ऊर्णोतेर् धातोः अपृक्ते हलि पिति सार्वधातुके गुणो भवति। प्रोर्णोत्। प्रोर्णोः। हलि इति वर्तमाने यदपृक्तग्रहणं क्रियते, तेन एव ज्ञाप्यते भवत्येषा परिभाषा यस्मिन् विधिस् तदादावल्ग्रहणे इति।

विभाषेति निवृत्तम्()। पूर्वेण प्राप्तायाः पाक्षिक्या वृद्धेरयमपवादः। ननु हलत्यनुवत्र्तत एव, तत्र सामथ्र्यादपृक्त एव भविष्यतीति न तदादी, न हि हलादिसमुदायो हल्? भवति, तत्किमपृक्तग्रहणेन इत्यत आह--"हलीत्यनुवत्र्तमाने" इत्यादि। अपुक्तग्रहणं ह्रेवमर्थं क्रियते--हलीत्यनुवृत्तेस्तदादौ मा भूदिति। यदि चेयं परिभाषा न स्यात्(), अपृक्तग्रहणमनर्थकत्वान्न कुर्यात्()। हल्युचयमानो गुणः कः प्रसङ्गो यस्तदादावपि स्यात्()? नैव प्राप्नोति; तस्या हलात्मकत्वात्()। कृतञ्चेदमपृक्तग्रहणम्(), अतस्तोनास्तीयं परिभाषेति ज्ञाप्यते। अथ "नापृक्ते" इत्येवं कस्मान्नोक्तम्(), किं गुणग्रहणेन, वृद्धौ प्रतिषिद्धायामुत्सर्गेण गुणेनैव सिध्यति? नैतदस्ति; अन्तरोक्ताया विभाषायाः प्रतिषेधो विज्ञायेत, तथा च नित्यं वृद्धिः स्यात्()॥

गुणोऽपृक्ते। "ऊर्णोतेविभाषे"त्यत ऊर्णोतेरिति, "नाभ्यस्तस्ये"त्यतः पिति सार्वधातुके इति, "उतो वृद्धि"रित्यतो हलीति चानुवर्तते। तदाह-- ऊर्णोतेरित्यादि। वृद्ध्यपवाद इति। "ऊर्णोतेर्विभाषे"ति वृद्धिविकल्पस्यापवाद इत्यर्थः। ऊर्णुयादित्यत्र "विभाषोर्णो"रिति वृद्धिविकल्पमाशङ्क्याह-- इह वृद्धिर्नेति। भाष्यादिति। तथा च यासुटो ङित्त्वेन पित्त्वाऽभावान्न वृद्धिविकल्प इति भावः। नचैवं सति गुणनिषेधोऽपि न स्यादिति शङ्क्यं, विशेषविहितेन यासुटो ङित्त्वेन "ङिच्च पिन्ने"ति पित्त्वप्रयुक्तङित्त्वनिषेधस्य बाध इति "यु मिश्रणे" इति धातावेवोक्तत्वादिति भावः। परस्मैपदे आशीर्लिङ्याह-- ऊर्णूयादिति। "अकृत्सार्वधातुकयो"रिति दीर्घः। ऊर्णूयास्तामित्यादि। आत्मनेपदे लिड()आह-- ऊर्णविषीष्ट ऊर्णुविषीष्टेति। "विभाषोर्णो"रिति ङित्त्वविकल्प इति भावः। लुङि परस्मैपदे और्णु--ईदिति स्थिते "विभाषोर्णो"रिति ङित्त्वपक्षे गुणाऽभावे उवङि रूपमाह-- और्णुवीदिति। ङित्त्वाऽभावपक्षे गुणे नित्यं प्राप्ते।