalai.n kara karahu banAvA .. aba bila.nbu kehi kArana kIje. turata kapinha kahu.N Ayasu dIje .. kautuka dekhi sumana bahu baraShI. nabha te.n bhavana chale sura haraShI .. do\. kapipati begi bolA_e A_e jUthapa jUtha. nAnA barana atula bala bAnara bhAlu barUtha .. 34 .. prabhu pada pa.nkaja nAvahi.n sIsA. garajahi.n bhAlu mahAbala kIsA .. dekhI rAma sakala kapi senA. chita_i kR^ipA kari rAjiva nainA .. rAma kR^ipA bala pA_i kapi.ndA. bha_e pachchhajuta manahu.N giri.ndA .. haraShi rAma taba kInha payAnA. saguna bha_e su.ndara subha nAnA .. jAsu sakala ma.ngalamaya kItI. tAsu payAna saguna yaha nItI .. prabhu payAna jAnA baidehI.n. pharaki bAma a.Nga janu kahi dehI.n .. jo_i jo_i saguna jAnakihi ho_I. asaguna bhaya_u rAvanahi so_I .. chalA kaTaku ko baranai.n pArA. garjahi bAnara bhAlu apArA .. nakha Ayudha giri pAdapadhArI. chale gagana mahi ichchhAchArI .. keharinAda bhAlu kapi karahI.n. DagamagAhi.n diggaja chikkarahI.n .. chha.n\. chikkarahi.n diggaja Dola mahi giri lola sAgara kharabhare. mana haraSha sabha ga.ndharba sura muni nAga kinnara dukha Tare .. kaTakaTahi.n markaTa bikaTa bhaTa bahu koTi koTinha dhAvahI.n. jaya rAma prabala pratApa kosalanAtha guna gana gAvahI.n .. 1 .. sahi saka na bhAra udAra ahipati bAra bArahi.n moha_I. gaha dasana puni puni kamaTha pR^iShTa kaThora so kimi soha_I .. raghubIra ruchira prayAna prasthiti jAni parama suhAvanI. janu kamaTha kharpara sarparAja so likhata abichala pAvanI .. 2 .. do\. ehi bidhi jA_i kR^ipAnidhi utare sAgara tIra. jaha.N taha.N lAge khAna phala bhAlu bipula kapi bIra .. 35 .. uhA.N nisAchara rahahi.n sasa.nkA. jaba te jAri gaya_u kapi la.nkA .. nija nija gR^iha.N saba karahi.n bichArA. nahi.n nisichara kula kera ubArA .. jAsu dUta bala barani na jA_I. tehi A_e.N pura kavana bhalA_I .. dUtanhi sana suni purajana bAnI. ma.ndodarI adhika akulAnI .. rahasi jori kara pati paga lAgI. bolI bachana nIti rasa pAgI .. ka.nta karaSha hari sana pariharahU. mora kahA ati hita hiya.N dharahu .. samujhata jAsu dUta ka_i karanI. stravahI.n garbha rajanIchara dharanI .. tAsu nAri nija sachiva bolA_I. paThavahu ka.nta jo chahahu bhalA_I .. taba kula kamala bipina dukhadA_I. sItA sIta nisA sama A_I .. sunahu nAtha sItA binu dInhe.n. hita na tumhAra sa.nbhu aja kInhe.n .. do\. \-rAma bAna ahi gana sarisa nikara nisAchara bheka. jaba lagi grasata na taba lagi jatanu karahu taji Teka .. 36 .. shravana sunI saTha tA kari bAnI. bihasA jagata bidita abhimAnI .. sabhaya subhA_u nAri kara sAchA. ma.ngala mahu.N bhaya mana ati kAchA .. jau.n Ava_i markaTa kaTakA_I. ji_ahi.n bichAre nisichara khA_I .. ka.npahi.n lokapa jAkI trAsA. tAsu nAri sabhIta ba.Di hAsA .. asa kahi bihasi tAhi ura lA_I. chale_u sabhA.N mamatA adhikA_I .. ma.ndodarI hR^idaya.N kara chi.ntA. bhaya_u ka.nta para bidhi biparItA .. baiThe_u sabhA.N khabari asi pA_I. si.ndhu pAra senA saba A_I .. bUjhesi sachiva uchita mata kahahU. te saba ha.Nse maShTa kari rahahU .. jitehu surAsura taba shrama nAhI.n. nara bAnara kehi lekhe mAhI .. do\. sachiva baida gura tIni jau.n priya bolahi.n bhaya Asa. rAja dharma tana tIni kara ho_i begihI.n nAsa .. 37 .. so_i rAvana kahu.N bani sahA_I. astuti karahi.n sunA_i sunA_I .. avasara jAni bibhIShanu AvA. bhrAtA charana sIsu tehi.n nAvA .. puni siru nA_i baiTha nija Asana. bolA bachana pA_i anusAsana .. jau kR^ipAla pU.Nchhihu mohi bAtA. mati anurupa kaha_u.N hita tAtA .. jo Apana chAhai kalyAnA. sujasu sumati subha gati sukha nAnA .. so paranAri lilAra gosA_I.n. taja_u cha_uthi ke cha.nda ki nA_I .. chaudaha bhuvana eka pati ho_I. bhUtadroha tiShTa_i nahi.n so_I .. guna sAgara nAgara nara jo_U. alapa lobha bhala kaha_i na ko_U .. do\. kAma krodha mada lobha saba nAtha naraka ke pa.ntha. saba parihari raghubIrahi bhajahu bhajahi.n jehi sa.nta .. 38 .. tAta rAma nahi.n nara bhUpAlA. bhuvanesvara kAlahu kara kAlA .. brahma anAmaya aja bhagava.ntA. byApaka ajita anAdi ana.ntA .. go dvija dhenu deva hitakArI. kR^ipAsi.ndhu mAnuSha tanudhArI .. jana ra.njana bha.njana khala brAtA. beda dharma rachchhaka sunu bhrAtA .. tAhi bayaru taji nA_i_a mAthA. pranatArati bha.njana raghunAthA .. dehu nAtha prabhu kahu.N baidehI. bhajahu rAma binu hetu sanehI .. sarana ga_e.N prabhu tAhu na tyAgA. bisva droha kR^ita agha jehi lAgA .. jAsu nAma traya tApa nasAvana. so_i prabhu pragaTa samujhu jiya.N rAvana .. do\. bAra bAra pada lAga_u.N binaya kara_u.N dasasIsa. parihari mAna moha mada bhajahu kosalAdhIsa .. 39(ka) .. muni pulasti nija siShya sana kahi paTha_I yaha bAta. turata so mai.n prabhu sana kahI pA_i su_avasaru tAta .. 39(kha) .. mAlyava.nta ati sachiva sayAnA. tAsu bachana suni ati sukha mAnA .. tAta anuja tava nIti bibhUShana. so ura dharahu jo kahata bibhIShana .. ripu utakaraSha kahata saTha do_U. dUri na karahu ihA.N ha_i ko_U .. mAlyava.nta gR^iha gaya_u bahorI. kaha_i bibhIShanu puni kara jorI .. sumati kumati saba ke.n ura rahahI.n. nAtha purAna nigama asa kahahI.n .. jahA.N sumati taha.N sa.npati nAnA. jahA.N kumati taha.N bipati nidAnA .. tava ura kumati basI biparItA. hita anahita mAnahu ripu prItA .. kAlarAti nisichara kula kerI. tehi sItA para prIti ghanerI .. do\. tAta charana gahi mAga_u.N rAkhahu mora dulAra. sIta dehu rAma kahu.N ahita na ho_i tumhAra .. 40 .. budha purAna shruti sa.nmata bAnI. kahI bibhIShana nIti bakhAnI .. sunata dasAnana uThA risA_I. khala tohi nikaTa mutyu aba A_I .. ji_asi sadA saTha mora ji_AvA. ripu kara pachchha mU.Dha tohi bhAvA .. kahasi na khala asa ko jaga mAhI.n. bhuja bala jAhi jitA mai.n nAhI .. mama pura basi tapasinha para prItI. saTha milu jA_i tinhahi kahu nItI .. asa kahi kInhesi charana prahArA. anuja gahe pada bArahi.n bArA .. umA sa.nta ka_i iha_i ba.DA_I. ma.nda karata jo kara_i bhalA_I .. tumha pitu sarisa bhalehi.n mohi mArA. rAmu bhaje.n hita nAtha tumhArA .. sachiva sa.nga lai nabha patha gaya_U. sabahi sunA_i kahata asa bhaya_U .. do0=rAmu satyasa.nkalpa prabhu sabhA kAlabasa tori. mai raghubIra sarana aba jA_u.N dehu jani khori .. 41 .. asa kahi chalA bibhIShanu jabahI.n. AyUhIna bha_e saba tabahI.n .. sAdhu avagyA turata bhavAnI. kara kalyAna akhila kai hAnI .. rAvana jabahi.n bibhIShana tyAgA. bhaya_u bibhava binu tabahi.n abhAgA .. chale_u haraShi raghunAyaka pAhI.n. karata manoratha bahu mana mAhI.n .. dekhiha_u.N jA_i charana jalajAtA. aruna mR^idula sevaka sukhadAtA .. je pada parasi tarI riShinArI. da.nDaka kAnana pAvanakArI .. je pada janakasutA.N ura lA_e. kapaTa kura.nga sa.nga dhara dhA_e .. hara ura sara saroja pada je_I. ahobhAgya mai dekhiha_u.N te_I .. do0= jinha pAyanha ke pAdukanhi bharatu rahe mana lA_i. te pada Aju bilokiha_u.N inha nayananhi aba jA_i .. 42 .. ehi bidhi karata saprema bichArA. Aya_u sapadi si.ndhu ehi.n pArA .. kapinha bibhIShanu Avata dekhA. jAnA ko_u ripu dUta biseShA .. tAhi rAkhi kapIsa pahi.n A_e. samAchAra saba tAhi sunA_e .. kaha sugrIva sunahu raghurA_I. AvA milana dasAnana bhA_I .. kaha prabhu sakhA bUjhi_ai kAhA. kaha_i kapIsa sunahu naranAhA .. jAni na jA_i nisAchara mAyA. kAmarUpa kehi kArana AyA .. bheda hamAra lena saTha AvA. rAkhi_a bA.Ndhi mohi asa bhAvA .. sakhA nIti tumha nIki bichArI. mama pana saranAgata bhayahArI .. suni prabhu bachana haraSha hanumAnA. saranAgata bachchhala bhagavAnA .. do0=saranAgata kahu.N je tajahi.n nija anahita anumAni. te nara pAva.Nra pApamaya tinhahi bilokata hAni .. 43 .. koTi bipra badha lAgahi.n jAhU. A_e.N sarana taja_u.N nahi.n tAhU .. sanamukha ho_i jIva mohi jabahI.n. janma koTi agha nAsahi.n tabahI.n .. pApava.nta kara sahaja subhA_U. bhajanu mora tehi bhAva na kA_U .. jau.n pai duShTahR^idaya so_i ho_I. more.n sanamukha Ava ki so_I .. nirmala mana jana so mohi pAvA. mohi kapaTa chhala chhidra na bhAvA .. bheda lena paThavA dasasIsA. tabahu.N na kachhu bhaya hAni kapIsA .. jaga mahu.N sakhA nisAchara jete. lachhimanu hana_i nimiSha mahu.N tete .. jau.n sabhIta AvA saranA_I. rakhiha_u.N tAhi prAna kI nA_I .. do0=ubhaya bhA.Nti tehi Anahu ha.Nsi kaha kR^ipAniketa. jaya kR^ipAla kahi chale a.ngada hanU sameta .. 44 .. sAdara tehi Age.n kari bAnara. chale jahA.N raghupati karunAkara .. dUrihi te dekhe dvau bhrAtA. nayanAna.nda dAna ke dAtA .. bahuri rAma chhabidhAma bilokI. rahe_u ThaTuki ekaTaka pala rokI .. bhuja prala.nba ka.njAruna lochana. syAmala gAta pranata bhaya mochana .. si.ngha ka.ndha Ayata ura sohA. Anana amita madana mana mohA .. nayana nIra pulakita ati gAtA. mana dhari dhIra kahI mR^idu bAtA .. nAtha dasAnana kara mai.n bhrAtA. nisichara ba.nsa janama suratrAtA .. sahaja pApapriya tAmasa dehA. jathA ulUkahi tama para nehA .. do\. shravana sujasu suni Aya_u.N prabhu bha.njana bhava bhIra. trAhi trAhi Arati harana sarana sukhada raghubIra .. 45 .. asa kahi karata da.nDavata dekhA. turata uThe prabhu haraSha biseShA .. dIna bachana suni prabhu mana bhAvA. bhuja bisAla gahi hR^idaya.N lagAvA .. anuja sahita mili Dhiga baiThArI. bole bachana bhagata bhayahArI .. kahu la.nkesa sahita parivArA. kusala kuThAhara bAsa tumhArA .. khala ma.nDalI.n basahu dinu rAtI. sakhA dharama nibaha_i kehi bhA.NtI .. mai.n jAna_u.N tumhAri saba rItI. ati naya nipuna na bhAva anItI .. baru bhala bAsa naraka kara tAtA. duShTa sa.nga jani de_i bidhAtA .. aba pada dekhi kusala raghurAyA. jau.n tumha kInha jAni jana dAyA .. do\. taba lagi kusala na jIva kahu.N sapanehu.N mana bishrAma. jaba lagi bhajata na rAma kahu.N soka dhAma taji kAma .. 46 .. taba lagi hR^idaya.N basata khala nAnA. lobha moha machchhara mada mAnA .. jaba lagi ura na basata raghunAthA. dhare.n chApa sAyaka kaTi bhAthA .. mamatA taruna tamI a.Ndhi_ArI. rAga dveSha ulUka sukhakArI .. taba lagi basati jIva mana mAhI.n. jaba lagi prabhu pratApa rabi nAhI.n .. aba mai.n kusala miTe bhaya bhAre. dekhi rAma pada kamala tumhAre .. tumha kR^ipAla jA para anukUlA. tAhi na byApa tribidha bhava sUlA .. mai.n nisichara ati adhama subhA_U. subha Acharanu kInha nahi.n kA_U .. jAsu rUpa muni dhyAna na AvA. tehi.n prabhu haraShi hR^idaya.N mohi lAvA .. do\. \-ahobhAgya mama amita ati rAma kR^ipA sukha pu.nja. dekhe_u.N nayana bira.nchi siba sebya jugala pada ka.nja .. 47 .. sunahu sakhA nija kaha_u.N subhA_U. jAna bhusu.nDi sa.nbhu girijA_U .. jau.n nara ho_i charAchara drohI. Ave sabhaya sarana taki mohI .. taji mada moha kapaTa chhala nAnA. kara_u.N sadya tehi sAdhu samAnA .. jananI janaka ba.ndhu suta dArA. tanu dhanu bhavana suhrada parivArA .. saba kai mamatA tAga baTorI. mama pada manahi bA.Ndha bari DorI .. samadarasI ichchhA kachhu nAhI.n. haraSha soka bhaya nahi.n mana mAhI.n .. asa sajjana mama ura basa kaise.n. lobhI hR^idaya.N basa_i dhanu jaise.n .. tumha sArikhe sa.nta priya more.n. dhara_u.N deha nahi.n Ana nihore.n .. do\. saguna upAsaka parahita nirata nIti dR^i.Dha nema. te nara prAna samAna mama jinha ke.n dvija pada prema .. 48 .. sunu la.nkesa sakala guna tore.n. tAte.n tumha atisaya priya more.n .. rAma bachana suni bAnara jUthA. sakala kahahi.n jaya kR^ipA barUthA .. sunata bibhIShanu prabhu kai bAnI. nahi.n aghAta shravanAmR^ita jAnI .. pada a.nbuja gahi bArahi.n bArA. hR^idaya.N samAta na premu apArA .. sunahu deva sacharAchara svAmI. pranatapAla ura a.ntarajAmI .. ura kachhu prathama bAsanA rahI. prabhu pada prIti sarita so bahI .. aba kR^ipAla nija bhagati pAvanI. dehu sadA siva mana bhAvanI .. evamastu kahi prabhu ranadhIrA. mAgA turata si.ndhu kara nIrA .. jadapi sakhA tava ichchhA nAhI.n. mora darasu amogha jaga mAhI.n .. asa kahi rAma tilaka tehi sArA. sumana bR^iShTi nabha bha_I apArA .. do\. rAvana krodha anala nija svAsa samIra pracha.nDa. jarata bibhIShanu rAkhe_u dInhehu rAju akha.nDa .. 49(ka) .. jo sa.npati siva rAvanahi dInhi di_e.N dasa mAtha. so_i sa.npadA bibhIShanahi sakuchi dInha raghunAtha .. 49(kha) .. asa prabhu chhA.Di bhajahi.n je AnA. te nara pasu binu pU.Nchha biShAnA .. nija jana jAni tAhi apanAvA. prabhu subhAva kapi kula mana bhAvA .. puni sarbagya sarba ura bAsI. sarbarUpa saba rahita udAsI .. bole bachana nIti pratipAlaka. kArana manuja danuja kula ghAlaka .. sunu kapIsa la.nkApati bIrA. kehi bidhi tari_a jaladhi ga.nbhIrA .. sa.nkula makara uraga jhaSha jAtI. ati agAdha dustara saba bhA.NtI .. kaha la.nkesa sunahu raghunAyaka. koTi si.ndhu soShaka tava sAyaka .. jadyapi tadapi nIti asi gA_I. binaya kari_a sAgara sana jA_I .. do\. prabhu tumhAra kulagura jaladhi kahihi upAya bichAri. binu prayAsa sAgara tarihi sakala bhAlu kapi dhAri .. 50 .. sakhA kahI tumha nIki upA_I. kari_a daiva jau.n ho_i sahA_I .. ma.ntra na yaha lachhimana mana bhAvA. rAma bachana suni ati dukha pAvA .. nAtha daiva kara kavana bharosA. soShi_a si.ndhu kari_a mana rosA .. kAdara mana kahu.N eka adhArA. daiva daiva AlasI pukArA .. sunata bihasi bole raghubIrA. aisehi.n karaba dharahu mana dhIrA .. asa kahi prabhu anujahi samujhA_I. si.ndhu samIpa ga_e raghurA_I .. prathama pranAma kInha siru nA_I. baiThe puni taTa darbha DasA_I .. jabahi.n bibhIShana prabhu pahi.n A_e. pAchhe.n rAvana dUta paThA_e .. do\. sakala charita tinha dekhe dhare.n kapaTa kapi deha. prabhu guna hR^idaya.N sarAhahi.n saranAgata para neha .. 51 .. pragaTa bakhAnahi.n rAma subhA_U. ati saprema gA bisari durA_U .. ripu ke dUta kapinha taba jAne. sakala bA.Ndhi kapIsa pahi.n Ane .. kaha sugrIva sunahu saba bAnara. a.nga bha.nga kari paThavahu nisichara .. suni sugrIva bachana kapi dhA_e. bA.Ndhi kaTaka chahu pAsa phirA_e .. bahu prakAra mArana kapi lAge. dIna pukArata tadapi na tyAge .. jo hamAra hara nAsA kAnA. tehi kosalAdhIsa kai AnA .. suni lachhimana saba nikaTa bolA_e. dayA lAgi ha.Nsi turata chhoDA_e .. rAvana kara dIjahu yaha pAtI. lachhimana bachana bAchu kulaghAtI .. do\. kahehu mukhAgara mU.Dha sana mama sa.ndesu udAra. sItA de_i milehu na ta AvA kAla tumhAra .. 52 .. turata nA_i lachhimana pada mAthA. chale dUta baranata guna gAthA .. kahata rAma jasu la.nkA.N A_e. rAvana charana sIsa tinha nA_e .. bihasi dasAnana pU.NchhI bAtA. kahasi na suka Apani kusalAtA .. puni kahu khabari bibhIShana kerI. jAhi mR^ityu A_I ati nerI .. karata rAja la.nkA saTha tyAgI. ho_ihi jaba kara kITa abhAgI .. puni kahu bhAlu kIsa kaTakA_I. kaThina kAla prerita chali A_I .. jinha ke jIvana kara rakhavArA. bhaya_u mR^idula chita si.ndhu bichArA .. kahu tapasinha kai bAta bahorI. jinha ke hR^idaya.N trAsa ati morI .. do\. \-kI bha_i bhe.nTa ki phiri ga_e shravana sujasu suni mora. kahasi na ripu dala teja bala bahuta chakita chita tora .. 53 .. nAtha kR^ipA kari pU.Nchhehu jaise.n. mAnahu kahA krodha taji taise.n .. milA jA_i jaba anuja tumhArA. jAtahi.n rAma tilaka tehi sArA .. rAvana dUta hamahi suni kAnA. kapinha bA.Ndhi dInhe dukha nAnA .. shravana nAsikA kATai lAge. rAma sapatha dInhe hama tyAge .. pU.Nchhihu nAtha rAma kaTakA_I. badana koTi sata barani na jA_I .. nAnA barana bhAlu kapi dhArI. bikaTAnana bisAla bhayakArI .. jehi.n pura dahe_u hate_u suta torA. sakala kapinha maha.N tehi balu thorA .. amita nAma bhaTa kaThina karAlA. amita nAga bala bipula bisAlA .. do\. dvibida maya.nda nIla nala a.ngada gada bikaTAsi. dadhimukha kehari nisaTha saTha jAmava.nta balarAsi .. 54 .. e kapi saba sugrIva samAnA. inha sama koTinha gana_i ko nAnA .. rAma kR^ipA.N atulita bala tinhahI.n. tR^ina samAna trelokahi ganahI.n .. asa mai.n sunA shravana dasaka.ndhara. paduma aThAraha jUthapa ba.ndara .. nAtha kaTaka maha.N so kapi nAhI.n. jo na tumhahi jItai rana mAhI.n .. parama krodha mIjahi.n saba hAthA. Ayasu pai na dehi.n raghunAthA .. soShahi.n si.ndhu sahita jhaSha byAlA. pUrahI.n na ta bhari kudhara bisAlA .. mardi garda milavahi.n dasasIsA. aise_i bachana kahahi.n saba kIsA .. garjahi.n tarjahi.n sahaja asa.nkA. mAnahu grasana chahata hahi.n la.nkA .. do\. \-sahaja sUra kapi bhAlu saba puni sira para prabhu rAma. rAvana kAla koTi kahu jIti sakahi.n sa.ngrAma .. 55 .. rAma teja bala budhi bipulA_I. taba bhrAtahi pU.Nchhe_u naya nAgara .. tAsu bachana suni sAgara pAhI.n. mAgata pa.ntha kR^ipA mana mAhI.n .. sunata bachana bihasA dasasIsA. jau.n asi mati sahAya kR^ita kIsA .. sahaja bhIru kara bachana dR^i.DhA_I. sAgara sana ThAnI machalA_I .. mU.Dha mR^iShA kA karasi ba.DA_I. ripu bala buddhi thAha mai.n pA_I .. sachiva sabhIta bibhIShana jAke.n. bijaya bibhUti kahA.N jaga tAke.n .. suni khala bachana dUta risa bA.DhI. samaya bichAri patrikA kA.DhI .. rAmAnuja dInhI yaha pAtI. nAtha bachA_i ju.DAvahu chhAtI .. bihasi bAma kara lInhI rAvana. sachiva boli saTha lAga bachAvana .. do\. \-bAtanha manahi rijhA_i saTha jani ghAlasi kula khIsa. rAma birodha na ubarasi sarana biShnu aja Isa .. 56(ka) .. kI taji mAna anuja iva prabhu pada pa.nkaja bhR^i.nga. hohi ki rAma sarAnala khala kula sahita pata.nga .. 56(kha) .. sunata sabhaya mana mukha musukA_I. kahata dasAnana sabahi sunA_I .. bhUmi parA kara gahata akAsA. laghu tApasa kara bAga bilAsA .. kaha suka nAtha satya saba bAnI. samujhahu chhA.Di prakR^iti abhimAnI .. sunahu bachana mama parihari krodhA. nAtha rAma sana tajahu birodhA .. ati komala raghubIra subhA_U. jadyapi akhila loka kara rA_U .. milata kR^ipA tumha para prabhu karihI. ura aparAdha na eka_u dharihI .. janakasutA raghunAthahi dIje. etanA kahA mora prabhu kIje. jaba tehi.n kahA dena baidehI. charana prahAra kInha saTha tehI .. nA_i charana siru chalA so tahA.N. kR^ipAsi.ndhu raghunAyaka jahA.N .. kari pranAmu nija kathA sunA_I. rAma kR^ipA.N Apani gati pA_I .. riShi agasti kI.n sApa bhavAnI. rAchhasa bhaya_u rahA muni gyAnI .. ba.ndi rAma pada bArahi.n bArA. muni nija Ashrama kahu.N pagu dhArA .. do\. binaya na mAnata jaladhi ja.Da ga_e tIna dina bIti. bole rAma sakopa taba bhaya binu ho_i na prIti .. 57 .. lachhimana bAna sarAsana AnU. soShau.n bAridhi bisikha kR^isAnU .. saTha sana binaya kuTila sana prItI. sahaja kR^ipana sana su.ndara nItI .. mamatA rata sana gyAna kahAnI. ati lobhI sana birati bakhAnI .. krodhihi sama kAmihi hari kathA. Usara bIja ba_e.N phala jathA .. asa kahi raghupati chApa cha.DhAvA. yaha mata lachhimana ke mana bhAvA .. sa.nghAne_u prabhu bisikha karAlA. uThI udadhi ura a.ntara jvAlA .. makara uraga jhaSha gana akulAne. jarata ja.ntu jalanidhi jaba jAne .. kanaka thAra bhari mani gana nAnA. bipra rUpa Aya_u taji mAnA .. do\. kATehi.n pa_i kadarI phara_i koTi jatana ko_u sI.ncha. binaya na mAna khagesa sunu DATehi.n pa_i nava nIcha .. 58 .. sabhaya si.ndhu gahi pada prabhu kere. chhamahu nAtha saba avaguna mere .. gagana samIra anala jala dharanI. inha ka_i nAtha sahaja ja.Da karanI .. tava prerita mAyA.N upajA_e. sR^iShTi hetu saba gra.nthani gA_e .. prabhu Ayasu jehi kaha.N jasa aha_I. so tehi bhA.Nti rahe sukha laha_I .. prabhu bhala kInhI mohi sikha dInhI. marajAdA puni tumharI kInhI .. Dhola gavA.Nra sUdra pasu nArI. sakala tA.DanA ke adhikArI .. prabhu pratApa mai.n jAba sukhA_I. utarihi kaTaku na mori ba.DA_I .. prabhu agyA apela shruti gA_I. karau.n so begi jau tumhahi sohA_I .. do\. sunata binIta bachana ati kaha kR^ipAla musukA_i. jehi bidhi utarai kapi kaTaku tAta so kahahu upA_i .. 59 .. nAtha nIla nala kapi dvau bhA_I. larikA_I riShi AsiSha pA_I .. tinha ke parasa ki_e.N giri bhAre. tarihahi.n jaladhi pratApa tumhAre .. mai.n puni ura dhari prabhutA_I. kariha_u.N bala anumAna sahA_I .. ehi bidhi nAtha payodhi ba.NdhA_i_a. jehi.n yaha sujasu loka tihu.N gA_i_a .. ehi sara mama uttara taTa bAsI. hatahu nAtha khala nara agha rAsI .. suni kR^ipAla sAgara mana pIrA. turatahi.n harI rAma ranadhIrA .. dekhi rAma bala pauruSha bhArI. haraShi payonidhi bhaya_u sukhArI .. sakala charita kahi prabhuhi sunAvA. charana ba.ndi pAthodhi sidhAvA .. chha.n\. nija bhavana gavane_u si.ndhu shrIraghupatihi yaha mata bhAya_U. yaha charita kali malahara jathAmati dAsa tulasI gAya_U .. sukha bhavana sa.nsaya samana davana biShAda raghupati guna ganA .. taji sakala Asa bharosa gAvahi sunahi sa.ntata saTha manA .. do\. sakala suma.ngala dAyaka raghunAyaka guna gAna. sAdara sunahi.n te tarahi.n bhava si.ndhu binA jalajAna .. 60 .. mAsapArAyaNa, chaubIsavA.N vishrAma ~~~~~~~ iti shrImadrAmacharitamAnase sakalakalikaluShavidhva.nsane pa~nchamaH sopAnaH samAptaH . (sundarakANDa samApta) ## \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}