Kumbhaghonam Edition in Malayalam Script
7. ദ്രോണപർവ
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 001
॥ ശ്രീഃ ॥
7.1. അധ്യായഃ 001
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ധൃതരാഷ്ട്രേണ സഞ്ജയംപ്രതി ഭീപ്മപാതാനന്തരീയകദുര്യോധനാദിവൃത്താന്തപ്രശ്നഃ॥ 1 ॥ സഞ്ജയേന യോധാനാം ശരണത്വേന കർണാഹ്വാനേ കഥിതേ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ കർണവൃത്താന്തപ്രശ്നഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-1-0 (44647)
ശ്രീവേദവ്യാസായ നമഃ। 7-1-0x (4256)
നാരായണം നമസ്കൃത്യ നരം ചൈവ നരോത്തമം।
ദേവീം സരസ്വതീം വ്യാസം തതോ ജയമുദീരയേത്॥ 7-1-1 (44648)
ജനമേജയ ഉവാച। 7-1-1x (4257)
തമപ്രതിമസത്വൌജോബലവീര്യപരാക്രമം।
ഹതം ദേവവ്രതം ശ്രുത്വാ പാഞ്ചാല്യേന ശിഖണ്ഡിനാ॥ 7-1-1 (44649)
ധൃതരാഷ്ട്രസ്തതോ രാജാ ശോകവ്യാകൂലലോചനഃ।
കിമചേഷ്ടത വിപ്രർഷേ ഹതേ പിതാx വീര്യവാൻ॥ 7-1-2 (44650)
തസ്യ പുത്രോ ഹി ഭഗവാൻഭീഷ്ഭദ്രോണമുഖൈ രഥൈഃ।
പമജിത്യ മഹേഷ്വാസാൻപാണ്ഡവ രാജ്യമിച്ഛതി॥ 7-1-3 (44651)
തസ്മിൻഹാ തു ഭഗവൻകതൌ സർവധനുഷ്മതാം।
യദചേഷ്ടത കൌരവസ്തൻമേ ബ്രൂഹി തപൌധന॥ 7-1-4 (44652)
വൈശംപായന ഉവാച। 7-1-5x (4258)
നിഹതം പിതരം ശ്രുത്വാ ധൃതരാഷ്ട്രോ ജനാധിപഃ।
ലേഭേ ന ശാന്തിം കൌരവ്യശ്ചിന്താശൌകപരായണഃ॥ 7-1-5 (44653)
തത്വ ചിന്തയതോ ദുഃഖമനിശം പാർഥിവസ്യ തത്।
ആജഗാമ വിശുദ്ധാത്മാ പുനർഗാവൽഗണിസ്തദാ॥ 7-1-6 (44654)
`വ്യാസപ്രസാദാദ്വിജ്ഞായ സർവം വൃത്താന്തമുത്തമം।
സൈനികാനാം ച സർവേഷാം സേനയോരുഭയോസ്തദാ'॥ 7-1-7 (44655)
ശിബിരാത്സഞ്ജയം പ്രാപ്തം നിശി നാഗാഹ്വയം പുരം।
ആഭ്വികേയോ മാഹാരജ ധൃതരാഷ്ട്രോഽന്വപൃച്ഛത॥ 7-1-8 (44656)
ശ്രുത്വാ ഭീഷ്മസ്യ നിധനമപ്രഹൃഷ്ടമനാ ഭൃശം।
പുത്രാണാം ജയമാകാങ്ക്ഷന്വിലലാപാതുരോ യഥാ॥ 7-1-9 (44657)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-1-10x (4259)
സംശോച്യ തു മഹാത്മാനം ഭീഷ്മം ഭീമപരാക്രമം।
കിമകാർഷുഃപരം താത കുരവഃ കാലചോദിതാഃ॥ 7-1-10 (44658)
തസ്മിന്വിനിഹതേ ശൂരേ ദുരാധർഷേ മഹാത്മനി।
കിം നു സ്വിത്കുരവോഽകാർഷുർനിമഗ്നാഃ ശോകസാഗരേ॥ 7-1-11 (44659)
തദുദീർണം മഹത്സൈന്യം ത്രൈലോക്യസ്യാപി സഞ്ജയ।
ഭയമുത്പാദയേത്തീവ്രം പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം॥ 7-1-12 (44660)
കോ ഹി ദൌര്യോധനേ സൈന്യേ പുമാനാസീൻമഹാരഥഃ।
യം പ്രാപ്യ സമരേ വീരാ ന ത്രസ്യന്തി മഹാഭയേ॥ 7-1-13 (44661)
ദേവവ്രതേ തു നിഹതേ കുരൂണാമൃഷഭേ തദാ।
കിമകാർഷുർനൃപതയസ്തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയാ॥ 7-1-14 (44662)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-15x (4260)
ശൃണു രാജന്നേകമനാ വചനം ബ്രുവതോ മമ।
യത്തേ പുത്രാസ്തദാകാർഷുർഹതേ ദേവവ്രതേ മൃധേ॥ 7-1-15 (44663)
നിഹതേ തു തദാ ഭീഷ്മേ രാജൻസത്യപരാക്രമേ।
താവകാഃ പാണ്ഡവേയാശ്ച പ്രാധ്യായന്ത പൃഥക്പൃഥക്॥ 7-1-16 (44664)
വിസ്മിതാശ്ച പ്രഹൃഷ്ടാശ്ച ക്ഷത്രധർമം നിശാംയ തേ।
സ്വധർമം നിന്ദമാനാസ്തേ പ്രമിപത്യ മഹാത്മനേ॥ 7-1-17 (44665)
ശയനം കൽപയാമാസുർഭീഷ്മായാമിതകർമണേ।
സോപധാനം നരവ്യാഘ്ര ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-1-18 (44666)
വിധായ രക്ഷാം ഭീഷ്മായ സമാഭാഷ്യ പരസ്പരം।
അനുമാന്യ ച ഗാംഗേയം കൃത്വാ ചാപി പ്രദക്ഷിണം॥ 7-1-19 (44667)
ക്രോധസംരക്തനയനാഃ സമവേത്യ പരസ്പരം।
പുനര്യുദ്ധായ നിർജഗ്മുഃ ക്ഷത്രിയാഃ കാലചോദിതാഃ॥ 7-1-20 (44668)
തതസ്തൂര്യനിനാദൈശ്ച ഭേരീണാം നിനദേന ച।
താവകാനാമനീകാനി പരേഷാം ച വിനിര്യയുഃ॥ 7-1-21 (44669)
വ്യാവൃത്തേഽര്യംണി രാജേന്ദ്ര പതിതേ ജാഹ്നവീസുതേ।
അമർപവശമാപന്നാഃ കാലോപഹതചേതസഃ॥ 7-1-22 (44670)
അനാദൃത്യ വചഃ പഥ്യം ഗാംഗേയസ്യ മഹാത്മനഃ।
നിര്യയുർഭരതശ്രേഷ്ടാഃ ശസ്ത്രാണ്യാദായ സത്വരാഃ॥ 7-1-23 (44671)
മോഹാത്തവ സപുത്രസ്യ വധാച്ഛാന്തനവസ്യ ച।
കൌരവാ ംനൃത്യുനാഽഽഹൂതാഃ സഹിതാഃ സർവരാജഭിഃ॥ 7-1-24 (44672)
അജാവയ ഇവാഗോപാ വനേ ശ്വാപദസങ്കുലേ।
`കർണകർണേതി ചാക്രന്ദഞ്ഛേഷാ ഭാരത പാർഥിവാഃ'।
ഭൃശമുദ്വിഗ്നമനസോ ഹീനാ ദേവവ്രതേന തേ॥ 7-1-25 (44673)
പതിതേ ഭരതശ്രേഷ്ഠേ ബഭൂവ കുരുവാഹിനീ।
ദ്യൌരിവാപേതനക്ഷത്രാ ഹീനം ഖമിവ വായുനാ॥ 7-1-26 (44674)
വിപന്നസസ്യേവ മഹീ വാക്ചൈവാസംസ്കൃതാ യഥാ।
ആസുരീവ യഥാ സേനാ നിഗൃഹീതേ നൃപേ വലൌ॥ 7-1-27 (44675)
വിധവേവ വാരാരോഹാ ശുഷ്കതോയേവ നിംനഗാ।
വൃകൈരിവ വനേ രുദ്ധാ പൃപതീ ഹതയൂഥപാ॥ 7-1-28 (44676)
ശരഭാഽഽഹതസിംഹേവ മഹതീ ഗിരികന്ദരാ।
സാ സേനാ ഭരതശ്രേഷ്ഠേ പതിതേ ജാഹ്നവീസുതേ॥ 7-1-29 (44677)
വിഷ്വഗ്വാതാഹതിശുബ്ധാ നൌരിവാസീൻമഹാർണവേ।
വലിഭിഃ പാണ്ഡവൈർവീരൈർലബ്ധലക്ഷൈർഭൃശാർദിതാ॥ 7-1-30 (44678)
സാ തദാസീദ്ഭൃശം സേനാ വ്യാകുലാശ്വരഥദ്വിപാ।
വിപന്നഭൂയിഷ്ഠനരാ കൃപണാ ധ്വസ്തമാനസാ॥ 7-1-31 (44679)
തസ്യാം ത്രസ്താ നൃപതയഃ സൈനികാശ്ച പൃഥഗ്വിധാഃ।
പാതാല ഇവ മജ്ജന്തോ ഹീനാ ദേവവ്രതേന തേ। 7-1-32 (44680)
കർണസ്യ കുരവോഽസ്മാർഷുഃ സ ഹി ദേവവ്രതോപമഃ।
സർവശസ്ത്രഭൃതാം ശ്രേഷ്ഠം രോചമാനമിവാതിഥിം॥ 7-1-33 (44681)
ബന്ധുമാപദ്ഗതസ്യേവ തമേവോപാഗമൻമനഃ।
ചുക്രുശുഃ കർമകർണേതി തത്ര ഭാരത പാർഥിവാഃ॥ 7-1-34 (44682)
രാധേയം ഹിതമസ്മാകം സൂതപുത്രം തനുത്യജം।
സ ഹി നാബുധ്യത തദാ ദശാഹാനി മഹായശാഃ॥ 7-1-35 (44683)
സാമാത്യബന്ധുഃ കർണോ വൈ തമാനയത മാചിരം।
ഭീഷ്ണേണ ഹി മഹാബാഹുഃ സർവക്ഷത്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-1-36 (44684)
രഥേഷു ഗണ്യമാനേഷു ബലവിക്രമശാലിഷു।
ശംഖ്യാതോഽർധരഥഃ കർണോ ദ്വിഗുണഃ സന്നരർഷഭഃ॥ 7-1-37 (44685)
രഥാതിരക്ഷസംഖ്യായാം യോഽഗ്രണീഃ ശൂരസംഭതഃ।
സാസുരാനപി ദേവേശാന്രണേ യോ യോദ്ധുമൃത്സഹേത്॥ 7-1-38 (44686)
സ തു തേനൈവ കോപേന രാജൻഗാംഗേയമുക്തവാൻ।
ത്വയി ജീകതേ കൌരവ്യ നാഹം യോത്സ്യേ കദാചന। 7-1-39 (44687)
ത്വയാ തു പാണ്ഡവേയേഷു നിഹതേഷു മഹാമൃധേ।
ദുര്യോധനമനുജ്ഞാപ്യ വനം യാസ്യാമി കൌരവ॥ 7-1-40 (44688)
ഹതേ വാ ത്വയി പാർഥൈസ്തു യുധി സ്വർഗമുപേയുഷി।
ഹന്താസ്ംയേകരഥേനൈവ കൃത്സ്നാന്വാൻമന്യസേ രഥാ॥ 7-1-41 (44689)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാബാഹുർദശാഹാന്യേക ഏവ സ।
നായുധ്യത തതഃ കർണഃ പുത്രസ്യ തവ സംയതേ॥ 7-1-42 (44690)
ഭീഷ്മഃ സമരവിക്രാന്തഃ പാണ്ഡവേയസ്യ ഭാരത।
ജഘാന സമരേ യോധാനസംഖ്യേയപരാക്രമഃ॥ 7-1-43 (44691)
തസ്മിംസ്തു നിഹതേ ശൂരേ സത്യസന്ധേ മഹൌജസി।
ത്വത്സുതാഃ വർണമസ്മാർപുസ്തർതുകാമാ ഇവ പ്ലവം॥ 7-1-44 (44692)
താവകാസ്തവ പുത്രാശ്ച സഹിതാഃ സർവരാജഭിഃ।
ഹാ കർണ ഇതി ചാക്രന്ദൻകാലോഽയമിതി അബ്രവൻ॥ 7-1-45 (44693)
ഏവം തേ സ്മ ഹി രാധേയം സൂതപുത്രം നതxxxx
ചുക്രുശുഃ സഹിതാ യോധാxxxxxxxxxxx॥ 7-1-46 (44694)
ജാമദഗ്ന്യാഭ്യനുജ്ഞാതമസ്ത്രേ ദുർവാരപൌരുഷം।
അഗമന്നോ മനഃ കർണം ബന്ധുമാത്യയികേഷ്വിവ॥ 7-1-47 (44695)
സ ഹി ശക്തോ രണേ രാജഞ്സ്ത്രാതുമസ്മാൻമഹാഭയാത്॥
ത്രിദശാനിവ ഗോവിന്ദഃ സതതം സുമഹാഭയാത്॥ 7-1-48 (44696)
വൈശംപായന ഉവാച। 7-1-49x (4261)
തഥാ തു സഞ്ജയം കർണം കീർതയന്തം പുനഃ പുനഃ।
ആശീവിഷവദുച്ഛ്വസ്യ ധൃതരാഷ്ട്രോഽബ്രവീദിദം॥ 7-1-49 (44697)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-1-50x (4262)
യത്തദ്വൈകർതനം കർണമഗമദ്വോ മനസ്തദാ।
ഉപ്യരക്ഷത്സ രാധേയഃ സൂതപുത്രസ്തനുത്യജഃ॥ 7-1-50 (44698)
അപി തന്ന മൃഷാകാർഷീത്കച്ചിത്സത്യപരാക്രമഃ।
സംഭാന്താനാം തദാർതാനാം ത്രസ്താനാം ത്രാണമിച്ഛതാം॥ 7-1-51 (44699)
അപി തത്പൂരയാഞ്ചക്രേ ധനുർധരവരോ യുധി।
യത്തദ്വിനിഹതേ ഭീഷ്മേ കൌരവാണാമപാകൃതം॥ 7-1-52 (44700)
തത്ഖണ്ഡം പൂരയൻകർണഃ പരേഷാമാദധദ്ഭയം।
സ ഹി വൈ പുരുഷവ്യാഘ്രോ ലോകേ സഞ്ജയ കഥ്യതേ॥ 7-1-53 (44701)
7-1-54 (44702)
ആർതാനാം ബാന്ധവാനാം ച ക്രന്ദതാം ച വിശേഷതഃ।
പരിത്യജ്യ രണേ പ്രാണാംസ്തത്ത്രാണാർഥം ച ശർമ ച।
കൃതവാൻമമ പുത്രാണാം ജയാശാം സഫലാമപി॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 002
॥ ശ്രീഃ ॥
7.2. അധ്യായഃ 002
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കർണേന പാണ്ഡവോച്ഛേദനപൂർവകം ദുര്യോധനായ രാജ്യദാനം പ്രതിജ്ഞായ യുദ്ധായാഭിയാനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-2-0 (44703)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-2-0x (4263)
ഹതം ഭീഷ്മമഥാധിരഥിർവിദിത്വാ
ഭിന്നാം നാവം വാരിധാവത്യഗാധേ।
സോദര്യവദ്വ്യസനാത്സൂതപുത്രഃ
സന്താരയിഷ്യംസ്തവ പുത്രസ്യ സേനാം॥ 7-2-1 (44704)
ശ്രുത്വാ തു കർണഃ പുരുഷേന്ദ്രമച്യുതം
നിപാതിതം ശാന്തനവം മഹാരഥം।
അഥോപയായാത്സഹസാരികർഷണോ
ധനുർധരാണാം പ്രവരസ്തദാ നൃപ॥ 7-2-2 (44705)
ഹതേ തു രഥസത്തമേ പരൈർനിമജ്ജതീം നാവമിവാർണവേ കുരൂൻ।
പിതേവ പുത്രാംസ്ത്വരിതോഽഭ്യയാത്തതഃ സന്താരയിഷ്യംസ്തവ പുത്രസ്യ സേനാം॥ 7-2-3 (44706)
സംമൃജ്യ ദിവ്യം ധനുരാതതജ്യം സ രാമദത്തം രിപുസംഘഹന്താ।
ബാണാംശ്ച കാലാനലവായുകൽപാനുല്ലാലയന്വാക്യമിദം ബഭാഷേ। 7-2-4 (44707)
കർണ ഉവാച।
യസ്മിന്ധൃതിർബുദ്ധിപരാക്രമൌജഃ സത്യം സ്മൃതിർവീരഗുണാശ്ച സർവേ।
അസ്ത്രാണി ദിവ്യാന്യഥ സംനതിഹ്രീഃ പ്രിയാ ച വാഗനസൂയാ ച ഭീഷ്മേ॥ 7-2-4x (4264)
സദാ കൃതജ്ഞേ ദ്വിജശത്രുഘാതകേ സനാതനം ചന്ദ്രമസീവ ലക്ഷ്മീഃ।
സ ചേത്പ്രശാന്തഃ പരവീരഹന്താ മന്യേ ഹതാനേവ ച സർവവീരാൻ॥ 7-2-5 (44708)
നേഹ ധ്രുവം കിങ്ചന ജാതു വിദ്യതേ। ലോകേ ഹ്യസ്മിൻകർമണോഽനിത്യയോഗാത്।
സൂര്യോദയേ കോ ഹി വിമുക്തസങ്ശയോ ഭാവം കുർവീതാര്യമഹാവ്രതേ ഹതേ॥ 7-2-6 (44709)
വസുപ്രഭാവേ വസുവീര്യസംഭവേ ഗതേ വസൂനേവ വസുന്ധരാധിപേ।
വസൂനി പുത്രാംശ്ച വസുന്ധരാം തഥാ കുരൂംശ്ച ശോചധ്വമിമാം ച വാഹിനീം॥ 7-2-7 (44710)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-8x (4265)
മഹാപ്രഭാവേ വരദേ നിപാതിതേ ലോകേശ്വരേ ശാസ്തരി ചാമിതൌജസി।
പരാജിതേഷു ഭരതേഷു ദുർമനാഃ കർണോ ഭൃശം ന്യശ്വസദശ്രു വർതയൻ॥ 7-2-8 (44711)
ഇദം ച രാധേയവചോ നിശംയ സുതാശ്ച രാജംസ്തവ സൈനികാശ്ച ഹ।
പരസ്പരം ചുക്രുശുരാർതിജം മുഹുസ്തദാശ്രു നേത്രൈർമുമുചുശ്ച ശബ്ദവത്॥ 7-2-9 (44712)
പ്രവർതമാനേ തു പുനർമഹാഹവേ വിഗാഹ്യമാനാസു ചമൂഷു പാർഥിവൈഃ।
അഥാബ്രവീദ്ധർഷകരം തദാ വചോ രഥർപഭാൻസർവമഹാരഥർഷഭഃ॥ 7-2-10 (44713)
ജഗത്യനിത്യേ സതതം പ്രധാവതി പ്രചിന്തയന്നസ്ഥിരമദ്യ ലക്ഷയേ।
ഭവത്സു തിഷ്ഠത്സ്വിഹ പാതിതോ മൃധേ നിരിപ്രകാശഃ കുരുപുംഗവഃ കഥം॥ 7-2-11 (44714)
നിപാതിതേ ശാന്തനവേ മഹാരഥേ ദിവാകരേ ഭൂതലമാസ്ഥിതേ യഥാ।
ന പാർഥിവാഃ സോഢുമലം ധനഞ്ജയം ഗിരിപ്രവോഢാരമിവാനിലം ദ്രുമാഃ॥ 7-2-12 (44715)
ഹതപ്രധാനം ത്വിദമാർതരൂപം പരൈർഹതോത്സാഹമനാഥമദ്യ വൈ।
മര്യാ കുഖ്ണാം പരിപാല്യമാഹവേ ബലം യഥാ തേന മഹാത്മനാ തഥാ॥ 7-2-13 (44716)
സമാഹിതേ ചാത്മനി ഭാരമീദൃശം ജഗത്തഥാഽനിത്യമിദം ച ലക്ഷയേ।
നിപാതിതം ചാഹവശൌണ്ഡമാഹഖേ കഥം നു കുര്യാമഹമീദൃശേ ഭയം॥ 7-2-14 (44717)
അഹം തു താൻകുരുവൃഷഭാനജിഹ്മഗൈഃ പ്രവേശയന്യമസദനം ചരന്രണേ।
യശഃ പരം ജഗതി വിഭാവ്യ വർതിതാ പരൈർഹതോ ഭുവി ശയിതാഥവാ പുനഃ॥ 7-2-15 (44718)
യുധിഷ്ഠിരോ ധൃതിമതിസത്യസത്വവാൻ വൃകോദരോ ഗജശതതുല്യവിക്രമഃ।
തഥാർജുനസ്ത്രിദശവരാത്മജോ യുവാ ന തദ്ബലം സുജയമിഹാമരൈരപി॥ 7-2-16 (44719)
യമൌ രണേ യത്ര യമോപമൌ ബലേ സസാത്യകിര്യത്ര ച ദേവകീസുതഃ।
ന തദ്ബലം കാപുരുഷോഽഭ്യുപേയിവാന്നിവർതതേ ഭൃത്യുമുഖാദിവാസുഭൃത്॥ 7-2-17 (44720)
തപോഽഭ്യുദീർണം തപസൈവ ബാധ്യതേ ബലം ബലേനൈവ തഥാ മനസ്വിഭിഃ।
മനശ്ച മേ ശത്രുനിവാരണേ ധ്രും സ്വരക്ഷണേ ചാചലവദ്വ്യവസ്ഥിതം॥ 7-2-18 (44721)
ഏവം ചൈഷാം ബാധമാനഃ പ്രഭാവം ഗത്വൈവാഹം താഞ്ജയാംയദ്യ സൂത।
മിത്രദ്രോഹോ മർഷണീയോ ന മേഽയം ഭഗ്നേ സൈന്യേ യഃ സമേയാത്സ മിത്രം॥ 7-2-19 (44722)
കർതാസ്ംയേതത്സത്പുരുഷാര്യകർമ ത്യക്ത്വാ പ്രാണാനനുയാസ്യാമി ഭീഷ്മം।
സർവാൻസംഖ്യേ ശത്രുശംഘാൻഹനിഷ്യേ ഹതസ്തൈർവാ വീരലോകം പ്രപത്സ്യേ॥ 7-2-20 (44723)
സംപ്രാക്രുഷ്ടേ രുദിതസ്ത്രീകുമാരേ പരാഹതേ പൌരുഷേ ധാർതരാഷ്ട്രേ।
മയാ കൃത്യമിതി ജാനാമി സൂത തസ്മാദ്രാജ്ഞസ്ത്വദ്യ ശത്രൂന്വിജേഷ്യേ॥ 7-2-21 (44724)
കുരൂന്രക്ഷൻപാണ്ഡുപുത്രാഞ്ജിഘാംസംസ്ത്യക്ത്വാ പ്രാണാൻഘോരരൂപേ രണേഽസ്മിൻ।
സർവാൻസംഖ്യേ ശത്രുസംഘാന്നിഹത്യ ദാസ്യാംയഹം ധർമxxxxxxxx 7-2-22 (44725)
നിബധ്യതാം മേ കവചം വിചിത്രം ഹൈമം ശുഭ്രം മണിരത്നാവഭാസി।
ശിരസ്ത്രാണം ചാർകസമാനഭാസം ധനുഃ ശരാംശ്ചാഗ്നിവിപാഹികൽപാൻ॥ 7-2-23 (44726)
ഉപാസംഗാൻപോഡശ യോജയന്തു ധനൂംപി ദിവ്യാനി തഥാഽഽഹരന്തു।
അസീംശ്ച ശക്തീശ്ച ഗദാശ്ച ഗുർവീഃ ശംഖം ച ജാംബൂനദചിത്രനാലം॥ 7-2-24 (44727)
ഇമാം രൌക്മീം നാഗകക്ഷ്യാം വിചിത്രാം ധ്വജം ജൈത്രം ദിവ്യമിന്ദീവരാങ്കം।
ശ്ലക്ഷ്ണൈർവസ്ത്രൈർവിപ്രമൃജ്യാനയന്തു ചിത്രാം മാലാം ചാരുബദ്ധാം സലാജാം॥ 7-2-25 (44728)
അശ്വാനഗ്ര്യാൻപാണ്ഡുരാഭ്രപ്രകാശാൻ പുഷ്ടാൻസ്നാതാൻമന്ത്രപൂതാഭിരദ്ഭിഃ।
തപ്തൈർഭാണ്ഡൈഃ കാഞ്ചനൈരഭ്യുപേതാൻ ശീഘ്രാഞ്ശീഘ്രം സൂതപുത്രാനയസ്വ॥ 7-2-26 (44729)
രഥം ചാഗ്ര്യം ഹേമമാലാവനദ്ധം രത്നൈശ്ചിത്രം സൂര്യചന്ദ്രപ്രകാശൈഃ।
ദ്രവ്യൈര്യുക്തം സംപ്രഹാരോപപന്നൈർബാഹൈര്യുക്തം തൂർണമാവർതയസ്വ॥ 7-2-27 (44730)
ചിത്രാണി ചാപാനി ച വേഗവന്തി ജ്യാശ്ചോത്തമാഃ സന്നഹനോപപന്നാഃ।
തൂണാംശ്ച പൂർണാൻമഹതഃ ശരാണാമാസാദ്യ ഗാത്രാവരണാനി ചൈവ॥ 7-2-28 (44731)
പ്രായാത്രികം ചാനയതാശു സർവം പൂർണം കാന്ത്യാ വീരകാംസ്യാം ച ഹൈമം।
ആനീയ മാലാമവബധ്യ ചാംഗേ പ്രവാദയന്ത്വാശു ജയായ ഭേരീഃ॥ 7-2-29 (44732)
പ്രയാഹി മൂതാശു യതഃ കിരീടീ വൃകോദരോ ധർമസുതോ യമൌ ച।
താന്വാ ഹനിഷ്യാമി സമേത്യ സംഖ്യേ ഭീഷ്മോ യഥൈഷ്യാമി ഹതോ ദ്വിഷദ്ഭിഃ॥ 7-2-30 (44733)
യസ്മിന്രാജാ സത്യധൃതിര്യുധിഷ്ഠിരഃ സമാസ്ഥിതോ ഭീമസേനാർജുനൌ ച।
വാസുദേവഃ സാത്യകിഃ സൃഞ്ജയാശ്ച മന്യേ ബലം തദജയ്യം മഹീപൈഃ॥ 7-2-31 (44734)
തം ചേൻമൃത്യുഃ സർവഹരോഽഭിരക്ഷേത്സദാഽപ്രമത്തഃ സമരേ കിരീടിനം।
തഥാപി ഹന്താസ്മി സമേത്യ സംഖ്യേ യാസ്യാമി വാ ഭീഷ്മമുഖോ യമായ॥ 7-2-32 (44735)
ന ത്വേവാഹം ന ഗമിഷ്യാമി തേഷാം മധ്യേ ശരാണാം തത്ര ചാഹം ബ്രവീമി।
മിത്രദ്രുഹോ ദുർബലഭക്തയോ യേ പാപാത്മാനോ ന മമൈതേ സഹായാഃ॥ 7-2-33 (44736)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-2-34x (4266)
സമൃദ്ധിമന്തം രഥമുത്തമം ദൃഢം സകൂബരം ഹേമപരിഷ്കൃതം ശുഭം।
പതാകിനം വാതജവൈർഹയോത്തമൈര്യുക്തം സമാസ്ഥായ യയൌ ജയായ॥ 7-2-34 (44737)
സംപൂജ്യമാനഃ കുരുഭിർമഹാത്മാ രഥർഷഭോ ദേവഗണൈര്യഥേന്ദ്രഃ।
യയൌ തദായോധനമുഗ്രധന്വാ യത്രാവസാനം ഭരതർഷഭസ്യ॥ 7-2-35 (44738)
വരൂഥിനാ മഹതാ സധ്വജേന സുവർണമുക്താമണിരത്നമാലിനാ।
സദശ്വയുക്തേന രഥേന കർണോ മേഘസ്വനേനാർക ഇവാമിതൌജാഃ॥ 7-2-36 (44739)
ഹുതാശനാഭഃ സ ഹുതാശനപ്രഭേ ശുഭഃ ശുഭേ വൈ സ്വരഥേ ധനുർധരഃ।
സ്ഥിതോ രരാജാധിരഥിർമഹാരഥഃ സ്വയം വിമാനേ സുരരാഡിവാസ്ഥിതഃ॥ ॥ 7-2-37 (44740)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ॥ 2 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-2-1 5-2- 5-2- 5-2- 5-2- 5-2- 5-2- 5-2- 5-2- 5-2- 5-2- 5-2-ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 003
॥ ശ്രീഃ ॥
7.3. അധ്യായഃ 003
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കർണേന ഭീഷ്മമേത്യ യുദ്ധാനജ്ഞായാചനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-1-0 (44741)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-0x (4267)
ശരവൽപേ മഹാത്മാനം ശയാനമമിതൌജസം।
മഹാശതസമൂംഹന സമുദ്രമിവ ശോഷിതം॥ 7-1-1 (44742)
ദൃഷ്ട്വാ പിതാമഹം ഭീഷ്മം സർവക്ഷത്രാന്തകം ഗുരും।
ദിവ്യൈരസ്ത്രൈർമഹേഷ്വാസം പാതിതം സവ്യസാചിനാ।
ജയാണാ തവ പുത്രാണാം സംഭഗ്നാ ശർമ വർമ ച॥ 7-1-2 (44743)
അപാxണാമിവ ദ്വീപമഗാധേ ഗാധമിച്ഛതാം।
സ്തോതമാ യാമുനേനേവ ശരൌഘേണ പരിപ്ലുതം॥ 7-1-3 (44744)
മഹാന്തമിവ മൈനാകമഹാര്യം ഭുവി പാതിതം।
തxxxയുതമിവാദിത്യം ശക്രസ്യേവാമൃതം ഹൃതം॥ 7-1-4 (44745)
ശതക്രതുഭിവാചിന്ത്യം പുരാ വൃത്രേണാ നിർജിതം।
മഹോനം സർവസൈന്യസ്യ യുധി ഭീഷ്മം നിപാതിതം॥ 7-1-5 (44746)
കകുദം സർവസൈന്യാനാം ലക്ഷ്മ സർവധനുഷ്മതാം।
ധനന്തയശരൈർവ്യാപ്തം പിതരം തേ മഹാവ്രതം। 7-1-6 (44747)
തം വീരശയനേ വീരം ശയാനം പുരുഷർപഭം।
ഭീഷ്മമാധിരഥിർദൃഷ്ട്വാ ഭരതാനാം പിതാമഹം॥ 7-1-7 (44748)
പ്രസ്കന്ദ്യ സ രഥാത്തൂർണം ശോകമോഹപരിപ്ലുതഃ।
`പദ്യ്ഭാമേവ ജഗാമാർതോ ബാഷ്പവ്യാകുലലോചനഃ'॥
അഭിവാദ്യാഞ്ജലിം ബദ്ധ്വാ വന്ദമാനോഽഭ്യഭാഷത॥ 7-1-8 (44749)
കർണോഽഹമസ്മി ഭദ്രം തേ വദ മാമഭി ഭാരത।
പുണ്യയാ ക്ഷേമയാ വാചാ ചക്ഷുഷാ ചാവലോകയ॥ 7-1-9 (44750)
ന നൂനം സുകൃതസ്യേഹ ഫലം കശ്ചിത്സമശ്നുതേ।
യത്ര ധർമപരോ വൃദ്ധഃ ശേതേ ഭുവി ഭവാനിഹ॥ 7-1-10 (44751)
കോശസഞ്ചയനേ മന്ത്രേ വ്യൂഹേ പ്രഹരണേഷു ച।
നാഹമന്യം പ്രപശ്യാമി കുരൂണാം കുരുപുംഗവ॥ 7-1-11 (44752)
ബുദ്ധ്യാ വിശുദ്ധയാ യുക്തോ യഃ കുരൂംസ്താരയേദ്ഭയാത്।
യോധാംസ്ത്വമപ്ലുവേ ഹിത്വാ പിതുലോകം ഗമിഷ്യസി॥ 7-1-12 (44753)
അദ്യപ്രഭൃതി സങ്ക്രുദ്ധാ വ്യാഘ്രാ ഇവ മൃഗക്ഷയം।
പാണ്ഡവാ ഭരതശ്രേഷ്ഠ കരിഷ്യന്തി കുരുക്ഷയം॥ 7-1-13 (44754)
അദ്യ ഗാണ്ഡീവധോപേണ വീര്യജ്ഞാഃ സവ്യസാചിനഃ।
കുരവഃ സന്ത്രസിഷ്യന്തി വജ്രഘോഷാദിവാസുരാഃ॥ 7-1-14 (44755)
അദ്യ ഗാണ്ഡീവമുക്താനാമശനീനാമിവ xxxഃ।
ത്രാസയിഷ്യതി ബാണാനാം കുരൂനന്യാംശ്ച പഥിxx 7-1-15 (44756)
സമിദ്ധോഽഗ്നിര്യഥാ വീര മഹാജ്വാലോ ദ്രുമാന്ദxxxത്।
ധാർതരാഷ്ട്രാഃ ഇധക്ഷ്യന്തി തഥാ ബാണാഃ കിരീടിxx 7-1-16 (44757)
യേന യേന പ്രസരതോ വായ്വഗ്നീ സഹിതൌ വനേ।
തേന തേന പ്രദഹതോ ഭൂരിഗുൽമതൃണദ്രുമാൻ॥ 7-1-17 (44758)
യാദൃശോഽഗ്നിഃ സമുദ്ഭൂതസ്താദൃക്പാർഥോ ന സംശയഃ।
യഥാ വായുർനരവ്യാഘ്ര തഥാ കൃഷ്ണോ സംശയഃ॥ 7-1-18 (44759)
xxദതഃ പാഞ്ചജന്യസ്യ രസതോ ഗാണ്ഡിവസ്യ ച।
ശ്രുത്വാ സർവാണി സൈന്യാനി ത്രാസം യാസ്യന്തി ഭാരത। 7-1-19 (44760)
കപിധ്വജസ്യോത്പതതോ രഥസ്യാമിത്രകർശിനഃ।
ശബ്ദം സോഢും ന ശക്ഷ്യന്തി ത്വാമൃതേ വീര പാർഥിവാഃ॥ 7-1-20 (44761)
കോ ഹ്യർജുനം യോധയിതും ത്വദന്യഃ പാർഥിവോഽർഹതി।
യസ്യ ദിവ്യാനി കർമാണി പ്രവദന്തി മനീഷിണഃ। 7-1-21 (44762)
അമാനുഷൈശ്ച സംഗ്രാമം ത്ര്യംബകേണ മഹാത്മനാ।
തസ്മാച്ചൈവ വരം പ്രാപ്തോ ദുഷ്പ്രാപശ്ചാകൃതാത്മഭിഃ॥ 7-1-22 (44763)
കോഽന്യഃ ശക്തോ രണേ ജേതും പൂർവം യോ ന ജിതസ്ത്വയാ।
ജിതോ യേന രണേ രാമോ ഭവതാ വീര്യശാലിനാ। 7-1-23 (44764)
ക്ഷത്രിയാന്തകരോ ഘോരോ ദേവദാനവദർപഹാ।
`സോപ്യദ്യാഭിഹതഃ ശേതേ ശരൈഃ പ്രോതഃ ശിഖണ്ഡിനാ॥ 7-1-24 (44765)
തമദ്യാഹം പാണ്ഡവം യുദ്ധശൌണ്ഡമമൃഷ്യമാണോ ഭവതാ ചാനുശിഷ്ടഃ।
ആശീവിഷം ഹഷ്ടിഹരം സുഘോരം ശൂരം ശക്ഷ്യാംയസ്ത്രബലാന്നിഹന്തും॥ ॥ 7-1-25 (44766)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി തൃതീയോഽധ്യായഃ॥ 3 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-1-6 കകുദം ശ്രേഷ്ഠം 5-1-19 xxxതഃ ശബ്ദം കുർവതഃ॥ 5-1-22 അമാനുഷൈർനിവാതകവചാദിഭിഃ॥ 5-1-3 തൃതീയോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 004
॥ ശ്രീഃ ॥
7.4. അധ്യായഃ 004
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീഷ്മാനുജ്ഞാതസ്യ കർണസ്യ യുദ്ധായാഽഽഗമനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-1-0 (44767)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-0x (4268)
തസ്യ ലാലപ്യമാനസ്യ കുരുവൃദ്ധഃ പിതാമഹഃ।
ദേശകാലോചിതം വാക്യമബ്രവീത്പ്രീതമാനസഃ॥ 7-1-1 (44768)
ഭീഷ്മ ഉവാച। 7-1-2x (4269)
സമുദ്ര ഇവ സിന്ധൂനാം ജ്യോതിഷാമിവ ഭാസ്കരഃ।
സത്യസ്യ ച യഥാ സന്തോ ബീജാനാമിവ ചോർവരാ॥ 7-1-2 (44769)
പർജന്യ ഇവ ഭൂതാനാം പ്രതിഷ്ഠാ സുഹൃദാം ഭവാൻ।
ബാന്ധവാസ്ത്വാഽനുജീവന്തു സ്വാദുവൃക്ഷമിവാൺ·ഡജാഃ॥ 7-1-3 (44770)
മാനഹാ ഭവ ശത്രൂണാം മിത്രാണാം നന്ദിവർധനഃ।
കൌരവാണാം ഭവ ഗതിര്യഥാ വിഷ്ണുർദിവൌകസാം॥ 7-1-4 (44771)
സ്വബാഹുബലവീര്യേണ ധാർതരാഷ്ട്രപ്രിയൈഷിണാ।
കർണ രാജപുരം ഗത്വാ കാംഭോജാ നിർജിതാസ്ത്വയാ॥ 7-1-5 (44772)
ഗിരിവ്രജഗതാശ്ചാപി നഗ്നജിത്പ്രമുഖാ നൃപാഃ।
അംബഷ്ഠാശ്ച വിദേഹാശ്ച ഗാന്ധാരാശ്ച ജിതാസ്ത്വയാ॥ 7-1-6 (44773)
ഹിമവദ്ദുർഗനിലയാഃ കിരാതാ രണകർകശാഃ।
ദുര്യോധനസ്യ വശഗാസ്ത്വയാ കർണ പുരാ കൃതാഃ॥ 7-1-7 (44774)
ഉത്കലാ മേകലാഃ പൌണ്ഡ്രാഃ കലിംഗാന്ധ്രാശ്ച സംയുഗേ।
നിഷാദാശ്ച ത്രിഗർതാശ്ച ബാഹ്ലീകാശ്ച ജിതാസ്ത്വയാ 7-1-8 (44775)
തത്രതത്ര ച സംഗ്രാമേ ദുര്യോധനഹിതൈഷിണാ।
ബഹവശ്ച ജിതാഃ കർണ ത്വയാ വീരാ മഹൌജസാ॥ 7-1-9 (44776)
യഥാ ദുര്യോധനസ്യാതഃ സജ്ഞാതികുലബാന്ധവഃ।
തഥാ ത്വമപി സർവേഷാം കൌരവാണാം ഗതിർഭവ॥ 7-1-10 (44777)
ശിവേശനാഭിവദാമി ത്വാം ഗച്ഛ യുധ്യസ്വ ശത്രുഭിഃ।
അനുശാസ്യ കുരൂൻസർവാന്ധത്സ്വ ദുര്യോധനേ ജയം॥ 7-1-11 (44778)
ഭവാൻപൌത്രസമോഽസ്മാകം യഥാ ദുര്യോധനസ്തഥാ।
തവാപി ധർമതഃ സർവേ യഥാ തസ്യ വയം തഥാ॥ 7-1-12 (44779)
യൌനാത്സംബന്ധകാല്ലോകേ വിശിഷ്ടം സംഗതം സതാം।
സദ്ഭിഃ സംഗമമിച്ഛന്തി തസ്മാത്പ്രാജ്ഞാഃ പരൈരപി॥ 7-1-13 (44780)
സ സത്യസംഗരോ ഭൂത്വാ മമേദമിതി നിശ്ചിതഃ।
കുരൂണാം പാലയ ബലം യഥാ ദുര്യോധനസ്തഥാ॥ 7-1-14 (44781)
`യഥാ ച കുരവോ യുദ്ധേ യോധയന്തി സ്മ പാണ്ഡവാൻ।
തഥാ കർണ ത്വയാ കാര്യം ദുര്യോധനഹിതൈഷിണാ'॥ 7-1-15 (44782)
നിശംയ വചനം തസ്യ ചരണാവഭിവാദ്യ ച।
യയൌ വൈകർതനഃ കർണസ്തൂർണമായോധനം പ്രതി॥ 7-1-16 (44783)
സോഽഭിവീക്ഷ്യ നരൌഘാണാം സ്ഥാനമപ്രതിമം മഹത്।
വ്യൂഢപ്രഹരണോരസ്കം സൈന്യം തത്സമബൃംഹയത്॥ 7-1-17 (44784)
ഹൃഷിതാഃ കുരവഃ സർവേ ദുര്യോധനപുരോഗമാഃ।
ഉപാഗതം മഹാബാഹും സർവാനീകപുരഃസരം॥ 7-1-18 (44785)
7-1-19 (44786)
കർണം ദൃഷ്ട്വാ മഹാത്മാനം യുദ്ധായ സമുപസ്ഥിതം।
ക്ഷ്വേഡിതാസ്ഫോടിതരവൈഃ സിംഹനാദരവൈരപി।
ധനുഃശബ്ദൈശ്ച വിവിധൈഃ കുരവഃ സമപൂജയൻ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-1-3 അർഥപതിഃ പ്രധാനസ്വാമീ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 005
॥ ശ്രീഃ ॥
7.5. അധ്യായഃ 005
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനപൃഷ്ടേന കർണേന തംപ്രതി ദ്രോണസ്യ സൈനാപത്യകരണവിധാനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-1-0 (44787)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-0x (4270)
രഥസ്ഥം പുരുഷവ്യാഘ്രം ദൃഷ്ടാ കർണമവസ്ഥിതം।
ഹൃഷ്ടോ ദുര്യോധനോ രാജന്നിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-1-1 (44788)
സനാഥമിവ മന്യേഽഹം ഭവതാ പാലിതം ബലം।
അത്ര കിം നു സമർഥം യദ്ധിതം തത്സംപ്രധാര്യതാം॥ 7-1-2 (44789)
കർണ ഉവാച। 7-1-3x (4271)
ബ്രൂഹി നഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര ത്വം ഹി പ്രാജ്ഞതമോ നൃഷു।
യഥാ ചാർഥപതിഃ കൃത്യം പശ്യതേ ന തഥേതരഃ॥ 7-1-3 (44790)
തേ സ്മ സർവേ തവ വചഃ ശ്രോതുകാമാ നരേശ്വര।
നാന്യായ്യം ഹി ഭവാന്വാക്യം ബ്രൂയാദിതി മതിർമമ॥ 7-1-4 (44791)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-1-5x (4272)
ഭീഷ്മഃ സേനാപ്രണേതാഽഽസീദ്വയസാ വിക്രമേണ ച।
ശ്രുതേന ചോപസംപന്നഃ സർവൈര്യോധഗണൈസ്തഥാ॥ 7-1-5 (44792)
തേനാതിയശസാ കർണ ഘ്നതാ ശത്രുഗണാൻമമ।
സുയുദ്ധേന ദശാഹാനി പാലിതാഃ സ്മോ മഹാത്മനാ॥ 7-1-6 (44793)
തസ്മിന്നസുകരം കർമ കൃതവത്യാസ്ഥിതേ ദിവം।
കം തു സേനാപ്രണേതാരം മന്യസേ തദനന്തരം॥ 7-1-7 (44794)
ന വിനാ നായകം സേനാ മുഹൂർതമപി തിഷ്ഠതി।
`ആഹവേഷു വിശേഷേണ ഭ്രഷ്ടനേത്രേഷ്വിവാഞ്ജനം।'
ആഹവേഷ്വാഹവശ്രേഷ്ഠ നേതൃഹീനേവ നൌർജലേ॥ 7-1-8 (44795)
യഥാ ഹ്യകർണധാരാ നൌ രഥശ്ചാസാരഥിര്യഥാ।
ദ്രവേദ്യഥേഷ്ടം തദ്വത്സ്യാദൃതേ സേനാപതിം ബലം॥ 7-1-9 (44796)
അദേശികോ യഥാ സാർഥഃ സർവഃ കൃച്ഛ്രം സമൃച്ഛതി।
അനായകാ തഥാ സേനാ സർവാന്ദോഷാൻസമർച്ഛതി॥ 7-1-10 (44797)
സ ഭാവന്വീക്ഷ്യ സർവേഷു മാമകേഷു മഹാത്മസു।
പശ്യ സേനാപതിം യുക്തമനു ശാന്തനവാദിഹ॥ 7-1-11 (44798)
യം ഹി സേനാപ്രമേതാരം ഭവാന്വക്ഷ്യതി സംയുഗേ।
തം വയം സഹിതാഃ സർവേ കരിഷ്യാമോ ന സംശയഃ। 7-1-12 (44799)
കർണ ഉവാച। 7-1-13x (4273)
സർവ ഏവ മഹാത്മാന ഇമേ പുരുഷസത്തമാഃ।
സേനാപതിത്വമർഹന്തി നാത്ര കാര്യാ വിചാരണാ॥ 7-1-13 (44800)
കുലസംഹനനജ്ഞാനൈർബലവിക്രമബുദ്ധിഭിഃ।
യുക്താഃ ശ്രുതജ്ഞാ ധീമന്ത ആഹവേഷ്വനിവർതിനഃ॥ 7-1-14 (44801)
യുഗപന്ന തു തേ ശക്യാഃ കർതും സർവേ പുരഃസരാഃ।
ഏക ഏവ തു കർതവ്യോ യസ്മിന്വൈശേഷികാ ഗുണാഃ॥ 7-1-15 (44802)
അന്യോന്യസ്പർധിനാം ഹ്യേഷാം യദ്യേകം ത്വം കരിഷ്യസി।
ശേഷാ വിമനസോ വ്യക്തം ന യോത്സ്യന്തി ഹിതാസ്തവ॥ 7-1-16 (44803)
അയം ച സർവയോധാനാമാചാര്യഃ സ്ഥിവരോ ഗുരുഃ।
യുക്തഃ സേനാപതിഃ കർതും ദ്രോണഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ॥ 7-1-17 (44804)
കോ ഹി തിഷ്ഠതി ദുർധർഷേ ദ്രോണേ ശസ്ത്രഭൃതാം വരേ।
സേനാപതിഃസ്യാദന്യോസ്മാച്ഛുക്രാംഗിരസദർശനാത്॥ 7-1-18 (44805)
ന ച സോഽപ്യസ്തി തേ യോധഃ സർവരാജസു ഭാരത।
ദ്രോണം യഃ സമരേ യാന്തമനുയാസ്യതി സംയുഗേ॥ 7-1-19 (44806)
ഏഷ സേനാപ്രണേതൄണാമേഷ ശസ്ത്രഭൃതാമപി।
ഏഷ ബുദ്ധിമതാം ചൈവ ശ്രേഷ്ഠോ രാജൻഗുരുസ്തവ॥ 7-1-20 (44807)
ഏവം ദുര്യോധനാചാര്യമാശു സേനാപതിം കുരു।
ജിഗീഷന്തോ സുരാൻസംഖ്യേ കാർതികേയമിവാമരാഃ॥ ॥ 7-1-21 (44808)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി പഞ്ചമോഽധ്യായഃ॥ 5 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-1-8 നേതാ കർണധാരഃ॥ 5-1-10 അദേശികോഽഗ്രേസരരഹിതഃ। 5-1-14 സംഹനനം ശരീരം॥ 5-1-18 ശുക്രാംഗിരസദർശനാച്ഛുക്രബൃഹസ്പതിതുല്യാത്। 5-1-5 പഞ്ചമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 006
॥ ശ്രീഃ ॥
7.6. അധ്യായഃ 006
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനേന ദ്രോണംപ്രതി സൈനാപത്യസ്വീകാരപ്രാർഥനാ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-1-0 (44809)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-0x (4274)
കർണസ്യ വചനം ശ്രുത്വാ രാജാ ദുര്യോധനസ്തദാ।
സേനാമധ്യഗതം ദ്രോണമിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-1-1 (44810)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-1-2x (4275)
വർണശ്രൈഷ്ഠ്യാത്കുലോത്പത്ത്യാ ശ്രുതേന വയസാ ധിയാ।
വീര്യാദ്ദാക്ഷ്യാദധൃഷ്യത്വാദർഥജ്ഞാനാന്നയാജ്ജയാത്॥ 7-1-2 (44811)
തപസാ ച കൃതജ്ഞത്വാദ്വൃദ്ധഃ സർവഗുണൈരപി।
യുക്തോ ഭവത്സശ്രോ ഗോപ്താ രാജ്ഞാമന്യോ ന വിദ്യതേ॥ 7-1-3 (44812)
സ ഭവാൻപാതു നഃ സർവാന്ദേവാനിവ ശതക്രതുഃ।
ഭവന്നേത്രാഃ പരാഞ്ജേതുമിച്ഛാമോ ദ്വിജസത്തമ॥ 7-1-4 (44813)
രുദ്രാണാമിവ കാപാലിർവസൂനാമിവ പാവകഃ।
കുബേര ഇവ യക്ഷാണാം മരുതാമിവ വാസവഃ॥ 7-1-5 (44814)
വസിഷ്ഠ ഇവ വിപ്രാണാം തേജസാമിവ ഭാസ്കരഃ।
പിതൄണാമിവ ധർമേന്ദ്രോ യാദസാമിവ ചാംബുരാട്॥ 7-1-6 (44815)
നക്ഷത്രാണാമിവ ശശീ ദിതിജാനാമിവോശനാഃ।
`സർവേഷാമിവ ലോകാനാം വിശ്വസ്യ ച യഥാ ക്ഷയഃ'॥ 7-1-7 (44816)
വിശ്വോത്പത്തിസ്ഥിതിലയേ ശ്രേഷ്ഠോ നാരായണഃ പ്രഭുഃ।
ഏവം സേനാപ്രണേതൄണാം മമ സേനാപതിർഭവ॥ 7-1-8 (44817)
അക്ഷൌഹിണ്യോ ദശൈകാ ച വശഗാഃ സന്തു തേഽനഘ।
താഭിഃ ശത്രൂൻപ്രതിവ്യൂഹ്യ ജഹീന്ദ്രോ ദാനവാനിവ॥ 7-1-9 (44818)
പ്രയാതു നോ ഭവാനഗ്രേ ദേവാനാമിവ പാവകിഃ।
അനുയാസ്യാമഹേ ത്വാഽഽജൌ സൌരഭേയാ ഇവർഷഭം॥ 7-1-10 (44819)
ഉഗ്രധന്വാ മഹേഷ്വാസോ ദിവ്യം വിഷ്ഫാരയന്ധനുഃ।
ദൃഷ്ട്വാ ഭവന്തം സംഗ്രാമേ നാർജുനഃ പ്രഹരിഷ്യതി॥ 7-1-11 (44820)
ധ്രുവം യുധിഷ്ഠിരം സംഖ്യേ സാനുബന്ധം സബാന്ധവം।
ജേഷ്യാമി പുരുഷവ്യാഘ്ര ഭവാൻസേനാപതിര്യദി॥ 7-1-12 (44821)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-13x (4276)
ഏവമുക്തേ തതോ ദ്രോണം ജയേത്യൂചുർനരാധിപാഃ।
സിംഹനാദേന മഹതാ ഹർഷയന്തസ്തവാത്മജം॥ 7-1-13 (44822)
സൈനികാശ്ച മുദാ യുക്താ വർധയന്തി ദ്വിജോത്തമം।
ദുര്യോധനം പുരസ്കൃത്യ പ്രാർഥയന്തോ മഹദ്യശഃ।
ദുര്യോധനം തതോ രാജന്ദ്രോണോ വചനമബ്രവീത്॥ ॥ 7-1-14 (44823)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ॥ 6 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-1-4 ഭവാന്നേസ്രം തേനാ യേഷാം തേ॥ 5-1-6 ധർമേന്ദ്രോ യമഃ। അംബുരാട് വരുണഃ॥ 5-1-10 പാവകിഃ സ്കന്ദഃ॥ 5-1-6 ഷഷ്ടോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 007
॥ ശ്രീഃ ॥
7.7. അധ്യായഃ 007
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനേന ദ്രോണസ്യ സൈനാപത്യേഽഭിഷേചനം॥ 1 ॥ ദ്രോണയുദ്ധവർണനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-1-0 (44824)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-1-0x (4277)
വേദം ഷഡംഗം വേദാഹമർഥവിദ്യാം ച മാനവീം।
ത്രൈയ്യംബകമഥേഷ്വസ്ത്രം ശസ്ത്രാണി വിവിധാനി ച॥ 7-1-1 (44825)
യേ ചാപ്യുക്താ മയി ഗുണാ ഭവദ്ഭിർജയകാങ്ക്ഷിഭിഃ।
ചികീർഷുസ്താനഹം സർവാന്യോധയിഷ്യാമി പാണ്ഡവാൻ॥ 7-1-2 (44826)
പാർഷതം തു രണേ രാജന്ന ഹനിഷ്യേ കഥഞ്ചന।
സ ഹി സൃഷ്ടോ വധാർഥായ മമൈവ പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-1-3 (44827)
യോധയിഷ്യാമി സൈന്യാനി നാശയൻസർവസോമകാൻ।
ന ച മാം പാണ്ഡവാ യുദ്ധേ യോധയിഷ്യന്തി ഹർഷിതാഃ॥ 7-1-4 (44828)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-5x (4278)
സ ഏവമഭ്യനുജ്ഞാതശ്ചക്രേ സേനാപതിം തതഃ।
ദ്രോണം തവ സുതോ രാജന്വിധിദൃഷ്ടേന കർമണാ॥ 7-1-5 (44829)
അഥാഭിഷിഷിചുർദ്രോണം ദുര്യോധനമുഖാ നൃപാഃ।
`സ്വസ്തിവാദരവൈശ്ചാന്യൈഃ ശ്ലക്ഷ്ണൈശ്ചാന്യൈർമനോരമൈഃ'।
സൈനാപത്യേ യഥാ സ്കന്ദം പുരാ ശക്രമുഖാഃ സുരാഃ॥ 7-1-6 (44830)
തതോ വാദിത്രഘോഷേണ ശംഖാനാം ച മഹാസ്വനൈഃ।
പ്രാദുരാസീത്കൃതേ ദ്രോണേ ഹർഷഃ സേനാപതൌ തദാ॥ 7-1-7 (44831)
തതഃ പുണ്യാഹഘോഷേണ സാശീർവാദസ്വനേന ച।
സംസ്തവൈർഗീതശബ്ദൈശ്ച സൂതമാഗധബന്ദിനാം॥ 7-1-8 (44832)
ജയശബ്ദൈർദ്വിജാഗ്ര്യാണാം സുഭഗാനർതിതൈസ്തഥാ।
സത്കൃത്യ വിധിനാ ദ്രോണം മേനിരേ പാണ്ഡവാഞ്ജിതാൻ॥ 7-1-9 (44833)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-10x (4279)
സൈനാപത്യം തു സംപ്രാപ്യ ഭാരദ്വാജോ മഹാരഥഃ।
യുയുത്സുർവ്യൂഹ്യ സൈന്യാനി പ്രായാത്തവ സുതൈഃ സഹ॥ 7-1-10 (44834)
സൈന്ധവശ്ച കലിംഗശ്ച വികർണശ്ച തവാത്മജഃ।
ദക്ഷിണം പാർശ്വമാസ്ഥായ സമതിഷ്ഠന്ത ദംശിതാഃ॥ 7-1-11 (44835)
പ്രപക്ഷഃ ശകുനിസ്തേഷാം പ്രവരൈർഹയസാദിഭിഃ।
യയൌ ഗാന്ധാരകൈഃ സാർധം വിമലപ്രാസയോധിഭിഃ॥ 7-1-12 (44836)
കൃപശ്ച കൃതവർമാ ച ചിത്രസേനോ വിവിംശതിഃ।
ദുഃശാസനമുഖാ യത്താഃ സവ്യം പക്ഷമപാലയൻ॥ 7-1-13 (44837)
തേഷാം പ്രപക്ഷാഃ കാംഭോജാഃ സുദക്ഷിണപുസ്സരാഃ।
യയുരശ്ചൈർമഹാവേഗൈഃ ശകാശ്ച യവനൈഃ സഹ॥ 7-1-14 (44838)
മദ്രാസ്ത്രിഗർതാഃ സാംബഷ്ഠാഃ പ്രതീച്യോദീച്യമാലവാഃ।
ശിബയഃ ശൂരസേനാശ്ച ശൂദ്രാശ്ച മലദൈഃ സഹ॥ 7-1-15 (44839)
സൌവീരാഃ കിതവാഃ പ്രാച്യാ ദാക്ഷിണാത്യാശ്ച സർവശഃ।
നവാത്മജം പുരസ്കൃത്യ സൂതപുത്രസ്യ പൃഷ്ഠതഃ॥ 7-1-16 (44840)
ഹർഷയന്തഃ സ്വസൈന്യാനി യയുസ്തവ സുതൈഃ സഹ।
പ്രവരഃ സർവയോധാനാം ബലേഷു ബലമാദധം॥ 7-1-17 (44841)
യയൌ വൈകർതനഃ കർണഃ പ്രമുഖേ സർവധന്വിനാം।
തസ്യ ദീപ്തോ മഹാകായഃ സ്വാന്യനീകാനിഹർഷയൻ॥ 7-1-18 (44842)
ഹസ്തികക്ഷ്യോ ഗഹാകേതുർബഭൌ സൂര്യസമദ്യുതിഃ।
ന ഭീഷ്മവ്യസനം കശ്ചിദൃഷ്ട്വാ കർണമമന്യത॥ 7-1-19 (44843)
വിശോകാശ്ചാഭവൻസർവേ രാജാനഃ കുരുഭിഃ സഹ।
ഹൃഷ്ടാശ്ച ബഹവോ യോധാസ്തത്രാജൽപന്ത വേഗതഃ॥ 7-1-20 (44844)
ന ഹി കർണം രണേ ദൃഷ്ട്വാ യുധി സ്ഥാസ്യന്തി പാണ്ഡവാഃ।
കർണോ ഹി സമരേ ശക്തോ ജേതും ദേവാൻസവാസവാൻ॥ 7-1-21 (44845)
കിമു പാണ്ഡുസുതാന്യുദ്ധേ ഹീനവീര്യപരാക്രമാൻ।
ഭീഷ്മേണ തു രണേ പാർഥാഃ പാലിതാ ബാഹുശാലിനാ॥ 7-1-22 (44846)
താംസ്തു കർണഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈർനാശയിഷ്യതി സംയുഗേ।
ഏവം ബ്രുവന്തസ്തേഽന്യോന്യം ഹൃഷ്ടരൂപാ വിശാംപതേ॥ 7-1-23 (44847)
രാധേയം പൂജയന്തശ്ച പ്രശംസന്തശ്ച നിര്യയുഃ।
അസ്മാകം ശകടവ്യൂഹോം ദ്രോണേന വിഹിതോഽഭവത്॥ 7-1-24 (44848)
പരേഷാം ക്രൌഞ്ച ഏവാസീദ്വ്യൂഹോ രാജൻമഹാത്മനാം।
പ്രീയമാണേന വിഹിതോ ധർമരാജേന ഭാരത॥ 7-1-25 (44849)
വ്യൂഹപ്രമുഖതസ്തേഷാം തസ്ഥതുഃ പുരുഷർഷഭൌ।
വാനരധ്വജമുച്ഛ്രിത്യ വിഷ്വക്സേനധനഞ്ജയൌ॥ 7-1-26 (44850)
കകുദം സർവസൈന്യാനാം ധാമ സർവധനുഷ്മതാം।
ആദിത്യപഥഗഃ കേതുഃ പാർഥസ്യാമിതതേജസഃ॥ 7-1-27 (44851)
ദീപയാമാസ തത്സൈന്യം പാണ്ഡവസ്യ മഹാത്മനഃ।
യഥാ പ്രജ്വലിതഃ സൂര്യോ യുഗാന്തേ വൈ വസുന്ധരാം॥ 7-1-28 (44852)
ദീപ്യന്ദൃശ്യേത ഹി തഥാ കേതുഃ സർവത്ര ധീമതഃ।
യോധാനാമർജുനഃ ശ്രേഷ്ഠോ ഗാണ്ഡീവം ധനുഷാം വരം॥ 7-1-29 (44853)
വാസുദേവശ്ച ഭൂതാനാം ചക്രാണാം ച സുദർശനം।
ചത്വാര്യേതാനി തേജാഞ്സി വഹഞ്ശ്വേതഹയോ രഥഃ॥ 7-1-30 (44854)
പരേഷാമഗ്രതസ്തസ്ഥൌ കാലചക്രമിവോദ്യതം।
ഏവം തൌ സുമഹാത്മാനൌ ബലസേനാഗ്രഗാവുഭൌ॥ 7-1-31 (44855)
താവകാനാം മുഖേ കർണഃ പരേഷാം ച ധനഞ്ജയഃ।
തതോ ജയാഭിസംരബ്ധൌ പരസ്പരവധൈഷിണൌ॥ 7-1-32 (44856)
അവേക്ഷേതാം തദാന്യോന്യം സമരേ കർണപാണ്ഡവൌ।
തതഃ പ്രയാതേ സഹസാ ഭാരദ്വാജേ മഹാരഥേ॥ 7-1-33 (44857)
സിംഹനാദേന ഘോരേണ വസുധാ സമകംപത।
തതസ്തുമുലമാകാശമാവൃണോത്സദിവാകരം॥ 7-1-34 (44858)
വാതോദ്ഭൂതം രജസ്തീവ്രം കൌശേയനികരോപമം।
വവർഷ ദ്യൌരനഭ്രാഽപി മാംസാസ്ഥിരുധിരാണ്യുത॥ 7-1-35 (44859)
ഗൃധ്രാഃ ശ്യേനാ ബകാഃ കങ്കാ വായസാശ്ച സഹസ്രശഃ।
ഉപര്യുപരി സേനാം തേ തദാ പര്യപതന്നൃപ॥ 7-1-36 (44860)
ഗോമായവശ്ച പ്രാക്രോശൻഭയദാന്ദാരുണാന്രവാൻ।
അകാർഷുരപസവ്യം ച ബഹുശഃ പൃതനാം തവ॥ 7-1-37 (44861)
ചിഖാദിഷന്തോ മാംസാനി പിപാസന്തശ്ച ശോണിതം।
അപതദ്ദീപ്യമാനാ ച സനിർഘാതാ സകംപനാ॥ 7-1-38 (44862)
ഉൽകാ ജ്വലന്തീ സംഗ്രാമേ പുച്ഛേനാവൃത്യ സർവശഃ।
പരിവേഷോ മഹാംശ്ചാപി സവിദ്യുത്സ്തനയിത്നുമാൻ॥ 7-1-39 (44863)
ഭാസ്കരസ്യാഭവദ്രാജൻപ്രയാതേ വാഹിനീപതൌ।
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവഃ പ്രാദുരാസൻസുദാരുണാഃ।
ഉത്പാതാ യുധി വീരാണാം ജീവിതക്ഷയകാരിണഃ॥ 7-1-40 (44864)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം പരസ്പരവധൈഷിണാം।
കുരുപാണ്ഡവസൈന്യാനാം ശബ്ദേനാപൂരയജ്ജഗത്॥ 7-1-41 (44865)
തേ ത്വന്യോന്യം സുസംരബ്ധാഃ പാണ്ഡവാഃ കൌരവൈഃ സഹ।
അഭ്യഘ്നന്നിശിതൈഃ ശസ്ത്രൈർജയഗൃദ്ധാഃ പ്രഹാരിണഃ॥ 7-1-42 (44866)
സ പാണ്ഡവാനാം മഹതീം മഹേഷ്വാസോ മഹാദ്യുതിഃ।
വേഗേനാഭ്യദ്രവത്സേനാം കിരഞ്ശരശതൈഃ ശിതൈഃ॥ 7-1-43 (44867)
ദ്രോണമഭ്യുദ്യതം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാഃ സഹസൃഞ്ജയൈഃ।
പ്രത്യഗൃഹ്ണംസ്തദാ രാജഞ്ഛരവർഷൈഃ പൃഥക്പൃഥക്॥ 7-1-44 (44868)
വിക്ഷോഭ്യമാണആ ദ്രോണേന ഭിദ്യമാനാ മഹാചമൂഃ।
വ്യശീര്യത സപാഞ്ചാലാ വാതേനേവ വലാഹകാഃ॥ 7-1-45 (44869)
ബഹൂനീഹ വികുർവാണോ ദിവ്യാന്യസ്ത്രാണി സംയുഗേ।
അപീഡയത്ക്ഷണേനൈവ ദ്രോണഃ പാണ്ഡവസൃഞ്ജയാൻ॥ 7-1-46 (44870)
തേ വധ്യമാനാ ദ്രോണേന വാസവേനേവ ദാനവാഃ।
പാഞ്ചാലാഃ സമകംപന്ത ധൃഷ്ടദ്യുംനപുരോഗമാഃ॥ 7-1-47 (44871)
തതോ ദിവ്യാസ്ത്രവിച്ഛൂരോ യാജ്ഞസേനിർമഹാരഥഃ।
അഭിനച്ഛരവർഷേണ ദ്രോണാനീകമനേകധാ॥ 7-1-48 (44872)
ദ്രോണസ്യ ശരവർഷാണി ശരവർഷേണ പാർഷതഃ।
സന്നിവാര്യ തതഃ സർവാൻകുരൂനപ്യവധീദ്ബലീ॥ 7-1-49 (44873)
സംയംയ തു തതോ ദ്രോണഃ സമവസ്ഥാപ്യ ചാഹവേ।
സ്വമനീകം മഹേഷ്വാസഃ പാർഷതം സമുപാദ്രവത്॥ 7-1-50 (44874)
സ ബാണവർഷം സുമഹദസൃജത്പാർഷതം പ്രതി।
മഘവാൻസമഭിക്രുദ്ധഃ സഹസാ ദാനവാനിവ॥ 7-1-51 (44875)
തേ കംപ്യമാനാ ദ്രോണേന ബാണൈഃ പാണ്ഡവസൃഞ്ജയാഃ।
പുനഃപുനരഭജ്യന്ത സിംഹേനൈവേതരേ മൃഗാഃ॥ 7-1-52 (44876)
തഥാ പര്യപതദ്രോണഃ പാണ്ഡവാനാം ബലേ ബലീ।
അലാതചക്രവദ്രാജംസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-1-53 (44877)
ഖചരനഗരകൽപം കൽപിതം ശാസ്ത്രദൃഷ്ട്യാ ചലദനിലപതാകം ഹ്ലാദനം വൽഗിതാശ്വം।
സ്ഫടികവിമലകേതും ത്രാസനം ശാത്രവാണാം രഥവരമധിരൂഢഃ സഞ്ജഹാരാരിസേനാം॥ ॥ 7-1-54 (44878)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-1-9 സുഭഗാനർതിതൈഃ സൌഭാഗ്യവതീനൃത്തൈഃ॥ 5-1-27 ആദിത്യപഥഗഃ ആകാശഗഃ॥ 5-1-54 ഹ്ലാദനം യോദ്ഭുരാനന്ദജനനം॥ 5-1-7 സപ്തമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 008
॥ ശ്രീഃ ॥
7.8. അധ്യായഃ 008
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സഞ്ജയേന ധൃതരാഷ്ട്രം പ്രതി ദ്രോണപരാക്രമവർണനപൂർവകം തന്നിധനകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-1-0 (44879)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-1-0x (4280)
തഥാ ദ്രോണമഭിഘ്നന്തം സാശ്വസൂതരഥദ്വിപാൻ।
വ്യഥിതാഃ പാണ്ഡവാ ദൃഷ്ട്വാ ന ചൈനം പര്യവാരയൻ॥ 7-1-1 (44880)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ധൃഷ്ടദ്യുംനധനഞ്ജയൌ।
അബ്രവീത്സർവതോ യത്തൈഃ കുംഭയോനിർനിവാര്യതാം॥ 7-1-2 (44881)
തത്രൈനമർജുനശ്ചൈവ ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാർഷതഃ।
`യേ ചാന്യേ പാർഥിവാ രാജൻപാണ്ഡവസ്യാനുസൈനികാഃ।
പ്രത്യഗൃഹ്ണംസ്തതസ്തത്ര സമാഗച്ഛൻമഹാരഥാഃ॥ 7-1-3 (44882)
കേകയാ ഭീമസേനശ്ച സൌഭദ്രോഽഥ ഘടോത്കചഃ।
യുധിഷ്ഠിരോ യമൌ മാത്സ്യോ ദ്രുദശ്ചാത്മജൈഃ സഹ॥ 7-1-4 (44883)
ദ്രൌപദേയാശ്ച സംഹൃഷ്ടാ ധൃഷ്ടകേതുഃ സസാത്യകിഃ।
ചേകിതാനശ്ച സങ്ക്രുദ്ധോ യുയുത്സുശ്ച മഹാരഥഃ॥ 7-1-5 (44884)
യേ ചാന്യേ പാർഥിവാ രാജൻപാണ്ഡവസ്യാനുയായിനഃ।
കുലവീര്യാനുരൂപാണി ചക്രുഃ കർമാണ്യനേകശഃ॥ 7-1-6 (44885)
സംഭിദ്യമാനാം താം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവൈർവാഹിനീം രണേ।
വ്യാവൃത്യ ചക്ഷുഷീ കോപാദ്ഭാരദ്വാജോഽന്വവൈക്ഷത॥ 7-1-7 (44886)
സ തീവ്രം കോപമാസ്ഥായ രഥേ സമരദുർജയഃ।
വ്യധമത്പാണ്ഡവാനീകം മഹാഭ്രാണീവ മാരുതഃ॥ 7-1-8 (44887)
രഥാനശ്വാന്നരാന്നാഗാനഭിധാവന്നിതസ്തതഃ।
ചചാരോൻമത്തവദ്ദ്രോണോ വൃദ്ധോഽപി തരുണോ യഥാ॥ 7-1-9 (44888)
തസ്യ ശോണിതദിഗ്ധാംഗാഃ ശോണാസ്തേ വാതരംഹസഃ।
ആജാനേയാ ഹയാ രാജന്നവിശ്രാന്താഃ സുഖം യയുഃ॥ 7-1-10 (44889)
തമന്തകമിവ ക്രുദ്ധമാപതന്തം യതവ്രതം।
ദൃഷ്ട്വാ സംപ്രാദ്രവന്യോധാഃ പാണ്ഡവസ്യ തതസ്തതഃ॥ 7-1-11 (44890)
തേഷാം പ്രാദ്രവതാം ഭീമഃ പുനരാവർതതാമപി॥
പശ്യതാം തിഷ്ഠതാം ചാസീച്ഛബ്ദഃ പരമദാരുണഃ॥ 7-1-12 (44891)
ശൂരാണാം ഹർഷജനനോ ഭീരൂണാം ഭയവർധനഃ।
ദ്യാവാപൃഥിവ്യോർവിവരം പൂരയാമാസ സർവതഃ॥ 7-1-13 (44892)
തതഃ പുനരപി ദ്രോണോ നാമ വിശ്രാവയന്യുധി।
അകരോദ്രൌദ്രമാത്മാനം കിരഞ്ഛരശതൈഃ പരാൻ॥ 7-1-14 (44893)
സ തഥാ തേഷ്വനീകേഷു പാണ്ഡുപുത്രസ്യ മാരിഷ।
കാലവദ്വ്യചരദ്ദ്രോണോ യുവേവ സ്ഥവിരോ ബലീ॥ 7-1-15 (44894)
ഉത്കൃത്യ ച ശിരാംസ്യുഗ്രോ ബാഹൂനപി സുഭൂഷണാൻ।
കൃത്വാ ശൂന്യാന്രഥോപസ്ഥാനുദക്രോശൻമഹാരവാൻ॥ 7-1-16 (44895)
തസ്യ ഹർഷപ്രണാദേന ബാണവർഷേണ ച പ്രഭോ।
പ്രാകംപന്ത രണേ യോധാ ഗാവഃ ശീതാർദിതാ ഇവ॥ 7-1-17 (44896)
ദ്രോണസ്യ രഥഘോഷേണ മൌർവീനിഷ്പേഷണേന ച।
ധനുഃശബ്ദേന ചാകാശേ ശബ്ദഃ സമഭവൻമഹാൻ॥ 7-1-18 (44897)
അഥാസ്യ ധനുഷോ ബാണാ നിസ്സരന്തഃ സഹസ്രശഃ।
വ്യാപ്യ സർവാ ദിശഃ പേതുർനാഗാശ്വരഥപത്തിഷു। 7-1-19 (44898)
തം കാർമുകമഹാവേഗമസ്ത്രജ്വലിതപാവകം।
ദ്രോണമാസാദയാഞ്ചക്രുഃ പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ॥ 7-1-20 (44899)
സനാഗരഥപത്ത്യശ്വാൻപ്രാഹിണോദ്യമസാദനം।
അചിരാദകരോദ്ദോണോ മഹീം ശോണിതകർദമാം॥ 7-1-21 (44900)
തന്വതാ പരമാസ്ത്രാണി ശരാൻസതതമസ്യതാ।
ദ്രോണേന വിഹിതം ദിക്ഷു ശരജാലമദൃശ്യത॥ 7-1-22 (44901)
പദാതിഷു രഥാശ്വേഷു വാരണേഷു ച സർവശഃ।
തസ്യ വിദ്യുദിവാഭ്രേഷു ചരൻകേതുരദൃശ്യത॥ 7-1-23 (44902)
സകേകയാനാം പ്രവരാംശ്ച പഞ്ച പാഞ്ചാലരാജം ച ശരൈഃ പ്രമഥ്യ।
യുധിഷ്ഠിരാനീകമദീനസത്വോ ദ്രോണോഽഭ്യയാത്കാർമുകബാണപാണിഃ॥ 7-1-24 (44903)
തം ഭീമസേനശ്ച ധനഞ്ജയശ്ച ശിനേശ്ച നപ്താ ദ്രുപദാത്മജശ്ച।
ശൈബ്യാത്മജഃ കാശിപതിഃ ശിബിശ്ച ദൃഷ്ട്വാ നദന്തോ വ്യകിരഞ്ഛരൌഘൈഃ॥ 7-1-25 (44904)
`തേഷാം ശരാ ദ്രോണശരൈർനികൃത്താ ഭൂമാവദൃശ്യന്ത വിവർതമാനാഃ।
ശ്രേണീകൃതാഃ സംയതി മോഘവേഗാ ദ്വീപേ നദീനാമിവ കാശരോഹാഃ'॥ 7-1-26 (44905)
തേ ദ്രോണബാണാസനവിപ്രമുക്താഃ പതത്രിണഃ കാഞ്ചനചിത്രപുംഖാഃ।
ഭിത്ത്വാ ശരീരാണി ഗജാശ്വയൂനാം ജഗ്മുർമഹീം ശോണിതദിഗ്ധവാജാഃ॥ 7-1-27 (44906)
സാ യോധസംഘൈശ്ച രഥൈശ്ച ഭൂമിഃ ശരൈർവിഭിന്നൈർഗജവാജിഭിശ്ച।
പ്രച്ഛാദ്യമാനാ പതിതൈർബഭൂവ സമാവൃതാ ദ്യൌരിവ കാലമേഘൈഃ॥ 7-1-28 (44907)
ശൈനേയഭീമാർജുനവാഹിനീശം സൌഭ്രദ്രപാഞ്ചാലസകാശിരാജം।
അന്യാംശ്ച വീരാൻസമരേ മമർദ ദ്രോണഃ സുതാനാം തവ ഭൂതികാമഃ॥ 7-1-29 (44908)
ഏതാനി ചാന്യാനി ച കൌരവേന്ദ്ര കർമാണി കൃത്വാ സമരേ മഹാത്മാ।
പ്രതാപ്യ ലോകാനിവ കാലസൂര്യോ ദ്രോണോ ഗതഃ സ്വർഗമിതോ ഹി രാജൻ॥ 7-1-30 (44909)
ഏവം രുക്മരഥഃ ശൂരോ ഹത്വാ ശതസഹസ്രശഃ।
പാൺ·ഡവാനാം രണേ യോധാൻപാർഷതേന നിപാതിതഃ॥ 7-1-31 (44910)
അക്ഷൌഹിണീമഭ്യധികാം ശൂരാണാമനിവർതിനാം।
നിഹത്യ പശ്ചാദ്ധൃതിമാനഗച്ഛത്പരമാം ഗതിം॥ 7-1-32 (44911)
പാണ്ഡവൈഃ സഹപാഞ്ചാലൈരശിവൈഃ ക്രൂരകർമഭിഃ।
ഹതോ രുക്മരഥോ രാജൻകൃത്വാ കർമ സുദുഷ്കരം॥ 7-1-33 (44912)
തതോ നിനാദോ ഭൂതാനാമാകാശേ സമജായത।
സൈന്യാനാം ച തതോ രാജന്നാചാര്യേ നിഹതേ യുധി॥ 7-1-34 (44913)
ദ്യാം ധരാം ഖം ദിശോ വാപി പ്രദിശർശ്ചാനുനാദയൻ।
അഹോ ധിഗിതി ഭൂതാനാം ശബ്ദഃ സമഭാവദ്ഭൃശം॥ 7-1-35 (44914)
ദേവതാഃ പിതരശ്ചൈവ പൂർവേ യേ ചാസ്യ ബാന്ധവാഃ।
ദദൃശുർനിഹതം തത്ര ഭാരദ്വാജം മഹാരഥം॥ 7-1-36 (44915)
പാണ്ഡവാസ്തു ജയം ലബ്ധ്വാ സിംഹനാദാൻപ്രചക്രിരേ।
സിംഹനാദേന മഹതാ സമകംപത മേദിനീ॥ 7-1-37 (44916)
`വിചിത്രജാംബൂനദഭൂഷിതധ്വജം മഹാരഥം രുക്മരഥം നിപാതിതം। ॥ 7-1-38 (44917)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി അഷ്ടമോഽധ്യായഃ॥ 8 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-1-12 ഭീമഃ ശബ്ദ ഇതി സംബന്ധഃ॥ 5-1-8 അഷ്ടമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 009
॥ ശ്രീഃ ॥
7.9. അധ്യായഃ 009
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണമരണശ്രാവിണോ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ തദ്ഗുണാനുവർണനപൂർവകം ശോചനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-1-0 (44918)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-1-0x (4281)
കിം കുർവാണം രണേ ദ്രോണം ജഘ്രുഃ പാണ്ഡവസൃഞ്ജയാഃ।
തഥാ നിപുണമസ്ത്രേഷു സർവശസ്ത്രഭൃതാമപി॥ 7-1-1 (44919)
രഥഃ പര്യപതദ്വാഽസ്യ ധനുർവാഽശീര്യതാസ്യതഃ।
പ്രമത്തോ വാഽഭവദ്ദോണോ യഥാ മൃത്യുമുപേയിവാൻ॥ 7-1-2 (44920)
കഥം നു പാർഷതസ്താത ശത്രുഭിർദുഷ്പ്രധർഷണം।
കിരന്തമിഷുസംഘാതാന്രുക്മപുംഖാനനേകശഃ॥ 7-1-3 (44921)
ക്ഷിപ്രഹസ്തം ദ്വിജശ്രേഷ്ഠം കൃതിനം ചിത്രയോധിനം।
ദൂരേഷുപാതിനം ദാന്തമസ്ത്രയുദ്ധേഷു പാരഗം॥ 7-1-4 (44922)
പാഞ്ചാലപുത്രോ ന്യവധീദ്ദിവ്യാസ്ത്രധരമച്യുതം।
കുർവാണം ദാരുണം കർമ രണേ യത്തം മഹാരഥം॥ 7-1-5 (44923)
വ്യക്തം ഹി ദൈവം ബലവത്പൌരുഷാദിതി മേ മതിഃ।
യദ്ദ്രോണോ നിഹതഃ ശൂരഃ പാർഷതേന മഹാത്മനാ॥ 7-1-6 (44924)
അസ്ത്രം ചതുർവിധം വീരേ യസ്മിന്നാസീത്പ്രതിഷ്ഠിതം।
തമിഷ്വസ്ത്രധരാചാര്യം ദ്രോണം ശംസസി മേ ഹതം॥ 7-1-7 (44925)
ശ്രുത്വാ ഹതം രുക്മരഥം വൈയാഘ്രപരിവാരണം।
ജാതരൂപപരിഷ്കാരം നാദ്യ ശോകമപാനുദേ॥ 7-1-8 (44926)
ന നൂനം പരദുഃഖേന ംരിയതേ കോഽപി സഞ്ജയ।
യത്ര ദ്രോണമഹം ശ്രുത്വാ ഹതം ജീവാമി മന്ദധീഃ।
ദൈവമേവ പരം മന്യേ നന്വനർഥം ഹി പൌരുഷം॥ 7-1-9 (44927)
അശ്മസാരമയം നൂർന ഹൃദയം സുദൃഢം മമ।
യച്ഛ്രുത്വാ നിഹതം ദ്രോണം ശതധാ ന വിദീര്യതേ॥ 7-1-10 (44928)
ബ്രാഹ്മേ ദൈവേ തഥേഷ്വസ്ത്രേ യമുപാസൻഗുണാർഥിനഃ।
ബ്രാഹ്മണാ രാജപുത്രാശ്ച സ കഥം മൃത്യുനാ ഹൃതഃ॥ 7-1-11 (44929)
ശോഷണം സാഗരസ്യേവ മേരോരിവ വിസർപണം।
പതനം ഭാസ്കരസ്യേവ ന മൃഷ്യേ ദ്രോണപാതനം॥ 7-1-12 (44930)
ദുഷ്ടാനാം പ്രതിഷേദ്ധാസീദ്ധാർമികാണാം ച രക്ഷിതാ।
യോഽഹാസീത്കൃപണസ്യാർഥേ പ്രാണാനപി പരന്തപഃ॥ 7-1-13 (44931)
മന്ദാനാം മമ പുത്രാണാം ജയാശാ യസ്യ വിക്രമേ।
ബൃഹസ്പത്യുശനസ്തുല്യോ ബുദ്ധ്യാ സ നിഹതഃ കഥം॥ 7-1-14 (44932)
`ഗുണാനാം സർവയോധാനാം സ്ഥിതിരാസീൻമഹാദ്യുതിഃ।
യം മൃത്യുർവശഗസ്തിഷ്ഠേത്സ കഥം മൃത്യുനാ ഹതഃ'॥ 7-1-15 (44933)
തേ ച ശോണാ ബൃഹന്തോഽശ്വാശ്ഛന്നാ ജാലൈർഹിരൺമയൈഃ।
രഥേ വാതജവാ യുക്താഃ സർവശസ്ത്രാതിഗാ രണേ॥ 7-1-16 (44934)
ബലിനോ ഹേഷിണോ ദാന്താഃ സൈന്ധവാഃ സാധുവാഹിനഃ।
ദൃഢാഃ സംഗ്രാമമധ്യേഷു കച്ചിദാസന്ന വിഹ്വലാഃ॥ 7-1-17 (44935)
കരിണാം ബൃംഹതാം യുദ്ധേ ശംഖദുന്ദുഭിനിഃസ്വനൈഃ।
ജ്യാക്ഷേപശരവർഷാണാം ശസ്ത്രാണാം ച സഹിഷ്ണവഃ॥ 7-1-18 (44936)
ആശംസന്തഃ പരാഞ്ജേതും ജിതശ്വാസാ ജിതവ്യഥാഃ।
ഹയാഃ പരാജിതാഃ ശീഘ്രാ ഭാരദ്വാജരഥോദ്വഹാഃ॥ 7-1-19 (44937)
തേ സ്മ രുക്മരഥേ യുക്താ നരവീരസമാസ്ഥിതാഃ।
കഥം നാഭ്യതരംസ്താത പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം॥ 7-1-20 (44938)
ജാതരൂപപരിഷ്കരാമാസ്ഥായ രഥമുത്തമം।
ഭാരദ്വാജഃ കിമകരോദ്യുധി സത്യപരാക്രമഃ॥ 7-1-21 (44939)
വിദ്യാം യസ്യോപജീവന്തി സർവലോകധനുർധരാഃ।
സ സത്യസന്ധോ ബലവാന്ദ്രോണഃ കിമകരോദ്യുധി॥ 7-1-22 (44940)
ദിവി ശക്രമിവ ശ്രേഷ്ഠം മഹാമാത്രം ധനുർഭൃതാം।
കേ നു തം രൌദ്രകർമാണം യുദ്ധേ പ്രത്യുദ്യയൂ രഥാഃ॥ 7-1-23 (44941)
നനു രുക്മരഥം ദൃഷ്ട്വാ പ്രാദ്രവന്തി സ്മ പാണ്ഡവാഃ।
ദിവ്യമസ്ത്രം വികുർവാണം രണേ തസ്മിൻമഹാബലം॥ 7-1-24 (44942)
ഉതാഹോ സർവസൈന്യേന ധർമരാജഃ സഹാനുജഃ।
പാഞ്ചാലപ്രഗ്രഹോ ദ്രോണം സർവതഃ സമവാരയത്॥ 7-1-25 (44943)
നൂനമാവാരയത്പാർഥോ രഥിനോഽന്യാനജിഹ്മഗൈഃ।
തതോ ദ്രോണം സമഹരത്പാർഷതഃ പാപകർമകൃത്॥ 7-1-26 (44944)
നഹ്യഹം പരിപശ്യാമി വധേ കഞ്ചന ശുഷ്മിണഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനാദൃതേ രൌദ്രാത്പാല്യമാനാത്കിരീടിനാ॥ 7-1-27 (44945)
`ഉതാഹോ സർവസൈന്യേന ധർമരാജഃ സഹാനുജഃ।
ഉത്സൃജ്യ സർവസൈന്യാനി ദ്രോണം തമഭിദുദ്രുവേ'॥ 7-1-28 (44946)
തൈർവൃതഃ സർവതഃ ക്ഷുദ്രൈഃ പാഞ്ചാലാപശദൈസ്തതഃ।
കേകയൈശ്ചേദികാരൂശൈർമത്സ്യൈരന്യൈശ്ച ഭൂമിപൈഃ॥ 7-1-29 (44947)
വ്യാകുലീകൃതമാചാര്യം പിപീലൈരുരഗം യഥാ।
കർമണ്യസുകരേ സക്തം ജഘാനേതി മതിർമമ॥ 7-1-30 (44948)
യോഽധീത്യ ചതുരോ വേദാൻസാംഗാനാഖ്യാനപഞ്ചമാൻ।
ബ്രാഹ്മണാനാം പ്രതിഷ്ഠാസീത്സ്രോതസാമിവ സാഗരഃ॥ 7-1-31 (44949)
ക്ഷത്രം ച ബ്രഹ്മ ചൈവേഹ യോഽഭ്യതിഷ്ഠത്പരന്തപഃ।
`ദൃപ്താനാം പ്രതിഷേദ്ധാ ച ചക്ഷുരാസീദചക്ഷുഷാം॥ 7-1-32 (44950)
അമർഷീ ചാവലിപ്തേഷു ധാർമികേഷു ച ധാർമികഃ'।
സ കഥം ബ്രാഹ്മണോ വൃദ്ധഃ ശസ്ത്രേണ വധമാപ്തവാൻ॥ 7-1-33 (44951)
അമർഷിണാ മർഷിതവാൻക്ലിശ്യമാനാൻസദാ മയാ।
അനർഹമാണാൻകൌന്തേയാൻകർമണസ്തസ്യ തത്ഫലം॥ 7-1-34 (44952)
യസ്യ കർമാനുജീവന്തി ലോകേ സർവധനുർഭൃതഃ।
സ സത്യസന്ധഃ സുകൃതീ ശ്രീകാമൈർനിഹതഃ കഥം॥ 7-1-35 (44953)
ദിവി ശക്ര ഇവ ശ്രേഷ്ഠോ മഹാസത്വോ മഹാബലഃ।
സ കഥം നിഹതഃ പാർഥൈഃ ക്ഷുദ്രമത്സ്യൈര്യഥാ തിമിഃ॥ 7-1-36 (44954)
ക്ഷിപ്രഹസ്തശ്ച ബലവാന്ദൃഢഘന്വാരിമർദനഃ।
ന യസ്യ വിജയാകാങ്ക്ഷീ വിഷയം പ്രാപ്യ ജീവതി॥ 7-1-37 (44955)
യം ദ്വൌ ന ജഹതഃ ശബ്ദൌ ജീവമാനം കദാചന।
ബ്രാഹ്മശ്ച വേദകാമാനാം ജ്യാഘോഷശ്ച ധനുഷ്മതാം॥ 7-1-38 (44956)
അദീനം പുരുഷവ്യാഘ്രം ഹീമന്തമപരാജിതം।
തമിഷ്വാസവരാചാര്യേ ദ്രോണം ജഘ്നുഃ കഥം രഥാഃ॥ 7-1-39 (44957)
`നാഹം മന്യേ ഹതം ദ്രോണം സ ഹി ലോകമയോത്സ്യത।
കോ ഹി ശക്തോ രണേ ജേതുമനാധൃഷ്യയശോബലം॥ 7-1-40 (44958)
ബ്രഹ്മകൽപോ ഭവേദ്ബ്രാഹ്മേ ക്ഷാത്രേ നാരായണോപമഃ।
ബ്രഹ്മക്ഷത്രേ ച യസ്യാസ്താം വശേ സ്ഥാണോരിവാഖിലേ॥ 7-1-41 (44959)
സർവാൻഹി മാമകാന്വീരാൻസഹാശ്വരഥകുഞ്ജരാൻ।
യുധിഷ്ഠിരസ്യ തപസാ ഹതാൻമന്യാമഹേ കുരൂൻ'॥ 7-1-42 (44960)
കഥം സഞ്ജയ ദുർധർഷമനാധൃഷ്യയശോബലം।
പശ്യതാം പുരുഷേന്ദ്രാണാം സമരേ പാർഷതോഽവധീത്॥ 7-1-43 (44961)
കേ പുരസ്താദയുധ്യന്ത രക്ഷന്തോ ദ്രോണമന്തികാത്।
കേ നു പശ്ചാദവർതന്ത ഗച്ഛതോ ദുർഗമാം ഗതിം॥ 7-1-44 (44962)
കേഽരക്ഷന്ദക്ഷിണം ചക്രം സവ്യം കേ ച മഹാത്മനഃ।
പുരസ്താത്കേ ച വീരസ്യ യുധ്യമാനസ്യ സംയുഗേ॥ 7-1-45 (44963)
കേ ച തസ്മിംസ്തനൂസ്ത്യക്ത്വാ പ്രതീപം മൃത്യുമാവ്രജൻ।
ദ്രോണസ്യ സമരേ വീരാഃ കേഽകുർവന്ത പരാം ധൃതിം॥ 7-1-46 (44964)
കച്ചിന്നൈനം ഭയാൻമന്ദാഃ ക്ഷത്രിയാ വ്യജഹന്രണേ।
രക്ഷിതാരസ്തതഃ ശൂന്യേ കച്ചിത്തൈർന ഹതഃ പരൈഃ॥ 7-1-47 (44965)
ന സ പൃഷ്ഠമരേസ്ത്രാസാദ്രണേ ശൌര്യാത്പ്രദർശയേത്।
പരാമപ്യാപദം പ്രാപ്യ സ കഥം നിഹതഃ പരൈഃ॥ 7-1-48 (44966)
ഏതദാര്യേണ കർതവ്യം കൃച്ഛ്രാസ്വാപത്സു സഞ്ജയ।
പരാക്രമേദ്യഥാ ശക്ത്യാ തച്ച തസ്മിൻപ്രതിഷ്ഠിതം।
`യോ യഥാശക്തി യുദ്ധ്യേത ദ്വിഷദ്ഭിഃസ്വാംശ്ച പാലയൻ॥ 7-1-49 (44967)
കച്ചിന്നൈനം ഭയാത്ക്ഷുദ്രാഃ പാർഥേഭ്യഃ പ്രദദൂ രണേ।
ഗോപ്തൃഭിസ്തൈഃ സമുത്സൃഷ്ടഃ കച്ചിന്നൈഷ പരൈർഹതഃ॥ 7-1-50 (44968)
ധൃഷ്ടദ്യുംനം പ്രപശ്യാമി നിഘ്നന്തമിവ ബ്രാഹ്മണം।
വാര്യമാണം രണേ താത ദ്രൌണിനാഽമിതതേജസാ'॥ 7-1-51 (44969)
മുഹ്യതേ മേ മനസ്താത കഥാ താവന്നിവാര്യതാം।
ഭൂയസ്തു ലബ്ധസഞ്ജ്ഞസ്ത്വാം പരിപൃച്ഛാമി സഞ്ജയ॥ ॥ 7-1-52 (44970)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി നവമോഽധ്യായഃ॥ 9 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-1-2 അസ്യതഃ ശരാനിതി ശേഷഃ॥ 5-1-17 ബലിനസ്തേജസ്വിനഃ॥ 5-1-23 മഹാമാത്രം പ്രധാനം॥ 5-1-25 പാഞ്ചാലംപ്രഗ്രഹഃ പാഞ്ജാലഃ പ്രഗ്രഹോ ബന്ധരജുര്യസ്യ 5-1-27 ശുഷ്മിണസ്തേജസ്വിനഃ॥ 5-1-29 അപശദോഽധമഃ॥ 5-1-31 ആഖ്യാനം പുരാണഭാരതാദി॥ 5-1-9 നവമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 010
॥ ശ്രീഃ ॥
7.10. അധ്യായഃ 010
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണമരണശ്രവണേന മൂർഛിതസ്യ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പിരചാരികാഭിർജലസേചനാദിനാ സമുദ്ബോധനം॥ 1 ॥ ധൃതരാഷ്ട്രേണ സഞ്ജയംപ്രതി യുദ്ധകഥനചോദനാ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-10-0 (44971)
വൈശംപായന ഉവാച। 7-10-0x (4282)
ഏവം പൃഷ്ട്വാ സൂതപുത്രം ഹൃച്ഛോകേനാർദിതോ ഭൃശം।
ജയേ നിരാശഃ പുത്രാണാം ധൃതരാഷ്ട്രോഽപതത്ക്ഷിതൌ॥ 7-10-1 (44972)
തം വിസഞ്ജ്ഞം നിപതിന്ത സിഷിചുഃ പരിചാരികാഃ।
ജലേനാത്യർഥശീതേന ജീവന്ത്യഃ പുണ്യഗന്ധിനാ॥ 7-10-2 (44973)
പതിതം ചൈനമാലോക്യ സമസ്താ ഭരതസ്ത്രിയഃ।
പരിവവ്രുർമഹാരാജമസ്പൃശംശ്ചൈവ പാണിഭിഃ॥ 7-10-3 (44974)
ഉത്ഥാപ്യ ചൈനം ശനകൈ രാജാനം പൃഥിവീതലാത്।
ആസനം പ്രാപയാമാസുർബാഷ്പകണ്ഠ്യോ വരാനനാഃ॥ 7-10-4 (44975)
ആസനം പ്രാപ്യ രാജാ തു മൂർച്ഛയാഽഭിപരിപ്ലുതഃ।
നിശ്ചേഷ്ടോഽതിഷ്ഠത തദാ വീജ്യമാനഃ സമന്തതഃ॥ 7-10-5 (44976)
സ ലബ്ധ്വാ ശനകൈഃ സഞ്ജ്ഞാം വേപമാനോ മഹീപതിഃ।
പുനർഗാവൽഗണിം സൂതം പര്യപൃച്ഛദ്യഥാതഥം॥ 7-10-6 (44977)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-10-7x (4283)
യഃ സ ഉദ്യന്നിവാദിത്യോ ജ്യോതിഷാ പ്രണുദംസ്തമഃ।
അജാതശത്രുമായാന്തം കസ്തം ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-10-7 (44978)
പ്രഭിന്നമിവ മാതംഗം യഥാ ക്രുദ്ധം തരസ്വിനം।
പ്രസന്നവദനം ദൃഷ്ട്വാ പ്രതിദ്വിരദഗാമിനം॥ 7-10-8 (44979)
വാസിതാസംഗമേ യദ്വദജയ്യം പ്രതിയൂഥപൈഃ।
നിജഘാന രണേ വീരാന്വീരഃ പുരുഷസത്തമഃ॥ 7-10-9 (44980)
യോ ഹ്യേകോ ഹി മഹാവീര്യോ നിർദഹേദ്ധോരചക്ഷുഷാ।
കൃത്സ്നം ദുര്യോധനബലം ധൃതിമാൻസത്യസംഗരഃ॥ 7-10-10 (44981)
ചക്ഷുർഹണം ജയേ സക്തമിഷ്വാസധരമച്യുതം।
ദാന്തം ബഹുമതം ലോകേ കേ ശൂരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-11 (44982)
കേ ദുഷ്പ്രധർഷം രാജാനമിഷ്വാസധരമച്യുതം।
സമാസേദുർനരവ്യാഘ്രം കൌന്തേയം തത്ര മാമകാഃ॥ 7-10-12 (44983)
തരസൈവാഭിപദ്യാഥ യോ വൈ ദ്രോണമുപാദ്രവത്।
യഃ കരോതി മഹത്കർമ ശത്രൂണാം വൈ മഹാബലഃ॥ 7-10-13 (44984)
മഹാകായോ മഹോത്സാഹോ നാഗായുതസമോ ബലേ।
തം ഭീമസേനമായാന്തം കേ ശൂരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-14 (44985)
യദായാജ്ജലദപ്രഖ്യോ രഥഃ പരമവീര്യവാൻ।
പർജന്യ ഇവ ബീഭത്സുസ്തുമുലാമശനീം സൃജൻ॥ 7-10-15 (44986)
വിസൃജഞ്ഛരജാലാനി വർഷാണി മഘവാനിവ।
അവസ്ഫൂർജന്ദിശഃ സർവാസ്തലനേമിസ്വനേന ച॥ 7-10-16 (44987)
ചാപവിദ്യുത്പ്രഭോ ഘോരോ രഥഗുൽമവലാഹകഃ।
സനേമിഘോഷസ്തനിതഃ ശരശബ്ദാതിബന്ധുരഃ॥ 7-10-17 (44988)
രോഷനിർജിതജീമൂതോ മനോഭിപ്രായശീഘ്രഗഃ।
മർമാതിഗോ ബാണധരസ്തുമുലഃ ശോണിതോദകൈഃ॥ 7-10-18 (44989)
സംപ്ലാവയന്ദിശഃ സർവാ മാനവൈരാസ്തരൻമഹീം।
ഭീമനിഃസ്വനിതോ രൌദ്രോ ദുര്യോധനപുരോഗമാൻ॥ 7-10-19 (44990)
യുദ്ധേഽഭ്യഷിഞ്ചദ്വിജയോ ഗാർധ്രപത്രൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
ഗാണ്ഡീവം ധാരയന്ധീമാൻകീദൃശം വോ മനസ്തദാ॥ 7-10-20 (44991)
ഇഷുസംബാധമാകാശം കുർവൻകപിവരധ്വജഃ।
യദായാത്കഥമാസീത്തു തദാ പാർഥം സമീക്ഷതാം॥ 7-10-21 (44992)
കച്ചിദ്ഗാണ്ഡീവശബ്ദേന ന പ്രണശ്യതി വൈ ബലം।
യദ്വഃ സഭൈരവം കുർവന്നർജുനോ ഭൃശമന്വയാത്॥ 7-10-22 (44993)
കച്ചിന്നാപാനുദത്പ്രാമാനിഷുഭിർവോ ധനഞ്ജയഃ।
വാതോ വേഗാദിവാവിധ്യൻമേഘാഞ്ശരഗണൈർനൃപാൻ॥ 7-10-23 (44994)
കോ ഹി ഗാണ്ഡീവധന്വാനം രണേ സോഢും നരോഽർഹതി।
യമുഷശ്ചുത്യ സേനാഗ്രേ ജനഃ സർവോ വിദീര്യതേ॥ 7-10-24 (44995)
യത്സേനാഃ സമകംപന്ത യദ്വീരാനസ്പൃശദ്ഭയം।
കേ തത്ര നാജഹുർദ്രോണം കേ ക്ഷുദ്രാഃ പ്രാദ്രവൻഭയാത്॥ 7-10-25 (44996)
കേ വാ തത്ര തനൂസ്ത്യക്ത്വാ പ്രതീപം മൃത്യുമാവ്രജൻ।
അമാനുഷാണാം ജേതാരം യുദ്ധേഷ്വപി ധനഞ്ജയം॥ 7-10-26 (44997)
ന ച വേഗം സിതാശ്വസ്യ വിസഹിഷ്യന്തി മാമകാഃ।
ഗാണ്ഡീവസ്യ ച നിർഘോഷം പ്രാവൃഡ്ജലദനിഃസ്വനം॥ 7-10-27 (44998)
വിഷ്വക്സേനോ യസ്യ യന്താ യസ്യ യോദ്ധാ ധനഞ്ചയഃ।
അശക്യഃ സ രഥോ ജേതും മന്യേ ദേവാസുരൈരപി॥ 7-10-28 (44999)
സുകുമാരോ യുവാ ശൂരോ ദർശനീയശ്ച പാണ്ഡവഃ।
മേധാവീ നിപുണോ ധീമാന്യുധി സത്യപരാക്രമഃ॥ 7-10-29 (45000)
ആരാവം വിപുലം കുർവന്വ്യഥയൻസർവസൈനികാൻ।
യദായാന്നകുലോ ദ്രോണം കേ ശൂരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-30 (45001)
ആശീവിഷ ഇവ ക്രുദ്ധഃ സഹദേവോ യദാഽഭ്യയാത്।
കദനം കരിഷ്യഞ്ശത്രൂണാം തേജസാ ദുർജയോ യുധി॥ 7-10-31 (45002)
ആര്യവ്രതമമോഘേഷും ഹീമന്തമപരാജിതം।
സഹദേവം തമായാന്തം കേ ശൂരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-32 (45003)
യസ്തു സൌവീരരാജസ്യ പ്രമഥ്യ മഹതീം ചമൂം।
ആദത്ത മഹിഷീം ഭോജാം കാംയാം സർവാംഗശോഭനാം॥ 7-10-33 (45004)
സത്യം ധൃതിശ്ച ശൌര്യം ച ബ്രഹ്മചര്യം ച കേവലം।
സർവാണി യുയുധാനേഽസ്മിന്നിത്യാനി പുരുഷർഷഭേ॥ 7-10-34 (45005)
ബലിനം സത്യകർമാണമദീനമപരാജിതം।
വാസുദേവസമം യുദ്ധേ വാസുദേവാദനന്തരം॥ 7-10-35 (45006)
ധനഞ്ജയോപദേശേന ശ്രേഷ്ഠമിഷ്വസ്ത്രകർമണി।
പാർഥേന സമമസ്ത്രേഷു കസ്തം ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-10-36 (45007)
വൃഷ്ണീനാം പ്രവരം വീരം ശൂരം സർവധനുഷ്മതാം।
രാമേണ സമമസ്ത്രേഷു യശസാ വിക്രമേണ ച॥ 7-10-37 (45008)
സത്യം ധൃതിർമതിഃ ശൌര്യം ബ്രാഹ്മം ചാസ്ത്രമനുത്തമം।
സാത്വതേ താനി സർവാണി ത്രൈലോക്യമിവ കേശവേ॥ 7-10-38 (45009)
തമേവംഗുണസംപന്നം ദുർവാരമപി ദൈവതൈഃ।
സമാസാദ്യ മഹേഷ്വാസം കേ ശൂരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-39 (45010)
പാഞ്ചാലേഷൂത്തമം വീരമുത്തമാഭിജനപ്രിയം।
നിത്യമുത്തമകർമാണമുത്തമൌജസമാഹവേ॥ 7-10-40 (45011)
യുക്തം ധനഞ്ജയഹിതേ മമാനർഥാർഥമുത്ഥിതം।
യമവൈശ്രവണാദിത്യമഹേന്ദ്രവരുണോപമം॥ 7-10-41 (45012)
മഹാരഥം സമാഖ്യാതം ദ്രോണായോദ്യതമാഹവേ।
ത്യജന്തം തുമുലേ പ്രാണാൻകേ ശൂരാഃ സമവാരയൻ॥ 7-10-42 (45013)
ഏകോപസൃത്യ ചേദിഭ്യഃ പാണ്ഡവാന്യഃ സമാശ്രിതഃ।
ധൃഷ്ടകേതും സമായാന്തം ദ്രോണം കസ്തം ന്യവാരയത്॥ 7-10-43 (45014)
യോഽവധീത്കേതുമാന്വീരോ രാജപുത്രം ദുരാസദം।
അപരാന്തഗിരിദ്വാരേ ദ്രോണാത്കസ്തം ന്യവാരയത്॥ 7-10-44 (45015)
സ്ത്രീംപുസയോർനരവ്യാഘ്രോ യഃ സ വേദ ഗുണാഗുണാൻ।
ശിഖണ്ഡിനം യാജ്ഞസേനിമംലാനമനസം യുധി॥ 7-10-45 (45016)
ദേവവ്രതസ്യ സമരേ ഹേതും മൃത്യോർമഹാത്മനഃ।
ദ്രോണായാഭിമുഖം യാന്തം കേ ശൂരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-46 (45017)
യസ്മിന്നഭ്യധികാ വീരേ ഗുണാഃ സർവേ ധനഞ്ജയാത്।
യസ്മിന്നസ്ത്രാണി സത്യം ച ബ്രഹ്മചര്യം ച സർവദാ॥ 7-10-47 (45018)
വാസുദേവസമം വീര്യേ ധനഞ്ജയസമം ബലേ।
തേജസാഽഽദിത്യസദൃശം ബൃഹസ്പതിസമം മതൌ॥ 7-10-48 (45019)
അഭിമന്യും മഹാത്മാനം വ്യാത്താനനമിവാന്തകം।
ദ്രോണായാഭിമുഖം യാന്തം കേ ശൂരാഃ സമവാരയൻ॥ 7-10-49 (45020)
തരുണസ്തരുണപ്രജ്ഞഃ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ।
യദാഭ്യധാവദ്വൈ ദ്രോണം തദാഽഽസീദ്വോ മനഃ കഥം॥ 7-10-50 (45021)
ദ്രൌപദേയാ നരവ്യാഘ്രാഃ സമുദ്രമിവ സിന്ധവഃ।
യദ്രോണമാദ്രവൻസംഖ്യേ കേ ശൂരാസ്താന്ന്യവാരയൻ॥ 7-10-51 (45022)
ഏതേ ദ്വാദശ വർഷാണി ക്രീഡാമുത്സൃജ്യ ബാലകാഃ।
അസ്ത്രാർഥമവസൻഭീഷ്മേ ബിഭ്രതോ വ്രതമുത്തമം॥ 7-10-52 (45023)
ക്ഷത്രഞ്ജയഃ ക്ഷത്രദേവഃ ക്ഷത്രവർമാ ച മാനദഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനാത്മജാ വീരാഃ കേ താന്ദ്രോണാദവാരയൻ॥ 7-10-53 (45024)
ശതാദ്വിശിഷ്ടം യം യുദ്ധേ സമമന്യന്ത വൃഷ്ണയഃ।
ചേകിതാനം മഹേഷ്വാസം കസ്തം ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-10-54 (45025)
വാർധക്ഷേമിഃ കലിംഗാനാം യഃ കന്യാമാഹരദ്യുധി।
അനാധൃഷ്ടിരദീനാത്മാ കസ്തം ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-10-55 (45026)
ഭ്രാതരഃ പഞ്ച കൈകേയാ ധാർമികാഃ സത്യവിക്രമാഃ।
ഇന്ദ്രഗോപകസങ്കാശാ രക്തവർമായുധധ്വജാഃ॥ 7-10-56 (45027)
മാതൃഷ്വസുഃ സുതാ വീരാഃ പാണ്ഡവാനാം ജയാർഥിനഃ।
താന്ദ്രോണം ഹന്തുമായാതാൻകേ വീരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-57 (45028)
യം യോധയന്തോ രാജാനോ നാജയന്വാരണാവതേ।
ഷൺമാസാനപി സംരബ്ധാ ജിഘാംസന്തോ യുധാം പതിം॥ 7-10-58 (45029)
ധനുഷ്മതാം വരം ശൂരം സത്യസന്ധം മഹാബലം।
ദ്രോണാത്കസ്തം നരവ്യാഘ്രം യുയുത്സും പര്യവാരയത്॥ 7-10-59 (45030)
യഃ പുത്രം കാശിരാജസ്യ വാരാണസ്യാം മഹാരഥം।
സമരേ സ്ത്രീഷു ഗൃധ്യന്തം ഭല്ലേനാപാഹരദ്രഥാത്॥ 7-10-60 (45031)
ധൃഷ്ടദ്യുംനം മഹേഷ്വാസം പാർഥാനാം മന്ത്രധാരിണം।
യുക്തം ദുര്യോധനാനർഥേ സൃഷ്ടം ദ്രോണവധായ ച॥ 7-10-61 (45032)
നിർദഹന്തം രണേ യോധാന്ദാരയന്തം ച സർവതഃ।
ദ്രോണാഭിമുഖമായാന്തം കേ ശൂരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-62 (45033)
ഉത്സംഗ ഇവ സംവൃദ്ധം ദ്രുപദസ്യാസ്ത്രവിത്തമം।
ശൈഖണ്ഡിനം ശസ്ത്രഗുപ്തം കേ ദ്രോണാദവാരയൻ॥ 7-10-63 (45034)
യ ഇമാം പൃഥിവീം കൃത്സ്നാം ചർമവത്സമവേഷ്ടയത്।
മഹതാ രഥഘോഷേണ മുഖ്യാരിഘ്നോ മഹാരഥഃ॥ 7-10-64 (45035)
ദശാശ്വമേധാനാജഹേ സ്വന്നപാനാപ്തദക്ഷിണാൻ।
നിരർഗലാൻസർവമേധാൻപുത്രവത്പാലയൻപ്രജാഃ॥ 7-10-65 (45036)
വിസൃഷ്ടാ ദക്ഷിണാ യസ്യ ഗംഗാജലമവാരയത്।
ഗംഗാസ്രോതസി യാവത്യഃ സികതാ അപ്യശേഷതഃ।
താവതീർഗാ ദദൌ വീര ഉശീനരസുതോഽധ്വരേ॥ 7-10-66 (45037)
ന പൂർവേ നാപരേ ചക്രുരിദം കേചന മാനവാഃ।
ഇതീദം ചുക്രുശുർദേവാഃ കൃതേ കർമണി ദുഷ്കരേ॥ 7-10-67 (45038)
പശ്യാമസ്ത്രിഷു ലോകേഷു ന തം സംസ്ഥാസ്നുചാരിഷു।
ജാതം ചാപി ജനിഷ്യന്തം ദ്വിതീയം ചാപി സാംപ്രതം॥ 7-10-68 (45039)
അന്യമൌശീനരാച്ഛേബ്യാദ്ധുരോ വോഢാരമിത്യുത।
ഗതിം യസ്യ ന യാസ്യന്തി മാനുഷാ ലോകവാസിനഃ॥ 7-10-69 (45040)
തസ്യ നപ്താരമായാന്തം ശൈബ്യം കഃ സമവാരയത്।
ദ്രോണായാഭിമുഖം യത്തം വ്യാത്താനനമിവാന്തകം॥ 7-10-70 (45041)
വിരാടസ്യ രഥാനീകം മത്സ്യസ്യാമിത്രഘാതിനഃ।
പ്രേപ്സന്തം സമരേ ദ്രോണം കേ വീരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-10-71 (45042)
സദ്യോ വൃകോദരാജ്ജാതോ മഹാബലപരാക്രമഃ।
മായാവീ രാക്ഷസോ വീരോ യസ്മാൻമമ മഹദ്ഭയം॥ 7-10-72 (45043)
പാർഥാനാം ജയകാമം തം തം പുത്രാണാം മമ കണ്ടകം।
ഘടോത്കചം മഹാത്മാനം കസ്തം ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-10-73 (45044)
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ യേഷാമജിതം യുധി।
ത്യക്താരഃ സംയുഗേ പ്രാണാൻകിം തേഷാമജിതം യുധി॥ 7-10-74 (45045)
യേഷാം ച പുരുഷവ്യാഘ്രഃ ശാർംഗധന്വാ വ്യപാശ്രയഃ॥
ലോകാനാം ഗുരുരത്യർഥം ലോകനാഥഃ സനാതനഃ। 7-10-75 (45046)
നാരായണോരണേ നാഥോ ദിവ്യോ ദിവ്യാത്മകഃ പ്രഭുഃ॥
യസ്യ ദിവ്യാനി കർമാണി പ്രവദന്തി മനീഷിണഃ। 7-10-76 (45047)
താന്യഹം കീർതയിഷ്യാമി ഭക്ത്യാ സ്ഥൈര്യാർഥമാത്മനഃ॥ ॥ 7-10-77 (45048)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി ദശമോഽധ്യായഃ॥ 10 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-10-8 സഃ പ്രസിദ്ധഃ। തമജാതശത്രും ആയാന്തം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണാത്കഃ അവാരയദിത്യന്വയഃ॥ 5-10-15 യദാ അയാത് യദാ ച ദുര്യോധനപുരോഗമാൻഗാർധ്രപത്രൈരഭ്യഷിഞ്ചത്തദാ വോ മനഃ ക്രീദൃശമഭൂദിതി ഷഷ്ഠേനാന്വയഃ॥ 5-10-34 യുയുധാനേ സാത്യകൌ॥ 5-10-38 സാത്വതേ സാത്യകൌ॥ 5-10-68 സ്ഥാസ്രുചാരിഷു സ്ഥാവരജംഗമാത്മകേഷു। സ്നമിത്യസ്യ വ്യവഹിതേന പശ്യാമ ഇത്യനേന സംബന്ധഃ॥ 5-10-10 ദശമോഽധ്യായഃ॥ 10 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 011
॥ ശ്രീഃ ॥
7.11. അധ്യായഃ 011
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ധൃതരാഷ്ട്രേണ പ്രസംഗാദ്ഭക്ത്യുദ്രേകേണ--ശ്രീകൃഷ്ണചരിത്രാനുകീർതനം॥ 1 ॥ ധൃതരാഷ്ട്രേണ ബഹുധാ വിചിന്ത്യ സഞ്ജയംപ്രതി യുദ്ധകഥനചോദനാ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-11-0 (45049)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-11-0x (4284)
ശൃണു ദിവ്യാനി കർമാണി വാസുദേവസ്യ സഞ്ജയ।
കൃതവാന്യാനി ഗോവിന്ദോ യഥാ നാന്യാഃപുമാൻക്വചിത്॥ 7-11-1 (45050)
സംവർധതാ ഗോപകുലേ ബാലേനൈവ മഹാത്മനാ।
വിഖ്യാപിതം ബലം ബാഹ്വോസ്ത്രിഷു ലോകേഷു സഞ്ജയ॥ 7-11-2 (45051)
പൂതനാം ശകടം ഹത്വാ കേശിനം ചൈവ വാജിനം।
ഋഷഭം ധേനുകം ചൈവ അരിഷ്ടം ച മഹാബലം॥ 7-11-3 (45052)
ദാവാൻമുക്ത്വാ മഹാബാഹുർധൃത്വാ ഗോവർധനം നിഗിം।
ചാണൂരം മുഷ്ടികം ചൈവ രംഗമധ്യേ നിഹത്യ ച॥ 7-11-4 (45053)
പ്രലംബം നരകം ജംഭം പീഠം ചാപി മഹാസുരം।
മുരും ചാന്തകസങ്കാശമവധീത്പുഷ്കരേക്ഷണഃ॥ 7-11-5 (45054)
തഥാ കംസോ മഹാതേജാ ജരാസന്ധേന പാലിതഃ।
വിക്രമേണൈവ കൃഷ്ണേന സഗണഃ പാതിതോ രണേ॥ 7-11-6 (45055)
സുനാമാ രണവിക്രാന്തഃ സമഗ്രാക്ഷൌഹിണീപതിഃ।
ഭോജരാജസ്യ മധ്യസ്ഥോ ഭ്രാതാ കംസസ്യ വീര്യവാൻ॥ 7-11-7 (45056)
ബലദേവദ്വിതീയേന കൃഷ്ണേനാമിത്രഘാതിനാ।
തരസ്വീ സമരേ ദഗ്ധഃ സസൈന്യഃ ശൂരസേനരാട്॥ 7-11-8 (45057)
ദുർവാസാ നാമ വിപ്രർഷിസ്തഥാ പരമകോപനഃ।
ആരാധിതഃ സദാരേണ സ ചാസ്മൈ പ്രദദൌ വരാൻ॥ 7-11-9 (45058)
തഥാ ഗാന്ധാരരാജസ്യ സുതാം വീരഃ സ്വയംവരേ।
നിർജിത്യ പൃഥിവീപാലാനാവഹത്പുഷ്കരേക്ഷണഃ॥ 7-11-10 (45059)
അമൃഷ്യമാണാ രാജാനോ യസ്യ ജാത്യാ ഹയാ ഇവ।
രഥേ വൈവാഹികേ യുക്താഃ പ്രതോദേന കൃതവ്രണാഃ॥ 7-11-11 (45060)
ജരാസന്ധം മഹാബാഹുമുപായേന ജനാർദനഃ।
പരേണ ഘാതയാമാസ സമഗ്രാക്ഷൌഹിണീപതിം॥ 7-11-12 (45061)
ചേദിരാജം ച വിക്രാന്തം രാജസേനാപതിം ബലീ।
അർഘേ വിവദമാനം ച ജഘാന പശുവത്തദാ॥ 7-11-13 (45062)
സൌഭം ദൈത്യപുരം ഖസ്ഥം ശാൽവഗുപ്തം ദുരാസദം।
സമുദ്രകുക്ഷൌ വിക്രംയ പാതയാമാസ മാധവഃ॥ 7-11-14 (45063)
അംഗാന്വംഗാൻകലിംഗംശ്ച മാഗധാൻകാശികോസലാൻ।
വാത്സ്യഗാർഗ്യകരൂഷാംശ്ച പൌണ്ഡ്രാംശ്ചാപ്യജയദ്രണേ॥ 7-11-15 (45064)
ആവന്ത്യാന്ദാക്ഷിണാത്യാംശ്ച പാർവതീയാന്ദശേരകാൻ।
കാശ്മീരകാനൌരസികാൻപിശാചാംശ്ച സമുദ്ഗലാൻ॥ 7-11-16 (45065)
കാംഭോജാന്വാടധാനാംശ്ച ചോലാൻപാണ്ഡ്യാംശ്ച സഞ്ജയ।
ത്രിഗർതാൻമാലവാംശ്ചൈവ ദരദാംശ്ച സുദുർജയാൻ॥ 7-11-17 (45066)
നാനാദിഗ്ഭ്യശ്ച സംപ്രാപ്താൻഖശാംശ്ചൈവ ശകാംസ്തഥാ।
ജിതവാൻപുണ്ഡരീകാക്ഷോ യവനം ച സഹാനുഗം॥ 7-11-18 (45067)
പ്രവിശ്യ മകരാവാസം യാദോഗണനിഷേവിതം।
ജിഗായ വരുണം സംഖ്യേ സലിലാന്തർഗതം പുരാ॥ 7-11-19 (45068)
യുധി പഞ്ചജനം ഹത്വാ ദൈത്യം പാതാലവാസിനം।
പാഞ്ചജന്യം ഹൃഷീകേശോ ദിവ്യം ശംഖമവാപ്തവാൻ॥ 7-11-20 (45069)
ഖാണ്ഡവേ പാർഥസഹിതസ്തോഷയിത്വാ ഹുതാശനം।
ആഗ്നേയമസ്ത്രം ദുർധർഷം ചക്രം ലേഭേ മഹാബലഃ॥ 7-11-21 (45070)
വൈനതേയം സമാരുഹ്യ ത്രാസയിത്വാഽമരാവതീം।
മഹേന്ദ്രഭവനാദ്വീരഃ പാരിജാതമുപാനയത്॥ 7-11-22 (45071)
തച്ച മർഷിതവാഞ്ശക്രോ ജാനംസ്തസ്യ പരാക്രമം।
രാജ്ഞാം ചാപ്യജിതം കഞ്ചിത്കൃഷ്ണേനേഹ ന ശുശ്രുമ॥ 7-11-23 (45072)
യച്ച തൻമഹദാശ്ചര്യം സഭായാം മമ സഞ്ജയ।
കൃതവാൻപുണ്ഡരീകാക്ഷഃ കസ്തദന്യ ഇഹാർഹതി॥ 7-11-24 (45073)
യച്ച ഭക്ത്യാ പ്രസന്നോഽഹമദ്രാക്ഷം കൃഷ്ണമീശ്വരം।
തൻമേ സുവിദിതം സർവം പ്രത്യക്ഷമിവ ചാഗമം॥ 7-11-25 (45074)
നാന്തോ വിക്രമയുക്തസ്യ ബുദ്ധ്യാ യുക്തസ്യ വാ പുനഃ।
കർമണാം ശക്യതേ ഗന്തും ഹൃഷീകേശസ്യ സഞ്ജയ॥ 7-11-26 (45075)
തഥാ ഗദശ്ച സാംബശ്ച പ്രദ്യുംനോഽഥ വിദൂരഥഃ।
അഗാവഹോഽനിരുദ്ധശ്ച ചാരുദേഷ്ണഃ സസാരണഃ॥ 7-11-27 (45076)
ഉൽമുകോ നിശഠശ്ചൈവ ഝില്ലീ ബഭ്രുശ്ച വീര്യവാൻ।
പൃഥുശ്ച വിപൃഥുശ്ചൈവ ശമീങ്കോഽഥാരിമേജയഃ॥ 7-11-28 (45077)
ഏതേഽന്യേ ബലവന്തശ്ച വൃഷ്ണിവീരാഃ പ്രഹാരിണഃ।
കഥഞ്ചിത്പാൺജവാനീകം ശ്രയേയുഃ സമരേ സ്ഥിതാഃ॥ 7-11-29 (45078)
ആഹൂതാ വൃഷ്ണിവീരേണ കേശവേന മഹാത്മനാ।
തതഃ സംശയിതം സർവേ ഭവേദിതി മതിർമമ॥ 7-11-30 (45079)
നാഗായുതബലോ വീരഃ കൈലാസശിഖരോപമഃ।
വനമാലീ ഹലീ രാമസ്തത്ര യത്ര ജനാർദനഃ॥ 7-11-31 (45080)
യമാഹുഃ സർവപിതരം വാസുദേവം ദ്വിജാതയഃ।
അപി വാ ഹ്യേഷ പാണ്ഡൂനാം യോത്സ്യതേഽർഥായ സഞ്ജയ॥ 7-11-32 (45081)
സ യദാ താത സന്നഹ്യേത്പാണ്ഡവാർഥായ സഞ്ജയ।
ന തദാ പ്രതിസംയോദ്ധാ ഭവിതാ തത്ര കശ്ചന॥ 7-11-33 (45082)
യദി സ്മ കുരവഃ സർവേ ജയേയുർനാമ പാണ്ഡവാൻ।
വാർഷ്ണേയോഽർഥായ തേഷാം വൈ ഗൃഹ്ണീയാച്ഛസ്ത്രമുത്തമം॥ 7-11-34 (45083)
തതഃ സർവാന്നരവ്യാഘ്രോ ഹത്വാ നരപതീന്രണേ।
കൌരവാംശ്ച മഹാബാഹുഃകുന്ത്യൈ ദദ്യാത്സ മേദിനീം॥ 7-11-35 (45084)
യസ്യ യന്താ ഹൃഷീകേശോ യോദ്ധാ യസ്യ ധനഞ്ജയഃ।
രഥസ്യ തസ്യ കഃ സംഖ്യേ പ്രത്യനീകോ ഭവേദ്രഥഃ॥ 7-11-36 (45085)
ന കേനചിദുപായേന കുരൂണാം ദൃശ്യതേ ജയഃ।
തസ്മാൻമേ സർവമാചക്ഷ്വ യഥാ യുദ്ധമവർതത॥ 7-11-37 (45086)
അർജുനഃ കേശവസ്യാത്മാ കൃഷ്ണോഽപ്യാത്മാ കിരീടിനഃ।
അർജുനേ വിജയോ നിത്യം കൃഷ്ണേ കീർതിശ്ച ശാശ്വതീ॥ 7-11-38 (45087)
സർവേഷ്വപി ച ലോകേഷു ബീഭത്സുരപരാജിതഃ।
പ്രാധാന്യേനൈവ ഭൂയിഷ്ഠമമേയാഃ കേശവേ ഗുണാഃ॥ 7-11-39 (45088)
മോഹാദ്ദുര്യോധനഃ കൃഷ്ണം യോ ന വേത്തീഹ കേശവം।
മോഹിതോ ദൈവയോഗേന മൃത്യുപാശപുരസ്കൃതഃ। 7-11-40 (45089)
ന വേദ കൃഷ്ണം ദാശാർഹമർജുനം ചൈവ പാണ്ഡവം।
പൂർവദേവൌ മഹാത്മാനൌ നരനാരായണാവുഭൌ॥ 7-11-41 (45090)
ഏകാത്മാനൌ ദ്വിധാഭൂതൌ ദൃശ്യേതേ മാനവൈർഭുവി।
മനസാപി ഹി ദുർധർഷൌ സേനാമേതാം യശസ്വിനൌ॥ 7-11-42 (45091)
നാശയേതാമിഹേച്ഛന്തൌ മാനുഷത്വാച്ച നേച്ഛതഃ।
യുഗസ്യേവ വിപര്യാസോ ലോകാനാമിവ മോഹനം॥ 7-11-43 (45092)
ഭീഷ്മസ്യ ച വധസ്താത ദ്രോണസ്യ ച മഹാത്മനഃ।
ന ഹ്യേവ ബ്രഹ്മചര്യേണ ന വേദാധ്യയനേന ച॥ 7-11-44 (45093)
ന ക്രിയാഭിർന ചാസ്ത്രേണ മൃത്യോഃ കശ്ചിന്നിർവായതേ।
ലോകസംഭാവിതൌ വീരൌ കൃതാസ്ത്രൌ യുദ്ധദുർമദൌ॥ 7-11-45 (45094)
ഭീഷ്മദ്രോണൌ ഹതൌ ശ്രുത്വാ കിന്നു ജീവാമി സഞ്ജയ।
യാം താം ശ്രിയമസൂയാമഃ പുരാ ദൃഷ്ട്വാ യുധിഷ്ഠിരേ॥ 7-11-46 (45095)
അദ്യ താമനുജാനീമോ ഭീഷ്മദ്രോണവധേന ഹ।
മത്കൃതേ ചാപ്യനുപ്രാപ്തഃ കുരൂണാമേഷ സങ്ക്ഷയഃ॥ 7-11-47 (45096)
പക്വാനാം ഹി വധേ സൂത വജ്രായന്തേ തൃണാന്യുത।
അനന്തമിദമൈശ്വര്യം ലോകേ പ്രാപ്തോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-11-48 (45097)
യസ്യ കോപാൻമഹാത്മാനൌ ഭീഷ്മദ്രോണൌ നിപാതിതൌ।
പ്രാപ്തഃ പ്രകൃതിതോ ധർമോ ന ധർമോ മാമകാൻപ്രതി॥ 7-11-49 (45098)
ക്രൂരഃ സർവവിനാശായ കാലോഽസൌ നാതിവർതതേ।
അന്യഥാ ചിന്തിതാ ഹ്യർഥാ നരൈസ്താത മനസ്വിഭിഃ।
അന്യഥൈവ പ്രപദ്യന്തേ ദൈവാദിതി മതിർമമ॥ 7-11-50 (45099)
തസ്മാദപരിഹാര്യേഽർഥേ സംപ്രാപ്തേ കൃച്ഛ്ര ഉത്തമേ।
അപാരണീയേ ദുശ്ചിന്ത്യേ യഥാഭൂതം പ്രചക്ഷ്വ മേ॥ ॥ 7-11-51 (45100)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി ഏകാദശോഽധ്യായഃ॥ 11 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-11-6 വിക്രമേണൈവ അസ്ത്രം ചിനാ॥ 5-11-12 പരേണ ഭീമേന॥ 5-11-11 ഏകാദശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 012
॥ ശ്രീഃ ॥
7.12. അധ്യായഃ 012
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണചോദിതേന ദുര്യോധനേന യുധിഷ്ഠിരസ്യ ജീവഗ്രാഹം ഗ്രഹണവരണം॥ 1 ॥ ദ്രോണേന അർജുനാസന്നിധാനേ തദ്വ്രഹണേ പ്രതിജ്ഞാതേ ദുര്യോ ധനേന തദുദ്ധോഷണം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-12-0 (45101)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-12-0x (4285)
`ശുശ്രൂഷസ്വ സ്ഥിരോ ഭൂത്വാം ശംസതോ മമ ഭാരത'।
ഹന്ത തേ കഥയിഷ്യാമി സർവം പ്രത്യക്ഷദർശിവാൻ।
യഥാ സത്യപരോ ദ്രോണഃ സാദിതാഃ പാണ്ഡുസൃഞ്ജയൈഃ॥ 7-12-1 (45102)
സേനാപതിത്വം സംപ്രാപ്യ ഭാരദ്വാജോ മഹാരഥഃ।
മധ്യേ സർവസ്യ സൈന്യസ്യ പുത്രം തേ വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-12-2 (45103)
യത്കൌരവാണാമൃഷഭാദാപഗേയാദനന്തരം।
സൈനാപത്യേ ത്വയാ രാജന്നദ്യ സത്കൃതവാനഹം॥ 7-12-3 (45104)
സദൃശം കർമണസ്തസ്യ ഫലം പ്രാപ്നുഹി ഭാരത।
കരോമി കാമം കം തേഽദ്യ പ്രവൃണീഷ്വ യമിച്ഛസി॥ 7-12-4 (45105)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-12-5x (4286)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ കർണദുഃശാസനാദിഭിഃ।
സംമന്ത്ര്യോവാച ദുർധർഷമാചാര്യം ജയതാം വരം॥ 7-12-5 (45106)
ദദാസി ചേദ്വരം മഹ്യം ജീവഗ്രാഹം യുധിഷ്ഠിരം।
ഗൃഹീത്വാ രയിനാം ശ്രേഷ്ഠം മത്സമീപമിഹാനയ॥ 7-12-6 (45107)
`ഇച്ഛേയം വൈ മഹാത്മാനം ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം।
ഭ്രാതൃണാം പശ്യതാമേവ ജീവഗ്രാഹേണ മേ ദ്വിജ॥ 7-12-7 (45108)
ഗൃഹീത്വാ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠം മത്സകാശമിഹാനയ।
പ്രീണാംയനേന കാര്യേണ സസുഹൃജ്ജനബാന്ധവഃ॥ 7-12-8 (45109)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-12-9x (4287)
തതഃ കുരൂണാമാചാര്യഃ ശ്രുത്വാ പുത്രസ്യ തേ വചഃ।
സേനാം പ്രഹർഷയൻസർവാമിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-12-9 (45110)
ധന്യഃ കുന്തീസുതോ രാജന്യസ്യ ഗ്രഹണമിച്ഛസി।
ന വധം തസ്യ ദുർധർഷ വരമദ്യ പ്രയാചസേ॥ 7-12-10 (45111)
കിമർഥം ച നരവ്യാഘ്ര ന വധം തസ്യ കാങ്ക്ഷസേ।
നാശംസസി ക്രിയാമേതാം മത്തോ ദുര്യോധന ധ്രുവം॥ 7-12-11 (45112)
ആഹോസ്വിദ്ധർമരാജസ്യ ദ്വേഷ്ടാ കശ്ചിന്ന വിദ്യതേ।
യദീച്ഛസി ത്വം ജീവന്തം കുലം രക്ഷസി ചാത്മനഃ॥ 7-12-12 (45113)
അഥവാ ഭരതശ്രേഷ്ഠ നിർജിത്യ യുധി പാണ്ഡവാൻ।
രാജ്യാംശം പ്രതി ദത്ത്വാ ച സൌഭ്രാത്രം കർതുമിച്ഛസി॥ 7-12-13 (45114)
ധന്യഃ കുന്തീസുതോ രാജാ സുജാതം ചാസ്യ ധീമതഃ।
അജാതശത്രുതാ സത്യാ തസ്യ യത്സ്നിഹ്യതേ ഭവാൻ॥ 7-12-14 (45115)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-12-15x (4288)
ദ്രോണേന ചൈവമുക്തസ്യ തവ പുത്രസ്യ ഭാരത।
സഹസാ നിഃസൃതോ ഭാവോ യോസ്യ നിത്യം ഹൃദി സ്ഥിതഃ॥ 7-12-15 (45116)
നാകാരോ ഗൂഹിതും ശക്യോ ബൃഹസ്പതിസമൈരപി।
തസ്മാത്തവ സുതോ രാജൻപ്രഹൃഷ്ടോ വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-12-16 (45117)
വധേ കുന്തീസുതസ്യാജൌ നാചാര്യ വിജയോ മമ।
ഹതേ യുധിഷ്ഠിരേ പാർഥാ ഹന്യുഃസർവാൻഹി നോ ധ്രുവം॥ 7-12-17 (45118)
നൈവ ശക്യാ രണേ സർവേ നിഹന്തുമമരൈരപി।
`യദി സർവേ ഹനിഷ്യന്തേ പാണ്ഡവാഃ സസുതാ മൃധേ॥ 7-12-18 (45119)
തതഃ കൃത്സ്നം വശേ കൃത്വാ നിഃശേഷം നൃപമണ്ഡലം।
സസാഗരവനാം സ്ഫീതാം വിജിത്യ വസുധാമിമാം॥ 7-12-19 (45120)
വിഷ്ണുർദാസ്യതി കൃഷ്ണായൈ കുന്ത്യൈ വാ പുരുഷോത്തമഃ'।
യദ്യേഷ ചൈഷാം ശേഷഃസ്യാത്സ ഏവാസ്മാന്ന ശേഷയേത്॥ 7-12-20 (45121)
സത്യപ്രതിജ്ഞേ ത്വാനീതേ പുനർദ്യൂതേന നിർജിതേ।
`തസ്മിഞ്ജീവതി ചായാതേ ഹ്യുപായൈർബഹുഭിഃ കൃതൈഃ'।
പുനര്യാസ്യന്ത്യരണ്യായ പാണ്ഡവാസ്തമനുവ്രതാഃ॥ 7-12-21 (45122)
സോഽയം മമ ജയോ വ്യക്തം ദീർഘകാലം ഭവിഷ്യതി।
അതോ ന വധമിച്ഛാമി ധർമരാജസ്യ കർഹിചിത്॥ 7-12-22 (45123)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-12-23x (4289)
തസ്യ ജിഹ്മമഭിപ്രായം ജ്ഞാത്വാ ദ്രോണോഽർഥതത്ത്വവിത്।
തം വരം സാന്തരം തസ്മൈ ദദൌ സഞ്ചിന്ത്യ ബുദ്ധിമാൻ॥ 7-12-23 (45124)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-12-24x (4290)
ന ചേദ്യുധിഷ്ഠിരം വീരഃ പാലയേദർജുനോ യുധി।
മന്യസ്വ പാണ്ഡവശ്രേഷ്ഠമാനീതം വശമാത്മനഃ॥ 7-12-24 (45125)
ന ഹി ശക്യോ രണേ പാർഥഃ സേന്ദ്രൈർദേവാസുരൈരപി।
പ്രത്യുദ്യാതുമതസ്താത ന തസ്മാദ്ധർഷയാംയഹം॥ 7-12-25 (45126)
അസംശയം സ മേ ശിഷ്യോ മത്പൂർവശ്ചാസ്ത്രകർമണി।
തരുണഃ സുകൃതീ യുക്ത ഏകായനഗതശ്ച സഃ॥ 7-12-26 (45127)
അസ്ത്രാണീന്ദ്രാച്ച രുദ്രാച്ച ഭൂയാംസി സമവാപ്തവാൻ।
അമർഷിതശ്ച തേ രാജംസ്തതോ നാമർഷയാംയഹം॥ 7-12-27 (45128)
സ ചാപക്രംയതാം യുദ്ധാദ്യേനോപായേന ശക്യതേ।
അപനീതേ തതഃ പാർഥേ ധർമരാജോ ജിതസ്ത്വയാ॥ 7-12-28 (45129)
ഗ്രഹണേ ഹി ജയസ്തസ്യ ന വധേ പുരുഷർഷഭ।
`ഗ്രഹണം ഹി വധാത്തസ്യ ധർമരാജസ്യ മന്യസേ'।
അനേനൈവാഭ്യുപായേന ഗ്രഹണം സമുപൈഷ്യസി॥ 7-12-29 (45130)
അഹം ഗൃഹീത്വാ രാജാനം സത്യധർമപരായണം।
ആനയിഷ്യാമി തേ രാജന്വശമദ്യ ന സംശയഃ॥ 7-12-30 (45131)
യദി സ്യാസ്യതി സംഗ്രാമേ മുഹൂർതമപി മേഽഗ്രതഃ।
അപനീതേ നരവ്യാഘ്രേ കുന്തീപുത്രേ ധനഞ്ജയേ॥ 7-12-31 (45132)
ഫൽഗുനസ്യ സമീപേ തു ന ഹി ശക്യോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ഗ്രഹീതും സമരേ രാജൻസേന്ദ്രൈരപി സുരാസുരൈഃ॥ 7-12-32 (45133)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-12-33x (4291)
`ഏവമുക്തേ തദാ തസ്മിന്യുദ്ധേ ദേവാസുരോപമേ'।
സാന്തരം തു പ്രതിജ്ഞാതേ രാജ്ഞോ ദ്രോണേന നിഗ്രഹേ।
ഗൃഹീതം തമമന്യന്ത തവ പുത്രാഃ സുബാലിശാഃ॥ 7-12-33 (45134)
തതോ ദുര്യോധനേനാപി ഗ്രഹണം പാണ്ഡവസ്യ തത്।
`സ്കന്ധാവാരേഷു സർവേഷു യഥാസ്ഥാനേഷു മാരിഷ'।
സൈന്യസ്ഥാനേഷു സർവേഷു സുഘോഷിതമരിന്ദമ॥ 7-12-34 (45135)
പാണ്ഡവേയേഷു സാപേക്ഷം ദ്രോണം ജാനാതി തേ സുതഃ।
തതഃ പ്രതിജ്ഞാസ്ഥൈര്യാർഥം സ മന്ത്രോ ബഹുലീകൃതഃ॥ ॥ 7-12-35 (45136)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി ദ്വാദശോഽധ്യായഃ॥ 12 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-12-11 ഏതാം വധരൂപാം ക്രിയാം മത്തോ നാശംസസി ന സംഭാവയസി॥ 5-12-12 തദിച്ഛസി ത്വം ഇതി ക.ഖ.പാഠഃ॥ 5-12-14 സുജാതം ശോഭനം ജൻമ 5-12-22 വ്യക്തം നിയതം॥ 5-12-26 മത്പൂർവഃ അഹം പൂർവോ ഗുരുര്യസ്യ ഏകായനഗതഃ ജയമരണാന്യതരനിശ്ചയവാൻ॥ 5-12-35 ബഹുലീകൃതഃ പ്രതിജ്ഞാം ന ത്യജേദിതി ബഹുഷു പ്രകാശിതഃ॥ 5-12-12 ദ്വാദശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 013
॥ ശ്രീഃ ॥
7.13. അധ്യായഃ 013
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന ദ്രോണപ്രതിജ്ഞാഭീതസ്യ യുധിഷ്ഠിരസ്യ സമാശ്വാസനം॥ 1 ॥ യുദ്ധാരംഭോ ദ്രോണപരാക്രമശ്ച॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-13-0 (45137)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-13-0x (4292)
സാന്തരേ തു പ്രതിജ്ഞാനേ രാജ്ഞോ ദ്രോണേന നിഗ്രഹേ।
തതസ്തേ സൈനികാഃ ശ്രുത്വാ തം യുധിഷ്ഠിരനിഗ്രഹം।
സിംഹനാദരവാംശ്ചക്രുർബാഹുശബ്ദാംശ്ച കൃത്സ്നശഃ॥ 7-13-1 (45138)
തച്ച സർവം യഥാന്യായം ധർമരാജേന ഭാരത।
ആപ്തൈശ്ചാരൈഃ പരിജ്ഞാതം ഭാരദ്വാജചികീർഷിതം॥ 7-13-2 (45139)
തതഃ സർവാൻസമാനായ്യ ഭ്രാതൃനന്യാംശ്ച സർവശഃ।
അവ്രവീദ്ധർമരാജസ്തു ധനഞ്ജയമിദം വചഃ॥ 7-13-3 (45140)
ശ്രുതം തേ പുരുഷവ്യാഘ്ര ദ്രോണസ്യാദ്യ ചികീർഷിതം।
യഥാ തന്ന ഭവേത്സത്യം തഥാ നീതിർവിധീയതാം॥ 7-13-4 (45141)
സാന്തരം ഹി പ്രതിജ്ഞാതം ദ്രോണേനാമിത്രഘാതിനാ।
തച്ചാന്തരമമോഘേഷൌ ത്വയി തേന സമാഹിതം॥ 7-13-5 (45142)
തത്ത്വമദ്യ മഹാബാഹോ യുധ്യസ്വ മദനന്തരം।
യഥാ ദുര്യോധനഃ കാമം നേമം ദ്രോണാദവാപ്നുയാത്॥ 7-13-6 (45143)
അർജുന ഉവാച। 7-13-7x (4293)
യഥാ മേ ന വധഃ കാര്യ ആചാര്യസ്യ കഥഞ്ചന।
തഥാ തവ പരിത്യാഗോ ന മേ രാജംശ്ചികീർഷിതഃ॥ 7-13-7 (45144)
അപ്യേവം പാണ്ഡവ പ്രാണാനുത്സൃജേയമഹം യുധി।
പ്രതിയാതാഽഹമാചാര്യം ത്വാം ന ജഹ്യാം കഥഞ്ചന॥ 7-13-8 (45145)
ത്വാം നിഗൃഹ്യാഹവേ രാജന്ധാർതരാഷ്ട്രോ യമിച്ഛതി।
ന സ തം ജീവലോകേഽസ്മിൻകാമം പ്രാപ്താ കഥഞ്ചന॥ 7-13-9 (45146)
പ്രപതേദ്ദ്യൌഃ സനക്ഷത്രാ പൃഥിവീ ശകലീ ഭവേത്।
ന ത്വാം ദ്രോണോ നിഗൃഹ്ണീയാജ്ജീവമാനേ മയി ധ്രുവം॥ 7-13-10 (45147)
യദി തസ്യ രണേ സാഹ്യം കുരുതേ വജ്രഭൃത്സ്വയം।
വിഷ്ണുർവാ സഹിതോ ദേവൈർന ത്വാം പ്രാപ്സ്യത്യസൌ മൃധേ॥ 7-13-11 (45148)
മയി ജീവതി രാജേന്ദ്ര ന ഭയം കർതുമർഹസി।
ദ്രോണാദസ്ത്രഭൃതാം ശ്രേഷ്ഠാത്സർവശസ്ത്രഭൃതാമപി॥ 7-13-12 (45149)
അന്യച്ച ബ്രൂയാം രാജേന്ദ്ര പ്രതിജ്ഞാം മമ നിശ്ചലാം॥ 7-13-13 (45150)
ന സ്മരാംയനൃതം താവന്ന സ്മരാമി പരാജയം।
ന സ്മരാമി പ്രതിശ്രുത്യ വിസ്മൃത്യ മനസ്വഽകൃതം॥ 7-13-14 (45151)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-13-15x (4294)
തതഃ ശംഖാശ്ച ഭേര്യശ്ച മൃദംഗാശ്ചാനകൈഃ സഹ।
പ്രാവാദ്യന്ത മഹാരാജ പാണ്ഡവാനാം നിവേശനേ॥ 7-13-15 (45152)
സിംഹനാദശ്ച സഞ്ജജ്ഞേ പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം॥
ധനുർജ്യാതലശബ്ദശ്ച ഗഗനസ്പൃക്സുഭൈരവഃ॥ 7-13-16 (45153)
ശ്രുത്വാ ശംഖസ്യ നിർഘോഷം പാണ്ഡവസ്യ മഹൌജസഃ।
ത്വദീയേഷ്വപ്യനീകേഷു വാദിത്രാണ്യഭിജഘ്നിരേ॥ 7-13-17 (45154)
തതോ വ്യൂഢാന്യനീകാനി തവ തേഷാം ച ഭാരത।
ശനൈരുപേയുരന്യോന്യം യോത്സ്യമാനാനി സംയുഗേ॥ 7-13-18 (45155)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം തുമുലം രോമഹർഷണം।
പാണ്ഡവാനാം കുരൂണാം ച ദ്രോണപാഞ്ചാല്യയോരപി॥ 7-13-19 (45156)
യതമാനാഃ പ്രയതേന ദ്രോണാനീകവിശാതനേ।
ന ശേകുഃ സൃഞ്ജയാ യുദ്ധേ തദ്ധി ദ്രോണേന പാലിതം॥ 7-13-20 (45157)
തഥൈവ തവ പുത്രസ്യ രഥോദാരാഃ പ്രഹാരിണഃ।
ന ശേകുഃ പാണ്ഡവീം സേനാം പാല്യമാനാം കിരീടീനാ॥ 7-13-21 (45158)
ആസ്താം തേ സ്തിമിതേ സേനേ രക്ഷ്യമാണേ പരസ്പരം।
സംപ്രസുപ്തേ യഥാ നക്തം വനരാജ്യൌ സുപുഷ്പിതേ॥ 7-13-22 (45159)
തതോ രുക്മരഥോ രാജന്നർകേണേവ വിരാജതാ।
വരൂഥിനാ വിനിഷ്പത്യ വ്യചരത്പൃതനാമുഖേ॥ 7-13-23 (45160)
തമുദ്യന്തം രഥേനൈകമാശുകാരിണമാഹവേ।
അനേകമിവ സന്ത്രസാൻമേനിരേ പാണ്ഡുസൃഞ്ജയാഃ॥ 7-13-24 (45161)
തേന മുക്താഃ ശരാ ഘോരാ വിചേരുഃ സർവതോദിശം।
ത്രാസയന്തോ മഹാരാജ പാണ്ഡവേയസ്യ വാഹിനീം॥ 7-13-25 (45162)
മധ്യന്ദിനമനുപ്രാപ്തോ ഗഭസ്തിശതസംവൃതഃ।
യഥാ ദൃശ്യേത ഘർമോശുസ്തഥാ ദ്രോണോഽപ്യദൃശ്യത॥ 7-13-26 (45163)
ന ചൈനം പാണ്ഡവേയാനാം കശ്ചിച്ഛക്നോതി ഭാരത।
വീക്ഷിതും സമരേ ക്രുദ്ധം മഹേന്ദ്രമിവ ദാനവാഃ॥ 7-13-27 (45164)
മോഹയിത്വാ തതഃ സൈന്യം ഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാൻ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനബലം തൂർണം വ്യധമന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-13-28 (45165)
സ ദിശഃ സർവതോ രുദ്ധ്വാ സംവൃത്യ ഖമജിഹ്മഗൈഃ।
പാർഷതോ യത്ര തത്രൈനാമഭിനത്പാണ്ഡുവാഹിനീം॥ ॥ 7-13-29 (45166)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി ഏകാദശദിവസയുദ്ധേ ത്രയോദശോഽധ്യായഃ॥ 13 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-13-22 സംപ്രസുപ്തേ കൃതപത്രസങ്കോചേ॥ 5-13-23 വരൂഥിനാ രഥേന॥ 5-13-13 ത്രയോദശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 014
॥ ശ്രീഃ ॥
7.14. അധ്യായഃ 014
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണയുദ്ധം ദ്വൈരഥയുദ്ധമഭിമന്യുപരാക്രമശ്ച॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-14-0 (45167)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-14-0x (4295)
തതഃ സ പാണ്ഡവാനീകേ ജനയൻസുമഹദ്ഭയം।
വ്യചരത്പൃതനാം ദ്രോണോ ദഹൻകക്ഷമിവാനലഃ॥ 7-14-1 (45168)
നിർദഹന്തമനീകാനി സാക്ഷാദഗ്നിമിവോത്ഥിതം।
ദൃഷ്ട്വാ രുക്മരഥം ക്രുദ്ധം സമകംപന്ത സൃഞ്ജയാഃ॥ 7-14-2 (45169)
സതതം കൃഷ്യതഃ സംഖ്യേ ധനുഷോഽസ്യാശുകാരിണഃ।
ജ്യാഘോഷഃ ശുശ്രുവേഽത്യർഥം വിസ്ഫൂർജിതമിവാശനേഃ॥ 7-14-3 (45170)
രഥിനഃ സാദിനശ്ചൈവ നാഗാനശ്വാൻപദാതിനഃ।
രൌദ്രാ ഹസ്തവതാ മുക്താഃ സംമൃദ്ഗന്തി സ്സ സായകാഃ॥ 7-14-4 (45171)
നാനദ്യമാനഃ പർജന്യഃ പ്രവൃദ്ധഃ ശുചിസങ്ക്ഷയേ।
അശ്മവർഷമിവാവർഷത്പരേഷാമാവഹദ്ഭയം॥ 7-14-5 (45172)
വിചരൻസ ദിശഃ സർവാഃ സേനാം സങ്ക്ഷോഭയൻപ്രഭുഃ।
വർധയാമാസ സന്ത്രാസം ശാത്രവാണാമമാനുഷം॥ 7-14-6 (45173)
തസ്യ വിദ്യുദിവാഭ്രേഷു ചാപം ഹേമപരിഷ്കൃതം।
ഭ്രാജമാനം രഥേ തസ്മിന്ദൃശ്യതേ സ്മ മഹാഭയം॥ 7-14-7 (45174)
സ വീരഃ സത്യവാൻപ്രാജ്ഞോ ധർമനിത്യഃ സദാ പുനഃ।
യുഗാന്തകാലവദ്ധോരാം രൌദ്രാം പ്രാവർതയന്നദീം॥ 7-14-8 (45175)
അമർഷവേഗപ്രഭവാം ക്രവ്യാദഗണസങ്കുലാം।
ബലൌഘൈഃ സർവതഃ പൂർണാം ധ്വജവൃക്ഷാപഹാരിണീം॥ 7-14-9 (45176)
ശോണിതോദാം രഥാവർതാം ഹസ്ത്യശ്വകൃതരോധസം।
കവചോഡുപസംയുക്താം മാംസപങ്കസമാകുലാം॥ 7-14-10 (45177)
മേദോമജ്ജാസ്ഥിസികതാമുഷ്മീഷചയഫേനിലാം॥
സംഗ്രാമജലദാപൂർണാം പ്രാസമത്സ്യസമാകുലാം॥ 7-14-11 (45178)
നരനാഗാശ്വകലിലാം ശരവേഗൌഘവാഹിനീം।
ശരീരദാരുസംഘാടാം രഥകച്ഛപസങ്കുലാം॥ 7-14-12 (45179)
ഉത്തമാംഗൈഃ പങ്കജിനീം നിസ്ത്രിംശഝഷസങ്കുലാം।
രഥനാഗഹൂദോപേതാം നാനാഭാരണഭൂഷിതാം॥ 7-14-13 (45180)
മഹാരഥശതാവർതാം ഭൂമിരേണൂർമിമാലിനീം।
മഹാവീര്യവതാം സംഖ്യേ സുതരാം ഭീരുദുസ്തരാം॥ 7-14-14 (45181)
ശരീരശതസംബാധാം ഗൃധ്രകങ്കനിഷേവിതാം।
മഹാരഥസഹസ്രാണി നയന്തീം യമസാദനം॥ 7-14-15 (45182)
ശൂലവ്യാലസമാകീർണാം പ്രാണിവാജിനിഷേവിതാം।
ഛിന്നക്ഷത്രമഹാഹംസാം മുകുടാണ്ഡജസേവിതാം॥ 7-14-16 (45183)
ചക്രകൂർമാംഗദാനക്രാം ശരക്ഷുദ്രഝഷാകുലാം।
ബകഗൃധ്രസൃഗാലാനാം ഘോരസംഘൈർനിഷേവിതാം॥ 7-14-17 (45184)
നിഹതാൻപ്രാണിനഃ സംഖ്യേ ദ്രോണേന ബലിനാ രണേ।
വഹന്തീം പിതൃലോകായ ശതശോ രാജസത്തമ॥ 7-14-18 (45185)
ശറീരശതസംബാധാം കേശശൈവലശാദ്വലാം।
നദീം പ്രാവർതയദ്രാജൻഭീരൂപണാം ഭയവർധിനീം॥ 7-14-19 (45186)
തർജയന്തമനീകാനി താനി താനി മഹാരഥം।
സർവതോഽഭ്യദ്രവന്ദ്രോണം യുധിഷ്ഠിരപുരോഗമാഃ॥ 7-14-20 (45187)
താനഭിദ്രവതഃ ശൂരാംസ്താവകാ ദൃഢവിക്രമാഃ।
സർവതഃ പ്രത്യഗൃഹ്ണന്ത തദഭൂദ്രോമഹർഷണം॥ 7-14-21 (45188)
ശതമായസ്തു ശകുനിഃ സഹദേവം സമാദ്രവത്।
സനിയന്തൃധ്വജരഥം വിവ്യാഘ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-14-22 (45189)
തസ്യ മാദ്രീസുതഃ കേതും ധനുഃ സൂതം ഹയാനപി।
നാതിക്രുദ്ധഃ ശരൈശ്ഛിത്ത്വാ ഷഷ്ഠ്യാ വിവ്യാധ സൌബലം।
`ഭിത്ത്വാ ച ശരവർഷേണ ശകുനിം പ്രത്യവാരയത്'॥ 7-14-23 (45190)
ഗദാം ഗൃഹീത്വാ ശകുനിഃ പ്രചസ്കന്ദ രഥോത്തമാത്।
സ തസ്യ ഗദയാ രാജന്രഥാത്സൂതമപാതയത്॥ 7-14-24 (45191)
തതസ്തൌ വിരഥൌ രാജൻഗദാഹസ്തൌ മഹാബലൌ।
ചിക്രീഡതൂ രണേ ശൂരൌ സശൃംഗാവിവ പർവതൌ॥ 7-14-25 (45192)
ദ്രോണഃ പാഞ്ചാലദായാദം വിവ്യാധ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
തയോസ്തത്ര മഹാരാജ ബാണവർഷൈഃ പ്രകാശിതം।
ഖദ്യോതൈരിവ ചാകാശം പ്രദോഷേ പുരുഷർഷഭ॥ 7-14-26 (45193)
വിവിംശതിം ഭീമസേനോ വിംശത്യാ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
വിദ്ധ്വാ നാകംപയദ്വീരസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-14-27 (45194)
വിവിംശതിസ്തു സഹസാ വ്യശ്വകേതുശരാസനം।
ഭീമം ചക്രേ മഹാരാജ തതഃ സൈന്യാന്യപൂജയൻ॥ 7-14-28 (45195)
സ തന്ന മമൃഷേ വീരഃ ശത്രോർവിക്രമമാഹവേ।
തതോഽസ്യ ഗദയാ ദാന്താൻഹയാത്സർവാനപാതയത്॥ 7-14-29 (45196)
ഹതാശ്വാത്സ രഥാദ്രാജൻഗൃഹ്യ ചർമ മഹാബലഃ।
അഭ്യയാദ്ഭീമസേനം തു മത്തോ മത്തമിവ ദ്വിപം॥ 7-14-30 (45197)
ശല്യസ്തു നകുലം വീരഃ സ്വസ്രീയം പ്രിയമാത്മനഃ।
വിവ്യാധ പ്രഹസൻബാണൈർലാലയൻകോപയന്നിവ॥ 7-14-31 (45198)
തസ്യാശ്വാനാതപത്രം ച ധ്വജം സൂതമഥോ ധനുഃ।
നിപാത്യ നകുലഃ സംഖ്യേ ശംഖം ദധ്മൌ പ്രതാപവാൻ॥ 7-14-32 (45199)
ധൃഷ്ടകേതുഃ കൃപേണാസ്താഞ്ഛിത്ത്വാ ബഹുവിധാഞ്ഛരാൻ।
കൃപം വിവ്യാധ സപ്തത്യാ ധ്വജം ചാസ്യ ത്രിഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-14-33 (45200)
തം കൃപഃ ശരവർഷേണ മഹതാ സമവാരയത്।
വിവ്യാധ ച രണേ വിപ്രോ ധൃഷ്ടകേതുമമർഷണം॥ 7-14-34 (45201)
സാത്യകിഃ കൃതവർമാണം നാരാചേന സ്തനാന്തരേ।
വിദ്ധ്വാ വിവ്യാധ സപ്തത്യാ പുനരന്യൈഃ സ്മയന്നിവ॥ 7-14-35 (45202)
തം ഭോജഃ സപ്തസപ്തത്യാ വിദ്ധ്വാഽഽശു നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
നാകംപയത ശൈനേയം ശീഘ്രോ വായുരിവാചലം॥ 7-14-36 (45203)
സേനാപതിഃ സുശർമാണം ഭൃശം മർമസ്വതാഡയത്।
സ ചാപി തം തോമരേണ ജത്രുദേശേഽഭ്യതാഡയത്॥ 7-14-37 (45204)
വൈകർതനം തു സമരേ വിരാടഃ പ്രത്യവാരയത്।
സഹ മത്സ്യൈർമഹാവീര്യൈസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-14-38 (45205)
തത്പൌരുഷമഭൂത്തത്ര സൂതപുത്രസ്യ ദാരുണം।
യത്സൈന്യം വാരയാമാസ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-14-39 (45206)
ദ്രുപദസ്തു സ്വയം രാജാ ഭഗദത്തേന സംഗതഃ।
തയോര്യുദ്ധം മഹാരാജ ചിത്രരൂപമിവാഭവത്॥ 7-14-40 (45207)
ഭഗദത്തസ്തു രാജാനം ദ്രുപദം നതപർവഭിഃ।
സനിയന്തൃധ്വജരഥം വിവ്യാധ പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-14-41 (45208)
ദ്രുപദസ്തു തതഃ ക്രുദ്ധോ ഭഗദത്തം മഹാരഥം।
ആജഘാനോരസി ക്ഷിപ്രം ശരേണാനതപർവണാ॥ 7-14-42 (45209)
യുദ്ധം യോധവരൌ ലോകേ സൌമദത്തിശിഖണ്ഡിനൌ।
ഭൂതാനാം ത്രാസജനനം ചക്രാതേഽസ്ത്രവിശാരദൌ॥ 7-14-43 (45210)
ഭൂരിശ്രവാ രണേ രാജന്യാജ്ഞസേനിം മഹാരഥം।
മഹതാ സായകൌഘേന ച്ഛാദയാമാസ വീര്യവാൻ॥ 7-14-44 (45211)
ശിഖണ്ഡീ തു തതഃ ക്രുദ്ധഃ സൌമദത്തിം വിശാംപതേ।
നവത്യാ സായകാനാം തു കംപയാമാസ ഭാരത॥ 7-14-45 (45212)
രാക്ഷസൌ രൌദ്രകർമാണൌ ഹേഡിംബാലംബുസാവുഭൌ।
ചക്രാതേഽത്യുദ്ഭുതം യുദ്ധം പരസ്പരജയൈഷിണൌ॥ 7-14-46 (45213)
മായാശതസൃജൌ ദൃപ്തൌ മായാഭിരിതരേതരം।
അന്തർഹിതൌ ചേരതുസ്തൌ ഭൃശം വിസ്മയകാരിണൌ॥ 7-14-47 (45214)
ചേകിതാനോഽനുവിന്ദേന യുയുധേ ചാതിഭൈരവം।
യഥാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ ബലശക്രൌ മഹാബലൌ॥ 7-14-48 (45215)
ലക്ഷ്മണഃ ക്ഷത്രദേവേന വിമർദമകരോദ്ഭൃശം।
യഥാ വിഷ്ണുഃ പുരാ രാജൻഹിരണ്യാക്ഷേണ സംയുഗേ॥ 7-14-49 (45216)
തതഃ പ്രചലിതാശ്വേന വിധിവത്കൽപിതേന ച।
രഥേനാഭ്യപതദ്രാജൻസൌഭദ്രം പൌരവോ പൌരവോ നദൻ॥ 7-14-50 (45217)
തതോഽഭ്യയാത്സ ത്വരിതോ യുദ്ധാകാങ്ക്ഷീ മഹാബലഃ।
തേന ചക്രേ മഹദ്യുദ്ധമഭിമന്യുരരിന്ദമഃ॥ 7-14-51 (45218)
പൌരവസ്ത്വഥ സൌഭദ്രം ശരവ്രാതൈരവാകിരത്।
തസ്യാർജുനിർധ്വജം ഛത്രം ധനുശ്ചോർവ്യാമപാതയത്॥ 7-14-52 (45219)
സൌഭദ്രഃ പൌരവം ത്വന്യൈർവിദ്ധ്വാ സപ്തഭിരാശുഗൈഃ।
പഞ്ചഭിസ്തസ്യ വിവ്യാധ ഹയാൻസൂനം ച സായകൈഃ॥ 7-14-53 (45220)
തതഃ പ്രഹർഷയൻസേനാം സിംഹവദ്വിനദൻമുഹുഃ।
സമാദത്താർജുനിസ്തൂർണം പൌരവാന്തകരം ശരം॥ 7-14-54 (45221)
തം തു സന്ധിതമാജ്ഞായ സായകം ഘോരദർശനം।
ദ്വാഭ്യാം ശരാഭ്യാം ഹാർദിക്യശ്ചിച്ഛേദ സശരം ധനുഃ॥ 7-14-55 (45222)
തദുത്സൃജ്യ ധനുശ്ഛിന്നം സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ।
ഉദ്ബബർഹ സിതം ഖംഗമാദദനാഃ ശരാവരം॥ 7-14-56 (45223)
സ തേനാനേകതാരേണ ചർമണാ കൃതഹസ്തവത്।
ഭ്രാന്താസിനാ ചരൻമാർഗാന്ദർശയന്വീര്യമാത്മനഃ॥ 7-14-57 (45224)
ഭ്രാമിതം പുനരുദ്ധാന്തമാധൂതം പുനരുത്ഥിതം।
ചർമനിസ്ത്രിംശയോ രാജന്നിർവിശേഷമദൃശ്യത॥ 7-14-58 (45225)
സ പൌരവരഥസ്യേഷാമാപ്ലുത്യ സഹസാ നദൻ।
പൌരവം രഥമാസ്ഥായ കേശപക്ഷേ പരാമൃശത്॥ 7-14-59 (45226)
ജഘാനാസ്യ പദാ സൂതമസിനാ പാതയദ്ധൃജം।
വിക്ഷോഭ്യാംഭോനിധിം താർക്ഷ്യസ്തം നാഗമിവ ചാക്ഷിപത്॥ 7-14-60 (45227)
തമാഗലിതകേശാന്തം ദദൃശുഃ സർവപാർഥിവാഃ।
ഉക്ഷാണമിവ സിംഹേന പാത്യമാനമചേതസം॥ 7-14-61 (45228)
തമാർജുനിവശം പ്രാപ്തം കൃഷ്യമാണമനാഥവത്।
പൌരവം പാതിതം ദൃഷ്ട്വാ നാമൃഷ്യത ജയദ്രൂഥഃ॥ 7-14-62 (45229)
സ ബർഹിബർഹാവതതം കിങ്കിണീശതജാലവത്।
ചർമ ചാദായ ഖംഗം ച നദൻപര്യപതദ്രഥാത്॥ 7-14-63 (45230)
തതഃ സൈന്ധവമാലോക്യ കാർഷ്ണിരുത്സൃജ്യ പൌരവം।
ഉത്പപാത രഥാത്തൂർണം ശ്യേനവന്നിപപാത ച। 7-14-64 (45231)
പ്രാസപട്ടിശനിസ്ത്രിംശാഞ്ഛത്രുഭിഃ സംപ്രചോദിതാൻ।
ചിച്ഛേദ ചാസിനാ കാർഷ്ണിശ്ചർമണാ സംരുരോധ ച॥ 7-14-65 (45232)
സ ദർശയിത്വാ സൈന്യാനാം സ്വബാഹുബലമാത്മനഃ।
തമുദ്യംയ മഹാഖംഗം ചർമ ചാഥ പുനർബലീ॥ 7-14-66 (45233)
വൃദ്ധക്ഷത്രസ്യ ദായാദം പിതുരത്യന്തവൈരിണം।
സസാരാഭിമുഖഃ ശൂരഃ ശാർദൂല ഇവ കുഞ്ജരം॥ 7-14-67 (45234)
തൌ പരസ്പരമാസാദ്യ ഖഹ്ഗദന്തനഖായുധൌ।
ഹൃഷ്ടവത്സംപ്രജഹാതേ വ്യാഘ്രകേസരിണാവിവ॥ 7-14-68 (45235)
സംപാതേഷ്വഭിഘാതേഷു നിപാതേഷ്വസിചർമണോഃ।
ന തയോരന്തരം കശ്ചിദ്ദദർശ നരസിംഹയോഃ॥ 7-14-69 (45236)
അവക്ഷേപോഽസിനിർഹാദഃ ശസ്ത്രാന്തരനിദർശനം।
ബാഹ്യാന്തരനിപാതശ്ച നിർവിശേമദൃശ്യത॥ 7-14-70 (45237)
ബാഹ്യമാഭ്യന്തരം ചൈവ ചരന്തൌ മാർഗമുത്തമം।
ദദൃശാതേ മഹാത്മാനൌ സപക്ഷാവിവ പർവതൌ॥ 7-14-71 (45238)
തതോ വിക്ഷിപതഃ ഖംഗം സൌഭദ്രസ്യ യശസ്വിനഃ।
ശരാവരണപക്ഷാന്തേ പ്രജഹാര ജയദ്രഥഃ॥ 7-14-72 (45239)
രുക്മപത്രാന്തരേ സക്തസ്തസ്മിംശ്ചർമണി ഭാസ്വരേ।
സിന്ധുരാജബലോദ്ധൂതഃ സോഽഭജ്യത മഹാനസിഃ॥ 7-14-73 (45240)
ഭഗ്നമാജ്ഞായ നിസ്ത്രിംശമവപ്ലുത്യ പദാനി ഷട്।
അദൃശ്യത നിമേഷേണ സ്വരഥം പുനരാസ്ഥിതഃ॥ 7-14-74 (45241)
തം കാർഷ്ണിം സമരാൻമുക്തമാസ്ഥിതം രഥമുത്തമം।
സഹിതാഃ സർവരാജാനഃ പരിവവ്രുഃ സമന്തതഃ॥ 7-14-75 (45242)
തതശ്ചർമ ച ഖംഗം ച സമുത്ക്ഷിപ്യ മഹാബലഃ।
നനാദാർജുനദായാദഃ പ്രേക്ഷമാണോ ജയദ്രഥം॥ 7-14-76 (45243)
സിന്ധുരാജം പരിത്യജ്യ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ।
താപയാമാസ തത്സൈന്യം ഭുവനം ഭാസ്കരോ യഥാ॥ 7-14-77 (45244)
തസ്യ സർവായസീം ശക്തിം ശല്യഃ കനകഭൂഷണാം।
ചിക്ഷേപ സമരേ ഘോരാം ദീപ്താമഗ്നിശിഖാമിവ॥ 7-14-78 (45245)
താമവപ്ലുത്യ ജഗ്രാഹ വികോശം ചാകരോദസിം।
വൈനതേയോ യഥാ കാർഷ്ണിഃ പതന്തമുരഗോത്തമം॥ 7-14-79 (45246)
തസ്യ ലാഷവമാജ്ഞായ സത്വം ചാമിതതേജസഃ।
സഹിതാഃ സർവരാജാനഃ സിംഹനാദമഥാനദൻ॥ 7-14-80 (45247)
തതസ്താമേവ ശല്യസ്യ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ।
മുമോച ഭുജവീര്യേണ വൈദൂര്യവികൃതാം ശിതാം॥ 7-14-81 (45248)
സാ തസ്യ രഥമാസാദ്യ നിർമുക്തഭുജഗോപമാ।
ജഘാന സൂതം ശല്യസ്യ രഥാച്ചൈനമപാതയത്॥ 7-14-82 (45249)
തതോ വിരാടദ്രുപദൌ ധൃഷ്ടകേതുര്യുധിഷ്ഠിരഃ।
സാത്യകിഃ കേകയാ ഭീമോ ധൃഷ്ടദ്യുംനശിഖണ്ഡിനൌ॥ 7-14-83 (45250)
യമൌ ച ദ്രൌപദേയാശ്ച സാധുസാധ്വിതി ചുക്രുശുഃ।
ബാണശബ്ദാശ്ച വിവിധാഃ സിംഹനാദാശ്ച പുഷ്കലാഃ॥ 7-14-84 (45251)
പ്രാദുരാസൻഹർഷയന്തഃ സൌഭദ്രമപലായിനം।
തന്നാമൃഷ്യന്ത പുത്രാസ്തേ ശത്രോർവിജയലക്ഷണം॥ 7-14-85 (45252)
അഥൈനം സഹസാ സർവേ സമന്താന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
അഭ്യാകിരൻമഹാരാജ ജലദാ ഇവ പർവതം॥ 7-14-86 (45253)
തേഷാം ച പ്രിയമന്വിച്ഛൻസൂതസ്യ ച പരാഭവം।
ആർതായനിരമിത്രഘ്നഃ ക്രുദ്ധഃ സൌഭദ്രമഭ്യയാത്॥ ॥ 7-14-87 (45254)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി ഏകാദശദിവസയുദ്ധേ ചതുർദശോഽധ്യായഃ॥ 14 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-14-5 ശുചിസങ്ക്ഷയേ ഗ്രീഷ്മാന്തേ॥ 5-14-16 പ്രാണിന ഏവ വാജിനഃ പക്ഷിണഃ॥ 5-14-87 പരാഭവം പ്രേക്ഷ്യേതി ശേഷഃ॥ 5-14-14 ചതുർദശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 015
॥ ശ്രീഃ ॥
7.15. അധ്യായഃ 015
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-15-0 (45255)
॥ 7-15-50 (45306)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-15-1 5-15- 5-15- 5-15- 5-15- 5-15- 5-15- 5-15- 5-15- 5-15- 5-15- 5-15-ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 016
॥ ശ്രീഃ ॥
7.16. അധ്യായഃ 016
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണേന യുധിഷ്ഠിരഗ്രഹണോദ്യമേ അർജുമേന തദ്ഭംഗഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-16-0 (45307)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-16-0x (4297)
തദ്ബലം സുമഹദ്ദീർണം ത്വദീയം പ്രേക്ഷ്യ വീര്യവാൻ।
ദധാരൈകോ രണേ പാണ്ഡൂന്വൃഷസേനോഽസ്ത്രമായയാ॥ 7-16-1 (45308)
ശരാ ദശ ദിശോ മുക്താ വൃഷസേനേന സംയുഗേ।
വിചേരുസ്തേ വിനിർഭിദ്യ നരവാജിരഥദ്വിപാൻ॥ 7-16-2 (45309)
തസ്യ ദീപ്താ മഹാബാണാ വിവിശ്ചേരുഃ സഹസ്രശഃ।
ഭാനോരിവ മഹാരാജ ഘർമകാലേ മരീചയഃ॥ 7-16-3 (45310)
തേനാർദിതാ മഹാരാജ രഥിനഃ സാദിനസ്തഥാ।
നിപേതുരുർവ്യാം സഹസാ വാതഭഗ്നാ ഇവ ദ്രുമാഃ॥ 7-16-4 (45311)
ഹയൌഘാംശ്ച രഥൌഘാംശ്ച ഗജൌഘാംശ്ച മഹാരഥഃ।
അപാതയദ്രണേ രാജഞ്ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-16-5 (45312)
ദൃഷ്ട്വാ തമേകം സമരേ വിചരന്തമഭീതവത്।
സഹിതാഃ സർവരാജാനഃ പരിവവ്രുഃ സമന്തതഃ॥ 7-16-6 (45313)
നാകുലിസ്തു ശതാനീകോ വൃഷസേനം സമഭ്യയാത്।
വിവ്യാധ ചൈനം ദശഭിർനാരാചൈർമർമഭേദിഭിഃ॥ 7-16-7 (45314)
തസ്യ കർണാത്മജശ്ചാപം ഛിത്ത്വാ കേതുമപാതയത്।
തം ഭ്രാതരം പരീപ്സന്തോ ദ്രൌപദേയാഃ സമഭ്യയുഃ॥ 7-16-8 (45315)
കർണാത്മജം ശരവ്രാതൈരദൃശ്യം ചക്രുരഞ്ജസാ।
താന്നദന്തോഽഭ്യധാവന്ത ദ്രോണപുത്രമുഖാ രഥാഃ॥ 7-16-9 (45316)
ഛാദയന്തോ മഹാരാജ ദ്രൌപദേയാൻമഹാരഥാൻ।
ശരൈർനാനാവിധൈസ്തൂർണം പർവതാഞ്ജലദാ ഇവ॥ 7-16-10 (45317)
താൻപാണ്ഡവാഃ പ്രത്യഗൃഹ്ണംസ്ത്വരിതാഃ പുത്രഗൃദ്ധിനഃ।
പാഞ്ചാലാഃ കേകയാ മത്സ്യാഃ സൃഞ്ജയാശ്ചോദ്യതായുധാഃ॥ 7-16-11 (45318)
തദ്യുദ്ധമഭവദ്ധോരം സുമഹദ്രോമഹർഷണം।
ത്വദീയൈഃ പാണ്ഡുപുത്രാണാം ദേവാനാമിവ ദാനവൈഃ॥ 7-16-12 (45319)
ഏവം യുയുധിരേ വീരാഃ സംരബ്ധാഃ കുരുപാണ്ഡവാഃ।
പരസ്പരമുദീക്ഷന്തഃ പരസ്പരകൃതാഗസഃ॥ 7-16-13 (45320)
തേഷാം ദദൃശിരേ കോപാദ്വപൂംഷ്യമിതതേജസാം।
യുയുത്സൂനാമിവാകാശേ പതത്ത്രിവരഭോഗിനാം॥ 7-16-14 (45321)
ഭീമകർണകൃപദ്രോണദ്രൌണിപാർഷതസാത്യകൈഃ।
ബഭാസേ സ രണോദ്ദേശഃ കാലസൂര്യൈരിവോദിതൈഃ॥ 7-16-15 (45322)
`പ്രജാനാം സങ്ക്ഷയേ ഘോരേ യഥാ സൂര്യോദയോ ഭവേത്।
ശൂരാണാമുദയസ്തദ്വദാസീത്പുരുഷസത്തമ'॥ 7-16-16 (45323)
തദാസീത്തുമുലം യുദ്ധം നിഘ്നതാമിതരേതരം।
മഹാബലാനാം ബലിഭിർദാനവാനാം യഥാ സുരൈഃ॥ 7-16-17 (45324)
തതോ യുധിഷ്ഠിരാനീകമുദ്ധൂതാർണവനിഃസ്വനം।
ത്വദീയമവധീത്സൈന്യം സംപ്രദ്രുതമഹാരഥം॥ 7-16-18 (45325)
തത്പ്രഭഗ്നം ബലം ദൃഷ്ട്വാ ശത്രുഭിർഭൃശമർദിതം।
അലം ദ്രുതേന വഃ ശൂരാ ഇതി ദ്രോണോഽഭ്യഭാഷത॥ 7-16-19 (45326)
`ഭാരദ്വാജമമർഷശ്ച വിക്രമശ്ച സമാവിശത്।
സമുദ്ധൃത്യ നിഷംഗാച്ച ധനുർജ്യാമവമൃജ്യ ച।
മഹാശരധനുഷ്പാണിര്യന്താരമിദമബ്രവീത്॥ 7-16-20 (45327)
സാരഥേ യാഹി യത്രൈഷ പാണ്ഡരേണ വിരാജതാ।
ധ്രിയമാണേന ച്ഛേണ രാജാ തിഷ്ഠതി ധർമരാട്॥ 7-16-21 (45328)
തദേതദ്ദീര്യതേ സൈന്യം ധാർതരാഷ്ട്രമനേകധാ।
ഏതത്സംസ്തംഭയിഷ്യാമി പ്രതിവാര്യ യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-16-22 (45329)
ന ഹി മാമഭിവർഷന്തം സംയുഗേ താത പാണ്ഡവാഃ।
മാത്സ്യപാഞ്ചാലരാജാനഃ സർവേ ച സഹസോമകാഃ॥ 7-16-23 (45330)
അർജുനോ മത്പ്രസാദാദ്ധി മഹാസ്ത്രാണി സമാപ്തവാൻ।
ന മാമുത്സഹതേ താത ന ഭീമോ ന ച സാത്യകിഃ॥ 7-16-24 (45331)
മത്പ്രസാദാദ്ധി ബീഭത്സുഃ പരമേഷ്വാസതാം ഗതഃ।
മമൈവാസ്ത്രം വിജാനാതി ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽപി പാർഷതഃ॥ 7-16-25 (45332)
നായം സംരക്ഷിതും കാലഃ പ്രാണാംസ്താത ജയൈഷിണാ।
യാഹി സർഗം പുരസ്കൃത്യ യശസേ ച ജയായ ച॥ 7-16-26 (45333)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-16-27x (4298)
ഏവം സഞ്ചോദിതോ യന്താ ദ്രോണമഭ്യവഹത്തതഃ॥ 7-16-27 (45334)
തദാഽശ്വഹൃദയേനാശ്വാനഭിമന്ത്ര്യാശു ഹർഷയൻ।
രഥേന സവരൂഥേന ഭാസ്വരേണ വിരാജതാ॥ 7-16-28 (45335)
തം കരൂശാശ്ച മാത്സ്യാശ്ച ചേദയശ്ച സസാത്വതാഃ।
പാണ്ഡവാശ്ച സപാഞ്ചാലാഃ സഹിതാഃ പര്യവാരയൻ'॥ 7-16-29 (45336)
തതഃ ശോണഹയഃ ക്രുദ്ധശ്ചതുർദന്ത ഇവ ദ്വിപഃ।
പ്രവിശ്യ പാണ്ഡവാനീകം യുധിഷ്ഠിരമുപാദ്രവത്॥ 7-16-30 (45337)
തമാവിധ്യച്ഛിതൈർബാണൈഃ കങ്കപത്രൈര്യുധിഷ്ഠിരഃ।
തസ്യ ദ്രോണോ ധനുശ്ഛിത്വാ തം ദ്രുതം സമുപാദ്രവത്॥ 7-16-31 (45338)
ചക്രരക്ഷഃ കുമാരസ്തു പാഞ്ചാലാനാം യശസ്കരഃ।
ദധാര ദ്രോണമായാന്തം വേലേവ സരിതാം പതിം॥ 7-16-32 (45339)
ദ്രോണം നിവാരിതം ദൃഷ്ട്വാ കുമാരേണ ദ്വിജർഷഭം।
സിംഹനാദരവോ ഹ്യാസീത്സാധുസാധ്വിതി ഭാഷിതം॥ 7-16-33 (45340)
കുമാരസ്തു തതോ ദ്രോണം സായകേന മഹാഹവേ।
വിവ്യാധോരസി സങ്ക്രുദ്ധഃ സിംഹവച്ച നദൻമുഹുഃ॥ 7-16-34 (45341)
സംവാര്യ ച രണേ ദ്രോണം കുമാരസ്തു മഹാബലഃ।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈഃ കൃതഹസ്തോ ജിതശ്രമഃ॥ 7-16-35 (45342)
തം ശൂരമാര്യവ്രതിനം മന്ത്രാസ്ത്രേഷു കൃതശ്ചമം।
ചക്രരക്ഷതം പരാമൃദ്രാത്കുമാരം ദ്വിജപുംഗവഃ॥ 7-16-36 (45343)
സ മധ്യം പ്രാപ്യ സൈന്യാനാം സർവാഃ പ്രവിചരന്ദിശഃ।
തവ സൈന്യസ്യ ഗോപ്താസീദ്ഭാരദ്വാജോ ദ്വിജർഷഭഃ॥ 7-16-37 (45344)
ശിഖണ്ഡിനം ദ്വാദശഭിർവിംശത്യാ ചോത്തമൌജസം।
നകുലം പഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ സഹദേവം ച സപ്തഭിഃ॥ 7-16-38 (45345)
യുധിഷ്ഠിരം ദ്വാദശഭിർദ്രൌപദേയാംസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ।
സാത്യകിം പഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ മത്സ്യം ച ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-16-39 (45346)
വ്യക്ഷോഭയദ്രണേ യോധാന്യഥാമുഖ്യമഭിദ്രവൻ।
അഭ്യവർതതം സംപ്രേപ്സുഃ കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-16-40 (45347)
യുഗന്ധരസ്തതോ രാജൻഭാരദ്വാജം മഹാരഥം।
വാരയാമാസ സങ്ക്രുദ്വം വാതോദ്ധതമിവാർണവം॥ 7-16-41 (45348)
യുധിഷ്ഠിരം സ വിദ്ധ്വാ തു ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
യുഗന്ധരം തു ഭല്ലനേ രഥനീഡാദപാതയത്॥ 7-16-42 (45349)
`തം വിജിത്യ മഹാതേജാ ഭാരദ്വാജോ മഹാമനാഃ।
അഭ്യവർതത സംപ്രേപ്സുഃ കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം'॥ 7-16-43 (45350)
തതോ വിരാടദ്രുപദൌ കേകയാഃ സാത്യകിഃ ശിബിഃ।
വ്യാഘ്രദത്തശ്ച പാഞ്ചല്യഃ സിംഹസേനശ്ച വീര്യവാൻ॥ 7-16-44 (45351)
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവഃ പരീപ്സന്തോ യുധിഷ്ഠിരം।
ആവവ്രുസ്തസ്യ പന്ഥാനം കിരന്തഃ സായകാൻബഹൂൻ॥ 7-16-45 (45352)
വ്യാഘ്രദത്തസ്തു പാഞ്ചാല്യോ ദ്രോണം വിവ്യാധ മാർഗണൈഃ।
പഞ്ചാശതാ ശിതൈ രാജംസ്തത ഉച്ചുക്രുശുർജനാഃ॥ 7-16-46 (45353)
ത്വരിതം സിംഹസേനസ്തു ദ്രോണം വിദ്ധ്വാ മഹാരഥം।
പ്രാഹസത്സഹസാ ഹൃഷ്ടസ്ത്രാസയന്വൈ മഹാരഥാൻ॥ 7-16-47 (45354)
തതോ വിഷ്ഫാര്യ നയനേ ധനുർജ്യാമവമൃജ്യ ച।
തലശബ്ദം മഹത്കൃത്വാ ദ്രോണസ്തം സമുപാദ്രവത്॥ 7-16-48 (45355)
തതസ്തു സിംഹസേനസ്യ ശിരഃ കായാത്സകുണ്ഡലം।
വ്യാഘ്രദത്തസ്യ ചാക്രംയ ഭല്ലാഭ്യാമാഹരദ്ബലീ॥ 7-16-49 (45356)
താൻപ്രമൃജ്യ ശരവ്രാതൈഃ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥാൻ।
യുധിഷ്ഠിരരഥാഭ്യാശേ തസ്ഥൌ മൃത്യുരിവാന്തകഃ॥ 7-16-50 (45357)
തതോഽഭവൻമഹാശബ്ദോ രാജന്യൌധിഷ്ഠിരേ ബലേ।
ഹൃതോ രാജേതി യോധാനാം സമീപസ്ഥേ യതവ്രതേ॥ 7-16-51 (45358)
അബ്രുവൻസൈനികാസ്തത്ര ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണസ്യ വിക്രമം।
അദ്യ രാജാ ധാർതരാഷ്ട്രഃ കൃതാർഥോ വൈ ഭവിഷ്യതി॥ 7-16-52 (45359)
അസ്മിൻമഹൂർതേ ദ്രോണസ്തു പാണ്ഡവം ഗൃഹ്യ ഹർഷിതഃ।
ആഗമിഷ്യതി നോ നൂനം ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ സംയുഗേ॥ 7-16-53 (45360)
ഏവം സഞ്ജൽപതാം തേഷാം താവകാനാം മഹാരഥഃ।
ആയാജ്ജവേന കൌന്തേയോ രഥഘോഷേണ നാദയൻ॥ 7-16-54 (45361)
ശോണിതോദാം രഥാവർതാം കൃത്വാ വിശസനേ നദീം।
ശൂരാസ്ഥിചയസങ്കീർണാം പ്രേതകൂലാപഹാരിണീം॥ 7-16-55 (45362)
താം ശരൌഘമഹാഫേനാം പ്രാസമത്സ്യസമാകുലാം।
നദീമുത്തീര്യ വേഗേന കുരൂന്വിദ്രാവ്യ പാണ്ഡവഃ॥ 7-16-56 (45363)
തതഃ കിരീടി സഹസാ ദ്രോണാനീകമുപാദ്രവത്।
ഛാദയന്നിഷുജാലേന മഹതാ മോഹയന്നിവ॥ 7-16-57 (45364)
ശീഘ്രമഭ്യസ്യതോ ബാണാൻസന്ദധാനസ്യ ചാനിശം।
നാന്തരം ദദൃശേ കശ്ചിത്കൌന്തേയസ്യ യശസ്വിനഃ॥ 7-16-58 (45365)
ന ദിശോ നാന്തരിക്ഷം ച ന ദ്യൌർനൈവ ച മേദിനീ।
അദൃശ്യന്ത മഹാരാജ ബാണഭൂതാ ഇവാഭവൻ॥ 7-16-59 (45366)
നാദൃശ്യത തദാ രാജംസ്തത്ര കിഞ്ചന സംയുഗേ।
ബാണാന്ധകാരേ മഹതി കൃതേ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ॥ 7-16-60 (45367)
സൂര്യേ ചാസ്തമനുപ്രാപ്തേ തമസാ ചാഭിസംവൃതേ।
നാജ്ഞായത തദാ ശത്രുർന സുഹൃന്ന ച കശ്ചന। 7-16-61 (45368)
തതോഽവഹാരം ചക്രുസ്തേ ദ്രോണദുര്യോധനാദയഃ।
താന്വിദിത്വാ പുനസ്ത്രസ്താ ന യുദ്ധമനസഃ പരാൻ॥ 7-16-62 (45369)
സ്വാന്യനീകാനി ബീഭത്സുഃ ശനകൈരവഹാരയത്।
തതോഽഭിതുഷ്ടുവുഃ പാർഥം പ്രഹൃഷ്ടാഃ പാണ്ഡുസൃഞ്ജയാഃ॥ 7-16-63 (45370)
പാഞ്ചാലാശ്ച മനോജ്ഞാഭിർവാഗ്ഭിഃ സൂര്യമിവർഷയഃ।
ഏം സ്വശിബിരം പ്രായാജ്ജിത്വാ ശത്രൂന്ധനഞ്ജയഃ॥ 7-16-64 (45371)
പൃഷ്ഠതഃ സർവസൈന്യാനാം മുദിതോ വൈ സകേശവഃ॥
മസാരഗൽവർകമുവർണരൂപൈർവജ്രപ്രവാലസ്ഫടികൈശ്ച മുഖ്യൈഃ। 7-16-65 (45372)
ചിത്രേ രഥേ പാണ്ഡുസുതോ ബഭാസേ നക്ഷത്രചിത്രേ വിയതീവ ചന്ദ്രഃ॥ ॥ 7-16-66 (45373)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി ഏകാദശദിവസയുദ്ധേ ഷോഡശോഽധ്യായഃ॥ 16 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-16-1 അസ്ത്രമായയാ അസ്ത്രകൌശലേന॥ 5-16-14 പതത്ത്രിവരഭോഗിനാമിവ പതത്ത്രിവരോ ഗരുഡഃ। ഭോഗിനഃ സർപാഃ॥ 5-16-19 ദ്രുതേന പലായിതേന॥ 5-16-55 വിശസനേ യുദ്ധേ॥ 5-16-66 മസാരഃ ഇന്ദ്രനീലഃ। ഗൽവർകഃ പദ്മരാഗഃ॥ 5-16-16 ഷോഡശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 017
॥ ശ്രീഃ ॥
7.17. അധ്യായഃ 017
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സംശപ്തകൈരാഹൂതസ്യാർജുനസ്യ യുധിഷ്ഠിരരക്ഷണേ സത്യജിതം നിയോജ്യ താൻപ്രതി യുദ്ധായ ഗമനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-17-0 (45374)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-17-0x (4299)
തേ സേനേ ശിബിരം ഗത്വാ ന്യവിശേതാം വിശാംപതേ।
യഥാഭാഗം യഥാന്യായം യഥാഗുൽമം ച സർവശഃ॥ 7-17-1 (45375)
കൃത്വാഽവഹാരം സൈന്യാനാം ദ്രോണഃ പരമദുർമനാഃ।
ദുര്യോധനമഭിപ്രേക്ഷ്യ സവ്രീഡമിദമബ്രവീത്॥ 7-17-2 (45376)
ഉക്തമേതൻമയാ പൂർവം ന തിഷ്ഠതി ധൻജയേ।
ശക്യോ ഗ്രഹീതും സംഗ്രാമേ ദേവൈരപി യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-17-3 (45377)
ഇതി തദ്വഃ പ്രയതതാം കൃതം പാർഥേന സംയുഗേ।
മാ വിശങ്കീർവചോ മഹ്യമജേയൌ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ॥ 7-17-4 (45378)
അപനീതേ തു യോഗേന കേനചിച്ഛ്വേതവാഹനേ।
തത ഏഷ്യതി തേ രാജന്വശമേഷ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-17-5 (45379)
കശ്ചിദാഹൂയ തം സംഖ്യേ ദേശമന്യം പ്രകർഷതു।
തമജിത്വാ ന കൌന്തേയോ നിവർതേത കഥഞ്ചന॥ 7-17-6 (45380)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ ശൂന്യേധർമരാജമഹം നൃപ।
ഗ്രഹീഷ്യാമി ചമൂം ഭിത്ത്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-17-7 (45381)
അർജുനേന പരിത്യക്തോ ന ചേത്ത്രാസാത്പലായതേ।
മാമുപായാന്തമാലോക്യ ഗൃഹീതം വിദ്ധി പാണ്ഡവം॥ 7-17-8 (45382)
ഏവം തേഽഹം മഹാരാജ ധർമപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
സമാനേഷ്യാമി സഗണം വശമദ്യ ന സംശയഃ॥ 7-17-9 (45383)
യദി തിഷ്ഠതി സംഗ്രാമേ മുഹൂർതമപി പാണ്ഡവഃ।
അഥാപയാതി സംഗ്രാമാദ്വിജയാത്തദ്വിശിഷ്യതേ॥ 7-17-10 (45384)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-17-11x (4300)
ദ്രോണസ്യ തദ്വചഃ ശ്രുത്വാ ത്രിഗർതാധിപതിസ്തദാ।
ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതോ രാജന്നിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-17-11 (45385)
വയം വിനികൃതാ രാജൻസദാ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ।
അനാഗഃസ്വപി ചാഗസ്തത്കൃതമസ്മാസു തേന വൈ॥ 7-17-12 (45386)
തേ വയം സ്മരമാണാസ്താന്വിനികാരാൻപൃഥഗ്വിധാൻ।
ക്രോധാഗ്നിനാ ദഹ്യമാനാ ഹ്യശേമഹി സദാ നിശി॥ 7-17-13 (45387)
സ നോ ദിഷ്ട്യാഽസ്ത്രസംപന്നശ്ചക്ഷുർവിഷയമാഗതഃ।
കർതാരഃ സ്മരയം കർമ യച്ചികീർഷാമ ഹൃദ്ഗതം॥ 7-17-14 (45388)
ഭവതശ്ച പ്രിയം യത്സ്യാദസ്മാകം ച യശസ്കരം।
വയമേനം ഹനിഷ്യാമോ നികൃഷ്യായോധനാദ്ബഹിഃ॥ 7-17-15 (45389)
അദ്യാസ്ത്വനർജുനാ ഭൂമിരത്രിഗർതാഽവാ പുനഃ।
സത്യം തേ പ്രതിജാനീമോ നൈതൻമിഥ്യാ ഭവിഷ്യതി॥ 7-17-16 (45390)
ഏവം സത്യരഥശ്ചോക്ത്വാ സത്യവർമാ ച ഭാരത।
സത്യവ്രതശ്ച സത്യേഷുഃ സത്യകർമാ തഥൈവ ച॥ 7-17-17 (45391)
സഹിതാ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച രഥാനാമയുതേന ച।
ന്യവർതന്ത മഹാരാജ കൃത്വാ ശപഥമാഹവേ॥ 7-17-18 (45392)
മാലവാസ്തുണ്ഡികേരാശ്ച രഥാനാമയുതൈസ്ത്രിഭിഃ।
സുശർമാ ച നരവ്യാഘ്രസ്ത്രിഗർതഃ പ്രസ്ഥലാധിപഃ॥ 7-17-19 (45393)
മാവേല്ലകൈർലലിത്ഥൈശ്ച സഹിതോ മദ്രകൈരപി।
രഥാനാമയുതേനൈവ സോഽഗമദ്ധാതൃഭിഃ സഹ॥ 7-17-20 (45394)
നാനാജനപദേഭ്യശ്ച രഥാനാമയുതം പുനഃ।
സമുത്ഥിതം വിശിഷ്ടാനാം ശപഥാർഥമുപാഗമത്॥ 7-17-21 (45395)
തതോ ജ്വലനമാനർച്യ ഹുത്വാ സർവേ പൃഥക്പൃഥക്।
ജഗൃഹുഃ കുശചീരാണി ചിത്രാണി കവചാനി ച॥ 7-17-22 (45396)
തേ ച ബദ്ധതനുത്രാണാ ഘൃതാക്താഃ കുശചീരിണഃ।
മൌർവീമേഖലിനോ വീരാഃ സഹസ്രശതദക്ഷിണാഃ॥ 7-17-23 (45397)
യജ്വാനഃ പുത്രിണോ ലോക്യാഃ കൃതകൃത്യാസ്തനുത്യജഃ।
യോക്ഷ്യമാണാസ്തദാഽഽത്മാനം യശസാ വിജയേന ച॥ 7-17-24 (45398)
ബ്രഹ്മചര്യുശ്രുതിമുഖൈഃ ക്രതുഭിശ്ചാപ്തദക്ഷിണൈഃ।
പ്രാപ്യാംʼല്ലോകാൻസുയുദ്ധേന ക്ഷിപ്രമേവ യിയാസവഃ॥ 7-17-25 (45399)
ബ്രാഹ്മമാംസ്തർപയിത്വാ ച നിഷ്കാന്ദത്വാ പൃഥക്പൃഥക്।
ഗാശ്ച വാസാംസി ച പുനഃ സമാഭാഷ്യ പരസ്പരം॥ 7-17-26 (45400)
`ദ്വിജമുഖ്യൈഃ സമുദിതൈഃ കൃതസ്വസ്ത്യയനാശിഷഃ।
മുദിതാശ്ച പ്രഹൃഷ്ടാശ്ച ജലം സംസ്പൃശ്യ നിർമലം'॥ 7-17-27 (45401)
പ്രജ്വാല്യ കൃഷ്ണവർത്മാനമുപാഗംയ രണവ്രതം।
തസ്മിന്നഗ്നൌ തദാ ചക്രുഃ പ്രതിജ്ഞാം ദൃഢനിശ്ചയാഃ॥ 7-17-28 (45402)
ശൃണ്വതാം സർവഭൂതാനാമുച്ചൈർവാചോ ബഭാഷിരേ।
സർവേ ധനഞ്ജയവധേ പ്രതിജ്ഞാം ചാപി ചക്രിരേ। 7-17-29 (45403)
യേ വൈ ലോകാശ്ചാവ്രതിനാം യേ ചൈവ ബ്രഹ്മഘാതിനാം।
മദ്യപസ്യ ച യേ ലോകാ ഗുരുദാരരതസ്യ ച॥ 7-17-30 (45404)
ബ്രഹ്മസ്വഹാരിണശ്ചൈവ രാജപിണ്ഡാപഹാരിണഃ।
ശരണാഗതം ച ത്യജതോ യാചമാനം തഥാ ഘ്നതഃ॥ 7-17-31 (45405)
അഗാരദാഹിനാം ചൈവ യേ ച ഗാം നിഘ്നതാമപി।
അപകാരിണാം ച യേ ലോകാ യേ ച ബ്രഹ്മദ്വിഷാമപി॥ 7-17-32 (45406)
സ്വഭാര്യാമൃതുകാലേഷു മോഹാദ്വൈ നാഭിഗച്ഛതാം।
ശ്രാദ്ധമൈഥുനികാനാം ച യേ ചാപ്യാത്മാപഹാരിണാം॥ 7-17-33 (45407)
ന്യാസാപഹാരിണാം യേ ച ശ്രുതം നാശയതാം ച യേ।
ക്ലീബനേ യുധ്യമാനാനാം യേ ച നീചാനുസാരിണാം॥ 7-17-34 (45408)
നാസ്തികാനാം ച യേ ലോകാ യേഽഗ്നിമാതൃപിതൃത്യജാം।
താനാപ്നുയാമഹേ ലോകാന്യേ ച പാപകൃതാമപി॥ 7-17-35 (45409)
യദ്യഹത്വാ വയം യുദ്ധേ നിവർതേമ ധനഞ്ജയം।
തേന ചാഭ്യർദിതാസ്ത്രാസാദ്ഭവേമഹി പരാങ്മുഖാഃ॥ 7-17-36 (45410)
യദി ത്വസുകരം ലോകേ കർമ കുര്യാമ സംയുഗേ।
ഇഷ്ടാംʼല്ലോകാൻപ്രാപ്നുയാമോ വയമദ്യ ന സംശയഃ॥ 7-17-37 (45411)
ഏവമുക്ത്വാ തദാ രാജംസ്തേഽഭ്യവർതന്ത സംയുഗേ।
ആഹ്വയന്തോഽർജുനം വീരാഃ പിതൃജുഷ്ടാം ദിശം പ്രതി॥ 7-17-38 (45412)
ആഹൂതസ്തൈർനരവ്യാഘ്രൈഃ പാർഥഃ പരപുരഞ്ചയഃ।
ധർമരാജമിദം വാക്യമപദാന്തരമബ്രവീത്॥ 7-17-39 (45413)
ആഹൂതോ ന നിവർതേയമിതി മേ വ്രതമാഹിതം।
സംശപ്തകാശ്ച മാം രാജന്നാഹ്വയന്തി മഹാമൃധേ॥ 7-17-40 (45414)
ഏഷ ച ഭ്രാതൃഭിഃ സാർധം സുശർമാഽഽഹ്വയതേ രണേ।
വധായ സഗണസ്യാസ്യ മാമനുജ്ഞാതുമർഹസി॥ 7-17-41 (45415)
നൈതച്ഛക്നോമി സംസോഢുമാഹ്വാനം പുരുഷർഷഭ।
സത്യം തേ പ്രതിജാനാമി ഹതാന്വിദ്ധി പരാന്യുധി॥ 7-17-42 (45416)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-17-42x (4301)
ശ്രുതം തേ തത്ത്വതസ്താത യദ്ദ്രോണസ്യ ചികീർഷിതം।
യഥാ തദനൃതം തസ്യ ഭവേതത്ത്വം സമാചര॥ 7-17-43 (45417)
ദ്രോണോ ഹി ബലവാഞ്ശൂരഃ കൃതാസ്ത്രശ്ച ജിതശ്രമഃ।
പ്രതിജ്ഞാതം ച തേനൈതദ്ഗ്രഹണം മേ മഹാരഥ॥ 7-17-44 (45418)
അർജുന ഉവാച। 7-17-45x (4302)
അയം വൈ സത്യജിദ്രാജന്നദ്യ ത്വാം രക്ഷിതാ യുധി।
ധ്രിയമാണേ ച പാഞ്ചാല്യേ നാചാര്യഃ കാമമാപ്സ്യതി॥ 7-17-45 (45419)
ഹതേ തു പുരുഷവ്യാഘ്രേ രണേ സത്യജിതി പ്രഭോ।
സർവൈരപി സമേതൈർവാ ന സ്ഥാതവ്യം കഥഞ്ചന॥ 7-17-46 (45420)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-17-47x (4303)
അനുജ്ഞാതസ്തതോ രാജ്ഞാ പരിഷ്വക്തശ്ച ഫൽഗുനഃ।
പ്രേംണാ ദൃഷ്ടശ്ച ബഹുധാ ഹ്യാശിഷശ്ചാസ്യ യോജിതാഃ॥ 7-17-47 (45421)
വിഹായൈനം തതഃ പാർഥസ്ത്രിഗർതാൻപ്രത്യയാദ്ബലീ।
ക്ഷുധിതഃ ക്ഷുദ്വിഘാതാർഥം സിംഹോ മൃഗഗണാനിവ॥ 7-17-48 (45422)
തതോ ദൌര്യോധനം സൈന്യം മുദാ പരമയാ യുതം।
ഋതേഽർജുനം ഭൃശം ക്രുദ്ധം ധർമരാജസ്യ നിഗ്രഹേ॥ 7-17-49 (45423)
തതോഽന്യോന്യേന തേ സൈന്യേ സമാജഗ്മതുരോജസാ।
ഗംഗാസരയ്വൌ വേഗേന പ്രാവൃഷീവോൽബണോദകേ॥ ॥ 7-17-50 (45424)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി സപ്തദശോഽധ്യായഃ॥ 17 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-17-5 യോഗേന ഉപായേന॥ 5-17-24 ലോക്യാഃ പുണ്യലോകാർഹാഃ॥ 5-17-25 ബ്രഹ്മചര്യം വേദവ്രതാചരണം। ശ്രുതിർവേദാധ്യയനം തേ ഏവ മുഖം പ്രധാനം യേഷു തൈഃ। കർമഭിരിതി ശേഷഃ॥ 5-17-33 ആത്മാപഹാരിണാം സ്വജാതിഗോപകാനാം॥ 5-17-34 ശ്രുതം പ്രതിജ്ഞാതം॥ 5-17-39 അപദാന്തരമവ്യവഹിതം॥ 5-17-17 സപ്തദശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 018
॥ ശ്രീഃ ॥
7.18. അധ്യായഃ 018
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനസ്യ സംശപ്തകൈഃ സഹ യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-18-0 (45425)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-18-0x (4304)
തതഃ സംശപ്തകാ രാജൻസമേ ദേശേ വ്യവസ്ഥിതാഃ।
വ്യൂഢാനീകൈ രഥൈരേവ ചന്ദ്രാർധാഖ്യൈർമുദാ യുതാഃ॥ 7-18-1 (45426)
തേ കിരീടിനമായാന്തം ദൃഷ്ട്വാ ഹർഷേണ മാരിഷ।
`അതീവ സംപ്രഹൃഷ്ടാസ്തേ ഹ്യുപലക്ഷ്യ ധനഞ്ജയം'।
ഉദക്രോശന്നരവ്യാഘ്രാഃ ശബ്ദേന മഹതാ തദാ॥ 7-18-2 (45427)
സ ദിശഃ പ്രദിശഃ സർവാ നഭശ്ചൈവ സമാവൃണോത്।
ആവൃതത്വാച ലോകസ്യ നാസീത്തത്ര പ്രതിസ്വനഃ॥ 7-18-3 (45428)
സോഽതീവ സംപ്രഹൃഷ്ടാംസ്താനുപലഭ്യ ധനഞ്ജയഃ।
കിഞ്ചിദഭ്യുത്സ്മയൻകൃഷ്ണമിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-18-4 (45429)
ദേവകീപുത്ര പശ്യേമാൻമുമൂർഷൂനദ്യ സംയുഗേ।
ഭ്രാതൄംസ്ത്രൈഗർതകാനേതാന്രോദിതവ്യേ പ്രഹർഷിതാൻ॥ 7-18-5 (45430)
അഥവാ ഹർഷകാലോഽയം ത്രൈഗർതാനാമസംശയം।
കുനരൈർദുരവാപാൻഹി ലോകാൻപ്രാപ്സ്യന്തി സംയുഗേ।
`മയാ ഹതാ ഹിം സംഗ്രാമേ ലോകാൻപ്രാപ്സ്യന്തി പുഷ്കലാൻ'
ഏവമുക്ത്വാ മഹാബാഹുർഹൃഷീകേശം തതോഽർജുനഃ।
ആസസാദ രണേ വ്യൂഢാം ത്രിഗർതാനാമനീകിനീം॥ 7-18-6 (45431)
സ ദേവദത്തമാദായ ശംഖം ഹേമപരിഷ്കൃതം।
ദധ്മൌ വേഗേന മഹതാ ഘോഷേണാപൂരയന്ദിശഃ॥ 7-18-8 (45432)
തേന ശബ്ദേന വിത്രസ്താ സംശപ്തകവരൂഥിനീ।
വിചേഷ്ടാഽവസ്ഥിതാ സംഖ്യേ ഹ്യശ്മസാരമയീ യഥാ॥ 7-18-9 (45433)
`സാ സേനാ ഭരതശ്രേഷ്ഠ നിശ്ചേഷ്ടാ ശുശുഭേ തദാ।
ചിത്രേ പടേ യഥാ ന്യസ്താ കുശലൈഃ ശിൽപിഭിർനരൈഃ॥ 7-18-10 (45434)
സ്വനേന തേന സൈന്യാനാം ദിവമാവൃണ്വതാ തദാ।
സസ്വനാ പൃഥിവീ സർവാ തഥൈവ ച മഹോദധിഃ।
സ്വനേന തേന സൈന്യാനാം കർണാസ്തു ബധിരീകൃതാഃ'॥ 7-18-11 (45435)
വാഹാസ്തേഷാം വിവൃത്താക്ഷാഃ സ്തബ്ധകർണശിരോധരാഃ।
വിഷ്ടബ്ധചരണാ മൂത്രം രുധിരം ച പ്രസുസ്രുവുഃ।
`തതോ വ്യുപാരമച്ഛബ്ദഃ പ്രഹൃഷ്ടാസ്തേ തതോഽഭവൻ'॥ 7-18-12 (45436)
ഉപലഭ്യ തതഃ സഞ്ജ്ഞാമവസ്ഥാപ്യ ച വാഹിനീം।
യുഗപത്പാണ്ഡുപുത്രായ ചിക്ഷിപുഃ കങ്കപത്രിണഃ॥ 7-18-13 (45437)
താനർജുനഃ സഹസ്രാണി ദശപഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ।
അനാഗതാനേവ ശരൈശ്ചിച്ഛേദാശു പരാക്രമീ॥ 7-18-14 (45438)
തതോ·ർജുനം ശിതൈർബാണൈർദശഭിർദശഭിഃ പുനഃ।
പ്രാവിധ്യന്ത തതഃ പാർഥസ്താനവിധ്യത്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-18-15 (45439)
ഏകൈകസ്തു തതഃ പാർഥം രാജന്വിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ।
സ ച താൻപ്രതിവിവ്യാധ ദ്വാഭ്യാം ദ്വാഭ്യാം പരാക്രമീ॥ 7-18-16 (45440)
ഭൂയ ഏവ തു സങ്ക്രുദ്ധാസ്ത്വർജുനം സഹകേശവം।
ആപൂരയഞ്ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈസ്തടാകമിവ വൃഷ്ടിഭിഃ॥ 7-18-17 (45441)
തതഃ ശരസഹസ്രാണി പ്രാപതന്നർജുനം പ്രതി।
ഭ്രമരാണാമിവ വ്രാതാഃ ഫുല്ലം ദ്രുമഗണം വനേ॥ 7-18-18 (45442)
തതഃ സുബാഹുസ്ത്രിംശദ്ഭിരദ്രിസാരമയൈഃ ശരൈഃ।
അവിധ്യദിഷുഭിർഗാഢം കിരീടേ സവ്യസാചിനം॥ 7-18-19 (45443)
തൈഃ കിരീടി കിരീടസ്ഥൈർഹേമപുംഖൈരജിഹ്മഗൈഃ।
ശാതകുംഭമയാപീഡോ ബഭൌ യൂപ ഇവോച്ഛ്രിതഃ॥ 7-18-20 (45444)
ഹസ്താവാപം സുബാഹോസ്തു ഭല്ലേന യുധി പാണ്ഡവഃ।
ചിച്ഛേദ തം ചൈവ പുനഃ ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-18-21 (45445)
തതഃ സുശർമാ ദശഭിഃ സുരഥസ്തു കിരീടിനം।
സുധർമാ സുധനുശ്ചൈവ സുബാഹുശ്ച സമാർപയത്॥ 7-18-22 (45446)
താംസ്തു സർവാൻപൃഥഗ്ബാണൈർവാനരപ്രവരധ്വജഃ।
പ്രത്യവിധ്യദ്ധ്വജാംശ്ചൈഷാം ഭല്ലൈശ്ചിച്ഛേദ സായകാൻ॥ 7-18-23 (45447)
സുധന്വനോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ ഹയാംശ്ചാസ്യാവധീച്ഛരൈഃ।
അഥാസ്യ സശിരസ്ത്രാണം ശിരഃ കായാദപാതയത്॥ 7-18-24 (45448)
`ജഹാര പാർഥഃ സൈന്യേഷു സഹസ്രേ ദ്വേ ച യോധിനാം'।
തസ്മിന്നിപതിതേ വീരേ ത്രസ്താസ്തസ്യ പദാനുഗാഃ॥ 7-18-25 (45449)
`ഭൂയിഷ്ഠം പ്രതിരുദ്ധാ യേ ഹതൈര്യോധൈര്യശസ്വിനഃ'।
വ്യദ്രവന്ത ഭയാദ്ഭീതാ യത്ര ദൌര്യോധനം ബലം॥ 7-18-26 (45450)
തതോ ജഘാനം സങ്ക്രുദ്ധോ വാസവിസ്താം മഹാചമൂം।
ശരജാലൈരവിച്ഛിന്നൈസ്തമഃ സൂര്യ ഇവാംശുഭിഃ॥ 7-18-27 (45451)
തതോ ഭഗ്നേ ബലേ തസ്മിന്വിപ്രലീനേ സമന്തതഃ।
സവ്യസാചിനി സങ്ക്രുദ്വേ ത്രൈഗർതാൻഭയമാവിശത്॥ 7-18-28 (45452)
തേ വധ്യമാനാഃ പാർഥേന ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
അമുഹ്യംസ്തത്രതത്രൈവ ത്രസ്താ മൃഗഗണാ ഇവ॥ 7-18-29 (45453)
തതസ്ത്രിഗർതരാട് ക്രുദ്ധസ്താനുവാച മഹാരഥാൻ।
അലം ദ്രുതേന വഃ ശൂരാ ന ഭയം കർതുമർഹഥ॥ 7-18-30 (45454)
ശപ്ത്വാഽഥ ശപഥാൻഘോരാൻസർവസൈന്യസ്യ പശ്യതഃ।
ഗത്വാ ദൌര്യോധനം സൈന്യം കിം വൈ വക്ഷ്യഥ മുഖ്യശഃ। 7-18-31 (45455)
നാവഹാസ്യാഃ കഥം ലോകേ കർമണാഽനേന സംയുഗേ।
ഭവേമ സഹിതാഃ സർവേ നിവർതധ്വം യഥാബലം॥ 7-18-32 (45456)
ഏവമുക്താസ്തു തേ രാജന്നുദക്രോശൻമുഹുർമുഹുഃ।
ശംഖാംശ്ച ദധ്മിരേ വീരാ ഹർഷയന്തഃ പരസ്പരം॥ 7-18-33 (45457)
തതസ്തേ സന്ന്യവർതന്തം സംശപ്തകഗണാഃ പുനഃ।
നാരായണാശ്ച ഗോപാലാ മൃത്യും കൃത്വാഽനിവർതനം॥ ॥ 7-18-34 (45458)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി അഷ്ടാദശോഽധ്യായഃ॥ 18 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-18-1 വ്യുഹ്യാനീകം രഥൈരേവ ചന്ദ്രാകാരം മുദാ യുതാഃ ഇതി ഝ പാഠഃ॥ 5-18-18 അഷ്ടാദശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 019
॥ ശ്രീഃ ॥
7.19. അധ്യായഃ 019
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനസ്യ സംശപ്തകൈഃ സഹ യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-19-0 (45459)
സഞ്ച ഉവാച। 7-19-0x (4305)
ദൃഷ്ടാ തു സന്നിവൃത്താംസ്താൻസംശപ്തകഗണാൻപുനഃ।
വാസുദേവം മഹാത്മാനമർജുനഃ സമഭാഷത॥ 7-19-1 (45460)
ചോദയാശ്വാൻഹൃഷീകേശ സംശപ്തകഗണാൻപ്രതി।
നൈതേ ഹാസ്യന്തി സംഗ്രാമം ജീവന്ത ഇതി മേ മതിഃ॥ 7-19-2 (45461)
പശ്യ മേഽസ്ത്രബലം ഘോരം ബാഹ്വോരിഷ്വസനസ്യ ച।
അദ്യൈതാൻപാതയിഷ്യാമി ക്രുദ്ധോ രുദ്രഃ പശൂനിവ॥ 7-19-3 (45462)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-19-4x (4306)
തതഃ കൃഷ്ണഃ സ്മിതം കൃത്വാ പ്രതിനന്ദ്യ ശിവേന തം।
പ്രാവേശയത ദുർധർഷോ യത്രയത്രൈച്ഛദർജുനഃ॥ 7-19-4 (45463)
സ രഥോ ഭ്രാജതേഽത്യർഥമുഹ്യമാനോ രണേ തദാ।
ഉഹ്യമാനമിവാകാശേ വിമാനം പാണ്ഡുരൈർഹയൈഃ॥ 7-19-5 (45464)
മണ്ഡലാനി തതശ്ചക്രേ ഗതപ്രത്യാഗതാനി ചേ।
യഥാ ശക്രരഥോ രാജന്യുദ്ധേ ദേവാസുരേ പുരാ॥ 7-19-6 (45465)
അഥ നാരായണാഃ ക്രുദ്ധാ വിവിധായുധപാണയഃ।
ഛാദയന്തഃ ശരവ്രാതൈഃ പരിവവ്രുർധനഞ്ജയം॥ 7-19-7 (45466)
അദൃശ്യം ച മുഹൂർതേന ചക്രുസ്തേ ഭരതർഷഭ।
കൃഷ്ണേന സഹിതം യുദ്ധേ കുന്തീപുത്രം ധനഞ്ജയം॥ 7-19-8 (45467)
ക്രുദ്ധസ്തു ഫൽഗുനഃ സംഖ്യേ ദ്വിഗുണീകൃതവിക്രമഃ।
ഗാണ്ഡീവം ധനുരാമൃജ്യ തൂർണം ജഗ്രാഹ സംയുഗേ॥ 7-19-9 (45468)
ബദ്ധ്വാ ച ഭ്രുകുടിം വക്ത്രേ ക്രോധസ്യ പ്രതിലക്ഷണം।
ദേവദത്തം മഹാശംഖം പൂരയാമാസ പാണ്ഡവഃ॥ 7-19-10 (45469)
അഥാസ്ത്രമരിസംഘഘ്നം ത്വാഷ്ട്രമഭ്യസ്യദർജുനഃ।
തതോ രൂപസഹസ്രാണി പ്രാദുരാസൻപൃഥക്പൃഥക്॥ 7-19-11 (45470)
അർജുനപ്രതിരൂപൈസ്തൈർനാനാരൂപൈർവിമോഹിതാഃ।
അന്യോന്യേനാർജുനം മത്വാ സ്വമാത്മാനം ച ജഘ്നിരേ॥ 7-19-12 (45471)
അയമർജുനോഽയം ഗോവിന്ദ ഇമൌ പാണ്ഡവയാദവൌ।
ഇതി ബ്രുവാണാഃ സംമൂഢാ ജഘ്നുരന്യോന്യമാഹവേ॥ 7-19-13 (45472)
`അന്യോന്യം സമരേ ജഘ്നുസ്താവകാ ഭരതർഷഭ'।
മോഹിതാഃ പരമാസ്ത്രേണ ക്ഷയം ജഗ്മുഃ പരസ്പരം॥ 7-19-14 (45473)
`രുധിരോക്ഷിതഗാത്രാസ്തേ പ്രേക്ഷമാണഃ പരസ്പരം'।
അശോഭന്ത രണേ യോധാഃ പുഷ്പിതാ ഇവ കിംശുകാഃ॥ 7-19-15 (45474)
`രുധിരോത്പീഡനാസ്തേ തു രുധിരേണ സമുക്ഷിതാഃ।
ചന്ദനസ്യ രസേനേവ വ്യഭ്രാജന്ത രണാജിരേ॥ 7-19-16 (45475)
തതഃ പ്രസഹ്യ ബീഭത്സുർവ്യാക്ഷിപദ്ഗാണ്ഡിവം ധനുഃ।
ന്യഹനത്താഞ്ഛരൈസ്തീക്ഷ്ണൈസ്തമഃ സൂര്യ ഇവാംശുഭിഃ॥ 7-19-17 (45476)
ഹതാവശിഷ്ടാസ്തേ ഭൂയഃ പരിവാര്യ ധനഞ്ജയം।
സാശ്വധ്വജരഥം ചക്രുരദൃശ്യം ശരവൃഷ്ടിഭിഃ'॥ 7-19-18 (45477)
തതഃ ശരസഹസ്രാണി തൈർവിമുക്താനി ഭസ്മസാത്।
കൃത്വാ തദസ്ത്രം താന്വീരാനനയദ്യമസാദനം॥ 7-19-19 (45478)
അഥ പ്രഹസ്യ ബീഭത്സുർലലിത്ഥാൻമാലവാനപി।
മാവേല്ലകാംസ്ത്രിഗർതാംശ്ച യൌധേയാംശ്ചാർദയച്ഛരൈഃ॥ 7-19-20 (45479)
തേ ഹന്യമാനാ വീരേണ ക്ഷത്രിയാഃ കാലചോദിതാഃ।
വ്യസൃജഞ്ഛരജാലാനി പാർഥേ നാനാവിധാനി ച॥ 7-19-21 (45480)
ന ധ്വജോ നാർജുനസ്തത്ര ന രഥോ ന ച കേശവഃ।
പ്രത്യദൃശ്യത ഘോരേണ ശരവർഷേണ സംവൃതഃ॥ 7-19-22 (45481)
തതസ്തേ ലബ്ധലക്ഷത്വാദന്യോന്യമഭിചുക്രുശുഃ।
ഹതൌ കൃഷ്ണാവിതി പ്രീത്യാ വാസാംസ്യാദുധുവുസ്തദാ॥ 7-19-23 (45482)
ഭേരീമൃദംഗശംഖാംശ്ച ദധ്മുർവീരാഃ സഹസ്രശഃ।
സിംഹനാദരവാംശ്ചോഗ്രാംശ്ചക്രിരേ തത്ര മാരിഷ॥ 7-19-24 (45483)
തതഃ പ്രസിഷ്വിദേ കൃഷ്ണഃ ഖിന്നശ്ചാർജുനമബ്രവീത്।
ക്വാസി പാർഥ ന പശ്യാമി കച്ചിജ്ജീവസി ശത്രുഹൻ॥ 7-19-25 (45484)
തസ്യ തദ്ഭാഷിതം ശ്രുത്വാ ത്വരമാണോ ധനഞ്ജയഃ।
വായവ്യാസ്ത്രേണ തൈരസ്താം ശരവൃഷ്ടിമപാഹരത്॥ 7-19-26 (45485)
തതഃ സംശപ്തകവ്രാതാൻസാശ്വദ്വിപരഥായുധാൻ।
ഉവാഹ ഭഗവാന്വായുഃ ശുഷ്കപർമചയാനിവ॥ 7-19-27 (45486)
ഉഹ്യമാനാസ്തു തേ രാജൻബഹ്വശോഭന്ത വായുനാ।
പ്രഡീനാഃ പക്ഷിണഃ കാലേ വൃക്ഷേഭ്യ ഇവ മാരിഷ॥ 7-19-28 (45487)
താംസ്തഥാ വ്യാകുലീകൃത്യ ത്വരമാണോ ധനഞ്ജയഃ।
ജഘാന നിശിതൈർബാണൈഃ സഹസ്രാണി ശതാനി ച॥ 7-19-29 (45488)
ശിരാംസി ഭല്ലൈരഹരദ്ബാഹൂനപി ച സായുധാൻ।
ഹസ്തിഹസ്തോപമാംശ്ചോരൂഞ്ശരൈരുർവ്യാമപാതയത്॥ 7-19-30 (45489)
പൃഷ്ഠച്ഛിന്നാന്വിചരണാന്വിമസ്തകദൃഗംഗുലീൻ।
നാനാംഗാവയവൈർഹീനാംശ്ചകാരാരീന്ധനഞ്ജയഃ॥ 7-19-31 (45490)
ഗന്ധർവനഗരാകാരാന്വിധിവത്കൽപിതാന്രഥാൻ।
ശരൈർവിശകലീകുർവംശ്ചക്രേ വ്യശ്വരഥദ്വിപാൻ॥ 7-19-32 (45491)
മുണ്ഡതാലവനാനീവ തത്രതത്ര ചകാശിരേ।
ഛിന്നാ രഥധ്വജവ്രാതാഃ കേചിത്തത്ര ക്വചിത്ക്വചിത്॥ 7-19-33 (45492)
സോത്തരായുധിനോ നാഗാഃ സപതാകാങ്കുശധ്വജാഃ।
പേതുഃ ശക്രാശനിഹതാ ദ്രുമവന്ത ഇവാചലാഃ॥ 7-19-34 (45493)
ചാമരാപീഡകവചാഃ സ്രസ്താന്ത്രനയനാസ്തഥാ।
സാരോഹാസ്തുരഗാഃ പേതുഃ പാർതബാണഹതാഃ ക്ഷിതൌ॥ 7-19-35 (45494)
വിപ്രവിദ്ധാസിനാരാചാശ്ഛിന്നവർമർഷ്ടിശക്തയഃ।
പത്തയശ്ചിന്നവർമാണഃ കൃപണാഃ ശേരതേ ഹതാഃ॥ 7-19-36 (45495)
തൈർഹതൈർഹന്യമാനൈശ്ച പതദ്ഭിഃ പതിതൈരപി।
ഭ്രമദ്ഭിർനിഷ്ടനദ്ഭിശ്ച ക്രൂരമായോധനം ബഭൌ॥ 7-19-37 (45496)
രജശ്ച ചാപ്യഭവദ്ദുർഗാ കബന്ധശതസങ്കുലാ॥
തദ്ബഭൌ രൌദ്രബീഭത്സം ബീഭത്സോര്യാനമാഹവേ। 7-19-38 (45497)
ആക്രീഡമിവ രുദ്രസ്യ ഘ്നതഃ കാലാത്യയേ പശൂൻ॥
കതേ വധ്യമാനാഃ പാർഥേന വ്യാകുലാശ്വരഥദ്വിപാഃ। 7-19-39 (45498)
തമേവാഭിമുഖാഃ ക്ഷീണാഃ ശക്രസ്യാതിഥിതാം ഗതാഃ॥
സാ ഭൂമീർഭരതശ്രേഷ്ഠ നിഹതൈസ്തൈർമഹാരഥൈഃ। 7-19-40 (45499)
ആസ്തീർണാ സംബഭൌ സർവാ പ്രേതീഭൂതൈഃ സമന്തതഃ॥
ഏതസ്മിന്നന്തരേ ചൈവ പ്രമത്തേ സവ്യസാചിനി। 7-19-41 (45500)
വ്യൂഢാനീകസ്തതോ ദ്രോണോ യുധിഷ്ഠിരമുപാദ്രവത്॥
തം പ്രത്യഗൃഹ്ണംസ്ത്വരിതാ വ്യൂഢാനീകാഃ പ്രഹാരിണഃ। 7-19-42 (45501)
യുധിഷ്ഠിരം പരീപ്സന്തസ്തദാസീത്തുമുലം മഹത്॥ ॥ 7-19-43 (45502)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനവിംശോഽധ്യായഃ॥ 19 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-19-34 സോത്തരായുധിനഃ ഉപരിഗതൈര്യോധൈഃ സഹിതാഃ॥ 5-19-19 ഏകോനവിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 020
॥ ശ്രീഃ ॥
7.20. അധ്യായഃ 020
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-20-0 (45503)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-20-0x (4307)
പരിണാംയ നിശാം താം തു ഭാരദ്വാജോ മഹാരഥഃ।
ഉക്ത്വാ സുബഹു രാജേന്ദ്ര വചനം വൈ സുയോധനം॥ 7-20-1 (45504)
വിധായ ഗോപ്തൄൻപാർഥസ്യ സംശപ്തകഗണൈഃ സഹ।
നിഷ്ക്രാന്തേ ച തദാ പാർഥേ സംശപ്തകവധം പ്രതി॥ 7-20-2 (45505)
വ്യൂഢാനീകസ്തതോ ദ്രോണഃ പാണ്ഡവാനാം മഹാചമൂം।
അഭ്യയാദ്ഭരതശ്രേഷ്ഠ ധർമരാജജിഘൃക്ഷയാ॥ 7-20-3 (45506)
വ്യൂഢാം ദൃഷ്ട്വാ സുപർണേന ഭാരദ്വാജസ്യ താം ചമൂം।
വ്യൂഹേന മണ്ഡലാർധേന പ്രത്യവ്യൂഹദ്യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-20-4 (45507)
മുഖം ത്വാസീത്സുപർണസ്യ ഭാരദ്വാജോ മഹാരഥഃ।
ശിരോ ദുര്യോധനോ രാജാ സോദര്യൈഃ സാനുഗൈർവൃതഃ॥ 7-20-5 (45508)
ചക്ഷുഷീ കൃതവർമാഽഽസീദ്ഗൌതമശ്ചാസ്യതാം വരഃ॥ 7-20-6 (45509)
ഭൂതശർമാ ക്ഷേമശർമാ കരകാക്ഷശ്ച വീര്യവാൻ।
കലിംഗാഃ സിംഹലാഃ പ്രാച്യാഃ ശൂരാ ഭീരാ ദശേരകാഃ॥ 7-20-7 (45510)
ശകാ യവനകാംഭോജാസ്തഥാ ഹംസപഥാശ്ച യേ।
ഗ്രീവായാം ശൂരസേനാശ്ച ദരന്ദാ മദ്രകേകയാഃ।
ഗജാശ്വരഥപത്ത്യോഘാസ്തസ്ഥുഃ പരമദംശിതാഃ॥ 7-20-8 (45511)
ഭൂരിശ്രവാസ്തഥാ ശല്യഃ സോമദത്തശ്ച ബാഹ്ലികഃ।
അക്ഷൌഹിണ്യാ വൃതാ വീരാ ദക്ഷിണം പാർശ്വമാസ്ഥിതാഃ॥ 7-20-9 (45512)
വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ കാംഭോജശ്ച സുദക്ഷിണഃ।
വാമം പാർശ്വം സമാശ്രിത്യ ദ്രോണപുത്രാഗ്രതഃ സ്ഥിതാഃ॥ 7-20-10 (45513)
പൃഷ്ഠേ കലിംഗാഃ സാംബഷ്ഠാ മാഗധാഃ പൌണ്ഡ്രമദ്രകാഃ।
ഗാന്ധാരാഃ ശകുനാഃ പ്രാച്യാഃ പാർവതീയാ വസാതയഃ॥ 7-20-11 (45514)
പുച്ഛേ വൈകർതനഃ കർണഃ സപുത്രജ്ഞാതിബാന്ധവഃ।
മഹത്യാ സേനയാ തസ്ഥൌ നാനാജനപദോത്ഥയാ॥ 7-20-12 (45515)
ജയദ്രഥോ ഭീമരഥഃ സംപാതിർഋഷഭോ ജയഃ।
ഭൂമിഞ്ജയോ വൃഷക്രാഥോ നൈഷധശ്ച മഹാബലഃ॥ 7-20-13 (45516)
വൃതാ ബലേന മഹതാ ബ്രഹ്മലോകപരിഷ്കൃതാഃ।
വ്യൂഹസ്യോരസി തേ രാജൻസ്ഥിതാ യുദ്ധവിശാരദാഃ॥ 7-20-14 (45517)
ദ്രോണേന വിഹിതോ വ്യൂഹഃ പദാത്യശ്വരഥദ്വിപൈഃ।
വാതോദ്ധൂതാർണവാകാരഃ പ്രനൃത്ത ഇവ ലക്ഷ്യതേ॥ 7-20-15 (45518)
തസ്യ പക്ഷപ്രപക്ഷേഭ്യോ നിഷ്പതന്തി യുയുത്സവഃ।
സവിദ്യുത്സ്തനിതാ മേഘാഃ സർവദിഗ്ഭ്യഃ ഇവോഷ്ണഗേ॥ 7-20-16 (45519)
തസ്യ പ്രാഗ്ജ്യോതിഷോ മധ്യേ വിധിവത്കൽപിതം ഗജം।
ആസ്ഥിതഃ ശുശുഭേ രാജന്നംശുമാനുദയേ യഥാ॥ 7-20-17 (45520)
മാല്യദാമവതാ രാജഞ്ശ്വേതച്ഛത്രേണ ധാര്യതാ।
കൃത്തികായോഗയുക്തേന പൌർണമാസ്യാമിവേന്ദുനാ॥ 7-20-18 (45521)
നീലാഞ്ജനചയപ്രഖ്യോ മദാന്ധോ ദ്വിരദോ ബഭൌ।
അതിവൃഷ്ടോ മഹാമേഘൈര്യഥാ സ്യാത്പർവതോ മഹാൻ॥ 7-20-19 (45522)
നാനാനൃപതിഭിർവീരൈ ർവിവിധായുധഭൂഷണൈഃ।
സമന്വിതഃ പാർവതീയൈഃ ശക്രോ ദേവഗണൈരിവ॥ 7-20-20 (45523)
തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ പ്രേക്ഷ്യ വ്യൂഹം തമതിമാനുഷം।
അജയ്യമരിഭിഃ സംഖ്യേ പാർഷതം വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-20-21 (45524)
ബ്രാഹ്മണസ്യ വശം നാഹമിയാമദ്യ യഥാ പ്രഭോ।
പാരാവതസവർണാശ്വ തഥാ നീതിർവിധീയതാം॥ 7-20-22 (45525)
ധൃഷ്ടദ്യുംന ഉവാച। 7-20-23x (4308)
ദ്രോണസ്യ യതമാനസ്യ വശം നൈഷ്യസി സുവ്രത।
അഹമാവാരയിഷ്യാമി ദ്രോണമദ്യ സഹാനുഗം॥ 7-20-23 (45526)
മയി ജീവതി കൌരവ്യ നോദ്വേഗം കർതുമർഹസി।
ന ഹി ശക്തോ രണേ ദ്രോണോ വിജേതും മാം കഥഞ്ചന॥ 7-20-24 (45527)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-20-25x (4309)
ഏവമുക്ത്വാ കിരൻബാണാന്ദ്രുപദസ്യ സുതോ ബലീ।
പാരാവതസവർണാശ്വഃ സ്വയം ദ്രോണമുപാദ്രവത്॥ 7-20-25 (45528)
അനിഷ്ടദർശനം ദൃഷ്ട്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനമവസ്ഥിതം।
ക്ഷണേനൈവാഭവദ്ദ്രോണോ നാതിഹൃഷ്ടമനാ ഇവ॥ 7-20-26 (45529)
`സ ഹി ജാതോ മഹാരാജ ദ്രോണസ്യ നിധനം പ്രതി॥ 7-20-27 (45530)
മർത്യധർമതയാ തസ്മാദ്ഭാരദ്വാജോ വ്യമുഹ്യത।
നാശകത്തത്ര തത്കിഞ്ചിദനീകം പ്രതിവീക്ഷിതും॥ 7-20-28 (45531)
തതഃ കിരന്നിഷൂംസ്തീക്ഷ്ണാന്ദ്രുപദസ്യ വരൂഥിനീം।
ഭരാദ്വാജോ യയൌ തൂർണം പാർഷതം വർജയന്യുധി।
ദ്രുപദസ്യ മഹത്സൈന്യം ദാരയാമാസ ബ്രാഹ്മണഃ'॥ 7-20-29 (45532)
തം തു സംപ്രേക്ഷ്യ പുത്രസ്തേ ദുർമുഖഃ ശത്രുകർഷണഃ।
പ്രിയം ചികീർഷുർദ്രോണസ്യ ധൃഷ്ടദ്യുംനമവാരയത്॥ 7-20-30 (45533)
സ സംപ്രഹാരസ്തുമുലഃ സുഘോരഃ സമപദ്യത।
പാർഷതസ്യ ച ശൂരസ്യ ദുർമുഖസ്യ ച ഭാരത॥ 7-20-31 (45534)
പാർഷതഃ ശരജാലേന ക്ഷിപ്രം പ്രച്ഛാദ്യ ദുർമുഖം।
ഭാരദ്വാജം ശരൌഘേണ മഹതാ സമവാരയത്॥ 7-20-32 (45535)
ദ്രോണാവാരിതം ദൃഷ്ട്വാ ഭൃശായസ്തസ്തവാത്മജഃ।
നാനാലിംഗൈഃ ശരവ്രാതൈഃ പാർഷതം സമമോഹയത്॥ 7-20-33 (45536)
തയോർവിഷക്തയോഃ സംഖ്യേ പാഞ്ചാല്യകുരുമുഖ്യയോഃ।
ദ്രോണോ യൌധിഷ്ഠിരം സൈന്യം ബഹുധാ വ്യധമച്ഛരൈഃ॥ 7-20-34 (45537)
അനിലേന യഥാഽഭ്രാണി വിച്ഛിന്നാനി സമന്തതഃ।
തഥാ പാർഥസ്യ സൈന്യാനി വിച്ഛിന്നാനി ക്വചിത്ക്വചിത്॥ 7-20-35 (45538)
മുഹൂർതമിവ തദ്യുദ്ധമാസീൻമധുരദർശനം।
തത ഉൻമത്തവദ്രാജന്നിർമര്യാദമവർതത॥ 7-20-36 (45539)
`നൈവ ഖം ന ദിശോ ഭൂമിർബഭാസേ ന ച ഭാസ്കരഃ'।
നൈവ സ്വേ ന പരേ രാജന്നാജ്ഞായന്ത പരസ്പരം।
അനുമാനേന സഞ്ജ്ഞാഭിര്യുദ്ധം തത്സമവർതത॥ 7-20-37 (45540)
ചൂഡാമണിഷു നിഷ്കേഷു ഭൂഷണേഷ്വപി വർമസു।
തേഷാമാദിത്യവർണാഭാ രശ്മയഃ പ്രചകാശിരേ॥ 7-20-38 (45541)
തത്പ്രകീർണപതാകാനാം രഥവാരണവാജിനാം।
ബലാകാശബലാഭ്രാമം ദദൃശേ രൂപമാഹവേ॥ 7-20-39 (45542)
നരാനേവ നരാ ജഘ്നരുദഗ്രാശ്ച ഹയാ ഹയാൻ।
രഥാംശ്ച രഥിനോ ജഘ്നുർവാരണാ വരവാരണാൻ॥ 7-20-40 (45543)
സമുച്ഛ്രിതപതാകാനാം ഗജാനാം പരമദ്വിപൈഃ।
ക്ഷണേന തുമുലോ ഘോരഃ സംഗ്രാമഃ സമപദ്യത॥ 7-20-41 (45544)
തേഷാം സംസക്തഗാത്രാണാം കർഷതാമിതരേതരം।
ദന്തസംഘാതസംഘർഷാത്സധൂമോഽഗ്നിരജായത॥ 7-20-42 (45545)
വിപ്രകീർണപതാകാസ്തേ വിഷാണജനിതാഗ്നയഃ।
ബഭൂവുഃ ഖം സമാസാദ്യ സവിദ്യുത ഇവാംബുദാഃ॥ 7-20-43 (45546)
വിക്ഷിപദ്ഭിർനദദ്ഭിശ്ച നിപതദ്ഭിശ്ച വാരണൈഃ।
സംബഭൂവ മഹീ കീർണാ മേഘൈർദ്യൌരിവ വാർഷികീ॥ 7-20-44 (45547)
തേഷാമാഹന്യമാനാനാം ബാണതോമരഋഷ്ടിഭിഃ।
വാരണാനാം രവോ ജജ്ഞേ മേഘാനാമിവ സംപുവേ॥ 7-20-45 (45548)
തോമരാഭിഹതാഃ കേചിദ്ബാണൈശ്ച പരമദ്വിപാഃ।
വിത്രേസുഃ സർവനാഗാനാം ശബ്ദമേവാപരേഽസൃജൻ॥ 7-20-46 (45549)
വിഷാണാഭിഹതാശ്ചാപി കേചിത്തത്ര ഗജാ ഗജൈഃ।
ചക്രുരാർതസ്വനം ഘോരമുത്പാതജലദാ ഇവ॥ 7-20-47 (45550)
പ്രതീപാഃ ക്രിയമാണാശ്ച വാരണാ വരവാരണൈഃ।
ഉൻമഥ്യ പുനരാജഗ്മുഃ പ്രേരിതാഃ പരമാങ്കുശൈഃ॥ 7-20-48 (45551)
മഹാമാത്രൈർമഹാമാത്രാസ്താഡിതാഃ ശരതോമരൈഃ।
ഗജേഭ്യഃ പൃഥിവീം ജഗ്മുർമുക്തപ്രഹരണാങ്കുശാഃ॥ 7-20-49 (45552)
നിർമനുഷ്യാശ്ച മാതംഗാ വിനദന്തസ്തതസ്തതഃ।
ഛിന്നാഭ്രാണീവ സംപേതുഃ സംപ്രവിശ്യ പരസ്പരം॥ 7-20-50 (45553)
ഹതാൻപരിവഹന്തശ്ച പതിതാൻപതിതായുധാൻ।
ദിശോ ജഗ്മുർമഹാനാഗാഃ കേചിദേകചരാ ഇവ॥ 7-20-51 (45554)
താഡിതാസ്താഡ്യമാനാശ്ച തോമരർഷ്ടിപരശ്വഥൈഃ।
പേതുരാർതസ്വനം കൃത്വാ തദാ വിശസനേ ഗജാഃ॥ 7-20-52 (45555)
തേഷാം ശൈലോപമൈഃ കായൈർനിപതദ്ഭിഃ സമന്തതഃ।
ആഹതാ സഹസാ ഭൂമിശ്ചകംപേ ച നനാദ ച॥ 7-20-53 (45556)
സാദിതൈഃ സഗജാരോഹൈഃ സപതാകൈഃ സമന്തതഃ।
മാതംഗൈഃ ശുശുഭേ ഭൂമിർവികീർണൈരിവ പർവതൈഃ॥ 7-20-54 (45557)
ഗജസ്ഥാശ്ച മഹാമാത്രാ നിർഭിന്നഹൃദയാ രണേ।
രഥിഭിഃ പാതിതാ ഭല്ലൈർവികീർണാങ്കുശതോമരാഃ॥ 7-20-55 (45558)
ക്രൌഞ്ചവദ്വിനദന്തോഽന്യേ നാരാചാഭിഹതാ ഗജാഃ।
പരാൻസ്വാംശ്ചാപി മൃദ്ഗന്തഃ പരിപേതുർദിശോ ദശ॥ 7-20-56 (45559)
ഗജാശ്വരഥയോധാനാം ശരീരൌഘസമാവൃതാ।
ബഭൂവ പൃഥിവീ രാജൻമാംസശോണിതകർദമാ॥ 7-20-57 (45560)
പ്രമഥ്യ ച വിഷാണാഗ്രൈഃ സമുത്ക്ഷിപ്താശ്ച വാരണൈഃ।
സചക്രാശ്ച വിചക്രാശ്ച രഥൈരേവ മഹാരഥാഃ॥ 7-20-58 (45561)
രഥാശ്ച രഥിഭിർഹീനാ നിർമനുഷ്യാശ്ച വാജിനഃ।
ഹതാരോഹാശ്ച മാതംഗാ ദിശോ ജഗ്മുർഭയാതുരാഃ॥ 7-20-59 (45562)
ജഘാനാത്ര പിതാ പുത്രം പുത്രശ്ച പിതരം തഥാ।
ഇത്യാസീത്തുമുലം യുദ്ധം ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ 7-20-60 (45563)
ആഗുൽഫേഭ്യോഽവസീദന്തേ നരാ ലോഹിതകർദമൈഃ।
ദീപ്യമാനൈഃ പരിക്ഷിപ്താ ദാവൈരിവ മഹാദ്രുമാഃ॥ 7-20-61 (45564)
ശോണിതൈഃ സിച്യമാനാനി വസ്ത്രാണി കവചാനി ച।
ഛത്രാണി ച പതാകാശ്ച സർവം രക്തമദൃശ്യത॥ 7-20-62 (45565)
ഹയൌഘാശ്ച രഥൌഘാശ്ച നരൌഘാശ്ച നിപാതിതാഃ।
സങ്ക്ഷുണ്ണാഃ പുനരാവൃത്യ ബഹുധാ രഥനേമിഭിഃ॥ 7-20-63 (45566)
സഗജൌഘമഹാവേഗഃ പരാസുനരശൈവലഃ।
രഥൌഘതുമുലാവർതഃ പ്രബഭൌ സൈന്യസാഗരഃ॥ 7-20-64 (45567)
തം വാഹനമഹാനൌഭിര്യോധാ ജയധനൈഷിണഃ।
അവഗാഹ്യാഥ മജ്ജന്തോ നൈവ മോഹം പ്രചക്രിരേ॥ 7-20-65 (45568)
ശരവർഷാഭിവൃഷ്ടേഷു യോധേഷ്വഞ്ചിതലക്ഷ്മസു।
ന തേഷ്വചിത്തതാം ലേഭേ കശ്ചിദാഹതലക്ഷണഃ॥ 7-20-66 (45569)
വർതമാനേ തഥാ യുദ്ധേ ഘോരരൂപേ ഭയങ്കരേ।
മോഹയിത്വാ പരാന്ദ്രോണോ യുധിഷ്ഠിരമുപാദ്രവത്॥ ॥ 7-20-67 (45570)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ വിംശോഽധ്യായഃ॥ 20 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-20-16 ഉഷ്ണഗേ ഘർമാത്യയേ॥ 5-20-18 പൌർണമാസ്യാം കൃത്തികായോഗയുക്തേന ഇന്ദുനാ। ശാരദപൂർണചന്ദ്രേണേത്യർഥഃ॥ 5-20-26 അനിഷ്ടദർശനം സ്വമൃത്യുഹേതുത്വാത്॥ 5-20-33 ഭൃശായസ്തോഽതിപ്രയത്നവാൻ॥ 5-20-51 ഏകചരാഃ ദ്വിപാന്തരദർശനാസഹാഃ॥ 5-20-66 അചിത്തതാം മോഹം॥ 5-20-20 വിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 021
॥ ശ്രീഃ ॥
7.21. അധ്യായഃ 021
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരം ജിഘൃക്ഷതോ ദ്രോണസ്യ സത്യജിതാ നിരാധഃ॥ 1 ॥ ദ്രോണേന സത്യജിതി നിഹതേ ഭയാദ്യുധിഷ്ഠിരസ്യാപയാനം॥ 2 ॥ പുനര്യുധിഷ്ഠിരം ജിഘൃക്ഷുണാ ദ്രോണേന പാഞ്ചാല്യാദീനാം ഹനനം॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-21-0 (45571)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-21-0x (4310)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ ദ്രോണം ദൃഷ്ട്വാന്തികമുപാഗതം।
മഹതാ ശരവർഷേണ പ്രത്യഗൃഹ്ണാദഭീതവത്॥ 7-21-1 (45572)
തതോ ഹലഹലാശബ്ദ ആസീദ്യൌധിഷ്ഠിരേ ബലേ।
ജിഘൃക്ഷതി മഹാസിംഹേ ഗജാനാമിവ യൂഥപം॥ 7-21-2 (45573)
ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം തതഃ ശൂരഃ സത്യജിത്സത്യവിക്രമഃ।
യുധിഷ്ഠിരമഭിപ്രേപ്സുരാചാര്യം സമുപാദ്രവത്॥ 7-21-3 (45574)
തത ആചാര്യപാഞ്ചാല്യൌ യുയുധാതേ മഹാബലൌ।
വിക്ഷോഭയന്തൌ തത്സൈന്യമിന്ദ്രവൈരോചനാവിവ॥ 7-21-4 (45575)
തതോ ദ്രോണം മഹേഷ്വാസഃ സത്യജിത്സത്യവിക്രമഃ।
അവിധ്യന്നിശിതാഗ്രേണ പരമാസ്ത്രം വിദർശയൻ॥ 7-21-5 (45576)
തഥാസ്യ സാരഥേഃ പഞ്ച ശരാൻസർപവിഷോപമാൻ।
അമുഞ്ചദന്തകപ്രഖ്യാൻസംമുമോഹാസ്യ സാരഥിഃ॥ 7-21-6 (45577)
അഥാസ്യ സഹസാഽവിധ്യദ്ധയാന്ദശഭിരാശുഗൈഃ।
ദശഭിർദശഭിഃ ക്രുദ്ധ ഉഭൌ ച പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 7-21-7 (45578)
മണ്ഡലം തു സമാവൃത്യ വിചരൻപൃതനാമുഖേ।
ധ്വജം ചിച്ഛേദ ച ക്രുദ്ധോ ദ്രോണസ്യാമിത്രകർഷണഃ॥ 7-21-8 (45579)
ദ്രോണസ്തു തത്സമാലോക്യ ചരിതം തസ്യ സംയുഗേ।
മനസാ ചിന്തയാമാസ പ്രാപ്തകാലമരിന്ദമഃ॥ 7-21-9 (45580)
തതഃ സത്യജിതം തീക്ഷ്ണൈർദശഭിർമർമഭേദഭിഃ।
അവിധ്യച്ഛീഘ്രമാചാര്യശ്ഛിത്ത്വാഽസ്യ സശരം ധനുഃ॥ 7-21-10 (45581)
സ ശീഘ്രതരമാദായ ധനുരന്യത്പ്രതാപവാൻ।
ദ്രോണമബ്യഹനദ്രാജംസ്ത്രിംശതാ കങ്കപത്രിഭിഃ॥ 7-21-11 (45582)
ദൃഷ്ട്വാ സത്യജിതാ ദ്രോണം ഗ്രസ്യമാനമിവാഹവേ।
വൃകഃ ശരശതൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ പാഞ്ചാല്യോ ദ്രോണമാർദയത്॥ 7-21-12 (45583)
സഞ്ഛാദ്യമാനം സമരേ ദ്രോണം ദൃഷ്ട്വാ മഹാരഥം।
ചുക്രുശുഃ പാണ്ഡവാ രാജന്വസ്ത്രാണി ദുധുവുശ്ച ഹ॥ 7-21-13 (45584)
വൃകസ്തു പരമക്രുദ്ധോ ദ്രോണം ഷഷ്ട്യാ സ്തനാന്തരേ।
വിവ്യാധ ബലവാന്രാജംസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-21-14 (45585)
ദ്രോണസ്തു ശരവർഷേണ ച്ഛാദ്യമാനോ മഹാരഥഃ।
വേഗം ചക്രേ മഹാവേഗഃ ക്രോധാദുദ്വൃത്യ ചക്ഷുഷീ॥ 7-21-15 (45586)
തതഃ സത്യജിതശ്ചാപം ഛിത്ത്വാ ദ്രോണോ വൃകസ്യ ച।
ഷഡ്ഭിഃ സസൂതം സഹയം ശരൈർദ്രോണോഽവധീദ്വൃകം॥ 7-21-16 (45587)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സത്യജിദ്വേഗവത്തരം।
സാശ്വം സസൂതം വിശിഖൈർദ്രോണം വിവ്യാധ സധ്വജം॥ 7-21-17 (45588)
സ തന്ന മമൃഷേ ദ്രോണഃ പാഞ്ചാല്യേനാർദിതോ മൃധേ।
തതസ്തസ്യ വിനാശായ സത്വരം വ്യസൃജച്ഛരാൻ॥ 7-21-18 (45589)
ഹയാന്ധ്വജം ധനുർമുഷ്ടിമുഭൌ ച പാർഷ്ണിസാരഥീ।
അവാകിരത്തതോ ദ്രോണഃ ശരവർഷൈഃ സഹസ്രശഃ॥ 7-21-19 (45590)
തഥാ സഞ്ഛിദ്യമാനേഷു കാർമുകേഷു പുനഃപുനഃ।
പാഞ്ചാല്യഃ പരമാസ്ത്രജ്ഞഃ ശോണാശ്വം സമയോധയത്॥ 7-21-20 (45591)
സ സത്യജിതമാലോക്യ തഥോദീർണം മഹാഹവേ।
അർധചന്ദ്രേണ ചിച്ഛേദ ശിരസ്തസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-21-21 (45592)
തസ്മിൻഹതേ മഹാമാത്രേ പാഞ്ചാലാനാം മഹാരഥേ।
അപായാജ്ജവനൈരശ്വൈർദ്രോണാത്ത്രസ്തോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-21-22 (45593)
പാഞ്ചാലാഃ കേകയാ മാത്സ്യാശ്ചേദികാരൂശകോസലാഃ।
യുധിഷ്ഠിരമഭീപ്സന്തോ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണമുപാദ്രവൻ॥ 7-21-23 (45594)
തതോ യുധിഷ്ഠിരം പ്രേപ്സുരാചാര്യഃ ശത്രുപൂഗഹാ।
വ്യധമത്താന്യനീകാനി തൂലരാശിമിവാനലഃ॥ 7-21-24 (45595)
നിർദഹന്തമനീകാനി താനി താനി പുനഃപുനഃ।
ദ്രോണം മത്സ്യാദവരജഃ ശതാനീകോഽഭ്യവർതത॥ 7-21-25 (45596)
സൂര്യരശ്മിപ്രതീകാശൈഃ കർമാരപരിമാർജിതൈഃ।
ഷഡ്ഭിഃ സസൂതം സഹയം ദ്രോണം വിദ്ധ്വാഽനദദ്ഭൃശം॥ 7-21-26 (45597)
ക്രൂരായ കർമണേ യുക്തശ്ചികീർഷുഃ കർമ ദുഷ്കരം।
അവാകിരച്ഛരശതൈർഭാരദ്വാജം മഹാരഥം॥ 7-21-27 (45598)
തസ്യ നാനദതോ ദ്രോണഃ ശിരഃ കായാത്സകുണ്ഡലം।
ക്ഷുരേണാപാഹരത്തുർണം തതോ മത്സ്യാഃ പ്രദുദ്രുവുഃ॥ 7-21-28 (45599)
മത്സ്യാഞ്ജിത്വാഽജയച്ചേദീൻകരൂശാൻകേകയാനപി।
പാഞ്ചാലാൻസൃഞ്ജയാൻപാണ്ഡൂൻഭാരദ്വാജഃ പുനഃപുനഃ॥ 7-21-29 (45600)
തം ദഹന്തമനീകാനി ക്രുദ്ധമഗ്നിം യഥാ വനം।
ദൃഷ്ട്വാ രുക്മരഥം വീരം സമകംപന്ത സൃഞ്ജയാഃ॥ 7-21-30 (45601)
ഉഭാഭ്യാം സന്ദധാനസ്യ ധനുരസ്യാശുകാരിണഃ।
ജ്യാഘോഷോ നിഘ്നതോഽമിത്രാന്ദിക്ഷുസർവാസു ശുശ്രുവേ॥ 7-21-31 (45602)
നാഗാനശ്വാൻപദാതീംശ്ച രഥിനോ ഗജസാദിനഃ।
രൌദ്രാ ഹസ്തവതാ മുക്താഃ പ്രമഥ്നന്തി സ്മ സായകാഃ॥ 7-21-32 (45603)
നാനദ്യമാനഃ പർജന്യോ മിശ്രവാതോ ഹിമാത്യയേ।
അശ്മവർഷമിവാവർഷൻപരേഷാം ഭയമാദധത്॥ 7-21-33 (45604)
സർവാ ദിശഃ സമചരത്സൈന്യം വിക്ഷോഭയന്നിവ।
ബലീ ശൂരോ മഹേഷ്വാസോ മിത്രാണാമഭയങ്കരഃ॥ 7-21-34 (45605)
തസ്യ വിദ്യുദിവാഭ്രേഷു ചാപം ഹേമപരിഷ്കൃതം।
ദിക്ഷു സർവാസു പശ്യാമോ ദ്രോണസ്യാമിതതേജസഃ॥ 7-21-35 (45606)
ശോഭമാനാം ധ്വജേ ചാസ്യ വേദീമദ്രാക്ഷ്യ ഭാരത।
ഹിമവച്ഛിഖരാകാരം ചരതഃ സംയുഗേ ഭൃശം॥ 7-21-36 (45607)
ദ്രോണസ്തു പാണ്ഡവാനീകേ ചകാര കദനം മഹത്।
യഥാ ദൈത്യഗണേ വിഷ്ണുഃ സുരാസുരനമസ്കൃതഃ॥ 7-21-37 (45608)
സ ശൂരഃ സത്യവാക്പ്രാജ്ഞോ ബലവാൻസത്യവിക്രമഃ।
മഹാനുഭാവഃ കൽപാന്തേ രൌദ്രാം ഭീരുവിഭീഷണാം॥ 7-21-38 (45609)
കവചോർമിധ്വജാവർതാം മർത്യകൂലാപഹാരിണീം॥
ഗജവാജിമഹാഗ്രാഹാമസിമീനാം ദുരാസദാം॥ 7-21-39 (45610)
വീരാസ്യിശർകരാം രൌദ്രാം ഭേരീമുരജകച്ഛപാം।
ചർമവർമപ്ലവാം ഘോരാം കേശശൈവലശാദ്വലാം॥ 7-21-40 (45611)
ശരൌഘിണീം ധനുഃസ്രോതാം ബാഹുപന്നഗസങ്കുലാം।
രണഭൂമിവഹാം തീവ്രാം കുരുസൃഞ്ജയവാഹിനീം॥ 7-21-41 (45612)
മനുഷ്യശീർഷപാഷാണാം ശക്തിമീനാം ഗദോഡുപാം।
ഉഷ്ണീഷഫേനവസനാം വികീർണാന്ത്രസരീസൃപാം॥ 7-21-42 (45613)
വീരാപഹാരിണീമുഗ്രാം മാംസശോമിതകർദമാം।
ഹസ്തിഗ്രാഹാം കേതുവൃക്ഷാം ക്ഷത്രിയാണാം നിമജ്ജനീം॥ 7-21-43 (45614)
ക്രൂരാം ശരീരസംഘാടാം സാദിനക്രാം ദുരത്യയാം।
ദ്രോണഃ പ്രാവർതയത്തത്ര നദീമന്തകഗാമിനീം॥ 7-21-44 (45615)
ക്രവ്യാദഗണസഞ്ജുഷ്ടാം ശ്വശൃഗാലഗണായുതാം।
നിഷേവിതാം മഹാരൌദ്രൈഃ പിശിതാശൈഃ സമന്തതഃ॥ 7-21-45 (45616)
തം ദഹന്തമനീകാനി രഥോദാരം കൃതാന്തവത്।
സർവതോഽഭ്യദ്രവന്ദ്രോണം കുന്തീപുത്രപുരോഗമാഃ॥ 7-21-46 (45617)
തേ ദ്രോണം സഹിതാഃ ശൂരാഃ സർവതഃ പ്രത്യവാരയൻ।
ഗഭസ്തിഭിരിവാദിത്യം തപന്തം ഭുവനം യഥാ॥ 7-21-47 (45618)
തം തു ശൂരം മഹേഷ്വാസം താവകാഽഭ്യുദ്യതായുധാഃ।
രാജാനോ രാജപുത്രാശ്ച സമന്താത്പര്യവാരയൻ॥ 7-21-48 (45619)
ശിഖണ്ഡീ തു തതോ ദ്രോണം പഞ്ചഭിർനതപർവഭിഃ।
ക്ഷത്രവർമാ ച വിംശത്യാ വസുദാനശ്ച പഞ്ചഭിഃ॥ 7-21-49 (45620)
ഉത്തമൌജാസ്ത്രിഭിർബാണൈഃ ക്ഷത്രദേവശ്ച സപ്തഭിഃ।
സാത്യകിശ്ച ശതേനാജൌ യുധാമന്യുസ്തഥാഽഷ്ടഭിഃ॥ 7-21-50 (45621)
യുധിഷ്ഠിരോ ദ്വാദശഭിർദ്രോണം വിവ്യാധ സായകൈഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച ദശഭിശ്ചേകിതാനസ്ത്രിഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-21-51 (45622)
തതോ ദ്രോണഃ സത്യസന്ധഃ പ്രഭിന്ന ഇവ കുഞ്ജരഃ।
അഭ്യതീത്യ സ്ഥാനീകം ദൃഢസേനമപാതയത്॥ 7-21-52 (45623)
തതോ രാജാനമാസാദ്യ പ്രഹരന്തമഭീതവത്।
അവിധ്യന്നവഭിഃ ക്ഷേമം സ ഹതഃപ്രാപതദ്രഥാത്॥ 7-21-53 (45624)
സ മധ്യം പ്രാപ്യ സൈന്യാനാം സർവാഃ പ്രവിചരന്ദിശഃ।
ത്രാതാ ഹ്യഭവദന്യേഷാം ന ത്രാതവ്യഃ കഥഞ്ചന॥ 7-21-54 (45625)
ശിഖണ്ഡിനം ദ്വാദശഭിർവിംശത്യാ ചോത്തമൌജസം।
വസുദാനം ച ഭല്ലേന പ്രൈഷയദ്യമസാദനം॥ 7-21-55 (45626)
അശീത്യാ ക്ഷത്രവർമാണം ഷഡ്വിംശത്യാ സുദക്ഷിണം।
ക്ഷത്രദേവം തു ഭല്ലേന രഥനീഡാഡപാതയത്॥ 7-21-56 (45627)
യുധാമന്യും ചതുഃഷഷ്ട്യാ ത്രിംശതാ ചൈവ സാത്യകിം।
വിദ്ധ്വാ രുക്മരഥസ്തൂർണം യുധിഷ്ഠിരമുപാദ്രവത്॥ 7-21-57 (45628)
തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ ക്ഷിപ്രം ഗുരുതോ രാജസത്തമഃ।
അപായാഞ്ജവനൈരശ്വൈഃ പാഞ്ചാല്യോ ദ്രോണമഭ്യയാത്॥ 7-21-58 (45629)
തം ദ്രോണഃ സധനുഷ്കം തു സാശ്വയന്താരമാക്ഷിണോത്।
സ ഹതഃ പ്രാപതദ്ഭൂമൌ രഥാജ്ജ്യോതിരിവാംബരാത്।
`ഹത്വാ തം വിബഭൌ ദ്രോണഃ കുരുഭിഃ പരിവാരിതഃ॥ 7-21-59 (45630)
വാർധക്ഷേമിസ്തു വാർഷ്ണേയോ ദ്രോണം വിദ്ധ്വാ ശരോത്തമൈഃ।
നവഭിശ്ച മഹീപാലഃ പുനർവിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ॥ 7-21-60 (45631)
സ സാത്യകിശ്ചതുഷ്ഷഷ്ട്യാ രാജന്വിവ്യാധ സായകൈഃ।
സുചിത്രോ ദശഭിർബാണൈർദ്രോണം വിദ്വ്വാഽനദദ്ബലീ॥ 7-21-61 (45632)
തം ദ്രോണഃ സമരേ രാജഞ്ശരവർഷൈരവാകിരത്।
അപാതയത്തയോ ദ്രോണഃ സുചിത്രം സഹസാരഥിം॥ 7-21-62 (45633)
സാശ്വം ച സമരേ രാജൻഹതോ വൈ പ്രാപതത്ക്ഷിതൌ।
പാത്യമാനോ മഹാരാജ ബഭൌ ജ്യോതിരിവാംബരാത്॥ 7-21-63 (45634)
തസ്മിൻഹതേ രാജപുത്രേ പാഞ്ചാലാനാം യശസ്കരേ।
ഹത ദ്രോണം ഹത ദ്രോണമിത്യാസീന്നിഃസ്വനോ മഹാൻ॥ 7-21-64 (45635)
താംസ്തഥാ ഭൃശസംരബ്ധാൻപാഞ്ചാലാൻമത്സ്യകേകയാൻ।
സൃഞ്ജയാൻപാണ്ഡവാംശ്ചൈവ ദ്രോണോ വ്യക്ഷോഭയദ്ബലീ॥ 7-21-65 (45636)
സാത്യകിം ചേകിതാനം ച ധൃഷ്ടദ്യുംനശിഖൺ·ഡിനൌ।
വാർധക്ഷേമിം ചൈത്രസേനിം സേനാബിന്ദും സുവർചസം॥ 7-21-66 (45637)
ഏതാംശ്ചാന്യാംശ്ച സുബഹൂന്നാനാജനപദേശ്വരാൻ।
സർവാന്ദ്രോണോഽജയദ്യുദ്ധേ കുരുഭിഃ പരിവാരിതഃ॥ 7-21-67 (45638)
താവകാശ്ച മഹാരാജ ജയം ലബ്ധ്വാ മഹാഹവേ।
പാണ്ഡവേയാന്രണേ ജഘ്നുർദ്രവമാണാൻസമന്തതഃ॥ 7-21-68 (45639)
തേ ദാനവാ ഇവേന്ദ്രേണ വധ്യമാനാ മഹാത്മനാ।
പാഞ്ചാലാഃ കേകയാ മാത്സ്യാഃ സമകംപന്ത ഭാരത॥ ॥ 7-21-69 (45640)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകവിംശോഽധ്യായഃ॥ 21 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-21-55 ഉഭയത്ര വിദ്വ്വേതി ശേഷഃ॥ 5-21-58 പാഞ്ചാല്യോ നാംനാ॥ 5-21-21 ഏകവിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 022
॥ ശ്രീഃ ॥
7.22. അധ്യായഃ 022
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണപരാക്രമഹൃഷ്ടേന ദുര്യോധനേന കർണം സംബോധ്യ ഭീമസേനാദ്യവജ്ഞാനേ കൃതേ കർണേന ഭീമാദീനാം പ്രശംസനപൂർവകമനവജ്ഞേയത്വകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-22-0 (45641)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-22-0x (4311)
ഭാരദ്വാജേന ഭഗ്നേഷു പാണ്ഡവേഷു മഹാമൃധേ।
പാഞ്ചാലേഷു ച സർവേഷു കശ്ചിദന്യോഽഭ്യവർതത॥ 7-22-1 (45642)
ആര്യാം യുദ്ധേ മതിം കൃത്വാ ക്ഷത്രിയാണാം യശസ്കരീം।
അസേവിതാം കാപുരുഷൈഃ സേവിതാം പുരുഷർഷഭൈഃ॥ 7-22-2 (45643)
സ ഹി വീരോന്നതഃ ശൂരോ യോ ഭഗ്നേഷു നിവർതതേ।
അഹോ നാസീത്പുമാൻകശ്ചിദ്ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം വ്യവസ്ഥിതം॥ 7-22-3 (45644)
ജൃംഭമാണമിവ വ്യാഘ്രം പ്രഭിന്നമിവ കുഞ്ജരം।
ത്യജന്തമാഹവേ പ്രാണാൻസന്നദ്ധം ചിത്രയോധിനം॥ 7-22-4 (45645)
മഹേഷ്വാസം നരവ്യാഘ്രം ദ്വിഷതാം ഭയവർധനം।
കൃതജ്ഞം സത്യനിരതം ദുര്യോധനഹിതൈഷിണം॥ 7-22-5 (45646)
ഭാരദ്വാജം തഥാഽനീകേ ദൃഷ്ട്വാ ശൂരമവസ്ഥിതം।
കേ ശൂരാഃ സന്ന്യവർതന്ത തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-22-6 (45647)
സഞ്ചയ ഉവാച। 7-22-7x (4312)
താന്ദൃഷ്ട്വാ ചലിതാൻസംഖ്യേ പ്രണുന്നാന്ദ്രോണസായകൈഃ।
പാഞ്ചാലാൻപാണ്വാൻമാത്സ്യാൻസൃഞ്ജയാംശ്ചേദികേകയാൻ॥ 7-22-7 (45648)
ദ്രോണചാപവിമുക്തേന ശരൌഘേണാശു ഹാരിണാ।
സിന്ധോരിവ മഹൌധേന ഹിയമാണാന്യഥാ പ്ലവാൻ॥ 7-22-8 (45649)
കൌരവാഃ സിംഹനാദേന നാനാവാദ്യസ്വനേന ച।
രഥദ്വിപനരാംശ്ചൈവ സർവതഃ സമവാരയൻ॥ 7-22-9 (45650)
താൻപശ്യൻസൈന്യമധ്യസ്ഥോ രാജാ സ്വജനസംവൃതഃ।
ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്കർണം പ്രഹൃഷ്ടഃ പ്രഹസന്നിവ॥ 7-22-10 (45651)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-22-11x (4313)
പശ്യ രാധേയ പാഞ്ചാലാൻപ്രണുന്നാന്ദ്രോണസായകൈഃ।
സിംഹേനേവ മൃഗാന്വന്യാംസ്ത്രാസിതാന്ദൃഢധന്വനാ॥ 7-22-11 (45652)
നൈതേ ജാതു പുനര്യുദ്ധമീഹേയുരിതി മേ മതിഃ।
യഥാ തു ഭഗ്നാ ദ്രോണേന വാതേനേവ മഹാദ്രുമാഃ॥ 7-22-12 (45653)
അർദ്യമാനാഃ ശരൈരേതേ രുക്മപുംഖൈർമഹാത്മനാ।
പഥാ നൈകേന ഗച്ഛന്തി ഘൂർണമാനാസ്തതസ്തതഃ॥ 7-22-13 (45654)
സന്നിരുദ്ധാശ്ച കൌരവ്യൈർദ്രോണേന ച മഹാത്മനാ।
ഏതേഽന്യേ മണ്ഡലീഭൂതാഃ പാവകേനേവ കുഞ്ജരാഃ॥ 7-22-14 (45655)
ഭ്രമരൈരിവ ചാവിഷ്ടാ ദ്രോണസ്യ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
അന്യോന്യം സമലീയന്ത പലായനപരായണാഃ॥ 7-22-15 (45656)
ഏഷ ഭീമോ മഹാക്രോധീ ഹീനഃ പാണ്ഡവസൃഞ്ജയൈഃ।
മദീയൈരാവൃതോ യോധൈഃ കർണ നന്ദയതീവ മാം॥ 7-22-16 (45657)
വ്യക്തം ദ്രോണമയം ലോകമദ്യ പശ്യതി ദുർമതിഃ।
നിരാശോ ജീവിതാന്നൂനമദ്യ രാജ്യാച്ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-22-17 (45658)
കർണ ഉവാച। 7-22-18x (4314)
നൈഷ ജാതു മഹാബാഹുർജീവന്നാഹവമുത്സൃജേത്।
ന ചേമാൻപുരുഷവ്യാഘ്ര സിംഹനാദാൻസഹിഷ്യതി॥ 7-22-18 (45659)
ന ചാപി പാണ്ഡവാ യുദ്ധേ ഭജ്യേരന്നിതി മേ മതിഃ।
ശൂരാശ്ച ബലവന്തശ്ച കൃതാസ്ത്രാ യുദ്ധദുർമദാഃ॥ 7-22-19 (45660)
വിഷാഗ്നിദ്യൂതസങ്ക്ലേശാന്വനവാസം ച പാണ്ഡവാഃ।
സ്മരമാണാ ന ഹാസ്യന്തി സംഗ്രാമമിതി മേ മതിഃ॥ 7-22-20 (45661)
നിവൃത്തോ ഹി മഹാബാഹുരമിതൌജാ വൃകോദരഃ।
വരാന്വരാൻഹി കൌന്തേയോ രഥോദാരാൻഹനിഷ്യതി॥ 7-22-21 (45662)
അസിനാ ധനുഷാ ശക്യാ ഹയൈർനാഗൈർനരൈ സ്ഥൈഃ।
ആയസേന ച ദണ്ഡേന വ്രാതാന്വ്രാതാൻഹനിഷ്യതി॥ 7-22-22 (45663)
തമേനമനുവർതന്തേ സാത്യകിപ്രമുഖാ രഥാഃ।
പാഞ്ചാലാഃ കേകയാ മാസ്ത്യാഃ പാശ്ഡവാശ്ച വിശേഷതഃ॥ 7-22-23 (45664)
ശൂരാശ്ച ബലവന്തശ്ച വിക്രാന്താശ്ച മഹാരഥാഃ।
വിനിഘ്നന്തശ്ച ഭീമേന സംരബ്ധേനാഭിചോദിതാഃ॥ 7-22-24 (45665)
തേ ദ്രോണമഭിവർതന്തേ സർവതഃ കുരുപുംഗവാഃ।
വൃകോദരം പരീപ്സന്തഃ സൂര്യമഭ്രഗണാ ഇവ॥ 7-22-25 (45666)
`സമരേഷു തു നിർദിഷ്ടാഃ പാണ്ഡവാഃ കൃഷ്ണബാന്ധവാഃ।
പാഞ്ചാലാഃ കേകയാ മാത്സ്യാഃ പാണ്ഡവേയാശ്ച സർവശഃ॥ 7-22-26 (45667)
ശൂരാശ്ച ബലവന്തശ്ച വിക്രാന്താശ്ച മഹാരഥാഃ।
ഹീമന്തഃ ശത്രുമരണേ നിപുണാഃ പുണ്യലക്ഷണാഃ॥ 7-22-27 (45668)
ബഹവഃ പാർഥിവാ രാജംസ്തേഷാം വശഗതാ രണേ।
മാവമംസ്ഥാഃ പാണ്ഡവാംസ്ത്വം നാരായണപുരോഗമാൻ॥ 7-22-28 (45669)
ഏകായനഗതാ ഹ്യേതേ പീഡയേയുര്യതവ്രതം।
അരക്ഷമാണം ശലഭാ യഥാ ദീപം മുമൂർഷവഃ॥ 7-22-29 (45670)
അസംശയം കൃതാസ്ത്രാശ്ച പര്യാപ്താശ്ചാപി വാരണേ।
അതിഭാരമഹം മന്യേ ഭാരദ്വാജേ സമാഹിതം॥ 7-22-30 (45671)
തേ ശീഘ്രമനുഗച്ഛാമോ യത്ര ദ്രോണോ വ്യവസ്ഥിതഃ।
കോകാ ഇവ മഹാനാഗം മാ വൈ ഹന്യുര്യതവ്രതം॥ 7-22-31 (45672)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-22-32x (4315)
രാധേയസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ രാജാ ദുര്യോധനസ്തതഃ।
ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതോ രാജൻപ്രായാദ്ദ്രോണരഥം പ്രതി॥ 7-22-32 (45673)
തത്രാരാവോ മഹാനാസീദേകം ദ്രോണം ജിഘാംസതാം।
പാണ്ഡവാനാം നിവൃത്താനാം നാനാവർണൈർഹയോത്തമൈഃ॥ ॥ 7-22-33 (45674)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വാവിംശോഽധ്യായഃ॥ 22 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-22-1 അഭ്യവർതത കിം॥ 5-22-31 കോകോ വൃകഃ॥ 5-22-22 ദ്വാവിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 023
॥ ശ്രീഃ ॥
7.23. അധ്യായഃ 023
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-23-0 (45675)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-23-0x (4316)
സർവേഷാമേവ മേ ബ്രൂഹി രഥചിഹ്വാനി സഞ്ജയ।
യേ ദ്രോണമഭ്യവർതന്ത ക്രുദ്ധാ ഭീമപുരോഗമാഃ।
`താന്യഹം ശ്രോതുമിച്ഛാമി വിസ്തരേണ പൃഥക്പൃഥക്॥ 7-23-1 (45676)
ദൂയതേ മേ മനസ്താത ദ്രോണം പ്രതി പരന്തപം।
ശ്രുത്വാ ഭീഷ്മസ്യ നിധനം തദ്വദേതദ്ഭവിഷ്യതി'॥ 7-23-2 (45677)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-23-3x (4317)
ഋക്ഷവർണൈർഹയൈർദൃഷ്ട്വാ വ്യായച്ഛന്തം വൃകോദരം।
രജതാശ്വസ്തതഃ ശൂരഃ ശൈനേയഃ സന്ന്യവർതത॥ 7-23-3 (45678)
സാരംഗാശ്വോ യുധാമന്യുഃ സ്വയം പ്രത്വരയൻഹയാൻ।
പര്യവർതത ദുർധർഷഃ ക്രുദ്ധോ ദ്രോണരഥം പ്രതി॥ 7-23-4 (45679)
പാരാവതസവർണൈസ്തു ഹേമഭാണ്ഡൈർമഹാജവൈഃ।
പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതോ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ ന്യവർതത॥ 7-23-5 (45680)
പിതരം തു പരിപ്രേപ്സുഃ ക്ഷത്രധർമാ യതവ്രതഃ।
സിദ്ധിം ചാസ്യ പരാം കാങ്ക്ഷഞ്ശോണാശ്വഃ സന്ന്യവർതത॥ 7-23-6 (45681)
പദ്മപത്രനിഭാംശ്ചാശ്വാൻമല്ലികാക്ഷാൻസ്വലങ്കൃതാൻ।
ശൈഖൺ·ഡിഃ ക്ഷത്രദേവസ്തു സ്വയം പ്രത്വരയന്യയൌ॥ 7-23-7 (45682)
ദർശനീയാസ്തു കാംഭോജാഃ ശുകപത്രപരിച്ഛദാഃ।
വഹന്തോ നകുലം ശീഘ്രം താവകാനാഭിദുദ്രുവുഃ॥ 7-23-8 (45683)
കൃഷ്ണാസ്തു മേഘസങ്കാശാ അവഹന്നുത്തമൌജസം।
ദുർധർഷായാഭിസന്ധായ ക്രുദ്ധം യുദ്ധായ ഭാരത॥ 7-23-9 (45684)
തഥാ തിത്തിരികൽമാഷാ ഹയാ വാതസമാ ജവേ।
അവഹംസ്തുമുലേ യുദ്ധേ സഹദേവമുദായുധം॥ 7-23-10 (45685)
ദന്തവർണാസ്തു രാജാനം കാലവാലാ യുധിഷ്ഠിരം।
ഭീമവേഗാ നരവ്യാഘ്രമവഹന്വാതരംഹസഃ॥ 7-23-11 (45686)
ഹേമോത്തമപ്രതിച്ഛന്നൈർഹയൈർവാതസമൈർജവേ।
അഭ്യവർതന്ത സൈന്യാനി സർവാണ്യേവ യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-23-12 (45687)
രാജ്ഞസ്ത്വനന്തരോ രാജാ പാഞ്ചാല്യോ ദ്രുപദോഽഭവത്।
ജാതരൂപമയച്ഛത്രഃ സർവൈസ്തൈരഭിരക്ഷിതഃ॥ 7-23-13 (45688)
ലലാമൈർഹരിഭിര്യുക്തഃ സർവശബ്ദക്ഷമൈര്യുധി।
രാജ്ഞം മധ്യേ മഹേഷ്വാസഃ ശാന്തഭീരഭ്യവർതത॥ 7-23-14 (45689)
തം വിരാടോഽന്വയാച്ഛീഘ്രം സഹ സർവൈർമഹാരഥൈഃ।
കേകയാശ്ച സിഖണ്ഡീ ച ധൃഷ്ടകേതുസ്തഥൈവ ച।
സ്വൈഃ സ്വൈഃ സൈന്യൈഃ പരിവൃതാ മാത്സ്യരാജാനമന്വയുഃ॥ 7-23-15 (45690)
തം തു പാടലിപുഷ്പാണാം സമവർണാ ഹയോത്തമാഃ।
വഹമാനാ വ്യരാജന്ത മാസ്ത്യസ്യാമിത്രഘാതിനഃ॥ 7-23-16 (45691)
ഹരിദ്രാസമവർണാസ്തു ജവനാ ഹേമമാലിനഃ।
പുത്രം വിരാടരാജസ്യ സത്വരം സമുദാവഹൻ॥ 7-23-17 (45692)
ഇന്ദ്രഗോപകവർണൈശ്ച ഭ്രാതരഃ പഞ്ച കേകയാഃ।
ജാതരൂപസമാഭാസാഃ സർവേ ലോഹിതകധ്വജാഃ॥ 7-23-18 (45693)
തേ ഹേമമാലിനഃ ശൂരാഃ സർവേ യുദ്ധവിശാരദാഃ।
വർഷന്ത ഇവ ജീമൂതാഃ പ്രത്യദൃശ്യന്ത ദംശിതാഃ॥ 7-23-19 (45694)
ആമപാത്രനികാശാസ്തു പാഞ്ചാല്യമമിതൌജസം।
ദത്താസ്തുംബുരുണാ ദിവ്യാഃ ശിഖണ്ഡിനമുദാവഹൻ॥ 7-23-20 (45695)
തഥാ ദ്വാദശസാഹസ്രാഃ പാഞ്ചാലാനാം മഹാരഥാഃ।
തേഷാം തു ഷട്സഹസ്രാണി യേ ശിഖണ്ഡിനമന്വയുഃ॥ 7-23-21 (45696)
പുത്രം തു ശിശുപാലസ്യ നരസിംഹസ്യ മാരിഷ।
ആക്രീഡന്തോ വഹന്തി സ്മ സാരംഗശബലാ ഹയാഃ॥ 7-23-22 (45697)
ധൃഷ്ടകേതുസ്തു ചേദീനാമൃഷഭോഽതിബലോദിതഃ।
കാംഭോജൈഃ ശബലൈരശ്വൈരഭ്യവർതത ദുർജയഃ॥ 7-23-23 (45698)
ബൃഹത്ക്ഷത്രം തു കൈകേയം സുകുമാരം ഹയോത്തമാഃ।
പലാലധൂമസങ്കാശാഃ സൈന്ധവാഃ ശീഘ്രമാവഹൻ॥ 7-23-24 (45699)
മല്ലികാക്ഷാഃ പദ്മവർണാ ബാഹ്ലിജാതാഃ സ്വലങ്കൃതാഃ।
ശൂരം ശിഖണ്ഡിനഃ പുത്രമൃക്ഷദേവമുദാവഹൻ॥ 7-23-25 (45700)
രുക്മഭാണ്ഡപ്രതിച്ഛന്നാഃ കൌശേയസദൃശാ ഹയാഃ।
ക്ഷമാവന്തോഽവഹൻസംഖ്യേ സേനാബിന്ദുമരിന്ദമം॥ 7-23-26 (45701)
യുവാനമവഹന്യുദ്ധേ ക്രൌഞ്ചവർണാ ഹയോത്തമാഃ।
കാശ്യസ്യാഭിഭുവഃ പുത്രം സുകുമാരം മഹാരഥം॥ 7-23-27 (45702)
ശ്വേതാസ്തു പ്രതിവിന്ധ്യന്തം കൃഷ്ണഗ്രീവാ മനോജവാഃ।
യന്തുഃ പ്രേഷ്യകരാ രാജന്രാജപുത്രമുദാവഹൻ॥ 7-23-28 (45703)
സുതസോമം തു യോധാഗ്ര്യം ഭീമപുത്രം മഹാബലം।
മാഷപുഷ്പസവർണാസ്തമവഹന്വാജിനോ രണേ॥ 7-23-29 (45704)
സഹസ്രസോമപ്രതിമോ ബഭൂവ പുരേ കുരൂണാമുദയേന്ദുനാംനി।
തസ്മിഞ്ജാതഃ സോമസങ്ക്രന്ദമധ്യേ യസ്മാത്തസ്മാത്സുതസോമോഽഭവത്സഃ॥ 7-23-30 (45705)
നാകുലിം തു ശതാനീകം ശാലപുഷ്പനിഭാ ഹയാഃ।
ആദിത്യതരുണപ്രഖ്യാഃ ശ്ലാഘനീയമുദാവഹൻ॥ 7-23-31 (45706)
കാഞ്ചനാപിഹിതൈര്യോക്ത്രൈർമയൂരഗ്രീവസന്നിഭാഃ।
ദ്രൌപദേയം നരവ്യാഘ്രം ശ്രുതകർമാണമാഹവേ॥ 7-23-32 (45707)
ശ്രുതകീർതിം ശ്രുതനിധിം ദ്രൌപദേയം ഹയോത്തമാഃ।
ഊഹുഃ പാർഥസമം യുദ്ധേ ചാഷപത്രനിഭാ ഹയാഃ॥ 7-23-33 (45708)
യമാഹുരധ്യർധഗുണം കൃഷ്ണാത്പാർഥാച്ച സംയുഗേ।
അഭിമന്യും പിശംഗാസ്തം കുമാരമവഹന്രണേ॥ 7-23-34 (45709)
ഏകസ്തു ധാർതരാഷ്ട്രേഭ്യഃ പാണ്ഡവാന്യഃ സമാശ്രിതഃ।
തം ബൃഹന്തോ മഹാകായാ യുയുത്സുമവഹന്രണേ।
`യേ തു പുഷ്കരസാരസ്യ തുല്യവർണാ ഹയോത്തമാഃ'॥ 7-23-35 (45710)
പലാലകാണ്ഡവർണാസ്തു വാർധക്ഷേമിം തരസ്വിനം।
ഊഹുഃ സുതുമുലേ യുദ്ധേ ഹയാ ഹൃഷ്ടാഃ സ്വലങ്കൃതാഃ॥ 7-23-36 (45711)
കുമാരം ശിതിപാദാസ്തു രുക്മചിത്രൈരുരശ്ഛദൈഃ।
സൌചിത്തിമവഹദ്യുദ്ധേ യന്തുഃ പ്രേഷ്യകരാ ഹയാഃ॥ 7-23-37 (45712)
രുക്മപീഠാവകീർണാസ്തു കൌശേയസദൃശാ ഹയാഃ।
സുവർണമാലിനഃ ക്ഷാന്താഃ ശ്രേണിമന്തമുദാവഹൻ॥ 7-23-38 (45713)
രുക്മമാലാധരാഃ ശൂരാ ഹേമപൃഷ്ഠാഃ സ്വലങ്കൃതാഃ।
കാശിരാജം നരശ്രേഷ്ഠം ശ്ലാഘനീയമുദാവഹൻ॥ 7-23-39 (45714)
അസ്ത്രാണാം ച ധനുർവേദേ ബ്രാഹ്മേ വേദേ ച പാരഗം।
തം സത്യധൃതിമായാന്തമരൂണാഃ സമുപാവഹൻ॥ 7-23-40 (45715)
യഃ സ പാഞ്ചാലസേനാനീദ്രോണമംശമകൽപയത്।
പാരാവതസവർണാസ്തം ധൃഷ്ടദ്യുംനമുദാവഹൻ॥ 7-23-41 (45716)
തമന്വയാത്സത്യധൃതിഃ സൌചിത്തിര്യുദ്ധദുർമദഃ।
ശ്രേണിമാന്വസുദാനശ്ച പുത്രഃ കാശ്യസ്യ ചാഭിഭൂഃ॥ 7-23-42 (45717)
യുക്തൈഃ പരമകാംഭോജൈർജവനൈർഹേമമാലിഭിഃ।
ഭീഷയന്തോ ദ്വിഷത്സൈന്യം യമവൈശ്രവണോപമാഃ॥ 7-23-43 (45718)
പ്രഭദ്രകാസ്തു കാംഭോജാഃ ഷട്സഹസ്രാണ്യുദായുധാഃ।
നാനാവർണൈർഹയൈഃ ശ്രേഷ്ഠൈർഹേമവർണരഥധ്വജാഃ॥ 7-23-44 (45719)
ശരവ്രാതൈർവിധുന്വന്തഃ ശത്രൂന്വിതതകാർമുകാഃ।
സമാനമൃത്യവോ ഭൂത്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനം സമന്വയുഃ॥ 7-23-45 (45720)
ബഭ്രുകൌശേയവർണാസ്തു സുവർണവരമാലിനഃ।
ഊഹുരംലാനമനസശ്ചേകിതാനം ഹയോത്തമാഃ॥ 7-23-46 (45721)
ഇന്ദ്രായുധസവർണൈസ്തു കുന്തിഭോജോ ഹയോത്തമൈഃ।
ആയാത്സദശ്വൈഃ പുരുജിൻമാതുലഃ സവ്യസാചിനഃ॥ 7-23-47 (45722)
അന്തരിക്ഷസവർണാസ്തു താരകാചിത്രിതാ ഇവ।
രാജാനം രോചമാനം തേ ഹയാഃ സംഖ്യേ സമാവഹൻ॥ 7-23-48 (45723)
കർബുരാഃ ശിതിപാദാസ്തു സ്വർണജാലപരിച്ഛദാഃ।
ജാരാസന്ധിം ഹയാഃ ശ്രേഷ്ഠാഃ സഹദേവമുദാവഹൻ॥ 7-23-49 (45724)
യേ തു പുഷ്കരനാലസ്യ സമവർണാ ഹയോത്തമാഃ।
ജവേ ശ്യേനസമാശ്ചിത്രാഃ സുദാമാനമുദാവഹൻ॥ 7-23-50 (45725)
ശശലോഹിതവർണാസ്തു പാണ്ഡുരോദ്ഗതരാജയഃ।
പാഞ്ചാല്യം ഗോപതേഃ പുത്രം സിംഹസേനമുദാവഹൻ॥ 7-23-51 (45726)
പാഞ്ചാലാനാം നരവ്യാഘ്രോ യഃ ഖ്യാതോ ജനമേജയഃ।
തസ്യ സർഷപപുഷ്പാണാം തുല്യവർണാ ഹയോത്തമാഃ॥ 7-23-52 (45727)
മാഷവർണാശ്ച ജവനാ ബൃഹന്തോ ഹേമമാലിനഃ।
ദധിപൃഷ്ഠാശ്ചിത്രമുഖാഃ പാഞ്ചാല്യമവഹന്ദ്രുതം॥ 7-23-53 (45728)
ശൂരാശ്ച ഭദ്രകാശ്ചൈവ ശരകാണ്ഡനിഭാ ഹയാഃ।
പദ്മകിഞ്ജൽകവർണാഭാ ദണ്ഡധാരമുദാവഹൻ॥ 7-23-54 (45729)
രാസഭാരുണവർണാഭാഃ പൃഷ്ഠതോ മൂഷികപ്രഭാഃ।
വൽഗന്ത ഇവ സംയത്താ വ്യാഘ്രദത്തമുദാവഹൻ॥ 7-23-55 (45730)
ഹരയഃ കാലകാശ്ചിത്രാശ്ചിത്രമാല്യവിഭൂഷിതാഃ।
സുധന്വാനം നരവ്യാഘ്രം പാഞ്ചാല്യം സമുദാവഹൻ॥ 7-23-56 (45731)
ഇന്ദ്രാശനിസമസ്പർശാ ഇന്ദ്രഗോപകസന്നിഭാഃ।
കായേ ചിത്രാന്തരാശ്ചിത്രാശ്ചിത്രായുധമുദാവഹൻ॥ 7-23-57 (45732)
ബിഭ്രതോ ഹേപമാലാസ്തു ചക്രവാകോദരാ ഹയാഃ।
കോസലാധിപതേഃ പുത്രം സുക്ഷത്രം വാജിനോഽവഹൻ॥ 7-23-58 (45733)
ശബലാസ്തു ബൃഹന്തോഽശ്വാ ദാന്താ ജാംബൂനദസ്രജഃ।
യുദ്ധേ സത്യധൃതിം ക്ഷേമിമവഹൻപ്രാംശവഃ ശുഭാഃ॥ 7-23-59 (45734)
ഏകവർണേന സർവേണ ധ്വജേന കവചേന ച।
അശ്വൈശ്ച ധനുഷാ ചൈവ ശുക്ലൈഃ ശുക്ലോ ന്യവർതത॥ 7-23-60 (45735)
സമുദ്രസേനപുത്രം തു സാമുദ്രാ രുദ്രതേജസം।
അശ്വാഃ ശശാങ്കസദൃശാശ്ചന്ദ്രസേനമുദാവഹൻ॥ 7-23-61 (45736)
നീലോത്പലസവർണാസ്തു തപനീയവിഭൂഷിതാഃ।
ശൈബ്യം ചിത്രരഥം സംഖ്യേ ചിത്രമാല്യാഽവഹൻഹയാഃ॥ 7-23-62 (45737)
കലായപുഷ്പവർണാസ്തു ശ്വേതലോഹിതരാജയഃ।
രഥസേനം ഹയശ്രേഷ്ഠാഃ സമൂഹുര്യുദ്ധദുർമദം॥ 7-23-63 (45738)
യം തു സർവമനുഷ്യേഭ്യഃ പ്രാഹുഃ ശൂരതരം നൃപം।
തം പടച്ചരഹന്താരം ശുകവർണാഽവഹൻഹയാഃ॥ 7-23-64 (45739)
ചിത്രായുധം ചിത്രമാല്യം ചിത്രവർമായുധധ്വജം।
ഊഹുഃ കിംശുകപുഷ്പാണാം സമവർണാ ഹയോത്തമാഃ॥ 7-23-65 (45740)
ഏകവർണേന സർവേണ ധ്വജേന കവചേന ച।
ധനുഷാ രഥവാഹൈശ്ച നീലൈർനീലോഽഭ്യവർതത॥ 7-23-66 (45741)
നാനാരൂപൈ രത്നചിഹ്നൈർവരൂഥരഥകാർമുകൈഃ।
വാജിധ്വജപതാകാഭിശ്ചിത്രൈശ്ചിത്രോഽഭ്യവർതത॥ 7-23-67 (45742)
യേ തു പുഷ്കരവർണസ്യ തുല്യവർണാ ഹയോത്തമാഃ।
തേ രോചമാനസ്യ സുതം ഹേമവർണമുദാവഹൻ॥ 7-23-68 (45743)
യോധാശ്ച ഭദ്രകാരാശ്ച ശരദണ്ഡാനുദണ്ഡയഃ।
ശ്വേതാണ്ഡാഃ കുക്കുടാണ്ഡാഭാ ദണ്ഡകേതും ഹയാഽവഹൻ॥ 7-23-69 (45744)
കേശവേ ന ഹതേ സംഖ്യേ പിതര്യഥ നരാധിപേ।
ഭിന്നേ കപാടേ പാൺ·ഡാനാം വിദ്രുതേഷു ച ബന്ധുഷു॥ 7-23-70 (45745)
ഭീഷ്മാദവാപ്യ ചാസ്ത്രാണി ദ്രോണാദ്രാമാത്കൃപാത്തഥാ।
അസ്ത്രൈഃ സമത്വം സംപ്രാപ്യ രുക്മികർണാർജുനാച്യുതൈഃ॥ 7-23-71 (45746)
ഇയേഷ ദ്വാരകാം ഹന്തും കൃത്സ്നാം ജേതും ച മേദിനീം।
നിവാരിതസ്തതഃ പ്രാജ്ഞൈഃ സുഹൃദ്ഭിർഹിതകാംയയാ॥ 7-23-72 (45747)
വൈരാനുബന്ധമുത്സജ്യ സ്വരാജ്യമനുശാസ്തി യഃ।
സ സാഗരധ്വജഃ പാണ്ഡ്യശ്ചന്ദ്രരശ്മിനിഭൈർഹയൈഃ॥ 7-23-73 (45748)
വൈഡൂര്യജാലസഞ്ഛന്നൈർവീര്യദ്രവിണമാശ്രിതഃ।
ദിവ്യം വിസ്ഫാരയംശ്ചാപം ദ്രോണമഭ്യദ്രവദ്ബലീ॥ 7-23-74 (45749)
ആരകൂടകവർണാശ്ച ഹയാഃ പാണ്ഡ്യാനുയായിനാം।
അവഹന്രഥമുഖ്യാനാമയുതാനി ചതുർദശ॥ 7-23-75 (45750)
നാനാവർണേന രൂപേണ നാനാകൃതിമുഖാ ഹയാഃ।
രഥചക്രധ്വജം വീരം ഘടോത്കചമുദാവഹൻ॥ 7-23-76 (45751)
ഭാരതാനാം സമേതാനാമുത്സൃജ്യൈകോ മതാനി യഃ।
ഗതോ യുധിഷ്ഠിരം ഭക്ത്യാ ത്യക്ത്വാ സർവമഭീപ്സിതം॥ 7-23-77 (45752)
ലോഹിതാക്ഷം മഹാബാഹും യുയുത്സും മകരധ്വജം।
മഹാസത്വാ മഹാകായാഃ സൌവർണസ്യന്ദനേ സ്ഥിതം॥ 7-23-78 (45753)
സുവർണവർണാ ധർമജ്ഞമനീകസ്ഥം യുധിഷ്ഠിരം।
രാജശ്രേഷ്ഠം ഹയശ്രേഷ്ഠാഃ സർവതഃ പൃഷ്ഠതോഽന്വയുഃ॥ 7-23-79 (45754)
വർണൈരുച്ചാവചൈരന്യൈഃ സദശ്വാനാം പ്രഭദ്രകാഃ।
സന്ന്യവർതന്ത യുദ്ധായ ബഹവോ ദേവരൂപിണഃ॥ 7-23-80 (45755)
തേ യത്താ ഭീമസേനേന സഹിതാഃ കാഞ്ചനധ്വജാഃ।
പ്രത്യദൃശ്യന്ത രാജേന്ദ്ര സേന്ദ്രാ ഇവ ദിവൌകസഃ॥ 7-23-81 (45756)
അത്യരോചത താൻസർവാന്ധൃഷ്ഠദ്യുംനഃ സമാഗതാൻ।
സർവാണ്യതി ച സൈന്യാനി ഭാരദ്വാജോ വ്യരോചത॥ 7-23-82 (45757)
അതീവ ശുശുഭേ തസ്യ ധ്വജഃ കൃഷ്ണാജിനോത്തരഃ।
കമണ്ഡലുർമഹാരാജ ജാതരൂപമയഃ ശുഭഃ॥ 7-23-83 (45758)
ധ്വജം തു ഭീമസേനസ്യ വൈ2ഡൂര്യമണിലോചനം।
ഭ്രാജമാനം മഹാസിംഹം രാജന്തം ദൃഷ്ടവാനഹം॥ 7-23-84 (45759)
ധ്വജം തു കുരുരാജസ്യ പാണ്ഡവസ്യ മഹൌജസഃ।
ദൃഷ്ടവാനസ്മി സൌവർണം സോമം ഗ്രഹഗണാന്വിതം॥ 7-23-85 (45760)
മൃദംഗൌ ചാത്ര വിപുലൌ ദിവ്യൌ നന്ദോപനന്ദകൌ।
യന്ത്രേണാഹന്യമാനൌ ച സുസ്വനൌ ഹർഷവർധനൌ॥ 7-23-86 (45761)
ശരഭം പൃഷ്ഠസൌവർണം നകുലസ്യ മഹാധ്വജം।
അപശ്യാമ രഥേത്യുഗ്രം ഭീഷയാണമവസ്ഥിതം॥ 7-23-87 (45762)
ഹംസസ്തു രാജതഃ ശ്രീമാന്ധ്വജേ ഘണ്ടാപതാകവാൻ।
സഹദേവസ്യ ദുർധർഷോ ദ്വിഷതാം ശോകവർധനഃ॥ 7-23-88 (45763)
പഞ്ചാനാം ദ്രൌപദേയാനാം പ്രതിമാധ്വജഭൂഷണം।
ധർമമാരുതശക്രാണാമശ്വിനോശ്ച മഹാത്മനോഃ॥ 7-23-89 (45764)
അഭിമന്യോഃ കുമാരസ്യ ശാർംഗപക്ഷീ ഹിരൺമയഃ।
രഥേ ധ്വജവരോ രാജംസ്തപ്തചാമീകരോജ്ജ്വലഃ॥ 7-23-90 (45765)
ഘടോത്കചസ്യ രാജേന്ദ്ര ധ്വജേ ഗൃധ്രോ വ്യരോചത।
അശ്വാശ്ച കാമഗാസ്തസ്യ രാവണസ്യ പുരാ യഥാ॥ 7-23-91 (45766)
മാഹേന്ദ്രം ച ധനുർദിവ്യം ധർമരാജേ യുധിഷ്ഠിരേ।
വായവ്യം ഭീമസേനസ്യ ധനുർദിവ്യമഭൂന്നൃപ॥ 7-23-92 (45767)
ത്രൈലോക്യരക്ഷണാർഥായ ബ്രഹ്മണാ സൃഷ്ടമായുധം।
തദ്ദിവ്യമജരം ചൈവ ഫാൽഗുനാർഥായ വൈ ധനുഃ॥ 7-23-93 (45768)
വൈഷ്ണവം നകുലായാഥ സഹദേവായ ചാശ്ചിജം।
ഘടോത്കചായ പൌലസ്ത്യം ധനുർദിവ്യം ഭയാമകം॥ 7-23-94 (45769)
രൌദ്രമാഗ്നേയകൌബേരം യാംയം ഗിരിശമേവ ച।
പഞ്ചാനാം ദ്രൌപദേയാനാം ധനൂരത്നാനി ഭാരത॥ 7-23-95 (45770)
രൌദ്രം ധനുർവരം ശ്രേഷ്ഠം ലേഭേ യദ്രോഹിണീസുതഃ।
തത്തുഷ്ടഃ പ്രദദൌ രാമഃ സൌഭദ്രായ മഹാത്മനേ॥ 7-23-96 (45771)
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ ധ്വജാ ഹേമവിഭൂഷിതാഃ।
തത്രാദൃശ്യന്ത ശൂരാണാം ദ്വിഷതാം ശോകവർധനാഃ॥ 7-23-97 (45772)
തദഭൂദ്ധ്വജസംബാധമകാപുരുഷസേവിതം।
ദ്രോണാനീകം മഹാരാജ പടേ ചിത്രമിവാർപിതം॥ 7-23-98 (45773)
ശുശ്രുവുനാർമഗോത്രാണി വീരാണാം സംയുഗേ തദാ।
ദ്രോണമാദ്രവതാം രാജൻസ്വയംവര ഇവാഹവേ॥ ॥ 7-23-99 (45774)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ ത്രയോവിംശോഽധ്യായഃ॥ 23 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-23-1 രഥചിഹ്നാനി ഹയാൻ ധ്വജാംശ്ചേത്യർഥഃ॥ 5-23-3 വ്യായച്ഛന്തം നിവർതമാനം॥ 5-23-4 സിതനീലാരുണോ വർണഃ സാരംഗസദൃശശ്ച സഃ॥ 5-23-5 പാരാവതകപോതാഭഃ സിതനീലസമന്വയാത്॥ 5-23-6 ശോണഃ കോകനദച്ഛവിഃ॥ 5-23-7 മല്ലികാക്ഷാന്നിർമലേക്ഷണാൻ॥ 5-23-8 മഹാലലാടജധനസ്കന്ധവക്ഷോജവാ ഹയാഃ। ദീർഘഗ്രീവായതാ ഹസ്വമുഷ്കാഃ കാംഭോജകാഃ സ്മൃതാഃ। ശുകപത്രപരിച്ഛദാഃ ശുകപത്രാഭരോമാണഃ॥ 5-23-11 ദന്തവർണഃ ഗജദന്തഗൌരാഃ॥ 5-23-14 ശ്വേതം ലലാടമധ്യശ്ഥം താരാരൂപം ഹയസ്യ യത്। ലലാമം ചാപി തത്പ്രാഹുർലലാമോഽശ്വസ്തദന്വിതഃ। സകേസരാണി രോമാണി സുവർണഭാനി യസ്യ തു। ഹരിഃസ സ വർണതോഽശ്വസ്തു പീതകൌശേയസന്നിഭഃ॥ 5-23-16 പാടലിപുഷ്പാണാം സമവർണാഃ ശ്വേതരക്താഃ॥ 5-23-17 വിരാടരാജസ്യ പുത്ര ഉത്തരം॥ 5-23-20 ആമപാത്രനികാശാഃ മലിനശ്വേതാഃ॥ 5-23-26 ക്ഷമാവന്തോ വിനീതാഃ॥ 5-23-28 പ്രേഷ്യകരാഃ ഇച്ഛാനുവിധായിനഃ॥ 5-23-30 സഹസ്രസോമപ്രതിമഃ സോമസഹസ്രസമഃ സൌംയതമ ഇത്യർഥഃ। തസ്മിൻ ഉദയേന്ദുനാംനി ഉദയേന്ദുപര്യായേ പുരേ ശക്രപ്രസ്ഥ ഏവ സോമസങ്ക്രന്ദഃ സോമാഭിഷവണം തസ്യ മധ്യേ। തമധികൃത്യ തത്ഫേനേനേത്യർഥസ്തസ്മാദ്ധോതോഃ॥ 5-23-31 ശാലപുഷ്പനിഭാഃ രക്തപീതാഃ॥ 5-23-32 യോക്ത്രൈരാബന്ധൈഃ। മയൂരഗ്രീവോ മരകതവിശേഷഃ॥ 5-23-34 പിശംഗാഃ കപിലാഃ॥ 5-23-36 പലാലകാണ്ഡോ നിഷ്ഫലവ്രീഹിദണ്ഡസ്തദ്വർണാഃ॥ 5-23-37 രുക്മപീഠേന രുക്മവർണേന പീഠേന പൃഷ്ഠേനാവകീർണാ വ്യാപ്താഃ॥ 5-23-40 അരുണാ അവ്യക്തരാഗാഃ॥ 5-23-41 ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ പുനർവചനം ദ്രോണഹന്തൃത്വദൃഢീകരണാർഥം॥ 5-23-46 ബഭ്രുകൌശേയവർണാഃ പിംഗഗൌരാഃ ॥ 5-23-47 ഇന്ദ്രായുധസവർണൈംസ്ത്രിവർണൈഃ॥ 5-23-48 അന്തരിക്ഷസവർണാ നീലാഃ ॥ 5-23-49 കർബുരാശ്ചിത്രാഃ॥ 5-23-53 മാഷവർണാഃ മലിനശ്യാമാഃ॥ 5-23-54 ഭദ്രകാഃ ശോഭനശിരസഃ। ശരകാണ്ഡനിഭാഃ സിതഗൌരാഃ॥ 5-23-55 രാസഭാരുണവർണാഭാ അരുണമലിനാഃ। മൂഷികപ്രഭാഃ മലിനശ്വേതാഃ॥ 5-23-56 കാലകാഃ കൃഷ്ണമസ്തകാഃ॥ 5-23-57 ചിത്രാന്തരാ വിചിത്രാവകാശാഃ। ചിത്രാ അദ്ഭുതദർശനാഃ॥ 5-23-58 ചക്രവാകോദരാ ഈഷച്ഛ്വേതാഃ॥ 5-23-63 കലായപുഷ്പവർണാഃ മിശ്രശ്യാമാഃ॥ 5-23-64 പടച്ചരാണാമസുരവിശേഷാണാം ഹന്താരം സമുദ്രാധിപം॥ 5-23-69 യോധാ യുദ്ധക്ഷമാഃ। ഭദ്രകാരാഃ ശോഭനക്രിയാഃ। ശരദണ്ഡഃ ശരപ്രകാണ്ഡ ഇവ അനുദണ്ഡിഃ പൃഷ്ഠവംശോ യേഷാം। സിതഗൌരപൃഷ്ഠാ ഇത്യർഥഃ॥ 5-23-70 കപാടേ നഗരവിശേഷേ॥ 5-23-75 ആടരൂഷകവർണാഭാഃ ഇതി ഝ പാഠഃ। തത്ര ആടരൂഷകസ്യ വാസകസ്യ കുസുമം തദ്വർണസദൃശവർണാ ഇത്യർഥഃ॥ 5-23-78 ഹയാ അവഹൻ ഇതി പൂർവസ്മാദനുകൃഷ്യതേ॥ 5-23-79 സുവർണവർണാ ഇതി പൂർവോത്തരാന്വയി॥ 5-23-86 നന്ദോപനന്ദകൌ നാംനാ॥ 5-23-23 ത്രയോവിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 024
॥ ശ്രീഃ ॥
7.24. അധ്യായഃ 024
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ധൃതരാഷ്ട്രേണ പുത്രാൻപ്രതി ശോചനപൂർവകം സഞ്ജയംപ്രതി യുദ്ധകഥനചോദനാ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-24-0 (45775)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-24-0x (4318)
വ്യഥയേയുരിമേ സേനാം ദേവാനാമപി സഞ്ജയ।
ആഹവേ യേ ന്യവർതന്ത വൃകോദരമുഖാ നൃപാഃ॥ 7-24-1 (45776)
സംപ്രയുക്തഃ കിലൈവായം ദിഷ്ടൈർഭവതി പൂരുഷഃ।
തസ്മിന്നേവ ച സർവാർഥാഃ പ്രദൃശ്യന്തേ പൃഥഗ്വിധാഃ॥ 7-24-2 (45777)
ദീർഘം വിപ്രോഷിതഃ കാലമരണ്യേ ജടിലോഽജിനീ।
അജ്ഞാതശ്ചൈവ ലോകസ്യ വിജഹാര യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-24-3 (45778)
സ ഏവ മഹതീം സേനാം സമാവർതയദാഹവേ।
കിമന്യദ്ദൈവസംയോഗാൻമമ പുത്രാഭവായ ച॥ 7-24-4 (45779)
യുക്ത ഏവ ഹി ഭാഗ്യേന ധ്രുവമുത്പദ്യതേ നരഃ।
സ തഥാഽഽകൃഷ്യതേ തേന ന യഥാ സ്വയമിച്ഛതി॥ 7-24-5 (45780)
ദ്യൂതവ്യസനമാസാദ്യ ക്ലേശിതോ ഹി യുധിഷ്ഠിരഃ।
സ പുനർഭാഗധേയേന സഹായാനുപലബ്ധവാൻ॥ 7-24-6 (45781)
അർഥേ മേ കേകയാ ലബ്ധാഃ കാശികാ കോസലാശ്ചയേ।
ചേദീനാം ചാർധമപരേ മാമേ വ സമുപാശ്രിതാഃ॥ 7-24-7 (45782)
പൃഥിവീ ഭൂയസീ താത മമ പാർഥസ്യ നോ തഥാ।
ഇതി മാമബ്രവീത്സൂത മന്ദോ ദുര്യോധനഃ പുരാ॥ 7-24-8 (45783)
തസ്യ സേനാസമൂഹസ്യ മധ്യേ ദ്രോണഃ സുരക്ഷിതഃ।
നിഹതഃ പാർഷതേനാജൌ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 7-24-9 (45784)
മധ്യേ രാജ്ഞാം മഹാബാഹും സദാ യുദ്ധാഭിനന്ദിനം।
സർവാസ്ത്രപാരഗം ദ്രോണം കഥം മൃത്യുരുപേയിവാൻ॥ 7-24-10 (45785)
സമനുപ്രാപ്തകൃച്ഛ്രോഽഹം മോഹം പരമമാഗതഃ।
ഭീഷ്മദ്രോണൌ ഹതൌ ശ്രുത്വാ നാഹം ജീവിതുമുത്സഹേ॥ 7-24-11 (45786)
യൻമാം ക്ഷത്താഽബ്രവീത്താത പ്രപശ്യൻപുത്രഗൃദ്ധിനം।
ദുര്യോധനേന തത്സർവം പ്രാപ്തം സൂത മയാ സഹ॥ 7-24-12 (45787)
നൃശംസം തു പരം താത ത്യക്ത്വാ ദുര്യോധനം യദി।
പുത്രശേഷം ചികീർഷേയം കൃത്സ്നം ന മരണം വ്രജേത്॥ 7-24-13 (45788)
യോ ഹി ധർമം പരിത്യജ്യ ഭവത്യർഥപരോ നരഃ।
സോഽസ്മാച്ച ഹീയതേ ലോകാത്ക്ഷുദ്രഭാവം ച ഗച്ഛതി॥ 7-24-14 (45789)
അദ്യ ചാപ്യസ്യ രാഷ്ട്രസ്യ കൃതോച്ഛേദസ്യ സഞ്ജയ।
അവശേഷം ന പശ്യാമി കകുദേ മൃദിതേ സതി॥ 7-24-15 (45790)
കഥം സ്യാദവശേഷോ ഹി ധുര്യയോരഭ്യതീതയോഃ।
യൌ നിത്യമുപജീവാമഃ ക്ഷമിണൌ പുരുഷർഷഭൌ॥ 7-24-16 (45791)
വ്യക്തമേവ ച മേ ശംസ യഥാ യുദ്ധമവർതത।
കേഽയുധ്യൻകേ വ്യപാകുർവൻകേ ക്ഷുദ്രാഃ പ്രാദ്രവൻഭയാത്॥ 7-24-17 (45792)
ധനുഞ്ജയം ച മേ ശംസ യദ്യച്ചക്രേ രഥർഷഭഃ।
തസ്മാദ്ഭയം നോ ഭൂയിഷ്ഠം ഭ്രാതൃവ്യാച്ച വൃകോദരാത്॥ 7-24-18 (45793)
യഥാഽസീച്ച നിവൃത്തേഷു പാണ്ഡവേയേഷു സഞ്ജയ।
മമ സൈന്യാവശേഷസ്യ സന്നിപാതഃ സുദാരുണഃ॥ 7-24-19 (45794)
കഥം ച വോ മനസ്താത നിവൃത്തേഷ്വഭവത്തദാ।
മാമകാനാം ച യേ ശൂരാഃ കേ കാംസ്തത്ര ന്യവാരയൻ॥ ॥ 7-24-20 (45795)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ചതുർവിംശോഽധ്യായഃ॥ 24 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-24-2 സംപ്രയുക്തഃ സംബദ്ധഃ। ഭവതി ഉത്പദ്യതേ। തസ്മിൻ ദിഷ്ട ഏവ॥ 5-24-18 ഭ്രാതൃവ്യാദമിത്രാത്॥ 5-24-24 ചതുർവിശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 025
॥ ശ്രീഃ ॥
7.25. അധ്യായഃ 025
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്വന്ദ്വയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-25-0 (45796)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-25-0x (4319)
മഹദ്ഭൈരവമാസീന്നഃ സന്നിവൃത്തേഷു പാണ്ഡുഷു।
ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം ഛാദ്യമാനം തൈർഭാസ്കരമിവാംബുദൈഃ॥ 7-25-1 (45797)
തൈശ്ചോദ്ഭൂതം രജസ്തീവ്രമവചക്രേ ചമൂം തവ।
തതോ ഹതമമംസ്യാമ ദ്രോണം ദൃഷ്ടിപഥേ ഹതേ॥ 7-25-2 (45798)
താംസ്തു ശൂരാൻമഹേഷ്വാസാൻക്രൂരം കർമ ചികീർഷതഃ।
ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനസ്തൂർണം സ്വസൈന്യം സമചൂചുദത്॥ 7-25-3 (45799)
യഥാശക്തി യഥോത്സാഹം യഥാസത്വം നരാധിപാഃ।
വാരയധ്വം യഥായോഗം പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം॥ 7-25-4 (45800)
തതോ ദുർമർഷണോ ഭീമമഭ്യഗച്ഛത്സുതസ്തവ।
ആരാദ്ദൃഷ്ട്വാ കിരൻബാണൈരിച്ഛന്ദോണസ്യ ജീവിതം॥ 7-25-5 (45801)
തം ബാണേരവതസ്താര ക്രുദ്ധോ മൃത്യുരിവാഹവേ।
തം ച ഭീമോഽതുദദ്ബാണൈസ്തദാഽഽസീത്തുമുലം മഹത്॥ 7-25-6 (45802)
ത ഈശ്വരസമാദിഷ്ടാഃ പ്രാജ്ഞാഃ ശൂരാഃ പ്രഹാരിണഃ।
രാജ്യം മൃത്യുഭയം ത്യക്ത്വാ പ്രത്യതിഷ്ഠൻപരാന്യുധി॥ 7-25-7 (45803)
കൃതവർമാ ശിനേഃ പൌത്രം ദ്രോണം പ്രേപ്സും വിശാംപതേ।
പര്യവാരയദായാന്തം ശൂരം സമരശോഭിനം॥ 7-25-8 (45804)
തം ശൈനേയഃ ശരവ്രാതൈഃ ക്രുദ്ധഃ ക്രുദ്ധമവാരയത്।
കൃതവർമാ ച ശൈനേയം മത്തോ മത്തമിവ ദ്വിപം॥ 7-25-9 (45805)
സൈന്ധവഃ ക്ഷത്രവർമാണമായാന്തം നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ഉഗ്രധന്വാ മഹേഷ്വാസം യത്തതോ ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-25-10 (45806)
ക്ഷത്രവർമാ സിന്ധുപതേശ്ഛിത്ത്വാ കേതതനകാർമുകേ।
നാരാചൈർദശഭിഃ ക്രുദ്ധഃ സർവമർമസ്വതാഡയത്॥ 7-25-11 (45807)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സൈന്ധവഃ കൃതഹസ്തവത്।
വിവ്യാധ ക്ഷത്രവർമാണം രണേ സർവായസൈഃ ശരൈഃ॥ 7-25-12 (45808)
യുയുത്സും പാണ്ഡവാർഥായ യതമാനം മഹാരഥം।
സുബാഹുർഭാരതം ശൂരം യത്തോ ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-25-13 (45809)
സുബാഹോഃ സധനുർബാണാവസ്യതഃ പരിഘോപമൌ।
യുയുത്സുഃ ശിതപീതാഭ്യാം ക്ഷുരാഭ്യാമച്ഛിനദ്ഭുജൌ॥ 7-25-14 (45810)
രാജാനം പാണ്ഡവശ്രേഷ്ഠം ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം।
വേലേവ സാഗരം ക്ഷുബ്ധം മദ്രരാട് സമവാരയത്॥ 7-25-15 (45811)
തം ധർമരാജോ ബഹുഭിർമർമഭിദ്ഭിരവാകിരത്।
മദ്രേശസ്തം ചതുഃഷഷ്ട്യാ ശരൈർവിദ്ധ്വാഽനദദ്ഭൃശം॥ 7-25-16 (45812)
തസ്യ നാനദതഃ കേതുമുച്ചകർത ച കാർമുകം।
ക്ഷുരാഭ്യാം പാണ്ഡവോ ജ്യേഷ്ഠസ്തത ഉച്ചുക്രുശുർജനാഃ॥ 7-25-17 (45813)
തഥൈവ രാജാ ബാഹ്ലീകോ രാജാനം ദ്രുപദം ശരൈഃ।
ആദ്രവന്തം സഹാനീകഃ സഹാനീകം ന്യവാരയത്॥ 7-25-18 (45814)
തദ്യുദ്ധമഭവദ്ധോരം വൃദ്ധയോഃ സഹസേനയോഃ।
യഥാ മഹായൂഥപയോർദ്വിപയോഃ സംപ്രഭിന്നയോഃ॥ 7-25-19 (45815)
വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ വിരാടം മത്സ്യമാർച്ഛതാം।
സഹസൈന്യൌ സഹാനീകം യഥേന്ദ്രാഗ്നീ പുരാ ബലിം॥ 7-25-20 (45816)
തദുത്പിഞ്ജലകം യുദ്ധമാസീദ്ദേവാസുരോപമം।
മത്സ്യാനാം കേകയൈഃ സാർധമഭീതാശ്വരഥദ്വിപം॥ 7-25-21 (45817)
നാകുലിം തു ശതാനീകം ഭൂതകർമാ സഭാപതിഃ।
അസ്യന്തമിഷുജാലാനി യാന്തം ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-25-22 (45818)
തതോ നകുലദായാദസ്ത്രിഭിർഭല്ലൈഃ സുസംശിതൈഃ।
ചക്രേ വിബാഹുശിരസം ഭൂതകർമാണമാഹവേ॥ 7-25-23 (45819)
സുതസോമം തു വിക്രാന്തമായാന്തം തം ശരൌഘിണം।
ദ്രോണായാഭിമുഖം വീരം സാൽവോ ബാണൈരവാരയത്॥ 7-25-24 (45820)
സ തു ഭീമരഥഃ സാൽവമാശുഗൈരായസൈഃ ശിതൈഃ।
ഷഡ്ഭിഃ സാശ്വനിയന്താരമനയദ്യമസാദനം॥ 7-25-25 (45821)
ശ്രുതകീർതിം സമായാന്തം മയൂരസദൃശൈർഹയൈഃ।
ചിത്രസേനോ മഹാരാജ തവ പൌത്രം ന്യവാരയത്॥ 7-25-26 (45822)
തമാർജുനിഃ ശരൈശ്ചക്രേ പിതൃവ്യം ജർഝരച്ഛവിം।
ശരൈശ്ച ദ്രൌപദീപുത്രം ചിത്രസേനഃ സമാവൃണോത്॥ 7-25-27 (45823)
കിരന്തം ശരജാലാനി പ്രഭിന്നമിവ കുഞ്ജരം।
ശ്രുതകർമാണമായാന്തം ദൌശ്ശാസനിരവാരയത്॥ 7-25-28 (45824)
തൌ പൌത്രൌ തവ ദുർധർഷൌ പരസ്പരവധൈഷിണൌ।
പിതൄണാമർഥസിദ്ധ്യർഥം ചക്രതുര്യുദ്ധമുത്തമം॥ 7-25-29 (45825)
തിഷ്ഠന്തമഗ്രേ തം ദൃഷ്ട്വാ പ്രതിവിന്ധ്യം മഹാഹവേ।
ദ്രൌണിർമാനം പിതുഃ കുർവൻമാർഗണൈഃ സമവാരയത്॥ 7-25-30 (45826)
തം ക്രുദ്ധം പ്രതിവിവ്യാധ പ്രതിവിന്ധ്യഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
സിംഹലാംഗൂലലക്ഷ്മാണം പിതുരർഥേ വ്യവസ്ഥിതം॥ 7-25-31 (45827)
പ്രവപന്നിവ ബീജാനി ബീജകാലേ കൃഷീവലഃ।
ദ്രൌണായനിർദ്രൌപദേയം ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-25-32 (45828)
യസ്തു ശൂരതമോ രാജന്നുഭയോഃ സേനയോർമതഃ।
തം പടച്ചരഹന്താരം ലക്ഷ്മണഃ സമവാരയത്॥ 7-25-33 (45829)
സ ലക്ഷ്മണസ്യേഷ്വസനം ഛിത്ത്വാ ലക്ഷ്മ ച ഭാരത।
ലക്ഷ്മണേ ശരജാലാനി വിസൃജൻബഹ്വശോഭത॥ 7-25-34 (45830)
തതോഽഭിമന്യുഃ കർമാണി കുർവന്തം ചിത്രയോധിനം।
ആർജുനിഃ കൃതിനം ശൂരം ലക്ഷ്മണം സമയോധയത്॥ 7-25-35 (45831)
സ സംപ്രഹാരസ്തുമുലസ്തയോരാസീൻമഹാത്മനോഃ।
ശ്രോതൄണാമീക്ഷിതൄണാം ച ഭൃശം പ്രീതിവിവർധനഃ॥ 7-25-36 (45832)
വികർണസ്തു മഹാപ്രാജ്ഞോ യാജ്ഞസേനിം ശിഖണ്ഡിനം।
പര്യവാരയദായാന്തം യുവാനം സമരേ യുവാ॥ 7-25-37 (45833)
തതസ്തമിഷുജാലേന യാജ്ഞസേനിഃ സമാവൃണോത്।
വിധൂയ തദ്ബാണജാലം ബഭൌ തവ സുതോ ബലീ॥ 7-25-38 (45834)
അംഗദോഽഭിമുഖം വീരമുത്തമൌജസമാഹവേ।
ദ്രോണായാഭിമുഖം യാന്തം ശരൌഘേണ ന്യവാരയത്॥ 7-25-39 (45835)
സ സംപ്രഹാരസ്തുമുലസ്തയോഃ പുരുഷസിംഹയോഃ।
സൈനികാനാം ച സർവേഷാം തയോശ്ച പ്രീതിവർധനഃ॥ 7-25-40 (45836)
ദുർമുഖസ്തു മഹേഷ്വാസോ വീരം പുരുജിതം ബലീ।
ദ്രോണായാഭിമുഖം യാന്തം വത്സദന്തൈരവാരയത്॥ 7-25-41 (45837)
സ ദുർമുഖം ഭ്രുവോർമധ്യേ നാരാചേനാഭ്യതാഡയത്।
തസ്യ തദ്ധി ബഭൌ വക്ത്രം സനാലമിവ പങ്കജം॥ 7-25-42 (45838)
കർണസ്തു കേകയാൻഭ്രാതൄൻപഞ്ച ലോഹിതകധ്വജാൻ।
ദ്രോണായാഭിമുഖം യാതാഞ്ശരവർഷൈരവാരയത്॥ 7-25-43 (45839)
തേ ചൈനം ഭൃശസന്തപ്താഃ ശരവർഷൈരവാകിരൻ।
സ ച താംശ്ഛാദയാമാസ ശരജാലൈഃ പുനഃ പുനഃ॥ 7-25-44 (45840)
നൈവ കർണോ ന തേ പഞ്ച ദദൃശർബാണസംവൃതാഃ।
സാശ്വസൂതധ്വജരഥാഃ പരസ്പരശരാചിതാഃ॥ 7-25-45 (45841)
പുത്രാസ്തേ ദുർജയശ്ചൈവ ജയശ്ച വിജയശ്ച ഹ।
നീലകാശ്യജയത്സേനാംസ്ത്രയസ്ത്രീൻപ്രത്യവാരയൻ॥ 7-25-46 (45842)
തദ്യുദ്ധമഭവദ്ധോരമീക്ഷിതൃപ്രീതിവർധനം।
സിംഹവ്യാഘ്രതരക്ഷൂണാം യഥർക്ഷമഹിഷർഷഭൈഃ॥ 7-25-47 (45843)
ക്ഷേമധൂർതിബൃഹന്തൌ തു ഭ്രാതരൌ സാത്വതം യുധി।
ദ്രോണായാഭിമുഖം യാന്തം ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈസ്തതക്ഷതുഃ॥ 7-25-48 (45844)
തയോസ്തസ്യ ച തദ്യുദ്ധമത്യദ്ഭുതമിവാഭവത്।
സിംഹസ്യ ദ്വിപമുഖ്യാഭ്യാം പ്രഭിന്നാഭ്യാം യഥാ വനേ। 7-25-49 (45845)
രാജാനം തു തഥാംബഷ്ഠമേകം യുദ്ധാഭിനന്ദിനം।
ചേദിരാജഃ ശരാനസ്യൻക്രുദ്ധോ ദ്രോണാദവാരയത്॥ 7-25-50 (45846)
തതോഽംബഷ്ഠോഽസ്ഥിഭേദിന്യാ നിരഭിദ്യച്ഛലാകയാ।
സ ത്യക്ത്വാ സശരം ചാപം രഥാദ്ഭൂമിമുപാഗമത്॥ 7-25-51 (45847)
വാർധക്ഷേമിം തു വാർഷ്ണേയം കൃപഃ ശാരദ്വതഃ ശരൈഃ।
അക്ഷുദ്രഃ ക്ഷുദ്രകൈർബാണൈഃ ക്രുദ്ധരൂപമവാരയത്॥ 7-25-52 (45848)
യുധ്യന്തൌ കൃപവാർഷ്ണേയൌ യേഽപശ്യംശ്ചിത്രയോധിനൌ।
തേ യുദ്ധാസക്തമനസോ നാന്യം ബുബുധിരേ ക്രിയാം॥ 7-25-53 (45849)
സൌമദത്തിസ്തു രാജാനം മണിമന്തമതന്ദ്രിതം।
പര്യവാരയദായാന്തം യശോ ദ്രോണസ്യ വർഘയൻ॥ 7-25-54 (45850)
സ സൌമദത്തേസ്ത്വരിതശ്ചിത്രേഷ്വസനകേതനേ।
പുനഃ പതാകാം സൂതം ചച്ഛത്രം ചാപാതയദ്രഥാത്॥ 7-25-55 (45851)
അഥാപ്ലുത്യ രഥാത്തൂർണം യൂപകേതുരമിത്രഹാ।
സാശ്വസൂതധ്വജരഥം തം ചകർത വരാസിനാ॥ 7-25-56 (45852)
രഥം ച സ്വം സമാസ്ഥായ ധനുരാദായ ചാപരം।
സ്വയം യച്ഛൻഹയാന്രാജന്വ്യധമത്പാണ്ഡവീം ചമൂം॥ 7-25-57 (45853)
പാണ്ഡ്യമിന്ദ്രമിവായാന്തമസുരാൻപ്രതി ദുർജയം।
സമർഥഃ സായകൌഘേന വൃഷസേനോ ന്യവാരയത്॥ 7-25-58 (45854)
`അഥാജഗാമ ഹൈഡിംബോ മഹാമായോ മഹാബലഃ।
പിതൄണാം ഹിതമന്വിച്ഛന്ദഹൻകൌരവവാഹിനീം'॥ 7-25-59 (45855)
ഗദാപരിഘനിസ്ത്രിംശപട്ടസായോഘനോപലൈഃ।
കഡംഗരൈർഭുശുണ്ഡീഭിഃ പ്രാസൈസ്തോമരസായകൈഃ॥ 7-25-60 (45856)
മുസലൈർമുദ്ഗരൈശ്ചക്രൈർന്ഭിണ്ഡിപാലപരശ്വഥൈഃ।
പാംസുവാതാഗ്നിസലിലൈർഭസ്മലോഷ്ഠതൃണദ്രുമൈഃ॥ 7-25-61 (45857)
ആതുദൻപ്രരുജൻഭഞ്ജന്നിഘ്നന്വിദ്രാവയൻക്ഷിപൻ।
സേനാം വിഭീഷയന്നായാദ്ദോണപ്രേപ്സുർഘടോത്കചഃ॥ 7-25-62 (45858)
തം തു നാനാപ്രഹരണൈർനാനായുദ്ധവിശേഷണൈഃ।
രാക്ഷസം രാക്ഷസഃ ക്രുദ്ധഃ സമാജഘ്നേ ഹ്യലംബുസഃ॥ 7-25-63 (45859)
തയോസ്തദഭവദ്യുദ്ധം രക്ഷോഗ്രാമണിമുഖ്യയോഃ।
താദൃഗ്യാദൃക്പുരാവൃത്തം ശംബരാമരരാജയോഃ॥ 7-25-64 (45860)
ഏവം ദ്വന്ദ്വശതാന്യാസന്രഥവാരണവാജിനാം।
പദാതീനാം ച ഭദ്രം തേ തവ തേഷാം ച സങ്കുലേ॥ 7-25-65 (45861)
നൈതാദൃശോ ദൃഷ്ടപൂർവഃ സംഗ്രാമോ നൈവ ച ശ്രുതഃ।
ദ്രോണസ്യാഭാവഭാവേ തു പ്രസക്താനാം പരസ്പരം॥ 7-25-66 (45862)
ഇദം ഘോരമിദം ചിത്രമിദം രൌദ്രമിതി പ്രഭോ।
തത്ര യുദ്ധാന്യദൃശ്യന്ത പ്രതതാനി ബഹൂനി ച॥ ॥ 7-25-67 (45863)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചവിംശോഽധ്യായഃ॥ 25 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-25-1 ഭീരോർഭാവോ ഭൈരവം ഭയമിതി യാവത്॥ 5-25-2 ദൃഷ്ടിപഥേ ഗതേ ഇതി ങ പാഠഃ॥ 5-25-7 ബാഹ്യം മൃത്യുഭയം ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-25-21 ഉത്പിഞ്ജലകമത്യന്താകുലം। തദദ്ഭുതതമം യുദ്ധം ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-25-22 ഭൂതകർമാ സഭാപതിരിതി ദ്വിനാമാ॥ 5-25-25 ഭീമരഥോ രാജഭ്രാതാ॥ 5-25-45 ദദൃശുഃ ദദൃശിരേ॥ 5-25-51 ശലാകയാ ശങ്കുനാ॥ 5-25-60 അയോഘാനാ കഡംഗരൈർദണ്ഡൈഃ॥ 5-25-62 ആതുദൻ വ്യഥയൻ। പ്രരുജന്വിധ്യൻ। ഭഞ്ജൻ ആമർദയൻ। നിഘ്നൻ മാരയൻ। വിദ്രാവയൻപലായയൻ। ക്ഷിപൻപ്രേരയൻ॥ 5-25-66 ആഭാവഭാവേ മാരണേ രക്ഷണേ ച॥ 5-25-25 പഞ്ചവിംശോഽധ്യായഃ॥ 25 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 026
॥ ശ്രീഃ ॥
7.26. അധ്യായഃ 026
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭഗദത്തപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-26-0 (45864)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-26-0x (4320)
തേഷ്വേവം സന്നിവൃത്തേഷു പ്രത്യുദ്യാതേഷു ഭാഗശഃ।
കഥം യുയുധിരേ പാർഥാ മാമകാശ്ച തരസ്വിനഃ॥ 7-26-1 (45865)
കിമർജുനശ്ചാപ്യകരോത്സംശപ്തകബലം പ്രതി।
സംശപ്തകാ വാ പാർഥസ്യ കിമകുർവത സഞ്ജയ॥ 7-26-2 (45866)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-26-3x (4321)
തഥാ തേഷു നിവൃത്തേഷു പ്രത്യുദ്യാതേഷു ഭാഗശഃ।
സ്വയമഭ്യദ്രവദ്ഭീമം നാഗാനീകേന തേ സുതഃ॥ 7-26-3 (45867)
സ നാഗ ഇവ നാഗേന ഗോവൃഷേണേവ ഗോവൃഷഃ।
സമാഹൂതഃ സ്വയം രാജ്ഞാ നാഗാനീകമുപാദ്രവത്॥ 7-26-4 (45868)
സ യുദ്ധകുശലഃ പാർഥോ ബാഹുവീര്യേണ ചാന്വിതഃ।
അഭിനത്കുഞ്ജരാനീകമചിരേണൈവ മാരിഷ॥ 7-26-5 (45869)
തേ ഗജാ ഗിരിസങ്കാശാഃ ക്ഷരന്തഃ സർവതോ മദം।
ഭീമസേനസ്യ നാരാചൈർവിമുഖാ വിമദീകൃതാഃ॥ 7-26-6 (45870)
വിധമേദഭ്രജാലാനി യഥാ വായുഃ സമുദ്ധതഃ।
വ്യധമത്താന്യനീകാനി തഥൈവ പവനാത്മജഃ॥ 7-26-7 (45871)
സ തേഷു വിസൃജൻബാണാൻഭീമോ നാഗേഷ്വശോഭത।
ഭുവനേഷ്വിവ സർവേഷു ഗഭസ്തീനുദിതോ രവിഃ॥ 7-26-8 (45872)
തേ ഭീമബാണാഭിഹതാഃ സംസ്യൂതാ വിബഭുർഗജാഃ।
ഗഭസ്തിഭിരിവാർകസ്യ വ്യോംനി നാനാബലാഹകാഃ॥ 7-26-9 (45873)
തഥാ ഗജാനാം കദനം കുർവാണമനിലാത്മജം।
ക്രുദ്ധോ ദുര്യോധനോഽഭ്യേത്യ പ്രത്യവിധ്യച്ഛിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-26-10 (45874)
തതഃ ക്ഷണേന ക്ഷിതിപം ക്ഷതജപ്രതിമേക്ഷണഃ।
ക്ഷയം നിനീഷുർനിശിതൈർഭീമോ വിവ്യാധ പത്രിഭിഃ॥ 7-26-11 (45875)
സ ശരാചിതസർവാംഗഃ ക്രുദ്ധോ വിവ്യാധ പാണ്ഡവം।
നാരാചൈരർകരശ്ംയാഭൈർഭീമസേനം സ്മയന്നിവ॥ 7-26-12 (45876)
തസ്യ നാഗം മണിമയം രത്നചിത്രധ്വജേ സ്ഥിതം।
ഭല്ലാഭ്യാം കാർമുകം ചൈവ ക്ഷിപ്രം ചിച്ഛേദ പാണ്ഡവഃ॥ 7-26-13 (45877)
ദുര്യോധനം പീഡ്യമാനം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമേന മാരിഷ।
ചുക്ഷോഭയിഷുരഭ്യാഗാദംഗോ മാതംഗമാസ്ഥിതഃ॥ 7-26-14 (45878)
തമാപതന്തം നാഗേന്ദ്രമംബുദപ്രതിമസ്വനം।
കുംഭാന്തരേ ഭീമസേനോ നാരാചൈരാർദയദ്ഭൃശം॥ 7-26-15 (45879)
തസ്യ കായം വിനിർഭിദ്യ ന്യമജ്ജദ്ധരണീതലേ।
തതഃ പപാത ദ്വിരദോ വജ്രാഹത ഇവാചലഃ॥ 7-26-16 (45880)
തസ്വാവർജിതനാഗസ്യ ംലേച്ഛസ്യാധഃ പതിഷ്യതഃ।
ശിരശ്ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന ക്ഷിപ്രകാരീ വൃകോദരഃ॥ 7-26-17 (45881)
തസ്മിന്നിപതിതേ വീരേ സംപ്രാദ്രവത സാ ചമൂഃ।
സംഭ്രാന്താശ്വദ്വിപരഥാ പദാതീനവമൃദ്ഗതീ॥ 7-26-18 (45882)
തേഷ്വനീകേഷു ഭഗ്നേഷു വിദ്രവത്സു സമന്തതഃ।
പ്രാഗ്ജ്യോതിഷസ്തതോ ഭീമം കുഞ്ജരേണ സമാദ്രവത്॥ 7-26-19 (45883)
യേന നാഗേന മഘവാനജയദ്ദൈത്യദാനവാൻ।
തദന്വയേന നാഗേന ഭീമസേനമുപാദ്രവത്॥ 7-26-20 (45884)
സ നാഗപ്രവരോ ഭീമം സഹസാ സമുപാദ്രവത്।
ശ്രവണാഭ്യാമഥോ ദ്വാഭ്യാം സംഹതേന കരേണ ച॥ 7-26-21 (45885)
വ്യാവൃത്തനയനഃ ക്രുദ്വഃ പ്രമഥന്നിവ പാണ്ഡവം।
വൃകോദരരഥം സാശ്വമവിശേഷമചൂർണയത്॥ 7-26-22 (45886)
പദ്ഭ്യാം ഭീമോഽപ്യഥോ ധാവംസ്തസ്യ ഗാത്രേഷ്വലീയത।
ജാനന്നഞ്ജലികാവേധം നാപാക്രാമത പാണ്ഡവഃ॥ 7-26-23 (45887)
ഗാത്രാഭ്യന്തരഗോ ഭൂത്വാ കരേണാതാഡയൻമുഹുഃ।
ലാലയാമാസ തം നാഗം വധാകാങ്ക്ഷിണമവ്യയം॥ 7-26-24 (45888)
കുലാലചക്രവന്നാഗസ്തദാ തൂർണമഥാഭ്രമത്।
നാഗായുതബലഃ ശ്രീമാൻകാലയാനോ വൃകോദരം॥ 7-26-25 (45889)
ഭീമോഽപി നിഷ്ക്രംയ തതഃ സുപ്രതീകാഗ്രതോഽഭവത്।
ഭീമം കരേണാവനംയ ജാനുഭ്യാമഭ്യതാഡയത്॥ 7-26-26 (45890)
ഗ്രീവായാം വേഷ്ടയിത്വൈനം സ ഗജോ ഹന്തുമൈഹത।
കരവേഷ്ടം ഭീമസേനോ ഭ്രമം ദത്ത്വാ വ്യമോചയത്॥ 7-26-27 (45891)
പുനർഗാത്രാണി നാഗസ്യ പ്രവിവേശ വൃകോദരഃ।
യാവത്പ്രതിഗജായാതം സ്വബലം പ്രത്യവൈക്ഷത।
ഭീമോപി നാഗഗാത്രേഭ്യോ വിനിഃസൃത്യാപയാജ്ജവാത്॥ 7-26-28 (45892)
തതഃ സർവസ്യ സൈന്യസ്യ നാദഃ സമഭവൻമഹാൻ।
അഹോ ധിംഗിഹതോ ഭീമഃ കുജ്ജരേണേതി മാരിഷ॥ 7-26-29 (45893)
തേന നാഗേന സന്ത്രസ്താ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീ।
സഹസാഽഭ്യദ്രവദ്രാജന്യത്ര തസ്യൌ വൃകോദരഃ॥ 7-26-30 (45894)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ഹതം മത്വാ വൃകോദരം।
ഭഗദത്തം സപാഞ്ചാല്യഃ സർവതഃ സമവാരയത്॥ 7-26-31 (45895)
തം രഥം രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠാഃ പരിവാര്യ പരന്തപാഃ।
അവാകിരഞ്ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-26-32 (45896)
സ വിഘാതം പൃഷത്കാനാമങ്കുശേന സമാഹരൻ।
ക്ഷണേന പാണ്ഡുപാഞ്ജാലാന്വ്യധമത്പർവതേശ്വരഃ॥ 7-26-33 (45897)
തദദ്ഭുതമപശ്യാമ ഭഗദത്തസ്യ സംയുഗേ।
തഥാ വൃദ്ധസ്യ ചരിതം കുഞ്ജരേണ വിശാംപതേ॥ 7-26-34 (45898)
തതോ രാജാ ദശാർണാനാം പ്രാഗ്ജ്യോതിഷമുപാദ്രവത്।
തിര്യഗ്യാതേന നാഗേന സമദേനാശുഗാമിനാ॥ 7-26-35 (45899)
തയോര്യുദ്ധം സമഭവന്നാഗയോർഭീമരൂപയോഃ।
സപക്ഷയോഃ പർവതയോര്യഥാ സദ്രുമയോഃ പുരാ॥ 7-26-36 (45900)
പ്രാഗ്ജ്യോതിഷപതേർനാഗഃ സന്നിവൃത്ത്യാപസൃത്യ ച।
പാർശ്വേ ദശാർണാധിപതേർഭിത്ത്വാ നാഗമപാതയത്॥ 7-26-37 (45901)
തോമരൈഃ സൂര്യരശ്ംയാഭൈർഭഗദത്തോഽഥ സപ്തഭിഃ।
ജഘാന ദ്വിരദസ്ഥം തം ശത്രും പ്രചലിതാസനം॥ 7-26-38 (45902)
വ്യവച്ഛിദ്യ തു രാജാനം ഭഗദത്തം യുധിഷ്ഠിരഃ।
രഥാനീകേന മഹതാ സർവതഃ പര്യവാരയത്॥ 7-26-39 (45903)
സ കുഞ്ജരസ്ഥോ രഥിഭിഃ ശുശുഭേ സർവതോ വൃതഃ।
പർവതേ വനമധ്യസ്ഥോ ജ്വലന്നിവ ഹുതാശനഃ॥ 7-26-40 (45904)
മണ്ഡലം സർവതഃ ശ്ലിഷ്ടം രഥിനാമുഗ്രധന്വിനാം।
കിരതാം ശരവർഷാണി സ നാഗഃ പര്യവർതത॥ 7-26-41 (45905)
തതഃ പ്രാഗ്ജ്യോതിഷോ രാജാ പരിഗൃഹ്യ മഹാഗജം।
പ്രേഷയാമാസ സഹസാ യുയുധാനരഥം പ്രതി॥ 7-26-42 (45906)
`ആപതന്തം ച സംപ്രേക്ഷ്യ നാഗം സാത്വതപുംഗവഃ।
അവിധ്യത്പഞ്ചഭിർബാണൈഃ ശിതൈരാശീവിഷോപമൈഃ'॥ 7-26-43 (45907)
ശിനേഃ പൌത്രസ്യ തു രഥം പരിഗൃഹ്യ മഹാദ്വിപഃ।
അഭിചിക്ഷേപ വേഗേന യുയുധാനസ്ത്വപാക്രമത്॥ 7-26-44 (45908)
ബൃഹതഃ സൈന്ധവാനശ്വാൻസമുത്ഥാപ്യഥ സാരഥിഃ।
തസ്ഥൌ സാത്യകിമാസാദ്യ സംപ്ലുതസ്തം രഥം പ്രതി॥ 7-26-45 (45909)
സ തു ലബ്ധ്വാന്തരം നാഗസ്ത്വരിതോ രഥമണ്ഡലാത്।
നിഷ്പതൻസതതം സർവാൻപരിചിക്ഷേപ പാർഥിവാൻ॥ 7-26-46 (45910)
തേ ത്വാശുഗതിനാ തേന ത്രാസ്യമാനാ നരർഷഭാഃ।
തമേകം ദ്വിരദം സംഖ്യേ മേനിരേ ശതശോ ദ്വിപാൻ॥ 7-26-47 (45911)
തേ ഗജസ്ഥേന കാല്യന്തേ ഭഗദത്തേന പാർഥിവാഃ।
ഐരാവതസ്ഥേന യഥാ ദേവരാജേന ദാനവാഃ॥ 7-26-48 (45912)
തേഷാം പ്രദ്രവതാം ഭീമഃ പാഞ്ചാലാനാമിതസ്തതഃ।
ഗജവാജികൃതഃ ശബ്ദഃ സുമഹാൻസമജായത॥ 7-26-49 (45913)
ഭഗദത്തേന സമരേ കാല്യമാനേഷു പാണ്ഡുഷു।
പ്രാഗ്ജ്യോതിഷമഭിക്രുദ്ധഃ പുനർഭീമഃ സമഭ്യയാത്॥ 7-26-50 (45914)
തസ്യാഭിദ്രവതോ വാഹാൻഹസ്തമുക്തേന വാരിണാ।
സിക്ത്വാ വ്യത്രാസയന്നാഗസ്തേ പാർഥസഹരംസ്തതഃ॥ 7-26-51 (45915)
തതസ്തമഭ്യയാത്തൂർണം രുചിപർവാ കൃതീസുതഃ।
സമഘ്നഞ്ഛരവർഷേണ രഥസ്യോഽന്തകസന്നിഭഃ॥ 7-26-52 (45916)
തതഃ സ രുചിപർവാണം ശരേണാനതപർവണാ।
സുപർവാ പർവതപതിർനിന്യേ വൈവസ്വതക്ഷയം॥ 7-26-53 (45917)
തസ്മിന്നിപതിതേ വീരേ സൌഭദ്രോ ദ്രൌപദീസുതഃ।
ചേകിതാനോ ധൃഷ്ടകേതുര്യയുത്സുശ്ചാർദയന്ദ്വിപം॥ 7-26-54 (45918)
ത ഏനം ശരധാരാഭിർധാരാഭിരിവ തോയദാഃ।
സിഷിചുർഭൈരവാന്നാദാന്വിനദന്തോ ജിഘാംസവഃ॥ 7-26-55 (45919)
തതഃ പാർഷ്ണ്യങ്കുശാംഗുഷ്ഠൈഃ കൃതിനാ ചോദിതോ ദ്വിപഃ।
പ്രസാരിതകരഃ പ്രായാത്സ്തബ്ധകർണേക്ഷണോ ദ്രുതം॥ 7-26-56 (45920)
സോഽധിഷ്ഠായ പദാ വാഹാന്യുയുത്സോഃ സൂതമാരുജത്।
യുയുത്സുസ്തു രഥാദ്രാജന്നപാക്രാമത്ത്വരാന്വിതഃ॥ 7-26-57 (45921)
തതഃ പാണ്ഡവയോധാസ്തേ നാഗരാജം ശരൈർദ്രുതം।
സിഷിചുർഭൈരവാന്നാദാന്വിനദന്തോ ജിഘാംസവഃ॥ 7-26-58 (45922)
പുത്രസ്തു തവ സംഭ്രാന്തഃ സൌഭദ്രസ്യാപ്ലുതോ രഥം।
സ കുഞ്ജരസ്ഥോ വിസൃജന്നിഷൂനരിഷു പാർഥിവഃ।
ബഭൌ രശ്മീനിവാദിത്യോ ഭുവനേഷു സമുത്സൃജൻ॥ 7-26-59 (45923)
തമാർജുനിർദ്വാദശഭിര്യുയുത്സുർദശഭിഃ ശരൈഃ।
ത്രിഭിസ്ത്രിഭിർദ്രൌപദേയാ ധൃഷ്ടകേതുശ്ച വിവ്യധുഃ॥ 7-26-60 (45924)
`ചേകിതാനഃ ചതുഃഷഷ്ട്യാ സോത്തരായുധികം പുനഃ।
പ്രത്യവിധ്യത്തതഃ സർവാൻഭഗദത്തസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ'॥ 7-26-61 (45925)
സോഽതിയത്നാർപിതൈർബാണൈരാചിതോ ദ്വിരദോ ബഭൌ।
സംസ്യൂത ഇവ സൂര്യസ്യ രശ്മിഭിർജലദോ മഹാൻ॥ 7-26-62 (45926)
നിയന്തുഃ ശിൽപയത്നാഭ്യാം പ്രേരിതോഽരിശരാർദിതഃ।
പരിചിക്ഷേപ താന്നാഗഃ സ രിപൂൻസവ്യദക്ഷിണം॥ 7-26-63 (45927)
ഗോപാല ഇവ ദണ്ഡേന യഥാ പശുഗണാന്വനേ।
സങ്കാലയതി താം സേനാം ഭഗദത്തസ്തഥാ മുഹുഃ॥ 7-26-64 (45928)
ക്ഷിപ്രം ശ്യേനാഭിപ്രന്നാനാം വായസാനാമിവ സ്വനഃ।
ബഭൂവ പാണ്ഡവേയാനാം ഭൃശം വിദ്രവതാം സ്വനഃ॥ 7-26-65 (45929)
സ നാഗരാജഃ പ്രവരാങ്കുശാഹതഃ
പുരാ സപക്ഷോഽദ്രിവരോ യഥാ നൃപ।
ഭയം തദാ രിപുഷു സമാദധദ്ഭൃശം
വണിഗ്ജനാനാം ക്ഷുഭിതോ യഥാഽർണവഃ॥ 7-26-66 (45930)
തതോ ധ്വനിർദ്വിരദരഥാശ്വപാർഥിവൈ
ർഭയാദ്രവദ്ഭിർജനിതോഽതിഭൈരവഃ।
ക്ഷിതിം വിയദ് ദ്യാം വിദിശോ ദിശസ്തഥാ
സമാവൃണോത്പാർഥിവസംയുഗേ തതഃ॥ 7-26-67 (45931)
സ തേന നാഗപ്രവരേണ പാർഥിവോ
ഭൃശം ജഗാഹേ ദ്വിഷതാമനീകിനീം।
പുരാ സുഗുപ്താം വിബുധൈരിവാഹവേ
വിരോചനോ ദേവവരൂതിനീമിവ॥ 7-26-68 (45932)
ഭൃശം വവൌ ജ്വലനസഖോ വിയദ്രജഃ
സമാവൃണോൻമുഹുരപി ചൈവ സൈനികാൻ।
തമേകനാഗം ഗണശോ യഥാ ഗജാൻ
സമന്തതോ ദ്രുതമഥ മേനിരേ ജനാഃ॥ ॥ 7-26-69 (45933)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ ഷഡ്വിംശോഽധ്യായഃ॥ 26 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-26-17 ആവർജിതഃ പതനപ്രവണോ നാഗോ യസ്യ॥ 5-26-21 സംഹതേന സങ്കുചിതേന ॥ 5-26-35 തിര്യഗ്യാതേന പാർശ്വതോഗാമിനാ॥ 5-26-39 വ്യവച്ഛിദ്യ വിദ്ധ്വാ॥ 5-26-41 പര്യവർതത ഭ്രാന്തവാൻ॥ 5-26-45 സമുത്ഥാപ്യ സ്ഥിരീകൃത്യ॥ 5-26-52 സുപർവാ പാർവതീസുതഃ ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-26-53 സുപർവാ ശോഭനാംഗസന്ധിഃ॥ 5-26-67 വിയദാകാശം। ദ്യാം സ്വർഗം॥ 5-26-26 ഷഡ്വിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 027
॥ ശ്രീഃ ॥
7.27. അധ്യായഃ 027
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന സംശപ്തകാനാം ഹനനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-27-0 (45934)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-27-0x (4322)
യൻമാം പാർഥസ്യ സംഗ്രാമേ കർമാണി പരിപൃച്ഛസി।
തൃച്ഛൃണുഷ്വ മഹാബാഹോ പാർഥോ യദകരോദ്രണേ॥ 7-27-1 (45935)
രജോ ദൃഷ്ട്വാ സമുദ്ഭൂതം ശ്രുത്വാ ച ഗജനിഃസ്വനം।
ഭഗദത്തേ വികുർവാണേ കൌന്തേയഃ കൃഷ്ണമബ്രവീത്॥ 7-27-2 (45936)
യഥാ പ്രാഗ്ജ്യോതിഷോ രാജാ ഗജേന മധുസൂദന।
ത്വരമാണോഽഭിനിഷ്ക്രാന്തോ ധ്രുവം തസ്യൈഷ നിഃസ്വനഃ॥ 7-27-3 (45937)
ഇന്ദ്രാദനവരഃ സംഖ്യേ ഗജയാനവിശാരദഃ।
പ്രഥമോ ഗജഘോധാനാം പൃഥിവ്യാമിതി മേ മതിഃ॥ 7-27-4 (45938)
സ ചാപി ദ്വിരദശ്രേഷ്ഠഃ സദാഽപ്രതിഗജോ യുധി।
സർവശസ്ത്രാതിഗഃ സംഖ്യേ കൃതകർമാ ജിതക്ലമഃ॥ 7-27-5 (45939)
സഹഃ സസ്ത്രനിപാതാനാമഗ്നിസ്പർശസ്യ ചാനഘ।
സ പാൺ·ഡവബലം സർവമദ്യൈകോ നാശയിഷ്യതി॥ 7-27-6 (45940)
`സിംഹനാദം മഹത്കൃത്വാ ധനുർബാണരവൈഃ സഹ।
വിദ്രാവ്യമാണം സംപശ്യ ഹതഭൂയിഷ്ഠനായകം।
ദൃഷ്ട്വാ വിനദ്യ സഹസാ മമ സേനാം പ്രമൃദ്ഗതി'॥ 7-27-7 (45941)
ന ചാവാഭ്യാമൃതേഽന്യോഽസ്തി ശക്തസ്തം പ്രതിബാധിതും।
ത്വരമാണസ്തതോ യാഹി യതഃ പ്രാഗ്ജ്യോതിഷാധിപഃ॥ 7-27-8 (45942)
ദൃപ്തം സംഖ്യേ ദ്വിപബലാദ്വയസാ ചാപി വിസ്മിതം।
അദ്യൈനം പ്രേഷയിഷ്യാമി ബലഹന്തുഃ പ്രിയാതിഥിം॥ 7-27-9 (45943)
വചനാദഥ കൃഷ്ണസ്തു പ്രയയൌ സവ്യസാചിനഃ।
ദീര്യതേ ഭഗദത്തേന യത്ര പാണ്ഡവവാഹിനീ॥ 7-27-10 (45944)
തം പ്രയാന്തം തതഃ പശ്ചാദാഹ്വയന്തോ മഹാരഥാഃ।
സംശപ്തകാഃ സമാരോഹൻസഹസ്രാണി ചതുർദശ॥ 7-27-11 (45945)
ദശൈവ തു സഹസ്രാണി ത്രിഗർതാനാം മഹാരഥാഃ।
ചത്വാരി ച സഹസ്രാണി വാസുദേവസ്യ ചാനുഗാഃ॥ 7-27-12 (45946)
ദീര്യമാണാം ചമൂം ദൃഷ്ട്വാ ഭഗദത്തേന മാനിഷ।
ആഹൂയമാനസ്യ ച തൈരഭവദ്ധൃദയം ദ്വിധാ॥ 7-27-13 (45947)
കിന്നു ശ്രേയസ്കരം കർമ ഭവേദദ്യേത്യചിന്തയത്।
ഇഹ വാ വിനിവർതേയം ഗച്ഛേയം വാ യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-27-14 (45948)
തസ്യ ബുദ്ധ്യാ വിചാര്യൈവമർജുനസ്യ കുരൂദ്വഹ।
അഭവദ്ഭൂയസീ ബുദ്ധിഃ സംശപ്തകവധേ സ്ഥിരാ॥ 7-27-15 (45949)
സ സന്നിവൃത്തഃ സഹസാ കപിപ്രവരകേതനഃ।
ഏകോ രഥസഹസ്രാണി നിഹന്തും വാസവീ രണേ॥ 7-27-16 (45950)
സാ ഹി ദുര്യോധനസ്യാസീൻമതിഃ കർണസ്യ ചോഭയോഃ।
അർജുനസ്യ വധോപായേ യാ വൈ ദ്വൈധമകൽപയത്॥ 7-27-17 (45951)
സ തു ദോലായമാനോഽബൂദ്ദ്വൈധീഭാവേന പാണ്ഡവഃ।
വധേന തു നരാഗ്ര്യാണാമകരോത്താം മൃഷാ തദാ॥ 7-27-18 (45952)
തതഃ ശതസഹസ്രാണി ശരാണാം നതപർവണാം।
അസൃജന്നർജുനേ രാജൻസംശപ്തകമഹാരഥാഃ॥ 7-27-19 (45953)
നൈവ കുന്തീസുതഃ പാർഥോ നൈവ കൃഷ്ണോ ജനാർദനഃ।
ന ഹയാ ന രഥോ രാജന്ദൃശ്യന്തേ സ്മ ശരൈശ്ചിതാഃ॥ 7-27-20 (45954)
തദാ മോഹമനുപ്രാപ്തഃ സിഷ്വിദേ ഹി ജനാർദനഃ।
തതസ്താൻപ്രായശഃ പാർഥോ ബ്രഹ്മാസ്ത്രേണ നിജഘ്നിവാൻ॥ 7-27-21 (45955)
ശതശഃ പാണയശ്ഛിന്നാഃ സേഷുജ്യാതലകാർമുകാഃ।
കേതവോ വാജിനഃ സൂതാ രഥിനശ്ചാപതൻക്ഷിതൌ॥ 7-27-22 (45956)
ദ്രുമാചലാഗ്രാംബുധരൈഃ സമകായാഃ സുകൽപിതാഃ।
ഹതാരോഹാഃ ക്ഷിതൌ പേതുർദ്വിപാഃ പാർഥശരാഹതാഃ॥ 7-27-23 (45957)
വിപ്രവിദ്ധകുഥാ നാഗാശ്ഛിന്നഭാണ്ഡാഃ പരാസവഃ।
സാരോഹാസ്തു രണേ പേതുർമഥിതാ മാർഗണൈർഭൃശം॥ 7-27-24 (45958)
സർഷ്ടിപ്രാസാസിനഖരാഃ സമുദ്ഗരപരശ്വഥാഃ।
വിച്ഛിന്നാ ബാഹവഃ പേതുർനൃണാം ഭല്ലൈഃ കിരീടിനാ॥ 7-27-25 (45959)
ബാലാദിത്യാംബുജേന്ദൂനാം തുല്യരൂപാണി മാരിഷ।
സഞ്ച്ഛിന്നാന്യർജുനശരൈഃ ശിരാംസ്യുർവീ പ്രപേദിരേ॥ 7-27-26 (45960)
ജജ്വാലാലങ്കൃതാ സേനാ പത്രിഭിഃ പ്രാണിഭോജനൈഃ।
നാനാരൂപൈസ്തദാഽമിത്രാൻക്രുദ്ധേനിഘ്നതി ഫൽഗുനേ॥ 7-27-27 (45961)
ക്ഷോഭയന്തം തദാ സേനാം ദ്വിരദം നലിനീമിവ।
ധനഞ്ജയം ഭൂതഗണാഃ സാധുസാധ്വിത്യപൂജയൻ॥ 7-27-28 (45962)
ദൃഷ്ട്വാ തത്കർമ പാർഥസ്യ വാസവസ്യേവ മാധവഃ।
വിസ്മയം പരമം ഗത്വാ പ്രാഞ്ജലിസ്തമുവാച ഹ॥ 7-27-29 (45963)
കർമൈതത്പാർഥ ശക്രേണ യമേന ധനദേന ച।
ദുഷ്കരം സമരേ യത്തേ കൃതമദ്യേതി മേ മതിഃ॥ 7-27-30 (45964)
യുഗപച്ചൈവ സംഗ്രാമേ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
പതിതാ ഏവ മേ ദൃഷ്ടാഃ സംശപ്തകമഹാരഥാഃ॥ 7-27-31 (45965)
സംശപ്തകാംസ്തതോ ഹത്വാ ഭൂയിഷ്ഠാ യേ വ്യവസ്ഥിതാഃ।
ഭഗദത്തായ യാഹീതി കൃഷ്ണം പാർഥോഽഭ്യനോദയത്॥ ॥ 7-27-32 (45966)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തവിംശോഽധ്യായഃ॥ 27 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-27-2 വികുർവാണേ വിവിധാഃ ക്രിയാഃ കുർവാണേ॥ 5-27-6 സഹഃ സോഢാ। പചാദ്യച॥ 5-27-9 വിസ്മിതം രൂഢാഹങ്കാരം॥ 5-27-11 സമാരോഹൻസംവൃതവന്തഃ॥ 5-27-27 സപ്തവിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 028
॥ ശ്രീഃ ॥
7.28. അധ്യായഃ 028
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭഗദത്താർജുനസമാഗമഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-28-0 (45967)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-28-0x (4323)
യിയാസതസ്തതഃ കൃഷ്ണഃ പാർഥസ്യാശ്വാൻമനോജവാൻ।
സംപ്രൈഷീദ്ധേമസഞ്ഛന്നാന്ദ്രോണാനീകായ സന്ത്വരൻ॥ 7-28-1 (45968)
തം പ്രയാന്തം കുരുശ്രേഷ്ഠം സ്വാംസ്ത്രാതും ദ്രോണതാപിതാൻ।
സുശർമാ ഭ്രാതൃഭിഃ സാർധം യുദ്ധാർഥീ പൃഷ്ഠതോഽന്വയാത്॥ 7-28-2 (45969)
തതഃ ശ്വേതഹയഃ കൃഷ്ണമബ്രവീദജിതഞ്ജയഃ।
ഏഷ മാം ഭ്രാതൃഭിഃ സാർധം സുശർമാഽഽഹ്വയതേഽച്യുത॥ 7-28-3 (45970)
ദീര്യതേ ചോത്തരേണൈവ തത്സൈന്യം മധുസൂദന।
ദ്വൈധീഭൂതം മനോ മേഽദ്യ കൃതം സംശപ്തകൈരിദം॥ 7-28-4 (45971)
കിന്നു സംശപ്തകാൻഹൻമി സ്വാന്രക്ഷാംയഹിതാർദിതാൻ।
ഇതി മേ ത്വം മതം വേത്സി തത്ര കിം സുകൃതം ഭവേത്॥ 7-28-5 (45972)
ഏവമുക്തസ്തു ദാശാർഹഃ സ്യന്ദനം പ്രത്യവർതയത്।
യേന ത്രിഗർതാധിപതിഃ പാണ്ഡവം സമുപാഹ്വയത്॥ 7-28-6 (45973)
തതോഽർജുനഃ സുശർമാണം വിദ്ധ്വാ സപ്തഭിരാശുഗൈഃ।
ധ്വജം ധനുശ്ചാസ്യ തഥാ ക്ഷുരാഭ്യാം സമകൃന്തത॥ 7-28-7 (45974)
ത്രിഗർതാധിപതേശ്ചാപി ഭ്രാതരം ഷങ്ഭിരാശുഗൈഃ।
സാശ്വം സസൂതം ത്വരിതഃ പാർഥഃ പ്രൈഷീദ്യമക്ഷയം॥ 7-28-8 (45975)
തതോ ഭുജഗസങ്കാശാം സുശർമാ ശക്തിമായസീം।
ചിക്ഷേപാർജുനമാദിശ്യ വാസുദേവായ തോമരം॥ 7-28-9 (45976)
ശക്തിം ത്രിഭിഃ ശരൈശ്ഛിത്ത്വാ തോമരം ത്രിഭിരർജുനഃ।
സുശർമാണം ശരവ്രാതൈർമോഹയിത്വാ ന്യവർതയത്॥ 7-28-10 (45977)
തം വാസവമിവായാന്തം ഭൂരിവർഷം ശരൌഘിണം।
രാജംസ്താവകസൈന്യാനാം നോഗ്രം കശ്ചിദവാരയത്॥ 7-28-11 (45978)
തതോ ധനഞ്ജയോ ബാണൈഃ സർവാനേവ മഹാരഥാൻ।
ആയാദ്വിനിഘ്നൻകൌരവ്യാന്ദഹൻകക്ഷമിവാനലഃ॥ 7-28-12 (45979)
തസ്യ വേഗമസഹ്യം തം കുന്തീപുത്രസ്യ ധീമതഃ।
നാശക്നുവംസ്തേ സംസോഢും സ്പർശമഗ്നേരിവ പ്രജാഃ॥ 7-28-13 (45980)
സംവേഷ്ടയന്നനീകാനി ശരവർഷേണ പാണ്ഡവഃ।
സുപർണ ഇവ നാഗേന്ദ്രം പ്രായാത്പ്രാഗ്ജ്യോതിഷം പ്രതി॥ 7-28-14 (45981)
യത്തദാനാമയജ്ജിഷ്ണുർഭരതാനാമപാപിനാം।
ധനുഃ ക്ഷേമകരം സംഖ്യേ ദ്വിഷതാമശ്രുവർധനം॥ 7-28-15 (45982)
തദേവ തവ പുത്രസ്യ രാജന്ദുർദ്യൂതദേവിനഃ।
കൃതേ ക്ഷത്രവിനാശായ ധനുരായച്ഛദർജുനഃ॥ 7-28-16 (45983)
തഥാ വിക്ഷോഭ്യമാണാ സാ പാർഥേന തവ വാഹിനീ।
വ്യശീര്യത മഹാരാജ നൌരിവാസാദ്യ പർവതം॥ 7-28-17 (45984)
തതോ ദശസഹസ്രാണി ന്യവർതന്ത ധനുഷ്മതാം।
മതിം കൃത്വാ രണേ ക്രൂരാം വീരാ ജയപരാജയേ॥ 7-28-18 (45985)
വ്യപേതഹൃദയത്രാസാ ആവവ്രുസ്തം മഹാരഥാഃ।
ആർച്ഛത്പാർഥോ ഗുരും ഭാരം സർവഭാരസഹോ യുധി॥ 7-28-19 (45986)
യഥാ നലവനം ക്രുദ്ധഃ പ്രഭിന്നഃ ഷഷ്ടിഹായനഃ।
മൃദ്ഗീയാത്തദ്വദായസ്തഃ പാർഥോഽമൃദ്ഗാച്ചമൂം തവ॥ 7-28-20 (45987)
തസ്മിൻപ്രമഥിതേ സൈന്യേ ഭഗദത്തോ നരാധിപഃ।
തേന നാഗേന സഹസാ ധനഞ്ജയമുപാദ്രവത്॥ 7-28-21 (45988)
തം രഥേന നരവ്യാഘ്രഃ പ്രത്യഗൃഹ്ണാദ്ധനഞ്ജയഃ।
സ സന്നിപാതസ്തുമുലോ ബഭൂവ നരനാഗയോഃ॥ 7-28-22 (45989)
കൽപിതാഭ്യാം യഥാശാസ്ത്രം രഥേന ച ഗജേന ച।
സംഗ്രാമേ ചേരതുർവീരൌ ഭഗദത്തധനഞ്ജയൌ॥ 7-28-23 (45990)
തതോ ജീമൂതസങ്കാശാന്നാഗാദിന്ദ്ര ഇവ പ്രഭുഃ।
അഭ്യവർഷച്ഛരൌഘേണ ഭഗദത്തോ ധനഞ്ജയം॥ 7-28-24 (45991)
സ ചാപി ശരവർഷം തം ശരവർഷേണ വാസിവഃ।
അപ്രാപ്തമേവ ചിച്ഛേദ ഭഗദത്തസ്യ വീര്യവാൻ॥ 7-28-25 (45992)
തതഃ പ്രാഗ്ജ്യോതിഷോ രാജാ ശരവർഷേ നിവാരിതേ।
സംരക്തനയനോ രോഷാത്പാർഥം പുനരവാകിരത്॥ 7-28-26 (45993)
സ തഥാ ശരവർഷേണ പാർഥം സമഭിഹത്യ വൈ।
ചോദയാമാസ തം നാഗം വധായാച്യുതപാർഥയോഃ॥ 7-28-27 (45994)
തമാപതന്തം ദ്വിരദം ദൃഷ്ട്വാ ക്രുദ്ധമിവാന്തകം।
ചക്രേഽപസവ്യം ത്വരിതഃ സ്യന്ദനേന ജനാർദനഃ॥ 7-28-28 (45995)
സംപ്രാപ്തമപി നേയേഷ പരാവൃത്തം മഹാദ്വിപം।
സാരോഹം മൃത്യുസാത്കർതും സ്മരന്ധർമം ധനഞ്ജയഃ॥ 7-28-29 (45996)
സ തു നാഗോ ദ്വിപരഥാൻഹയാംശ്ചാമൃദ്യ മാരിഷ।
പ്രാഹിണോൻമൃത്യുലോകായ തതഃ ക്രുദ്ധോ ധനഞ്ജയഃ॥ ॥ 7-28-30 (45997)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടാവിംശോഽധ്യായഃ॥ 28 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-28-16 ആയച്ഛദ്ഗൃഹീതവാൻ। യദേവാർജുനസ്യ ധനുർഭരതാനാം ക്ഷേമകരമാസീത്തദേവ ത്വത്പുത്രനിമിത്തം ക്ഷത്രക്ഷയകരമഭവദിതി വാക്യാർഥഃ 5-28-28 അഷ്ടാവിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 029
॥ ശ്രീഃ ॥
7.29. അധ്യായഃ 029
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന സഗജസ്യ ഭഗദത്തസ്യ വധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-29-0 (45998)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-29-0x (4324)
തഥാ ക്രുദ്ധഃ കിമകരോദ്ഭഗദത്തസ്യ പാണ്ഡവഃ।
പ്രാഗ്ജ്യോതിഷോ വാ പാർഥസ്യ തൻമേ ശംസ യഥാതഥം॥ 7-29-1 (45999)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-29-2x (4325)
പ്രാഗ്ജ്യോതിഷേണ സംസക്താവുഭൌ ദാശാർഹപാണ്ഡവൌ।
മൃത്യുദംഷ്ട്രാന്തികം പ്രാപ്തൌ സർവഭൂതാനി മേനിരേ॥ 7-29-2 (46000)
തഥാ തു ശരവർഷാണി പാതയത്യനിശം പ്രഭോ।
ഗജസ്കന്ധാൻമഹാരാജ കൃഷ്ണയോഃ സ്യന്ദനസ്ഥയോഃ॥ 7-29-3 (46001)
അഥ കാർഷ്ണായസൈർബാണൈഃ പൂർണകാർമുകനിഃസൃതൈഃ।
അവിധ്യദ്ദേവകീപുത്രം ഹേമപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 7-29-4 (46002)
അഗ്നിസ്പർശസമാസ്തീക്ഷ്ണാ ഭഗദത്തേന ചോദിതാഃ।
നിർഭിദ്യ ദേവകീപുത്രം ക്ഷിതിം ജഗ്മുഃ സുവാസസഃ॥ 7-29-5 (46003)
തസ്യ പാർഥോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ പരിവാരം നിഹത്യ ച।
ലാലയന്നിവ രാജാനം ഭഗദത്തമയോധയത്॥ 7-29-6 (46004)
സോഽർകരശ്മിനിഭാംസ്തീക്ഷ്ണാംസ്തോമരാന്വൈ ചതുർദശ।
അപ്രേഷയത്സവ്യസാചീ ദ്വിധൈകൈകമഥാച്ഛിനത്॥ 7-29-7 (46005)
തതോ നാഗസ്യ തദ്വർമ വ്യധമത്പാകശാസനിഃ।
ശരജാലേന മഹതാ തദ്വ്യശീര്യത ഭൂതലേ॥ 7-29-8 (46006)
ശീർണവർമാ സ തു ഗജഃ ശരൈഃ സുഭൃശമർദിതഃ।
ബഭൌ ധാരാനിപാതാക്തോ വ്യഭ്രഃ പർവതരാഡിവ॥ 7-29-9 (46007)
തതഃ പ്രാഗ്ജ്യോതിഷഃ ശക്തിം ഹേമദണ്ഡാമയസ്മയീം।
വ്യസൃജദ്വാസുദേവായ ദ്വിധാ താമർജുനോഽച്ഛിനത്॥ 7-29-10 (46008)
തതശ്ഛത്രം ധ്വജം ചൈവ ച്ഛിത്ത്വാ രാജ്ഞോഽർജുനഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ ദശഭിസ്തൂർണമുത്സ്മയൻപർവതേശ്വരം॥ 7-29-11 (46009)
സോഽതിവിദ്ധോഽർജുനശരൈഃ സുപുംഖൈഃ കങ്കപത്രിഭിഃ।
ഭഗദത്തസ്തതഃ ക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡവസ്യ ജനാധിപഃ॥ 7-29-12 (46010)
വ്യസൃജത്തോമരാൻമൂർധ്നി ശ്വേതാശ്വസ്യോന്നാദ ച।
തൈരർജുനസ്യ സമരേ കിരീടം പരിവർതിതം॥ 7-29-13 (46011)
പരിവൃത്തം കിരീടം തദ്യമയന്നേവ പാണ്ഡവഃ।
സുദൃഷ്ടഃ ക്രിയതാം ലോക ഇതി രാജാനമബ്രവീത്॥ 7-29-14 (46012)
ഏവമുക്തസ്തു സങ്ക്രുദ്ധഃ ശരവർഷേണ പാണ്ഡവം।
അഭ്യവർഷത്സ ഗോവിന്ദം ധനുരാദായ ഭാസ്വരം॥ 7-29-15 (46013)
തസ്യ പാർഥോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ തൂണീരാൻസന്നികൃത്യ ച।
ത്വരമാണോ ദ്വിസപ്തത്യാ സർവമർമസ്വതാഡയത്॥ 7-29-16 (46014)
വിദ്ധസ്തതോഽതിവ്യഥിതോ വൈഷ്ണവാസ്ത്രമുദീരയൻ।
അഭിമന്ത്ര്യാങ്കുശം ക്രുദ്ധോ വ്യസൃജത്പാണ്ഡവോരസി॥ 7-29-17 (46015)
വിസൃഷ്ടം ഭഗദത്തേന തദസ്ത്രം സർവഘാതി വൈ।
ഉരസാ പ്രതിജഗ്രാഹ പാർഥം സഞ്ഛാദ്യ കേശവഃ॥ 7-29-18 (46016)
വൈജയന്ത്യഭവൻമാലാ തദസ്ത്രം കേശവോരസി।
പദ്മകോശവിചിത്രാ സാ സർവർതുകുസുമോത്കരാ॥ 7-29-19 (46017)
ജ്വലനാർകേന്ദുവർണാഭാ പാവകോജ്ജ്വലപല്ലവാ।
തയാ പദ്മപലാശിന്യാ വാതകംപിതപത്രയാ॥ 7-29-20 (46018)
ശുശുഭേഽഭ്യധികം ശൌരിരതസീപുഷ്പസന്നിഭഃ।
തതോഽർജുനഃ ക്ലാന്തമനാഃ കേശവം പ്രത്യഭാഷത॥ 7-29-21 (46019)
അയുധ്യമാനസ്തുരഗാൻസംയന്താസ്മി ജനാർദന।
ഇത്യുക്ത്വാ പുണ്ഡരീകാക്ഷ പ്രതിജ്ഞാം സ്വാം ന രക്ഷസി॥ 7-29-22 (46020)
യദ്യഹം വ്യസനീ വാ സ്യാമശക്തോ വാ നിവാരണേ।
തതസ്ത്വയൈവം കാര്യം സ്യാന്ന തു കാര്യം മയി സ്ഥിതേ॥ 7-29-23 (46021)
സബാണഃ സധനുശ്ചാഹം സസുഹാസുരമാനുഷാൻ।
ശക്തോ ലോകാനിമാഞ്ജേതും തച്ചാപി വിദിതം തവ॥ 7-29-24 (46022)
തതോഽർജുനം വാസുദേവഃ പ്രത്യുവാചാര്യവദ്വചഃ।
ശൃണു ഗുഹ്യമിദം പാർഥ പുരാവൃത്തം യഥാഽനഘ॥ 7-29-25 (46023)
`യേയം ഭൂതധരാ ദേവീ സർവഭൂതധരാ ധരാ।
സകാമാ ലോകകർതാരം നാരായണമുപസ്ഥിതാ॥ 7-29-26 (46024)
സ സംഗത്യ തയാ സാർധം പ്രീതസ്തസ്യാ വരം ദദൌ।
സാ വവ്രേ വിഷ്ണുസദൃശം പുത്രമസ്ത്രം ച വൈഷ്ണവം॥ 7-29-27 (46025)
ബഭൂവ ച സുതസ്തസ്യാ നരകോ നാമ വിശ്രുതഃ।
അസ്ത്രം ച വൈഷ്ണവം തസ്മൈ ദദൌ നാരായണഃ സ്വയം॥ 7-29-28 (46026)
തദേവം നരകസ്യാസീദസ്ത്രം സർവാഹിതാന്തകം।
തസ്മാത്പ്രാഗ്ജ്യോതിഷം പ്രാപ്തം സർവശസ്ത്രവിഘാതനം॥ 7-29-29 (46027)
നാസ്യാവധ്യോഽസ്തി ലോകേഽസ്മിൻമദന്യഃ കശ്ചിദർജുന।
തസ്മാൻമയാ കൃതം ഹ്യേതൻമാ ഭൂത്തേ ബുദ്ധിരന്യഥാ॥ 7-29-30 (46028)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-29-31x (4326)
അനുനീയ തു ദാശാർഹഃ പാണ്ഡവം ത്വരിതോഽബ്രവീത്।
ജഹി പ്രാഗ്ജ്യോതിഷം ക്ഷിപ്രം വാക്യശേഷം ച മേ ശൃണു'॥ 7-29-31 (46029)
ചതുർമൂർതിരഹം ശശ്വല്ലോകത്രാണാർഥമുദ്യതഃ।
ആത്മാനം പ്രവിഭജ്യേഹ ലോകാനാം ഹിതമാദധേ॥ 7-29-32 (46030)
ഏകാ മൂർതിസ്തപശ്ചര്യാം കുരുതേ മേ ഭുവി സ്ഥിതാ।
അപരാ പശ്യതി ജഗത്കുർവാണം സാധ്വസാധുനീ॥ 7-29-33 (46031)
അപരാ കുരുതേ കർമ മാനുഷം ലോകമാശ്രിതാ।
ശേതേ ചതുർഥീം ത്വപരാ നിദ്രാം വർഷസഹസ്രികീം॥ 7-29-34 (46032)
യാഽസൌ വർഷസഹസ്രാന്തേ മൂർതിരുത്തിഷ്ഠതേ മമ।
വരാർഹേഭ്യോ വരാഞ്ശ്രേഷ്ഠാംസ്തസ്മിൻകാലേ ദദാതി സാ॥ 7-29-35 (46033)
തം തു കാലമനുപ്രാപ്തം വിദിത്വാ പൃഥിവീ തദാ।
അയാചത വരം യൻമാം നരകാർഥായ തച്ഛൃണു॥ 7-29-36 (46034)
ദേവാനാം ദാനവാനാം ച അവധ്യസ്തനയോഽസ്തു മേ।
ഉപേതോ വൈഷ്ണവാസ്ത്രേണ തൻമേ ത്വം ദാതുമർഹസി॥ 7-29-37 (46035)
ഏവം വരമഹം ശ്രുത്വാ ജഗത്യാസ്തനയേ തദാ।
അമോഘമസ്ത്രം പ്രായച്ഛം വൈഷ്ണവം പരമം പുരാ॥ 7-29-38 (46036)
അവോചം ചൈതദസ്ത്രം വൈ ഹ്യമോഘം ഭവതു ക്ഷമേ।
നരകസ്യാഭിരക്ഷാർഥം നൈനം കശ്ചിദ്വധിഷ്യതി॥ 7-29-39 (46037)
അനേനാസ്ത്രേണ തേ ഗുപ്തഃ സുതഃ പരബലാർദനഃ।
ഭവിഷ്യതി ദുരാധർഷഃ സർവലോകേഷു സർവദാ॥ 7-29-40 (46038)
തഥേത്യുക്ത്വാ ഗതാ ദേവീ കൃതകാമാ മനസ്വിനീ।
സ ചാപ്യാസീദ്ദുരാധർഷോ നരകഃ ശത്രുതാപനഃ॥ 7-29-41 (46039)
തസ്മാത്പ്രാഗ്ജ്യോതിഷം പ്രാപ്തം തദസ്ത്രം പാർഥ മാമകം।
നാസ്യാവധ്യോഽസ്തി ലോകേഷു സേന്ദ്രരുദ്രേഷു മാരിഷ॥ 7-29-42 (46040)
തൻമയാ ത്വത്കൃതേ ചൈതദന്യഥൈവോപനിർമിതം।
വിയുക്തം പരമാസ്ത്രേണ ജഹി പാർഥ മഹാസുരം॥ 7-29-43 (46041)
`അവധ്യോഽയം മഹാസ്ത്രേണ ഭഗദത്തഃ സുരാസുരൈഃ'।
വൈരിണം ജഹി ദുർധർഷം ഭഗദത്തം സുരദ്വിഷം।
യഥാഽഹം ജഘ്നിവാൻപൂർവം ഹിതാർഥം നരകം തഥാ॥ 7-29-44 (46042)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-29-45x (4327)
ഏവമുക്തസ്തദാ പാർഥഃ കേശവേന മഹാത്മനാ।
ഭഗദത്തം ശിതൈർബാണൈഃ സഹസാ സമവാകിരത്॥ 7-29-45 (46043)
തതഃ പാർഥോ മഹാബാഹുരസംഭ്രാന്തോ മഹാമനാഃ।
കുംഭയോരന്തരേ നാഗം നാരാചേന സമാർപയത്॥ 7-29-46 (46044)
സ സമാസാദ്യ തം നാഗം ബാണോ വജ്ര ഇവാചലം।
അഭ്യഗാത്സഹ പുംഖേന വൽമീകമിവ പന്നഗഃ॥ 7-29-47 (46045)
സ കരീ ഭഗദത്തേന പ്രേര്യമാണോ മുഹുർമുഹുഃ।
ന കരോതി വചസ്തസ്യ ദരിദ്രസ്യേവ യോഷിതാ॥ 7-29-48 (46046)
സ തു വിഷ്ടഭ്യ ഗാത്രാണി ദന്താഭ്യാമവനിം യയൌ।
നദന്നാർതസ്വനം പ്രാണാനുത്സസർജ മഹാദ്വിപഃ॥ 7-29-49 (46047)
തതോ ഗാണ്ഡീവധന്വാനമഭ്യഭാഷത കേശവഃ।
അയം മഹത്തരഃ പാർഥ പലിതേന സമാവൃതഃ॥ 7-29-50 (46048)
വലീസഞ്ഛന്നനയനഃ ശൂരഃ പരമദ്രുർജയഃ।
അക്ഷ്ണോരുൻമീലനാർഥായ ബദ്ധപട്ടോ ഹ്യസൌ നൃപഃ॥ 7-29-51 (46049)
ദേവവാക്യാത്പ്രചിച്ഛേദ ശരേണ ഭൃശമർജുനഃ।
ഛിന്നമാത്രേംഽശുകേ തസ്മിന്രുദ്ധനേത്രോ ബഭൂവ സഃ॥ 7-29-52 (46050)
തമോമയം ജഗൻമേനേ ഭഗദത്തഃ പ്രതാപവാൻ।
തതശ്ചന്ദ്രാർധബിംബേന ബാണേന നതപർവണാ॥ 7-29-53 (46051)
ബിഭേദ ഹൃദയം രാജ്ഞോ ഭഗദത്തസ്യ പാണ്ഡവഃ।
സ ഭിന്നഹൃദയോ രാജാ ഭഗദത്തഃ കിരീടിനാ॥ 7-29-54 (46052)
ശരാസനം ശരാംശ്ചൈവ ഗതാസുഃ പ്രമുമോച ഹ।
ശിരസസ്തസ്യ വിഭ്രഷ്ടം പപാത ച വരാംശുകം।
നാലതാഡനവിഭ്രഷ്ടം പലാശം നലിനാദിവ॥ 7-29-55 (46053)
സ ഹേമമാലീ തപനീയഭാണ്ഡാ
ത്പപാത നാഗാദ്ഗിരിസന്നികാശാത്।
സുപുഷ്പിതോ മാരുതവേഗഭഗ്നോ
മഹീധരാഗ്രാദിവ കർണികാരഃ॥ 7-29-56 (46054)
നിഹത്യ തം നരപതിമിന്ദ്രവിക്രമം
സസ്വായമിന്ദ്രസ്യ തദൈന്ദ്രിരാഹവേ।
തതോഽപരാംസ്തവ ജയകാങ്ക്ഷിണോ നരാൻ
ബഭഞ്ജ വായുർബലവാന്ദ്രുമാനിവ॥ ॥ 7-29-57 (46055)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 29 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-29-33 ഏകാ മൂർതിർബദരികാശ്രമേ നാരായണരൂപാ। അഷരാ പരമാത്മരൂപാ ॥ 5-29-34 അപരാ രാമകൃഷ്ണാദിരൂപാ। അപരാ ജലശായിനീ॥ 5-29-48 യോഷിതാ ഭാഗുരിമതേ ടാപ്॥ 5-29-29 ഏകോനത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 030
॥ ശ്രീഃ ॥
7.30. അധ്യായഃ 030
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-30-0 (46056)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-30-0x (4328)
പ്രിയമിന്ദ്രസ്യ സതതം സഖായമമിതൌജസം।
ഹത്വാ പ്രാഗ്ജ്യോതിഷം പാർഥഃ പ്രദക്ഷിണമവർതത॥ 7-30-1 (46057)
തതോ ഗാന്ധാരരാജസ്യ സുതൌ പരപുരഞ്ജയൌ।
അർദേതാമർജുനം സംഖ്യേ ഭ്രാതരൌ വൃഷകാചലൌ॥ 7-30-2 (46058)
തൌ സമേത്യാർജുനം വീരൌ പുരഃ പശ്ചാച്ച ധന്വിതൌ।
അവിധ്യേതാം മഹാവേഗൈർനിശിതൈരാശുഗൈർഭൃശം॥ 7-30-3 (46059)
വൃഷകസ്യ ഹയാൻസൂതം ധനുശ്ഛത്രം രഥം ധ്വജം।
തിലശോ വ്യധമത്പാർഥഃ സൌബലസ്യ ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-30-4 (46060)
തതോഽർജുനഃ ശരവ്രാതൈർജാനാപ്രഹരണൈരപി।
ഗാന്ധാരാനാകുലാംശ്ചക്രേ സൌബലപ്രമുഖാൻപുനഃ॥ 7-30-5 (46061)
തതഃ പഞ്ചശതാന്വീരാൻഗാന്ധാരാനുദ്യതായുധാൻ।
പ്രാഹിണോൻമൃത്യുലോകായ ക്രുദ്ധോ ബാണൈർധനഞ്ജയഃ॥ 7-30-6 (46062)
ഹതാശ്വാത്തു രഥാത്തൂർണമവതീര്യ മഹാഭുജഃ।
ആരുരോഹ രഥം ഭ്രാതുരന്യശ്ച ധനുരാദദേ॥ 7-30-7 (46063)
താവേകരഥമാരൂഢൌ ഭ്രാതരൌ വൃഷകാചലൌ।
ശരവർഷേണ ബീഭത്സുമവിധ്യേതാം മുഹുർമുഹുഃ॥ 7-30-8 (46064)
സ്യാലൌ തവ മഹാത്മാനൌ രാജാനൌ വൃഷകാചലൌ।
ഭൃശം വിജഘ്നതുഃ പാർഥമിന്ദ്രം വൃത്രബലാവിവ॥ 7-30-9 (46065)
ലബ്ധലക്ഷൌ തു ഗാന്ധാരാവഹതാം പാണ്ഡവം പുനഃ।
നൈദാഘവാർഷികൌ മാസൌ ലോകം ഘർമാംശുഭിര്യഥാ॥ 7-30-10 (46066)
തൌ രഥസ്ഥൌ നരവ്യാഘ്രൌ രാജാനൌ വൃഷകാചലൌ।
സംശ്ചിഷ്ടാംഗൌ സ്ഥിതൌ രാജഞ്ജഘാനൈകേഷുണാഽർജുനഃ॥ 7-30-11 (46067)
തൌ രഥാത്സിംഹസങ്കാശൌ ലോഹിതാക്ഷൌ മഹാഭുജൌ।
രാജൻസംപേതതുർവീരൌ സോദര്യാവേകലക്ഷണൌ॥ 7-30-12 (46068)
തയോർഭൂമിം ഗതൌ ദേഹൌ രഥാദ്ബന്ധുജനപ്രിയൌ।
യശോ ദശഃ ദിശഃ പുണ്യം ഗമയിത്വാ വ്യവസ്ഥിതൌ॥ 7-30-13 (46069)
ദൃഷ്ട്വാ വിനിഹതൌ സംഖ്യേ മാതുലാവപലായിനൌ।
ഭൃശം മുമുചുരശ്രൂണി പുത്രാസ്തവ വിശാംപതേ॥ 7-30-14 (46070)
നിഹതൌ ഭ്രാതരൌ ദൃഷ്ട്വാ മായാശതവിശാരദഃ।
കൃഷ്ണൌ സംമോഹൻമായാം വിദധേ ശകുനിസ്തതഃ॥ 7-30-15 (46071)
ലഗുഡായോഗുഡാശ്മാനഃ ശതഘ്ന്യശ്ച സശക്തയഃ।
ഗദാപരിഘനിസ്ത്രിംശശൂലമുദ്ഗരപട്ടസാഃ॥ 7-30-16 (46072)
സകംപനർഷ്ടിനഖരാ മുസലാനി പരശ്വഥാഃ।
ക്ഷുരാഃ ക്ഷുരപ്രനാലീകാ വത്സദന്താസ്ഥിസന്ധയഃ॥ 7-30-17 (46073)
ചക്രാണി വിശിഖാഃ പ്രാസാ വിവിധാന്യായുധാനി ച।
പ്രപേതുഃ ശതശോ ദിഗ്ഭ്യഃ പ്രദിഗ്ഭ്യശ്ചാർജുനം പ്രതി॥ 7-30-18 (46074)
ഖരോഷ്ട്രമഹിഷാഃ സിംഹാ വ്യാഘ്രാഃ സൃമരചിത്രകാഃ।
ഋക്ഷാഃ സാലാവൃകാ ഗൃധ്രാഃ കപയശ്ച സരീസൃപാഃ॥ 7-30-19 (46075)
വിവിധാനി ച രക്ഷാംസി ക്ഷുധിതാന്യർജുനം പ്രതി।
സങ്ക്രുദ്ധാന്യഭ്യധാവന്ത വിവിധാനി വയാംസി ച॥ 7-30-20 (46076)
തതോ ദിവ്യാസ്ത്രവിച്ഛൂരഃ കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ।
വിസൃജന്നിഷുജാലാനി സഹസാ താന്യതാഡയത്॥ 7-30-21 (46077)
തേ ഹന്യമാനാഃ ശൂരേണ പ്രവരൈഃ സായകൈർദൃഢൈഃ।
വിരുവന്തോ മഹാരാവാന്വിനേശുഃ സർവതോ ഹതാഃ॥ 7-30-22 (46078)
തതസ്തമഃ പ്രാദുരഭൂദർജുനസ്യ രഥം പ്രതി।
തസ്മാച്ച തമസോ വചാഃ ക്രൂരാഃ പാർഥമഭർത്സയൻ॥ 7-30-23 (46079)
തത്തമോ ഭൈരവം ഘോരം ഭയകർതൃ മഹാഹവേ।
ഉത്തമാസ്ത്രേണ മഹതാ ജ്യൌതിഷേണാർജുനോഽവധീത്॥ 7-30-24 (46080)
ഹതേ തസ്മിഞ്ജലൌഘാസ്തു പ്രാദുരാസൻഭയാനകാഃ।
അംഭസസ്തസ്യ നാശാർഥമാദിത്യാസ്ത്രമഥാർജുനഃ।
പ്രായുങ്ക്താംഭസ്തതസ്തേന പ്രായശോഽസ്ത്രേണ ശോഷിതം॥ 7-30-25 (46081)
ഏവം ബഹുവിധാ മായാഃ സൌബലസ്യ കൃതാഃ കൃതാഃ।
ജഘാനാസ്ത്രബലേനാശു പ്രഹസന്നർജുനോഽബ്രവീത്॥ 7-30-26 (46082)
`ദുർദ്യൂതദേവിൻഗാന്ധാരേ നാക്ഷാൻക്ഷിപതി ഗാണ്ഡിവം।
ജ്വലിതാന്നിശിതാംസ്തീക്ഷ്ണാഞ്ശരാൻക്ഷിപതിഗാണ്ഡിവം'॥ 7-30-27 (46083)
തദാ ഹതാസു മായാസു ത്രസ്തോഽർജുനശരാഹതഃ।
അപായാഞ്ജവനൈരശ്വൈഃ ശകുനിഃ പ്രാകൃതോ യഥാ॥ 7-30-28 (46084)
തതോഽർജുനോഽസ്ത്രവിച്ഛൈഘ്ര്യം ദർശയന്നാത്മനോഽരിഷു।
അഭ്യവർഷച്ഛരൌധേണ കൌരവാണാമനീകിനീം॥ 7-30-29 (46085)
സാ ഹന്യമാനാ പാർഥേന തവ പുത്രസ്യ വാഹിനീ।
ദ്വൈധീഭൂതാ മഹാരാജ ഗംഗേവാസാദ്യ പർവതം॥ 7-30-30 (46086)
ദ്രോണമേവാന്വപദ്യന്ത കേചിത്തത്ര നരർഷഭാഃ।
കേചിദ്ദുര്യോധനം രാജന്നർദ്യമാനാഃ കിരീടിനാ॥ 7-30-31 (46087)
നാപശ്യാമ തതസ്ത്വേനം സൈന്യേ വൈ രജസാവൃതേ।
ഗാണ്ഡീവസ്യ ച നിർഘോഷഃ ശ്രുതോ ദക്ഷിണതോ മയാ॥ 7-30-32 (46088)
ശംഖദുന്ദുഭിനിർഘോഷം വാദിത്രാണാം ച നിഃസ്വനം।
ഗാണ്ഡീവസ്യ തു നിർഘോഷോ വ്യതിക്രംയാസ്പൃശദ്ദിവം॥ 7-30-33 (46089)
തതഃ പുനർദക്ഷിണതഃ സംഗ്രാമശ്ചിത്രയോധിനാം।
സുയുദ്ധം ചാർജുനസ്യാസീദഹം ദ്രോണമന്വിയാം॥ 7-30-34 (46090)
യൌധിഷ്ഠിരാഭ്യനീകാനി പ്രഹരന്തി തതസ്തതഃ।
നാനാവിധാന്യനീകാനി പുത്രാണാം തവ ഭാരത।
അർജുനോ വ്യധമത്കാലേ ദിവീവാഭ്രാണി മാരുതഃ॥ 7-30-35 (46091)
തം വാസവമിവായാന്തം ഭൂരിവർഷം ശരൌഘിണം।
മഹേഷ്വാസാ നരവ്യാഘ്രാ നോഗ്രം കേചിദവാരയൻ॥ 7-30-36 (46092)
തേ ഹന്യമാനാഃ പാർഥേന ത്വദീയാ വ്യഥിതാ ഭൃശം।
സ്വാനേവ ബഹവോ ജഘ്നുർവിദ്രവന്തസ്തതസ്തതഃ॥ 7-30-37 (46093)
തേഽർജുനേന ശരാ മുക്താഃ കങ്കപത്രാസ്തനുച്ഛിദഃ।
ശലഭാ ഇവ സംപേതുഃ സംവൃണ്വാനാ ദിശോ ദശ॥ 7-30-38 (46094)
തുരഗം രഥിനം നാഗം പദാതിമപി മാരിഷ।
വിനിർഭിദ്യ ക്ഷിതിം ജഗ്മുർവൽമീകമിവ പന്നഗാഃ॥ 7-30-39 (46095)
ന ച ദ്വിതീയം വ്യസൃജത്കുഞ്ജരാശ്വനരേഷു സഃ।
പൃഥഗേകശരാരുഗ്ണാ നിപേതുസ്തേ ഗതാസവഃ॥ 7-30-40 (46096)
ഹതൈർമനുഷ്യൌർദ്വിരദൈശ്ച സർവതഃ
ശരാഭിസൃഷ്ടൈശ്ച ഹയൈർനിപാതിതൈഃ।
തദാഽശ്വഗോമായുബലാഭിനാദിതം
വിചിത്രമായോധശിരോ ബഭൂവ തത്॥ 7-30-41 (46097)
പിതാ സുതം ത്യജതി സുഹൃദ്വരം സുഹൃത്
തഥൈവ പുത്രഃ പിതരം ശരാതുരഃ।
സ്വരക്ഷണേ കൃതമതയസ്തദാ ജനാ
സത്യജന്തി വാഹാനപി പാർഥപീഡിതാഃ॥ ॥ 7-30-42 (46098)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-30-10 വർഷശബ്ദോഽയമൃതുവചനഃ। നിദാഘർതുസംബന്ധിനാവിത്യർഥഃ। ഘർമാംശുഭിസ്തീക്ഷ്ണകിരണൈഃ। ലോകം ഘർമോംബുഭിര്യഥാ ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-30-17 കംപനയഷ്ട്യഃ। ക്ഷുരാ ക്ഷുരാകൃതിഫലകാഃ। ക്ഷുരപ്രാസ്തൂഗ്രമധ്യഫലകാഃ। നാലീകാ നലികയാ ക്ഷേപ്യാഃ। വത്സദന്താ ഗോപോതകദന്താകാരഫലകാഃ। അസ്ഥിസന്ധയോഽസ്ഥിമയഫലകാഃ॥ 5-30-18 വിശിഖാഃ ഫണിത്രാകാരഫലകാഃ॥ 5-30-19 സൂമരാ ഗവയാഃ। ചിത്രകോ വ്യാഘ്രഭേദഃ। സാലാവൃകാഃ ശ്വാനഃ॥ 5-30-32 ഏനമർജുനം॥ 5-30-41 ശരാഭിസൃഷ്ടൈർബാണാഭിഹതൈഃ। ആയോധശിരോ രണാംഗണം॥ 5-30-30 ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 031
॥ ശ്രീഃ ॥
7.31. അധ്യായഃ 031
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അശ്വത്ഥാംനാ നീലസ്യ വധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-31-0 (46099)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-31-0x (4329)
തേഷ്വനീകേഷു ഭഗ്നേഷു പാണ്ഡുപുത്രേണ സഞ്ജയ। 5-31-1bചലിതാനാം ദ്രുതാനാം ച കഥമാസീൻമനാംസി വഃ॥ 7-31-1 (46100)
ആനീകാനാം പ്രഭഗ്നാനാമവസ്ഥാനമപശ്യതാം।
ദുഷ്കരം പ്രതിസന്ധാനം തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-31-2 (46101)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-31-3x (4330)
തഥാപി തവ പുത്രസ്യ പ്രിയകാമാ വിശാംപതേ।
യശഃ പ്രവീരാ ലോകേഷു രക്ഷന്തോ ദ്രോണമന്വയുഃ॥ 7-31-3 (46102)
സമുദ്യതേഷു ചാസ്ത്രേഷു സംപ്രാപ്തേ ച യുധിഷ്ഠിരേ।
അകുർവന്നാര്യകർമാണി ഭൈരവേ സത്യഭീതവത്॥ 7-31-4 (46103)
അന്തരം ഭീമസേനസ്യ പ്രാപതന്നമിതൌജസഃ।
സാത്യകേശ്ചൈവ വീരസ്യ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ വാ വിഭോ॥ 7-31-5 (46104)
ദ്രോണം ദ്രോണമിതി ക്രൂരാഃ പാഞ്ചാലാഃ സമചോദയൻ।
മാ ദ്രോണമിതി പുത്രാസ്തേ കുരൂൻസർവാനചോദയൻ॥ 7-31-6 (46105)
ദ്രോണം ദ്രോണമിതി ഹ്യേകേ മാ ദ്രോണമിതി ചാപരേ।
കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച ദ്രോണദ്യൂതമവതേത॥ 7-31-7 (46106)
യംയം പ്രമഥതേ ദ്രോണഃ പാഞ്ചാലാനാം രഥവ്രജം।
തത്രതത്ര തു പാഞ്ചാല്യോ ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽഭ്യവർതത॥ 7-31-8 (46107)
തേഷാം ഭാഗ്യവിപര്യാസൈഃ സംഗ്രാമേ ഭൈരവേ സതി।
വീരാഃ സമാസദന്വീരാൻകുർവന്തോ ഭൈരവം രവം॥ 7-31-9 (46108)
അകംപനീയാഃ ശത്രൂണാം ബഭൂവുസ്തത്ര പാണ്ഡവാഃ।
അകംപയന്നനീകാനി സ്മരന്തഃ ക്ലേശമാത്മനഃ॥ 7-31-10 (46109)
തേ ത്വമർഷവശം പ്രാപ്താ ഹീമന്തഃ സത്വചോദിതാഃ।
ത്യക്ത്വാ പ്രാണാന്ന്യവർതന്ത ഘ്നന്തോ ദ്രോണം മഹാഹവേ॥ 7-31-11 (46110)
അയാസമിവ സംപാതഃ ശിലാനാമിവ ചാഭവത്।
ദീവ്യതാം തുമുലേ യുദ്ധേ പ്രാണൈരമിതതേജസാം॥ 7-31-12 (46111)
നാനുസ്മരന്തി സംഗ്രാമമപി വൃദ്ധാസ്തഥാവിധം।
യേ പൂർവദേവൈർദേവാനാമപശ്യന്യുദ്ധമദ്ഭുതം॥ 7-31-13 (46112)
പ്രാകംപതേവ പൃഥിവീ തസ്മിന്വീരാവസാദനേ।
നിവർതതാ ബലൌഘേന മഹതാ ഭാരപീഡിതാ॥ 7-31-14 (46113)
ഘൂർണതോഽപി ബലൌഘസ്യ ദിവം സ്തബ്ധ്വേവ നിഃസ്വനഃ।
അജാതശത്രോസ്തത്സൈന്യമാവിവേശ സുഭൈരവഃ॥ 7-31-15 (46114)
സമാസാദ്യ തു പാണ്ഡൂനാമനീകാനി സഹസ്രശഃ।
ദ്രോണേന ചരതാ സംഖ്യേ പ്രഭഗ്നാനി ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-31-16 (46115)
തേഷു പ്രമഥ്യമാനേഷു ദ്രോണേനാദ്ഭുതകർമണാ।
പര്യവരായദാസാദ്യ ദ്രോണം സേനാപതിഃ സ്വയം॥ 7-31-17 (46116)
തദദ്ഭുതമഭൂദ്യുദ്ധം ദ്രോണപാഞ്ചാലയോസ്തഥാ।
നൈവ തസ്യോപമാ കാചിദിതി മേ നിശ്ചിതാ മതിഃ॥ 7-31-18 (46117)
തതോ നീലോഽനലപ്രഖ്യോ ദദാഹ കുരുവാഹിനീം।
ശരസ്കുലിംഗശ്ചാപാർചിർദിഹൻകക്ഷമിവാനലഃ॥ 7-31-19 (46118)
തം ദഹന്തമനീകാനി ദ്രോണപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ।
പൂർവാഭിഭാഷീ സുശ്ലക്ഷ്ണം സ്മയമാനോഽഭ്യഭാഷത॥ 7-31-20 (46119)
നീല കിം ബഹുഭിർദഗ്ധൈസ്തവ യോധൈഃ സരാർചിഷാ।
മയൈകേന ഹി യുധ്യസ്വ ക്രുദ്ധഃ പ്രഹര ചാശു മാം॥ 7-31-21 (46120)
തം പദ്മനികരാകാരം പദ്മപത്രനിഭേക്ഷണം।
വ്യാകോശപദ്മാഭമുഖോ നീലോ വിവ്യാധ സായകൈഃ॥ 7-31-22 (46121)
തേനാപി വിദ്ധഃ സഹസാ ദ്രൌണിർഭല്ലൈഃ ശിതൈസ്ത്രിഭിഃ।
ധനുർധ്വജം ച ച്ഛത്രം ച ദ്വിഷതഃ സന്ന്യകൃന്തത॥ 7-31-23 (46122)
സ പ്ലുതഃ സ്യന്ദനാത്തസ്മാന്നീലശ്ചർമവരാസിഭൃത്।
ദ്രൌണായനേഃ ശിരഃ കായാദ്ധർതുമൈച്ഛത്പതത്ത്രിവത്॥ 7-31-24 (46123)
തസ്യോദ്യതാസേഃ സുനസം ശിരഃ കായാത്സകുണ്ഡലം।
ഭല്ലേനാപാഹരദ്ദ്രൌണിഃ സ്മയമാന ഇവാനഘ॥ 7-31-25 (46124)
സംപൂർണചന്ദ്രാഭമുഖഃ പദ്മപത്രനിഭേക്ഷണഃ।
പ്രാംശുരുത്പലപത്രാഭോ നിഹതോ ന്യപതദ്ഭുവി॥ 7-31-26 (46125)
തതഃ പ്രവിവ്യഥേ സേനാ പാണ്ഡവീ ഭൃശമാകുലാ।
ആചാര്യപുത്രേണ ഹതേ നീലേ ജ്വലിതതേജസി॥ 7-31-27 (46126)
അചിന്തയംശ്ച തേ സർവേ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥാഃ।
കഥം നോ വാസവിസ്ത്രായാച്ഛത്രുഭ്യ ഇതി മാരിഷ॥ 7-31-28 (46127)
ദക്ഷിണേന തു സേനായാഃ കുരുതേ കദനം ബലീ।
സംശപ്തകാവശേഷസ്യ നാരായണബലസ്യ ച॥ ॥ 7-31-29 (46128)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 31 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-31-5 അന്തരം ഛിദ്രം। പ്രാപതൻസൃതവന്തഃ॥ 5-31-7 പാണ്ഡവാന്യാമ ഇത്യേവ മാ ദ്രോണമിതി ചാപരേ ഇതി കഃ പാഠഃ॥ 5-31-9 സമാസദൻപ്രതിഗതവന്തഃ॥ 5-31-11 ന്യവർതന്ത ഭയേഭ്യോ നിവൃത്താഃ। സത്യചോദിതാഃ ഇതി ക.ഘ.ങ. പാഠഃ॥ 5-31-31 ഏകത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 032
॥ ശ്രീഃ ॥
7.32. അധ്യായഃ 032
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-32-0 (46129)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-32-0x (4331)
പ്രതിഘാതം തു സൈന്യസ്യ നാമൃഷ്യത വൃകോദരഃ।
സോഽഭ്യാഹനദ്ഗുരും ഷഷ്ട്യാ കർണം ച ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-32-1 (46130)
തസ്യ ദ്രോണഃ ശിതൈർബാണൈസ്തീക്ഷ്ണധാരൈരജിഹ്മഗൈഃ।
ജീവിതാന്തമഭിപ്രേപ്സുർമർമണ്യാശു ജഘാന ഹ॥ 7-32-2 (46131)
ആനന്തര്യമഭിപ്രേപ്സുഃ ഷഡ്വിംശത്യാ ശമാർപയത്।
കർണോ ദ്വാദശഭിർബാണൈരശ്വത്ഥാമാ ച സപ്തഭിഃ॥ 7-32-3 (46132)
ഷങ്ഭിർദുര്യോധനോ രാജാ തത ഏനമഥാകിരത്।
ഭീമസേനോഽപി താൻസർവാൻപ്രത്യവിധ്യൻമഹാബലഃ॥ 7-32-4 (46133)
ദ്രോണം പഞ്ചാശതേഷൂണാം കർണം ച ദശഭിഃ ശരൈഃ।
ദര്യോധനം ദ്വാദശഭിർദൌണിമഷ്ടാഭിരാശുഗൈഃ॥ 7-32-5 (46134)
ആരാവം തുമുലം കുർവന്നഭ്യവർതത താന്രണേ।
തസ്മിൻസന്ത്യതി പ്രാമാൻമൃത്യുസാധാരണീകൃതേ॥ 7-32-6 (46135)
അജാതശത്രുസ്താന്യോധാൻഭീമം ത്രാതേത്യചോദയത്।
തേ യയുർഭീമസേനസ്യ സമീപമമിതൌജസഃ॥ 7-32-7 (46136)
യുയുധാനപ്രഭൃതയോ മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
തേ സമേത്യ സുസംരബ്ധാഃ സഹിതാഃ പുരുഷർഷഭാഃ॥ 7-32-8 (46137)
മഹേഷ്വാസവരൈർഗുപ്താ ദ്രോണാനീകം ബിഭിത്സവഃ।
സമാപേതുർമഹാവീര്യാ ഭീമപ്രഭൃതയോ രഥാഃ॥ 7-32-9 (46138)
താൻപ്രത്യഗൃഹ്ണാദവ്യഗ്രോ ദ്രോണോഽപി രഥിനാം വരഃ।
മഹാരഥാനതിബലാന്വീരാൻസമരയോധിനഃ॥ 7-32-10 (46139)
ബാഹ്യം മൃത്യുഭയം കൃത്വാ താവകാൻപാണ്ഡവാ യയുഃ।
സാദിനഃ സാദിനോഽബ്യഘ്നംസ്തഥൈവ രഥിനോ രഥാൻ॥ 7-32-11 (46140)
അസിശക്ത്യൃഷ്ടിസംഘാതൈര്യുദ്ധമാസീത്പരശ്വഥൈഃ।
പ്രകൃഷ്ടമസിയുദ്ധം ച ബഭൂവ കടുകോദയം॥ 7-32-12 (46141)
കുഞ്ജരാണാം ച സംപാതേ യുദ്ധമാസീത്സുദാരുണം।
അപതത്കുഞ്ജരാദന്യോ ഹയാദന്യസ്ത്വവാക്ശിരാഃ॥ 7-32-13 (46142)
നരോ ബാണവിനിർഭിന്നോ രഥാദന്യശ്ച മാരിഷ।
തത്രാന്യസ്യ ച സംപർദേ പതിതസ്യ വിവർമണഃ॥ 7-32-14 (46143)
ശിരഃ പ്രധ്വംസയാമാസ വക്ഷസ്യാക്രംയ കുഞ്ജരഃ।
അപരാംശ്ചാപരേഽമൃദ്രന്വാരണാഃ പതിതാന്നരാൻ॥ 7-32-15 (46144)
വിഷാണൈശ്ചാവനിം ഗത്വാ വ്യഭിന്ദന്രഥിനോ ബഹൂൻ।
നരാന്ത്രൈഃ കേചിദപരേ വിഷാണാലഗ്നസംശ്രയൈഃ॥ 7-32-16 (46145)
ബഭ്രമുഃ സമരേ നാഗാ മൃദ്രന്തഃ ശതശോ നരാൻ।
കാർഷ്ണായസതനുത്രാണാന്നരാശ്വരഥകുഞ്ജരാൻ॥ 7-32-17 (46146)
പതിതാൻപോഥയാഞ്ചക്രുർദ്വിപാഃ സ്ഥൂലനലാനിവ।
ഗൃധ്രപത്രാധിവാസാംസി ശയനാനി നാരധിപാഃ॥ 7-32-18 (46147)
ഹീമന്തഃ കാലസംപർകാത്സുദുഃസ്വാന്യനുശേരതേ।
ഹന്തി സ്മാത്ര പിതാ പുത്രം രഥേനാഭ്യേത്യ സംയുഗേ॥ 7-32-19 (46148)
പുത്രശ്ച പിതരം മോഹാന്നിർമര്യാദമവർതത।
രഥോ ഭഗ്നോ ധ്വജശ്ഛിന്നശ്ഛത്രമുർവ്യോം നിപാതിതം॥ 7-32-20 (46149)
യുഗാർധം ച്ഛിന്നമാദായ പ്രദുദ്രാവ തഥാ ഹയഃ।
സാസിർബാഹുർനിപതിതഃ ശിരശ്ഛിന്നം സകുണ്ഡലം॥ 7-32-21 (46150)
ഗജേനാക്ഷിപ്യ ബലിനാ രഥഃ സഞ്ചൂർണിതഃ ക്ഷിതൌ।
രഥിനാ താഡിതോ നാഗോ നാരാചേനാപതത്ക്ഷിതൌ॥ 7-32-22 (46151)
സാരോഹശ്ചാപതദ്വാജീ ഗേജേനാഭ്യാഹതോ ഭൃശം।
നിർമര്യാദം മഹദ്യുദ്ധമവർതത സുദാരുണം॥ 7-32-23 (46152)
ഹാ താത ഹാ പുത്ര സഖേ ക്വാസി തിഷ്ഠ ക്വ ധാവസി।
പ്രഹരാഹര ജഹ്മേനം സ്മിതശ്വേഡിതഗർജിതൈഃ।
ഇത്യേവമുച്ചൈരത്യർഥം ശ്രൂയന്തേ വിവിധാ ഗിരഃ॥ 7-32-24 (46153)
നരസ്യാശ്വസ്യ നാഗ്സ്യ സമസഞ്ജത ശോണിതം।
ഉപാശാംയദ്രജോ ഭൌമം ഭീരൂൻകശ്മലമാവിശത്॥ 7-32-25 (46154)
ചക്രേണ ചക്രമാസാദ്യ വീരോ വീരസ്യ സംയുഗേ।
അതീതേഷുപഥേ കാലേ ജഹാര ഗദയാ സിരഃ॥ 7-32-26 (46155)
അസീത്കേശപരാമർശോ മുഷ്ടിയുദ്ധം ച ദാരുണം।
നഖൈർദന്തൈശ്ച സൂരാണാമദ്വീപേ ദ്വീപമിച്ഛതാം॥ 7-32-27 (46156)
തത്രാച്ഛിദ്യത ശൂരസ്യ സഖംഗോ ബാഹുരുദ്യതഃ।
സധുനശ്ചാപരസ്യാപി സശരഃ സാങ്കുശസ്തഥാ॥ 7-32-28 (46157)
ആക്രോശദന്യമന്യോഽത്ര തഥാഽന്യോ വിമുഖോഽദ്രവത്।
അന്യഃ പ്രാപ്തസ്യ ചാന്യസ്യ ശിരഃ കായാദപാഹരത്॥ 7-32-29 (46158)
സശബ്ദമദ്രവച്ചാന്യഃ ശബ്ദാദന്യോഽത്രസദ്ഭൃശം।
സ്വാനന്യോഽഥ പരാനന്യോ ജഘാന നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-32-30 (46159)
ഗിരിശൃംഗോപമശ്ചാത്ര നാരാചേന നിപാതിതഃ।
മാതംഗോ ന്യപതദ്ഭൂമൌ നദീരോധ ഇവോഷ്ണഗേ॥ 7-32-31 (46160)
തഥൈവ രഥിനം നാഗഃ ക്ഷരൻഗിരിരിവാരുജൻ।
അഭ്യതിഷ്ഠത്പദാ ഭൂമൌ സഹാശ്വം സഹസാരഥിം॥ 7-32-32 (46161)
ശൂരാൻപ്രഹരതോ ദൃഷ്ട്വാ കൃതാശ്സ്ത്രാന്രുധിരോക്ഷിതാൻ।
ബഹൂനപ്യാവിശൻമോഹോ ഭീരൂൻഹൃദയദുർബലാൻ॥ 7-32-33 (46162)
സർവമാവിഗ്നമഭവന്ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന।
സൈന്യേന രജസാ ധ്വസ്തം നിർമര്യാദമവർതത॥ 7-32-34 (46163)
തതഃ സേനാപതിഃ ശീഘ്രമയം ക്രാല ഇതി ബ്രുവൻ।
നിത്യാഭിത്വരിതാനേവ ത്വരയാമാസ പാണ്ഡവാൻ॥ 7-32-35 (46164)
കുർവന്തഃ ശാസനം തസ്യ പാണ്ഡവാ ബാഹുശാലിനഃ।
സരോ ഹംസാ ഇവാപേതുർഘ്നന്തോ ദ്രോണരഥം പ്രതി॥ 7-32-36 (46165)
ഗൃഹ്ണീതാദ്രവതാന്യോന്യം വിഭീതാ വിനികൃന്തത।
ഇത്യാസീത്തുമുലഃ ശബ്ദോ ദുർധർഷസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-32-37 (46166)
തതോ ദ്രോണഃ കൃപഃ കർണോ ദ്രൌണീ രാജാ ജയദ്രഥഃ।
വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ ശല്യശ്ചൈതാന്ന്യവാരയൻ॥ 7-32-38 (46167)
തേ ത്വാര്യധർമസംരബ്ധാ ദുർനിവാരാ ദുരാസദാഃ।
ശരാർതാ ന ജഹുർദ്രോണം പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവൈ സഹ॥ 7-32-39 (46168)
തതോ ദ്രോണോഽതിസങ്ക്രുദ്ധോ വിസൃജഞ്ശതശഃ ശരാൻ।
ചേദിപാഞ്ചാലപാണ്ഡൂനാമകരോത്കദനം മഹത്॥ 7-32-40 (46169)
തസ്യ ജ്യാതലനിർഘോഷഃ ശുശ്രുവേ ദിക്ഷം മാരിഷ।
വജ്രസംഹ്രാദസങ്കാശസ്ത്രാസയൻമാനവാൻബഹൂൻ॥ 7-32-41 (46170)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ ജിഷ്ണുർജിത്വാ സംശപ്തകാൻബഹൂൻ।
അഭ്യയാത്തത്ര യത്രാസൌ ദ്രോണഃ പാണ്ഡൂൻപ്രമർദതി॥ 7-32-42 (46171)
താഞ്ശരൌഘാൻമഹാവർതാഞ്ശോണിതോദാൻമഹാഹദാൻ।
തീർണഃ സംശപ്തകാൻഹത്വാ പ്രത്യദൃശ്യത ഫൽഗുനഃ॥ 7-32-43 (46172)
തസ്യ കീർതിമതോ ലക്ഷ്മ സൂര്യപ്രതിമതേജസഃ।
ദീപ്യമാനമപശ്യാമ തേജസാ വാനരധ്വജം॥ 7-32-44 (46173)
സംശപ്തകസമുദ്രം തമുച്ഛോഷ്യാസ്ത്രഗഭസ്തിഭിഃ।
സ പാണ്ഡവയുഗാന്താർകഃ കുരൂനപ്യഭ്യതീതപത്॥ 7-32-45 (46174)
പ്രദദാഹ കുരൂൻസർവാനർജുനഃ ശസ്ത്രതേജസാ।
യുഗാന്തേ സർവഭൂതാനി ധൂമകേതുരിവോത്ഥിതഃ॥ 7-32-46 (46175)
തേന ബാണസഹസ്രൌധൈർഗജാശ്വരഥയോധിനഃ।
താഡ്യമാനാഃ ക്ഷിതിം ജഗ്മുർമുക്തകേശാഃശരാർദിതാഃ॥ 7-32-47 (46176)
കേചിദാർതസ്വനം ചക്രുർവിനേശുരപരേ പുനഃ।
പാർഥബാണഹതാഃ കേചിന്നിപേതുർവിഗതാസവഃ॥ 7-32-48 (46177)
തേഷാമുത്പതിതാൻകാംശ്ചിത്പതിതാംശ്ച പരാങ്മുഖാൻ।
ന ജഘാനാർജുനോ യോധാന്യോധവ്രതമനുസ്മരൻ॥ 7-32-49 (46178)
തേ വികീർണരഥാശ്ചിത്രാഃ പ്രായശശ്ച പരാങ്മുഖഃ।
കുരവഃ കർണകർണേതി ഹാഹേതി ച വിചുക്രുശുഃ॥ 7-32-50 (46179)
തമാധിരഥിരാക്രന്ദം വിജ്ഞായ ശരണൈഷിണാം।
മാ ഭൈഷ്ടേതി പ്രതിശ്രുത്യ യയാവഭിമുഖോഽർജുനം॥ 7-32-51 (46180)
സ ഭാരതരഥശ്രേഷ്ഠഃ സർവഭാരതഹർഷണഃ।
പ്രാദുശ്ചക്രേ തദാഗ്നേയമസ്ത്രമസ്ത്രവിദാം വാരഃ॥ 7-32-52 (46181)
തസ്യ ദീപ്തശരൌഘസ്യ ദീപ്തചാപധരസ്യ ച।
`വാരുണേന തദസ്ത്രേണ വിധൂയാഥ ധനഞ്ജയഃ'।
ശരൌഘാഞ്ശരജാലേന വിദുധാവ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-32-53 (46182)
തഥൈവാധിരഥിസ്തസ്യ ബാണാജ്ജ്വലിതതേജസഃ।
അസ്ത്രമസ്ത്രേണ സംവാര്യ പ്രാണദദ്വിസൃജഞ്ശരാൻ॥ 7-32-54 (46183)
ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച ഭീമശ്ച സാത്യകിശ്ച മഹാരഥഃ।
വിവ്യധുഃ കർണമാസാദ്യ ത്രിഭിസ്ത്രിഭിരജിഹ്മഗൈഃ॥ 7-32-55 (46184)
അർജുനാസ്ത്രം തു രാധേയഃ സംവാര്യ ശരവൃഷ്ടിഭിഃ।
തേഷാം ത്രയാണാം ചാപാനി ചിച്ഛേദ വിശിഖൈസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-32-56 (46185)
തേ നികൃത്തായുഘാഃ ശൂരാ നിർവിഷാ ഭുജഗാ ഇവ।
രഥശക്തീഃ സമുത്ക്ഷിപ്യ ഭൃശം സിംഹാ ഇവാനദൻ॥ 7-32-57 (46186)
താ ഭുജാഗ്രൈർമഹാവേഗാ നിസൃഷ്ടാ ഭുജഗോപമാഃ।
ദീപ്യമാനാ മഹാശക്ത്യോ ജഗ്മുരാധിരഥിം പ്രതി॥ 7-32-58 (46187)
താ നികൃത്യ ശരവ്രാതൈസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിരജിഹ്മഗൈഃ।
നനാദ ബലവാൻകർണഃ പാർഥായ വിസൃജഞ്ശരാൻ॥ 7-32-59 (46188)
അർജുനശ്ചാപി രാധേയം വിദ്ധ്വാ സപ്തഭിരാശുഗൈഃ।
കർണാദവരജം ബാണൈർജഘാന നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-32-60 (46189)
തതഃ ശത്രുഞ്ജയം ഹത്വാ പാർഥഃ ഷങ്ഭിരജിഹ്മഗൈഃ।
ജഹാര സദ്യോ ഭല്ലേന വിപാടസ്യ ശിരോ രഥാത്॥ 7-32-61 (46190)
പശ്യതാം ധാർതരാഷ്ട്രാണാമേകേനൈവ കിരീടിനാ।
പ്രമുഖേ സൂതപുത്രസ്യ സോദര്യാ നിഹതാസ്ത്രയഃ॥ 7-32-62 (46191)
തതോ ഭീമഃ സമുത്പത്യ സ്വരഥാദ്വൈനതേയവത്।
വരാസിനാ കർണപക്ഷാഞ്ജധാന ദശ പഞ്ച ച॥ 7-32-63 (46192)
പുനസ്തു രഥമാസ്ഥായ ധനുരാദായ ചാപരം।
വിവ്യാധ ദശഭിഃ കർണം സൂതമശ്വാംശ്ച പഞ്ചഭിഃ॥ 7-32-64 (46193)
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽപ്യസിവരം ചർമ ചാദായ ഭാസ്വരം।
ജഘാന ചന്ദ്രവർമാണം ബൃഹത്ക്ഷത്രം ച നൈഷധം॥ 7-32-65 (46194)
തതഃ സ്വരഥമാസ്ഥായ പാഞ്ചാല്യോഽന്യച്ച കാർമുകം।
ആദായ കർണം വിവ്യാധ ത്രിസപ്തത്യാ നദന്രണേ॥ 7-32-66 (46195)
ശൈനേയോഽപ്യന്യദാദായ ധനുരിന്ദുസമദ്യുതിഃ।
സൂതപുത്രം ചതുഃഷഷ്ട്യാ വിദ്ധ്വാ സിംഹ ഇവാനദത്॥ 7-32-67 (46196)
ഭല്ലാഭ്യാം സാധു മുക്താഭ്യാം ഛിത്ത്വാ കർണസ്യ കാർമുകം।
പുനഃ കർണം ത്രിഭിർബാണൈർബാഹ്വോരുരസി ചാർപയത്॥ 7-32-68 (46197)
തതോ ദുര്യോധനോ ദ്രോണോ രാജാ ചൈവ ജയദ്രഥഃ।
നിമ·ജ്ജമാനം രാധേയമുജ്ജഹ്രുഃ സാത്യകാർണവാത്॥ 7-32-69 (46198)
പത്ത്യശ്വരഥമാതംഗാസ്ത്വദീയാഃ ശതശോഽപരേ।
കർണമേവാഭ്യധാവന്ത ത്രാസ്യമാനാഃ പ്രഹാരിണഃ॥ 7-32-70 (46199)
ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച ഭീമശ്ച സൌഭദ്രോഽർജുന ഏവ ച।
നകുലഃ സഹദേവശ്ച സാത്യകിം ജുഗുപൂ രണേ॥ 7-32-71 (46200)
ഏവമേഷ മഹാരൌദ്രഃ ക്ഷയാർഥം സർവധന്വിനാം।
താവകാനാം പരേഷാം ച ത്യക്ത്വാ പ്രാണാനഭൂദ്രണഃ॥
പദാതിരഥനാഗാശ്വാ ഗജാശ്വരഥപത്തിഭിഃ।
രഥിനോ നാഗപത്ത്യശ്വൈരഥ പത്തീരഥ ദ്വിപൈഃ॥ 7-32-72 (46201)
അശ്വൈരശ്വാ ഗജൈർനാഗാ രഥിനോ രഥിഭിഃ സഹ।
സംയുക്താഃ സമദൃശ്യന്ത പത്തയശ്ചാപി പത്തിഭിഃ॥
ഏവം സുകലിലം യുദ്ധമാസീത്ക്രവ്യാദഹർഷണം।
മഹദ്ഭിസ്തൈരഭീതാനാം യമരാഷ്ട്രവിവർധനം॥ 7-32-74 (46202)
തതോ ഹതാ നരരഥവാജികുഞ്ജരൈ
രനേകശോ ദ്വിപരഥപത്തിവാജിനഃ।
ഗജൈർഗജാ രഥിഭിരുദായുധാ രഥാ।
ഹയൈർഹയാഃ പത്തിഗണൈശ്ച പത്തയഃ॥ 7-32-76 (46203)
രഥൈർദ്വിപാ ദ്വിരദവരൈർമഹാഹയാ
ഹയൈർനരാ വരരഥിഭിശ്ച വാജിനഃ।
നിരസ്തജിഹ്വാദശനേക്ഷണാഃ ക്ഷിതൌ
ക്ഷയം ഗതാഃ പ്രമഥിതവർമഭൂഷണാഃ॥ 7-32-77 (46204)
തഥാ പരൈർബഹുകരണൈർവരായുധൈ-
ർഹതാ ഗതാഃ പ്രതിഭയദർശനാഃ ക്ഷിതിം।
വിപോഥിതാ ഹയഗജപാദതാഡിതാ
ഭൃശാകുലാ രഥമുഖനേമിഭിഃ ക്ഷതാഃ॥ 7-32-78 (46205)
പ്രമോദനേ ശ്വാപദപക്ഷിരക്ഷസാം
ജനക്ഷയേ വർതതി തത്ര ദാരുണേ।
മഹാബലാസ്തേ കുപിതാഃ പരസ്പരം
നിഷൂദയന്തഃ പ്രവിചേരുരോജസാ॥ 7-32-79 (46206)
തതോ ബലേ ഭൃശലുലിതേ പരസ്പരം
നിരീക്ഷമാണേ രുധിരൌഘസംപ്ലുതേ।
ദിവാകരേഽസ്തംഗിരിമാസ്ഥിതേ ശനൈ
രുഭേ പ്രയാതേ ശിബിരായ ഭാരത॥ ॥ 7-32-80 (46207)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി സംശപ്തകവധപർവണി ദ്വാദശദിവസയുദ്ധാവഹാരേ ദ്വാത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 32 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-32-6 മൃത്യുസാധാരണീകൃതേ മരണതുല്യാവസ്ഥാം ഗമിതേ॥ 5-32-12 കടുകസ്യ പരുഷസ്യോദയോ യത്ര॥ 5-32-16 അവിനം ഗത്വാ അഭിത്യ। വിഷാണാലഗ്നസംശ്രയൈഃ ദന്തലഗ്നൈകദേശൈഃ॥ 5-32-18 ഗൃധ്രപക്ഷാധിവാസാംസി ഗൃധ്രപക്ഷാസ്തരണാനി॥ 5-32-25 സമസജ്ജത ഘനതാമഗമത്॥ 5-32-26 അതീതഃ ഇഷുപഥഃ ശരാവകാശോ യത്ര॥ 5-32-27 ദ്വീപമാശ്രയം॥ 5-32-29 ആക്രോശത് ആഹൂതവാൻ॥ 5-32-32 ക്ഷരൻമദമിതി ശേഷഃ। രഥിനം തഥൈവ സഹസാരഥിം അർഥാദ്രഥം ച പദാ ആരുജൻ ഭൂമൌ അഭ്യതിഷ്ഠദിത്യന്വയഃ॥ 5-32-37 വിഭീതാ അഭീതാഃ। ദുർധർഷസ്യ ദ്രോണസ്യ॥ 5-32-39 ആര്യധർമേണ സംരബ്ധാഃ സോദ്യമാഃ॥ 5-32-53 വിദുധാവ ഖണ്ഡിതവാൻ॥ 5-32-61 വിഘാതസ്യ ശിര ഇതി ക.പാഠഃ॥ 5-32-72 പ്രാണാംസ്ത്യക്ത്വാ യുധ്യതാമിതി ശേഷഃ॥ 5-32-75 അഭീതാനാമഭിമുഖാഗതാനാം ഭയഹീനാനാം വാ॥ 5-32-78 ബഹുകരണൈരനേകപ്രക്രിയൈഃ। രഥമുഖാനാം രഥമുഖ്യാനാം നേമിഭിശ്ചക്രാന്തൈഃ॥ 5-32-32 ദ്വാത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 033
॥ ശ്രീഃ ॥
7.33. അധ്യായഃ 033
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരസ്യാഗ്രഹണാത് ദുർമനായമാനം ദുര്യോധനം പ്രതി ദ്രോണേന കസ്യചിൻമഹാരഥസ്യ ഹനനപ്രതിജ്ഞാ॥ 1 ॥ സഞ്ജയേന ധൃതരാഷ്ട്രം പ്രതി സങ്ക്ഷേപതോഽഭിമന്യുവധകഥനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-33-0 (46208)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-33-0x (4332)
പൂർവമസ്മാസു ഭഗ്നേഷു ഫൽഗുഗേനാമിതൌജസാ।
ദ്രോണേ ച മോഘസങ്കൽപേ രക്ഷിതേ ച യുധിഷ്ഠിരേ॥ 7-33-1 (46209)
സർവേ വിധ്വസ്തകവചാസ്താവകാ യുധി നിർജിതാഃ।
രജസ്വലാ ഭൃശോദ്വിഗ്നാ വീക്ഷമാണാ ദിശോ ദശ॥ 7-33-2 (46210)
അവഹാരം തതഃ കൃത്വാ ഭാരദ്വാജസ്യ സംമതേ।
ലബ്ധലക്ഷൈഃ ശരൈർഭിന്നാ ഭൃശാവഹസിതാ രണേ॥ 7-33-3 (46211)
ശ്ലാഘമാനേഷു ഭൂതേഷു ഫൽഗുനസ്യാമിതാൻഗുണാൻ।
കേശവസ്യ ച സൌഹാർദേ കീർത്യമാനേഽർജുനം പ്രതി॥ 7-33-4 (46212)
അഭിശസ്താ ഇവാഭൂവന്ധ്യാനമൂകത്വമാസ്ഥിതാഃ।
തതഃ പ്രഭാതസമയേ ദ്രോണം ദ്രുയോധനോഽബ്രവീത്॥ 7-33-5 (46213)
പ്രണയാദഭിമാനാച്ച ദ്വിഷദ്വൃദ്ധ്യാ ച ദുർമനാഃ।
ശൃണ്വതാം സർവയോധാനാം സംരബ്ധോ വാക്യകോവിദഃ॥ 7-33-6 (46214)
നൂനം വയം വധ്യപക്ഷേ ഭവതോ ദ്വിജസത്തമ।
തഥാഹി നാഗ്രഹീഃ പ്രാപ്തം സമീപേഽദ്യ യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-33-7 (46215)
ഇച്ഛതസ്തേ ന മുച്യേത ചക്ഷുഃപ്രാപ്തോ രണേ രിപുഃ।
ജിഘൃക്ഷതോ രക്ഷ്യമാണഃ സാമരൈരപി പാണ്ഡവൈഃ॥ 7-33-8 (46216)
വരം ദത്ത്വാ മമ പ്രീതഃ പശ്ചാദ്വികൃതവാനസി।
ആശാഭംഗം ന കുർവന്തി ഭക്തസ്യാര്യാഃ കഥഞ്ചന॥ 7-33-9 (46217)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-33-10x (4333)
തതോഽപ്രീതസ്തഥോക്തഃ സൻഭാരദ്വാജോഽബ്രവീന്നൃപം।
നാർഹസേ മാം തഥാ ജ്ഞാതും ഘടമാനം തവ പ്രിയേ॥ 7-33-10 (46218)
സസുരാസുരഗന്ധർവാഃ സയക്ഷോരഗരാക്ഷസാഃ।
നാലം ലോകാ രണേ ജേതും പാല്യമാനം കിരീടിനാ॥ 7-33-11 (46219)
വിശ്വസൃഗ്യത്ര ഗോവിന്ദഃ പൃതനാനീസ്തഥാഽർജുനഃ।
തത്ര കസ്യ ബലം ക്രാമേദന്യത്ര ത്ര്യംബകാത്പ്രഭോഃ॥ 7-33-12 (46220)
സത്യം താത ബ്രവീംയദ്യ നൈതജ്ജാത്വന്യഥാ ഭവേത്।
അദ്യൈകം പ്രവരം കഞ്ചിത്പാതയിഷ്യേ മഹാരഥം॥ 7-33-13 (46221)
ചക്രബ്യൂഹം വിധാസ്യാമി യോഽഭേദ്യസ്ത്രിദശൈരപി।
യോഗേന കേനചിദ്രാജന്നർജുനസ്ത്വപനീയതാം॥ 7-33-14 (46222)
ന ഹ്യജ്ഞാതമസാധ്യം വാ തസ്യ സംഖ്യേഽസ്തി കിഞ്ചന।
തേന ഹ്യുപാത്തം സകലം സർവജ്ഞാനമിതസ്തതഃ॥ 7-33-15 (46223)
ദ്രോണേന വ്യാഹൃതേ ത്വേവം സംശപ്തകഗണാഃ പുനഃ।
ആഹ്വയന്നർജുനം സംഖ്യേ ദക്ഷിണാമഭിതോ ദിശം॥ 7-33-16 (46224)
തതോഽർജുനസ്യാഥ പരൈഃ സാർധം സമഭവദ്രണഃ।
താദൃശോ യാദൃശോ നാന്യഃ ശ്രുതോ ദൃഷ്ടോപി വാ ക്വചിത്। 7-33-17 (46225)
തത്ര ദ്രോണേന വിഹിതോ വ്യൂഹോ രാജന്വ്യരോചത।
ചരൻമധ്യന്ദിനേ സൂര്യഃ പ്രതപന്നിവ ദുർദൃശഃ॥ 7-33-18 (46226)
തം ചാഭിമന്യുർവചനാത്പിതുർജ്യേഷ്ഠസ്യ ഭാരത।
ബിഭേദ ദുർഭിദം സംഖ്യേ ചക്രവ്യൂഹമനേകധാ॥ 7-33-19 (46227)
സ കൃത്വാ ദുഷ്കരം കർമ ഹത്വാ വീരാൻസഹസ്രശഃ।
രാജപുത്രശതം ഹത്വാ കൌസല്യം ച ബൃഹദ്ബലം॥ 7-33-20 (46228)
മഹാരഥം ശല്യപുത്രം പൌത്രം തേ ലക്ഷ്മണം തഥാ।
ഷട്സു വീരേഷു സംസക്തോ ദൌഃശാസനിവശം ഗതഃ।
സൌഭദ്രഃ പൃഥിവീപാല ജഹൌ പ്രാണാൻപരന്തപ॥ 7-33-21 (46229)
വയം പരമസംഹൃഷ്ടാഃ പാണ്ഡവാഃ ശോകകർശിതാഃ।
സൌഭദ്രേ നിഹതേ രാജന്നവഹാരമകുർമഹി॥ 7-33-22 (46230)
`ജനമേജയ ഉവാച। 7-33-23x (4334)
സമരോദ്യുക്തകർമാണഃ കർമഭിർവ്യഞ്ജിതശ്രമാഃ।
സകൃഷ്ണാഃ പാണ്ഡവാഃ പഞ്ച ദേവൈരപി ദുരാസദാഃ॥ 7-33-23 (46231)
ശശ്വത്കർമാന്വയൈർബുദ്ധ്യാ പ്രകൃത്യാ യശസാ ശ്രിയാ।
ന ഭൂതോ ഭവിതാ വാപി കൃഷ്ണസ്യ സദൃശഃ പുമാൻ॥ 7-33-24 (46232)
സത്യധർമതപോദാനൈർദ്വിജപൂജാദിഭിർഗുണൈഃ।
സദേഹസ്ത്രിദിവം പ്രാപ്തോ രാജാ കില യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-33-25 (46233)
യുഗാന്തേ ചാന്തകശ്ചൈവ ജാമദഗ്ന്യശ്ച കീർതിമാൻ।
രണസ്ഥോ ഭീമസേനശ്ച കഥ്യന്തേ സദൃശാസ്ത്രയഃ॥ 7-33-26 (46234)
പ്രതിജ്ഞാകർമദക്ഷസ്യ രണേ ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ।
ഉപമാം നാധിഗച്ഛാമി പാർഥസ്യ സദൃശീം ക്ഷിതൌ॥ 7-33-27 (46235)
ഗുരുവാത്സല്യമത്യന്തം നൈഭൃത്യം വിനയോ ദമഃ।
നകുലേ ത്വാഭിരൂപ്യം ച ശൌര്യം ച നിയതാനി ഷട്॥ 7-33-28 (46236)
ശ്രുതമാധുര്യഗാംഭീര്യസത്ത്വരൂപപരാക്രമൈഃ।
സദൃശോ ദേവയോർവീരഃ സഹദേവഃ കിലാശ്വിനോഃ॥ 7-33-29 (46237)
യേ ച കൃഷ്ണേ ഗുണാഃ സ്ഫീതാഃ പാണ്ഡവേഷു ച യേ ഗുണാഃ।
അഭിമന്യൌ കിലൈകസ്ഥാ ദൃശ്യന്തേ തേ ഗുണാഃ ശുഭാഃ॥ 7-33-30 (46238)
യുധിഷ്ഠിരസ്യ ശൌര്യേണ കൃഷ്ണസ്യ ചരിതേന ച।
കർമണാ ഭീമസേനസ്യ സദൃശം ഭീമകർമണഃ॥ 7-33-31 (46239)
ധനഞ്ജയസ്യ രൂപേണ വിക്രമേണ ശുഭേന ച।
വിനയേ സഹദേവസ്യ സദൃശം നകുലസ്യ ച॥ 7-33-32 (46240)
അഭിമന്യും ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ സൌഭദ്രമപരാജിതം।
ശ്രോതുമിച്ഛാമി കാർത്സ്ന്യേന കഥമായോധനേ ഹതഃ॥ 7-33-33 (46241)
വൈശംപായന ഉവാച। 7-33-34x (4335)
അഭിമന്യും ഹതം ശ്രുത്വാ ധൃതരാഷ്ട്രോ ജനാധിപഃ।
വിസ്തരേണ മഹാരാജ പര്യപൃച്ഛത്സ സഞ്ജയം'॥ 7-33-34 (46242)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-33-35x (4336)
പുത്രം പുരുഷസിംഹസ്യ സഞ്ജയാപ്രാപ്തയൌവനം।
രണേ വിനിഹതം ശ്രുത്വാ ഭൃശം മേ ദീര്യതേ മനഃ॥ 7-33-35 (46243)
ദാരുണഃ ക്ഷത്രധർമോഽയം വിഹിതോ ധർമകർതൃഭിഃ।
യത്ര രാജ്യേപ്സവഃ ശൂരാ ബാലേ ശസ്ത്രമപാതയൻ॥ 7-33-36 (46244)
ബാലമത്യന്തസുഖിനം വിചരന്തമഭീതവത്।
കൃതാസ്ത്രാ ബഹവോ ജഘ്നുർബ്രൂഹി ഗാവൽഗണേ കഥം॥ 7-33-37 (46245)
ബിബിത്സതാ രഥാനീകം സൌഭദ്രേണാമിതൌജസാ।
വിക്രീഡിതം യഥാ സംഖ്യേ തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-33-38 (46246)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-33-39x (4337)
യൻമാം പൃച്ഛസി രാജേന്ദ്ര സൌഭദ്രസ്യ നിപാതനം।
തത്തേ കാർത്സ്ന്യേന വക്ഷ്യാമി ശൃണു രാജൻസമാഹിതഃ॥ 7-33-39 (46247)
വിക്രീഡിതം കുമാരേണ യഥാനീകം ബിഭിത്സതാ।
ആരുഗ്ണാശ്ച യഥാ വീരാ ദുഃസാധ്യാശ്ചാപി വിപ്ലുവേ॥ 7-33-40 (46248)
ദാവാഗ്ന്യഭിപരീതാനാം ഭൂരിഗുൽമതൃണദ്രുമേ।
വനൌകസാമിവാരണ്യേ ത്വദീയാനാമഭൂദ്ഭയം॥ ॥ 7-33-41 (46249)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയസ്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 33 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-33-2 രജസ്വലാ ധൂലിവ്യാപ്താഃ॥ 5-33-9 വികൃതവാനന്യഥാ കൃതവാൻ॥ 5-33-15 കലാഭിഃ സഹിതം സകലം। ഇതോഽസ്മത്തഃ। തതോഽന്യതഃ॥ 5-33-21 ഷട്സു ദ്രോണദ്രൌണികൃപകർണഭോജശല്യേഷു॥ 5-33-28 നൈഭൃത്യം കൃതകർതവ്യാപ്രകാശനം॥ 5-33-36 ധർമകർതൃഭിർമന്വാദിഭിഃ॥ 5-33-33 ത്രയസ്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 034
॥ ശ്രീഃ ॥
7.34. അധ്യായഃ 034
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണേന പദ്മവ്യൂഹരചനാ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-34-0 (46250)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-34-0x (4338)
സ്ഥിരോ ഭവ മഹാരാജ ശോകം ധാരയ ദുർധരം।
മഹാന്തം ബന്ധുനാശം തേ കഥയിഷ്യാമി തച്ഛൃശു॥ 7-34-1 (46251)
പദ്മവ്യൂഹോ മഹാരാജ ആചാര്യേണാഭികൽപിതഃ।
തത്ര പദ്മോപമാഃ സർവേ രാജാനോ വിനിവേശിതാഃ॥ 7-34-2 (46252)
കുമാരാ രാജലോകസ്യ നിക്ഷിപ്താഃ കേസരോപാമാഃ।
കർണികാസ്ഥോ മഹാരാജ തസ്യ ദുര്യോധനോഽഭവത്॥ 7-34-3 (46253)
കൃതാഭിസമയാഃ സർവേ സുവർണവികൃതധ്വജാഃ।
രക്താംബരധരാഃ സർവേ സർവേ രക്തവിഭൂഷണാഃ॥ 7-34-4 (46254)
സർവേ രക്തപതാകാശ്ച സർവേ വൈ ഹേമമാലിനഃ।
ചന്ദനാഗുരുദിഗ്ധാംഗാഃ സ്രഗ്വിണഃ സൂക്ഷ്മവാസസഃ॥ 7-34-5 (46255)
സഹിതാഃ പര്യധാവന്ത കാർഷ്ണി പ്രതിയുയുത്സവഃ।
തേഷാം ദശസഹസ്രാണി ബഭൂവുർദൃഢധന്വിനാം॥ 7-34-6 (46256)
പൌത്രം തവ പുരസ്കൃത്യ ലക്ഷ്മണം പ്രിയദർശനം।
അന്യോന്യസമദുഃഖാസ്തേ അന്യോന്യസമസാഹസാഃ॥ 7-34-7 (46257)
അന്യോന്യം സ്പർധമാനാശ്ച അന്യോന്യസ്യ ഹിതേ രതാഃ।
ദുര്യോധനസ്തു രാജേന്ദ്ര സൈന്യമധ്യേ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-34-8 (46258)
കർണദുഃശാസനകൃപൈർവൃതോ രാജാ മഹാരഥൈഃ।
ദേവരാജോപമഃ ശ്രീമാഞ്ശ്വേതച്ഛത്രാഭിസംവൃതഃ॥ 7-34-9 (46259)
ചാമരവ്യജനാക്ഷേപൈരുദയന്നിവ ഭാസ്കരഃ।
പ്രമുഖേ തസ്യ സൈന്യസ്യ ദ്രോണോഽവസ്ഥിത നായകഃ॥ 7-34-10 (46260)
സിന്ധുരാജസ്തഥാഽതിഷ്ഠച്ഛ്രീമാൻമേരുരിവാചലഃ।
സിന്ധുരാജസ്യ പാർശ്വസ്ഥാ അശ്വത്ഥാമപുരോഗമാഃ॥ 7-34-11 (46261)
സുതാസ്തവ മഹാരാജ ത്രിംശത്ത്രിദശസന്നിഭാഃ।
ഗാന്ധാരരാജഃ കിതവഃ ശല്യോ ഭൂരിശ്രവാസ്തഥാ॥ 7-34-12 (46262)
പാർശ്വതഃ സിന്ധുരാജസ്യ വ്യരാജന്ത മഹാരഥാഃ।
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം തുമുലം ലോമഹർഷണം।
താവകാനാം പരേഷാം ച മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം॥ ॥ 7-34-13 (46263)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ചതുസ്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 34 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-34-2 ചക്രവ്യൂഹ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 5-34-10 പ്രമുഖേഽഗ്രേ। സൈന്യസ്യ നായകോ ദ്രോണഃ। അവസ്ഥിതേതിച്ഛന്ദോനുരോധാദ്വിസർഗലോപഃ॥ 5-34-34 ചതുസ്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 035
॥ ശ്രീഃ ॥
7.35. അധ്യായഃ 035
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരേണാഭിമന്യുംപ്രതി പദ്മവ്യൂഹഭേദനചോദനാ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-35-0 (46264)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-35-0x (4339)
തദനീകമനാധൃഷ്ടം ഭാരദ്വാജേന രക്ഷിതം।
പാർഥാഃ സമഭ്യവർതന്ത ഭീമസേനപുരോഗമാഃ॥ 7-35-1 (46265)
സാത്യകിശ്ചേകിതാനശ്ച ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാർഷതഃ।
കുന്തിഭോജശ്ച വിക്രാന്തോ ദ്രുപദശ്ച മഹാരഥഃ॥ 7-35-2 (46266)
ആർജുനിഃ ക്ഷത്രധർമാ ച ബൃഹത്ക്ഷത്രശ്ച വീര്യവാൻ।
ചേദിപോ ധൃഷ്ടകേതുശ്ച മാദ്രീപുത്രൌ ഘടോത്കചഃ॥ 7-35-3 (46267)
യുധാമന്യുശ്ച വിക്രാന്തഃ ശിഖണ്ഡീ ചാപരാജിതഃ।
ഉതക്തമൌജാശ്ച ദുർധർഷോ വിരാടശ്ച മഹാരഥഃ॥ 7-35-4 (46268)
ദ്രൌപദേയാശ്ച സംരബ്ധാഃ ശൈശുപാലിശ്ച വീര്യവാൻ।
കേകയാശ്ച മഹാവീര്യാഃ സൃഞ്ജയാശ്ച സഹസ്രശഃ॥ 7-35-5 (46269)
ഏതേ ചാന്യേ ച സഗണാഃ കൃതാസ്ത്രാ യുദ്ധദുർമദാഃ।
സമഭ്യധാവൻസഹസാ ഭാരദ്വാജം യുയുത്സവഃ॥ 7-35-6 (46270)
സമീപേ വർതമാനാംസ്താൻഭാരദ്വാജോഽതിവീര്യവാൻ।
അസംഭ്രാന്തഃ ശരൌഘേണ മഹതാ സമവാരയത്॥ 7-35-7 (46271)
മഹൌഘഃ സലിലസ്യേവ ഗിരിമാസാദ്യ ദുർഭിദം।
ദ്രോണം തേ നാഭ്യവർതന്ത വേലാമിവ ജലാശയാഃ॥ 7-35-8 (46272)
പീഡ്യമാനാഃ ശരൈ രാജന്ദ്രോണചാപവിനിഃസൃതൈഃ।
ന ശേകുഃ പ്രമുഖേ സ്ഥാതും ഭാരദ്വാജസ്യ പാണ്ഡവാഃ॥ 7-35-9 (46273)
തദദ്ഭുതമപശ്യാമ ദ്രോണസ്യ ഭുജയോർബലം।
യദേനം നാഭ്യവർതന്ത പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയൈഃ സഹ॥ 7-35-10 (46274)
തമായാന്തമഭിക്രുദ്ധം ദ്രോണം ദൃഷ്ട്വാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ബഹുധാ ചിന്തയാമാസ ദ്രോണസ്യ പ്രതിവാരണം॥ 7-35-11 (46275)
അശക്യം തു തമന്യേന ദ്രോണം മത്ത്വാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
അവിഷഹ്യം ഗുര ഭാരം സൌഭദ്രേ സമവാസൃജത്॥ 7-35-12 (46276)
വാസുദേവാദനവരം ഫൽഗുനാച്ചാമിതൌജസം।
അബ്രവീത്പരവീരഘ്നമഭിമന്യുമിദം വചഃ॥ 7-35-13 (46277)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-35-14x (4340)
ഏത്യ നോ നാർജുനോ ഗർഹേദ്യഥാ താത തഥാ കുരു।
ദ്രോണാനീകസ്യ ന വയം വിദ്മോ ഭേദം കഥഞ്ചന॥ 7-35-14 (46278)
ത്വം വാഽർജുനോ വാ കൃഷ്ണോ വാ ഭിന്ദ്യാത്പ്രദ്യുംന ഏവ വാ।
ദ്രോണാനീകം മഹാബാഹോ പഞ്ചമോ നോപപദ്യതേ॥ 7-35-15 (46279)
അഭിമന്യോ വരം താത യാചേ ത്വാം ദാതുമർഹസി।
പിതൄണാം മാതുലാനാം ച സൈന്യാനാം ചൈവ സർവശഃ॥ 7-35-16 (46280)
ധനഞ്ജയോ ഹി നസ്താത ഗർഹയേദേത്യ സംയുഗാത്।
ക്ഷിപ്രമസ്ത്രം സമാദായ ദ്രോണാനീകം വിശാതയ॥ 7-35-17 (46281)
അഭിമന്യുരുവാച। 7-35-18x (4341)
ദ്രോണസ്യ ദൃഢമത്യുഗ്രമനീകപ്രവരം യുധി।
പിതൄണാം ജയമാകാങ്ക്ഷന്നവഗാഹേഽവിലംബിതം॥ 7-35-18 (46282)
ഉപദിഷ്ടോ ഹി മേ പിത്രാ യോഗോഽനീകവിശാതനേ।
നോത്സഹേ ഹി വിനിർഗന്തുമഹം കസ്യാഞ്ചിദാപദി॥ 7-35-19 (46283)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-35-20x (4342)
ഭിന്ധ്യനീകം യുധാംശ്ചേഷ്ഠ ദ്വാരം സഞ്ജനയസ്വ നഃ।
വയം ത്വാഽനുഗമിഷ്യാമോ യേന ത്വം താത യാസ്യസി॥ 7-35-20 (46284)
ധനഞ്ജയസമം യുദ്ധേ ത്വാം വയം താത സംയുതേ।
പ്രണിധായാനുയാസ്യാമോ രക്ഷന്തഃ സർവതോമുഖാഃ॥ 7-35-21 (46285)
ഭീമ ഉവാച। 7-35-22x (4343)
അഹം ത്വാഽനുഗമിഷ്യാമി ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽഥ സാത്യകിഃ।
പാഞ്ചലാഃ കേകയാ മാത്സ്യാസ്തഥാ സർവേ പ്രഭദ്രകാഃ॥ 7-35-22 (46286)
സകൃദ്ഭിന്നം ത്വയാ വ്യൂഹം തത്ര തത്ര പുനഃ പുനഃ।
വയം പ്രധ്വംസയിഷ്യാമോ നിഘ്നാമാനാ വരാന്വരാൻ॥ 7-35-23 (46287)
അഭിമന്യുരുവാച। 7-35-24x (4344)
അഹമേതത്പ്രവേക്ഷ്യാമി ദ്രോണാനീകം ദുരാസദം।
പതംഗ ഇവ സങ്ക്രുദ്ധോ ജ്വലിതം ജാതവേദസം॥ 7-35-24 (46288)
തത്കർമാദ്യ കരിഷ്യാമി ഹിതം യദ്വംശയോർദ്വയോഃ।
മാതുലസ്യ ച യത്പ്രീതിം കരിഷ്യതി പിതുശ്ച മേ॥ 7-35-25 (46289)
ശിശുനൈകേന സംഗ്രമേ കാല്യമാനാനി സംഘശഃ।
ദ്രക്ഷ്യന്തി സർവഭൂതാനി ദ്വിഷത്സൈന്യാനി വൈ മയാ॥ 7-35-26 (46290)
നാഹം പാർഥേന ജാതഃ സ്യാം ന ച ജാതഃ സുഭദ്രയാ।
യദി മേ സംയുഗേ കശ്ചിജ്ജീവിതോ നാദ്യ മുച്യതേ॥ 7-35-27 (46291)
യദി ചൈകരഥേനാഹം സമഗ്രം ക്ഷത്രമണ്ഡലം।
ന കരോംയഷ്ടധാ യുദ്ധേ ന ഭവാംയർജുനാത്മജഃ॥ 7-35-28 (46292)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-35-29x (4345)
ഏവം തേ ഭാഷമാണസ്യ ബലം സൌഭദ്ര വർധതാം।
യത്സമുത്സഹസേ ഭേത്തും ദ്രോണാനീകം ദുരാസദം॥ 7-35-29 (46293)
രക്ഷിതം പുരുഷവ്യാഘ്രൈർമഹേഷ്വാസൈർമഹാബലൈ।
സാധ്യരുദ്രമരുത്തുല്യൈർവസ്വഗ്ന്യാദിത്യവിക്രമൈഃ॥ 7-35-30 (46294)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-35-31x (4346)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ സ യന്താരമചോദയത്॥ 7-35-31 (46295)
സുമിത്രാശ്വാന്രണേ ക്ഷിപ്രം ദ്രോണാനീകായ ചോദയ॥ ॥ 7-35-32 (46296)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോധശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 35 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-35-16 മാതുലാനാം സാത്യകിപ്രഭൃതീനാം॥ 5-35-19 യോഗ ഉപായോ യുക്തിർവാ ॥ 5-35-21 പ്രണിധായ പ്രവിശ്യ॥ 5-35-35 പഞ്ചത്രിംശോഃഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 036
॥ ശ്രീഃ ॥
7.36. അധ്യായഃ 036
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-36-0 (46297)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-36-0x (4347)
സൌഭദ്രസ്തദ്വചഃ ശ്രുത്വാ ധർമരാജസ്യ ധീമതഃ।
അചോദയത യന്താരം ദ്രോണാനീകായ ഭാരത॥ 7-36-1 (46298)
തേന സഞ്ചോദ്യമാനസ്തു യാഹിയാഹീതി സാരഥിഃ।
പ്രത്യുവാച തതോ രാജന്നഭിമന്യുമിദം വചഃ॥ 7-36-2 (46299)
അതിഭാരോഽയമായുഷ്മന്നാഹിതസ്ത്വയി പാണ്ഡവൈഃ।
സംപ്രധാര്യ ക്ഷണം ബുദ്ധ്യാ തതസ്ത്വം യോദ്ധുമർഹസി॥ 7-36-3 (46300)
ആചാര്യോ ഹി കൃതീ ദ്രോണഃ പരമാസ്ത്രേ കൃതശ്രമഃ।
ത്വം തു ബാലഃ സ ബലവാൻസംഗ്രാമാണാമകോവിദഃ॥ 7-36-4 (46301)
തതോഽഭിമന്യുഃ പ്രഹസൻസാരഥിം വാക്യമബ്രവീത്।
സാരഥേ കോന്വയം ദ്രോണഃ സമഗ്രം ക്ഷത്രമേവ വാ॥ 7-36-5 (46302)
`വ്യവസായോ ഹി മേ യോദ്ധും രണോത്സവസമുദ്യതഃ'।
ഐരാവതഗതം ശക്രം സഹാമരഗണൈരഹം॥ 7-36-6 (46303)
അഥവാ രുദ്രമീശാനം സർവഭൂതഗണാർചിതം।
യോധയേയം രണമുഖേ ന മേ ക്ഷത്രേഽദ്യ വിസ്മയഃ॥ 7-36-7 (46304)
`യച്ചൈതത്പശ്യസേ സൂത സയോധാശ്വരഥദ്വിപം'।
തൻമമാദ്യ ദ്വിഷത്സൈന്യം കലാമർഹതി ഷോഡശീം॥ 7-36-8 (46305)
അപി വിശ്വജിതം വിഷ്ണും മാതുലം പ്രാപ്യ സൂതജ।
പിതരം ചാർജുനം യുദ്ധേ ന ഭീർമാമുപയാസ്യതി॥ 7-36-9 (46306)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-36-10x (4348)
ഏവമപ്യുച്യമാനഃ സ സാരഥിസ്തം പുനഃ പുനഃ।
വീര തേ തേന മാ യുദ്ധമിതി സൌഭദ്രമബ്രവീത്'॥ 7-36-10 (46307)
അഭിമന്യുശ്ച താം വാചം കദർഥീകൃത്യ സാരഥേഃ।
യാഹീത്യേവാബ്രവീദേനം ദ്രോണാനീകായ മാചിരം॥ 7-36-11 (46308)
തതഃ സന്നോദയാമാസ ഹയാനാശു ത്രിഹായനാൻ।
നാതിഹൃഷ്ടമനാഃ സൂതോ ഹേമഭാണ്ഡപരിച്ഛദാൻ॥ 7-36-12 (46309)
തേ പ്രേഷിതാഃ സുമിത്രേണ ദ്രോണാനീകായ വാജിനഃ।
ദ്രോണമഭ്യദ്രവന്രാജൻമഹാവേഗാ മഹാബലാഃ॥ 7-36-13 (46310)
തമുദീക്ഷ്യ തഥായാന്തം സർവേ ദ്രോണപുരോഗമാഃ।
അഭ്യവർതന്ത കൌരവ്യാഃ പാണ്ഡവാശ്ച തമന്വയുഃ॥ 7-36-14 (46311)
സകർണികാരപ്രവരോച്ഛ്രിതധ്വജഃ
സുവർണവർമാഽഽർജുനിരർജുനാദ്വരഃ।
യുയുത്സയാ ദ്രോണമുഖാൻമഹാരഥാൻ
സമാസദത്സിംഹശിശുര്യഥാ ദ്വിപാൻ॥ 7-36-15 (46312)
തേ വിംശതിപദേ യത്താഃ സംപ്രഹാരം പ്രചക്രിരേ।
ആസീദ്ഗാംഗ ഇവാവർതോ മുഹൂർതമുദധാവിവ॥ 7-36-16 (46313)
ശൂരാണാം യുധ്യമാനാനാം നിഘ്നതാമിതരേതരം।
സംഗ്രാമസ്തുമുലോ രാജൻപ്രാവർതത സുദാരുണഃ॥ 7-36-17 (46314)
പ്രവർതമാനേ സംഗ്രാമേ തസ്മിന്നതിഭയങ്കരേ।
ദ്രോണസ്യ മിഷതോ വ്യൂഹം ഭിത്ത്വാ വ്യചരദാർജുനിഃ॥ 7-36-18 (46315)
`തദഭേദ്യമനാധൃഷ്യം ദ്രോണാനീകം സുദുർജയം।
ഭിത്ത്വാർജുനിരസംഭ്രാന്തോ വിവേശാചിന്ത്യവിക്രമഃ'॥ 7-36-19 (46316)
തം പ്രവിഷ്ടം വിനിഘ്നന്തം ശത്രുസംഘാൻമഹാബലം।
ഹസ്ത്യശ്വരഥപത്ത്യൌഘാഃ പരിവവ്രുരുദായുധാഃ॥ 7-36-20 (46317)
നാനാവാദിത്രനിനദൈഃ ക്ഷ്വേഡിതോത്ക്രുഷ്ടഗർജിതൈഃ।
ഹുങ്കാരൈഃ സിംഹനാദൈശ്ച തിഷ്ഠ തിഷ്ഠേതി നിഃസ്വനൈഃ॥ 7-36-21 (46318)
ഘോരൈർഹലഹലാശബ്ദൈർമാഗാസ്തിഷ്ഠൈഹി മാമിതി।
അസാവഹമമിത്രേതി പ്രവദന്തോ മുഹുർമുഹുഃ॥ 7-36-22 (46319)
ബൃംഹിതൈഃ ശിഞ്ജിതൈർഹാസൈഃ കരനേമിസ്വനൈരപി।
സന്നാദയന്തോ വസുധാമഭിദുദ്രുവുരാർജുനിം॥ 7-36-23 (46320)
തേഷാമാപതതാം വീരഃ ശീഘ്രയോധീ മഹാബലഃ।
ക്ഷിപ്രാസ്ത്രോ ന്യവധീദ്രാജൻമർമജ്ഞോ മർമഭേദിഭിഃ॥ 7-36-24 (46321)
തേ ഹന്യമാനാ വിവശാ നാനാലിംഗൈഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
അഭിപേതുഃ സുബഹുശഃ ശലഭാ ഇവ പാവകം॥ 7-36-25 (46322)
തതസ്തേഷാം ശരീരൈശ്ച ശരീരാവയവൈശ്ച സഃ।
സന്തംസ്താര ക്ഷിതിം ക്ഷിപ്രം കുശൈർവേദിമിവാധ്വരേ॥ 7-36-26 (46323)
ബദ്ധഗോധാംഗുലിത്രാണാൻസശരാസനസായകാൻ।
സാസിചർമാങ്കുശാഭീഷൂൻസതോമരപരശ്വഥാൻ॥ 7-36-27 (46324)
സഗദായോഗുഡപ്രാസാൻസർഷ്ടിതോമരപട്ടസാൻ।
സഭിണ്ഡിപാലപരിഘാന്യശക്തിവരകംപനാൻ॥ 7-36-28 (46325)
സപ്രതോദമഹാശംഖാൻസകുന്താൻസകചഗ്രഹാൻ।
സമുദ്ഗരക്ഷേപണീയാൻസപാശപരിഘോപലാൻ॥ 7-36-29 (46326)
സകേയൂരാംഗദാൻബാഹൂൻഹൃദ്യഗന്ധാനുലേപനാൻ।
സ·ഞ്ചിച്ഛേദാർജുനിർവൃത്താംസ്ത്വദീയാനാം സഹസ്രശഃ॥ 7-36-30 (46327)
തൈഃ സ്ഫുരദ്ഭിർമഹാരാജ ശുശുഭേ ഭൂഃ സുലോഹിതൈഃ।
പഞ്ചാസ്യൈഃ പന്നഗൈശ്ഛിന്നൈർഗരുഡേനേവ മാരിഷ॥ 7-36-31 (46328)
സുനാസാനനകേശാന്തൈരവ്രണൈശ്ചാരുകുണ്ഡലൈഃ।
സന്ദഷ്ടൌഷ്ഠപുടൈഃ ക്രോധാത്ക്ഷരദ്ഭിഃ ശോണിതം ബഹു॥ 7-36-32 (46329)
സചാരുമുകുടോഷ്ണീഷൈർമണിരത്നവിഭൂഷിതൈഃ।
വിനാലനലിനാകാരൈർദിവാകരശശിപ്രഭൈഃ॥ 7-36-33 (46330)
ഹിതപ്രിയംവദൈഃ കാലേ ബഹുഭിഃ പുണ്യഗന്ധിഭിഃ।
ദ്വിഷച്ഛിരോഭിഃ പൃഥിവീം സ വൈ തസ്താര ഫാൽഗുനിഃ॥ 7-36-34 (46331)
ഗന്ധർവനഗരാകാരാന്വിധിവത്കൽപിതാന്രഥാൻ।
വീഷാമുഖാന്വിത്രിവേണൂന്ന്യസ്തദണ്ഡകബന്ധുരാൻ॥ 7-36-35 (46332)
വിജംഘാകൂബരാംസ്തത്ര വിനേമീംശ്ര വ്യരാനപി।
വിചക്രോപസ്കരോപസ്ഥാൻഭഗ്നോപകരണാനപി॥ 7-36-36 (46333)
`സമാസ്ഥിതാന്യോധവരൈർദാന്താശ്വാൻസാധുസാരഥീൻ।
വിപതാകാധ്വജച്ഛത്രാന്വിതൂണീരായുധാനപി॥ 7-36-37 (46334)
പ്രപാതിതോപസ്തരണാൻഹതയോധാൻസഹസ്രശഃ।
ശരൈർവിശകലീകുർവന്ദിക്ഷു സർവാസ്വദൃശ്യത॥ 7-36-38 (46335)
പുനർദ്വിപാന്ദ്വിപാരോഹാന്വൈജയന്ത്യങ്കുശധ്വജാൻ।
തൂണാന്വർമാണ്യഥോ കക്ഷ്യാ ഗ്രൈവേയാംശ്ച സകംബലാൻ॥ 7-36-39 (46336)
ഘണ്ടാഃ ശുണ്ഡാവിഷാണാഗ്രാഞ്ഛത്രമാലാഃ പദാനുഗാൻ।
ശരൈർനിശിതധാരാഗ്രൈഃ ശാത്രവാണാമശാതയത്॥ 7-36-40 (46337)
വനായുജാൻപാർവതീയാൻകാംഭോജാനഥ ബാഹ്ലികാൻ।
സ്ഥിരവാലധികർണാക്ഷാഞ്ജവനാൻസാധുവാഹിനഃ॥ 7-36-41 (46338)
ആരൂഢാഞ്ശിക്ഷിതൈര്യോധൈഃ ശക്ത്യൃഷ്ടിപ്രാസയോധിഭിഃ।
വിധ്വസ്തചാമരമുഖാന്വിപ്രവിദ്ധപ്രകീർണകാൻ॥ 7-36-42 (46339)
നിരസ്തജിഹ്വാനയനാന്നിഷ്കീർണാന്ത്രയകൃദ്ധനാൻ।
ഹതാരോഹാംശ്ഛിന്നഘണ്ടാൻക്രവ്യാദഗണമോദകാൻ॥ 7-36-43 (46340)
നികൃത്തചർമകവചാഞ്ശകൃൻമൂത്രാസൃഗാപ്ലുതാൻ।
നിപാതയന്നശ്വവരാംസ്താവകാൻസ വ്യരോചത।
ഏകോ വിഷ്ണുരിവാചിന്ത്യം കൃത്വാ കർമ സുദുഷ്കരം॥ 7-36-44 (46341)
തഥാ നിർമാഥിതം തേന ചതുരംഗബലം മഹത്।
യഥാഽസുരബലം ഘോരം ത്ര്യംബകേന മഹൌജസാ॥ 7-36-45 (46342)
കൃത്വാ കർമ രണേഽസഹ്യം പരൈരാർജുനിരാഹവേ।
അഭിനച്ച പദാത്യോഘാംസ്ത്വദീയാനേവ സർവശഃ॥ 7-36-46 (46343)
ഏവമേകേന താം സേനാം സൌഭദ്രേണ സിതൈഃ ശരൈഃ।
ഭൃശം വിപ്രഹതാം ദൃഷ്ട്വാ സ്കന്ദേനേവാസുരീം ചമൂം॥ 7-36-47 (46344)
ത്വദീയാസ്തവ പുത്രാശ്ച വീക്ഷമാണാ ദിശോ ദശ।
സംശുഷ്കാസ്യാശ്ചലന്നേത്രാഃ പ്രസ്വിന്നാ രോമഹർഷിണഃ॥ 7-36-48 (46345)
പലായനകൃതോത്സാഹാ നിരുത്സാഹാ ദ്വിഷജ്ജയേ।
ഗോത്രനാമഭിരന്യോന്യം ക്രന്ദന്തോ ജീവിതൈഷിണഃ॥ 7-36-49 (46346)
ഹതാൻപുത്രാൻപിതൄൻഭ്രാതൄൻബന്ധൂൻസംബന്ധിനസ്തഥാ।
പ്രാതിഷ്ഠന്ത സമുത്സൃജ്യ ത്വരയന്തോ ഹയദ്വിപാൻ॥ ॥ 7-36-50 (46347)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ഷട്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 36 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-36-16 വിംശതിരിതി വ്യൂഹപര്യായഃ। തദുക്തം। വിംശത്യംഗതയാ വ്യൂഹോ വിംശതിർവ്യപദിശ്യതേ ഇതി। വിംശതേഃ പദേ രക്ഷണേ। പദം വ്യവസിതത്രാണസ്ഥാനലക്ഷ്മാംഗ്രിവസ്തുഷ്വിത്യമരഃ। തം വിശന്തം തതോ യത്താ ഇതി ക। പാഠഃ। തേ വിശന്തം മുദാ യുക്താ ഇതി ഘ.ങ. പാഠഃ॥ 5-36-21 ക്ഷ്വേഡിതം ധ്വനിവിശേഷഃ। ഉത്ക്രുഷ്ടമാഹ്വാനം। ഗാർജിതം ഹന്യന്താം ഹന്യന്താമിതി വചഃ॥ 5-36-29 കചഗ്രഹോഽങ്കുശഃ॥ 5-36-36 ഉപസ്ഥോ രഥക്രോഡഃ॥ 5-36-43 യകൃത്കാലഖണ്ഡം॥ 5-36-45 വ്യംഗം തവ വലം മഹത് ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 5-36-36 ഷട്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 037
॥ ശ്രീഃ ॥
7.37. അധ്യായഃ 037
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-37-0 (46348)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-37-0x (4349)
താം പ്രഭാഗ്നാം ചമൂം ദൃഷ്ട്വാ സൌഭദ്രേണാമിതൌജസാ।
ദുര്യോധനോ ഭൃശം ക്രുദ്ധഃ സ്വയം സൌഭദ്രമഭ്യയാത്॥ 7-37-1 (46349)
തതോ രാജാനമാവൃത്തം സൌഭദ്രം പ്രതി സംയുഗേ।
ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണോഽബ്രവീദ്യോധാൻപരീപ്സധ്വം നരാധിപം॥ 7-37-2 (46350)
പുരാഽഭിമന്യുർലക്ഷം നഃ പശ്യതാം ഹന്തി വീര്യവാൻ।
തമാദ്രവത മാഭൈഷ്ട ക്ഷിപ്രം രക്ഷത കൌരവം। 7-37-3 (46351)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-37-4x (4350)
`ഏവമുക്താസ്തതസ്തേന ഭാരദ്വാജേന ധീമതാ'।
കൃതജ്ഞാനബലോത്സേധാഃ സുഹൃദോ ജിതകാശിനഃ।
ത്രാസ്യമാനാ ഭയാദ്വീരം പരിവവ്രുസ്തവാത്മജം॥ 7-37-4 (46352)
ദ്രോണോ ദ്രൌണിഃ കൃപഃ കർണഃ കൃതവർമാ ച സൌബലഃ।
ബൃഹദ്ബലോ മദ്രരാജോ ഭൂരിർഭൂരിശ്രവാഃ ശലഃ॥ 7-37-5 (46353)
പൌരവോ വൃഷസേനശ്ച വിസൃജന്തഃ ശിതാഞ്ശരാൻ।
സൌഭദ്രം ശരവർഷേണ മഹതാ സമവാകിരൻ॥ 7-37-6 (46354)
സംമോഹയിത്വാ തമഥ ദുര്യോധനമമോചയൻ।
ആസ്യാദ്ഗ്രാസമിവാക്ഷിപ്തം മമൃഷേ നാർജുനാത്മജഃ॥ 7-37-7 (46355)
താഞ്ശരൌഘേണ മഹതാ സാശ്വസൂതാൻമഹാരഥാൻ।
വിമുഖീകൃത്യ സൌഭദ്രഃ സിംഹനാദമഥാനദത്॥ 7-37-8 (46356)
തസ്യ നാദം തതഃ ശ്രുത്വാ സിംഹസ്യേവാമിഷൈഷിണഃ।
നാമൃഷ്യന്ത സുസംരബ്ധാഃ പുനർദ്രോണമുഖാ രഥാഃ॥ 7-37-9 (46357)
ത ഏനം കോഷ്ഠകീകൃത്യ രഥവംശേന മാരിഷ।
വ്യസൃജന്നിഷുജാലാനി നാനാലിംഗാനി സംഘശഃ॥ 7-37-10 (46358)
താന്യന്തരിക്ഷേ ചിച്ഛേദ പൌത്രസ്തേ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
താംശ്ചൈവ പ്രതിവിവ്യാധ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-37-11 (46359)
`തതോ രഥപദാത്യോഘാഃ കുഞ്ജരാഃ സാദിനശ്ച ഹ'।
കോപിതാസ്തേന ശൂരേണ ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
പരിവബ്രുർജിഘാംസന്തഃ സൌഭദ്രമപരാജിതം॥ 7-37-12 (46360)
സമുദ്രമിവ പര്യസ്തം ത്വദീയം തം ബലാർണവം।
ദധാരൈകോഽർജുനിർബാണൈർവേലേവോദ്വൃത്തമർണവം॥ 7-37-13 (46361)
ശൂരാണാം യുധ്യമാനാനാം നിഘ്നതാമിതരേതരം।
അഭിമന്യോഃ പരേഷാം ച നാസീത്കശ്ചിത്പരാങ്മുഖഃ॥ 7-37-14 (46362)
തസ്മിംസ്തു ഘോരേ സംഗ്രാമേ വർതമാനേ ഭയങ്കരേ।
ദുഃസഹോ നവഭിർബാണൈരഭിമന്യുമവിധ്യത॥ 7-37-15 (46363)
ദുഃശാനോ ദ്വാദശഭിഃ കൃപഃ ശാരദ്വതസ്ത്രിഭിഃ।
ദ്രോണസ്തു സപ്തദശഭിഃ ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ॥ 7-37-16 (46364)
വിവിംശതിസ്തു സപ്തത്യാ കൃതവർമാ ച സപ്തഭിഃ।
ബൃഹദ്ബലസ്തഥാഽഷ്ടാഭിരശ്വത്ഥാമാ ച സപ്തഭിഃ॥ 7-37-17 (46365)
ഭൂരിശ്രവാസ്ത്രിഭിർബാണൈർമദ്രേശഃ ഷങ്ഭിരാശുഗൈഃ।
ദ്വാഭ്യാം ശരാഭ്യാം ശകുനിസ്ത്രിഭിർദുര്യോധനോ നൃപഃ॥ 7-37-18 (46366)
സ തു താൻപ്രതിവിവ്യാധ ത്രിഭിസ്ത്രിഭിരജിഹ്മഗൈഃ। 7-37-19 (46367)
നൃത്യന്നിവ മഹാരാജ ചാപഹസ്തഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-37-19 (46368)
തതോഽഭിമന്യുഃ സങ്ക്രുദ്ധസ്ത്രാസ്യമാനസ്തവാത്മജൈഃ।
വിദർശയന്വൈ സുമഹച്ഛിക്ഷൌരസകൃതം ബലം॥ 7-37-20 (46369)
ഗരുഡാനിലരംഹോഭിര്യന്തുർവാക്യകരൈർഹയൈഃ।
അഭ്യദ്രവത തം കാർഷ്ണിമശ്മകേന്ദ്രഃ കൃതത്വരഃ॥ 7-37-21 (46370)
അശ്വാശ്ചാശ്മകമാദായ ത്വരമാണാഽഭ്യഹാരയൻ।
വിവ്യാധ ദശഭിർബാണൈസ്തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-37-22 (46371)
തസ്യാഭിമന്യുർദശഭിർഹയാൻസൂതം ധ്വജം ശരൈഃ।
ബാഹൂ ധനുഃ ശിരശ്ചോർവ്യാം സ്മയമാനോഽഭ്യപാതയത്॥ 7-37-23 (46372)
തതസ്തസ്മിൻഹതേ വീരേ സൌഭദ്രേണാശ്മകേശ്വരേ।
സഞ്ചചാല ബലം സർവം പലായനപരായണം॥ 7-37-24 (46373)
തതഃ കർണഃ കൃപോ ദ്രോണോ ദ്രൌണിർഗാന്ധാരരാട് ശലഃ।
ശല്യോ ഭൂരിശ്രവാഃ ക്രാഥഃ സോമദത്തോ വിവിംശതിഃ।
വൃഷസേനഃ സുഷേണശ്ച കുണ്ഡഭേദീ പ്രതർദനഃ॥ 7-37-25 (46374)
ബൃന്ദാരകോ ലലിത്ഥശ്ച പ്രബാഹുർദീർഘലോചനഃ।
ദുര്യോധനശ്ച സങ്ക്രുദ്ധഃ ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 7-37-26 (46375)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹേഷ്വാസൈരഭിമന്യുരജിഹ്മഗൈഃ।
ശരമാദത്ത കർണായ വർമകായാവഭേദിനം॥ 7-37-27 (46376)
തസ്യ ഭിത്ത്വാ തനുത്രാണം ദേഹം നിർഭിദ്യ ചാശുഗഃ।
പ്രാവിശദ്ധരണീം വേഗാദ്വൽമീ കമിവ പന്നഗഃ॥ 7-37-28 (46377)
സ തേനാതിപ്രഹാരേണ വ്യഥിതോ വിഹ്വലന്നിവ।
സഞ്ചചാല രണേ കർണഃ ക്ഷിതികംപേ യഥാഽചലഃ॥ 7-37-29 (46378)
തഥാന്യൈർനിശിതൈർബാണൈഃ സുഷേണം ദീർഘലോചനം।
കുണ്ഡഭേദിം ച സങ്ക്രുദ്ധസ്ത്രിഭിസ്ത്രീനവധീദ്ബലീ॥ 7-37-30 (46379)
കർണസ്തം പഞ്ചവിംശത്യാ നാരാചാനാം സമാർപയത്।
അശ്വത്ഥാമാ ച വിംശത്യാ കൃതവർമാ ച സപ്തഭിഃ॥ 7-37-31 (46380)
സ ശരാചിതസർവാംഗഃ ക്രുദ്ധഃ ശക്രാത്മജാത്മജഃ।
വിചരന്ദദൃശേ സൈന്യേ പാശഹസ്ത ഇവാന്തകഃ॥ 7-37-32 (46381)
ശല്യം ച ശരവർഷേണ സമീപസ്ഥാമവാകിരത്।
ഉദക്രോശൻമഹാബാഹുസ്തവ സൈന്യാനി ഭീഷയൻ॥ 7-37-33 (46382)
തതഃ സ വിദ്ധോഽസ്ത്രവിദാ മർമഭിദ്ഭിരജിഹ്മഗൈഃ।
ശല്യോ രാജന്രഥോപസ്ഥേ നിഷസാദ മുമോഹ ച॥ 7-37-34 (46383)
തം ഹി ദൃഷ്ട്വാ തഥാ വിദ്ധം സൌഭദ്രേണ യശാസ്വിനാ।
സംപ്രാദ്രവച്ചമൂഃ സർവാ ഭാരദ്വാജസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-37-35 (46384)
സംപ്രേക്ഷ്യ തം മഹാബാഹും രുക്മപുംഖൈഃ സമാവൃതം।
ത്വദീയാഃ പ്രപലായന്തേ മൃഗാഃ സിംഹാർദിതാ ഇവ॥ 7-37-36 (46385)
`സൌഭദ്രശരനിർഭഗ്നാഃ സമരേഽമരവിക്രമാഃ।
ഏവം ശല്യോ വിമൃദിതസ്തവ പൌത്രേണ ഭാരത'॥ 7-37-37 (46386)
സ തു രണയശസാഽഭിപൂജ്യമാനഃ
പിതൃസുരചാരണസിദ്ധയക്ഷസംഗൈഃ
അവനിതലഗതൈശ്ച ഭൂതസംഘൈ--
രതിവിബഭൌ ഹുതഭുഗ്യഥാഽഽജ്യസിക്തഃ॥ ॥ 7-37-38 (46387)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 37 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-37- ത്രാസ്യമാനാഃ പാലയിഷ്യന്തഃ॥ 5-37- പര്യസ്തം ഉത്ക്രാന്തമര്യാദം॥ 5-37- ശിക്ഷൌരസകൃതം അഭ്യാസകൃതം നിസർഗഭവം ച॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 038
॥ ശ്രീഃ ॥
7.38. അധ്യായഃ 038
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-38-0 (46388)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-38-0x (4351)
തഥാ പ്രമഥമാനം തം മഹേഷ്വാസാനജിഹ്മഗൈഃ।
ആർജുനിം മാമകാഃ സംഖ്യേ കേ ത്വേനം സമവാരയൻ॥ 7-38-1 (46389)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-38-2x (4352)
ശൃണു രാജൻകുമാരസ്യ രണേ വിക്രീഡിതം മഹത്।
ബിഭിത്സതോ രഥാനീകം ഭാരദ്വാജേന രക്ഷിതം॥ 7-38-2 (46390)
മദ്രേശം സാദിതം ദൃഷ്ട്വാ സൌഭദ്രേണാശുഗൈ രണേ।
ശല്യാദവരജഃ ക്രുദ്ധ ക്രിൻബാണാൻസമഭ്യയാത്॥ 7-38-3 (46391)
സ വിദ്ധ്വാ ദശഭിർബാണൈഃ സാശ്വയന്താരമാർജുനിം।
ഉദക്രോശൻമഹാശബ്ദം തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-38-4 (46392)
തസ്യാർജുനിഃ ശിരോഗ്രീവം പാണിപാദം ധനുർഹയാൻ।
ഛത്രം ധ്വജം നിയന്താരം ത്രിവേണും ചാപ്യുപസ്കരം॥ 7-38-5 (46393)
ചക്രം യുഗം ച തൂണീരം ഹ്യനുകർഷം സായകൈഃ।
പതാകാം ചക്രഗോപ്താരൌ സർവോപകരണാനി ച॥ 7-38-6 (46394)
ലഘുഹസ്തഃ പ്രചിച്ഛേദ ദദൃശേ തം ന കശ്ചന।
സ പപാത ക്ഷിതൌ ക്ഷീണഃ പ്രവിദ്ധാഭരണാംബരഃ॥ 7-38-7 (46395)
വായുനേവ മഹാചൈത്യഃ സമൂലം ചിത്രവേദികഃ।
അനുഗാസ്തസ്യ വിത്രസ്താഃ പ്രാദ്രവൻസർവതോ ദിശഃ॥ 7-38-8 (46396)
ആർജുനേഃ കർമ തദ്ദൃഷ്ട്വാ സംപ്രണേദുഃ സമന്തതഃ।
നാദേന സർവഭൂതാനി സാധുസാധ്വിതി ഭാരത॥ 7-38-9 (46397)
ശല്യഭ്രാതര്യഥാരുഗ്ണേ ബഹുശസ്തസ്യ സൈനികാഃ।
കുലാധിവാസനാമാനി ശ്രാവയന്തോഽർജുനാത്മജം॥ 7-38-10 (46398)
അഭ്യധാവന്ത സങ്ക്രുദ്ധാ വിവിധായുധപാണയഃ।
രഥൈരശ്വൈർഗജൈശ്ചാന്യേ പദ്ഭിശ്ചാന്യേ ബലോത്കടാഃ॥ 7-38-11 (46399)
ബാണശബ്ദേന മഹതാ രഥനേമിസ്വനേന ച।
ഹുങ്കാരൈഃ ക്ഷ്വേഡിതോത്കൃഷ്ടൈഃ സിംഹനാദൈഃ സഗർജിതൈഃ॥ 7-38-12 (46400)
ജ്യാതലത്രസ്വനൈരന്യേ ഗർജന്തോഽർജുനനന്ദനം।
ബ്രുവന്തശ്ച ന നോ ജീവൻമോക്ഷ്യസേ ജീവിതാദിതി॥ 7-38-13 (46401)
താംസ്തഥാ ബ്രുവതോ ദൃഷ്ട്വാ സൌഭദ്രഃ പ്രഹസന്നിവ।
യോ യോസ്മൈ പ്രാഹരത്പൂർവം തം തം വിവ്യാധ പത്രിഭിഃ॥ 7-38-14 (46402)
സന്ദർശയിഷ്യന്നസ്ത്രാണി വിചിത്രാണി ലഘൂനി ച।
ആർജുനിഃ സമരേ ശൂരോ മൃദുപൂർവമയുധ്യത॥ 7-38-15 (46403)
വാസുദേവാദുപാത്തം യദസ്ത്രം യച്ച ധനഞ്ജയാത്।
അദർശയത തത്കാർഷ്ണിഃ കൃഷ്ണാഭ്യാമവിശേഷവത്॥ 7-38-16 (46404)
ദൂരമസ്യ ഗുരും ഭാരം സാധ്വസം ച പുനഃ പുനഃ।
സന്ദധദ്വിസൃജംശ്ചേഷൂന്നിർവിശേഷമദൃശ്യത॥ 7-38-17 (46405)
ചാപമണ്ഡലമേവാസ്യ വിസ്ഫുരദ്ദിക്ഷ്വദൃശ്യത।
സുദീപ്തസ്യ ശരത്കാലേ സവിതുർമണ്ഡലം യഥാ॥ 7-38-18 (46406)
ജ്യാശബ്ദഃ ശുശ്രുവേ തസ്യ തലശബ്ദശ്ച ദാരുണഃ।
മഹാശനിമുചഃ കാലേ പയോദസ്യേവ നിഃസ്വനഃ॥ 7-38-19 (46407)
ഹീമാനമർഷീ സൌഭദ്രോ മാനകൃത്പ്രിയദർശനഃ।
സംമിമാനയിഷുർവീരാനിഷ്വസ്ത്രൈശ്ചാപ്യയുധ്യത॥ 7-38-20 (46408)
മൃദുർഭൂത്വാ മഹാരാജ ദാരുണഃ സമപദ്യത।
വർഷാഭ്യതീതോ ഭഗവാഞ്ശരദീവ ദിവാകരഃ॥ 7-38-21 (46409)
ശരാന്വിചിത്രാൻസുബഹൂന്രുക്മപുംഖാഞ്ശിലാശിതാൻ।
മുമോച ശതശഃ ക്രുദ്ധോ ഗഭസ്തീനിവ ഭാസ്കരഃ॥ 7-38-22 (46410)
ക്ഷുരപ്രൈർവത്സദന്തൈശ്ച വിപാഠേശ്ച മഹായശാഃ।
നാരാചൈരർധചന്ദ്രാഭൈർഭല്ലൈരഞ്ജലികൈരപി॥ 7-38-23 (46411)
അവാകിരദ്രഥാനീകം ഭാരദ്വാജസ്യ പശ്യതഃ।
തതസ്തത്സൈന്യമഭവദ്വിമുഖം ശരപീഡിതം॥ ॥ 7-38-24 (46412)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 38 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-38-5 തൽപം ഇതി പാഠേ രഥഗതശയ്യാം॥ 5-38-10 അധിവാസോ നിവാസഃ॥ 5-38-16 അവിശേഷവത്തുല്യമിത്യർഥഃ॥ 5-38-17 അസ്യ നിരസ്യ॥ 5-38-38 അഷ്ടത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 039
॥ ശ്രീഃ ॥
7.39. അധ്യായഃ 039
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദുശ്ശാസനാഭിമന്യുസമാഗമഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-39-0 (46413)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-39-0x (4353)
ദ്വൈധീഭവതി മേ ചിത്തം ശുചാ തുഷ്ട്യാ ച സഞ്ജയ।
മമ പുത്രസ്യ യത്നൈന്യം സൌഭദ്രഃ സമവാരയത്॥ 7-39-1 (46414)
വിസ്തരേണൈവ മേ ശംസ സർവം ഗാവൽഗണേ പുനഃ।
വിക്രീഡിതം കുമാരസ്യ സ്കന്ദസ്യേവാസുരൈഃ സഹ॥ 7-39-2 (46415)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-39-3x (4354)
ഹന്ത തേ സംപ്രവക്ഷ്യാമി വിമർദമതിദാരുണം।
ഏകസ്യ ച ബഹൂനാം ച യഥാസീത്തുമുലോ രണഃ॥ 7-39-3 (46416)
അഭിമന്യുഃ കൃതോത്സാഹഃ കൃതോത്സാഹാനരിന്ദമാൻ।
രഥസ്ഥോ രഥിനഃ സർവാംസ്താവകാനഭ്യവർഷയത്॥ 7-39-4 (46417)
ദ്രോണം കർണം കൃപം ശല്യം ദ്രൌണിം ഭോജം ബൃഹദ്ബലം॥
ദുര്യോധനം സൌമദത്തിം ശകുനിം ച മഹാബലം॥ 7-39-5 (46418)
നാനാനൃപാന്നൃപസുതാൻസൈന്യാനി വിവിധാനി ച।
അലാതചക്രവത്സർവാംശ്ചരൻബാണൈഃ സമാർപയത്॥ 7-39-6 (46419)
നിഘ്നന്നമിത്രാൻസൌഭദ്രഃ പരമാസ്ത്രൈഃ പ്രതാപവാൻ।
അദർശയത തേജസ്വീ ദിക്ഷു സർവാസു ഭാരത॥ 7-39-7 (46420)
തദ്ദൃഷ്ട്വാ ചരിതം തസ്യ സൌഭദ്രസ്യാമിതൌജസഃ।
സമകംപന്ത സൈന്യാനി ത്വദീയാനി സഹസ്രശഃ॥ 7-39-8 (46421)
അഥാബ്രവീൻമഹാപ്രാജ്ഞോ ഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാൻ।
ഹർഷേണോത്ഫുല്ലനയനഃ കൃപമാഭാഷ്യ സത്വരം॥ 7-39-9 (46422)
ഘടയന്നിവ മർമാണി പുത്രസ്യ തവ ഭാരത।
അഭിമന്യും രണേ ദൃഷ്ട്വാ തദാ രണവിശാരദം॥ 7-39-10 (46423)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-39-11x (4355)
ഏഷ ഗച്ഛതി സൌഭദ്രഃ പാർഥാനാം പ്രഥിതോ യുവാ।
നന്ദയൻസുഹൃദഃ സർവാന്രാജാനം ച യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-39-11 (46424)
നകുലം സഹദേവം ച ഭീമസേനം ച പാണ്ഡവം।
ബന്ധൂൻസംബന്ധിനശ്ചാന്യാൻമധ്യസ്ഥാൻസുഹൃദസ്തഥാ॥ 7-39-12 (46425)
നാസ്യ യുദ്ധേ സമം മന്യേ കഞ്ചിദന്യം ധനുർധരം।
ഇച്ഛൻഹന്യാദിമാം സേനാം കിമർഥമപി നേച്ഛതി॥ 7-39-13 (46426)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-39-14x (4356)
ദ്രോണസ്യ പ്രീതിസംയുക്തം ശ്രുത്വാ വാക്യം തവാത്മജഃ।
ആർജുനിം പ്രതി സങ്ക്രുദ്ധോ ദ്രോണം ദൃഷ്ട്വാ സ്മയന്നിവ॥ 7-39-14 (46427)
അഥ ദുര്യോധനഃ കർണമബ്രവീദ്ബാഹ്ലികം നൃപഃ।
ദുഃശാസനം മദ്രരാജം താംസ്തഥാഽന്യാൻമഹാരഥാൻ॥ 7-39-15 (46428)
സർവഭൂർധാഭിഷിക്താനാമാചാര്യോ ബ്രഹ്മവിത്തമഃ।
അർജുനസ്യ സുതം മൂഢം നായം ഹന്തുമിഹേച്ഛതി॥ 7-39-16 (46429)
ന ഹ്യസ്യ സമരേ യുദ്ധ്യേദന്തകോഽപ്യാതതായിനഃ।
കിമംഗ പുനരേവാന്യോ മർത്യഃ സത്യം ബ്രവീമി വഃ॥ 7-39-17 (46430)
അർജുനസ്യ സുതം ത്വേഷ ശിഷ്യത്വാദഭിരക്ഷതി।
ശിഷ്യാഃ പുത്രാശ്ച ദയിതാസ്തദപത്യം ച ധർമിണാം॥ 7-39-18 (46431)
സംരക്ഷ്യമാണോ ദ്രോണേന മന്യതേ വീര്യമാത്മനഃ।
ആത്മസംഭാവിതോ മൂഢസ്തം പ്രമഥ്നീത മാചിരം॥ 7-39-19 (46432)
ഏവമുക്താസ്തു തേ രാജ്ഞാ സാത്വതീപുത്രമഭ്യയുഃ।
സംരബ്ധാസ്തേ ജിഘാംസന്തോ ഭാരദ്വാജസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-39-20 (46433)
ദുഃശാസനസ്തു തച്ഛ്രുത്വാ ദുര്യോധനവചസ്തദാ।
അബ്രവീത്കുരുശാർദൂല ദുര്യോധനമിദം വചഃ॥ 7-39-21 (46434)
അഹമേനം ഹനിഷ്യാമി മഹാരാജ ബ്രവീമി തേ।
മിഷതാം പാണ്ഡു പുത്രാണാം പാഞ്ചാലാനാം ച പശ്യതാം॥ 7-39-22 (46435)
ഗ്രസിഷ്യാംയദ്യ സൌഭദ്രം യഥാ രാഹുർദിവാകരം।
ഉത്ക്രുശ്യ ചാബ്രവീദ്വാക്യം കുരുരാജമിദം പുനഃ॥ 7-39-23 (46436)
ശ്രുത്വാ കൃഷ്ണൌ മയാ ഗ്രസ്തം സൌഭദ്രമതിമാനിനൌ।
ഗമിഷ്യതഃ പ്രേതലോകം ജീവലോകാന്ന സംശയഃ॥ 7-39-24 (46437)
തൌ ച ശ്രുത്വാ മൃതൌ വ്യക്തം പാണ്ഡോഃ ക്ഷേത്രോദ്ഭവാഃ സുതാഃ।
ഏകാഹ്വാ സസുഹൃദ്വർഗാഃ ക്ലൈബ്യാദ്ധാസ്യന്തി ജീവിതം॥ 7-39-25 (46438)
തസ്മാദസ്മിൻഹതേ ശത്രൌ ഹതാഃ സർവേഽഹിതാസ്തവ।
ശിവേന മാം ധ്യാഹി രാജന്നേഷ ഹൻമി രിപൂംസ്തവ॥ 7-39-26 (46439)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-39-27x (4357)
ഏവമുക്ത്വാഽനദദ്രാജൻപുത്രോ ദുഃശാസനസ്തവ।
സൌഭദ്രമഭ്യയാത്ക്രുദ്ധഃ ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 7-39-27 (46440)
തമതിക്രുദ്ധമായാന്തം തവ പുത്രമരിന്ദമഃ।
അഭിമന്യുഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ ഷഡ്വിംശത്യാ സമാർപയത്॥ 7-39-28 (46441)
ദുഃശാസനസ്തു സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രഭിന്ന ഇവ കുഞ്ജരഃ।
അയോധയത സൌഭദ്രമഭിമന്യുശ്ച തം രണേ॥ 7-39-29 (46442)
തൌ മണ്ഡലാനി ചിത്രാണി രഥാഭ്യാം സവ്യദക്ഷിണം।
ചരമാണാവയുധ്യേതാം രഥശിക്ഷാവിശാരദൌ॥ 7-39-30 (46443)
അഥ പണവമൃദംഗദുന്ദുഭീനാം
ക്രകചമഹാനകഭേരിഝർഝരാണം।
നിനദമതിഭൃശം നരാഃ പ്രചക്രു--
ർലവണജലോദ്ഭവസിംഹനാദമിശ്രം॥ ॥ 7-39-31 (46444)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 39 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-39-17 അംഗേത്യസൂയായാം॥ 5-39-18 ധർമിണാമിതി സോല്ലുണ്ഠം॥ 5-39-19 ആത്മസംഭാവിതഃ അഹമേവേതി സംഭാവനാമാരൂഢഃ॥ 5-39-31 ലവണജലോദ്ഭവഃ ശംഖഃ॥ 5-39-39 ഏകോനചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 040
॥ ശ്രീഃ ॥
7.40. അധ്യായഃ 040
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുനാ കർണദുഃശാസനപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-40-0 (46445)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-40-0x (4358)
`തതഃ സമഭവദ്യുദ്ധം തയോഃ പുരുഷസിംഹയോഃ।
തസ്മിൻകാലേ മഹാബാഹുഃ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ॥ 7-40-1 (46446)
സശരം കാർമുകം ഛിത്ത്വാ ലാഘവേന വ്യപാതയത്।
ദുഃശാസനം ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ സന്തതക്ഷ സമന്തതഃ'॥ 7-40-2 (46447)
ശരവിക്ഷതഗാത്രം തു പ്രത്യമിത്രമവസ്ഥിതം।
അഭിമന്യുഃ സ്മയന്ധീമാന്ദുഃശാസനമഥാബ്രവീത്॥ 7-40-3 (46448)
ദിഷ്ട്യാ പശ്യാമി സംഗ്രമേ മാനിനം ശൂരമാഗതം।
നിഷ്ഠുരം ത്യക്തധർമാണമാക്രോശനപരായണം॥ 7-40-4 (46449)
യത്സഭായാം ത്വയാ രാജ്ഞോ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ ശൃണ്വതഃ।
കോപിതഃ പരുഷൈർവാക്യൈർധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-40-5 (46450)
ജയോൻമത്തേന ഭീമശ്ച ബഹ്വബദ്ധം പ്രഭാഷിതഃ।
അക്ഷകൂടം സമാശ്രിത്യ സൌബലസ്യാത്മനോ ബലം॥ 7-40-6 (46451)
തത്ത്വയേദമനുപ്രാപ്തം തസ്യ കോപാൻമഹാത്മനഃ।
പരവിത്താപഹാരസ്യ കോധസ്യാപ്രശമസ്യ ച॥ 7-40-7 (46452)
ലോഭസ്യ ജ്ഞാനനാശസ്യ ദ്രോഹസ്യാത്യാഹിതസ്യ ച।
പിതൄണാം മമ രാജ്യസ്യ ഹരണസ്യോഗ്രധന്വിനാം॥ 7-40-8 (46453)
തത്ത്വയേദമനുപ്രാപ്തം പ്രകോപാദ്വൈ മഹാത്മനാം।
സ തസ്യോഗ്രമധർമസ്യ ഫലം പ്രാപ്നുഹി ദുർമതേ॥ 7-40-9 (46454)
ശാസിതാഽസ്ംയദ്യ തേ ബാണൈഃ സർവസൈന്യസ്യ പശ്യതഃ।
അദ്യാഹമനൃണസ്തസ്യ കോപസ്യ ഭവിതാ രണേ॥ 7-40-10 (46455)
അമർഷിതായാഃ കൃഷ്ണായാഃ കാങ്ക്ഷിതസ്യ ച മേ പിതുഃ।
അദ്യ കൌരവ്യ ഭീമസ്യ ഭവിതാസ്ംയനൃണോ യുധി।
ന ഹി മേ മോക്ഷ്യസേ ജീവന്യദി നോത്സൃജസേ രണം॥ 7-40-11 (46456)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-40-12x (4359)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാബാഹുർബാണം ദുഃശാസനാന്തകം।
സന്ദധേ പരവീരഘ്നഃ കാലാഗ്ന്യനിലവർചസം॥ 7-40-12 (46457)
തസ്യോരസ്തൂർണമാസാദ്യ ജത്രുദേശേ വിഭിദ്യ തം।
ജഗാമ സഹ പുംഖേന വൽമീകമിവ പന്നഗഃ।
അഥൈനം പഞ്ചവിംശത്യാ പുനരേവ സമാർപയത്॥ 7-40-13 (46458)
ശരൈരഗ്നിസമസ്പർശൈരാകർണസമചോദിതൈഃ।
സ ഗാഢവിദ്ധോ വ്യഥിതോ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത്।
ദുഃശാസനോ മഹാരാജ കശ്മലം ചാവിശൻമഹത്॥
സാരഥിസ്ത്വരമാണസ്തു ദുഃശാസനമചേതനം।
രണമധ്യാദപോവാഹ സൌഭദ്രശരപീഡിതം॥ 7-40-14 (46459)
പാണ്ഡവാ ദ്രൌപദേയാശ്ച വിരാടശ്ച സമീക്ഷ്യ തം।
പാഞ്ചാലാഃ കേകയാശ്ചൈവ സിംഹനാദമഥാനദൻ॥ 7-40-16 (46460)
വാദിത്രാണി ച സർവാണി നാനാലിംഗാനി സർവശഃ।
പ്രാവാദയന്ത സംഹൃഷ്ടാഃ പാണ്ഡൂനാം തത്ര സൈനികാഃ॥ 7-40-17 (46461)
അപശ്യൻസ്മയമാനാശ്ച സൌഭദ്രസ്യ വിചേഷ്ടിതം।
അത്യന്തവൈരിണം ദൃപ്തം ദൃഷ്ട്വാ ശത്രും പരാജിതം॥ 7-40-18 (46462)
ധർമമാരുതശക്രാണാമശ്വിനോഃ പ്രതിമാസ്തഥാ।
ധാരയന്തോ ധ്വജാഗ്രേഷു ദ്രൌപദേയാ മഹാരഥാഃ॥ 7-40-19 (46463)
സാത്യകിശ്ചേകിതാനശ്ച ധൃഷ്ടദ്യുംനശിഖണ്ഡിനൌ।
കേകയാ ധൃഷ്ടകേതുശ്ച മാത്സ്യാഃ പാഞ്ചാലസൃഞ്ജയാഃ॥ 7-40-20 (46464)
പാണ്ഡവാശ്ച മുദാ യുക്താ യുധിഷ്ഠിരപുരോഗമാഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത ത്വരിതാ ദ്രോണാനീകം ബിഭിത്സവഃ॥ 7-40-21 (46465)
തതോഽഭവൻമഹായുദ്ധം ത്വദീയാനാം പരൈഃ സഹ।
ജയമാകാങ്ക്ഷമാണാനാം ശൂരാണാമനിവർതിനാം॥ 7-40-22 (46466)
തഥാ തു വർതമാനേ വൈ സംഗ്രാമേഽതിഭയങ്കരേ।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ രാധേയമിദമബ്രവീത്॥ 7-40-23 (46467)
പശ്യ ദുഃശാസനം വീരമഭിമന്യുവശംഗതം।
പ്രതപന്തമിവാദിത്യം നിഘ്നന്തം ശാത്രവാന്രണേ। 7-40-24 (46468)
അഥ ചൈതേ സുസംരബ്ധാഃ സിംഹാ ഇവ ബലോത്കടാഃ।
സൌഭദ്രമുദ്യതാസ്ത്രാതുമഭ്യധാവന്ത പാണ്ഡവാഃ॥ 7-40-25 (46469)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-40-26x (4360)
തതഃ കർണഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈരഭിമന്യും ദുരാസദം।
അഭ്യവർഷത സങ്ക്രുദ്ധഃ പുത്രസ്യ ഹിതകൃത്തവ॥ 7-40-26 (46470)
തസ്യ ചാനുചരാംസ്തീക്ഷ്ണൈർവിവ്യാഘ പരമേഷുഭിഃ।
അവജ്ഞാപൂർവകം ശൂരഃ സൌഭദ്രസ്യ പരണാജിരേ॥ 7-40-27 (46471)
അഭിമന്യുസ്തു രാധേയം ത്രിസപ്തത്യാ ശിലീമുഖൈഃ।
അവിധ്യത്ത്വരിതോ രാജന്ദ്രോണം പ്രേപ്സുർമഹാമനാഃ॥ 7-40-28 (46472)
തം തഥാ നാശകത്കശ്ചിദ്ദോണാദ്വാരയിതും രഥീ।
ആരുജന്തം രഥവ്രാതാന്വജ്രഹസ്താത്മജാത്മജം॥ 7-40-29 (46473)
തതഃ കർണോ ജയപ്രേപ്സുർമാനീ സർവധനുഷ്മതാം।
സൌഭദ്രം ശതശോഽവിധ്യദുത്തമാസ്ത്രാണി ദർശയൻ॥ 7-40-30 (46474)
സോഽസ്ത്രൈരസ്ത്രവിദാം ശ്രേഷ്ഠോ രാമശിഷ്യഃ പ്രതാപവാൻ।
സമരേ ശത്രുദുർധർഷമഭിമന്യുമപീഡയത്॥ 7-40-31 (46475)
സ തഥാ പീഡ്യമാനസ്തു രാധേയേനാസ്ത്രവൃഷ്ടിഭിഃ।
സമരേഽമരസങ്കാശഃ സൌഭദ്രോ ന വ്യശീര്യത॥ 7-40-32 (46476)
തതഃ ശിലാശിതൈസ്തീക്ഷ്ണൈർഭല്ലൈരാനതപർവഭിഃ।
ഛിത്ത്വാ ധനൂംഷി ശൂരാണാമാർജുനിഃ കർണമാർദയത്॥ 7-40-33 (46477)
ധനുർമണ്ഡലനിർമുക്തൈഃ ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
സച്ഛത്രധ്വജയന്താരം സാശ്വമാശു സ്മയന്നിവ॥ 7-40-34 (46478)
കർണോഽപി ചാസ്യ ചിക്ഷേപ ബാണാൻസന്നതപർവണഃ।
അസംബ്രാന്തശ്ച താൻസർവാനഗൃഹ്ണാത്ഫൽഗുനാത്മജഃ॥ 7-40-35 (46479)
തതോ മുഹൂർതാത്കർണസ്യ ബാണേനൈകേന വീര്യവാൻ।
സധ്വജം കാർമുകം വീരശ്ഛിത്ത്വാ ഭൂമാവപാതയത്॥ 7-40-36 (46480)
തതഃ കൃച്ഛ്രഗതം കർണം ദൃഷ്ട്വാ കർണാദനന്തരഃ।
സൌഭദ്രമഭ്യയാത്തൂർണം ദൃഢമുദ്യംയ കാർമുകം॥ 7-40-37 (46481)
തത ഉച്ചുക്രുശുഃ പാർഥാസ്തേഷാം ചാനുചരാ ജനാഃ।
വാദിത്രാണി ച സഞ്ജഘ്നഃ സൌഭദ്രം ചാപി തുഷ്ടുവുഃ॥ ॥ 7-40-38 (46482)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 40 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-40-8 അത്യാഹിതസ്യ ജീവാനപേക്ഷകർമണഃ। സാഹസസ്യേതിയാവത്॥ 5-40-40 ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 041
॥ ശ്രീഃ ॥
7.41. അധ്യായഃ 041
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-41-0 (46483)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-41-0x (4361)
സോഽഭ്യഗച്ഛദ്ധനുഷ്പാണിർജ്യാം വികർഷൻപുനഃ പുനഃ।
സച്ഛത്രധ്വജയന്താരം സാശ്വമാശു സ്മയന്നിവ॥ 7-41-1 (46484)
സോഽപിധ്യദ്ദശഭിർബാണൈരഭിമന്യും ദുരാസദം।
സച്ഛത്രധ്വജയന്താരം സാശ്വമാശു സ്മയന്നിവ॥ 7-41-2 (46485)
പിതൃപൈതാമഹം കർമ കുർവാണമതിമാനുഷം।
ദൃഷ്ട്വാർദിതം ശരൈഃ കാർഷ്മിം ത്വദീയാ ഹൃഷിതാഽഭവൻ॥ 7-41-3 (46486)
തസ്യാഭിമന്യുരായംയ സ്മയന്നേകേന പത്രിണാ।
ശിരഃ പ്രച്യാവയാമാസ തദ്രഥാത്പ്രാപതദ്ഭുവി॥ 7-41-4 (46487)
കർണികാരമിവാധൂതം വാതേനാപതിതം നഗാത്।
`കർണാനുജം ച സംപ്രേക്ഷ്യ താവകാ വ്യഥിതാഽഭവൻ'।
ഭ്രാതരം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ കർണശ്ചാസീത്പരാങ്മുഖഃ॥ 7-41-5 (46488)
വിമുഖീകൃത്യ കർണം തു സൌഭദ്രഃ കങ്കപത്രിഭിഃ।
അന്യാനപി മഹേഷ്വാസാംസ്തൂർണമേവാഭിദുദ്രുവേ॥ 7-41-6 (46489)
തതസ്തദ്വിതതം സേന്യം ഹസ്ത്യശ്വരഥപത്തിമത്।
ക്രദ്ധോഽഭിമന്യുരഭിനത്തിഗ്മതേജാ മഹാരഥഃ॥ 7-41-7 (46490)
കർണസ്തു ബഹുഭിർബാണൈരർദ്യമാനോഽഭിമന്യുനാ।
അപായാജ്ജവനൈരശ്വൈസ്തതോഽനീകമഭിദ്രവത്॥ 7-41-8 (46491)
`തിംഷ്ഠ കർണ മഹേഷ്വാസ കൃപ ദുര്യോധനേതി ച।
ദ്രോണസ്യ ക്രോശതോ രാജംസ്തദനീകമഭജ്യത'॥ 7-41-9 (46492)
ശലഭൈരിവ ചാകാശം ധാരാഭിരിവ പർവതഃ।
അഭിമന്യോ ശരൈശ്ഛന്നം ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ 7-41-10 (46493)
താവകാനാം തു യോധാനാം വധ്യതാം നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
അന്യത്ര സൈന്ധവാദ്രാജന്ന സ്മ കശ്ചിദതിഷ്ഠത॥ 7-41-11 (46494)
സൌഭദ്രസ്തു തതഃ ശംഖം പ്രധ്മായ പുരുഷർഷഭഃ॥
ശീഘ്രമഭ്യപതത്സേനാം ഭാരതീം ഭരതർഷഭ॥ 7-41-12 (46495)
സ കക്ഷേഽഗ്നിരിവോത്സൃഷ്ടോ നിർദഹംസ്തരസാ രിപൂൻ।
മധ്യേ ഭാരതസൈന്യാനാമാർജുനിഃ പര്യവർതത॥ 7-41-13 (46496)
രഥനാഗാശ്വമനുജാനർദയന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
സംപ്രവിശ്യാകരോദ്ഭൂമിം കബന്ധഗണസങ്കുലാം॥ 7-41-14 (46497)
സൌഭദ്രചാപപ്രഭവൈർനികൃത്താഃ പരമേഷുഭിഃ।
സ്വാനേവാഭിമുഖാന്ധ്നന്തഃ പ്രാദ്രവഞ്ജീവിതാർഥിനഃ॥ 7-41-15 (46498)
തേ ഘോരാ രൌദ്രകർമാണോ വിപാഠാ ബഹവഃ ശിതാഃ।
നിഘ്ന്തോ രഥനാഗാശ്വാഞ്ജഗ്മുരാശു വസുന്ധരാം॥ 7-41-16 (46499)
സായുധാഃ സാംഗുലിത്രാണാഃ സഗദാഃ സാംഗദാ രണേ।
ദൃശ്യന്തേ ബാഹവശ്ചിന്നാ ഹേമാഭാരണഭൂഷിതാഃ॥ 7-41-17 (46500)
ശരാശ്ചാപാനി ഖംഗാശ്ച ശരീരാണി ശിരാംസി ച।
സകുണ്ഡലാനി സ്രഗ്വീണി ഭൂമാവാസൻസഹസ്രശഃ॥ 7-41-18 (46501)
സോപസ്കരൈരധിഷ്ഠാനൈരീഷാദണ്ഡകബന്ധുരൈഃ।
അക്ഷൈർവിമഥിതൈശ്ചക്രൈർബഹുധാ പതിതൈര്യുഗൈഃ॥ 7-41-19 (46502)
ശക്തിചാപാസിഭിശ്ചൈവ പതിതൈശ്ച മഹാധ്വജൈഃ।
ചർമചാപശരൈശ്ചൈവ വ്യവകീർണൈഃ സമന്തതതഃ॥ 7-41-20 (46503)
നിഹതൈഃ ക്ഷത്രിയൈരശ്വൈർവാരണൈശ്ച വിശാംപതേ।
അഗംയരൂപാ പൃഥിവീ ക്ഷണേനാസീത്സുദാരുണാ॥ 7-41-21 (46504)
വധ്യതാം രാജപുത്രാണാം ക്രന്ദതാമിതരേതരം।
പ്രാദുരാസീൻമഹാശബ്ദോ ഭീരൂണാം ഭയവർധനഃ॥ 7-41-22 (46505)
സ ശബ്ദോ ഭരതശ്ചേഷ്ഠ ദിശഃ സർവാ വ്യനാദയത്॥
സൌഭദ്രശ്ചാദ്രവത്സേനാം ഘ്നന്വരാശ്വരഥദ്വിപാൻ॥ 7-41-23 (46506)
കക്ഷമഗ്നിരിവോത്സൃഷ്ടോ നിർദഹംസ്തരസാ രിപൂൻ।
മധ്യേ ഭാരതസൈന്യാനാമാർജുനിഃ പ്രത്യദൃശ്യത॥ 7-41-24 (46507)
വിചരന്തം ദിശഃ സർവാഃ പ്രദിശശ്ചാപി ഭാരത।
തം തദാ നാനുപശ്യാമഃ സൈന്യേ ച രജസാഽഽവൃതേ॥ 7-41-25 (46508)
ആദദാനം ഗജാശ്വാനാം ണാം ചായുംഷി ഭാരത।
ക്ഷമേന ഭൂയഃ പശ്യാമഃ സൂര്യം മധ്യന്ദിനേ യഥാ॥ 7-41-26 (46509)
അഭിമന്യും മഹാരാജ പ്രതപന്തം ദ്വിഷദ്ഗണാൻ।
സ വാസവസമഃ സംഖ്യേ വാസവസ്യാത്മജാത്മജഃ॥ 7-41-27 (46510)
അഭിമന്യുർമഹാരാജ സൈന്യമധ്യേ വ്യരോചത।
`യഥാ പുരാ വഹ്നിസുതഃ സുരസൈന്യേഷു വീര്യവാൻ'॥ ॥ 7-41-28 (46511)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ഏകചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 41 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 042
॥ ശ്രീഃ ॥
7.42. അധ്യായഃ 042
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സ·ഞ്ജയേന ധൃതരാഷ്ട്രം പ്രതി അഭിമന്യുമനുഗതാനാം ജയദ്ഗഥേന നിരോധകഥനം॥ 1 ॥ തഥാ ജയദ്ഗഥസ്യ രുദ്രാത് പാണ്ഡവനിരോധരൂപവരലാഭകഥനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-42-0 (46512)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-42-0x (4362)
ബാലമത്യന്തസുഖിനം സ്വബാഹുബലദർപിതം।
യുദ്ധേഷ്വകുശലം വീരം കുലപുത്രം തനുത്യജം॥ 7-42-1 (46513)
ഗാഹമാനമനീകാനി സദശ്വൈശ്ച ത്രിഹായനൈഃ।
അപി യൌധിഷ്ഠിരാത്സൈന്യാത്കശ്ചിദന്വപതദ്ബലീ॥ 7-42-2 (46514)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-42-3x (4363)
യുധിഷ്ഠിരോ ഭീമസേനഃ ശിഖണ്ഡീ സാത്യകിര്യമൌ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ വിരാടശ്ച ദ്രുപദശ്ച സങ്കേകയഃ॥ 7-42-3 (46515)
ധൃഷ്ടകേതുശ്ച സംരബ്ധോ മാത്സ്യാശ്ചാഭ്യപതന്രണേ।
തേനൈവ തു പഥാ യാന്തഃ പിതരോ മാതുലൈഃ സഹ॥ 7-42-4 (46516)
അഭ്യദ്രവൻപരീപ്സന്തോ വ്യൂഢാനീകാഃ പ്രഹാരിണഃ।
താന്ദൃഷ്ട്വാ ദ്രവതഃ ശൂരാംസ്ത്വദീയാ വിമുഖാഽഭവൻ॥ 7-42-5 (46517)
തതസ്തദ്വിമുഖം ദൃഷ്ട്വാ തവ സൂനോർമഹദ്ബലം।
ജാമാതാ തവ തേജസ്വീ സംസ്തംഭയിഷുരാദ്രവത്॥ 7-42-6 (46518)
സൈന്ധവസ്യ മഹാരാജ പുത്രോ രാജാ ജയദ്രഥഃ।
സ പുത്രഗൃദ്ധിനഃ പാർഥാൻസഹസൈന്യാനവാരയത്॥ 7-42-7 (46519)
ഉഗ്രധന്വാ മഹേഷ്വാസോ ദിവ്യമസ്ത്രമുദീരയൻ।
വാർധക്ഷത്രിരുപാസേധത്പ്രവണാദിവ കുഞ്ജരഃ॥ 7-42-8 (46520)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-42-9x (4364)
കതിഭാരമഹം മന്യേ സൈന്ധവേ സഞ്ജയാഹിതം।
യദേകഃ പാണ്ഡവാൻക്രുദ്ധാൻപുപ്രേപ്സൂനവാരയത്॥ 7-42-9 (46521)
അത്യദ്ഭുതമഹം മന്യേ ബലം ശൌര്യം ച സൈന്ധവേ।
തസ്യ പ്രബ്രൂഹി മേ വീര്യം കർമ ചാഗ്ര്യം മഹാത്മനഃ॥ 7-42-10 (46522)
കിം ജപ്തം ഹുതമിഷ്ടം വാ കിം സുതപ്തമഥോ തപഃ।
`ദമോ വാ ബ്രഹ്മചര്യം വാ സൂത യച്ചാസ്യ സത്തമ॥ 7-42-11 (46523)
ദേവം കതമമാരാധ്യ വിഷ്ണുമീശാനമബ്ജജം।
സിന്ധുരാട് തനയേ സക്താൻക്രുദ്ധാൻപാർഥാനവാരയത്॥ 7-42-12 (46524)
നൈവം കൃതം മഹത്കർമ ഭീഷ്മേണാജ്ഞാസിഷം തഥാ'।
സിന്ധുരാജോ ഹി യേനൈകഃ പാണ്ഡവാൻസമവാരയത്॥ 7-42-13 (46525)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-42-14x (4365)
ദ്വീപദീഹരണേ യത്തദ്ഭീമസേനേന നിർജിതഃ।
മാനാത്സ തപ്തവാന്രാജാ വരാർഥീ സുമഹത്തപഃ॥ 7-42-14 (46526)
ഇന്ദ്രിയാണീന്ദ്രിയാർഥേഭ്യഃ പ്രിയേഭ്യഃ സന്നിവർത്യ സഃ।
ക്ഷുത്പിപാസാതകപസഹഃ കൃശോ ധമനിസന്തതഃ॥ 7-42-15 (46527)
ദേവമാരാധയച്ഛർവം ഗൃണൻബ്രഹ്മ സനാതനം।
ഭക്താനുകംപീ ഭഗവാംസ്തസ്യ ചക്രേ തതോ ദയാം॥ 7-42-16 (46528)
സ്വപ്നാന്തേഽപ്യഥ ചൈവാഹ ഹരഃ സിന്ധുപതേഃ സുതം।
വരം വൃണീഷ്വ പ്രീതോഽസ്മി ജയദ്രഥ കിമിച്ഛസി॥ 7-42-17 (46529)
ഏവമുക്തസ്തു ശർവേണ സിന്ധുരാജോ ജയദ്രഥഃ।
ഉവാച പ്രണതോ രുദ്രം പ്രാഞ്ജലിർനിയതാത്മവാൻ॥ 7-42-18 (46530)
പാണ്ഡവേയാനഹം സംഖ്യേ ഭീമവീര്യപരാക്രമാൻ।
വാരയേയം രഥേനൈകഃ സമസ്താനിതി ഭാരത॥ 7-42-19 (46531)
ഏവമുക്തസ്തു ദേവേശോ ജയദ്രഥമഥാബ്രവീത്।
ദദാമി തേ വരം സൌംയ വിനാ പാർഥം ധനഞ്ജയം।
വാരയിഷ്യസി സംഗ്രാമേ ചതുരഃ പാണ്ഡുനന്ദനാൻ॥ 7-42-20 (46532)
`ഏകാഹമിതി രാജേന്ദ്ര തത്രൈവാന്തരധീയത'।
ഏവമസ്ത്വിതി ദേവേശമുക്ത്വാബുദ്ധ്യത പാർഥിവഃ॥ 7-42-21 (46533)
സ തേന വരദാനേന ദിവ്യേനാസ്ത്ബലേന ച।
ഏകഃ സംവാരയാമാസ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം॥ 7-42-22 (46534)
തസ്യ ജ്യാതലഘോഷേണ ക്ഷത്രിയാൻഭയമാവിശത്।
പരാംസ്തു തവ സൈന്യസ്യ ഹർഷഃ പരമകോഽഭവത്॥ 7-42-23 (46535)
ദൃഷ്ട്വാ തു ക്ഷത്രിയാ ഭാരം സൈന്ധവേ സർവമാഹിതം।
ഉത്ക്രുശ്യാഭ്യദ്രവന്രാജന്യേന യൌധിഷ്ഠിരം ബലം॥ ॥ 7-42-24 (46536)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വിചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 42 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-42-8 പ്രവണാന്നിംനപ്രദേശം പ്നാപ്യ॥ 5-42-10 ബലം സാമർഥ്യം। ശൌര്യമുത്സാഹഃ വീര്യം പ്രഭാവം॥ 5-42-42 ദ്വിചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 043
॥ ശ്രീഃ ॥
7.43. അധ്യായഃ 043
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ജയദ്രഥേന രുദ്രവരാത് വ്യൂഹപഥം പിധായ പാണ്ഡവാദിനിരോധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-43-0 (46537)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-43-0x (4366)
യൻമാം പൃച്ഛസി രാജേന്ദ്ര സിന്ധുരാജസ്യ വിക്രമം।
ശൃണു തത്സർവമാഖ്യാസ്യേ യഥാ പാണ്ഡൂനയോധയത്॥ 7-43-1 (46538)
തമൂഹുർവാജിനോ വശ്യാഃ സൈന്ധവാഃ സാധുവാഹിനഃ।
വികുർവാണാ ബൃഹന്തോഽശ്വാഃ ശ്വസനോപരംഹസഃ॥ 7-43-2 (46539)
ഗന്ധർവനഗരാകാരം വിധിവത്കൽപിതം രഥം।
തസ്യാഭ്യശോഭയത്കേതുർവാരാഹോ രാജതോ മഹാൻ॥ 7-43-3 (46540)
ശ്വേതശ്ചത്രപതാകാഭിശ്ചാമരവ്യജനേന ച।
സ ബഭൌ രാജലിംഗൈസ്തൈസ്താരാപതിരിവാംബരേ॥ 7-43-4 (46541)
മുക്താവജ്രമണിസ്വർണൈർഭൂഷിതം തദയസ്മയം।
വരൂഥം വിബഭൌ തസ്യ ജ്യോതിർഭിഃ ഖമിവാവൃതം॥ 7-43-5 (46542)
സ വിഷ്ഫാര്യ മഹച്ചാപം കിരന്നിഷുഗണാൻബഹൂന।
തത്കണ്ഡം പൂരയാമാസ യദാർജുനിരദാരയത്॥ 7-43-6 (46543)
സ സാത്യകിം ത്രിഭിർബാണൈരഷ്ടഭിശ്ച വൃകോദരം।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം തഥാ ഷഷ്ട്യാ വിരാടം ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-43-7 (46544)
ദ്രുപദം പഞ്ചഭിസ്തീക്ഷ്ണൈഃ സപ്തഭിശ്ച ശിഖണ്ഡിനം।
കേകയാൻപഞ്ചവിംശത്യാ ദ്രൌപദേയാംസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-43-8 (46545)
യുധിഷ്ഠിരം തു സപ്തത്യാ തതഃ ശേഷാനപാനുദത്।
ഇഷുജാലേന മഹതാ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-43-9 (46546)
അഥാസ്യ ശിതപീതേന ഭല്ലേനാദിശ്യ കാർമുകം।
ചിച്ഛേദ പ്രഹസന്രാജാ ധർമപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-43-10 (46547)
അക്ഷ്ണോർനിമേഷമാത്രേണ സോഽന്യദാദായ കാർമുകം।
വിവ്യാധ ദശഭിഃ പാർഥം താംശ്ചൈവാന്യാംസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-43-11 (46548)
തത്തസ്യ ലാഘവം ജ്ഞാത്വാ ഭീമോ ഭല്ലൈസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ।
ധനുർധ്വജം ച ച്ഛത്രം ച ക്ഷിതൌ ക്ഷിപ്രമപാതയത്॥ 7-43-12 (46549)
സോഽന്യദാദായ ബലവാൻസജ്ജം കൃത്വാ ച കാർമുകം।
ഭീമസ്യാപാതയത്കേതും ധനുരശ്വാംശ്ച മാരിഷ॥ 7-43-13 (46550)
സ ഹതാശ്വാദവപ്ലുത്യ ച്ഛിന്നധന്വാ രഥോത്തമാത്।
സോത്യകേരാപ്ലുതോ യാനം ഗിര്യഗ്രമിവ കേസരീ॥ 7-43-14 (46551)
തതസ്ത്വദീയാഃ സംഹൃഷ്ടാഃ സാധുസാധ്വിതി വാദിനഃ।
സിന്ധുരാജസ്യ തത്കർമ പ്രേക്ഷ്യാശ്രദ്ധേയമദ്ഭുതം॥ 7-43-15 (46552)
സങ്ക്രുദ്ധാൻപാണ്ഡവാനേകോ യദ്ദധാരാസ്ത്രതേജസാ।
തത്തസ്യ കർമ ഭൂതാനി സർവാണ്യേവാഭ്യപൂജയൻ॥ 7-43-16 (46553)
സൌഭദ്രേണ ഹതൈഃ പൂർവം സോത്തരായോധിഭിർദ്വിപൈഃ।
പാണ്ഡൂനാം ദർശിതഃ പന്ഥാഃ സൈന്ധവേന നിവാരിതഃ॥ 7-43-17 (46554)
യതമാനാസ്തു തേ വീരാ മാത്സ്യപാഞ്ചാലകേകയാഃ।
പാണ്ഡവാശ്ചാന്വപദ്യന്ത പ്രതിശേകുർന സൈന്ധവം॥ 7-43-18 (46555)
യോ യോ ഹി യതതേ ഭേത്തും ദ്രോണാനീകം തവാഹിതഃ।
തത്തമേവ വരം പ്രാപ്യ സൈന്ധവഃ പ്രത്യവാരയത്॥ ॥ 7-43-19 (46556)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ത്രിചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 43 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-43-5 വരൂഥം രഥവേഷ്ടനം॥ 5-43-10 ആദിശ്യ ഏഷ ച്ഛിനദ്മീത്യുദ്ദിശ്യ॥ 5-43-43 ത്രിചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 044
॥ ശ്രീഃ ॥
7.44. അധ്യായഃ 044
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-44-0 (46557)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-44-0x (4367)
സൈന്ധവേന നിരുദ്ധേഷു ജയഗൃദ്ധിഷു പാൺ·ഡുഷു।
സുഘോരമഭവദ്യുദ്ധം ത്വദീയാനാം പരൈഃ സഹ॥ 7-44-1 (46558)
പ്രവിശ്യാഥാർജുനിഃ സേനാം സത്യസന്ധോ ദുരാസദഃ।
വ്യക്ഷോഭയത തേജസ്വീ മകരഃ സാഗരം യഥാ॥ 7-44-2 (46559)
തം തഥാ ശരവർഷേണ ഛാദയന്തമരിന്ദമം।
യഥാ പ്രധാനാഃ സൌഭദ്രമഭ്യയുഃ കുരുസത്തമാഃ॥ 7-44-3 (46560)
തേഷാം തസ്യ ച സംമർദോ ദാരുണഃ സമപദ്യത।
സൃജതാം ശരവർഷാണി പ്രസക്തമമിതൌജസാം॥ 7-44-4 (46561)
രഥവ്രജേന സംരുദ്ധസ്തൈരമിത്രൈസ്തഥാഽഽർജുനിഃ।
വൃഷസേനസ്യ യന്താരം ഹത്വാ ചിച്ഛേദ കാർമുകം॥ 7-44-5 (46562)
തം ച വിവ്യാധ ബലവാംസ്തസ്യ ചാശ്വാനജിഹ്മഗൈഃ।
വാതായമാനൈസ്തൈരശ്വൈർവിസഞ്ജ്ഞോഽപഹൃതോ രണാത്॥ 7-44-6 (46563)
തേനാന്തരേണാഭിമന്യോര്യന്താപാസാരയദ്രഥം।
രഥവ്രജാസ്തതോ ഹൃഷ്ടാഃ സാധുസാധ്വിതി ചുക്രുശുഃ॥ 7-44-7 (46564)
തം സിംഹമിവ സങ്ക്രുദ്ധം പ്രമഥ്നന്തം ശരൈരരീൻ।
ആരാദായാന്തമഭ്യേത്യ വസാതീയോഽഭ്യയാദ്ദ്രുതം॥ 7-44-8 (46565)
സോഽഭിമന്യും ശരൈഃ ഷഷ്ട്യാ രുക്മപുങ്കൈരവാകിരത്।
അബ്രവീച്ച ന മേ ജീവഞ്ജീവതോ യുധി മോക്ഷ്യസേ॥ 7-44-9 (46566)
തമയസ്മയവർമാണമിഷുണാ ദൂരപാതിനാ।
വിവ്യാധ ഹൃദി സൌഭദ്രഃ സ പപാത വ്യസുഃ ക്ഷിതൌ॥ 7-44-10 (46567)
വസാതീയം ഹതം ദൃഷ്ട്വാ ക്രുദ്ധാഃ ക്ഷത്രിയപുംഗവാഃ।
പരിവവ്രുസ്തദാ രാജംസ്തവ പൌത്രം ജിഘാംസവഃ॥ 7-44-11 (46568)
വിഷ്ഫാരയന്തശ്ചാപാനി നാനാരൂപാണ്യനേകശഃ।
തദ്യുദ്ധമഭവദ്രൌദ്രം സൌഭദ്രസ്യാരിഭിഃ സഹ॥ 7-44-12 (46569)
തേഷാം ശരാൻസേഷ്വസനാഞ്ശരീരാണി ശിരാംസി ച।
സകുണ്ഡലാനി സ്രഗ്വീണി ക്രുദ്ധശ്ചിച്ഛേദ ഫാൽഗുനിഃ॥ 7-44-13 (46570)
സഖംഗാഃ സാംഗുലിത്രാണാഃ സപട്ടസപരശ്വഥാഃ।
അദൃശ്യന്ത ഭുജാശ്ഛിന്നാ ഹേമാഭരണഭൂഷിതാഃ॥ 7-44-14 (46571)
സ്രഗ്ഭിരാഭരണൈർവസ്ത്രൈഃ പതിതൈർവിവിധൈർധ്വജൈഃ।
വർമഭിശ്ചർമഭിർഹാരൈർമുകുടൈശ്ഛത്രചാമരൈഃ॥ 7-44-15 (46572)
ഉപസ്കരൈരധിഷ്ഠാനൈരീഷാദണ്ഡകബന്ധുരൈഃ।
അക്ഷൈർവിമഥിതൈശ്ചക്രൈർഭഗ്നൈശ്ച ബഹുധാ യുഗൈഃ॥ 7-44-16 (46573)
അനുകർഷൈഃ പതാകാഭിസ്തഥാ സാരഥിവാജിഭിഃ।
രഥൈശ്ച ഭഗ്നൈർനാഗൈശ്ച ഹതൈഃ കീർണാഭവൻമഹീ॥ 7-44-17 (46574)
നിഹതൈഃ ക്ഷത്രിയൈഃ ശൂരൈർനാനാജനപദേശ്വരൈഃ।
ജയഗൃദ്ധൈർവൃതാ ഭൂമിർദാരുണാ സമപദ്യത॥ 7-44-18 (46575)
ദിശോ വിചരതസ്തസ്യ സർവാശ്ച പ്രദിശസ്തഥാ।
രണേഽഭിമന്യോഃ ക്രുദ്ധസ്യ രൂപമന്തരധീയത॥ 7-44-19 (46576)
കാഞ്ചനം യദ്യദസ്യാസീദ്വർമ ചാഭരണാനി ച।
ധനുഷശ്ച ശരാണാം ച തദപശ്യാമ കേവലം॥ 7-44-20 (46577)
തം തദാ നാശകത്കശ്ചിച്ചക്ഷുർഭ്യാമഭിവീക്ഷിതും।
ആദദാനം ശരൈര്യോധാൻമധ്യേ സൂര്യമിവ സ്ഥിതം॥ ॥ 7-44-21 (46578)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ചതുശ്ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 44 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 045
॥ ശ്രീഃ ॥
7.45. അധ്യായഃ 045
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യോഃ പരാക്രമഃ തേന ദുര്യോധനപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-45-0 (46579)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-45-0x (4368)
ആദദാനസ്തു ശൂരാണാമായുംഷ്യഭവദാർജുനിഃ।
അന്തകഃ സർവഭൂതാനാം പ്രാണാൻകാല ഇവാഗതേ॥ 7-45-1 (46580)
സ ശക്ര ഇവ വിക്രാന്തഃ ശക്രസൂനോഃ സുതോ ബലീ।
അഭിമന്യുസ്തദാനീകം ലോഡയൻസമദൃശ്യത॥ 7-45-2 (46581)
പ്രവിശ്യൈവ തു രാജേന്ദ്ര ക്ഷത്രിയേന്ദ്രാന്തകോപമഃ।
സത്യശ്രവസമാദത്ത വ്യാഘ്രോ മൃഗമിവോൽബണഃ॥ 7-45-3 (46582)
സത്യശ്രവസി ചാക്ഷിപ്തേ ത്വരമാണാ മഹാരഥാഃ।
പ്രഗൃഹ്യ വിപുലം ശസ്ത്രമഭിമന്യുമുപാദ്രവൻ॥ 7-45-4 (46583)
അഹംപൂർവമഹംപൂർവമിതി ക്ഷത്രിയപുംഗവാഃ।
സ്പർധമാനാഃ സമാജഗ്മുർജിഘാംസന്തോഽർജുനാത്മജം॥ 7-45-5 (46584)
ക്ഷത്രിയാണാമനീകാനി പ്രദ്രുതാന്യഭിധാവതാം।
ജഗ്രാഹ തിമിരാസാദ്യ ക്ഷുദ്രമത്സ്യാനിവാർണിവേ॥ 7-45-6 (46585)
യേ കേചന ഗതാസ്തസ്യ സമീപമപലായിനഃ।
ന തേ പ്രതിന്യവർതന്ത സമുദ്രാദിവ സിന്ധവഃ॥ 7-45-7 (46586)
മഹാഗ്രഹഗൃഹീതേവ വാതവേഗഭയാർദിതാ।
സമകംപത സാ സേനാ വിഭ്രഷ്ടാ നൌരിവാർണവേ॥ 7-45-8 (46587)
അഥ രുക്മരഥോ നാമ മദ്രേശ്വരസുതോ ബലീ।
ത്രസ്താമാശ്വാസയൻസേനാമത്രസ്തോ വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-45-9 (46588)
അലം ത്രാസേന വഃ ശൂരാ നൈഷ കശ്ചിൻമയി സ്ഥിതേ।
അഹമേനം ഗ്രീഹഷ്യാമി ജീവഗ്രാഹം ന സംശയഃ॥ 7-45-10 (46589)
ഏവമുക്ത്വാ തു സൌഭദ്രമഭിദുദ്രാവ വീര്യവാൻ।
സുകൽപിതേനോഹ്യമാനഃ സ്യന്ദനേന വിരാജതാ॥ 7-45-11 (46590)
സോഽഭിമന്യും ത്രിഭിർബാണൈർവിദ്ധ്വാ വക്ഷസ്യഥാനദത്।
ത്രിഭിശ്ച ദക്ഷിണേ ബാഹൌ സവ്യേ ച നിശിതൈസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-45-12 (46591)
സ തസ്യേഷ്വസനം ഛിത്ത്വാ ഫാൽഗുനിഃ സവ്യദക്ഷിണൌ।
ഭുജൌ ശിരശ്ച സ്വക്ഷിഭ്രു ക്ഷിതൌ ക്ഷിപ്രമപാതയത്॥ 7-45-13 (46592)
ദൃഷ്ട്വാ രുക്മരഥം രുഗ്ണം പുത്രം ശല്യസ്യ മാനിനം।
ജീവഗ്രാഹം ജിഘൃക്ഷന്തം സൌഭദ്രേണ യശസ്വിനാ॥ 7-45-14 (46593)
സംഗ്രാമദുർമദാ രാജന്രാജപുത്രാഃ പ്രഹാരിണഃ।
വയസ്യാഃ ശല്യപുത്രസ്യ സുവർണവികൃതധ്വജാഃ॥ 7-45-15 (46594)
താലമാത്രാണി ചാപാനി വികർഷന്തോ മഹാബലാഃ।
ആർജുനിം ശരവർഷേണ സമന്താത്പര്യവാരയൻ॥ 7-45-16 (46595)
ശൂരൈഃ നിക്ഷാബലോപേതൈസ്തരുണൈരത്യമർഷണൈഃ।
ദൃഷ്ട്വൈകം സമരേ ശൂരം സൌഭദ്രമപരാജിതം॥ 7-45-17 (46596)
ഛാദ്യമാനം ശരവ്രാതൈർഹൃഷ്ടോ ദുര്യോധനോഽഭവത്।
വൈവസ്വതസ്യ ഭവനം ഗതം ഹ്യേമമന്യത॥ 7-45-18 (46597)
സുവർണപുംഖൈരിഷുഭിർനാനാലിംഗൈഃ സുതേജനൈഃ।
അദൃശ്യമാർജുനിം ചക്രുർനിമേഷാത്തേ നൃപാത്മജാഃ॥ 7-45-19 (46598)
സസൂതാശ്വധ്വജം തസ്യ സ്യന്ദനം തം ച മാരിഷ।
ആചിതം സമപശ്യാമ ശ്വാവിധം ശലലൈരിവ॥ 7-45-20 (46599)
സ ഗാഢവിദ്ധഃ ക്രുദ്ധശ്ച തോത്രൈർഗജ ഇവാർദിതഃ।
ഗാന്ധർവമസ്ത്രമായച്ഛദ്രഥമായാം ച ഭാരത॥ 7-45-21 (46600)
അർജുനോ തപസ്തപ്ത്വാ ഗന്ധർവേഭ്യോ യദാഹൃതം।
തുംബുരുപ്രമുഖേഭ്യോ വൈ തേനാമോഹയതാഹിതാൻ॥ 7-45-22 (46601)
ഏകധാ ശതധാ രാജന്ദൃശ്യതേ സ്മ സഹസ്രധാ।
അലാതചക്രവത്സംഖ്യേ ക്ഷിപ്രമസ്ത്രാണി ദർശയൻ॥ 7-45-23 (46602)
രഥചര്യാസ്ത്രമായാഭിർമോഹയിത്വാ പരന്തപഃ।
ബിഭേദ ശതധാ രാജഞ്ശരീരാണി മഹീക്ഷിതാം॥ 7-45-24 (46603)
പ്രാണാഃ പ്രാണഭൃതാം സംഖ്യേ പ്രേഷിതാ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
രാജൻപ്രാപുരസും ലോകം ശരീരാണ്യവനിം യയുഃ॥ 7-45-25 (46604)
ധനൂംഷ്യശ്വാന്നിയന്തൄംശ്ച ധ്വജാൻബാഹൂംശ്ച സാംഗദാൻ।
സിരാംസി ച ശിതൈർബാണൈസ്തേഷാം ചിച്ഛേദ ഫാൽഗുനിഃ॥ 7-45-26 (46605)
ചൂതാരാമോ യഥാ ഭഗ്നഃ പഞ്ചവർഷഃ ഫലോപഗഃ।
രാജപുത്രശതം തദ്വത്സൌഭദ്രേണ നിപാതിതം॥ 7-45-27 (46606)
ക്രുദ്ധാശീവിഷസങ്കാശാൻസുകുമാരാൻസുഖോചിതാൻ।
ഏകേന നിഹതാന്ദൃഷ്ട്വാ ഭീതോ ദുര്യോധനോഽഭവത്॥ 7-45-28 (46607)
രഥിനഃ കുഞ്ജരാനശ്വാൻപദാതീംശ്ചാവമർദിതാൻ।
ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനഃ ക്ഷിപ്രമുപായാത്തമമർഷിതഃ॥ 7-45-29 (46608)
തയോഃ ക്ഷണമിവാപൂർവഃ സംഗ്രാമഃ സമപദ്യത।
അഥാഭവത്തേ വിമുഖഃ പുത്രഃ ശരശതാഹതഃ॥ ॥ 7-45-30 (46609)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിസയുദ്ധേ പഞ്ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 45 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-45- ആയച്ഛത്പ്രയുക്തവാൻ। രഥമായാം ദുർലക്ഷ്യാം രഥശിക്ഷാം॥ 5-45- ഫലോപഗഃ ഫലോൻമുഖഃ॥ 5-45- പഞ്ചചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 046
॥ ശ്രീഃ ॥
7.46. അധ്യായഃ 046
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുനാ ദുര്യോധനസൂനോർലക്ഷ്മണസ്യ വധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-46-0 (46610)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-46-0x (4369)
യഥാ വദസി മേ സൂത ഏകസ്യ ബഹുഭിഃ സഹ।
സംഗ്രാമം തുമുലം ഘോരം ജയം ചൈവ മഹാത്മനഃ॥ 7-46-1 (46611)
അശ്രദ്ധേയമിവാശ്ചര്യം സൌഭദ്രസ്യാഥ വിക്രമം।
കിന്തു നാത്യദ്ഭുതം തേഷാം യേഷാം ധർമോ വ്യപാശ്രയഃ॥ 7-46-2 (46612)
ദുര്യോധനേ ച വിമുഖേ രാജപുത്രശതേ ഹതേ।
സൌഭദ്രേ പ്രതിപത്തിം കാം പ്രത്യപദ്യന്ത മാമകാഃ॥ 7-46-3 (46613)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-46-4x (4370)
സംശുഷ്കാസ്യാശ്ചലന്നേത്രാഃ പ്രസ്വിന്നാ രോമഹർഷണാഃ।
പാലയനകൃതോത്സാഹാ നിരുത്സാഹാ ദ്വിഷ·ജ്ജയേ॥ 7-46-4 (46614)
ഹതാൻഭ്രാതൄൻപിതൄൻപുത്രാൻസുഹൃത്സംബന്ധിബാന്ധവാൻ।
ഉത്സൃജ്യോത്സൃജ്യ സഞ്ജഗ്മുസ്ത്വരയന്തോ ഹയദ്വിപാൻ॥ 7-46-5 (46615)
താൻപ്രഭഗ്നാംസ്തഥാ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണോ ദ്രൌണിർബൃഹദ്ബലഃ।
കൃപോ ദുര്യോധനഃ കർണഃ കൃതവർമാഥ സൌബലഃ॥ 7-46-6 (46616)
അഭ്യധാവൻസുസങ്ക്രുദ്ധാഃ സൌഭദ്രമപരാജിതം।
തേ തു പൌത്രേണ തേ രാജൻപ്രായശോ വിമുഖീകൃതാഃ।
`സൌഭദ്രേണ മഹാരാജ ശക്രപ്രതിമതേജസാ'॥ 7-46-7 (46617)
ഏകസ്തു സുഖസംവൃദ്ധോ ബാല്യാദ്ദർപാച്ച നിർഭയഃ।
ഇഷ്വസ്ത്രവിൻമഹാതേജാ ലക്ഷ്മണോഽർജുനിമഭ്യയാത്॥ 7-46-8 (46618)
തമന്വഗേവാസ്യ പിതാ പുത്രഗൃദ്ധീ ന്യവർതത।
അനുദുര്യോധനം ചാന്യേ ന്യവർതന്ത മഹാരഥാഃ॥ 7-46-9 (46619)
തം തേഽഭിഷിഷിചുർബാണൈർമേഘാ ഗിരിമിവാംബുഭിഃ।
സ തു താൻപ്രമമാഥൈകോ വിഷ്വഗ്വാതോ യഥാംബുദാൻ॥ 7-46-10 (46620)
പൌത്രം തവ ച ദുർധർഷം ലക്ഷ്മണം പ്രിയദർശനം।
പിതുഃ സമീപേ തിഷ്ഠന്തം ശൂരമുദ്യതകാർമുകം॥ 7-46-11 (46621)
അത്യന്തസുഖസംവൃദ്ധം ധനേശ്വരസുതോപമം।
ആസസാദ രണേ കാർഷ്ണിർമത്തോ മത്തമിവ ദ്വിപം।
`സിംഹശാബോ വനേ ശശ്വത്പുണ്ഡരീകശിശും യഥാ'॥ 7-46-12 (46622)
ലക്ഷ്മണേന തു സംഗംയ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ।
ശരൈഃ സുനിശിതൈസ്തീക്ഷ്ണൈർബാഹ്വോരുരസി ചാർപയത്॥ 7-46-13 (46623)
സങ്ക്രുദ്ധൌ വൈ മഹാരാജ ദണ്ഡാഹത ഇവോരഗഃ।
പൌത്രസ്തവ മഹാരാജ തവ പൌത്രമഭാഷത॥ 7-46-14 (46624)
സുദൃഷ്ടഃ ക്രിയതാം ലോകോ ഹ്യമും ലോകം ഗമിഷ്യസി।
പശ്യതാം ബാന്ധവാനാം ത്വാം നയാമി യമസാദനം॥ 7-46-15 (46625)
ഏവമുക്ത്വാ തതോ ഭല്ലം സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ।
ഉദ്ബബർഹ മഹാബാഹുർനിർമുക്തോരഗസന്നിഭം॥ 7-46-16 (46626)
സ തസ്യ ഭുജനിർമുക്തോ ലക്ഷ്മണസ്യ സുദർശനം।
സുനസം സുഭ്രു കേശാന്തം ശിരോഽഹാർഷീത്സകുണ്ഡലം॥ 7-46-17 (46627)
`പൌത്രസ്തു തവ ദുർധർഷം ലക്ഷ്മണം പ്രിയദർശനം।
പിതുഃ സമീപേ തിഷ്ഠന്തം പ്രാഹിണോദ്യമസാദനം॥ 7-46-18 (46628)
അത്യന്തസുഖസംവൃദ്ധം ധനേശ്വരസുതോപമം'।
ലക്ഷ്മണാം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഹാഹേത്യുച്ചുക്രുശുർജനാഃ॥ 7-46-19 (46629)
തതോ ദുര്യോധനഃ ക്രുദ്ധഃ പ്രിയേ പുത്രേ നിപാതിതേ।
ഹതൈനമിതി ചുക്രോശ ക്ഷത്രിയാൻക്ഷത്രിയർഷഭഃ॥ 7-46-20 (46630)
തതോ ദ്രോണഃ കൃപഃ കർണോ ദ്രോണപുത്രോ ബൃഹദ്ബലഃ।
കൃതവർമാ ച ഹാർദിക്യഃ ഷഡ്രഥാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-46-21 (46631)
താംസ്തു വിദ്ധാ ശിതൈർബാണൈർവിമുഖീകൃത്യ ചാർജുനിഃ।
വേഗേനാഭ്യപതത്ക്രുദ്ധഃ സൈന്ധവസ്യ മഹദ്ബലം॥ 7-46-22 (46632)
ആവവ്രുസ്തസ്യ പന്ഥാനം ഗജാനീകേന ദംശിതാഃ।
കലിംഗാശ്ച നിഷാദാശ്ച ക്രാഥപുത്രശ്ച വീര്യവാൻ।
തത്പ്രസക്തമിവാത്യർഥം യുദ്ധമാസീദ്വിശാംപതേ॥ 7-46-23 (46633)
തതസ്തത്കുഞ്ജരാനീകം വ്യധമദ്ധൃഷ്ടമാർജുനിഃ।
യഥാ വായുർനിത്യഗതിർജലദാഞ്ശതശോഽംബരേ॥ 7-46-24 (46634)
തതഃ ക്രുദ്ധാഃ ശരവ്രാതൈ രാജാനഃ സമവാരയൻ।
അഥേതരേ സന്നിവൃത്താഃ പുനർദ്രോണമുഖാ രഥാഃ।
പരമാസ്ത്രാണി ധുന്വാനാഃ സൌഭദ്രമഭിദുദ്രുവുഃ॥ 7-46-25 (46635)
താന്നിവാര്യാർജുനിർബാണൈഃ ക്രാഥപുത്രമയോധയത്।
ശരൌഘേണാപ്രമേയേണ ത്വരമാണോ ജിഘൌസയാ॥ 7-46-26 (46636)
സധനുർബാണകേയൂരൌ ബാഹൂ സമുകുടം ശിരഃ।
സച്ഛത്രധ്വജയന്താരം രഥം ചാശ്വാന്ന്യപാതയത്॥ 7-46-27 (46637)
കുലശീലശ്രുതിബലൈഃ കീർത്യാ ചാസ്ത്രബലേന ച।
യുക്തേ തസ്മിൻഹതേ വീരാഃ പ്രായശോ വിമുഖാഽഭവൻ॥ ॥ 7-46-28 (46638)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ഷട്ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 46 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-46-3 പ്രതിപത്തിം പ്രതിവിധാനം॥ 5-46-10 വിഷ്വഗ്വാതോഽശേഷദിഗ്വാതഃ॥ 5-46-17 കേശാന്തം കേശൈർമനോഹരം। അന്തഃ പ്രാന്തേഽന്തികേ മധ്യേ സ്വരൂപേ ച മനോഹരേ ഇത്യഭിധാനാത്॥ 5-46-23 ധൃഷ്ടം പ്രഗൽഭം॥ 5-46-46 ഷട്ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 047
॥ ശ്രീഃ ॥
7.47. അധ്യായഃ 047
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-47-0 (46639)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-47-0x (4371)
തഥാ പ്രവിഷ്ടം തരുണം സൌഭദ്രമപരാജിതം।
കുലാനുരൂപം കുർവാണം സംഗ്രാമേഷ്വപരാജിതം॥ 7-47-1 (46640)
ആജാനേയൈഃ സുബലിഭിര്യാന്തമശ്വൈസ്ത്രിഹായനൈഃ।
പ്ലവമാനമിവാകാശേ കേ ശൂരാഃ സമവാരയൻ॥ 7-47-2 (46641)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-47-3x (4372)
അഭിമന്യുഃ പ്രവിശ്യൈതാംസ്താവകാന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
അകരോത്പാർഥിവാൻസർവാന്വിമുഖാൻപാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 7-47-3 (46642)
തം തു ദ്രോണഃ കൃപഃ കർണോ ദ്രൌണിശ്ച സബൃഹദ്ബലഃ।
കൃതവർമാ ച ഹാർദിക്യഃ ഷഡ്രഥാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-47-4 (46643)
ദൃഷ്ട്വാ തു സൈന്ധവേ ഭാരമതിമാത്രം സമാഹിതം।
സൈന്യം തവ മഹാരാജ യുധിഷ്ഠിരമുപാദ്രവത്॥ 7-47-5 (46644)
സൌഭദ്രമിതരേ വീരമഭ്യവർഷഞ്ശരാംബുഭിഃ।
താലമാത്രാണി ചാപാനി വികർഷന്തോ മഹാബലാഃ॥ 7-47-6 (46645)
താംസ്തു സർവാൻമഹേഷ്വാസാൻസർവവിദ്യാസു നിഷ്ഠിതാൻ।
വ്യദൃഷ്ടംഭയദ്രണേ ബാണൈഃ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ॥ 7-47-7 (46646)
ദ്രോണം പഞ്ചാശതാവിധ്യദ്വിംശത്യാ ച ബൃഹദ്ബലം।
അശീത്യാ കൃതവർമാണം കൃപം ഷഷ്ട്യാ ശിലീമുഖൈഃ॥ 7-47-8 (46647)
രുക്മപുംഖൈർമഹാവേഗൈരാകർണസമചോദിതൈഃ।
അവിധ്യദ്ദശഭിർബാണൈരശ്വത്ഥാമാനമാർജുനിഃ॥ 7-47-9 (46648)
കർണം ച കർണിനാ കർണേ പീതേന ച ശിതേന ച।
ഫാൽഗുനിർദ്വിഷതാം മധ്യേ വിവ്യാധ പരമേഷുണാ॥ 7-47-10 (46649)
പാതയിത്വാ കൃപസ്യാശ്വാംസ്തഥോഭൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ।
അഥൈനം ദശഭിർബാണൈഃ പ്രത്യവിധ്യത്സ്തനാന്തരേ॥ 7-47-11 (46650)
തതോ ബൃന്ദാരകം വീരം കുരൂണാം കീർതിവർധനം।
പുത്രാണാം തവ വീരാണാം പശ്യതാമവധീദ്ബലീ॥ 7-47-12 (46651)
തം ദ്രൌണിഃ പഞ്ചവിംശത്യാ ക്ഷുദ്രകാണാം സമാർപയത്।
വരംവരമമിത്രാണാമാരുജന്തമഭീതവത്॥ 7-47-13 (46652)
സ തു ബാണൈഃ ശിതൈസ്തൂർണം പ്രത്യവിധ്യത മാരിഷ।
പശ്യതാം ധാർതരാഷ്ട്രാണാമശ്വത്ഥാമാനമാർജുനിഃ॥ 7-47-14 (46653)
ഷഷ്ട്യാ ശരാണാം തം ദ്രൌണിസ്തിഗ്മധാരൈഃ സുതേജനൈഃ।
ഉഗ്രൈർനാകംപയദ്വിദ്ധ്വാ മൈനാകമിവ പർവതം॥ 7-47-15 (46654)
സ തു ദ്രൌണിം ത്രിസപ്തത്യാ ഹേമപുംഘൈരജിഹ്മഗൈഃ।
പ്രത്യവിധ്യൻമഹാതേജാ ബലവാനപകാരിണം॥ 7-47-16 (46655)
തസ്മിന്ദ്രോണോ ബാണശതം പുത്രഗൃദ്ധീ ന്യപാതയത്।
അശ്വത്ഥാമാ തഥാഽഷ്ടൌ ച പരീപ്സൻപിതരം രണേ॥ 7-47-17 (46656)
കർണോ ദ്വാവിംശതിം ഭല്ലാൻകൃതവർമാ ച വിംശതിം।
ബൃഹദ്ബലസ്തു പഞ്ചാശത്കൃപഃ ശാരദ്വതോ ദശ॥ 7-47-18 (46657)
താംസ്തു പ്രത്യവധീത്സർവാന്ദശഭിർദശഭിഃ ശരൈഃ।
തൈരർദ്യമാനഃ സൌഭദ്രഃ സർവതോ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-47-19 (46658)
തം കോസലാനാമധിപഃ കർണിനാഽതാഡയദ്ധൃദി।
സ തസ്യാശ്വാന്ധ്വജം ചാപം സൂതം ചാപാതയത്ക്ഷിതൌ॥ 7-47-20 (46659)
അഥ കോസലരാജസ്തു വിരഥഃ ഖംഗ്രചർമധൃത്।
ഇയേഷ ഫാൽഗുനേഃ കായാച്ഛിരോ ഹർതും സകുണ്ഡലം॥ 7-47-21 (46660)
സ കോസലാനാമധിപം രാജപുത്രം ബൃഹദ്ബലം।
ഹൃദി വിവ്യാധ വാണേന സ ഭിന്നഹൃദയോഽപതത്॥ 7-47-22 (46661)
ബഭഞ്ജ ച സഹസ്രാണി ദശ രാജ്ഞാം മഹാത്മനാം।
സൃജതാമശിവാ വാചഃ ഖംഗകാർമുകധാരിണാം॥ 7-47-23 (46662)
തഥാ ബൃഹദ്ബലം ഹത്വാ സൌഭദ്രോ വ്യചരദ്രണേ।
വ്യഷ്ടംഭയൻമഹേഷ്വാസോ യോധാംസ്തവ ശരാംബുഭിഃ॥ ॥ 7-47-24 (46663)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രോയദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 47 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 048
॥ ശ്രീഃ ॥
7.48. അധ്യായഃ 048
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണാദിഭിഃ ഷഡ്ഭിരഭിമന്യോർവിരഥീകരണം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-48-0 (46664)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-48-0x (4373)
സ കർണം കർണിനാ കർണേ പുനർവിവ്യാധ ഫാൽഗുനിഃ।
ശരൈഃ പഞ്ചാശതാ ചൈനമവിധ്യത്കോപയൻഭൃശം॥ 7-48-1 (46665)
പ്രതിവിവ്യാധ രാധേയസ്താവദ്ഭിരഥ തം പുനഃ।
ശരൈരാചിതസർവാംഗോ ബഹ്വശോഭത ഭാരത॥ 7-48-2 (46666)
കർണം ചാപ്യകരോത്ക്രുദ്ധോ രുധിരോത്പീഡവാഹിനം।
കർണോഽപി വിബഭൌ ശൂരഃ ശരൈശ്ഛിന്നോഽസൃഗാതപ്ലുഃ।
`സന്ധാനുഗതപര്യന്തഃ ശരദീവ ദിവാകരഃ'॥ 7-48-3 (46667)
താവുഭൌ ശരചിത്രാംഗൌ രുധിരേണ സമുക്ഷിതൌ।
ബഭൂവതുർമഹാത്മാനൌ പുഷ്പിതാവിവ കിംശുകൌ॥ 7-48-4 (46668)
അഥ കർണസ്യ സചിവാൻഷട് ശൂരാംശ്ചിത്രയോധിനഃ।
സാശ്വസൂതധ്വജരഥാൻസൌഭദ്രോ നിജഘാന ഹ॥ 7-48-5 (46669)
തഥേതരാൻമഹേഷ്വാസാന്ദശഭിർദശഭിഃ ശരൈഃ।
പ്രത്യവിധ്യദസംഭ്രാന്തസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-48-6 (46670)
മാഗധസ്യ തഥാ പുത്രം ഹത്വാ ഷഡ്ഭിരജിഹ്മഗൈഃ।
സാശ്വം സസൂതം തരുണമശ്വകേതുമപാതയത്॥ 7-48-7 (46671)
മാർതികാവതകം ഭോജം തതഃ കുഞ്ജരകേതനം।
ക്ഷുരപ്രേണ സമുൻമഥ്യ നനാദ വിസൃജൻശരാൻ॥ 7-48-8 (46672)
തസ്യ ദൌഃശാസനിർവിദ്ധ്വാ ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ।
സൂതമേകേന വിവ്യാധ ദശഭിശ്ചാർജുനാത്മജം॥ 7-48-9 (46673)
തതോ ദൌഃശാസനിം കാർഷ്ണിർവിദ്ധ്വാ സപ്തഭിരാശുഗൈഃ।
സംരംഭാദ്രക്തനയനോ വാക്യമുച്ചൈരഥാബ്രവീത്॥ 7-48-10 (46674)
പിതാ തവാഹവം ത്യക്ത്വാ ഗതഃ കാപുരുഷോ യഥാ।
ദിഷ്ട്യാ ത്വമപി ജാനീഷേ യോദ്ധും ന ത്വദ്യ മോക്ഷ്യസേ॥ 7-48-11 (46675)
ഏതാവദുക്ത്വാ വചനം കർമാരപരിമാർജിതം।
നാരാചം വിസസർജാസ്മൈ തം ദ്രൌണിസ്ത്രിഭിരാച്ഛിനത്॥ 7-48-12 (46676)
തസ്യാർജുനിർധ്വജം ഛിത്ത്വാ ശല്യം ത്രിഭിരതാഡയത്।
തം ശല്യോ നവഭിർബാണൈർഗാർധ്രപത്രൈരതാഡയത്॥ 7-48-13 (46677)
ഹൃദ്യസംഭ്രാന്തവദ്രാജംസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്।
തസ്യാർജുനിർധ്വജം ഛിത്ത്വാ ഹത്വോഭൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 7-48-14 (46678)
തം വിവ്യാധായസൈഃ ഷഡ്ഭിഃ സോപാക്രാമദ്രഥാന്തരം।
ശത്രുഞ്ജയം ചന്ദ്രകേതും മേഘവേഗം സുവർചസം॥ 7-48-15 (46679)
സൂര്യഭാസം ച പഞ്ചൈതാൻഹത്വാ വിവ്യാധ സൌബലം।
തം സൌബലസ്ത്രിഭിർവിദ്ധ്വാ ദുര്യോധനമഥാബ്രവീത്॥ 7-48-16 (46680)
സർവ ഏനം വിമഥ്നീമഃ പുരൈകൈകം ഹിനസ്തി നഃ।
അഥാബ്രവീത്പുനർദ്രോണം കർണോ വൈകർതനോ രണേ॥ 7-48-17 (46681)
പുരാ സർവാൻപ്രമഥ്നാതി ബ്രൂഹ്യസ്യ വധംമാശു നഃ।
തതോ ദ്രോണോ മഹേഷ്വാസഃ സർവാംസ്താൻപ്രത്യഭാഷത॥ 7-48-18 (46682)
അസ്തി വാഽസ്യാന്തരം കിഞ്ചിത്കുമാരസ്യാഥ പശ്യത।
അന്വസ്യ പിതരം ചാദ്യ ചരതഃ സർവതോ ദിശം॥ 7-48-19 (46683)
ശീഘ്രതാം നരസിംഹസ്യ പാണ്ഡവേയസ്യ പശ്യത।
ധനുർമണ്ഡലമേവാസ്യ രഥമാർഗേഷു ദൃശ്യതേ॥ 7-48-20 (46684)
സന്ദധാനസ്യ വിശിഖാഞ്ശീഘ്രം ചൈവ വിമുഞ്ചതഃ।
ആരുജന്നപി മേ പ്രാണാൻമോഹയന്നപി സായകൈഃ॥ 7-48-21 (46685)
പ്രഹർഷയതി മാം ഭൂയഃ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ।
അതിമാനം ദധാത്യേഷ സൌഭദ്രോ വിചരന്രണേ॥ 7-48-22 (46686)
അന്തരം യസ്യ സംരബ്ധാ ന പശ്യന്തി മഹാരഥാഃ।
അസ്യതോ ലഘുഹസ്തസ്യ ദിശഃ സർവാ മഹേഷുഭിഃ।
ന വിശേഷം പ്രപശ്യാമി രണേ ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ॥ 7-48-23 (46687)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-48-24x (4374)
അഥ കർണഃ പുനർദ്രോണമാഹാർജുനിശരാഹതഃ।
സ്ഥാതവ്യമിതി തിഷ്ഠാമി പീഡ്യമാനോഽഭിമന്യുനാ॥ 7-48-24 (46688)
തേജസ്വിനഃ കുമാരസ്യ ശരാഃ പരമദാരുണാഃ।
ക്ഷിണ്വന്തി ഹൃദയം മേഽദ്യ ഘോരാഃ പാവകതേജസഃ॥ 7-48-25 (46689)
തമാചാര്യോഽബ്രവീത്കർണം ശനകൈഃ പ്രഹസന്നിവ।
അഭേദ്യമസ്യ കവചം യുവാ ചാശുപരാക്രമഃ॥ 7-48-26 (46690)
ഉപദിഷ്ടാ മയാ ചാസ്യ പിതുഃ കവചധാരണാ।
താമേഷ നിഖിലാം വേത്തി ധ്രുവം പരപുരഞ്ജയഃ॥ 7-48-27 (46691)
ശക്യം ത്വസ്യ ധനുശ്ഛേത്തും ജ്യാം ച ബാണൈഃ സമാഹിതൈഃ।
അഭീഷൂംശ്ച ഹയാംശ്ചൈവ തഥോഭൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 7-48-28 (46692)
ഏതത്കുരു മഹേഷ്വാസ രാധേയ യദി ശക്യതേ।
അഥൈനം വിമുഖീകൃത്യ പശ്ചാത്പ്രഹരണം കുരു॥ 7-48-29 (46693)
സധനുഷ്കോ ന ശക്യോഽയമപി ജേതും സുരാസുരൈഃ।
വിരഥം വിധനുഷ്കം ച കുരുഷ്വൈനം യദീച്ഛസി॥
`പുനഃ സ്ഥിതേന കേനാപി ദുഃശകോ ജേതുമാർജുനിഃ'॥ 7-48-30 (46694)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-48-31x (4375)
തദാചാര്യവചഃ ശ്രുത്വാ കർണോ വൈകർതനസ്ത്വരൻ।
അസ്യതോ ലഘുഹസ്തസ്യ പൃഷ്ഠതോ ധനുരാച്ഛിനത്॥ 7-48-31 (46695)
അശ്വാനസ്യാവധീദ്ദോണോ ഗൌതമഃ പാർഷ്ണിസാരഥീ।
ശേഷാസ്തു ച്ഛിന്നധന്വാനം ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 7-48-32 (46696)
ത്വരമാണാസ്ത്വരാകാലേ വിരഥം ഷൺമഹാരഥാഃ।
ശരവർഷൈരകരുണാ ബാലമേകമവാകിരൻ॥ 7-48-33 (46697)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ വിരഥഃ സ്വധർമമനുപാലയൻ।
ഖംഗചർമധരഃ ശ്രീമാനുത്പപാത വിഹായസാ॥ 7-48-34 (46698)
മാർഗൈഃ സകൌശികാദ്യൈശ്ച ലാഘവേന ബലേന ച।
ആർജുനിർവ്യചരദ്യ്വോംനി ഭൃശം വൈ പക്ഷിരാഡിവ॥ 7-48-35 (46699)
മയ്യേവ നിപതത്യേഷ സാസിരിത്യൂർധ്വദൃഷ്ടയഃ।
വിവ്യധുസ്തം മഹേഷ്വാസം സമരേ ഛിദ്രദർസിനഃ॥ 7-48-36 (46700)
ക്ഷുരപ്രേണ മഹാതേജാസ്ത്വരമാണഃ സപത്നജിത്॥ 7-48-37 (46701)
രാധേയോ നിശിതൈർബാണൈർവ്യധമച്ചർമ ചോത്തമം॥ 7-48-38 (46702)
വ്യസിചർമേഷുപൂർണാംഗഃ സോഽന്തരിക്ഷാത്പുനഃ ക്ഷിതിം।
ആസ്ഥിതശ്ചക്രമുദ്യംയ ദ്രോണം ക്രുദ്ധോഽഭ്യധാവത॥ 7-48-39 (46703)
സ ചക്രരേണൂകജ്ജ്വലശോഭിതാംഗോ
ബഭാവതീവോജ്ജ്വലചക്രപാണിഃ।
രണേഽഭിമന്യുഃ ക്ഷണമാസ രൌദ്രഃ
സ വാസുദേവാനുകൃതിം പ്രകുർവൻ॥ 7-48-40 (46704)
സ്രുതരുധിരകൃതൈകരാഗവസ്ത്രോ
ഭ്രുകുടിപുടാകുലിതോഽതിസിംഹനാദഃ।
പ്രഭുരമിതബലോ രണേഽഭിമന്യു--
ർനൃപവരമധ്യഗതോ ഭൃശം വ്യരാജത്॥ ॥ 7-48-41 (46705)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 48 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-48-18 വധം വധോപായം॥ 5-48-19 അണ്വപ്യസ്യാന്തരം ഹ്യദ്യ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 5-48-35 കൌശികം സർവതോഭദ്രം॥ 5-48-48 അഷ്ടചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 049
॥ ശ്രീഃ ॥
7.49. അധ്യായഃ 049
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-49-0 (46706)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-49-0x (4376)
വിഷ്ണോഃ സ്വസുർനന്ദകരഃ സ വിഷ്ണ്വായുധഭൂഷണഃ।
രരാജാതിരഥഃ സംഖ്യേ ജനാർദന ഇവാപരഃ॥ 7-49-1 (46707)
മാരുതോദ്ധൂതകേശാന്തമുദ്യതാരിവരായുധം।
വപുഃ സമീക്ഷ്യ പൃഥ്വീശാ ദുഃസമീക്ഷ്യം സുരൈരപി॥ 7-49-2 (46708)
`യദി പാണിതലാദേതച്ചക്രം മുഞ്ചേത ഫാൽഗുനിഃ।
വരദാനാൻമാതുലസ്യ വിഷ്ണോശ്ചക്രമിവാപതേത്'॥ 7-49-3 (46709)
തച്ചക്രം ഭൃശമുദ്വിഗ്നാഃ സഞ്ചിച്ഛിദുരനേകധാ।
മഹാരഥസ്തതഃ കാർഷ്മിഃ സ ജഗ്രാഹ മഹാഗദാം॥ 7-49-4 (46710)
വിധനുഃസ്യന്ദനാസിസ്തൈർവിചക്രശ്ചാരിഭിഃ കൃതഃ।
അഭിമന്യുർഗദാപാണിരശ്വത്ഥാമാനമാർദയത്॥ 7-49-5 (46711)
സ ഗദാമുദ്യതാം ദൃഷ്ട്വാ ജ്വലന്തീമശനീമിവ।
അപാക്രാമദ്രഥോപസ്ഥാദ്വിക്രമാംസ്ത്രീന്നരർഷഭഃ॥ 7-49-6 (46712)
തസ്യാശ്വാൻഗദയാ ഹത്വാ തഥോഭൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ।
ശരാചിതാംഗഃ സൌഭദ്രഃ ശ്വാവിദ്വത്സമദൃശ്യത॥ 7-49-7 (46713)
തതഃ സുബലദായാദം കാലികേയമപോഥയത്।
ജഘാന ചാസ്യാനുചരാൻഗാന്ധാരാൻസപ്തസപ്തതിം॥ 7-49-8 (46714)
പുനശ്ചൈവ വസാതീയാഞ്ജഘാന രഥിനോ ദശ।
കേകയാനാം രഥാൻസപ്ത ഹത്വാ ച ദശ കുഞ്ജരാൻ।
ദൌഃശാസനിരഥം സാശ്വം ഗദയാ സമപോഥയത്॥ 7-49-9 (46715)
തതോ ദൌഃശസനിഃ ക്രുദ്ധോ ഗദാമുദ്യംയ മാരിഷ।
അഭിദുദ്രാവ സൌഭദ്രം തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-49-10 (46716)
താവുദ്യതഗദൌ വീരാവന്യോന്യവധകാങ്ക്ഷിണൌ।
ഭ്രാതൃവ്യൌ സംപ്രജഹാതേ പുരേവ ത്ര്യംബകാന്ധകൌ॥ 7-49-11 (46717)
താവന്യോന്യം ഗദാഗ്രാഭ്യാമാഹത്യ പതിതൌ ക്ഷിതൌ।
ഇന്ദ്രധ്വജാവിവോത്സൃഷ്ടൌ രണമധ്യേ പരന്തപൌ॥ 7-49-12 (46718)
ദൌഃശാസനിരഥോത്ഥായ കുരൂണാം കീർതിവർധനഃ।
ഉത്തിഷ്ഠമാനം സൌഭദ്രം ഗദയാ മൂർധ്ന്യതാഡയത്॥ 7-49-13 (46719)
ഗദാവേഗേന മഹതാ വ്യായാമേന ച മോഹിതഃ।
വിചേതാ ന്യപതദ്ഭൂമൌ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ॥ 7-49-14 (46720)
ഏവം വിനിഹതോ രാജന്നേകോ ബഹുഭിരാഹവേ।
ക്ഷോഭയിത്വാ ചമൂം സർവാം നലിനീമിവ കുഞ്ജരഃ॥ 7-49-15 (46721)
അശോഭത ഹതോ വീരോ വ്യാധൈർവനഗജോ യഥാ।
തം തഥാ പതിതം ശൂരം താവകാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-49-16 (46722)
ദാവം ദഗ്ധ്വാ യഥാ ശാന്തം പാവകം ശിശിരാത്യയേ।
വിമൃദ്വ്യ നഗശൃംഗാണി സന്നിവൃത്തമിവാനിലം॥ 7-49-17 (46723)
അസ്തിം ഗതമിവാദിത്യം തപ്ത്വാ ഭാരത വാഹിനീം।
ഉപപ്ലുതം യഥാ സോമം സംശുഷ്കമിവ സാഗസ്ം॥ 7-49-18 (46724)
പൂർണചന്ദ്രാഭവദനം കാകപക്ഷവൃതാലികം।
തം ഭൂമൌ പതിതം ദൃഷ്ട്വാ താവകാസ്തേ മഹാരഥാഃ।
മുദാ പരമയാ യുക്താശ്ചുക്രുശുഃ സിംഹവൻമുഹുഃ॥ 7-49-19 (46725)
ആസീത്പരമകോ ഹർഷസ്താവകാനാം വിശാംപതേ।
ഇതരേഷാം തു വീരാണാം നേത്രേഭ്യഃ പ്രാപതജ്ജലം॥ 7-49-20 (46726)
അന്തരിക്ഷേ ച ഭൂതാനി പ്രാക്രോശന്ത വിശാംപതേ।
ദൃഷ്ട്വാ നിപതിതം വീരം ച്യുതം ചന്ദ്രമിവാംബരാത്॥ 7-49-21 (46727)
ദ്രോണകർണമുഖൈഃ ഷഡ്ഭിർധാർതരാഷ്ട്രൈർമഹാരഥൈഃ।
ഏകോഽയം നിഹതഃ ശേതേ നൈഷ ധർമോ മതോ ഹി നഃ॥ 7-49-22 (46728)
തസ്മിന്വിനിഹതേ വീരേ ബഹ്വശോഭത മേദിനീ।
ദ്യൌര്യഥാ പൂർണചന്ദ്രേണ നക്ഷത്രഗണമാലിനീ॥ 7-49-23 (46729)
രുക്മപുംഖൈശ്ച സംപൂർണാ രുധിരൌഘപരിപ്ലുതാ।
ഉത്തമാംഗൈശ്ച ശൂരാണാം ഭ്രാജമാനൈഃ സകുണ്ഡലൈഃ॥ 7-49-24 (46730)
വിചിത്രൈശ്ച പരിസ്തോമൈഃ പതാകാഭിശ്ച സംവൃതാ।
ചാമരൈശ്ച കുഥാഭിശ്ച പ്രവിദ്ധൈശ്ചാംബരോത്തമൈഃ॥ 7-49-25 (46731)
രഥാശ്വനരനാഗാനാമലങ്കാരൈശ്ച സുപ്രഭൈഃ।
ഖംഗൈഃ സുനിശിതൈഃ പീതൈർനിർമുക്തൈർഭുജഗൈരിവ॥ 7-49-26 (46732)
ചാപൈശ്ച വിവിധൈശ്ഛിന്നൈഃ ശക്ത്യൃഷ്ടിപ്രാസകംപനൈഃ।
വിവിധൈശ്ചായുധൈശ്ചാന്യൈഃ സംവൃതാ ഭൂരശോഭത॥ 7-49-27 (46733)
`നിഷ്ടനദ്ഭിരതീവാന്യൈരുദ്വഹദ്രുധിരസ്രവൈഃ।
നരൈഃ പതദ്ഭിഃ പതിതൈരവനീ സ്വധികം ബഭൌ॥ 7-49-28 (46734)
വാജിഭിശ്ചാപി നിർജീവൈഃ ശ്വസദ്ഭിഃ ശോണിതോക്ഷിതൈഃ।
സാരോഹൈർവിഷമാ ഭൂമിഃ സൌഭദ്രേണ നിപാതിതൈഃ॥ 7-49-29 (46735)
സാങ്കുശൈഃ സമഹാമാത്രൈഃ സർവമായുധകേതുഭിഃ।
പർവതൈരിവ വിധ്വസ്തൈർവിശിഖൈർമഥിതൈർഗജൈഃ॥ 7-49-30 (46736)
പൃഥിവ്യാനുകീർണൈശ്ച അശ്വസാരഥിയോധിഭിഃ।
ഹദൈരിവ പ്രക്ഷുഭിതൈർഹൃതനാഗൈ രഥോത്തമൈഃ॥ 7-49-31 (46737)
പദാതിസംഘൈശ്ച ഹതൈർവിവിധായുധഭൂഷണൈഃ।
ഭീരൂണാം ത്രാസജനനീ ഘോരരൂപാഽഭവൻമഹീ॥ 7-49-32 (46738)
തം ദൃഷ്ട്വാ പതിതം ഭൂമൌ ചന്ദ്രാർകസദൃശദ്യുതിം।
താവകാനാം പരാ പ്രീതിഃ പാണ്ഡൂനാം ചാഭവദ്വ്യഥാ॥ 7-49-33 (46739)
അഭിമന്യൌ ഹതേ രാജഞ്ശിശുകേഽപ്രാപ്തയൌവനേ।
സംപ്രാദ്രവച്ചമൂഃ സർവാ ധർമരാജസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-49-34 (46740)
ദീര്യമാണം ബലം ദൃഷ്ട്വാ സൌഭദ്രേ വിനിപാതിതേ।
അജാതശത്രുസ്താന്വീരാനിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-49-35 (46741)
സ്വർഗമേഷ ഗതഃ ശൂരോ യോ ഹതോ ന പരാങ്മുഖഃ।
സംസ്തംഭയത മാഭൈഷ്ട വിജേഷ്യാമോ രണേ രിപൂൻ॥ 7-49-36 (46742)
ഇത്യേവം സ മഹാതേജാ ദുഃഖിതേഭ്യോ മഹാദ്യുതിഃ।
ധർമരാജോ യുധാം ശ്രേഷ്ഠോ ബ്രുവന്ദുഃഖമപാനുദത്॥ 7-49-37 (46743)
യുദ്ധേ ഹ്യാശീവിഷാകാരാന്രാജപുത്രാന്രണേ രിപൂൻ।
പൂർവം നിഹത്യ സംഗ്രാമേ പശ്ചാദാർജുനിരഭ്യയാത്॥ 7-49-38 (46744)
ഹത്വാ ദശസഹസ്രാണി കൌസല്യം ച മഹാരഥം।
കൃഷ്ണാർജുനസമഃ കാർഷ്ണിഃ ശക്രലോകം ഗതോ ധ്രുവം॥ 7-49-39 (46745)
രഥാശ്വനരമാതംഗാന്വിനിഹത്യ സഹസ്രശഃ।
അവിതൃപ്തഃ സ സംഗ്രാമാദശോച്യഃ പുണ്യകർമകൃത്। 7-49-40 (46746)
ഗതഃ പുണ്യകൃതാം ലോകാഞ്ശാശ്വതാൻപുണ്യനിർജിതാൻ॥ ॥ 7-49-41 (46747)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 49 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-49-18 ഉപപ്ലുതം രാഹുഗ്രസ്തം॥ 5-49-19 കാകപക്ഷാവൃതാക്ഷികം ഇതി ഝ പാഠഃ॥ 5-49-30 വിശാഖോൻമഥിതൈർഗജൈഃ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 5-49-31 വ്യശ്വസാരഥിയോധിഭിഃ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 5-49-49 ഏകോനപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 050
॥ ശ്രീഃ ॥
7.50. അധ്യായഃ 050
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുദ്ധഭൂമിവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-50-0 (46748)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-50-0x (4377)
വയം തു പ്രവരം ഹത്വാ തേഷാം തൈഃ ശരപീഡിതാഃ।
നിവേശായാഭ്യുപായാമഃ സായാഹ്നേ രുധിരോക്ഷിതാഃ॥ 7-50-1 (46749)
നിരീക്ഷമാണാസ്തു വയം പരേ ചായോധനം ശനൈഃ।
അപയാതാ മഹാരാജ ഗ്ലാനിം പ്രാപ്താ വിചേതസഃ॥ 7-50-2 (46750)
തതോ നിശായാ ദിവസസ്യ ചാശിവഃ
ശിവാരുതൈഃ സന്ധിരവർതതാദ്ഭുതഃ।
കുശേശയാപീഡനിഭേ ദിവാകരേ
വിലംബമാനേഽസ്തമുപേത്യ പർവതം॥ 7-50-3 (46751)
വരാസിശക്ത്യൃഷ്ടിവരൂഥചർമണാം
വിഭൂഷണാനാം ച സമാക്ഷിപൻപ്രഭാഃ।
ദിവം ച ഭൂമിം ച സമാനയന്നിവ
പ്രിയാം തനും ഭാനുരുപൈതി പാവകം॥ 7-50-4 (46752)
മഹാഭ്രകൂടാചലശൃംഗസന്നിഭൈ--
ർഗജൈരനേകൈരിവ വജ്രപാതിതൈഃ।
സവൈജയന്ത്യങ്കുശവർമയന്തൃഭി--
ർനിപാതിതൈർനഷ്ടഗതിശ്ചിതാ ക്ഷിതിഃ॥ 7-50-5 (46753)
ഹതേശ്വരൈശ്ചൂർണിതചക്രകൂബരൈ--
ർഹതാശ്വസൂതൈർവിപതാകകേതുഭിഃ।
മഹാരഥൈർഭൂഃ ശുശുഭേ വിചൂർണിതൈഃ
പുരൈരിവാമിത്രഹതൈർനരാധിപ॥ 7-50-6 (46754)
രഥാശ്വബൃന്ദൈഃ സഹസാദിഭിർഹതൈഃ
പ്രവിദ്ധഭാണ്ഡാഭരണൈഃ പൃഥഗ്വിധൈഃ।
നിരസ്തജിഹ്വാദശനാന്ത്രലോചനൈ--
ർധരാ ബഭൌ ഘോരവിരൂപദർശനാ॥ 7-50-7 (46755)
പ്രവിദ്ധവർമാഭണാംബരായുധാ
വിപന്നഹസ്ത്യശ്വരഥാനുഗാ നരാഃ।
മഹാർഹശയ്യാസ്തരണോചിതാസ്തദാ
ക്ഷിതാവനാഥാ ഇവ ശേരതേ ഹതാഃ॥ 7-50-8 (46756)
അതീവ ഹൃഷ്ടാഃ ശ്വശൃഗാലവായസാ
ബകാഃ സുപർണാശ്ച വൃകാസ്തരക്ഷവഃ।
വയാംസ്യസൃക്പാന്യഥ രക്ഷസാം ഗണാഃ
പിശാചസംഘാശ്ച സുദാരുണാ രണേ॥ 7-50-9 (46757)
ത്വചോ വിനിർഭിദ്യ പിബന്വസാമസൃക്
തഥൈവ മജ്ജാഃ പിശിതാനി ചാശ്നുവൻ।
വപാം വിലുംപന്തി ഹസന്തി ഗാന്തി ച
പ്രകർഷമാണാഃ കുണപാന്യനേകശഃ॥ 7-50-10 (46758)
ശരീരസംഘാടവഹാ ഹ്യസൃഗ്ജലാ
രഥോഡുപാ കുഞ്ജരശൈലസങ്കടാ।
മനുഷ്യശീർഷോപലമാംസകർദമാ
പ്രവിദ്ധനാനാവിധശസ്ത്രമാലിനീ॥ 7-50-11 (46759)
ഭയാവഹാ വൈതരണീവ ദുസ്തരാ
പ്രവർതിതാ യോധവരൈസ്തദാ നദീ।
ഉവാഹ മധ്യേന രണാജിരേ ഭൃശം
ഭയാവഹാ ദീനമൃതപ്രവാഹിനീ॥ 7-50-12 (46760)
പിബന്തി ച സ്നാന്തി ച യത്ര ദുർദൃശാഃ
പിശാചസംഘാസ്തു നദന്തി ഭൈരവാഃ।
സുനന്ദിതാഃ പ്രണഭൃതാം ക്ഷയങ്കരാഃ
സമാനഭക്ഷാഃ ശ്വസൃഗാലപക്ഷിണഃ॥ 7-50-13 (46761)
തഥാ തദായോധനമുഗ്രദർശനം
നിശാമുഖേ പിതൃപതിരാഷ്ട്രവർധനം।
നിരീക്ഷമാണഃ ശനകൈർജഹുർനരാഃ
സമുത്ഥിതാ നൃത്തകബന്ധസങ്കുലം॥ 7-50-14 (46762)
അപേതവിധ്വസ്തമഹാർഹഭൂഷണം
നിപാതിതം ശക്രസമം മഹാബലം।
രണേഽഭിമന്യും ദദൃശുസ്തദാ ജനാ
വ്യപോഢഹവ്യം സദസീവ പാവകം॥ ॥ 7-50-15 (46763)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രയോദശദിവസയുദ്ധാവഹാരേ പഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 50 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 051
॥ ശ്രീഃ ॥
7.51. അധ്യായഃ 051
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരസ്യാഭിമന്യുമനുശോച്യ വിലാപഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-51-0 (46764)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-51-0x (4378)
ഹതേ തസ്മിൻമഹാവീര്യേ സൌഭദ്രേ രഥയൂഥപേ।
വിമുക്തരഥസന്നാഹാഃ സർവേ നിക്ഷിപ്തകാർമുകാഃ॥ 7-51-1 (46765)
ഉപോപവിഷ്ടാ രാജാനം പരിവാര്യ യുധിഷ്ഠിരം।
തദേവ യുദ്ധം ധ്യായന്തഃ സൌഭദ്രഗതമാനസാഃ॥ 7-51-2 (46766)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ വിലലാപ സുദുഃഖിതഃ।
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ വിലലാപ സുദുഃഖിതഃ। 7-51-3 (46767)
അഭിമന്യൌ ഹതേ വീരേ ഭ്രാതുഃ പുത്രേ മഹാരഥേ॥ 7-51-4 (46768)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-51-4x (4379)
ഏനം ജിത്വാ കൃപം ശല്യം രാജാനം ച സുയോധനം।
ദ്രോംʼണം ദ്രൌണിം മഹേഷ്വാസം തഥൈവാന്യാൻമഹാരഥാൻ॥ 7-51-4 (46769)
ദ്രോണാനീകമസംബാധം മമ പ്രിയചികീർഷയാ।
`ഹത്വാ ശത്രുഗണാന്വീരാനേഷ ശേതേ മഹാരഥഃ॥ 7-51-5 (46770)
കൃതാസ്ത്രയു ദ്ധകുശലാൻമഹേഷ്വാസാൻമഹാബലാൻ।
കുലശഃ പൂണൈര്യുക്താഞ്ഛൂരാന്വിഖ്യാതപൌരുഷാൻ॥ 7-51-6 (46771)
ദ്രോണേന ർപ്രാഹേതം വ്യൂഹമഭേദ്യമമരൈരപി।
അദൃഷ്ടപൂർവമസ്മാഭിഃ പദ്മം ചക്രായുധപ്രിയഃ'॥ 7-51-7 (46772)
ഭിത്ത്വാ മധ്യം പ്രവിഷ്ടോഽസൌ ഗോമധ്യമിവ കേസരീ।
`വിക്രീഡിതം രണേ തേന നിഘ്നതാ വൈ പരാന്വരാൻ'॥ 7-51-8 (46773)
യസ്യ ശൂരാ മഹേഷ്വാസാഃ പ്രത്യനീകഗതാ രണേ।
പ്രഭഗ്നാ വിനിവർതന്തേ കൃതാസ്ത്രാ യുദ്ധദുർമദാഃ॥ 7-51-9 (46774)
അത്യന്തശത്രുരസ്മാകം യേന ദുഃശാസനഃ ശരൈഃ।
ക്ഷിപ്രം ഹ്യഭിമുഖഃ സംഖ്യേ വിസഞ്ജ്ഞോ വിമുഖീകൃതഃ॥ 7-51-10 (46775)
സ തീർത്വാ ദുസ്തരം വീരോ ദ്രോണാനീകമഹാർണവം।
പ്രാപ്യ ദൌഃശാസനിം കാർഷ്ണിഃ പ്രാപ്തോ വൈവസ്വതക്ഷയം॥ 7-51-11 (46776)
കഥം ദ്രക്ഷ്യാമി കൌന്തേയം സൌഭദ്രേ നിഹതേഽർജുനം।
സുഭദ്രാം വാ മഹാഭാഗാം പ്രിയം പുത്രമപശ്യതീം॥ 7-51-12 (46777)
`ഹതവത്സാം യഥാ ധേനും തദ്ദൃർശനകൃതോൻമുഖീം'।
കിംസ്വിദ്വക്ഷ്യാംയപേതാർഥമക്ലിഷ്ടമസമഞ്ജസം।
താവുഭൌ പ്രതിവക്ഷ്യാമി ഹൃഷീകേശധനഞ്ജയൌ॥ 7-51-13 (46778)
അഹമേവ സുഭദ്രായാഃ കേശവാർജുനയോരപി।
പ്രിയകാമോ ജയാകാങ്ക്ഷീ കൃതവാനിദമപ്രിയം॥ 7-51-14 (46779)
ന ലുബ്ധോ ബുധ്യതേ ദോഷാംʼല്ലോഭാൻമോഹാത്പ്രവർതതേ।
മധുലിപ്സുർഹി നാപശ്യം പ്രപാതമഹമീദൃശം॥ 7-51-15 (46780)
യോ ഹി ഭോജ്യേ പുരസ്കാര്യോ യാനേഷു ശയനേഷു ച।
ഭൂഷണേഷു ച സോഽസ്മാഭിർബാലോ യുധി പുരസ്കൃതഃ॥ 7-51-16 (46781)
കഥം ഹി ബാലസ്തരുണോ യുദ്ധാനാമവിശാരദഃ।
സദശ്വ ഇവ സംബാധേ വിഷമേ ക്ഷേമമർഹതി॥ 7-51-17 (46782)
നോ ചേദ്ധി വയമപ്യേനം മഹീമനുശയീമഹി।
ബീഭത്സോഃ കോപദീപ്തസ്യ ദഗ്ധാഃ കൃപണചക്ഷുഷാ॥ 7-51-18 (46783)
അലുബ്ധോ മിതമാൻഹീമാൻക്ഷമാവാന്രൂപവാൻബലീ।
വപുഷ്മാൻമാനകൃദ്വീരഃ പ്രിയഃ സത്യപരാക്രമഃ॥ 7-51-19 (46784)
യസ്യ ശ്ലാഘന്തി വിബുധാഃ കർമാണ്യൂർജിതകർമണഃ।
നിവാതകവചാഞ്ജഘ്നേ കാലകേയാംശ്ച വീര്യവാൻ॥ 7-51-20 (46785)
മഹേന്ദ്രശത്രവോ യേന ഹിരണ്യപുരവാസിനഃ।
അക്ഷ്ണോർനിമേഷമാത്രേണ പൌലോഭാഃ സഗണാ ഹതാഃ॥ 7-51-21 (46786)
പരേഭ്യോഽപ്യഭയാർഥിഭ്യോ യോ ദദാത്യഭയം വിഭുഃ।
തസ്യാസ്മാഭിർന ശകിതസ്ത്രാതുമപ്യാത്മജോ ബലീ॥ 7-51-22 (46787)
ഭയം തു സുമഹത്പ്രാപ്തം ധാർതരാഷ്ട്രാൻമഹാബലാൻ।
പാർഥഃ പുത്രവധാത്ക്രുദ്ധഃ കൌരവാഞ്ശോഷയിഷ്യതി॥ 7-51-23 (46788)
ക്ഷുദ്രഃ ക്ഷുദ്രസഹായശ്ച സ്വപക്ഷക്ഷയകാരകഃ।
വ്യക്തം ദുര്യോധനോ ദൃഷ്ട്വാ ശോചൻഹാസ്യതി ജീവിതം॥ 7-51-24 (46789)
ന മേ ജയഃ പ്രീതികരോ ന രാജ്യം
ന ചാമരത്വം ന സുരൈഃ സലോകതാ।
ഇമം സമീക്ഷ്യാപ്രതിവീര്യപൌരുഷം
നിപാതിതം ദേവവരാത്മജാത്മജം॥ ॥ 7-51-25 (46790)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഏകപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 51 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-51-5 അസംബാധം അപ്രതീഘാതം॥ 5-51-13 അസമഞ്ജസമയുക്തരൂപം॥ 5-51-17 സംബാധേ ഗഹനേ॥ 5-51-19 ഏനം അഭിമന്യും അനുചേന്ന മഹീം ശയീമഹി തദാ ക്രോധദീപ്തസ്യ ബീഭത്സോഃ കൃപണേനാവസന്നേന ചക്ഷുഷാ ദഗ്ധാ ഭവേമഹീത്യന്വയഃ॥ 5-51-19 വപുഷ്മാംസ്തേജസ്വീ॥ 5-51-51 ഏകപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 052
॥ ശ്രീഃ ॥
7.52. അധ്യായഃ 052
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരാശ്വാസനായ വ്യാസേന തംപ്രതി അകംപനോപാഖ്യാനകഥനോപക്രമഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-52-0 (46791)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-52-0x (4380)
ഏവം വിലപമാനേ തു കുന്തീപുത്രേ യുധിഷ്ഠിരേ।
കൃഷ്ണദ്വൈപായനസ്തത്ര ആജഗാമ മഹാനൃഷിഃ॥ 7-52-1 (46792)
അഥ ദൃഷ്ട്വാ മഹാത്മാനം പാണ്ഡുപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
യുക്താസനോ ദീനമനാഃ പൂജാം ചക്രേ മഹാത്മനഃ॥ 7-52-2 (46793)
അർചയിത്വാ യഥാന്യായമുപവിഷ്ടം യുധിഷ്ഠിരഃ।
അബ്രവീച്ഛോകസന്തപ്തോ ഭ്രാതുഃ പുത്രവധേന ച॥ 7-52-3 (46794)
അധർമയുക്തൈർബഹുഭിഃ പരിവാര്യ മഹാരഥൈഃ।
യുധ്യമാനോ മഹേഷ്വാസൈഃ സൌഭദ്രോ നിഹതോ രണേ॥ 7-52-4 (46795)
ബാലശ്ച ബാലബുദ്ധിശ്ച വീരശ്ച പരവീരഹാ।
അനുപായേന സംഗ്രാമേ യുധ്യമാനോ വിനാശിതഃ॥ 7-52-5 (46796)
മയാ പ്രോക്തഃ സ സംഗ്രാമേ ദ്വാരം സഞ്ജനയസ്വ നഃ।
പ്രവിഷ്ടേഽഭ്യന്തരേ തസ്മിൻസൈന്ധവേന നിവാരിതാഃ॥ 7-52-6 (46797)
നനു നാമ സമം യുദ്ധമേഷ്ടവ്യം യുദ്ധജീവിഭിഃ।
ഇദം ചൈവാസമം യുദ്ധമീദൃശം യത്കൃതം പരൈഃ॥ 7-52-7 (46798)
തേനാസ്മി ഭൃശസന്തപ്തഃ ശോകബാഷ്പസമാകുലഃ।
ശമം നൈവാധിഗച്ഛാമി ചിന്തയാനഃ പുനഃ പുനഃ॥ 7-52-8 (46799)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-52-9x (4381)
തം തഥാ വിലപന്തം വൈ ശോകവ്യാകുലമാനസം।
ഉവാച സാന്ത്വയന്വ്യാസോ യുധിഷ്ഠിരമിദം വചഃ॥ 7-52-9 (46800)
വ്യാസ ഉവാച। 7-52-10x (4382)
യുധിഷ്ഠിര മഹാപ്രാജ്ഞ സർവശാസ്ത്രവിശാരദ।
വ്യസനേഷു ന മുഹ്യന്തി ത്വാദൃശാ ഭരതർഷഭ॥ 7-52-10 (46801)
സ്വർഗമേഷ ഗതഃ ശൂരഃ ശത്രൂൻഹത്വാ ബഹൂന്രണേ।
അബാലസദൃശം കർമ കൃത്വാ വൈ പുരുഷോത്തമഃ॥ 7-52-11 (46802)
അനതിക്രമണീയോ വൈ വിധിരേഷ യുധിഷ്ഠിര।
ദേവദാനവഗന്ധർവാൻമൂത്യുർഹരതി ഭാരത॥ 7-52-12 (46803)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-52-13x (4383)
ഇമേ വൈ പൃഥിവീപാലാഃ ശേരതേ പൃഥിവീതലേ।
നിഹതാഃ പൃതനാമധ്യേ മൃതസഞ്ജ്ഞാ മഹാബലാഃ॥ 7-52-13 (46804)
നാഗായുതബലാശ്ചാന്യേ വായുവേഗബലാസ്തഥാ।
ത ഏതേ നിഹതാഃ സംഖ്യേ തുല്യരൂപാ നരൈർനരാഃ॥ 7-52-14 (46805)
നൈഷാം പശ്യാമി ഹന്താരം പ്രാണിനാം സംയുഗേ ക്വചിത്।
വിക്രമേണോപസംപന്നാസ്തപോബലസമന്വിതാഃ॥ 7-52-15 (46806)
ജേതവ്യമിതി ചാന്യോന്യം യേഷാം നിത്യം ഹൃദി സ്ഥിതം।
അഥ ചേമേ ഹതാഃ പ്രാജ്ഞാഃ ശേരതേ വിഗതായുഷഃ॥ 7-52-16 (46807)
മൃതാ ഇതി ച ശബ്ദോയം വർതതേ ച തതോഽർഥവത്।
ഇമേ മൃതാ മഹീപാലാഃ പ്രായശോ ഭീമവിക്രമാഃ॥ 7-52-17 (46808)
നിശ്ചേഷ്ടാ നിരഭീമാനാഃ ശൂരാഃ ശത്രുവശംഗതാഃ।
രാജപുത്രാശ്ച സംരബ്ധാ വൈശ്വാനരമുഖം ഗതാഃ॥ 7-52-18 (46809)
അത്ര മേ സംശയഃ പ്രാപ്തഃ കുതഃ സഞ്ജ്ഞാ മൃതാ ഇതി।
കസ്യ മൃത്യുഃ കുതോ മൃത്യുഃ കേന മൃത്യുരിമാഃ പ്രജാഃ।
ഹരത്യമരസങ്കാശ തൻമേ ബ്രൂഹി പിതാമഹ॥ 7-52-19 (46810)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-52-20x (4384)
തം തഥാ പരിപൃച്ഛന്തം കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
ആശ്വാസനമിദം വാക്യമുവാച ഭഗവാനൃഷിഃ॥ 7-52-20 (46811)
വ്യാസ ഉവാച। 7-52-21x (4385)
അത്രാപ്യുദാഹരന്തീമമിതിഹാസം പുരാതനം।
അകംപനസ്യ കഥിതം നാരദേന പുരാ നൃപ॥ 7-52-21 (46812)
സ ചാപി രാജാ രാജേന്ദ്ര പുത്രവ്യസനമുത്തമം।
അപ്രസഹ്യതമം ലോകേ പ്രാപ്തവാനിതി നഃ ശ്രുതം॥ 7-52-22 (46813)
തദഹം സംപ്രവക്ഷ്യാമി മൃത്യോഃ പ്രഭവമുത്തമം।
തതസ്ത്വം മോക്ഷ്യസേ ദുഃഖാത്സ്നേഹബന്ധനസംശ്രയാത്॥ 7-52-23 (46814)
സമസ്തപാപരാശിഘ്നം ശൃണു കീർതയതോ മമ।
ധന്യമാഖ്യാനമായുഷ്യം ശോകഘ്നം പുഷ്ടിവർധനം॥ 7-52-24 (46815)
പവിത്രമരിസംഘഘ്നം പംഗലാനാം ച മംഗലം।
യഥൈവ വേദാധ്യയനമുപാഖ്യാനമിദം തഥാ॥ 7-52-25 (46816)
ശ്രവണീയം മഹാരാജ പ്രാതർനിത്യം നൃപോത്തമൈഃ।
പുത്രാനായുഷ്മതോ രാജ്യമീഹമാനൈഃ ശ്രിയം തഥാ॥ 7-52-26 (46817)
പുരാ കൃതയുഗേ താത ആസീദ്രാജാ ഹ്യകംപനഃ।
സ ശത്രുവശമാപന്നോ മധ്യേ സംഗ്രാമമൂർധനി।
`യോധയാമാസ ബലവാൻബദ്ധശ്ചാസീദകംപനഃ'॥ 7-52-27 (46818)
തസ്യ പുത്രോ ഹരിർനാമ നാരായണസമോ ബലേ।
ശ്രീമാൻകൃതാസ്ത്രോ മേധാവീ യുധി ശക്രോപമോ ബലീ॥ 7-52-28 (46819)
`സ ദൃഷ്ട്വാ പിതരം യുദ്ധേ തദവസ്ഥം മഹാദ്യുതിഃ।
അചിന്തയിത്വാ മരണം ശത്രുമധ്യം തതോഽവിശത്॥ 7-52-29 (46820)
സ ശത്രുഭിഃ പരിവൃതോ ബഹുധാ രണമൂർധനി।
യോധയാമാസ താൻസർവാൻസർവാസ്ത്രകുശലോ ബലീ॥ 7-52-30 (46821)
വർഷൻബാണസഹസ്രാണി ശത്രുഷ്വമിതവിക്രമഃ।
പദാതിരഥനാഗാശ്വാൻപ്രമമാഥ മഹാബലഃ॥ 7-52-31 (46822)
സ ശരൈരാചിതശ്ചക്രൈർഗദാഭിർമുസലൈരപി।
മൃദ്ഗന്രഥസഹസ്രാണി പദാതീന്വാജിവാരണാൻ॥ 7-52-32 (46823)
പരാനീകം വിഭിദ്യാജൌ മോക്ഷയിത്വാ ച തം നൃപം।
പുനരേവാകരോദ്യുദ്ധം ശത്രുമധ്യഗതോ ബലീ॥ 7-52-33 (46824)
തതസ്തേ രഥിനഃ സർവേ സമേത്യ പുനരാഹവേ।
ജഘ്നുസ്തം പരിവാര്യൈകം തോമരൈരിവ കുഞ്ജരം'॥ 7-52-34 (46825)
സ കർമ ദുഷ്കരം കൃത്വാ സംഗ്രാമേ ശത്രുതാപനഃ।
ശത്രുഭിർനിഹതഃ സംഖ്യേ പൃതാനായാം യുധിഷ്ഠിര॥ 7-52-35 (46826)
ദ്വിഷദ്ഭിർനിഹതം ദൃഷ്ട്വാ പ്രിയം പുത്രമകംപനഃ।
അമർഷജനിതക്രോധ ആഹവാത്സഹസാഽഽഗതഃ॥ 7-52-36 (46827)
സ രാജാ പ്രേതകൃത്യാനി തസ്യ കൃത്വാ ശുചാന്വിതഃ।
ശോചന്നഹനി രാത്രൌ ച നാലഭത്സുഖമാത്മനഃ॥ 7-52-37 (46828)
തസ്യ ശോകം വിദിത്വാ തു പുത്രവ്യസനസംഭവം।
ആജഗാമാഥ ദേവർഷിർനാരദോഽസ്യ സമീപതഃ॥ 7-52-38 (46829)
സ തു രാജാ മഹാഭാഗോ ദൃഷ്ട്വാ ദേവർഷിസത്തമം।
പൂജയിത്വാ യഥാന്യായം കഥാമകഥയത്തദാ॥ 7-52-39 (46830)
തസ്യ സർവം സമാചഷ്ട യഥാവൃത്തം യുധിഷ്ഠിര।
ശത്രുഭിർവിജയം സംഖ്യേ പുത്രസ്യ ച വധം തഥാ॥ 7-52-40 (46831)
അകംപന ഉവാച। 7-52-41x (4386)
മമ പുത്രോ മഹാവീര്യ ഇന്ദ്രവിഷ്ണുസമദ്യുതിഃ।
ശത്രുഭിർബഹുഭിഃ സംഖ്യേ പരാക്രംയ ഹതോ ബലീ॥ 7-52-41 (46832)
ശൃണു മേ പ്രാണിനാം ചാപി മൃത്യുഃ പ്രഭവതേ കില।
ക ഏഷ മൃത്യുർഭഗവൻകിംവീര്യബലപൌരുഷഃ।
ഏതദിച്ഛാമി തത്ത്വേന ശ്രോതും മതിമതാം വര॥ 7-52-42 (46833)
വ്യാസ ഉവാച। 7-52-43x (4387)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ നാരദോ വരദഃ പ്രഭുഃ।
ആഖ്യാനമിദമാചഷ്ട പുത്രശോകാപഹം മഹത്॥ 7-52-43 (46834)
നാരദ ഉവാച। 7-52-44x (4388)
ശൃണു രാജൻമഹാബാഹോ ആഖ്യാനം ബഹുവിസ്തരം।
യഥാവൃത്തം ശ്രുതം ചൈവ മയാഽപി വസുധാധിപ॥ 7-52-44 (46835)
പ്രജാഃ സൃഷ്ടാ തദാ ബ്രഹ്മാ ആദിസർഗേ പിതാമഹഃ।
അസംഹൃതം മഹാതേജാ ദൃഷ്ട്വാ ജഗദിദം പ്രഭുഃ॥ 7-52-45 (46836)
തസ്യ ചിന്താ സമുത്പന്നാ സംഹാരം പ്രതി പാർഥിവ।
ചിന്തയന്ന ഹ്യസൌ ദേവ സംഹാരം വസുധാധിപ॥ 7-52-46 (46837)
തസ്യ രോഷാൻമഹാരാജ മുഖേഭ്യോഽഗ്നിരജായത।
തേന സർവാ ദിശോ വ്യാപ്താഃ സാന്തർദേശാ ദിധക്ഷതാ॥ 7-52-47 (46838)
തതോ ദിവം ഭുവം ചൈവ ജ്വാലാമാലാസമാകുലം।
ചാരചരം ജഗത്സർവം ദദാഹ ഭഗവാൻപ്രഭുഃ॥ 7-52-48 (46839)
തതോ ഹതാനി ഭൂതാനി ചരാണി സ്ഥാവരാണി ച।
മഹതാ ക്രോധവേഗേന ത്രാസയന്നിവ വീര്യവാൻ। 7-52-49 (46840)
തതോ രുദ്രോ ജടീ സ്യാണുർനിശാചരപതിർഹരഃ।
ജഗാമ ശരണം ദേവം ബ്രഹ്മാണം പരമേഷ്ഠിനം॥ 7-52-50 (46841)
തസ്മിന്നാപതിതേ സ്ഥാണൌ പ്രജാനാം ഹിതകാംയയാ।
അബ്രവീത്പരമോ ദേവോ ജ്വലന്നിവ മഹാമുനിഃ॥ 7-52-51 (46842)
കിം കർമ കാമം കാമാർഹ കാമാജ്ജാതോഽസി പുത്രക।
കരിഷ്യാമി പ്രിയം സർവം ബ്രൂഹി സ്ഥാണോ യദിച്ഛസി॥ ॥ 7-52-52 (46843)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ദ്വിപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 52 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-52-6 ദ്വാരം സഞ്ജനയസ്വേതി മയാ ഉക്ത ഇതി സംബന്ധഃ। നിവാരിതഃ തമനുപ്രവിശന്ത ഇതി ശേഷഃ॥ 5-52-19 കസ്യ മൃത്യുഃ ക ഇതി ശേഷഃ॥ 5-52-47 ഖേഭ്യ ഇതി പാഠേ ശ്രോത്രാദിച്ഛിദ്രേഭ്യഃ॥ 5-52-52 ദ്വിപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 053
॥ ശ്രീഃ ॥
7.53. അധ്യായഃ 053
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ബ്രഹ്മരുദ്രസംവാദഃ॥ 1 ॥ ബ്രഹ്മണാ പ്രജാസംഹാരായ മൃത്യുദേവീസർജനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-53-0 (46844)
സ്ഥാണുരുവാച। 7-53-0x (4389)
പ്രജാസർഗനിമിത്തം ഹി കൃതോ യത്നസ്ത്വയാ വിഭോ।
ത്വയാ സൃഷ്ടാശ്ച വൃദ്ധാശ്ച ഭൂതഗ്രാമാഃ പൃഥഗ്വിധാഃ॥ 7-53-1 (46845)
താസ്തവേഹ പുനഃ ക്രോധാത്പ്രജാ നശ്യന്തി സർവശഃ।
താ ദൃഷ്ട്വാ മമ കാരുണ്യം പ്രസീദ ഭഗവൻപ്രഭോ॥ 7-53-2 (46846)
ബ്രഹ്മോവാച। 7-53-3x (4390)
സംഹർതും ന ച മേ കാമ ഏതദേവം ഭവേദിതി।
പൃഥിവ്യാ ഹിതകാമം തു തതോ മാം മന്യുരാവിശത്॥ 7-53-3 (46847)
ഇയം സന്നാ തദാ ദേവീ ഭാരാർതാ സമചൂചുദത്।
സംഹാരാർഥം മഹാദേവ ഭാരേണാഭിഹതാ സതീ॥ 7-53-4 (46848)
തതോഽഹം നാധിഗച്ഛാമി ബുദ്ധ്യാ ബഹു വിചാരയൻ।
സംഹാരമപ്രമേയസ്യ തതോ മാം മന്യുരാവിശത്॥ 7-53-5 (46849)
രുദ്ര ഉവാച। 7-53-6x (4391)
സംഹാരാർഥം പ്രസീദസ്വ മാരുഷോ വസുധാധിപ।
മാ പ്രജാഃ സ്ഥാവരാശ്ചൈവ ജംഗമാശ്ച വ്യനീനശഃ॥ 7-53-6 (46850)
തവ പ്രസാദാദ്ഭഗവന്നിദം വർതേത്ത്രിധാ ജഗത്।
അനാഗതമതീതം ച യച്ച സംപ്രതി വർതതേ॥ 7-53-7 (46851)
ഭഗവൻക്രോധസന്ദീപ്തഃ ക്രോധാദഗ്നിമവാസൃജത്।
സ ദഹത്യശ്മകൂടാനി ദ്രുമാംശ്ച സരിതസ്തഥാ॥ 7-53-8 (46852)
പൽവലാനി ച സർവാണി സർവൈ ചൈവ തൃണോലപാഃ।
സ്ഥാവരം ജംഗമം ചൈവ നിഃശേഷം കുരുതേ ജഗത്॥ 7-53-9 (46853)
തദേതദ്ഭസ്മസാദ്ഭൂതം ജഗത്സ്ഥാവരജംഗമം।
പ്രസീദ ഭഗവൻസ ത്വം രോഷോ ന സ്യാദ്വരോ മമ॥ 7-53-10 (46854)
സർവേ ഹി സൃഷ്ടാ നശ്യന്തി തവ ദേവ കഥഞ്ചന।
തസ്മാന്നിവർതതാം തേജസ്ത്വയ്യേവേദം പ്രലീയതാം॥ 7-53-11 (46855)
ഉപായമന്യം സംപശ്യ പ്രജാനാം ഹിതകാംയയാ।
യഥേമേ പ്രാണിനഃ സർവേ നിർവർതേരംസ്തഥാ കുരു॥ 7-53-12 (46856)
അഭാവം നേഹ ഗച്ഛേയുരുത്സന്നജനനാഃ പ്രജാഃ।
ഭവതാ ഹി നിയുക്തോഽഹം പ്രാനാം പാലനേ വിഭാ।
ദയാ തേ ന സമുത്പന്നാ പ്രജാസു വിബുധേശ്വര॥ 7-53-13 (46857)
മാ വിനശ്യേജ്ജഗന്നാഥ ജഗത്സ്ഥാവരജംഗമം।
പ്രസാദാഭിമുഖം ദേവം തസ്മാദേവം ബ്രവീംയഹം॥ 7-53-14 (46858)
നാരദ ഉവാച। 7-53-15x (4392)
ശ്രുത്വാ ഹി വചനം ദേവഃ പ്രജാനാം ഹിതകാരണേ।
തേജഃ സന്ധാരയാമാസ പുനരേവാന്തരാത്മനി॥ 7-53-15 (46859)
തതോഽഗ്നിമുപസംഹൃത്യ ഭഗവാംʼല്ലോകസത്കൃതഃ।
പ്രവൃത്തം ച നിവൃത്തം ച കൽപയാമാസ വൈ പ്രഭുഃ॥ 7-53-16 (46860)
ഉപസംഹരതസ്തസ്യ തമഗ്നിം രോഷജം തഥാ।
പ്രാദുർബഭൂവ വിശ്വേഭ്യോ ഗോഭ്യോനാരീ മഹാത്മനഃ॥ 7-53-17 (46861)
കൃഷ്ണരക്താ തഥാ പിംഗാ രക്തജിഹ്വാസ്യലോചനാ।
കുണ്ഡലാഭ്യാം ച രാജേന്ദ്ര തപ്താഭ്യാം തപ്തഭൂഷണാ॥ 7-53-18 (46862)
സാ നിഃസൃത്യ തഥാ ഖേഭ്യോ ദക്ഷിണാം ദിശമാശ്രിതാ।
സ്മയമാനാ ച സാഽവേക്ഷ്യ ദേവൌ വിശ്വേശ്വരാവുഭൌ॥ 7-53-19 (46863)
`താം തു തത്ര തദാ ദേവീം ബ്രഹ്മാ ലോകപിതാമഹഃ।
ഉക്തവാൻമധുരം വാക്യം സാന്ത്വയിത്വാ പുനഃ പുനഃ'।
മൃത്യോ ഇതി മഹീപാല ജഹി ചേമാഃ പ്രജാ ഇതി॥ 7-53-20 (46864)
ത്വം ഹി സംഹാരബുദ്ധ്യാഽഥ പ്രാദുർഭൂതാ രുഷോ മമ।
തസ്മാത്സംഹര സർവാസ്ത്വം പ്രജാഃ സജഡപണ്ഡിതാഃ॥ 7-53-21 (46865)
അവിശേഷേണ ചൈവ ത്വം പ്രജാഃ സംഹര ഭാമിനി।
മമ ത്വം ഹി നിയോഗേന തതഃ ശ്രേയോ ഹ്യവാപ്സ്യാസി॥ 7-53-22 (46866)
നാരദ ഉവാച। 7-53-23x (4393)
ഏവമുക്താ തു സാ തേന മൃത്യുഃ കമലലോചനാ।
പ്രാരുദദ്ഭൃശസംവിഗ്നാ പ്രാപതന്നശ്രുബിന്ദവഃ॥ 7-53-23 (46867)
പാണിഭ്യാം പ്രതിജഗ്രാഹ താന്യശ്രൂണി പിതാമഹഃ।
സർവഭൂതഹിതാർഥായ താം ചാപ്യനുനയത്തദാ॥ ॥ 7-53-24 (46868)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ത്രിപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 53 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-53-2 കാരുണ്യം ജാതമിതി ശേഷഃ॥ 5-53-5 അപ്രമേയസ്യാനന്തസ്യ ജഗത ഇതി ശേഷഃ। അഹിംസ്യസ്യേതിവാർഥഃ॥ 5-53-6 സംഹാരാർഥം മാരുഷഃ രോഷം മാകാർഷീഃ കിന്തു പ്രസീദസ്വ॥ 5-53-10 തവ രോഷോ ന സ്യാദിതി മമ മഹ്യം വരോഽസ്ത്വിതി യോജനാ॥ 5-53-13 ഉത്സന്നജനനാഃ പ്രക്ഷീണസന്താനാഃ॥ 5-53-16 പ്രവൃത്തം കർമ സൃഷ്ടിഹേതും। നിവൃത്തം കർമ മോക്ഷഹേതും॥ 5-53-17 ഗോഭ്യ ഇന്ദ്രിയച്ഛിദ്രേഭ്യഃ॥ 5-53-19 ദേവൌ ബ്രഹ്മരുദ്രൌ॥ 5-53-20 മരുണം മൃത്പ്രാണവിയോഗസ്തമന്യസ്യേച്ഛതീതി മൃത്യുരിത്മർഥഃ। ഇതി ആഹേതി ശേഷഃ॥ 5-53-21 രുഷോ രോഷാത്॥ 5-53-53 ത്രിപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 054
॥ ശ്രീഃ ॥
7.54. അധ്യായഃ 054
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന മൃത്യുബ്രഹ്മസംവാദകഥനേന അകംപനസ്യ ശോകപരിഹരണം॥ 1 ॥ വ്യാസേനാകംപനോപാഖ്യാനകഥനാത് യുധിഷ്ഠിരസ്യ ശോകാപനോദനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-54-0 (46869)
നാരദ ഉവാച। 7-54-0x (4394)
വിനീയ ദുഃകമബലാ ആത്മന്യേവ പ്രജാപതിം।
ഉവാച പ്രാഞ്ജലിർഭൂത്വാ ലതേവാവർജിതാ പുനഃ॥ 7-54-1 (46870)
മൃത്യുരുവാച। 7-54-2x (4395)
ത്വയാ സൃഷ്ടാ കഥം നാരീ ഈദൃശീ വദതാം വര।
ക്രൂരം കർമാഹിതം കുര്യാം മൂഢേവ പരിജാനതീ॥ 7-54-2 (46871)
ബിഭേംയഹമധർമാദ്ധി പ്രസീദ ഭഗവൻപ്രഭോ।
പ്രിയാൻപുത്രാന്വയസ്യാംശ്ച ഭാതൃൻമാതൄഃ പിതൄൻപതീൻ॥ 7-54-3 (46872)
അപധ്യാസ്യന്തി യേ ദേവ മൃതാംസ്തേഭ്യോ ബിഭേംയഹം।
കൃപണാനാം ഹി രുദതാം യേ പതന്ത്യശ്രുബിന്ദവഃ॥ 7-54-4 (46873)
തേഭ്യോഽഹം ഭഗവൻഭീതാ ശരണം ത്വാഽഹമാഗതാ।
യമസ്യ ഭവനം ദേവ ഗച്ഛേയം ന സുരോത്തമ॥ 7-54-5 (46874)
കായേന വിനയോപേതാ മൂർധ്നോദഗ്രനഖേന ച।
ഏതദിച്ഛാംയഹം കാമം ത്വത്തോ ലോകപിതാമഹ॥ 7-54-6 (46875)
ഇച്ഛേയം ത്വത്പ്രസാദാദ്ധി തപസ്തപ്തും പ്രജേശ്വര।
പ്രദിശേമം വരം ദേവ ത്വം മഹ്യം ഭഗവൻപ്രഭോ॥ 7-54-7 (46876)
ത്വയാ ഹ്യുക്താ ഗമിഷ്യാമി ധേനുകാശ്രമമുത്തമം।
തത്ര തപ്സ്യേ തപസ്തീത്രം തവൈവാരാധനേ രതാ॥ 7-54-8 (46877)
ന ഹി ശക്ഷ്യാമി ദേവേശ പ്രാണാൻപ്രാണഭൃതാം പ്രിയാൻ।
ഹർതും വിലപമാനാനാമധർമാദഭിരക്ഷ മാം॥ 7-54-9 (46878)
ബ്രഹ്മോവാച। 7-54-10x (4396)
മൃത്യോ സങ്കൽപിതാഽസി ത്വം പ്രജാസംഹാരഹേതുനാ।
ഗച്ഛ സംഹര സർവാസ്ത്വം പ്രജാ മാ തേ വിചാരണാ॥ 7-54-10 (46879)
ഭവിതാ ത്വേതദേവം ഹി നൈതജ്ജാത്വന്യഥാ ഭവേത്।
ഭവ ത്വനിന്ദിതാ ലോകേ കുരുഷ്വ വചനം മമ॥ 7-54-11 (46880)
നാരദ ഉവാച। 7-54-12x (4397)
ഏവമുക്താ ഭഗവതാ പ്രാഞ്ജലിശ്ചാപ്യവാങ്മുഖീ।
സംഹാരേ നാകരോദ്ബുദ്ധിം പ്രജാനാം ഹിതകാംയയാ॥ 7-54-12 (46881)
തൂഷ്ണീമാസീത്തദാ ദേവഃ പ്രജാനാമീശ്വരേശ്വരഃ।
പ്രസാദം ചാഗമത്ക്ഷിപ്രമാത്മനൈവ പ്രജാപതിഃ॥ 7-54-13 (46882)
സ്മയമാനശ്ച ദേവേശോ ലോകാൻസർവാനവേക്ഷ്യ ച।
ലോകാസ്ത്വാസന്യഥാപൂർവം ദൃഷ്ടാസ്തേനാപമന്യുനാ॥ 7-54-14 (46883)
നിവൃത്തരോഷേ തസ്മിംസ്തു ഭഗവത്യപരാജിതേ।
സാ കന്യാഽപി ജഗാമാഽഥ സമീപാത്തസ്യ ധീമതഃ॥ 7-54-15 (46884)
അപമൃത്യാപ്രതിശ്രുത്യ പ്രജാസംഹരണം തദാ।
ത്വരമാണാ ച രാജേന്ദ്ര മൃത്യുർധേനുകമഭ്യഗാത്॥ 7-54-16 (46885)
സാ തത്ര പരമം തീവ്രം ചചാര വ്രതമുത്തമം।
സാ തദ ഹ്യേകപാദേന തസ്ഥൌ പദ്മാനി ഷോഡശ॥ 7-54-17 (46886)
പഞ്ച ചാബ്ദാനി കാരുണ്യാത്പ്രജാനാം തു ഹിതൈഷിണീ।
ഇന്ദ്രിയാണീന്ദ്രിയാർഥേഭ്യഃ പ്രിയേഭ്യഃ സന്നിവർത്യ സാ॥ 7-54-18 (46887)
തതസ്ത്വേകേന പാദേന പുനരന്യാനി സപ്ത വൈ।
തസ്ഥൌ പദ്മാനി ഷട് ചൈവ സപ്ത ചൈകം ച പാർഥിവാ॥ 7-54-19 (46888)
തതഃ പദ്മായുതം താത മൃഗൈഃ സഹ ചചാര സാ।
പുനർഗത്വാ തതോ നന്ദാം പുണ്യാം ശീതാമലോദകാം॥ 7-54-20 (46889)
അപ്സു വർഷസഹസ്രാണി സപ്ത ചൈകം ച സാഽനയത്।
ധാരയിത്വാ തു നിയമം നന്ദായാം വീതകൽമഷാ॥ 7-54-21 (46890)
സാ പൂർവം കൌശികീം പുണ്യാം ജഗാമ നിയമൈധിതാ।
തത്ര വായുജലാഹാരാ ചചാര നിയമം പുനഃ॥ 7-54-22 (46891)
സപ്തഗംഗാസു സാ പുണ്യാ കന്യാ വേതസകേഷു ച।
തപോവിശേഷൈർബഹുഭിഃ കർഷയദ്ദേഹമാത്മനഃ॥ 7-54-23 (46892)
തതോ ഗത്വാ തു സാ ഗംഗാം മഹാമേരും ച കേവലം।
തസ്ഥൌ ചാശ്മേവ നിശ്ചേഷ്ടാ പ്രാണായാമപരായണാ॥ 7-54-24 (46893)
പുനർഹിമവതോ മൂർധ്നി യത്ര ദേവാഃ പുരാഽയജൻ।
തത്രാംഗുഷ്ഠേന സാ തസ്ഥൌ നിഖർവംല പരമാ ശുഭാ॥ 7-54-25 (46894)
പുഷ്കരേഷ്വഥ ഗോകർണേ നൈമിഷേ മലയേ തഥാ।
അകർശയത്സ്വകം ദേഹം നിയമൈർമാനസപ്രിയൈഃ॥ 7-54-26 (46895)
അനന്യദേവതാ നിത്യം ദൃഢഭക്താ പിതാമഹേ।
തസ്ഥൌ പിതാമഹം ചൈവ തോഷയാമാസ ധർമതഃ॥ 7-54-27 (46896)
തതസ്താമബ്രവീത്പ്രീതോ ലോകാനാം പ്രഭവോഽവ്യയഃ।
സൌംയേന മനസാ രാജൻപ്രീതഃ പ്രീതമനാസ്തദാ॥ 7-54-28 (46897)
മൃത്യോ കിമിദമത്യന്തം തപാംസി ചരസീതി ഹ।
തതോഽബ്രവീത്പുനർമൃത്യുർഭഗവന്തം പിതാമഹം॥ 7-54-29 (46898)
നാഽഹം ഹന്യാം പ്രജാ ദേവ സ്വസ്ഥാശ്ചാക്രോശതീസ്തഥാ।
ഏതദിച്ഛാമി സർവേശ ത്വത്തോ വരമഹം പ്രഭോ॥ 7-54-30 (46899)
അധർമഭയഭീതാഽസ്മി തതോഽഹം തപ ആസ്ഥിതാ।
ഭീതായാസ്തു മഹാഭാഗ പ്രയച്ഛാഭയമവ്യയ॥ 7-54-31 (46900)
ആർതാ ചാനാഗസീ നാരീ യാചാമി ഭവ മേ ഗതിഃ।
താമബ്രവീത്തതോ ദേവോ ഭൂതഭവ്യഭവിഷ്യവിത്॥ 7-54-32 (46901)
അധർമോ നാസ്തി തേ മൃത്യോ സംഹരന്ത്യാ ഇമാഃ പ്രജാഃ।
മയാ ചോക്തം മൃഷാ ഭദ്രേ ഭവിതാ ന കഥഞ്ചന॥ 7-54-33 (46902)
തസ്മാത്സംഹര കല്യാണി പ്രജാഃ സർവാശ്ചതുർവിധാഃ।
ധർമഃ സനാതനശ്ച ത്വാം സർവഥാ പാവയിഷ്യതി॥ 7-54-34 (46903)
ലോകപാലോ യമശ്ചൈവ സഹായാ വ്യാധയശ്ച തേ।
അഹം ച വിബുധാശ്ചൈവ പുനർദാസ്യാമ തേ വരം॥ 7-54-35 (46904)
യഥാ ത്വമേനസാ മുക്താ വിരജാഃ ഖ്യാതിമേഷ്യസി। 7-54-36 (46905)
നാരദ ഉവാച।
സൈവമുക്താ മഹാരാജ കൃതാഞ്ജലിരിദം വിഭും। 7-54-36x (4398)
പുനരേവാബ്രവീദ്വാക്യം പ്രസാദ്യ ശിരസാ തദാ।
യദ്യേവമേതത്കർതവ്യം ധർമതോ നാസ്ത്യതോ ഭയം॥ 7-54-37 (46906)
തവാജ്ഞാ മൂർധ്നി മേ ന്യസ്താ യത്തേ വക്ഷ്യാമി തച്ഛൃണു।
ലോഭഃ ക്രോധോഽഭ്യസൂയേർഷ്യാ ദ്രോഹോ മോഹശ്ച ദേഹിനാം॥ 7-54-38 (46907)
അഹൂശ്ചാന്യോന്യപരുഷാ ദേഹം ഭിന്ദ്യുഃ പൃഥിഗ്വധാഃ। 7-54-39 (46908)
ബ്രഹ്മോവാച। 7-54-39x (4399)
തഥാ ഭവിഷ്യതേ മൃത്യോ സാധു സംഹര ഭോഃ പ്രജാഃ।
അധർമസ്തേ ന ഭവിതാ നാപധ്യാസ്യാംയഹം ശുഭേ॥ 7-54-39 (46909)
യാന്യശ്രുബിന്ദൂനി കരേ മമാസം--
സ്തേ വ്യാധയഃ പ്രാണിനാമാത്മജാതാഃ।
തേ മാരയിഷ്യന്തി നരാൻഗതാസൂ--
ന്നാധർമസ്തേ ഭവിതാ മാ സ്മ ഭൈഷീഃ॥ 7-54-40 (46910)
നാധർമസ്തേ ഭവിതാ പ്രാണിനാം വൈ
ത്വം വൈ ധർമസ്ത്വം ഹി ധർമസ്യ ചേശാ।
ധർംയാ ഭൂത്വാ ധർമനിത്യാ ധരിത്രീ
തസ്മാത്പ്രാണാൻസർവഥേമാന്നിയച്ഛ॥ 7-54-41 (46911)
`പ്രാപ്താ തഥാ നോ ഭവിതാ കദാചി--
ദേവം മയാദ്യൈവ നിയോജ്യസേ ത്വം'।
സർവേഷാം വൈ പ്രാണിനാം കാമരോഷൌ
സന്ത്യജ്യ ത്വം സംഹരസ്വേഹ ജീവാൻ।
യേഷാം ധർമാസ്തേ ഭവിഷ്യന്ത്യനന്താ
മിഥ്യാവൃത്തം മാരയിഷ്യത്യധർമഃ॥ 7-54-42 (46912)
തേനാത്മാനം പാവയസ്വാത്മനാ ത്വം
പാപേഽഽത്മാനം മജ്ജയിഷ്യന്ത്യസത്യാത്।
തസ്മാത്കാമം രോഷമപ്യാഗതം ത്വം
സന്ത്യജ്യാന്തഃ സംഹരസ്വേതി ജീവാൻ॥ 7-54-43 (46913)
നാരദ ഉവാച। 7-54-44x (4400)
സാ വൈ ഭീമാ മൃത്യുസഞ്ജ്ഞോപദേശാ--
ച്ഛാപാദ്ഭീതാ ബാഢമിത്യബ്രവീത്തം।
സാ ച പ്രാണം പ്രാണിനാമന്തകാലേ
കാമക്രോധൌ ത്യജ്യ ഹരത്യസക്താ॥ 7-54-44 (46914)
മൃത്യുസ്ത്വേഷാം വ്യാധയസ്തത്പ്രസൂതാ
വ്യാധീ രോഗോ രുജ്യതേ യേന ജന്തുഃ।
സർവേഷാം ച പ്രാണിനാം പ്രായണാന്തേ
തസ്മാച്ഛോകം മാകൃഥാ നിഷ്ഫലം ത്വം॥ 7-54-45 (46915)
സർവേ ദേവാഃ പ്രാണിഭിഃ പ്രായണാന്തേ
ഗത്വാ വൃത്താഃ സന്നിവൃത്താസ്തഥൈവ।
ഏവം സർവേ പ്രാണിനസ്തത്ര ഗത്വാ
വൃത്താ ദേവാ മർത്യവദ്രാജസിംഹ॥ 7-54-46 (46916)
വായുർഭീമോ ഭീമനാദോ മഹൌജാ
ഭേത്താ ദേഹാൻപ്രാണിനാം സർവഗോഽസൌ।
നോ വാ വൃത്തിം കദാചി--
ത്പ്രാപ്നോത്യുഗ്രോഽനന്തതേജോവിശിഷ്ടഃ॥ 7-54-47 (46917)
സർവേ ദേവാ മർത്യസഞ്ജ്ഞാവിശിഷ്ടാ--
സ്തസ്മാത്പുത്രം മാശുചോ രാജസിംഹ।
സ്വർഗം പ്രാപ്തോ മോദതേ തേ തനൂജോ
നിത്യം രംയാന്വീരലോകാനവാപ്യ॥ 7-54-48 (46918)
ത്യക്ത്വാ ദുഃഖം സംഗതഃ പുണ്യകൃദ്ഭി--
രേഷാ മൃത്യുർദേവദിഷ്ടാ പ്രജാനാം।
പ്രാപ്തേ കാലേ സംഹരന്തീ യഥാവ--
ത്സ്വയം കൃതാ പ്രാണഹരാ പ്രജാനാം॥ 7-54-49 (46919)
ആത്മാനം വൈ പ്രാണിനോ ഘ്നന്തി സർവേ
നൈതാൻമൃത്യുർദണ്ഡപാണിർഹിനസ്തി।
തസ്മാൻമൃതാന്നാനുശോചന്തി ധീരാ
മൃത്യും ജ്ഞാത്വാ നിശ്ചയം ബ്രഹ്മസൃഷ്ടം।
ഇത്ഥം സൃഷ്ടിം ദേവക്ലൃപ്താം വിദിത്വാ
പുത്രാന്നഷ്ടാച്ഛോകമാശു ത്യജസ്വ॥ 7-54-50 (46920)
ദ്വൈപായന ഉവാച। 7-54-51x (4401)
ഏതച്ഛ്രുത്വാർഥവദ്വാക്യം നാരദേന പ്രകാശിതം।
ഉവാചാകംപനോ രാജാ സഖായം നാരദം തഥാ॥ 7-54-51 (46921)
വ്യപേതശോകഃ പ്രീതോഽസ്മി ഭഗവന്നൃഷിസത്തമ।
ശ്രുത്വേതിഹാസം ത്വത്തസ്തു കൃതാർഥോഽസ്ംയഭിവാദയേ॥ 7-54-52 (46922)
തഥോക്തോ നാരദസ്തേന രാജ്ഞാ ദേവർഷിസത്തമഃ।
ജഗാമ നന്ദനം ശീഘ്രമശോകവനമാത്മനഃ॥ 7-54-53 (46923)
പുണ്യം യശസ്യം സ്വർഗ്യം ച ധന്യമായുഷ്യമേവ ച।
അസ്യേതിഹാസസ്യ സദാ ശ്രവണം ശ്രാവണം തഥാ॥ 7-54-54 (46924)
ഏതദർഥപദം ശ്രുത്വാ തദാ രാജാ യുധിഷ്ഠിര।
ക്ഷത്രധർമം ച വിജ്ഞായ ശൂരാണാം ച പരാം ഗതിം।
സംപ്രാപ്തോഽസൌ മഹാവീര്യഃ സ്വർഗലോകം മഹാരഥഃ॥ 7-54-55 (46925)
അഭിമന്യുഃ പരാൻഹത്വാ പ്രമുഖേ സർവധന്വിനാം।
യുധ്യമാനോ മഹേഷ്വാസോ ഹതഃ സോഽഭിമുഖോ രണേ॥ 7-54-56 (46926)
അസിനാ ഗദയാ ശക്ത്യാ ധനുഷാ ച മഹാരഥഃ।
വിരജാഃ സോമസൂനുഃ സ പുനസ്തത്ര പ്രലീയതേ॥ 7-54-57 (46927)
തസ്മാത്പരാം ധൃതിം കൃത്വാ ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ പാണ്ഡവ।
അപ്രമത്തഃ സുസന്നദ്ധഃ ശീഘ്രം യോദ്ധുമുപാക്രമ॥ ॥ 7-54-58 (46928)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ചതുഃപഞ്ചാശോഽധ്യായഃ॥ 54 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-54-6 ഉദഗ്രനഖേന അഞ്ജലിനാ। വിനയോപേതാ ശരണാഗതാസ്മീത്യർഥഃ॥ 5-54-14 അപമന്യുനാ ഗതാമർഷേണേത്യർഥഃ॥ 5-54-16 അപ്രതിശ്രുത്യാനംഗീകൃത്യ॥ 5-54-17 പദ്മം ശതം കോഠ്യോ വർഷാണി താനി ഷോഡശ പഞ്ച ച॥ 5-54-39 അന്യോന്യപരുഷാ വാഗിതി ശേഷഃ॥ 5-54-45 പ്രായണാന്തേ ആയുഷ്യകർമണോഽവസാനേ॥ 5-54-46 സർവേ ഇതി। ദേവാ ഇന്ദ്രിയാണി। പ്രാണിഭിഃ ജീവൈഃ) സഹ। ഗത്വാ തത്രൈവ പരലോകേ। വൃത്താ വൃത്തവന്തഃ। പുനർഭൂത്വാ സന്നിവൃത്താ ഭവന്തി। മർത്യഭാവാർഥാ ഏവ ദേവാ ഇന്ദ്രാദയഃ മർത്യവദേവ ഗത്വാ വൃത്താ ഭവന്തി നതു നിവൃത്താ ഭവന്തി മർത്യഭാവായ। കർമദേവാ ഏവ നിവർതന്തേ നത്വാജാനദേവാസ്തേഷാം ക്രമമുക്തിയോഗ്യത്വാദിതി ഭാവഃ॥ 5-54-48 സർവേദേവാ ഇതി। മർത്യത്വം മരണധർമത്വം ബ്രഹ്മാദീനാമപി സ്വാഭാവികമസ്ത്യതോഽനർഥകഃ ശോക ഇത്യർഥഃ॥ 5-54-49 സ്വയമേവ സ്വസ്യ മൃത്യുഃ അഥാപി ജനാനാം പ്രാണഹരാ മൃത്യുർജനാദന്യേതി കൽപനാ കൃതാ അനഭിജ്ഞൈരിതി ശേഷഃ॥ 5-54-50 നഷ്ടാത ജാതമിതി ശേഷഃ॥ 5-54-53 ചതുഃപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 54 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 055
॥ ശ്രീഃ ॥
7.55. അധ്യായഃ 055
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
വ്യാസേന യുധിഷ്ഠിരം പ്രതി ഷോഡശരാജകീയാഖ്യാനകഥനപ്രാരംഭഃ॥ 1 ॥ നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി മരുത്തരാജചരിതകഥനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-55-0 (46929)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-55-0x (4402)
ശ്രുത്വാ മൃത്യുസമുത്പത്തിം കർമാണ്യനുപമാനി ച।
ധർമരാജഃ പുനർവാക്യം പ്രസാദ്യൈനമഥാബ്രവീത്॥ 7-55-1 (46930)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-55-2x (4403)
ഗുരവഃ പുണ്യകർമാണഃ ശക്രപ്രതിമവിക്രമാഃ।
പൂർവം രാജർഷയോ ബ്രഹ്മൻകിയന്തോ മൃത്യുനാ ഹതാഃ॥ 7-55-2 (46931)
ഭൂയ ഏവ തു മാം തഥ്യൈർവചോഭിരഭിബൃംഹയ।
രാജർഷീണാം പുരാണാനാം സമാശ്വാസയ കർമഭിഃ॥ 7-55-3 (46932)
കിയന്ത്യോ ദക്ഷിണാ ദത്താഃ കാശ്ച ദത്താ മഹാത്മഭിഃ।
രാജർഷിഭിഃ പുണ്യകൃദ്ഭിസ്തദ്ഭവാൻപ്രബ്രവീതു മേ॥ 7-55-4 (46933)
`വ്യാസ ഉവാച। 7-55-5x (4404)
അന്യേപി യജ്വനാം ലോകാ അന്യേ ചാപി തപസ്വിനാം।
ക്ഷമാവതാം ച ത്രീംല്ലോകാഞ്ശൂരാ ഗച്ഛന്തി ഭാരത॥ 7-55-5 (46934)
ക്ഷത്രിയസ്യ തും സംഗ്രാമേ ശത്രൂൻഹത്വാ ഹതസ്യ വാ।
ഫലമത്യന്തമിത്യാഹുർധർമശാസ്ത്രവിദോ ജനാഃ॥ 7-55-6 (46935)
വേദവിദ്യാവ്രതസ്നാതാ യജ്വാനഃ പുത്രിണശ്ച യേ।
തേഭ്യഃ പരാർഥ്യാ യജ്വാനോ യജ്വഭ്യശ്ച തനുത്യജഃ॥ 7-55-7 (46936)
സ വീരോ യജ്വനോ നിത്യം ക്ഷത്രിയാനാർജുനിർഗതഃ।
ലോകാൻപുണ്യതമാനിഷ്ടാനിതി വിദ്ധി വിശാംപതേ॥ 7-55-8 (46937)
സർവേഷാം നൃപസിംഹാനാം ശൃണു യജ്ഞാന്നൃപോത്തമ।
താനതിക്രംയ ഗച്ഛന്തി സ്വർഗകാമാസ്തനുത്യജഃ॥ 7-55-9 (46938)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-55-10x (4405)
സർവേഷാം യജ്വനാം യജ്ഞം ശ്രോതുമിച്ഛാമി സുവ്രത।
ദക്ഷിണാശ്ചാനുരൂപേഭ്യോ ദത്താ രാജർഷിസത്തമൈഃ'॥ 7-55-10 (46939)
വ്യാസ ഉവാച। 7-55-11x (4406)
ശൈബ്യസ്യ നൃപതേഃ പുനഃ സൃഞ്ജയോ നാമ നാമതഃ।
സഖായൌ തസ്യ ചേവോഭൌ ഋഷീ പർവതനാരദൌ॥ 7-55-11 (46940)
തൌ കദാചിദ്ഗൃഹം തസ്യ പ്രവിഷ്ടൌ തദ്ദിദൃക്ഷയാ।
വിധിവച്ചാർചിതൌ തേന പ്രീതൌ തത്രോഷതുഃ സുഖം॥ 7-55-12 (46941)
തം കദാചിത്സുഖാസീനം താഭ്യാം സഹ ശുചിസ്മിതാ।
ദുഹിതാഽഭ്യാഗമത്കന്യാ സൃഞ്ജയം വരവർണിനീ॥ 7-55-13 (46942)
തയാഽഭിവാദിതഃ കന്യാമഭ്യനന്ദദ്യഥാവിധി।
തത്സലിംഗാഭിരാശീർഭിരിഷ്ടാഭിരഭിതഃ സ്ഥിതാം॥ 7-55-14 (46943)
താം നിരീക്ഷ്യാബ്രവീദ്വാക്യം പർവതഃ പ്രഹസന്നിവ।
കസ്യേയം ചഞ്ചലാപാംഗീ സർവലക്ഷണസംമതാ॥ 7-55-15 (46944)
ഉഷാ സ്വിദ്ഭാഃ സ്വിദർകസ്യ ജ്വലനസ്യ ശിഖാപി വാ।
ശ്രീർദ്ദ്രിഃ കീർതിംർധൃതിഃ ഷുഷ്ടിഃ സിദ്ധിശ്ചന്ദ്രമസഃ പ്രഭാ॥ 7-55-16 (46945)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-55-17x (4407)
ഏവം ബ്രുവാണം ദേവർഷിം നൃപതിഃ സൃഞ്ജയോഽബ്രവീത്।
മമേയം ഭഗവൻകന്യാ വര്യാ വരമഭീപ്സതി॥ 7-55-17 (46946)
നാരദസ്ത്വബ്രവീദേനം ദേഹി മഹ്യമിമാം നൃപ।
ഭാര്യാർഥം സുമഹച്ഛ്രേയഃ പ്രാപ്തും ചേദിച്ഛസേ നൃപ॥ 7-55-18 (46947)
ദദാനീത്യേവം സംഹൃഷ്ടഃ സൃഞ്ജയഃ പ്രാഹ നാരദം। 7-55-19 (46948)
വ്യാസ ഉവാച।
`ഏവമുക്തേ നൃപതിനാ ക്രോധപര്യാകുലേക്ഷണഃ'।
പർവതസ്തു സുസങ്ക്രുദ്ധോ നാരദം വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-55-19x (4408)
പൂർവം മമൈവ മനസാ വിദ്ധി ഭാര്യാം വൃതാമൃഷേ।
യസ്മാദപാചരസ്തസ്മാത്സ്വർഗം ന ഗച്ഛസി॥ 7-55-20 (46949)
ഏവമുക്തോ നാരദസ്തം പ്രത്യുവാചോത്തരം വചഃ।
മനോവാഗ്ബുദ്ധിസംഭാഷാ സത്യം തോയമഥാഗ്നയഃ॥ 7-55-21 (46950)
പാണിഗ്രഹമമന്ത്രാശ്ച പ്രഥിതം ദാരലക്ഷണം।
ന ത്വേഷാം നിശ്ചിതാ നിഷ്ഠാ ത്വയാ സാ മനസാ സ്മൃതാ॥ 7-55-22 (46951)
`ഏവം വിദ്വാംസ്തു മാം യസ്മാദനുവ്യാഹൃതവാനസി'।
തസ്മാത്ത്വമപി ന സ്വർഗം ഗമിഷ്യസി മയാ വിനാ।
അന്യോന്യമേവം ശപ്ത്വാ വൈ തസ്ഥതുസ്തത്ര തൌ തദാ॥ 7-55-23 (46952)
അഥ സോഽപി നൃപോ വിപ്രാൻപാനാച്ഛാദനഭോജനൈഃ।
പുത്രകാമഃ പരം ശക്ത്യാ യത്നാച്ചോപാചരച്ഛുചിഃ॥ 7-55-24 (46953)
തസ്യ പ്രസന്നാ വിപ്രേന്ദ്രാഃ കദാചിത്പുത്രദർശിനഃ।
തപഃസ്വാധ്യായനിരതാ വേദവേദാംഗപാരഗാഃ॥ 7-55-25 (46954)
സഹിതാ നാരദം പ്രാഹുർദേഹ്യസ്മൈ പുത്രമീപ്സിതം।
തഥേത്യുക്ത്വാ ദ്വിജൈരുക്തഃ സൃഞ്ജയം നാരദോഽബ്രവീത്॥ 7-55-26 (46955)
തുഭ്യം പ്രസന്നാ രാജർഷേ പുത്രമീപ്സന്തി ബ്രാഹ്മണാഃ।
വരം വൃണീഷ്വ ഭദ്രം തേ യാദൃശം പുത്രമീപ്സിതം॥ 7-55-27 (46956)
തഥോക്തഃ പ്രാഞ്ജലീ രാജാ പുത്രം വവ്രേ ഗുണാന്വിതം।
യശസ്വിനം കീർതിമന്തം തേജസ്വിനമരിന്ദമം॥ 7-55-28 (46957)
യസ്യ മൂത്രം പുരീഷം ച ക്ലേദഃ സ്വേദശ്ച കാഞ്ചനം।
`സർവം ഭവേത്പ്രസാദാദ്വൈ താദൃശം തനയം വൃണേ॥ 7-55-29 (46958)
വ്യാസ ഉവാച। 7-55-30x (4409)
തഥാ ഭവിഷ്യതീത്യുക്തേ ജജ്ഞേ തസ്യോപ്സിതഃ സുതഃ।
കാഞ്ചനസ്യാകരഃ ശ്രീമാൻപ്രസാദാദ്വൈ സുകാങ്ക്ഷിതഃ॥ 7-55-30 (46959)
രുദിതസ്യ ച നേത്രാഭ്യാമപതത്തസ്യ നേത്രജം।
മൂത്രം പുരീഷം സ്വേദശ്ച സർവം ഭവതി കാഞ്ചനം'।
സുവർണഷ്ഠീവിരിത്യേവ തസ്യ നാമാഭവത്കൃതം॥ 7-55-31 (46960)
തസ്മിന്വരപ്രദാനേന വർധയത്യമിതം ധനം।
കാരയാമാസ നൃപതിഃ സൌവർണം സർവമീപ്സിതം॥ 7-55-32 (46961)
ഗൃഹപ്രാകാരദുർഗാണി ബ്രാഹ്മണാവസഥാന്യപി।
ശയ്യാസനാനി യാനാനി സ്ഥാലീപിഠരഭാജനം॥ 7-55-33 (46962)
തസ്യ രാജ്ഞോഽപി യദ്വേശ്മ ബാഹ്യാശ്ചോപസ്കരാശ്ച യേ।
സർവം തത്കാഞ്ചനമയം കാലേന പരിവർധിതം॥ 7-55-34 (46963)
അഥ ദസ്യുഗണാഃ ശ്രുത്വാ ദൃഷ്ട്വാ ചൈനം തഥാവിധം।
സംഭൂയ തസ്യ നൃപതേഃ സമാരബ്ധാശ്ചികീർഷിതും॥ 7-55-35 (46964)
കേചിത്തത്രാബ്രുവന്രാജ്ഞഃ പുത്രം ഗൃഹ്ണീമ വൈ സ്വയം।
സോഽസ്യാകരഃ കാഞ്ചനസ്യ തസ്യ യത്നം ചരാമഹേ॥ 7-55-36 (46965)
തതസ്തേ ദസ്യവോ ലുബ്ധാഃ പ്രവിശ്യ നൃപതേർഗൃഹം।
രാജപുത്രം തഥാഽഽജഹ്രുഃ സുവർണഷ്ഠീവിനം ബലാത്॥ 7-55-37 (46966)
ഗൃഹ്യൈനമനുപായജ്ഞാ നീത്വാഽരണ്യമചേതസഃ।
ഹത്വാ വിശസ്യ ചാപശ്യംʼ ല്ലുബ്ധാ വസു ന കിഞ്ചന॥ 7-55-38 (46967)
തസ്യ പ്രാണൈർവിമുക്തസ്യ നഷ്ടം തത്കാഞ്ചനം വരം।
ദസ്യവശ്ച തദാഽന്യോന്യം ജഘ്നുർമൂർഖാ വിചേതസഃ॥ 7-55-39 (46968)
ഹത്വാ പരസ്പരം നഷ്ടാഃ കുമാരം ചാദ്ഭുതം ഭുവി।
അസംഭാവ്യം ഗതാ ഘോരം നരകം ദുഷ്ടകാരിണഃ॥ 7-55-40 (46969)
തം ദൃഷ്ട്വാ നിഹതം പുത്രം വരദത്തം മഹാതപാഃ।
വിലലാപ സുദുഃഖാർതോ ബഹുധാ കരുണം നൃപഃ॥ 7-55-41 (46970)
വിലപന്തം നിശംയാഥ പുത്രശോകഹതം നൃപം।
പ്രത്യദൃശ്യത ദേവർഷിർനാരദസ്തസ്യ സന്നിധൌ॥ 7-55-42 (46971)
ഉവാച ചൈനം ദുഃഖാർതം വിലപന്തമചേതസം।
സൃഞ്ജയം നാരദോ യദ്യത്തന്നിബോധ യുധിഷ്ഠിര॥ 7-55-43 (46972)
നാരദ ഉവാച। 7-55-44x (4410)
`ത്യജ ശോകം മഹാരാജ വൈക്ലബ്യം ത്യജ ബുദ്ധിമൻ।
ന മൃതഃ ശോചതോ ജീവേൻമുഹ്യതോ വാ നരാധിപ॥ 7-55-44 (46973)
ത്യജ ശോകം നൃപശ്രേഷ്ഠ ന ശോചന്തി ഭവദ്വിധാഃ।
വീരോ ഭവാൻമഹാരാജ ജ്ഞാനവൃദ്ധോഽപി മേ മതഃ'।
കാമാനാമവിതൃപ്തസ്ത്വം സൃഞ്ജയേഹ മരിഷ്യസി॥ 7-55-45 (46974)
യസ്യ ചൈതേ വയം ഗേഹേ ഉഷിതാ ബ്രഹ്മവാദിനഃ।
ആവിക്ഷിതം മരുത്തം ച മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ॥ 7-55-46 (46975)
സംവർതോ യാജയാമാസ സ്പർധയാ വൈ ബൃഹസ്പതേഃ।
യസ്മൈ രാജർഷയേ പ്രാദാദ്ധനം സ ഭഗവാൻപ്രഭുഃ।
ഹൈമം ഹിമവതഃ പാദം യിയക്ഷോർവിവിധൈഃ സവൈഃ॥ 7-55-47 (46976)
യസ്യ സേന്ദ്രാമരഗണാ ബൃഹസ്പതിപുരോഗമാഃ।
ദേവാ വിശ്വസൃജഃ സർവേ യജനാന്തേ സമാസതേ।
യജ്ഞവാടസ്യ സൌവർണാഃ സർവേ ചാസൻപരിച്ഛദാഃ॥ 7-55-48 (46977)
യസ്യ സർവം തദാ ഹ്യന്നം മനോഭിപ്രായഗം ശുചി।
കാമതോ ബുഭുജുർവിപ്രാഃ സർവേ ചാന്നാർഥിനോ ദ്വിജാഃ।
പയോ ദധി ഘൃതം ക്ഷൌദ്രം ഭക്ഷ്യം ഭോജ്യം ച ശോഭനം॥ 7-55-49 (46978)
യസ്യ യജ്ഞേഷു സർവേഷു വാസാംസ്യാഭരണാനി ച।
ഈപ്സിതാന്യുപതിഷ്ഠന്തേ പ്രഹൃഷ്ടാന്വേദപാരഗാൻ॥ 7-55-50 (46979)
മരുതഃ പരിവേഷ്ടാരോ മരുത്തസ്യാഭവൻഗൃഹേ।
ആവിക്ഷിതസ്യ രാജർഷേർവിശ്വേദേവാഃ സഭാസദഃ॥ 7-55-51 (46980)
യസ്യ വീര്യവതോ രാജ്ഞഃ സുവൃഷ്ട്യാ സസ്യസംപദഃ।
ഹവിർഭിസ്തർപിതാ യേന സംയക്ക്ലൃപ്തൈർദിവൌകസഃ॥ 7-55-52 (46981)
ഋഷീണാം ച പിതൄണാം ച ദേവാനാം സുഖജീവിനം।
ബ്രഹ്മചര്യശ്രുതിമുഖൈഃ സർവൈർദാനൈശ്ച സർവദാ॥ 7-55-53 (46982)
ശയനാസനപാനാനി സ്വർണരാശീശ്ച ദുസ്ത്യജാഃ।
തത്സർവമമിതം വിത്തം ദത്തം വിപ്രേഭ്യ ഇച്ഛയാ॥ 7-55-54 (46983)
സോനുധ്യാതസ്തു ശക്രേണ പ്രജാഃ കൃത്വാ നിരാമയാഃ।
ശ്രദ്ദധാനോ ജിതാംʼല്ലോകാൻഗതഃ പുണ്യദുഹോഽക്ഷയാൻ॥ 7-55-55 (46984)
സപ്രജഃ സനൃപാമാത്യഃ സദാരാപത്യബാന്ധവഃ।
യൌവനേന സഹസ്രാബ്ദം മരുത്തോ രാജ്യമന്വശാത്॥ 7-55-56 (46985)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-55-57 (46986)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ പഞ്ചപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 55 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-55-14 തത്സലിംഗാഭിസ്തസ്യാനുരൂപാഭിഃ। അഭിതഃ പാർശ്വതഃ॥ 5-55-22 നത്വേഷാ നിശ്ചിതാ നിഷ്ഠാ മൈത്രീ സപ്തപദീ സതാം ഇതി ങ. പാഠഃ। നിഷ്ഠാ സപ്തമദീ സതാം ഇതി ഘ. പാഠഃ। സപ്തപദീ സ്മൃതാ ഇതി ഝ. പാഠഃ॥ 5-55-23 ശപ്ത്വാവൈ തത്ര വത്സരമൂഷതുഃ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 5-55-25 പുത്രമീപ്സവഃ ഇതി ഘ.ങ.ഝ.പാഠഃ॥ 5-55-26 ദ്വിജൈരുക്തതോ നാരദസ്തഥേത്യുക്ത്വാ സൃഞ്ജയമബ്രവീദിത്യന്വയഃ॥ 5-55-29 ക്ലേദഃ ശ്ലേഷ്മാദിഃ॥ 5-55-31 സുവർണഷ്ഠീവിരിത്യനേന ഗണ്ഡൂഷാദികമപി കാഞ്ചനം ഭവതീതി സൂചിതം॥ 5-55-35 ചികീർഷിതുമപകാരം കർതും। കൄഹിംസായാമിത്യസ്യ രൂപം॥ 5-55-47 സവൈഃ യജ്ഞൈഃ॥ 5-55-57 ചതുർഭദ്രതരഃ ധർമജ്ഞാനവൈരാഗ്യൈശ്വര്യാണി ചത്വാരി ഭദ്രാണി। ധർമാർഥകാമബലാനീത്യന്യേ തുഭ്യം തവ। അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യം പുത്രം അഭിലക്ഷ്യ മാനുതപ്യഥാഃ ഹേ ശ്വൈത്യ ശ്വിത്യപുത്ര ഇതി ഉദാഹരന്നാരദഃ സൃഞ്ജയം പ്രതീതി വ്യാസവാക്യം। അദാക്ഷിണ്യം ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 5-55-55 പഞ്ചപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 056
॥ ശ്രീഃ ॥
7.56. അധ്യായഃ 056
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി സുഹോത്രചരിത്രകീർതനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-56-0 (46987)
നാരദ ഉവാച। 7-56-0x (4411)
സുഹോത്രം നാമ രാജാനം മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
ഏകവീരമശക്യം തമമരൈരഭിവീക്ഷിതും॥ 7-56-1 (46988)
യഃ പ്രാപ്യ രാജ്യം ധർമേണ ഋത്വിങ്മന്ത്രിപുരോഹിതാൻ।
സംമാന്യ ചാത്മനഃ ശ്രേയഃ പൃഷ്ട്വാ തേഷാം മതേ സ്ഥിതഃ॥ 7-56-2 (46989)
പ്രജാനാം പാലനം ധർമോ ദാനമിജ്യാ ദ്വിഷജ്ജയഃ।
ഏതത്സുഹോത്രോ വിജ്ഞായ ധർംയമൈച്ഛദ്ധനാഗമം॥ 7-56-3 (46990)
ധർമേണാരാധയന്ദേവാൻബാണൈഃ ശത്രൂഞ്ജയംസ്തഥാ।
സർവാണ്യപി ച ഭൂതാനി സ്വഗുണൈരന്വരഞ്ജയത്॥ 7-56-4 (46991)
യോ ഭുക്ത്വേമാം വസുമതീം ംലേച്ഛാടവികവർജിതാം।
യസ്മൈ വവർഷ പർജന്യോ ഹിരണ്യം പരിവത്സരാൻ॥ 7-56-5 (46992)
ഹൈരണ്യാസ്തത്ര വാഹിന്യഃ സ്വൈരിണ്യോ വ്യവഹൻപുരാ।
ഗ്രാഹാൻകർകടകാംശ്ചൈവ മത്സ്യാംശ്ച വിവിധാൻബഹൂൻ॥ 7-56-6 (46993)
കാമാന്വർഷതി പർജന്യോ രൂപ്യാണി വിവിധാനി ച।
സൌവർണാന്യപ്രമേയാണി വാപ്യശ്ച ക്രോശസംമിതാഃ॥ 7-56-7 (46994)
സഹസ്രം വാമനാൻകുബ്ജാന്നക്രാൻമകരകച്ഛപാൻ।
സൌവർണാന്വിഹിതാന്ദൃഷ്ട്വാ തതോഽസ്മയത വൈ തദാ॥ 7-56-8 (46995)
തത്സുവർണമപര്യന്തം രാജർഷിഃ കുരുജാംഗലേ।
ഈജാനോ വിതതേ യജ്ഞേ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത॥ 7-56-9 (46996)
സോഽശ്വമേധസഹസ്രേണ രാജസൂയശതേന ച।
പുണ്യൈഃ ക്ഷത്രിയയജ്ഞൈശ്ച പ്രഭൂതവരദക്ഷിണൈഃ॥ 7-56-10 (46997)
കാംയനൈമിത്തികാജസ്രൈരിഷ്ട്വേഷ്ടാം ഗതിമാപ്തവാൻ।
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ॥ 7-56-11 (46998)
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-56-12 (46999)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ഷട്പഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 56 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-56-6 ഹൈരണ്യാ ഹിരൺമയാഃ ഗ്രാഹാദയോഽപി। വാഹിന്യോ നദ്യഃ। സ്വൈരിണ്യഃ സർവജനോപഭോഗ്യാഃ॥ 5-56-56 ഷട്പഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 057
॥ ശ്രീഃ ॥
7.57. അധ്യായഃ 057
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി അംഗരാജഗുണവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-57-0 (47000)
നാരദ ഉവാച। 7-57-0x (4412)
അംഗം ച പൌരവം വീരം മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
സഹസ്രം യഃ സഹസ്രാണാം ശ്വേതാനശ്വാനവാസൃജത്॥ 7-57-1 (47001)
തസ്യാശ്വമേധേ രാജർഷേർദേശാദ്ദേശാത്സമീയുഷാം।
ശിക്ഷാക്ഷരവിധിജ്ഞാനാം നാസീത്സംഖ്യാ വിപശ്ചിതാം॥ 7-57-2 (47002)
വേദവിദ്യാവ്രതസ്നാതാ വദാന്യാഃ പ്രിയദർശനാഃ।
സുഭിക്ഷാച്ഛാദനഗൃഹാഃ സുശയ്യാസനഭോജനാഃ॥ 7-57-3 (47003)
നടനർതകഗന്ധർവൈഃ പൂർണകൈർവർധമാനകൈഃ।
നിത്യോദ്യോഗൈശ്ച ക്രീഡദ്ഭിസ്തത്ര സ്മ പരിഹർഷിതാഃ॥ 7-57-4 (47004)
യജ്ഞേ യജ്ഞേ യഥാകാലം ദക്ഷിണാഃ സോഽത്യകാലയത്।
ദ്വിപാന്ദശസഹസ്രാഖ്യാനദാത്കാഞ്ചനസംവൃതാൻ॥ 7-57-5 (47005)
യഃ സഹസ്രം സഹസ്രാണി കന്യാ ഹേമവിഭൂഷിതാഃ॥
ധൂര്യുജാശ്വഗജാരൂഢാഃ സഗൃഹക്ഷേത്രഗോശതാഃ। 7-57-6 (47006)
ശതം ശതസഹസ്രാണി സ്വർണമാലാനഥർഷഭാൻ॥
ഗവാം സഹസ്രാനുചരാന്ദക്ഷിണാമത്യകാലയത്। 7-57-7 (47007)
ഹേമശൃംഗ്യോ രൌപ്യഖുരാഃ സവത്സാഃ കാംസ്യദോഹനാഃ॥
ദാസീദാസഖരോഷ്ട്രാംശ്ച പ്രാദാദാജാവികം ബഹു। 7-57-8 (47008)
രത്നാനാം വിവിധാനാം ച വിവിധാംശ്ചാന്നപർവതാൻ॥
തസ്മിൻസംവിതതേ യജ്ഞേ ദക്ഷിണാമത്യകാലയത്। 7-57-9 (47009)
തത്രാസ്യ ഗാഥാ ഗായന്തി യേ പുരാണവിദോ ജനാഃ॥
`അംഗസ്യ യജമാനസ്യ അപി വിഷ്ണുപദേ വയം। 7-57-10 (47010)
അമാദ്യദിന്ദ്രുഃ സോമേന ദക്ഷിണാഭിർദ്വിജാതയഃ।
ദേവമാനുഷഗന്ധർവാംശ്ചാത്യരോചന്ത ദക്ഷിണാഃ'॥ 7-57-11 (47011)
അംഗസ്യ യജമാനസ്യ സ്വധർമാധിഗതാഃ ശുഭാഃ।
ഗുണോത്തരാസ്തു ക്രതവസ്തസ്യാസൻസാർവകാമികാഃ॥ 7-57-12 (47012)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-57-13 (47013)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ സപ്തപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 57 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-57-2 രാജർഷേഃ സർവേ ദേവാഃ സമായയുഃ ഇതി ഢ.പാഠഃ॥ 5-57-4 പൂർണകൈഃ സ്വർണചൂഡൈഃ। വർധമാനകൈഃ ആരാർതികഹസ്തൈഃ॥ 5-57-7 ധൂര്യുജാ രഥാഃ॥ 5-57-57 സപ്തപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 058
॥ ശ്രീഃ ॥
7.58. അധ്യായഃ 058
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി ശിബിവൈഭവശംസനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-58-0 (47014)
നാരദ ഉവാച। 7-58-0x (4413)
ശിബിമൌശീനരം ചാപി മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യ ഇമാം പൃഥിവീം സർവാം ചർമവത്പര്യവേഷ്ടയത്॥ 7-58-1 (47015)
സാദ്രിദ്വീപാർണവവനാം രഥഘോഷേണ നാദയൻ।
സ ശിബിര്യഷ്ടുമന്വിച്ഛൻമുഖ്യഃ സർവസപത്നജിത്॥ 7-58-2 (47016)
തേന യജ്ഞൈർബഹുവിധൈരിഷ്ടം പര്യാപ്തദക്ഷിണൈഃ।
അവിഹിംസ്യ ജനാനന്യാനവാപ വസു പുഷ്കലം॥ 7-58-3 (47017)
സർവമൂർധാഭിഷിക്താനാം സംമതഃ സോഽഭവദ്യുധി।
അജയച്ചാശ്വമേധൈര്യോ വിജിത്യ പൃഥിവീമിമാം॥ 7-58-4 (47018)
നിരർഗലൈർബഹുഫലൈർനിഷ്കകോടിസഹസ്രദഃ।
`ബിഭർതി ദക്ഷിണാ യസ്യ ഗംഗായാഃ സ്രോത ആവൃണോത്'॥ 7-58-5 (47019)
ഹസ്ത്യശ്വപശുഭിർധാന്യൈർമൃഗൈർഗോജാവിഭിസ്തഥാ।
വിവിധൈഃ പൃഥിവീം പുണ്യാം ശിബിർബ്രാഹ്മണസാത്കരോത്॥ 7-58-6 (47020)
യാവത്യോ വർഷതോ ധാരാ യാവത്യോ ദിവി താരകാഃ।
യാവത്യഃ സികതാ ഗാംഗ്യോ യാവൻമേരോർമഹോപലാഃ॥ 7-58-7 (47021)
ഉദന്വതി ച യാവന്തി രത്നാനി പ്രാണിനോഽപി ച।
താവതീരദദദ്ഗാ വൈ ശിബിരൌശീനരോഽധ്വരേ॥ 7-58-8 (47022)
നോദ്യന്താരം ധുരസ്തസ്യ കഞ്ചിദന്യം പ്രജാപതിഃ।
ഭൂതം ഭവ്യം ഭവന്തം വാ നാധ്യഗച്ഛന്നരോത്തമം॥ 7-58-9 (47023)
തസ്യാസന്വിവിധാ യജ്ഞാഃ സർവകാമൈഃ സമന്വിതാഃ।
ഹേമയൂപാസനഗൃഹാ ഹേമപ്രാകാരതോരണാഃ॥ 7-58-10 (47024)
ശുചിസ്വാദ്വന്നപാനം ച ബ്രാഹ്മണാഃ പ്രയുതായുതാഃ।
നാനാഭക്ഷ്യൈഃ പ്രിയകഥാഃ പയോദധിമഹാഹദാഃ॥ 7-58-11 (47025)
തസ്യാസന്യജ്ഞവാടേഷു നദ്യഃ ശുഭ്രാന്നപർവതാഃ।
പിബത സ്നാത ഖാദധ്വമിതി യത്രോച്യതേ ജനൈഃ॥ 7-58-12 (47026)
യസ്മൈ പ്രാദാദ്വരം രുദ്രസ്തുഷ്ടഃ പുണ്യേന കർമണാ।
അക്ഷയം ദദതോ വിത്തം ശ്രദ്ധാ കീർതിസ്തഥാ ക്രിയാഃ॥ 7-58-13 (47027)
യഥോക്തമേവ ഭൂതാനാം പ്രിയത്വം സ്വർഗമുത്തമം।
ഏതാംʼല്ലബ്ധ്വാ വരാനിഷ്ടാഞ്ശിബിഃ കാലേ ദിവം ഗതഃ॥ 7-58-14 (47028)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-58-15 (47029)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ അഷ്ടപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 58 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-58-1 പര്യവേഷ്ടയത് സ്വാധീനാമകരോത്॥ 5-58-5 കോടിസഹസ്രശഃ ഇതി ക.ഘ.ങ.പാഠഃ॥ 5-58-9 തസ്യ ശിബേർധുരഃ കാര്യഭാരസ്യ ഉയന്താരം വോഢാരം പ്രജ്ഞാപതിഃ സ്രഷ്ടാ സ്വസൃഷ്ടൌ നാധ്യഗച്ഛത്॥ 5-58-13 ദദതോ രാജ്ഞോ വിത്താദികമക്ഷയമസ്ത്വിതി രുദ്രോ വരം ദദാവിതി സംബന്ധഃ॥ 5-58-58 അഷ്ടപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 58 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 059
॥ ശ്രീഃ ॥
7.59. അധ്യായഃ 059
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സൃഞ്ജയംപ്രതി നാരദേന രാമമങിമാനുവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-59-0 (47030)
നാരദ ഉവാച। 7-59-0x (4414)
രാമം ദാശരഥിം ചൈവ മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യം പ്രജാ അന്വമോദന്ത പിതാ പുത്രമിവൌരസം।
അസംഖ്യേയാ ഗുണാ യസ്മിന്നാസന്നമിതതേജസി॥ 7-59-1 (47031)
യശ്ചതുർദശവർഷാണി നിദേശാത്പിതുരച്യുതഃ।
വനേ വനിതയാ സാർധമവസല്ലക്ഷ്മണാഗ്രജഃ॥ 7-59-2 (47032)
ജഘാന ച ജനസ്ഥാനേ രാക്ഷസാൻമനുജർഷഭഃ।
തപസ്വിനാം രക്ഷണാർഥം സഹസ്രാണി ചതുർദശ॥ 7-59-3 (47033)
തത്രൈവ വസതസ്തസ്യ രാവണോ നാമ രാക്ഷസഃ।
ജഹാര ഭാര്യാം വൈദേഹീം സംമോഹ്യൈനം സഹാനുജം॥ 7-59-4 (47034)
`രാമോ ഹൃതാം രാക്ഷസേന ഭാര്യാം ശ്രുത്വാ ജടായുഷഃ।
ആതുരഃ ശോകസന്തപ്തോ രാമോഽഗച്ഛദ്ധരീശ്വരം॥ 7-59-5 (47035)
തേന രാമഃ സുസംഗംയ വാനരൈശ്ച മഹാബലൈഃ।
ആജഗാമോദധേഃ പാരം സേതും കൃത്വാ മഹാർണവേ॥ 7-59-6 (47036)
തത്ര ഹത്വാ തു പൌലസ്ത്യാൻസസുഹൃദ്ഗണബാന്ധവാൻ।
മായാവിനം മഹാഘോരം രാവണം ലോകകണ്ടകം'॥ 7-59-7 (47037)
സുരാസുരൈരവധ്യം തം ദേവബ്രാഹ്മണകണ്ടകം।
ജഘാന സ മഹാബാഹുഃ പൌലസ്ത്യം സഗണം രണേ॥ 7-59-8 (47038)
`ഹത്വാ തത്ര രിപും സംഖ്യേ ഭാര്യയാ സഹ സംഗതഃ।
സ ച ലങ്കേശ്വരം ചക്രേ ധർമാത്മാനം വിഭീഷണം॥ 7-59-9 (47039)
ഭാര്യയാ സഹ സംയുക്തസ്തതോ വാനരസേനയാ।
അയോധ്യാമാഗതോ വീരഃ പുഷ്പകേണ വിരാജതാ॥ 7-59-10 (47040)
തത്ര രാജൻപ്രവിഷ്ടഃ സന്നയോധ്യായാം മഹായശാഃ।
മാതൄർവയസ്യാൻസചിവാനൃത്വിജഃ സപുരോഹിതാൻ॥ 7-59-11 (47041)
ശുശ്രൂഷമാണഃ സതതം മന്ത്രിഭിശ്ചാഭിഷേചിതഃ।
വിസൃജ്യ ഹരിരാജാനം ഹനുമന്തം സഹാംഗദം॥ 7-59-12 (47042)
ഭ്രാതരം ഭരതം വീരം ശത്രുഘ്നം ചൈവ ലക്ഷ്മണം।
പൂജയൻപരയാ പ്രീത്യാ വൈദേഹ്യാ ചാഭിപൂജിതഃ॥ 7-59-13 (47043)
ദശവർഷസഹസ്രാണി ദശവർഷശതാനി ച।
ചതുഃസഗാരപര്യന്താം പൃഥിവീമന്വശാസത॥ 7-59-14 (47044)
അശ്വമേധശതൈരീജം ക്രതുഭിർഭൂരിദക്ഷിണൈഃ।
യശ്ച വിപ്രപ്രസാദേന സർവകാമാനവാപ്യ ച'॥ 7-59-15 (47045)
സംപ്രാപ്യ വിധിവദ്രാജ്യം സർവഭൂതാനുകംപനഃ।
`സർവദ്വീപാനവഷ്ടഭ്യ പ്രജാ ധർമേണ പാലയൻ'॥ 7-59-16 (47046)
സ നിർഗലം മുഖ്യതമമശ്വമേധശതം പ്രഭുഃ।
ആജഹാര സുരേശസ്യ ഹവിഷാ മുദമാഹരൻ।
അന്യൈശ്ച വിവിധൈര്യജ്ഞൈരീജേ ബഹുഗുണൈർനൃപഃ॥ 7-59-17 (47047)
ക്ഷുത്പിപാസേഽജയദ്രാമഃ സർവരോഗാംശ്ച ദേഹിനാം।
സതതം ഗുണസംപന്നോ ദീപ്യമാനഃ സ്വതേജസാ॥ 7-59-18 (47048)
അതിസർവാണി ഭൂതാനി രാമോ ദാശരഥിർബഭൌ।
ഋഷീണാം ദേവതാനാം ച മാനുഷാണാം ച സർവശഃ।
പൃഥിവ്യാം സഹ വാസോഽഭൂദ്രാമേ രാജ്യം പ്രശാസതി॥ 7-59-19 (47049)
നാഹീയത തദാ പ്രാമഃ പ്രാണിനാം ന തദാ വ്യഥാ।
പ്രാണാപാനൌ സമാവാസ്താം രാമേ രാജ്യം പ്രശാസതി॥ 7-59-20 (47050)
പര്യദീപ്യന്ത തേജാംസി തദാഽനർഥാശ്ച നാഭവൻ।
ദീർഘായുഷഃ പ്രജാഃ സർവാ യുവാ ന ംരിയതേ തദാ॥ 7-59-21 (47051)
വേദൈശ്ചതുർഭിഃ സുപ്രീതാഃ പ്രാപ്നുവന്തി ദിവൌകസഃ।
ഹവ്യം കവ്യം ച വിവിധം നിഷ്പൂർതം ഹുതമേവ ച॥ 7-59-22 (47052)
അദംശമശകാ ദേശാ നഷ്ടവ്യാലസരീസൃപാഃ।
നാപ്യു പ്രാണഭൃതാം മൃത്യുർനാകാലേ ജ്വലനോഽദഹത്॥ 7-59-23 (47053)
അധർമരുചയോ ലുബ്ധാ മൂർഖാ വാ നാഭവംസ്തദാ।
ശിഷ്ടേഷ്ടപ്രാജ്ഞകർമാണഃ സർവേ വർണാസ്തദാഽഭവൻ॥ 7-59-24 (47054)
സ്വധാം പൂജാം ച രക്ഷോഭിർജനസ്ഥാനേ പ്രണാശിതാം।
പ്രാദാന്നിഹത്യ രക്ഷാംസി പിതൃദേവേഭ്യ ഈശ്വരഃ॥ 7-59-25 (47055)
സഹസ്രപുത്രാഃ പുരുഷാ ദശവർഷശതായുഷഃ।
ന ച ജ്യേഷ്ഠാഃ കനിഷ്ഠേഭ്യസ്തദാ ശ്രാദ്ധാനി കുർവതേ॥ 7-59-26 (47056)
ശ്യാമോ യുവാ ലോഹിതാക്ഷോ മത്തമാതംഗവിക്രമഃ।
ആജാനുബാഹുഃ സുഭുജഃ സിംഹസ്കന്ധോ മഹാബലഃ॥ 7-59-27 (47057)
ദശവർഷസഹസ്രാണി ദശവർഷശതാനി ച।
സർവഭൂതമനഃകാന്തോ രാമോ രാജ്യമകാരയത്॥ 7-59-28 (47058)
രാമോ രാമോ രാമ ഇതി പ്രജാനാമഭവത്കഥാ।
രാമഭൂതം ജഗദഭൂദ്രാമേ രാജ്യം പ്രശാസതി॥ 7-59-29 (47059)
ചതുർവിധാഃ പ്രജാ രാമഃ സ്വർഗം നീത്വാ ദിവം ഗതഃ।
ആത്മേച്ഛയാ പ്രതിഷ്ഠാപ്യ രാജവംശമിഹാഷ്ടധാ॥ 7-59-30 (47060)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-59-31 (47061)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ഏകോനഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 59 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-59-17 സ നിരർഗലജാൻമുഖ്യാനശ്വമേധാഞ്ശതം പ്രഭുഃ ഇതി ങ. പാഠഃ। ആജഹാര മഹാജജ്ഞം പ്രജാ ധർമേണ പാലയൻ। നിരർഗലം സജാരൂഥ്യമശ്വമേധം ച തം വിഭുഃ ഇതി ഝ. പാഠഃ। ആജഹാര രമേശസ്യ ഇതി ങ. പാഠഃ॥ 5-59-19 പൃഥിവ്യാം മാനുഷാണാം പ്രത്യക്ഷാ ദേവാദയോ വിചരന്തി പുണ്യാതിശയാത്॥ 5-59-20 പ്രാണോ ബലം॥ 5-59-22 നിഷ്പൂർതം ജഠീകാരാമാദി। ഹുതമിഷ്ഠം। സുപ്രീതാ ബ്രാഹ്മണാഃ ശാഖപാരഗാഃ ഇതി ങ. പാഠഃ॥ 5-59-29 രാമാദ്രാമം ജഗദഭൂത് ഇതി ഘ.ഝ.പാഠഃ। തത്ര രാമം അഭിരാമം॥ 5-59-59 ഏകോനഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 59 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 060
॥ ശ്രീഃ ॥
7.60. അധ്യായഃ 060
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി ഭഗീരഥചരിത്രകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-60-0 (47062)
നാരദ ഉവാച। 7-60-0x (4415)
ഭഗീരഥം ച രാജാനം മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
`പരിത്രാണായ പൂർവേഷാം യേന ഗംഗാഽവതാരിതാ॥ 7-60-1 (47063)
യസ്യേന്ദ്രോ ബാഹുവീര്യേണ പ്രീതോ രാജ്ഞോ മഹാത്മനഃ।
സോഽശ്വമേധശതൈരീജേ സമാപ്തവരദക്ഷിണൈഃ॥ 7-60-2 (47064)
ഹവിർമന്ത്രാന്നസംപന്നൈർദേവാനാമാദധൌ മുദം'।
യേന ഭാഗീരഥീ ഗംഗാ ചയനൈഃ കാഞ്ചനൈശ്ചിതാ॥ 7-60-3 (47065)
യഃ സഹസ്രം സഹസ്രാണാം കന്യാ ഹേമവിഭൂഷിതാഃ।
രാജ്ഞശ്ച രാജപുത്രാംശ്ച ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത॥ 7-60-4 (47066)
സർവാ രഥഗതാഃ കന്യാ രഥാഃ സർവേ ചതുര്യുജഃ।
രഥേരഥേ ശതം നാഗാഃ സർവേ വൈ ഹേമമാലിനഃ॥ 7-60-5 (47067)
സഹസ്രമശ്വാശ്ചൈകൈകം ഗജാനാം പൃഷ്ഠതോഽന്വയുഃ।
അശ്വേഅശ്വേ ശതം ഗാവോ ഗവാം പശ്ചാദജാവികം॥ 7-60-6 (47068)
തേനാക്രാന്താ ജനൌഘേന ദക്ഷിണാ ഭൂയസീർദദത്।
ഉപഹ്വരേഽതിവ്യഥിതാ തസ്യാങ്കേ നിഷസാദ ഹ॥ 7-60-7 (47069)
തഥാ മാഗീരഥീ ഗംഗാ ഹ്യൂർധ്വഗാ ഹ്യഭവത്പുരാ।
ദുഹിതൃത്വം ഗതാ രാജ്ഞഃ പുത്രത്വമഗമത്തദാ॥ 7-60-8 (47070)
താം തു ഗാഥാ ജഗുഃ പ്രീതാ ഗന്ധർവാഃ സൂര്യവർചസഃ।
പിതൃദേവമനുഷ്യാണാം ശൃണ്വതാം വൽഗുവാദിനഃ॥ 7-60-9 (47071)
ഭഗീരഥം യജമാനമൈക്ഷ്വാകും ഭൂരിദക്ഷിണം।
ഗംഗാ സമുദ്രഗാ ദേവീ വവ്രേ പിതരമീശ്വരം॥ 7-60-10 (47072)
തസ്യ സേന്ദ്രൈഃ സുരഗണൈർദേവൈര്യജ്ഞഃ സ്വലങ്കൃതഃ।
സംയക്പരിഗൃഹീതശ്ച ശാന്തവിഘ്നോ നിരാമയഃ॥ 7-60-11 (47073)
യോ യ ഇച്ഛേത വിപ്രോ വൈ യത്രയത്രാത്മനഃ പ്രിയം।
ഭഗീരഥസ്തദാ പ്രീതസ്തത്രതത്രാദദദ്വശീ॥ 7-60-12 (47074)
നാദേയം ബ്രാഹ്മണസ്യാസീദ്യസ്യ യത്സ്യാത്പ്രിയം ധനം।
സോഽപി വിപ്രപ്രസാദേന ബ്രഹ്മലോകം ഗതോ നൃപഃ॥ 7-60-13 (47075)
യേന യാതൌ മഖമുഖൌ ദിശാശാവിഹ പാദപാഃ।
തേനാവസ്ഥാതുമിച്ഛന്തി തം ഗത്വാ രാജമീശ്വരം॥ 7-60-14 (47076)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-60-15 (47077)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 60 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-60-3 ചയനൈഃ കാഞ്ചനൈശ്ചിതാ സ്വർണേഷ്ടകമയൈഃ ക്രത്വർഥസ്യണ്ഡിലൈർവ്യാപ്താ ചയനൈരിഷ്ടകാസോപാനൈർവാ കൂലദ്വയേ ഉദ്ഗമാത്സംഗമപര്യന്തം നിചിതേതി വാർഥഃ॥ 5-60-4 രാജ്ഞശ്ച രാജപുത്രാംശ്ചാതിക്രംയേതി ശേഷഃ। ബ്രാഹ്മണേഭ്യഃ അമന്യത ദത്തവാൻ॥ 5-60-7 യേന ഹേതുനാ ഉപഹ്വരേ സമീപേ ഭൂയസീർദക്ഷിണാ ദദത് രാജാ ആസ്തേ തേന ഹേതുനാ ഗംഗാ ജനൌഘഭാരേണ ആക്രാന്താ വേത്രയഷ്ടിവത്തീരപ്രദേശേ നതിം പ്രാപ്താ സതീ അതിവ്യഥിതാഽതസ്തസ്യാങ്കേ നിഷസാദഹ। ദക്ഷിണാഭാരേണ തീരപ്രദേശേഽവനതേ പ്രവാഹാംബു രാജ്ഞോഽങ്കപര്യന്തമാഗതമിത്യർഥഃ॥ 5-60-8 പുത്രത്വം നരകാത്ത്രാണകർതൃത്വം॥ 5-60-12 വശീ യോഗീ യോഗപ്രഭാവാത്। യോ യത്ര ദേശേ യത് ഇച്ഛേത്സ തത്ര പ്രാപ്നു യാദിത്യർഥഃ॥ 5-60-14 യേഽനുയാതാ അഭിമുഖാ ദിംശമദ്യാപി പാദപാഃ। ആനതാസ്തസ്ഥുരിച്ഛന്തസ്തമന്വാഗന്തുമീശ്വരം ഇതി ക.പാഠഃ। അനേത്രാസ്തസ്ഥുഃ ഇതി ക. ങ. പാഠഃ॥ 5-60-60 ഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 061
॥ ശ്രീഃ ॥
7.61. അധ്യായഃ 061
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സഞ്ജയംപ്രതി ദിലീപപ്രഭാവവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-61-0 (47078)
നാരദ ഉവാച। 7-61-0x (4416)
ദിലീപം ചാപി രാജേന്ദ്ര മൃതാം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യസ്യ യജ്ഞശതേഷ്വാസൻപ്രയുതായുതശോ ദ്വിജാഃ॥ 7-61-1 (47079)
തന്ത്രജ്ഞാനാർഥസംപന്നാ യജ്വാനഃ പുത്രപൌത്രിണഃ।
`സ്വച്ഛന്ദാഃ പുണ്യഗന്ധാശ്ച സുഭക്ഷാ ഹേമമാലിനഃ।
യസ്യ കർമാണി ഭൂരിണി കഥയന്തി മനീഷിണഃ'॥ 7-61-2 (47080)
യ ഇമാം വസുസംപൂർണാം വസുധാം വസുധാധിപഃ।
ഈജാനോ വിതതേ യജ്ഞേ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത॥ 7-61-3 (47081)
`രാജാനോ വിതതേ യജ്ഞേ ഉപഹാരാനുപാഹരൻ'।
ദിലീപസ്യ തു യജ്ഞേഷു കൃതഃ പന്ഥാ ഹിരൺമയഃ।
തം ധർമ ഇവ കുർവാണാഃ സേന്ദ്രാ ദേവാഃ സമാഗമൻ॥ 7-61-4 (47082)
സഹസ്രം യത്ര മാതംഗാ അഗച്ഛൻപർവതോപമാഃ।
സൌവർണം ചാഭവത്സർവം സദഃ പരമഭാസ്വരം॥ 7-61-5 (47083)
രസാനാം ചാഭവൻകുല്യാ ഭക്ഷ്യാണാം ചാപി പർവതാഃ।
സഹസ്രവ്യാമാ നൃപതേ യൂപാശ്ചാസൻഹിരൺമയാഃ॥ 7-61-6 (47084)
ചഷാലപ്രചഷാലൌ ച യസ്യ യൂപേ ഹിരൺമയൌ।
നൃത്യന്ത്യപ്സരസോ യത്ര ഷട്സഹസ്രാണി സപ്ത ച॥ 7-61-7 (47085)
യത്ര വീണാം വാദയതി പ്രീത്യാ വിശ്വാവസുഃ സ്വയം।
സർവഭൂതാന്യമന്യന്ത മമ വാദയതീതി തം॥ 7-61-8 (47086)
രാഗഖാണ്ഡവഭോജ്യൈശ്ച മത്താഃ പതിഷു ശേരതേ॥ 7-61-9 (47087)
തദേതദദ്ഭുതം മന്യേ അന്യൈർന സദൃശം നൃപൈഃ।
യദപ്സു യുധ്യമാനസ്യ ചക്രേ ന പരിപേതതുഃ॥ 7-61-10 (47088)
രാജാനം ദൃഢധന്വാനം ദിലീപം സത്യവാദിനം।
യേഽപശ്യൻഭൂരിദക്ഷിണ്യം തേഽപി സ്വർഗജിതോ നരാഃ॥ 7-61-11 (47089)
പഞ്ച ശബ്ദാ ന ജീര്യന്തി ദിലീപസ്യ നിവേശനേ।
സ്വാധ്യായഘോഷോ ജ്യാഘോഷഃ പിബതാശ്നീത ഖാദത॥ 7-61-12 (47090)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-61-13 (47091)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ഏകഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 61 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-61-2 തന്ത്ര ക്രിയാ॥ 5-61-4 പന്ഥാ ഹിരൺമയഃ। ഹിരൺമയ്യഃ സ്രുചോ ഭവന്തീതി വിധിമാർഗസ്തത ആരഭ്യ പ്രവൃത്ത ഇത്യർഥഃ॥ 5-61-9 രാഗഖണ്ഡവം ഗുഡോദനം। പർപടികേതി വൈദർഭാഃ। യദ്യോഷാ ഹേമസച്ഛന്നാ മത്താഃ പഥിഷു ശേരതേ ഇതി ങ.ഡ.പാഠഃ। പഥി സുശേരതേ ഇതി ക. പാഠഃ। രാഗസ്വാണ്ഡവഭോജ്യൈശ്ച മത്താഃ പഥിഷു ശേരതേ ഇതി ഘ.പാഠഃ॥ 5-61-10 അപ്സു ന പരിപേതതുഃ ന മമജ്ജതുഃ। യസ്യാപ്യയുധ്യമാനസ്യ ചക്രേ ന പരിമർദനം ഇതി ക. പാഠഃ॥ 5-61-61 ഏകഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 062
॥ ശ്രീഃ ॥
7.62. അധ്യായഃ 062
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി മാന്ധാതൃചരിതാഭിധാനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-62-0 (47092)
നാരദ ഉവാച। 7-62-0x (4417)
മാന്ധതാരം യൌവനാശ്വം മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യം ദേവാവശ്വിനൌ ഗർഭേ പിതുഃ പാർശ്വേ ചകർഷതുഃ॥ 7-62-1 (47093)
മൃഗയാം വിചരന്രാജാ തൃഷിതഃ ക്ലാന്തവാഹനഃ।
ധൂമം ദൃഷ്ട്വാഽഗമത്സത്രം പൃഷദാജ്യമവാപ സഃ॥ 7-62-2 (47094)
തം ദൃഷ്ട്വാ യുവനാശ്വസ്യ ജഠരേ രവിസന്നിഭം।
ഗർഭം നിരൂഹതുർദേവാവശ്വിനൌ ഭിഷജാം വരൌ॥ 7-62-3 (47095)
തം ദൃഷ്ട്വാ പിതുരുത്സംഗേ ശയാനം ദേവവർചസം।
അന്യോന്യമബ്രുവന്ദേവാഃ കമയം ധാസ്യതീതി വൈ॥ 7-62-4 (47096)
മാമേവായം ധയത്വംഗ ഇതി ഹ സ്മാഹ വാസവഃ।
തതോംഗുലിഭ്യോ ഹീന്ദ്രസ്യ പ്രാദുരാസീത്പയോഽമൃതം॥ 7-62-5 (47097)
മാം ധാസ്യതീതി കാരണ്യാദ്യദിന്ദ്രോ ഹ്യന്വകംപയത്।
തസ്മാത്തു മാന്ധാതേത്യേവം നാമ തസ്യാദ്ഭുതം കൃതം॥ 7-62-6 (47098)
തതസ്തു ധാരാം പയസോ ഘൃതസ്യ ച മഹാത്മനഃ।
തസ്യാസ്യേ യൌവനാശ്വസ്യ പാണിരിന്ദ്രസ്യ ചാസ്രവത്॥ 7-62-7 (47099)
അപിബത്പാണിമിന്ദ്രസ്യ സ ചാപ്യഹ്ഗാഽഭ്യവർധത।
സോഽഭവദ്ദ്വാദശസമോ ദ്വാദശാഹേന വീര്യവാൻ॥ 7-62-8 (47100)
ഇമാം ച പൃഥിവീം കൃത്സ്നാമേകാഹ്നാ സ വ്യജീജയത്।
ധർമാത്മാ ധൃതിമാന്വീരഃ സത്യസന്ധോ ജിതേന്ദ്രിയഃ॥ 7-62-9 (47101)
ജനമേജയം സുധന്വാനം ഗയം പൂരും ബൃഹദ്രഥം।
അസിതം ച നൃഗം ചൈവ മാന്ധാതാ മാനവോഽജയത്॥ 7-62-10 (47102)
ഉദേതി ച യതഃ സൂര്യോ യത്ര ച പ്രതിതിഷ്ഠതി।
തത്സർവം യൌവനാശ്വസ്യ മാന്ധാതുഃ ക്ഷേത്രമുച്യതേ॥ 7-62-11 (47103)
സോഽശ്വമേധശതൈരിഷ്ട്വാ രാജസൂയശതേന ച।
അദദദ്രോഹിതാൻമത്സ്യാൻബ്രാഹ്മണേഭ്യോ വിശാംപതേ॥ 7-62-12 (47104)
ഹൈരണ്യാന്യോജനോത്സേധാനായതാഞ്ശതയോജനം।
ബഹുപ്രകാരാൻസുസ്വാദൂൻഭക്ഷ്യഭോജ്യാന്നപർവതാൻ॥ 7-62-13 (47105)
അതിരിക്തം ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഭുഞ്ജാനോ ഹീയതേ ജനഃ॥ 7-62-14 (47106)
ഭക്ഷ്യാന്നപാനനിചയാഃ ശുശുഭുസ്ത്വന്നപർവതാഃ।
ഘൃതഹദാഃ സൂപപങ്കാ ദധിഫേനാം ഗുഡോദകാഃ॥ 7-62-15 (47107)
രുരുധുഃ പർവതാന്നദ്യോ മധുക്ഷീരവഹാഃ ശുഭാഃ।
ദേവാസുരാ നരാ യക്ഷാ ഗന്ധർവോരഗപക്ഷിണഃ॥ 7-62-16 (47108)
വിപ്രാസ്തത്രാഗതാശ്ചാസന്വേദവേദാംഗപാരഗാഃ।
ബ്രാഹ്മണാ ഋഷയശ്ചാപി നാസംസ്തത്രാവിപശ്ചിതഃ॥ 7-62-17 (47109)
സമുദ്രാന്താം വസുമതീം വസുപൂർണാം തു സർവതഃ।
സ താം ബ്രാഹ്മണസാത്കൃത്വാ ജഗാമ സ്വാൻഗൃഹാൻപ്രതി॥ 7-62-18 (47110)
`രാജാഽപി വിവിധൈരിഷ്ട്വാ യജ്ഞൈർവിവിധദക്ഷിണൈഃ'।
ഗതഃ പുണ്യകൃതാം ലോകാന്വ്യാപ്യ സ്വയശസാ ദിശഃ॥ 7-62-19 (47111)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-62-20 (47112)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ദ്വിഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 62 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-62-6 തസ്മാൻമാന്ധാതരിത്യേവം ഇതി ക.പാഠഃ॥ 5-62-8 ദ്വാദശസമോ ദ്വാദശവാർഷികഃ। ശയ ഇതി പാഠേ ദ്വാദശഹസ്തഃ। വ്യജീജയദ്വിജിതവാൻ॥ 5-62-13 രോഹിതാൻ ലോഹിതഭൂപ്രദേശാൻപദ്മരാഗഖനിമതോ വാ മത്സ്യാന്ദേശവിശേഷാൻ। ഹൈരണ്യാൻ സ്വർണാകരയുക്താൻ। ജനോത്സേധാൻ ജനേഷു ഉത്സേധ ഉച്ഛ്രായോ യേഷാം താൻ। മത്സ്യദേശോത്പന്നേ ഹി നദ്യാവദ്യാപി പരംപരയാ പൂർവാപരൌ സമുദ്രൌ ഗച്ഛത ഇതി തേഷാമുച്ഛ്രിതത്വം പ്രസിദ്ധം। രോഹിതാനശ്വാൻ ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-62-14 അതിരിക്തമവശിഷ്ടം ഭുഞ്ജാനോ ജന ഏവ ഹീയതേ തത്വന്നമിത്യർഥഃ॥ 5-62-62 ദ്വിഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 063
॥ ശ്രീഃ ॥
7.63. അധ്യായഃ 063
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദ ഉവാച।Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-63-0 (47113)
നാരദ ഉവാച। 7-63-0x (4418)
യയാതിം നാഹുഷം ചൈവ മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
`യ ഇമാം പൃഥിവീം ജിത്വാ സസമുദ്രാം സപർവതാം॥ 7-63-1 (47114)
ശംയാപ്രാസേന നിർമായ വേദീഃ സന്നതദക്ഷിണാഃ।
ഈജാനഃ ക്രതുഭിഃ പുണ്യൈഃ പര്യഗച്ഛത്പ്രദക്ഷിണം'॥ 7-63-2 (47115)
രാജസൂയശതൈരിഷ്ട്വാ സോഽശ്വമേധശതേന ച।
പുണ്ഡരീകസഹസ്രേണ വാജപേയശതൈസ്തഥാ॥ 7-63-3 (47116)
അതിരാത്രസഹസ്രേണ ചാതുർമാസ്യൈശ്ച കാമതഃ।
അഗ്നിഷ്ടോമൈശ്ച വിവിധൈഃ സത്രൈശ്ച പ്രാജ്യദക്ഷിണൈഃ॥ 7-63-4 (47117)
അബ്രാഹ്മണാനാം യദ്വിത്തം പൃഥിവ്യാമസ്തി കിഞ്ചന।
തത്സർവം പരിസംഖ്യായ തതോ ബ്രാഹ്മണസാത്കരോത്॥ 7-63-5 (47118)
സരസ്വതീ പുണ്യതമാ നദീനാം
തഥാ സമുദ്രാഃ സരിതഃ സാദ്രയശ്ച।
ഈജാനായ പുണ്യതമായ രാജ്ഞേ
ഘൃതം പയോ ദുദുഹുർനാഹുഷായ॥ 7-63-6 (47119)
വ്യൂഢേ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ കൃത്വാ ദേവസഹായതാം।
ചതുർധാ വ്യഭജത്സർവാം ചതുർഭ്യഃ പൃഥിവീമിമാം॥ 7-63-7 (47120)
യജ്ഞൈർനാനാവിധൈരിഷ്ട്വാ പ്രജാമുത്പാദ്യ ചോത്തമാം।
ദേവയാന്യാം ചൌശനസ്യാം ശർമിഷ്ഠായാം ച ധർമതഃ॥ 7-63-8 (47121)
ദേവാരണ്യേഷു സർവേഷു വിജഹാരാമരോപമഃ।
ആത്മനഃ കാമചാരേണ ദ്വിതീയ ഇവ വാരാവഃ॥ 7-63-9 (47122)
യദാ നാഭ്യഗമച്ഛാന്തിം കാമാനാം സർവവേദവിത്।
തതോ ഗാഥാമിമാം ഗീത്വാ സദാരഃ പ്രാവിശദ്വനം॥ 7-63-10 (47123)
യത്പൃഥിവ്യാം വ്രീഹിയവം ഹിരണ്യം പശവഃ സ്ത്രിയഃ।
നാലമേകസ്യ തത്സർവമിതി മത്വാ ശമം വ്രജേത്॥ 7-63-11 (47124)
ഏവം കാമാൻപരിത്യജ്യ യയാതിർധൃതിമേത്യ ച।
പൂരും രാജ്യേ പ്രതിഷ്ഠാപ്യ പ്രയാതോ വനമീശ്വരഃ॥ 7-63-12 (47125)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-63-13 (47126)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ത്രിഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 63 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-63-4 പ്രാജ്യദക്ഷിണൈഃ ബഹുദക്ഷിണൈഃ॥ 5-63-5 അബ്രാഹ്മണാനാം ബ്രാഹ്മണദ്വേഷിണാം। ംലേച്ഛാനാമിതി യാവത്। പരിസങ്ക്യായ അപഹൃത്യ॥ 5-63-7 ചതുർഭ്യഃ ഋത്വിഗ്ഭ്യഃ। പ്രാചീദിഗ്ഘോതുർദക്ഷിണാധ്വര്യോരിത്യാദിശ്രുതേഃ॥ 5-63-63 ത്രിഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 064
॥ ശ്രീഃ ॥
7.64. അധ്യായഃ 064
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രത്യംബരീഷവിഭവാഭിധാനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-64-0 (47127)
നാരദ ഉവാച। 7-64-0x (4419)
നാഭാഗമംബരീഷം ച മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യഃ സഹസ്രം സഹസ്രാണാം രാജ്ഞാം ചൈകസ്ത്വയോധയത്॥ 7-64-1 (47128)
ജിഗീഷമാണാഃ സംഗ്രാമേ സമന്താദ്വൈരിണോഽഭ്യയുഃ।
അസ്ത്രയുദ്ധവിദോ ഘോരാഃ സൃജന്തശ്ചാശിവാ ഗിരഃ॥ 7-64-2 (47129)
ബലലാഘവശിക്ഷാഭിസ്തേഷാം സോഽസ്ത്രബലേന ച।
ഛത്രായുധധ്വജരഥാംശ്ഛിത്ത്വാ പ്രാസാൻഗതവ്യഥഃ॥ 7-64-3 (47130)
ത ഏനം മുക്തസന്നാഹാഃ പ്രാർഥയഞ്ജീവിതൈഷിണഃ।
ശരണ്യമീയുഃ ശരണം തവ സ്മ ഇതി വാദിനഃ॥ 7-64-4 (47131)
സ തു താന്വശഗാൻകൃത്വാ ജിത്വാ ചേമാം വസുന്ധരാം।
ഈജേ യജ്ഞശതൈരിഷ്ടൈര്യഥാ ശക്രസ്തഥാഽനഘഃ॥ 7-64-5 (47132)
ബുഭുജുഃ സർവസംപന്നമന്നമന്യേ ജനാഃ സദാ।
തസ്മിന്യജ്ഞേ തു വിപ്രേന്ദ്രാഃ സന്തൃപ്താഃ പരമാർചിതാഃ॥ 7-64-6 (47133)
മോദകാൻപൂരികാപൂപാൻസ്വാദുപൂർണാശ്ച ശഷ്കുലീഃ।
കരംഭാൻപൃഥുമൃദ്വീകാ അന്നാനി സുകൃതാനി ച॥ 7-64-7 (47134)
സൂപാൻമൈരേയകാപൂപാന്രാഗഷാഡവപാനകാൻ।
മൃഷ്ടാന്നാനി സുയുക്താനി മൃദൂനി സുരഭീണി ച॥ 7-64-8 (47135)
ഘൃതം മധു പയസ്തോയം ദധീനി രസവന്തി ച।
ഫലം മൂലം സുസ്വാദു ദ്വിജാസ്തത്രോപഭുഞ്ജതേ॥ 7-64-9 (47136)
മദനീയാനി പാപാനി വിദിത്വാ ചാത്മനഃ സുഖം।
അപിബന്ത യഥാകാമം പാനപാ ഗീതവാദിതൈഃ॥ 7-64-10 (47137)
തത്ര സ്മ ഗാഥാ ഗായന്തി ക്ഷീബാ ഹൃഷ്ടാഃ പഠന്തി ച।
നാഭാഗസ്തുതിസംയുക്താ നനൃതുശ്ച സഹസ്രശഃ॥ 7-64-11 (47138)
തേഷു യജ്ഞേഷ്വംബരീഷോ ദക്ഷിണാമത്യകാലയത്।
രാജ്ഞാം ശതസഹസ്രാണി ദശപ്രയുതയാജിനാം॥ 7-64-12 (47139)
ഹിരണ്യകവചാൻസർവാഞ്ശ്വേതച്ഛത്രപ്രകീർണകാൻ।
ഹിരണ്യസ്യന്ദനാരൂഢാൻസാനുയാത്രപരിച്ഛാദാൻ॥ 7-64-13 (47140)
ഈജാനോ വിതതേ യജ്ഞേ ദക്ഷിണാമത്യകാലയത്।
മൂർധാഭിഷിക്താംശ്ച നൃപാന്രാജപുത്രശതാനി ച॥ 7-64-14 (47141)
സ ദണ്ഡകോശനിചയാൻബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത।
നൈവം പൂർവേ ജനാശ്ചക്രുർന കരിഷ്യന്തി ചാപരേ॥ 7-64-15 (47142)
യദംബരീഷോ നൃപതിഃ കരോത്യമിതദക്ഷിണഃ।
ഇത്യേവമനുമോദന്തേ പ്രീതാ യസ്യ മഹർഷയഃ॥ 7-64-16 (47143)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-64-17 (47144)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ചതുഃഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 64 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-64-8 സൂപാദ്യോരണ്ഡകാന്യൂഷാൻ ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-64-10 മാദനീയാനി മദകരാണി സുരാദീനി। പാപാനി പാപഹേതൂനീതി ജ്ഞാത്വാപി സുഖലിപ്സവഃ പിബന്തീത്യർഥഃ। മദനീയാനി പാനാനി വിദംശാനാത്മനഃ പ്രിയാൻ। പപുസ്തത്ര യഥാകാമം പാനപാ(കാ) ഗീതകാഃ പരം ഇതി ക.പാഠഃ)॥ 5-64-12 അത്യകാലയദ്ദാതും നിഷ്കാസിതവാൻ। ജിതാ രാജാൻ ഏവ സോപസ്കരദക്ഷിണാത്വേന ദത്താഃ। തേഷാം രാജ്യാനി തേ രാജാനശ്ച ബ്രാഹ്മണസാത്കൃതാ ഇത്യർഥഃ॥ 5-64-64 ചതുഃഷഷ്ഠിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 065
॥ ശ്രീഃ ॥
7.65. അധ്യായഃ 065
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി ശശിബിന്ദുയശോനുവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-65-0 (47145)
നാരദ ഉവാച। 7-65-0x (4420)
ശശിബിന്ദും ച രാജാനം മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യ ഈജേ വിവിധൈര്യജ്ഞൈഃ ശ്രീമാൻസത്യപരാക്രമഃ॥ 7-65-1 (47146)
തസ്യ ഭാര്യാസഹസ്രാണാം ശതമാസീൻമഹാത്മനഃ।
ഏകൈകസ്യാം ച ഭാര്യായാം സഹസ്രം തനയാഭവൻ॥ 7-65-2 (47147)
തേ കുമാരാഃ പരാക്രാന്താഃ സർവേ നിയുതയാജിനഃ।
രാജാനഃ ക്രതുഭിർമുഖ്യൈരീജാനാ വേദപാരഗാഃ॥ 7-65-3 (47148)
ഹിരണ്യകവചാഃ സർവേ സർവേ ചോത്തമധന്വിനഃ।
സർവേഽശ്വമേധൈരീജാനാഃ കുമാരാഃ ശാശിബിന്ദവാഃ॥ 7-65-4 (47149)
താനശ്വമേധേ രാജേന്ദ്രോ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോദദത്പിതാ।
ശതംശതം രഥഗജാ ഏകൈകം പൃഷ്ഠതോഽന്വയുഃ॥ 7-65-5 (47150)
രാജപുത്രം തദാ കന്യാസ്തപനീയസ്വലങ്കൃതാഃ।
കന്യാങ്കന്യാം ശതം നാഗാ നാഗേനാഗേ ശതം രഥാഃ॥ 7-65-6 (47151)
രഥേരഥേ ശതം ചാശ്വാ ബലിനോ ഹേമമാലിനഃ।
അശ്വേഅശ്വേ ഗോസഹസ്രം ഗവാം പഞ്ചാശദാവികാഃ॥ 7-65-7 (47152)
ഏതദ്ധനമപര്യാപ്തമശ്വമേധേ മഹാമസ്വേ।
ശശിബിന്ദുർമഹാഭാഗോ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത॥ 7-65-8 (47153)
വാർക്ഷാശ്ച യൂപാ യാവന്ത അശ്വമേധേ മഹാമഖേ।
തേ തഥൈവ പുനശ്ചാന്യേ താവന്തഃ കാഞ്ചനാഭവൻ॥ 7-65-9 (47154)
ഭക്ഷ്യാന്നപാനനിചയാഃ പർവതാഃ ക്രോശമുച്ഛ്രിതാഃ।
തസ്യാശ്വമേധേ നിർവൃത്തേ രാജ്ഞഃ ശിഷ്ടാസ്ത്രയോദശ॥ 7-65-10 (47155)
തുഷ്ടപുഷ്ടജനാകീർണാം ശാന്തവിഘ്നാമനാമയാം। 7-65-11 (47156)
ശശിബിന്ദുരിമാം ഭൂമിം ചിരം ഭുക്ത്വാ ദിവം ഗതഃ॥ 7-65-11 (47157)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-65-12 (47158)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ പഞ്ചഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 65 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-65- ത്രയോദശാസ്ത്ര നിചയാഃ ശിഷ്ടാഃ॥ 5-65- പഞ്ചഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 65 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 066
॥ ശ്രീഃ ॥
7.66. അധ്യായഃ 066
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി ഗയഗുണാനുവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-66-0 (47159)
നാരദ ഉവാച। 7-66-0x (4421)
ഗയം ചാധൂർതരജസം മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യേ വൈ വർഷശത രാജാ ഹുതശിഷ്ടാശനോഽഭവത്॥ 7-66-1 (47160)
തസ്മൈ ഹ്യഗ്നിർവരം പ്രാദാത്തതോ വവ്രേ വരം ഗയഃ।
തപസാ ബ്രഹ്മചര്യേണ വ്രതേന നിയമേന ച॥ 7-66-2 (47161)
ഗുരൂണാം ച പ്രസാദേന വേദാനിച്ഛാമി വേദിതും।
സ്വധർമേണാവിഹിംസ്യാന്യാന്ധനമിച്ഛാമി ചാക്ഷയം॥ 7-66-3 (47162)
വിപ്രേഷു ദദതശ്ചൈവ ശ്രദ്ധാ ഭവതു നിത്യശഃ।
കന്യാസു ച സവർണാസു സുപ്രജസ്ത്വം ച മേ ഭവേത്॥ 7-66-4 (47163)
അന്നമോജോ മഹോ മഹ്യം ധർമേ മേ രമതാം മനഃ।
അവിഘ്നം ചാസ്തു മേ നിത്യം ധർമകാര്യേഷു പാവക॥ 7-66-5 (47164)
തഥാ ഭിഷ്യതീത്യുക്ത്വാ തത്രൈവാന്തരധീയത।
ഗയോ ഹ്യവാപ്യ തത്സർവം ധർമേണാരാധയഞ്ജഗത്॥ 7-66-6 (47165)
സ ദർശപൂർണമാസാഭ്യാം കാലേഷ്വാഗ്രയണേന ച।
ചാതുർമാസ്യൈശ്ച വിവിധൈര്യജ്ഞൈശ്ചാവാപ്തദക്ഷിണൈഃ॥ 7-66-7 (47166)
അയജച്ഛ്രദ്ധയാ രാജാ പരിസംവത്സരാഞ്ശതം।
ഗവാം ശതസഹസ്രാണി ശതമശ്വശതാനി ച॥ 7-66-8 (47167)
ശതം നിഷ്കസഹസ്രാണി ഗവാം ചാപ്യയുതാനി ഷട്।
ഉത്ഥായോത്ഥായ സംപ്രാദാത്പരിസംവത്സരാഞ്ശതം॥ 7-66-9 (47168)
നക്ഷത്രേഷു ച സർവേഷു ദദന്നക്ഷത്രദക്ഷിണാഃ।
ഈജേ ച വിവിധൈര്യജ്ഞൈര്യഥാ സോമോഽംഗിരാ യഥാ॥ 7-66-10 (47169)
സൌവർണാം പൃഥിവീം കൃത്വാ യ ഇമാം പ്രമിശർകരാം।
വിപ്രേഭ്യഃ പ്രാദദദ്രാജാ സോഽശ്വമേധേ മഹാമഖേ॥ 7-66-11 (47170)
ജാംബൂനദമയാ യൂപാഃ സർവേ രത്നപരിച്ഛദാഃ।
ഗയസ്യാസൻസമൃദ്ധാസ്തു സർവഭൂതമനോഹരാഃ॥ 7-66-12 (47171)
സർവകാമസമൃദ്ധം ച പ്രാദാദന്നം ഗയസ്തദാ।
ബ്രാഹ്മമേഭ്യഃ പ്രഹൃഷ്ടേഭ്യഃ സർവഭൂതേഭ്യ ഏവ ച॥ 7-66-13 (47172)
സസമുദ്രവനദ്വീപനദീനദവനേഷു ച।
നഗരേഷു ച രാഷ്ട്രേഷു ദിവി വ്യോംനി ച യേഽവസൻ॥ 7-66-14 (47173)
ഭൂതഗ്രാമാശ്ച വിവിധാഃ സന്തൃപ്താ യജ്ഞസംപദാ।
ഗയസ്യ സദൃശോ യജ്ഞോ നാസ്ത്യന്യ ഇതി തേഽബ്രുവൻ॥ 7-66-15 (47174)
ഷട്ത്രിംശദ്യോജനായാമാ ത്രിംശദ്യോജനമായതാ।
പശ്ചാത്പുരശ്ചതുർവിംശദ്വേദീ ഹ്യാസീദ്ധിരൺമയീ॥ 7-66-16 (47175)
ഗയസ്യ യജമാനസ്യ മുക്താവജ്രമണിസ്തൃതാ।
പ്രാദാത്സ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോഽഥ വാസാംസ്യാഭരണാനി ച॥ 7-66-17 (47176)
യഥോക്താ ദക്ഷിണാശ്ചാന്യാ വിപ്രേഭ്യോ ഭൂരിദക്ഷിണഃ।
യത്ര ഭോജനശിഷ്ടസ്യ പർവതാഃ പഞ്ചവിംശതിഃ॥ 7-66-18 (47177)
കുല്യാശ്ച ക്ഷീരവാഹിന്യോ രസാനാം ചാപഭവംസ്തദാ।
വസ്ത്രാഭരണഗന്ധാനാം ശാരയശ്ച പൃഥഗ്വിധാഃ॥ 7-66-19 (47178)
യസ്യ പ്രഭാവാച്ച ഗയസ്ത്രിഷു ലോകേഷു വിശ്രുതഃ।
വടശ്ചാക്ഷയ്യകരണഃ പുണ്യം ബ്രഹ്മസരശ്ച തത്॥ 7-66-20 (47179)
സ ചേൻമമാര സ·ഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-66-21 (47180)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ഷട്ഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 66 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-66-1 ഗയം ചാമൂർതരയസം ഇതി ഘ. ഝ.പാഠഃ॥ 5-66-4 പാത്രേഷു ദദതഃ സാമേ ശ്രദ്ധാ ഭവതു ഇതി ക.ങ.ഡ.പാഠഃ॥ 5-66-7 പൌർണമാസാഭ്യ ഇതി ഘ. പാഠഃ॥ 5-66-10 നക്ഷത്രവിഹിതാ ദക്ഷിണാഃ॥ 5-66-20 യസ്യ പ്രസാദാദ്രായത്രീ ത്രിഷു ലോകേഷു വിശ്രുതാ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 5-66-66 ഷട്ഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 067
॥ ശ്രീഃ ॥
7.67. അധ്യായഃ 067
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി രന്തിദേവചരിത്രകീർതനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-67-0 (47181)
നാരദ ഉവാച। 7-67-0x (4422)
സാങ്കൃതിം രന്തിദേവം ച മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യസ്യ ദ്വിശതസാഹസ്രാ ആസൻസൂദാ മഹാത്മനഃ॥ 7-67-1 (47182)
ഗൃഹാനഭ്യാഗതാന്വിപ്രാനതിഥീൻപരിവേഷകാഃ।
പക്വംപക്വം ദിവാരാത്രം വരാന്നമമൃതോപമം॥ 7-67-2 (47183)
ന്യായേനാധിഗതം വിത്തം ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത।
വേദാനധീത്യ ധർമേണ യശ്ചക്രേ ദ്വിഷതോ വശേ॥ 7-67-3 (47184)
ഉപസ്ഥിതാശ്ച പശവഃ സ്വയം യം ശംസിതവ്രതം।
ബഹവഃ സ്വർഗമിച്ഛന്തോ വിധിവത്സത്രയാജിനം॥ 7-67-4 (47185)
നദീ മഹാനസാദ്യസ്യ പ്രവൃതക്താ ചർമരാശിതഃ।
തസ്മാച്ചർമണ്വതീ നാമ ഖ്യാതാ പുണ്യാ സരിദ്വരാ॥ 7-67-5 (47186)
ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ദദന്നിഷ്കാൻസൌവർണാൻസ പ്രഭാവതഃ।
തുഭ്യം നിഷ്കം തുഭ്യം നിഷ്കമിതി ഹ സ്മ പ്രഭാഷതേ॥ 7-67-6 (47187)
തുഭ്യന്തുഭ്യമിതി പ്രാദാന്നിഷ്കാന്നിഷ്കാൻസഹസ്രശഃ।
തത പുനഃ സമാശ്വാസ്യ നിഷ്കാനേവ പ്രയച്ഛതി॥ 7-67-7 (47188)
അൽപം ദത്തം മയാഽദ്യേതി നിഷ്കകോടിം സഹസ്രശഃ।
ഏകാഹ്നാ താംയതി തതഃ ക്വാദ്യ വിപ്രാ ഇതി ബ്രുവൻ॥ 7-67-8 (47189)
ദ്വിജപാണിവിയോഗേന ദുഃഖം മേ ശാശ്വതം മഹത്।
ഭവിഷ്യതി ന സന്ദേഹ ഏവം രാജാഽദദദ്വസു॥ 7-67-9 (47190)
സഹസ്രശശ്ച സൌവർണാന്വൃഷഭാൻഗോശതാനുഗാൻ।
സാഷ്ടം ശതം സുവർണാനാം നിഷ്കമാഹുർധനം തഥാ॥ 7-67-10 (47191)
അധ്യർധമാസമദദദ്ബ്രാഹ്മണേഭ്യഃ ശതം സമാഃ।
അഗ്നിഹോത്രോപകരണം യജ്ഞോപകരണം ച യത്॥ 7-67-11 (47192)
ഋഷിഭ്യഃ കരകാൻകുംഭാൻസ്ഥാലീഃ പിഠരമേവ ച।
ശയനാസനായാനാനി പ്രാസാദാംശ്ച ഗൃഹാണി ച॥ 7-67-12 (47193)
വൃക്ഷാംശ്ച വിവിധാന്ദദ്യാദന്നാനി ച ധനാനി ച।
സർവം സൌവർണമേവാസീദ്രന്തിദേവസ്യ ധീമതഃ॥ 7-67-13 (47194)
തത്രാസ്യ ഗാഥാ ഗായന്തി യേ പുരാണവിദോ ജനാഃ।
രന്തിദേവസ്യ താം ദൃഷ്ട്വാ സമൃദ്ധിമതിമാനുഷീം॥ 7-67-14 (47195)
നൈതാദൃശം ദൃഷ്ടപൂർവം കുബേരസദനേഷ്വപി।
ധനം ച പൂര്യമാണം നഃ കിം പുനർമനുജേഷ്വിതി॥ 7-67-15 (47196)
വ്യക്തം വസ്വോകസാരേയമിത്യുചുസ്തത്ര വിസ്മിതാഃ।
സാങ്കൃതേ രന്തിദേവസ്യ യാം രാത്രിമതിഥിർവസേത്॥ 7-67-16 (47197)
ആലഭ്യന്ത തദാ ഗാവഃ സഹസ്രാണ്യേകവിംശതിഃ।
തത്ര സ്മ സൂദാഃ ക്രോശന്തി സുമൃഷ്ടമണികുണ്ഡലാഃ॥ 7-67-17 (47198)
സൂപം ഭൂയിഷ്ഠമശ്നീധ്വം നാദ്യ മാംസം യഥാ പുരാ।
രന്തിദേവസ്യ യത്കിഞ്ചിത്സൌവർണമഭവത്തദാ॥ 7-67-18 (47199)
തത്സർവം വിതതേ യജ്ഞേ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത।
പ്രത്യക്ഷം തസ്യ ഹവ്യാനി പ്രതിഗൃഹ്ണന്തി ദേവതാഃ॥ 7-67-19 (47200)
കവ്യാനി പിതരഃ കാലേ സർവകാമാന്ദ്വിജോത്തമാഃ।
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ॥ 7-67-20 (47201)
പുത്രാത്പുണ്ഡതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-67-21 (47202)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ സപ്തഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 67 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-67-3 ന്യായേനാധിഗതം വിത്തം യേനാക്ഷയ്യം ഇതി ക.ങ. പാഠഃ॥ 5-67-8 ഏകാൻഹാ ദാസ്യതി പുനഃ കോഽന്യസ്തത്സംപ്രദാസ്യതി ഇതി ഘ.ഝ.പാഠഃ॥ 5-67-10 പാരിഭാഷികം നിഷ്കമാഹ സഹസ്രശ ഇതി॥ 5-67-11 അധ്യർധമാസം പക്ഷേ പക്ഷേ ഇത്യർഥഃ। ശതം സമാ ഇതി വാക്യശേഷാത്॥ 5-67-15 ധനം ച പൂർണമാസാദ്യ ഇതി ഘ.ങ.പാഠഃ॥ 5-67-16 വസ്വോകസാരാ സലോപ ആർഷഃ। കനകമയാനി ഓകാംസി സാരോ യസ്യാഃ സാ തഥാ॥ 5-67-18 നാദ്യാശ്നീത യഥാ പുരാ ഇതി ക. പാഠഃ॥ 5-67-67 സപ്തഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 068
॥ ശ്രീഃ ॥
7.68. അധ്യായഃ 068
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി ഭരതചരിതകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-68-0 (47203)
നാരദ ഉവാച। 7-68-0x (4423)
ദൌഷ്യന്തി ഭരതം ചാപി മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
കർമാണ്യസുകരാണ്യന്യൈഃ കൃതവാന്യഃ ശിശുർവനേ॥ 7-68-1 (47204)
ഹിമാവദാതാന്യഃ സിംഹാന്നഖദംഷ്ട്രായുധാൻബലീ।
നിർവീര്യാംസ്തരസാ കൃത്വാ വിചകർഷ ബബന്ധ ച॥ 7-68-2 (47205)
ക്രൂരാംശ്ചോഗ്രതരാന്വ്യാഘ്രാന്ദമിത്വാ ചാകരോദ്വശേ।
മനഃശിലാ ഇവ ശിലാഃ സംയുക്താ ജതുരാശിഭിഃ॥ 7-68-3 (47206)
ത്രായലാദീംശ്ചാതിബലവാൻസുപ്രതീകാൻഗജാനപി।
ദംഷ്ട്രാസു ഗൃഹ്യ വിമുഖാഞ്ശുഷ്കാസ്യാനകരോദ്വശേ॥ 7-68-4 (47207)
മഹിഷാനപ്യതിബലോ ബലിനോ വിചകർഷ ഹ।
സിംഹാനാം ച സുദൃപ്താനാം ശതാന്യാകർഷയദ്ബലാത്॥ 7-68-5 (47208)
ബലിനഃ സൃമരാൻഖംഗാന്നാനാസത്ത്വാനി ചാപ്യുത।
കൃച്ഛ്രപ്രാണാന്വനേ ബദ്ധ്വാ ദമയിത്വാപ്യവാസൃജത്॥ 7-68-6 (47209)
തം സർവദമനേത്യാഹുർദ്വിജാസ്തേനാസ്യ കർമണാ।
തം പ്രത്യഷേധജ്ജനനീ മാ സത്വാനി വ്യനീനശഃ॥ 7-68-7 (47210)
സോഽശ്വമേധശതേനേജേ യമുനാമനു വീര്യവാൻ।
ത്രിശതൈശ്ച സരസ്വത്യാം ഗംഗാമനു ചതുഃശതൈഃ॥ 7-68-8 (47211)
സൌഽശ്വമേധസഹസ്രേണ രാജസൂയശതേന ച।
പുനരീജേ മഹായജ്ഞൈഃ സമാപ്തവരദക്ഷിണൈഃ॥ 7-68-9 (47212)
അഗ്നിഷ്ടോമാതിരാത്രാണാമുക്ഥ്യവിശ്വജിതാം ച സഃ।
വാജപേയസഹസ്രാമാം സഹസ്രൈശ്ച സുസംവൃതൈഃ॥ 7-68-10 (47213)
ഇഷ്ട്വാ ശാകുന്തലോ രാജാ തർപയിത്വാ ദ്വിജാന്ധനൈഃ।
സഹസ്രം യത്ര പദ്മാനാം കണ്വായ ഭരതോ ദദൌ।
ജാംബൂനദസ്യ ശുദ്ധസ്യ കനകസ്യ മഹായശാഃ॥ 7-68-11 (47214)
യസ്യ യൂപാഃ സതവ്യാമാഃ പരിണാഹേന കാഞ്ചനാഃ।
സമാഗംയ ദ്വിജൈഃ സാർധേ സേന്ദ്രൈർദേവൈഃ സമുച്ഛ്രിതാഃ॥ 7-68-12 (47215)
അലങ്കൃതാന്രാജമാനാൻസർവരത്നൈർമനോഹരൈഃ।
ഹൈരണ്യാന്ദ്വിരദാനശ്വാന്രഥാനുഷ്ട്രാനജാവികാൻ॥ 7-68-13 (47216)
ദാസീ ദാസം ധനം ധാന്യം ഗാഃ സവത്സാഃ പയസ്വിനീഃ।
ഗ്രാമാൻഗൃഹാംശ്ച ക്ഷേത്രാണി വിവിധാംശ്ച പരിച്ഛദാൻ॥ 7-68-14 (47217)
കോടീശതായുതാംശ്ചൈവ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത।
ചക്രവർതീ ഹ്യദീനാത്മാ ജിതാരിർഹ്യജിതഃ പരൈഃ॥ 7-68-15 (47218)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-68-16 (47219)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ അഷ്ടഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 68 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-68-1 ശുചിർവനേ ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-68-3 ക്രുരാനിതി। യഥാ മനഃശിലാമയാഃ ശിലാഃ ജതുരാശിഭിർലാഭാപുജ്ജൈര്യുക്താസ്തത്സദൃശാൻ രക്തബിന്ദുയുക്താൻ രക്തപീതവർണാൻ വ്യാഘ്രവിശേഷാൻ വശേഽകരോദിത്യർഥഃ। ശിലാഃ പ്രഭുത്വാജ്ജനകാശിനഃ ഇതി ക. പാഠഃ॥ 5-68-12 വ്യാമോ ഹസ്തചതുഷ്ടയം। പരിണാഹേന ദൈർഘ്യേണ ॥ 5-68-68 അഷ്ടഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 069
॥ ശ്രീഃ ॥
7.69. അധ്യായഃ 069
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരദേന സൃഞ്ജയംപ്രതി പൃഥുചരിബ്രകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-69-0 (47220)
നാരദ ഉവാച। 7-69-0x (4424)
പുഥും വൈന്യം ച രാജാനം മൃതം സൃഞ്ജയ ശുശ്രുമ।
യമബ്യഷിഞ്ചത്സംമന്ത്ര്യ രാജസൂയേ മഹർഷയഃ॥ 7-69-1 (47221)
അയം നഃ പ്രഥയിഷ്യേത സർവാനിത്യഭവത്പൃഥുഃ।
ക്ഷതാന്നസ്ത്രാസ്യതേ സർവാനത്യേവം ക്ഷത്രിയോഽഭവത്॥ 7-69-2 (47222)
പൃഥും വൈന്യം പ്രജാ ദൃഷ്ട്വാ രക്താഃ സ്മേതി യദബ്രുവൻ।
തതോ രാജേതി നാമാസ്യ അനുരാഗാദജായത॥ 7-69-3 (47223)
അകൃഷ്ടപച്യാ പൃഥിവീ ആസീദ്വൈന്യസ്യ കാമധുക്।
സർവാഃ സമാദുഘാ ഗാവഃ പുടകേപുടകേ മധു॥ 7-69-4 (47224)
ആസൻഹിരൺമയാ വൃക്ഷാഃ സുഖസ്പർശാഃ സുഖാവഹാഃ।
തേഷാം ചീരxx സംവീതാഃ പ്രജാസ്തേഷ്വേവ ശേരതേ॥ 7-69-5 (47225)
ഫലാന്യമൃതകൽപാനി സ്വാദൂനി ച മധൂനി ച।
തേഷാമാസീത്തദാഽഽഹാരോ നിരാഹാരാശ്ച നാഭവൻ॥ 7-69-6 (47226)
അരോഗാഃ സർവസിദ്ധാർഥാ മനുഷ്യാ ഹ്യകുതോഭയാഃ।
ന്യവസന്ത യഥാകാമം വൃക്ഷേഷു ച ഗുഹാസു ച॥ 7-69-7 (47227)
പ്രവിഭാഗോ ന രാഷ്ട്രാണാം പുരാണാം ചാഭവത്തദാ।
യഥാസുഖം യഥാകാമം തഥൈതാ മുദിതാഃ പ്രജാഃ॥ 7-69-8 (47228)
തസ്യ സംസ്തംഭിതാ ഹ്യാപഃ സമുദ്രമഭിയാസ്യതഃ।
പർവതാശ്ച ദദുർമാർഗം ധ്വജഭംഗശ്ച നാഭവത്॥ 7-69-9 (47229)
തം വനസ്പതയഃ ശൈലാ ദേവാസുരനരോരഗാഃ।
സപ്തർഷയഃ പുണ്യജനാ ഗന്ധർവാപ്സരസോഽപി ച।
പിതരശ്ച സുഖാസീനമഭിഗംയേദമബ്രുവൻ॥ 7-69-10 (47230)
സംരാഡസി ക്ഷത്രിയോഽസി രാജാ ഗോപ്താ പിതാഽസി നഃ।
ദേഹ്യസ്മഭ്യം മഹാരാജ പ്രഭുഃ സന്നീപ്സിതാന്വരാൻ।
യൈർവയം ശാശ്വതം തൃപ്താ വർതയിഷ്യാമഹേ സുഖം॥ 7-69-11 (47231)
`വിജ്ഞാപിതഃ പ്രജാഭിസ്തു പ്രജാനാം ഹിതകാംയയാ।
ധനുർഗൃഹ്യ പൃഷത്കാംശ്ച വസുധാമാദ്രവദ്ബലീ॥ 7-69-12 (47232)
തതോ വൈന്യഭയാദ്രാജൻഗൌർഭൂത്വാ പ്രാദ്രവൻമഹീ।
താം പൃഥുർധനുരാദായ ദ്രവന്തീമന്വസാരയത്॥ 7-69-13 (47233)
സാ ലോകാൻബ്രഹ്മലോകാദീൻഗത്വാ വൈന്യഭയാർദിതാ।
സാ ദദർശാഗ്രതോ വൈന്യം കാർമുകോദ്യതപാണികം॥ 7-69-14 (47234)
ജ്വലദ്ഭിർവിശിഖൈർബാണൈർദീപ്തതേജഃസമദ്യുതിം।
മഹായോഗം മഹാത്മാനം ദുർധർഷമമരൈരപി॥ 7-69-15 (47235)
അലഭന്തീ പരിത്രാണം വൈന്യമേവാഭ്യപദ്യത।
കൃതാഞ്ജലിപുടാ രാജൻപൂജ്യം ലോകൈസ്ത്രിഭിസ്തദാ॥ 7-69-16 (47236)
ഉവാച ചൈനം നാധർംയം സ്ത്രീവധം കർതുമർഹസി।
കഥം ധാരയിതാ ചാസി പ്രജാ രാജൻമയാ വിനാ॥ 7-69-17 (47237)
പൃഥുരുവാച। 7-69-18x (4425)
ഏകസ്യാർഥായ യോ ഹന്യാദാത്മനോ വാ പരസ്യ വാ।
ഏകം പ്രാണാൻബഹൂന്വാപി പ്രാണിനാം നാസ്തി പാതകം॥ 7-69-18 (47238)
യസ്മിംസ്തു നിഹതേ ഭദ്രേ ബഹവഃ സുഖമേധതേ।
തസ്മിൻഹതേ ത്വധം നാസ്തി പാതകം നോപഭുജ്യതേ॥ 7-69-19 (47239)
സോഽഹം പാലനിമിത്തം ത്വാം ബധിഷ്യാമി വസുന്ധരേ।
യദി ചേദ്വചനാദദ്യ ന കരിഷ്യസി മേ പ്രിയം॥ 7-69-20 (47240)
ത്വാം നിഹത്യ തു ബാണേന മച്ഛാസനപരാങ്മുഖീം।
ആത്മാനം പ്രഥയിത്വാഽഹം പ്രജാ ധാരയിതാ സ്വയം॥ 7-69-21 (47241)
സുഖം വചനമാസ്ഥായ മമ ധർമഭൃതാം വരേ।
സ·ഞ്ജീവയ പ്രജാ നിത്യം ശക്താ ഹ്യസി വസുന്ധരേ॥ 7-69-22 (47242)
ദുഹിതൃത്വം ച മേ ഗച്ഛ ഏവമേതൻമഹാശരം।
നിയച്ഛേയം ത്വദർഥായ ഉദ്യതം ഘോരദർശനം॥ 7-69-23 (47243)
ഭൂമിരുവാച। 7-69-24x (4426)
സർവമേതൻമഹാരാജ വിധാസ്യാസി പരന്തപ।
വത്സം ത്വം പശ്യ രാജന്വൈ ക്ഷരേയം യേന വത്സലാ॥ 7-69-24 (47244)
സമാം തു കുരു സർവജ്ഞ മാം തു ധർമഭൃതാം വര।
യഥാ വിഷ്യന്ദമാനം വൈ ക്ഷീരം സർവത്ര ഭാവയേ॥ 7-69-25 (47245)
നാരദ ഉവാച। 7-69-26x (4427)
തത ഉത്സാരയാമാസ ശിലാജാലാനി സർവശഃ।
പൃഥുർവൈന്യസ്തദാ രാജാ തേന ശൈലാ വിവർധിതാഃ॥ 7-69-26 (47246)
ന ഹി പൂർവനിസർഗേ വൈ വിഷമേ വസുധാതലേ।
പ്രവിഭാഗഃ പുരാണാം വാ ഗ്രാമാണാം വാ മഹീപതേ॥ 7-69-27 (47247)
ന സസ്യാനി ന ഗോരക്ഷ്യം ന കൃഷിർന വണിക്പഥഃ।
വൈന്യാത്പ്രഭൃതി രാജേന്ദര സർവസ്യൈതസ്യ സംഭവഃ॥ 7-69-28 (47248)
യത്രയത്ര ച സാംയം തു ഭൂമാവാസീത്കിലാനഘ।
തത്രതത്ര പ്രജാസ്താത നിവാസമഭിരോചയൻ।
കൃച്ഛ്രേണ ച മഹാരാജ ഇത്യേവമനുശുശ്രുമ॥ 7-69-29 (47249)
തഥേത്യുക്ത്വാ പുനർവൈന്യോ ഗൃഹീത്വാഽഽജഗവം ധനുഃ।
ശരാംശ്ചാപ്രതിമാൻഘോരാംശ്ചിന്തയിത്വാഽബ്രവീൻമഹീം॥ 7-69-30 (47250)
പൃഥുരുവാച। 7-69-31x (4428)
ഏഹ്യേഹി വസുധേ ക്ഷിപ്രം ക്ഷരൈഭ്യഃ കാങ്ക്ഷിതം പയഃ।
മച്ഛസനാതിഗാം വൈ ത്വാം പ്രമഥിഷ്യാംയഹം ശരൈഃ॥ 7-69-31 (47251)
നാരദ ഉവാച। 7-69-32x (4429)
തഥോക്താ സാഽത്മനഃ ശ്രേയശ്ചിന്തയിത്വാഽബ്രവീത്പൃഥും। 7-69-32 (47252)
ഭൂമിരുവാച।
വത്സം പാത്രാണി ദോഗ്ധൄംശ്ച ക്ഷീരാണി ച സമാദിശ॥ 7-69-32x (4430)
തതോ ദാസ്യാംയഹം ഭദ്ര സർവം യസ്യ യഥേപ്സിതം।
ദുഹിതൃത്വേ ച മാം വീര സങ്കൽപയിതുമർഹസി॥ 7-69-33 (47253)
നാരദ ഉവാച।' 7-69-34x (4431)
തഥേത്യുക്ത്വാ പൃഥുഃ സർവം വിധാനമകരോദ്വശീ।
തതോ ഭൂതനികായാസ്താം വസുധാം ദുദുഹുസ്തദാ॥ 7-69-34 (47254)
താം വനസ്പതയഃ പൂർവം സമുത്തസ്ഥുർദുധുക്ഷവഃ।
സാഽതിഷ്ഠദ്വത്സലാ വത്സം ദോഗ്ധൃപാത്രാണി ചേച്ഛതീ॥ 7-69-35 (47255)
വത്സോഽഭൂത്പുഷ്പിതഃ സാലഃ പ്ലക്ഷോ ദോഗ്ധാഽഭവത്തദാ।
ഛിന്നപ്രരോഹണം ദുഗ്ധം പാത്രമൌദുംബരം ശുഭം॥ 7-69-36 (47256)
ഉദയഃ പർവതോ വത്സോ മേരുർദോഗ്ധാ മഹാഗിരിഃ।
രത്നാന്യോഷധയോ ദുഗ്ധം പാത്രമസ്തമയം തഥാ॥ 7-69-37 (47257)
`ദേവാനാം വത്സ ഇന്ദ്രോഽഭൂത്പാത്രം ദാരുമയം തഥാ'।
ദോഗ്ധാ ച സവിതാ ദേവോ ദുഗ്ധമൂർജസ്കരം പ്രിയം॥ 7-69-38 (47258)
അസുരാ ദുദുഹുർമായാമയഃപാത്രേ തു താം തദാ।
ദോഗ്ധാ ദ്വിമൂർധാ തത്രാസീദ്വത്സശ്ചാസീദ്വിരോചനഃ॥ 7-69-39 (47259)
കൃഷിം ച സസ്യം ച നരാ ദുദുഹുഃ പൃഥിവീതലേ।
സ്വായംഭുവോ മനുർവത്സസ്തേഷാം ദോഗ്ധാഽഭവത്പൃഥുഃ॥ 7-69-40 (47260)
അലാബുപാത്രേ ച തഥാ വിഷം ദുഗ്ധാ വസുന്ധരാ।
ധൃതരാഷ്ട്രോഽഭവദ്ദോഗ്ധാ തേഷാം വത്സസ്തു തക്ഷകഃ॥ 7-69-41 (47261)
സപ്തർഷിഭിർബ്രഹ്മ ദുഗ്ധാ തഥാ ചാക്ലിഷ്ടകർമഭിഃ।
ദോഗ്ധാ ബൃഹസ്പതിഃ പാത്രം ഛന്ദോ വത്സശ്ച സോമരാട്॥ 7-69-42 (47262)
അന്തർധാനം ചാമപാത്രേ ദുഗ്ധാ പുണ്യജനൈർവിരാട്।
ദോഗ്ധാ വൈശ്രവണസ്തേഷാം വത്സശ്ചാസീദ്വൃഷധ്വജഃ॥ 7-69-43 (47263)
പുണ്യഗന്ധാൻപദ്മപാത്രേ ഗന്ധർവാപ്സരസോഽദുഹൻ।
വത്സശ്ചിത്രരഥസ്തേഷാം ദോഗ്ധാ വിശ്വരുചിഃ പ്രഭുഃ॥ 7-69-44 (47264)
സ്വധാം രജതപാത്രേഷു ദുദുഹുഃ പിതരശ്ച താം।
വത്സോ വൈവസ്വതസ്തേഷാം യമോ ദോഗ്ധാന്തകസ്തദാ॥ 7-69-45 (47265)
ഏവം നികായൈസ്തൈർദുഗ്ധാ പയോഽഭീഷ്ടം ഹി സാ വിരാട്।
യൈർവർതയന്തി തേ ഹ്യദ്യ പാത്രൈർവത്സൈശ്ച നിത്യശഃ॥ 7-69-46 (47266)
യജ്ഞൈശ്ച വിവിധൈരിഷ്ട്വാ പൃഥുർവൈന്യഃ പ്രതാപവാൻ।
സന്തർപയിത്വാ ഭൂതാനി സർവൈഃ കാമൈർമനഃപ്രിയൈഃ॥ 7-69-47 (47267)
ഹൈരണ്യാനകരോദ്രാജാ യേ കേചിത്പാർഥിവാ ഭുവി।
താൻബ്രാഹ്മണേഭ്യഃ പ്രായച്ഛദശ്വമേധേ മഹാമഖേ॥ 7-69-48 (47268)
സ ഷഷ്ടിം ഗോസഹസ്രാണി ഷഷ്ടിം നാഗശതാനി ച।
സൌവർണാനകരോദ്രാജാ ബ്രാഹ്മണേഭ്യശ്ച താന്ദദൌ॥ 7-69-49 (47269)
ഇമാം ച പൃഥിവീം സർവാം മണിരത്നവിഭൂഷിതാം।
സൌവർണീമകരോദ്രാജാ ബ്രാഹ്മണേഭ്യശ്ച താം ദദൌ॥ 7-69-50 (47270)
സ ചേൻമമാര സൃഞ്ജയ ചതുർഭദ്രതരസ്ത്വയാ।
പുത്രാത്പുണ്യതരസ്തുഭ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യമഭി ശ്വൈത്യേത്യുദാഹരത്॥ ॥ 7-69-51 (47271)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ ഏകോനസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 69 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-69-1 ധ്വജഭംഗസ്തോരണാദിനാ॥ 5-69-39 ദ്വിമൂർധാ ശുക്രോഽഭൂത് ഇതി ക.ങ.ഡ.പാഠഃ॥ 5-69-43 വിരാട് പൃഥിവീ। വത്സശ്ചാസീത്കുവേരകഃ ഇതി.പാഠഃ॥ 5-69-44 ദോഗ്ധാ വസുരപി പ്രഭുഃ ഇതി ക.ങ.ഡ.പാഠഃ॥ 5-69-45 വത്സോഽത്ര വത്സരസ്തേഷാം ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-69-46 നിവർതയന്തി തേ രുദ്രാദിഷ്ടേ വൈന്യേന സർവശഃ ഇതി ക. പാഠഃ। യൈർവർതയന്തി തേ തൃപ്താദിഷ്ടേ വൈന്യേന സർവശഃ ഇതി ങ. പാഠഃ। യേ വർഷയന്തി തേ പാത്രൈഃ വത്സൈർദോഗ്ധൈശ്ച നിത്യശഃ ഇതി ങ. പാഠഃ॥ 5-69-48 പാർഥിവാഃ പൃഥ്വീസംവന്ധിപദാർഥാഃ॥ 5-69-69 ഏകോനസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 070
॥ ശ്രീഃ ॥
7.70. അധ്യായഃ 070
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സൃഞ്ജയംപ്രതി നാരദേന പരശുരാമപ്രഭാവവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-70-0 (47272)
നാരദ ഉവാച। 7-70-0x (4432)
രാമോ മഹാതപാഃ ശൂരോ വീരോ ലോകനമസ്കൃതഃ।
ജാമദഗ്ന്യോഽപ്യതിയശാ അവിതൃപ്തോ മരിഷ്യതി॥ 7-70-1 (47273)
യശ്ചാസ്ത്രമനുപര്യേതി ഭൂമിം കുർവന്വിപാംസുലാം।
നചാസീദ്വിക്രിയാ യസ്യ പ്രാപ്യ ശ്രിയമനുത്തമാം॥ 7-70-2 (47274)
`ജാമദഗ്ന്യോ ന തേ രാജൻകച്ചിച്ഛ്രോത്രമുപാഗതഃ।
യേനൈകേന പുരാ രാജൻക്രുദ്ധേന ഹതബന്ധുനാ॥ 7-70-3 (47275)
ഭൃഗുഭിസ്താംഭമാനേന ത്രാഹി രാമേതി വിസ്വരം।
ത്രിഃസപ്തകൃത്വോ ഭൂമിര്യത്കൃതാ നിഃക്ഷത്രിയാ പുരാ'॥ 7-70-4 (47276)
യഃ ക്ഷത്രിയൈഃ പരാമൃഷ്ടേ വത്സേ പിതരി ചാബ്രുവൻ।
തതോഽവധീത്കാർതവീര്യമജിതം സമരേ പരൈഃ॥ 7-70-5 (47277)
ക്ഷത്രിയാണാം ചതുഃഷഷ്ടിമയുതാനി സഹസ്രശഃ।
തദാ മൃത്യോഃ സമേതാനി ഏകേന ധനുഷാഽജയത്॥ 7-70-6 (47278)
ബ്രഹ്മദ്വിഷാം ചാഥ തസ്മിൻഹസ്രാണി ചതുർദശ।
പുനരന്യാന്നിജഗ്രാഹ ദന്തകൂരേ ജഘാന ഹ॥ 7-70-7 (47279)
സഹസ്രം മുസലേനാഹൻസഹസ്രമസിനാഽവധീത്।
ഉദ്ബന്ധനാത്സഹസ്രം ച സഹസ്രമുദകേ കൃതം॥ 7-70-8 (47280)
ദന്താൻഭങ്ക്ത്വാ സഹസ്രസ്യ ഭിന്നകർണാംസ്തഥാഽകരോത്।
തതഃ സപ്തസഹസ്രാണാം കുടുധൃപമപായയത്॥ 7-70-9 (47281)
ശിഷ്ടാന്വധ്വാ ച ഹത്വാ വൈ തേഷാം മൃർധ്നി വിഭിദ്യ ച।
ഗുണാവതീമുത്തരേണ ഖാണ്ഡവാദ്ദക്ഷിണേന ച।
ഗിര്യന്തേ ശതസാഹസ്രാ ഹൈഹയാഃ സമരേ ഹതാഃ॥ 7-70-10 (47282)
സരഥാശ്വഗജാ വീരാ നിഹതാസ്തത്ര ശേരതേ।
പിതുർവധാമർഷിതേന ജാമദഗ്ന്യേന ധീമതാ॥ 7-70-11 (47283)
നിജഘ്നേ ദശസാഹസ്രാന്രാമഃ പരശുനാ തദാ।
ന ഹ്യമൃഷ്യത താ വാചോ യാസ്തൈർഭൃശമുദീരിതാഃ॥ 7-70-12 (47284)
ഭൃഗൌ രാമാഭിധാവേതി യദാക്രന്ദന്ദ്വിജോത്തമാഃ।
തതഃ കാശ്മീരദരദാൻകുന്തിക്ഷുദ്രകമാലവാൻ॥ 7-70-13 (47285)
അംഗവംഗകലിംഗാംശ്ച വിദേഹാംസ്താംരലിപ്തകാൻ।
രക്ഷോവാഹാന്വീതിഹോത്രാംസ്ത്രിഗർതാൻമാർതികാവതാൻ॥ 7-70-14 (47286)
ശിബീനന്യാംശ്ച രാജന്യാന്ദേശാന്ദേശാൻസഹസ്രശഃ।
നിജഘാന ശിതൈർബാണൈർജാമദഗ്ന്യഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-70-15 (47287)
കോടീശതസഹസ്രാണി ക്ഷത്രിയാണാം സഹസ്രശഃ।
ഇന്ദ്രഗോപകവർണസ്യ ബന്ധുജീവനിഭസ്യ ച॥ 7-70-16 (47288)
രുധിരസ്യ പരീവാഹൈഃ പൂരയിത്വാ സരാംസി ച।
സർവാനഷ്ടാദശ ദ്വീപാന്വശമാനീയ ഭാർഗവഃ॥ 7-70-17 (47289)
ഈജേ ക്രതുശതൈഃ പുണ്യൈഃ സമാപ്തവരദക്ഷിണൈഃ।
വേദീമഷ്ടനലോത്സേധാം സൌവർണാം വിധിനിർമിതാം॥ 7-70-18 (47290)
സർവരത്നശതൈഃ പൂർണാം പതാകാശതമാലിനീം।
ഗ്രാംയാരണ്യൈഃ പശുഗണൈഃ സംപൂർണാം ച മഹീമിമാം॥ 7-70-19 (47291)
രാമസ്യ ജാമദഗ്ന്യസ്യ പ്രതിജഗ്രാഹ കശ്യപഃ।
തതഃ ശതസഹസ്രാണി ദ്വിപേന്ദ്രാൻഹേമഭൂഷണാൻ॥ 7-70-20 (47292)
നിർദസ്യും പൃഥിവീം കൃത്വാ ശിഷ്ടേഷ്ടജനസങ്കുലാം।
കശ്യപായ ദദൌ രാമോ ഹയമേധേ മഹാമഖേ॥ 7-70-21 (47293)
ത്രിഃസപ്തകൃത്വഃ പൃഥിവീം കൃത്വാ നിഃക്ഷത്രിയാം പ്രഭുഃ।
ഇഷ്ട്വാ ക്രതുശതൈർവീരോ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ഹ്യമന്യത॥ 7-70-22 (47294)
സപ്തദ്വീപാം വസുമതീം മാരീചോഽഗൃഹ്ണത ദ്വിജഃ।
രാമം പ്രോവാച നിർഗച്ഛ വസുധാതോ മമാജ്ഞയാ॥ 7-70-23 (47295)
സ കശ്യപസ്യ വചനാത്പ്രോത്സാര്യ സരിതാംപതിം।
ഇഷുപാതേ യുധാം ശ്രേഷ്ഠഃ കുർവൻബ്രാഹ്മണശാസനം॥ 7-70-24 (47296)
അധ്യാവസദ്ഗിരിശ്രേഷ്ഠം മഹേന്ദ്രം പർവതോത്തമം।
ഏവം ഗുണശതൈര്യുക്തോ ഭൃഗൂണാം കീർതിവർധനഃ॥ 7-70-25 (47297)
ജാമദഗ്ന്യോ ഹ്യതിയശാ മരിഷ്യതി മഹാദ്യുതിഃ।
ത്വയാ ചതുർഭദ്രതരഃ പുണ്യാത്പുണ്യതരസ്തവ॥ 7-70-26 (47298)
അയജ്വാനമദക്ഷിണ്യം മാ പുത്രമനുതപ്യഥാഃ।
ഏതേ ചതുർഭദ്രതരാസ്ത്വയാ ഭദ്രശതാധികാഃ।
മൃതാ നരവരശ്രേഷ്ഠ മരിഷ്യന്തി ച സൃഞ്ജയ॥ ॥ 7-70-27 (47299)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഷോഡശരാജകീയേ സപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 70 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-70-1 യേ മൃതാസ്തേഽതീതാ യേ വർതമാനാസ്തേഽപി। മരിഷ്യന്ത്യേവേത്യാഹ രാമ ഇതി॥ 5-70-5 ക്ഷത്രിയൈഃ കാർതവീര്യപുത്രൈഃ। അബ്രുവന്നവികത്ഥയൻ॥ 5-70-6 മൃത്യോർമൃത്യുമവധീകൃത്യ॥ 5-70-7 തസ്മിംസ്തൻമധ്യേ ഏവ। ദന്തക്രൂരമിതി പാഠേ തദ്ദേശാധിപതിം॥ 5-70-8 ഉദ്ബന്ധനാദ്വൃക്ഷശാഖാവലംബനാത്॥ 5-70-9 കണധൂമമപായയത് ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-70-12 തൈരാശ്രമവാസിഭിഃ॥ 5-70-18 അഷ്ടനലേത്യത്ര നലശബ്ദശ്ചതുർഹസ്തവചനഃ॥ 5-70-70 സപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 071
॥ ശ്രീഃ ॥
7.71. അധ്യായഃ 071
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരം സമാശ്വാസ്യ സ്വാശ്രമഗമനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-71-0 (47300)
വ്യാസ ഉവാച। 7-71-0x (4433)
പുണ്യമാഖ്യാനമായുഷ്യം ശ്രുത്വാ ഷോഡശരാജകം।
അവ്യാഹരന്നരപതിസ്തൂഷ്ണീമാസീത്സ സൃഞ്ജയഃ॥ 7-71-1 (47301)
തമബ്രവീത്തദാ ദീനം നാരദോ ഭഗവാനൃഷിഃ।
കച്ചിൻമയാ വ്യാഹൃതം യദ്ധൃദയേ തത്സ്ഥിതം തവ॥ 7-71-2 (47302)
ആഹോസ്വിദന്തതോ നഷ്ടം ശ്രാദ്ധം ശൂദ്രീപതാവിവ।
സ ഏവമുക്തഃ പ്രത്യാഹ പ്രാഞ്ജലിഃ സൃഞ്ജയസ്തദാ॥ 7-71-3 (47303)
പുത്രശോകാപഹം ശ്രുത്വാ ധന്യമാഖ്യാനമുത്തമം।
രാജർഷീണാം പുരാണാനാം യജ്വനാം ദക്ഷിണാവതാം॥ 7-71-4 (47304)
വിസ്മയേന ഹൃതേ ശോകേ തമസീവാർകതേജസാ।
വിപാപ്മാഽസ്ംയവ്യഥോപേതോ ബ്രൂഹി കിം കരവാണ്യഹം॥ 7-71-5 (47305)
നാരദ ഉവാച। 7-71-6x (4434)
ദിഷ്ട്യാപഹതശോകസ്ത്വം വൃണീഷ്വേഹ യദിച്ഛസി।
തത്തേ സംപത്സ്യതേ സർവം ന മൃഷാവാദിനോ വയം॥ 7-71-6 (47306)
സൃഞ്ജയ ഉവാച। 7-71-7x (4435)
പാവിതോഽഹമനേനൈവ പ്രസന്നോ യദ്ഭവാൻമം।
പ്രസന്നോ യസ്യ ഭഗവാന്ന തസ്യാസ്തീഹ ദുർലഭം॥ 7-71-7 (47307)
നാരദ ഉവാച। 7-71-8x (4436)
പുനർദദാമി തേ പുത്രം ദസ്യുഭിർനിഹതം വൃഥാ।
ഉദ്ധൃത്യ നരകാത്കഷ്ടാത്പശുവത്പ്രോക്ഷിതം യഥാ॥ 7-71-8 (47308)
വ്യാസ ഉവാച। 7-71-9x (4437)
പ്രാദുരാസീത്തതഃ പുത്രഃ സൃഞ്ജയസ്യാദ്ഭുതപ്രഭഃ।
പ്രസന്നേനർഷിണാ ദത്തഃ കുബേരതനയോപമഃ॥ 7-71-9 (47309)
തതഃ സംഗംയ പുത്രേണ പ്രീതിമാനഭവന്നൃപഃ।
ഈജേ ച ക്രതുഭിഃ പുണ്യൈഃ സമാപ്തവരദക്ഷിണൈഃ॥ 7-71-10 (47310)
അകൃതാർഥശ്ച ഭീതശ്ച ന ച സന്നാഹകോവിദഃ।
അയജ്വാചാനപത്യശ്ച തതോഽസൌ ജീവിതഃ പുനഃ॥ 7-71-11 (47311)
ശൂരോ വീരഃ കൃതാർഥശ്ച പ്രമഥ്യാരീൻസഹസ്രശഃ।
അഭിമന്യുർഗതഃ സ്വർഗം സംഗ്രാമേഽഭിമുഖാഹതഃ॥ 7-71-12 (47312)
ബ്രഹ്മചര്യേണ യാംʼല്ലോകാൻപ്രജയാ ച ശ്രുതേന ച।
ഇഷ്ടൈശ്ച ക്രതുഭിര്യാന്തി താംസ്തേ പുത്രോഽക്ഷയാൻഗതഃ॥ 7-71-13 (47313)
വിദ്വാംസഃ കർമഭിഃ പുണ്യൈഃ സ്വർഗമീഹന്തി നിത്യശഃ।
ന തു സ്വർഗാദയം ലോകഃ കാംയതേ സ്വർഗവാസിഭിഃ॥ 7-71-14 (47314)
തസ്മാത്സ്വർഗഗതം പുത്രമർജുനസ്യ ഹതം രണേ।
ന ചേഹാനയിതും ശക്യം കിഞ്ചിദപ്രാപ്യമീഹിതം॥ 7-71-15 (47315)
യാം യോഗിനോ ധ്യാനവിവിക്തദർശനാഃ
പ്രയാന്തി യാം ചോത്തമയജ്വിനോ ജനാഃ।
തപോഭിരിദ്ധൈരനുയാന്തി യാം തഥാ
താമക്ഷയാം തേ തനയോ ഗതോ ഗതിം॥ 7-71-16 (47316)
അന്താത്പുനർഭാവഗതോ വിരാജതേ
രാജേവ വീരോ ഹ്യമൃതാത്മരശ്മിഭിഃ।
താമൈന്ദവീമാത്മതനും ദ്വിജോചിതാം
ഗതോഽഭിമന്യുർന സ ശോകമർഹതി॥ 7-71-17 (47317)
ഏവം ജ്ഞാത്വാ സ്ഥിരോ ഭൂത്വാ മാ ശുചോ ധൈര്യമാപ്നുഹി।
ജീവൻഹി പുരുഷഃ ശോച്യോ ന തു സ്വർഗഗതോഽനഘ॥ 7-71-18 (47318)
ശോചതോ ഹി മഹാരാജ അഘമേവാഭിവർധതേ।
തസ്മാച്ഛോകം പരിത്യജ്യ ശ്രേയസേ പ്രയതേദ്ബുധഃ॥ 7-71-19 (47319)
പ്രഹർഷം പ്രീതിമാനന്ദം പ്രിയമുത്സിക്തചിത്തതാം।
ഏതദാഹുർബുധാഃ ശൌചമശൌചം ശോക ഉച്യതേ॥ 7-71-20 (47320)
ഏവം വിദ്വൻസമുത്തിഷ്ഠ പ്രയതോ ഭവ മാ ശുചഃ।
ശ്രുതസ്തേ സംഭവോ മൃത്യോസ്തപാംസ്യനുപമാനി ച॥ 7-71-21 (47321)
സർവഭൂതസമത്വം ച ബ്രഹ്മണാ ചാപി ചോദിതം।
സൃഞ്ജയസ്യ തു പുത്രോഽസൌ മൃതഃ സഞ്ജീവിതഃ ശ്രുതഃ॥ 7-71-22 (47322)
ഏവം വിദ്വൻമഹാരാജ മാ ശുചഃ സാധയാംയഹം।
ഏതാവദുക്ത്വാ ഭഗവാംസ്തത്രൈവാന്തരധീയത॥ 7-71-23 (47323)
വാഗീശാനേ ഭഗവതി വ്യാസേ വ്യഭ്രനഭഃപ്രഭേ।
ഗതേ മതിമതാം ശ്രേഷ്ഠേ സമാശ്വാസ്യ യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-71-24 (47324)
പൂർവേഷാം പാർഥിവേന്ദ്രാണആം മഹേന്ദ്രപ്രതിമൌജസാം।
ന്യായാധിഗതവിത്താനാം താം ശ്രുത്വാ യജ്ഞസംപദം॥ 7-71-25 (47325)
സംപൂജ്യ മനസാ വിദ്വാന്വിശോകോഽഭൂദ്യുധിഷ്ഠിരഃ।
പുനശ്ചാചിന്തയദ്ദീനഃ കിംസ്വിദ്വക്ഷ്യേ ധനഞ്ജയം॥ ॥ 7-71-26 (47326)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി അഭിമന്യുവധപർവണി ഏകസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 71 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-71-5 വിസ്മയേന പുണ്യാഖ്യാനശ്രവണജനിതചിത്തവിസ്താരേണ॥ 5-71-15 നേഹാനിയതിനാ ഹ്യസ്യ കിം ചിദവ്യാപ്തമീഹതേ ഇതി ക.പാഠഃ। ന ചേഹാനയിതും ശക്യം കിം ചിരം പ്രാപ്യമീഹതാ ഇതി ങ. പാഠഃ। നേഹാനേയതിനാ ഹ്യസ്യ കിഞ്ചിദപ്രാപ്യമീശിതുഃ ഇതി ഡ.പാഠഃ॥ 5-71-17 അന്താൻമരണാത്। ഭാവഗതഃ സംപത്പ്രാപ്തഃ। ദ്വിജോചിതാം ദ്വിജൈരഭിമതാം॥ 5-71-19 അധം ദുഃഖം॥ 5-71-71 ഏകസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 072
॥ ശ്രീഃ ॥
7.72. അധ്യായഃ 072
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുമനുശോച്യാർജുനസ്യ വിലാപഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-72-0 (47327)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-72-0x (4438)
അഥ സംശപ്തകൈഃ സാർധം യുധ്യമാനേ ധനഞ്ജയേ।
അഭിമന്യൌ ഹതേ ചാപി ബാലേ ബലവതാം വരേ॥ 7-72-1 (47328)
മഹർഷിസത്തമേ യാതേ വ്യാസേ സ തു യുധിഷ്ഠിരഃ।
പാണ്ഡവാഃ കിമഥാഽകാർഷുഃ ശോകോപഹതചേതസഃ॥ 7-72-2 (47329)
കഥം സംശപ്തകേഭ്യോ വാ നിവൃത്തോ വാനരധ്വജഃ।
കേന വാ കഥിതസ്തസ്യ പ്രശാന്തഃ സുതപാവകഃ।
ഏതൻമേ ശംസ തത്ത്വേന സർവമേവേഹ സഞ്ജയ॥ 7-72-3 (47330)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-72-4x (4439)
ശൃണു രാജന്യഥാ തേഭ്യോ നിവൃത്തഃ കൃഷ്ണസാരഥിഃ।
തതഃ സർവാണി സൈന്യാനി ദഹൻകൃഷ്ണഗതിര്യഥാ॥ 7-72-4 (47331)
സംപ്രയാതേഽസ്തമാദിത്യേ സന്ധ്യാകാല ഉപസ്ഥിതേ।
അയാതസ്യാത്മശിബിരം നിമിത്തൈരഘശംസിഭിഃ॥ 7-72-5 (47332)
യച്ചാസീൻമാനസം തസ്യ യച്ച കൃഷ്ണേന ഭാഷിതം।
യഥാ ച കഥിതസ്തസ്യ നിഹതഃ സുതപാവകഃ।
വിസ്തരേണൈവ മേ സർവം ബ്രുവതഃ ശൃണു മാരിഷ'॥ 7-72-6 (47333)
തസ്മിന്നഹനി നിർവൃത്തേ ഘോരേ പ്രാണഭൃതാം ക്ഷയേ।
ആദിത്യേഽസ്തംഗതേ ശ്രീമാൻസന്ധ്യാകാല ഉപസ്ഥിതേ॥ 7-72-7 (47334)
വ്യപയാതേഷു വാസായ സർവേഷു ഭരതർഷഭ।
ഹത്വാ സംശപ്തകവ്രാതാന്ദിവ്യൈരസ്ത്രൈഃ കപിധ്വജഃ॥ 7-72-8 (47335)
പ്രായാത്സ്വശിബിരം ജിഷ്ണുർജൈത്രമാസ്ഥായ തം രഥം।
ഗച്ഛന്നേവ ച ഗോവിന്ദം സാശ്രുകണ്ഠോഽഭ്യഭാഷത॥ 7-72-9 (47336)
കിം തു മേ ഹൃദയം ത്രസ്തം വാക്വ സജ്ജതി കേശവ।
സ്യന്ദനേ നാവതിഷ്ഠാമി ഗാത്രൈഃ സീദാമി ചാച്യുത॥ 7-72-10 (47337)
അനിഷ്ടം ചൈവ മേ ശ്ലിഷ്ടം ഹൃദയാന്നാപസർപതി।
ഭുവിയേ ദിക്ഷു ചാത്യുഗ്രാ ഉത്പാതാസ്ത്രാസയന്തി മാം॥ 7-72-11 (47338)
ബഹുപ്രകാരാ ദൃശ്യന്തേ സർവ ഏവാഘശംസിനഃ।
അപി സ്വസ്തി ഭവേദ്രാജ്ഞഃ സാമാത്യസ്യ ഗുരോർമമ॥ 7-72-12 (47339)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-72-13x (4440)
വ്യക്തം ശിവം സഹഭ്രാതുർധർമരാജസ്യ പാണ്ഡവ।
മാ ശുചഃകിഞ്ചിദേവാന്യത്തത്രാനിഷ്ടം ഭവിഷ്യതി॥ 7-72-13 (47340)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-72-14x (4441)
തതഃ സന്ധ്യാമുപാസ്യൈവ വീരൌ വീരാവസാദനേ।
കഥയന്തൌ രണേ വൃത്തം പ്രയാതൌ രഥമാസ്ഥിതൌ॥ 7-72-14 (47341)
തതഃ സ്വശിബിരം പ്രാപ്തൌ ഹതാമിത്രൌ ഹതദ്വിഷൌ।
വാസുദേവോഽർജുനശ്ചൈവ കൃത്വാ കർമ സുദുഷ്കരം॥ 7-72-15 (47342)
ധ്വസ്താകാരമിവാലേഖ്യം സംവീക്ഷ്യ ശിബിരം സ്വകം।
ബീഭത്സുരബ്രവീത്കൃഷ്ണമസ്വസ്ഥഹൃദയസ്തതഃ॥ 7-72-16 (47343)
നദന്തി നാദ്യ തൂര്യാണി മംഗല്യാനി ജനാർദന।
മിശ്രാ ദുന്ദുഭിനിർധോഷൈഃ ശംഖാശ്ചാഡംബരൈഃ സഹ॥ 7-72-17 (47344)
വീണാ നൈവാദ്യ വാദ്യന്തേ ശംയാതാലസ്വനൈഃ സഹ।
മംഗല്യാനി ച ഗീതാനി ന ഗായന്തി പഠന്തി ച॥ 7-72-18 (47345)
സ്തുതിയുക്താനി രംയാണി മമാനീകേഷു ബന്ദിനഃ।
യോധാശ്ചാപി ഹി മാം ദൃഷ്ട്വാ നിവർതന്തേ ഹ്യധോമുഖാഃ॥ 7-72-19 (47346)
കർമാണി ച യഥാപൂർവം കൃത്വാ നാഭിവദന്തി മാം।
അപി സ്വസ്തി ഭവേദദ്യ ഭ്രാതൃഭ്യോ മമ മാധവ॥ 7-72-20 (47347)
ന ഹി ശുദ്ധ്യതി മേ ഭാവോ ദൃഷ്ട്വാ സ്വജനമാകുലം।
അപി പാഞ്ചാലരാജസ്യ വിരാടസ്യ ച മാനദ॥ 7-72-21 (47348)
സർവേഷാം ചൈവ യോധാനാം സാമഗ്ര്യം സ്യാൻമമാച്യുത।
ന ച മാമദ്യ സൌഭദ്രഃ പ്രഹൃഷ്ടോ ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ।
രണാദായാന്തമുചിതം പ്രത്യുദ്യാതി ഹസന്നിവ॥ 7-72-22 (47349)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-72-23x (4442)
ഏവം സങ്കഥയന്തൌ തൌ പ്രവിഷ്ടൌ ശിബിരം സ്വകം।
ദദൃശാതേ ഭൃശാസ്വസ്ഥാൻപാണ്ഡവാന്നഷ്ടചേതസഃ॥ 7-72-23 (47350)
ദൃഷ്ട്വാ ഭ്രാതൃംശ്ച പുത്രാംശ്ച വിമനാ വാനരധ്വജഃ।
അപശ്യംശ്ചൈവ സൌഭദ്രമിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-72-24 (47351)
മുഖവർണോഽപ്രസന്നോ വഃ സർവേഷാമേവ ലക്ഷ്യതേ।
ന ചാഭിമന്യും പശ്യാമി ന ച മാം പ്രതിനന്ദഥ॥ 7-72-25 (47352)
മയാ ശ്രുതശ്ച ദ്രോണേന പദ്മവ്യൂഹോ വിനിർമിതഃ।
ന ച വസ്തസ്യ ഭേത്താഽസ്തി വിനാ സൌഭദ്രമർഭകം॥ 7-72-26 (47353)
ന ചോപദിഷ്ടസ്തസ്യാസീൻമയാനീകാദ്വിനിർഗമഃ।
കച്ചിന്ന ബാലോ യുഷ്മാഭിഃ പരാനീകം പ്രവേശിതഃ॥ 7-72-27 (47354)
ഭിത്ത്വാഽനീകം മഹേഷ്വാസഃ പരേഷാം ബഹുഭിര്യുധി।
കച്ചിന്ന നിഹതഃ സംഖ്യേ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ॥ 7-72-28 (47355)
ലോഹിതാക്ഷം മഹാബാഹും ജാതം സിംഹമിവാദ്രിഷു।
ഉപേന്ദ്രസദൃശം ബ്രൂത കഥമായോധനേ ഹതഃ॥ 7-72-29 (47356)
സുകുമാരം മഹേഷ്വാസം വാസവസ്യാത്മജാത്മജം।
സദാ മമ പ്രിയം ബ്രൂത കഥമായോധനേ ഹതഃ॥ 7-72-30 (47357)
സുഭദ്രായാഃ പ്രിയം പുത്രം ദ്രൌപദ്യാഃ കേശവസ്യ ച।
അംബായാശ്ച പ്രിയം നിത്യം കോവധീത്കാലമോഹിതഃ॥ 7-72-31 (47358)
സദൃശോ വൃഷ്ണിവീരസ്യ കേശവസ്യ മഹാത്മനഃ।
വിക്രമശ്രുതമാഹാത്ംയൈഃ കഥമായോധനേ ഹതഃ॥ 7-72-32 (47359)
വാർഷ്ണേയീദയിതം ശൂരം മയാ സതതലാലിതം।
യദി പുത്രം ന പശ്യാമി യാസ്യാമി യമസാദനം॥ 7-72-33 (47360)
മൃദുകുഞ്ചിതകേശാന്തം ബാലം ബാലമൃഗേക്ഷണം।
മത്തദ്വിരദവിക്രാന്തം സിംഹപോതമിവോദ്ഗതം॥ 7-72-34 (47361)
സ്മിതാഭിഭാഷിണം ദാന്തം ഗുരുവാക്യകരം സദാ।
ബാല്യേഽപ്യതുലകർമാണം പ്രിയവാക്യമമത്സരം॥ 7-72-35 (47362)
മഹോത്സാഹം മഹാബാഹും ദീർഘരാജീവലോചനം।
ഭക്താനുകംപിനം ദാന്തം ന ച നീചാനുസാരിണം॥ 7-72-36 (47363)
കൃതജ്ഞം ജ്ഞാനസംപന്നം കൃതാസ്ത്രഭനിവർതിനം।
യുദ്ധാഭിനന്ദിനം നിത്യം ദ്വിഷതാം ഭയവർധനം॥ 7-72-37 (47364)
സ്വേഷാം പ്രിയഹിതേ യുക്തം പിതൄണാം ജയഗൃദ്ധിനം।
ന ച പൂർവം പ്രഹർതാരം സംപ്രമേ നഷ്ടസംഭ്രമം।
യദി പുത്രം ന പശ്യാമി യാസ്യാമി യമസാദനം॥ 7-72-38 (47365)
രഥേഷു ഗണ്യമാനേഷു ഗണിതം തം മഹാരഥം।
മയാഽധ്യർധഗുണം സംഖ്യേ തരുണം ബാഹുശാലിനം॥ 7-72-39 (47366)
പ്രദ്യുംനസ്യ പ്രിയം നിത്യം കേശവസ്യ മമൈവ ച।
യദി പുത്രം ന പശ്യാമി യാസ്യാമി യമസാദനം॥ 7-72-40 (47367)
സുനസം സുലലാടാന്തം സ്വക്ഷിഭ്രൂദശനച്ഛദം।
അപശ്യതസ്തദ്വദനം കാ ശാന്തിർഹൃദയസ്യ മേ॥ 7-72-41 (47368)
തന്ത്രീസ്വനസുഖം രംയം പുംസ്കോകിലസമധ്വനിം।
അശൃണ്വതഃ സ്വനം തസ്യ കാ ശാന്തിർഹൃദയസ്യ മേ॥ 7-72-42 (47369)
രൂപം ചാപ്രതിമം തസ്യ ത്രിദശൈശ്ചാപി ദുർലഭം।
അപശ്യതോ ഹി വീരസ്യ കാ ശാന്തിർഹൃദയസ്യ മേ॥ 7-72-43 (47370)
അഭിവാദനദക്ഷം തം പിതൄണാം വചനേ രതം।
നാദ്യാഹം യദി പശ്യാമി കാ ശാന്തിർഹൃദയസ്യ മേ॥ 7-72-44 (47371)
സുകുമാരഃ സദാ വീരോ മഹാർഹശയനോചിതഃ।
ഭൂമാവനാഥവച്ഛേതേ നൂനം നാഥവതാം വരഃ॥ 7-72-45 (47372)
ശയാനം സമുപാസന്തി യം പുരാ പരമസ്ത്രിയഃ।
തമദ്യ വിപ്രവിദ്ധാംഗമുപാസന്ത്യശിവാഃ ശിവാഃ॥ 7-72-46 (47373)
യഃ പുരാ ബോധ്യതേ സുപ്തഃ സൂതമാഗധബന്ദിഭിഃ।
ബോധയന്ത്യദ്യ തം നൂനം ശ്വാപദാ വികൃതൈഃ സ്വനൈഃ॥ 7-72-47 (47374)
ഛത്രച്ഛായാസമുചിതം തസ്യ തദ്വദനം ശുഭം।
നൂനമദ്യ രജോധ്വസ്തം രണരേണുഃ കരിഷ്യതി॥ 7-72-48 (47375)
ഹാ പുത്രകാവിതൃപ്തസ്യ സതതം പുത്രദർശനേ।
ഭാഗ്യഹീനസ്യ കാലേന യഥാ മേ നീയസേ ബലാത്॥ 7-72-49 (47376)
സാ ച സംയമനീ നൂനം സദാ സുകൃതിനാം ഗതിഃ।
സ്വഭാഭിർമോഹിതാ രംയാ ത്വയാഽത്യർഥം വിരാജതേ॥ 7-72-50 (47377)
നൂനം വൈവസ്വതശ്ച ത്വാം വരുണശ്ച പ്രിയാതിഥിം।
ശതക്രതുർധനേശശ്ച പ്രാപ്തമർചന്ത്യഭീരുകം॥ 7-72-51 (47378)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-72-52x (4443)
ഏവം വിലപ്യ ബഹുധാ ഭിന്നപോതോ വഗിഗ്യഥാ।
ദുഃഖേന മഹതാഽവിഷ്ടോ യുധിഷ്ഠിരമപൃച്ഛത॥ 7-72-52 (47379)
`കഥം ത്വയി ച ഭീമേ ച ധൃഷ്ടദ്യുംനേ ച ജീവതി।
സാത്യകേ ശക്രവിക്രാന്തേ സൌഭദ്രോ നിഹതഃ പരൈഃ'॥ 7-72-53 (47380)
കച്ചിത്സ കദനം കൃത്വാ പരേഷാം കുരുനന്ദന।
സ്വർഗതോഽഭിമുഖഃ സംഖ്യേ യുധ്യമാനോ നരർഷഭൈഃ॥ 7-72-54 (47381)
സ നൂനം ബഹുഭിര്യത്തൈര്യുധ്യമാനോ നരർഷഭൈഃ।
അസഹായഃ സഹായാർഥീ മാമനുധ്യാതവാന്ധ്രുവം॥ 7-72-55 (47382)
പീഡ്യമാനഃ ശരൈർബാലസ്താത സാധ്വഭിധാവ മാം।
ഇതി വിപ്രലപൻമന്യേ നൃശംസൈർഭുവി പാതിതഃ॥ 7-72-56 (47383)
അഥവാ മത്പ്രസൂതഃ സ സ്വസ്രീയോ മാധവസ്യ ച।
സുഭദ്രായാം ച സംഭൂതോ ന ചൈവം വക്തുമർഹതി॥ 7-72-57 (47384)
വജ്രസാരമയം നൂനം ഹൃദയം സുദൃഢം മമ।
അപശ്യതോ ദീർഘബാഹും രക്താക്ഷം യന്ന ദീര്യതേ॥ 7-72-58 (47385)
കഥം ബാലേ മഹേഷ്വാസാ നൃശംസാ മർമഭേദിനഃ।
സ്വസ്രീയേ വാസുദേവസ്യ മമ പുത്രേഽക്ഷിപഞ്ശരാൻ॥ 7-72-59 (47386)
യോ മാം നിത്യമദീനാത്മാ പ്രത്യുദ്ഗംയാഭിനന്ദതി।
ഉപയാന്തം രിപൂൻഹത്വാ സോഽദ്യ മാം കിം ന പശ്യതി॥ 7-72-60 (47387)
നൂനം സ പാതിതഃ ശേതേ ധരണ്യാം രുധിരോക്ഷിതഃ।
ശോഭയൻമേദിനീം ഗാത്രൈരാദിത്യ ഇവ പാതിതഃ॥ 7-72-61 (47388)
സുഭദ്രാമനുശോചാമി യാ പുത്രമപലായിനം।
രണേ വിനിഹതം ശ്രുത്വാ ശോകാർതാ വൈ വിനങ്ക്ഷതി॥ 7-72-62 (47389)
സുഭദ്രാ വക്ഷ്യതേ കിം മാമബിമന്യുമപശ്യതീ।
ദ്രൌപദീം ചൈവ ദുഃഖാർതാം കിം വാ വക്ഷ്യാമി താമഹം॥ 7-72-63 (47390)
വജ്രസാരമയം നൂനം ഹൃദയം യന്ന യാസ്യതി।
സഹസ്രധാ വധൂം ദൃഷ്ട്വാ രുദതീം ശോകകർശിതാം॥ 7-72-64 (47391)
ഹൃഷ്ടാനാം ധാർതരാഷ്ട്രാണാം സിംഹനാദോ മയാ ശ്രുതഃ।
യുയുത്സുശ്ചാപി കൃഷ്ണേന ശ്രുതോ വീരാനുപാലഭൻ॥ 7-72-65 (47392)
അശക്നുവന്തഃ പാർഥസ്യ ബാലം ഹത്വാ മഹാബലം।
കിം ന ലജ്ജന്ത്യധർമജ്ഞാഃ പാർഥിവാ ദൃശ്യതാം ബലം॥ 7-72-66 (47393)
കിം തയോർവിപ്രിയം കൃത്വാ കേശവാർജുനയോർമൃധേ।
സിംഹവന്നദഥ പ്രീതാഃ ശോകകാല ഉപസ്ഥിതേ॥ 7-72-67 (47394)
ആഗമിഷ്യതി വഃ ക്ഷിപ്രം ഫലം പാപസ്യ കർമണഃ।
അധർമോ ഹി കൃതസ്തീവ്രഃ കഥം സ്യാദഫലശ്ചിരം॥ 7-72-68 (47395)
ഇതി താൻപരിഭാഷന്വൈ വൈശ്യാപുത്രോ മഹാമതിഃ।
അപായാച്ഛസ്ത്രമുത്സൃജ്യ കോപദുഃഖസമന്വിതഃ॥ 7-72-69 (47396)
കിമർഥമേതന്നാഖ്യാതം ത്വയാ കൃഷ്ണ രണേ മമ।
അധക്ഷ്യം താനഹം ക്രൂരാംസ്തദാ സർവാൻമഹാരഥാൻ॥ 7-72-70 (47397)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-72-71x (4444)
പുത്രശോകാർദിതം പാർഥം ധ്യായന്തം സാശ്രുലോചനം।
നിഗൃഹ്യ വാസുദേവസ്തം പുത്രാധിഭിരഭിപ്ലുതം।
മൈവമിത്യബ്രവീത്കൃഷ്ണസ്തീവ്രശോകസമന്വിതം॥ 7-72-71 (47398)
സർവേഷാമേഷ വൈ പന്ഥാഃ ശൂരാണാമനിവർതിനാം।
ക്ഷത്രിയാണാം വിശേഷേണ യേഷാം നഃ ശസ്ത്രജീവികാ॥ 7-72-72 (47399)
ഏഷാ വൈ യുധ്യമാനാനാം ശൂരാണാമനിവർതിനാം।
വിഹിതാ സർവശാസ്ത്രജ്ഞൈർഗതിർമതിമതാം വര॥ 7-72-73 (47400)
ധ്രുവം ഹി യുദ്ധേ മരണം ശൂരാമാമനിവർതിനാം।
ഗതഃ പുണ്യകൃതാം ലോകാനഭിമന്യുർന സംശയഃ॥ 7-72-74 (47401)
ഏതച്ച സർവവീരാണാം കാങ്ക്ഷിതം ഭരതർഷഭ।
സംഗ്രാമേഽഭിമുഖാ മൃത്യും പ്രാപ്നുയാമേതി മാനദ॥ 7-72-75 (47402)
സ ച വീരാന്രണേ ഹത്വാ രാജപുത്രാൻമഹാബലാൻ।
വീരൈരാകാങ്ക്ഷിതം മൃത്യും സംപ്രാപ്തോഽഭിമുഖം രണേ॥ 7-72-76 (47403)
മാ ശുചഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര പൂർവൈരേഷ സനാതനഃ।
ധർമകൃദ്ഭിഃ കൃതോ ധർമഃ ക്ഷത്രിയാണാം രണേ ക്ഷയഃ॥ 7-72-77 (47404)
ഇമേ തേ ഭ്രാതരഃ സർവേ ദീനാ ഭരതസത്തമ।
ത്വയി ശോകസമാവിഷ്ടേ നൃപാശ്ച സുഹൃദസ്തവ॥ 7-72-78 (47405)
ഏതാംശ്ച വചസാ സാംനാ സമാശ്വാസയ മാനദ।
വിദിതം വേദിതവ്യം തേ ന ശോകം കർതുമർഹസി॥ 7-72-79 (47406)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-72-80x (4445)
ഏവമാശ്വാസിതഃ പാർഥഃ കൃഷ്ണേനാദ്ഭുതകർമണാ।
തതോഽബ്രവീത്തദാ ഭ്രാതൄൻസർവാൻപാർഥഃ സഗദ്ഗദം॥ 7-72-80 (47407)
സ ദീർഘബാഹുഃ പൃഥ്വംസോ ദീർഘരാജീവലോചനഃ।
അഭിമന്യുര്യഥാ വൃത്തഃ ശ്രോതുമിച്ഛാംയഹം തഥാ॥ 7-72-81 (47408)
സനാഗസ്യന്ദനഹയാൻസംഗ്രാമേ നിഹതാൻമയാ।
ക്ഷിപ്രം ദ്രക്ഷ്യന്തി തേ നൂനം മമ പുത്രം നിഹത്യ വൈ॥ 7-72-82 (47409)
കഥം ച വഃ കൃതാസ്ത്രാണാം സർവേഷാം ശസ്ത്രപാണിനാം।
സൌഭദ്രോ നിധനം ഗച്ഛേദ്വജ്രിണാപി സമാഗതഃ॥ 7-72-83 (47410)
യദ്യേവമഹമജ്ഞാസ്യമശക്താന്രക്ഷണേ മമ।
സൂനോഃ പാണ്ഡവപാഞ്ചാലാനഗോപ്സ്യം തം മഹാരണേ॥ 7-72-84 (47411)
കഥം ച വോ രഥസ്യാനാം ശരവർഷാണി മുഞ്ചതാം।
നീതോഽഭിമന്യുർനിധനം കദർഥീകൃത്യ വഃ പരൈഃ॥ 7-72-85 (47412)
അഹോ വഃ പൌരുഷം നാസ്തി ന ച വോഽസ്തി പരാക്രമഃ।
യത്രാഭിമന്യുഃ സമരേ പശ്യതാം വോ നിപാതിതഃ॥ 7-72-86 (47413)
ആത്മാനമേവ ഗർഹേയം യദഹം വൈ സുദുർബലാൻ।
യുഷ്മാനാജ്ഞായ നിര്യാതോ ഭീരൂനകൃതനിശ്ചയാൻ॥ 7-72-87 (47414)
ആഹോസ്വിദ്ഭൂഷണാർഥായ വർമശസ്ത്രായുധാനി വഃ।
വാചസ്തു വക്തും സംസത്സു മമ പുത്രമരക്ഷതാം॥ 7-72-88 (47415)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-72-89x (4446)
ഏവമുക്ത്വാ തതോ വാക്യമതിഷ്ഠദ്വൈ വരാസിമാൻ।
ന സ്മാശക്യത ബീഭത്സുഃ കേനചിത്പ്രസമീക്ഷിതും॥ 7-72-89 (47416)
തമന്തകമിവ ക്രുദ്ധം നിഃശ്വസന്തം മുഹുർമുഹുഃ।
`മഹേന്ദ്രമിവ തിഷ്ഠന്തം വജ്രോദ്യതമഹാഭുജം'।
പുത്രശോകാഭിസന്തപ്തമശ്രുപൂർണമുഖം തദാ॥ 7-72-90 (47417)
ന ഭാഷിതും ശക്നുവന്തി ദ്രഷ്ടും വാ സുഹൃദോഽർജുനം।
അന്യത്ര വാസുദേവാദ്വാ ജ്യേഷ്ഠാദ്വാ പാണ്ഡുനന്ദനാത്॥ 7-72-91 (47418)
സർവാസ്വവസ്ഥാസു ഹിതാവർജുനസ്യ മനോനുഗൌ।
ബഹുമാനാത്പ്രിയത്വാച്ച താവേനം വക്തമർഹതഃ॥ 7-72-92 (47419)
തതസ്തം പുത്രശോകേന ഭൃശം പീഡിതമാനസം।
രാജീവലോചനം ക്രുദ്ധം രാജാ വചനമബ്രവീത്॥ ॥ 7-72-93 (47420)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ദ്വിസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 72 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-72-11 ശ്ലിഷ്ടമനുബദ്ധം॥ 5-72-17 ആഡംബരൈസ്തൂര്യരവൈഃ॥ 5-72-49 യഥേതി കഥമർഥേ॥ 5-72-70 വാസുദേവ ഉവാച। കിമർഥമേതന്നാഖ്യാതം ത്വയാ പാർഥ രണേ മമ ഇതി ട.പാഠഃ॥ 5-72-72 ദ്വിസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 073
॥ ശ്രീഃ ॥
7.73. അധ്യായഃ 073
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരേണാർജുനംപ്രത്യഭിമന്യുനിധനപ്രകാരകഥനം॥ 1 ॥ അർജുനേന സശപഥം ജയദ്രഥവധപ്രതിജ്ഞാ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-73-0 (47421)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-73-0x (4447)
ത്വയി യാതേ മഹാബാഹോ സംശപ്തകബലം പ്രതി।
പ്രയത്നമകരോത്തീവ്രമാചാര്യോ പ്രഹണേ മമ॥ 7-73-1 (47422)
വ്യൂഢാനീകം തതോ ദ്രോണം യതമാനം മഹാമൃധേ।
പ്രതിവ്യൂഹ്യ സഹാനീകാഃ പ്രത്യരുധ്മ വയം ബലാത്॥ 7-73-2 (47423)
സ വാര്യമാണോ രഥിഭിർമയി ചാപി സുരക്ഷിതേ।
അസ്മാനഭിജഗാമാശു പീഡയന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-73-3 (47424)
തേ പീഡ്യമാനാ ദ്രോണേന ദ്രോണാനീകം ന ശക്നുമഃ।
പ്രതിവീക്ഷിതുമപ്യാജൌ ഭേത്തും തത്കുത ഏവ തു॥ 7-73-4 (47425)
തതസ്തമപ്രതിരഥമഹം സൌഭദ്രമബ്രവം।
ദ്രോണാനീകമിദം ഭിന്ദ്ധി ദ്വാരം സഞ്ജനയസ്വ നഃ॥ 7-73-5 (47426)
സ തഥാ ചോദിതോഽസ്മാഭിഃ സദശ്വ ഇവ വീര്യവാൻ।
അസഹ്യമപി തം ഭാരം വോഢുമേവോപചക്രമേ॥ 7-73-6 (47427)
സ തവാസ്ത്രോപദേശേന വീര്യേണ ച സമന്വിതഃ।
പ്രാവിശത്തദ്ബലം ബാലഃ സുപർണ ഇവ സാഗരം॥ 7-73-7 (47428)
തേഽനുയാതാ വയം വീരം സാത്വതീപുത്രമാഹവേ।
പ്രവേഷ്ടുകാമാസ്തേനൈവ യേന സ പ്രാവിശച്ചമൂം॥ 7-73-8 (47429)
തതഃ സൈന്ധവകോ രാജാ ക്ഷുദ്രസ്താത ജയദ്രഥഃ।
വരദാനേന രുദ്രസ്യ സർവാന്നഃ സമവാരയത്॥ 7-73-9 (47430)
തതോ ദ്രോണഃ കൃപഃ കർണോ ദ്രൌണിഃ കൌസല്യ ഏവ ച।
കൃതവർമാ ച സൌഭദ്രം ഷഡ്രഥാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-73-10 (47431)
പരിവാര്യ തു തൈഃ സർവൈര്യുധി ബാലോ മഹാരഥൈഃ।
യതമാനഃ പരം ശക്ത്യാ ബഹുഭിർവിരഥീകൃതഃ॥ 7-73-11 (47432)
തതോ ദൌഃശാസനിഃ ക്ഷിപ്രം തഥാ തൈർവിരഥീകൃതം।
`സംശയം പരമം പ്രാപ്തം പദാതിനമവസ്ഥിതം।
ഗദാഹസ്തോഽഭ്യയാത്തൂർണം ജിഘാംസുരപരാജിതം॥ 7-73-12 (47433)
ഗദിനം ത്വഥ തം ദൃഷ്ട്വാ വാസവസ്യാത്മജാത്മജഃ।
സ ജഗ്രാഹ ഗദാം വീരോ ഗദായുദ്ധവിശാരദഃ॥ 7-73-13 (47434)
ഗദാമണ്ഡലമാർഗസ്ഥൌ സർവക്ഷത്രസ്യ പശ്യതഃ।
തൌ സംപ്രജഗ്മതുർവീരാവന്യോന്യസ്യാന്തരൈഷണൌ॥ 7-73-14 (47435)
താവന്യോന്യം ഗദാഗ്രാഭ്യാം താഡിതൌ യുദ്ധദുർമദൌ।
ഇന്ദ്രധ്വജാവിവോത്സൃഷ്ടൌ ഗതസത്വൌ മഹീംഗതൌ॥ 7-73-15 (47436)
ദൌഃശാസനിരഥോത്ഥായ കുരൂണാം കീർതിവർധനഃ।
ഉത്തിഷ്ഠമാനം സൌഭദ്രം ഗദയാ മൂർധ്ന്യതാഡയത്॥ 7-73-16 (47437)
ഗദാവേഗേന മഹതാ വ്യായാമേന ച മോഹിതഃ।
വിമനാ ന്യപതദ്ഭൂമൌ സൌഭദ്രഃ പരവീരഹാ॥ 7-73-17 (47438)
സ തു ഹത്വാ സഹസ്രാണി ദ്വിപാശ്വരഥപത്തിനാം'।
രാജപുത്രശതം ചാഗ്ര്യം വീരാംശ്ചാലക്ഷിതാൻബഹൂൻ॥ 7-73-18 (47439)
ബൃഹദ്ബലം ച രാജാനം സ്വർഗേണ സമയോജയത്।
`ഗതഃ സുകൃതിനാം ലോകാന്യേ ച സ്വർഗജിതാം ശുഭാഃ॥ 7-73-19 (47440)
അദീനസ്ത്രാസയഞ്ഛത്രൂന്നന്ദയിത്വാ ച ബാന്ധവാൻ।
അസകൃന്നാമ വിശ്രാവ്യ പിതൄണാം മാതുലസ്യ ച'॥ 7-73-20 (47441)
വീരോ ദിഷ്ടാന്തമാപന്നഃ ശോചയന്വാന്ധവാൻബഹൂൻ।
`തതഃ സ്മ ശോകസന്തപ്താ ഭവതാഽദ്യ സമേയുഷഃ'॥ 7-73-21 (47442)
ഏതാവദേവ നിർവൃത്തമസ്മാകം ശോകവർധനം।
സ ചൈവം പുരുഷവ്യാഘ്രഃ സ്വർഗലോകമവാപ്തവാൻ॥ 7-73-22 (47443)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-73-23x (4448)
തതോഽർജുനോ വചഃ ശ്രുത്വാ ധർമരാജേന ഭാഷിതം।
ഹാ പുത്ര ഇതി നിഃശ്വസ്യ വ്യഥിതോ ന്യപതദ്ഭുവി॥ 7-73-23 (47444)
വിഷണ്ണവദനാഃ സർവേ പരിവാര്യ ധനഞ്ജയം।
നേത്രൈരനിമിഷൈർദീനാഃ പ്രത്യവൈക്ഷൻപരസ്പരം॥ 7-73-24 (47445)
പ്രതിലഭ്യ തതഃ സഞ്ജ്ഞാം വാസവിഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
കംപമാനോ ജ്വരേണേവ നിഃശ്വസംശ്ച മുഹുർമുഹുഃ॥ 7-73-25 (47446)
പാണിം പാണൌ വിനിഷ്പിഷ്യ ദന്താൻകടകടായ്യ ച।
`ത്രിശിഖാം ഭ്രുകുടീം കൃത്വാ ക്രോധസംരക്തലോചനഃ'।
ഉൻമത്ത ഇവ വിപ്രേക്ഷന്നിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-73-26 (47447)
അർജുന ഉവാച। 7-73-27x (4449)
സത്യം വഃ പ്രതിജാനാമി ശ്വോഽസ്മി ഹന്താഽജയദ്രഥം।
ന ചേദ്വധഭയാദ്ഭീതോ ധാർതരാഷ്ട്രാൻപ്രഹാസ്യതി॥ 7-73-27 (47448)
ന ചാസ്മാഞ്ശരണം ഗച്ഛേത്കൃഷ്ണം വാ പുരുഷോത്തമം।
ഭവന്തം വാ മഹാരാജ ശ്വോഽസ്മി ഹന്താ ജയദ്രഥം॥ 7-73-28 (47449)
ധാർതരാഷ്ട്രപ്രിയകരം മയി വിസ്മൃതസൌഹൃദം।
പാപം ബാലവധേ ഹേതും ശ്വോഽസ്മി ഹന്താ ജയദ്രഥം॥ 7-73-29 (47450)
രക്ഷമാണാശ്ച തം സംഖ്യേ യേ മാം യോത്സ്യന്തി കേചന।
അപി ദ്രോണകൃപൌ രാജഞ്ഛാദയിഷ്യാമി താഞ്ഛരൈഃ॥ 7-73-30 (47451)
യദ്യേതദേവം സംഗ്രാമേ ന കുര്യാം പുരുഷർഷഭാഃ।
മാ സ്മ പുണ്യകൃതാം ലോകാൻപ്രാപ്നുയാം ശൂരസംമതാൻ॥ 7-73-31 (47452)
യേ ലോകാ മാതൃഹന്തൄണാം യേ ചാപി പിതൃഘാതിനാം।
ഗുരുദാരഗതാനാം യേ പിശുനാനാം ച യേ സദാ॥ 7-73-32 (47453)
സാധൂനസൂയതാം യേ ച യേ ചാപി പരിവാദിനാം।
യേ ച നിക്ഷേപഹന്തൄണാം യേ ച വിശ്വാസഘാതിനാം॥ 7-73-33 (47454)
ഭുക്തപൂർവാം സ്ത്രിയം യേ ച നിന്ദതാമഘശംസിനാം।
ബ്രഹ്മഘ്നാനാം ച യേ ലോകാ യേ ച ഗോഘാതിനാമപി॥ 7-73-34 (47455)
പായസം വാ യവാന്നം വാ ശാകം കൃസരമേവ വാ।
സംയാവാപൂപമാംസാനി യേ ച ലോകാ വൃഥാശ്നതാം।
താനൻഹായാധിഗച്ഛേയം ന ചേദ്ധന്യാം ജയദ്രഥം॥ 7-73-35 (47456)
വേദാധ്യായിനമത്യർഥം സംശിതം വാ ദ്വിജോത്തമം।
അവമന്യമാനോ യാന്യാതി വൃദ്ധാൻസാധൂൻഗുരൂംസ്തഥാ॥ 7-73-36 (47457)
സ്പൃശതോ ബ്രാഹ്മണം ഗാം ച പാദേനാഗ്നിം ച യാ ഭവേത്।
യാഽപ്സു ശ്ലേഷ്മ പുരീഷം ച മൂത്രം വാ മുഞ്ചതാം ഗതിഃ।
താം ഗച്ഛേയം ഗതിം കഷ്ടാം ന ചേദ്ധന്യാം ജയദ്രഥം॥ 7-73-37 (47458)
നഗ്നസ്യ സ്നായമാനസ്യ യാ ച വന്ധ്യാഽതിഥേർഗതിഃ।
ഉത്കോചിനാം മൃഷോക്തീനാം വഞ്ചകാനാം ച യാ ഗതിഃ॥ 7-73-38 (47459)
ആത്മാപഹാരിണാം യാ ച യാ ച മിഥ്യാഭിശംസിനാം।
ഭൃത്യൈഃ സന്ദൃശ്യമാനാനാം പുത്രദാരാശ്രിതൈസ്തഥാ॥ 7-73-39 (47460)
അസംവിഭജ്യ ക്ഷുദ്രാണാം യാ ഗതിർമിഷ്ടമശ്നതാം।
താം ഗച്ഛേയം ഗതിം ഘോരാം ന ചേദ്ധന്യാം ജയദ്രഥം॥ 7-73-40 (47461)
സംശ്രിതം ചാപി യസ്ത്യക്ത്വാ സാധും തദ്വചനേ രതം।
ന ബിഭർതി നൃസംസാത്മാ നിന്ദതേ ചോപകാരിണം॥ 7-73-41 (47462)
അർഹതേ പ്രാതിവേശ്യായ ശ്രാദ്ധം യോ ന ദദാതി ച।
അനർഹേഭ്യശ്ച യോ ദദ്യാദ്വൃഷലീപതയേ തഥാ॥ 7-73-42 (47463)
മദ്യപോ ഭിന്നമര്യാദഃ കൃതഘ്നോ ഭർതൃനിന്ദകഃ।
തേഷാം ഗതിമിയാം ക്ഷിപ്രം ന ചേദ്ധാന്യാം ജയദ്രഥം॥ 7-73-43 (47464)
ഭുഞ്ജാനാനാം തു സവ്യേന ഉത്സംഗേ ചാപി ഖാദതാം।
പാലാശമാസനം ചൈവ തിന്ദുകൈർദന്തധാവനം॥ 7-73-44 (47465)
യേ ചാവർജയതാം ലോകാഃ സ്വപതാം ച തഥോഷസി।
ശീതഭീതാശ്ച യേ വിപ്രാ രണഭീതാശ്ച ക്ഷത്രിയാഃ॥ 7-73-45 (47466)
ഏകകൂപോദകഗ്രാമേ വേദധ്വനിവിവർജിതേ।
ഷൺമാസം തത്ര വസതാം തഥാ ശാസ്ത്രം വിനിന്ദതാം॥ 7-73-46 (47467)
ദിവാമൈഥുനിനാം ചാപി ദിവസേഷു ച ശേരതേ।
അഗാരദാഹിനാം ചൈവ ഗരദാനാം ച യേ മതാഃ॥ 7-73-47 (47468)
അഗ്ന്യാതിഥ്യവിഹീനാശ്ച ഗോപാനേഷു ച വിഘ്നദാഃ।
രജസ്വലാം സേവയന്തഃ കന്യാം ശുൽകേന ദായിനഃ॥ 7-73-48 (47469)
യാ ച വൈ ബഹുയാജിനാം ബ്രാഹ്മണാനാം ശ്വവൃത്തിനാം।
ആസ്യമൈഥുനികാനാം ച യേ ദിവാമൈഥുനേ രതാഃ॥ 7-73-49 (47470)
ബ്രാഹ്മണസ്യ പ്രതിശ്രുത്യ യോ വൈ ലോഭാദ്ദദാതി ന।
തേഷാം ഗതിം ഗമിഷ്യാമി ശ്വോ ന ഹന്യാം ജയദ്രഥം॥ 7-73-50 (47471)
ധർമാദപേതാ യേ ചാന്യേ മയാ നാത്രാനുകീർതിതാഃ।
യേ ചാനുകീർതിതാസ്തേഷാം ഗതിം ക്ഷിപ്രമവാപ്നുയാം॥ 7-73-51 (47472)
യദി വ്യുഷ്ടാമിമാം രാത്രിം ശ്വോ ന ഹന്യാം ജയദ്രഥം।
ഇമാം ചാപ്യപരാം ഭൂയഃ പ്രതിജ്ഞാം മേ നിബോധത॥ 7-73-52 (47473)
യദ്യസ്മിന്ന ഹത്തേ പാപേ സൂര്യോഽസ്തമുപയാസ്യതി।
ഇഹൈവ സംപ്രവേഷ്ടാഽഹം ജ്വലിതം ജാതവേദസം॥ 7-73-53 (47474)
അസുരസുരമനുഷ്യാഃ പക്ഷിണോ വോരഗാ വാ
പിതൃരജനിചരാ വാ ബ്രഹ്മദേവർഷയോ വാ।
ചരമചരമപീദം യത്പരം ചാപി തസ്മാ--
ത്തദപി മമ രിപും തം രക്ഷിതും നൈവ ശക്താഃ॥ 7-73-54 (47475)
യദി വിശതി രസാതലം തദഗ്ര്യം
വിയദപി ദേവപുരം ദിതേഃ പുരം വാ।
തദപി ശരശതൈരഹം പ്രഭാതേ
ഭൃശമഭിമന്യുരിപോഃ ശിരോഽഭിഹർതാ॥ 7-73-55 (47476)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-73-56x (4450)
ഏവമുക്ത്വാ വിചിക്ഷേപ ഗാണ്ഡീവം സവ്യദക്ഷിണം।
തസ്യ സർവമതിക്രംയ ധനുഃശബ്ദോഽസ്പൃശദ്ദിവം॥ 7-73-56 (47477)
അർജുനേന പ്രതിജ്ഞാതേ പാഞ്ചജന്യം ജനാർദനഃ।
പ്രദധ്മൌ തത്ര സങ്ക്രുദ്ധോ ദേവദത്തം ച ഫൽഗുനഃ॥ 7-73-57 (47478)
സ പാഞ്ചജന്യോഽച്യുതവക്ത്രവായുനാ
ഭൃശം സുപൂർണോദരനിഃസൃതധ്വനിഃ।
ജഗത്സപാതാലവിയദ്ദിഗീശ്വരം
പ്രകംപയാമാസ യുഗാത്യയേ യഥാ॥ 7-73-58 (47479)
തതോ വാദിത്രഘോഷാശ്ച പ്രാദുരാസൻസഹസ്രശഃ।
സിംഹനാദശ്ച പാണ്ഡൂനാം പ്രതിജ്ഞാതേ മഹാത്മനാ॥ 7-73-59 (47480)
`പ്രാനൃത്യദിവ ഗാണ്ഡീവം ശരാസ്തൂണീഗതാ മുദാ।
നിരാക്രാമന്നിവ തദാ സ്വയമേവ മൃധൈഷിണഃ॥ 7-73-60 (47481)
ഭീമസേനഃ സുസംഹൃഷ്ടഃ പ്രത്യഭാഷത ഭാരത।
ധനഞ്ജയമഭിപ്രേക്ഷ്യ ഹർഷഗദ്ഗദയാ ഗിരാ॥ 7-73-61 (47482)
പ്രതിജ്ഞോദ്ഭവശബ്ദേന കൃഷ്ണശംഖസ്വനേന ച।
നിഹതോ ധാർതരാഷ്ട്രോഽയം സാനുബന്ധഃ സുയോധനഃ॥ 7-73-62 (47483)
അഥ മൃദിതതമാഗ്ര്യദാമമാല്യം
തവ സുതശോകമയം ച രോഷജാതം।
വ്യപനുദതി മഹാപ്രഭാവസേന--
ന്നരവര വാക്യമിദം മഹാർഥമിഷ്ടം॥ 7-73-63 (47484)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-73-64x (4451)
അഥ ശംഖ്യൈശ്ച ഭേരീഭിഃ പണവൈഃ സൈനികാസ്തഥാ।
സസൂതമാഗധാ ജിഷ്ണും സ്തുതിഭിഃ സമപൂജയൻ॥ 7-73-64 (47485)
തദാ ഭീമം ബലം സർവേ തേന നാദേന മോഹിതം।
താവകം തൻമഹാരാജ വിഷണ്ണം സമപദ്യത'॥ ॥ 7-73-65 (47486)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ത്രിസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 73 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-73-38 വന്ധ്യാപതേഃ ഇതി ങ. പാഠഃ। ഉത്ക്രോശകാനൃതാനാം ച ഇതി ക. പാഠഃ। ഉത്കോടികാനൃതാനാം ച ഇതി ട.ങ.പാഠഃ॥ 5-73-39 ആത്മാപഹാരിണാം ആത്മാനമന്യഥാ പ്രകാശയതാം॥ 5-73-42 വൃഷലീ ശൂദ്രാ കന്യാഭാവേ രജസ്വലാ വാ॥ 5-73-55 ദിതേരിതി। കാര്യേ കാരണോപചാരാദ്ദൈത്യാനാമിത്യർഥഃ॥ 5-73-73 ത്രിസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 074
॥ ശ്രീഃ ॥
7.74. അധ്യായഃ 074
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനപ്രതിജ്ഞാശ്രവണചകിതസ്യ ജയദ്രഥസ്യ ദ്രോണതുര്യോധനാശ്യാസനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-74-0 (47487)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-74-0x (4452)
ശ്രുത്വാ തു തം മഹാശബ്ദം പാണ്ഡൂനാം പുത്രഗൃദ്ധിനാം।
ചാരൈഃ പ്രവേദിതസ്ത്രസ്തഃ സമുത്ഥായ ജയദ്രഥഃ॥ 7-74-1 (47488)
ശോകസംമൂഢഹൃദയോ ദുഃഖേനാഭ്യാഹതോ ഭൃശം।
മജ്ജമാന ഇവാഗാധേ വിപുലേ ശോകസാഗരേ।
ജഗാമ സമിതിം രാജ്ഞാം സൈന്ധവോ വിമൃശൻബഹു॥ 7-74-2 (47489)
സ തേഷാം നരദേവാനാം സകാശേ പര്യദേവയത്।
അഭിമന്യുപിതുർഭീതഃ സവ്രീഡോ വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-74-3 (47490)
യോഽസൌ പാണ്ഡോഃ കില ക്ഷേത്രേ ജാതഃ ശക്രേണ കാമിനാ।
സ നിനീഷതി ദുർബുദ്ധിർമാം കിലൈകം യമക്ഷയം॥ 7-74-4 (47491)
സ്വസ്തി വോഽസ്തു ഗമിഷ്യാമി സ്വഗൃഹം ജീവിതേപ്സയാ। 7-74-5 (47492)
അഥവാസ്ത്രപ്രതിബലാസ്ത്രാത മാം ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ।
പാർഥേന പ്രാർഥിതം വീരാസ്തേ സന്ദത്ത മമാഭയം॥ 7-74-6 (47493)
ദ്രോണദുര്യോധനകൃപാഃ കർണമദ്രേശബാഹ്ലികാഃ।
ദുഃശാസനാദയഃ ശക്താസ്ത്രാതുമപ്യന്തകാർദിതം॥ 7-74-7 (47494)
കിമംഗ പുനരേകേന ഫൽഗുനേന ജിഘാംസതാ।
ന ത്രാസ്യന്തി ഭവന്തോ മാം സമസ്താഃ പതയഃ ക്ഷിതേഃ॥ 7-74-8 (47495)
പ്രതിജ്ഞാം പാണ്ഡവേയാനാം ശ്രുത്വാ മമ മഹദ്ഭയം।
സീദന്തി മമ ഗാത്രാണി മുമൂർഷോരിവ പാർഥിവാഃ॥ 7-74-9 (47496)
വധോ നൂനം പ്രതിജ്ഞാതോ മമ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ।
തഥാഹി ഹൃഷ്ടാഃ ക്രോശന്തി ശോകകാലേഽപി പാണ്ഡവാഃ॥ 7-74-10 (47497)
തന്ന ദേവാ ന ഗന്ധർവാ നാസുരോരഗരാക്ഷസാഃ।
ഉത്സഹന്തേഽന്യഥാ കർതും കുത ഏവ നരാധിപാഃ॥ 7-74-11 (47498)
തസ്മാൻമാമനുജാനീത ഭദ്രം വോഽസ്തു നരർഷഭാഃ।
അദർശനം ഗമിഷ്യാമി ന മാം ദ്രക്ഷ്യന്തി പാണ്ഡവാഃ॥ 7-74-12 (47499)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-74-13x (4453)
ഏവം വിലപമാനം തം ഭയാദ്വ്യാകുലചേതസം।
ആത്മകാര്യഗരീയസ്ത്വാദ്രാജാ ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്॥ 7-74-13 (47500)
ന ഭേതവ്യം നരവ്യാഘ്ര കോ ഹി ത്വാം പുരുഷർഷഭ।
മധ്യേ ക്ഷത്രിയവീരാണാം തിഷ്ഠന്തം പ്രാർഥയേദ്യുധി॥ 7-74-14 (47501)
`ഏതേഷാം നരദേവാനാം മത്തമാതംഗഗാമിനാം।
സംഘാതമുപയാതാനാമപി വിഭ്യേത്പുരന്ദരഃ'॥ 7-74-15 (47502)
അഹം വൈകർതനഃ കർണശ്ചിത്രസേനോ വിവിംശതിഃ।
ഭൂരിശ്രവാഃ ശലഃ ശല്യോ വൃഷസേനോ ദുരാസദഃ॥ 7-74-16 (47503)
പുരുമിത്രോ ജയോ ഭോജഃ കാംഭോജശ്ച സുദക്ഷിണഃ।
സത്യവ്രതോ മഹാബാഹുർവികർണോ ദുർമുഖശ്ച ഹ॥ 7-74-17 (47504)
ദുഃശാസനഃ സുബാഹുശ്ച കാലിംഗശ്ചാപ്യുദായുധഃ।
വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ ദ്രോണോ ദ്രൌണിശ്ച സൌബലഃ॥ 7-74-18 (47505)
`മായാവീ ബലവാഞ്ഛൂരോ രാക്ഷസശ്ചാപ്യലംബുസഃ'।
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ നാനാജനപദേശ്വരാഃ।
സസൈന്യാസ്ത്വാഭിഗോപ്സ്യന്തി വ്യേതു തേ മാനസോ ജ്വരഃ॥ 7-74-19 (47506)
ത്വം ചാപി രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠഃ സ്വയം ശൂരോഽമിതദ്യുതേ।
സ കഥം പാണ്ഡവേയേഭ്യോ ഭയം പശ്യസി വൈന്ധവ॥ 7-74-20 (47507)
അക്ഷൌഹിണ്യോ മഹാവീര്യ മദീയാസ്തവ രക്ഷണേ।
യത്താ യോത്സ്യന്തി മാഭൈസ്ത്വം സൈന്ധവ വ്യേതു തേ ഭയം॥ 7-74-21 (47508)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-74-22x (4454)
ഏവമാശ്വാസിതോ രാജൻപുത്രേണ തവ സൈന്ധവഃ।
ദുര്യോധനേന സഹിതോ ദ്രോണം രാത്രാവുപാഗമത്॥ 7-74-22 (47509)
ഉപസംഗൃഹ്യ ചരണൌ ദ്രോണായ സ വിശാംപതിഃ।
ഉപോപവിശ്യ പ്രണതഃ പര്യപൃച്ഛദിദം വചഃ॥ 7-74-23 (47510)
നിമിത്തേ ദൂരപാതിത്വേ ലഘുത്വേ ദൃഢവേധനേ।
മമ ബ്രവീതു ഭഗവാന്വിശേഷം ഫൽഗുനസ്യ ച॥ 7-74-24 (47511)
വിദ്യാവിശേഷമിച്ഛാമി ജ്ഞാതുമാചാര്യ തത്ത്വതഃ।
അർജുനസ്യാത്മനശ്ചൈവ യാഥാതഥ്യം പ്രചക്ഷ്വ മേ॥ 7-74-25 (47512)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-74-26x (4455)
സമമാചാര്യകം താത തവ ചൈവാർജുനസ്യ ച।
യോഗാദ്ദുഃഖോഷിതത്വാച്ച തസ്മാത്ത്വത്തോഽധികോഽർജുനഃ॥ 7-74-26 (47513)
ന തു തേ യുധി സന്ത്രാസഃ കാര്യഃ പാർഥാത്കഥഞ്ചന।
അഹം ഹി രക്ഷിതാ താത ഭയാത്ത്വാം നാത്ര സംശയഃ॥ 7-74-27 (47514)
ന ഹി മദ്ബാഹുഗുപ്തസ്യ പ്രഭവന്ത്യമരാ അപി।
വ്യൂഹയിഷ്യാമി തം വ്യൂഹം യം പാർഥോ ന തരിഷ്യതി॥ 7-74-28 (47515)
തസ്മാദ്യുധ്യസ്വ മാഭൈസ്ത്വം സ്വധർമമനുപാലയ।
പിതൃപൈതാമഹം മാർഗമനുയാഹി മഹാരഥ॥ 7-74-29 (47516)
അധീതാ വിധിവദ്വേദാ അഗ്നയഃ സുഹുതാസ്ത്വയാ।
ഇഷ്ടം ച ബഹുഭിര്യജ്ഞൈർന തേ മൃത്യുർഭയങ്കരഃ॥ 7-74-30 (47517)
ദുർലഭം മാനുഷൈർമന്ദൈർമഹാഭാഗ്യമവാപ്യ തു।
ഭുജവീര്യാർജിതാംʼല്ലോകാന്ദിവ്യാൻപ്രാപ്സ്യസ്യനുത്തമാൻ॥ 7-74-31 (47518)
കുരവഃ പാണ്ഡവാശ്ചൈവ വൃഷ്ണയോഽന്യേ ച മാനവാഃ।
അഹം ച സഹപുത്രേണ അധ്രുവാ ഇതി ചിന്ത്യതാം॥ 7-74-32 (47519)
പര്യായേണ വയം സർവേ കാലേന ബലിനാ ഹതാഃ।
പരലോകം ഗമിഷ്യാമഃ സ്വൈഃസ്വൈഃ കർമഭിരന്വിതാഃ॥ 7-74-33 (47520)
തപസ്തപ്ത്വാ തു യാംʼല്ലോകാൻപ്രാപ്നുവന്തി തപസ്വിനഃ।
ക്ഷത്രധർമാശ്രിതാഃ വീരാഃ ക്ഷത്രിയാഃ പ്രാപ്നുവന്തി താൻ॥ 7-74-34 (47521)
ഏവമാശ്വാസിതോ രാജാ ഭാരദ്വാജേന സൈന്ധവഃ।
അപാനുദദ്ഭയം പാർഥാദ്യുദ്ധായ ച മനോ ദധേ॥ 7-74-35 (47522)
തതഃ പ്രഹർഷഃ സൈന്യാനാം തസ്യ ചാസീദ്വിശാംപതേ।
വാദിത്രാണാം ധ്വനിശ്ചോഗ്രഃ സിംഹനാദരവൈഃ സഹ॥ ॥ 7-74-36 (47523)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ചതുഃസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 74 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-74-4 കിലേത്യരുചൌ॥ 5-74-5 സ്വഗൃഹാജ്ജീവിതേപ്സയാ ഇതി ങ. പാഠഃ॥ 5-74-6 പാർഥേന പാർഥിവാ വീരാസ്തന്ദ്ദദധ്വം മമാഭയം ഇതി ക.ട.പാഠഃ॥ 5-74-24 നിമിത്തേ ലക്ഷ്യഭേദനേ॥ 5-74-26 യോഗാദഭ്യാസാത്। ദുഃഖോചിതത്വാച്ച ഇതി ക.ട.ങ.പാഠഃ॥ 5-74-30 മൃത്യുഭവം ഭയം ഇതി ക.പാഠഃ॥ 5-74-74 ചതുഃസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 075
॥ ശ്രീഃ ॥
7.75. അധ്യായഃ 075
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ശ്രീകൃഷ്ണേനാർജുനംപ്രതി ദ്രോണാദിഭിർജയദ്രഥരക്ഷണപ്രതിജ്ഞാദികഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-75-0 (47524)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-75-0x (4456)
പ്രതിജ്ഞാതേ തു പാർഥേന സിന്ധുരാജവധേ തദാ।
വാസുദേവോ മഹാബാഹുർധനഞ്ജയമഭാഷത॥ 7-75-1 (47525)
ഭ്രാതൄണാം മതമജ്ഞായ ത്വയാ വാചാ പ്രതിശ്രുതം।
സൈന്ധവം ചാസ്മി ഹന്തേതി തത്സാഹസമിദം കൃതം॥ 7-75-2 (47526)
അസംമന്ത്ര്യ മയാ സാർധമതിഭാരോഽയമുദ്യതഃ।
കഥം തു സർവലോകസ്യ നാവഹാസ്യാ ഭവേമഹി॥ 7-75-3 (47527)
ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ശിബിരേ യേ തു പ്രണിഹിതാശ്ചരാഃ।
ത ഇമേ ശീഘ്രമാഗംയ പ്രവൃത്തിം വേദയന്തി നഃ॥ 7-75-4 (47528)
ത്വയാ വൈ സംപ്രതിജ്ഞാതേ സിന്ധുരാജവധേ പ്രഭോ।
സിംഹനാദഃ സവാദിത്രഃ സുമഹാനിഹ തൈഃ ശ്രുതഃ॥ 7-75-5 (47529)
തേന ശബ്ദേന വിത്രസ്താ ധാർതരാഷ്ട്രാഃ സസൈന്ധവാഃ।
നാകസ്മാത്സിംഹനാദോഽയമിതി മത്വാ വ്യവസ്ഥിതാഃ॥ 7-75-6 (47530)
സുമഹാഞ്ശബ്ദസംപാതഃ കൌരവാണാം മഹാഭുജ।
ആസീന്നാഗാശ്വപത്തീനാം രഥഘോഷശ്ച ഭൈരവഃ॥ 7-75-7 (47531)
അഭിമന്യോർവധം ശ്രുത്വാ ധ്രുവമാർതോ ധനഞ്ജയഃ।
രാത്രൌ നിര്യാസ്യതി ക്രോധാതിതി മത്ത്വാ വ്യവസ്ഥിതാഃ॥ 7-75-8 (47532)
തൈശ്ചാരേഭ്യ ഇയം കൃത്സ്നാ ശ്രുതാ സത്യവതസ്തവ।
പ്രതിജ്ഞാ സിന്ധുരാജസ്യ വധേ രാജീവലോചന॥ 7-75-9 (47533)
തതോ വിമനസഃ സർവേ ത്രസ്താഃ ക്ഷുദ്രമൃഗാ ഇവ।
ആസൻസുയോധനാമാത്യാഃ സ ച രാജാ ജയദ്രഥഃ॥ 7-75-10 (47534)
അഥോത്ഥായ സഹാമാത്യൈർദീനഃ സ്വശിവിരാത്കില।
അയാത്സൌവീരസിന്ധൂനാമീശ്വരോ രാജസംസദം॥ 7-75-11 (47535)
സ മന്ത്രകാലേ സംമന്ത്ര്യ സർവാം നൈശ്രേയസീം ക്രിയാം।
സുയോധനമിദം വാക്യമബ്രവീദ്രാജസംസദി॥ 7-75-12 (47536)
മാമസൌ പുത്രഹന്തേതി ശ്വോഽഭിയാതാ ധനഞ്ജയഃ।
പ്രതിജ്ഞാതോ ഹി സേനായാ മധ്യേ തേന വധോ മമ॥ 7-75-13 (47537)
താം ന ദേവാ ന ഗന്ധർവാ നാസുരോരഗരാക്ഷസാഃ।
ഉത്സഹന്തേഽന്യഥാ കർതും പ്രതിജ്ഞാം സവ്യസാചിനഃ॥ 7-75-14 (47538)
തേ മാം രക്ഷത സംഗ്രാമേ മാ വോ മൂർധ്നി ധനഞ്ജയഃ।
പദം കൃത്വാഽഽപ്നുയാല്ലക്ഷ്യം യുക്തം പ്രതിവിധീയതാം॥ 7-75-15 (47539)
അഥ രക്ഷാ ന മേ സംയക്ക്രിയതേ കുരുനന്ദന।
അനുജാനീഹി മാം രാജൻഗമിഷ്യാമി ഗൃഹാൻപ്രതി॥ 7-75-16 (47540)
ഏവമുക്തസ്ത്വവാക്ശീർഷോ വിമനാഃ സസുയോധനഃ।
ശ്രുത്വാ തം സമയം തസ്യ ധ്യാനമേവാന്വപദ്യത॥ 7-75-17 (47541)
തമാർതമഭിസംപ്രേക്ഷ്യ രാജാ കില സ സൈന്ധവഃ।
മൃദു ചാത്മഹിതം ചൈവ സാപേക്ഷമിദമുക്തവാൻ॥ 7-75-18 (47542)
നേഹ പശ്യാമി ഭവതാം തഥാവീര്യം ധനുർധരം।
യോഽർജുനസ്യാസ്ത്രമസ്ത്രേണ പ്രതിഹന്യാൻമഹാഹവേ॥ 7-75-19 (47543)
വാസുദേവസഹായസ്യ ഗാണ്ഡീവം ധുന്വതോ ധനുഃ।
കോഽർജുനസ്യാഗ്രതസ്തിഷ്ഠേത്സാക്ഷാദപി ശതക്രതുഃ॥ 7-75-20 (47544)
മഹേശ്വരോഽപി പാർഥേന ശ്രൂയതേ യോധിനഃ പുരാ।
പദാതിനാ മഹാവീര്യോ ഗിരൌ ഹിമവതി പ്രഭുഃ॥ 7-75-21 (47545)
ദാനവാനാം സഹസ്രാണി ഹിരണ്യപുരവാസിനാം।
ജഘാനൈകരഥേനൈവ ദേവരാജപ്രചോദിതഃ॥ 7-75-22 (47546)
സമായുക്തോ ഹി കൌന്തേയോ ബാസുദേവേന ധീമതാ।
സാമരാനപി ലോകാംസ്ത്രീൻഹന്യാദിതി മതിർമമ॥ 7-75-23 (47547)
സോഽഹമിച്ഛാംയനുജ്ഞാതും രക്ഷിതും വാ മഹാത്മനാ।
ദ്രോണേന സഹപുത്രേണ വീരേണ യദി മന്യസേ॥ 7-75-24 (47548)
ശ്രീഭഗവാനുവാച। 7-75-25x (4457)
സ രാജ്ഞാ സ്വയമാചാര്യോ ഭൃശമത്രാർഥിതോഽർജുന।
സംവിധാനം ച വിഹിതം രഥാശ്ച കില സജ്ജിതാഃ॥ 7-75-25 (47549)
കർണോ ഭൂരിശ്രവാ ദ്രൌണിർവൃഷസേനശ്ച ദുർജയഃ।
കൃപശ്ച മദ്രരാജശ്ച ഷഡേതേഽസ്യ പുരോഗമാഃ॥ 7-75-26 (47550)
ശകടഃ പദ്മകശ്ചാർധോ വ്യൂഹോ ദ്രോണേന നിർമിതഃ।
പദ്മകർണികമധ്യസ്ഥഃ സൂചീ പാർശ്വേ ജയദ്രഥഃ॥ 7-75-27 (47551)
സ്ഥാസ്യതേ രക്ഷിതേ വീരൈഃ സിന്ധുരാട് സ സുദുർമദഃ।
ധനുഷ്യസ്ത്രേ ച വീര്യേ ച പ്രാണേ ചൈവ തഥൌരസേ॥ 7-75-28 (47552)
അവിഷഹ്യതമാ ഹ്യേതേ നിശ്ചിതാഃ പാർഥ ഷഡ്രഥാഃ।
ഏതാനജിത്വാ സഗണാന്നൈവ പ്രാപ്യോ ജയദ്രഥഃ॥ 7-75-29 (47553)
തേഷാമേകൈകശോ വീര്യം ഷണ്ണാം ത്വമനുചിന്തയ।
സഹിതാ ഹി നരവ്യാഘ്ര ന ശക്യാ ജേതുമഞ്ജസാ॥ 7-75-30 (47554)
ഭൂയസ്തു മന്ത്രയിഷ്യാമി നീതിമാത്മഹിതായ വൈ।
മന്ത്രജ്ഞൈഃ സചിവൈഃ സാർധം സുഹൃദ്ഭിഃ കാര്യസിദ്ധയേ॥ ॥ 7-75-31 (47555)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി പഞ്ചസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 75 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-75-2 അശബ്ദോ നിഷേധേ। അജ്ഞാത്വേത്യർഥഃ॥ 5-75-25 സംവിധാനം പ്രതിവിധാനം॥ 5-75-27 പദ്മവ്യൂഹഃ പശ്ചാർധേ പശ്ചാദ്ഭാഗേ യസ്യ। സൂചീ സൂചീമുഖോ വ്യൂഹഃ॥ 5-75-75 പഞ്ചസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 076
॥ ശ്രീഃ ॥
7.76. അധ്യായഃ 076
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന ശ്രീകൃഷ്ണംപ്രതി സ്വസാമർഥ്യകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-76-0 (47556)
അർജുന ഉവാച। 7-76-0x (4458)
ഷഡ്രഥാന്ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ മന്യസേ യാൻബലാധികാൻ।
തേഷാം വീര്യം മമാർധേന ന തുല്യമിതി മേ മതിഃ॥ 7-76-1 (47557)
അസ്ത്രമസ്ത്രേണ സർവേഷാമേതേഷാം മധുസൂദന।
മയാ ദ്രക്ഷ്യസി നിർഭിന്നം ജയദ്രഥവധൈഷിണാ॥ 7-76-2 (47558)
ദ്രോണസ്യ മിഷതശ്ചാഹം സഗണസ്യ വിപശ്ചിതഃ।
മൂർധാനം സിന്ധുരാജസ്യ പാതയിഷ്യാമി ഭൂതലേ॥ 7-76-3 (47559)
യദി സാധ്യാശ്ച രുദ്രാശ്ച വസവശ്ച സഹാശ്വിനഃ।
മരുതശ്ച സഹേന്ദ്രേണ വിശ്വേദേവാഃ സഹേശ്വരാഃ॥ 7-76-4 (47560)
പിതരഃ സഹഗന്ധർവാഃ സുപർണാഃ സാഗരാദ്രയഃ।
ദ്യൌർവിയത്പൃഥിവീ ചേയം ദിശശ്ച സദിഗീശ്വരാഃ॥ 7-76-5 (47561)
ഗ്രാംയാരണ്യാനി ഭൂതാനി സ്ഥാവരാണി ചരാണി ച।
ത്രാതാരഃ സിന്ധുരാജസ്യ ഭവന്തി മധുസൂദന॥ 7-76-6 (47562)
തഥാപി ബാണൈർനിഹതം ശ്വോ ദ്രഷ്ടാസി രണേ മയാ।
സത്യേന ച ശപേ കൃഷ്ണ തഥൈവായുധമാലഭേ॥ 7-76-7 (47563)
യസ്യ ഗോപ്താ മഹേഷ്വാസോ ദ്രോണഃ പാപസ്യ ദുർമതേഃ।
തമേവ പ്രഥമം ദ്രോണമഭിയാസ്യാമി കേശവ॥ 7-76-8 (47564)
തസ്മിന്യുദ്ധമിദം ബദ്ധം മന്യതേ സ സുയോധനഃ।
തസ്മാത്തസ്യൈവ സേനാഗ്രം ഭിത്ത്വാ യാസ്യാമി സൈന്ധവം॥ 7-76-9 (47565)
ദ്രഷ്ടാസി ശ്വോ മഹേഷ്വാസാന്നാരാചൈസ്തിഗ്മതേജിതൈഃ।
ശൃംഗാണീവ ഗിരേർവജ്രൈർദാര്യമാണാൻമയാ യുധി॥ 7-76-10 (47566)
നരനാഗാശ്വദേഹേഭ്യോ വിസ്രവിഷ്യതി ശോണിതം।
പതദ്ധ്യഃ പതിതേഭ്യശ്ച വിഭിന്നേഭ്യഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-76-11 (47567)
ഗാണ്ഡീവപ്രേഷിതാ ബാണാ മനോഽനിലസമാ ജവേ।
നൃനാഗാശ്വാന്വിദേഹാസൂൻകർതാരശ്ച സഹസ്രശഃ॥ 7-76-12 (47568)
ശക്രാദ്ഭീഷ്മാത്കൃപാദ്ദ്രോണാദ്ദേവാദ്രുദ്രാച്ച യൻമയാ।
ഉപാത്തമസ്ത്രം ഘോരം തദ്ദഷ്ടാരോഽത്ര നരാ യുധി॥ 7-76-13 (47569)
ബ്രാഹ്മേണാസ്ത്രേണ ചാസ്ത്രാണി ഹന്യമാനാനി സംയുഗേ।
മയാ ദ്രഷ്ടാഽസി സർവേഷാം സൈന്ധവസ്യാഭിരക്ഷിണാം॥ 7-76-14 (47570)
ശരവേഗസമുത്കൃത്തൈ രാജ്ഞാം കേശവ മൂർധഭിഃ।
ആസ്തീര്യമാണാം പൃഥിവീം ദ്രഷ്ടാഽസി ശ്വോ മയാ യുധി॥ 7-76-15 (47571)
ക്രവ്യാദാംസ്തർപയിഷ്യാമി ദ്രാവയിഷ്യാമി ശാത്രവാൻ।
സുഹൃദോ നന്ദയിഷ്യാമി പ്രമഥിഷ്യാമി സൈന്ധവം॥ 7-76-16 (47572)
ബഹ്വാഗസ്കൃത്കുസംബന്ധീ പാപദേശസമുദ്ഭവഃ।
മയാ സൈന്ധവകോ രാജാ ഹതഃ സ്വാഞ്ശോചയിഷ്യതി॥ 7-76-17 (47573)
സർവേ ക്ഷീരാന്നഭോക്താരഃ പാപാചാരാ രണാജിരേ।
മയാ സരാജകാ ബാണൈർഹതാ നശ്യന്തി സൈന്ധവാഃ॥ 7-76-18 (47574)
തഥാ പ്രഭാതേ കർതാഽസ്മി യഥാ കൃഷ്ണ സുയോധനഃ।
നാന്യം ധനുർധരം ലോകേ മംസ്യതേ മത്സമം യുധി॥ 7-76-19 (47575)
`ഗാണ്ഡീവം ച ധനുർദിവ്യം യോദ്ധാരം ച ധനഞ്ജം।
യന്താരം ച ഹൃഷീകേശം കോഽതിവർതേത സംയുഗേ'॥ 7-76-20 (47576)
തവ പ്രസാദാദ്ഭഗവൻകിംനാവാപ്തം രണേ മമ।
അവിഷഹ്യം ഹൃഷീകേശ കിം ജാനൻമാം വിഗർഹസേ॥ 7-76-21 (47577)
യഥാ ലക്ഷ്മ സ്ഥിരം ചന്ദ്രേ സമുദ്രേ ച യഥാ ജലം।
ഏവമേതാം പ്രതിജ്ഞാം മേ സത്യാം വിദ്ധി ജനാർദന॥ 7-76-22 (47578)
മാവമംസ്ഥാ മമാസ്ത്രാണി മാവമംസ്ഥാശ്ച ഗാണ്ഡിവം।
മാവമംസ്ഥാ ബലം ബാഹ്വോർമാവമംസ്ഥാ ധനഞ്ജയം॥ 7-76-23 (47579)
ഗാണ്ഡീവം ച ധനുർദിവ്യം യോദ്ധാ ചാഹം നരർഷഭ।
ത്വം ച യന്താ ഹൃഷീകേശ കിന്നു സ്യാദജിതം മയാ॥ 7-76-24 (47580)
യഥാഭിയായ സംഗ്രമം ന ജിതോ വൈ ജയാമി ച।
തേന സത്യേന സംഗ്രാമേ ഹതം വിദ്ധി ജയദ്രഥം॥ 7-76-25 (47581)
`ത്വം ച മാധവ സർവം തത്തഥാ പ്രതിവിധാസ്യസി।
യഥാ രിപൂണാം മിഷതാം പ്രമഥിഷ്യാമി സൈന്ധവം'॥ 7-76-26 (47582)
ധ്രുവം വൈ ബ്രാഹ്മണേ സത്യം ധ്രുവാ സാധുഷു സന്നതിഃ।
ശ്രീർധ്രുവാഽപി ച ദക്ഷേഷു ധ്രുവോ നാരായണേ ജയഃ॥ 7-76-27 (47583)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-76-28x (4459)
ഏവമുക്ത്വാ ഹൃഷീകേശം സ്വയമാത്മാനമാത്മനാ।
സന്ദിദേശാർജുനോ നർദന്വാസവിഃ കേശവം പ്രഭും॥ 7-76-28 (47584)
യഥാ പ്രഭാതാം രജനീം കൽപിതഃ സ്യാദ്രഥോത്തമഃ।
തഥാ കാര്യം ത്വയാ കൃഷ്ണ പ്രതിജ്ഞാ സ്യാദ്യഥാ ധ്രുവാ॥ ॥ 7-76-29 (47585)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ഷട്സപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 76 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-76-9 തസ്മിൻ ദ്രോണേ। യുദ്ധം ബദ്ധമിവ ബദ്ധം ഏകാന്തജയേന സ്ഥിരീകൃതം ॥ 5-76-76 ഷട്സപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 077
॥ ശ്രീഃ ॥
7.77. അധ്യായഃ 077
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ശ്രീകൃഷ്ണേന സുഭദ്രാസമാശ്വാസനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-77-0 (47586)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-77-0x (4460)
താം നിശാം ദുഃഖശോകാർതൌ നിഃശ്വസന്താവിവോരഗൌ।
നിദ്രാം നൈവോപലേഭാതേ വാസുദേവധനഞ്ജയൌ॥ 7-77-1 (47587)
നരനാരായണൌ ക്രുദ്ധൌ ജ്ഞാത്വാ ദേവാഃ സവാസവാഃ।
വ്യഥിതാശ്ചിന്തയാമാസുഃ കിംസ്വിദേതദ്ഭവിഷ്യതി॥ 7-77-2 (47588)
വവുശ്ച ദാരുണാ വാതാ രൂക്ഷാ ഘോരാഭിശംസിനഃ।
സകബന്ധസ്തഥാഽഽദിത്യേ പരിഘഃ സമദൃശ്യത॥ 7-77-3 (47589)
ശുഷ്കാശന്യശ്ച നിഷ്പേതുഃ സനിർഘാതാഃ സവിദ്യുതഃ।
ചചാല ചാപി പൃഥിവീ സശൈലവനകാനനാ॥ 7-77-4 (47590)
ചുക്ഷുഭുശ്ച മഹാരാജ സാഗാരാ മകരാലയാഃ।
പ്രതിസ്രോതഃപ്രവൃത്താശ്ച തഥാ ഗന്തും സമുദ്രഗാഃ॥ 7-77-5 (47591)
രഥാശ്വനരനാഗാനാം പ്രവൃത്തമധരോത്തരം।
ക്രവ്യാദാനാം പ്രമോദാർഥം യമരാഷ്ട്രവിവൃദ്ധയേ॥ 7-77-6 (47592)
വാഹനാനി ശകൃൻമൂത്രേ മുമുചൂ രുരുദുശ്ച ഹ।
താന്ദൃഷ്ട്വാ ദാരുണാൻസർവാനുത്പാതാംʼല്ലോമഹർഷണാൻ॥ 7-77-7 (47593)
സർവേ തേ വ്യഥിതാഃ സൈന്യാസ്ത്വദീയാ ഭരതർഷഭാ।
ശ്രുത്വാ മഹാബലസ്യോഗ്രാം പ്രതിജ്ഞാം സവ്യസാചിനഃ॥ 7-77-8 (47594)
അഥ കൃഷ്ണം മഹാബാഹുരബ്രവീത്പാകശാസനിഃ।
ആശ്വാസയ സുഭദ്രാം ത്വം ഭഗിനീം സ്നുഷയാ സഹ॥ 7-77-9 (47595)
സ്നുഷാം ചാസ്യാ വയസ്യാശ്ച വിശോകാഃ കുരു മാധവ।
സാംനാ സത്യേന യുക്തേന വചസാഽഽശ്വാസയ പ്രഭോ॥ 7-77-10 (47596)
തതോഽർജുനഗൃഹം ഗത്വാ വാസുദേവഃ സുദുർമനാഃ।
ഭഗിനീം പുത്രശോകാർതാമാശ്വാസയത ദുഃഖിതാം॥ 7-77-11 (47597)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-77-12x (4461)
മാ ശോകം കുരു വാർഷ്ണേയി കുമാരം പ്രതി സസ്നുഷാ।
സർവേഷാം പ്രാണിനാം ഭീരു നിഷ്ഠൈഷാ കാലനിർമിതാ॥ 7-77-12 (47598)
കുലേ ജാതസ്യ വീരസ്യ ക്ഷത്രിയസ്യ വിശേഷതഃ।
സദൃശം മരണം ഹ്യേതത്തവ പുത്രസ്യ മാ ശുചഃ॥ 7-77-13 (47599)
ദിഷ്ട്യാ മഹാരഥോ ധീരഃ പിതുസ്തുല്യപരാക്രമഃ।
ക്ഷാത്രേണ വിധിനാ പ്രാപ്തോ വീരാഭിലഷിതാം ഗതിം॥ 7-77-14 (47600)
ജിത്വാ സുബഹുശഃ ശത്രൂൻപ്രേഷയിത്വാ ച മൃത്യവേ।
ഗതഃ പുണ്യകൃതാം ലോകാൻസർവകാമദുഹോഽക്ഷയാൻ॥ 7-77-15 (47601)
തപസാ ബ്രഹ്മചര്യേണ ശ്രുതേന പ്രജ്ഞയാപി ച।
സന്തോ യാം ഗതിമിച്ഛന്തി താം പ്രാപ്തസ്തവ പുത്രകഃ॥ 7-77-16 (47602)
വീരസൂർവീരപത്നീ ത്വം വീരജാ വീരബാന്ധവാ।
മാ ശുചസ്തനയം ഭദ്രേ ഗതഃസ പരമാം ഗതിം॥ 7-77-17 (47603)
`സ്വാധ്യായയുക്തം ബ്രാഹ്മമീ യാചിതാരം
`സ്വാധ്യായയുക്തം ബ്രാഹ്മണീ യാചിതാരം
ഗൌർബോഢാരം ക്ഷിപ്രഗന്താരമശ്വാ।
ദാസം ശൂദ്രാ കർമകാരം തു വൈശ്യാ
ശൂരം സൂതേ ത്വദ്വിധാ രാജപുത്രീ'॥ 7-77-18 (47604)
പ്രാപ്സ്യതേ ചാപ്യസൌ പാപഃ സൈന്ധവോ ബാലഘാതകഃ।
അധർമസ്യാസ്യ തു ഫലം സസുഹൃദ്ഗണബാന്ധവഃ॥ 7-77-19 (47605)
വ്യുഷ്ടായാം തു വരാരോഹേ രജന്യാം പാപകർമകൃത്।
ന ഹി മോക്ഷ്യതി പാർഥാത്സ പ്രവിഷ്ടോഽപ്യമരാവതീം॥ 7-77-20 (47606)
ശ്വഃ ശിരഃ പാദമൂലം തേ സൈന്ധവസ്യാഹൃതം ധ്രുവം।
പദ്ധ്യാം പ്രമഥിതാസി ത്വം വിശോകാ ഭവ മാ രുദഃ॥ 7-77-21 (47607)
ക്ഷത്രധർമം പുരസ്കൃത്യ ഗതഃ ശൂരഃ സതാം ഗതിം।
വയം ച പ്രാപ്നുയാമേഹ യേ ചാന്യേ ശസ്ത്രജീവിനഃ॥ 7-77-22 (47608)
വ്യൂഢോരസ്കോ മഹാബാഹുരനിവർതീ രിപുവ്രജാത്।
ഗതസ്തവ വരാരോഹേ പുത്രഃ സ്വർഗം ജ്വരം ജഹി॥ 7-77-23 (47609)
അനുയാതശ്ച പിതരം മാതൃപക്ഷം ച വീര്യവാൻ।
സഹസ്രശോ രിപൂൻഹത്വാ ഹതഃ ശൂരോ മഹാരഥഃ॥ 7-77-24 (47610)
ആശ്വാസയ സ്നുഷാം രാജ്ഞി മാ ശുചഃ ക്ഷത്രിയേ ഭൃശം।
ശ്വഃ പ്രിയം സുമഹച്ഛ്രുത്വാ വിശോകാ ഭവ നന്ദിനി॥ 7-77-25 (47611)
യത്പാർഥേന പ്രതിജ്ഞാതം തത്തഥാ ന തദന്യഥാ।
ചികീർഷിതം ഹി തേ ഭർതുർന ഭവേജ്ജാതു നിഷ്ഫലം॥ 7-77-26 (47612)
യദി ച മനുജപന്നഗാഃ പിശാചാ
രജനിചചാരാഃ പതഗാഃ സുരാസുരാശ്ച।
രണഗതമഭിയാന്തി സിന്ധുരാജം
ന സ ഭവിതാ സഹ തൈരപി പ്രഭാതേ॥ ॥ 7-77-27 (47613)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി സപ്തസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 77 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-77-27 അഭിയാന്തി രക്ഷിഷ്യന്തി॥ 5-77-77 സപ്തസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 078
॥ ശ്രീഃ ॥
7.78. അധ്യായഃ 078
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അഭിമന്യുമനുശോച്യ വിലപന്ത്യാഃ സുഭദ്രായാഃ കൃഷ്ണേനാശ്വാസനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-78-0 (47614)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-78-0x (4462)
ഏതച്ഛ്രുത്വാ വചസ്തസ്യ കേശവസ്യ മഹാത്മനഃ।
സുഭദ്രാ പുത്രശോകാർതാ വിലലാപ സുദുഃഖിതാ॥ 7-78-1 (47615)
ഹാ പുത്രാ മമ മന്ദായാഃ കഥമേത്യാസി സംയുഗം।
നിധനം പ്രാപ്തവാംസ്താത പിതുസ്തുല്യപരാക്രമഃ॥ 7-78-2 (47616)
കഥമിന്ദീവരശ്യാമം സുദംഷ്ട്രം ചാരുലോചനം।
മുഖം തേ ദൃശ്യതേ വത്സ ഗുണ്ഠിതം രണരേണുനാ॥ 7-78-3 (47617)
നൂനം ശൂരം നിപതിതം ത്വാം പശ്യന്ത്യനിവർതിനം।
സുശിരോഗ്രീവബാഹ്വംസം വ്യൂഢോരസ്കം നതോദരം॥ 7-78-4 (47618)
ചാരൂപചിതസർവാംഗം സ്വക്ഷം ശസ്ത്രക്ഷതാചിതം।
ഭൂതാനി ത്വാം നിരീക്ഷന്തേ ഭൂമൌ ചന്ദ്രമിവോദിതം॥ 7-78-5 (47619)
ശയനീയം പുരാഽധ്യുഷ്യ സ്പർധ്യാസ്തരണസംവൃതം।
ഭൂമാവദ്യ കഥം ശേഷേ വിപ്രവിദ്ധഃ സുഖോചിതഃ॥ 7-78-6 (47620)
യോഽന്വാസ്യത പുരാ വീരോ വരസ്ത്രീഭിർമഹാഭുജഃ।
കഥമന്വാസ്യതേ സോഽദ്യ ശിവാഭിഃ പതിതോ മൃധേ॥ 7-78-7 (47621)
യോഽസ്തൂയത പുരാ ഹൃഷ്ടൈഃ സൂതമാഗധബന്ദിഭിഃ।
സോഽദ്യ ക്രവ്യാദ്ഗണൈർഘോരൈർവിനദദ്ഭിരുപാസ്യേത॥ 7-78-8 (47622)
പാണ്ഡവേഷു ച നാഥേഷു വൃഷ്ണിവീരേഷു വാ വിഭോ।
പാഞ്ചാലേഷു ച വീരേഷു ഹതഃ കേനാസ്യനാഥവത്॥ 7-78-9 (47623)
`യത്ര ത്വം കേശവേ നാഥേ സത്യനാഥോ യഥാ ഹതഃ'।
അതൃപ്തദർശനാ പുത്ര ദർശനസ്യ തവാനഘ।
മന്ദഭാഗ്യാ ഗമിഷ്യാമി വ്യക്തമദ്യ യമക്ഷയം॥ 7-78-10 (47624)
വിശാലാക്ഷം സുകേശാന്തം ചാരുവാക്യം സുഗന്ധി ച।
തവ പുത്ര കദാ ഭൂയോ മുഖം ദ്രക്ഷ്യാമി നിർവ്രണം॥ 7-78-11 (47625)
ധിഗ്ബലം ഭീമസേനസ്യ ധിക്പാർഥസ്യ ധനുഷ്മതാം।
ധിഗ്വീര്യം വൃഷ്ണിവീരാണാം ചാഞ്ചാലാനാം ച ധിഗ്ബലം॥ 7-78-12 (47626)
ധിക്കേകയാംസ്തഥാ ചേദീൻമത്സ്യാംശ്ചൈവാഥ സൃഞ്ജയാൻ।
യേ ത്വാം രണഗതം വീരം ന ശേകുരഭിരക്ഷിതും॥ 7-78-13 (47627)
അദ്യ പശ്യാമി പൃഥിവീം ശൂന്യാമിവ ഹതത്വിഷം।
അഭിമന്യുമപശ്യന്തീ ശോകവ്യാകുലലോചനാ॥ 7-78-14 (47628)
സ്വസ്രീയം വാസുദേവസ്യ പുത്രം ഗാണ്ഡവീധന്വനഃ।
കഥം ത്വാഽതിരഥം വീരം ദ്രക്ഷ്യാംയദ്യ നിപാതിതം॥ 7-78-15 (47629)
ഏഹ്യേഹി തൃഷിതോ വത്സ സ്തനൌ പൂർണൌ പിബാശു മേ।
അങ്കമാരുഹ്യ മന്ദായാ ഹ്യതൃപ്തായാശ്ച ദർശനേ॥ 7-78-16 (47630)
ഹാ വീര ദൃഷ്ടോ നഷ്ടശ്ച ധനം സ്വപ്ന ഇവാസി മേ।
അഹോ ഹ്യനിത്യം മാനുഷ്യം ജലബുദ്ബുദചഞ്ചലം॥ 7-78-17 (47631)
ഇമാം തേ തരുണീം ഭാര്യാം തവാധിഭിരഭിപ്ലുതാം।
`ഉത്തരാമുത്തമാം ജാത്യാ സുശീലാം പ്രിയ ഭാഷിണീം॥ 7-78-18 (47632)
ശനകൈഃ പരിരഭ്യൈനാം സ്നുഷാം മമ യശസ്വിനീം।
സുകുമാരീം വിശാലാക്ഷീം പൂർണചന്ദ്രനിഭാനനാം॥ 7-78-19 (47633)
ബാലപല്ലവതന്വംഗീം മത്തമാതംഗഗാമിനീം।
ബിംബാധരോഷ്ഠീമബലാമഭിമന്യോ പ്രഹർഷയ॥ 7-78-20 (47634)
ത്വയാ വിനാ കഥം പുത്ര ജീർണാം പതിതമാനസാം'।
ഇമാം സന്ധാരയിഷ്യാമി വൃഷഭാദിവ ധേനുകാം॥ 7-78-21 (47635)
അഹോ ഹ്യകാലേ പ്രസ്ഥാനം കൃതവാനസി പുത്രക।
വിഹായ ഫലകാലേ മാം സുഗൃദ്ധാം തവ ദർശനേ॥ 7-78-22 (47636)
നൂനം ഗതിഃ കൃതാന്തസ്യ പ്രാജ്ഞൈരപി സുദുർവിദാ।
യത്ര ത്വം കേശവേ നാഥേ സംഗ്രാമേഽനാഥവദ്ധതഃ॥ 7-78-23 (47637)
യജ്വനാം ദാനശീലാനാം ബ്രാഹ്മണാനാം കൃതാത്മനാം।
ചരിതബ്രഹ്മചര്യാണാം പുണ്യതീർഥാവഗാഹിനാം॥ 7-78-24 (47638)
കൃതജ്ഞാനാം വദാന്യാനാം ഗുരുശുശ്രൂഷിണാമപി।
സഹസ്രദക്ഷിണാനാം ച യാ ഗതിസ്താമവാപ്നുഹി॥ 7-78-25 (47639)
യാ ഗതിര്യുധ്യമാനാനാം ശൂരാണാമനിവർതിനാം।
ഹത്വാരീന്നിഹതാനാം ച സംഗ്രാമേ താം ഗതി വ്രജ॥ 7-78-26 (47640)
ഗോസഹസ്രപ്രദാതൄണാം ക്രതുദാനാം ച യാ ഗതിഃ।
നൈവേശികം ചാഭിമതം ദദതാം യാ ഗതിഃ ശുഭാ॥ 7-78-27 (47641)
ബ്രാഹ്മണേഭ്യഃ ശരണ്യേഭ്യോ നിധിം നിദധതാം ച യാ।
യാ ചാപി ന്യസ്തദണ്ഡാനാം താം ഗതിം വ്രജ പുത്രക॥ 7-78-28 (47642)
ബ്രഹ്മചര്യേണ യാം യാന്തി മുനയഃ സംശിതവ്രതാഃ।
ഏകപത്ന്യശ്ച യാം യാന്തി താം ഗതിം വ്രജ പുത്രക॥ 7-78-29 (47643)
രാജ്ഞാ സുചരിതൈര്യാ ച ഗതിർഭവതി ശാശ്വതീ।
ചരമാശ്രമിണാം പുണ്യൈഃ സേവിതാനാം പുരഃ സ്ഥിതൈഃ॥ 7-78-30 (47644)
ദീനാനുകംപിനാം യാ ച സതതം സംവിഭാഗിനാം।
പൈശുന്യാച്ച നിവൃത്താനാം താം ഗതിം വ്രജ പുത്രക॥ 7-78-31 (47645)
വ്രതിനാം ധർമശീലാനാം ഗുരുശുശ്രൂഷിണാമപി।
അമോഘാതിഥിനാം യാ ച താം ഗതിം വ്രജ പുത്രക॥ 7-78-32 (47646)
കൃച്ഛ്രേഷു യാ ധാരയതാമാത്മാനം വ്യസനേഷു ച।
ഗതിഃ ശോകാഗ്നിദഗ്ധാനാം താം ഗതിം വ്രജ പുത്രക॥ 7-78-33 (47647)
മാതാപിത്രോശ്ച ശുശ്രൂഷാം കൽപയന്തീഹ യേ സദാ।
സ്വദാരനിരതാനാം ച യാ ഗതിസ്താമവാപ്നുഹി॥ 7-78-34 (47648)
ഋതുകാലേ സ്വകാം ഭാര്യാം ഗച്ഛതാം യാ മനീഷിണാം।
പരസ്ത്രീഭ്യോ നിവൃത്താനാം താം ഗതിം വ്രജ പുത്രക॥ 7-78-35 (47649)
സാംനാ യേ സർവഭൂതാനി പശ്യന്തി ഗതമത്സരാഃ।
നാരുന്തുദാനാം ക്ഷമിണാം യാ ഗതിസ്താമവാപ്നുഹി॥ 7-78-36 (47650)
മധുമാംസാന്നിവൃത്താനാം മദാദ്ദൃംഭാത്തഥാഽനൃതാത്।
പരോപതാപാദന്യായാത്താം ഗതിം വ്രജ പുത്രക॥ 7-78-37 (47651)
ഹീമന്തഃ സർവശാസ്ത്രജ്ഞാ ജ്ഞാനതൃപ്താ ജിതേന്ദ്രിയാഃ।
യാം ഗതിം സാധവോ യാന്തി താം ഗതിം വ്രജ പുത്രക॥ 7-78-38 (47652)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-78-39x (4463)
ഏവം വിലപതീം ദീനാം സുഭദ്രാം ശോകകർശിതാം।
അന്വപദ്യത പാഞ്ചാലീ വൈരാടിസഹിതാം തദാ॥ 7-78-39 (47653)
സാ പ്രകാമം രുദിത്വാ ച വിലപ്യ ച സുദുഃഖിതാ।
ഉൻമത്തവത്തദാ രാജന്വിസഞ്ജ്ഞാ പതിതാ ക്ഷിതൌ॥ 7-78-40 (47654)
സോപചാരസ്തു കൃഷ്ണസ്താം ദുഃഖിതാം ഭൃശദുഃഖിതഃ।
സിക്ത്വാംഭസാ സമാശ്വാസ്യ തത്തദുക്ത്വാ ഹിതം വചഃ॥ 7-78-41 (47655)
വിസഞ്ജ്ഞകൽപാം രുദതീമപവിദ്ധാം പ്രവേപതീം।
ഭഗിനീം പുണ്ഡരീകാക്ഷ ഇദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-78-42 (47656)
സുഭദ്രേ മാ ശുചഃ പുത്രം പാഞ്ചാല്യാശ്വാസയോത്തരാം।
ഗതോഽഭിമന്യുഃ പ്രഥിതാം ഗതിം ക്ഷത്രിയപുംഗവഃ॥ 7-78-43 (47657)
യേ ചാന്യേഽപി കുലേ സന്തി പുരുഷാ നോ വരാനനേ।
സർവേ ന തേ ഗതിം യാന്തി യാഽഭിമന്യോര്യശസ്വിനഃ॥ 7-78-44 (47658)
കുര്യാമ തദ്വയം കർമ കുര്യുര്യുത്സുഹൃദശ്ച നഃ।
കൃതവാന്യാദൃഗദ്യൈകസ്തവ പുത്രോ മഹാരഥഃ॥ 7-78-45 (47659)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-78-46x (4464)
ഏവമാശ്വാസ്യ ഭഗിനീം ദ്രൌപദീമപി ചോത്തരാം।
പാർഥസ്യൈവ മഹാബാഹുഃ പാർശ്വമാഗാദരിന്ദമഃ॥ 7-78-46 (47660)
തതോഽഭ്യനുജ്ഞായ നൃപാൻകൃഷ്ണോ ബന്ധൂംസ്തഥാഽർജുനം।
വിവേശാന്തഃ പുരേ രാജംസ്തേ ച ജഗ്മുഃ സ്വമാലയം॥ ॥ 7-78-47 (47661)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി അഷ്ടസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ 78 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-78-27 നൈവേശികം സോപകരണം ഗൃഹം। നൈവേശികായേതി പാഠേ ഗൃഹാശ്രമോൻമുഖായ വിദ്യാവ്രതസ്നാതായ। അഭിമതം വിവാഹോപയുക്തം॥ 5-78-28 ന്യസ്തദണ്ഡാനാം നിരസ്താഭിമാനാനാം। ദണ്ഡോ സ്ത്രീ ലഗുഡേ പുമാനിത്യു പക്രംയ ദമേ യമേഽബിമാനേചേതി മേദിനീ॥ 5-78-29 ഏകപത്ന്യഃ പതിവ്രതാഃ॥ 5-78-78 അഷ്ടസപ്തതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 079
॥ ശ്രീഃ ॥
7.79. അധ്യായഃ 079
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ശ്രീകൃഷ്ണേന രാത്രാവർജുനേന ത്ര്യംബകായ ബലിപ്രദാപനം॥ 1 ॥ കൃഷ്ണദാരുകസംഭാഷണം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-79-0 (47662)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-79-0x (4465)
തതോഽർജുനസ്യ ഭവനം പ്രവിശ്യാപ്രതിമം വിഭുഃ।
സ്പൃഷ്ട്വാംഭഃ പുണ്ഡരീകാക്ഷഃ സ്ഥണ്ഡിലേ ശുഭലക്ഷണേ।
സന്തസ്താര ശുഭാം ശയ്യാം ദർഭൈർവൈദൂര്യസന്നിഭൈഃ॥ 7-79-1 (47663)
തതോ മാല്യേന വിധിവല്ലാജൈർഗന്ധൈഃ സുമംഗലൈഃ।
അലഞ്ചകാര താം ശയ്യാം പരിവാര്യായുധോത്തമൈഃ॥ 7-79-2 (47664)
തതഃ സ്പൃഷ്ടോദകം പാർഥം വിനീതപരിചാരകം।
നൈത്യകം ദർശയാഞ്ചക്രേ നൈശം ത്രൈയംബകം ബലിം॥ 7-79-3 (47665)
തതഃ പ്രീതമനാഃ പാർഥോ ഗന്ധമാല്യൈശ്ച മാധവം।
അലങ്കൃത്യോപഹാരം തം നൈശം തസ്മൈ ന്യവേദയത്॥ 7-79-4 (47666)
സാധുസാധ്വിതി ഗോവിന്ദഃ ഫൽഗുനം പ്രത്യഭാഷത॥ 7-79-5 (47667)
സുപ്യതാം പാർഥ ഭദ്രം തേ കല്യാണായ വ്രജാംയഹം।
സ്ഥാപയിത്വാ തതോ ദ്വാസ്ഥാൻഗോപ്തൄംശ്ചാത്തായുധാന്നരാൻ॥ 7-79-6 (47668)
ദാരുകാനുഗതഃ ശ്രീമാന്വിവേശ ശിബിരം സ്വകം।
ശിശ്യേ ച ശയനേ ശുഭ്രേ ബഹുകൃത്യ വിചിന്തയൻ॥ 7-79-7 (47669)
പാർഥായ സർവം ഭഗവാഞ്ശോകദുഃഖാപഹം വിധിം।
വ്യദധാത്പുണ്ഡരീകാക്ഷസ്തേജോദ്യുതിവിവർധനം॥ 7-79-8 (47670)
യോഗമാസ്ഥായ യുക്താത്മാ സർവേഷാമീശ്വരേശ്വരഃ।
ശ്രേയസ്കാമഃ പൃഥുയശാ വിഷ്ണുർജിഷ്ണുപ്രിയങ്കരഃ॥ 7-79-9 (47671)
ന പാണ്ഡവാനാം ശിബിരേ കശ്ചിത്സുഷ്വാപ താം നിശാം।
പ്രജാഗരഃ സർവജനം ഹ്യാവിവേശ വിശാംപതേ॥ 7-79-10 (47672)
പുത്രശോകാഭിതപ്തേന പ്രതിജ്ഞാതോ മഹാത്മനാ।
ശ്വഃ സിന്ധുരാജസ്യ വധഃ കാര്യോ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ॥ 7-79-11 (47673)
തത്കഥം നു മഹാബാഹുർവാസവിഃ പരവീരഹാ।
പ്രതിജ്ഞാം സഫലാം കുര്യാദിതി തേ സമചിന്തയൻ॥ 7-79-12 (47674)
കഷ്ടം ഹീദം വ്യവസിതം പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
പുത്രശോകാഭിഭൂതേന പ്രതിജ്ഞാ മഹതീ കൃതാ॥ 7-79-13 (47675)
ഭ്രാതരശ്ചാപി വിക്രാന്താ ബഹുലാനി ബലാനി ച।
ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പുത്രേണ സർവതഃ സന്നിവേശിതാഃ॥ 7-79-14 (47676)
സ ഹത്വാ സൈന്ധവം സംഖ്യേ പുനരേതു ജയീ സുഖീ।
`ഹത്വാ രിപുഗണം സർവം പാരയിത്വാ മഹാവ്രതം॥ 7-79-15 (47677)
യദ്യസ്തി സുകൃതം കിഞ്ചിദസ്മാകം ഹന്തു സൈന്ധവം।
ജിത്വാ സർവാന്രിപൂൻപാർഥസ്ത്രാതു നോഽസ്മാൻമഹാഭയാത്॥ 7-79-16 (47678)
ഏവമാശംസമാനാസ്തേ കേചിത്തസ്ഥുരുപശ്രുതിം।
ശ്രുത്വാ ചേഷ്ടം സുമനസോ വ്യക്തമാശംസിരേ ജയം॥ 7-79-17 (47679)
ഭവിതാ നു കഥം കൃത്യമിദമിത്യബ്രുവഞ്ജനാഃ'।
ശ്വോഽഹത്വാ സിന്ധുരാജം വൈ ധൂമകേതും പ്രവേക്ഷ്യതി॥ 7-79-18 (47680)
ന ശക്യമനൃതാം കർതും പ്രതിജ്ഞാം വിജയേന ഹി।
`മഹദ്ധി സാഹസം പാർഥഃ കൃതവാച്ഛോകമോഹിതഃ'॥ 7-79-19 (47681)
ധർമപുത്രഃ കഥം രാജാ ഭവിഷ്യതി മൃതേഽർജുനേ।
തസ്മിൻഹി വിജയഃ കൃത്സ്നഃ പാണ്ഡവേന സമാഹിതഃ॥ 7-79-20 (47682)
യദി നോഽസ്തി കൃതം കിഞ്ചിദ്യദി ദത്തം ഹുതം യദി।
ഫലേന തസ്യ സർവസ്യ സവ്യസാചീ ജയത്വരീൻ॥ 7-79-21 (47683)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-79-22x (4466)
ഏവം കഥയതാം തേഷാം ജയമാശംസതാം പ്രഭോ।
കൃച്ഛ്രേണ മഹതാ രാജന്രജനീ വ്യത്യവർതത॥ 7-79-22 (47684)
തസ്യാ രജന്യാ മധ്യേ തു പ്രതിബുദ്ധോ ജനാർദനഃ।
സ്മൃത്വാ പ്രതിജ്ഞാം പാർഥസ്യ ദാരുകം പ്രത്യഭാഷത॥ 7-79-23 (47685)
അർജുനേന പ്രതിജ്ഞാതമാർതേന ഹതബന്ധുനാ।
ജയദ്രഥം വധിഷ്യാമി ശ്വോഭൂത ഇതി ദാരുക॥ 7-79-24 (47686)
തത്തു ദുര്യോധനഃ ശ്രുത്വാ മന്ത്രിഭിർമന്ത്രയിഷ്യതി।
യഥാ ജയദ്രഥം പാർഥോ ന ഹന്യാദിതി സംയുഗേ॥ 7-79-25 (47687)
അക്ഷൌഹിണ്യോ ഹി താഃ സർവാ രക്ഷിഷ്യന്തി ജയദ്രഥം।
ദ്രോണശ്ച സഹപുത്രേണ സർവാസ്ത്രവിധിപാരഗഃ॥ 7-79-26 (47688)
ഏകോ വീരഃ സഹസ്രാക്ഷോ ദൈത്യദാനവദർപഹാ।
സോഽപി തം നോത്സഹേതാജൌ ഹന്തും ദ്രോണേന രക്ഷിതം॥ 7-79-27 (47689)
സോഽഹം ശ്വസ്തത്കരിഷ്യാമി യഥാ കുന്തീസുതോഽർജുനഃ।
അപ്രാപ്തേഽസ്തം ദിനകരേ ഹനിഷ്യതി ജയദ്രഥം॥ 7-79-28 (47690)
ന ഹി ദാരാ ന മിത്രാണി ജ്ഞാതയോ ന ച ബാന്ധവാഃ।
കശ്ചിദന്യഃ പ്രിയതരഃ കുന്തീപുത്രാൻമമാർജുനാത്॥ 7-79-29 (47691)
അനർജുനമിമം ലോകം മുഹൂർതമപി ദാരുക।
ഉദീക്ഷിതും ന ശക്തോഽഹം ഭവിതാ ന ച തത്തഥാ॥ 7-79-30 (47692)
അഹം വിജിത്യ താൻസർവാൻസഹസാ സഹയദ്വിപാൻ।
അർജുനാർഥേ ഹനിഷ്യാമി സകർണാൻസസുയോധനാൻ॥ 7-79-31 (47693)
ശ്വോ നിരീക്ഷന്തു മേ വീര്യം ത്രയോ ലോകാ മഹാഹവേ।
ധനഞ്ജയാർഥേ സമരേ പരാക്രാന്തസ്യ ദാരുക॥ 7-79-32 (47694)
ശ്വോ നരേന്ദ്രസഹസ്രാണി രാജപുത്രശതാനി ച।
സാശ്വദ്വിപരഥാന്യാജൌ വിദ്രവിഷ്യാമി ദാരുക॥ 7-79-33 (47695)
ശ്വസ്താം ചക്രപ്രമഥിതാം ദ്രക്ഷ്യസേ നൃപവാഹിനീം।
മയാ ക്രുദ്ധേന സമരേ പാണ്ഡവാർഥേ നിപാതിതാം॥ 7-79-34 (47696)
ശ്വഃ സദേവാഃ സഗന്ധർവാഃ പിശാചോരഗരാക്ഷസാഃ।
ജ്ഞാസ്യന്തി ലോകാഃ സർവേ മാം സുഹൃദം സവ്യസാചിനഃ॥ 7-79-35 (47697)
യസ്തം ദ്വേഷ്ടി സ മാം ദ്വേഷ്ടി യസ്തം ചാനു സ മാമനു।
ഇതി സങ്കൽപ്യതാം ബുദ്ധ്യാ ശരീരാർധം മമാർജുനഃ॥ 7-79-36 (47698)
യഥാ ത്വം മേ പ്രഭാതായാമസ്യാം നിശി രഥോത്തമം।
കൽപയിത്വാ യഥാശാസ്ത്രമാദായ വ്രജ സംയതഃ॥ 7-79-37 (47699)
ഗദാം കൌമോദകീം ദിവ്യാം ശക്തിം ചക്രം ധനുഃ ശരാൻ।
ആരോപ്യ വൈ രഥേ സൂത സർവോപകരണാനി ച॥ 7-79-38 (47700)
സ്ഥാനം ച കൽപയിത്വാഽഥ രഥോപസ്ഥേ ധ്വജസ്യ മേ।
വൈനതേയസ്യ വീരസ്യ സമരേ രഥശോഭിനഃ॥ 7-79-39 (47701)
ഛത്രം ജാംബൂനദൈർജാലൈരർകജ്വലനസപ്രഭൈഃ॥
വിശ്വകർമകൃതൈർദിവ്യൈരശ്വാനപി വിഭൂഷയ॥ 7-79-40 (47702)
ബലാഹകം മേഘപുഷ്പം ശൈബ്യം സുഗ്രീവമേവ ച।
യുക്ത്വാ വാജിവരാംസ്തത്ര കവചീ തിഷ്ഠ ദാരുക॥ 7-79-41 (47703)
പാഞ്ചജന്യസ്യ നിർഘോഷം പർജന്യനിനദോപമം।
ശ്രുത്വാ ച ഭൈരവം നാദമുപേയാസ്ത്വം ജവേന മാം॥ 7-79-42 (47704)
ഏകാഹ്നാഽഹമമർഷം ച സർവദുഃഖാനി ചൈവ ഹ।
ഭ്രാതുഃ പൈതൃഷ്വസേയസ്യ വ്യപനേഷ്യാമി ദാരുക॥ 7-79-43 (47705)
സർവോപായൈര്യതിഷ്യാമി യഥാ ബീഭത്സുരാഹവേ।
പശ്യതാം ധാർതരാഷ്ട്രാണാം ഹനിഷ്യതി ജയദ്രഥം॥ 7-79-44 (47706)
യസ്യയസ്യ ച ബീഭത്സുർവധേ യത്നം കരിഷ്യതി।
ആശംസേഽഹം രണേ തന്തം തത്രതത്ര ഹനിഷ്യതി॥ 7-79-45 (47707)
ദാരുക ഉവാച। 7-79-46x (4467)
ജയ ഏവ ധ്രുവസ്തസ്യ കുത ഏവ പരാജയഃ।
യസ്യ ത്വം പുരുഷവ്യാഘ്ര സാരഥ്യമുപജഗ്മിവാൻ॥ 7-79-46 (47708)
ഏവം ചൈതത്കരിഷ്യാമി യഥാ മാമനുഭാഷസേ।
സുപ്രഭാതാമിമാം രാത്രിം ജയായ വിജയസ്യ ഹി॥ ॥ 7-79-47 (47709)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ഏകോനാശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 79 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-79-3 ലാജൈരക്ഷതൈഃ॥ 5-79-4 തസ്മൈ ത്ര്യംബകായ॥ 5-79-8 പാർഥായ താദർഥ്യേ ചതുർഥീ। തേജഃ പ്രതാപഃ॥ 5-79-13 മഹാത്മനാ ഇത്യസ്യാനന്തരം സ ച രാജാ മഹാവീര്യഃ പാരയത്വർജുനഃ സ താം ഇത്യേകമർധ ങ. ച.ഝ.ഞ. പുസ്തകേഷു അധികം വർതതേ॥ 5-79-31 സഹസാ ബലേന॥ 5-79-36 അനു അനുഗതഃ॥ 5-79-79 ഏകോനാശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 080
॥ ശ്രീഃ ॥
7.80. അധ്യായഃ 080
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനസ്യ സ്വപ്നേ കൃഷ്ണേന സഹ കൈലാസഗമനം॥ 1 ॥ തഥാ സ്തുത്യാ രുദ്രപ്രസാദനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-80-0 (47710)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-80-0x (4468)
ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ തം മന്ത്രം സ്മരന്നേവ ധനഞ്ജയഃ।
പ്രതിജ്ഞാമാത്മനോ രക്ഷൻമുമോഹാചിന്ത്യവിക്രമഃ॥ 7-80-1 (47711)
തം തു ശോകേന സന്തപ്തം സ്വപ്നേ കപിവരധ്വജം।
ആസസാദ മഹാതേജാ ധ്യായന്തം ഗരുഡധ്വജഃ॥ 7-80-2 (47712)
പ്രത്യുത്ഥാനം ച കൃഷ്ണസ്യ സർവാവസ്ഥാസു ഫൽഗുനഃ।
ന ലോപയതി ധർമാത്മാ ഭക്ത്യാ പ്രേംണാ ച സർവദാ॥ 7-80-3 (47713)
പ്രത്യുത്ഥായ ച ഗോവിന്ദം സ്വം തസ്മൈ ചാസനം ദദൌ।
ന ചാസനേ സ്വയം ബുദ്ധിം ബീഭത്സുർവ്യദധാത്തദാ॥ 7-80-4 (47714)
തതഃ കൃഷ്ണോ മഹാതേജാ ജാനംʼല്ലോകസ്യ നിശ്ചയം।
കുന്തീപുത്രമിദം വാക്യമാസീനഃ സ്ഥിതമബ്രവീത്॥ 7-80-5 (47715)
മാ വിഷാദേ മനഃ പാർഥ കൃഥാഃ കാലോ ഹി ദുർജയഃ।
കാലഃ സർവാണി ഭൂതാനി നിയച്ഛതി ഭവാഭവേ॥ 7-80-6 (47716)
കിമർഥം ച വിഷാദസ്തേ തദ്ബ്രൂഹി ദ്വിപദാം വര।
ന ശോച്യം വിദുഷാം ശ്രേഷ്ഠ ശോകഃ കാര്യവിനാശനഃ॥ 7-80-7 (47717)
യത്തു കാര്യം ഭവേത്കാര്യം കർമണാ തത്സമാചര।
ഹീനചേഷ്ടസ്യ യഃ ശോകഃ സ ഹി ശത്രുർധനഞ്ജയ॥ 7-80-8 (47718)
ശോചന്നന്ദയതേ ശത്രൂൻകർശയത്യപി ബാന്ധവാൻ।
ക്ഷീയതേ ച നരസ്തസ്മാന്ന ത്വം ശോചിതുമർഹസി॥ 7-80-9 (47719)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-80-10x (4469)
ഇത്യുക്തോ വാസുദേവേന ബീഭത്സുരപരാജിതഃ।
ആബഭാഷേ തദാ വിദ്വാനിദം വചനമർഥവത്॥ 7-80-10 (47720)
മയാ പ്രതിജ്ഞാ മഹതീ ജയദ്രഥവധേ കൃതാ।
ശ്വോഽസ്മി ഹന്താ ദുരാത്മാനം പുത്രഘ്നമിതി കേശവ॥ 7-80-11 (47721)
മത്പ്രതിജ്ഞാവിഘാതാർഥം ധാർതരാഷ്ട്രൈഃ കിലാച്യുത।
പൃഷ്ഠതഃ സൈന്ധവഃ കാര്യഃ സർവൈർഗുപ്തോ മഹാരഥൈഃ॥ 7-80-12 (47722)
ദശ ചൈകാ ച താഃ കൃഷ്ണ അക്ഷൌഹിണ്യഃ സുദുർജയാഃ।
ഹതാവശേഷാസ്തത്രേമാ ഹന്ത മാധവ സംഖ്യയാ॥ 7-80-13 (47723)
താഭിഃ പരിവൃതഃ സംഖ്യേ സർവൈശ്ചൈവ മഹാരഥൈഃ।
കഥം ശക്യേത സന്ദ്രഷ്ടും ദുരാത്മാ കൃഷ്ണ സൈന്ധവഃ॥ 7-80-14 (47724)
പ്രതിജ്ഞാപാരണം ചാപി ന ഭവിഷ്യതി കേശവ।
പ്രതിജ്ഞായാം ച ഹീനായാം കഥം ജീവതി മദ്വിധഃ॥ 7-80-15 (47725)
ദുഃഖാപായസ്യ മേ വീര വികാങ്ക്ഷാ പരിവർതതേ।
ദ്രുതം ച യാതി സവിതാ തത ഏതദ്ബ്രവീംയഹം॥ 7-80-16 (47726)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-80-17x (4470)
ശോകസ്ഥാനം തു തച്ഛ്രുത്വാ പാർഥസ്യ ദ്വിജകേതനഃ।
സംസ്പൃശ്യാംഭസ്തതഃ കൃഷ്ണഃ പ്രാങ്മുഖഃ സമവസ്ഥിതഃ॥ 7-80-17 (47727)
ഇദം വാക്യം മഹാതേജാ ബഭാഷേ പുഷ്കരേക്ഷണഃ।
ഹിതാർഥം പാണ്ഡുപുത്രസ്യ സൈന്ധവസ്യ വധേ കൃതീ॥ 7-80-18 (47728)
ശ്രീഭഗവാനുവാച। 7-80-19x (4471)
പാർഥ പാശുപതം നാമ പരമാസ്ത്രം സനാതനം।
യേന സർവാൻമൃധേ ദേത്യാഞ്ജഘ്നേ ദേവോ മഹേശ്വരഃ॥ 7-80-19 (47729)
യദി തദ്വിദിതം തേഽദ്യ ശ്വോ ഹന്താഽസി ജയദ്രഥം।
അഥ ജ്ഞാതം പ്രപദ്യസ്യ മനസാ വൃഷഭധ്വജം॥ 7-80-20 (47730)
തം ദേവം മനസാ ധ്യാത്വാ ജോഷമാസ്സ്വ ധനഞ്ജയ।
തതസ്തസ്യ പ്രസാദാത്ത്വം ഭക്ത്യാ പ്രാപ്സ്യസി തൻമഹത്॥ 7-80-21 (47731)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-80-22x (4472)
തതഃ കൃഷ്ണവചഃ ശ്രുത്വാ സംസ്പൃശ്യാംഭോ ധനഞ്ജയഃ।
ഭൂമാവാസീന ഏകാഗ്രോ ജഗാമ മനസാ ഭവം॥ 7-80-22 (47732)
തതഃ പ്രണിഹിതോ ബ്രാഹ്മേ മുഹൂർതേ ശുഭലക്ഷണേ।
ആത്മാനമർജുനോഽപശ്യദ്ഗനേ സഹകേശവം॥ 7-80-23 (47733)
പുണ്യം ഹിമവതഃ പാദം മണിമന്തം ച പർവതം।
ജ്യോതിർഭിശ്ച സമാകീർണം സിദ്ധചാരണസേവിതം॥ 7-80-24 (47734)
വായുവേഗഗതിഃ പാർഥഃ ഖം ഭേജേ സഹകേശവഃ।
കേശവേന ഗൃഹീതഃ സ ദക്ഷിണേ വിഭുനാ ഭുജേ॥ 7-80-25 (47735)
പ്രേക്ഷമാണോ ബഹൂൻഭാവാഞ്ജഗാമാദ്ഭുതദർശനാൻ।
ഉദീച്യാം ദിശി ധർമാത്മാ സോപശ്യച്ഛ്വേതപർവതം॥ 7-80-26 (47736)
കുബേരസ്യ വിരാഹേ ച നലിനീം പദ്മഭൂഷിതാം।
സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാം ച താം ഗംഗാം വീക്ഷമാണോ ബഹൂദകാം॥ 7-80-27 (47737)
സദാ പുഷ്പഫലൈർവൃക്ഷൈരുപേതാം സ്ഫടികോപലാം।
സിംഹവ്യാഘ്രസമാകീർണാം നാനാമൃഗസമാകുലാം॥ 7-80-28 (47738)
പുണ്യാശ്രമവതീം രംയാം മനോജ്ഞാണ്ഡജസേവിതാം।
മന്ദരസ്യ പ്രദേശാംശ്ച കിന്നരോദ്ഗീതനാദിതാൻ॥ 7-80-29 (47739)
ഹേമരൂപ്യമയൈഃ ശൃംഗൈർനാനൌഷധിവിദീപിതാൻ।
തഥാ മന്ദാരവൃക്ഷൈശ്ച പുഷ്പിതൈരുപശോഭിതാൻ। 7-80-30 (47740)
സ്നിഗ്ധാഞ്ജനചയാകാരം സംപ്രാപ്തഃ കാലപർവതം।
ബ്രഹ്മതുംഗം നദീശ്ചാന്യാസ്തഥാ ജനപദാനപി॥ 7-80-31 (47741)
സ തുംഗം ശതശൃംഗം ച ശര്യാതിവനമേവ ച।
പുണ്യമശ്വശിരസ്ഥാനം സ്ഥാനമാഥർവണസ്യ ച॥ 7-80-32 (47742)
വൃഷദംശം ച ശൈലേന്ദ്രം മഹാമന്ദരമേവ ച।
അപ്സരോഭിഃ സമാകീർണം കിന്നരൈശ്ചോപശോഭിതം॥ 7-80-33 (47743)
തസ്മിഞ്ശൈലേ വ്രജൻപാർഥഃ സകൃഷ്ണഃ സമവൈക്ഷത।
ശുഭൈഃ പ്രസ്രവണൈർജുഷ്ടാം ഹേമധാതുവിഭൂഷിതാം॥ 7-80-34 (47744)
ചന്ദ്രരശ്മിപ്രകാശാംഗീം പൃഥിവീം പുരമാലിനീം।
സമുദ്രാംശ്ചാദ്ഭുതാകാരാനപശ്യദ്ബഹുലാകരാൻ॥ 7-80-35 (47745)
വിയദ്ദ്യാം പൃഥിവീം ചൈവ തഥാ വിഷ്ണുപദം വ്രജൻ।
വിസ്മിതഃ സഹ കൃഷ്ണേന ക്ഷിപ്തോ ബാണ ഇവാഭ്യഗാത്॥ 7-80-36 (47746)
ഗ്രഹനക്ഷത്രസോമാനാം സൂര്യാഗ്ന്യോശ്ച സമത്വിഷം।
അപശ്യത തദാ പാർഥോ ജ്വലന്തമിവ പർവതം॥ 7-80-37 (47747)
സമാസാദ്യ തു തം ശൈലം ശൈലാഗ്രേ സമവസ്ഥിതം।
തപോനിത്യം മഹാത്മാനമപശ്യദ്വൄഷഭധ്വജം। 7-80-38 (47748)
സഹസ്രമിവ സൂര്യാണാം ദീപ്യമാനം സ്വതേജസാ।
ശൂലിനം ജടിലം ഗൌരം വൽകലാജിനവാസസം॥ 7-80-39 (47749)
നയനാനാം സഹസ്രൈശ്ച വിചിത്രാംഗം മഹൌജസം।
പാർവത്യാ സഹിതം ദേവം ഭൂതസംഘൈശ്ച ഭാസ്വരൈഃ॥ 7-80-40 (47750)
ഗീതവാദിത്രസന്നാദൈർഹാസ്യലാസ്യസമന്വിതം।
വഗ്ലിതാസ്ഫോടിതോത്ക്രുഷ്ടൈഃ പുണ്യൈർഗന്ധൈശ്ച സേവിതം॥ 7-80-41 (47751)
സ്തൂയമാനം സ്തവൈർദിവ്യൈർഋഷിഭിർബ്രഹ്മവാദിഭിഃ।
ഗോപ്താരം സർവഭൂതാനാമീശാനം വരദം ശിവം॥ 7-80-42 (47752)
വാസുദേവസ്തു തം ദൃഷ്ട്വാ ജഗാമ ശിരസാ ക്ഷിതിം।
പാർഥേന സഹ ധർമാത്മാ ഗൃണൻബ്രഹ്മ സനാതനം॥ 7-80-43 (47753)
ലോകാദിം വിശ്വകർമാണമജമീശാനമവ്യയം।
മനസഃ പരമം യോനിം ഖം വായും ജ്യോതിഷാം നിധിം॥ 7-80-44 (47754)
സ്രഷ്ടാരം വാരിധാരാണാം ഭുവശ്ച പ്രകൃതിം പരാം।
ദേവദാനവയക്ഷാണാം മാനവാനാം ച ശാസകം॥ 7-80-45 (47755)
യോഗാനാം ച പരം ധാമ ദൃഷ്ടം ബ്രഹ്മവിദാം നിധിം।
ചാരചരസ്യ സ്രഷ്ടാരം പ്രതിഹർതാരമേവ ച॥ 7-80-46 (47756)
കാലകോപം മഹാത്മാനം ശക്രസൂര്യഗുണോദയം।
വവന്ദതുസ്തദാ കൃഷ്ണൌ വാങ്മനോബുദ്ധികർമഭിഃ॥ 7-80-47 (47757)
യം പ്രപദ്യന്തി വിദ്വാംസഃ സൂക്ഷ്മാധ്യാത്മപദൈഷിണഃ।
തമജം കാരമാത്മാനം ജഗ്മതുഃ ശരണം ഭവം॥ 7-80-48 (47758)
അർജുനശ്ചാപി തം ദേവം ഭൂയോ ഭൂയോഽപ്യവന്ദത।
ജ്ഞാത്വാ തം സർവഭൂതാദിം ഭൂതഭവ്യഭവോദ്ഭവം॥ 7-80-49 (47759)
`ശരണ്യം ശരണം ദേവമീശാനം പരമേശ്വരം।
ജഗാമ ജഗതാം നാഥമർജുനഃ സജനാർദനഃ'॥ 7-80-50 (47760)
തതസ്താവാഗതൌ ദൃഷ്ട്വാ നരനാരായണാവുഭൌ।
സുപ്രസന്നമനാഃ ശർവഃ പ്രോവാച പ്രഹസന്നിവ॥ 7-80-51 (47761)
സ്വാഗതം വാം നരശ്ചേഷ്ഠാവുത്തിഷ്ഠേതാം ഗതക്ലമൌ।
കിഞ്ച വാമീപ്സിതം വീരൌ മനസഃ ക്ഷിപ്രമുച്യതാം॥ 7-80-52 (47762)
യേന കാര്യേണ സംപ്രാപ്തൌ യുവാം തത്സാധയാമി കിം।
വ്രിയതാമാത്മനഃ ശ്രേയസ്തത്സർവം പ്രദദാനി വാം॥ 7-80-53 (47763)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-80-54x (4473)
തതസ്തദ്വചനം ശ്രുത്വാ പ്രത്യുത്ഥായ കൃതാഞ്ജലീ।
വാസുദേവാർജുനൌ ശർവം തുഷ്ടുവാതേ മഹാമതീ।
ഭക്ത്യാസ്തവേന ദിവ്യേന മഹാത്മാനാവനിന്ദിതൌ॥ 7-80-54 (47764)
കൃഷ്ണാർജുനാവൂചതുഃ। 7-80-55x (4474)
നമോ ഭവായ ശർവായ രുദ്രായ വരദായ ച।
പശൂനാം പതയേ നിത്യമുഗ്രായ ച കപർദിനേ॥ 7-80-55 (47765)
മഹാദേവായ ഭീമായ ത്ര്യംബകായ ച ശാന്തയേ।
ഈശാനായ മഖഘ്നായ നമോഽസ്ത്വന്ധകഘാതിനേ॥ 7-80-56 (47766)
കുമാരഗുരവേ തുഭ്യം നീലഗ്രീവായ വേധസേ।
പിനാകിനേ ഹവിഷ്യായ സത്യായ വിഭവേ സദാ॥ 7-80-57 (47767)
വിലോഹിതായ ധ്രൂംരായ വ്യാധായാനപരാജിതേ।
നിത്യം നീലശിഖണ്ഡായ ശൂലിനേ ദിവ്യചക്ഷുഷേ॥ 7-80-58 (47768)
ഹോത്രേ പോത്രേ ത്രിനേത്രായ വ്യാധായ വസുരേതസേ।
അചിന്ത്യായാംബികാഭർത്രേ സർവദേവസ്തുതായ ച॥ 7-80-59 (47769)
വൃഷധ്വജായ മുണ്ഡായ ജടിനേ ബ്രഹ്മചാരിണേ।
തപ്യമാനായ സലിലേ ബ്രഹ്മണ്യായാജിതായ ച॥ 7-80-60 (47770)
വിശ്വാത്മനേ വിശ്വസൃജേ വിശ്വമാവൃത്യ തിഷ്ഠതേ।
നമോനമസ്തേ സേവ്യായ ഭൂതാനാം പ്രഭവേ സദാ॥ 7-80-61 (47771)
ബ്രഹ്മവക്ത്രായ സർവായ ശങ്കരായ ശിവായ ച।
നമോസ്തു വാചസ്പതയേ പ്രജാനാം പതയേ നമഃ॥ 7-80-62 (47772)
`അഭിഗംയായ കാംയായ സ്തുത്യായാര്യായ സർവദാ।
നമോഽസ്തു ദേവദേവായ മഹാഭൂതധരായ ച।
നമോ വിശ്വസ്യ പതയേ പത്തീനാം പതയേ നമഃ'॥ 7-80-63 (47773)
നമോ വിശ്വസ്യ പതയേ മഹതാം പതയേ നമഃ।
നമഃ സഹസ്രശിരസേ സഹസ്രഭുജമൃത്യവേ॥
സഹസ്രനേത്രപാദായ നമോഽസംഖ്യേയകർമണേ। 7-80-64 (47774)
നമോ ഹിരണ്യവർണായ ഹിരണ്യകവചായ ച।
ഭക്താനുകംപിനേ നിത്യം സിധ്യതാം നോ വരഃ പ്രഭോ॥ 7-80-65 (47775)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-80-66x (4475)
ഏവം സ്തുത്വാ മഹാദേവം വാസുദേവഃ സഹാർജുനഃ।
പ്രസാദയാമാസ ഭവം തദാ ഹ്യസ്ത്രോപലബ്ധയേ॥ ॥ 7-80-66 (47776)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി അശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 80 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-80-7 ന ശോച്യം ശോകോ നാചരണീയഃ॥ 5-80-8 കാര്യേ കൃത്യം കാര്യം കരണീയം ഭവേദിത്യന്വയഃ॥ 5-80-23 പ്രണിഹിതഃ സമാതിxxxx॥ 5-80-32 അഥർവണസ്യ മുനേഃ॥ 5-80-36 തഥാ ച വ്രജന്വിഷ്ണുപദമാകാശമഭ്യഗാദിത്യന്വയഃ॥ 5-80-41 ലാസ്യം നൃത്തം। വൽഗിതമിതസ്തതഃ പ്രചാരഃ। ആസ്ഫോടിതം ഭുജാഡംബരഃ। ഉക്ത്രുഷ്ടമുച്ചൈഃ സ്വനിതം॥ 5-80-44 വിശ്വം ജഗത്കർമ പ്രാപ്യം യസ്യ। ഈശാനമപ്രതിഹതേച്ഛം। അവ്യയമവികാരം। മനസഃ പരമം പ്രവൃത്തിനിവൃത്തികാരണം। യോനിമുത്പത്തിസ്ഥാനം ച। ജ്യോതിഷാം തേജസാം നിധിമധിഷ്ഠാനം॥ 5-80-46 യോഗാനാം യോഗദർശിനാം പരം ധാമ പരമാശ്രയം। ദൃഷ്ടം സാക്ഷാദ്ഭൂതം ബ്രഹ്മതത്ത്വം തദ്വിദാം നിർധി രഹസ്യം॥ 5-80-47 കാലഇവ കോപോ യസ്യ। ശക്രസ്യ ഗുണാ ഐശ്വര്യാദയഃ സൂര്യസ്യ ഗുണാഃ പ്രതാപാദയഃ തേഷാമുദയോ യസ്മാത്। കാലകേശം ഇതി ക. പാഠഃ॥ 5-80-48 കാരണാത്മാനം കാരണൈകസ്വഭാവം॥ 5-80-55 ഭാവഃ സർവപ്രഭുത്വാത്। ശർവഃ സംഹരണാത്॥ 5-80-56 ശാന്തിഃ ശമപ്രധാനത്വാത്॥ 5-80-57 ഹവിഷ്യഃ ഹവിഷ്യയോഗ്യത്വാത്। വിഭുർവ്യാപകത്വാത്॥ 5-80-58 വ്യാധായ മൃഗഹനനാത്। ദ്വിരുക്തിർദ്വിസ്തഥാകരണാത്। അനാത്പ്രാണിനഃ പരാജയതീതി അനപരാജിത്സർവഭൂതോത്തമത്വാത്। നീലശിഖണ്ഡോ നീലകേശത്വാത്॥ 5-80-59 ഹോതാ ദീക്ഷിതഃ ഭാവേന ഹവനശീലത്വാത്। വസുരേതാ അഗ്നൌ രേതഃ ക്ഷേപണാത്॥ 5-80-60 മുണ്ഡോ ദീക്ഷിതത്വാത്। ബ്രഹ്മചാരീ രേതോവിധാരണാത്॥ 5-80-61 ഭൂതാനാം പ്രാണിനാം പ്രമഥാദീനാം॥ 5-80-62 ബ്രഹ്മവക്രോ വേദപൂർണമുഖത്വാത്। ശിവോ മോക്ഷഹേതുത്വാത്। വാചസ്പതിർവാങ്യയപ്രവർതനാത്॥ 5-80-80 അശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 081
॥ ശ്രീഃ ॥
7.81. അധ്യായഃ 081
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന സ്വപ്നേ ശങ്കരാത്പാശുപതാസ്ത്രമുപലക്ഷ്യ കൃഷ്ണേനസഹ പുനഃ ശിബിരം പ്രത്യാഗമനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-81-0 (47777)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-81-0x (4476)
തതഃ പാർഥഃ പ്രസന്നാത്മാ പ്രാഞ്ജലിർവൃഷഭധ്വജം।
ദദർശോത്ഫുല്ലനയനഃ സമസ്തം തേജസാം നിധിം॥ 7-81-1 (47778)
തം ചോപഹാരം സുകൃതം നൈശം നൈത്യകമാത്മനാ।
ദദർശ ത്ര്യംബകാഭ്യാശേ വാസുദേവനിവേദിതം॥ 7-81-2 (47779)
തതോഽഭിപൂജ്യ മനസാ കൃഷ്ണം ശർവം ച പാണ്ഡവഃ।
ഇച്ഛാംയഹം ദിവ്യമസ്ത്രമിത്യഭാഷത ശങ്കരം॥ 7-81-3 (47780)
തതഃ പാർഥസ്യ വിജ്ഞായ വരാർഥേ വചനം തദാ।
വാസുദേവാർജുനൌ ദേവഃ സ്മയമാനോഽഭ്യഭാഷത॥ 7-81-4 (47781)
സ്വാഗതം വാം നരശ്രേഷ്ഠൌ വിജ്ഞാതം മനസേപ്സിതം।
യേന കാമേന സംപ്രാപ്തൌ ഭവദ്ധ്യാം തം ദദാംയഹം॥ 7-81-5 (47782)
സരോഽമൃതമയം ദിവ്യമഭ്യാശേ ശത്രുസൂദനൌ।
തത്ര മേ തദ്ധനുർദിവ്യം ശരശ്ച നിഹിതഃ പുരാ॥ 7-81-6 (47783)
യേന ദേവാരയഃ സർവേ മയാ യുധി നിപാതിതാഃ।
തത ആനീയതാം കൃഷ്ണൌ സശരം ധനുരുത്തമം॥ 7-81-7 (47784)
തഥേത്യുക്ത്വാ തു തൌ വീരൌ സർവപാരിഷദൈഃ സഹ।
പ്രസ്ഥിതൌ തത്സരോ ദിവ്യം ദിവ്യൈശ്വര്യശതൈര്യുതം॥ 7-81-8 (47785)
നിർദിഷ്ടം യദ്വൃഷാങ്കേണ പുണ്യം സർവാർഥസാധകം।
തൌ ജഗ്മതുരസംഭ്രാന്തൌ നരനാരായണാവൃഷീ॥ 7-81-9 (47786)
തതസ്തൌ തത്സരോ ഗത്വാ സൂര്യമണ്ഡലസന്നിഭം।
നാഗമന്തർജലേ ഘോരം ദദൃശാതേഽർജുനാച്യുതൌ॥ 7-81-10 (47787)
ദ്വിതീയം ചാപരം നാഗം സഹസ്രശിരസം വരം।
വമന്തം വിപുലാ ജ്വാലാ ദദൃശാതേഽഗ്നിവർചസം॥ 7-81-11 (47788)
തതഃ കൃഷ്ണശ്ച പാർഥശ്ച സംസ്പൃശ്യാംഭഃ കൃതാഞ്ജലീ।
തൌ നാഗാവുപതസ്ഥാതേ നമസ്യന്തൌ വൃഷധ്വജം॥ 7-81-12 (47789)
ഗൃണന്തൌ വേദവിദ്വാംസൌ തദ്ബ്രഹ്മ ശതരുദ്രിയം।
അപ്രമേയപ്രമാണം തൌ ഗത്വാ സർവാത്മനാ ഭവം॥ 7-81-13 (47790)
തതസ്തൌ രുദ്രമാഹാത്ംയാദ്ധിത്വാ രൂപം മഹോരഗൌ।
ധനുർബാണശ്ച ശത്രുഘ്നം തദ്ദ്വന്ദ്വം സമപദ്യത॥ 7-81-14 (47791)
തൌ തജ്ജഗൃഹതുഃ പ്രീതൌ ധനുർബാണം ച സുപ്രഭം।
ആജഹൂതുർമഹാത്മാനൌ ദദതുശ്ച മഹാത്മനേ॥ 7-81-15 (47792)
തതഃ പാശ്വാദ്വൄഷാങ്കസ്യ ബ്രഹ്മചാരീ ന്യവർതത।
പിംഗാക്ഷസ്തപസഃ ക്ഷേത്രം ബലവാന്നീലലോഹിതഃ। 7-81-16 (47793)
സ തദ്ഗൃഹ്യ ധനുഃശ്രേഷ്ഠം തസ്ഥൌ സ്ഥാനം സമാഹിതഃ।
വിചകർഷാഥ വിധിവത്സശരം ധനുരുത്തമം॥ 7-81-17 (47794)
തസ്യ മൌർവീ ച മുഷ്ടിം ച സ്ഥാനം ചാലക്ഷ്യ പാണ്ഡവഃ।
ശ്രുത്വാ മന്ത്രം ഭവപ്രോക്തം ജഗ്രാഹാചിന്ത്യവിക്രമഃ॥ 7-81-18 (47795)
സ സരസ്യേവ തം ബാണം മുമോചാതിബലഃ പ്രഭുഃ।
ചിക്ഷേപ ച പുനർവീരസ്തസ്മിൻസരസി തദ്ധനുഃ॥ 7-81-19 (47796)
തതഃ പ്രീതം ഭവം ജ്ഞാത്വാ സ്മൃതിമാനർജുനസ്തദാ।
വരമാരണ്യകേ ദത്തം ദർശനം ശങ്കരസ്യ ച।
മനസാ ചിന്തയാമാസ തൻമേ സംപദ്യതാം ഭവ॥ 7-81-20 (47797)
തസ്യ തൻമതമാജ്ഞായ പ്രീതഃ പ്രാദാദ്വരം ഭവഃ।
തച്ച പാശുപതം ഘോരം പ്രതിജ്ഞായാശ്ച പാരണം॥ 7-81-21 (47798)
തതഃ പാശുപതം ദിവ്യമവാപ്യ പുനരീശ്വരാത്।
സംഹൃഷ്ടരോമാ ദുർധർഷഃ കൃതം കാര്യമമന്യത॥ 7-81-22 (47799)
`തതോഽർജുനഹൃഷീകൈശൌ പുനഃ പുനരരിന്ദമൌ'।
വവന്ദതുശ്ച സംഹൃഷ്ടൌ ശിരോഭ്യാം തം മഹേശ്വരം॥ 7-81-23 (47800)
അനുജ്ഞാതൌ ക്ഷണേ തസ്മിൻഭവേനാർജുനകേശവൌ।
പ്രാപ്തൌ സ്വശിബിരം വീരൌ മുദാ പരമയാ യുതൌ॥ 7-81-24 (47801)
തഥാ ഭവേനാനുമതൌ മഹാസുരനിഘാതിനാ।
ഇദ്രാവീഷ്ണൂ യഥാ പ്രീതൌ ജംഭസ്യ വധകാങ്ക്ഷിണൌ॥ ॥ 7-81-25 (47802)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ഏകാശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 81 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-81-2 ആത്മനാ സുകൃതം സൂപകൽപിതം॥ 5-81-14 ദ്വന്ദ്വം യുഗലം॥ 5-81-16 നീലലോഹിതഃ ഭഗവതോഽപരാ തനുഃ॥ 5-81-17 സ്ഥാനം സ്ഥാപനകം 5-81-18 ജഗ്രാഹ മനസി കൃതവാൻ॥ 5-81-81 ഏകാശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 082
॥ ശ്രീഃ ॥
7.82. അധ്യായഃ 082
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ശ്രീകൃഷ്ണസ്യ കൃതാഹ്നികം യുധിഷ്ഠിരം പ്രത്യാഗമനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-82-0 (47803)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-82-0x (4477)
തയോഃ സംവദതോരേവ കൃഷ്ണദാരുകയോസ്തഥാ।
സാഽത്യഗാദ്രജനീ രാജന്നഥ രാജാ സ്മ ബോധ്യതേ॥ 7-82-1 (47804)
പഠന്തി പാണിധ്വനികാ മാഗധാഃ സ്തവഗായകാഃ।
വൈതാലികാശ്ച സൂതാശ്ച തുഷ്ടുവുഃ പുരുഷർഷഭം॥ 7-82-2 (47805)
നർതകാശ്ചാപ്യനൃത്യന്ത ജഗുർഗീതാനി ഗായകാഃ।
കുരുവംശസ്തവാർഥാനി മധുരം രക്തകണ്ഠിനഃ॥ 7-82-3 (47806)
മൃദംഗാ ഝർഝരാ ഭേര്യഃ പണവാനകഗോമുഖാഃ।
ആഡംബരാശ്ച ശംഖാശ്ച ദുന്ദുഭ്യശ്ച മഹാസ്വനാഃ॥ 7-82-4 (47807)
ഏവമേതാനി സർവാണി തഥാന്യാന്യപി ഭാരത।
വാദയന്തി സ്മ സംഹൃഷ്ടാഃ കുശലാഃ സാധുശിക്ഷിതാഃ॥ 7-82-5 (47808)
സ മേഘസമനിർഘോഷോ മഹാഞ്ശബ്ദോഽസ്പൃശദ്ദിവം।
പാർഥിവപ്രവരം സുപ്തം യുധിഷ്ഠിരമബോധയത്॥ 7-82-6 (47809)
പ്രതിബുദ്ധഃ സുഖം സുപ്തോ മഹാർഹേ ശയനോത്തമേ।
ഉത്ഥായാവശ്യകാര്യാർഥം യയൌ സ്നാനഗൃഹം നൃപഃ॥ 7-82-7 (47810)
തതഃ ശുക്ലാംബരാഃ സ്നാതാസ്തരുണാഃ ശതമഷ്ട ച।
സ്നാപകാഃ കാഞ്ചനൈഃ കുംഭൈഃ പൂർണൈഃ സമുപതസ്ഥിരേ॥ 7-82-8 (47811)
ഭദ്രാസനേ സൂപവിഷ്ടഃ പരിധായാംബരം ലഘു।
സസ്നൌ ചന്ദനസംയുക്തൈഃ പാനീയൈരഭിമന്ത്രിതൈഃ॥ 7-82-9 (47812)
ഉത്സാദിതഃ കഷായേണ ബലവദ്ഭിഃ സുശിക്ഷിതൈഃ।
ആപ്ലുതഃ സാധിവാസേന ജലേന സസുഗന്ധിനാ॥ 7-82-10 (47813)
രാജഹംസനിഭം പ്രാപ്യ ഉഷ്ണീഷം ശിഥിലാർപിതം।
ജലക്ഷയനിമിത്തം വൈ വേഷ്ടയാമാസ മൂർധനി॥ 7-82-11 (47814)
ഹരിണാ ചന്ദനേനാംഗമുപലിപ്യ മഹാഭുജഃ।
സ്രഗ്വീ ചാക്ലിഷ്ടവസനഃ പ്രാങ്മുഖഃ പ്രാഞ്ജലിഃ സ്ഥിതഃ॥ 7-82-12 (47815)
`കൃത്വേന്ദ്രിയാണാമൈകാഗ്ര്യം മനസശ്ച മഹാമനാഃ'।
ജജാപ ജപ്യം കൌന്തേയഃ സതാം മാർഗമനുഷ്ഠിതഃ।
തത്രാഗ്നിശരണം ദീപ്തം പ്രവിവേശ വിനീതവത്॥ 7-82-13 (47816)
സമിദ്ഭിഃ സ പവിത്രാഭിരഗ്നിമാഹുതിഭിസ്തഥാ।
മന്ത്രപൂതാഭിരർചിത്വാ നിശ്ചക്രാമ ഗൃഹാത്തതഃ॥ 7-82-14 (47817)
ദ്വിതീയാം പുരുഷവ്യാഘ്രഃ കക്ഷ്യാം നിർഗംയ പാർഥിവഃ।
തതോ വേദവിദോ വൃദ്ധാനപശ്യദ്ബ്രാഹ്മണർഷഭാൻ॥ 7-82-15 (47818)
ദാന്താന്വേദവ്രതസ്നാതാൻസ്നാതാനവഭൃഥേഷു ച।
സഹസ്രാനുചരാൻസൌരാൻസഹസ്രം ചാഷ്ട ചാപരാൻ॥ 7-82-16 (47819)
അക്ഷതൈഃ സുമനോഭിശ്ച വാചയിത്വാ മഹാഭുജഃ।
താന്ദ്വിജാൻമധുസർപിർഭ്യാം ഫലൈഃ ശ്രേഷ്ഠൈഃ സുമംഗലൈഃ॥ 7-82-17 (47820)
പ്രാദാത്കാഞ്ചനമേകൈകം നിഷ്കം വിപ്രായ പാണ്ഡവഃ।
അലങ്കൃതം ചാശ്വശതം വാസാംസീഷ്ടാശ്ച ദക്ഷിണാഃ॥ 7-82-18 (47821)
തഥാ ഗാഃ കപിലാ ദോഗ്ധ്രീഃ സവത്സാഃ പാണ്ഡുനന്ദനഃ।
ഹേമശൃംഗാ രൌപ്യഖുരാ ദത്ത്വാ തേഭ്യഃ പ്രദക്ഷിണം॥ 7-82-19 (47822)
സ്വസ്തികാന്വർധമാനാംശ്ച നന്ദ്യാവർതാംശ്ച കാഞ്ചനാൻ।
മാല്യം ച ജലകുംഭാംശ്ച ജ്വലിതം ച ഹുതാശനം॥ 7-82-20 (47823)
പൂർണാന്യക്ഷതപാത്രാണി രുചകം രോചനാസ്തഥാ।
സ്വലങ്കൃതാഃ ശുഭാഃ കന്യാ ദധിസർപിർമധൂദകം॥ 7-82-21 (47824)
മംഗല്യാൻപക്ഷിണശ്ചൈവ യച്ചാന്യദപി പൂജിതം।
ദൃഷ്ട്വാ സ്പൃഷ്ട്വാ ച കൌന്തേയോ ബാഹ്യാം കക്ഷ്യാം തതോഽഗമത്॥ 7-82-22 (47825)
തതസ്തസ്യാം നഹാബാഹോസ്തിഷ്ഠതഃ പരിചാരകാഃ।
സൌവർണം സർവതോഭദ്രം മുക്താവൈദൂര്യമണ്ഡിതം॥ 7-82-23 (47826)
പരാർധ്യാസ്തരണാസ്തീർണം സോത്തരച്ഛദമൃദ്ധിമത്।
വിശ്വകർമകൃതം ദിവ്യമുപജഹ്രുർവരാസനം॥ 7-82-24 (47827)
തത്ര തസ്യോപവിഷ്ടസ്യ ഭൂഷണാനി മഹാത്മനഃ।
ഉപാജഹ്രുർമഹാർഹാണി പ്രേപ്യാഃ ശുഭ്രാണി സർവശഃ॥ 7-82-25 (47828)
യുക്താഭരണവേഷസ്യ കൌന്തേയസ്യ മഹാത്മനഃ।
രൂപമാസീൻമഹാരാജ ദ്വിഷതാം ശോകവർധനം॥ 7-82-26 (47829)
ചാമരൈശ്ചന്ദ്രരശ്ംയാഭൈർഹേമദണ്ഡൈഃ സുശോഭനൈഃ।
ദോധൂയമാനൈഃ ശുശുഭേ വിദ്യുദ്ഭിരിവ തോയദഃ॥ 7-82-27 (47830)
സംസ്തൂയമാനഃ സൂത്രൈശ്ച വന്ദ്യമാനശ്ച വന്ദിഭിഃ।
ഉപഗീയമാനോ ഗന്ധർവൈരാസ്തേ സ്മ കുരുനന്ദനഃ॥ 7-82-28 (47831)
തതോ മുഹൂർതമാസീച്ച വന്ദിനാം നിനദോ മഹാൻ।
രഥാനാം നേമിഘോഷശ്ച ഖുരഘോഷശ്ച വാജിനാം॥ 7-82-29 (47832)
ഹാദേന ഗജഘണ്ടാനാം ശംഖാനാം നിനദേന ച।
നരാണാം പദശബ്ദൈശ്ച കംപതീവ സ്മ മേദിനീ॥ 7-82-30 (47833)
തതഃ ശുദ്ധാന്തമാസാദ്യ ജാനുഭ്യാം ഭൂതലേ സ്ഥിതഃ।
ശിരസാ വന്ദനീയം തമഭിവാദ്യ ജനേശ്വരം॥ 7-82-31 (47834)
കുണ്ഡലീ ബദ്ധനിസ്ത്രിംശഃ സന്നദ്ധകവചോ യുവാ।
അഭിപ്രണംയ ശിരസാ ദ്വാസ്ഥോ ധർമാത്മജായ വൈ॥ 7-82-32 (47835)
ന്യവേദയദ്ധൃഷീകേശമുപയാന്തം മഹാത്മനേ।
സോഽബ്രവീത്പുരുഷവ്യാഘ്രഃ സ്വാഗതേനൈവ മാധവഃ॥ 7-82-33 (47836)
`പ്രവേശ്യതാം സമീപം മേ കിമർഥം പ്രവിലംബസേ'।
ആസനം ച മധുഘ്നായ ദീയതാം പരമാർചിതം।
തതഃ പ്രവേശ്യ വാർഷ്ണേയമുപവേശ്യ വരാസനേ॥ 7-82-34 (47837)
സത്കൃത്യ സത്കൃതസ്തേന പര്യപൃച്ഛദ്യുധിഷ്ഠിരഃ॥ ॥ 7-82-35 (47838)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ദ്വ്യശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 82 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-82-2 പാണിധ്വനികാ ഹസ്തേന താലസ്വനം കുർവതേ॥ 5-82-3 രക്തകണ്ഠിനോ രഞ്ജകസ്വരാഃ॥ 5-82-4 ഝർഝരാ ഝില്ലികാഃ। ഭേര്യോ ബൃഹഢ്ഢക്കാഃ। പണവാ മുരജാഃ। ആനകാഃ പടഹാഃ। ഗോമുഖാഃ ത്രാഗഡാഃ। ആഡംബരാശ്ച ക്ഷുദ്രപടഹാഃ। ദുന്ദുഭ്യോ ഢക്കാഃ॥ 5-82-9 ഭദ്രാസനേ ചതുഃസമാസനേ॥ 5-82-10 കഷായേണ സർവൌഷധ്യാദികൽകേന॥ 5-82-12 അക്ലിഷ്ടമനുപഹതം വസനം യസ്യ॥ 5-82-13 ദീപ്തം ജ്വലദഗ്നിം॥ 5-82-16 സൌരാൻസൂര്യോപാസകാൻ॥ 5-82-19 പ്രദക്ഷിണം കൃത്വേതി ശേഷഃ॥ 5-82-20 സ്വസ്തികാനാലിംഗനാനി। വർധമാനാൻ ശരാവാൻ। നന്ദ്യാവർതാൻസംപുടിതാദ്യർഘപാത്രാണി॥ 5-82-21 രുചകം മാതുലുംഗകം॥ 5-82-24 വിശ്വകർമകൃതം വിശ്വകർമപ്രണീതേന വിധിനാ നിർമിതം॥ 5-82-28 വന്ദ്യമാനഃ സ്തൂയമാനഃ। സ്തുത്യർഥസ്യ വദേ രൂപം॥ 5-82-31 ശുദ്ധാന്തം കക്ഷ്യാഭ്യന്തരം॥ 5-82-82 ദ്വ്യശീതിതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 083
॥ ശ്രീഃ ॥
7.83. അധ്യായഃ 083
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ജയദ്രഥവധസ്യ ദുഷ്കരത്വാശങ്കിനോ യുധിഷ്ഠിരസ്യ കൃഷ്ണേന സമാശ്വാസനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-83-0 (47839)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-83-0x (4478)
സുഖേന രജനീ വ്യുഷ്ടാ കച്ചിത്തേ മധുസൂദന।
കച്ചിജ്ജ്ഞാനാനി സർവാണി പ്രസന്നാനി തവാച്യുത॥ 7-83-1 (47840)
സഞ്ജായ ഉവാച। 7-83-2x (4479)
വാസുദേവോഽപി തദ്യുക്തം പ്രത്യുവാച യുധിഷ്ഠിരം।
ദർശനാദേവ തേ സൌംയ ന കിഞ്ചിദശുഭം മമ॥ 7-83-2 (47841)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-83-3x (4480)
തതശ്ച പ്രകൃതീഃ ക്ഷത്താ ന്യവേദയദുപസ്ഥിതാഃ।
അനുജ്ഞാതശ്ച രാജ്ഞാ സ പ്രാവേശയത തം ജനം॥ 7-83-3 (47842)
വിരാടം ഭീമസേനം ച ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച സാത്യകിം।
ചേദിപം ധൃഷ്ടകേതും ച ദ്രുപദം ച മഹാരഥം॥ 7-83-4 (47843)
ശിഖൺ·ഡിനം യമൌ ചൈവ ചേകിതാനം സകേകയം।
യുയുപ്സും ചൈവ കൌരവ്യം പാഞ്ചാല്യം ചോത്തമൌജസം॥ 7-83-5 (47844)
യുധാമന്യു സുബാഹും ച ദ്രൌപദേയാംശ്ച സർവശഃ।
ഏതാംശ്ച സുഹൃദശ്ചാന്യാന്ദർശയാമാസ പാണ്ഡവം॥ 7-83-6 (47845)
അനുജ്ഞാതാശ്ച പാർഥേന സ്വാസീനാ ആസനേഷു തേ।
സർവേഷ്വഥ പരാർധ്യേഷു യഥാർഹം വന്ദ്യ പാണ്ഡവം॥ 7-83-7 (47846)
ഏകസ്മിന്നാസനേ വീരാവുപവിഷ്ടൌ മഹാബലൌ।
കൃഷ്ണശ്ച യുയുധാനശ്ച വേദ്യാമിവ ഹുതാശനൌ॥ 7-83-8 (47847)
തതോ യുധിഷ്ഠിരസ്തേഷാം ശൃണ്വതാം മധുസൂദനം।
അബ്രവീത്പുണ്ഡരീകാക്ഷമാഭാഷ്യ മധുരം വചഃ॥ 7-83-9 (47848)
ഏകം ത്വാം വയമാശ്രിത്യ സഹസ്രാക്ഷമിവാമരാഃ।
പ്രാർഥയാമോ ജയം യുദ്ധേ ശാശ്വതാനി സുഖാനി ച॥ 7-83-10 (47849)
ത്വം ഹി രാജ്യവിനാശം ച ദ്വിഷദ്ഭിശ്ച നിരാക്രിയാം।
ക്ലേശാംശ്ച വിവിധാൻകൃഷ്ണ സർവാംസ്താനപി വേത്ഥ നഃ॥ 7-83-11 (47850)
ത്വയി സർവേശ സർവേഷാമസ്മാകം ഭക്തവത്സല।
സുഖമായത്തമത്യർഥം യാത്രാ ച മധുസൂദന॥ 7-83-12 (47851)
സ തഥാ കുരു വാർഷ്ണേയ യഥാ ത്വയി മനോ മമ।
അർജുനസ്യ യഥാ സത്യാ പ്രതിജ്ഞാ സ്യാച്ചികീർഷിതാ॥ 7-83-13 (47852)
സ ഭവാംസ്താരയത്വസ്മാദ്ദുഃഖാമർഷമഹാർണവാത്।
പരാം തിതീർഷതാമദ്യ പ്ലുവോ നോ ഭവ മാധവ॥ 7-83-14 (47853)
നഹി തത്കുരുതേ യോധഃ കാർതവീര്യസമോഽപി യഃ।
യുധി യത്കുരുഷേ കൃഷ്ണ സാരഥ്യം ത്വം സമാസ്ഥിതഃ॥ 7-83-15 (47854)
യഥൈവ സർവാസ്വാപത്സു പാസി വൃഷ്ണീഞ്ജനാർദന।
തഥൈവാസ്മാൻമഹാബാഹോ വൃജിനാത്ത്രാതുമർഹസി॥ 7-83-16 (47855)
ത്വമഗാധേഽപ്ലവേ മഗ്നാൻപാണ്ഡവാൻകുരുസാഗരേ।
സമുദ്ധര പ്ലുവോ ഭൂത്വാ ശംഖചക്രഗദാധര॥ 7-83-17 (47856)
നമസ്തേ ദേവദേവേശ സനാതന വിശാതന।
വിഷ്ണോ ജിഷ്ണോ ഹരേ കൃഷ്ണ വൈകുണ്ഠ പുരുഷോത്തമ॥ 7-83-18 (47857)
നാരദസ്ത്വാം സമാചഖ്യൌ പുരാണമൃഷിസത്തമം।
വരദം ശാർംഗിണം ശ്രേഷ്ഠം തത്സത്യം കുരു മാധവ॥ 7-83-19 (47858)
ഇത്യുക്തഃ പുണ്ഡരീകാക്ഷോ ധർമരാജേന സംസദി।
തോയമേഘസ്വനോ വാഗ്മീ പ്രത്യുവാച യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-83-20 (47859)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-83-21x (4481)
സാമരേഷ്വപി ലോകേഷു സർവേഷു ന തഥാവിധഃ।
ശരാസനധരഃ കശ്ചിദ്യഥാ പാർഥോ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-83-21 (47860)
വീര്യവാനസ്ത്രസംപന്നഃ പരാക്രാന്തോ മഹാബലഃ।
യുദ്ധശൌണ്ഡഃ സദാമർഷീ തേജസാ പരമോ നൃണാം॥ 7-83-22 (47861)
സ യുവാ വൃഷഭസ്കന്ധോ ദീർഘബാഹുർമഹാബലഃ।
സിംഹർഷഭഗതിഃ ശ്രീമാന്ദ്വിഷതസ്തേ ഹനിഷ്യതി॥ 7-83-23 (47862)
അഹം ച തത്കരിഷ്യാമി തഥാ കുന്തീസുതോഽർജുനഃ।
ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ സൈന്യാനി ധക്ഷ്യത്യഗ്നിരിവേന്ധനം॥ 7-83-24 (47863)
അദ്യ തം പാപകർമാണം ക്ഷുദ്രം സൌഭദ്രഘാതിനം।
അപുനർദർശനം മാർഗമിഷുഭിഃ ക്ഷേപ്സ്യതേഽർജുനഃ॥ 7-83-25 (47864)
തസ്യാദ്യ ഗൃധ്രാഃ ശ്യേനാശ്ച ചണ്ഡഗോമായവസ്തഥാ।
ഭക്ഷയിഷ്യന്തി മാംസാനി യേ ചാന്യേ പുരുഷാദകാഃ॥ 7-83-26 (47865)
യദ്യസ്യ ദേവാ ഗോപ്താരഃ സേന്ദ്രാഃ സർവേ തഥാഽപ്യസൌ।
രാജധാനീം യമസ്യാദ്യ ഹതഃ പ്രാപ്സ്യതി ദുർമതിഃ॥ 7-83-27 (47866)
നിഹത്യ സൈന്ധവം ജിഷ്ണുരദ്യ ത്വാമുപയാസ്യതി।
വിശോകോ വിജ്വരോ രാജൻഭവ ശാന്തി പുരസ്കൃതഃ॥ ॥ 7-83-28 (47867)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ത്ര്യശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 83 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-83-11 നിരാക്രിയാമപസാരണം॥ 5-83-12 യാത്രാ സ്ഥിതിഃ॥ 5-83-16 വൃജിനാത് വ്യസനാത്॥ 5-83-18 സനാതന അനാദിനിധന। വിശാ തന സംഹർതഃ। കൃഷ്ണ സംസാരകർഷക। പുരുഷോത്തമ പരമാത്മൻ ॥ 5-83-22 യുദ്ധശൌണ്ഡഃ യുദ്ധപ്രവീണഃ॥ 5-83-83 ത്ര്യശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 084
॥ ശ്രീഃ ॥
7.84. അധ്യായഃ 084
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ജയദ്രഥംപ്രതി ഗച്ഛതാഽർജുനേന യുധിഷ്ഠിരരക്ഷണായ സാത്യകിംപ്രതി ചോദനാ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-84-0 (47868)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-84-0x (4482)
തഥാ തു വദതാം തേഷാം പ്രാദുരാസീദ്ധനഞ്ജയഃ।
ദിദൃക്ഷുർഭരതശ്രേഷ്ഠം രാജാനം സസുഹൃദ്ഗണം॥ 7-84-1 (47869)
തം പ്രവിഷ്ടം ശുഭാം കക്ഷ്യാമഭിവന്ദ്യാഗ്രതഃ സ്യിതം।
തമുത്ഥായാർജുനം പ്രേംണാ സസ്വജേ പാണ്ഡവർഷഭഃ॥ 7-84-2 (47870)
മൂർധ്നി ചൈനമുപാഘ്രായ പരിഷ്വജ്യ ച ബാഹുനാ।
ആശിഷഃ പരമാഃ പ്രോച്യ സ്മയമാനോഽഭ്യഭാഷത॥ 7-84-3 (47871)
വ്യക്തമർജുന സംഗ്രാമേ ധ്രുവസ്തേ വിജയോ മഹാൻ।
താദൃഗ്രൂപാ ച തേ ച്ഛായാ പ്രസന്നശ്ച ജനാർദനഃ॥ 7-84-4 (47872)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-84-5x (4483)
തമബ്രവീത്തതോ ജിഷ്ണുർമഹദാശ്ചര്യമുത്തമം।
ദൃഷ്ടവാനസ്മി ഭദ്രം തേ കേശവസ്യ പ്രസാദജം॥ 7-84-5 (47873)
തതസ്തത്കഥയാമാസ യഥാദൃഷ്ടം ധനഞ്ജയഃ।
ആശ്വാസനാർഥം സുഹൃദാം ത്ര്യംബകേണ സമാഗമം॥ 7-84-6 (47874)
തതഃ ശിരോഭിരവനിം സ്പൃഷ്ട്വാ സർവേ ച വിസ്മിതാഃ।
നമസ്കൃത്യ വൃഷാങ്കായ സാധുസാധ്വിത്യഥാബ്രുവൻ॥ 7-84-7 (47875)
അനുജ്ഞാതാസ്തതഃ സർവേ സുഹൃദോ ധർമസൂനുനാ।
ത്വരമാണാഃ സുസന്നദ്ധാ ഹൃഷ്ടാ യുദ്ധായ നിര്യയുഃ॥ 7-84-8 (47876)
അഭിവാദ്യ തു രാജാനം യുയുധാനാച്യുതാർജുനാഃ।
ഹൃഷ്ടാ വിനിര്യയുസ്തേ വൈ യുധിഷ്ഠിരനിവേശനാത്॥ 7-84-9 (47877)
രഥേനൈകേന ദുർധർഷൌ യുയുധാനജനാർദനൌ।
ജഗ്മതുഃ സഹിതൌ വീരാവർജുനസ്യ നിവേശനം॥ 7-84-10 (47878)
തത്ര ഗത്വാ ഹൃഷീകേശഃ കൽപയാമാസ ശാസ്ത്രവിത്।
രഥം രഥവരസ്യാജൌ വാനരർഷഭലക്ഷണം॥ 7-84-11 (47879)
സ മേഘസമനിർഘോഷസ്തപ്തകാഞ്ചനസപ്രഭഃ।
ബഭൌ രഥവരഃ ക്ലൃപ്തഃ ശിശുർദിവസകൃദ്യഥാ॥ 7-84-12 (47880)
തതഃ പുരുഷശാർദൂലഃ സജ്ജം സർവം ന്യവേദയത്।
രഥം പുരുഷസിംഹസ്യ സധ്വജം സുപതാകിനം॥ 7-84-13 (47881)
സ തു ലോകവരഃ പുംസാം കിരീടീ ഹേമവർമഭൃത്।
ചാപബാണധരോ വാഹം പ്രദക്ഷിണമവർതത॥ 7-84-14 (47882)
തപോവിദ്യാവയോവൃദ്ധൈഃ ക്രിയാവദ്ഭിർജിതേന്ദ്രിയൈഃ।
സ്തൂയമാനോ ജയാശീർഭിരാരുരോഹ മഹാരഥം॥ 7-84-15 (47883)
ജൈത്രൈഃ സാംഗ്രാമികൈർമന്ത്രൈഃ പൂർവമേവ രഥോത്തമം।
അഭിമന്ത്രിതമർചിഷ്മാനുദയം ഭാസ്കരോ യഥാ॥ 7-84-16 (47884)
സ രഥേ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠഃ കാഞ്ചനേ കാഞ്ചനാവൃതഃ।
വിബഭൌ വിമലോഽർചിഷ്മാൻമേരാവിവ ദിവാകരഃ। 7-84-17 (47885)
അന്വാരുരുഹതുഃ പാർഥം യുയുധാനജനാർദനൌ।
ശര്യാതേര്യജ്ഞമായാന്തം യഥേന്ദ്രം ദേവമശ്വിനൌ॥ 7-84-18 (47886)
അഥ ജഗ്രാഹ ഗോവിന്ദോ രശ്മീന്രശ്മിവിദാംവരഃ।
മാതലിർവാസവസ്യേവ വൃത്രം ഹന്തും പ്രയാസ്യതഃ॥ 7-84-19 (47887)
സ താഭ്യാം സഹിതഃ പാർഥോ രഥപ്രവരമാസ്ഥിതഃ।
സഹിതോ ബുധശുക്രാഭ്യാം തമോ നിഘ്നന്യഥാ ശശീ॥ 7-84-20 (47888)
സൈന്ധവസ്യ വധപ്രേപ്സുഃ പ്രയാതഃ ശത്രുപൂഗഹാ।
സഹാംബുപതിമിത്രാഭ്യാം യഥേന്ദ്രസ്താരകാമയേ॥ 7-84-21 (47889)
തതോ വാദിത്രനിർഘോഷൈർമാംഗല്യൈശ്ച സ്തവൈഃ ശുഭൈഃ।
പ്രയാന്തമർജുനം വീരം മാഗധാശ്ചൈവ തുഷ്ടുവുഃ॥ 7-84-22 (47890)
സജയാശീഃ സപുണ്യാഹഃ സൂതമാഗധനിഃസ്വനഃ।
യുക്തോ വാദിത്രഘോഷേണ തേഷാം രതികരോഽഭവത്॥ 7-84-23 (47891)
തമനുപ്രവണോ വായുഃ പുണ്യഗന്ധവഹഃ ശുഭഃ।
വവൌ സംഹർഷയൻപാർഥം ദ്വിഷതശ്ചാപി ശോഷയൻ॥ 7-84-24 (47892)
തതസ്തസ്മിൻക്ഷണേ രാജന്വിവിധാനി ശുഭാനി ച।
പ്രാദുരാസന്നിമിത്താനി വിജയായ ബഹൂനി ച॥ 7-84-25 (47893)
പാണ്ഡവാനാം ത്വദീയാനാം വിപരീതാനി മാരിഷ।
ദൃഷ്ട്വാഽർജുനോ നിമിത്താനി വിജയായ പ്രദക്ഷിണം।
യുയുധാനം മഹേഷ്വാസമിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-84-26 (47894)
യുയുധാനാദ്യ യുദ്ധേ മേ ദൃശ്യതേ വിജയോ ധ്രുവഃ।
യഥാഹീമാനി ലിംഗാനി ദൃശ്യന്തേ ശിനിപുംഗവ॥ 7-84-27 (47895)
സോഽഹം തത്ര ഗമിഷ്യാമി യത്ര സൈന്ധവകോ നൃപഃ।
യിയാസുര്യമലോകായ മമ വീര്യം പ്രതീക്ഷതേ॥ 7-84-28 (47896)
യഥാ പരമകം കൃത്യം സൈന്ധവസ്യ വധോ മമ।
തഥൈവ സുമഹത്കൃത്യം ധർമരാജസ്യ രക്ഷണം॥ 7-84-29 (47897)
സ ത്വമദ്യ മഹാബാഹോ രാജാനം പരിപാലയ।
യഥൈവ ഹി മയാ ഗുപ്തസ്ത്വയാ ഗുപ്തോ ഭവേത്തഥാ॥ 7-84-30 (47898)
ന പശ്യാമി ച തം ലോകേ യസ്ത്വാം യുദ്ധേ പരാജയേത്।
വാസുദേവസമം യുദ്ധേ സ്വയമപ്യമരേശ്വരഃ॥ 7-84-31 (47899)
ത്വയി ചാഹം പരാശ്വസ്തഃ പ്രദ്യുംനേ വാ മഹാരഥേ।
ശക്നുയാം സൈന്ധവം ഹന്തുമനപേക്ഷോ നരർഷഭ॥ 7-84-32 (47900)
മയ്യപേക്ഷാ ന കർതവ്യാ ഗോപ്താഽയം മമ കേശവഃ।
രാജ്ഞ ഏവ പരാ ഗുപ്തിഃ കാര്യാ സർവാത്മനാ ത്വയാ॥ 7-84-33 (47901)
ന ഹി യത്ര മഹാബാഹുർവാസുദേവോ വ്യവസ്ഥിതഃ।
കിഞ്ചിദ്വ്യാപദ്യതേ തത്ര യത്രാഹമപി ച ധ്രുവം॥ 7-84-34 (47902)
ഏവമുക്തസ്തു പാർഥേന സാത്യകിഃ പരവീരഹാ।
തഥേത്യുക്ത്വാഽഗമത്തത്ര യത്ര രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ ॥ 7-84-35 (47903)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പ്രതിജ്ഞാപർവണി ചതുരശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 84 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-84-12 ശിശുർദിവസകൃത് ബാലഃ സൂര്യഃ॥ 5-84-18 യഥാ ച്യവനമശ്വിനൌ ഇതി ക.ട.ഡ.പാഠഃ॥ 5-84-26 പ്രദക്ഷിണം ഛന്ദോനുവർതിനം॥ 5-84-33 അപേക്ഷാ അനുരോധഃ॥ 5-84-84 ചതുരശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 085
॥ ശ്രീഃ ॥
7.85. അധ്യായഃ 085
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ധൃതരാഷ്ട്രേണ പുത്രാൻപ്രതി ശോചനപൂർവകം സഞ്ജയംപ്രത്യഭിമന്യുനിധനാനന്തരീയകയുദ്ധകഥനചോദനാ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-85-0 (47904)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-85-0x (4484)
ശ്വോഭൂതേ കിമകാർഷുസ്തേ ദുഃഖശോകസമന്വിതാഃ।
അഭിമന്യൌ ഹതേ തത്ര കൈർവാഽയുധ്യന്ത പാണ്ഡവാഃ॥ 7-85-1 (47905)
ജാനന്തസ്തസ്യ കർമാണി കുരവഃ സവ്യസാചിനഃ।
കഥം തത്കിൽബിഷം കൃത്വാ നിർഭയാ ബ്രൂഹി മാമകാഃ॥ 7-85-2 (47906)
പുത്രശോകാഭിസന്തപ്തം ക്രുദ്ധം മൃത്യുമിവാന്തകം।
ആയാന്തം പുരുഷവ്യാഘ്രം കഥം ദദൃശുരാഹവേ॥ 7-85-3 (47907)
കപിരാജധ്വനം സംഖ്യേ വിധുന്വാനം മഹദ്ധനുഃ।
ദൃഷ്ട്വാ പുത്രപരിദ്യൂനം കിമകുർവത മാമകാഃ॥ 7-85-4 (47908)
കിന്തു സഞ്ജയ സംഗ്രമേ വൃത്തം ദുര്യോധനം പ്രതി।
പരിദേവോ മഹാനദ്യ ശ്രൂയതേ ഹി ഗൃഹേഗൃഹേ॥ 7-85-5 (47909)
ഭൂയാഞ്ശബ്ദാനതീത്യാന്യാഞ്ശബ്ദഃ സൈന്ധവവേശ്മനി।
പൌരാണികാനാം തൂര്യാണാം ശംഖദുന്ദുഭിഘോഷവാൻ॥ 7-85-6 (47910)
സൂതമാഗധബന്ദീനാം നർതകാനാം ച നിഃസ്വനഃ।
സോഽദ്യ ന ശ്രൂയതേ ശബ്ദഃ സൂത പുത്ര യഥാ പുരാ॥ 7-85-7 (47911)
ശബ്ദോ നാനാവിധോഽഭീഷ്ടമഭവദ്യത്ര മേ ശ്രുതഃ।
ദീനാനാമദ്യ തം ശബ്ദം ന ശൃണോമി സമീരിതം॥ 7-85-8 (47912)
നിവേശനേ സത്യധൃതേഃ സോമദത്തസ്യ സഞ്ജയ।
ആസീനോഽഹം പുരാ താത ശബ്ദമശ്രൌഷമുത്തമം॥ 7-85-9 (47913)
തദദ്യ പുണ്യഹീനോഽഹമാർതസ്വരനിനാദിതം।
നിവേശനം ഗതോത്സാഹം വികൃതം താത ലക്ഷയേ॥ 7-85-10 (47914)
വിവിംശതേർദുർമുഖസ്യ ചിത്രസേനവികർണയോഃ।
അന്യേഷാം ച സുതാനാം മേ ന തഥാ ശ്രൂയതേ ധ്വനിഃ॥ 7-85-11 (47915)
ബ്രാഹ്മണആഃ ക്ഷത്രിയാ വൈശ്യാ യം ശിഷ്യാഃ പര്യുപാസതേ।
ദ്രോണപുത്രം മഹേഷ്വാസം പുത്രാണാം മേ പരായണം॥ 7-85-12 (47916)
വിതണ്ഡാലാപസംലാപൈർദ്രുതവാദിത്രവാദിതൈഃ।
ഗീതൈശ്ച വിവിധൈരിഷ്ടൈ രമതേ യോ ദിവാനിശം॥ 7-85-13 (47917)
ഉപാസ്യമാനോ ബഹുഭിഃ കുരുപാണ്ഡവസാത്വതൈഃ।
ശ്ലക്ഷ്ണസ്തസ്യ ഗൃഹേ ശബ്ദോ നാദ്യ ദ്രൌണേര്യഥാ പുരാ॥ 7-85-14 (47918)
ദ്രോണപുത്രം മഹേഷ്വാസം ഗായനാ നർതകാശ്ച യേ।
അത്യർഥമുപതിഷ്ഠന്തി തേഷാം ന ശ്രൂയതേ ധ്വനിഃ॥ 7-85-15 (47919)
വിന്ദാനുവിന്ദയോഃ സായം ശിബിരേ യോ മഹാധ്വനിഃ।
ശ്രൂയതേ സോഽദ്യ ന തഥാ കേകയാനാം ച വേശ്മസു॥ 7-85-16 (47920)
നിത്യം പ്രമുദിതാനാം ച താലഗീതസ്വനോ മഹാൻ।
നൃത്യതാം ശ്രൂയതേ താത ഗണാനാം സോഽദ്യ ന സ്വനഃ॥ 7-85-17 (47921)
സപ്തതന്തൂന്വിതന്വാനാ യാജകാ യമുപാസതേ।
സൌമദത്തിം ശ്രുതനിധിം തേഷാം ന ശ്രൂയതേ ധ്വനിഃ॥ 7-85-18 (47922)
ജ്യാഘോഷോ ബ്രഹ്മഘോഷശ്ച തോമരാസിരഥധ്വനിഃ।
ദ്രോണസ്യാസീദവിരതോ ഗൃഹേ തം ന ശൃണോംയഹം॥ 7-85-19 (47923)
നാനാദേശസമുത്ഥാനാം ഗീതാനാം യോഽഭവത്സ്വനഃ।
വാദിത്രനാദിതാനാം ച സോഽദ്യ ന ശ്രൂയതേ മഹാൻ॥ 7-85-20 (47924)
യദാപ്രഭൃത്യുപപ്ലുവ്യാച്ഛാന്തിമിച്ഛഞ്ജനാർദനഃ।
ആഗതഃ സർവഭൂതാനാമനുകംപാർഥമച്യുതഃ॥ 7-85-21 (47925)
തതോഽഹമബ്രുവം സൂത മന്ദം ദുര്യോധനം തദാ।
വാസുദേവേന തീർഥേന പുത്ര സംശാംയ പാണ്ഡവൈഃ॥ 7-85-22 (47926)
കാലപ്രാപ്തമഹം മന്യേ മാ ത്വം ദുര്യോധനാതിഗാഃ।
`സംശാംയ ഭ്രാതൃഭിസ്തൈസ്തു ക്ഷത്രിയാനഭിപാലയ'॥ 7-85-23 (47927)
ശമം ചേദ്യാചമാനം ത്വം പ്രത്യാഖ്യാസ്യസി കേശവം।
ഹിതാർഥമഭിജൽപന്തം ന തവാസ്തി രണേ ജയഃ॥ 7-85-24 (47928)
പ്രത്യാചഷ്ട സ ദാശാർഹമൃഷഭം സർവധന്വിനാം।
അനുനേയാനി ജൽപന്തമനയാന്നാന്വപദ്യത॥ 7-85-25 (47929)
`കർണദുഃശാസനമതഃ സൌബലസ്യ ച ദുർമതേഃ।
പ്രത്യാഖ്യാതോ മഹാബാഹുഃകുലാന്തകരണേന വൈ'॥ 7-85-26 (47930)
തതോ ദുഃശാസനസ്യൈവ കർണസ്യ ച മതം ദ്വയോഃ।
അന്വവർതത മാം ഹിത്വാ കൃഷ്ടഃ കാലേന ദുർമതിഃ॥ 7-85-27 (47931)
ന ഹ്യഹം യുദ്ധമിച്ഛാമി വിദുരോ ദ്രോണ ഏവ വാ।
ബാഹ്ലീകഃ സോമദത്തോ വാ ഭീഷ്മോ ദ്രൌണായനിസ്തഥാ॥ 7-85-28 (47932)
ശലോ ഭൂരിശ്രവാശ്ചൈവ പുരുമിത്രോ വിവിംശതിഃ।
ജയഃ കൃപോ വാ ധർമാത്മാ യേ ചാന്യേ മമ ബാന്ധവാഃ॥ 7-85-29 (47933)
ഏതേഷാം മതമാസ്ഥായ യദി വത്സ്യതി പുത്രകഃ।
ഏതേഭ്യശ്ച മദൂർധ്വം ച അഭോക്ഷ്യദ്വസുധാമിമാം॥ 7-85-30 (47934)
ശ്ലക്ഷ്ണാ മധുരസംഭാഷാ ജ്ഞാതിമധ്യേ പ്രിയംവദാഃ।
കുലീനാഃ സംമതാഃ പ്രാജ്ഞാഃ സുഖം ജീവന്തി മാനവാഃ। 7-85-31 (47935)
ധർമാപേക്ഷീ നരോ നിത്യം സർവത്ര ലഭതേ സുഖം।
പ്രേത്യഭാവേ ച കല്യാണം പ്രസാദം പ്രതിപദ്യതേ॥ 7-85-32 (47936)
അർഹാസ്തേ പൃഥിവീം ഭോക്തും സമർഥാഃ സാധനേഽപി ച।
തേഷാമപി സമുദ്രാന്താ പിതൃപൈതാമഹീ മഹീ॥ 7-85-33 (47937)
`ന ച ത്വാഽഭിഭവിഷ്യന്തി ഹിത്വാ ധർമം പൃഥാത്മജാഃ।
നിയുജ്യമാനാഃ സ്ഥാസ്യന്തി പാണ്ഡവാ ധർമവർത്മനി॥ 7-85-34 (47938)
സന്തി മേ ജ്ഞാതയസ്താത യേഷാം ശ്രോഷ്യന്തി പാണ്ഡവാഃ।
ശല്യസ്യ സോമദത്തസ്യ ഭീഷ്മസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 7-85-35 (47939)
ദ്രോണസ്യാഥ വികർണസ്യ ബാഹ്ലീകസ്യ കൃപസ്യ ച।
അന്യേഷാം ചൈവ വൃദ്ധാനാം ഭരതാനാം മഹാത്മനാം।
ത്വദർഥമബ്രവം താത ന ജഹുർവചനാനി തേ॥ 7-85-36 (47940)
കം വാ ത്വം മന്യസേ തേഷാം യസ്ത്വാം ബ്രൂയാദതോഽന്യഥാ।
കൃഷ്ണോ ന ധർമം സഞ്ജഹ്യാത്സർവേ തേ ഹി തദന്വയാഃ॥ 7-85-37 (47941)
മയാഽപി ചോക്താസ്തേ വീരാ വചനം ധർമസംഹിതം।
നാന്യഥാ പ്രകരിഷ്യന്തി ധർമാത്മാനോ ഹി പാണ്ഡവാഃ॥ 7-85-38 (47942)
ഇത്യഹം വിലപൻസൂത ബഹുശഃ പുത്രമുക്തവാൻ।
ന ച മേ ശ്രുതവാൻമൂഢോ മന്യേ കാലസ്യ പര്യയം॥ 7-85-39 (47943)
വൃകോദരാർജുനൌ യത്ര വൃഷ്ണിവീരശ്ച സാത്യകിഃ।
ഉത്തമൌജാശ്ച പാഞ്ചാല്യോ യുധാമന്യുശ്ച ദുർജയഃ॥ 7-85-40 (47944)
ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച ദുർധർഷഃ ശിഖണ്ഡീ ചാപരാജിതഃ।
അശ്മകാഃ കേകയാശ്ചൈവ ക്ഷത്രധർമാ ച സൌമകിഃ॥ 7-85-41 (47945)
ചൈദ്യശ്ച ചേകിതാനശ്ച പുത്രഃ കാശ്യസ്യ ചാഭിഭൂഃ।
ദ്രൌപദേയാ വിരാടശ്ച ദ്രുപദശ്ച മഹാരഥഃ॥ 7-85-42 (47946)
യമൌ ച പുരുഷവ്യാഘ്രൌ മന്ത്രീ ച മധുസൂദനഃ।
ക ഏതാഞ്ജാതു യുധ്യേത ലോകേഽസ്മിന്വൈ ജിജീവിഷുഃ॥ 7-85-43 (47947)
ദിവ്യമസ്ത്രം വികുർവാണാൻപ്രസഹേദ്വാ പരാൻമമ।
അന്യോ ദുര്യോധനാത്കാർണാച്ഛകുനേശ്ചാപി സൌബലാത്।
ദുഃശാസനചതുർഥാനാം നാന്യം പശ്യാമി പഞ്ചമം॥ 7-85-44 (47948)
യേഷാം വചനകൃത്സ സ്യാദ്വിഷ്വക്സേനോ രഥേ സ്ഥിതഃ।
സന്നദ്ധശ്ചാർജുനോ യോദ്ധാ തേഷാം നാസ്തി പരാജയഃ॥ 7-85-45 (47949)
തഥാ മമ വിലാപാനാം നായം ദുര്യോധനഃ സ്മരേത്।
ഹതൌ ഹി പുരുഷവ്യാഘ്രൌ ഭീഷ്മദ്രോണൌ ത്വമാത്ഥ വൈ॥ 7-85-46 (47950)
തേഷാം വിദുരവാക്യാനാമുക്താനാം ദീർഘദർശനാത്।
ദൃഷ്ട്വേമാം ഫലനിർവൃത്തിം മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-85-47 (47951)
സേനാം ദൃഷ്ട്വാഽഭിഭൂതാം മേ ശൈനേയേനാർജുനേന ച।
ശൂന്യാന്ദൃഷ്ട്വാ രഥോപസ്ഥാൻമന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-85-48 (47952)
ഹിമാത്യയേ യഥാ കക്ഷം ശുഷ്കം വാതേരിതോ മഹാൻ।
അഗ്നിർദഹേത്തഥാ സേനാം മാമികാം സ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-85-49 (47953)
ആചക്ഷ്വ മമ തത്സർവം കുശലോ ഹ്യസി സഞ്ജയ।
യദോപയാതാഃ സായാഹ്നേ കൃത്വാ പാർഥസ്യ കിൽബിഷം॥ 7-85-50 (47954)
അഭിമന്യൌ ഹതേ താത കഥമാസീൻമനോ ഹി വഃ॥ 7-85-51 (47955)
ന ജാതു തസ്യ കർമാണി യുധി ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ।
അപകൃത്യ മഹത്താത സോഢും ശക്ഷ്യന്തി മാമകാഃ॥ 7-85-52 (47956)
കിന്നുഃ ദുര്യോധനഃ കൃത്യം കർണഃ കൃത്യം കിമബ്രവീത്।
ദുഃശാസനഃ സൌബലശ്ച തേഷാമേവം ഗതേ സതി॥ 7-85-53 (47957)
സർവേഷാം സമവേതാനാം പുത്രാണാം മമ സഞ്ജയ।
യദ്വൃത്തം താത സംഗ്രാമേ മന്ദസ്യാപനയൈർഭൃശം॥ 7-85-54 (47958)
ലോഭാനുഗസ്യ ദുർബുദ്ധേഃ ക്രോധേന വികൃതാത്മനഃ।
രാജ്യകാമസ്യ മൂഢസ്യ രാഗോപഹതചേതസഃ।
ദുർനീതം വാ സുനീതം വാ തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ ॥ 7-85-55 (47959)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി പഞ്ചാശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 85 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-85-4 പുത്രപരിദ്യൂനം പുത്രവധദുഃഖിതം॥ 5-85-13 സ്വപക്ഷസ്ഥാപനഹീനഃ പ്രതിപക്ഷേ പ്രതിക്ഷേപോ വിതണ്ഡാ। അലാപോ ഭാഷണം। സംലാപോ മേഥോ ഭാഷണം॥ 5-85-17 ഗണാനാം സംഘാനാം॥ 5-85-22 തീർഥേന നിദാനേന ഉപായേന വാ॥ 5-85-23 കാലപ്രാപ്തം സമയോചിതം॥ 5-85-25 അനുനേയനി അനുകൂലാനി॥ 5-85-31 ശ്ലക്ഷ്ണ ഋജവഃ॥ 5-85-33 സാധനേ സ്വീകരണേ॥ 5-85-44 ദിവ്യമസ്ത്രം വികുർവാണാഃ സംഹരേയുരരിന്ദമാഃ ഇതി ക.ട.പാഠഃ॥ 5-85-47 ദീർഘദർശനാദനാഗതാനുസന്ധാനാത്॥ 5-85-52 മഹദത്യർഥം॥ 5-85-53 തേഷാം മധ്യേ॥ 5-85-55 രാഗോ മാത്സർഥം രാഗസ്തു മാത്സര്യേ ഇതി മേദിനീ॥ 5-85-85 പഞ്ചാശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 086
॥ ശ്രീഃ ॥
7.86. അധ്യായഃ 086
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സഞ്ജയേന ധൃതരാഷ്ട്രോപാലംഭപൂർവകം യുദ്ധകഥനോപക്രമഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-86-0 (47960)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-86-0x (4485)
ഹന്ത തേ സംപ്രവക്ഷ്യാമി സർവം പ്രത്യക്ഷദർശിവാൻ।
ശുശ്രൂഷസ്വ സ്ഥിരോ ഭൂത്വാ തവ ഹ്യപനയോ മഹാൻ॥ 7-86-1 (47961)
ഗതോദകേ സേതുബന്ധോ യാദൃക്താദൃഗയം തവ।
വിലാപോ നിഷ്ഫലോ രാജൻമാ ശുചോ ഭരതർഷഭ॥ 7-86-2 (47962)
അനതിക്രമണീയോഽയം കൃതാന്തസ്യാദ്ഭുതോ വിധിഃ।
മാ ശുചോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ദിഷ്ടമേതത്പുരാതനം॥ 7-86-3 (47963)
യദി ത്വം ഹി പുരാ ദ്യൂതാത്കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
നിവർതയേഥാഃ പുത്രാംശ്ച ന ത്വാം വ്യസനമാവ്രജേത്॥ 7-86-4 (47964)
യുദ്ധകാലേ പുനഃ പ്രാപ്തേ തദൈവ ഭവതാ യദി।
നിവർതിതാഃ സ്യുഃ സംരബ്ധാ ന ത്വാം വ്യസനമാവ്രജേത്॥ 7-86-5 (47965)
ദുര്യോധനം ചാവിധേയം ബധ്നീയാസ്ത്വം പുരാ യദി।
അവേക്ഷ്യ കൌരവാന്രാജൻപ്രാപ്സ്യസേ ത്വം മഹദ്യശഃ॥ 7-86-6 (47966)
തത്തേ ബുദ്ധിവ്യതീചാരമുപലപ്സ്യന്തി തജ്ജനാഃ।
പാഞ്ചാലാ വൃഷ്ണയഃ സർവേ യേ ചാന്യേഽപി നരാധിപാഃ॥ 7-86-7 (47967)
സ കൃത്വാ പിതൃകർമ ത്വം പുത്രം സംസ്ഥാപ്യ സത്പഥേ।
വർതേഥാ യദി ധർമേണ ന ത്വാം വ്യസനമാവ്രജേത്॥ 7-86-8 (47968)
ത്വം തു പ്രാജ്ഞതമോ ലോകേ ഹിത്വാ ധർമം സനാതനം।
ദുര്യോധനസ്യ കർണസ്യ ശകുനേശ്ചാന്വഗാ മതം॥ 7-86-9 (47969)
തത്തേ വിലപിതം സർവം മയാ രാജന്നിശാമിതം।
അർഥേ നിവിശമാനസ്യ വിഷമിശ്രം യഥാ മധു॥ 7-86-10 (47970)
ന തഥാ മന്യതേ കൃഷ്ണോ ന ച രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ന ഭീഷ്മോ നൈവ ച ദ്രോണോ യഥാ ത്വം മന്യസേ നൃപ॥ 7-86-11 (47971)
വ്യജാനീത യദാ തു ത്വാം ലുബ്ധം ധർമപ്രവാദിനം।
തദാപ്രഭൃതി കൃഷ്മസ്ത്വാം ന തഥാ ബഹുമന്യതേ॥ 7-86-12 (47972)
പരുഷാണ്യുച്യമാനാംശ്ച യഥാ പാർഥാനുപേക്ഷസേ।
തസ്യാനുബന്ധഃ പ്രാപ്തസ്ത്വാം പുത്രാമാം രാജ്യകാമുക॥ 7-86-13 (47973)
പിതൃപൈതാമഹം രാജ്യമപാവൃത്തം ത്വയാഽനഘ।
അഥ പാർഥൈർജിതാം കൃത്സ്നാം പൃഥിവീം പ്രത്യപദ്യഥാഃ॥ 7-86-14 (47974)
പാണ്ഡുനാ നിർജിതം രാജ്യം കൌരവാണാം യശസ്തഥാ।
ഏതച്ചാപ്യധികം ഭൂയഃ പാണ്ഡവൈർധർമചാഖിഭിഃ॥ 7-86-15 (47975)
തേഷാം തത്താദൃശം കർമ ത്വാമാസാദ്യ സുനിഷ്ഫലം।
യത്പിത്ര്യാദ്ധംശിതാ രാജ്യാത്ത്വയേഹാമിഷഗൃദ്ധിനാ॥ 7-86-16 (47976)
യത്പുനര്യുദ്ധകാലേ ത്വം പുത്രാൻഗർഹയസേ നൃപ।
ബഹുധാ വ്യാഹരന്ദോഷാന്ന തദദ്യോപപദ്യതേ॥ 7-86-17 (47977)
ന ഹി രക്ഷന്തി രാജാനോ യുധ്യന്തോ ജീവിതം രണേ।
ചമൂം വിഗാഹ്യ പാർഥാനാം യുധ്യന്തേ ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ॥ 7-86-18 (47978)
യാം തു കൃഷ്ണാർജുനൌ സേനാം യാം സാത്യകിവൃകോദരൌ।
രക്ഷേരൻകോ നു താം യുധ്യേച്ചമൂമന്യത്ര കൌരവാത്॥ 7-86-19 (47979)
യേഷാം യോദ്ധാ ഗുഡാകേശോ യേഷാം മന്ത്രീ ജനാർദനഃ।
യേഷാം ച സാത്യകിര്യോദ്ധാ യേഷാം യോദ്ധാ വൃകോദരഃ॥ 7-86-20 (47980)
കോ ഹി താന്വിഷഹേദ്യോദ്ധും മർത്യധർമാ ധനുർധരഃ।
അന്യത്ര കൌരവേയേഭ്യോ യേ വാ തേഷാം പദാനുഗാഃ॥ 7-86-21 (47981)
യാവത്തു ശക്യതേ കർതുമന്തരജ്ഞൈർജനാധിപൈഃ।
ക്ഷത്രധർമരതൈഃ ശൂരൈസ്താവത്കുർവന്തി കൌരവാഃ॥ 7-86-22 (47982)
യഥാ തു പുരുഷവ്യാഘ്രൈര്യുദ്ധം പരമസങ്കടം।
കുരൂണാം പാണ്ഡവൈഃ സാർധം തത്സർവം ശൃണു തത്ത്വതഃ॥ ॥ 7-86-23 (47983)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ഷ·ഡശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 86 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-86-17 തേ തവ ബുദ്ധേർവ്യതിചാരം വൈഷംയമുപലപ്സ്യന്ത്യനുഭവിഷ്യന്തി॥ 5-86-13 അർഥേ നിവിശമാനാനാം യഥാ പാർഥാനുപേക്ഷസേ ഇതി ക.ട. പാഠഃ॥ 5-86-22 അന്തരജ്ഞൈരവസരവേദിഭിഃ॥ 5-86-86 ഷഡശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 087
॥ ശ്രീഃ ॥
7.87. അധ്യായഃ 087
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണേന ശകടവ്യൂഹനിർമാണം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-87-0 (47984)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-87-0x (4486)
തസ്യാം നിശായാം വ്യുഷ്ടായാം ദ്രോണഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
സ്വാന്യനീകാനി സർവാണി പ്രാക്രാമദ്വ്യൂഹിതും തതഃ॥ 7-87-1 (47985)
ശൂരാണാം ഗർജതാം രാജൻസങ്ക്രുദ്ധാനാമമർഷിണാം।
ശ്രൂയന്തേ സ്മ ഗിരശ്ചിത്രാഃ പരസ്പരവധൈഷിണാം॥ 7-87-2 (47986)
വിഷ്ഫാര്യ ച ധനൂംഷ്യന്യേ ജ്യാഃ പരേ പരിമൃജ്യ ച।
വിനിഃശ്വസന്തഃ പ്രാക്രോശൻക്വേദാനീം സ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-87-3 (47987)
വികോശാൻസുത്സരൂനന്യേ കൃതധാരാൻസമാഹിതാൻ।
പീതാനാകാശസങ്കാശാനസീൻകേചിച്ച ചിക്ഷിപുഃ॥ 7-87-4 (47988)
ചരന്തസ്ത്വസിമാർഗാംശ്ച ധനുർമാർഗാംശ്ച ശിക്ഷിതാഃ।
സംഗ്രാമമനസഃ ശൂരാ ദൃശ്യന്തേ സ്മ സഹസ്രശഃ॥ 7-87-5 (47989)
സഘണ്ടാശ്ചന്ദനാദിഗ്ധാഃ സ്വർണവജ്രവിഭൂഷിതാഃ।
സമുത്ക്ഷിപ്യ ഗദാശ്ചാന്യേ പര്യപൃച്ഛന്ത പാണ്ഡവം। 7-87-6 (47990)
അന്യേ ബലമദോൻമത്താഃ പരിഘൈർബാഹുശാലിനഃ।
ചക്രുഃ സംബാധമാകാശമുച്ഛ്രിതേന്ദ്രധ്വജോപമൈഃ॥ 7-87-7 (47991)
നാനാപ്രഹരണൈശ്ചാന്യേ വിചിത്രസ്രഗലങ്കൃതാഃ।
സംഗ്രാമമനസഃ ശൂരാസ്തത്രതത്ര വ്യവസ്ഥിതാഃ॥ 7-87-8 (47992)
ക്വാർജുനഃ ക്വ സ ഗോവിന്ദഃ ക്വ ച മാനീ വൃകോദരഃ।
ക്വ ച തേ സുഹൃദസ്തേഷാമാഹ്വയന്തേ രണേ തദാ॥ 7-87-9 (47993)
തതഃ ശംഖമുപാധ്മായ ത്വരയന്വാജിനഃ സ്വയം।
ഇതസ്തതസ്താന്രചയന്ദ്രോണശ്ചരതി വേഗിതഃ॥ 7-87-10 (47994)
തേഷ്വനീകേഷു സർവേഷു സ്ഥിതേഷ്വാഹവനന്ദിഷു।
ഭാരദ്വാജോ മഹാരാജ ജയദ്രഥമഥാബ്രവീത്॥ 7-87-11 (47995)
ത്വം ചൈവ സൌമദത്തിശ്ച കർണശ്ചൈവ മഹാരഥഃ।
അശ്വത്ഥാമാ ച ശല്യശ്ച വൃഷസേനഃ കൃപസ്തഥാ॥ 7-87-12 (47996)
ശതം ചാശ്വസഹസ്രാണാം രഥാനാമയുതാനി ഷട്।
ദ്വിരദാനാം പ്രഭിന്നാനാം സഹസ്രാണി ചതുർദശ॥ 7-87-13 (47997)
പദാതീനാം സഹസ്രാണി ദംശിതാന്യേകവിംശതിഃ।
ഗവ്യൂതിഷു ത്രിമാത്രാസു മാമനാസാദ്യ തിഷ്ഠത॥ 7-87-14 (47998)
തത്രസ്ഥം ത്വാം ന സംസോഢും ശക്താ ദേവാഃ സവാസവാഃ।
കിം പുനഃ പാണ്ഡവാഃ സർവേ സമാശ്വസിഹി സൈന്ധവ॥ 7-87-15 (47999)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-87-16x (4487)
ഏവമുക്തഃ സമാശ്വസ്തഃ സിന്ധുരാജോ ജയദ്രഥഃ।
സംപ്രായാത്സഹഗാന്ധാരൈർവൃതസ്തൈശ്ച മഹാരഥൈഃ।
വർമിഭിഃ സാദിഭിര്യത്തൈഃ പ്രാസപാണിഹയസ്ഥിതൈഃ॥ 7-87-16 (48000)
ചാമരാപീഡിനഃ സർവേ ജാംബൂനദവിഭൂഷിതാഃ।
ജയദ്രഥസ്യ രാജേന്ദ്ര ഹയാഃ സാധുപ്രവാഹിനഃ॥ 7-87-17 (48001)
തേ ചൈകസപ്തസാഹസ്രാസ്ത്രിസാഹസ്രാശ്ച സൈന്ധവാഃ॥ 7-87-18 (48002)
മത്താനാം സുവിരൂഢാനാം ഹസ്ത്യാരോഹൈർവിശാരദൈഃ।
ഹസ്തിനാം ഭീമരൂപാണാം വർമിണാം രൌദ്രകർമിണാം॥ 7-87-19 (48003)
അധ്യർധേന സഹസ്രേണ പുത്രോ ദുർമർഷണസ്തവ।
അഗ്രതഃ സർവസൈന്യാനാം യോത്സ്യമാനോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-87-20 (48004)
തതോ ദുഃശാസനശ്ചൈവ വികർണശ്ച തവാത്മജൌ।
സിന്ധുരാജാർഥസിദ്ധ്യർഥമഗ്രാനീകേ വ്യവസ്ഥിതൌ॥ 7-87-21 (48005)
ദീർഘോ ദ്വാദശഗവ്യൂതിഃ പശ്ചാർധേ പഞ്ചവിസ്തൃതഃ।
വ്യൂഹസ്തു ചക്രശകടോ ഭാരദ്വാജേന നിർമിതഃ॥ 7-87-22 (48006)
നാനാനൃപതിഭിർവീരൈസ്തത്രതത്ര വ്യവസ്ഥിതൈഃ।
രഥാശ്വഗജപത്ത്യോഘൈർദ്രോണേന വിഹിതഃ സ്വയം॥ 7-87-23 (48007)
പശ്ചാർധേ തസ്യ പദ്മസ്തു ഗർഭവ്യൂഹഃ പുനഃ കൃതഃ।
സൂചീപദ്മസ്യ ഗർഭസ്ഥോ ഗൂഢോ വ്യൂഹഃ കൃതഃ പുനഃ॥ 7-87-24 (48008)
ഏവമേതം മഹാവ്യൂഹം വ്യൂഹ്യ ദ്രോണോ വ്യവസ്ഥിതഃ।
സൂചീമുഖേ മഹേഷ്വാസഃ കൃതവർമാ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-87-25 (48009)
അനന്തരം ച കാംഭോജോ ജലസന്ധശ്ച മാരിഷ।
ദുര്യോധനശ്ച കർണശ്ച തദനന്തരമേവ ച॥ 7-87-26 (48010)
തതഃ ശതസഹസ്രാണി യോദാനാനമനിവർതിനാം।
വ്യവസ്ഥിതാനി സർവാണി ശകടേ മുഖരക്ഷിണാം॥ 7-87-27 (48011)
തേഷാം ച പൃഷ്ഠതോ രാജാ ബലേന മഹതാ വൃതഃ।
ജയദ്രഥസ്തതോ രാജാ സൂചീപാർശ്വേ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-87-28 (48012)
ശകടസ്യ തു രാജേന്ദ്ര ഭാരദ്വാജോ മുഖേ സ്ഥിതഃ।
നാത്ര തസ്യാഭവദ്ഭോദോ ജുഗോപൈനം തതഃ സ്വയം॥ 7-87-29 (48013)
ശ്വേതവർമാംബരോഷ്ണീഷോ വ്യൂഢോരസ്കോ മഹാഭുജഃ।
ധനുർവിസ്ഫാരയന്ദ്രോണസ്തസ്ഥൌ ക്രുദ്ധ ഇവാന്തകഃ।
`തസ്യ സൈന്യസ്യ സർവസ്യ നേതാ ഗോപ്താ ച വീര്യവാൻ'॥ 7-87-30 (48014)
താകിനം ശോണഹയം വേദീകൃഷ്ണാജിനധ്വജം।
ദ്രോണസ്യ രഥമാലോക്യ പ്രഹൃഷ്ടാഃ കുരവോഽഭവൻ॥ 7-87-31 (48015)
സിദ്ധചാരണസംഘാനാം വിസ്മയഃ സുമഹാനഭൂത്।
ദ്രോണേന വിഹിതം ദൃഷ്ട്വാ വ്യൂഹം ക്ഷുബ്ധാർണവോപമം॥ 7-87-32 (48016)
സശൈലസാഗരവനാം നാനാജനപദാകുലാം।
ഗ്രസേദ്വ്യൂഹഃ ക്ഷിതിം സർവാമിതി ഭൂതാനി മേനിരേ॥ 7-87-33 (48017)
ബഹുരഥമനുജാശ്വപത്തിനാഗം
പ്രതിഭയനിഃസ്വനമദ്ഭുതാനുരൂപം।
അഹിതഹൃദയഭേദനം മഹദ്വൈ
ശകടമവേക്ഷ്യ കൃതം നനന്ദ രാജാ॥ ॥ 7-87-34 (48018)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിസയുദ്ധേ സപ്താശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 87 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-87-4 പീതാൻ പായിതോദകാൻ॥ 5-87-9 ക്വചേതി ചകാര ഇത്യർഥേ। ഇത്യാഹ്വയന്ത ഇത്യന്വയഃ॥ 5-87-14 ത്രിമാത്രാസു ത്രിസഖ്യാസു തിസൃഷ്വിത്യർഥഃ॥ 5-87-22 പശ്ചാർധേ പശ്ചാദ്ഭാഗേ പഞ്ചഗവ്യൂതിഃ। ചക്രശകടഃ ചക്രഗർഭഃ ശകടഃ॥ 5-87-34 അദ്ഭുതാനുരൂപമാശ്ചര്യരൂപം ഏതത്സമയയോഗ്യം ച॥ 5-87-87 സപ്താശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 87 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 088
॥ ശ്രീഃ ॥
7.88. അധ്യായഃ 088
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനസ്യ രണാംഗണപ്രവേശഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-88-0 (48019)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-88-0x (4488)
വ്യൂഢേഷു തവ സൈന്യേഷു സമുത്ക്രുഷ്ടേഷു മാരിഷ।
താഡ്യമാനാസു ഭേരീഷു മൃദംഗേഷ്വാനകേഷു ച॥ 7-88-1 (48020)
അനീകാനാം ച സംഹ്രാദേ വാദിത്രാണാം ച നിഃസ്വനേ।
പ്രധ്മാപിതേഷു ശംഖേഷു സന്നാദേ രോമഹർഷണേ॥ 7-88-2 (48021)
പ്രഗൃഹീതേഷു ശസ്ത്രേഷു ഭാരതേഷു യുയുത്സുഷു।
രൌദ്രേ മുഹൂർതേ സംപ്രാപ്തേ സവ്യസാചീ വ്യദൃശ്യത॥ 7-88-3 (48022)
ബലാനാം വായസാനാം ച പുരസ്താത്സവ്യസാചിനഃ।
പിശിതാസൃഗ്ഭുജാം സംഘാഃ പ്രലീയന്തേ സഹസ്രശഃ॥ 7-88-4 (48023)
മൃഗാശ്ച ഘോരസന്നാദഃ ശിവാശ്ചാശിവദർശനാഃ॥
ദക്ഷിണേന പ്രയാതാനാമസ്മാകം നേദുരധ്വനി॥ 7-88-5 (48024)
`ലോകക്ഷയേ മഹാരാജ യാദൃശാസ്താദൃശാ ഹി തേ।
അശിവാ ധാർതരാഷ്ട്രാണാം ശിവാഃ പാർഥസ്യ സംയുഗേ'॥ 7-88-6 (48025)
സനിർഘാതാ ജ്വലന്ത്യശ്ച പേതുരുൽകാഃ സഹസ്രശഃ।
ചചാല ച മഹീ കൃത്സ്നാ ഭയേ ഘോരേ സമുത്ഥിതേ॥ 7-88-7 (48026)
വിഷ്വഗ്വാതാഃ സനീഹാരാ രൂക്ഷാഃ ശർകരകർഷിണഃ।
വവുരായാതി കൌന്തേയേ സംഗ്രാമേ സമുപസ്ഥിതേ॥ 7-88-8 (48027)
നാകുലിശ്ച ശതാനീകോ ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാർഷതഃ।
പാണ്ഡവാനാമനീകാനി പ്രാജ്ഞൌ തൌ വ്യൂഹതുസ്തദാ॥ 7-88-9 (48028)
തതോ രഥസഹസ്രേണ ദ്വിരദാനാം ശതേന ച।
ത്രിഭിരശ്വസഹസ്രൈശ്ച പദാതീനാം ശതൈഃ ശതൈഃ॥ 7-88-10 (48029)
അധ്യർധമാത്രേ ധനുഷാം സഹസ്രേ തനയസ്തവ।
അഗ്രതഃ സർവസൈന്യാനാം സ്ഥിത്വാ ദുർമർഷണോഽബ്രവീത്॥ 7-88-11 (48030)
അദ്യ ഗാണ്ഡീവധന്വാനം തപന്തം യുദ്ധദുർമദം।
അഹമാവാരയിഷ്യാമി വേലേവ മകരാലയം॥ 7-88-12 (48031)
അദ്യ പശ്യന്തു സംഗ്രാമേ ധനഞ്ജയമമർഷണം।
വിഷക്തം മയി ദുർധർഷം ഭിന്നം കുംഭമിവാശ്മനി॥ 7-88-13 (48032)
തിഷ്ഠധ്വം രഥിനോ യൂയം സംഗ്രാമമഭികാങ്ക്ഷിണഃ।
യുധ്യാമി സംഹതാനേതാന്യശോ മാനം ച വർധയൻ॥ 7-88-14 (48033)
ഏവം ബ്രുവൻമഹാരാജ മഹാത്മാ സ മഹീപതിഃ।
മഹേഷ്വാസൈർവൃതോ രാജൻമഹേഷ്വാസോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-88-15 (48034)
തതോഽർജുനോ മഹാരാജ മഹാത്മാ മഹതാം പതിഃ।
മഹാരഥസമാഖ്യാതോ മഹേഷ്വാസോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-88-16 (48035)
കക്ഷാഗ്നിരിവ ദുഃസ്പർശഃ സവജ്ര ഇവ വാസവഃ।
ദണ്ഡപാണിരിവാസഹ്യോ മൃത്യുഃ കാലേന ചോദിതഃ॥ 7-88-17 (48036)
ശൂലപാണിരിവാക്ഷോഭ്യോ വരുണഃ പാശവാനിവ।
യുഗാന്താഗ്നിരിവാർചിഷ്മാന്ദിധക്ഷുഃ സ്ഥാസ്നുജംഗമം॥ 7-88-18 (48037)
ക്രോധാമർഷബലോദ്ധൂതോ നിവാതകവചാന്തകഃ।
യുദ്ധേ ജേതാ സ്ഥിതഃ സത്യേ പാരയിഷ്യൻമഹാവ്രതം॥ 7-88-19 (48038)
ആമുക്തകവചഃ ഖംഗീ ജാംബൂനദകിരീടഭൃത്।
ശുഭ്രമാല്യാംബരധരഃ സ്വംഗദശ്ചാരുകുൺ·ഡലഃ॥ 7-88-20 (48039)
രഥപ്രവരമാസ്ഥായ നരോ നാരായണാനുഗഃ।
വിധുന്വൻഗാണ്ഡിവം സംഖ്യേ ബഭൌ സൂര്യ ഇവോദിതഃ॥ 7-88-21 (48040)
അഗ്രാനീകസ്യ സോഽധ്യർധ ഇഷുപാതേ ധനഞ്ജയഃ।
വ്യവസ്ഥാപ്യ രഥം രാജഞ്ശംഖം ദധ്മൌ പ്രതാപവാൻ॥ 7-88-22 (48041)
അഥ കൃഷ്ണോഽപ്യസംഭ്രാന്തഃ പാർഥേന സഹ മാരിഷ।
പ്രാധ്മാപയത്പാഞ്ചജന്യം ശംഖപ്രവരമോജസാ॥ 7-88-23 (48042)
തയോഃ ശംഖപ്രണാദേന തവ സൈന്യേ വിശാംപതേ।
ആസൻസംഹൃഷ്ടരോമാണഃ കംപിതാ ഗതചേതസഃ॥ 7-88-24 (48043)
യഥാ ത്രസ്യന്തി ഭൂതാനി സർവാണ്യശനിനിഃസ്വനാത്।
തഥാ ശംഖപ്രണാദേന വിത്രേസുസ്തവ സൈനികാഃ॥ 7-88-25 (48044)
പ്രസുസ്രുവുഃ ശകൃൻമൂത്രം വാഹനാനി ച സർവശഃ।
ഏവം സവാഹനം സർവമാവിഗ്നമഭവദ്ബലം॥ 7-88-26 (48045)
സീദന്തി സ്മ നരാ രാജഞ്ശംഖശബ്ദേന മാരിഷ।
വിസഞ്ജ്ഞാശ്ചാഭവൻകേചിത്കേചിദ്രാജന്വിതത്രസുഃ॥ 7-88-27 (48046)
തതഃ കപിർമഹാനാദം സഹഭൂതൈർധ്വജാലയൈഃ।
അകരോദ്വ്യാദിതാസ്യശ്ച ഭീഷയംസ്തവ സൈനികാൻ॥ 7-88-28 (48047)
തതഃ ശംഖാശ്ച ഭേര്യശ്ച മൃദംഗാശ്ചാനകൈഃ സഹ।
പുനരേവാഭ്യഹന്യന്ത തവ സൈന്യപ്രഹർഷണാഃ॥ 7-88-29 (48048)
നാനാവാദിത്രസംഹാദൈഃ ക്ഷ്വേഡിതാസ്ഫോടിതാകുലൈഃ।
സിംഹനാദൈഃ സമുത്ക്രുഷ്ടൈഃ സമാധൂതൈർമഹാരഥൈഃ॥ 7-88-30 (48049)
തസ്മിംസ്തു തുമുലേ ശബ്ദേ ഭീരൂണാം ഭയവർധനേ।
അതീവ ഹൃഷ്ടോ ദാശാർഹമബ്രവീത്പാകശാസനിഃ॥ ॥ 7-88-31 (48050)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടാംശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ 88 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-88-10 ശതൈഃ ശതൈർദശസഹസ്രൈഃ॥ 5-88-30 സമാധൂതൈഃ സഞ്ചാലിതൈഃ॥ 5-88-88 അഷ്ടാശീതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 089
॥ ശ്രീഃ ॥
7.89. അധ്യായഃ 089
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-89-0 (48051)
അർജുന ഉവാച 7-89-0x (4489)
ചോദയാശ്വാൻഹൃഷീകേശ യത്ര ദുർമർഷണഃ സ്ഥിതഃ।
ഏതദ്ഭിത്ത്വാ ഗജാനീകം പ്രവേക്ഷ്യാംയരിവാഹിനീം॥ 7-89-1 (48052)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-89-2x (4490)
ഏവമുക്തോ മഹാബാഹുഃ കേശവഃ സവ്യസാചിനാ।
അചോദയദ്ധയാംസ്തത്ര യത്ര ദുർമർഷണഃ സ്ഥിതഃ॥ 7-89-2 (48053)
സ സംപ്രഹാരസ്തുമുലഃ സംപ്രവൃത്തഃ സുദാരുണഃ।
ഏകസ്യ ച ബഹൂനാം ച രഥനാഗനരക്ഷയഃ॥ 7-89-3 (48054)
തതഃ സായകവർഷേണ പർജന്യ ഇവ വൃഷ്ടിമാൻ।
പരാനവാകിരത്പാർഥഃ പർവതാനിവ നീരദഃ॥ 7-89-4 (48055)
തേ ചാപി രഥിനഃ സർവേ ത്വരിതാഃ കൃതഹസ്തവത്।
അവാകിരൻബാണജാലൈസ്തത്ര കൃഷ്ണധനഞ്ജയൌ॥ 7-89-5 (48056)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാബാഹുർവാര്യമാണഃ പരൈര്യുധി।
ശിരാംസി രഥിനാം പാർഥഃ കായേഭ്യോഽപാഹരച്ഛരൈഃ॥ 7-89-6 (48057)
ഉദ്ധാന്തനയനൈർവക്രൈഃ സന്ദഷ്ടൌഷ്ഠപുടൈഃ ശുഭൈഃ।
സകുണ്ഡലശിരസ്ത്രാണൈർവസുധാ സമകീര്യത॥ 7-89-7 (48058)
പുണ്ഡരീകവനാനീവ വിധ്വസ്താനി സമന്തതഃ।
വിനികീർണാനി യോധാനാം വദനാനി ചകാശിരേ॥ 7-89-8 (48059)
സുവർണചിത്രാഭരണാഃ സംസിക്താ രുധിരേണ ച।
സംസക്താ ഇവ ദൃശ്യന്തേ മേഘസംഘാഃ സവിദ്യുതഃ॥ 7-89-9 (48060)
ശിരസാം പതതാം രാജഞ്ശബ്ദോഽഭൂദ്വസുധാതലേ।
കാലേന പരിപക്വാനാം താലാനാം പതതാമിവ॥ 7-89-10 (48061)
കബന്ധ ഉത്ഥിതഃ കശ്ചിദ്വിഷ്ഫാര്യ സശരം ധനുഃ।
കിഞ്ചിത്ഖംഗം വിനിഷ്കൃഷ്യ ഭുജേനോദ്യംയ തിഷ്ഠതി।
`ഗൃഹീത്വാഽന്യസ്യ കേശേഷു ശിരോ നൃത്യതി ചാപരഃ'॥ 7-89-11 (48062)
പതിതാനി ന ജാനന്തി ശിരാംസി പുരുഷർഷഭാഃ।
അമൃഷ്യമാണാഃ സംഗ്രാമേ കൌന്തേയം ജയഗൃദ്ധിനഃ॥ 7-89-12 (48063)
ഹയാനാമുത്തമാംഗൈശ്ച ഹസ്തിഹസ്തൈശ്ച മേദിനീ।
ബാഹുഭിശ്ച ശിരോഭിശ്ച വീരാണാം സമകീര്യത॥ 7-89-13 (48064)
അയം പാർഥഃ കുതഃ പാർഥഃ പാർഥോഽയമിതി സർവശഃ।
`തിഷ്ഠ പാർഥേഹി മാം പാർഥ ക്വ യാസീതി ച ജൽപതാം'।
തവ സൈന്യേഷു യോധാനാം പാർഥഭൂതമിവാഭവത്॥ 7-89-14 (48065)
അന്യോന്യമപി ചാജഘ്നുരാത്മാനമപി ചാപരേ।
പാർഥഭൂതമമന്യന്ത ജനാഃ കാലേന മോഹിതാഃ॥ 7-89-15 (48066)
നിഷ്ടനന്തഃ സരുധിരാ വിസഞ്ജ്ഞാ ഗാഢവേദനാഃ।
ശയാനാ ബഹവോ വീരാഃ കീർതയന്തഃ സ്വബാന്ധവാൻ॥ 7-89-16 (48067)
സഭിണ്ഡിപാലാഃ സപ്രാസാഃ സശക്ത്യൃഷ്ടിപരശ്വഥാഃ।
സനിർവ്യൂഹാഃ സനിസ്ത്രിംശാഃ സശരാസനതോമരാഃ॥ 7-89-17 (48068)
സബാണവർമാഭരണാഃ സഗദാഃ സാംഗദാ രണേ।
മഹാഭുജഗസങ്കാശാ ബാഹവഃ പരിഘോപമാഃ॥ 7-89-18 (48069)
ഉദ്വേഷ്ടന്തി വിചേഷ്ടന്തി സഞ്ചേഷ്ടന്തി ച സർവശഃ।
വേഗം കുർവന്തി സംരബ്ധാ നികൃത്താഃ പരമേഷുഭിഃ॥ 7-89-19 (48070)
യോ യഃ സ്മ സമരേ പാർഥം പ്രതിസഞ്ചരതേ നരഃ।
തസ്യതസ്യാന്തകോ ബാണഃ ശരീരമുപസർപതി॥ 7-89-20 (48071)
നൃത്യതോ രഥമാർഗേഷു ധനുർവ്യായച്ഛതസ്തഥാ।
ന കശ്ചിത്തത്ര പാർഥശ്ച ദദൃശേഽന്തരമണ്വപി॥ 7-89-21 (48072)
യത്തസ്യ ഘടമാനസ്യ ക്ഷിപ്രം വിക്ഷിപതഃ ശരാൻ।
ലാഘവാത്പാണ്ഡുപുത്രസ്യ വ്യസ്മയന്ത പരേ ജനാഃ॥ 7-89-22 (48073)
ഹസ്തിനം ഹസ്തിയന്താരമശ്വമാശ്വികമേവ ച।
അഭിനത്ഫൽഗുനോ ബാണൈ രഥിനം ച സസാരഥിം॥ 7-89-23 (48074)
ആവർതമാനമാവൃത്തം യുധ്യമാനം ച പാണ്ഡവഃ।
പ്രമുഖേ തിഷ്ഠമാനം ച ന കഞ്ചിന്ന നിഹന്തി സഃ॥ 7-89-24 (48075)
യഥോദയന്വൈ ഗഗനേ സൂര്യോ ഹന്തി മഹത്തമഃ।
തഥാഽർജുനോ ഗജാനീകമവധീത്കങ്കപത്രിഭിഃ॥ 7-89-25 (48076)
ഹസ്തിഭിഃ പതിതൈർഭിന്നൈസ്തവ സൈന്യമദൃശ്യത।
അന്തകാലേ യഥാ ഭൂമിർവ്യവകീർണാ മഹീധരൈഃ॥ 7-89-26 (48077)
യഥാ മധ്യന്ദിനേ സൂര്യോ ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യഃ പ്രാണിഭിഃ സദാ।
തഥാ ധനഞ്ജയഃ ക്രുദ്ധോ ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യോ യുധി ശത്രുഭിഃ॥ 7-89-27 (48078)
തത്തഥാ തവ പുത്രസ്യ സൈന്യം യുധി പരന്തപ।
പ്രഭഗ്നം ദ്രുതമാവിഗ്നമതീവ ശരപീഡിതം॥ 7-89-28 (48079)
മാരുതേനേവ മഹതാ മേഘാനീകം വ്യദീര്യത।
പ്രകാല്യമാനം തത്സൈന്യം നാശകത്പ്രതിവീക്ഷിതും॥ 7-89-29 (48080)
പ്രതോദൈശ്ചാപകോടീഭിർഹുങ്കാരൈഃ സാധുവാഹിതൈഃ।
കശാപാർഷ്ണ്യഭിഘാതൈശ്ച വാഗ്ഭിരുഗ്രാഭിരേവ ച॥ 7-89-30 (48081)
ചോദയന്തോ ഹയാംസ്തൂർണം പലായന്തേ സ്മ താവകാഃ।
സാദിനോ രഥിനശ്ചൈവ പത്തയശ്ചാർജുനാർദിതാഃ॥ 7-89-31 (48082)
പാർഷ്ണ്യംഗുഷ്ഠാങ്കുശൈർനാഗം ചോദയന്തസ്തഥാഽപരേ।
ശരൈഃ സംമോഹിതാശ്ചാന്യേ തമേവാഭിമുഖാ യയുഃ॥ 7-89-32 (48083)
തവ യോഘ ഹതോത്സാഹാ വിഭ്രാന്തമനസസ്തദാ॥ ॥ 7-89-33 (48084)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 89 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-89-17 നിർവ്യൂഹ ആയുധവിശേഷഃ॥ 5-89-20 പ്രതിസഞ്ചരതേ പ്രത്യുദ്രച്ഛതി॥ 5-89-22 യത്തസ്യാവഹിതസ്യ॥ 5-89-28 ദ്രുതം വിദ്രുതം। ആവിഗ്നം ഭീതം॥ 5-89-30 സാധുവാഹിതൈഃ സുഷ്ഠു വ്യാപാരീതൈഃ॥ 5-89-89 ഏകോനനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 090
॥ ശ്രീഃ ॥
7.90. അധ്യായഃ 090
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന ദുഃശാസനപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-90-0 (48085)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-90-0x (4491)
തസ്മിൻപ്രഭഗ്നേ സൈന്യാഗ്രേ വധ്യമാനേ കിരീടിനാ।
കേതു തത്ര രണേ വീരാഃ പ്രത്യുദീയുർധനഞ്ജയം॥ 7-90-1 (48086)
ആഹോസ്വിച്ഛകടവ്യൂഹം പ്രവിഷ്ടാ മോഘനിശ്ചയാഃ॥
ദ്രോണമാശ്രിത്യ തിഷ്ഠന്തി പ്രാകാരമകുതോഭയാഃ॥ 7-90-2 (48087)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-90-3x (4492)
തഥാഽർജുനേന സംഭഗ്നേ തസ്മിംസ്തവ ബലേഽനഘ।
ഹതവീരേ ഹതോത്സാഹേ പലായനകൃതക്ഷണേ॥ 7-90-3 (48088)
പാകശാസനിനാഽഭീക്ഷ്ണം വധ്യമാനേ ശരോത്തമൈഃ।
ന തത്ര കശ്ചിത്സംഗ്രാമേ ശശാകാർജുനമീക്ഷിതും॥ 7-90-4 (48089)
തതസ്തവ സുതോ രാജന്ദൃഷ്ട്വാ സൈന്യം തഥാഗതം।
ദുഃശാസനോ ഭൃശം ക്രുദ്ധോ യുദ്ധായാർജുനമഭ്യഗാത്॥ 7-90-5 (48090)
സകാഞ്ചനവിചിത്രേണ കവചേന സമാവൃതഃ।
ജാംബൂനദശിരസ്ത്രാണഃ ശൂരസ്തീവ്രപരാക്രമഃ॥ 7-90-6 (48091)
നാഗാനീകേന മഹതാ ഗ്രസന്നിവ മഹീമിമാം।
ദുഃശാസനോ മഹാരാജ സവ്യസാചിനമാവൃണോത്॥ 7-90-7 (48092)
ഹാദേന ഗജഘണ്ടാനാം ശംഖാനാം നിനദേന ച।
ജ്യാക്ഷേപനിനദൈശ്ചൈവ വിരാവേണ ച ദന്തിനാം॥ 7-90-8 (48093)
ഭൂർദിശശ്ചാന്തരിക്ഷം ച ശബ്ദേനാസീത്സമാവൃതം।
`യുവരാജോ ബലശ്ലാഘീ പിംഗലഃ പ്രിയദർശനഃ'।
സ മുഹൂർതം പ്രതിഭയോ ദാരുണഃ സമപദ്യത॥ 7-90-9 (48094)
താന്ദൃഷ്ട്വാ പതതസ്തൂർണമങ്കുശൈരഭിചോദിതാൻ।
വ്യാലംബഹസ്താൻസംരബ്ധാൻസപക്ഷാനിവ പർവതാൻ॥ 7-90-10 (48095)
സിംഹനാദേന മഹതാ നരസിംഹോ ധനഞ്ജയഃ।
`തദാചലഘനപ്രഖ്യം പതാകാശതസങ്കുലം'।
ഗജാനീകമമിത്രാണാമഭിതോ വ്യധമച്ഛരൈഃ॥ 7-90-11 (48096)
മഹോർമിണമിവോദ്ധൂതം ശ്വസനേന മഹാർണവം।
കിരീടീ തദ്ഗജാനീകം പ്രാവിശൻമകരോ യഥാ॥ 7-90-12 (48097)
ഖമാശ്രിത ഇവാദിത്യഃ പ്രതപൻസ യുഗക്ഷയേ।
ദദൃശേ ദിക്ഷു സർവാസു പാർഥഃ പരപുരഞ്ജനഃ॥ 7-90-13 (48098)
ഖുരശബ്ദേന ചാശ്വാനാം നേമിഘോഷേണ തേന ച।
തേന ചോത്ക്രുഷ്ടശബ്ദേന ജ്യാനിനാദേന തേന ച॥ 7-90-14 (48099)
നാനാവാദിത്രശബ്ദേന പാഞ്ചജന്യസ്വനേന ച।
ദേവദത്തസ്യ ഘോഷേണ ഗാണ്ഡീവനിനദേന ച।
മന്ദവേഗാ നരാ നാഗാ ബഭൂവുസ്തേ വിചേതസഃ॥ 7-90-15 (48100)
ശരൈരാശീവിഷസ്പർശൈർനിർഭിന്നാഃ സവ്യസാചിനാ।
തേ ഗജാഃ സമസീദന്ത മഗ്നാഃ പങ്കാർണവേഷ്വിവ॥ 7-90-16 (48101)
യുഗപച്ച സമാവിഷ്ടൈഃ ശരൈർഗാണ്ഡീവധന്വനഃ।
അനേകശതസാഹസ്രൈർദ്രുമാ മധുകരൈരിവ।
`പുംഖാവശിഷ്ടൈർബഹുഭിഃ ശോണിതോത്പീഡവാഹിഭിഃ'॥ 7-90-17 (48102)
ആരാവം പരമം കൃത്വാ വധ്യമാനാഃ കിരീടിനാ।
നിപേതുരനിശം ഭൂമൌ ഛിന്നപക്ഷാ ഇവാദ്രയഃ॥ 7-90-18 (48103)
അപരേ ദന്തവേഷ്ടേഷു കുംഭേഷു ച കടേഷു ച।
ശരൈഃ സമർപിതാ നാഗാഃ ക്രൌഞ്ചവദ്വ്യനദൻമുഹുഃ॥ 7-90-19 (48104)
ഗജസ്കന്ധഗതാനാം ച പുരുഷാണാം കിരീടിനാ।
ഛിദ്യന്തേ ചോത്തമാംഗാനി ഭുല്ലൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-90-20 (48105)
സകുണ്ഡലാനാം പതതാം ശിരസാം ധരണീതലേ।
പദ്മാനാമിവ സംഘാതൈഃ പാർഥശ്ചക്രേ നിവേദനം॥ 7-90-21 (48106)
യന്ത്രബദ്ധാ വികവചാ വ്രണാർതാ രുധിരോക്ഷിതാഃ।
ഭ്രമത്സു യുധി നാഗേഷു മനുഷ്യാ വിലലംബിരേ॥ 7-90-22 (48107)
കേചിദേകേന ബാണേന സുയുക്തേന സുപത്രിണാ।
ദ്വൌ ത്രയശ്ച വിനിർഭിന്നാ നിപേതുർധരണീതലേ॥ 7-90-23 (48108)
അപരേ മദസംരബ്ധാ മാതംഗാഃ പർവതോപമാഃ।
സാരോഹാ ന്യപതൻഭൂമൌ ദ്രുമവന്ത ഇവാചലാഃ॥ 7-90-24 (48109)
മൌർവീ ധ്വജം ധനുശ്ചൈവ യുഗമീഷാം തഥൈവ ച।
രഥിനാം കുട്ടയാമാസ ഭല്ലൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-90-25 (48110)
ന സന്ദധന്ന ചാകർഷന്ന വിമുഞ്ചന്ന ചോദ്വഹൻ।
മണ്ഡലേനൈവ ധനുഷാ നൃത്യൻപാർഥഃ സ്മ ദൃശ്യതേ॥ 7-90-26 (48111)
അതിവിദ്ധാശ്ച നാരാചൈർവമന്തോ രുധിരം മുഖൈഃ।
മുഹൂർതാന്ന്യപതന്നന്യേ വാരണാ വസുധാതലേ॥ 7-90-27 (48112)
ഉത്ഥിതാന്യഗണേയാനി കബന്ധാനി സമന്തതഃ।
അദൃശ്യന്ത മഹാരാജ തസ്മിൻപരമസങ്കുലേ॥ 7-90-28 (48113)
സചാപാഃ സാംഗുലിത്രാണാഃ സഖംഗാഃ സാംഗദാ രണേ।
അദൃശ്യന്ത ഭുജാശ്ഛിന്നാ ഹേമാഭരണഭൂഷിതാഃ॥ 7-90-29 (48114)
സൂപസ്കരൈരധിഷ്ഠാനൈരീഷാദണ്ഡകബന്ധുരൈഃ।
ചക്രൈർവിമഥിതൈരക്ഷൈർഭഗ്നൈശ്ച ബഹുധാ യുഗൈഃ॥ 7-90-30 (48115)
ചർമചാപധരൈശ്ചൈവ വ്യവകീർണൈസ്തതസ്തതഃ।
സ്രഗ്ഭിരാഭരണൈർവസ്ത്രൈഃ പതിതൈശ്ച മഹാധ്വജൈഃ॥ 7-90-31 (48116)
നിഹതൈർവാരണൈരശ്വൈഃ ക്ഷത്രിയൈശ്ച നിപാതിതൈഃ।
അദൃശ്യത മഹീ തത്ര ദാരുണപ്രതിദർശനാ॥ 7-90-32 (48117)
ഏവം ദുഃശാസനബലം വധ്യമാനം കിരീടിനാ।
സംപ്രാദ്രവൻമഹാരാജ വ്യഥിതം സഹനായകം॥ 7-90-33 (48118)
`ഏവം ബലേ ദ്രുതേ യാതേ രാജപുത്രം മഹാരഥം।
വിവ്യാധ ദശഭിർബാണൈസ്തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-90-34 (48119)
ജീവിതേന കഥം ഗന്താ ദുരുക്തം യാവദദ്യ തേ।
തദ്വാക്യസദൃശം കർമ കുരു ത്വം യദി മന്യസേ॥ 7-90-35 (48120)
ഏവമുക്ത്വാ തതോ രാജാ പാർഥഃ പാർഥിവമർദനഃ।
ഭൃശം ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ അവിധ്യത്തനയം തവ'॥ 7-90-36 (48121)
തതോ ദുഃശാസനസ്ത്രസ്തഃ സഹാനീകഃ ശരാർദിതഃ।
ദ്രോണം ത്രാതാരമാകാങ്ക്ഷഞ്ശകടവ്യൂഹമഭ്യഗാത്॥ ॥ 7-90-37 (48122)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ നവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 90 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-90-3 പലായനേ കൃതഃ ക്ഷണോഽവസരോ യേന॥ 5-90-9 പ്രതിഭയോ ഭയങ്കരഃ। ദാരുണഃ ക്രൂരഃ॥ 5-90-19 ദന്തവേഷ്ടേഷു ദന്തമൂലേഷു। കടേഷു കടിഷു॥ 5-90-21 നിവേദനമുപാഹാരം॥ 5-90-22 യന്ത്രബദ്ധാ യന്ത്രൈരാലിഖിതാഃ॥ 5-90-90 നവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 091
॥ ശ്രീഃ ॥
7.91. അധ്യായഃ 091
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനസ്യ വ്യൂഹമുഖസ്ഥേന ദ്രോണേന കഞ്ചിത്കാലം യുദ്ധ്വാ തമപഹായ വ്യൂഹപ്രവേശഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-91-0 (48123)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-91-0x (4493)
ദുഃശസനബലം ഹത്വാ സവ്യസാചീ മഹാരഥഃ।
സിന്ധുരാജം പരീപ്സന്വൈ ദ്രോണാനീകമുപാദ്രവത്॥ 7-91-1 (48124)
സ തു ദ്രോണം സമാസാദ്യ വ്യൂഹസ്യ പ്രമുഖേ സ്ഥിതം।
കൃതാഞ്ജലിരിദം വാക്യം കൃഷ്ണസ്യാനുമതേഽബ്രവീത്॥ 7-91-2 (48125)
ശിവേന ധ്യാഹി മാം ബ്രഹ്മൻസ്വസ്തി ചൈവ വദസ്വ മേ।
ഭവത്പ്രസാദാദിച്ഛാമി പ്രവേഷ്ടം ദുർഭിദാം ചമൂം॥ 7-91-3 (48126)
ഭവാൻപിതൃസമോ മഹ്യം ധർമരാജസമോഽപി ച।
ധൌംയകൃഷ്ണസമശ്ചൈവ സത്യമേതദ്ബ്രവീമി തേ॥ 7-91-4 (48127)
അശ്വത്ഥാമാ യഥാ താത രക്ഷണീയസ്ത്വയാഽനഘ।
തഥാഽഹമപി തേ രക്ഷ്യഃ സദൈവ ദ്വിജസത്തമ॥ 7-91-5 (48128)
തവ പ്രസാദാദിച്ഛേയം സിന്ധുരാജാനമാഹവേ।
നിഹന്തും ദ്വിപദാം ശ്രേഷ്ഠ പ്രതിജ്ഞാം രക്ഷ മേ പ്രഭോ॥ 7-91-6 (48129)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-91-7x (4494)
ഏവമുക്തസ്തദാഽഽചാര്യഃ പ്രത്യുവാച സ്മയന്നിവ।
മാമജിത്വാ ന ബീഭത്സോ ശക്യോ ജേതും ജയദ്രഥഃ॥ 7-91-7 (48130)
ഏതാവദുക്ത്വാ തം ദ്രോണഃ ശരവ്രാതൈരവാകിരത്।
സരഥാശ്വധ്വജം തീക്ഷ്ണൈഃ പ്രഹസന്വൈ സസാരഥിം॥ 7-91-8 (48131)
തതോഽർജുനഃ ശരവ്രാതാന്ദ്രോണസ്യാവാര്യ സായകൈഃ।
ദ്രോണമഭ്യർദയദ്ബാണൈർഘോരരൂപൈർഹത്തരൈഃ॥ 7-91-9 (48132)
വിവ്യാധ ച രണേ ദ്രോണമനുമാന്യ വിശാംപതേ।
ക്ഷത്രധർമം സമാസ്ഥായ നവഭിഃ സായകൈഃ പുനഃ॥ 7-91-10 (48133)
തസ്യേഷൂനിഷുഭിശ്ഛിത്ത്വാ ദ്രോണോ വിവ്യാധ താവുഭൌ।
വിഷാഗ്നിജ്വലിതപ്രഖ്യൈരിഷുഭിഃ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ॥ 7-91-11 (48134)
ഇയേപ പാണ്ഡവസ്തസ്യ ബാണൈശ്ഛേത്തും ശരാസനം।
തസ്യ ചിന്തയതസ്ത്വേവ ഫൽഗുനസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-91-12 (48135)
ദ്രോണഃ ശരൈരസംഭ്രാന്തോ ജ്യാം ചിച്ഛേദാശു വീര്യവാൻ।
വിവ്യാധ ച ഹയാനസ്യ ധ്വജം സാരഥിമേവ ച॥ 7-91-13 (48136)
അർജുനം ച ശരൈർവീരഃ സ്മയമാനോഽഭ്യവാകിരത്।
ഏതസ്മിന്നന്തരേ പാർഥഃ സജ്യം കൃത്വാ മഹദ്ധനുഃ॥ 7-91-14 (48137)
വിശേഷയിഷ്യന്നാചാര്യം സർവാസ്ത്രവിദുഷാം വരഃ।
മുമോച ഷട്ശതാൻബാണാൻഗൃഹീത്വൈകമിവ ദ്രുതം॥ 7-91-15 (48138)
പുനഃ സപ്തശതാനന്യാൻസഹസ്രം ചാനിവർതിനഃ।
ചിക്ഷേപായുതശശ്ചാന്യാംസ്തേഽഘ്നന്ദ്രോണസ്യ താം ചമൂം॥ 7-91-16 (48139)
തൈഃ സംയഗസ്തൈർബലിനാ കൃതിനാ ചിത്രയോധിനാ।
മനുഷ്യവാജിമാതംഗാ വിദ്ധാഃ പേതുർഗതാസവഃ॥ 7-91-17 (48140)
വിസൂതാശ്വധ്വജാഃ പേതുഃ സഞ്ഛിന്നായുധജീവിതാഃ।
രഥിനോ രഥമുഖ്യേഭ്യഃ സഹസാ ശരപീഡിതാഃ॥ 7-91-18 (48141)
ചൂർണിതാക്ഷിപ്തദഗ്ധാനാം വജ്രാനിലഹുതാശനൈഃ।
തുല്യരൂപാ ഗജാഃ പേതുർഗിര്യഗ്രാംബുദവേശ്മനാം॥ 7-91-19 (48142)
പേതുരശ്വസഹസ്രാണി പ്രഹതാന്യർജുനേഷുഭിഃ।
ഹംസാ ഹിമവതഃ പൃഷ്ഠേ വാരിവിപ്രഹതാ ഇവ॥ 7-91-20 (48143)
രഥാശ്വദ്വിപപത്ത്യോഘാഃ സലിലൌഘാ ഇവാദ്ഭുതാഃ।
യുഗാന്താദിത്യരശ്ംയാഭൈഃ പാണ്ഡവാസ്ത്രശരൈർഹതാഃ॥ 7-91-21 (48144)
തം പാണ്ഡവാദിത്യശരാംശുജാലം
കുരുപ്രവീരാന്യുധി നിഷ്ടപന്തം।
സ ദ്രോണമേഘഃ ശരവൃഷ്ടിവേഗൈഃ
പ്രാച്ഛാദയൻമേഘ ഇവാർകരശ്മീൻ॥ 7-91-22 (48145)
അഥാത്യർഥം വിസൃഷ്ടേന ദ്വിഷതാമസുഭോജിനാ।
ആജഘ്നേ വക്ഷസി ദ്രോണോ നാരാചേന ധനഞ്ജയം॥ 7-91-23 (48146)
സ വിഹ്വലിതസർവാംഗഃ ക്ഷിതികംപേ യഥാഽചലഃ।
ധൈര്യമാലംബ്യ ബീഭത്സുർദ്രോണം വിവ്യാധ പത്രിഭിഃ॥ 7-91-24 (48147)
ദ്രോണസ്തു പഞ്ചഭിർബാണൈർവാസുദേവമതാഡയത്।
അർജുനം ച ത്രിസപ്തത്യാ ധ്വജം ചാസ്യ ത്രിഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-91-25 (48148)
വിശേഷയിഷ്യഞ്ശിഷ്യം ച ദ്രോണോ രാജൻപരാക്രമീ।
അദൃശ്യമർജുനം ചക്രേ നിമേഷാച്ഛരവൃഷ്ടിഭിഃ॥ 7-91-26 (48149)
പ്രസക്താൻപതതോഽദ്രാക്ഷ്മ ഭാരദ്വാജസ്യ സായകാൻ।
മണ്ഡലീകൃതമേവാസ്യ ധനുശ്ചാദൃശ്യതാദ്ഭുതം॥ 7-91-27 (48150)
തേഽഭ്യയുഃ സമരേ രാജന്വാസുദേവധനഞ്ജയൌ।
ദ്രോണസൃഷ്ടാഃ സുബഹവഃ കങ്കപത്രപരിച്ഛദാഃ॥ 7-91-28 (48151)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ ശിലാനാമിവ സർപണം।
യദ്ദ്രോണം തരസാ പാർഥോ വൃദ്ധം ബാലോഽപി നാതരത്॥ 7-91-29 (48152)
ചിന്തയാമാസ വാർഷ്ണേയോ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണസ്യ വിക്രമം।
നാതിവർതിഷ്യതേ ഹ്യോനം വേലാമിവ മഹാർണവഃ॥ 7-91-30 (48153)
തതഃ പാർഥം സമുദ്വിഗ്നം ലക്ഷ്യ ചിന്തയതേഽച്യുതഃ।
ദ്രോണസ്യ ചാപി വിക്രാന്തം ദൃഷ്ട്വാ മധുനിഷൂദനഃ।
ഇത്യബ്രവീദ്വാസുദേവോ ധനഞ്ജയമുദാരധീഃ॥ 7-91-31 (48154)
പാർഥപാർഥ മഹാബാഹോ ന നഃ കാലാത്യയോ ഭവേത്।
ദ്രോണമുത്സൃജ്യ ഗച്ഛാമോ ബ്രാഹ്മണോഽസൌ ഗതക്ലമഃ॥ 7-91-32 (48155)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-91-33x (4495)
പാർഥശ്ചാപ്യബ്രവീത്കൃഷ്ണം യഥേഷ്ടമിതി കേശവം॥ 7-91-33 (48156)
തതഃ പ്രദക്ഷിണം കൃത്വാ ദ്രോണം പ്രായാൻമഹാഭുജം।
പരിവൃത്തശ്ച ബീഭത്സുരഗച്ഛദ്വിസൃജഞ്ശരാൻ॥ 7-91-34 (48157)
തതോഽബ്രവീത്സ്വയം ദ്രോണഃ ക്വേദം പാണ്ഡവ ഗംയതേ।
നനു നാമ രണേ ശത്രുമജിത്വാ ന നിവർതസേ॥ 7-91-35 (48158)
അർജുന ഉവാച। 7-91-36x (4496)
ഗുരുർഭവാന്ന മേ ശത്രുഃ ശിഷ്യഃ പുത്രസമോഽസ്മി തേ।
ന ചാസ്തി സ പുമാംʼല്ലോകേ യസ്ത്വാം യുധി പരാജയേത്॥ 7-91-36 (48159)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-91-37x (4497)
ഏവം ബ്രുവാണോ ബീഭത്സുർജയദ്രഥവധോത്സുകഃ।
ത്വരായുക്തോ മഹാബാഹുസ്ത്വത്സൈന്യം സമുപാദ്രവത്॥ 7-91-37 (48160)
തം ചക്രരക്ഷൌ പാഞ്ചാല്യൌ യുധാമന്യൂത്തമൌജസൌ।
അന്വയാതാം മഹാത്മാനൌ വിശന്തം താവകം ബലം॥ 7-91-38 (48161)
തതോ ജയോ മഹാരാജ കൃതവർമാ ച സാത്വതഃ।
കാംഭോജശ്ച ശ്രുതായുശ്ച ധനഞ്ജയമവാരയൻ॥ 7-91-39 (48162)
തേഷാം ദശസഹസ്രാണി രഥാനാമനുയായിനാം।
അഭീഷാഹാഃ ശൂരസേനാഃ ശിബയോഽഥ വസാതയഃ॥ 7-91-40 (48163)
മാവേല്ലകാ ലലിത്ഥാശ്ച കേകയാ മദ്രകാസ്തഥാ।
നാരായണാശ്ച ഗോപാലാഃ കാംഭോജാനാം ച യേ ഗണാഃ॥ 7-91-41 (48164)
കർണേന വിജിതാഃ പൂർവം സംഗ്രാമേ ശൂരസംമതാഃ।
ഭാരദ്വാജം പുരസ്കൃത്യ ഹൃഷ്ടാത്മാനോഽർജുനം പ്രതി॥ 7-91-42 (48165)
പുത്രശോകാഭിസന്തപ്തം ക്രുദ്ധം മൃത്യുമിവാന്തകം।
ത്യജന്തം തുമുലേ പ്രാണാൻസന്നദ്ധം ചിത്രയോധിനം॥ 7-91-43 (48166)
ഗാഹമാനമനീകാനി മാതംഗമിവ യൂഥപം।
മഹേഷ്വാസം പരാക്രാന്തം നരവ്യാഘ്രമവാരയൻ॥ 7-91-44 (48167)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം തുമുലം രോമഹർഷണം।
അന്യോന്യം വൈ പ്രാർഥയതാം യോധാനാമർജുനസ്യ ച॥ 7-91-45 (48168)
ജയദ്രഥവധപ്രേപ്സുമായാന്തം പുരുഷർഷഭം।
ന്യവാരയന്ത സഹിതാഃ ക്രിയാ വ്യാധിമിവോത്ഥിതം॥ ॥ 7-91-46 (48169)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശോദിസയുദ്ധേ ഏകനവതിതതമോഽധ്യായഃ॥ 91 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-91-19 ഗിര്യഗ്രാംബുദവേശ്മനാം വജ്രാനിലഹുതാശനൈഃ ചൂർണിതാക്ഷിപ്തദഗ്ധാനാം ഇതി യഥാസംഖ്യേനാന്വയഃ॥ 5-91-91 ഏകനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 092
॥ ശ്രീഃ ॥
7.92. അധ്യായഃ 092
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന ശ്രുതായുധസുദക്ഷിണയോർവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-92-0 (48170)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-92-0x (4498)
സന്നിരുദ്ധസ്തു തൈഃ പാർഥോ മഹാബലപരാക്രമഃ।
ദ്രുതം സമനുയാതശ്ച ദ്രോണേന രഥിനാം വരഃ॥ 7-92-1 (48171)
കിരന്നിഷുഗണാംസ്തീക്ഷ്ണാൻസ രശ്മീനിവ ഭാസ്കരഃ।
താപയാമാസ തത്സൈന്യം ദേഹം വ്യാധിഗണോ യഥാ॥ 7-92-2 (48172)
അശ്വോ വിദ്ധോ രഥശ്ഛിന്നഃ സാരോഹഃ പാതിതോ ഗജഃ।
ഛത്രാണി ചാപവിദ്ധാനി രഥാശ്ചക്രൈർവിനാ കൃതാഃ॥ 7-92-3 (48173)
വിദ്രുതാനി ച സൈന്യാനി ശരാർതാനി സമന്തതഃ।
ഇത്യാസീത്തുമുലം യുദ്ധം ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ 7-92-4 (48174)
തേഷാം സംയച്ഛതാം സംഖ്യേ പരസ്പരമജിഹ്മഗൈഃ।
അർജുനോ ധ്വജിനീം രാജന്നഭീക്ഷ്ണം സമകംപയത്॥ 7-92-5 (48175)
സത്യാം ചികീർഷമാണസ്തു പ്രതിജ്ഞാം സത്യസംഗരഃ।
അഭ്യദ്രവദ്രഥശ്രേഷ്ഠം ശോണാശ്വം ശ്വേതവാഹനഃ॥ 7-92-6 (48176)
തം ദ്രോണഃ പഞ്ചവിംശത്യാ മർമഭിദ്ഭിരജിഹ്മഗൈഃ।
അന്തേവാസിനമാചാര്യോ മഹേഷ്വാസം സമാർപയത്॥ 7-92-7 (48177)
തം തൂർണമിവ ബീഭത്സുഃ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
അഭ്യധാവദിഷൂനസ്യന്നിഷുവേഗവിഘാതകാൻ॥ 7-92-8 (48178)
തസ്യാശു ക്ഷിപതോ ഭല്ലാൻഭല്ലൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
പ്രത്യവിധ്യദമേയാത്മാ ബ്രഹ്മാസ്ത്രം സമുദീരയൻ॥ 7-92-9 (48179)
തദദ്ഭുതമപശ്യാമ ദ്രോണസ്യാചാര്യകം യുധി।
യതമാനോ യുവാ നൈനം പ്രത്യവിധ്യദ്യദർജുനഃ॥ 7-92-10 (48180)
ക്ഷരന്നിവ മഹാമേഘോ വാരിധാരാഃ സഹസ്രശഃ।
ദ്രോണമേഘഃ പാർഥശൈലം വവർഷ ശരവൃഷ്ടിഭിഃ॥ 7-92-11 (48181)
അർജുനഃ ശരവർഷം തച്ഛരവർഷേണ വീര്യവാൻ।
അവാരയദസംഭ്രാന്തോ ന ത്വാചാര്യമപീഡയത്॥ 7-92-12 (48182)
ദ്രോണസ്തു പഞ്ചവിംശത്യാ ശ്വേതവാഹനമാർദയത്।
വാസുദേവം ച സപ്തത്യാ ബാഹ്വോരുരസി ചാശുഗൈഃ॥ 7-92-13 (48183)
പാർഥസ്തു പ്രഹസന്ധീമാനാചാര്യം സ ശരൌഘിണം।
വിസൃജന്തം ശിതാൻബാണാനവാരയത തം യുധി॥ 7-92-14 (48184)
അഥ തൌ വധ്യമാനൌ തു ദ്രോണേന രഥസത്തമൌ।
അവർജയേതാം ദുർധർഷം യുഗാന്താഗ്നിമിവോത്ഥിതം॥ 7-92-15 (48185)
വർജയന്നിശിതാൻബാണാന്ദ്രോണചാപവിനിഃ സൃതാൻ।
കിരീടമാലീ കൌന്തേയോ ഭോജാനീകമഥാവിശത്॥ 7-92-16 (48186)
സോഽന്തരാ കൃതവർമാണം കാംഭോജം ച സുദക്ഷിണം।
അഭ്യയാദ്വർജയന്ദ്രോണം മൈനാകമിവ പർവതം॥ 7-92-17 (48187)
തതോ ഭോജോ നരവ്യാഘ്രോ ദുർധർഷം കുരുസത്തമം।
അവിധ്യത്തൂർണമവ്യഗ്രോ ദശഭിഃ കങ്കപത്രിഭിഃ॥ 7-92-18 (48188)
തമർജുനഃ ശതേനാജൌ രാജന്വിവ്യാധ പത്രിണാം।
പുനശ്ചാന്യൈസ്ത്രിഭിർബാണൈർമോഹയന്നിവ സാത്വതം॥ 7-92-19 (48189)
ഭോജസ്തു പ്രഹസൻപാർഥം വാസുദേവം ച മാധവം।
ഏകൈകം പഞ്ചവിംശത്യാ സായകാനാം സമാർപയത്॥ 7-92-20 (48190)
തസ്യാർജുനോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ വിയാധൈനം ത്രിസപ്തഭിഃ।
ശരൈരഗ്നിശിഖാകാരൈഃ ക്രുദ്ധാശീവിഷസന്നിഭൈഃ॥ 7-92-21 (48191)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ കൃതവർമാ മഹാരഥഃ।
പഞ്ചഭിഃ സായകൈസ്തൂർണം വിവ്യാധോരസി ഭാരത॥ 7-92-22 (48192)
പുനശ്ച നിശിതൈർബാണൈഃ പാർഥം വിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ।
തം പാർഥോ നവഭിർബാണൈരാജഘാന സ്തനാന്തരേ॥ 7-92-23 (48193)
ദൃഷ്ട്വാ വിഷക്തം കൌന്തേയം കൃതവർമരഥം പ്രതി।
ചിന്തയാമാസ വാർഷ്ണേയോ ന നഃ കാലാത്യയോ ഭവേത്॥ 7-92-24 (48194)
തതഃ കൃഷ്ണോഽബ്രവീത്പാർഥം കൃതവർമണി മാ ദയാം।
കുരു സംബന്ധകം ഹിത്വാ പ്രമഥ്യൈനം വിശാതയ॥ 7-92-25 (48195)
തതഃ സ കൃതവർമാണം മഹോയിത്വാഽർജുനഃ ശരൈഃ।
അഭ്യഗാജ്ജവനൈരശ്വൈഃ കാംഭോജാനാമനീകിനീം॥ 7-92-26 (48196)
അമർഷിതസ്തു ഹാർദിക്യഃ പ്രവിഷ്ടേ ശ്വേതവാഹനേ।
വിധുന്വൻസശരം ചാപം പാഞ്ചാല്യാഭ്യാം സമാഗതഃ॥ 7-92-27 (48197)
ചക്രരക്ഷൌ തു പാഞ്ചാല്യാവർജുനസ്യ പദാനുഗൌ।
പര്യവാരയദായാന്തൌ കൃതവർമാ രഥേഷുഭിഃ॥ 7-92-28 (48198)
താവവിധ്യത്തതോ ഭോജഃ കൃതവർമാ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ത്രിഭിരേവ യുധാമന്യും ചതുർഭിശ്ചോത്തമൌജസം॥ 7-92-29 (48199)
താവപ്യേനം വിവിധതുർദശഭിർദശഭിഃ ശരൈഃ।
ത്രിഭിരേവ യുധാമന്യുരുത്തഗൌജാസ്ത്രിഭിസ്തഥാ।
സഞ്ചിച്ഛിദതുരപ്യസ്യ ധ്വജം കാർമുകമേവ ച॥ 7-92-30 (48200)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ഹാർദിക്യഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
കൃത്വാ വിധനുഷൌ വീരൌ ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-92-31 (48201)
താവന്യേ ധനുഷീ സജ്യേ കൃത്വാ ഭോജം വിജഘ്നതുഃ।
തേനാന്തരേഷു ബീഭത്സുർവിവേശാമിത്രവാഹിനീം॥ 7-92-32 (48202)
ന ലേഭാതേ തു തൌ ദ്വാരം വാരിതൌ കൃതവർമണാ।
ധാർതരാഷ്ട്രേഷ്വനീകേഷു യതമാനൌ നരർഷഭൌ॥ 7-92-33 (48203)
അനീകാന്യർദയന്യുദ്ധേ ത്വരിതഃ ശ്വേതവാഹനഃ।
നാവധീത്കൃതവർമാണം പ്രാപ്തമപ്യരിസൂദനഃ॥ 7-92-34 (48204)
തം ദൃഷ്ട്വാ തു തഥാഽഽയാന്തംശൂരോ രാജാ ശ്രുതായുധഃ।
അഭ്യദ്രവത്സുസങ്ക്രുദ്ധോ വിധുന്വാനോ മഹദ്ധനുഃ॥ 7-92-35 (48205)
സ പാർഥം ത്രിഭിരാനർച്ഛത്സപ്തത്യാ ച ജനാർദനം।
ക്ഷുരപ്രേണ സുതീക്ഷ്ണേന പാർഥകേതുമതാഡയത്॥ 7-92-36 (48206)
തതോഽർജുനോ നവത്യാ തു ശരാണാം നതപർവണാം।
ആജഘാന ഭൃശം ക്രുദ്ധസ്തോത്രൈരിവ മഹാദ്വിപം॥ 7-92-37 (48207)
സ തന്ന മമൃഷേ രാജൻപാണ്ഡവേയസ്യ വിക്രമം।
അഥൈനം സപ്തസപ്തത്യാ നാരാചാനാം സമാർപയത്॥ 7-92-38 (48208)
തസ്യാർജുനോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ ശരാവാപം നികൃത്യ ച।
ആജഘാനോരസി ക്രുദ്ധഃ സപ്തഭിർനതപർവഭിഃ॥ 7-92-39 (48209)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സ രാജാ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
വാസവിം നവഭിർബാണൈർബാഹ്വോരുരസി ചാർപയത്॥ 7-92-40 (48210)
തതോഽർജുനഃ സ്മയന്നേവ ശ്രുതായുധമരിന്ദമഃ।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈഃ പീഡയാമാസ ഭാരത॥ 7-92-41 (48211)
അശ്വാംശ്ചാസ്യാവധീത്തൂർണം സാരഥിം ച മഹാരഥഃ।
വിവ്യാധ ചൈനം സപ്തത്യാ നാരാചാനാം മഹാബലഃ॥ 7-92-42 (48212)
ഹതാശ്വം രഥമുത്സൃജ്യ സ തു രാജാ ശ്രുതായുധഃ।
അഭ്യദ്രുവദ്രുണേ പാർഥം ഗദാമുദ്യംയ വീര്യവാൻ॥ 7-92-43 (48213)
വരുണസ്യത്മജോ വീരഃ സ തു രാജാ ശ്രുതായുധഃ।
പർണാശാജനനീ യസ്യ ശീതതോയാ മഹാനദീ॥ 7-92-44 (48214)
തസ്യ മാതാഽബ്രവീദ്രാജന്വരുണം പുത്രകാരണാത്।
അവധ്യോഽയം ഭവേല്ലോകേ ശത്രൂണാം തനയോ മമ॥ 7-92-45 (48215)
വരുണസ്ത്വബ്രവീത്പ്രീതോ ദദാംയസ്മൈ വരം ഹിതം।
ദിവ്യമസ്ത്രം സുതസ്തേഽയം യേനാവധ്യോ ഭവിഷ്യതി॥ 7-92-46 (48216)
നാസ്തി ചാപ്യമരത്വം വൈ മനുഷ്യസ്യ കഥഞ്ചന।
സർവേണാവശ്യമർതവ്യം ജാതേന സരിതാം വരേ॥ 7-92-47 (48217)
ദുർധർഷസ്ത്വേഷ ശത്രൂണാം രണേഷു ഭവിതാ സദാ।
അസ്ത്രസ്യാസ്യ പ്രഭാവാദ്വൈ വ്യേതു തേ മാനസോ ജ്വരഃ॥ 7-92-48 (48218)
ഇത്യുക്ത്വാ വരുണഃ പ്രാദാദ്ഗദാം മന്ത്രപുരസ്കൃതാം।
യാമാസാദ്യ ദുരാധർഷഃ സർവലോകേ ശ്രുതായുധഃ॥ 7-92-49 (48219)
ഉവാച ചൈനം ഭഗവാൻപുനരേവ ജലേശ്വരഃ।
അയുധ്യതി ന മോക്തവ്യാ സാ ത്വയ്യേവ പതേദിതി॥ 7-92-50 (48220)
ഹന്യാദേഷാ പ്രതീപം ഹി പ്രയോക്താരമപി പ്രഭോ।
ന ചാകരോത്സ തദ്വാക്യം പ്രാപ്തേ കാലേ ശ്രുതായുധഃ॥ 7-92-51 (48221)
സ തയാ വീരഘാതിന്യാ ജനാർദനമതാഡയത്।
പ്രതിജഗ്രാഹ താം കൃഷ്ണഃ പീനേനാംസേന വീര്യവാൻ।
നാകംപയത ശൌരിം സാ വിന്ധ്യം ഗിരിമിവാനിലഃ॥ 7-92-52 (48222)
`തതോഽർജുനഃ ക്ഷുരപ്രാഭ്യാം ഭുജൌ പരിഘസന്നിഭൌ।
ചിച്ഛേദ പാൺ·ഡവഃ ശീഘ്രം ജലേശ്വരസുതസ്യ വൈ॥ 7-92-53 (48223)
സ ജ്വലന്തീ മഹോൽകേവ സമാസാദ്യ ജനാർദനം'।
പ്രത്യാഗതാ മഹാവേഗാ കൃത്യേവ ദുരധിഷ്ഠിതാ॥ 7-92-54 (48224)
ജഘാന ചാസ്ഥിതം വീരം ശ്രുതായുധമമർഷണം।
`സ പപാത ഹതോ ഭൂമൌ വിശിരാ വിഭുജോ ബലീ।
സംഭഗ്ന ഇവ വാതേന ബഹുശാഖോ വനസ്പതിഃ॥ 7-92-55 (48225)
സാ വിസ്ഫുരന്തീ ജ്വലിതാ വജ്രവേഗസമാ ഗദാ'।
ഹത്വാ ശ്രുതായുധം വീരം ധരണീമന്വപദ്യത॥ 7-92-56 (48226)
ഗദാം നിവർതിതാം ദൃഷ്ട്വാ നിഹതം ച ശ്രുതായുധം।
ഹാഹാകാരോ മഹാംസ്തത്ര സൈന്യാനാം സമജായത।
സ്വേനാസ്ത്രേണ ഹതം ദൃഷ്ട്വാ ശ്രുതായുധമരിന്ദമം॥ 7-92-57 (48227)
അയുധ്യമാനായ തതഃ കേശവായ നരാധിപ।
ക്ഷിപ്താ ശ്രുതായുധേനാഥ തസ്മാത്തമവധീദ്ഗദാ॥ 7-92-58 (48228)
യഥോക്തം വരുണേനാജൌ തഥാ സ നിധനം ഗതഃ।
വ്യസുശ്ചാപ്യപതദ്ഭൂമൌ പ്രേക്ഷതാം സർവധന്വിനാം॥ 7-92-59 (48229)
പതമാനസ്തു സ ബഭൌ പർണാശായാഃ പ്രിയഃ സുതഃ।
സംഭഗ്ന ഇവ വാതേന ബഹുശാഖോ വനസ്പതിഃ॥ 7-92-60 (48230)
തതഃ സർവാണി സൈന്യാനി സേനാമുഖ്യാശ്ച സർവശഃ।
പ്രാദ്രവന്ത ഹതം ദൃഷ്ട്വാ ശ്രുതായുധമരിന്ദമം॥ 7-92-61 (48231)
തതഃ കാംഭോജരാജസ്യ പുത്രഃ ശൂരഃ സുദക്ഷിണഃ।
അഭ്യയാജ്ജവനൈരശ്വൈഃ ഫൽഗുനം ശത്രുസൂദനം॥ 7-92-62 (48232)
തസ്യ പാർഥഃ ശരാൻസപ്ത പ്രേഷയാമാസ ഭാരത।
തേ തം ശൂരം വിനിർഭിദ്യ പ്രാവിശന്ധരണീതലം॥ 7-92-63 (48233)
സോഽതിവിദ്ധഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈർഗാണ്ഡീവപ്രേഷിതൈർമൃധേ।
അർജുനം പ്രതിവിവ്യാധ ദശഭിഃ കങ്കപത്രിഭിഃ॥ 7-92-64 (48234)
വാസുദേവം ത്രിഭിർവിദ്ധ്വാ പുനഃ പാർഥം ച പഞ്ചഭിഃ।
തസ്യ പാർഥോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ കേതും ചിച്ഛേദ മാരിഷ॥ 7-92-65 (48235)
ഭല്ലാഭ്യാം ഭൃശതീക്ഷ്ണാഭ്യാം തം ച വിവ്യാധ പാണ്ഡവഃ।
സ തു പാർഥം ത്രിഭിർവിദ്ധ്വാ സിംഹനാദമഥാനദത്॥ 7-92-66 (48236)
സർവപാരശവീം ചൈവ ശക്തിം ശൂരഃ സുദക്ഷിണഃ।
സഘണ്ടാം പ്രാഹിണോദ്ധോരാം ക്രുദ്ധോ ഗാണ്ഡീവധന്വനേ॥ 7-92-67 (48237)
സാ ജ്വലന്തീ മഹോൽകേവ തമാസാദ്യ മഹാരഥം।
സവിസ്ഫുലിംഗാ നിർഭിദ്യ നിപപാത മഹീതലേ॥ 7-92-68 (48238)
ശക്യാ ത്വഭിഹതോ ഗാഢം മൂർച്ഛയാഽഭിപരിപ്ലുതഃ।
സമാശ്വാസ്യ മഹാതേജാഃ സൃക്വിണീ പരിലേലിഹൻ॥ 7-92-69 (48239)
തം ചതുർദശഭിഃ പാർഥോ നാരാചൈഃ കങ്കപത്രിഭിഃ।
സാശ്വധ്വജധനുഃസൂതം വിവ്യാധാചിന്ത്യവിക്രമഃ॥ 7-92-70 (48240)
രഥം ചാന്യൈഃ സുബഹുഭിശ്ചക്രേ വിശകലം ശരൈഃ।
സുദക്ഷിണം തം കാംഭോജം മോഘസങ്കൽപവിക്രമം।
ബിഭേദ ഹൃദി ബാണേന പൃഥുധാരേണ പാണ്ഡവഃ॥ 7-92-71 (48241)
സ ഭിന്നവർമാ സ്രസ്താംഗഃ പ്രഭ്രഷ്ടമുകുടാംഗദഃ।
പപാതാഭിമുഖഃ ശൂരോ യന്ത്രമുക്ത ഇവ ധ്വജഃ॥ 7-92-72 (48242)
ഗിരേഃ ശിഖരജഃ ശ്രീമാൻസുശാഖഃ സുപ്രതിഷ്ഠിതഃ।
നിർഭഗ്ന ഇവ വാതേന കർണികാരോ ഹിമാത്യയേ।
വിശീർണഃ പതിതോ രാജാ പ്രസാര്യ വിപുലൌ ഭുജൌ॥ 7-92-73 (48243)
ശേതേ സ്മ നിഹതോ ഭൂമൌ കാംഭോജാസ്തരണോചിതഃ।
മഹാർഹാഭരണോപേതഃ സാനുമാനിവ പർവതഃ॥ 7-92-74 (48244)
സുദർശനീയസ്താംരാക്ഷഃ കർണിനാ സ സുദക്ഷിണഃ।
പുത്രഃ കാംഭോജരാജസ്യ പാർഥേന വിനിപാതിതഃ॥ 7-92-75 (48245)
ധാരയന്നഗ്നിസങ്കാശാം ശിരസാ കാഞ്ചനീം സ്രജം।
അശോഭത മഹാബാഹുർവ്യസുർഭൂമൌ നിപാതിതഃ॥ 7-92-76 (48246)
തതഃ സർവാണി സൈന്യാനി വ്യദ്രവന്ത സുതസ്യ തേ।
ഹതം ശ്രുതായുധം ദൃഷ്ട്വാ കാംഭോജം ച സുദക്ഷിണം॥ ॥ 7-92-77 (48247)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വിനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 92 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-92-15 തേഷാം സംയച്ഛതാം വിധാരയതാം॥ 5-92-10 ആചാര്യകം ശിക്ഷാം॥ 5-92-28 രഥേഷുഭിഃ അദൂരസ്ഥായിഭിർബാണൈഃ॥ 5-92-54 കൃത്യാ അഭിചാരദേവതാ॥ 5-92-72 ധ്വജഃ ശക്രധ്വജഃ॥ 5-92-92 ദ്വിനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 093
॥ ശ്രീഃ ॥
7.93. അധ്യായഃ 093
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന ശ്രുതായുഃപ്രഭൃതീനാം വധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-93-0 (48248)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-93-0x (4499)
ഹതേ സുദക്ഷിണേ രാജന്വീരേ ചൈവ ശ്രുതായുധേ।
ജവേനാഭ്യദ്രവൻപാർഥം കുപിതാഃ സൈനികാസ്തവ॥ 7-93-1 (48249)
അഭീഷാഹാഃ ശൂരസേനാഃ ശിബയോഽഥ വസാതയഃ।
അഭ്യവർഷംസ്തതോ രാജഞ്ശരവർഷൈർധനഞ്ജയം॥ 7-93-2 (48250)
തേഷാം ഷഷ്ടിശതാനന്യാൻപ്രാമഥ്നാത്പാണ്ഡവഃ ശരൈഃ।
തേ സ്മ ഭീതാഃ പലായന്തേ വ്യാഘ്രാത്ക്ഷുദ്രമൃഗാ ഇവ॥ 7-93-3 (48251)
തേ നിവൃത്താഃ പുനഃ പാർഥം സർവതഃ പര്യവാരയൻ।
രണേ സപത്നാന്നിഘ്നന്തം ജിഗീഷന്തം പരാന്യുധി॥ 7-93-4 (48252)
തേഷാമാപതതാം തൂർണം ഗാണ്ഡീവപ്രേഷിതൈഃ ശരൈഃ।
ശിരാംസി പാതയാമാസ ബാഹൂംശ്ചാപി ധനഞ്ജയഃ॥ 7-93-5 (48253)
ശിരോഭിഃ പാതിതൈസ്തത്ര ഭൂമിരാസീന്നിരന്തരാ।
അഭ്രച്ഛായേവ ചൈവാസീദ്ധ്വാങ്ക്ഷഗൃധ്രബലൈര്യുധി॥ 7-93-6 (48254)
തേഷു തൂത്സാദ്യമാനേഷു ക്രോധാമർഷസമന്വിതൌ।
സ്രുതായുശ്ചാശ്രുതായുശ്ച ധനഞ്ജയമയുധ്യതാം॥ 7-93-7 (48255)
ബലിനൌ സ്പർധിനൌ വീരൌ കുലജൌ ബാഹുശാലിനൌ।
താവേനം ശരവർഷാണി സവ്യദക്ഷിണമസ്യതാം॥ 7-93-8 (48256)
ത്വരായുക്തൌ മഹരാജ പ്രാർഥയാനൌ മഹദ്യശഃ।
അർജുനസ്യ വധപ്രേപ്സൂ പുത്രാർഥേ തവ ധന്വിനൌ॥ 7-93-9 (48257)
താവർജുനം സഹസ്രേണ പത്രിണാം നതപർവണാം।
പൂരയാമാസതുഃ ക്രുദ്ധൌ തടാകം ജലദൌ യഥാ॥ 7-93-10 (48258)
ശ്രുതായുശ്ച തതഃ ക്രുദ്ധസ്തോമരേണ ധനഞ്ജയം।
ആജഘാന രഥശ്രേഷ്ഠഃ പീതേന നിശിതേന ച॥ 7-93-11 (48259)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ ശത്രുണാ ശത്രുകർശനഃ।
ജഗാമ പരമം മോഹം മോഹയൻകേശവം രണേ॥ 7-93-12 (48260)
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു സോഽശ്രുതായുർമഹാരഥഃ।
ശൂലേന ഭൃശതീക്ഷ്ണേന താഡയാമാസ പാണ്ഡവം॥ 7-93-13 (48261)
ക്ഷതേ ക്ഷാരം സ ഹി ദദൌ പാണ്ഡവസ്യ മഹാത്മനഃ।
പാർഥോഽപി ഭൃശസംവിദ്ധോ ധ്വജയഷ്ടിം സമാശ്രിതഃ॥ 7-93-14 (48262)
തതഃ സർവസ്യ സൈന്യസ്യ താവകസ്യ വിശാംപതേ।
സിംഹനാദോ മഹാനാസീദ്ധതം മത്വാ ധനഞ്ജയം॥ 7-93-15 (48263)
കൃഷ്ണശ്ച ഭൃശസന്തപ്തോ ദൃഷ്ട്വാ പാർഥം വിചേതനം।
ആശ്വാസയത്സുഹൃദ്യാഭിർവാഗ്ഭിസ്തത്ര ധനഞ്ജയം॥ 7-93-16 (48264)
തതസ്തൌ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠൌ ലബ്ധലക്ഷൌ ധനഞ്ജയം।
വാസുദേവം ച വാർഷ്ണേയം ശരവർഷൈഃ സമന്തതഃ॥ 7-93-17 (48265)
സചക്രകൂബരരഥം സാശ്വധ്വജപതാകിനം।
അദൃശ്യം ചക്രതുര്യുദ്ധേ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-93-18 (48266)
പ്രത്യാശ്വസ്തസ്തു ബീഭത്സുഃ ശനകൈരിവ ഭാരത।
പ്രേതരാജപുരം പ്രാപ്യ പുനഃ പ്രത്യാഗതോ യഥാ॥ 7-93-19 (48267)
സഞ്ഛന്നം ശരജാലേന രഥം ദൃഷ്ട്വാ സകേശവം।
ശത്രൂ ചാഭിമുഖൌ ദൃഷ്ട്വാ ദീപ്യമാനാവിവാനലൌ॥ 7-93-20 (48268)
പ്രാദുശ്ചക്രേ തതഃ പാർഥഃ ശാക്രമസ്ത്രം മഹാരഥഃ।
തസ്മാദാസൻസഹസ്രാണി ശരാണാം നതപർവണാം॥ 7-93-21 (48269)
തേ ജഘ്നുസ്തൌ മഹേഷ്വാസൌ താഭ്യാം മുക്താംശ്ച സായകാൻ।
വിചേരുരാകാശഗതാഃ പാർഥചാപവിനിഃസൃതാഃ॥ 7-93-22 (48270)
പ്രതിഹത്യ സരാംസ്തൂർണം ശരവേഗേന പാണ്ഡവഃ।
പ്രതസ്ഥേ തത്രതത്രൈവ യോധയന്വൈ മഹാരഥാൻ॥ 7-93-23 (48271)
തൌ ച ഫൽഗുനബാണൌഘൈർവിബാഹുശിരസൌ കൃതൌ।
വസുധാമന്വപദ്യേതാം വാതനുന്നാവിവ ദ്രുമൌ॥ 7-93-24 (48272)
ശ്രുതായുഷശ്ച നിധനം വധശ്ചേവാശ്രുതായുഷഃ।
ലോകവിസ്മാപനമഭൂത്സമുദ്രസ്യേവ ശോഷണം॥ 7-93-25 (48273)
തയോഃ പദാനുഗാൻഹത്വാ പുനഃ പഞ്ചശതം രഥാൻ।
പ്രത്യഗാദ്ഭാരതീം സേനാം നിഘ്നൻപാർഥോ വരാന്വരാൻ॥ 7-93-26 (48274)
ശ്രുതായുഷം ച നിഹതം പ്രേക്ഷ്യ ചൈവാശ്രുതായുഷം।
നിയതായുശ്ച സങ്ക്രുദ്ധോ ദീർഘായുശ്ചൈവ ഭാരത॥ 7-93-27 (48275)
പുത്രൌ തയോർനരശ്രേഷ്ഠൌ കൌന്തേയം പ്രതി ജഗ്മതുഃ।
കിരന്തൌ വിവിധാൻബാണാൻപിതൃവ്യസനകർശിതൌ॥ 7-93-28 (48276)
താവർജുനോ മുഹൂർതേന ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
പ്രൈഷയത്പരമക്രുദ്ധോ യമസ്യ സദനം പ്രതി॥ 7-93-29 (48277)
ലോഡയന്തമനീകാനി ദ്വിപം പദ്മസരോ യഥാ।
നാശക്നുവന്വാരയിതും പാർഥം ക്ഷത്രിയപുംഗവാഃ॥ 7-93-30 (48278)
അംഗാസ്തു ഗജസംഘൈശ്ച പാണ്ഡവം പര്യവാരയൻ।
ക്രുദ്ധാഃ സഹസ്രശോ രാജഞ്ശിക്ഷിതാ ഹസ്തിസാദിനഃ॥ 7-93-31 (48279)
ദുര്യോധനസമാദിഷ്ടാഃ കുഞ്ജരൈഃ പർവതോപമൈഃ।
പ്രാച്യാശ്ച ദാക്ഷിണാത്യാശ്ച കലിംഗപ്രമുഖാ നൃപാഃ॥ 7-93-32 (48280)
തേഷാമാപതതാം ശീഘ്രം ഗാണ്ഡീവപ്രേഷിതൈഃ ശരൈഃ।
നിചകർത ശിരാംസ്യുഗ്രോ ബാഹൂനപി സുഭൂഷണാൻ॥ 7-93-33 (48281)
തൈഃ ശിരോഭിർമഹീ കീർണാ ബാഹുഭിശ്ച സഹാംഗദൈഃ।
ബഭൌ കനകപാഷാണാ ഭുജഗൈരിവ സംവൃതാ॥ 7-93-34 (48282)
ബാഹവോ വിശിഖൈശ്ഛിന്നാഃ ശിരാംസ്യുൻമഥിതാനി ച।
പതമാനാന്യദൃശ്യന്ത ദ്രുമേഭ്യ ഇവ പക്ഷിണഃ॥ 7-93-35 (48283)
ശരൈഃ സഹസ്രശോ വിദ്ധാ ദ്വിപാഃ പ്രസൃതശോണിതാഃ।
അദൃശ്യന്താദ്രയഃ കാലേ ഗൈരികാംബുസ്രവാ ഇവ॥ 7-93-36 (48284)
നിഹതാഃ ശേരതേ സ്മാന്യേ ബീഭത്സോർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ഗജപൃഷ്ഠഗതാ ംലേച്ഛാ നാനാവികൃതദർശനാഃ॥ 7-93-37 (48285)
നാനാവേഷധരാ രാജന്നാനാശസ്ത്രൌഘസംവൃതാഃ।
രുധിരേണാനുലിപ്താംഗാ ഭാന്തി ചിത്രൈഃ ശരൈർഹതാഃ॥ 7-93-38 (48286)
ശോണിതം നിർവമന്തി സ്മ ദ്വിപാഃ പാർഥശരാഹതാഃ।
സഹസ്രശശ്ഛിന്നഗാത്രാഃ സാരോഹാഃ സപദാനുഗാഃ॥ 7-93-39 (48287)
ചുക്രുശുശ്ച നിപേതുശ്ച ബഭ്രമുശ്ചാപരേ ദിശഃ।
ഭൃശം ത്രസ്താശ്ച ബഹവഃ സ്വാനേവ മമൃദുർഗജാഃ॥ 7-93-40 (48288)
സോത്തരായുധിനശ്ചൈവ ദ്വിപാസ്തീക്ഷ്ണവിഷോപമാഃ।
വിദന്ത്യസുരമായാം യേ സുഘോരാ ഘോരചക്ഷുഷഃ॥ 7-93-41 (48289)
യവനാഃ പാരദാശ്ചൈവ ശകാശ്ച സഹ ബാഹ്ലികൈഃ।
കാകവർണാ ദുരാചാരാഃ സ്ത്രീലോലാഃ കലഹപ്രിയാഃ॥ 7-93-42 (48290)
ദ്രാവിഡാസ്തത്ര യുധ്യന്തേ മത്തമാതംഗവിക്രമാഃ।
ഗോയോനിപ്രഭവാ ംലേച്ഛാഃ കാലകൽപാഃ പ്രഹാരിണഃ॥ 7-93-43 (48291)
ദാർവാതിസാരാ ദരദാഃ പുണ്ഡ്രാശ്ചൈവ സഹസ്രശഃ।
തേ ന ശക്യാഃ സ്മ സംഖ്യാതും വ്രാതാഃ ശതസഹസ്രശഃ॥ 7-93-44 (48292)
അഭ്യവർഷന്ത തേ സർവേ പാണ്ഡവം നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
അവാകിരംശ്ച തേ ംലേച്ഛാ നാനായുദ്ധവിശാരദാഃ॥ 7-93-45 (48293)
തേഷാമപി സസർജാശു ശരവൃഷ്ടിം ധനഞ്ജയഃ।
സൃഷ്ടിസ്തഥാവിധാ ഹ്യാസീച്ഛലഭാനാമിവായതിഃ॥ 7-93-46 (48294)
അഭ്രച്ഛായാമിവ ശരൈഃ സൈന്യേ കൃത്വാ ധനഞ്ജയഃ।
മുണ്ഡാർധമുണ്ഡാഞ്ജടിലാനശുചീഞ്ജടിലാനനാൻ।
ംലേച്ഛാനശാതയത്സർവാൻസമേതാനസ്ത്രതേജസാ॥ 7-93-47 (48295)
ശരൈശ്ച ശതശോ വിദ്ധാസ്തേ സംഘാ ഗിരിചാരിണഃ।
പ്രാദ്രവന്ത രണേ ഭീതാ ഗിരിഗഹ്വരവാസിനഃ॥ 7-93-48 (48296)
ഗജാശ്വസാദിംലേച്ഛാനാം പതിതാനാം ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ബകാഃ കങ്കാ വൃകാ ഭൂമാവപിബന്രുധിരം മുദാ॥ 7-93-49 (48297)
പത്ത്യശ്വരഥനാഗൈശ്ച പ്രച്ഛന്നകൃതസങ്ക്രമാം।
ശരവർഷപ്ലവാം ഘോരാം കേശശൈവലശാദ്വലാം।
പ്രാവർതയന്നദീമുഗ്രാം ശോണിതൌഘതരംഗിണീം॥ 7-93-50 (48298)
ഛിന്നാംഗുലീക്ഷുദ്രമത്സ്യാം യുഗാന്തേ കാലസന്നിഭാം।
പ്രാകരോദ്ഗജസംബാധാം നദീമുത്തരശോണിതാം॥ 7-93-51 (48299)
ദേഹേഭ്യോ രാജപുത്രാണാം നാഗാശ്വരഥസാദിനാം।
യഥാ സ്ഥലം ച നിംനം ച ന സ്യാദ്വർഷതി വാസവേ।
തഥാഽഽസീത്പൃഥിവീ സർവാ ശോണിതേന പരിപ്ലുതാ॥ 7-93-52 (48300)
ഷട്സഹസ്രാൻഹയാന്വീരാൻപുനർദശശതാന്വരാൻ।
പ്രാഹിണോൻമൃത്യുലോകായ ക്ഷത്രിയാൻക്ഷത്രിയർഷഭഃ॥ 7-93-53 (48301)
ശരൈഃ സഹസ്രശോ വിദ്ധാ വിധിവത്കൽപിതാ ദ്വിപാഃ।
ശേരതേ ഭൂമിമാസാദ്യ ശൈലാ വജ്രഹതാ ഇവ॥ 7-93-54 (48302)
സ വാജിരഥമാതംഗാന്നിഘ്നന്വ്യചരദർജുനഃ।
പ്രഭിന്ന ഇവ മാതംഗോ മൃദ്ഗന്നലവനം യഥാ॥ 7-93-55 (48303)
ഭുരിദ്രുമലതാഗുൽമം ശുഷ്കേന്ധനതൃണോലപം।
നിർദഹേദനലോഽരണ്യം യഥാ വായുസമീരിതഃ॥ 7-93-56 (48304)
സേനാരണ്യം തവ തഥാ കൃഷ്ണാനിലസമീരിതഃ।
ശരാർചിരദഹത്ക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡവോഽഗ്നിർധനഞ്ജയഃ॥ 7-93-57 (48305)
ശൂന്യാൻകുർവന്രഥോപസ്ഥാൻമാനവൈഃ സംസ്തരൻമഹീം।
പ്രാനൃത്യദിവ സംബാധേ ചാപഹസ്തോ ധനഞ്ജയഃ।
വജ്രകൽപൈഃ ശരൈർഭൂമിം കുർവന്നുത്തരശോണിതാം॥ 7-93-58 (48306)
`തതഃ പ്രാവർതത നദീ ശോണിതൌഘതരംഗിണീ।
നരാശ്വദ്വിപകായേഭ്യഃ പർവതേഭ്യ ഇവാപഗാ॥ 7-93-59 (48307)
അസ്ഥിശർകരസംബാധാ ധ്വജവൃക്ഷാ രഥഹദാ।
സഞ്ഛിന്നശീർഷപാണാണാ ഹസ്തിഹസ്തമഹാഗ്രഹാ॥ 7-93-60 (48308)
മാംസമജ്ജാസ്ഥിപങ്കാഢ്യാം ഹതാശ്വമകരാകുലാ।
ഉഷ്ണീഷഫേനസഞ്ഛന്നാ ശരഘോരഝഷാകുലാ॥ 7-93-61 (48309)
രുദ്രസ്യാക്രീഡസദൃശീം ഭൂമിം കുർവന്വിഭീഷണാം'।
പ്രാവിശദ്ഭാരതീം സേനാം സങ്ക്രുദ്ധോ വൈ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-93-62 (48310)
തം ശ്രുതായുസ്തഥാംബഷ്ഠോ വ്രജമാനം ന്യവാരയത്॥ 7-93-63 (48311)
തസ്യാർജുനഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ കങ്കപത്രപരിച്ഛദൈഃ।
ന്യപാതയദ്ധയാഞ്ശീഘ്രം യതമാനസ്യ മാരിഷ।
ധനുശ്ചാസ്യാപരൈശ്ഛിത്ത്വാ ശരൈഃ പാർഥോ വിചക്രമേ॥ 7-93-64 (48312)
അംബഷ്ഠസ്തു ഗദാം ഗൃഹ്യ ക്രോധപര്യാകുലേക്ഷണഃ।
ആസസാദ രണേ പാർഥം കേശവം ച മഹാരഥം॥ 7-93-65 (48313)
തതഃ സംപ്രഹരന്വീരോ ഗദാമുദ്യംയ ഭാരത।
രഥമാവാര്യ ഗദയാ കേശവം സമതാഡയത്॥ 7-93-66 (48314)
ഗദയാ താഡിതം ദൃഷ്ട്വാ കേശവം പരവീരഹാ।
അർജുനോഽഥ ഭൃശം ക്രുദ്ധഃ സോഽംബഷ്ഠം പ്രതി ഭാരത॥ 7-93-67 (48315)
തതഃ ശരൈർഹേമപുംഖൈഃ സഗദം രഥിനാം വരം।
ഛാദയാമാസ സമരേ മേഘഃ സൂര്യമിവോദിതം॥ 7-93-68 (48316)
അഥാപരൈഃ ശരൈശ്ചാപി ഗദാം തസ്യ മഹാത്മനഃ।
അചൂർണയത്തദാ പാർഥസ്തിദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-93-69 (48317)
അഥ താം പതിതാം ദൃഷ്ട്വാ ഗൃഹ്യാന്യാം ച മഹാഗദാം।
അർജുനം വാസുദേവം ച പുനഃ പുനരതാഡയത്॥ 7-93-70 (48318)
തസ്യാർജുനഃ ക്ഷുരപ്രാഭ്യാം സഗദാവുദ്യതൌ ഭുജൌ।
ചിച്ഛേദേന്ദ്രധ്വജാകാരൌ ശിരശ്ചാന്യേന പത്രിണാ॥ 7-93-71 (48319)
സ പപാത ഹതോ രാജന്വസുധാമനുനാദയൻ।
ഇന്ദ്രധ്വജ ഇവോത്സൃഷ്ടോ യന്ത്രനിർമുക്തബന്ധനഃ॥ 7-93-72 (48320)
അംബഷ്ഠേ തു തദാ ഭഗ്നേ തവ സൈന്യമഭജ്യത॥ 7-93-73 (48321)
രഥാനീകാവഗാഢശ്ച വാരണാശ്വശതൈർവൃതഃ।
അദൃശ്യത പദാ പാർഥോ ഘനൈഃ സൂര്യ ഇവാവൃതഃ॥ 7-93-74 (48322)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർധശദിവസയുദ്ധേ ത്രിനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 93 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-93-43 ഗോയോനിപ്രഭവാ നന്ദിന്യാം ജാതാഃ॥ 5-93-46 സൃഷ്ടിഃ സംസൃഷ്ടിഃ॥ 5-93-47 ജടിലാനനാൻ ജടിലാനി രൂഢശ്മശ്രൂണ്യാനനാനി യേഷാം॥ 5-93-50 പ്രച്ഛന്നേന പ്രച്ഛാദനേന കൃതോ രചിതഃ സങ്കമോ യസ്യാം॥ 5-93-51 ഉത്തരശോണിത്താം ശോണിതപ്രധാനാം॥ 5-93-53 ഹയാൻ അശ്വാരോഹാൻ॥ 5-93-93 ത്രിനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 094
॥ ശ്രീഃ ॥
7.94. അധ്യായഃ 094
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനാദ്ഭീതേന ദുര്യോധനേന ദ്രോണമേത്യ തദുപാലംഭപൂർവകം ജയദ്രഥംപ്രതി ശോചനം॥ 1 ॥ ദ്രോണേന ദുര്യോധനസ്യ മന്ത്രോച്ചാരണപൂർവകം കവചമാബധ്യാർജുനേന സഹ യുദ്ധായ പ്രേഷണം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-94-0 (48323)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-94-0x (4500)
തതഃ പ്രവിഷ്ടേ കൌന്തേയേ സിന്ധുരാജജിഘാംസയാ।
ദ്രോണാനീകം വിനിർഭിദ്യ ഭോജാനീകം ച ദുസ്തരം॥ 7-94-1 (48324)
കാംഭോജസ്യ ച ദായാദേ ഹതേ രാജൻസുദക്ഷിണേ।
ശ്രുതായുഷി ച വിക്രാന്തേ നിഹതേ സവ്യസാചിനാ॥ 7-94-2 (48325)
വിപ്രദ്രുതേഷ്വനീകേഷു വിധ്വസ്തേഷു സമന്തതഃ।
പ്രഭഗ്നം സ്വബലം ദൃഷ്ട്വാ പുത്രസ്തേ ദ്രോണമഭ്യയാത്॥ 7-94-3 (48326)
ത്വരന്നേകരഥേനൈവ സമേത്യ ദ്രോണമബ്രവീത്।
ഗതഃ സ പുരുഷവ്യാഘ്രഃ പ്രമഥ്യൈതാം മഹാചമൂം॥ 7-94-4 (48327)
അഥ ബുദ്ധ്യാ സമീക്ഷസ്വ കിന്നു കാര്യമനന്തരം।
അർജുനസ്യ വിഘാതായ ദാരുണേഽസ്മിഞ്ജനക്ഷയേ॥ 7-94-5 (48328)
യഥാ സ പുരുഷവ്യാഘ്രോ ന ഹന്യേത ജയദ്രഥഃ।
തഥാ വിധത്സ്വ ഭദ്രം തേ ത്വം ഹി നഃ പരമാ ഗതിഃ॥ 7-94-6 (48329)
അസൌ ധനഞ്ജയാഗ്നിർഹി കോപമാരുതചോദിതഃ।
സേനാകക്ഷം ദഹതി മേ വഹ്നിഃ കക്ഷമിവോത്ഥിതഃ॥ 7-94-7 (48330)
അതിക്രാന്തേ ഹി കൌന്തേയേ ഭിത്ത്വാ സൈന്യം പരന്തപ।
ജയദ്രഥസ്യ ഗോപ്താരഃ സംശയം പരമം ഗതാഃ॥ 7-94-8 (48331)
സ്ഥിരാ ബുദ്ധിർനരേന്ദ്രാണമാസീദ്ബ്രഹ്മവിദാം വര।
നാതിക്രമിഷ്യതി ദ്രോണം ജാതു ജീവന്ധനഞ്ജയഃ॥ 7-94-9 (48332)
യോഽസൌ പാഥോ വ്യതിക്രാന്തോ മിഷതസ്തേ മഹാദ്യുതേ।
സർവം ഹ്യദ്യാതുരം മന്യേ നേദമസ്തി ബലം മമ॥ 7-94-10 (48333)
ജാനാമി ത്വാം മഹാഭാഗ പാണ്ഡവാനാം ഹിതേ രതം।
തതോ മുഹ്യാമി ച ബ്രഹ്മൻകാര്യവത്താം വിചിന്തയൻ॥ 7-94-11 (48334)
യഥാശക്തി ച തേ ബ്രഹ്മന്വർധയന്വൃത്തിമുത്തമാം।
പ്രീണാമി ച യഥാശക്തി തച്ച ത്വം നാവബുധ്യസേ॥ 7-94-12 (48335)
അസ്മാന്ന ത്വം സദാ ഭക്താനിച്ഛസ്യമിതവിക്രമ।
പാണ്ഡവാൻസതതം പ്രീണാസ്യാസ്മാകം വിപ്രിയേ രതാൻ॥ 7-94-13 (48336)
അസ്മാനേവോപജീവംസ്ത്വമസ്മാകം വിപ്രിയേ രതഃ।
ന ഹ്യഹം ത്വാം വിജാനാമി മധുദിഗ്ധമിവ ക്ഷുരം॥ 7-94-14 (48337)
`നഹ്യഹം ത്വാം വിജാനാമി സർവം മണ്ഡൂകരാവിണം'।
നാദാസ്യച്ചേദ്വരം മഹ്യം ഭവാൻപാണ്ഡവനിഗ്രഹേ।
നാവാരയിഷ്യം ഗച്ഛന്തമഹം സിന്ധുപതിം ഗൃഹാൻ॥ 7-94-15 (48338)
മയാ ത്വാശംസമാനേന ത്വത്തസ്ത്രാണമബുദ്ധിനാ।
ആശ്വാസിതഃ സിന്ധുപതിർമോഹാദ്ദത്തശ്ച മൃത്യവേ॥ 7-94-16 (48339)
യമദംഷ്ട്രാന്തരം പ്രാപ്തോ മുച്യേതാപി ഹി മാനവഃ।
നാർജുനസ്യ വശം പ്രാപ്തോ മുച്യേതാജൌ ജയദ്രഥഃ॥ 7-94-17 (48340)
സ തഥാ കുരു ശോണശ്വ യഥാ മുച്യേത സൈന്ധവഃ।
മമ ചാർതപ്രലാപാനാം മാക്രുധഃ പാഹി സൈന്ധവം॥ 7-94-18 (48341)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-94-19x (4501)
നാഭ്യസൂയാമി തേ വാക്യമശ്വത്ഥാംനാഽസി മേ സമഃ।
സത്യം തു തേ പ്രവക്ഷ്യാമി തജ്ജുഷസ്വ വിശാംപതേ॥ 7-94-19 (48342)
സാരഥിഃ പ്രവരഃ കൃഷ്ണഃ ശീഘ്രാശ്ചാസ്യ ഹയോത്തമാഃ।
അൽപം ച വിവരം കൃത്വാ പൂർണം യാതി ധനഞ്ജയഃ॥ 7-94-20 (48343)
കിം ന പശ്യസി ബാണൌഘാൻക്രോശമാത്രേ കിരീടിനഃ।
പശ്ചാദ്രഥസ്യ പതിതാൻക്ഷിപ്താഞ്ശീഘ്രം ഹി ഗച്ഛതഃ॥ 7-94-21 (48344)
ന താബം ശീഘ്രയാനേഽദ്യ സമർഥോ വയസാന്വിതഃ।
സേനാമുഖേ ച പാർഥാനാമേതദ്ബലമുപസ്ഥിതം॥ 7-94-22 (48345)
യുധിഷ്ഠിരശ്ച മേ ഗ്രാഹ്യോ മിഷതാം സർവധന്വിനാം।
ഏവം മയാ പ്രതിജ്ഞാതം ക്ഷത്രമധ്യേ മഹാഭുജ॥ 7-94-23 (48346)
ധനഞ്ജയേന ചോത്സൃഷ്ടോ വർതതേ പ്രമുഖേ നൃപ।
തസ്മാദ്വ്യൂഹമുഖം ഹിത്വാ നാഹം യാസ്യാമി ഫൽഗുനം॥ 7-94-24 (48347)
തുല്യാഭിജനകർമാണം ശത്രുമേകം സഹായവാൻ।
ഗത്വാ യോധയ മാ ഭൈസ്ത്വം ത്വം ഹ്യസ്യ ജഗതഃ പതിഃ॥ 7-94-25 (48348)
രാജാ ശൂരഃ കൃതീ ദക്ഷോ വൈരമുത്പാദ്യ പാണ്ഡവൈഃ।
വീരഃ സ്വയം പ്രയാഹ്യാശു യത്ര പാർഥോ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-94-26 (48349)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-94-27x (4502)
കഥം ത്വാമപ്യതിക്രാന്തഃ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരം।
ധനഞ്ജയോ മയാ ശക്യ ആചാര്യ പ്രതിബാധിതും॥ 7-94-27 (48350)
അപി ശക്യോ രണേ ജേതും വജ്രഹസ്തഃ പുരന്ദരഃ।
നാർജുനഃ സമരേ ശക്യോ ജേതും പരപുരഞ്ജയഃ॥ 7-94-28 (48351)
യേന ഭോജശ്ച ഹാർദിക്യോ ഭവാംശ്ച ത്രിദശോപമഃ।
അസ്ത്രപ്രതാപേന ജിതൌ ശ്രുതായുശ്ച നിബർഹിതഃ॥ 7-94-29 (48352)
സുദക്ഷിണശ്ച നിഹതഃ സ ച രാജാ ശ്രുതായുധഃ।
ശ്രുതായുശ്ചാശ്രുതായുശ്ച ഭ്ലേച്ഛാശ്ചായുതശോ ഹതാഃ॥ 7-94-30 (48353)
തം കഥം പാണ്ഡവം യുദ്ധേ ദഹന്തമിവ പാവകം।
പ്രതിയോത്സ്യാമി ദുർധർഷം തൻമമാചക്ഷ്വ സത്തം। 7-94-31 (48354)
ക്ഷമം ചേൻമന്യസേ യുദ്ധം മമ തേനാദ്യ ശാധി മാം।
പരവാനസ്മി ഭവതഃ പ്രേഷ്യവദ്രക്ഷ മേ യശഃ॥ 7-94-32 (48355)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-94-33x (4503)
സത്യം വദസി കൌരവ്യ ദുരാധർഷോ ധനഞ്ജയഃ।
അഹം തു തത്കരിഷ്യാമി യഥൈനം പ്രസഹിഷ്യസി॥ 7-94-33 (48356)
അദ്ഭുതം ചാദ്യ പശ്യന്തു ലോകേ സർവധനുർധരാഃ।
വിഷക്തം ത്വയി കൌന്തേയം വാസുദേവസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-94-34 (48357)
ഏഷ തേ കവചം രാജംസ്തഥാ ബധ്നാമി കാഞ്ചനം।
യഥാ ന ബാണാ നാസ്ത്രാണി പ്രഹരിഷ്യന്തി തേ രണേ॥ 7-94-35 (48358)
യദി ത്വാം സാസുരസുരാഃ സയക്ഷോരഗരാക്ഷസാഃ।
യോധയന്തി ത്രയോ ലോകാഃ സനരാ നാസ്തി തേ ഭയം॥ 7-94-36 (48359)
ന കൃഷ്ണോ ന ച കൌന്തേയോ ന ചാന്യഃ ശസ്ത്രഭൃദ്രണേ।
ശരാനർപയിതും കശ്ചിത്കവചേ തവ ശക്ഷ്യതി॥ 7-94-37 (48360)
സ ത്വം കവചമാസ്ഥായ ക്രുദ്ധമദ്യ രണേഽർജുനം।
ത്വരമാണഃ സ്വയം യാഹി ന ത്വാഽസൌ വിഷഹിഷ്യതി॥ 7-94-38 (48361)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-94-39x (4504)
ഏവമുക്ത്വാ ത്വരന്ദ്രോണഃ സ്പൃഷ്ട്വാംഭോ വർമ ഭാസ്വരം।
ആബബന്ധാദ്ഭുതതമം ജപൻമന്ത്രം യഥാവിധി॥ 7-94-39 (48362)
രണേ തസ്മിൻസുമഹതി വിജയസ്യ സുതസ്യ തേ।
വിസിഷ്മാപയിഷുർലോകാന്വിദ്യയാ ബ്രഹ്മവിത്തമഃ॥ 7-94-40 (48363)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-94-41x (4505)
കരോതു സ്വസ്തി തേ ബ്രഹ്മാ സ്വസ്തി കുർവന്തു ബ്രാഹ്മണാഃ।
സരീസൃപാശ്ച യേ ശ്രേഷ്ഠാസ്തേഭ്യസ്തേ സ്വസ്തി ഭാരത॥ 7-94-41 (48364)
യയാതിർനഹുഷശ്ചൈവ ധുന്ധുമാരോ ഭഗീരഥഃ।
തുഭ്യം രാജർഷയഃ സർവേ സ്വസ്തി കുർവന്തു തേ സദാ॥ 7-94-42 (48365)
സ്വസ്തി തേഽസ്ത്വേകപാദേഭ്യോ ബഹുപാദേഭ്യ ഏവ ച।
സ്വസ്ത്യസ്ത്വപാദകേഭ്യശ്ച നിത്യം തവ മഹാരണേ॥ 7-94-43 (48366)
സ്വാഹാ സ്വധാ ശചീ ചൈവ സ്വസ്തി കുർവന്തു തേ സദാ।
ലക്ഷ്മീരരുന്ധതീ ചൈവ കുരുതാം സ്വസ്തി തേഽനഘ॥ 7-94-44 (48367)
അമിതോ ദേവലശ്ചൈവ വിശ്വാമിത്രസ്തഥാംഗിരാഃ।
വസിഷ്ഠഃ കശ്യപശ്ചൈവ സ്വസ്തി കുർവന്തു തേ നൃപ॥ 7-94-45 (48368)
ധാതാ വിധാതാ ലോകേശോ ദിശശ്ച സദിഗീശ്വരാഃ।
സ്വസ്തി തേഽദ്യ പ്രയച്ഛന്തു കാർതികേയശ്ച ഷൺമുഖഃ॥ 7-94-46 (48369)
`യേന ദേവാഃ സകൃദ്ഭഗ്നാഃ സംഗ്രമേ താരകാമയേ।
ധൃതാഃ സ ച ഹതഃ ശൂരോ ഹ്യവധ്യോ ദേവതാഗണൈഃ॥ 7-94-47 (48370)
വിവസ്വാൻകുരുതാം സ്വസ്തി തഥാ വൈവസ്വതോ യമഃ।
പാർഷിദാ വശഗാ യസ്യ സ്വസ്തി തുഭ്യം പ്രയച്ഛതു'॥ 7-94-48 (48371)
ദിഗ്ഗജാശ്ചൈവ ചത്വാരഃ ക്ഷിതിശ്ച ഗഗനം ഗ്രഹാഃ।
`ദിശശ്ച വിദിശശ്ചൈവ സിദ്ധാ ലോകഹിതേ രതാഃ।
സ്വസ്തി കുർവന്തു തേ നിത്യം മന്ത്രേണാനേന രസ്തുതാഃ'॥ 7-94-49 (48372)
അധസ്താദ്ധരണീം യോഽസൌ സദാ ധാരയതേ നൃപ।
ശേഷശ്ച പന്നഗശ്രേഷ്ഠഃ സ്വസ്തി തുഭ്യം പ്രയച്ഛതു॥ 7-94-50 (48373)
ഗാന്ധാരേ യുധി വിക്രംയ നിർജിതേ പാകശാസനേഃ।
പുരാ വൃത്രേണ ദൈത്യേന ഭിന്നദേഹാഃ സഹസ്രശഃ॥ 7-94-51 (48374)
ഹൃതതേജോബലാഃ സ്രവേ തദാ സേന്ദ്രാ ദിവൌകസഃ।
ബ്രഹ്മാണം ശരണം ജഗ്മുർവൃത്രാദ്ഭീതാം മഹാസുരാത്॥ 7-94-52 (48375)
ദേവാ ഊചുഃ। 7-94-53x (4506)
പ്രമാർദിതാനാം വൃത്രേണ ദേവാനാം ദേവസത്തമ।
ഗതിർഭവ സുരശ്രേഷ്ഠ ത്രാഹി നോ മഹതോ ഭയാത്॥ 7-94-53 (48376)
അഥ പാർശ്വേ സ്ഥിതം വിഷ്ണും ശക്രാദീംശ്ച സുരോത്തമാൻ।
പ്രാഹ പഥ്യമിദം വാക്യം വിഷണ്ണാൻസുരസത്തമാൻ॥ 7-94-54 (48377)
രക്ഷ്യാ മേ സതതം ദേവാഃ സഹേന്ദ്രാഃ സദ്വിജാതയഃ।
ത്വഷ്ടുഃ സുദുർധരം തേജോ യേന വൃത്രോ വിനിർമിതഃ॥ 7-94-55 (48378)
ത്വഷ്ട്രാ പുരാ തപസ്തപ്ത്വാ വർഷായുതശതം തദാ।
വൃത്രോ വിനിർമിതോ ദേവാഃ പ്രാപ്യാനുജ്ഞാം മഹേശ്വരാത്॥ 7-94-56 (48379)
ശങ്കരസ്യ പ്രസാദാദ്വൈ ഹന്യാദ്ദേവരിപുർബലീ।
നാഗത്വാ ശങ്കരസ്ഥാനം ഭഗവാന്ദൃശ്യതേ ഹരഃ॥ 7-94-57 (48380)
ദൃഷ്ട്വാ ജേഷ്യഥ വൃത്രം തം ക്ഷിപ്രം ഗച്ഛത മന്ദരം।
യത്രാസ്തേ തപസാം യോനിർദക്ഷയജ്ഞവിനാശനഃ॥ 7-94-58 (48381)
പിനാകീ സർവഭൂതേശോ ഭഗനേത്രനിപാതനഃ।
തേ ഗത്വാ സഹിതാ ദേവാ ബ്രഹ്മണാ സഹ മന്ദരം॥ 7-94-59 (48382)
അപശ്യംസ്തേജസാം രാശിം സൂര്യകോടിസമപ്രഭം।
സോഽബ്രവീത്സ്വാഗതം ദേവാ ബ്രൂത കിം കരവാണ്യഹം॥ 7-94-60 (48383)
അമോഘം ദർശനം മഹ്യം കാമപ്രാപ്തിരതോഽസ്തു വഃ।
ഏവമുക്താസ്തു തേ സർവേ പ്രത്യുചൂസ്തം ദിവൌകസഃ॥ 7-94-61 (48384)
ഹൃതൌജസാം നോ വൃത്രേണ ഗതിർഭവ ദിവൌകസാം।
മൂർതീരീക്ഷസ്വ നോ ദേവ പ്രഹാരൈർജർജരീകൃതാഃ।
ശരണം ത്വാം പ്രപന്നാഃ സ്മ ഗതിർഭവ മഹേശ്വര॥ 7-94-62 (48385)
ശർവേ ഉവാച।
വിദിതം വോ യഥാ ദേവാഃ കൃത്യേയം സുമഹാബലാ। 7-94-63 (48386)
ത്വഷ്ടുസ്തേജോഭവാ ഘോരാ ദുർനിവാര്യാഽകൃതാത്മഭിഃ॥
അവശ്യം തു മയാ കാര്യം സാഹ്യം സർവദിവൌകസാം। 7-94-64 (48387)
മമേദം ഗാത്രജം ശക്ര കവചം ഗൃഹ്യ ഭാസ്വരം॥
ബധാനാനേന മന്ത്രേണ മാനസേന സുരേശ്വര। 7-94-65 (48388)
വധായാസുരമുഖ്യസ്യ വൃത്രസ്യ സുരഘാതിനഃ॥ 7-94-66 (48389)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-94-66x (4507)
ഇത്യുക്ത്വാ വരദഃ പ്രാദാദ്വർമ തൻമന്ത്രമേവ ച।
സ തേന വർമണാ ഗുപ്തഃ പ്രായാദ്വൃത്രചമൂം പ്രതി॥ 7-94-66 (48390)
നാനാവിധൈശ്ച ശസ്ത്രൌഘൈഃ പാത്യമാനൈർമഹാരണേ।
ന സന്ധിഃ ശക്യതേ ഭേത്തും വർമബന്ധസ്യ തസ്യ തു॥ 7-94-67 (48391)
സ തേന വർമണാ ഗുപ്തോ വൃത്രം ദേവരിപും തദാ।
ജഘാന സമരേഽഭീതഃ ശക്രോ ദേവാഗ്രണീസ്തദാ॥ 7-94-68 (48392)
തം ച മന്ത്രമയം ബന്ധം വർമ ചാംഗിരസേ ദദൌ।
അംഗിരാഃ പ്രാഹ പുത്രസ്യ മന്ത്രജ്ഞസ്യ ബൃഹസ്പതേഃ।
ബൃഹസ്പതിരഥോവാച അഗ്നിവേശ്യായ ധീമതേ॥ 7-94-69 (48393)
അഗ്നിവേശ്യോ മമ പ്രാദാത്തേന ബധ്നാമി വർമ തേ।
തവാഹ്യ ദേഹരക്ഷാർഥം മന്ത്രേണ നൃപസത്തമ॥ 7-94-70 (48394)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-94-71x (4508)
ഏവമുക്ത്വാ തതോ ദ്രോണസ്തവ പുത്രം മഹാദ്യുതിം।
പുനരേ വചഃ പ്രാഹ ശനൈരാചാര്യപുംഗവഃ॥ 7-94-71 (48395)
ബ്രഹ്മസൂത്രേണ ബധ്നാമി കഥചം തവ ഭാരത।
ഹിരണ്യഗർഭേണ യഥാ ബദ്ധം വിഷ്ണോഃ പുരാ രണേ॥ 7-94-72 (48396)
യഥാ ച ബ്രഹ്മണാ ബദ്ധം സംഗ്രാമേ താരകാമയേ।
ശക്രസ്യ കവചം ദിവ്യം തഥാ ബധ്നാംയഹം തവ॥ 7-94-73 (48397)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-94-74x (4509)
ബദ്ധാ തു കവചം തസ്യ മന്ത്രേണ വിധിപൂർവകം।
പ്രേഷയാമാസ രാജാനം യുദ്ധായ മഹതേ ദ്വിജഃ॥ 7-94-74 (48398)
സ സന്നദ്ധോ മഹാബാഹുരാചാര്യേണ മഹാത്മനാ।
`പ്രസ്ഥിതഃ സഹസാ രാജന്യത്ര യാതോ ധനഞ്ജയഃ'॥ 7-94-75 (48399)
രഥാനാം ച സഹസ്രേണ ത്രിഗർതാനാം പ്രഹാരിണാം।
തഥാ ദന്തിസഹസ്രേണ മത്താനാം വീര്യശാലിനാം॥ 7-94-76 (48400)
അശ്വാനാം നിയുതേനൈവ തഥാഽന്യൈശ്ച മഹാരഥൈഃ।
വൃതഃ പ്രായാൻമഹാബാഹുരർജുനസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-94-77 (48401)
നാനാവാദിത്രഘോഷേണ യഥാ വൈരോചനിസ്തഥാ॥ 7-94-78 (48402)
തതഃ ശബ്ദോ മഹാനാസീത്സൈന്യാനാം തവ ഭാരത।
അഗാധം പ്രസ്ഥിതം ദൃഷ്ട്വാ സമുദ്രമിവ കൌരവം॥ ॥ 7-94-79 (48403)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ചതുർനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 94 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-94-10 ആതുരമനവസ്പിതം॥ 5-94-12 നാവബുധ്യസേ ന സ്മരസി॥ 5-94-13 നേച്ഛസി നാനുരുധ്യതേ॥ 5-94-14 വചസാ ലലിതം സദാ। ഹൃദയേന ഭൃശം തീക്ഷ്ണം ഇതി ക. പാഠഃ॥ 5-94-35 തേ ത്വാം॥ 5-94-49 ചത്വാര ഐരാവതവാമനാഞ്ജനസാർവഭൌമാഃ॥ 5-94-56 അനുജ്ഞാം വരം॥ 5-94-57 ഹന്യാദ്ധന്തുമർഹതി॥ 5-94-65 മാനസേന മനസോച്ചാരണീയേന॥ 5-94-72 ബ്രഹ്മസൂത്രേണ ബ്രഹ്മണാ സൂചിതേനോ പദേശേന॥ 5-94-94 ചതുർനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 095
॥ ശ്രീഃ ॥
7.95. അധ്യായഃ 095
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
രാജ്ഞാം ദ്വന്ദ്വീഭൂയ യുദ്ധായ സമാഗമഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-95-0 (48404)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-95-0x (4510)
പ്രവിഷ്ടയോർമഹാരാജ പാർഥവാർഷ്ണേയയോ രണേ।
ദുര്യോധനേ പ്രയാതേ ച പൃഷ്ഠതഃ പുരുഷർഷഭേ॥ 7-95-1 (48405)
ജവേനാഭ്യദ്രവന്ദ്രോണം മഹതാ നിഃസ്വനേന ച।
പാണ്ഡവാഃ സോമകൈഃ സാർധം തതോ യുദ്ധമവർതത॥ 7-95-2 (48406)
തദ്യുദ്ധമഭവത്തീവ്രം തുമുലം രോമഹർഷണം।
കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച വ്യൂഹസ്യ പുരതോഽദ്ഭുതം॥ 7-95-3 (48407)
രാജൻകദാചിന്നാസ്മാഭിർദൃഷ്ടം താദൃങ്ക ച ശ്രുതം।
യാദൃങ്മധ്യഗതേ സൂര്യേ യുദ്ധമാസീദ്വിശാംപതേ॥ 7-95-4 (48408)
ധൃഷ്ടദ്യുംനമുഖാഃ പാർഥാ വ്യൂഢാനീകാഃ പ്രഹാരിണഃ।
ദ്രോണസ്യ സൈന്യം തേ സർവേ ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 7-95-5 (48409)
വയം ദ്രോണം പുരസ്കൃത്യ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരം।
പാർഷതപ്രമുഖാൻപാർഥാനഭ്യവർഷാമ സായകൈഃ॥ 7-95-6 (48410)
മഹാമേഘാവിവോദീർണൌ മിശ്രവാതൌ ഹിമാത്യയേ।
സേനാഗ്രേ പ്രചകാശേതേ രുചിരേ രഥഭൂഷിതേ॥ 7-95-7 (48411)
സമേത്യ തു മഹാസേനേ ചക്രതുർവേഗമുത്തമം।
ജാഹ്നവീയമുനേ നദ്യൌ പ്രാവൃഷീവോൽബണോദകേ॥ 7-95-8 (48412)
നാനാശസ്ത്രപുരോവാതോ ദ്വിപാശ്വരഥസംവൃതഃ।
ഗദാവിദ്യുൻമഹാരൌദ്രഃ സംഗ്രാമജലദോ മഹാൻ॥ 7-95-9 (48413)
ഭാരദ്വാജാനിലോദ്ഭൂതഃ ശരധാരാസഹസ്രവാൻ।
അഭ്യവർഷൻമഹാരൌദ്രം പാണ്ഡുസേനാഗ്നിമുദ്ധതം॥ 7-95-10 (48414)
സമുദ്രമിവ ഘർമാന്തേ വിശൻഘോരോ മഹാനിലഃ।
വ്യക്ഷോഭയദനീകാനി പാണ്ഡവാനാം ദ്വിജോത്തമഃ॥ 7-95-11 (48415)
തേഽപി സർവപ്രയത്നേന ദ്രോണമേവ സമാദ്രവൻ।
ബിഭിത്സന്തോ മഹാസേതും വാര്യോഘാഃ പ്രബലാ ഇവ॥ 7-95-12 (48416)
വാരയാമാസ താന്ദ്രോണോ ജലൌഘമചലോ യഥാ।
പാണ്ഡവാൻസമരേ ക്രുദ്ധാൻപാഞ്ചാലാംശ്ച സകേകയാൻ॥ 7-95-13 (48417)
അഥാപരേ ച രാജാനഃ പരിവൃത്യ സമന്തതഃ।
മഹാബലാ രണേ ശൂരാഃ പാഞ്ചാലാനന്വവാരയൻ॥ 7-95-14 (48418)
തതോ രണേ നരവ്യാഘ്രഃ പാർഷതഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ।
സഞ്ജഘാനാസകൃദ്ദ്രോണം ബിഭിത്സുരരിവാഹിനീം॥ 7-95-15 (48419)
യഥൈവ ശരവർഷാണി ദ്രോണോ വർഷതി പാർഷതേ।
തഥൈവ ശരവർഷാണി ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽപ്യവർഷത॥ 7-95-16 (48420)
സനിസ്ത്രിംശപുരോവാതഃ ശക്തിപ്രാസർഷ്ടിസംവൃതഃ।
ജ്യാവിദ്യുച്ചാപസംഹാദോ ധൃഷ്ടദ്യുംനബലാഹകഃ॥ 7-95-17 (48421)
ശരധാരാശ്മവർഷാണി വ്യസൃജത്സർവതോ ദിശം।
നിഘ്നന്രഥവരാശ്വൌഘാൻപ്ലാവയാമാസ വാഹിനീം॥ 7-95-18 (48422)
യംയമാർച്ഛച്ഛരൈർദ്രോണഃ പാണ്ഡവാനാം രഥവ്രജം।
തതസ്തതഃ ശരൈർദ്രോണമപാകർഷത പാർഷതഃ॥ 7-95-19 (48423)
തഥാ തു യതമാനസ്യ ദ്രോണസ്യ യുധി ഭാരത।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം സമാസാദ്യ ത്രിധാ സൈന്യമഭിദ്യത॥ 7-95-20 (48424)
ഭോജമേകേഽഭ്യവർതന്ത ജലസന്ധം തഥാഽപരേ।
പാണ്ഡവൈർഹന്യമാനാശ്ച ദ്രോണമേവാപരേ യയുഃ॥ 7-95-21 (48425)
സംഘട്ടയതി സൈന്യാനി ദ്രോണസ്തു രഥിനാം വരഃ।
വ്യധമച്ചാപി താന്യസ്യ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരഥഃ॥ 7-95-22 (48426)
ധാർതരാഷ്ട്രാസ്തഥാ ഭൂതാ വധ്യന്തേ പാണ്ഡുസൃഞ്ജയൈഃ।
അഗോപാഃ പശവോഽരണ്യേ ബഹുഭിഃ ശ്വാപദൈരിവ॥ 7-95-23 (48427)
കാലഃ സ്മ ഗ്രസതേ യോധാന്ധൃഷ്ടദ്യുംനേന മോഹിതാൻ।
സംഗ്രാമേ തുമുലേ തസ്മിന്നിതി സംമേനിരേ ജനാഃ॥ 7-95-24 (48428)
കുനൃപസ്യ യഥാ രാഷ്ട്രം ദുർഭിക്ഷവ്യാധിതസ്കരൈഃ।
ദ്രാവ്യതേ തദ്വദാപന്നാ പാണ്ഡവൈസ്തവ വാഹിനീ॥ 7-95-25 (48429)
അർകരശ്മിവിമിശ്രേഷു ശസ്ത്രേഷു കവചേഷു ച।
ചക്ഷൂംഷി പ്രത്യഹന്യന്ത സൈന്യേന രജസാ തഥാ॥ 7-95-26 (48430)
ത്രിധാ ഭൂതേഷു സൈന്യേഷു വധ്യമാനേഷു പാണ്ഡവൈഃ।
അമർഷിതസ്തതോ ദ്രോണഃ പാഞ്ചാലാന്വ്യധമച്ഛരൈഃ॥ 7-95-27 (48431)
മൃദ്ഗതസ്താന്യനീകാനി നിഘ്നതശ്ചാപി സായകൈഃ।
ബഭൂവ രൂപം ദ്രോണസ്യ കാലാഗ്നേരിവ ദീപ്യതഃ॥ 7-95-28 (48432)
രഥം നാഗം ഹയം ചാപി പത്തിനശ്ച വിശാംപതേ।
ഏകൈകേനേഷുണാ സംഖ്യേ നിർബിഭേദ മഹാരഥഃ॥ 7-95-29 (48433)
പാൺ·ഡവാനാം തു സൈന്യേഷു നാസ്തി കശ്ചിത്സ ഭാരത।
ദധാര യോ രണേ ബാണാന്ദ്രോണചാപച്യുതാൻപ്രഭോ॥ 7-95-30 (48434)
തത്പച്യമാനമർകേണ ദ്രോണസായകതാപിതം।
ബഭ്രാമ പാർഷതം സൈന്യം തത്രതത്രൈവ ഭാരത॥ 7-95-31 (48435)
`ഹന്യമാനം തു തത്സൈന്യം ഭാരദ്വാജേന സർവതഃ।
ശരൈരഗ്നിശിഖാകാരൈർദഹ്യതേ ഭരതർഷഭ'॥ 7-95-32 (48436)
തഥൈവ പാർഷതേനാപി കാല്യമാനം ബലം തവ।
അഭവത്സർവതോ ദീപ്തം ശുഷ്കം വനമിവാഗ്നിനാ॥ 7-95-33 (48437)
ബാധ്യമാനേഷു സൈന്യേഷു ദ്രോണപാർഷതസായകൈഃ।
ത്യക്ത്വാ പ്രാണാൻപരം ശക്ത്യാ യുധ്യന്തേ സ്വർഗലിപ്സവഃ॥ 7-95-34 (48438)
താവകാനാം പരേഷാം ച യുധ്യതാം ഭരതർഷഭ।
നാസീത്കശ്ചിൻമഹാരാജ യോഽത്യാക്ഷീത്സംയുഗം ഭയാത്॥ 7-95-35 (48439)
ഭീമസേനം തു കൌന്തേയം സോദര്യാഃ പര്യവാരയൻ।
വിവിംശതിശ്ചിത്രസേനോ വികർണശ്ച മഹാരഥഃ॥ 7-95-36 (48440)
വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ ക്ഷേമധൂർതിശ്ച വീര്യവാൻ।
ത്രയാണാം തവ പുത്രാണാം ത്രയ ഏവാനുയായിനഃ॥ 7-95-37 (48441)
ബാഹ്ലീകരാജസ്തേജസ്വീ കുലപുത്രോ മഹാരഥഃ।
സഹസേനഃ സഹാമാത്യോ ദ്രൌപദേയാനവാരയത്॥ 7-95-38 (48442)
ശൈബ്യോ ഗോവാസനോ രാജാ യോധൈർദശശതാവരൈഃ।
കാശ്യസ്യാഭിഭുവഃ പുത്രം പരാക്രാന്തമവാരയത്॥ 7-95-39 (48443)
അജാതശത്രും കൌന്തേയം ജ്വലന്തമിവ പാവകം।
മദ്രാണാമീശ്വരഃ ശല്യോ രാജാ രാജാനമാവൃണോത്। 7-95-40 (48444)
ദുഃശാസനസ്ത്വവസ്ഥാപ്യ സ്വമനീകമമർഷണഃ।
സാത്യകിം പ്രയയൌ ക്രുദ്ധഃ ശൂരോ രഥവരം യുധി॥ 7-95-41 (48445)
സ്വകേനാഹമനീകേന സന്നദ്ധഃ കവചാവൃതഃ।
ചതുഃശതൈർമഹേഷ്വാസൈശ്ചേകിതാനമവാരയം॥ 7-95-42 (48446)
ശകുനിസ്തു സഹാനീകോ മാദ്രീപുത്രാവവാരയത്।
ഗാന്ധാരകൈഃ സപ്തശതൈശ്ചാപശക്ത്യസിപാണിഭിഃ॥ 7-95-43 (48447)
വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ വിരാടം മത്സ്യമാർച്ഛതാം।
പ്രാണാംസ്തക്ത്വാ മഹേഷ്വാസൌ മിത്രാർഥേഽഭ്യുദ്യതായുധൌ॥ 7-95-44 (48448)
ശിഖണ്ഡിനം യാജ്ഞസേനിം രുന്ധാനമപരാജിതം।
ബാഹ്ലീകഃ പ്രതിസംയത്തഃ പരാക്രാന്തമവാരയത്॥ 7-95-45 (48449)
ധൃഷ്ടദ്യുംനം തു പാഞ്ചാല്യം ക്രൂരൈഃ സാർധം പ്രഭദ്രകൈഃ।
ആവന്ത്യഃ സഹസൌവീരൈഃ ക്രുദ്ധരൂപമവാരയത്॥ 7-95-46 (48450)
ഘടോത്കചം തഥാ ശൂരം രാക്ഷസം ക്രൂരകർമിണം।
അലാമുധോഽദ്രവത്തൂർണം ക്രുദ്ധമായാന്തമാഹവേ॥ 7-95-47 (48451)
അലംബുസം രാക്ഷസേന്ദ്രം കുന്തിഭോജോ മഹാരഥഃ।
സൈന്യേന മഹതാ യുക്തഃ ക്രുദ്ധരൂപമവാരയത്॥ 7-95-48 (48452)
സൈന്ധവഃ പൃഷ്ഠതസ്ത്വാസീത്സർവസൈന്യസ്യ ഭാരത।
രക്ഷിതഃ പരമേഷ്വാസൈഃ കൃപപ്രഭൃതിഭീ രഥൈഃ॥ 7-95-49 (48453)
തസ്യാസ്താം ചക്രരക്ഷൌ ദ്വൌ സൈന്ധവസ്യ ബൃഹത്തമൌ।
ദ്രൌണിർദക്ഷിണതോ രാജൻസൂതപുത്രശ്ച വാമതഃ॥ 7-95-50 (48454)
പൃഷ്ഠഗോപാസ്തു തസ്യാസൻസൌമദത്തിപുരോഗമാഃ।
കൃപശ്ച വൃഷസേനശ്ച ശലഃ ശല്യശ്ച ദുർജയഃ॥ 7-95-51 (48455)
നീതിമന്തോ മഹേഷ്വാസാഃ സർവേ യുദ്ധവിശാരദാഃ।
സൈന്ധവസ്യ വിധായൈവം രക്ഷാം യുയുധിരേ തതഃ॥ ॥ 7-95-52 (48456)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 95 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-95-7 ഹിമാത്യയേ ശിശിരേ। സേനാഗ്രേ പ്രധാനേ സേനേ॥ 5-95-18 പ്ലാവയാമാസ വിദ്രാവിതവാൻ॥ 5-95-19 അപാകർഷത വ്യാവർതിതവാൻ॥ 5-95-22 സംഘട്ടയതി സംമേലയതി॥ 5-95-39 കാശ്യസ്യ കാശിരാജസ്യ॥ 5-95-46 ആവന്ത്യോഽന്യഃ॥ 5-95-95 പഞ്ചനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 096
॥ ശ്രീഃ ॥
7.96. അധ്യായഃ 096
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
രാജ്ഞാം ദ്വന്ദ്വയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-96-0 (48457)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-96-0x (4511)
രാജൻസംഗ്രാമമാശ്ചര്യം ശൃണു കീർതയതോ മമ।
കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച യഥാ യുദ്ധമവർതത॥ 7-96-1 (48458)
ഭാരദ്വാജം സമാസാദ്യ വ്യൂഹസ്യ പ്രമുഖേ സ്ഥിതം।
അയോധയന്രണേ പാർഥാ ദ്രോണാനീകം ബിഭിത്സവഃ॥ 7-96-2 (48459)
രക്ഷമാണഃ സ്വഥം വ്യൂഹം ദ്രോണോഽപി സഹ സൈനികൈഃ।
അയോധയദ്രണേ പാർഥാൻപ്രാർഥയാനോ മഹദ്യശഃ॥ 7-96-3 (48460)
വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ വിരാടം ദശഭിഃ ശരൈഃ।
അയോധയദ്രണേ പാർഥാൻപ്രാർഥയാനോ മഹദ്യശഃ॥ 7-96-4 (48461)
വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ വിരാടം ദശഭിഃ ശരൈഃ।
പരാക്രാന്തൌ പരാക്രംയ യോധയാമാസ സാനുഗൌ॥ 7-96-5 (48462)
തേഷാം യുദ്ധം സമഭവദ്ദാരുണം ശോണിതോദകം।
സിംഹസ്യ ദ്വിപമുഖ്യാഭ്യാം പ്രഭിന്നാഭ്യാം യഥാ വനേ॥ 7-96-6 (48463)
ബാഹ്ലീകം രഭസം യുദ്ധേ യാജ്ഞസേനിർമഹാബലഃ।
ആജഘ്നേ വിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈർഘോരൈർമർമാസ്ഥിഭേദിഭിഃ॥ 7-96-7 (48464)
ബാഹ്ലീകോ യാജ്ഞസേനിം തു ഹേമപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
ആജഘാന ഭൃശം ക്രുദ്ധോ നവഭിർനതപർവഭിഃ॥ 7-96-8 (48465)
തദ്യുദ്ധമഭവദ്ധോരം ശരശക്തിസമാകുലം।
ഭീരൂണാം ത്രാസജനനം ശൂരാണാം ഹർഷവർധനം॥ 7-96-9 (48466)
താഭ്യാം തത്ര ശരൈർമുക്തൈരന്തരിക്ഷം ദിശസ്തഥാ।
അഭവത്സംവൃതം സർവം ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ 7-96-10 (48467)
ശൈബ്യോ ഗോവാസനോ യുദ്ധേ കാശ്യപുത്രം മഹാരഥം।
സസൈന്യോ യോധയാമാസ ഗജഃ പ്രതിഗജം യഥാ॥ 7-96-11 (48468)
ബാഹ്ലീകരാജഃ സങ്ക്രുദ്ധോ ദ്രൌപദേയാൻമഹാരഥാൻ।
മനഃ പഞ്ചേന്ദ്രിയാണീവ ശുശുഭേ യോധയന്രണേ॥ 7-96-12 (48469)
അയോധയംസ്തേ സുഭൃശം തം ശരൌഘൈഃ സമന്തതഃ।
ഇന്ദ്രിയാണി യഥാ ദേഹം ശശ്വദ്ദേഹവതാം വര॥ 7-96-13 (48470)
വാർഷ്ണേയം സാത്യകിം യുദ്ധേ പുത്രോ ദുഃശാസനസ്തവ।
ആജഘ്നേ സായകൈസ്തീക്ഷ്ണൈർനവഭിർനതപർവഭിഃ॥ 7-96-14 (48471)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ മഹേഷ്വാസേന ധന്വിനാ।
ഈഷൻമൂർച്ഛാം ജഗാമാശു സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ॥ 7-96-15 (48472)
സമാശ്വസ്തസ്തു വാർഷ്ണേയസ്തവ പുത്രം മഹാരഥം।
വിവ്യാധ ദശഭിസ്തൂർണം സായകൈഃ കങ്കപത്രിഭിഃ॥ 7-96-16 (48473)
താവന്യോന്യം ദൃഢം വിദ്ധാവന്യോന്യശരപീഡിതൌ।
രജേതുഃ സമരേ രാജൻപുഷ്പിതാവിവ കിംശുകൌ॥ 7-96-17 (48474)
അലംബുസസ്തു സങ്ക്രുദ്ധഃ കൃന്തിഭോജശരാർദിതഃ।
അശോഭത ഭൃശം ലക്ഷ്ംയാ പുഷ്പാഢ്യ ഇവ കിംശുകഃ॥ 7-96-18 (48475)
കുന്തിഭോജം തതോ രക്ഷോ വിദ്ധ്വാ ബഹുഭിരായസൈഃ।
അനദദ്ഭൈരവം നാദം വാഹിന്യാഃ പ്രമുഖേ തവ॥ 7-96-19 (48476)
തതസ്തൌ സമരേ ശൂരൌ യോധയന്തൌ പരസ്പരം।
ദദൃശുഃ സർവസൈന്യാനി ശക്രജംഭൌ യഥാ പുരാ॥ 7-96-20 (48477)
ശകുനിം രഭസം യുദ്ധേ കൃതവൈരം ച ഭാരത।
മാദ്രീപുത്രൌ ച സംരബ്ധൌ ശരൈശ്ചാർദയതാം ഭൃശം॥ 7-96-21 (48478)
തുമുലഃ സ മഹാന്രാജൻപ്രാവർതത ജനക്ഷയഃ।
ത്വയാ സഞ്ജനിതോഽത്യർഥം കർണേന ച വിവർധിതഃ॥ 7-96-22 (48479)
രക്ഷിതസ്തവ പുത്രൈശ്ച ക്രോധമൂലോ ഹുതാശനഃ।
യ ഇമാം പൃഥിവീം രാജന്ദഗ്ധും സർവാം സമുദ്യതഃ॥ 7-96-23 (48480)
ശകുനിഃ പാണ്ഡുപുത്രാഭ്യാം കൃതഃ സ വിമുഖഃ ശരൈഃ।
ന സ്മ ജാനാതി കർതവ്യം യുദ്ധേ കിഞ്ചിത്പരാക്രമം॥ 7-96-24 (48481)
വിമുഖം ചൈനമാലോക്യ മാദ്രീപുത്രൌ മഹാരഥൌ।
വവർഷതുഃ പുനർബാണൈര്യഥാ മേഘൌ മഹാഗിരിം॥ 7-96-25 (48482)
സ വധ്യമാനോ ബഹുഭിഃ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
സംപ്രായാജ്ജവനൈരശ്വൈർദ്രോണാനീകായ സൌബലഃ॥ 7-96-26 (48483)
ഘടോത്കചസ്തഥാ ശൂരം രാക്ഷസം തമലാമുധം।
അഭ്യയാദ്രഭസം യുദ്ധേ വേഗമാസ്ഥായ മധ്യമം॥ 7-96-27 (48484)
തയോര്യുദ്ധം മഹാരാജ ചിത്രരൂപമിവാഭവത്।
യാദൃശം ഹി പുരാവൃത്തം രാമരാവണയോർമൃധേ॥ 7-96-28 (48485)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ മദ്രരാജാനമാഹവേ।
വിദ്ധ്വാ പഞ്ചാശതാ ബാണൈഃ പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 7-96-29 (48486)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം തയോരത്യദ്ഭുതം നൃപ।
യഥാ പൂർവം മഹദ്യുദ്ധം ശംബരാമരരാജയോഃ॥ 7-96-30 (48487)
വിവിംശതിശ്ചിത്രസേനോ വികർണശ്ച തവാത്മജഃ।
അയോധയൻഭീമസേനം മഹത്യാ സേനയാ വൃതാഃ॥ ॥ 7-96-31 (48488)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഷണ്ണവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 96 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-96-23 ഹുതാശനഃ പ്രാവർതതേത്യനുഷജ്യതേ॥ 5-96-96 ഷണ്ണവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 097
॥ ശ്രീഃ ॥
7.97. അധ്യായഃ 097
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണധൃഷ്ടദ്യുംനയോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-97-0 (48489)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-97-0x (4512)
തഥാ തസ്മിൻപ്രവൃത്തേ തു സംഗ്രമേ രോമഹർഷണേ।
കൌരവേയാംസ്ത്രിധാഭൂതാൻപാണ്ഡവാഃ സമുപാദ്രവൻ॥ 7-97-1 (48490)
ജലസന്ധം മഹാബാഹും ഭീമസേനോഽഭ്യവർതത।
യുധിഷ്ഠിരഃ സഹാനീകഃ കൃതവർമാണമാഹവേ॥ 7-97-2 (48491)
കിരംസ്തു ശരവർഷാണി രോചമാന ഇവാംശുമാൻ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരാജ ദ്രോണമഭ്യദ്രവദ്രണേ॥ 7-97-3 (48492)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം ത്വരതാം സർവധന്വിനാം।
കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച സങ്ക്രുദ്ധാനാം പരസ്പരം॥ 7-97-4 (48493)
സങ്ക്ഷയേ തു തഥാഭൂതേ വർതമാനേ മഹാഭയേ।
ദ്വന്ദവീഭൂതേഷു സൈന്യേഷു യുധ്യമാനേഷ്വഭീതവത്॥ 7-97-5 (48494)
ദ്രോണഃ പാഞ്ചാലപുത്രേണ ബലീ ബലവതാ സഹ।
യദക്ഷിപത്പൃഷത്കൌഘാംസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-97-6 (48495)
പുണ്ഡരീകവനാനീവ വിധ്വസ്താനി സമന്തതഃ।
ചക്രാതേ ദ്രോണപാഞ്ചാല്യൌ നൃണാം ശീർഷാണ്യനേകശഃ॥ 7-97-7 (48496)
വിനികീർണാനി വീരാണാമനീകേഷു സമന്തതഃ।
വസ്ത്രാഭരണശസ്ത്രാണി ധ്വജവർമായുധാനി ച॥ 7-97-8 (48497)
തപനീയതനുത്രാണാഃ സംസിക്താ രുധിരേണ ച।
കോവിദാരാ ഇവാഭാന്തി പുഷ്പിതാസ്തത്ര ഭാരത।
താവകാഃ സമരേ യോധാഃ പാണ്ഡവേയാശ്ച വിക്ഷതാഃ॥ 7-97-9 (48498)
കുഞ്ജരാശ്വനരാന്യേ പാതയന്തി സ്മ പത്രിഭിഃ।
താലമാത്രാണി ചാപാനി വികർഷന്തോ മഹാരഥാഃ॥ 7-97-10 (48499)
അസിചർമാണി ചാപാനി ശിരാംശി കവചാനി ച।
വിപ്രകീര്യന്ത ശൂരാണാം സംപ്രഹാരേ മഹാത്മനാം॥ 7-97-11 (48500)
ഉത്ഥിതാന്യഗണേയാനി കബന്ധാനി സമന്തതഃ।
അദൃശ്യന്ത മഹാരാജ തസ്മിൻപരമസങ്കുലേ॥ 7-97-12 (48501)
ഗൃധ്രാഃ കങ്കാ ബകാഃ ശ്യേനാ വായസാ ജംബുകാസ്തഥാ।
ബഹുശഃ പിശിതാശാശ്ച തത്രാദൃശ്യന്ത മാരിഷ॥ 7-97-13 (48502)
ഭക്ഷയന്തശ്ച മാംസാനി പിബന്തശ്ചാപി ശോണിതം।
വിലുംപമാനാഃ കേശാംശ്ച മജ്ജാശ്ച ബഹുധാ നൃപ॥ 7-97-14 (48503)
ആകർഷന്തഃ ശരീരാണി ശരീരാവയവാംസ്തഥാ।
നരാശ്വഗജസംഘാനാം ശിരാംശി ച തതസ്തതഃ॥ 7-97-15 (48504)
കൃതാസ്ത്രാ രണശിക്ഷാഭിർദീക്ഷിതാ രണശാലിനഃ।
രണേ ജയം പ്രാർഥയാനാ ഭൃശം യുയുധിരേ തദാ॥ 7-97-16 (48505)
അസിമാർഗാൻബഹുവിധാന്വിചേരുഃ സൈനികാ രണേ।
ഋഷ്ടിഭിഃ ശക്തിഭിഃ പ്രാസൈഃ ശൂലതോമരപട്ടസൈഃ॥ 7-97-17 (48506)
ഗദാഭിഃ പരിഘൈശ്ചാന്യൈരായുധൈശ്ച ഭുജൈരപി।
അന്യോന്യം ജഘ്നിരേ ക്രുദ്ധാ യുദ്ധരംഗതാ നരാഃ॥ 7-97-18 (48507)
രഥിനോ രഥിഭിഃ സാർധമശ്വാരോഹാശ്ച സാദിഭിഃ।
മാതംഗാ വരമാതംഗൈഃ പദാതാശ്ച പദാതിഭിഃ॥ 7-97-19 (48508)
ക്ഷീബാ ഇവാന്യേ ചോൻമത്താ രംഗേഷ്വിവ ച വാരണാഃ।
ഉച്ചുക്രുശുരഥാന്യോന്യം ജഘ്നുരന്യോന്യമേവ ച॥ 7-97-20 (48509)
വർതമാനേ തഥാ യുദ്ധേ നിർമര്യാദേ വിശാംപതേ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ ഹയാനശ്ചൈർദ്രോണസ്യ വ്യത്യമിശ്രയത്॥ 7-97-21 (48510)
തേ ഹയാഃ സാധ്വശോഭന്ത മിശ്രിതാ വാതരംഹസഃ।
പാരാവതസവർണാശ്ച രക്തശോണാശ്ച സംയുഗേ॥ 7-97-22 (48511)
പാരാവതസവർണാസ്തേ രക്തശോണവിമിശ്രിതാഃ।
ഹയാഃ ശുശുഭിരേ രാജൻമേഘാ ഇവ സവിദ്യുതഃ॥ 7-97-23 (48512)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തു സംപ്രേക്ഷ്യ ദ്രോണമഭ്യാശമാഗതം।
അസിചർമാദദേ വീരോ ധനുരുത്സൃജ്യ ഭാരത॥ 7-97-24 (48513)
ചികീർഷുർദുഷ്കരം കർമ പാർഷതഃ പരവീരഹാ।
ഈഷായാഃ സമതിക്രംയ ദ്രോണസ്യ രഥമാവിശത്॥ 7-97-25 (48514)
അതിഷ്ഠദ്യുഗമധ്യേ സ യുഗസന്നഹനേഷു ച।
ജഘനാർധേഷു ചാശ്വാനാം തത്സൈന്യാന്യഭ്യപൂജയൻ॥ 7-97-26 (48515)
ഖംഗേന ചരതസ്തസ്യ ശോണാശ്വാനധിതിഷ്ഠതഃ।
ന ദദാർശാന്തരം ദ്രോണസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-97-27 (48516)
യഥാ ശ്യേനസ്യ പതനം വനേഷ്വാമിഷഗൃദ്ധിനഃ।
തഥൈവാസീദഭീസാരസ്തസ്യ ദ്രോണം ജിഘാംസതഃ॥ 7-97-28 (48517)
തതഃ ശരശതേനാസ്യ ശതചന്ദ്രം സമാക്ഷിപത്।
ദ്രോണോ ദ്രുപദ പുത്രസ്യ ഖംഗം ച ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-97-29 (48518)
ഹയാംശ്ചൈവ ചതുഃഷഷ്ട്യാ ശരാണാം ജഘ്നിവാൻബലീ।
ധ്വജം ഛത്രം ച ഭല്ലാഭ്യാം തഥാ തൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 7-97-30 (48519)
അഥാസ്മൈ ത്വരിതോ ബാണമപരം ജീവിതാന്തകം।
ധൃഷ്ടദ്യുംനായ ചിക്ഷേപ വജ്രം വജ്രധരോ യഥാ॥ 7-97-31 (48520)
തം ചതുർദശഭിസ്തീക്ഷ്ണൈർബാണൈശ്ചിച്ഛേദ സാത്യകിഃ।
ഗ്രസ്തമാചാര്യമുഖ്യേന ധൃഷ്ടദ്യുംനം വ്യമോചയത്॥ 7-97-32 (48521)
സിംഹേനേവ മൃഗം ഗ്രസ്തം നരസിംഹേന മാരിഷ।
ദ്രോണാദ്വൈ മോചയാമാസ പാഞ്ചാല്യം ശിനിപുംഗവഃ॥ 7-97-33 (48522)
സാത്യകിം പ്രേക്ഷ്യ ഗോപ്താരം പാഞ്ചാല്യം ച മഹാഹവേ।
ശരാണാം ത്വരിതോ ദ്രോണഃ ഷഡ്വിംശത്യാ സമാർപയത്॥ 7-97-34 (48523)
തതോ ദ്രോണം ശിനേഃ പൌത്രോ ഗ്രസന്തമപി സൃഞ്ജയാൻ।
പ്രത്യവിധ്യച്ഛിതൈർബാണൈഃ ഷഡ്വിംശത്യാ സ്തനാന്തരേ॥ 7-97-35 (48524)
തതഃ സർവേ രഥാസ്തൂർണം പാഞ്ചാല്യാ ജയഗൃദ്ധിനഃ।
സാത്വതാഭിസൃതേ ദ്രോണേ ധൃഷ്ടദ്യുംനമവാക്ഷിപൻ॥ ॥ 7-97-36 (48525)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 97 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-97-26 യുഗസന്നഹനേഷു യുഗബന്ധേഷു॥ 5-97-36 അവാക്ഷിത് അപനീതവന്തഃ॥ 5-97-97 സപ്തനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 098
॥ ശ്രീഃ ॥
7.98. അധ്യായഃ 098
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണസാത്യക്യോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-98-0 (48526)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-98-0x (4513)
ബാണേ തസ്മിന്നികൃത്തേ തു ധൃഷ്ടദ്യുംനേ ച മോക്ഷിതേ।
തേന വൃഷ്ണിപ്രവീരേണ യുയുധാനേന സഞ്ജയ॥ 7-98-1 (48527)
അമർഷിതോ മഹേഷ്വാസഃ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
നരവ്യാഘ്രം ശിനേഃ പൌത്രം ദ്രോണഃ കിമകരോദ്യുധി॥ 7-98-2 (48528)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-98-3x (4514)
സംപ്രസ്രുതക്രോധവിഷോ വ്യാദിതാസ്യശരാസനഃ।
തീക്ഷ്ണധാരേഷുദശനഃ സിതനാരാചദംഷ്ട്രവാൻ॥ 7-98-3 (48529)
സംരംഭാമർഷതാംരാക്ഷോ മഹോരഗ ഇവ ശ്വസൻ।
നരവീരഃ പ്രമുദിതഃ ശോണൈരശ്വൈർമഹാജവൈഃ॥ 7-98-4 (48530)
ഉത്പതദ്ഭിരിവാകാശേ ക്രാമദ്ഭിരിവ പർവതം।
രുക്മപുംഖാഞ്ശരാനസ്യന്യുയുധാനമുപാദ്രവത്॥ 7-98-5 (48531)
ശരപാതമഹാവർഷം രഥഘോഷബലാഹകം।
കാർമുകൈരാവൃതം രാജന്നാരാചബഹുവിദ്യുതം॥ 7-98-6 (48532)
ശക്തിഖംഗാശനിധരം ക്രോധവേഗസമുത്ഥിതം।
ദ്രോണമേഘമനാവാര്യം ഹയമാരുതചോദിതം॥ 7-98-7 (48533)
ദൃഷ്ട്വൈവാഭിപതന്തം തം ശൂരഃ പരപുരഞ്ജയഃ।
ഉവാച സൂതം ശൈനേയഃ പ്രഹസന്യുദ്ധദുർമദഃ॥ 7-98-8 (48534)
ഏനം വൈ ബ്രാഹ്മണം ശൂരം സ്വകർമണ്യനവസ്ഥിതം।
ആശ്രയം ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ധർമരാജഭയാവഹം॥ 7-98-9 (48535)
ശീഘ്രം പ്രജവിതൈരശ്വൈഃ പ്രത്യുദ്യാഹി പ്രഹൃഷ്ടവത്।
ആചാര്യം രാജപുത്രാണാം സതതം ശൂരമാനിനം॥ 7-98-10 (48536)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-98-11x (4515)
`ഏവമുക്തസ്തതഃ സൂതഃ സാത്യകസ്യാവഹദ്രഥം'।
തതോ രജതസങ്കാശാ മാധവസ്യ ഹയോത്തമാഃ।
ദ്രോണസ്യാഭിമുഖാഃ ശീഘ്രമഗച്ഛന്വാതരംഹസഃ॥ 7-98-11 (48537)
തതസ്തൌ ദ്രോണശൈനേയൌ യുയുധാതേ പരന്തപൌ।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈസ്താഡയന്തൌ പരസ്പരം॥ 7-98-12 (48538)
ഇഷുജാലാവൃതം വ്യോമ ചക്രതുഃ പുരുഷർഷഭൌ।
പൂരയാമാസതുർവീരാവുഭൌ ദശ ദിശഃ ശരൈഃ।
മേഘാവിവാതപാപായേ ധാരാഭിരിതരേതരം॥ 7-98-13 (48539)
ന സ്മ സൂര്യസ്തദാ ഭാതി ന വവൌ ച സമീരണഃ।
ഹഷുജാലാവൃതം ഘോരമന്ധകാരം സമന്തതഃ॥ 7-98-14 (48540)
അനാധൃഷ്യമിവാന്യേഷാം ശൂരാണാമഭവത്തദാ।
അന്ധകാരീകൃതേ ലോകേ ദ്രോണശൈനേയയോഃ ശരൈഃ॥ 7-98-15 (48541)
തയോഃ ശീഘ്രാസ്ത്രവിദുഷോർദ്രോണസാത്വതയോസ്തദാ।
നാന്തരം ശരവൃഷ്ടീനാം ദദൃശേ നരസിംഹയോഃ॥ 7-98-16 (48542)
ഇഷൂണാം സന്നിപാതേന ശബ്ദോ ധാരാഭിഘാതജഃ।
ശുശ്രുവേ ശക്രമുക്താനാമശനീനാമിവ സ്വനഃ॥ 7-98-17 (48543)
നാരാചൈർവ്യതിവിദ്ധാനാം ശരാണാം രൂപമാബഭൌ।
ആശീവിഷവിദഷ്ടാനാം സർപാണാമിവ ഭാരത॥ 7-98-18 (48544)
തയോർജ്യാതലനിർഘോഷഃ ശുശ്രുവേ യുദ്ധശൌണ്ഡയോഃ।
അജസ്രം ശൈലശൃംഗാണാം വജ്രേണാഹന്യതാമിവ॥ 7-98-19 (48545)
ഉഭയോസ്തൌ രഥൌ രാജംസ്തേ ചാശ്വാസ്തൌ ച സാരഥീ।
രുക്മപുംഖൈഃ ശരൈഛന്നാശ്ചിത്രരൂപാ ബഭുസ്തദാ॥ 7-98-20 (48546)
നിർമലാനാമജിഹ്മാനാം നാരാചാനാം വിശാംപതേ।
നിർമുക്താശീവിപാഭാനാം സംപാതോഽഭൂത്സുദാരുണഃ॥ 7-98-21 (48547)
ഉഭയോഃ പതിതേ ഛത്രേ തഥൈവ പതിതൌ ധ്വജൌ।
`നികൃന്തതോഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈർദ്രോണസാത്യകയോ രണേ'॥ 7-98-22 (48548)
ഉഭൌ രുധിരസിക്താംഗാവുഭൌ ച വിജയൈഷിണൌ।
സ്രവദ്ഭിഃ ശോണിതം ഗാത്രൈഃ പ്രസ്രുതാവിവ വാരണൌ।
അന്യോന്യമഭ്യവിധ്യേതാം ജീവിതാന്തകരൈഃ ശരൈഃ॥ 7-98-23 (48549)
ഗർജിതോത്കൃഷ്ടസന്നാദാഃ ശംഖദുന്ദുഭിനിഃസ്വനാഃ।
ഉപാരമൻമഹാരാജ വ്യാജഹാര ന കശ്ചന॥ 7-98-24 (48550)
തുഷ്ണീംഭൂതാന്യനൌകാനി യോധാ യുദ്ധാദുപാരമൻ।
ദദർശ ദ്വൈരഥം താഭ്യാം ജാതകൌതൂഹലോ ജനഃ॥ 7-98-25 (48551)
രഥിനോ ഹസ്തിയന്താരോ ഹയാരോഹാഃ പദാതയഃ।
അവൈക്ഷന്താചലൈർനേത്രൈഃ പരിവാര്യ നരർഷഭൌ॥ 7-98-26 (48552)
ഹസ്ത്യനീകാന്യതിഷ്ഠന്ത തഥാനീകാനി വാജിനാം।
തഥൈവ രഥവാഹിന്യഃ പ്രതിവ്യൂഹ്യ വ്യവസ്ഥിതാഃ॥ 7-98-27 (48553)
മുക്താവിദ്രുമചിത്രൈശ്ച മണികാഞ്ചനഭൂഷിതൈഃ।
ധ്വജൈരാഭരണൈശ്ചിത്രൈഃ കവചൈശ്ച ഹിരൺമയൈഃ॥ 7-98-28 (48554)
വൈജയന്തീപതാകാഭിഃ പരിസ്തോമാംഗകംബലൈഃ।
വിമലൈർനിശിതൈഃ ശസ്ത്രൈർഹയാനാം ച പ്രകീർണകൈഃ॥ 7-98-29 (48555)
ജാതരൂപമയീഭിശ്ച രാജതീഭിശ്ച മൂർധസു।
ഗജാനാം കുംഭമാലാഭിർദന്തവേഷ്ടൈശ്ച ഭാരത॥ 7-98-30 (48556)
സബലാകാഃ സഖദ്യോതാഃ സൈരാവതശതഹദാഃ।
അദൃശ്യന്തോഷ്ണപര്യായേ മേഘാനാമിവ വാഗുരാഃ॥ 7-98-31 (48557)
അപശ്യന്നസ്മദീയാശ്ച തേ ച യൌധിഷ്ഠിരാഃ സ്ഥിതാഃ।
തദ്യുദ്ധം യുയുധാനസ്യ ദ്രോണസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 7-98-32 (48558)
വിമാനാഗ്രഗതാ ദേവാ ബ്രഹ്മസോമപുരോഗമാഃ।
സിദ്ധചാരണസംഖാശ്ച വിദ്യാധരമഹോരഗാഃ॥ 7-98-33 (48559)
`ഗന്ധർവാ ദാനവാ യക്ഷാ രാക്ഷസാപ്സരസഃ ഖഗാഃ'।
ഗതപ്രത്യാഗതാക്ഷേപൈശ്ചിതൈരസ്ത്രവിഘാതിഭിഃ।
വിവിധൈർവിസ്മയം ജഗ്മുസ്തയോഃ പുരുഷസിംഹയോഃ॥ 7-98-34 (48560)
ഹസ്തലാഘവമസ്ത്രേഷു ദർശയന്തൌ മഹാബലൌ।
അന്യോന്യമഭിവിധ്യേതാം ശരൈസ്തൌ ദ്രോണസാത്യകീ॥ 7-98-35 (48561)
തതോ ദ്രോണസ്യ ദാശാർഹഃ ശരാംശ്ചിച്ഛേദ സംയുഗേ।
പത്രിഭിഃ സുദൃഢൈരാശു ധനുശ്ചൈവ മഹാദ്യുതേഃ॥ 7-98-36 (48562)
നിമേഷാന്തരമാത്രേണ ഭാരദ്വാജോഽപരം ധനുഃ।
സജ്യം ചകാര തദപി ചിച്ഛേദാസ്യ സ സാത്യകിഃ॥ 7-98-37 (48563)
തതസ്ത്വരൻപുനർദ്രോണോ ധനുർഹസ്തോ വ്യതിഷ്ഠത।
സജ്യം സജ്യം ധനുശ്ചാസ്യ ചിച്ഛേദ നിശിഥൈഃ ശരൈഃ॥ 7-98-38 (48564)
ഏവമേകശതം ഛിന്നം ധനുഷാം ദൃഢധന്വിനാ।
ന ചാന്തരം തയോർദൃഷ്ടം സന്ധാനേ ച്ഛേദനേഽപി ച॥ 7-98-39 (48565)
തതോഽസ്യ സംയുഗേ ദ്രോണോ ദൃഷ്ട്വാ കർമാതിമാനുഷം।
യുയുധാനസ്യ രാജേന്ദ്ര മനസൈതദചിന്തയത്॥ 7-98-40 (48566)
ഏതദസ്ത്രബലം രാമേ കാർതവീര്യേ ധനഞ്ജയേ।
ഭീഷ്മേ ച പുരുഷവ്യാഘ്രേ യദിദം സാത്വതാം വരേ॥ 7-98-41 (48567)
തം ചാസ്യ മനസാ ദ്രോണഃ പൂജയാമാസ വിക്രമം।
ലാഘവം വാസവസ്യേവ സംപ്രേക്ഷ്യ ദ്വിജസത്തമഃ॥ 7-98-42 (48568)
തുതോഷാസ്ത്രവിദാം ശ്രേഷ്ഠസ്തഥാ ദേവാഃ സവാസവാഃ।
ന താമാലക്ഷയാമാസുർലഘുതാം ശീഘ്രചാരിണഃ॥ 7-98-43 (48569)
ദേവാശ്ച യുയുധാനസ്യ ഗന്ധർവാശ്ച വിശാംപതേ।
സിദ്ധചാരണസംഘാശ്ച വിദുർദ്രോണസ്യ കർമ തത്॥ 7-98-44 (48570)
തതോഽന്യദ്ധനുരാദായ ദ്രോണഃ ക്ഷത്രിയമർദനഃ।
അസ്ത്രൈരസ്ത്രവിദാം ശ്രേഷ്ഠോ യോധയാമാസ ഭാരത॥ 7-98-45 (48571)
തസ്യാസ്ത്രാണ്യസ്ത്രമായാഭിഃ പ്രതിഹത്യ സ സാത്യകിഃ।
ജഘാന നിശിതൈർബാണൈസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-98-46 (48572)
തസ്യാതിമാനുഷം കർമ ദൃഷ്ട്വാഽന്യൈരസമം രണേ।
യുക്തം യോഗേന യോഗജ്ഞാസ്താവകാഃ സമപൂജയൻ॥ 7-98-47 (48573)
യദസ്ത്രമസ്യതി ദ്രോണസ്തദേവാസ്യതി സാത്യകിഃ।
തമാചാര്യോഽഥ സംഭ്രാന്തോഽയോധയച്ഛത്രുതാപനഃ॥ 7-98-48 (48574)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ ധനുർവേദസ്യ പാരഗഃ।
വധായ യുയുധാനസ്യ ദിവ്യമസ്ത്രമുദൈരയത്॥ 7-98-49 (48575)
തദാഗ്നേയം മഹാഘോരം രിപുഘ്നമുപലക്ഷ്യ സഃ।
ദിവ്യമസ്ത്രം മഹേഷ്വാസോ വാരുണം സമുദൈരയത്॥ 7-98-50 (48576)
ഹാഹാകാരോ മഹാനാസീദ്ദൃഷ്ട്വാ ദിവ്യാസ്ത്രധാരിണൌ।
ന വിചേരുസ്തദാഽഽകാശേ ഭൂതാന്യാകാശഗാന്യപി॥ 7-98-51 (48577)
അസ്ത്രേ തേ വാരുണാഗ്നേയേ യദാ ബാണൈഃ സമാഹിതേ।
ന യാവദഭ്യപദ്യേതാം വ്യാവർതദഥ ഭാസ്കരഃ॥ 7-98-52 (48578)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ഭീമസേനശ്ച പാണ്ഡവഃ।
നകുലഃ സഹദേവശ്ച പര്യരക്ഷന്ത സാത്യകിം॥ 7-98-53 (48579)
ധൃഷ്ടദ്യുംനമുഖൈഃ സാർധം വിരാടശ്ച സകേകയഃ।
മത്സ്യാഃ സാൽവേയസേനാശ്ച ദ്രോണമാജഗ്മുരഞ്ജസാ॥ 7-98-54 (48580)
ദുഃശാസനം പുരസ്കൃത്യ രാജപുത്രാഃ സഹസ്രശഃ।
ദ്രോണമഭ്യുപപദ്യന്ത സപത്നൈഃ പരിവാരിതം॥ 7-98-55 (48581)
രജസാ സംവൃതേ ലോകേ ശരജാലസമാവൃതേ॥
സർവമാവിഗ്നമഭവന്ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന। 7-98-56 (48582)
സൈന്യേന രജസാ ധ്വസ്തേ നിർമര്യാദമവർതത॥
`തേനാന്തരേണ പാർഥസ്തു രണേ ജിത്വാ മഹാരിപൂൻ। 7-98-57 (48583)
അതിക്രാന്തസ്തദാ യുദ്ധം കൃത്വാ പര്യവതസ്ഥിവാൻ'॥
॥ 7-98-58 (48584)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ 98 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-98-16 അന്തരമവച്ഛേദഃ॥ 5-98-27 രഥവാഹിന്യോ രഥസേനാഃ॥ 5-98-29 വൈജയന്തീ വിലക്ഷണാഭിഃ പതാകാഭിഃ। പരിസ്തോമൈർവർണകംബലൈഃ। അംഗകംബലൈഃ സൂക്ഷ്മകംബലൈഃ॥ 5-98-31 ഐരാവതമിന്ദ്രധനുഃ। ഐരാവതോഭ്രമാതംഗൈ ഇത്യുപക്രംയ നപുംസകം മഹേന്ദ്രസ്യ ഋജുദീർഘശരാസനേ ഇതി മേദിനീ॥ ഉഷ്ണസ്യ പര്യായേ അപഗമേ വാഗുരാഃ ജാലാനി സമൂഹാ ഇതിയാവത്॥ 5-98-34 പ്രത്യാഗതം നിവർതനം। ആക്ഷേപഃ പ്രഹരണം॥ 5-98-43 ആലക്ഷയാമാസുർലക്ഷിതവന്തഃ॥ 5-98-44 വിദുർനേത്യനുഷജ്യതേ॥ 5-98-47 യോഗേന യുക്ത്യാ॥ 5-98-52 ന യാവദഭ്യപദ്യേതാം യാവദേവ ന പരാഭൂതേ। വ്യാവർതത് മധ്യാഹ്നതഃ പരാവൃത്തോഽഭൂത്॥ 5-98-98 അഷ്ടനവതിതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 099
॥ ശ്രീഃ ॥
7.99. അധ്യായഃ 099
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന രണാങ്കണേ ഹയാപ്യായനായ ശരൈഃ സരോനിർമാണം॥ 1 ॥ തഥാ ശരമയവേശ്മനിർമാണം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-99-0 (48585)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-99-0x (4516)
`വർതമാനേ തദാ യുദ്ധേ ദ്രോണസ്യ സഹ പാണ്ഡുഭിഃ'।
പരിവർതമാന ആദിത്യേ തത്ര സൂര്യേ ച രശ്മിഭിഃ।
രജസാ കീര്യമാണാശ്ച മന്ദീഭൂതാശ്ച കൌരവാഃ॥ 7-99-1 (48586)
തിഷ്ഠതാം യുധ്യമാനാനാം പുനരാവർതതാമപി।
ഭജ്യതാം ജയതാം ചൈവ ജഗാമ തദഹഃ ശനൈഃ॥ 7-99-2 (48587)
തഥാ തേഷു വിഷക്തേഷു സൈന്യേഷു ജയഗൃദ്ധിഷു।
അർജുനോ വാസുദേവശ്ച സൈന്ധവായൈവ ജഗ്മതുഃ॥ 7-99-3 (48588)
രഥമാർഗപ്രമാണം തു കൌന്തേയോ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ചകാര യം ച പന്ഥാനം യയൌ തേന ജനാർദനഃ॥ 7-99-4 (48589)
യത്രയത്ര രഥോ യാതി പാണ്ഡവസ്യ മഹാത്മനഃ।
തത്രതത്രൈവ ദീര്യന്തേ സേനാസ്തവ വിശാംപതേ॥ 7-99-5 (48590)
രഥശിക്ഷാം തു ദാശാർഹോ ദർശയാമാസ വീര്യവാൻ।
ഉത്തമാധമമധ്യാനി മണ്ഡലാനി വിദർശയൻ॥ 7-99-6 (48591)
തേ തു നാമാങ്കിതാ ബാണാഃ കാലജ്വലനസന്നിഭാഃ।
സ്നായുനദ്ധാഃ സുപർവാണഃ പൃഥവോ ദീർഘഗാമിനഃ॥ 7-99-7 (48592)
വൈണവാശ്ചായസാശ്ചോഗ്രാ ഗ്രസന്തോ വിവിധാനരീൻ।
രുധിരം പതഗൈഃ സാർധം പ്രാണിനാം പപുരാഹവേ॥ 7-99-8 (48593)
രഥസ്ഥിതോഽഗ്രതഃ ക്രോശം യാനസ്യത്യർജുനഃ ശരാൻ।
രഥേ ക്രോശമതിക്രാന്തേ തസ്യ തേ ഘ്നന്തി ശാത്രവാൻ॥ 7-99-9 (48594)
താർക്ഷ്യമാരുതരംഹോഭിർവാജിഭിഃ സാധുവാഹിഭിഃ।
യഥാഽഗച്ഛദ്ധൃഷീകേശഃ കൃത്സ്നം വിസ്മാപയഞ്ജഗത്॥ 7-99-10 (48595)
ന തഥാ ഗച്ഛതി രഥസ്തപനസ്യ വിശാംപതേ।
നേന്ദ്രസ്യ ന തു രുദ്രസ്യ നാപി വൈശ്രവണസ്യ ച॥ 7-99-11 (48596)
നാന്യസ്യ സമരേ രാജൻഗതപൂർവസ്തഥാ രഥഃ।
യഥാ യയാവർജുനസ്യ മനോഭിപ്രായശീഘ്രഗഃ॥ 7-99-12 (48597)
പ്രവിശ്യ തു രണേ രാജൻകേശവഃ പരവീരഹാ।
സേനാമധ്യേ ഹയാംസ്തൂർണം ചോദയാമാസ ഭാരത॥ 7-99-13 (48598)
തതസ്തസ്യ രഥൌഘസ്യ മധ്യം പ്രാപ്യ ഹയോത്തമാഃ।
കൃച്ഛ്രേണരഥമൂഹുസ്തം ക്ഷുത്പിപാസാസമന്വിതാഃ॥ 7-99-14 (48599)
ക്ഷതാശ്ച ബഹുഭിഃ ശസ്ത്രൈര്യുദ്ധശൌണ്ഡൈരനേകശഃ।
മണ്ഡലാനി വിചിത്രാണി വിചേരുസ്തേ മുഹുർമുഹുഃ॥ 7-99-15 (48600)
ഹതാനാം വാജിനാഗാനാം രഥാനാം ച നരൈഃ സഹ।
ഉപരിഷ്ടാദതിക്രാന്താഃ ശൈലാഭാനാം സഹസ്രശഃ॥ 7-99-16 (48601)
`ശ്രമേണ മഹതാ യുക്താസ്തേ ഹയാ വാതരംഹസഃ।
മന്ദവേഗഗതാ രാജൻസംവൃത്താസ്തത്ര സംയുഗേ'॥ 7-99-17 (48602)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ വീരാവാവന്ത്യൌ ഭ്രാതരൌ നൃപ।
സഹസേനൌ സമാർച്ഛേതാം പാണ്ഡവം ക്ലാന്തവാഹനം॥ 7-99-18 (48603)
താവർജുനം ചതുഃഷഷ്ട്യാ സപ്തത്യാ ച ജനാർദനം।
ശരാണാം ച ശതൈരശ്വാനവിധ്യേതാം മുദാന്വിതൌ॥ 7-99-19 (48604)
താവർജുനോ മഹാരാജ നവഭിർനതപർവഭിഃ।
ആജഘാന രണേ ക്രുദ്ധോ മർമജ്ഞോ മർമഭേദിഭിഃ॥ 7-99-20 (48605)
തതസ്തൌ തു ശരൌഘേണ ബീഭത്സും സഹകേശവം।
ആച്ഛാദയേതാം സംരബ്ധൌ സിംഹനാദം ച ചക്രതുഃ॥ 7-99-21 (48606)
തയോസ്തു ധനുഷീ മുഷ്ടൌ ഭല്ലാഭ്യാം ശ്വേതവാഹനഃ।
ചിച്ഛേദ സമരേ തൂർണം ഭൂയ ഏവ ധനഞ്ജയഃ।
അഥാന്യൈർവിശിഖൈസ്തൂർണം ധ്വജൌ ച കനകോജ്ജ്വലൌ॥ 7-99-22 (48607)
അഥാന്യേ ധനുഷീ രാജൻപ്രഗൃഹ്യ സമരേ തദാ।
പാണ്ഡവം ഭൃശസങ്ക്രുദ്ധാവർദയാമാസതുഃ ശരൈഃ॥ 7-99-23 (48608)
തയോസ്തു ഭൃശസങ്ക്രുദ്ധഃ ശരാഭ്യാം പാണ്ഡുനന്ദനഃ।
ധനുഷീ ചിച്ഛിദേ തൂർണം ഭൂയ ഏവ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-99-24 (48609)
തഥാന്യൈർവിശിഖൈസ്തൂർണം രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
ജഘാനാശ്വാംസ്തഥാ സൂതൌ പാർഷ്ണീ ച സപദാനുഗൌ॥ 7-99-25 (48610)
ജ്യേഷ്ഠസ്യ ച ശിരഃ കായാത്ക്ഷുരപ്രേണ ന്യകൃന്തത।
സ പപാത ഹതഃ പൃഥ്വ്യാം വാതരുഗ്ണ ഇവ ദ്രുമഃ॥ 7-99-26 (48611)
വിന്ദം തു നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഹ്യനുവിന്ദഃ പ്രതാപവാൻ।
ഹതാശ്വം രഥമുത്സൃജ്യ ഗദാം ഗൃഹ്യ മഹാബലഃ॥ 7-99-27 (48612)
അഭ്യവർതത സംഗ്രാമേ ഭ്രാതുർവധമനുസ്മരൻ।
ഗദയാ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠോ നൃത്യന്നിവ മഹാരഥഃ॥ 7-99-28 (48613)
അനുവിന്ദസ്തു ഗദയാ ലലാടേ മധുസൂദനം।
സ്പഷ്ട്വാ നാകംപയത്ക്രുദ്ധോ മൈനാകമിവ പർവതം॥ 7-99-29 (48614)
തസ്യാർജുനഃ ശരൈഃ ഷഡ്ഭിർഗ്രീവാം പാദൌ ഭുജൌ ശിരഃ।
നിചകർത സ സഞ്ഛന്നഃ പപാതാദ്രിചയോ യഥാ॥ 7-99-30 (48615)
തതസ്തൌ നിഹതൌ ദൃഷ്ട്വാ തയോ രാജൻപദാനുഗാഃ।
അഭ്യദ്രുവന്ത സങ്ക്രുദ്ധാഃ കിരന്തഃ ശതശഃ ശരാൻ॥ 7-99-31 (48616)
താനർജുനഃ ശരൈസ്തൂർണം നിഹത്യ ഭരതർഷഭ।
വ്യരോചത യഥാ വഹ്നിർദാവം ദഗ്ധ്വാ ഹിമാത്യയേ॥ 7-99-32 (48617)
തയോഃ സേനാമതിക്രംയ കൃച്ഛ്രാദിവ ധനഞ്ജയഃ।
വിബഭൌ ജലദം ഹിത്വാ ദിവാകര ഇവോദിതഃ॥ 7-99-33 (48618)
തം ദൃഷ്ട്വാ കുരവസ്ത്രസ്താഃ പ്രഹൃഷ്ടാശ്ചാഭവൻപുനഃ।
അഭ്യവർതന്ത പാർഥം ച സമന്താദ്ഭരതർഷഭ॥ 7-99-34 (48619)
ശ്രാന്തം ചൈനം സമാലക്ഷ്യ ജ്ഞാത്വാ ദൂരേ ച സൈന്ധവം।
സിംഹനാദേന മഹതാ സർവതഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-99-35 (48620)
താംസ്തു ദൃഷ്ട്വാ സുസംരബ്ധാനുത്സ്മയൻപുരുഷർഭഃ।
ശനകൈരിവ ദാശാർഹമർജുനോ വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-99-36 (48621)
ശരാർദിതാശ്ച ഗ്ലാനാശ്ച ഹയാ ദൂരേ ച സൈന്ധവഃ।
കിമിഹാനന്തരം കാര്യം സാധിഷ്ഠം തവ രോചതേ॥ 7-99-37 (48622)
ബ്രൂഹി കൃഷ്ണ യഥാതത്ത്വം ത്വം ഹി പ്രാജ്ഞതമഃ സദാ।
ഭവന്നേത്രാ രണേ ശത്രൂന്വിജേഷ്യന്തീഹ പാണ്ഡവാഃ॥ 7-99-38 (48623)
മമ ത്വനന്തരം കൃത്യം യദ്വൈ തത്ത്വം നിബോധ മേ।
ഹയാന്വിമുച്യ ഹി സുഖം വിശല്യാൻകുരു മാധവ॥ 7-99-39 (48624)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-99-40x (4517)
ഏവമുക്തസ്തു പാർഥേന കേശവഃ പ്രത്യുവാച തം।
മമാപ്യേതൻമതം പാർഥ യദിതം തേ പ്രഭാഷിതം॥ 7-99-40 (48625)
അർജുന ഉവാച। 7-99-41x (4518)
അഹമാവാരയിഷ്യാമി സർവസൈന്യാനി കേശവ।
ത്വമപ്യത്ര യഥാന്യായം കുരു കാര്യമനന്തരം॥ 7-99-41 (48626)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-99-42x (4519)
സോഽവതീര്യ രഥോപസ്ഥാദസംഭ്രാന്തോ ധനഞ്ജയഃ।
ഗാണ്ഡീവം ധനുരാദായ തസ്ഥൌ ഗിരിവിവാചലഃ)॥ 7-99-42 (48627)
തമഭ്യധാവൻക്രോശന്തഃ ക്ഷത്രിയാ ജയകാങ്ക്ഷിണഃ।
ഇദം ഛിദ്രമിതി ജ്ഞാത്വാ ധരണീസ്ഥം ധനഞ്ജയം॥ 7-99-43 (48628)
തമേകം രഥവംശേന മഹതാ പര്യവാരയൻ।
വികർഷന്തശ്ച ചാപാനി വിസൃജന്തശ്ച സായകാൻ॥ 7-99-44 (48629)
ശസ്ത്രാണി ച വിചിത്രാണി ക്രുദ്ധാസ്തത്ര വ്യദർശയൻ।
ഛാദയന്തഃ ശരൈഃ പാർഥം മേഘാ ഇവ ദിവാകരം॥ 7-99-45 (48630)
അഭ്യദ്രവന്ത വേഗേന ക്ഷത്രിയാഃ ക്ഷത്രിയർഷഭം।
നരസിംഹം രഥോദാരാഃ സിംഹം മത്താ ഇവ ദ്വിപാഃ॥ 7-99-46 (48631)
തത്ര പാർഥസ്യ ഭുജയോർമഹദ്ബലമദൃശ്യത।
യത്ക്രുദ്ധോ ബഹുലാഃ സേനാഃ സർവതഃ സമവാരയത്॥ 7-99-47 (48632)
അസ്ത്രൈരസ്ത്രാണി സംവാര്യ ദ്വിഷതാം സർവതോ വിഭുഃ।
ഇഷുഭിർബുഭിസ്തൂർണം സർവാനേവ സമാവൃണോത്॥ 7-99-48 (48633)
തത്രാന്തരിക്ഷേ ബാണാനാം പ്രഗാഢാനാം വിശാംപതേ।
സംഘർഷേണ മഹാർചിഷ്മാൻപാവകഃ സമജായത॥ 7-99-49 (48634)
തത്രതത്ര മഹേഷ്വാസൈഃ ശ്വസദ്ഭിഃ ശോണിതോക്ഷിതൈഃ।
ഹയൈർനാഗൈശ്ച സംഭിന്നൈർനദദ്ഭിശ്ചാരികർശന॥ 7-99-50 (48635)
സംരബ്ധൈശ്ചാരിഭിർവീരൈഃ പ്രാർഥയദ്ഭിർജയം മൃധേ।
ഏകസ്ഥൈർബഹുഭിഃ ക്രുദ്ധൈരൂഷ്മേവ സമജായത॥ 7-99-51 (48636)
ശരോർമിണം ധ്വജാവർതം നാഗനക്രം ദുരത്യയം।
പദാതിമത്സ്യകലിലം ശംഖദുന്ദുഭിനിഃസ്വനം॥ 7-99-52 (48637)
അസംഖ്യേയമപാരം ച രജോ നീരമതീവ ച।
ഉഷ്ണീഷകമഠം ഛത്രപതാകാഫേനമാലിനം॥ 7-99-53 (48638)
രഥസാഗരമക്ഷോഭ്യം മാതംഗാംഗശിലാചിതം।
വേലാഭൂതസ്തദാ പാർഥഃ പത്രിഭിഃ സമവാരയത്॥ 7-99-54 (48639)
[ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-99-55x (4520)
അർജുനേ ധരണീം പ്രാപ്തേ ഹയഹസ്തേ ച കേശവേ।
ഏതദന്തരമാസാദ്യ കഥം പാർഥോ ന ഘാതിതഃ॥ 7-99-55 (48640)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-99-56x (4521)
സദ്യഃ പാർഥിവ പാർഥേന നിരുദ്ധാഃ സർവപാർഥിവാഃ।
രഥസ്ഥാ ധരണീസ്ഥേന വാക്യമച്ഛാന്ദസം യഥാ॥ 7-99-56 (48641)
സ പാർഥഃ പാർഥിവാൻസർവാൻഭൂമിസ്ഥോപി രഥസ്ഥിതാൻ।
ഏകോ നിവാരയാമാസ ലോഭഃ സർവഗുണാനിവ॥] 7-99-57 (48642)
തതോ ജനാർദനഃ സംഖ്യേ പ്രിയം പുരുഷസത്തമം।
അസംഭ്രാന്തോ മഹാബാഹുരർജുനം വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-99-58 (48643)
ഉദപാനമിഹാശ്വാനാം നാലമസ്തി രണേഽർജുന।
പരീപ്സന്തേ ജലം ചേമേ പേയം ന ത്വവഗാഹനം॥ 7-99-59 (48644)
ഇദമസ്തീത്യസംഭ്രാന്തോ ബ്രുവന്നസ്ത്രേണ മേദിനീം।
അഭിഹത്യാർജുനശ്ചക്രേ വാജിപാനം സരഃ ശുഭം॥ 7-99-60 (48645)
[ഹംസകാരണ്ഡവാകീർണം ചക്രവാകോപശോഭിതം।
സുവിസ്തീർണം പ്രസന്നാംഭഃ പ്രഫുല്ലവരപങ്കജം॥ 7-99-61 (48646)
കൂർമമത്സ്യഗണാകീർണമഗാധമൃഷിസേവിതം।
ആഗച്ഛന്നാരദമുനിർദർശനാർഥം കൃതം ക്ഷണാത്॥] 7-99-62 (48647)
ശരവംശം ശരസ്ഥൂണം ശരാച്ഛാദനമദ്ഭുതം।
ശരവേശ്മാകരോത്പാർഥസ്ത്വഷ്ടേവാദ്ഭുതകർമകൃത്॥ 7-99-63 (48648)
തതഃ പ്രഹസ്യ ഗോവിന്ദഃ സാധുസാധ്വിത്യഥാബ്രവീത്।
ശരവേശ്മനി പാർഥേന കൃതേ തസ്മിൻമഹാത്മനാ॥ ॥ 7-99-64 (48649)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനശതതമോഽധ്യായഃ॥ 99 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-99-17 സ്നായുനദ്ധാഃ സൂക്ഷ്മചർമാഗ്രഗ്രഥിതാഃ॥ 5-99-9 ക്രോശം കോശമുദ്ദിശ്യ॥ 5-99-25 സൂതൌ സാരഥീ। പാഷ്ണീം പൃഷ്ഠരക്ഷൌ॥ 5-99-30 അദ്രിചയോ നിരിശൃംഗം॥ 5-99-49 പ്രഗാഢാനാം വ്യവഗാഢാനാം॥ 5-99-54 വേലാഭൂതോ മര്യാദാരൂപഃ॥ 5-99-55 കുണ്ഡലിതാസ്ത്രയഃ ശ്ലോകാഃ ഝ. പാഠേ ഏവ വർതന്തേ॥ 5-99-59 അലം പര്യാപ്തം॥ 5-99-60 അഭിഹത്യ ഖാത്വാ। ദാജിപാനം അശ്വപാനീയം॥ 5-99-61 ഹംസകാരണ്ഡവാകീർണമിത്യാദിയോഗ്യതയാ വർണനം॥ കുണ്ഡലിതൌ ദ്വൌ ശ്ലോകൌ ഘ.ഝ.പാഠയോരേവ॥ 5-99-63 വംശഃ ശാലാധാരകാഷ്ഠം। സ്ഥൂണാ മധ്യസ്തംഭഃ॥ 5-99-99 ഏകോനശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 100
॥ ശ്രീഃ ॥
7.100. അധ്യായഃ 100
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ശ്രീകൃഷ്ണേനാർജുനനിർമിതസരസി സ്നാപനാദിനാഽഽപ്യായിതാനാം തുരഗാണാം പുനാ രഥേ യോജനം॥ 1 ॥ പുനാ രഥമാരൂഢയോഃ കൃഷ്ണഃ ർജുനയോർജയദ്രഥംപ്രതി ഗമനം॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-100-0 (48650)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-100-0x (4522)
സലിലേ ജനിതേ തസ്മിൻകൌന്തേയേന മഹാത്മനാ।
നിസ്താരിതേ ദ്വിഷത്സൈന്യേ കൃതേ ച ശരവേശ്മനി॥ 7-100-1 (48651)
വാസുദേവോ രഥാത്തൂർണമവതീര്യ മഹാദ്യുതിഃ।
മോചയാമാസ തുരഗാന്വിനുന്നാൻകങ്കപത്രിഭിഃ॥ 7-100-2 (48652)
അദൃഷ്ടപൂർവം തദ്ദൃഷ്ട്വാ സാധുവാദോ മഹാനഭൂത്।
സിദ്ധചാരണസംഘാനാം സൈനികാനാം ച സർവശഃ॥ 7-100-3 (48653)
പദാതിനം തു കൌന്തേയം യുധ്യമാനം മഹാരഥാഃ।
നാശക്നുവന്വാരയിതും തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-100-4 (48654)
ആപതത്സു രഥൌഘേഷു പ്രഭൂതഗജവാജിഷു।
നാസംഭ്രമത്തദാ പാർഥസ്തദസ്യ പുരുഷാനതി॥ 7-100-5 (48655)
വ്യസൃജന്ത ശരൌഘാംസ്തേ പാണ്ഡവം പ്രതി പാർഥിവാഃ।
ന ചാവ്യഥത ധർമാത്മാ വാസവിഃ പരവീരഹാ॥ 7-100-6 (48656)
ശതാനി ശരജാലാനി ഗദാഃ പ്രാസാംശ്ച വീര്യവാൻ।
ആഗതാനഗ്രസത്പാർഥഃ സരിതഃ സാഗരോ യഥാ॥ 7-100-7 (48657)
അസ്ത്രവേഗേന മഹതാ പാർഥോ ബാഹുബലേന ച।
സർവേഷാം പാർഥിവേന്ദ്രാണാമഗ്രസത്താഞ്ശരോത്തമാൻ॥ 7-100-8 (48658)
തത്തു പാർഥസ്യ വിക്രാന്തം വാസുദേവസ്യ ചോഭയോഃ।
അപൂജയൻമഹാരാജ കൌരവാ മഹദദ്ഭുതം॥ 7-100-9 (48659)
കൌരവാ ഊചുഃ। 7-100-10x (4523)
കിമദ്ഭുതതമം ലോകേ ഭവിതാഽപ്യഥവാ ഹ്യഭൂത്।
യദശ്വാൻപാർഥ ഗോവിന്ദൌ പായയാമാസതൂ രണേ॥ 7-100-10 (48660)
ഭയം വിപുലമസ്മാസു താവധത്താം നരോത്തമൌ।
തേജോ വിദധതുശ്ചോഗ്രം യത്സൈന്യം താവകം വിഭോ।
`ദധാരൈകോ രണേ പാർഥോ വേലേവോദ്വൃത്തമർണവം॥ 7-100-11 (48661)
പാർഥസ്യ ശരസഞ്ഛന്നേ തസ്മിൻസദ്മനി ഭാരത।
ആകാശമിവ സംപ്രാപ്യ വിചേരുസ്തത്ര പക്ഷിണഃ॥ 7-100-12 (48662)
ന ചൈനം യുധി തിഷ്ഠന്തം സൈന്യേഷു തവ മാരിഷ।
അഭ്യദ്രവത്സുസങ്ക്രുദ്ധഃ പുമാൻകശ്ചിത്തു താവകഃ॥ 7-100-13 (48663)
സർവേ വിമനസോഽഭൂവംസ്തവ യോധാ വിശാംപതേ।
സംപ്രേക്ഷ്യ തത്ര ഗോവിന്ദം പാണ്ഡവം ച ധനഞ്ജയം'॥ 7-100-14 (48664)
അഥ സ്മയൻഹൃഷീകേശഃ സ്ത്രീമധ്യ ഇവ ഭാരത।
അർജുനേന കൃതേ സംഖ്യേ ശരഗർഭഗൃഹേ തദാ॥ 7-100-15 (48665)
ഉപാവർതയദവ്യഗ്രസ്താനശ്വാൻപുഷ്കരേക്ഷണഃ।
മിഷതാം സർവസൈന്യാനാം ത്വദീയാനാം വിശാംപതേ॥ 7-100-16 (48666)
`ഉപാവൃത്ത്യോത്ഥിതാനശ്വാൻപാണിഭ്യാം പുഷ്കരേക്ഷണഃ।
സംമാർജയന്രണേ രാജൻപശ്യതാം സർവയോധിനാം'॥ 7-100-17 (48667)
തേഷാം ശ്രമം ച ഗ്ലാനിം ച വമഥും വേപഥും വ്രണാൻ।
സർവം വ്യപാനുദത്കൃഷ്ണഃ കുശലോ ഹ്യശ്വകർമണി॥ 7-100-18 (48668)
ശല്യാനുദ്ധൃത്യ പാണിഭ്യാം പരിമൃജ്യ ച താൻഹയാൻ।
ഉപാവർത്യ യഥാന്യായം പായയാമാസ വാരി സഃ॥ 7-100-19 (48669)
സ താംʼല്ലബ്ധോദകാൻസ്നാതാഞ്ജഗ്ധാന്നാന്വിഗതക്ലമാൻ।
യോജയാമാസ സംഹൃഷ്ടഃ പുനരേവ രഥോത്തമേ॥ 7-100-20 (48670)
സ തം രഥവരം ശൌരിഃ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
സമാസ്ഥായ മഹാതേജാഃ സാർജുനഃ പ്രയയൌ ദ്രുതം॥ 7-100-21 (48671)
`യോജയിത്വാ ഹയാംസ്തസ്യ വിധിദൃഷ്ടേന കർമണാ।
രണേ ചചാര ഗോവിന്ദസ്തൃണീകൃത്യ മഹാരഥാൻ'॥ 7-100-22 (48672)
രഥം രഥവരസ്യാജൌ യുക്തം ലബ്ധോദകൈർഹയൈഃ।
ദൃഷ്ട്വാ കുരുബലശ്രേഷ്ഠാഃ പുനർവിമനസോഽഭവൻ॥ 7-100-23 (48673)
വിനിഃസ്വസന്തസ്തേ രാജൻഭഗ്നദംഷ്ട്രാ ഇവോരഗാഃ।
ഘിഗഹോഽതിഗതഃ പാർഥഃ കൃഷ്ണശ്ചേത്യബ്രുവൻപൃഥക്॥ 7-100-24 (48674)
തത്സൈന്യം സർവതോ ദൃഷ്ട്വാ രോമഹർഷണമദ്ഭുതം।
ത്വരധ്വമിതി ചാക്രന്ദന്നൈതദസ്തീതി ചാവുവൻ॥ 7-100-25 (48675)
സർവക്ഷത്രസ്യ മിഷതോ രഥേനൈകേന ദംശിതൌ।
ബാലഃ ക്രീഡനകേനേവ കദർഥീകൃത്യ നോ ബലം॥ 7-100-26 (48676)
ക്രോശതാം യതമാനാനാമസംസക്തൌ പരന്തപൌ।
ദർശയിത്വാഽത്മനോ വീര്യം പ്രയാതൌ സർവരാജസു॥ 7-100-27 (48677)
`യഥാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ തൃണീകൃത്യ ച ദാനവാൻ।
ഇന്ദ്രാവിഷ്ണൂ പുരാ രാജഞ്ജംഭസ്യ വധകാങ്ക്ഷിണൌ'॥ 7-100-28 (48678)
തൌ പ്രയാതൌ പുനർദൃഷ്ട്വാ തദാഽന്യേ സൈനികാബ്രുവൻ।
ത്വരധ്വം കുരവഃ സർവേ വധേ കൃഷ്ണകിരീടിനോഃ॥ 7-100-29 (48679)
രഥം യുങ്ക്ത്വാ ഹി ദാശാർഹോ മിഷതാം സർവധന്വിനാം।
ജയദ്രഥായ യാത്യേഷ കദർഥീകൃത്യ നോ രണേ॥ 7-100-30 (48680)
തത്ര കേചിൻമിഥോ രാജൻസമഭാഷന്ത ഭൂമിപാഃ।
അദൃഷ്ടപൂർവം സംഗ്രാമേ തദൃഷ്ട്വാ മഹദദ്ഭുതം॥ 7-100-31 (48681)
സർവസൈന്യാനി രാജാ ച ധൃതരാഷ്ട്രോഽത്യയം ഗതഃ।
ദുര്യോധനാപരാഘേന ക്ഷത്രം കൃത്സ്നാ ച മേദിനീ॥ 7-100-32 (48682)
വിലയം സമനുപ്രാപ്താ തച്ച രാജാ ന ബുധ്യതേ।
ഇത്യേവം ക്ഷത്രിയാസ്തത്ര ബ്രുവന്ത്യന്യേ ച ഭാരത॥ 7-100-33 (48683)
സിന്ധുരാജസ്യ യത്കൃത്യം ഗതസ്യ യമസാദനം।
തത്കരോതു വൃഥാദൃഷ്ടിർധാർതരാഷ്ട്രോഽനുപായവിത്॥ 7-100-34 (48684)
തതഃ ശീഘ്രതരം പ്രായാത്പാണ്ഡവഃ സൈന്ധവം പ്രതി।
വിവർതമാനേ തിഗ്മാംശൌ ഹൃഷ്ടൈഃ പീതോദകൈർഹയൈഃ॥ 7-100-35 (48685)
തം പ്രയാന്തം മഹാബാഹും സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരം।
നാശക്നുവന്വാരയിതും യോധാഃ ക്രുദ്ധമിവാന്തകം॥ 7-100-36 (48686)
വിദ്രാവ്യ തു തതഃ സൈന്യം പാണ്ഡവഃ ശത്രുതാപനഃ।
യഥാ മൃഗഗണാൻസിംഹഃ സൈന്ധവാർഥേ വ്യലോഡയത്॥ 7-100-37 (48687)
ഗാഹമാനസ്ത്വനീകാനി തൂർണമശ്വാനചോദയത്।
ബലാകാഭം തു ദാശാർഹഃ പാഞ്ചജന്യം വ്യനാദയത്॥ 7-100-38 (48688)
കൌന്തേയേനാഗ്രതഃ സൃഷ്ടാ ന്യപതൻപൃഷ്ഠതഃ ശരാഃ।
തൂർണാത്തൂർണതരം ഹ്യശ്വാഃ പ്രാവഹന്വാതരംഹസഃ॥ 7-100-39 (48689)
തതോ നൃപതയഃ ക്രുദ്ധാഃ പരിവവ്രുർധനഞ്ജയം।
ക്ഷത്രിയാ ബഹവശ്ചാന്യേ ജയദ്രഥവധൈഷിണം॥ 7-100-40 (48690)
സൈന്യേഷു വിപ്രയാതേഷു ധിഷ്ഠിതം പുരുഷർഷഭം।
ദുര്യോധനോഽത്വയാത്പാർഥം ത്വരമാണോ മഹാഹവേ॥ 7-100-41 (48691)
വാതോദ്ധൂതപതാകം തം രഥം ജലദനിഃസ്വനം।
ഘോരം കപിധ്വജം ദൃഷ്ട്വാ വിഷണ്ണാ രഥിനോഽഭവൻ॥ 7-100-42 (48692)
ദിവാകരേഽഥ രജസാ സർവതഃ സംവൃതേ ഭൃശം।
ശരാർതാശ്ചരണേ യോധാഃ ശേകുഃ കൃഷ്ണൌ ന വീക്ഷിതും॥ ॥ 7-100-43 (48693)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ശതതമോഽധ്യായഃ॥ 100 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-100-5 പുരുഷാനതി പുരുഷേഭ്യോഽതിശയഃ। അസംഭ്രമത്। ഉപസർഗാത്പൂർവമാർഷോഽട്॥ 5-100-11 വിദധതുർദർശിതവന്തൌ॥ 5-100-16 ഉപാവർതയത്പരിലോഡിതവാൻ॥ 5-100-18 ശ്രമം മനഃകായഖേദം। ഗ്ലാനി ബലാപചയം। വമഥും ഫേനോദ്രമം॥ 5-100-39 പ്രാവഹൻ അത്യക്രാമൻ॥ 5-100-49 ധിഷ്ഠിതം കിഞ്ചിദവസ്ഥിതം॥ 5-100-100 ശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 101
॥ ശ്രീഃ ॥
7.101. അധ്യായഃ 101
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ജയദ്രഥം യിയാസോരർജുനസ്യ ദുര്യോധനേന നിരോധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-101-0 (48694)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-101-0x (4524)
സ്രംസന്ത ഇവ മജ്ജാനസ്താവകാനാം ഭയാന്നൃപ।
തൌ ദൃഷ്ട്വാ സമതിക്രാന്തൌ വാസുദേവധനഞ്ജയൌ॥ 7-101-1 (48695)
സർവേ തു പ്രതിസംരബ്ധാ ഹീമന്തഃ സത്വചോദിതാഃ।
സ്ഥിരീഭൂതാ മഹാത്മാനഃ പ്രത്യഗച്ഛന്ധനഞ്ജയം॥ 7-101-2 (48696)
യേ ഗതാഃ പാണ്ഡവം യുദ്ധേ രോഷാമർഷസമന്വിതാഃ।
തേഽദ്യാപി ന നിവർതന്തേ സിന്ധവഃ സാഗരാദിവ॥ 7-101-3 (48697)
അസന്തസ്തു ന്യവർതന്ത വേദേഭ്യ ഇവ നാസ്തികാഃ।
നരകം ഭജമാനാസ്തേ പ്രത്യപദ്യന്ത കിൽബിഷം॥ 7-101-4 (48698)
താവതീത്യ രഥാനീകം വിമുക്തൌ പുരുഷർഷഭൌ।
ദദൃശാതേ യഥാ രാഹോരാസ്യാൻമുക്തൌ പ്രഭാകരൌ॥ 7-101-5 (48699)
മത്സ്യാവിവ മഹാജാലം വിദാര്യ വിഗതക്ലമൌ।
തഥാ കൃഷ്ണാവദൃശ്യേതാം സേനാജാലം വിദാര്യ തത്॥ 7-101-6 (48700)
വിമുക്തൌ ശസ്ത്രസംബാധാദ്രോണാനീകാത്സുദുർഭിദാത്।
അദൃശ്യേതാം മഹാത്മാനൌ കാലസൂര്യാവിവോദിതൌ॥ 7-101-7 (48701)
അസ്ത്രസംബാധനിർമുക്തൌ വിമുക്തൌ ശസ്ത്രസങ്കടാത്।
അദൃശ്യേതാം മഹാത്മാനൌ ശത്രുസംബാധകാരിണൌ॥ 7-101-8 (48702)
വിമുക്തൌ ജ്വലനസ്പർശാൻമകരാസ്യാജ്ഝഷാവിവ।
അക്ഷോഭയേതാം സേനാം തൌ സമുദ്രം മകരാവിവ॥ 7-101-9 (48703)
താവകാസ്തവ പുത്രാശ്ച ദ്രോണാനീകസ്ഥയോസ്തയോഃ।
നൈതൌ തരിഷ്യതോ ദ്രോണമിതി ചക്രുസ്തദാ മതിം॥ 7-101-10 (48704)
തൌ തു ദൃഷ്ട്വാ വ്യതിക്രാന്തൌ ദ്രോണാനീകം മഹാദ്യുതീ।
നാശശംസുർമഹാരാജ സിന്ധുരാജസ്യ ജീവിതം॥ 7-101-11 (48705)
ആശാ ബലവതീ രാജൻസിന്ധുരാജസ്യ ജീവിതേ।
ദ്രോണഹാർദിക്യയോഃ കൃഷ്ണൌ ന മോക്ഷ്യേതേ ഇതി പ്രഭോ॥ 7-101-12 (48706)
താമാശാം വിഫലീകൃത്യ സന്തീർണൌ തൌ പരന്തപൌ।
ദ്രോണാനീകം മഹാരാജ ഭോജാനീകം ച ദുസ്തരം॥ 7-101-13 (48707)
അഥ ദൃഷ്ട്വാ വ്യതിക്രാന്തൌ ജ്വലിതാവിവ പാവകൌ।
നിരാശാഃ സിന്ധുരാജസ്യ ജീവിതം ന ശശംസിരേ॥ 7-101-14 (48708)
മിഥശ്ച സമഭാഷേതാമഭീതൌ ഭയവർധനൌ।
ജയദ്രഥവധേ വാചസ്താസ്താഃ കൃഷ്ണധനഞ്ജയൌ॥ 7-101-15 (48709)
അസൌ മധ്യേ കൃതഃ ഷങ്ഭിർധാർതരാഷ്ട്രൈർമഹാരഥൈഃ।
ചക്ഷുർവിഷയസംപ്രാപ്തോ ന മേ മോക്ഷ്യതി സൈന്ധവഃ॥ 7-101-16 (48710)
യദ്യസ്യ സമരേ ഗോപ്താ ശക്രോ ദേവഗണൈഃ സഹ।
തഥാപ്യേനം നിഹംസ്യാവ ഇതി കൃഷ്ണാവഭാഷതാം॥ 7-101-17 (48711)
ഇതി കൃഷ്ണൌ മഹാബാഹൂ മിഥഃ കഥയതാം തദാ।
സിന്ധുരാജമവേക്ഷന്തൌ ത്വത്പുത്രാ ബഹു ചുക്രുശുഃ॥ 7-101-18 (48712)
അതീത്യ മരുധന്വാനം പ്രയാന്തൌ തൃഷിതൌ ഗജൌ।
പീത്വാ വാരി സമാശ്വസ്തൌ തഥൈവാസ്താമരിന്ദമൌ॥ 7-101-19 (48713)
വ്യാഘ്രസിംഹഗജാകീർണാനതിക്രംയ ച പർവതാൻ।
വണിജാവിവ ദൃശ്യേതാം ഹീനമൃത്യൂ ജരാതിഗൌ॥ 7-101-20 (48714)
തഥാഹി മുഖവർണോഽയമനയോരിതി മേനിരേ।
താവകാ വീക്ഷ്യ മുക്തൌ തൌ വിക്രോശന്തി സ്മ സർവശഃ॥ 7-101-21 (48715)
ദ്രോണാദാശീവിഷാകാരാജ്ജ്വലിതാദിവ പാവകാത്।
അന്യേഭ്യഃ പാർഥിവേഭ്യശ്ച ഭാസ്വന്താവിവ ഭാസ്കരൌ॥ 7-101-22 (48716)
വിമുക്തൌ സാഗരപ്രഖ്യാദ്രോണാനീകാദര്രിദമൌ।
അദൃശ്യേതാം മുദാ യുക്തൌ സമുത്തീര്യാർണവം യഥാ॥ 7-101-23 (48717)
അസ്ത്രൌഘാൻമഹതോ മുക്തൌ ദ്രോണഹാർദിക്യരക്ഷിതാത്।
രോചമാനാവദൃശ്യേതാമിന്ദ്രാഗ്ന്യോഃ സദൃശൌ രണേ॥ 7-101-24 (48718)
ഉദ്ഭിന്നരുധിരൌ കൃഷ്ണൌ ഭാരദ്വാജസ്യ സായകൈഃ।
ശിതൈശ്ചിതൌ വ്യരോചേതാം കർണികാരൈരിവാചലൌ॥ 7-101-25 (48719)
ദ്രോണഗ്രാഹഹൂദാൻമുക്തൌ ശക്ത്യാശീവിഷസങ്കടാത്।
അയഃശരോഗ്രമകരാത്ക്ഷത്രിയപ്രവരാംഭസഃ॥ 7-101-26 (48720)
ജ്യാഘോഷതലനിർഹാദാദ്ഗദാനിസ്ത്രിംശവിദ്യുതഃ।
ദ്രോണാസ്ത്രമേഘാന്നിർമുക്തൌ സൂര്യേന്ദൂ തിമിരാദിവ॥ 7-101-27 (48721)
ബാഹുഭ്യാമിവ സന്തീർണൌ സിന്ധുഷഷ്ഠാഃ സമുദ്രഗാഃ।
തപാന്തേ സരിതഃ പൂർണാ മഹാഗ്രാഹസമാകുലാഃ॥ 7-101-28 (48722)
`മഹാശൈലോച്ചയാം ഘോരാം ലംഘയിത്വാ മഹാനദീം।
നിസ്തീർണാവധ്വഗൌ യദ്വത്തദ്വത്തൌ താരിതൌ രണേ'॥ 7-101-29 (48723)
ഇതി കൃഷ്ണൌ മഹേഷ്വാസൌ പ്രശസ്തൌ ലോകവിശ്രുതൌ।
സർവഭൂതാന്യമന്യന്ത ദ്രോണാസ്ത്രബലവാരണാത്॥ 7-101-30 (48724)
ജയദ്രഥം സമീപസ്ഥമവേക്ഷന്തൌ ജിഘാംസയാ।
രുരും വനാന്തേ ലിപ്സന്തൌ വ്യാഘ്രവത്താവതിഷ്ഠതാം॥ 7-101-31 (48725)
യഥാ ഹി മുഖവർണോഽയമനയോരിതി മേനിരേ।
തവ യോധാ മഹാരാജ ഹതമേവ ജയദ്രഥം॥ 7-101-32 (48726)
ലോഹിതാക്ഷൌ മഹാബാഹൂ സംയുക്തൌ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ।
സിന്ധുരാജമഭിപ്രേക്ഷ്യ ഹൃഷ്ടൌ വ്യനദതാം മുഹുഃ॥ 7-101-33 (48727)
ശൌരേരഭീഷുഹസ്തസ്യ പാർഥസ്യ ച ധനുഷ്മതഃ।
തയോരാസീത്പ്രഭാ രാജൻസൂര്യപാവകയോരിവ॥ 7-101-34 (48728)
ഹർഷ ഏവ തയോരാസീദ്ദ്രോണാനീകപ്രമുക്തയോഃ।
സമീപേ സൈന്ധവം ദൃഷ്ട്വാ ശ്യേനയോരാമിഷം യഥാ॥ 7-101-35 (48729)
തൌ തു സൈന്ധവമാലോക്യ വർതമാനമിവാന്തികേ।
സഹസാ പേതതുഃക്രുദ്ധൌ ക്ഷിപ്രം ശ്യേനാവിവാമിപം॥ 7-101-36 (48730)
തൌ ദൃഷ്ട്വാ തു വ്യതിക്രാന്തൌ ഹൃഷീകേശധനഞ്ജയൌ।
സിന്ധുരാജസ്യ രക്ഷാർഥം പരാക്രാന്തഃ സുതസ്തവ॥ 7-101-37 (48731)
ദ്രോണേനാബദ്ധകവചോ രാജാ ദുര്യോധനസ്തതഃ।
യയാവേകരഥേനാജൌ ഹയസംസ്കരാവിത്പ്രഭോ॥ 7-101-38 (48732)
കൃഷ്ണപാർഥൌ മഹേഷ്വാസൌ വ്യതിക്രംയാഥ തേ സുതഃ।
അഗ്രതഃ പുണ്ഡരീകാക്ഷം പ്രതീയായ നരാധിപ॥ 7-101-39 (48733)
തതഃ സർവേഷു സൈന്യേഷു വാദിത്രാണി പ്രഹൃഷ്ടവത്।
പ്രാവാദ്യന്ത വ്യതിക്രാന്തേ തവ പുത്രേ ധനഞ്ജയം॥ 7-101-40 (48734)
സിംഹനാദരവാശ്ചാസഞ്ശംഖശബ്ദവിമിശ്രിതാഃ।
ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനം തത്ര കൃഷ്ണയോഃ പ്രമുഖേ സ്ഥിതം॥ 7-101-41 (48735)
യേ ച തേ സിന്ധുരാജസ്യ ഗോപ്താരഃ പാവകോപമാഃ।
തേ പ്രാഹൃഷ്യന്ത സമരേ ദൃഷ്ട്വാ പുത്രം തവ പ്രഭോ॥ 7-101-42 (48736)
ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനം കൃഷ്ണോ വ്യതിക്രാന്തം സഹാനുഗം।
അബ്രവീദർജുനം രാജൻപ്രാപ്തകാലമിദം വചഃ॥ ॥ 7-101-43 (48737)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 101 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-101-3 അമർഷശ്ചിരാനുംവദ്ധഃ കോപഃ॥ 5-101-5 പ്രഭാകരൌ ചന്ദ്രാദിത്യൌ॥ 5-101-19 മരുധന്വാനം മരുസ്ഥലം॥ 5-101-28 സിന്ധുഃ ഷഷ്ഠീ യാസാം। താശ്ച ശതദ്രുവിപാശേരാവതീചന്ദ്രഭാഗാവിതസ്താഃ। ഏതാഹി നിതാന്തദുസ്തരാഃ॥ 5-101-31 രുരും നിപാനേ ഇതി ട. പാഠഃ। രൂരുന്നിപാതേ ഇതി ക. പാഠഃ॥ 5-101-39 അഗ്രതഃ പ്രമുഖേ॥ 5-101-101 ഏകാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 102
॥ ശ്രീഃ ॥
7.102. അധ്യായഃ 102
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനേ നിരുന്ധാനേ കൃഷ്ണേന തദ്ദുഷ്കൃതാനുസ്മാരണപൂർവകമർജുനംപ്രതി തദ്വധചോദനാ॥ 1 ॥ അർജുനംപ്രതി ദുര്യോധനസ്യ വീരവാദഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-102-0 (48738)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-102-0x (4525)
ദുര്യോധനമതിക്രാന്തമേതം പശ്യ ധനഞ്ജയ।
ആപദ്ഗതമിമം മന്യേ നാസ്ത്യസ്യ സദൃശോ രഥഃ॥ 7-102-1 (48739)
ദൂരപാതീ മഹേഷ്വാസഃ കൃതാസ്ത്രോ യുദ്ധദുർമദഃ।
ദൃഢഹസ്തശ്ചിത്രയോധീ ധാർതരാഷ്ട്രോ മഹാബലഃ॥ 7-102-2 (48740)
അത്യന്തസുഖസംവൃദ്ധോ മാനിതശ്ച മഹാരഥൈഃ।
കൃതീ ച സതതം പാർഥ നിത്യം ദ്വേഷ്ടി ച പാണ്ഡവാൻ॥ 7-102-3 (48741)
തേന യുദ്ധമഹം മന്യേ പ്രാപ്തകാലം തവാനഘ।
അത്ര നോ ദ്യൂതമായത്തം വിജയായേതരായ വാ॥ 7-102-4 (48742)
അത്ര ക്രോധവിഷം പാർഥ വിമുഞ്ച ചിരസംഭൃതം॥
ഏഷ മൂലമനർഥാനാം പാൺ·വാനാം മഹാത്മനാം॥ 7-102-5 (48743)
സോഽയം പ്രാപ്തസ്തവാക്ഷേപം പശ്യ സാഫല്യമാത്മനഃ।
കഥം ഹി രാജാ രാജ്യാർഥീ ത്വയാ ഗച്ഛേത സംയുഗം॥ 7-102-6 (48744)
ദിഷ്ട്യാ ത്വിദാനീം സംപ്രാപ്ത ഏഷ തേ ബാണഗോചരം।
യഥാഽയം ജീവിതം ജഹ്യാത്തഥാ കുരു ധനഞ്ജയ॥ 7-102-7 (48745)
ഐശ്വര്യമദസംമൂഢോ നൈഷ ദുഃഖമുപേയിവാൻ।
ന ച തേ സംയുഗേ വീര്യം ജാനാതി പുരുഷർഷഭ॥ 7-102-8 (48746)
ത്വാം ഹി ലോകാസ്ത്രയഃ പാർഥ സസുരാസുരമാനവാഃ।
നോത്സഹന്തേ രണേ ജേതും കിമുതൈകഃ സുയോധനഃ॥ 7-102-9 (48747)
സ ദിഷ്ട്യാ സമനുപ്രാപ്തസ്തവ പാർഥ രഥാന്തികം।
ജഹ്യേനം ത്വം മഹാബാഹോ യഥാ വൃത്രം പുരന്ദരഃ॥ 7-102-10 (48748)
ഏഷ ഹ്യനർഥേ സതതം പരാക്രാന്തസ്തവാനഘ।
നികൃത്യാ ധർമരാജം ച ദ്യൂതേ വഞ്ചിതവാനയം॥ 7-102-11 (48749)
ബഹൂനി സുനൃശംസാനി കൃതാന്യേതേന മാനദ।
യുഷ്മാസു പാപമതിനാ അപാപേഷ്വപി നിത്യദാ॥ 7-102-12 (48750)
തമനാര്യം സദാ ക്രുദ്ധം പുരുഷം കാമരൂപിണം।
ആര്യാം യുദ്ധേ മതിം കൃത്വാ ജഹി പാർഥാവിചാരയൻ॥ 7-102-13 (48751)
നികൃത്യാ രാജ്യഹരണം വനവാസം ച പാണ്ഡവ।
പരിക്ലേശം ച കൃഷ്ണായാ ഹൃദി കൃത്വാ പരാക്രമ॥ 7-102-14 (48752)
ദിഷ്ട്യൈഷ തവ ബാണാനാം ഗോചരേ പരിവർതതേ।
പ്രതിഘാതായ കാര്യസ്യ ദിഷ്ട്യാ ച യതതേഽഗ്രതഃ॥ 7-102-15 (48753)
ദിഷ്ട്യാ ജാനാതി സംഗ്രാമേ യോദ്ധവ്യം ഹി ത്വയാ സഹ।
ദിഷ്ട്യാ ച സഫലാഃ പാർഥ സർവേ കാമാ ഹ്യകാമിതാഃ॥ 7-102-16 (48754)
തസ്മാജ്ജഹി രണേ പാർഥ ധാർതരാഷ്ട്രം കുലാധമം।
യഥേന്ദ്രേണ ഹതഃ പൂർവം ജംഭോ ദേവാസുരേ മൃധേ॥ 7-102-17 (48755)
അസ്മിൻഹതേ ത്വയാ സൈന്യമനാഥം ഭിദ്യതാമിദം।
വൈരസ്യ ദിഷ്ട്യാ സഹജം മൂലം ഛിന്ധി ദുരാത്മനാം॥ 7-102-18 (48756)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-102-19x (4526)
തം തഥേത്യബ്രവീത്പാർഥഃ കൃത്യരൂപമിദം മമ।
സർവമന്യദനാദൃത്യ ഗച്ഛ യത്ര സുയോധനഃ॥ 7-102-19 (48757)
യേനൈതദ്ദീർഘകാലം നോ ഭുക്തം രാജ്യമകണ്ടകം।
അപ്യസ്യ യുധി വിക്രംയ ച്ഛിന്ദ്യാം മൂർധാനമാഹവേ॥ 7-102-20 (48758)
അപി തസ്യ ഹ്യനർഹായാഃ പരിക്ലേശസ്യ മാധവ।
കൃഷ്ണായാഃ ശക്നുയാം ഗന്തും പദം കേശപ്രധർഷണേ॥ 7-102-21 (48759)
`അപ്യഹം താനി ദുഃഖാനി പൂർവവൃത്താനി മാധവ।
ദുര്യോധനം രണേ ഹത്വാ പ്രതിമോക്ഷ്യേ കഥഞ്ചന'॥ 7-102-22 (48760)
ഇത്യേവംവാദിനൌ കൃഷ്ണൌ ഹൃഷ്ടൌ ശ്വേതാൻഹയോത്തമാൻ।
പ്രേഷയാമാസതുഃ സംഖ്യേ പ്രേപ്സന്തൌ തം നരാധിപം॥ 7-102-23 (48761)
തയോഃ സമീപം സംപ്രാപ്യ പുത്രസ്തേ ഭരതർഷഭ।
ന ചകാര ഭയം പ്രാപ്തേ ഭയേ മഹതി മാരിഷ॥ 7-102-24 (48762)
തദസ്യ ക്ഷത്രിയാഃ കർമ സർവ ഏവാഭ്യപൂജയൻ।
യദർജുനഹൃഷീകേശൌ പ്രത്യുദ്യാതൌ ന്യവാരയത്॥ 7-102-25 (48763)
തതഃ സർവസ്യ സൈന്യസ്യ താവകസ്യ വിശാംപതേ।
മഹാനാദോ ഹ്യഭൂത്തത്ര ദൃഷ്ട്വാ രാജാനമാഹവേ॥ 7-102-26 (48764)
തസ്മിഞ്ജനസമുന്നാദേ പ്രവൃത്തേ ഭൈരവേ സതി।
കദർഥീകൃത്യ തേ പുത്രഃ പ്രത്യമിത്രമവാരയത്॥ 7-102-27 (48765)
ആവാരിതസ്തു കൌന്തേയസ്തവ പുത്രേണ ധന്വിനാ।
സംരംഭമഗമദ്ഭൂയഃ സ ച തസ്മിൻപരന്തപഃ॥ 7-102-28 (48766)
തൌ ദൃഷ്ട്വാ പ്രതിസംരബ്ധൌ ദുര്യോധനധനഞ്ജയൌ।
അഭ്യവൈക്ഷന്ത രാജാനോ ഭീമരൂപാഃ സമന്തതഃ॥ 7-102-29 (48767)
ദൃഷ്ട്വാ തു പാർഥം സംരബ്ധം വാസുദേവം ച മാരിഷ।
പ്രഹസന്നേവ പുത്രസ്തേ യോദ്ധുകാമഃ സമാഹ്വയത്॥ 7-102-30 (48768)
തതഃ പ്രഹൃഷ്ടോ ദാശാർഹഃ പാണ്ഡവശ്ച ധനഞ്ജയഃ।
വ്യക്രോശേതാം മഹാനാദം ദധ്മതുശ്ചാംബുജോത്തമൌ॥ 7-102-31 (48769)
തൌ ഹൃഷ്ടരൂപൌ സംപ്രേക്ഷ്യ കൌരവേയാസ്തു സർവശഃ।
നിരാശാഃ സമപദ്യന്ത പുത്രസ്യ തവ ജീവിതേ॥ 7-102-32 (48770)
ശോകമാപുഃ പരം ചൈവ കുരവഃ സർവ ഏവ തേ।
അമന്യന്ത ച പുത്രം തേ വൈശ്വാനരമുഖേ ഹുതം॥ 7-102-33 (48771)
തഥാ തു ദൃഷ്ട്വാ യോധാസ്തേ പ്രഹൃഷ്ടൌ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ।
ഹതോ രാജാ ഹതോ രാജേത്യൂചിരേ ച ഭയാർദിതാഃ॥ 7-102-34 (48772)
ജനസ്യ സന്നിനാദം തു ശ്രുത്വാ ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്।
വ്യേതു വോ ഭീരഹം കൃഷ്ണൌ പ്രേഷയിഷ്യാമി മൃത്യവേ॥ 7-102-35 (48773)
ഇത്യുക്ത്വാ സൈനികാൻസർവാഞ്ജയാപേക്ഷീ നരാധിപഃ।
പാർഥമാഭാഷ്യ സംരംഭാദിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-102-36 (48774)
പാർഥ യച്ഛിക്ഷിതം തേഽസ്ത്രം ദിവ്യം പാർഥിവമേവ ച।
തദ്ദർശയ മയി ക്ഷിപ്രം യദി ജാതോഽസി പാൺ·ഡുനാ॥ 7-102-37 (48775)
യദ്ബലം തവ വീര്യം ച കേശവസ്യ തഥൈവ ച।
തത്കുരുഷ്വ മയി ക്ഷിപ്രം പശ്യാമസ്തവ പൌരുഷം॥ 7-102-38 (48776)
അസ്മത്പരോക്ഷം കർമാണി കൃതാനി പ്രവദന്തി തേ।
സ്വാമിസത്കാരയുക്താനി യാനി താനീഹ ദർശയ॥ ॥ 7-102-39 (48777)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വ്യദികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 102 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-102-1 നാസ്തീത്യർജുനോത്തേജനം॥ 5-102-6 ആക്ഷേപം ശരഗോചരം॥ 5-102-15 കാര്യസ്യ ജയദ്രഥവധരൂപസ്യ॥ 5-102-19 കൃത്യരൂപമത്യന്തകരണീയം॥ 5-102-29 പദം പ്രതിപദം। ഗന്തും പദവീം കലഹസ്യ ച ഇതി ക. പാഠഃ॥ 5-102-39 സ്വാമിസത്കാരോ വീരപ്രധാനോഽയമിതി യദന്യൈഃ സത്കരണം തേന യുക്താനി യോഗ്യതാം ഗതാനി॥ 5-102-102 ദ്വ്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 103
॥ ശ്രീഃ ॥
7.103. അധ്യായഃ 103
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന ദുര്യോധനപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-103-0 (48778)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-103-0x (4527)
ഏവമുക്ത്വാഽർജുനം രാജാ ത്രിഭിർമർമാതിഗൈഃ ശരൈഃ।
അഭ്യവിധ്യൻമഹാവേഗൈശ്ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ॥ 7-103-1 (48779)
വാസുദേവം ച ദശഭിഃ പ്രത്യവിധ്യത്സ്തനാന്തരേ।
പ്രതോദം ചാസ്യ ഭല്ലേന ച്ഛിത്ത്വാ ഭൂമാവപാതയത്॥ 7-103-2 (48780)
തം ചതുർദശഭിഃ പാർഥശ്ചിത്രപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
അവിധ്യത്തൂർണമവ്യഗ്രസ്തേ ചാഭ്രശ്യന്ത വർമണി॥ 7-103-3 (48781)
തേഷാം നൈഷ്ഫല്യമാലോക്യ പുനർനവ ച പഞ്ച ച।
പ്രാഹിണോന്നിശിതാൻബാണാംസ്തേ ചാഭ്രശ്യന്ത വർമണഃ॥ 7-103-4 (48782)
അഷ്ടാവിംശാംസ്തു താൻബാണാനസ്താന്വിപ്രേക്ഷ്യ നിഷ്ഫലാൻ।
അബ്രവീത്പരവീരഘ്നഃ കൃഷ്ണോഽർജുനമിദം വചഃ॥ 7-103-5 (48783)
അദൃഷ്ടപൂർവം പശ്യാമി ശിലാനാമിവ സർപണം।
ത്വയാ സംപ്രേഷിതാഃ പാർഥ നാർഥം കുർവന്തി പത്രിണഃ॥ 7-103-6 (48784)
കച്ചിദ്ഗാണ്ഡീവജഃ പ്രാണസ്തഥൈവ ഭരതർഷഭ।
മുഷ്ടിശ്ച തേ യഥാ പൂർവം ഭുജയോശ്ച ബലം തവ॥ 7-103-7 (48785)
ന വാ കച്ചിദയം കാലഃ പ്രാപ്തഃ സ്യാദദ്യ പശ്ചിമഃ।
തവ ചൈവാസ്യ ശത്രോശ്ച തൻമമാചക്ഷ്വ പൃച്ഛതഃ॥ 7-103-8 (48786)
വിസ്മയോ മേ മഹാൻപാർഥ തവ ദൃഷ്ട്വാ ശരാനിമാൻ।
വ്യർഥാന്നിപതിതാൻസംഖേ ദുര്യോധനരഥം പ്രതി॥ 7-103-9 (48787)
വജ്രാശനിസമാ ഘോരാഃ പരകായാവഭേദിനഃ।
ശരാഃ കുർവന്തി തേ നാർഥം പാർഥ കാഽദ്യ വിഡംബനാ॥ 7-103-10 (48788)
അർജുന ഉവാച। 7-103-11x (4528)
ദ്രോണേന നിയതം കൃഷ്ണ ധാർതരാഷ്ട്രേ നിദർശിതം।
അന്തേ വിഹിതമസ്ത്രാണാമേതത്കവചധാരണം॥ 7-103-11 (48789)
അസ്മിന്നന്തർഹിതം കൃഷ്ണ ത്രൈലോക്യമപി വർമണി।
ഏകോ ദ്രോണോ ഹി വൈദൈതദഹം തസ്മാച്ച സത്തമാത്॥ 7-103-12 (48790)
ന ശക്യമേതത്കവചം ബാണൈർഭേത്തും കഥഞ്ചന।
അപി വജ്രേണ ഗോവിന്ദ സ്വയം മഘവതാ യുധി॥ 7-103-13 (48791)
ജാനംസ്ത്വമപി വൈ കൃഷ്ണ മാം വിമോഹയസേ കഥം।
യദ്വൃത്തം ത്രിഷു ലോകേഷു യച്ച കേശവ വർതതേ॥ 7-103-14 (48792)
യഥാ ഭവിഷ്യദ്യച്ചൈവ തത്സർവം വിദിതം തവ।
ന ത്വിദം വേദ വൈ കശ്ചിദ്യഥാ ത്വം മധുസൂദന॥ 7-103-15 (48793)
ഏഷ ദുര്യോധനഃ കൃഷ്ണ ദ്രോണേന വിഹിതാമിമാം।
തിഷ്ഠത്യഭീതവത്സംഖ്യേ ബിഭ്രത്കവചധാരണാം॥ 7-103-16 (48794)
യത്ത്വത്ര വിഹിതം കാര്യം നൈഷ തദ്വേത്തി മാധവ।
സ്ത്രീവദേഷ ബിഭർത്യേതാം യുക്താം കവചധാരണാം॥ 7-103-17 (48795)
പശ്യ ബാഹ്വോശ്ച മേ വീര്യം ധനുഷശ്ച ജനാർദന।
പരാജയിഷ്യേ കൌരവ്യം കവചേനാപി രക്ഷിതം॥ 7-103-18 (48796)
ഇദമംഗിരസേ പ്രാദാദ്ദേവേശോ വർമ ഭാസ്വരം।
തസ്മാദ്വൃഹസ്പതിഃ പ്രാപ തതഃ പ്രാപ പുരന്ദരഃ॥ 7-103-19 (48797)
പുനർദദൌ സുരപതിർമഹ്യം വർമ സസംഗ്രഹം।
ദൈവം യദ്യസ്യ വർമൈതദ്ബ്രഹ്മണാ വാ സ്വയം കൃതം।
നൈനം ഗോപ്സ്യതി ദുർബുദ്ധിമദ്യ ബാണഹതം മയാ॥ 7-103-20 (48798)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-103-21x (4529)
ഏവമുക്ത്വാഽർജുനോ ബാണാനഭിമന്ത്ര്യ വ്യകർഷയത്।
മാനവാസ്ത്രേണ മാനാർഹസ്തീക്ഷ്ണാവരണഭേദിനാ॥ 7-103-21 (48799)
വികൃഷ്യമാണാംസ്തേനൈവ ധനുർമധ്യഗതാഞ്ഛരാൻ।
താനസ്യാസ്ത്രേണ ചിച്ഛേദ ദ്രൌണിഃ സർവാസ്ത്രഘാതിനാ॥ 7-103-22 (48800)
താന്നികൃത്താനിഷൂന്ദൃഷ്ട്വാ ദൂരതോ ബ്രഹ്മവാദിനാ।
ന്യവേദയത്കേശവായ വിസ്മിതഃ ശ്വേതവാഹനഃ॥ 7-103-23 (48801)
നൈതദസ്ത്രം മയാ ശക്യം ദ്വിഃ പ്രയോക്തും ജനാർദന।
അസ്ത്രം മാമേവ ഹന്യാദ്ധി ഹന്യാച്ചാപി ബലം മമ॥ 7-103-24 (48802)
തതോ ദുര്യോധനഃ കൃഷ്ണൌ നവഭിർനവഭിഃ ശരൈഃ।
അവിധ്യത രണേ രാജഞ്ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ॥ 7-103-25 (48803)
ഭൂയ ഏവാഭ്യവർഷച്ച സമരേ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ।
ശരവർഷേണ മഹതാ തതോഽഹൃഷ്യന്ത താവകാഃ।
ചക്രുർവാദിത്രനിനദാൻസിംഹനാദരവാംസ്തഥാ॥ 7-103-26 (48804)
തതഃ ക്രുദ്ധോ രണേ പാർഥഃ സൃക്വിണീ പരിസംലിഹൻ।
നാപശ്യച്ച തതോഽസ്യാംഗം യന്ന സ്യാദ്വർമരക്ഷിതം॥ 7-103-27 (48805)
തതോഽസ്യ നിശിതൈർബാണൈഃ സുമുക്തൈരന്തകോപമൈഃ।
ഹയാംശ്ചകാര നിർദേഹാനുഭൌ ച പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 7-103-28 (48806)
ധനുരസ്യാച്ഛിനത്തൂർണം ഹസ്താവാപം ച വീര്യവാൻ।
രഥം ച ശകലീകർതും സവ്യസാചീ പ്രചക്രമേ॥ 7-103-29 (48807)
ദുര്യോധനം ച ബാണാഭ്യാം തീക്ഷ്ണാഭ്യാം വിരഥീകൃതം।
ആവിദ്ധ്യദ്ധസ്തതലയോരുഭയോരർജുനസ്തദാ॥ 7-103-30 (48808)
[പ്രയത്നജ്ഞോ ഹി കൌന്തയോ നഖമാംസാന്തരേഷുഭിഃ।
സ വേദനാഭിരാവിഗ്നഃ പലായനപരായണഃ॥] 7-103-31 (48809)
തം കൃച്ഛ്രാമാപദം പ്രാപ്തം ദൃഷ്ട്വാ പരമധന്വിനഃ।
സമാപേതുഃ പരീപ്സന്തോ ധനഞ്ജയശരാർദിതം॥ 7-103-32 (48810)
തം രഥൈർബഹുസാഹസ്രൈഃ കൽപിതൈഃ കുഞ്ജരൈർഹയൈഃ।
പദാത്യോഘൈശ്ച സംരബ്ധൈഃ പരിവവ്രുർധനഞ്ജയം॥ 7-103-33 (48811)
അഥ നാർജുനഗോവിന്ദൌ ന രഥോ വാ വ്യദൃശ്യത।
അസ്ത്രവർഷേണ മഹതാ ശരൌഘൈശ്ചാപി സംവൃതൌ॥ 7-103-34 (48812)
തതോഽർജുനോഽസ്ത്രവീര്യേണ നിജഘ്നേ താം വരൂഥിനീം।
തത്ര വ്യംഗീ കൃതാഃ പേതുഃ ശതശോഽഥ രഥദ്വിപാഃ॥ 7-103-35 (48813)
തേ ഹതാ ഹന്യമാനാശ്ച ന്യഗൃഹ്ണംസ്തം രഥോത്തമം।
സ രഥഃ സ്തംഭിതസ്തസ്ഥൌ ക്രോശമാത്രേ സമന്തതഃ॥ 7-103-36 (48814)
തതോഽർജുനം വൃഷ്ണിവീരസ്ത്വരിതോ വാക്യമബ്രവീത്।
ധനുർവിഷ്ഫാരയാത്യർഥമഹം ധ്മാസ്യാമി ചാംബുജം॥ 7-103-37 (48815)
തതോ വിഷ്ഫാര്യ ബലവദ്ഗാണ്ഡീവം ജഘ്നിവാന്രിപൂൻ।
മഹതാ ശരവർഷേണ തലശബ്ദേന ചാർജുനഃ॥ 7-103-38 (48816)
പാഞ്ചജന്യം ച ബലവാന്ദധ്മൌ താരേണ കേശവഃ।
രജസാ ധ്വസ്തപക്ഷ്മാന്തഃ പ്രസ്വിന്നവദനോ ഭൃശം॥ 7-103-39 (48817)
`തേനാച്യുതോഷ്ഠപുടപൂരിതമാരുതേന
ശംഖാന്തരോദരവിവൃദ്ധവിനിഃസൃതേന।
നാദേന സാസുരവിയത്സുരലോകപാല--
മുദ്വിഗ്നമീശ്വര ജഗത്സ്ഫുടതീവ സർവം'॥ 7-103-40 (48818)
തസ്യ ശംഖസ്യ നാദേന ധനുഷോ നിഃസ്വനേന ച।
നിഃസത്വാശ്ച സസത്വാശ്ച ക്ഷിതൌ പേതുസ്തദാ ജനാഃ॥ 7-103-41 (48819)
തൈർവിമുക്തോ രഥോ രേജേ വായ്വീരിത ഇവാംബുദഃ।
ജയദ്രഥസ്യ ഗോപ്താരസ്തതഃ ക്ഷുബ്ധാഃ സഹാനുഗാഃ॥ 7-103-42 (48820)
തേ ദൃഷ്ട്വാ സഹസാ പാർഥം ഗോപ്താരഃ സൈന്ധവസ്യ തു।
ചക്രുർനാദാൻമഹേഷ്വാസാഃ കംപയന്തോ വസുന്ധരാം॥ 7-103-43 (48821)
ബാണശബ്ദരവാംശ്ചോഗ്രാന്വിമിശ്രാഞ്ശംഖനിഃസ്വനൈഃ।
പ്രാദുശ്ചക്രുർമഹാത്മാനഃ സിംഹനാദരവാനപി॥ 7-103-44 (48822)
തം ശ്രുത്വാ നിനദം ഘോരം താവകാനാം സമുത്ഥിതം।
പ്രദധ്മതുഃ ശംഖവരൌ വാസുദേവധനഞ്ജയൌ॥ 7-103-45 (48823)
തേന ശബ്ദേന മഹതാ പൂരിതേയം വസുന്ധരാ।
സശൈലാ സാർണവദ്വീപാ സപാതാലാ വിശാംപതേ॥ 7-103-46 (48824)
സ ശബ്ദോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ വ്യാപ്യ സർവാ ദിശോ ദശ।
പ്രതിസസ്വാന തത്രൈവ കുരുപാണ്ഡവയോർബലേ॥ 7-103-47 (48825)
താവകാ രഥിനസ്തത്ര ദൃഷ്ട്വാ കൃഷ്ണധനഞ്ജയൌ।
സംഭ്രമം പരമം പ്രാപ്താസ്ത്വരമാണാ മഹാരഥാഃ॥ 7-103-48 (48826)
അഥ കൃഷ്ണൌ മഹാഭാഗൌ താവകാ വീക്ഷ്യ ദംശിതൌ।
അഭ്യദ്രവന്ത സങ്ക്രുദ്ധാസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ ॥ 7-103-49 (48827)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ത്ര്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 103 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-103-7 ഗാണ്ഡീവതോ ബാണാഃ ഇതി ഡ.പാഠഃ। ഗണ്ഡീവതഃ പ്രാണാ ഇതി ക.ട.പാഠഃ॥ 5-103-17 യുക്താം അന്യപ്രയുക്താം॥ 5-103-20 സസംഗ്രഹം സോപദേശം। ദൈവം ദൈവഃ കൃതം॥ 5-103-28 നിർദേഹാൻ നികൃത്താവയവാൻ॥ 5-103-31 നഖമാംസാന്തരേ ഇഷുഭിരാവിദ്ധ്യദിതി പൂർവേണാന്വയഃ। സന്ധിരാർഷഃ। അയം ശ്ലോകഃ ഝ.പാഠ ഏവാസ്തി॥ 5-103-36 ക്രോശമാത്രേ സൈന്ധവതോർഥാത്॥ 5-103-103 ത്ര്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 104
॥ ശ്രീഃ ॥
7.104. അധ്യായഃ 104
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനസ്യ ഭൂരിശ്രവഃപ്രഭൃതിഭിരഷ്ടഭിര്യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-104-0 (48828)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-104-0x (4530)
താവകാസ്ത്വഭിസംപ്രേക്ഷ്യ വൃഷ്ണ്യന്ധകരൂദ്വഹൌ।
സത്വരാസ്തൌ ജിഘാംസന്തസ്തഥൈവ വിജയഃ പരാൻ॥ 7-104-1 (48829)
സുവർണചിത്രൈർവൈയാഘ്രൈഃ സ്വനവദ്ഭിർമഹാരഥൈഃ।
ദീപയന്തോ ദിശഃ സർവാ ജ്വലദ്ഭിരിവ പാവകൈഃ॥ 7-104-2 (48830)
രുക്മപുംഖൈശ്ച ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യൈഃ കാർമുകൈഃ പൃഥിവീപതേ।
കൂജദ്ഭിരതുലാന്നാദന്രോഷിതൈരുരഗൈരിവ॥ 7-104-3 (48831)
ഭൂരിശ്രവാഃ ശലഃ കർണോ വൃഷസേനോ ജയദ്രഥഃ।
കൃപശ്ച മദ്രരാജശ്ച ദ്രോണിശ്ച രഥിനാം വരഃ॥ 7-104-4 (48832)
തേ പിബന്ത ഇവാകാശമശ്വൈരഷ്ടൌ മഹാരഥാഃ।
വ്യരാജയന്ദശ ദിശോ വൈയാർഘ്രൈർഹേമചന്ദ്രകൈഃ॥ 7-104-5 (48833)
തേ ദംശിതാഃ സുസംരബ്ധാ രഥൈർമേഘൌഘനിഃസ്വനൈഃ।
സമാവൃണ്വന്ദശ ദിശഃ പാർഥസ്യ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-104-6 (48834)
കൌലൂതകാ ഹയാശ്ചിത്രാ വഹന്തസ്താൻമഹാരഥാൻ।
വ്യശോഭന്ത തദാ ശീഘ്രാ ദീപയന്തോ ദിശോ ദശ॥ 7-104-7 (48835)
ആജാനേയൈർമഹാവേഗൈർനാനാദേശസമുത്ഥിതൈഃ।
പാർവതീയൈർനദീജൈശ്ച സൈന്ധവൈശ്ച ഹയോത്തമൈഃ॥ 7-104-8 (48836)
കുരുയോധവരാ രാജംസ്തവ പുത്രം പരീപ്സവഃ।
ധനഞ്ജയരഥം ശീഘ്രം സർവതഃ സമുപാദ്രവൻ॥ 7-104-9 (48837)
തേ പ്രഗൃഹ്യ മഹാശംഖാന്ദധ്മുഃ പുരുഷസത്തമാഃ।
പൂരയന്തോ ദിവം രാജൻപൃഥിവീം ച സസാഗരാം॥ 7-104-10 (48838)
തഥൈവ ദധ്മതുഃ ശംഖൌ വാസുദേവധനഞ്ജയൌ।
പ്രവരൌ സർവദേവാനാം സർവശംഖവരൌ ഭുവി॥ 7-104-11 (48839)
ദേവദത്തം ച കൌന്തേയഃ പാഞ്ചജന്യം ച കേശവഃ।
ശബ്ദസ്തു ദേവദത്തസ്യ ധനഞ്ജയസമീരിതഃ॥ 7-104-12 (48840)
പൃഥിവീം ചാന്തരിക്ഷം ച ദിശശ്ചൈവ സമാവൃണോത്।
തഥൈവ പാഞ്ചജന്യോഽപി വാസുദേവസമീരിതഃ॥ 7-104-13 (48841)
സർവശബ്ദാനതിക്രംയ പൂരയാമാസ രോദസീ।
തസ്മിംസ്തഥാ വർതമാനേ ദാരുണേ നാദസങ്കുലേ॥ 7-104-14 (48842)
ഭീരൂണാം ത്രാസജനനേ ശൂരാണാം ഹർഷവർധനേ।
പ്രവാദിതാസു ഭേരീഷു ഝർഝരേഷ്വാനകേഷു ച॥ 7-104-15 (48843)
മൃദംഗേഷ്വപി രാജേന്ദ്ര വാദ്യമാനേഷ്വേനകശഃ।
മഹാരഥസമാഖ്യാതാ ദുര്യോധനഹിതൈഷിണഃ॥ 7-104-16 (48844)
അമൃഷ്യമാണാസ്തം ശബ്ദം ക്രുദ്ധാഃ പരമധന്വിനഃ।
കർണാദയോ മഹേഷ്വാസാസ്ത്വത്സൈന്യപരിരക്ഷിണഃ॥ 7-104-17 (48845)
അമർഷിതാ മഹാശംഖാന്ദധ്മുർവീരാ മഹാരഥാഃ।
കൃതേ പ്രതികരിഷ്യന്തഃ കേശവസ്യാർജുനസ്യ ച॥ 7-104-18 (48846)
ബഭൂവ തവ തത്സൈന്യം ശംഖശബ്ദേ സമീരിതേ।
ഉദ്വിഗ്നരഥനാഗാശ്വമസ്വസ്ഥമിവ ചാഭിഭോം॥ 7-104-19 (48847)
തത്പ്രഹൃഷ്ടജനാബാധം ഭേരീശംഖനിനാദിതം।
ബഭൂവ ഭൃശമുദ്വിഗ്നം നിർഘാതൈരിവ സംവൃതം॥ 7-104-20 (48848)
സ ശബ്ദഃ സുമഹാന്രാജന്ദിശഃ സർവാ വ്യനാദയത്।
ത്രാസയാമാസ തത്സൈന്യം യുഗാന്ത ഇവ സംഭൃതഃ॥ 7-104-21 (48849)
തതോ ദുര്യോധനോഽഷ്ടൌ ച രാജാനസ്തേ മഹാരഥാഃ।
ജയദ്രഥസ്യ രക്ഷാർഥം പാണ്ഡവം പര്യവാരയൻ॥ 7-104-22 (48850)
തതോ ദ്രൌണിസ്ത്രിസപ്തത്യാ വാസുദേവമതാഡയത്।
അർജുനം ച ത്രിഭിർഭല്ലൈർധ്വജമശ്വാംശ്ച പഞ്ചഭിഃ॥ 7-104-23 (48851)
തമർജുനഃ പൃഷത്കാനാം ശതൈഃ ഷങ്ഭിരതാഡയത്।
അത്യർഥമിവ സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രതിവിദ്ധേ ജനാർദനേ॥ 7-104-24 (48852)
കർണം ച ദശഭിർവിദ്ധ്വാ വൃഷസേനം ത്രിഭിസ്തഥാ।
ശല്യസ്യ സശരം ചാപം മുഷ്ടൌ ചിച്ഛേദ വീര്യവാൻ॥ 7-104-25 (48853)
ഗൃഹീത്വാ ധനുരന്യത്തു ശല്യോ വിവ്യാധ പാണ്ഡവം।
ഭൂരിശ്രവാസ്ത്രിഭിർബാണൈർഹേമപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 7-104-26 (48854)
കർണോ ദ്വാത്രിംശതാ ചൈവ വൃഷസേനശ്ച സപ്തഭിഃ।
ജയദ്രഥസ്ത്രിസപ്തത്യാ കൃപശ്ച ദശഭിഃ ശരൈഃ।
മദ്രാജശ്ച ദശഭിർവിവ്യധുഃ ഫൽഗുനം രണേ॥ 7-104-27 (48855)
തതഃ ശരാണാം ഷഷ്ട്യാ തു ദ്രൌണിഃ പാർഥമവാകിരത്।
വാസുദേവം ച വിംശത്യാ പുനഃ പാർഥം ച പഞ്ചഭിഃ॥ 7-104-28 (48856)
പ്രഹസംസ്തു നരവ്യാഘ്രഃ ശ്വേതാശ്വഃ കൃഷ്ണസാരഥിഃ।
പ്രത്യവിധ്യത്സ താൻസർവാന്ദർശയൻപാണിലാഘവം॥ 7-104-29 (48857)
കർണം ദ്വാദശഭിർവിദ്വ്വാ വൃഷസേനം ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
ശല്യസ്യ സശരം ചാപം മുഷ്ടിദേശേ വ്യകൃന്തത॥ 7-104-30 (48858)
സൌമദത്തിം ത്രിഭിർവിദ്വ്വാ ശല്യം ച ദശഭിഃ ശരൈഃ।
ശിതൈരഗ്നിശിഖാകാരൈർദ്രൌണിം വിവ്യാധ ചാഷ്ടഭിഃ॥ 7-104-31 (48859)
ഗൌതമം പഞ്ചവിംശത്യാ സൈന്ധവം ച ശതേന ഹ।
പുനർദ്രൌണിം ച സപ്തത്യാ ശരാണാം സോഽഭ്യതാഡയത്॥ 7-104-32 (48860)
ഭൂരിശ്രവാസ്തു സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രതോദം ചിച്ഛിദേ ഹരേഃ।
അർജുനം ച ത്രിസപ്തത്യാ ബാണാനാമാജഘാന ഹ॥ 7-104-33 (48861)
തതഃ ശരശതൈസ്തീക്ഷ്ണൈസ്താനരീൻശ്വേതവാഹനഃ।
പ്രത്യഷേധദ്ദ്രുതം ക്രുദ്ധോ മഹാവാതോ ഘനാനിവ॥ ॥ 7-104-34 (48862)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ചതുരധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 104 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-104-2 വൈയാഘ്രൈർവ്യാഘ്രചർമചിത്രൈഃ॥ 5-104-7 കൌലതകാഃ കുലൂതദേശജാഃ പാർവതീയസമാനലക്ഷണാഃ॥ 5-104-8 ആജാനേയൈഃ കുലീനൈഃ। നദീജൈർനദീതീരജൈഃ॥ 5-104-104 ചതുരധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 105
॥ ശ്രീഃ ॥
7.105. അധ്യായഃ 105
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സഞ്ജയേന രഥാനാം ധ്വജവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-105-0 (48863)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-105-0x (4531)
ധ്വജാൻബഹുവിധാകാരാൻഭ്രാജമാനാനതിശ്രിയാ।
പാർഥാനാം മാമകാനാം ച താൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-105-1 (48864)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-105-2x (4532)
ധ്വജാൻബഹുവിധാകാരാഞ്ശൃണു തേഷാം മഹാത്മനാം।
രൂപതോ വർണതശ്ചൈവ നാമതശ്ച നിബോധ മേ॥ 7-105-2 (48865)
തേഷാം തു രഥമുഖ്യാനാം രഥേഷു വിവിധാ ധ്വജാഃ।
പ്രത്യദൃശ്യന്ത രാജേന്ദ്ര ജ്വലിതാ ഇവ പാവകാഃ॥ 7-105-3 (48866)
കാഞ്ചനാഃ കാഞ്ചനാപീഡാഃ കാഞ്ചനസ്രഗലങ്കൃതാഃ।
കാഞ്ചനാനീവ ശൃംഗാണി കാഞ്ചനസ്യ മഹാഗിരേഃ॥ 7-105-4 (48867)
അനേകവർണാ വിവിധാ ധ്വജാഃ പരമശോഭനാഃ।
തേ ധ്വജാഃ സംവൃതാസ്തേഷാം പതാകാഭിഃ സമന്തതഃ।
നാനാവർണവിരാണാഭിഃ ശുശുഭുഃ സർവതോ വൃതാഃ॥ 7-105-5 (48868)
പതാകാശ്ച തതസ്താസ്തു ശ്വസനേന സമീരിതാഃ।
നൃത്യമാനാ വ്യദൃശ്യന്ത രംഗമധ്യേ വിലാസികാഃ॥ 7-105-6 (48869)
ഇന്ദ്രായുധസവർണാഭാഃ പതാകാ ഭരതർഷഭ।
ദോധൂയമാനാ രഥിനാം ശോഭയന്തി മഹാരഥാൻ॥ 7-105-7 (48870)
സിംഹലാംഗൂല ഉഗ്രാസ്യോ ധ്വജോ വാനരലക്ഷണഃ।
ധനഞ്ജയസ്യ സംഗ്രാമേ പ്രത്യദൃശ്യത ഭാരത॥ 7-105-8 (48871)
സ വാനരധ്വജോ രാജൻപതാകാഭിരലങ്കൃതഃ।
ത്രാസയാമാസ തത്സൈന്യം ധ്വജോ ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ॥ 7-105-9 (48872)
തഥൈവ സിംഹലാംഗൂലം ദ്രോണപുത്രസ്യ ഭാരത।
ധ്വജാഘ്രം സമപശ്യാമ ബാലസൂര്യസമപ്രഭം॥ 7-105-10 (48873)
കാഞ്ചനം പവനോദ്ധൂതം ശക്രധ്വജസമപ്രഭം।
നന്ദനം കൌരവേന്ദ്രാണാം ദ്രൌണേർലക്ഷ്മ സമുച്ഛ്രിതം॥ 7-105-11 (48874)
ഹസ്തികക്ഷ്യാ പുനർഹൈമീ ബഭൂവാധിരഥേർധ്വജഃ।
ആഹവേ ഖം മഹാരാജ ദദൃശേ പൂരയന്നിവ॥ 7-105-12 (48875)
പതാകീ കാഞ്ചനഃ സ്രഗ്വീ ധ്വജഃ കർണസ്യ സംയുഗേ।
നൃത്യതീവ രഥോപസ്ഥേ ശ്വസനേന സമീരിതഃ॥ 7-105-13 (48876)
ആചാര്യസ്യ തു പാണ്ഡൂനാം ബ്രാഹ്മണസ്യ തപസ്വിനഃ।
ഗോവൃഷോ ഗൌതമസ്യാസീത്കൃപസ്യ സുപരിഷ്കൃതഃ॥ 7-105-14 (48877)
സ തേന ഭ്രാജതേ രാജൻഗോവൃഷേണ മഹാരഥഃ।
ത്രിപുരഘ്നരഥോ യദ്വദ്ഗോവൃഷേണ വിരാജതാ॥ 7-105-15 (48878)
മയൂരോ വൃഷസേനസ്യ കാഞ്ചനോ മണിരത്നവാൻ।
വ്യാഹരിഷ്യന്നിവാതിഷ്ഠത്സേനാഗ്രമുപശോഭയൻ॥ 7-105-16 (48879)
തേന തസ്യ രഥോ ഭാതി മയൂരേണ മഹാത്മനഃ।
യഥാ സ്കന്ദസ്യ രാജേന്ദ്ര മയൂരേണ വിരാജതാ॥ 7-105-17 (48880)
മദ്രരാജസ്യ ശല്യസ്യ ധ്വജാഗ്രേഽഗ്നിശിഖാമിവ।
സൌവർണീം പ്രതിപശ്യാമ സീതാമപ്രതിമാം ശുഭാം॥ 7-105-18 (48881)
സാ സീതാ ഭ്രാജതേ തസ്യ രഥമാസ്ഥായ മാരിഷ।
സർവബീജവിരൂഢേവ യഥാ സീതാ ശ്രിയാ വൃതാ॥ 7-105-19 (48882)
വരാഹഃ സിന്ധുരാജസ്യ രാജതോഽഭിവിരാജതേ।
ധ്വജാഗ്രേ ലോഹിതാംഗാഭോ ഹേമജാലപരിഷ്കൃതഃ॥ 7-105-20 (48883)
ശുശുഭേ കേതുനാ തേന രാജതേന ജയദ്രഥഃ।
യഥാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ പുരാ പൂഷാ സ്മ ശോഭതേ॥ 7-105-21 (48884)
സൌമദത്തേഃ പുനര്യൂപോ യജ്ഞശീലസ്യ ധീമതഃ।
ധ്വജഃ സൂര്യ ഇവാഭാതി സോമശ്ചാത്ര പ്രദൃശ്യതേ॥ 7-105-22 (48885)
സ യൂപഃ കാഞ്ചനോ രാജൻസൌമദത്തേർവിരാജതേ।
രാജസൂയേ മഖശ്രേഷ്ഠേ യഥാ യൂപഃ സമുച്ഛ്രിതഃ॥ 7-105-23 (48886)
ശലസ്യ തു മഹാരാജ രാജതോ ദ്വിരദോ മഹാൻ।
കേതുഃ കാഞ്ചനചിത്രാംഗൈർമയൂരൈരുപശോഭിതഃ॥ 7-105-24 (48887)
സ കേതുഃ ശോഭയാമാസ സൈന്യം തേ ഭരതർഷഭ।
യഥാ ശ്വേതോ മഹാനാഗോ ദേവരാജചമൂം തഥാ॥ 7-105-25 (48888)
നാഗോ മണിമയോ രാജ്ഞോ ധ്വജഃ കനകസംവൃതഃ।
കിങ്കിണീശതസംഹാദോ ഭ്രാജംശ്ചിത്രോ രഥോത്തമേ॥ 7-105-26 (48889)
വ്യഭ്രാജത ഭൃശം രാജൻപുത്രസ്തവ വിശാംപതേ।
ധ്വജേന മഹതാ സംഖ്യേ കുരൂണാമൃഷഭസ്തദാ॥ 7-105-27 (48890)
നവൈതേ തവ വാഹിന്യാമുച്ഛ്രിതാഃ പരമധ്വജാഃ।
വ്യദീപയംസ്തേ പൃതനാം യുഗാന്താദിത്യസന്നിഭാഃ॥ 7-105-28 (48891)
ദശമസ്ത്വർജുനസ്യാസീദേക ഏവ മഹാകപിഃ।
അദീപ്യതാർജുനോ യേന ഹിമവാനിവ ശംഭുനാ॥ 7-105-29 (48892)
തതശ്ചിത്രാണി ശുഭ്രാണി സുമഹാന്തി മഹാരഥാഃ।
കാർമുകാണ്യാദദുസ്തൂർണമർജുനാർഥേ പരന്തപാഃ॥ 7-105-30 (48893)
തഥൈവ ധനുരായച്ഛത്പാർഥഃ ശത്രുവിനാശനഃ।
ഗാണ്ഡീവം ദിവ്യകർമാ തദ്രാജന്ദുർമന്ത്രിതേ തവ॥ 7-105-31 (48894)
തവാപരാധാദ്രാജാനോ നിഹതാ ബഹുശോ യുധി।
നാനാദിഗ്ഭ്യഃ സമാഹൂതാഃ സഹയാഃ സരഥദ്വിപാഃ॥ 7-105-32 (48895)
തേഷാമാസീദ്വ്യാതിക്ഷേപോ ഗജർതാമിതരേതരം।
ദുര്യോധനമുഖാനാം ച പാണ്ഡൂനാമൃഷഭസ്യ ച॥ 7-105-33 (48896)
തത്രാദ്ഭുതം പരം ചക്രേ കൌന്തേയഃ കൃഷ്ണസാരഥിഃ।
യദേകോ ബഹുഭിഃ സാർഘം സമാഗച്ഛദഭീതവത്॥ 7-105-34 (48897)
അശോഭത മഹാബാഹുർഗാണ്ഡീവം വിക്ഷിപന്ധനുഃ।
ജിഗീഷുസ്താന്നരവ്യാഘ്രോ ജിഘാംസുശ്ച ജയദ്രഥം॥ 7-105-35 (48898)
തത്രാർജുനോ നരവ്യാഘ്രഃ ശരൈർമുക്തൈഃ സഹസ്രശഃ।
അദൃശ്യാംസ്താവകാന്യോധാൻപ്രചക്രേ ശത്രുതാപനഃ॥ 7-105-36 (48899)
തതസ്തേഽപി നരവ്യാഘ്രാഃ പാർഥം സർവേ മഹാരഥാഃ।
അദൃശ്യം സമരേ ചക്രുഃ സായകൌഘൈഃ സമന്തതഃ॥ 7-105-37 (48900)
സംവൃതേ നരസിംഹൈസ്തു കൂരൂണാമൃഷഭേഽർജുനേ।
മഹാനാസീത്സമുദ്ഭൂതസ്തസ്യ സൈന്യസ്യ നിഃസ്വനഃ॥ ॥ 7-105-38 (48901)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 105 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-105-2 രൂപമാകാരഃ॥ 5-105-10 ധ്വജാഗ്രം ധ്വജമുഖ്യം॥ 5-105-11 കാഞ്ചനം കാഞ്ചനമയം॥ 5-105-16 വ്യാഹരിഷ്യന്വദിഷ്യൻ॥ 5-105-33 വ്യതിക്ഷേപഃ അന്യോന്യാഭിഘാതഃ॥ 5-105-105 പഞ്ചാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 106
॥ ശ്രീഃ ॥
7.106. അധ്യായഃ 106
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണയുധിഷ്ഠിരയോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-106-0 (48902)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-106-0x (4533)
അർജുനേ സൈന്ധവം പ്രാപ്തേ ഭാരദ്വാജേന സംവൃതാഃ।
പാഞ്ചാലാഃ കുരുഭിഃ സാർധം കിമകുർവത സ·ഞ്ജയ॥ 7-106-1 (48903)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-106-2x (4534)
അപരാഹ്ണേ മഹാരാജ സംഗ്രമേ രോമഹർഷണേ।
പാഞ്ചാലാനാം കുരൂണാം ച ദ്രോണദ്യൂതമവർതത॥ 7-106-2 (48904)
പാഞ്ചാലാ ഹി ജിഘാംസന്തോ ദ്രോണം സംഹൃഷ്ടചേതസഃ।
അഭ്യമുഞ്ചന്ത ഗർജന്തഃ ശരവർഷാണി മാരിഷ॥ 7-106-3 (48905)
തതസ്തുല തുമുലസ്തേഷാം സംഗ്രാമോഽവർതതാദ്ഭുതഃ।
പാഞ്ചാലാനാം കുരൂണാം ച ഘോരോ ദേവാസുരോപമഃ॥ 7-106-4 (48906)
സർവേ ദ്രോണരഥം പ്രാപ്യ പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ।
തദനീകം ബിഭിത്സന്തോ മഹാസ്ത്രാണി വ്യദർശയൻ॥ 7-106-5 (48907)
ദ്രോണസ്യ രഥപര്യന്തം രഥിനോ രഥമാസ്ഥിതാഃ।
കംപയന്തോഽഭ്യവർതന്ത വേഗമാസ്ഥായ മധ്യമം॥ 7-106-6 (48908)
തമഭ്യയാദ്ബൃഹത്ക്ഷത്രഃ കേകയാനാം മഹാരഥഃ।
വിമുഞ്ചന്നിശിതാൻബാണാൻമഹേന്ദ്രാശനിസന്നിഭാൻ॥ 7-106-7 (48909)
തം തു പ്രത്യുദ്യയൌ ശീഘ്രം ക്ഷേമധൂർതിർമഹായശാഃ।
വിമുഞ്ചന്നിശിതാൻബാണാഞ്ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-106-8 (48910)
ധൃഷ്ടകേതുശ്ച ചേദീനാമൃഷഭോഽതിബലോദിതഃ।
ത്വരിതോഽഭ്യദ്രവദ്ദ്രോണം മഹേന്ദ്രമിവ ശംബരഃ॥ 7-106-9 (48911)
തമാപതന്തം സഹസാ വ്യാദിതാസ്യമിവാന്തകം।
വീരധന്വാ മഹേഷ്വാസസ്ത്വരമാണഃ സമഭ്യയാത്॥ 7-106-10 (48912)
യുധിഷ്ഠിരം മഹാരാജം ജിഗീഷും സമവസ്ഥിതം।
സഹാനീകം തതോ ദ്രോണോ ന്യവാരയത വീര്യവാൻ॥ 7-106-11 (48913)
നകുലം കുശലം യുദ്ധേ പരാക്രന്തം പരാക്രമീ।
അഭ്യഗച്ഛത്സമായാന്തം വികർണസ്തേ സുതഃ പ്രഭോ॥ 7-106-12 (48914)
സഹദേവം തഥാഽഽയാന്തം ദുർമുഖഃ ശത്രുകർശനഃ।
ശൈരരനേകസാഹസ്രൈഃ സമവാകിരദാശുഗൈഃ॥ 7-106-13 (48915)
സാത്യകിം തു നരവ്യാഘ്രം വ്യാഘ്രദത്തസ്ത്വവാരയത്।
ശരൈഃ സുനിശിതൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ കംപയന്വൈ മുഹുർമുഹുഃ॥ 7-106-14 (48916)
ദ്രൌപദേയാന്നരവ്യാഘ്രാൻമുഞ്ചതഃ സായകോത്തമാൻ।
സംരബ്ധാന്രഥിനഃ ശ്രേഷ്ഠാൻസൌമദത്തിരവാരയത്॥ 7-106-15 (48917)
ഭീമസേനം തദാ ക്രുദ്ധം ഭീമരൂപോ ഭയാനകഃ।
പ്രത്യവാരയദായാന്തമാർശ്യശൃംഗിർമഹാബലഃ॥ 7-106-16 (48918)
തയോഃ സമഭവദ്യുദ്ധം നരരാക്ഷസയോർമൃധേ।
യാദൃഗേവ പുരാവൃത്തം രാമരാവണയോർനൃപ॥ 7-106-17 (48919)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ ദ്രോണം നവത്യാ നതപർവണാം।
ആജഘ്നേ ഭരതശ്രേഷ്ഠഃ സർവമർമസു ഭാരത॥ 7-106-18 (48920)
തം ദ്രോണഃ പഞ്ചവിംശത്യാ നിജഘാന സ്തനാന്തരേ।
രോഷിതോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ കൌന്തേയേന യശസ്വിനാ॥ 7-106-19 (48921)
അദൃശ്യം സമരേ ചക്രേ രാജാനം സായകോത്തമൈഃ।
സാശ്വസൂതധ്വജം ദ്രോണഃ പശ്യതാം സർവധന്വിനാം॥ 7-106-20 (48922)
താഞ്ശരാന്ദ്രോണമുക്താംസ്തു ശരവർഷേണ പാണ്ഡവഃ।
അവാരയത ധർമാത്മാ ദർശയൻപാണിലാഘവം॥ 7-106-21 (48923)
തതോ ദ്രോണോ ഭൃശം ക്രുദ്ധോ ദർമരാജസ്യ സംയുഗേ।
ചിച്ഛേദ സമരേ ധന്വീ ധനുസ്തസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-106-22 (48924)
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം ത്വരമാണോ മഹാരഥഃ।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈഃ പൂരയാമാസ സർവതഃ॥ 7-106-23 (48925)
അദൃശ്യം വീക്ഷ്യ രാജാനം ഭാരദ്വാജസ്യ സായകൈഃ।
സർവഭൂതാന്യമന്യന്ത ഹതമേവ യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-106-24 (48926)
കേചിച്ചൈനമമന്യന്ത തഥൈവ വിമുഖീകൃതം।
ഹൃതോ രാജേതി രാജേന്ദ്ര ബ്രാഹ്മണേന മഹാത്മനാ॥ 7-106-25 (48927)
സ കൃച്ഛ്രം പരമം പ്രാപ്തോ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ത്യക്ത്വാ തത്കാർമുകം ഛിന്നം ഭാരദ്വാജേന സംയുഗേ।
ആദദേഽന്യദ്ധനുർദിവ്യം ഭാരഘ്നം വേഗവത്തരം॥ 7-106-26 (48928)
തതസ്താൻസായകാംസ്തത്ര ദോണനുന്നാൻസഹസ്രശഃ।
ചിച്ഛേദ സമരേ വീരസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-106-27 (48929)
ഛിത്ത്വാ തു താഞ്ശരാന്രാജക്രോധസംരക്തലോചനഃ।
ശക്തം ജഗ്രാഹ സമരേ ഗിരീണാമപി ദാരിണീം।
സ്വർണദണ്ഡാം മഹാഘോരാമഷ്ടഘണ്ടാം ഭയാവഹാം॥ 7-106-28 (48930)
സമുത്ക്ഷിപ്യ ച താം ഹൃഷ്ടോ നനാദ ബലവദ്ബലീ।
നാദേന സർവഭൂതാനി ത്രാസയന്നിവ ഭാരത॥ 7-106-29 (48931)
ശക്തിം സമുദ്യതാം ദൃഷ്ട്വാ ധർമരാജേന സംയുഗേ।
സ്വസ്തി ദ്രോണായ സഹസാ സർവഭൂതാന്യഥാബ്രുവൻ॥ 7-106-30 (48932)
സാ രാജഭുജനിർമുക്താ നിർമുക്തോരഗസന്നിഭാ।
പ്രജ്വാലയന്തീ ഗഗനം ദിശഃ സപ്രദിശസ്തഥാ।
ദ്രോണാന്തികമനുപ്രാപ്താ ദീപ്താസ്യാ പന്നഗീ യഥാ॥ 7-106-31 (48933)
താമാപതന്തീം സഹസാ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണോ വിശാംപതേ।
പ്രാദുശ്ചക്രൈ തതോ ബ്രാഹ്മമസ്ത്രമസ്ത്രവിദാം വരഃ॥ 7-106-32 (48934)
തദസ്ത്രം ഭസ്മസാത്കൃത്വാ താം ശക്തിം ഘോരദർശനാം।
ജഗാമ സ്യന്ദനം തൂർണം പാണ്ഡവസ്യ യശസ്വിനഃ॥ 7-106-33 (48935)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ദ്രോണാസ്ത്രം തത്സമുദ്യതം।
അശാമയൻമഹാപ്രാജ്ഞോ ബ്രഹ്മാസ്ത്രേണൈവ മാരിഷ॥ 7-106-34 (48936)
വിദ്വ്വാ തം ച രണേ ദ്രോണം പഞ്ചഭിർനതപർവഭിഃ।
ക്ഷുരപ്രേണ സുതീക്ഷ്ണേന ചിച്ഛേദാസ്യ മഹദ്ധനുഃ॥ 7-106-35 (48937)
തദപാസ്യ ധനുശ്ഛിന്നം ദ്രോണഃ ക്ഷത്രിയമർദനഃ।
ഗദാം ചിക്ഷേപ സഹസാ ധർമപുത്രായ മാരിഷ॥ 7-106-36 (48938)
താമാപതന്തീം സഹസാ ഗദാം ദൃഷ്ട്വാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ഗദാമേവാഗ്രഹീത്ക്രുദ്ധശ്ചിക്ഷേപ ച പരന്തപ॥ 7-106-37 (48939)
തേ ഗദേ സഹസാ മുക്തേ സമാസാദ്യ പരസ്പരം।
സംഘർഷാത്പാവകം മുക്ത്വാ സമേയാതാം മഹീതലേ॥ 7-106-38 (48940)
തതോ ദ്രോണോ ഭൃശം ക്രുദ്ധോ ധർമരാജസ്യ മാരിഷ।
ചതുർഭിർനിശിതൈസ്തീക്ഷ്ണൈർഹയാഞ്ജഘ്നേ ശരോത്തമൈഃ॥ 7-106-39 (48941)
ചിച്ഛേദൈകേന ഭല്ലേന ധനുശ്ചേന്ദ്രധ്വജോപമം।
കേതുമേകേന ചിച്ഛേദ പാണ്ഡവം ചാർദയത്ത്രിഭിഃ॥ 7-106-40 (48942)
ഹതാശ്വാത്തുല രഥാത്തൂർണമവപ്ലുത്യ യുധിഷ്ഠിരഃ।
തസ്ഥാവൂർധ്വഭുജോ രാജാ വ്യായുധോ ഭരതർഷഭ॥ 7-106-41 (48943)
വിരഥം തം സമാലോക്യ വ്യായുധം ച വിശേഷതഃ।
ദ്രോണോ വ്യമോഹയച്ഛത്രൂൻസർവസൈന്യാനി ചാഭിഭോ॥ 7-106-42 (48944)
മുഞ്ചംശ്ചേഷുഗണാംസ്തീക്ഷ്ണാംʼല്ലഘുഹസ്തോ ദൃഢവ്രതഃ।
അഭിദുദ്രാവ രാജാനം സിംഹോ മൃഗമിവോൽബണഃ॥ 7-106-43 (48945)
തമഭിദ്രുതമാലോക്യ ദ്രോണേനാമിത്രഘാതിനാ।
ഹാഹേതി സുമഹാഞ്ശബ്ദഃ പാണ്ഡൂനാം സമജായത॥ 7-106-44 (48946)
ഹൃതോ രാജാ ഹൃതോ രാജാ ഭാരദ്വാജേന മാരിഷ।
ഇത്യാംസീത്സുമഹാഞ്ശബ്ദഃ പാണ്ഡൂസൈന്യസ്യ സർവതഃ॥ 7-106-45 (48947)
തതസ്ത്വരിതമാരുഹ്യ സഹദേവരഥം നൃപഃ।
അപായാജ്ജവനൈരശ്വൈഃ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ ॥ 7-106-46 (48948)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഷഡധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 106 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-106-2 ദ്രോണേ യുദ്ധമവർതത ക. ങ. പാഠഃ। ഘോരം യുദ്ധമവർതത ഇതി ട.പാഠഃ॥ 5-106-6 കംപയന്തോ ഭുവമിതി ശേഷഃ॥ 5-106-15 സൌമദത്തിഃ ശലഃ॥ 5-106-25 ഇതോ രാജേതി അമന്യന്തേത്യനുഷംഗഃ॥ 5-106-106 ഷ·ഡധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 107
॥ ശ്രീഃ ॥
7.107. അധ്യായഃ 107
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-107-0 (48949)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-107-0x (4535)
ബൃഹത്ക്ഷത്രമഥായാന്തം കേകയം ദൃഢവിക്രമം।
ക്ഷേമധൂർതിർമഹാരാജ വിവ്യാധോരസി മാർഗണൈഃ॥ 7-107-1 (48950)
ബൃഹത്ക്ഷത്രസ്തു തം രാജാ നവത്യാ നതപർവണാം।
ആജഘ്നേ ത്വരിതോ രാജന്ദ്രോണാനീകബിഭിത്സയാ॥ 7-107-2 (48951)
ക്ഷേമധൂർതിസ്തു സങ്ക്രുദ്ധഃ കേകയസ്യ മഹാത്മനഃ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന പീതേന നിശിതേന ഹ॥ 7-107-3 (48952)
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം ശരേണാനതപർവണാ।
വിവ്യാധ സമരേ തൂർണം പ്രവരം സർവധന്വിനാം॥ 7-107-4 (48953)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ബൃഹത്ക്ഷത്രോ ഹസന്നിവ।
വ്യശ്വസൂതരഥം ചക്രേ ക്ഷമദൂർതിം മഹാരഥം॥ 7-107-5 (48954)
തതോഽപരേണ ഭല്ലേന പീതേന നിശിതേന ച।
ജഹാര നൃപതേഃ കായാച്ഛിരോഽജ്വലിതകുൺ·ഡലം॥ 7-107-6 (48955)
തച്ഛിന്നം സഹസാ തസ്യ ശിരഃ കുഞ്ചിതമൂർധജം।
സകിരീടം മഹീം പ്രാപ്യ ബഭൌ ജ്യോതിരിവാംബരാത്॥ 7-107-7 (48956)
തം നിഹത്യ രണേ ഹൃഷ്ടോ ബൃഹത്ക്ഷത്രോ മഹാരഥഃ।
സഹസാഽഭ്യപതത്സൈന്യം താവകം പാർഥകാരണാത്॥ 7-107-8 (48957)
ധൃഷ്ടകേതും തഥാഽഽയാന്തം ദ്രോണഹേതോഃ പരാക്രമീ।
വീരധന്വാ മഹേഷ്വാസോ വാരയാമാസ ഭാരത॥ 7-107-9 (48958)
തൌ പരസ്പരമാസാദ്യ ശരദംഷ്ട്രൌ തരസ്വിനൌ।
ശരൈരനേകസാഹസ്രേരന്യോന്യമഭിജഘ്നതുഃ॥ 7-107-10 (48959)
താവുഭൌ നരശാർദൂലൌ യുയുധാതേ പരസ്പരം।
മഹാവനേ തീവ്രമദൌ വാരണാവിവ യൂഥപൌ॥ 7-107-11 (48960)
ഗിരിഗഹ്വരമാസാദ്യ ശാർദൂലാവിവ രോഷിതൌ।
യുയുധാതേ മഹാവീര്യൌ പരസ്പരജിഘാംസയാ॥ 7-107-12 (48961)
തദ്യുദ്ധമാസീത്തുമുലം പ്രേക്ഷണീയം വിശാംപതേ।
സിദ്ധചാരണസംഘാനാം വിസ്മയാദ്ഭുതദർശനം॥ 7-107-13 (48962)
വീരധന്വാ തതഃ ക്രുദ്ധോ ധൃഷ്ടകേതോഃ ശരാസനം।
ദ്വിധാ ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന പ്രഹസന്നിവ ഭാരത॥ 7-107-14 (48963)
തദുത്സൃജ്യ ധനുച്ഛിന്നം ചേദിരാജോ മഹാരഥഃ।
ശക്തിം ജഗ്രാഹ വിപുലാം ഹേമദണ്ഡാമയസ്മയീം॥ 7-107-15 (48964)
താം തു ശക്തിം മഹാവീര്യാം ദോർഭ്യാമായസ്യ ഭാരത।
ചിക്ഷേപ സഹസാ യത്തോ വീരധന്വരഥം പ്രതി॥ 7-107-16 (48965)
തയാ തു വീരഘാതിന്യാ ശക്ത്യാ ത്വഭിഹതോ ഭൃശം।
നിർഭിന്നഹൃദയസ്തൂർണം നിപപാത രഥാൻമഹീം॥ 7-107-17 (48966)
തസ്മിന്വിനിഹതേ വീരേ ത്രൈഗർതാനാം മഹാരഥേ।
ബലം തേഽഭജ്യത വിഭോ പാണ്ഡവേയൈഃ സമന്തതഃ॥ 7-107-18 (48967)
സഹദേവേ തതഃ ഷഷ്ടിം സായകാന്ദുർമുഖോഽക്ഷിപത്।
നനാദ ച മഹാനാദം തർജയൻപാണ്ഡവം രണേ॥ 7-107-19 (48968)
മാദ്രേയസ്തു തതഃ ക്രുദ്ധോ ദുർമുഖം ച ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ഭ്രാതാ ഭ്രാതരമായത്തോ വിവ്യാധ പ്രഹസന്നിവ॥ 7-107-20 (48969)
തം രണേ രഭസം ദൃഷ്ട്വാ സഹദേവം മഹാബലം।
ദുർമുഖോ നവഭിർബാണൈസ്താഡയാമാസ ഭാരത॥ 7-107-21 (48970)
ദുർമുഖസ്യ തു ഭല്ലേന ച്ഛിത്ത്വാ കേതും മഹാബലഃ।
ജഘാന ചതുരോ വാഹാംശ്ചതുർഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-107-22 (48971)
അഥാപരേണ ഭല്ലേന പീതേന നിശിതേന ഹ।
ചിച്ഛേദ സാരഥേഃ കായാച്ഛിരോ ജ്വലിതകുണ്ഡലം॥ 7-107-23 (48972)
ക്ഷുരപ്രേണ ച തീക്ഷ്ണേന കൌരവ്യസ്യ മഹദ്ധനുഃ।
സഹദേവോ രണേ ഛിത്ത്വാ തം ച വിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ॥ 7-107-24 (48973)
ഹതാശ്വം തു രഥം ത്യക്ത്വാ ദുർമുഖോ വിമനാസ്തദാ।
ആരുരോഹ രഥം രാജന്നിരമിത്രസ്യ ഭാരത॥ 7-107-25 (48974)
സഹദേവസ്തതഃ ക്രുദ്ധോ നിരമിത്രം മഹാഹവേ।
ജഘാന പൃഥുധാരേണ ഭല്ലേന പരവീരഹാ॥ 7-107-26 (48975)
സ പപാത രഥോപസ്ഥാന്നിരമിത്രോ ജനേശ്വരഃ।
ത്രിഗർതരാജസ്യ സുതോ വ്യഥയംസ്തവ വാഹിനീം॥ 7-107-27 (48976)
തം തു ഹത്വാ മഹാബാഹുഃ സഹദേവോ വ്യരോചത।
യഥാ ദാശരഥീ രാമഃ ഖരം ഹത്വാ മഹാബലം॥ 7-107-28 (48977)
ഹാഹാകാരോ മഹാനാസീത്ത്രിഗർതാനാം ജനേശ്വര।
രാജപുത്രം ഹതം ദൃഷ്ട്വാ നിരമിത്രം മഹാരഥം॥ 7-107-29 (48978)
നകുലസ്തേ സുതം രാജന്വികർണം പൃഥുലോചനം।
മുഹൂർതാജ്ജിതവാംʼല്ലോകേ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-107-30 (48979)
സാത്യകിം വ്യാഘ്രദത്തസ്തു ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
ചക്രേഽദൃശ്യം സാശ്വസൂതം സധ്വജം പൃതനാന്തരേ॥ 7-107-31 (48980)
താന്നിവാര്യ ശരാഞ്ശൂരഃ ശൈനേയഃ കൃതഹസ്തവത്।
സാശ്വസൂതധ്വജം ബാണൈർവ്യാഘ്രദത്തമപാതയത്॥ 7-107-32 (48981)
കുമാരേ നിഹതേ തസ്മിൻമാഗധസ്യ സുതേ പ്രഭോ।
മാഗധാഃ സർവതോ യത്താ യുയുധാനമുപാദ്രവൻ॥ 7-107-33 (48982)
വിസൃജന്തഃ ശരാംശ്ചൈവ തോമരാംശ്ച സഹസ്രശഃ।
മിണ്ഡിപാലാംസ്തഥാ പ്രാസാൻമുദ്രാൻമുസലാനപി॥
അയോധയന്രണേ ശൂരാഃ സാത്വതം യുദ്ധദുർമദം॥ 7-107-34 (48983)
താംസ്തു സർവാൻസ ബലവാൻസാത്യകിര്യുദ്ധദുർമദഃ।
നാതികൃച്ഛ്രാദ്ധസന്നേവ വിജിഗ്യേ പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-107-35 (48984)
മാഗധാന്ദ്രവതോ ദൃഷ്ട്വാ ഹതശേഷാൻസമന്തതഃ।
ബലം തേഽഭജ്യത വിഭോ യുയുധാനശരാർദിതം॥ 7-107-36 (48985)
നാശയിത്വാ രണേ സൈന്യം ത്വദീയം തു സമന്തതഃ।
വിധുന്വാനോ ധനുഃശ്രേഷ്ഠം വ്യഭ്രാജത മഹായശാഃ॥ 7-107-37 (48986)
ഭജ്യമാനം ബലം രാജൻസാത്വതേന മഹാത്മനാ।
നാഭ്യവർതത യുദ്ധായ ത്രാസിതം ദീർഘബാഹുനാ॥ 7-107-38 (48987)
തതോ ദ്രോണോ ഭൃശം ക്രുദ്ധഃ സഹസോദ്വൃത്യ ചക്ഷുഷീ।
സാത്യകിം സത്യകർമാണം സ്വയമേവാഭിദുദ്രുവേ॥ ॥ 7-107-39 (48988)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ സപ്താധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 107 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 108
॥ ശ്രീഃ ॥
7.108. അധ്യായഃ 108
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രൌപദേയൈഃ ശലവധഃ॥ 1 ॥ ഭീമസേനേനാലംബുസപരാജയഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-108-0 (48989)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-108-0x (4536)
ദ്രൌപദേയാൻമഹേഷ്വാസാൻസൌമദത്തിർമഹായശാഃ।
ഏകൈകം പഞ്ചഭിർവിദ്വ്വാ പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 7-108-1 (48990)
തേ പീഡിതാ ഭൃശം തേന രൌദ്രേണ സഹസാ വിഭോ।
പ്രമൂഢാ നൈവ വിവിദുർമൃധേ കൃത്യം സ്മ കിഞ്ചന॥ 7-108-2 (48991)
നാകുലിശ്ച ശതാനീകഃ സൌമദത്തിം നരർഷഭം।
ദ്വാഭ്യാം വിദ്വ്വാഽനദദ്വൃഷ്ടഃ ശരാഭ്യാം ശത്രുകർശനഃ॥ 7-108-3 (48992)
തഥേതരേ രണേ യത്താസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിരജിഹ്മഗൈഃ।
വിവ്യധുഃ സമരേ തൂർണം സൌമദത്തിമമർഷണം॥ 7-108-4 (48993)
സ താൻപ്രതി മഹാരാജ പഞ്ച ചിക്ഷേപ സായകാൻ।
ഏകൈകം ഹൃദി ചാജഘ്നേ ഏകൈകേന മഹായശാഃ॥ 7-108-5 (48994)
തതസ്തേ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച ശരൈർവിദ്ധാ മഹാത്മനാ।
പരിവാര്യ രണേ വീരം വിവ്യധുഃ സായകൈർഭൃശം॥ 7-108-6 (48995)
അർജുനിസ്തു ഹയാംസ്തസ്യ ചതുർഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
പ്രേഷയാമാസ സങ്ക്രുദ്ധോ യമസ്യ സദനം പ്രതി॥ 7-108-7 (48996)
ഭൈമസേനിർധനുശ്ഛിത്ത്വാ സൌമദത്തേർമഹാത്മനഃ।
നനാദ ബലവന്നാദം വിവ്യാധ ച ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-108-8 (48997)
യൌധിഷ്ഠിരിർധ്വജം തസ്യ ച്ഛിത്ത്വാ ഭൂമാവപാതയത്।
നാകുലിശ്ചാഥ യന്താരം രഥനീഡാദപാഹരത്॥ 7-108-9 (48998)
സാഹദേവിസ്തു തം ജ്ഞാത്വാ ഭ്രാതൃഭിർവിമുഖീകൃതം।
ക്ഷുരപ്രേണ ശിരോ രാജന്നിചകർത മഹാത്മനഃ॥ 7-108-10 (48999)
തച്ഛിരോ ന്യപതദ്ഭൂതൌ തപനീയവിഭൂഷിതം।
അഭാസയദ്രുണോദ്ദേശം ബാലസൂര്യസമപ്രഭം॥ 7-108-11 (49000)
സൌമദത്തേഃ ശിരോ ദൃഷ്ട്വാ നിപതത്തൻമഹാത്മനഃ।
വിത്രസ്താസ്താവകാ രാജൻപ്രദുദ്രുവുരനേകധാ॥ 7-108-12 (49001)
അലംബുസസ്തു സമരേ ഭീമസേനം മഹാബലം।
യോധയാമസ സങ്ക്രുദ്ധോ ലക്ഷ്മണം രാവണിര്യഥാ॥ 7-108-13 (49002)
സംപ്രയുദ്ധൌ രമേ ദൃഷ്ട്വാ താവുഭൌ നരരാക്ഷസൌ।
വിസ്മയഃ സർവഭൂതാനാം ഭയം ചാസീത്സുദാരുണം॥ 7-108-14 (49003)
ആർശ്യശൃംഗിം തതോ ഭീമോ നവഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ പ്രഹസന്രാജന്രാക്ഷസേന്ദ്രമമർഷണം॥ 7-108-15 (49004)
തദ്രക്ഷഃ സമരേ വിദ്ധം കൃത്വാ നാദം ഭയാവഹം।
അഭ്യദ്രവത്തതോ ഭീമം യേ ച തസ്യ പദാനുഗാഃ॥ 7-108-16 (49005)
സ ഭീമം പഞ്ഛഭിർവിദ്വ്വാ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
ഭൈമാൻപരിജഘാനാശു രഥാംസ്ത്രിശതമാഹവേ।
പുനശ്ചതുഃശതാൻഹത്വാ ഭീമം വിവ്യാധ പത്രിണാ॥ 7-108-17 (49006)
സോഽതിവിദ്ധസ്തഥാ ഭീമോ രാക്ഷസേന മഹാബലഃ।
നിഷസാദ രഥോപസ്ഥേ മൂർച്ഛയാഽഭിപരിപ്ലുതഃ॥ 7-108-18 (49007)
പ്രതിലഭ്യ തതഃ സഞ്ജ്ഞാം മാരുതിഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
വികൃഷ്യ കാർമുകം ഘോരം ഭാരസാധനമുത്തമം।
അലംബുസം ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈരർദയാമാസ സർവതഃ॥ 7-108-19 (49008)
സ വിദ്ധോ ബഹുഭിർബാണൈർനീലാഞ്ജനചയോപമഃ।
ശുശുഭേ സർവതോ രാജൻപ്രഫുല്ല ഇവ കിംശുകഃ॥ 7-108-20 (49009)
സ വധ്യമാനഃ സമരേ ഭീമചാപച്യുതൈഃ ശരൈഃ।
സ്മരൻഭ്രാതൃവധം ചൈവ പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
ഘോരം രൂപമഥോ കൃത്വാ ഭീമസേനമഭാഷത॥ 7-108-21 (49010)
തിഷ്ഠേദാനീം രണേ പാർഥ പശ്യ മേഽദ്യ പരാക്രമം॥
ബാകോ നാമ സുദുർബുദ്ധേ രാക്ഷസപ്രവരോ ബലീ। 7-108-22 (49011)
പരോക്ഷം മമ തദ്വൃത്തം യദ്ധാതാ മേ ഹതസ്ത്വയാ॥ 7-108-23 (49012)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-108-24x (4537)
ഏവമുക്ത്വാ തതോ ഭീമമന്തർധാനം ഗതസ്തദാ।
മഹതാ ശരവർഷേണ ഭൃശം തം സമവാകിരത്॥ 7-108-24 (49013)
ഭീമസ്തു സമരേ രാജന്നദൃശ്യേ രാക്ഷസേ തദാ।
ആകാശം പൂരയാമാസ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-108-25 (49014)
സ വധ്യമാനോ ഭീമേന നിമേഷാദ്രഥമാസ്ഥിതഃ।
ജഗാമ ധരണീം ചൈവ ക്ഷുദ്രഃ ഖം സഹസാഽഗമത്॥ 7-108-26 (49015)
ഉച്ചാവചാനി രൂപാണി ചകാര സുബഹൂനി ച।
അണുർബൃഹത്പുനഃ സ്ഥൂലോ നാദാൻമുഞ്ചന്നിവാംബുദഃ॥ 7-108-27 (49016)
[നിപേതുർഗഗനാചത്ചൈവ ശരധാരാഃ സഹസ്രശഃ।
ശക്തയഃ കണപാഃ പ്രാസാഃ ശൂലപട്ടസതോമരാഃ॥ 7-108-28 (49017)
ശതഘ്ന്യഃ പരിഘാശ്ചൈവ ഭിൺ·ഡിപാലാഃ പരശ്വഥാഃ।
ശിലാഃ ഖംഘാ ഗുഡാശ്ചൈവ ഋഷ്ടീർവജ്രാണി ചൈവ ഹ॥ 7-108-29 (49018)
സാ രാക്ഷസവിസൃഷ്ടാ തു ശസ്ത്രവൃഷ്ടിഃ സുദാരുണാ।
ജഘാന പാണ്ഡുപുത്രസ്യ സൈനികാന്രണമൂർധനി॥] 7-108-30 (49019)
ഉച്ചാവചാസ്തഥാ വാചോ വ്യാജഹാര സമന്തതഃ।
തേന പാണ്ഡവസൈന്യാനാം സൂദിതാ യുധി വാരണാഃ॥ 7-108-31 (49020)
ഹയാശ്ച ബഹവോ രാജൻപത്തയശ്ച തഥാ പുനഃ।
രഥേഭ്യോ രഥിനഃ പേതുസ്തസ്യ നുന്നാഃ സ്മ സായകൈഃ॥ 7-108-32 (49021)
ശോണിതോദാം രഥാവർതാം ഹസ്തിഗ്രാഹസമാകുലാം।
ഛത്രഹംസാം കർദമിനീം ബാഹുപന്നഗസങ്കുലാം॥ 7-108-33 (49022)
നദീം പ്രവർതയാമാസ രക്ഷോഗണസമാകുലാം।
വഹന്തീം ബഹുധാ രാജംശ്ചേദിപാഞ്ചാലസൃഞ്ജയാൻ॥ 7-108-34 (49023)
തം തഥാ സമരേ രാജന്വിചരന്തമഭീതവത്।
പാണ്ഡവാ ഭൃശസംവിഗ്നാഃ പ്രാപശ്യംസ്തസ്യ വിക്രമം॥ 7-108-35 (49024)
താവകാനാം തു സൈന്യാനാം പ്രഹർഷഃ സമജായത।
വാദിത്രനിനദശ്ചോഗ്രഃ സുമഹാന്രോമഹർഷണഃ॥ 7-108-36 (49025)
തം ശ്രുത്വാ നിനദം ഘോരം തവ സൈന്യസ്യ പാണ്ഡവഃ।
നാമൃഷ്യത യഥാ നാഗസ്തലശബ്ദം സമീരിതം॥ 7-108-37 (49026)
തതഃ ക്രോധാഭിതാംരാക്ഷോ നിർദഹന്നിവ പാവകഃ।
സന്ദധേ ത്വാഷ്ട്രമസ്ത്രം സ സ്വയം ത്വഷ്ടേവ മാരുതിഃ॥ 7-108-38 (49027)
തതഃ ശരസഹസ്രാണി പ്രാദുരാസൻസമന്തതഃ।
തൈഃ ശരൈസ്തവ സൈന്യസ്യ വിദ്രവഃ സുമഹാനഭൂത്॥ 7-108-39 (49028)
തദസ്ത്രം പ്രേരിതം തേന ഭീമസേനേന സംയുഗേ।
രാക്ഷസസ്യ മഹാമായാം ഹത്വാ രാക്ഷസമാർദയത്॥ 7-108-40 (49029)
സ വധ്യമാനോ ബഹുധാ ഭീമസേനേന രാക്ഷസഃ।
സന്ത്യജ്യ സമരേ ഭീമം ദ്രോണാനീകമുപാദ്രവത്॥ 7-108-41 (49030)
തസ്മിംസ്തു നിർജിതേ രാജന്രാക്ഷസേന്ദ്രേ മഹാത്മനാ।
അനാദയൻസിംഹനാദൈഃ പാണ്ഡവാഃ സർവതോ ദിശം॥ 7-108-42 (49031)
അപൂജയൻമാരുതിം ച സംഹൃഷ്ടാസ്തേ മഹാബലം।
പ്രഹാദമിവ ദൈതേയാ യഥാ ശക്രം മരുദ്ഗണാഃ॥ ॥ 7-108-43 (49032)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 108 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-108-12 സൌമദത്തേഃ ശലസ്യ॥ 5-108-27 ബൃഹത് ബൃഹൻ॥ 5-108-28 കുണ്ഡലിതഃ പാഠോ ങ. ഝ.ഞ. പുസ്തകേഷു ദൃശ്യതേ॥ 5-108-29 ഋഷ്ടീഃ ഋഷ്ടയഃ॥ 5-108-108 അഷ്ടാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 109
॥ ശ്രീഃ ॥
7.109. അധ്യായഃ 109
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഘടോത്കചേനാലംബുസവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-109-0 (49033)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-109-0x (4538)
`കിരന്തം ശരവർഷാണി രോഷാദ്ദോണം മഹാഹവേ।
വിത്രാസയന്തം താം സേനാം കൌന്തേയാനാം മഹീപതേ॥ 7-109-1 (49034)
ദൃഷ്ട്വാ തതോ മഹേഷ്വാസോ നിഘ്നന്തം ച രഥാൻഭൃശം।
ഘടോത്കചോ മഹാബാഹൂ രണായാഭിജഗാമ ഹ॥ 7-109-2 (49035)
പിശാചവദനൈര്യുക്തം രഥം കാഞ്ചനഭൂഷിതം।
സമാസ്ഥായ മഹാരാജ നാനാപ്രഹരണൈര്യുതഃ॥ 7-109-3 (49036)
ദംശിതസ്തപനീയേന കവചേന സുവർചസാ।
ഭൂഷണൈരാചിതാംഗശ്ച നദന്നിവ ച തോയദഃ॥ 7-109-4 (49037)
ഹൈഡിംബേയഃ സുസങ്ക്രുദ്ധോ ദ്രോണമഭ്യദ്രവദ്ബലീ।
തമഭ്യധാവദായാന്തം ക്രദ്ധരൂപലംബുസഃ॥ 7-109-5 (49038)
ഋക്ഷചർമപരിക്ഷിപ്തം രഥമാസ്ഥായ ദംശിതഃ।
രക്തോഷ്ഠഃ സധനുഷ്പാണിഃ പ്രാംശുഃ കൽപ ഇവ സ്ഥിതഃ॥ 7-109-6 (49039)
ക്ഷിപഞ്ഛതഘ്നീർവിപുലാ മുസലോപമതോമരാൻ।
മുസണ്ഠീർബഹുലാശ്ചൈവ ത്രിശൂലാനപി പട്ടസാൻ॥ 7-109-7 (49040)
കർപരാഞ്ഛതധാരാംശ്ച പിനാകാന്വിവിധാംസ്തഥാ।
ചക്രാണി ച ക്ഷുരപ്രാണി ക്ഷേപണീശ്ച കടങ്കടാൻ॥ 7-109-8 (49041)
നാരായാന്വിവിധാനസ്യൻസകങ്കോലൂകവായസാൻ।
ചിക്ഷേപ ധനുരാദായ നിനദൻഭൈരവാന്രവാൻ॥ 7-109-9 (49042)
തം രൌദ്രം ക്രൂരമായാന്തം ദൃഷ്ട്വാ കാലമിവാഗതം।
പ്രാദ്രവദ്ഭയസംവിഗ്നാ രാജൻപാണ്ഡവവാഹിനീ॥ 7-109-10 (49043)
സാത്യകിസ്തു രഥവ്യാഘ്രോ ദൃഷ്ട്വാ തം രാക്ഷസം യുധി।
അഭ്യയാദമരപ്രഖ്യോ ഭ്രാമയിത്വാ മഹദ്ധനുഃ॥ 7-109-11 (49044)
അഭ്യദ്രവച്ച തദ്രക്ഷസ്തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്।
അലംബുസം രാക്ഷസേന്ദരം സോഽസ്ത്രവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-109-12 (49045)
തതഃ പാണ്ഡവസൈന്യാനി വിദ്രുതാന്യഥ ഭാരത।
നിരീക്ഷ്യാഭ്യദ്രവത്തൂർണം ത്വരമാണോ ഘടോത്കചഃ॥ 7-109-13 (49046)
ചിക്ഷേപ ച ഗദാശക്തീസ്തോമരാനഥ പട്ടസാൻ।
ഹേമചിത്രത്സരൂനുഗ്രാൻഖംഗാനാകാശസപ്രഭാൻ॥ 7-109-14 (49047)
അന്യോന്യമരാദാലോക്യ രാക്ഷസൌ തൌ മഹാബലൌ।
ഭൈരവം നദതുർനാദാൻസതോയാവിവ തോയദൌ॥ 7-109-15 (49048)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം ഘോരം രാക്ഷസസിംഹയോഃ।
യാദൃഗേവ പുരാ വൃത്തം രാമരാവണയോർമൃധേ॥ 7-109-16 (49049)
സ ശക്തീശ്ച പിനാകാംശ്ച വജ്രാൻഖംഗാൻപരശ്വഥാൻ।
അന്യോന്യമഭിസങ്ക്രുദ്ധൌ തദാ വ്യസൃജതാമുഭൌ॥ 7-109-17 (49050)
ആകൃഷ്യമാണേ ധനുഷി തയോർബാഹുബലേന ച।
യന്ത്രേണേവ തദാ രാജൻഭൃശം നാദാൻപ്രചക്രതുഃ॥ 7-109-18 (49051)
അലംബുസസ്തതശ്ചക്രം കൃതാന്തജ്വലനപ്രഭം।
ഘടോത്കചായ ചിക്ഷേപ യത്നമാസ്ഥായ വീര്യവാൻ॥ 7-109-19 (49052)
തദ്ഭൈമസേനിഃ സംപ്രേക്ഷ്യ ചക്രം വേഗവദന്തരേ।
ഗദയാ താഡയാമാസ തദ്ദീർണം ശതധാഽഭവത്॥ 7-109-20 (49053)
തതോഽഗ്നിചൂർണൈഃ സഹസാ ചക്രഘാതവിനിഃസൃതൈഃ।
ദംശകൈരിവ സാ സേനാ പതദ്ഭിർഭൃശസങ്കുലാ॥ 7-109-21 (49054)
തതഃ പ്രതിഹതേ ചക്രേ സ വീരോ രോഷസങ്കുലഃ।
പ്രാഹിണോത്തരസാ ശൂലം ശക്തീർദശശതം തദാ॥। 7-109-22 (49055)
ജ്വലന്തീശ്ച കിരന്തീശ്ച ജ്വാലാമാലാഃ സമന്തതഃ।
യുഗാന്തോൽകാനിഭാസ്തീക്ഷ്ണാ ഹേമദണ്ഡാ മഹാസ്വനാഃ॥ 7-109-23 (49056)
താശ്ചാപതന്തീഃ സംപ്രേക്ഷ്യ രാക്ഷസസ്യ ഘടോത്കചഃ।
അർധചന്ദ്രൈഃ പ്രചിച്ഛേദ നാരാചൈഃ കങ്കപത്രിഭിഃ॥ 7-109-24 (49057)
തതോ രോഷപരീതാംഗഃ പ്രമുമോച സ രാക്ഷസഃ।
ശരവർഷം മഹാഘോരം ഘടോത്കചരഥം പ്രതി'॥ 7-109-25 (49058)
തയോഃ പ്രതിഭയം യുദ്ധമാസീദ്രാക്ഷസസിംഹയോഃ।
കുർവതോർവിവിധാ മായാഃ ശക്രശംബരയോരിവ॥ 7-109-26 (49059)
അലംബുസോ ഭൃശം ക്രുദ്ധോ ഘടോത്കചമതാഡയത്॥ 7-109-27 (49060)
തയോര്യുദ്ധം സമഭവദ്രക്ഷോഗ്രാമണിമുഖ്യയോഃ।
യാദൃഗേവ പുരാ വൃത്തം രാമരാവണയോഃ പ്രഭോ॥ 7-109-28 (49061)
ഘടോത്കചസ്തു വിംശത്യാ നാരാചാനാം സ്തനാന്തരേ।
അലംബുസമഥോ വിദ്ധാ സിംഹവദ്വ്യനദൻമുഹുഃ॥ 7-109-29 (49062)
തഥൈവാലംബുസോ രാജൻഹൈഡിംബിം യുദ്ധദുർമദം।
വിദ്വ്വാ വിദ്വൃഽനദദ്വൃഷ്ടഃ പൂരയൻഖം സമന്തതഃ॥ 7-109-30 (49063)
തഥാ തൌ ഭൃശസങ്ക്രുദ്ധൌ രാക്ഷസേന്ദ്രൌ മഹാബലൌ।
നിർവിശേഷമയുധ്യേതാം മായാഭിരിതരേതരം॥ 7-109-31 (49064)
മായാശതസൃജൌ നിത്യം മോഹയന്തൌ പരസ്പരം।
മായായുദ്ധേഷു കുശലൌ മായായുദ്ധമയുധ്യതാം॥ 7-109-32 (49065)
യാംയാം ഘടോത്കചോ യുദ്ധേ മായാം ദർശയതേ നൃപ।
താം താമലംബുസോ രാജൻമായയൈവ നിജഘ്നിവാൻ॥ 7-109-33 (49066)
തം തഥാ യുധ്യമാനം തു മായായുദ്ധവിശാരദം।
അലംബുസം രാക്ഷസേന്ദ്രം ദൃഷ്ട്വാഽക്രുധ്യന്ത പാണ്ഡവാഃ॥ 7-109-34 (49067)
ത ഏനം ഭൃശസംവിഗ്നാഃ സർവതഃ പ്രവരാ രഥൈഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത സങ്കുദ്ധാ ഭീമസേനാദയോ നൃപ॥ 7-109-35 (49068)
ത ഏനം കോഷ്ഠകീകൃത്യ രഥവംശേന മാരിഷ।
സർവതോ വ്യകിരൻബാണൈരുൽകാഭിരിവ കുഞ്ജരം॥ 7-109-36 (49069)
സ തേഷാമസ്ത്രവേഗം തം പ്രതിഹത്യാസ്ത്രമായയാ।
തസ്മാദ്രഥവ്രജാൻമുക്തോ വനദാഹാദിവ ദ്വിപഃ॥ 7-109-37 (49070)
സ വിഷ്ഫാര്യ അനുർധോരമിന്ദ്രാശനിസമസ്വനം।
മാരുതിം പഞ്ചവിംശത്യാ ഭൈമസേനിം ച പഞ്ചഭിഃ॥ 7-109-38 (49071)
യുധിഷ്ഠിരം ത്രിഭിർവിദ്ധാ സഹദേവം ച സപ്തഭിഃ।
നകുലം ച ത്രിസപ്തത്യാ ദ്രോപദേയാംശ്ച മാരിഷ।
പഞ്ചഭിഃപഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ ഘോരം നാദം നനാദ ഹ॥ 7-109-39 (49072)
തം ഭീമസേനോ നവഭിഃ സഹദേവസ്തു പഞ്ചഭിഃ।
യുധിഷ്ഠിരഃ ശതേനൈവ രാക്ഷസം പ്രത്യവിധ്യത।
നകുലസ്തു ചതുഃഷഷ്ട്യാ ദ്രൌപദേയാസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-109-40 (49073)
ഹൈഡിംബോ രാക്ഷസം വിദ്ധ്വാ യുദ്ധേ പഞ്ചാശതാ ശരൈഃ।
പുനർവിവ്യാധ സപ്തത്യാ നനാദ ച മഹാബലഃ॥ 7-109-41 (49074)
തസ്യ നാദേന മഹതാ കംപിതേയം വസുന്ധരാ।
സപർവതവനാ രാജൻസപാദപജലാശയാ॥ 7-109-42 (49075)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹേഷ്വാസൈഃ സർവതസ്തൈർമഹാരഥൈഃ।
പ്രതിവിവ്യാധ താൻസർവാൻപഞ്ചഭിഃ പഞ്ചഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-109-43 (49076)
തം ക്രുദ്ധം രാക്ഷസം യുദ്ധേ പ്രതിക്രുദ്ധസ്തു രാക്ഷസഃ।
ഹൈഡിംബോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ശരൈർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 7-109-44 (49077)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ രാക്ഷസേന്ദ്രോ മഹാബലഃ।
വ്യസൃജത്സായകാംസ്തൂർണം രുക്മപുംഖാഞ്ശിലാശിതാൻ॥ 7-109-45 (49078)
തേ ശറാ നതപർവാണോ ഭൈമസേനിവിനിർഭിദഃ।
രുഷിതാഃ പന്നഗാ യദ്വദ്യോധമുഖ്യാനുപാഗമൻ॥ 7-109-46 (49079)
തതസ്തേ പാണ്ഡവാ രാജൻസമന്താന്നിശിതാഞ്ശരാൻ।
പ്രേഷയാമാസുരുദ്വിഗ്നാ ഹൈഡിംബശ്ച ഘടോത്കചഃ॥ 7-109-47 (49080)
സ വിധ്യമാനഃ സമരേ പാണ്ഡവൈർജിതകാശിഭിഃ।
`*നാഭ്യപദ്യത കർതവ്യമാർശ്യശൃംഗിർമഹാബലഃ॥ 7-109-48 (49081)
ഘടോത്കചം മഹാരാജ ശരവർഷൈരവാകിരത്।
ദഗ്ധാദ്രികൂടസദൃശം തമഞ്ജനചയോപരമം॥ 7-109-49 (49082)
ഘടോത്കചോഽപ്യസംഭ്രാന്തഃ ശരവർഷം മഹത്തരം।
അലംബുസവധപ്രേപ്സുർമുമോചാഗ്നിരിവ ജ്വലൻ॥ 7-109-50 (49083)
അലംബുസവധാച്ചോഗ്രാദ്ധടോത്കചവധാദപി।
ശരാഃ പ്രാദുർഭവന്തി സ്മ ദ്വിരേഫാ ഇവ ശാഖിനഃ॥ 7-109-51 (49084)
അഭ്രച്ഛായേവ രചിതാ ബാണൈസ്തത്ര നരേശ്വര।
ന സ്മ വിജ്ഞായതേ കിഞ്ചിദന്ധകാരേ കൃതേ ശരൈഃ॥ 7-109-52 (49085)
തത ആകർണമുക്തേന ഭല്ലേന ച ഘടോത്കചഃ।
അലംബുസസ്യ ചിച്ഛേദ ശിരോ യന്തുർമഹാബലഃ॥ 7-109-53 (49086)
തതോഽപരൈർവേഗവദ്ഭിഃ ക്ഷുരൈസ്തസ്യ ഘടോത്കചഃ।
അക്ഷമീഷാം യുഗം ചൈവ ചിച്ഛേദ യുധി താഡയൻ॥ 7-109-54 (49087)
അവസ്കന്ദ്യ രഥാത്തൂർണം കൈർമീരഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
തസ്മിൻമായാമയം ഘോരമസ്ത്രവർഷം വവർഷ ഹ॥ 7-109-55 (49088)
ഘടോത്കചോഽപ്യാശു രഥാത്പ്രസ്കന്ദ്യ സ തമേവ ച।
മായാസ്ത്രേണൈവ മായാസ്ത്രം വ്യധമത്സമരേ രിപോഃ॥ 7-109-56 (49089)
ഹൈഡിംബേനാർദ്യമാനസ്തു യുധി സോഽലംബുസോഽദ്രവത്।
അന്തർഹിതോ മഹാരാജ ഘടോത്കചമയോധയത്॥ 7-109-57 (49090)
അന്തർധാനഗതം ദൃഷ്ട്വാ തത്രതത്ര ഘടോത്കചഃ।
ഗദയാ താഡയാമാസ വേഗവത്യാ മഹാബലഃ॥ 7-109-58 (49091)
ഉത്പപാത തതോ വ്യോംനി പ്രഹാരപരിപീഡിതഃ।
അലംബുസോ രാക്ഷസേന്ദ്രഃ സഹസാ പക്ഷിരാഡിവ॥ 7-109-59 (49092)
ഘടോത്കചോഽപ്യസംഭ്രാന്തഃ ഖംഗപാണിരഥോത്പതത്।
തതോ വേഗേന മഹതാ വിവർഷിഷുരിവാംബുദഃ॥ 7-109-60 (49093)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ കൈർമീരീ രാക്ഷസോത്തമഃ।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന സിംഹഃ സിംഹമിവ സ്ഥിതം॥ 7-109-61 (49094)
ദക്ഷിണേനാസിമുദ്യംയ വക്ഷഃ പ്രച്ഛാദ്യ വർമണാ।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന വേഗവന്തം ഘടോത്കചഃ॥ 7-109-62 (49095)
താവുഭൌ വേഗസംരബ്ധാവലംബുസഘടോത്കചൌ।
അന്യോന്യസ്യ തഥൈവോരൂ സമാജഘ്നതുരഞ്ജസാ॥ 7-109-63 (49096)
അന്യോന്യസ്യാഭിഘാതേന തയോ രാക്ഷസസിംഹയോഃ।
ശൈലേനാഭിഹതസ്യേവ ശൈലസ്യാഭൂൻമഹാസ്വനഃ॥ 7-109-64 (49097)
തതോഽപസൃത്യ സഹസാ പുനരാപേതതുർഭൃശം।
ചരന്താവസിമാർഗാംസ്താന്വിവിധാന്രാക്ഷസോത്തമൌ॥ 7-109-65 (49098)
തയോർഗാത്രേഷു പതിതാവസീ ഭിന്നൌ നിപേതതുഃ।
വേഗോത്സൃഷ്ടേ മഘവതാ വജ്രേ ശൈലതടേഷ്വിവ॥ 7-109-66 (49099)
തതഃ സൈന്യാനി ദദൃശുസ്തദ്യുദ്ധമതിദാരുണം।
യുദ്ധം തയോ രാക്ഷസയോരാമിഷേ ശ്യേനയോരിവ॥ 7-109-67 (49100)
തതോ ലോഹിതരക്താക്ഷാവുഭൌ തൌ രാക്ഷസോത്തമൌ।
തഥൈക്ഷ്യേതാം തു ശാർദൂലൌ സന്ധ്യാരക്താവിവാംബുദൌ॥ 7-109-68 (49101)
ചക്രാതേ ശ്യേനവച്ചൈവ മണ്ഡലാനി സഹസ്രശഃ।
ഉഭൌ നിസ്ത്രിംശഹസ്തൌ തൌ സപക്ഷാവിവ പക്ഷിണൌ॥ 7-109-69 (49102)
ഭ്രാമയിത്വാ തു തം ഖംഗം പാണ്ഡോഃ കിർമീരനന്ദനഃ।
ചിക്ഷേപാസ്യ ശിരോ ഹർതും സ ച തസ്യ ഘടോത്കചഃ॥ 7-109-70 (49103)
താവസീ യുഗപദ്ദീപ്തൌ സമേത്യ വിപുലൌ ഭുവി।
പതിതൌ തൌ തു ബാഹുഭ്യാം രാക്ഷസൌ സമസജ്ജതാം॥ 7-109-71 (49104)
ശീർഷാഘാതാംസധാതൈശ്ച പരസ്പരമഥാഹതൌ।
പുനർവിമിശ്രിതൌ വീരൌ വ്യായുധ്യേതേ മുഹുർമുഹുഃ॥ 7-109-72 (49105)
ഭൈമസേനിരഥോത്ക്ഷിപ്യ സമാവിധ്യ പുനഃ പുനഃ।
നിഷ്പിപേഷ ക്ഷിതൌ ക്ഷിപ്രം പൂർണകുംഭമിവാശ്മനി॥ 7-109-73 (49106)
ബലലാഘവസംപന്നഃ സംപന്നോ വിക്രമേണ ച।
ഭൈമസേനിരഥ ക്രുദ്ധഃ സർവസൈന്യസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-109-74 (49107)
അസൃക്ക്ഷരിതസർവാംഗശ്ചൂർണിതാസ്ഥിവിഭൂഷണഃ।
ഘടോത്കചേന നിഷ്പിഷ്ടോ ഹതഃ സാലകടങ്കടഃ॥ 7-109-75 (49108)
പാണ്ഡവാനാം തതഃ സേനാ തം ദൃഷ്ട്വാ വിനിപാതിതം।
നനാദ സുമഹാനാദം ഹർഷവേഗസമാപ്ലുതാ॥ 7-109-76 (49109)
തതസ്തു നിപപാതാശു ഗതാസുർഭുവി രാക്ഷസഃ।
ശിഖരം പർവതസ്യേവ വജ്രവേഗേന പാതിതം॥ 7-109-77 (49110)
പതതാ തേന മഹതാ രഥിനാം ദന്തിനാം ദശ।
തവ സൈന്യേ മഹാരാജ നിഹതാഃ സുബൃഹത്തയാ॥ 7-109-78 (49111)
തതോ ഘടോത്കചോ ഹത്വാ തദ്രക്ഷോ വൃത്രസന്നിഭം।
പുനഃ സ രഥമാസ്ഥായ വിജിഗീഷുർനനാദഹ'॥ 7-109-79 (49112)
തതഃ സുമനസഃ പാർഥാ ഹതേ തസ്മിന്നിശാചരേ।
ചുക്രുശുഃ സിംഹനാദാംശ്ച വാസാംസ്യാദുധുവുശ്ച ഹ॥ 7-109-80 (49113)
താവകാശ്ച ഹതം ദൃഷ്ട്വാ രാക്ഷസേന്ദ്രം മഹാബലം।
അലംബുസം തഥാ ശൂരാ വിശീർണമിവ പർവതം।
ഹാഹാകാരമകാർഷുശ്ച സൈന്യാനി ഭരതർഷഭ॥ 7-109-81 (49114)
ജനാശ്ച തദ്ദദൃശിരേ രക്ഷഃ കൌതൂഹലാന്വിതാഃ।
യദൃച്ഛയാ നിപതിതം ഭൂമാവംഗാരകം യഥാ॥ 7-109-82 (49115)
ഘടോത്കചസ്തു തദ്ധത്വാ രക്ഷോ ബലവതാം വരം।
മുമോച ബലവന്നാദം ബലം ഹത്വേവ വാസവഃ॥ 7-109-83 (49116)
സ പൂജ്യമാനഃ പിതൃഭിഃ സബാന്ധവൈ--
ർഘടോത്കചഃ കർമണി ദുഷ്കരേ കൃതേ।
രിപും നിഹത്യാഭിനനന്ദ വൈ തദാ
ഹ്യലംബുസം പക്വമലംബുഷം യഥാ॥ 7-109-84 (49117)
തതോ നിനാദഃ സുമഹാൻസമുത്ഥിതഃ
സശംഖനാനാവിധബാണഘോഷവാൻ।
നിശംയ തം പ്രത്യനദംസ്തു പാണ്ഡവാ--
സ്തതോ ധ്വനിർഭുവനമഥാഽസ്പൃശദ്ഭൃശം॥ 7-109-85 (49118)
`തതോഽഭിഗംയ രാജാനം ധർമപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
സ്വകർമാവേദയൻമൂർധ്നാ പ്രാഞ്ജലിർനിപപാത ഹ॥ 7-109-86 (49119)
മൂർധ്ന്യുപാഘ്രായ തം ജ്യേഷ്ഠഃ പരിഷ്വജ്യ ച പാണ്ഡവഃ।
പ്രിതോഽസ്മീത്യബ്രവീദ്രാജൻഹർഷാദുത്ഫുല്ലലോചനഃ॥ 7-109-87 (49120)
ഘടോത്കചേന നിഷ്പിഷ്ടേ ഹതേ സാലകടങ്കടേ।
ബഭൂവുർമുദിതാഃ സർവേ ഹതേ തസ്മിന്നിശാചരേ'॥ ॥ 7-109-88 (49121)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ നവാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 109 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-109-1 രക്ഷോഗ്രാമണിമുഖ്യയോഃ രക്ഷഃപതിപ്രഘാനയോഃ॥ 5-109-* നാഭ്യപദ്യതേത്യാരഭ്യ വിജിഗീഷുർനനാദഹേതി 79 തമശ്ലോകപര്യന്തം വിദ്യമാനാനാം ശ്ലോകാനാം സ്ഥാനേ അധോലിഖിതാഃ സാർധഷട്ശ്ലോകാ ഏവ ഝ.പുസ്തകേ സന്തി। മർത്യധർമമനുപ്രാപ്തഃ കർതവ്യം നാന്വപദ്യത। തതഃസമരശൌണ്ഡോ വൈ ഭൈമസേനിർമഹാബലഃ॥ സമീക്ഷ്യ തദവസ്ഥം തം വധായാസ്യ മനോ ദധേ। വേഗം ചക്രേ മഹാന്തം ച രാക്ഷസേന്ദ്രഥം പ്രതി॥ ദഗ്ധാദ്രികൂടശൃംഗാഭം ഭിന്നാഞ്·ജനചയോപമം। രഥാദ്രഥമഭിദ്രുത്യ ക്രുദ്ധോ ഹൈഡിംബിരാക്ഷിപത്॥ ഉദ്വബർഹ രഥാച്ചാപി പന്നാഗം ഗരുഡോ യഥാ। സമുത്ക്ഷിപ്യ ച ബാഹുഭ്യാമാവിദ്വ്യ ച പുനഃ പുനഃ॥ നിഷ്പിപേഷ ക്ഷിതൌ ക്ഷിപ്രം പൂർണകുംഭമിവാശ്മനി। ബലലാഘവസംപന്നഃ സംപന്നോ വിക്രമേണ ച॥ ഭൈമസേനീ രണേ ക്രുദ്ധഃ സർവസൈന്യാന്യഭീഷയത്। സ വിഷ്ഫാരിതസർവാംഗശ്ചൂർണിതാസ്ഥിർവിഭീഷണഃ॥ ഘടോത്കചേന വീരേണ ഹതഃ സാലകടങ്കടഃ। 5-109-15 ഭുവനം സ്വർലോകം॥ 5-109-109 നവാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 110
॥ ശ്രീഃ ॥
7.110. അധ്യായഃ 110
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
രണാങ്കണോ പാഞ്ചജന്യസ്വനേ ശ്രുതേ അശ്രുതേച ഗാണ്ഡീവഘോഷേ അർജുനസ്യ വിപദമാശങ്കമാനേന യുധിഷ്ഠിരേണ സാത്യകിംപ്രതി അർജുനവൃത്താന്തപരിജ്ഞാനായ ഗമനചോദനാ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-110-0 (49122)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-110-0x (4539)
ഭാരദ്വാജം കഥം യുദ്ധേ യുയുധാനോ ന്യവാരയത്।
സഞ്ജയാചക്ഷ്വ തത്ത്വേന പരം കൌതൂഹലം ഹി മേ॥ 7-110-1 (49123)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-110-2x (4540)
ശൃണു രാജൻമഹാപ്രാജ്ഞ സംഗ്രാമം രോമഹർഷണം।
ദ്രോണസ്യ പാണ്ഡവൈഃ സാർധം യുയുധാനപുരോഗമൈഃ॥ 7-110-2 (49124)
വധ്യമാനം ബലം ദൃഷ്ട്വാ യുയുധാനേന മാരിഷ।
അഭ്യദ്രവത്സ്വയം ദ്രോണഃ സാത്യകിം സത്യവിക്രമം॥ 7-110-3 (49125)
തമാപതന്തം സഹസാ ഭാരദ്വാജം മഹാരഥം।
സാത്യകിഃ പഞ്ചവിംശത്യാ ക്ഷുദ്രകാണാം സമാർപയത്॥ 7-110-4 (49126)
ദ്രോണോഽപി യുധി വിക്രാന്തോ യുയുധാനം സമാഹിതഃ।
അവിധ്യത്പഞ്ചഭിസ്തൂർണം ഹേമപുംഖൈഃ ശരൈഃ ശിതൈഃ॥ 7-110-5 (49127)
തേ വർമ ഭിത്ത്വാ സുദൃഢം ദ്വിഷത്പിശിതഭോജനാഃ।
അഭ്യയുർധരണീം രാജന്വൽമീകമിവ പന്നഗാഃ॥ 7-110-6 (49128)
ദീർഘബാഹുരഭിക്രുദ്ധസ്തോത്രാർദിത ഇവ ദ്വിപഃ।
ദ്രോണം പഞ്ചാശതാഽവിധ്യന്നാരാചൈരഗ്നിസന്നിഭൈഃ॥ 7-110-7 (49129)
ഭാരദ്വാജോ രണേ വിദ്ധോ യുയുധാനേന സത്വരം।
സാത്യകിം ബഹുഭിർബാണൈര്യതമാനമവിധ്യത॥ 7-110-8 (49130)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹേഷ്വാസോ ഭൂയ ഏവ മഹാബലഃ।
സാത്വതം പീഡയാമാസ വ്രാതേന നതപർവണാം॥ 7-110-9 (49131)
സ വധ്യമാനഃ സമരേ ഭാരദ്വാജേന സാത്യകിഃ।
നാന്വപദ്യത കർതവ്യം കിഞ്ചിദേവ വിശാംപതേ॥ 7-110-10 (49132)
വിഷണ്ണവദനശ്ചാപി യുയുധാനോഽഭവന്നൃപ।
ഭാരദ്വാജം രണേ ദൃഷ്ട്വാ വിസൃജന്തം ശിതാഞ്ശരാൻ॥ 7-110-11 (49133)
തം തു സംപ്രേക്ഷ്യ തേ പുത്രാഃ സൈനികാശ്ച വിശാംപതേ।
പ്രഹൃഷ്ടമനസോ ഭൂത്വാ സിംഹവദ്വ്യനദൻമുഹുഃ॥ 7-110-12 (49134)
തം ശ്രുത്വാ നിനദം ഘോരം പീഡ്യമാനം ച മാധവം।
യുധിഷ്ഠിരോഽബ്രവീദ്രാജാ സർവസൈന്യാനി ഭാരത॥ 7-110-13 (49135)
ഏഷ വൃഷ്ണിവരോ വീരഃ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
ഗ്രസ്യതേ യുധി വീരേണ ഭാനുമാനിവ രാഹുണാ।
അഭിദ്രവത ഗച്ഛധ്വം സാത്യകിര്യത്ര യുധ്യതേ॥ 7-110-14 (49136)
അഭിദ്രവത ഗച്ഛദ്വം സാത്യകിര്യത്ര യുധ്യതേ॥
ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച പാഞ്ചാല്യമിദമാഹ ജനാധിപഃ।
`ദ്രോണം വാരയ സുക്ഷിത്രം സാത്യകിം മാവധീദ്ദ്വിജഃ'॥ 7-110-15 (49137)
അഭിദ്രവ ദ്രുതം ദ്രോണം കിമു തിഷ്ഠസി പാർപത।
ന പശ്യസി ഭയം ദ്രോണാദ്ധോരം നഃ സമുപസ്ഥിതം॥ 7-110-16 (49138)
അസൌ ദ്രോണോ മഹേഷ്വാസോ യുയുധാനേന സംയുഗേ।
ക്രീഡതേ സൂത്രബദ്ധേന പക്ഷിണാ ബാലകോ യഥാ॥ 7-110-17 (49139)
തത്രൈവ സർവേ ഗച്ഛന്തു ഭീമസേനപുരോഗമാഃ।
ത്വയൈവ സഹിതാഃ സർവേ യുയുധാനരഥം പ്രതി॥ 7-110-18 (49140)
പൃഷ്ഠതോഽനുഗമിഷ്യാമി ത്വാമഹം സഹസൈനികഃ।
സാത്യകിം മോക്ഷയസ്വാദ്യ യമദംഷ്ട്രാന്തരം ഗതം॥ 7-110-19 (49141)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-110-20x (4541)
ഏവമുക്ത്വാ തതോ രാജാ സർവസൈന്യേന ഭാരത।
അഭ്യദ്രവദ്രണേ ദ്രോണം യുയുധാനസ്യ കാരണാത്॥ 7-110-20 (49142)
തത്രാരാവോ മഹാനാസീദ്ദ്രോണമേകം യുയുത്സതാം।
പാണ്ഡവാനാം ച ഭദ്രം തേ സൃഞ്ജയാനാം ച സർവശഃ॥ 7-110-21 (49143)
തേ സമേത്യ നരവ്യാഘ്രാ ഭാരദ്വാജം മഹാരഥം।
അഭ്യവർഷഞ്ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ കങ്കബർഹിണവാജിതൈഃ॥ 7-110-22 (49144)
സ്മയന്നേവ തു താന്വീരാന്ദ്രോണഃ പ്രത്യഗ്രഹീത്സ്വയം।
അതിഥീനാഗതാന്യദ്വത്സലിലേനാസനേന ച॥ 7-110-23 (49145)
തർപിതാസ്തേ ശരൈസ്തസ്യ ഭാരദ്വാജസ്യ ധന്വിനഃ।
ആതിഥേയം ഗൃഹം പ്രാപ്യ തർപ്യന്തേഽതിഥയോ യഥാ॥ 7-110-24 (49146)
ഭാരദ്വാജം ച തേ സർവേ ന ശേകുഃ പ്രതിവീക്ഷിതും।
മധ്യന്ദിനമനുപ്രാപ്തം സഹസ്രാംശുമിവ പ്രഭോ॥ 7-110-25 (49147)
താംസ്തു സർവാൻമഹേഷ്വാസാന്ദ്രോണഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
അതാപയച്ഛരവ്രാതൈർഗഭസ്തിഭിരിവാംശുമാൻ॥ 7-110-26 (49148)
വധ്യമാനാ മഹാരാജ പാണ്ഡവാഃ സൃഞ്ജയാസ്തഥാ।
ത്രാതാരം നാധ്യഗച്ഛന്ത പങ്കമഗ്നാ ഇവ ദ്വിപാഃ॥ 7-110-27 (49149)
ദ്രോണസ്യ ച വ്യദൃശ്യന്ത വിസർപന്തോ മഹാശരാഃ।
ഗഭസ്തയ ഇവാർകസ്യ പ്രതപന്തഃ സമന്തതഃ॥ 7-110-28 (49150)
തസ്മിന്ദ്രോണേന നിഹതാഃ പാഞ്ചാലാഃ പഞ്ചവിംശതിഃ।
മഹാരഥാഃ സമാഖ്യാതാ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ സംമതാഃ॥ 7-110-29 (49151)
പാണ്ഡൂനാം സർവസൈന്യേഷു പാഞ്ചാലാനാം തഥൈവ ച।
ദ്രോണം സ്മ ദദൃശുഃ ശൂരം വിനിഘ്നന്തം വരാന്വരാൻ॥ 7-110-30 (49152)
കേകയാനാം ശതം ഹത്വാ വിദ്രാവ്യ ച സമന്തതഃ।
ദ്രോണസ്തസ്ഥൌ മഹാരാജ വ്യാദിതാസ്യ ഇവാന്തകഃ॥ 7-110-31 (49153)
പാഞ്ചാലാൻസൃഞ്ജയാൻമത്സ്യാൻകേകയാംശ്ച നരാധിപ।
ദ്രോണോഽജയൻമഹാബാഹുഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-110-32 (49154)
തേഷാം സമഭവച്ഛബ്ദോ വിദ്ധാനാം ദ്രോണസായകൈഃ।
വനൌകസാമിവാരണ്യേ വ്യാപ്താനാം ധൃമകേതുനാ॥ 7-110-33 (49155)
തത്ര ദേവാഃ സഗന്ധർവാഃ പിതരശ്ചാബ്രുവന്നൃപ।
ഏതേ ദ്രവന്തി പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവാശ്ച സസൈനികാഃ॥ 7-110-34 (49156)
തം തഥാ സമരേ ദ്രോണം നിഘ്നന്തം സൌമകാന്രണേ।
ന ചാപ്യഭിയയുഃ കേചിദപരേ നൈവ വിവ്യധുഃ॥ 7-110-35 (49157)
വർതമാനേ തഥാ രൌദ്രേ തസ്മിന്വീരവരക്ഷയേ।
അശൃണോത്സഹസാ പാർഥഃ പാഞ്ചജന്യസ്യ നിഃസ്വനം॥ 7-110-36 (49158)
പൂരിതേ വാസുദേവേന ശംഖരാജേ മഹാത്മനാ।
യുധ്യമാനേഷു വീരേഷു സൈന്ധവസ്യാഭിരക്ഷിഷു॥ 7-110-37 (49159)
നദത്സു ധാർതരാഷ്ട്രേഷു വിജയസ്യ രഥം പ്രതി।
ഗാണ്ഡീവസ്യ ച നിർഘോഷേ വിപ്രനഷ്ടേ സമന്തതഃ॥ 7-110-38 (49160)
കശ്മലാഭിഹതോ രാജാ ചിന്തയാമാസ പാണ്ഡവഃ।
ന നൂനം സ്വസ്തി പാർഥായ യഥാ നദതി ശംഖരാട്॥ 7-110-39 (49161)
കൌരവാശ്ച യഥാ ഹൃഷ്ടാ വിനദന്തി മുഹുർമുഹുഃ।
`വ്യക്തമദ്യ വിനശ്യന്തി സർവലോകമഹാരഥാഃ'॥ 7-110-40 (49162)
ഏവം സഞ്ചിന്തയിത്വാ തു വ്യാകുലേനാന്തരാത്മനാ।
അജതാശത്രുഃ കൌന്തേയഃ സാത്വതം പ്രത്യഭാഷത॥ 7-110-41 (49163)
ബാഷ്പഗദ്ഗദയാ വാചാ മുഹ്യമാനോ മുഹുർമുഹുഃ।
കൃത്യസ്യാനന്തരാപേക്ഷീ ശൈനേയം ശിനിപുംഗവം॥ 7-110-42 (49164)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-110-43x (4542)
യഃ സ ധർമഃ പുരാ ദൃഷ്ടഃ സദ്ഭിഃ ശൈനേയ ശാശ്വതഃ।
സാംപരായേ സുഹൃത്കൃത്യേ തസ്യ കാലോഽയമാഗതഃ॥ 7-110-43 (49165)
സർവേഷ്വപി ച യോധേഷു ചിന്തയഞ്ശിനിപുംഗവ।
ത്വത്തഃ സുഹൃത്തമം കഞ്ചിന്നാഭിജാനാമി സാത്യകേ॥ 7-110-44 (49166)
യോ ഹി പ്രീതമനാ നിത്യം യശ്ച നിത്യമനുവ്രതഃ।
സ കാര്യേ സാംപരായേ തു നിയോജ്യ ഇതി മേ മതിഃ॥ 7-110-45 (49167)
യഥാ ച കേശവോ നിത്യം പാണ്ഡവാനാനം പരായണം।
തഥാ ത്വമപി വാർഷ്ണേയ കൃഷ്ണതുല്യപരാക്രമഃ॥ 7-110-46 (49168)
സോഽഹം ഭാരം സമാധാസ്യേ ത്വയി തം വോഢുമർഹസി।
അഭിപ്രായം ച മേ നിത്യം ന വൃഥാ കർതുമർഹസി॥ 7-110-47 (49169)
സ ത്വം ഭ്രാതുർവയസ്യസ്യ ഗുരോരപി ച സംയുഗേ।
കുരു കൃച്ഛ്രേ സഹായാർഥമർജുനസ്യ നരർഷഭ॥ 7-110-48 (49170)
ത്വം ഹി സത്യവ്രതഃ ശൂരോ മിത്രാണാമഭയങ്കരഃ।
ലോകേ വിഖ്യായസേ വീര കർമഭിഃ സത്യവാഗിതി॥ 7-110-49 (49171)
യോ ഹി ശൈനേയ മിത്രാർഥേ യുധ്യമാനസ്ത്യജേത്തനും।
പൃഥിവീം ച ദ്വിജാതിഭ്യോ യോ ദദ്യാത്സ സമോ ഭവേത്॥ 7-110-50 (49172)
ശ്രുതാശ്ച ബഹവോഽസ്മാഭീ രാജാനോ യേ ദിവം ഗതാഃ।
ദത്ത്വേമാം പൃഥിവീം കൃത്സ്നാം ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ യഥാവിധി॥ 7-110-51 (49173)
`ദീയമാനാ ച ബഹുഭിർദാസ്യതേ ച മുഹുർമഹീ।
ന ഹി കശ്ചിദ്രണേ പ്രാണാൻമിത്രാർഥേ ത്യക്തവാനിഹ'॥ 7-110-52 (49174)
ഏവം ത്വാമപി ധർമാത്മൻപ്രയാചേഽഹം കൃതാഞ്ജലിഃ।
പൃഥിവീദാനതുല്യം സ്യാദധികം വാ ഫലം വിഭോ॥ 7-110-53 (49175)
ഏക ഏവ സദാ കൃഷ്ണോ മിത്രാണാമഭയങ്കരഃ।
രണേ സന്തജതി പ്രാണാന്ദ്വിതീയസ്ത്വം ച സാത്യകേ॥ 7-110-54 (49176)
വിക്രാന്തസ്യ ച വീരസ്യ യുദ്ധേ പ്രാർഥയതോ യശഃ।
ശൂര ഏവ സഹായഃ സ്യാന്നേതരഃ പ്രാകൃതോ ജനഃ॥ 7-110-55 (49177)
ഈദൃശേ തു പരാമർദേ വർതമാനസ്യ മാധവ।
ത്വദന്യോ ഹി രണേ ഗോപ്താ വിജയസ്യ ന വിദ്യതേ॥ 7-110-56 (49178)
ശ്ലാഘന്നേവ ഹി കർമാണി ശതശസ്തവ പാണ്ഡവഃ।
മമ സഞ്ചനയൻഹർഷം പുനഃ പുനരകീർതയത്॥ 7-110-57 (49179)
ലഘുഹസ്തശ്ചിത്രയോധീ തഥാ ലഘുപരാക്രമഃ।
പ്രാജ്ഞഃ സർവാസ്ത്രവിച്ഛൂരോ മുഹ്യതേ ന ച സംയുഗേ॥ 7-110-58 (49180)
മഹാസ്കന്ധോ മഹോരസ്കോ മഹാബാഹുർമഹാഹനുഃ।
മഹാബലോ മഹാവീര്യഃ സ മഹാത്മാ മഹാരഥഃ॥ 7-110-59 (49181)
ശിഷ്യോ മമ സഖാ ചൈവ പ്രിയോഽസ്യാഹം പ്രിയശ്ച മേ।
യുയുധാനഃ സഹായോ മേ പ്രമഥിഷ്യതി കൌരവാൻ॥ 7-110-60 (49182)
അസ്മദർഥം ച രാജേന്ദ്ര സന്നഹ്യേദ്യദി കേശവഃ।
രാമോ വാപ്യനിരുദ്ധോ വാ പ്രദ്യുംനോ വാ മഹാരഥഃ॥ 7-110-61 (49183)
ഗദോ വാ മാരണോ വാപി സാംവോ വാ സഹ വൃഷ്ണിഭിഃ।
സഹായാർഥം മഹാരാജ സംഗ്രാമോത്തമമൂർധനി॥ 7-110-62 (49184)
തഥാപ്യഹം നരവ്യാഘ്രം ശൈനേയം സത്യവിക്രമം।
സാഹായ്യേ വിനിയോക്ഷ്യാമി നാസ്തി മേഽന്യോഹി തത്സമഃ॥ 7-110-63 (49185)
ഇതി ദ്വൈതവനേ താത മാമുവാച ധനഞ്ജയഃ।
പരോക്ഷേ ത്വദ്ഗുണാംസ്തഥ്യാൻകഥയന്നാര്യസംസദി॥ 7-110-64 (49186)
തസ്യ ത്വമേവം സങ്കൽപം ന വൃഥാ കർതുമർഹസി।
ധനഞ്ജയസ്യ വാർഷ്ണേയ മമ ഭീമസ്യ ചോഭയോഃ॥ 7-110-65 (49187)
യച്ചാപി തീർഥാനി ചരന്നഗച്ഛം ദ്വാരകാം പ്രതി।
തത്രാഹമപി തേ ഭക്തിമർജുനം പ്രതി ദൃഷ്ടവാൻ॥ 7-110-66 (49188)
ന തൻസൌഹൃദനന്യേപു മയാ ശൈനേയ ലക്ഷിതം।
യഥാ ത്വമസ്മാൻഭജസേ വർതമാനാനുപപ്ലവേ॥ 7-110-67 (49189)
സോഽഭിജാത്യാ ച ഭക്ത്യാ ച സഖ്യസ്യാചാര്യകസ്യ ച।
സൌഹൃദസ്യ ച വീര്യസ്യ കുലീനത്വസ്യ മാധവ॥ 7-110-68 (49190)
സത്യസ്യ ച മഹാവാഹോ അനുകംപാർഥമേവ ച।
അനുരൂപം മഹേപ്വാസ കർമ ത്വം കർതുമർഹസി॥ 7-110-69 (49191)
സുയോധനോ ഹി സഹസാ ഗതോ ദ്രോണേന ദംശിതഃ।
പൂർവമേവാനുയാതാസ്തേ കൌരവാണാം മഹാരഥാഃ॥ 7-110-70 (49192)
സുമഹാന്നിനദശ്ചൈവ ശ്രൂയതേ വിജയം പ്രതി।
സ ശൈനേയ ജവേനാശു ഗന്തുമർഹസി മാനദ॥ 7-110-71 (49193)
ഭീമസേനോ വയം ചൈവ സംയത്താഃ സഹസൈനികാഃ।
ദ്രോണമാവാരയിഷ്യാമോ യദി ത്വാം പ്രതിയോത്സ്യതേ॥ 7-110-72 (49194)
പശ്യ ശൈനേയ സൈന്യാനി ദ്രവമാണാനി സംയുഗേ।
മഹാന്തം ചരണേ ശബ്ദം ദീര്യമാണാം ച ഭാരതീം॥ 7-110-73 (49195)
മഹാമാരുതവേഗേന സമുദ്രമിവ പർവസു।
ധാർതരാഷ്ടബലം താത വിക്ഷിപ്തം സവ്യസാചിനാ॥ 7-110-74 (49196)
രഥൈർവിപരിധാവദ്ഭിർമനുഷ്യൈശ്ച ഹയൈശ്ച ഹ।
സൈന്യം രജഃസമുദ്ഭൂതമേതത്സംപരിവർതതേ॥ 7-110-75 (49197)
സംവൃതഃ സിന്ധുസൌവീരൈർനഖരപ്രാസയോധിഭിഃ।
അത്യന്തോപചിതൈഃ ശൂരൈഃ ഫൽഗുനഃ പരവീരഹാ॥ 7-110-76 (49198)
നൈതദ്ബലമസംവാര്യം ശക്യോ ജേതും ജയദ്രഥഃ।
ഏതേ ഹി സൈന്ധവസ്യാർഥേ സർവേ സന്ത്യക്തജീവിതാഃ॥ 7-110-77 (49199)
ശരശക്തിധ്വജവരം ഹയനാഗസമാകുലം।
പശ്യൈതദ്ധാർതരാഷ്ട്രാണാമനീകം സുദുരാസദം॥ 7-110-78 (49200)
ശൃണു ദുന്ദുഭിനിർഘോഷം ശംഖശബ്ദാംശ്ച പുഷ്കലാൻ।
സിംഹനാദരവാംശ്ചൈവ രഥനേമിസ്വനാംസ്തഥാ॥ 7-110-79 (49201)
നാഗാനാം ശൃണു ശബ്ദം ച പത്തീനാം ച സഹസ്രശഃ।
സാദിനാം ദ്രവതാം ചൈവ ശൃണു കംപയതാം മഹീം॥ 7-110-80 (49202)
പുരസ്താത്സൈന്ധവാനീകം ദ്രോണാനീകം ച പൃഷ്ഠതഃ।
ബഹുത്വാദ്ധി നരവ്യാഘ്ര ദേവേന്ദ്രമപി പീഡയേത്॥ 7-110-81 (49203)
അപര്യന്തേ ബലേ മഗ്നോ ജഹ്യാദപി ച ജീവിതം।
തസ്മിംശ്ച നിഹതേ യുദ്ധേ കഥം ജീവേത മാദൃശഃ॥ 7-110-82 (49204)
സർവഥാ സമനുപ്രാപ്തഃ സുകൃച്ഛ്രം ത്വയി ജീവതി।
ശ്യാമോ യുവാ ഗുഡാകേശോ ദർശനീയശ്ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-110-83 (49205)
ലഘ്വസ്ത്രശ്ചിത്രയോധീ ച പ്രവിഷ്ടസ്യാത ഭാരതീം।
സൂര്യോദയേ മഹാബാഹുർദിവസശ്ചാതിവർതതേ॥ 7-110-84 (49206)
തന്ന ജാനാമി വാർഷ്ണേയ യദി ജീവതി വാ ന വാ।
കുരൂണാം ചാപി തത്സൈന്യം സാഗരപ്രതിമം മഹത്॥ 7-110-85 (49207)
ഏക ഏവ ച ബീഭത്സുഃ പ്രവിഷ്ടസ്താത ഭാരതീം।
അവിപഹ്യാം മഹാബാഹുഃ സുരൈരപി മഹാഹവേ॥ 7-110-86 (49208)
ന ഹി മേ വർതതേ ബുദ്ധിരദ്യ യുദ്ധേ കഥഞ്ചന।
ദ്രോണോഽപി രഭസോ യുദ്ധേ മമ പീഡയതേ ബലം॥ 7-110-87 (49209)
പ്രത്യക്ഷം തേ മഹാബാഹോ യഥാഽസൌ ചരതി ദ്വിജഃ।
യുഗപച്ച സമേതാനാം കാര്യാണാം ത്വം വിചക്ഷണഃ।
മഹാർഥം ലഘുസംയുക്തം കർതുമർഹസി മാനദ॥ 7-110-88 (49210)
തസ്യ മേ സർവകാര്യേഷു കാര്യമേതൻമതം മഹത്।
അർജുനസ്യ പരിത്രാണാം കർതവ്യമിതി സംയുഗേ॥ 7-110-89 (49211)
നാഹം ശോചാമി ദാശാർഹം ഗോപ്താരം ജഗതഃ പതിം।
സ ഹി ശക്തോ രണേ താത ത്രീംʼല്ലോകാനപി സംഗതാൻ॥ 7-110-90 (49212)
വിജേതും പുരുഷവ്യാഘ്രഃ സത്യമേതദ്ബ്രവീമി തേ।
കിംപുനർധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ബലമേതത്സുദുർബലം॥ 7-110-91 (49213)
അർജുനസ്ത്വേഷ വാർഷ്ണേയ പീഡിതോ ബഹുഭിര്യുധി।
പ്രജഹ്യാത്സമരേ പ്രാണാംസ്തസ്മാദ്വിന്ദാമി കശ്മലം॥ 7-110-92 (49214)
തസ്യ ത്വം പദവീം ഗച്ഛ ഗച്ഛേയുസ്ത്വാദൃശാ യഥാ।
താദൃശസ്യേദൃശേ കാലേ മാദൃശേനാഭിനോദിതഃ॥ 7-110-93 (49215)
രണേ വൃഷ്ണിപ്രവീരാണാം ദ്വാവേവാതിരഥൌ സ്മൃതൌ।
പ്രദ്യുംനശ്ച മഹാബാഹുസ്ത്വം ച സാത്വത വിശ്രുതഃ॥ 7-110-94 (49216)
അസ്ത്രേ നാരായണസമഃ സങ്കർഷണസമോ ബലേ।
വീരതായാം നരവ്യാഘ്ര ധനഞ്ജയസമോ ഹ്യസി॥ 7-110-95 (49217)
ഭീഷ്മദ്രോണാവതിക്രംയ സർവയുദ്ധവിശാരദം।
ത്വാമേവ പുരുഷവ്യാഘ്രം ലോകേ സന്തഃ പ്രചക്ഷതേ॥ 7-110-96 (49218)
`സദേവാസുരഗന്ധർവാൻസകിന്നരമഹോരഗാൻ।
യോധയേച്ച ജഗത്സർവം വിജയേത രിപൂൻബഹൂൻ॥ 7-110-97 (49219)
ഇതി ബ്രുവന്തി ലോകേഷു ജനാസ്തവ ഗുണാംസ്തഥാ।
സമാഗമേഷു സർവേഷു പൃഥഗേവ ച സർവദാ'।
നാശക്യം വിദ്യതേ ലോകേ സാത്യകേരിതി മാധവ॥ 7-110-98 (49220)
തത്ത്വാം യദഭിവക്ഷ്യാമി തത്കുരുഷ്വ മഹാബല॥ 7-110-99 (49221)
സംഭാവനാ ഹി ലോകസ്യ മമ പാർഥസ്യ ചോഭയോഃ।
നാന്യഥാ താം മഹാബാഹോ സംപ്രകർതുമിഹാർഹസി॥ 7-110-100 (49222)
പരിത്യജ്യ പ്രിയാൻപ്രാണാന്രണേ ചര വിഭീതവത്।
ന ഹി ശൈനേയ ദാശാർഹാ രണേ രക്ഷന്തി ജീവിതം॥ 7-110-101 (49223)
അയുദ്ധമനവസ്ഥാനം സംഗ്രാമേ ച പലായനം।
ഭീരൂണാമസതാം മാർഗേ നൈഷ ദാശാർഹസേവിതഃ॥ 7-110-102 (49224)
തവാർജുനോ ഗുരുസ്താത ധർമാത്മാ ശിനിപുംഗച।
വാസുദേവോ ഗുരുശ്ചാപി തവ പാർഥസ്യ ധീമതഃ॥ 7-110-103 (49225)
കാരണദ്വയമേതദ്ധി ജാനംസ്ത്വാമഹമബ്രുവം।
മാവമംസ്ഥാ വചോ മഹ്യം ഗുരുസ്തവ ഗുരോർഹ്യഹം॥ 7-110-104 (49226)
വാസുദേവമതം ചൈവ മമ ചൈവാർജുനസ്യ ച।
സത്യമേതൻമയോക്തം തേ യാഹി യത്ര ധനഞ്ജയഃ॥ 7-110-105 (49227)
ഏതദ്വചനമാജ്ഞായ മമ സത്യപരാക്രമ।
പ്രവിശൈതദ്ബലം താത ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ദുർമതേഃ॥ 7-110-106 (49228)
പ്രവിശ്യ ച യഥാന്യായം സംഗംയ ച മഹാരഥൈഃ।
യഥാർഹമാത്മനഃ കർമ രണേ സാത്വത ദർശയ॥ ॥ 7-110-107 (49229)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 110 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-110-29 തസ്മിന്നവസരേ॥ 5-110-42 കൃത്യസ്യ ജയദ്രഥവധസ്യാനന്തരാപേക്ഷീ അവിഘ്നാകാങ്ക്ഷീ॥ 5-110-43 യഃ സ ധർമോ മൈത്രീലക്ഷണഃ। സാംപരായേ ആപത്കാലേ॥ 5-110-47 വയസ്യസ്യ സ്രിഗ്ധസ്യ। സഹായാർഥം സഹായരൂപപ്രയോജനം॥ 5-110-67 ഉപപ്ലുവേ വിമർദേ॥ 5-110-68 സഖ്യാദേരനുരൂപമിത്യനേനാന്വയഃ॥ 5-110-69 സത്യസ്യാംഗീകാരസ്യ। അനുകംപാർഥമർജുനാനുപാലനനിമിത്തം॥ 5-110-79 ശ്രൂയതേ ഹി രണം പ്രതി ഇതി ക.പാഠഃ॥ 5-110-88 മഹാർഥം മഹാന്തമർഥം। ലഘുസംയുക്തമവിലംബസംപന്നം॥ 5-110-101 വിഭീതവദഭീതഃ॥ 5-110-102 അനബസ്ഥാനമസ്ഥൈര്യം॥ 5-110-110 ദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 111
॥ ശ്രീഃ ॥
7.111. അധ്യായഃ 111
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനംപ്രതി ഗച്ഛേതി യുധിഷ്ഠിരചോദിതേന സാത്യകിനാ തംപ്രതി സ്വസ്യാർജുനേന തദ്രക്ഷണായ നിയോഗാഭിധാനപൂർവകം സ്വേന തസ്യാപരിത്യാജ്യത്വകഥനം॥ 1 ॥ യുധിഷ്ഠിരേണ ഭീമാദിഭിഃ സ്വസ്യ രക്ഷണകഥനപൂർവകം പുനഃ സാത്യകേരർജുനംപ്രതി ഗമനേ നിയോജനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-111-0 (49230)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-111-0x (4543)
പ്രീതിയുക്തം ച ഹൃദ്യം ച മാനനീയം ച സർവശഃ।
കാലയുക്തം ച ചിത്രം ച സ്വധിയാ ചാഭിഭാഷിതം॥ 7-111-1 (49231)
ധർമരാജസ്യ തദ്വാക്യം നിശ്യംയ ശിനിപുംഗവഃ।
സാത്യകിർഭരതശ്രേഷ്ഠ പ്രത്യുവാച യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-111-2 (49232)
ശ്രുതം തേ ഗദതോ വാക്യം സർവമേതൻമയാഽച്യുത।
ന്യായയുക്തം ച സത്യം ച ഫൽഗുനാർഥേ യശസ്കരം॥ 7-111-3 (49233)
ഏവംവിധേ തഥാ കാലേ മാദൃശം പ്രേക്ഷ്യ സത്തമ।
വക്തുമർഹസി രാജേന്ദ്ര യഥാ പാർഥം തഥൈവ മാം॥ 7-111-4 (49234)
ന മേ ധനഞ്ജയസ്യാർഥേ പ്രാണാ രക്ഷ്യാഃ കഥഞ്ചന।
ത്വത്പ്രയുക്തഃ പുനരഹം കിം നകുര്യാം മഹാഹവേ॥ 7-111-5 (49235)
ലോകത്രയം യോധയേയം സദേവാസുരമാനുഷം।
ത്വത്പ്രയുക്തോ നരേന്ദ്രേന്ദ്ര കിംപുനസ്താൻസുദുർബലാൻ॥ 7-111-6 (49236)
സുയോധനബലം ത്വദ്യ യോധയിഷ്യേ സമന്തതഃ।
വിജേഷ്യേ ച രണേ രാജൻസത്യമേതദ്ബ്രവീമി തേ॥ 7-111-7 (49237)
കുശല്യഹം കുംശലിനം സമാസാദ്യ ധനഞ്ജയം।
ഹതേ ജയദ്രഥേ രാജൻപുനരേഷ്യാമി തേഽന്തികം॥ 7-111-8 (49238)
അവശ്യം തു മയാ സർവം വിജ്ഞാപ്യസ്ത്വം നരാധിപ।
വാസുദേവസ്യ യദ്വാക്യം ഫൽഗുനസ്യ ച ധീമതഃ॥ 7-111-9 (49239)
ദൃഢം ത്വഭിഹിതശ്ചാഹമർജുനേന പുനഃപുനഃ।
മധ്യേ സർവസ്യ സൈന്യസ്യ വാസുദേവസ്യ ശൃണ്വതഃ॥ 7-111-10 (49240)
അദ്യ മാധവ രാജാനമപ്രമത്തോഽനുപാലയ।
ആര്യാം യുദ്ധേ മതിം കൃത്വാ യാവദ്ധൻമി ജയദ്രഥം॥ 7-111-11 (49241)
ത്വയി ചാഹം മഹാബാഹോ പ്രദ്യുംനേ വാ മഹാരഥേ।
നൃപം നിക്ഷിപ്യ ഗച്ഛേയം നിരപേക്ഷോ ജയദ്രഥം॥ 7-111-12 (49242)
ജാനീഷേ ഹി രണേ ദ്രോണം കുരുഷു ശ്രേഷ്ഠസംമതം।
പ്രതിജ്ഞാ ചാപി തേ നിത്യം ശ്രുതാ ദ്രോണസ്യ മാധവ॥ 7-111-13 (49243)
ഗ്രഹമേ ധർമരാജസ്യ ഭാരദ്വാജോഽപി ഗൃധ്യതി।
ശക്തശ്ചാപി രണേ ദ്രോണോ നിഗ്രഹീതും യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-111-14 (49244)
ഏവം ത്വയി സമാഘായ ധർമരാജം നരോത്തമം।
അഹമദ്യ ഗമിഷ്യാമി സൈന്ധവസ്യ വധായ ഹി॥ 7-111-15 (49245)
`സ ത്വമദ്യ രണേ യത്തോ രക്ഷ മാധവ പാണ്ഡവം।
രക്ഷേണേ ധർമരാജസ്യ ധ്രുവോ ഹി വിജയോ മമ'॥ 7-111-16 (49246)
ജയദ്രഥം ച ഹത്വാഽഹം ദ്രുതമേഷ്യാമി മാധവ।
ധർമരാജം ന ചേദ്ദ്രോണോ നിഗൃഹ്ണീയാദ്രണേ ബലാത്॥ 7-111-17 (49247)
നിഗൃഹീതേ നരശ്രേഷ്ഠേ ഭാരദ്വാജേന മാധവ।
സൈന്ധവസ്യ വധോ ന സ്യാൻമമാപ്രീതിസ്തഥാ ഭവേത്॥ 7-111-18 (49248)
ഏവംഗതേ നരശ്രേഷ്ഠേ പാണ്ഡവേ സത്യവാദിതി।
അസ്മാകം ഗമനം വ്യക്തം വനം പ്രതി ഭവേത്പുനഃ॥ 7-111-19 (49249)
സോഽയം മമ ജയോ വ്യക്തം വ്യർഥ ഏവ ഭവിഷ്യതി।
യദി ദ്രോണോ രണേ ക്രുദ്ധോ നിഗൃഹ്ണീയാദ്യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-111-20 (49250)
സ ത്വമദ്യ മഹാബാഹോ പ്രിയാർഥം മമ മാധവ।
ജയാർഥം ച യശോർഥം ച രക്ഷ രാജാനമാഹവേ॥ 7-111-21 (49251)
സ ഭവാൻമയി നിക്ഷേപോ നിക്ഷിപ്തഃ സവ്യസാചിനാ।
ഭാരദ്വാജാദ്ഭയം നിത്യം മന്യമാനേന വൈ പ്രഭോ॥ 7-111-22 (49252)
തസ്യാപി ച മഹാബാഹോ നിത്യം പശ്യാമി സംയുഗേ।
നാന്യം ഹി പ്രതിയോദ്ധാരം രൌക്മിണേയാദൃതേ പ്രഭോ॥ 7-111-23 (49253)
മാം ചാപി മന്യതേ യുദ്ധേ ഭാരദ്വാജസ്യ ധീമതഃ।
സോഽഹം സംഭാവനാനം ചൈതാമാചാര്യവചനം ച തത്।
പൃഷ്ഠതോ നോത്സഹേ കർതും ത്വാം വാ ത്യക്തും മഹീപതേ॥ 7-111-24 (49254)
ആചാര്യോ ലഘുഹസ്തത്വാദഭേദ്യകവചാവൃതഃ।
ഉപലഭ്യ രണേ ക്രീഡേദ്യഥാ ശകുനിനാ ശിശുഃ॥ 7-111-25 (49255)
യദി കാർഷ്ണിർധനുഷ്പാണിരിഹ സ്യാൻമകരധ്വജഃ।
തസ്മൈ ത്വാം വിസൃജേയം വൈ സ ത്വാം രക്ഷേദ്യഥാഽർജുനഃ॥ 7-111-26 (49256)
കുരു ത്വമാത്മനോ ഗുപ്തിം കസ്തേ ഗോപ്താ ഗതേ മയി।
യഃ പ്രതീയാദ്രമേ ദ്രോണം യാവദ്ഗച്ഛാമി പാണ്ഡവം॥ 7-111-27 (49257)
മാ ച തേ ഭയമദ്യാസ്തു രാജന്നർജുനസംഭവം।
ന സ ജാതു മഹാബാഹുർഭാരമുദ്യംയ സീദതി॥ 7-111-28 (49258)
യേ ച സൌവീരകാ യോധാസ്തഥാ സൈന്ധവപൌരവാഃ।
ഉദീച്യാ ദാക്ഷിണാത്യാശ്ച യേ ചാന്യേഽപി മഹാരഥാഃ॥ 7-111-29 (49259)
യേ ച കർണമുഖാ രാജന്രഥോദാരാഃ പ്രകീർതിതഃ।
ഏതേഽർജുനസ്യ ക്രുദ്ധസ്യ കലാം നാർഹന്തി ഷോഡശീം॥ 7-111-30 (49260)
ഉദ്യുക്താഃ പൃഥിവീപാല സസുരാസുരമാനുഷാഃ।
സരാക്ഷസഗണാ രാജൻസകിന്നരമഹോരഗാഃ॥ 7-111-31 (49261)
ജംഗമസ്ഥാവരൈഃ സാർധം നാലം പാർഥസ്യ സംയുഗേ।
ഏവം ജ്ഞാത്വാ മഹാരാജ വ്യേതു തേ ഭീർധനഞ്ജയേ॥ 7-111-32 (49262)
ഏവം വീരൌ മഹേഷ്വാസൌ കൃഷ്ണൌ സത്യപരാക്രമൌ।
ന തത്ര കർമണോ വ്യാപത്കഥഞ്ചിദപി വിദ്യതേ। 7-111-33 (49263)
ദൈവം കൃതാസ്ത്രതാം യോഗമമർഷം ശൌര്യമാഹവേ।
കൃതജ്ഞതാം ദയാം ചൈവ ഭ്രാതുസ്ത്വമനുചിന്തയ॥ 7-111-34 (49264)
മയി ചാപി സഹായേ തേ ഗച്ഛമാനേഽർജുനം പ്രതി।
ദ്രോണേ ചിത്രാസ്ത്രതാം സഹ്ഖ്യേ രാജംസ്ത്വമനുചിന്തയ॥ 7-111-35 (49265)
ആചാര്യോ ഹി ഭൃശം രാജന്നിഗ്രഹേ തവ ഗൃധ്യതി।
പ്രതിജ്ഞാമാത്മനോ രക്ഷൻസത്യാം കർതും ച ഭാരത॥ 7-111-36 (49266)
കുരുഷ്വാദ്യാത്മനോ ഗുപ്തിം കസ്തേ ഗോപ്താ ഗതേ മയി।
യസ്യാഹം പ്രത്യയാത്പാർഥം ഗച്ഛേയം ഫൽഗുനം പ്രതി॥ 7-111-37 (49267)
ന ഹ്യഹം ത്വാം മഹാരാജ അനിക്ഷിപ്യ മഹാഹവേ।
ക്വചിദ്യാസ്യാമി കൌരവ്യ സത്യമേതദ്ബ്രവീമി തേ॥ 7-111-38 (49268)
`ന പശ്യാമി രഥം കഞ്ചിദ്യസ്തേ ഗോപ്താ ഭവേദിഹ।
ശക്തം യം മന്യസേ രാജൻഗോപ്താരം പ്രതി പാണ്ഡവ'॥ 7-111-39 (49269)
ഏതദ്വിചാര്യ ബഹുശോ ബുദ്ധ്യാ ബുദ്ധിമതാം വര।
ദൃഷ്ട്വാ ശ്രേയഃ പരം ബുദ്ധ്യാ തതോ രാജൻപ്രശാധി മാം॥ 7-111-40 (49270)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-111-41x (4544)
ഏവമേതൻമഹാബാഹോ യഥാ വദസി മാധവ।
ന തു മേ ശുദ്ധ്യതേ ഭാവഃ ശ്വേതാശ്വം പ്രതി മാരിഷ॥ 7-111-41 (49271)
കരിഷ്യേ പരമം യത്നമാത്മനോ രക്ഷണേ ഹ്യഹം।
ഗച്ഛ ത്വം സമനുജ്ഞാതോ യത്ര യാതോ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-111-42 (49272)
ആത്മസംരക്ഷണം സംഖ്യേ ഗമനം ചാർജുനം പ്രതി।
വിചാര്യൈതത്സ്വയം ബുദ്ധ്യാ ഗമനം തത്ര രോചയേ॥ 7-111-43 (49273)
സ ത്വമാതിഷ്ഠ യാനായ യത്ര യാതോ ധനഞ്ജയഃ।
മമാപി രക്ഷണം ഭീമഃ കരിഷ്യതി മഹാബലഃ॥ 7-111-44 (49274)
പാർഷതശ്ച സസോദര്യഃ പാർഥിവാശ്ച മബാഹലാഃ।
ദ്രൌപദേയാശ്ച മാം താത രക്ഷിഷ്യന്തി ന സംശയഃ॥ 7-111-45 (49275)
കേകയാ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച രാക്ഷസശ്ച ഘടോത്കചഃ।
വിരാടോ ദ്രുപദശ്ചൈവ ശിഖണ്ഡീ ച മഹാരഥഃ॥ 7-111-46 (49276)
ധൃഷ്ടകേതുശ്ച ബലവാൻകുന്തിഭോജശ്ച മാതുലഃ।
നകുലഃ സഹദേവശ്ച പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാസ്തഥാ।
ഏതേ സമാഹിതാസ്താത രക്ഷിഷ്യന്തി ന സംശയഃ॥ 7-111-47 (49277)
ന ദ്രോണഃ സഹ സൈന്യേന കൃതവർമാ ച സംയുഗേ।
സമാസാദയിതും ശക്തോ ന ച മാം ധർഷയിഷ്യതി॥ 7-111-48 (49278)
ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച സമരേ ദ്രോണം ക്രുദ്ധം പരന്തപഃ।
വാരയിഷ്യതി വിക്രംയ വേലേവ മകരാലയം॥ 7-111-49 (49279)
യത്ര സ്ഥാസ്യതി സംഗ്രാമേ പാർഷതഃ പരവീരഹാ।
ന ദ്രോണസ്യ ബലം താത ക്രമേത്തത്ര കഥഞ്ചന॥ 7-111-50 (49280)
ഏഷ ദ്രോണവിനാശായ സമുത്പന്നോ ഹുതാശനാത്।
കവചീ സ ശരീ ഖംഗീ ധന്വീ ച വരഭൂഷണഃ॥ 7-111-51 (49281)
`ഏഷ ദ്രോണം രണേ ക്രുദ്ധം വാരയേത സ വൈ പ്രഭോ।
പാഞ്ചാലഃ സഹിതൈഃ സർവൈഃ പാണ്ഡവാനാം ച ധന്വിഭിഃ'॥ 7-111-52 (49282)
വിക്രുധം ഗച്ഛ ശൈനേയ മാ കാർഷീർമയി സംഭ്രമം।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ രണേ ക്രുദ്ധം ദ്രോണമാവാരയിഷ്യതി॥ ॥ 7-111-53 (49283)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകാദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 111 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-111-15 ഏവമീദൃശ്യാമപി കാര്യഗതൌ। സമാധായ നിക്ഷിപ്യ॥ 5-111-19 ഏവംഗതേ ഗ്രഹണം പ്രാപ്തേ। അസ്മാകം ചിന്തിതം വ്യക്തം വ്യർഥമേവ ഭവേദ്യുധി ഇതി. ക.ഖ.ങ.പാഠഃ॥ 5-111-27 യാവദ്രച്ഛാമി ഗമിഷ്യാമി॥ 5-111-28 അർജുനസംഭവമർജുനവിഷയം॥ 5-111-34 ദൈവമമാനുഷതാം। യോഗമഭിജ്ഞാനം॥ 5-111-38 ക്വചിത്കസ്മിംശ്ചിത് അനിക്ഷിപ്യേത്യന്വയഃ॥ 5-111-40 ദൃഷ്ട്വാ നിശ്ചിത്യ॥ 5-111-44 ആതിഷ്ഠ പ്രക്രമസ്വ॥ 5-111-47 മാതുലഃ പുരുജിത്॥ 5-111-53 മയി മാമധികൃത്യ। സംഭ്രമമുദ്വേഗം॥ 5-111-111 ഏകാദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 112
॥ ശ്രീഃ ॥
7.112. അധ്യായഃ 112
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകേഃ യുധിഷ്ഠിരരക്ഷണേ ഭീമം നിയോജ്യാർജുനദർശനായ പ്രസ്ഥാനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-112-0 (49284)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-112-0x (4545)
ധർമരാജസ്യ തദ്വാക്യം നിശംയ ശിനിപുംഗവഃ।
സ പാർഥാദ്ഭയമാശംസൻപരിത്യാഗാൻമഹീപതേഃ॥ 7-112-1 (49285)
അപവാദം ഹ്യാത്മനശ്ച ലോകാദ്രക്ഷന്വിശേഷതഃ।
ന മാം ഭീതമിതി ബ്രൂയാത്പ്രയാന്തം ഫൽഗുനം പ്രതി॥ 7-112-2 (49286)
നിശ്ചിത്യ ബഹുധൈവം സ സാത്യകിര്യുദ്ധദുർമദഃ।
നാതിവ്യക്തമിവാഭാഷ്യ ധർമരാജം മഹായശാഃ॥ 7-112-3 (49287)
ശോകഗദ്ഗദയാ വാചാ ശോകോപഹതചേതനഃ।
യഥേദാനീമിതി ധ്യാത്വാ ധർമരാജമഥാബ്രവീത്॥ 7-112-4 (49288)
കൃതാം ചേൻമന്യസേ രക്ഷാം സ്വസ്തി തേഽസ്തു വിശാംപതേ।
അനുയാസ്യാമി ബീഭത്സും കരിഷ്യേ വചനം തവ॥ 7-112-5 (49289)
ന ഹി മേ പാണ്ഡവാത്കശ്ചിത്ത്രിഷു ലോകേഷു വിദ്യതേ।
യോ മേ പ്രിയതരോ രാജൻസത്യമേതദ്ബ്രവീമി തേ॥ 7-112-6 (49290)
തസ്യാഹം പദവീം യാസ്യേ സന്ദേശാത്തവ മാനദ।
ത്വത്കൃതേ ന ച മേ കിഞ്ചിദകർതവ്യം കഥഞ്ചന॥ 7-112-7 (49291)
യഥാ ഹി മേ ഗുരോർവാക്യം വിശിഷ്ടം ദ്വിപദാം വര।
തഥാ തവാപി വചനം വിശിഷ്ടതരമേവ മേ॥ 7-112-8 (49292)
പ്രിയേ ഹി തവ വർതേതേ ഭ്രാതരൌ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ।
തയോഃ പ്രിയേ സ്ഥിതം ചൈവ വിദ്ധി മാം രാജപുംഗവ॥ 7-112-9 (49293)
തവാജ്ഞാം ശിരസാ ഗൃഹ്യ പാണ്ഡവാർഥമഹം പ്രഭോ।
ഭിത്ത്വേദം ദുർഭിദം സൈന്യം പ്രയാസ്യേ നരപുംഗവ॥ 7-112-10 (49294)
ദ്രണാനീകം വിശാംയേഷ ക്രുദ്ധോ ഝഷ ഇവാർണവം।
തത്ര യാസ്യാമി യത്രാസൌ രാജന്രാജാ ജയദ്രഥഃ॥ 7-112-11 (49295)
യത്ര സേനാന്തമാശ്രിത്യ ഭീതസ്തിഷ്ഠതി പാണ്ഡവാത്।
ഗുപ്തോ രഥവരശ്രേഷ്ഠൈർദ്രൌണികർണകൃപാദിഭിഃ॥ 7-112-12 (49296)
ഇതിസ്ത്രിയോജനം മന്യേ തമധ്വാനം വിശാംപതേ।
യത്ര തിഷ്ഠതി പാർഥോഽസൌ ജയദ്രഥവധോദ്യതഃ॥ 7-112-13 (49297)
ത്രിയോജനഗതസ്യാപി തസ്യ യാസ്യാഭ്യഹം പദം।
ആസൈന്ധവവധാദ്രാജൻസുദൃഢേനാന്തരാത്മനാ॥ 7-112-14 (49298)
അനാദിഷ്ടസ്തു ഗുരുണാ കോ നു യുധ്യേത മാനവഃ।
ആദിഷ്ടസ്തു യഥാ രാജൻകോ ന യുധ്യേത മാദൃശഃ॥ 7-112-15 (49299)
അഭിജാനാമി തം ദേശമിതഃ പൂർണം ത്രിയോജനം।
യത്ര തിഷ്ഠതി രാജാഽസൌ സൈന്ധവോ ബാലഘാതകഃ॥ 7-112-16 (49300)
സാഗരപ്രതിമം സൈന്യം ഗർജന്തമിവ സാഗരം।
ഹലശക്തിഗദാപ്രാസചർമഖംഗർഷ്ടിതോമരം।
ഇഷ്വസ്ത്രവരസംബാധം ക്ഷോഭയിത്വാ വ്രജാംയഹം॥ 7-112-17 (49301)
യദേതത്കുഞ്ജരാനീകം സഹസ്രമനുപശ്യസി।
കുലമാഞ്ജനകം നാമ യത്രൈതേ വീര്യശാലിനഃ॥ 7-112-18 (49302)
ആസ്ഥിതാ ബഹുഭിർംലേച്ഛൈര്യുദ്ധശൌണ്ഡൈഃ പ്രഹാരിഭിഃ।
നാഗാ നഗനിഭാ രാജൻക്ഷരന്ത ഇവ തോയദാഃ॥ 7-112-19 (49303)
നൈതേ ജാതു നിവർതേരൻപ്രേഷിതാ ഹസ്തിസാദിഭിഃ।
അന്യത്ര ഹി വധാദേഷാം നാസ്തി രാജൻപരാജയഃ॥ 7-112-20 (49304)
അഥ യാന്രഥിനോ രാജൻസഹസ്രമനുപശ്യസി।
ഏതേ രുക്മരഥാ നാമ രാജപുത്രാ മഹാരഥാഃ॥ 7-112-21 (49305)
രഥേഷ്വസ്ത്രേഷു നിപുണാ നാഗേഷു ച വിശാംപതേ।
ധനുർവേദേ ഗതാഃ പാരം മുഷ്ടിയുദ്ധേ ച കോവിദാഃ॥ 7-112-22 (49306)
ഗദായുദ്ധവിശേഷജ്ഞാ നിയുദ്ധകുശലാസ്തഥാ।
ഖംഗപ്രഹരണേ യുക്താഃ സംപാതേ ചാസിചർമണോഃ॥ 7-112-23 (49307)
ശൂരാശ്ച കൃതവിദ്യാശ്ച സ്പർധന്തേ ച പരസ്പരം।
നിത്യം ഹി സമരേ രാജന്വിജിഗീഷന്തി മാനവാൻ॥ 7-112-24 (49308)
കർണേന വിഹിതാ രാജന്ദുഃശാസനമനുവ്രതാഃ।
ഏതാംസ്തു വാസുദേവോഽപി രഥോദാരാൻപ്രശംസതി॥ 7-112-25 (49309)
സതതം പ്രിയകാമാശ്ച കർണസ്യൈതേ വശേ സ്ഥിതാഃ।
തസ്യൈവ വചനാദ്രാജന്നിവൃത്താഃ ശ്വേതവാഹനാത്॥ 7-112-26 (49310)
തേ ന ക്ലാന്താ ന ച ശ്രാന്താ ദൃഢാവരണകാർമുകാഃ।
മദർഥേഽധിഷ്ഠിതാ നൂനം ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ശാസനാത്॥ 7-112-27 (49311)
ഏതാൻപ്രമഥ്യ സംഗ്രാമേ പ്രിയാർഥം തവ കൌരവ।
പ്രയാസ്യാമി തതഃ പശ്ചാത്പദവീം സവ്യസാചിനഃ॥ 7-112-28 (49312)
യാംസ്ത്വേതാനപരാന്രാജന്നാഗാൻസപ്തശതാനിമാൻ।
പ്രേക്ഷസേ വർമസഞ്ഛന്നാൻകിരാതൈഃ സമധിഷ്ഠിതാൻ॥ 7-112-29 (49313)
കിരാതരാജോ യാൻപ്രാദാദ്ഗൃഹീതഃ സവ്യസാചിനാ।
സ്വലങ്കൃതാംസ്തദാ പ്രേഷ്യാനിച്ഛഞ്ജീവിതമാത്മനഃ॥ 7-112-30 (49314)
ആസന്നേതേ പുരാ രാജംസ്തവ കർമകരാ ദൃഢം।
ത്വാമേവാദ്യ യുയുത്സന്തേ പശ്യ കാലസ്യ പര്യയം॥ 7-112-31 (49315)
ഏഷാമേതേ മഹാമാത്രാഃ കിരാതാ യുദ്ധദുർമദാഃ।
ഹസ്തിശിക്ഷാവിദശ്ചൈവ സർവേ ചൈവാഗ്നിയോനയഃ॥ 7-112-32 (49316)
ഏതേ വിനിർജിതാഃ സംഖ്യേ സംഗ്രാമേ സവ്യസാചിനാ।
മദർഥമദ്യ സംയത്താ ദുര്യോധനവശാനുഗാഃ॥ 7-112-33 (49317)
ഏതാൻഹത്വാ ശരൈ രാജൻകിരാതാന്യുദ്ധദുർമദാൻ।
സൈന്ധവസ്യ വധേ യത്തമനുയാസ്യാമി പാണ്ഡവം॥ 7-112-34 (49318)
യേ ത്വേതേ സുമഹാനാഗ അഞ്ജനസ്യ കുലോദ്ഭവാഃ।
കർകശാശ്ച വിനീതാശ്ച പ്രഭിന്നകരടാമുഖാഃ॥ 7-112-35 (49319)
ജാംബൂനദമയൈഃ സർവൈർവർമഭിഃ സുവിഭൂഷിതാഃ।
ലബ്ധലക്ഷാ രണേ രാജന്നൈരാവണസമാ യുധി॥ 7-112-36 (49320)
ആസ്ഥിതാ ദസ്യുഭിസ്തീക്ഷ്ണൈഃ ശൂരൈരുത്തമപാർവതൈഃ।
കർകശൈഃ പ്രവരൈര്യോധൈഃ കാഷ്ണാര്യസതനുച്ഛദൈഃ॥ 7-112-37 (49321)
സന്തി ഗോയോനയശ്ചാത്ര സന്തി വാനരയോനയഃ।
അനേകയോനയശ്ചാന്യേ തഥാ മാനുഷയോനയഃ॥ 7-112-38 (49322)
അനീകമസതാമേതദ്ഭൂംരവർണമുദീര്യതേ।
ംലേച്ഛാനാം പാപകർതൄണാം ഹിമദുർഗനിവാസിനാം॥ 7-112-39 (49323)
ഏതദ്ദുര്യോധനോ ലബ്ധ്വാ സമഗ്രം രാജമണ്ഡലം।
കൃപം ച സൌമദത്തിം ച ദ്രോണം ച രഥിനാം വരം॥ 7-112-40 (49324)
സിന്ധുരാജം തഥാ കർണമവമന്യത പാണ്ഡവാൻ।
കൃതാർഥമഥ ചാത്മാനം മന്യതേ കാലചോദിതഃ॥ 7-112-41 (49325)
തേ തു സർവേഽദ്യ സംപ്രാപ്താ മമ നാരാചഗോചരം।
നഭവിഷ്യന്തി കൌന്തേയ യദ്യപി സ്യുർമനോജവാഃ॥ 7-112-42 (49326)
തേന സംഭാവിതാ നിത്യം പരവീര്യോപജീവിനാ।
വിനാശമുപയാസ്യന്തി മച്ഛരൌഘനിപീഡിതാഃ॥ 7-112-43 (49327)
യേ ത്വേതേ രഥിനോ രാജന്ദൃശ്യന്തേ കാഞ്ചനധ്വജാഃ।
ഏതേ ദുർവാരണാ നാമ കാംഭോജാ യദി തേ ശ്രുതാഃ॥ 7-112-44 (49328)
ശൂരാശ്ച കൃതവിദ്യാശ്ച ധനുർവേദേ ച നിഷ്ഠിതാഃ।
സംഹതാശ്ച ഭൃശം ഹ്യേതേ അന്യോന്യസ്യ ഹിതൈഷിണഃ॥ 7-112-45 (49329)
അക്ഷൌഹിണ്യശ്ച സംരബ്ധാ ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ഭാരത।
യത്താ മദർഥേ തിഷ്ഠന്തി കുരുവീരാഭിരക്ഷിതാഃ॥ 7-112-46 (49330)
അപ്രമത്താ മഹാരാജ മാമേവ പ്രത്യുപസ്ഥിതാഃ।
താനഹം പ്രമഥിഷ്യാമി തൃണാനീവ ഹുതാശനഃ॥ 7-112-47 (49331)
തസ്മാത്സർവാനുപാസംഗാൻസർവോപകരണാനി ച।
രഥേ കുർവന്തു മേ രാജന്യഥാവദ്രഥകൽപകാഃ॥ 7-112-48 (49332)
അസ്മിംസ്തു കില സംമർദേ ഗ്രാഹ്യം വിവിധമായുധം।
യഥോപദിഷ്ടമാചാര്യൈഃ കാര്യഃ പഞ്ചഗുണോ രഥഃ॥ 7-112-49 (49333)
കാംഭോജൈർഹി സമേഷ്യാമി തീക്ഷ്ണൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
നാനാശസ്ത്രസമാവായൈർവിവിധായുധയോധിഭിഃ॥ 7-112-50 (49334)
കിരാതൈശ്ച സമേഷ്യാമി വിഷകൽപൈഃ പ്രഹാരിഭിഃ।
ലാലിതൈഃ സതതം രാജ്ഞാ ദുര്യോധനഹിതൈഷിഭിഃ॥ 7-112-51 (49335)
ശകൈശ്ചാപി സമേഷ്യാമി ശക്രതുല്യപരാക്രമൈഃ।
അഗ്നികൽപൈര്യുരാധർഷൈഃ പ്രദീപ്തൈരിവ പാവകൈഃ॥ 7-112-52 (49336)
തഥാഽന്യൈർവിവിധൈര്യോധൈഃ കാലകൽപൈർദുരാസദൈഃ।
സമേഷ്യാമി രണേ രാജൻബഹുഭിര്യുദ്ധദുർമദൈഃ॥ 7-112-53 (49337)
`ത്രിയോജനഗതസ്യാപി പദവീം സവ്യസാചിനഃ।
യാസ്യാമി രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠം പ്രവരം ച ധനുഷ്മതാം॥ 7-112-54 (49338)
സൂര്യോദയഗതസ്യാഹം പാണ്ഡവസ്യ ഗതിം ചരൻ।
അപരാഹ്ണഗതേ സൂര്യേ ഗമിഷ്യാമി ന സംശയഃ'॥ 7-112-55 (49339)
തസ്മാദ്വൈ വാജിനോ മുഖ്യാന്വിശ്രുതാഞ്ശുഭലക്ഷണൈഃ।
ഉപാവൃത്താംശ്ച പീതാംശ്ച പുനര്യുഞ്ജന്തു മേ രഥേ॥ 7-112-56 (49340)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-112-57x (4546)
തസ്യ സർവാനുപാസംഗാൻസർവോപകരണാനി ച।
രഥേ ചാസ്ഥാപയദ്രാജാ ശസ്ത്രാണി വിവിധാനി ച॥ 7-112-57 (49341)
തതസ്താൻസർവതോമുക്താൻസദശ്വാംശ്ചതുരോ ജനാഃ।
രസവത്പായയാമാസുഃ പാനം മദസമീരണം॥ 7-112-58 (49342)
പീതോപവൃത്താൻസ്നാതാംശ്ച ജഗ്ധാന്നാൻസമലങ്കൃതാൻ।
വിനീതശല്യാംസ്തുരഗാംശ്ചതുരോ ഹേമമാലിനഃ॥ 7-112-59 (49343)
താന്യുക്താന്രുക്മവർണാഭാന്വിനീതാഞ്ശീഘ്രഗാമിനഃ।
സംഹൃഷ്ടമനസോ വ്യഗ്രാന്വിധിവത്കൽപിതാന്രഥേ॥ 7-112-60 (49344)
മഹാധ്വജേന സിംഹേന ഹേമകേസരമാലിനാ।
സംവൃതേ കേതകൈർഹൈർമൈർമണിവിദ്രുമചിത്രിതൈഃ॥ 7-112-61 (49345)
പാണ്ഡുരാഭ്രപ്രകാശാഭിഃ പതാകാഭിരലങ്കൃതേ।
ഹേമദണ്ഡോച്ഛ്രിതച്ഛത്രേ ബഹുശസ്ത്രപരിച്ഛദേ।
യോജയാമാസ വിധിവദ്ധേമഭാണ്ഡവിഭൂഷിതാൻ॥ 7-112-62 (49346)
ദാരുകസ്യാനുജോ ഭ്രാതാ സൂതസ്തസ്യ പ്രിയഃ സഖാ।
ന്യവേദയദ്രഥം യുക്തം വാസവസ്യേവ മാതലിഃ॥ 7-112-63 (49347)
തതഃ സ്നാതഃ ശുചിർഭൂത്വാ കൃതകൌതുകമംഗലഃ।
സ്നാതകാനാം സഹസ്രസ്യ സ്വർണനിഷ്കാനഥോ ദദൌ॥ 7-112-64 (49348)
ആശീർവാദൈഃ പരിഷ്വക്തഃ സാത്യകിഃ ശ്രീമതാം വരഃ।
തതഃ സമധുപർകാംഭഃ പീത്വാ കൈരാതകം മധു॥ 7-112-65 (49349)
ലോഹിതാക്ഷോ ബഭൌ തത്ര മദവിഹ്വലലോചനഃ।
ആലഭ്യ വീരകാംസ്യം ച ഹർഷേണ മഹതാഽന്വിതഃ॥ 7-112-66 (49350)
ദ്വിഗുണീകൃതതേജോഭിഃ പ്രജ്വലന്നിവ പാവകഃ।
ഉത്സംഗേ ധനുരാദായ സശരം രഥിനാം വരഃ॥ 7-112-67 (49351)
`ആശീർവാദൈഃ പരിഷ്വക്തഃ സാത്യകിഃ ശ്രീമതാം വരഃ'।
കൃതസ്വസ്ത്യയനോ വിപ്രൈഃ കവചീ സമലങ്കൃതഃ॥ 7-112-68 (49352)
ലാജൈർഗന്ധൈസ്തഥാ മാല്യൈഃ കന്യാഭിശ്ചാഭിനന്ദിതഃ।
യുധിഷ്ഠിരസ്യ ചരണാവഭിവാദ്യ കൃതാഞ്ജലിഃ॥ 7-112-69 (49353)
തേന മൂർധന്യുപാഘ്രാതഃ കൃതസ്വസ്യയനോഽപി ച।
ആശിഷോ വിവിധാഃ ശ്രുത്വാ ധർമരാജമുഖേരിതാഃ।
ഹർഷേണ മഹതാ യുക്ത ആരുരോഹ മഹാരഥം॥ 7-112-70 (49354)
തതസ്തേ വാജിനോ ഹൃഷ്ടാഃ സുപുഷ്ടാ വാതരംഹസഃ।
അജയ്യാ ജൈത്രമൂഹുസ്തം വികുർവാണാഃ സ്മ സൈന്ധവാഃ।
യഥാ ശക്രരഥം രാജന്നൂഹുസ്തേ ഹരയഃ പുരാ॥ 7-112-71 (49355)
തഥൈവ ഭീമസേനോഽപി ധർമരാജേന പൂജിതഃ।
പ്രായാത്സാത്യകിനാ സാർധമഭിവാദ്യ യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-112-72 (49356)
തൌ ദൃഷ്ട്വാ പ്രവിവിക്ഷന്തൌ തവ സേനാമരിന്ദമൌ।
സംയത്താസ്താവകാഃ സർവേ തസ്ഥുർദ്രോണപുരോഗമാഃ॥ 7-112-73 (49357)
സന്നദ്ധമനുഗച്ഛന്തം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമം സ സാത്യകിഃ।
അഭിനന്ദ്യാബ്രവീദ്വീരസ്തദാ ഹർഷകരം വചഃ॥ 7-112-74 (49358)
ത്വം ഭീമ രക്ഷ രാജാനമേതത്കാര്യതമം ഹി തേ।
അഹം ഭിത്ത്വാ പ്രവേക്ഷ്യാമി കാലപക്വമിദം ബലം॥ 7-112-75 (49359)
ആയത്യാം ച തദാത്വേ ച ശ്രേയോ രാജ്ഞോഽഭിരക്ഷണം।
ജാനീഷേ മമ വീര്യം ത്വം തവ ചാഹമരിന്ദമ।
തസ്മാദ്ഭീമ നിവർതസ്വ മമ ചേദിച്ഛസി പ്രിയം॥ 7-112-76 (49360)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-112-77x (4547)
തഥോക്തഃ സാത്യകിം പ്രാഹ വ്രജ ത്വം കാര്യസിദ്ധയേ।
അഹം രാജ്ഞഃ കരിഷ്യാമി രക്ഷാം പുരുഷസത്തമ॥ 7-112-77 (49361)
ഏവമുക്തഃ പ്രത്യുവാച ഭീമസേനം സ മാധവഃ।
ഗച്ഛ ഗച്ഛ ധ്രുവം പാർഥ ധ്രുവോ ഹി വിജയോ മമ॥ 7-112-78 (49362)
യൻമേ സ്നിഗ്ധോഽനുരക്തശ്ച ത്വമദ്യ വശമാസ്ഥിതഃ।
നിമിത്താനി ച ധന്യാനി യഥാ ഭീമ വദന്തി മാം॥ 7-112-79 (49363)
നിഹതേ സൈന്ധവേ പാപേ പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
പരിഷ്വജിഷ്യേ രാജാനം ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം।
`അപ്രമാദശ്ച തേ കാര്യോ ദ്രോണം പ്രതി മഹാരഥം'॥ 7-112-80 (49364)
സഞ്ചയ ഉവാച। 7-112-81x (4548)
ഏതാവദുക്ത്വാ ഭീമം തു വിസൃജ്യ ച മഹായശാഃ।
സംപ്രൈക്ഷത്താവകം സൈന്യം വ്യാഘ്രോ മൃഗഗണാനിവ॥ 7-112-81 (49365)
തം ദൃഷ്ട്വാ പ്രവിവിക്ഷന്തം സൈന്യം തവ ജനാധിപ।
ഭൂയ ഏവാഭവൻമൂഢം സുഭൃശം ചാപ്യകംപത॥ 7-112-82 (49366)
തതഃ പ്രയാതഃ സഹസാ തവ സൈന്യം സ സാത്യകിഃ।
ദിദൃക്ഷുരർജുനം രാജന്ധർമരാജസ്യ ശാസനാത് ॥ ॥ 7-112-83 (49367)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വാദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 112 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-112-2 തേ മാം ഭീതമിതി ബ്രൂയുരയാന്തം ഇതി ഝ. പാഠഃ॥ 5-112-14 ആസൈന്ധവവധാത് സൈന്ധവവധാത്പ്രാഗേവ॥ 5-112-17 ഹലാദിതോമരാന്തമാർശ ആദ്യജന്തം॥ 5-112-23 സംപാതേ വിഹരണേ॥ 5-112-30 തദാ ദിഗ്വിജയേ॥ 5-112-35 അഞ്ജനസ്യ വരുണോപവാഹ്യസ്യ॥ 5-112-35 തേന ദുര്യോധനേന। 5-112-43 സംഭാവിതഃ സംവർധിതാഃ॥ 5-112-49 പഞ്ചഗുണഃ പഞ്ചഗുണസ്നമഗ്രീകഃ॥ 5-112-50 നാനാശസ്ത്രാണാം സമാവായഃ സമൂഹോ യേഷു॥ 5-112-56 പീതാഃ പായിതപേയാഃ॥ 5-112-61 കേതകൈഃ കുന്ദഘടിതശലാകാഭിഃ॥ 5-112-64 സ്വർണനിഷ്കാൻ ദീനാരാൻ॥ 5-112-65 തതഃ സമധുപർകാർഹഃ പീത്വാ കൈലാതകം മധു ഇതി ഝ.ഞ.പാഠഃ। കൈലാവതം മധു ഇതി ങ.പാഠഃ॥ 5-112-76 ആയത്യാമുത്തരകാലേ। തദാത്വേ തത്ക്ഷണേ॥ 5-112-112 ദ്വാദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 113
॥ ശ്രീഃ ॥
7.113. അധ്യായഃ 113
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനം ഗച്ഛതഃ സാത്യകേഃ കൃതവർമണാസഹ യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-113-0 (49368)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-113-0x (4549)
പ്രയാതേ തവ സൈന്യം തു യുയുധാനേ യുയുത്സയാ।
ധർമരാജോ മഹാരാജ സ്വേനാനീകേന സംവൃതഃ।
പ്രായാദ്ദ്രോണരഥം പ്രേപ്സുര്യുയുധാനസ്യ പൃഷ്ഠതഃ॥ 7-113-1 (49369)
തതഃ പാഞ്ചാലരാജസ്യ പുത്രഃ സമരദുർമദഃ।
`പ്രയാതേ മാധവേ രാജന്നിദം വചനമബ്രവീത്'॥ 7-113-2 (49370)
പ്രാക്രോശത്പാണ്ഡവാനീകേ വസുദാനശ്ച പാർഥിവഃ।
ആഗച്ഛത പ്രഹരത ദ്രുതം വിപരിധാവത॥ 7-113-3 (49371)
യഥാ സുഖേന ഗച്ഛേത സാത്യകിര്യുദ്ധദുർമദഃ।
മഹാരഥാ ഹി ബഹവോ യതിഷ്യന്തേഽസ്യ നിർജയേ॥ 7-113-4 (49372)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-113-5x (4550)
`സേനാപതിവചഃ ശ്രുത്വാ പാണ്ഡവേയാഃ സമന്തതഃ।
അഭ്യുദ്യയുർമഹാരാജ തവ സൈന്യം സമന്തതഃ॥ 7-113-5 (49373)
ജഹി പ്രഹര ഗൃഹ്ണീഹി വിധ്യ വിദ്രവ ചാദ്രവ'।
ഇതി ബ്രുവന്തൌ വേഗേന നിപേതുസ്തേ മഹാരഥാഃ॥ 7-113-6 (49374)
വയം പ്രതിജിഗീഷന്തസ്തത്ര താൻസമഭിദ്രുതാഃ।
`ബാണശംഖരവാൻകൃത്വാ വിമിശ്രാന്വാദ്യനിസ്വനൈഃ॥ 7-113-7 (49375)
യുയുധാനരഥം ദൃഷ്ട്വാ താവകാ അഭിദുദ്രുവുഃ'।
തതഃ ശബ്ദോ മഹാനാസീദ്യുയുധാനരഥം പ്രതി॥ 7-113-8 (49376)
ആകീര്യമാണാ ധാവന്തീ തവ പുത്രസ്യ വാഹിനീ।
സാത്വതേന മഹാരാജ ശതധാഽഭിവ്യശീര്യത॥ 7-113-9 (49377)
തസ്യാം വിദീര്യമാണായാം ശിനേഃ പുത്രോ മഹാരഥഃ।
സപ്തവീരാൻമഹേഷ്വാസാനഗ്രാനീകേഷ്വപോഥയത്॥ 7-113-10 (49378)
അഥാന്യാനപി രാജേന്ദ്ര നാനാജനപദേശ്വരാൻ।
ശരൈരനലസങ്കാശൈർനിന്യേ വീരാന്യമക്ഷയം॥ 7-113-11 (49379)
ശതമേകേന വിവ്യാധ ശതേനൈകം ച പത്രിണാം।
ദ്വിപാരോഹാന്ദ്വിപാംശ്ചൈവ ഹയാരോഹാൻഹയാംസ്തഥാ।
രഥിനഃ സാശ്വസൂതാംശ്ച ജഘാനേശഃ പശൂനിവ॥ 7-113-12 (49380)
തം തഥാഽദ്ഭുതകർമാണം ശരസംപാതവർഷിണം।
ന കേചനാഭ്യധാവന്വൈ സാത്യകിം തവ സൈനികാഃ॥ 7-113-13 (49381)
തേ ഭീതാ മൃദ്യമാനാശ്ച പ്രമൃഷ്ടാ ദീർഘബാഹുനാ।
ആയോധനം ജഹുർവീരാ ദൃഷ്ടാ തമതിമാനിനം॥ 7-113-14 (49382)
തമേകം ബഹുധാ പശ്യൻമോഹിതാസ്തസ്യ തേജസാ॥ 7-113-15 (49383)
രഥൈർവിമഥിതൈശ്ചൈവ ഭഗ്നനീഡൈശ്ച മാരിഷ।
ചക്രൈർവിമഥിതൈശ്ഛത്രൈർധ്വജൈശ്ച വിനിപാതിതൈഃ॥ 7-113-16 (49384)
അനുകർഷൈഃ പതാകാഭിഃ ശിരസ്ത്രാണൈഃ സകാഞ്ചനൈഃ।
ബാഹുഭിശ്ചന്ദനാദിഗ്ധൈഃ സാംഗദൈശ്ച വിശാംപതേ॥ 7-113-17 (49385)
ഹസ്തിഹസ്തോപമൈശ്ചാപി ഭുജംഗാഭോഗസന്നിഭൈഃ।
ഊരുഭിഃ പൃഥിവീ ച്ഛന്നാ മനുജാനാം നരാധിപ॥ 7-113-18 (49386)
ശശാങ്കുസന്നിഭൈശ്ചൈവ വദനൈശ്ചാരുകുണ്ഡലൈഃ।
പതിതൈർഋഷഭാക്ഷാണാം ബഭൌ ഭാരത മേദിനീ॥ 7-113-19 (49387)
ഗജൈശ്ച ബഹുധാ ഛിന്നൈഃ ശയാനൈഃ പർവതോപമൈഃ।
രരാജാതിഭൃശം ഭൂമിർവികീർണൈരിവ പർവതൈഃ॥ 7-113-20 (49388)
തപനീയമയൈര്യോക്ത്രൈർമുക്താജാലവിഭൂഷിതൈഃ।
ഉരശ്ഛദൈർവിചിത്രൈശ്ച വ്യശോഭന്ത തുരംഗമാഃ।
ഗതസത്വാ മഹീം പ്രാപ്യ പ്രമൃഷ്ടാ ദീർഘബാഹുനാ॥ 7-113-21 (49389)
നാനാവിധാനി സൈന്യാനി തവ ഹത്വാ തു സാത്വതഃ।
പ്രവിഷ്ടസ്താവകം സൈന്യം ദ്രാവയിത്വാ ചമൂം ഭൃശം॥ 7-113-22 (49390)
തതസ്തേനൈവ മാർഗേണ യേന യാതോ ധനഞ്ജയഃ।
ഇയേഷ സാത്യകിർഗന്തും തതോ ദ്രോണേന വാരിതഃ॥ 7-113-23 (49391)
ഭാരദ്വാജം സമാസാദ്യ യുയുധാനശ്ച സാത്യകിഃ।
ന ന്യവർതത സങ്ക്രുദ്ധോ വേലാമിവ ജലാശയഃ॥ 7-113-24 (49392)
നിവാര്യ തു രണേ ദ്രോണോ യുയുധാനം മഹാരഥം।
വിവ്യാധ നിശിതൈർബാണൈഃ പഞ്ചഭിർമർമഭേദിഭിഃ॥ 7-113-25 (49393)
സാത്യകിസ്തു രണേ ദ്രോണം രാജന്വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ।
ഹേമപുംഘൈഃ ശിലാധൌതൈഃ കങ്കബർഹിണവാജിതൈഃ॥ 7-113-26 (49394)
ഷം ഷഡ്ഭിഃ സായകൈർദ്രോണഃ സാശ്വയന്താരമാർദയത്।
സ തം ന മമൃഷേ ദ്രോണം യുയുധാനോ മഹാരഥഃ॥ 7-113-27 (49395)
സിംഹനാദം തതഃ കൃത്വാ ദ്രോണം വിവ്യാധ സാത്യകിഃ।
ദശഭിഃ സായകൈശ്ചാന്യൈഃ ഷഡ്ഭിരഷ്ടാഭിരേവ ച॥ 7-113-28 (49396)
യുയുധാനഃ പുനർദ്രോണം വിവ്യാധ ദശഭിഃ ശരൈഃ।
ഏകേന സാരഥിം ചാസ്യ ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ।
ധ്വജമേകേന ബാണേന വിവ്യാധ യുധി മാരിഷ॥ 7-113-29 (49397)
തം ദ്രോണഃ സാശ്വയന്താരം സരഥധ്വജമാശുഗൈഃ।
ത്വരൻപ്രാച്ഛാദയദ്ബാണൈഃ ശലഭാനാമിവ വ്രജൈഃ॥ 7-113-30 (49398)
തഥൈവ യുയുധാനോഽപി ദ്രോണം ബഹുഭിരാശുഗൈഃ।
`പ്രാച്ഛാദയദസംഭ്രാന്തസ്ത്വരമാണോ മഹാരഥഃ॥ 7-113-31 (49399)
ദ്രോണസ്തു പരമക്രുദ്ധഃ സാത്യകിം പരവീരഹാ।
അവാക്രിച്ഛിതൈർബാണൈർവാസുദേവപരാക്രമം॥ 7-113-32 (49400)
തം തഥാ ശരജാലേന പ്രച്ഛാദ്യ മഹതാ പുനഃ।
ദ്രോണഃ പ്രഹസ്യ ശൈനേയമിദം വചനമബ്രവീത്'॥ 7-113-33 (49401)
തവാചാര്യോ രണം ഹിത്വാ ഗതഃ കാപുരുഷോ യഥാ।
യുധ്യമാനം ച മാം ഹിത്വാ പ്രദക്ഷിണമവർതത॥ 7-113-34 (49402)
ത്വം ഹി മേ യുധ്യതോ നാദ്യ ജീവന്യാസ്യസി മാധവ।
യദി മാം ത്വം രണേ ഹിത്വാ ന യാസ്യാചാര്യവദ്ദ്രുതം॥ 7-113-35 (49403)
സാത്യകിരുവാച। 7-113-36x (4551)
ധനഞ്ജയസ്യ പദവീം ധർമരാജസ്യ ശാസനാത്।
ഗച്ഛാമി സ്വസ്തി തേ ബ്രഹ്മന്ന മേ കാലാത്യയോ ഭവേത്॥ 7-113-36 (49404)
ആചാര്യാനുഗതോ മാർഗഃ ശിഷ്യൈരന്വാസ്യതേ സദാ।
തസ്മാദേവ വ്രജാംയാശു യഥാ മേ സ ഗുരുർഗതഃ॥ 7-113-37 (49405)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-113-38x (4552)
ഏതാവദുക്ത്വാ ശൈനേയ ആചാര്യം പരിവർജയൻ।
പ്രയാതഃ സഹസാ രാജൻസാരഥിം ചേദമബ്രവീത്॥ 7-113-38 (49406)
ദ്രോണഃ കരിഷ്യതേ യത്നം സർവഥാ മമ വാരണേ।
യത്തോ യാഹി രണേ സൂത ശൃണു ചേദം വചഃ പരം॥ 7-113-39 (49407)
ഏതദാലോക്യതേ സൈന്യമാവന്ത്യാനാം മഹാപ്രഭം।
അസ്യാനന്തരതസ്ത്വേതദ്ദാക്ഷിണാത്യം മഹദ്ബലം॥ 7-113-40 (49408)
തദനന്തരമേതച്ച ബാഹ്ലികാനാം മഹദ്ബലം।
ബാഹ്ലികാഭ്യാശതോ യുക്തം കർണസ്യ ച മഹദ്ബലം॥ 7-113-41 (49409)
അന്യോന്യേന ഹി സൈന്യാനി ഭിന്നാന്യേതാനി സാരഥേ।
അന്യോന്യം സമുപാശ്രിത്യ ന ത്യക്ഷ്യന്തി രണാജിരം॥ 7-113-42 (49410)
ഏതദന്തരമാസാദ്യ ചോദയാശ്വാൻപ്രഹൃഷ്ടവത്।
മധ്യമം ജവമാസ്ഥായ വഹ മാമത്ര സാരഥേ॥ 7-113-43 (49411)
ബാഹ്ലികാ യത്ര ദൃശ്യന്തേ നാനാപ്രഹരണോദ്യതാഃ।
ദാക്ഷിണാത്യാശ്ച ബഹവഃ സൂതപുത്രപുരോഗമാഃ॥ 7-113-44 (49412)
ഹസ്ത്യശ്വരഥസംബാധം യച്ചാനീകം വിലോക്യതേ।
നാനാദേശസമുത്ഥൈശ്ച പദാതിഭിരധിഷ്ഠിതം॥ 7-113-45 (49413)
`*തതഃ ശക്യോ മഹാവ്യൂഹോ ഭേത്തും സ സഹസാ രണേ।
തം ദേശം ത്വരിതാ യാമോ മൃദ്ഗ്രന്തോ യുധി ശാത്രവാൻ॥ 7-113-46 (49414)
തത്രൈതേ സംപ്രഹൃഷ്ടത്വാന്നാസ്മാൻപ്രതി യുയുത്സവഃ॥ 7-113-47 (49415)
അയുധ്യമാനോ ബഹുഭിരേകം പ്രാപ്യ സുദുർബലം।
ബലം പ്രമഥ്യ ഗച്ഛാമി മിഷതാം സർവധന്വിനാം॥ 7-113-48 (49416)
മധ്യതോ യാഹി യത്രോഗ്രം കർണസ്യ സുമഹദ്ബലം।
യത്രൈതേ പരമക്രുദ്ധാ ദാക്ഷിണാത്യാ മഹാരഥാഃ।
ഏതാന്വിജിത്യ സംഗ്രാമേ തതോ യാമോ ധനഞ്ജയം॥ 7-113-49 (49417)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-113-50x (4553)
യുയുധാനവചഃ ശ്രുത്വാ യുയുധാനസ്യ സാരഥിഃ।
യഥോക്തമഗമദ്രാജന്വർജയന്ദ്രോണമാഹവേ'॥ 7-113-50 (49418)
തം ദ്രോണോഽനുയയൌ ക്രുദ്ധോ വികിരന്വിശിഖാൻബഹൂൻ।
യുയുധാനം മഹാഭാഗം ഗച്ഛന്തമനിവർതിനം॥ 7-113-51 (49419)
സ ച സൈന്യം മഹദ്ഭിത്ത്വാ ദാക്ഷിണാത്യബലം ച തത്।
കർണസ്യ സൈന്യം സുമഹദഭിഹത്യ ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-113-52 (49420)
പ്രാവിശദ്ഭാരതീം സേനാമപര്യന്താം സ സാത്യകിഃ।
സാത്യകോ ഹി തതഃ സൈന്യം ദ്രാവയൻസ സമന്തതഃ॥ 7-113-53 (49421)
പ്രവിഷ്ടേ യുയുധാനേ തു സൈനികേഷു ദ്രുതേഷു ച।
അമർഷീ കൃതവർമാ തു സാത്യകിം പര്യവാരയത്॥ 7-113-54 (49422)
തമാപതന്തം വിശിഖൈഃ ഷഡ്ഭിരാഹത്യ സാത്യകിഃ।
ചതുർഭിശ്ചതുരോഽസ്യാശ്വാനാജഘാനാശു വീര്യവാൻ॥ 7-113-55 (49423)
തതഃ പുനഃ ഷോഡശഭിർനതപർവഭിരാശുഗൈഃ।
സാത്യകിഃ കൃതവർമാണം പ്രത്യവിധ്യത്സ്തനാന്തരേ॥ 7-113-56 (49424)
സ താഡ്യമാനോ വിശിഖൈർബഹുഭിസ്തിഗ്മതേജനൈഃ।
സാത്വതേന മഹാരാജ കൃതവർമാ ന ചക്ഷമേ॥ 7-113-57 (49425)
സ വത്സന്ദതം സന്ധായ തിഗ്മാംശ്വനലസപ്രഭം।
ആകൃഷ്യ രാജന്നാകർണാദ്വിവ്യാധോരസി സാത്യകിം॥ 7-113-58 (49426)
സ തസ്യ ദേഹാവരണം ഭിത്ത്വാ ദേഹം ച സായകഃ।
സപുംഖപത്രഃ പൃഥിവീം വിവേശ രുധിരോക്ഷിതഃ॥ 7-113-59 (49427)
അഥാസ്യ ബഹുഭിർബാണൈരച്ഛിനത്പരമാസ്ത്രവിത്।
സ മാർഗണഗണം രാജൻകൃതവർമാ ശരാസനം॥ 7-113-60 (49428)
വിവ്യാധ ച രണേ രാജൻസാത്യകിം സത്യവിക്രമം।
ദശഭിർവിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈരഭിക്രുദ്ധഃ സ്തനാന്തരേ॥ 7-113-61 (49429)
തതഃ പ്രശീർണേ ധനുഷി ശക്ത്യാ ശക്തിമതാം വരഃ।
ജഘാന ദക്ഷിണം ബഹും സാത്യകിഃ കൃതവർമണഃ॥ 7-113-62 (49430)
തതോഽന്യത്സുദൃഢം ചാപം പൂർണമായംയ സാത്യകിഃ।
വ്യസൃജദ്വിശിഖാംസ്തൂർണം ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-113-63 (49431)
സരഥം കൃതവർമാണം സമന്താത്പര്യവാരയത്।
ഛാദയിത്വാ രണേ രാജൻഹാർദിക്യം സ തു സാത്യകിഃ।
അഥാസ്യ ഭല്ലേന ശിരഃ സാരഥേഃ സമകൃന്തത॥ 7-113-64 (49432)
സ പപാത ഹതഃ സൂതോ ഹാർദിക്യസ്യ മഹാരഥാത്।
തതസ്തേ യന്തൃരഹിതാഃ പ്രാദ്രവംസ്തുരഗാ ഭൃശം॥ 7-113-65 (49433)
അഥ ഭോജസ്തു സംഭ്രാന്തോ നിഗൃഹ്യ തുരഗാമൻസ്വയം।
തസ്ഥൌ വീരോ ധനുഷ്പാണിസ്തത്സൈന്യാന്യഭ്യപൂജയൻ॥ 7-113-66 (49434)
സ മുഹൂർതമിവാശ്വാസ്യ സദശ്വാൻസമനോദയത്।
വ്യപേത ഭീരമിത്രാണാമാവഹത്സുമഹദ്ഭയം॥ 7-113-67 (49435)
സാത്യകിശ്ചാത്യഗാത്തസ്മാത്സ തു ഭീമമുപാദ്രവത്॥ 7-113-68 (49436)
യുയുധാനോഽപി രാജേന്ദ്ര ഭോജാനീകാദ്വിനിഃസൃതഃ।
പ്രയയൌ ത്വരിതസ്തൂർണം കാംഭോജാനാം മഹാചമൂം॥ 7-113-69 (49437)
സ തത്ര ബഹുഭിഃ ശൂരൈഃ സന്നിരുദ്ധോ മഹാരഥൈഃ।
ന ചചാല തദാ രാജൻസാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ॥ 7-113-70 (49438)
സന്ധായ ച ചമൂം ദ്രോണോ ഭോജേ ഭാരം നിവേശ്യ ച।
അഭ്യധാവദ്രണേ യത്തോ യുയുധാനം യുയുത്സയാ॥ 7-113-71 (49439)
തഥാ തമനുധാവന്തം യുയുധാനസ്യ പൃഷ്ഠതഃ।
ന്യവാരയന്ത സംഹൃഷ്ടാഃ പാണ്ഡുസൈന്യേ ബ്രൃഹത്തമാഃ।
സമാസാദ്യ തു ഹാർദിക്യം രഥാനാം പ്രവരം രഥം॥ 7-113-72 (49440)
പാഞ്ചാലാ വിഗതോത്സാഹാ ഭീമസേനപുരോഗമാഃ।
വിക്രംയ വാരിതാ രാജന്വീരേണ കൃതവർമണാ॥ 7-113-73 (49441)
യതമാനാംശ്ച താൻസർവാനീഷദ്വിഗതചേതസഃ।
അഭിതസ്താഞ്ശരൌഘേണ ക്ലാന്തവാഹാനകാരയത്॥ 7-113-74 (49442)
നിഗൃഹീതാസ്തു ഭോജേന ഭോജാനീകേപ്സവോ രണേ।
അതിഷ്ഠന്നാര്യവദ്വീരാഃ പ്രാർഥയന്തോ മഹദ്യശഃ।
`ഹാർദിക്യം സമരേ യത്താ ന ശേകുഃ പ്രതിവീക്ഷിതും'॥ ॥ 7-113-75 (49443)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ത്രയോധശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 2 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-113-12 ഈശോ രുദ്രഃ॥ 5-113-19 ഋഷോഭസ്യേവാക്ഷീണി യേഷാം॥ 5-113-35 ത്വംഹി ത്വമപി॥ 5-113-42 ഭിന്നാനി പൃഥഗ്ഭൂതാനി॥ 5-113-* ഏതദാദി പഞ്ചശ്ലോകാനാം സ്ഥാനേ അധോ ലിഖിത ഏകഏവ ശ്ലോകഃ ഝ. പുസ്തകേഽസ്തി। ഏതാവദുക്ത്വാ യന്താരം ബ്രാഹ്മണം പരിവർജയൻ। മധ്യതോ യാഹി യച്ചോഗ്രം കർണസ്യ ച മഹദ്വലം॥ 5-113-58 ജിഹ്മാഗാനിലസന്നിഭം ഇതി। ഝ. പാഠഃ॥ 5-113-71 സന്ധായ യഥാസ്ഥാനമാനീയ॥ 5-113-75 ആര്യവത്കുലീനവത്। കുലീനത്വാദിതിയാവത്॥ 5-113-113 ത്രയോദശാധികരശഥതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 114
॥ ശ്രീഃ ॥
7.114. അധ്യായഃ 114
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ സ്വസൈന്യപരാജയശ്രവണേന ശോചനം॥ 1 ॥ സഞ്ജയേന തദുപാലംഭപൂർവകം കൃതവർമപരാക്രമകഥനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-114-0 (49444)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-114-0x (4554)
ഏവം ബഹുഗുണം സൈന്യമേവം പ്രവിചിതം ബലം।
വ്യൂഢമേവം യഥാന്യായമേവം ബഹു ച സഞ്ജയ॥ 7-114-1 (49445)
നിത്യം പൂജിതമസ്മാഭിരഭികാമം ച നഃ സദാ।
പ്രൌഢമത്യദ്ഭുതാകാരം പുരസ്താദ്ദൃഷ്ടവിക്രമം॥ 7-114-2 (49446)
നാതിവൃദ്വമബാലം ച നാകൃശം നാതിപീവരം।
ലഘുവൃത്തായതപ്രായം സാരഗാത്രമനാമയം॥ 7-114-3 (49447)
ആത്തസന്നാഹസഞ്ഛന്നം ബഹുശസ്ത്രപരിച്ഛദം।
ശസ്ത്രഗ്രഹണവിദ്യാസു ബഹ്വീഷു പരിനിഷ്ഠിതം॥ 7-114-4 (49448)
ആരോഹേ പര്യവസ്കന്ദേ സരണേ സാന്തരപ്ലുതേ।
സംയക്പ്രഹരണേ യാനേ വ്യപയാനേ ച കോവിദം॥ 7-114-5 (49449)
നാഗേഷ്വശ്വേഷു ബഹുശോ രഥേഷു ച പരീക്ഷിതം।
`ചർമനിസ്ത്രിംശയുദ്ധേ ച നിയുദ്ധേ ച വിശാരദം'।
പരീക്ഷ്യ ച യഥാന്യായം വേതനേനോപപാദിതം॥ 7-114-6 (49450)
ന ഗോഷ്ഠ്യാ നോപകാരേണ ന സംബന്ധനിമിത്തതഃ।
നാനാഹൂതം നാപ്യഭൃതം മമ സൈന്യം ബഭൂവ ഹ॥ 7-114-7 (49451)
കുലീനാര്യജനോപേതം തുഷ്ടപുഷ്ടമനുദ്ധതം।
കൃതമാനോപചാരം ച യശസ്വി ച മനസ്വി ച॥ 7-114-8 (49452)
സചിവൈശ്ചാപരൈർമുഖ്യൈർബഹുഭിഃ പുണ്യകർമഭിഃ।
ലോകപാലോപമൈസ്താത പാലിതം നരസത്തമൈഃ॥ 7-114-9 (49453)
ബഹുഭിഃ പാർഥിവൈർഗുപ്തമസ്മത്പ്രിയചികീർഷുഭിഃ।
അസ്മാനഭിസൃതൈഃ കാമാത്സബലൈഃ സപദാനുഗൈഃ॥ 7-114-10 (49454)
മഹോദധിമിവാപൂർണമാപഗാഭിഃ സമന്തതഃ।
അപക്ഷൈഃ പക്ഷിസങ്കാശൈ രഥൈരശ്വൈശ്ച സംവൃതം॥ 7-114-11 (49455)
പ്രഭിന്നകരടൈശ്ചൈവ ദ്വിരദൈരാവൃതം മഹത്।
യദഹന്യത മേ സൈന്യം കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 7-114-12 (49456)
യോധാക്ഷയ്യജലം ഭീമം വാഹനോർമിതരംഗിണം।
ക്ഷേപണ്യസിഗദാശക്തിശരപ്രാസഝഷാകുലം॥ 7-114-13 (49457)
ധ്വജഭൂഷണസംബാധരത്നോപലസുസഞ്ചിതം।
വാഹനൈരഭിധാവദ്ഭിർവായുവേഗവികംപിതം॥ 7-114-14 (49458)
ദ്രോണഗംഭീരപാതാലം കൃതവർമമഹാഹദം।
ജലസന്ധമഹാഗ്രാഹം കർമചന്ദ്രോദയോദ്ധതം॥ 7-114-15 (49459)
ഗതേ സൈന്യാർണവം ഭിത്ത്വാ തരസാ പാണ്ഡവർഷഭേ।
സഞ്ജയൈകരഥേനൈവ യുയുധാനേ ച മാമകം॥ 7-114-16 (49460)
തത്ര ശേഷം ന പശ്യാമി പ്രവിഷ്ടേ സവ്യസാചിനി।
സാത്വതേ ച രഥോദാരേ മമ സൈന്യസ്യ സഞ്ജയ॥ 7-114-17 (49461)
തൌ തത്ര സമതിക്രാന്തൌ ദൃഷ്ട്വാഽതീവ തരസ്വിനൌ।
സിന്ധുരാജം തു സംപ്രേക്ഷ്യ ഗാണ്ഡീവസ്യ ച ഗോചരം॥ 7-114-18 (49462)
കിം നു വാ കുരവഃ കൃത്യം വിദധുഃ കാലചോദിതാഃ।
ദാരുണൈകായനേഽകാലേ കഥം വാ പ്രതിപേദിരേ॥ 7-114-19 (49463)
ഗ്രസ്താൻഹി കൌരവാൻമന്യേ മൃത്യുനാ താത സംഗതാൻ।
വിക്രമോഽപി രണേ തേഷാം ന തഥാ ദൃശ്യതേ ഹി വൈ॥ 7-114-20 (49464)
അക്ഷതൌ സംയുഗേ തത്ര പ്രവിഷ്ടൌ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ।
ന ച വാരയിതാ കശ്ചിത്തയോരസ്തീഹ സഞ്ജയ॥ 7-114-21 (49465)
ഭൃതാശ്ച ബഹവോ യോധാഃ പരീക്ഷ്യൈവ മഹാരഥാഃ।
വേതനേന യഥായോഗം പ്രിയവാദേന ചാപരേ॥ 7-114-22 (49466)
അസത്കാരഭൃതസ്താത മമ സൈന്യേ ന വിദ്യതേ।
കർമണാ ഹ്യനുരൂപേണ ലഭ്യതേ ഭക്തവേതനം॥ 7-114-23 (49467)
ന ച യോധോഽഭവത്കശ്ചിൻമമ സൈന്യേ തു സഞ്ജയ।
അൽപദാനഭൃതസ്താത തഥാ ചാഭൃതകോ നരഃ॥ 7-114-24 (49468)
പൂജിതോ ഹി യഥാശക്ത്യാ ദാനമാനാസനൈർമയാ।
തഥാ പുത്രൈശ്ച മേ താത ജ്ഞാതിഭിശ്ച സബാന്ധവൈഃ॥ 7-114-25 (49469)
തേ ച പ്രാപ്യൈവ സംഗ്രാമേ നിർജിതാഃ സവ്യസാചിനാ।
ശൈനേയേന പരാമൃഷ്ടാഃ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 7-114-26 (49470)
രക്ഷ്യതേ യശ്ച സംഗ്രാമേ യേ ച സഞ്ജയ രക്ഷിണഃ।
ഏകഃ സാധാരണഃ പന്ഥാര രക്ഷ്യസ്യ സഹ രക്ഷിഭിഃ॥ 7-114-27 (49471)
അർജുനം സമരേ ദൃഷ്ട്വാ സൈന്ധവസ്യാഗ്രതഃ സ്ഥിതം।
പുത്രോ മമ ഭൃശം മൂഢഃ കിം കാര്യം പ്രത്യപദ്യത॥ 7-114-28 (49472)
സാത്യകിം ച രണേ ദൃഷ്ട്വാ പ്രവിശന്തമഭീതവത്।
കിം നു ദുര്യോധനഃ കൃത്യം പ്രാപ്തകാലമമന്യത॥ 7-114-29 (49473)
സർവശസ്ത്രാതിഗൌ സേനാം പ്രവിഷ്ടൌ രഥിസത്തമൌ।
ദൃഷ്ട്വാ കാം വൈ ധൃതിം യുദ്ധേ പ്രത്യപദ്യന്ത മാമകാഃ॥ 7-114-30 (49474)
ദൃഷ്ട്വാ കൃഷ്ണം തു ദാശാർഹമർജുനാർഥേ വ്യവസ്ഥിതം।
ശിനീനാമൃഷഭം ചൈവ മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-31 (49475)
ദൃഷ്ടാ സേനാം വ്യതിക്രാന്താം സാത്വതേനാർജുനേന ച।
പലായമാനാംശ്ച കുരൂൻമന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-32 (49476)
വിദ്രുതാന്രഥിനോ ദൃഷ്ട്വാ നിരുത്സാഹാന്ദ്വിഷജ്ജയേ।
പലായനകൃതോത്സാഹാൻമന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-33 (49477)
ശൂന്യാൻകൃതാന്രഥോപസ്ഥാൻസാത്വതേനാർജുനേന ച।
ഹതാംശ്ച യോധാൻസന്ദൃശ്യ മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-34 (49478)
വ്യശ്വനാഗരഥാന്ദൃഷ്ട്വാ തത്ര വീരാൻസഹൃസ്രശഃ।
ധാവമാനാന്രണേ വ്യഗ്രാമന്യന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-35 (49479)
മഹാനാഗാന്വിദ്രവതോ ദൃഷ്ട്വാഽർജുനശരാഹതാൻ।
പതിതാൻപതതശ്ചാന്യാൻമന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-36 (49480)
വിഹീനാംശ്ച കൃതാനശ്വാന്വിരഥാംശ്ച കൃതാന്നരാൻ।
തത്ര സാത്യകിപാർഥാഭ്യാം മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-37 (49481)
ഹയൌഘാന്നിഹതാന്ദൃഷ്ട്വാ ദ്രവമാണാംസ്തതസ്തതഃ।
രണേ മാധവപാർഥാഭ്യാം മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-38 (49482)
പത്തിസംഘാന്രണേ ദൃഷ്ട്വാ ധാവമാനാംശ്ച സർവശഃ।
നിരാശാ വിജയേ സർവേ മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-39 (49483)
ദ്രോണസ്യ സമതിക്രാന്താവനീകമപരാജിതൌ।
ക്ഷണേന ദൃഷ്ട്വാ തൌ വീരൌ മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ॥ 7-114-40 (49484)
സംമൂഢോഽസ്മി ഭൃശം താത ശ്രുത്വാ കൃഷ്ണധനഞ്ജയൌ।
പ്രവിഷ്ടൌ മാമകം സൈന്യം സാത്വതേന സഹാച്യുതൌ॥ 7-114-41 (49485)
തസ്മിൻപ്രവിഷ്ടേ പൃതനാം ശിനീനാം പ്രവരേ രഥേ।
ഭോജാനീകം വ്യതിക്രാന്തേ കിമകുർവത കൌരവാഃ॥ 7-114-42 (49486)
തഥാ ദ്രോണേന സമരേ നിഗൃഹീതേഷു പാണ്ഡുഷു।
കഥം യുദ്ധമഭൂത്തത്ര തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-114-43 (49487)
ദ്രോണോ ഹി ബലവാൻശ്രേഷ്ഠഃ കൃതാസ്ത്രോ യുദ്ധദുർമദഃ।
പാഞ്ചാലാസ്തം മഹേഷ്വാസം പ്രത്യയുധ്യൻകഥം രണേ॥ 7-114-44 (49488)
ബദ്ധവൈരാസ്തതോ ദ്രോണേ ധനഞ്ജയജയൈഷിണഃ।
ഭാരദ്വാജസുതസ്തേഷു ദൃഢവൈരോ മഹാരഥഃ॥ 7-114-45 (49489)
അർജുനശ്ചാപി യച്ചക്രേ സിന്ധുരാജവധം പ്രതി।
തൻമേ സർവം സമാചക്ഷ്വ കുശലോ ഹ്യസി സഞ്ജയ॥ 7-114-46 (49490)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-114-47x (4555)
ആത്മാപരാധാത്സംഭൂതം വ്യസനം ഭരതർഷഭ।
പ്രാപ്യ പ്രാകൃതവദ്വീര ന ത്വം ശോചിതുമർഹസി॥ 7-114-47 (49491)
പുരാ യദുച്യസേ പ്രാജ്ഞൈഃ സുഹൃദ്ഭിർവിദുരാദിഭിഃ।
മാ ഹാർഷീഃ പാണ്ഡവാന്രാജന്നിതി തന്ന ത്വയാ ശ്രുതം॥ 7-114-48 (49492)
സുഹൃദാം ഹിതകാമാനാം വാക്യം യോ ന ശൃണോതി ഹ।
സ മഹദ്വ്യസനം പ്രാപ്യ ശോചതേ വൈ യഥാ ഭവാൻ॥ 7-114-49 (49493)
യാചിതോഽസി പുരാ രാജന്ദാശാർഹേണ ശമം പ്രതി।
ന ച തം ലബ്ധവാൻകാമം ത്വത്തഃ കൃഷ്ണോ മഹായശാഃ॥ 7-114-50 (49494)
തവ നിർഗുണതാം ജ്ഞാത്വാ പക്ഷപാതം സുതേഷു ച।
ദ്വൈധീഭാവം തഥാ ധർമേ പാണ്ഡവേഷു ച മത്സരം॥ 5-114-52 തവ ജിഹ്മമഭിപ്രായം വിദിത്വാ പാണ്ഡവാൻപ്രതി।
ആർതപ്രലാപാംശ്ച ബഹൂൻമനുജാധിപ സത്തമ॥ 7-114-51 (49495)
സർവലോകസ്യ തത്ത്വജ്ഞഃ സർവലോകേശ്വരഃ പ്രഭുഃ।
വാസുദേവസ്തതോ യുദ്ധം കുരൂണാമകരോൻമഹത്॥ 7-114-53 (49496)
ആത്മാപരാധാത്സുമഹാൻപ്രാപ്തസ്തേ വിപുലഃ ക്ഷയഃ।
നൈനം ദുര്യോധനേ ദോഷം കർതുമർഹസി മാനദ॥ 7-114-54 (49497)
ന ഹി തൈ സുകൃതം കിഞ്ചിദാദൌ മധ്യേ ച ഭാരത।
ദൃശ്യതേ പൃഷ്ഠതശ്ചൈവ ത്വൻമൂലോ ഹി പരാജയഃ॥ 7-114-55 (49498)
തസ്മാദദ്യ സ്ഥിരോ ഭൂത്വാ ജ്ഞാത്വാ ലോകസ്യ നിർണയം।
ശൃണു യുദ്ധം യഥാവൃത്തം ഘോരം ദേവാസുരോപമം॥ 7-114-56 (49499)
പ്രവിഷ്ടേ തവ സൈന്യം തു ശൈനേയേ സത്യവിക്രമേ।
ഭീമസേനമുഖാഃ പാർഥാഃ പ്രതീയുർവാഹിനീം തവ॥ 7-114-57 (49500)
ആഗച്ഛതസ്താൻസഹസാ ക്രുദ്ധരൂപാൻസഹാനുഗാൻ।
ദധാരൈകോ രണേ പാണ്ഡൂൻകൃതവർമാ മഹാരഥഃ॥ 7-114-58 (49501)
യഥോദ്വൃത്തം വാരയതേ വേലാ വൈ സലിലാർണവം।
പാണ്ഡുസൈന്യം തഥാ സംഖ്യേ ഹാർദിക്യഃ സമവാരയത്॥ 7-114-59 (49502)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ ഹാർദിക്യസ്യ പരാക്രമം।
യദേനം സഹിതാഃ പാർഥാ നാതിചക്രമുരാഹവേ॥ 7-114-60 (49503)
തതോ ഭീമസ്ത്രിഭിർവിദ്ധ്വാ കൃതവർമാണമാശുഗൈഃ।
ശംഖം ദധ്മൌ മഹാബാഹുർഹർഷുയൻസർവപാണ്ഡവാൻ॥ 7-114-61 (49504)
സഹദേവസ്തു വിംശത്യാ ധർമരാജശ്ച പഞ്ചഭിഃ।
ശതേന നകുലശ്ചാപി ഹാർദിക്യം സമവിധ്യത॥ 7-114-62 (49505)
ദ്രൌപദേയാസ്ത്രിസപ്തത്യാ സപ്തഭിശ്ച ഘടോത്കചഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്ത്രിഭിശ്ചാപി കൃതവർമാണമാർദയത്॥ 7-114-63 (49506)
വിരാടോ ദ്രുപദശ്ചൈവ യാജ്ഞസേനിശ്ച പഞ്ചഭിഃ।
ശിഖണ്ഡീ ചൈവ ഹാർദിക്യം വിദ്ധ്വാ പഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ॥ 7-114-64 (49507)
പുനർവിവ്യാധ വിംശത്യാ സായകാനാം ഹസന്നിവ।
കൃതവർമാ തതോ രാജൻസർവതസ്താൻമഹാരഥാൻ॥ 7-114-65 (49508)
ഏകൈകം പഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ ഭീമം വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ।
ധനുർധ്വജം ചാസ്യ തദാ രഥാദ്ഭൂമാവപാതയത്॥ 7-114-66 (49509)
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം ത്വരമാണോ മഹാരഥഃ।
ആജഘാനോരസി ക്രുദ്ധഃ സപ്തത്യാ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-114-67 (49510)
സ ഗാഢവിദ്ധോ ബലവാൻഹാർദിക്യസ്യ ശരോത്തമൈഃ।
ചചാല രഥമധ്യസ്ഥഃ ക്ഷിതികംപേ യഥാഽചലഃ॥ 7-114-68 (49511)
ഭീമസേനം തഥാ ദൃഷ്ട്വാ ധർമരാജപുരോഗമാഃ।
വിസൃജന്തഃ ശരാന്രാജൻകൃതവർമാണമാർദയൻ॥ 7-114-69 (49512)
തം തഥാ കോഷ്ഠകീകൃത്യ രഥവംശേന മാരിഷ।
വിവ്യധുഃ സായകൈർഹൃഷ്ടാ രക്ഷാർഥം മാരുതേർമൃധേ॥ 7-114-70 (49513)
പ്രതിലഭ്യ തതഃ സഞ്ജ്ഞാം ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
ശക്തിം ജഗ്രാഹ സമരേ ഹേമദണ്ഡാമയസ്മായീം॥ 7-114-71 (49514)
ചിക്ഷേപ ച രഥാത്തൂർണം കൃതവർമരഥം പ്രതി।
സാ ഭീമഭുജനിർമുക്താ നിർമുക്തോരഗസന്നിഭാ॥ 7-114-72 (49515)
കൃതവർമാണമഭിതഃ പ്രജജ്വാല സുദാരുണാ।
താമാപതന്തീം സഹസാ യുഗാന്താഗ്നിസമപ്രഭാം॥ 7-114-73 (49516)
ദ്വാഭ്യാം ശരാഭ്യാം ഹാർദിക്യോ നിജഘാന ദ്വിധാ തദാ।
സാ ഛിന്നാ പതിതാ ഭൂമൌ ശക്തിഃ കനകഭൂഷണാ॥ 7-114-74 (49517)
ദ്യോതയന്തീ ദിശോ രാജൻമഹോൽകേവ നഭശ്ച്യുതാ।
ശക്തിം വിനിഹതാം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമശ്ചുക്രോധ വൈ ഭൃശം॥ 7-114-75 (49518)
തതോഽന്യദ്ധനുരാദായ വേഗവത്സുമഹാസ്വനം।
ഭീമസേനോ രണേ ക്രുദ്ധോ ഹാർദിക്യം സമവാരയത്॥ 7-114-76 (49519)
അഥൈനം പഞ്ചഭിർബാണൈരാജഘാന സ്തനാന്തരേ।
ഭീമോ ഭീമബലോ രാജംസ്തവ ദുർമന്ത്രിതേന ച॥ 7-114-77 (49520)
ഭോജസ്തു ക്ഷതസർവാംഗോ ഭീമസേനേന മാരിഷ।
രക്താശോക ഇവോത്ഫുല്ലോ വ്യഭ്രാജത രണാജിരേ॥ 7-114-78 (49521)
തതഃ ക്രുദ്ധസ്ത്രിഭിർബാണൈർഭീമസേനം ഹസന്നിവ।
അഭിഹത്യ ദൃഢം യുദ്ധേ താൻസർവാൻപ്രത്യവിധ്യത॥ 7-114-79 (49522)
ത്രിഭിസ്ത്രിഭിർമഹേഷ്വാസോ യതമാനാൻമഹാരഥാൻ।
തേഽപി തം പ്രത്യവിധ്യന്ത സപ്തഭിഃ സപ്തഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-114-80 (49523)
ശിഖണ്ഡിനസ്തതഃ ക്രുദ്ധഃ ക്ഷുരപ്രേണ മഹാരഥഃ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ സാമരേ പ്രഹസന്നിവ സാത്വതഃ॥ 7-114-81 (49524)
ശിഖണ്ഡീ തു തതഃ ക്രുദ്ധശ്ഛിന്നേ ധനുഷി സത്വരഃ।
അസിം ജഗ്രാഹ സമരേ ശതചന്ദ്രം ച ഭാസ്വരം॥ 7-114-82 (49525)
ഭ്രാമയിത്വാ മഹച്ചർമ ചാമീകരവിഭൂഷിതം।
തമസിം പ്രേഷയാമാത കൃതവർമരഥം പ്രതി॥ 7-114-83 (49526)
സ തസ്യ സശരം ചാപം ഛിത്ത്വാ രാജൻമഹാനസിഃ।
അഭ്യഗാദ്ധരണീം രാജംശ്ച്യുതം ജ്യോതിരിവാംബരാത്॥ 7-114-84 (49527)
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു ത്വരമാണം മഹാരഥാഃ।
വിവ്യധുഃ സായകൈർഗാഢം കൃതവർമാണമാഹവേ॥ 7-114-85 (49528)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ത്യക്ത്വാ തച്ച മഹദ്ധനുഃ।
വിശീർണം ഭരതശ്രേഷ്ഠ ഹാർദിക്യഃ പരവീരഹാ॥ 7-114-86 (49529)
വിവ്യാധ പാണ്ഡവാന്യുദ്ധേ ത്രിഭിസ്ത്രിഭിരജിഹ്മഗൈഃ।
ശിഖണ്ഡിനം ച വിവ്യാധ ത്രിഭിഃ പഞ്ചഭിരേവ ച॥ 7-114-87 (49530)
ധനുരന്യത്സമാദായ ശിഖണ്ഡീ തു മഹായശാഃ।
അവാരയത്കൂർമനഖൈരാശുഗൈർഹൃദികാത്മജം॥ 7-114-88 (49531)
തതഃ ക്രുദ്ധോ രണേ രാജൻഹൃദികസ്യാത്മസംഭവഃ।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന യാജ്ഞസേനിം മഹാരഥം॥ 7-114-89 (49532)
ഭീഷ്മസ്യ സമരേ രാജൻമൃത്യോർഹേതും മഹാത്മനഃ।
വിദർശയൻബലം ശൂരഃ ശാർദൂല ഇവ കുഞ്ജരം॥ 7-114-90 (49533)
തൌ ദിശാഗജസങ്കാശൌ ജ്വലിതാവിവ പാവകൌ।
സമാപേതതുരന്യോന്യം ശരസംഘൈരരിന്ദമൌ॥ 7-114-91 (49534)
വിധുന്വാനൌ ധനുഃശ്രേഷ്ഠേ സന്ദധാനൌ ച സായകാൻ।
വിസൃജന്തൌ ച ശതശോ ഗഭസ്തീനിവ ഭാസ്കരൌ॥ 7-114-92 (49535)
താപയന്തൌ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈരന്യോന്യം തൌ മഹാരഥൌ।
യുഗാന്തപ്രതിമൌ വീരൌ രേജതുർഭാസ്കരാവിവ॥ 7-114-93 (49536)
കൃതവർമാ ച സമരേ യാജ്ഞസേനിം മഹാരഥം।
വിദ്ധ്വേഷുഭിസ്ത്രിസപ്തത്യാ പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 7-114-94 (49537)
സ ഗാഢവിദ്ധോ വ്യഥിതോ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത്।
വിസൃജ്യ സശരം ചാപം മൂർച്ഛയാഽഭിപരിപ്ലുതഃ॥ 7-114-95 (49538)
തം വിഷണ്ണം രണേ ദൃഷ്ട്വാ താവകാഃ പുരുഷർഷഭ।
ഹാർദിക്യം പൂജയാമാസുർവാസാംസ്യാദുധുവുശ്ച ഹ॥ 7-114-96 (49539)
ശിഖണ്ഡിനം തഥാ ജ്ഞാത്വാ ഹാർദിക്യശരപീഡിതം।
അപോവാഹ രണാദ്യന്താ ത്വരമാണോ മഹാരഥം॥ 7-114-97 (49540)
സാദിതം തു രഥോപസ്ഥേ ദൃഷ്ട്വാ പാർഥാഃ ശിഖണ്ഡിനം।
പരിവവ്രൂ രഥൈസ്തൂർണം കൃതവർമാണമാഹവേ॥ 7-114-98 (49541)
തത്രാദ്ഭുതം പരം ചക്രേ കൃതവർമാ മഹാരഥഃ।
യദേകഃ സമരേ പാർഥാന്വാരയാമാസ സാനുഗാൻ॥ 7-114-99 (49542)
പാർഥാഞ്ജിത്വാഽജയച്ചേദീൻപാഞ്ചാലാൻസൃഞ്ജയാനപി।
കേകയാംശ്ച മഹാവീര്യാൻകൃതവർമാ മഹാരഥഃ॥ 7-114-100 (49543)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ ഹാർദിക്യേന സ്മ പാണ്ഡവാഃ।
ഇതശ്ചേതശ്ച ധാവന്തോ നൈവ ചക്രുർധൃതിം രണേ॥ 7-114-101 (49544)
ജിത്വാ പാണ്ഡുസുതാന്യുദ്ധേ ഭീമസേനപുരോഗമാൻ।
ഹാർദിക്യഃ സമരേഽതിഷ്ഠദ്വിധൂമ ഇവ പാവകഃ॥ 7-114-102 (49545)
തേ ദ്രാവ്യമാണാഃ സമരേ ഹാർദിക്യേന മഹാരഥാഃ।
വിമുഖാഃ സമപദ്യന്ത ശരവൃഷ്ടിഭിരാർദിതാഃ॥ ॥ 7-114-103 (49546)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ചതുർദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 114 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-114-1 ബഹുഗുണം ബഹവോ ഗുണാഃ ശൌര്യാദയഃ സന്ധ്യാദയോ വാ യസ്മിൻ। ബലം പ്രബലം॥ 5-114-2 നഃ അഭികാമമനുരക്തം॥ 5-114-3 ലഘുനോ മനോജ്ഞസ്യ വൃത്തസ്യായതനമായാസഃ പ്രായഃ പ്രചുരം യത്ര। സാരഗാത്രം നിബിഡാവയവം॥ 5-114-5 പര്യവസ്കന്ദേ അവരോഹണേ। സരണേ പ്രസരണേ। സാന്തരപ്ലുതേ പ്ലുവനാന്തരീതായാം ഗതൌ। വ്യപയാനേഽപസരണേ॥ 5-114-6 വേതനേന ദിനമാസവർഷദേയേന ധനേന॥ 5-114-7 ഗോഷ്ഠ്യാ സംലാപമാത്രേണ॥ 5-114-13 വാഹനാന്യേവോർമിതരംഗപരംപരാ വിദ്യതേ യത്ര। ക്ഷേപണ്യോ യന്ത്രാണി॥ 5-114-14 രത്നൈരുപലൈശ്ച സുസഞ്ചിതം സുഷ്ഠുസഞ്ഛാദിതം। വാഹനാഭിധാവനാന്യേവ വായുവേഗതയാ രൂപിതാനി॥ 5-114-17 മമ സൈന്യസ്യ സേഷമിത്യന്വയഃ॥ 5-114-19 ദാരുണൈകായനേ അതിഭീഷണേഽനന്യഗതികേ। അകാലേ അതീതേ സമയേ॥ 5-114-23 ലഭ്യതേ സൈന്യേനാർഥാത്॥ 5-114-30 ധൃതിം ധാരണാം॥ 5-114-35 വ്യഗ്രാനനേകാഗ്രാൻ। അവ്യഗ്രാൻ പലായനൈകമനസ ഇതി വാ॥ 5-114-51 നിർഗുണതാം ഗുണവൈഷംയം। ദ്വൈധീഭാവമനിശ്ചയം॥ 5-114-54 സുമഹാൻ വിപുല ഇതി പര്യായാഭ്യാം മഹത്ത്വോദ്രേകഃ॥ 5-114-56 നിർണയം നിയതസ്വഭാവം॥ 5-114-65 സർവതഃ സർവാൻ॥ 5-114-74 ദ്വിധാ സ്ഥാനദ്വയേ॥ 5-114-88 കൂർമനഖൈഃ കൂർമനഖാകൃതിഫലകൈഃ॥ 5-114-114 ചതുർദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 115
॥ ശ്രീഃ ॥
7.115. അധ്യായഃ 115
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ ജലസന്ധസ്യ വധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-115-0 (49547)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-115-0x (4556)
ശൃണുഷ്വൈകമനാ രാജന്യൻമാം ത്വം പരിപൃച്ഛസി।
ദ്രാവ്യമാണേ ബലേ തസ്മിൻഹാർദിക്യേന മഹാത്മനാ॥ 7-115-1 (49548)
ലജ്ജയാവനതേ ചാപി പരിഹൃഷ്ടേ ച താവകേ।
ദ്വീപോ യ ആസീത്പാണ്ഡൂനാമഗാധേ ഗാധമിച്ഛതാം॥ 7-115-2 (49549)
ശ്രുത്വാ സ നിനദം ഭീമം താവകാനാം മഹാഹവേ।
ശൈനേയസ്ത്വരിതോ രാജൻകൃതവർമാണമഭ്യയാത്॥ 7-115-3 (49550)
ഉവാച സാരഥിം തത്ര ക്രോധാമർഷസമന്വിതഃ।
ഹാർദിക്യാഭിമുഖം സൂത കുരു മേ രഥമുത്തമം॥ 7-115-4 (49551)
കുരുതേ കദനം പശ്യ പാണ്ഡുസൈന്യേ ഹ്യമർഷിതഃ।
ഏനം ജിത്വാ പുനഃ സൂത യാസ്യാമി വിജയം പ്രതി॥ 7-115-5 (49552)
ഏവമുക്തേ തു വചനേ സൂതസ്തസ്യ മഹാമതേ।
നിമേഷാന്തരമാത്രേണ കൃതവർമാണമഭ്യയാത്॥ 7-115-6 (49553)
കൃതവർമാ തു ഹാർദിക്യഃ ശൈനേയം നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
അവാകിരത്സുസങ്ക്രുദ്ധസ്തതോഽക്രുദ്ധ്യത്സ സാത്യകിഃ॥ 7-115-7 (49554)
അഥാശു നിശിതം ഭല്ലും ശൈനേയഃ കൃതവർമണഃ।
പ്രേഷയാമാസ സമരേ ശരാംശ്ച ചതുരോഽപരാൻ॥ 7-115-8 (49555)
തേ തസ്യ ജഘ്നിരേ വാഹാൻഭല്ലേനാസ്യാച്ഛിനദ്ധനുഃ।
പൃഷ്ഠരക്ഷം തഥാ സൂതമവിധ്യന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-115-9 (49556)
തതസ്തം വിരഥം കൃത്വാ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
സേനാമസ്യാർദയാമാസ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-115-10 (49557)
അഭജ്യതാഥ പൃതനാ ശൈനേയശരപീഡിതാ।
`പലായനകൃതോത്സാഹാ ഭ്രമന്തീ തത്രതത്ര ഹ'।
തതഃ പ്രായാത്സ ത്വരിതഃ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ॥ 7-115-11 (49558)
ശൃണു രാജന്യദകരോത്തവ സൈന്യേഷു വീര്യവാൻ।
അതീത്യ സ മഹാരാജ ദ്രോണാനീകമഹാർണവം॥ 7-115-12 (49559)
പരാജിത്യ തു സംഹൃഷ്ടഃ കൃതവർമാണമാഹവേ।
യന്താരമബ്രവീച്ഛൂരഃ ശനൈര്യാഹീത്യസംഭ്രമം॥ 7-115-13 (49560)
ദൃഷ്ട്വാ തു തവ തത്സൈന്യം രഥാശ്വദ്വി പസങ്കുലം।
പദാതിജനസംപൂർണമബ്രവീത്സാരഥിം പുനഃ॥ 7-115-14 (49561)
യദേതൻമേഘസങ്കാശം ദ്രോണാനീകസ്യ സവ്യതഃ।
സുമഹത്കുഞ്ജരാനീകം യസ്യ രുക്മരഥോ മുഖം॥ 7-115-15 (49562)
ഏതേ ഹി ബഹവഃ സൂത ദുർനിവാര്യാശ്ച സംയുഗേ।
ദുര്യോധനസമാദിഷ്ടാ മദർഥേ ത്യക്തജീവിതാഃ॥ 7-115-16 (49563)
രാജപുത്രാ മഹേഷ്വാസാഃ സർവേ വിക്രാന്തയോധിനഃ।
`ന ചാജിത്വാ രണേ ഹ്യേതാഞ്ശക്യഃ പ്രാപ്തും ജയദ്രഥഃ॥ 7-115-17 (49564)
നാപി സൂത മയാ പാർഥഃ ശക്യഃ പ്രാപ്തും കഥഞ്ചന।
ഏതേ തിഷ്ഠന്തി സഹിതാഃ സർവവിദ്യാസു നിഷ്ഠിതാഃ'॥ 7-115-18 (49565)
ത്രിഗർതാനാം രഥോദാരാഃ സുവർണവികൃതധ്വജാഃ।
മാമേവാഭിമുഖാ വീരാ യോത്സ്യമാനാ വ്യവസ്ഥിതാഃ॥ 7-115-19 (49566)
അത്ര മാം പ്രാപയ ക്ഷിപ്രമശ്വാംശ്ചോദയ സാരഥേ।
ത്രിഗർതൈഃ സഹ യോത്സ്യാമി ഭാരദ്വാജസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-115-20 (49567)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-115-21x (4557)
തതഃ പ്രായാച്ഛനൈഃ സൂതഃ സാത്വതസ്യ മതേ സ്ഥിതഃ।
രഥേനാദിത്യവർണേന ഭാസ്വരേണ പതാകിനാ॥ 7-115-21 (49568)
തമൂഹുഃ സാരഥേർവശ്യാ വൽഗമാനാ ഹയോത്തമാഃ।
വായുവേഗസമാഃ സംഖ്യേ കുന്ദേന്ദുരജതപ്രഭാഃ॥ 7-115-22 (49569)
ആപതന്തം രണേ തം തു ശംഖവർണൈർഹയോത്തമൈഃ।
പരിവവുസ്തതഃ ശൂരാ ഗജാനീകേന സർവതഃ।
കിരന്തോ വിവിധാംസ്തീക്ഷ്ണാൻസായകാംʼല്ലഘുവേധിനഃ॥ 7-115-23 (49570)
സാത്വതോഽപി ശിതൈർബാണൈർഗജാനീകമയോധയത്।
പർവതാനിവ വർഷേണ തപാന്തേ ജലദോ മഹാൻ॥ 7-115-24 (49571)
വജ്രാശനിസമസ്പർശൈർവധ്യമാനാഃ ശരൈർഗജാഃ।
പ്രാദ്രവന്രണമുത്സൃജ്യ ശിനിവീരസമീരിതൈഃ॥ 7-115-25 (49572)
ശീർണദന്താ വിരുധിരാ ഭിന്നമസ്തകപിണ്ഡികാഃ।
വിശീർണകർണാസ്യകരാ വിനിയന്തൃപതാകിനഃ॥ 7-115-26 (49573)
സംഭിന്നവർമഘണ്ടാശ്ച വിനികൃത്തമഹാധ്വജാഃ।
ഹതാരോഹാ ദിശോ രാജൻഭേജിരേ ഭ്രഷ്ടകംബലാഃ॥ 7-115-27 (49574)
രുവന്തോ വിവിധാന്നാദാഞ്ജലദോപമനിഃസ്വനാഃ।
നാരചൈർവത്സദന്തൈശ്ച ഭല്ലൈരഞ്ജലികൈസ്തഥാ॥ 7-115-28 (49575)
ക്ഷുരപ്രൈരർധചന്ദ്രൈശ്ച സാത്വതേന വിദാരിതാഃ।
ക്ഷരന്തോഽസൃക്തഥാ മൂത്രം പുരീഷം ച പ്രദുദ്രുവുഃ।
ബഭ്രുമുശ്ചസ്ഖലുശ്ചാന്യേ പേതുർമംലുസ്തഥാഽപരേ॥ 7-115-29 (49576)
ഏവം തത്കുഞ്ജരാനീകം യുയുധാനേന പീഡിതം।
ശരൈരഗ്ന്യർകസങ്കാശൈഃ പ്രദുദ്രാവ സമന്തതഃ॥ 7-115-30 (49577)
തസ്മിൻഹതേ ഗജാനീകേ ജലസന്ധോ മഹാബലഃ।
യത്തഃ സംപ്രാപയന്നാഗം രജതാശ്വരഥം പ്രതി॥ 7-115-31 (49578)
രുക്മവർമധരഃ ശൂരസ്തപനീയാംഗദഃ ശുചിഃ।
കുണ്ഡലീ മകുടീ ഖംഗീ രക്തചന്ദനരൂഷിതഃ॥ 7-115-32 (49579)
ശിരസാ ധാരയന്ദീപ്താം തപനീയമയീം സ്രജം।
ഉരസാ ധാരയന്നിഷ്കം കണ്ഠസൂത്രം ച ഭാസ്വരം॥ 7-115-33 (49580)
ചാപം ച രുക്മവികൃതം വിധുന്വൻഗജമൂർധനി।
അശോഭത മഹാരാജ സവിദ്യുദിവ തോയദഃ॥ 7-115-34 (49581)
തമാപതന്തം സഹസാ മാഗധസ്യ ഗജോത്തമം।
സാത്യകിർവാരയാമാസ വേലേവ മകരാലയം॥ 7-115-35 (49582)
നാഗം നിവാരിതം ദൃഷ്ട്വാ ശൈനേയസ്യ ശരോത്തമൈഃ।
അക്രുധ്യത രണേ രാജഞ്ജലസന്ധോ മഹാബലഃ॥ 7-115-36 (49583)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ മാർഗണൈർഭാരസാധനൈഃ।
അവിധ്യത ശിനേഃ പൌത്രം ജലസന്ധോ മഹോരസി॥ 7-115-37 (49584)
തതോഽപരേണ ഭല്ലേന പീതേന നിശിതേന ച।
അസ്യതോ വൃഷ്ണിവീരസ്യ നിചകർത ശരാസനം॥ 7-115-38 (49585)
സാത്യകിം ഛിന്നധന്വാനാം പ്രഹസന്നിവ ഭാരത।
അവിധ്യൻമാഗധോ വീരഃ പഞ്ചഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-115-39 (49586)
സ വിദ്ധോ ബഹുഭിർബാണൈർജലസന്ധേന വീര്യവാൻ।
നാകംപത മഹാബാഹുസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-115-40 (49587)
അചിന്തയന്വൈ സ ശരാന്നാത്യർഥം സംഭ്രമാദ്ബലീ।
ധനുരന്യത്സമാദായ തിഷ്ഠതിഷ്ഠേത്യുവാച ഹ॥ 7-115-41 (49588)
ഏതാവദുക്ത്വാ ശൈനേയോ ജലസന്ധം മഹോരസി।
വിവ്യാധ ഷഷ്ട്യാ സുഭൃശം ശരാണാം പ്രഹസന്നിവ॥ 7-115-42 (49589)
ക്ഷുരപ്രേണ സുതീക്ഷ്ണേന മുഷ്ടിദേശേ മഹദ്ധനുഃ।
ജലസന്ധസ്യ ചിച്ഛേദ വിവ്യാധ ച ത്രിഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-115-43 (49590)
ജലസന്ധസ്തു തത്ത്യക്ത്വാ സശരം വൈ ശരാസനം।
തോമരം വ്യസൃജത്തൂർണം സാത്യകിം പ്രതി മാരിഷ॥ 7-115-44 (49591)
സ നിർഭിദ്യ ഭുജം സവ്യം മാധവസ്യ മഹാരണേ।
അഭ്യഗാദ്ധരണീം ഘോരഃ ശ്വസന്നിവ മഹോരഗഃ॥ 7-115-45 (49592)
നിർഭിന്നേ തു ഭുജേ സവ്യേ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
ത്രിംശദ്ഭിർവിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈർജലസന്ധമതാഡയത്॥ 7-115-46 (49593)
പ്രഗൃഹ്യ തു തതഃ ഖംഗം ജലസന്ധോ മഹാബലഃ।
ആർഷഭം ചർമ ച മഹച്ഛതചന്ദ്രകസങ്കുലം।
ആവിധ്യ ച തതഃ ഖംഗം സാത്വതായോത്സസർജ ഹ॥ 7-115-47 (49594)
ശൈനേയസ്യ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ സ ഖംഗോ ന്യപതൻമഹീം।
അലാതചക്രവച്ചൈവ വ്യരോചത മഹീം ഗതഃ॥ 7-115-48 (49595)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സർവകായാവദാരണം।
`ജലസന്ധമഭിപ്രേക്ഷ്യ ഉത്സ്മയിത്വാ ച മാധവഃ'॥ 7-115-49 (49596)
ശാലസ്കന്ധപ്രതീകാശമിന്ദ്രാശനിസമസ്വനം।
വിഷ്ഫാര്യ വിവ്യധേ ക്രുദ്ധോ ജലസന്ധം ശരേണ ഹ॥ 7-115-50 (49597)
തതഃ സാഭരണൌ ബാഹൂ ക്ഷുരാഭ്യാം മാധവോത്തമഃ।
സാംഗദൌ ജലസന്ധസ്യ ചിച്ഛേദ പ്രഹസന്നിവ॥ 7-115-51 (49598)
തൌ ബാഹൂ പരിഘപ്രഖ്യൌ പേതതുർഗജസത്തമാത്।
വസുന്ധരാധരാദ്ധഷ്ടൌ പഞ്ചശീർഷാവിവോരഗൌ॥ 7-115-52 (49599)
തതഃ സുദംഷ്ട്രം സുഹനു ചാരുകുണ്ഡലമണ്ഡിതം।
ക്ഷുരേണാസ്യ തൃതീയേന ശിരശ്ചിച്ഛേദ സാത്യകിഃ॥ 7-115-53 (49600)
തത്പാതിതശിരോബാഹുകബന്ധം ഭീമദർശനം।
ദ്വിരദം ജലസന്ധസ്യ രുധിരേണാഭ്യഷിഞ്ചത॥ 7-115-54 (49601)
ജലസന്ധം നിഹത്യാജൌ ത്വരമാണസ്തു സാത്വതഃ।
വിമാനം പാതയാമാസ ഗജസ്കന്ധാദ്വിശാംപതേ॥ 7-115-55 (49602)
രുധിരേണാവസിക്താംഗൌ ജലസന്ധസ്യ കുഞ്ജരഃ।
വിലംബമാനമവഹത്സംശ്ലിഷ്ടം പരമാസനം॥ 7-115-56 (49603)
ശരാർദിതഃ സാത്വതേന മർദമാനഃ സ്വവാഹിനീം।
ഘോരമാർതസ്വരം കൃത്വാ വിദുദ്രാവ മഹാഗജഃ॥ 7-115-57 (49604)
ഹാഹാകാരോ മഹാനാസീത്തവ സൈന്യസ്യ മാരിഷ।
ജലസന്ധം ഹതം ദൃഷ്ട്വാ വൃഷ്ണീനാമൃപഭേണ തു॥ 7-115-58 (49605)
വിമുഖാശ്ചാഭ്യധാവന്ത തവ യോധാഃ സമന്തതഃ।
പലായനകൃതോത്സാഹാ നിരുത്സാഹാ ദ്വിഷഞ്ജയേ॥ 7-115-59 (49606)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ രാജന്ദ്രോണഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
`സന്ന്യസ്യ ഭാരം സുമഹത്കൃതവർമണി ഭാരത॥ 7-115-60 (49607)
അഭ്യയാജ്ജവനൈരശ്വൈര്യുയുധാനം മഹാരഥം।
സ ഹി പാർഥാന്രണേ യത്താന്ദധാരൈകോ മഹാബലഃ'॥ 7-115-61 (49608)
തമുദീർണം തഥാ ദൃഷ്ട്വാ ശൈനേയം കുരുപുംഗവാഃ।
ദ്രോണേനൈവ സഹ ക്രുദ്ധാ സാത്യകിം സമുപാദ്രവൻ॥ 7-115-62 (49609)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം കുരൂണാം സാത്വതസ്യ ച।
ദ്രോണസ്യ ച രണേ രാജൻഘോരം ദേവാസുരോപമം॥ ॥ 7-115-63 (49610)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 115 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-115-23 ദ്രോണo 5-115-26 പിണ്ഡിക്രാ ഗണ്ഡഃ॥ 5-115-33 കണ്ഠസൂത്രം ഹാരം॥ 5-115-47 തതോ ഗ്രഹണാനന്തരം। ആവിധ്യ ഭ്രാമയിത്വാ॥ 5-115-52 വസുന്ധരാധരാത് പർവതാം॥ 5-115-115 പഞ്ചദശാധികശതതമോഽധ്യായ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 116
॥ ശ്രീഃ ॥
7.116. അധ്യായഃ 116
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ ദുര്യോധനകൃതവർമണോഃ പരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-116-0 (49611)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-116-0x (4558)
`സാത്വതസ്യ രണേ കർമ ദൃഷ്ട്വാ യോദ്ധും മഹാരഥാഃ।
അമൃഷ്യമാണാഃ സംയത്താഃ ശൈനേയം സമുപാദ്രവൻ'॥ 7-116-1 (49612)
തേ കിരന്തഃ ശരവ്രാതാൻസർവേ യത്താഃ പ്രഹാരിണഃ।
ത്വരമാണാ മഹാരാജ യുയുധാനമയോധയൻ॥ 7-116-2 (49613)
തം ദ്രോണഃ സപ്തസപ്ത്യാ ജഘാന നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ദുർമർഷണോ ദ്വാദശഭിർദുഃസഹോ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-116-3 (49614)
വികർണശ്ചാപി നിശിതൈസ്ത്രിംശദ്ഭിഃ കങ്കപത്രിഭിഃ।
വിവ്യാധ മാർഗണൈസ്തൂർണം വാമപാർശ്വേ സ്തനാന്തരേ॥ 7-116-4 (49615)
ദുർമുഖോ ദശഭിർബാണൈസ്തഥാ ദുഃശാസനോഽഷ്ടഭിഃ।
ചിത്രസേനശ്ച ശൈനേയം ദ്വാഭ്യാം വിവ്യാധ മാരിഷ॥ 7-116-5 (49616)
ദുര്യോധനശ്ച മഹതാ ശരവർഷേണ മാധവം।
അപീഡയദ്രമേ രാജഞ്ശൂരാശ്ചാന്യേ മഹാരഥാഃ॥ 7-116-6 (49617)
സർവതഃ പ്രതിവിദ്ധസ്തു തവ പുത്രൈർമഹാരഥൈഃ।
`സ തുദ്യമാനശ്ച തദാ സർവതഃ കുരുപുംഗവൈഃ'॥ 7-116-7 (49618)
താൻപ്രത്യവിധ്യദ്വാർഷ്ണേയഃ പൃഥക്പൃഥഗജിഹ്മഗൈഃ।
`സാത്യകിഃ പുണ്ഡരീകാക്ഷോ ഹ്യസ്ത്രേഷു പരിനിഷ്ഠിതഃ'॥ 7-116-8 (49619)
ഭാരദ്വാജം ത്രിഭിർബാണൈർദുഃസഹം നവഭിഃ ശരൈഃ।
വികർണം പഞ്ചവിംശത്യാ ചിത്രസേനം ച സപ്തഭിഃ॥ 7-116-9 (49620)
ദുർമർഷണം ദ്വാദശഭിരഷ്ടാഭിശ്ച വിവിംശതിം।
സത്യവ്രതം ച നവഭിർവിജയം ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-116-10 (49621)
`ദുര്യോധനം ത്രിഭിർവിദ്ധ്വാ സുപുംഖൈസ്തിഗ്മതേജനൈഃ'।
തതോ രുക്മാംഗദം ചാപം വിധുന്വാനോ മഹാരഥഃ।
അഭ്യയാത്സാത്യകിസ്തൂർണം പുത്രം തവ മഹാരഥം॥ 7-116-11 (49622)
രാജാനം സർവലോകസ്യ സർവലോകമഹാരഥം।
ശരൈരഭ്യഹനദ്ഗാഢം തതോ യുദ്ധമഭൂത്തയോഃ॥ 7-116-12 (49623)
വിമുഞ്ചതൌ ശരാംസ്തീക്ഷ്ണാൻസന്ദധാനൌ ച സായകാൻ।
അദൃശ്യം സമരേഽന്യോന്യം ചക്രതുസ്തൌ മഹാരഥൌ॥ 7-116-13 (49624)
സാത്യകിഃ കുരുരാജേന നിർവിദ്ധോ ബഹ്വശോഭത।
അസ്രവദ്രുധിരം ഭൂരി സ്വരസം ചന്ദനോ യഥാ॥ 7-116-14 (49625)
സാത്വതേന ച ബാണൌധൈർനിർവിദ്ധസ്തനയസ്തവ।
ശാതകുംഭമയാപീഡോ ബഭൌ യൂപ ഇവോച്ഛ്രിതഃ॥ 7-116-15 (49626)
മാധവസ്തു രമേ രാജൻകുരുരാജസ്യ ധന്വിനഃ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ സമരേ ക്ഷുരപ്രേണ ഹസന്നിവ॥ 7-116-16 (49627)
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം ശരൈർബഹുഭിരാചിനോത്।
നിർഭിന്നശ്ച ശരൈസ്തേന ദ്വിഷതാ ക്ഷിപ്രകാരിണാ।
നാമൃഷ്യത രണേ രാജാ ശത്രോർവിജയലക്ഷണം॥ 7-116-17 (49628)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ഹേമപൃഷ്ഠം ദുരാസദം।
വിവ്യാധ സാത്യകിം തൂർണം സായകാനാം ശതേന ഹ॥ 7-116-18 (49629)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ തവ പുത്രേണ ധന്വിനാ।
അമർഷവശമാപന്നസ്തവ പുത്രമപീഡയത്॥ 7-116-19 (49630)
പീഡിതം നൃപതിം ദൃഷ്ട്വാ തവ പുത്രം മഹാരഥാഃ।
സാത്യകിം ശരവർഷേണ ഛാദയാമാസുരോജസാ॥ 7-116-20 (49631)
സ ച്ഛാദ്യമാനോ ബഹുഭിസ്തവ പുത്രൈർമഹാരഥൈഃ।
ഏകൈകം പഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ।
ദുര്യോധനം വ ത്വരിതോ വിവ്യാധാഷ്ടഭിരാശുഗൈഃ॥ 7-116-21 (49632)
പ്രഹസംശ്ചാസ്യ ചിച്ഛേദ കാർമുകം രിപുഭീഷണം।
നാഗം മണിമയം ചൈവ ശരൈർധ്വജമപാതയത്॥ 7-116-22 (49633)
ഹത്വാ തു ചതുരോ വാഹാംശ്ചതുർഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
സാരഥിം പാതയാമാസ ക്ഷുരപ്രേണ മഹായശാഃ॥ 7-116-23 (49634)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ ചൈവ കുരുരാജം മഹാരഥം।
അവാരികച്ഛരൈർഹൃഷ്ടോ ബഹുഭിർമർമഭേദിഭിഃ॥ 7-116-24 (49635)
സ വിധ്യമാനഃ സമരേ ശൈനേയസ്യ ശരോത്തമൈഃ।
പ്രാദ്രവത്സഹസാ രാജൻപുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ।
ആപ്ലുതശ്ച തതോ യാനം ചിത്രസേനസ്യ ധന്വിനഃ॥ 7-116-25 (49636)
ഹാഹാഭൂതം ജഗച്ചാസീദ്ദൃഷ്ട്വാ രാജാനമാഹവേ।
ഗ്രസ്യമാനം സാത്യകിനാ ഖേ മോമമിവ രാഹുണാ॥ 7-116-26 (49637)
തം തു ശബ്ദമഥ ശ്രുത്വാ കൃതവാർമാ മഹാരഥഃ।
അഭ്യയാത്സഹസാ തത്ര യത്രാസ്തേ മാധവഃ പ്രഭുഃ॥ 7-116-27 (49638)
വിധുന്വാനോ ധനുഃ ശ്രേഷ്ഠം ചോദയംശ്ചൈവ വാജിനഃ।
ഭർത്സയൻസാരഥിം ചാഗ്രേ യാഹിയാഹീതി സത്വരം॥ 7-116-28 (49639)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ വ്യാദിതാസ്യമിവാന്തകം।
യുയുധാനോ മഹാരാജ യന്താരമിദമബ്രവീത്॥ 7-116-29 (49640)
കൃതവർമാ രഥേനൈഷ ദ്രുതമാപതതേ ശരീ।
പ്രത്യുദ്യാഹി രഥേനൈനം പ്രവരം സർവധന്വിനാം॥ 7-116-30 (49641)
`പ്രയാഹി സത്വരം സൂത രഥേന രഥസത്തമം।
നിഹനിഷ്യാമി തം സംഖ്യേ വൃഷ്ണിവീരമരിന്ദമം'॥ 7-116-31 (49642)
തതഃ പ്രജവിതാശ്വേന രഥേന രഥിനാംവരഃ।
ആസസാദ രണേ ഭോജം പ്രതിമാനം ധനുഷ്മതാം॥ 7-116-32 (49643)
തതോ ഗഭസ്തിമത്പ്രഖ്യൌ ജ്വലിതാവിവ പാവകൌ।
സമേയാതാം നരവ്യാഘ്രൌ വ്യാഘ്രാവിവ തരസ്വിനൌ॥ 7-116-33 (49644)
കൃതവർമാ തു ശൈനേയം ഷഡ്വിംശത്യാ സമാർപയത്।
നിശിതൈഃ സായകൈസ്തീക്ഷ്ണൈര്യന്താരം ചാസ്യ പഞ്ചഭിഃ॥ 7-116-34 (49645)
ചതുരശ്ചതുരോ വാഹാംശ്ചതുർഭിഃ പരമേഷുഭിഃ।
അവിധ്യത്സാധുദാന്താന്വൈ സൈന്ധവാൻസാത്വതസ്യ ഹി॥ 7-116-35 (49646)
രുക്മധ്വജോ രുക്മപൃഷ്ഠം മഹദ്വിഷ്ഫാര്യ കാർമുകം।
രുക്മാംഗദീ രുക്മവർമാ രുക്മപുംഖൈരവാരയത്॥ 7-116-36 (49647)
തതോഽശീതിം ശിനേഃ പൌത്രഃ സായകാൻകൃതവർമണേ।
പ്രാഹിണോത്ത്വരയാ യുക്തോ ദ്രഷ്ടുകാമോ ധനഞ്ജയം॥ 7-116-37 (49648)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ ശത്രുണാ ശത്രുതാപനഃ।
സമകംപതഃ ദുർധർഷഃ ക്ഷിതികംപേ യഥാഽചലഃ॥ 7-116-38 (49649)
ത്രിഷഷ്ട്യാ ചതുരോഽസ്യാശ്വാൻസപ്തഭിഃ സാരഥിം തഥാ।
വിവ്യാധ നിശിതൈസ്തൂർണം സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ॥ 7-116-39 (49650)
`ഹതാശ്വസൂതേ തു രഥേ സ്ഥിതായ ശിനിപുംഗവഃ'।
സുവർണപുംഖം വിശിഖം സമാദായ ച സാത്യകിഃ।
വ്യസൃജത്തം മഹാജ്വാലം സങ്ക്രുദ്ധമിവ പന്നഗം॥ 7-116-40 (49651)
സോഽവിധ്യത്കൃതവർമാണം യമദണ്ഡോപമഃ ശരഃ।
ജാംബൂനദവിചിത്രം ച വർമ നിർഭിദ്യ ഭാനുമത്।
അഭ്യഗാദ്ധരണീമുഗ്രോ രുധിരേണ സമുക്ഷിതഃ॥ 7-116-41 (49652)
സഞ്ജാതരുധിരശ്ചാജൌ സാത്വതേഷുഭിരർദിതഃ।
സശരം ധനുരുത്സൃജ്യ ന്യപതത്സ്യന്ദനോത്തമാത്॥ 7-116-42 (49653)
സ സിംഹദംഷ്ട്രോ ജാനുഭ്യാം പതിതോഽമിതവിക്രമഃ।
ശരാർദിതഃ സാത്യകിനാ രഥോപസ്ഥേ നരർഷഭഃ॥ 7-116-43 (49654)
സഹസ്രബാഹുസദൃശമക്ഷോഭ്യമിവ സാഗരം।
നിവാര്യ കൃതവർമാണം സാത്യകിഃ പ്രയയൌ തതഃ॥ 7-116-44 (49655)
`ന ഹി തസ്യ ശരോഽപാർഥഃ കഥഞ്ചിദപി പാർഥിവ।
ദിദൃക്ഷുഃ സ ഹി വേഗേന പ്രായാദ്യത്ര ധനഞ്ജയഃ॥ 7-116-45 (49656)
സ ശക്ത്യാ ക്ഷത്രിയൈസ്തത്ര നിരുദ്ധോ ബലവത്തരഃ।
യുയുധേ സാത്വതോ രാജന്ദിദൃക്ഷുഃ പാണ്ഡുനന്ദനം'॥ 7-116-46 (49657)
ഖംഗശക്തിധനുഃകീർണാം ഗജാശ്വരഥസങ്കുലാം।
പ്രവർതിതോഗ്രരുധിരാം ശതശഃ ക്ഷത്രിയർഷഭൈഃ॥ 7-116-47 (49658)
പ്രേക്ഷതാം സർവസൈന്യാനാം മധ്യേന ശിനിപുംഗവഃ।
അഭ്യഗാദ്വാഹിനീം ഹിത്വാ വൃത്രഹേവാസുരീം ചമൂം॥ 7-116-48 (49659)
സമാശ്വസ്യ ച ഹാർദിക്യോ ഗൃഹ്യ ചാന്യൻമഹദ്ധനുഃ।
തസ്ഥൌ സ തത്ര ബലവാന്വാരയന്യുധി പാണ്ഡവാൻ॥ ॥ 7-116-49 (49660)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ പോഡശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 116 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-116-11 രുക്മാംഗദം ചാപി ഇതി ങ.പാഠഃ॥ 5-116-14 ചന്ദനോ രക്തചന്ദനഃ॥ 5-116-43 ദംഷ്ട്രാശ്ചതസ്രോ യസ്യ സ്യുർദശനേഭ്യഃ സമുച്ഛ്രിതാഃ। സിംഹദംഷ്ട്രഃ സ ഗദിതശ്ചതുർദംഷ്ട്രശ്ച സൂരിഭിഃ॥ 5-116-116 ഷോഡശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 117
॥ ശ്രീഃ ॥
7.117. അധ്യായഃ 117
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-117-0 (49661)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-117-0x (4559)
കാല്യമാനേഷു സൈന്യേഷു ശൈനേയേന തതസ്തതഃ।
ഭാരദ്വാജഃ ശരവ്രാതൈർമർമഭിദ്ഭിരവാകിരത്॥ 7-117-1 (49662)
സ സംപ്രഹാരസ്തുമുലോ ദ്രോണസാത്വതയോരഭൂത്।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം ബലിവാസവയോരിവ॥ 7-117-2 (49663)
തതോ ദ്രോണഃ ശിനേഃ പൌത്രം ചിത്രൈഃ സർവായസൈഃ ശരൈഃ।
ത്രിഭിരാശീവിപാകാരൈർലലാടേ സമവിധ്യത॥ 7-117-3 (49664)
തൈർലലാടാർപിതൈർബാണൈര്യുയുധാനസ്ത്വജിഹ്മഗൈഃ।
വ്യരോചത മഹാരാജ ത്രിശൃംഗ ഇവ പർവതഃ॥ 7-117-4 (49665)
തതോഽസ്യ ബാണാനപരാനിന്ദ്രാശനിസമസ്വനാൻ।
ഭാരദ്വാജോഽന്തരപ്രേക്ഷീ പ്രേഷയാമാസ സംയുഗേ॥ 7-117-5 (49666)
താന്ദ്രോണചാപനിർമുക്താന്ദാശാർഹഃ പതതഃ ശരാൻ।
ദ്വാഭ്യാന്ദ്വാഭ്യാം സുപുംഖാഭ്യാം ചിച്ഛേദ പരമാസ്ത്രവിത്॥ 7-117-6 (49667)
താമസ്യ ലഘുതാം ദ്രോണഃ സമവേക്ഷ്യ വിശാംപതേ।
പ്രഹസ്യ സഹസാഽവിധ്യത്ത്രിംശതാം ശിനിപുംഗവം॥ 7-117-7 (49668)
പുനഃ പഞ്ചശതേഷൂണാം ശിതേന ച സമാർപയത്।
ലഘുതാം യുയുധാനസ്യ ലാഘവേന വിശേഷയൻ॥ 7-117-8 (49669)
സമുത്പതന്തി വൽമീകാദ്യഥാ ക്രുദ്ധാ മഹോരഗാഃ।
തഥാ ദ്രോണരഥാദ്രാജന്നാപതന്തി തനുച്ഛിദഃ॥ 7-117-9 (49670)
തഥൈവ യുയുധാനേന സൃഷ്ടാഃ സതസഹസ്രശഃ।
അവാകിരന്ദ്രോണരഥം ശരാ രുധിരഭോജനാഃ॥ 7-117-10 (49671)
ലാഘവാദ്ദിജമുഖ്യസ്യ സാത്വതസ്യ ച മാരിഷ।
വിശേഷം നാധ്യഗച്ഛാമ സമാവാസ്താം നരർഷഭൌ॥ 7-117-11 (49672)
സാത്യകിസ്തു തതോ ദ്രോണം നവഭിർനതപർവഭിഃ।
ആജഘാന ഭൃശം ക്രുദ്ധോ ധ്വജം ച നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-117-12 (49673)
സാരഥിം ച ശതേനൈവ ഭാരദ്വാജസ്യ പശ്യതഃ।
ലാഘവം യുയുധാനസ്യ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണോ മഹാരഥഃ॥ 7-117-13 (49674)
സപ്തത്യാ സാരഥിം വിദ്വ്വാ തുരംഗാംശ്ച ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ।
ധ്വജമേകേന ചിച്ഛേദ മാധവസ്യ രഥേ സ്ഥിതം॥ 7-117-14 (49675)
അഥാപരേണ ഭല്ലേന ഹേമപുംഖേന പത്രിണാ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ സമരേ മാധവസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-117-15 (49676)
സാത്യകിസ്തു തതഃ ക്രുദ്ധോ ധനുസ്ത്യക്ത്വാ മഹാരഥഃ।
ഗദാം ജഗ്രാഹ മഹതീം ഭാരദ്വാജായ ചാക്ഷിപത്॥ 7-117-16 (49677)
താമാപതന്തീം സഹസാ പട്ടബദ്ധാമയസ്മയീം।
ന്യവാരയച്ഛരൈർദ്രോണോ ബഹുഭിർബഹുരൂപിഭിഃ॥ 7-117-17 (49678)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
വിവ്യാധ ബഹുഭിർവീരം ഭാരദ്വാജം ശിലാശിതൈഃ॥ 7-117-18 (49679)
സ വിദ്വാ സമരേ ദ്രോണം സിംഹനാദമമുഞ്ചത।
തം വൈ ന മൃമഷേ ദ്രോണഃ സിംഹനാദം മഹാത്മനഃ॥ 7-117-19 (49680)
തതഃ ശക്തിം രണേ ദ്രോണോ രുക്മദണ്ഡാമയസ്മയീം।
തരസാ പ്രേഷയാമാസ മാധവസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-117-20 (49681)
അനാസാദ്യ തു ശൈനേയം സാ ശക്തിഃ കാലസന്നിഭാ।
ഭിത്ത്വാ രഥം ജഗാമോഗ്നാ ധരണീം ദാരുണസ്വനാ॥ 7-117-21 (49682)
തതോ ദ്രോണം ശിനേഃ പൌത്രോ രാജന്വിവ്യാധ പത്രിണാ।
ദക്ഷിണം ഭുജമാസാദ്യ പീഡയൻഭരതർഷഭ॥ 7-117-22 (49683)
ദ്രോണോഽപി സമരേ രാജൻമാധവസ്യ മഹദ്ധനുഃ।
അർധചന്ദ്രേണ ചിച്ഛേദ രഥശക്ത്യാ ച സാരഥിം॥ 7-117-23 (49684)
മുമോഹ സാരഥിസ്തസ്യ രഥശക്ത്യാ സമാഹതഃ।
സ രഥോപസ്ഥമാസാദ്യ മുഹൂർതം സന്ന്യഷീദത॥ 7-117-24 (49685)
ചകാര സാത്യകീ രാജംസ്തത്ര കർമാതിമാനുഷം।
അയോധയച്ച യദ്ദ്രോണം രശ്മീഞ്ജഗ്രാഹ ച സ്വയം॥ 7-117-25 (49686)
തതഃ ശരശതേനൈവ യുയുധാനോ മഹാരഥഃ।
അവിധ്യദ്ബ്രാഹ്മണം സംഖ്യേ ഹൃഷ്ടരൂപോ വിശാംപതേ॥ 7-117-26 (49687)
തസ്യ ദ്രോണഃ ശരാൻപഞ്ച പ്രേഷയാമാസ ഭാരത।
തേ ഘോരാഃ കവചം ഭിത്ത്വാ പപുഃ ശോണിതമാഹവേ॥ 7-117-27 (49688)
നിർവിദ്ധസ്തു ശരൈർഘോരൈരക്രുദ്ധ്യത്സാത്യകിർഭൃശം।
സായകാന്വ്യസൃജച്ചാപി വീരോ രുക്മരഥം പ്രതി॥ 7-117-28 (49689)
തതോ ദ്രോണസ്യ യന്താരം നിപാത്യൈകേഷുണാ ഭുവി।
അശ്വാന്വ്യദ്രാവയദ്ബാണൈർഹതസൂതാംസ്തതസ്തതഃ॥ 7-117-29 (49690)
സ രഥഃ പ്രദ്രുതഃ സംഖ്യേ മണ്ഡലാനി സഹസ്രശഃ।
ചകാര രാജതോ രാജൻഭ്രാജമാന ഇവാംശുമാൻ॥ 7-117-30 (49691)
അഭിദ്രവത ഗൃഹ്ണീത ഹയാന്ദ്രോണസ്യ ധാവത।
ഇതി സ്മ ചുക്രുശുഃ സർവേ രാജപുത്രാഃ സരാജകാഃ॥ 7-117-31 (49692)
തേ സാത്യകിമപാസ്യാശു രാജന്യുധി മഹാരഥാഃ।
യതോ ദ്രോണസ്തതഃ സർവേ സഹസാ സമുപാദ്രവൻ॥ 7-117-32 (49693)
താന്ദൃഷ്ട്വാ പ്രദ്രുതാൻസംഖ്യേ സാത്വതേന ശരാർദിതാൻ।
പ്രഭഗ്നം പുനരേവാസീത്തവ സൈന്യം സമാകുലം॥ 7-117-33 (49694)
വ്യൂഹസ്യൈവ പുനർദ്വാരം ഗത്വാ ദ്രോണോ വ്യവസ്ഥിതഃ।
വാതായമാനൈസ്തൈരശ്വൈർനീതോ വൃഷ്ണിശരാർദിതൈഃ॥ 7-117-34 (49695)
പാണ്ഡുപാഞ്ചാലസംഭിന്നം വ്യൂഹമാലോക്യ വീര്യവാൻ।
ശൈനേയേ നാകരോദ്യത്നം വ്യൂഹമേവാഭ്യരക്ഷത॥ 7-117-35 (49696)
നിവാര്യ പാൺ·ഡുപാഞ്ചാലാന്ദ്രോണാഗ്നിഃ പ്രദഹന്നിവ।
തസ്ഥൌ ക്രോധേധ്മസന്ദീപ്തഃ കാലസൂര്യ ഇവോദ്യതഃ॥ ॥ 7-117-36 (49697)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 117 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-117-23 രഥശക്ത്യാ കേതകപത്രാകാരമുഖയാ ശക്ത്യാ॥ 5-117-117 സപ്തദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 118
॥ ശ്രീഃ ॥
7.118. അധ്യായഃ 118
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ സുദർശനനാംനോ രാജ്ഞോ വധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-118-0 (49698)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-118-0x (4560)
ദ്രോണം സ ജിത്വാ പുരുഷപ്രവീര--
സ്തഥൈവ ഹാർദിക്യമുഖാംസ്ത്വദീയാൻ।
പ്രഹസ്യ സൂതം വചനം ബഭാഷേ
ശിനിപ്രവീരഃ കുരുപുംഗവാഗ്ര്യ॥ 7-118-1 (49699)
നിമിത്തമാത്രം വയമദ്യ സൂത
ദഗ്ധാ രഥാഃ കേശവഫൽഗുനാഭ്യാം।
ഹതാന്നിഹൻമേഹ നരർഷഭേണ
വയം സുരേശാത്മസമുദ്ഭവേത॥ 7-118-2 (49700)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-118-3x (4561)
തമേവമുക്ത്വാ ശിനിപുംഗവസ്തദാ
മഹാമൃധേ സോഽഗ്ര്യധനുർധരോഽരിഹാ।
കിരൻസമന്താത്സഹസാ ശരാൻബലീ
സമാപതച്ഛയേന ഇവാമിഷാശയാ॥ 7-118-3 (49701)
തം യാന്തമശ്വൈഃ ശശിശംഖവർണൈ--
ർവിഗാഹ്യ സൈന്യം പുരുഷപ്രവീരം।
നാശക്നുവന്വാരയിതും സമന്താ--
ദാദിത്യരശ്മിപ്രതിമം രഥാഗ്ര്യം॥ 7-118-4 (49702)
അസഹ്യവിക്രാന്തമദീനസത്വം
സർവേ ഗണാ ഭാരത യേ ത്വദീയാഃ।
സഹസ്രനേത്രപ്രതിമപ്രഭാവം
ദിവീവ സൂര്യം ജലദവ്യപായേ॥ 7-118-5 (49703)
അമർഷപൂർണസ്ത്വതിചിത്രയോധീ
ശരാസനീ കാഞ്ചനവർമധാരീ।
സുദർശനഃ സാത്യകിമാപതന്തം
ന്യവാരയദ്രാജവരഃ പ്രസഹ്യ॥ 7-118-6 (49704)
തയോരഭൂദ്ഭാരതസംപ്രഹാരഃ
സുദാരുണസ്തം സമതിപ്രശംസൻ।
യോധാസ്ത്വദീയാശ്ച ഹി സോമകാശ്ച
വൃത്രേന്ദ്രയോര്യുദ്ധമിവാമരൌഘാഃ॥ 7-118-7 (49705)
ശരൈഃ സുതീക്ഷ്ണൈഃ ശതശോഽഭ്യവിധ്യ--
ത്സുദർശനഃ സാത്വതമുഖ്യമാജൌ।
അനാഗതാനേവ തു താൻപൃഷത്കാം--
ശ്ചിച്ഛേദ രാജഞ്ശിനിപുംഗവോഽപി॥ 7-118-8 (49706)
തഥൈവ ശക്രപ്രതിമോഽപി സാത്യകിഃ
സുദർശനേ യാൻക്ഷിപതി സ്മ സായകാൻ।
ദ്വിധാ ത്രിധാ താനകരോത്സുദർശനഃ
ശരോത്തമൈഃ സ്യന്ദനവര്യമാസ്ഥിതഃ॥ 7-118-9 (49707)
താന്വീക്ഷ്യ ബാണാന്നിഹതാംസ്തദാനീം
സുദർശനഃ സാത്യകിബാണവേഗൈഃ।
ക്രോധാദ്ദിധക്ഷന്നിവ തിഗ്മതേജാഃ
ശരാനമുഞ്ചത്തപനീയചിത്രാൻ॥ 7-118-10 (49708)
പുനഃ സ ബാണൈസ്ത്രിഭിരഗ്നികൽപൈ--
രാകർണപൂർണൈർനിശിതൈഃ സുപുംഖൈഃ।
വിവ്യാധ ദേഹാവരണം വിഭിദ്യ
തേ സാത്യകേരാവിവിശുഃ ശരീരം॥ 7-118-11 (49709)
തഥൈവ തസ്യാവനിപാലപുത്രഃ
സന്ധായ ബാണൈരപരൈർജ്വലദ്ഭിഃ।
ആജഘ്നിവാംസ്താന്രജതപ്രകാശാം--
ശ്ചതുർഭിരശ്വാംശ്ചതുരഃ പ്രസഹ്യ॥ 7-118-12 (49710)
തഥാ തു തേമാഭിഹതസ്തരസ്വീ
നപ്താ ശിനേരിന്ദ്രസമാനവീര്യഃ।
സുദർശനസ്യേഷുഗണൈഃ സുതീക്ഷ്ണൈ--
ർഹയാന്നിഹത്യാശു നനാദ നാദം॥ 7-118-13 (49711)
അഥാസ്യ സൂതസ്യ ശിരോ നികൃത്യ
ഭല്ലേന ശക്രാശനിസന്നിഭേന।
സുദർശനസ്യാപി ശിനിപ്രവീരഃ
ക്ഷുരേണ കാലാനലസന്നിഭേന॥ 7-118-14 (49712)
സകുണ്ഡലം പൂർണശശിപ്രകാശം
ഭ്രാജിഷ്ണു വക്ത്രം വിചകർത ദേഹാത്।
യഥാ പുരാ വജ്രധരഃ പ്രസഹ്യ
ബലസ്യ സംഖ്യേഽതിബലസ്യ രാജൻ॥ 7-118-15 (49713)
നിഹത്യ തം പാർഥിവപുത്രപൌത്രം
രണേ യദൂനാമൃഷഭസ്തരസ്വീ।
മുദാ സമേതഃ പരയാ മഹാത്മാ
രരാജ രാജൻസുരരാജകൽപഃ॥ 7-118-16 (49714)
തതോ യയാവർജുനമേവ വീരോ
നിവാര്യ സൈന്യം തവ മാർഗണൌഘൈഃ।
സദശ്വയുക്തേന രഥേന രാജംʼ--
ല്ലോകം വിസിസ്മാപയിഷുർനൃവീരഃ॥ 7-118-17 (49715)
തത്തസ്യ വിസ്മാപയനീയമഗ്ര്യ--
മപൂജയന്യോധവരാഃ സമേതാഃ।
പ്രവർതമാനാനിഷുഗോചരേഽരീ--
ന്ദദാഹ ബാണൈർഹുതഭുഗ്യഥൈവ॥ ॥ 7-118-18 (49716)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടാദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 118 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 119
॥ ശ്രീഃ ॥
7.119. അധ്യായഃ 119
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-119-0 (49717)
`സഞ്ജയ ഉവാച। 7-119-0x (4562)
നിർജിത്യ കൃതവർമാണം ഭാരദ്വാജം ച സംയുഗേ।
സ സാത്യകിഃ സത്യധൃതിർമഹാത്മാ ശിനിപുംഗവഃ॥ 7-119-1 (49718)
*ദുര്യോധനം ച നിർജിത്യ ശൂരം ചൈവ സുയോധനം।
ജലസന്ധം നിഹത്യാജൌ ശൂരസേനം ച പാർഥിവം॥ 7-119-2 (49719)
ംലേച്ഛാംശ്ച ബഹുധാ രാജൻകാശ്യപുത്രം ച സംയുഗേ।
നിഷാദാംസ്തങ്കണാംശ്ചൈവ കലിംഗാൻമഗധാനപി॥ 7-119-3 (49720)
കേകയാഞ്ഛൂരസേനാംശ്ച തഥാ പർവതവാസിനഃ।
കാംഭോജാന്യവനാംശ്ചൈവ വസാതീംശ്ച ശിബീനപി॥ 7-119-4 (49721)
കോസലാൻമഗധാംശ്ചൈവ യാതുധാനാൻസതിത്തിരാൻ।
ഏതാംശ്ചാന്യാന്രണേ ഹത്വാഽഗച്ഛദ്യുദ്ധേ സ സാത്യകിഃ॥ 7-119-5 (49722)
രുധിരൌഘനദീം ഘോരാം കേശശൈവാലശാദ്വലാം।
ശക്തിഗ്രാഹസമാകീർണാം ഛത്രഹംസോപശോഭിതാം॥ 7-119-6 (49723)
ദുസ്തരാം ഭീരുഭിർനിത്യം ശൂരലോകപ്രവാഹിനീം।
പ്രവർത്യ ഹൃഷിതോ രാജൻപുനര്യന്താരമബ്രവീത്॥ 7-119-7 (49724)
ധ്വജനാഗാശ്വകലിലം ശരശക്ത്യൂർമിമാലിനം'।
ഖങ്കമത്സ്യം ഗദാഗ്രാഹം ശൂരായുധമഹാസ്വനം॥ 7-119-8 (49725)
പ്രാണാപഹാരിണം രൌദ്രം വാദിത്രോദ്ധുഷ്ടനാദിതം।
ശൂരാണാം സുഖസംസ്പർശമസ്പൃശ്യമഥ ഭീരുണാം।
തീർണാഃ സ്മ ദുസ്തരം താത ദ്രോണാനീകമഹാർണവം॥ 7-119-9 (49726)
ജലസന്ധബലേനാജൌ പുരുഷാദൈരിവാവൃതം।
അതോഽന്യത്പൃതനാശേഷം മന്യേ കുനദികാമിവ॥ 7-119-10 (49727)
തർതവ്യാമൽപസലിലാം ചോദയാശ്വാനസംഭ്രമം।
ഹസ്തപ്രാപ്തമഹം മന്യേ സാംപ്രതം സവ്യസാചിനം॥ 7-119-11 (49728)
നിർജിത്യ ദുർധരം ദ്രോണം സപദാനുഗമാഹവേ।
ഹാർദിക്യം യോധവര്യം ച മന്യേ പ്രാപ്തം ധനഞ്ജയം॥ 7-119-12 (49729)
ന ഹി മേ ജായതേ ത്രാസോ ദൃഷ്ട്വാ സൈന്യാന്യനേകശഃ।
വഹ്നേരിവ പ്രദീപ്തസ്യ വനേ ശുഷ്കതൃണാലയം॥ 7-119-13 (49730)
പശ്യ പാണ്ഡവമുഖ്യേന യാതാം ഭൂമിം കിരീടിനാ।
പത്ത്യശ്വരഥനാഗൌഘൈഃ പതിതൈർവിഷമീകൃതാം॥ 7-119-14 (49731)
ദ്രവതേ തദ്യഥാ സൈന്യം തേന ഭഗ്നം മഹാത്മനാ।
രഥൈർവിപരിധാവദ്ഭിർഗജൈരശ്വൈശ്ച സാരഥേ।
കൌശേയാരുണസങ്കാശമേതദുദ്വൂയതേ രജഃ॥ 7-119-15 (49732)
അഭ്യാശസ്ഥമഹം മന്യേ ശ്വേതാശ്വം കൃഷ്ണസാരഥിം॥ 7-119-16 (49733)
ശ്രൂയതേ ഹ്യേഷ നിർഘോഷോ ജലദസ്യേവ ഗർജതഃ।
വിഷ്ഫാര്യമാണസ്യ രണേ ഗാണ്ഡീവസ്യാമിതൌജസഃ॥ 7-119-17 (49734)
അഭ്യാശസ്ഥമഹം മന്യേ സൈന്ധവസ്യ കിരീടിനം।
താദൃശഃ ശ്രൂയതേ ശബ്ദഃ സൈന്യാനാം സാഗരോപമഃ॥ 7-119-18 (49735)
യാദൃശാനി നിമിത്താനി മമ പ്രാദുർഭവന്തി വൈ।
അനസ്തംഗത ആദിത്യേ ഹന്താ സൈന്ധവമർജുനഃ॥ 7-119-19 (49736)
ശനൈർവിസ്രംഭയന്നശ്വാന്യാഹി യത്രാരിവാഹിനീ॥ 7-119-20 (49737)
യത്രൈതേ സതലത്രാമാഃ സുയോധനപുരോഗമാഃ।
ദംശിതാഃ ക്രൂരകർമാണഃ കാംഭോജാ യുദ്ധദുർമദാഃ॥ 7-119-21 (49738)
ശരബാണാസനധരാ യവനാശ്ച പ്രഹാരിണഃ।
ശകാഃ കിരാതാ ദരദാ ബർബരാസ്താംരലിപ്തകാഃ॥ 7-119-22 (49739)
അന്യേ ച ബഹവോ ംലേച്ഛാ വിവിധായുധപാണയഃ।
മാമേവാഭിമുഖാഃ സർവേ തിഷ്ഠന്തി സമരാർഥിനഃ॥ 7-119-23 (49740)
ഏതാൻസരഥനാഗാശ്വാന്നിഹത്യാജൌ സപത്തിനഃ।
ഇദം ദുർഗം മഹാഘോരം തീർണമേവോപധാരയ॥ 7-119-24 (49741)
സൂത ഉവാച। 7-119-25x (4563)
ന സംഭ്രമോ മേ വാർഷ്ണേയ വിദ്യതേ സത്യവിക്രമ।
യദ്യപി സ്യാത്തവ ക്രുദ്ധോ ജാമദഗ്ന്യോഽഗ്രതഃ സ്ഥിതഃ॥ 7-119-25 (49742)
ദ്രോണോ വാ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠഃ കൃപോ മദ്രേശ്വരോഽപി വാ।
തഥാപി സംഭ്രാമോ ന സ്യാത്ത്വാമാശ്രിത്യ മഹാഭുജ॥ 7-119-26 (49743)
ത്വയാ സുബഹവോ യുദ്ധേ നിർജിതാഃ ശത്രുസൂദന।
ദംശിതാഃക്രൂരകർമാണഃ കാംഭോജാ യുദ്ധദുർമദാഃ॥ 7-119-27 (49744)
ശരവാണാസനധരാ യവനാശ്ച പ്രഹാരിണഃ।
ശകാഃ കിരാതാ ദരദാ ബർബരാസ്താംരലിപ്തകാഃ।
അന്യേ ച ബഹവോ ംലേച്ഛാ വിവിധായുധപാണയഃ॥ 7-119-28 (49745)
ന ച മേ സംഭ്രമഃ കശ്ചിദ്ഭൂതപൂർവഃ കഥഞ്ചന।
കിമുതൈതത്സമാസാദ്യ ധീരം സംയുഗഗോഷ്പദം॥ 7-119-29 (49746)
ആയുഷ്മൻകതരേണ ത്വാം പ്രാപയാമി ധനഞ്ജയം।
കേഭ്യഃ ക്രുദ്ധോഽസി വാർഷ്ണേയ കാൻസ്വിൻമൃത്യുരുപസ്ഥിതഃ॥ 7-119-30 (49747)
കേഷാം സംഘമനീകസ്യ ഹന്തുമുത്സഹതേ മനഃ।
കേത്വാം യുധി പരാക്രാന്തം കാലാന്തകയമോപമം॥ 7-119-31 (49748)
ദൃഷ്ട്വാ വിക്രമസംപന്നം വിദ്രവിഷ്യന്തി സംയുഗേ।
കേഷാം വൈവസ്വതോ രാജാ സ്മരതേഽദ്യ മഹാഭുജ॥ 7-119-32 (49749)
സാത്യകിരുവാച। 7-119-33x (4564)
മുണ്ഡാനേതാൻഹനിഷ്യാമി ദാനവാനിവ വാസവഃ।
പ്രതിജ്ഞാം പാരയിഷ്യാമി കാംഭോജാനേവ മാം വഹ॥ 7-119-33 (49750)
xxxxxകദനം കൃത്വാ ക്ഷിപ്രം യാസ്യാമി പാണ്ഡവം॥ 7-119-34 (49751)
xxxxxയന്തി മേ വീര്യം കൌരവാഃ സസുയോധനാഃ।
xxxxxxനാകേ ഹതേ സൂത സർവസൈന്യേഷു ചാസകൃത്॥ 7-119-35 (49752)
അദ്യ കൌരവസൈന്യസ്യ ദീർഘമാണസ്യ സംയുഗേ।
ശ്രുത്വാ വിരാവം ബഹുധാ സന്തപ്സ്യതി സുയോധനഃ॥ 7-119-36 (49753)
അദ്യ പാണ്ഡവമുഖ്യസ്യ ശ്വേതാശ്വസ്യ മഹാത്മനഃ।
ആചാര്യകകൃതം മാർഗം ദർശയിഷ്യാമി സംയുഗേ॥ 7-119-37 (49754)
അദ്യ മദ്ബാണനിഹതാന്യോധമുഖ്യാൻസഹസ്രശഃ।
ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനോ രാജാ പശ്ചാത്താപം ഗമിഷ്യതി॥ 7-119-38 (49755)
അദ്യ മേ ക്ഷിപ്രഹസ്തസ്യ ക്ഷിപതഃ സായകോത്തമാൻ।
അലാതചക്രപ്രതിമം ധനുർദ്രക്ഷ്യന്തി കൌരവാഃ॥ 7-119-39 (49756)
മത്സായകചിതാംഗാനാം രുധിരം സ്രവതാം മുഹുഃ।
സൈനികാനാം വധം ദൃഷ്ട്വാ സന്തപ്സ്യതി സുയോധനഃ॥ 7-119-40 (49757)
അദ്യ മേ ക്രുദ്ധരൂപസ്യ നിഘ്നതശ്ച വരാന്വരാൻ।
ദ്വിഫൽഗുനാമിമം ലോകം മംസ്യതേഽദ്യ സുയോധനഃ॥ 7-119-41 (49758)
അദ്യ രാജസഹസ്രാണി നിഹതാനി മയാ രണേ।
ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനോ രാജാ സന്തപ്സ്യതി മഹാമൃധേ॥ 7-119-42 (49759)
അദ്യ സ്നേഹം ച ഭക്തിം ച പാണ്ഡവേഷു മഹാത്മസു।
ഹത്വാ രാജസഹസ്രാണി ദർശയിഷ്യാമി രാജസു॥ 7-119-43 (49760)
ബലം വീര്യം കൃതജ്ഞത്വം മമ ജ്ഞാസ്യന്തി കൌരവാഃ॥ 7-119-44 (49761)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-119-45x (4565)
ഏവമുക്തസ്തദാ സൂതഃ ശിക്ഷിതാൻസാധുവാഹിനഃ।
ശശാങ്കസന്നികാശാന്വൈ വാജിനോ വ്യനുദദ്ഭൃശം॥ 7-119-45 (49762)
തേ പിബന്ത ഇവാകാശം യുയുധാനം ഹയോത്തമാഃ।
പ്രാപയന്യവനാഞ്ശനീഘ്രം മനഃ പവനരംഹസഃ॥ 7-119-46 (49763)
സാത്യകിം തേ സമാസാദ്യ പൃതനാസ്വനിവർതിനം।
ബഹവോ ലഘുഹസ്താശ്ച ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 7-119-47 (49764)
തേഷാമിഷൂനഥാസ്ത്രാണി വേഗവാന്നതപർവഭിഃ।
അച്ഛിനത്സാത്യകീ രാജന്നൈനം തേ പ്രാപ്നുവഞ്ശരാഃ॥ 7-119-48 (49765)
രുക്മപുംഖൈഃ സുനിശിതൈർഗാർധ്രപത്രൈരജിഹ്മഗൈഃ।
ഉച്ചകർത ശിരാംസ്യുഗ്രോ യവനാനാം ഭുജാനപി॥ 7-119-49 (49766)
ശൈക്യായസാനി വർമാണി കാംസ്യാനി ച സമന്തതഃ।
ഭിത്ത്വാ ദേഹാംസ്തഥാ തേഷാം ശരാ ജഗ്മുർമഹീതലം॥ 7-119-50 (49767)
തേ ഹന്യമാനാ വീരേണ ംലേച്ഛാഃ സാത്യകിനാ രണേ।
ശതശോഽഭ്യപതംസ്തത്ര വ്യസവോ വസുധാതലേ॥ 7-119-51 (49768)
സുപൂർണായതമുക്തൈസ്താനവ്യവച്ഛിന്നപിണ്ഡിതൈഃ।
പഞ്ച ഷട് സപ്ത ചാഷ്ടൌ ച ഭിഭേദ യവനാഞ്ശരൈഃ॥ 7-119-52 (49769)
കാംഭോജാനാം സഹസ്രൈശ്ച ശകാനാം ച വിശാംപതേ।
ശബരാണാം കിരാതാനാം ബർബരാണാം തഥൈവ ച॥ 7-119-53 (49770)
അഗംയരൂപാം പൃഥിവീം മാംസശോണിതകർദമാം।
കൃതവാംസ്തത്ര ശൈനേയഃ ക്ഷപയംസ്താവകം ബലം॥ 7-119-54 (49771)
ദസ്യൂനാം സശിരസ്ത്രാണൈഃ ശിരോഭിർലൂനമൂർധദൌഃ।
ദീർഘകൂർചൈർമഹീ കീർണാ വിബർഹൈരണ്ഡജൈരിവ॥ 7-119-55 (49772)
രുധിരോക്ഷിതസർവാംഗൈസ്തൈസ്തദായോധനം ബഭൌ।
കബന്ധൈഃ സംവൃതം സർവം താംരാഭ്രൈഃ ഖമിവാവൃതം॥ 7-119-56 (49773)
വജ്രാശനിസമസ്പർശൈഃ സുപർവഭിരജിഹ്മഗൈഃ।
തേ സാത്വതേന നിഹതാഃ സമാവവ്രുർവസുന്ധരാം॥ 7-119-57 (49774)
`തേഷാമസ്ത്രാണി ബാണാംശ്ച ശൈനേയോ നതപർവഭിഃ।
നിചകർത മഹാരാജ യവനാനാം ശിരോധരാഃ॥ 7-119-58 (49775)
തേ ശരാ നതപർവാണോ യുയുധാനപ്രചോദിതാഃ।
ഹിത്വാ ദേഹാംസ്തഥാ തേഷാം പതന്തി സ്മ മഹീതലേ॥ 7-119-59 (49776)
തേ ഹന്യമാനാ വീരാസ്തു വൃഷ്ണിവീരേണ സംയുഗേ।
ശസ്ത്രാഹതാഃ പതന്ത്യുർവ്യാം കാംഭോജാഃ സപദാനുഗാഃ॥ 7-119-60 (49777)
കാംഭോജാനാം ഭുജൈശ്ഛിന്നൈര്യവനാനാം ച ഭാരത।
തത്രതത്ര മഹീ ഭാതി പഞ്ചാസ്യൈരിവ പന്നഗൈഃ'॥ 7-119-61 (49778)
അൽപാവശിഷ്ടാഃ സംഭഗ്നാഃ കൃച്ഛ്രപ്രാണാ വിചേതസഃ।
ജിതാഃ സംഖ്യേ മഹാരാജ യുയുധാനേന ദംശിതാഃ॥ 7-119-62 (49779)
പാർഷ്ണിഭിശ്ച കശാഭിശ്ച താഡയന്തസ്തുരംഗമാൻ।
ജവമുത്തമമാസ്ഥായ സർവതഃ പ്രാദ്രവൻഭയാത്॥ 7-119-63 (49780)
കാംഭോജസൈന്യം വിദ്രാവ്യ ദുർജയം യുധി ഭാരത।
യവനാനാം ച തത്സൈന്യം ശകാനാം ച മഹദ്ബലം॥ 7-119-64 (49781)
തതഃ സ പുരുഷവ്യാഘ്രഃ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
പ്രഹൃഷ്ടസ്താവകാഞ്ജിത്വാ സൂതം യാഹീത്യചോദയത്॥ 7-119-65 (49782)
തത്തസ്യ സമരേ കർമ ദൃഷ്ട്വാഽന്യൈരകൃതം പുരാ।
ചാരണാഃ സഹഗന്ധർവാഃ പൂജയാഞ്ചക്രിരേ ഭൃശം॥ 7-119-66 (49783)
തം യാന്തം പൃഷ്ഠഗോപ്താരമർജുനസ്യ വിശാംപതേ।
ചാരണാഃ പ്രേക്ഷ്യ സംഹൃഷ്ടാസ്ത്വദീയാശ്ചാഭ്യപൂജയൻ॥ ॥ 7-119-67 (49784)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 119 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-119-* ഏതദാദിസാർധസപ്തശ്ലോകസ്ഥാനേ വക്ഷ്യമാണഃ സാർധഏവ ശ്ലോകഃ ഝ.പുസ്തകേഽസ്തി। സഞ്ജയ ഉവാച। തതഃ സ സാത്യകിർധാമീൻമഹാത്മാ വൃഷ്ണിപുംഗവഃ। സുദർശനം നിഹത്യാജൌ യന്താരം പുനരബ്രവീത്॥ രഥാശ്വനാഗകലിലം ശരശത്തയൂർമിമാലിനം। 5-119-20 വിസ്രംഭയൻ ആശ്വാസയൻ॥ 5-119-33 പാരയിഷ്യാമി സമാപയിഷ്യാമി॥ 5-119-50 വൈക്യായസാനി ശോണിതായോമയാനി॥ 5-119-52 സുപൂർണയതമുക്തൈരാകർണജ്യോത്സൃഷ്ടൈഃ। അവ്യവച്ഛിന്നപിണ്ഡിതൈരനവച്ഛിന്നസംഹതൈഃ॥ 5-119-119 ഏകോനവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 120
॥ ശ്രീഃ ॥
7.120. അധ്യായഃ 120
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിയുദ്ധവർണനം॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-120-0 (49785)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-120-0x (4566)
ജിത്വാ യവനകാംഭോജാന്യുയുധാനസ്തതോഽർജുനം।
ജഗാമ തവ സൈന്യസ്യ മധ്യേന രഥിനാം വരഃ॥ 7-120-1 (49786)
ശരദംഷ്ട്രോ നരവ്യാഘ്രോ വിചിത്രകവചച്ഛവിഃ।
മൃഗം വ്യാഘ്ര ഇവാജിഘ്രംസ്തവ സൈന്യമഭീഷയത്॥ 7-120-2 (49787)
സ രഥേന ചരൻമാർഗാന്ധനുരുദ്ധാമയദ്ഭൃശം।
രുക്മപൃഷ്ഠം മഹാവേഗം രുക്മചന്ദ്രകസങ്കുലം॥ 7-120-3 (49788)
രുക്മാംഗദശിരസ്ത്രാണോ രുക്മവർമസമാവൃതഃ।
രുക്മധ്വജധനുഃ ശൂരോ മേരുശൃംഗമിവാബഭൌ॥ 7-120-4 (49789)
സധനുർമണ്ഡലഃ സംഖ്യേ തേജോഭാസുരരശ്മിവാൻ।
ശരദീവോദിതഃ സൂര്യോ നൃസൂര്യോ വിരരാജ ഹ॥ 7-120-5 (49790)
വൃഷഭസ്കന്ധവിക്രാന്തോ വൃഷഭാക്ഷോ നരർഷഭഃ।
താവകാനാം ബഭൌ മധ്യേ ഗവാം മധ്യേ യഥാ വൃഷഃ॥ 7-120-6 (49791)
മത്തദ്വിരദസങ്കാശം മത്തദ്വിരദഗാമിനം।
പ്രഭിന്നമിവ മാതംഗം യൂഥമധ്യേ വ്യവസ്ഥിതം॥ 7-120-7 (49792)
വ്യാധാ ഇവ ജിഘാംസന്തസ്ത്വദീയാഃ സമുപാദ്രവൻ।
`സാത്യകിം സമരേ രാജൻപരിവവ്രുസ്തവാത്മജാഃ'॥ 7-120-8 (49793)
ദ്രോണാനീകമതിക്രാന്തം ഭോജാനീകം ച ദുസ്തരം।
ജലസന്ധാർണവം തീർത്വാ കാംഭോജാനാം ച വാഹിനീം॥ 7-120-9 (49794)
ഹാർദിക്യമകരാൻമുക്തം തീർണം വൈ സൈന്യസാഗരം।
പരിവവ്രുഃ സുസങ്ക്രുദ്വാസ്ത്വദീയാഃ സാത്യകിം രഥാഃ॥ 7-120-10 (49795)
ദുര്യോധനശ്ചിത്രസേനോ ദുഃശാസനവിവിംശതീ।
ശകുനിർദുഃസഹശ്ചൈവ യുവാ ദുർധർഷണഃ ക്രഥഃ॥ 7-120-11 (49796)
അന്യേ ച ബഹവഃ ശൂരാഃ ശസ്ത്രവന്തോ ദുരാസദാഃ।
പൃഷ്ഠതഃ സാത്യകിം യാന്തമന്വധാവന്നമർഷിണഃ॥ 7-120-12 (49797)
അഥ ശബ്ദോ മഹാനാസീത്തവ സൈന്യസ്യ മാരിഷ।
മാരുതോദ്ധൂതവേഗസ്യ സാഗരസ്യേവ പർവണി॥ 7-120-13 (49798)
താനഭിദ്രവതഃ സർവാൻസമീക്ഷ്യ ശിനിപുംഗവഃ।
ശനൈര്യാഹീതി യന്താരമബ്രവീത്പ്രഹസന്നിവ॥ 7-120-14 (49799)
ഇദമേതി സമുദ്ധൂതം ധാർതരാഷ്ട്രബലം മഹത്।
മാമേവാഭിമുഖം തൂർണം ഗജാശ്വരഥപത്തിമത്।
നാദയദ്വൈ ദിശഃ സർവാ രഥഘോഷേണ സാരഥേ॥ 7-120-15 (49800)
പൃഥിവീം ചാന്തരിക്ഷം ച കംപയൻസാഗരാനപി।
ഏതദ്ബലാർണവം സൂത വാരയിഷ്യേ മഹാരണേ।
പൌർണമാസ്യാമിവോദ്ധൂതം വേലേവ മകരാലയം॥ 7-120-16 (49801)
പശ്യ മേ സൂത വിക്രാന്തമിന്ദ്രസ്യേവ മഹാമൃധേ।
ഏഷ സൈന്യാനി ശത്രൂണാം വിധമാമി ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-120-17 (49802)
നിഹതാനാഹവേ പശ്യ പദാത്യശ്വരഥദ്വിപാൻ।
മച്ഛരൈരഗ്നിസങ്കാശൈർവിദ്ധദേഹാൻസഹസ്രശഃ॥ 7-120-18 (49803)
ഇത്യേവം ബ്രുവതസ്തസ്യ സാത്യകേരമിതൌജസഃ।
സമീപേ സൈനികാസ്തേ തു ശീഘ്രമീയുര്യുയുത്സവഃ।
ജഹ്യാദ്രവസ്വ തിഷ്ഠേതി പശ്യപശ്യേതി വാദിനഃ॥ 7-120-19 (49804)
താനേവം ബ്രുവതോ വീരാൻസാത്യകിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ജഘാനം ത്രിശതാനശ്വാൻകുഞ്ജരാംശ്ച ചതുഃശതാൻ।
`ലധ്വസ്ത്രശ്ചിത്രയോധീ ച പ്രഹരഞ്ശിനിപുംഗവഃ'॥ 7-120-20 (49805)
സ സംപ്രഹാരസ്തുമുലസ്തസ്യ തേഷാം ച ധന്വിനാം।
ദേവാസുരരണപ്രഖ്യഃ പ്രാവർതത ജനക്ഷയഃ॥ 7-120-21 (49806)
മേഘജാലനിഭം സൈന്യം തവ പുത്രസ്യ മാരിഷ।
പ്രത്യഗൃഹ്ണാച്ഛിനേഃ പൌത്രഃ ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ॥ 7-120-22 (49807)
പ്രച്ഛാദ്യമാനഃ സമരേ ശരജാലൈഃ സ വീര്യവാൻ।
അസംഭ്രമൻമഹാരാജ താവകാനവധീദ്ബഹൂൻ॥ 7-120-23 (49808)
ആശ്ചര്യം തത്ര രാജേന്ദ്ര സുമഹദ്ദൃഷ്ടവാനഹം।
ന മോഘഃ സായകഃ കശ്ചിത്സാത്യകേരഭവത്പ്രഭോ॥ 7-120-24 (49809)
രഥനാഗാശ്വകലിലഃ പദാത്യൂർമിസമാകുലഃ।
ശൈനേയവേലാമാസാദ്യ സ്ഥിതഃ സൈന്യമഹാർണവഃ॥ 7-120-25 (49810)
സംഭ്രാന്തനരനാഗാശ്വമാവർതത മുഹുർമുഹുഃ।
തത്സൈന്യമിഷുഭിസ്തേന വധ്യമാനം സമന്തതഃ।
ബഭ്രാമ തത്രതത്രൈവ ഗാവഃ ശീതാർദിതാ ഇവ॥ 7-120-26 (49811)
പദാതിനം രഥം നാഗം സാദിനം തുരഗം തഥാ।
അവിദ്വം തത്ര നാദ്രാക്ഷം യുയുധാനസ്യ സായകൈഃ॥ 7-120-27 (49812)
ന താദൃക്കദനം രാജൻകൃതവാംസ്തത്ര ഫൽഗുനഃ।
യാദൃക്ക്ഷയമനീകാനാമകരോത്സാത്യകിർനൃപ॥ 7-120-28 (49813)
അത്യർജുനം ശിനേഃ പൌത്രോ യുധ്യതേ പുരുഷർഷഭഃ।
വീതഭീർലാഘവോപേതഃ കൃതിത്വം സംപ്രദർശയൻ॥ 7-120-29 (49814)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ സാത്വതസ്യ ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ സൂതം നിശിതൈശ്ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ॥ 7-120-30 (49815)
സാത്യകിം ച ത്രിഭിർവിദ്വ്വാ പുനരഷ്ടാഭിരേവ ച।
ദുഃശാസനഃ ഷോഡശഭിർവിവ്യാധ ശിനിപുംഗവം॥ 7-120-31 (49816)
ശകുനിഃ പഞ്ചവിംശത്യാ ചിത്രസേനശ്ച പഞ്ചഭിഃ।
ദുഃസഹഃ പഞ്ചദശഭിർവിവ്യാധോരസി സാത്യകിം॥ 7-120-32 (49817)
ഉത്സ്മയന്വൃഷ്ണിശാർദൂലസ്തഥാ ബാണൈഃ സമാഹതഃ।
താനവിധ്യൻമഹാരാജ സർവാനേവ ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-120-33 (49818)
ഗാഢവിദ്ധാനരീൻകൃത്വാ മാർഗണൈഃ സോഽതിതേജനൈഃ।
ശൈനേയഃ ശ്യേനവത്സംഖ്യേ വ്യചരല്ലഘുവിക്രമഃ॥ 7-120-34 (49819)
സൌബലസ്യ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ ഹസ്താവാപം നികൃത്യ ച।
ദുര്യോധനം ത്രിഭിർബാണൈരഭ്യവിധ്യത്സ്തനാന്തരേ॥ 7-120-35 (49820)
ചിത്രസേനം ശതേനൈവ ദശഭിർദുഃസഹം തഥാ।
ദുഃശാസനം തു വിംശത്യാ വിവ്യാധ ശിനിപുംഗവഃ॥ 7-120-36 (49821)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ശ്യാലസ്തവ വിശാംപതേ।
അഷ്ടാഭിഃ സാത്യകിം വിദ്വ്വാ പുനർവിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ॥ 7-120-37 (49822)
ദുഃശാസനശ്ച ദശഭിർദുഃസഹശ്ച ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
ദുർമുഖശ്ച ദ്വാദശഭീ രാജന്വിവ്യാധ സാത്യകിം॥ 7-120-38 (49823)
ദുര്യോധനസ്ത്രിസപ്തത്യാ കിദ്വ്വാ ഭാരത മാധവം।
തതോസ്യ നിശിതൈർബാണൈസ്ത്രിഭിർവിവ്യാധ സാരഥിം॥ 7-120-39 (49824)
താൻസർവാൻസഹിതാഞ്ശൂരാന്യതമാനാൻമഹാരഥാൻ।
പഞ്ചഭിഃ പഞ്ചഭിർബാണൈഃ പുനർവിവ്യാധ സാത്യകിഃ॥ 7-120-40 (49825)
തതഃ സ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠസ്തവ പുത്രസ്യ സാരഥിം।
ആജഘാനാശു ഭല്ലേന സ ഹതോ ന്യപതദ്ഭുവി॥ 7-120-41 (49826)
പതിതേ സാരഥൌ തസ്മിംസ്തവ പുത്രരഥഃ പ്രഭോ।
വാതായമാനൈസ്തൈരശ്വൈരപാനീയത സംഗരാത്॥ 7-120-42 (49827)
തതസ്തവ സുതോ രാജൻസൈനികാശ്ച വിശാംപതേ।
രാജ്ഞോ രഥമഭിപ്രേക്ഷ്യ വിദ്രുതാഃ ശതശോഽഭവൻ॥ 7-120-43 (49828)
വിദ്രുതം തത്ര തത്സൈന്യം ദൃഷ്ട്വാ ഭാരത സാത്യകിഃ।
അവാകിരച്ഛരൈസ്തീക്ഷ്ണൈ രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 7-120-44 (49829)
വിദ്രാവ്യ സർവസൈന്യാനി താവകാനി സഹസ്രശഃ।
പ്രയയൌ സാത്യകീ രാജഞ്ശ്വേതാശ്വസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-120-45 (49830)
`തം പ്രയാന്തം മഹാബാഹും താവകാഃ പ്രേക്ഷ്യ മാരിഷ।
ദൃഷ്ടം ചാദൃഷ്ടവത്കൃത്വാ ക്രിയാമന്യാമയോജയൻ'॥ 7-120-46 (49831)
തം ശരാനാദദാനം ച രക്ഷമാണം ച സാരഥിം।
ആത്മാനം പാലയാനം ച താവകാഃ സമപൂജയൻ॥ ॥ 7-120-47 (49832)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ വിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 120 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 121
॥ ശ്രീഃ ॥
7.121. അധ്യായഃ 121
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-121-0 (49833)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-121-0x (4567)
സംപ്രദ്യ മഹത്സൈന്യം യാന്തം ശൈനേയമർജുനം।
നിർഹീകാ മമ തേ പുത്രാഃ കിമകുർവത സഞ്ജയ॥ 7-121-1 (49834)
കഥം വൈഷാം തദാ യുദ്ധേ ധൃതിരാസീൻമുമൂർഷതാം।
ശൈനേയചരിതം ദൃഷ്ട്വാ യാദൃശം സവ്യസാചിനഃ॥ 7-121-2 (49835)
കിം നു വക്ഷ്യന്തി തേ ക്ഷാത്രം സൈന്യമധ്യേ പരാജിതാഃ।
കഥം നു സാത്യകിര്യുദ്ധേ വ്യതിക്രാന്തോ മഹായശാഃ॥ 7-121-3 (49836)
കഥം ച മമ പുത്രാണാം ജീവതാം തത്ര സഞ്ജയ।
ശൈനേയോഽഭിയയൌ യുദ്ധേ തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-121-4 (49837)
അത്യദ്ഭുതമിദം താത ത്വത്സകാശാച്ഛൃണോംയഹം।
ഏകസ്യ ബഹുഭിഃ സാർധം ശത്രുഭിസ്തൈർമഹാരഥൈഃ॥ 7-121-5 (49838)
വിപരീതമഹം മന്യേ മന്ദഭാഗ്യം സുതം പ്രതി।
യത്രാവധ്യന്ത സമരേ സാത്വതേന മഹാരഥാഃ॥ 7-121-6 (49839)
ഏകസ്യ ഹി ന പര്യാപ്തം യത്സൈന്യം തസ്യ സഞ്ജയ।
ക്രുദ്ധസ്യ യുയുധാനസ്യ സർവേ തിഷ്ഠന്തു പാൺ·ഡവാഃ॥ 7-121-7 (49840)
നിർജിത്യ സമരേ ദ്രോണം കൃതിനം ചിത്രയോധിനം।
യഥാ പശുഗണാൻസിംഹസ്തദ്വദ്ധന്താ സുതാൻമമ॥ 7-121-8 (49841)
കൃതവർമാദിഭിഃ ശൂരൈര്യത്തൈർബഹുഭിരാഹവേ।
യുയുധാനോ ന ശകിതോ ഹന്തും യത്പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-121-9 (49842)
നൈതദീദൃശകം യുദ്ധം കൃതവാംസ്തത്ര ഫൽഗുനഃ।
യാദൃശം കൃതവാന്യുദ്ധം ശിനേർനപ്താ മഹായശാഃ॥ 7-121-10 (49843)
സ·ഞ്ജയ ഉവാച। 7-121-11x (4568)
തവ ദുർമന്ത്രിതേ രാജന്ദുര്യോധനകൃതേന ച।
ശൃണുഷ്വാവഹിതോ ഭൂത്വാ യത്തേ വക്ഷ്യാമി ഭാരത॥ 7-121-11 (49844)
തേ പുനഃ സന്ന്യവർതന്ത കൃത്വാ സംശപഥാൻമിഥഃ।
പരാം യുദ്ധേ മതിം ക്രൂരാം തവ പുത്രസ്യ ശാസനാത്॥ 7-121-12 (49845)
ത്രീണി സാദിസഹസ്രാണി ദുര്യോധനപുരോഗമാഃ।
ശകകാംഭോജബാലഹ്ലീകാ യവനാഃ പാരദാസ്തഥാ॥ 7-121-13 (49846)
കുലിന്ദാസ്തങ്കണാംബഷ്ഠാഃ പൈശാചാശ്ച സബർബരാഃ।
പാർവതീയാശ്ച രാജേന്ദ്ര ക്രുദ്ധാഃ പാഷാണപാണയഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത ശൈനേയം ശലഭാഃ പാവകം യഥാ॥ 7-121-14 (49847)
യുക്താശ്ച പാർവതീയാനാം രഥാഃ പാഷാണയോധിനാം।
ശൂരാഃ പഞ്ചശതം രാജഞ്ശൈനേയം സമുപാദ്രവൻ॥ 7-121-15 (49848)
തതോ രഥസഹസ്രേണ മഹാരഥശതേന ച।
ദ്വിരദാനാം സഹസ്രേണ ദ്വിസാഹസ്രൈശ്ച വാജിഭിഃ॥ 7-121-16 (49849)
ശരവർഷാണി മുഞ്ചന്തോ വിവിധാനി മഹാരഥാഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത ശൈനേയമസംഖ്യേയാശ്ച പത്തയഃ॥ 7-121-17 (49850)
താംശ്ച സഞ്ചോദയൻസർവാൻഘ്നതൈനമിതി ഭാരത।
ദുഃശാസനോ മഹാരാജ സാത്യകിം പര്യവാരയത്॥ 7-121-18 (49851)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ ശൈനേയചരിതം മഹത്।
യദേകോ ബഹുഭിഃ സാർധമസംഭ്രാന്തമയുധ്യത॥ 7-121-19 (49852)
അവധീച്ച രഥാനീകം ദ്വിരദാനാം ച തദ്ബലം।
സാദിനശ്ചൈവ താൻസർവാന്ദസ്യൂനപി ച സർവശഃ॥ 7-121-20 (49853)
തത്ര ചക്രൈർവിമഥിതൈർഭഗ്നൈശ്ച പരമായുധൈഃ।
അക്ഷൈശ്ച ബഹുധാ ഭഗ്നൈരീഷാദണ്ഡകബന്ധുരൈഃ॥ 7-121-21 (49854)
കുഞ്ജരൈർമഥിതൈശ്ചാപി ധ്വജൈശ്ച വിനിപാതിതൈഃ।
വർമഭിശ്ച തഥാഽനീകൈർവ്യവകീർണാ വസുന്ധരാ॥ 7-121-22 (49855)
സ്രഗ്ഭിരാഭരണൈർവസ്ത്രൈരനുകർഷൈശ്ച മാരിഷ।
സഞ്ഛന്നാ വസുധാ തത്ര ദ്യൌർഗ്രഹൈരിവ ഭാരത॥ 7-121-23 (49856)
ഗിരിരൂപധരൈശ്ചാപി പതിതൈശ്ച മഹാഗജൈഃ।
`ംലേച്ഛസ്ഥിതൈർമഹാരാജ ഭിന്നാഞ്ജനചയോപമൈഃ॥ 7-121-24 (49857)
മൃഗൈർമന്ദ്രൈശ്ച ഭദ്രൈശ്ച മൃഗമന്ദ്രൈസ്തഥാഽപരൈഃ।
ഭദ്രൈർമന്ദ്രമൃഗൈശ്ചൈവ മൃഗഭദ്രൈസ്തഥൈവ ച॥ 7-121-25 (49858)
ഭദ്രമന്ദ്രൈശ്ചൈവ തഥാ തഥാ ഭദ്രമൃഗൈരപി।
തത്രതത്ര ധരാ കീർണാ ശയാനൈഃ പർവതോപമൈഃ'॥ 7-121-26 (49859)
അഞ്ജനസ്യ കുലേ ജാതാ വാമനസ്യ ച ഭാരത।
സുപ്രതീകകുലേ ജാതാ മഹാപദ്മകുലേ തഥാ॥ 7-121-27 (49860)
ഐരാവതകുലേ ചൈവ തഥാഽന്യേഷു കുലേഷു ച।
ജാതാ ദന്തിവരാ രാജഞ്ശേരതേ ബഹവോ ഹതാഃ॥ 7-121-28 (49861)
വനായുജാൻപാർവതീയാൻകാംഭോജാൻബാഹ്ലികാനപി।
തഥാ ഹയവരാന്രാജന്നിജഘ്നേ തത്ര സാത്യകിഃ॥ 7-121-29 (49862)
നാനാദേശസമുത്ഥാംശ്ച നാനാജാതീംശ്ച ദന്തിനഃ।
നിജഘ്നേ തത്ര ശൈനേയഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-121-30 (49863)
തേഷു പ്രകാല്യമാനേഷു ദസ്യൂന്ദുഃശാസനോഽബ്രവീത്।
നിവർതധ്വമധർമജ്ഞാ യുധ്യധ്വം കിം സൃതേന വഃ॥ 7-121-31 (49864)
താംശ്ചാതിഭഗ്നാസൻസംപ്രേക്ഷ്യ പുത്രോ ദുഃശാസനസ്തവ।
പാഷാണയോധിനഃ ശൂരാൻപാർവതീയാനചോദയത്॥ 7-121-32 (49865)
അശ്മയുദ്ധേഷു കുശലാ നൈതഞ്ജാനാപി സാത്യകിഃ।
അശ്മയുദ്ധമജാനന്തം ഹതൈനം യുദ്ധകാമുകം॥ 7-121-33 (49866)
തഥൈവ കുരവഃ സർവേ നാശ്മയുദ്ധവിശാരദാഃ।
അഭിദ്രവത മാഭൈഷ്ട ന വഃ പ്രാപ്സ്യതി സാത്യകിഃ॥ 7-121-34 (49867)
തേ പാർവതീയാ രാജാനഃ സർവേ പാഷാണയോധിനഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത ശൈനേയം രാജാനമിവ മന്ത്രിണഃ॥ 7-121-35 (49868)
തതോ ഗജശിരഃപ്രഖ്യൈരുപലൈഃ ശൈലവാസിനഃ।
ഉദ്യതൈര്യുയുധാനസ്യ പുരതസ്തസ്ഥുരാഹവേ॥ 7-121-36 (49869)
ക്ഷേരണീയൈസ്തഥാപ്യന്യേ സാത്വതസ്യ വധൈഷിണഃ।
ചോദിതാസ്തവ പുത്രേണ സർവതോ രുരുധുർദിശഃ॥ 7-121-37 (49870)
തേഷാമാപതതാമേവ ശിലായുദ്ധം ചികീർഷതാം।
സാത്യകിഃ പ്രതിസന്ധായ നിശിതാൻപ്രാഹിണോച്ഛരാൻ॥ 7-121-38 (49871)
താമശ്മവൃഷ്ടിം തുമുലാം പാർവതീയൈഃ സമീരിതാം।
ചിച്ഛേദോരഗസങ്കാശൈർനാരാചൈഃ ശിനിപുംഗവഃ॥ 7-121-39 (49872)
തൈരശ്മചൂർണൈർദീപ്യദ്ഭിഃ ഖദ്യോതാനാമിവ വ്രജൈഃ।
പ്രായഃ സൈന്യാന്യഹന്യന്ത ഹാഹാഭൂതാനി മാരിഷ॥ 7-121-40 (49873)
തതഃ പഞ്ചശതം ശൂരാഃ സമുദ്യതമഹാശിലാഃ।
നികൃത്തബാഹവോ രാജന്നിപേതുർധരണീതലേ॥ 7-121-41 (49874)
സാത്വതസ്യ ച ഭല്ലേന നിഷ്പിഷ്ടൈസ്തൈസ്തഥാഽദ്രിഭിഃ।
ന്യപതന്നിഹതാ ംലേച്ഛാസ്തത്രതത്ര ഗതാസവഃ॥ 7-121-42 (49875)
തേ ഹന്യമാനാഃ സമരേ സാത്വതേന മഹാത്മനാ।
അശ്മവൃഷ്ടിം മഹാഘോരാം പാതയന്തി സ്മ സാത്വതേ॥ 7-121-43 (49876)
പാഷാണയോധിനഃ ശൂരാന്യതമാനാനവസ്ഥിതാൻ।
ന്യവധീദ്ബഹുസാഹസ്രാംസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-121-44 (49877)
തതഃ പുനർബസ്തമുഖൈരശ്മവൃഷ്ടീഃ സമന്തതഃ।
അധോബസ്തൈഃ സ്ഥൂലബസ്തൈർദരദൈഃ ഖസതങ്കണൈഃ॥ 7-121-45 (49878)
ലംബകൈശ്ച കുണിന്ദൈശ്ച ക്ഷിപ്താഃ ക്ഷിപ്താശ്ച സാത്യകിഃ।
നാരാചൈഃ പ്രതിചിച്ഛേദ പ്രതിപത്തിവിശാരദഃ॥ 7-121-46 (49879)
അദ്രീണാം ഭിദ്യമാനാനാമന്തരിക്ഷേ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ശബ്ദേന പ്രാദ്രവൻസംഖ്യേ രഥാശ്വഗജപത്തയഃ॥ 7-121-47 (49880)
അശ്മചൂർണൈരവാകീർണാ മനുഷ്യഗജവാജിനഃ।
നാശക്നുവന്നവസ്ഥാതും ഭ്രമരൈരിവ ദംശിതാഃ॥ 7-121-48 (49881)
ഹതശിഷ്ടാഃ സരുധിരാ ഭിന്നമസ്തകപിൺ·ഡികാഃ।
`വിഭിന്നശിരസോ രാജന്ദന്തൈശ്ഛിന്നൈശ്ച ദന്തിനഃ।
നിർധൂതൈശ്ച കരൈർനാഗാ വ്യംഗാശ്ച ശതശഃ കൃതാഃ॥ 7-121-49 (49882)
ഹത്വാ പഞ്ചശതം യോധാംസ്തത്ക്ഷണേനൈവ മാരിഷ।
വ്യചരത്പൃതനാമധ്യേ ശൈനേയഃ കൃതഹസ്തവത്॥ 7-121-50 (49883)
കുഞ്ജരാഃ സന്ന്യവർതന്ത യുയുധാനേന മോഹിതാഃ॥ 7-121-51 (49884)
അശ്മനാം ഭിദ്യമാനാനാം സായകൈഃ ശ്രൂയതേ ധ്വനിഃ।
പദ്മപത്രേഷുധാരാണാം പതന്തീനാമിവ ധ്വനിഃ'॥ 7-121-52 (49885)
തതഃ ശബ്ദഃ സമഭവത്തവ സൈന്യസ്യ മാരിഷ।
മാധവേനാർദ്യമാനസ്യ സാഗരസ്യേവ പർവണി॥ 7-121-53 (49886)
തം ശബ്ദം തുമുലം ശ്രുത്വാ ദ്രോണോ യന്താരമബ്രവീത്।
ഏഷ സൂത രണേ ക്രുദ്ധഃ സാത്വതാനാം മഹാരഥഃ॥ 7-121-54 (49887)
ദാരയൻബഹുധാ സൈന്യം രണേ ചരതി കാലവത്।
യത്രൈഷ ശബ്ദസ്തുമുലസ്തത്ര സൂത രഥം നയ॥ 7-121-55 (49888)
പാഷാണയോധിഭിർനൂനം യുയുധാനഃ സമാഗതഃ।
തഥാഹി രഥിനഃ സർവേ ഹിയന്തേ വിദ്രുതൈർഹയൈഃ॥ 7-121-56 (49889)
വിശസ്ത്രകവചാ രുഗ്ണാസ്തത്രതത്ര പതന്തി ച।
ന ശക്നുവന്തി യന്താരഃ സംയന്തും തുമുലേ ഹയാൻ॥ 7-121-57 (49890)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-121-58x (4569)
ഇത്യേതദ്വചനം ശ്രുത്വാ ഭാരദ്വാജസ്യ സാരഥിഃ।
പ്രത്യുവാച തതോ ദ്രോണം സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരം॥ 7-121-58 (49891)
സൈന്യം ദ്രവതി ചായുഷ്മൻകൌരവേയം സമന്തതഃ।
പശ്യ യോധാന്രണേ ഭഗ്നാന്ധാവതോ വൈ തതസ്തതഃ॥ 7-121-59 (49892)
ഇമേ ച സംഹതാഃ ശൂരാഃ പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ।
ത്വാമേവ ഹി ജിഘാംസന്ത ആദ്രവന്തി സമന്തതഃ॥ 7-121-60 (49893)
അത്ര കാര്യം സമാധത്സ്വ പ്രാപ്തകാലമരിന്ദമ।
സ്വാനേ വാ ഗമനേ വാപി ദൂരം യാതശ്ച സാത്യകിഃ॥ 7-121-61 (49894)
സഞ്ചയ ഉവാച। 7-121-62x (4570)
തഥൈവം വദതസ്തസ്യ ഭാരദ്വാജസ്യ സാരഥേഃ।
പ്രത്യദൃശ്യത ശൈനേയോ നിഘ്നൻബഹുവിധാന്രഥാൻ॥ 7-121-62 (49895)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ യുയുധാനേന താവകാഃ।
യുയുധാനരഥം ത്യക്ത്വാ ദ്രോണാനീകായ ദുദ്രുവുഃ॥ 7-121-63 (49896)
യൈസ്തു ദുഃശാസനഃ സാർധം രഥൈഃ പൂർവം ന്യവർതത।
തേ ഭീതാസ്ത്വഭ്യധാവന്ത സർവേ ദ്രോണരഥം പ്രതി॥ ॥ 7-121-64 (49897)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 121 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-121-11 ദുര്യോധനസ്യ കൃതേന കർമണാ॥ 5-121-12 മതിം കൃത്വേത്യന്വയഃ॥ 5-121-25 മൃഗമന്ദ്രാദയോ ഗജവിശേഷാഃ॥ 5-121-27 വാമനസ്യ യമോപവാഹ്യസ്യ। സുപ്രതീകസ്യ ഈശോപവാഹ്യസ്യ। മഹാപദ്മസ്യ കുമുദസ്യ കുലേ॥ 5-121-28 അന്യേഷു കുലേഷു പുണ്ഡരീകപുഷ്പദന്തസാർവഭൌമീയേഷു॥ 5-121-37 ക്ഷേപണീയൈഃ ശസ്ത്രൈഃ॥ 5-121-45 തതഃ പുനർവ്യാത്തമുഖാസ്തേഽശ്മവൃഷ്ടീഃ സമന്തതഃ। അയോഹസ്താഃ ശൂലഹസ്താ ദരദാസ്തങ്കണാഃ ഖസാഃ। ലംപകാശ്ച കുലിന്ദാശ്ച ചിക്ഷിപുസ്താംശ്ച സാത്യകിഃ। ഇതി ഝ.ഞ.ഘ.പാഠഃ॥ 5-121-47 അദ്രീണാം പ്രസ്തരാണാം॥ 5-121-121 ഏകവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 122
॥ ശ്രീഃ ॥
7.122. അധ്യായഃ 122
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിഭയാത്പലായമാനസ്യ ദുശ്ശാസനസ്യ ദ്രോണേനോപാലംഭഃ॥ 1 ॥ ദ്രോണധൃഷ്ടദ്യുംനയോര്യുദ്ധം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-122-0 (49898)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-122-0x (4571)
ദുഃശാസനരഥം ദൃഷ്ട്വാ സമീപേ പര്യവസ്ഥിതം।
ഭാരദ്വാജസ്തതോ വാക്യം ദുഃശാസനമഥാബ്രവീത്॥ 7-122-1 (49899)
ദുഃശാസന രഥാഃ സർവേ കസ്മാച്ചൈതേ പ്രവിദ്രുതാഃ।
കച്ചിത്ക്ഷേമം തു നൃപതേഃ കച്ചിജ്ജീവതി സൈന്ധവഃ॥ 7-122-2 (49900)
രാജപുത്രോ ഭവാനത്ര രാജഭ്രാതാ മഹാരഥഃ।
കിമർഥം ദ്രവതേ യുദ്ധേ യൌവരാജ്യമവാപ്യ ച॥ 7-122-3 (49901)
ദാസീ ജിതാഽസി ദ്യൂതേ ത്വം യഥാ കാമചരീ ഭവ।
വാസസാം വാഹികാ രാജ്ഞോ ഭ്രാതുർജ്യേഷ്ഠസ്യ മേ ഭവ॥ 7-122-4 (49902)
ന സന്തി പതയഃ സർവേ തേഽദ്യ ഷണ്ഢതിലൈഃ സമാഃ।
ദുഃശാസനൈവം കസ്മാത്ത്വം പൂർവമുക്ത്വാ പലായസേ॥ 7-122-5 (49903)
സ്വയം വൈരം മഹത്കൃത്വാ പാഞ്ചാലൈഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ।
ഏകം സാത്യകിമാസാദ്യ കഥം ഭീതോഽസി സംയുഗേ॥ 7-122-6 (49904)
ന ജാനീഷേ പുരാ ത്വം തു ഗൃഹ്ണന്നക്ഷാന്ദുരോദരേ।
ശരാ ഹ്യേതേ ഭവിഷ്യന്തി ദാരുണാശീവിഷോപമാഃ॥ 7-122-7 (49905)
അപ്രിയാണാം ഹി വചനം പാണ്ഡവസ്യ വിശേഷതഃ।
ദ്രൌപദ്യാശ്ച പരിക്ലേശസ്ത്വൻമൂലോ ഹ്യഭവത്പുരാ॥ 7-122-8 (49906)
ക്വ തേ മാനശ്ച ദർപശ്ച ക്വ തേ വീര്യം ക്വ ഗർജിതം।
ആശീവിഷസമാൻപാർഥാൻകോപയിത്വാ ക്വ യാസ്യസി॥ 7-122-9 (49907)
ശോച്യേയം ഭാരതീ സേനാ രാജ്യം ചൈവ സുയോധനഃ।
യസ്യ ത്വം കർകശോ ഭ്രാതാ പലായനപരായണഃ॥ 7-122-10 (49908)
നനു നാമ ത്വയാ വീര ദാര്യമാണാ ഭയാർദിതാ।
സ്വബാഹുബലമാസ്ഥായ രക്ഷിതവ്യാ ഹ്യനീകിനീ॥ 7-122-11 (49909)
സ ത്വമദ്യ രണം ഹിത്വാ ഭീതോ ഹർഷയസേ പരാൻ।
വിദ്രുതേ ത്വയി സൈന്യസ്യ നായകേ ശത്രുമൂദന।
കോഽന്യഃ സ്ഥാസ്യതി സംഗ്രാമേ ഭീതോ ഭീതേ വ്യപാശ്രയേ॥ 7-122-12 (49910)
ഏകേന സാത്വതേനാദ്യ യുധ്യമാനസ്യ തേന വൈ।
പലായനേ തവ മതിഃ സംഗ്രാമാദ്ധി പ്രവർതതേ॥ 7-122-13 (49911)
യദാ ഗാണ്ഡീവധന്വാനം ഭീമസേനം ച കൌരവ।
യമൌ ച ദ്രക്ഷ്യസി രണേ തദാ വൈ കിം കരിഷ്യസി॥ 7-122-14 (49912)
യുധി ഫൽഗുനബാണാനാം മൂര്യാഗ്നിസമവർചസാം।
ന തുല്യാഃ സാത്യകിശരാ യേഭ്യോ ഭീതഃ പലായസേ॥ 7-122-15 (49913)
ത്വരിതോ വീര ഗച്ഛ ത്വം ഗാന്ധാര്യുദരമാവിശ।
പൃഥിവ്യാം ധാവമാനസ്യ നാന്യത്പശ്യാമി ജീവനം॥ 7-122-16 (49914)
യദി താവത്കൃതാ ബുദ്ധിഃ പലായനപരായണാ।
പൃഥിവീ ധർമരാജായ ശമേനൈവ പ്രദീയതാം॥ 7-122-17 (49915)
യാവത്ഫൽഗുനനാരാചാ നിർമുക്തോരഗസന്നിഭാഃ।
നാവിശന്തി ശരീരം തേ താവത്സംശാംയ പാണ്ഡവൈഃ॥ 7-122-18 (49916)
യാവത്തേ പൃഥിവീം പാർഥാ ഹത്വാ ഭ്രാതൃശതം രണേ।
നാക്ഷിപന്തി മഹാത്മാനസ്താവത്സംശാംയ പാണ്ഡവൈഃ॥ 7-122-19 (49917)
യാവന്ന ക്രുധ്യതേ രാജാ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
കൃഷ്ണശ്ച സമരശ്ലാഘീ താവത്സംശാംയ പാണ്ഡവൈഃ॥ 7-122-20 (49918)
യാവദ്ഭീമോ മഹാബാഹുർവിഗാഹ്യ മഹതീം ചമൂം।
സോദരാംസ്തേ ന മൃദ്രാതി താവത്സംശാംയ പാണ്ഡവൈഃ॥ 7-122-21 (49919)
പൂർവമുക്തശ്ച തേ ഭ്രാതാ ഭീഷ്മേണാസൌ സുയോധനഃ।
അജേയാഃ പാണ്ഡവാഃ സംഖ്യേ സൌംയ സംശാംയ തൈഃ സഹ॥ 7-122-22 (49920)
`മയാ ശമവതാ ചോക്തോ രക്ഷ ശേഷം സുയോധന।
സംശാംയ പാർഥൈസ്ത്വം രക്ഷ വീര സർവാൻമഹീക്ഷിതഃ'॥ 7-122-23 (49921)
ന ച തത്കൃതവാൻമന്ദസ്തവ ഭ്രാതാം സുയോധനഃ।
സ യുദ്ധേ ധൃതിമാസ്ഥായ യത്തോ യുധ്യസ്വ പാണ്ഡവൈഃ॥ 7-122-24 (49922)
തവാപി ശോണിതം ഭീമഃ പാസ്യതീതി മയാ ശ്രുതം।
തച്ചാപ്യവിതഥം തസ്യ തത്തഥൈവ ഭവിഷ്യതി॥ 7-122-25 (49923)
കിം ഭീമസ്യ ന ജാനാസി വിക്രമം ത്വം സുബാലിശ।
യത്ത്വയാ വൈരമാരബ്ധം സംയുഗേ പ്രപലായിനാ॥ 7-122-26 (49924)
ഗച്ഛ തൂർണം രഥേനൈവ യത്ര തിഷ്ഠതി സാത്യകിഃ।
ത്വയാ ഹീനം ബലം ഹ്യേതദ്വിദ്രവിഷ്യതി ഭാരത॥
ആത്മാർഥം യോധയ രണേ സാത്യകിം സത്യവിക്രമം॥ 7-122-27 (49925)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-122-28x (4572)
ഏവമുക്തസ്തവ സുതോ നാബ്രവീത്കിഞ്ചിദപ്യസൌ।
ശ്രുതം ചാശ്രുതവത്കൃത്വാ പ്രായാദ്യേന സ സാത്യകിഃ॥ 7-122-28 (49926)
സൈന്യേന മഹതാ യുക്തോ ംലേച്ഛാനാമനിവർതിനാം।
ആസാദ്യ ച രണേ യത്തോ യുയുധാനമയോധയത്॥ 7-122-29 (49927)
ദ്രോണോഽപി രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠഃ പാഞ്ചാലാൻപാണ്ഡവാംസ്തഥാ।
അഭ്യദ്രവത സങ്ക്രുദ്ധൌ ജവമാസ്ഥായ മധ്യമം॥ 7-122-30 (49928)
പ്രവിശ്യ ച രണേ ദ്രോണഃ പാണ്ഡവാനാം വരൂഥിനീം।
ദ്രാവയാമാസ യോധാന്വൈ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-122-31 (49929)
തതോ ദ്രോണോ മഹാരാജ നാമ വിശ്രാവ്യ സംയുഗേ।
പാണ്ഡുപാഞ്ചാലമത്സ്യാനാം പ്രചക്രേ കദനം മഹത്॥ 7-122-32 (49930)
തം ജയന്തമനീകാനി ഭാരദ്വാജം തതസ്തതഃ।
പാഞ്ചാലപുത്രോ ദ്യുതിമാന്വീരകേതുഃ സമഭ്യയാത്॥ 7-122-33 (49931)
സ ദ്രോണം പഞ്ചഭിർവിദ്വ്വാ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
ധ്വജമേകേന വിവ്യാധ സാരഥിം ചാസ്യ സപ്തഭിഃ॥ 7-122-34 (49932)
തത്രാദ്ഭുതം മഹാരാജ ദൃഷ്ട്വാനസ്മി സംയുഗേ।
യദ്ദ്രോണോ രഭസം യുദ്ധേ പാഞ്ചാല്യം നാത്യവർതത॥ 7-122-35 (49933)
സന്നിരുദ്ധം രമേ ദ്രോണം പാഞ്ചലാ വീക്ഷ്യ മാരിഷ।
ആവവ്രുഃ സർവതോ രാജന്ധർമപുത്രജയൈഷിണഃ॥ 7-122-36 (49934)
തേ ശരൈരഗ്നിസങ്കാശൈസ്തോമരൈശ്ച മഹാധനൈഃ।
ശസ്ത്രൈശ്ച വിവിധൈ രാജന്ദ്രോണമേകമവാകിരൻ॥ 7-122-37 (49935)
നിവാര്യ താൻബാണഗണാന്ദ്രോണോ രാജൻസമന്തതഃ।
മഹാജലധരാന്വ്യോംനി മാതരിശ്വേവ ചാബഭൌ॥ 7-122-38 (49936)
തതഃ ശരം മഹാഘോരം മൂര്യപാവകസന്നിഭം।
സന്ദധേ പരവീരഘ്നോ വീരകേതോ രഥം പ്രതി॥ 7-122-39 (49937)
സ ഭിത്ത്വാ തു ശരോ രാജൻപാഞ്ചാലകുലനന്ദനം।
അഭ്യഗാദ്ധരണീം തൂർണം ലോഹിതാർദ്രോ ജ്വലന്നിവ॥ 7-122-40 (49938)
തതോഽപതദ്രഥാത്തൂർണം പാഞ്ചാലകുലനന്ദനഃ।
പർവതാഗ്രാദിവ മഹാംശ്ചംപകോ വായുപീഡിതഃ॥ 7-122-41 (49939)
തസ്മിൻഹതേ മഹേഷ്വാസേ രാജപുത്രേ മഹാബലേ।
പാഞ്ചാലാസ്ത്വരിതാ ദ്രോണം സമന്താത്പര്യവാരയൻ॥ 7-122-42 (49940)
ചിത്രകേതുഃ സുധന്വാ ച ചിത്രവർമാ ച ഭാരത।
തഥാ ചിത്രരഥശ്ചൈവ ഭ്രാതൃവ്യസനകർശിതാഃ॥ 7-122-43 (49941)
അഭ്യദ്രവന്ത സഹിതാ ഭാരദ്വാജം യുയുത്സവഃ।
മുഞ്ചന്തഃ ശരവർഷാണി തപാന്തേ ജലദാ ഇവ॥
`അദൃശ്യം സമരേ ചക്രുർഭാരദ്വാജം സുധന്വിനഃ'॥ 7-122-44 (49942)
സ വധ്യമാനോ ബഹുധാ രാജപുത്രൈർമഹാരഥൈഃ।
ക്രോധമാഹാരയത്തേഷാമഭാവായ ദ്വിജർഷഭഃ॥ 7-122-45 (49943)
തതഃ ശരമയം ജാലം ദ്രോണസ്തേഷാമവാസൃജത്।
തേ ഹന്യമാനാ ദ്രോണസ്യ ശരൈരാകർണചോദിതൈഃ।
കർതവ്യം നാഭ്യജാനന്വൈ കുമാരാ രാജസത്തമ॥ 7-122-46 (49944)
താന്വിമൂഢാന്രണേ ദ്രോണഃ പ്രഹസന്നിവ ഭാരത।
വ്യശ്വസൂതരഥാംശ്ചക്രേ കുമാരാൻകുപിതോ രണേ॥ 7-122-47 (49945)
അഥാപരൈഃ സുനിശിതൈർഭല്ലൈസ്തേഷാം മഹായശാഃ।
പുഷ്പാണീവ വിവാന്വായുഃ സോത്തമാംഗാന്യപാതയത്॥ 7-122-48 (49946)
തേ രഥേഭ്യോ ഹതാഃ പേതുഃ ക്ഷിതൌ രാജൻസുവർചസഃ।
ദേവാസുരേ പുരാ യുദ്ധേ യഥാ ദൈതേയദാനവാഃ॥ 7-122-49 (49947)
താന്നിഹത്യ രണേ രാജൻഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാൻ।
കാർമുകം ഭ്രാമയാമാസ ഹേമപൃഷ്ഠം ദുരാസദം॥ 7-122-50 (49948)
`തദസ്യ ഭ്രാജതേ രാജൻമേഘമധ്യേ തഡിദ്യഥാ'॥ 7-122-51 (49949)
പാഞ്ചാലാന്നിഹതാന്ദൃഷ്ട്വാ ദേവകൽപാൻമഹാരഥാൻ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ ഭൃശോദ്വിഗ്നോ നേത്രാഭ്യാം പാതയഞ്ജലം।
അഭ്യവർതത സംഗാരമേ ക്രുദ്ധോ ദ്രോണരഥം പ്രതി॥ 7-122-52 (49950)
തതോ ഹാഹേതി സഹസാ നാദഃ സമഭവന്നൃപ।
പാഞ്ചാല്യേന രണേ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണമാവാരിതം ശരൈഃ॥ 7-122-53 (49951)
സേ ച്ഛാദ്യമാനോ ബഹുധാ പാർഷതേന മഹാത്മനാ।
ന വിവ്യഥേ തതോ ദ്രോണഃ സ്മയന്നേവാന്വയുധ്യത॥ 7-122-54 (49952)
തതോ ദ്രോണം മഹാരാജ പാഞ്ചാല്യഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
ആജഘാനോരസി ക്രുദ്ധോ നവത്യാ നതപർവണാം॥ 7-122-55 (49953)
സ ഗാഢവിദ്ധോ ബലിനാ ഭാരദ്വാജോ മഹായശാഃ।
നിഷസാദ രഥോപസ്ഥേ കശ്മലം ച ജഗാമ ഹ॥ 7-122-56 (49954)
തം വൈ തഥാഗതം ദൃഷ്ട്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ പരാക്രമീ।
ചാപമുത്സൃജ്യ ശീഘ്രം തു അസിം ജഗ്രാഹ വീര്യവാൻ॥ 7-122-57 (49955)
അവപ്ലുത്യ രഥാച്ചാപി ത്വരിതഃ സ മഹാരഥഃ।
ആരുരോഹ രഥം തൂർണം ഭാരദ്വാജസ്യ മാരിഷ।
ഹർതുമിച്ഛഞ്ശിരഃ കായാത്ക്രോധസംരക്രലോചനഃ॥ 7-122-58 (49956)
പ്രത്യാശ്വസ്തസ്തതോ ദ്രോണോ ധനുർഗൃഹ്യ മഹാരവം।
ആസന്നമാഗതം ദൃഷ്ട്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനം ജിഘാംസയാ॥ 7-122-59 (49957)
ശരൈർവൈതസ്തികൈ രാജന്വിവ്യാധാസന്നവേധിഭിഃ।
യോധയാമാസ സമരേ ധൃഷ്ടദ്യുംനം മഹാരഥം॥ 7-122-60 (49958)
തേ ഹി വൈതസ്തികാ നാമ ശരാ ആമന്നയോധിനഃ।
ദ്രോണസ്യ വിഹിതാ രാജന്യൈർധൃഷ്ടദ്യുംനമാക്ഷിണോത്॥ 7-122-61 (49959)
സ വധ്യമാനോ ബഹുഭിഃ സായകൈസ്തൈർമഹാബലഃ।
അവപ്ലുത്യ രഥാത്തൂർണം ഭഗ്നവേഗഃ പരാക്രമീ॥ 7-122-62 (49960)
ആരുഹ്യ സ്വരഥം വീരഃ പ്രഗൃഹ്യ ച മഹദ്ധനുഃ।
വിവ്യാധ സമരേ ദ്രോണം ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരഥഃ॥ 7-122-63 (49961)
ദ്രോണശ്ചാപി മഹാരാജ ശരൈർവിവ്യാധ പാർഷതം॥ 7-122-64 (49962)
തദദ്ഭുതമഭൂദ്യുദ്ധം ദ്രോണപാഞ്ചാലയോസ്തദാ।
ത്രൈലോക്യകാങ്ക്ഷിണോരാസീച്ഛക്രപ്രഹ്ലാദയോരിവ॥ 7-122-65 (49963)
മണ്ഡലാനി വിചിത്രാണി യമകാനീതരാണി ച।
ചരന്തൌ യുദ്ധമാർഗജ്ഞൌ തതക്ഷതുരഥേഷുഭിഃ॥ 7-122-66 (49964)
മോഹയന്തൌ മനാംസ്യാജൌ യോധാനാം ദ്രോണപാർഷതൌ।
സൃജന്തൌ ശരവർഷാണി വർഷാസ്വിവ ബലാഹകൌ।
ഛാദയന്തൌ മഹാത്മാനൌ ശരൈർവ്യോമ ദിശോ മഹീം॥ 7-122-67 (49965)
തദദ്ഭുതം തയോര്യുദ്ധം ഭൂതസംഘാ ഹ്യപൂജയൻ।
ക്ഷത്രിയാശ്ച മഹാരാജ യേ ചാന്യേ തവ സൈനികാഃ॥ 7-122-68 (49966)
അവശ്യം സമരേ ദ്രോണോ ദൃഷ്ടദ്യുംനേന സംഗതഃ।
വശമേഷ്യതി നോ രാജൻപാഞ്ചാലാ ഇതി ചുക്രുശുഃ॥ 7-122-69 (49967)
ദ്രോണസ്തു ത്വരിതോ യുദ്ധേ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ സാരഥേഃ।
ശിരഃ പ്രച്യാവയാമാസ ഫലം പക്വം തരോരിവ॥ 7-122-70 (49968)
തതസ്തു പ്രദ്രുതാ വാഹാ രാജംസ്തസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-122-71 (49969)
തേഷു പ്രദ്രവമാണേഷു പാഞ്ചാലാൻസൃഞ്ജയാംസ്തഥാ।
അയോധയദ്രണേ ദ്രോണസ്തത്രതത്ര പരാക്രമീ॥ 7-122-72 (49970)
വിജിത്യ പാണ്ഡുപാഞ്ചാലാൻഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാൻ।
സ്വം വ്യൂഹം പുനരാസ്ഥായ സ്ഥിതോഽഭവദരിന്ദമഃ।
ന ചൈനം പാൺ·ഡവാ യുദ്ധേ ജേതുമുത്സേഹിരേ പ്രഭോ॥ ॥ 7-122-73 (49971)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വാവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 122 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-122-48 വിശേഷേണ വാതീതി വിവാൻ। പുഷ്പാണീവ വനാദ്വായുഃ ഇതി ട.പാഠഃ। പുഷ്പാണീവ വിചന്വൻഹി ഇതി ഝ.ഞ. പാഠഃ॥ 5-122-61 ദ്രോണസ്യ വിവിധാ രാജൻ ഇതി ട. പാഠഃ। ദ്രോണസ്യ വിദിതാ ഇതി ക. പാഠഃ॥ 5-122-122 ദ്വാവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 122 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 123
॥ ശ്രീഃ ॥
7.123. അധ്യായഃ 123
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ ദുഃശാസനപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-123-0 (49972)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-123-0x (4573)
തതോ ദുഃശാസനോ രാജഞ്ശൈനേയം സമുപാദ്രവത്।
കിരഞ്ശരസഹസ്രാണി പർജന്യ ഇവ വൃഷ്ടിമാൻ॥ 7-123-1 (49973)
സ വിദ്വ്വാ സാത്യകിം ഷഷ്ട്യാ തഥാ ഷോഡശഭിഃ ശരൈഃ।
നാകംപയത്സ്ഥിതം യുദ്ധേ മൈനാകമിവ പർവതം॥ 7-123-2 (49974)
തം തു ദുഃശാസനഃ ശൂരഃ സായകൈരാവൃണോദ്ഭൃശം।
രഥവ്രാതേന മഹതാ നാനാദേശോദ്ഭവേന ച॥ 7-123-3 (49975)
സർവതോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ വിസൃജൻസായകാൻബഹൂൻ।
പർജന്യ ഇവ ഘോഷേണ നാദയന്വൈ ദിശോ ദശ॥ 7-123-4 (49976)
തമാപതന്തമാലോക്യ സാത്യകിഃ കൌരവം രണേ।
അഭിദ്രുത്യ മഹാബാഹുശ്ഛാദയാമാസ സായകൈഃ॥ 7-123-5 (49977)
തേ ഛാദ്യമാനാ ബാണൌഘൈർദുഃശാസനപുരോഗമാഃ।
പ്രാദ്രവൻസമരേ ഭീതാസ്തവ സൈന്യസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-123-6 (49978)
തേഷു ദ്രവത്സു രാജേന്ദ്ര പുത്രോ ദുഃശാനസ്തവ।
തസ്ഥൌ വ്യപേതഭീ രാജൻസാത്യകിം ചാർദയച്ഛരൈഃ॥ 7-123-7 (49979)
ചതുർഭിർവാജിനസ്തസ്യ സാരഥിം ച ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
സാത്യകിം ച ശതേനാജൌ വിദ്ധ്വാ നാദം മുമോച സഃ॥ 7-123-8 (49980)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ മാധവസ്തസ്യ സംയുഗേ।
രഥം സൂതം ധ്വജം തം ച ചക്രേഽദൃശ്യമജിഹ്മഗൈഃ॥ 7-123-9 (49981)
സ തു ദുഃശാസനം ശൂരം സായകൈരാവൃണോദ്ഭൃശം।
മശകം സമനുപ്രാപ്തമൂർണനാഭിരിവോർണയാ॥ 7-123-10 (49982)
ത്വരൻസമാവൃണോദ്ബാണൈർദുഃശാസനമമിത്രജിത്॥
ദൃഷ്ട്വാ ദുഃശാസനം രാജാ തഥാ ശരശതാചിതം। 7-123-11 (49983)
ത്രിഗർതാംശ്ചോദയാമാസ യുയുധാനരഥം പ്രതി॥ 7-123-12 (49984)
തേഽഗച്ഛന്യുയുധാനസ്യ സമീപം ക്രുരകർമണഃ।
ത്രിഗർതാനാം ത്രിസാഹസ്രാ രഥാ യുദ്ധവിശാരദാഃ॥ 7-123-13 (49985)
തേ തു തം രഥവംശേന മഹതാ പര്യവാരയൻ।
സ്ഥിരാം കൃത്വാ മതിം യുദ്ധേ ഭൂത്വാ സംശപ്തകാ മിഥഃ॥ 7-123-14 (49986)
തേഷാം പ്രയതമാനാനാം ശരവർഷാണി മുഞ്ചതാം।
യോധാൻപഞ്ചശതാൻമുഖ്യാനഗ്ര്യാനീകേ വ്യപോഥയത്॥ 7-123-15 (49987)
തേഽപതന്നിഹതാസ്തൂർണം ശിനിപ്രവരസായകൈഃ।
മഹാമാരുതവേഗേന ഭഗ്നാ ഇവ നഗാദ്ദ്രുമാഃ॥ 7-123-16 (49988)
നാഗൈശ്ച ബഹുധാ ച്ഛിന്നൈർധ്വജൈശ്ചൈവ വിശാംപതേ।
ഹയൈശ്ച കനകാപീഡൈഃ പതിതൈസ്തത്ര മേദിനീ॥ 7-123-17 (49989)
ശൈനേയശരസങ്കൃത്തൈഃ ശോണിതൌഘപരിപ്ലുതൈഃ।
അശോഭത മഹാരാജ കിംശുകൈരിവ പുഷ്പിതൈഃ॥ 7-123-18 (49990)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ യുയുധാനേന താവകാഃ।
ത്രാതാരം നാധ്യഗച്ഛന്ത പങ്കമഗ്നാ ഇവ ദ്വിപാഃ॥ 7-123-19 (49991)
തതസ്തേ പര്യവർതന്ത സർവേ ദ്രോണരഥം പ്രതി।
ഭയാത്പതഗരാജസ്യ ഗർതാനീവ മഹോരഗാഃ॥ 7-123-20 (49992)
ഹത്വാ പഞ്ചശതാന്യോധാഞ്ഛരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
പ്രായാത്സ ശനകൈർവീരോ ധനഞ്ജയരഥം പ്രതി॥ 7-123-21 (49993)
തം പ്രയാന്തം നരശ്രേഷ്ഠം പുത്രോ ദുഃശാസനസ്തവ।
വിവ്യാധ നവഭിസ്തൂർണം ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-123-22 (49994)
സ തു തം പ്രതിവിവ്യാധ പഞ്ചഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
രുക്മപുംഖൈർമഹേഷ്വാസോ ഗാർധ്രപത്രൈരജിഹ്മഗൈഃ॥ 7-123-23 (49995)
സാത്യകിം തു മഹാരാജ പ്രഹസന്നിവ ഭാരത।
ദുഃശാസനസ്ത്രിഭിർവിദ്ധ്വാ പുനർവിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ॥ 7-123-24 (49996)
ശൈനേയസ്തവ പുത്രം തു ഹത്വാ പഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ।
ധനുശ്ചാസ്യ രണേ ഛിത്ത്വാ വിസ്മയന്നർജുനം യയൌ॥ 7-123-25 (49997)
തതോ ദുഃശാസനഃ ക്രുദ്ധോ വൃഷ്ണിവീരായ ഗച്ഛതേ।
സർവപാരശവീം ശക്തിം വിസസർജ ജിഘാംസയാ॥ 7-123-26 (49998)
താം തു ശക്തിം തദാ ഘോരാം തവ പുത്രസ്യ സാത്യകിഃ।
ചിച്ഛേദ ശതധാ രാജന്നിശിതൈഃ കങ്കപത്രിഭിഃ॥ 7-123-27 (49999)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ പുത്രസ്തവ ജനേശ്വര।
സാത്യകിം ച ശരൈർവിദ്ധ്വാ സിംഹനാദം നനാദ ച॥ 7-123-28 (50000)
സാത്യകിസ്തു രണേ ക്രുദ്ധോ മോഹയിത്വാ സുതം തവ।
ശരൈരഗ്നിശിഖാകാരൈരാജഘാന സ്തനാന്തരേ॥ 7-123-29 (50001)
ത്രിഭിരേവ മഹാഭാഗഃ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
സർവായസൈസ്തീക്ഷ്ണവക്ത്രൈഃ പുനർവിവ്യാധ ചാഷ്ടഭിഃ॥ 7-123-30 (50002)
ദുഃശാസനസ്തു വിംശത്യാ സാത്യകിം പ്രത്യവിധ്യത।
സാത്വതോഽപി മഹാരാജ തം വിവ്യാധ സ്തനാന്തരേ॥ 7-123-31 (50003)
ത്രിഭിരേവ മഹാഭാഗഃ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
തതോഽസ്യ വാഹാന്നിശിതൈഃ ശരൈർജഘ്നേ മഹാരഥഃ॥ 7-123-32 (50004)
സാരഥിം ച സുരാങ്ക്രുദ്ധഃ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
ധനുരേകേന ഭല്ലേന ഹസ്താവാപം ച പഞ്ചഭിഃ॥ 7-123-33 (50005)
ധ്വജം ച രഥശക്തിം ച ഭല്ലാഭ്യാം പരമസ്ത്രിവിത്।
ചിച്ഛേദ വിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈസ്തഥോഭൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 7-123-34 (50006)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ വിരഥോ ഹതാശ്വോ ഹതസാരഥിഃ।
ത്രിഗർതസേനാപതിനാ സ്വരഥേനാപവാഹിതഃ॥ 7-123-35 (50007)
തമഭിദ്രുത്യ ശൈനേയോ മുഹൂർതമിവ ഭാരത।
ന ജഘാന മഹാബാഹുർഭീമസേനവചഃ സ്മരൻ॥ 7-123-36 (50008)
ഭീമസേനേന തു വധഃ സുതാനാം തവ ഭാരത।
പ്രതിജ്ഞാതഃ സഭാമധ്യേ സർവേഷാമേവ സംയുഗേ॥ 7-123-37 (50009)
തതോ ദുഃശാസനം ജിത്വാ സാത്യകിഃ സംയുഗേ പ്രഭോ।
ജഗാമ ത്വരിതോ രാജന്യേന യാതോ ധനഞ്ജയഃ॥ ॥ 7-123-38 (50010)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ത്രയോവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 123 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 124
॥ ശ്രീഃ ॥
7.124. അധ്യായഃ 124
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-124-0 (50011)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-124-0x (4574)
കിം തസ്യാം മമ സേനായാം നാസൻകേചിൻമഹാരഥാഃ।
യേ തഥാ സാത്യകിം യാന്തം നൈവാഘ്നന്നാപ്യവാരയൻ॥ 7-124-1 (50012)
ഏകോ ഹി സമരേ കർമ കൃതവാൻസത്യവിക്രമഃ।
ശക്രതുല്യബലോ യുദ്ധേ മഹേന്ദ്രോ ദാനവേഷ്വിവ॥ 7-124-2 (50013)
അഥവാ ശൂന്യമാസീത്തദ്യേന യാതഃ സ സാത്യകിഃ।
ഹതഭൂയിഷ്ഠമഥവാ യേന യാതഃ സ സാത്യകിഃ॥ 7-124-3 (50014)
യത്കൃതം വൃഷ്ണിവീരേണ കർമ ശംസസി മേ രണേ।
നൈതദുത്സഹതേ കർതും കർമ ശക്രോഽപി സഞ്ജയ॥ 7-124-4 (50015)
അശ്രദ്ധേയമചിന്ത്യം ച കർമ തസ്യ മഹാത്മനഃ।
വൃഷ്ണ്യന്ധകപ്രവീരസ്യ ശ്രുത്വാ മേ വ്യഥിതം മനഃ॥ 7-124-5 (50016)
ന സന്തി തസ്മാത്പുത്രാ മേ യഥാ സഞ്ജയ ഭാഷസേ।
ഏകോ വൈ ബഹുലാഃ സേനാഃ പ്രാമൃദ്ഗാത്സത്യവിക്രമഃ॥ 7-124-6 (50017)
കഥം ച യുധ്യമാനാനാമപക്രാന്തീ മഹാത്മനാം।
ഏകോ ബഹൂനാം ശൈനേയസ്തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-124-7 (50018)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-124-8x (4575)
രാജൻസേനാസമുദ്യോഗോ രഥനാഗാശ്വപത്തിമാൻ।
അതുല്യസ്തവ സേനായാം യുഗാന്തസദൃശോഽഭവത്॥ 7-124-8 (50019)
ആഹൂതേഷു സമൂഹേഷു തവ സൈന്യസ്യ മാനദ।
നാസ്തി ലോകേ സമഃ കശ്ചിത്സമൂഹ ഇതി മേ മതിഃ॥ 7-124-9 (50020)
തത്രവ ദേവാസ്ത്വഭാഷന്ത ചാരണാശ്ച സമാഗതാഃ।
ഏതദന്താഃ സമൂഹാ വൈ ഭവിഷ്യന്തി മഹീതലേ॥ 7-124-10 (50021)
ന ച വൈ താദൃശോ വ്യൂഹ ആസീത്കശ്ചിദ്വിശാംപതേ।
യാദൃഗ്ജയദ്രഥവധേ ദ്രോണേന വിഹിതോഽഭവത്॥ 7-124-11 (50022)
`ഉദ്ധൃതാ പൃഥിവീ നൂനം യുദ്ധഹേതോഃ സമാഗതൈഃ।
ഇതി തത്ര ജനാശ്ചാഹുർദൃഷ്ടാ താം ജനസംസദം'॥ 7-124-12 (50023)
ചണ്ഡവാതവിഭിന്നാനാം സമുദ്രാണാമിവ സ്വനഃ।
രണേഽഭവദ്ബലൌഘാനാമന്യോന്യമഭിധാവതാം॥ 7-124-13 (50024)
പാർഥിവാനാം സമേതാനാം ബഹൂന്യാസന്നരോത്തമ।
ത്വദ്ബലേ പ്രാണ്ഡവാനാം ച സഹസ്രാണി ശതാനി ച॥ 7-124-14 (50025)
സംരബ്ധാനാം പ്രവീരാണാം സമരേ ദൃഢകർമണാം।
തത്രാസീത്സുമഹാശബ്ദസ്തുമുലോ രോമഹർഷണഃ॥ 7-124-15 (50026)
`പാൺ·ഡവാനാം കുരൂണാം ച ഗർജതാമിതരേതരം।
ക്ഷ്വേലാഃ കിലകിലാശബ്ദാസ്തത്രാസന്വൈ സഹസ്രശഃ॥ 7-124-16 (50027)
ഭേരീശബ്ദാശ്ച തുമുലാ ബാണശബ്ദാശ്ച ഭാരത।
അന്യോന്യം നിഘ്നതാം ചൈവ നരാണാം ശുശ്രുവേ സ്വനഃ'॥ 7-124-17 (50028)
അഥാക്രന്ദൻഭീസമേനോ ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച മാരിഷ।
നകുലഃ സഹദേവശ്ച ധർമരാജശ്ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-124-18 (50029)
ആഗച്ഛത പ്രഹരത ദ്രുതം വിപരിധാവത।
പ്രവിഷ്ടാവരിസേനാം ഹി വീരൌ മാധവപാണ്ഡവൌ॥ 7-124-19 (50030)
യഥാ സുഖേന ഗച്ഛേതാം ജയദ്രഥവധം പ്രതി।
തഥാ പ്രകുരുത ക്ഷിപ്രമിതി സൈന്യാന്യചോദയൻ॥ 7-124-20 (50031)
തയോരഭാവേ കുരവഃ കൃതാർഥാഃ സ്യുർവയം ജിതാഃ॥ 7-124-21 (50032)
`യത്ര യാതൌ മഹാത്മാനൌ തൂർണം പരപുരഞ്ജയൌ'।
തേ യൂയം സഹിതാ ഭൂത്വാ തൂർണമേവ ബലാർണവം।
ക്ഷോഭയധ്വം മഹാവേഗാഃ പവനഃ സാഗരം യഥാ॥ 7-124-22 (50033)
ഭീമസേനേന തേ രാജൻപാഞ്ചാല്യേന ച നോദിതാഃ।
ആജഘ്നുഃ കൌരവാൻസംഖ്യേ ത്യക്ത്വാഽസൂനാത്മനഃ പ്രിയാൻ॥ 7-124-23 (50034)
ഇച്ഛന്തോ നിധനം യുദ്ധേ ശസ്ത്രൈരുത്തമതേജസഃ।
സ്വർഗേപ്സവോ മിത്രകാര്യേ നാഭ്യനന്ദന്ത ജീവിതം॥ 7-124-24 (50035)
തഥൈവ താവകാ രാജൻപ്രാർഥയന്തോ മഹദ്യശഃ।
ആര്യാം യുദ്ധേ മതിം കൃത്വാ യുദ്ധായൈവാവതസ്ഥിരേ॥ 7-124-25 (50036)
തസ്മിൻസുതുമുലേ യുദ്ധേ വർതമാനേ ഭയാവഹേ।
ജിത്വാ സർവാണി സൈന്യാനി പ്രായാത്സാത്യകിരർജുനം ॥ 7-124-26 (50037)
കവചാനാം പ്രഭാസ്തത്ര സൂര്യരശ്മിവിരാജിതാഃ।
ദൃഷ്ടീഃ സംഖ്യേ സൈനികാനാം പ്രതിജഘ്നുഃ സമന്തതഃ।
`ധ്വജശസ്ത്രപ്രതിഹതാ ലോകാൻസമവദീപയൻ॥ 7-124-27 (50038)
ചണ്ഡവാതോദ്ധതാൻമേഘാന്വികിരന്രശ്മിമാനിവ।
തഥാ തവ മഹത്സൈന്യം തദ്വ്യരോചത താപയൻ॥ 7-124-28 (50039)
സംപ്രഹൃഷ്ടഃ സ സഹസാ തവ സൈന്യാർണവം പ്രതി।
ലോലയൻസർവതോ ഗത്വാ സമുദ്രം മകരോ യഥാ॥ 7-124-29 (50040)
തത്ര രാജൻമഹാനാസീത്സംഗ്രാമോ ഭീതിവർധനഃ।
പാണ്ഡവസ്യ മഹാബാഹോ താവകാനാം ച ദാരുണഃ॥ 7-124-30 (50041)
രുദ്രസ്യാക്രീഡസങ്കാശഃ സംഹാരഃ സർവദേഹിനാം।
തതഃ ശബ്ദോ മഹാനാസീത്പ്രായാദ്യത്ര ധനഞ്ചയഃ॥ 7-124-31 (50042)
തത്ര സ്മ കദനം ഘോരം വർതതേ പാണ്ഡുപൂർവജ।
അർജുനസ്യ മഹാബാഹോസ്താവകാനാം ച ധന്വിനാം॥ 7-124-32 (50043)
മധ്യേ ഭാരതസൈന്യസ്യ മാധവസ്യ മഹാരണേ।
ദ്രോണസ്യാപി പരൈഃ സാർധം വ്യൂഹദ്വാരേ സുദാരുണം॥ 7-124-33 (50044)
ഏവമേഷ ക്ഷയോ വൃത്തഃ പൃഥിവ്യാം പൃഥിവീപതേ।
ക്രുദ്ധേഽർജുനേ തഥാ ദ്രോണേ സാത്വതേ ച മഹാരഥേ'॥ 7-124-34 (50045)
തഥാ പ്രയതമാനാനാം പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജന്വ്യഗാഹത മഹദ്ബലം॥ 7-124-35 (50046)
സ സന്നിപാതസ്തുമുലസ്തേഷാം തസ്യ ച ഭാരത।
അഭവത്സർവഭൂതാനാമഭാവകരണോ മഹാൻ॥ 7-124-36 (50047)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-124-37x (4576)
തഥാ യാതേഷു സൈന്യേഷു തഥാ കൃച്ഛ്രഗതഃ സ്വയം।
കച്ചിദ്ദുര്യോധനഃ സൂത നാകാർഷീത്പൃഷ്ഠതോ രണം॥ 7-124-37 (50048)
ഏകസ്യ ച ബഹൂനാം ച സന്നിപാതോ മഹാഹവേ।
വിശേഷതോ നരപതേർവിഷമഃ പ്രതിഭാതി മേ॥ 7-124-38 (50049)
സോഽത്യന്തസുഖസംവൃദ്ധോ ലക്ഷ്ംയാ ലോകസ്യ ചേശ്വരഃ।
ഏകോ ബഹൂൻസമാസാദ്യ കച്ചിന്നാസീത്പരാങ്മുഖഃ॥ 7-124-39 (50050)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-124-40x (4577)
രാജൻസംഗ്രാമമാശ്ചര്യം തവ പുത്രസ്യ ഭാരത।
ഏകസ്യ ബഹുഭിഃ സാർധം ശൃണുഷ്വ ഗദതോ മമ॥ 7-124-40 (50051)
ദുര്യോധനേന സമരേ പൃതനാ പാണ്ഡവീ രണേ।
നലിനീ ദ്വരിദേനേവ സമന്താത്പ്രതിലോഡിതാ॥ 7-124-41 (50052)
തതസ്താം പ്രഹതാം സേനാം ദൃഷ്ട്വാ പുത്രേണ തേ നൃപ।
ഭീമസേനപുരോഗാസ്തം പാഞ്ചാലാഃ സമുപാദ്രുവൻ॥ 7-124-42 (50053)
സ ഭീമസേനം ദശഭിഃ ശരൈർവിവ്യാധ പാണ്ഡവം।
ത്രിഭിസ്ത്രിഭിര്യമൌ വീരൌ ധർമരാജം ച സപ്തഭിഃ॥ 7-124-43 (50054)
വിരാടദ്രുപദൌ ഷദ്ഭിഃ ശതേന ച ശിഖണ്ഡിനം।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച വിംശത്യാ ദ്രൌപദേയാംസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-124-44 (50055)
ശതശശ്ചാപരാന്യോധാൻസദ്വിപാംശ്ച രഥാന്രണേ।
ശരൈരവചകർതോഗ്രൈഃ ക്രുദ്ധോഽന്തക ഇവ പ്രജാഃ॥ 7-124-45 (50056)
ന സന്ദധദ്വിമുഞ്ചന്വാ മണ്ഡലീകൃതകാർമുകഃ।
അദൃശ്യത രിപൂന്നിഘ്നഞ്ഛിക്ഷയാഽസ്തബലേന ച॥ 7-124-46 (50057)
തസ്യ താന്നിഘ്നതഃ ശത്രൂൻഹേമപൃഷ്ഠം മഹദ്ധനുഃ।
അജസ്രം മണ്ഡലീഭൂതം ദദൃശുഃ സമരേ ജനാഃ॥ 7-124-47 (50058)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ഭല്ലാഭ്യാമച്ഛിനദ്ധനുഃ।
തവ പുത്രസ്യ കൌരവ്യ യതമാനസ്യ സംയുഗേ॥ 7-124-48 (50059)
വിവ്യാധ ചൈനം ദശഭിഃ സംയഗസ്തൈഃ ശരോത്തമൈഃ।
വർമ ചാശു സമാസാദ്യ തേ ഭിത്ത്വാ ക്ഷിതിമാവിശൻ॥ 7-124-49 (50060)
തതഃ പ്രമുദിതാഃ പാർഥാഃ പരിവവ്രുര്യുധിഷ്ഠിരം।
യഥാ വൃത്രവധേ ദേവാഃ പുരാ ശക്രം മഹർഷയഃ॥ 7-124-50 (50061)
തതോഽന്യദ്ധനുരാദായ തവ പുത്രഃ പ്രതാപവാൻ।
തിഷ്ഠേതിഷ്ഠേതി രാജാനം ബ്രുവൻപാണ്ഡവമഭ്യയാത്॥ 7-124-51 (50062)
തമായാന്തമഭിപ്രേക്ഷ്യ തവ പുത്രം മഹാമൃധേ।
പ്രത്യുദ്യയുഃ സമുദിതാഃ പാഞ്ചാലാ ജയഗൃദ്ധിനഃ॥ 7-124-52 (50063)
താന്ദ്രോണഃ പ്രതിജഗ്രാഹ പരീപ്സന്യുധി പാണ്ഡവം।
ചണ്ഡവാതോദ്ധുതാൻമേഘാൻഗിരിരംബുമുചോ യഥാ॥ 7-124-53 (50064)
തത്ര രാജൻമഹാനാസീത്സംഗ്രാമോ രോമഹർഷണഃ।
പാണ്ഡവാനാം മഹാബാഹോ താവകാനാം ച സംയുഗേ॥ 7-124-54 (50065)
രുദ്രസ്യാക്രീഡസദൃശഃ സംഹാരഃ സർവദേഹിനാം॥ 7-124-55 (50066)
തതഃ ശബ്ദോ മഹാനാസീദ്യാതോ യേന ധനഞ്ജയഃ।
അതീവ സർവശബ്ദേഭ്യോ രോമഹർഷകരഃ പ്രഭോ॥ 7-124-56 (50067)
അർജുനസ്യ മഹാബാഹോ താവകാനാം ച ധന്വിനാം।
മധ്യേ ഭാരതസൈന്യസ്യ മാധവസ്യ മഹാരണേ।
ദ്രോണസ്യാപി പരൈഃ സാർധം വ്യൂഹദ്വാരേ മഹാരണേ॥ 7-124-57 (50068)
ഏവമേഷ ക്ഷയോ വൃത്തഃ പൃഥിവ്യാം പൃഥിവീപതേ।
ക്രുദ്ധേഽർജുനേ തഥാ ദ്രോണേ സാത്വതേ ച മഹാരഥേ॥ ॥ 7-124-58 (50069)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ചതുർവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 124 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-124-9 അനീകേഷു സമൂഹേഷു ഇതി ക.ഖ.പാഠഃ॥ 5-124-39 ലക്ഷ്ംയേതി വിശേഷണേ തൃതീയാ॥ 5-124-125 ചതുർവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 125
॥ ശ്രീഃ ॥
7.125. അധ്യായഃ 125
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-125-0 (50070)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-125-0x (4578)
അപരാഹ്ണേ മഹാരാജ സംഗ്രാമഃ സുമഹാനഭൂത്।
പർജന്യസമനിർഘോഷഃ പുനർദ്രോണസ്യ സോമകൈഃ॥ 7-125-1 (50071)
ശോണാശ്വം രഥമാസ്ഥായ നരവീരഃ സമാഹിതഃ।
സമരേഽഭ്യദ്രവത്പാണ്ഡൂഞ്ജവമാസ്ഥായ മധ്യമം॥ 7-125-2 (50072)
തവ പ്രിയഹിതേ യുക്തോ മഹേഷ്വാസോ മഹാബലഃ।
ചിത്രപുംഖൈഃ ശിതൈർബാണൈഃ കലശോത്തമസംഭവഃ।
`ജഘാന സോമകാന്രാജൻസൃഞ്ജയാൻകേകയാനപി'॥ 7-125-3 (50073)
വരാന്വരാൻഹി യോധാനാം വിചിന്വന്നിവ ഭാരത।
ആക്രീഡത രമേ രാജൻഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-125-4 (50074)
തമഭ്യയാദ്ബൃഹത്ക്ഷത്രഃ കേകയാനാം മഹാരഥഃ।
ഭാതൄണാം നൃപ പഞ്ചാനാം ശ്രേഷ്ഠഃ സമരകർകശഃ॥ 7-125-5 (50075)
വിമുഞ്ചന്വിശിഖാംസ്തീക്ഷ്ണാനാചാര്യം ഭൃശമാർദയത്।
മഹാമേഘോ യഥാ വർഷം വിമുഞ്ചൻഗന്ധമാദനേ॥ 7-125-6 (50076)
തസ്യ ദ്രോണോ മഹാരാജ സ്വർണപുംഖാഞ്ശിലാശിതാൻ।
പ്രേഷയാമാസ സങ്ക്രുദ്ധ- സായകാന്ദശ പഞ്ച ച॥ 7-125-7 (50077)
താംസ്തു ദ്രോണവിനിർമുക്താൻക്രുന്ദ്ധാശീവിഷസന്നിഭാൻ।
ഏകൈകം പഞ്ചഭിർബാണൈര്യുധി ചിച്ഛേദ ഹൃഷ്ടവത്॥ 7-125-8 (50078)
തദസ്യ ലാഘവം ദൃഷ്ട്വാ പ്രഹസ്യ ദ്വിജപുംഗവഃ।
പ്രേഷയാമാസ വിശിഖാനഷ്ടൌ സന്നതപർവണഃ॥ 7-125-9 (50079)
താന്ദൃഷ്ട്വാ പതതസ്തൂർണം ദ്രോണചാപച്യുതാഞ്ശരാൻ।
അവാരയച്ഛരൈരേവ താവദ്ഭിർനിശിതൈർമൃധേ॥ 7-125-10 (50080)
തതോഽഭവൻമഹാരാജ തവ സൈന്യസ്യ വിസ്മയഃ।
ബൃഹത്ക്ഷത്രേണ തത്കർമ കൃതം ദൃഷ്ട്വാ സുദുഷ്കരം॥ 7-125-11 (50081)
തതോ ദ്രോണോ മഹാരാജ ബൃഹത്ക്ഷത്രം വിശേഷയൻ।
പ്രാദുശ്ചക്രേ രണേ ദിവ്യം ബ്രാഹ്മമസ്ത്രം സുദുർജയം॥ 7-125-12 (50082)
കൈകേയോഽസ്ത്രം സമാലോക്യ മുക്തം ദ്രോണേന സംയുഗേ।
ബ്രഹ്മാസ്ത്രേണൈവ രാജേന്ദ്ര ബ്രാഹ്മമസ്ത്രമശാതയത്॥ 7-125-13 (50083)
തതോഽസ്ത്രേ നിഹതേ ബ്രാഹ്മേ ബൃഹത്ക്ഷത്രസ്തു ഭാരത।
വിവ്യാധ ബ്രാഹ്മണം ഷഷ്ട്യാ സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 7-125-14 (50084)
തം ദ്രോണോ ദ്വിപദാം ശ്രേഷ്ഠോ നാരാചേന സമാർപയത്।
സ തസ്യ കവചം ഭിത്ത്വാ പ്രാവിശദ്ധരണീതലം॥ 7-125-15 (50085)
കൃഷ്ണസർപോ യഥാ മുക്തോ വൽമീകം നൃപസത്തമ।
തഥാഽത്യഗാൻമഹീം ബാണോ ഭിത്ത്വാ കൈകേയമാഹവേ॥ 7-125-16 (50086)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹാരാജ കൈകേയോ ദ്രോണസായകൈഃ।
ക്രോധേന മഹതാഽഽവിഷ്ടോ വ്യാവൃത്യ നയനേ ശുഭേ॥ 7-125-17 (50087)
ദ്രോണം വിവ്യാധ സപ്തത്യാ സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
സാരഥിം ചാസ്യ ബാണേന ഭൃശം മർമസ്വതാഡയത്॥ 7-125-18 (50088)
ദ്രോണസ്തു ബഹുഭിർവിദ്ധോ ബൃഹത്ക്ഷത്രേണ മാരിഷ।
അസൃജദ്വിശിഖാംസ്തീക്ഷ്ണാൻകൈകേയസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-125-19 (50089)
വ്യാകുലീകൃത്യ തം ദ്രോണോ ബൃഹത്ക്ഷത്രം മഹാരഥം।
അശ്വാംശ്ചതുർഭിരന്യവധീച്ചതുരോഽസ്യ പതത്ത്രിഭിഃ॥ 7-125-20 (50090)
സൂതം ചൈകേന ബാണേന രഥനീഡാദപാതയത്।
ദ്വാഭ്യാം ധ്വജം ച ച്ഛത്രം ച ച്ഛിത്ത്വാ ഭൂമാവപാതയത്॥ 7-125-21 (50091)
തതഃ സാധുവിസൃഷ്ടേന നാരാചേന ദ്വിജർഷഭഃ।
ഹൃദ്യവിധ്യദ്ബൃഹത്ക്ഷത്രം സ ച്ഛിന്നഹൃദയോഽപതത്॥ 7-125-22 (50092)
ബൃഹത്ക്ഷത്രേ ഹതേ രാജൻകേകയാനാം മഹാരഥേ।
ശൈശുപാലിരഭിക്രുദ്ധോ യന്താരമിദമബ്രവീത്॥ 7-125-23 (50093)
സാരഥേ യാഹി യത്രൈഷ ദ്രോണസ്തിഷ്ഠതി ദംശിതഃ।
വിനിഘ്നൻകേകയാൻസർവാൻപാഞ്ചാലാനാം ച വാഹിനീം॥ 7-125-24 (50094)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ സാരഥീ രഥിനാം വരം।
ദ്രോണായ പ്രാപയാമാസ കാംഭോജൈർജവനൈർഹയൈഃ॥ 7-125-25 (50095)
ധൃഷ്ടകേതുശ്ച ചേദീനാമൃഷഭോഽതിബലോദിതഃ।
വധായാഭ്യദ്രവദ്ദ്രോണം പതംഗ ഇവ പാവകം॥ 7-125-26 (50096)
സോഽവിധ്യത തദാ ദ്രോണം ഷഷ്ട്യാ സാശ്വരഥധ്വജം।
പുനശ്ചാന്യൈഃ സറൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ സുപ്തം വ്യാഘ്രം തുദന്നിവ॥ 7-125-27 (50097)
തസ്യ ദ്രോണോ ധനുർമധ്യേ ക്ഷുരപ്രേണ ശിതേന ച॥
ചകർത ഗാർധ്രപത്രേണ യതമാനസ്യ ശുഷ്മിണഃ॥ 7-125-28 (50098)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ശൈശുപാലിർമഹാരഥഃ।
വിവ്യാധ സായകൈർദ്രോണം കങ്കബർഹിണവാജിതൈഃ॥ 7-125-29 (50099)
തസ്യ ദ്രോണോ ഹയാൻഹത്വാ ചതുർഭിശ്ചതുരഃ ശരൈഃ।
സാരഥേശ്ച ശിരഃ കായാച്ചകർത പ്രഹസന്നിവ॥ 7-125-30 (50100)
അഥൈനം പഞ്ചവിംശത്യാ സായകാനാം സമാർപയത്॥ 7-125-31 (50101)
അവപ്ലുത്യ രഥാച്ചൈദ്യോ ഗദാമാദായ സത്വരഃ।
ഭാരദ്വാജായ ചിക്ഷേപ രുപിതാമിവ പന്നഗീം॥ 7-125-32 (50102)
താമാപതന്തീമാലോക്യ കാലരാത്രിമിവോദ്യതാം।
അശ്മസാരമയീം ഗുർവീം തപനീയവിഭൂഷിതാം।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈർഭാദ്വാജോഽച്ഛിനച്ഛിതൈഃ॥ 7-125-33 (50103)
സാ ഛിന്നാ ബഹുഭിർബാണൈഭാരദ്വാജേന മാരിഷ।
ഗദാ പപാത കൌരവ്യ നാദയന്തീ ധരാതലം॥ 7-125-34 (50104)
ഗദാം വിനിഹതാം ദൃഷ്ട്വാ ധൃഷ്ടകേതുരമർഷണഃ।
തോമരം വ്യസൃജദ്വീരഃ ശക്തിം ച കന കോജ്ജ്വലാം॥ 7-125-35 (50105)
തോമരം പഞ്ചഭിർഭിത്ത്വാ ശക്തിം ചിച്ഛേദ പഞ്ചഭിഃ।
തൌ ജഗ്മതുർമഹീം ഛിന്നൌ സർപാവിവ ഗരുത്മതാ॥ 7-125-36 (50106)
തതോഽസ്യ വിശിഖം തീക്ഷ്ണം വധായ വധകാങ്ക്ഷിണഃ।
പ്രേഷയാമാസ സമരേ ഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-125-37 (50107)
സ തസ്യ കവചം ഭിത്ത്വാ ഹൃദയം ചാമിതൌജസഃ।
അഭ്യഗാദ്ധരണീം ബാണോ ഹംസഃ പദ്മവനം യഥാ॥ 7-125-38 (50108)
പതംഗം ഹി ഗ്രസേച്ചാഷോ യഥാ ക്ഷുദ്രം ബുഭുക്ഷിതഃ।
തഥാ ദ്രോണോഽഗ്രസച്ഛൂരോ ധൃഷ്ടകേതും മഹാഹവേ॥ 7-125-39 (50109)
നിഹതേ ചേദിരാജേ തു തത്ഖണ്ഡം പിത്ര്യമാവിശത്।
അമർഷവശമാപന്നഃ പുത്രോഽസ്യ പരമാസ്ത്രവിത്॥ 7-125-40 (50110)
തമപി പ്രഹസന്ദ്രോണഃ ശരൈർനിത്യേ യമക്ഷയം।
മഹാവ്യാഘ്രോ മഹാരണ്യേ മൃഗശാവം യഥാ ബലീ॥ 7-125-41 (50111)
തേഷു പ്രക്ഷീയമാണേഷു പാണ്ഡവേയേഷു ഭാരത।
ജരാസന്ധസുതോ വീരഃ സ്വയം ദ്രോണമുപാദ്രവത്॥ 7-125-42 (50112)
സ തു ദ്രോണം മഹാബാഹുഃ ശരധാരാഭിരാഹവേ।
അദൃശ്യമകരോത്തൂർണം ജലദോ ഭാസ്കരം യഥാ॥ 7-125-43 (50113)
തസ്യ തല്ലാഘവം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണഃ ക്ഷത്രിയമർദനഃ।
വ്യസൃജത്സായകാംസ്തൂർണം ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-125-44 (50114)
ഛാദയിത്വാ രമേ ദ്രോണം രഥസ്ഥം രഥിനാം വരം।
ജാരാസന്ധിം ജഘാനാശു മിഷതാം സർവധന്വിനാം॥ 7-125-45 (50115)
യോയോ വിധീയതേ ഖണ്ഡസ്തന്തം ദ്രോണോഽന്തകോപമഃ।
ആദത്ത സർവഭൂതാനി പ്രാപ്തേ കാലേ യഥാന്തകഃ॥ 7-125-46 (50116)
തതോ ദ്രോണോ മഹാരാജ നാമ വിശ്രാവ്യ സംയുഗേ।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈഃ പാണ്ഡവേയാൻസമാവൃണോത്॥ 7-125-47 (50117)
തേ തു നാമാങ്കിതാ ബാണാ ദ്രോണേനാസ്താഃ ശിലാശിതാഃ।
നരാന്നാഗാൻഹയാംശ്ചൈവ നിജഘ്നുഃ ശതശോ മൃധേ॥ 7-125-48 (50118)
തേ വധ്യമാനാ ദ്രോണേന ശക്രേണേവ മഹാസുരാഃ।
സമകംപന്ത പാഞ്ചാലാ ഗാവഃ ശീതാർദിതാ ഇവ॥ 7-125-49 (50119)
തതോ നിഷ്ടാനകോ ഘോരഃ പാണ്ഡവാനാമജായത।
ദ്രോണേന വധ്യമാനേഷു സൈന്യേഷു ഭരതർഷഭ॥ 7-125-50 (50120)
പ്രതാപ്യമാനാഃ സൂര്യേണ ഹന്യമാനാശ്ച സായകൈഃ।
അന്വപദ്യന്ത പാഞ്ചാലാസ്തദാ സന്ത്രസ്തചേതസഃ॥ 7-125-51 (50121)
മോഹിതാ ബാണജാലേന ഭാരദ്വാജേന സംയുഗേ।
ഊരുഗ്രാഹഗൃഹീതാനാം പാഞ്ചാലാനാം മഹാരഥാഃ॥ 7-125-52 (50122)
ചേദയശ്ച മഹാരാജ സൃഞ്ജയാഃ കാശികോസലാഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത സംഹൃഷ്ടാ ഭാരദ്വാജം യുയുത്സയാ॥ 7-125-53 (50123)
ബ്രുവന്തശ്ച രണേഽന്യോന്യം ചേദിപാഞ്ചാലസൃഞ്ജയാഃ।
ഹത ദ്രോണം ഹത ദ്രോണമിതി തേ ദ്രോണമഭ്യയുഃ॥ 7-125-54 (50124)
യതന്തഃ പുരുപവ്യാഘ്രാഃ സർവശക്ത്യാ മഹാദ്യുതിം।
നിനീപവോ രണേ ദ്രോണം യമസ്യ സദനം പ്രതി॥ 7-125-55 (50125)
യതമാനാംസ്തു താന്വീരാൻഭാരദ്വാജഃ ശിലീമുഖൈഃ।
യമായ പ്രേപയാമാസ ചേദിമുഖ്യാന്വിശേപതഃ॥ 7-125-56 (50126)
തേഷു പ്രക്ഷീയമാണേഷു ചേദിമുഖ്യേഷു സർവശഃ।
പാഞ്ചലാഃ സമകംപന്ത ദ്രോണസായകപീഡിതാഃ॥ 7-125-57 (50127)
പ്രാക്രോശൻഭീമസേനം തേ ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച ഭാരത।
ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണസ്യ കർമാണി തഥാരൂപാണി മാരിഷ॥ 7-125-58 (50128)
ഭീമ ഉവാച। 7-125-59x (4579)
ബ്രാഹ്മണേന തപോ നൂനം ചരിതം ദുശ്ചരം മഹത്।
തഥാ ഹി യുധി സങ്ക്രുദ്ധോ ദഹതി ക്ഷത്രിയർപഭാൻ॥ 7-125-59 (50129)
ധർമോ യുദ്ധം ക്ഷത്രിയസ്യ ബ്രാഹ്മണസ്യ പരം തപഃ।
തപസ്വീ കൃതവിദ്യശ്ച പ്രേക്ഷിതേനാപി നിർദഹേത്॥ 7-125-60 (50130)
ദ്രോണാഗ്നിമസ്ത്രസംസ്പർശം പ്രവിഷ്ടാഃ ക്ഷത്രിയർപഭാഃ।
ബഹവോ ദുസ്തരം ഘോരം യത്രാദഹ്യന്ത ഭാരത॥ 7-125-61 (50131)
യഥാബലം യഥോത്സാഹം യഥാസത്വം മഹാദ്യുതിഃ।
മോഹയൻസർവഭൂതാനി ദ്രോണോ ഹന്തി ബലാനി നഃ॥ 7-125-62 (50132)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-125-63x (4580)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ക്ഷത്രധർമാ വ്യവസ്ഥിതഃ।
അർധചന്ദ്രേണ ചിച്ഛേദ ദ്രോണസ്യ സശരം ധനുഃ॥ 7-125-63 (50133)
സ സംരബ്ധതരോ ഭൂത്വാ ദ്രോണഃ ക്ഷത്രിയമർദനഃ॥ 7-125-64 (50134)
അന്യത്കാർമുകമാദായ ഭാസ്വരം വേഗവത്തരം।
തത്രാധായ ശരം തീക്ഷ്ണം പരാനീകവിശാതനം॥ 7-125-65 (50135)
ആകർണപൂർണമാചാര്യോ ബലവാനഭ്യവാസൃജത്।
സ ഹത്വാ ക്ഷത്രധർമാണം ജഗാമ ധരണീതലം॥ 7-125-66 (50136)
സ ഭിന്നഹൃദയോ വാഹാന്ന്യപതൻമേദിനീതലേ।
തതഃ സൈന്യാന്യകംപന്ത ധൃഷ്ടദ്യുംനസുതേ ഹതേ॥ 7-125-67 (50137)
അഥ ദ്രോണം സമാരോഹച്ചേകിതാനോ മഹാബലഃ।
സ ദ്രോണം ദശഭിർവിദ്ധ്വാ പ്രത്യവിദ്ധ്യത്സ്തനാന്തരേ॥ 7-125-68 (50138)
ചതുർഭിഃ സാരഥിം ചാസ്യ ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ।
തമാചാര്യസ്ത്രിഭിർബാണൈർബാഹ്വോരുരസി ചാർദയത്॥ 7-125-69 (50139)
ധ്വജം സപ്തഭിരുൻമഥ്യ യന്താരമവധീത്ത്രിഭിഃ।
തസ്യ സൂതേ ഹതേ തേഽശ്വാ രഥമാദായ വിദ്രുതാഃ॥ 7-125-70 (50140)
സമരേ ശരസംവീതാ ഭാരദ്വാജേന മാരിഷ।
ചേകിതാനരഥം ദൃഷ്ട്വാ ഹതാശ്വം ഹതസാരഥിം॥ 7-125-71 (50141)
താൻസമേതാന്രണേ ശൂരാംശ്ചേദിപാഞ്ചാലസൃഞ്ജയാൻ।
സമന്താദ്ദ്രാവയന്ദ്രോണോ ബഹ്വശോഭത മാരിഷ॥ 7-125-72 (50142)
ആകർണപലിതഃ ശ്യാമോ വയസാഽശീതിപഞ്ചകഃ।
രണേ പര്യചരദ്ദ്രോണോ വൃദ്ധഃ ഷോഡശവർഷവത്॥ 7-125-73 (50143)
അഥ ദ്രോണം മഹാരാജ വിചരന്തമഭീതവത്।
വജ്രഹസ്തമമന്യന്ത ശത്രവഃ ശത്രുസൂദനം॥ 7-125-74 (50144)
തതോഽബ്രവീൻമഹാബാഹുർദ്രുപദോ ബുദ്ധിമാന്നൃപ।
ലുബ്ധോഽയം ക്ഷത്രിയാൻഹന്തി വ്യാഘ്രഃ ക്ഷുദ്രമൃഗാനിവ॥ 7-125-75 (50145)
കൃച്ഛ്രാന്ദുര്യോധനോ ലോകാൻപാപഃ പ്രാപ്സ്യതി ദുർമതിഃ।
യസ്യ ലോഭാദ്വിനിഹതാഃ സമരേ ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ॥ 7-125-76 (50146)
ശതശഃ ശേരതേ ഭൂമൌ നികൃത്താ ഗോവൃഷാ ഇവ।
രുധിരേണ പരീതാംഗാഃ ശ്വശൃഗാലാദനീകൃതാഃ॥ 7-125-77 (50147)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-125-78x (4581)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാരാജ ദ്രുപദോഽക്ഷൌഹിണീപതിഃ।
പുരസ്കൃത്യ രണേ പാർഥാന്ദ്രോണമഭ്യദ്രവദ്ദ്രുതം॥ ॥ 7-125-78 (50148)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവമി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 125 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-125-50 നിഷ്ടാനകഃ കഷ്ടസ്വനഃ॥ 5-125-52 ഊരുഗ്രാഹഃ ഊരുസ്തംഭഃ॥ 5-125-73 ആകർണമുപാഗതം പലിതം കേശാദേഃ ശൌക്ല്യം യസ്യ। വയസാ കാലപിണ്ഡസംയോഗേന। അശീതിപഞ്ചകഃ ചതുഃശതാബ്ദഃ॥ 5-125-125 പഞ്ചവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 126
॥ ശ്രീഃ ॥
7.126. അധ്യായഃ 126
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനവൃത്താന്തപരിജ്ഞാനായ സാത്യകിം പ്രേഷിതവതാ യുധിഷ്ഠിരേണ പുനസ്തയോർവൃത്താന്തപരിജ്ഞാനായ ഭീമസേനസ്യ തത്ര ഗമനചോദനാ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-126-0 (50149)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-126-0x (4582)
വ്യൂഹേഷ്വാലോഡ്യമാനേഷു പാണ്ഡവാനാം തതസ്തതഃ।
സുദൂരമന്വയുഃ പാർഥാഃ പാഞ്ചാലാഃ സഹ സോമകൈഃ॥ 7-126-1 (50150)
വർതമാനേ തഥാ രൌദ്രേ സംഗ്രാമേ രോമഹർഷണേ।
സങ്ക്ഷയേ ജഗതസ്തീവ്രേ യുഗാന്ത ഇവ ഭാരത॥ 7-126-2 (50151)
ദ്രോണേ യുധി പരാക്രാന്തേ നർദമാനേ മുഹുർമുഹുഃ।
പാഞ്ചാലേഷു ച ക്ഷീണേഷു വധ്യമാനേഷു പാണ്ഡുഷു॥ 7-126-3 (50152)
നാപശ്യച്ഛരണം കഞ്ചിദ്വർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ചിന്തയാമാസ രാജേന്ദ്ര കഥമേതദ്ഭവിഷ്യതി॥ 7-126-4 (50153)
തതോ വിക്ഷ്യ ദിശഃ സർവാഃ സവ്യസാചിദിദൃക്ഷയാ।
യുധിഷ്ഠിരോ ദദർശാഥ നൈവ പാർഥം ന മാധവം॥ 7-126-5 (50154)
സോഽപശ്യന്നരശാർദൂലം വാനരർഷഭലക്ഷണം।
ഗാൺ·ഡീവസ്യ ച നിർഘോഷമശൃണ്വന്വ്യഥിതേന്ദ്രിയഃ॥ 7-126-6 (50155)
അപശ്യൻസാത്യകിം ചാപി വൃഷ്ണീനാം പ്രവരം രഥം।
ചിന്തയാഭിപരീതാംഗോ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
നാധ്യഗച്ഛത്തദാ ശാന്തി താവപശ്യന്നരോത്തമൌ॥ 7-126-7 (50156)
ലോകോപക്രോശഭീരുത്വാദ്വർമരാജോ മഹാമനാഃ।
അചിന്തയൻമഹാബാഹുഃ ശൈനേയസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-126-8 (50157)
പദവീം പ്രേഷിതശ്ചൈവ ഫൽഗുനസ്യ മയാ രണേ।
ശൈനേയഃ സാത്യകിഃ സത്യോ മിത്രാണാമഭയങ്കരഃ॥ 7-126-9 (50158)
തദിദം ഹ്യേകമേവാസീദ്ദ്ദ്വിധാ ജാതം മമാഽദ്യ വൈ।
സാത്യകിശ്ച ഹി വിജ്ഞേയഃ പാണ്ഡവശ്ച ധനഞ്ജയഃ॥ 7-126-10 (50159)
സാത്യകിം പ്രേഷയിത്വാ തു പാണ്ഡവസ്യ പദാനുഗം।
സാത്വതസ്യാപി കം യുദ്ധേ പ്രേഷയിഷ്യേ പദാനുഗം॥ 7-126-11 (50160)
പരിഷ്യാമി പ്രയത്നേന ഭ്രാതുരന്വേഷണം യദി।
യുയുധാനമനന്വിഷ്യ ലോകോ മാം ഗർഹയിഷ്യതി॥ 7-126-12 (50161)
ഭ്രാതുരന്വേഷണം കൃത്വാ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
പരിത്യജതി വാർഷ്ണേയം സാത്യകിം സത്യവിക്രമം॥ 7-126-13 (50162)
ലോകാപവാദഭീരുത്വാത്സോഽഹം പാർഥം വൃകോദരം।
പദവീം പ്രേഷയിഷ്യാമി മാധവസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-126-14 (50163)
യഥൈവ ച മമ പ്രീതിരർജുനേ ശത്രുമൂദനേ।
തഥൈവ വൃഷ്ണിവീരേഽപി സാത്വതേ യുദ്ധദുർമദേ॥ 7-126-15 (50164)
അതിഭാരേ നിയുക്തശ്ച മയാ ശൈനേയനന്ദനഃ।
സ തു മിത്രോപരോധേന ഗൌരവാത്തു മഹാബലഃ।
പ്രവിഷ്ടോ ഭാരതീം സേനാം മകരഃ സാഗരം യഥാ॥ 7-126-16 (50165)
അസൌ ഹി ശ്രൂയതേ ശബ്ദഃ ശൂരാണാമനിവർതിനാം।
മിഥഃ സംയുധ്യമാനാനം വൃഷ്ണിവീരേണ ധീമതാ॥ 7-126-17 (50166)
പ്രാപ്തകാലം സുബലവന്നിശ്ചിതം ബഹുധാ ഹി മേ।
തത്രൈവ പാണ്ഡവേയസ്യ ഭീമസേനസ്യ ധന്വിനഃ।
ഗമനം രോചതേ മഹ്യം യത്ര യാതൌ മഹാരഥൌ॥ 7-126-18 (50167)
ന ചാപ്യസഹ്യം ഭീമസ്യ വിദ്യതേ ഭുവി കിഞ്ചിന॥ 7-126-19 (50168)
ശക്തോ ഹ്യേഷ രണേ യത്തഃ പൃഥിവ്യാം സർവധന്വിനാം।
സ്വബാഹുബലമാസ്ഥായ പ്രതിവ്യൂഹിതുമഞ്ജസാ॥ 7-126-20 (50169)
യസ്യ ബാഹുബലം സർവേ സമാശ്രിത്യ മഹാത്മനഃ।
വനവാസാന്നിവൃത്താഃ സ്മ ന ച യുദ്ധേഷു നിർജിതാഃ॥ 7-126-21 (50170)
ഇതോ ഗതേ ഭീമസേനേ സാത്വതം പ്രതി പാൺ·ഡവേ।
സനാഥൌ ഭവിതാരൌ ഹി യുധി സാത്വതഫൽഗുനൌ॥ 7-126-22 (50171)
കാമം ത്വശോചനീയൌ തൌ രണേ സാത്വതഫൽഗുനൌ।
രക്ഷിതൌ വാസുദേവേന സ്വയം ശസ്ത്രവിശാരദൌ॥ 7-126-23 (50172)
അവശ്യം തു മയാ കാര്യമാത്മനഃ ശോകനാശനം।
തസ്മാദ്ഭീമം നിയോക്ഷ്യാമി സാത്വതസ്യ പദാനുഗം॥ 7-126-24 (50173)
തതഃ പ്രതികൃതം മന്യേ വിധാനം സാത്യകിം പ്രതി॥
ഏവം നിശ്ചിത്യ മനസാ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ। 7-126-25 (50174)
യന്താരമബ്രവീദ്രാജാ ഭീമം പ്രതി നയസ്വ മാം॥ 7-126-26 (50175)
ധർമരാജവചഃ ശ്രുത്വാ സാരഥിർഹയകോവിദഃ।
രഥം ഹേമപരിഷ്കാരം ഭീമാന്തികമുപാനയത്॥ 7-126-27 (50176)
ഭീമസേനമനുജ്ഞാപ്യ പ്രാപ്തകാലമചിന്തയത്।
കശ്മലം പ്രാവിശദ്രാജാ ബഹു തത്ര സമാദിശത്॥ 7-126-28 (50177)
സ കശ്മലസമാവിഷ്ടോ ഭീമമാഹൂയ പാർഥിവഃ।
അബ്രവീദ്വചനം രാജൻകുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ। 7-126-29 (50178)
അബ്രവീദ്വചനം രാജൻകുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥
യഃ സദേവാൻസഗന്ധർവാന്ദൈത്യാംശ്ചൈകരഥോഽജയത്। 7-126-30 (50179)
തസ്യ ലക്ഷ്മ ന പശ്യാമി ഭീമസേനാനുജസ്യ തേ॥ 7-126-31 (50180)
സഞ്ജയ ഉവാച।
തതോഽബ്രവീദ്ധർമരാജം ഭീമസേനസ്തഥാഗതം।
നൈവാദ്രാക്ഷം നചാശ്രൌഷം തവ കശ്മലമീദൃശം॥ 7-126-31x (4583)
പുരാതിദുഃഖദീർണാനാം ഭവാൻഗതിരഭൂദ്ധി നഃ।
ഉത്തിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ രാജേന്ദ്ര ശാധി കിം കരവാണി തേ॥ 7-126-32 (50181)
ന ഹ്യസാധ്യമകാര്യം വാ വിദ്യതേ മമ മാനദ।
ആജ്ഞാപയ കുരുശ്രേഷ്ഠ മാ ച ശോകേ മനഃ കൃഥാഃ॥ 7-126-33 (50182)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-126-34x (4584)
തമബ്രവീദശ്രുപൂർണഃ കൃഷ്ണസർപ ഇവ ശ്വസൻ।
ഭീമസേനമിദം വാക്യം പ്രംലാനവദനോ നൃപഃ॥ 7-126-34 (50183)
ശ്രൂയതേ പാഞ്ചജന്യസ്യ യഥാ ശംഖസ്യ നിസ്വനഃ।
പൂരിതോ വാസുദേവേന സംരബ്ധേന യശസ്വിനാ॥ 7-126-35 (50184)
നൂനമദ്യ ഹതഃ ശേതേ തവ ഭ്രാതാ ധനഞ്ജയഃ।
തസ്മിന്വിനിഹതേ നൂനം യുധ്യതേഽസൌ ജനാർദനഃ॥ 7-126-36 (50185)
യസ്യ സത്വവതോ വീര്യം ഹ്യുപജീവന്തി പാണ്ഡവാഃ।
യം ഭയേഷ്വഭിഗച്ഛന്തി സഹസ്രാക്ഷമിവാമരാഃ॥ 7-126-37 (50186)
സ ശൂരഃ സൈന്ധവപ്രേപ്സുരന്വയാദ്ഭാരതീം ചമൂം।
തസ്യ വൈ ഗമനം വിദ്മോ ഭീമ നാവർതനം പുനഃ॥ 7-126-38 (50187)
ശ്യാമോ യുവാ ഗുഡാകേശോ ദർശനീയോ മഹാരഥഃ।
വ്യൂഢോരസ്കോ മഹാബാഹുർമത്തദ്വിരദവിക്രമഃ॥ 7-126-39 (50188)
ചകോരനേത്രസ്താംരാസ്യോ ദ്വിഷതാം ഭയവർധനഃ।
`മമ പ്രിയഹിതാർഥം ച ശക്രലോകാദിഹാഗതഃ॥ 7-126-40 (50189)
വൃദ്ധോപസേവീ ധൃതിമാൻകൃതജ്ഞഃ സത്യസംഗരഃ।
പ്രവിഷ്ടോ മഹതീം സേനാമപര്യന്താം ധനഞ്ജയഃ॥ 7-126-41 (50190)
പ്രവിഷ്ടേ ച ചമൂം ഘോരാമർജുനേ ശത്രുനാശനേ।
പ്രേഷിതഃ സാത്വതോ വീരഃ ഫൽഗുനസ്യ പദാനുഗഃ॥ 7-126-42 (50191)
തസ്യാഭിഗമനം ജാനേ ഭീമ നാവർതനം പുനഃ'।
തദിദം മമ ഭദ്രം തേ ശോകസ്ഥാനമരിന്ദമ॥ 7-126-43 (50192)
അർജുനാർഥേ മഹാബാഹോ സാത്വതസ്യ ച കാരണാത്।
വർധതേ ഹവിഷേവാഗ്നിരിധ്യമാനഃ പുനഃ പുനഃ॥ 7-126-44 (50193)
തസ്യ ലക്ഷ്മ ന പശ്യാമി തേന വിന്ദാമി കശ്മലം।
തം വിദ്ധി പുരുഷവ്യാഘ്രം സാത്വതം ച മഹാരഥം॥ 7-126-45 (50194)
സ തം മഹാരഥം പശ്ചാദനുയാതസ്തവാനുജം।
തമപശ്യൻമഹാബാഹുമദം വിന്ദാമി കശ്മലം॥ 7-126-46 (50195)
`അഥൈനം പുനരാചക്ഷ്വ ലോഹിതാക്ഷം സകേശവം।
ദൃഷ്ട്വാ കുശലിനം പാർഥം സൈന്ധവാന്തേ സസാത്യകിം॥ 7-126-47 (50196)
സംവിദം മമ കുര്യാസ്ത്വം സിംഹനാദേന പാണ്ഡവ॥ 7-126-48 (50197)
നൂനം വിനിഹതഃ ശൂരഃ സവ്യാസാചീ പരന്തപ'।
പാർഥേ തസ്മിൻഹതേ ചൈവ യുധ്യതേ ഗരുഡധ്വജഃ॥ 7-126-49 (50198)
സഹയോ നാസ്യ വൈ കശ്ചിത്തേന വിന്ദാമി കശ്മലം।
തസ്മാത്കൃഷ്ണോ രണേ നൂനം യുധ്യതേ യുദ്ധകോവിദഃ॥ 7-126-50 (50199)
ന ഹി മേ ശുധ്യതേ ഭാവസ്തയോരേവ പരന്തപ।
സ തത്ര ഗച്ഛ കൌന്തേയ യത്ര യാതോ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-126-51 (50200)
സാത്യകിശ്ച മഹാവീര്യഃ കർതവ്യം യദി മന്യസേ।
വചനം മമ ധർമജ്ഞ ഭ്രാതാ ജ്യേഷ്ഠോ ഭവാമി തേ॥ 7-126-52 (50201)
ന മേഽർജുനസ്തഥാ ജ്ഞേയോ ജ്ഞാതവ്യഃ സാത്യകിര്യഥാ॥ 7-126-53 (50202)
ചികീർഷുർമത്പ്രിയം പാർഥ സ യാതഃ സവ്യസാചിനഃ।
പദവീം ദുർഗമാം ഘോരാമഗംയാമകൃതാത്മഭിഃ॥ 7-126-54 (50203)
ദൃഷ്ട്വാ കുശലിനൌ കൃഷ്ണൌ സാത്വതം ചൈവ സാത്യകിം।
സംവിദം ചൈവ കുര്യാസ്ത്വം സിംഹനാദേന പാൺ·ഡവ॥ ॥ 7-126-55 (50204)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഷഡ്വിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 126 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-126-6 വാനരർഷഭലക്ഷണം വാനരപ്രധാനധ്വജം। വരവാനരകേതനമിതി പാഠോ വാ॥ 5-126-9 സത്യോ ദൃഢപ്രതിജ്ഞഃ॥ 5-126-25 സാത്യകിംപ്രതി പ്രതിവിധാനം കൃതമിത്യന്വയഃ॥ 5-126-40 ചകോരനേത്രോ രക്താന്തായതനയനഃ। താംരാസ്യോ രക്തഗൌരമുഖഃ॥ 5-126-126 ഷഡ്വിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 126 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 127
॥ ശ്രീഃ ॥
7.127. അധ്യായഃ 127
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കതിചന ധാർതരാഷ്ട്രാന്നിഹത്യ നിർഗച്ഛതാ ഭീമേന സ്വപഥം നിരുന്ധാനസ്യ ദ്രോണസ്യ രഥഭഞ്ജനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-127-0 (50205)
ഭീമസേന ഉവാച। 7-127-0x (4585)
ബ്രഹ്മേശാനേന്ദ്രവരുണാനവഹദ്യഃ പുരാ രഥഃ।
തമാസ്ഥായ ഗതൌ കൃഷ്ണൌ ന തയോർവിദ്യതേ ഭയം॥ 7-127-1 (50206)
തവാജ്ഞാം ശിരസാ ബിഭ്രദേഷ ഗച്ഛാമി മാ ശുചഃ।
സമേത്യ താന്നരവ്യാഘ്രാസ്തവ ദാസ്യാമി സംവിദം॥ 7-127-2 (50207)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-127-3x (4586)
ഏതാവദുക്ത്വാ പ്രയയൌ പരിദായ യുധിഷ്ഠിരം।
ധൃഷ്ടദ്യുംനായ ബലവാൻസുഹൃദ്ഭ്യശ്ച പുനഃപുനഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം ചേദമാഹ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ॥ 7-127-3 (50208)
വിദിതം തേ മഹാബാഹോ യഥാ ദ്രോണോ മഹാരഥഃ।
ഗ്രഹണേ ധർമരാജസ്യ സർവോപായേന വർതതേ॥ 7-127-4 (50209)
ന ച മേ ഗമനേ കൃത്യം താദൃക്പാർഷത വിദ്യതേ।
യാദൃശം രക്ഷണേ രാജ്ഞഃ കാര്യമാത്യയികം ഹി നഃ॥ 7-127-5 (50210)
ഏവമുക്തോഽസ്മി പാർഥേന പ്രതിവക്തും ന ചോത്സഹേ।
പ്രയാസ്യേ തത്ര യത്രാസൌ മുമൂർഷുഃ സൈന്ധവഃ സ്ഥിതഃ॥ 7-127-6 (50211)
ധർമരാജസ്യ വചനേ സ്ഥാതവ്യമവിശങ്കയാ।
യാസ്യാമി പദവീം ഭ്രാതുഃ സാത്വതസ്യ ച ധീമതഃ॥ 7-127-7 (50212)
സോഽദ്യ യത്തോ രണേ രാർഥം പരിരക്ഷ യുധിഷ്ഠിരം।
ഏതദ്ധി സർവകാര്യാണാം പരമം കൃത്സമാഹവേ॥ 7-127-8 (50213)
തമബ്രവീൻമഹാരാജ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ വൃകോദരം।
ഈപ്സിതം തേ കരിഷ്യാമി ഗച്ഛ പാർഥാവിചാരയൻ॥ 7-127-9 (50214)
നാഹത്വാ സമരേ ദ്രോണോ ധൃഷ്ടദ്യുംനം കഥഞ്ചന।
നിഗ്രഹം ധർമരാജസ്യ പ്രകരിഷ്യതി സംയുഗേ॥ 7-127-10 (50215)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-127-11x (4587)
തതോ നിക്ഷിപ്യ രാജാനം ധൃഷ്ടദ്യുംനേ ച പാണ്ഡവം।
അഭിവാദ്യ ഗുരും ജ്യേഷ്ഠം പ്രയയൌ യേന ഫൽഗുനഃ॥ 7-127-11 (50216)
പരിഷ്വക്തശ്ച കൌന്തേയോ ധർമരാജേന മാരുതിഃ।
ആഘ്രാതശ്ച തഥാ മൂർധ്നി ശ്രാവിതശ്ചാശിഷഃ ശുഭാഃ॥ 7-127-12 (50217)
[കൃത്വാ പ്രദക്ഷിണാന്വിപ്രാനർചിതാംസ്തുഷ്ടമാനസാൻ।
ആലഭ്യ മംഗലാന്യഷ്ടൌ പീത്വാ കൈരാതകം മധു॥ 7-127-13 (50218)
ദ്വിഗുണദ്രവിണോ വീരോ മദരക്താന്തലോചനഃ।
വിപ്രൈഃ കൃതസ്വസ്ത്യയനോ വിജയോത്പാദസൂചിതഃ॥ 7-127-14 (50219)
പശ്യന്നേവാത്മനോ ബുദ്ധിം വിജയാനന്ദകാരിണീം।
അനുലോമാനിലൈശ്ചാശു പ്രദർശിതജയോദയഃ॥ 7-127-15 (50220)
ഭീമസേനോ മഹാബാഹുഃ കവചീ ശുഭകുണ്ഡലീ।
സഗദഃ സതലത്രാണഃ സശരീ രഥിനാം വരഃ।
രഥമാരുഹ്യ നിര്യുക്തം സർവോപകരണാന്വിതം'॥ 7-127-16 (50221)
തസ്യ കാർഷ്ണായസം വർമ ഹേമചിത്രം മഹർദ്ധിമത്।
വിബഭൌ സർവതഃ ശ്ലിഷ്ടം സവിദ്യുദിവ തോയദഃ॥ 7-127-17 (50222)
പീതരക്താസിതസിതൈർവാസൌഭിശ്ച സുവേഷ്ടിതഃ।
കണ്ഠസൂത്രേണ വിബഭൌ സേന്ദ്രായുധ ഇവാംബുദഃ॥ 7-127-18 (50223)
പ്രയാതേ ഭീമസേനേ തു തവ സൈന്യം യുയുത്സയാ।
പാഞ്ചജന്യരവോ ഘോരഃ പുനരാസീദ്വിശാംപതേ॥ 7-127-19 (50224)
തം ശ്രുത്വാ നിനദം ഘോരം ത്രൈലോക്യത്രാസനം മഹത്।
പുനർഭീമം മഹാബാഹും ധർമപുത്രോഽഭ്യഭാഷത॥ 7-127-20 (50225)
ഏഷ വൃഷ്ണിപ്രവീരേണ ധ്മാതഃ സലിലജോ ഭൃശം।
പൃഥിവീം ചാന്തരിക്ഷം ച വിനാദയതി ശംഖരാട്॥ 7-127-21 (50226)
നൂനം വ്യസനമാപന്നേ സുമഹത്സവ്യസാചിനി।
കുരുഭിര്യുധ്യതേ സാർധം സർവൈശ്ചക്രഗദാധരഃ॥ 7-127-22 (50227)
നൂനമാര്യാ മഹത്കുന്തീ പാപം വ്യസനമീദൃശം।
ദ്രൌപദീ ച സുഭദ്രാ ച പശ്യന്തി സഹ ബന്ധുഭിഃ।
തദ്ഭീമ ത്വരയാ യുക്തോ യാഹി യത്ര ധനഞ്ജയഃ॥ 7-127-23 (50228)
മുഹ്യതീവ ഹി മേ ചിത്തം ധനഞ്ജയദിദൃക്ഷയാ।
ദിശശ്ച പ്രദിശഃ പാർഥ സാത്വതസ്യ ച കാരണാത്॥ 7-127-24 (50229)
ഗച്ഛഗച്ഛേതി ഗുരുണാ സോഽനുജ്ഞാതോ വൃകോദരഃ।
തതഃ പാണ്ഡുസുതോ രാജൻഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-127-25 (50230)
ബദ്ധഗോധാംഗുലിത്രാണഃ പ്രഗൃഹീതശരാസനഃ।
ജ്യേഷ്ഠേന പ്രഹിതോ ഭ്രാത്രാ ഭ്രാതാ ഭ്രാതുഃ പ്രിയങ്കരഃ॥ 7-127-26 (50231)
ആഹത്യ ദുന്ദുഭിം ഭീമഃ ശംഖം പ്രധ്മാപ്യ ചാസകൃത്।
വിനദ്യ സിംഹനാദേന ജ്യാം വികർഷൻപുനഃപുനഃ॥ 7-127-27 (50232)
തേന ശബ്ദേന വീരാണാം പാതയിത്വാ മനാംസ്യുത।
ദർശയൻഘോരമാത്മാനമമിത്രാൻസഹസാഽഭ്യയാത്॥ 7-127-28 (50233)
തമൂഹുർജവനാ ദാന്താ വിരുവന്തോ ഹയോത്തമാഃ।
വിശോകേന സുസംയത്താ മനോമാരുതരംഹസഃ॥ 7-127-29 (50234)
ആരുജന്വിരുജൻപാർഥോ ജ്യാം വികർഷംശ്ച പാണിനാ।
സംപ്രകർഷന്വികർഷംശ്ച സേനാഗ്രം സമലോഡയത്॥ 7-127-30 (50235)
തം പ്രയാന്തം മഹാബാഹും പാഞ്ചാലാഃ സഹസോമകാഃ।
പൃഷ്ഠതോഽനുയയുഃ ശൂരാ മഘവന്തമിവാമരാഃ॥ 7-127-31 (50236)
തം സമേത്യ മഹാരാജ താവകാഃ പര്യവാരയൻ।
ദുഃശാസനശ്ചിത്രസേനഃ കുണ്ഡഭേദീ വിവിംശതിഃ॥ 7-127-32 (50237)
ദുർമുഖോ ദുഃസഹശ്ചൈവ വികർണശ്ച ശലസ്തഥാ।
വിന്ദാനുവിന്ദൌ സുമുഖോ ദീർഘബാഹുഃ സുദർശനഃ॥ 7-127-33 (50238)
വൃന്ദാരകഃ സുഹസ്തശ്ച സുഷേണോ ദീർഘലോചനഃ।
അഭയോ രൌദ്രകർണാ ച സുവർമാ ദുർവിമോചനഃ॥ 7-127-34 (50239)
ശോഭന്തോ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠാഃ സഹസൈന്യപദാനുഗാഃ।
സംയത്താഃ സമരേ വീരാ ഭീമസേനമുപാദ്രവൻ॥ 7-127-35 (50240)
തൈഃ സമന്താദ്വൃതഃ ശൂരൈഃ സമരേഷു മഹാരഥഃ।
താൻസമീക്ഷ്യ തു കൌന്തേയോ ഭീമസേനഃ പരാക്രമീ।
അഭ്യവർതത വേഗേന സിംഹഃ ക്ഷുദ്രമൃഗാനിവ॥ 7-127-36 (50241)
തേ മഹാസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി തത്ര വീരാ അദർശയൻ।
ഛാദയന്തഃ ശരൈർഭീമം മേഘാഃ സൂര്യമിവോദിതം॥ 7-127-37 (50242)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ ഭീമസേനഃ പരാക്രമീ।
അഗ്രതഃ സ്യന്ദനാനീകം ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-127-38 (50243)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ തവ പുത്രാ മഹാരഥാഃ।
ഭീമം ഭീമബലാ യുദ്ധേ യോധയന്തി ജയൈഷിണഃ॥ 7-127-39 (50244)
തതോ ദുഃശാസനഃ ക്രുദ്ധോ രഥശക്തിം സമാക്ഷിപത്।
സർവപാരസവീം തീക്ഷ്ണാം ജിഘാംസുഃ പാണ്ഡുനന്ദനം॥ 7-127-40 (50245)
ആപതന്തീം മഹാശക്തിം തവ പുത്രപ്രണോദിതാം।
ദ്വിധാ ചിച്ഛേദ താം ഭീമസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-127-41 (50246)
അഥാന്യൈർവിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ സങ്ക്രുദ്ധഃ കുണ്ഡഭേദിനം।
സുഷേണം ദീർഘനേത്രം ച ത്രിഭിസ്ത്രീനവധീദ്ബലീ॥ 7-127-42 (50247)
തതോ വൃന്ദാരകം വീരം കുരൂണാം കീർതിവർധനം।
പുത്രാണാം തവ വീരാണാം യുധ്യതാമവധീത്പുനഃ॥ 7-127-43 (50248)
അഭയം രൌദ്രകർമാണം ദുർവിമോചനമേവ ച।
ത്രിഭിസ്ത്രീനവധീദ്ഭീമഃ പുനരേവ സുതാംസ്തവ॥ 7-127-44 (50249)
വധ്യമാനാ മഹാരാജ പുത്രാസ്തവ ബലീയസാ।
ഭീമം പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠം സമന്താത്പര്യവാരയൻ॥ 7-127-45 (50250)
തേ ശരൈർഭീമകർമാണം വവർഷുഃ പാണ്ഡവം യുധി।
മേഘാ ഇവാതപാപായേ ധാരാഭിർധരണീധരം॥ 7-127-46 (50251)
സ തദ്ബാണമയം വർഷമശ്മവർഷമിവാചലഃ।
പ്രതീച്ഛൻപാണ്ഡുദായാദോ ന പ്രാവ്യഥത ശത്രുഹാ॥ 7-127-47 (50252)
വിന്ദാനുവിന്ദൌ സഹിതൌ സുവർമാണം ച തേ സുതം।
പ്രഹസന്നേവ കൌന്തേയഃ ശരൈർനിന്യം യമക്ഷയം॥ 7-127-48 (50253)
തതഃ സുദർശനം വീരം പുത്രം തേ ഭരതർഷഭ।
വിവ്യാധ സമരേ തൂർണം സ പപാത മമാര ച॥ 7-127-49 (50254)
സോഽചിരേണൈവ കാലേന തദ്രഥാനീകമാശുഗൈഃ।
ദിശഃ സർവാഃ സമാലോക്യ വ്യധമത്പാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 7-127-50 (50255)
തതോ വൈ രഥഘോഷേണ ഗർജിതേന മൃഗാ ഇവ।
ഭജ്യമാനാശ്ച സമരേ തവ പുത്രാ വിശാംപതേ।
പ്രാദ്രവൻസഹസാ സർവേ ഭീമസേനഭയർദിതാഃ॥ 7-127-51 (50256)
അനുയായാച്ച കൌന്തേയഃ പുത്രാണാം തേ മഹദ്ബലം।
വിവ്യാധ സമരേ രാജൻകൌരവേയാൻസമന്തതഃ॥ 7-127-52 (50257)
വധ്യമാനാ മഹാരാജ ഭീമസേനേന താവകാഃ।
ത്യക്ത്വാ ഭീമം രണാജ്ജഗ്മുശ്ചോദയന്തോ ഹയോത്തമാൻ। 7-127-53 (50258)
താംസ്തു നിർജിത്യ സമരേ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
സിംഹനാദരവം ചക്രേ ബാഹുശബ്ദം ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-127-54 (50259)
*മഹാന്തം തലശബ്ദം ച കൃത്വാ ദ്രോണാന്തികം യയൌ।
തമാവാരയദാചാര്യോ വേലേവോദ്വൃത്തമർണവം॥ 7-127-55 (50260)
തസ്യ ദ്രോണോ രഥം രാജഞ്ഛാദയാമാസ സംയുഗേ।
സാശ്വസൂതധ്വജം തൂർണം തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-127-56 (50261)
ലലാടേഽതാഡയച്ചൈനം നാരാചേന സ്മയന്നിവ।
ഊർധ്വരശ്മിരിവാദിത്യോ വിബഭൌ തത്ര പാണ്ഡവഃ॥ 7-127-57 (50262)
സ മന്യമാനസ്ത്വാചാര്യോ മമായം ഫൽഗുനോ യഥാ।
ഭീമഃ കരിഷ്യതേ പൂജാമിത്യുവാച വൃകോദരം॥ 7-127-58 (50263)
ഭീമസേന ന തേ ശക്യം പ്രവേഷ്ടുമരിവാഹിനീം।
മാമനിർജിത്യ സമരേ ശത്രുമദ്യ മഹാബല॥ 7-127-59 (50264)
യദി തേ സാനുജഃ കൃഷ്ണഃ പ്രവിഷ്ടോഽനുമതേ മമ।
അനീകം ന തു ശക്യം മേ പ്രവേഷ്ടുമിഹ വൈ ത്വയാ॥ 7-127-60 (50265)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-127-61x (4588)
അഥ ഭീമസ്തു തച്ഛ്രുത്വാ ഗുരോർവാക്യമശേഷതഃ।
ക്രുദ്ധഃ പ്രോവാച വൈ ദ്രോണം രക്തതാംരേക്ഷണഃ ശ്വസൻ॥ 7-127-61 (50266)
തവാർജുനോ നാനുമതേ ബ്രഹ്ബന്ധോ രമാജിരം।
പ്രവിഷ്ടഃ സ ഹി ദുർധർഷഃ ശക്രസ്യാപി വിശേദ്ബലം॥ 7-127-62 (50267)
യേന ത്വം പരമാം പൂജാം കുർവതാ മാനിതോ ഹ്യസി।
നാർജുനോഽഹം ഘൃണീ വിപ്ര ഭീമസേനോഽസ്മി തേ രിപുഃ॥ 7-127-63 (50268)
പിതാ നസ്ത്വം ഗുരുർബന്ധുസ്തദാ പുത്രാ ഹി ർതേ വയം।
ഇതി മന്യാമഹേ സർവേ ഭവന്തം പ്രണതാഃ സ്ഥിതാഃ॥ 7-127-64 (50269)
തദദ്യ വിപരീതം തേ വദതോഽസ്മാസു ദൃശ്യതേ।
യദി ശത്രും ത്വമാത്മാനം മന്യസേ തത്തഥാഽസ്ത്വിഹ।
ഏഷ തേ സദൃശം കർമ ശത്രോർഭീമഃ കരിഷ്യതി॥ 7-127-65 (50270)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-127-66x (4589)
അഥോദ്ധാംയ ഗദാം വീരഃ കാലദണ്ഡമിവാന്തകഃ।
ദ്രോണായാവാസൃജദ്രാജൻസ രഥാദവപുപ്ലുവേ॥ 7-127-66 (50271)
സാശ്വസൂതധ്വജം യാനം ദ്രോണസ്യാപോഥയത്തദാ।
തദദ്ഭുതമപശ്യാമ പാണ്ഡവേയസ്യ വിക്രമം॥ 7-127-67 (50272)
ദ്രോണം തു വിരഥം കൃത്വാ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
അഭ്യവർതത സൈന്യാനി താവകാനി സമന്തതഃ॥ 7-127-68 (50273)
സ മൃദ്രംസ്തരസാ യോധാന്വായുർവൃക്ഷാനിവൌജസാ।
വിചചാര രണേ രാജന്വായുതുല്യപരാക്രമഃ॥ 7-127-69 (50274)
നിർജിതസ്തു തദാ തേന പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
അന്യം തു രഥമാതിഷ്ഠദ്ദ്രോണഃ പ്രഹരതാം വരഃ॥ ॥ 7-127-70 (50275)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 127 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-127-1 സംവിദം ജ്ഞാപനം॥ 5-127- ആത്യയികം അതിശയിതം॥ 5-127- ഇദം ശ്ലോകത്രയം ഝ. പുസ്തക ഏവ വർതതേ। അനലോ ഗോഹിരണ്യം ച ദൂർവാഗോരോചനാമൃതം। അക്ഷതം ദധി ചേത്യഷ്ടൌ മംഗലാനി പ്രചക്ഷതേ॥ 5-127- വിജയോത്പാദസൂചിതഃ സൂചിതവിജയോത്പാദഃ॥ 5-127- രഥമാരുഹ്യ പ്രയയാവിതി പൂർവേണാന്വയഃ॥ 5-127- ആഹ കുന്തീ നൂനമാര്യാ പാപമദ്യ നിദർശനം। ദ്രോപദ്രീ ച സുഭദ്രാ ച പശ്യന്ത്യൌ സഹ ബന്ധുഭിഃ। ഇതി ഝ. പാഠഃ॥ 5-127- ആരുജൻ കൃന്തൻ। വിരുജന്വിഷ്യൻ। വികർഷൻ അത്യർഥം കർഷൻ। സംപ്രകർഷൻ സംയക്പ്രകർഷേണ വിലിഖൻ। വികർഷൻ വിക്ഷിപൻ॥ 5-127-* ഇയം കഥാ ഝ. പാഠേ പൂർവാധ്യായേ 37 തമശ്ലോകാദനന്തരം കഥിതാസ്തി।ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 128
॥ ശ്രീഃ ॥
7.128. അധ്യായഃ 128
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
പുനർദ്രോണരഥാൻഭങ്ക്ത്വാ ഗച്ഛതോ ഭീമസ്യാർജുനദർശനേന സിംഹനാദഃ॥ 1 ॥ തച്ഛ്രവണേന യുധിഷ്ഠിരസ്യ ഹർഷോദയഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-128-0 (50276)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-128-0x (4590)
സമുത്തീർണം രഥാനീകം പാണ്ഡവം വിഹസന്രണേ।
വിവാരയിഷുരാചാര്യഃ ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-128-1 (50277)
പിബന്നിവ ശരൌഘാംസ്താന്ദ്രോണചാപപരിച്യുതാൻ।
സോഽഭ്യദ്രവത സോദര്യാൻമോഹയൻബലമായയാ॥ 7-128-2 (50278)
തം മൃധേ വേഗമാസ്ഥായ പരം പരമധന്വിനഃ।
ചോദിതാസ്തവ പുത്രൈശ്ച സർവതഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-128-3 (50279)
സ തൈസ്തു സംവൃതോ ഭീമഃ ക്രോധേന പ്രദഹന്നിവ।
ഉദ്യച്ഛൻസ ഗദാം തേഭ്യഃ സുഘോരാം സിംഹവന്നദൻ।
അവാസൃജച്ച വേഗേന ശത്രുപക്ഷവിനാശിനീം॥ 7-128-4 (50280)
ഇന്ദ്രാശനിരിവേന്ദ്രേണ പ്രവിദ്ധാ സംഹതാത്മനാ।
പ്രാമഥ്നാത്സാ മഹാരാജ സൈനികാംസ്തവ സംയുഗേ॥ 7-128-5 (50281)
ഘോഷേണ മഹതാ രാജൻപൂരയന്തീവ മേദിനീം।
ജ്വലന്തീ തേജസാ ഭീമാ ത്രാസയാമാസ തേ സുതാൻ॥ 7-128-6 (50282)
താം പതന്തീം മഹാവേഗാം ദൃഷ്ട്വാ തേജോഭിസംവൃതാം।
പ്രാദ്രവംസ്താവകാഃ സർവേ നദന്തോ ബൈരവാന്രവാൻ॥ 7-128-7 (50283)
സിംഹനാദമസഹ്യം ഹി ശ്രുത്വാ ഭീമസ്യ സംയുഗേ।
പ്രാപതൻമുനുജാസ്ത്രസ്താ രഥേഭ്യോ രഥിനസ്തദാ॥ 7-128-8 (50284)
തേ ഹന്യമാനാ ഭീമേന ഗദാഹസ്തേന താവകാഃ।
പ്രാദ്രവന്ത രണേ ഭീതാ വ്യാഘ്രഘ്രാതാ മൃഗാ ഇവ॥ 7-128-9 (50285)
സ താന്വിദ്രാവ്യ കൌന്തേയഃ സംഖ്യേഽമിത്രാന്ദുരാസദാൻ।
സുപർണ ഇവ വേഗേന പക്ഷിരാഡത്യഗാച്ചമൂം॥ 7-128-10 (50286)
തഥാ തു വിപ്രകുർവാണം രഥയൂഥപയൂഥപം।
ഭാരദ്വാജോ മഹാരാജ ഭീമസേനം സമഭ്യയാത്॥ 7-128-11 (50287)
ഭീമം തു സമരേ ദ്രോണോ വാരയിത്വാ ശരോർമിഭിഃ।
അകരോത്സഹസാ നാദം ഷാണ്ഡൂനാം ഭയമാദധത്॥ 7-128-12 (50288)
തദ്യുദ്ധമാസീത്സുമഹദ്ധോരം ദേവാസുരോപമം।
ദ്രോണസ്യ ച മഹാരാജ ഭീമസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 7-128-13 (50289)
യദാ തു വിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈർദ്രോണചാപവിനിഃസൃതൈഃ।
വധ്യന്തേ സമരേ വീരാഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-128-14 (50290)
തതോ രഥാദവപ്ലുത്യ വേഗമാസ്ഥായ പാണ്ഡവഃ।
നിമീല്യ നയനേ രാജൻപദാതിർദ്രോണമഭ്യയാത്॥ 7-128-15 (50291)
അംസേ ശിരോ ഭീമസേനഃ കരൌ കൃത്വോരസി സ്ഥിരൌ।
വേഗമാസ്ഥായ ബലവാൻമനോനിലഗരുത്മതാം॥ 7-128-16 (50292)
യഥാ ഹി ഗോവൃഷോ വർഷം പ്രതിഗൃഹ്ണാതി ലീലയാ।
തഥാ ഭീമോ നരവ്യാഘ്രഃ ശരവർഷം സമഗ്രഹീത്॥ 7-128-17 (50293)
സ വധ്യമാനഃ സമരേ രഥം ദ്രോണസ്യ മാരിഷ।
ഈഷായാം പാണിനാ ഗൃഹ്യ പ്രചിക്ഷേപ മഹാബലഃ॥ 7-128-18 (50294)
ദ്രോണസ്തു സത്വരോ രാജൻക്ഷിപ്തോ ഭീമേന സംയുഗേ।
`ദദൃശേ താവകൈര്യോധൈർവിസ്മയോത്ഫുല്ലലോചനൈഃ।
പരിഹൃത്യ രഥം ദ്രോണശ്ചൂർണിതം തം മഹീതലേ'॥ 7-128-19 (50295)
രഥമന്യം സമാരുഹ്യ വ്യൂഹദ്വാരം യയൌ പുനഃ।
തമായാന്തം തഥാ ദൃഷ്ട്വാ ഭഗ്നോത്സാഹം ഗുരും തദാ॥ 7-128-20 (50296)
ഗത്വാ വേഗാത്പുനർഭീമോ ധുരം ഗൃഹ്യ രഥസ്യ തു।
തമപ്യതിരഥം ഭീമശ്ചിക്ഷേപ ഭൃശരോഷിതഃ॥ 7-128-21 (50297)
ഏവമഷ്ടൌ രഥാഃ ക്ഷിപ്താ ഭീമസേനേന ലീലയാ॥ 7-128-22 (50298)
വ്യദൃശ്യത നിമേഷേണ പുനഃ സ്വരഥമാസ്ഥിതഃ।
ദൃശ്യതേ താവകൈര്യോധൈർവിസ്മയോത്ഫുല്ലലോചനൈഃ॥ 7-128-23 (50299)
തസ്മിൻക്ഷണേ തസ്യ യന്താ തൂർണമശ്വാനചോദയത്।
ഭീമസേനസ്യ കൌരവ്യ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-128-24 (50300)
തതഃ സ്വരഥമാസ്ഥായ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
അഭ്യദ്രവത വേഗേന തവ പുത്രസ്യ വാഹിനീം॥ 7-128-25 (50301)
സ മൃദ്ഗൻക്ഷത്രിയാനാജൌ വാതോ വൃക്ഷാനിവോദ്ധതഃ।
അഗച്ഛദ്ദാരയൻസേനാം സിന്ധുവേഗോ നഗാനിവ॥ 7-128-26 (50302)
ഭോജാനീകം സമാസാദ്യ ഹാർദിക്യേനാഭിരക്ഷിതം।
പ്രമഥ്യ തരസാ വീരസ്തദപ്യതിബലോഽഭ്യയാത്॥ 7-128-27 (50303)
സന്ത്രാസയന്നനീകാനി തലശബ്ദേന പാണ്ഡവഃ।
അജയത്സർവസൈന്യാനി ശാർദൂല ഇവ ഗോവൃഷാൻ॥ 7-128-28 (50304)
ഭോജാനീകമതിക്രംയ ദരദാനാം ച വാഹിനീം।
തഥാ ംലേച്ഛഗണാനന്യാൻബഹൂന്യുദ്ധവിശാരദാൻ॥ 7-128-29 (50305)
സാത്യകിം ചൈവ സംപ്രേക്ഷ്യ യുധ്യമാനം മഹാരഥം।
രഥേന യത്തഃ കൌന്തേയോ വേഗേന പ്രയയൌ തദാ॥ 7-128-30 (50306)
ഭീമസേനോ മഹാരാജ ദ്രഷ്ടുകാമോ ധനഞ്ജയം।
അതീത്യ സമരേ യോധാംസ്താവകാൻപാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 7-128-31 (50307)
സോഽപശ്യദർജുനം തത്ര യുധ്യമാനം മഹാരഥം।
സൈന്ധവസ്യ വധാർഥം ഹി പരാക്രാന്തം പരാക്രമീ॥ 7-128-32 (50308)
തം ദൃഷ്ട്വാ പുരുഷവ്യാഘ്രശ്ചുക്രോശ മഹതോ രവാൻ।
പ്രാവൃട്കാലേ മഹാരാജ നർദന്നിവ ബലാഹകഃ॥ 7-128-33 (50309)
തം തസ്യ നിനദം ഘോരം പാർഥഃ ശുശ്രാവ നർദതഃ।
വാസുദേവശ്ച കൌരവ്യ ഭീമസേനസ്യ സംയുഗേ॥ 7-128-34 (50310)
തൌ ശ്രുത്വാ യുഗപദ്വീരൌ നിനദം തസ്യ ശുഷ്മിണഃ।
പുനഃ പുനഃ പ്രാണദതാം ദിദൃക്ഷന്തൌ വൃകോദരം॥ 7-128-35 (50311)
തതഃ പാർഥോ മഹാനാദം മുഞ്ചന്വൈ മാധവശ്ച ഹ।
അഭ്യയാതാം മഹാരാജ നർദന്തൌ ഗോവൃഷാവിവ॥ 7-128-36 (50312)
ഭീമസേനരവം ശ്രുത്വാ ഫൽഗുനസ്യ ച ധന്വിനഃ।
അപ്രീയത മഹാരാജ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-128-37 (50313)
വിശോകശ്ചാഭവദ്രാജാ ശ്രുത്വാ തം നിനദം തയോഃ।
ധനഞ്ജയസ്യ സമരേ ജയമാശാസ്തവാന്വിഭിഃ॥ 7-128-38 (50314)
തഥാ തു നർദമാനേ വൈ ഭീമസേനേ മദോത്കടേ।
സ്മിതം കൃത്വാ മഹാബാഹുർധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-128-39 (50315)
ഹൃദ്ഗതം മനസാ പ്രാഹ ധ്യാത്വാ ധർമഭൃതാം വരഃ।
ദത്താ ഭീമ ത്വയാ സംവിത്കൃതം ഗുരുവചസ്തഥാ॥ 7-128-40 (50316)
ന ഹി തേഷാം ജയോ യുദ്ധേ യേഷാം ദ്വേഷ്ടാഽസി പാണ്ഡവ।
ദിഷ്ട്യാ ജീവതി സംഗ്രമേ സവ്യസാചീ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-128-41 (50317)
ദിഷ്ട്യാ ച കുശലീ വീരഃ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
ദിഷ്ട്യാ ശൃണോമി ഗർജന്തൌ വാസുദേവധനഞ്ജയൌ॥ 7-128-42 (50318)
യേന ശക്രം രണേ ജിത്വാ തർപിതോ ഹവ്യവാഹനഃ।
സ ഹന്താ ദ്വിഷതാം സംഖ്യേ ദിഷ്ട്യാ ജീവതി ഫൽഗുനഃ॥ 7-128-43 (50319)
യസ്യ ബാഹുബലം സർവേ വയമാശ്രിത്യ ജീവിതാഃ।
സ ഹന്താ രി പുസൈന്യാനാം ദിഷ്ട്യാ ജീവതി ഫൽഗുനഃ॥ 7-128-44 (50320)
നിവാതകവചാ യേന ദേവൈരപി സുദുർജയാഃ।
നിർജിതാ ധനുഷൈകേന ദിഷ്ട്യാ പാർഥഃ സ ജീവതി॥ 7-128-45 (50321)
കൌരവാൻസഹിതാൻസർവാൻഗോഗ്രഹാർഥേ സമാഗതാൻ।
യോഽജയൻമത്സ്യനഗരേ ദിഷ്ട്യാ പാർഥഃ സ ജീവതി॥ 7-128-46 (50322)
കാലകേയസഹസ്രാണി ചതുർദശ മഹാരണേ।
യോഽവധീദ്ഭുജവീര്യേണ ദിഷ്ട്യാ പാർഥഃ സ ജീവതി॥ 7-128-47 (50323)
ഗന്ധർവരാജം ബലിനം ദുര്യോധനകൃതേ ച വൈ।
ജിതവാന്യോഽസ്ത്രവീര്യേണ ദിഷ്ട്യാ പാർഥഃ സ ജീവതി॥ 7-128-48 (50324)
കിരീടമാലീ ബലവാഞ്ഛേതാശ്വഃ കൃഷ്ണസാരഥിഃ।
മമ പ്രിയശ്ച സതതം ദിഷ്ട്യാ പാർഥഃ സ ജീവതി॥ 7-128-49 (50325)
പുത്രശോകാഭിസന്തപ്തശ്ചികീർഷൻകർമ ദുഷ്കരം।
ജയദ്രഥവധാന്വേഷീ പ്രതിജ്ഞാം കൃതവാൻഹി യഃ।
കച്ചിത്സ സൈന്ധവം സംഖ്യേ ഹനിഷ്യതി ധനഞ്ജയഃ॥ 7-128-50 (50326)
കച്ചിത്തീർണപ്രതിജ്ഞം ഹി വാസുദേവേന രക്ഷിതം।
അനസ്തമിത ആദിത്യേ സമേഷ്യാംയഹമർജുനം॥ 7-128-51 (50327)
കച്ചിത്സൈന്ധവകോ രാജാ ദുര്യോധനഹിതേ രതഃ।
നന്ദയിഷ്യത്യമിത്രാൻഹി ഫൽഗുനേന നിപാതിതഃ॥ 7-128-52 (50328)
കച്ചിദ്ദുര്യോധനോ രാജാ ഫൽഗുനേന നിപാതിതം।
ദൃഷ്ട്വാ സൈന്ധവകം സംഖ്യേ ശമമസ്മാസു ധാസ്യതി॥ 7-128-53 (50329)
ദൃഷ്ട്വാ വിനിഹതാൻഭ്രാതൄൻഭീമസേനേന സംയുഗേ।
കച്ചിദ്ദുര്യോധനോ മന്ദഃ ശമമസ്മാസു യാസ്യതി॥ 7-128-54 (50330)
ദൃഷ്ട്വാ ചാന്യാൻമഹായോധാൻപാതിതാന്ധരണീതലേ।
കച്ചിദ്ദുര്യോധനോ മന്ദഃ പശ്ചാത്താപം ഗമിഷ്യതി॥ 7-128-55 (50331)
ശേഷസ്യ രക്ഷണാർഥം ച സന്ധാസ്യതി സുയോധനഃ॥
ഏവം ബഹുവിധം തസ്യ രാജ്ഞശ്ചിന്തയതസ്തദാ। 7-128-56 (50332)
കൃപയാഽഭിപരീതസ്യ ഘോരം യുദ്ധമവർതത॥ ॥ 7-128-57 (50333)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടാവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 128 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-128-24 ഭീമസേനസ്യ കമേന്തി ശേഷഃ॥ 5-128-128 അഷ്ടാവിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 129
॥ ശ്രീഃ ॥
7.129. അധ്യായഃ 129
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമേന കർണപരാജയോ ദുഃശലവധശ്ച॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-129-0 (50334)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-129-0x (4591)
നിനദന്തം തഥാ തം തു ഭീമസേനം മഹാബലം।
മേഘസ്തനിതനിർഘോഷം കേ വീരാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-129-1 (50335)
ന ഹി പശ്യാംയഹം തം വൈ ത്രിഷു ലോകേഷു കഞ്ചന।
ക്രുദ്ധസ്യ ഭീമസേനസ്യ യസ്തിഷ്ഠേദഗ്രതോ രണേ॥ 7-129-2 (50336)
ഗദാം യുയുത്സമാനസ്യ കാലസ്യേവേഹ സഞ്ചയ।
ന ഹി പശ്യാംയഹം യുദ്ധേ യസ്തിഷ്ഠേദഗ്രതഃ പുമാൻ॥ 7-129-3 (50337)
രഥം രഥേന യോ ഹന്യാത്കുഞ്ജരം കുഞ്ചരേണ ച।
കസ്തസ്യ സമരേ സ്ഥാതാ സാക്ഷാദപി പുരന്ദരഃ॥ 7-129-4 (50338)
ക്രുദ്ധസ്യ ഭീമസേനസ്യ മമ പുത്രാഞ്ജിഘാംസതഃ।
ദുര്യോധനഹിതേ യുക്താഃ സമതിഷ്ഠന്ത കേഽഗ്രതഃ॥ 7-129-5 (50339)
ഭീമസേനദവാഗ്നേസ്തു മമ പുത്രാംസ്തൃണോലപം।
പ്രധക്ഷ്യതോ രണമുഖേ കേഽതിഷ്ഠന്നഗ്രതോ നരാഃ॥ 7-129-6 (50340)
കാല്യമാനാംസ്തു പുത്രാൻമേ ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസ്യ സംയുഗേ।
കാലേനേവ പ്രജാഃ സർവാഃ കേ ഭീമം പര്യവാരയൻ॥ 7-129-7 (50341)
ന മേഽർജുനാദ്ഭയം താദൃക്കൃഷ്ണാന്നാപി ച സാത്വതാത്।
ഹുതഭുഗ്ജൻമനോ നൈവ യാദൃഗ്ഭീമാദ്ഭയം മമ॥ 7-129-8 (50342)
ഭീമവഹ്നേഃ പ്രദീപ്തസ്യ മമ പുത്രാന്ദിധക്ഷതഃ।
കേ ശൂരാഃ പര്യവർതന്ത തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-129-9 (50343)
സഞ്ചയ ഉവാച। 7-129-10x (4592)
തഥാ തു നർദമാനം തം ഭീമസേനം മഹാബലം।
തുമുലേനൈവ ശബ്ദേന കർണോഽപ്യഭ്യദ്രവദ്ബലീ॥ 7-129-10 (50344)
വ്യാക്ഷിപൻസുമഹച്ചാപമതിമാത്രമമർഷണഃ।
കർണഃ സുയുദ്ധമാകാങ്ക്ഷന്ദർശയിഷ്യൻബലം മൃധേ॥ 7-129-11 (50345)
രുരോധ മാർഗം ഭീമസ്യ വാതസ്യേവ മഹീരുഹഃ।
ഭീമോഽപി ദൃഷ്ട്വാ സാവേഗം പുരോ വൈകർതനം സ്ഥിതം॥ 7-129-12 (50346)
ചുകോപ ബലവദ്വീരശ്ചിക്ഷേപാസ്യ ശിലാശിതാൻ।
താൻപ്രത്യഗൃഹ്ണാത്കർണോഽപി പ്രതീപം പ്രാപയച്ഛരാൻ॥ 7-129-13 (50347)
തതസ്തു സർവയോധാനാം യതനാം പ്രേക്ഷതാം തദാ।
പ്രാവേപന്നിവ ഗാത്രാണി കർണഭീമസമാഗമേ॥ 7-129-14 (50348)
രഥിനാം സാദിനാം ചൈവ തയോഃ ശ്രുത്വാ തലസ്വനം।
ഭീമസേനസ്യ നിനദം ശ്രുത്വാ ഘോരം രണാജിരേ॥ 7-129-15 (50349)
ഖം ച ഭൂമിം ച സംരുദ്ധാം മേനിരേ ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ।
പുനർഘോരേണ നാദേന പാണ്ഡവസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-129-16 (50350)
സമരേ സർവയോധാനാം ധനൂംഷ്യഭ്യപതൻക്ഷിതൌ।
ശസ്ത്രാണി ന്യപതന്ദോർഭ്യഃ കേഷാഞ്ചിച്ചാസവോഽദ്രവൻ॥ 7-129-17 (50351)
വിത്രസ്താനി ച സർവാണി ശകൃൻമൂത്രം പ്രസുസ്രുവുഃ।
വാഹനാനി ച സർവാണി ബഭൂവുർവിമനാംസി ച॥ 7-129-18 (50352)
പ്രാദുരാസന്നിമിത്താനി ഘോരാണി സുബഹൂന്യുത।
ഗൃധ്രകങ്കബലൈശ്ചാസീദന്തരിക്ഷം സമാവൃതം॥ 7-129-19 (50353)
തസ്മിൻസുതുമുലേ രാജൻകർണഭീമസമാഗമേ।
തതഃ കർണസ്തു വിംശത്യാ ശരാണാം ഭീമമാർദയത്॥ 7-129-20 (50354)
വിവ്യാധ ചാസ്യ ത്വരിതഃ സൂതം പഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ।
പ്രഹസ്യ ഭീമസേനോഽപി കർണം പ്രത്യാദ്രവദ്രണേ॥ 7-129-21 (50355)
സായകാനാം ചതുഃ ഷഷ്ട്യാ ക്ഷിപ്രകാരീ മഹായശാഃ।
തസ്യ കർണോ മഹേഷ്വാസഃ സായകാംശ്ചതുരോഽക്ഷിപത്॥ 7-129-22 (50356)
അസംപ്രാപ്താംശ്ച താൻഭീമഃ സായകൈർനതപർവഭിഃ।
ചിച്ഛേദ ബഹുധാ രാജന്ദർശയൻപാണിലാഘവം॥ 7-129-23 (50357)
തം കർണശ്ചാദയാമാസ ശരവ്രാതൈരനേകശഃ।
സഞ്ഛാദ്യമാനഃ കർണേന ബഹുധാ പാൺ·ഡുനന്ദനഃ॥ 7-129-24 (50358)
ചിച്ഛേദ ചാപം കർണസ്യ മുഷ്ടിദേശേ മഹാരഥഃ।
വിവ്യാധ ചൈനം ബഹുഭിഃ സായകൈർനതപർവഭിഃ॥ 7-129-25 (50359)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സഞ്യം കൃത്വാ ച സൂതജഃ।
വിവ്യാധ സമരേ ഭീമം ഭീമകർമാ മഹാരഥഃ॥ 7-129-26 (50360)
തസ്യ ബീമോ ഭൃശം ക്രുദ്ധസ്ത്രീഞ്ശരാന്നതപർവണഃ।
നിചഖാനോരസി ക്രുദ്ധഃ സൂതപുത്രസ്യ വേഗതഃ॥ 7-129-27 (50361)
തൈഃ കർണോഽരാജത ശരൈരുരോമധ്യഗതൈഃ സദാ।
മഹീധര ഇവോദഗ്രസ്ത്രിശൃംഗോ ഭരതർഷഭ॥ 7-129-28 (50362)
സുസ്രാവ ചാസ്യ രുധിരം വിദ്ധസ്യ പരമേഷുഭിഃ।
ധാതുപ്രസ്യന്ദിനഃ ശൈലാദ്യഥാ ഗൈരികധാതവഃ॥ 7-129-29 (50363)
കിഞ്ചിദ്വിചലിതഃ കർണഃ സുപ്രഹാരാഭിപീഡിതഃ।
ആകർണപൂർണമാകൃഷ്യ ഭീമം വിവ്യാധ സായകൈഃ॥ 7-129-30 (50364)
ചിക്ഷേപ ച പുനർബാണാഞ്ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
സ ശരൈരർദിതസ്തേന കർണേന ദൃഢധന്വിനാ।
ധനുർജ്യാമച്ഛിനത്തൂർണം ഭീമസ്തസ്യ ക്ഷുരേണ ഹ॥ 7-129-31 (50365)
സാരഥിം ചാസ്യ ഭല്ലേന രഥനീഡാദപാതയത്।
വാഹാംശ്ച ചതുരസ്തസ്യ വ്യസൂംശ്ചക്രേ മഹാരഥഃ॥ 7-129-32 (50366)
ഹതാശ്വാത്തു രഥാത്കർണഃ സമാപ്ലുത്യ വിശാംപതേ।
സ്യന്ദനം വൃഷസേനസ്യ തൂർണമാപുപ്ലുവേ ഭയാത്॥ 7-129-33 (50367)
നിർജിത്യ തു രണേ കർണം ഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ।
നനാദ ബലവാന്നാദം പർജന്യനിനദോപമം॥ 7-129-34 (50368)
തസ്യ തം നിനദം ശ്രുത്വാ പ്രഹൃഷ്ടോഽഭൂദ്യുധിഷ്ഠിരഃ।
കർണം പരാജിതം മത്വാ ഭീമസേനേന സംയുഗേ॥ 7-129-35 (50369)
സമന്താച്ഛംഖനിനദം പാണ്ഡുസേനാഽകരോത്തദാ।
ശത്രുസേനാധ്വനിം ശ്രുത്വാ താവകാ ഹ്യനദൻഭൃശം॥ 7-129-36 (50370)
സ ശംഖബാണനിനദൈർഹർഷാദ്രാജാ സ്വവാഹിനീം।
ചക്രേ യുധിഷ്ഠിരഃ സംഖ്യേ ഹർഷനാദൈശ്ച സങ്കുലാം॥
ഗാണ്ഡീവം വ്യാക്ഷിപത്പാർഥഃ കൃഷ്ണോഽപ്യബ്ജമവാദയത് 7-129-37 (50371)
തമന്തർധായ നിനദം ഭീമസ്യ നദതോ ധ്വനിഃ।
അശ്രൂയത തദാ രാജൻസർവസൈന്യേഷു ദാരുണഃ॥ 7-129-38 (50372)
തതോ വ്യായച്ഛതാമസ്ത്രൈഃ പൃഥക്പൃഥഗജിഹ്മഗൈഃ।
മൃദുപൂർവം തു രാധേയോ ദൃഢപൂർവം തു പാണ്ഡവഃ॥ 7-129-39 (50373)
`ഭീമോഽപി ച മഹാരാജ വൈകർതനമുപാദ്രവത്।
ആസുരേ തു മഹാസൈന്യേ താരകം പാവകിര്യഥാ॥ 7-129-40 (50374)
തയോരേവം മഹദ്യുദ്ധമഭവദ്ഭീമകർണയോഃ।
തം ഭീമസേനോ മഹതാ ശരവർഷേണ വാരയൻ॥ 7-129-41 (50375)
വിവ്യാധ സാരഥിം ചാസ്യ ഹയാംശ്ച ചതുരഃ ശരൈഃ।
ധ്വജം ചാസ്യ പതാകാം ച ഭല്ലൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
രഥം ച ചക്രരക്ഷൌ ച ഭീമശ്ചിച്ഛേദ മാരിഷ॥ 7-129-42 (50376)
കർണോഽപി രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠോ ഭീമസേനേന കംപിതഃ।
ഖംഗചർമധരോ രാജൻഭീമമഭ്യദ്രവദ്ബലീ॥ 7-129-43 (50377)
ഭീമശ്ചിച്ഛേദ ഖംഗം ച ചർമണാ സഹ മാരിഷ॥ 7-129-44 (50378)
ദൃഷ്ട്വാ കർണം ച പാർഥേന ബാധിതം ബഹുഭിഃ ശരൈഃ।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ ദുശ്ശലം പ്രത്യഭാഷത।
കർണം കൃച്ഛ്രഗതം പശ്യ ശീഘ്രം യാനം പ്രയച്ഛഹ॥ 7-129-45 (50379)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-129-46x (4593)
ഏവമുക്തസ്തതോ രാജ്ഞാ ദുശ്ശലഃ സമുപാദ്രവത്।
ദുശ്ശലസ്യ രഥം കർണശ്ചാരുരോഹ മഹാരഥഃ॥ 7-129-46 (50380)
തൌ പാർഥഃ സഹസാ ഗത്വാ വിവ്യാധ ദശഭിഃ ശരൈഃ।
പുനശ്ച കർണം വിദ്ധ്വാഽപി ദുശ്ശലസ്യ ശിരോഽഹരത്॥ 7-129-47 (50381)
ദുശ്ശലം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനേന മാരിഷ।
തസ്യൈവ ധനുരാദായ കർണോ വിവ്യാധ പാണ്ഡവം॥ 7-129-48 (50382)
അന്യോന്യം സമരേ വീരൌ യുയുധാതേ മഹാബലൌ।
ശത്രുഘ്നൌ ശത്രുമധ്യേ തു ബലവജ്രഭൃതാവിവ॥ 7-129-49 (50383)
ഭീമോ വിദ്ധാ ഹയാംശ്ചൈവ സാരഥിം ച പുനഃ പുനഃ।
കർണമഭ്യദ്രവത്പാർഥഃ പ്രഹസംശ്ച മഹാബലഃ॥ 7-129-50 (50384)
തതോ വ്യായച്ഛമാനസ്യ ഭീമസേനസ്യ സംയുഗേ।
തത്സൈന്യം കലിലീഭൂതം ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ ॥ 7-129-51 (50385)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 129 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-129-1 യുയുത്സമാനസ്യ വ്യാപാരയതഃ॥ 5-129- സാവേഗം സത്വരം॥ 5-129- സംരുദ്ധാമേകതാമാപന്നാം॥ 5-129- വ്യായച്ഛതാം പ്രഹരതാം॥ 5-129- ഏകോനത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 129 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 130
॥ ശ്രീഃ ॥
7.130. അധ്യായഃ 130
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണദുര്യോധനസംവാദോ ദുര്യോധനയുദ്ധം ച॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-130-0 (50386)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-130-0x (4594)
തസ്മിന്വിലുലിതേ സൈന്യേ സൈന്ധവായാർജുനേ ഗതേ।
സാത്വതേ ഭീമസേനേ ച പുത്രസ്തേ ദ്രോണമഭ്യയാത്।
ത്വരന്നേകരഥേനൈവ ബഹു കൃത്യം വിചിന്തയൻ॥ 7-130-1 (50387)
സ രഥസ്തവ പുത്രസ്യ ത്വരയാ പരയാ യുതഃ।
തൂർണമഭ്യദ്രവദ്ദ്രോണം മനോമാരുതവേഗവാൻ॥ 7-130-2 (50388)
`ഇഹ ദൃഷ്ട ഇതോ നഷ്ടഃ സരഥഃ പ്രാദ്രവന്നൃപഃ।
മുഹൂർതാദിവ പുത്രസ്തേ ദ്രോണമാസാദ്യ മാരിഷ'।
സസംഭ്രമാമിദം വാക്യമബ്രവീത്കുരനന്ദനഃ॥ 7-130-3 (50389)
അർജുനോ ഭീമസേനശ്ച സാത്യകിശ്ചാപരാജിതഃ।
വിജിത്യ സർവസൈന്യാനി സുമഹാന്തി മഹാരഥാഃ॥ 7-130-4 (50390)
സംപ്രാപ്താഃ സിന്ധുരാജസ്യ സമീപമനിവാരിതാഃ।
വ്യായച്ഛന്തി ച തത്രാപി സർവ ഏവാപരാജിതാഃ॥ 7-130-5 (50391)
യദി താവദ്രണേ പാർഥോ വ്യതിക്രാന്തോ മഹാരഥഃ।
കഥം സാത്യകിഭീമാഭ്യാം വ്യതിക്രാന്തോഽസി മാനദ॥ 7-130-6 (50392)
ആശ്ചര്യഭൂതോ ലോകേഽസ്മിൻസമുദ്രസ്യേവ ശോഷണം।
നിർജയസ്തവ വിപ്രാഗ്ര്യ സാത്വതേനാർജുനേന ച।
തഥൈവ ഭീമസേനേന ലോകഃ സംവദതേ ഭൃശം॥ 7-130-7 (50393)
കഥം ദ്രോണോ ജിതഃ സംഖ്യേ ധനുർവേദസ്യ പാരഗഃ।
ഇത്യേവം ബ്രുവതേ യോധാ അശ്രദ്ധേയമിദം തവ॥ 7-130-8 (50394)
നാശ ഏവ തു മേ നൂനം മന്ദഭാഗ്യസ്യ സംയുഗേ।
യത്ര ത്വാം പുരുഷവ്യാഘ്രം വ്യതിക്രാന്താസ്ത്രയോ രഥാഃ॥ 7-130-9 (50395)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-130-10x (4595)
ഏവം ഗതേ തു കൃത്യേഽസ്മിൻബ്രൂഹി യത്തേ വിവക്ഷിതം।
യദ്ഗതം ഗതമേവേദം ശേഷം ചിന്തയ മാനദ॥ 7-130-10 (50396)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-130-11x (4596)
യത്കൃത്യം സിന്ധുരാജസ്യ പ്രാപ്തകാലമനന്തരം।
തത്സംവിധീയതാം ക്ഷിപ്രം സാധു സഞ്ചിന്ത്യ നോ ദ്വിജ॥ 7-130-11 (50397)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-130-12x (4597)
ചിന്ത്യം ബഹുവിധം താത യത്കൃത്യം തച്ഛൃണുഷ്വ മേ।
ത്രയോ ഹി സമതിക്രാന്താഃ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥാഃ॥ 7-130-12 (50398)
യാവത്തേഷാം ഭയം പശ്ചാത്താവദേഷാം പുരഃസരം।
തദ്ഗരീയസ്തരം മന്യേ യത്ര കൃഷ്ണധനഞ്ജയൌ॥ 7-130-13 (50399)
സാ പുരസ്താച്ച പശ്ചാച്ച ഗൃഹീതാ ഭാരതീ ചമൂഃ।
തത്ര കൃത്യമഹം മന്യേ സൈന്ധവസ്യാഭിരക്ഷണം॥ 7-130-14 (50400)
സ നോ രക്ഷ്യതമസ്താത ക്രുദ്ധാദ്ഭീതോ ധനഞ്ജയാത്।
ഗതൌ ച സൈന്ധവം ഭീമൌ യുയുധാനവൃകോദരൌ॥ 7-130-15 (50401)
സംപ്രാപ്തം തദിദം ദ്യൂതം യത്തച്ഛകുനിബുദ്ധിജം।
ന സഭായാം ജയോ വൃത്തോ നാപി തത്ര പരാജയഃ।
ഇഹ നോ ഗ്ലഹമാനാനാമദ്യ താവജ്ജയാജയൌ॥ 7-130-16 (50402)
യാൻസ്മ താൻഗ്ലഹതേ ഘോരാഞ്ഛകുനിഃ കുരുസംസദി।
അക്ഷാൻസ മന്യമാനഃ പ്രാക്ശരാസ്തേ ഹി ദുരാസദാഃ॥ 7-130-17 (50403)
യത്ര തേ ബഹവസ്താത കൌരവേയാ വ്യവസ്ഥിതാഃ।
സേന്നാം ദുരോദരം വിദ്ധി ശരാനക്ഷാന്വിശാംപതേ।
ഗ്ലഹം ച സൈന്ധവം രാജംസ്തത്ര ദ്യൂതസ്യ നിശ്ചയഃ॥ 7-130-18 (50404)
സൈന്ധവേ തു മഹദ്ദ്യൂന്ത സമാസക്തം പരൈഃ സഹ।
അത്ര തേ ധ്രുവമായത്തോ ജയോ വാഽജയ ഏവ വാ॥ 7-130-19 (50405)
അത്ര സർവേ മഹാരാജ ത്യക്ത്വാ ജീവിതമാത്മനഃ।
സൈന്ധവസ്യ രണേ രക്ഷാം വിധിവത്കർതുമർഹഥ।
തത്ര നോ ഗ്ലഹമാനാനാം ധ്രുവൌ ജയപരാജയൌ॥ 7-130-20 (50406)
യത്ര തേ പരമേഷ്വാസാ യത്താ രക്ഷന്തി സൈന്ധവം।
തത്ര ഗച്ഛ സ്വയം ശീഘ്രം താംശ്ച രക്ഷസ്വ രക്ഷിണഃ॥ 7-130-21 (50407)
ഇഹൈവ ത്വഹമാസിഷ്യേ പ്രേഷയിഷ്യാമി ചാപരാൻ।
നിരോത്സ്യാമി ച പാഞ്ചാലാൻസഹിതാൻപാണ്ഡുസൃഞ്ജയൈഃ॥ 7-130-22 (50408)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-130-23x (4598)
തതോ ദുര്യോധനോഽഗച്ഛത്തൂർണമാചാര്യശാസനാത്।
ഉദ്യംയാത്മാനമുഗ്രായ കർമണേ സ പദാനുഗഃ॥ 7-130-23 (50409)
ചക്രരക്ഷൌ തു പാഞ്ചാല്യൌ യുധാമന്യൂത്തമൌജസൌ।
ബാഹ്യേന സേനാമഭ്യേത്യ ജഗ്മതുഃ സവ്യസാചിനം॥ 7-130-24 (50410)
യൌ തു പൂർവം മഹാരാജ വാരിതൌ കൃതവർമണാ।
പ്രവിഷ്ടേ ത്വർജുനേ രാജംസ്തവ സൈന്യം യുയുത്സയാ॥ 7-130-25 (50411)
പാർശ്വേ ഭിത്ത്വാ ചമൂം വീരൌ പ്രവിഷ്ടൌ തവ വാഹിനീം।
പാർശ്വേന സൈന്യമായാന്തൌ കുരുരാജോ ദദർശ ഹ॥ 7-130-26 (50412)
താഭ്യാം ദുര്യോധനഃ സാർധമകരോത്സംഖ്യമുത്തമം।
ത്വരിതസ്ത്വരമാണാഭ്യാം ഭ്രാതൃഭ്യാം ഭാരതോ ബലീ॥ 7-130-27 (50413)
താവേനമഭ്യദ്രവതാമുഭാവുദ്യതകാർമുകൌ।
മഹാരഥസമാഖ്യാതൌ ക്ഷത്രിയപ്രവരൌ യുധി॥ 7-130-28 (50414)
തമവിധ്യദ്യുധാമന്യുസ്ത്രിംശതാ കങ്കപത്രിഭിഃ।
വിംശത്യാ സാരഥിം ചാസ്യ ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ॥ 7-130-29 (50415)
ദുര്യോധനോ യുധാമന്യോർധ്വജമേകേഷുണാഽച്ഛിനത്।
ഏകേന കാർമുകം ചാസ്യ ചകർത തനയസ്തവ॥ 7-130-30 (50416)
സാരഥിം ചാസ്യ ഭല്ലേന രഥനീഡാദപാഹരത്।
തതോഽവിധ്യച്ഛരൈസ്തീക്ഷ്ണൈശ്ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ॥ 7-130-31 (50417)
യുധാമന്യുശ്ച സങ്ക്രുദ്ധഃ സരാംസ്ത്രിംശതമാഹവേ।
വ്യസൃജത്തവ പുത്രസ്യ ത്വരമാണഃ സ്തനാന്തരേ॥ 7-130-32 (50418)
തഥോത്തമൌജാഃ സങ്ക്രുദ്ധഃ ശരൈർഹേമവിഭൂഷിതൈഃ।
അവിധ്യത്സാരഥിം ചാസ്യ പ്രാഹിണോദ്യമസാദനം॥ 7-130-33 (50419)
ദുര്യോധനോഽപി രാജേന്ദ്ര പാഞ്ചാല്യസ്യൌത്തമൌജസഃ।
ജഘാന ചതുരോഽസ്യാശ്ചാനുഭൌ തൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 7-130-34 (50420)
ഉത്തമൌജാ ഹതാശ്വസ്തു ഹതസൂതശ്ച സംയുഗേ।
ആരുരോഹ രഥം ഭ്രാതുര്യുധാമന്യോരഭിത്വരൻ॥ 7-130-35 (50421)
സ രഥം പ്രാപ്യ തം ഭ്രാതുർദുര്യോധനഹയാഞ്ശരൈഃ।
ബഹുഭിസ്താഡയാമാസ തേ ഹതാഃ പ്രാപതൻഭുവി॥ 7-130-36 (50422)
ഹയേഷു പതിതേഷ്വസ്യ ചിച്ഛേദ പരമേഷുണാ।
യുധാമന്യുർധനുഃ ശീഘ്രം ശരാവാപം ച സംയുഗേ।
`അവിധ്യത്സാരഥിം ചാസ്യ പ്രാഹിണോദ്യമസാദനം'॥ 7-130-37 (50423)
ഹതാശ്വസൂതാത്സരഥാദവതീര്യ നരാധിപഃ।
ഗദാമാദായ തേ പുത്രഃ പാഞ്ചല്യാവഭ്യധാവത॥ 7-130-38 (50424)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ ക്രുദ്ധം കുരുപതിം തദാ।
അവപ്ലുതൌ രഥോപസ്ഥാദ്യുധാമന്യൂത്തമൌജസൌ॥ 7-130-39 (50425)
തതഃ സ ഹേമചിത്രം തം ഗദയാ സ്യന്ദനം ഗതീ।
സങ്ക്രുദ്ധഃ പോഥയാമാസ സാശ്വസൂതധ്വജം നൃപ॥ 7-130-40 (50426)
`ഏതദീദൃശകം പുത്രസ്തവാകാർഷീജ്ജനാധിപ।
ഗദയാ ഗദിനാം ശ്രേഷ്ഠഃ സർവലോകമഹാരഥഃ'॥ 7-130-41 (50427)
ഭങ്ക്ത്വാ രഥം സ പുത്രസ്തേ ഹതാശ്വോ ഹതസാരഥിഃ।
മദ്രരാജരഥം തൂർണമാരുരോഹ പരന്തപഃ॥ 7-130-42 (50428)
പാഞ്ചാലാനാം തതോ മുഖ്യൌ രാജപുത്രൌ മഹാരഥൌ।
രഥാവന്യൌ സമാരുഹ്യ ബീഭത്സുമഭിജഗ്മുതഃ॥ ॥ 7-130-43 (50429)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 130 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-130-17 താൻപ്രസിദ്ധാൻ യാനക്ഷാൻ। അക്ഷാൻ മന്യമാനഃ പ്രാഗ് ഗ്ലഹതേസ്മ ഇത്യന്വയഃ॥ 5-130-18 യത്ര സഭായാമ। ദൂരോദരം ദ്യൂതകാരിണം॥ 5-130-20 ജയപരാജയൌ ജയഃ പരാജയോ വേത്യർഥഃ॥ 5-130-130 ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 131
॥ ശ്രീഃ ॥
7.131. അധ്യായഃ 131
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമേന കർണസ്യ പരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-131-0 (50430)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-131-0x (4599)
വർതമാനേ മഹാരാജ സംഗ്രാമേ രോമഹർഷണേ।
വ്യാകുലേഷു ച സർവേഷു പീഡ്യമാനേഷു സർവശഃ॥ 7-131-1 (50431)
രാധേയോ ഭീമമാനർച്ഛ യുദ്ധായ ഭരതർഷഭ।
യഥാ നാഗോ വനേ നാഗം മത്തോ മത്തമഭിദ്രവേത്॥ 7-131-2 (50432)
`തതോ വ്യായച്ഛതാമസ്ത്രൈഃ പൃഥക്പൃഥഗരിന്ദമൌ।
മൃദുപൂർവം ച രാധേയോ ദൃഢപൂർവം ച പാണ്ഡവഃ'॥ 7-131-3 (50433)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-131-4x (4600)
യൌ തൌ കർണശ്ച ഭീമശ്ച സംപ്രയുദ്ധൌ മഹാബലൌ।
അർജുനസ്യ രഥോപാന്തേ കീദൃശഃ സോഽഭവദ്രണഃ॥ 7-131-4 (50434)
പൂർവം ഹി നിർജിതഃ കർണോ ഭീമസേനേന സംയുഗേ।
കഥം ഭൂയഃ സ രാധേയോ ഭീമമാഗാൻമഹാരഥഃ॥ 7-131-5 (50435)
ഭീമോ വാ സൂതതനയം പ്രത്യുദ്യാതഃ കഥം രണേ।
മഹാരഥസമാഖ്യാതം പൃഥിവ്യാം പ്രവരം രഥം॥ 7-131-6 (50436)
ഭീഷ്മദ്രോണാവതിക്രംയ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
നാന്യതോ ഭയമാദത്ത വിനാ കർണാൻമഹാരഥാത്॥ 7-131-7 (50437)
ഭയാദ്യസ്യ മഹാബാഹോ ന ശേതേ ബഹുലാഃ സമാഃ।
ചിന്തയന്നിത്യശോ വീര്യം രാധേയസ്യ മഹാത്മനഃ।
തം കഥം സൂതപുത്രം തു ഭീമോഽയോധയതാഹവേ॥ 7-131-8 (50438)
ബ്രഹ്മണ്യം വീര്യസംപന്നം സമരേഷ്വനിവർതിനം।
കഥം കർണം യുധാം ശ്രേഷ്ഠം യോധയാമാസ പാണ്ഡവഃ॥ 7-131-9 (50439)
യൌ തൌ സമീയതുർവീരൌ വൈകർതനവൃകോദരൌ।
കഥം താവത്ര യുധ്യേതാം മഹാബലപരാക്രമൌ॥ 7-131-10 (50440)
ഭ്രാതൃത്വം ദർശിതം പൂർവം ഘൃണീ ചാപി സ സൂതജഃ।
കഥം ഭീമേന യുയുധേ കുന്ത്യാ വാക്യമനുസ്മരൻ॥ 7-131-11 (50441)
ഭീമോ വാ സൂതപുത്രേണ സ്മരന്വൈരം പുരാ കൃതം।
അയുധ്യത കഥം ശൂരഃ കർണേന സഹ സംയുഗേ॥ 7-131-12 (50442)
ആശാസ്തേ ച സദാ സൂതപുത്രേ ദുര്യോധനോ മമ।
കർണോ ജേഷ്യതി സംഗ്രാമേ സമസ്താൻപാണ്ഡവാനിതി॥ 7-131-13 (50443)
ജയാശാ യത്ര പുത്രസ്യ മമ മന്ദസ്യ സംയുഗേ।
സ കഥം ഭീമകർമാണം ഭീമസേനമയോധയത്॥ 7-131-14 (50444)
യം സമാസാദ്യ പുത്രൈർമേ കൃതം വൈരം മഹാരഥൈഃ।
തം സൂതതനയം താത കഥം ഭീമോ ഹ്യയോധയത്॥ 7-131-15 (50445)
അനേകാന്വിപ്രകാരാംശ്ച സൂതപുത്രസമുദ്ഭവാൻ।
സ്മരമാണഃ കഥം ഭീമോ യുയുധേ സൂതസൂനുനാ॥ 7-131-16 (50446)
യോഽജയത്പൃഥിവീം സർവാം രഥേനൈകേന വീര്യവാൻ।
തം സൂതതനയം യുദ്ധേ കഥം ഭീമോ ഹ്യയോധയത്॥ 7-131-17 (50447)
യോ ജാതഃ കുണ്ഡലാഭ്യാം ച കവചേന സഹൈവ ച।
തം സൂതപുത്രം സമരേ ഭീമഃ കഥമയോധയത്॥ 7-131-18 (50448)
`അസ്ത്രഹേതോഃ പുരാ താത ഭാർഗവം സമപൂജയത്।
തസ്യ പ്രസാദാദ്ബ്രഹ്മാസ്ത്രം ലബ്ധവാംശ്ച ഭൃഗൂത്തമാത്'॥ 7-131-19 (50449)
യഥാ തയോര്യുദ്ധമഭൂദ്യശ്ചാസീദ്വിജയീ തയോഃ।
തൻമമാചക്ഷ്വ തത്ത്വേന കുശലോ ഹ്യസി സഞ്ജയ॥ 7-131-20 (50450)
സഞ്ചയ ഉവാച। 7-131-21x (4601)
ഭീമസേനസ്തു രാധേയമുത്സൃജ്യ രഥിനാം വരം।
ഇയേഷ ഗന്തും യത്രാസ്താം വീരൌ കൃഷ്ണധനഞ്ചയൌ॥ 7-131-21 (50451)
തം പ്രയാന്തമഭിദ്രുത്യ രാധേയഃ കങ്കപത്രിഭിഃ।
അഭ്യവർഷൻമഹാരാജ മേഘോ വൃഷ്ട്യേവ പർവതം॥ 7-131-22 (50452)
ഫുല്ലതാ പങ്കജേനേവ വക്ത്രേണ വിഹസൻബലീ।
ആജുഹാവ രണേ യാന്തം ഭീമമാധിരഥിസ്തദാ॥ 7-131-23 (50453)
കർണ ഉവാച।
ഭീമാഹിതൈസ്തവ രണഃ സ്വപ്നേഽപി ന വിഭാവിതഃ। 7-131-24 (50454)
തദ്ദർശയസി കസ്മാൻമേ പൃഷ്ഠം പാർഥദിദൃക്ഷയാ॥
കുന്ത്യാഃ പുത്രസ്യ സദൃശം നേദം പാണ്ഡവനന്ദന। 7-131-25 (50455)
തേന മാമഭിതഃ സ്ഥിത്വാ ശരവർഷൈരവാകിര॥ 7-131-26 (50456)
സഞ്ജയ ഉവാച।
ഭീമസേനസ്തദാഹ്വാനം കർണാന്നാമർഷയദ്യുധി।
അർധമണ്ഡലമാവൃത്യ സൂതപുത്രമയോധയത്॥ 7-131-26x (4602)
അവക്രഗാമിഭിർബാണൈരഭ്യവർഷൻമഹായശാഃ।
ദംശിതം ദ്വൈരഥേ യത്തം സർവശസ്ത്രവിശാരദം॥ 7-131-27 (50457)
വിധിത്സുഃ കലഹസ്യാന്തം ജിഘാംസുഃ കർണമക്ഷിണോത്॥ 7-131-28 (50458)
ഹത്വാ തസ്യാനുഗാംസ്തം ച ഹന്തുകാമോ മഹാബലഃ।
തസ്മൈ വ്യസൃജദുഗ്രാണി വിവിധാനി പരന്തപഃ।
അമർഷാത്പാണ്ഡവഃ ക്രുദ്ധഃ ശരവർഷാണി മാരിഷ॥ 7-131-29 (50459)
തസ്യ താനീഷുവർഷാണി മത്തദ്വിരദഗാമിനഃ।
സൂതപുത്രോഽസ്ത്രമായാഭിരഗ്രസത്പരമാസ്ത്രവിത്॥ 7-131-30 (50460)
സ യഥാവൻമഹാബാഹുർവിദ്യയാ വൈ സുപൂജിതഃ।
ആചാര്യവൻമഹേഷ്വാസഃ കർണഃ പര്യചരദ്ബലീ॥ 7-131-31 (50461)
യുധ്യമാനം തു സംരംഭാദ്ഭീമസേനം ഹസന്നിവ।
അഭ്യപദ്യത കൌന്തേയം കർണോ രാജന്വൃകോദരം॥ 7-131-32 (50462)
തന്നാമൃഷ്യത കൌന്തേയഃ കർണസ്യ സ്മിതമാഹവേ।
യുധ്യമാനേഷു വീരേഷു പശ്യത്സു ച സമന്തതഃ॥ 7-131-33 (50463)
തം ഭീമസേനഃ സംഗ്രാപ്തം വത്സദന്തൈഃ സ്തനാന്തരേ।
വിവ്യാധ ബലവാൻക്രുദ്ധസ്തോത്രൈരിവ മഹാദ്വിപം॥ 7-131-34 (50464)
പുനശ്ച സൂതപുത്രം തു സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
സുമുക്തൈശ്ചിത്രവർമാണം നിർബിഭേദ ത്രിസപ്തഭിഃ॥ 7-131-35 (50465)
കർണോ ജാംബൂനദൈർജാലൈഃ സഞ്ഛന്നാന്വാതരംഹസഃ।
ഹയാന്വിവ്യാധ ഭീമസ്യ പഞ്ചഭിഃ പഞ്ചഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-131-36 (50466)
തതോ ബാണമയം ജലം ഭീമസേനരഥം പ്രതി।
കർണേന വിഹിതം രാജന്നിമേഷാർധാദദൃശ്യത॥ 7-131-37 (50467)
സരഥഃ സധ്വജസ്തത്ര സസൂതഃ പാണ്ഡവസ്തദാ।
പ്രാച്ഛാദ്യത മഹാരാജ കർണചാപച്യുതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-131-38 (50468)
തസ്യ കർണശ്ചതുഃഷഷ്ട്യാ വ്യധമത്കവചം ദൃഢം।
ക്രുദ്ധശ്ചാപ്യഹനത്പാർഥം നാരാചൈർമർമഭേദിഭിഃ॥ 7-131-39 (50469)
തതോഽചിന്ത്യ മഹാബാഹുഃ കർണകാർമുകനിഃസൃതാൻ।
സമാശ്ലിഷ്യദസംഭ്രാന്തഃ സൂതപുത്രം വൃകോദരഃ॥ 7-131-40 (50470)
സ കർണചാപപ്രഭവാനിഷൂനാശീവിഷോപമാൻ।
ബിഭ്രദ്ഭീമോ മഹാരാജ ന ജഗാമ വ്യഥാം രണേ॥ 7-131-41 (50471)
തതോ ദ്വാത്രിംശതാ ഭല്ലൈർനിശിതൈസ്തിഗ്മതേജനൈഃ।
വിവ്യാധ സമരേ കർണം ഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-131-42 (50472)
അയത്നേനൈവ തം കർണഃ ശരൈർഭൃശമവാകിരത്।
ഭീമസേനം മഹാബാഹും സൈന്ധവസ്യ വധൈഷിണം॥ 7-131-43 (50473)
മൃദുപൂർവം തു രാധേയോ ഭീമമാജാവയോധയത്।
ക്രോധപൂർവം തഥാ ഭീമഃ പൂർവവൈരമനുസ്മരൻ॥ 7-131-44 (50474)
തം ഭീമസേനോ നാമൃഷ്യദവമാനമമർഷണഃ।
സ തസ്മൈ വ്യസൃജത്തൂർണം ശരവർഷമമിത്രഹാ॥ 7-131-45 (50475)
തേ ശരാഃ പ്രേഷിതാസ്തേന ഭീമസേനേന സംയുഗേ।
നിപേതുഃ സർവതോ വീരേ കൂജന്ത ഇവ പക്ഷിണഃ॥ 7-131-46 (50476)
ഹേമപുംഖാ മഹാവേഗാ ഭീമസേനധനുശ്ച്യുതാഃ।
പ്രാച്ഛാദയംസ്തേ രാധേയം ശലഭാ ഇവ പാവകം॥ 7-131-47 (50477)
കർണസ്തു രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠശ്ഛാദ്യമാനഃ സമന്തതഃ।
രാജന്വ്യസൃജദുഗ്രാണി ശരവർഷാണി ഭാരത॥ 7-131-48 (50478)
തസ്യ താനശനിപ്രഖ്യാനിഷൂൻസമരശോഭിനഃ।
ചിച്ഛേദ ബഹുഭിർഭല്ലൈരസംപ്രാപ്താന്വൃകോദരഃ॥ 7-131-49 (50479)
പുനശ്ച ശരവർഷേണ ച്ഛാദയാമാസ ഭാരത।
കർണോ വൈകർതനോ യുദ്ധേ ഭീമസേനമരിന്ദമഃ॥ 7-131-50 (50480)
തത്ര ഭാരത ഭീമം തു ദൃഷ്ടവന്തഃ സ്മ സായകൈഃ।
സമാചിതതനും സംഖ്യേ ശ്വാവിധം ശലലൈരിവ॥ 7-131-51 (50481)
ഹേമപുംഖാഞ്ഛിലാധൌതാൻകർണചാപച്യുതാഞ്ഛരാൻ।
ദധാര സമരേ വീരഃ സ്വരശ്മീനിവ രശ്മിമാൻ'॥ 7-131-52 (50482)
രുധിരോക്ഷിതസർവാംഗോ ഭീമസേനോ വ്യരാജത।
സമൃദ്ധകുസുമാപീഡോ വസന്തേഽശോകവൃക്ഷവത്॥ 7-131-53 (50483)
തത്തു ഭീമോ മഹാബാഹോഃ കർണസ്യ ചരിതം രണേ।
നാമൃഷ്യത മഹാബാഹുഃ ക്രോധാദുദ്വൃത്തലോചനഃ॥ 7-131-54 (50484)
സ കർണം പഞ്ചവിംശത്യാ നാരാചാനാം സമാർപയത്।
മഹീധരമിവ ശ്വേതം ഗൂഢപാദൈർവിഷോൽബണൈഃ॥ 7-131-55 (50485)
പുനരേവ ച വിവ്യാധ ഷങ്ഭിരഷ്ടാഭിരേവ ച।
മർമസ്വമരവിക്രാന്തഃ സൂതപുത്രം തനുത്യജം॥ 7-131-56 (50486)
പുനരന്യേന ബാണേന ഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ।
ചിച്ഛേദ കാർമുകം തൂർണം കർണസ്യ പ്രഹസന്നിവ॥ 7-131-57 (50487)
ജഘാന ചതുരശ്ചാശ്വാൻസൂതം ച ത്വരിതഃ ശരൈഃ।
നാരാചൈരർകരശ്ംയാഭൈഃ കർണം വിവ്യാധ ചോരസി॥ 7-131-58 (50488)
തേ ജഗ്മുർധരണീമാശു കർണം നിർഭിദ്യ പത്രിണഃ।
യഥാ ജലധരം ഭിത്ത്വാ ദിവാകരമരീചയഃ॥ 7-131-59 (50489)
സ വൈക്ലവ്യം മഹത്പ്രാപ്യ ച്ഛിന്നധന്വാ ശരാഹതഃ।
തഥാ പുരുഷമാനീ സ ലജ്ജാമുത്സൃജ്യ ഭാരത।
ഭീമസേനഭയാത്കർണഃ പ്രത്യപായാദ്രഥാന്തരം॥ ॥ 7-131-60 (50490)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 131 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-131-11 പൂർവമുദ്യോഗേ ദർശിതമുദ്ഭാവിവം ഭ്രാതൂത്വം കുന്ത്യാ വാക്യം ച ചതുർണമവധ്യത്വലക്ഷണം ചാനുസ്മരന്നിത്യന്വയഃ॥ 5-131-25 അഭിതഃ സംമുഖേ॥ 5-131-131 ഏകത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 132
॥ ശ്രീഃ ॥
7.132. അധ്യായഃ 132
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമകർണയോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-132-0 (50491)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-132-0x (4603)
[സ്വയം ശിഷ്യോ മഹേശസ്യ ഭൃഗൂത്തമധനുർധരഃ।
ശിഷ്യത്വം പ്രാപ്തവാൻകർണസ്തസ്യ തുല്യോഽസ്ത്രവിദ്യയാ॥ 7-132-1 (50492)
തദ്വിശിഷ്ടോഽപി വാ കർണഃ ശിഷ്യഃ ശിഷ്യഗുണൈര്യുതഃ।
കുന്തീപുത്രേണ ഭീമേന നിർജിതഃ സ തു ലീലയാ॥] 7-132-2 (50493)
യസ്മിഞ്ജയാശാ മഹതീ പുത്രാണാം മമ സഞ്ജയ।
തം ഭീമാദ്വിമുഖം ദൃഷ്ട്വാ കിന്നു ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്॥ 7-132-3 (50494)
കഥം ച യുയുധേ ഭീമോ വീര്യശ്ലാഘീ മഹാബലഃ॥ 7-132-4 (50495)
കർണോ വാ സമരേ താത കിമകാർഷീദതഃ പരം।
ഭീമസേനം രണേ ദൃഷ്ട്വാ ജ്വലന്തമിവ പാവകം॥ 7-132-5 (50496)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-132-6x (4604)
രഥമന്യം സമാസ്ഥായ വിധിവത്കൽപിതം പുനഃ।
അഭ്യയാത്പാണ്ഡവം കർണോ വാതോദ്ധൂത ഇവാർണവഃ॥ 7-132-6 (50497)
ക്രുദ്ധമാധിരഥിം ദൃഷ്ട്വാ പുത്രാസ്തവ വിശാംപതേ।
ഭീമസേനമമന്യന്ത വൈശ്വാനരമുഖേ ഹുതം॥ 7-132-7 (50498)
ചാപശബ്ദം തതഃ കൃത്വാ തലശബ്ദം ച ഭൈരവം।
അഭ്യദ്രവത രാധേയോ ഭീമസേനരഥം പ്രതി॥ 7-132-8 (50499)
പുനരേവ തയോ രാജൻഘോര ആസീത്സമാഗമഃ।
വൈകർതനസ്യ ശൂരസ്യ ഭീമസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 7-132-9 (50500)
സംരബ്ധൌ ഹി മഹാബാഹൂ പരസ്പരവധൈഷിണൌ।
അന്യോന്യഭീക്ഷാഞ്ചക്രാതേ ദഹന്താവിവ ലോചനൈഃ॥ 7-132-10 (50501)
ക്രോധരക്രേക്ഷണൌ തീവ്രൌ നിഃശ്വസന്താവിവോരഗൌ।
ശൂരാവന്യോന്യമാസാദ്യ തതക്ഷതുരരിന്ദമൌ॥ 7-132-11 (50502)
വ്യാഘ്രാവിവ സുസംരബ്ധൌ ശ്യേനാവിവ ച ശീഘ്രഗൌ।
ശരഭാവിവ സങ്ക്രുദ്ധൌ യുയുധാതേ പരസ്പരം॥ 7-132-12 (50503)
തതോ ഭീമഃ സ്മരൻക്ലേശാനക്ഷദ്യൂതേ വനേഽപി ച।
വിരാടനഗരേ ചൈവ ദുഃഖം പ്രാപ്തമരിന്ദമഃ॥ 7-132-13 (50504)
രാഷ്ട്രാണാം സ്ഫീതരത്നാനാം ഹരണം ച തവാത്മജൈഃ।
സതതം ച പരിക്ലേശാൻസപുത്രേണ ത്വയാ കൃതാൻ॥ 7-132-14 (50505)
ദഗ്ധുമൈച്ഛശ്ച യഃ കുന്തീം സപുത്രാം ത്വമനാഗസം।
കൃഷ്ണായാശ്ച പരിക്ലേശം സഭാമധ്യേ ദുരാത്മഭിഃ॥ 7-132-15 (50506)
കേശപക്ഷഗ്രഹം ചൈവ ദുഃശാസനകൃതം തഥാ।
പരുഷാണി ച വാക്യാനി കർണോനോക്താനി ഭാരത॥ 7-132-16 (50507)
പതിമന്യം പരീപ്സസ്വ ന സന്തി പതയസ്തവ।
പതിതാ നരകേ പാർഥാഃ സർവേ ഷണ്ഡതിലോപമാഃ॥ 7-132-17 (50508)
സമക്ഷം തവ കൌരവ്യ യദൂചുഃ കൌരവാസ്തദാ।
ദാസീഭാവേന കൃഷ്ണാം ച ഭോക്തുകാമാഃ സുതാസ്തവ॥ 7-132-18 (50509)
യച്ചാപി താൻപ്രവ്രജതഃ കൃഷ്ണാജിനനിവാസിനഃ।
പരുഷാണ്യുക്തവാൻകർണഃ സഭായാം സന്നിധൌ തവ॥ 7-132-19 (50510)
തൃണീകൃത്യ ച യത്പാർഥാംസ്തവ പുത്രോ വവൽഗ ഹ।
വിഷമസ്ഥാൻസമസ്ഥോ ഹി സംരബ്ധോ ഗതചേതനഃ॥ 7-132-20 (50511)
ബാല്യാത്പ്രഭൃതി ചാരിഘ്നഃ സ്വാനി ദുഃഖാനി ചിന്തയൻ।
നിരവിദ്യത ധർമാത്മാ ജീവിതേന വൃകോദരഃ॥ 7-132-21 (50512)
തതോ വിഷ്ഫാര്യ സുമഹദ്ധേമപൃഷ്ഠം ദുരാസദം।
ചാപം ഭരതശാർദൂലസ്ത്യക്താത്മാ കർണമഭ്യയാത്॥ 7-132-22 (50513)
സ സായകയൈർജാലൈർഭീമഃ കർണരഥം പ്രതി।
ഭാനുമദ്ഭിഃ ശിലാധൌതൈർഭാനോഃ പ്രാച്ഛാദയത്പ്രഭാം 7-132-23 (50514)
തതഃ പ്രഹസ്യാധിരഥിസ്തൂർണമസ്യഞ്ശിതാഞ്ശരാൻ।
വ്യധമദ്ഭീമസേനസ്യ ശരജാലാനി പത്രിഭിഃ॥ 7-132-24 (50515)
മഹാരഥോ മഹാബാഹുർമഹാബാണൈർമഹാബലഃ।
വിവ്യാധാധിരഥിർഭീമം നവഭിർനിശിതൈസ്തദാ॥ 7-132-25 (50516)
സ തോത്രൈരിവ മാതംഗോ വാര്യമാണഃ പതത്ത്രിഭഃ।
അഭ്യധാവദസംഭ്രാന്തഃ സൂതപുത്രം വൃകോദരഃ॥ 7-132-26 (50517)
തമാപതന്തം വേഗേന രഭസം പാണ്ഡവർഷഭം।
കർണഃ പ്രത്യുദ്യയൌ യുദ്ധേ മത്തോ മത്തമിവ ദ്വിപം॥ 7-132-27 (50518)
തതഃ പ്രധ്യാപ്യ ജലജം ഭേരീശതസമസ്വനം।
അക്ഷുഭ്യത ബലം ഹർഷാദുദ്ധൂത ഇവ സാഗരഃ॥ 7-132-28 (50519)
തദുദ്ധൂതം ബലം ദൃഷ്ട്വാ നാഗാശ്വരഥപത്തിമത്।
ഭീമഃ കർണം സമാസാദ്യ ച്ഛാദയാമാസ സായകൈഃ॥ 7-132-29 (50520)
അശ്വാനൃക്ഷസവർണാംശ്ച ഹംസവർണൈർഹയോത്തമൈഃ।
വ്യാമിശ്രയദ്രണേ കർണഃ പാണ്ഡവം ഛാദയഞ്ഛരൈഃ॥ 7-132-30 (50521)
ഋക്ഷവർണാൻഹയാൻകർകൈർമിശ്രാൻമാരുതരംഹസഃ।
നിരീക്ഷ്യ തവ പുത്രാണാം ഹാഹാകൃതമഭൂദ്ബലം॥ 7-132-31 (50522)
തേ ഹയാ ബഹ്വശോഭന്ത മിശ്രിതാ വാതരംഹസഃ।
സിതാസിതാ മഹാരാജ യഥാ വ്യോംനി വലാഹകാഃ॥ 7-132-32 (50523)
സംരബ്ധൌ ക്രോധതാംരാക്ഷൌ പ്രേക്ഷ്യ കർണവൃകോദരൌ।
സന്ത്രസ്താഃ സമകംപന്ത ത്വദീയാനാം മഹാരഥാഃ॥ 7-132-33 (50524)
യമരാഷ്ട്രോപമം ഘോരമാസീദായോധനം തയോഃ।
ദുർദർശം ഭരതശ്രേഷ്ഠ പ്രേതരാജപുത്രം യഥാ॥ 7-132-34 (50525)
സമാജമിവ തച്ചിത്രം പ്രേക്ഷമാണാ മഹാരഥാഃ।
നാലക്ഷയഞ്ജയം വ്യക്തമേകസ്യൈവ മഹാരണേ॥ 7-132-35 (50526)
തയോഃ പ്രൈക്ഷന്ത സംമർദം സന്നികൃഷ്ടം മഹാസ്ത്രയോഃ।
തവ ദുർമന്ത്രിതേ രാജൻസപുത്രസ്യ വിശാംപതേ॥ 7-132-36 (50527)
ഛാദയന്തൌ ഹി ശത്രുഘ്നാവന്യോന്യം സായകൈഃ ശിതൈഃ।
ശരജാലാവൃതം വ്യോമ ചക്രാതേഽദ്ഭുതവിക്രമൌ॥ 7-132-37 (50528)
താവന്യോന്യം ജിഘാംസന്തൌ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈർമഹാരഥൌ।
പ്രേക്ഷണീയതരാവാസ്താം വൃഷ്ടിമന്താവിവാംബുദൌ॥ 7-132-38 (50529)
സുവർണവികൃതാന്വാണാന്വിമുഞ്ചന്താവരിന്ദമൌ।
ഭാസ്വരം വ്യോമ ചക്രാതേ മഹോൽകാഭിരിവ പ്രഭോ॥ 7-132-39 (50530)
താഭ്യാം മുക്താഃ ശരാ രാജൻഗാർധ്രപത്രാശ്ചകാശിരേ।
ശ്രേണ്യഃ ശരദി മത്താനാം സാരസനാമിവാംബരേ॥ 7-132-40 (50531)
സംസക്തം സൂതപുത്രേണ ദൃഷ്ട്വാ ഭീമമരിന്ദമം।
അതിഭാരമമന്യേതാം ഭീമേ കൃഷ്ണധനഞ്ജയൌ॥ 7-132-41 (50532)
തത്രാധിരഥിഭീമാഭ്യാം ശരൈർമുക്തൈർദൃഢം ഹതാഃ।
ഇഷുപാതമതിക്രംയ പേതുരശ്വനരദ്വിപാഃ॥ 7-132-42 (50533)
പതദ്ഭിഃ പതിതൈശ്ചാന്യൈർഗതാസുഭിരനേകശഃ।
കൃതോ രാജൻമഹാരാജ പുത്രാണാം തേ ജനക്ഷയഃ॥ 7-132-43 (50534)
മനുപ്യാശ്വഗജാനാം ച ശരീരൈർഗതജീവിതൈഃ।
ക്ഷണേന ഭൂമിഃ സഞ്ജജ്ഞേ സംവൃതാ ഭരതർഷഭ॥ ॥ 7-132-44 (50535)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വാത്രിംശദധികരശതതമോഽധ്യായഃ॥ 132 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-132-1 കുണ്ഡലിതൌ ദ്വൌ ശ്ലോകൌ ഝ. പുസ്തകേ ഏവ വർതേതേ। ഭൃഗൂത്തമധനുർധരോ രാമഃ॥ 5-132-31 കർകൈഃ ശ്വേതൈരശ്വൈഃ॥ 5-132-35 സമാജം രംഗം। ഏകസ്യൈവ കസ്യചിത് നാന്യസ്യ॥ 5-132-132 ദ്വാത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 133
॥ ശ്രീഃ ॥
7.133. അധ്യായഃ 133
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമേന കർണസഹകാരിണോ ദുർജയസ്യ വധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-133-0 (50536)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-133-0x (4605)
അത്യദ്ഭുതമഹം മന്യേ ഭീമസേനസ്യ വിക്രമം।
യത്കർണം യോധയാമാസ സമരേ ലഘുവിക്രമഃ॥ 7-133-1 (50537)
ത്രിദശാനപി വാ യുക്താൻസർവശസ്ത്രധരാന്യുധി।
വാരയേദ്യോ രണേ കർണഃ സയക്ഷാസുരമാനുഷാൻ॥ 7-133-2 (50538)
സ കഥം പാണ്ഡവം യുദ്ധേ ഭ്രാജമാനമിവ ശ്രിയാ।
നാതരത്സംയുഗേ താത തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-133-3 (50539)
കഥം ച യുദ്ധം സംഭൂതം തയോഃ പ്രാണദുരോദരേ।
അത്ര മന്യേ സമായത്തോ ജയോ വാഽജയ ഏവ ച॥ 7-133-4 (50540)
കർണം പ്രാപ്യ രണേ സൂത മമ പുത്രഃ സുയോധനഃ।
ജേതുമുത്സഹതേ പാർഥാൻസഗോവിന്ദാൻസസാത്വതാൻ॥ 7-133-5 (50541)
ശ്രുത്വാ തു നിർജിതം കർണമസകൃദ്ഭീമകർമണാ।
ഭീമസേനേന സമരേ മോഹ ആവിശതീവ മാം॥ 7-133-6 (50542)
വിനഷ്ടാൻകൌരവാൻമന്യേ മമ പുത്രസ്യ ദുർനയൈഃ।
നഹി കർണോ മഹേഷ്വാസാൻപാർഥാഞ്ജേഷ്യതി സഞ്ജയ॥ 7-133-7 (50543)
കൃതവാന്യാനി യുദ്ധാനി കർണഃ പാണ്ഡുസുതൈഃ സഹ।
സർവത്ര പാണ്ഡവാഃ കർണമജയംസ്തേ രണാജിരേ॥ 7-133-8 (50544)
അജേയാഃ പാണ്ഡവാസ്താത ദേവൈരപി സവാസവൈഃ।
ന ച തദ്ബുധ്യതേ മന്ദഃ പുത്രോ ദുര്യോധനോ മമ॥ 7-133-9 (50545)
ധനം ധനേശ്വരസ്യേവ ഹൃത്വാ പാർഥസ്യ മേ സുതഃ।
മധുപ്രേപ്സുരിവാബുദ്ധിഃ പ്രപാതം നാവബുധ്യതേ॥ 7-133-10 (50546)
നികൃത്യാ നികൃതിപ്രജ്ഞോ രാജ്യം ഹൃത്വാ മഹാത്മനാം।
ജിതമിത്യേവ മന്വാനഃ പാണ്ഡവാനവമന്യതേ॥ 7-133-11 (50547)
പുത്രസ്നേഹാഭിഭൂതേന മയാ ചാപ്യകൃതാത്മനാ।
ധർമേ സ്ഥിതാ മഹാത്മാനോ നികൃതാഃ പാണ്ഡുനന്ദനാഃ॥ 7-133-12 (50548)
ശമകാമഃ സസോദര്യോ ദീർഘപ്രേക്ഷീ യുധിഷ്ഠിരഃ।
അശക്ത ഇതി മത്വാ തു മമ പുത്രൈർനിരാകൃതഃ॥ 7-133-13 (50549)
താനി ദുഃഖാന്യനേകാനി വിപ്രകാരാംശ്ച സർവശഃ।
ഹൃദി കൃത്വാ മഹാബാഹുർഭീമോഽയുധ്യത സൂതജം॥ 7-133-14 (50550)
തസ്മാൻമേ സഞ്ജയ ബ്രൂഹി കർണഭീമൌ യഥാ രണേ।
അയുധ്യേതാം യുധാംശ്രേഷ്ഠൌ പരസ്പരവധൈഷിണൌ॥ 7-133-15 (50551)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-133-16x (4606)
ശൃണു രാജന്യഥാവൃത്തം സംഗ്രാമം കർണഭീമയോഃ।
പരസ്പരവധപ്രേപ്സ്വോർവനകുഞ്ജരയോരിവ॥ 7-133-16 (50552)
രാജന്വൈകർതനോ ഭീമം ക്രുദ്ധഃ ക്രുദ്ധമരിന്ദമം।
പരാക്രാന്തം പരാക്രംയ വിവ്യാധ ത്രിംശതാ ശരൈഃ॥ 7-133-17 (50553)
മഹാവേഗൈഃ പ്രസന്നാഗ്രൈഃ ശാതകുംഭപരിഷ്കൃതൈഃ।
നാതരദ്ഭരതശ്രേഷ്ഠ ഭീമം വൈകർതനഃ ശരൈഃ॥ 7-133-18 (50554)
തസ്യാസ്യതോ ധനുർഭീമശ്ചകർത വിശിഖൈസ്ത്രിഭിഃ।
രഥനീഡാച്ച യന്താരം ഭല്ലേനാപാതയത്ക്ഷിതൌ॥ 7-133-19 (50555)
സ കാങ്ക്ഷൻഭീമസേനസ്യ വധം വൈകർതനോ ഭൃശം।
ശക്തിം കനകവൈദൂര്യചിത്രദണ്ഡാം പരാമൃശത്॥ 7-133-20 (50556)
പ്രഗൃഹ്യ ച മഹാശക്തിം കാലരാത്രിമിവാപരാം।
സമുത്ക്ഷിപ്യ ച രാധേയഃ സന്ധായ ച മഹാബലഃ।
ചിക്ഷേപ ഭീമസേനായ ജീവിതാന്തകരീമിവ॥ 7-133-21 (50557)
ശക്തിം വിസൃജ്യ രാധേയഃ പുരന്ദര ഇവാശനിം।
നനാദ സുമഹാനാദം ബലവാൻസൂതനന്ദനഃ॥ 7-133-22 (50558)
തം ച നാദം തതഃ ശ്രുത്വാ പുത്രാസ്തേ ഹർഷിതാഽഭവൻ॥ 7-133-23 (50559)
ശക്തിം വിയതി ചിച്ഛേദ ഭീമഃ സപ്തഭിരാശുഗൈഃ॥ 7-133-24 (50560)
ഛിത്ത്വാ ശക്തിം തതോ ഭീമോ നിർമുക്തോരഗസന്നിഭാം।
മാർഗമാണാമിവ പ്രാണാൻസൂതപുത്രസ്യ മാരിഷ॥ 7-133-25 (50561)
പ്രാഹിണോത്കൃതസംരംഭഃ ശരാൻബർഹിണവാസസഃ।
സ്വർണപുംഖാഞ്ശിലാധൌതാന്യമദണ്ഡോപമാൻമൃധേ॥ 7-133-26 (50562)
കർണോഽപ്യന്യദ്ധനുർഗൃഹ്യ ഹേമപൃഷ്ഠം ദുരാസദം।
വികൃഷ്യ തൻമഹച്ചാപം വ്യസൃജത്സായകാംസ്തദാ॥ 7-133-27 (50563)
താൻപാണ്ഡുപുത്രശ്ചിച്ഛേദ നവഭിർനതപർവഭിഃ।
വസുഷേണേന നിർമുക്താന്നവ രാജൻമഹാശരാൻ।
ഛിത്ത്വാ ഭീമോ മഹാരാജ നാദം സിംഹ ഇവാനദത്॥ 7-133-28 (50564)
തൌ വൃഷാവിവ നർദന്തൌ ബലിനൌ വാസിതാന്തരേ।
ശാർദൂലാവിവ ചാന്യോന്യമാമിഷാർഥേഽഭ്യഗർജതാം॥ 7-133-29 (50565)
അന്യോന്യം പ്രജിഹീർഷന്താവന്യോന്യസ്യാന്തരൈഷിണൌ।
അന്യോന്യമഭിവീക്ഷന്തൌ ഗോഷ്ഠേഷ്വിവ മഹർഷഭൌ॥ 7-133-30 (50566)
മഹാഗജാവിവസാദ്യ വിഷാണാഗ്രൈഃ പരസ്പരം।
ശരൈഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈരന്യോന്യമഭിജഘ്നതുഃ॥ 7-133-31 (50567)
നിർദഹന്തൌ മഹാരാജ ശസ്ത്രവൃഷ്ട്യാ പരസ്പരം।
അന്യോന്യമഭിവീക്ഷന്തൌ കോപാദ്വിവൃതലോചനൌ॥ 7-133-32 (50568)
പ്രഹസന്തൌ തഥാഽന്യോന്യം ഭർത്സയന്തൌ മുഹുർമുഹുഃ।
ശംഖശബ്ദം ച കുർവാണൌ യുയുധാതേ പരസ്പരം॥ 7-133-33 (50569)
തസ്യ ഭീമഃ പുനശ്ചാപം മുഷ്ടൌ ചിച്ഛേദ മാരിഷ।
ശംഖവർണാംശ്ച താനശ്വാൻബാണൈർനിന്യേ യമക്ഷയം।
സാരഥിം ച തഥാപ്യസ്യ രഥനീഡാദപാതയത്॥ 7-133-34 (50570)
തതോ വൈകർതനഃ കർണശ്ചിന്താം പ്രാപ ദുരത്യയാം।
സ ച്ഛാദ്യമാനഃ സമരേ ഹതാശ്വോ ഹതസാരഥിഃ।
മോഹിതഃ ശരജാലേന കർതവ്യം നാഭ്യപദ്യത॥ 7-133-35 (50571)
തഥാ കൃച്ഛ്രഗതം ദൃഷ്ട്വാ കർണം ദുര്യോധനോ നൃപഃ।
വേപമാന ഇവ ക്രോധാദ്വ്യാദിദേശാഥ ദുർജയം॥ 7-133-36 (50572)
ഗച്ഛ ദുർജയ രാധേയം പുരാ ഗ്രസതി പാണ്ഡവഃ।
ജഹി തൂബരകം ക്ഷിപ്രം കർണസ്യ ബലമാദധത്॥ 7-133-37 (50573)
ഏവമുക്തസ്തഥേത്യുക്ത്വാ തവ പുത്രം തവാത്മജഃ।
അഭ്യദ്രവദ്ഭീമസേനം വ്യാസക്തം വികിരഞ്ഛരൈഃ॥ 7-133-38 (50574)
സ ഭീമം നവഭിർബാണൈരശ്വാനഷ്ടഭിരാർദയത്।
ഷങ്ഭിഃ സൂതം ത്രിഭിഃ കേതം പുനസ്തം ചാപി സപ്തഭിഃ॥ 7-133-39 (50575)
ഭീമസേനോഽപി സങ്ക്രുദ്ധഃ സാശ്വയന്താരമാശുഗൈഃ।
ദുർജയം ഭിന്നമർമാണമനയദ്യമസാദനം॥ 7-133-40 (50576)
ബാഢം ഹതം ക്ഷിതൌ ക്ഷുണ്ണം വേഷ്ടമാനം യഥോരഗം।
രുദന്നാർതസ്തവ സുതം കർണശ്ചക്രേ പ്രദക്ഷിണം॥ 7-133-41 (50577)
സ തു തം വിരഥം കൃത്വാ സ്മയന്നത്യന്തവൈരിണം।
സമാചിനോദ്ബാണഗണൈഃ ശതഘ്നീഭിശ്ച ശങ്കുഭിഃ॥ 7-133-42 (50578)
തഥാപ്യതിരഥഃ കർണോ ഭിദ്യമാനോഽസ്യ സായകൈഃ।
ന ജഹൌ സമരേ ഭീമം ക്രുദ്ധരൂപം പരന്തപഃ॥ ॥ 7-133-43 (50579)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ത്രയസ്ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 133 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-133-4 പ്രാണദുരോദരേ പ്രാണദ്യുതേ॥ 5-133-133 ത്രയസ്ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 134
॥ ശ്രീഃ ॥
7.134. അധ്യായഃ 134
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമേന പരാജിതസ്യ കർണസ്യ പലായനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-134-0 (50580)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-134-0x (4607)
സർവഥാ വിരഥഃ കർണഃ പുനർഭീമേന നിർജിതഃ।
രഥമന്യം സമാസ്ഥായ പുനർവിവ്യാധ പാണ്ഡവം॥ 7-134-1 (50581)
മഹാഗജാവിവാസാദ്യ വിഷാണാഗ്രൈഃ പരസ്പരം।
ശരൈഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈരന്യോന്യമഭിജഘ്നതുഃ॥ 7-134-2 (50582)
അഥ കർണഃ ശരവ്രാതൈർഭീമസേനം സമാർപയത്।
നനാദ ച മഹാനാദം പുനർവിവ്യാധ ചോരസി॥ 7-134-3 (50583)
തം ഭീമോ ദശഭിർബാണൈഃ പ്രത്യവിധ്യദജിഹ്മഗൈഃ।
പുനർവിവ്യാധ സപ്തത്യാ ശരാണാം നതപർവണാം॥ 7-134-4 (50584)
കർണസ്തു നവഭിർഭീമം ഭിത്ത്വാ രാജംസ്തനാന്തരേ।
ധ്വജമേകേന വിവ്യാധ വിശോകം ച ത്രിഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-134-5 (50585)
സായകാനാം തതഃ പാർഥസ്ത്രിഷഷ്ട്യാ പ്രത്യവിധ്യത।
തോത്രൈരിവ മഹാനാഗം കശാഭിരിവ വാജിനം॥ 7-134-6 (50586)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹാരാജ പാണ്ഡവേന യശസ്വിനാ।
സൃക്വിണീ ലേലിഹന്വീരഃ ക്രോധരക്താന്തലോചനഃ॥ 7-134-7 (50587)
തതഃ ശരം മഹാരാജ സർവകായാവദാരണം।
പ്രാഹിണോദ്ഭീമസേനായ ബലായേന്ദ്ര ഇവാശനിം॥ 7-134-8 (50588)
സ നിർഭിദ്യ രണേ പാർഥം സൂതപുത്രധനുശ്ച്യുതഃ।
അഗച്ഛദ്ദാരയൻഭൂമിം ചിത്രപുംഖഃ ശിലീമുഖഃ॥ 7-134-9 (50589)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുഃ ക്രോധസംരക്തലോചനഃ।
വജ്രകൽപാം ചതുഷ്കിഷ്കും ഗുർവീ രുക്മാംഗദാം ഗദാം।
പ്രാഹിണോത്മൂതപുത്രായ ഷഡസ്രാമവിചാരയൻ॥ 7-134-10 (50590)
തയാ ജഘാനാധിരഥേഃ സദശ്വാൻസാധുവാഹിനഃ।
ഗദയാ ഭാരതഃ ക്രുദ്ധോ വജ്രേണേന്ദ്ര ഇവാസുരാൻ॥ 7-134-11 (50591)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുഃ ക്ഷുരാഭ്യാം ഭരതർഷഭ।
ധ്വജമാഘിരഥേശ്ഛിത്ത്വാ സൂതമഭ്യഹനച്ഛരൈഃ॥ 7-134-12 (50592)
ഹതാശ്വസൂതമുത്സൃജ്യ സ രഥം പതിതധ്വജം।
വിഷ്ഫാരയന്ധനുഃ കർണസ്തസ്ഥൌ ഭാരത ദുർമനാഃ॥ 7-134-13 (50593)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ രാധേയസ്യ പരാക്രമം।
വിരഥോ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠോ വാരയാമാസ യദ്രിപും॥ 7-134-14 (50594)
വിരഥം തം നരശ്രേഷ്ഠം ദൃഷ്ട്വാഽഽധിരഥിമാഹവേ।
ദുര്യോധനസ്തതോ രാജന്നഭ്യഭാഷത ദുർമുഖം॥ 7-134-15 (50595)
ഏഷ ദുർമുഖ രാധേയോ ഭീമേന വിരഥീകൃതഃ।
തം രഥേന നരശ്രേഷ്ഠ സംപാദയ മഹാരഥം॥ 7-134-16 (50596)
തതോ ദുര്യോധനവചഃ ശ്രുത്വാ ഭാരത ദുർമുഖഃ।
ത്വരമാണോഽഭ്യയാത്കർണം ഭീമം ചാവാരയച്ഛരൈഃ॥ 7-134-17 (50597)
ദുർമുഖം പ്രേക്ഷ്യ സംഗ്രാമേ സൂതപുത്രപദാനുഗം।
വായുപുത്രഃ പ്രഹൃഷ്ടോഽഭൂത്സൃക്വിണീ പരിസംലിഹൻ॥ 7-134-18 (50598)
തതഃ കർണം മഹാരാജ വാരയിത്വാ ശിലീമുഖൈഃ।
ദുർമുഖായ രഥം തൂർണം പ്രേഷയാമാസ പാണ്ഡവഃ॥ 7-134-19 (50599)
തസ്മിൻക്ഷണേ മഹാരാജ നവഭിർനതപർവഭിഃ।
സുമുഖൈർദുർമുഖം ഭീമഃ ശരൈർനിന്യേ യമക്ഷയം॥ 7-134-20 (50600)
തതസ്തമേവാധിരഥിഃ സ്യന്ദനം ദുർമുഖേ ഹതേ।
ആസ്ഥിതഃ പ്രബഭൌ രാജന്ദീപ്യമാന ഇവാംശുമാൻ॥ 7-134-21 (50601)
ശയാനം ഭിന്നമർമാണം ദുർമുഖം ശോണിതോക്ഷിതം।
ദൃഷ്ട്വാ കർണോഽശ്രുപൂർണാക്ഷോ മുഹൂർതം നാഭ്യവർതത॥ 7-134-22 (50602)
തം ഗതാസുമതിക്രംയ കൃത്വാ കർണഃ പ്രദക്ഷിണം।
ദീർഘമുഷ്ണം ശ്വസന്വീരോ ന കിഞ്ചിത്പ്രത്യപദ്യത॥ 7-134-23 (50603)
തസ്മിംസ്തു വിവരേ രാജന്നാരാചാൻഗാർധവാസസഃ।
പ്രാഹിണോത്സൂതപുത്രായ ഭീമസേനശ്ചതുർദശ॥ 7-134-24 (50604)
തേ തസ്യ കവചം ഭിത്ത്വാ സ്വർണചിത്രം മഹോജസഃ।
ഹേമപുംഖാ മഹാരാജ വ്യശോഭന്ത ദിശോ ദശ॥ 7-134-25 (50605)
അപിബൻസൂത പുത്രസ്യ ശോണിതം രക്തഭോജനാഃ।
ക്രുദ്ധാ ഇവ മനുഷ്യേന്ദ്ര ഭുജംഗാഃ കാലചോദിതാഃ॥ 7-134-26 (50606)
പ്രസർപമാണാ മേദിന്യാം തേ വ്യരോചന്ത മാർഗണാഃ।
അർധപ്രവിഷ്ടാഃ സംരബ്ധാ ബിലാനീവ മഹോരഗാഃ॥ 7-134-27 (50607)
തം പ്രത്യവിധ്യദ്രാധേയോ ജാംബൂനദവിഭൂഷിതൈഃ।
ചതുർദശഭിരത്യുഗ്രൈർനാരാചൈരവിചാരയൻ॥ 7-134-28 (50608)
തേ ഭീമസേനസ്യ ഭുജം സവ്യം നിർഭിദ്യ പത്രിണഃ।
പ്രാവിശൻമേദിനീം ഭീമാഃ ക്രൌഞ്ചം പത്രരഥാ ഇവ॥ 7-134-29 (50609)
തേ വ്യരോചന്ത നാരാചാഃ പ്രവിശന്തോ വസുന്ധരാം।
ഗച്ഛത്യസ്തം ദിനകരേ ദീപ്യമാനാ ഇവാംശവഃ॥ 7-134-30 (50610)
സ നിർഭിന്നോ രണേ ഭീമോ നാരാചൈർമർമഭേദിഭിഃ।
സുസ്രാവ രുധിരം ഭൂരി പർവതഃ സലിലം യഥാ॥ 7-134-31 (50611)
സ ഭീമസ്ത്രിഭിരായസ്തഃ സൂതപുത്രം പതത്രിഭിഃ।
സുപർണവേഗൈർവിവ്യാധ സാരഥിം ചാസ്യ സപ്തഭിഃ॥ 7-134-32 (50612)
സ വിഹ്വലോ മഹാരാജ കർണോ ഭീമശരാഹതഃ।
പ്രാദ്രവജ്ജവനൈരശ്വൈ രണം ഹിത്വാ മഹാഭയാത്॥ 7-134-33 (50613)
ഭീമസേനസ്തു വിഷ്ഫാര്യ ചാപം ഹേമപരിഷ്കൃതം।
ആഹവേഽതിരഥോഽതിഷ്ഠജ്ജ്വലന്നിവ ഹുതാശനഃ॥ ॥ 7-134-34 (50614)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ചതുസ്ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 134 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-134-10 തതഃ ശൈക്യാം ചതുഷ്കിഷ്കും ഇതി ക.ഖ.ങ.പാഠഃ॥ 5-134-32 സുഷ്ഠു പർണാനാം പത്രാണാം വേഗോ യേഷാം॥ 32 ॥ 5-134-134 ചതുസ്ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 135
॥ ശ്രീഃ ॥
7.135. അധ്യായഃ 135
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമേന ദുർമർഷണാദിദുര്യോധനാനുജാനാം പഞ്ചാനാം ഹനനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-135-0 (50615)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-135-0x (4608)
ദൈവമേവ പരം മന്യേ ധിക്പൌരുഷമനർഥകം।
യത്രാധിരഥിരായത്തൌ നാതരത്പാണ്ഡവം രണേ॥ 7-135-1 (50616)
കർണഃ പാർഥാൻസഗോവിന്ദാഞ്ജേതുമുത്സഹതേ രണേ।
ന ച കർണസമം ലോകേ പശ്യാമി കഞ്ചന।
ഇതി ദുര്യോധനസ്യാഹമശ്രൌഷം ജൽപതോ മുഹുഃ॥ 7-135-2 (50617)
കർണോ ഹി ബലവാഞ്ഛൂരോ ദൃഢധന്വാ ജിതക്ലമഃ।
ഇതി മാമബ്രവീത്സൂത മന്ദോ ദുര്യോധനഃ പുരാ॥ 7-135-3 (50618)
വസുഷേണസഹായം മാം നാലം ദേവാഽപി സംയുഗേ।
കിം നു പാണ്ഡുസുതാ രാജൻഗതസത്വാ വിചേതസഃ॥ 7-135-4 (50619)
തത്ര തം നിർജിതം ദൃഷ്ട്വാ ഭുജംഗമിവ നിർവിഷം।
യുദ്ധാത്കർണമപക്രാന്തം കിംസ്വിദ്ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്॥ 7-135-5 (50620)
അഹോ ദുർമുഖമേവൈകം യുദ്ധാനാമവിശാരദം।
പ്രാവേശയദ്ധുതവഹം പതംഗമിവ മോഹിതഃ॥ 7-135-6 (50621)
അശ്വത്ഥാമാ മദ്രരാജഃ കൃപഃ കർണശ്ച സംഗതാഃ।
ന ശക്ത്യാഃ പ്രമുഖേ സ്ഥാതും നൂനം ഭീമസ്യ സഞ്ജയ॥ 7-135-7 (50622)
തേഽപി ചാസ്യ മഹാഘോരം ബലം നാഗായുതോപമം।
ജാനന്തോ വ്യവസായം ച ക്രൂരം മാരുതതേജസഃ॥ 7-135-8 (50623)
കിമർഥം ക്രൂരകർമാണം യമകാലാന്തകോപമം।
ബലസംരംഭവീര്യജ്ഞാഃ കോപയിഷ്യന്തി സംയുഗേ॥ 7-135-9 (50624)
കർണസ്ത്വേകോ മഹാബാഹുഃ സ്വബാഹുബലദർപിതം।
ഭീമസേനമനാദൃത്യ രണേഽയുധ്യത സൂതജഃ॥ 7-135-10 (50625)
യോഽജയത്സമരേ കർണം പുരന്ദര ഇവാസുരം।
ന സ പാണ്ഡുസുതോ ജേതും ശക്യഃ കേനചിദാഹവേ॥ 7-135-11 (50626)
ദ്രോണം യഃ സംപ്രമഥ്യൈകഃ പ്രവിഷ്ടോ മമ വാഹിനീം।
ഭീമോ ധനഞ്ജയാന്വേഷീ കസ്തമാർച്ഛേജ്ജിജീവിഷു॥ 7-135-12 (50627)
കോ ഹി സഞ്ജയ ഭീമസ്യ സ്ഥാതുമുത്സഹതേഽഗ്രതഃ।
ഉദ്യതാശനിഹസ്തസ്യ മഹേന്ദ്രസ്യേവ ദാനവഃ॥ 7-135-13 (50628)
പ്രേതരാജപുരം പ്രാപ്യ നിവർതേതാപി മാനവഃ।
ന ഭീമസേനം സംപ്രാപ്യ നിവർതേത കദാചന॥ 7-135-14 (50629)
പതംഗാ ഇവ വഹ്നിം തേ പ്രാവിശന്നൽപചേതസഃ।
യേ ഭീമസേനം സങ്ക്രുദ്ധമന്വധാവന്വിമോഹിതാഃ॥ 7-135-15 (50630)
യത്തത്സഭായാം ഭീമേന മമ പുത്രവധാശ്രയം।
ഉക്തം സംരംഭിണോഗ്രേണ കുരൂണാം ശൃണ്വതാം തദാ॥ 7-135-16 (50631)
തന്നൂനമഭിസഞ്ചിന്ത്യ ദൃഷ്ട്വാ കർണം ച നിർജിതം।
ദുഃശാസനഃ സഹ ഭ്രാത്രാ ഭയാദ്ഭീമാദുപാരമത്॥ 7-135-17 (50632)
യശ്ച സഞ്ജയ ദുർബുദ്ധിരബ്രവീത്സമിതൌ മുഹുഃ।
കർണോ ദുഃശാസനോഽഹം ച ജേഷ്യാമോ യുധി പാണ്ഡവാൻ॥ 7-135-18 (50633)
സ നൂനം വിരഥം ദൃഷ്ട്വാ കർണം ഭീമേന നിർജിതം।
പ്രത്യാഖ്യാനാച്ച കൃഷ്ണസ്യ ഭൃശം തപ്യതി പുത്രകഃ॥ 7-135-19 (50634)
ദൃഷ്ട്വാ ഭ്രാതൄൻഹതാൻസംഖ്യേ ഭീമസേനേന ദംശിതാൻ।
ആത്മാപരാധാത്സംമൂഢോ നൂനം തപ്യതി പുത്രകഃ॥ 7-135-20 (50635)
കോ ഹി ജീവിതമന്വിച്ഛൻപ്രതീപം പാണ്ഡവം വ്രജേത്।
ഭീമം ഭീമായുധം ക്രുദ്ധം സാക്ഷാത്കാലമിവ സ്ഥിതം॥ 7-135-21 (50636)
ബഡബാമുഖമധ്യസ്ഥോ മുച്യേതാപി ഹി മാനവഃ।
ന ഭീമമുഖസംപ്രാപ്തോ മുച്യേദിതി മതിർമമ॥ 7-135-22 (50637)
ന പാർഥാ ന ച പഞ്ചാലാ ന ച കേശവസാത്യകീ।
ജാനതേ യുധി സംരബ്ധാ ജീവിതം പരിരക്ഷിതും॥ 7-135-23 (50638)
അഹോ മമ സുതാനാം ഹി വിപന്നം സൂത ജീവിതം॥ 7-135-24 (50639)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-135-25x (4609)
യസ്ത്വം ശോചസി കൌരവ്യ വർതമാനേ മഹാഭയേ।
ത്വമസ്യ ജഗതോ മൂലം വിനാശസ്യ ന സംശയഃ॥ 7-135-25 (50640)
സ്വയം വൈരം മഹത്കൃത്വാ പുത്രാണാം വചനേ സ്ഥിതഃ।
ഉച്യമാനോ ന ഗൃഹ്ണീഷേ മർത്യഃ പഥ്യമിവൌഷധം॥ 7-135-26 (50641)
സ്വയം പീത്വാ മഹാരാജ കാലകൂടം സുദുർജരം।
തസ്യേദാനീം ഫലം കൃത്സ്നമവാപ്നുഹി നരോത്തമ॥ 7-135-27 (50642)
യത്തു കുത്സയസേ യോധാന്യുധ്യമാനാൻമഹാബലാൻ।
തത്ര തേ വർതയിഷ്യാമി യഥാ യുദ്ധമവർതത॥ 7-135-28 (50643)
ദൃഷ്ട്വാ കർണം തു പുത്രാസ്തേ ഭീമസേനപരാജിതം।
നാമൃഷ്യന്ത മഹേഷ്വാസാഃ സോദര്യാഃ പഞ്ച ഭാരത॥ 7-135-29 (50644)
ദുർമർഷണോ ദുഃസഹശ്ച ദുർമദോ ദുർധരോ ജയഃ।
പാണ്ഡവം ചിത്രസന്നാഹാസ്തം പ്രതീപമുപാദ്രവൻ॥ 7-135-30 (50645)
തേ സമന്താൻമഹാബാഹും പരിവാര്യ വൃകോദരം।
ദിശഃ ശരൈഃ സമാവൃണ്വഞ്ശലഭാനാമിവ വ്രജൈഃ॥ 7-135-31 (50646)
ആഗച്ഛതസ്താൻസഹസാ കുമാരാന്ദേവരൂപിണഃ।
പ്രതിജഗ്രാഹ സമരേ ഭീമസേനോ ഹസന്നിവ॥ 7-135-32 (50647)
തവ ദൃഷ്ട്വാ തു തനയാന്ദുർമർഷണപുരോഗമാൻ।
അഭ്യവർതത രാധേയോ ഭീമസേനം മഹാബലം॥ 7-135-33 (50648)
വിസൃജന്വിശിഖാംസ്തീക്ഷ്ണാൻസ്വർണപുംഖാംഞ്ഛിലാശിതാൻ।
തം തു ഭീമോഽഭ്യയാത്തൂർണം വാര്യമാണഃ സുതൈസ്തവ॥ 7-135-34 (50649)
കുരവസ്തു തതഃ കർണം പരിവാര്യ സമന്തതഃ।
അവാകിരൻഭീമസേനം ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-135-35 (50650)
താൻബാണൈഃ പഞ്ചവിംശത്യാ സാശ്വാന്രാജന്നരർഷഭാൻ।
സസൂതാൻഭീമധനുഷോ ഭീമോ നിന്യേ യമക്ഷയം॥ 7-135-36 (50651)
പ്രാപതൻസ്യന്ദനേഭ്യസ്തേ സാർധം സൂതൈർഗതാസവഃ।
ചിത്രപുഷ്പധരാ ഭഗ്നാ വാതേനേവ മഹാദ്രുമാഃ॥ 7-135-37 (50652)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ ഭീമസേനസ്യ വിക്രമം।
സംവാര്യാധിരഥിം ബാണൈര്യജ്ജഘാന തവാത്മജാൻ॥ 7-135-38 (50653)
സ വാര്യമാണോ ഭീമേന ശിതൈർബാണൈഃ സമന്തതഃ।
സൂതപുത്രോ മഹാരാജ ഭീമസേനമവൈക്ഷത॥ 7-135-39 (50654)
തം ഭീസസേനഃ സംരംഭാത്ക്രോധസംരക്തലോചനഃ।
വിഷ്ഫാര്യ സുമഹച്ചാപം മുഹുഃ കർണമവൈക്ഷത॥ ॥ 7-135-40 (50655)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 135 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-135-9 യമഃ സംയമനവ്യാപാരഃ കാലഃ കലനവ്യാപരഃ അന്തകോ മാരണവ്യാപാരഃ തദുപമം॥ 5-135-135 പഞ്ചത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 136
॥ ശ്രീഃ ॥
7.136. അധ്യായഃ 136
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമേന ചിത്രോപചിത്രാദിദുര്യോധനാനുജവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-136-0 (50656)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-136-0x (4610)
തവാത്മജാംസ്തു പതിതാന്ദൃഷ്ട്വാ കർണഃ പ്രതാപവാൻ।
ക്രോധേന മഹതാഽഽവിഷ്ടോ നിർവിണ്ണോഽഭൂത്സ ജീവിതോ॥ 7-136-1 (50657)
ആഗസ്കൃതമിവാത്മാനം മേനേ ചാധിരഥിസ്തദാ।
യത്പ്രത്യക്ഷം തവ സുതാ ഭീമേന നിഹതാ രണേ॥ 7-136-2 (50658)
ഭീമസേനസ്തതഃ ക്രുദ്ധഃ കർണസ്യ നിശിതാഞ്ശരാൻ।
നിചഖാൻ സ സംഭ്രാന്തഃ പൂർവവൈരമനുസ്മരൻ॥ 7-136-3 (50659)
സ ഭീമം പഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ രാധേയഃ പ്രഹസന്നിവ।
പുനർവിവ്യാധ സപ്തത്യാ സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 7-136-4 (50660)
അവിചിന്ത്യാഥ താൻബാണാൻകർണേനാസ്താന്വൃകോദരഃ।
രണേ വിവ്യാധ രാധേയം ശരേണാനതപർവണാ॥ 7-136-5 (50661)
പുനശ്ച വിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈർവിദ്ധ്വാ മർമസു പഞ്ചഭിഃ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന സൂത പുത്രസ്യ മാരിഷ॥ 7-136-6 (50662)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ കർണോ ഭാരത ദുർമനാഃ।
ഇഷുഭിശ്ഛാദയാമാസ മീമസേനം പരന്തപഃ॥ 7-136-7 (50663)
തസ്യ ഭീമോ ഹയാൻഹത്വാ വിനിഹത്യ ച സാരഥിം।
പ്രജഹാസ മഹാഹാസം കൃതപ്രതികൃതം മഹത്॥ 7-136-8 (50664)
ഇഷുഭിഃ കാർമുകം ചാസ്യ ചകർത പുരുഷർഷഭഃ।
തത്പപാത മഹാരാജ സ്വർണപൃഷ്ഠം മഹാസ്വനം॥ 7-136-9 (50665)
അവാരോഹദ്രഥാത്തസ്മാദഥ കർണോ മഹാരഥഃ।
ഗദാം ഗൃഹീത്വാ സമരേ ഭീമായ പ്രാഹിണോദ്രുഷാ॥ 7-136-10 (50666)
താമാപതന്തീമാലക്ഷ്യ ഭീമസേനോ മഹാഗദാം।
ശരൈരവാരയദ്രാജൻസർവസൈന്യസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-136-11 (50667)
തതോ ബാണസഹസ്രാണി പ്രേഷയാമാസ പാണ്ഡവഃ।
സൂതപുത്രവധാകാങ്ക്ഷീ ത്വരമാണഃ പരാക്രമീ॥ 7-136-12 (50668)
താനിഷൂനിഷുഭിഃ കർണോ വാരയിത്വാ മഹാമൃധേ।
കവചം ഭീമസേനസ്യ പാടയാമാസ സായകൈഃ॥ 7-136-13 (50669)
അഥൈനം പഞ്ചവിംശത്യാ നാരാചാനാം സമാർപയത്।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-136-14 (50670)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുർനവഭിർനതപർവഭിഃ।
പ്രേഷയാമാസ സങ്ക്രുദ്ധഃ സൂതപുത്രസ്യ മാരിഷ॥ 7-136-15 (50671)
തേ തസ്യ കവചം ഭിത്ത്വാ തഥാ ബാഹും ച ദക്ഷിണം।
അഭ്യയുർധരണീം തീക്ഷ്ണാ വൽമീകമിവ പന്നഗാഃ॥ 7-136-16 (50672)
സ ച്ഛാദ്യമാനോ ബാണൌധൈർഭീമസേനധനുശ്ച്യുതൈഃ।
പുനരേവാഭവത്കർണോ ഭീമസേനാത്പരാങ്മുഖഃ॥ 7-136-17 (50673)
തം പരാങ്മുഖമാലോക്യ പദാതിം സൂതനന്ദനം।
കൌന്തേയശരസഞ്ഛന്നം രാജാ ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്॥ 7-136-18 (50674)
ത്വരധ്വം സർവതോ യത്താ രാധേയസ്യ രഥം പ്രതി।
തതസ്തവ സുതാ രാജഞ്ശ്രുത്വാ ഭ്രാതുർവചോ ദ്രുതം॥ 7-136-19 (50675)
അഭ്യയുഃ പാണ്ഡവം യുദ്ധേ വിസൃജന്തഃ ശിലീമുഖാൻ।
ചിത്രോപചിത്രശ്ചിത്രാക്ഷശ്ചാരുചിത്രഃ ശരാസനഃ॥ 7-136-20 (50676)
ചിത്രായുധശ്ചിത്രവർമാ സമരേ ചിത്രയോധിനഃ।
താനാപതത ഏവാശു ഭീമസേനോ മഹാരഥഃ॥ 7-136-21 (50677)
ഏകൈകേന ശരേണാജൌ പാതയാമാസ തേ സുതാൻ।
തേ ഹതാ ന്യപതൻഭൂമൌ വാതരൂഗ്ണാ ഇവ ദ്രുമാഃ॥ 7-136-22 (50678)
ദൃഷ്ട്വാ വിനിഹതാൻപുത്രാംസ്തവ രാജൻമഹാരഥാൻ।
അശ്രുപൂർണമുഖഃ കർണഃ ക്ഷത്തുഃ സസ്മാര തദ്വചഃ॥ 7-136-23 (50679)
രഥം ചാന്യം സമാസ്ഥായ വിധിവത്കൽപിതം പുനഃ।
അഭ്യയാത്പാണ്ഡവം യുദ്ധേ ത്വരമാണഃ പരാക്രമീ॥ 7-136-24 (50680)
താവന്യോന്യം ശരൈർഭിത്ത്വാ സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
വ്യഭ്രാജേതാം യഥാ മേഘൌ സംസ്യൂതൌ സൂര്യരശ്മിഭിഃ॥ 7-136-25 (50681)
ഷട്ത്രിംശദ്ഭിസ്തതോ ഭല്ലൈർനിശിതൈസ്തിഗ്മതേജനൈഃ।
വ്യധമത്കവനം ക്രുദ്ധഃ സൂതപുത്രസ്യ പാണ്ഡവഃ॥ 7-136-26 (50682)
സൂതപുത്രോഽപി കൌന്തേയം ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
പഞ്ചാശതാ മഹാബാഹുർവിവ്യാധ ഭരതർഷഭ॥ 7-136-27 (50683)
രക്തചന്ദനദിഗ്ധാംഗൌ ശരൈഃ കൃതമഹാവ്രണൌ।
ശോണിതാക്തൌ വ്യരാജേതാം കാലസൂര്യാവിവോദിതൌ॥ 7-136-28 (50684)
തൌ ശോണിതോക്ഷിതൈർഗാത്രൈഃ ശരൈശ്ഛിന്നതനുച്ഛദൌ।
വിവൃതാംഗൌ വ്യരാജേതാം നിർമുക്താവിവ പന്നഗൌ॥ 7-136-29 (50685)
`ക്രോധാഗ്നിതേജസാ ദിപ്തൌ സംരംഭാദ്രക്തലോചനൌ।
വ്യഭ്രാജേതാം മഹാരാജ വിധൂമാവിവ പാവകൌ'॥ 7-136-30 (50686)
വ്യാഘ്രാവിവ നരവ്യാഘ്രൌ ദംഷ്ട്രാഭിരിതരേതരം।
ശരധാരാസൃജൌ വീരൌ മേഘാവിവ വവർഷതുഃ॥ 7-136-31 (50687)
വാരണാവിവ ചാന്യോന്യം വിഷാണാഭ്യാമരിന്ദമൌ।
നിർഭിന്ദന്തൌ സ്വഗാത്രാണി സായകൈശ്ചാരു രേജതുഃ॥ 7-136-32 (50688)
നാദയന്തൌ പ്രഹർഷന്തൌ വിക്രീഡന്തൌ പരസ്പരം।
മണ്ഡലാനി വികുർവാണൌ രഥാഭ്യാം രഥിഷൂത്തമൌ॥ 7-136-33 (50689)
വൃഷാവിവാഥ നർദന്തൌ ബലിനൌ വാസിതാന്തരേ।
സിംഹാവിവ പരാക്രാന്തൌ നരസിംഹൌ മഹാബലൌ॥ 7-136-34 (50690)
പരസ്പരം വീക്ഷമാണൌ ക്രോധസംരക്തലോചനൌ।
യുയുധാതേ മഹാവീര്യൌ ശക്രവൈരോചനീ യഥാ॥ 7-136-35 (50691)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുർബാഹുഭ്യാം വിക്ഷിപന്ധനുഃ।
വ്യരാജത രണേ രാജൻസവിദ്യുദിവ തോയദഃ॥ 7-136-36 (50692)
സനേമിഘോഷസ്തനിതശ്ചാപവിദ്യുച്ഛരാംബുഭിഃ।
ഭീമസേനമഹാമേഘഃ കർണപർവതമാവൃണോത്॥ 7-136-37 (50693)
തതഃ ശരസഹസ്രേണ സംയഗസ്തേന ഭാരത।
പാണ്ഡവോ വ്യകിരത്കർണം ഭീമോ ഭീമപരാക്രമഃ॥ 7-136-38 (50694)
തത്രാപശ്യംസ്തവ സുതാ ഭീമസേനസ്യ വിക്രമം।
സുപുംഖൈഃ കങ്കവാസോഭിര്യത്കർണം ഛാദയഞ്ശരൈഃ॥ 7-136-39 (50695)
സ നന്ദയന്രണേ പാർഥം കേശവം ച യശസ്വിനം।
സാത്യകിം ചക്രരക്ഷൌ ച ഭീമഃ കർണമയോധയത്॥ 7-136-40 (50696)
വിക്രമം ഭുജയോർവീര്യം ധൈര്യം ച വിദിതാത്മനഃ।
പുത്രാസ്തവ മഹാരാജ ദൃഷ്ട്വാ വിമനസോഽഭവൻ॥ ॥ 7-136-41 (50697)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഷട്ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 136 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-136-10 അവാരോഹദവാതരത്॥ 5-136-20 ചിത്രോപചിത്രഃ ചിത്രശ്ചാസാവുപചിത്രശ്ചേതി ചിത്രോപചിത്രഃ॥ 5-136-136 ഷട്ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 137
॥ ശ്രീഃ ॥
7.137. അധ്യായഃ 137
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-137-0 (50698)
॥ 7-137-53 (50751)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-137-1 5-137- 5-137- 5-137- 5-137- 5-137- 5-137- 5-137- 5-137- 5-137- 5-137- 5-137-ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 138
॥ ശ്രീഃ ॥
7.138. അധ്യായഃ 138
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-16-0 (50752)
॥ 7-16-29 (50781)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണാഭിഷേകപർവണി
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-16-1 5-16- 5-16- 5-16- 5-16- 5-16- 5-16- 5-16- 5-16- 5-16- 5-16- 5-16-ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 139
॥ ശ്രീഃ ॥
7.139. അധ്യായഃ 139
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമകർണയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-139-0 (50782)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-139-0x (4613)
തതഃ കർണോ മഹാരാജ ഭീമം വിദ്ധാ ത്രിഭിഃ ശൂരൈഃ।
`പുനശ്ച ഷഡ്ഭിസ്തീക്ഷ്ണാഗ്രൈരവിധ്യത്കങ്കപത്രിഭിഃ'।
മുമോച ശരവർഷാണി വിചിത്രാണി ബഹൂനി ച॥ 7-139-1 (50783)
വധ്യമാനോ മഹാബാഹുഃ സൂതപുത്രേണ പാണ്ഡവഃ।
ന വിവ്യഥേ ഭീമസേനോ ഭിദ്യമാന ഇവാചലഃ॥ 7-139-2 (50784)
സ കർണം കർണിനാ കർണേ പീതേന നിശിതേന ച।
വിവ്യാധ സുഭൃശം സംഖ്യേ തൈലധൌതേന മാരിഷ॥ 7-139-3 (50785)
സ കുണ്ഡലം മഹച്ചാരു കർണസ്യാപാതയദ്ഭുവി।
തപനീയം മഹാരാജ ദീപ്തം ജ്യോതിരിവാംബരാത്॥ 7-139-4 (50786)
അഥാപരേണ ഭല്ലേന സൂതപുത്രം സ്തനാന്തരേ।
ആജഘാന ഭൃശം ക്രുദ്ധോ ഹസന്നിവ വൃകോദരഃ॥ 7-139-5 (50787)
പുനരസ്യ ത്വരൻഭീപോ നാരാചാന്ദശ ഭാരത।
രണേ പ്രൈഷീൻമഹാബാഹുർനിർമുക്താശീവിഷോപമാൻ॥ 7-139-6 (50788)
തേ ലലാടം വിനിർഭിദ്യ സൂതപുത്രസ്യ ഭാരത।
വിവിശുശ്ചോദിതാസ്തേന വൽമീകമിവ പന്നഗാഃ॥ 7-139-7 (50789)
ലലാടസ്ഥൈസ്തതോ ബാണൈഃ സൂതപുത്രോ വ്യരോചത।
നീലോത്പലമയീം മാലാം ധാരയന്വൈ യഥാ പുരാ॥ 7-139-8 (50790)
സോഽതിവിദ്ധോ ഭൃശം കർണഃ പാണ്ഡവേന തരസ്വിനാ।
രഥകൂബരമാലംബ്യ ന്യമീലയത ലോചനേ॥ 7-139-9 (50791)
സ മുഹൂർതാത്പുനഃ സഞ്ജ്ഞാം ലേഭേ കർണഃ പരന്തപഃ।
രുധിരോക്ഷിതസർവാംഗഃ ക്രോധമാഹാരയത്പരം॥ 7-139-10 (50792)
തതഃ ക്രുദ്ധോ രണേ കർണഃ പീഡിതോ ദൃഢധന്വനാ।
വേഗം ചക്രേ മഹാവേഗോ ഭീമസേനരഥം പ്രതി॥ 7-139-11 (50793)
തസ്മൈ കർണഃ ശതം രാജന്നിഷൂണാം ഗാർധ്രവാസസാം।
അമർഷീ ബലവാൻക്രുദ്ധഃ പ്രേഷയാമാസ ഭാരത॥ 7-139-12 (50794)
തതഃ പ്രാസൃജദുഗ്രാണി ശരവർഷാണി പാണ്ഡവഃ।
സമരേ തമനാദൃത്യ തസ്യ വീര്യമചിന്തയൻ॥ 7-139-13 (50795)
കർണസ്തതോ മഹാരാജ പാണ്ഡവം നവഭിഃ ശരൈഃ।
ആജഘാനോഽസി ക്രുദ്ധഃ ക്രുദ്ധരൂപം പരന്തപ॥ 7-139-14 (50796)
താവുഭൌ നരശാർദൂലൌ ശാർദൂലാവിവ ദംഷ്ട്രിണൌ।
`ശരദംഷ്ട്രൌ സമാസാദ്യ തതക്ഷതുരരിന്ദമൌ'।
ജിമൂതാവിവ ചാന്യോന്യം പ്രവവർഷതുരാഹവേ॥ 7-139-15 (50797)
തലശബ്ദരവൈശ്ചൈവ ത്രാസയേതാം പരസ്പരം।
ശരജാലൈശ്ച വിവിധൈസ്ത്രാസയാമാസതുർമൃധേ॥ 7-139-16 (50798)
അന്യോന്യം സമരേ ക്രുദ്ധൌ കൃതപ്രതികൃതൈഷിണൌ।
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുഃ സൂതപുത്രസ്യ ഭാരത॥ 7-139-17 (50799)
ക്ഷുരപ്രേണ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ നനാദ പരവീരഹാ।
തദപാസ്യ ധനുശ്ഛിന്നം സൂതപുത്രോ മഹാരഥഃ॥ 7-139-18 (50800)
അന്യത്കാർമുകമാദത്ത ഭാരഘ്നം വേഗവത്തരം।
തദപ്യഥ നിമേഷാർധാച്ചിച്ഛേദാസ്യ വൃകോദരഃ॥ 7-139-19 (50801)
തൃതീയം ച ചതുർഥം ച പഞ്ചമം ഷഷ്ഠമേവ ഹി।
സപ്തമം ചാഷ്ടമം ചൈവ നവമം ദശമം തഥാ॥ 7-139-20 (50802)
ഏകാദശം ദ്വാദശം ച ത്രയോധശമഥാപി ച।
ചതുർദശം പഞ്ചദശം ഷോഡശം ച വൃകോദരഃ॥ 7-139-21 (50803)
തഥാ സപ്തദശം വേഗാദഷ്ടാദശമഥാപി വാ।
ബഹൂനി ഭീമശ്ചിച്ഛേദ കർണസ്യൈവം ധനൂംഷി ഹി।
നിമേഷാർധാത്തതഃ കർണോ ധനുർഹസ്തോ വ്യതിഷ്ഠത॥ 7-139-22 (50804)
ദൃഷ്ട്വാ സ കുരുസൌവീരസിന്ധുവീരബലക്ഷയം।
സ വർമധ്വജശസ്ത്രൈശ്ച പതിതൈഃ സംവൃതാം മഹീം॥ 7-139-23 (50805)
`രഥൈർവിമഥിതൈർഭല്ലൈരശ്വൈശ്ചാന്യൈഃ പ്രവൽഗിതൈഃ।
ഭ്രഷ്ടശ്രീകൈർനരവരൈഃ പാംസുകുണ്ഠിതമൂർധജൈഃ'॥ 7-139-24 (50806)
ഹസ്ത്യശ്വരഥദേഹാംശ്ച ഗതാസൂൻപ്രേക്ഷ്യ സർവശഃ।
സൂതപുത്രസ്യ സംരംഭാദ്ദീപ്തം വപുരജായത॥ 7-139-25 (50807)
സ വിഷ്ഫാര്യ മഹച്ചാപം കാർതസ്വരവിഭൂഷിതം।
ഭീമം പ്രൈക്ഷത രാധേയോ ഘോരം ഘോരേണ ചക്ഷുഷാ॥ 7-139-26 (50808)
തതഃ ക്രുദ്ധഃ ശരാനസ്യൻസൂതപുത്രോ വ്യരോ ചത।
മധ്യന്ദിനഗതോഽർചിഷ്മാഞ്ശരദീവ ദിവാകരഃ॥ 7-139-27 (50809)
മരീചിവികചസ്യേവ രാജൻഭാനുമതോ വപുഃ।
ആസീദാധിരഥേർഘോരം വപുഃ ശരശതാചിതം॥ 7-139-28 (50810)
കരാഭ്യാമാദദാനസ്യ സന്ദധാനസ്യ ചാശുഗാൻ।
കർഷതോ മുഞ്ചതോ ബാണാന്നാന്തരം ദദൃശേ രണേ॥ 7-139-29 (50811)
അഗ്നിചക്രോപമം ഘോരം മണ്ഡലീകൃതമായുധം।
കർണസ്യാസീൻമഹീപാല സവ്യം ദക്ഷിണമസ്യതഃ॥ 7-139-30 (50812)
സ്വർണപുംഖാഃ സുനിശിതാഃ കർമചാപച്യുതാഃ ശരാഃ।
പ്രാച്ഛാദയൻമഹാരാജ ദിശഃ സൂര്യ ഇവാംശുഭിഃ॥ 7-139-31 (50813)
തതഃ കനകപുംഖാനാം ശരാണാം നതപർവണാം।
ധനുശ്ച്യുതാനാം വിയതി ദദൃശേ ബഹുധാ വ്രജഃ॥ 7-139-32 (50814)
ബാണാസനാദാധിരഥേഃ പ്രഭവന്തി സ്മ സായകാഃ।
ശ്രേണീകൃതാ വ്യരോചന്ത രാജൻക്രൌഞ്ചാ ഇവാംബരേ॥ 7-139-33 (50815)
ഗാർധ്രപത്രാഞ്ശിലാധൌതാൻകാർതസ്വരവിഭൂഷിതാൻ।
മഹാവേഗാൻപ്രദീപ്താഗ്രാൻമുമോചാധിരഥിഃ ശരാൻ॥ 7-139-34 (50816)
തേ തു ചാപബലോദ്ധൂതാഃ ശാതകുംഭവിഭൂഷിതാഃ।
അജസ്രമപതൻബാണാ ഭീമസേനരഥം പ്രതി॥ 7-139-35 (50817)
തേ വ്യോംനി രുക്മവികൃതാ വ്യകാശന്ത സഹസ്രശഃ।
ശലഭാനാമിവ വ്രാതാഃ ശരാഃ കർണസമീരിതാഃ॥ 7-139-36 (50818)
ചാപാദാധിരഥേർമുക്താഃ പ്രപതന്തശ്ചകാശിരേ।
ഏകോ ദീർഘ ഇവാത്യർഥമാകാശേ സംസ്ഥിതഃ ശരഃ॥ 7-139-37 (50819)
പർവതം വാരിധാരാഭിച്ഛാദയന്നിവ തോയദഃ।
കർണഃ പ്രാച്ഛാദയത്ക്രുദ്ധോ ഭീമം സായകവൃഷ്ടിഭിഃ॥ 7-139-38 (50820)
തത്ര ഭാരത ഭീമസ്യ ബലം വീര്യം പരാക്രമം।
വ്യവസായം ച പുത്രാസ്തേ ദദൃശുഃ സഹസൈനികാഃ॥ 7-139-39 (50821)
താം സമുദ്രമിവോദ്ഭൂതാം ശരവൃഷ്ടിം സമുത്ഥിതാം।
അചിന്തയിത്വാ ഭീമസ്തു ക്രുദ്ധഃ കർണമുപാദ്രവത്॥ 7-139-40 (50822)
രുക്മപൃഷ്ഠം മഹച്ചാപം ഭീമസ്യാസീദ്വിശാംപതേ।
ആകർഷാൻമണ്ഡലീഭൂതം ശക്രചാപമിവാപരം।
തസ്മാച്ഛരാഃ പ്രാദുരാസൻപൂരയന്ത ഇവാംബരം॥ 7-139-41 (50823)
സുവർണപുംഖൈർഭീമേന സായകൈർനതപർവഭിഃ।
ഗഗനേ രചിതാ മാലാ കാഞ്ചനീവ വ്യരോചതം॥ 7-139-42 (50824)
തതോ വ്യോംനി വിഷക്താനി ശരജാലാനി ഭാഗശഃ।
ആഹതാനി വ്യശീര്യന്ത ഭീമസേനസ്യ പത്രിഭിഃ॥ 7-139-43 (50825)
കർണസ്യ ശരജാലൌഘൈർഭീമസേനസ്യ ചോഭയോഃ।
അഗ്നിസ്ഫുലിംഗസംസ്പർശൈരഞ്ജോഗതിഭിരാഹവേ।
തൈസ്തൈഃ കനകപുംഖാനാം ദ്യൌരാസീത്സംവൃതാ വ്രജൈഃ॥ 7-139-44 (50826)
ന സ്മ സൂര്യസ്തദാ ഭാതി ന സ്മ വാതി സമീരണഃ।
ശരജാലാവൃതേ വ്യോംനി ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ 7-139-45 (50827)
സ ഭിമം ഛാദയൻബാണൈഃ സൂതപുത്രഃ പൃഥഗ്വിധൈഃ।
ഉപാരോഹദനാദൃത്യ തസ്യ വീര്യം മഹാത്മനഃ॥ 7-139-46 (50828)
തയോർവിസൃജതോസ്തത്ര ശരജാലാനി മാരിഷ।
വായുഭൂതാന്യദൃശ്യന്ത സംസക്താനീതരേതരം॥ 7-139-47 (50829)
അന്യോന്യശരസംസംപർശാത്തയോർമനുജസിംഹയോഃ।
ആകാശേ ഭരതശ്രേഷ്ഠ പാവകഃ സമജായത॥ 7-139-48 (50830)
തഥാ കർണഃ ശിതാൻബാണാൻകർമാരപരിമാർജിതാൻ।
സുവർണവികൃതാൻക്രുദ്ധഃ പ്രാഹിണോദ്വധകാങ്ക്ഷയാ॥ 7-139-49 (50831)
താനന്തരിക്ഷേ വിശിഖൈസ്ത്രിധൈകൈകമശാതയത്।
വിശേഷയൻസൂതപുത്രം ഭീമസ്തിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-139-50 (50832)
പുനശ്ചാസൃജദുഗ്രാണി ശരവർഷാണി പാണ്ഡവഃ।
അമർഷീ ബലവാൻക്രുദ്ധൌ ദിധക്ഷന്നിവ പാവകഃ॥ 7-139-51 (50833)
തതശ്ചടചടാശബ്ദോ ഗോധാഘാതാദഭൂത്തയോഃ॥ 7-139-52 (50834)
തലശബ്ദശ്ച സുഭഹാൻസിംഹനാദശ്ച ഭൈരവഃ।
രഥനേമിനിനാദശ്ച ജ്യാശബ്ദശ്ചൈവ ദാരുണഃ॥ 7-139-53 (50835)
യോധാ വ്യുപാരമന്യുദ്ധാദ്ദിദൃക്ഷന്തഃ പരാക്രമം।
കർണപാണ്ഡവയോ രാജൻപരസ്പരവധൈഷിണോഃ॥ 7-139-54 (50836)
ദേവർഷിസിദ്ധഗന്ധർവാഃ സാധുസാധ്വിത്യപൂജയൻ।
മുമുചുഃ പുഷ്പവർഷം ച വിദ്യാധരഗണാസ്തഥാ॥ 7-139-55 (50837)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുഃ സംരംഭീ ദൃഢവിക്രമഃ।
അസ്ത്രൈരസ്ത്രാണി സംവാര്യ ശരൈർവിവ്യാധ സൂതജം॥ 7-139-56 (50838)
കർണോഽപി ഭീമസേനസ്യ നിവാര്യേഷൂൻമഹാബലഃ।
പ്രാഹിണോന്നവ നാരാചാനാശീവിഷസമാന്രണേ॥ 7-139-57 (50839)
താവദ്ഭിരഥ താൻഭീമോ വ്യോംനി ചിച്ഛേദ പത്രിഭിഃ।
നാരാചാൻസൂത പുത്രസ്യ തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-139-58 (50840)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുഃ ശരം ക്രുദ്ധാന്തകോപമം।
മുമോചാധിരഥേർവീരോ യമദണ്ഡമിവാപരം॥ 7-139-59 (50841)
തമാപതന്തം ചിച്ഛേദ രാധേയഃ പ്രഹസന്നിവ।
ത്രിഭിഃ ശരൈഃ ശരം രാജൻപാണ്ഡവസ്യ പ്രതാപവാൻ॥ 7-139-60 (50842)
പുനശ്ചാസൃജദുഗ്രാണി ശരവർഷാണി പാണ്ഡവഃ।
തസ്യ താന്യാദദേ കർണഃ സർവാണ്യസ്ത്രാണ്യഭീതവത്।
യുധ്യമാനസ്യ ഭീമസ്യ സൂതപുത്രോഽസ്ത്രമായയാ॥ 7-139-61 (50843)
തസ്യേഷുധീ ധനുർജ്യാം ച ബാണൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
രശ്മീന്യോക്ത്രാണി ചാശ്വാനാം ക്രുദ്ധഃ കർണോഽച്ഛിനൻമൃധേ। 7-139-62 (50844)
തസ്യാശ്വാംശ്ച പുനർഹത്വാ സൂതം വിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ।
സോപസൃത്യ ദ്രുതം സൂതോ യുധാമന്യോ രഥം യയൌ॥ 7-139-63 (50845)
വിഹസന്നിവ ഭീമസ്യ ക്രുദ്ധഃ കാലാനലദ്യുതിഃ।
ധ്വജം ചിച്ഛേദ രാധേയഃ പതാകാം ച വ്യപാതയത്॥ 7-139-64 (50846)
സ വിധന്വാ മഹാബാഹുരഥ ശക്തിം പരാമൃശത്।
താം വ്യവാസൃജദാവിധ്യ ക്രുദ്ധഃ കർണരഥം പ്രതി॥ 7-139-65 (50847)
താമാധിരഥിരായസ്തഃ ശക്തിം കാഞ്ചനഭൂഷണാം।
ആപതന്തീം മഹോൽകാഭാം ചിച്ഛേദ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-139-66 (50848)
സാഽപതദ്ദൃശധാ ഛിന്നാ കർണസ്യ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
അസ്യതഃ സൂതപുത്രസ്യ മിത്രാർഥേ ചിത്രയോധിനഃ॥ 7-139-67 (50849)
സ ചർമാദത്ത കൌന്തേയോ ജാതരൂപപരിഷ്കൃതം।
ഖംഗം ചാന്യതരപ്രേപ്സുർജയം മരണമേവ വാ॥ 7-139-68 (50850)
തദസ്യ തരസാ ക്രുദ്ധോ വ്യധമച്ചർമ സുപ്രഭം।
ശരൈർബഹുഭിരത്യുഗ്രൈഃ പ്രഹസന്നിവ ഭാരത॥ 7-139-69 (50851)
സ വിചർമാ മഹാരാജ വിരഥഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
അസിം പ്രാസൃജദാവിധ്യ ത്വരൻകർണരഥം പ്രതി॥ 7-139-70 (50852)
സ ധനുഃ സൂതപുത്രസ്യ സജ്യം ഛിത്ത്വാ മഹാനസിഃ।
പപാത ഭുവി രാജേന്ദ്ര ക്രുദ്ധഃ സർപ ഇവാംബരാത്॥ 7-139-71 (50853)
തതഃ പ്രഹസ്യാധിരഥിരന്യദാദായ കാർമുകം।
ശത്രുഘ്നം സമരേ ക്രുദ്ധോ ദൃഢജ്യം വേഗവത്തരം॥ 7-139-72 (50854)
വ്യായച്ഛത്സ ശരാൻകർണഃ കുന്തീപുത്രജിഘാംസയാ।
സഹസ്രശോ മഹാരാജ രുക്മപുംഖാൻസുതേജനാൻ॥ 7-139-73 (50855)
സ വധ്യമാനോ ബലവാൻകർണചാപച്യുതൈഃ ശരൈഃ।
വൈഹായസം പ്രാക്രമദ്ധൈ കർണസ്യ രഥമാവിശത്॥ 7-139-74 (50856)
സ തസ്യ ചരിതം ദൃഷ്ട്വാ സംഗ്രാമേ വിജയൈഷിണഃ।
ധ്വജാലയസ്ഥോ രാധേയോ ഭീമസേനമവഞ്ചയത്॥ 7-139-75 (50857)
തമദൃഷ്ട്വാ രഥോപസ്ഥേ നിലീനം വ്യഥിതേന്ദ്രിയം।
ധ്വജമസ്യ സമാരുഹ്യ തസ്മൈ ഭീമോ മഹീതലേ॥ 7-139-76 (50858)
തദസ്യ കുരവഃ സർവേ ചാണാശ്ചാഭ്യപൂജയൻ।
യദിയേഷ രഥാത്കർണം ഹർതും താർക്ഷ്യ ഇവോരഗം॥ 7-139-77 (50859)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ വിരഥഃ സ്വധർമമനുപാലയൻ।
സ്വരഥം പൃഷ്ഠതഃ കൃത്വാ യുദ്ധായൈവ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-139-78 (50860)
തദ്വിചിന്ത്യ സ രാധേയസ്തത ഏനം സമഭ്യയാത്।
സംരംഭാത്പാണ്ഡവം സംഖ്യേ യുദ്ധായ സമുപസ്ഥിതം॥ 7-139-79 (50861)
തൌ സമേതൌ മഹാരാജ സ്പർധമാനൌ മഹാബലൌ।
ജീമൂതാവിവ ഘർമാന്തേ ഗർജമാനൌ നരർഷഭൌ॥ 7-139-80 (50862)
തയോരാസീത്സംപ്രഹാരഃ ക്രുദ്ധയോർനരസിംഹയോഃ।
അമൃഷ്യമാണയോഃ സംഖ്യേ ദേവദാനവയോരിവ॥ 7-139-81 (50863)
ക്ഷീണശസ്ത്രസ്തു കൌന്തേയഃ കർണേന സമഭിദ്രുതഃ।
ദൃഷ്ട്വാഽർജുനഹതാന്നാഗാൻപതിതാൻപർവതോപമാൻ।
രഥമാർഗവിഘാതാർഥം വ്യായുധഃ പ്രവിവേശ ഹ॥ 7-139-82 (50864)
ഹസ്തിനാം വ്രജമാസാദ്യ രഥദുർഗം പ്രവിശ്യ ച।
പാണ്ഡവോ ജീവിതാകാങ്ക്ഷീ രാധേയം നാഭ്യവർതത॥ 7-139-83 (50865)
വ്യവസ്ഥാനമഥാകാങ്ക്ഷന്ധനഞ്ജയശരൈർഹതം।
ഉദ്യംയ കുഞ്ജരം പാർഥസ്തസ്ഥൌ പരപുരഞ്ജയഃ॥ 7-139-84 (50866)
മഹൌഷധിസമായുക്തം ഹനൂമാനിവ പർവതം।
തമസ്യ വിശിഖൈഃ കർണോ വ്യധമത്കുഞ്ജരം പുനഃ॥ 7-139-85 (50867)
ഹസ്ത്യംഗാന്യഥ കർണായ പ്രാഹിണോത്പാണ്ഡുനന്ദനഃ।
ചക്രാണ്യശ്ചാംസ്തഥാ ചാന്യദ്യദ്യത്പശ്യതി ഭൂതലേ॥ 7-139-86 (50868)
തത്തദാദായ ചിക്ഷേപ ക്രുദ്ധഃ കർണായ പാണ്ഡവഃ।
തദസ്യ സർവം ചിച്ഛേദ ക്ഷിപ്തങ്ക്ഷിപ്തം ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-139-87 (50869)
ഭീമോഽപി മുഷ്ടിമുദ്യംയ വജ്രഗർഭം സുദാരുണം।
ഹന്തുമൈച്ഛത്സൂതപുത്രം സംസ്പരന്നർജുനം ക്ഷണാത്॥ 7-139-88 (50870)
ശക്തോഽപി നാവധീത്കർണം സമർഥഃ പാണ്ഡുനന്ദനഃ।
രക്ഷമാണഃ പ്രതിജ്ഞാം താം യാ കൃതാ സവ്യസാചിനാ॥ 7-139-89 (50871)
തമേവം വ്യാകുലം ഭീമം ഭൂയോഭൂയഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
മൂർച്ഛയാഭിപരീതാംഗമകരോത്സൂതനന്ദനഃ॥ 7-139-90 (50872)
വ്യായുധം നാവധീച്ചൈനം കർണഃ കുന്ത്യാ വചഃ സ്മരൻ।
ധനുഷോഗ്രേണ തം കർണഃ സോഽഭിദ്രുത്യ പരാമൃശത്॥ 7-139-91 (50873)
ധനുഷാ സ്പൃഷ്ടമാത്രേണ ക്രുദ്ധഃ സർപ ഇവ ശ്വസൻ।
ആച്ഛിദ്യ സ ധനുസ്തസ്യ കർണം മൂർധന്യതാഡയത്॥ 7-139-92 (50874)
താഡിതോ ഭീമസേനേന ക്രോധാദാരക്തലോചനഃ।
വിഹസന്നിവ രാധേയോ വാക്യമേതദുവാച ഹ॥ 7-139-93 (50875)
പുനഃ പുനസ്തൂബരക മൂഢ ഔദരികേതി ച।
അകൃതാസ്ത്രക മാ യോത്സീർബാല സംഗ്രാമകാതര॥ 7-139-94 (50876)
യത്ര ഭോജ്യം ബഹുവിധം ഭക്ഷ്യം പേയം ച പാണ്ഡവ।
തത്ര ത്വം ദുർമതേ യോഗ്യോ ന യുദ്ധേഷു കദാചന॥ 7-139-95 (50877)
മൂലപുഷ്പഫലാഹാരോ വ്രതേഷു നിയമേഷു ച।
ഉചിതസ്ത്വം വനേ ഭീമ ന ത്വം യുദ്ധവിശാരദഃ॥ 7-139-96 (50878)
ക്വ യുദ്വം ക്വ മുനിത്വം ച വനം ഗച്ഛ വൃകോദര।
ന ത്വം യുദ്ധോചിതസ്താത വനവാസരതിർഭവാൻ॥ 7-139-97 (50879)
സൂദാൻഭൃത്യജനാന്ദാസാംസ്ത്വം ഗൃഹേ ത്വരയൻഭൃശം।
യോഗ്യസ്താഡയിതും ക്രോധാദ്ഭോജനാർഥം വൃകോദര॥ 7-139-98 (50880)
മുനിർഭൂത്വാഽഥവാ ഭീമ ഫലാന്യാദത്സ്വ ദുർമതേ।
വനായ വ്രജ കൌന്തേയ ന ത്വം യുദ്ധവിശാരദഃ॥ 7-139-99 (50881)
ഫലമൂലാശനേ ശക്തസ്ത്വം തഥാഽതിഥിപൂജനേ।
ന ത്വാം ശസ്ത്രസമുദ്യോഗേ യോഗ്യം മന്യേ വൃകോദര॥ 7-139-100 (50882)
`സഞ്ജയ ഉവാച। 7-139-101x (4614)
ഏവം തം വിരഥം ദൃഷ്ട്വാ സ്മൃത്വാ കർണോഽബ്രവീദ്വചഃ'॥ 7-139-101 (50883)
കൌമാരേ യാനി വൃത്താനി വിപ്രിയാണി വിശാംപതേ।
താനി സർവാണി ചാപ്യേവ രൂക്ഷാണ്യശ്രാവയദ്ഭൃശം॥ 7-139-102 (50884)
അഥൈനം തത്ര സംലീനമസ്പൃശദ്ധനുഷാ പുനഃ।
പ്രഹസംശ്ച പുനർവാക്യം ഭീമമാഹ വൃഷസ്തദാ॥ 7-139-103 (50885)
യോദ്ധവ്യം മാരിഷാന്യത്ര ന യോദ്ധവ്യം ച മാദൃശൈഃ।
മാദൃശൈര്യുധ്യമാനാനാമേതച്ചാന്യച്ച വിദ്യതേ॥ 7-139-104 (50886)
ഗച്ഛ വാ യത്ര തൌ കൃഷ്ണൌ തൌ ത്വാം രക്ഷിഷ്യതോ രണേ।
ഗൃഹം വാ ഗച്ഛ കൌന്തേയ കിം തേ യുദ്ധേന ബാലക॥ 7-139-105 (50887)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-139-106x (4615)
കർണസ്യ വചനം ശ്രുത്വാ ഭീമസേനോഽതിദാരുണം।
ഉവാച കർണം പ്രഹസൻസർവേഷാം ശൃണ്വതാം വചഃ॥ 7-139-106 (50888)
ജിതസ്ത്വമസകൃദ്ദുഷ്ട കത്ഥസേ കിം വൃഥാത്മനാ।
ജയാജയൌ മഹേന്ദ്രസ്യ ലോകേ ദൃഷ്ടൌ പുരാതനൈഃ॥ 7-139-107 (50889)
മല്ലയുദ്ധം മയാ സാർധം കുരു ദുഷ്കുലസംഭവ।
മഹാബലോ മഹാഭോഗീ കീചകോ നിഹതോ യഥാ।
തഥാ ത്വാം ഘാതയിഷ്യാമി പശ്യത്സു സർവരാജസു॥ 7-139-108 (50890)
ഭീമസ്യ മതമാജ്ഞായ കർണോ ബുദ്ധിമതാം വരഃ।
വിരരാമ രണാത്തസ്മാത്പശ്യതാം സർവധന്വിനാം॥ 7-139-109 (50891)
ഏവം തം വിരഥം കൃത്വാ കർണോ രാജന്വ്യകത്ഥയത്।
പ്രസുഖേ വൃഷ്ണിസിംഹസ്യ പാർഥസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 7-139-110 (50892)
തം ബ്രുവാണം തു ഭീമഃ സ കാങ്ക്ഷൻഭീമപരാക്രമഃ।
ന ചാകാർഷീൻമൃതം സ്മൃത്വാ ഹ്യർജുനസ്യ മഹാബലം॥ 7-139-111 (50893)
തസ്യ കാർമുകമാരുജ്യ ബഭഞ്ജാശുപരാക്രമീ॥ 7-139-112 (50894)
തതോ ദൃഷ്ട്വാ മഹാരാജ വാസുദേവോ മഹാദ്യുതിഃ।
അർജുനാർജുന പശ്യേമം ഭീമം കർണേന ബാധിതം॥ 7-139-113 (50895)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-139-114x (4616)
ഏവമുക്തസ്തദാ പാർഥഃ കേശവേന മഹാത്മനാ।
ഭീമസേനം തഥാഭൂതം ക്രോധസംരക്തലോചനഃ।
അമർഷവശമാപന്നോ നിർദഹന്നിവ ചക്ഷുഷാ'॥ 7-139-114 (50896)
തതോ രാജഞ്ശിലാധൌതാഞ്ശരാഞ്ശാഖാമൃഗധ്വജഃ।
പ്രാഹിണോത്സൂതപുത്രായ കേശവേന പ്രചോദിതഃ॥ 7-139-115 (50897)
തതഃ പാർഥഭുജോത്സൃഷ്ടാഃ ശരാഃ കനകഭൂഷണാഃ।
ഗാണ്ഡീവപ്രഭവാഃ കർണം ഹംസാഃ ക്രൌഞ്ചമിവാവിശൻ॥ 7-139-116 (50898)
സ ഭുജംഗൈരിവാവിഷ്ടൈർഗാണ്ഡീവപ്രേഷിതൈഃ ശരൈഃ।
ഭീമസേനാദപാസേധത്സൂതപുത്രം ധനഞ്ജയഃ॥ 7-139-117 (50899)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ ഭീമേന ധനഞ്ജയശരാഹതഃ।
കർണോ ഭീമാദപായാസീദ്രഥേന മഹതാ ദ്രുതം॥ 7-139-118 (50900)
ഭീമോഽപി സാത്യകേർവാഹം സമാരുഹ്യ നരർഷഭഃ।
അന്വയാദ്ധാതരം സംഖ്യേ പാണ്ഡവം സവ്യസാചിനം॥ 7-139-119 (50901)
തതഃ കർണം സമുദ്ദിശ്യ ത്വരമാണോ ധനഞ്ചയഃ।
നാരാചം ക്രോധതാംരാക്ഷഃ പ്രൈഷീൻമൃത്യുമിവാന്തകഃ॥ 7-139-120 (50902)
സ ഗരുത്മാനിവാകശേ പ്രാർഥയൻഭുജഗോത്തമം।
നാരാചോഽഭ്യപതത്കർണം തൂർണം ഗാണ്ഡീവചോദിതഃ॥ 7-139-121 (50903)
തമന്തരിക്ഷേ നാരാചം ദ്രൌണിശ്ചിച്ഛേദ പത്രിണാ।
ധനഞ്ജയഭയാത്കർണമുജ്ജിഹീർഷൻമഹാരഥഃ॥ 7-139-122 (50904)
തതോ ദ്രൌണിം ചതുഃഷഷ്ട്യാ വിവ്യാധ കുപിതോഽർജുനഃ।
ശിലീമുഖൈർമഹാരാജ മാഗാസ്തിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-139-123 (50905)
സ തു മത്തഗജാകീർണമനീകം രഥസങ്കുലം।
തൂർണമഭ്യാവിശദ്ദ്രൌണിർധനഞ്ജയശരാർദിതഃ॥ 7-139-124 (50906)
തതഃ സുവർണപൃഷ്ഠാനാം ചാപാനാം കൂജതാം രണേ।
ശബ്ദം ഗാണ്ഡീവഘോഷേണ കൌന്തേയോഽഭ്യഭവദ്ബലീ॥ 7-139-125 (50907)
ധനഞ്ജയസ്തഥാഽഽയാന്തം പൃഷ്ഠതോ ദ്രൌണിമഭ്യഗാത്।
നാതിദീർഘമിവാധ്വാനം ശരൈഃ സന്ത്രാസയൻബലം॥ 7-139-126 (50908)
വിദാര്യ ദേഹാന്നാരാചൈർനരവാരണവാജിനാം।
കങ്കബർഹിണവാസോഭിർബലം വ്യധമദർജുനഃ॥ 7-139-127 (50909)
തദ്ബലം ഭരതശ്രേഷ്ഠ സവാജിദ്വിപമാനവം।
പാകശാസനിരായത്തഃ പാർഥഃ സ നിജഘാന ഹ॥ ॥ 7-139-128 (50910)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 139 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-139-46 ഉപാരോഹത്സന്നികർഷമഗാത്॥ 5-139-47 വായുഭൂതാനി വാതോദ്ഭൂതാന്യതിവേഗവന്തി വാ॥ 5-139-74 വൈഹായസമാകാശം॥ 5-139-75 ലയമംഗസങ്കോചം॥ 5-139-87 തദ്രഥാദിസാധനം॥ 5-139-88 വജ്രഗർഭമന്തർവിഹിതാംഗുഷ്ഠം॥ 5-139-89 സമർഥഃ സമീചീനാർഥോ ധർമാപേക്ഷീതി യാവത്॥ 5-139-94 തൂബരകഃ പുംശ്ചിഹ്നരഹിതഃ ഷണ്ഡ ഇതിയാവത്। തൂബരോഽശ്മശ്രുപുരുഷേ ഇത്യുപക്രംയ പുരുഷവ്യഞ്ജനത്യക്തോ ഇതി മേദിനീ। ഔദരികോ ബഹ്വാശീ॥ 5-139-96 വ്രതേഷു നിയമേഷു ആഗന്തുകേഷു॥ 5-139-103 സംലീനം സങ്കുചിതാംഗം॥ 5-139-110 വ്യകത്ഥയത് ഭർത്സിതവാൻ॥ 5-139-139 ഏകോനചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 140
॥ ശ്രീഃ ॥
7.140. അധ്യായഃ 140
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ അലംബുസദധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-140-0 (50911)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-140-0x (4617)
`ദാതവ്യമദ്യ മന്യേഽഹം പാണ്ഡവാനാം സ്വകം പുനഃ।
ന വിഗ്രഹോ ഹി ബലിനാ ശ്രേയസേ സ്യാദ്യഥാതഥാ॥ 7-140-1 (50912)
പാദയോഃ പ്രണതേനാപി ഭുക്ത്വാഽപ്യുച്ഛിഷ്ടമപ്യരേഃ।
അതോഽന്യദ്വാപി കൃത്വൈവ ജീവ്യം ലോകേ നരേണ വൈ॥ 7-140-2 (50913)
ജീവതൈവ പരോ ലോകഃ സാധ്യതേ ചൈവ സർവഥാ।
അജീവതസ്തഥൈവാസീന്ന സുഖം ന പരാ ഗതിഃ॥ 7-140-3 (50914)
വിനാശേ സർവഥോത്പന്നേ ന ബാലോ ബുധ്യതേ ക്രിയാം।
മിഥ്യാഭിമാനദഗ്ധോ ഹി ന ബുദ്ധ്യേത കൃതാകൃതേ'॥ 7-140-4 (50915)
അഹന്യഹനി മേ ദീപ്തം യശഃ പതതി സഞ്ജയ।
ഹതാ മേ ബഹവോ യോധാ മന്യേ കാലസ്യ പര്യയം॥ 7-140-5 (50916)
ധനഞ്ജയഃ സുസങ്ക്രദ്ധഃ പ്രവിഷ്ടോ മാമകം ബലം।
രക്ഷിതം ദ്രൌണികർണാഭ്യാമപ്രവേശ്യം സുരൈരപി॥ 7-140-6 (50917)
താഭ്യാമൂർജിതവീര്യാഭ്യാമാപ്യായിതപരാക്രമഃ।
സഹിതഃ കൃഷ്ണഭീമാഭ്യാം ശിനീനാമൃഷഭേണ ച॥ 7-140-7 (50918)
തദാപ്രഭൃതി മാം ശോകോ ദഹത്യഗ്നിരിവാശയം।
ഗ്രസ്താനിവ പ്രപശ്യാമി ഭൂമിപാലാൻസസൈന്ധവാൻ॥ 7-140-8 (50919)
അപ്രിയം സുമഹത്കൃത്വാ സിന്ധുരാജഃ കിരീടിനഃ।
`ക്രുദ്ധസ്യ ദേവരാജസ്യ ശക്രസ്യേവ മഹാദ്യുതേഃ'।
ചക്ഷുർവിഷയമാപന്നഃ കഥം ജീവിതമാപ്നുയാത്॥ 7-140-9 (50920)
അനുമാനാച്ച പശ്യാമി നാസ്തി സഞ്ജയ സൈന്ധവഃ।
യുദ്ധം തു തദ്യഥാവൃത്തം തൻമമാചക്ഷ്വ തത്ത്വതഃ॥ 7-140-10 (50921)
യച്ച വിക്ഷോഭ്യ മഹതീം സേനാമാലോഡ്യ ചാസകൃത്।
ഏകഃ പ്രവിഷ്ടഃ സങ്ക്രുദ്ധോ നലിനീമിവ കുഞ്ജരഃ॥ 7-140-11 (50922)
തസ്യ മേ വൃഷ്ണിവീരസ്യ ബ്രൂഹി യുദ്ധം യഥാതഥം।
ധനഞ്ജയാർഥേ യത്തസ്യ കുശലോ ഹ്യസി സഞ്ജയ ॥ 7-140-12 (50923)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-140-13x (4618)
തഥാ തു വൈകർത നപീഡിതം തം
ഭീമം പ്രയാന്തം പുരുഷപ്രവീരം।
സമീക്ഷ്യ രാജന്നരവീരമധ്യേ
ശിനിപ്രവീരോഽനുയയൌ രഥേന॥ 7-140-13 (50924)
നദന്യഥാ വജ്രധരസ്തപാന്തേ
ജ്വലന്യഥാ ജലദാന്തേ ച സൂര്യഃ।
നിഘ്നന്നമിത്രാന്ധനുഷാ ദൃഢേന
സ കംപയംസ്തവ പുത്രസ്യ സേനാം॥ 7-140-14 (50925)
തം യാന്തമശ്വൈ രജതപ്രകാശൈ--
രായോധനേ വീരതരം നദന്തം।
നാശക്നുവന്വാരയിതും ത്വദീയാഃ
സർവേ രഥാ ഭാരത മാധവാഗ്ര്യം॥ 7-140-15 (50926)
അമർഷപൂർണസ്ത്വനിവൃത്തയോധീ
ശരാസനീ കാഞ്ചനവർമധാരീ।
അലംബുസഃ സാത്യകിം മാധവാഗ്ര്യ--
മവാരയദ്രാജവരോഽഭിപത്യ॥ 7-140-16 (50927)
തയോരഭൂദ്ഭാരത സംപ്രഹാരോ
യഥാവിധോ നൈവ ബഭൂവ കശ്ചിത്।
പ്രേക്ഷന്ത ഏവാഹവശോഭിനൌ തൌ
യോധാസ്ത്വദീയാശ്ച പരേ ച സർവേ॥ 7-140-17 (50928)
ആവിധ്യദേനം ദശഭിഃ പൃഷത്കൈ--
രലംബുസോ രാജവരഃ പ്രസഹ്യ।
അനാഗതാനേവ തു താൻപൃഷത്കാം--
ശ്ചിച്ഛേദ ബാണൈഃ ശിനിപുംഗവോഽപി॥ 7-140-18 (50929)
പുനഃ സ ബാണൈസ്ത്രിഭിരഗ്നികൽപൈ--
രാകർണപൂർണൈർനിശിതൈഃ സപുംഖൈഃ।
വിവ്യാധ ദേഹാവരണം വിദാര്യ
തേ സാത്യകേരാവിവിശുഃ ശരീരം॥ 7-140-19 (50930)
തൈഃ കായമസ്യാഗ്ന്യനിലപ്രഭാവൈ--
ർവിദാര്യ ബാണൈർനിശിതൈർജ്വലദ്ഭിഃ।
ആജഘ്നിവാംസ്താന്രജതപ്രകാശാ--
നശ്വാംശ്ചതുർഭിശ്ചതുരഃ പ്രസഹ്യ॥ 7-140-20 (50931)
തഥാ തു തേനാഭിഹതസ്തരസ്വീ
നപ്താ ശിനേശ്ചക്രധരപ്രഭാവഃ।
അലംബുസസ്യോത്തമവേഗവദ്ഭി--
രശ്വാംശഅചതുർഭിർനിജഘാന ബാണൈഃ॥ 7-140-21 (50932)
അഥാസ്യ സൂതസ്യ ശിരോ നികൃത്യ
ഭല്ലേന കാലാനലസന്നിഭേന।
സകുണ്ഡലം പൂർമശശിപ്രകാശം
ഭ്രാജിഷ്ണു വക്ത്രം നിചകർത ദേഹാത്॥ 7-140-22 (50933)
നിഹത്യ തം പാർഥിവപുത്രപൌത്രം
സംഖ്യേ യദൂനാമൃഷഭഃ പ്രമാഥീ।
തതോഽന്വയാദർജുനമേവ വീരഃ
സൈന്യാനി രാജംസ്തവ സന്നിവാര്യ॥ 7-140-23 (50934)
അന്വാഗതം വൃഷ്ണിവീരം സമീക്ഷ്യ
തഥാരിമധ്യേ പരിവർതമാനം।
ഘ്നന്തം കുരൂണാമിഷുഭിർബലാനി
പുനഃപുനർവായുമിവാഭ്രപൂഗാൻ॥ 7-140-24 (50935)
തതോഽവഹൻസൈന്ധവാഃ സാധുദാന്താ
ഗോക്ഷീരകുന്ദേന്ദുഹിമപ്രകാശാഃ।
സുവർണജാലാവതതാഃ സദശ്വാ
യതോയതഃ കാമയതേ നൃസിംഹഃ॥ 7-140-25 (50936)
അഥാത്മജാസ്തേ സഹിതാഽഭിപേതു--
രന്യേ ച യോധാസ്ത്വരിതാസ്ത്വദീയാഃ।
കൃത്വാ മുഖം ഭാരതയോധമുഖ്യം
ദുഃശാസനം ത്വത്സുതമാജമീഢ॥ 7-140-26 (50937)
തേ സർവതഃ സംപരിവാര്യ സംഖ്യേ
ശൈനേയമാജഘ്നുരനീകസാഹാഃ।
സ ചാപി താൻപ്രവരഃ സാത്വതാനാം
ന്യവാരയദ്ബാണജാലേന വീരഃ॥ 7-140-27 (50938)
നിവാര്യ താംസ്തൂർണമമിത്രഘാതീ
നപ്താ ശിനേഃ പത്രിഭിരഗ്നികൽപൈഃ।
ദുഃശാസനസ്യാഭിജഘാന വാഹാ--
ഞ്ജവീയസസ്തൻമനസോഽപി ബാണൈഃ॥ 7-140-28 (50939)
തതോഽർജുനോ ഹർഷമവാപ സംഖ്യേ
കൃഷ്ണശ്ച ദൃഷ്ട്വാ പുരുഷപ്രവീരം॥ ॥ 7-140-29 (50940)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 140 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-140-17 പ്രേക്ഷന്തഃ പ്രേക്ഷകാഃ। ബഭൂവേത്യേതത് ബഹുവചനതയാ പരിണതമനുഷജ്യതേ॥ 5-140-18 പ്രസഹ്യ അനാദൃത്യ॥ 5-140-140 ചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 141
॥ ശ്രീഃ ॥
7.141. അധ്യായഃ 141
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകേരർജുനദർശനം ഭൂരിശ്രവസാ സമാഗമശ്ച॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-141-0 (50941)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-141-0x (4619)
തമുദ്യതം മഹാബാഹും ദുഃശാസനരഥം പ്രതി।
ത്വരിതം ത്വരണീയേഷു ധനഞ്ജയജയൈഷിണം॥ 7-141-1 (50942)
ത്രിഗർതാനാം മഹേഷ്വാസാഃ സുവർണവികൃതധ്വജാഃ।
സേനാസമുദ്രമാവിഷ്ടമനന്തം പര്യവാരയൻ॥ 7-141-2 (50943)
അഥൈനം രഥവംശേന സർവതഃ സന്നിവാര്യ തേ।
അവാകിരഞ്ഛരവ്രാതൈഃ ക്രുദ്ധാഃ പരമധന്വിനഃ॥ 7-141-3 (50944)
അജയദ്രാജപുത്രാംസ്താൻഭ്രാജമാനാൻമഹാരണേ।
ഏകഃ പഞ്ചാശതം ശത്രൂൻസാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ॥ 7-141-4 (50945)
സംപ്രാപ്യ ഭാരതീമധ്യം തലഘോഷസമാകുലം।
അസിശക്തിഗദാപൂർണമപ്ലുവം സാഗരം യഥാ॥ 7-141-5 (50946)
`അഥൈനമനുവൃത്താസ്തു ത്രിഗർതാഃ സഹിതാഃ പുനഃ।
തീവ്രേണ രഥവംശേന മഹതാ പര്യവാരയൻ।
വികർഷന്തോഽതിമാത്രാണി ചാപാനി ഭരതർഷഭ'॥ 7-141-6 (50947)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ ശൈനേയചരിതം രണേ।
പ്രതീച്യാം ദിശി തം ദൃഷ്ട്വാ പ്രാച്യാം പശ്യാമി ലാഘവാത്॥ 7-141-7 (50948)
ഉദീചീം ദക്ഷിണാം പ്രാചീം പ്രതീചീം വിദിശസ്തഥാ।
പുനർമധ്യഗതോ വീര ആഹവേ യുദ്ധദുർമദഃ॥ 7-141-8 (50949)
ഏകഃ പര്യചരന്രംഗേ ബഹുധാ സ മഹാബലഃ।
നൃത്യന്നിവാചരച്ഛൂരോ യഥാ രഥശതം തഥാ॥ 7-141-9 (50950)
തദ്ദൃഷ്ട്വാ ചരിതം തസ്യ സിംഹവിക്രാന്തഗാമിനഃ।
ത്രിഗർതാഃ സന്ന്യവർതന്ത സന്തപ്താഃ സ്വജനം പ്രതി॥ 7-141-10 (50951)
തമന്യേ ശൂരസേനാനാം ശൂരാഃ സംഖ്യേ ന്യവാരയൻ।
നിയച്ഛന്തഃ ശരവ്രാതൈർമത്തം ദ്വിപമിവാങ്കുശൈഃ॥ 7-141-11 (50952)
തൈർവ്യവാഹരദാര്യാത്മാ മുഹൂർതാദേവ സാത്യകിഃ।
തതഃ കലിംഗൈര്യുയുധേ സോഽചിന്ത്യബലവിക്രമഃ॥ 7-141-12 (50953)
താം ച സേനാമതിക്രംയ കലിംഗാനാം ദുരത്യയാം।
അഥ പാർഥം മഹാബാഹുർധനഞ്ജയമുപാസദത്॥ 7-141-13 (50954)
തരന്നിവ ജലേ ശ്രാന്തോ യഥാ സ്ഥലമുപേയിവാൻ।
തം ദൃഷ്ട്വാ പുരുഷവ്യാഘ്രം യുയുധാനഃ സമാശ്വസത്॥ 7-141-14 (50955)
തമായാന്തമഭിപ്രേക്ഷ്യ കേശവഃ പാർഥമബ്രവീത്।
അസാവായാതി ശൈനേയസ്തവ പാർഥ പദാനുഗഃ॥ 7-141-15 (50956)
ഏഷ ശിഷ്യഃ സഖാ ചൈവ തവ സത്യപരാക്രമഃ।
സർവാന്യോധാംസ്തൃണീകൃത്യ വിജിഗ്യേ പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-141-16 (50957)
ഏഷ കൌരവയോധാനാം കൃത്വാ ഘോരമുപദ്രവം।
തവ പ്രാണൈഃ പ്രിയതമഃ കിരീടിന്നേതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-17 (50958)
ഏഷ ദ്രോണം തഥാ ഭോജം കൃതവർമാണമേവ ച।
കദർഥീകൃത്യ വിശിഖൈഃ ഫൽഗുനാഭ്യേതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-18 (50959)
ധർമരാജപ്രിയാന്വേഷീ ഹത്വാ യോധാന്വരാന്വരാൻ।
ശൂരശ്ചൈവ കൃതാസ്ത്രശ്ച ഫൽഗുനാഭ്യേതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-19 (50960)
കൃത്വാ സുദുഷ്കരം കർമ സൈന്യമധ്യേ മഹാബലഃ।
തവ ദർശനമന്വിച്ഛൻപാണ്ഡവാഭ്യേതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-20 (50961)
ബഹൂനേകരഥേനാജൌ യോധയിത്വാ മഹാരഥാൻ।
ആചാര്യപ്രമുഖാൻപാർഥ പ്രയാത്യേഷ സ സാത്യകിഃ॥ 7-141-21 (50962)
സ്വബാഹുബലമാശ്രിത്യ വിദാര്യ ച വരൂഥിനീം।
പ്രേഷിതോ ധർമരാജേന പാർഥൈഷോഽഭ്യേതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-22 (50963)
പ്രിയഃ ശിഷ്യശ്ച തേ പാർഥ ത്വയാ തുല്യപരാക്രമഃ।
വിദ്രാവ്യം മഹതീം സേനാമേഷ ഹ്യായാതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-23 (50964)
യസ്യ നാസ്തി സമോ യോധഃ കൌരവേഷു കഥഞ്ചന।
സോഽയമായാതി കൌന്തേയ സാത്യകിര്യുദ്ധദുർമദഃ॥ 7-141-24 (50965)
കുരുസൈന്യാദ്വിമുക്തോ വൈ സിംഹോ മധ്യാദ്ഗവാമിവ।
നിഹത്യ ബഹുലാഃ സേനാഃ പാർഥൈഷോഽബ്യേതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-25 (50966)
ഏഷ രാജസഹസ്രാണാം വക്ത്രൈഃ പങ്കജസന്നിഭൈഃ।
ആസ്തീര്യ വസുധാം പാർഥ ക്ഷിപ്രമായാതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-26 (50967)
ഏഷ ദുര്യോധനം ജിത്വാ ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതം രണേ।
നിഹത്യ ജലസന്ധം ച ക്ഷിപ്രമായാതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-27 (50968)
രുധിരൌഘവതീം കൃത്വാ നദീം ശോണിതകർദമാം।
തൃണവദ്വ്യസ്യ കൌരവ്യാനേഷ ഹ്യായാതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-28 (50969)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-141-29x (4620)
തതഃ പ്രഹൃഷ്ടഃ കൌന്തേയഃ കേശവം വാക്യമബ്രവീത്।
ന മേ പ്രിയം മഹാബാഹോ യൻമാമഭ്യേതി സാത്യകിഃ॥ 7-141-29 (50970)
ന ഹി ജാനാമി വൃത്താന്തം ധർമരാജസ്യ കേശവ।
സാത്വതേന വിഹീനഃ സ യദി ജീവതി വാ ന വാ॥ 7-141-30 (50971)
ഏതേന ഹി മഹാബാഹോ രക്ഷിതവ്യഃ സ പാർഥിവഃ।
തമേഷ കഥമുത്സൃജ്യ മമ കൃഷ്ണ പദാനുഗഃ॥ 7-141-31 (50972)
രാജാ ദ്രോണായ ചോത്സൃഷ്ടഃ സൈന്ധവശ്ചാനിപാതിതഃ।
പ്രത്യുദ്യാതി ച ശൈനേയമേഷ ഭൂരിശ്രവാ രണേ॥ 7-141-32 (50973)
സോഽയം ഗുരുതരോ ഭാരഃ സൈന്ധവാർഥേ സമാഹിതഃ।
ജ്ഞാതവ്യശ്ച ഹി മേ രാജാ രക്ഷിതവ്യശ്ച സാത്യകിഃ॥ 7-141-33 (50974)
ജയദ്രഥശ്ച ഹന്തവ്യോ ലംബതേ ച ദിവാകരഃ।
ശ്രാന്തശ്ചൈഷ മഹാബാഹുരൽപപ്രാണശ്ച സാംപ്രതം॥ 7-141-34 (50975)
പരിശ്രാന്താ ഹയാശ്ചാസ്യ ഹയയന്താ ച മാധവ।
ന ച ഭൂരിശ്രവാഃ ശ്രാന്തഃ സസഹായശ്ച കേശവ॥ 7-141-35 (50976)
അപീദാനീം ഭവേദസ്യ ക്ഷേമമസ്മിൻസമാഗമേ।
കച്ചിന്ന സാഗരം തീർത്വാ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
ഗോഷ്പദം പ്രാപ്യ സീദേത മഹൌജാഃ ശിനിപുംഗവഃ॥ 7-141-36 (50977)
അപി കൌരവമുഖ്യേന കൃതാസ്ത്രേണ മഹാത്മനാ।
സമേത്യ ഭൂരിശ്രവസാ സ്വസ്തിമാൻസാത്യകിർഭവേത്॥ 7-141-37 (50978)
വ്യതിക്രമമിമം മന്യേ ധർമരാജസ്യ കേശവ।
ആചാര്യാദ്ഭയമുത്സൃജ്യ യഃ പ്രൈഷയത സാത്യകിം॥ 7-141-38 (50979)
ഗ്രഹണം ധർമരാജസ്യ ഖഗഃ ശ്യേന ഇവാമിഷം।
നിത്യമാശംസതേ ദ്രോണഃ കച്ചിത്സ്യാത്കുശലീ നൃപഃ॥ ॥ 7-141-39 (50980)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 141 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-141-1 തുരണീയേഷു കൃത്യേഷു॥ 5-141-141 ഏകചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 142
॥ ശ്രീഃ ॥
7.142. അധ്യായഃ 142
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിഭൂരിശ്രവസോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥ സാത്യകിശിരച്ഛേദായോന്നമിതസ്യ സ്വംഗഭൃതോ ഭൂരിശ്രവോഭുജസ്യാർജുനേന സഞ്ഛേദഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-142-0 (50981)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-142-0x (4621)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ സാത്വതം യുദ്ധദുർമദം।
ക്രോധാദ്ഭൂരിശ്രവാ രാജൻസഹസാ സമുപാദ്രവത്॥ 7-142-1 (50982)
തമബ്രവീൻമഹാരാജ കൌരവ്യഃ ശിനിപുംഗവം।
അദ്യ പ്രാപ്തോഽപി ദിഷ്ട്യാ മേ ചക്ഷുർവിഷയമിത്യുത॥ 7-142-2 (50983)
ചിരാഭിലഷിതം കാമമഹം പ്രാപ്സ്യാമി സംയുഗേ।
ന ഹി മേ മോക്ഷ്യസേ ജീവന്യദി നോത്സൃജസേ രണം॥ 7-142-3 (50984)
അദ്യ ത്വാം സമരേ ഹത്വാ നിത്യം ശൂരാഭിമാനിനം।
നന്ദയിഷ്യാമി ദാശാർഹ കുരുരാജം സുയോധനം॥ 7-142-4 (50985)
അദ്യ മദ്ബാണനിർദഗ്ധം പതിതം ധരണീതലേ।
ദ്രക്ഷ്യതസ്ത്വാം രണേ വീരൌ സഹിതൌ കേശവാർജുനൌ॥ 7-142-5 (50986)
അദ്യ ധർമസുതോ രാജാ ശ്രുത്വാ ത്വാം നിഹതം മയാ।
സവ്രീഡോ ഭവിതാ സദ്യോ യേനാസീഹ പ്രവേശിതഃ॥ 7-142-6 (50987)
അദ്യ മേ വിക്രമം പാർഥോ വിജ്ഞാസ്യതി ധനഞ്ജയഃ।
ത്വയി ഭൂമൌ വിനിഹതേ ശയാനേ രുധിരോക്ഷിതേ॥ 7-142-7 (50988)
ചിരാഭിലഷിതോ ഹ്യേഷ ത്വയാ സഹ സമാഗമഃ।
പുരാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ ശക്രസ്യ ബലിനാ യഥാ॥ 7-142-8 (50989)
അദ്യ യുദ്ധം മഹാഘോരം തവ ദാസ്യാമി സാത്വത।
തതോ ജ്ഞാസ്യസി തത്ത്വേന മദ്വീര്യബലപൌരുഷം॥ 7-142-9 (50990)
അദ്യ സംയമനീം യാതാ മയാ ത്വം നിഹതോ രണേ।
യഥാ രാമാനുജേനാജൌ രാവണിർലക്ഷ്മണേന ഹ॥ 7-142-10 (50991)
അദ്യ കൃഷ്ണശ്ച പാർഥശ്ച ധർമരാജശ്ച മാധവ।
ഹതേ ത്വയി നിരുത്സാഹാരണം ത്യക്ഷ്യന്ത്യസംശയം॥ 7-142-11 (50992)
അദ്യ തേഽപചിതിം കൃത്വാ ശിതൈർമാധവ സായകൈഃ।
തത്സ്ത്രിയോ നന്ദയിഷ്യാമി യേ ത്വയാ നിഹതാ രണേ॥ 7-142-12 (50993)
മച്ചക്ഷുർവിഷയേ പ്രാപ്തോ ന ത്വം മാധവ മോക്ഷ്യസേ।
സിംഹസ്യ വിഷയം പ്രാപ്തോ യഥാ ക്ഷുദ്രമൃഗസ്തഥാ॥ 7-142-13 (50994)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-142-14x (4622)
യുയുധാനസ്തു തം രാജൻപ്രത്യുവാച ഹസന്നിവ।
കൌരവേയ ന സന്ത്രാസോ വിദ്യതേ മമ സംയുഗേ॥ 7-142-14 (50995)
നാഹം ഭീഷയിതും ശക്യോ വാങ്മാത്രേണ തു കേവലം।
സ മാം നിഹന്യാത്സംഗ്രാമേ യോ മാം കുര്യാന്നിരായുധം॥ 7-142-15 (50996)
സമാസ്തു ശാശ്വതീർഹന്യാദ്യോ മാം ഹന്യാദ്ധി സംയുഗേ।
കിം വൃഥോക്തേന ബഹുനാ കർമണാ തത്സമാചര॥ 7-142-16 (50997)
ശാരദസ്യേവ മേഘസ്യ ഗർജിതം നിഷ്ഫലം ഹിതേ।
ശ്രുത്വാ ത്വദ്ഗർജിതം വീര ഹാസ്യം ഹി മമ ജായതേ॥ 7-142-17 (50998)
ചിരകാലേപ്സിതം ലോകേ യുദ്ധമദ്യാസ്തു കൌരവ।
ത്വരതേ മേ മതിസ്താത തവ യുദ്ധാഭികാങ്ക്ഷിണീ।
നാഹത്വാഽഹം നിവർതിഷ്യേ ത്വാമദ്യ പുരുഷാധമ॥ 7-142-18 (50999)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-142-19x (4623)
അന്യോന്യം തൌ തഥാ വാഗ്ഭിസ്തക്ഷന്തൌ നരപുംഗവൌ।
ജിഘാംസൂ പരമക്രുദ്ധഭിജഘ്നതുരാഹവേ॥ 7-142-19 (51000)
സമേതൌ തൌ മഹേഷ്വാസൌ ശുഷ്മിണൌ സ്പർധിനൌ രണേ।
ദ്വിരദാവിവ സങ്ക്രുദ്ധൌ വാസിതാർഥേ മദോത്കടൌ॥ 7-142-20 (51001)
ഭൂരിശ്രവാഃ സാത്യകിശ്ച വവർഷതുരരിന്ദമൌ।
ശരവർഷാണി ഘോരാണി മേഘാവിവ പരസ്പരം॥ 7-142-21 (51002)
സൌമദത്തിസ്തു ശൈനേയം പ്രച്ഛാദ്യേഷുഭിരാശുഗൈഃ।
ജിഘാംസുർഭരതശ്രേഷ്ഠ വിവ്യാധ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-142-22 (51003)
ദശഭിഃ സാത്യകിം വിദ്ധ്വാ സൌമദത്തിരഥാപരാൻ।
മുമോച നിശിതാൻബാണാഞ്ജിഘാംസുഃ ശിനിപുംഗവം॥ 7-142-23 (51004)
താനസ്യ വിശിഖാംസ്തീക്ഷ്ണാനന്തരിക്ഷേ വിശാംപതേ।
അപ്രാപ്താനസ്ത്രമായാഭിരഗ്രസത്സാത്യകിഃ പ്രഭോ॥ 7-142-24 (51005)
തൌ പൃഥക്ശസ്ത്രവർഷാഭ്യാമവർഷേതാം പരസ്പരം।
ഉത്തമാഭിജനൌ വീരൌ കുരുവൃഷ്മിയശസ്കരൌ॥ 7-142-25 (51006)
തൌ നഖൈരിവ ശാർദൂലൌ ദന്തൈരിവ മഹാദ്വിപൌ।
രഥശക്തിഭിരന്യോന്യം വിശിഖൈശ്ചാപ്യകൃന്തതാം॥ 7-142-26 (51007)
നിർഭിദന്തൌ ഹി ഗാത്രാണി വിക്ഷരന്തൌ ച ശോണിതം।
വ്യഷ്ടംഭയേതാമന്യോന്യം പ്രാണദ്യൂതാഭിദേവിനൌ॥ 7-142-27 (51008)
ഏവമുത്തമകർമാണൌ കുരുവൃഷ്ണിയശസ്കരൌ।
പരസ്പരമയുധ്യേതാം വാരണാവിവ യൂഥപൌ॥ 7-142-28 (51009)
താവദീർഘേണ കാലേന ബ്രഹ്മലോകപുരസ്കൃതൌ।
യിയാസന്തൌ പരം സ്ഥാനമന്യോന്യം സഞ്ജഗർജതുഃ॥ 7-142-29 (51010)
സാത്യകിഃ സൌമദത്തിശ്ച ശരവൃഷ്ട്യാ പരസ്പരം।
ഹൃഷ്ടവദ്ധാർതരാഷ്ട്രാണാം പശ്യതാമഭ്യവർഷതാം॥ 7-142-30 (51011)
സംപ്രൈക്ഷന്ത ജനാസ്തൌ തു യുധ്യമാനൌ യുധാംപതീ।
യൂഥപൌ വാസിതാഹേതോഃ പ്രയുദ്ധാവിവ കുഞ്ജരൌ॥ 7-142-31 (51012)
`ഭൂയോഭൂയഃ ശരൈ രാജംസ്തക്ഷന്തൌ ക്രോധമൂർച്ഛിതൌ।
അയുധ്യേതാം മഹാരംഗേ വനേ കേസരിണാവിവ॥ 7-142-32 (51013)
മർമജ്ഞാവിവ സങ്ക്രുദ്ധൌ ജിഘാംസന്തൌ ജഗർജതുഃ।
വിമർദന്താവഥാന്യോന്യം ബലവജ്രധരാവിവ॥ 7-142-33 (51014)
അഥാന്യോന്യം പതാകാശ്ച രഥോപകരണാനി ച।
സഞ്ചിച്ഛിദതുരായാന്തൌ ബാണൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-142-34 (51015)
പുനശ്ച ശരവർഷാഭ്യാമന്യോന്യമഭിവർഷതാം।
ഉഭൌ തു ജഘ്നതുസ്തൂർണമിതരേതരസാരഥീ'॥ 7-142-35 (51016)
അന്യോന്യസ്യ ഹയാൻഹത്വാ ധനുഷീ വിനികൃത്യ ച।
വിരഥാവസിയുദ്ധായ സമേയാതാം മഹാരണേ॥ 7-142-36 (51017)
ആർഷഭേ ചർമണീ ചിത്രേ പ്രഗൃഹ്യ വിപുലേ ശുഭേ।
വികോശൌ ചാപ്യസീ കൃത്വാ സമരേ തൌ വിചേരതുഃ॥ 7-142-37 (51018)
ചരന്തൌ വിവിധാൻമാർഗാൻമണ്ഡലാനി ച ഭാഗശഃ।
മുഹുരാജഘ്നതുഃ ക്രുദ്ധാവന്യോന്യമരിമർദനൌ।
സഖംഗൌ ചിത്രവർമാണൌ സനിഷ്കാംഗദഭൂഷണൌ॥ 7-142-38 (51019)
ഭ്രാന്തമുദ്ധാന്തമാവിദ്ധമാപ്ലുതം വിപ്ലുതം സൃതം।
സംപാതം സമുദീർണം ച ദർശയന്തൌ യശസ്വിനൌ॥ 7-142-39 (51020)
അസിഭ്യാം സംപ്രജഹാതേ പരസ്പരമരിന്ദമൌ।
ഉഭൌ ഛിദ്രൈഷിണൌ വീരാവുഭൌ ചിത്രം വവൽഗതുഃ॥ 7-142-40 (51021)
ദർശയന്താവുഭൌ ശിക്ഷാം ലാഘവം സൌഷ്ഠവം തഥാ।
രണേ രണകൃതാം ശ്രേഷ്ഠാവന്യോന്യം പര്യകർഷതാം॥ 7-142-41 (51022)
മുഹൂർതമിവ രാജേന്ദ്ര സമാഹത്യ പരസ്പരം।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം വീരാവാശ്വസതാം പുനഃ॥ 7-142-42 (51023)
അസിഭ്യാം ചർമണീ ചിത്രേ ശതചന്ദ്രേ നരാധിപ।
നികൃത്യ പുരുഷവ്യാഘ്രൌ ബാഹുയുദ്ധം പ്രചക്രതുഃ॥ 7-142-43 (51024)
വ്യൂഢോരസ്കൌ ദീർഘഭുജൌ നിയുദ്ധകുശലാവുഭൌ।
ബാഹുഭിഃ സമസജ്ജേതാമായസൈഃ പരിധൈരിവ॥ 7-142-44 (51025)
തയോ രാജൻഭുജാഘാതനിഗ്രഹപ്രഗ്രഹാസ്തഥാ।
ശിക്ഷാബലസമുദ്ഭൂതാഃ സർവയോധപ്രഹർഷണാഃ॥ 7-142-45 (51026)
തയോർനൃവരയോ രാജൻസമരേ യുധ്യമാനയോഃ।
ഭീമോഽഭവൻമഹാശബ്ദോ വജ്രപർവതയോരിവ॥ 7-142-46 (51027)
ദ്വിപാവിവ വിഷാണാഗ്രൈഃ ശൃംഗൈരിവ മഹർഷഭൌ।
ഭുജയോക്രാവബന്ധൈശ്ച ശിരോഭ്യാം ചാവഘാതനൈഃ॥ 7-142-47 (51028)
പാദാവകർഷസന്ധാനൈസ്തോമരാങ്കശലാസനൈഃ।
പാദോദരവിബന്ധൈശ്ച ഭൂമാവുദ്ധമണൈസ്തഥാ॥ 7-142-48 (51029)
ഗതപ്രത്യാഗതാക്ഷേപൈഃ പാതനോത്ഥാനസംപുതൈഃ।
യുയുധാതേ മഹാത്മാനൌ കുരുസാത്വതപുംഗവൌ॥ 7-142-49 (51030)
ദ്വാത്രിംശത്കാരണാനി സ്യുര്യാനി യുദ്ധാനി ഭാരത।
താന്യദർശയതാം തത്ര യുധ്യമാനൌ മഹാബലൌ॥ 7-142-50 (51031)
ക്ഷീണായുധേ സാത്വതേ യുധ്യമാനേ
തതോഽബ്രവീദർജുനം വാസുദേവഃ।
പശ്യസ്വൈനം വിരഥം യുധ്യമാനം
രണേ വരം സർവധനുർധരാണാം॥ 7-142-51 (51032)
`സിന്ധുരാജവധേ സക്തം പാർഥം കൃഷ്ണോഽബ്രവീത്പുനഃ।
സീദന്തം സാത്യകിം പശ്യ പാർഥൈനം പരിരക്ഷ ച'॥ 7-142-52 (51033)
പ്രവിഷ്ടോ ഭാരതീം ഭിത്ത്വാ തവ പാണ്ഡവ പൃഷ്ഠതഃ।
യോധിതശ്ച മഹാവീര്യൈഃ സർവൈർഭാരത ഭാരതൈഃ॥ 7-142-53 (51034)
ധാർതരാഷ്ട്രാശ്ച യേ മുഖ്യാ യേ ച മുഖ്യാ മഹാരഥാഃ।
നിഹതാ വൃഷ്ണിവീരേണ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-142-54 (51035)
പരിശ്രാന്തം യുധാം ശ്രേഷ്ഠം സംപ്രാപ്തോ ഭൂരിദക്ഷിണഃ।
യുദ്ധാകാങ്ക്ഷീ സമായാന്തം നൈതത്സമമിവാർജുന॥ 7-142-55 (51036)
തതോ ഭൂരിശ്രവാഃ ക്രുദ്ധഃ സാത്യകിം യുദ്ധദുർമദഃ।
ഉദ്യംയാഭ്യാഹനദ്രാജൻമത്തോ മത്തമിവ ദ്വിപം॥ 7-142-56 (51037)
തതോ ജലദനിർഘോഷഃ സമീപേ നൃപസത്തമ।
ഹാഹാകാരോ മഹാനാസീത്സൈന്യാനാം ഭരതർഷഭ।
യദുദ്യംയ മഹാബാഹുഃ സാത്യകിം ന്യഹനദ്ഭുവി॥ 7-142-57 (51038)
രഥസ്ഥയോർദ്വയോര്യുദ്ധേ ക്രുദ്ധയോര്യോധമുഖ്യയോഃ।
കേശവാര്യുനയോ രാജൻസമരേ പ്രേക്ഷമാണയോഃ॥ 7-142-58 (51039)
അഥ കൃഷ്ണോ മഹാബാഹുരർജുനം പ്രത്യഭാഷത।
പശ്യ വൃഷ്ണ്യന്ധകവ്യാഘ്രം സൌമദത്തിവശം ഗതം॥ 7-142-59 (51040)
പരിശ്രാന്തം ഗതം ഭൂമൌ കൃത്വാ കർമ സുദുഷ്കരം।
തവാന്തേവാസിനം വീരം പാലയാർജുന സാത്യകിം॥ 7-142-60 (51041)
ന വശം യജ്ഞശീലസ്യ ഗച്ഛേദേഷ വരോഽർജുന।
ത്വത്കൃതേ പുരുഷവ്യാഘ്ര തദാഽഽശു ക്രിയതാം വിഭോ॥ 7-142-61 (51042)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-142-62x (4624)
സ സിംഹ ഇവ മാതംഗം വികർഷൻഭൂരിദക്ഷിണഃ।
വ്യരോചത കുരുശ്രേഷ്ഠഃ സാത്വതപ്രവരം യുധി॥ 7-142-62 (51043)
അഥാബ്രവീദ്ധൃഷ്ടമനാ വാസുദേവം ധനഞ്ജയഃ।
പശ്യ വൃഷ്ണിപ്രവീരേണ ക്രീഡന്തം കുരുപുംഗവം।
മഹാദ്വിപേനേവ വനേ മത്തേന ഹരിയൂഥപം॥ 7-142-63 (51044)
`മാമേവ ച മഹാബാഹോ പരിയാന്തി മഹാരഥാഃ।
യഥാശക്തി യതന്തോ മാം യോധയന്തോ ജനാർദന॥ 7-142-64 (51045)
ധ്രുവം ച യോധയാംയേതാഞ്ഛിദ്രാന്വേഷണതത്പരാൻ।
രക്ഷാമി സാത്യകിം ചൈവ സൌമദത്തിവശം ഗതം॥ 7-142-65 (51046)
അപ്രാപ്തോഽയം മയാ കൃഷ്മ ഹന്തും ഭൂരിശ്രവാ രണേ।
അന്യേന തു സമാസക്തം മമ നോത്സഹതേ മനഃ॥ 7-142-66 (51047)
അവശ്യം ച മയാ കൃഷ്ണ വൃഷ്ണിവീരസ്യ രക്ഷണം।
മദർഥം യുധ്യമാനസ്യ കാര്യം പ്രാണൈരപി പ്രഭോ॥ 7-142-67 (51048)
അധർമോ വാഽസ്തു ധർമോ വാ മമ മാധവ മാധവഃ।
പരേണ നിഹതോ മാ സ്മ പ്രാണാൻഹാസീൻമഹാരഥഃ॥ 7-142-68 (51049)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-142-69x (4625)
ഏവമുക്ത്വാഽർജുനഃ കൃഷ്ണം പരാനാശു ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ഛാദയാമാസ സങ്ക്രുദ്ധഃ പരേ ചാപി ധനഞ്ജയം॥ 7-142-69 (51050)
ഏവം സ്മ യുധ്യതേ വീരഃ സാത്യകിം ച മുഹുർമുഹുഃ।
പ്രേക്ഷതേ സ്മ നരവ്യാഘ്രോ ഭൂരിശ്രവസമേവ ച'॥ 7-142-70 (51051)
തഥാ തു കൃഷ്യമാണം തം ദൃഷ്ട്വാ സാത്യകിമാഹവേ।
വാസുദേവസ്തദാ വാക്യം ഭൂയോഽപ്യർജുനമബ്രവീത്॥ 7-142-71 (51052)
പശ്യ വൃഷ്ണ്യന്ധകവ്യാഘ്രം സൌമദത്തിവംശം ഗതം।
തവ ശിഷ്യം മഹാബാഹോ ധനുഷ്യനവമം ത്വയാ॥ 7-142-72 (51053)
അനിത്യോ വിക്രമഃ പാർഥ യത്ര ഭൂരിശ്രവാ രണേ।
വിശേഷയതി വാർഷ്ണേയം സാത്യകിം സത്യവിക്രമം॥ 7-142-73 (51054)
`ബഹുഭിർമഹാരഥൈരേഷ പരാക്രാന്തൈര്യുയുത്സുഭിഃ।
യുദ്ധ്വാ ഭൃശം പരിശ്രാന്തഃ ക്ഷീണായുധരപരിച്ഛദഃ'॥ 7-142-74 (51055)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-142-75x (4626)
ഏവമുക്തോ മഹാരാജ വാസുദേവേന പാണ്ഡവഃ।
മനസാ പൂജയാമാസ ഭൂരിശ്രവസമാഹവേ॥ 7-142-75 (51056)
വികർഷൻസാത്വതാം ശ്രേഷ്ഠം ക്രീഡമാന ഇവാഹവേ।
സ ഹർഷയതി മാം ഭൂയഃ കുരൂണാം നന്ദിവർധനഃ॥ 7-142-76 (51057)
പ്രവരം വൃഷ്ണിവീരാണാം യന്നിഹന്ത്യേഷ സാത്യകിം।
മഹാദ്വിപമിവാരണ്യേ കർഷന്നിവ ഹരിർഭൃശം॥ 7-142-77 (51058)
ഏവം തു മനസാ രാജൻപാർഥഃ സംപൂജ്യ കൌരവം।
`അയുധ്യതാരിഭിർവീരസ്തം ച സംപ്രേക്ഷതേ മുഹുഃ'॥ 7-142-78 (51059)
അഥ കോശാദ്വിനിഷ്കൃഷ്യ ഖംഗം ഭൂരിശ്രവാഃ ശിതം।
മൂർധജേഷു ച ജഗ്രാഹ പദാ ചോരസ്യാതാഡയത്।
`ആക്രംയ ചാപ്യഥോദ്യംയ സഹാസിം സുഭുജോ ഭുജം॥ 7-142-79 (51060)
ശുശുഭേ സ ഭുജസ്തസ്യ തപനീയവിഭൂഷണഃ।
മധ്യേ രഥസമൂഹസ്യ ഇന്ദ്രധ്വജ ഇവോച്ഛ്രിതഃ॥ 7-142-80 (51061)
ഹാഹാകൃതമഭൂത്സർവം പാണ്ഡവാനാം മഹദ്ബലം।
താവകാശ്ച മുദാ യുക്താഃ സിംഹനാദം വിചുക്രുശുഃ॥ 7-142-81 (51062)
നിമീലിതാക്ഷാസ്ത്വഭവഞ്ജനാഃ സംഗ്രാമഭീരവഃ।
തഥാ ഭൂരിശ്രവോഗ്രസ്തേ സാത്വതേ നഷ്ടവിക്രമേ॥ 7-142-82 (51063)
വാസുദേവം മഹാബാഹുരർജുനഃ പ്രത്യഭാഷത।
സൈന്ധവേ സക്തദൃഷ്ടിത്വാന്ന തം പശ്യാമി മാധവം॥ 7-142-83 (51064)
ഏഷ ത്വസുകരം കർമ യാദവാർഥേ കരോംയഹം।
മമ ശിഷ്യോ മമാർഥായ യുധ്യതേ മമ ശത്രുഭിഃ।
തം കൃഷ്ണ മോക്ഷയിഷ്യാമി ദാവാത്സിംഹശിശും യഥാ'॥ 7-142-84 (51065)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-142-85x (4627)
ഇത്യുക്ത്വാ വചനം കുർവന്വാസുദേവസ്യ പാണ്ഡവഃ।
തതഃ ക്ഷുരപ്രം നിശിതം ഗാണ്ഡീവേ സമയോജയത്॥ 7-142-85 (51066)
പാർഥബാഹുവിസൃഷ്ടഃ സ മഹോൽകേവ നഭശ്ച്യുതാ।
സഖംഗം യജ്ഞശീലസ്യ ബാഹും ദക്ഷിണമച്ഛിനത്॥ ॥ 7-142-86 (51067)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വിചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 142 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-142-2 ഉതാത്യർഥം॥ 5-142-16 ശാശ്വതീഃ സമാഃ സർവകാലം। തുരവധാരണേ। നിത്യമേവ അസൌ ഹന്യാത്। ജയ ഏവ തസ്യേത്യർഥഃ॥ 5-142-29 ബ്രഹ്മലോകപുരസ്കൃതൌ ബ്രാഹ്മണസമൂഹ സത്കൃതൌ॥ 5-142-45 ഭുജാഘാതോ ഭുജസ്ഫോടഃ। നിഗ്രഹോ ഹസ്തധാരണം। പ്രഗ്രഹോ ഗലഹസ്തകഃ॥ 5-142-47 ഭുജയോക്ത്രാവബന്ധൈർബാഹുപാശവേഷ്ടനൈഃ। അവഘാതനൈസ്താഡനൈഃ॥ 5-142-48 പാദശബ്ദഃ പ്രത്യേകം സംബധ്യതേ। പാദാവകർഷൈശ്ചരണാവകർഷണൈഃ। പാദസന്ധാനൈശ്ചരണച്ഛന്ദിതകൈഃ। തോമരൈരതിസ്ഫോടനൈഃ। അങ്കുശൈരവലുഞ്ചനൈഃ। പാദോദരവിബന്ധൈഃ പാദാഭ്യാമുദരക്രോഡീകരണൈഃ। ഉദ്ഭ്രമണൈഃ പരിവർതനൈഃ॥ 5-142-49 ഗതൈർഗമനൈഃ പ്രത്യാഗതൈരാവർതനൈഃ। ആക്ഷേപൈരാസ്ഫാലനൈഃ। പാതനൈർഭൂമിപ്രാപണൈഃ ഉത്ഥാനൈഃ ഉത്പതനൈഃ। സംപ്ലുതൈഃ വിഷ്ഫാരാനുബന്ധൈഃ॥ 5-142-55 സമര നുരൂപം॥ 5-142-56 അഭ്യാഹനദാസ്ഫാലിതവാൻ॥ 5-142-142 ദ്വിചത്വാരിശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 143
॥ ശ്രീഃ ॥
7.143. അധ്യായഃ 143
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനച്ഛിന്നഭുജസ്യ ഭൂരിശ്രവസഃ തദുപാലംഭപൂർവകം പ്രായോപവേശഃ॥ 1 ॥ സാത്യകിനാ ഭൂരിശ്രവശ്ശിരശ്ഛേദഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-143-0 (51068)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-143-0x (4628)
സ ബാഹുർന്യപതദ്ഭൂമൌ സഖംഗഃ സശുഭാംഗദഃ।
ആദധജ്ജീവലോകസ്യ ദുഃഖമദ്ഭുതമുത്തമഃ।
`യന്ത്രമുക്തോ മഹേന്ദ്രസ്യ ധ്വജോ വൃത്തോത്സവോ യഥാ'॥ 7-143-1 (51069)
പ്രഹരിഷ്യൻഹൃതോ ബാഹുരദൃശ്യതേ കിരീടിനാ।
വേഗേന ന്യപതദ്ഭൂമൌ പഞ്ചാസ്യ ഇവ പന്നഗഃ॥ 7-143-2 (51070)
സ മോഘം കൃതമാത്മാനം ദൃഷ്ട്വാ പാർഥേന കൌരവഃ।
ഉത്സൃജ്യ സാത്യകിം ക്രോധാദ്ഗ്രർഹയാമാസ പാണ്ഡവം॥ 7-143-3 (51071)
`സ വിബാഹുർമഹാരാജ ഏകപക്ഷ ഇവാണ്ഡജഃ।
ഏകചക്രോ രഥോ യദ്വദ്ധരണീമാസ്ഥിതോ നൃപഃ।
ഉവാച പാണ്ഡവം ചൈവ സർവക്ഷത്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-143-4 (51072)
ഭൂരിശ്രവാ ഉവാച। 7-143-5x (4629)
നൃശംസം ബത കൌന്തേയ കർമേദം കൃതവാനസി।
അപശ്യതോ വിഷക്തസ്യ യൻമേ ത്വം ബാഹുമച്ഛിനഃ॥ 7-143-5 (51073)
യേഷു യേഷു നരഃ പാർഥ വർതതേ സുസമാഹിതഃ।
ആശു തച്ഛീലതാമേതി തദിദം ദൃശ്യതേ ത്വയി॥ 7-143-6 (51074)
കിം നു വക്ഷ്യസി രാജാനം ധർമപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം
കിം കുർവാണോ മയാ സംഖ്യേ ഹതോ ഭൂരിശ്രവാ ഇതി॥ 7-143-7 (51075)
ഇദമിന്ദ്രേണ തേ സാക്ഷാദുപദിഷ്ടം മഹാത്മനാ।
അസ്ത്രം രുദ്രേണ വാ പാർഥ ദ്രോണേനാഥ കൃപേണ വാ॥ 7-143-8 (51076)
നനു നാമാസ്ത്രധർമജ്ഞസ്ത്വം ലോകേഽഭ്യധികഃ പരൈഃ।
സോഽയുധ്യമാനസ്യ കഥം രണേ പ്രഹൃതവാനസി॥ 7-143-9 (51077)
ന പ്രമത്തായ ഭീതായ വിരഥായ പ്രയാചതേ।
വ്യസനേ വർതമാനായ പ്രഹരന്തി മനീഷിണഃ॥ 7-143-10 (51078)
ഇദം തു നീചാചരിതമസത്പുരുഷസേവിതം।
കഥമാചരിതം പാർഥ പാപകർമ സുദുഷ്കരം॥ 7-143-11 (51079)
ആര്യേണ സുകരം ത്വാഹുരാര്യകർമ ധനഞ്ജയ।
അനാര്യകർമ ത്വാര്യേണ സുദുഷ്കരതമം ഭുവി॥ 7-143-12 (51080)
കഥം ഹി രാജവംശ്യസ്ത്വം കൌരവേയോ വിശേഷതഃ।
ക്ഷത്രധർമാദപക്രാന്തഃ സുവൃത്തശ്ചാരിതവ്രതഃ॥ 7-143-13 (51081)
`അൽപസ്തവാപരാധോഽത്ര ന ത്വാം താത വിഗർഹയേ।
വാർഷ്ണേയാപശദം പ്രാപ്യ ക്ഷുദ്രം കൃതമിദം ത്വയാ'॥ 7-143-14 (51082)
ഇദം തു യദതിക്ഷുദ്രം വാർഷ്ണേയാർഥേ കൃതം ത്വയാ।
വാസുദേവമതം നൂനം നൈതത്ത്വയ്യുപപദ്യതേ॥ 7-143-15 (51083)
കോ ഹി നാമ പ്രമത്തായ പരേണ സഹ യുധ്യതേ।
ഈദൃശം വ്യസനം ദദ്യാദ്യോ ന കൃഷ്ണസഖോ ഭവേത്॥ 7-143-16 (51084)
വ്രാത്യാഃ സങ്ക്ലിഷ്ടകർമാണഃ പ്രകൃത്യൈവ ച ഗർഹിതാഃ।
വൃഷ്ണ്യന്ധകാഃ കഥം പാർഥ പ്രമാണം ഭവതാ കൃതാഃ॥ 7-143-17 (51085)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-143-18x (4630)
ഏവമുക്തോ രണേ പാർഥോ ഭൂരിശ്രവസമബ്രവീത്।
വ്യക്തം ഹി ജീര്യമാണോഽപി ബുദ്ധിം ജരയതേ നരഃ।
അനർഥകമിദം സർവം യത്ത്വയാ വ്യാഹൃതം പ്രഭോ॥ 7-143-18 (51086)
ജാനന്നേവ ഹൃഷീകേശം ഗർഹസേ മാം ച പാണ്ഡവം।
സംഗാമാണാം ഹി ധർമജ്ഞഃ സർവശാസ്ത്രാർഥപാരഗഃ॥ 7-143-19 (51087)
ന ചാധർമമഹം കുര്യാം ജാനംശ്ചൈവ ഹി മുഹ്യസേ॥ 7-143-20 (51088)
യുധ്യന്തേ ക്ഷത്രിയാഃ ശത്രൂൻസ്വൈഃസ്വൈഃ പരിവൃതാ നരാഃ।
ഭ്രാതൃഭിഃ പിതൃഭിഃ പുത്രൈസ്തഥാ സംബന്ധിബാന്ധവൈഃ।
വയസ്യൈരഥ മിത്രൈശ്ച സ്വബാഹുബലമാശ്രിതാഃ॥ 7-143-21 (51089)
സ കഥം സാത്യകിം ശിഷ്യം സുഖസംബന്ധിമേവ ച।
അസ്മദർഥേ ച യുധ്യന്തം ത്യക്ത്വാ പ്രാണാൻസുദുസ്ത്യജാൻ॥ 7-143-22 (51090)
മമ ബാഹും രണേ രാജന്ദക്ഷിണം യുദ്ധദുർമദം।
*ത്വയാ നികൃഷ്യമാണം ച ദൃഷ്ടവാനസ്മി നിഷ്ക്രിയം॥ 7-143-23 (51091)
ന ച ത്വം രക്ഷിതവ്യോ ഹി ഏകോ രണഗതേന ഹി।
യോ യസ്യ യുധ്യതേഽർഥായ സംരക്ഷ്യോ നരാധിപ।
തൈ രക്ഷ്യമാണൈഃ സ നൃപോ രക്ഷിതവ്യോ മഹാമൃധേ॥ 7-143-24 (51092)
യദ്യഹം സാത്യകിം ദൃഷ്ട്വാ തൂഷ്ണീമാസിഷ്യ ആഹവേ।
തതസ്തേന വിയോഗശ്ച പ്രാപ്യം നരകമേവ ച॥ 7-143-25 (51093)
രക്ഷിതവ്യോ മയാ യസ്മാത്തസ്മാല്ലബ്ധോ മയാ സ ച।
യശശ്ചൈവ സ്വപക്ഷേഭ്യഃ ഫലം മിത്രസ്യ രക്ഷണാത്॥ 7-143-26 (51094)
യച്ച മാം ഗർഹസേ രാജൻകൃഷ്ണേന സഹ സംഗതം।
കസ്തേന സംഗമം നേച്ഛേത്തത്ര തേ ബുദ്ധിവിഭ്രമഃ॥ 7-143-27 (51095)
ആബദ്ധകവചസ്യേഹ രഥമാരുഹ്യ തിഷ്ഠതഃ।
സർവായുധൈരുപേതസ്യ പ്രതിയോദ്ധൃപ്രതീക്ഷിണഃ॥ 7-143-28 (51096)
അസ്മിന്രഥഗജാനീകേ ഹയപത്തിസമാകുലേ।
സിംഹനാദോദ്ധതരവേ ഗംഭീരേ സൈന്യസാഗരേ॥ 7-143-29 (51097)
സ്വൈശ്ചാപി സമുപേതസ്യ വിക്രാന്തസ്യ തഥാ രണേ।
സാത്യകേന കഥം യോഗ്യഃ സംഗ്രാമസ്തേ ഭവിഷ്യതി॥ 7-143-30 (51098)
ബഹുഭിഃ സഹ സംഗംയ നിർജിത്യ ച മഹാരഥാൻ।
ശ്രാന്തശ്ച ശ്രാന്തവാഹശ്ച ക്ഷീണസർവായുധസ്ത്വയാ।
സമേതഃ സാത്യകിഃ സംഖ്യേ നിർജിതശ്ച മഹാരഥഃ॥ 7-143-31 (51099)
ഈദൃശം സാത്യകിം സംഖ്യേ നിർജിത്യ ച മഹാരഥം।
അധികത്വം വിജാനീപേ സ്വവീര്യവശമാഗതം॥ 7-143-32 (51100)
ഇച്ഛസി ത്വം ശിരസ്തസ്യ അസിനാ ഹർതുമാഹവേ।
തഥാ കൃച്ഛ്രഗതം ദൃഷ്ട്വാ സാത്യകിം കഃ ക്ഷമിഷ്യതി।
ഏകസ്യൈകേന ഹി കഥം സംഗ്രാമഃ സംഭവിഷ്യതി॥ 7-143-33 (51101)
ത്വം തു ഗർഹയ ചാത്മാനം സ്വധർമം യോ ന രക്ഷസി।
കഥം രക്ഷിഷ്യസേ വീര യേ വൈ ത്വാം സംശ്രിതാ ജനാഃ॥ 7-143-34 (51102)
ആത്തശസ്ത്രസ്യ ഹി രണേ വൃഷ്ണിപുത്രം ജിഘാംസതഃ।
ഛിന്നവാന്യദഹം ബാഹും നൈതല്ലോകവിഗർഹിതം॥ 7-143-35 (51103)
ന്യസ്തശസ്ത്രസ്യ ഹി പുനർവികലസ്യ വിവർമണഃ।
അഭിമന്യോർവധം താത ധാർമികഃ കോ നു പൂജയേത്॥ 7-143-36 (51104)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-143-37x (4631)
ഏവമുക്തോ മഹാർബാഹുര്യൂപകേതുർമഹായശാഃ।
യുയുധാനം സമുത്സൃജ്യ രണേ പ്രായമുപാവിശത്॥ 7-143-37 (51105)
ശരാനാസ്തീര്യ സവ്യേന പാണിനാ പുണ്യലക്ഷണഃ।
യിയാസുർബ്രഹ്മലോകായ പ്രാണാൻപ്രാണേഷ്വഥാജുഹോത്॥ 7-143-38 (51106)
സൂര്യേ ചക്ഷുഃ സമാധായ പ്രസന്നം സലിലേ മനഃ।
ധ്യായൻമഹോപനിഷദം യോഗയുക്തോഽഭവൻമുനിഃ॥ 7-143-39 (51107)
തതസ്തേ സർവസേനാസു ജനാഃ കൃഷ്ണധനഞ്ജയൌ।
ഗർഹയാമാസുരപ്യേതൌ ശശംസുർഭൂരിദക്ഷിണം॥ 7-143-40 (51108)
നിന്ദ്യമാനൌ തഥാ കൃഷ്ണൌ നോചതുഃ കിഞ്ചിദപ്രിയം।
തതഃ പ്രശസ്യമാനശ്ച നാഹൃഷ്യദ്യൂപകേതനഃ॥ 7-143-41 (51109)
താംസ്തഥാവാദിനോ രാജൻപുത്രാംസ്തവ ധനഞ്ജയഃ।
അമൂഷ്യമാണോ മനസാ തേഷാം തസ്യ ച ഭാഷിതം॥ 7-143-42 (51110)
അസങ്ക്രുദ്ധമനാ വാചഃ സ്മാരയന്നിവ ഭാരത।
ഉവാച പാണ്ഡുതനയഃ സാക്ഷേപമിവ ഫൽഗുനഃ॥ 7-143-43 (51111)
മമ സർവേഽപി രാജാനോ ജാനന്ത്യേതൻമഹാവ്രതം।
ന ശക്യോ മാമകോ ഹന്തും യോ മേ സ്യാദ്ബാണഗോചരേ॥ 7-143-44 (51112)
യൂപകേതും സമീക്ഷ്യൈതന്ന മാം ഗർഹിതുമർഹഥ।
ന ഹി ധർമമവിജ്ഞായ യുക്തം ഗർഹയിതും പരം॥ 7-143-45 (51113)
ന്യസ്തശസ്ത്രസ്യ ബാലസ്യ വിരഥസ്യ വിവർമണഃ।
`നാഭിമന്യോർവധം യൂയം ഗർഹയധ്വം കുതസ്തദാ॥ 7-143-46 (51114)
ദുര്യോധനസ്യ ക്ഷുദ്രസ്യ അപ്രമാണേ ച തിഷ്ഠതഃ।
സൌമദത്തേരഥം സാധുഃ സർവസാഹായ്യകാരിണഃ॥ 7-143-47 (51115)
അസ്മദീയാ മയാ രക്ഷ്യാഃ പ്രാണബാധ ഉപസ്ഥിതേ।
യേ മേ പ്രത്യക്ഷതോ വീരാ ഹന്യേരന്നിതി മേ മതിഃ॥ 7-143-48 (51116)
സാത്യകശ്ച വശം നീതഃ കൌരവേണ മഹാത്മനാ।
തതോ മയൈതച്ചരിതം പ്രതിജ്ഞാരക്ഷണം പ്രതി॥ 7-143-49 (51117)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-143-50x (4632)
പുനശ്ച കൃപയാഽഽവിഷ്ടോ ബഹു തത്തദ്വിചിന്തയൻ।
ഉവാച ചൈനം കൌരവ്യമർജുനഃ ശോകപീഡിതഃ॥ 7-143-50 (51118)
ധിഗസ്തു ക്ഷത്രധർമം തു യത്ര ത്വം പുരുഷേശ്വരഃ।
അവസ്ഥാമീദൃശീം പ്രാപ്തഃ ശരണ്യഃ ശരണപ്രദഃ॥ 7-143-51 (51119)
നാതിഭാരഃ കൃതാന്തസ്യ വിദ്യതേ കുരുനന്ദന।
യത്ര ത്വം പുരുഷവ്യാഘ്രഃ പ്രാപ്തഃ പാപാമിമാം ദശാം॥ 7-143-52 (51120)
നാത്മനഃ സുകൃതസ്യാസ്യ ഫലം വൈ നൃപസത്തമ।
യത്ര ത്വം കുരുശാർദൂല പ്രാപ്തഃ പാപാമിമാം ദശാം॥ 7-143-53 (51121)
രൌരവം നരകം ഭീമം ഗമിഷ്യതി സുയോധനഃ।
യത്കൃതേ നരശാർദൂലഃ പ്രാപ്തഃ പാപാമിമാം ദശാം॥ 7-143-54 (51122)
കോ ഹി നാമ പുമാംʼല്ലോകേ മാദൃശഃ പുരുഷോത്തമ।
പ്രഹരേത്ത്വദ്വിധേ ത്വദ്യ പ്രതിജ്ഞാ യദി നോ ഭവേത്'॥ 7-143-55 (51123)
ഏവമുക്തഃ സ പാർഥേന ശിരസാ ഭൂമിമസ്പൃശത്।
പാണിനാ ചൈവ സവ്യേന പ്രാഹിണോദസ്യ ദക്ഷിണം॥ 7-143-56 (51124)
ഏതത്പാർഥസ്യ തു വചസ്തതഃ ശ്രുത്വാ മഹാദ്യുതിഃ।
യുപകേതുർമഹാരാജ തൂഷ്ണീമാസീദവാങ്മുഖഃ॥ 7-143-57 (51125)
അർജുന ഉവാച। 7-143-58x (4633)
യാ പ്രീതിർധർമരാജേ മേ ഭീമേ ച ബലിനാം വരേ।
നകുലേ സഹദേവേ ച സാ മേ ത്വയി ശലാഗ്രജ॥ 7-143-58 (51126)
മയാ ത്വം സമനുജ്ഞാതഃ കൃഷ്ണേന ച മഹാത്മനാ।
ഗച്ഛ പുണ്യകൃതാം ലോകാഞ്ഛിബിരൌശീനരോ യഥാ॥ 7-143-59 (51127)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-143-60x (4634)
യേ ലോകാ മമ വിമലാഃ സകൃദ്വിഭാതാ
ബ്രഹ്മാദ്യൈഃ സുരവൃഷഭൈരപീഷ്യമാണാഃ।
താൻക്ഷിപ്രം വ്രജ സതതാഗ്നിഹോത്രയാജി--
ൻമത്തുല്യോ ഭവ ഗരുഡോത്തമാംഗയാനഃ॥ 7-143-60 (51128)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-143-61x (4635)
`ധനഞ്ജയേ ബ്രുവത്യേവം ഘൃണയാ ച പരിപ്ലുതേ।
അവാങ്മുഖാ ബഭൂവുശ്ച സൈനികാഃ സർവ ഏവ തേ॥ 7-143-61 (51129)
മുഹൂർതാദിവ വിശ്രംയ സാത്യകിഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
അമർഷവശമാപന്നഃ സൌമദത്തിനിരാകൃതഃ'॥ 7-143-62 (51130)
ഉത്ഥിതഃ സ തു ശൈനേയോ വിമുക്തഃ സൌമദത്തിനാ।
സംഗമാദായ ചിച്ഛിത്സുഃ ശിരസ്തസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-143-63 (51131)
നിഹതം പാണ്ഡുപുത്രേണ പ്രസക്തം ഭൂരിദക്ഷിണം।
ഇയേഷ സാത്യകിർഹന്തും ശലാഗ്രജമകൽമഷം॥ 7-143-64 (51132)
നികൃത്തഭുജമാസീനം ഛിന്നഹസ്തമിവ ദ്വിപം।
ക്രോശതാം സർവസൈന്യാനാം നിന്ദ്യമാനഃ സുദുർമനാഃ॥ 7-143-65 (51133)
വാര്യമാണഃ സ കൃഷ്ണേന പാർഥേന ച മഹാത്മനാ।
ഭീമേന ചക്രക്ഷാഭ്യാമശ്വത്ഥാംനാ കൃപേണ ച॥ 7-143-66 (51134)
കർണേന വൃഷസേനേന സൈന്ധവേന തഥൈവ ച।
വിക്രോശതാം ച സൈന്യാനാമവധീത്തം ധൃതവ്രതം॥ 7-143-67 (51135)
പ്രായോപവിഷ്ടസ്യ രണേ പാർഥേന ച്ഛിന്നബാഹുനഃ।
സാത്യകിഃ കൌരവേയസ്യ ഖംഗേനാപാഹരച്ഛിരഃ॥ 7-143-68 (51136)
നാഭ്യനന്ദന്ത തം സൈന്യാഃ സാത്യകിം തേന കർമണാ।
അർജുനേന ഹതം പൂർവം യജ്ജഘാന കുരൂദ്വഹം॥ 7-143-69 (51137)
സഹസ്രാക്ഷസമം ചൈവ സിദ്ധചാരണമാനവാഃ।
ഭൂരിശ്രവസമാലോക്യ യുദ്ധേ പ്രായഗതം ഹതം॥ 7-143-70 (51138)
അപൂജയന്ത തം ദേവാ വിസ്മിതാസ്തേഽസ്യ കർമഭിഃ।
പക്ഷവാദാംശ്ച സുബഹൂൻപ്രാവദംസ്തവ സൈനികാഃ॥ 7-143-71 (51139)
ന വാർഷ്ണേയസ്യാപരാധോ ഭവിതവ്യം ഹി തത്തഥാ।
തസ്മാൻമന്യുർന വഃ കാര്യഃ ക്രോധോ ദുഃഖതരോ നൃണാം॥ 7-143-72 (51140)
ഹന്തവ്യശ്ചൈഷ വീരേണ നാത്ര കാര്യാ വിചാരണാ।
വിഹിതോ ഹ്യസ്യ ധാത്രൈവ മൃത്യുഃ സാത്യകിരാഹവേ॥ 7-143-73 (51141)
`മർതവ്യമേവ സർവേണ ചരമം പൂർവമേവ വാ।
മന്യധ്വം മൃത ഇത്യേഷ മാഭൂദ്വോ ബുദ്ധിലാഘവം॥ 7-143-74 (51142)
തസ്മിൻഹതേ മഹാബാഹൌ യൂപകേതൌ മഹാത്മനി।
ധിഗേനമിതി ചാക്രന്ദൻക്ഷത്രിയാഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതാഃ॥ 7-143-75 (51143)
അന്യേ ന യുക്തമിത്യേവ ഭവിതവ്യം തഥേതി ച।
കേചിദാസന്വിമനസഃ കേചിദ്ദുഃഖസമന്വിതാഃ'॥ 7-143-76 (51144)
സാത്യകിരുവാച। 7-143-77x (4636)
ന ഹന്തവ്യോ ന ഹന്തവ്യ ഇതി മന്ദാഃ പ്രഭാഷത।
ധർമവാദൈരധർമിഷ്ഠാ ധർമകഞ്ചുകമാസ്ഥിതാഃ॥ 7-143-77 (51145)
യദാ ബാലഃ സുഭദ്രായാഃ സുതഃ ശസ്ത്രനിനാകൃതഃ।
യുഷ്മാഭിർനിഹതോ യുദ്ധേ തദാ ധർമഃ ക്വ വോ ഗതഃ॥ 7-143-78 (51146)
മയാ ത്വേതത്പ്രതിജ്ഞാതം ക്ഷേപേ കസ്മിംശ്ചിദേവ ഹി।
`ശ്രുത്വാ തത്സർവഭാവേന ഗർഹയധ്വം ന ചാർജുനം।
ശൃണുധ്വം സർവമേവേഹ ശ്രുത്വാ ഗർഹഥ മാനവാഃ'॥ 7-143-79 (51147)
യോ മാം നിഷ്പിഷ്യ സംഗ്രമേ ജീവൻഹന്യാത്പദാ രുഷാ।
സ മേ വധ്യോ ഭവേച്ഛത്രുര്യദ്യപി സ്യാൻമുനിവ്രതഃ॥ 7-143-80 (51148)
ചേഷ്ടമാനം പ്രതീഘാതേ സഭുജം മാം സചക്ഷുഷഃ।
മന്യധ്വം മൃത ഇത്യേവമേതദ്വോ ബുദ്ധിലാഘവം॥ 7-143-81 (51149)
യുക്തോ ഹ്യസ്യ പ്രതീഘാതഃ കൃതോ മേ കുരുപുംഗവാഃ॥ 7-143-82 (51150)
യത്തു പാർഥേന മാം ദൃഷ്ട്വാ പ്രതിജ്ഞാമഭിരക്ഷതാ।
സഖംഗോഽസ്യ ഹൃതോ ബാഹുരേതേനൈവാസ്മി വഞ്ചിതഃ॥ 7-143-83 (51151)
ഭവിതവ്യം ഹി യദ്ഭാവി ദൈവം ചേഷ്ടയതേ ഹി തത്।
സോയം ഹതോ വിമർദേഽസ്മിൻകിമത്രാധർമചേഷ്ടിതം॥ 7-143-84 (51152)
അപി ചാപം പുരാ ഗീതഃ ശ്ലോകോ വാൽമീകിനാ ഭുവി।
ന ഹന്തവ്യാഃ സ്ത്രിയ ഇതി യദ്ബ്രവീഷി പ്ലവംഗമ॥ 7-143-85 (51153)
സർവകാലം മനുഷ്യേണ വ്യവസായവതാ സദാ।
പീഡാകരമമിത്രാണാം യത്സ്യാത്കർതവ്യമേവ തത്।
അനുഷ്ഠിതം മയാ തച്ച കസ്മാദ്ഗർഹഥ മൂഢവത്॥ 7-143-86 (51154)
സഞ്ചയ ഉവാച। 7-143-87x (4637)
ഏവമുക്തേ മഹാരാജ സർവേ കൌരവപുംഗവാഃ।
ന സ്മ കിഞ്ചിദഭാഷന്ത മനസാ സമപൂജയൻ॥ 7-143-87 (51155)
മന്ത്രഭിപൂതസ്യ മഹാധ്വരേഷു
യശസ്വിനോ ഭൂരിസഹസ്രദസ്യ।
മുനേരിവാരണ്യഗതസ്യ തസ്യ
ന തത്ര കശ്ചിദ്വധമഭ്യനന്ദത്॥ 7-143-88 (51156)
സുനീലകേശം വരദസ്യ തസ്യ
സൂരസ്യ പാരാവതലോഹിതാക്ഷം।
അശ്വസ്യ മേധ്യസ്യ ശിരോ നികൃത്തം
ന്യസ്തം ഹവിർധാനമിവാന്തരേണ॥ 7-143-89 (51157)
സ തേജസാ ശസ്ത്രകൃതേന പൂതോ
മഹാഹവേ ദേഹവരം വിസൃജ്യ।
ആക്രാമദൂർധ്വം വരദോ വരാർഹോ
വ്യാവൃത്ത്യ ധർമേണ പരേമ രോദസീ॥ ॥ 7-143-90 (51158)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ത്രിചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 143 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-143-5 വിഷക്തസ്യാന്യാസക്തസ്യ॥ 5-143-6 യേഷുയേഷു സത്സ്വസത്സു വാ॥ 5-143-* ഏതദാദി 35 ത്തമശ്ലോകപര്യന്തം വിദ്യമാനാനാം ശ്ലോകാനാം സ്ഥാനേ അധോലിഖിതാഃ ശ്ലോകാഃ ഝ. പുസ്തകേ സന്തി। നചാത്മാ രക്ഷിതവ്യോ വൈ രാജന്രണഗതേന ഹി। യോ യസ്യ യുജ്യതേഽർഥേഷു സ വൈ രക്ഷ്യോ നരാധിപ॥ 1 ॥ തൈ രക്ഷ്യമാണൈഃ സ നൃപോ രക്ഷിതവ്യോ മഹാമൃധേ। യദ്യഹം സാത്യകിം പശ്യേ വധ്യമാനം മഹാരണേ॥ 2 ॥ തതസ്തസ്യ വിയോഗേന പാപം മേഽനർഥതോ ഭവേത്। രക്ഷിതശ്ച മയാ യസ്മാത്തസ്മാത്ക്രുധ്യസി കിം മയി॥ 3 ॥ യച്ച മേ ഗർഹസേ രാജന്നന്യേന സഹ സംഗതം। അഹം ത്വയാ വിനികൃതസ്തത്ര മേ ബുദ്ധിവിഭ്രമഃ॥ 4 ॥ കവചം ധുന്വതസ്തുഭ്യം രഥം ചാരോഹതഃ സ്വയം। ധനുർജ്യാം കർഷതശ്ചൈവ യുധ്യതഃ സഹ ശത്രുഭിഃ॥ 5 ॥ ഏവം രഥഗജാകീർണേ ഹയപത്തിസമാകുലേ। സിംഹനാദോദ്ഭതരവേ ഗംഭീരേ സൈന്യസാഗരേ॥ 6 ॥ സ്വൈഃ പരൈശ്ച സമേതേഭ്യഃ സാത്വതേന ച സംഗമേ। ഏകസ്യൈകേന ഹി കഥം സംഗ്രമഃ സംഭവിഷ്യതി॥ 7 ॥ ബഹുഭിഃ സഹ സംഗംയ നിർജിത്യ ച മഹാരഥാൻ। ശ്രാന്തശ്ച ശ്രാന്തവാഹശ്ച വിമനാഃ ശസ്ത്രപീഡിതഃ॥ 8 ॥ ഈദൃശം സാത്യകിം സംഖ്യേ നിർജിത്യ ച മഹാരഥം। അധികത്വം വിജാനീഷേ സ്വവീര്യവശമാഗതം॥ 9 ॥ യദിച്ഛസി ശിരശ്ചാസ്യ അസിനാ ഹന്തുമാഹവേ। തഥാ കൃച്ഛ്രഗതം ചൈവ സാത്യകിം കഃ ക്ഷമിഷ്യതി॥ 10 ॥ ത്വം വൈ വിഗർഹയാത്മാനമാത്മാനം യോ ന രക്ഷസി। കഥം കരിഷ്യസേ വീര യോ വാ ത്വാം സംശ്രയേജ്ജനഃ॥ 11 ॥ 5-143-23 ദക്ഷിണം ബാഹും തത്സ്ഥനീയം॥ 5-143-37 പ്രായം ആമരണാനശനം പ്രാരബ്ധവാൻ॥ 5-143-38 പ്രാണാനസൂൻ പ്രാണേഷുവായുഷു അജുഹോദാഹിതവാൻ॥ 5-143-39 പ്രസന്നമകൽപമഷം॥ 5-143-49 സ കഥം ച വധം നീതഃ ഇതി ങ. പാഠഃ। സഃ സാത്യകിഃ വധസുദ്ദിസ്യേതി ശേഷഃ॥ 5-143-52 നാതിഹാരഃ കൃതാന്തസ്യേതി ഠ.പാഠഃ। അതിഹാരഃ പരിഹാരഃ॥ 5-143-56 ദക്ഷിണം കൃത്തമാത്മനഃ പാണിം അസ്യാർജുനസ്യ സമീപേ പ്രാഹിണോത് പ്രഹിതവാൻ॥ 5-143-60 യേ ലോകാ ഇതി ശ്ലോകഃ ഝ.ഘ.ഞ. പുസ്തകേഷ്വേവാസ്തി। സകൃദ്വിഭാതാഃ സഹപ്രകാശാഃ। ഗരുഡസ്യോത്തമാംഗേന പൃഷ്ഠേന യാനം യസ്യ॥ 5-143-64 പ്രസക്തമന്യാസക്തം॥ 5-143-79 ക്ഷേപേ നിന്ദാമാം। ജീവന്നിതി ദ്വിതീയാർഥേ പ്രഥമാ॥ 5-143-85 ന ഹന്തവ്യാ ഇത്യർഥം ഘ.ങ.ഝ.ഞ. പാഠേഷ്വേവാസ്തി॥ 5-143-89 വരദസ്യാർഥിതാർഥപ്രദാതുഃ। ഹവിർധാനമന്തരേണ ഹവിർഗൃഹസ്യ മധ്യേ॥ 5-143-143 ത്രിചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 144
॥ ശ്രീഃ ॥
7.144. അധ്യായഃ 144
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സഞ്ജയേന ധൃതരാഷ്ട്രംപ്രതി സാത്യകേഃ ഭൂരിശ്രവസാ പരാഭവകാരണകഥനം॥ 1 ॥ തഥാ യാദവാനാം പ്രശംസനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-144-0 (51159)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-144-0x (4638)
അജിതോ ദ്രോണരാധേയവികർണകൃതവർമഭിഃ।
`യശ്ചൈവോത്സഹതേ വേതും സമസ്തം മാമകം ബലമ'।
തീർണഃ സൈന്യാർണവം വീരഃ പ്രതിശ്രുത്യ യുധിഷ്ഠിരേ॥ 7-144-1 (51160)
സ കഥം കൌരവേയേണ സമരേഷ്വനിവാരിതഃ।
നിഗൃഹ്യ ഭൂരിശ്രവസാ ബലാദ്ഭുവി നിപാതിതഃ॥ 7-144-2 (51161)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-144-3x (4639)
ശൃണു രാജന്നിഹോത്പത്തിം ശൈനേയസ്യ യഥാ പുരാ।
യഥാ ച ഭൂരിശ്രവസോ യത്ര തേ സംശയോ നൃപ॥ 7-144-3 (51162)
`ബ്രഹ്മണസ്ത്വഭവത്പുത്രോ മാനസോഽത്രിർമഹാതപാഃ'।
അത്രേഃ പുത്രോഽഭവത്സോമഃ സോമസ്യ തു ബുധഃ സ്മൃതഃ॥ 7-144-4 (51163)
ബുധസ്യൈലോ മഹാബാഹുഃ പുത്ര ആസീത്പുരൂരവാഃ।
പുരൂരവസ ആയുസ്തു ആയുഷോ നഹുഷഃ സുതഃ॥ 7-144-5 (51164)
നഹുഷസ്യ യയാതിസ്തു രാജാ ദേവർഷിസംമതഃ।
യയാതേർദേവയാന്യാം തു യദുർജ്യേഷ്ഠോഽഭവത്സുതഃ॥ 7-144-6 (51165)
യദോരഭൂദന്വവായേ ആജമീഢ ഇതി സ്മൃതഃ।
യാദവസ്തസ്യ തു സുതഃ ശൂരസ്ത്രൈലോക്യസംമതഃ॥ 7-144-7 (51166)
ശൂരസ്യ ശൌരിർനൃവരോ വസുദേവോ മഹായശാഃ।
ധനുഷ്യനവരഃ ശൂരഃ കാർതവീര്യസമോ യുധി।
ധനുഷ്യനവരഃ ശൂരഃ കാർതവീര്യസമോ യുധി।
തദ്വാര്യശ്ചാപി തത്രൈവ കുലേ ശിനിരഭൂന്നൃപ॥ 7-144-8 (51167)
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു ദേവകസ്യ മഹാത്മനഃ।
ദുഹിതഃ സ്വയംവരേ രാജൻസർവക്ഷത്രസമാഗമേ॥ 7-144-9 (51168)
തത്ര വൈ ദേവകീം ദേവീം വസുദേവാർഥമാശു വൈ।
നിർജിത്വ പാർഥിവാൻസർവാന്രഥമാരോപയച്ഛിനിഃ॥ 7-144-10 (51169)
താം ദൃഷ്ട്വാ ദേവകീം ശൂരോ രഥസ്ഥാം പുരുഷർഷഭഃ।
നാമൃഷ്യത മഹാതേജാഃ സോമദത്തഃ ശിനേർനൃപ॥ 7-144-11 (51170)
തയോര്യുദ്ധമഭൂദ്രാജന്ദിനാർധം ചിത്രമുദ്ഭതം।
ബാഹുയുദ്ധം സുബലിനോഃ പ്രസക്തം പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-144-12 (51171)
ശിനിനാ സോമദത്തസ്തു പ്രസഹ്യ ഭുവി പാതിതഃ।
അസിമുദ്യംയ കേശേഷു പ്രഗൃഹ്യ ച പദാ ഹതഃ॥ 7-144-13 (51172)
മധ്യേ രാജസഹസ്രാണാം പ്രേക്ഷകാണാം സമന്തതഃ।
കൃപയാ ച പുനസ്തേന സ ജീവേതി വിസർജിതഃ॥ 7-144-14 (51173)
തദവസ്ഥഃ കൃതസ്തേന സോമദത്തോഽഥ മാരിഷ।
പ്രാസാദയൻമഹാദേവമമർഷവശമാസ്ഥിതഃ॥ 7-144-15 (51174)
തസ്യ തുഷ്ടോ മഹാദേവോ വരാണാം വരദഃ പ്രഭുഃ।
വരേണ ച്ഛന്ദയാമാസ സ തു വവ്രേ വരം നൃപഃ॥ 7-144-16 (51175)
പുത്രമിച്ഛാമി ഭഗവന്യോ നിപാത്യ ശിനേഃ സുതം।
മധ്യേ രാജസഹസ്രാണാം പദാ ഹന്യാച്ച സംയുഗേ॥ 7-144-17 (51176)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ സോമദത്തസ്യ പാർഥിവ।
ഏവമസ്ത്വിതി തത്രോക്ത്വാ സ ദേവോഽന്തരധീയത।
സ തേന വരദാനേന ലബ്ധവാൻഭൂരിദക്ഷിണം॥ 7-144-18 (51177)
അപാതയച്ച സമരേ സൌമദത്തിഃ ശിനേഃ സുതം।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം പദാ ചൈനമതാഡയത്॥ 7-144-19 (51178)
ഏതത്തേ കഥിതം രാജന്യൻമാം ത്വം പരിപൃച്ഛസി।
ന ഹി ശക്യോ രണേ ജേതും സാത്വതോ മനുജർഷഭൈഃ॥ 7-144-20 (51179)
ലബ്ധലക്ഷ്യാശ്ച സംഗ്രാമേ ബഹുശശ്ചിത്രയോധിനഃ।
ദേവദാനവഗന്ധർവാന്വിജേതാരോ ഹ്യവിസ്മിതാഃ।
സ്വവീര്യവിജയേ യുക്താ നൈതേ പരപരിഗ്രഹാഃ॥ 7-144-21 (51180)
ന തുല്യം വൃഷ്ണിഭിരിഹ ദൃശ്യതേ കിഞ്ചന പ്രഭോ।
ഭൂതം ഭവ്യം ഭവിഷ്യച്ച ബലേന ഭരതർഷഭ॥ 7-144-22 (51181)
ന ജ്ഞാതിമവമന്യന്തേ വൃദ്ധാനാം ശാസനേ രതാഃ॥ 7-144-23 (51182)
ന ദേവാസുരഗന്ധർവാ ന യക്ഷോരഗരാക്ഷസാഃ।
ജേതാരോ വൃഷ്ണിവീരാണാം കിം പുനർമാനവാ രണേ॥ 7-144-24 (51183)
ബ്രഹ്മദ്രവ്യേ ഗുരുദ്രവ്യേ ജ്ഞാതിസ്വേ ചാപ്യഹിംസകാഃ।
ഏതേഷാം രക്ഷിതാരശ്ച യേ സ്യുഃ കസ്യാഞ്ചിദാപദി॥ 7-144-25 (51184)
അർഥവന്തോ ന ചോത്സിക്താ ബ്രഹ്മണ്യാഃ സത്യവാദിനഃ।
സമർഥാന്നാവമന്യന്തേ ദീനാനഭ്യുദ്വരന്തി ച॥ 7-144-26 (51185)
നിത്യം ദേവപരാ ദാന്താസ്ത്രാതാരശ്ചാവികത്ഥനാഃ।
തേന വൃഷ്ണിപ്രവീരാണാം ചക്രം ന പ്രതിഹന്യതേ॥ 7-144-27 (51186)
അപി മേരും വഹേത്കശ്ചിത്തരേദ്വാ മകരാലയം।
ന തു വൃഷ്ണിപ്രവീരാണാം സമേത്യാന്തം വ്രജേന്നൃപ॥ 7-144-28 (51187)
ഏതത്തേ സർവമാഖ്യാതം യത്ര തേ സംശയഃ പ്രഭോ।
കുരുരാജ നരശ്രേഷ്ഠ തവ വ്യപനയോ മഹാൻ॥ ॥ 7-144-29 (51188)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ചതുശ്ചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 144 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-144-21 പരപഗ്രഹാഃ രിപരാധീനാഃ॥ 21 ॥ 5-144-27 ചക്രം പ്രതാപഃ॥ 5-144-144 ചതുശ്ചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 145
॥ ശ്രീഃ ॥
7.145. അധ്യായഃ 145
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കൃഷ്ണാർജുനയോഃ സംവാദഃ കർണസാത്യക്യോര്യുദ്ധം ച॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-145-0 (51189)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-145-0x (4640)
തദവസ്ഥേ ഹേ തസ്മിൻഭൂരിശ്രവസി കൌരവേ।
യഥാ ഭൂയോഽഭവദ്യുദ്ധം തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-145-1 (51190)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-145-2x (4641)
ഭൂരിശ്രവസി സങ്ക്രാന്തേ പരലോകായ ഭാരത।
വാസുദേവം മഹാബാഹുരർജുനഃ സമചൂചുദത്॥ 7-145-2 (51191)
അർജുന ഉവാച। 7-145-3x (4642)
ചോദയാശ്വാൻഭൃശം കൃഷ്ണ യതോ രാജാ ജയദ്രഥഃ।
[ശ്രൂയതേ പുണ്ഡരീകാക്ഷ ത്രിഷു ധർമേഷു വർതതേ।]
പ്രതിജ്ഞാം സഫലാം ചാപി കർതുമർഹസി മേഽനഘ॥ 7-145-3 (51192)
അസ്തമേതി മഹാബാഹോ ത്വരമാണോ ദിവാകരഃ॥ 7-145-4 (51193)
ഏതദ്ധി പുരുഷവ്യാഘ്ര മഹദബ്യുദ്യതം മയാ।
കാര്യം സംരക്ഷ്യതേ ചൈഷ കുരുസേനാമഹാരഥൈഃ॥ 7-145-5 (51194)
യഥാ നാഭ്യേതി സൂര്യോഽസ്തം യഥാ സത്യം ഭവേദ്വചഃ।
ചോദയാശ്വാംസ്തഥാ കൃഷ്ണ യഥാ ഹന്യാം ജയദ്രഥം॥ 7-145-6 (51195)
`തതഃ കൃഷ്ണോ മഹാബാഹുരശ്വാന്രജതസന്നിഭാൻ।
ഹയജ്ഞശ്ചോദയാമാസ ജയദ്രഥവധം പ്രതി॥ 7-145-7 (51196)
തം പ്രയാന്തമമോഘേഷുമുത്പതദ്ഭിരിവാശുഗൈഃ।
ത്വരമാണാ മഹാരാജ സേനാമുഖ്യാഃ സമാദ്രവൻ॥ 7-145-8 (51197)
ദുര്യോധനശ്ച കർണശ്ച വൃഷസേനോഽഥ മദ്രരാട്।
അശ്വത്ഥാമാ കൃപശ്ചൈവ സ്വയമേവ ച സൈന്ധവഃ॥ 7-145-9 (51198)
സമാസാദ്യ ച ബീഭത്സുഃ സൈന്ധവം സമുപസ്ഥിതം।
നേത്രാഭ്യാം ക്രോധദീപ്താഭ്യാം സംപ്രൈക്ഷന്നിർദഹന്നിവ'॥ 7-145-10 (51199)
യഥാഗ്നിരിന്ധനേദ്ധൌ വൈ ക്രോധേന്ധനസമീരിതഃ।
സൈന്ധവസ്യ മുഖം ത്യക്ത്വാ കർണഃ സാത്വതമഭ്യയാത്॥ 7-145-11 (51200)
ഉപായാന്തം* തു രാധേയം ദൃഷ്ട്വാ പാർഥോ മഹാരഥഃ।
പ്രഹസന്ദേവകീപുത്രമിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-145-12 (51201)
ഏഷ പ്രയാത്യാധിരഥിഃ സാത്യകേഃ സ്യന്ദനം പ്രതി।
ന മൃഷ്യതി ഹതം നൂനം ഭൂരിശ്രവസമാഹവേ॥ 7-145-13 (51202)
യത്ര യാത്യേഷ തത്ര ത്വം ചോദയാശ്വാഞ്ജനാർദന।
ന സൌമദത്തിപദവീം ഗമയേത്സാത്യകിം വൃഷഃ॥ 7-145-14 (51203)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-145-15x (4643)
ഏവമുക്തോ മഹാബാഹുഃ കേശവഃ സവ്യസാചിനാ।
പ്രത്യുവാച മഹാതേജാഃ കാലയുക്തമിദം വചഃ॥ 7-145-15 (51204)
അലമേഷ മഹാബാഹുഃ കർണായൈകോഽപി പാണ്ഡവ।
കിം പുനർദ്രൌപദേയാഭ്യാം സഹിതഃ സാത്വതർഷഭഃ॥ 7-145-16 (51205)
ന ച താവത്ക്ഷമഃ പാർഥ തവ കർണേന സംഗരഃ।
പ്രജ്വലന്തീ മഹോൽകേവ തിഷ്ഠത്യസ്മിൻഹി വാസവീ।
ത്വദർഥം പൂജ്യമാനൈഷാ രക്ഷ്യതേ പരവീരഹൻ॥ 7-145-17 (51206)
`ന കർണം പ്രാകൃതം മന്യേ തേന യോദ്ധും ന സാംപ്രതം।
യഃ കർണോ ബലവാനേഷ ശക്തോഽസ്മാഞ്ജേതുമോജസാ॥ 7-145-18 (51207)
കർണസ്യൈഷ മഹാന്ദോഷോ യദ്ദൂയേന പദേപദേ।
പ്രമാദാച്ച ഘൃണിത്വാച്ച തേന ശോചിതി മേ മനഃ'॥ 7-145-19 (51208)
അതഃ കർണഃ പ്രയാത്വത്ര സാത്വതസ്യ യഥാ തഥാ।
അഹം ജ്ഞാസ്യാമി കൌന്തേയ കാലമസ്യ ദുരാത്മനഃ॥ 7-145-20 (51209)
യത്രൈനം വിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ പാതയിഷ്യസി ഭൂതലേ।
തദാ ഗന്താസി പാർഥ ത്വം തേന യോദ്ധും ദുരാത്മനാ॥ 7-145-21 (51210)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-145-22x (4644)
യോഽസൌ കർണേന വീരസ്യ വാർഷ്ണേയസ്യ സമാഗമഃ।
ഹതേ തു ഭൂരിശ്രവസി തദ്യുദ്ധമഭവത്കഥം॥ 7-145-22 (51211)
സാത്യകിശ്ചാപി വിരഥഃ കം സമാരൂഢവാന്രഥം।
ചക്രരക്ഷൌ ച പാഞ്ചാല്യൌ തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-145-23 (51212)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-145-24x (4645)
ഹന്ത തേ കഥയിഷ്യാമി യഥാവൃത്തം മഹാരണേ।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം കേശവാര്യുനയോരപി।
ശുശ്രൂഷസ്വ സ്ഥിരോ ഭൂത്വാ ദുരാചരിതമാത്മനഃ॥ 7-145-24 (51213)
xxമേവ ഹി കൃഷ്ണസ്യ മനോഗതമിദം പ്രഭോ।
വിജേതവ്യോ യഥാ വീരഃ സാത്യകിഃ സൌമദത്തിനാ॥ 7-145-25 (51214)
അതീതാനാഗതേ രാജൻസ ഹി വേത്തി ജനാർദനഃ।
തതഃ സൂതം സമാഹൂയ ദാരുകം സന്ദിദേശ ഹ। 7-145-26 (51215)
രഥോ മേ യുജ്യതാം കല്യമിതി രാജൻമഹാബാലഃ॥
ന ഹി ദേവാ ന ഗന്ധർവാ ന യക്ഷോരഗരാക്ഷസാഃ।
മാനവാ വാഽപി ജേതാരഃ കൃഷ്ണയോഃ സന്തി കേചന। 7-145-27 (51216)
പിതാമഹപുരോഗാശ്ച ദേവാഃ സിദ്ധാശ്ച തം വിദുഃ।
തയോഃ പ്രഭാവമതുലം ശൃണു യുദ്ധം തു തത്തഥാ॥ 7-145-28 (51217)
സാത്യകിം വിരഥം ദൃഷ്ട്വാ കർണം ചാഭ്യുദ്യതം രണേ।
ദധ്മൌ ശംഖം മഹാനാദമാർഷഭേണാഥ മാധവഃ॥ 7-145-29 (51218)
ദാരുകോഽവേത്യ സന്ദേശം ശ്രുത്വാ ശംഖസ്യ ച സ്വനം।
രഥമന്വാനയത്തസ്മൈ സുപർണോച്ഛ്രിതകേതനം॥ 7-145-30 (51219)
സ കേശവസ്യാനുമതേ രഥം ദാരുകസംയുതം।
ആരുരോഹ ശിനേഃ പൌത്രോ ജ്വലനാദിത്യസന്നിഭം॥ 7-145-31 (51220)
കാമഗൈഃ ശൈവ്യസുഗ്രീവമേഘപുഷ്പവലാഹകൈഃ।
ഹയോദഗ്രൈർമഹാവേഗൈർഹേമഭാണ്ഡവിഭൂഷിതൈഃ॥ 7-145-32 (51221)
യുക്തം സമാരുഹ്യ ച തം വിമാനപ്രതിമം രഥം।
അഭ്യദ്രവത രാധേയം പ്രവപൻസായകാൻബഹൂൻ॥ 7-145-33 (51222)
ചക്രരക്ഷാവപി തദാ യുധാമന്യൂത്തമൌജസൌ।
ധനഞ്ജയരഥം ഹിത്വാ രാധേയം പ്രത്യുദീയതുഃ॥ 7-145-34 (51223)
രാധേയോഽപി മഹാരാജ ശരവർഷം സമുത്സൃജൻ।
അഭ്യദ്രവത്സുസങ്ക്രുദ്ധോ രണേ ശൈനേയമച്യുതം॥ 7-145-35 (51224)
നൈവ ദൈവം ന ഗാന്ധർവം നാസുരം ന ച രാക്ഷസം।
താദൃശം ഭുവി നോ യുദ്ധം ദിവി വാ ശ്രുതമിത്യുത।
ഉപാരസത തത്സൈന്യം സരഥാശ്വനരദ്വിപം॥ 7-145-36 (51225)
തയോർദൃഷ്ട്വാ മഹാരാജ കർമ സംമൂഢചേതസഃ।
സർവേ ച സമപശ്യന്ത തദ്യുദ്ധമതിമാനുഷം॥ 7-145-37 (51226)
തയോർനൃവരയോ രാജൻസാരഥ്യം ദാരുകസ്യ ച॥ 7-145-38 (51227)
ഗതപ്രത്യാഗതാവൃത്തൈർമണ്ഡലൈഃ സന്നിവർതനൈഃ।
സാരഥേസ്തു രഥസ്ഥസ്യ കാശ്യപേയസ്യ വിസ്മിതാഃ॥ 7-145-39 (51228)
നഭസ്തലഗതാശ്ചൈവ ദേവഗാന്ധർവദാനവാഃ।
അതീവാവഹിതാ ദ്രഷ്ടും കർണശൈനേയയോ രണം॥ 7-145-40 (51229)
മിത്രാർഥേ തൌ പരാക്രാന്തൌ ശുഷ്മിണൌ സ്പർധിനൌ രമേ॥ 7-145-41 (51230)
കർണശ്ചാമരസങ്കാശോ യുയുധാനശ്ച സാത്യകിഃ।
അന്യോന്യം തൌ മഹാരാജ ശരവർഷൈരവർഷതാം॥ 7-145-42 (51231)
പ്രമമാഥ ശിനേഃ പൌത്രം കർണഃ സായകവൃഷ്ടിഭിഃ।
അമൃഷ്യമാണോ നിധനം കൌരവ്യജലസന്ധയോഃ॥ 7-145-43 (51232)
കർണഃ ശോകസമാവിഷ്ടോ മഹോരഗ ഇവ ശ്വസൻ।
സ ശൈനേയം രണേ ക്രുദ്ധഃ പ്രദഹന്നിവ ചക്ഷുഷാ।
അഭ്യധാവത വേഗേന പുനഃപുനരരിന്ദമ॥ 7-145-44 (51233)
തം തു സക്രോധമാലോക്യ സാത്യകിഃ പ്രത്യയുധ്യത।
മഹതാ ശരവർഷേണ ഗജം പ്രതിഗജോ യഥാ॥ 7-145-45 (51234)
തൌ സമേതൌ നരവ്യാഘ്രൌ വ്യാഘ്രാവിവ തരസ്വിനൌ।
അന്യോന്യം സന്തതക്ഷാതേ രണേഽനുപമവിക്രമൌ॥ 7-145-46 (51235)
തതഃ കർണം ശിനേഃ പൌത്രഃ സർവപാരസവൈഃ ശരൈഃ।
ബിഭേദ സർവഗാത്രേഷു പുനഃപുനരരിന്ദമ॥ 7-145-47 (51236)
സാരഥിം ചാസ്യ ഭല്ലേന രഥനീഡാദപാതയത്।
അശ്വാംശ്ച ചതുരഃ ശ്വേതാന്നിജഘാന ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-145-48 (51237)
ഛിത്ത്വാ ധ്വജം രഥം ചൈവ ശതധാ പുനർഷർഷഭ।
ചകാര വിരഥം കർണം തവ പുത്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-145-49 (51238)
തതോ വിമനസോ രാജംസ്താവകാസ്തേ മഹാരഥാഃ।
വൃഷസേനഃ കർണസുതഃ ശല്യോ മദ്രാധിപസ്തഥാ। 7-145-50 (51239)
ദ്രോണപുത്രശ്ച ശൈനേയം സർവതഃ പര്യവാരയൻ॥
തതഃ പര്യാകുലം സർവം ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ 7-145-51 (51240)
തഥാ സാത്യകിനാ വീരേ വിരഥേ സൂതജേ കൃതേ।
ഹാഹാകാരസ്തതോ രാജൻസർവസൈന്യേഷ്വഭൂൻമഹാൻ॥ 7-145-52 (51241)
കർണോഽപി വിരഥോ രാജൻസാത്വതേന കൃതഃ ശരൈഃ।
ദുര്യോധനരഥം തൂർണമാരുരോഹ വിനിഃശ്വസൻ॥ 7-145-53 (51242)
മാനയംസ്തവ പുത്രസ്യ ബാല്യാത്പ്രഭൃതി സൌഹൃദം।
കൃതാം രാജ്യപ്രദാനേന പ്രതിജ്ഞാം പരിപാലയൻ॥ 7-145-54 (51243)
തഥാ തു വിരഥം കർണം പുത്രാംശ്ച പരിപാലയൻ॥
ദുഃശാസനമുഖാന്വീരാന്നാവധീത്സാത്യകിർവശീ॥ 7-145-55 (51244)
രക്ഷൻപ്രതിജ്ഞാം ഭീമേന പാർഥേന ച പുരാകൃതാം।
വിരഥാന്വിഹ്വലാംശ്ചക്രേ ന തു പ്രാണൈർവ്യയോജയത്॥ 7-145-56 (51245)
ഭീമസേനേന തു വദഃ പുത്രാണാം തേ പ്രതിശ്രുതഃ।
അനുദ്യൂതേ ച പാർഥേന വധഃ കർണസ്യ സംശ്രുതഃ॥ 7-145-57 (51246)
വധേ ത്വകുർവന്യത്നം തേ തസ്യ കർണമുഖാസ്തദാ।
നാശക്നുവംസ്തതോ ഹന്തും സാത്യകിം പ്രവരാ രഥാഃ॥ 7-145-58 (51247)
ദ്രൌണിശ്ച കൃതവർമാ ച തഥൈവാന്യേ മഹാരഥാഃ।
നിർജിതാ ധനുഷൈകേന ശതശഃ ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ।
കാങ്ക്ഷതാ പരലോകം ച ധർമരാജസ്യ ച പ്രിയം॥ 7-145-59 (51248)
കൃഷ്ണയോഃ സദൃശോ വീര്യേ സാത്യകിഃ ശത്രുതാപനഃ।
ജിതവാൻസർവസൈന്യാനി താവകാനി ഹസന്നിവ॥ 7-145-60 (51249)
കൃഷ്ണോ വാഽപി ഭവേല്ലോകേ പാർഥോ ബാഽപി ധനുർധരഃ।
ശൈനേയോ വാ നരവ്യാഘ്ര ചതുർഥസ്തു ന വിദ്യതേ॥ 7-145-61 (51250)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-145-62x (4646)
അജയ്യം വാസുദേവസ്യ രഥമാസ്ഥായ സാത്യകിഃ।
വിരഥം കൃതവാൻകർണം വാസുദേവസമോ യുധി।
ദാരുകേണ സമായുക്തഃ സ്വബാഹുബലദർപിതഃ॥ 7-145-62 (51251)
കച്ചിദന്യം സമാരൂഢഃ സാത്യകിഃ ശത്രുതാപനഃ।
ഏതദിച്ഛാംയഹം ശ്രോതും കുശലോ ഹ്യസി ഭാഷിതും।
അസഹ്യം തമഹം മന്യേ തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-145-63 (51252)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-145-64x (4647)
ശൃണു രാജന്യഥാവൃത്തം രഥമന്യം മഹാമതിഃ।
ദാരുകസ്യാനുജസ്തൂർണം കൽപനാവിദികൽപിതം॥ 7-145-64 (51253)
ആയസൈഃ കാഞ്ചനൈശ്ചാപി പട്ടൈഃ സന്നദ്ധകൂബരം।
താരാസഹസ്രഖചിതം സിംഹധ്വജപതാകിനം॥ 7-145-65 (51254)
അശ്വൈർവാതജവൈര്യുക്തം ഹേമഭാണ്ഡപരിച്ഛദൈഃ।
സൈന്ധവൈരിന്ദുസങ്കാശൈഃ സർവശബ്ദാതിഗൈർദൃഢൈഃ॥ 7-145-66 (51255)
ചിത്രകാഞ്ചനസന്നാഹൈർവാജിമുഖ്യൈർവിശാംപതേ।
ഘണ്ടാജാലാകുലരവം ശക്തിതോമരവിദ്യുതം॥ 7-145-67 (51256)
യുക്തം സാംഗ്രാമികൈർദ്രവ്യൈർബഹുശസ്ത്രപരിച്ഛദൈഃ।
രഥം സംപാദയാമാസ മേഘഗംഭീരനിഃസ്വനം॥ 7-145-68 (51257)
തം സമാരുഹ്യ ശൈനേയസ്തവ സൈന്യമുപാദ്രവത്।
ദാരുകോഽപി യഥാകാമം പ്രയയൌ കേശവാന്തികം॥ 7-145-69 (51258)
കർണസ്യാപി രഥം രാജഞ്ശംഖഗോക്ഷീരപാണ്ഡുരൈഃ।
ചിത്രകാഞ്ചനസന്നാഹൈഃ സദശ്വൈർവേഗവത്തരൈഃ॥ 7-145-70 (51259)
ഹേമകക്ഷ്യാധ്വജോപേതം ക്ലൃപ്തയന്ത്രപതാകിനം।
അഗ്ര്യം രഥം സുയന്താരം ബഹുശസ്ത്രപരിച്ഛദം।
ഉപാജഹ്രുസ്തമാസ്ഥായ കർണോഽപ്യഭ്യദ്രവദ്രിപൂൻ॥ 7-145-71 (51260)
ഏതത്തേ സർവമാഖ്യാതം യൻമാം ത്വം പരിപൃച്ഛസി।
ഭൂയശ്ചാപി നിബോധേമം തവാപന്നയജം ക്ഷയം॥ 7-145-72 (51261)
ഏകത്രിംശത്തവ സുതാ ഭീമസേനേന പാതിതാഃ।
ദുർമുഖം പ്രമുഖേ കൃത്വാ സതതം ചിത്രയോധിനം॥ 7-145-73 (51262)
ശതശോ നിഹതാഃ ശൂരാഃ സാത്വതേനാർജുനേന ച।
ഭീഷ്മം പ്രമുഖതഃ കൃത്വാ ഭഗദത്തം ച ഭാരത।
ഏവമേഷ ക്ഷയോ വൃത്തോ രാജന്ദുർമന്ത്രിതേ തവ॥ ॥ 7-145-74 (51263)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 145 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-145-3 ഹേപുണ്ഡരീകാക്ഷ സ ജയദ്രഥസ്ത്രിഷു ധർമേഷു വർതതേ ഇതി ശ്രൂയതേ കേ പുനസ്തേ ത്രയോ ധർമാഃ। അത്രോച്യതേ। യദി യുധ്യമാനോ ഹന്യതേ തദാ തൂർണം സ്വർഗപ്രാപ്തിരേവ തസ്യ ധർമഃ। അഥ പലായമാനോ ഹന്യതേ തദാ നരകപ്രാപ്തിരേവ തസ്യ ധർമഃ। അഥ മദ്ഭയാത്സ്വദേശം ഗച്ഛതി തദാ യശഃശരീരനാശ ഏവ തസ്യ ധർമഃ। യാവദസൌ യുദ്ധാഭിമുഖഃ പ്രഥമധർമേ തിഷ്ഠതി താവദേവ ഹന്തുമുചിതഃ അതഃ ശീഘ്രമശ്വാംശ്ചോദയേതി। കുണ്ഡലിതോഽയം ശ്ലോകാർധഃ ഝ.പുസ്തക ഏവ ദൃശ്യതേ॥ 5-145-7 ഹയജ്ഞഃ ഹയഹൃദയജ്ഞഃ॥ 5-145-8 ആശുഗൈഃ മാരുതൈഃ॥ 5-145-14 വൃഷഃ കർണഃ॥ 5-145-* ഇത ആരഭ്യ ഉത്തരാധ്യായസ്ഥ--മന്ദരശ്മിഃ സഹസ്രാംശുരസ്തംഗിരിമുപാദ്രവത് ഇതി 25 തമശ്ലോകപര്യന്തം വിദ്യമാനാഃ ശ്ലോകഃ ഝ. പുസ്തകേ ജയദ്രഥവധാദനന്തരം വർതന്തേ। 5-145-17 വാസവീ ശക്തിരിതി ശേഷഃ॥ 5-145-20 യഥാ പ്രയാതി തഥാ പ്രയാത്വിതി യോജ്യം। ജ്ഞാസ്യമി ജ്ഞാപയിഷ്യാമി॥ 5-145-21 യത്ര കാലേ॥ 5-145-25 പൂർവം പൂർവേദ്യുഃ॥ 5-145-26 കല്യം പ്രാതഃ॥ 5-145-29 ആർഷഭേണ സ്വാർഥേ തദ്വിതഃ। ഋഷഭസ്വരേണ॥ 5-145-39 കാശ്യപേയസ്യ ദാരുകസ്യ॥ 5-145-57 അനുദ്യൂതേ പുനർദ്യൂതേ॥ 5-145-145 പഞ്ചചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 146
॥ ശ്രീഃ ॥
7.146. അധ്യായഃ 146
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന കർണേംപ്രതി തത്കുതഭീമഗർഹണാതിതിക്ഷയാ തദ്ഗർഹണപൂർവകം തത്സുതവധപ്രതിജ്ഞാ॥ 1 ॥ കർണദുര്യോധനസംവാദഃ സങ്കുലയുദ്ധം ച॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-146-0 (51264)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-146-0x (4648)
തഥാ ഗതേഷു ശൂരേഷു തേഷാം മമ ച സഞ്ജയ।
കിംസ്വിദ്ഭീമാർജുനൌ ചൈവ സാത്യകിശ്ചാകരോത്തദാ॥ 7-146-1 (51265)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-146-2x (4649)
വിരഥോ ഭീമസേനോ വൈ കർണവാക്ശല്യപീഡിതഃ।
അമർഷവശമാപന്നഃ ഫൽഗുനം വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-146-2 (51266)
പുനഃപുനസ്തൂബരക മൂഢ ഔദരികേതി ച।
അകൃതാസ്ത്രക മാ യോത്സീർബാല സംഗ്രാമകാതര॥ 7-146-3 (51267)
ഇതി മാമബ്രവീത്കർണഃ പശ്യതസ്തേ ധനഞ്ജയ।
ഏവം വക്താ ച മേ വധ്യസ്തേന ചോക്തസ്തഥാ ഹ്യഹം॥ 7-146-4 (51268)
ഏതദ്വ്രതം മഹാബാഹോ ത്വയാ സഹ കൃതം മയാ।
തഥൈതൻമമ കൌന്തേയ യഥാ തവ ന സംശയഃ॥ 7-146-5 (51269)
തദ്വധായ നരശ്രേഷ്ഠ സ്മരൈതദ്വചനം മമ।
യഥാ ഭവതി തത്സത്യം തഥാ കുരു ധനഞ്ജയ॥ 7-146-6 (51270)
തച്ഛ്രുത്വാ വചനം തസ്യ ഭീമസ്യാമിതവിക്രമഃ।
തതോഽർജുനോഽബ്രവീത്കർണം കിഞ്ചിദഭ്യേത്യ സംയുഗേ॥ 7-146-7 (51271)
കർണകർണ വൃഥാദൃഷ്ടേ സൂതപുത്രാത്മസംസ്തുത।
അധർമബുദ്ധേ ശൃണു മേ യത്ത്വാം വക്ഷ്യാമി സാംപ്രതം॥ 7-146-8 (51272)
ദ്വാവേവം കർണ ശൂരാണാം രണേ ദൃഷ്ടൌ ജയാജയൌ।
തൌ ചാപ്യനിത്യൌ രാധേയ വാസവസ്യാപി യുധ്യതഃ॥ 7-146-9 (51273)
`രണമുത്സൃജ്യ നിർലജ്ജ ഗച്ഛസേ ച പുനഃ പുനഃ।
മാഹാത്ംയം പശ്യ ഭീമസ്യ കർമ ജൻമ കുലേ തഥാ।
നോക്തവാൻപരുഷം യത്ത്വാം പലായനപരായണം॥ 7-146-10 (51274)
ഭൂയസ്ത്വമപി സംഗംയം സകൃദേവ യദൃച്ഛയാ।
വിരഥം കൃതവാന്വീരം പാണ്ഡവം സൂതദായദ॥ 7-146-11 (51275)
കുലസ്യ സദൃശം ചാപി രാധേയ കൃതവാനസി।
നൈകാന്തസിദ്ധിഃ സംഗ്രാമേ വാസവസ്യാപി വിദ്യതേ'॥ 7-146-12 (51276)
മുമൂർഷുര്യുയുധാനേന വിരഥോ വികലേന്ദ്രിയഃ।
മദ്വധ്യസ്ത്വമിതി ജ്ഞാത്വാ ജിത്വാ ജീവന്വിസർജിതഃ॥ 7-146-13 (51277)
യദൃച്ഛയാ രണേ ഭീമം യുധ്യമാനം മഹാബലം।
കഥഞ്ചിദ്വിരഥം കൃത്വാ യത്ത്വം രൂക്ഷമഭാഷഥാഃ।
അധർമസ്ത്വേഷ സുമഹാനനാര്യചരിതം ച തത്॥ 7-146-14 (51278)
നാരിം ജിത്വാഽതികത്ഥന്തേ ന ച ജൽപന്തി ദുർവചഃ।
ന ച കഞ്ചന നിന്ദന്തി സന്തഃ ശൂരാ നരർഷഭാഃ॥ 7-146-15 (51279)
ത്വം തു പ്രാകൃതവിജ്ഞാനസ്തത്തദ്വദസി സൂതജ।
ബഹ്വബദ്ധമകർണ്യം ച ചാപലാദപരീക്ഷിതം॥ 7-146-16 (51280)
യുധ്യമാനം പരാക്രാന്തം ശൂരമാര്യവ്രതേ രതം।
യദവോചോഽപ്രിയം ഭീമം നൈതത്സത്യം വചസ്തവ।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം കേശവസ്യ മമൈവ ച॥ 7-146-17 (51281)
വിരഥോ ഭീമസേനേന കൃതോഽസി ബഹുശോ രണേ।
ന ച ത്വാം പരുഷം കിഞ്ചിദുക്തവാൻപാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 7-146-18 (51282)
യസ്മാത്തു ബഹു രൂക്ഷം ച ശ്രാവിതസ്തേ വൃകോദരഃ।
പരോക്ഷം യച്ച സൌഭദ്രോ യുഷ്മാഭിർബഹുഭിർഹതഃ।
തസ്മാദസ്യാവലേപസ്യ സദ്യഃ ഫലമവാപ്നുഹി॥ 7-146-19 (51283)
ത്വയാ തസ്യ ധനുശ്ഛിന്നമാത്മനാശായ ദുർമതേ।
തസ്മാദ്വധ്യോഽസി മേ മൂഢ സഭൃത്യസുതബാന്ധവഃ॥ 7-146-20 (51284)
കുരു ത്വം സർവകൃത്യാനി മഹത്തേ ഭയമാഗതം।
ഹന്താഽസ്മി വൃഷസേനം തേ പ്രേക്ഷമാണസ്യ സംയുഗേ॥ 7-146-21 (51285)
യേ ചാന്യേഽപ്യുപയാസ്യന്തി ബുദ്ധിമോഹേന മാം നൃപാഃ।
താംശ്ച സർവാൻഹനിഷ്യാമി സത്യേനായുധമാലഭേ॥ 7-146-22 (51286)
ത്വാം ച മൂഢാകൃതപ്രജ്ഞമതിമാനിനമാഹവേ।
ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനോ മന്ദോ ഭൃശം തപ്സ്യതി പാതിതം॥ 7-146-23 (51287)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-146-24x (4650)
അർജുനേന പ്രതിജ്ഞാതേ വധേ കർണസുതസ്യ തു।
മഹാൻസുതുമുലഃ ശബ്ദോ ബഭൂവ രഥിനാം തദാ॥ 7-146-24 (51288)
തസ്മിന്നാകുലസംഗ്രാമേ വർതമാനേ മഹാഭയേ।
മന്ദരശ്മിഃ സഹസ്രാംശുരസ്തംഗിരിമുപാദ്രവത്॥ 7-146-25 (51289)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ രാധേയം ത്വരിതോഽബ്രവീത്।
അർജുനം പ്രേക്ഷ്യ സംയാതം ജയദ്രഥവധം പ്രതി॥ 7-146-26 (51290)
`അമാനുഷാണി കർമാണി കുർവന്തൌ ഭരതർഷഭ।
സാത്യകിം ഭീമസേനം ച യത്തൌ തൌ ദർശയന്നിവ॥ 7-146-27 (51291)
അയം സ വൈകർതന യുദ്ധകാലോ
വിദർശയസ്വാത്മബലം മഹാത്മൻ।
യഥാ ന വധ്യേത രണേഽർജുനേന
ജയദ്രഥഃ കർണ തഥാ കുരുഷ്വ॥ 7-146-28 (51292)
അൽപാവശേഷോ ദിവസോ ഹി സാംപ്രതം
നിവാരയേഹാദ്യ രിപും ശരൌഘൈഃ।
ദിനക്ഷയം പ്രാപ്യ നരപ്രവീര
ധ്രുവോ ഹി നഃ കർണ ജയോ ഭവിഷ്യതി॥ 7-146-29 (51293)
സൈന്ധവേ രക്ഷ്യമാണേ തു സൂര്യസ്യാസ്തമനം പ്രതി।
മിഥ്യാപ്രതിജ്ഞഃ കൌന്തേയഃ പ്രവേക്ഷ്യതി ഹുതാശനം॥ 7-146-30 (51294)
അനർജുനായാം ച ഭുവി മുഹൂർതമപി മാനദ।
ജീവിതും നോത്സഹേരന്വൈ ഭ്രാതരോഽസ്യ സഹാനുഗാഃ॥ 7-146-31 (51295)
പാണ്ഡവേഷു വിനഷ്ടേഷു സശൈലവനകാനനാം।
വസുന്ധരാമിമാം കർണ ഭോക്ഷ്യാമോ മഹതകണ്ടകാം॥ 7-146-32 (51296)
ദൈവേനോപഹതഃ പാർഥോ വിപരീതശ്ച മാനദ।
കാര്യാകാര്യമജാനാനഃ പ്രതിജ്ഞാം കൃതവാന്രണേ॥ 7-146-33 (51297)
നൂനമാത്മവിനാശായ പാണ്ഡവേന കിരീടിനാ।
മിഥ്യാപ്രതിജ്ഞൈവ കൃതാ ജയദ്രഥവധം പ്രതി॥ 7-146-34 (51298)
കഥം ജീവതി ദുർധർഷേ ത്വപി രാധേയ ഫൽഗുനഃ।
അനസ്തംഗത ആദിത്യേ ഹന്യാത്സൈന്ധവകം നൃപം॥ 7-146-35 (51299)
രക്ഷിതം മദ്രരാജേന കൃപേണ ച മഹാത്മനാ।
ജയദ്രഥം രണമുഖേ കഥം ഹന്യാദ്ധനഞ്ജയഃ॥ 7-146-36 (51300)
ദ്രൌണിനാ രക്ഷ്യമാണം ച മയാ ദുഃശാസനേന ച।
കഥം പ്രാപ്സ്യതി ബീഭത്സുഃ സൈന്ധവം കാലചോദിതഃ॥ 7-146-37 (51301)
യുധ്യന്തേ ബഹവഃ ശൂരാ ലംബതേ ച ദിവാകരഃ।
ശങ്കേ ജയദ്രഥം പാർഥോ നൈവ പ്രാപ്സ്യതി മാനദ॥ 7-146-38 (51302)
സ ത്വം കർണ മയാ സാർധം ശൂരൈശ്ചാന്യൈർമഹാരഥൈഃ।
ദ്രൌണിനാ ത്വം ഹി സഹിതോ മദ്രേശേന കൃപേണ ച।
യുധ്യസ്വ യത്നമാസ്ഥായ പരം പാർഥേന സംയുഗേ॥ 7-146-39 (51303)
ഏവമുക്തസ്തു രാധേയസ്തവ പുത്രേണ മാരിഷ।
ദുര്യോധനമിദം വാക്യം പ്രത്യുവാച കുരൂത്തമം॥ 7-146-40 (51304)
ദൃഢലക്ഷ്യേണ വീരേണ ഭീമസേനേന ധന്വിനാ।
ഭൃശം ഭിന്നതനുഃ സംഖ്യേ ശരജാലൈരനേകശഃ॥ 7-146-41 (51305)
സ്ഥാതവ്യമിതി തിഷ്ഠാമി രണേ സംപ്രതി മാനദ।
നാംഗമിംഗതി കിഞ്ചിൻമേ സന്തപ്തസ്യ മഹേഷുഭിഃ।
യോത്സ്യാമി തു യഥാശക്ത്യാ ത്വദർഥം ജീവിതം മമ॥ 7-146-42 (51306)
`തത്തഥാ പ്രയതിഷ്യേഽഹം പരം ശക്ത്യാxxxxസുയോധന'।
യഥാ പാണ്ഡവമുഖ്യോഽസൌ ന ഹനിഷ്യാതി സൈന്ധവം॥ 7-146-43 (51307)
ന ഹി മേ യുധ്യമാനസ്യ സായകാനസ്യതഃ ശിതാൻ।
സൈന്ധവം പ്രാപ്സ്യതേ വീരഃ സവ്യസാചീ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-146-44 (51308)
യത്തു ഭക്തിമതാ കാര്യം സതതം ഹിതകാങ്ക്ഷിണാ।
തത്കരിഷ്യാമി കൌരവ്യ ജയോ ദൈവേ പ്രതിഷ്ഠിതഃ॥ 7-146-45 (51309)
സൈന്ധവാർഥേ പരം യത്നം കരിഷ്യാംയദ്യ സംയുഗേ।
ത്വത്പ്രിയാർഥം മഹാരാജ ജയോ ദൈവേ പ്രതിഷ്ഠിതഃ॥ 7-146-46 (51310)
അദ്യ യോത്സ്യേഽർജുമഹം പൌരുഷം സ്വം വ്യപാശ്രിതഃ।
ത്വദർഥേ പുരുഷവ്യാഘ്ര ജയോ ദൈവേ പ്രതിഷ്ഠിതഃ॥ 7-146-47 (51311)
അദ്യ യുദ്ധം കുരുശ്രേഷ്ഠ മമ പാർഥസ്യ ചോഭയോഃ।
പശ്യന്തു സർവസൈന്യാനി ദാരുണം രോമഹർഷണം॥ 7-146-48 (51312)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-146-49x (4651)
കർണകൌരവയോരേവം രണേ സംഭാഷമാണയോഃ।
അർജുനോ നിശിതൈർബാണൈർജഘാന തവ വാഹിനീം॥ 7-146-49 (51313)
ചിച്ഛേദ നിശിതൈർബാണൈഃ ശൂരാണാമനിവർതിനാം॥ 7-146-50 (51314)
ഭുജാൻപരിഘസങ്കാശാൻഹസ്തിഹസ്തോപമാന്രണേ।
ശിരാംസി ച മഹാബാഹുശ്ചിച്ഛേദ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-146-51 (51315)
ഹസ്തിഹസ്താന്ദ്വിപസ്കന്ധാന്രഥാക്ഷാംശ്ച സമന്തതഃ।
ശോണിതാക്താൻഹയാരോഹാൻഗൃഹീതപ്രാസതോമരാൻ॥ 7-146-52 (51316)
ക്ഷുരൈശ്ചിച്ഛേദ ബീഭത്സുർദ്വിധൈകൈകം ത്രിധൈവ ച।
ഹയാന്വാരണമുഖ്യാംശ്ച പദാതീംശ്ച സമന്തതഃ।
ധ്വജാംശ്ഛത്രാണി ചാപാനി ചാമരാണി ശിരാംസി ച॥ 7-146-53 (51317)
കക്ഷമഗ്നിരിവോദ്ധൂതഃ പ്രാദഹത്തവ വാഹിനീം।
അചിരേണ മഹീം പാർഥശ്ചകാര രുധിരോത്തരാം॥ 7-146-54 (51318)
ഹതഭൂയിഷ്ഠയോധം തത്കൃത്വാ തവ ബലം ബലീ।
ആസസാദ ദുരാധർഷഃ സൈന്ധവം സത്യവിക്രമഃ॥ 7-146-55 (51319)
ബീഭത്സുർഭീമസേനേന സാത്വതേന ച രക്ഷിതഃ।
പ്രബഭൌ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ജ്വലന്നിവ ഹുതാശനഃ॥ 7-146-56 (51320)
തം തഥാഽവസ്ഥിതം ദൃഷ്ട്വാ ത്വദീയാ വീരസംമതാഃ।
നാമൃഷ്യന്ത മഹേഷ്വാസാഃ പാണ്ഡവം പുരുഷർഷഭാഃ॥ 7-146-57 (51321)
ദുര്യോധനശ്ച കർണശ്ച വൃഷസേനോഽഥ മദ്രരാട്।
അശ്വത്ഥാമാ കൃപശ്ചൈവ സ്വയമേവ ച സൈന്ധവഃ॥ 7-146-58 (51322)
സന്നദ്ധാഃ സൈന്ധവസ്യാർഥേ സമാവൃണ്വൻകിരീടിനം।
നൃത്യന്തം രഥമാർഗേഷു ധനുർജ്യാതലനിഃസ്വനൈഃ॥ 7-146-59 (51323)
സംഗ്രാമകോവിദം പാർഥം സർവേ യുദ്ധവിശാരദാഃ।
അഭീതാഃ പര്യവർതന്ത വ്യാദിതാസ്യമിവാന്തകം॥ 7-146-60 (51324)
സൈന്ധവം പൃഷ്ഠതഃ കൃത്വാ ജിഘാംസന്തോഽച്യുതാർജുനൌ।
സൂര്യാസ്തമനമിച്ഛന്തോ ലോഹിതായതി ഭാസ്കരേ॥ 7-146-61 (51325)
തേ ഭുജൈർഭോഗിഭോഗാഭൈർധനൂംഷ്യാനംയ സായകാൻ।
മുമുചുഃസൂര്യരശ്ംയാഭാഞ്ഛതശഃ ഫൽഗുനം പ്രതി॥ 7-146-62 (51326)
തതസ്താനസ്യമാനാംശ്ച കിരീടീ യുദ്ധദുർമദഃ।
ദ്വിധാ ത്രിധാഽഷ്ടധൈകൈകം ഛിത്ത്വാ വിവ്യാധ താന്രഥാൻ॥ 7-146-63 (51327)
സിംഹലാംഗൂലകേതുസ്തു ദർശയന്വീര്യമാത്മനഃ।
ശാരദ്വതീസുതോ രാജന്നർജുനം പ്രത്യവാരയൻ॥ 7-146-64 (51328)
സ വിദ്വാ ദശഭിഃ പാർഥം വാസുദേവം ച സപ്തഭിഃ।
അതിഷ്ഠദ്രഥമാർഗേഷു സൈന്ധവം പ്രതിപാലയൻ॥ 7-146-65 (51329)
അഥൈനം കൌരവശ്രേഷ്ഠാഃ സർവ ഏവ മഹാരഥാഃ।
മഹതാ രഥവംശേന സർവതഃ പ്രത്യവാരയൻ॥ 7-146-66 (51330)
വിഷ്ഫാരയന്തശ്ചാപാനി വിസൃജന്തശ്ച സായകാൻ।
സൈന്ധവം പര്യരക്ഷന്ത ശാസനാത്തനയസ്യ തേ॥ 7-146-67 (51331)
തതഃ പാർഥസ്യ ശൂരസ്യ ബാഹ്വോർബലമദൃശ്യത।
ഇഷൂണാമക്ഷയത്വം ച ധനുഷോ ഗാണ്ഡിവസ്യ ച॥ 7-146-68 (51332)
അസ്ത്രൈരസ്ത്രാണി സംവാര്യ ദ്രൌണേഃ ശാരദ്വതസ്യ ച।
ഏകൈകം ദശഭിർബാണൈഃ സർവാനേവ സമാർപയത്॥ 7-146-69 (51333)
തം ദ്രൌണിഃ പഞ്ചവിംശത്യാ വൃഷസേനശ്ച സപ്തഭിഃ।
ദുര്യോധനശ്ച വിംശത്യാ കർണശല്യൌ ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-146-70 (51334)
ത ഏനമഭിഗർജന്തോ വിധ്യന്തശ്ച പുനഃപുനഃ।
വിധുന്വന്തശ്ച ചാപാനി സർവതഃ പ്രത്യവാരയൻ॥ 7-146-71 (51335)
ശ്ലിഷ്ടം ച സർവതശ്ചക്രൂ രഥമണ്ഡലമാശു തേ।
സൂര്യാസ്തമനമിച്ഛന്തസ്ത്വരമാണാ മഹാരഥാഃ॥ 7-146-72 (51336)
ത ഏനമഭിനർദന്തൌ വിധുന്വാനാ ധനൂംഷി ച।
സിഷിചുർമാർഗണൈസ്തീക്ഷ്ണൈർഗിരിം മേഘാ ഇവാംബുഭിഃ॥ 7-146-73 (51337)
തേ മഹാസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി തത്ര രാജന്വ്യദർശയൻ।
ധനഞ്ജയസ്യ ഗാത്രേ തു ശൂരാഃ പരിഘബാഹവഃ॥ 7-146-74 (51338)
`നിവാര്യ താഞ്ശരവ്രാതൈർദിവ്യാന്യസ്ത്രാണി ദർശയൻ'।
ഹതഭൂയിഷ്ഠയോധം തത്കൃത്വാ തവ ബലം ബലീ।
ആസസാദ ദുരാധർഷഃ സൈന്ധവം സത്യവിക്രമഃ॥ 7-146-75 (51339)
തം കർണഃ സംയുഗേ രാജൻപ്രത്യവാരയദാശുഗൈഃ।
മിഷതോ ഭീമസേനസ്യ സാത്വതസ്യ ച ഭാരത॥ 7-146-76 (51340)
തം പാർഥോ ദശഭിർബാണൈഃ പ്രത്യവിധ്യദ്രാണാജിരേ।
സൂതപൂത്രം മഹാബാഹുഃ സർവസൈന്യസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-146-77 (51341)
സാത്വതശ്ച ത്രിഭിർബാണൈഃ കർണം വിവ്യാധ മാരിഷ।
ഭീമസേനസ്ത്രിഭിശ്ചൈവ പുനഃ പാർഥശ്ച സപ്തഭിഃ॥ 7-146-78 (51342)
താൻകർണഃ പ്രതിവിവ്യാധ ഷഷ്ട്യാഷഷ്ട്യാ മഹാരഥഃ।
തദ്യുദ്ധമഭവദ്രാജൻകർണസ്യ ബഹുഭിഃ സഹ॥ 7-146-79 (51343)
തത്രാദ്ഭൂതമപശ്യാമ സൂതപുത്രസ്യ മാരിഷ।
യദേകഃ സമരേ ക്രുദ്ധസ്ത്രീന്രഥാൻപർഥവാരയത്॥ 7-146-80 (51344)
ഫൽഗുനസ്തു മഹാബാഹുഃ കർണം വൈകർതനം രണേ।
സായകാനാം ശതേനൈവ സർവമർമസ്വതാഡയത്॥ 7-146-81 (51345)
രുധിരോക്ഷിതസർവാംഗഃ സൂതപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ।
ശരൈഃ പഞ്ചാശതാ വീരഃ ഫൽഗുനം പ്രത്യവിധ്യത॥ 7-146-82 (51346)
തസ്യ തല്ലാഘവം ദൃഷ്ട്വാ നാമൃഷ്യത രണേഽർജുനഃ।
തസ്യ പാർഥോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ വിവ്യാധൈനം സ്തനാന്തരേ।
സായകൈർനവഭിർവീരസ്ത്വരമാണോ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-146-83 (51347)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സൂതപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ।
സായകൈരഷ്ടസാഹസ്രൈശ്ഛാദയാമാസ പാണ്ഡവം॥ 7-146-84 (51348)
താം ബാണവൃഷ്ടിമതുലാം കർണചാപസമുത്ഥിതാം।
വ്യധമത്സായകൈഃ പാർഥഃ ശലഭാനിവ മാരുതഃ॥ 7-146-85 (51349)
ഛാദയാമാസ ച തദാ സായകൈരർജുനോ രണേ।
പശ്യതാം സർപയോധാനാം ദർശയൻപാണിലാഘവം॥ 7-146-86 (51350)
വധാർഥം ചാസ്യ സമരേ സായകം സൂര്യവർചസം।
ചിക്ഷേപ ത്വരയാ യുക്തസ്ത്വരാകാലേ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-146-87 (51351)
തമാപതന്തം വേഗേന ദ്രൌണിശ്ചിച്ഛേദ സായകം।
അർധചന്ദ്രേണ തീക്ഷ്ണേന സ ച്ഛിന്നഃ പ്രാപതദ്ഭൂവി॥ 7-146-88 (51352)
കർണോഽപി ദ്വിഷതാം ഹന്താ ഛാദയാമാസ ഫൽഗുനം।
സായകൈർബഹുസാഹസ്രൈഃ കൃതപ്രതികൃതേപ്സയാ॥ 7-146-89 (51353)
തൌ വൃഷാവിവ നർദന്തൌ നരസിംഹൌ മഹാരഥൌ।
സായകൈസ്തു പ്രതിച്ഛന്നം ചക്രതുഃ ഖമജിഹ്മഗൈഃ॥ 7-146-90 (51354)
അദൃശ്യൌ ച ശരൌഥൈസ്തൌ നിഘ്ന്താവിതരേതരം।
കർണ പാർഥോഽസ്തി തിഷ്ഠത്വം കർണോഽഹം തിഷ്ഠ ഫൽഗുന്ന॥ 7-146-91 (51355)
ഇത്യേവം തർജയന്തൌ തൌ വാക്ശല്യൈസ്തു പരസ്പരം।
വിധ്യേതാം സമരേ വീരൌ ചിത്രം ലഘു ച സുഷ്ഠു ച॥ 7-146-92 (51356)
പ്രേക്ഷണീയൌ ചാഭവതാം സർവയോധസമാഗമേ।
പ്രശസ്യാമാനൌ സമരേ സിദ്ധചാരണപന്നഗൈഃ॥ 7-146-93 (51357)
അയുധ്യേതാം മഹാരാജ പരസ്പരവധൈഷിണൌ।
തതോ ദുര്യോധനോ രാജംസ്താവകാനഭ്യഭാഷത॥ 7-146-94 (51358)
യത്നാദ്രക്ഷത രാധേയം നാഹത്വാ സമരേഽർജുനം।
നിവർതിഷ്യതി രാധേയോ ന വാഽജിത്വാഽദ്യ ഫൽഗുനം॥ 7-146-95 (51359)
ഏതസ്മിന്ന്തരേ രാജന്ദൃഷ്ട്വാ കർണസ്യ വിക്രമം।
ആകർണമുക്തൈരിഷുഭിഃ കർണസ്യ ചതുരോ ഹയാൻ।
അനയത്പ്രേതലോകായ ചതുർഭിഃ ശ്വേതവാഹനഃ॥ 7-146-96 (51360)
സാരഥിം ചാസ്യ ഭല്ലേന രഥനീഡാദപാതയത്।
ഛാദയാമാസ സ ശരൈസ്തവ പുത്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-146-97 (51361)
സഞ്ഛാദ്യമാനഃ സമരേ ഹതാശ്വോ ഹതസാരഥിഃ।
മോഹിതഃ ശരജാലേന കർതവ്യം നാഭ്യപദ്യത॥ 7-146-98 (51362)
തം തഥാ വിരഥം ദൃഷ്ട്വാ രഥമാരോപ്യ തം തദാ।
അശ്വത്ഥാമാ മഹാരാജ ഭൂയോഽർജുനമയോധയത്॥ 7-146-99 (51363)
മദ്രരാജശ്ച കൌന്തേയമവിധ്യത്ത്രിംശതാ ശരൈഃ।
`ആവവ്രേഽർജുനമാർഗം ച ശരജാലേന ഭാരത'॥ 7-146-100 (51364)
ശാരദ്വതസ്തു വിംശത്യം വാസുദേവം സമാർപയത്।
ധനഞ്ജയം ദ്വാദശഭിരാജഘാന ശിലീമുഖൈഃ॥
ചതുർഭിഃ സിന്ധുരാജശ്ച വൃഷസേനശ്ച സപ്തഭിഃ।
പൃഥക്പൃഥങ്മഹാരാജ വിവ്യധുഃ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ॥ 7-146-101 (51365)
തഥൈവ താൻപ്രത്യവിധ്യത്കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ।
ദ്രോണപുത്രം ചതുഃഷഷ്ട്യാ മദ്രരാജം ശതേന ച॥
സൈന്ധവം ദശഭിർബാണൈർവൃഷസേനം ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
ശാരദ്വതം ച വിംശത്യാ വിദ്വ്വാ പാർഥോ നനാദ ഹ॥ 7-146-102 (51366)
തേ പ്രതിജ്ഞാപ്രതീഘാതമിച്ഛന്തഃ സവ്യസാചിനഃ।
സഹിതാസ്താവകാസ്തൂർണമഭിപേതുർധനഞ്ജയം॥ 7-146-103 (51367)
അഥാർജുനഃ സർവതോ വാരുണാസ്ത്രം
പ്രാദുശ്ചക്രേ ത്രാസയന്ധാർതരാഷ്ട്രാൻ।
തം പ്രത്യുദീയഃ കുരുവഃ പാണ്ഡുപുത്രം
രഥൈർമഹാർഹൈഃ ശരവർഷം സൃജന്തഃ॥ 7-146-104 (51368)
തതസ്തു തസ്മിംസ്തുമലേ സമുത്ഥിതേ
സുദാരുണേ ഭാരതമോഹനീയേ।
നോ മുഹ്യത പ്രാപ്യ സ രാജപുത്രഃ
കിരീടമാലീ വ്യസൃജച്ഛരൌഘാൻ॥ 7-146-105 (51369)
വധപ്രേപ്സുഃ സവ്യസാചീ കുരൂണാം
സ്മരൻക്ലേശാന്ദ്വാദശവർഷവൃത്താൻ।
ഗാണ്ഡീവമുക്തൈരിഷുഭിർമഹാത്മാ
സർവാ ദിശോ വ്യാവൃണോദപ്രമേയഃ॥ 7-146-106 (51370)
പ്രദീപ്തോൽകമഭവച്ചാന്തരിക്ഷം
മൃതേഷു ദേഹേഷ്വപതന്വയാംസി।
യത്പിംഗലജ്യേന കിരീടമാലീ
ക്രുദ്ധോ രിപൂനാജഗവേന ഹന്തി॥ 7-146-107 (51371)
തതഃ കിരീടി മഹതാ മഹായശാഃ
ശരാസനേനാസ്യ ശരാനനീകജിത്।
ഹയപ്രവേകോത്തമനാഗഘൂർണിതാ--
ൻകുരുപ്രവീരാനിഷുഭിർവ്യാപാതയത്॥ 7-146-108 (51372)
ഗദാശ്ച ഗുർവീഃ പരിഘാനയസ്മയാ--
നസീംശ്ച ശക്തീശ്ച രണേ നരാധിപാഃ।
മഹാന്തി ശസ്ത്രാണി ച ഭീമദർശനാഃ
പ്രഗൃഹ്യ പാർഥം സഹസാഽഭിദുദ്രുവുഃ॥ 7-146-111 (51373)
തതോ യുഗാന്താഭ്രസമസ്വനം മഹ--
ൻമഹേന്ദ്രചാപപ്രതിമം ച ഗാണ്ഡിവം।
ചകർഷ ദോർഭ്യോം വിഹസൻഭൃശം യയൌ
ദഹംസ്ത്വഹീയാന്യമരാഷ്ട്രവർധനഃ॥ 7-146-112 (51374)
സ താനുദീർണാൻസരഥാൻസവാരണാ--
ൻപദാതിസംഘാംശ്ച മഹാധനുർധരഃ।
വിപന്നസർവായുധജീവിതാന്രണേ
ചകാര വീരോ യമരാഷ്ട്രവർധനാൻ॥ ॥ 7-146-113 (51375)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഷട്ചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 146 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-146-33 ഉപഹതോ മോഹിതഃ। വിപരീതോഽന്യഥാഭൂതപ്രകൃതിഃ॥ 5-146-41 ദൃഢലക്ഷ്യേണ ദൃഢപ്രഹാരേണ॥ 5-146-45 പ്രതിഷ്ഠിതഃ അധീനഃ॥ 5-146-106 സർവർതോദാരമസ്ത്രം ഇതി। ക.ഖ.ട.പാഠഃ। സർവതഃ സാരമസ്ത്രം ഇതി ങ. പാഠഃ॥ 5-146-107 പ്രാപ്യ യുദ്ധമിതി ശേഷഃ॥ 5-146-110 ആസ്യ സമന്തതഃ ക്ഷിപ്ത്വാ॥ 5-146-146 ഷട്ചത്വാരിംശദധികചതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 147
॥ ശ്രീഃ ॥
7.147. അധ്യായഃ 147
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അൽപശേഷേ ദിവസേ തിരോഹിതേ ച ജയദ്രഥേ കൃഷ്ണേനാന്ധകാരസർജനേന സൂര്യബിംബപിധാനം॥ 1 ॥ അദൃശ്യമാനേ ഭാനൌ ജയദ്രഥേ ച നിഃശങ്കമാത്മാനമാവിഷ്കുർവതി അർജുനേന കൃഷ്ണചോദനയാ തച്ഛിരശ്ഛേദഃ॥ 2 ॥ കൃഷ്ണേനാർജുനംപ്രതി ജയദ്രഥശിരഃ ബൂതലേ ന നിപാതനീയമിത്യുക്തേ തേന തംപ്രതി തത്കാരണകഥനപ്രാർഥനാ॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-147-0 (51376)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-147-0x (4652)
ശ്രുത്വാ നിനാദം ധനുഷശ്ച തസ്യ
വിസ്പഷൃമുത്കഷ്ടമിവാന്തകസ്യ।
ശക്രാശനിസ്ഫോടസമം സുഘോരം
വികൃഷ്യമാണസ്യ ധനഞ്ജയേന॥ 7-147-1 (51377)
ത്രാസോദ്വിഗ്നം തഥോദ്ധാന്തം ത്വദീയം തദ്ബലം നൃപ।
യുഗാന്തവാതസങ്ക്ഷുബ്ധം ചലദ്വീചിതരംഗിതം।
പ്രലീനമീനമകരം സാഗരാംഭ ഇവാഭവത്॥ 7-147-2 (51378)
`മധ്യന്ദിനഗതം സൂര്യമാപതന്തമിവാംബരേ।
ന ശേകുഃ സർവഭൂതാനി പാണ്ഡവം പ്രതിവീക്ഷിതും'॥ 7-147-3 (51379)
സ രണേ വ്യചരത്പാർഥഃ പ്രേക്ഷ്യമാണോ ധനഞ്ജയഃ।
യുഗപദ്ദിക്ഷു സർവാസു സർവാണ്യസ്ത്രാണി ദർശയൻ॥ 7-147-4 (51380)
ആദദാനം മഹാരാജ സന്ദധാനം ച പാണ്ഡവം।
ഉത്കർഷന്തം സൃജന്തം ച ന സ്മ പശ്യാമ ലാഘവാത്॥ 7-147-5 (51381)
[തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാബാഹുരൈന്ദ്രമസ്ത്രം ദുരാസദം।
പ്രാദുശ്ചക്രേ മഹാരാജ ത്രാസയൻസർവഭാരതാൻ॥ 7-147-6 (51382)
തതഃ ശരാഃ പ്രാദുരാസന്ദിവ്യാസ്ത്രപ്രതിമന്ത്രിതാഃ।
പ്രദീപാശ്ച ശിഖിമുഖാഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-147-7 (51383)
ആകർണപൂർണനിർമുക്തൈരഗ്ന്യർകാംശുനിഭൈഃ ശരൈഃ।
നഭോഽഭവത്തദ്ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യമുൽകാഭിരിവ സംവൃതം॥ 7-147-8 (51384)
തതഃ ശസ്ത്രാന്ധകാരം തത്കൌരവൈഃ സമുദീരിതം।
അശക്യം മനസാഽപ്യന്യൈഃ പാണ്ഡവഃ സംഭ്രമന്നിവ॥ 7-147-9 (51385)
നാശയാമാസ വിക്രംയ ശരൈർദിവ്യാസ്ത്രമന്ത്രിതൈഃ।
നൈശം തമോംശുഭിഃ ക്ഷിപ്രം ദിനാദാവിവ ഭാസ്കരഃ॥ 7-147-10 (51386)
തതസ്തു താവകം സൈന്യം ദീപ്തൈഃ ശരഗഭസ്തിഭിഃ।
ആക്ഷിപത്പൽവലാംബൂനി നിദാഘാർക ഇവ പ്രഭുഃ॥ 7-147-11 (51387)
തതോ ദിവ്യാസ്ത്രവിദുഷാ പ്രഹിതാഃ സായകാംശവഃ।
സമാപ്ലവന്ദ്വിഷത്സൈന്യം ലോകം ഭാഗോരിവാംശവഃ॥ 7-147-12 (51388)
അഥാപരേ സമുത്സൃഷ്ടാ വിശിഖാസ്തിഗ്മതേജസഃ।
ഹൃദയാന്യാശു വീരാണാം വിവിശുഃ പ്രിയബന്ധുവത്॥ 7-147-13 (51389)
യ ഏനമീയുഃ സമരേ ത്വദ്യോധാഃ ശൂരമാനിനഃ।
ശലഭാ ഇവ തേ ദീപ്തമഗ്നിം പ്രാപ്യ യയുഃ ക്ഷയം॥ 7-147-14 (51390)
ഏവം സ മൃദ്രഞ്ശത്രൂണാം ജീവിതാനി യശാംസി ച।
പാർഥശ്ചചാര സംഗ്രാമേ മൃത്യുർവിഗ്രഹവാനിവ॥ 7-147-15 (51391)
സ കിരീടാനി വസ്ത്രാണി സാംഗദാന്വിപുലാൻഭുജാൻ।
സകുണ്ഡലയുഗാൻകർണാൻകേഷാഞ്ചിദഹരച്ഛരൈഃ॥ 7-147-16 (51392)
സതോമരാൻഗജസ്ഥാനാം സപ്രാസാൻഹയസാദിനാം।
സചർമണഃ പദാതീനാം രഥിനാം ച സധന്വനഃ।
സപ്രതോദാന്നിയന്തൄണാം ബാഹൂംശ്ചിച്ഛേദ പാണ്ഡവഃ॥ 7-147-17 (51393)
പ്രദീപ്തോഗ്രശരാർജിഷ്മാൻബഭൌ തത്ര ധനഞ്ജയഃ।
സവിസ്ഫുലിംഗാഗ്രശിഖോ ജ്വലന്നിവ ഹുതാശനഃ॥ 7-147-18 (51394)
തം ദേവരാജപ്രതിമം സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരം।
യുഗപദ്ദിക്ഷു സർവാസു രഥസ്ഥം പുരുഷർഷഭം॥ 7-147-19 (51395)
നിക്ഷിപന്തം മഹാസ്ത്രാണി പ്രേക്ഷണീയം ധനഞ്ജയം।
നൃത്യന്തം രഥമാർഗേഷു ധനുർജ്യാതലനാദിനം॥ 7-147-20 (51396)
നിരീക്ഷിതും ന ശേകുസ്തേ യത്നവന്തോഽപി പാർഥിവാഃ।
മധ്യന്ദിനഗതം സൂര്യം പ്രതപന്തമിവാംബരേ॥ 7-147-21 (51397)
ദീപ്തോഗ്രസംഭൃതശരഃ കിരീടീ വിരരാജ ഹ।
വർഷാസ്വിവോദീർണജലഃ സേന്ദ്രധന്വാംബുദോ മഹാൻ॥ 7-147-22 (51398)
മഹാസ്ത്രസംപ്ലുവേ തസ്മിഞ്ജിഷ്ണുനാ സംപ്രവർതിതേ।
സുദുസ്തരേ മഹാഘോരേ മമജ്ജുര്യോധപുംഗവാഃ॥ 7-147-23 (51399)
ഉത്കൃത്തവദനൈർദേഹൈഃ ശരീരൈഃ കൃത്തബാഹുഭിഃ।
ഭുജൈശ്ച പാണിനിർമുക്തൈഃ പാണിഭിർവ്യംഗുലീകൃതൈഃ॥ 7-147-24 (51400)
കൃത്താഗ്രഹസ്തൈഃ കരിഭിഃ കൃത്തദന്തൈർമദോത്കടൈഃ।
ഹയൈശ്ച വിധുരഗ്രീവൈ രഥൈശ്ച ശകലീകൃതൈഃ॥ 7-147-25 (51401)
നികൃത്താന്ത്രൈഃ കൃത്തപാദൈസ്തഥാഽന്യൈഃ കൃത്തസന്ധിഭിഃ।
നിശ്ചേഷ്ടൈർവിസ്ഫുരദ്ഭിശ്ച ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-147-26 (51402)
മൃത്യോരാഘാതലലിതം തത്പാർഥായോധനം മഹത്।
അപശ്യാമ മഹീപാല ഭീരൂണാം ഭയവർധനം॥ 7-147-27 (51403)
ആക്രീഡമിവ രുദ്രസ്യ പുരാഭ്യർദയതഃ പശൂൻ।
ഗജാനാം ക്ഷുരനിർമുക്തൈഃ കരൈഃ സഭുജഗേവ ഭൂഃ॥ 7-147-28 (51404)
ക്വജിദ്ബഭൌ സ്രഗ്വിണീവ വക്ത്രപദ്മൈഃ സമാചിതാ।
വിചിത്രോഷ്ണീഷമുകുടൈഃ കേയൂരാംഗദകുണ്ഡലൈഃ॥ 7-147-29 (51405)
സ്വർണചിത്രതനുത്രൈശ്ച ഭാണ്ഡൈശ്ച ഗജവാജിനാം।
കിരീടശതസംഗീർണാ തത്ര തത്ര സമാചിതാ।
വിരാജ ഭൃശം ചിത്രാ മഹീ നവവധൂരിവ॥ 7-147-30 (51406)
മജ്ജാമേദഃകർദമിനീം ശോണിതൌഘതരംഗിണീം।
മർമാസ്ഥിഭിരഗാധാം ച കേശശൈവലശാദ്വലാം॥ 7-147-31 (51407)
ശിരോബാഹൂപലതടാം രുഗ്ണക്രോഡാസ്ഥിസങ്കടാം।
ചിത്രധ്വജപതാകാഢ്യാം ഛത്രാചാപോർമിമാലിനീം॥ 7-147-32 (51408)
വിഗതാസുമഹാകായാം ഗജദേഹാഭിസങ്കുലാം।
രഥോഡുപശതാകീർണാം ഹയസംഘാതരോധസം॥ 7-147-33 (51409)
രഥചക്രയുഗേഷാക്ഷകൂബരൈരതിദുർഗമാം।
പ്രാസാസിശക്തിപരശുവിശിഖാഹിദുരാസദാം॥ 7-147-34 (51410)
ബലകങ്കുമഹാനക്രാം ഗോമായുമകരോത്കടാം।
ഗൃഘ്രോദഗ്രമഹാഗ്രാഹാം ശിവാവിരുതഭൈരവാം॥ 7-147-35 (51411)
നൃത്യത്പ്രേതപിശാചാദ്യൈർഭൂതാകീർണാം സഹസ്രശഃ।
ഗതാസുയോധനിശ്ചേഷ്ടശരീരശതവാഹിനീം॥ 7-147-36 (51412)
മഹാപ്രതിഭയാം രൌദ്രാം ഘോരാം വൈതരണീമിവ।
നദീം പ്രവർതയാമാസ ഭീരൂണാം ഭയവർധിനീം॥ 7-147-37 (51413)
തം ദൃഷ്ട്വാ തസ്യ വിക്രാന്തമന്തകസ്യേവ രൂപിണഃ।
അഭൂതപൂർവം കുരുഷു ഭയമാഗാദ്രണാജിരേ॥ 7-147-38 (51414)
തത ആദായ വീരാണാമസ്ത്രൈരസ്ത്രാണി പാണ്ഡവഃ।
ആത്മാനം രൌദ്രമാചഷ്ട രൌദ്രകർമണ്യധിഷ്ഠിതഃ॥ 7-147-39 (51415)
തതോ രഥവരാന്രാജന്നത്യതിക്രാമദർജുനഃ॥] 7-147-40 (51416)
മധ്യന്ദിനഗതം സൂര്യം പ്രതപന്തമിവാംബരേ।
ന ശേകുഃ സർവഭൂതാനി പാണ്ഡവം പ്രതിവീക്ഷിതും॥ 7-147-41 (51417)
പ്രസൃതാംസ്തസ്യ ഗാണ്ഡീവാച്ഛരവ്രാതാൻമഹാത്മനഃ।
സംഗ്രാമേ സംപ്രപശ്യാമോ ഹംസപങ്ക്തിരിവാംബരേ॥ 7-147-42 (51418)
വിനിവാര്യ സ വീരാണാമസ്ത്രൈരസ്ത്രാണി സർവതഃ।
ദർശയന്രൌദ്രമാത്മാനമുഗ്രേ കർമണി ധിഷ്ഠിതഃ॥ 7-147-43 (51419)
സ താന്രഥവരാന്രാജന്നത്യാക്രാമത്തദാഽർജുനഃ।
മോഹയന്നിവ നാരാചൈർജയദ്രഥവധേപ്സയാ॥ 7-147-44 (51420)
വിസൃജന്ദിക്ഷു സർവാസു ശരാനച്യുതസാരഥിഃ।
സരഥോ വ്യചരത്തൂർണം പ്രേക്ഷണീയോ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-147-45 (51421)
ഭ്രമന്ത ഇവ ശൂരസ്യ ശരവ്രാതാഃ മഹാത്മനഃ।
അദൃശ്യന്താന്തരിക്ഷസ്ഥാഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-147-46 (51422)
ആദദാനം മഹേഷ്വാസം സന്ദധാനം ച സായകം।
വിസൃജന്തം ച കൌന്തേയം നാനുപശ്യാമ വൈ തദാ॥ 7-147-47 (51423)
തഥാ സർവാ ദിശോ രാജൻസർവാംശ്ച രഥിനോ രണേ।
ആകുലീകൃത്യ കൌന്തേയോ ജയദ്രഥമുപാദ്രവത്।
വിവ്യാധ ച ചതുഃഷഷ്ട്യാ ശരാണാം നതപർവണാം॥ 7-147-48 (51424)
[സൈന്ധവാഭിമുഖം യാന്തം യോധാഃ സംപ്രേക്ഷ്യ പാണ്ഡവം।
ന്യവർതന്ത രണാദ്വീരാ നിരാശാസ്തസ്യ ജീവിതേ॥ 7-147-49 (51425)
യോ യോഽഭ്യധാവദാക്രന്ദേ താവകഃ പാണ്ഡവം രണേ।
തസ്യതസ്യാന്തഗാ ബാണാഃ ശരീരേ ന്യപതൻപ്രഭോ॥ 7-147-50 (51426)
കബന്ധസങ്കുലം ചക്രേ തവ സൈന്യം മഹാരഥഃ।
അർജുനോ ജയതാം ശ്രേഷ്ഠഃ ശരൈരഗ്ന്യംശുസന്നിഭൈഃ॥ 7-147-51 (51427)
ഏവം തത്തവ രാജേന്ദ്ര ചതുരംഗബലം തദാ।
വ്യാകുലീകൃത്യ കൌന്തേയോ ജയദ്രഥമുപാദ്രവത്॥ 7-147-52 (51428)
ദ്രൌണിം പഞ്ചാശതാഽവിധ്യദ്വൃഷസേനം ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
കൃപായമാണഃ കൌന്തേയഃ കൃപം നവഭിരാർദയത്॥ 7-147-53 (51429)
ശല്യം ഷോഡശഭിർബാണൈഃ കർണം ദ്വാത്രിംശതാ ശരൈഃ।
സൈന്ധവം തു ചതുഃഷഷ്ട്യാ വിദ്വ്വാ സിംഹ ഇവാനദത്॥] 7-147-54 (51430)
സൈന്ധവസ്തു തഥാ വിദ്ധഃ ശരൈർഗാണ്ഡീവധന്വനാ।
ന ചക്ഷമേ സുസങ്ക്രുദ്ധസ്തോത്രാർദിത ഇവ ദ്വിപഃ॥ 7-147-55 (51431)
സ വരാഹധ്വജസ്തൂർണം ഗാർധ്രപത്രാനജിഹ്മഗാൻ।
ക്രുദ്ധാശീവിഷസങ്കാശാൻകർമാരപരിമാർജിതാൻ॥ 7-147-56 (51432)
ആകർണപൂർണാംശ്ചിക്ഷേപ ഫൽഗുനസ്യ രഥം പ്രതി।
ത്രിഭിസ്തു വിദ്വാ ഗോവിന്ദം നാരാചൈഃ ഷഡ്ഭിരർജുനം॥ 7-147-57 (51433)
അഷ്ടഭിർവാജിനോഽവിധ്യദ്ധ്വജം ചൈകേന പത്രിണാ।
`ഭൂയശ്ചൈവാർജുനം സംഖ്യേ ശരവർഷൈരവാകിരത്'॥ 7-147-58 (51434)
സ വിക്ഷിപ്യാർജുനസ്തൂർണം സൈന്ധവപ്രഹിതാഞ്ശരാൻ।
യുഗപത്തസ്യ ചിച്ഛേദ ശരാഭ്യാം സൈന്ധവസ്യ ഹ।
സാരഥേശ്ച ശിരഃ കായാദ്വ്വജം ച സമലങ്കൃതം॥ 7-147-59 (51435)
സ ച്ഛിന്നയഷ്ടിഃ സുമഹാന്ധനഞ്ജയശരാഹതഃ।
വരാഹഃ സിന്ധുരാജസ്യ പപാതേന്ദുസമപ്രഭഃ॥ 7-147-60 (51436)
ആദിത്യം പ്രേക്ഷമാണസ്തു ബീഭത്സുഃ സൃക്വിണീ ലിഹൻ।
അപശ്യന്നാന്തരം തസ്യ രക്ഷിഭിഃ സംവൃതസ്യ വൈ॥ 7-147-61 (51437)
അഭവക്ത്രോധരക്താക്ഷോ വ്യാത്താനന ഇവാന്തകഃ।
അഥാബ്രവീദ്വാസുദേവഃ കുന്തീപുത്രം ധനഞ്ജയം॥ 7-147-62 (51438)
നൈവ ശക്യസ്ത്വയാ ഹന്തും നിർവ്യാജം ഭരതർഷഭ।
സ്രക്ഷ്യാംയഹമുപായം തമാദിത്യസ്യാപവാരണേ।
തതോഽസ്തം ഗതമാദിത്യം മംസ്യതേ സിന്ധുരാഡിഹ॥ 7-147-63 (51439)
തതോഽസ്യ വിസ്മയഃ പാർഥ ഹർഷശ്ചൈവ ഭവിഷ്യതി।
ആത്മജീവിതലാഭാച്ച പ്രതിജ്ഞായാശ്ച നാശനാത്॥ 7-147-64 (51440)
അസ്തംഗതമിവാദിത്യം ദൃഷ്ട്വാ മോഹേന ബാലിശഃ।
ന ഹി ശക്ഷ്യത്യഥാഽഽത്മാനം രക്ഷിതും ഹർഷസംഭവാത്॥ 7-147-65 (51441)
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു പ്രഹർതവ്യം ധനഞ്ജയ।
ജയദ്രഥസ്യ ക്ഷുദ്രസ്യ സവിദുർദർശനാർഥിനഃ॥ 7-147-66 (51442)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-147-67x (4653)
ഏവമുക്ത്വാ തതഃ പാർഥം ക്ഷിപ്രമേവാഹരത്പ്രഭാം।
ജനാർദനേന സൃഷ്ടം വൈ തമ ആദിത്യനാശനം॥ 7-147-67 (51443)
പാർഥസ്യ ബലമജ്ഞാനാത്തമോ ദൃഷ്ട്വാ സുദുഃഖിതം।
അഭവംസ്താവകാ യോധാ ഹർഷസങ്കുലചേതസഃ॥ 7-147-68 (51444)
തേ പ്രഹൃഷ്ടാ രണേ രാജന്നപശ്യൻസൈനികാ രവിം।
ഉന്നാംയ വക്ത്രാണി തദാ സ ച രാജാ ജയദ്രഥഃ॥ 7-147-69 (51445)
വീക്ഷമാണേ തതസ്തസ്മിൻസിന്ധുരാജേ ദിവാകരം।
ഉന്നമയ്യ ശിരോഗ്രീവാം വീക്ഷതേ സൂര്യമണ്ഡലം।
തസ്യ ശീഘ്രം പൃഷത്കേന കായാച്ഛീർഷമപാഹര॥ 7-147-70 (51446)
കേശവേനൈവമുക്തഃ സന്നമർഷാദ്രക്തലോചനഃ।
ഉദ്ബബർഹ ശരം തീക്ഷ്ണമമരൈരപി ദുഃസഹം॥ 7-147-71 (51447)
ഏവം തൂണീശയം ഘോരമിന്ദ്രാശനിസമപ്രഭം।
വർമഭേദിനമത്യർഥം ഗന്ധമാല്യാർചിതം സദാ।
വിസസർജ തതസ്തൂർണം സൈന്ധവസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-147-72 (51448)
സ തു ഗാണ്ഡീവനിർമുക്തഃ ശരഃ ശ്യേന ഇവാശുനഃ।
ശകുന്തമിവ വൃക്ഷാഗ്രാത്സൈന്ധവസ്യാഹരച്ഛിരഃ॥ 7-147-73 (51449)
പ്രപതിഷ്യതി ശീർഷേ തു കൃഷ്ണോഽർജുനമഥാബ്രവീത്।
പാർഥ പാർഥ ശിരോ ഹ്യേതദ്യഥാ നേയാൻമഹീതലം।
തഥാ കുരു കുരുശ്രേഷ്ഠ വക്ഷ്യേ തസ്യാപി കാരണം॥ 7-147-74 (51450)
ശ്രുത്വാ തു വചനം തസ്യ ത്വരമാണോഽസ്ത്രമായയാ।
തഥാഽഹരച്ഛിരസ്തസ്യ ശരൈരൂർധ്വം ധനഞ്ജയഃ।
ദുർഹൃദാമപഹർഷായ സുഹൃദാം ഹർഷണായ ച॥ 7-147-75 (51451)
തിര്യഗൂർധ്വമധശ്ചൈവ പുനരൂർധ്വമഥാപി ച।
ദീർഘകാലമവാക്വൈവ സംപ്രക്രീഡന്നിവാർജുനഃ॥ 7-147-76 (51452)
തത്സൈന്യം സർവതോപശ്യൻമഹദാശ്ചര്യമദ്ഭുതം।
പ്രാപയത്സ ശിരോ യസ്മാദ്യോധയന്നേവ പാർഥിവാൻ॥ 7-147-77 (51453)
ശരൈഃ കന്ദുകവത്കൃത്വാ തസ്യാലോകായ പാണ്ഡവഃ।
സ്യമന്തപഞ്ചകാദ്ബാഹ്യേ ശിരസ്തദഹരച്ഛരൈഃ॥ 7-147-78 (51454)
ജയദ്രഥസ്യാർജുനബാണനാലം
മുഖാരവിന്ദം രുധിരാംബുസിക്തം।
ദൃഷ്ടം നരൈശ്ചോപരിവർതമാനം
വിദ്യാധരോത്സൃഷ്ടമിവൈകപദ്മം॥ 7-147-79 (51455)
സ ദേവശത്രൂനിവ ദേവരാജഃ
കിരീടമാലീ വ്യധമത്സപത്നാൻ।
യഥാ തമാംസ്യഭ്യുദിതസ്തമോഘ്നഃ
പൂർണാം പ്രതിജ്ഞാം സ സമാപ്യ വീരഃ॥ 7-147-80 (51456)
അഥാബ്രവീത്കേശവം പാണ്ഡവേയഃ
കിയന്തമധ്യവാനമിദം ഹരാമി।
കിമർഥമേതന്ന നിപാത്യമുർവ്യാം
ക്വ ച പ്രയാതവ്യമിദം ച ശംസ।
ശക്നോംയഹം യത്ര ഭവാൻബ്രവീതി 7-147-81 (51457)
7-147-81f"
തം ഭൂമിദേശം ച ശിരോ വിനേതും॥ ॥
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 147 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-147-6 കുൺ·ഡലിതഃ പാഠോ ഝ. പുസ്തക ഏവാസ്തി॥ 5-147-49 കുണ്ഡലിതഃ പാഠഃ ഝ.പുസ്തക ഏവ വിദ്യതേ॥ 5-147-67 ഉക്താ സൃഷ്ടം തമഃ കർതൃ പ്രഭാമഹരദിത്യന്വയഃ॥ 5-147-68 ബലം സൈന്യം കർതൃ॥ 5-147-147 സപ്തചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 5-147-* അഥാബ്രവീദിത്യാദീനാം വീക്ഷതേ സൂര്യമണ്ഡലം ഇത്യന്താനാം ശ്ലോകാനാം സ്ഥാനേ അധോലിഖിതാഃ ശ്ലോകാഃ ങ.പുസ്തകേ വർതന്തേ। അനസ്തമിത ആദിത്യേ അതാന്നിർജിത്യ സൈന്ധവഃ। ന ശക്യോഹന്തുമിത്യേവം മന്യമാനോ ജനാർദനഃ॥ 1 ॥ സസ്മാര ചക്രം ദൈത്യാരിർഹരിശ്ചക്രം സുദർശനം। തദാദിദേശ ഭഗവാൻസ്മൃതമാത്രമുപസ്ഥിതം॥ 2 ॥ അസ്തം ഗതമിവാദിത്യം തമസാ ച്ഛാദയേതി ച। തത്തഥോക്തം ഭഗവതാ തമോ ഭൂത്വാ വിശാംപതേ॥ 3 ॥ അന്ധം തമ ഇവാജ്ഞാനാമാദിത്യസ്യാഹരത്പ്രഭാം। ഉന്നമയ്യ ശിരോഗ്രീവാമപശ്യത്സൈന്ധവോ രവിം॥ 4 ॥ അഥാർജുനം ഹൃഷീകേശഃ ശോകപൂർണമഥാധ്രവീത്। പശ്യ കൌന്തേയ സിന്ധൂനാമധിപം പാപകാരിണം॥ 5 ॥ ഏഷ തിഷ്ഠതി മധ്യേ വൈ സ്യന്ദനസ്യ ധനഞ്ജയ।ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 148
॥ ശ്രീഃ ॥
7.148. അധ്യായഃ 148
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കൃഷ്ണേനാർജുനം പ്രതി സൈന്ധവമൂർധ്നോ ധരണ്യാമനിപാതനീയത്വേ കാരണാഭിധാനം॥ 1 ॥ കൃഷ്ണാജ്ഞയാഽർജുനേന സ്യമന്തപഞ്ചകേ സന്ധ്യ മുപാസമാനസ്യ വൃദ്ധക്ഷത്രസ്യോത്സംഗേ ജയദ്രഥശിരസോ നിപാതനം॥ 2 ॥ ഉത്തിഷ്ഠമാനസ്യ തസ്യോത്സംഗാച്ഛിരസി ധരണൌ പതിതേ വൃദ്ധ ക്ഷത്രമൂർധ്നോ വിദാരണം॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-148-0 (51458)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-148-0x (4654)
ഏവസ്മിന്നേവ കാലേ തു ത്വരമാണേ ദിവാകരേ।
അബ്രവീത്പാണ്ഡവം തത്ര ത്വരമാണോ ജനാർദനഃ॥ 7-148-1 (51459)
പാർഥ പാർഥ ശിരോ ഹ്യേനദ്യത്കൃതേ ന പതേദ്ഭുവി।
ശ്രൂയതാം തദ്യഥാവൃത്തം കാരണം സൈന്ധവം *പ്രതി॥ 7-148-2 (51460)
വൃദ്ധക്ഷത്രഃ സൈന്ധവസ്യ പിതാ ജഗതി വിശ്രുതഃ।
സ ച ഘോരേണ തപസാ ദൈന്ധവം പ്രാപ്തവാൻസുതം॥ 7-148-3 (51461)
ജയദ്രഥമമിത്രഘ്നം വാഗുവാചാശരീരിണീ।
നൃപമന്തർഹിതാ വാണീ മേഘദുന്ദുഭിനിഃസ്വനാ॥ 7-148-4 (51462)
തവാത്മജോ മനുഷ്യേന്ദ്ര കുലശീലദമാദിഭിഃ।
ഗുണൈർഭവിഷ്യതി വിഭോ സദൃശോ വംശയോർദ്വയോഃ।
ക്ഷത്രിയപ്രവരോ ലോകേ നിത്യം ശൂരാഭിസത്കൃതഃ॥ 7-148-5 (51463)
ശിരശ്ഛേത്സ്യതി സങ്ക്രുദ്ധഃ ശത്രുശ്ചാലക്ഷിതോ ഭുവി॥ 7-148-6 (51464)
ഏതച്ഛ്രുത്വാ സിന്ധുരാജോ ധ്യാത്വാ ചിരമരിന്ദമഃ।
ജ്ഞാതീൻസർവാനുവാചേദം പുത്രസ്നേഹാഭിചോദിതഃ॥ 7-148-7 (51465)
സംഗ്രാമേ യുധ്യമാനസ്യ വഹതോ മഹതീം ധുരം।
ധരണ്യാം മമ പുത്രസ്യ പാതയിഷ്യതി യഃ ശിരഃ॥ 7-148-8 (51466)
തസ്യാപി ശതധാ മൂർധാ ഫലിഷ്യതി ന സംശയഃ।
`യദി ചേദസ്തി മേ ലാഭസ്തപസോ വാ ദമസ്യ വാ'॥ 7-148-9 (51467)
ഏവമുക്ത്വാ തതോ രാജ്യേ സ്ഥാപയിത്വാ ജയദ്രഥം।
വൃദ്ധക്ഷത്രോ വനം യാതസ്തപശ്ചോഗ്രം സമാസ്ഥിതഃ॥ 7-148-10 (51468)
സോഽയം തപ്യതി തേജസ്വീ തപോ ഘോരം ദുരാസദം।
സ്യമന്തപഞ്ചകാദസ്മാദ്ബഹിർവാനരകേതന॥ 7-148-11 (51469)
തസ്മാജ്ജയദ്രഥസ്യ ത്വം ശിരശ്ഛിത്ത്വാ മഹാമൃധേ।
ദിവ്യേനാസ്ത്രേണ രിപുഹൻഘോരേണാദ്ഭുതകർമണാ॥ 7-148-12 (51470)
സകുണ്ഡലം സിന്ധുപതേഃ പ്രഭഞ്ജനസുതാനുജ।
ഉത്സംഗേ പാതയസ്വാസ്യ വൃദ്ധക്ഷത്രസ്യ ഭാരത॥ 7-148-13 (51471)
അഥ ത്വമസ്യ മൂർധാനം പാതയിഷ്യസി ഭൂതലേ।
തവാപി ശതധാ മൂർധാ ഫലിഷ്യതി ന സംശയഃ॥ 7-148-14 (51472)
യഥാ ചേദം ന ജാനീയാത്സ രാജാ തപസി സ്ഥിതഃ।
തഥാ കുരു കുരുശ്രേഷ്ഠ ദിവ്യമസ്ത്രമുപാശ്രിതഃ॥ 7-148-15 (51473)
ന ഹ്യസാധ്യമകാര്യം വാ വിദ്യതേ തവ കിഞ്ചന।
സമസ്തേഷ്വപി ലോകേഷു ത്രിഷു വാസവനന്ദന॥ 7-148-16 (51474)
`യഥൈതത്സൈന്ധവശിരഃ ശരൈരേവ ധനഞ്ജയ।
വൃദ്ധക്ഷത്രേ പതത്യേവ തഥാ നീതിർവിധീയതാം'॥ 7-148-17 (51475)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-148-18x (4655)
തതഃ സുമഹദാശ്ചര്യം തത്രാപശ്യാമ ഭാരത।
സ്യമന്തപഞ്ചകാദ്ബാഹ്യം ശിരോ യദ്വ്യഹരത്തതഃ॥ 7-148-18 (51476)
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു വൃദ്ധക്ഷത്രോ മഹീപതിഃ।
സന്ധ്യാമുപാസ്തേ തേജസ്വീ സംബന്ധീ തവ മാരിഷ॥ 7-148-19 (51477)
ഉപാസീനസ്യ തസ്യാഥ കൃഷ്ണകേശം സകുണ്ഡലം।
സിന്ധുരാജസ്യ മൂർധാനമുത്സംഗേ സമപാതയത്॥ 7-148-20 (51478)
തസ്യോത്സംഗേ നിപതിതം ശിരസ്തച്ചാരുകുണ്ഡലം।
വൃദ്ധക്ഷത്രസ്യ നൃപതേരലക്ഷിതമരിന്ദമ॥ 7-148-21 (51479)
കൃതജപ്യസ്യ തസ്യാഥ വൃദ്ധക്ഷത്രസ്യ ഭാരത।
പ്രോത്തിഷ്ഠതസ്തത്സഹസാ ശിരോഽഗച്ഛദ്വരാതലം॥ 7-148-22 (51480)
തതസ്തസ്യ നരേന്ദ്രസ്യ പുത്രമൂർധനി ഭൂതലേ।
ഗതേ തസ്യാപി ശതധാ മൂർധാഽഗച്ഛദരിന്ദമ॥ 7-148-23 (51481)
തതഃ സർവാണി സൈന്യാനി വിസ്മയം ജഗ്മുരുത്തമം।
വാസുദേവശ്ച ബീഭത്സും പ്രശശംസ മഹാരഥം॥ 7-148-24 (51482)
`തതോ ദൃഷ്ട്വാ വിനിഹതം സിന്ധുരാജം ജയദ്രഥം।
കർമണാ തേന പാർഥസ്യ വിസ്മിതാഃ സർവദേവതാഃ॥ 7-148-25 (51483)
സർവദാ സമരേ യസ്യ ഗോപ്താ നിത്യം ജനാർദനഃ।
കഥം തസ്യ ജയോ ന സ്യാദിതി ഭൂതാനി മേനിരേ॥ 7-148-26 (51484)
ഏതദർഥം ശിരസ്തസ്യ വ്യാപയാമാസ പാണ്ഡവഃ।
സ്യമന്തപഞ്ചകാദ്ബാഹ്യം ശരൈരേവ യഥാക്രമം॥ 7-148-27 (51485)
കൃത്വാ തച്ച മഹത്കർമ നിഹത്യ ച ജയദ്രഥം।
അസ്ത്രം പാശുപതം പാർഥഃ സംഹർതുമുപചക്രമേ॥ 7-148-28 (51486)
സംഹരത്യപി കൌന്തേയേ തദസ്ത്രം തത്ര ഭാരത।
വവൌ ശീതഃ സുഗന്ധശ്ച പവനോ ഹ്ലാദയന്നിവ॥ 7-148-29 (51487)
സംഹാരം ച പ്രമോക്ഷം ച ദൃഷ്ട്വാ തത്ര ദിവൌകസഃ।
വിസ്മയം പരമം ജഗ്മുഃ പ്രശശംസുശ്ച പാണ്ഡവം॥ 7-148-30 (51488)
ഏവമസ്ത്രേണ താന്വീരോ യോധയിത്വാ ധനഞ്ജയഃ।
ജയദ്രഥശിരഃ പശ്ചാദ്വ്യാപയാമാസ പാണ്ഡവഃ॥ 7-148-31 (51489)
തച്ഛിരശ്ച്യാവമാനം തു ദദൃശുസ്താവകാ യുധി।
ശല്യകർണകൃപാ രാജൻമോഹിതാഃ സവ്യസാചിനാ॥ 7-148-32 (51490)
ശിരസി ച്യാവിതേ തസ്യ ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
പശ്ചാത്കായോഽപതദ്ഭൂമിം ശോചയൻസർവപാർഥിവാൻ॥ 7-148-33 (51491)
ദൃഷ്ട്വാ തു നിഹതം സംഖ്യേ സിന്ധുരാജം മഹാരഥം।
പുത്രാണാം തവ നേത്രേഭ്യോ ദുഃഖാദാസ്രം പ്രവർതത'॥ 7-148-34 (51492)
തതോ വിനിഹതേ രാജൻസിന്ധുരാജേ കിരീടിനാ।
തമസ്തദ്വാസുദേവേന സംഹൃതം ഭരതർഷഭ॥ 7-148-35 (51493)
പശ്ചാജ്ജ്ഞാതം മഹീപാല തവ പുത്രൈഃ സഹാനുഗൈഃ।
വാസുദേവപ്രയുക്തേയം മായേതി നൃപസത്തമ॥ 7-148-36 (51494)
ഏവം സ നിഹതോ രാജൻപാർഥേനാമിതതേജസാ।
അക്ഷൌഹിണീരഷ്ട ഹത്വാ ജാമാതാ തവ സൈന്ധവഃ॥ 7-148-37 (51495)
ഹതം ജയദ്രഥം ദൃഷ്ട്വാ തവ പുത്രാ നരാധിപ।
ദുഃഖാദശ്രൂണി മുമുചുർനിരാശാശ്ചാഭവഞ്ജയേ॥ 7-148-38 (51496)
തതോ ജയദ്രഥേ രാജൻഹതേ പാർഥേന കേശവഃ।
ദധ്മൌ ശംഖം മഹാബാഹുരർജുനശ്ച പരന്തപഃ॥ 7-148-39 (51497)
ഭീമശ്ച വൃഷ്ണിസിംഹശ്ച യുധാമന്യുശ്ച ഭാരത।
ഉത്തമൌജാശ്ച വിക്രാന്തഃ ശംഖാന്ദധ്മുഃ പൃഥക്പൃഥക്॥ 7-148-40 (51498)
ശ്രുത്വാ മഹാന്തം തം ശബ്ദം ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
സൈന്ധനം നിഹതം മേനേ ഫൽഗുനേന മഹാത്മനാ॥ 7-148-41 (51499)
തതോ വാദിത്രഘോഷേണ സ്വാന്യോധാൻപര്യഹർഷയത്।
അഭ്യവർതത സംഗ്രാമേ ഭാരദ്വാജം യുയുത്സയാ॥ 7-148-42 (51500)
തതഃ പ്രവവൃതേ രാജന്നസ്തം ഗച്ഛതി ഭാസ്കരേ।
ദ്രോണസ്യ സോമകൈഃ സാർധം സംഗ്രാമോ രോമഹർഷണഃ॥ 7-148-43 (51501)
തേ തു സർവേ പ്രയത്നേന ഭാരദ്വാജം ജിഘാംസവഃ।
സൈന്ധവേ നിഹതേ രാജന്നയുധ്യന്ത മഹാരഥാഃ॥ 7-148-44 (51502)
പാണ്ഡവാസ്തു ജയം ലബ്ധ്വാ സൈന്ധവം വിനിഹത്യ ച।
അയോധയംസ്തു തേ ദ്രോണം ജയോഽൻമത്താസ്തതസ്തതഃ॥ 7-148-45 (51503)
അർജുനോഽപി തതോ യോധാംസ്താവകാന്രഥസത്തമാൻ।
അയോധയൻമഹാബാഹുർഹത്വാ സൈന്ധവകം നൃപം॥ ॥ 7-148-46 (51504)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിസയുദ്ധേ അഷ്ടചത്വാരിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 148 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-148-* 147 തമാധ്യായേ ആദിത്യം പ്രേക്ഷമാണസ്തു ഇത്യാദി 61 തമശ്ലോകമാരഭ്യ 148 തമാധ്യായേ ശ്രൂയതാം തദ്യഥാവൃത്തം കാരണം സൈന്ധവം പ്രതീതി 2 തീയശ്ലോകപര്യന്തം വിദ്യമാനാനാം 23 വിംശതിശ്ലോകാനാം സ്ഥാനേ ഗ.ഘ.ങ.ഝ.പുസ്തകേഷു അധോലിഖിതാഃ 45 ശ്ലോകാ ദൃശ്യന്തേ। ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു ദ്രുതം ഗച്ഛതി ഭാസ്കരേ। അബ്രവീത്പാണ്ഡവം രാജംസ്ത്വരമാണോ ജനാർദനഃ॥ 1 ॥ ഏഷ മധ്യേ കൃതഃ ഷഡ്ഭിഃ പാർഥ വീരൈർമഹാരഥൈഃ। ജീവിതേപ്സുർമഹാബാഹോ ഭീതസ്തിഷ്ഠതി സൈന്ധവഃ॥ 2 ॥ ഏതാനനിർജിത്യ രണേ ഷഡ്രഥാൻപുരുഷർഷഭ। ന ശക്യഃ ശൈന്ധവോ ഹന്തും യതോ നിർവ്യാജമർജുന॥ 3 ॥ യോഗമത്ര വിധാസ്യാമി സൂര്യസ്യാവരണം പ്രതി। അസ്തം ഗത ഇതി വ്യക്തം ദ്രക്ഷ്യത്യേകഃ സ സിന്ധുരാട്॥ 4 ॥ ഹർഷേണ ജീവിതാകാങ്ക്ഷീ വിനാശാർഥം തവ പ്രഭോ। ന ഗോപ്സ്യതി ദുരാചാരഃ സ ആത്മാനം കഥഞ്ചന॥ 5 ॥ തത്ര ച്ഛിദ്രേ പ്രഹർതവ്യം ത്വയാസ്ത കുരുസത്തമ। വ്യപേക്ഷാ നൈവ കർതവ്യാ ഗതോഽസ്തമിതി ഭാസ്കരഃ॥ 6 ॥ ഏവമസ്ത്വിതി ബീഭത്സുഃ കേശവം പ്രത്യഭാഷത। തതോഽസൃജത്തമഃ കൃഷ്ണഃ സൂര്യസ്യാവരണം പ്രതി॥ 7 ॥ യോഗീ യോഗേന സംയുക്തോ യോഗിനാമീശ്വരോ ഹരിഃ॥ 8 ॥ സൃഷ്ടേ തമസി കൃഷ്ണേന ഗതോഽസ്തമിതി ഭാസ്കരഃ। ത്വദീയാ ജഹൃഷുര്യോധാഃ പാർഥനാശാന്നരാധിപ॥ 9 ॥ തേ പ്രഹൃഷ്ടാ രണേ രാജന്നാപശ്യൻസൈനികാ രവിം। ഉന്നാംയ വക്ത്രാണി തദാ സ ച രാജാ ജയദ്രഥഃ॥ 10 ॥ വീക്ഷമാണേ തതസ്തസ്മിൻസിന്ധുരാജേ ദിവാകരം। പുനരേവാബ്രവീത്കൃഷ്ണോ ധനഞ്ജയമിദം വചഃ॥ 11 ॥ പശ്യ സിന്ധുപതിം വീരം പ്രേക്ഷമാണം ദിവാകരം। ഭയം ഹി വിപ്രമുച്യൈതത്ത്വത്തോ ഭരതസത്തമ॥ 12 ॥ അയം കാലോ മഹാബാഹോ വധായാസ്യ ദുരാത്മനഃ। ഛിന്ധി മൂർധാനമസ്യാശു കുരു സാഫല്യമാത്മനഃ॥ 13 ॥ ഇത്യേവം കേശവോനോക്തഃ പാണ്ഡുപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ। ന്യവധീത്താവകം സൈന്യം ശരൈരർകാഗ്നിസന്നിഭൈഃ॥ 14 ॥ കൃപം വിവ്യാധ വിംശത്യാ കർണം പഞ്ചാശതാ ശരൈഃ। ശല്യം ദുര്യോധനം ചൈവ ഷഡ്ഭിഃ ഷഡ്ഭിരതാഡയത്॥ 15 ॥ വൃഷസേനം തഥാഷ്ടാഭിഃ ഷഷ്ട്യാ സൈന്ധവമേവ ച। തഥൈവ സ മഹാബാഹുസ്ത്വദീയാൻപാണ്ഡുനന്ദനഃ। ഗാഢം വിദ്ധ്വാ ശരൈ രാജഞ്ജയദ്രഥമുപാദ്രവത്॥ 16 ॥ തം സമീപസ്ഥിതം ദൃഷ്ട്വാ ലേലിഹാനമിവാനലം। ജയദ്രഥസ്യ ഗോപ്താരഃ സംശയം പരമം ഗതാഃ॥ 17 തതഃ സർവേ മഹാരാജ തവ യോധാ ജയൈഷിണഃ। സിഷിചുഃ ശരധാരാഭിഃ പാകശാസനിമാഹവേ॥ 18 സഞ്ഛാദ്യമാനഃ കൌന്തേയഃ ശരജാലൈരനേകശഃ। അക്രുധ്യത്സ മഹാബാഹുരജിതഃ കുരുനന്ദനഃ॥ 19 ॥ തതഃ ശരമയം ജാലം തുമുലം പാകശാസനിഃ। വ്യസൃജത്പുരുഷവ്യാഘ്രസ്തവ സൈന്യജിഘാംസയാ॥ 20 ॥ തേ ഹന്യമാനാ വീരണേ യോധാ രാജന്രണേ തവ। പ്രജഹുഃ സൈന്ധവം ഭീതാ ദ്വൌ സമം നാപ്യധാവതാം॥ 21 ॥ തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ കുന്തീപുത്രസ്യ വിക്രമം। താദൃംഗ ഭാവീ ഭൂതോ വാ യച്ചകാര മഹായശാഃ॥ 22 ॥ ദ്വിപാന്ദ്വിപഗതാംശ്ചൈവ ഹയാൻഹയഗതാനപി। തഥാ സ രഥിനശ്ചൈവ ന്യഹന്രുദ്രഃ പശൂനിവ॥ 23 ॥ ന തത്ര സമരേ കശ്ചിൻമയാ ദൃഷ്ടോ നരാധിപ। ഗജോ വാജീ നരോ വാപി യോ ന പാർഥശരാഹതഃ॥ 24 ॥ രജസാ തമസാ ചൈവ യോധാഃ സഞ്ഛന്നചക്ഷുഷഃ। കശ്മലം പ്രാവിശൻഘോരം നാന്വജാനൻപരസ്പരം॥ 25 ॥ തേ ശരൈർഭിന്നമർമാണഃ സൈനികാഃ പാർഥചോദിതൈഃ। വഭ്രമുശ്ചസ്ഖലുഃ പേതുഃ സേദുർമംലുശ്ച ഭാരത॥ 26 ॥ തസ്മിംൻമഹാഭീഷണകേ പ്രജാനാമിവ സങ്ക്ഷയേ। രണേ മഹതി ദുഷ്പാരേ വർതമാനേ സുദാരുണേ॥ 27 ॥ ശോണിതസ്യ പ്രസേകേന ശീഘ്രത്വാദനിലസ്യ ച। അശാംയത്തദ്രജോ ഭൌമമസൃക്സിക്തേ ധരാതലേ॥ 28 ॥ ആനാഭി നിരമജ്ജംശ്ച രഥചക്രാണി ശോണിതേ। മത്താ വേഗവതാ രാജംസ്താവകാനാം രണാംഗണേ॥ 29 ॥ ഹസ്തിനശ്ച ഹതാരോഹാ ദാരിതാംഗാഃ സഹസ്രശഃ। സ്വാന്യനീകാനി മൃദ്ഗന്ത ആർതനാദാഃ പ്രദുദ്രുവുഃ॥ 30 ॥ ഹയാശ്ച പതിതാരോഹാഃ പത്തയശ്ച നരാധിപ। പ്രദുദ്രുവുർഭയാദ്രാജന്ധനഞ്ജയശരാഹതാഃ॥ 31 ॥ മുക്തകേശാ വികവചാഃ ക്ഷരന്തഃ ക്ഷതജം ക്ഷതൈഃ। പ്രാപലായന്ത സന്ത്രസ്താസ്ത്യക്ത്വാ രണശിരോ ജനാഃ॥ 32 ॥ ഊരുഗ്രാഹഗൃഹീതാശ്ച കേചിത്തത്രാഭവൻഭൂവി। ഹതാനാം ചാപരേ മധ്യേ ദ്വിരദാനാം നിലില്യിരേ॥ 33 ॥ ഏവം തവ ബലം രാജന്ദ്രാവയിത്വാ ധനഞ്ജയഃ। ന്യവധീത്സായകൈർഘോരൈഃ സിന്ധുരാജസ്യ രക്ഷിണഃ॥ 34 ॥ ദ്രൌണിം കൃപം കർണശല്യൌ വൃഷസേനം സുയോധനം। ഛാദയാമാസ തീവ്രേണ ശരജാലേന പാണ്ഡവഃ॥ 35 ॥ ന ഗൃഹ്ണന്നക്ഷിപരന്രാജൻമുഞ്ചന്നാപി ച സന്ദധത്। അദൃശ്യതാർജുനഃ സംഖ്യേ ശീഘ്രാസ്ത്രത്വാത്കഥഞ്ചന॥ 36 ॥ ധനുർമണ്ഡലമേവാസ്യ ദൃശ്യതേ സ്മാസ്യതഃ സദാ। സായകാശ്ച വ്യദൃശ്യന്ത നിശ്ചരന്തഃ സമന്തതഃ॥ 37 ॥ കർണസ്യ തു ധനുശ്ഛിത്ത്വാ വൃഷസേനസ്യ ചൈവ ഹ। ശല്യസ്യ സൂതം ഭല്ലേന രഥനീഡാദപാതയത്॥ 38 ॥ ഗാഢവിദ്ധാവുഭൌ കൃത്വാ ശരൈഃ സ്വസ്രീയമാതുലൌ। അർജുനോ ജയതാം ശ്രേഷ്ഠോ ദ്രൌണിശാരദ്വതൌ രണേ॥ 39 ॥ ഏവം താന്വ്യാകുലീകൃത്യ ത്വദീയാനാം മഹാരഥാൻ। ഉജ്ജഹാര ശരം ഘോരം പാണ്ഡവോഽനലസന്നിഭം॥ 40 ॥ ഇന്ദ്രാശനിസമപ്രഖ്യം ദിവ്യമസ്ത്രാഭിമന്ത്രിതം। സർവഭാരസഹം ശശ്വദ്ഗ്രന്ധമാല്യാർചിതം മഹത്॥ 41 ॥ വജ്രേണാസ്ത്രേണ സംയോജ്യ വിധിവത്കുരുനന്ദനഃ। സമാദധൻമഹാബാഹുർഗാണ്ഡീവേ ക്ഷിപ്രമർജുനഃ॥ 42 ॥ തസ്മിൻസന്ധീയമാനേ തു ശരേ ജ്വലനതേജസി। അന്തരിക്ഷേ മഹാനാദോ ഭൂതാനാമഭവന്നൃപ॥ 43 ॥ അബ്രവീച്ച പുനസ്തത്ര ത്വരമാണോ ജനാർദനഃ। ധനഞ്ജയ ശിരശ്ഛിന്ധി സൈന്ധവസ്യ ദുരാത്മനഃ॥ 44 ॥ അസ്തം മഹീധരശ്രേഷ്ഠം യിയാസതി ദിവാകരഃ। ശൃണുഷ്വൈതച്ച വാക്യം മേ ജയദ്രഥവധം പർതി॥ 45 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 149
॥ ശ്രീഃ ॥
7.149. അധ്യായഃ 149
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അർജുനേന നിജശരാഹതിമോഹിതം കൃപംപ്രതി ശോചനം॥ 1 ॥ സാർജുനേന കൃഷ്ണേന യുധിഷ്ഠിരമേത്യ ജയദ്രഥവധകഥനം॥ 2 ॥ ഭീമാദീനാം യുധിഷ്ഠിരസമീപസമാഗമനം॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-149-0 (51505)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-149-0x (4656)
തസ്മിന്വിനിഹതേ വീരേ സൈന്ധവേ സവ്യസാചിനാ।
മാമകാ യദകുർവന്ത തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-149-1 (51506)
`പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം മാമകാനാം മഹാരണേ।
അഹന്യത കഥം യുദ്ധേ സൈന്ധവഃ സവ്യസാചിനാ॥ 7-149-2 (51507)
കഥം ദ്രൌണികൃപൈർഗുപ്തഃ കർണേന ച മഹാരണേ।
ഫൽഗുനാഗ്നിമുഖം ഘോരം പ്രവിഷ്ടഃ സാധു സൈന്ധവഃ॥ 7-149-3 (51508)
തസ്മിൻഹതേ മഹേഷ്വാസേ മന്ദാത്മാ സ സുയോധനഃ।
ഭ്രാതൃബിഃ സഹിതഃ സൂത കിമകാർഷീദനന്തരം'॥ 7-149-4 (51509)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-149-5x (4657)
സൈന്ധവം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ രണേ പാർഥേന ഭാരത।
അമർഷവശമാപന്നഃ കൃപഃ ശാരദ്വതസ്തതഃ॥ 7-149-5 (51510)
മഹതാ ശരവർഷേണ പാണ്ഡവം സമവാകിരത്।
ദ്രൌണിശ്ചാഭ്യദ്രവദ്രാജന്രഥമാസ്ഥായ ഫൽഗുനം॥ 7-149-6 (51511)
താവേതൌ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠൌ രഥാഭ്യാം രഥസത്തമൌ।
ഉഭാവുഭയതസ്തീക്ഷ്ണൈർവിശിഖൈരഭ്യവർഷതാം॥ 7-149-7 (51512)
സ തഥാ ശരവർഷാഭ്യാം സുമഹദ്ധ്യാം മഹാഭുജഃ।
പീഡ്യമാനഃ പരാമാർതിമഗമദ്രഥിനാം വരഃ॥ 7-149-8 (51513)
സോഽജിഘാംസുർഗുരും സംഖ്യേ ഗുരോസ്തനയമേവ ച।
ചകാരാചാര്യകം തത്ര കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-149-9 (51514)
അസ്ത്രൈരസ്ത്രാണി സംവാര്യ ദ്രൌണേഃ ശാരദ്വതസ്യ ച।
മന്ദവേഗാനിഷൂംസ്താഭ്യാമജിഘാംസുരവാസൃജത്॥ 7-149-10 (51515)
തേന നാതിഭൃശം ത്രസ്തൌ വിശിഖൈർഭൃശപീഡിതൌ।
ബഹുത്വാത്തു പരാമാർതിം ശരാണാം താവഗച്ഛതാം॥ 7-149-11 (51516)
അഥ ശാരദ്വതോ രാജൻകൌന്തേയശരപീഡിതഃ।
അവാസീദദ്രഥോപസ്ഥേ മൂർച്ഛാമഭിജഗാമ ഹ॥ 7-149-12 (51517)
വിഹ്വലം തമഭിജ്ഞായ ഭർതാരം ശരപീഡിതം।
ഹതോഽയമിതി ച ജ്ഞാത്വാ സാരഥിസ്തമപാവഹത്॥ 7-149-13 (51518)
തസ്മിൻഭഗ്നേ മഹാരാജ കൃപേ ശാരദ്വതേ യുധി।
അശ്വത്ഥാമാപ്യപായാസീത്പാണ്ഡവേയാദ്രഥാന്തരം॥ 7-149-14 (51519)
ദൃഷ്ട്വാ ശാരദ്വതം പാർഥോ മൂർച്ഛിതം ശരപീഡിതം।
ധിഗ്ധിങ്മാമിതി ചൈവോക്ത്വാ കൃപണം പര്യദേവയത്।
അശ്രുപൂർണമുഖോ ദീനോ വചനം ചേദമബ്രവീത്॥ 7-149-15 (51520)
പശ്യന്നിദം മഹാപ്രാജ്ഞഃ ക്ഷത്താ രാജാനമുക്തവാൻ।
കുലാന്തകരണേ പാപേ ജാതമാത്രേ സുയോധനേ॥ 7-149-16 (51521)
നീയതാം പരലോകായ സാധ്വയം കുലപാംസനഃ।
അസ്മാദ്ധി കുരുമുഖ്യാനാം മഹദുത്പത്സ്യതേ ഭയം॥ 7-149-17 (51522)
തദിദം സമനുപ്രാപ്തം വചനം സത്യവാദിനഃ।
തത്കൃതേ ഹ്യദ്യ പശ്യാമി ശരതൽപഗതം ഗുരും॥ 7-149-18 (51523)
ധിഗസ്തു ക്ഷാത്രമാചാരം ധിഗസ്തു ബലപൌരുഷം।
കോ ഹി ബ്രാഹ്മണമാചാര്യമഭിദ്രുഹ്യേത മാദൃശഃ॥ 7-149-19 (51524)
ഋഷിപുത്രോ മമാചാര്യോ ദ്രോണസ്യ പരമഃ സഖാ।
ഏഷ ശേതേ രഥോപസ്ഥേ കൃപോ മദ്ബാണപീഡിതഃ॥ 7-149-20 (51525)
അകാമയാനേന മയാ വിശിഖൈരർദിതോ ഭൃശം।
അവസീദന്രഥോപസ്ഥേ പ്രാണാൻപീഡയതീവ മേ॥ 7-149-21 (51526)
പുത്രശോകാഭിതപ്തേന ശരൈരഭ്യർദിതേന ച।
അഭ്യസ്തോ ബഹുഭിർബാണൈർദശധർമഗതേന വൈ॥ 7-149-22 (51527)
`ശരാർദിതഃ സ ഹി മയാ പ്രേക്ഷമാണോ മഹാദ്യുതിഃ'।
ശോചയത്യേഷ നിയതം ഭൂയഃ പുത്രവധാദ്ധി മാം।
കൃപണം സ്വരഥേ സന്നം പശ്യ കൃഷ്ണ യഥാഗതം॥ 7-149-23 (51528)
ഉപാകൃത്യ തു വൈ വിദ്യാമാചാര്യേഭ്യോ നരർഷഭാഃ।
പ്രയച്ഛന്തീഹ യേ കാമാന്ദേവത്വമുപയാന്തി തേ॥ 7-149-24 (51529)
യേ ച വിദ്യാമുപാദായ ഗുരുഭ്യഃ പുരുഷാധമാഃ। 7-149-25 (51530)
ഘ്നന്തി താനേവ ദുർവൃത്താസ്തേ വൈ നിരയഗാമിനഃ॥ 7-149-25 (51531)
തദിദം നരകായാദ്യ കൃതം കർമ മയാ ധ്രുവം।
ആചാര്യം ശരവർഷേണ രഥേ സാദയതാ കൃപം॥ 7-149-26 (51532)
യത്തത്പൂർവമുപാകുർവന്നസ്ത്രം മാമബ്രവീത്കൃപഃ।
ന കഥഞ്ചന കൌരവ്യ പ്രഹർതവ്യം ഗുരാവിതി॥ 7-149-27 (51533)
തദിദം വചനം സാധോരാചാര്യസ്യ മഹാത്മനഃ।
നാനുഷ്ഠിതം തമേവാജൌ വിശിഖൈരഭിവർഷതാ॥ 7-149-28 (51534)
നമസ്തസ്മൈ സുപൂജ്യായ ഗൌതമായാപലായിനേ।
ധിഗസ്തു മമ വാർഷ്ണേയ യദസ്മൈ പ്രഹരാംയഹം॥ 7-149-29 (51535)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-149-30x (4658)
തഥാ വിലപമാനേ തു സവ്യസാചിനി തം പ്രതി।
*തതോ രാജൻഹൃഷ്ടീകേശഃ സംംഗാമശിരസി സ്ഥിതം।
തീർണപ്രതിജ്ഞം ബീഭത്സും പരിഷ്വജ്യൈനമബ്രവീത്॥ 7-149-30 (51536)
ദിഷ്ഠ്യാ സംപാദിതാ ജിഷ്ണോ പ്രതിജ്ഞാ മഹതീ ത്വയാ।
ദിഷ്ട്യാ വിനിഹതഃ പാപോ വൃദ്ധക്ഷത്രഃ സഹാത്മജഃ॥ 7-149-31 (51537)
ധാർതരാഷ്ട്രബലം പ്രാപ്യ ദേവസേനാപി ഭാരത।
സീദേത സമരേ ജിഷ്ണോ നാത്ര കാര്യാ വിചാരണാ॥ 7-149-32 (51538)
ന തം പശ്യാമി ലോകേഷു ചിന്തയൻപുരുഷം ക്വചിത്।
ത്വദൃതേ പുരുഷവ്യാഘ്ര യ ഏതദ്യോധയേദ്ബലം॥ 7-149-33 (51539)
മഹാപ്രഭാവാ ബഹവസ്ത്വയാ തുല്യാധികാപി വാ।
സമേതാഃ പൃഥിവീപാലാ ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ കാരണാത്॥ 7-149-34 (51540)
തേ ത്വാം പ്രാപ്യ രണേ ക്രുദ്ധാ നാഭ്യവർതന്ത ദംശിതാഃ।
തവ വീര്യം ബലം ചൈവ രുദ്രശക്രാന്തകോപമം॥ 7-149-35 (51541)
നേദൃശം ശക്നുയാത്കശ്ചിദ്രമേ കർതും പരാക്രമം।
യാദൃശം കൃതവാനദ്യ ത്വമേകഃ ശത്രുതാപനഃ॥ 7-149-36 (51542)
ഏവമേവ ഹതേ കർണേ സാനുബന്ധേ ദുരാത്മനി।
വർധയിഷ്യാമി ഭൂയസ്ത്വാം വിജിതാരിം ഹതദ്വിഷം॥ 7-149-37 (51543)
തമർജുനഃ പ്രത്യുവാച പ്രസാദാത്തവ മാധവ।
പ്രതിജ്ഞേയം മയാ തീർണാ വിബുധൈരപി ദുസ്തരാ॥ 7-149-38 (51544)
അനാശ്ചാര്യോ ജയസ്തേഷാം യേഷാം നാഥോഽസി കേശവ।
ത്വത്പ്രസാദാൻമഹീം കൃത്സ്നാം സംപ്രാപ്സ്യതി യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-149-39 (51545)
തവൈഷ ഭാരോ ധാർഷ്ണേയ തവൈവ വിജയഃ പ്രഭോ।
വർധനീയാസ്തവ വയം പ്രേഷ്യാശ്ച മധുസൂദന॥ 7-149-40 (51546)
ഏവമുക്തസ്തതഃ കൃഷ്ണഃ ശനകൈർവാഹയൻഹയാൻ।
ദർശയാമാസ പാർഥായ ക്രൂരമായോധനം മഹത്॥ 7-149-41 (51547)
ശ്രീകൃഷ്ണ ഉവാച। 7-149-42x (4659)
പ്രാർഥയന്തോ ജയേ യുദ്ധേ പ്രഥിതം ച മഹദ്യശഃ।
പൃഥിവ്യാം ശേരതേ ശൂരാഃ പാർഥിവാസ്ത്വച്ഛരൈർഹതാഃ॥ 7-149-42 (51548)
വികീർണശസ്ത്രാഭരണാ വിപന്നാശ്വരഥദ്വിപാഃ।
സഞ്ഛിന്നഭിന്നമർമാണോ വൈക്ലവ്യം പരമം ഗതാഃ॥ 7-149-43 (51549)
സസത്വാ ഗതസത്വാശ്ച പ്രഭയാ പരയാ യുതാഃ।
സജീവാ ഇവ ലക്ഷ്യന്തേ ഗതസത്വാ നരാധിപാഃ॥ 7-149-44 (51550)
തേഷാം ശരൈഃ സ്വർണപുംഖൈഃ ശസ്ത്രൈശ്ച വിവിധൈഃ ശിതൈഃ।
വാഹനൈരായുധൈശ്ചൈവ സംപൂർണാം പശ്യ മേദിനീം॥ 7-149-45 (51551)
വർമഭിശ്ചർമഭിർഹാരൈഃ ശിരോഭിശ്ച സകുണ്ഡലൈഃ।
ഉഷ്ണീഷൈർമകുടൈഃ സ്രഗ്ഭിശ്ചൂഡാമണിഭിരംബരൈഃ॥ 7-149-46 (51552)
കണ്ഠസൂത്രൈരംഗദൈശ്ച നിഷ്കൈരപി ച സപ്രഭൈഃ।
അന്യൈശ്ചാഭരണൈശ്ചിത്രൈർഭാതി ഭാരത മേദിനീ॥ 7-149-47 (51553)
[അനുകർഷൈരുപാസംഗൈഃ പതാകാഭിർധ്വജൈസ്തഥാ।
ഉപസ്കരൈരധിഷ്ഠാനൈരീഷാദണ്ഡകബന്ധുരൈഃ॥ 7-149-48 (51554)
ചക്രൈഃ പ്രമഥിതൈശ്ചിത്രൈരക്ഷൈശ്ച ബഹുധാ രണേ।
യുഗൈര്യോക്ത്രൈഃ കലാപൈശ്ച ധനുർഭിഃ സായകൈസ്തഥാ॥ 7-149-49 (51555)
പരിസ്തോമൈഃ കുഥാഭിശ്ച പരിഘൈരങ്കുശൈസ്തഥാ।
ശക്തിഭിർഭിണ്ഡിപാലൈശ്ച തൂണൈഃ ശൂലൈഃ പരശ്വഥൈഃ॥ 7-149-50 (51556)
പ്രാസൈശ്ച തോമരൈശ്ചൈവ കുന്തൈര്യഷ്ടിഭിരേവ ച।
ശതഘ്നീഭിർഭുശുണ്ഡീഭിഃ ഖംഗൈഃ പരശുഭിസ്തഥാ॥ 7-149-51 (51557)
മുസലൈർമുദ്ഗരൈശ്ചൈവ ഗദാഭിഃ കുണപൈസ്തഥാ।
സുവർണവികൃതാഭിശ്ച കശാഭിർഭരതർഷഭ॥ 7-149-52 (51558)
ഘണ്ടാഭിശ്ച ഗജേന്ദ്രാണാം ഭാണ്ഡൈശ്ച വിവിധൈരപി।
സ്രഗ്ഭിശ്ച നാനാഭരണൈർബസ്ത്രൈശ്ചൈവ മഹാധനൈഃ।
അപവിദ്ധൈർബഭൌ ഭൂമിർഗ്രഹൈർദ്യൌരിവ ശാരദീ॥ 7-149-53 (51559)
പൃഥിവ്യാം പൃഥിവീഹേതോഃ പൃഥിവീപതയോ ഹതാഃ।
പൃഥിവീമുപഗുഹ്യാംഗൈഃ സുപ്താഃ കാന്താമിവ പ്രിയാം॥ 7-149-54 (51560)
ഇമാംശ്ച ഗിരികൂടാഭാന്നാഗാനൈരാവതോപമാൻ।
ക്ഷരതഃ ശോണിതം ഭൂരി ശസ്ത്രച്ഛേദദരീമുഖൈഃ।
ദരീമുഖൈരിവ ഗിരീൻഗൈരികാംബുപരിസ്രവാൻ॥ 7-149-55 (51561)
താംശ്ച ബാണഹതാന്വീര പശ്യ നിഷ്ടനതഃ ക്ഷിതൌ।
ഹയാംശ്ച പതിതാൻപശ്യ സ്വർണഭാണ്ഡവിഭൂഷിതാൻ॥ 7-149-56 (51562)
ഗന്ധർവനഗരാകാരാന്രഥാംശ്ച നിഹതേശ്വരാൻ।
ഛിന്നധ്വജപതാകാക്ഷാന്വിചക്രാൻഹതസാരഥീൻ॥ 7-149-57 (51563)
നികൃത്തകൂബരയുഗാൻഭഗ്നേഷാൻബന്ധുരാൻപ്രഭോ।
പശ്യ പാർഥ ഹയാൻഭൂമൌ വിമാനോപമദർശനാൻ॥ 7-149-58 (51564)
പത്തീംശ്ച നിഹതാന്വീര ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
ധനുർഭൃതശ്ചർമഭൃതഃ ശയാനാന്രുധിരോക്ഷിതാൻ॥ 7-149-59 (51565)
മഹീമാലിംഗ്യ സർവാംഗൈഃ പാംസുധ്വസ്തശിരോരുഹാൻ।
പശ്യ യോധാൻമഹാബാഹോ ത്വച്ഛരൈർഭിന്നവിഗ്രഹാൻ॥ 7-149-60 (51566)
നിപാതിതദ്വിപരഥാജിസങ്കുല--
മസൃഗ്വസാപിശിതസമൃദ്ധകർദമം।
നിശാചരശ്വവൃകപിശാചമോദനം
മഹീതലം നരവര പശ്യ ദുർദൃശം॥ 7-149-61 (51567)
ഇദംമഹത്ത്വയ്യുപപദ്യതേ പ്രഭോ
രണാജിരേ കർമ യശോഽഭിവർധനം।
ശതക്രതൌ ചാപി ച ദേവസത്തമേ
മഹാഹവേ ജഘ്നുഷി ദൈത്യദാനവാൻ॥] 7-149-62 (51568)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-149-63x (4660)
ഏവം സന്ദർശയൻകൃഷ്ണോ രണഭൂമിം കിരീടിനേ।
സ്വൈഃ സമേതഃ സമുദിതൈഃ പാഞ്ചജന്യം വ്യനാദയത്॥ 7-149-63 (51569)
`സാത്യകിഃ പാർഥമഭ്യായാദ്ഭീമസേനശ്ച പാണ്ഡവഃ।
യുധാമന്യൂത്തമൌജൌ ച പാഞ്ചാലസ്യാത്മജാവുഭൌ॥ 7-149-64 (51570)
തേ നിവാര്യ ശരൈർദ്രൌണിം കർണം ച സഹ ഭൂമിപൈഃ।
ആഗച്ഛന്രഥിനശ്ചൈവ യത്ര രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ'॥ 7-149-65 (51571)
സ ദർശയന്നേവ കിരീടിനേഽരിഹാ
ജനാർദനസ്താമരിഭൂമിമഞ്ജസാ।
അജാതശത്രും സമുപേത്യ പാണ്ഡവം
നിവേദയാമാസ ഹതം ജയദ്രഥം॥ ॥ 7-149-66 (51572)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 149 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-149-9 അജിഘാംസുർഹന്തമനിച്ഛൻ। ആചാര്യകം ഗുരോഃ സംമാനം॥ 5-149-12 അവാസീദദവസന്നഃ॥ 5-149-16 ഇദം കുലക്ഷയഗുരുദ്രോഹാദികം॥ 5-149-18 ശരതൽപഗതം ശരപഞ്ജരഗതം॥ 5-149-22 അഭ്യസ്തോഽസകൃന്നിഹതഃ। ദശധർമഗതേന ദുരവസ്ഥാഗതേന॥ 5-149-23 ശോചയതി ശോകം കാരയതി। ഏഷ ദ്രോണഃ। ഭൂയോഽധികം പുത്രവധാത്॥ 5-149-24 ഉപാകൃത്യ അധീത്യ॥ 5-149-27 ഉപാകുർവൻ ആധ്യാപയൻ॥ 5-149-* തതോ രാജൻഹൃഷീകേശ ഇത്യാദി മഹാപ്രഭാവാ ബഹവസ്ത്വയാ തുല്യാധികാപി വാ ഇത്യന്താഃ സാർധചത്വാരഃ ശ്ലോകാഃ ഝ. പുസ്തകേ 146 തമാധ്യായസ്യ 25 തമശ്ലോകാദുപരി വിദ്യന്തേ। 5-149-48 കുണ്ഡലിതാഃ ശ്ലോകാഃ ഝ.പുസ്തക ഏവ ദൃശ്യന്തേ॥ 5-149-149 ഏകോനപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 150
॥ ശ്രീഃ ॥
7.150. അധ്യായഃ 150
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരേണ സ്വാഭിവാദകാനാം കൃഷ്ണഭീമാർജുനസാത്യകീനാമാലിംഗനാദിനാ സത്കാരഃ॥ 1 ॥ കൃഷ്ണയുധിഷ്ഠിരയോഃ സംലാപഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-150-0 (51573)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-150-0x (4661)
തതോ രാജാനമഭ്യേത്യ ധർമപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
വവന്ദേ സംപ്രഹൃഷ്ടാത്മാ ഹതേ പാർഥേന സൈന്ധവേ॥ 7-150-1 (51574)
ദിഷ്ട്യാ വർധസി രാജേന്ദ്ര ഹതശത്രുർനരോത്തമ।
ദിഷ്ട്യാ നിസ്തീർണവാംശൈവ പ്രതിജ്ഞാമനുജസ്തവ॥ 7-150-2 (51575)
സ ത്വേവമുക്തഃ കൃഷ്ണേന ഹൃഷ്ടഃ പരപുരഞ്ജയഃ।
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ രഥാദാപ്ലുത്യ ഭാരത।
പര്യഷ്വജത്തദാ കൃഷ്ണാവാനന്ദാശ്രുപരിപ്ലുതഃ॥ 7-150-3 (51576)
പ്രമൃജ്യ വദനം ശുഭ്രം പുണ്ഡരീകസമപ്രഭം।
അബ്രവീദ്വാസുദേവം ച പാണ്ഡവം ച ധനഞ്ജയം॥ 7-150-4 (51577)
പ്രിയമേതദുപശ്രുത്യ ത്വത്തഃ പുഷ്കരലോചന।
നാന്തം ഗച്ഛാമി ഹർഷസ്യ തിതീർഷുരുദധേരിവ॥ 7-150-5 (51578)
അത്യദ്ഭുതമിദം കൃഷ്ണ കൃതം പാർഥേന ധീമതാ।
ദിഷ്ട്യാ പശ്യാമി സംഗ്രാമേ തീർണഭാരൌ മഹാരഥൌ॥ 7-150-6 (51579)
ദിഷ്ട്യാ ച നിഹതഃ പാപഃ സൈന്ധവഃ പുരുഷാധമഃ।
`ദിഷ്ട്യാ ശത്രുഗണാശ്ചൈവ നിമഗ്നാഃ ശോകസാഗരേ'॥ 7-150-7 (51580)
കൃഷ്ണ ദിഷ്ട്യാ മമ പ്രീതിർമഹതീ പ്രതിപാദിതാ।
ത്വയാ ഗുപ്തേന ഗോവിന്ദ ഘ്നതാ പാപം ജയദ്രഥം॥ 7-150-8 (51581)
കിന്തു നാത്യദ്ഭുതം തേഷാം യേഷാം നസ്ത്വം സമാശ്രയഃ।
ന തേഷാം ദുഷ്കൃതം കിഞ്ചിത്ത്രിഷു ലോകേഷു വിദ്യതേ।
സർവലോകഗുരുര്യേഷാം ത്വം നാഥോ മധുസൂദന॥ 7-150-9 (51582)
ത്വത്പ്രസാദാദ്ധി ഗോവിന്ദ വയം ജേഷ്യാമഹേ രിപൂൻ।
`യഥാ പുരാ പ്രസാദാത്തേ ദാനവാൻപാകശാസനഃ॥ 7-150-10 (51583)
പൃഥിവ്യാ വിജയോ വാപി ത്രൈലോക്യവിജയോഽപി വാ।
ധ്രുവോ ഹി തേഷാം വാർഷ്ണേയ യേഷാം തുഷ്ടോഽസി മാനദ॥ 7-150-11 (51584)
ന തേഷാം വിദ്യതേ പാപം സംഗ്രാമേ വാ പരാജയഃ।
ത്രിദശേശ്വര നാഥസ്ത്വം യേഷാം തുഷ്ടോഽസി മാധവ॥ 7-150-12 (51585)
ത്വത്പ്രസാദാദ്ധൃഷീകേശ ശക്രഃ സുരഗണേശ്വരഃ।
ത്രൈലോക്യവിജയം ശ്രീമാൻപ്രാപ്തവാന്രണമൂർധനി॥ 7-150-13 (51586)
തവ ചൈവ പ്രസാദേന ത്രിദശാസ്ത്രിദശേശ്വരാഃ।
അമരത്വം ഗതാഃ കൃഷ്ണ ലോകാംശ്ചാശ്നുവതേഽക്ഷയാൻ'॥ 7-150-14 (51587)
സ്ഥിതഃ സർവാത്മനാ നിത്യം പ്രിയേഷു ച ഹിതേഷു ച।
ത്വാം ചൈവാസ്മാഭിരാശ്രിത്യ കൃതഃ ശസ്ത്രസമുദ്യമഃ।
സുരൈരിവാസുരവധേ ശക്രം ശക്രാനുജാഹവേ॥ 7-150-15 (51588)
അസംഭാവ്യമിദം കർമ ദേവൈരപി ജനാർദന।
ത്വദ്ബുദ്ധിബലവീര്യേണ കൃതവാനേഷ ഫൽഗുനഃ॥ 7-150-16 (51589)
ബാല്യാത്പ്രഭൃതി തേ കൃഷ്ണ കർമാണി ശ്രുതവാനഹം।
അമാനുഷാണി ദിവ്യാനി മഹാന്തി ച ബഹൂനി ച।
തദൈവാജ്ഞാസിഷം ശത്രൂൻഹതാൻപ്രാപ്താം ച മേദിനീം॥ 7-150-17 (51590)
ത്വത്പ്രസാദസമുത്ഥേന വിക്രമേണാരിസൂദന।
സുരേശത്വം ഗതഃ ശക്രോ ഹത്വാ ദൈത്യാൻസഹസ്രശഃ॥ 7-150-18 (51591)
ത്വത്പ്രസാദാദ്വൃഷീകേശ ജഗത്സ്ഥാവരജംഗമം।
സ്വവർത്മനി സ്ഥിതം വീര ജപരഹോമേഷു വർതതേ॥ 7-150-19 (51592)
ഏകാർണവമിദം പൂർവം സർവമാസീത്തമോമയം।
ത്വത്പ്രസാദാൻമാഹാബാഹോ ജഗത്പ്രാപ്തം നരോത്തമ॥ 7-150-20 (51593)
സ്രഷ്ടാരം സർവലോകാനാം പരമാത്മാനമവ്യയം।
യേ പശ്യന്തി ഹൃഷീകേശ ന തേ മുഹ്യന്തി കർഹിചിത്॥ 7-150-21 (51594)
പുരാണം പരമം ദേവം ദേവദേവം സനാതനം।
യേ പ്രപന്നാഃ സുരഗുരും ന തേ മുഹ്യന്തി കർഹിചിത്॥ 7-150-22 (51595)
അനാദിനിധനം ദേവം ലോകകർതാരമവ്യയം।
യേ ഭക്താസ്ത്വാം ഹൃഷീകേശ ദുർഗാണ്യതിതരന്തി തേ॥ 7-150-23 (51596)
പരം പുരാണം പുരുഷം പരാണാം പരമം ച യത്।
പ്രപദ്യതസ്തത്പരമം പരാ ഭൂതിർവിധീയതേ॥ 7-150-24 (51597)
ഗായന്തി ചതുരോ വേദാ യശ്ച ദേവേഷു ഗീയതേ।
തം പ്രപദ്യ മഹാത്മാനം ഭൂതിമശ്നാംയനുത്തമാം॥ 7-150-25 (51598)
പരമേശ പരേശേശ തിര്യഗീശ നരേശ്വര।
സർവേശ്വരേശ്വരേശേന നമസ്തേ പുരുഷോത്തമ॥ 7-150-26 (51599)
ത്വമീശേശേശ്വരേശാന പ്രഭോ വർധസ്വ മാധവ।
പ്രഭവാപ്യയ സർവസ്യ സർവാത്മൻപൃഥുലോചന॥ 7-150-27 (51600)
ധനഞ്ജയസഖാ യശ്ച ധനഞ്ജയഹിതശ്ച യഃ।
ധനഞ്ജയസ്യ ഗോപ്താ തം പ്രപദ്യ സുഖമേധതേ॥ 7-150-28 (51601)
[മാർകണ്ഡേയഃ പുരാണർഷിശ്ചരിതജ്ഞസ്തവാനഘ।
മാഹാത്ംയമനുഭാവം പുരാ ഫീർതിതവാൻമുനിഃ॥ 7-150-29 (51602)
അസിതോ ദേവലശ്ചൈവ നാരദശ്ച മഹാതപാഃ।
പിതാമഹശ്ച മേ വ്യാസസ്ത്വാമാഹുർവിധിമുത്തമം॥ 7-150-30 (51603)
ത്വം തേജസ്ത്വം പരം ബ്രഹ്മ ത്വം സത്യം ത്വം മഹത്തപഃ।
ത്വം ശ്രേയസ്ത്വം യശശ്ചാഗ്ര്യം കാരണം ജഗതസ്തഥാ॥ 7-150-31 (51604)
ത്വയാ സൃഷ്ടമിദം സർവം ജഗത്സ്ഥാവരജംഗമം।
പ്രലയേ സമനുപ്രാപ്തേ ത്വാം വൈ നിവിശതേ പുനഃ॥ 7-150-32 (51605)
അനാദിനിധനം ദേവം വിശ്വസ്യേശം ജഗത്പതേ।
ധാതാരമജമവ്യക്തമാഹുർവേദവിദോ ജനാഃ॥ 7-150-33 (51606)
ഭൂതാത്മാനം മഹാത്മാനമനന്തം വിശ്വതോമുഖം।
അപി ദേവാ ന ജാനന്തി ഗുഹ്യമാദ്യം ജഗത്പതിം।
നാരായണം പരം ദേവം പരമാത്മാനമീശ്വരം॥ 7-150-34 (51607)
ജ്ഞാനയോനിം ഹരിം വിഷ്ണും മുമുക്ഷൂണാം പരായണം।
പരം പുരാണം പുരുഷം പുരാണാനാം പരം ച യത്॥ 7-150-35 (51608)
ഏവമാദിഗുണാനാം തേ കർമണാം ദിവി ചേഹ ച।
അതീതഭൂതഭവ്യാനാം സംഖ്യാതാഽത്ര ന വിദ്യതേ॥ 7-150-36 (51609)
സർവതോ രക്ഷണീയാഃ സ്മ ശക്രേണേവ ദിവൌകസഃ।
യൈസ്ത്വം സർവഗുണോപേതഃ സുഹൃന്ന ഉപപാദിതഃ॥ 7-150-37 (51610)
ഇത്യേവം ധർമരാജേന ഹരിരുക്തോ മഹായശാഃ।
അനുരൂപമിദം വാക്യം പ്രത്യുവാച ജനാർദനഃ॥ 7-150-38 (51611)
ഭവതാ തപസോഗ്രേണ ധർമേണ പരമേണ ച।
സാധുത്വാദാർജവാച്ചൈവ ഹതഃ പാപോ ജയദ്രഥഃ॥ 7-150-39 (51612)
അയം ച പുരുഷവ്യാഘ്ര ത്വദനുധ്യാനസംവൃതഃ।
ഹത്വാ യോധസഹസ്രാണി ന്യഹഞ്ജിഷ്ണുർജയദ്രഥം॥ 7-150-40 (51613)
കൃതിത്വേ ബാഹുവീര്യേ ച തഥൈവാസംഭ്രമേഽപി ച।
ശീഘ്രതാമോധബുദ്ധിത്വേ നാസ്തി പാർഥസമഃ ക്വചിത്॥ 7-150-41 (51614)
തദയം ഭരതശ്രേഷ്ഠ ഭ്രാതാ തേഽദ്യ യദർജുനഃ।
സൈന്യക്ഷയം രണേ കൃത്വാ സിന്ധുരാജശിരോഽഹരത്॥ 7-150-42 (51615)
തതോ ധർമസുതോ ജിഷ്ണും പരിഷ്വജ്യ വിശാംപതേ।
പ്രമൃജ്യ വദനം തസ്യ പര്യാശ്വാസയത പ്രഭുഃ॥ 7-150-43 (51616)
അതീവ സുമഹത്കർമ കൃതവാനസി ഫൽഗുന।
അസഹ്യം ചാവിഷഹ്യം ച ദേവൈരപി സവാസവൈഃ॥ 7-150-44 (51617)
ദിഷ്ടാ നിസ്തീർണഭാരോഽസി ഹതാരിശ്ചാസി ശത്രുഹൻ।
ദിഷ്ട്യാ സത്യാ പ്രതിജ്ഞേയം കൃതാ ഹത്വാ ജയദ്രഥം॥ 7-150-45 (51618)
ഏവമുക്ത്വാ ഗുഡാകേശം ധർമരാജോ മഹായശാഃ।
പസ്പർശ പുണ്യഗന്ധേന പൃഷ്ഠേ ഹസ്തേന പാർഥിവാഃ॥] 7-150-46 (51619)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-150-47x (4662)
ഏവമുക്തൌ മഹാത്മാനാവുഭൌ കേശവപാണ്ഡവൌ।
താവബ്രൂതാം തദാ കൃഷ്ണൌ രാജാനം പൃഥിവീപതിം॥ 7-150-47 (51620)
തവ കോപാഗ്നിനാ ദഗ്ധഃ പാപോ രാജഞ്ജയദ്രഥഃ।
ഉത്തീർണം ചാപി സുമഹദ്ധാർതരാഷ്ട്രബലം രണേ॥ 7-150-48 (51621)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-150-49x (4663)
ഹന്യന്തേ നിഹതാശ്ചൈവ വിനങ്ക്ഷ്യന്തി ച കേശവ।
തവ ക്രോധഹതാ ഹ്യേതേ കൌരവാഃ ശത്രുസൂദന॥ 7-150-49 (51622)
ത്വാം ഹി ചക്ഷുർഹണം വീര കോപയിത്വാ സുയോധനഃ।
സമിത്രബന്ധുഃ സമരേ പ്രാണാംസ്ത്യക്ഷ്യതി ദുർമതിഃ॥ 7-150-50 (51623)
തവ ക്രോധഹതഃ പൂർവം ദേവൈരപി സുദുർജയഃ।
ശരതൽപഗതഃ ശേതേ ഭീഷ്മഃ കുരുപിതാമഹഃ॥ 7-150-51 (51624)
ദുർലഭോ വിജയസ്തേഷാം സംപ്രാമേ രിപുഘാതിനാം।
യാതാ മൃത്യുവശം തേ വൈ യേഷാം ക്രുദ്ധോഽപി മാധവ॥ 7-150-52 (51625)
രാജ്യം പ്രാണാഃ ശ്രിയഃ പുത്രാഃ സൌഖ്യാനി വിവിധാനി ച।
അചിരാത്തസ്യ നശ്യന്തി യേഷാം ക്രുദ്ധോഽസി മാനദ॥ 7-150-53 (51626)
ഭഗവാനുവാച। 7-150-54x (4664)
വിനഷ്ടാൻകൌരവാൻമന്യേ സപുത്രപശുബാന്ധവാൻ।
രാജധർമപരേ നിത്യം ത്വയി ക്രുദ്ധേ പരന്തപ॥ 7-150-54 (51627)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-150-55x (4665)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുഃ സാത്യകിശ്ച മഹാരഥഃ।
അഭിവാദ്യ ഗുരും ജ്യേഷ്ഠം മാർഗണൈഃ ക്ഷതവിക്ഷതൌ।
ക്ഷിതാവാസ്താം മഹേഷ്വാസൌ പാഞ്ചാല്യപരിവാരിതൌ॥ 7-150-55 (51628)
തൌ ദൃഷ്ട്വാ മുദിതോ വീരൌ പ്രാഞ്ജലീ ചാഗ്രതഃ സ്ഥിതൌ।
അഭ്യനന്ദത കൌന്തേയസ്താവുഭൌ ഭീമസാത്യകീ॥ 7-150-56 (51629)
ദിഷ്ട്യാ പശ്യാമി വാ ശൂരൌ വിമുക്തൌ സൈന്യസാഗരാത്।
ദ്രോണഗ്രാഹദുരാധർഷാദ്ധാർദിക്യമകരാലയാത്॥ 7-150-57 (51630)
ദിഷ്ട്യാ വിനിർജിതാഃ സംഖ്യേ പൃഥിവ്യാം സർവപാർഥിവാഃ।
യുവാം വിജയിനൌ ചാപി ദിഷ്ട്യാ പശ്യാമി സംയുഗേ॥ 7-150-58 (51631)
ദിഷ്ട്യാ ദ്രോണോ ജിതഃ സംഖ്യേ ഹാർദിക്യശ്ച മഹാബലഃ।
ദിഷ്ട്യാ വികർണിഭിഃ കർണോരണേ നീതഃ പരാഭവം॥ 7-150-59 (51632)
വിമുഖശ്ച കൃതഃ ശല്യോ യുവാഭ്യാം പുരുഷർഷഭൌ।
ദിഷ്ട്യാ യുവാം കുശലിനൌ സംഗ്രാമാത്പുനരാഗതൌ।
പശ്യാമി രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠാവുഭൌ യുദ്ധവിശാരദൌ॥ 7-150-60 (51633)
മമ വാക്യകരൌ വീരൌ മമ ഗൌരവയന്ത്രിതൌ।
സൈന്യാർണവം സമുത്തീർണൌ ദിഷ്ട്യാ പശ്യാമി വാമഹം॥ 7-150-61 (51634)
സമരശ്ലാഘിനൌ വീരൌ സമരേഷ്വപരാജിതൌ।
മമ വാക്യസമൌ ചൈവ ദിഷ്ട്യാ പശ്യാമി വാമഹം॥ 7-150-62 (51635)
ഇത്യുക്ത്വാ പാണ്ഡവോ രാജന്യുയുധാനവൃകോദരൌ।
സസ്വജേ പുരുഷവ്യാഘ്രൌ ഹർഷാദ്ബാഷ്പം മുപോച ഹ॥ 7-150-63 (51636)
തതഃ പ്രമുദിതം സർവം ബലമാസീദ്വിശാംപതേ।
പാണ്ഡവാനാം രണേ ഹൃഷ്ടം യുദ്ധായ തു മനോ ദധേ॥ ॥ 7-150-64 (51637)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ പ·ഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 150 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-150-8 ഗുപ്തേന അർജുനേനേതി ശേഷഃ॥ 8 ॥ 5-150-15 ശക്രാനുജേതി കൃഷ്ണം പ്രതി സംബോധനം॥ 5-150-25 ചതുരശ്ചത്വാരഃ॥ 5-150-27 ത്വമിതി। ഹേഈശേശ രുദ്രാദ്യാരാധ്യ। ഈശ്വരാ രാജാനസ്തേഷാമപീശാനോ ധർമഃ। തദേതത്ക്ഷത്രസ്യ ക്ഷത്രം യദ്ധർമ ഇതി ശ്രുതേസ്തസ്യാപി പ്രഭോ। ധർമസ്യ പ്രഭുരച്യുത ഇതി സ്മൃതേഃ॥ 5-150-28 സഖാ വയസ്യഃ। ഹിതഃ പ്രിയകൃത്। ഗോപ്താ ദുഃഖനിവാരകഃ॥ 5-150-29 കുണ്ഡലിതഃ പാഠഃ ഝ. പുസ്തക ഏവ ദൃശ്യതേ॥ 5-150-48 ഉത്തീർണം ലംഘിതം॥ 5-150-50 ചക്ഷുർഹണം ക്രോധദൃഷ്ടിമാത്രേണ ഹന്താരം॥ 5-150-150 പഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 151
॥ ശ്രീഃ ॥
7.151. അധ്യായഃ 151
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സൈന്ധവവധദുഃഖിതേന ദുര്യോധനേന ദ്രോണമേത്യ ആത്മോപാലംഭപൂർവകം പരിശോചനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-151-0 (51638)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-151-0x (4666)
സൈന്ധവേ നിഹതേ രാജൻപുത്രസ്തവ സുയോധനഃ।
[അശ്രുപൂർണമുഖോ ദീനോ നിരുത്സാഹോ ദ്വിഷജ്ജയേ॥ 7-151-1 (51639)
ദുർമനാ നിഃശ്വസന്ദുഷ്ടോ ഭഗ്നദംഷ്ട്ര ഇവോരഗഃ।
ആഗസ്കൃത്സർവലോകസ്യ പുത്രസ്തേഽർതിം പരാമഗാത്॥ 7-151-2 (51640)
ദൃഷ്ട്വാ തത്കദനം ഘോരം സ്വബലസ്യ കൃതം മഹത്।
ജിഷ്ണുനാ ഭീമസേനേന സാത്വതേന ച സംയുഗേ॥ 7-151-3 (51641)
സ വിവർണഃ കൃശോ ദീനോ ബാഷ്പവിപ്ലുതലോചനഃ।]
അമന്യതാർജുനസമോ ന യോദ്ധാ ഭുവി വിദ്യതേ॥ 7-151-4 (51642)
ന ദ്രോണോ ന ച രാധേയോ നാശ്വത്ഥാമാ കൃപോ ന ച।
പാർഥസ്യ സംമഖേ സ്ഥാതും പര്യാപ്താ ഇതി മാരിഷ॥ 7-151-5 (51643)
നിർജിത്യ ഹി രണേ പാർഥഃ സർവാൻമമ മഹാരഥാൻ।
അവധീത്സൈന്ധവം സംഖ്യേ ന ച കശ്ചിദവാരയത്॥ 7-151-6 (51644)
സർവഥാ ഹതമേവേദം കൌരവാണാം മഹദ്ബലം।
ന ഹ്യസ്യ വിദ്യതേ ത്രാതാ സാക്ഷാദപി പുരന്ദരഃ॥ 7-151-7 (51645)
യമുപാശ്രിത്യ സംഗ്രാമേ കൃതഃ ശസ്ത്രസമുദ്യമഃ।
സ കർണോ നിർജിതഃ സംഖ്യേ ഹതശ്ചൈവ ജയദ്രഥഃ॥ 7-151-8 (51646)
`പരുഷാണി സഭാമധ്യേ പ്രോക്തവാന്യോ ഹി പാണ്ഡവാൻ।
സ കർണോ നിർജിതഃ സംഖ്യേ സൈന്ധവശ്ച നിപാതിതഃ॥ 7-151-9 (51647)
യസ്യ വീര്യം സമാശ്രിത്യ ശമം യാചന്തമച്യുതം।
തൃണവത്തമഹം മന്യേ സ കർണോ നിർജിതോ യുധി॥ 7-151-10 (51648)
ഏവം ക്ലാന്തമനാ രാജന്നുപായാദ്രോണമീക്ഷിതും।
ആഗസ്കൃത്സർവലോകസ്യ പുത്രസ്തേ ഭരതർഷഭ॥ 7-151-11 (51649)
തതസ്തത്സർവമാചഖ്യൌ കുരൂണാം വൈശസം മഹത്।
പരാന്വിജയതശ്ചാപി ധാർതരാഷ്ട്രാന്നിമജ്ജതഃ॥ 7-151-12 (51650)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-151-13x (4667)
പശ്യ മൂർധാഭിഷിക്താനാമാചാര്യ കദനം മഹത്।
കൃത്വാ പ്രമുഖതഃ ശൂരം ഭീഷ്മം മമ പിതാമഹം॥ 7-151-13 (51651)
തം നിഹത്യ പ്രലുബ്ധോഽയം ശിഖണ്ഡീ പൂർണമാനസഃ।
പാഞ്ചാല്യൈഃ സഹിതഃ സർവൈഃ സേനാഗ്രമഭിവർതതേ॥ 7-151-14 (51652)
അപരശ്ചാപി ദുർധർഷഃ ശിഷ്യസ്തേ സവ്യസാചിനാ।
അക്ഷൌഹിണീഃ സപ്ത ഹത്വാ ഹതോ രാജാ ജയദ്രഥഃ॥ 7-151-15 (51653)
അസ്മദ്വിജയകാമാനാം സുഹൃദാമുപകാരിണാം।
ഗന്താഽസ്മി കഥമാനൃണ്യം ഗതാനാം യമസാദനം॥ 7-151-16 (51654)
യേ മദർഥം പരീപ്സന്തേ വസുധാം വസുധാധിപാഃ।
തേ ഹിത്വാ വസുധൈശ്വര്യം വസുധാമധിശേരതേ॥ 7-151-17 (51655)
സോഽഹം കാപുരുഷഃ ക-ത്വാ മിത്രാണാം ക്ഷയമീദൃശം।
അശ്വമേധസഹസ്രേണ പാവിതും ന സമുത്സഹേ॥ 7-151-18 (51656)
മമ ലുബ്ധസ്യ പാപസ്യ തഥാ ധർമാപചായിനഃ।
വ്യായാമേന ജിഗീഷന്തഃ പ്രാപ്താ വൈവസ്വതക്ഷയം॥ 7-151-19 (51657)
കഥം പതിതവൃത്തസ്യ പൃഥിവീ സുഹൃദാം ദ്രുഹഃ।
വിവരം നാശകദ്ദാതും മമ പാർഥിവസംസദി॥ 7-151-20 (51658)
യോഽഹം രുധിരസിക്താംഗം രാജ്ഞാം മധ്യേ പിതാമഹം।
ശയാനം നാശകം ത്രാതും ഭീഷ്മമായോധനേ ഹതം॥ 7-151-21 (51659)
തം മാമനാര്യപുരുഷം മിത്രദ്രുഹമധാർമികം।
കിം വക്ഷ്യതി ഹി ദുർധർഷഃ സമേത്യ പരലോകജിത്॥ 7-151-22 (51660)
ജലസന്ധം മഹേഷ്വാസം പശ്യ സാത്യകിനാ ഹതം।
മദർഥമുദ്യതം ശൂരം പ്രാണാംസ്ത്യക്ത്വാ മഹാരഥം॥ 7-151-23 (51661)
കാംഭോജം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ തഥാലംബുസമേവ ച।
അന്യാൻബഹൂംശ്ച സുഹൃദോ ജീവിതാർഥോഽദ്യ കോ മമ॥ 7-151-24 (51662)
വ്യായച്ഛന്തോ ഹതാഃ ശൂരാ മദർഥേ യേ പരാങ്മുഖാഃ।
യതമാനാഃ പരം ശക്ത്യാ വിജേതുമഹിതാൻമമ॥ 7-151-25 (51663)
തേഷാം ഗത്വാഽഹമാനൃണ്യമദ്യ ശക്ത്യാ പരന്തപ।
തർപയിഷ്യാമി താനേവ ജലേന യമുനാമനു॥ 7-151-26 (51664)
സത്യം തേ പ്രതിജാനാമി സർവശസ്ത്രഭൃതാം വര।
ഇഷ്ടാപൂർതേന ച ശപേ വീര്യേണ ച സുതൈരപി॥ 7-151-27 (51665)
നിഹത്യ താന്രമേ സർവാൻപാഞ്ചാലാൻപാണ്ഡവൈഃ സഹ।
സാന്തിം ലബ്ധാഽസ്മി തേഷാം വാ രണേ ഗന്താ സലോകതാം 7-151-28 (51666)
സോഽഹം തത്ര ഗമിഷ്യാമി യത്ര തേ പുരുഷർഷഭാഃ।
ഹതാ മദർഥേ സംഗ്രാമേ യുധ്യമാനാഃ കിരീടിനാ॥ 5-151-30 ന ഹീദാനീം സഹായാ മേ പരീപ്സന്ത്യനുപസ്കൃതാഃ।
ശ്രേയോ ഹി പാണ്ഡൂൻമന്യന്തേ ന തഥാസ്മാൻമഹാഭുജ॥ 7-151-29 (51667)
സ്വയം ഹി മൃത്യുർവിഹിതഃ സത്യസന്ധേന സംയുഗേ।
ഭവാനുപേക്ഷാം കുരുതേ ശിഷ്യത്വാദർജുനസ്യ ഹി॥ 7-151-31 (51668)
അതോ വിനിഹതാഃ സർവേ യേഽസ്മജ്ജയചികീർഷവഃ।
കർണമേവ തു പശ്യാമി സംപ്രത്യസ്മജ്ജയൈഷിണം॥ 7-151-32 (51669)
യോ ഹി മിത്രമവിജ്ഞായ യാഥാതഥ്യേന മന്ദധീഃ।
മിത്രാർഥേ യോജയത്യേനം തസ്യ സോഽർഥോഽവസീദതി॥ 7-151-33 (51670)
താദൃഗ്രൂപം കൃതമിദം മമ കാര്യം സുഹൃത്തമൈഃ।
മോഹാല്ലുബ്ധസ്യ പാപസ്യ ജിഹ്മസ്യ ധനമീഹതഃ॥ 7-151-34 (51671)
യൌ മേ യുദ്ധസ്യ കൃത്യസ്യ ജിഹ്മാചാരൈഃ സമീയതുഃ।
ഹതോ ജയദ്രഥശ്ചൈവ സൌമദത്തിശ്ച വിര്യവാൻ।
അഭീഷാഹാഃ ശൂരസേനാഃ ശിബയോഽഥ വസാതയഃ॥ 7-151-35 (51672)
സോഽഹമദ്യ ഗമിഷ്യാമി യത്ര തേ പുരുഷർഷഭാഃ।
ഹതാ മദർഥേ സംഗ്രാമേ യുധ്യമാനാഃ കിരീടിനാ॥ 7-151-36 (51673)
ന ഹി മേ ജീവിതേനാർഥസ്താനൃതേ പുരുഷർഷഭാൻ।
ആചാര്യഃ പാണ്ഡുപുത്രാണാമനുജാനാതു നോ ഭവാൻ॥ ॥ 7-151-37 (51674)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ഏകപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 151 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-151-1 ആർതിമിതി ച്ഛേദഃ॥ 5-151- പ്രലുബ്ധഃ പ്രകൃഷ്ടോ ലുബ്ധകസ്തദ്വദ്വഞ്ചകത്വാത്॥ 5-151- ധർമാപചായിനഃ ധർമക്ഷേപകസ്യ॥ 5-151- ആചാര്യഃ പാണ്ഡുപുത്രാണാമിത്യപാലംഭഃ॥ 5-151- ഏകപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 151 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 152
॥ ശ്രീഃ ॥
7.152. അധ്യായഃ 152
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണേന സോപാലംഭം ദുര്യോധനാശ്വാസനപൂർവകം രണായ നിര്യാണം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-152-0 (51675)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-152-0x (4668)
സിന്ധുരാജേ ഹതേ താത സമരേ സവ്യസാചിനാ।
തഥൈവ ഭൂരിശ്രവസി കിമാസീദ്വോ മനസ്തദാ॥ 7-152-1 (51676)
ദുര്യോധനേന ച ദ്രോണസ്തഥോക്തഃ കുരസംസദി।
കിമുക്തവാൻപരം തസ്മാത്തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-152-2 (51677)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-152-3x (4669)
നിഷ്ടാനകോ മഹാനാസീത്സൈന്യാനാം തവ ഭാരത।
സൈന്ധവം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഭൂരിശ്രവസമേവ ച॥ 7-152-3 (51678)
മന്ത്രിതം തവ പുത്രസ്യ തേ സർവമവമേനിരേ।
യേന മന്ത്രൈണ നിഹതാഃ ശതശഃ ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ॥ 7-152-4 (51679)
ദ്രോണസ്തു തദ്വചഃ ശ്രുത്വാ പുത്രസ്യ തവ ദുർമനാഃ।
മുഹൂർതമിവ ച ധ്യാത്വാ ഭൃശമാർതോഽഭ്യഭാഷത॥ 7-152-5 (51680)
ദ്രോണ ഉവാച। 7-152-6x (4670)
ദുര്യോധന കിമേവം മാം വാക്ശരൈരുപകൃന്തസി।
അജയ്യം സതതം സംഖ്യേ ബ്രുവാണം സവ്യസാചിനം॥ 7-152-6 (51681)
ഏതേനവാർജുനം ജ്ഞാതുമലം കൌരവ സംയുഗേ।
യച്ഛിഖണ്ഡ്യവധീദ്ഭീഷ്മം പാല്യമാനഃ കിരീടിനാ॥ 7-152-7 (51682)
അവധ്യം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ സംയുഗേ ദേവദാനവൈഃ।
തദൈവാജ്ഞാസിഷമഹം നേയമസ്തീതി ഭാരതീ॥ 7-152-8 (51683)
യം പുംസാം ത്രിഷു ലോകേഷു സർവശൂരമമംസ്മ ഹി।
തസ്മിന്നിപതിതേ ഭീഷ്മേ കം ശേഷം പര്യുപാസ്മഹേ॥ 7-152-9 (51684)
യാൻസ്മ താൻഗ്ലഹതേ താത ശകുനിഃ കുരുസംസദി।
അക്ഷാന്ന തേഽക്ഷാ നിശിതാ ബാണാസ്തേ ശത്രുതാപനാഃ। 7-152-10 (51685)
`അക്ഷാംസ്തു മന്യസേ ബാണാഞ്ഛോഭമാനാഞ്ഛിതാഞ്ശരാൻ'
ത ഏതേ ഘ്നന്തി നസ്താത വിശിഖാഃ പാർഥചോദിതാഃ।
താംസ്തദാഽഽഖ്യായമാനസ്ത്വം വിദുരേണ ന ബുദ്ധവാൻ॥ 7-152-11 (51686)
യാസ്താ വിലപതശ്ചാപി വിദുരസ്യ മഹാത്മനഃ।
ധീരസ്യ വാചോ നാശ്രൌഷീഃ ക്ഷേമായ വദതഃ ശിവാഃ॥ 7-152-12 (51687)
തദിദം വർതതേ ഘോരമാഗതം വൈശസം മഹത്।
തസ്യാവമാനാദ്വാക്യസ്യ ദുഃശാസനകൃതേന ച॥ 7-152-13 (51688)
യോഽവമന്യ വചഃ പഥ്യം സുഹൃദാമാപ്തകാരിണാം।
സ്വമതം കുരുതേ മൂഢഃ സ ശോച്യോ നചിരാദിവ॥ 7-152-14 (51689)
യച്ച നഃ പ്രേക്ഷമാണാനാം കൃഷ്ണാമാനായ്യ തത്സഭാം।
അനർഹന്തീം കുലേ ജാതാം സർവധർമാനുചാരിണീം॥ 7-152-15 (51690)
തസ്യാധർമസ്യ ഗാന്ധാരേ ഫലം പ്രാപ്തമിദം മഹത്।
നോചേത്പാപം പരേ ലോകേ ത്വമൃച്ഛേഥാസ്തതോഽധികം॥ 7-152-16 (51691)
യച്ച താൻപാണ്ഡവാന്ദ്യൂതേ വിഷമേണ വിജിത്യ ഹ।
പ്രാവ്രാജയസ്തദാഽരണ്യേ രൌരവാജിനവാസസഃ॥ 7-152-17 (51692)
പുത്രാണാമിവ ചൈതേഷാം ധർമമാചരതാം സദാ।
ദ്രുഹ്യേത്കോ നു നരോ ലോകേ മദന്യോ ബ്രാഹ്മണബ്രുവഃ॥ 7-152-18 (51693)
പാണ്ഡവാനാമയം കോപസ്ത്വയാ ശകുനിനാ സഹ।
ആഹൃതോ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ സംമതേ കുരു സംസദി॥ 7-152-19 (51694)
ദുഃശാസനേന സംയുക്തഃ കർണേന പരിവർധിതഃ।
ക്ഷത്തുർവാക്യമനാദൃത്യ ത്വയാഽബ്യസ്തഃ പുനഃ പുനഃ॥ 7-152-20 (51695)
`സ ഹി നഃ ക്രോധവൃക്ഷശ്ച കൃതമൂലോ മഹാത്മനാം।
തസ്യ പുഷ്പഫലേ രാജന്നുപഭുങ്ക്ഷ്വ മഹാബല'॥ 7-152-21 (51696)
യത്താഃ സർവേ പരാഭൂതാഃ പര്യവാരയതാർജുനം।
സിന്ധുരാജാനമാശ്രിത്യ സ വോ മധ്യേ കഥം ഹതഃ॥ 7-152-22 (51697)
കഥം ത്വയി ച കർണേ ച കൃപേ ശല്യേ ച ജീവതി।
അശ്വത്ഥാംനി ച കൌരവ്യ നിധനം സൈന്ധവോഽഗമത്॥ 7-152-23 (51698)
യുധ്യന്തഃ സർവരാജാനസ്തേജസ്വിന ഉപാസതേ।
സിന്ധുരാജം പരിത്രാതും വോ മധ്യേ കഥം ഹതഃ॥ 7-152-24 (51699)
മയ്യേവ ഹി വിശേഷേണ തഥാ ദുര്യോധന ത്വയി।
ആശംസത പരിത്രാണമർജുനാത്സ മഹീപതിഃ॥ 7-152-25 (51700)
തതസ്തസ്മിൻപരിത്രാണമലബ്ധവതി ഫൽഗുനാത്।
ന കിഞ്ചിദനുപശ്യാമി ജീവിതസ്ഥാനമാത്മനഃ॥ 7-152-26 (51701)
മജ്ജന്തമിവ ചാത്മാനം ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ സംയുഗേ।
പശ്യാംയഹത്വാ പാഞ്ചാലാൻസഹ തേന ശിഖണ്ഡിനാ॥ 7-152-27 (51702)
തൻമാം കിമഭിതപ്യന്തം വാക്ശരൈരേവ കൃന്തസി।
അശക്തഃ സിന്ധുരാജസ്യ ഭൂത്വാ ത്രാണായ ഭാരത॥ 7-152-28 (51703)
സൌവർണം സത്യസന്ധസ്യ ധ്വജമക്ലിഷ്ടകർമണഃ।
അപശ്യന്യുധി ഭീഷ്മസ്യ കഥമാശംസസേ ജയം॥ 7-152-29 (51704)
മധ്യേ മഹാരഥാനാം കിം ശേഷം തത്ര മന്യസേ।
ഹതോ ഭൂരിശ്രവാശ്ചൈവ കിം ശേഷം തത്ര മന്യസേ॥ 7-152-30 (51705)
കൃപ ഏവ ച ദുർധർഷോ യദി ജീവതി പാർഥിവ।
യോ നാഗാത്സിന്ധുരാജസ്യ വർത്മ തം പൂജയാംയഹം॥ 7-152-31 (51706)
യത്രാപശ്യം ഹതം ഭീഷ്മം പശ്യതസ്തേഽനുജസ്യ വൈ।
ദുഃശാസനസ്യ കൌരവ്യ കുർവാണം കർമ ദുഷ്കരം॥ 7-152-32 (51707)
അവധ്യകൽപം സംഗ്രാമേ ദേവൈരപി സവാസവൈഃ।
ന തേ വസുന്ധരാഽസ്തീതി തദാഹം ചിന്തയേ നൃപ॥ 7-152-33 (51708)
ഇമാനി പാണ്ഡവാനാം ച സൃജ്ജയാനാം ച ഭാരത।
അനീകാന്യാദ്രവന്തേ മാം സഹിതാന്യദ്യ ഭാരത॥ 7-152-34 (51709)
നാഹത്വാ സർവപാഞ്ചലാൻകവചസ്യ വിമോക്ഷണം।
കർതാഽസ്മി സമരേ കർമ ധാർതരാഷ്ട്ര ഹിതം തവ॥ 7-152-35 (51710)
രാജൻബ്രൂയാഃ സുതം മേ ത്വമശ്വത്ഥാമാനമാഹവേ।
ന സോമകാഃ പ്രമോക്തവ്യാ ജീവിതം പരിരക്ഷതാ॥ 7-152-36 (51711)
യച്ച പിത്രാഽനുശിഷ്ടോഽസി തദ്വചഃ പരിപാലയ।
ആനൃശംസ്യേ ദമേ സത്യേ ചാർജവേ ച സ്ഥിരോ ഭവ॥ 7-152-37 (51712)
ധർമാർഥകാമകുശലോ ധർമാർഥാവപ്യപീഡയൻ।
ധർമപ്രധാനകാര്യാണി കുര്യാശ്ചേതി പുനഃ പുനഃ॥ 7-152-38 (51713)
ചക്ഷുർമനോഭ്യാം സന്തോഷ്യാ വിപ്രാഃ പൂജ്യാശ്ച ശക്തിതഃ।
ന ചൈഷാം വിപ്രിയം കാര്യം തേ ഹി വഹ്നിശിഖോപമാഃ॥ 7-152-39 (51714)
ഏഷ ത്വഹമനീകാനി പ്രവിശാംയരിസൂദന।
രണായ മഹതേ രാജംസ്ത്വയാ വാക്ശരപീഡിതഃ॥ 7-152-40 (51715)
ത്വം ച ദുര്യോധന ബലം യദി ശക്തോഽസി പാലയ।
രാത്രാവപി ച യോദ്ധവ്യാഃ സംരബ്ധാഃ കുരുസൃഞ്ജയാഃ॥ 7-152-41 (51716)
ഏവമുക്ത്വാ തതഃ പ്രായാദ്ദ്രോണഃ പാണ്വസൃഞ്ജയാൻ।
മുഷ്ണൻക്ഷത്രിയതേജാംസി നക്ഷത്രാണാമിവാംശുമാൻ॥ ॥ 7-152-42 (51717)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വിപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 152 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-152-3 നിഷ്ടാനകഃ സവ്യഥഃ ശബ്ദഃ॥ 5-152-8 ഇയം സേനാ നാസ്തീത്യസ്യ നഷ്ടേത്യർഥഃ॥ 5-152-10 ഗ്ലഹതേ പാതയതി॥ 5-152-16 നോചേദിതി। പരേലോകേഽധികഃ പാപിനാം ക്ലേശ ഇഹത്വൽപേനൈവ ഭോഗേന നിസ്താര ഇതി ഭാവഃ॥ നേഹ ചേത്പരലോകേ യത്പാപമിച്ഛേത്തതോഽധികം ഇതി ക. പാഠഃ। ന ഭവേത്പരലോകേ യത്തപ്തമിച്ഛേത്തതോഽധികം। ഇതി ഖ. പാഠഃ। നോചേത്പാപം പരം ലോകേ ത്വം മന്യേഥാസ്തതോഽധികം ഇതി ങ.പാഠഃ। നേഹ വൈ പരലോകായ പാപമിച്ഛേത പാർഥിവഃ ഇതി ട.ങ.പാഠഃ॥ 5-152-20 അഭ്യസ്ത ആവർതിതഃ॥ 5-152-22 യസ്തു ശർവാദ്വരം ലബ്ധ്വാ പര്യവാരയദർജുനം। സിന്ധുരാജഃ സമാശ്രിത്യ സ വോ മധ്യേ കഥം ഹതഃ ഇതി ക.ഖ.പാഠഃ। യത്താഃ സർവേ പുരാ ഭൂത്വാ അർജുനം പര്യവാരയൻ। സിന്ധുരാജാഃ സമാശ്രിത്യ സ വോ മധ്യേ കഥം ഹതഃ ഇതി ട.പാഠഃ। യത്തത്സർവേ പരം ഭൂത്വാ പര്യവാരയതാർജുനം। സിന്ധുരാജാനമാശ്രിത്യ സ വോ മധ്യേ കഥം ഹതഃ ഇതി ങ. പാഠഃ। യത്തത്സർവേ പരാഭൂയ പര്യവാരയതാർജുനിം। സിന്ധുരാജാനമാശ്രിത്യ സ വോ മധ്യേ കഥം ഹതഃ ഇതി ങ. പാഠഃ॥ 5-152-27 പശ്യാംയഹം വൈ പാഞ്ചാലാൻസഹ തേന ശിഖണ്ഡിനാ ഇതി ക.ട.ങ.പാഠഃ। ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ കിൽപിഷേ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 5-152-152 ദ്വിപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 153
॥ ശ്രീഃ ॥
7.153. അധ്യായഃ 153
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനേന കർണംപ്രതി ജയദ്രഥവധേ ദ്രോണസ്യ പാർഥപക്ഷപാതാദൌദാസീന്യസ്യ ഹേതുത്വേഽഭിഹിതേ കർണേന തന്നിരാകരണപൂർവകം ദൈവസ്യൈവ തത്ര ഹേതുത്വകഥനം॥ 1 ॥ രാത്രിയുദ്ധാരംഭഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-153-0 (51718)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-153-0x (4671)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ദ്രോണേനൈവം പ്രചോദിതഃ।
അമർഷവശമാപന്നോ യുദ്ധായൈവ മനോ ദധേ।
അബ്രവീച്ച തദാ കർണം പുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ॥ 7-153-1 (51719)
പശ്യ കൃഷ്ണസഹായേന പാണ്ഡവേന കിരീടിനാ।
ആചാര്യവിഹിതം വ്യൂഹം ഭിത്ത്വാ ദേവൈഃ സുദുർഭിദം॥ 7-153-2 (51720)
തവ വ്യായച്ഛമാനസ്യ ദ്രോണസ്യ ച മഹാത്മനഃ।
മിഷതാം യോധമുഖ്യാനാം സൈന്ധവോ വിനിപാതിതഃ॥ 7-153-3 (51721)
പശ്യ രാധേയ പൃഥ്വീശാഃ പൃഥിവ്യാം പ്രവരാ യുധി।
പാർഥേനൈകേന നിഹതാഃ സിംഹേനേവേതരേ മൃഗാഃ॥ 7-153-4 (51722)
മമ വ്യായച്ഛമാനസ്യ സമരേ ശത്രുസൂദന।
അൽപാവശേഷം സൈന്യം മേ കൃതം ശക്രാത്മജേന ഹ॥ 7-153-5 (51723)
കഥം വൈ യുധ്യമാനസ്യ ദ്രോണസ്യ യുധി ഫൽഗുനഃ।
ഭിന്ദ്യാത്സുദുർഭിദം വ്യൂഹം യതമാനോഽപി സംയുഗേ॥ 7-153-6 (51724)
പ്രതിജ്ഞായാ ഗതഃ പാരം ഹത്വാ സൈന്ധവമർജുനഃ॥ 7-153-7 (51725)
പശ്യ രാധേയ പൃഥ്വീശാൻപൃഥിവ്യാം പാതിതാൻബഹൂൻ।
പാർഥേന നിഹതാൻസംഖ്യേ മഹേന്ദ്രോപമവിക്രമാൻ॥ 7-153-8 (51726)
അനിച്ഛതഃ കഥം വീര ദ്രോണസ്യ യുധി പാണ്ഡവഃ।
ഭിന്ദ്യാത്സുദുർഭിദം വ്യൃഹം യതമാനസ്യ ശുപ്മിണഃ॥ 7-153-9 (51727)
ദയിതഃ ഫൽഗുനോ നിത്യമാചാര്യസ്യ മഹാത്മനഃ।
തതോഽസ്യ ദത്തവാന്ദ്വാരമയുദ്ധേനൈവ ശത്രുഹൻ॥ 7-153-10 (51728)
അഭയം സിന്ധുരാജായ ദത്ത്വാ ദ്രോണഃ പരന്തപഃ।
പ്രാദാത്കിരീടിനേ ദ്വാരം പശ്യന്നിർഗുണതാം മയി॥ 7-153-11 (51729)
യദ്യദാസ്യദനുജ്ഞാം വൈ പൂർവമേവ ഗൃഹാൻപ്രതി।
പ്രംഥാതും സിന്ധുരാജസ്യ ന ഭവേജ്ജീവിതക്ഷയഃ॥ 7-153-12 (51730)
ജയദ്രഥോ ജീവിതാർഥീ ഗച്ഛമാനോ ഗൃഹാൻപ്രതി।
മയാഽനാര്യേണ സംരുദ്ധോ ദ്രോണാത്പ്രാപ്യാഭയം രണേ॥ 7-153-13 (51731)
`രക്ഷാമി സൈന്ധവം യുദ്ധേ നൈനം പ്രാപ്സ്യതി ഫൽഗുനഃ।
മമ സൈന്യവിനാശായ രുദ്ധോ വിപ്രേണ സൈന്ധവഃ॥ 7-153-14 (51732)
തസ്യ മേ മന്ദഭാഗ്യസ്യ യതമാനസ്യ സംയുഗേ।
ഹതാനി സർവസൈന്യാനി ഹതോ രാജാ ജയദ്രഥഃ॥ 7-153-15 (51733)
പശ്യ യോധവരാൻകർണ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
പാർഥനാമാങ്കിതൈർവാണൈഃ സർവേ നീതാ യമക്ഷയം॥ 7-153-16 (51734)
കഥമേകരഥേനാജൌ ബഹൂനാം നഃ പ്രപശ്യതാം।
വിപന്നഃ സൈന്ധവോ രാജാ യോധാശ്ചൈവ സഹസ്രശഃ'॥ 7-153-17 (51735)
അദ്യ മേ ഭ്രാതരഃ ക്ഷീണാശ്ചിത്രസേനാദയോ രണേ।
ഭാമസനം സമാസാദ്യ പശ്യതാം നോദുരാത്മനാം॥ 7-153-18 (51736)
കർണ ഉവാച। 7-153-19x (4672)
ആചാര്യം മാ വിഗർഹസ്വ ശക്ത്യാഽസൌ യുധ്യതേ ദ്വിജഃ।
യഥാബലം യഥോത്സാഹം ത്യക്ത്വാ ജീവിതമാത്മനഃ॥ 7-153-19 (51737)
യദ്യേനം സമതിക്രംയ പ്രവിഷ്ടഃ ശ്വേതവാഹനഃ।
നാത്ര സൂക്ഷ്മോഽപി ദോഷഃസ്യാദാചാര്യസ്യ കഥഞ്ചന॥ 7-153-20 (51738)
കൃതീ ദക്ഷോ യുവാ ശൂരഃ കൃതാസ്ത്രോ ലഘുവിക്രമഃ।
ദിവ്യാസ്ത്രയുക്തമാസ്ഥായ രഥം വാനരലക്ഷണം॥ 7-153-21 (51739)
കൃഷ്ണേന ച ഗൃഹീതാശ്വമഭേദ്യകചാവൃതഃ।
ഗാണ്ഡീവമജരം ദിവ്യം ധനുരാദായ വീര്യവാൻ॥ 7-153-22 (51740)
പ്രവർഷന്നിശിതാൻബാണാൻബാഹുദ്രവിണദർപിതഃ।
യദർജുനോഽഭ്യയാദ്ദ്രോണമുപപന്നം ഹി തസ്യ തത്॥ 7-153-23 (51741)
ആചാര്യഃ സ്ഥവിരോ രാജഞ്ശീഘ്രയാനേ തഥാഽക്ഷമഃ।
ബാഹുവ്യായാമചേഷ്ടായാമശക്തസ്തു നരാധിപ॥ 7-153-24 (51742)
തേനൈവമഭ്യതിക്രാന്തഃ ശ്വേതാശ്വഃ കൃഷ്ണസാരഥിഃ।
തസ്യ ദോഷം ന പശ്യാമി ദ്രോണസ്യാനേന ഹേതുനാ॥ 7-153-25 (51743)
അജയ്യാൻപാണ്ഡവാൻമന്യേ ദ്രോണോനാസ്ത്രവിദാ മൃധേ।
തഥാ ഹ്യേനമതിക്രംയ പ്രവിഷ്ടഃ ശ്വേതവാഹനഃ॥ 7-153-26 (51744)
സതതം ചേഷ്ടമാനാനാം നികൃത്യാ വിക്രമേണ ച।
ദൈവാദിഷ്ടോഽന്യഥാഭാവോ ന മന്യേ വിദ്യതേ ക്വചിത്॥ 7-153-27 (51745)
യതോ നോ യുധ്യമാനാനാം പരം ശക്ത്യാ സുയോധന।
സൈന്ധവോ നിഹതോ യുദ്ധേ ദൈവമത്ര പരം സ്മൃതം॥ 7-153-28 (51746)
പരം യത്നം കുർവതാം ച ത്വയാ സാർധം രണാജിരേ।
ഹത്വാഽസ്മാകം പൌരുഷം വൈ ദൈവം പശ്ചാത്കരോതി നഃ॥ 7-153-29 (51747)
ദൈവോപസൃഷ്ടപുരുഷോ യത്കർമ കുരുതേ ക്വചിത്।
കൃതം കൃതം ഹി തത്തസ്യട ദൈവേന വിനിപാത്യതേ॥ 7-153-30 (51748)
യത്കർതവ്യം മനുഷ്യേണ വ്യവസായവതാ സദാ।
തത്കാര്യമവിശങ്കേന സിദ്ധിർദൈവേ പ്രതിഷ്ഠിതാ॥ 7-153-31 (51749)
നികൃത്യാ വഞ്ചിതാഃ പാർഥാ വിഷയോഗൈശ്ച ഭാരത।
ദഗ്ധാ ജതുഗൃഹേ ചാപി ദ്യൂതേന ച പരാജിതാഃ॥ 7-153-32 (51750)
രാജനീതിം സമാശ്രിത്യ പ്രഹിതാശ്ചൈവ കാനനം।
യത്നേന ച കൃതം തത്തദ്ദൈവേന വിനിപാതിതം॥ 7-153-33 (51751)
യുധ്യസ്വ യത്നമാസ്ഥയ ദൈവം കൃത്വാ നിരർഥകം।
യതതസ്തവ തേഷാം ച ദൈവം മാർഗേണ യാസ്യതി॥ 7-153-34 (51752)
ന തേഷാം മതിപൂർവം ഹി സുകൃതം ദൃശ്യതേ ക്വചിത്।
ദുഷ്കൃതം തവ വാ വീര ബുദ്ധ്യാ ഹീനം കുരൂദ്വഹ॥ 7-153-35 (51753)
ദൈവം പ്രമാണം സർവസ്യ സുകൃതസ്യേതരസ്യ വാ।
അനന്യകർമ ദൈവം ഹി ജാഗർതി സ്വപതാമപി।
`തേന യുക്തോ ഹി പുരുഷഃ കാര്യാകാര്യേ നിയുജ്യതേ'॥ 7-153-36 (51754)
ബഹൂനി തവ സൈന്യാനി യോധാശ്ച ബഹവസ്തവ।
ന തഥാ പാണ്ഡുപുത്രാണാമേവം യുദ്ധമവർതത॥ 7-153-37 (51755)
തൈരൽപൈർബഹവോ യൂയം ക്ഷയം നീതാഃ പ്രഹാരിണഃ।
ശങ്കേ ദൈവസ്യ തത്കർമ പൌരുഷം യേന നാശിതം॥ 7-153-38 (51756)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-153-39x (4673)
ഏവം സംഭാഷമാണാനാം ബഹു തത്തജ്ജനാധിപ।
പാണ്ഡവാനാമനീകാനി സമദൃശ്യന്ത സംയുഗേ॥ 7-153-39 (51757)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം വ്യതിഷക്തരഥദ്വിപം।
താവകാനാം പരൈഃ സാർധം രാജന്ദുർമന്ത്രിതേ തവ॥ ॥ 7-153-40 (51758)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ജയദ്രഥവധപർവണി ചതുർദശദിവസയുദ്ധേ ത്രിപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 153 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-153-12 യദ്യദാസ്യത് ദദ്യാച്ചേദിത്യർഥഃ। സിന്ധുരാജസ്യ നാഭവിധ്യജ്ജനക്ഷയ ഇതി ഝ. പാഠഃ॥ 5-153-27 അന്യഥാഭാവഃ പരാജയോ ദൈവാദിഷ്ടഃ। നതു ദ്രോണാപരാധജ ഇതി ഭാവഃ॥ ദൈവദൃഷ്ട്യാഽന്യഥാഭാവോ ന മന്യുർവിദ്യതേ ക്വചിത് ഇതി ക. പാഠഃ। ദൈവദിഷ്ടാന്യഥാഭാവോ ന മന്യുർവിദ്യതേ ക്വചിത് ഇതി ഖ.പാഠഃ॥ 5-153-30 ദൈവോപസൃഷ്ടോ ദുർദൈവപ്രസ്തഃ॥ 5-153-35 തേഷാം ജയഹേതുഃ സുകൃതം തവ വാ പരാജയഹേതുഃ ദുഷ്കൃതം നാസ്തീത്യാഹ। ന തേഷാമിതി॥ 5-153-153 ത്രിഷഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 154
॥ ശ്രീഃ ॥
7.154. അധ്യായഃ 154
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരേണ ദുര്യോധനപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-154-0 (51759)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-154-0x (4674)
തദുദീർണം രഥാശ്വൌഘം ബലം തവ ജനാധിപ।
പാണ്ഡുസേനാമതിക്രംയ യോധയാമാസ സർവതഃ॥ 7-154-1 (51760)
പാഞ്ചാലാഃ കുരവശ്ചൈവ യോധയന്തഃ പരസ്പരം।
യമരാഷ്ട്രായ മഹതേ പരലോകായ ദീക്ഷിതാഃ॥ 7-154-2 (51761)
ശൂരാഃ ശൂരൈഃ സമാഗംയ ശരതോമരശക്തിഭിഃ।
വിവ്യധുഃ സമരേഽന്യോന്യം നിന്യുശ്ചൈവ യമക്ഷയം॥ 7-154-3 (51762)
രഥിനാം രഥിഭിഃ സാർധം രുധിരസ്രാവദാരുണം।
പ്രാവർതത മഹദ്യുദ്ധം നിഘ്നതാമിതരേതരം॥ 7-154-4 (51763)
വാരണാശ്ച മഹാരാജ സമാസാദ്യ പരസ്പരം।
വിഷാണൈർദാരയാമാസുഃ സുസങ്ക്രുദ്ധാ മദോത്കടാഃ॥ 7-154-5 (51764)
ഹയാരോഹാൻഹയാരോഹാഃ പ്രാസശക്തിപരശ്വഥൈഃ।
ബിഭിദുസ്തുമുലേ യുദ്ധേ പ്രാർഥയന്തോ മഹദ്യശഃ॥ 7-154-6 (51765)
പത്തയശ്ച മഹാബാഹോ ശതശഃ ശസ്ത്രപാണയഃ।
അന്യോന്യമാർദയന്രാജന്നിത്യം യത്താഃ പരാക്രമേ॥ 7-154-7 (51766)
ഗോത്രാണാം നാമധേയാനാം കുലാനാം ചൈവ മാരിഷ।
ശ്രവണാദ്ധി വിജാനീമഃ പാഞ്ചാലാൻകുരുഭിഃ സഹ॥ 7-154-8 (51767)
തേഽന്യോന്യം സമരേ യോധാഃ ശരശക്തിപരശ്വഥൈഃ।
പ്രൈഷയൻപരലോകായ വിചരന്തോ ഹ്യഭീതവത്॥ 7-154-9 (51768)
ശരൈർദശ ദിശോ രാജംസ്തേഷാം മുക്തൈഃ സഹസ്രശഃ।
ന ഭ്രാജന്തേ യഥാ പൂർവം ഭാസ്കരസ്യ ച നാശനാത്॥ 7-154-10 (51769)
തഥാ പ്രയുധ്യമാനേഷു പാണ്ഡവേയേഷു ഭാരത।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ വ്യവാഗാഹത തദ്ബലം॥ 7-154-11 (51770)
സൈന്ധവസ്യ വധേനൈവ ഭൃശം ദുഃഖസമന്വിതഃ।
മർതവ്യമിതി സഞ്ചിന്ത്യ പ്രാവിശച്ച ദ്വിഷദ്ബലം॥ 7-154-12 (51771)
നാദയന്രഥഘോഷേണ കംപയന്നിവ മേദിനീം।
അഭ്യവർതത പുത്രസ്തേ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം॥ 7-154-13 (51772)
സ സന്നിപാതസ്തുമുലസ്തസ്യ തേഷാം ച ഭാരത।
അഭവത്സർവസൈന്യാനാമഭാവകരമോ മഹാൻ॥ 7-154-14 (51773)
`ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-154-15x (4675)
തഥാ ഹതേഷു സൈന്യേഷു തഥാ കൃച്ഛ്രഗതഃ സ്വയം।
കച്ചിദ്ദുര്യോധനഃ സൂത നാകാർഷീത്പൃഷ്ഠതോ രണം॥ 7-154-15 (51774)
ഏകസ്യ ച ബഹുനാം ച സന്നിപാതോ മഹാനഭൂത്।
വിശേഷതോ ഹി നൃപതേർവിഷമം പ്രതിഭാതി മേ॥ 7-154-16 (51775)
സോഽത്യന്തസുഖസംവൃദ്ധോ രക്ഷ്യോ ലോകസ്യ ചേശ്വരഃ।
ഏകോ ബഹൂൻസമാസാദ്യ കച്ചിന്നാസീത്പരാങ്മുഖഃ॥ 7-154-17 (51776)
ദ്രോണഃ കർണഃ കൃപശ്ചൈവ കൃതവർമാ ച സാത്വതഃ।
നാവാരയൻകഥം യുദ്ധേ രാജാനം രാജ്യകാങ്ക്ഷിണഃ॥ 7-154-18 (51777)
സർവോപായൈർഹി യുദ്ധേഷു രക്ഷിതവ്യോ മഹീപതിഃ।
ഏഷാ നീതിഃ പരാ യുദ്ധേ ദൃഷ്ടാ തത്ര മനീഷിഭിഃ॥ 7-154-19 (51778)
പ്രവിഷ്ടേ വൈ മമ സുതേ പരേഷാം വൈ മഹദ്ബലം।
മാമകാ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠാഃ കിമകുർവത സ·ഞ്ജയ॥ 7-154-20 (51779)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-154-21x (4676)
രാജൻസംഗ്രാമമാശ്ചര്യം പുത്രസ്യ തവ ഭാരത।
ഏകസ്യ ച ബഹൂനാം ച ശൃണു മേ ബ്രുവതോ ധ്രുവം॥ 7-154-21 (51780)
ദ്രോണേന വാര്യമാണോഽസൌ കർണേന ച കൃപേണ ച।
പ്രാവിശത്പാണ്ഡവീം സേനാം മകരഃ സാഗരം യഥാ॥ 7-154-22 (51781)
കിരന്നിഷുസഹസ്രാണി തത്രതത്ര തഥാതഥാ।
പാഞ്ചാലാൻപാണ്ഡവാംശ്ചൈവ വിവ്യാധ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-154-23 (51782)
യഥോദയഗതഃ സൂര്യോ രശ്മിഭിർനാശയേത്തമഃ।
തഥാ പുത്രസ്തവ ബലം നാശയത്തൻമഹാബലഃ'॥ 7-154-24 (51783)
യഥാ മധ്യന്ദിനേ സൂര്യം പ്രതപന്തം ഗഭസ്തിഭിഃ।
തഥാ തവ സുതം മധ്യേ പ്രതപന്തം ശരാർചിഭിഃ।
ന ശേകുർഭാരതം യുദ്ധേ പാണ്ഡവാഃ സമുദീക്ഷിതും॥ 7-154-25 (51784)
പലായനകൃതോത്സാഹാ നിരുത്സാഹാ ദ്വിഷജ്ജയേ।
പര്യധാവന്ത പാഞ്ചാലാ വധ്യമാനാ മഹാത്മനാ॥ 7-154-26 (51785)
രുക്മപുംഖൈഃ പ്രസന്നാഗ്രൈസ്തവ പുത്രേണ ധന്വിനാ।
അർദ്യമാനാഃ ശരൈസ്തൂർണം ന്യപതൻപാണ്ഡുസൈനികാഃ॥ 7-154-27 (51786)
`വ്യദ്രവംശ്ച ഭയാദ്യോധാ ദൃഷ്ട്വാ തം പരമാഹവേ।
വ്യാത്താനനമിവ പ്രാപ്തമന്തകം പ്രാണഹാരിണം'॥ 7-154-28 (51787)
ന താദൃശം രമേ കർമ കൃതവന്തസ്തു താവകാഃ।
യാദൃശം കൃതവാന്രാജാ പുത്രസ്തവ വിശാംപതേ॥ 7-154-29 (51788)
പുത്രേണ തവ സാ സേനാ പാണ്ഡവീ മഥിതാ രണേ।
നലിനീ ദ്വിരദേനേവ സമന്താത്ഫുല്ലപങ്കജാ॥ 7-154-30 (51789)
ക്ഷീണതോയാനിലാർകാഭ്യാം ഹതത്വിഡിവ പദ്മിനീ।
ബഭൂവ പാണ്ഡവീ സേനാ തവ പുത്രസ്യ തേജസാ॥ 7-154-31 (51790)
പാണ്ഡുസേനാം ഹതാം ദൃഷ്ട്വാ തവ പുത്രേണ ഭാരത।
ഭീമസേനപുരോഗാസ്തു പാഞ്ചാലാഃ സമുപാദ്രവൻ॥ 7-154-32 (51791)
സ ഭീമസേനം ദശഭിർമാദ്രീപുത്രൌ ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ।
വിരാടദ്രുപദൌ ഷഡ്ഭിഃ ശതേന ച ശിഖണ്ഡിനം॥ 7-154-33 (51792)
ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച സപ്തത്യാ ധർമപുത്രം ച സപ്തഭിഃ।
കേകയാംശ്ചൈവ ചേദീംശ്ച ബഹുഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-154-34 (51793)
സാത്വതം പഞ്ചഭിർവിദ്ധാ ദ്രൌപദേയാംസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ।
ഘടോത്കചം ച സമരേ വിദ്ധ്വാ സിംഹ ഇവാനദത്॥ 7-154-35 (51794)
ശതശശ്ചാപരാന്യോധാൻസദ്വിപാംശ്ച മഹാരണേ।
ശരൈരവചകർതോഗ്രൈഃ ക്രുദ്ധോഽന്തക ഇവ പ്രജാഃ॥ 7-154-36 (51795)
സാ തേന പാണ്ഡവീ സേനാ വധ്യമാനാ ശിലീമുഖൈഃ।
തവ പുത്രേണ സംഗ്രാമേ വിദുദ്രാവ നരാധിപ॥ 7-154-37 (51796)
തം തപന്തമിവാദിത്യം കുരുരാജം മഹാഹവേ।
നാശകന്വീക്ഷിതും രാജൻപാണ്ഡുപുത്രസ്യ സൈനികാഃ॥ 7-154-38 (51797)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ കുപിതോ രാജസത്തമ।
അഭ്യധാവത്കുരുപതിം തവ പുത്രം ജിഘാംസയാ॥ 7-154-39 (51798)
താവുഭൌ യുധി കൌരവ്യൌ സമീയതുരരിന്ദമൌ।
സ്വാർഥഹേതോഃ പരാക്രാന്തൌ ദുര്യോധനയുധിഷ്ഠിരൌ॥ 7-154-40 (51799)
തതോ ദുര്യോധനഃ ക്രുദ്ധഃ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
വിവ്യാധ ദശഭിസ്തൂർണം ധ്വജം ചിച്ഛേദ ചേഷുണാ॥ 7-154-41 (51800)
ഇന്ദ്രസേനം ത്രിഭിശ്ചൈവ ലലാടേ ജഘ്നിവാന്നൃപ।
സാരഥിം ദയിതം രാജ്ഞഃ പാണ്ഡവസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-154-42 (51801)
ധനുശ്ച പുനരന്യേന ചകർതാസ്യ മഹാരഥഃ।
ചതുർഭിശ്ചതുരശ്ചൈവ ബാണൈർവിവ്യാധ വാജിനാഃ॥ 7-154-43 (51802)
തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ ക്രുദ്ധോ നിമേഷാദിവ കാർമുകം।
അന്യദാദായ വേഗേന കൌരവം പ്രത്യവാരയത്॥ 7-154-44 (51803)
തസ്യ താന്നിഘ്നതഃ ശത്രൂന്രുക്മപൃഷ്ഠം മഹദ്ധനുഃ।
ഭല്ലാഭ്യാം പണ്ഡവോ ജ്യേഷ്ഠസ്ത്രിധാ ചിച്ഛേദ മാരിഷ॥ 7-154-45 (51804)
വിവ്യാധ ചൈനം ദശഭിഃ സംയഗസ്തൈഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
മർമ ഭിത്ത്വാ തു തേ സർവേ സംലഗ്നാഃ ക്ഷിതിമാവിശൻ॥ 7-154-46 (51805)
തതഃ പരിവൃതാ യോധാഃ പരിവവ്രുര്യുധിഷ്ഠിരം।
വൃത്രേണ സഹ യുധ്യന്തം യദ്വദ്ദേവാഃ ശതക്രതും॥ 7-154-47 (51806)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ തവ പുത്രസ്യ മാരിഷ।
ശരം ച സൂര്യരശ്ംയാഭമത്യുഗ്രമനിവാരണം।
ഹാ ഹതോഽസീതി രാജാനമുക്ത്വാഽമുഞ്ചദ്യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-154-48 (51807)
സ തേനാകർണമുക്തേന വിദ്ധോ ബാണേന കൌരവഃ।
നിഷസാദ രഥോപസ്ഥേ ഭൃശം സംമൂഢചേതനഃ॥ 7-154-49 (51808)
തതഃ പാഞ്ചാല്യസേനാനാം ഭൃശമാസീദ്രവോ മഹാൻ।
ഹതോ രാജേതി രാജേന്ദ്ര മുദിതാനാം സമന്തതഃ॥ 7-154-50 (51809)
ബാണശബ്ദരവശ്ചോഗ്രഃ ശുശ്രുവേ തത്ര മാരിഷ।
അഥ ദ്രോണോ ദ്രുതം തത്ര പ്രത്യദൃശ്യത സംയുഗേ॥ 7-154-51 (51810)
ഹൃഷ്ടോ ദുര്യോധനശ്ചാപി ദൃഢമാദായ കാർമുകം।
തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി രാജാനം ബ്രുവൻപാണ്ഡവമഭ്യയാത്॥ 7-154-52 (51811)
പ്രത്യുദ്യയുസ്തം ത്വരിതാഃ പാഞ്ചാലാ ജയഗൃദ്ധിനഃ।
താന്ദ്രോണഃ പ്രതിജഗ്രാഹ പരീപ്സൻകുരുസത്തമം।
ചണ്ഡവാതഃ സമുദ്വൂതോ മേഘാനംബുമുചോ യഥാ॥ 7-154-53 (51812)
തതോ രാജൻമഹാനാസീത്സംഗ്രാമോ ഭൂരിവർധനഃ।
താവകാനാം പരേഷാം ച സമേതാനാം യുയുത്സയാ॥ ॥ 7-154-54 (51813)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ചതുഃപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 154 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-154-8 ഗോത്രം പിത്രാദി നാമ ശൈനേയ സാത്യകേ ഇത്യാദി। കുലം പാണ്ഡ്യപാഞ്ചാല്യേത്യാദി॥ 5-154-46 സംയഗസ്തൈഃ ദൃഢം പ്രക്ഷിപ്തൈഃ॥ 5-154-51 ബാണശബ്ദരവോ ബാണശബ്ദസഹിതോ രവഃ പ്രാണിശബ്ദഃ॥ 5-154-54 ഭൂരിവർധനോ ബഹുച്ഛേദനഃ॥ 5-154-154 ചതുഃപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 155
॥ ശ്രീഃ ॥
7.155. അധ്യായഃ 155
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-155-0 (51814)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-155-0x (4677)
യത്തദാ പ്രാവിശത്പാണ്ഡൂനാചാര്യഃ കുപിതോ ബലീ।
ഉക്താ ദുര്യോധനം മന്ദം മമ ശാസ്ത്രാതിഗം സുതം॥ 7-155-1 (51815)
പ്രവിശ്യ വിചരന്തം ച രഥേ ശൂരമവസ്ഥിതം।
കഥം ദ്രോണം മഹേഷ്വാസം പാണ്ഡവാഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-155-2 (51816)
കേഽരക്ഷന്ദക്ഷിണം ചക്രമാചാര്യസ്യ മഹാഹവേ।
കേ ചോത്തരമരക്ഷന്ത നിഘ്നതഃ ശാസ്ത്രവാൻബഹൂൻ॥ 7-155-3 (51817)
കേ ചാസ്യ പൃഷ്ഠതോഽന്വാസന്വീരാ വീരസ്യ യോധിനഃ।
കേ പുരസ്താദവർതന്ത രഥിനസ്തസ്യ ശത്രവഃ॥ 7-155-4 (51818)
മന്യേ താനസ്പൃശച്ഛീതമതിവേലമനാർതവം।
മന്യേ തേ സമവേപന്ത ഗാവോ വൈ ശിശിരേ യഥാ॥ 7-155-5 (51819)
യത്പ്രാവിശൻമഹേഷ്വാസഃ പാഞ്ചാലാനപരാജിതഃ।
നൃത്യൻസ രഥമാർഗേഷു സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ॥ 7-155-6 (51820)
നിർദഹൻസർവസൈന്യാനി പാഞ്ചാലാനാം രഥർഷഭഃ।
ധൂമകേതുരിവ ക്രുദ്ധഃ കഥം മൃത്യുമുപേയിവാൻ॥ 7-155-7 (51821)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-155-8x (4678)
സായാഹ്നേ സൈന്ധവം ഹത്വാ രാജ്ഞാ പാർഥഃ സമേത്യ ച।
സാത്യകിശ്ച മഹേഷ്വാസോ ദ്രോണമേവാഭ്യധാവതാം॥ 7-155-8 (51822)
തഥാ യുധിഷ്ഠിരസ്തൂർണം ഭീമസേനശ്ച പാണ്ഡവഃ।
പൃഥക്ചമൂഭ്യാം സംയത്തൌ ദ്രോണമേവാഭ്യധാവതാം॥ 7-155-9 (51823)
തഥൈവ നകുലോ ധീമാൻസഹദേവശ്ച ദുർജയഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശതാനീകോ വിരാടശ്ച സകേകയഃ।
മാത്സ്യാഃ സാൽവാഃ സസേനാശ്ച ദ്രോണമേവ യയുര്യുധി॥ 7-155-10 (51824)
ദ്രുപദശ്ച തഥാ രാജാ പാഞ്ചാലൈരഭിരക്ഷിതഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനപിതാ രാജന്ദ്രോണമേവാഭ്യവർതത॥ 7-155-11 (51825)
ദ്രൌപദേയാ മഹേഷ്വാസാ രാക്ഷസശ്ച ഘടോത്കചഃ।
സസൈന്യാസ്തേ ന്യവർതന്ത ദ്രോണമേവ മഹാദ്യുതിം॥ 7-155-12 (51826)
പ്രഭദ്രകാശ്ച പാഞ്ചാലാഃ ഷട്സഹസ്രാഃ പ്രഹാരിണഃ।
ദ്രോണമേവാഭ്യവർതന്ത പുരസ്കൃത്യ ശിഖണ്ഡിനം॥ 7-155-13 (51827)
തഥേതരേ നരവ്യാഘ്രാഃ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥാഃ।
സഹിതാഃ സന്ന്യവർതന്ത ദ്രോണമേവ ദ്വിജർഷഭം॥ 7-155-14 (51828)
തേഷു ശൂരേഷു യുദ്ധായ ഗതേഷു ഭരതർഷഭ।
ബഭൂവ രജനീ ഘോരാ ഭീരൂണാം ഭയവർധിനീ॥ 7-155-15 (51829)
യോധാനാമശിവാ രൌദ്രാ രാജന്നന്തകഗാമിനീ।
കുഞ്ജരാശ്വമനുഷ്യാണാം പ്രാണാന്തകരണീ തദാ॥ 7-155-16 (51830)
തസ്യാം രജന്യാം ഘോരായാം നദന്ത്യഃ സർവതഃ ശിവാഃ।
ന്യവേദയൻഭയം ഘോരം സജ്വാലകബലൈർമുഖൈഃ॥ 7-155-17 (51831)
ഉലൂകാശ്ചാപ്യദൃശ്യന്ത ശംസന്തോ വിപുലം ഭയം।
വിശേഷതഃ കൌരവാണാം ധ്വജിന്യാമതിദാരുണാഃ॥ 7-155-18 (51832)
തതഃ സൈന്യേഷു രാജേന്ദ്ര ശബ്ദഃ സമഭവൻമഹാൻ।
ഭേരീശബ്ദേന മഹതാ മൃദംഗാനാം സ്വനേന ച॥ 7-155-19 (51833)
ഗജാനാം ബൃംഹിതൈശ്ചാപി തുരംഗാണാം ച ഹേഷിതൈഃ।
ഖുരശബ്ദനിപാതൈശ്ച തുമുലഃ സർവതോഽഭവത്॥ 7-155-20 (51834)
തതഃ സമഭവദ്യുദ്ധം സന്ധ്യായാമതിദാരുണം।
ദ്രോണസ്യ ച മഹാരാജ സൃഞ്ജയാനാം ച സർവശഃ॥ 7-155-21 (51835)
തമസാ ചാവൃതേ ലോകേ ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന।
സൈന്യേന രജസാ ചൈവ സമന്താദുത്ഥിതേന ഹ॥ 7-155-22 (51836)
നരസ്യാശ്വസ്യ നാഗസ്യ സമസജ്ജത ശോണിതം।
നാപശ്യാമ രജോ ഭൌമം കശ്മലേനാഭിസംവൃതാഃ॥ 7-155-23 (51837)
രാത്രൌ വംശവനസ്യേവ ദഹ്യമാനസ്യ പർവതേ।
ഘോരശ്ചടചടാശബ്ദഃ ശസ്ത്രാണാം പതതാമഭൂത്॥ 7-155-24 (51838)
മൃദംഗാനകനിർഹ്രാദൈർഝർഝരൈഃ പടഹൈസ്തഥാ।
ഫേത്കാരൈർഹേഷിതൈഃ ശബ്ദൈഃ സർവമൈവാകുലം ബഭൌ॥ 7-155-25 (51839)
നൈവ സ്വേ ന പരേ രാജൻപ്രാജ്ഞായന്ത തമോവൃതേ।
ഉൻമത്തമിവ തത്സർവം ബഭൂവ രജനീമുഖേ॥ 7-155-26 (51840)
ഭൌമം രജോഽഥ രാജേന്ദ്ര ശോണിതേന പ്രണാശിതം।
ശാതകൌംഭൈശ്ച കവചൈർഭൂഷണൈശ്ച തമോഽനശത്॥ 7-155-27 (51841)
തതഃ സാ ഭാരതീ സേനാ മണിഹേമവിഭൂഷിതാ।
ദ്യൌരിവാസീത്സനക്ഷത്രാ രജന്യാം ഭരതർഷഭ॥ 7-155-28 (51842)
ഗോമായുബലസംഘുഷ്ടാ ശക്തിധ്വജസമാകുലാ।
വാരണാഭിരുതാ ഘോരാ ക്ഷ്വേഡിതോത്ക്രുഷ്ടനാദിതാ॥ 7-155-29 (51843)
തത്രാഭവൻമഹാശബ്ദസ്തുമുലോ രോമഹർഷണഃ।
സമാവൃണ്വന്ദിശഃ സർവാ മഹേന്ദ്രാശനിനിഃസ്വനഃ॥ 7-155-30 (51844)
സാ നിശീഥേ മഹാരാജ സേനാഽദൃശ്യത ഭാരതീ।
അംഗദൈഃ കുണ്ഡലൈർനിഷ്കൈഃ ശസ്ത്രൈശ്ചൈവാവഭാസിതാ॥ 7-155-31 (51845)
തത്ര നാഗാ രഥാശ്ചൈവ ജാംബൂനദവിഭൂഷിതാഃ।
നിശായാം പ്രത്യദൃശ്യന്ത മേഘാ ഇവ സവിദ്യുതഃ॥ 7-155-32 (51846)
ഋഷ്ടിശക്തിഗദാബാണമുസലപ്രാസപട്ടസാഃ।
സംപതന്തോ വ്യദൃശ്യന്ത ഭ്രാജമാനാ ഇവാഗ്നയഃ॥ 7-155-33 (51847)
ദുര്യോധനപുരോവാതാം രഥനാഗവലാഹകാം।
വാദിത്രഘോഷസ്തനിതാം ചാപവിദ്യുദ്വ്വജൈർവൃതാം॥ 7-155-34 (51848)
ദ്രോണപാണ്ഡവപർജന്യാം ഖംഗശക്തിഗദാശനിം।
ശരധാരാസ്ത്രപവനാം ശസ്ത്രപാതോഷ്മസങ്കുലാം॥ 7-155-35 (51849)
ഘോരാം വിസ്മാപനീമുഗ്രാം ജീവിതച്ഛിദമപ്ലുവാം।
താം പ്രാവിശന്നതിഭയാം നദീം യുദ്ധചികീർഷവഃ॥ 7-155-36 (51850)
തസ്മിന്രാത്രിമുഖേ ഘോരേ മഹാശബ്ദനിനാദിതേ।
ഭീരൂണാം ത്രാസജനനേ ശൂരാണാം ഹർഷവർധനേ॥ 7-155-37 (51851)
രാത്രിയുദ്ധേ മഹാഘോരേ വർതമാനേ സുദാരുണേ।
ദ്രോണമഭ്യദ്രുവൻക്രുദ്ധാഃ സഹിതാഃ പാണ്ഡുസൃഞ്ജയാഃ॥ 7-155-38 (51852)
യേ യേ പ്രമുഖതോ രാജന്നാവർതന്ത മഹാരഥാഃ।
താൻസർവാന്വിമുഖാംശ്ചക്രേ കാംശ്ചിന്നിന്യേ യമക്ഷയം॥ 7-155-39 (51853)
താനി നാഗസഹസ്രാണി രഥാനാമയുതാനി ച।
പദാതിഹയസംഘാനാം പ്രയുതാന്യർബുദാനി ച।
ദ്രോണേനൈകേന നാരാചൈർനിർഭിന്നാനി നിശാമുഖേ॥ ॥ 7-155-40 (51854)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ പഞ്ചപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 155 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-155-1 ശാസ്ത്രാതിഗം ശാസ്ത്രമാജ്ഞാ॥ 5-155-7 ധൂമകേതുരഗ്നിഃ ॥ 5-155-14 സന്ന്യവർതന്ത സംമുഖം നിതരാമവർതന്ത॥ 5-155-155 പഞ്ചപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 156
॥ ശ്രീഃ ॥
7.156. അധ്യായഃ 156
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമേന ദുർമദദുഷ്കർണാദിവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-156-0 (51855)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-156-0x (4679)
തസ്മിൻപ്രവിഷ്ടേ ദുർധർഷേ സൃഞ്ജയാനമിതൌജസി।
അമൃഷ്യമാണേ സംരബ്ധേ കാ വോഽഭൂദ്വൈ മതിസ്തദാ॥ 7-156-1 (51856)
ദുര്യോധനം തഥാ പുത്രമുക്ത്വാ ശാസ്ത്രാതിഗം മമ।
യത്പ്രാവിശദമേയാത്മാ കിം പാർഥഃ പ്രത്യപദ്യത॥ 7-156-2 (51857)
നിഹതേ സൈന്ധവേ വീരേ ഭൂരിശ്രവസി ചൈവ ഹ।
യദാഽഭ്യഗാൻമഹാതേജാഃ പാഞ്ചാലാനപരാജിതഃ॥ 7-156-3 (51858)
കിമമന്യത ദുർധർഷേ പ്രവിഷ്ടേ ശത്രുതാപനേ।
ദുര്യോധനസ്തു കിം കൃത്യം പ്രാപ്തകാലമമന്യത॥ 7-156-4 (51859)
കേ ച തം വരദം വീരമന്വയുർദ്വിജസത്തമം।
കേ ചാസ്യ പൃഷ്ഠതോഽഗച്ഛന്വീരാഃ ശൂരസ്യ യുധ്യതഃ।
കേ പുരസ്താദവർതന്ത നിഘ്നന്തഃ ശാസ്ത്രവാന്രണേ॥ 7-156-5 (51860)
മന്യേഽഹം പാണ്ഡവാൻസർവാൻഭാരദ്വാജശരാർദിതാൻ।
ശിശിരേ കംപമാനാ വൈ കൃശാ ഗാവ ഇവ പ്രഭോ॥ 7-156-6 (51861)
പ്രവിശ്യ സ മഹേഷ്വാസഃ പാഞ്ചാലാനരിമർദനഃ।
കഥം നു പുരുഷവ്യാഘ്രഃ പഞ്ചത്വമുപജഗ്മിവാൻ॥ 7-156-7 (51862)
സർവേഷു യോധേഷു ച സംഗതേഷു
രാത്രൌ സമേതേഷു മഹാരഥേഷു।
സംലോഡ്യമാനേഷു പൃഥഗ്ബലേഷു
കേ വസ്തദാനീം മതിമന്ത ആസൻ॥ 7-156-8 (51863)
ഹതാംശ്ചൈവ വിഷക്താംശ്ച പരാഭൂതാംശ്ച ശംസസി।
രഥിനോ വിരഥാംശ്ചൈവ കൃതാന്യുദ്ധേഷു മാമകാൻ॥ 5-156-10 തേഷാം സംലോഡ്യമാനാനാം പാണ്ഡവൈർഹതചേതസാം।
അന്ധേ തമസി മഗ്നാനാമഭവത്കാ മതിസ്തദാ॥ 7-156-9 (51864)
പ്രഹൃഷ്ടാംശ്ചാപ്യുദഗ്രാംശ്ച സന്തുഷ്ടാംശ്ചൈവ പാണ്ഡവാൻ।
ശംസസീഹാപ്രഹൃഷ്ടാംശ്ച വിഭ്രഷ്ടാംശ്ചൈവ മാമകാൻ॥ 7-156-11 (51865)
കഥമേഷാം തദാ തത്ര പാർഥാനാമപലായിനാം।
പ്രകാശമഭവദ്രാത്രൌ കഥം കുരുഷു സഞ്ജയ॥ 7-156-12 (51866)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-156-13x (4680)
രാത്രിയുദ്ധേ തദാ രാജന്വർതമാനേ സുദാരുണേ।
ദ്രോണമഭ്യദ്രവൻസർവേ പാണ്ഡവാഃ സഹ സോമകൈഃ॥ 7-156-13 (51867)
തതോ ദ്രോണഃ കേകയാംശ്ച ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ ചാത്മജാൻ।
സംപ്രൈഷയത്പ്രേതലോകം സർവാനിഷുഭിരാശുഗൈഃ॥ 7-156-14 (51868)
തസ്യ പ്രമുഖതോ രാജന്യേഽവർതന്ത മഹാരഥാഃ।
താൻസർവാൻപ്രേഷയാമാസ പിതൃലോകം സ ഭാരത॥ 7-156-15 (51869)
പ്രമഥ്നന്തം തദാ വീരാൻഭാരദ്വാജം മഹാരഥം।
അഭ്യവർതത സങ്ക്രുദ്ധഃ ശിബീ രാജാ പ്രതാപവാൻ॥ 7-156-16 (51870)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥം।
വിവ്യാധ ദശഭിർദ്രോണഃ സർവപാരശവൈഃ ശിതൈഃ॥ 7-156-17 (51871)
തം ശിബിഃ പ്രതിവിവ്യാധ ത്രിംശതാ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
സാരഥിം ചാസ്യ ഭുല്ലേന സ്മയമാനോ ന്യപാതയത്॥ 7-156-18 (51872)
തസ്യ ദ്രോണോ ഹയാൻഹത്വാ സാരഥിം ച മഹാത്മനഃ।
അഥാഽസ്യ സശിരസ്ത്രാണം ശിരഃ കായാദപാഹരത്॥ 7-156-19 (51873)
തതോഽസ്യ സാരഥിം ക്ഷിപ്രമന്യം ദുര്യോധനോഽദിശത്।
സ തേന സംഗൃഹീതാശ്വഃ പുനരഭ്യദ്രവദ്രിപൂൻ॥ 7-156-20 (51874)
കലിംഗാനാമനീകേന കാലിംഗസ്യ സുതോ രണേ।
പൂർവം പിതൃവധാത്ക്രുദ്ധൌ ഭീമസേനമുപാദ്രവത്॥ 7-156-21 (51875)
സ ഭീമം പഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ।
വിശോകം ത്രിഭിരാനർച്ഛദ്വജമേകേന പത്രിണാ॥ 7-156-22 (51876)
കലിംഗാനാം തു തം ശൂരം ക്രുദ്ധം ക്രുദ്ധോ വൃകോദരഃ।
രഥാദ്രഥമഭിദ്രുത്യ മുഷ്ടിനാഽഭിജഘാന ഹ॥ 7-156-23 (51877)
തസ്യ മുഷ്ടിഹതസ്യാജൌ പാണ്ഡവേന ബലീയസാ।
സർവാണ്യസ്ഥീനി സഹസാ പ്രാപതന്വൈ പൃഥക്പൃഥക്॥ 7-156-24 (51878)
`തസ്മിൻഹതേ തദാ തേന സിംഹനാദോ മഹാനഭൂത്।
പാഞ്ചാലാനാം മഹാരാജ സാധുസാധ്വിതി പാണ്ഡവം'॥ 7-156-25 (51879)
തം കർണോ ഭ്രാതരശ്ചാസ്യ നാമൃഷ്യന്ത പരന്തപ।
തേ ഭീമസേനം നാരാചൈർജഘ്നുരാശീവിഷോപമൈഃ॥ 7-156-26 (51880)
തതഃ ശത്രുരഥം ത്യക്ത്വാ ഭീമോ ദ്രുമരഥം ഗതഃ।
ദ്രുമം ചാസ്യന്തമനിശം മുഷ്ടിനാ സമപോഥയത്॥ 7-156-27 (51881)
`യഥാ കാചമണിർന്യസ്തോ മുഷ്ടിനൈകേന ലീലയാ।
സ ഹതഃ സർവഥാ ചൂർണോ രക്തമേവോദപദ്യത॥ 7-156-28 (51882)
തഥാ ചൂർണമഭൂത്തത്ര കർണഭ്രാതാ ദ്രുമസ്തഥാ'।
സ തദാ പാൺ·ഡുപുത്രേണ ബലിനാഽഭിഹതോഽപതത്॥ 7-156-29 (51883)
തം നിഹത്യ മഹാരാജ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
ജയരാതരഥം പ്രാപ്യ മുഹുഃ സിംഹ ഇവാനദത്॥ 7-156-30 (51884)
ജയരാതം തു ചരണേ ഗൃഹ്യ ഭീമോ മഹാബലഃ।
സൂതം ചാസ്യ മഹാബാഹുർഗൃഹ്യ രാജംസ്തഥൈവ ച॥ 7-156-31 (51885)
പാദയോർഗൃഹ്യ തൌ വീരൌ ഭീമഃ കർണസ്യ പശ്യതഃ।
ഭൂമാവാവിദ്ധ്യ ജഘ്നേ സ തൌ ച പ്രാണൈർവ്യയുജ്യതാം॥ 7-156-32 (51886)
കർണസ്തു പാണ്ഡവേ ശക്തിം കാഞ്ചനീം സമവാസൃജത്।
തതസ്താമേവ ജഗ്രാഹ പ്രഹസൻപാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 7-156-33 (51887)
കർണായൈവ ച ദുർധർഷശ്ചിക്ഷേപാജൌ വൃകോദരഃ।
താമാപതന്തീം ചിച്ഛേദ ശകുനിസ്തൈലപായിനാ॥ 7-156-34 (51888)
ഏതത്കൃത്വാ മഹത്കർമ രണേഽദ്ഭുതപരാക്രമഃ।
പുനഃ സ്വരഥമാസ്ഥായ ദുദ്രാവ തവ വാഹിനീം॥ 7-156-35 (51889)
തമായാന്തം ജിഘാംസന്തം ഭീമം ക്രുദ്ധമിവാന്തകം।
ന്യവാരയൻമഹാബാഹും തവ പുത്രാ വിശാംപതേ।
മഹതാ ശരവർഷേണ ച്ഛാദയന്തോ മഹാരഥാഃ॥ 7-156-36 (51890)
ദുർമദസ്യ തതോ ഭീമഃ പ്രഹസന്നിവ സംയുഗേ।
സാരഥിം ച ഹയാംശ്ചൈവ ശരൈർനിന്യേ യമക്ഷയം॥ 7-156-37 (51891)
ദുർമദസ്തു തതോ യാനം ദുഷ്കർണസ്യാവചക്രമേ।
താവേകരഥമാരൂഢൌ ഭ്രാതരൌ പരതാപനൌ। 7-156-38 (51892)
സംഗ്രാമശിരസോ മധ്യേ ഭീമം ദ്വാവപ്യധാവതാം।
യഥാംബുപതിമിത്രൌ ഹി താരകം ദൈത്യസത്തമം॥ 7-156-39 (51893)
തതസ്തു ദുർമദശ്ചൈവ ദുഷ്കർണശ്ച തവാത്മജൌ।
രഥമേകം സമാരുഹ്യ ഭീമം ബാണൈരവിധ്യതാം॥ 7-156-40 (51894)
തതഃ കർണസ്യ മിഷതോ ദ്രൌണേർദുര്യോധനസ്യ ച।
കൃപസ്യ സോമദത്തസ്യ ബാഹ്ലീകസ്യ ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-156-41 (51895)
ദുർമദസ്യ ച വീരസ്യ ദുഷ്കർണസ്യ ച തം രഥം।
പാദപ്രഹാരേണ ധരാം പ്രാവേശയദരിന്ദമഃ॥ 7-156-42 (51896)
തതഃ സുതൌ തേ ബലിനൌ ശൂരൌ ദുഷ്കർണദുർമദൌ।
മുഷ്ടിനാഽഽഹത്യ സങ്ക്രുദ്ധൌ മമർദ ചരണേന ഹ॥ 7-156-43 (51897)
തതോ ഹാഹാകൃതേ സൈന്യേ ദൃഷ്ട്വാ ഭീമം നൃപാഽബ്രുവൻ।
രുദ്രോഽയം ഭീമരൂപേണ ധാർതരാഷ്ട്രേഷു യുധ്യതി॥ 7-156-44 (51898)
ഏവമുക്ത്വാ പലായന്തേ സർവേ ഭാരത പാർഥിവാഃ।
വിസഞ്ജ്ഞാ വാഹയന്വാഹാന്ന ച ദ്വൌ സഹ ധാവതഃ॥ 7-156-45 (51899)
തതോ ബലേ ഭൃശലുലിതേ നിശാമുഖേ
സുപൂജിതോ നൃപവൃഷഭൈർവൃകോദരഃ।
മഹാബലഃ കമലവിബുദ്ധലോചനോ
യുധിഷ്ഠിരം നൃപതിമപൂജയദ്ബലീ॥ 7-156-46 (51900)
തതോ യമൌ ദ്രുപദവിരാടകേകയാ
യുധിഷ്ഠിരശ്ചാപി പരാം മുദം യയുഃ।
വൃകോദരം ഭൃശമനുപൂജയംശ്ച തേ
യഥാന്ധകേ പ്രതിനിഹതേ ഹരം സുരാഃ॥ 7-156-47 (51901)
തതഃ സുതാസ്തേ വരുണാത്മജോപമാ
രുപാന്വിതാഃ സഹ ഗുരുണാ മഹാത്മനാ।
വൃകോദരം സരഥപദാതികുഞ്ജരാ
യുയുത്സവോ ഭൃശമഭിപര്യവാരയൻ॥ 7-156-48 (51902)
`തതോ യമൌ ദ്രുപദസുതാഃ സസൈനികാ
യുധിഷ്ഠിരദ്രുപദവിരാടസാത്വതാഃ।
ഘടോത്കചോ ജയവിജയൌ ദ്രുമോ വൃകഃ
സസൃഞ്ജയാസ്തവ തനയാനവാരയൻ'॥ 7-156-49 (51903)
തതോഽഭവത്തിമിരഘനൈരിവാവൃതേ
മഹാഭയേ ഭയദമതീവ ദാരുണം।
നിശാമുഖേ വൃകബലഗൃധ്രമോദനം
മഹാത്മനാ നൃപവര യുദ്ധമദ്ഭുതം॥ ॥ 7-156-50 (51904)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഷട്പഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 156 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-156-1 ഗാവഃ ഗാഃ॥ 5-156- കമലവിബുദ്ധലോചനോ വിലസത്പദ്മനേത്രഃ॥ 5-156- ഗുരുണാ ദ്രോണേന॥ 5-156- തിമിരാണ്യേവ ഘനാസ്തൈഃ॥ 5-156- ഷട്പഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 156 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 157
॥ ശ്രീഃ ॥
7.157. അധ്യായഃ 157
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ സോമദത്തപരാജയഃ॥ 1 ॥ അശ്വത്ഥാമഘടോത്കചയുദ്ധമശ്വത്ഥാമപരാക്രമശ്ച॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-157-0 (51905)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-157-0x (4681)
പ്രായോപവിഷ്ടേ തു ഹതേ പുത്രേ സാത്യകിനാ തദാ।
സോമദത്തോ ഭൃശം ക്രുദ്ധഃ സാത്യകിം വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-157-1 (51906)
ക്ഷത്രധർമഃ പരോ ദൃഷ്ടോ യസ്തു ദേവൈർമഹാത്മഭിഃ।
തം ത്വം സാത്വത സന്തജ്യ ദസ്യുധർമേ കഥം രതഃ॥ 7-157-2 (51907)
പരാങ്മുഖായ ദീനായ ന്യസ്തശസ്ത്രായ യാചതേ।
ക്ഷത്രധർമരതഃ പ്രാജ്ഞഃ കഥം നു പ്രഹരേദ്രണേ॥ 7-157-3 (51908)
ദ്വാവേവ കില വൃഷ്ണീനാം തത്ര ഖ്യാതൌ മഹാരഥൌ।
പ്രദ്യുംനശ്ച മഹാബാഹുസ്ത്വം ചൈവ യുധി സാത്വത॥ 7-157-4 (51909)
കഥം പ്രായോപവിഷ്ടായ പാർഥേന ച്ഛിന്നബാഹവേ।
നൃശംസം ബത ദീനം ച താദൃശം കൃതവാനസി॥ 7-157-5 (51910)
കർമമസ്തസ്യ ദുർവൃത്ത ഫലം പ്രാപ്നുഹി സംയുഗേ।
അദ്യ ഛേത്സ്യാമി തേ മൂഢ ശിരോ വിക്രംയ പത്രിണാ॥ 7-157-6 (51911)
ശപേ സാത്വത പുത്രാഭ്യാമിഷ്ടേന സുകൃതേന ച।
അനതീതാമിമാം രാത്രിം യദി ത്വാം വീരമാനിനം॥ 7-157-7 (51912)
അരക്ഷ്യമാണം പാർഥേന ജിഷ്ണുനാ സസുതാനുജം।
ന ഹന്യാം നരകേ ഘോരേ പതേയം വൃഷ്ണിപാംസന॥ 7-157-8 (51913)
ഏവമുക്ത്വാ സുസങ്ക്രുദ്ധഃ സോമദത്തോ മഹാബലഃ।
ദധ്മൌ ശംഖം ച താരേണ സിംഹനാദം നനാദ ച॥ 7-157-9 (51914)
തതഃ കമലപത്രാക്ഷഃ സിംഹദംഷ്ട്രോ ദുരാസദഃ।
സാത്യകിർഭൃശസങ്ക്രുദ്ധഃ സോമദത്തമഥാബ്രവീത്॥ 7-157-10 (51915)
കൌരവേയ ന മേ ത്രാസഃ കഥഞ്ചിദപി വിദ്യതേ।
ത്വയാ സാർധമഥാന്യൈശ്ച യുധ്യതോ ഹൃദി കശ്ചന॥ 7-157-11 (51916)
യദി സർവേണ സൈന്യേന ഗുപ്തോ മാം യോധയിഷ്യസി।
തഥാപി ന വ്യഥാ കാചിത്ത്വയി സ്യാൻമമ കൌരവ॥ 7-157-12 (51917)
യുദ്ധസാരേണ വാക്യേന അസതാം സംമതേന ച।
നാഹം ഭീഷയിതും ശക്യഃ ക്ഷത്രവൃത്തേ സ്ഥിതസ്ത്വയാ॥ 7-157-13 (51918)
യദി തേഽസ്തി യുയുത്സാഽദ്യ മയാ സഹ നരാധിപ।
നിർദയോ നിശിതൈർബാണൈഃ പ്രഹര പ്രഹരാമി തേ॥ 7-157-14 (51919)
ഹതോ ഭൂരിശ്രവാ വീരസ്തവ പുത്രോ മഹാരഥഃ।
ശലശ്ചൈവ മഹാരാജ ഭ്രാതൃവ്യസനകർഷിതഃ॥ 7-157-15 (51920)
ത്വാം ചാപ്യദ്യ വധിഷ്യാമി സഹപുത്രം സബാന്ധവം।
തിഷ്ഠേദാനീം രണേ യത്തഃ കൌരവോഽസി മഹാരഥഃ॥ 7-157-16 (51921)
യസ്മിന്ദാനം ദമഃ ശൌചമഹിംസാ ഹീർധൃതിഃ ക്ഷമാ।
അനപായാനി സർവാണി നിത്യം രാജ്ഞി യുധിഷ്ഠിരേ॥ 7-157-17 (51922)
മൃദംഗകേതോസ്തസ്യ ത്വം തേജസാ നിഹതഃ പുരാ।
സകർണസൌബലഃ സംഖ്യേ വിനാശമുപയാസ്യസി॥ 7-157-18 (51923)
ശപേഽഹം കൃഷ്ണചരണൈരിഷ്ടാപൂർതേന ചൈവ ഹ।
യദി ത്വാം സസുതം പാപം ന ഹന്യാം യുധി രോഷിതഃ॥ 7-157-19 (51924)
അപയാസ്യസി ചോത്ത്യക്ത്വാ രണം മുക്തോ ഭവിഷ്യസി॥ 7-157-20 (51925)
ഏവമാഭാഷ്യ ചാന്യോന്യം ക്രോധസംരക്തലോചനൌ।
പ്രവൃത്തൌ ശരസംപാതം കർതും പുരുഷസത്തമൌ॥ 7-157-21 (51926)
തതോ രഥസഹസ്രേണ നാഗാനാമയുതേന ച।
ദുര്യോധനഃ സോമദത്തം പരിവാര്യ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-157-22 (51927)
ശകുനിശ്ച സുസങ്ക്രുദ്ധഃ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
പുത്രപൌത്രൈഃ പരിവൃതോ ഭ്രാതൃഭിശ്ചേന്ദ്രവിക്രമൈഃ।
ശ്യാലസ്തവ മഹാബാഹുർവജ്രസംഹനനോ യുവാ॥ 7-157-23 (51928)
സാഗ്രം ശതസഹസ്രം തു ഹയാനാം തസ്യ ധീമതഃ।
സോമദത്തം മഹേഷ്വാസം സമന്താത്പര്യരക്ഷത॥ 7-157-24 (51929)
രക്ഷ്യമാണശ്ച ബലിഭിശ്ഛാദയാമാസ സാത്യകിം।
തം ഛാദ്യമാനം വിശിഖൈർദൃഷ്ട്വാ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-157-25 (51930)
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽഭ്യയാത്ക്രുദ്ധഃ പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ചമൂം।
`അഭ്യരക്ഷൻമഹാബാഹുഃ സാത്വതം സത്യവിക്രമം'॥ 7-157-26 (51931)
ചണ്ഡവാതാഭിസൃഷ്ടാനാമുദധീനാമിവ സ്വനഃ।
ആസീദ്രാജൻബലൌഘാനാമന്യോന്യമഭിനിഘ്നതാം॥ 7-157-27 (51932)
വിവ്യാധ സോമദത്തസ്തു സാത്വതം നവഭിഃ ശരൈഃ।
സാത്യകിർനവഭിശ്ചൈനമവധീത്കുരുപുംഗവം॥ 7-157-28 (51933)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ സമരേ ദൃഢധന്വിനാ।
രഥോപസ്ഥം സമാസാദ്യ മുമോഹ ഗതചേതനഃ॥ 7-157-29 (51934)
തം വിമൂഢം സമാലക്ഷ്യ സാരഥിസ്ത്വരയാഽന്വിതഃ।
അപോവാഹ രണാദ്വീരം സോമദത്തം മഹാരഥം॥ 7-157-30 (51935)
തം വിസഞ്ജ്ഞം സമാലക്ഷ്യ യുയുധാനശരാർദിതം।
അഭ്യദ്രവത്തതോ ദ്രോണോ യദുവീരജിഘാംസയാ॥ 7-157-31 (51936)
തമായാന്തമഭിപ്രേക്ഷ്യ യുധിഷ്ഠിരപുരോഗമാഃ।
പരിവവ്രുർമഹാത്മാനം പരീപ്സന്തോ യദൂത്തമം॥ 7-157-32 (51937)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം ദ്രോണസ്യ സഹ പാണ്ഡവൈഃ।
ബലേരിവ സുരൈഃ പൂർവം ത്രൈലോക്യജയകാങ്ക്ഷയാ॥ 7-157-33 (51938)
തതഃ സായകജാലേന പാണ്ഡവാനീകമാവൃണോത്।
ഭാരദ്വാജോ മഹാതേജാ വിവ്യാധ ച യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-157-34 (51939)
സാത്യകിം ദശഭിർബാണൈർവിംശത്യാ പാർഷതം ശരൈഃ।
ഭീമസേനം ച നവഭിർനകുലം പഞ്ചഭിസ്തഥാ॥ 7-157-35 (51940)
സഹദേവം തഥാഽഷ്ടാഭിഃ ശതേന ച ശിഖണ്ഡിനം।
ദ്രൌപദേയാൻമഹാബാഹുഃ പഞ്ചഭിഃ പഞ്ജഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-157-36 (51941)
വിരാടം മത്സ്യമഷ്ടാഭിർദ്രുപദം ദശഭിഃ ശരൈഃ।
യുധാമന്യും ത്രിഭിഃ ഷഡ്ഭിരുത്തമൌജസമാഹവേ।
അന്യാംശ്ച സൈനികാന്വിദ്വ്വാ യുധിഷ്ഠിരമുപാദ്രവത്॥ 7-157-37 (51942)
തേ വധ്യമാനാ ദ്രോണേന പാണ്ഡുപുത്രസ്യ സൈനികാഃ।
പ്രാദ്രവന്വൈ ഭയാദ്രാജൻസാർതനാദാ ദിശോ ദശ॥ 7-157-38 (51943)
കാല്യമാനം തു തത്സൈന്യം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണേന ഫൽഗുനഃ।
കിഞ്ചിദാഗതസംരംഭോ ഗുരും പാർഥോഽഭ്യയാദ്ദ്രുതം॥ 7-157-39 (51944)
ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം തു ബീഭത്സുമഭിധാവന്തമാഹവേ।
സന്ന്യവർതത തത്സൈന്യം പുനര്യൌധിഷ്ഠിരം ബലം॥ 7-157-40 (51945)
തതോ യുദ്ധമഭൂദ്ഭൂയോ ഭാരദ്വാജസ്യ പാണ്ഡവൈഃ॥ 7-157-41 (51946)
ദ്രോണസ്തവ സുതൈ രാജൻസർവതഃ പരിവാരിതഃ।
വ്യധമത്പാണ്ഡുസൈന്യാനി തൂലരാശിമിവാനലഃ॥ 7-157-42 (51947)
തം ജ്വലന്തമിവാദിത്യം ദീപ്താനലസമദ്യുതിം।
രാജന്നനിശമത്യന്തം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം ശരാർചിഷം॥ 7-157-43 (51948)
മണ്ഡലീകൃതധന്വാനം തപന്തമിവ ഭാസ്കരം।
ദഹന്തമഹിതാൻസൈന്യേ നൈനം കശ്ചിദവാരയത്॥ 7-157-44 (51949)
യോയോ ഹി പ്രമുഖേ തസ്യ തസ്ഥൌ ദ്രോണസ്യ പുരൂഷഃ।
തസ്യതസ്യ ശിരശ്ഛിത്ത്വാ യയുർദ്രോണശരാഃ ക്ഷിതിം॥ 7-157-45 (51950)
ഏവം സാ പാണ്ഡവീ സേനാ വധ്യമാനാ മഹാത്മനാ।
പ്രദുദ്രാവ പുനർഭീതാ പശ്യതഃ സവ്യസാചിനഃ॥ 7-157-46 (51951)
സംപ്രഭഗ്നം ബലം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണേന നിശി ഭാരത।
ഗോവിന്ദമബ്രവീജ്ജിഷ്ണുർഗച്ഛ ദ്രോണരഥം പ്രതി॥ 7-157-47 (51952)
തതോ രജതഗോക്ഷീരകുന്ദേന്ദുസദൃശപ്രഭാൻ।
ചോദയാമാസ ദാശാർഹോ ഹയാന്ദ്രോണരഥം പ്രതി॥ 7-157-48 (51953)
ഭീമസേനോഽപി തം ദൃഷ്ട്വാ യാന്തം ദ്രോണായ ഫൽഗുനം।
സ്വസാരഥിമുവാചേദം ദ്രോണാനീകായ മാം വഹ॥ 7-157-49 (51954)
സോഽപി തസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ വിശോകോഽവഹയദ്വയാൻ।
പൃഷ്ഠതഃ സത്യസന്ധസ്യ ജിഷ്ണോർഭരതസത്തമ॥ 7-157-50 (51955)
തൌ ദൃഷ്ട്വാ ഭ്രാതരൌ യത്തൌ ദ്രോണാനീകമഭിദ്രുതൌ।
പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാ മാത്സ്യാശ്ചേദികാരൂശകോസലാഃ।
അന്വഗച്ഛൻമഹാരാജ കേകയാശ്ച മഹാരഥാഃ॥ 7-157-51 (51956)
തതോ രാജന്നഭൂദ്വോരഃ സംഗ്രാമോ രോമഹർഷണഃ॥ 7-157-52 (51957)
ബീഭത്സുർദക്ഷിണം പാർശ്വമുത്തരം ച വൃകോദരഃ।
മഹദ്ഭ്യാം രഥബൃന്ദാഭ്യാം ബലം ജഗൃഹതുസ്തവ॥ 7-157-53 (51958)
തൌ ദൃഷ്ട്വാ പുരുഷവ്യാഘ്രൌ ഭീമസേനധനഞ്ജയൌ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽഭ്യയാദ്രാജൻസാത്യകിശ്ച മഹാബലഃ॥ 7-157-54 (51959)
ചണ്ഡവാതാഭിപന്നാനാമുദധീനാമിവ സ്വനഃ।
ആസീദ്രാജൻബലൌഘാനാം തദാഽന്യോന്യമഭിഘ്നതാം 7-157-55 (51960)
സൌമദത്തിവധാത്ക്രുദ്ധോ ദൃഷ്ട്വാ സാത്യകിമാഹവേ।
ദ്രൌണിരഭ്യദ്രവദ്രാജന്വധായ കൃതനിശ്ചയഃ॥ 7-157-56 (51961)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ ശൈനേയസ്യ രഥം പ്രതി।
ഭൈമസേനിഃ സുസങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രത്യമിത്രമവാരയത്॥ 7-157-57 (51962)
കാർഷ്ണായസം മഹാഘോരമൃക്ഷചർമപരിച്ഛദം।
മഹാന്തം രഥമാസ്ഥായ ത്രിംശന്നൽവാന്തരാന്തരം॥ 7-157-58 (51963)
വിക്ഷിപ്തയന്ത്രസന്നാഹം മഹാമേഘൌഘനിഃസ്വനം।
യുക്തം ഗജനിഭൈർവാഹൈർന ഹയൈർനാപി വാരണൈഃ॥ 7-157-59 (51964)
വിക്ഷിപ്തപക്ഷചരണവിവൃതാക്ഷേണ കൂജതാ।
ധ്വജേനോച്ഛ്രിതദണ്ഡേന ഗൃധ്രരാജേന രാജിതം॥ 7-157-60 (51965)
ലോഹിതാർദ്രപതാകം തു ആന്ത്രമാലാവിഭൂഷിതം।
അഷ്ടചക്രസമായുക്തമാസ്ഥായ വിപുലം രഥം॥ 7-157-61 (51966)
ശൂലമുദ്ഗരധാരിണ്യാ ശൈലപാദപഹസ്തയാ।
രക്ഷസാം ഘോരരൂപാണാമക്ഷൌഹിണ്യാ സമാവൃതഃ॥ 7-157-62 (51967)
തമുദ്യതമഹാചാപം നിശാംയ വ്യഥിതാ നൃപാഃ।
യുഗാന്തകാലസമയേ ദണ്ഡഹസ്തമിവാന്തകം॥ 7-157-63 (51968)
തതസ്തം ഗിരിശൃംഗാഭം ഭീമരൂപം ഭയാവഹം।
ദംഷ്ട്രാകരാലോഗ്രമുഖം ശങ്കുകർണം മഹാഹനും॥ 7-157-64 (51969)
ഊർധ്വകേശം വിരൂപാക്ഷം ദീപ്താസ്യം നിംനിതോദരം।
മഹാശ്വഭ്രഗലദ്വാരം കിരീടച്ഛന്നമൂർധജം॥ 7-157-65 (51970)
ത്രാസനം സർവഭൂതാനാം വ്യാത്താനനഭിവാന്തകം।
വീക്ഷ്യ ദീപ്തമിവായാന്തം രിപുവിക്ഷോഭകാരിണം॥ 7-157-66 (51971)
തമുദ്യതമഹാചാപം രാക്ഷസേന്ദ്രം ഘടോത്കചം।
ഭയാർദിതാ പ്രചുക്ഷോഭ പുത്രസ്യ തവ വാഹിനീ।
വായുനാ ക്ഷോഭിതാവർതാ ഗംഗേവോർധ്വതരംഗിണീ॥ 7-157-67 (51972)
ഘടോത്കചപ്രയുക്തേന സിംഹനാദേന ഭീഷിതാഃ।
പ്രസുസ്രുവുർഗജാ മൂത്രം വിവ്യഥുശ്ച നരാ ഭൃശം॥ 7-157-68 (51973)
തതോഽശ്മവൃഷ്ടിരത്യർഥമാസീത്തത്ര സമന്തതഃ।
സന്ധ്യാകാലാധികബലൈഃ പ്രയുക്താ രാക്ഷസൈഃ ക്ഷിതൌ॥ 7-157-69 (51974)
ആയസാനി ച ചക്രാണി ഭുശുണ്ഡ്യഃ പ്രാസതോമരാഃ।
പതന്ത്യവിരതാഃ ശൂലാഃ ശതഘ്ന്യഃ പട്ടസാസ്തഥാ॥ 7-157-70 (51975)
തദുഗ്രമതിരൌദ്രം ച ദൃഷ്ട്വാ യുദ്ധം നരാധിപാഃ।
തനയാസ്തവ കർണശ്ച വ്യഥിതാഃ പ്രാദ്രവന്ദിശഃ॥ 7-157-71 (51976)
തത്രൈകോഽസ്ത്രബലശ്ലാഘീ ദ്രൌണിർമാനീ ന വിവ്യഥേ।
വ്യധമച്ച ശരൈർമായാം ഘടോത്കചവിനിർഭിതാം॥ 7-157-72 (51977)
വിഹതായാം തു മായായാമമർഷീ സ ഘടോത്കചഃ।
വിസസർജ ശരാൻഘോരാംസ്തേഽശ്വത്ഥാമാനമാവിശൻ।
ഭുജംഗാ ഇവ വേഗേന വൽമീകം ക്രോധമൂർച്ഛിതാഃ॥ 7-157-73 (51978)
തേ ശരാ രുധിരാക്താംഗാ ഭിത്ത്വാ ശാരദ്വതീസുതം।
വിവിശുർധരണീം ശീഘ്രാ രുക്മപുംഖാഃ ശിലാശിതാഃ॥ 7-157-74 (51979)
അശ്വത്ഥാമാ തു സങ്ക്രുദ്ധോ ലഘുഹസ്തഃ പ്രതാപവാൻ।
ഘടോത്കചമഭിക്രുദ്ധം ബിഭേദ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-157-75 (51980)
ഘടോത്കചോഽതിവിദ്ധസ്തു ദ്രോണപുത്രേണ മർമസു।
ചക്രം ശതസഹസ്രാരമഗൃഹ്ണാദ്വ്യഥിതോ ഭൃശം॥ 7-157-76 (51981)
ക്ഷുരാന്തം ബാലസൂര്യാഭം മണിവജ്രവിഭൂഷിതം।
അശ്വത്ഥാംനി സ ചിക്ഷേപ ഭൈമസേനിർജിഘാംസയാ॥ 7-157-77 (51982)
വേഗേന മഹതാ ഗച്ഛദ്വിക്ഷിപ്തം ദ്രൌണിനാ ശരൈഃ।
അഭാഗ്യസ്യേവ സങ്കൽപസ്തൻമോഘമപതദ്ഭുവി॥ 7-157-78 (51983)
ഘടോത്കചസ്തതസ്തൂർണം ദൃഷ്ട്വാ ചക്രം നിപാതിതം।
ദ്രൌണിം പ്രാച്ഛാദയദ്ബാണൈഃ സ്വർഭാനുരിവ ഭാസ്കരം॥ 7-157-79 (51984)
ഘടോത്കചസുതഃ ശ്രീമാൻഭിന്നാഞ്ജനചയോപമഃ।
രുരോധ ദ്രൌണിമായാന്തം പ്രഭഞ്ജനമിവാദ്രിരാട്॥ 7-157-80 (51985)
പൌത്രേണ ഭീമസേനസ്യ ശരൈരഞ്ജനപർവണാ।
ബഭൌ മേഘേന ധാരാഭിർഗിരിർമേരുരിവാവൃതഃ॥ 7-157-81 (51986)
അശ്വത്ഥാമാ ത്വസംഭ്രാന്തോ രുദ്രോപേന്ദ്രേന്ദ്രവിക്രമഃ।
ധ്വജമേകേന ബാണേന ചിച്ഛേദാഞ്ജനപർവണഃ॥ 7-157-82 (51987)
ദ്വാഭ്യാം തു രഥയന്താരൌ ത്രിഭിശ്ചാസ്യ ത്രിവേണുകം।
ധനുരേകേന ചിച്ഛേദ ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ॥ 7-157-83 (51988)
വിരഥസ്യോദ്യതം ഹസ്താദ്ധേമബിന്ദുഭിരാചിതം।
വിശിഖേന സതീക്ഷ്ണേന ഖംഗമസ്യ ദ്വിധാഽകരോത്॥ 7-157-84 (51989)
ഗദാ ഹേമാംഗദാ രാജംസ്തൂർണം ഹൈഡിംബിസൂനുനാ।
ഭ്രാംയോത്ക്ഷിപ്താശരൈഃസാപി ദ്രൌണിനാഭ്യാഹതാഽപതത്॥ 7-157-85 (51990)
തതോഽന്തരിക്ഷമുത്പ്ലുത്യ കാലമേഘ ഇവോന്നദൻ।
വവർഷാഞ്ജനപർവാ സ ദ്രുമവർഷം നഭസ്തലാത്॥ 7-157-86 (51991)
തതോ മായാധരം ദ്രൌണിർഘടോത്കചസുതം ദിവി।
മാർഗണൈരഭിവിവ്യാധ ധനം സൂര്യ ഇവാംശുഭിഃ॥ 7-157-87 (51992)
സോഽവതീര്യ പുരസ്തസ്ഥൌ രഥേ ഹേമവിഭൂഷിതേ।
മഹീഗത ഇവാത്യുഗ്രഃ ശ്രീമാനഞ്ജനപർവതഃ॥ 7-157-88 (51993)
തമയസ്മയവർമാണം ദ്രൌണിർഭീമാത്മജാത്മജം।
ജഘാനാഞ്ജനപർവാണം മഹേശ്വര ഇവാന്ധകം॥ 7-157-89 (51994)
അഥ ദൃഷ്ട്വാ ഹതം പുത്രമശ്വത്ഥാംനാ മഹാബലം।
ദ്രൌണേഃ സകാശമഭ്യേത്യ രോഷാത്പ്രസ്ഫുരിതാധരഃ॥ 7-157-90 (51995)
പ്രാഹ വാക്യമസംഭ്രാന്തോ വീരം ശാരദ്വതീസുതം।
ദഹന്തം പാണ്ഡവാനീകം വനമഗ്നിമിവോച്ഛ്രിതം॥ 7-157-91 (51996)
ഘടോത്കച ഉവാച। 7-157-92x (4682)
തിഷ്ഠതിഷ്ഠ ന മേ ജീവന്ദ്രോണപുത്ര ഗമിഷ്യസി।
ത്വാമദ്യ നിഹനിഷ്യാമി ക്രൌഞ്ചമഗ്നിസുതോ യഥാ॥ 7-157-92 (51997)
അശ്വത്ഥാമോവാച। 7-157-93x (4683)
ഗച്ഛ വത്സ സഹാന്യൈസ്ത്വം യുധ്യസ്വാമരവിക്രമ।
ന ഹി പുത്രേണ ഹൈഡിംബ പിതാ ന്യായ്യഃ പ്രബാധിതും॥ 7-157-93 (51998)
കാമം ഖലു ന രോഷോ മേ ഹൈഡിംബേ വിദ്യതേ ത്വയി।
കിം തു രോഷാന്വിതോ ജന്തുർഹന്യാദാത്മാനമപ്യുത॥ 7-157-94 (51999)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-157-95x (4684)
ശ്രുത്വൈതത്ക്രോധതാംരാക്ഷഃ പുത്രശോകസമന്വിതഃ।
അശ്വത്ഥാമാനമായസ്തോ ഭൈമസേനിരഭാഷത॥ 7-157-95 (52000)
കിമഹം കാതരോ ദ്രൌണേ പൃഥഗ്ജന ഇവാഹവേ॥
യൻമാം ഭീഷയസേ വാഗ്ഭിരസദേതദ്വചസ്തവ॥ 7-157-96 (52001)
ഭീമാത്ഖലു സമുത്പന്നഃ കുരൂണാം വിപുലേ കുലേ।
പാണ്ഡവാനാമഹം പുത്രഃ സമരേഷ്വനിവർതിനാം॥ 7-157-97 (52002)
രക്ഷസാമധിരാജോഽഹം ദശഗ്രീവസമോ ബലേ।
തിഷ്ഠതിഷ്ഠ ന മേ ജീവന്ദ്രോണപുത്ര ഗമിഷ്യസി॥ 7-157-98 (52003)
യുദ്ധശ്രദ്ധാമഹം തേഽദ്യ വിനേഷ്യാമി രണാജിരേ॥ 7-157-99 (52004)
ഇത്യുക്ത്വാ ക്രോധതാംരാക്ഷോ രാക്ഷസഃ സുമഹാബലഃ।
ദ്രൌണിമഭ്യദ്രവത്ക്രുദ്ധോ ഗജേന്ദ്രമിവ കേസരീ॥ 7-157-100 (52005)
രഥാക്ഷമാത്രൈരിഷുഭിരഭ്യവർഷദ്ധടോത്കചഃ।
രഥിനാമൃഷഭം ദ്രൌണിം ധാരാഭിരിവ തോയദഃ॥ 7-157-101 (52006)
ശരവൃഷ്ടിം ശരൈർദ്രൌണിരപ്രാപ്താം താം വ്യശാതയത്।
തതോന്തരിക്ഷേ ബാണാനാം സംഗ്രാമോഽന്യ ഇവാഭവത്॥ 7-157-102 (52007)
അഥാസ്ത്രസംമർദകൃതൈർവിസ്ഫുലിംഗൈസ്തദാ ബഭൌ।
വിഭാവരീമുഖേ വ്യോമ ഖദ്യോതൈരിവ ചിത്രിതം॥ 7-157-103 (52008)
നിശാംയ നിഹതാം മായാം ദ്രൌണിനാ രണമാനിനാ।
ഘടോത്കചസ്തതോ മായാം സസർജാന്തർഹിതഃ പുനഃ॥ 7-157-104 (52009)
സോഽഭവദ്ഗിരിരത്യുച്ചഃ ശിഖരൈസ്തരുസങ്കടൈഃ।
ശൂലപ്രാസാസിമുസലജലപ്രസ്രവണോ മഹാൻ॥ 7-157-105 (52010)
തമഞ്ജനഗിരിപ്രഖ്യം ദ്രൌണിർദൃഷ്ട്വാ മഹീധരം।
പ്രപതദ്ഭിശ്ച ബഹുഭിഃ ശസ്ത്രസംഘൈർന വിവ്യഥേ॥ 7-157-106 (52011)
തതോ ഹസന്നിവ ദ്രൌണിർവജ്രമസ്ത്രമുദൈരയത്।
സ തേ നാസ്ത്രൈണ ശൈലേന്ദ്രഃ ക്ഷിപ്തഃ ക്ഷിപ്രം വ്യനശ്യത॥ 7-157-107 (52012)
തതഃ സ തോയദോ ഭൂത്വാ നീലഃ സേന്ദ്രായുധോ ദിവി।
അശ്മവൃഷ്ടിഭിരത്യുഗ്രോ ദ്രൌണിമാച്ഛാദയദ്രണേ॥ 7-157-108 (52013)
അഥ സന്ധായ വായവ്യമസ്ത്രമസ്ത്രവിദാം വരഃ।
വ്യധമദ്ദ്രോണതനയോ നീലമേഘം സമുത്ഥിതം॥ 7-157-109 (52014)
സ മാർഗണഗണൈർദ്രൌണിർദിശഃ പ്രച്ഛാദ്യ സർവശഃ।
ശതം രഥസഹസ്രാണാം ജഘാന ദ്വിപദാം വരഃ॥ 7-157-110 (52015)
സ ദൃഷ്ട്വാ പുനരായാന്തം രഥേനായതകാർമുകം।
ഘടോത്കചമസംഭ്രാന്തം രാക്ഷസൈർബഹുഭിർവൃതം॥ 7-157-111 (52016)
സിംഹശാർദൂലസദൃശൈർമത്തദ്വിരദവിക്രമൈഃ।
ഗജസ്ഥൈശ്ച രഥസ്ഥൈശ്ച വാജിപൃഷ്ഠഗതൈരപി॥ 7-157-112 (52017)
വികൃതാസ്യശിരോഗ്രീവൈർഹിഡിംബാനുചരൈഃ സഹ।
പൌലസ്ത്യൈര്യാതുധാനൈശ്ച താമസൈശ്ചേന്ദ്രവിക്രമൈഃ॥ 7-157-113 (52018)
നാനാശസ്ത്രധരൈർവീരൈർനാനാകവചഭൂഷണൈഃ।
മഹാബലൈർഭീമരവൈഃ സംരംഭോദ്വൃത്തലോചനൈഃ॥ 7-157-114 (52019)
ഉപസ്ഥിതൈസ്തതോ യുദ്ധേ രാക്ഷസൈര്യുദ്ധദുർമദൈഃ।
വിഷണ്ണമഭിസംപ്രേക്ഷ്യ പുത്രം തേ ദ്രൌണിരബ്രവീത്॥ 7-157-115 (52020)
തിഷ്ഠ ദുര്യോധനാദ്യ ത്വം ന കാര്യഃ സംഭ്രമസ്ത്വയാ।
സഹൈഭിർഭ്രാതൃഭിർവീരൈഃ പാർഥിവൈശ്ചേന്ദ്രവിക്രമൈഃ॥ 7-157-116 (52021)
നിഹനിഷ്യാംയമിത്രാംസ്ത ന തവാസ്തി പരാജയഃ।
സത്യം തേ പ്രതിജാനാമി പര്യാശ്വാസയ വാഹിനീം॥ 7-157-117 (52022)
ദുര്യോധന ഉവാച 7-157-118x (4685)
ന ത്വേതദദ്ഭുതം മന്യേ യത്തേ മഹദിദം മനഃ।
അസ്മാസു ച പരാ ഭക്തിസ്തവ ഗൌതമിനന്ദന॥ 7-157-118 (52023)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-157-119x (4686)
അശ്വത്ഥാമാനമുക്ത്വൈവം തതഃ സൌബലമബ്രവീത്।
വൃതം രഥസഹസ്രേണ ഹയാനാം രണശോഭിനാം॥ 7-157-119 (52024)
ഷഷ്ട്യാ രഥസഹസ്രൈശ്ച പ്രയാഹി ത്വം ധനഞ്ജയം।
കർണശ്ച വൃഷസേനശ്ച കൃപോ നീലസ്തഥൈവ ച॥ 7-157-120 (52025)
ഉദീച്യാഃ കൃതവർമാ ച പുരുമിത്രഃ സുതാപനഃ।
ദുഃശാസനോ നികുംഭശ്ച കുണ്ഡഭേദീ പരാക്രമഃ॥ 7-157-121 (52026)
പൂരഞ്ജയോ ദൃഢരഥഃ പതാകീ ഹേമകംപനഃ।
ശല്യാരുണീന്ദ്രസേനാശ്ച സഞ്ജയോ വിജയോ ജയഃ॥ 7-157-122 (52027)
കമലാക്ഷഃ പരക്രാഥീ ജയവർമാ സുദർശനഃ।
ഏതേ ത്വാമനുയാസ്യന്തി പത്തീനാമയുതാനി ഷട്॥ 7-157-123 (52028)
ജഹി ഭീമം യമൌ ചോഭൌ ധർമരാജം ച മാതുല।
അസുരാനിവ ദേവേന്ദ്രോ ജയാശാ മേ ത്വയി സ്ഥിതാ॥ 7-157-124 (52029)
ദാരിതാന്ദ്രൌണിനാ ബാണൈർഭൃശം വിക്ഷതവിഗ്രഹാൻ।
ജഹി മാതുല കൌന്തേയാനസുരാനിവ പാവകിഃ॥ 7-157-125 (52030)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-157-126x (4687)
ഏവമുക്തോ യയൌ ശീഘ്രം പുത്രേണ തവ സൌബലഃ।
പിപ്രീഷുസ്തേ സുതാന്രാജന്ദിധക്ഷുശ്ചൈവ പാണ്ഡവാൻ॥ 7-157-126 (52031)
അഥ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം ദ്രൌണിരാക്ഷസയോർമൃധേ।
വിഭാവര്യാം സുതുമുലം ശക്രപ്രഹ്ലാദയോരിവ॥ 7-157-127 (52032)
തതോ ഘടോത്കചോ ബാണൈർദശഭിർഗൌതമീസുതം।
ജഘാനോരസി സങ്ക്രുദ്ധൌ വിഷാഗ്നിപ്രതിമൈർദൃഢൈഃ॥ 7-157-128 (52033)
സ തൈരഭ്യാഹതോ ഗാഢം ശരൈർഭീമസുതേരിതൈഃ।
ചചാല രഥമധ്യസ്ഥോ വാതോദ്ധൂത ഇവ ദ്രുമഃ॥ 7-157-129 (52034)
ഭൂയശ്ചാഞ്ജലികേനാഥ മാർഗണേന മഹാപ്രഭം।
ദ്രൌണിഹസ്തസ്ഥിതം ചാപം ചിച്ഛേദാശു ഘടോത്കചഃ॥ 7-157-130 (52035)
തതോഽന്യദ്ദ്രൌണിരാദയ ധനുർഭാരസഹം മഹത്।
വവർഷ വിശിഖാംസ്തീക്ഷ്ണാന്വാരിധാരാ ഇവാംബുദഃ॥ 7-157-131 (52036)
തതഃ ശാരദ്വതീപുത്രഃ പ്രേഷയാമാസ ഭാരത।
സുവർണപുംഖാഞ്ഛത്രുഘ്നാൻഖചരാൻഖചരം പ്രതി॥ 7-157-132 (52037)
തദ്ബാണൈരർദിതം യൂഥം രക്ഷസാം പീനവക്ഷസാം।
സിംഹൈരിവ ബഭൌ മത്തം ഗജാനാമാകുലം കുലം॥ 7-157-133 (52038)
വിധംയ രാക്ഷസാൻബാണൈഃ സാശ്വസൂതരഥദ്വിപാൻ।
ദദാഹ ഭഗവാന്വഹ്നിർഭൂതാനീവ യുഗക്ഷയേ॥ 7-157-134 (52039)
സ ദഗ്ധ്വാഽക്ഷൌഹിണീം ബാമൈർനൈർഋതീം രുരുചേ നൃപ।
പുരേവ ത്രിപുരം ദഗ്ധ്വാ ദിവി ദേവോ മഹേശ്വരഃ॥ 7-157-135 (52040)
യുഗാന്തേ സർവഭൂതാനി ദഗ്ധ്വേവ വസുരുൽബണഃ।
രരാജ ജയതാം ശ്രേഷ്ഠോ ദ്രോണപുത്രസ്തവാഹിതാൻ॥ 7-157-136 (52041)
തതോ ഘടോത്കചഃ ക്രുദ്ധോ രക്ഷസാം ഭീമകർമണാം।
ദ്രൌണിം ഹതേതി മഹതീം ചോദയാമാസ താം ചമൂം॥ 7-157-137 (52042)
ഘടോത്കചസ്യ താമാജ്ഞാം പ്രതിഗൃഹ്യാഥ രാക്ഷസാഃ।
ദംഷ്ട്രോജ്ജ്വലാ മഹാവക്ത്രാ ഘോരരൂപാ ഭയാനകാഃ॥ 7-157-138 (52043)
വ്യാത്താനനാ ഘോരജിഹ്വാഃ ക്രോധതാംരേക്ഷണാ ഭൃശം।
സിംഹനാദേന മഹതാ നാദയന്തോ വസുന്ധരാം॥ 7-157-139 (52044)
ഹന്തുമഭ്യദ്രവന്ദ്രൌണിം നാനാപ്രഹരണായുധാഃ।
ശക്തീഃ ശതഘ്നീഃ പരിഘാനശനീഃ ശൂലപട്ടശാൻ॥ 7-157-140 (52045)
ഖംഗാൻഗദാഭിണ്ഡിപാലാൻമുസലാനി പരശ്വഥാൻ।
പ്രാസാനസീംസ്തോമരാംശ്ച കണപാൻകംപനാഞ്ഛിതാൻ॥ 7-157-141 (52046)
സ്ഥൂലാൻഭുശുണ്ഡ്യശ്മഗദാസ്ഥൂണാൻകാർഷ്ണ്യായസാംസ്തഥാ।
മുദ്ഗരാംʼശ്ച മഹാഘോരാൻസമരേ ശത്രുദാരണാൻ॥ 7-157-142 (52047)
ദ്രൌണിമൂർധന്യസന്ത്രസ്താ രാക്ഷസാ ഭീമവിക്രമാഃ।
ചിക്ഷിപുഃ ക്രോധതാംരാക്ഷാഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-157-143 (52048)
തച്ഛസ്ത്രവർഷം സുമഹദ്ദ്രോണപുത്രസ്യ മൂർധനി।
പതമാനം സമീക്ഷ്യാഽഥ യോധാസ്തേ വ്യഥിതാഽഭവൻ॥ 7-157-144 (52049)
ദ്രോണപുത്രസ്തു വിക്രാന്തസ്തദ്വർഷം ഘോരമുച്ഛ്രിതം।
ശരൈർവിധ്വംസയാമാസ വജ്രകൽപൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 7-157-145 (52050)
തതോഽന്യൈർവിശിഖൈസ്തൂർണം സ്വർണപുംഖൈർമഹാമനാഃ।
നിജഘ്നേ രാക്ഷസാന്ദ്രൌണിർദിവ്യാസ്ത്രപ്രതിമന്ത്രിതൈഃ॥ 7-157-146 (52051)
തദ്ബാണൈരർദിതം യൂഥം രക്ഷസാം പീനവക്ഷസാം।
സിംഹൈരിവ ബഭൌ മത്തം ഗജാനാമാകുലം കുലം॥ 7-157-147 (52052)
തേ രാക്ഷസാഃ സുസങ്ക്രുദ്ധാ ദ്രോണപുത്രേണ താഡിതാഃ।
ക്രുദ്ധാഃ സ്മ പ്രാദ്രവന്ദ്രൌണിം ജിഘാംസന്തോ മഹാബലഃ॥ 7-157-148 (52053)
തത്രാദ്ഭുതമിമം ദ്രൌണിർദർശയാമാസ വിക്രമം।
അശക്യം കർതുമന്യേന സർവഭൂതേഷു ഭാരത॥ 7-157-149 (52054)
യദേകോ രാക്ഷസീം സേനാം ക്ഷണാദ്ദ്രൌണിർമഹാസ്ത്രവിത്।
ദദാഹ ജ്വലിതൈർബാണൈ രാക്ഷസേന്ദ്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-157-150 (52055)
സ ഹത്വാ രാക്ഷസാനീകം രരാജ ദ്രൌണിരാഹവേ।
യുഗാന്തേ സർവഭൂതാനി സംവർതക ഇവാനലഃ॥ 7-157-151 (52056)
തം ദഹന്തമനീകാനി ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
തേഷു രാജസഹസ്രേഷു പാണ്ഡവേയേഷു ഭാരത॥ 7-157-152 (52057)
നൈനം നിരീക്ഷിതും കശ്ചിദശക്നോദ്ദ്രൌണിമാഹവേ।
ഋതേ ഘടോത്കചാദ്വീരാദ്രാക്ഷസേന്ദ്രാൻമഹാബലാത്॥ 7-157-153 (52058)
സ പുനർഭരതശ്രേഷ്ഠ ക്രോധാദുദ്ധാന്തലോചനഃ।
തലം തലേന സംഹത്യ സന്ദശ്യ ദശനച്ഛദം॥ 7-157-154 (52059)
സ്വ സൂതമബ്രവീത്ക്രുദ്ധോ ദ്രോണപുത്രായ മാം വഹ।
സ യയൌ ഘോരരൂപേണ സുപതാകേന ഭാസ്വതാ॥ 7-157-155 (52060)
ദ്വൈരഥം ദ്രോണപുത്രേണ പുനരപ്യരിസൂദനഃ।
സ വിനദ്യ മഹാനാദം സിംഹവദ്ഭീമവിക്രമഃ॥ 7-157-156 (52061)
ചിക്ഷേപാവിദ്ധ്യ സംഗ്രാമേ ദ്രോണപുത്രായ രാക്ഷസഃ।
അഷ്ടഘണ്ടാം മഹാഘോരാമശനിം ദേവനിർമിതാം॥ 7-157-157 (52062)
താമവപ്ലുത്യ ജഗ്രാഹ ദ്രൌണിർന്യസ്യ രഥേ ധനുഃ।
ചിക്ഷേപ ചൈനാം തസ്യൈവ സ്യന്ദനാത്സോഽവപ്ലുപ്ലുവേ॥ 7-157-158 (52063)
സാശ്വസൂതധ്വജം യാനം ഭസ്മ കൃത്വാ മഹാപ്രഭാ।
വിവേശ വസുധാം ഭിത്ത്വാ സാഽശനിർഭൃശദാരുണാ॥ 7-157-159 (52064)
ദ്രൌണേസ്തത്കർമ ദൃഷ്ട്വാ തു സർവഭൂതാന്യപൂജയൻ।
യദപ്ലുത്യ ജഗ്രാഹ ഘോരാം ശങ്കരനിർമിതാം॥ 7-157-160 (52065)
ധൃഷ്ടദ്യുംനരഥം ഗത്വാ ഭൈമസേനിസ്തതോ നൃപ।
ധനുർഘോരം സമാദായ മഹദിന്ദ്രായുധോപമം।
മുമോച നിശിതാൻബാണാൻപുനർദ്രൌണേർമഹോരസി॥ 7-157-161 (52066)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്ത്വസംഭ്രാന്തോ മുമോചാശീവിഷോപമാൻ।
സുവർണപുംഖാന്വിശിഖാന്ദ്രോണപുത്രസ്യ വക്ഷസി॥ 7-157-162 (52067)
തതോ മുമോച നാരാചാന്ദ്രൌണിസ്താംശ്ച സഹസ്രശഃ।
താവപ്യഗ്നിശിഖപ്രഖ്യൈർജുഘ്നതുസ്തസ്യ മാർഗണാൻ॥ 7-157-163 (52068)
അതിതീവ്രം മഹദ്യുദ്ധം തയോഃ പുരുഷസിംഹയോഃ।
യോധാനം പ്രീതിജനനം ദ്രൌണേശ്ച ഭരതർഷഭ॥ 7-157-164 (52069)
തതോ രഥസഹസ്രേണ ദ്വിരദാനാം ശതൈസ്ത്രിഭിഃ।
ഷഡ്ഭിർവാജിസഹസ്രൈശ്ച ഭീമസ്തം ദേശമാഗമത്॥ 7-157-165 (52070)
തതോ ഭീമാത്മജം രക്ഷോ ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച സാനുഗം।
അയോധയത ധർമാത്മാ ദ്രൌണിരക്ലിഷ്ടവിക്രമഃ॥ 7-157-166 (52071)
തത്രാദ്ഭുതതമം ദ്രൌണിർദർശയാമാസ വിക്രമം।
അശക്യം കർതുമന്യേന സർവഭൂതേഷു ഭാരത॥ 7-157-167 (52072)
നിമേഷാന്തരമാത്രേണ സാശ്വസൂതരഥദ്വിപാം।
അക്ഷൌഹിണീം രാക്ഷസാനാം ശിതൈർബാണൈരശാതയത്॥ 7-157-168 (52073)
മിഷതോ ഭീമസേനസ്യ ഹൈഡിംബേഃ പാർഷതസ്യ ച।
യമയോർധർമപുത്രസ്യ വിജയസ്യാച്യുതസ്യ ച॥ 7-157-169 (52074)
പ്രഗാഢമഞ്ജോഗതിഭിർനാരാചൈരഭിതാഡിതാഃ।
നിപേതുർദ്വിരദാ ഭൂമൌ സശൃംഗാ ഇവ പർവതാഃ॥ 7-157-170 (52075)
നികൃത്തൈർഹസ്തിഹസ്തൈശ്ച വിചലദ്ഭിരിതസ്തതഃ।
രരാജ വസുധാ കീർണാ വിസർപദ്ഭിരിവോരഗൈഃ॥ 7-157-171 (52076)
ക്ഷിപ്തൈഃ കാഞ്ചനദണ്ഡൈശ്ച നൃപച്ഛത്രൈഃ ക്ഷിതിർബഭൌ।
ദ്യൌരിവോദിതചന്ദ്രാർകാ ഗ്രഹാകീർണാ യുഗക്ഷയേ॥ 7-157-172 (52077)
പ്രവൃദ്ധധ്വജമണ്ഡൂകാം ഭേരീവിസ്തീർണകച്ഛപാം॥
ഛത്രഹംസാവലീജുഷ്ടാം ഫേനചാമരമാലിനീം॥ 7-157-173 (52078)
കങ്കഗൃഘ്രമഹാഗ്രാഹാം നൈകായുധഝഷാകുലാം।
വിസ്തീർണഗജപാഷാണാം ഹതാശ്വമകരാകുലാം॥ 7-157-174 (52079)
രഥക്ഷിപ്തമഹാവപ്രാം പതാകാരുചിരദ്രുമാം।
ശരമീനാം മഹാരൌദ്രാം പ്രാസശക്ത്യൃഷ്ടിഡുണ്ഡുഭാം॥ 7-157-175 (52080)
മജ്ജാമാംസമഹാപങ്കാം കബന്ധാവർജിതോഡുപാം।
കേശശൈവലകൽമാഷാം ഭീരൂണാം കശ്മലാവഹാം॥ 7-157-176 (52081)
നാഗേന്ദ്രഹയയോധാനാം ശരീരവ്യയസംഭവാം।
ശോണിതൌഘമഹാഘോരാം ദ്രൌണിഃ പ്രാവർതയന്നദീം॥ 7-157-177 (52082)
യോധാർതരവനിർഘോഷാം ക്ഷതജോർമിസമാകുലാം।
പ്രയാന്തീം സുമഹാഘോരാം യമരാഷ്ട്രമഹോദധിം॥ 7-157-178 (52083)
നിഹത്യ രാക്ഷസാൻബാണൈർദ്രൌണിർഹൈഡിംബിമാർദയത്।
പുനരപ്യതിസങ്ക്രുദ്ധഃ സവൃകോദരപാർഷതാൻ॥ 7-157-179 (52084)
സ നാരാചഗണൈഃ പാർഥാന്ദ്രൌണിർവിദ്ധാ മഹാബലഃ।
ജഘാന സുരഥം നാമ ദ്രുപദസ്യ സുതം വിഭുഃ॥ 7-157-180 (52085)
പുനഃ ശത്രുഞ്ജയം നാമ ദ്രുപദസ്യാത്മജം രണേ।
ബലാനീകം ജയാനീകം ജയാശ്വം ചാഭിജഘ്നിവാൻ॥ 7-157-181 (52086)
ശ്രുതാഹ്വയം ച രാജാനം ദ്രൌണിർനിന്യേ യമക്ഷയം।
ത്രിഭിശ്ചാന്യൈഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ സുപുംഖൈർഹേമമാലിനം॥ 7-157-182 (52087)
ജഘാന സ പൃഷധ്രം ച ചന്ദ്രസേനം ച മാരിഷ।
കുന്തിഭോജസുതാംശ്ചാസൌ ദശഭിർദശ ജഘ്നിവാൻ॥ 7-157-183 (52088)
അസ്വത്ഥാമാ സുസങ്ക്രുദ്ധഃ സന്ധായോഗ്രമജിഹ്മഗം।
മുമോചാകർണപൂർണേന ധനുഷാ ശരമുത്തമം।
യമദണ്ഡോപമം ഘോരമുദ്ദിശ്യാശു ഘടോത്കചം॥ 7-157-184 (52089)
സ ഭിത്ത്വാ ഹൃദയം തസ്യ രാക്ഷസസ്യ മഹാശരഃ।
വിവേശ വസുധാം ശീഘ്രം സപുംഖഃ പൃഥിവീപതേ॥ 7-157-185 (52090)
തം ഹതം പതിതം ജ്ഞാത്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരഥഃ।
ദ്രൌണേഃ സകാശാദ്രാജേന്ദ്ര വ്യപനിന്യേ രഥോത്തമം॥ 7-157-186 (52091)
തതഃ പരാങ്മുഖനൃപം സൈന്യം യൌധിഷ്ഠിരം നൃപ।
പരാജിത്യ രണേ വീരോ ദ്രോണപുത്രോ നനാദ ഹ।
പൂജിതഃ സർവഭൂതേഷു തവ പുത്രൈശ്ച ഭാരത॥ 7-157-187 (52092)
അഥ ശരശതഭിന്നകൃത്തദേഹൈ--
ർഹതപതിതൈഃ ക്ഷണദാചരൈഃ സമന്താത്।
നിധനമുപഗതൈർമഹീ കൃതാഽഭൂ--
ദ്ഗിരിശിഖരൈരിവ ദുർഗമാഽതിരൌദ്രാ॥ 7-157-188 (52093)
തം സിദ്ധഗന്ധർവപിശാചസംഘാ
നാഗാഃ സുപർണാഃ പിതരോ വയാംസി।
രക്ഷോഗണാ ഭൂതഗണാശ്ച ദ്രൌണി--
മപൂജയന്നപ്സരസഃ സുരാശ്ച॥ ॥ 7-157-189 (52094)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ സപ്തപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 157 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-157-9 താരേണോച്ചസ്വരേണ॥ 5-157-19 കൃഷ്ണചരണൈഃ കൃഷ്ണയോശ്ചരണൈഃ॥ 5-157-40 ദ്രോണമഭിധാവന്തം ബീഭത്സും ദൃഷ്ട്വാ യൌധിഷ്ഠിരം ബലം തത്സൈന്യം ദ്രോണസൈന്യംപ്രതി പുനഃ സന്ന്യവർതതേതി സംബന്ധഃ॥ 5-157-58 കാർഷ്ണായസം തീക്ഷ്ണലോഹമയം॥ 5-157-59 ന ഹയൈർനാപി വാരണൈർഗജൈഃ കിന്തു പിശാചൈഃ॥ 5-157-93 ഗച്ഛ വത്സേതി പുത്രേണേതി ച ഭീമസേനസംബന്ധാത്। പ്രബാധിതും മനഃ--ഖേദമുത്പാദയിതും॥ 5-157-94 ആത്മാനമപി ഹന്യാത്കിമു പുത്രമതോ ജീവനാർഥീ ത്വം നിവർതസ്വേതി ഭാവഃ॥ 5-157-95 ആയസ്തഃ കോപിതഃ॥ 5-157-132 ശാരദ്വതീ കൃപീ। കചരാൻബാണാൻ। ഖചരം രാക്ഷസം॥ 5-157-136 വസുരുൽബണഃ അഗ്നിഃ പ്രലയകാലികഃ॥ 5-157-157 സപ്തപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 158
॥ ശ്രീഃ ॥
7.158. അധ്യായഃ 158
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമേനഃ ബാഹ്ലീകവധഃ॥ 1 ॥ തഥാ ദുര്യോധനാനുജദശകസ്യ ശകുനിഭ്രാതൃപഞ്ചകസ്യ ച വധഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-158-0 (52095)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-158-0x (4688)
ദ്രുപദസ്യാത്മജാന്ദൃഷ്ട്വാ കുന്തിഭോജസുതാംസ്തഥാ।
ദ്രോണപുത്രേണ നിഹതാന്രാക്ഷസാംശ്ച സഹസ്രശഃ॥ 7-158-1 (52096)
യുധിഷ്ഠിരോ ഭീമസേനോ ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാർഷതഃ।
യുയുധാനശ്ച സംയത്താ യുദ്ധായൈവ മനോ ദധുഃ॥ 7-158-2 (52097)
സോമദത്തഃ പുനഃ ക്രുദ്ധോ ദൃഷ്ട്വാ സാത്യകിമാഹവേ।
മഹതാ ശരവർഷേണ ച്ഛാദയാമാസ ഭാരത॥ 7-158-3 (52098)
തതഃ സമഭവദ്യുദ്ധമതീവ ഭയവർധനം।
ത്വദീയാനാം പരേഷാം ച ഘോരം വിജയകാങ്ക്ഷിണാം॥ 7-158-4 (52099)
തം ദൃഷ്ട്വാ സമുപായാന്തം രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
ദശഭിഃ സാത്വതസ്യാർഥേ ഭീമോ വിവ്യാധ സായകൈഃ॥ 7-158-5 (52100)
സോമദത്തോഽപി തം വീരം ശതേന പ്രത്യവിധ്യത।
സാത്വതസ്ത്വഭിസങ്ക്രുദ്ധഃ പുത്രാധിഭിരഭിപ്ലുതം॥ 7-158-6 (52101)
വൃദ്ധം വൃദ്ധഗുണൈര്യുക്തം യയാതിമിവ നാഹുഷം।
വിവ്യാധ ദശഭിസ്തീക്ഷ്ണൈഃ ശരൈർവജ്രനിപാതനൈഃ।
ശക്ത്യാ ചൈനം വിനിർഭിദ്യ പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 7-158-7 (52102)
തതസ്തു സാത്യകേരർഥേ ഭീമസേനോ നവം ദൃഢം।
മുമോച പരിഘം ഘോരം സോമദത്തസ്യ മൂർധനി॥ 7-158-8 (52103)
സാത്വതോഽപ്യഗ്നിസങ്കാശം മുമോച ശരമുത്തമം।
സോമദത്തോരസി ക്രുദ്ധഃ സുപത്രം നിശിതം യുധി॥ 7-158-9 (52104)
യുഗപത്പേതതുർവീര ഘോരൌ പരിഘമാർഗണൌ।
ശരീരേ സോമദത്തസ്യ സ പപാത മഹാരഥഃ॥ 7-158-10 (52105)
വ്യാമോഹിതേ തുനയേ ബാഹ്ലീകസ്തമുപാദ്രവത്।
വിസൃജഞ്ഛരവർഷാണി കാലവർഷീവ തോയദഃ॥ 7-158-11 (52106)
ഭീമോഽഥ സാത്വതസ്യാർഥേ ബാഹ്ലീകം നവഭിഃ ശരൈഃ।
പ്രാതിപേയം മഹാത്മാനം വിവ്യാധ രണമൂർധനി॥ 7-158-12 (52107)
പ്രാതിപേയസ്തു സങ്ക്രുദ്ധഃ ശക്തിം ഭീമസ്യ വക്ഷസി।
നിചഖാന മഹാബാഹുഃ പുരന്ദര ഇവാശനിം॥ 7-158-13 (52108)
സ തഥാഽഭിഹതോ ഭീമശ്ചകംപേ ച മുമോഹ ച।
പ്രാപ്യ ചേതശ്ച ബലവാൻഗദാമസ്മൈ സസർജ ഹ॥ 7-158-14 (52109)
സാ പാണ്ഡവേന പ്രഹിതാ ബാഹ്ലീകസ്യ ശിരോഽഹരത്।
സ പപാത ഹതഃ പൃഥ്വ്യാം വജ്രാഹത ഇവാദ്രിരാട്॥ 7-158-15 (52110)
തസ്മിന്വിനിഹതേ വീരേ ബാഹ്ലീകേ പുരുഷർഷഭ।
പുത്രാസ്തേഽഭ്യർദയൻഭീമം ദശ ദാശരഥേഃ സമാഃ॥ 7-158-16 (52111)
നാഗദത്തോ ദൃഢരഥോ മഹാബാഹുരയോഭുജഃ।
ദൃഢഃ സുഹസ്തോ വിരജാഃ പ്രമാഥ്യുഗ്രോഽനുയായ്യപി॥ 7-158-17 (52112)
താന്ദൃഷ്ട്വാ ചുക്രുധേ ഭീമോ ജഗൃഹേ ഭാരസാധനാൻ।
ഏകമേകം സമുദ്ദിശ്യ പാതയാമാസ മർമസു॥ 7-158-18 (52113)
തേ വിദ്ധാ വ്യസവഃ പേതുഃ സ്യന്ദനേഭ്യോ ഹതൌജസഃ।
ചണ്ഡവാതപ്രഭഗ്നാസ്തു പർവതാഗ്രാൻമഹീരുഹാഃ॥ 7-158-19 (52114)
നാരാചൈർദശഭിർഭീമസ്താന്നിഹത്യ തവാത്മജാൻ।
കർണസ്യ ദയിതം പുത്രം വൃഷസേനമവാകിരത്॥ 7-158-20 (52115)
തതോ വൃകരഥോ നാമ ഭ്രാതാ കർണസ്യ വിശ്രുതഃ।
ജഘാന ഭീമം നാരാചൈസ്തമപ്യഭ്യദ്രവദ്ബലീ॥ 7-158-21 (52116)
തതഃ സപ്തരഥാന്വീരഃ ശ്യാലാനാം തവ ഭാരത।
നിഹത്യ ഭീമോ നാരാചൈഃ ശതചന്ദ്രമപോഥയത്॥ 7-158-22 (52117)
അമർഷയന്തോ നിഹതം ശതചന്ദ്രം മഹാരഥം।
ശകുനേർഭ്രാതരോ വീരാ ഗവാക്ഷഃ ശരഭോ വിഭുഃ॥ 7-158-23 (52118)
സുഭഗോ ഭാനുദത്തശ്ച ശൂരാഃ പഞ്ച മഹാരഥാഃ।
അഭിദ്രുത്യ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈർഭീമസേനമതാഡയൻ॥ 7-158-24 (52119)
സ താഡ്യമാനോ നാരാചൈർവൃഷ്ടിവേഗൈരിവാചലഃ।
ജഘാന പഞ്ചഭിർബാണൈഃ പഞ്ചൈവാതിരഥാൻബലീ॥ 7-158-25 (52120)
താന്ദൃഷ്ട്വാ നിഹതാന്വീരാന്വിചേലുർനൃപസത്തമാഃ॥ 7-158-26 (52121)
തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ ക്രുദ്ധസ്തവാനീകമശാതയത്॥
മിഷതഃ കുംഭയോനേസ്തു പുത്രാണാം തവ ചാനഘ॥ 7-158-27 (52122)
അംബഷ്ഠാൻമാലവാഞ്ഛൂരാംസ്ത്രിഗർതാൻസശിബീനപി।
പ്രാഹിണോൻമൃത്യുലോകായ ക്രുദ്ധോ യുദ്ധേ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-158-28 (52123)
അഭീഷാഹാഞ്ഛൂരസേനാൻബാഹ്ലീകാൻസവസാതികാൻ।
നിഹത്യ പൃഥിവീം രാജാ ചക്രേ ശോണിതകർദമാം॥ 7-158-29 (52124)
യൌധേയാൻമാലവാന്രാജൻമദ്രകാണാം ഗണാന്യുധി।
പ്രാഹിണോൻമൃത്യുലോകായ ശൂരാൻബാണൈര്യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-158-30 (52125)
ഹതാഹരത ഗൃഹ്ണീത വിധ്യത വ്യവകൃന്തത।
ഇത്യാസീത്തുമുലഃ ശബ്ദോ യുധിഷ്ഠിരരഥം പ്രതി॥ 7-158-31 (52126)
സൈന്യാനി ദ്രാവയന്തം തം ദ്രോണോ ദൃഷ്ട്വാ യുധിഷ്ഠിരം।
ചോദിതസ്തവ പുത്രേണ സായകൈരഭ്യവാകിരത്॥ 7-158-32 (52127)
ദ്രോണസ്തു പരമക്രുദ്ധോ വായവ്യാസ്ത്രേണ പാർഥിവം।
വിവ്യാധ സോഽപി തദ്ദിവ്യമസ്ത്രമസ്ത്രേണ ജഘ്നിവാൻ॥ 7-158-33 (52128)
തസ്മിന്വിനിഹതേ ചാസ്ത്രേ ഭാരദ്വാജോ യുധിഷ്ഠിരേ।
വാരുണം യാംയമാഗ്നേയം ത്വാഷ്ട്രം സാവിത്രമേവ ച।
ചിക്ഷേപ പരമക്രുദ്ധോ ജിഘാംസുഃ പാണ്ഡുനന്ദനം॥ 7-158-34 (52129)
ക്ഷിപ്താനി ക്ഷിപ്യമാണാനി താനി ചാസ്ത്രാണി ധർമജഃ।
ജഘാനാസ്ത്രൈർമഹാബാഹുഃ കുംഭയോനേരവിത്രസൻ॥ 7-158-35 (52130)
സത്യാം ചികീർഷമാണസ്തു പ്രതിജ്ഞാം കുംഭസംഭവഃ॥ 7-158-36 (52131)
പ്രാദുശ്ചക്രേഽസ്ത്രമൈന്ദ്രം വൈ പ്രാജാപത്യം ച ഭാരത।
ജിഘാംസുർധർമതനയം തവ പുത്രഹിതേ രതഃ॥ 7-158-37 (52132)
പതിഃ കുരൂണാം ഗജസിംഹഗാമീ
വിശാലവക്ഷാഃ പൃഥുലോഹിതാക്ഷഃ।
പ്രാദുശ്ചകാരാസ്ത്രമഹീനതേജാ
മാഹേന്ദ്രമസ്ത്രം സ ജഘാന തേന॥ 7-158-38 (52133)
വിഹന്യമാനേഷ്വസ്ത്രേഷു ദ്രോണഃ ക്രോധസമന്വിതഃ।
യുധിഷ്ഠിരവധം പ്രേപ്സുർബ്രാഹ്മമസ്ത്രമുദൈരയത്॥ 7-158-39 (52134)
തതോ നാജ്ഞാസിഷം കിഞ്ചിദ്ധോരേണ തമസാഽഽവൃതേ।
സർവഭൂതാനി ച പരം ത്രാസം ജഗ്മുർമഹീപതേ॥ 7-158-40 (52135)
ബ്രഹ്മാസ്ത്രമുദ്യതം ദൃഷ്ട്വാ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ബ്രഹ്മാസ്ത്രേണൈവ രാജേന്ദ്ര തദസ്ത്രം പ്രത്യവാരയത്॥ 7-158-41 (52136)
തതഃ സൈനികമുഖ്യാസ്തേ പ്രശശംസുർനരർഷഭൌ।
ദ്രോണപാർഥൌ മഹേഷ്വാസൌ സർവയുദ്ധവിശാരദൌ॥ 7-158-42 (52137)
തതഃ പ്രമുച്യ കൌന്തേയം ദ്രോണോ ദ്രുപദവാഹിനീം।
വ്യധമത്ക്രോധതാംരാക്ഷോ വായവ്യാസ്ത്രേണ ഭാരത॥ 7-158-43 (52138)
തേ ഹന്യമാനാ ദ്രോണേന പാഞ്ചാലാഃ പ്രാദ്രവൻഭയാത്।
പശ്യതോ ഭീമസേനസ്യ പാർഥസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 7-158-44 (52139)
തതഃ കിരീടീ ഭീമശ്ച സഹസാ സന്ന്യവർതതാം।
മഹദ്ധ്യാം രഥവംശാഭ്യാം പരിഗൃഹ്യ ബലം തദാ॥ 7-158-45 (52140)
ബീഭത്സുർദക്ഷിണം പാർശ്വമുത്തരം ച വൃകോദരഃ।
ഭാരദ്വാജം ശരൌഘാഭ്യാം മഹദ്ഭ്യാമഭ്യവർഷതാം॥ 7-158-46 (52141)
കേകയാഃ സൃഞ്ജയാശ്ചൈവ പാഞ്ചാലാശ്ച മഹൌജസഃ।
അന്വഗച്ഛൻമഹാരാജ മാത്സ്യാശ്ച സഹ സാത്വതൈഃ॥ 7-158-47 (52142)
തതഃ സാ ഭാരതീ സേനാ വധ്യമാനാ കിരീടിനാ।
തമസാ നിദ്രയാ ചൈവ പുനരേവ വ്യദീര്യത॥ 7-158-48 (52143)
ദ്രോണേന വാര്യമാണാസ്തേ സ്വയം തവ സുതേന ച।
നാശക്യന്ത മഹാരാജ യോധാ വാരയിതും തദാ॥ ॥ 7-158-49 (52144)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ അഷ്ടപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 158 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-158-12 പ്രാതിപേയം പ്രതീപപുത്രം॥ 5-158-38 പതിഃ കുരൂണാം യുധിഷ്ഠിരഃ। മാഹേന്ദ്രമന്യത്സ ജഘാനേതി ഝ.പാഠഃ॥ 5-158-158 അഷ്ടപഞ്ചാശദധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 159
॥ ശ്രീഃ ॥
7.159. അധ്യായഃ 159
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കർണേന പാണ്ഡവഹനനം പ്രതിജാനാനമാത്മാനമധിക്ഷിപതഃ കൃപസ്യ ജിഹ്വാച്ഛേദപ്രതിജ്ഞാനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-159-0 (52145)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-159-0x (4689)
ഉദീര്യമാണം തദ്ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാനാം മഹദ്ബലം।
അവിഷഹ്യം ച മന്വാനഃ കർണം ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്॥ 7-159-1 (52146)
അയം സ കാലഃ സംപ്രാപ്തോ മിത്രാണാം മിത്രവത്സല।
ത്രായസ്വ സമരേ കർണ സർവാന്യോധാൻമഹാരഥാൻ॥ 7-159-2 (52147)
പാഞ്ചാലൈർമത്സ്യകൈകേയൈഃ പാണ്ഡവൈശ്ച മഹാരഥൈഃ।
വൃതാൻസമന്താത്സഹ്ക്രുദ്ധൈർനിഃ ശ്വസദ്ഭിരിവോരഗൈഃ॥ 7-159-3 (52148)
ഏതേ നദന്തി സംഹൃഷ്ടാഃ പാണ്ഡവാ ജിതകാശിനഃ।
ശക്രോപമാശ്ച ബഹവഃ പാഞ്ചാലാനാം രഥവ്രജാഃ॥ 7-159-4 (52149)
കർണ ഉവാച। 7-159-5x (4690)
പരിത്രാതുമിഹ പ്രാപ്തോ യദി പാർഥം പുരന്ദരഃ।
തമപ്യാശു പരാജിത്യ തതോ ഹന്താഽസ്മി പാണ്ഡവം॥ 7-159-5 (52150)
സത്യം തേ പ്രതിജാനാമി സമാശ്വസിഹി ഭാരത।
ഹന്താസ്മി പാണ്ഡുതനയാൻപാഞ്ചാലാംശ്ച സമാഗതാൻ॥ 7-159-6 (52151)
ജയം തേ പ്രതിദാസ്യാമി വാസവസ്യേവ പാവകിഃ।
പ്രിയം തവ മയാ കാര്യമിതി ജീവാമി പാർഥിവ॥ 7-159-7 (52152)
സർവേഷാമേവ പാർഥാനാം ഫൽഗുനോ ബലവത്തരഃ।
തസ്യാമോഘാം വിമോക്ഷ്യാമിശക്തിം ശക്രവിനിർമിതാം॥ 7-159-8 (52153)
തസ്മിൻഹതേ മഹേഷ്വാസേ ഭ്രാതരസ്തസ്യ മാനദ।
തവ വശ്യാ ഭവിഷ്യന്തി വനം യാസ്യന്തി വാ പുനഃ॥ 7-159-9 (52154)
മയി ജീവതി കൌരവ്യ വിഷാദം മാ കൃഥാഃ ക്വചിത്।
അഹം ജേഷ്യാമി സമരേ സഹിതാൻസർവപാണ്ഡവാൻ॥ 7-159-10 (52155)
പാഞ്ചാലാൻകേകയാംശ്ചൈവ വൃഷ്ണീംശ്ചാപി സമാഗതാൻ।
ബാണൌഘൈഃ ശകലീകൃത്യ തവ ദാസ്യാമി മേദിനീം॥ 7-159-11 (52156)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-159-12x (4691)
ഏവം ബ്രുവാണം കർണം തു കൃപഃ ശാരദ്വതോഽബ്രവീത്।
സ്മയന്നിവ മഹാബാഹുഃ സൂതപുത്രമിദം വചഃ॥ 7-159-12 (52157)
ശോഭനം ശോഭനം കർണ സനാഥഃ കുരുപുംഗവഃ।
ത്വയാ നാഥേന രാധേയ വചസാ യദി സിധ്യതി॥ 7-159-13 (52158)
ബഹുശഃ കത്ഥസേ കർണ കൌരവസ്യ സമീപതഃ।
ന തു തേ വിക്രമഃ കശ്ചിദ്ദൃശ്യതേ ഫലമേവ വാ॥ 7-159-14 (52159)
സമാഗമഃ പാണ്ഡുസുതൈർദൃഷ്ടസ്തേ ബഹുശോ യുധി।
സർവത്ര നിർജിതശ്ചാസി പാണ്ഡവൈഃ സൂതനന്ദന॥ 7-159-15 (52160)
ഹിയമാണേ തദാ കർണ ഗന്ധർവൈർധൃതരാഷ്ട്രജേ।
തദാഽയുധ്യന്ത സൈന്യാനി ത്വമേകോഽഗ്രേഽപലായിഥാഃ॥ 7-159-16 (52161)
വിരാടനഗരേ ചാപി സമേതാഃ സർവകൌരവാഃ।
പാർഥേന നിർജിതാ യുദ്ധേ ത്വം ച കർണ സഹാനുജഃ॥ 7-159-17 (52162)
ഏകസ്യാപ്യസമർഥസ്ത്വം ഫൽഗുനസ്യ രണാജിരേ।
കഥമുത്സഹസേ ജേതും സകൃഷ്ണാൻസർവപാണ്ഡവാൻ॥ 7-159-18 (52163)
അബ്രുവൻകർണ യുധ്യസ്വ കത്ഥസേ ബഹു സൂതജ।
അനുക്ത്വാ വിക്രമേദ്യസ്തു തദ്വൈ സത്പുരുഷവ്രതം॥ 7-159-19 (52164)
ഗർജിത്വാ സൂതപുത്ര ത്വം ശാരദാഭ്ര ഇവാജലഃ।
നിഷ്ഫലോ ദൃശ്യസേ കർണ തച്ച രാജാ ന ബുധ്യതേ॥ 7-159-20 (52165)
താവദ്ഗർജസ്വ രാധേയ യാവത്പാർഥം ന പശ്യസി।
ആരാത്പാർഥം ഹി തേ ദൃഷ്ട്വാ ദുർലഭം ഗർജിതം പുനഃ॥ 7-159-21 (52166)
ത്വമനാസാദ്യ താൻബാണാൻഫൽഗുനസ്യ വിഗർജസി।
പാർഥസായകവിന്ദ്ധസ്യ ദുർലഭം ഗർജിതം തവ॥ 7-159-22 (52167)
ബാഹുഭിഃ ക്ഷത്രിയാഃ ശൂരാ വാഗ്ഭിഃ ശൂരാ ദ്വിജാതയഃ।
ധനുഷാ ഫൽഗുനഃ ശൂരഃ കർണഃ ശൂരോ മനോരഥൈഃ।
തോഷിതോ യേന രുദ്രോഽപി കഃ പാർഥം പ്രതിഘാതയേത്॥ 7-159-23 (52168)
ഏവം സംരുഷിതസ്തേന തദാ ശാരദ്വതേന ഹ।
കർണഃ പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠഃ കൃപം വാക്യമഥാബ്രവീത്॥ 7-159-24 (52169)
ശൂരാ ഗർജന്തി സതതം പ്രാവൃഷീവ വലാഹകാഃ।
ഫലം ചാശു പ്രയച്ഛന്തി ബീജമുപ്തമനൂഷരേ॥ 7-159-25 (52170)
ദോഷമത്ര ന പശ്യാമി ശൂരാണാം രണമൂർധനി।
തത്തദ്വികത്ഥമാനാനാം ഭാരം ചോദ്വഹതാം മൃധേ॥ 7-159-26 (52171)
യം ഭാരം പുരുഷോ വോഢും മനസാ ഹി വ്യവസ്യതി।
ദൈവമസ്യ ധ്രുവം തത്ര സാഹായ്യായോപപദ്യതേ॥ 7-159-27 (52172)
വ്യവസായദ്വിതീയോഽഹം മനസാ ഭാരമുദ്വഹൻ।
ഹത്വാ പാണ്ഡുസുതാനാജൌ സകൃഷ്ണാൻസഹസാത്വതാൻ।
ഗർജാമി യദ്യഹം വിപ്ര തവ കിം തത്ര നശ്യതി॥ 7-159-28 (52173)
വൃഥാ ശൂരാ ന ഗർജന്തി സജലാ ഇവ തോയദാഃ।
സാമർഥ്യമാത്മനോ ജ്ഞാത്വാ തതോ ഗർജന്തി പണ്ഡിതാഃ॥ 7-159-29 (52174)
സോഽഹമദ്യ രണേ യത്തൌ സഹിതൌ കൃഷ്മപാണ്ഡവൌ।
ഉത്സഹാമി രണേ ജേതും തതോ ഗർജാമി ഗൌതമ॥ 7-159-30 (52175)
പശ്യ ത്വം ഗർജിതസ്യാസ്യ ഫലം മേ വിപ്ര സാനുഗാൻ।
ഹത്വാ പാണ്ഡുസുതാനാജൌ സഹകൃഷ്ണാൻസസാത്വതാൻ।
ദുര്യോധനായ ദാസ്യാമി പൃഥിവീം ഹതകണ്ടകാം॥ 7-159-31 (52176)
കൃപ ഉവാച। 7-159-32x (4692)
മനോരഥപ്രലാപാ മേ ന ഗ്രാഹ്യാസ്തവ സൂതജ॥ 7-159-32 (52177)
സദാ ക്ഷിപസി വൈ കൃഷ്ണൌ ധർമരാജം ച പാണ്ഡവം।
ധ്രുവസ്തത്ര ജയഃ കർണ യത്ര യുദ്ധവിശാരദൌ॥ 7-159-33 (52178)
ദേവഗന്ധർവയക്ഷാണാം മനുഷ്യോരഗരക്ഷസാം।
ദംശിതാനാമപി രണേ അജേയൌ കൃഷ്ണപാണ്ഡവൌ॥ 7-159-34 (52179)
ബ്രഹ്മണ്യഃ സത്യവാഗ്ദാന്തോ ഗുരുദൈവതപൂജകഃ।
നിത്യം ധർമരതശ്ചൈവ കൃതാസ്ത്രശ്ച വിശേഷതഃ॥ 7-159-35 (52180)
ധൃതിമാംശ്ച കൃതജ്ഞശ്ച ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ഭ്രാതരശ്ചാസ്യ ബലിനഃ സർവാസ്ത്രേഷു കൃതശ്രമാഃ॥ 7-159-36 (52181)
ഗുരുവൃത്തിരതാഃ പ്രാജ്ഞാ ധർമനിത്യാ യശസ്വിനഃ।
സംബന്ധിനശ്ചേന്ദ്രവീര്യാഃ സ്വനുർതാഃ പ്രഹാരിണഃ॥ 7-159-37 (52182)
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച ദൌർമുഖിർജനമേജയഃ।
ചന്ദ്രസേനോ രുദ്രസേനഃ കീർതിധർമാ ധ്രുവോ ധരഃ॥ 7-159-38 (52183)
വസുചന്ദ്രോ ദാമചന്ദ്രഃ സിംഹചന്ദ്രഃ സുതേജനഃ।
ദ്രുപദസ്യ തഥാ പുത്രാ ദ്രുപദശ്ച മഹാസ്ത്രവിത്॥ 7-159-39 (52184)
യേഷാമർഥായ സംയത്തോ മത്സ്യരാജഃ സഹാനുജഃ।
ശതാനീകഃ സൂര്യദത്തഃ ശ്രുതാനീകഃ ശ്രുതധ്വജഃ॥ 7-159-40 (52185)
ബലാനീകോ ജയാനീകോ ജയാശ്വോ രഥവാഹനഃ।
ചന്ദ്രോദയഃ സമരഥോ വിരാടഭ്രാതരഃ ശുഭാഃ॥ 7-159-41 (52186)
യമൌ ച ദ്രൌപദേയാശ്ച രാക്ഷസശ്ച ഘടോത്കചഃ।
യേഷാമർഥായ യുധ്യന്തേ ന തേഷാം വിദ്യതേ ക്ഷയഃ॥ 7-159-42 (52187)
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ ഗണാഃ പാണ്ഡുസുതസ്യ വൈ॥ 7-159-43 (52188)
കാമം ഖലു ജഗത്സർവം സദേവാസുരമാനുഷം।
സയക്ഷരാക്ഷസഗണം സഭൂതഭുജഗദ്വിപം।
നിഃശേഷമസ്ത്രവീര്യേണ കുർവാതേ ഭീമഫൽഗുനൌ॥ 7-159-44 (52189)
യുധിഷ്ഠിരശ്ച പൃഥിവീം നിർദഹേദ്ധോരചക്ഷുഷാ॥ 7-159-45 (52190)
അപ്രമേയബലഃ ശൌരിര്യേഷാമർഥേ ച ദംശിതഃ।
കഥം താൻസംയുഗേ കർണ ജേതുമുത്സഹസേ പരാൻ॥ 7-159-46 (52191)
മഹാനപനയസ്ത്വേഷ നിത്യം ഹി തവ സൂതജ।
യസ്ത്വമുത്സഹസേ യോദ്ധും സമരേ ശൌരിണാ സഹ॥ 7-159-47 (52192)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-159-48x (4693)
ഏവമുക്തസ്തു രാധേയഃ പ്രഹസൻഭരതർഷഭ।
അബ്രവീച്ച തദാ കർണോ ഗുരം ശാരദ്വതം കൃപം॥ 7-159-48 (52193)
സത്യമുക്തം ത്വയാ ബ്രഹ്മൻപാണ്ഡവാൻപ്രതി യദ്വചഃ।
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ ഗുണാഃ പാണ്ഡുസുതേഷു വൈ॥ 7-159-49 (52194)
അജയ്യാശ്ച രണേ പാർഥാ ദേവൈരപി സവാസവൈഃ।
സദൈത്യയക്ഷഗന്ധർവൈഃ പിശാചോരഗരാക്ഷസൈഃ॥ 7-159-50 (52195)
തഥാപി പാർഥാഞ്ജേഷ്യാമി ശക്ത്യാ വാസവദത്തയാ।
മമ ഹ്യമോഘാ ദത്തേയം ശക്തിഃ ശക്രേണ വൈ ദ്വിജ।
ഏതയാ നിഹനിഷ്യാമി സവ്യസാചിനമാഹവേ॥ 7-159-51 (52196)
ഹതേ തു പാണ്ഡവേ കൃഷ്ണേ ഭ്രാതരശ്ചാസ്യ സോദരാഃ।
അനർജുനാ ന ശക്ഷ്യന്തി മഹീം ഭോക്തും കഥഞ്ചന॥ 7-159-52 (52197)
തേഷു നഷ്ടേഷു സർവേഷു പൃഥിവീയം സസാഗരാ।
അയത്നാത്കൌരവേന്ദ്രസ്യ വശേ സ്ഥാസ്യതി ഗൌതം॥ 7-159-53 (52198)
സുനീതൈരിഹ സർവാർഥാഃ സിധ്യന്തേ നാത്ര സംശയഃ।
ഏതമർഥമഹം ജ്ഞാത്വാ തതോ ഗർജാമി ഗൌതമ॥ 7-159-54 (52199)
ത്വം തു വിപ്രശ്ച വൃദ്ധശ്ച അശക്തശ്ചാപി സംയുഗേ।
കൃതസ്നേഹശ്ച പാർഥേഷു മോഹാൻമാമവമന്യസേ॥ 7-159-55 (52200)
യദ്യേവം വക്ഷ്യസേ ഭൂയോ മമാപ്രിയമിഹ ദ്വിജ।
തതസ്തേ ഖംഗമുദ്യംയ ജിഹ്വാം ഛേത്സ്യാമി ദുർമതേ॥ 7-159-56 (52201)
യച്ചാപി പാണ്ഡവാന്വിപ്ര സ്തോതുമിച്ഛസി സംയുഗേ।
ഭീഷയൻസർവസൈന്യാനി കൌരവേയാംശ്ച ദുർമതേ॥ 7-159-57 (52202)
അത്രാപി ശൃണു മേ വാക്യം യഥാവദ്ബ്രുവതോ ദ്വിജ।
ദുര്യോധനശ്ച ദ്രോണശ്ച ശകുനിർദുർമുഖോ ജയഃ॥ 7-159-58 (52203)
ദുഃശാസനോ വൃഷസേനോ മദ്രാജസ്ത്വമേവ ച।
സോമദത്തശ്ച ഭൂരിശ്ച തഥാ ദ്രൌണിർവിവിംശതിഃ॥ 7-159-59 (52204)
തിഷ്ഠേയുർദംശിതാ യത്രാ സർവേ യുദ്ധവിശാരദാഃ।
ജയേദേതാന്നരഃ കോ നു ശക്രതുല്യബലോഽപ്യരിഃ॥ 7-159-60 (52205)
ശൂരാശ്ച ഹി കൃതാസ്ത്രാശ്ച ബലിനഃ സ്വർഗലിപ്സവഃ।
ധർമജ്ഞാ യുദ്ധകുശലാ ഹന്യുര്യുദ്ധേ സുരാനപി॥ 7-159-61 (52206)
ഏതേ സ്ഥാസ്യന്തി സംഗ്രാമേ പാണ്ഡവാനാം വധാർഥിനഃ।
ജയമാകാങ്ക്ഷമാണാ ഹി കൌരവേയസ്യ ദംശിതാഃ॥ 7-159-62 (52207)
ദൈവായത്തമഹം മന്യേ ജയം സുബലിനാമപി।
യത്ര ഭീഷ്മോ മഹാബാഹുഃ ശേതേ ശരശതാചിതഃ॥ 7-159-63 (52208)
വികർണശ്ചിത്രസേനശ്ച ബാഹ്ലീകോഽഥ ജയദ്രഥഃ।
ഭൂരിശ്രവാ ജയശ്ചൈവ ജലസന്ധഃ സുദക്ഷിണഃ॥ 7-159-64 (52209)
ശലശ്ച രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠോ ഭഗദത്തശ്ച വീര്യവാൻ।
ഏതേ ചാന്യേ ച രാജാനോ ദേവൈരപി സുദുർജയാഃ॥ 7-159-65 (52210)
നിഹതാഃ സമരേ ശൂരാഃ പാണ്ഡവൈർബലവത്തരാഃ।
കിമന്യദ്ദൈവസംയോഗാൻമന്യസേ പുരുഷാധമ॥ 7-159-66 (52211)
യാംശ്ച താംസ്തൌഷി സതതം ദുര്യോധനരിപൂന്ദ്വിജ।
തേഷാമപി ഹതാഃ ശൂരാഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-159-67 (52212)
ക്ഷീയന്തേ സർവസൈന്യാനി കുരൂണാം പാണ്ഡവൈഃ സഹ।
പ്രഭാവം നാത്ര പാശ്യാമി പാണ്ഡവാനാം കഥഞ്ചന॥ 7-159-68 (52213)
യസ്താൻബലവതോ നിത്യം മന്യസേ ത്വം ദ്വിജാധമ।
യതിഷ്യേഽഹം യഥാശക്തി യോദ്ധും തൈഃ സഹ സംയുഗേ।
ദുര്യോധനഹിതാർഥായ ജയോ ദൈവേ പ്രതിഷ്ഠിതഃ॥ ॥ 7-159-69 (52214)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഏകോനഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 159 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 160
॥ ശ്രീഃ ॥
7.160. അധ്യായഃ 160
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കൃപഗർഹണാതിതിക്ഷയാ കർണവധായാക്ഷ്യുത്തിഷ്ഠതോഽശ്വത്ഥാംനഃ കൃപദുര്യോധനാക്ഷ്യാം നിവാരണം॥ 1 ॥ അർജുനേന കർണപരാജയോ ദുര്യോധനേന രണായ ദ്രൌണിചോദനാ ച॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-160-0 (52215)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-160-0x (4694)
തഥാ പരുഷിതം ദൃഷ്ട്വാ സൂതപുത്രേണ മാതുലം।
ഖംഗമുദ്യംയ വേഗേന ദ്രൌണിരഭ്യപതദ്ദ്രുതം॥ 7-160-1 (52216)
തതഃ പരമസങ്ക്രുദ്ധഃ സിംഹോ മത്തമിവ ദ്വിപം।
പ്രേക്ഷതഃ കുരുരാജസ്യ ദ്രൌണിഃ കർണം സമഭ്യയാത്॥ 7-160-2 (52217)
അശ്വത്ഥാമോവാച। 7-160-3x (4695)
യദര്യുനഗുണാംസ്തഥ്യാൻകീർതയാനം നരാധമ।
ശൂരം ദ്വേഷാത്സുദുർബുദ്ധേ ത്വം ഭർത്സയസി മാതുലം॥ 7-160-3 (52218)
വികത്ഥമാനഃ ശൌര്യേണ സർവലോകധനുർധരം॥
ദർപോത്സേധഗൃഹീതോഽദ്യ ന കഞ്ചിദ്ഗണയൻമൃധേ॥ 7-160-4 (52219)
ക്വ തേ വീര്യം ക്വ ചാസ്ത്രാണി യം ത്വാം നിർജിത്യ സംയുഗേ।
ഗാണ്ഡീവധന്വാ ഹതവാൻപ്രേക്ഷതസ്തേ ജയദ്രഥം॥ 7-160-5 (52220)
യേന സാക്ഷാൻമഹാദേവോ യോധിതഃ സമരേ പുരാ।
തമിച്ഛസി വൃഥാ ജേതും സൂതാധമ മനോരഥൈഃ॥ 7-160-6 (52221)
യം ഹി കൃഷ്ണേന സഹിതം സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരം।
ജേതും ന ശക്താഃ സഹിതാഃ സേന്ദ്രാ അപി സുരാസുരാഃ॥ 7-160-7 (52222)
ലോകൈകവീരമജിതമർജുനം സൂത സംയുഗേ।
കിം പുനസ്ത്വം സുദുർബുദ്ധേ സഹൈഭിർവസുധാധിപൈഃ॥ 7-160-8 (52223)
കർണ പശ്യ സുദുർബുദ്ധേ തിഷ്ഠേദാനീം നരാധമ।
ഏഷ തേഽദ്യ ശിരഃ കായാദുദ്ധരാമി സുദുർമതേ॥
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-160-9 (52224)
തമുദ്യതം തു വേഗേന രാജാ ദുര്യോധനഃ സ്വയം।
ന്യവാരയൻമഹാതേജാഃ കൃപശ്ച ദ്വിപദാം വരഃ॥ 7-160-10 (52225)
കർണ ഉവാച। 7-160-11x (4696)
ശൂരോഽയം സമരശ്ലാഘീ ദുർമതിശ്ച ദ്വിജാധമഃ।
ആസാദയതു മദ്വീര്യം മുഞ്ചേമം കുരുസത്തമ॥ 7-160-11 (52226)
അശ്വത്ഥാമോവാച। 7-160-12x (4697)
തൈവതത്ക്ഷംയതേഽസ്മാഭിഃ സൂതാത്മജ സുദുർമതേ।
ദർപമുത്സിക്തമേതത്തേ ഫൽഗുനോ നാശയിഷ്യതി॥ 7-160-12 (52227)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-160-13x (4698)
അശ്വത്ഥാമൻപ്രസീദസ്വ ക്ഷന്തുമർഹസി മാനദ।
കോപഃ ഖലു ന കർതവ്യഃ സൂതപുത്രം കഥഞ്ചന॥ 7-160-13 (52228)
ത്വയി കർണേ കൃപേ ദ്രോണേ മദ്രരാജേഽഥ സൌബലേ।
മഹത്കാര്യം സമാസക്തം പ്രസീദ ദ്വിജസത്തമ॥ 7-160-14 (52229)
ഏതേ ഹ്യഭിമുഖാഃ സർവേ രാധേയേന യുയുത്സവഃ।
ആയാന്തി പാണ്ഡവാ ബ്രഹ്മന്നാഹ്വയന്തഃ സമന്തതഃ॥ 7-160-15 (52230)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-160-16x (4699)
പ്രസാദ്യമാനസ്തു തതോ രാജ്ഞാ ദ്രൌണിർമഹാമനാഃ।
പ്രസസാദ മഹാരാജ ക്രോധവേഗസമന്വിതഃ॥ 7-160-16 (52231)
തതഃ കൃപോഽപ്യുവാചേദമാചാര്യഃ സുമഹാമനാഃ।
സൌംയസ്വഭാവാദ്രാജനേന്ദ്ര ക്ഷിപ്രമാഗതമാർദവഃ॥ 7-160-17 (52232)
കൃപ ഉവാച। 7-160-18x (4700)
തവൈതത്ക്ഷംയതേഽസ്മാഭിഃ സൂതാത്മജ സുദുർമതേ।
ദർപമുത്സിക്തമേതത്തേ ഫൽഗുനോ നാശയിഷ്യതി॥ 7-160-18 (52233)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-160-19x (4701)
തതസ്തേ പാണ്ഡവാ രാജൻപാഞ്ചാലാശ്ച യശസ്വിനഃ।
ആജഗ്മുഃ സഹിതാഃ കർണം തർജയന്തഃ സമന്തതഃ॥ 7-160-19 (52234)
കർണോഽപി രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠശ്ചാപമുദ്യംയ വീര്യവാൻ।
കൌരവാഗ്ര്യൈഃ പരിവൃതഃ ശക്രോ ദേവഗണൈരിവ।
പര്യതിഷ്ഠത തേജസ്വീ സ്വബാഹുബലമാശ്രിതഃ॥ 7-160-20 (52235)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം കർണസ്യ സഹ പാണ്ഡവൈഃ।
ഭീഷണം സുമഹാരാജ സിംഹനാദവിരാജിതം॥ 7-160-21 (52236)
തതസ്തേ പാണ്ഡവാ രാജൻപാഞ്ചാലാശ്ച യശസ്വിനഃ।
ദൃഷ്ട്വാ കർണം മഹാബാഹുമുച്ചൈഃ ശബ്ദമഥാനദൻ॥ 7-160-22 (52237)
അയം കർണഃ കുതഃ കർണസ്തിഷ്ഠ കർണ മഹാരണേ।
യുധ്യസ്വ സഹിതോഽസ്മാഭിർദുരാത്മൻപുരുഷാധമ॥ 7-160-23 (52238)
അന്യേ തു ദൃഷ്ട്വാ രാധേയം ക്രോധരക്രേക്ഷണാഽബ്രുവൻ।
ഹന്യതാമയമുത്സിക്തഃ സൂതപുത്രോഽൽപചേതനഃ।
സർവൈഃ പാർഥിവശാർദൂലൈർനാനേനാർഥോഽസ്തി ജീവതാ। 7-160-24 (52239)
അത്യന്തവൈരീ പാർഥാനാം സതതം പാപപൂരുഷഃ।
ഏഷ മൂലമനർഥാനാം ദുര്യോധനമതേ സ്ഥിതഃ॥ 7-160-25 (52240)
ഘ്നതൈനമിതി ജൽപന്തഃ ക്ഷത്രിയാഃ സമുപാദ്രവൻ।
മഹതാ ശരവർഷേണ ച്ഛാദയന്തോ മഹാരഥാഃ।
വധാർഥം സൂതപുത്രസ്യ പാണ്ഡവേയേന ചോദിതാഃ॥ 7-160-26 (52241)
താംസ്തു സർവാംസ്തഥാ ദൃഷ്ട്വാ ധാവമാനാൻമഹാരഥാൻ।
ന വിവ്യഥേ സൂതപുത്രോ ന ച ത്രാസമഗച്ഛത॥ 7-160-27 (52242)
ദൃഷ്ട്വാ സാഗസ്കൽപം തമുദ്ധൂതം സൈന്യസാഗരം।
പിപ്രീഷുസ്തവ പുത്രാണാം സംഗ്രാമേഷ്വപരാജിതഃ॥ 7-160-28 (52243)
സായകൌധേന ബലവാൻക്ഷിപ്രകാരീ മഹാബലഃ।
വാരയാമാസ തത്സൈന്യം സമന്താദ്ഭരതർപഭ॥ 7-160-29 (52244)
തതസ്തു ശരവർഷേണ പാർഥിവാസ്തമവാരയൻ।
ധനുംപി തേ വിധുന്വാനാഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
അയോധയന്ത രാധേയം ശക്രം ദൈത്യഗണാ ഇവ॥ 7-160-30 (52245)
ശരവർപം തു തത്കർണഃ പാർഥിവൈഃ സമുദീരിതം।
ശരവർഷേണ മഹതാ സമന്താദ്വ്യകിരത്പ്രഭോ॥ 7-160-31 (52246)
തദ്യുദ്ധമഭവത്തേഷാം കൃതപ്രതികൃതൈഷിണാം।
യഥാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ ശക്രസ്യ സഹ ദാനൈവഃ॥ 7-160-32 (52247)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ സൂതപുത്രസ്യ ലാഘവം।
യദേനം സർവതോ യത്താ നാപ്നുവന്തി പരേ യുധി॥ 7-160-33 (52248)
നിവാര്യ ച ശരൌഘാംസ്താൻപാർഥിവാനാം മഹാരഥഃ।
യുഗേഷ്വീഷാസു ച്ഛത്രേഷു ധ്വജേഷു ച ഹയേഷു ച।
ആത്മനാമാങ്കിതാൻഘോരാന്രാധേയഃ പ്രാഹിണോച്ഛരാൻ॥ 7-160-34 (52249)
തതസ്തേ വ്യാകുലീഭൂതാ രാജാനഃ കർണപീഡിതാഃ।
ബഭ്രുമുസ്തത്ര തത്രൈവ ഗാവഃ ശീതാർദിതാ ഇവ॥ 7-160-35 (52250)
ഹയാനാം വധ്യമാനാനാം ഗജാനാം രഥിനാം തഥാ।
തത്രതത്രാഭ്യവേക്ഷാമ സംഘാൻകർണേന താഡിതാൻ॥ 7-160-36 (52251)
ശിരോഭിഃ പതിതൈ രാജൻബാഹുഭിശ്ച സമന്തതഃ।
ആസ്തീർണാ വസുധാ സർവാ ശൂരാണാമനിവർതിനാം॥ 7-160-37 (52252)
ഹതൈശ്ച ഹന്യമാനൈശ്ച നിഷ്ടനദ്ഭിശ്ച സർവശഃ।
ബഭൂവായോധനം രൌദ്രം വൈവസ്വതപുരോപമം॥ 7-160-38 (52253)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ദൃഷ്ട്വാ കർണസ്യ വിക്രമം।
അശ്വത്ഥാമാനമാസാദ്യ വാക്യമേതദുവാച ഹ॥ 7-160-39 (52254)
യുധ്യതേഽസൌ രണേ കർണോ ദംശിതഃ സർവപാർഥിവൈഃ॥ 7-160-40 (52255)
പശ്യൈതാം ദ്രവതീം സേനാം കർണസായകപീഡിതാം।
കാർതികേയേന വിധ്വസ്താമാസുരീം പൃതനാമിവ॥ 7-160-41 (52256)
ദൃഷ്ട്വൈതാം നിർജിതാം സേനാം രണേ കർണേന ധീമതാ।
അഭിയാത്യേഷ ബീഭത്സുഃ സൂതപുത്രജിഘാംസയാ॥ 7-160-42 (52257)
തദ്യഥാ പ്രേക്ഷമാണാനാം സൂതപുത്രം മഹാരഥം।
ന ഹന്യാത്പാണ്ഡവഃ സംഖ്യേ തഥാ നീതിർവിധീയതാം॥ 7-160-43 (52258)
തതോ ദ്രൌണിഃ കൃപഃ ശല്യോ ഹാർദിക്യശ്ച മഹാരഥഃ।
പ്രത്യുദ്യയുസ്തദാ പാർഥം സൂതപുത്രപരീപ്സയാ।
ആയാന്തം വീക്ഷ്യ കൌന്തേയം ശക്രം ദൈത്യചമൂമിവ॥ 7-160-44 (52259)
ബീഭത്സുരപി രാജേന്ദ്ര പാഞ്ചാലൈരഭിസംവൃതഃ।
പ്രത്യുദ്യയൌ തദാ കർണം യഥാ വൃത്രം ശതക്രതുഃ॥ 7-160-45 (52260)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-160-46x (4702)
സംരബ്ധം ഫൽഗുനം ദൃഷ്ട്വാ കാലാന്തകയമോപമം।
കർണോ വൈകർതനഃ സൂത പ്രത്യപദ്യത്കിമുത്തരം॥ 7-160-46 (52261)
യോ ഹ്യസ്പർധത പാർഥേന നിത്യമേവ മഹാരഥഃ।
ആശംസതേ ച ബീഭത്സും യുദ്ധേ ജേതും സുദാരുണം॥ 7-160-47 (52262)
സ തു തം സഹസാ പ്രാപ്തം നിത്യമത്യന്തവൈരിണം।
കർണോ വൈകർതനഃ സൂത കിമുത്തരമപദ്യത॥ 7-160-48 (52263)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-160-49x (4703)
ആയാന്തം പാണ്ഡവ ദൃഷ്ട്വാ ഗജം പ്രതിഗജോ യഥാ।
അസംഭ്രാന്തോ രണേ കർണഃ പ്രത്യുദീയാദ്ധനഞ്ജയം॥ 7-160-49 (52264)
തമാപതന്തം വേഗേന വൈകർതനമജിഹ്മഗൈഃ।
ഛാദയാമാസ പാർഥോഽഥ കർണസ്തു വിജയം ശരൈഃ॥ 7-160-50 (52265)
സ കർണം ശരജാലേന ച്ഛാദയാമാസ പാൺ·ഡവഃ।
തതഃ കർണഃ സുസംരബ്ധഃ ശരൈസ്ത്രിഭിരവിധ്യത॥ 7-160-51 (52266)
തസ്യ തല്ലാഘവം പാർഥോ നാമൃഷ്യത മഹാബലഃ॥ 7-160-52 (52267)
തസ്മൈ ബാണാഞ്ശിലാധൌതാൻപ്രസന്നാഗ്രാനജിഹ്മഗാൻ।
പ്രാഹിണോത്സൂതപുത്രായ ത്രിശതം ശത്രുതാപനഃ॥ 7-160-53 (52268)
വിവ്യാധ ചൈനം സംരബ്ധോ ബാണേനൈകേന വീര്യവാൻ।
സവ്യേ ഭുജാഗ്രേ ബലവാന്നാരാചേന ഹസന്നിവ॥ 7-160-54 (52269)
തസ്യ വിദ്ധസ്യ ബാണേന കരാച്ചാപം പപാത ഹ॥ 7-160-55 (52270)
പുനരാദായ തച്ചാപം നിമേഷാർധാൻമഹാബലഃ।
ഛാദയാമാസ ബാണൌഘൈഃ ഫൽഗുനം കൃതഹസ്തവത്॥ 7-160-56 (52271)
ശരവൃഷ്ടിം തു താം മുക്താം സൂതപുത്രേണ ഭാരത।
വ്യധമച്ഛരവർഷേണ സ്മയന്നിവ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-160-57 (52272)
തൌ പരസ്പരമാസാദ്യ ശരവർഷേണ പാർഥിവ।
ഛാദയേതാം മഹേഷ്വാസൌ കൃതപ്രതികൃതൈഷിണൌ॥ 7-160-58 (52273)
തദദ്ഭുതം മഹദ്യുദ്ധം കർണപാണ്ഡവയോർമൃധേ।
ക്രുദ്ധയോർവാസിതാഹേതോർവന്യയോർഗജയോരിവ॥ 7-160-59 (52274)
തതഃ പാർഥോ മഹേഷ്വാസോ ദൃഷ്ട്വാ കർണസ്യ വിക്രമം।
മുഷ്ടിദേശേ ധനുസ്തസ്യ ചിച്ഛേദ ത്വരയാഽന്വിതഃ॥ 7-160-60 (52275)
അശ്വാംശ്ച ചതുരോ ഭല്ലൈരനയദ്യമസാദനം।
സാരഥേശ്ച ശിസഃ കായാദഹരച്ഛത്രുതാപനഃ॥ 7-160-61 (52276)
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം ഹതാശ്വം ഹതസാരഥിം।
വിവ്യാധ സായകൈഃ പാർഥശ്ചതുർഭിഃ പാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 7-160-62 (52277)
ഹതാശ്വാത്തു രഥാത്തൂർണമവപ്ലുത്യ നരർഷഭഃ।
ആരുരോഹ രഥം തൂർണം കൃപസ്യ ശരപീഡിതഃ॥ 7-160-63 (52278)
സ നുന്നോഽർജുനബാണൌഘൈരാചിതഃ ശല്യകോ യഥാ।
ജീവിതാർഥമഭിപ്രേപ്സുഃ കൃപസ്യ രഥമാരുഹത്॥ 7-160-64 (52279)
രാധേയം നിർജിതം ദൃഷ്ട്വാ താവകാ ഭരതർഷഭ।
ധനഞ്ജയശരൈർനുന്നാഃ പ്രാദ്രവന്ത ദിശോ ദശ॥ 7-160-65 (52280)
ദ്രവതസ്താൻസമാലോക്യ രാജാ ദുര്യോധനോ നൃപ।
നിവർതയാമാസ തദാ വാക്യമേതദുവാച ഹ॥ 7-160-66 (52281)
അലം ദ്രുതേന വഃ ശൂരാസ്തിഷ്ഠധ്വം ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ।
ഏഷ പാർഥവധായാഹം സ്വയം ഗച്ഛാമി സംയുഗേ।
അഹം പാർഥാൻഹനിഷ്യാമി സപാഞ്ചാലാൻസസോമകാൻ॥ 7-160-67 (52282)
അദ്യ മേ യുധ്യമാനസ്യ സഹ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ।
ദ്രക്ഷ്യന്തി വിക്രമം പാർഥാഃ കാലസ്യേവ യുഗക്ഷയേ॥ 7-160-68 (52283)
അദ്യ മദ്ബാണജാലാനി വിമുക്താനി സഹസ്രശഃ।
ദ്രക്ഷ്യന്തി സമരേ യോധാഃ ശലഭാനാമിവായതീഃ॥ 7-160-69 (52284)
അദ്യ ബാണമയം വർഷം സൃജതോ മമ ധന്വിനഃ।
ജീമൂതസ്യേവ ഘർമാന്തേ ദ്രക്ഷ്യന്തി യുധി സൈനികാഃ॥ 7-160-70 (52285)
ജേഷ്യാംയദ്യ രണേ പാർഥം സായകൈർനതപർവഭിഃ।
തിഷ്ഠധ്വം സമരേ ശൂരാ ഭയം ത്യജത ഫൽഗുനാത്॥ 7-160-71 (52286)
ന ഹി മദ്വീര്യമാസാദ്യ ഫൽഗുനഃ പ്രസഹിഷ്യതി।
യഥാ വേലാം സമാസാദ്യ സാഗരോ മകരാലയഃ॥ 7-160-72 (52287)
ഇത്യുക്ത്വാ പ്രയയൌ രാജാ സൈന്യേന മഹതാ വൃതഃ।
ഫൽഗുനം പ്രതിദുർധർഷഃ ക്രോധാത്സംരക്തലോചനഃ॥ 7-160-73 (52288)
തം പ്രയാന്തം മഹാബാഹും ദൃഷ്ട്വാ ശാരദ്വതസ്തദാ।
അശ്വത്ഥാമാനമാസാദ്യ വാക്യമേതദുവാച ഹ॥ 7-160-74 (52289)
ഏഷ രാജാ മഹാബാഹുരമർഷീ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
പതംഗവൃത്തിമാസ്ഥായ ഫൽഗുനം യോദ്ധുമിച്ഛതി॥ 7-160-75 (52290)
യാവന്നഃ പശ്യമാനാനാം പ്രാണാൻപാർഥേന സംഗതഃ।
ന ജഹ്യാത്പുരുഷവ്യാഘ്രസ്താവദ്വാരയ കൌരവം॥ 7-160-76 (52291)
യാവത്ഫൽഗുനബാണാനാം ഗോചരം നാദ്യ ഗച്ഛതി।
കൌരവഃ പാർഥിവോ വീരസ്താവദ്വാരയ സംയുഗേ॥ 7-160-77 (52292)
യാവത്പാർഥശരൈർഘോരൈർനിർമുക്തോരഗസന്നിഭൈഃ।
ന ഭസ്മീക്രിയതേ രാജാ താവദ്യുദ്ധാന്നിവാര്യതാം॥ 7-160-78 (52293)
അയുക്തമിവ പശ്യാമി തിഷ്ഠത്സ്വസ്മാസു മാനദ।
സ്വയം യുദ്ധായ യദ്രാജാ പാർഥം യാത്യസഹായവാൻ॥ 7-160-79 (52294)
ദുർലഭം ജീവിതം മന്യേ കൌരവ്യസ്യ കിരീടിനാ।
യുധ്യമാനസ്യ പാർഥേന ശാർദൂലേനേവ ഹസ്തിനഃ॥ 7-160-80 (52295)
മാതുലേനൈവമുക്തസ്തു ദ്രൌണിഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
ദുര്യോധനമിദം വാക്യം ത്വരിതഃ സമഭാഷത॥ 7-160-81 (52296)
മയി ജീവതി ഗാന്ധാരേ ന യുദ്ധം ഗന്തുമർഹസി।
മാമനാദൃത്യ കൌരവ്യ തവ നിത്യം ഹിതൈഷിണം॥ 7-160-82 (52297)
ന ഹി സംഭ്രമഃ കാര്യഃ പാർഥസ്യ വിജയം പ്രതി।
അഹമാവാരയിഷ്യാമി പാർഥം തിഷ്ഠ സുയോധന॥ 7-160-83 (52298)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-160-84x (4704)
ആചാര്യഃ പാണ്ഡുപുത്രാന്വൈ പുത്രവത്പരിരക്ഷതി।
ത്വമപ്യുപേക്ഷാം കുരുഷേ തേഷു നിത്യം ദ്വിജോത്തം॥ 7-160-84 (52299)
മമ വാ മന്ദഭാഗ്യത്വാൻമന്ദസ്തേ വിക്രമോ യുധി।
ധർമരാജപ്നിയാർഥം വാ ദ്രൌപദ്യാ വാ ന വിദ്മ തത്॥ 7-160-85 (52300)
ധിഗസ്തു മമ ലുബ്ധസ്യ യത്കൃതേ സർവബാന്ധവാഃ।
സുഖാർഹാഃ പരമം ദുഃഖം പ്രാപ്നുവന്ത്യപരാജിതാഃ॥ 7-160-86 (52301)
കോ ഹി ശസ്ത്രവിദാം മുഖ്യോ മഹേശ്വരസമോ യുധി।
ശത്രും ന ക്ഷപയേച്ഛക്തോ യോ ന സ്യാദ്ഗൌതമീസുതഃ॥ 7-160-87 (52302)
അശ്വത്ഥാമൻപ്രസീദസ്വ നാശയൈതാൻമമാഹിതാൻ।
തവാസ്ത്രഗോചരേ ശക്താഃ സ്ഥാതും ദേവാ ന ദാനവാഃ॥ 7-160-88 (52303)
പാഞ്ചാലാൻസോമകാംശ്ചൈവ ജഹി ദ്രൌണേ സഹാനുഗാൻ।
വയം ശേഷാൻഹനിഷ്യാമസ്ത്വയൈവ പരിരക്ഷിതാഃ॥ 7-160-89 (52304)
ഏതേ ഹി സോമകാ വിപ്ര പാഞ്ചാലാശ്ച യശസ്വിനഃ।
മമ സൈന്യേഷു സങ്ക്രുദ്ധാ വിചരന്തി ദവാഗ്നിവത്॥ 7-160-90 (52305)
താന്വാരയ മഹാബാഹോ കേകയാംശ്ച നരോത്തമ।
പുരാ കുർവന്തി നിഃശേഷം രക്ഷ്യമാണാഃ കിരീടിനാ॥ 7-160-91 (52306)
അശ്വത്ഥാമംസ്ത്വരായുക്തോ യാഹി ശീഘ്രമരിന്ദമ।
ആദൌ വാ യദി വാ പശ്ചാത്തവേദം കർമ മാരിഷ॥ 7-160-92 (52307)
ത്വമുത്പന്നോ മഹാബാഹോ പാഞ്ചാലാനാം വധം പ്രതി।
കരിഷ്യസി ജഗത്സർവമപാഞ്ചാലം കിലോദ്യതഃ॥ 7-160-93 (52308)
ഏവം സിദ്ധാഽബ്രുവന്വാചോ ഭവിഷ്യതി ച തത്തഥാ।
തസ്മാത്ത്വം പുരുഷവ്യാഘ്ര പാഞ്ചാലാഞ്ജഹി സാനുഗാൻ॥ 7-160-94 (52309)
ന തേഽസ്ത്രഗോചരേ ശക്താഃ സ്ഥാതും ദേവാഃ സവാസവാഃ।
കിമു പാർഥാഃ സപാഞ്ചാലാഃ സത്യമേതദ്ബ്രവീമി തേ॥ 7-160-95 (52310)
ന ത്വാം സമർഥാഃ സംഗ്രാമേ പാണ്ഡവാഃ സഹ സോമകൈഃ।
ബലാദ്യോധയിതും വീര സത്യമേതദ്ബ്രവീമി തേ॥ 7-160-96 (52311)
ഗച്ഛഗച്ഛ മഹാബാഹോ ന നഃ കാലാത്യയോ ഭവേത്।
ഇയം ഹി ദ്രവതേ സേനാ പാർതസായകപീഡിതാ॥ 7-160-97 (52312)
ശക്തോ ഹ്യസി മഹാബാഹോ ദിവ്യേന സ്വേന തേജസാ।
നിഗ്രഹേ പാണ്ഡുപുത്രാണാം പാഞ്ചാലാനാം ച മാനദ॥ ॥ 7-160-98 (52313)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 160 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-160-4 കഞ്ചിദ്ധനുർധരം നഗണയന്നിത്യന്വയഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 161
॥ ശ്രീഃ ॥
7.161. അധ്യായഃ 161
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രൌണിധൃഷ്ടദ്യുംനയോര്യുദ്ധം। ദ്രൌണിപരാക്രമഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-161-0 (52314)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-161-0x (4705)
ദുര്യോധനേനൈവമുക്തോ ദ്രൌണിരാഹവദുർമദഃ।
ചകാരാരിവധേ യത്നമിന്ദ്രോ ദൈത്യവധേ യഥാ।
പ്രത്യുവാച മഹാബാഹുസ്തവ പുത്രമിദം വചഃ॥ 7-161-1 (52315)
സത്യമേതൻമഹാബാഹോ യഥാ വദസി കൌരവ।
പ്രിയാ ഹി പാണ്ഡവാ നിത്യം മമ ചാപി പിതുശ്ച മേ॥ 7-161-2 (52316)
തഥൈവാവാം പ്രിയൌ തേഷാം ന തു യുദ്ധേ കുരൂദ്വഹ।
ശക്തിതസ്താത യുധ്യാമസ്ത്യക്ത്വാ പ്രാണാനഭീതവത്॥ 7-161-3 (52317)
അഹം കർണശ്ച ശല്യശ്ച കൃപോ ഹാർദിക്യ ഏവ ച।
നിമേഷാത്പാണ്ഡവീം സേനാം ക്ഷപയേമ നൃപോത്തമ॥ 7-161-4 (52318)
തേ ചാപി കൌരവീം സേനാം നിമേഷാർധാത്കുരൂദ്വഹ।
ക്ഷപയേയുർമഹാബാഹോ ന സ്യാമ യദി സംയുഗേ॥ 7-161-5 (52319)
യുധ്യാമ പാണ്ഡവാച്ഛക്ത്യാ തേ ചാപ്യസ്മാന്യഥാബലം।
തേജസ്തേജഃ സമാസാദ്യ പ്രശമം യാതു ഭാരത॥ 7-161-6 (52320)
അശക്ത്യാ തരസാ ജേതും പാണ്ഡവാനാമനീകിനീ।
ജീവത്സു പാണ്ഡുപുത്രേഷു തദ്ധി സത്യം ബ്രവീമി തേ॥ 7-161-7 (52321)
ആത്മാർഥം യുധ്യമാനാസ്തേ സമർഥാഃ പാണ്ഡുനന്ദനാഃ।
കിമർഥം തവ സൈന്യാനി ന ഹനിഷ്യന്തി ഭാരത॥ 7-161-8 (52322)
ത്വം തു ലുബ്ധതമോ രാജന്നികൃതിജ്ഞശ്ച കൌരവ।
സർവാഭിശങ്കീ മാനീ ച തതോഽസ്മാനഭിശങ്കസേ॥ 7-161-9 (52323)
മന്യേ ത്വം കുത്സിതോ രാജൻപാപാത്മാ പാപപൂരുഷഃ।
അന്യാനപി സ നഃ ക്ഷുദ്ര ശങ്കസേ പാപഭാവിതഃ॥ 7-161-10 (52324)
അഹം തു യത്നമാസ്ഥായ ത്വദർഥേ ത്യക്തജീവിതഃ।
ഏഷ ഗച്ഛാമി സംഗ്രാമം ത്വത്കൃതേ കുരുനന്ദന।
യോത്സ്യേഽഹം ശത്രുഭിഃ സാർധം ജേഷ്യാമി ച വരാന്വരാൻ॥ 7-161-11 (52325)
പാഞ്ചാലൈഃ സഹ യോത്സ്യാമി സോമകൈഃ കേകയൈസ്തഥാ।
പാണ്ഡവേയൈശ്ച സംഗ്രാമേ ത്വത്പ്രിയാർഥമരിന്ദമ॥ 7-161-12 (52326)
അദ്യ മദ്ബാണനിർദഗ്ധാഃ പാഞ്ചാലാഃ സോമകാസ്തഥാ।
സിംഹേനേവാർദിതാ ഗാവോ വിദ്രവിഷ്യന്തി സർവശഃ॥ 7-161-13 (52327)
അദ്യ ധർമസുതോ രാജാ ദൃഷ്ട്വാ മമ പരാക്രമം।
അശ്വത്ഥാമമയം ലോകം മംസ്യതേ സഹ സോമകൈഃ॥ 7-161-14 (52328)
ആഗമിഷ്യതി നിർവേദം ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ദൃഷ്ട്വാ വിനിഹതാൻസംഖ്യേ പാഞ്ചാലാൻസോമകൈഃ സഹ॥ 7-161-15 (52329)
യേ മാം യുദ്ധേഽഭിയോത്സ്യന്തി താൻഹനിഷ്യാമി ഭാരത।
ന ഹി തേ വീര മോക്ഷ്യന്തേ മദ്ബാഹ്വന്തരമാഗതാഃ॥ 7-161-16 (52330)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാബാഹുഃ പുത്രം ദുര്യോധനം തവ।
അഭ്യവർതത യുദ്ധായ ത്രാസയൻസർവധന്വിനഃ।
ചികീർഷുസ്തവ പുത്രാണാം പ്രിയം പ്രാണഭൃതാം വരഃ॥ 7-161-17 (52331)
തതോഽബ്രവീത്സകൈകേയാൻപാഞ്ചാലാൻഗൌതമീസുതഃ॥ 7-161-18 (52332)
പ്രഹരധ്വമിതഃ സർവേ മമ ഗാത്രേ മഹാരഥാഃ।
സ്ഥിരീഭൂതാശ്ച യുധ്യധ്വം ദർശയന്തോഽസ്ത്രലാഘവം॥ 7-161-19 (52333)
ഏവമുക്താസ്തു തേ സർവേ ശസ്ത്രവൃഷീരപാതയൻ।
ദ്രൌണിം പ്രതി മഹാരാജ ജലം ജലധരാ ഇവ॥ 7-161-20 (52334)
താന്നിഹത്യ ശരാന്ദ്രൌണിർദശ വീരാനപോഥയത്।
പ്രമുഖേ പാണ്ഡുപുത്രാണാം ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ ച പ്രഭോ॥ 7-161-21 (52335)
തേ ഹന്യമാനാഃ സമരേ പാഞ്ചാലാഃ സോമകാസ്തഥാ।
പരിത്യജ്യ രണേ ദ്രൌണിം വ്യദ്രവന്ത ദിശോ ദശ॥ 7-161-22 (52336)
താന്ദൃഷ്ട്വാ ദ്രവതഃ ശൂരാൻപാഞ്ചാലാൻസഹസോമകാൻ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരാജ ദ്രൌണിമഭ്യദ്രവദ്രണേ॥ 7-161-23 (52337)
തതഃ കാഞ്ചനചിത്രാണാം സജലാംബുദനാദിനാം।
വൃതഃ ശതേന ശൂരാണാം രഥാനാമനിവർതിനാം॥ 7-161-24 (52338)
പുത്രഃ പാഞ്ചാലരാജസ്യ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരഥഃ।
ദ്രൌണിമിത്യബ്രവീദ്വാക്യം ദൃഷ്ട്വാ യോധാന്നിപാതിതാൻ॥ 7-161-25 (52339)
ആചാര്യപുത്ര ഭദ്രം തേ കിമന്യൈർനിഹതൈസ്തവ।
സമാഗച്ഛ മയാ സാർധം യദി ശൂരോഽസി സംയുഗേ।
അഹം ത്വാം നിഹനിഷ്യാമി തിഷ്ഠേദാനീം മമാഗ്രതഃ॥ 7-161-26 (52340)
തതസ്തമാചാര്യസുതം ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ പ്രതാപവാൻ।
മർമഭിദ്ഭിഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈർജഘാന ഭരതർഷഭ॥ 7-161-27 (52341)
തേ തു പങ്ക്തീകൃതാ ദ്രൌണിം ശരാ വിവിശുരാശുഗാഃ।
രുക്മപുംഖാഃ പ്രസന്നാഗ്രാഃ സർവകായാവദാരണാഃ।
മധ്വർഥിന ഇവോദ്ദാമാ ഭ്രമരാഃ പുഷ്പിതം ദ്രുമം॥ 7-161-28 (52342)
സോഽതിവിദ്ധോ ഭൃശം ക്രുദ്ധഃ പദാക്രാന്ത ഇവോരഗഃ।
മാനീ ദ്രൌണിരസംഭ്രാന്തോ ബാണപാണിരഭാഷത॥ 7-161-29 (52343)
ധൃഷ്ടദ്യുംന സ്ഥിരോ ഭൂത്വാ മുഹൂർതം പ്രതിപാലയ।
യാവത്ത്വാം നിശിതൈർബാണൈഃ പ്രേഷയാമി യമക്ഷയം॥ 7-161-30 (52344)
ദ്രൌണിരേവമഥാഭാഷ്യ പാർഷതം പരവീരഹാ।
ഛാദയാമാസ ബാണൌഘൈഃ സമന്താല്ലുഘുഹസ്തവത്॥ 7-161-31 (52345)
സ ബാധ്യമാനഃ സമരേ ദ്രൌണിനാ യുദ്ധദുർമദഃ।
ദ്രൌണിം പാഞ്ചാലതനയോ വാഗ്ഭിരാതർജയത്തദാ॥ 7-161-32 (52346)
ന ജാനീഷേ പ്രതിജ്ഞാം മേ വിപ്രോത്പത്തിം തഥൈവ ച।
ദ്രോണം ഹത്വാ കില മയാ ഹന്തവ്യസ്ത്വം സുദുർമതേ॥ 7-161-33 (52347)
തതസ്ത്വാഽഹം ന ഹൻംയദ്യ ദ്രോണേ ജീവതി സംയുഗേ॥ 7-161-34 (52348)
ഇമാം തു രജനീം പ്രാപ്താമപ്രഭാതാം സുദുർമതേ।
നിഹത്യ പിതരം തേഽദ്യ തതസ്ത്വാമപി സംയുഗേ।
നേഷ്യാമി പ്രേതലോകായ ഹ്യേതൻമേ മനസി സ്ഥിതം॥ 7-161-35 (52349)
യസ്തേ പാർഥേഷു വിദ്വേഷോ യാ ഭക്തിഃ കൌരവേഷു ച।
താം ദർശയ സ്ഥിരോ ഭൂത്വാ ന മേ ജീവന്വിമോക്ഷ്യസേ॥ 7-161-36 (52350)
യോ ഹി ബ്രാഹ്മണ്യമുത്സൃജ്യ ക്ഷത്രധർമരതോ ദ്വിജഃ।
സ വധ്യഃ സർവലോകസ്യ യഥാ ത്വം പുരുഷാധമഃ॥ 7-161-37 (52351)
ഇത്യുക്തഃ പരുഷം വാക്യം പാർഷതേന ദ്വിജോത്തമഃ।
ക്രോധമാഹാരയത്തീവ്രം തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-161-38 (52352)
നിർദഹന്നിവ ചക്ഷുർഭ്യാം പാർഷതം സോഽഭ്യവൈക്ഷത।
ഛാദയാമാസ ച ശരൈർനിഃശ്വസൻപന്നഗോ യഥാ॥ 7-161-39 (52353)
സ ച്ഛാദ്യമാനഃ സമരേ ദ്രൌണിനാ രാജസത്തമ।
സർവപാഞ്ചാലസേനാഭിഃ സംവൃതോ രഥസത്തമഃ॥ 7-161-40 (52354)
നാകംപത മഹാബാഹുഃ സ്വവീര്യം സമുപാശ്രിതഃ।
സായകാംശ്ചൈവ വിവിധാനശ്വത്ഥാംനി മുമോച ഹ॥ 7-161-41 (52355)
തൌ പുനഃ സന്ന്യവർതേതാം പ്രാണദ്യൂതപണേ രണേ।
നിപീഡയന്തൌ ബാണൌഘൈഃ പരസ്പരമമർഷിണൌ।
ഉത്സൃജന്തൌ മഹേഷ്വാസൌ ശരവൃഷ്ടീഃ സമന്തതഃ॥ 7-161-42 (52356)
ദ്രൌണിപാർഷതയോര്യുദ്ധം ഘോരരൂപം ഭയാനകം।
ദൃഷ്ട്വാ സംപൂജയാമാസുഃ സിദ്ധചാരണവാദികാഃ॥ 7-161-43 (52357)
ശരൌഘൈഃ പൂരയന്തൌ താവാകാശം ച ദിശസ്തഥാ।
അലക്ഷ്യൌ സമയുധ്യേതാം മഹത്കൃത്വാ ശരൈസ്തമഃ॥ 7-161-44 (52358)
നൃത്യമാനാവിവ രണേ മണ്ഡലീകൃതകാർമുകൌ।
പരസ്പരവധേ യത്തൌ സർവഭൂതഭയങ്കരൌ॥ 7-161-45 (52359)
അയുധ്യേതാം മഹാബാഹൂ ചിത്രം ലഘു ച സുഷ്ഠു ച।
സംപൂജ്യമാനൌ സമരേ യോധമുഖ്യൈഃ സഹസ്രശഃ॥ 7-161-46 (52360)
തൌ പ്രബുദ്ധൌ രണേ ദൃഷ്ട്വാ വനേ വന്യൌ ഗജാവിവ।
ഉഭയോഃ സേനയോർഹർഷസ്തുമുലഃ സമപദ്യത॥ 7-161-47 (52361)
സിംഹനാദരവാശ്ചാസന്ദധ്മുഃ ശംഖാംശ്ച സൈനികാഃ।
വാദിത്രാണ്യഭ്യവാദ്യന്ത ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-161-48 (52362)
തസ്മിംസ്തു തുമുലേ യുദ്ധേ ഭീരുണാം ഭയവർധനേ।
മുഹൂർതമപി തദ്യുദ്ധം സമരൂപം തദാഽഭവത്॥ 7-161-49 (52363)
തതോ ദ്രൌണിർമഹാരാജ പാർഷതസ്യ മഹാത്മനഃ।
ധ്വജം ധനുസ്തഥാ ഛത്രമുഭൌ ച പാർഷ്ണിസാരഥീ।
സൂതമശ്വാംശ്ച ചതുരോ നിഹത്യാഭ്യദ്രവദ്രണേ॥ 7-161-50 (52364)
പാഞ്ചാലാംശ്ചൈവ താൻസർവാൻബാണൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
വ്യദ്രാവയദമേയാത്മാ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-161-51 (52365)
തതസ്തു വിവ്യഥേ സേനാ പാണ്ഡവീ ഭരതർഷഭ।
ദൃഷ്ട്വാ ദ്രൌണേർമഹത്കർമ വാസവസ്യേവ സംയുഗേ॥ 7-161-52 (52366)
ശതേന ച ശതം ഹത്വാ പാഞ്ചാലാനാം മഹാരഥഃ।
ത്രിഭിശ്ച നിശിതൈർബാണൈർഹത്വാ ത്രീന്വൈ മഹാരഥാൻ॥ 7-161-53 (52367)
ദ്രൌണിർദ്രുപദപുത്രസ്യ ഫൽഗുനസ്യ ച പശ്യതഃ।
നാശയാമാസ പാഞ്ചാലാൻഭൂയിഷ്ഠം യേ വ്യവസ്ഥിതാഃ॥ 7-161-54 (52368)
തേ വധ്യമാനാഃ പാഞ്ചാലാഃ സമരേ സഹ സൃഞ്ജയൈഃ।
അഗച്ഛന്ദ്രൌണിമുത്സൃജ്യ വിപ്രകീർണരഥധ്വജാഃ॥ 7-161-55 (52369)
സ ജിത്വാ സമരേ ശത്രൂന്ദ്രോണപുത്രോ മഹാരഥഃ।
നനാദ സുമഹാനാദം തപാന്തേ ജലദോ യഥാ॥ 7-161-56 (52370)
സ നിഹത്യ ബഹൂഞ്ഛൂരാനശ്വത്ഥാമാ വ്യരോചത।
യുഗാന്തേ സർവഭൂതാനി ഭസ്മ കൃത്വേവ പാവകഃ॥ 7-161-57 (52371)
സംപൂജ്യമാനോ യുധി കൌരവേയൈ--
ർനിർജിത്യ സംഖ്യേഽരിഗണാൻസഹസ്രശഃ।
വ്യരോചത ദ്രോണസുതഃ പ്രതാപവാ--
ന്യഥാ സുരേന്ദ്രോഽരിഗണാന്നിഹത്യ വൈ॥ ॥ 7-161-58 (52372)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഏകഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 161 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-161-9 നികൃതിർവഞ്ചനം॥ 5-161-43 വാദികാഃ വന്ദിനഃ॥ 5-161-161 ഏകഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 162
॥ ശ്രീഃ ॥
7.162. അധ്യായഃ 162
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-162-0 (52373)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-162-0x (4706)
തതോ യുധിഷ്ഠിരശ്ചൈവ ഭീമസേനശ്ച പാണ്ഡവഃ।
ദ്രോണപുത്രം മഹാരാജ സമന്താത്പര്യവാരയൻ॥ 7-162-1 (52374)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ഭാരദ്വാജേന സംവൃതഃ।
അഭ്യയാത്പാണ്ഡവാൻസംഖ്യേ തതോ യുദ്ധമവർതത।
ഘോരരൂപം മഹാരാജ ഭീരൂണാം ഭയവർധനം॥ 7-162-2 (52375)
അംബഷ്ഠാൻമാലവാന്വംഗാഞ്ഛിബീംസ്ത്രൈഗർതകാനപി।
പ്രാഹിണോൻമൃത്യുലോകായ ഗണാൻക്രുദ്ധോ വൃകോദരഃ॥ 7-162-3 (52376)
അഭീഷാഹാഞ്ഛൂരസേനാൻക്ഷത്രിയാന്യുദ്ധദുർമദാൻ।
നികൃത്ത്യ പൃഥിവീം ചക്രേ ഭീമഃ ശോണിതകർദമാം॥ 7-162-4 (52377)
യൌധേയാനദ്രിജാന്രാജൻമദ്രകാൻമാലവാനപി।
പ്രാഹിണോൻമൃത്യുലോകായ കിരീടീ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-162-5 (52378)
പ്രഗാഢമഞ്ചോഗതിഭിർനാരാചൈരഭിതാഡിതാഃ।
നിപേതുർദ്വിരദാ ഭൂമൌ ദ്വിശൃംഗാ ഇവ പർവതാഃ॥ 7-162-6 (52379)
നികൃത്തൈർഹസ്തിഹസ്തൈശ്ച ചേഷ്ടമാനൈരിതസ്തതഃ।
രരാജ വസുധാഽഽകീർണാ വിസർപദ്ഭിരിവോരഗൈഃ॥ 7-162-7 (52380)
ക്ഷിപ്തൈഃ കനകചിത്രൈശ്ച നൃപച്ഛത്രൈഃ ക്ഷിതിർബഭൌ।
ദ്യൌരിവാദിത്യചന്ദ്രാദ്യൈർഗ്രഹൈഃ കീർണാ യുഗക്ഷയേ॥ 7-162-8 (52381)
ഹത പ്രഹരതാഭീതാ വിധ്യത വ്യവകൃന്തത।
ഇത്യാസീത്തുമുലഃ ശബ്ദഃ ശോണാശ്വസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-162-9 (52382)
ദ്രോണസ്തു പരമക്രുദ്ധോ വായവ്യാസ്ത്രേണ സംയുഗേ।
വ്യധമത്താൻമഹവായുർമേഘാനിവ ദുരത്യയഃ॥ 7-162-10 (52383)
തേ ഹന്യമാനാ ദ്രോണേന പാഞ്ചാലാഃ പ്രാദ്രവൻഭയാത്।
പശ്യതോ ഭീമസേനസ്യ പാർഥസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 7-162-11 (52384)
തതഃ കിരീടി ഭീമശ്ച സഹസാ സന്ന്യവർതതാം।
മഹതാ രഥവംശേന പരിഗൃഹ്യ ബലം മഹത്॥ 7-162-12 (52385)
ബീഭത്സുർദക്ഷിണം വാർശ്വമുത്തരം തു വൃകോദരഃ।
ഭാരദ്വാജം ശരൌഘാഭ്യാം മഹദ്ഭാമഭ്യവർഷതാം॥ 7-162-13 (52386)
തൌ തഥാ സൃഞ്ജയാശ്ചൈവ പാഞ്ചാലാശ്ച മഹൌജസഃ।
അന്വഗച്ഛൻമഹാരാജ മാത്സ്യൈശ്ച സഹ സോമകൈഃ॥ 7-162-14 (52387)
തഥൈവ തവ പുത്രസ്യ രഥോദാരാഃ പ്രഹാരിണഃ।
മഹത്യാ സേനയാ രാജഞ്ജഗ്മുർദ്രോണരഥം പ്രതി॥ 7-162-15 (52388)
തതഃ സാ ഭാരതീ സേനാ ഹന്യമാനാ കിരീടിനാ।
തമസാ നിദ്രയാ ചൈവ പുനരേവ വ്യദീര്യത॥ 7-162-16 (52389)
ദ്രോണേന വാര്യമാണാസ്തേ സ്വയം തവ സുതേന ച।
നാശക്യന്ത മഹാരാജ യോധാ വാരയിതും തദാ॥ 7-162-17 (52390)
സാ പാണ്ഡുപുത്രസ്യ ശരൈർദീര്യമാണാ മഹാചമൂഃ।
തമസാ സംവൃതേ ലോകേ വ്യദ്രവത്സർവതോമുഖീ॥ 7-162-18 (52391)
ഉത്സൃജ്യ ശതശോ വാഹാംസ്തത്ര കേചിന്നരാധിപാഃ।
പ്രാദ്രവന്ത മഹാരാജ ഭയാവിഷ്ടാഃ സമന്തതഃ॥ ॥ 7-162-19 (52392)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ദ്വിഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 162 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 163
॥ ശ്രീഃ ॥
7.163. അധ്യായഃ 163
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ സോമദത്തവധഃ॥ 1 ॥ ദ്രോണയുധിഷ്ഠിരയുദ്ധം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-163-0 (52393)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-163-0x (4707)
സോമദത്തം തു സംപ്രേക്ഷ്യ വിധുന്വാനം മഹദ്ധനുഃ।
സാത്യകിഃ പ്രാഹ യന്താരം സോമദത്തായ മാം വഹ॥ 7-163-1 (52394)
ന ഹ്യഹത്വാ രണേ ശത്രും സോമദത്തം മഹാബലം।
നിവർതിഷ്യേ രണാത്സൂത സത്യമേതദ്വചോ മമ॥ 7-163-2 (52395)
തതഃ സംപ്രൈഷയദ്യന്താ സൈന്ധവാംസ്താൻമനോജവാൻ।
തുരംഗാമാഞ്ഛംഖവർണാൻസർവശബ്ദാതിഗാന്രണേ॥ 7-163-3 (52396)
തേഽവഹന്യുയുധാനം തു മനോമാരുതരംഹസഃ।
യഥേന്ദ്രം ഹരയോ രാജൻപുരാ ദൈത്യവധോദ്യതം॥ 7-163-4 (52397)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ സാത്വതം രഭസം രണേ।
സോമദത്തോ മഹാബാഹുരസംഭ്രാന്തോ ന്യവർതത॥ 7-163-5 (52398)
വിമുഞ്ചഞ്ഛരവർഷാണി പർജന്യ ഇവ വൃഷ്ടിമാൻ।
ഛാദയാമാസ ശൈനേയം ജലദോ ഭാസ്കരം യഥാ॥ 7-163-6 (52399)
അസംഭ്രാന്തശ്ച സമരേ സാത്യകിഃ കുരുപുംഗവം।
ഛാദയാമാസ ബാണൌഘൈഃ സമന്താദ്ഭരതർഷഭ॥ 7-163-7 (52400)
സോമദത്തസ്തുതം ഷഷ്ട്യാ വിവ്യാധോരസി മാധവം।
സാത്യകിശ്ചാപി തം രാജന്നവിധ്യത്സായകൈഃ ശിതൈഃ॥ 7-163-8 (52401)
താവന്യോന്യം ശരൈഃ കൃത്തൌ വ്യരാജേതാം നരർഷഭൌ।
സുപുഷ്പൌ പുഷ്പസമയേ പുഷ്പിതാവിവ കിംശകൌ॥ 7-163-9 (52402)
രുധിരോക്ഷിതസർവാംഗൌ കുരുവൃഷ്ണിയശസ്കരൌ।
പരസ്പരമവേക്ഷേതാം ദഹന്താവിവ ലോചനൈഃ॥ 7-163-10 (52403)
രഥമണ്ഡലമാർഗേഷു ചരന്താവരിമർദനൌ।
ഘോരരൂപൌ ഹിതാവാസ്താം വൃഷ്ടിമന്താവിവാംബുദൌ॥ 7-163-11 (52404)
ശരസംഭിന്നഗാത്രൌ തു സർവതഃ ശഖലീകൃതൌ।
ശ്വാവിധാവിവ രാജേന്ദ്ര ദൃശ്യേതാം ശരവിക്ഷതൌ॥ 7-163-12 (52405)
സുവർണപുംഖൈരിഷുഭിരാചിതൌ തൌ വ്യരാജതാം।
ഖദ്യോതൈരാവൃതൌ രാജൻപ്രാവൃഷീവ വനസ്പതീ॥ 7-163-13 (52406)
സംപ്രദീപിതസർവാംഗൌ സായകൈസ്തൈർമഹാരഥൌ।
അദൃശ്യേതാം രണേ ക്രുദ്ധാവുൽകാഭിരിവ കുഞ്ജരൌ॥ 7-163-14 (52407)
തതോ യുധി മഹാരജ സോമദത്തോ മഹാരഥഃ।
അർധചന്ദ്രേമ ചിച്ഛേദ മാധവസ്യ മഹദ്ധനുഃ॥ 7-163-15 (52408)
അഥൈനം പഞ്ചവിംശത്യാ സായകാനാം സമാർപയത്।
ത്വരമാണസ്ത്വരാകാലേ പുനശ്ച ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-163-16 (52409)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സാത്യകിർവേഗവത്തരം।
പഞ്ചഭിഃ സായകൈസ്തൂർണം സോമദത്തമവിധ്യത॥ 7-163-17 (52410)
തതോഽപരേണ ഭല്ലേന ധ്വജം ചിച്ഛേദ കാഞ്ചനം।
ബാഹ്ലീകസ്യ രണേ രാജൻസാത്യകിഃ പ്രഹസന്നിവ॥ 7-163-18 (52411)
സോമദത്തസ്ത്വസംഭ്രാന്തോ ദൃഷ്ട്വാ കേതും നിപാതിതം।
ശൈനേയം പഞ്ചവിംശത്യാ സായകാനാം സമാചിനോത്॥ 7-163-19 (52412)
സാത്വതോഽപി രണേ ക്രുദ്ധഃ സോമദത്തസ്യ ധന്വിനഃ।
ധനുശ്ഛിച്ഛേദ ഭല്ലേന ക്ഷുരപ്രേണ ശിതേന ഹ॥ 7-163-20 (52413)
അഥൈനം രുക്മപുംഖാനാം ശതേന നതപർവണാം।
ആചിനോദ്ബഹുധാ രാജൻഭഗ്നദംഷ്ട്രമിവ ദ്വിപം॥ 7-163-21 (52414)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സോമദത്തോ മഹാരഥഃ।
സാത്യകിം ഛാദയാമാസ ശരവൃഷ്ട്യാ മഹാബലഃ॥ 7-163-22 (52415)
സോമദത്തം തു സങ്ക്രുദ്ധോ രണേ വിവ്യാധ സാത്യകിഃ।
സാത്യകിം ശരജാലേന സോമദത്തോഽപ്യപീഡയത്॥ 7-163-23 (52416)
ദശഭിഃ സാത്വതസ്യാർഥേ ഭീമോഽഹൻബാഹ്ലികാത്മജം।
സോമദത്തോപ്യസംഭ്രാന്തോ ഭീമമാർച്ഛച്ഛിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-163-24 (52417)
തതസ്തു സാത്വതസ്യാർഥേ ഭീമസേനോ നവം ദൃഢം।
മുമോച പരിഘം ഘോരം സോമദത്തസ്യ വക്ഷസി॥ 7-163-25 (52418)
തമാപതന്തം വേഗേന പരിഘം ഘോരദർശനം।
ദ്വിധാ ചിച്ഛേദ സമരേ പ്രഹസന്നിവ കൌരവഃ॥ 7-163-26 (52419)
സ പപാത ദ്വിധാ ച്ഛിന്ന ആയസഃ പരിഘോ മഹാൻ।
മഹീധരസ്യേവ മഹച്ഛിഖരം വജ്രദാരിതം॥ 7-163-27 (52420)
തതസ്തു സാത്യകീ രാജൻസോമദത്തസ്യ സംയുഗേ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന ഹസ്താവാപം ച പഞ്ചഭിഃ॥ 7-163-28 (52421)
തതശ്ചതുർഭിശ്ച ശരൈസ്തൂർണം താംസ്തുരഗോത്തമാൻ।
സമീപം പ്രേഷയാമാസ പ്രേതരാജസ്യ ഭാരത॥ 7-163-29 (52422)
സാരഥേശ്ച ശിരഃ കായാദ്ഭല്ലേന നതപർവണാ।
ജഹാര നരശാർദൂലഃ പ്രഹസഞ്ഛിനിപുംഗവഃ॥ 7-163-30 (52423)
തതഃ ശരം മഹാഘോരം ജ്വലന്തമിവ പാവകം।
മുമോച സാത്വതോ രാജൻസ്വർണപുംഗം ശിലാശിതം॥ 7-163-31 (52424)
സ വിമുക്തോ ബലവതാ ശൈനേയേന ശരോത്തമഃ।
ഘോരസ്തസ്യോരസി വിഭോ നിപപാതാശു ഭാരത॥ 7-163-32 (52425)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹാരാജ സാത്വതേന മഹാരഥഃ।
സോമദത്തോ മഹാബാഹുർനിപപാത മമാര ച॥ 7-163-33 (52426)
തം ദൃഷ്ട്വാ നിഹതം തത്ര സോമദത്തം മഹാരഥാഃ।
മഹതാ ശരവർഷേണ യുയുധാനമുപാദ്രവൻ॥ 7-163-34 (52427)
ഛാദ്യമാനം ശരൈർദൃഷ്ട്വാ യുയുധാനം യുധിഷ്ഠിരഃ।
പാണ്ഡവാശ്ച മഹാരാജ സഹ സർവൈഃ പ്രഭദ്രകൈഃ।
മഹത്യാ സേനയാ സാർധം ദ്രോണാനീകമുപാദ്രവൻ॥ 7-163-35 (52428)
തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ ക്രുദ്ധസ്താവകാനാം മഹാബലം।
ശരൈർവിദ്രാവയാമാസ ഭാരദ്വാജസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-163-36 (52429)
സൈന്യാനി ദ്രാവയന്തം തു ദ്രോണോ ദൃഷ്ട്വാ യുധിഷ്ഠിരം।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന ക്രോധസംരക്തലോചനഃ॥ 7-163-37 (52430)
തതഃ സുനിശിതൈർബാണൈഃ പാർഥം വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ।
യുധിഷ്ഠിരോഽപി സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രതിവിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ॥ 7-163-38 (52431)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹാബാഹുഃ സൃക്വിണീ പരിസംലിഹൻ।
യുധിഷ്ഠിരസ്യ ചിച്ഛേദ ധ്വജം കാർമുകമേവ ച॥ 7-163-39 (52432)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ ത്വരിതസ്ത്വരാകാലേ നൃപോത്തമഃ।
അന്യദാദത്ത വേഗേന കാർമുകം സമരേ ദൃഢം॥ 7-163-40 (52433)
തതഃ ശരസഹസ്രേണ ദ്രോണം വിവ്യാധ പാർഥിവഃ।
സാശ്വസൂതധ്വജരഥം തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-163-41 (52434)
തതോ മുഹൂർതം വ്യഥിതഃ ശരപാതപ്രപീഡിതഃ।
നിഷസാദ രഥോപസ്ഥേ ദ്രോണോ ഭരതസത്തമ॥ 7-163-42 (52435)
പ്രതിലഭ്യ തതഃ സഞ്ജ്ഞാം മുഹൂർതാദ്ദ്വിജസത്തമഃ।
ക്രോധേന മഹതാഽഽവിഷ്ടോ വായവ്യാസ്ത്രമവാസൃജത്॥ 7-163-43 (52436)
അസംഭ്രാന്തസ്തതഃ പാർഥോ വായവ്യേനൈവ വീര്യവാൻ।
തദസ്ത്രമസ്ത്രേണ രണേ സ്തംഭയാമാസ ഭാരത॥ 7-163-44 (52437)
ചിച്ഛേദ ച ധനുർദീർഘം ബ്രാഹ്മണസ്യ ച പാണ്ഡവഃ।
തതോഽന്യദ്ധനുരാദത്ത ദ്രോണഃ ക്ഷത്രിയമർദനഃ।
തദപ്യസ്യ ശിതൈർഭല്ലൈശ്ചിച്ഛേദ കുരുപുംഗവഃ॥ 7-163-45 (52438)
തതോഽബ്രവീദ്വാസുദേവഃ കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-163-46 (52439)
യുധിഷ്ഠിര മഹാബാഹോ യത്ത്വാം വക്ഷ്യാമി തച്ഛ്രണു।
ഉപാരമസ്വ യുദ്ധേ ത്വം ദ്രോണാദ്ഭരതസത്തമ॥ 7-163-47 (52440)
യതതേ ഹി സദാ ദ്രോണോ ഗ്രഹണേ തവ സംയുഗേ।
നാനുരൂപമഹം മന്യേ യുദ്ധമസ്യ ത്വയാ സഹ॥ 7-163-48 (52441)
യോഽസ്യ സൃഷ്ടോ വിനാശായ സ ഏവൈനം ഹനിഷ്യതി।
പരിവർജ്യ ഗുരും യാഹി യത്ര രാജാ സുയോധനഃ॥ 7-163-49 (52442)
രാജാ രാജ്ഞാ ഹി യോദ്ധവ്യോ നാരാജ്ഞാ യുദ്ധമിഷ്യതേ।
തത്ര ത്വം ഗച്ഛ കൌന്തേയ ഹസ്ത്യശ്വരഥസംവൃതഃ॥ 7-163-50 (52443)
യാവൻമാത്രേണ ച മയാ സഹായേന ധനഞ്ജയഃ।
ഭീമശ്ച രഥശാർദൂലോ യുധ്യതേ കൌരവൈഃ സഹ॥ 7-163-51 (52444)
വാസുദേവവചഃ ശ്രുത്വാ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
മുഹൂർതം ചിന്തയിത്വാ തു തതോ ദാരുണമാഹവം॥ 7-163-52 (52445)
പ്രായാദ്ദ്രുതമമിത്രഘ്നോ യത്ര ഭീമോ വ്യവസ്ഥിതഃ।
വിനിഘ്നംസ്താവകാന്യോധാന്വ്യാദിതാസ്യ ഇവാന്തകഃ॥ 7-163-53 (52446)
രഥഘോഷേണ മഹതാ നാദയന്വസുധാതലം।
പർജന്യ ഇവ ധർമാന്തേ നാദയന്വൈ ദിശോ ദശ।
ഭീമസ്യ നിഘ്നതഃ ശത്രൂൻപാർഷ്ണിം ജാഗ്രഹ പാണ്ഡവഃ॥ 7-163-54 (52447)
ദ്രോണോഽപി പാണ്ഡുപാഞ്ചാലാന്വ്യധമദ്രജനീമുഖേ।
`നാദയംസ്തലഘോഷേണ തവ സൈന്യാനി മാരിഷ'॥ ॥ 7-163-55 (52448)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ത്രിഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 163 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-163-18 ബാഹ്ലീകസ്യ സോമദത്തസ്യ॥ 5-163-163 ത്രിഷഷ്ഠ്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 164
॥ ശ്രീഃ ॥
7.164. അധ്യായഃ 164
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സേനാദ്വയേ ദീപോദ്യോxxxനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-164-0 (52449)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-164-0x (4708)
വർതമാനേ യഥാ യദ്ധേ ഘോരരൂപേ ഭയാവഹേ।
തമസാ സംവൃതേ ലോകേ രജസാ ച മഹീപതേ॥ 7-164-1 (52450)
നാപശ്യന്ത രണേ യോധാഃ പരസ്പരമവസ്ഥിതാഃ।
അനുമാനേന സഞ്ജ്ഞാഭിര്യുദ്ധം തദ്വവൃധേ മഹത്॥ 7-164-2 (52451)
നരനാഗാശ്വമഥനം പരമം രോമഹർഷണം।
ദ്രോണകർണകൃപാ വീരാ ഭീമപാർഷതസാത്യകാഃ।
അന്യോന്യം ക്ഷോഭയാമാസുഃ സൈന്യാനി നൃപസത്തമ॥ 7-164-3 (52452)
വധ്യമാനാനി സൈന്യാനി സമന്താത്തൈർമഹാരഥൈഃ।
തമസാ സംവൃതേ ചൈവ സമന്താദ്വിപ്രദുദ്രുവുഃ॥ 7-164-4 (52453)
തേ സർവതോ വിദ്രവന്തോ യോധാ വിധ്വസ്തചേതനാഃ।
അഹന്യന്ത മഹാരാജ ധാവമാനാശ്ച സംയുഗേ॥ 7-164-5 (52454)
മഹാരഥസഹസ്രാണി ജഘ്നുരന്യോന്യമാഹവേ।
അന്യേ തമസി മൂഢാനി പുത്രസ്യ തവ മന്ത്രിതേ॥ 7-164-6 (52455)
തതഃ സർവാണി സൈന്യാനി സേനാഗോപാശ്ച ഭാരത।
വ്യമുഹ്യന്ത രണേ തത്ര തമസാ സംവൃതേ സതി॥ 7-164-7 (52456)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-164-8x (4709)
തേഷാം സംലോഡ്യമാനാനാം പാണ്ഡവൈർവിഹതൌജസാം।
അന്ധേ തമസി മഗ്നാനാമാസീത്കിം വോ മനസ്തദാ॥ 7-164-8 (52457)
കഥം പ്രകാശസ്തേഷാം വാ മമ സൈന്യസ്യ വാ പുനഃ।
ബഭൂവ ലോകേ തമസാ തഥാ സഞ്ജയ സംവൃതേ॥ 7-164-9 (52458)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-164-10x (4710)
തതഃ സർവാണി സൈന്യാനി ഹതശിഷ്ടാനി യാനി വൈ।
സേനാഗോപ്തൄനഥാദിശ്യ പുനർവ്യൂഹമകൽപയത്॥ 7-164-10 (52459)
ദ്രോണഃ പുരസ്താജ്ജഘനേ തു ശല്യ--
സ്തഥാ ദ്രൌണിഃ കൃതവർമാ സൌബലശ്ച।
സ്വയം തു സർവാണി ബലാനി രാജ--
ന്രാജാഽഭ്യയാദ്ഗോപയന്വൈ നിശായാം॥ 7-164-11 (52460)
ഉവാച സർവാംശ്ച പദാതിസംഘാ--
ന്ദുര്യോധനഃ പാർഥിവസാന്ത്വപൂർവം।
ഉത്സൃജ്യ സർവേ പരമായുധാനി
ഗൃഹ്ണീത ഹസ്തൈർജ്വലിതാൻപ്രദീപാൻ॥ 7-164-12 (52461)
തേ ചോദിതാഃ പാർഥിവസത്തമേന
തതഃ പ്രഹൃഷ്ടാ ജഗൃഹുഃ പ്രദീപാൻ॥ 7-164-13 (52462)
ദേവർഷിഗന്ധർവസുരർഷിസംഘാ
വിദ്യാധരാശ്ചാപ്സരസാം ഗണാശ്ച।
നാഗാഃ സയക്ഷോരഗകിന്നരാശ്ച
ഹൃഷ്ടാ ദിവിസ്ഥാ ജഗൃഹുഃ പ്രദീപാൻ॥ 7-164-14 (52463)
ദിഗ്ധൈർവതേഭ്യശ്ച സമാപതന്തോ--
ഽദൃശ്യന്ത ദീപാഃ സസുഗന്ധിതൈലാഃ।
വിശേഷതോ നാരദപർവതാഭ്യാം
സംബോധ്യമാനാഃ കുരുപാണ്ഡവാർഥം॥ 7-164-15 (52464)
സാ ഭൂയ ഏവ ധ്വജിനീ വിഭക്താ
വ്യരോചതാഗ്നിപ്രഭയാ നിശായാം।
മഹാധനൈരാഭരണൈശ്ച ദിവ്യൈഃ
ശസ്ത്രൈശ്ച ദീപ്തൈരപി സംപതദ്ഭിഃ॥ 7-164-16 (52465)
രഥേരഥേ പഞ്ച വിദീപകാസ്തു
പ്രദീപകാസ്തത്ര ഗജേ ത്രയശ്ച।
പ്രത്യശ്വമേകശ്ച മഹാപ്രദീപഃ
കൃതാസ്തു തൈഃ പാണ്ഡവൈഃ കൌരവേയൈഃ॥ 7-164-17 (52466)
ക്ഷണേന സർവേ വിഹിതാഃ പ്രദീപാ
വ്യാദീപയന്തോ ധ്വജിനീം തവാസു॥ 7-164-18 (52467)
സർവാസ്തു സേനാ വ്യതിസേവ്യമാനാഃ
പദാതിഭിഃ പാവകതൈലഹസ്തൈഃ।
പ്രകാശ്യമാനാ ദദൃശുർനിശായാം
യഥാന്തരിക്ഷേ ജലദാസ്തഡിദ്ഭിഃ॥ 7-164-19 (52468)
പ്രകാശിതായാം തു തതോ ധ്വജിന്യാം
ദ്രോണോഽഗ്നികൽപഃ പ്രതപൻസപത്നാൻ।
രരാജ രാജേന്ദര സുവർണവർമാ
മധ്യം ഗതഃ സൂര്യ ഇവാംശുമാലീ॥ 7-164-20 (52469)
ജാംബൂനദേഷ്വാഭരണേഷു ചൈവ
നിഷ്കേഷു ശുദ്ധേഷു ശരാസനേഷു।
പീതേഷു ശസ്ത്രേഷു ച പാവകസ്യ
പ്രതിപ്രഭാസ്തത്ര തദാ ബഭൂവുഃ॥ 7-164-21 (52470)
ഗദാശ്ച ശൈക്യാഃ പരിഘാശ്ച ശുഭ്രാ
രഥേഷു ശക്ത്യശ്ച വിവർതമാനാഃ।
പ്രതിപ്രഭാരശ്മിഭിരാജമീഢ
പുനഃപുനഃ സഞ്ജനയന്തി ദീപാൻ॥ 7-164-22 (52471)
ഛത്രാണി വാലവ്യജനാനി ഖംഗാ
ദീപ്താ മഹോൽകാശ്ച തഥൈവ രാജൻ।
വ്യാഘൂർണമാനാശ്ച സുവർണമാലാ
വ്യായച്ഛതാം തത്ര തദാ വിരേജുഃ॥ 7-164-23 (52472)
ശസ്ത്രപ്രഭാഭിശ്ച വിരാജമാനം
ദീപപ്രഭാഭിശ്ച തദാ ബലം തത്।
പ്രകാശിതം ചാഭരണപ്രഭാഭി--
ർഭൃശം പ്രകാശം നൃപതേ ബഭൂവ॥ 7-164-24 (52473)
പീതാനി ശസ്ത്രാണ്യസൃഗുക്ഷിതാനി
വീരാവധൂതാനി തനുച്ഛദാനി।
ദീപ്താം പ്രഭാം പ്രാജനയന്ത തത്ര
തപാത്യയേ വിദ്യുദിവാന്തരിക്ഷേ॥ 7-164-25 (52474)
പ്രകംപിതാനാമഭിധാതവേഗൈ--
രഭിഘ്നതാം ചാപതതാം ജവേന।
വക്രാണ്യകാശന്ത തദാ നരാണാം
വായ്വീരിതാനീവ മഹാംബുജാനി॥ 7-164-26 (52475)
മഹാവനേ ദാരുമയേ പ്രദീപ്തേ
യഥാ പ്രഭാ ഭാസ്കരസ്യാപി നശ്യേത്।
തഥാ തദാഽഽസീദ്വജിനീ പ്രദീപ്താ
മഹാഭയാ ഭാരത ഭീമരൂപാ॥ 7-164-27 (52476)
തത്സംപ്രദീപ്താം ബലമസ്മദീയം
നിശാംയ പാർഥാസ്ത്വരിതാസ്തഥൈവ।
സർവേഷു സൈന്യേഷു പദാതിസംഘാ--
നചോദയംസ്തേഽപി ചക്രുഃ പ്രദീപാൻ॥ 7-164-28 (52477)
ഗജേഗജേ സപ്ത കൃപാഃ പ്രദീപാ
രഥേരഥേ ചൈവ ദശ പ്രദീപാഃ।
ദ്വാവശ്വപൃഷ്ഠേ പരിപാർശ്വതോഽന്യേ
ധ്വജേഷു ചാന്യേ ജഘനേഷു ചാന്യേ॥ 7-164-29 (52478)
സേനാസു സർവാസു ച പാർശ്വതോഽന്യേ
പശ്ചാത്പുരസ്താച്ച സമന്തതശ്ച।
മധ്യേ തഥാഽന്യേ ജ്വലിതാഗ്നിഹസ്താ
വ്യദീപയൻപാണ്ഡുസുതസ്യ സേനാം॥ 7-164-30 (52479)
മധ്യേ തഥാഽന്യേ ജ്വലിതാഗ്നിഹസ്താഃ
സേനാദ്വയേഽപി സ്മ നരാ വിചേരുഃ॥ 7-164-31 (52480)
സർവേഷു സൈന്യേഷു പദാതിസംഘാ
വിമിശ്രിതാ ഹസ്തിരഥാശ്വബൃന്ദൈഃ।
വ്യദീപയംസ്തേ ധ്വജിനീം പ്രദീപ്താ--
സ്തഥാ ബലം പാണ്ഡവേയാഭിഗുപ്തം॥ 7-164-32 (52481)
തേന പ്രദീപ്തേന തഥാ പ്രദീപ്തം--
ബലം തവാസീദ്ബലവദ്ബലേന।
ഭാഃ കുർവതാ ഭാനുമതാ ഗ്രഹേണ
ദിവാകരേണാഗ്നിരിവാഭിഗുപ്തഃ॥ 7-164-33 (52482)
തയോഃ പ്രഭാഃ പൃഥിവീമന്തരിക്ഷം
സർവാ വ്യതിക്രംയ ദിശശ്ച വൃദ്ധാഃ।
തേന പ്രകാശേന ഭൃശം പ്രകാശം
ബഭൂവ തേഷാം തവ ചൈവ സൈന്യം॥ 7-164-34 (52483)
തേന പ്രകാശേന ദിവം ഗതേന
സംബോധിതാ ദേവഗണാശ്ച രാജൻ।
ഗന്ധർവയക്ഷാസുരസിദ്ധസംഘാഃ
സമാഗമന്നപ്സരസശ്ച സർവാഃ॥ 7-164-35 (52484)
തദ്ദേവഗന്ധർവസമാകുലം ച
യക്ഷാസുരേന്ദ്രാപ്സരസാം ഗണൈശ്ച।
ഹതൈശ്ച ശൂരൈർദിവമാരുഹദ്ഭി--
രായോധനം ദിവ്യകൽപം ബഭൂവ॥ 7-164-36 (52485)
രഥാശ്വനാഗാകുലദീപദീപ്തം
സംരബ്ധയോധം ഹതവിദ്രുതാശ്വം।
മഹദ്ബലം വ്യൂഢരഥാശ്വനാഗം
സുരാസുരവ്യൂഹസമം ബഭൂവ॥ 7-164-37 (52486)
തച്ഛക്തിസംഘാകുലചൺ·ഡവാതം
മഹാരഥാഭ്രം ഗജവാജിഘോഷം।
ശസ്ത്രൌഗവർഷം രുധിരാംബുധാരം
നിശി പ്രവൃത്തം രഥദുർദിനം തത്॥ 7-164-38 (52487)
തസ്മിൻമഹാഗ്നിപ്രതിമോ മഹാത്മാ
സന്താപംയൻപാണ്ഡവാന്വിപ്രമുഖ്യഃ।
ഗഭസ്തിഭിർമധ്യഗതോ യഥാഽർകോ
വർഷാത്യയേ തദ്വദഭൂന്നരേന്ദ്ര॥ ॥ 7-164-39 (52488)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ചതുഃഷഷ്ഠ്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 164 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-164-6 അന്ധേ ആന്ധ്യഹേതൌ॥ 5-164-8 വോ യുഷ്മത്സംബന്ധിനാം മനഃ കിം കിംവിധം। കാതരം ധൃഷ്ടം വേത്യർഥഃ॥ 5-164-10 തത ഇതി। ദ്രോണ ഇത്യപകൃയതേ। തേഷാം സൈന്യാനാം വ്യൂഹമിധ്യാഹൃത്യ യോജ്യം॥ 5-164-14 ദേവർഷീതി। ഭുവി പദാതിഭിർദീപേഷു ഗൃഹീതേഷു ദിവിസ്ഥാ ദേവാ അപി ദീപാൻ ജഗൃഹുര്യുദ്ധോത്സവപ്രേക്ഷകാഃ॥ 5-164-164 ചതുഃഷഷ്ഠ്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 165
॥ ശ്രീഃ ॥
7.165. അധ്യായഃ 165
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-165-0 (52489)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-165-0x (4711)
പ്രകാശിതേ തദാ ലോകേ രജസാ തമസാവൃതേ।
സമാജഗ്മുരഥോ വീരാഃ പരസ്പരവധൈഷിണഃ॥ 7-165-1 (52490)
തേ സമേത്യ രണേ രാജഞ്ശസ്ത്രപ്രാസാസിധാരിണഃ।
പരസ്പരമുദൈക്ഷന്ത പരസ്പരകൃതാഗസഃ॥ 7-165-2 (52491)
പ്രദീപാനാം സഹസ്രൈശ്ച ദീപ്യമാനൈഃ സമന്തതഃ।
രത്നാചിതൈഃ സ്വർണദണ്ഡൈർഗന്ധതൈലാവസിഞ്ചിതൈഃ॥ 7-165-3 (52492)
ദേവഗന്ധർവദീപാദ്യൈഃ പ്രഭാഭിരധികോജ്ജ്വലൈഃ।
വിരരാജ തദാ ഭൂമിർഗ്രഹൈർദ്യൌരിവ ഭാരത॥ 7-165-4 (52493)
ഉൽകാശതൈഃ പ്രജ്വലിതൈ രണഭൂമിർവ്യരാജത।
ദഹ്യമാനേവ ലോകാനാമഭാവേ ച വസുന്ധരാ॥ 7-165-5 (52494)
വ്യദീപ്യന്ത ദിശഃ സർവാഃ പ്രദീപൈസ്തൈഃ സമന്തതഃ।
വർഷാപ്രദോഷേ ഖദ്യോതൈർവൃതാ വൃക്ഷാ ഇവാബഭുഃ॥ 7-165-6 (52495)
അസജ്ജന്ത തതോ വീരാ വിരേഷ്വേവ പൃഥക്പൃഥക്।
നാഗാ നാഗൈഃ സമാജഗ്മുസ്തുരഗാ ഹയസാദിഭിഃ।
രഥാ രഥവരൈരേവ സമജഗ്മുർമുദാ യുതാഃ॥ 7-165-7 (52496)
തസ്മിന്രാത്രിമുഖേ ഘോരേ തവ പുത്രസ്യ ശാസനാത്।
ചതുരംഗസ്യ സൈന്യസ്യ സംപാതശ്ച മഹാരനഭൂത്॥ 7-165-8 (52497)
തതോഽർജുനോ മഹാരാജ കൌരവാണാമനീകിനീം।
വ്യധമത്ത്വരയാ യുക്തഃ ക്ഷപയൻസർവപാർഥിവാൻ॥ 7-165-9 (52498)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-165-10x (4712)
തസ്മിൻപ്രവിഷ്ടേ സംരബ്ധേ മമ പുത്രസ്യ വാഹിനീം।
അമൃഷ്യമാണേ ദുർധർഷേ കഥമാസീൻമനോ ഹി വഃ॥ 7-165-10 (52499)
കിമകുർവത സൈന്യാനി പ്രവിഷ്ടേ പരഷീഡനേ।
ദുര്യോധനശ്ച കിം കൃത്യം പ്രാപ്തകാലമമന്യത॥ 7-165-11 (52500)
കേ ചൈനം സമരേ വീരം പ്രത്യുദ്യയുരരിന്ദമാഃ।
ദ്രോണം ച കേ വ്യരക്ഷന്ത പ്രവിഷ്ടേ ശ്വേതവാഹനേ॥ 7-165-12 (52501)
കേഽരക്ഷന്ദക്ഷിണം ചക്രം കേ ച ദ്രോണസ്യ സവ്യതഃ।
കേ പൃഷ്ഠതശ്ചാപ്യഭവന്വീരാ വീരാന്വിനിഘ്നതഃ।
കേ പുരസ്താദഗച്ഛന്ത നിഘ്നന്തഃ ശാസ്ത്രവാന്രണേ॥ 7-165-13 (52502)
യത്പ്രാവിശൻമഹേഷ്വാസഃ പാഞ്ചാലനാപരാജിതാഃ।
നൃത്യന്നിവ നരവ്യാഘ്രോ രഥമാർഗേഷു വീര്യവാൻ॥ 7-165-14 (52503)
യോ ദദാഹ ശരൈർദ്രോണഃ പാഞ്ചാലാനാം രഥവ്രജാൻ।
ധൂമകേതുരിവ ക്രുദ്ധഃ കഥം മൃത്യുമുപേയിവാൻ॥ 7-165-15 (52504)
അവ്യഗ്രാനേവ ഹി പരാൻകഥയസ്യപരാജിതാൻ।
ഹൃഷ്ടാനുദീർണാൻസംഗ്രാമേ ന തഥാ സൂത മാമകാൻ॥ 7-165-16 (52505)
ഹതാംശ്ചൈവ വിദീർണാംശ്ച വിപ്രകീർണാംശ്ച ശംസസി।
രഥിനോ വിരഥാംശ്ചൈവ കൃതാന്യുദ്വേഷു മാമകാൻ॥ 7-165-17 (52506)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-165-18x (4713)
ദ്രോണസ്യ മതമാജ്ഞായ യോദ്വുകാമസ്യ താം നിശാം।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ വശ്യാൻഭ്രാതൄനുവാച ഹ॥ 7-165-18 (52507)
കർണം ച വൃഷസേനം ച മദ്രരാജം ച കൌരവ।
ദുർധർഷം ദീർഘബാഹും ച യേ ച തേഷാം പദാനുഗാഃ॥ 7-165-19 (52508)
ദ്രോണം യത്താഃ പരാക്രാന്താഃ സർവേ രക്ഷന്തു പൃഷ്ഠതഃ।
ഹാർദിക്യോ ദക്ഷിണം ചക്രം ശല്യശ്ചൈവോത്തരം തഥാ॥ 7-165-20 (52509)
ത്രിഗർതാനാം ച യേ ശൂരാ ഹതശിഷ്ടാ മഹാരഥാഃ।
താംശ്ചൈവ പുരതഃ സർവാൻപുത്രസ്തേ സമചോദയത്॥ 7-165-21 (52510)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-165-22x (4714)
ആചാര്യോ ഹി സുസംയത്തോ ഭൃശം യത്താശ്ച പാണ്ഡവാഃ।
തം രക്ഷത സുസംയത്താ നിഘ്നന്തം ശാസ്ത്രവാന്രണേ॥ 7-165-22 (52511)
ദ്രോണോ ഹി ബലവാന്യുദ്ധേ ക്ഷിപ്രഹസ്തഃ പ്രതാപവാൻ।
നിർജയേത്ത്രിദശാന്യുദ്ധേ കിമു പാർഥാൻസസോമകാൻ॥ 7-165-23 (52512)
തേ യൂയം സഹിതാഃ സർവേ ഭൃശം യത്താ മഹാരഥാഃ।
ദ്രോണം രക്ഷത പാഞ്ചാലാദ്ധൃഷ്ടദ്യുംനാൻമഹാരഥാത്॥ 7-165-24 (52513)
പാൺ·ഡവീയേഷു സൈന്യേഷു ന തം പശ്യാമ കഞ്ചന।
യോ യോധയേദ്രണേ ദ്രോണം ധൃഷ്ടദ്യുംനാദൃതേ പുമാൻ॥ 7-165-25 (52514)
തസ്മാത്സർവാത്മനാ മന്യേ ഭാരദ്വാജസ്യ രക്ഷണം।
സുഗുപ്തഃ പാണ്ഡവാൻഹന്യാത്സൃഞ്ജയാംശ്ച സസോമകാൻ॥ 7-165-26 (52515)
സൃഞ്ജയേഷ്വഥ സർവേഷു നിഹതേഷു ചമൂമുഖേ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം രമേ ദ്രൌണിർഹനിഷ്യതി ന സംശയഃ॥ 7-165-27 (52516)
തഥാഽർജുനം ച രാധേയോ ഹനിഷ്യതി മഹാരഥഃ।
ഭീമസേനമഹം ചാപി യുദ്ധേജേഷ്യാമി ദീക്ഷിതഃ।
ശേഷാംശ്ച പാണ്ഡവാന്യോധാഃ പ്രസഭം ഹീനതേജസഃ॥ 7-165-28 (52517)
സോയം മമ ജയോ വ്യക്തോ ദീർഘകാലം ഭവിഷ്യതി।
തസ്മാദ്രക്ഷത സംഗ്രാമേ ദ്രോണമേവ മഹാരഥം॥ 7-165-29 (52518)
ഇത്യുക്ത്വാ ഭരതശ്രേഷ്ഠ പുത്രോ ദുര്യാധനസ്തവ।
വ്യാദിദേശ തഥാ സൈന്യം തസ്മിംസ്തമസി ദാരുണേ॥ 7-165-30 (52519)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം രാത്രൌ ഭരതസത്തമ।
ഉഭയോഃ സേനയോർഘോരം പരസ്പരജിഗീഷയാ॥ 7-165-31 (52520)
അർജുനഃ കൌരവം സൈന്യമർജുനം ചാപി കൌരവാഃ।
നാനാശസ്ത്രസമാവായൈരന്യോന്യം സമപീഡയൻ॥ 7-165-32 (52521)
ദ്രൌണിഃ പാഞ്ചാലരാജം ച ഭാരദ്വാജശ്ച സൃഞ്ജയാൻ।
ഛാദയാഞ്ചക്രിരേ സംഖ്യേ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-165-33 (52522)
പാണ്ഡുപാഞ്ചാലസൈന്യാനാം കൌരവാണാം ച ഭാരത।
ആസീന്നിഷ്ടാനകോ ഘോരോ നിഘ്നതാമിതരേതരം॥ 7-165-34 (52523)
നൈവാസ്മാഭിസ്തഥാ പൂർവൈർദൃഷ്ടപൂർവം തഥാവിധം।
യുദ്ധം യാദൃശമേവാസീത്താം രാത്രി സുഭയാവഹം॥ ॥ 7-165-35 (52524)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ പഞ്ചഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 165 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 166
॥ ശ്രീഃ ॥
7.166. അധ്യായഃ 166
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കൃതവർമണാ യുധിഷ്ഠിരപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-166-0 (52525)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-166-0x (4715)
വർതമാനേ തദാ രൌദ്രേ രാത്രിയുദ്ധേ വിശാംപതേ।
സർവഭൂതക്ഷയകരേ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-166-1 (52526)
അബ്രവീത്പാണ്ഡവാംശ്ചൈവ പാഞ്ചാലാംശ്ചൈവ സോമകാൻ।
അഭിദ്രവത സംയാത ദ്രോണമേവ ജിഘാംസയാ॥ 7-166-2 (52527)
രാജ്ഞസ്തേ വചനാദ്രാജൻപാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാസ്തഥാ।
ദ്രോണമേവാഭ്യവർതന്ത നദന്തോ ഭൈരവാന്രവാൻ॥ 7-166-3 (52528)
താന്വയം പ്രതിഗർജന്തഃ പ്രത്യുദ്യാതാഃ സ്മ ഹർഷിതാഃ।
യഥാശക്തി യഥോത്സാഹം യഥാസത്വം ച സംയുഗേ॥ 7-166-4 (52529)
കൃതവർമാ തു ഹാർദിക്യോ യുധിഷ്ഠിരമുപാദ്രവത്।
ദ്രോണം പ്രതി സമായാന്തം മത്തോ മത്തമിവ ദ്വിപം॥ 7-166-5 (52530)
ശൈനേയം ശരവർഷാണി വികിരന്തം സമന്തതഃ।
അഭ്യയാത്കൌരവോ രാജൻഭൂരിഃ സംഗ്രാമമൂർധനി॥ 7-166-6 (52531)
സഹദേവമഥായാന്തം ദ്രോണപ്രേപ്സും മഹാരഥം।
കർണോ വൈകർതനോ രാജന്വാരയാമാസ പാൺ·ഡവം॥ 7-166-7 (52532)
ഭീമസേനമഥായാന്തം വ്യാദിതാസ്യാമിവാന്തകം।
സ്വയം ദുര്യോധനോ രാജാ പ്രതീപം മൃത്യുമാവ്രജത്॥ 7-166-8 (52533)
നകുലം ച യുധാം ശ്രേഷ്ഠം സർവയുദ്ധവിശാരദം।
ശകുനിഃ സൌബലോ രാജന്വാരയാമാസ സത്വരഃ॥ 7-166-9 (52534)
ശിഖണ്ഡിനമഥായാന്തം രഥേന രഥിനാം വരം।
കൃപഃ ശാരദ്വതോ രാജന്വാരയാമാസ സംയുഗേ॥ 7-166-10 (52535)
പ്രതിവിന്ധ്യമഥായാന്തം മയൂരസദൃശൈർഹയൈഃ।
ദുഃശാസനോ മഹാരാജ യത്തോ യത്തമവാരയത്॥ 7-166-11 (52536)
ഭൈമസേനിമഥായാന്തം മായാശതവിശാരദം।
അശ്വത്ഥാമാ മഹാരാജ രാക്ഷസം പ്രത്യഷേധയത്॥ 7-166-12 (52537)
ദ്രുപദം വൃഷസേനസ്തു സസൈന്യം സപദാനുഗം।
വാരയാമാസ സമരേ ദ്രോണപ്രേപ്സും മഹാരഥം॥ 7-166-13 (52538)
വിരാടം ദ്രുതമായാന്തം ദ്രോണസ്യ നിധനം പ്രതി।
മദ്രരാജഃ സുസങ്ക്രുദ്ധോ വാരയാമാസ ഭാരത॥ 7-166-14 (52539)
ശതാനീകമഥായാന്തം നാകുലിം രഭസം രണേ।
ചിത്രസേനോ രുരോധാശു ശരൈർദ്രോണപരീപ്സയാ॥ 7-166-15 (52540)
അർജുനം ച യുധാംശ്രേഷ്ഠം പ്രാദ്രവന്തം മഹാരഥം।
അലായുധോ മഹാരാജ രാക്ഷസേന്ദ്രോ ന്യവാരയത്॥ 7-166-16 (52541)
തഥാ ദ്രോണം മഹേഷ്വാസം നിഘ്നന്തം ശാത്രവാന്രണേ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽഥ പാഞ്ചാല്യോ ഹൃഷ്ടരൂപമവാരയത്॥ 7-166-17 (52542)
തഥാഽന്യാൻപാണ്ഡുപുത്രാണാം സമായാതാൻമഹാരഥാൻ।
താവകാ രഥിനോ രാജന്വാരയാമാസുരോജസാ॥ 7-166-18 (52543)
ഗജാരോഹാ ഗജൈസ്തൂർണം സന്നിപത്യ മഹാമൃധേ।
യോധയന്തഃ സ്മ ദൃശ്യന്തേ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-166-19 (52544)
നിശീഥേ തുരഗാ രാജന്ദ്രാവയന്തഃ പരസ്പരം।
സമദൃശ്യന്ത വേഗേന പക്ഷവന്തോ യഥാഽദ്രയഃ॥ 7-166-20 (52545)
സാദിനഃ സാദിഭിഃ സാർധം പ്രാസശക്ത്യൃഷ്ടിപാണയഃ।
സമാഗച്ഛൻമഹാരാജ വിനദന്തഃ പൃഥക്പൃഥക്॥ 7-166-21 (52546)
നരാസ്തു ബഹവസ്തത്ര സമാജഗ്മുഃ പരസ്പരം।
ഗാദാഭിർമുസലൈശ്ചൈവ നാനാശസ്ത്രൈശ്ച സംയുഗേ॥ 7-166-22 (52547)
കൃതവർമാ തു ഹാർദിക്യോ ധർമപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
വാരയാമാസ സങ്ക്രുദ്ധോ വേലേവോദ്വൃത്തമർണവം॥ 7-166-23 (52548)
യുധിഷ്ഠിരസ്തു ഹാർദിക്യം വിദ്വ്വാ പഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ।
പുനർവിവ്യാധ വിംശത്യാ തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-166-24 (52549)
കൃതവർമാ തു സങ്ക്രുദ്ധോ ധർമപുത്രസ്യ മാരിഷ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന തം ച വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 7-166-25 (52550)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ധർമപുത്രോ മഹാരഥഃ।
ഹാർദിക്യം ദശഭിർബാണൈർബാഹ്വോരുരസി ചാർപയത്॥ 7-166-26 (52551)
മാധവസ്തു രണേ വിദ്ധോ ധർമപുത്രേണ മാരിഷ।
പ്രാകംപത ച രോഷേണ സപ്തഭിശ്ചാർദയച്ഛരൈഃ॥ 7-166-27 (52552)
തസ്യ പാർഥോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ ഹസ്താവാപം നികൃത്യ ച।
പ്രാഹിണോന്നിശിതാൻബാണാൻപഞ്ച രാജഞ്ഛിലാശിതാൻ॥ 7-166-28 (52553)
തേ തസ്യ കവചം ഭിത്ത്വാ ഹേമചിത്രം മഹാധനം।
പ്രാവിശന്ധരണീം ഭിത്ത്വാ വൽമീകമിവ പന്നഗാഃ॥ 7-166-29 (52554)
അക്ഷ്ണോർനിമേഷമാത്രേണ സോഽന്യദാദായ കാർമുകം।
വിവ്യാധ പാണ്ഡവം ഷഷ്ട്യാ സൂതം ച നവഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-166-30 (52555)
തസ്യ ശക്തിമമേയാത്മാ പാണ്ഡവോ ഭുജഗോപമാം।
ചിക്ഷേപ ഭരശ്രേഷ്ഠ രഥേ ന്യസ്യ മഹദ്ധനുഃ॥ 7-166-31 (52556)
സാ ഹേമചിത്രാ മഹതീ പാണ്ഡവേയേന പ്രേരിതാ।
നിർഭിദ്യ ദക്ഷിണം ബാഹും പ്രാവിശദ്ധരണീതലം॥ 7-166-32 (52557)
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു ഗൃഹ്യ പാർഥഃ പുനർധനുഃ।
ഹാർദിക്യം ഛാദയാമാസ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-166-33 (52558)
തതസ്തു സമരേ ശൂരോ വൃഷ്ണീനാം പ്രവരോ രഥീ।
വ്യശ്ചസൂതരഥം ചക്രേ നിമേഷാർധാദ്യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-166-34 (52559)
തതസ്തു പാണ്ഡവോ ജ്യേഷ്ഠഃ ഖംഗം ചർമ സമാദദേ।
തദസ്യ നിശിതൈർബാണൈർവ്യധമൻമാധവോ രണേ॥ 7-166-35 (52560)
തോമരം തു തതോ ഗൃഹ്യ സ്വർണദണ്ഡം ദുരാസദം।
പ്രൈഷയത്സമരേ തൂർണം ഹാർദിക്യസ്യ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-166-36 (52561)
തമാപതന്തം സഹസാ ധർമരാജഭുജച്യുതം।
ദ്വിധാ ചിച്ഛേദ ഹാർദിക്യഃ കൃതഹസ്തഃ സ്മയന്നിവ॥ 7-166-37 (52562)
തതഃ ശരശതേനാജൌ ധർമപുത്രമവാകിരത്।
കവചം ചാസ്യ സങ്ക്രുദ്ധഃ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈരദാരയത്॥ 7-166-38 (52563)
ഹാർദിക്യശരസഞ്ഛന്നം കവചം തൻമഹാധനം।
വ്യശീര്യത രണേ രാജംസ്താരാജാലമിവാംബരാത്॥ 7-166-39 (52564)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ വിരഥഃ ശീർണവർമാ ശരാർദിതഃ।
അപായാസീദ്രണാത്തൂർണം ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-166-40 (52565)
കൃതവർമാ തു നിർജിത്യ ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം।
പുനർദ്രോണസ്യ ജുഗുപേ ചക്രമേവ മഹാത്മനഃ॥ ॥ 7-166-41 (52566)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഷട്ഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 166 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-166-12 ഭൈമസേനിം ഘടോത്കചം॥ 5-166-27 മാധവഃ കൃതവർമാ॥ 5-166-166 ഷട്ഷഷ്ഠ്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 167
॥ ശ്രീഃ ॥
7.167. അധ്യായഃ 167
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ ഭൂരിനാംനോ രാജ്ഞോ വധഃ॥ 1 ॥ ദ്രൌണിനാ ഘടോത്കചപരാജയഃ॥ 2 ॥ ഭീമേന ദുര്യോധനപരാഭവഃ॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-167-0 (52567)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-167-0x (4716)
ഭൂരിസ്തു സമരേ രാജഞ്ശൈനേയം രഥിനാം വരം।
ആപതന്തമപാസേധത്പ്രയാണാദിവ കുഞ്ജരം॥ 7-167-1 (52568)
അഥൈനം സാത്യകിഃ ക്രുദ്ധഃ പഞ്ചഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ ഹൃദയേ തസ്യ പ്രാസ്രവത്തസ്യ ശോണിതം॥ 7-167-2 (52569)
തഥൈവ കൌരവോ യുദ്ധേ ശൈനേയം യുദ്ധദുർമദം।
ദശിഭിർനിശിതൈസ്തീക്ഷ്ണൈരവിധ്യത ഭുജാന്തരേ॥ 7-167-3 (52570)
താവന്യോന്യം മഹാരാജ തതക്ഷാതേ ശരൈർഭൃശം।
ക്രോധസംരക്തനയനൌ ക്രോധാദ്വിഷ്ഫാര്യ കാർമുകേ॥ 7-167-4 (52571)
തയോരാസീൻമഹാരാജ ശസ്ത്രവൃഷ്ടിഃ സുദാരുണാ।
ക്രുദ്ധയോഃ സായകമുചോര്യമാന്തകനികാശയോഃ॥ 7-167-5 (52572)
താവന്യോന്യം ശരൈഃ രാജൻസഞ്ഛാദ്യ സമവസ്ഥിതൌ।
മുഹൂർതം ചൈവ തദ്യുദ്ധം സമരൂപമിവാഭാവത്॥ 7-167-6 (52573)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ ശൈനേയഃ പ്രഹസന്നിവ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ സമരേ കൌരവ്യസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-167-7 (52574)
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം നവഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ ഹൃദയേ തൂർണം തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-167-8 (52575)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ ശത്രുണാ ശത്രുതാപനഃ।
ധനുരന്യത്സമാദായ സാത്വതം പ്രത്യവിധ്യത॥ 7-167-9 (52576)
സ വിദ്ധ്വാ സാത്വതം ബാണൈസ്ത്രിഭിരേവ വിശാംപതേ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന സുതീക്ഷ്ണേന ഹസന്നിവ॥ 7-167-10 (52577)
ഛിന്നധന്വാ മഹാരാജ സാത്യകിഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
പ്രജഹാര മഹാവേഗാം ശക്തിം തസ്യ മഹോരസി॥ 7-167-11 (52578)
സ തു ശക്ത്യാ വിഭിന്നാംഗോ നിപപാത രഥോത്തമാത്।
ലോഹിതാംഗ ഇവാകാശാദ്ദീപ്തരശ്മിര്യദൃച്ഛയാ॥ 7-167-12 (52579)
തം തു ദൃഷ്ട്വാ ഹതം ശൂരമശ്വത്ഥാമാ മഹാരഥഃ।
അഭ്യധാവത വേഗേന ശൈനേയം പ്രതി സംയുഗേ॥ 7-167-13 (52580)
തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാഭാഷ്യ ശൈനേയം സ നരാധിപ।
അഭ്യവർഷച്ഛരൌഘേണ മേരും വൃഷ്ട്യാ യഥാംബുദഃ॥ 7-167-14 (52581)
തമാപതന്തം സംരബ്ധം ശൈനേയസ്യ രഥം പ്രതി।
ഘടോത്കചോഽബ്രവീദ്രാജന്നാഹം മുക്ത്വാ മഹാരഥഃ॥ 7-167-15 (52582)
തിഷ്ഠതിഷ്ഠ ന മേ ജീവന്ദ്രോണപുത്ര ഗമിഷ്യസി।
ഏഷ ത്വാം നിഹനിഷ്യാമി മഹിഷം മൃഗരാഡിവ॥ 7-167-16 (52583)
യുദ്ധശ്രദ്ധാമഹം തേഽദ്യ വിനേഷ്യാമി രണാജിരേ।
ഇത്യുക്ത്വാ ക്രോധതാംരാക്ഷോ രാക്ഷസഃ പരവീരഹാ।
ദ്രോണിമഭ്യദ്രവത്ക്രുദ്ധോ ഗജേന്ദ്രമിവ കേസരീ॥ 7-167-17 (52584)
രഥാക്ഷമാത്രൈരിഷുഭിരഭ്യവർഷദ്ധടോത്കചഃ।
രഥിനാമൃഷഭം ദ്രൌണിം ധാരാഭിരിവ തോയദഃ॥ 7-167-18 (52585)
ശരവൃഷ്ടിം തു താം പ്രാപ്താം ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
ശാതയാമാസ സമരേ തരസാ ദ്രൌണിരുത്സ്മയൻ॥ 7-167-19 (52586)
തതഃ ശരശതൈസ്തീക്ഷ്ണൈർമർമഭേദിഭിരാശുഗൈഃ।
സമാചിനോദ്രാക്ഷസേന്ദ്രം ഘടോത്കചമരിന്ദമം॥ 7-167-20 (52587)
സ ശരൈരാചിതസ്തേന രാക്ഷസോ രണമൂർധനി।
വ്യകാശത മഹാരാജ ശ്വാവിച്ഛലലതോ യഥാ॥ 7-167-21 (52588)
തതഃ ക്രോധസമാവിഷ്ടോ ഭൈമസേനിഃ പ്രതാപവാൻ।
ശരൈരവചകർതോഗ്രൈർദ്രൌണിം വജ്രാശനിപ്രഭൈഃ॥ 7-167-22 (52589)
ക്ഷുരപ്രൈരർധചന്ദ്രൈശ്ച നാരാചൈഃ സശിലീമുഖൈഃ।
വരാഹകർണൈർനാലീകൈർവികർണൈശ്ചാഭ്യവീവൃഷത്॥ 7-167-23 (52590)
താം ശസ്ത്രവൃഷ്ടിമതുലാം വജ്രാശനിസമസ്വനാം।
പതന്തീമുപരി ക്രുദ്ധോ ദ്രൌണിരവ്യഥിതേന്ദ്രിയഃ॥ 7-167-24 (52591)
സുദുഃസഹാം ശരൈർഘോരൈർദിവ്യാസ്ത്രപ്രതിമന്ത്രിതൈഃ।
വ്യധമത്സുമഹാതേജാ മഹാഭ്രാണീവ മാരുതഃ॥ 7-167-25 (52592)
തതോഽന്തരിക്ഷേ ബാണാനാം സംഗ്രാമോഽന്യ ഇവാഭവത്।
ഘോരരൂപോ മഹാരാജ യോധാനാം ഹർഷവർധനഃ॥ 7-167-26 (52593)
തതോഽസ്ത്രസന്ധർഷകൃതൈർവിസ്ഫുലിംഗൈഃ സമന്തതഃ।
വമൌ നിശാമുഖേ വ്യോമ ഖദ്യോതൈരിവ സംവൃതം॥ 7-167-27 (52594)
സ മാർഗണഗണൈർദ്രൌണിർദിശഃ പ്രച്ഛാദ്യ സർവതഃ.
പ്രിയാർഥം തവ പുത്രാണാം രാക്ഷസം സമവാകിരത്॥ 7-167-28 (52595)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം ദ്രൌണിരാക്ഷസയോർമൃധേ।
വിഗാഢേ രജനീമധ്യേ ശക്രപ്രഹ്ലാദയോരിവ॥ 7-167-29 (52596)
തതോ ഘടോത്കചോ ബാണൈർദശഭിർദ്രൌണിമാഹവേ।
ജഘാനോരസി സങ്ക്രുദ്ധഃ കാലജ്വലനസന്നിഭൈഃ॥ 7-167-30 (52597)
സ തൈരഭ്യായതൈർവിദ്ധോ രാക്ഷസേന മഹാബലഃ।
ചചാല സമരേ ദ്രൌണിർവാതനുന്ന ഇവ ദ്രുമഃ॥ 7-167-31 (52598)
സ മോഹം സമരേ പ്രാപ്തോ ധ്വജയഷ്ടിം സമാശ്രിതഃ॥ 7-167-32 (52599)
തതോ ഹാഹാകൃതം സൈന്യം തവ സർവം ജനാധിപ।
ഹതം സ്മ മേനിരേ സർവേ ദ്രോണസൂനും ജനാധിപാഃ॥ 7-167-33 (52600)
തം തു ദൃഷ്ട്വാ തഥാവസ്ഥമശ്വത്ഥാമാനമാഹവേ।
പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാശ്ചൈവ സിംഹനാദം പ്രചക്രിരേ॥ 7-167-34 (52601)
പ്രതിലഭ്യ തതഃ സഞ്ജ്ഞാമശ്വത്ഥാമാ മഹാബലഃ।
ധനുഃ പ്രപീഡ്യ വാമേന കരേണാമിത്രകർശനഃ॥ 7-167-35 (52602)
മുമോചാകർണപൂർണേന ധനുഷാ ശരമുത്തമം।
യമദൺ·ഡോപമം ഘോരമുദ്ദിശ്യാശു ഘടോത്കചം॥ 7-167-36 (52603)
സ ഭിത്ത്വാ ഹൃദയം തസ്യ രാക്ഷസസ്യ ശരോത്തമഃ।
വിവേശ വസുധാമുഗ്രഃ സപുംഖഃ പൃഥിവീപതേ॥ 7-167-37 (52604)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹാരാജ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത്।
രാക്ഷസേന്ദ്രഃ പുബലവാന്ദ്രൌണിനാ രണശാലിനാ॥ 7-167-38 (52605)
ദൃഷ്ട്വാ വിമൂഢം ഹൈഡിംബം സാരഥിസ്തു രണാജിരാത്।
ദ്രൌണേഃ സകാശാത്സംഭ്രാന്തസ്ത്വപനിന്യേത്വരാന്വിതഃ॥ 7-167-39 (52606)
തഥാ തു സമരേ വിദ്ധ്വാ രാക്ഷസേന്ദ്രം ഘടോത്കചം।
നനാദ സുമഹാനാദം ദ്രോണപുത്രോ മഹാരഥഃ॥ 7-167-40 (52607)
പൂജിതസ്തവ പുത്രൈശ്ച സർവയോധൈശ്ച ഭാരത।
വപുഷാഽതിപ്രജജ്വാല മധ്യാഹ്ന ഇവ ഭാസ്കരഃ॥ 7-167-41 (52608)
ഭീമസേനം തു യുധ്യന്തം ഭാരദ്വാജരഥം പ്രതി।
സ്വയം ദുര്യോധനോ രാജാ പ്രത്യവിധ്യച്ഛിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-167-42 (52609)
തം ഭീമസേനോ ദശഭിഃ ശരൈർവിവ്യാധ മാരിഷ।
ദുര്യോധനോഽപി വിംശത്യാ ശരാണാം പ്രത്യവിധ്യത॥ 7-167-43 (52610)
തൌ സായകൈരവച്ഛിന്നാവദൃശ്യേതാം രണാജിരേ।
മേഘജാലസമാച്ഛന്നൌ നഭസീവേന്ദുഭാസ്കരൌ॥ 7-167-44 (52611)
അഥ ദുര്യോധനോ രാജാ ഭീമം വിവ്യാധ പത്രിഭിഃ।
പഞ്ചഭിർഭരതശ്രേഷ്ഠ തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-167-45 (52612)
തസ്യ ഭീമോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ ധ്വജം ച ദശഭിഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ കൌരവശ്രേഷ്ഠം നവത്യാ നതപർവണാം॥ 7-167-46 (52613)
തതോ ദുര്യോധനഃ ക്രുദ്ധോ ഭനുരന്യൻമഹത്തരം।
ഗൃഹീത്വാ ഭരതശ്രേഷ്ഠോ ഭീമസേനം ശിതൈഃ ശരൈഃ।
അപീഡയദ്രണമുഖേ പശ്യതാം സർവധന്വിനാം॥ 7-167-47 (52614)
താന്നിഹത്യ ശരാൻഭീമോ ദുര്യോധനധനുശ്ച്യുതാൻ।
കൌരവം പഞ്ചവിംശത്യാ ക്ഷുദ്രകാണാം സമാർപയത്॥ 7-167-48 (52615)
ദുര്യോധനസ്തു സങ്ക്രുദ്ധോ ഭീമസേനസ്യ മാരിഷ।
ക്ഷുരപ്രേണ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ ദശഭിഃ പ്രത്യവിധ്യത॥ 7-167-49 (52616)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
വിവ്യാധ നൃപതിം തൂർണം സപ്തഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-167-50 (52617)
തദപ്യസ്യ ധനുഃ ക്ഷിപ്രം ചിച്ഛേദ ലഘുഹസ്തവത്।
ദ്വിതീയം ച തൃതീയം ച ചതുർഥം പഞ്ചമം തഥാ॥ 7-167-51 (52618)
ആത്തമാത്തം മഹാരാജ ഭീമസ്യ ധനുരാച്ഛിനത്।
തവ പുത്രോ മഹാരാജ ജിതകാശീ മദോത്കടഃ॥ 7-167-52 (52619)
സ തഥാ ഭിദ്യമാനേഷു കാർമുകേഷു പുനഃ പുനഃ।
ശക്തിം ചിക്ഷേപ സമരേ സർവപാരശവീം ശുഭാം॥ 7-167-53 (52620)
മൃത്യോരിവ സ്വസാരം ഹി ദീപ്താം വഹ്നിശിഖാമിവ।
സീമന്തമിവ കുർവന്തീം നഭസോഽഗ്നിസമപ്രഭാം॥ 7-167-54 (52621)
അപ്രാപ്താമേവ താം ശക്തിം ത്രിധാ ചിച്ഛേദ കൌരവഃ।
പശ്യതഃ സർവലോകസ്യ ഭീമസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 7-167-55 (52622)
തതോ ഭീമോ മഹാരാജ ഗദാം ഗുർവീം മഹാപ്രഭാം।
ചിക്ഷേപാവിധ്യ വേഗേന ദുര്യോധനരഥം പ്രതി॥ 7-167-56 (52623)
തതഃ സാ സഹസാ വാഹാംസ്തവ പുത്രസ്യ സംയുഗേ।
സാരഥിം ച ഗദാ ഗുർവീ മമർദാസ്യ രഥം പുനഃ॥ 7-167-57 (52624)
പുത്രസ്തു തവ രാജേന്ദ്ര ഭീമാദ്ഭീതഃ പ്രണശ്യ ച।
ആരുരോഹ രഥം ചാന്യം നന്ദകസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-167-58 (52625)
തതോ ഭീമോ ഹതം മത്വാ തവ പുത്രം മഹാരഥം।
സിംഹനാദം മഹച്ചക്രേ തർജയന്നിശി കൌരവാൻ॥ 7-167-59 (52626)
താവകാഃ സൈനികാശ്ചാപി മേനിരേ നിഹതം നൃപം।
തതോഽതിചുക്രുശുഃ സർവേ തേ ഹാഹേതി സമന്തതഃ॥ 7-167-60 (52627)
തേഷാം തു നിനദം ശ്രുത്വാ ത്രസ്താനാം സർവയോധിനാം।
ഭീമസേനസ്യ നാദം ച ശ്രുത്വാ രാജൻമഹാത്മനഃ॥ 7-167-61 (52628)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ഹതം മത്വാ സുയോധനം।
അഭ്യവർതത വേഗേന യത്ര പാർഥോ വൃകോദരഃ॥ 7-167-62 (52629)
പാഞ്ചലാഃ കേകയാ മാത്സ്യാഃ സൃഞ്ജയാശ്ച വിശാംപതേ।
സർവോദ്യോഗേനാഭിജഗ്മുദ്രോണമേവ യുയുത്സയാ॥ 7-167-63 (52630)
തത്രാസീത്സുമഹദ്യുദ്ധം ദ്രോണസ്യാഥ പരൈഃ സഹ।
ഘോരേ തമസി മഗ്നാനാം നിഘ്നതാമിതരേതരം॥ ॥ 7-167-64 (52631)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ സപ്തഷഷ്ട്യധിക ശതതമോഽധ്യായഃ॥ 167 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-167-1 പ്രയാണാദ്യാനസ്ഥാനാത്। പ്രവണാദിതി പാഠേ പ്രവണം പ്രകൃഷ്ടം വനം ജലം॥ 5-167-2 തസ്യ സാത്യകേഃ। തസ്യ തസ്മാദ്ധൃദയാത്॥ 5-167-12 ലോഹിതാംഗഃ കുജഃ। യദൃച്ഛയാ ദൈവേനേത്യഭൂതോപമാ॥ 5-167-16 മഹിഷമസുരം। മഹിഷം ഷൺമുഖോ യഥാ ഇതി ഘ.ങ.ഝ.പാഠഃ॥ 5-167-21 ശ്വാവിച്ഛല്യകഃ। ശലലതഃ ശലലീഭിഃ॥ 5-167-58 പ്രണശ്യ നിലീനോ ഭൂത്വാ॥ 5-167-167 സപ്തഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 167 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 168
॥ ശ്രീഃ ॥
7.168. അധ്യായഃ 168
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കർണേന സഹദേവസ്യ പരാജയപൂർവകമവഹേലനം॥ 1 ॥ ശല്യേന വിരാടപരാജയഃ॥ 2 ॥ അർജുനേനാലായുധപരാജയഃ॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-168-0 (52632)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-168-0x (4717)
സഹദേവമഥായാന്തം ദ്രോണപ്രേപ്തും വിശാംപതേ।
കർണോ വൈകർതനോ യുദ്ധേ വാരയാമാസ ഭാരത॥ 7-168-1 (52633)
സഹദേവസ്തു രാധേയം വിദ്ധ്വാ നവഭിരാശുഗൈഃ।
പുനർവിവ്യാധ ദശഭിർവിശിഖൈർനതപർവഭിഃ॥ 7-168-2 (52634)
തം കർണഃ പ്രതിവിവ്യാധ ശതേന നതപർവണാം।
സജ്യം ചാസ്യ ധനുഃ ശീഘ്രം ചിച്ഛേദ ലഘുഹസ്തവത്॥ 7-168-3 (52635)
തതോഽന്യദ്ധനുരാദായ മാദ്രീപുത്രഃ പ്രതാപവാന।
കർണം വിവ്യാധ വിംശത്യാ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-168-4 (52636)
തസ്യ കർണോ ഹയാൻഹത്വാ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
സാരഥിം ചാസ്യ ഭല്ലേന ദ്രുതം നിന്യേ യമക്ഷയം॥ 7-168-5 (52637)
വിരഥഃ സഹദേവസ്തു ഖംഗം ചർമ സമാദദേ।
തദപ്യസ്യ ശരൈഃ കർണോ വ്യധമത്പ്രഹസന്നിവ॥ 7-168-6 (52638)
അഥ ഗുർവീം മഹാഘോരാം ഹേമചിത്രാം മഹാഗദാം।
പ്രേഷയാമാസ സങ്ക്രുദ്ധോ വൈകർതനരഥം പ്രതി॥ 7-168-7 (52639)
താമാപതന്തീം സഹസാ സഹദേവപ്രചോദിതാം।
വ്യഷ്ടംഭയച്ഛരൈഃ കർണോ ഭൂമൌ ചൈനാമപാതയത്॥ 7-168-8 (52640)
ഗദാം വിനിഹതാം ദൃഷ്ട്വാ സഹദേവസ്ത്വരാന്വിതഃ।
ശക്തിം ചിക്ഷേപ കർണായ താമപ്യസ്യാച്ഛിനച്ഛരൈഃ॥ 7-168-9 (52641)
സസംഭ്രമം തതസ്തൂർണമവപ്ലുത്യ രഥോത്തമാത്।
സഹദേവോ മഹാരാജ ദൃഷ്ട്വാ കർണം വ്യവസ്ഥിതം॥ 7-168-10 (52642)
രഥചക്രം പ്രഗൃഹ്യാജൌ മുമോചാധിരഥം പ്രതി।
തദാപതദ്വൈ സഹസാ കാലചക്രമിവോദ്യതം।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈരാച്ഛിനത്സൂതനന്ദനഃ॥ 7-168-11 (52643)
തസ്മിംസ്തു നിഹതേ ചക്രേ സൂതജേന മഹാത്മനാ।
ഈഷാദണ്ഡകയോക്രാംശ്ച യുഗാനി വിവിധാനി ച॥ 7-168-12 (52644)
ഹസ്ത്യംഗാനി തഥാശ്വാംശ്ച മൃതാംശ്ച പുരുഷാൻബഹൂൻ।
ചിക്ഷേപ കർണമുദ്ദിശ്യ കർണസ്താന്വ്യധമച്ഛരൈഃ॥ 7-168-13 (52645)
സ നിരായുധമാത്മാനം ജ്ഞാത്വാ മാദ്രവതീസുതഃ।
വാര്യമാണസ്തു വിശിഖൈഃ സഹദേവോ രണം ജഹൌ॥ 7-168-14 (52646)
തമഭിദ്രുത്യ രാധേയോ മുഹൂർതാദ്ഭരതർഷഭ।
അബ്രവീത്പ്രഹസന്വാക്യം സഹദേവം വിശാംപതേ॥ 7-168-15 (52647)
മാ യുധ്യസ്വ രണേഽധീര വിശിഷ്ടൈ രഥിഭിഃ സഹ। 7-168-16 (52648)
സദൃശൈര്യുധ്യ മാദ്രേയ വചോ മേ മാ വിശങ്കിഥാഃ॥
അഥൈനം ധനുഷോഗ്രേണ തുദൻഭൂയോഽബ്രവീദ്വചഃ॥ 7-168-17 (52649)
ഏഷോഽർജുനോ രണേ തൂർണം യുധ്യതേ കുരുഭിഃ സഹ।
തത്ര ഗച്ഛസ്വ മാദ്രേയ ഗൃഹം വാ യദി മന്യസേ॥ 7-168-18 (52650)
ഏവമുക്ത്വാ തു തം കർണോ രഥേന രഥിനാം വരഃ।
പ്രായാത്പാഞ്ചാലപാണ്ഡൂനാം സൈന്യാനി പ്രദഹന്നിവ॥ 7-168-19 (52651)
വധം പ്രാപ്തം തു മാദ്രേയം നാവധീത്സമരേഽരിഹാ।
കുന്ത്യാഃസ്മൃത്വാ വചോ രാജൻസത്യസന്ധോ മഹായശാഃ॥ 7-168-20 (52652)
സഹദേവസ്തതോ രാജന്വിമനാഃ ശരപീഡിതഃ।
കർണവാക്ശരതപ്തശ്ച ജീവിതാന്നിരവിദ്യത॥ 7-168-21 (52653)
ആരുരോഹ രഥം ചാപി പാഞ്ചാല്യസ്യ മഹാത്മനഃ।
ജനമേജയസ്യ സമരേ ത്വരായുക്തോ മഹാരഥഃ॥ 7-168-22 (52654)
വിരാടം സഹസേനം തു ദ്രോണാർഥേ ദ്രുതമാഗതം।
മദ്രരാജഃ ശരൌഘേണ ച്ഛാദയാമാസ ധന്വിനം॥ 7-168-23 (52655)
തയോഃ സമഭവദ്യുദ്ധം സമരേ ദൃഢധന്വിനോഃ।
യാദൃശം ഹ്യഭവദ്രാജഞ്ജംഭവാസവയോഃ പുരാ॥ 7-168-24 (52656)
മദ്രരാജോ മഹാരാജ വിരാടം വാഹിനീപതിം।
ആജഘ്നേ ത്വരിതസ്തൂർണം ശതേന നതപർവണാം॥ 7-168-25 (52657)
പ്രതിവിവ്യാധ തം രാജന്നവഭിർനിശിതൈ ശരൈഃ।
പുനശ്ചൈനം ത്രിസപ്തത്യാ ഭൂയശ്ചൈവ ശതേന തു॥ 7-168-26 (52658)
തസ്യ മദ്രാധിപോ ഹത്വാ ചതുരോ രഥവാജിനഃ।
സൂതം ധ്വജം ച സമരേ ശരാഭ്യാം സന്ന്യപാതയത്॥ 7-168-27 (52659)
ഹതാശ്വാത്തും രഥാത്തൂർണമവപ്ലുത്യ മഹാരഥഃ।
തസ്ഥൌ വിഷ്ഫാരയംശ്ചാപം വിമുഞ്ചംശ്ച ശിതാഞ്ഛരാൻ॥ 7-168-28 (52660)
ശതാനീകസ്തതോ ദൃഷ്ട്വാ ഭ്രാതരം ഹതവാഹനം।
രഥേനാഭ്യപതത്തൂർണം സർവലോകസ്യ പശ്യതഃ॥ 7-168-29 (52661)
ശതാനീകമഥായാന്തം മദ്രാരാജോ മഹാമൃധേ।
വിശിഖൈർബഹുഭിർവിദ്ധ്വാ തതോ നിന്യേ യമക്ഷയം॥ 7-168-30 (52662)
തസ്മിംസ്തു നിഹതേ വീരേ വിരാടോ രഥസത്തമഃ।
ആരുരോഹ രഥം തൂർണം തമേവ ധ്വജമാലിനം॥ 7-168-31 (52663)
തതോ വിഷ്ഫാര്യ നയനേ ക്രോധാദ്ദ്വിഗുണവിക്രമഃ।
മദ്രരാജരഥം തൂർണം ഛാദയാമാസ പത്രിഭിഃ॥ 7-168-32 (52664)
തതോ മദ്രാധിപഃ ക്രുദ്ധഃ ശരേണാനതപർവണാ।
ആജഘാനോരസി ദൃഢം വിരാടം വാഹിനീപതിം॥ 7-168-33 (52665)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹാരാജ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത്।
കശ്മലം ചാവിശത്തീവ്രം വിരാടോ ഭരതർഷഭ।
സാരഥിസ്തമപോവാഹ സമരേ ശരവിക്ഷതം॥ 7-168-34 (52666)
തതഃ സാ മഹതീ സേനാ പ്രാദ്രവന്നിശി ഭാരത।
വധ്യമാനാ ശരശതൈഃ ശല്യേനാഹവശോഭിനാ॥ 7-168-35 (52667)
താം ദൃഷ്ട്വാ വിദ്രുതാം സേനാം വാസുദേവധനഞ്ജയൌ।
പ്രയാതൌ തത്ര രാജേന്ദ്ര യത്ര ശല്യോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-168-36 (52668)
തൌ തു പ്രത്യുദ്യയൌ രാജന്രാക്ഷസേന്ദ്രോ ഹ്യലായുധഃ।
അഷ്ടചക്രസമായുക്തമാസ്ഥായ പ്രവരം രഥം॥ 7-168-37 (52669)
തുരംഗമമുഖൈര്യുക്തം പിശാചൈർഘോരദർശനൈഃ।
ലോഹിതാർദ്രപതാകം തം രക്തമാല്യവിഭൂഷിതം।
കാർഷ്ണായസമയം ഘോരമൃക്ഷചർമസമാവൃതം॥ 7-168-38 (52670)
രൌദ്രേണ ചിത്രപക്ഷേണ വിവൃതാക്ഷേണ കൂജതാ।
ധ്വജേനോച്ഛ്രിതദണ്ഡേന ഗൃധ്രരാജേന രാജതാ।
സ ബഭൌ രാക്ഷസോ രാജൻഭിന്നാഞ്ജനചയോപമഃ॥ 7-168-39 (52671)
രുരോധാർജുനമായാന്തം പ്രഭഞ്ജനമിവാദ്രിരാട്।
കിരൻബാണഗണാന്രാജഞ്ശതശോഽർജുനമൂർധനി॥ 7-168-40 (52672)
അതിതീവ്രം മഹാദ്യുദ്ധം നരരാക്ഷസയോസ്തദാ।
ദ്രഷ്ടൄണാം പ്രീതിജനനം സർവേഷാം തത്ര ഭാരത।
ഗൃധ്രകാകബലോലൂകകങ്കഗോമായുഹർഷണം॥ 7-168-41 (52673)
തമർജുനഃ ശതേനൈവ പത്രിണാം സമതാഡയത്।
നവഭിശ്ച ശിതൈർബാണൈർധ്വജം ചിച്ഛേദ ഭാരത॥ 7-168-42 (52674)
സാരഥിം ച ത്രിഭിർബാണൈസ്ത്രിഭിരേവ ത്രിവേണുകം।
ധനുരേകേന ചിച്ഛേദ ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ॥ 7-168-43 (52675)
പുനഃ സജ്യം കൃതം ചാപം തദപ്യസ്യ ദ്വിധാഽച്ഛിനത്।
വിരഥസ്യോദ്യതം ഖംഗം ശരേണാസ്യ ദ്വിധാഽകരോത്॥ 7-168-44 (52676)
അഥൈനം നിശിതൈർബാണൈശ്ചതുർഭിർഭരതർഷഭ।
പാർഥോഽവിധ്യദ്രാക്ഷസേന്ദ്രം സ വിദ്വഃ പ്രാദ്രവദ്ഭയാത്॥ 7-168-45 (52677)
തം വിജിത്യാർജുനസ്തൂർണം ദ്രോണാന്തികമുപായയൌ।
കിര·ഞ്ശരഗണാന്രാജന്നരവാരണവാജിഷു॥ 7-168-46 (52678)
വധ്യമാനാ മഹാരാജ പാണ്ഡവേന യശസ്വിനാ।
സൈനികാ ന്യപതന്നുർവ്യാം വാതനുന്നാ ഇവ ദ്രുമാഃ॥ 7-168-47 (52679)
തേഷു തൂത്സാദ്യമാനേഷു ഫൽഗുനേന മഹാത്മനാ।
സംപ്രാദ്രവദ്ബലം സർവം പുത്രാണാം തേ വിശാംപതേ॥ ॥ 7-168-48 (52680)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ അഷ്ടഷഷ്ട്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 168 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 169
॥ ശ്രീഃ ॥
7.169. അധ്യായഃ 169
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-169-0 (52681)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-169-0x (4718)
ശതാനീകം ശരൈസ്തൂർണം നിർദഹന്തം ചമൂം തവ।
ചിത്രസേനസ്തവ സുതോ വാരയാമാസ ഭാരത॥ 7-169-1 (52682)
നാകുലിശ്ചിത്രസേനം തു വിദ്ധ്വാ പഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ।
സ തു തം പ്രതിവിവ്യാധ ദശഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-169-2 (52683)
ചിത്രസേനോ മഹാരാജ ശതാനീകം പുനര്യുധി।
നവഭിർനിശിതൈർബാണൈരാജഘാന സ്തനാന്തരേ॥ 7-169-3 (52684)
നാകുലിസ്തസ്യ വിശിഖൈർവർമ സന്നതപർവഭിഃ।
ഗാത്രാത്സഞ്ചാവയാമാസ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-169-4 (52685)
സോപേതവർമാ പുത്രസ്തേ വിരരാജ ഭൃശം നൃപ।
ഉത്സൃജ്യ കാലേ രാജേന്ദ്ര നിർമോകമിവ പന്നഗഃ॥ 7-169-5 (52686)
തതോഽസ്യ നിശിതൈർബാണൈർധ്വജം ചിച്ഛേദ നാകുലിഃ।
ധനുശ്ചൈവ മഹാരാജ യതമാനസ്യ സംയുഗേ॥ 7-169-6 (52687)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ സമരേ വിവർമാ ച മഹാരഥഃ।
ധനുരന്യൻമഹാരാജ ജഗ്രാഹാരിവിദാരണം॥ 7-169-7 (52688)
തതസ്തൂർണം ചിത്രസേനോ നാകുലിം നവഭിഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ സമരേ ക്രുദ്ധോ ഭരതാനാം മഹാരഥഃ॥ 7-169-8 (52689)
ശതാനീകോഽഥ സങ്ക്രുദ്ധശ്ചിത്രസേനസ്യ മാരിഷ।
ജഘാന ചതുരോ വാഹാൻസാരഥിം ച നരോത്തമഃ॥ 7-169-9 (52690)
അവപ്ലുത്യ രഥാത്തസ്മാച്ചിത്രസേനോ മഹാരഥഃ।
നാകുലിം പഞ്ചവിംശത്യാ ശരാണാമാർദയദ്ബലീ॥ 7-169-10 (52691)
തസ്യ തത്കുർവതഃ കർമ നകുലസ്യ സുതോ രണേ।
അർധചന്ദ്രേണ ചിച്ഛേദ ചാപം രത്നവിഭൂഷിതം॥ 7-169-11 (52692)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ വിരഥോ ഹതാശ്വോ ഹതസാരഥിഃ।
ആരുരോഹ രഥം തൂർണം ഹാർദിക്യസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 7-169-12 (52693)
ദ്രുപദം തു സഹാനീകം ദ്രോണപ്രേപ്സും മഹാരഥം।
വൃഷസേനോഽഭ്യയാത്തൂർണം കിരഞ്ശരശതൈസ്തദാ॥ 7-169-13 (52694)
യജ്ഞസേനസ്തു സമരേ കർണപുത്രം മഹാരഥം।
ഷഷ്ട്യാ ശരാണാം വിവ്യാധ ബാഹ്വോരുരസി ചാനഘ॥ 7-169-14 (52695)
വൃഷസേനസ്തു സങ്ക്രുദ്ധോ യജ്ഞസേനം രഥേ സ്ഥിതം।
ബഹുഭിഃ സായകൈസ്തീക്ഷ്ണൈരാജഘാന സ്തനാന്തരേ॥ 7-169-15 (52696)
താവുഭൌ ശരനുന്നാംഗൌ ശരകണ്ടകിതൌ രണേ।
വ്യഭ്രാജേതാം മഹാരാജ ശ്വാവിധൌ ശലലൈരിവ॥ 7-169-16 (52697)
രുക്മപുംഖൈഃ പ്രസന്നാഗ്രൈഃ ശരൈശ്ഛിന്നതനുച്ഛദൌ।
രുധിരൌഘപരിക്ലിന്നൌ വ്യഭ്രാജേതാം മഹാമൃധേ॥ 7-169-17 (52698)
തപനീയനിഭൌ ചിത്രൌ കൽപവൃക്ഷാവിവാദ്ഭുതൌ।
കിംശുകാവിവ ചോത്ഫുല്ലൌ വ്യകാശേതാം രണാജിരേ॥ 7-169-18 (52699)
വൃഷസേനസ്തതോ രാജന്ദ്രുപദം നവഭിഃ ശരൈഃ।
വിദ്ധ്വാ വിവ്യാധ സപ്തത്യാ പുനരന്യൈസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-169-19 (52700)
തതഃ ശരസഹസ്രാണി വിമുഞ്ചന്വിബഭൌ തദാ।
കർണപുത്രോ മഹാരാജ വർഷമാണ ഇവാംബുദഃ॥ 7-169-20 (52701)
[ദ്രുപദസ്തു തതഃ ക്രുദ്ധോ വൃഷസേനസ്യ കാർമുകം।
ദ്വിധാ ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന പീതേന നിശിതേന ച॥ 7-169-21 (52702)
സോഽന്യത്കാർമുകമാദായ രുക്മബദ്ധം നവം ദൃഢം।
തൂണാദാകൃഷ്യ വിമലം ഭല്ലം പീതം ശിതം ദൃഢം॥ 7-169-22 (52703)
കാർമുകേ യോജയിത്വാ തം ദ്രുപദം സന്നിരീക്ഷ്യ ച।
ആകർണപൂർണം മുമുചേ ത്രാസയൻസർവസോമകാൻ॥ 7-169-23 (52704)
ഹൃദയം തസ്യ ഭിത്ത്വാ ച ജഗാമ വസുധാതലം।
കശ്മലം പ്രാവിശദ്രാജാ വൃഷസേനശരാഹതഃ॥ 7-169-24 (52705)
സാരഥിസ്തമപോവാഹ സ്മരൻസാരഥിചേഷ്ടിതം।
തസ്മിൻപ്രഭഗ്നേ രാജേന്ദ്ര പാഞ്ചാലാനാം മഹാരഥേ॥] 7-169-25 (52706)
തതസ്തു ദ്രുപദാനീകം ശരൈശ്ഛിന്നതനുച്ഛദം।
സംപ്രാദ്രവദ്രണാദ്രാജന്നിശീഥേ ഭൈരവേ സതി॥ 7-169-26 (52707)
പ്രദീപൈരപരിത്യക്തൈർജ്വലദ്ഭിസ്തൈഃ സമന്തതഃ।
വ്യരാജദ്വസുധാ തത്ര വീതാഭ്രാ ദ്യൌരിവ ഗ്രഹൈഃ॥ 7-169-27 (52708)
തഥാംഗദൈർനിപതിതൈർവ്യരാജത വസുന്ധരാ।
പ്രാവൃട്കാലേ മഹാരാജ വിദ്യുദ്ഭിരിവ തോയദഃ॥ 7-169-28 (52709)
തതഃ കർണസുതാത്ത്രസ്താഃ സോമകാ വിപ്രദുദ്രുവുഃ।
യഥേന്ദ്രഭയവിത്രസ്താ ദാനവാസ്താരകാമയേ॥ 7-169-29 (52710)
തേനാർദ്യമാനാഃ സമരേ ദ്രവമാണാശ്ച സോമകാഃ।
വ്യരാജന്ത മഹാരാജ പ്രദീപൈരവഭാസിതാഃ॥ 7-169-30 (52711)
താംസ്തു നിർജിത്യ സമരേ കർണപുത്രോ വ്യരോചത।
മധ്യന്ദിനമനുപ്രാപ്തോ ഘർമാംശുരിവ ഭാരത॥ 7-169-31 (52712)
തേഷു രാജസഹസ്രേഷു താവകേഷു പരേഷു ച।
ഏക ഏവ ജ്വലംസ്തസ്ഥൌ വൃഷസേനഃ പ്രതാപവാൻ॥। 7-169-32 (52713)
സ വിജിത്യ രണേ ശൂരാൻസോമകാനാം മഹാരഥാൻ।
ജഗാമ ത്വരിതസ്തത്ര യത്ര രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-169-33 (52714)
പ്രതിവിന്ധ്യമഥ ക്രുദ്ധം പ്രദഹന്തം രണേ രിപൂൻ।
ദുഃശാസനസ്തവ സുതഃ പ്രത്യഗച്ഛൻമഹാരഥഃ॥ 7-169-34 (52715)
തയോഃ സമാഗമോ രാജംശ്ചിത്രരൂപോ ബഭൂവ ഹ।
വ്യപേതജലദേ വ്യോംനി ബുധഭാസ്കരയോരിവ॥ 7-169-35 (52716)
പ്രതിവിന്ധ്യം തു സമരേ കുർവാണാം കർമ ദുഷ്കരം।
`അപൂജയൻമഹാരാജ തവ സൈന്യേ മഹാരഥാഃ'।
ദുഃശാസനസ്ത്രിഭിർബാണൈർലലാടേ സമവിധ്യത॥ 7-169-36 (52717)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ തവ പുത്രേണ ധന്വിനാ।
വിരരാജ മഹാബാഹുഃ സശൃംഗ ഇവ പർവതഃ॥ 7-169-37 (52718)
ദുഃശാസനം തു സമരേ പ്രതിവിന്ധ്യോ മഹാരഥഃ।
നവഭിഃ സായകൈർവിദ്ധാ പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 7-169-38 (52719)
തത്ര ഭാരത പുത്രസ്തേ കൃതവാൻകർമ ദുഷ്കരം।
പ്രതിവിന്ധ്യഹയാനുഗ്രൈഃ പാതയാമാസ സായകൈഃ॥ 7-169-39 (52720)
സാരഥിം ചാസ്യ ഭല്ലേന ധ്വജം ച സമപാതയത്।
രഥം ച തിലശോ രാജന്വ്യധമത്തസ്യ ധന്വിനഃ॥ 7-169-40 (52721)
പതാകാശ്ച സതൂണീരാ രശ്മീന്യോക്രാണി ച പ്രഭോ।
ചിച്ഛേദ തിലശഃ ക്രുദ്ധഃശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-169-41 (52722)
വിരഥഃ സ തു ധർമാത്മാ ധനുഷ്പാണിരവസ്ഥിതഃ।
അയോധയത്തവ സുതം കിരഞ്ശരശതാൻബഹൂൻ॥ 7-169-42 (52723)
ക്ഷുരപ്രേണ ധനുസ്തസ്യ ചിച്ഛേദ തനയസ്തവ।
അഥൈനം ദശഭിർബാണേശ്ഛിന്നധന്വാനമാർദയത്॥ 7-169-43 (52724)
തം ദൃഷ്ട്വാ വിരഥം തത്ര ഭ്രാതരോഽസ്യ മഹാരഥാഃ।
അന്വവർതന്ത സംഗ്രാമേ മഹത്യാ സേനയാ സഹ॥ 7-169-44 (52725)
ആപ്ലുതഃ സ തതോ യാനം സുതസോമസ്യ ഭാസ്വരം।
ധനുർഗൃഹ്യ മഹാരാജ വിവ്യാധ തനയം തവ॥ 7-169-45 (52726)
തതസ്തു താവകാഃ സർവേ പരിവാര്യ സുതം തവ।
അഭ്യവർതന്ത വേഗേന മഹത്യാ സേനയാ വൃതാഃ॥ 7-169-46 (52727)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം തവ തേഷാം ച ഭാരത।
നിശീഥേ ദാരുണേ കാലേ യമരാഷ്ട്രവിവർധനം॥ ॥ 7-169-47 (52728)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഏകോനസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 169 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-169-1 കുണ്ഡലിതാഃ പഞ്ച ശ്ലോകാഃ ഘ.ങ.ഝ.പുസ്തകേഷ്വേവ സന്തി॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 170
॥ ശ്രീഃ ॥
7.170. അധ്യായഃ 170
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നകുലകൃപാഭ്യാം ശകുനിശിഖണ്ഡിപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-170-0 (52729)
സഞ്ചയ ഉവാച। 7-170-0x (4719)
നകുലം രഭസം യുദ്ധേ നിഘ്നന്തം വാഹിനീം തവ।
അഭ്യയാത്സൌബലഃ ക്രുദ്ധസ്തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-170-1 (52730)
കൃതവൈരൌ തു തൌ വീരാവന്യോന്യവധകാങ്ക്ഷിണൌ।
ശരൈഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈരന്യോന്യമഭിജഘ്നതുഃ॥ 7-170-2 (52731)
യഥൈവ നകുലോ രാജഞ്ശരവർഷാണ്യമുഞ്ചത।
തഥൈവ സൌബലശ്ചാപി ശിക്ഷാം സന്ദർശയന്യുധി॥ 7-170-3 (52732)
താവുഭൌ സമരേ ശൂരൌ ശരകണ്ടകിനൌ തദാ।
വ്യരാജേതാം മഹാരാജ ശ്വാവിധൌ ശലലൈരിവ॥ 7-170-4 (52733)
രുക്മപുംഖൈരജിഹ്മാഗ്രൈഃ ശരൈശ്ഛിന്നതനുച്ഛദൌ।
രുധിരൌഘപരിക്ലിന്നൌ വ്യഭ്രാജേതാം മഹാമൃധേ॥ 7-170-5 (52734)
തപനീയനിഭൌ ചിത്രോ കൽപവൃക്ഷാവിവ ദ്രുമൌ।
കിംശുകാവിവ ചോത്ഫുല്ലൌ പ്രകാശേതേ രണാജിരേ॥ 7-170-6 (52735)
താവുഭൌ സമരേ ശൂരൌ ശരകണ്ടകിനൌ തദാ।
വ്യരാജേതാം മഹാരാൻകണ്ടകൈരിവ ശാൽമലീ॥ 7-170-7 (52736)
സുജിഹ്മം പ്രേക്ഷമാണൌ ച രാജന്വിവൃതലോചനൌ।
ക്രോധസംരക്തനയനൌ നിർദഹന്തൌ പരസ്പരം॥ 7-170-8 (52737)
ശ്യാലസ്തു തവ സങ്ക്രുദ്ധോ മാദ്രീപുത്രം ഹസന്നിവ।
കർണിനൈകേന വിവ്യാധ ഹൃദയേ നിശിതേന ഹ॥ 7-170-9 (52738)
നകുലസ്തു ഭൃശം വിദ്വഃ ശ്യാലേന തവ ധന്വിനാ।
നിഷസാദ രഥോപസ്ഥേ കശ്മലം ചാവിശൻമഹത്॥ 7-170-10 (52739)
അത്യന്തവൈരിണാം ദൃപ്തം ദൃഷ്ട്വാ ശത്രും തഥാഽഽഗതം।
നനാദ ശകുനീ രാജംസ്തപാന്തേ ജലദോ യഥാ॥ 7-170-11 (52740)
പ്രതിലഭ്യ തതഃ സഞ്ജ്ഞാം നകുലഃ പാണ്ഡുനന്ദനഃ।
അഭ്യയാത്സൌബലം ഭൂയോ വ്യാത്താനന ഇവാന്തകഃ॥ 7-170-12 (52741)
സങ്ക്രുദ്ധഃ ശകുനിം ഷഷ്ട്യാ വിവ്യാധ ഭരതർഷഭ।
പുനശ്ചൈനം ശതേനൈവ നാരാചാനാം സ്തനാന്തരേ॥ 7-170-13 (52742)
അഥാസ്യ സശരം ചാപം മൃഷ്ടിദേശേഽച്ഛിനത്തദാ।
ധ്വജം ച ത്വരിതം ഛിത്ത്വാ രഥാദ്ഭൂമാവപാതയത്॥ 7-170-14 (52743)
വിശിഖേന ച തീക്ഷ്ണേന പീതേന നിശിതേന ച।
ഊരൂ നിർഭിദ്യ ചൈകേന നകുലഃ പാണ്ഡുനന്ദനഃ।
ശ്യേനം സപക്ഷം വ്യാധേന പാതയാമാസ തം തദാ॥ 7-170-15 (52744)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹാരാജ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത്।
ധ്വജയഷ്ടിം പരിക്ലിശ്യ കാമുകഃ കാമിനീം യഥാ॥ 7-170-16 (52745)
തം വിസഞ്ജ്ഞം നിപതിതം ദൃഷ്ട്വാ ശ്യാലം തവാനഘ।
അപോവാഹ രഥേനാശു സാരഥിർധ്വജിനീമുഖാത്॥ 7-170-17 (52746)
തതഃ സഞ്ചുക്രുശുഃ പാർഥാ യേ ച തേഷാം പദാനുഗാഃ॥ 7-170-18 (52747)
നിർജിത്യ ച രണേ ശത്രും നകുലഃ ശത്രുതാപനഃ।
അബ്രവീത്സാരഥിം ക്രുദ്ധോ ദ്രോണാനീകായം മാം വഹ॥ 7-170-19 (52748)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ മാദ്രീപുത്രസ്യ സാരഥിഃ।
പ്രായാത്തേന തദാ രാജന്യത്ര ദ്രോണോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-170-20 (52749)
ശിഖണ്ഡിനം തു സമരേ ദ്രോണപ്രേപ്സും വിശാംപതേ।
കൃപഃ ശാരദ്വതോ യത്തഃ പ്രത്യഗച്ഛത്സ വേഗിതഃ॥ 7-170-21 (52750)
ഗൌതമം ദ്രുതമായാന്തം ദ്രോണാനീകമരിന്ദമം।
വിവ്യാധ നവഭിർഭല്ലൈഃ ശിഖണ്ഡീ പ്രഹസന്നിവ॥ 7-170-22 (52751)
തമാചാര്യോ മഹാരാജ വിദ്ധാ പഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ॥
പുനർവിവ്യാധ വിംശത്യാ പുത്രാണാം പ്രിയകൃത്തവ॥ 7-170-23 (52752)
മഹദ്യുദ്ധം തയോരാസീദ്ധോരരൂപം ഭയാനകം॥
യഥാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ ശംബരാമരരാജയോഃ॥ 7-170-24 (52753)
ശരജാലാവൃതം വ്യോമ ചക്രതുസ്തൌ മഹാരഥൌ।
മേഘാവിവ തപാപായേ വീരൌ സമരദുർമദൌ।
പ്രകൃത്യാ ഘോരരൂപം തദാസീദ്ധോരതരം പുനഃ॥ 7-170-25 (52754)
രാത്രിശ്ച ഭരതശ്രേഷ്ഠ യോധാനാം യുദ്ധശാലിനാം।
കാലരാത്രിനിഭാ ഹ്യാസീദ്ധോരരൂപാ ഭയാനകാ॥ 7-170-26 (52755)
ശിഖണ്ഡീ തു മഹാരാജ ഗൌതമസ്യ മഹദ്ധനുഃ।
അർധചന്ദ്രേണ ചിച്ഛേദ സജ്യം സവിശിഖം തദാ॥ 7-170-27 (52756)
തസ്യ ക്രുദ്ധഃ കൃപോ രാജഞ്ശക്തിം ചിക്ഷേപ ദാരുണാം।
സ്വർണദണ്ഡാമകുണ്ഠാഗ്രാം കർമാരപരിമാർജിതാം॥ 7-170-28 (52757)
താമാപതന്തീം ചിച്ഛേദ ശിഖണ്ഡീ ബഹുഭിഃ ശരൈഃ।
സാപതൻമേദിനീം കൃത്താ ഭാസയന്തീ മഹാപ്രഭാ॥ 7-170-29 (52758)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ഗൌതമോ രഥിനാം വാരഃ।
പ്രാച്ഛാദയച്ഛിതൈർബാണൈർമഹാരാജ ശിഖണ്ഡിനം॥ 7-170-30 (52759)
സ ച്ഛാദ്യമാനഃ സമരേ ഗൌതമേന യശസ്വിനാ।
ന്യഷീദത രഥോപസ്ഥേ ശിഖണ്ഡീ രഥിനാം വരഃ॥ 7-170-31 (52760)
സീദന്തം ചൈനമാലോക്യ കൃപഃ ശാരദ്വതോ യുധി।
ആജഘ്നേ ബഹുഭിർബാണൈർജിഘാംസന്നിവ ഭാരത॥ 7-170-32 (52761)
വിമുഖം തു രണേ ദൃഷ്ട്വാ യാജ്ഞസേനിം മഹാരഥം।
പാഞ്ചാലാഃ സോമകാശ്ചൈവ പരിവവ്രുഃ സമന്തതഃ॥ 7-170-33 (52762)
തഥൈവ തവ പുത്രാശ്ച പരിവവ്രുർദ്വിജോത്തമം।
മഹത്യാ സേനയാ സാർധം തതോ യുദ്ധമവർതത॥ 7-170-34 (52763)
രഥാനാം ച രണേ രാജന്നന്യോന്യമഭിധാവതാം।
ബഭൂവ തുമുലഃ ശബ്ദോ മേഘാനാം ഗർജതാമിവ॥ 7-170-35 (52764)
ദ്രവതാം സാദിനാം ചൈവ ഗജാനാം ച വിശാംപതേ।
അന്യോന്യമഭിതോ രാജൻക്രൂരമായോധനം ബഭൌ॥ 7-170-36 (52765)
പത്തീനാം ദ്രവതാം ചൈവ പാദശബ്ദേന മേദിനീ।
അകംപത മഹാരാജ ഭയത്രസ്തേവ ചാംഗനാ॥ 7-170-37 (52766)
രഥിനോ രഥമാരുഹ്യ പ്രദ്രുതാ വേഗവത്തരം।
അഗൃഹ്ണൻബഹവോ രാജഞ്ശലഭാന്വായസാ ഇവ॥ 7-170-38 (52767)
തഥാ ഗജാൻപ്രഭിന്നാംശ്ച സംപ്രഭിന്നാ മഹാഗജാഃ।
തസ്മിന്നേവ പദേ യത്താ നിഗൃഹ്ണന്തി സ്മ ഭാരത॥ 7-170-39 (52768)
സാദീ സാദിനമാസാദ്യ പത്തയശ്ച പദാതിനം।
സമാസാദ്യ രണേഽന്യോന്യം സംരബ്ധാ നാതിചക്രമുഃ॥ 7-170-40 (52769)
ധാവതാം ദ്രവതാം ചൈവ പുനരാവർതതാമപി।
ബഭൂവ തത്ര സൈന്യാനാം ശബ്ദഃ സുവിപുലോ നിശി॥ 7-170-41 (52770)
ദീപ്യമാനാഃ പ്രദീപാശ്ച രഥവാരണവാജിഷു।
അദൃശ്യന്ത മഹാരാജ മഹോൽകാ ഇവ ഖാച്ച്യുതാഃ॥ 7-170-42 (52771)
സാ നിശാ ഭരതശ്രേഷ്ഠ പ്രദീപൈരവഭാസിതാ।
ദിവസപ്രതിമാ രാജൻബഭൂവ രണമൂർധനി॥ 7-170-43 (52772)
ആദിത്യേന യഥാ വ്യാപ്തം തമോ ലോകേ പ്രണശ്യതി।
തഥാ നഷ്ടം തമോ ഘോരം ദീപൈർദീപ്തൈരിതസ്തതഃ॥ 7-170-44 (52773)
ദിവം ച പൃഥിവീം ചൈവ ദിശശ്ച പ്രദിശസ്തഥാ।
രജസാ തമസാ വ്യാപ്താ ദ്യോതിതാഃ പ്രഭയാ പുനഃ॥ 7-170-45 (52774)
അസ്ത്രാണാം കവചനാനാം ച മണീനാം ച മഹാത്മനാം।
അന്തർദധുഃ പ്രഭാഃ സർവാ ദീപൈസ്തൈരവഭാസിതാഃ॥ 7-170-46 (52775)
തസ്മിൻകോലാഹലേ യുദ്ധേ വർതമാനേ നിശാമുഖേ।
ന കിഞ്ചിദ്വിദുരാത്മാനമയമസ്മീതി ഭാരത॥ 7-170-47 (52776)
അവധീത്സമരേ പുത്രം പിതാ ഭരതസത്തമ।
പുത്രശ്ച പിതരം മോഹാത്സഖായം ച സഖാ തഥാ।
സ്വസ്രീയം മാതുലശ്ചാപി സ്വസ്രീയശ്ചാപി മാതുലം॥ 7-170-48 (52777)
സ്വേ സ്വാൻപരേ പരാംശ്ചാപി നിജഘ്നുരിതരേതരം।
നിർമര്യാദമഭൂദ്യുദ്ധം രാത്രൌ ഭീരുഭയാനകം॥ ॥ 7-170-49 (52778)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ സപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 170 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-169-15 ഊരൂ ഇതി। മണ്ഡലം ചരതഃ ശകുനേർദ്വാവൂരൂ ഏകേനൈവ ബാണേന ബിഭേദ യഥാ ഖേ ശ്യേനാം പക്ഷാഭ്യാം സഹിതം വാമദക്ഷിണഗാമിനം പാതയേദേവമിതി ലുപ്തോപമാ। വ്യാധേന ബാണേന। വിധ്യത്യനേനേതി വ്യാധോ ബാണഃ॥ 5-170-16 പരിക്ലിശ്യ ക്ലേശേന ധ്വജയഷ്ടിം ശ്രിത ഇതി ശേഷഃ॥ 5-170-38 പ്രദുതാ രഥിനോ വേഗവത്തരം രഥമാരുഹ്യ തത്പതിമഗൃഹ്ണൻ॥ 5-170-170 സപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 171
॥ ശ്രീഃ ॥
7.171. അധ്യായഃ 171
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണധൃഷ്ടദ്യുംനാദീനാം സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-171-0 (52779)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-171-0x (4720)
തസ്മിൻസുതുമുലേ യുദ്ധേ വർതമാനേ ഭയാവഹേ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരാജ ദ്രോണമേവാഭ്യവർതത॥ 7-171-1 (52780)
സന്ദധാനോ ധനുഃശ്രേഷ്ഠം ജ്യാം വികുർഷൻപുനഃ പുനഃ।
അഭ്യദ്രവത ദ്രോണസ്യ രഥം രുക്മവിഭൂഷിതം॥ 7-171-2 (52781)
ധൃഷ്ടദ്യുംനമഥായാന്തം ദ്രോണസ്യാന്തചികീർഷയാ।
പരിവവ്രുർമഹാരാജ പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ॥ 7-171-3 (52782)
തഥാ പരിവൃതം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണമാചാര്യസത്തമം।
പുത്രാസ്തേ സർവതോ യത്താ രരക്ഷുർദ്രോണമാഹവേ॥ 7-171-4 (52783)
ബലാർണവൌ തതസ്തൌ തു സമേയാതാം നിശാമുഖേ।
ഗാതോദ്ധൂതൌ ക്ഷുബ്ധസത്വൌ ഭൈരവൌ സാഗരാവിവ॥ 7-171-5 (52784)
തതോ ദ്രോണം മഹാരാജ പാഞ്ചാല്യഃ പഞ്ചഭിഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ ഹൃദയേ തൂർണം സിംഹനാദം നനാദ ച॥ 7-171-6 (52785)
തം ദ്രോണഃ പഞ്ചവിംശത്യാ വിദ്ധാ ഭാരത സംയുഗേ।
ചിച്ഛേദാന്യേന ഭല്ലേന ധനുരസ്യ മഹാസ്വനം॥ 7-171-7 (52786)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തു നിർവിദ്ധോ ദ്രോണേന ഭരതർഷഭ।
ഉത്സസർജ ധനുസ്തൂർണം സന്ദശ്യ ദശനച്ഛദം॥ 7-171-8 (52787)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ പ്രതാപവാൻ।
ആദദേഽന്യദ്ധനുഃശ്രേഷ്ഠം ദ്രോണസ്യാന്തചികീർഷയാ॥ 7-171-9 (52788)
വികൃഷ്യ ച ധനുശ്ചിത്രമാകർണാത്പരവീരഹാ।
ദ്രോണസ്യാനത്കരം ഘോരം വ്യസൃജത്സായകം തതഃ॥ 7-171-10 (52789)
സ വിസൃഷ്ടോ ബലവതാ ശരോ ഘോരോ മഹാമൃധേ।
ഭാസയാമാസ തത്സൈന്യം ദിവാകര ഇവോദിതഃ॥ 7-171-11 (52790)
തം തു ദൃഷ്ട്വാ ശരം ഘോരം ദേവഗന്ധർവമാനവാഃ।
സ്വസ്ത്യസ്തു സമരേ രാജന്ദ്രോണായേത്യബ്രുവന്വചഃ॥ 7-171-12 (52791)
തം തു സായകമായാന്തമാചാര്യസ്യ രഥം പ്രതി।
കർണോ ദ്വാദശധആ രാജംശ്ചിച്ഛേദ കൃതഹസ്തവത്॥ 7-171-13 (52792)
സ ച്ഛിന്നോ ബഹുധാ രാജൻസൂതപുത്രേണ ധന്വിനാ।
നിപപാത ശരസ്തൂർണം നിർവിഷോ ഭുജഗോ യഥാ॥ 7-171-14 (52793)
`ഛിത്ത്വാ തു സമരേ ബാണം ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ'।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം തതഃ കർണോ വിവ്യാധ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-171-15 (52794)
പഞ്ചഭിർദ്രോണപുത്രസ്തു സ്വയം ദ്രോണസ്തു സപ്തഭിഃ।
ശല്യശ്ച ദശഭിർബാണൈസ്ത്രിഭിർദുഃശാസനസ്തഥാ॥ 7-171-16 (52795)
ദുര്യോധനസ്തു വിംശത്യാ ശകുനിശ്ചാപി പഞ്ചഭിഃ।
പാഞ്ചാല്യം ത്വരയാഽവിധ്യൻസർവ ഏവ മഹാരഥാഃ॥ 7-171-17 (52796)
സ വിദ്ധഃ സപ്തഭിർഘോരൈർദ്രോണസ്യാർഥേ മഹാഹവേ।
സർവാനസംഭ്രമാദ്രാജ പ്രത്യവിദ്ധ്യത്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ।
ദ്രോണം ദ്രൌണിം ച കർണം ച വിവ്യാധ ച തവാത്മജം॥ 7-171-18 (52797)
തേ ഭിന്നാ ധന്വിനാ തേന ധൃഷ്ടദ്യുംനം പുനർമൃധേ।
വിവ്യധുഃ പഞ്ചഭിസ്തൂർണമേകൈകോ രഥിനാം വരഃ॥ 7-171-19 (52798)
ദ്രുമസേനസ്തു സങ്ക്രുദ്ധോ രാജന്വിവ്യാധ പത്രിണാ।
ത്രിഭിശ്ചാന്യൈഃ ശരൈസ്തൂർണം തിഷ്ഠ തിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-171-20 (52799)
സ തു തം പ്രതിവിവ്യാധ ത്രിഭിസ്തീക്ഷ്ണൈരജിഹ്മഗൈഃ।
സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാധൌതൈഃ പ്രാണാന്തകരമൈര്യുധി॥ 7-171-21 (52800)
ഭല്ലേനാന്യേന തു പുനഃ സുവർണോജ്ജ്വലകുണ്ഡലം।
നിചകർത ശിരഃ കായാദ്ദ്രുമസേനസ്യ വീര്യവാൻ॥ 7-171-22 (52801)
തച്ഛിരോ ന്യപതദ്ഭൂമൌ സന്ദഷ്ടൌഷ്ഠപുടം രണേ।
മഹാവാതസമുദ്ധൂതം പക്വം താലഫലം യഥാ॥ 7-171-23 (52802)
താൻസ വിദ്ധാ പുനര്യോധാന്വീരഃ സുനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
രാധേയസ്യാച്ഛിനദ്ഭല്ലൈഃ കാർമുകം ചിത്രയോധിനഃ॥ 7-171-24 (52803)
ന തു തൻമമൃഷേ കർണോ ധനുഷശ്ഛേദനം തഥാ।
നികർതനമിവാത്യുഗ്രം ലാംഗൂലസ്യ മഹാഹരിഃ॥ 7-171-25 (52804)
സോഽന്യദ്ധനുഃ സമാദായ ക്രോധരക്തേക്ഷണഃ ശ്വസൻ।
അഭ്യദ്രവച്ഛരൌഘൈസ്തം ധൃഷ്ടദ്യുംനം മഹാബലം॥ 7-171-26 (52805)
ദൃഷ്ട്വാ കർണം തു സംരബ്ധം തേ വീരാഃ ഷഡ്രഥർഷഭാഃ।
പാഞ്ചാല്യപുത്രം ത്വരിതാഃ പരിവവ്രുർജിഘാംസയാ॥ 7-171-27 (52806)
ഷണ്ണാം യോധപ്രവീരാണാം താവകാനാം പുരസ്കൃതം।
മൃത്യോരാസ്യമനുപ്രാപ്തം ധൃഷ്ടദ്യുംനമമമംസ്മഹി॥ 7-171-28 (52807)
പതസ്മിന്നേവ കാലേ തു ദാശാർഹോ വികിരഞ്ഛരാൻ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം പരാക്രാന്തം സാത്യകിഃ പ്രത്യപദ്യത॥ 7-171-29 (52808)
തമായാന്തം മഹേഷ്വാസം സാത്യകിം യുദ്ധദുർമദം।
രാധേയോ ദശഭിർബാണൈഃ പ്രത്യവിധ്യദജിഹ്മഗൈഃ॥ 7-171-30 (52809)
തം സാത്യകിർമഹാരാജ വിവ്യാധ ദശഭിഃ ശരൈഃ।
പശ്യതാം സർവവീരാണാം മാ ഗാസ്തിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-171-31 (52810)
സ സാത്യകേസ്തു ബലിനഃ കർണസ്യ ച മഹാത്മനഃ।
ആസീത്സമാഗമോ രാജൻബലിവാസവയോരിവ॥ 7-171-32 (52811)
ത്രാസയന്രഥഘോഷേണ ക്ഷത്രിയാൻക്ഷത്രിയർഷഭഃ।
രാജീവലോചനം കർണം സാത്യകിഃ പ്രത്യവിധ്യത॥ 7-171-33 (52812)
കംപയന്നിവ ഘോഷേണ ധനുഷോ വസുധാം ബലീ।
സൂതപുത്രോ മഹാരാജ സാത്യകിം പ്രത്യയോധയത്॥ 7-171-34 (52813)
വിപാഠകർണിനാരാചൈർവത്സദന്തൈഃ ക്ഷുരൈരപി।
കർണഃ ശരശതൈശ്ചാപി ശൈനേയം പ്രത്യനിദ്വ്യത॥ 7-171-35 (52814)
തഥൈവ യുധ്യമാനോഽപി വൃഷ്ണീനാം പ്രവരോ യുധി।
അഭ്യവർഷച്ഛരൈഃ കർണം തദ്യുദ്ധമഭവത്സമം॥ 7-171-36 (52815)
താവകാശ്ച മഹാരാജ കർണപുത്രശ്ച ദംശിതഃ।
സാത്യകിം വിവ്യധുസ്തൂർണ സമന്താന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-171-37 (52816)
അസ്ത്രൈരസ്ത്രാണി സംവാര്യ തേഷാം കർണസ്യ വാ വിഭോ।
അവിദ്വ്യത്സാത്യകിഃ ക്രുദ്ധോ വൃഷസേനം സ്തനാന്തരേ॥ 7-171-38 (52817)
തേന ബാണേന നിർവിദ്ധോ വൃഷസേനോ വിശാംപതേ।
ന്യപതത്സ രഥേ മൂഢോ ധനുരുത്സൃജ്യ വീര്യവാൻ॥ 7-171-39 (52818)
തതഃ കർണോ ഹതം മത്വാ വൃഷസേനം മഹാരഥം।
പുത്രശോകാഭിസന്തപ്തഃ സാത്യകിം പ്രത്യപീഡയത്॥ 7-171-40 (52819)
പീഡ്യമാനസ്തു കർണേന യുയുധാനോ മഹാരഥഃ।
വിവ്യാധ ബഹുഭിഃ കർണം ത്വരമാണഃ പുനഃപുനഃ॥ 7-171-41 (52820)
സ കർണം ദശഭിർവിദ്ധ്വാ വൃഷസേനം ച സപ്തഭിഃ।
സ ഹസ്താവാപധനുഷീ തയോശ്ചിച്ഛേദ സാത്വതഃ॥ 7-171-42 (52821)
താവന്യേ ധനുഷീ സജ്ജേ കൃത്വാ ശത്രുഭയങ്കരേ॥
യുയുധാനമാവിധ്യേതാം സമന്താന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-171-43 (52822)
വർതമാനേ തു സംഗ്രമേ തസ്മിന്വീരവരക്ഷയേ।
അതീവ ശുശ്രുവേ രാജൻഗാണ്ഡീവസ്യ മഹാസ്വനഃ॥ 7-171-44 (52823)
ശ്രുത്വാ തു രഥനിർഘോഷം ഗാണ്ഡീവസ്യ ച നിഃസ്വനം।
സൂതപുത്രോഽബ്രവീദ്രാജന്ദുര്യോധനമിദം വചഃ॥ 7-171-45 (52824)
ഏഷ സർവാം ചമൂം ഹത്വാ മുഖ്യാംശ്ചൈവ നരർഷഭാൻ।
പൌരവാംശ്ച മഹേഷ്വാസോ വിക്ഷിപന്നുത്തമം ധനുഃ॥ 7-171-46 (52825)
പാർഥോ വിജയതേ തത്ര ഗാണ്ഡീവനിനദോ മഹാൻ।
ശ്രൂയതേ രഥഘോഷശ്ച വാസവസ്യേവ നർദതഃ॥ 7-171-47 (52826)
കരോതി പാണ്ഡവോ വ്യക്തം കർമൌപയികമാത്മനഃ।
ഏഷാ വിദാര്യതേ രാജൻബഹുധാ ഭാരതീ ചമൂഃ॥ 7-171-48 (52827)
വിപ്രകീർണാന്യനീകാനി ന ഹി തിഷ്ഠന്തി കർഹിചിത്।
വാതേനേവ സമുദ്ധൂതമഭ്രജാലം വിദീര്യതേ॥ 7-171-49 (52828)
സവ്യസാചിനമാസാദ്യ ഭിന്നാ നൌരിവ സാഗരേ॥ 7-171-50 (52829)
ദ്രവതാം യോധമുഖ്യാനാം ഗാണ്ഡീവപ്രേഷിതൈഃ ശരൈഃ।
വിദ്ധാനാം ശതശോ രാജഞ്ശ്രൂയതേ നിഃസ്വനോ മഹാൻ॥ 7-171-51 (52830)
ശൃണു ദുന്ദുഭിനിർഘോഷമർജുനസ്യ രഥം പ്രതി।
നിശീഥേ രാജശാർദൂല സ്തനയിത്നോരിവാംബരേ॥ 7-171-52 (52831)
ഹാഹാകാരരവാംശ്ചൈവ സിംഹനാദാംശ്ച പുഷ്കലാൻ।
ശൃണു ശബ്ദാൻബഹുവിധാനർജുനസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-171-53 (52832)
അയം മധ്യേ സ്ഥിതോഽസ്മാകം സാത്യകിഃ സാത്വതാം വരഃ।
ഇഹ ചേല്ലഭ്യതേ ലക്ഷ്യം കൃത്സ്നാഞ്ജേഷ്യാമഹേ പരാൻ॥ 7-171-54 (52833)
ഏഷ പാഞ്ചാലരാജസ്യ പുത്രോ ദ്രോണേന സംഗതഃ।
സർവതഃ സംവൃതോ യോധൈഃ ശൂരൈശ്ച രഥസത്തമൈഃ॥ 7-171-55 (52834)
സാത്യകിം യദി ഹന്യാമ ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച പാർഷതം।
അസംശയം മഹാരാജ ധ്രുവോ നോ വിജയോ ഭവേത്॥ 7-171-56 (52835)
സൌഭദ്രവദിമൌ വീരൌ പരിവാര്യ മഹാരഥൌ।
പ്രയതായോ മഹാരാജ നിഹന്തും വൃഷ്ണിപാർഷതൌ॥ 7-171-57 (52836)
സവ്യസാചീ പുരോഽഭ്യേതി ദ്രോണാനീകായ ഭാരത।
സംസക്തം സാത്യകിം ജ്ഞാത്വാ ബഹുഭിഃ കുരുപുംഗവൈഃ॥ 7-171-58 (52837)
തത്ര ഗച്ഛന്തു ബഹവഃ പ്രവരാ രഥസത്തമാഃ।
യാവത്പാർഥോ ന ജാനാതി സാത്യകിം ബഹുഭിർവൃതം॥ 7-171-59 (52838)
തേ ത്വരധ്വം തഥാ ശൂരാഃ ശരാണാം മോക്ഷണേ ഭൃശം।
യഥാ ത്വിഹ വ്രജത്യേഷ പരലോകായ മാധവഃ।
തഥാ കുരു മഹാരാജ സുനീത്യാ സുപ്രയുക്തയാ॥ 7-171-60 (52839)
കർണസ്യ മതമാസ്ഥായ പുത്രസ്തേ പ്രാഹ സൌബലം।
യഥേന്ദ്രഃ സമരേ രാജൻപ്രാഹ വിഷ്ണും യശസ്വിനം॥ 7-171-61 (52840)
വൃതഃ സഹസ്രൈർദശഭിർഗജാനാമനിവർതിനാം।
രഥൈശ്ച ദശസാഹസ്രൈസ്തൂർണം യാഹി ധനഞ്ജയം। 7-171-62 (52841)
ദുഃശാസനോ ദുർവിഷഹഃ സുബാഹുർദുഃ പ്രധർഷണഃ।
ഏതേ ത്വാമനുയാസ്യന്തി പത്തിഭിർബഹുഭിർവൃതാഃ॥ 7-171-63 (52842)
ജഹി കൃഷ്ണൌ മഹാബാഹോ ധർമരാജം ച മാതുല।
നകുലം സഹദേവം ച ഭീമസേനം തഥൈവ ച॥ 7-171-64 (52843)
ദേവാനാമിവ ദേവേന്ദ്രേ ജയാശാ ത്വയി മേ സ്ഥിതാ।
ജഹി മാതുല കൌന്തേയാനസുരാനിവ പാവകിഃ॥ 7-171-65 (52844)
ഏവമുക്തോ യയൌ പാർഥാൻപുത്രേണ തവ സൌബലഃ।
മഹത്യാ സേനയാ സാർധം സഹ പുത്രൈശ്ച തേ വിഭോ॥ 7-171-66 (52845)
പ്രിയാർഥം തവ പുത്രാണാം ദിധക്ഷുഃ പാണ്ഡുനന്ദനാൻ।
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം താവകാനാം പരൈഃ സഹ॥ 7-171-67 (52846)
പ്രയാതേ സൌബലേ രാജൻപാണ്ഡവാനാമനീകിനീം।
ബലേന മഹതാ യുക്താഃ സൂതപുത്രസ്തു സാത്വതം॥ 7-171-68 (52847)
അഭ്യയാത്ത്വരിതോ യുദ്ധേ കിരഞ്ശരശതാൻബഹൂൻ।
തഥൈവ പാർഥിവാഃ സർവേ സാത്യകിം പര്യവാരയൻ॥ 7-171-69 (52848)
ഭാരദ്വാജസ്തതോ ഗത്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനരഥം പ്രതി।
മഹദ്യുദ്ധം തദാസീത്തും ദ്രോണസ്യ നിശി ഭാരത।
ധൃഷ്ടദ്യുംനേന വീരേണ പാഞ്ചാലൈശ്ച സഹാദ്ഭുതം॥ ॥ 7-171-70 (52849)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഏകസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 171 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-171-20 ദ്യുമത്സേന ഇതി പാഠാന്തരം॥ 5-171-25 ഹരിഃ സിംഹഃ॥ 5-171-27 ഷഡ്രഥർഷഭാഃ ദുര്യോധനദുഃശസാസനദ്രോണകർണശല്യശകുനയഃ॥ 5-171-48 ഔപയികം യുക്തം॥ 5-171-54 ഇഹ സാത്യകിരൂപം ലക്ഷ്യം ലഭ്യതേചേത്। അയം വശീക്രിയതേചേദിത്യർഥഃ॥ 5-171-60 മാധവോ മധുവംശജഃ സാത്യകിഃ॥ 5-171-65 പാവികഃ സ്കന്ദഃ॥ 5-171-171 ഏകസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 172
॥ ശ്രീഃ ॥
7.172. അധ്യായഃ 172
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥ ധൃഷ്ടദ്യുംനാദീനാം ഹർഷാത്സിംഹനാദഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-172-0 (52850)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-172-0x (4721)
തതസ്തേ പ്രാദ്രവൻസർവേ ത്വരിതാ യുദ്ധദുർമദാഃ।
അമൃഷ്യമാണാഃ സംരബ്ധാ യുയുധാനരഥം പ്രതി॥ 7-172-1 (52851)
തേ രഥൈഃ കൽപിതൈ രാജൻഹേമരൂപ്യവിഭൂഷിതൈഃ।
സാദിഭിശ്ച ഗജൈശ്ചൈവ പരിവവ്രുഃ സമന്തതഃ॥ 7-172-2 (52852)
അഥൈനം കോഷ്ഠകീകൃത്യ സർവതസ്തേ മഹാരഥാഃ।
സിംഹനാദാംസ്തതശ്ചക്രുസ്തർജയന്തി സ്മ സാത്യകിം॥ 7-172-3 (52853)
തേഽഭ്യവർഷഞ്ഛരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ സാത്യകിം സത്യവിക്രമം।
ത്വരമാണാ മഹാവീരാ മാധവസ്യ വധൈഷിണഃ॥ 7-172-4 (52854)
താന്ദൃഷ്ട്വാ പതതസ്തൂർണം ശൈനേയഃ പരവീരഹാ।
പ്രത്യഗൃഹ്ണാൻമഹാബാഹുഃ പ്രമുഞ്ചന്വിശിഖാൻബഹൂൻ॥ 7-172-5 (52855)
തത്ര വീരോ മഹേഷ്വാസഃ സാത്യകിര്യുദ്ധദുർമദഃ।
നിചകർത ശിരാംസ്യുഗ്രൈഃ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-172-6 (52856)
ഹസ്തിഹസ്താൻഹയഗ്രീവാ ബാഹൂനപി ച സായുധാൻ।
ക്ഷുരപ്രൈഃ ശാതയാമാസ താവകാനാം സ മാധവഃ॥ 7-172-7 (52857)
പതിതൈശ്ചാമരൈശ്ചൈവ ശ്വേതച്ഛത്രൈശ്ച ഭാരത।
ബഭൂവ ധരണീ പൂർണാ നക്ഷത്രൈർദ്യൌരിവ പ്രഭോ॥ 7-172-8 (52858)
ഏതേഷാം യുയുധാനേന യുധ്യതാം യുധി ഭാരത।
ബഭൂവ തുമുലഃ ശബ്ദഃ പ്രേതാനാം ക്രന്ദതാമിവ॥ 7-172-9 (52859)
തേന ശബ്ദേന മഹതാ പൂരിതാഽഭൂദ്വസുന്ധരാ।
രാത്രിഃ സമഭവച്ചൈവ തീവ്രരൂപാ ഭയാവഹാ॥ 7-172-10 (52860)
ദീര്യമാണം ബലം ദൃഷ്ട്വാ യുയുധാനശരാഹതം।
ശ്രുത്വാ ച വിപുലം നാദം നിശീഥേ രോമഹർഷണേ॥ 7-172-11 (52861)
സുതസ്തവാബ്രവീദ്രാജൻസാരഥിംരഥിനാം വരഃ।
യത്രൈഷ ശബ്ദസ്തത്രാശ്വാംശ്ചോദയേതി പുനഃപുനഃ॥ 7-172-12 (52862)
തേന സഞ്ചോദ്യമാനസ്തു തതസ്താംസ്തുരഗോത്തമാൻ।
സൂതഃ സഞ്ചോദയാമാസ യുയുധാനരഥം പ്രതി॥ 7-172-13 (52863)
തതോ ദുര്യോധനഃ ക്രുദ്ധോ ദൃഢധന്വാ ജിതക്ലമഃ।
ശീഘ്രഹസ്തശ്ചിത്രയോധീ യുയുധാനമുപാദ്രവത്॥ 7-172-14 (52864)
തതഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈഃ ശരൈഃ ശോണിതഭോജനൈഃ।
ദുര്യോധനം ദ്വാദശഭിർമാധവഃ പ്രത്യവിധ്യത॥ 7-172-15 (52865)
ദുര്യോധനസ്തേന തഥാ പൂർവമേവാർദിതഃ ശരൈഃ।
ശൈനേയം ദശഭിർബാണൈഃ പ്രത്യവിധ്യദമർഷിതഃ॥ 7-172-16 (52866)
തതഃ സമഭവദ്യുദ്ധം തുമുലം ഭരതർഷഭ।
പാഞ്ചാലാനാം ച സർവേഷാം ഭരതാനാം ച ദാരുണം॥ 7-172-17 (52867)
ശൈനേയസ്തു രണേ ക്രുദ്ധസ്തവ പുത്രം മഹാരഥം।
സായകാനാമശീത്യാ തു വിവ്യാധോരസി ഭാരത॥ 7-172-18 (52868)
തതോഽസ്യ വാഹാൻസമരേ ശരൈർനിന്യേ യമക്ഷയം।
സാരഥിം ച രഥാത്തൂർണം പാതയാമാസ പത്രിണാ॥ 7-172-19 (52869)
ഹതാശ്വേ തു രഥേഽതിഷ്ഠൻപുത്രസ്തവ വിശാംപതേ।
മുമോച നിശിതാൻബാണാഞ്ശൈനേയസ്യ രഥം പ്രതി॥ 7-172-20 (52870)
ശരാൻപഞ്ഛസതാംസ്തസ്മൈ ശൈനേയഃ കൃതഹസ്തവത്।
ചിച്ഛേദ സമരേ രാജൻപ്രേഷിതാംസ്തനയേന തേ॥ 7-172-21 (52871)
അഥാപരേണ ഭല്ലേന മുഷ്ടിദേശേ മഹദ്ധനുഃ।
ചിച്ഛേദ തരസാ യുദ്ധേ തവ പുത്രസ്യ മാധവ॥ 7-172-22 (52872)
വിരഥോ വിധനുഷ്കശ്ച സർവലോകേശ്വരഃ പ്രഭുഃ।
ആരുരോഹ രഥം തൂർണം ഭാസ്വരം കൃതവർമണഃ॥ 7-172-23 (52873)
ദുര്യോധനേ പരാവൃത്തേ ശൈനേയസ്തവ വാഹിനീം।
ദ്രാവയാമാസ വിശിഖൈർനിശാമധ്യേ വിശാംപതേ॥ 7-172-24 (52874)
ശകുനിശ്ചാർജുനം രാജൻപരിവാര്യ സമന്തതഃ।
രഥൈരനേകസാഹസ്രൈർഗജൈശ്ചാപി സഹസ്രശഃ।
തഥാ ഹയസഹസ്രൈശ്ച നാനാശസ്ത്രൈരവാകിരത്॥ 7-172-25 (52875)
തേ മഹാസ്ത്രാണി സർവാണി വികിരന്തോഽർജുനം പ്രതി।
അർജുനം യോധയന്തി സ്മ ക്ഷത്രിയാഃ കാലചോദിതാഃ॥ 7-172-26 (52876)
താന്യർജുനഃ സഹസ്രാണി രഥവാരണവാജിനാം।
പ്രത്യവാരയദായസ്തഃ പ്രകുർവന്വിപുലം ക്ഷയം॥ 7-172-27 (52877)
തതസ്തു സമരേ ശൂരഃ ശകുനിഃ സൌബലസ്തദാ।
വിവ്യാധ നിശിതൈർബാണൈരർജുനം പ്രഹസന്നിവ॥ 7-172-28 (52878)
പുനശ്ചൈവ ശതേനാസ്യ സംരുരോധ മഹാരഥം॥ 7-172-29 (52879)
തമർജുനസ്തു വിംശത്യാ വിവ്യാധ യുധി ഭാരത।
അഥേതരാൻമഹേഷ്വാസാംസ്ത്രിഭിസ്ത്രിഭിരവിധ്യത॥ 7-172-30 (52880)
നിവാര്യ താൻബാണഗണൈര്യുധി രാജന്ധനഞ്ജയഃ।
ജഘാന താവകാന്യോധാന്വജ്രപാണിരിവാസുരാൻ॥ 7-172-31 (52881)
ഭുജൈശ്ഛിന്നൈർമഹീപാല ഹസ്തിഹസ്തോപമൈർമൃധേ।
സമാകീർണാ മഹീ ഭാതി പഞ്ചാസ്യൈരിവ പന്നഗൈഃ॥ 7-172-32 (52882)
ശിരോഭിഃ സകിരീടൈശ്ച സുനസൈശ്ചാരുകുണ്ഡലൈഃ।
സന്ദഷ്ടൌഷ്ഠപുടൈഃ ക്രുദ്ധൈസ്തഥൈവോദ്വൃത്തലോചനൈഃ॥ 7-172-33 (52883)
നിഷ്കചൂഡാമണിധരൈഃ ക്ഷത്രിയാണാം പിയംവദൈഃ।
പങ്കജൈരിവ വിന്യസ്തൈഃ പർവതൈർവിബഭൌ മഹീ॥ 7-172-34 (52884)
കൃത്വാ തത്കർമ ബീഭത്സുരുഗ്രമുഗ്രപരാക്രമഃ।
വിവ്യാധ ശകുനിം ഭൂയഃ പഞ്ചഭിർനതപർവഭിഃ॥ 7-172-35 (52885)
അതാഡയദുലൂകം ച ത്രിഭിരേവ തഥാ ശരൈഃ।
ഉലൂകം പുനരാജഘ്നേ ത്രിഭിരേവ മഹായശാഃ॥ 7-172-36 (52886)
സ തു തേന സമാവിദ്ധ ക്രോധാദ്ദ്വിഗുണവിക്രമഃ।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈഃ സോഽർജുനം പ്രത്യവിധ്യത॥ 7-172-37 (52887)
തമുലൂകസ്തഥാ വിദ്ധാ വാസുദേവമതാഡയത്।
നനാദ ച മഹാനാദം പൂരയന്നിവ മേദിനീം॥ 7-172-38 (52888)
അർജുനഃ ശകുനേശ്ചാപം സായകൈരച്ഛിനദ്രണേ।
നിന്യേ ച ചതുരോ വാഹാന്യമസ്യ സദനം പ്രതി॥ 7-172-39 (52889)
തതോ രഥാദവപ്ലുത്യ സൌബലോ ഭരതർഷഭ।
ഉലൂകസ്യ രഥം തൂർണമാരുരോഹ വിശാംപതേ॥ 7-172-40 (52890)
താവേകരഥമാരൂഢൌ പിതാപുത്രൌ മഹാരഥൌ।
പാർഥം സിഷിചതുർബാണൈർഗിരിം മേഘാവിവാംബുഭിഃ॥ 7-172-41 (52891)
തൌ തു വിദ്ധാ മഹാരാജ പാണ്ഡവോ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
വിദ്രാവയംസ്തവ ചമൂം ശതശോ വ്യധമച്ഛരൈഃ॥ 7-172-42 (52892)
അനിലേന യഥാഽഭ്രാണി വിച്ഛിന്നാനി സമന്തതഃ।
വിച്ഛിന്നാനി തഥാ രാജൻബലാന്യാസന്വിശാംപതേ॥ 7-172-43 (52893)
തദ്ബലം ഭരതശ്ചേഷ്ഠ വധ്യമാനം തദാ നിശി।
പ്രദുദ്രാവ ദിശഃ സർവാ വീക്ഷമാണം ഭയാർദിതം॥ 7-172-44 (52894)
ഉത്സൃജ്യ വാഹാൻസമരേ ചോദയന്തസ്തഥാഽപരേ।
സംഭ്രാന്താഃ പര്യധാവന്ത തസ്മിംസ്തമസി ദാരുണേ॥ 7-172-45 (52895)
വിജിത്യ സമരേ യോധാംസ്താവകാൻഭരതർഷഭ।
ദധ്മതുർമുദിതൌ ശംഖൌ വാസുദേവധനഞ്ജയൌ॥ 7-172-46 (52896)
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരാജ ദ്രോണം വിദ്ധാ ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
ചിച്ഛേദ ധനുഷസ്തൂർണം ജ്യാം ശരേണ ശിതേന ഹ॥ 7-172-47 (52897)
തന്നിധായ ധനുർഭൂമൌ ദ്രോണഃ ക്ഷത്രിയമർദനഃ।
ആദദേഽന്യദ്ധനുഃ ശൂരോ വേഗവത്സാരവത്തരം॥ 7-172-48 (52898)
ധൃഷ്ടദ്യുംനം തതോ ദ്രോണോ വിദ്ധാ സപ്തഭിരാശുഗൈഃ।
സാരഥിം പഞ്ചഭിർബാണൈ രാജന്വിവ്യാധ സംയുഗേ॥ 7-172-49 (52899)
തം നിവാര്യ ശരൈസ്തൂർണം ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരഥഃ।
വ്യധമത്കൌരവീം സേനാമാസുരീം മഘവാനിവ॥ 7-172-50 (52900)
വധ്യമാനേ ബലേ തസ്മിംസ്തവ പുത്രസ്യ മാരിഷ।
പ്രാവർതത നദീ ഘോരാം ശോണിതൌഘതരംഗിണീ॥ 7-172-51 (52901)
ഉഭയോഃ സേനയോർമധ്യേ നരാധദ്വിപവാഹിനീ।
തഥാ വൈതരണീ രാജന്യതരാജുപുരം പ്രതി॥ 7-172-52 (52902)
ദ്രാവയിത്വാ തു തത്സൈന്യം ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ പ്രതാപവാൻ।
അഭ്യരാജത തേജസ്വീ ശക്രോ ദേവഗണേഷ്വിവ॥ 7-172-53 (52903)
അഥ ദധ്മുർമഹാശംഖാന്ധൃഷ്ടദ്യുംനശിഖണ്ഡിനൌ।
യമൌ ച യുയുധാനശ്ച പാണ്ഡക്യ വൃകോദരഃ॥ 7-172-54 (52904)
ജിത്വാ രഥസഹസ്രാണി താവകാനാം മഹാരഥാഃ।
സിംഹനാദരവാംശ്ചക്രുഃ പാൺ·ഡവാ ജിതകാശിനഃ॥ 7-172-55 (52905)
പശ്യതസ്തവ പുത്രസ്യ കർണസ്യ ച രണോത്കടാഃ।
തഥാ ദ്രോണസ്യ ശൂരസ്യ ദ്രൌണേശ്ചൈവ വിശാംപതേ॥ ॥ 7-172-56 (52906)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ദ്വിസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 172 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 173
॥ ശ്രീഃ ॥
7.173. അധ്യായഃ 173
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണകർണയോഃ സാത്യകിധൃഷ്ടദ്യുംനാക്ഷ്യാം യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-173-0 (52907)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-173-0x (4722)
വിദ്രുതം സ്വബലം ദൃഷ്ട്വാ വധ്യമാനം മഹാത്മഭിഃ।
ക്രോധേന മഹതാഽവിഷ്ടഃ പുത്രസ്തവ വിശാംപതേ॥ 7-173-1 (52908)
അഭ്യേത്യ സഹസാ കർണം ദ്രോണം ച ജയതാം വരം।
അമർഷവശമാപന്നോ വാക്യജ്ഞോ വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-173-2 (52909)
ഭവദ്ധ്ഭാമിഹ സംഗ്രാമഃ ക്രുദ്ധാഭ്യാം സംപ്രവർതിതഃ।
ആഹവേ നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ സൈന്ധവം സവ്യസാചിനാ॥ 7-173-3 (52910)
നിഹന്യമാനാം പാൺ·ഡൂനാം ബലേന മമ വാഹിനീം।
ഭൂത്വാ തദ്വിജയേ ശക്താവശക്താവിവ പശ്യതഃ॥ 7-173-4 (52911)
യദ്യഹം ഭവതോസ്ത്യാജ്യോ ന വാച്യോഽസ്മി തദൈവ ഹി।
ആവാം പാണ്ഡുസുതാൻസംഖ്യേ ജേഷ്യാവ ഇതി മാനദൌ॥ 7-173-5 (52912)
തദൈവാഹം വചഃ ശ്രുത്വാ ഭവദ്ധ്യാമനുസംപതം।
നാകരിഷ്യമിദം പാർഥൈർവൈരം യോധവിനാശനം॥ 7-173-6 (52913)
യദി നാഹം പരിത്യാജ്യോ ഭവദ്ഭ്യാം പുരുഷർഷഭൌ॥
യുധ്യതാമനുരൂപേണ വിക്രമേണ സുവിക്രമൌ॥ 7-173-7 (52914)
വാക്പ്രതോദേന തൌ വീരൌ പ്രണുന്നൌ തനയേന തേ।
പ്രാവർതയേതാം സംഗ്രാമം ഘട്ടിതാവിവ പന്നഗൌ॥ 7-173-8 (52915)
തതസ്തൌ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠൌ സർവലോകധനുർധരൌ।
ശൈനേയപ്രമുഖാൻപാർഥാനഭിദുദ്രുവത് രണേ॥ 7-173-9 (52916)
തഥൈവ സഹിതാഃ പാർഥാഃ സർവസൈന്യേന സംവൃതാഃ।
അഭ്യവർതന്ത തൌ വീരൌ നർദമാനൌ മുഹുർമുഹുഃ॥ 7-173-10 (52917)
അഥ ദ്രോണോ മഹേഷ്വാസോ ദശഭിഃ ശിനിപുംഗവം।
അവിധ്യത്ത്വരിതം ക്രുദ്ധഃ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ॥ 7-173-11 (52918)
കർണശ്ച ദശഭിർബാണൈഃ പുത്രശ്ച തവ സപ്തഭിഃ।
ദശഭിർവൃഷസേനശ്ച സൌബലശ്ചാപി സപ്തഭിഃ।
ഏതേ കൌരവ സങ്ക്രന്ദേ ശൈനേയം പര്യവാകിരൻ॥ 7-173-12 (52919)
ദൃഷ്ട്വാ ച സമരേ ദ്രോണം നിഘ്നന്തം പാണ്ഡവീം ചമൂം।
വിവ്യധുഃ സോമകാസ്തൂർണം സമന്താച്ഛരവൃഷ്ടിഭിഃ॥ 7-173-13 (52920)
തത്ര ദ്രോണോഽഹരത്പ്രാണാൻക്ഷത്രിയാണാം വിശാംപതേ।
രശ്മിഭിർഭാസ്കരോ രാജംസ്തമാംസീവ സമന്തതഃ॥ 7-173-14 (52921)
ദ്രോണേന വധ്യമാനാനാം പാഞ്ചാലാനാം വിശാംപതേ।
ശുശ്രുവേ തുമുലഃ ശബ്ദഃ ക്രോശതാമിതരേതരം॥ 7-173-15 (52922)
പുത്രാനന്യേ പിതൄനന്യേ ഭ്രാതൄനന്യേ ച മാതുലാൻ।
ഭാഗിനേയാന്വയസ്യാംശ്ച തഥാ സംബന്ധിബാന്ധവാൻ।
ഉത്സൃജ്യോത്സൃജ്യ ഗച്ഛന്തി ത്വരിതാ ജീവിതേപ്സവഃ॥ 7-173-16 (52923)
അപരേ മോഹിതാ മോഹാത്തമേവാഭിമുഖാ യയുഃ।
പാണ്ഡവാനാം രണേ യോധാഃ പരലോകം ഗതാഃ പരേ॥ 7-173-17 (52924)
സാ തഥാ പാൺ·വീ സേനാ പീഡ്യമാനാ മഹാത്മനാ।
നിശി സംപ്രാദ്രവദ്രാജന്നുത്സൃജ്യോൽകാഃ സഹസ്രശഃ॥ 7-173-18 (52925)
പശ്യതോ ഭീമസേനസ്യ വിജയസ്യാച്യുതസ്യ ച।
യയമോർധർമപുത്രസ്യ പാർഷതസ്യ ച പശ്യതഃ॥ 7-173-19 (52926)
തമസാ സംവൃതേ ലോകേ ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന।
കൌരവാണാം പ്രകാശേന ദൃശ്യന്തേ വിദ്രുതാഃ പരേ॥ 7-173-20 (52927)
ദ്രവമാണം തു തത്സൈന്യം ദ്രോണകർണൌ മഹാരഥൌ।
ജഘ്നതുഃ പൃഷ്ഠതോ രാജൻകിരന്തൌ സായകാൻബഹൂൻ॥ 7-173-21 (52928)
പാഞ്ചാലേഷു പ്രഭഗ്നേഷു ക്ഷീയമാണേഷു സർവതഃ।
ജനാർദനോ ദീനമാനാഃ പ്രത്യഭാഷത ഫൽഗുനം॥ 7-173-22 (52929)
ദ്രോണകർണൌ മഹേഷ്വാസാവേതൌ പാർഷതസാത്യകീ।
പാഞ്ചാലാംശ്ചൈവ സഹിതൌ ജഘ്നതുഃ സായകൈർഭൃശം॥ 7-173-23 (52930)
ഏതയോഃ ശരവർഷേണ പ്രഭഗ്നാ നോ മഹാരഥാഃ।
വാര്യമാണാപി കൌന്തേയ പൃതനാ നാവതിഷ്ഠതേ॥ 7-173-24 (52931)
താം തു വിദ്രവതീം ദൃഷ്ട്വാ ഊചതുഃ കേശവാർജുനൌ।
മാ വിദ്രവത വിത്രസ്താ ഭയം ത്യജത പാണ്ഡവാഃ॥ 7-173-25 (52932)
താവാവാം സർവസൈന്യൈശ്ച വ്യൂഹൈഃ സംയഗുദായുധൈഃ।
ദ്രോണം ച സൂതപുത്രം ച പ്രയതാവഃ പ്രബാധിതും॥ 7-173-26 (52933)
ഏതൌ ഹി ബലിനൌ ശൂരൌ കൃതാസ്ത്രൌ ജിതകാശിനൌ।
ഉപേക്ഷിതൌ ബലം തൂർണം നാശയേതാം നിശാമിമാം॥ 7-173-27 (52934)
സഞ്ജയ ഉവാച।
തയോഃ സംവദതോരേവം ഭീമകർമാ മഹാബലഃ। 7-173-28 (52935)
ആയാദ്വൃകോദരഃ ശീഘ്രം പുനരാവർത്യ വാഹിനീം॥
വൃകോദരമഥായാന്തം ദൃഷ്ട്വാ തത്ര ജനാർദനഃ। 7-173-29 (52936)
പുനരേവാബ്രവീദ്രാജൻഹർഷയന്നിവ പാണ്ഡവം॥
ഏഷ ഭീമോ രണശ്ലാഘീ വൃതഃ സോമകപാണ്ഡവൈഃ। 7-173-30 (52937)
അഭ്യവർതത വേഗേന ദ്രോണകർണൌ മഹാരഥൌ॥
ഏതേന സഹിതോ യുദ്ധ്യ പാഞ്ചാലൈശ്ച മഹാരഥൈഃ। 7-173-31 (52938)
ആശ്വാസനാർഥം സൈന്യാനാം സർവേഷാം പാൺ·ഡുനന്ദന॥
തതസ്തൌ പുരുഷവ്യാഘ്രാവുഭൌ മാധവപാണ്ഡവൌ। 7-173-32 (52939)
ദ്രോണകർണൌ സമാസാദ്യ ധിഷ്ഠിതൌ രണമൂർധനി॥ 7-173-33 (52940)
സഞ്ജയ ഉവാച।
തതസ്തത്പുനരാവൃത്തം യുധിഷ്ഠിരബലം മഹത്।
തതോ ദ്രോണശ്ച കർണശ്ച പരാൻമമൃദതുര്യുധി॥ 7-173-33x (4723)
സ സംപ്രഹാരസ്തുമുലോ നിശി പ്രത്യഭവൻമഹാൻ।
യഥാ സാഗരയോ രാജംശ്ചന്ദ്രോദയവിരുദ്ധയോഃ॥ 7-173-34 (52941)
തത ഉത്സൃജ്യ പാണിഭ്യാം പ്രദീപാംസ്തവ വാഹിനീ।
യുയുധേ പാണ്ഡവൈഃ സാർധമുൻമത്തവദസങ്കുലാ॥ 7-173-35 (52942)
രജസാ തമസാ ചൈവ സംവൃതേ ഭൃശദാരുണേ।
കേവലം നാമഗോത്രേണ പ്രായുധ്യന്ത ജയൈഷിണഃ॥ 7-173-36 (52943)
അശ്രൂയന്ത ഹി നാമാനി ശ്രാവ്യമാണാനി പാർഥിവൈഃ।
പ്രഹരദ്ഭിർമഹാരാജ സ്വയംവര ഇവാഹവേ॥ 7-173-37 (52944)
നിഃശബ്ദമാസീത്സഹസാ പുനഃ ശബ്ദോ മഹാനഭൂത്।
ക്രുദ്ധാനാം യുധ്യമാനാനാം ജീയതാം ജയതാമപി॥ 7-173-38 (52945)
യത്രയത്ര സ്മ ദൃശ്യന്തേ പ്രദീപാഃ കുരുസത്തമ।
തത്രതത്ര സ്മ ശൂരാസ്തേ നിപതന്തി പതംഗവത്॥ 7-173-39 (52946)
തഥാ സംയുധ്യമാനാനാം വിഗാഢാഽഽസീൻമഹാനിശാ।
പാണ്ഡവാനാം ച രാജേന്ദ്ര കൌരവാണാം ച സർവശഃ॥ ॥ 7-173-40 (52947)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ത്രിസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 173 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-173-8 ഘട്ടിതൌ മർദിതൌ॥ 5-173-12 സങ്ക്രന്ദേ യുദ്ധേ॥ 5-173-23 സാത്യകീ ഇതി ദ്വിതീയാന്തം॥ 5-173-173 ത്രിസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 174
॥ ശ്രീഃ ॥
7.174. അധ്യായഃ 174
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കർണം യുയുത്സോരർജുനസ്യ കൃഷ്ണേന സഹേതുകഥനം തേന യുദ്ധനിഷേധഃ॥ 1 ॥ കൃഷ്ണാർജുനചോദനയാ ഘടോത്കചസ്യ കർണേന സഹ രണാരംഭഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-174-0 (52948)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-174-0x (4724)
തതഃ കർണോ രണേ ദൃഷ്ട്വാ പാർഷതം പരവീരഹാ।
ആജഘാനരോസി ശരൈർദശഭിർമർമഭേദിഭിഃ॥ 7-174-1 (52949)
പ്രതിവിവ്യാധ തം തൂർണം ധൃഷ്ടദ്യുംനോപി മാരിഷ।
ദശഭിഃ സായകൈർഹൃഷ്ടസ്തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-174-2 (52950)
താവന്യോന്യം ശരൈഃ സംഖ്യേ സഞ്ഛാദ്യ സുമഹാരഥൈഃ।
പുനഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈർവിവ്യധാതേ പരസ്പരം॥ 7-174-3 (52951)
തതഃ പാഞ്ചാലമുഖ്യസ്യ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ സംയുഗേ।
സാരഥിം ചതുരശ്ചാശ്വാൻകർണോ വിവ്യാധ സായകൈഃ॥ 7-174-4 (52952)
കാർമുകപ്രവരം ചാപി പ്രചിച്ഛേദ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
സാരഥിം ചാസ്യ ഭല്ലേന രഥനീഡാദപാതയത്॥ 7-174-5 (52953)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തു വിരഥോ ഹതാശ്വോ ഹതസാരഥിഃ।
ഗൃഹീത്വാ പരിഘം ഘോരം കർണസ്യാശ്വാനപീഡയത്॥ 7-174-6 (52954)
വിദ്ധശ്ച ബഹുഭിസ്തേന ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
തതോ യുധിഷ്ഠിരാനീകം പദ്ധ്യാമേവാന്വപദ്യത॥ 7-174-7 (52955)
ആരുരോഹ രഥം ചാപി സഹദേവസ്യ മാരിഷ।
പ്രയാതുകാമഃ കർണായ വാരിതോ ധർമസൂനുനാ॥ 7-174-8 (52956)
കർണസ്തു സുമഹാതേജാഃ സിംഹനാദവിമിശ്രിതം।
ധനുഃശബ്ദം മഹച്ചക്രേ ദധ്മൌ താരേണ ചാംബുജം॥ 7-174-9 (52957)
ദൃഷ്ട്വാ വിനിർജിതം യുദ്ധേ പാർഷതം തേ മഹാരഥാഃ।
അമർഷവശമാപന്നാഃ പാഞ്ചാലാഃ സഹസോമകാഃ॥ 7-174-10 (52958)
സൂതപുത്രവധാർഥായ ശസ്ത്രാണ്യാദായ സർവശഃ।
പ്രയയുഃ കർണമുദ്ദിശ്യ മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം॥ 7-174-11 (52959)
കർണസ്യാപി രഥേ വാഹാനന്യാൻസൂതോഽഭ്യയോജയത്।
ശംഖവർണാൻമഹാവേഗാൻസൈന്ധവാൻസാധുവാഹിനഃ॥ 7-174-12 (52960)
ലബ്ധലക്ഷസ്തു രാധേയഃ പഞ്ചാലാനാം മഹാരഥാൻ।
അഭ്യപീഡയദായസ്തഃ ശരൈർമേഘ ഇവാചലം॥ 7-174-13 (52961)
സാ പീഡ്യമാനാ കർണേന പാഞ്ചാലാനാം മഹാചമൂഃ।
സംപ്രാദ്രവത്സുസന്ത്രസ്താ സിംഹേനേവാർദിതാ മൃഗീ॥ 7-174-14 (52962)
പതിതാസ്തുരഗേഭ്യശ്ച ഗജേഭ്യശ്ച മഹീതലേ।
രഥേഭ്യശ്ച നരാസ്തൂർണമദൃശ്യന്ത തതസ്തതഃ॥ 7-174-15 (52963)
ധാവമാനസ്യ യോധസ്യ ക്ഷുരപ്രൈഃ സ മഹാമൃധേ।
ബാഹൂ ചിച്ഛേദ വൈ കർണഃ ശിരശ്ചൈവ സകുണ്ഡലം॥ 7-174-16 (52964)
ഊരൂ ചിച്ഛേദ ചാന്യസ്യ ഗജസ്ഥസ്യ വിശാംപതേ।
വാജിപൃഷ്ഠഗതസ്യാപി ഭൂമിഷ്ഠസ്യ ച മാരിഷ॥ 7-174-17 (52965)
നാജ്ഞാസിഷുർധാവമാനാ ബഹവശ്ച മഹാരഥാഃ।
സഞ്ഛിന്നാന്യാത്മഗാത്രാണി വാഹനാനി ച സംയുഗേ॥ 7-174-18 (52966)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയൈഃ സഹ।
തൃണപ്രസ്പന്ദനാച്ചാപി സൂതപുത്രം സ്മ മേനിരേ॥ 7-174-19 (52967)
അപി സ്വം സമരേ യോധം ധാവമാനം വിചേതസം।
കർണമേവാഭ്യമന്യന്ത തതോ ഭീതാ ദ്രവന്തി തേ॥ 7-174-20 (52968)
താന്യനീകാനി ഭഗ്നാനി ദ്രവമാണാനി ഭാരത।
അഭ്യദ്രവദ്ദ്രുതം കർണഃ പൃഷ്ഠതോ വികിരഞ്ഛരാൻ॥ 7-174-21 (52969)
അവേക്ഷമാണാസ്ത്വന്യോന്യം സുസംമൂഢാ വിചേതസഃ।
നാശക്നുവന്നവസ്ഥാതും കാല്യമാനാ മഹാത്മനാ॥ 7-174-22 (52970)
കർണേനാഭ്യാഹതാ രാജൻപാഞ്ചാലാഃ പരമേഷുഭിഃ।
ദ്രോണേന ച ദിശഃ സർവാ വീക്ഷമാണാഃ പ്രദുദ്രുവുഃ॥ 7-174-23 (52971)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ സ്വസൈന്യം പ്രേക്ഷ്യ വിദ്രുതം।
അപയാനേ മനഃ കൃത്വാ ഫൽഗുനം വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-174-24 (52972)
പശ്യ കർണം മഹേഷ്വാസം ധനുഷ്പാണിമവസ്ഥിതം।
നിശീഥേ ദാരുണേ കാലേ തപന്തമിവ ഭാസ്കരം॥ 7-174-25 (52973)
കർണസായകനുന്നാനാം ക്രോശതാമേഷ നിഃസ്വനഃ।
അനിശം ശ്രൂയതേ പാർഥ ത്വദ്ബന്ധൂനാമനാഥവത്॥ 7-174-26 (52974)
യഥാ വിസൃജതശ്ചാസ്യ സന്ദധാനസ്യ ചാശുഗാൻ।
പശ്യാമി നാന്തരം പാർഥ ക്ഷപയിഷ്യതി നോ ധ്രുവം॥ 7-174-27 (52975)
യദത്രാനന്തരം കാര്യം പ്രാപ്തകാല ച പശ്യസി।
കർണസ്യ വധസംയുക്തം തത്കുരുഷ്വ ധനഞ്ജയ॥ 7-174-28 (52976)
ഏവമുക്തോ മഹാരാജ പാർഥഃ കൃഷ്ണമഥാബ്രവീത്।
ഭീതഃ കുന്തീസുതോ രാജാ രാധേയസ്യാദ്യ വിക്രമാത്॥ 7-174-29 (52977)
ഏവം ഗതേ പ്രാപ്തകാലം കർണാനീകേ പുനഃ പുനഃ।
ഭവാന്വ്യവസ്യതു ക്ഷിപ്രം ദ്രവതേ ഹി വരൂഥിനീ॥ 7-174-30 (52978)
ദ്രോണസായകനുന്നാനാം ഭഗ്നാനാം മധുസൂദന।
കർണേന ത്രാസ്യമാനാനാമവസ്ഥാനം ന വിദ്യതേ॥ 7-174-31 (52979)
പശ്യാമി ച തഥാ കർണം വിചരന്തമഭീതവത്।
ദ്രവമാണാന്രഥോദാരാൻകിരന്തം നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-174-32 (52980)
നൈനം ശക്ഷ്യാമി സംസോഢും ചരന്തം രണമൂർധനി।
പ്രത്യക്ഷം വൃഷ്ണിശാർദൂല പാദസ്പർശമിവോരഗഃ॥ 7-174-33 (52981)
സ സവാംസ്തത്ര യാത്വാശു യത്ര കർണോ മഹാരഥഃ।
അഹമേനം ഹനിഷ്യാമി മാം വൈഷ മധുസൂദന॥ 7-174-34 (52982)
ശ്രീവാസുദേവ ഉവാച। 7-174-35x (4725)
പശ്യാമി കർണം കൌന്തേയ ദേവരാജമിവാഹവേ।
വിചരന്തം നരവ്യാഘ്രമതിമാനുഷവിക്രമം॥ 7-174-35 (52983)
നൈതസ്യാന്യോഽസ്തി സംഗ്രാമേ പ്രത്യുദ്യാതാ ധനഞ്ജയ।
ഋതേ ത്വാം പുരുഷവ്യാഘ്ര രാക്ഷസാദ്വാ ഘടോത്കചാത്॥ 7-174-36 (52984)
ന തു താവദഹം മന്യേ പ്രാപ്തകാലം തവാനഘ।
സമാഗമം മഹാബാഹോ സൂതപുത്രേണ സംയുഗേ॥ 7-174-37 (52985)
ദീപ്യമാനാ മഹോൽകേവ തിഷ്ഠത്യസ്യ ഹി വാസവീ।
ത്വദർഥം ഹി മഹാബാഹോ സൂതപുത്രേണ സംയുഗേ॥ 7-174-38 (52986)
രക്ഷ്യതേ ശക്തിരേഷാ ഹി രൌദ്രാം രൂപം ബിഭർതി ച।
ഘടോത്കചസ്തു രാധേയം പ്രത്യുദ്യാതു മഹാബലഃ॥ 7-174-39 (52987)
സ ഹി ഭീമേന ബലിനാ ജാതഃ സുരപരാക്രമഃ।
തസ്മിന്നസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി രാക്ഷസാന്യാസുരാണി ച॥ 7-174-40 (52988)
സതതം ചാനുരക്തോ വോ ഹിതൈഷീ ച ഘടോത്കചഃ।
വിജേഷ്യതി രണേ കർണമിതി മേ നാത്ര സംശയഃ॥ 7-174-41 (52989)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-174-42x (4726)
ഏവമുക്തോ മഹാബാഹുഃ പാർഥഃ പുഷ്കരലോചനഃ।
ആജുഹാവാഥ തദ്രക്ഷസ്തച്ചാസീത്പ്രാദുരപ്രതഃ॥ 7-174-42 (52990)
കവചീ സശരഃ ഖംഗീ സധന്വാ ച വിശാംപതേ।
അഭിവാദ്യ തതഃ കൃഷ്ണം പാണ്ഡവം ച ധനഞ്ജയം।
അബ്രവീച്ച തദാ കൃഷ്ണമയമസ്ംയനുശാധി മാം॥ 7-174-43 (52991)
തതസ്തം മേഘസങ്കാശം ദീപ്താസ്യം ദീപ്തകുണ്ഡലം।
അഭ്യഭാഷത ഹൈഡിംബിം ദാശാർഹഃ പ്രഹസന്നിവ॥ 7-174-44 (52992)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-174-45x (4727)
ഘടോത്കച വിജാനീഹി യത്ത്വാം വക്ഷ്യാമി പുത്രക।
പ്രാപ്തോ വിക്രമകാലോഽയം തവ നാന്യസ്യ കസ്യാചിത്।
സ ത്വം നിമജ്ജതാം യുദ്ധേ ബന്ധൂനാം ബാന്ധവോ ഭവ॥ 7-174-45 (52993)
യാവന്തി ച തവാസ്ത്രാണി സന്തി മായാശ്ച രാക്ഷസീഃ।
`അദ്യൈവ സമയസ്തേഷാം മായാനാം ചൈവ രാക്ഷസ'॥ 7-174-46 (52994)
പശ്യ കർണേന ഹൈഡിംബേ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം।
കാല്യമാനാം രണേ താത സിംഹനേവേതരാൻമൃഗാൻ॥ 7-174-47 (52995)
ഏഷ കർണോ മഹേഷ്വാസോ മതിമാന്ദൃഢവിക്രമഃ।
പാണ്വാനാമനീകേഷു നിഹന്തി ക്ഷത്രിയർഷഭാൻ॥ 7-174-48 (52996)
കിരന്തഃ ശരവർഷാണി മഹാന്തി ദൃഢധന്വിനഃ।
ന ശക്നുവന്ത്യവസ്ഥാതും പീഡ്യമാനാഃ ശരാർചിഷാ॥ 7-174-49 (52997)
നിശീഥേ സൂതപുത്രേണ ശരവർഷേണ പീഡിതാഃ।
ഏതേ ദ്രവന്തി പാഞ്ചാലാഃ സിംഹേനേവാർദിതാ മൃശാഃ॥ 7-174-50 (52998)
ഏതസ്യൈവം പ്രവൃദ്ധസ്യ സൂതപുത്രസ്യ സംയുഗേ।
നിഷേദ്ധാ വിദ്യതേ നാന്യസ്ത്വാമൃതേ ഭീമവിക്രമ॥ 7-174-51 (52999)
സ ത്വം കുരു മഹാബാഹോ കർമ യുക്തമിഹാത്മനഃ।
മാതുലാനാം പിതൄണാം ച തേസജോഽസ്ത്രബലസ്യ ച॥ 7-174-52 (53000)
ഏതദർഥേ ഹി ഹൈഡിംബേ പുത്രാനിച്ഛന്തി മാനവാഃ।
കഥം നസ്താരയേദ്ദുഃഖാത്സ ത്വം താരയ ബാന്ധവാൻ॥ 7-174-53 (53001)
ഇച്ഛന്തി പിതരഃ പുത്രാൻസ്വാർഥഹേതോർഘടോത്കച।
ഹഹലോകാത്പരേ ലോകേ താരയിഷ്യന്തി യേ ഹിതാഃ॥ 7-174-54 (53002)
തവ ഹ്യത്ര ബലം ഭീമം മായാശ്ച തവ ദുസ്തരാഃ।
സങ്ക്രാമേ യുധ്യമാനസ്യ സതതം ഭീമനന്ദന॥ 7-174-55 (53003)
പാണ്ഡവാനാം പ്രഭഗ്നാനാം കർണേന നിശി സായകൈഃ।
മജ്ജതാം ധാർതരാഷ്ട്രേഷു ഭവ പാരം പരന്തപ॥ 7-174-56 (53004)
രാത്രൌ ഹി രാക്ഷസാ ഭൂയോ ഭവന്ത്യമിതവിക്രമാഃ।
ബലവന്തഃ സുദുർധർഷാഃ ശൂരാ വിക്രാന്തചാരിണഃ॥ 7-174-57 (53005)
ജഹി കർണം ഹമേഷ്വാസം നിശീഥേ മായയാ രണേ।
പാർഥാ ദ്രോണം വധിഷ്യന്തി ധൃഷ്ടദ്യുംനപുരോഗമാഃ॥ 7-174-58 (53006)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-174-59x (4728)
കേശവസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ ബീഭത്സുരപി രാക്ഷസം।
അഭ്യഭാഷത കൌരവ്യ ഘടോത്കചമരിന്ദമം॥ 7-174-59 (53007)
ഘടോത്കച ഭവാംശ്ചൈവ ദീർഘബാഹുശ്ച സാത്യകിഃ।
മതൌ മേ സർവസൈന്യേഷു ഭീമസേനശ്ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-174-60 (53008)
തദ്ഭവാന്യാതു കർണേന ദ്വൈരഥം യുധ്യതാം നിശി।
സാത്യകിഃ പൃഷ്ഠഗോപസ്തേ ഭവിഷ്യതി മഹാരഥഃ॥ 7-174-61 (53009)
ജഹി കർണം രണേ ശൂരം സാത്വതേന സഹായവാൻ।
യഥേന്ദ്രസ്താരകം പൂർവം സ്കന്ദേന സഹ ജഘ്നിവാൻ॥ 7-174-62 (53010)
ഘടോത്കച ഉവാച। 7-174-63x (4729)
`ഏവമേവ മഹാബാഹോ യഥാ വദസി മാം പ്രഭോ।
ത്വയാ നിയുക്തോ ഗച്ഛാമി കർണസ്യ ബധകാങ്ക്ഷയാ'॥ 7-174-63 (53011)
അലമേവാസ്മി കർണായ ദ്രോണായാലം ച ഭാരത।
അന്യേഷാം ക്ഷത്രിയാണാം ച കൃതാസ്ത്രാണാം മഹാത്മനാം॥ 7-174-64 (53012)
അദ്യ ദാസ്യാമി സംഗ്രാമം സൂതപുത്രായ തം നിശി।
യം ജനാഃ സംപ്രവക്ഷ്യന്തി യാവദ്ഭൂമിർധരിഷ്യതി॥ 7-174-65 (53013)
ന ചാത്ര ശൂരാൻമോക്ഷ്യാമി ന ഭീതാന്ന കൃതാഞ്ജലീൻ।
സർവാനേവ വധിഷ്യാമി രാക്ഷസം ധർമമാസ്ഥിതഃ॥ 7-174-66 (53014)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-174-67x (4730)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാബാഹുർഹൈഡിംബിഃ പരവീരഹാ।
അഭ്യയാത്തുമുലേ കർണം തവ സൈന്യം വിഭീഷയൻ॥ 7-174-67 (53015)
തമാപതന്തം സങ്ക്രുദ്ധം ദീപ്താസ്യം ദീപ്തമൂർധജം।
പ്രഹസൻപുരുഷവ്യാഘ്രഃ പ്രതിജഗ്രാഹ സൂതജഃ॥ 7-174-68 (53016)
തയോഃ സമഭവദ്യുദ്ധം കർണരാക്ഷസയോർനിശി।
ഗർജതോ രാജശാർദൂല ശക്രപ്രഹ്ലാദയോരിവ॥ ॥ 7-174-69 (53017)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ചതുഃസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 174 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-174-13 ആയസ്തഃ പ്രയത്നവാൻ॥ 5-174-174 ചതുഃസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 175
॥ ശ്രീഃ ॥
7.175. അധ്യായഃ 175
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഘടോത്കചേന ജടാസുരസുതവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-175-0 (53018)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-175-0x (4731)
ദൃഷ്ട്വാ ഘടോത്കചം രാജൻസൂതപുത്രരഥം പ്രതി।
ആയാന്തം തു തഥായുക്തം ജിഘാംസും കർണമാഹവേ।
അബ്രവീത്തത്ര പുത്രസ്തേ ദുഃശാസനമിദം വചഃ॥ 7-175-1 (53019)
ഏതദ്രക്ഷോ രണേ തൂർണം ദൃഷ്ട്വാ കർണസ്യ വിക്രമം।
അഭിയാതി ദ്രുതം കർണം തദ്വാരയ മഹാരഥം॥ 7-175-2 (53020)
വൃതഃ സൈന്യേന മഹതാ യാഹി യത്ര മഹാബലഃ।
കർണോ വൈകർതനോ യുദ്ധേ രാക്ഷസേന യുയുത്സതി॥ 7-175-3 (53021)
രക്ഷ കർണം രണേ യത്തോ വൃതഃ സൈന്യേന മാനദ।
മാ കർണം രാക്ഷസോ ഘോരഃ പ്രമാദാന്നാശയിഷ്യതി॥ 7-175-4 (53022)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ രാജഞ്ജടാസുരസുതോ ബലീ।
ദുര്യോധനമുപാഗംയ പ്രാഹ പ്രഹരതാം വരഃ॥ 7-175-5 (53023)
ദുര്യോധന തവാമിത്രാൻപ്രഖ്യാതാന്യുദ്ധദുർമദാൻ।
പാണ്ഡവാൻഹന്തുമിച്ഛാമി ത്വയാഽഽജ്ഞപ്തഃ സഹാനുഗാൻ॥ 7-175-6 (53024)
ജടാസുരോ മമ പിതാ രക്ഷസാം ഗ്രാമണീഃ പുരാ।
പ്രയുജ്യ കർമ രക്ഷോഘ്നം ക്ഷുദ്രൈഃ പാർഥൈർനിപാതിതഃ॥ 7-175-7 (53025)
തസ്യാപചിതിമിച്ഛാമി ശത്രുശോണിതപൂജയാ।
ശത്രുമാംസൈശ്ച രാജേന്ദ്ര മാമനുജ്ഞാതുമർഹസി॥ 7-175-8 (53026)
തമബ്രവീത്തതോ രാജാ പ്രീയമാണഃ പുനഃപുനഃ।
ദ്രോണകർമാദിഭിഃ സാർധം പര്യാപ്തോഽഹം ദ്വിഷദ്വധേ॥ 7-175-9 (53027)
ത്വം തു ഗച്ഛ മയാഽഽജ്ഞപ്തോ ജഹി യുദ്ധേ ഘടോത്കചം।
രാക്ഷസം ക്രൂരകർമാണം രക്ഷോമാനുഷസംഭവം॥ 7-175-10 (53028)
പാണ്ഡവാനാം ഹിതം നിത്യം ഹസ്ത്യശ്വരഥഘാതിനം।
വൈഹായസഗതം യുദ്ധേ പ്രേഷയേര്യമസാദനം॥ 7-175-11 (53029)
തഥേത്യുക്ത്വാ മഹാകായഃ സമാഹൂയ ഘടോത്കചം।
ജാടാസുരിർഭൈമസേനിം നാനാശസ്ത്രൈരവാകിരത്॥ 7-175-12 (53030)
അലംബലം ച കർണം ച കുരുസൈന്യം ച ദുസ്തരം।
ഹൈഡിംബിഃ പ്രമമാഥൈകോ മഹാബാതോംബുദാനിവ॥ 7-175-13 (53031)
തതോ മായാബലം ദൃഷ്ട്വാ രക്ഷസ്തൂർണമലംബലഃ।
ഘടോത്കചം ശരവ്രാതൈർനാനാലിംഗൈഃ സമാർപയത്॥ 7-175-14 (53032)
വിദ്ധാ ച ബഹുഭിർബാണൈർഭൈമസേനിം മഹാബലഃ।
വ്യദ്രാവയച്ഛരവ്രാതൈഃ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം॥ 7-175-15 (53033)
തേന വിദ്രാവ്യമാണാനി പാണ്ഡുസൈന്യാനി ഭാരത।
നിശീഥേ വിപ്രകീര്യന്തേ വാതനുന്നാ ഘനാ ഇവ॥ 7-175-16 (53034)
ഘടോത്കചശരൈർനുന്നാ തഥൈവ തവ വാഹിനീ।
നിശീഥേ പ്രാദ്രവദ്രാജന്നുത്സൃജ്യോൽകാഃ സഹസ്രശഃ॥ 7-175-17 (53035)
അലംബലസ്തതഃ ക്രുദ്ധോ ഭൈമസേനിം മഹാമൃധേ।
ആജഘ്നേ ദശഭിർബാണൈസ്തോത്രൈരിവ മഹാദ്വിപം॥ 7-175-18 (53036)
തിxശസ്തസ്യ സംവാഹം സൂതം സർവായുധാനി ച।
ഘടോത്കചഃ പ്രചിച്ഛേദ പ്രണദംശ്ചാതിദാരുണം॥ 7-175-19 (53037)
തതഃ കർണം ശരവ്രാതൈഃ കുരൂനന്യാൻസഹസ്രശഃ।
അലംബലം ചാഭ്യവർഷൻമേഘോ മേരുമിവാചലം॥ 7-175-20 (53038)
തതഃ സഞ്ചുക്ഷുഭേ സൈന്യം കുരൂണാം രാക്ഷസാർദിതം।
ഉപര്യുപരി ചാന്യോന്യം ചതുരംഗം മമർദ ഹ॥ 7-175-21 (53039)
ജാടാസുരിർമഹാരാജ വിരഥോ ഹതസാരഥിഃ।
ഘടോത്കചം രണേ ക്രുദ്ധോ മുഷ്ടിനാഽഭ്യഹനദ്ദൃഢം॥ 7-175-22 (53040)
മുഷ്ടിനാഽഭ്യാഹതസ്തേന പ്രചചാല ഘടോത്കചഃ।
ക്ഷിതികംപേ യഥാ ശൈലഃ സവൃക്ഷസ്തൃണഗുൽമവാൻ॥ 7-175-23 (53041)
തതഃ സ പരിഘാഭേന ദ്വിട്സംഘഘ്നേന ബാഹുനാ।
ജാടാസുരിം ഭൈമസേനിരവധീൻമുഷ്ടിനാ ഭൃശം॥ 7-175-24 (53042)
തം പ്രമഥ്യ തതഃ ക്രുദ്ധസ്തൂർണം ഹൈഡിംബിരാക്ഷിപത്।
ദോർഭ്യാമിന്ദ്രധ്വജാഭാഭ്യാം നിഷ്പിപേഷ ച ഭൂതലേ॥ 7-175-25 (53043)
ജാടാസുരിർമോക്ഷയിത്വാ ആത്മാനം ച ഘടോത്കചാത്।
പുനരുത്ഥായ വേഗേന ഘടോത്കചമുപാദ്രാവത്॥ 7-175-26 (53044)
അലംബലോഽപി വിക്ഷിപ്യ സമുത്ക്ഷിപ്യ ച രാക്ഷസം।
ഘടോത്കചം രണേ രോഷാന്നിഷ്പിപേഷ ച ഭൂതലേ॥ 7-175-27 (53045)
തയോ സമഭവദ്യുദ്ധം ഗർജതോരതികായയോഃ।
ഘടോത്കചാലംബലയോസ്തുമുലം രോമഹർഷണം॥ 7-175-28 (53046)
വിശേഷയന്താവന്യോന്യം മായാഭിരതിമായിനൌ।
യുയുധാതേ മഹാവീര്യാവിന്ദ്രവൈരോചനാവിവ॥ 7-175-29 (53047)
പാവകാംബുനിധീ ഭൂത്വാ പുനർഗരുഡതക്ഷകൌ।
പുനർമേഘമഹാബത്തൌ പുനർവജ്രമഹാചലൌ॥ 7-175-30 (53048)
പുനഃ കുഞ്ജരശാർദൂലൌ പുനഃ സ്വർഭാനുഭാസ്കരൌ।
ഏവം മായാശതസൃജാവന്യോന്യവധകാങ്ക്ഷിണൌ।
ഭൃശം ചിത്രമയുധ്യേതാമലംബലഘടോത്കചൌ॥ 7-175-31 (53049)
പരിഘൈശ്ച ഗദാഭിശ്ച പ്രാസമുദ്രരപട്ടസൈഃ।
മുസലൈഃ പർവതാഗ്രൈശ്ച താവന്യോന്യം വിജഘ്നതുഃ॥ 7-175-32 (53050)
ഹയാഭ്യാം ച ഗജാഭ്യാം ച രഥാഭ്യാം ച പദാതിഭിഃ।
യുയുധാതേ മഹാമായൌ രാക്ഷസപ്രവരൌ യുധി॥ 7-175-33 (53051)
തതോ ഘടോത്കചോ രാജന്നലംബലവധേപ്സയാ।
ഉത്പതാത ഭൃശം ക്രുദ്ധഃ ശ്യേനവന്നിപപാത ച॥ 7-175-34 (53052)
ഗൃഹീത്വാ ച മഹാകായം രാക്ഷസേന്ദ്രമലംബലം।
ഉദ്യംയ ന്യവധീദ്ഭൂമൌ മയം വിഷ്ണുരിവാഹവേ॥ 7-175-35 (53053)
തതോ ഘടോത്കചഃ ഖംഗമുദ്വൃത്യാദ്ഭുതദർശനം।
രൌദ്രസ്യ കായാദ്വി ശിരോ ഭീമം വികൃതദർശനം॥ 7-175-36 (53054)
സ്ഫുരതസ്തസ്യ സമരേ നദതശ്ചാതിഭൈരവം।
നിചകർത മഹാരാജ ശത്രോമിതവിക്രമഃ॥ 7-175-37 (53055)
ശിരസ്തച്ചാപി സംഗൃഹ്യ കേശേഷു രുധിരോക്ഷിതം।
യയൌ ഘടോത്കചസ്തൂർണം ദുര്യോധനരഥം പ്രതി॥ 7-175-38 (53056)
`ദ്രോണകർണകൃപാന്യോധാനതീത്യ സുമഹാബലഃ'।
അഭ്യേത്യ ച മഹാബാഹുഃ സ്മയമാനഃ സ രാക്ഷസഃ॥ 7-175-39 (53057)
ശിരോ രഥേഽസ്യ നിക്ഷിപ്യ വികൃതാനനമൂർധജം।
പ്രാണദദ്ഭൈരവം നാദം പ്രാവൃഷീവ വലാഹകഃ॥ 7-175-40 (53058)
അബ്രവീച്ച തതോ രാജന്ദുര്യോധനമിദം വചഃ॥ 7-175-41 (53059)
ഏഷ തേ നിഹതോ ബന്ധുസ്ത്വയാ ദൃഷ്ടോഽസ്യ വിക്രമഃ।
പുനർദ്രഷ്ടാസി കർണസ്യ നിഷ്ഠാമേതാം തഥാഽഽത്മനഃ॥ 7-175-42 (53060)
സ്വധർമമർഥം കാമം ച ത്രിതയം യോഽഭിവാഞ്ഛതി।
രിക്തപാണിർന പശ്യേത രാജാനം ബ്രാഹ്മണം സ്ത്രിയം।
തിഷ്ഠസ്വ താവത്സുപ്രീതോ യാവത്കർണം വധാംയഹം॥ 7-175-43 (53061)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-175-44x (4732)
ഏവമുക്ത്വാ തതഃ പ്രായാത്കർണം പ്രതി നരേശ്വരഃ।
കിരഞ്ഛരഗണാംസ്തീക്ഷ്ണാന്രുഷിതോ രണമൂർധനി॥ 7-175-44 (53062)
തതഃ സമഭവദ്യുദ്ധം ഘോരരൂപം ഭയാനകം।
വിസ്മാപനം മഹാരാജ നരരാക്ഷസയോർമൃധേ॥ ॥ 7-175-45 (53063)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ പഞ്ചസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 175 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-175-8 അപചിനിം നിഷ്കൃതിം॥ 5-175-42 നിഷ്ഠാം നാശം॥ 5-175-175 പഞ്ചസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 176
॥ ശ്രീഃ ॥
7.176. അധ്യായഃ 176
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കർണഘടോത്കചയോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-176-0 (53064)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-176-0x (4733)
യത്തദ്വൈകർതനഃ കർണോ രാക്ഷസശ്ച ഘടോത്കചഃ।
നിശീഥേ സമസജ്ജേതാം തദ്യുദ്ധമഭവത്കഥം॥ 7-176-1 (53065)
കീദൃശം ചാഭവദ്രൂപം തസ്യ ഘോരസ്യ രക്ഷസഃ।
യേന വൈകർതനഃ കർണഃ സംഗ്രാമേ തേന നിർജിതഃ॥ 7-176-2 (53066)
രഥശ്ച കീദൃശസ്തസ്യ മായാഃ സർവായുധാനി ച।
കിംപ്രമാണാ ഹയാസ്തസ്യ രഥകേതുർധനുസ്തഥാ॥ 7-176-3 (53067)
കീദൃശം വർമ ചൈവാസ്യ ശിരസ്ത്രാണം ച കീദൃശം।
പൃഷ്ടസ്ത്വമേതദാചക്ഷ്വ കുശലോ ഹ്യസി സഞ്ജയ॥ 7-176-4 (53068)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-176-5x (4734)
ലോഹിതോക്ഷോ മഹാകായസ്താംരാസ്യോ നിംനിതോദരഃ।
ഊർധ്വരോമാ ഹരിശ്മശ്രുഃ ശങ്കുകർണോ മഹാഹനുഃ॥ 7-176-5 (53069)
ആകർണദാരിതാസ്യശ്ച തീക്ഷ്ണദംഷ്ട്രഃ കരാലവാൻ।
സുദീർഘതാംരജിഹ്വോഷ്ഠോ ലംബഭ്രൂഃ സ്ഥൂലനാസികഃ॥ 7-176-6 (53070)
നീലാംഗോ ലോഹിതഗ്രീവോ ഗിരിവർഷ്മാ ഭയങ്കരഃ।
മഹാകായോ മഹാബാഹുർമഹാശീർഷോ മഹാബലഃ॥ 7-176-7 (53071)
വികൃതഃ പരുഷസ്പർശോ വികചോദ്വൃദ്ധപിണ്ഡകഃ।
സ്ഥൂലസ്ഫിഗ്ഗൂഢനാഭിശ്ച ശിഥിലോപചയോ മഹാൻ॥ 7-176-8 (53072)
തഥൈവ ഹസ്താഭരണീ മഹാമായോഽംഗദീ തഥാ।
ഉരസാഽധാരയന്നിഷ്കമഗ്നിമാലാം യഥാഽചലഃ॥ 7-176-9 (53073)
തസ്യ ഹേമമയം ചിത്രം ബഹുരൂപാംഗശഭിതം।
തോരണപ്രതിമം ശുഭ്രം കിരീടം മൂർധ്ന്യശോഭത॥ 7-176-10 (53074)
കുണ്ഡലേ ബാലസൂര്യാഭേ മാലാം ഹേമമയീം ശുഭാം।
ധാരയന്വിപുലം കാംസ്യം കവചം ച മഹാപ്രഭം।
താരാജാലനിഭം രാജൻപൂർണചന്ദ്രസമപ്രഭം॥ 7-176-11 (53075)
കണ്ഠസൂത്രം മഹച്ചാപി തപനീയമധാരയത്।
സ തേന വിഭ്രാജത വൈ സവിദ്യുദിവ തോയദഃ॥ 7-176-12 (53076)
കിങ്കിണീശതനിർഘോപം രക്തധ്വജപതാകിനം।
ഋക്ഷചർമാവനദ്വാംഗം നൽവമാത്രം മഹാരഥം॥ 7-176-13 (53077)
സർവായുധവരോപേതമാസ്ഥിതം ധ്വജമാലിനം।
അഷ്ടചക്രസമായുക്തം മേഘഗംഭീരനിഃസ്വനം॥ 7-176-14 (53078)
മത്തമാതംഗസങ്കാശാ ലോഹിതാക്ഷാ വിഭീപണാഃ।
കാലവർണാസമായുക്താ ബലവന്തഃ ശതം ഹയാഃ॥ 7-176-15 (53079)
വഹന്തോ രാക്ഷസം ഘോരം വാലവന്തോ ജിതശ്രമാഃ।
വിപുലാഭിഃ സടാഭിസ്തേ ഹേഷമാണാ മുഹുർമുഹുഃ॥ 7-176-16 (53080)
മുഖൈർനാനാവിധാകാരൈർവഗവന്തോ ഹയോത്തമാഃ।
രഥേഽസ്യ യുക്താ ഗകർജന്തോഽവഹംസ്തേ രാക്ഷസാധിപം॥ 7-176-17 (53081)
രാക്ഷസോഽസ്യ വിരൂപാക്ഷഃ സൂതോ ദീപ്താസ്യകുണ്ഡലഃ।
`ഘോരരൂപോ മഹാകായഃ കരാലോ വികൃതാനനഃ'।
രശ്മിഭിഃ സൂര്യരശ്ംയാഹ്വൈഃ സഞ്ജഗ്രാഹ ഹയാന്രണേ॥ 7-176-18 (53082)
സ തേന സഹിതസ്തസ്ഥാവരുണേന യഥാ രവിഃ।
സംസക്ത ഇവ ചാഭ്രേണ യഥാഽദ്രിർമഹതാ മഹാൻ॥ 7-176-19 (53083)
ദിവസ്പൃക്സുമഹാൻകേതുഃ സ്യന്ദനേഽസ്യ സമുച്ഛ്രിതഃ।
രക്തോത്തമാംഗഃ ക്രവ്യാദോ ഗൃധ്രഃ പരമഭീഷണഃ॥ 7-176-20 (53084)
വാസവാശനിനിർഘോഷം ദൃഢജ്യമതിവിക്ഷിപൻ।
വ്യക്തം കിഷ്കുപരീണാഹം ദ്വാദശാരത്നി കാർമുകം॥ 7-176-21 (53085)
രഥാക്ഷമാത്രൈരിപുഭിഃ സർവാഃ പ്രച്ഛാദയന്ദിശഃ।
തസ്യാം വീരാപഹാരിണ്യാം നിശായാം കർണമഭ്യയാത്॥ 7-176-22 (53086)
തസ്യ വിക്ഷിപതശ്ചാപം രഥേ വിഷ്ടഭ്യ തിഷ്ഠതഃ।
അശ്രൂയത ധനുർഘോഷോ വിസ്ഫൂർജിതമിവാശനേഃ॥ 7-176-23 (53087)
തേന വിത്രാസ്യമാനാനി തവ സൈന്യാനി ഭാരത।
സമകംപന്ത സർവാണി സിന്ധോരിവ മഹോർമയഃ॥ 7-176-24 (53088)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ വിരൂപാക്ഷം വിഭീഷണം।
ഉത്സ്മയന്നിവ രാധേയസ്ത്വരമാണോഽഭ്യവാരയത്॥ 7-176-25 (53089)
തതഃ കർണോഽഭ്യയാദേനമസ്യന്നസ്യന്തമന്തികാത്।
മാതംഗ ഇവ മാതംഗം യൂഥർഷഭമിവർഷഭഃ॥ 7-176-26 (53090)
സ സന്നിപാതസ്തുമുലസ്തയോരാസീദ്വിശാംപതേ।
കർണരാക്ഷസയോ രാജന്നിന്ദ്രശംബരയോരിവ॥ 7-176-27 (53091)
തൌ പ്രഗൃഹ്യ മഹാവേഗേ ധനുഷീ ഭീമനിഃസ്വനേ।
പ്രാച്ഛാദയേതാമന്യോന്യം തക്ഷമാണൌ മഹേഷുഭിഃ॥ 7-176-28 (53092)
തതഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈരിഷുഭിർനതപർവഭിഃ।
ന്യവാരയേതാമന്യോന്യം കാംസ്യേ നിർഭിദ്യ വർമണീ॥ 7-176-29 (53093)
തൌ നഖൈരിവ ശാർദൂലൌ ദന്തൈരിവ മഹാദ്വിപൌ।
രഥശക്തിഭിരന്യോന്യം വിശിഖൈശ്ച തതക്ഷതുഃ॥ 7-176-30 (53094)
സഞ്ഛിന്ദന്തൌ ച ഗാത്രാണി സന്ദധാനൌ ച സായകാൻ।
ദഹന്തൌ ച ശരോൽകാഭിർദുഷ്പ്രേക്ഷ്യൌ ച ബഭൂവതുഃ॥ 7-176-31 (53095)
തൌ തു വിക്ഷതസർവാംഗൌ രുധിരൌഘപരിപ്ലുതൌ।
വിഭ്രാജേതാം യഥാ വാരി സ്രവന്തൌ ഗൈരികാചലൌ॥ 7-176-32 (53096)
തൌ ശരാഗ്രവിനുന്നാംഗൌ നിർഭിന്ദന്തൌ പരസ്പരം।
നാകംപയേതാമന്യോന്യം യതമാനൌ മഹാദ്യുതീ॥ 7-176-33 (53097)
തത്പ്രവൃത്തം നിശായുദ്ധം ചിരം സമമിവാഭവത്।
പ്രാണയോർദീവ്യതോ രാജൻകർണരാക്ഷസയോർമൃധേ॥ 7-176-34 (53098)
തസ്യ സന്ദധതസ്തീക്ഷ്ണാഞ്ഛരാംശ്ചാസക്തമസ്യതഃ।
ധനുർഘോഷേണ വിത്രസ്താഃ സ്വേ പരേ ച തദാഽഭവൻ॥ 7-176-35 (53099)
ഘടോത്കചം യദാ കർണോ വിശേഷയതി നോ നൃപ।
തതഃ പ്രാദുഷ്കരോദ്ദിവ്യമസ്ത്രമസ്ത്രവിദാം വരഃ॥ 7-176-36 (53100)
കർണേന സന്ധിതം ദൃഷ്ട്വാ ദിവ്യമസ്ത്രം ഘടോത്കചഃ।
പ്രാദുശ്ചക്രേ മഹാമായാം രാക്ഷസീം പാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 7-176-37 (53101)
ശൂലമുദ്ഗരധാരിണ്യാ ശൈലപാദപഹസ്തയാ।
രക്ഷസാം ഘോരരൂപാണാം മഹത്യാ സേനയാ വൃതഃ॥ 7-176-38 (53102)
തമുദ്യതമഹാചാപം ദൃഷ്ട്വാ തേ വ്യഥിതാ നൃപാഃ।
ഭൂതാന്തകമിവായാന്തം കാലദണ്ഡോഗ്രധാരിണം॥ 7-176-39 (53103)
ഘടോത്കചപ്രയുക്തേന സിംഹനാദേന ഭീഷിതാഃ।
പ്രസുസ്രുവുർഗജാ മൂത്രം വിവ്യധുശ്ച നരാ ഭൃശം॥ 7-176-40 (53104)
തതോഽശ്മവൃഷ്ടിരത്യുഗ്രാ മഹത്യാസീത്സമന്തതഃ।
അർധരാത്രേഽധികബലൈർവിമുക്താ രക്ഷസാം ബലൈഃ॥ 7-176-41 (53105)
ആയസാനി ച ചക്രാണി ഭുശുൺ·ഡ്യഃ ശക്തിതോമരാഃ।
പതന്ത്യവിരലാഃ ശൂലാഃ ശതഘ്ന്യഃ പട്ടസാസ്തഥാ॥ 7-176-42 (53106)
തദുഗ്രമതിരൌദ്രം ച ദൃഷ്ട്വാ യുദ്ധം നരാധിപ।
പുത്രാശ്ച തവ യോധാശ്ച വ്യഥിതാ വിപ്രദുദ്രുവുഃ॥ 7-176-43 (53107)
തത്രൈകോഽസ്തബലശ്ലാഘീ കർണോ മാനീ ന വിവ്യഥേ।
വ്യധമച്ച ശരൈർമായാം താം ഘടോത്കചനിർമിതാം॥ 7-176-44 (53108)
മായായാം തു പ്രഹീണായാമമർഷാച്ച ഘടോത്കചഃ।
വിസസർജ ശരാന്ധോരാൻസൂത പുത്രം ത ആവിശൻ॥ 7-176-45 (53109)
തതസ്തേ രുധിരാഭ്യക്താ ഭിത്ത്വാ കർണം മഹാഹവേ।
വിവിശുർധരണീം ബാണാഃ സങ്ക്രുദ്ധാ ഇവ പന്നഗാഃ॥ 7-176-46 (53110)
സൂതപുത്രസ്തു സങ്ക്രദ്ധോ ലഘുഹസ്തഃ പ്രതാപവാൻ।
ഘടോത്കചമതിക്രംയ ബിഭേദ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-176-47 (53111)
ഘടോത്കചോ വിനിർഭിന്നഃ സൂതപുത്രേണ മർമസു।
ചക്രം ദിവ്യം സഹസ്രാരമഗൃഹ്ണാദ്വ്യഥിതോ ഭൃശം॥ 7-176-48 (53112)
ക്ഷുരാന്തം ബാലസൂര്യാഭം മണിരത്നവിഭൂഷിതം।
ചിക്ഷേപാധിരഥേഃ ക്രുദ്ധോ ഭൈമസേനിർജിഘാംസയാ॥ 7-176-49 (53113)
പ്രവിദ്വമതിവേഗേന വിക്ഷിപ്തം കർണസായകൈഃ।
അഭാഗ്യസ്യേവ സങ്കൽപസ്തൻമോഘമപതദ്ഭുവി॥ 7-176-50 (53114)
ഘടോത്കചസ്തു സങ്ക്രുദ്ധോ ദൃഷ്ട്വാ ചക്രം നിപാതിതം।
കർണം പ്രാച്ഛാദയദ്ബാണൈഃ സ്വർഭാനുരിവ ഭാസ്കരം॥ 7-176-51 (53115)
സൂതപുത്രസ്ത്വസംഭ്രാന്തോ രുദ്രോപേന്ദ്രേന്ദ്രവിക്രമഃ।
ഘടോത്കചരഥം തൂർണം ഛാദയാമാസ പത്രിഭിഃ॥ 7-176-52 (53116)
ഘടോത്കചേന ക്രുദ്ധേന ഗദാ ഹേമാംഗദാ തദാ।
ക്ഷിപ്താ ഭ്രാംയ ശരൈഃ സാഽപി കർണേനാഭ്യാഹതാഽപതത്॥ 7-176-53 (53117)
തതോഽന്തരിക്ഷമുത്പത്യ കാലമേഘ ഇവോന്നദൻ।
പ്രവവർഷ മഹാകായോ ദ്രുമവർഷം നഭസ്തലാത്॥ 7-176-54 (53118)
തതോ മായാവിനം കർണോ ഭീമസേനസുതം ദിവി।
മാർഗണൈരഭിവിവ്യാധ ഘനം സൂര്യ ഇവാംശുഭിഃ॥ 7-176-55 (53119)
തസ്യ സർവാൻഹയാൻഹത്വാ സഞ്ഛിദ്യ ശതധാ രഥം।
അഭ്യവർഷച്ഛരൈഃ കർണഃ പർജന്യ ഇവ വൃഷ്ടിമാൻ॥ 7-176-56 (53120)
ന ചാസ്യാസീദനിർഭിന്നം ഗാത്രേ ദ്വ്യംഗുലമന്തരം।
സോഽദൃശ്യത മുഹൂർതേന ശ്വാവിച്ഛലലിതോ യഥാ॥ 7-176-57 (53121)
ന ഹയാന്ന രഥം തസ്യ ന ധ്വജം ന ഘടോത്കചം।
ദൃഷ്ടവന്തഃ സ്മ സമരേ ശരൌഘൈരഭിസംവൃതം॥ 7-176-58 (53122)
സ തു കർണസ്യ തദ്ദിവ്യമസ്ത്രമസ്ത്രേണ ശാതയൻ।
മായായുദ്ധേന മായാവീ സൂതപുത്രമയോധയത്॥ 7-176-59 (53123)
സോഽയോധയത്തദാ കർണം മായയാ ലാഘവേന ച।
അലക്ഷ്യമാണാനി ദിവി ശരജാലാനി ചാപതൻ॥ 7-176-60 (53124)
ഭൈമസേനിർമഹാമായോ മായയാ കുരുസത്തമ।
വിചചാര മഹാകായോ മോഹയന്നിവ ഭാരത॥ 7-176-61 (53125)
സ തു കൃത്വാ വിരൂപാണി വദനാന്യശുഭാനി ച।
അഗ്രസത്സൂതപുത്രസ്യ ദിവ്യാന്യസ്ത്രാണി മായയാ॥ 7-176-62 (53126)
പുനശ്ചാപി മഹാകായഃ സഞ്ഛിന്നഃ ശതധാ രണേ।
ഗതസത്വോ നിരുത്സാഹഃ പതിതഃ ഖാദ്വ്യദൃശ്യത॥ 7-176-63 (53127)
തം ഹതം മന്യമാനാഃ സ്മ പ്രാണദൻകുരുപുംഗവാഃ।
അഥ ദേഹൈർനവൈരന്യൈർദിക്ഷു സർവാസ്വദൃശ്യത॥ 7-176-64 (53128)
പുനശ്ചാപി മഹാകായഃ ശതശീർഷഃ ശതോദരഃ।
വ്യദൃശ്യത മഹാബാഹുർമൈനാക ഇവ പർവതഃ॥ 7-176-65 (53129)
അംഗുഷ്ഠമാത്രോ ഭൂത്വാ ച പുനരേവ സ രാക്ഷസഃ।
സാഗരോർമിരിവോദ്വൂതസ്തിര്യഗൂർധ്വമവർതത॥ 7-176-66 (53130)
വസുധാം ദാരയിത്വാ ച പുനരപ്യു ന്യമജ്ജത।
അദൃശ്യത തദാ തത്ര പുനരുൻമജ്ജിതോഽന്യതഃ॥ 7-176-67 (53131)
സോഽവതീര്യ പുനസ്തസ്ഥൌ രഥേ ഹേമപരിഷ്കൃതേ।
ക്ഷിതിം ഖം ച ദിശശ്ചൈവ മായയാഽഭ്യേത്യ ദംശിതഃ॥ 7-176-68 (53132)
ഗത്വാ കർണരഥാഭ്യാശം വ്യചരത്കുണ്ഡലാനനഃ।
പ്രാഹ വാക്യമസംഭ്രാന്തഃ സൂതപുത്രം വിശാംപതേ॥ 7-176-69 (53133)
തിഷ്ഠേദാനീം ക്വ മേ ജീവൻസൂതപുത്ര ഗമിഷ്യസി।
യുദ്ധശ്രദ്ധാമഹം തേഽദ്യ വിനേഷ്യാമി രമാജിരേ॥ 7-176-70 (53134)
ഇത്യുക്ത്വാ രോഷതാംരാക്ഷം രക്ഷഃ ക്രൂരപരാക്രമം।
ഉത്പപാതാന്തരിക്ഷം ച ജഹാസ ച സുവിസ്തരം।
കർണമഭ്യഹനച്ചൈവ ഗജേന്ദ്രമിവ കേസരീ॥ 7-176-71 (53135)
രഥാക്ഷമാത്രേരിഷുഭിരഭ്യവർഷദ്ധടോത്കചഃ। 7-176-72 (53136)
ശരവൃഷ്ടിം ച താം കർണോ ദൂരാത്പ്രാപ്താമശാതയത്॥ 7-176-73 (53137)
ദൃഷ്ട്വാ ച വിഹതാം മായാം കർണേന ഭരതർഷഭ।
ഘടോത്കചസ്തതോ മായാം സസർജാന്തർഹിതഃ പുനഃ॥ 7-176-74 (53138)
സോഽഭവദ്ഗിരിരത്യുച്ചഃ ശിഖരൈസ്തരുസങ്കടൈഃ।
ശൂലപ്രാസാസിമുസലജലപ്രസ്രവണോ മഹാൻ॥ 7-176-75 (53139)
തമഞ്ജനചയപ്രഖ്യം കർണോ ദൃഷ്ട്വാ മഹീധരം।
പ്രപാതൈരായുധാന്യുഗ്രാണ്യുദ്വഹന്തം ന ചുക്ഷുഭേ॥ 7-176-76 (53140)
സ്മയന്നിവ തതഃ കർണോ ദിവ്യമസ്ത്രമുദൈരയത്।
തതഃ സോഽസ്രേണ ശൈലേന്ദ്രോ വിക്ഷിപ്തോ വൈ വ്യനശ്യത॥ 7-176-77 (53141)
തതഃ സ തോയദോ ഭൂത്വാ നീലഃ സേന്ദ്രായുധോ ദിവി।
അശ്മവൃഷ്ടിഭിരത്യുഗ്രഃ സൂതപുത്രമവാകിരത്॥ 7-176-78 (53142)
അഥ സന്ധായ വായവ്യമസ്ത്രമസ്ത്രവിദാം വരഃ।
വ്യധമത്കാലമേഘം തം കർണോ വൈകർതനോ വൃഷഃ॥ 7-176-79 (53143)
സ മാർഗണഗണൈഃ കർണോ ദിശഃ പ്രച്ഛാദ്യ സർവശഃ।
ജഘാനാസ്ത്രം മഹാരാജ ഘടോത്കചസമീരിതം॥ 7-176-80 (53144)
തതഃ പ്രഹസ്യ സമരേ ഭൈമസേനിർമഹാബലഃ।
പ്രാദുശ്ചക്രേ മഹാമായാം കർണം പ്രതി മഹാരഥം॥ 7-176-81 (53145)
സ ദൃഷ്ട്വാ പുനരായാന്തം രഥേന രഥിനാം വരം।
ഘടോത്കചമസംഭ്രാന്തം രാക്ഷസൈർബഹുഭിർവൃതം॥ 7-176-82 (53146)
സിംഹശാർദൂലസദൃശൈർമത്തമാതംഗവിക്രമൈഃ।
ഗജസ്ഥൈശ്ച രഥസ്ഥൈശ്ച വാജിപൃഷ്ഠഗതൈസ്തഥാ। 7-176-82 (53147)
നാനാശസ്ത്രധരൈർഘോരൈർനാനാകവചഭൂഷണൈഃ॥
വൃതം ഘടോത്കചം ക്രൂരൈർമരുദ്ഭിരിവ വാസവം। 7-176-83 (53148)
ദൃഷ്ട്വാ കർണോ മഹേഷ്വാസോ യോധയാമാസ രാക്ഷസം॥
ഘടോത്കചസ്തതഃ കർണം വിദ്ധാ പഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ। 7-176-84 (53149)
നനാദ ഭൈരവം നാദം ഭീഷയൻസർവപാർഥിവാൻ॥
ഭൂയശ്ചാഞ്ജലികേനാഥ സ മാർഗണഗണം മഹത്। 7-176-85 (53150)
കർണഹസ്തസ്ഥിതം ചാപം ചിച്ഛേദാശു ഘടോത്കചഃ॥
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ദൃഢം ഭാരസഹം മഹത്। 7-176-86 (53151)
വിചകർഷ ബലാത്കർണ ഇന്ദ്രായുധമിവോച്ഛ്രിതം॥
തതഃ കർണോ മഹാരാജ പ്രേഷയാമാസ സായകാൻ। 7-176-87 (53152)
സുവർണപുംഖാഞ്ഛത്രുഘ്നാൻഖേചരാന്രാക്ഷസാൻപ്രതി॥
തദ്ബാണൈരർദിതം യൂഥം രക്ഷസാം പീനവക്ഷസാം। 7-176-88 (53153)
സിംഹേനേവാർദിതം വന്യം ഗജാനാമാകുലം കുലം॥
വിധംയ രാക്ഷസാൻബാണൈഃ സാശ്വസൂതഗജാന്വിഭുഃ। 7-176-89 (53154)
ദദാഹ ഭഗവാന്വഹ്നിർഭൂതാനീവ യുഗക്ഷയേ॥
സ ഹത്വാ രാക്ഷസീം സേനാം ശുശുഭേ സൂതനന്ദനഃ। 7-176-90 (53155)
പുരേവ ത്രിപുരം ദഗ്ധ്വാ ദിവി ദേവോ മഹേശ്വരഃ॥
തേഷു രാജസഹസ്രേഷു പാണ്ഡവേയേഷു മാരിഷ। 7-176-91 (53156)
നൈനം നിരീക്ഷിതുമപി കശ്ചിച്ഛക്നോതി പാർഥിവ॥
ഋതേ ഘടോത്കചാദ്രാജന്രാക്ഷസേന്ദ്രാൻമഹാബലാത്। 7-176-92 (53157)
ഭീമവീര്യബലോപേതാത്ക്രുദ്ധ്ദ്വൈവസ്വതാദിവ॥
തസ്യ ക്രുദ്ധസ്യ നേത്രാഭ്യാം പാവകഃ സമജായത। 7-176-93 (53158)
മഹോൽകാഭ്യാം യഥാ രാജൻസാർജിഷഃ സ്നേഹബിന്ദവഃ॥
തലം തലേന സംഹത്യ സന്ദശ്യ ദശനച്ഛദം। 7-176-94 (53159)
രഥമാസ്ഥായ ച പുനർമായയാ നിർമിതം തദാ॥
യുക്തം ഗജനിഭൈർവാഹൈഃ പിശാചവദനൈഃ ഖരൈഃ। 7-176-95 (53160)
സ സൂതമബ്രവീത്ക്രുദ്ധഃ സൂതപുത്രായ മാം വഹ॥ 7-176-96 (53161)
സ യയൌ ഘോരരൂപേണ രഥേന രഥിനാം വരഃ।
ദ്വൈരഥം സൂതപുത്രേണ പുനരേവ വിശാംപതേ॥
സ ചിക്ഷേപ പുനഃ ക്രുദ്ധഃ സുതപുത്രായ രാക്ഷസഃ। 7-176-97 (53162)
അഷ്ടചക്രാം മഹാഘോരാമശനിം രുദ്രനിർമിതാം॥ 7-176-98 (53163)
ദ്വിയോജനസമുത്സേധാം യോജനായാമവിസ്തരാം।
ആയസീം നിചിതാം ശൂലൈഃ കദംബമിവ കേശരൈഃ॥ 7-176-99 (53164)
താമവപ്ലുത്യ ജഗ്രാഹ കർണോ ന്യസ്യ മഹദ്ധനുഃ।
ചിക്ഷേപ ചൈനാം തസ്യൈവ സ്യന്ദനാത്സോഽവപുപ്ലുവേ॥ 7-176-100 (53165)
സാശ്വസൂതധ്വജം യാനം ഭസ്മ കൃത്വാ മഹാപ്രഭാ।
വിവേശ വസുധാം ഭിത്ത്വാ സുരാസ്തത്ര വിസിസ്മിയുഃ॥ 7-176-101 (53166)
കർണം തു സർവഭൂതാനി പൂജയാമാസുരഞ്ജസാ।
യദപ്ലുത്യ ജഗ്രാഹ ദേവസൃഷ്ടാം മഹാശനിം॥ 7-176-102 (53167)
ഏവം കൃത്വാ രണേ കർണ ആരുരോഹ രഥം പുനഃ।
തതോ മുമോച നാരാചാൻസൂതപുത്രഃ പരന്തപഃ॥ 7-176-103 (53168)
അശക്യം കർതുമന്യേന സർവഭൂതേഷു മാനദ।
യദകാർഷീത്തദാ കർണഃ സംഗ്രാമേ ഭീമദർശനേ॥ 7-176-104 (53169)
സ ഹന്യമാനോ നാരാചൈർധാരാഭിരിവ പർവതഃ।
ഗന്ധർവനഗരാകാരഃ പുനരന്തരധീയത॥ 7-176-105 (53170)
ഏവം സ വൈ മഹാകായോ മായയാ ലാഘവേന ച।
അസ്ത്രാണി താനി ദിവ്യാനി ജഘാന രിപുസൂദനഃ॥ 7-176-106 (53171)
നിഹന്യമാനേഷ്വസ്ത്രേഷു മായയാ തേന രക്ഷസാ।
അസംഭ്രാന്തസ്തദാ കർണസ്തദ്രക്ഷഃ പ്രത്യയുധ്യത॥ 7-176-107 (53172)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ ഭൈമസേനിർമഹാബലഃ।
ചകാര ബഹുധാഽഽത്മാനം ഭീഷയാണോ മഹാരഥാൻ॥ 7-176-108 (53173)
തതോ ദിഗ്ഭ്യഃ സമാപേതുഃ സിംഹവ്യാഘ്രതരക്ഷവഃ।
അഗ്നിജിഹ്വാശ്ച ഭുജഗാ വിഹഗാശ്ചാപ്യയോമുഖാഃ॥ 7-176-109 (53174)
സ കീര്യമാണോ വിശിഖൈഃ കർണചാപച്യുതൈഃ ശരൈഃ।
നാഗരാഡിവ ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യസ്തത്രൈവാന്തരധീയത॥ 7-176-110 (53175)
രാക്ഷസാശ്ച പിശാചാശ്ച യാതുധാനാസ്തഥൈവ ച।
ശാലാവൃകാശ്ച ബഹവോ വൃകാശ്ച വികൃതാനനാഃ॥ 7-176-111 (53176)
തേ കർണം ക്ഷപയിഷ്യന്തഃ സർവതഃ സമുപാദ്രവൻ।
അഥൈനം വാഗ്ഭിരുഗ്രാഭിസ്ത്രാസയാഞ്ചിക്രിരേ തദാ॥ 7-176-112 (53177)
ഉദ്യതൈർബഹുഭിർഘോരൈരായുധൈഃ ശോണിതോക്ഷിതൈഃ।
തേഷാമനേകൈരേകൈകം കർണോ വിവ്യാധ സായകൈഃ॥ 7-176-113 (53178)
പ്രതിഹത്യ തു താം മായാം ദിവ്യേനാസ്ത്രേണ രാക്ഷസീം।
ആജഘാന ഹയാനസ്യ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 7-176-114 (53179)
തേ ഭഗ്നാ വിക്ഷതാംഗാശ്ച ഭിന്നപൃഷ്ഠാശ്ച സായകൈഃ।
വസുധാമന്വപദ്യന്ത പശ്യതസ്തസ്യ രക്ഷസഃ॥ 7-176-115 (53180)
സ ഭഗ്നമായോ ഹൈഡിംബിഃ കർണം വൈകർതനം തദാ।
ഏഷ തേ വിദധേ മൃത്യുമിത്യുക്ത്വാന്തരധീയത॥ ॥ 7-176-116 (53181)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഷട്സപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 176 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-176-5 നിംനിതോദരഃ നിംനിതം പൃഷ്ഠവംശസംലഗ്നമശനഹീനസ്യേവോദരം യസ്യേത്യർഥഃ॥ 5-176-6 കരാലവാൻ ഉന്നതദന്തചതുഷ്കഃ॥ 5-176-8 വികചശ്ചാസാവുദ്വൃപിണ്ഡോ ദൃഢാംഗഃ കോ മൂർധാ യസ്യ സ വികചോദ്വൃദ്ധപിണ്ഡകഃ। ശിഥിലോപചയഃ സ്ഫിക്പ്രദേശേ ഏവ ശിഥിലഃ ശ്ലഥ ഉപചയോ വൃദ്ധിര്യസ്യ॥ 5-176-13 നൽവോ ഹസ്തചതുഃശതം॥ 5-176-29 വിഷ്കുർഹസ്തസ്തൻമിതഃ പരീണാഹോ വിസ്താരോ യസ്യ। അരത്നിർനിരഷ്ടമാംശഃ കരഃ॥ 5-176-30 രഥഃ സ്യന്ദനദേഹയോരിതി കോശാദ്ദേഹാനുകൂലശക്തിമദ്ഭിരിതി വാ॥ 5-176-35 തസ്യ ഘടോത്കചസ്യാ। ആസക്തമന്യോന്യസംസക്തം യഥാസ്യാത്തഥാശരാനസ്യതഃ॥ 5-176-94 ഉൽകാഭ്യാം സജര്രസമിശ്രോൽമുകാഭ്യാം। തതോ ഹി ദീപ്തസ്യ സർജരസസ്യ കണാഃ സസ്നേഹത്വാത്സാർചിഷ ഏവ പതന്തീതി പ്രസിദ്ധം॥ 5-176-176 ഷട്സപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 177
॥ ശ്രീഃ ॥
7.177. അധ്യായഃ 177
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ബകാദിബന്ധുവധാദ്ഭീമേ ചിരവൈരിണാ അലായുധരാക്ഷസേന സുയോധനാദായോധനാക്ഷ്യനുജ്ഞാമുപലക്ഷ്യ ഘടോത്കചം പ്രത്യഭിഗമനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-177-0 (53182)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-177-0x (4735)
തസ്മിംസ്തഥാ വർതമാനേ കർണരാക്ഷസയോർമൃധേ।
അലായുധോ രാക്ഷസേന്ദ്രോ വീര്യവാനഭ്യവർതത॥ 7-177-1 (53183)
മഹത്യാ സേനയാ യുക്തോ ദുര്യോധനമുപാഗമത്।
രാക്ഷസാനാം വിരൂപാണാം സഹസ്രൈഃ പരിവാരിതഃ।
നാനാരൂപധരൈർവീരൈഃ പൂർവവൈരമനുസ്മരൻ॥ 7-177-2 (53184)
തസ്യ ജ്ഞാതിർഹി വിക്രാന്തോ ബ്രാഹ്മണാദോ ബകോ ഹതഃ।
കിർണീരശ്ച മഹാതേജാ ഹിഡിംബശ്ച സഖാ തദാ॥ 7-177-3 (53185)
സ ദീർഘകാലാധ്യുപിതം പൂർവവൈരമനുസ്മരൻ।
വിജ്ഞായൈതന്നിശായുദ്ധം ജിഘാംസുർഭീമമാഹവേ॥ 7-177-4 (53186)
സ മത്ത ഇവ മാതംഗഃ സങ്ക്രുദ്വ ഇവ ചോരഗഃ।
ദുര്യോധനമിദം വാക്യമബ്രവീദ്യുദ്വലാലസഃ॥ 7-177-5 (53187)
വിദിതം തേ മഹാരാജ യഥാ ഭീമേന രാക്ഷസാഃ।
ഹിഡിംബബകകിർമീരാ നിഹതാ മമ ബാന്ധവാഃ॥ 7-177-6 (53188)
പരാമർശശ്ച കന്യായാ ഹിഡിംബായാഃ കൃതഃ പുരാ।
കിമന്യദ്രാക്ഷസാനന്യാനസ്മാംശ്ച പരിഭൂയ ഹ॥ 7-177-7 (53189)
തമഹം സഗണം രാജൻസവാജിരഥകുഞ്ജരം।
ഹൈഡിംബിം ച സഹാമാത്യം ഹന്തുമഭ്യാഗതഃ സ്വയം॥ 7-177-8 (53190)
അദ്യ കുന്തീസുതാൻസർവാന്വാസുദേവപുരോഗമാൻ।
ഹത്വാ സംഭക്ഷയിഷ്യാമി സർവൈരനുചരൈഃ സഹ॥ 7-177-9 (53191)
നിവാരയ ബലം സർവം വയം യോത്സ്യാമ പാണ്ഡവാൻ॥ 7-177-10 (53192)
തസ്യൈതദ്വചനം ശ്രുത്വാ ഹൃഷ്ടോ ദുര്യോധനസ്തദാ।
പ്രതിപൂജ്യാബ്രവീദ്വാക്യം ഭ്രാതൃഭിഃ പരിവാരിതഃ॥ 7-177-11 (53193)
ത്വാം പുരസ്കൃത്യ സഗണം വയം യോത്സ്യാമഹേ പരാൻ।
ന ഹി വൈരാന്തമനസഃ സ്ഥാസ്യന്തി മമ സൈനികാഃ॥ 7-177-12 (53194)
ഏവമസ്ത്വിതി രാജാനമുക്ത്വാ രാക്ഷസപുംഗവഃ।
അഭ്യയാത്ത്വരിതോ ഭൈമിം സഹിതഃ പുരുഷാദകൈഃ॥ 7-177-13 (53195)
ദീപ്യമാനേന വപുഷാ രഥേനാദിത്യവർചസാ।
താദൃശേനൈവ രാജേന്ദ്ര യാദൃശേന ഘടോത്കചഃ॥ 7-177-14 (53196)
തസ്യാപ്യതുലനിർഘോപോ ബഹുതോരണചിത്രിതഃ।
ഋക്ഷചർമാവനദ്വാംഗോ നൽവമാത്രോ മഹാരഥഃ॥ 7-177-15 (53197)
തസ്യാപി തുരഗാഃ ശീഘ്രാ ഹസ്തികായാഃ ഖരസ്വനാഃ।
ശതം യുക്താ മഹാകായാ മാംസശോണിതഭോജനാഃ॥ 7-177-16 (53198)
തസ്യാപി രഥനിർഘോപോ മഹാമേഘരവോപമഃ।
സ്യാപി സുമഹച്ചാപം ദൃഢജ്യം കനകോജ്ജ്വലം॥
തസ്യാപ്യക്ഷസമാ ബാണാ രുക്മ പുംഖാഃ ശിലാശിതാഃ।
സോഽപി വീരോ മഹാബാഹുര്യഥൈവ സ ഘടോത്കചഃ॥ 7-177-17 (53199)
തസ്യാപി ഗോമായുബലാഭിഗുപ്തോ
ബഭൂവ കേതുർജ്വലനാർകതുല്യഃ।
സ ചാപി രൂപേണ ഘടോത്കചസ്യ
ശ്രീമത്തമോ ഹ്യന്തകസന്നികാശഃ॥ 7-177-19 (53200)
ദീപ്താംഗദോ ദീപ്തകിരീടമാലീ
ബദ്ധസ്രഗുഷ്ണീഷനിബദ്ധഖംഗഃ।
ഗദീ ഭുശുണ്ഡീ മുസലീ ഹലീ ച
ശരാസനീ വാരണതുല്യവർഷ്മാ॥ 7-177-20 (53201)
രഥേന തേനാനലവർചസാ തദാ
വിദ്രാവയൻപാണ്ഡവവാഹിനീം താം।
രരാജ സഹ്ഖ്യേ പരിവർതമാനോ
വിദ്യുൻമാലീ മേഘ ഇവാന്തരിക്ഷേ॥ 7-177-21 (53202)
തേ ചാപി സർവപ്രവരാ നരേന്ദ്രാ
മഹാബലാ വർമിമശ്ചർമിണശ്ച।
ഹർഷാന്വിതാ യുയുധുസ്തസ്യ രാജൻ
സമന്തതഃ പാണ്ഡവയോധവീരാഃ॥ ॥ 7-177-22 (53203)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ സപ്തസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 177 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 178
॥ ശ്രീഃ ॥
7.178. അധ്യായഃ 178
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഭീമാലായുധയോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-178-0 (53204)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-178-0x (4736)
തമാഗതമഭിപ്രേക്ഷ്യ ഭീമകർമാണമാഹവേ।
ഹർഷമാഹാരയാഞ്ചക്രുഃ കുരവഃ സർവ ഏവ തേ॥ 7-178-1 (53205)
തഥൈവ തവ പുത്രാസ്തേ ദുര്യോധനപുരോഗമാഃ।
അപ്ലുവാഃ പ്ലവമാസാദ്യ തർതുകാമാ ഇവാർണവം॥ 7-178-2 (53206)
പുനർജാതമിവാത്മാനം മന്വാനാഃ പുരുഷർഷഭാഃ।
അലായുധം രാക്ഷസേന്ദ്രം സ്വാഗതേനാഭ്യപൂജയൻ॥ 7-178-3 (53207)
തസ്മിംസ്ത്വമാനുഷേ യുദ്ധേ വർതമാനേ മഹാഭയേ।
കർണരാക്ഷസയോർനക്തം ദാരുണപ്രതിദർശനേ॥ 7-178-4 (53208)
`ന ദ്രൌണിർന കൃപദ്രോണൌ ന ശല്യോ ന ച മാധവഃ।
ഏക ഏവ തു തേനാസീദ്യോദ്ധാ കർണോ രണേ വൃഷാ'॥ 7-178-5 (53209)
ഉപപ്രൈക്ഷന്ത പാഞ്ചാലാഃ സ്മയമാനാഃ സരാജകാഃ।
വ്യഭ്രമംസ്താവകാശ്ചാപി ഘൂർണമാനാസ്തതസ്തതഃ॥ 7-178-6 (53210)
ചുക്രുശുർനേദമസ്തീതി ദ്രോണദ്രൌണികൃപാദയഃ।
തത്കർമ ദൃഷ്ട്വാ സംഭ്രാന്താ ഹൈഡിംബസ്യ രണാജിരേ॥ 7-178-7 (53211)
സർവമാവിഗ്നമഭവദ്ധാഹാഭൂതമചേതനം।
തവ സൈന്യം മഹാരാജ നിരാശം കർണജീവിതേ॥ 7-178-8 (53212)
ദുര്യോധനസ്തു സംപ്രേക്ഷ്യ കർണമാർതിം പരാം ഗതം।
അലായുധം രാക്ഷസേന്ദ്രം സമാഹൂയേദമബ്രവീത്॥ 7-178-9 (53213)
ഏഷ വൈകർതനഃ കർണോ ഹൈഡിംബേന സമാഗതഃ।
കുരുതേ കർമ സുമഹദ്യദസ്യോപയികം മൃധേ॥ 7-178-10 (53214)
പശ്യൈതാൻപാർഥിവാഞ്ശൂരാന്നിഹതാൻഭൈമസേനിനാ।
നാനാശസ്ത്രൈരഭിഹതാൻപാദപാനിവ ദന്തിനാ॥ 7-178-11 (53215)
തവൈഷ ഭാരഃ സമരേ ജ്ഞാതിമധ്യേ മയാ കൃതഃ।
തവൈവാനുമതേ വീര തം വിക്രംയ നിബർഹയ॥ 7-178-12 (53216)
പുരാ വൈകർതനം കർണമേഷ പാപോ ഘടോത്കചഃ।
മായാബലം സമാശ്രിത്യ കർഷയത്യരികർശന॥ 7-178-13 (53217)
ഏവമുക്തഃ സ രാജ്ഞാ തു രാക്ഷസോ ഭീമവിക്രമഃ।
തഥേത്യുക്ത്വാ മഹാബാഹുർഘടോത്കചമുപാദ്രവത്॥ 7-178-14 (53218)
തതഃ കർണം സമുത്സൃജ്യ ഭൈമസേനിരപി പ്രഭോ।
പ്രത്യമിത്രമുപായാന്തമർദയാമാസ മാർഗണൈഃ॥ 7-178-15 (53219)
തയോഃ സമഭവദ്യുദ്ധം ക്രുദ്ധയോ രാക്ഷസേന്ദ്രയോഃ।
മത്തയോർവാസിതാഹേതോർദീപയോരിവ കാനനേ॥ 7-178-16 (53220)
രക്ഷസാ വിപ്രമുക്തസ്തു കർണോഽപി രഥിനാം വരഃ।
അഭ്യദ്രവദ്ഭീമസേനം രഥേനാദിത്യവർചസാ॥ 7-178-17 (53221)
തമായാന്തമനാദൃത്യ ദൃഷ്ട്വാ ഗ്രസ്തം ഘടോത്കചം।
അലായുധേന സമരേ സിംഹേനേവ ഗവാം പതിം॥ 7-178-18 (53222)
രഥേനാദിത്യവപുഷാ ഭീമഃ പ്രഹരതാം വരഃ।
കിരഞ്ഛരൌഘാൻപ്രയയാവലായുധരഥം പ്രതി॥ 7-178-19 (53223)
തമായാന്തമഭിപ്രേക്ഷ്യ സ തദാഽലായുധഃ പ്രഭോ।
ഘടോത്കചം സമുത്സൃജ്യ ഭീമസേനം സമാഹ്വയത്॥ 7-178-20 (53224)
തം ഭീമഃ സഹസാഽഭ്യേത്യ രാക്ഷസാന്തകരഃ പ്രഭോ।
സഗണം രാക്ഷസേന്ദ്രം തം ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-178-21 (53225)
തഥൈവാലായുധോ രാജഞ്ശിലാധൌതൈരജിഹ്മഗൈഃ।
അഭ്യവർഷത കൌന്തേയം പുനഃപുനരരിന്ദമ॥ 7-178-22 (53226)
തഥാ തേ രാക്ഷസാഃ സർവേ ഭീമസേനമുപാദ്രവൻ।
നാനാപ്രഹരണാ ഭീമാസ്ത്വത്സുതാനാം ജയൈഷിണഃ॥ 7-178-23 (53227)
സ താഡ്യമാനോ ബഹുഭിർഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
പഞ്ചഭിഃ പഞ്ചഭിഃ സർവാംസ്താനവിധ്യച്ഛിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-178-24 (53228)
തേ വധ്യമാനാ ഭീമേന രാക്ഷസാഃ ക്രൂരബുദ്ധയഃ।
വിനേദുസ്തുമുലാന്നാദാന്ദുദ്രുവുസ്തേ ദിശോ ദശ॥ 7-178-25 (53229)
താംസ്ത്രാസ്യമാനാൻഭീമേന ദൃഷ്ട്വാ രക്ഷോ മബഹാലം।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന ശരൈശ്ചൈനമവാകിരത്॥ 7-178-26 (53230)
തം ഭീമസേനഃ സമരേ തീക്ഷ്ണാഗ്രൈരക്ഷിണോച്ഛരൈഃ॥ 7-178-27 (53231)
അലായുധസ്തു താനസ്താൻഭീമേന വിശിഖാന്രണേ।
ചിച്ഛേദ കാംശ്ചിത്സമരേ ത്വരയാ കാംശ്ചിദഗ്രഹീത്॥ 7-178-28 (53232)
സ തം ദൃഷ്ട്വാ രാക്ഷസേന്ദ്രം ഭീമോ ഭീമപരാക്രമഃ।
ഗദാം ചിക്ഷേപ വേഗേന വജ്രപാതോപമാം തദാ॥ 7-178-29 (53233)
താമാപതന്തീം വേഗേന ഗദാം ജ്വാലാകുലാം തതഃ।
ഗദയാ താഡയാമാസ സാ ഗദാ ഭീമമാവ്രജത്॥ 7-178-30 (53234)
സ രാക്ഷസേന്ദ്രം കൌന്തേയഃ ശരവർഷൈരവാകിരത്।
താനപ്യസ്യാകരോൻമോഘാന്രാക്ഷസോ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-178-31 (53235)
തേ ചാപി രാക്ഷസാഃ സർവേ രജന്യാം ഭീമരൂപിണഃ।
ശാസനാദ്രാക്ഷസേന്ദ്രസ്യ നിജഘ്നൂ രഥകുഞ്ജരാൻ॥ 7-178-32 (53236)
പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാശ്ചൈവ വാജിനഃ പരമദ്വിപാഃ।
ന ശാന്തിം ലേഭിരേ തത്ര രാക്ഷസൈർഭൃശപീഡിതാഃ॥ 7-178-33 (53237)
തം തു ദൃഷ്ട്വാ മഹാഘോരം വർതമാനം മഹാഹവം।
അബ്രവീത്പുണ്ഡരീകാക്ഷോ ധനഞ്ജയമിദം വചഃ॥ 7-178-34 (53238)
പശ്യ ഭീമം മഹാബാഹും രാക്ഷസേന്ദ്രവശം ഗതം।
പദമസ്യാനുഗച്ഛ ത്വം മാ വിചാരയ പാണ്ഡവ॥ 7-178-35 (53239)
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച യുധാമന്യൂത്തമൌജസൌ।
സഹിതൌ ദ്രൌപദേയാശ്ച കർണം യാന്തു മഹാരഥാഃ॥ 7-178-36 (53240)
നകുലഃ സഹദേവശ്ച യുയുധാനശ്ച വീര്യവാൻ।
ഇതരാന്രാക്ഷസാൻഘ്നന്തു ശാസനാത്തവ പാണ്ഡവ॥ 7-178-37 (53241)
ത്വമപീമാം മഹാബാഹോ ചമൂം ദ്രോണപുരസ്കൃതാം।
മാരയസ്വ നരവ്യാഘ്ര മഹദ്ധി ഭയമാഗതം॥ 7-178-38 (53242)
ഏവമുക്തേ തു കൃഷ്ണേന യഥോദ്ദിഷ്ടാ മഹാരഥാഃ।
ജഗ്മുർവൈകർതനം കർണം രാക്ഷസാംശ്ചൈവ താന്രണേ॥ 7-178-39 (53243)
അഥ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈഃ ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭീമസ്യ രാക്ഷസേന്ദ്രഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-178-40 (53244)
ഹയാംശ്ചാസ്യ ശിതൈർബാണൈഃ സാരഥിം ച മഹാബലഃ।
ജഘാന മിഷതഃ സംഖ്യേ ഭീമസേനസ്യ രാക്ഷസഃ॥ 7-178-41 (53245)
സോഽവതീര്യ രഥോപസ്ഥാദ്ധതാശ്വോ ഹതസാരഥിഃ।
തസ്മൈ ഗുർവീം ഗദാം ഘോരാം വിനദന്നുത്സസർജ ഹ॥ 7-178-42 (53246)
തതസ്താം ഭീമനിർഘോഷാമാപതന്തീം മഹാഗദാം।
ഗദയാ രാക്ഷസോ ഘോരോ നിജഘാന നനാദ ച॥ 7-178-43 (53247)
തദ്ദൃഷ്ട്വാ രാക്ഷസേന്ദ്രസ്യ ഘോരം കർമ ഭയാവഹം।
ഭീമസേനഃ പ്രഹൃഷ്ടാത്മാ ഗദാമാശു പരാമൃശത്॥ 7-178-44 (53248)
തയോഃ സമഭവദ്യുദ്ധം തുമുലം നരരക്ഷസോഃ।
ഗദാനിപാതസംഹാദൈർഭുവം കംപയതോർഭൃശം॥ 7-178-45 (53249)
ഗദാവിമുക്തൌ തൌ ഭൂയഃ സമാസാദ്യേതരേതരം।
മുഷ്ടിഭിർവജ്രസംഹാദൈരന്യോന്യമഭിജഘ്നതുഃ॥ 7-178-46 (53250)
രഥചക്രൈര്യുഗൈരക്ഷൈരധിഷ്ഠാനൈരുപസ്കരൈഃ।
യഥാസന്നമുപാദായ നിജഘ്നതുരമർഷണൌ॥ 7-178-47 (53251)
തൌ വിക്ഷരന്തൌ രുധിരം സമാസാദ്യേതരേതരം।
മത്താവിവ മഹാനാഗൌ ചകൃപാതേ പുനഃ പുനഃ॥ 7-178-48 (53252)
താവപശ്യദ്വൃഷീകേശഃ പാണ്ഡവാനാം ഹിതേ രതഃ।
സ ഭീമസേനരക്ഷാർഥം ഹൈഡിംബിം പര്യചോദയത്॥ ॥ 7-178-49 (53253)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ അഷ്ടസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 178 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-178-5 മാധവഃ കൃതവർമാ॥ 5-178-7 ഇദമസ്മത്സൈന്യം॥ 5-178-178 അഷ്ടസപ്തത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 179
॥ ശ്രീഃ ॥
7.179. അധ്യായഃ 179
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഘടോത്കചേനാഽലായുധവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-179-0 (53254)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-179-0x (4737)
സന്ദൃശ്യ സമരേ ഭീമം രക്ഷസാ ഗ്രസ്തമന്തികാത്।
വാസുദേവോഽവ്രവീദ്രാജൻഘടോത്കചമിദം വചഃ॥ 7-179-1 (53255)
പശ്യ ഭീമം മഹാബാഹോ രക്ഷസാ ഗ്രസ്തമാഹവേ।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം തവ ചൈവ മഹാദ്യുതേ॥ 7-179-2 (53256)
സ കർണം ത്വം സമുത്സൃജ്യ രാക്ഷസേന്ദ്രമലായുധം।
ജഹി ക്ഷിപ്രം മഹാബാഹോ പശ്ചാത്കർണം ബധിഷ്യസി॥ 7-179-3 (53257)
സ വാർഷ്ണേയവചഃ ശ്രുത്വാ കർണമുത്സൃജ്യ വീര്യവാൻ।
യുയുധേ രാക്ഷസേന്ദ്രേണ ബകഭ്രാത്രാ ഘടോത്കചഃ॥ 7-179-4 (53258)
തയോഃ സുതുമുലം യുദ്ധം ബഭൂവ നിശി രക്ഷസോഃ।
അലായുധസ്യ ചൈവോഗ്രം ഹേഡിംബേശ്ചാപി ഭാരത॥ 7-179-5 (53259)
അലായുധസ്യ യോധാംശ്ച രാക്ഷസാൻഭീമദർശനാൻ।
വേഗേനാപതതഃ ശൂരാൻപ്രഗൃഹീതശരാസനാൻ॥ 7-179-6 (53260)
ആത്തായുധഃ സുസങ്ക്രുദ്ധോ യുയുധാനോ മഹാരഥഃ।
നകുലഃ സഹദേവശ്ച ചിച്ഛിദുർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-179-7 (53261)
സർവാംശ്ച സമരേ രാജൻകിരീടീ ക്ഷത്രിയർഷഭാൻ।
പരിചിക്ഷേപ ബീഭത്സുഃ സർവതഃ പ്രകിരഞ്ഛരാൻ॥ 7-179-8 (53262)
കർണശ്ച സമരേ രാജന്വ്യദ്രാവയത പാർഥിവാൻ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനശിഖണ്ഡ്യാദീൻപാഞ്ചാലാനാം പഹാരഥാൻ॥ 7-179-9 (53263)
താന്വധ്യമാനാന്ദൃഷ്ട്വാഽഥ ഭീമോ ഭീമപരാക്രമഃ।
അഭ്യയാത്ത്വരിതഃ കർണം വിശിഖാൻപ്രകിരന്രണേ॥ 7-179-10 (53264)
തതസ്തേഽപ്യായയുർഹത്വാ രാക്ഷസാന്യത്ര സൂതജഃ।
നകുലഃ സഹദേവശ്ച സാത്യകിശ്ച മഹാരഥഃ।
തേ കർണേ യോധയാമാസുഃ പാഞ്ചാലാ ദ്രോണമേവ തു॥ 7-179-11 (53265)
അലായുധസ്തു സങ്ക്രുദ്ധോ ഘടോത്കചമരിന്ദമം।
പരിഘേണാതികായേന താഡയാമാസ മൂർധനി॥ 7-179-12 (53266)
സ തു തേന പ്രഹാരേണ ഭൈമസേനിർമഹാബലഃ।
ഈഷൻമൂർഛിതമാത്മാനമസ്തംഭയത വീര്യവാൻ॥ 7-179-13 (53267)
തതോ ദീപ്താഗ്നിസങ്കാശാം ശതഘണ്ടാമലങ്കൃതാം।
ചിക്ഷേപ തസ്മൈ സമരേ ഗദാം കാഞ്ചനഭൂഷിതാം॥ 7-179-14 (53268)
സാ ഹയാംശ്ച രഥം ചാസ്യ സാരഥിം ച മഹാസ്വനാ।
ചൂർണയാമാസ വേഗേന വിസൃഷ്ടാ ഭീമകർമണാ॥ 7-179-15 (53269)
സ ഭഗ്നഹയചക്രാക്ഷാദ്വിശീർണധ്വജകൂബരാത്।
ഉത്പപാത രഥാത്തൂർണം മായാമാസ്ഥായ രാക്ഷസീം॥ 7-179-16 (53270)
സ സമാസ്ഥായ മായാം തു വവർഷ രുധിരം ബഹു।
വിദ്യുദ്വിഭ്രാജിതം ചാസീത്തുമുലാഭ്രാകുലം നഭഃ॥ 7-179-17 (53271)
തതോ വജ്രനിപാതാശ്ച സാശനിസ്തനയിത്നവഃ।
മഹാംശ്ചടചടാശബ്ദസ്തത്രാസീച്ച മഹാഹവേ॥ 7-179-18 (53272)
താം പ്രേക്ഷ്യ മഹതീം മായാം രാക്ഷസോ രാക്ഷസസ്യ ച।
ഊർധ്വമുത്പത്യ ഹൈഡിംബിസ്താം മായാം മായയാഽവധീത്॥ 7-179-19 (53273)
സോഽഭിവീക്ഷ്യ ഹതാം മായാം മായാവീ മായയൈവ ഹി।
അശ്മവർഷം സുതുമുലം വിസസർജ ഘടോത്കചേ॥ 7-179-20 (53274)
അശ്മവർഷം സ തം ഘോരം ശരവർഷേണ വീര്യവാൻ।
ദിക്ഷു വിധ്വംസയാമാസ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-179-21 (53275)
തതോ നാനാപ്രഹരണൈരന്യോന്യമഭിവർഷതാം।
ആയസൈഃ പരിഘൈഃ ശൂലൈർഗദാമുസലമുദ്ഗരൈഃ॥ 7-179-22 (53276)
പിനാകൈഃ കരവാലൈശ്ച തോമരപ്രാസകംപനൈഃ।
നാരാചൈർനിശിതൈർഭല്ലൈഃ ശരൈശ്ചക്രൈഃ പരശ്വഥൈഃ॥ 7-179-23 (53277)
അയോഗുഡൈർഭിണ്ഡിപാലൈർഗോശീർഷോലൂഖലൈരപി।
ഉത്പാടിതൈർമഹാശാഖൈർവിവിധൈർജഗതീരുഹൈഃ॥ 7-179-24 (53278)
ശമീപീലൂകദംബൈശ്ച ചംപകൈശ്ചൈവ ഭാരത।
ഇംഗുദൈർബദരീഭിശ്ച കോവിദാരൈശ്ച പുഷ്പിതൈഃ॥ 7-179-25 (53279)
പലാശൈശ്ചാരിമേദൈശ്ച പ്ലുക്ഷന്യഗ്രോധപിപ്പലൈഃ।
മഹദ്ഭിഃ സമരേ തസ്മിന്ന്യോന്യമഭിജഘ്നതുഃ॥ 7-179-26 (53280)
വിപുലൈഃ പർവതാഗ്രൈശ്ച നാനാധാതുഭിരാചിതൈഃ।
തേഷാം ശബ്ദോ മഹാനാസീദ്വജ്രാണാം ഭിദ്യതാമിവ॥ 7-179-27 (53281)
യുദ്ധം സമഭവദ്ധോരം ഭൈംയലായുധയോർനൃപ।
ഹരീന്ദ്രയോര്യഥാ രാജന്വാലിസുഗ്രീവയോഃ പുരാ॥ 7-179-28 (53282)
തൌ യുദ്ധ്വാ വിവിധൈർഘോരൈരായുധൈർവിശിഖൈസ്തഥാ।
ഉത്സൃജ്യ ച ശിതൌ ഖംഖാഗവന്യോമഭിപേതതുഃ॥ 7-179-29 (53283)
താവന്യോന്യമഭിദ്രുത്യ കേശേഷു സുമഹാബലൌ।
ഭുജാഭ്യാം പര്യഗൃഹ്ണീതാം മഹാകായൌ മഹാബലൌ॥ 7-179-30 (53284)
തൌ സ്വിന്നഗാത്രൌ പ്രസ്വേദം സുസ്രുവാതേ ജനാധിപ।
രുധിരം ച മഹാകായാവതിവൃഷ്ടാവിവാംബുദൌ॥ 7-179-31 (53285)
അഥാഭിപത്യ വേഗേന സമുദ്ധാംയ ച രാക്ഷസം।
ബലേനാക്ഷിപ്യ ഹൈഡിംബിശ്ചകർതാസ്യ ശിരോ മഹത്॥ 7-179-32 (53286)
സോഽപഹൃത്യ ശിരസ്തസ്യ കുണ്ഡലാഭ്യാം വിഭൂപിതം।
തദാ സുതുമുലം നാദം നനാദ സുമഹാബലഃ॥ 7-179-33 (53287)
ഹതം ദൃഷ്ട്വാ മഹാകായം ബകജ്ഞാതിമരിന്ദമം।
പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവാശ്ചൈവ സിംഹനാദാന്വിനേദിരേ॥ 7-179-34 (53288)
തതോ ഭേരീസഹസ്രാണി ശംഖാനാമയുതാനി ച।
അവാദയൻപാണ്ഡവേയാ രാക്ഷസേ നിഹതേ യുധി॥ 7-179-35 (53289)
അതീവ സാ നിശാ തേഷാം ബഭൂവ വിജയാവഹാ।
വിദ്യോതമാനാ വിബഭൌ സമന്താദ്ദീപമാലിനീ॥ 7-179-36 (53290)
അലായുധസ്യ തു ശിരോ ഭൈമസേനിർമഹാബലഃ।
ദുര്യോധനസ്യ പ്രമുഖേ ചിക്ഷേപ ഗതചേതസഃ॥ 7-179-37 (53291)
അഥ ദുര്യോധനോ രാജാ ദൃഷ്ട്വാ ഹതമലായുധം।
ബഭൂവ പരമോദ്വിഗ്നഃ സഹ സൈന്യേന ഭാരത॥ 7-179-38 (53292)
തേന ഹ്യസ്യ പ്രതിജ്ഞാതം ഭീമസേനമഹം യുധി।
ഹന്തേതി സ്വയമാഗംയ സ്മരതാ വൈരമുത്തമം॥ 7-179-39 (53293)
ധ്രുവം സ തേന ഹന്തവ്യ ഇത്യമന്യത പാർഥിവഃ।
ജീവിതം ചിരകാലം ഭ്രാതൄണാം ചാപ്യമന്യത॥ 7-179-40 (53294)
സ തം ദൃഷ്ട്വാ വിനിഹതം ഭീമസേനാത്മജേന വൈ।
പ്രതിജ്ഞാം ഭീമസേനസ്യ പൂർണാമേവാഭ്യമന്യത॥ ॥ 7-179-41 (53295)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഏകോനാശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 179 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-179-28 ഹരീന്ദ്രയോഃ സിംഹമുഖ്യയോഃ॥ 5-179-179 ഏകോനാശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 180
॥ ശ്രീഃ ॥
7.180. അധ്യായഃ 180
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കർണേന ഘടോത്കചവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-180-0 (53296)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-180-0x (4738)
നിഹത്യാലായുധം രക്ഷഃ പ്രഹൃഷ്ടാത്മാ ഘടോത്കചഃ।
നനാദ വിവിധാന്നാദാന്വാഹിന്യാ പ്രമുഖേ തവ॥ 7-180-1 (53297)
തസ്യ തം തുമുലം ശബ്ദം ശ്രുത്വാ ഹൃദയകംപനം।
താവകാനാം മഹാരാജ ഭയമാസീത്സുദാരുണം॥ 7-180-2 (53298)
അലായുധവിഷക്തം തു ഭൈമസേനിം മഹാബലം।
ദൃഷ്ട്വാ കർണോ മഹാബാഹുഃ പാഞ്ചാലാൻസമുപാദ്രവത്॥ 7-180-3 (53299)
ദശഭിർദശഭിർബാണൈർധൃഷ്ടദ്യുംനശിഖണ്ഡിനൌ।
ദൃഢൈഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈർബിഭേദ നതപർവഭിഃ॥ 7-180-4 (53300)
തതഃ പരമനാരാചൈര്യുധാമന്യൂത്തമൌജസൌ।
സാത്യകിം ച രഥോദാരം കംപയമാസ മാർഗണൈഃ॥ 7-180-5 (53301)
തേഷാമപ്യസ്യതാം സംഖ്യേ സർവേഷാം സവ്യദക്ഷിണം।
മണ്ഡലാന്യേവ ചാപാനി വ്യദൃശ്യന്ത ജനാധിപ॥ 7-180-6 (53302)
തേഷാം ജ്യാതലനിർഘോഷോ രഥനേമിസ്വനശ്ച ഹ।
മേഘാനാമിവ ഘർമാന്തേ ബഭൂവ തുമുലോ നിശി॥ 7-180-7 (53303)
ജ്യാനേമിഘോഷസ്തനയിത്നുമാന്വൈ
ധനുസ്തടിൻമണ്ഡലകേതുശൃംഗഃ।
ശരൌഘവർഷാകുലവൃഷ്ടിമാംശ്ച
സങ്ക്രാമമേഘഃ സ ബഭൂവ രാജൻ॥ 7-180-8 (53304)
തദദ്ഭുതം ശൈല ഇവാപ്രകംപോ
വർഷം മഹാശൈലസമാനസാരഃ।
വിധ്വംസയാമാസ രണേ നരേനദ്ര
വൈകർതനഃ ശത്രുഗണാവമർദീ॥ 7-180-9 (53305)
തതോഽതുലൈർവജ്രനിപാതകൽപൈഃ
ശിതൈഃ ശരൈഃ കാഞ്ചനചിത്രപുംഖൈഃ।
ശത്രൂന്വ്യപോഹത്സമരേ മഹാത്മാ
വൈകർതനഃ പുത്രഹിതേ രതസ്തേ॥ 7-180-10 (53306)
സഞ്ഛിന്നഭിന്നധ്വജിനശ്ച കേചി--
ത്കേചിച്ഛരൈരർദിതഭിന്നദേഹാഃ।
കേചിദ്വിസൂതാ വിഹയാശ്ച കേചി--
ദ്വൈകർതനേനാശു കൃതാ ബഭൂവുഃ॥ 7-180-11 (53307)
അവിന്ദമാനാസ്ത്വഥ ശർമ സംഖ്യേ
യൌധിഷ്ഠിരം തേ ബലമഭ്യപദ്യൻ।
താൻപ്രേക്ഷ്യ ഭഗ്നാന്വിമുഖീകൃതാംശ്ച
ഘടോത്കചോ രോഷമതീവ ചക്രേ॥ 7-180-12 (53308)
ആസ്ഥായ തം കാഞ്ചനരത്നചിത്രം
രഥോത്തമം സിംഹവത്സന്നനാദ।
വൈകർതനം കർണമുപേത്യ ചാപി
വിവ്യാധ വജ്രപ്രതിമൈഃ പൃഷത്കൈഃ॥ 7-180-13 (53309)
തൌ കർണിനാരാചശിലീമുഖൈശ്ച
നാലീകദണ്ഡാസനവത്സദന്തൈഃ।
വരാഹകർണൈഃ സവിപാഠശൃംഗൈ-
ക്ഷുരപ്രവർഷൈശ്ച വിനേദതുഃ ഖം॥ 7-180-14 (53310)
തദ്ബാണധാരാവൃതമന്തരിക്ഷം
തിര്യഗ്ഗതാഭിഃ സമരേ രരാജ।
സുവർണപുംഖജ്വലിതപ്രഭാഭി--
ർവിചിത്രപുഷ്പാഭിരിവ പ്രജാഭിഃ॥ 7-180-15 (53311)
സമാഹിതാവപ്രതിമപ്രഭാവാ--
വന്യോന്യമാജഘ്നതുരുത്തമാസ്ത്രൈഃ।
തയോർഹി വീരോത്തമയോർന കശ്ചി--
ദ്ദദർശ തസ്മിൻസമരേ വിശേഷം॥ 7-180-16 (53312)
അതീവ തച്ചിത്രമതുല്യരൂപം
ബഭൂവ യുദ്ധം രവിഭീമസൂന്വോഃ।
സമാകുലം ശസ്ത്രനിപാതഘോരം
ദിവീവ രാഹ്വംശുമതോഃ പ്രമത്തം॥ 7-180-17 (53313)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-180-18x (4739)
ഘടോത്കചം യദാ കർണോ ന വിശേഷയതേ നൃപ।
തതഃ പ്രാദുശ്ചകാരോഗ്രമത്ത്രമസ്ത്രവിദാം വരഃ॥ 7-180-18 (53314)
തേനാസ്ത്രേണാവധീത്തസ്യ രഥം സഹയസാരഥിം।
വിരഥശ്ചാപി ഹൈഡിംബിഃ ക്ഷിപ്രമന്തരധീയത॥ 7-180-19 (53315)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-180-20x (4740)
തസ്മിന്നന്തർഹിതേ തൂർണം കുടയോധിനി രാക്ഷസേ।
മാമകൈഃ പ്രതിപന്നം യത്തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-180-20 (53316)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-180-21x (4741)
അന്തർഹിതം രാക്ഷസേന്ദ്രം വിദിത്വാ
സംപ്രാക്രോശൻകുരവഃ സർവ ഏവ।
കഥം നായം രാക്ഷസഃ കൂടയോധീ
ഹന്യാത്കർണം സമരേഽദൃശ്യമാനഃ॥ 7-180-21 (53317)
തതഃ കർണോ ലഘുചിത്രാസ്ത്രയോധീ
സർവാ ദിശഃ പ്രാവൃണോദ്ബാണജാലൈഃ।
ന വൈ കിഞ്ചിത്പ്രാപതത്തത്ര ഭൂതം
തമോഭൂതേ സായകൈരന്തരിക്ഷേ॥ 7-180-22 (53318)
നൈവാദദാനോ ന ച സന്ദധാനോ
ന ചേഷുധീസ്പൃശമാനഃ കാരഗ്രൈഃ।
അദൃശ്യദ്വൈ ലാഘവാത്സൂതപുത്രഃ
സർവം ബാണൈശ്ഛാദയാനോഽന്തരിക്ഷം॥ 7-180-23 (53319)
തതോ മായാം ദാരുണാമന്തരിക്ഷേ
ഘോരാം ഭീമാം വിഹിതാം രാക്ഷസേന।
അപശ്യാമ ലോഹിതാഭ്രപ്രകാശാം
ദേദീപ്യന്തീമഗ്നിശിഖാമിവോഗ്രാം॥ 7-180-24 (53320)
തതസ്തസ്യാം വിദ്യുതഃ പ്രാദുരാസ--
ന്നുൽകാശ്ചാപി ജ്വലിതാഃ കൌരവേന്ദ്ര।
ഘോപശ്ചാസ്യഃ പ്രാദുരാസീത്സുഘോരഃ
സഹസ്രശോ നദതാം ദുന്ദുഭീനാം॥ 7-180-25 (53321)
തതഃ ശരാഃ പ്രാപതന്രുക്മപുംഖാഃ
ശക്ത്യൃഷ്ടിപ്രാസമുസലാന്യായുധാനി।
പരശ്വഥാസ്തൈലധൌതാശ്ച ഖംഗാഃ
പ്രദീപ്താഗ്രാസ്തോമരാഃ പട്ടസാശ്ച॥ 7-180-26 (53322)
മയൂഖിനഃ പരിഘാ ലോഹബദ്ധാ
ഗദാശ്ചിത്രാഃ ശിതധാരാശ്ച ശൂലാഃ।
ഗുർവ്യോ ഗദാ ഹേമപട്ടാവനദ്ധാഃ
ശതഘ്ന്യശ്ച പ്രാദുരാസൻസമന്താത്॥ 7-180-27 (53323)
മഹാശിലാശ്ചാപതംസ്തത്രതത്ര
സഹസ്രശഃ സാശനയശ്ച വജ്രാഃ।
ചക്രാണി ചാനേകശതക്ഷുരാണി
പ്രാദുർബഭൂവുർജ്വലനപ്രഭാണി॥ 7-180-28 (53324)
താം ശക്തിപാഷാണപരശ്വഥാനാം
പ്രാസാസിവജ്രാശനിമുദ്ഗരാണാം।
വൃഷ്ടിം വിശാലാം ജ്വലിതാം പതന്തീം
കർണഃ ശരൌഘൈർന ശശാക ഹന്തും॥ 7-180-29 (53325)
ശരാഹതാനാം പതതാം ഹയാനാം
വജ്രാഹതാനാം ച തഥാ ഗജാനാം।
ശിലാഹതാനാം ച മഹാരഥാനാം
മഹാന്നിനാദഃ പതതാം ബഭൂവ॥ 7-180-30 (53326)
സുഭീമനാനാവിധശസ്ത്രപാതൈ--
ർഘടോത്കചേനാഭിഹതം സമന്താത്।
ദൌര്യോധനം വൈ ബലമാർതരൂപ--
മാവർതമാനം ദദൃശേ ഭ്രമത്തത്॥ 7-180-31 (53327)
ഹാഹാകൃതം സംപരിവർതമാനം
സംലീയമാനം ച വിഷണ്ണരൂപം।
തേ ത്വാര്യഭാവാത്പുരുഷപ്രവീരാഃ
പരാങ്മുഖാ നോ ബഭൂവുസ്തദാനീം॥ 7-180-32 (53328)
താം രാക്ഷസീം ഭീമരൂപാം സുഘോരാം
വൃഷ്ടിം മഹാശസ്ത്രമയീം പതന്തീം।
ദൃഷ്ട്വാ ബലൌഘാംശ്ച നിപാത്യമാനാ--
ൻമഹദ്ഭയം തവ പുത്രാന്വിവേശ॥ 7-180-33 (53329)
ശിവാശ്ച വൈശ്വാനരദീപ്തജിഹ്വാഃ
സുഭീമനാദാഃ ശതശോ നദന്തീഃ।
രക്ഷോഗണാന്നർദതശ്ചാപി വീക്ഷ്യ
നരേന്ദ്ര യോധാ വ്യഥിതാ ബഭൂവുഃ॥ 7-180-34 (53330)
തേ ദീപ്തജിഹ്വാനലതീക്ഷ്ണദംഷ്ട്രാ
വിഭീഷണാഃ ശൈലനികാശകായാഃ।
നഭോഗതാഃ ശക്തിവിഷക്തഹസ്താ
മേഘാ വ്യമുഞ്ചന്നിവ വൃഷ്ടിമുഗ്രാം॥ 7-180-35 (53331)
തൈരാഹതാസ്തേ ശരശക്തിശൂലൈ--
ർഗദാഭിരുഗ്രൈഃ പരിഘൈശ്ച ദീപ്തൈഃ।
വജ്രൈഃ പിനാകൈരശനിപ്രഹാരൈഃ
ശതഘ്നിചക്രൈർഭഥിതാശ്ച പേതുഃ॥ 7-180-36 (53332)
ശൂലാ ഭുശുണ്ഡ്യോഽശ്മഗുഡാഃ ശതഘ്ന്യഃ
സ്ഥൂലാശ്ച കാർഷ്ണായസപട്ടനദ്വാഃ।
തേഽവാകിരംസ്തവ പുത്രസ്യ സൈന്യം
തതോ രൌദ്രം കശ്മലം പ്രാദുരാസീത്॥ 7-180-37 (53333)
വികീർണാന്ത്രാ വിഹതൈരുത്തമാംഗൈഃ
സംഭഗ്നാംഗഃ ശിശ്യിരേ തത്ര ശൂരാഃ।
ഛിന്നാ ഹയാഃ കുഞ്ജരാശ്ചാപി ഭഗ്നാ
ന മുച്യന്തേ യാചമാനാഃ സുഭീതാഃ॥ 7-180-38 (53334)
ഏവം മഹച്ഛസ്ത്രവർഷം സൃജന്ത--
സ്തേ യാതുധാനാ ഭുവി ഘോരരൂപാഃ।
മായാഃ സൃഷ്ടാസ്തത്ര ഘടോത്കചേന
നാമുഞ്ചന്വൈ യാചമാനം ന ഭീതം॥ 7-180-39 (53335)
തസ്മിൻഘോരേ കുരുവീരാവമർദേ
കാലോത്സൃഷ്ടേ ക്ഷത്രിയാണാമഭാവേ।
തേ വൈ ഭഗ്നാഃ സഹസാ വ്യദ്രവന്ത
പ്രാക്രോശന്തഃ കൌരവാഃ സർവ ഏവ॥ 7-180-40 (53336)
പലായധ്വം കുരവോ നൈതദസ്തി
സേന്ദ്രാ ദേവാ ഘ്നന്തി നഃ പാണ്ഡവാർഥേ।
തഥാ തേഷാം മജ്ജതാം ഭാരതാനാം
തസ്മിന്ദ്വീപഃ സൂതപുത്രോ ബഭൂവ॥ 7-180-41 (53337)
തസ്മിൻസങ്ക്രന്ദേ തുമുലേ വർതമാനേ
സൈന്യേ ഭഗ്നേ ലീയമാനേ കുരൂണാം।
അന്നീകാനാം പ്രവിഭാഗേ പ്രകാശേ
ന ജ്ഞായന്തേ കുരവോ നേതരേ ച॥ 7-180-42 (53338)
നിർമര്യാദേ വിദ്രവേ ഘോരരൂപേ
സർവാ ദിശഃ പ്രേക്ഷമാണാഃ സ്മ ശൂന്യാഃ।
താം ശസ്ത്രവൃഷ്ടിമുരസാ ഗാഹമാനം
കർണം സ്മൈകം തത്ര രാജന്നപശ്യൻ॥ 7-180-43 (53339)
തതോ ബാണൈരാവൃണോദന്തരിക്ഷം
ദിവ്യാം മായാം യോധയന്രാക്ഷസസ്യ।
ഹീമാൻകുർവന്ദുഷ്കരം ചാര്യകർമ
നൈവാമുഹ്യത്സംയുഗേ സൂതപുത്രഃ॥ 7-180-44 (53340)
തതോ ഭീതാഃ സമുദൈക്ഷന്ത കർണം
രാജൻസർവേ സൈന്ധവാ ബാഹ്ലികാശ്ച।
അസംമോഹം പൂജയന്തോഽസ്യ സംഖ്യേ
സംപശ്യന്തോ വിജയം രാക്ഷസസ്യ॥ 7-180-45 (53341)
തേനോത്സൃഷ്ടാ ചക്രയുക്താ ശതഘ്നീ
സമം സർവാംശ്ചതുരോഽശ്വാഞ്ജഘാന।
തേ ജാനുഭിർജഗതീമന്വപദ്യ--
ൻഗതാസവോ നിർദശനാക്ഷിജിഹ്വാഃ॥ 7-180-46 (53342)
തതോ ഹതാശ്വാദവരുഹ്യ യാനാ--
ദന്തർമനാഃ കുരുഷു പ്രാദ്രുവത്സു।
ദിവ്യേ ചാസ്ത്രേ മായയാ വധ്യമാനേ
നൈവാമുഹ്യച്ചിന്തയന്ത്പ്രാപ്തകാലം॥ 7-180-47 (53343)
തതോഽബ്രുവൻകുരവഃ സർവ ഏവ
കർണം ദൃഷ്ട്വാ ഘോരരൂപാം ച മായാം।
ശക്ത്യാ രക്ഷോ ജഹി കർണാദ്യ തൂർണം
നശ്യന്ത്യേതേ കുരവോ ധാർതരാഷ്ട്രാഃ॥ 7-180-48 (53344)
കരിഷ്യതഃ കിഞ്ച നോ ഭീമപാർഥൌ
തപന്തമേനം ജഹി പാപം നിശീഥേ।
യോ നഃ സംഗ്രാമാദ്ധോരരൂപാദ്വിമുച്യേ--
ത്സ നഃ പാർഥാൻസബാലാന്യോധയേത॥ 7-180-49 (53345)
തസ്മാദേനം രാക്ഷസം ഘോരരൂപം
ശക്ത്യാ ജഹി ത്വം ദത്തയാ വാസവേന।
മാ കൌരവാഃ സർവ ഏവേന്ദ്രകൽപാ
രാത്രിയുദ്ധേ കർണ നേശുഃ സയോധാഃ॥ 7-180-50 (53346)
സ വധ്യമാനോ രക്ഷസാ വൈ നിശീഥേ
ദൃഷ്ട്വാ രാജംസ്ത്രാസ്യമാനം ബലം ച।
മഹച്ഛ്രുത്വാ നിനദം കൌരവാണാം
മതിം ദധ്രേ ശക്തിമോക്ഷായ കർണഃ॥ 7-180-51 (53347)
സ വൈ ക്രുദ്ധഃ സിംഹ ഇവാത്യമർഷീ
നാമർഷയൻപ്രതിഘാതം രണേഽസൌ।
ശക്തിം ശ്രേഷ്ഠാം വൈജയന്തീമസഹ്യാം
സമാദദേ തസ്യ വധം ചികീർഷൻ॥ 7-180-52 (53348)
യാഽസൌ രാജന്നിഹിതാ വർഷപൂഗാ--
ന്വധായാജൌ സത്കൃതാ ഫൽഗുനസ്യ।
യാം വൈ പ്രാദാത്സൂത പുത്രായ ശക്രഃ
ശക്തിം ശ്രേഷ്ഠാം കുണ്ഡലാഭ്യാം നിമായ॥ 7-180-53 (53349)
താം വൈ ശക്തിം ലേലിഹാനാം പ്രദീപ്താം
പാശൈര്യുക്താമന്തകസ്യേവ ജിഹ്വാം।
മൃത്യോഃ സ്വസാരം ജ്വലിതാമിവോൽകാം
വൈകർതനഃ പ്രാഹിണോദ്രാക്ഷസായ॥ 7-180-54 (53350)
താമുത്തമാം പരകായാവഹന്ത്രീം
ദൃഷ്ട്വാ ശക്തിം ബാഹുസംസ്ഥാം ജ്വലന്തീം।
ഭീതം രക്ഷോ വിപ്രദുദ്രാവ രാജൻ
കൃത്വാഽഽത്മാനം വിന്ധ്യതുല്യപ്രമാണം॥ 7-180-55 (53351)
ദൃഷ്ട്വാ ശക്തിം കർണബാഹ്വന്തരസ്ഥാം
നേദുർഭൂതാന്യന്തരിക്ഷേ നരേന്ദ്ര।
വവുർവാതാസ്തുമുലാശ്ചാപി രാജ--
ൻസനിർഘാതാ ചാശനിർഗാം ജഗാമ॥ 7-180-56 (53352)
സാ താം മായാം ഭസ്മ കൃത്വാ ജ്വലന്തീ
ഭിത്ത്വാ ഗാഢം ഹൃദയം രാക്ഷസസ്യ।
ഊർധ്വം യയൌ ദീപ്യമാനാ നിശായാം
നക്ഷത്രാണാമന്തരാണ്യാവിവേശ॥ 7-180-57 (53353)
സ നിർഭിന്നോ വിവിധൈരസ്ത്രപൂഗൈ--
ർദിവ്യൈർനാഗൈർമാനുഷൈ രാക്ഷസൈശ്ച।
നദന്നാദാന്വിവിധാൻഭൈരവാംശ്ച
പ്രാണാനിഷ്ടാംസ്ത്യാജിതഃ ശക്രശക്ത്യാ॥ 7-180-58 (53354)
ഇദം ചാന്യച്ചിത്രമാശ്ചര്യരൂപം
ചകാരാസൌ കർമ ശത്രുക്ഷയായ।
തസ്മിൻകാലേ ശക്തിനിർഭിന്നമർമാ
ബഭൌ രാജഞ്ശൈലമേഘപ്രകാശഃ॥ 7-180-59 (53355)
തതോഽന്തരിക്ഷാദപതദ്ഗതാസുഃ
സ രാക്ഷസേന്ദ്രോ ഭുവി ഭിന്നദേഹഃ।
അവാക്ശിരാഃ സ്തബ്ധഗാത്രോ വിജിഹ്വോ
ഘടോത്കചോ മഹദാസ്ഥായ രൂപം॥ 7-180-60 (53356)
സ തദ്രൂപം ഭൈരവം ഭീമകർമാ
ഭീമം കൃത്വാ ഭൈമസേനിഃ പപാത।
ഹതോഽപ്യേവം തവ സൈന്യൈകദേശ--
മപോഥയത്സ്വേന ദേഹേന രാജൻ॥ 7-180-61 (53357)
പതദ്രക്ഷഃ സ്വേന കായേന തൂർണ--
മതിപ്രമാണേന വിവർധതാ ച।
പ്രിയം കുർവൻപാണ്ഡവാനാം ഗതാസു--
രക്ഷൌഹിണീം തവ തൂർണം ജഘാന॥ 7-180-62 (53358)
തതോ മിശ്രാഃ പ്രാണദൻസിംഹനാദൈ--
ർഭേര്യഃ ശംഖാ മുരജാശ്ചാനകാശ്ച।
ദഗ്ധാം മായാം നിഹതം രാക്ഷസം ച
ദൃഷ്ട്വാ ഹൃഷ്ട്വാഃ പ്രാണദൻകൌരവേയാഃ॥ 7-180-63 (53359)
തതഃ കർണഃ കുരുഭിഃ പൂജ്യമാനോ
യഥാ ശക്രോ വൃത്രവധേ മരുദ്ഭിഃ।
അന്വാരൂഢസ്തവ പുത്രസ്യ യാനം
ഹൃഷ്ടശ്ചാപി പ്രാവിശത്തത്സ്വസൈന്യം॥ ॥ 7-180-64 (53360)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ അശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 180 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-180-8 കേതുശൃംഗഃ ധ്വജശിഖരഃ॥ 5-180-15 തിര്യഗ്ഗതാഭിരിഷുപങ്ക്തിഭിരിതി ശേഷഃ॥ 5-180-20 പ്രതിപന്നം കർതവ്യത്വേന ജ്ഞാതമനുഷ്ഠിതം ച॥ 5-180-23 അദൃശ്യാത് അദൃശ്യത॥ 5-180-43 ഉരസാ ഹാർദബലേന॥ 5-180-180 അശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 181
॥ ശ്രീഃ ॥
7.181. അധ്യായഃ 181
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഘടോത്കചനിധനാത്സർവേഷു ശോചത്സു ഹർഷാദാത്മാനം പരിഷ്വജമാനം കൃഷ്ണം പ്രത്യർജുനേന ഹർഷങേതുപ്രശ്നഃ॥ 1 ॥ കൃഷ്ണേന തദഭിധാനപൂർവകം കർണപ്രഭാവപ്രശംസനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-181-0 (53361)
`ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-181-0x (4742)
തസ്മിൻഹതേ മഹാമായേ മഹാതേജസി രാക്ഷസേ।
അമർഷിതാഃ പാണ്ഡവേയാഃ കിമകുർവൻമഹാരണേ॥ 7-181-1 (53362)
മർദിതാശ്ച ഭൃശം യുദ്ധേ കിമകുർവന്ത സഞ്ജയ॥ 7-181-2 (53363)
യേ ച തേഽഭ്യദ്രവന്ദ്രോണം വ്യൂഢാനീകം പ്രഹാരിണഃ।
സൃഞ്ജയാഃ സഹ പാഞ്ചാലൈസ്തേഽരുർവൻകിം മഹാരണേ॥ 7-181-3 (53364)
സൌമദത്തിവധാദ്ദ്രോണമായത്തം സൈന്ധവസ്യ ച।
അമർഷാജ്ജീവിതം ത്യക്ത്വാ ഗാഹമാനം വരൂഥിനീം॥ 7-181-4 (53365)
ജൃംഭമാണമിവ വ്യാഘ്രം വ്യാത്താനനമിവാന്തകം।
കഥം പ്രത്യുദ്യയുർദ്രോണമജയ്യം കുരുസൃഞ്ജയാഃ॥ 7-181-5 (53366)
ആചാര്യം യേ ച രക്ഷന്തി ദുര്യോധനപുരോഗമാഃ।
ദ്രൌണികർണകൃപാസ്താത തേ ഹ്യകുർവൻകിമാഹവേ॥ 7-181-6 (53367)
ഭാരദ്വാജം ജിഘാംസന്തൌ സവ്യസാചിവൃകോദരൌ।
ആർച്ഛതാം മാമകാന്യുദ്ധേ കഥം സഞ്ജയ ശംസ മേ॥ 7-181-7 (53368)
സിന്ധുരാജവധേനേമേ ഘടോത്കചവധേന തേ।
അമർഷിതാശ്ച സങ്ക്രുദ്ധാ രണം ചക്രുഃ കഥം യുധി'॥ 7-181-8 (53369)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-181-9x (4743)
ഹൈഡിംബിം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ വിശീർണമിവ പർവതം।
ബഭൂവുഃ പാണ്ഡവാഃ സർവേ ശോകബാഷ്പാകുലേക്ഷണാഃ॥ 7-181-9 (53370)
വാസുദേവസ്തു ഹർഷേണ മഹതാഽഭിപരിപ്ലുതഃ।
നനാദ സിംഹവന്നാദം വ്യഥയന്നിവ ഭാരത॥ 7-181-10 (53371)
ഹതം ഘടോത്കചം ജ്ഞാത്വാ വാസുദേവഃ പ്രതാപവാൻ।
വിനദ്യ ച മഹാനാദം പര്യഷ്വജത ഫൽഗുനം॥ 7-181-11 (53372)
സ വിനദ്യ മഹാനാദമഭീശൂൻസന്നിയംയ ച।
നനർത ഹർഷസംവീതോ വാതോദ്ധൂത ഇവ ദ്രുമഃ॥ 7-181-12 (53373)
തതഃ പരിഷ്വജ്യ പുനഃ പാർഥമാസ്ഫോട്യ ചാസകൃത്।
രഥോപസ്ഥഗതോ ധീമാൻപ്രാണദത്പുനരച്യുതഃ॥ 7-181-13 (53374)
പ്രഹൃഷ്ടമനസം ജ്ഞാത്വാ വാസുദേവം മഹാബലഃ।
അർജുനോഽഥാബ്രവീദ്രാജന്നാതിഹൃഷ്ടമനാ ഇവ॥ 7-181-14 (53375)
അതിഹർഷോഽയമസ്ഥാനേ തവാദ്യ മധുസൂദന।
ശോകസ്ഥാനേ തു സംപ്രാപ്തേ ഹൈഡിംബസ്യ വധേന തു॥ 7-181-15 (53376)
വിമുഖാനീഹ സൈന്യാനി ഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഘടോത്കചം।
വയം ച ഭൃശമുദ്വിഗ്നാ ഹേഡിംബേസ്തു നിപാതനാത്॥ 7-181-16 (53377)
നൈതത്കാരണമൽപം ഹി ഭവിഷ്യതി ജനാർദന।
തദദ്യ ശംസ മേ പൃഷ്ടഃ സത്യം സത്യവതാം വര॥ 7-181-17 (53378)
യദ്യേതന്ന രഹസ്യം തേ വക്തുമർഹസ്യരിന്ദമ।
ധൈര്യസ്യ വികൃതിം ബ്രൂഹി ത്വമദ്യ മധുസൂദന॥ 7-181-18 (53379)
സമുദ്രസ്യേവ സംശോഷം മേരോരിവ വിസർപണം।
തഥൈതദദ്യ മന്യേഽഹം തവ കർമ ജനാർദന॥ 7-181-19 (53380)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-181-20x (4744)
അതിഹർഷമിമം പ്രാപ്തം ശൃണു മേ ത്വം ധനഞ്ജയ।
അതീവ മനസഃ സദ്യഃ പ്രസാദകരമുത്തമം॥ 7-181-20 (53381)
ശക്തിം ഘടോത്കചേനേമാം വ്യംസയിത്വാ മഹാദ്യുതേ।
കർണം നിഹതമേവാജൌ വിദ്ധി സദ്യോ ധനഞ്ജയ॥ 7-181-21 (53382)
ശക്തിഹസ്തം പുനഃ കർണം കോ ലോകേഽസ്തി പുമാനിഹ।
യ ഏനമഭിതസ്തിഷ്ഠേത്കാർതികേയമിവാഹവേ॥ 7-181-22 (53383)
ദിഷ്ട്യാഽപനീതകവചോ ദിഷ്ട്യാഽപഹൃതകുണ്ഡലഃ।
ദിഷ്ട്യാ സാ വ്യംസിതാ ശക്തിരമോഘാഽസ്യ ഘടോത്കചേ॥ 7-181-23 (53384)
യദി ഹി സ്യാത്സകവചസ്തഥൈവ സ്യാത്സകുണ്ഡലഃ।
സാമരാനപി ലോകാംസ്ത്രീനേകഃ കർണോ ജയേദ്രണേ॥ 7-181-24 (53385)
വാസവോ വാ കുബേരോ വാ വരുണോ വാ ജലേശ്വരഃ।
യമോ വാ നോത്സഹേത്കർണം രണേ പ്രതിസമാസിതും॥ 7-181-25 (53386)
ഗാണ്ഡീവമുദ്യംയ ഭവാംശ്ചക്രം ചാഹം സുദർശനം।
ന ശക്തൌ സ്വോ രണേ ജേതും തഥായുക്തം നരർഷഭം॥ 7-181-26 (53387)
ത്വദ്ധിതാർഥം തു ശക്രേണ മായാപഹൃതകുണ്ഡലഃ।
വിഹീനകവചശ്ചായം കൃതഃ പരപുരഞ്ജയഃ॥ 7-181-27 (53388)
ഉത്കൃത്യ കവചം യസ്മാത്കുണ്ഡലേ വിമലേ ച തേ।
പ്രാദാച്ഛക്രായ വൈ കർണസ്തസ്മാദ്വൈകർതനഃ സ്മൃതഃ॥ 7-181-28 (53389)
ആശിവിഷ ഇവ ക്രുദ്വഃ സ്തംഭിതോ മന്ത്രതേജസാ।
തഥാഽദ്യ ഭാതി കർണോ മേ ശാന്തജ്വാല ഇവാനലഃ॥ 7-181-29 (53390)
യദാപ്രഭൃതി കർണായ ശക്തിർദത്താ മഹാത്മനാ।
വാസവേന മഹാബാഹോ ക്ഷിപ്താ യാഽസൌ ഘടത്കചേ॥ 7-181-30 (53391)
കുണ്ഡലാഭ്യാം നിമായാഥ ദിവ്യേന കവചേന ച।
താം പ്രാപ്യാമന്യത വൃഷാ സതതം ത്വാം ഹതം രണേ॥ 7-181-31 (53392)
ഏവം ഗതോഽപി ശക്യോഽയം ഹതും നാന്യേന കേനചിത്।
ഋതേ ത്വാം പുരുഷവ്യാഘ്ര ശപേ സത്യേന ചാനഘ॥ 7-181-32 (53393)
ബ്രഹ്മണ്യഃ സത്യവാദീ ച സപസ്വീ നിയതവ്രതഃ।
രിപുഷ്വപി ദയാവാംശ്ച തസ്മാത്കർണോ വൃഷാ സ്മൃതഃ॥ 7-181-33 (53394)
യുദ്ധശൌണ്ഡോ മഹാബാഹുർനിത്യോദ്യതശരാസനഃ।
കേസരീവ വനേ നർദൻമത്തമാതംഗയൂഥപാൻ।
വിമർദന്രഥശാർദൂലാന്രാജതേ രണമൂർധനിxxx॥ 7-181-34 (53395)
മധ്യംഗത ഇവാദിത്യോ യോ ന ശക്യോ നിരീക്ഷിതും।
ത്വദീയൈഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര യോധമുഖ്യൈർമഹാത്സഭിഃ॥ 7-181-35 (53396)
ശരജാലസഹസ്രാംശുഃ ശരദീവ ദിxxxx॥ 7-181-36 (53397)
തപാന്തേ ജലദോ യദ്വച്ഛരധാരാഃ ക്ഷരൻമുഹുഃ।
ദിവ്യാസ്ത്രജലദഃ കർണഃ പർജന്യ ഇവ വൃഷ്ടിമാൻ॥ 7-181-37 (53398)
ത്രിദശൈരപി ചാസ്യദ്ഭിഃ ശരവർഷം സമന്തതഃ।
അശക്യസ്തദയം ജേതും സ്രവദ്ഭിർമാംസശോണിതം॥ 7-181-38 (53399)
കവചേന വിഹീനശ്ച കുണ്ഡലാഭ്യാം ച പാണ്ഡവ।
സോഽദ്യ മാനുഷതാം പ്രാപ്തോ വിമുക്തഃ ശക്രദത്തയാ॥ 7-181-39 (53400)
ഏകോ ഹി യോഗോഽസ്യ ഭവേദ്വധായ
ച്ഛിദ്രേ ഹ്യേനം സ്വപ്രമത്തഃ പ്രമത്തം।
കൃച്ഛ്രം പ്രാപ്തം രഥചക്രേ വിമഗ്നേ
ഹന്യാഃ പൂർവം ത്വം തു സഞ്ജ്ഞാം വിചാര്യ॥ 7-181-40 (53401)
ന ഹ്യുദ്യതാസ്ത്രം യുധി ഹന്യാദജയ്യ--
മപ്യേകവീരോ ബലഭിത്സവജ്രഃ॥ 7-181-41 (53402)
ജരാസന്ധശ്ചേദിരാജോ മഹാത്മാ
മഹാബാഹുശ്ചൈകലവ്യോ നിഷാദഃ।
ഏകൈകശോ നിഹതാഃ സർവ ഏതേ
യോഗൈസ്തൈസ്തൈസ്ത്വദ്ധിതാർഥം മയൈവ॥ 7-181-42 (53403)
അഥാപരേ നിഹതാ രാക്ഷസേന്ദ്രാ
ഹിഡിംബകിർമീരബകപ്രധാനാഃ।
അലായുധഃ പരചക്രാവമർദീ
ഘടോത്കചശ്ചോഗ്രകർമാ തരസ്വീ॥ ॥ 7-181-43 (53404)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഏകാശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 181 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-181-18 ധൈര്യസ്യ വൈകൃതം ഇതി ഝ. പാഠേ അസ്മത്പക്ഷക്ഷയേണ തവ ഹർഷോഽസ്മദ്ധൈര്യവിനാശക ഇത്യർഥഖഃ॥ 5-181-31 കുണ്ഡലാഭ്യാം നിമായ വിനിമയം കൃത്വാ॥ 5-181-33 വൃഷാ ധർമപ്രധാനഃ॥ 5-181-37 പർജന്യഇവ വൃഷ്ടിമാൻ। നേതാ നേതൃഭിരസ്യദ്ഭിഃ ശരവർഷാണി വർഷതാം। സോഽദ്യ മാനുഷതാമിത്യാദി ക.ട.ഡ.പാഠഃ॥ 5-181-181 ഏകാശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 182
॥ ശ്രീഃ ॥
7.182. അധ്യായഃ 182
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ശ്രീകൃഷ്ണേനാർജുനംപ്രതി ജരാസന്ധാദിപരാക്രമകഥനപൂർവകം തേഷാം ദുർജയതയാ പൂർവമേവ സ്വേനോപായൈർഹനനകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-182-0 (53405)
അർജുന ഉവാച। 7-182-0x (4745)
കഥമസ്മദ്ധിതാർഥം തേ കൈശ്ച യോഗൈർജനാർദന।
ജരാസന്ധപ്രഭൃതയോ ഘാതിതാഃ പൃഥിവീശ്വരാഃ॥ 7-182-1 (53406)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-182-2x (4746)
ജരാസന്ധശ്ചേദിരാജോ നൈഷാദിശ്ച മഹാബലഃ।
യദി സ്യുർന ഹതാഃ പൂർവമിദാനീം സ്യുർഭയങ്കരാഃ॥ 7-182-2 (53407)
ദുര്യോധനസ്താനവശ്യം വൃണുയാദ്രഥസത്തമാൻ।
തേഽസ്മാസു നിത്യവിദ്വിഷ്ടാഃ സംശ്രയേയുശ്ച കൌരവാൻ॥ 7-182-3 (53408)
തേ ഹി വീരാ മഹേഷ്വാസാഃ കൃതാസ്ത്രാ ദൃഢയോധിനഃ।
ധാർതരാഷ്ട്രചമൂം കൃത്സ്നാം രക്ഷേയുരമരാ ഇവ॥ 7-182-4 (53409)
സൂതപുത്രോ ജരാസന്ധശ്ചേദിരാജോ നിഷാദജഃ।
സുയോധനം സമാശ്രിത്യ തപേരൻപൃഥിവീമിമാം॥ 7-182-5 (53410)
യോഗൈരഭിഹതാ യൈസ്തേ തൻമേ ശൃണു ധനഞ്ജയ।
അജയ്യാ ഹി വിനാ യോഗൈർമൃധേ തേ ദൈവതൈരപി॥ 7-182-6 (53411)
ഏകൈകോ ഹി പൃഥക് തേഷാം സമസ്താം രിപുവാഹിനീം।
യോധയേത്സമരേ പാർഥ ലോകപാലാഭിരക്ഷിതാം॥ 7-182-7 (53412)
ജരാസന്ധോ ഹി രുഷിതോ രൌഹിണേയപ്രധർഷിതഃ।
അസ്മദ്വധാർഥം ചിക്ഷേപ ഗദാം വൈ സർവഘാതിനീം॥ 7-182-8 (53413)
സീമന്തമിവ കുർവാണാ നഭസഃ പാവകപ്രഭാ।
അദൃശ്യതാപതന്തീ സാ ശക്രുമുക്താ യഥാഽശനിഃ॥ 7-182-9 (53414)
താമാപതന്തീം ദൃഷ്ട്വൈവ ഗദാം രോഹിണിനന്ദനഃ।
പ്രതിഘാതാർഥമസ്ത്രം വൈ സ്ഥൂണാകർണമവാസൃജത്॥ 7-182-10 (53415)
അസ്ത്രവേഗപ്രതിഹതാ സാ ഗദാ പ്രാപതദ്ഭുവി।
ദാരയന്തീ ധരാം ദേവീം കംപയന്തീവ പർവതാൻ॥ 7-182-11 (53416)
തത്ര സാ രാക്ഷസീ ഘോരാ ജരാനാംനീ സുവിക്രമാ।
സന്ദധേ സാ ഹി സഞ്ജാതം ജരാസന്ധമരിന്ദമം॥ 7-182-12 (53417)
ദ്വാഭ്യാം ജാതോ ഹി മാതൃഭ്യാമർധദേഹഃ പൃഥക്പൃഥക്।
ജരയാ സന്ധിതോ യസ്മാജ്ജരാസന്ധസ്തതോഽഭവത്॥ 7-182-13 (53418)
സാ തു ഭൂമിം ഗതാ പാർഥ ഹതാ സസുതബാന്ദവാ।
ഗദയാ തേന ചാസ്ത്രേണ സ്ഥൂണാകർണേന രാക്ഷസീ॥ 7-182-14 (53419)
വിനാഭൂതഃ സ ഗദയാ ജരാസന്ധോ മഹാമൃധേ।
നിഹതോ ഭീമസേനേന പശ്യതസ്തേ ധനഞ്ജയ॥ 7-182-15 (53420)
യദി ഹി സ്യാദ്ഗദാപാണിർജരാസന്ധഃ പ്രതാപവാൻ।
സേന്ദ്രാ ദേവാ ന തം ഹന്തും രണേ ശക്താ നരോത്തമ॥ 7-182-16 (53421)
ത്വദ്ധിതാർഥം ച നൈഷാദിരംഗുഷ്ഠേന വിയോജിതഃ।
ദ്രോണേനാചാര്യകം കൃത്വാ ഛദ്മനാ സത്യവിക്രമഃ॥ 7-182-17 (53422)
സ തു ബദ്ധാംഗുലിത്രാണോ നൈഷാദിർദൃഢവിക്രമഃ।
അതിമാനീ വചനരോ ബഭൌ രാമ ഇവാപരഃ॥ 7-182-18 (53423)
ഏകലവ്യം ഹി സാംഗുഷ്ഠമശക്താ ദേവദാനവാഃ।
സരാക്ഷസോരഗാഃ പാർഥ വിജേതും യുധി കർഹിചിത്॥ 7-182-19 (53424)
കിമു മാനുഷമാത്രേണ ശക്യഃ സ്യാത്പ്രതിവീക്ഷിതും।
ദൃഢമുഷ്ടിഃ കൃതീ നിത്യമസ്യമാനോ ദിവാനിശം॥ 7-182-20 (53425)
ത്വദ്ധിതാർഥം തു സ മയാ ഹതഃ സംഗ്രാമമൂർധനി॥ 7-182-21 (53426)
ചേദിരാജശ്ച വിക്രാന്തഃ പ്രത്യക്ഷം നിഹതസ്തവ।
സ ചാപ്യശക്യഃ സംഗ്രാമേ ജേതും സർവസുരാസുരൈഃ॥ 7-182-22 (53427)
വധാർഥം തസ്യ ജാതോഽഹമന്യേഷാം ച സുരദ്വിഷാം।
ത്വത്സഹായോ നരവ്യാഘ്ര ലോകാനാം ഹിതകാംയയാ॥ 7-182-23 (53428)
ഹിഡിംബബകകിർമീരാ ഭീമസേനേന പാതിതാഃ।
രാവണേന സമപ്രാണാ ബ്രഹ്മയജ്ഞവിനാശനാഃ॥ 7-182-24 (53429)
ഹതസ്തഥൈവ മായാവീ ഹൈഡിംബേനാപ്യലായുധഃ।
ഹൈഡിംബശ്ചാപ്യുപായേന ശക്ത്യാ കർണേന ഘാതിതഃ॥ 7-182-25 (53430)
യദി ഹ്യേനം നാഹനിഷ്യത്കർണഃ ശക്ത്യാ മഹാമൃധേ।
മയാം വധ്യോഽഭവിഷ്യത്സ ഭൈമസേനിർഘടോത്കചഃ।
മയാ ന നിഹതഃ പൂർവമേഷ യുഷ്മത്പ്രിയേപ്സയാ॥ 7-182-26 (53431)
ഏഷ ഹി ബ്രാഹ്മണദ്വേഷീ യജ്ഞദ്വേഷീ ച രാക്ഷസഃ।
ധർമസ്യ ലോപ്താ പാപാത്മാ തസ്മാദേവ നിപാതിതഃ।
വ്യംസിതാ ചാപ്യൂപായേന ശക്രദത്താ മയാഽനഘ॥ 7-182-27 (53432)
യേഹി ധർമസ്യ ലോപ്താരോ വധ്യാസ്തേ മമ പാണ്ഡവ।
ധർമസംസ്ഥാപനാർഥം ഹി പ്രതിജ്ഞൈഷാ മമാവ്യയാ॥ 7-182-28 (53433)
ബ്രഹ്മ സത്യം ദമഃ ശൌചം ധർമോ ഹീഃ ശ്രീർധൃതിഃ ക്ഷമാ।
യത്ര തത്ര രമേ നിത്യമഹം സത്യേന തേ ശപേ॥ 7-182-29 (53434)
ന വിഷാദസ്ത്വയാ കാര്യഃ കർണം വൈകർതനം പ്രതി।
ഉപദേക്ഷ്യാംയുപായം തേ യേന തം പ്രസഹിഷ്യസി॥ 7-182-30 (53435)
സുയോധനം ചാപി രണേ ഹനിഷ്യതി വൃകോദരഃ।
തസ്യാപി ച വധോപായം വക്ഷ്യാമി തവ പാണ്ഡവ॥ 7-182-31 (53436)
വർധതേ തുമുലസ്ത്വേഷ ശബ്ദഃ പചരമൂം പ്രതി।
വിദ്രവന്തി ച സൈന്യാനി ത്വദീയാനി ദിശോ ദശ॥ 7-182-32 (53437)
ലബ്ധലക്ഷ്യാ ഹി കൌരവ്യാ വിധമന്തി ചമൂം തവ।
ദഹത്യേഷ ച വഃ സൈന്യം ദ്രോണഃ പ്രഹരതാം വരഃ॥ ॥ 7-182-33 (53438)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ദ്വ്യശീത്യധികഥതതമോഽധ്യായഃ॥ 182 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-182-1 യോഗൈരുപായൈഃ॥ 5-182- രൌക്മിണേയപ്രധർഷിതഃ ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 5-182- വ്യംസിതാ വ്യർഥീകൃതാ ശക്തിരിതി ശേഷഃ॥ 5-182-ദ്വ്യശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 182 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 183
॥ ശ്രീഃ ॥
7.183. അധ്യായഃ 183
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ധൃതരാഷ്ട്രേണ സഞ്ജയംപ്രതി കർണേന അർജുനേ ശക്തേരമോക്ഷണകാരണപ്രശ്നേ സഞ്ജയേന സാത്യകിംപ്രതി കൃഷ്ണോക്തതദുത്തരകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-183-0 (53439)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-183-0x (4747)
ഏകവീരവധേ മോഘാ ശക്തിഃ സൂതാത്മജേ യദാ।
കസ്മാത്സർവാൻസമുത്സൃജ്യ സ താം പാർഥേ ന മുക്തവാൻ॥ 7-183-1 (53440)
തസ്മിൻഹതേ ഹതാ ഹി സ്യുഃ സർവേ പാണ്ഡവസൃഞ്ജയാഃ।
ഏകവീരവധേ കസ്മാദ്യുദ്ധേ ന ജയമാദധേ॥ 7-183-2 (53441)
ആഹൂതോ ന നിവർതേയമിതി തസ്യ മഹാവ്രതം।
സ്വയം മാർഗയിതവ്യഃ സ സൂതപുത്രേണ ഫൽഗുനഃ॥ 7-183-3 (53442)
തതോ ദ്വൈരഥമാനീയ ഫൽഗുനം ശക്തദത്തയാ।
ജഘാന ന വൃഷാ കസ്മാത്തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-183-4 (53443)
നൂനം ബുദ്ധിവിഹീനശ്ചാപ്യസഹായശ്ച മേ സുതഃ।
ശത്രുഭിർവ്യംസിതഃ പാപഃ കഥം നു സ ജയേദരീൻ॥ 7-183-5 (53444)
യാ ഹ്യസ്യ പരമാ ശക്തിർജയസ്യ ച പരായണം।
സാ ശഖ്തിർവാസുദേവേന വ്യംസിതാ ച ഘടോത്കചേ॥ 7-183-6 (53445)
കുണേര്യഥാ ഹസ്തഗതം ഹിയേദ്ബിൽവം ബലീയസാ।
തഥാ ശക്തിരമോഘാ സാ മോഘീഭൂതാ ഘടോത്കചേ॥ 7-183-7 (53446)
യഥാ വരാഹസ്യ ശുനശ്ച യുധ്യതോ--
സ്തയോരഭാവേ ശ്വപചസ്യ ലാഭഃ।
മന്യേ വിദ്വന്വാസുദേവസ്യ തദ്വ--
ദ്യുദ്ധേ ലാഭഃ കർണഹൈഡിംബയോർവൈ॥ 7-183-8 (53447)
ഘടോത്കചോ യദി ഹന്യാദ്വി കർണം
പരോ ലാഭഃ സ ഭവേത്പാണ്ഡവാനാം।
വൈകർതനോ വാ യദി തം നിഹന്യാ--
ത്തഥാപി കൃത്യം ശക്തിനാശാത്കൃതം സ്യാത്॥ 7-183-9 (53448)
ഇതി പ്രാജ്ഞഃ പ്രജ്ഞയൈതദ്വിചിന്ത്യ
ഘടോത്കചം സൂതപുത്രേണ യുദ്ധേ।
അഘാതയദ്വാസുദേവോ നൃസിംഹഃ
പ്രിയം കുർവൻപാണ്ഡവാനാം ഹിതം ച॥ 7-183-10 (53449)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-183-11x (4748)
ഏതച്ചികീർഷിതം ജ്ഞാത്വാ കർണേ മധുനിഹാ നൃപ।
നിയോജയാമാസ തദാ ദ്വൈരഥേ രാക്ഷസേശ്വരം॥ 7-183-11 (53450)
ഘടോത്കചം മഹാവീര്യം മഹാബുദ്ധിർജനാർദനഃ।
അമോഘായാ വിഘാതാർഥം രാജന്ദുർമന്ത്രിതേ തവ॥ 7-183-12 (53451)
തദൈവ കൃതകാര്യാ ഹി വയം സ്യാമ കുരൂദ്വഹ।
ന രക്ഷേദ്യദി കൃഷ്ണസ്തം പാർഥം കർണാൻമഹാരഥാത്॥ 7-183-13 (53452)
സാശ്വധ്വജരഥഃ സങ്ക്യേ ധൃതരാഷ്ട്ര പതേദ്ഭുവി।
വിനാ ജനാർദനം പാർഥോ യോഗാനാമീശ്വരം പ്രഭും॥ 7-183-14 (53453)
തൈസ്തൈരുപായൈർബഹുഭീ രക്ഷ്യമാണഃ സ പാർഥിവ।
ജയത്യഭിമുഖഃ ശത്രൂൻപാർഥഃ കൃഷ്ണേന പാലിതഃ॥ 7-183-15 (53454)
സവിശേഷം ത്വമേയാത്മാ കൃഷ്ണോ രക്ഷേന്ന ഫൽഗുനം।
ഹന്യാത്ക്ഷിപ്രം ഹി കൌന്തേയം ശക്തിർവൃക്ഷമിവാശനിഃ॥ 7-183-16 (53455)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-183-17x (4749)
വിരോധീ ച കുമന്ത്രീ ച പ്രാജ്ഞമാനീ മമാത്മജഃ।
യസ്യൈഷ സമതിക്രാന്തോ വധോപായോ ജയം പ്രതി॥ 7-183-17 (53456)
സ വാ കർണോ മഹാബുദ്ധിഃ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
ന മുക്തവാൻകഥം സൂത താമമോഘാം ധനഞ്ജയേ॥ 7-183-18 (53457)
തവാപി സമതിക്രാന്തമേതദ്ഗാവൽഗണേ കഥം।
ഏതമർഥം മഹാബുദ്ധേ യത്ത്വയാ നാവബോധിതഃ॥ 7-183-19 (53458)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-183-20x (4750)
ദുര്യോധനസ്യ ശകുനേർമമ ദുഃശാസനസ്യ ച।
രാത്രൌ രാത്രൌ ഭവത്യേഷാ നിത്യമേവ വികത്ഥനാ॥ 7-183-20 (53459)
ശ്വഃ സർവസൈന്യാനുത്സൃജ്യ ജഹി കർണ ധനഞ്ജയം।
പ്രേഷ്യവത്പാണ്ഡുപാഞ്ചാലാനുപഭോക്ഷ്യാമഹേ തതഃ॥ 7-183-21 (53460)
അഥവാ നിഹതേ പാർഥം പാണ്ഡവാന്യതമം തതഃ।
സ്ഥാപയേദ്യദി വാർഷ്ണേയസ്തസ്മാത്കൃഷ്ണോ ഹി ഹന്യതാം॥ 7-183-22 (53461)
കൃഷ്ണോ ഹി മൂലം പാണ്ഡൂനാം പാർഥഃ സ്കന്ധ ഇവോദ്ഗതഃ।
ശാഖാ ഇവേതരേ പാർഥാഃ പാഞ്ചാലാഃ പത്രസഞ്ജ്ഞിതാഃ॥ 7-183-23 (53462)
കൃഷ്ണാശ്രയാഃ കൃഷ്ണബലാഃ കൃഷ്ണനാഥാശ്ച പാണ്ഡവാഃ।
കൃഷ്ണഃ പരായണം ചൈഷാം ജ്യോതിഷാമിവ ചന്ദ്രമാഃ॥ 7-183-24 (53463)
തസ്മാത്പർണാനി ശാഖാശ്ച സ്കന്ധം ചോത്സൃജ്യ സൂതജ।
കൃഷ്ണം ഹി വിദ്വി പാണ്ഡൂനാം മൂലം സർവത്ര സർവദാ॥ 7-183-25 (53464)
ഹന്യാദ്യദി ഹി ദാശാർഹം കർണോ യാദവനന്ദനം।
കൃത്സ്നാ വസുമതീ രാജന്വശേ തസ്യ ന സംശയഃ॥ 7-183-26 (53465)
യദി ഹി സ നിഹതഃ ശയീത ഭൂമൌ
യദുകുലപാണ്ഡവനന്ദനോ മഹാത്മാ।
നനു തവ വസുധാ നരേന്ദ്ര സർവാ
സഗിരിസമുദ്രവനാ വശം വ്രജേത॥ 7-183-27 (53466)
സാ തു ബുദ്ധിഃ കൃതാഽപ്യേവം ജാഗ്രതി ത്രിദശേശ്വരേ।
അപ്രമേയേ ഹൃഷീകേശേ യുദ്ധകാലേ ത്വമുഹ്യത॥ 7-183-28 (53467)
അർജുനം ചാപി രാധേയാത്സദാ രക്ഷതി കേശവഃ।
ന ഹ്യേനമൈച്ഛത്പ്രമുഖേ സൌതേഃ സ്ഥാപയിതും രണേ॥ 7-183-29 (53468)
അന്യാംശ്ചാസ്മൈ രഥോദാരാനുപാസ്ഥാപയദച്യുതഃ।
അമോഘാം താം കഥം ശക്തിം മോഘാം കുര്യാമിതി പ്രഭോ॥ 7-183-30 (53469)
യശ്ചൈവം രക്ഷതേ പാർഥം കർണാത്കൃഷ്ണോ മഹാമനാഃ।
ആത്മാനം സ കഥം രാജന്ന രക്ഷേത്പുരുപോത്തമഃ॥ 7-183-31 (53470)
പരിചിന്ത്യ തു പശ്യാമി ചക്രായുധമരിന്ദമം।
ന സോഽസ്തി ത്രിഷു ലോകേഷു യോ ജയേത ജനാർദനം॥ 7-183-32 (53471)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-183-33x (4751)
തതഃ കൃഷ്ണം മഹാബാഹും സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
പപ്രച്ഛ രഥശാർദൂലഃ കർണം പ്രതി മഹാരഥഃ॥ 7-183-33 (53472)
അയം ച പ്രത്യയഃ കർണേ ശക്തിശ്ചാമിതവിക്രമാ।
കിമർഥം സൂതപുത്രേണ ന മുക്താ ഫൽഗുനേ തു സാ॥ 7-183-34 (53473)
വാസുദേവ ഉവാച। 7-183-35x (4752)
ദുഃശാസനശ്ച കർണശ്ച ശകുനിശ്ച മസൈന്ധവഃ।
സതതം മന്ത്രയന്തി സ്മ ദുര്യോധനപുരോഗമാഃ। 7-183-35 (53474)
കർണകർണ മഹേഷ്വാസ രണേഽമിതപരാക്രമ।
നാന്യസ്യ ശക്തിരേഷാ തേ മോക്തവ്യാ ജയതാം വര॥ 7-183-36 (53475)
ഋതേ മഹാരഥാത്കർണ കുന്തീപുത്രാദ്വനഞ്ജയാത്।
സ ഹി തേഷാമതിയശാ ദേവാനാമിവ വാസവഃ॥ 7-183-37 (53476)
തസ്മിന്വിനിഹതേ പാർഥേ പാണ്ഡവാഃ സൃഞ്ജയൈഃ സഹ।
ഭവിഷ്യന്തി ഗതാത്മാനഃ സുരാ ഇവ നിരഗ്നയഃ॥ 7-183-38 (53477)
തഥേതി ച പ്രതിജ്ഞാതം കർണേന ശിനിപുംഗവ।
ഹൃദി നിത്യം ച കർണസ്യ വധോ ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ॥ 7-183-39 (53478)
അഹമേവ തു രാധേയം മോഹയാമി യുധാംവര।
തതോ നാവാസൃജച്ഛക്തിം പാണ്ഡവേ ശ്വേതവാഹനേ॥ 7-183-40 (53479)
ഫൽഗുനസ്യ ഹി സാ മൃത്യുരിതി ചിന്തയതോഽനിശം।
ന നിദ്രാ ന ച മേ ഹാർഷോ മനസോഽസ്തി യുധാംവര॥ 7-183-41 (53480)
ഘടോത്കചേ വ്യംസിതാം തു ദൃഷ്ട്വാ താം ശിനിപുംഗവ।
മൃത്യോരാസ്യാന്തരാൻമുക്തം പസ്യാംയദ്യ ധനഞ്ജയം॥ 7-183-42 (53481)
ന പിതാ ന ച മേ മാതാ ന യൂയം ഭ്രാതരസ്തഥാ।
ന ച പ്രാണാസ്തഥാ രക്ഷ്യാ യഥാ ബീഭത്സുരാഹവേ॥ 7-183-43 (53482)
ത്രൈലോക്യരാജ്യാദ്യത്കിഞ്ചിദ്ഭവേദന്യത്സുദുർലഭം।
നേച്ഛേയം സാത്വതാഹം തദ്വിനാ പാർഥം ധനഞ്ജയം॥ 7-183-44 (53483)
അതഃ പ്രഹർഷഃ സുമഹാന്യുയുധാനാദ്യ മേഽഭവത്।
മൃതം പ്രത്യാഗതമിവ ദൃഷ്ട്വാ പാർഥം ധനഞ്ജയം॥ 7-183-45 (53484)
അതശ്ച പ്രഹിതോ യുദ്ധേ മയാ കർണായ രാക്ഷസഃ।
ന ഹ്യന്യഃ സമരേ രാത്രൌ ശക്തഃ കർണം പ്രബാധിതും॥ 7-183-46 (53485)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-183-47x (4753)
ഇതി സാത്യകയേ പ്രാഹ തദാ ദേവകിനന്ദനഃ।
ധനഞ്ജയഹിതേ യുക്തസ്തത്പ്രിയേ സതതം രതഃ॥ ॥ 7-183-47 (53486)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ത്ര്യശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 183 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-183-7 ഹിയേത് ഹിയേത॥ 5-183-11 ഏതത്പ്രകൃതശക്ത്യാർജുനഹനനം॥ 5-183-17 സവിശേഷാത്ത്വമോഘായാഃ കൃഷ്ണോഽരക്ഷത പാണ്ഡവമ ഇതി ഝ. പാഠഃ। ഏഷ കൃത്സ്നഃ ജയംപ്രതി അർജുനസ്യേത്യർഥഃ॥ 5-183-38 നിരഗ്നയോഽഗ്നിംവിനാ മുഖഹീനാ ഇവേത്യർഥഃ॥ 5-183-47 ഹിതേ ആമുഷ്മികേ ശ്രേയസി। പ്രിയേ ഐഹികേ കല്യാണേ॥ 5-183-183 വ്യശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 184
॥ ശ്രീഃ ॥
7.184. അധ്യായഃ 184
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കർണശക്തേർഘടോത്കചവധേന വൈഫല്യാദ്ധൃതരാഷ്ട്രേണ ശോചനം॥ 1 ॥ യുധിഷ്ഠിരേണ കൃഷ്ണേ ഘടോത്കചകൃതോപകാരനിവേദനപൂർവകം ശോചന॥ 2 ॥ വ്യാസേന ക്രോധാത്കർണജിഘാംസയാ ഗച്ഛന്തം യുധിഷ്ഠിരമേത്യ സമാശ്വാസനേന തം നിവർത്യ പുനരന്തർധാനം॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-184-0 (53487)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-184-0x (4754)
കർണദുര്യോധനാദീനാം ശകുനേഃ സൌബലസ്യ ച।
അപനീതം മഹത്താത തവ ചൈവ വിശേഷതഃ॥ 7-184-1 (53488)
യദി ജാനീഥ താം ശക്തിമേകഘ്നീം സതതം രണേ।
അനിവാര്യാമസഹ്യാം ച ദേവൈരപി സവാസവൈഃ॥ 7-184-2 (53489)
സാ കിമർഥം തു കർണേന പ്രവൃത്തേ സമരേ പുരാ।
ന ദേവകീസുതേ മുക്താ ഫൽഗുനേ വാഽപി സഞ്ജയ॥ 7-184-3 (53490)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-184-4x (4755)
സംഗ്രാമാദ്വിനിവൃത്താനാം സർവേഷാം നോ വിശാംപതേ।
രാത്രൌ കുരുകുലശ്രേഷ്ഠ മന്ത്രോഽയം സമജായത॥ 7-184-4 (53491)
പ്രഭാതമാത്രേ ശ്വോഭൂതേ കേശവായാർജുനായ വാ।
ശക്തിരേഷാ ഹി മോക്തവ്യാ കർണകർണേനി നിത്യശഃ॥ 7-184-5 (53492)
തതഃ പ്രഭാതസമയേ രാജൻകർണസ്യ ദൈവതൈഃ।
അന്യേഷാം ചൈവ യോധാനാം സാ ബുദ്ധിർനാശ്യതേ പുനഃ॥ 7-184-6 (53493)
ദൈവമേവ പരം മന്യേ യത്കർണോ ഹസ്തസംസ്ഥയാ।
ന ജഘാന രണേ പാർഥം കൃഷ്ണം വാ ദേവകീസുതം॥ 7-184-7 (53494)
തസ്യ ഹസ്തസ്ഥിതാ ശക്തിഃ കാലരാത്രിരിവോദ്യതാ।
ദൈവോപഹതബുദ്ധിത്വാന്ന താം കർണോ വിമുക്തവാൻ॥ 7-184-8 (53495)
കൃഷ്ണേ വാ ദേവകീപുത്രേ മോഹിതോ ദേവമായയാ।
പാർഥേ വാ ശക്രകൽപേ വൈ വധാർഥം വാസവീം പ്രഭോ॥ 7-184-9 (53496)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-184-10x (4756)
ദൈവേനോപഹതാ യൂയം സ്വബുദ്ധ്യാ കേശവസ്യ ച।
ഗതാ ഹി വാസവീ ഹത്വാ തൃണഭൂതം ഘടോത്കചം॥ 7-184-10 (53497)
കർണശ്ച മമ പുത്രാശ്ച സർവേ ചാന്യേ ച പാർഥിവാഃ।
തേന വൈ ദുഷ്പ്രണീതേന ഗതാ വൈവസ്വതക്ഷയം॥ 7-184-11 (53498)
ഭൂയ ഏവ തു മേ ശംസ യഥാ യുദ്ധമവർതത।
കൃരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച ഹൈഡിംബൌ നിഹതേ തദാ॥ 7-184-12 (53499)
യേ ച തേഽഭ്യദ്രവന്ദ്രോണം വ്യൂഢാനീകാഃ പ്രഹാരിണഃ।
സൃഞ്ജയാഃ സഹ പാഞ്ചാലൈസ്തേഽപ്യകുർവൻകഥം രണം॥ 7-184-13 (53500)
സൌമദത്തേർവധാദ്ദ്രോണമായാന്തം സൈന്ധവസ്യ ച।
അമർഷാജ്ജീവിതം ത്യക്ത്വാ ഗാഹമാനം വരൂഥിനീം॥ 7-184-14 (53501)
ജൃംഭമാണമിവ വ്യാഘ്രം വ്യാത്താനനമിവാന്തകം।
കഥം പ്രത്യുദ്യയുർദ്രോണമസ്യന്തം പാണ്ഡുസൃഞ്ജയാഃ॥ 7-184-15 (53502)
ആചാര്യം യേ ച തേഽരക്ഷന്ദുര്യോധനപുരോഗമാഃ।
ദ്രൌണികർണകൃപാസ്താത തേ വാഽകുർവൻകിമാഹവേ॥ 7-184-16 (53503)
ഭാരദ്വാജം ജിഘാംസന്തൌ സവ്യസാചിവൃകീദരൌ।
സമാർച്ഛൻമാമകാ യുദ്ധേ കഥം സഞ്ജയ ശംസ മേ॥ 7-184-17 (53504)
സിന്ധുരാജവധേനേമേ ഘടോത്കചവധേന തേ।
അമർപിതാഃ സുസങ്ക്രുദ്ധാ രണം ചക്രുഃ കഥം നിശി॥ 7-184-18 (53505)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-184-19x (4757)
ഹതേ ഘടോത്കചേ രാജൻകർണേന നിശി രാക്ഷസേ।
പ്രണദത്സു ച ഹൃഷ്ടേഷു താവകേഷു യുയുത്സുഷു॥ 7-184-19 (53506)
ആപതത്സു ച വേഗേന വധ്യമാനേ ബലേഽപി ച।
വിഗാഢായാം രജന്യാം ച രാജാ ദൈന്യം പരം ഗതഃ॥ 7-184-20 (53507)
അബ്രവീച്ച മഹാബാഹുർഭീമസേനമിദം വചഃ।
ആവാരയ മഹാബാഹോ ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ വാഹിനീം॥ 7-184-21 (53508)
ഹൈഡിംബേശ്ചൈവ ഘാതേന മോഹോ മാമാവിശൻമഹാൻ।
ഏവം ഭീമം സമാദിശ്യ സ്വരഥേ സമുപാവിശത്॥ 7-184-22 (53509)
അശ്രുപൂർണമുഖോ രാജാ നിഃശ്വസംശ്ച പുനഃപുനഃ।
കശ്മലം പ്രാവിശദ്ധോരം ദൃഷ്ട്വാ കർണസ്യ വിക്രമം॥ 7-184-23 (53510)
തം തഥാ വ്യഥിതം ദൃഷ്ട്വാ കൃഷ്ണോ വചനമബ്രവീത്॥ 7-184-24 (53511)
മാ വ്യഥാം കുരു കൌന്തേയ നൈതത്ത്വയ്യുപപദ്യതേ।
വൈക്ലവ്യം ഭരതശ്രേഷ്ഠ യഥാ പ്രാകൃതപൂരുഷേ॥ 7-184-25 (53512)
ഉത്തിഷ്ഠ രാജന്യുധ്വസ്വ വഹ ഗുർവീം ധുരം വിഭോ।
ത്വയി വൈക്ലവ്യമാപന്നേ സംശയോ വിജയേ ഭവേത്॥ 7-184-26 (53513)
ശ്രുത്വാ കൃഷ്ണസ്യ വചനം ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
വിമൃജ്യ നേത്രേ പാണിഭ്യാം കൃഷ്ണം വചനമബ്രവീത്॥ 7-184-27 (53514)
വിദിതാ മേ മഹാബാഹോ ധർമാണാം പരമാ ഗതിഃ।
ബ്രഹ്മഹത്യാഫലം തസ്യ യഃ കൃതം നാവബുധ്യതേ॥ 7-184-28 (53515)
അസ്മാകം ഹി വനസ്ഥാനാം ഹൈഡിംബേന മഹാത്സനാ।
ബാലേനാപി സതാ തേന കൃതം സാഹ്യം ജനാർദന॥ 7-184-29 (53516)
അസ്ത്രഹേതോർഗതം ജ്ഞാത്വാ പാണ്ഡവം സ്വേതവാഹനം।
അസൌ കൃഷ്ണ മഹേഷ്വാസഃ കാംയകേ മാമുപസ്ഥിതഃ॥ 7-184-30 (53517)
ഉഷിതശ്ച സഹാസ്മാഭിര്യാവന്നാസീദ്ധനഞ്ജയഃ।
ഗന്ധമാദനയാത്രായാം ദുർഗേഭ്യശ്ച സ്മ താരിതാഃ।
പാഞ്ചാലീ ച പരിശ്രാന്താ പൃഷ്ഠേനോഢാ മഹാത്മനാ॥ 7-184-31 (53518)
ആരംഭാംശ്ചൈവ യുദ്ധാനാം യദേഷ കൃതവാൻപ്രഭോ।
മദർഥേ ദുഷ്കരം കർമ കൃതം തേന മഹാഹവേ॥ 7-184-32 (53519)
സ്വഭാവാദ്യാ ച മേ പ്രീതിഃ സഹദേവേ ജനാർദന।
സൈവ മേ ദ്വിഗുണാ പ്രീതീ രാക്ഷസേന്ദ്രേ ഘടോത്കചേ॥ 7-184-33 (53520)
ഭക്തശ്ച മേഹാബാഹുഃ പ്രിയോഽസ്യാഹം പ്രിയശ്ച മേ।
തേന വിന്ദാമി വാർഷ്ണേയ കശ്മലം ശോകതാപിതാഃ॥ 7-184-34 (53521)
പശ്യ സൈന്യാനി വാർഷ്ണേയ ദ്രാവ്യമാണാനി കൌരവൈഃ।
ദ്രോണകർണൌ തു സംയത്തൌ പശ്യ യുദ്ധേ മഹാരഥൌ॥ 7-184-35 (53522)
നിശീഥേ പാണ്ഡവം സൈന്യമാഭ്യാം മാധവ മർദിതം।
ഗജാഭ്യാമിവ മത്താഭ്യാം യഥാ നലവനം മഹത്॥ 7-184-36 (53523)
അനാദൃത്യ ബലം ബാഹ്വോർഭീമസേനസ്യ മാധവ।
ചിത്രാസ്ത്രതാം ച പാർഥസ്യ വിക്രമന്തേ ച കൌരവാഃ॥ 7-184-37 (53524)
ഏഷ ദ്രോണശ്ച കർണശ്ച രാജാ ചൈവ സുയോധനഃ।
നിഹത്യ രാക്ഷസം യുദ്ധേ ഹൃഷ്ടാ നർദന്തി സംയുഗേ॥ 7-184-38 (53525)
കഥം വാഽസമാസു ജീവത്സു ത്വയി ചൈവ ജനാർദന।
ഹൈഡിംബിഃ പ്രാപ്തവാൻമൃത്യം സൂതപുത്രേണ സംഗതഃ॥ 7-184-39 (53526)
കദർഥീകൃത്യ നഃ സർവാൻപശ്യതഃ സവ്യസാചിനഃ।
നിഹതോ രാക്ഷസഃ കൃഷ്ണ ഭൈമസേനിർമഹാബലഃ॥ 7-184-40 (53527)
യദാഽഭിമന്യുർനിഹതോ ധാർതരാഷ്ട്രൈർദുരാത്മഭിഃ।
നാസീത്തത്ര രണേ കൃഷ്ണ സവ്യസാചീ മഹാരഥഃ॥ 7-184-41 (53528)
നിരുദ്വാശ്ച വയം സർവേ സൈന്ധവേന ദുരാത്മനാ।
നിമിത്തമഭവദ്ദ്രോണഃ സപുത്രസ്തത്ര കർമണി॥ 7-184-42 (53529)
ഉപദിഷ്ടോ വധോപായഃ കർണസ്യ ഗുരുണാ സ്വയം।
വ്യായച്ഛതശ്ച ഖംഗേന ദ്വിധാ ഖംഗം ചകാര ഹ॥ 7-184-43 (53530)
വ്യസനേ വർതമാനസ്യ കൃതവർമാ നൃശംസവത്।
അശ്വാഞ്ജഘാന സഹസാ തഥോഭൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ।
തഥേതരേ മഹേഷ്വാസാഃ സൌഭദ്രം യുധ്യപാതയൻ॥ 7-184-44 (53531)
അൽപേ ച കാരണേ കൃഷ്ണ ഹതോ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ।
സൈന്ധവോ യാദവശ്രേഷ്ഠ തച്ച നാതിപ്രിയം മമ॥ 7-184-45 (53532)
യദി ശത്രുവധോ ന്യായ്യോ ഭവേത്കർതും ഹി പാണ്ഡവൈഃ।
കർണദ്രോണൌ രണേ പൂർവം ഹന്തവ്യാവിതി മേ മതിഃ॥ 7-184-46 (53533)
ഏതൌ ഹി മൂലം ദുഃഖാനാമസ്മാകം പുരുഷർഷഭ।
ഏതൌ രണേ സമാസാദ്യ സമാശ്വസ്തഃ സുയോധനഃ॥ 7-184-47 (53534)
യത്ര വധ്യോ ഭവേദ്ദ്രോണഃ സൂതപുത്രശ്ച സാനുഗഃ।
തത്രാവധീൻമഹാബാഹുഃ സൈന്ധവം ദൂരവാസിനം॥ 7-184-48 (53535)
അവശ്യം തു മയാ കാര്യഃ സൂതപുത്രസ്യ നിഗ്രഹഃ।
തതോ യാസ്യാംയഹം വീര സ്വയം കർണജിഘാംസയാ॥ 7-184-49 (53536)
ഭീമസേനോ മഹാബാഹുർദ്രോണാനീകേന സംഗതഃ॥ 7-184-50 (53537)
ഏവമുക്ത്വാ യയൌ തൂർണം ത്വരമാണോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
സ വിഷ്ഫാര്യ മഹച്ചാപം ശംഖം പ്രധ്മാപ്യ ഭൈരവം॥ 7-184-51 (53538)
തതോ രഥസഹസ്രേണ ഗജാനാം ച ശതൈസ്ത്രിഭിഃ।
വാജിഭിഃ പഞ്ചസാഹസ്രൈഃ പാഞ്ചാലൈഃ സപ്രഭദ്രകൈഃ।
വൃതഃ ശിഖണ്ഡീ തവരിതോ രാജാനം പൃഷ്ഠതോഽന്വയാത്॥ 7-184-52 (53539)
തതോ ഭേരീഃ സമാജഘ്നുഃ പണവാനകഗോമുഖാൻ।
ശഹ്ഖശബ്ദരവാംശ്ചൈവ പാണിശബ്ദാംശ്ച ദംശിതാഃ।
പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവാശ്ചൈവ യുധിഷ്ഠിരപുരോഗമാഃ॥ 7-184-53 (53540)
തതോഽബ്രവീൻമഹാബാഹുർവാസുദേവോ ധനഞ്ജയം॥ 7-184-54 (53541)
ഏഷ പ്രയാതി ത്വരിതഃ ക്രോധാവിഷ്ടോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ജിഘാംസുഃ സൂതപുത്രസ്യ തസ്യോപേക്ഷാ ന യുജ്യതേ॥ 7-184-55 (53542)
ഏവമുക്ത്വാ ഹൃഷീകേശഃ ശീഘ്രമശ്വാനചോദയത്।
ദൂരം പ്രയാന്തം രാജാനമന്വഗച്ഛജ്ജനാർദനഃ॥ 7-184-56 (53543)
തം ദൃഷ്ട്വാ സഹസാ യാന്തം ഭൂതപുത്രജിഘാംസയാ।
ശോകോപഹതസങ്കൽപം ദഹ്യമാനമിവാഗ്നിനാ।
അഭിഗംയാബ്രവീദ്വ്യാസോ ധർമപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-184-57 (53544)
വ്യാസ ഉവാച। 7-184-58x (4758)
കർണമാസാദ്യ സംഗ്രാമേ ദിഷ്ട്യാ ജീവതി ഫൽഗുനഃ॥ 7-184-58 (53545)
സവ്യസാചിവധാകാങ്ക്ഷീ ശക്തിം രക്ഷിതവാൻഹി സഃ।
ന ചാഗാദ്ദ്വൈരഥം ജിഷ്ണുർദിഷ്ട്യാ തേന മഹാരണേ॥ 7-184-59 (53546)
സൃജേതാം സ്പർധിനാവേതൌ ദിവ്യാന്യസ്ത്രാണി സർവശഃ।
വധ്മാനേഷു ചാസ്ത്രേഷു പീഡിതഃ സൂതനന്ദനഃ॥ 7-184-60 (53547)
വാസവീം സമരേ ശക്തിം ധ്രുവം മുഞ്ചേദ്യുധിഷ്ഠിര।
തതോ ഭവേത്തേ വ്യസനം ഘോരം ഭരതസത്തമ॥ 7-184-61 (53548)
ദിഷ്ട്യാ രക്ഷോ ഹതം യുദ്ധേ സൂതപുത്രേണ മാനദ।
വാസവീം കാരണം കൃത്വാ കാലേനോപഹതോ ഹ്യസൌ॥ 7-184-62 (53549)
തവൈവ കാരണാദ്രക്ഷോ നിഹതം താത സംയുഗേ।
മാ ക്രുധോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ മാ ച ശോകേ മനഃ കൃഥാഃ॥ 7-184-63 (53550)
പ്രാണിനാമിഹ സർവേഷാമേഷാ നിഷ്ഠാ യുധിഷ്ഠിര।
ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതഃ സർവൈഃ പാർഥിവൈശ്ച മഹാത്മഭിഃ॥ 7-184-64 (53551)
കൌരവാൻസമരേ രാജൻപ്രതിയുധ്യസ്വ ഭാരത।
പഞ്ചമേ ദിവസേ താത പൃഥിവീ തേ ഭവിഷ്യതി॥ 7-184-65 (53552)
നിത്യം ച പുരുഷവ്യാഘ്ര ധർമമേവാനുചിന്തയ।
ആനൃശംസ്യം തപോ ദാനം ക്ഷമാം സത്യം ച പാണ്ഡവ॥ 7-184-66 (53553)
സേവേഥാഃ പരമപ്രീതോ യതോ ധർമസ്തതോ ജയഃ।
ഇത്യുക്ത്വാ പാണ്ഡവം വ്യാസസ്തത്രൈവാന്തരധീയത॥ ॥ 7-184-67 (53554)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ഘടോത്കചവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ചതുരശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 184 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-184-1 മഹത് ജയാലംബനമമോഘശക്തിരൂപമിതി ശേഷഃ। അപനീതം നാ ശിതം। മഹദപനീതം അന്യായ ഇതി വാ॥ 5-184-11 ദുഷ്പ്രണീതേന ദുർന യേന॥ 5-184-32 അഭിജ്ഞശ്ചൈവേതി ഝ. പാഠഃ॥ 5-184-184 ചതുരശീത്യധികശതതമോധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 185
॥ ശ്രീഃ ॥
7.185. അധ്യായഃ 185
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നിദ്രോപദ്രുതാനാം സൈന്യാനാമർജുനാജ്ഞയാ സ്വാപേന ശ്രാന്തിമപനീയ ചന്ദ്രോദയാനന്തരം യുദ്ധാരംഭഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-185-0 (53555)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-185-0x (4759)
വ്യാസേനൈവമഥോക്തസ്തു ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
സ്വയം കർണവധാദ്വീരോ നിവൃത്തോ ഭരതർഷഭ॥ 7-185-1 (53556)
ഘടോത്കചേ തു നിഹതേ സൂതപുത്രേണ താ നിശാം।
ദുഃഖാമർഷവശം പ്രാപ്തോ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-185-2 (53557)
ദൃഷ്ട്വാ ഭീമേന മഹതീം വാര്യമാണാം ചമൂം തവ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനമുവാചേദം കുംഭയോനിം നിവാരയ॥ 7-185-3 (53558)
ത്വം ഹി ദ്രോണവിനാശായ സമുത്പന്നോ ഹുതാശനാത്।
സശരഃ കവചീ ഖംഗീ ധന്വീ ച പരതാപനഃ।
അഭിദ്രവ രണേ ഹൃഷ്ടോ മാ ച തേ ഭീഃ കഥഞ്ചന॥ 7-185-4 (53559)
ജനമേജയഃ ശിഖണ്ഡീ ച ദൌർമുഖിശ്ച യശോധരഃ।
അഭിദ്രവന്തു സംഹൃഷ്ടാഃ കുംഭയോനിം സമന്തതഃ॥ 7-185-5 (53560)
നകുലഃ സഹദേവശ്ച ദ്രൌപദേയാഃ പ്രഭദ്രകാഃ।
ദ്രുപദശ്ച വിരാടശ്ച പുത്രഭാതൃസമന്വിതൌ॥ 7-185-6 (53561)
സാത്യകിഃ കേകയാശ്ചൈവ പാണ്ഡവശ്ച ധനഞ്ജയഃ।
അഭിദ്രവന്തു വേഗേന കുംഭയോനിവധേപ്സയാ॥ 7-185-7 (53562)
തഥൈവ രഥിനഃ സർവേ ഹസ്ത്യശ്വം യച്ച കിഞ്ചന।
പദാതാശ്ച രണേ ദ്രോണം പാതയന്തു മഹാരഥം॥ 7-185-8 (53563)
തഥാഽഽജ്ഞപ്താസ്തു തേ സർവേ പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
അഭ്യദ്രവന്ത വേഗേന കുംഭയോനിവധേപ്സയാ॥ 7-185-9 (53564)
ആഗച്ഛതസ്താൻസഹസാ സർവോദ്യോഗേന പാണ്ഡവാൻ।
പ്രതിജഗ്രാഹ സമരേ ദ്രോണഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ॥ 7-185-10 (53565)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ സർവോദ്യോഗേന പാണ്ഡവാൻ।
അഭ്യദ്രവത്സുസങ്ക്രുദ്ധ ഇച്ഛന്ദ്രോണസ്യ ജീവിതം॥ 7-185-11 (53566)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം ശ്രാന്തവാഹനസൈനികം।
പാണ്ഡവാനാം കുരൂണാം ച ഗർജതാമിതരേതരം॥ 7-185-12 (53567)
നിദ്രാന്ധാസ്തേ മഹാരാജ പരിശ്രാന്താശ്ച സംയുഗേ।
നാഭ്യപദ്യന്ത സമരേ കാഞ്ചിച്ചേഷ്ടാം മഹാരഥാഃ॥ 7-185-13 (53568)
ത്രിയാമാ രജനീ ചൈഷാ ഘോരരൂപാ ഭയാനകാ।
സഹസ്രയാമപ്രതിമാ ബഭൂവ പ്രാണഹാരിണീ॥ 7-185-14 (53569)
വധ്യതാം ച തഥാ തേഷാം ക്ഷതാനാം ച വിശേഷതഃ।
ഘോരാ രാത്രിഃ സമാജജ്ഞേ നിദ്രാന്ധാനാം വിശേഷതഃ॥ 7-185-15 (53570)
സർവേ ഹ്യാസന്നിരുത്സാഹാഃ ക്ഷത്രിയാ ദീനചേതസഃ।
തവ ചൈവ പരേഷാം ച ഗതാസ്ത്രാ വിഗതേഷവഃ॥ 7-185-16 (53571)
തേ തദാ പാരയന്തശ്ച ഭ്രമന്തശ്ച വിശേഷതഃ।
സ്വധർമമനുപശ്യന്തോ ന ജഹുഃ സ്വാമനീകിനീം॥ 7-185-17 (53572)
അസ്ത്രാണ്യന്യേ സമുത്സൃജ്യ നിദ്രാന്ധാഃ ശേരതേ ജനാഃ।
രഥേഷ്വന്യേ ഗജേഷ്വന്യേ ഹയേഷ്വന്യേ ച ഭാരത॥ 7-185-18 (53573)
നിദ്രാന്ധാ നോ ബുബുധിരേ കാഞ്ചിച്ചേഷ്ടാം നരാധിപ।
താനന്യേ സമരേ യോധാഃ പ്രേഷയന്തി യമക്ഷയം॥ 7-185-19 (53574)
സ്വപ്നായമാനാംസ്ത്വപരേ പരാനതിവിചേതസഃ।
ആത്മാനം സമരേ ജഘ്നുഃ സ്വാനേവ ച പരാനപി॥ 7-185-20 (53575)
നാനാവാചോ വിമുഞ്ചന്തോ നിദ്രാന്ധാസ്തേ മഹാരണേ॥ 7-185-21 (53576)
അസ്മാകം ച മഹാരാജ പരേഭ്യോ ബഹവോ ജനാഃ।
യോദ്ധവ്യമിതി തിഷ്ഠന്തോ നിദാസംരക്തലോചനാഃ॥ 7-185-22 (53577)
സംസർപന്തോ രണേ കേചിന്നിദ്രാന്ധാസ്തേ തഥാപരാൻ।
ജഘ്രുഃ ശൂരാ രണേ ശൂരാംസ്തസ്മിംസ്തമസി ദാരുണേ॥ 7-185-23 (53578)
ഹന്യമാനമഥാത്മാവനം പരൈശ്ച ബഹവോ ജനാഃ।
നാഭ്യജാനന്ത സമരേ നിദ്രയാ മോഹിതാ ഭൃശം॥ 7-185-24 (53579)
തേഷാമേതാദൃശീം ചേഷ്ടാം വിജ്ഞായ പുരുഷർഷഭഃ।
ഉവാച വാക്യം ബീഭത്സുരുച്ചൈഃ സന്നാദയന്ദിശഃ॥ 7-185-25 (53580)
ശ്രാന്താ ഭവന്തോ നിദ്രാന്ധാഃ സർവ ഏവ സവാഹനാഃ।
തമസാ ച വൃതേ സൈന്യേ രജസാ ബഹുലേന ച॥ 7-185-26 (53581)
തേ യൂയം യദി മന്യധ്വമുപാരമത സൈനികാഃ।
നിമീലയത ചാത്രൈവ രണഭൂമൌ മുഹൂർതകം॥ 7-185-27 (53582)
തതോ വിനിദ്രാ വിശ്രാന്താശ്ചന്ദ്രമസ്യുദിതേ പുനഃ।
സംസാധയിഷ്യഥാന്യോന്യം സ്വർഗായ കുരുപാണ്ഡവാഃ॥ 7-185-28 (53583)
തദ്വചഃ സർവധർമജ്ഞാ ധാർമികസ്യ വിശാംപതേ।
അരോചയന്ത സൈന്യാനി തഥാ ചാന്യോന്യമബ്രുവൻ॥ 7-185-29 (53584)
ചുക്രുശുഃ കർണകർണേനി തഥാ ദുര്യോധനേതി ച।
ഉപാരമത പാണ്ഡൂനാം വിരതാ ഹി വരൂഥിനീ॥ 7-185-30 (53585)
തഥാ വിക്രോശമാനസ്യ ഫൽഗുനസ്യ തതസ്തതഃ।
ഉപാരമത പാണ്ഡൂനാം സേനാ തവ ച ഭാരത॥ 7-185-31 (53586)
താമസ്യ വാചം ദേവാശ്ച ഋഷയശ്ച മഹാത്മനഃ।
സർവസൈന്യാനി ചാക്ഷുദ്രാം പ്രഹൃഷ്ടാഃ പ്രത്യപൂജയൻ॥ 7-185-32 (53587)
തത്സംപൂജ്യ വചോഽക്രൂരം സർവസൈന്യാനി ഭാരത।
മുഹൂർതമസ്വപന്രാജഞ്ശ്രാന്താനി ഭരതർഷഭ॥ 7-185-33 (53588)
സാ തു സംപ്രാപ്യ വിശ്രാമം ധ്വജിനീ തവ ഭാരത।
സുഖമാപ്തവതീ വീരമർജുനം പ്രത്യപൂജയത്॥ 7-185-34 (53589)
ത്വയി വേദാസ്തഥാസ്ത്രാണി ത്വയി ബുദ്ധിപരാക്രമൌ।
ധർമസ്ത്വയി മഹാബാഹോ ദയാ ഭൂതേഷു ചാനഘ॥ 7-185-35 (53590)
യച്ചാശ്വസ്താസ്തവേച്ഛാമഃ ശർമ പാർഥ തദസ്തു തേ।
മനസശ്ച പ്രിയാനർഥാന്വീര ക്ഷിപ്രമവാപ്നുഹി॥ 7-185-36 (53591)
ഇതി തേ തം നരവ്യാഘ്രം പ്രശംസന്തോ മഹാരഥാഃ।
നിദ്രയാ സമവാക്ഷിപ്താസ്തൂഷ്ണീമാസന്വിശാംപതേ॥ 7-185-37 (53592)
`വീരാ വാരണകുംഭേഷു സുഷുപുര്യുദ്ധകർശിതാഃ।
രാത്രൌ രതിപരിശ്രാന്താഃ കാമിനീനാം കുചേഷ്വിവ'॥ 7-185-38 (53593)
അശ്വപൃഷ്ഠേഷു ചാപ്യന്യേ രഥനീഡേഷു ചാപരേ।
ഗജസ്കന്ധഗതാശ്ചാന്യേ ശേരതേ ചാപരേ ക്ഷിതൌ॥ 7-185-39 (53594)
സായുധാഃ സഗദാശ്ചൈവ സഖംഗാഃ സപരശ്വഥാഃ।
സപ്രാസകവചാശ്ചാന്യേ നരാഃ സുപ്താഃ പൃഥക്പൃഥക്॥ 7-185-40 (53595)
ഗജാസ്തേ പന്നഗാഭോഗൈർഹസ്തൈർഭൂരേണുഗുണ്ഠിതൈഃ।
നിദ്രാന്ധാ വസുധാം ചക്രുർഘ്രാണനിഃ ശ്വാസശീതലാം॥ 7-185-41 (53596)
സുപ്താഃ ശുശുഭിരേ തത്ര നിഃശ്വസന്തോ മഹീതലേ।
വികീർണാ ഗിരയോ യദ്വന്നിഃശ്വസദ്ഭിർമഹോരഗൈഃ॥ 7-185-42 (53597)
സമാം ച വിഷമാം ചക്രുഃ ഖുരാഗ്രൈർവികൃതാം മഹീം।
ഹയാഃ കാഞ്ചനയോക്ത്രാസ്തേ കേസരാലംബിഭിര്യുഗൈഃ।
സുഷുപുസ്തത്ര രാജേന്ദ്ര യുക്താ വാഹേഷു സർവശഃ॥ 7-185-43 (53598)
ഏവം ഹയാശ്ച നാഗാശ്ച യോധാശ്ച ഭരതർപഭ।
യുദ്ധാദ്വിരംയ സുഷുപുഃ ശ്രമേണ മഹതാഽന്വിതാഃ॥ 7-185-44 (53599)
തത്തഥാ നിദ്രയാ ഭഗ്നം തദ്ബഭൌ നിഃസ്വനം ബലം।
കുശലൈഃ ശിൽപിഭിർന്യസ്തം പടേ ചിത്രമിവാദ്ഭുതം॥ 7-185-45 (53600)
തേ ക്ഷത്രിയാഃ കുണ്ഡലിനോ യുവാനഃ
പരസ്പരം സായകവിക്ഷതാംഗാഃ।
കുംഭേഷു ലീനാഃ സുഷുപുർഗജാനാം
കുചേഷു ലഗ്നാ ഇവ കാമിനീനാം॥ 7-185-46 (53601)
തതഃ കുമുദനാഥേന കാമിനീഗണ്ഡപാണ്ഡുനാ।
നേത്രാനന്ദേന ചന്ദ്രേണ മാഹേന്ദ്രീ ദിഗലങ്കൃതാ॥ 7-185-47 (53602)
ദശശതാക്ഷകകുബ്ദരിനിഃസൃതഃ
കിരണകേസരഭാസുരപിഞ്ജരഃ।
തിമിരവാരണവൃഥവിദാരണഃ
സമുദിയാദുദയാചലകേസരീ॥ 7-185-48 (53603)
ഹരവൃഷോത്തമഗാത്രസമദ്യുതിഃ
സ്മരശരാസനപൂർണസമപ്രഭഃ।
നവവധൃസ്മിതചാരുമനോഹരഃ
പ്രവിസൃതഃ കുമുദാകരബാന്ധവഃ॥ 7-185-49 (53604)
തതോ മുഹൂർതാദ്ഭഗവാൻപുരസ്താച്ഛശലക്ഷണഃ।
അരുണം ദർശയാമാസ ഗ്രസഞ്ജ്യോതിഃ പ്രഭാം പ്രഭുഃ॥ 7-185-50 (53605)
അരുണസ്യ തു തസ്യാനു ജാതരൂപസമപ്രഭം।
രശ്മിജാലം മഹച്ചന്ദ്രോ മന്ദം മന്ദമവാസൃജത്॥ 7-185-51 (53606)
ഉത്സാരയന്തഃ പ്രഭയാ തമസ്തേ ചന്ദ്രരശ്മയഃ।
പര്യഗച്ഛഞ്ഛനൈഃ സർവാ ദിശഃ ഖം ച ക്ഷിതിം തഥാ॥ 7-185-52 (53607)
തതോ മുഹൂർതാദ്ഭുവനം ജ്യോതിർഭൂതമിവാഭവത്।
അപ്രഖ്യമപ്രകാശം ച ജഗാമാശു തമസ്തഥാ॥ 7-185-53 (53608)
പ്രതിപ്രകാശിതേ ലോകേ ദിവാഭൂതേ നിശാകരേ।
വിചേരുർന വിചേരുശ്ച രാജന്നക്തഞ്ചരാസ്തതഃ॥ 7-185-54 (53609)
ബോധ്യമാനം തു തത്സൈന്യം രാജംശ്ചന്ദ്രസ്യ രശ്മിഭിഃ।
ബുബുധേ ശതപത്രാണാം വനം സൂര്യാംശുഭിര്യഥാ॥ 7-185-55 (53610)
യഥാ ചന്ദ്രോദയോദ്ധൂതഃ ക്ഷുഭിതഃ സാഗരോഽഭവത്।
തഥാ ചന്ദ്രോദയോദ്ധൂതഃ ക്ഷുഭിതശ്ച ബലാർണവഃ॥ 7-185-56 (53611)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം പുനരേവ വിശാംപതേ।
ലോകേ ലോകവിനാശായ പരം ലോകമഭീപ്സതാം॥ ॥ 7-185-57 (53612)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ പഞ്ചാശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 185 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-185-28 സംഗ്രാമമിതി ഝ.പാഠഃ॥ 5-185-185 പഞ്ചാശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 186
॥ ശ്രീഃ ॥
7.186. അധ്യായഃ 186
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനോപാലംഭകോപിതേന ദ്രോണേന പാർഥദുര്യോധനപ്രശംസാധിക്ഷേപപൂർവകം രണായ നിഃസരണം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-186-0 (53613)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-186-0x (4760)
തതോ ദുര്യോധനോ ദ്രോമമഭിഗംയാബ്രവീദിദം।
അമർഷവശമാപന്നോ ജനയൻഹർഷതേജസീ॥ 7-186-1 (53614)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-186-2x (4761)
ന മർഷണീയാഃ സംഗ്രാമേ വിശ്രമന്തഃ ശ്രമാന്വിതാഃ।
സപത്നാ ഗ്ലാനമനസോ ലബ്ധലക്ഷാ വിശേഷതഃ॥ 7-186-2 (53615)
യത്തു മർഷിതമസ്മാഭിർഭവതഃ പ്രിയകാംയയാ।
ത ഏതേ പരിവിശ്രാന്താഃ പാണ്ഡവാ ബലവത്തരാഃ॥ 7-186-3 (53616)
സർവഥാ പരിഹീനാഃ സ്മ തേജസാ ച ബലേന ച।
ഭവതാ പാല്യമാനാസ്തേ വിവർധന്തേ പുനഃപുനഃ॥ 7-186-4 (53617)
ദിവ്യാന്യസ്ത്രാണി സർവാണി ബ്രാഹ്മാദീനി ച യാനി ഹ।
താനി സർവാമി തിഷ്ഠന്തി ഭവത്യേവ വിശേഷതഃ॥ 7-186-5 (53618)
ന പാണ്ഡവേയാ ന വയം നാന്യേ ലോകേ ധനുർധരാഃ।
യുധ്യമാനസ്യ തേ തുല്യാഃ സത്യമേതദ്ബ്രവീമി തേ॥ 7-186-6 (53619)
സസുരാസുരഗന്ധർവാനിമാംʼലോകാന്ദ്വിജോത്തമ।
സർവാസ്ത്രവിദ്ഭവാൻഹന്യാദ്ദിവ്യൈരസ്ത്രൈർന സംശയഃ॥ 7-186-7 (53620)
സ ഭവാൻമർഷയത്യേനാംസ്തവ തുല്യാനവേത്യ ച।
ശിഷ്യത്വം വാ പുരസ്കൃത്യ മമ വാ മന്ദഭാഗ്യതാം॥ 7-186-8 (53621)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-186-9x (4762)
ഏവമുദ്ധർഷിതോ ദ്രോണഃ കോപിതശ്ച സുതേന തേ।
സമന്യുരബ്രവീദ്രാജന്ദുര്യോധനമിദം വചഃ॥ 7-186-9 (53622)
സ്ഥവിരഃ സൻപരം ശക്ത്യാ ഘടേ ദുര്യോധനാഹവേ।
അതഃ പരം മയാ കാര്യം ക്ഷുദ്രം വിജയഗൃദ്ധിനാ।
അനസ്ത്രവിദയം സർവോ ഹന്തവ്യോഽസ്ത്രവിദാ ജനഃ॥ 7-186-10 (53623)
യദ്ഭവാൻമന്യതേ ചാപി ശുഭം വാ യദി വാഽശുഭം।
തദ്വൈ കർതാഽസ്മി കൌരവ്യ വചനാത്തവ നാന്യഥാ॥ 7-186-11 (53625)
നിഹത്യ സർവപാഞ്ചാലാന്യുദ്ധേ കൃത്വാ പരാക്രമം।
വിമോക്ഷ്യേ കവചം രാജൻസത്യേനായുധമാലഭേ॥ 7-186-12 (53626)
മന്യസേ യച്ച കൌന്തേയമർജുനം ശ്രാന്തമാഹവേ।
തസ്യ വീര്യം മഹാബാഹോ ശൃണു സത്യേന കൌരവ॥ 7-186-13 (53627)
തം ന ദേവാ ന ഗന്ധർവാ ന യക്ഷാ ന ച രാക്ഷസാഃ।
ഉത്സഹന്തേ രണേ ജേതും കുപിതം സവ്യസാചിനം॥ 7-186-14 (53628)
ഖാണ്ഡവേ യേന ഭഗവാൻപ്രത്യുദ്യാതഃ സുരേശ്വരഃ।
സായകൈർവാരിതശ്ചാപി വർഷമാണോ മഹാത്മനാ॥ 7-186-15 (53629)
യക്ഷാ നാഗാസ്തഥാ ദൈത്യാ യേ ചാന്യേ ബലഗർവിതാഃ।
നിഹതാഃ പുരുഷേന്ദ്രേണ തച്ചാപി വിദിതം തവ॥ 7-186-16 (53630)
ഗന്ധർവാ ഘോഷയാത്രായാം ചിത്രസേനാദയോ ജിതാഃ।
യൂയം തൈർഹ്രിയമാണാശ്ച മോക്ഷിതാ ദൃഢധന്വനാ॥ 7-186-17 (53631)
നിവാതകവചാശ്ചാപി ദേവാനാം ശത്രവസ്തഥാ।
സുരൈരവധ്യാഃ സംഗ്രാമേ തേന വീരേണ നിർജിതാഃ॥ 7-186-18 (53632)
ദാനവാനാം സഹസ്രാണി ഹിരണ്യപുരവാസിനാം।
വിജിഗ്യേ പുരുഷവ്യാഘ്രഃ സ ശക്യോ മാനുഷൈഃ കഥം॥ 7-186-19 (53633)
പ്രത്യക്ഷം ചൈവ തേ സർവം യഥാ ബലമിദം തവ।
ക്ഷപിതം പാണ്ഡുപുത്രേണ ചേഷ്ടതാം നോ വിശാംപതേ॥ 7-186-20 (53634)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-186-21x (4763)
തം തദാഽഭിപ്രശംസന്തമർജുനം കുപിതസ്തദാ।
ദ്രോണം തവ സുതോ രാജൻപുനരേവേദമബ്രവീത്॥ 7-186-21 (53635)
അഹം ദുഃശാസനഃ കർണഃ ശകുനിർമാതുലശ്ച മേ।
ഹനിഷ്യാമോഽർജുനം സംഖ്യേ ദ്വിധാ കൃത്വാഽദ്യ ഭാരതീം।
`തിഷ്ഠ സ ത്വം മഹാബാഹോ നിത്യം ശിഷ്യഃ പ്രിയസ്തവ'॥ 7-186-22 (53636)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ഭാരദ്വാജോ ഹസന്നിവ।
അന്വവർതത രാജാനം സ്വസ്തി തേഽസ്ത്വിതി ചാബ്രവീത്॥ 7-186-23 (53637)
കോ ഹി ഗാണ്ഡീവധന്വാനം ജ്വലന്തമിവ തേജസാ।
അക്ഷയം ക്ഷപയേത്കശ്ചിത്ക്ഷത്രിയഃ ക്ഷത്രിയർഷഭം॥ 7-186-24 (53638)
തം ന വിത്തപതിർനേന്ദ്രോ ന യമോ ന ജലേശ്വരഃ।
നാസുരോരഗരക്ഷാംസി ക്ഷപയേയുഃ സഹായുധം॥ 7-186-25 (53639)
മൂഢാസ്ത്വേതാനി ഭാഷന്തേ യാനീമാന്യാത്ഥ ഭാരത।
യുദ്ധേ ഹ്യർജുനമാസാദ്യ സ്വസ്തിമാൻകോ വ്രജേദ്ഗൃഹാൻ॥ 7-186-26 (53640)
ത്വം തു സർവാഭിശങ്കിത്വാന്നിഷ്ഠുരഃ പാപനിശ്ചയഃ।
ശ്രേയസസ്ത്വദ്ധിതേ യുക്താംസ്തത്തദ്വക്തുമിഹേച്ഛസി॥ 7-186-27 (53641)
ഗച്ഛ ത്വമപി കൌന്തേയമാത്മാർഥേ ജഹി മാചിരം।
ത്വമപ്യാശംസസേ യോദ്ധും കുലജഃ ക്ഷത്രിയോ ഹ്യസി॥ 7-186-28 (53642)
ഇമാൻകിം ക്ഷത്രിയാൻസർവാൻഘാതയിഷ്യസ്യനാഗസഃ।
ത്വസ്യ മൂലം വൈരസ്യ തസ്മാദാസാദയാർജുനം॥ 7-186-29 (53643)
ഏഷ തേ മാതുലഃ പ്രാജ്ഞഃ ക്ഷത്രധർമമനുവ്രതഃ।
ദുർദ്യുതദേവീ ഗാന്ധാരേ പ്രയാത്വർജുനമാഹവേ॥ 7-186-30 (53644)
ഏഷോഽക്ഷകുശലോ ജിഹ്മോ ദ്യൂതകൃത്കിതവഃ ശഠഃ।
ദേവിതാ നികൃതിപ്രജ്ഞോ യുധി ജേഷ്യതി പാണ്ഡവാൻ॥ 7-186-31 (53645)
ത്വയാ കഥിതമത്യർഥം കർണേന സഹ ഹൃഷ്ടവത്।
അസകൃച്ഛൂന്യവൻമോഹാദ്വൃതരാഷ്ട്രസ്യ ശൃണ്വതഃ॥ 7-186-32 (53646)
അഹം ച താത കർണശ്ച ഭ്രാതാ ദുഃശാനശ്ച മേ।
പാണ്ഡുപുത്രാൻഹനിഷ്യാമഃ സഹിതാഃ സമരേ ത്രയഃ॥ 7-186-33 (53647)
ഇതി തേ കത്ഥമാനസ്യ ശ്രുതം സംസദിസംസദി।
അനുതിഷ്ഠ പ്രതിജ്ഞാം താം സത്യവാഗ്ഭവ തൈഃ സഹ॥ 7-186-34 (53648)
ഏഷ തേ പാണ്ഡവഃ ശത്രുരവിശങ്കോഽഗ്രതഃ സ്ഥിതഃ।
ക്ഷത്രധർമമവേക്ഷസ്വ ശ്ലാഘ്യസ്തവ വധോ ജയാത്॥ 7-186-35 (53649)
ദത്തം ഭുക്തമധീതം ച പ്രാപ്തമൈശ്വര്യമീപ്സിതം।
കൃതകൃത്യോഽനൃണശ്ചാസി മാ ഭൈര്യുധ്യസ്വ പാണ്ഡവം॥ 7-186-36 (53650)
ഇത്യുക്ത്വാ സമരേ ദ്രോണോ ന്യവർതത യതഃ പരേ।
ദ്വൈധീകൃത്യ തതഃ സേനാം യുദ്ധം സമഭവത്തദാ॥ ॥ 7-186-37 (53651)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ ഷഡശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 186 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 187
॥ ശ്രീഃ ॥
7.187. അധ്യായഃ 187
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണേന ദ്രുപദവിരാടാദീനാം വധഃ॥ 1 ॥ ഭീമേന നിഷ്ഠുരഭാഷണേന ധൃഷ്ടദ്യുംനമുദ്യോജ്യ ദ്രോണാനീകാഭിഗമനം॥ 2 ॥ ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധസമാപ്തിഃ॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-187-0 (53652)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-187-0x (4764)
ത്രിഭാഗമാത്രേഷായാം രാത്ര്യാം യുദ്ധമവർതത।
കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച സംഹൃഷ്ടാനാം വിശാംപതേ॥ 7-187-1 (53653)
അഥ ചന്ദ്രപ്രഭാം മുഷ്ണന്നാദിത്യസ്യ പുരഃസരഃ।
അരുണോഽഭ്യുദയാഞ്ചക്രേ താംരീകൃർവന്നിവാംബരം॥ 7-187-2 (53654)
`പ്രകാശമകരോദ്വ്യോമ ജഗത്സംരഞ്ജയന്നിവ'।
പ്രാച്യാം ദിശി സഹസ്രാംശോരരുണേനാരുണീകൃതം।
താപനീയം യഥാ ചക്രം ഭ്രാജതേ രവിമണ്ഡലം॥ 7-187-3 (53655)
തതോ രഥാശ്വാംശ്ച മനുഷ്യയാനാ--
ന്യുത്സൃജ്യ സർവേ കുരുപാണ്ഡുയോധാഃ।
ദിവാകരസ്യാഭിമുഖം ജപന്തഃ
സന്ധ്യാഗതാഃ പ്രാഞ്ജലയോ ബഭൂവുഃ॥ 7-187-4 (53656)
തതോ ദ്വൈധീകൃതേ സൈന്യേ ദ്രോണഃ സോമകപാണ്ഡവാൻ।
അഭ്യദ്രവത്സപാഞ്ചാലാന്ദുര്യോധനപുരോഗമഃ॥ 7-187-5 (53657)
ദ്വൈധീകൃതാൻകുരൂന്ദൃഷ്ട്വാ മാധവോഽർജുനമബ്രവീത്।
സപത്നാൻസവ്യതഃ കുര്യാഃ സവ്യസാചിന്നിമാൻകുരൂൻ॥ 7-187-6 (53658)
സ മാധവമനുജ്ഞായ കുരുഷ്വേതി ധനഞ്ജയഃ।
ദ്രോണകർണൌ മഹേഷ്വാസൌ സവ്യതഃ പര്യവർതത॥ 7-187-7 (53659)
അഭിപ്രായം തു കൃഷ്ണസ്യ ജ്ഞാത്വാ പരപുരഞ്ജയഃ।
ആജിശീർഷഗതം പാർഥം ഭീമസേനോഽഭ്യുവാച ഹ॥ 7-187-8 (53660)
ഭീമസേന ഉവാച। 7-187-9x (4765)
അർജുനാർജുന ബീഭത്സോ ശൃണുഷ്വൈതദ്വചോ മമ।
യദർഥം ക്ഷത്രിയാ സൂതേ തസ്യ കാലോഽയമാഗതഃ॥ 7-187-9 (53661)
അസ്മിംശ്ചേദാഗതേ കാലേ ശ്രേയോ ന പ്രതിപത്സ്യസേ।
അസംഭാവിതരൂപസ്ത്വം സുനൃശംസം കരിഷ്യസി॥ 7-187-10 (53662)
സത്യശ്രീധർമയശസാം വീര്യേണാനൃണ്യമാപ്നുഹി।
ഭിന്ധ്യനീകം യുധാംശ്രേഷ്ഠ പ്രതിജ്ഞാം സഫലാം കുരു॥ 7-187-11 (53663)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-187-12x (4766)
സ സവ്യസാചീ ഭീമേന ചോദിതഃ കേശവേന ച।
കർണദ്രോണാവതിക്രംയ സമന്താത്പര്യവാരയത്॥ 7-187-12 (53664)
തമാജിശീർഷമായാന്തം ദഹന്തം ക്ഷത്രിയർഷഭാൻ।
പരാക്രാന്തം പരാക്രംയ തതഃ ക്ഷത്രിയപുംഗവാഃ।
നാശക്നുവന്വാരയിതും വർധമാനമിവാനലം॥ 7-187-13 (53665)
അഥ ദുര്യോധനഃ കർണഃ ശകുനിശ്ചാപി സൌബലഃ।
അഭ്യവർഷഞ്ഛരവ്രാതൈഃ കുന്തീപുത്രം ധനഞ്ജയം॥ 7-187-14 (53666)
തേഷാമസ്ത്രാണി സർവേഷാമുത്തമാസ്ത്രവിദാം വരഃ।
കദർഥീകൃത്യ രാജേന്ദ്ര ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-187-15 (53667)
അസ്ത്രൈരസ്ത്രാണി സംവാര്യ ലഘുഹസ്തോ ധനഞ്ജയഃ।
സർവാനവിധ്യന്നിശിതൈർദശഭിർദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-187-16 (53668)
ഉദ്ധൂതാ രജസോ വൃഷ്ടിഃ ശരവൃഷ്ടിസ്തഥൈവ ച।
തമശ്ച ഘോരം ശബ്ദശ്ച തദാ സമഭവൻമഹാൻ॥ 7-187-17 (53669)
ന ദ്യൌർന ഭൂമിർന ദിശഃ പ്രാജ്ഞായന്ത തഥാഗതേ।
സൈന്യേന രജസാ മൂഢം സർവമൻഘമിവാഭവത്॥ 7-187-18 (53670)
നൈവ തേ ന വയം രാജൻപ്രാജ്ഞാസിഷ്മ പരസ്പരം।
`ശബ്ദമാത്രേണ ജാനീമോ വയം തേ ച പരസ്പരം'।
ഉദ്ദേശേന ഹി തേന സ്മ സമയുധ്യന്ത പാർഥിവാഃ॥ 7-187-19 (53671)
വിരഥാ രഥിനോ രാജൻസമാസാദ്യ പരസ്പരം।
കേശേഷു സമസജ്ജന്ത കവചേഷു ഭുജേഷു ച॥ 7-187-20 (53672)
ഹതാശ്വാ ഹതസൂതാശ്ച നിശ്ചേഷ്ടാ രഥിനോ ഹതാഃ।
ജീവന്ത ഇവ തത്ര സ്മ വ്യദൃശ്യന്ത ഭയാർദിതാഃ॥ 7-187-21 (53673)
ഹതാൻഗജാൻസമാശ്ലിഷ്യ പർവതാനിവ വാജിനഃ।
ഗതസത്വാ വ്യദൃശ്യന്ത തഥൈവ സഹ സാദിഭിഃ॥ 7-187-22 (53674)
തതസ്ത്വഭ്യവസൃത്യൈവ സംഗ്രാമാദുത്തരാം ദിശം।
ആതിഷ്ഠദാഹവേ ദ്രോണോ വിധൂമോഽഗ്നിരിവ ജ്വലൻ॥ 7-187-23 (53675)
തമാജിശീർഷാദേകാന്തമപക്രാന്തം നിശംയ തു।
സമകംപന്ത സൈന്യാനി പാണ്ഡവാനാം വിശാംപതേ॥ 7-187-24 (53676)
ഭ്രാജമാനം ശ്രിയാ യുക്തം ജ്വലന്തമിവ തേജസാ।
ദ്രോണം ദൃഷ്ട്വാ പരേ ത്രേസുശ്ചേരുർമംലുശ്ച ഭാരത॥ 7-187-25 (53677)
ആഹ്വയന്തം പരാനീകം പ്രഭിന്നമിവ വാരണം।
നൈനമാശംസിരേ ജേതും ദാനവാ വാസവം യഥാ॥ 7-187-26 (53678)
കേചിദാസന്നിരുത്സാഹാഃ കേചിത്ക്രുദ്ധാ മനസ്വിനഃ।
വിസ്മിതാശ്ചാഭവൻകേചിത്കേചിദ്വൃഷ്ടാഽഭവന്യുധി॥ 7-187-27 (53679)
ഹസ്തൈർഹസ്താഗ്രമപരേ പ്രത്യപിംപന്നരാധിപാഃ।
അപരേ ദശനൈരോഷ്ഠാനദശൻക്രോധമൂർച്ഛിതാഃ॥ 7-187-28 (53680)
വ്യാക്ഷിപന്നായുധാന്യന്യേ മമൃദുശ്ചാപരേ ഭുജാൻ।
അന്യേ ചാന്വപതന്ദ്രോണം ത്യക്താത്മാനോ മഹൌജസഃ॥ 7-187-29 (53681)
പാഞ്ചാലാസ്തു വിശേഷേണ ദ്രോണസായകപീഡിതാഃ।
സമസജ്ജന്ത രാജേന്ദ്ര സമരേ ഭൃശവേദനാഃ॥ 7-187-30 (53682)
തതോ വിരാടദ്രുപദൌ ദ്രോണം പ്രതി യയൂ രണേ।
തഥാ ചരന്തം സംഗ്രാമേ ഭൃശം സമരദുർജയം॥ 7-187-31 (53683)
ദ്രുപദസ്യ തതഃ പൌത്രാസ്ത്രയ ഏവ വിശാംപതേ।
ചേദയശ്ച മഹേഷ്വാസാ ദ്രോണമേവാഭ്യയുര്യുധി॥ 7-187-32 (53684)
തേഷാം ദ്രുപദപൌത്രാണാം ത്രയാണാം നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ത്രിഭിർദ്രോണോഽഹരത്പ്രാണാംസ്തേ ഹതാ ന്യപതൻഭുവി॥ 7-187-33 (53685)
തതോ ദ്രോണോഽജയദ്യുദ്ധേ ചേദികൈകേയസൃഞ്ജയാൻ।
മാത്സ്യാംശ്ചൈവാജയത്കൃത്സ്നാൻഭാരദ്വാജോ മഹാരഥാൻ॥ 7-187-34 (53686)
തതസ്തു ദ്രുപദഃ ക്രോധാച്ഛരവർഷമവാസൃജത്।
ദ്രോണം പ്രതി മഹാരാജ വിരാടശ്ചൈവ സംയുഗേ॥ 7-187-35 (53687)
തം നിഹത്യേഷുവർഷം തു ദ്രോണഃ ക്ഷത്രിയമർദനഃ।
തൌ ശരൈശ്ഛാദയാമാസ വിരാടദ്രുപദാവുഭൌ॥ 7-187-36 (53688)
ദ്രോണേന ച്ഛാദ്യമാനൌ തു ക്രുദ്ധൌ സംഗ്രാമമൂർധനി।
ദ്രോണം ശരൈർവിവ്യധതുഃ പരമം ക്രോധമാസ്ഥിതൌ॥ 7-187-37 (53689)
തത ദ്രോണോ മഹാരാജ ക്രോധാമർഷസമന്വിതഃ।
ഭല്ലാഭ്യാം ഭൃശതീക്ഷ്ണാഭ്യാം ചിച്ഛേദ ധനുഷീ തയോഃ॥ 7-187-38 (53690)
തതോ വിരാടഃ കുപിതഃ സമരേ തോമരാന്ദശ।
ദശ ചിക്ഷേപ ച ശരാന്ദ്രോണസ്യ വധകാങ്ക്ഷയാ॥ 7-187-39 (53691)
ശക്തിം ച ദ്രുപദോ ഘോരാമായസീം സ്വർണഭൂഷിതാം।
ചിക്ഷേപ ഭുജഗേന്ദ്രാഭാം ക്രുദ്ധോ ദ്രോണരഥം പ്രതി॥ 7-187-40 (53692)
തതോ ഭല്ലൈഃ സുനിശിതൈശ്ഛിത്ത്വാ താംസ്തോമാരാന്ദശ।
ശക്തിം കനകവൈദൂര്യാം ദ്രോണശ്ചിച്ഛേദ സായകൈഃ॥ 7-187-41 (53693)
തതോ ദ്രോണഃ സുപീതാഭ്യാം ഭല്ലാഭ്യാമരിമർദനഃ।
ദ്രുപദം ച വിരാടം ച പ്രേഷയാമാസ മൃത്യവേ॥ 7-187-42 (53694)
ഹതേ വിരാടേ ദ്രുപദേ കേകയേഷു തഥൈവ ച।
തഥൈവ ചേദിമാത്സ്യേഷു പാഞ്ചാലേഷു തഥൈവ ച॥ 7-187-43 (53695)
ഹതേഷു ത്രിഷു വീരേഷു ദ്രുപദസ്യ ച നപ്തൃഷു।
ദ്രോണസ്യ കർമ തദ്ദൃഷ്ട്വാ കോപദുഃഖസമന്വിതഃ।
ശശാപ രഥിനാം മധ്യേ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാമനാഃ॥ 7-187-44 (53696)
ഇഷ്ടാപൂർതാത്തഥാ ക്ഷാത്രാദ്ബ്രാഹ്മണ്യാച്ച സ നശ്യതു।
ദ്രോണോ യസ്യാദ്യ മുച്യേത യം വാ ദ്രോണഃ പരാഭവേത്॥ 7-187-45 (53697)
ഇതി തേഷാം പ്രതിശ്രുത്യ മധ്യേ സർവധനുഷ്മതാം।
ആയാദ്ദ്രോണം സഹാനീകാഃ പാഞ്ചാല്യഋ പരവീരഹാ॥ 7-187-46 (53698)
പാഞ്ചാലാസ്ത്വേകതോ ദ്രോണഭ്യഘ്നൻപാണ്ഡവൈഃ സഹ।
ദുര്യോധനശ്ച കർണശ്ച ശകുനിശ്ചാപി സൌബലഃ।
സോദര്യാശ്ച യഥാ മുഖ്യാസ്തേഽരക്ഷന്ദ്രോണമാഹവേ॥ 7-187-47 (53699)
രക്ഷ്യമാണം തഥാ ദ്രോണം സർവൈസ്തൈസ്തു മഹാരഥൈഃ।
യതമാനാസ്തു പാഞ്ചാലാ ന ശേകുഃ പ്രതിവീക്ഷിതും॥ 7-187-48 (53700)
തത്രാക്രുധ്യദ്ഭീമസേനോ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ മാരിഷ।
സ ഏനം വാഗ്ഭിരുഗ്രാഭിസ്തതക്ഷ പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-187-49 (53701)
ഭീമസേന ഉവാച। 7-187-50x (4767)
ദ്രുപദസ്യ കുലേ ജാതഃ സർവാസ്ത്രേഷ്വസ്ത്രവിത്തമഃ।
കഃ ക്ഷത്രിയോ മന്യമാനഃ പ്രേക്ഷേതാരിമവസ്ഥിതം॥ 7-187-50 (53702)
പിതൃപുത്രവധം പ്രാപ്യ പുംസ്ത്വം കോ വാ പ്രഹർഷയേത്।
വിശേഷതസ്തു ശപഥം ശപിത്വാ രാജസംസദി॥ 7-187-51 (53703)
ഏഷ വൈശ്വാനര ഇവ സമിദ്ധഃ സ്വേന തേജസാ।
ശരചാപേന്ധനോ ദ്രോണഃ ക്ഷത്രം ദഹതി തേജസാ॥ 7-187-52 (53704)
പുരാ കരോതി നിഃശേഷാം പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം।
സ്ഥിതാഃ പശ്യത മേ കർമ ദ്രോണമേവ വ്രജാംയഹം॥ 7-187-53 (53705)
ഇത്യുക്ത്വാ പ്രാവിശത്ക്രുദ്ധോ ദ്രോണാനീകം വൃകോദരഃ।
ശരൈഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൌർദ്രാവയംസ്തവ വാഹിനീം॥ 7-187-54 (53706)
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽപി പാഞ്ചാല്യഃ പ്രവിശ്യ മഹതീം ചമൂം।
ആസസാദ രണേ ദ്രോണം തദാസീത്തുമുലം മഹത്॥ 7-187-55 (53707)
നൈവ നസ്താദൃശം യുദ്ധം ദൃഷ്ടപൂർവം ന ച ശ്രുതം।
യഥാ സൂര്യോദയേ രാജൻസമുത്പിഞ്ജോഽഭവൻമഹാൻ॥ 7-187-56 (53708)
സംസക്താന്യേവ ചാദൃശ്യന്രഥവൃന്ദാനി മാരിഷ।
ഹതാനി ച വികീർണാനി സരീരാണി ശരീരിണാം॥ 7-187-57 (53709)
കേചിദന്യത്ര ഗച്ഛന്തഃ പഥി ചാന്യൈരുപദ്രുതാഃ।
വിമുഖാഃ പൃഷ്ഠതശ്ചാന്യേ താഡ്യന്തേ പാർശ്വതഃ പരേ॥ 7-187-58 (53710)
തഥാ സംസക്തയുദ്ധം തദഭവദ്ഭൃശദാരുണം।
അഥ സന്ധ്യാഗതഃ സൂര്യഃ ക്ഷണേന സമപദ്യത॥ ॥ 7-187-59 (53711)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ സപ്താശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 187 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-187-1 ത്രിഭാഗമാത്രശേഷായാം മുഹൂർതത്രയാവശിഷ്ടായാം। തത്ര സൂര്യോദയോത്തരം ത്രയോദശ്യാം ദ്രോണസ്യ നാശഃ। ത്രയോദശ്യാം ശുക്ലയി യുദ്ധാരംഭസ്യ--ഹേമന്തേ പ്രഥമേമാസേ ശുക്ലപക്ഷേ ത്രയോദശീം। പ്രവൃത്തം ഭാരതം യുദ്ധമിതി ഭാരതസാവിത്ര്യാമുക്തസ്യ ചോപപത്തിഃ സിധ്യതി॥ 5-187-44 ശശാപ ശപഥം കൃതവാൻ॥ 5-187-45 ഇഷ്ടം യാഗഹോമാദി। ആപൂർതം ക്ഷേത്രാരാമാദി। ക്ഷാത്രം ദ്രുപദകുലോത്പന്നത്വാത്। ബ്രാഹ്മണ്യം യാജോപയാജയോർബ്രാഹ്മണയേസ്തപസാ ബ്രാഹ്മണരൂപാദഗ്നേശ്ച ജാതത്വാത്। ഏതത്സർവം തസ്യ നശ്യതു। യസ്യ ശത്രുർദ്രോണോ മുച്യേത മരണം ന പ്രാപ്നുയാത്। യം വാ മാം വാ. ദ്രോണോ യദി പരാഭവേദിതി॥ 5-187-187 സപ്താശീത്യാധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 188
॥ ശ്രീഃ ॥
7.188. അധ്യായഃ 188
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധാരംഭഃ॥ 1 ॥ സങ്കുലയുദ്ധം। നകുലേന ദുര്യോധനപരാജയഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-188-0 (53712)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-188-0x (4768)
തേ തഥൈവ മഹാരാജ ദംശിതാ രണമൂർധനി।
സന്ധ്യാഗതം സഹസ്രാംശുമാദിത്യമുപതസ്ഥിരേ॥ 7-188-1 (53713)
ഉദിതേ തു സഹസ്രാംശൌ തപ്തകാഞ്ചനസപ്രഭേ।
പ്രകാശിതേഷു ലോകേഷു പുനര്യുദ്ധമവർതത॥ 7-188-2 (53714)
ദ്വന്ദ്വാനി തത്ര യാന്യാസൻസംസക്താനി പുരോദയാത്।
താന്യേവാഭ്യുദിതേ സൂര്യേ സമസജ്ജന്ത ഭാരത॥ 7-188-3 (53715)
രഥൈർഹയാ ഹയൈർനാഗാഃ പാദാതൈശ്ചാപി കുഞ്ജരാഃ।
ഹയൈർഹയാഃ സമാജഗ്മുഃ പാദാതാശ്ച പദാതിഭിഃ॥ 7-188-4 (53716)
രഥാ രഥൈരിഭൈർനാഗാസ്തഥൈവ ഭരതർഷഭ।
സംസക്താശ്ച വിയുക്താശ്ച യോധാഃ സന്ന്യപതന്രണേ॥ 7-188-5 (53717)
തേ രാത്രൌ കൃതകർമാണഃ ശ്രാന്താഃ സൂര്യസ്യ തേജസാ।
ക്ഷുത്പിപാസാപരീതാംഗാ വിസഞ്ജ്ഞാ ബഹവോഽഭവൻ॥ 7-188-6 (53718)
ശംഖബേരീമൃദംഗാനാം കുഞ്ജരാണാം ച ഗർജതാം।
വിഷ്ഫാരിതവികൃഷ്ടാനാം കാർമുകാണാം ച കൂജതാം॥ 7-188-7 (53719)
ശബ്ദഃ സമഭവദ്രാജന്ദിവിസ്പൃഗ്ഭരതർഷഭ।
ദ്രവതാം ച പദാതീനാം ശസ്ത്രാണാം പതതാമപി॥ 7-188-8 (53720)
ഹയാനാം ഹേഷതാം ചാപി രഥാനാം ച നിവർതതാം।
ക്രോശതാം ഗർജതാം ചൈവ തദാസീത്തുമുലം മഹത്॥ 7-188-9 (53721)
വിവൃദ്ധസ്തുമുലഃ ശബ്ദോ ദ്യാമഗച്ഛൻമഹാംസ്തദാ।
നാനായുധനികൃത്താനാം ചേഷ്ടതാമാതുരഃ സ്വനഃ॥ 7-188-10 (53722)
ഭൂമാവശ്രൂയത മഹാംസ്തദാഽഽസീത്കൃപണം മഹത്।
പതതാം പാത്യമാനാനാം പത്ത്യശ്വരഥദന്തിനാം॥ 7-188-11 (53723)
തേഷു സർവേഷ്വനീകേഷു വ്യതിഷക്തേഷ്വനേകശഃ।
സ്വേ സ്വാഞ്ജഘ്നുഃ പരേ സ്വാംശ്ച സ്വാൻപരേഷാം പരേ പരാൻ। 7-188-12 (53724)
വീരബാഹുവിസൃഷ്ടാശ്ച യോധേഷു ച ഗജേഷു ച।
രാശയഃ പ്രത്യദൃശ്യന്ത വാസസാം നേജനേഷ്വിവ॥ 7-188-13 (53725)
ഉദ്യതപ്രതിപിഷ്ടാനാം ഖംഗാനാം വീരബാഹുഭിഃ।
സ ഏവ ശബ്ദസ്തദ്രൂപോ വാസസാം നിജ്യതാമിവ॥ 7-188-14 (53726)
അർധാസിഭിസ്തഥാ ഖംഗൈസ്തോമരൈഃ സപരശ്വഥൈഃ।
നികൃഷ്ടയുദ്ധം സംസക്തം മഹദാസീത്സുദാരുണം॥ 7-188-15 (53727)
ഗജാശ്വകായപ്രഭവാം നരദേഹപ്രവാഹിനീം।
ശസ്ത്രമത്സ്യസുസംപൂർണാം മാംസശോണിതകർദമാം॥ 7-188-16 (53728)
ആർതനാദസ്വനവതീം പതാകാശസ്ത്രഫേനിലാം।
നദീം പ്രാവർതയന്വീരാഃ പരലോകൌഘഗാമിനീം॥ 7-188-17 (53729)
ശരശക്ത്യർദിതാ ക്ലാന്താ രാത്രിമൂഢാത്പചേതസഃ।
വിഷ്ടഭ്യ സർവഗാത്രാണി വ്യതിഷ്ഠൻഗജവാജിനഃ॥ 7-188-18 (53730)
സംശുഷ്കവദനാ വീരാഃ ശിരോഭിശ്ചാരുകുണ്ഡലൈഃ।
യുദ്ധോപകരണൈശ്ചാന്യൈസ്തത്രതത്ര ചകാശിരേ॥ 7-188-19 (53731)
ക്രവ്യാദസംഘൈരാകീർണം മൃതൈരർധമൃതൈരപി।
നാസീദ്രഥപഥസ്തത്ര സർവമായോധനം പ്രതി॥ 7-188-20 (53732)
മഞ്ജത്സു ചക്രേഷു രഥാൻസത്വമാസ്ഥായ വാജിനഃ।
കഥഞ്ചിദവഹൻശ്രാന്താ വേപമാനാഃ ശരാർദിതാഃ।
കുലസത്വബലോപേതാ വാജിനോ വാരണോപമാഃ॥ 7-188-21 (53733)
വിഹ്വലം തൂർണമുദ്ധാന്തം സഭയം ഭാരതാതുരം।
ബലമാസീത്തദാ സർവമൃതേ ദ്രോണാർജുനാവുഭൌ॥ 7-188-22 (53734)
താവേവാസ്താം നിലയനം താവാർതായനമേവ ച।
താവേവാന്യേ സമാസാദ്യ ജഗ്മുർവൈവസ്വതക്ഷയം॥ 7-188-23 (53735)
ആവിഗ്നമഭവത്സർവം കൌരവാണാം മഹദ്ബലം।
പാഞ്ചാലാനാം ച സംസക്തം ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ 7-188-24 (53736)
അന്തകാക്രീഡസദൃശം ഭീരൂണാം ഭയവർധനം।
പൃഥിവ്യാം രാജവംശ്യാനാമുത്ഥിതേ മഹതി ക്ഷയേ॥ 7-188-25 (53737)
ന തത്ര കർണം ദ്രോണം വാ നാർജുനം ന യുധിഷ്ഠിരം।
ന ഭീമസേനം ന യമൌ ന പാഞ്ചാല്യം ന സാത്യകിം॥ 7-188-26 (53738)
ന ച ദുഃശാസനം ദ്രൌണിം ന ദുര്യോധനസൌബലൌ।
ന കൃപം മദ്രരാജം ച കൃതവർമാണമേവ ച॥ 7-188-27 (53739)
ന ചാന്യാന്നൈവ ചാത്മാനം ന ക്ഷിതിം ന ദിശസ്തഥാ।
പശ്യാമ രാജൻസംസക്താൻസൈന്യേന രജസാ ധൃതാൻ॥ 7-188-28 (53740)
സംഭ്രാന്തേ തുമുലേ ഘോരേ രജോമേഘേ സമുത്ഥിതേ।
ത്രിയാമാമിവ സംപ്രാപ്താമമന്യന്ത നിശാചരാഃ॥ 7-188-29 (53741)
ന ജ്ഞായന്തേ കൌരവേയാ ന പാഞ്ചാലാ ന പാണ്ഡവാഃ।
ന ദിശോ ദ്യൌർന ചോർവീ ച ന സമം വിഷമം തഥാ॥ 7-188-30 (53742)
ഹസ്തസംസ്പർശമാപന്നാൻപരാനപ്യഥവാ സ്വകാൻ।
ന്യപാതയംസ്തദാ യുദ്ധേ നരാഃ സ്മ വിജയൈഷിണഃ॥ 7-188-31 (53743)
ഉദ്ധൂതത്വാത്തു രജസഃ പ്രസേകാച്ഛോണിതസ്യ ച।
പ്രാശാംയത രജോ ഭൌമം ശീഘ്രത്വാദനിലസ്യ ച॥ 7-188-32 (53744)
തത്ര നാഗാ ഹയാ യോധാ രഥിനോഽഥ പദാതയഃ।
പാരിജാതവനാനീവ വ്യരോചന്രുധിരോക്ഷിതാഃ॥ 7-188-33 (53745)
തതോ ദുര്യോധനഃ കർണോ ദ്രോണോ ദുഃശാസനസ്തഥാ।
പാണ്ഡവൈഃ സമസജ്ജന്ത ചതുർഭിശ്ചതുരോ രഥാഃ॥ 7-188-34 (53746)
ദുര്യോധനഃ സഹ ഭ്രാത്രാ യമാഭ്യാം സമസജ്ജത।
വൃകോദരേണ രാധേയോ ഭാരദ്വാജേന ചാർജുനഃ॥ 7-188-35 (53747)
തദ്ധോരം മഹദാശ്ചര്യം യുദ്ധം ദൈവാസുരോപമം।
രഥർഷഭാണാമുഗ്രാണാം സന്നിപാതമമാനുഷം॥ 7-188-36 (53748)
രഥമാർഗൈർവിചിത്രൈസ്തൈർവിചിത്രരഥസങ്കുലം।
അപശ്യന്രഥിനോ യുദ്ധം വിചിത്രം ചിത്രയോധിനാം॥ 7-188-37 (53749)
യതമാനാഃ പരാക്രാന്താഃ പരസ്പരജിഗീഷവഃ।
ജീമൂതാ ഇവ ഘർമാന്തേ ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 7-188-38 (53750)
തേ രഥാൻസൂര്യസങ്കാശാനാസ്ഥിതാഃ പുരുഷർഷഭാഃ।
അശോഭന്ത യഥാ മേഘാഃ ശാരദാശ്ചലവിദ്യുതഃ॥ 7-188-39 (53751)
യോധാസ്തേ തു മഹാരാജ ക്രോധാമർഷസമന്വിതാഃ।
സ്പർധിനശ്ച മഹേഷ്വാസാഃ കൃതയത്നാ ധനുർധരാഃ।
അഭ്യഗച്ഛംസ്തഥാഽന്യോന്യം മത്താ ഗജവൃഷാ ഇവ॥ 7-188-40 (53752)
ന നൂനം ദേഹഭേദോഽസ്തി കാലേ രാജന്നനാഗതേ।
യത്ര സർവേ ന യുഗപദ്വ്യശീര്യന്ത മഹാരഥാഃ॥ 7-188-41 (53753)
ബാഹുഭിശ്ചപരണൈശ്ചിന്നൈഃ ശിരോഭിശ്ച സകുണ്ഡലൈഃ।
കാർമുകൈർവിശിഖൈഃ പ്രാസൈഃ ഖംഗൈഃ പരശുപട്ടസൈഃ॥ 7-188-42 (53754)
നാലീകൈഃ ക്ഷുദ്രനാരാചൈർനഖരൈഃ ശക്തിതോമരൈഃ।
അന്യൈശ്ച വിവിധാകാരൈർധൌതൈഃ പ്രഹരണോത്തമൈഃ॥ 7-188-43 (53755)
വിചിത്രൈർവിവിധാകാരൈഃ ശരീരാവരണൈരപി।
വിചിത്രൈശ്ച രഥൈർഭഗ്നൈർഹതൈശ്ച ഗജവാജിഭിഃ॥ 7-188-44 (53756)
ശൂന്യൈശ്ചൈവ നഗാകാരൈർഹതയോധധ്വജൈ രഥൈഃ।
അമനുഷ്യൈർഹയൈസ്ത്രസ്തൈഃ കൃഷ്യമാണൈസ്തതസ്തതഃ॥ 7-188-45 (53757)
വാതായമാനൈരസകൃദ്ധതവീരൈരലങ്കൃതൈഃ।
വ്യജനൈഃ കങ്കടൈശ്ചൈവ ധ്വജൈശ്ച വിനിപാതിതൈഃ॥ 7-188-46 (53758)
ഛത്രൈരാഭരണൈർവസ്ത്രൈർമാല്യൈശ്ച സസുഗന്ധിഭിഃ।
ഹാരൈഃ കിരീടൈർമുകുടൈരുഷ്ണീഷൈഃ കിങ്കിണീഗണൈഃ॥ 7-188-47 (53759)
ഉരസ്ഥൈർമണിഭിർനിഷ്കൈശ്ചൂഡാമണിഭിരേവ ച।
ആസീദായോധനം തത്ര നഭസ്താരാഗണൈരിവ॥ 7-188-48 (53760)
തതോ ദുര്യോധനസ്യാസീന്നകുലേന സമാഗമഃ।
അമർഷിതേന ക്രുദ്ധസ്യ ക്രുദ്ധേനാമർഷിതസ്യ ച॥ 7-188-49 (53761)
അപസവ്യം ചകാരാഥ മാദ്രീപുത്രസ്തവാത്മജം।
കിരഞ്ഛരശതൈർഹൃഷ്ടസ്തത്ര നാദോ മഹാനഭൂത്॥ 7-188-50 (53762)
അപസവ്യം കൃതം സംഖ്യേ ഭ്രാതൃവ്യേനാത്യമർഷിണാ।
നാമൃഷ്യത തമപ്യാജൌ പ്രതിചക്രേ പരന്തപഃ।
പുത്രസ്തവ മഹാരാജ രാജാ ദുര്യോധനോ ദ്രുതം॥ 7-188-51 (53763)
തതഃ പ്രതിചികീർഷന്തമപസവ്യം തു തേ സുതം।
ന്യവാരയത തേജസ്വീ നകുലശ്ചിത്രമാർഗവിത്॥ 7-188-52 (53764)
സ സർവതോ നിവാര്യൈനം ശരജാലേന പീഡയൻ।
വിമുഖം നകുലശ്ചക്രേ തത്സൈന്യാഃ സമപൂജയൻ॥ 7-188-53 (53765)
തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി നകുലോ ബഭാഷേ തനയം തവ।
സംസ്മൃത്യ സർവദുഃഖാനി തവ ദുർമന്ത്രിതം ച തത്॥ ॥ 7-188-54 (53766)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണവധപർവണി ചതുർദശരാത്രിയുദ്ധേ അഷ്ടാശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 188 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-188-12 സ്വേ കൌരവാഃ സ്വാൻ സ്വഭൃത്യാൻപരേ പാണ്ഡവാഃ സ്വാൻ സ്വഭൃത്യാൻ। സ്വേ ഇത്യനുവർതതേ। പരേഷാം പാണ്ഡവാനാം സ്വാൻ സ്വേ കൌരവാഃ പരേഷാം പാണ്ഡവാനാം പരാൻ കൌരവാൻ പരേ പാണ്ഡവാ ജഘ്നുരിത്യന്വയഃ। പരേഷാമിത്യുഭയത്ര സംബധ്യതേ। സ്വപരവിഭാഗോ വക്തുഃ സഞ്ജയസ്യാനുരോധാത്॥ 5-188-13 നിജ്യന്തേ പ്രക്ഷാല്യന്തേ വാസാംസി യേഷു തേ പ്രദേശാ നേജനാനി തേഷു യഥാ വാസസാം രാശയോ ഭവന്ത്യേവമുദ്യതാനാം പ്രതികൂലം പിഷ്ടാനാം ച ഖംഗാനാം രാശയഃ പ്രത്യദൃശ്യന്ത। നിജ്യതാം ക്ഷാലനൈഃ ഉദ്യംയോദ്യംയ ശിലായാം സ്ഫാല്യമാനാനാം। സ്ലോകദ്വയം॥ 5-188-14 നിജ്യന്തേ പ്രക്ഷാല്യന്തേ വാസാംസി യേഷു തേ പ്രദേശാ നേജനാനി തേഷു യഥാ വാസസാം രാശയോ ഭവന്ത്യേവമുദ്യതാനാം പ്രതികൂലം പിഷ്ടാനാം ച ഖംഗാനാം രാശയഃ പ്രത്യദൃശ്യന്ത। നിജ്യതാം ക്ഷാലനൈഃ ഉദ്യംയോദ്യംയ ശിലായാം സ്ഫാല്യമാനാനാം। സ്ലോകദ്വയം॥ 5-188-15 അർധാസിഭിരേകധാരൈഃ॥ 5-188-23 നിലയനമാശ്രയഃ। ആർതായനം ആർതാനാം ഭയവാരണം സ്വീയാനാം। ശത്രൂണാം തു താവേവ മൃത്യുകരാവിത്യർഥഃ॥ 5-188-34 ചതുരശ്ചത്വാരഃ॥ 5-188-35 ഭ്രാത്രാ ദുഃശാസനേന॥ 5-188-188 അഷ്ടാശീത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 189
॥ ശ്രീഃ ॥
7.189. അധ്യായഃ 189
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണാർജുനാദീനാം സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-189-0 (53767)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-189-0x (4769)
തതോ ദുഃശാസനഃ ക്രുദ്ധഃ സഹദേവമുപാദ്രവത്।
രഥവേഗേന തീവ്രേണ കംപയന്നിവ മേദിനീം॥ 7-189-1 (53768)
തസ്യാപതത ഏവാശു ഭല്ലേനാമിത്രകർശനഃ।
മാദ്രീപുത്രഃ ശിരോ യന്തുഃ സശിരസ്ത്രാണമച്ഛിനത്॥ 7-189-2 (53769)
നൈനം ദുഃശാസനഃ സൂതം നാപി കശ്ചന സൈനികഃ।
കൃത്തോത്തമാംഗമാശുത്വാത്സഹദേവേന ബുദ്ധവാൻ॥ 7-189-3 (53770)
യദാ ത്വസംഗൃഹീതത്വാത്പ്രയാന്ത്യശ്വാ യഥാസുഖം।
തതോ ദുഃശാസനഃ സൂതം ബുബുധേ ഗതചേതസം॥ 7-189-4 (53771)
സ ഹയാൻസന്നിഗൃഹ്യാജൌ സ്വയം ഹയവിശാരദഃ।
യുയുധേ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠോ ലഘു ചിത്രം ച സുഷ്ഠു ച॥ 7-189-5 (53772)
തദസ്യാപൂജയൻകർമ സ്വേ പരേ ചാപി സംയുഗേ।
ഹതസൂതരഥേനാജൌ വ്യചരദ്യദഭീതവത്॥ 7-189-6 (53773)
സഹദേവസ്തു താനശ്വാംസ്തീക്ഷ്ണൈർബാണൈരവാകിരത്।
പീഡ്യമാനാഃ ശരൈശ്ചാശു പ്രാദ്രവംസ്തേ തതസ്തതഃ॥ 7-189-7 (53774)
സ രശ്മിഷു വിഷക്തത്വാദുത്സർജ ശരാസനം।
ധനുഷാ കർമ കുർവംസ്തു രശ്മീംശ്ച പുനരുത്സൃജത്॥ 7-189-8 (53775)
ഛിദ്രേഷ്വേതേഷു തം ബാണൈർമാദ്രീപുത്രോഽഭ്യവാകിരത്।
പരീപ്സംസ്ത്വത്സുതം കർണസ്തദന്തരമവാപതത്॥ 7-189-9 (53776)
വൃകോദരസ്തതഃ കർണം ത്രിഭിർഭല്ലൈഃ സമാഹിതഃ।
ആകർണപൂർണൈരഭ്യഘ്നദ്ബാഹ്വോരുരസി ചാനദത്॥ 7-189-10 (53777)
സ നിവൃത്തസ്തതഃ കർണഃ സംഘട്ടിത ഇവോരഗഃ।
ഭീമമാവാരയാമാസ വികിരന്നിശിതാഞ്ഛരാൻ।
തതോഽഭൂത്തുമുലം യുദ്ധം ഭീമരാധേയയോസ്തദാ॥ 7-189-11 (53778)
തൌ വൃഷാവിവ നർദന്തൌ വിവൃത്തനയനാവുഭൌ।
വേഗേന മഹതാഽന്യോന്യം സംരബ്ധാവഭിപേതതുഃ॥ 7-189-12 (53779)
അഭിസംശ്ലിഷ്ടയോസ്തത്ര തയോരാഹവശൌണ്ഡയോഃ।
വിച്ഛിന്നശരപാതത്വാദ്ഗദായുദ്ധമവർതത॥ 7-189-13 (53780)
ഗദയാ ഭീമസേനസ്തു കർണസ്യ രഥകൂബരം।
ബിഭേദ ശതധാ രാജംസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-189-14 (53781)
തതോ ഭീമസ്യ രാധേയോ ഗദാമാവിധ്യ വീര്യവാൻ।
അവാസൃജദ്രഥേ താം തു ബിഭേദ ഗദയാ ഗദാം॥ 7-189-15 (53782)
തതോ ഭീമഃ പുനർഗുർവീം ചിക്ഷേപാധിരഥേർഗദാം।
താം ഗദാം ബഹുഭിഃ കർണഃ സുപുംഖൈഃ സുപ്രവേജിതൈഃ॥ 7-189-16 (53783)
പ്രത്യവിധ്യത്പുനശ്ചാന്യൈഃ സാ ഭീമം പുനരാവ്രജത്।
വ്യാലീവ മന്ത്രാഭിഹതാ കർണബാണൈരഭിദ്രുതാ॥ 7-189-17 (53784)
തസ്യാഃ പ്രതിനിപാതേന ഭീമസ്യ വിപുലോ ധ്വജഃ।
പപാത സാരഥിശ്ചാസ്യ മുമോഹ ച ഗദാഹതഃ॥ 7-189-18 (53785)
സ കർണം സായകാനഷ്ടൌ വ്യസൃജത്ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
തൈസ്തസ്യ നിശിതൈസ്തീക്ഷ്ണൈർഭീമസേനോ മഹാബലഃ॥ 7-189-19 (53786)
ചിച്ഛേദ പരവീരഘ്നഃ പ്രഹസന്നിവ ഭാരത।
ധ്വജം ശരാസനം ചൈവ ശരാവാപം ച ഭാരത॥ 7-189-20 (53787)
കർണോഽപ്യന്യദ്ധനുർഗൃഹ്യ ഹേമപൃഷ്ഠം ദുരാസദം।
തതഃ പുനസ്തു രാധേയോ ഹയാനസ്യ രഥേഷുഭിഃ।
ഋക്ഷവർണാഞ്ജഘാനാശു തഥോഭൌ പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 7-189-21 (53788)
സ വിപന്നരഥോ ഭീമോ നകുലസ്യാപ്ലുതോ രഥം।
ഹരിര്യഥാ ഗിരേഃ ശൃംഗം സമാക്രമദരിന്ദമഃ॥ 7-189-22 (53789)
തഥാ ദ്രോണാർജുനൌ ചിത്രമയുധ്യേതാം മഹാരഥൌ।
ആചാര്യശിഷ്യൌ രാജേന്ദ്ര കൃതപ്രതികൃതൌ യുധി॥ 7-189-23 (53790)
ലഘുസന്ധാനയോഗാഭ്യാം രഥയോശ്ച രണേന ച।
മോഹയന്തൌ മനുഷ്യാണാം ചക്ഷൂംഷി ച മനാംസി ച॥ 7-189-24 (53791)
ഉപാരമന്ത തേ സർവേ യോധാഽസ്മാകം പരേ തഥാ।
വിചിത്രാൻപൃതനാമധ്യേ രഥമാർഗാനുദീര്യ തൌ। 7-189-25 (53792)
അന്യോന്യമപസവ്യം ച കർതും വീരൌ തദേഷതുഃ॥ 7-189-26 (53793)
പരാക്രമം തയോര്യോധാ ദദൃശുസ്തേ സുവിസ്മിതാഃ॥ 7-189-27 (53794)
തയോഃ സമഭവദ്യുദ്ധം ദ്രോണപാണ്ഡവയോർമഹത്।
ആമിഷാർഥേ മഹാരാജ ഗഗനേ ശ്യേനയോരിവ॥ 7-189-28 (53795)
യദ്യച്ചകാര ദ്രോണസ്തു കുന്തീപുത്രജിഗീഷയാ।
തത്തത്പ്രതിജഘാനാശു പ്രഹസംസ്തസ്യ പാണ്ഡവഃ॥ 7-189-29 (53796)
യദാ ദ്രോണോ ന ശക്നോതി പാണ്ഡവം സ്മ വിശേഷിതും।
തതഃ പ്രാദുശ്ചകാരാസ്ത്രമസ്ത്രമാർഗവിശാരദഃ॥ 7-189-30 (53797)
ഐന്ദ്രം പാശുപതം ത്വാഷ്ട്രം വായവ്യമഥ വാരുണം।
മുക്തംമുക്തം ദ്രോണചാപാത്തജ്ജഘാന ധനഞ്ജയഃ॥ 7-189-31 (53798)
അസ്ത്രാണ്യസ്ത്രൈര്യദാ തസ്യ വിധിവദ്ധന്തി പാണ്ഡവഃ।
തതോഽസ്ത്രൈഃ പരമൈർദിവ്യൈർദ്രോണഃ പാർഥമവാകിരത്॥ 7-189-32 (53799)
യദ്യദസ്ത്രം സ പാർഥായ പ്രയുങ്ക്തേ വിജിഗീഷയാ।
തസ്യതസ്യ വിഘാതായ തത്തദ്ധി കുരുതേഽർജുനഃ॥ 7-189-33 (53800)
സ വധ്യമാനേഷ്വസ്ത്രേഷു ദിവ്യേഷ്വപി യഥാവിധി।
അർജുനേനാർജുനം ദ്രോണോ മനസൈവാഭ്യപൂജയത്॥ 7-189-34 (53801)
മേനേ ചാത്മാനമധികം പൃഥിവ്യാമധി ഭാരത।
തേന ശിഷ്യേണ സർവേഭ്യഃ ശസ്ത്രവിദ്ഭ്യ പരന്തപഃ॥ 7-189-35 (53802)
വാര്യമാണസ്തു പാർഥേന തഥാ മധ്യേ മഹാത്മനാം।
യതമാനോഽർജുനം പ്രീത്യാ പ്രീയതേ സ്മാർജുനേന സഃ॥ 7-189-36 (53803)
തതോഽന്തരിക്ഷേ ദേവാശ്ച ഗന്ധർവാശ്ച സഹസ്രശഃ।
ഋഷയഃ സിദ്ധസംഘാശ്ച വ്യതിഷ്ഠന്ത ദിദൃക്ഷയാ॥ 7-189-37 (53804)
തദപ്സരോഭിരാകീർണം യക്ഷഗന്ധർവസങ്കുലം।
ശ്രീമദാകാശമഭവദ്ഭൂയോ മേഘാകുലം യഥാ॥ 7-189-38 (53805)
തത്രാസ്മാന്തർഹിതാ വാചോ വ്യചരന്ത പുനഃ പുനഃ।
ദ്രോണപാർഥസ്തവോപേതാ വ്യശ്രൂയന്ത നരാധിപ॥ 7-189-39 (53806)
വിസൃജ്യമാനേഷ്വസ്ത്രേഷു ജ്വാലയസ്തു ദിശോ ദശ।
അബ്രുവംസ്തത്ര സിദ്ധാശ്ച ഋഷയശ്ച സമാഗതാഃ॥ 7-189-40 (53807)
നൈവേദം മാനുഷം യുദ്ധം നാസുരം ന ച രാക്ഷസം।
ന ദൈവം ന ച ഗാന്ധർവം ബ്രാഹ്മണം ധ്രുവമിദം പരം॥ 7-189-41 (53808)
വിചിത്രമിദമാശ്ചര്യം ന നോ ദൃഷ്ടം ന ച ശ്രുതം।
അതി പാണ്ഡവമാചാര്യോ ദ്രോണം ചാപ്യതി പാണ്ഡവഃ॥ 7-189-42 (53809)
നാനയോരന്തരം ശക്യം ദ്രഷ്ടുമന്യേന കേനചിത്॥ 7-189-43 (53810)
യദി രുദ്രോ ദ്വിധാകൃത്യ യുധ്യേതാത്മാനമാത്മനാ।
തത്ര ശക്യോപമാ കർതുമന്യത്ര തു ന വിദ്യതേ॥ 7-189-44 (53811)
ജ്ഞാനമേകസ്ഥമാചാര്യേ ജ്ഞാനം യോഗശ്ച പാണ്ഡവേ।
ശൌര്യമേകസ്ഥമാചാര്യേ ബലം ശൌര്യം ച പാണ്ഡവേ। 7-189-45 (53812)
നേമൌ ശക്യൌ മഹേഷ്വാസൌ യുദ്ധേ ക്ഷപയിതും പരൈഃ।
ഇച്ഛമാനൌ പുനരിമൌ ഹന്യേതാം സാമരം ജഗത്॥ 7-189-46 (53813)
ഇത്യബ്രുവൻമഹാരാജ ദൃഷ്ട്വാ തൌ പുരുഷർഷഭൌ।
അന്തർഹിതാനി ഭൂതാനി പ്രകാശാനി ച സർവശഃ॥ 7-189-47 (53814)
`യദാ ദ്രോണം മഹാരാജ വിശേഷയതി പാണ്ഡവഃ'।
തതോ ദ്രോണോ ബ്രാഹ്മമസ്ത്രം പ്രാദുശ്ചക്രേ മഹാമതിഃ॥ 7-189-48 (53815)
`തദസ്ത്രം സംഹിതം രാജന്ധോരരൂപം മഹാഹവേ'।
സന്താപയദ്രണേ പാർഥം ഭൂതാന്യന്തർഹിതാനി ച॥ 7-189-49 (53816)
തതശ്ചചാല പൃഥിവീ സപർവതവനദ്രുമാ।
`സരിതശ്ച പ്രതിസ്രോതഃ പ്രവഹുർവൈ ക്ഷണാന്തരം'।
വവൌ ച വിഷമോ വായുഃ സാഗരാശ്ചാപി ചുക്ഷുഭുഃ॥ 7-189-50 (53817)
തതസ്ത്രാസോ മഹാനാസീത്കുരുപാണ്ഡവസേനയോഃ।
സർവേഷാം ചൈവ ഭൂതാനാമുദ്യതേഽസ്ത്രേ മഹാത്മനാ॥ 7-189-51 (53818)
തതഃ പാർഥോഽപ്യസംഭ്രാന്തസ്തദസ്ത്രം പ്രതിജഘ്നിവാൻ।
ബ്രഹ്മാസ്ത്രേണൈവ രാജേന്ദ്ര തതഃ സർവമശീശമത്॥ 7-189-52 (53819)
യദാ ന ഗംയതേ പാരം തയോരന്യതരസ്യ വാ।
തതഃ സങ്കുലയുദ്ധേന തദ്യുദ്ധം വ്യാകുലീകൃതം॥ 7-189-53 (53820)
നാജ്ഞായത തതഃ കിഞ്ചിത്പുനരേവ വിശാംപതേ।
പ്രവൃത്തേ തുമുലേ യുദ്ധേ ദ്രോണപാണ്ഡവയോർനൃപ॥ 7-189-54 (53821)
`ദ്രോണോ മുക്ത്വാ രണേ പാർഥം പാഞ്ചാലാനന്വധാവത।
അർജുനോപി രണേ ദ്രോണം ത്യക്ത്വാ പ്രാദ്രവയത്കുരൂൻ॥ 7-189-55 (53822)
ശരൌഘൈരഥ താഭ്യാം തു ഛായാഭൂതം മഹാമൃധേ।
തുമലം പ്രബഭൌ രാജൻസർവസ്യ ജഗതോ ഭയം'॥ 7-189-56 (53823)
ശരജാലൈഃ സമാകീർണേ മേഘജാലൈരിവാംബരേ।
നാപതച്ച തതഃ കശ്ചിദന്തരിക്ഷചരസ്തദാ॥ ॥ 7-189-57 (53824)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണവധപർവണി പഞ്ചദശദിസയുദ്ധേ ഏകോനനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 189 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-189-45 ജ്ഞാനമേകസ്ഥമിതി ആചാര്യോ ജ്ഞാനസ്യ ശൌര്യസ്യ ചാവധിരിത്യർഥഃ। അർജുനസ്തു യോഗേന ബലേന ചാധികഃ। കൃഷ്ണസാരഥിഗാണ്ഡീവദിവ്യരഥധ്വജബുദ്ഭ്യാദിഭിര്യൌവനേന ച യുക്തത്വാത്। തഥാച യോഗബലാഭ്യാം മാർചാര്യസാംയം പ്രാപ്ത ഇത്യർഥഃ॥ 5-189-57 നാപതത് ബാണൈരന്തരിക്ഷസ്യ പൂരിതത്വാദിതി ഭാവഃ॥ 5-189-189 ഏകോനനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 190
॥ ശ്രീഃ ॥
7.190. അധ്യായഃ 190
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിദുര്യോധനാദീനാം സങ്കുലയുദ്ധവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-190-0 (53825)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-190-0x (4770)
തസ്മിംസ്തഥാ വർതമാനേ ഗജാശ്വനരസങ്ക്ഷയേ।
ദുഃശാസനോ മഹാരാജ ധൃഷ്ടദ്യുംനമയോധയത്॥ 7-190-1 (53826)
സ തു രുക്മരഥാസക്തോ ദുഃശാസനശരാർദിതഃ।
അമർഷാത്തവ പുത്രസ്യ ശരൈർവാഹാനവാകിരത്॥ 7-190-2 (53827)
ക്ഷണേന സ രഥസ്തസ്യ സധ്വജഃ സഹസാരഥിഃ।
നാദൃശ്യത മഹാരാജ പാർഷതസ്യ ശരൈശ്ചിതഃ॥ 7-190-3 (53828)
ദുഃശാസനസ്തു രാജേന്ദ്ര പാഞ്ചാല്യസ്യ മഹാത്മനഃ।
നാശകത്പ്രമുഖേ സ്ഥാതും ശരജാലപ്രപീഡിതഃ॥ 7-190-4 (53829)
സ തു ദുഃശാസനം ബാണൈർവിമുഖീകൃത്യ പാർഷതഃ।
കിര·ഞ്ഛരസഹസ്രാണി ദ്രോണമേവാഭ്യയാദ്രണേ॥ 7-190-5 (53830)
അഭ്യപദ്യത ഹാർദിക്യഃ കൃതവർമാ ത്വനന്തരം।
സോദര്യാണാം ത്രയശ്ചൈവ ത ഏനം പര്യവാരയൻ॥ 7-190-6 (53831)
തം യമൌ പൃഷ്ഠതോഽന്വൈതാം രക്ഷന്തൌ പുരുഷർഷഭൌ।
ദ്രോണായാഭിമുഖം യാന്തം ദീപ്യമാനമിവാനലം॥ 7-190-7 (53832)
സംപ്രഹാരമകുർവംസ്തേ സർവേ ച സുമഹാരഥാഃ।
അമർഷിതാഃ സത്ത്വവന്തഃ കൃത്വാ മരണമഗ്രതഃ॥ 7-190-8 (53833)
ശുദ്ധാത്മാനഃ ശുദ്ധവൃത്താ രാജൻസ്വർഗപുരസ്കൃതാഃ।
ആര്യം യുദ്ധമകുർവന്ത പരസ്പരജിഗീഷവഃ॥ 7-190-9 (53834)
ശുക്ലാഭിജനകർമാണോ മതിമന്തോ ജനാധിപ।
ധർമയുദ്ധമയുധ്യന്ത പ്രേപ്സന്തോ ഗതിമുത്തമാം॥ 7-190-10 (53835)
ന തത്രാസീദധർമിഷ്ഠമശസ്തം യുദ്ധമേവ ച।
നാത്ര കർണീ ന നാലീകോ ന ലിപ്തോ ന ച ബസ്തികഃ॥ 7-190-11 (53836)
ന സൂചീ കപിശോ നൈവ ന ഗവാസ്ഥിർഗജാസ്ഥിജഃ।
ന ചൂലീ ബലിശസ്തത്ര ന യമീ നാപി പാചകഃ।
ഇഷുരാസീന്ന സംശ്ലിഷ്ടോ ന പൂതിർന ച ജിഹ്മഗഃ॥ 7-190-12 (53837)
ഋജൂന്യേവ വിശുദ്ധാനി സർവേ ശസ്ത്രാണ്യധാരയൻ।
സുയുദ്ധേന പരാംʼല്ലോകാനീപ്സന്തഃ കീർതിമേവ ച॥ 7-190-13 (53838)
തദാസീത്തുമുലം യുദ്ധം സർവദോഷവിവർജിതം।
ചതുർണാം തവ യോധാനാം തൈസ്ത്രിഭിഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ॥ 7-190-14 (53839)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തു താന്ദൃഷ്ട്വാ തവ രാജന്രഥർഷഭാൻ।
യമാഭ്യാം വാരിതാന്വീരാഞ്ഛീഘ്രാസ്ത്രോ ദ്രോണമഭ്യയാത്॥ 7-190-15 (53840)
നിവാരിതാസ്തു തേ വീരാസ്തയോഃ പുരുഷസിംഹയോഃ।
സമസജ്ജന്ത ചത്വാരോ വാതാഃ പർവതയോരിവ॥ 7-190-16 (53841)
ദ്വാഭ്യാം ദ്വാഭ്യാം യമൌ സാർധം രഥാഭ്യാം രഥപുംഗവൌ।
സമാസക്തൌ തതോ ദ്രോണം ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽഭ്യവർതത॥ 7-190-17 (53842)
ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണായ പാഞ്ചാല്യം വ്രജന്തം യുദ്ധദുർമദം।
യമാഭ്യാം താംശ്ച സംസക്താംസ്തദന്തരമുപാദ്രവത്॥ 7-190-18 (53843)
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ കിരഞ്ഛോണിതഭോജനാൻ।
തം സാത്യകിഃ ശീഘ്രതരം പുനരേവാഭ്യവർതത॥ 7-190-19 (53844)
തൌ പരസ്പരമാസാദ്യ സമീപേ കുരുമാധവൌ।
ഹസമാനൌ നൃശാർദൂലാവഭീതൌ സമസജ്ജതാം॥ 7-190-20 (53845)
ബാല്യവൃത്താനി സർവാണി പ്രീയമാണൌ വിചിന്ത്യ തൌ।
അന്യോന്യം പ്രേക്ഷമാണൌ ച സ്മയമാനൌ പുനഃപുനഃ॥ 7-190-21 (53846)
അഥ ദുര്യോധനോ രാജാ സാത്യകിം സമഭാഷത।
പ്രിയം സഖായം സതതം ഗർഹയന്വൃത്തമാത്മനഃ॥ 7-190-22 (53847)
ധിക് ക്രോധം ധിക്സഖേ ലോഭം ധിങ്മോഹം ധിഗമർഷിതം।
ധിഗസ്തു ക്ഷാത്രമാചാരം ധിഗസ്തു ബലമൌരസം॥ 7-190-23 (53848)
യത്ര മാമഭിസന്ധത്സേ ത്വാം ചാഹം ശിനിപുംഗവ।
ത്വം ഹി പ്രാണൈഃ പ്രിയതരോ മമാഹം ച സദാ തവ॥ 7-190-24 (53849)
സ്മരാമി താനി സർവാണി ബാല്യവൃത്താനി യാനി നൌ।
താനി സർവാണി ജീർണാനി സാംപ്രതം നോ രണാജിരേ।
കിമന്യത്ക്രോധലോഭാഭ്യാം യുദ്ധമേവാദ്യ സാത്വത॥ 7-190-25 (53850)
തം തഥാവാദിനം തത്ര സാത്യകിഃ പ്രത്യഭാഷത।
പ്രഹസന്വിശിഖാംസ്തീക്ഷ്ണാനുദ്യംയ പരമാസ്ത്രവിത്॥ 7-190-26 (53851)
നേയം സഭാ രാജപുത്ര നാചാര്യസ്യ നിവേശനം।
യത്ര ക്രീഡിതമസ്മാഭിസ്തദാ രാജൻസമാഗതൈഃ॥ 7-190-27 (53852)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-190-28x (4771)
ക്വ സാ ക്രീഡാ ഗതാഽസ്മാകം ബാല്യേ വൈ ശിനിപുംഗവ।
ക്വ ച യുദ്ധമിദം ഭൂയഃ കാലോ ഹി ദുരതിക്രമഃ॥ 7-190-28 (53853)
കിന്തു നോ വിദ്യതേ കൃത്യം ധനേന ധനലിപ്സയാ।
യത്ര യുധ്യാമഹേ സർവേ ധനലോഭാത്സമാഗതാഃ॥ 7-190-29 (53854)
സഞ്ജയ ഉവായ। 7-190-30x (4772)
തം തഥാവാദിനം തത്ര രാജാനം മാധവോഽബ്രവീത്।
ഏവം വൃത്തം സദാ ക്ഷാത്രം യുധ്യന്തീഹ ഗുരൂനപി॥ 7-190-30 (53855)
യദി തേഽഹം പ്രിയോ രാജഞ്ജഹി മാം മാ ചിരം കൃഥാഃ।
ത്വത്കൃതേ സുകൃതാംല്ലോകാൻഗച്ഛേയം ഭരതർഷഭ॥ 7-190-31 (53856)
യാ തേ ശക്തിർബലം യച്ച തത്ക്ഷിപ്രം മയി ദർശയ।
നേച്ഛാമി തദഹം ദ്രഷ്ടും മിത്രാണാം വ്യസനം മഹത്॥ 7-190-32 (53857)
ഇത്യേവം വ്യക്തമാഭാഷ്യ പ്രതിഭാഷ്യ ച സാത്യകിഃ।
അഭ്യയാത്തൂർണമവ്യഗ്രോ ദയാം നാകുരുതാത്മനി॥ 7-190-33 (53858)
തമായാന്തം മഹാബാഹും പ്രത്യഗൃഹ്ണാത്തവാത്മജഃ।
ശരൈശ്ചാവാകിരദ്രാജഞ്ശൈനേയം തനയസ്തവ॥ 7-190-34 (53859)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം കുരുമാധവസിംഹയോഃ।
അന്യോന്യം ക്രുദ്ധയോർഘോരം യഥാ ദ്വിരദസിംഹയോഃ॥ 7-190-35 (53860)
തതഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈഃ സാത്വതം യുദ്ധദുർമദം।
ദുര്യോധനഃ പ്രത്യവിധ്യത്കുപിതോ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 7-190-36 (53861)
തം സാത്യകിഃ പ്രത്യവിധ്യത്തഥൈവാവാകിരച്ഛരൈഃ।
പഞ്ചാശതാ പുനശ്ചാജൌ ത്രിംശതാ ദശഭിശ്ച ഹ॥ 7-190-37 (53862)
സാത്യകിം തു രണേ രാജൻപ്രഹസംസ്തനയസ്തവ।
ആകർണപൂർണൈർനിശിതൈർവിവ്യാധ ത്രിംശതാ ശരൈഃ॥ 7-190-38 (53863)
തതോഽസ്യ സശരം ചാപം ക്ഷുരപ്രേണ ദ്വിധാഽച്ഛിനത്॥ 7-190-39 (53864)
സോഽന്യത്കാർമുകമാദായ ലഘുഹസ്തസ്തതോ ദൃഢം।
സാത്യകിർവ്യസൃജച്ചാപി ശരശ്രേണീം സുതസ്യ തേ॥ 7-190-40 (53865)
താമാപതന്തീം സഹസാ ശരശ്രേണീം ജിഘാംസയാ।
ചിച്ഛേദ ബഹുധാ രാജാ തത ഉച്ചുക്രുശുർജനാഃ॥ 7-190-41 (53866)
സാത്യകിം ച ത്രിസപ്തത്യാ പീഡയാമാസ വേഗിതഃ।
സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാധൌതൈരാകർണാപൂർണനിഃസൃതൈഃ॥ 7-190-42 (53867)
തസ്യ സന്ദധതശ്ചേഷു സംഹിതേഷു ച കാർമുകം।
ആച്ഛിനത്സാത്യകിസ്തൂർണം ശരൈശ്ചൈവാപ്യവീവിധത്॥ 7-190-43 (53868)
സ ഗാഢവിദ്ധോ വ്യഥിതഃ പ്രത്യപായാദ്രഥാന്തരേ।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ ദാശാർഹശരപീഡിതഃ॥ 7-190-44 (53869)
സമാശ്വസ്യ തു പുത്രസ്തേ സാത്യകിം പുനരഭ്യയാത്।
വിസൃജന്നിഷുജാലാനി യുയുധാനരഥം പ്രതി॥ 7-190-45 (53870)
തഥൈവ സാത്യകിർബാണാന്ദുര്യോധനരഥം പ്രതി।
സതതം വിസൃജന്രാജംസ്തത്സങ്കുലമവർതത॥ 7-190-46 (53871)
തത്രേഷുഭിഃ ക്ഷിപ്യമാണൈഃ പതദ്ഭിശ്ച ശരീരിഷു।
അഗ്നേരിവ മഹാകക്ഷൈഃ ശബ്ദഃ സമഭവൻമഹാൻ॥ 7-190-47 (53872)
തയോഃ ശരസഹസ്രൈശ്ച സഞ്ഛന്നം വസുധാതലം।
അഗംയരൂപം ച ശരൈരാകാശം സമപദ്യത॥ 7-190-48 (53873)
തത്രാപ്യധികമാലക്ഷ്യ മാധവം രഥസത്തമം।
ക്ഷിപ്രമഭ്യപതത്കർണഃ പരീപ്സംസ്തനയം തവ॥ 7-190-49 (53874)
ന തു തം മർഷയാമാസ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
സോഽഭ്യയാത്ത്വരിതഃ കർണം വിസൃജൻസായകാൻബഹൂൻ॥ 7-190-50 (53875)
തസ്യ കർണഃ ശിതാൻബാണാൻപ്രതിഹന്യ ഹസന്നിവ।
ധനുഃ ശരാംശ്ച ചിച്ഛേദ സൂതം ചാഭ്യഹനച്ഛരൈഃ॥ 7-190-51 (53876)
ഭീമസേനസ്തു സങ്ക്രുദ്ധോ ഗദാമാദായ പാണ്ഡവഃ।
ധ്വജം ധനുശ്ച സൂതം ച സംമമർദാഹവേ രിപോഃ॥ 7-190-52 (53877)
രഥചക്രം ച കർണസ്യ ബഭഞ്ജ സ മഹാബലഃ।
ഭഗ്നയക്രേ രഥേഽതിഷ്ഠദകംപഃ ശൈലരാഡിവ॥ 7-190-53 (53878)
ഏകചക്രം രഥം തസ്യ തമൂഹുഃ സുചിരം ഹയാഃ।
ഏകചക്രമിവാർകസ്യ രഥം സപ്ത ഹയാ യഥാ॥ 7-190-54 (53879)
അമൃഷ്യമാണഃ കർണസ്തു ഭീമസേനമയുധ്യത।
വിവിധൈരിഷുജാലൈശ്ച നാനാശസ്ത്രൈശ്ച സംയുഗേ॥ 7-190-55 (53880)
ഭീമസേനസ്തു സങ്ക്രുദ്ധഃ സൂതപുത്രമയോധയത്।
തസ്മിംസ്തഥാ വർതമാനേ ക്രുദ്ധോ ധർമസുതോഽബ്രവീത്।
പാഞ്ചാലാനാം നരവ്യാഘ്രാൻമാത്സ്യാംശ്ച പുരുഷർഷഭാൻ॥ 7-190-56 (53881)
യേ നഃ പ്രാണാഃ ശിരോ യേ ച യേ നോ യോധാ മഹാരഥാഃ।
ത ഏതേ ധാർതരാഷ്ട്രേഷു വിഷക്താഃ പുരുഷർഷഭാൻ॥ 7-190-57 (53882)
യേ നഃ പ്രാണാഃ ശിരോ യേ ച യേ നോ യോധാ മഹാരഥാഃ।
ത ഏതേ ധാർതരാഷ്ട്രേഷു വിഷക്താഃ പുരുഷർഷഭാഃ॥ 7-190-58 (53883)
കിം തിഷ്ഠത യഥാ മൂഢാഃ സർവേ വിഗതചേതസഃ।
തത്ര ഗച്ഛത യത്രൈതേ യുധ്യന്തേ മാമകാ രഥാഃ॥ 7-190-59 (53884)
ക്ഷത്രധർമം പുരസ്കൃത്യ സർവ ഏവ ഗതജ്വരാഃ।
ജയന്തോ വധ്യമാനാശ്ച ഗതിമിഷ്ടാം ഗമിഷ്യഥ॥ 7-190-60 (53885)
തേ രാജ്ഞാ ചോദിതാ വീരാ യോത്സ്യമാനാ മഹാരഥാഃ।
ചതുർധാ വാഹിനീം കൃത്വാ ത്വരിതാ ദ്രോണമഭ്യയുഃ॥ 7-190-61 (53886)
പാഞ്ചാലാസ്ത്വേകതോ ദ്രോണമഭ്യഘ്നന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ഭീമസേനപുരോഗാശ്ചാപ്യേകതഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-190-62 (53887)
ആസംസ്തു പാണ്ഡുപുത്രാണാം ത്രയോ ജിഹ്മാ മഹാരഥാഃ।
യമൌ ച ഭീമസേനശ്ച പ്രാക്രോശംസ്തേ ധനഞ്ജയം॥ 7-190-63 (53888)
അഭിദ്രവാർജുന ക്ഷിപ്രം കുരൂന്ദ്രോണാദപാനുദ।
തത ഏനം ഹനിഷ്യന്തി പാഞ്ചാലാ ഹതരക്ഷിണം॥ 7-190-64 (53889)
കൌരവേയാംസ്തതഃ പാർഥഃ സസാ സമുപാദ്രവത്।
പാഞ്ചാലാനേവ തു ദ്രോണോ ധൃഷ്ടദ്യുംനപുരോഗമാൻ।
മമർദുസ്തരസാ വീരാഃ പഞ്ചമേഽഹനി ഭാരത॥ ॥ 7-190-65 (53890)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ നവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 190 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-190-6 ത്രയോ ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽന്യൌ ദ്വൌ ച॥ 5-190-10 ശുക്ലഃ ശുദ്ധോഽഭിജനോ വംശോ യേഷാം തേ സ്വയം ശോധിതകർമാണശ്ച॥ 5-190-11 അശസ്തമപ്രശസ്യം। പ്രശസ്യത്വമാഹ നാത്രേതി। കർണീ വിലോമകണ്ടകദ്വയയുക്തഃ। സഹി ഉദ്ദ്രിയമാണോഽന്ത്രാണ്യുദ്ധരതി। നാലീകഃ അൽപത്വാദ്ദേഹമഗ്രഃ സൻ ദുരുദ്ധരഃ। ന ലിപ്തോ വിഷേണേതി ശേഷഃ। ബസ്തികഃ ശല്യദണ്ഡസന്ധൌ ശിഥിലസ്തസ്യോദ്ധരണേ ശല്യം ബസ്തിമധ്യേ മജ്ജതി ദണ്ഡമാത്രം നിഃ--സരതി। (അന്യേ ബസ്തക ഇതി പഠിത്വാ ശൃംഗഘടിത ഇതി വ്യാചഖ്യുഃ)॥ 5-190-20 ഹിംസമാനാവിതി ക.ഖ.പാഠഃ॥ 5-190-33 അഭ്യയാത്തൂർണമവ്യഗ്രോ നിരപേക്ഷോ വിശാംപതേ ക.ഖ.പാഠഃ॥ 5-190-190 നവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 191
॥ ശ്രീഃ ॥
7.191. അധ്യായഃ 191
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കൃഷ്ണേന യുധിഷ്ഠിരംപ്രതി ദ്രോണജയേ തസ്യ ശസ്ത്രന്യാസസ്യ തത്രചാശ്വത്ഥാമവധശ്രവണസ്യ ഹേതുത്വകഥനം॥ 1 ॥ ഭീമേനാശ്വത്ഥാമനാംനി ഗജേ നിഹതേ യുധിഷ്ഠിരേണ കൃഷ്ണചോദനയാ ദ്രോണംപ്രതി തദ്വിവക്ഷയാ അശ്വത്ഥാമാ ഹത ഇതി കഥനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-191-0 (53891)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-191-0x (4773)
പാഞ്ചാലാനാം തതോ ദ്രോണോഽപ്യകരോത്കദനം മഹത്।
യഥാ ക്രുദ്ധോ രണേ ശക്രോ ദാനവാനാം ക്ഷയം പുരാ॥ 7-191-1 (53892)
ദ്രോണാസ്ത്രേണ മഹാരാജ വധ്യമാനാഃ പരേ യുധി।
നാത്രസന്ത രണേ ദ്രോണത്സത്വവന്തോ മഹാരഥാഃ॥ 7-191-2 (53893)
യുധ്യമാനാ മഹാരാജ പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാസ്തഥാ।
ദ്രോണമേവാഭ്യയുര്യുദ്ധേ യോധയന്തോ മഹാരഥാഃ॥ 7-191-3 (53894)
തേഷാം തു ച്ഛാദ്യമാനാനാം പാഞ്ചാലാനാം സമന്തതഃ।
അഭവദ്ഭൈരവോ നാദോ വധ്യതാം ശരവൃഷ്ടിഭിഃ॥ 7-191-4 (53895)
വധ്യമാനേഷു സംഗ്രാമേ പാഞ്ചാലേഷു മഹാത്മനാ।
ഉദീര്യമാണേ ദ്രോണാസ്ത്രേ പാൺ·ഡവാൻഭയമാവിശത്॥ 7-191-5 (53896)
ദൃഷ്ട്വാഽശ്വനരയോധാനാം വിപുലം ച ക്ഷയം യുധി।
പാൺ·ഡവേയാ മഹാരാജ നാശശംസുർജയം തദാ॥ 7-191-6 (53897)
കച്ചിദ്ദ്രോണോ ന നഃ സർവാൻക്ഷപയേത്പരമാസ്ത്രവിത്।
സമിദ്ധഃ ശിശിരാപായേ ദഹൻകക്ഷമിവാനലഃ॥ 7-191-7 (53898)
ന ചൈനം സംയുഗേ കശ്ചിത്സമർഥഃ പ്രതിവീക്ഷിതും।
ന ചൈനമർജുനോ ജാതു പ്രതിയുധ്യേത ധർമവിത്॥ 7-191-8 (53899)
ത്രസ്താൻകുന്തീസുതാന്ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണസായകപീഡിതാൻ।
മതിമാഞ്ശ്രേയസേ യുക്തഃ കേശവോഽർജുനമബ്രവീത്॥ 7-191-9 (53900)
നൈഷ യുദ്ധേന സംഗ്രാമേ ജേതും ശക്യഃ കഥഞ്ചന।
സധനുർധന്വിനാം ശ്രേഷ്ഠോ ദേവൈരപി സവാസവൈഃ॥ 7-191-10 (53901)
ന്യസ്തശസ്ത്രസ്തു സംഗാരമേ ശക്യോ ഹന്തും ഭവേന്നൃഭിഃ।
ആസ്ഥീയതാം ജയേ യോഗോ ധർമമുത്സൃജ്യ പാണ്ഡവാഃ।
യഥാ ന സംയുഗേ സർവാന്നിഹന്യാദ്രുക്മവാഹനഃ॥ 7-191-11 (53902)
അശ്വത്ഥാംനി ഹതേ നൈഷ യുധ്യേദിതി മതിർമമ।
തം ഹതം സംയുഗേ കശ്ചിദസ്മൈ ശംസതു മാനവഃ॥ 7-191-12 (53903)
ഏതന്നാരോചയദ്രാജൻകുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ।
അന്യേ ത്വരോചയൻസർവേ കൃച്ഛ്രേണ തു യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-191-13 (53904)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുരനീകേഷു മഹാഗജം।
ജഘാന ഗദയാ രാജന്നശ്വത്ഥാമാനമിത്യുത।
പരപ്രമഥനം ഘോരം മാലവസ്യേന്ദ്രവർമണഃ॥ 7-191-14 (53905)
ഭീമസേനസ്തു സവ്രീഡമുപേത്യ ദ്രോണമാഹവേ।
അശ്വത്ഥാമാ ഹത ഇതി ശബ്ദമുച്ചൈശ്ചകാര ഹ॥ 7-191-15 (53906)
അശ്വത്ഥാമേതി ഹി ഗജഃ ഖ്യാതോ നാംനാ ഹതോഽഭവത്।
കൃത്വാ മനസി തം ഭീമോ മിഥ്യാ വ്യാഹൃതവാംസ്തദാ॥ 7-191-16 (53907)
ഭീമസേനവചഃ ശ്രുത്വാ ദ്രോണസ്തത്പരമാപ്രിയം।
മനസാ സന്നാഗാത്രോഽഭൂദ്യഥാ സൈകതമംഭസി॥ 7-191-17 (53908)
ശങ്കമാനഃ സ തൻമിഥ്യാ വീര്യജ്ഞഃ സ്വസുതസ്യ വൈ।
ഹതഃ സ ഇതി ച ശ്രുത്വാ നൈവ ധൈര്യാദകംപത॥ 7-191-18 (53909)
സ ലബ്ധ്വാ ചേതനാം ദ്രോണഃ ക്ഷണേനൈവ സമാശ്വസത്।
അനുചിന്ത്യാത്മനഃ പുത്രമവിഷഹ്യമരാതിഭിഃ॥ 7-191-19 (53910)
സ പാർഷതമഭിദ്രുത്യ ജിഘാംസുർമൃത്യുമാത്മനഃ।
അവാകിരത്സഹസ്രേണ തീക്ഷ്ണാനാം കങ്കപത്രിണാം॥ 7-191-20 (53911)
തം വിംശതിസഹസ്രാണി പാഞ്ചാലാനാം നരർഷഭാഃ।
യഥാ ചരന്തം സംഗ്രാമേ സർവതോഽവാകിരഞ്ഛരൈഃ॥ 7-191-21 (53912)
ശരൈസ്തൈരാചിതം ദ്രോണം നാപശ്യാമ മഹാരഥം।
ഭാസ്കരം ജലദൈ രുദ്ധം വർഷാസ്വിവ വിശാംപതേ॥ 7-191-22 (53913)
വിധൂയ താൻബാണഗണാൻപാഞ്ചാലാനാം മഹാരഥഃ।
പ്രാദുശ്ചക്രേ തതോ ദ്രോണോ ബ്രാഹ്മമസ്ത്രം പരന്തപഃ॥ 7-191-23 (53914)
വധായ തേഷാം ശൂരാണാം പാഞ്ചാലാനാമമർഷിതഃ।
തതോ വ്യരോചത ദ്രോണോ വിനിഘ്നൻസർവസൈനികാൻ॥ 7-191-24 (53915)
ശിരാംസ്യാപാതയച്ചാപി പാഞ്ചാലാനാം മഹാമൃധേ।
തഥൈവ പരിഘാകാരാൻബാഹൂൻകനകഭൂഷണാൻ॥ 7-191-25 (53916)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ ഭാരദ്വാജേന പാർഥിവാഃ।
മേദിന്യാമന്വകീര്യന്ത വാതനുന്നാ ഇവ ദ്രുമാഃ॥ 7-191-26 (53917)
കുഞ്ജരാണാം ച പതതാം ഹയൌഘാനാം ച ഭാരത।
അഗംയരൂപാ പൃഥിവീ മാംസശോണിതകർദമാ॥ 7-191-27 (53918)
ഹത്വാ വിംശതിസാഹസ്രാൻപാഞ്ചാലാനാം രഥവ്രജാൻ।
അതിഷ്ഠദാഹവേ ദ്രോണോ വിധൂമോഽഗ്നിരിവ ജ്വലൻ॥ 7-191-28 (53919)
തഥൈവ ച പുനഃ ക്രുദ്ധോ ഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാൻ।
വസുദാനസ്യ ഭല്ലേന ശിരഃ കായാദപാഹരത്॥ 7-191-29 (53920)
പുനഃ പഞ്ചശതാൻമാത്സ്യാൻഷട്സഹസ്രാംശ്ച സൃഞ്ജയാൻ।
ഹസ്തിനാമയുതം ഹത്വാ ജഘാനാശ്വായുതം പുനഃ॥ 7-191-30 (53921)
ക്ഷത്രിയാണാമഭാവായ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണമവസ്ഥിതം।
ഋഷയോഽഭ്യാഗതാസ്തൂർണം ഹവ്യവാഹപുരോഗമാഃ॥ 7-191-31 (53922)
വിശ്വാമിത്രോ ജമദഗ്നിർഭരദ്വാജോഽഥ ഗൌതമഃ।
വസിഷ്ഠഃ കശ്യപോഽത്രിശ്ച ബ്രഹ്മലോകം നിനീഷവഃ॥ 7-191-32 (53923)
സികതാഃ പൃശ്നയോ ഗർഗാ വാലഖില്യാ മരീചിപാഃ।
ഭൃഗവോഽംഗിരസശ്ചൈവ സൂക്ഷ്മാശ്ചാന്യേ മഹർഷയഃ॥ 7-191-33 (53924)
ത ഏനമബ്രുവൻസർവേ ദ്രോണമാഹരവശോഭിനം।
അധർമതഃ കൃതം യുദ്ധം സമയോ നിധനസ്യ തേ॥ 7-191-34 (53925)
ന്യസ്യായുധം രണേ ദ്രോണ സമീക്ഷാസ്മാനവസ്ഥിതാൻ।
നാതഃ ക്രൂരതരം കർമ പുനഃ കർതുമിഹാർഹസി॥ 7-191-35 (53926)
വേദവേദാംഗവിദുഷഃ സത്യധർമരതസ്യ തേ।
ബ്രാഹ്മണസ്യ വിശേഷേണ തവൈതന്നോപപദ്യതേ॥ 7-191-36 (53927)
ത്യജായുധമമോധേഷോ തിഷ്ഠ വർത്മനി ശാശ്വതേ।
പരിപൂർണശ്ച കാലസ്തേ വസ്തും ലോകേഽദ്യ മാനുഷേ॥ 7-191-37 (53928)
ബ്രഹ്മാസ്ത്രേണ ത്വയാ ദഗ്ധാ അനസ്ത്രജ്ഞാ നരാ ഭുവി।
യദേതദീദൃശം വിപ്ര കൃതം കർമ ന സാധു തത്॥ 7-191-38 (53929)
ന്യസ്യായുധം രണേ വിപ്ര ദ്രോണ മാ ത്വം ചിരം കൃഥാഃ।
മാ പാപിഷ്ഠതരം കർമ കരിഷ്യസി പുനർദ്വിജ॥ 7-191-39 (53930)
ഇതി തേഷാം വചഃ ശ്രുത്വാ ഭീമസേനവചഃ സ്മരൻ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച സംപ്രേക്ഷ്യ രണേ സ വിമനാഽഭവത്॥ 7-191-40 (53931)
സന്ദിഹ്യമാനോ വ്യഥിതഃ കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
അഹതം വാ ഹതം വേതി പപ്രച്ഛ സുതമാത്മനഃ॥ 7-191-41 (53932)
സ്ഥിരാ ബുദ്ധിർഹി ദ്രോണസ്യ ന പാർഥോ വക്ഷ്യതേഽനൃതം।
ത്രയാണാമപി ലോകാനാമൈശ്വര്യാർഥേ കഥഞ്ചന॥ 7-191-42 (53933)
തസ്മാത്തം പരിപപ്രച്ഛ നാന്യം കഞ്ഛിദ്ദ്വിജർഷഭഃ।
തസ്മിംസ്തസ്യ ഹി സത്യാശാ ബാല്യാത്പ്രഭൃതി പാണ്ഡവേ॥ 7-191-43 (53934)
തതോ നിഷ്പാണ്ഡവാമുർവീം കരിഷ്യന്തം യുധാംപതിം।
ദ്രോണം ജ്ഞാത്വാ ധർമരാജം ഗോവിന്ദോ വ്യഥിതോഽബ്രവീത്॥ 7-191-44 (53935)
യദ്യർധദിവസം ദ്രോണോ യുധ്യതേ മന്യുമാസ്ഥിതഃ।
സത്യം ബ്രവീമി തേ സേനാ വിനാശം സമുപൈഷ്യതി॥ 7-191-45 (53936)
സ ഭവാംസ്ത്രാതു നോ ദ്രോണാത്സത്യാജ്ജ്യായോഽനൃതം വചഃ।
അനൃതം ജീവിതസ്യാർഥേ വദന്ന സ്പൃശ്യതേഽനൃതൈഃ॥ 7-191-46 (53937)
തയോഃ സംവദതോരേവം ഭീമസേനോഽബ്രവീദിദം॥ 7-191-47 (53938)
ശ്രുത്വൈവം തു മഹാരാജ വധോപായം മഹാത്മനഃ।
ഗാഹമാനസ്യ തേ സേനാം മാലവസ്യേന്ദ്രവർമണഃ॥ 7-191-48 (53939)
അശ്വത്ഥാമേതി വിഖ്യാതോ ഗജഃ ശക്രഗജോപമഃ।
നിഹതോ യുധി വിക്രംയ തതോഽഹം ദ്രോണമബ്രുവം॥ 7-191-49 (53940)
അശ്വത്ഥാമാ ഹതോ ബ്രഹ്മന്നിവർതസ്വാഹവാദിതി।
നൂനം നാശ്രദ്ദധദ്വാക്യമേഷ മേ പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-191-50 (53941)
സ ത്വം ഗോവിന്ദവാക്യാനി മാനയസ്വ ജയൈഷിണഃ।
ദ്രോണായ നിഹതം ശംസ രാജഞ്ശാരദ്വതീസുതം॥ 7-191-51 (53942)
ത്വയോക്തേ നൈവ യുധ്യേത ജാതു രാജന്ദ്വിജർഷഭഃ।
സത്യവാഗിതി ലോകേഽസ്മിൻഭവാൻഖ്യാതോ ജനാധിപ॥ 7-191-52 (53943)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ കൃഷ്ണവാക്യപ്രചോദിതഃ।
ഭാവിത്വാച്ച മഹാരാജ വക്തും സമുപചക്രമേ॥ 7-191-53 (53944)
തമതഥ്യഭയേ മഗ്നോ ജയേ സക്തോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
`അശ്വത്ഥാമാ ഹതി ശബ്ദമുച്ചൈശ്ചകാര ഹ'।
അവ്യക്തമബ്രവീദ്രാജൻഹതഃ കുഞ്ജര ഇത്യുത॥ 7-191-54 (53945)
തസ്യ പൂർവം രഥഃ പൃഥ്വ്യാശ്ചതുരംഗുലമുച്ഛ്രിതഃ।
ബഭൂവൈവം ച തേനോക്തേ തസ്യ വാഹാഃ സ്പൃശൻമഹീം॥ 7-191-55 (53946)
യുധിഷ്ഠിരാത്തു തദ്വാക്യം ശ്രുത്വാ ദ്രോണോ മഹാരഥഃ।
പുത്രവ്യസനസന്തപ്തോ നിരാശോ ജീവിതേഽഭവത്॥ 7-191-56 (53947)
ആഗസ്കൃതമിവാത്മാനം പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം।
ഋഷിവാക്യേന മന്വാനഃ ശ്രുത്വാ ച നിഹതം സുതം॥ 7-191-57 (53948)
വിചേതാഃ പരമോദ്വിഗ്നോ ധൃഷ്ടദ്യുംനമവേക്ഷ്യ ച।
യോദ്ധും നാശക്നുവദ്രാജന്യഥാപൂർവമരിന്ദമഃ॥ ॥ 7-191-58 (53949)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണവധപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ഏകനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 191 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-191-51 ജയൈഷിണ ഇത്യസ്യ ഗോവിന്ദവാക്യാനീത്യത്രൈകദേശേ ഗോവിന്ദേഽന്വയഃ॥ 5-191-191 ഏകനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 191 ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 192
॥ ശ്രീഃ ॥
7.192. അധ്യായഃ 192
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അശ്വത്ഥാമവധശ്രവണനിർവിണ്ണദ്രോണമാരണായ ധൃഷ്ടദ്യുംനസമുദ്യമഃ॥ 1 ॥ ദ്രോണഗ്രസ്തസ്യ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ സാത്യകിനാ വിമോചനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-192-0 (53950)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-192-0x (4774)
തം ദൃഷ്ട്വാ പരമോദ്വിഗ്നം ശോകോപഹതചേതസം।
പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതോ ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ സമാദ്രവത്॥ 7-192-1 (53951)
യ ഇഷ്ട്വാ മനുജേന്ദ്രേണ ദ്രുപദേന മഹാമഖേ।
ലബ്ധോ ദ്രോണവിനാശായ സമിദ്ധാദ്ധവ്യവാഹനാത്॥ 7-192-2 (53952)
സ ധനുർജൈത്രമാദായ ഘോരം ജലദനിഃസ്വനം।
ദൃഢജ്യമജരം ദിവ്യം ശരം ചാശീവിഷോപമം॥ 7-192-3 (53953)
സന്ദധേ കാർമുകേ തസ്മിംസ്തതസ്തമനലോപമം।
ദ്രോണം ജിഘാംസ്തുഃ പാഞ്ചാല്യോ മഹാജ്വാലമിവാനലം॥ 7-192-4 (53954)
തസ്യ രൂപം ശരസ്യാസീദ്ധനുർജ്യാമണ്ഡലാന്തരേ।
ദ്യോതതോ ഭാസ്കരസ്യേവ ഘനാന്തേ പരിവേഷിണഃ॥ 7-192-5 (53955)
പാർഷതേന പരാമൃഷ്ടം ജ്വലന്തമിവ തദ്ധനുഃ।
അന്തകാലമനുപ്രാപ്തം മേനിരേ വീക്ഷ്യ സൈനികാഃ॥ 7-192-6 (53956)
തമിഷും സംഹതം തേന ഭാരദ്വാജഃ പ്രതാപവാൻ।
ദൃഷ്ട്വാഽമന്യത ദേഹസ്യ കാലപര്യായമാഗതം॥ 7-192-7 (53957)
തതഃ പ്രയത്നമാതിഷ്ഠദാചാര്യസ്തസ്യ വാരമേ।
ന ചാസ്യാസ്ത്രാണി രാജേന്ദ്ര പാദുരാസൻമഹാത്മനഃ॥ 7-192-8 (53958)
തസ്യ ത്വഹാനി ചത്വാരി ക്ഷപാ ചൈകാഽസ്യതോ ഗതാ।
തസ്യ ചാഹ്നസ്ത്രിഭാഗേന ക്ഷയം ജഗ്മുഃ പതത്രിണഃ॥ 7-192-9 (53959)
സ ശരക്ഷയമാസാദ്യ പുത്രശോകേന ചാർദിതഃ।
വിവിധാനാം ച ദിവ്യാമാനമസ്ത്രാണാമപ്രസാദതഃ॥ 7-192-10 (53960)
ഉത്സ്രഷ്ടുകാമഃ ശസ്ത്രാണി ഋഷിവാക്യപ്രചോദിതഃ।
തേജസാ പൂര്യമാണശ്ച യുയുധേ ന യഥാ പുരാ॥ 7-192-11 (53961)
ഭൂയശ്ചാന്യത്സമാദായ ദിവ്യമാംഗിരസം ധനുഃ।
ശരാംശ്ച ബ്രഹ്മദണ്ഡാഭാന്ധൃഷ്ടദ്യുംനമയോധയത്॥ 7-192-12 (53962)
തതസ്തം ശരവർഷേണ മഹതാ സമവാകിരത്।
വ്യശാതയച്ച സങ്ക്രുദ്ധോ ധൃഷ്ടദ്യുംനമമർഷണം॥ 7-192-13 (53963)
ശരാംശ്ച ശതധാ തസ്യ ദ്രോണശ്ചിച്ഛേദ സായകൈഃ।
ധ്വജം ധനുശ്ച നിശിതൈഃ സാരഥിം ചാപ്യപാതയത്॥ 7-192-14 (53964)
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ പ്രഹസ്യാന്യത്പുനരാദായ കാർമുകം।
ശിതേന ചൈനം ബാണേന പ്രത്യവിധ്യത്സ്തനാന്തരേ॥ 7-192-15 (53965)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹേഷ്വാസോഽസംഭ്രാന്ത ഇവ സംയുഗേ।
ഭല്ലേന ശിതധാരേണ ചിച്ഛേദാസ്യ പുനർധനുഃ॥ 7-192-16 (53966)
യച്ചാസ്യ ബാണവികൃതം ധനൂംഷി ച വിശാംപതേ।
സർവം ചിച്ഛേദ ദുർധർഷോ ഗദാം ഖംഗം ച വർജയൻ॥ 7-192-17 (53967)
ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച വിവ്യാധ നവഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ജീവിതാന്തകരൈഃ ക്രുദ്ധഃ ശിലാധൌതൈഃ പരന്തപഃ॥ 7-192-18 (53968)
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽഥ തസ്യാശ്വാൻഖരഥാശ്വൈർമഹാരഥഃ।
വ്യാമിശ്രയദമേയാത്മാ ബ്രാഹ്മമസ്ത്രമുദീരയൻ॥ 7-192-19 (53969)
തേ മിശ്രാ ബഹ്വശോഭന്ത ജവനാ വാതരംഹസഃ।
പാരാവതസവർണാശ്ച ശോണാശ്ച ഭരതർഷഭ॥ 7-192-20 (53970)
യഥാ സവിദ്യുതോ മേഘാ നദന്തോ ജലദാഗമേ।
തഥാ രേജുർമഹാരാജ മിശ്രിതാ രണമൂർധനി॥ 7-192-21 (53971)
ഈഷാബന്ധം ചക്രബന്ധം രഥബന്ധം തഥൈവ ച।
പ്രാണാശയദമേയാത്മാ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ സ ദ്വിജഃ॥ 7-192-22 (53972)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ പാഞ്ചാല്യോ നികൃത്തധ്വജസാരഥിഃ।
ഉത്തമാമാപദം പ്രാപ്യ ഗദാം വീരഃ പരാമൃശത്॥ 7-192-23 (53973)
താമസ്യ വിശിഖൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ ക്ഷിപ്യമാണാം മഹാരഥഃ।
നിജഘാനഃ ശരൈർദ്രോണഃ ക്രുദ്ധഃ സത്യപരാക്രമഃ॥ 7-192-24 (53974)
താം തു ദൃഷ്ട്വാ നരവ്യാഘ്രോ ദ്രോണേന നിഹതാം ശരൈഃ।
വിമലം ഖംഗമാദത്ത ശതചന്ദ്രം ച ഭാനുമത്॥ 7-192-25 (53975)
അസംശയം തഥാഭൂതഃ പാഞ്ചാല്യഃ സാധ്വമന്യത।
വധമാചാര്യമുഖ്യസ്യ പ്രാപ്തകാലം മഹാത്മനഃ॥ 7-192-26 (53976)
തതഃ സ രഥനീഡസ്ഥം സ്വരഥസ്യ രഥേപയാ।
അഗച്ഛദസിമുദ്യംയ ശതചന്ദ്രം ച ഭാനുമത്॥ 7-192-27 (53977)
ചികീർഷുർദുഷ്കരം കർമ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരഥഃ।
ഇയേഷ വക്ഷോ ഭേത്തും സ ഭാരദ്വാജസ്യ സംയുഗേ॥ 7-192-28 (53978)
സോഽതിഷ്ഠദ്യുഗമധ്യേ വൈ യുഗസന്നഹനേഷു ച।
ജഘനാർധേഷു ചാശ്വാനാം തത്സൈന്യാഃ സമപൂജയൻ॥ 7-192-29 (53979)
തിഷ്ഠതോ യുഗപാലീപു ശോണാനപ്യധിതിഷ്ഠതഃ।
നാപശ്യദന്തരം ദ്രോണസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-192-30 (53980)
ക്ഷിപ്രം ശ്യേനസ്യ ചരതോ യഥൈവാമിഷഗൃദ്ധിനഃ।
തദ്വദാസീദഭീസാരോ ദ്രോമപാർഷതയോ രണേ॥ 7-192-31 (53981)
തസ്യ പാരാവതാനശ്വാന്രഥശക്ത്യാ പരാഭിനത്।
സർവാനേകൈകശോ ദ്രോണോ രക്താനശ്വാന്വിവർജയൻ॥ 7-192-32 (53982)
തേ ഹതാ ന്യപതൻഭൂമൌ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ വാജിനഃ।
ശോണാസ്തു പര്യമുച്യന്ത രഥബന്ധാദ്വിശാംപതേ॥ 7-192-33 (53983)
താൻഹയാന്നിഹതാന്ദൃഷ്ട്വാ ദ്വിജാഗ്ര്യേണ സ പാർഷതഃ।
നാമൃഷ്യത യുധാം ശ്രേഷ്ഠോ യാജ്ഞസേനിർമഹാരഥഃ॥ 7-192-34 (53984)
വിരഥഃ സ ഗൃഹീത്വാ തു ഖംഗം ഖംഗഭൃതാം വരഃ।
ദ്രോണമഭ്യപതദ്രാജന്വൈനതേയ ഇവോരഗം॥ 7-192-35 (53985)
തസ്യ രൂപം ബഭൌ രാജൻഭാരദ്വാജം ജിഘാംസതഃ।
യഥാ രൂപം പുരാ വിഷ്ണോർഹിരണ്യകശിപോർവധേ॥ 7-192-36 (53986)
സ തദാ വിവിധാൻമർഗാൻപ്രവരാംശ്ചൈകവിംശതിം।
ദർശയാമാസ കൌരവ്യ പാർഷതോ വിചരന്രണേ॥ 7-192-37 (53987)
ഭ്രാന്തുമുദ്ധാന്തമാവിദ്ധമാപ്ലുതം പ്രസൃതം സൃതം।
പരിവൃത്തം നിവൃത്തം ച ഖംഗം ചർമ ച ധാരയൻ॥ 7-192-38 (53988)
സംപാതം സമുദീർണം ച ദർശയാമാസ പാർഷതഃ।
ഭാരതം കൌശികം ചൈവ സാത്വതം ചൈവ ശിക്ഷയാ। 7-192-39 (53989)
ദർശയന്വ്യചരദ്യുദ്ധേ ദ്രോണസ്യാന്തചികീർഷയാ॥
ചരതസ്തസ്യ താൻമർഗാന്വിചിത്രാൻഖംഗചർമിണഃ।
വ്യസ്മയന്ത രണേ യോധാ ദേവതാശ്ച സമാഗതാഃ॥ 7-192-40 (53990)
തതഃ ശരസഹസ്രേണ ശതചന്ദ്രമപാതയത്।
ചർമ ഖംഗം ച സംബാധേ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ സ ദ്വിജഃ॥ 7-192-41 (53991)
യേ തു വൈതസ്തികാ നാമ ശരാ ആസന്നയോധിനഃ।
നികൃഷ്ടയുദ്ധേ ദ്രോണസ്യ നാന്യേഷാം സന്തി തേ ശരാഃ॥ 7-192-42 (53992)
ഋതേ ശാരദ്വതാത്പർഥാദ്ദ്രൌണേർവൈകർതനാത്തഥാ।
പ്രദ്യുംനയുയുധാനാഭ്യാമഭിമന്യോശ്ച ഭാരത॥ 7-192-43 (53993)
അഥാസ്യേഷു സമാധത്ത ദൃഢം പരമസംമതം।
അന്തേവാസിനമാചാര്യോ ജിഘാംസുഃ പുത്രസംമിതം॥ 7-192-44 (53994)
തം ശരൈർദശഭിസ്തീക്ഷ്ണൈശ്ചിച്ഛേദ ശിനിപുംഗവഃ।
പശ്യതസ്തവ പുത്രസ്യ കർണസ്യ ച മഹാത്മനഃ।
ഗ്രസ്തമാചാര്യമുഖ്യേന ധൃഷ്ടദ്യുംനമമോചയത്॥ 7-192-45 (53995)
ചരന്തം രഥമാർഗേഷു സാത്യകിം സത്യവിക്രമം।
ദ്രോണകർമാന്തരഗതം കൃപസ്യാപി ച ഭാരത।
അപശ്യേതാം മഹാത്മാനൌ വിഷ്വക്സേനധനഞ്ജയൌ॥ 7-192-46 (53996)
അപൂജയേതാം വാർഷ്ണേയം ബ്രുവാണൌ സാധുസാധ്വിതി।
ദിവ്യാന്യസ്ത്രാണി സർവേഷാം യുധി നിഘ്ന്തമച്യുതം॥ 7-192-47 (53997)
ധനഞ്ജയസ്തതഃ കൃഷ്ണമബ്രവീത്പശ്യ കേശവ।
ആചാര്യരഥമുഖ്യാനാം മധ്യേ ക്രീഡൻമധൂദ്വഹഃ॥ 7-192-48 (53998)
ആനന്ദയതി മാം ഭൂയഃ സാത്യകിഃ പരവീരഹാ।
മാദ്രീപുത്രൌ ച ഭീമം ച രാജാനം ച യുധിഷ്ഠിരം॥ 7-192-49 (53999)
യച്ഛിക്ഷയാഽനുദ്ധതഃ സന്രണേ ചരതി സാത്യകിഃ।
മഹാരഥാനുപക്രീഡന്വൃഷ്ണീനാം കീർതിവർധനഃ॥ 7-192-50 (54000)
തമേതേ പ്രതിനന്ദന്തി സിദ്ധാഃ സൈന്യാശ്ച വിസ്മിതാഃ।
അജയ്യം സമരേ ദൃഷ്ട്വാ സാധുസാധ്വിതി സാത്യകിം।
യോധാശ്ചോഭയതഃ സർവേ കർമഭിഃ സമപൂജയൻ॥ ॥ 7-192-51 (54001)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണവധപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വിനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 192 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-192-38 ഖംഘം ചർമ ച ധാരയൻഭ്രാന്താദിത്രയോദശവിധം സഞ്ചരണം ദർശയാമാസേതി സംബന്ധഃ॥ 5-192-41 സംബാധേ രണസങ്കടേ॥ 5-192-42 വൈതസ്തികാഃ വിതസ്തിപ്രമാണാഃ॥ 5-192-192 ദ്വിനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 193
॥ ശ്രീഃ ॥
7.193. അധ്യായഃ 193
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണധൃഷ്ടദ്യുംനയോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥ ദ്രോണേന സോപാലംഭഭീമവചഃ ശ്രവണേന ശസ്ത്രന്യാസപൂർവകം യോഗേന ശീരത്യാഗഃ॥ 2 ॥ ശരീരാർന്നിർഗച്ഛതസ്തേജോരൂപസ്യ ദ്രോണസ്യ സഞ്ജയാദിഭിഃ പഞ്ചഭിരേവാവലോകനം॥ 3 ॥ ധൃഷ്ടദ്യുംനേന ദ്രോണശിരശ്ഛേദഃ॥ 4 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-193-0 (54002)
സഞ്ചയ ഉവാച। 7-193-0x (4775)
[സാത്വതസ്യ* തു തത്കർമ ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനാദയഃ।
ശൈനേയം സർവതഃ ക്രുദ്ധാ വാരയാമാസുരഞ്ജസാ॥ 7-193-1 (54003)
കൃപകർണൌ ച സമരേ പുത്രാശ്ച തവ മാരിഷ॥
ശൈനേയം ത്വരയാഽഭ്യേത്യ വിനിഘ്നന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-193-2 (54004)
യുധിഷ്ഠിരസ്തതോ രാജാ മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
ഭീമസേനശ്ച ബലവാൻസാത്യകിം പര്യവാരയൻ॥ 7-193-3 (54005)
കർണശ്ച ശരവർഷേണ ഗൌതമശ്ച മഹാരഥഃ।
ദുര്യോധനാദയസ്തേ ച ശൈനേയം പര്യവാരയൻ॥ 7-193-4 (54006)
താം വൃഷ്ടിം സഹസാ രാജന്നുത്ഥിതാം ഘോരരൂപിണീം।
വാരയാമാസ ശൈനേയോ യോധയംസ്താൻമഹാരഥാൻ॥ 7-193-5 (54007)
തേഷാമസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി സംഹിതാനി മഹാത്മനാം।
വാരയാമാസ വിധിവദ്ദിവ്യൈരസ്ത്രൈർമഹാമൃധേ॥ 7-193-6 (54008)
ക്രൂരമായോധനം ജജ്ഞേ തസ്മിന്രാജസമാഗമേ।
രുദ്രസ്യേവ ഹി ക്രുദ്ധസ്യ നിഘ്നതസ്താൻപശൂൻപുരാ॥ 7-193-7 (54009)
ഹസ്താനാമുത്തമാംഗാനാം കാർമുകാണാം ച ഭാരത।
ഛത്രാണാം ചാപവിദ്ധാനാം ചാമരാണാം ച സഞ്ചയൈഃ।
രാശയഃ സ്മ വ്യദൃശ്യന്ത തത്രതത്ര രണാജിരേ॥ 7-193-8 (54010)
ഭഗ്നചക്രൈ രഥൈശ്ചാപി പാതിതൈശ്ച മഹാധ്വജൈഃ।
സാദിഭിശ്ച ഹതൈഃ ശൂരൈഃ സങ്കീർണാ വസുധാഽഭവത്॥ 7-193-9 (54011)
ബാണപാതനികൃത്താസ്തു യോധാസ്തേ കുരുസത്തമ।
ചേഷ്ടന്തോ വിവിധാശ്ചേഷ്ടാ വ്യദൃശ്യന്ത മഹാഹവേ॥ 7-193-10 (54012)
വർതമാനേ തഥാ യുദ്ധേ ഘോരേ ദേവാസുരോപമേ।
അബ്രവീത്ക്ഷത്രിയാംസ്തത്ര ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-193-11 (54013)
അഭിദ്രവത സംയത്താഃ കുംഭയോനിം മഹാരഥാഃ।
ഏഷോ ഹി പാർപതോ വീരോ ഭാരദ്വാജേന സംഗതഃ॥ 7-193-12 (54014)
ഘടതേ ച യഥാശക്തി ഭാരദ്വാജസ്യ നാശനേ।
യാദൃശാനി ഹി രൂപാണി ദൃശ്യന്തേഽസ്യ മഹാരണേ॥ 7-193-13 (54015)
അദ്യ ദ്രോണം രണേ ക്രുദ്ധോ ഘാതയിഷ്യതി പാർപതഃ।
തേ യൂയം സഹിതാ ഭൂത്വാ യുധ്യധ്വം കുംഭസംഭവം। 7-193-14 (54016)
യുധിഷ്ഠിരസമാജ്ഞപ്താഃ സൃഞ്ജയാനാം മഹാരഥാഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത സംയത്താ ഭാരദ്വാജജിഘാംസവഃ॥ 7-193-15 (54017)
താൻസമാപതതഃ സർവാൻഭാരദ്വാജോ മഹാരഥഃ।
അഭ്യവർതത വേഗേന മർതവ്യമിതി നിശ്ചിതഃ॥ 7-193-16 (54018)
പ്രയാതേ സത്യസന്ധേ തു സമകംപത മേദിനീ।
വവുർവാതാഃ സനിർഘാതാസ്ത്രാസയാനാ വരൂഥിനീം॥ 7-193-17 (54019)
പപാത മഹതീ ചോൽകാ ആദിത്യാന്നിശ്ചരന്ത്യുത।
ദീപയന്തീ ഉഭേ സേനേ ശംസന്തീവ മഹദ്ഭയം॥ 7-193-18 (54020)
ജജ്വലുശ്ചൈവ ശസ്ത്രാണി ഭാരദ്വാജസ്യ മാരിഷ।
രഥാഃ സ്വനന്തി ചാത്യർഥം ഹയാശ്ചാശ്രൂണ്യവാസൃജൻ॥ 7-193-19 (54021)
ഹതൌജാ ഇവ ചാപ്യാസീദ്ഭാരദ്വാജോ മഹാരഥഃ।
പ്രാസ്ഫുരന്നയനം ചാസ്യ വാമബാഹുസ്തഥൈവ ച॥ 7-193-20 (54022)
വിമനാശ്ചാഭവദ്യുദ്ധേ ദൃഷ്ട്വാ പാർഷതമഗ്രതഃ॥ 7-193-21 (54023)
ഋഷീണാം ബ്രഹ്മവാദാനാം സ്വർഗസ്യ ഗമനം പ്രതി।
സുയുദ്ധേന തതഃ പ്രാണാനുത്സ്രഷ്ടുമുപചക്രമേ॥] 7-193-22 (54024)
തതശ്ചതുർദിശം സൈന്യൈർദ്രുപദസ്യാഭിസംവൃതഃ।
നിർദഹൻക്ഷത്രിയവ്രാതാന്ദ്രോണഃ പര്യചരദ്രണേ॥ 7-193-23 (54025)
ഹത്വാ വിംശതിസാഹസ്രാൻക്ഷത്രിയാനരിമർദനഃ।
ദശായുതാനി കരിണാമവധീദ്വിശിഖൈഃ ശിതൈഃ॥ 7-193-24 (54026)
സോഽതിഷ്ഠദാഹവേ യത്തോ വിധൂമോഽഗ്നിരിവ ജ്വലൻ।
ക്ഷത്രിയാണാമഭാവായ ബ്രാഹ്മമസ്ത്രം സമാസ്ഥിതഃ॥ 7-193-25 (54027)
പാഞ്ചാല്യം വിരഥം ഭീമോ ഹതസർവായുധം ബലീ।
സുവിപണ്ണം മഹാത്മാനം ത്വരമാണഃ സമഭ്യയാത്॥ 7-193-26 (54028)
തതഃ സ്വരഥമാരോപ്യ പാഞ്ചാല്യമരിമർദനഃ।
അബ്രവീദഭിസംപ്രേക്ഷ്യ ദ്രോണമസ്യന്തമന്തികാത്॥ 7-193-27 (54029)
ന ത്വദന്യ ഇഹാചാര്യം യോദ്ധുമുത്സഹതേ പുമാൻ।
ത്വരസ്വ പ്രാഗ്വധായൈവ ത്വയി ഭാരഃ സമാഹിതഃ॥ 7-193-28 (54030)
സ തഥോക്തോ മഹാബാഹുഃ സർവഭാരസഹം ധനുഃ।
അഭിപത്യാദദേ ക്ഷിപ്രമായുധപ്രവരം ദൃഢം॥ 7-193-29 (54031)
സംരബ്ധശ്ച ശരാനസ്യന്ദ്രോണം ദുർവാരണം രണേ।
വിവാരയിപുരാചാര്യം ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 7-193-30 (54032)
തൌ ന്യവാരയതാം ശ്രേഷ്ഠൌ സംരബ്ധൌ രണശോഭിനൌ।
ഉദീരയേതാം ബ്രാഹ്മാണി ദിവ്യാന്യസ്ത്രാണ്യനേകശഃ॥ 7-193-31 (54033)
സ മഹാസ്ത്രൈർമഹാരാജ ദ്രോണമാച്ഛാദയദ്രണേ।
നിഹത്യ സർവാണ്യസ്ത്രാണി ഭാരദ്വാജസ്യ പാർഷതഃ॥ 7-193-32 (54034)
സ വസാതീഞ്ശിവീംസ്ചൈവ വാഹ്ലീകാൻകൌരവാനപി।
രക്ഷിഷ്യമാണാൻസംഗ്രാമേ ദ്രോണം വ്യധമദച്യുതഃ॥ 7-193-33 (54035)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തഥാ രാജൻഗഭസ്തിഭിരിവാംശുമാൻ।
വഭൌ പ്രച്ഛാദയന്നാശാഃ ശരജാലൈഃ സമന്തതഃ॥ 7-193-34 (54036)
തസ്യ ദ്രോണോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ വിദ്ധ്വാ ചൈനം ശിലീമുഖൈഃ।
മർമാണ്യഭ്യഹനദ്ഭൂയഃ സ വ്യഥാം പരമാമഗാത്॥ 7-193-35 (54037)
തതോ ഭീമോ ദൃഢക്രോധോ ദ്രോണസ്യാശ്ലിഷ്യ തം രഥം।
ശനകൈരിവ രാജേന്ദ്ര ദ്രോണം വചനമബ്രവീത്॥ 7-193-36 (54038)
യദി നാമ ന യുധ്യേരഞ്ശിക്ഷിതാ ബ്രഹ്മബന്ധവഃ।
സ്വകർമഭിരസന്തുഷ്ടാ ന സ്മ ക്ഷത്രം ക്ഷയം വ്രജേത്॥ 7-193-37 (54039)
അഹിംസാം സർവഭൂതേഷു ധർമം ജ്യായസ്തരം വിദുഃ।
തസ്യ ച ബ്രാഹ്മണോ മൂലം ഭവാംശ്ച ബ്രഹ്മവിത്തമഃ॥ 7-193-38 (54040)
ശ്വപാകവൻംലേച്ഛഗണാൻഹത്വാ ചാന്യാൻപൃഥഗ്വിധാൻ।
`ഭരന്തി ഹി സുതാന്ദാരാംസ്തദ്വദജ്ഞാനമോഹിതാഃ'॥ 7-193-39 (54041)
അജ്ഞാനാൻമൂഢവദ്ബ്രഹ്മൻപുത്രദാരധനേപ്സയാ।
ഏകസ്യാർഥേ ബഹൂൻഹത്വാ പുത്രസ്യാധർമവിദ്യയാ।
സ്വകർമസ്ഥാന്വികർമസ്ഥോ ന വ്യപത്രപസേ കഥം॥ 7-193-40 (54042)
`ആചാരഹീന നിർലജ്ജ ബ്രഹ്മവന്ധോ വരായുധ।
ഇദാനീം തിഷ്ഠ ദുർബുദ്ധേ ന മേ ജീവന്വിമോക്ഷ്യസേ॥ 7-193-41 (54043)
യസ്യാർഥേ ശസ്ത്രമാദായ യമപേക്ഷ്യ ച ജീവസി।
സ ചാദ്യ പതിതഃ ശേതേ പൃഷ്ടേനാവേദിതസ്തവഃ॥ 7-193-42 (54044)
`സ വൈ ച നിഹതഃ ശേതേ തവ പുത്രഃ സുമന്ദധീഃ'।
ധർമരാജസ്യ തദ്വാക്യം നാഭിശങ്കിതുമർഹസി॥ 7-193-43 (54045)
ഏവമുക്തസ്തതോ ദ്രോണോ ഭീമേനോത്സൃജ്യ തദ്വനുഃ।
`സന്ന്യാസായ ശരീരസ്യ യോക്ഷ്യമാണഃ സ വൈ ദ്വിജഃ'।
സർവാണ്യസ്ത്രാണി ധർമാത്മാ ഹാതുകാമോഽഭ്യഭാപത॥ 7-193-44 (54046)
`കർണം ദുര്യോധനം രാജംസ്ത്വരമാണഃ പരാക്രമം'।
കർണകർണ മഹേഷ്വാസ കൃപ ദുര്യോധനേതി ച॥ 7-193-45 (54047)
സംഗ്രാമേ ക്രിയതാം യത്നോ ബ്രവീംയേഷ പുനഃപുനഃ।
പാണ്ഡവേഭ്യഃ ശിവം വോസ്തു ശസ്ത്രമഭ്യുത്സൃജാംയഹം।
ഇതി തത്ര മഹാരാജ പ്രാക്രോശദ്ദ്രൌണിമേവ ച॥ 7-193-46 (54048)
ഉത്സൃജ്യ ച രണേ ശസ്ത്രം രഥോപസ്ഥേ നിവിശ്യ ച।
അഭയം സർവഭൂതാനാം പ്രദദൌ യോഗമീയിവാൻ॥ 7-193-47 (54049)
തസ്യ തച്ഛിദ്രനാജ്ഞായ ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ പ്രതാപവാൻ।
സശരം തദ്വനുർഘോരം സന്ന്യസ്യാഥ രഥേ തതഃ।
ഖംഗീ രഥാദവപ്ലുത്യ സഹസാ ദ്രോണമഭ്യയാത്॥ 7-193-48 (54050)
`പ്രദ്രുതേ ത്വഥ ദ്രോണായ ധൃഷ്ടദ്യുംനേ മഹാരഥേ'।
ഹാഹാകൃതാനി ഭൂതാനി മാനുഷാണീതരാണി ച॥ 7-193-49 (54051)
ദ്രോണം തഥാഗതം ദൃഷ്ട്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനവശം ഗതം।
ഹാഹാകാരം ഭൃശം ചക്രുരഹോ ധിഗിതി ചാബുവൻ॥ 7-193-50 (54052)
ദ്രോണോഽപി ശസ്ത്രാണ്യുത്സൃജ്യ പരമം സാംഖ്യമാസ്ഥിതഃ।
തഥോക്ത്വാ യോഗമാസ്ഥായ ജ്യോതിർഭൂതോ മഹാതപാഃ॥ 7-193-51 (54053)
പുരാണം പുരുഷം വിഷ്ണും ജഗാമ മനസാ പരം।
മുഖം കിഞ്ചിത്സമുന്നാംയ വിഷ്ടബ്യോരസ്തഥാഗ്രതഃ॥ 7-193-52 (54054)
നിമീലിതാക്ഷഃ സത്വസ്ഥോ നിക്ഷിപ്യ ഹൃദി ധാരണാം।
ഓമിത്യേകാക്ഷരം ബ്രഹ്മ ജ്യോതിർഭൂതോ മഹാതപാഃ॥ 7-193-53 (54055)
സ്മരിത്വാ ദേവദേവേശമക്ഷരം പരമം പ്രഭും।
ദിവമാക്രാമദാചാര്യഃ സാക്ഷാത്സദ്ഭിർദുരാക്രമാം॥ 7-193-54 (54056)
`മൂർധാനം തസ്യ നിർഭിദ്യ ജ്യോതീ രാജൻമഹാത്മനഃ।
ജഗാമ പരമം സ്ഥാനം ദേഹം ന്യസ്യ രഥോത്തമേ'॥ 7-193-55 (54057)
ദ്വൌ സൂര്യാവിതി നോ ബുദ്ധിരാസീത്തസ്മിംസ്തഥാഗതേ।
ഏകരൂപമിവാഭാസീജ്യോതിർഭിഃ പൂരിതം നഭഃ॥ 7-193-56 (54058)
സമപദ്യത ചോൽകാഭം ദ്രോണസ്യ നിധനേ തദാ।
നിമേഷമാത്രേണ ച തജ്ജ്യോതിരന്തരധീയത॥ 7-193-57 (54059)
ആസീത്കിലകിലാശബ്ദഃ പ്രഹൃഷ്ടാനാം ദിവൌകസാം।
ബ്രഹ്മലോകഗതേ ദ്രോണേ ധൃഷ്ടദ്യുംനേ ച മോഹിതേ॥ 7-193-58 (54060)
വയമേവ തദാഽദ്രാക്ഷ്മ പഞ്ച മാനുഷയോനയഃ।
യോഗയുക്തം മഹാത്മാനം ഗച്ഛന്തം പരമാം ഗതിം॥ 7-193-59 (54061)
അഹം ധനഞ്ജയഃ പാർഥഃ കൃപഃ ശാരദ്വതോ ദ്വിജഃ।
വാസുദേവശ്ച വാർഷ്ണേയോ ധർമപുത്രശ്ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-193-60 (54062)
അന്യേ തു സർവേ നാപശ്യൻഭാരദ്വാജസ്യ ധീമതഃ।
മഹിമാനം മഹാരാജ യോഗയുക്തസ്യ ഗച്ഛതഃ।
ബ്രഹ്മലോകം മഹദ്ദിവ്യം ദേവഗുഹ്യം ഹി തത്പരം॥ 7-193-61 (54063)
ഗതിം പരമികാം പ്രാപ്തമജാനന്തോ നൃയോനയഃ।
നാപശ്യൻഗച്ഛമാനം ഹി തം സാർധമൃഷിപുംഗവൈഃ।
ആചാര്യം യോഗമാസ്ഥായ ബ്രഹ്മലോകമരിന്ദമം॥ 7-193-62 (54064)
വിതുന്നാംഗം ശരവ്രാതൈരന്യസ്തായുധമസൃക്ക്ഷരം।
വികൃഷ്യ പാർഷതഃ ഖംഗം ക്രോധാമർഷവശം ഗതഃ।
ദൃശ്യമാനഃ സർവഭൂതൈഃ കേശപക്ഷേ പരാമൃശത്॥ 7-193-63 (54065)
തസ്യ മൂർധാനമാലംബ്യ ഗതസത്വസ്യ ദേഹിനഃ।
കിഞ്ചിദബ്രുവതഃ കായാദ്വിചകർതാസിനാ ശിരഃ॥ 7-193-64 (54066)
ഹർഷേണ മഹതാ മഹതാ യുക്തോ ഭാരദ്വാജേ നിപാതിതേ।
സിംഹനാദരവം ചക്രേ ഭ്രാമയൻഖംഗമാഹവേ॥ 7-193-65 (54067)
ആകർണപലിതഃ ശ്യാമോ വയസാഽശീതിപഞ്ചകഃ।
ത്വത്കൃതേ വ്യചരത്സംഖ്യേ സ തു ഷോഡശവർഷവത്॥ 7-193-66 (54068)
ഉക്തവാശ്ച മഹാബാഹുഃ കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ।
ജീവന്തമാനയാചാര്യം മാ വധീർദ്രുപദാത്മജ॥ 7-193-67 (54069)
ന ഹന്തവ്യോ ന ഹന്തവ്യ ഇതി തേ സൈനികാശ്ച ഹ।
ഉത്ക്രോശന്നർജുനശ്ചൈവ സാനുക്രോശസ്തമാവ്രജത്॥ 7-193-68 (54070)
ക്രോശമാനേഽർജുനേ ചൈവ പാർഥിവേഷു ച സർവശഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽവധീദ്ദ്രോണം രഥതൽപേ നരർഷഭം॥ 7-193-69 (54071)
ശോണിതേന പരിക്ലിന്നോ രഥാദ്ഭൂമിമഥാപതത്।
ലോഹിതാംഗ ഇവാദിത്യോ ദുർധർഷഃ സമപദ്യത॥ 7-193-70 (54072)
ഏവം തം നിഹതം സംഖ്യേ ദദൃശേ സൈനികോ ജനഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തു തദ്രാജൻഭാരദ്വാജശിരോഽഹരത്॥ 7-193-71 (54073)
താവകാനാം മഹേഷ്വാസഃ പ്രമുഖേ തത്സമാക്ഷിപത്।
തേ തു ദൃഷ്ട്വാ ശിരോ രാജൻഭാരദ്വാജസ്യ താവകാഃ॥ 7-193-72 (54074)
പലായനകൃതോത്സാഹാ ദുദ്രുവഃ സർവതോദിശം।
ദ്രോണസ്തു ദിവമാസ്ഥായ നക്ഷത്രപഥമാവിശത്॥ 7-193-73 (54075)
അഹമേവ തദാഽദ്രാക്ഷം ദ്രോണസ്യ നിധനം നൃപ।
ഋഷേഃ പ്രസാദാത്കൃഷ്മസ്യ സത്യവത്യാഃ സുതസ്യ ച॥ 7-193-74 (54076)
വിധൂമാമിഹ സംയാന്തീമുൽകാം പ്രജ്വലിതാമിവ।
അപശ്യാമ ദിവം സ്തബ്ധ്വാ ഗച്ഛന്തം തം മഹാദ്യുതിം॥ 7-193-75 (54077)
ഹതേ ദ്രോണേ നിരുത്സാഹാഃ കുരുപാണ്ഡവസൃഞ്ജയാഃ।
അഭ്യദ്രവൻമഹാവേഗാസ്തതഃ സൈന്യം വ്യദീര്യത॥ 7-193-76 (54078)
നിഹതാ ഹതഭൂയിഷ്ഠാഃ സംഗ്രാമേ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
താവകാ നിഹതേ ദ്രോണേ ഗതാസവ ഇവാഭവൻ॥ 7-193-77 (54079)
പരാജയമഥാവാപ്യ പരത്ര ച മഹദ്ഭയം।
ഉഭയേനൈവ തേ ഹീനാ വ്യനിന്ദൻമതിമാത്മനഃ॥ 7-193-78 (54080)
അന്വിച്ഛന്തഃ ശരീരം തു ഭാരദ്വാജസ്യ പാർഥിവാഃ।
നാന്വഗച്ഛൻമഹാരാജ കബന്ധായുതസങ്കുലേ॥ 7-193-79 (54081)
`പതിതേ ത്വഥ സംരബ്ധേ സേനായാം തത്ര ഭാരത।
ഉദിഷ്ഠൻകബന്ധാനാം സഹസ്രാണ്യേകവിംശതിഃ॥ 7-193-80 (54082)
ശോണിതേന പരിക്ലിന്നാ രണഭൂമിശ്ച ഭാരത।
ലോഹിതാർദ്ര ഇവാദിത്യോ ദുർദർശശ്ചാഭവത്തദാ'॥ 7-193-81 (54083)
പാണ്ഡവാസ്തു ജയം ലബ്ധ്വാ പരത്ര ച മഹദ്യശഃ।
ബാണശംഖരവാംശ്ചക്രുഃ സിംഹനാദാംശ്ച പുഷ്കലാൻ॥ 7-193-82 (54084)
ഭീമസേനസ്തതോ രാജന്ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാർഷതഃ।
വരൂഥിന്യാമനൃത്യേതാം പരിഷ്വജ്യ പരസ്പരം॥ 7-193-83 (54085)
അബ്രവീച്ച തദാ ഭീമഃ പാർഷതം ശത്രുതാപനം।
ഭൂയോഽഹം ത്വാം പരിഷ്വജ്യ പരിവക്ഷ്യാമി പാർഷത।
സൂതപുത്രേ ഹതേ പാപേ ധാർതരാഷ്ട്രേ ച സംയുഗേ॥ 7-193-84 (54086)
ഏതാവദുക്ത്വാ ഭീമസ്തു ഹർഷേണ മഹതാ യുതഃ।
ബാഹുശബ്ദേന പൃഥിവീം കംപയാമാസ പാണ്ഡവഃ॥ 7-193-85 (54087)
തസ്യ ശബ്ദേന വിത്രസ്താഃ പ്രാദ്രവംസ്താവകാ യുധി।
ക്ഷത്രധർമം സമുത്സൃജ്യ പലായനപരായണാഃ॥ 7-193-86 (54088)
പാണ്ഡവാസ്തു ജയം ലബ്ധാ ഹൃഷ്ടാ ഹ്യാസന്വിശാംപതേ।
അരിക്ഷയം ച സംഗ്രാമേ തേന തേ സുഖമാപ്നുവൻ॥ ॥ 7-193-87 (54089)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി ദ്രോണവധപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ത്രിനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 193 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-193-12 ഏഷോ ഹീതി സന്ധിരാർഷഃ॥ 5-193-22 ബ്രഹ്മവാദാനാം വേദതുല്യാനാം വചനാനാം। ദ്വിതീയാർഥേ ഷഷ്ഠീ। ശ്രുത്യേതി ശേഷഃ॥ 5-193-* കുണ്ഡലിതാഃ 22 ശ്ലോകാഃ ഝപുസ്തകഏവ ദൃശ്യന്തേ। 5-193-42 പൃഷ്ഠേന ത്വയാ പൃഷ്ഠേന യുധിഷ്ഠിരേണ ആവേദിതഃ ഹത ഇതി നിവേദിതഃ॥ 5-193-78 പരത്ര ച മഹദ്ഭയമിതി പലായനസ്യ പരലോകവിരുദ്ധത്വാത്। ഉഭയേന ലോകദ്വയേന ഹീനാ രഹിതാഃ॥ 5-193-193 ത്രിനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 194
॥ ശ്രീഃ ॥
7.194. അധ്യായഃ 194
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദൃര്യോധനചോദനയാ കൃപേണ ദ്രോണവധം ശ്രാവിതസ്യാശ്വത്ഥാംനഃ കോപോദയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-194-0 (54090)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-194-0x (4776)
തതോ ദ്രോണേ ഹതേ രാജൻകുരവഃ ശസ്ത്രപീഡിതാഃ।
ഹതപ്രവീരാ വിധ്വസ്താ ഭൃശം ശോകപരായണാഃ॥ 7-194-1 (54091)
ഉദീർണാംശ്ച പരാന്ദൃഷ്ട്വാ ഹർഷമാണാൻപുനഃ പുനഃ।
അശ്രുപൂർണേക്ഷണാസ്ത്രസ്താ ദീനാസ്ത്വാസന്വിശാംപതേ॥ 7-194-2 (54092)
വിചേതസോ ഹതോത്സാഹാഃ കശ്മലാഭിഹതൌജസഃ।
ആർതസ്വരേണ മഹതാ പുത്രം തേ പര്യവാരയൻ॥ 7-194-3 (54093)
വേഷണ്ണവദനാ ദീനാ വീക്ഷമാണാ ദിശോ ദശ।
അശ്രുകണ്ഠാ യഥാ ദൈത്യാ ഹിരണ്യാക്ഷേ പുരാ ഹതേ॥ 7-194-4 (54094)
സ തൈഃ പരിവൃതോ രാജാ ത്രസ്തൈഃ ക്ഷുദ്രമൃഗൈരിവ।
അശക്നുവന്നവസ്ഥാതുമപായാത്തനയസ്തവ॥ 7-194-5 (54095)
ക്ഷുത്പിപാസാപരിംലാനാസ്തേ യോധാസ്തവ ഭാരത।
ആദിത്യേനേവ സന്തപ്താ ഭൃശം വിമനസോഽഭവൻ॥ 7-194-6 (54096)
ഭാസ്കരസ്യേവ പതനം സമുദ്രസ്യേവ ശോഷണം।
വിപര്യാസം യഥാ മേരോർവാസവസ്യേവ നിർജയം॥ 7-194-7 (54097)
അപ്രേക്ഷണീയം തദ്ദൃഷ്ട്വാ ഭാരദ്വാജസ്യ പാതനം।
ത്രസ്തരൂപതരാ രാജൻകൌരവാഃ പ്രാദ്രവൻഭയാത്॥ 7-194-8 (54098)
ഗാന്ധാരരാജഃ ശകുനിസ്ത്രസ്തസ്ത്രസ്തതരൈഃ സഹ।
ഹതം രുക്മരഥം ശ്രുത്വാ പ്രാദ്രവത്സഹിതോ രഥൈഃ॥ 7-194-9 (54099)
വരൂഥിനീം വേഗവതീം വിദ്രുതാം സപതാകിനീം।
പരിഗൃഹ്യ മഹാസേനാം സൂതപുത്രോഽപയാദ്ഭയാത്॥ 7-194-10 (54100)
രഥനാഗാശ്വകലിലാം പുരസ്കൃത്യ തു വാഹിനീം।
മദ്രാണാമീശ്വരഃ ശല്യോ വീക്ഷമാണോഽപയാദ്ഭയാത്॥ 7-194-11 (54101)
ഹതപ്രവീരൈർഭൂയിഷ്ഠൈർധ്വജൈർബഹുപതാകിഭിഃ।
വൃതഃ ശാരദ്വതോഽഗച്ഛത്കഷ്ടങ്കഷ്ടമിതി ബ്രുവൻ॥ 7-194-12 (54102)
ഭോജനീകേന ശിഷ്ടേന കലിംഗാരട്ടബാഹ്ലികൈഃ।
കൃതവർമാ വൃതോ രാജൻപ്രായാത്സുജവനൈർഹയൈഃ॥ 7-194-13 (54103)
പദാതിഗണസംയുക്തസ്ത്രസ്തോ രാജൻഭയാർദിതഃ।
ഉലൂകഃ പ്രാദ്രവത്തത്ര ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം നിപാതിതം॥ 7-194-14 (54104)
ദർശനീയോ യുവാ ചൈവ ശൌര്യേണ കൃതലക്ഷണഃ।
ദുഃശാസനോ ഭൃശോദ്വിഗ്നഃ പ്രാദ്രവദ്ഗജസംവൃതഃ॥ 7-194-15 (54105)
രഥാനാമയുതം ഗൃഹ്യ ത്രിസാഹസ്രം ച ദന്തിനാം।
വൃഷസേനോ യയൌ തൂർണം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം നിപാതിതം॥ 7-194-16 (54106)
ഗജാശ്വരഥസംയുക്തോ വൃതശ്ചൈവ പദാതിഭിഃ।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ പ്രായാത്തത്ര മഹാരഥഃ॥ 7-194-17 (54107)
സംശപ്തകഗണാദ്ഗൃഹ്യ ഹതശേഷാൻകിരീടിനാ।
സുശർമാ പ്രാദ്രാവദ്രാജന്ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം നിപാതിതം॥ 7-194-18 (54108)
ഗജാന്രഥാൻസമാരുഹ്യ വ്യുദസ്യ ച ഹയാഞ്ജനാഃ।
പ്രാദ്രവൻസർവതഃ സംഖ്യേ ദൃഷ്ട്വാ രുക്മരഥം ഹതം॥ 7-194-19 (54109)
ത്വരയന്തഃ പിതൄനന്യേ ഭ്രാതൄനന്യേഽഥ മാതുലാൻ।
പുത്രാനന്യേ വയസ്യാംശ്ച പ്രാദ്രവൻകുരവസ്തദാ॥ 7-194-20 (54110)
ചോദയന്തശ്ച സൈന്യാനി സ്വസ്ത്രീയാംശ്ച തഥാഽപരേ।
സംബന്ധിനസ്തഥാഽന്യേ ച പ്രാദ്രവന്ത ദിശോ ദശ॥ 7-194-21 (54111)
പ്രകീർണകേശാ വിധ്വസ്താ ന ദ്വാവേകത്ര ധാവതഃ।
നേദമസ്തീതി മന്വാനാ ഹതോത്സാഹാ ഹതൌജസഃ॥ 7-194-22 (54112)
ഉത്സൃജ്യ കവചാനന്യേ പ്രാദ്രവംസ്താവകാ വിഭോ।
അന്യോന്യം തേ സമാക്രോശന്യൈനികാ ഭരതർഷഭ॥ 7-194-23 (54113)
തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ന ച തേ സ്വയം തത്രാവതസ്ഥിരേ।
ധുര്യാനുൻമുച്യ ച രഥാദ്ധതസൂതാത്സ്വലങ്കൃതാൻ।
അധിരുഹ്യ ഹയാന്യോധാഃ ക്ഷിപ്രം പദ്ഭിരചോദയൻ॥ 7-194-24 (54114)
ദ്രമാണേ തഥാ സൈന്യേ ത്രസ്തരൂപേ ഹതൌജസി।
പ്രതിസ്രോത ഇവ ഗ്രാഹോ ദ്രോണപുത്രഃ പരാനിയാത്॥ 7-194-25 (54115)
തസ്യാസീത്സുമഹദ്യുദ്ധം ശിഖണ്ഡിപ്രമുഖൈർഗണൈഃ।
പ്രഭദ്രകൈശ്ച പാഞ്ചാലൈശ്ചേദിഭിശ്ച സകേകയൈഃ॥ 7-194-26 (54116)
ഹത്വാ ബഹുവിധാഃ സേനാഃ പാണ്ഡൂനാം യുദ്ധദുർമദഃ।
കഥഞ്ചിത്സങ്കടാൻമുക്തോ മത്തദ്വിരദവിക്രമഃ॥ 7-194-27 (54117)
ദ്രവമാണം ബലം ദൃഷ്ട്വാ പലായനകൃതക്ഷണം।
ദുര്യോധനം സമാസാദ്യ ദ്രോണപുത്രോഽബ്രവീദിദം॥ 7-194-28 (54118)
കിമിയം ദ്രവതേ സേനാ ത്രസ്തരൂപേവ ഭാരത।
ദ്രവമാണാം ച രാജേന്ദ്ര നാവസ്ഥാപയസേ രണേ॥ 7-194-29 (54119)
ത്വം ചാപി ന യഥാ പൂർവം പ്രകൃതിസ്ഥോ നരാധിപ।
കർണപ്രഭൃതയശ്ചേമേ നാവതിഷ്ഠന്തി പാർഥിവ॥ 7-194-30 (54120)
അന്യേഷ്വപി ച യുദ്ധേഷു നൈവ സേനാഽദ്രവത്തദാ।
കച്ചിത്ക്ഷേമം മഹാബാഹോ തവ സൈന്യസ്യ ഭാരത॥ 7-194-31 (54121)
കസ്പിന്നിദം ഹതേ രാജന്രഥസിംഹേ ബലം തവ।
ഏതാമവസ്ഥാം സംപ്രാപ്തം തൻമമാചക്ഷ്വ കൌരവ॥ 7-194-32 (54122)
തത്തു ദുര്യോധനഃ ശ്രുത്വാ ദ്രോണപുത്രസ്യ ഭാഷിതം।
ഘോരമപ്രിയമാഖ്യാതും നാശക്നോത്പാർഥിവർഷഭഃ॥ 7-194-33 (54123)
ഭിന്നാ നൌരിവ തേ പുത്രോ മഗ്നഃ ശോകമഹാർണവേ।
ബാഷ്പേണാപിഹിതോ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണപുത്രം രഥേ സ്ഥിതം॥ 7-194-34 (54124)
തതഃ ശാരദ്വതം രാജാ സവ്രീഡമിദമബ്രവീത്।
ശംസാത്ര ഭദ്രം തേ സർവം യഥാ സൈന്യമിദം ദ്രുതം॥ 7-194-35 (54125)
അഥ ശാരദ്വതോ രാജന്നാർതിമാർച്ഛൻപുനഃപുനഃ।
ശശംസ ദ്രോണപുത്രായ യഥാ ദ്രോണോ നിപാതിതഃ॥ 7-194-36 (54126)
കൃപ ഉവാച। 7-194-37x (4777)
വയം ദ്രോണം പുരസ്കൃത്യ പൃഥിവ്യാം പ്രവരം രഥം।
പ്രാവർതയാമ സംഗ്രാമം പാഞ്ചാലൈരേവ കേവലം॥ 7-194-37 (54127)
തതഃ പ്രവൃത്തേ സംഗ്രമേ വിമിശ്രാഃ കുരുസോമകാഃ।
അന്യോന്യമഭിഗർജന്തഃ ശസ്ത്രൈർദേഹാനപാതയൻ॥ 7-194-38 (54128)
വർതമാനേ തഥാ യുദ്ധേ ക്ഷീയമാണേഷു സംയുഗേ।
ധാർതരാഷ്ട്രേഷു സങ്ക്രുദ്ധഃ പിതാ തേഽസ്ത്രമുദൈരയത്॥ 7-194-39 (54129)
തതോ ദ്രോണോ ബ്രാഹ്മമസ്ത്രം വികുർവാണോ നരർഷഭഃ।
വ്യഹനച്ഛാത്രവാൻഭല്ലൈഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 7-194-40 (54130)
പാണ്ഡവാഃ കേകയാ മാത്സ്യാഃ പാഞ്ചാലാശ്ച വിശേഷതഃ।
സംഖ്യേ ദ്രോണരഥം പ്രാപ്യ വ്യനശൻകാലചോദിതാഃ॥ 7-194-41 (54131)
സഹസ്രം നരസിംഹാനാം ദ്വിസാഹസ്രം ച ദന്തിനാം।
ദ്രോണോ ബ്രഹ്മാസ്ത്രയോഗേന പ്രേഷയാമാസ മൃത്യവേ॥ 7-194-42 (54132)
ആകർണപലിതശ്യാമോ വയസാഽശീതിപഞ്ചകഃ।
രണേ പര്യചരദ്ദ്രോണോ വൃദ്ധഃ ഷോഡശവർഷവത്॥ 7-194-43 (54133)
ക്ലിശ്യമാനേഷു സൈന്യേഷു വധ്യമാനേഷു രാജസു।
അമർഷവശമാപന്നാഃ പാഞ്ചാലാ വിമുഖാഽഭവൻ॥ 7-194-44 (54134)
തേഷു കിഞ്ചിത്പ്രഭഗ്നേഷു വിമുഖേഷു സപത്നജിത്।
ദിവ്യമസ്ത്രം വികുർവാണോ ബഭൂവാർക ഇവോദിതഃ॥ 7-194-45 (54135)
സ മധ്യം പ്രാപ്യ പാണ്ഡൂനാം ശരരശ്മിഃ പ്രതാപവാൻ।
മധ്യം ഗത ഇവാദിത്യോ ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യസ്തേ പിതാഽഭവത്॥ 7-194-46 (54136)
തേ ദഹ്യമാനാ ദ്രോണേന സൂര്യേണേവ വിരാജതാ।
ദഗ്ധവീര്യാ നിരുത്സാഹാ ബഭൂവുർഗതചേതസാഃ॥ 7-194-47 (54137)
താന്ദൃഷ്ട്വാ പീഡിതാൻബാണൈർദ്രോണേന മധുസൂദനഃ।
ജയൈഷീ പാണ്ഡുപുത്രാണാമിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-194-48 (54138)
നൈഷ ജാതു നരൈഃ ശക്യോ ജേതും ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
അപി വൃത്രഹണാ സംഖ്യേ രഥയൂഥപയൂഥപഃ॥ 7-194-49 (54139)
തേ യൂയം ധർമമുത്സൃജ്യ ജയം രക്ഷത പാണ്ഡവാഃ।
യഥാ വഃ സംയുഗേ സർവാന്ന ഹന്യാദ്രുക്മവാഹനഃ॥ 7-194-50 (54140)
അശ്വത്ഥാംനി ഹതേ നൈഷ യുധ്യേദിതി മതിർമമ।
ഹതം തം സംയുഗേ കശ്ചിദാഖ്യാത്വസ്മൈ മൃഷാ നരഃ॥ 7-194-51 (54141)
ഏതന്നാരോചയദ്വാക്യം കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ।
അരോചയംസ്തു സർവേഽന്യേ കൃച്ഛ്രേണ തു യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-194-52 (54142)
ഭീമസേനസ്തു സവ്രീഡമബ്രവീത്പിതരം തവ।
അശ്വത്ഥാമാ ഹത ഇതി തം നാബുധ്യത തേ പിതാ॥ 7-194-53 (54143)
സ ശങ്കമാനസ്തൻമിഥ്യാ ധർമരാജമപൃച്ഛത।
ഹതം വാഽപ്യഹതം വാഽഽജൌ ത്വാം പിതാ പുത്രവത്സലഃ॥ 7-194-54 (54144)
തമതഥ്യഭയേ മഗ്നോ ജയേ സക്തോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
അശ്വത്ഥാമാനമായോധേ ഹതം ദൃഷ്ട്വാ മഹാഗജം॥ 7-194-55 (54145)
ഭീമേന ഗിരിവർഷ്മാണം മാലവസ്യേന്ദ്രവർമണഃ।
ഉപസൃത്യ തദാ ദ്രോണമുച്ചൈരിദമുവാച ഹ॥ 7-194-56 (54146)
യസ്യാർഥേ ശസ്ത്രമാദത്സേ യമവേക്ഷ്യ ച ജീവസി।
പുത്രസ്തേ ദയിതോ നിത്യം സോശ്വത്ഥാമാ നിപാതിതഃ॥ 7-194-57 (54147)
ശേതേ വിനിഹതോ ഭൂമൌ വനേ സിംഹശിശുര്യഥാ॥ 7-194-58 (54148)
ജാനന്നപ്യനൃതസ്യാഥ ദോഷാൻസ ദ്വിജസത്തമം।
അവ്യക്തമബ്രവീദ്രാജാ ഹതഃ കുഞ്ജര ഇത്യുത॥ 7-194-59 (54149)
സ ത്വാം നിഹതമാക്രന്ദേ ശ്രുത്വാ സന്താപതാപിതഃ।
നിയംയ ദിവ്യാന്യസ്ത്രാണി നായുധ്യത യഥാ പുരാ॥ 7-194-60 (54150)
തം ദൃഷ്ട്വാ പരമോദ്വിഗ്നം ശോകാതുരമചേതസം।
പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതഃ ക്രുരകർമാ സമാദ്രവത്॥ 7-194-61 (54151)
തം ദൃഷ്ട്വാ പരമോദ്വിഗ്നം ശോകാതുരമചേതസം।
ദിവ്യാന്യസ്ത്രാണ്യഥോത്സൃജ്യ രണേ പ്രായമുപാവിശത്॥ 7-194-62 (54152)
തതോഽസ്യ കേശാൻസവ്യേന ഗൃഹീത്വാ പാണിനാ തദാ।
പാർഷതഃ ക്രോശമാനാനാം വീരാണാമച്ഛിനച്ഛിരഃ॥ 7-194-63 (54153)
ന ഹന്തവ്യോ ന ഹന്തവ്യ ഇതി തേ സർവതോഽബ്രുവൻ।
തഥൈവ ചാർജുനോ വാഹാദവരുഹ്യൈനമാദ്രവത്॥ 7-194-64 (54154)
ഉദ്യംയ ത്വരിതോ ബാഹും ബ്രുവാണശ്ച പുനഃപുനഃ।
ജീവന്തമാനയാചാര്യം മാവധീരിതി ധർമവിത്॥ 7-194-65 (54155)
തഥാ നിവാര്യമാണേന കൌരവൈരർജുനേന ച।
ഹത ഏവ നൃശംസേന പിതാ തവ നരർഷഭ॥ 7-194-66 (54156)
സൈനികാശ്ച തതഃ സർവേ പ്രാദ്രവന്ത ഭയാർദിതാഃ।
വയം ചാപി നിരുത്സാഹാ ഹതേ പിതരി തേഽനഘ॥ 7-194-67 (54157)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-194-68x (4778)
തച്ഛ്രുത്വാ ദ്രോണപുത്രസ്തു നിധനം പിതുരാഹവേ।
ക്രോധമാഹാരയത്തീവ്രം ദണ്ഡാഹത ഇവോരഗഃ॥ 7-194-68 (54158)
തതഃ ക്രുദ്ധോ രണേ ദ്രൌണിർഭൃശം ജജ്വാല മാരിഷ।
യഥേന്ധനം മഹത്പ്രാപ്യ പ്രാജ്വലദ്ധവ്യവാഹനഃ॥ 7-194-69 (54159)
തലം തലേന നിഷ്പിഷ്യ ദന്തൈർദന്താനുപാസ്പൃശത്।
നിഃശ്വസന്നുരഗോ യദ്വല്ലോഹിതാക്ഷോഽഭവത്തദാ॥ ॥ 7-194-70 (54160)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ചതുർനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 194 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 195
॥ ശ്രീഃ ॥
7.195. അധ്യായഃ 195
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ധൃതരാഷ്ട്രേണ സഞ്ജയംപ്രതി ദ്രോണവധശ്രാവിണാശ്വത്ഥാംനാ കിമുക്തമിതി പ്രശ്നഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-195-0 (54161)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-195-0x (4779)
അധർമേണ ഹതം ശ്രുത്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനേന സഞ്ജയ।
ബ്രാഹ്മണം പിതരം വൃദ്ധമശ്വത്ഥാമാ കിമബ്രവീത്॥ 7-195-1 (54162)
മാനവം വാരുണാഗ്നേയം ബ്രാഹ്മമസ്ത്രം ച വീര്യവാൻ।
ഐന്ദ്രം നാരായണം ചൈവ യസ്മിന്നിത്യം പ്രതിഷ്ഠിതം॥ 7-195-2 (54163)
തമധർമേണ ധർമിഷ്ഠം ധൃഷ്ടദ്യുംനേന സംയുഗേ।
ശ്രുത്വാ നിഹതമാചാര്യം സോഽശ്വത്ഥാമാ കിമബ്രവീത്॥ 7-195-3 (54164)
യേന രാമാദവാപ്യേഹ ധനുർവേദം മഹാത്മനാ।
പ്രോക്താന്യസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി പുത്രായ ഗുണകാങ്ക്ഷിണാ॥ 7-195-4 (54165)
ഏകമേവ ഹി ലോകേഽസ്മിന്നാത്മതോ ഗുണവത്തരം।
ഇച്ഛന്തി പുരുഷാഃ പുത്രം ലോകേ നാന്യം കഥഞ്ചന॥ 7-195-5 (54166)
ആചാര്യാണാം ഭവന്ത്യേവ രഹസ്യാനി മഹാത്മനാം।
താനി പുത്രായ വാ ദദ്യുഃ ശിഷ്യായാനുഗതായ വാ॥ 7-195-6 (54167)
സ ശിഷ്യഃ പ്രാപ്യ തത്സർവം സവിശേഷം ച സഞ്ജയ।
ശൂരഃ ശാരദ്വതീപുത്രഃ സംഖ്യേ ദ്രോണാദനന്തരഃ॥ 7-195-7 (54168)
രാമസ്യ തു സമഃ ശസ്ത്രേ പുരന്ദരസമോ യുധി।
കാർതവീര്യസമോ വീര്യേ ബൃഹസ്പതിസമോ മതൌ ॥ 7-195-8 (54169)
മഹീധരസമഃ സ്ഥൈര്യേ തേജസാഽഗ്നിസമോ യുവാ।
സമുദ്ര ഇവ ഗാംഭീര്യേ ക്രോധേ ചാശീവിഷോപമഃ॥ 7-195-9 (54170)
സ രഥീ പ്രഥമോ ലോകേ ദൃഢധന്വാ ജിതക്ലമഃ।
ശീഘ്രോഽനില ഇവാക്രന്ദേ ചരൻക്രുദ്ധ ഇവാന്തകഃ॥ 7-195-10 (54171)
അസ്യതാ യേന സംഗ്രാമേ ധരണ്യഭിനിപീഡിതാ।
`മേഘസ്തനിതനിർഘോഷം കംപതേ ഭയവിഹ്വലാഃ'।
യോ ന വ്യഥതി സംഗ്രമേ വീരഃ സത്യപരാക്രമഃ॥ 7-195-11 (54172)
വേദസ്നാതോ വ്രതസ്നാതോ ധനുർവേദേ ച പാരഗഃ।
മഹോദധിരിവാക്ഷോഭ്യോ രാമോ ദാശരഥിര്യഥാ॥ 7-195-12 (54173)
തമധർമേണ ധർമിഷ്ഠം ധൃഷ്ടദ്യുംനേന സംയുഗേ।
ശ്രുത്വാ നിഹതമാചാര്യമശ്വത്ഥാമാ കിമബ്രവീത്॥ 7-195-13 (54174)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ യോ മൃത്യുഃ സൃഷ്ടസ്തേന മഹാത്മനാ।
യഥാ ദ്രോണസ്യ പാഞ്ചാല്യോ യജ്ഞസേനസുതോഽഭവത്॥ 7-195-14 (54175)
തം നൃശംസേന പാപേന ക്രൂരേണാദീർഘദർശിനാ।
ശ്രുത്വാ നിഹതമാചാര്യമശ്വത്ഥാമാ കിമബ്രവീത്॥ ॥ 7-195-15 (54176)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 195 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-195-4 പുത്രായ ഗുരുകാങ്ക്ഷിണേ ഇതി .ക.ഝ.പാഠഃ॥ 5-195-195 പഞ്ചനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 196
॥ ശ്രീഃ ॥
7.196. അധ്യായഃ 196
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
അശ്വത്ഥാംനാ സക്രോധം യുധിഷ്ഠിരാദ്യുപാലഭ്യഃ॥ 1 ॥ തഥാ ദ്രോണസ്യ നാരായണാസ്ത്രലാഭപ്രകാരാദികഥനപൂർവകം തേന പാണ്ഡവാദിവധ പ്രതിജ്ഞാനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-196-0 (54177)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-196-0x (4780)
ഛദ്മനാ നിഹതം ശ്രുത്വാ പിതരം പാപകർമണാ।
ബാഷ്പേണാപൂര്യത ദ്രൌണീ രോഷേണ ച നരർഷഭ॥ 7-196-1 (54178)
തസ്യ ക്രുദ്ധസ്യ രാജേന്ദ്ര വപുർദീപ്തമദൃശ്യത।
അന്തകസ്യേവ ഭൂതാനി ജിഹീർഷോഃ കാലപര്യയേ॥ 7-196-2 (54179)
അശ്രൂപുർണേ തതോ നേത്രേ വ്യപമൃജ്യ പുനഃ പുനഃ।
ഉവാച കോപാന്നിഃശ്വസ്യ ദുര്യോധനമിദം വചഃ॥ 7-196-3 (54180)
പിതാ മമ യഥാ ക്ഷുദ്രൈർന്യസ്തശസ്ത്രോ നിപാതിതഃ।
ധർമധ്വജവതാ പാപം കൃതം തദ്വിദിതം മമ।
അനാര്യം സുനൃശംസം ച ധർമപുത്രസ്യ മേ ശ്രുതം॥ 7-196-4 (54181)
യുദ്ധേഷ്വപി പ്രവൃത്താനാം ധ്രുവം ജയപരാജയൌ।
ദ്വയമേതദ്ഭവേദ്രാജന്വധസ്തത്ര പ്രശസ്യതേ॥ 7-196-5 (54182)
ന്യായവൃത്തോ വധോ യസ്തു സംംഗ്രാമേ യുധ്യതോ ഭവേത്।
ന സ ദുഃഖായ ഭവതി തഥാ ദൃഷ്ടോ ഹി സ ദ്വിജൈഃ॥ 7-196-6 (54183)
ഗതഃ സ വീരലോകായ പിതാ മമ ന സംശയഃ।
ന ശോച്യഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര യസ്തദാ നിധനം ഗതഃ॥ 7-196-7 (54184)
യത്തു ധർമപ്രവൃതഃ സൻകേശഗ്രഹണമാപ്തവാൻ।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം തൻമേ മർമാണി കൃന്തതി॥ 7-196-8 (54185)
മയി ജീവതി യത്താതഃ കേശഗ്രഹമവാപ്തവാൻ।
കഥമന്യേ കരിഷ്യന്തി പുത്രേഭ്യഃ പുത്രിണഃ സ്പൃഹാം॥ 7-196-9 (54186)
കാമാത്ക്രോധാദവിജ്ഞാനാദ്വർഷാദ്ബാല്യേന വാ പുനഃ।
വിധർമകാണി കുർവന്തി തഥാ പരിഭവന്തി ച॥ 7-196-10 (54187)
തദിദം പാർഷതേനേഹ മഹദാധർമികം കൃതം।
അവജ്ഞായ ച മാം നൂനം നൃശംസേന ദുരാത്മനാ॥ 7-196-11 (54188)
തസ്യാനുബന്ധം ദ്രഷ്ടാഽസൌ ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ സുദാരുണം।
അകാര്യം പരമം കൃത്വാ മിഥ്യാവാദീ ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-196-12 (54189)
യോ ഹ്യസൌ ഛദ്മനാഽഽചാര്യം ശസ്ത്രം സന്ന്യാസയത്തദാ।
തസ്യാദ്യ ധർമരാജസ്യ ഭൂമിഃ പാസ്യതി ശോണിതം॥ 7-196-13 (54190)
ശപേ സത്യേന കൌരവ്യ ഇഷ്ടാപൂർതേന ചൈവ ഹ।
അഹത്വാ സർവപാഞ്ചാലാഞ്ജീവേയം ന കഥഞ്ചന॥ 7-196-14 (54191)
സർവോപായൈര്യതിഷ്യാമി പാഞ്ചാലാനാമഹം വധേ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച സമരേ ഹന്താഽഹം പാപകാരിണം॥ 7-196-15 (54192)
കർമണാ യേന തേനേഹ മൃദുനാ ദാരുണേന ച।
പാഞ്ചാലാനാം വധം കൃത്വാ ശാന്തിം ലബ്ധാസ്മി കൌരവ॥ 7-196-16 (54193)
യദർഥം പുരുഷവ്യാഘ്ര പുത്രാനിച്ഛന്തി മാനവാഃ।
പ്രേത്യ ചേഹ ച സംപ്രാപ്താത്ത്രായന്തേ മഹതോ ഭയാത്॥ 7-196-17 (54194)
പിത്രാ തു മമ സാഽവസ്ഥാ പ്രാപ്താ നിർബന്ധുനാ യഥാ।
മയി ശൈലപ്രതീകാശേ പുത്രേ ശിഷ്യേ ച ജീവതി॥ 7-196-18 (54195)
ധിങ്മമാസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി ധിഗ്ബാഹൂ ധിക്പരാക്രമം।
യം സ്മ ദ്രോണഃ സുതം പ്രാപ്യ കേശഗ്രഹമവാപ്തവാൻ॥ 7-196-19 (54196)
സ തഥാഹം കരിഷ്യാസി യഥാ ഭരതസത്തമ।
പരലോകഗതസ്യാപി ഭവിഷ്യാംയനൃണഃ പിതുഃ॥ 7-196-20 (54197)
ആര്യേണ ഹി ന വക്തവ്യാ കദാചിത്സ്തുതിരാത്മനഃ।
പിതുർവധമമൃഷ്യംസ്തു വക്ഷ്യാംയദ്യേഹ പൌരുഷം॥ 7-196-21 (54198)
അദ്യ പശ്യന്തു മേ വീര്യം പാണ്ഡവാഃ സജനാർദനാഃ।
മൃദ്ഗതഃ സർവസൈന്യാനി യുഗാന്തമിവ കുർവതഃ॥ 7-196-22 (54199)
ന ഹി ദേവാ ന ഗന്ധർവാ നാസുരാ ന ച രാക്ഷസാഃ।
അദ്യ ശക്താ രണേ ജേതും രഥസ്ഥം മാം നരർഷഭാഃ॥ 7-196-23 (54200)
മദന്യോ നാസ്തി ലോകേഽസ്മിന്നർജുനാദ്വാഽസ്ത്രവിത്ക്വചിത്।
അഹം ഹി ജ്വലതാം മധ്യേ മയൂഖാനാമിവാംശുമാൻ।
പ്രയോക്താ ദേവസൃഷ്ടാനാമസ്ത്രാണാം പൃതനാഗതഃ॥ 7-196-24 (54201)
ഭൃശമിഷ്വസനാദദ്യ മത്പ്രയുക്താ മഹാഹവേ।
ദർശയന്തഃ ശരാ വീര്യം പ്രമഥിഷ്യന്തി പാണ്ഡവാൻ॥ 7-196-25 (54202)
അദ്യ സർവാ ദിശോ രാജന്ധാരാഭിരിവ സങ്കുലാഃ।
ആവൃതാഃ പത്രിഭിസ്തീക്ഷ്ണൈർദ്രഷ്ടാരോ മാമകൈരിഹ॥ 7-196-26 (54203)
വികിരഞ്ഛരജാലാനി സർവതോ ഭൈരവസ്വനാൻ।
ശത്രൂന്നിപാതയിഷ്യാമി മഹാവാത ഇവ ദ്രുമാൻ॥ 7-196-27 (54204)
ന ഹി ജാനാതി ബീഭത്സുസ്തദസ്ത്രം ന ജനാർദനഃ।
ന ഭീമസേനോ ന യമൌ ന ച രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-196-28 (54205)
ന പാർഷതോ ദുരാത്മാഽസൌ ന ശിഖണ്ഡീ ന സാത്യകിഃ।
യദിദം മയി കൌരവ്യ സകല്യം സനിവർതനം॥ 7-196-29 (54206)
നാരായണായ മേ പിത്രാ പ്രണംയ വിധിപൂർവകം।
ഉപഹാരഃ പുരാ ദത്തോ ബ്രഹ്മരൂപ ഉപസ്ഥിതഃ॥ 7-196-30 (54207)
തം സ്വയം പ്രതിഗൃഹ്യാഥ ഭഗവാൻസ വരം ദദൌ।
വവ്രേ പിതാ മേ പരമമസ്ത്രം നാരായണം തതഃ॥ 7-196-31 (54208)
അഥൈനമബ്രവീദ്രാജൻഭാഗവാന്ദേവസത്തമഃ।
ഭവിതാ ത്വത്സമോ നാന്യഃ കശ്ചിദ്യുധി നരഃ ക്വചിത്॥ 7-196-32 (54209)
ന ത്വിദം സഹസാ ബ്രഹ്മൻപ്രയോക്തവ്യം കഥഞ്ചന।
ന ഹ്യേതദസ്ത്രമന്യത്ര വധാച്ഛത്രോർനിവർതതേ॥ 7-196-33 (54210)
ന ചൈതച്ഛക്യതേ ജേതും കോ ന വധ്യേത വൈ പ്രഭോ।
അവധ്യമപി ഹന്യാദ്വി തസ്മാന്നൈതത്പ്രയോജയേത്॥ 7-196-34 (54211)
അഥ സംഖ്യേ രഥസ്യൈവ ശസ്ത്രാണാം ച വിസർജനം।
പ്രയാചനം ച ശത്രൂണാം ഗമനം ശരണസ്യ ച॥ 7-196-35 (54212)
ഏതേ പ്രശമനേ യോഗാ മഹാസ്ത്രസ്യ പരന്തപ।
സർവഥാ പീഡിതോ ഹിംസ്യാദവധ്യാൻപീഡയന്രണേ॥ 7-196-36 (54213)
തജ്ജഗ്രാഹ പിതാ മഹ്യമബ്രവീച്ചൈവ സ പ്രഭുഃ।
ത്വം വധിഷ്യസി സർവാണി ശസ്ത്രവർഷാണ്യനേകശഃ।
അനേനാസ്ത്രേണ സംഗ്രാമേ തേജസാ ച ജ്വലിഷ്യസി॥ 7-196-37 (54214)
ഏവമുക്ത്വാ സ ഭഗവാന്ദിവമാചക്രമേ പ്രഭുഃ।
ഏതന്നാരായണാദസ്ത്രം തത്പ്രാപ്തം പിതൃബന്ധുനാ॥ 7-196-38 (54215)
തേനാഹം പാണ്ഡവാംശ്ചൈവ പാഞ്ചാലാൻമാത്സ്യകേകയാൻ।
വിദ്രാവയിഷ്യാമി രണേ ശചീപതിരിവാസുരാൻ॥ 7-196-39 (54216)
യഥായഥാഽഹമിച്ഛേയം തഥാ ഭൂത്വാ ശരാ മമ।
നിപതേയുഃ സപത്നേഷു വിക്രമത്സ്വപി ഭാരത॥ 7-196-40 (54217)
യഥേഷ്ടമശ്മവർഷേണ പ്രവർഷിഷ്യേ രണേ സ്ഥിതഃ।
അയോമുഖൈശ്ച വിഹഗൈർദ്രാവയിഷ്യേ മഹാരഥാൻ॥ 7-196-41 (54218)
പരശ്വഥാംശ്ച നിശിതാനുത്സ്രക്ഷ്യേഽഹമസംശയം॥ 7-196-42 (54219)
സോഽഹം നാരായണാസ്ത്രേണ മഹതാ ശത്രുതാപനഃ।
ശത്രൂന്വിധ്വംസയിഷ്യാമി കദർഥീകൃത്യ പാണ്ഡവാൻ॥ 7-196-43 (54220)
മിത്രബ്രഹ്മഗുരുദ്രോഹീ ജാൽമകഃ സുവിഗർഹിതഃ।
പാഞ്ചാലാപശദശ്ചാദ്യ ന മേ ജീവന്വിമോക്ഷ്യതേ॥ 7-196-44 (54221)
തച്ഛ്രുത്വാ ദ്രോണപുത്രസ്യ പര്യവർതത വാഹിനീ।
തതഃ സർവേ മഹാശംഖാന്ദധ്മുഃ പുരുഷസത്തമാഃ।
ഭേരീശ്ചാഭ്യഹനൻഹൃഷ്ടാ ഡിണ്ഡിഭാംശ്ച സഹസ്രശഃ॥ 7-196-45 (54222)
തഥാ നനാദ വസുധാ ഖുരനേമിപ്രപീഡിതാ।
സ ശബ്ദസ്തുമുലഃ ഖം ദ്യാം പൃഥിവീം ച വ്യനാദയത്॥ 7-196-46 (54223)
തം ശബ്ദം പാണ്ഡവാഃ ശ്രുത്വാ പർജന്യനിനദോപമം।
സമേത്യ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠാഃ സഹിതാശ്ചാപ്യമന്ത്രയൻ॥ 7-196-47 (54224)
തഥോക്ത്വാ ദ്രോണപുത്രസ്തു വാര്യുപസ്പൃശ്യ ഭാരത।
പ്രാദുശ്ചകാര തദ്ദിവ്യമസ്ത്രം നാരായണം തദാ॥ ॥ 7-196-48 (54225)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ഷണ്ണവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 196 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-196-4 ധർമധ്വജവതാ ദാംഭികേന। തത് അനൃതവചനരൂപം പാപം। അനാര്യം നീചയോഗ്യം കർമ॥ 5-196-10 ബാല്യേന ചാപകേന। വിധർമകാണി ധർമവിരുദ്ധാനി॥ 5-196-12 അനുബന്ധം ഫലം। പാണ്ഡവശ്ച അനുബന്ധം ദ്രഷ്ടേത്യനുഷജ്യതേ॥ 5-196-24 മയൂഖാനാം മയൂഖവതാം॥ 5-196-29 കല്യഃ പ്രയോഗഃ। നിവർതനമുപസംഹാരഃ॥ 5-196-30 ബ്രഹ്മരൂപോ വേദരൂപഃ। വൈദികൈർമന്ത്രൈഃ സ്തുതവാനിത്യർഥഃ॥ 5-196-34 ശക്യതേ ജ്ഞാതും കേന വധ്യേദിതി പ്രഭോ ഇതി ഝ. പാഠഃ। തത്ര കേന പ്രത്യസ്ത്രേണ വധ്യേത് വധ്യേത ഇതി ജ്ഞാതുമിത്യർഥഃ॥ 5-196-35 രഥസ്യൈവ വിസർജനം। ശസ്ത്രാണാമപി വിസർജനം ച। പ്രയാചനം മാവധീരിതി യാചനം। ശരണസ്യ ഗമനം ത്വമേവ ശരണം ന ഇതി കീർതനം ച॥ 5-196-36 പീഡിതഃ പീഡിതം ശസ്ത്രാന്തരേണ ബാധിതം। പുംസ്ത്വമാർഷം॥ 5-196-38 പിതൃബന്ധുനാ മയാ॥ 5-196-44 ജാൽമകോ മൂർഖ॥ 5-196-196 ഷണ്ണവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 197
॥ ശ്രീഃ ॥
7.197. അധ്യായഃ 197
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
കുരുസേനാഹരവശ്രവണഭീതേന യുധിഷ്ഠിരേണ പലായിതസേനാപ്രതിനിവർതകപ്രശ്നേ അർജുനേന തത്കഥനപൂർവകം ദ്രോണവധോപേക്ഷണാദാത്മോപാലംഭഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-197-0 (54226)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-197-0x (4781)
പ്രാദുർഭൂതേ തതസ്തസ്മിന്നസ്ത്രേ നാരായണേ പ്രഭോ।
പ്രാവാത്സപൃഷതോ വായുരനഭ്രേ സ്തനയിത്നുമാൻ॥ 7-197-1 (54227)
ചചാല പൃഥിവീ ചാപി ചുക്ഷുഭേ ച മഹോദധിഃ।
പ്രതിസ്രോതഃ പ്രവൃത്താശ്ച ഗന്തും തത്ര സമുദ്രഗാഃ॥ 7-197-2 (54228)
ശിഖരാണി വ്യശീര്യന്ത ഗിരീണാം തത്ര ഭാരത।
അപസവ്യം മൃഗാശ്ചൈവ പാണ്ഡുസേനാം പ്രചക്രിരേ॥ 7-197-3 (54229)
തമസാ താവകീര്യന്ത സൂര്യശ്ച കലുഷോഽഭവത്।
സംപതന്തി ച ഭൂതാനി ക്രവ്യാദാനി പ്രഹൃഷ്ടവത്॥ 7-197-4 (54230)
ദേവദാനവഗന്ധർവാസ്ത്രസ്താസ്ത്വാസന്വിശാംപതേ।
കഥംഖഥാഽഭവത്തീവ്രാ ദൃഷ്ട്വാ തദ്വ്യാകുലം മഹത്॥ 7-197-5 (54231)
വ്യഥിതാഃ സർവരാജാനസ്ത്രസ്താശ്ചാസന്വിശാംപതേ।
തദ്ദൃഷ്ട്വാ ഘോരരൂപം വൈ ദ്രൌണേരസ്ത്രം ഭയാവഹം॥ 7-197-6 (54232)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-197-7x (4782)
നിവർതിതേഷു സൈന്യേഷു ദ്രോണപുത്രേണ സംയുഗേ।
ഭൃശം ശോകാഭിതപ്തേന പിതുർവധമമൃഷ്യതാ॥ 7-197-7 (54233)
കുരൂനാപതതോ ദൃഷ്ട്വാ ധൃഷ്ടദ്മുംനസ്യ രക്ഷണേ।
കോ മന്ത്രഃ പാണ്ഡവേഷ്വാസീത്തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-197-8 (54234)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-197-9x (4783)
പ്രാഗേവ വിദ്രുതാന്ദൃഷ്ട്വാ ധാർതരാഷ്ട്രാന്യുധിഷ്ഠിരഃ।
പുനശ്ച തുമുലം ശബ്ദം ശ്രുത്വാഽർജുനമഥാബ്രവീത്॥ 7-197-9 (54235)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 7-197-10x (4784)
ആചാര്യേ നിഹതേ ദ്രോണേ ധൃഷ്ടദ്യുംനേന സംയുഗേ।
നിഹതേ വജ്രഹസ്തേന യഥാ വൃത്രേ മഹാസുരേ॥ 7-197-10 (54236)
നാശംസന്തോ ജയം യുദ്ധേ ദീനാത്മാനോ ധനഞ്ജയ।
ആത്മത്രാണേ മതിം കൃത്വാ പ്രാദ്രവൻകുരവോ രണാത്॥ 7-197-11 (54237)
കേചിദ്വാന്തൈ രഥൈസ്തൂർണം നിഹതൈഃ പാഷ്ണിയന്തൃഭിഃ।
വിപതാകധ്വജച്ഛത്രൈഃ പാർഥിവാഃ ശീർണകൂബരൈഃ॥ 7-197-12 (54238)
ഭഗ്നനീഡൈരാകുലാശ്വൈഃ പ്രാരുഹ്യാന്യാന്വിചേതസഃ।
ഭീതാഃ പാദൈർഹയാൻകേചിത്ത്വരയന്തഃ സ്വയം രഥാൻ॥ 7-197-13 (54239)
ഭഗ്നാക്ഷയുഗചക്രൈശ്ച വ്യാകൃഷ്യന്ത സമന്തതഃ।
രഥാന്വിശീർണാനുത്സൃജ്യ പദ്ഭിഃ കേചിച്ച വിദ്രുതാഃ॥ 7-197-14 (54240)
ഹയപൃഷ്ഠഗതാശ്ചാന്യേ കൃഷ്യന്തേഽർധച്യുതാസനാഃ।
ഗജസ്കന്ധേഷു സംസ്യൂതാ നാരാചൈശ്ചലിതാസനാഃ॥ 7-197-15 (54241)
ശരാർതൈർവിദ്രുതൈർനാഗൈർഹൃതാഃ കേചിദ്ദിശോ ദശ।
വിശസ്ത്രകവചനാശ്ചാന്യേ വാഹനേഭ്യഃ ക്ഷിതിം ഗതാഃ॥ 7-197-16 (54242)
സഞ്ഛിന്നാ നേമിഭിശ്ചൈവ മൃദിതാശ്ച ഹയദ്വിപൈഃ।
ക്രോശന്തസ്താത പുത്രേതി പലായന്തേ പരേ ഭയാത്॥ 7-197-17 (54243)
നാഭിജാനന്തി ചാന്യോന്യം കശ്മലാഭിഹതൌജസഃ।
പുത്രാൻപിതൄൻസഖീൻഭ്രാതൄൻസമാരോപ്യ ദൃഢക്ഷതാൻ॥ 7-197-18 (54244)
ജലേന ക്ലേദയന്ത്യന്യേ വിമുച്യ കവചനാന്യപി।
`പലായനപരാശ്ചാന്യേ യോധാഃ ശതസഹസ്രശഃ'॥ 7-197-19 (54245)
അവസ്ഥാം താദൃശീം പ്രാപ്യ ഹതേ ദ്രോണേ ദ്രുതം ബലം।
പുനരാവർതിതം കേന യദി ജാനാസി ശംസ മേ॥ 7-197-20 (54246)
ഹയാനാം ഹേഷതാം ശബ്ദഃ കുഞ്ജരാണാം ച ബൃംഹതാം।
രഥനേമിസ്വനൈശ്ചാത്ര വിമിശ്രഃ ശ്രൂയതേ മഹാൻ॥ 7-197-21 (54247)
ഏതേ ശബ്ദാ ഭൃശം തീവ്രാഃ പ്രവൃത്താഃ കുരുസാഗരേ।
മുമുർമുഹുരുദീര്യന്തേ കംപയന്ത്യപി മാമകാൻ॥ 7-197-22 (54248)
യ ഏഷ തുമുലഃ ശബ്ദഃ ശ്രൂയതേ രോമഹർഷണഃ।
സേന്ദ്രാനപ്യേഷ ലോകാംസ്ത്രീൻഗ്രസേദിതി മതിർമമ॥ 7-197-23 (54249)
മന്യേ വജ്രധരസ്യൈഷ നിനാദോ ഭൈരവസ്വനഃ।
ദ്രോണേ ഹതേ കൌരവാര്യം വ്യക്തമഭ്യേതി വാസവഃ॥ 7-197-24 (54250)
പ്രഹൃഷ്ടരോമകൂപാഃ സ്മഃ സംവിഗ്നരഥകുഞ്ജരാഃ।
ധനഞ്ജയ ഗുരും ശ്രുത്വാ തത്ര നാദം സുഭീഷണം॥ 7-197-25 (54251)
ക ഏഷ കൌരവാന്ദീർണാനവസ്ഥാപ്യ മഹാരഥഃ।
നിവർതയതി യുദ്ധാർഥം മൃധേ ദേവേശ്വരോ യഥാ॥ 7-197-26 (54252)
അർജുന ഉവാച। 7-197-27x (4785)
ഉദ്യംയാത്മാനമുഗ്രായ കർമണേ വീര്യമാസ്ഥിതാഃ।
ധമന്തി കൌരവാഃ ശംഖാന്യസ്യ വീര്യം സമാശ്രിതാഃ॥ 7-197-27 (54253)
യത്ര തേ സംശയോ രാജന്ന്യസ്തശസ്ത്രേ ഗുരൌ ഹതേ।
ധാർതരാഷ്ട്രാനവസ്ഥാപ്യ ക ഏഷ നദതീതി ഹി॥ 7-197-28 (54254)
ഹീമന്തം തം മഹാബാഹും മത്തദ്വിരദഗാമിനം।
`ഇന്ദ്രവിഷ്മുസമം വീര്യേ കോപേഽന്തകമിവ സ്ഥിതം॥ 7-197-29 (54255)
ബൃഹസ്പതിസമം ബുദ്ധ്യാ നീതിമന്തം മഹാരഥം'।
ആഖ്യാസ്യാംയുഗ്രകർമാണം കുരൂണാമഭയങ്കരം॥ 7-197-30 (54256)
യസ്മിഞ്ജാതേ ദദൌ ദ്രോണോ ഗവാം ദശശതം ധനം।
ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ മഹാർഹേഭ്യഃ സോഽശ്വത്ഥാമൈഷ ഗർജതി॥ 7-197-31 (54257)
ജാതമാത്രേണ വീരേണ യേനോച്ചൈഃ ശ്രവസാ യഥാ।
ഹേഷതാ കംപിതാ ഭൂമിർലോകാശ്ച സകലാസ്ത്രയഃ॥ 7-197-32 (54258)
തച്ഛ്രുത്വാന്തർഹിതം ഭൂതം നാമ തസ്യാകരോത്തദാ।
അശ്വത്ഥാമേതി സോഽദ്യൈഷ ശൂരോ നദതി പാണ്ഡവ॥ 7-197-33 (54259)
യോ ഹ്യനാഥ ഇവാക്രംയ പാർഷതേന ഹതസ്തഥാ।
കർമണാ സുനൃശംസേന തസ്യ നാഥോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 7-197-34 (54260)
ഗുരും മേ യത്ര പാഞ്ചാല്യഃ കേശപക്ഷേ പരാമൃശത്।
തന്ന ജാതും ക്ഷമേദ്ദ്രൌണിർജാനൻപൌരുഷമാത്മനഃ॥
`സ ഹി തേനൈവ നഃ സർവാൻക്ഷപയേദിതി മേ മതിഃ'॥ 7-197-35 (54261)
ഉപചീർണോ ഗുരുർമിഥ്യാ ഭവതാ രാജ്യകാരണാത്।
ധർമജ്ഞേന സതാ നാമ സോഽധർമഃ സുമഹാൻകൃതഃ॥ 7-197-36 (54262)
ചിരം സ്ഥാസ്യതി ചാകീർതിസ്ത്രൈലോക്യേ സചരാചരേ।
രാമേ വാലിവധാദ്യദ്വദേവം ദ്രോണേ നിപാതിതേ॥ 7-197-37 (54263)
സർവധർമോപപന്നോഽയം സ മേ ശിഷ്യശ്ച പാണ്ഡവഃ।
നായം വക്ഷ്യതി മിഥ്യേതി പ്രത്യയം കൃതവാംസ്ത്വയി॥ 7-197-38 (54264)
സ സത്യകഞ്ചുകം നാമ പ്രവിഷ്ടേന തതോഽനൃതം।
ആചാര്യ ഉക്തോ ഭവതാ ഹതഃ കുഞ്ജര ഇത്യുത॥ 7-197-39 (54265)
തതഃ ശസ്ത്രം സമുത്സൃജ്യ നിർമമോ ഗതചേതനഃ।
ആസീത്സുവിഹ്വലോ രാജന്യഥാ ദൃഷ്ടസ്ത്വയാ വിഭുഃ॥ 7-197-40 (54266)
സ തു ശോകസമാവിഷ്ടോ വിമുഖഃ പുത്രവത്സലഃ।
ശാശ്വതം ധർമമുത്സൃജ്യ ഗുരുഃ ശിഷ്യേണ ഘാതിതഃ॥ 7-197-41 (54267)
ന്യസ്തശസ്ത്രമധർമേണ ഘാതയിത്വാ ഗുരും ഭവാൻ।
രക്ഷത്വിദാനീം സാമാത്യോ യദി ശക്തോസി പാർഷതം॥ 7-197-42 (54268)
ഗ്രസ്തമാചാര്യ പുത്രേണ ക്രുദ്ധേന ഹതബന്ധുനാ।
സർവേ വയം പരിത്രാതും ന ശക്ഷ്യാമോഽദ്യ പാർഷതം॥ 7-197-43 (54269)
സൌഹാർദം സർവഭൂതേഷു യഃ കരോത്യതിമാനുഷഃ।
സോഽദ്യ കേശഗ്രഹം ശ്രുത്വാ പിതുർധക്ഷ്യതി നോ രണേ॥ 7-197-44 (54270)
വിക്രോശമാനേ ഹി മയി ഭൃശമാചാര്യഗൃദ്വിനി।
അപാകീര്യ സ്വയം ധർമം ശിപ്യേണ നിഹതോ ഗുരുഃ॥ 7-197-45 (54271)
യദാ ഗതം വയോ ഭൂയഃ ശിഷ്ടമൽപതരം ച നഃ।
തസ്യേദാനീം വിരോധോഽയമധർമോഽയം കൃതോ മഹാൻ॥ 7-197-46 (54272)
പിതേവ നിത്യം സൌഹാർദാത്പിതേവ ഹി ച ധർമതഃ।
സോഽൽപകാലസ്യ രാജ്യസ്യ കാരമാദ്വാതിതോ ഗുരുഃ॥ 7-197-47 (54273)
ധൃതരാഷ്ട്രേണ ഭീഷ്മായ ദ്രോണായ ച വിശാംപതേ।
വിസൃഷ്ടാ പൃഥിവീ സർവാ സഹ പുത്രൈശ്ച തത്പരൈഃ॥ 7-197-48 (54274)
സംപ്രാപ്യ താദൃശീം വൃത്തിം സത്കൃതഃ സതതം പരൈഃ।
അബ്രവീത്സതതം പുത്രാൻമാമേവാഭ്യധികം ഗുരുഃ॥ 7-197-49 (54275)
അവേക്ഷമാണസ്ത്വാം മാം ച ന്യസ്താസ്ത്രശ്ചാഹവേ ഹതഃ।
ന ത്വേനം യുധ്യമാനം വൈ ഹന്യാദപി ശതക്രതുഃ॥ 7-197-50 (54276)
തസ്യാചാര്യസ്യ വൃദ്ധസ്യ ദ്രോഹോ നിത്യോപകാരിണഃ।
കൃതോ ഹ്യനാര്യൈരസ്മാഭീര രാജ്യാർഥേ ലുബ്ധബുദ്ധിഭിഃ॥ 7-197-51 (54277)
അഹോ ബത മഹത്പാപം കൃതം കർമ സുദാരുണം।
യദ്രാജ്യസുഖലോഭേന ദ്രോണോഽയം സാധുഘാതിതഃ॥ 7-197-52 (54278)
പുത്രാൻഭ്രാതൄൻപിതൄന്ദാരാഞ്ജീവിതം ചൈവ വാസവിഃ।
ത്യജേത്സർവം മമ പ്രേംണാ ജാനാത്യേവം ഹി മേ ഗുരുഃ॥ 7-197-53 (54279)
സ മയാ രാജ്യകാമേന ഹന്യമാനോ ഹ്യുപേക്ഷിതഃ।
തസ്മാദർവാക്ശിരാ രാജൻപ്രാപ്തോഽസ്മി നരകം പ്രഭോ॥ 7-197-54 (54280)
ബ്രാഹ്മണം വൃദ്ധമാചാര്യം ന്യസ്തശസ്ത്രം മഹാമുനിം।
ഘാതയിത്വാഽദ്യ രാജ്യാർഥേ മൃതം ശ്രേയോ ന ജീവിതം॥ ॥ 7-197-55 (54281)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 197 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-197-1 സപൃഷതഃ സജലബിന്ദുഃ। അനഭ്രേ അപ്രാവൃഷികാലേ॥ 5-197-5 കഥങ്കഥാ കഥം കർതവ്യം കഥം കർതവ്യമിത്യേവംശബ്ദഃ॥ 5-197-8 രക്ഷണേ മന്ത്രഃ ക ആസീദിതി സംബന്ധഃ॥ 5-197-30 വ്യാഘ്രാസ്യമുഗ്രകർമാണമിതി ഝ.പാഠഃ॥ 5-197-31 യസ്മിന്നിതി ദശശതാമേത്യനേന സർവഗോധനം ദദാവിതി ജ്ഞേയം। അന്യഥാ ഏകധേന്വർഥം ദ്രുപദം പ്രതി ദ്രോണഗമനസ്യാസംഭവഃ। യദ്വാ ഭാവിനീം സംപദമഭിലക്ഷ്യൈതദ്ദാനം ദ്രഷ്ടവ്യം। പുത്രോത്പത്തികാലേ തസ്യ നിർധനത്വോക്തേഃ॥ 5-197-39 സത്യകഞ്ജുകം സത്യാഭാസമനൃതം॥ 5-197-53 വാസവിരർജുനഃ॥ 5-197-197 സപ്തനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 198
॥ ശ്രീഃ ॥
7.198. അധ്യായഃ 198
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാധിക്ഷേപമശ്വത്ഥാമതോ യുധിഷ്ഠിരം ഭീഷയന്തം പാർഥംപ്രതി ഭീമേന സാമർഷമാത്മബലവർണനാദിപൂർവകം സ്വേനാശ്വത്ഥാമാദിവിജയപ്രതിജ്ഞാനം॥ 1 ॥ ധൃഷ്ടദ്യുംനേനാപ്യർജുനം പ്രതി സക്രോധം ക്ഷാത്രധർമാദികഥനപൂർവകം സ്വകൃതദ്ഗ്രോണവധസ്യ ധാർമികത്വകഥനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-198-0 (54282)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-198-0x (4786)
അർജുനസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ നോചുസ്തത്ര മഹാരഥാഃ।
അപ്രിയം വാ പ്രിയം വാഽപി മഹാരാജ ധനഞ്ജയം॥ 7-198-1 (54283)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാബാഹുർഭീമസേനോഽഭ്യഭാഷത।
കുത്സയന്നിവ കൌന്തേയമർജുനം ഭരതർഷഭ॥ 7-198-2 (54284)
മുനിര്യഥാഽരണ്യഗതോ ഭാഷതേ ധർമസംഹിതം।
ന്യസ്തദണ്ഡോ യഥാ പാർഥം ബ്രാഹ്മണഃ സംശിതവ്രതഃ॥ 7-198-3 (54285)
ക്ഷതത്രാതാ ക്ഷതാജ്ജീവൻക്ഷന്താ സ്ത്രീഷ്വപി സാധുഷു।
ക്ഷത്രിയഃ ക്ഷിതിമാപ്നോതി ക്ഷിപ്രം ധർമം യശഃ ശ്രിയഃ॥ 7-198-4 (54286)
സ ഭവാൻക്ഷത്രിയഗുണൈര്യുക്തഃ സർവൈഃ കുലോദ്വഹഃ।
അവിപശ്ചിദ്യഥാ വാചം വ്യാഹരന്നാദ്യ ശോഭസേ॥ 7-198-5 (54287)
പരാക്രമസ്തേ കൌന്തേയ ശക്രസ്യേവ ശചീപതേഃ।
ന ചാതിവർതസേ ധർമം വേലാമിവ മഹോദധിഃ॥ 7-198-6 (54288)
ന പൂജയേത്ത്വാം കോന്വദ്യ യത്ത്രയോദശവാർഷികം।
അമർഷം പൃഷ്ഠതഃ കൃത്വാ ധർമമേവാഭികാങ്ക്ഷസേ॥ 7-198-7 (54289)
ദിഷ്ട്യാ താത മനസ്തേഽദ്യ സ്വധർമമനുവർതതേ।
ആനൃശംസ്യേ ച തേ ദിഷ്ട്യാ ബുദ്ധിഃ സതതമച്യുത॥ 7-198-8 (54290)
യത്തു ധർമപ്രവൃത്തസ്യ ഹൃതം രാജ്യമധർമതഃ।
ദ്രൌപദീ ച പരാമൃഷ്ടാ സഭാമാനീയ ശത്രുഭിഃ॥ 7-198-9 (54291)
വനം പ്രവ്രാജിതാശ്ചാസ്മ വൽകലാജിനവാസസഃ।
അനർഹമാണാസ്തം ഭാവം ത്രയോദശ സമാഃ പരൈഃ॥ 7-198-10 (54292)
`ബഹൂനി ക്ഷാംയ ശത്രൂണാം സത്യധർമരതാ വയം।
തഥാ തൻമർഷയിത്വാ തു യഥാ തേ ഉത്പഥേ സ്ഥിതാഃ'॥ 7-198-11 (54293)
ഏതാന്യമർഷസ്ഥാനാനി മർഷിതാനി ത്വയാഽഘന।
ക്ഷത്രധർമപ്രസക്തേന സർവമേതദനുഷ്ഠിതം॥ 7-198-12 (54294)
തമധർമമപാകൃഷ്ടം സ്മൃത്വാഽദ്യ സഹിതസ്ത്വയാ।
സാനുബന്ധാൻഹനിഷ്യാമി ക്ഷുദ്രാന്രാജ്യഹരാനഹം॥ 7-198-13 (54295)
ത്വയാ ഹി കഥിതം പൂർവം യുദ്ധായാഭ്യാഗതാ വയം।
ഘടാമഹേ യഥാശക്തി ത്വം തു നോഽദ്യ ജുഗുപ്സസേ॥ 7-198-14 (54296)
സ്വധർമം നേച്ഛസേ ജ്ഞാതും വൃഥാ വചനമേവ തേ।
ഭയാർദിതാനാമസ്മാകം വാചാ മർമാണി കൃന്തസി॥ 7-198-15 (54297)
വപന്വ്രണേ ക്ഷാരമിവ ക്ഷതാനാം ശത്രുകർശന।
വിദീര്യതേ മേ ഹൃദയം ത്വയാ വാക്ശല്യപീഡിതം॥ 7-198-16 (54298)
അധർമമേന വിപുലം ധാർമികഃ സന്ന ബുധ്യസേ।
യത്ത്വമാത്മാനമസ്മാംശ്ച പ്രശംസ്യാന്ന പ്രശംസസി॥ 7-198-17 (54299)
വാസുദേവേ സ്ഥിതേ ചാപി ദ്രോണപുത്രം പ്രശംസസി।
യഃ കലാം ഷോഡശീം പൂർണാം ധനഞ്ജയ ന തേഽർഹതി॥ 7-198-18 (54300)
സ്വയമേവാത്മനോ ദോഷാൻബ്രുവാണഃ കിം ന ലജ്ജസേ॥ 7-198-19 (54301)
`മമ നാഗായുതം പാർഥ ബലം ബാഹ്വോർവിധീയതേ'।
ദാരയേയം മഹീം ക്രോധാദ്വികിരേയം ച പർവതാൻ॥ 7-198-20 (54302)
ആവിധ്യൈതാം ഗദാം ഗുർവീ ഭീമാം കാഞ്ചനമാലിനീം।
ഗിരിപ്രകാശാൻക്ഷിതിജാൻഭഞ്ജേയമനിലോ യഥാ॥ 7-198-21 (54303)
ദ്രാവയേയം ശരൈശ്ചാപി സേന്ദ്രാന്ദേവാൻസമാഗതാൻ।
സരാക്ഷസഗണാൻപാർഥ സാസുരോരഗമാനവാൻ॥ 7-198-22 (54304)
സ ത്വമേവംവിധം ജാനൻഭ്രാതരം മാം നരർഷഭ।
ദ്രോണപുത്രാദ്ഭയം കർതും നാർഹസ്യമിതവിക്രമ॥ 7-198-23 (54305)
അഥവാ തിഷ്ഠ ബീഭത്സോ സഹ സർവൈഃ സഹോദരൈഃ।
അഹമേനം ഗദാപാണിർജേഷ്യാംയേകോ മഹാഹവേ॥ 7-198-24 (54306)
തതഃ പാഞ്ചാലരാജസ്യ പുത്രഃ പാർഥമഥാബ്രവീത്।
സങ്ക്രുദ്ധമിവ നർദന്തം ഹിരണ്യകശിപുർഹരിം॥ 7-198-25 (54307)
ധൃഷ്ടദ്യുംന ഉവാച। 7-198-26x (4787)
ബീഭത്സോ വിപ്രകർമാണി വിഹിതാനി മനീഷിഭിഃ।
യാജനാധ്യാപനേ ദാനം യഥാ യജ്ഞപ്രതിഗ്രഹൌ॥ 7-198-26 (54308)
ഷഷ്ഠമധ്യയനം നാമ തേഷാം കസ്മിൻപ്രതിഷ്ഠിതഃ।
ഹതോ ദ്രോണോ മയാ ഹ്യേവം കിം മാം പാർഥ വിഗർഹസേ॥ 7-198-27 (54309)
അപക്രാന്തഃ സ്വധർമാച്ച ക്ഷാത്രധർമം വ്യപാശ്രിതഃ।
അധർമേണ ഹതസ്തസ്മാദസ്ത്രേണ ക്ഷുദ്രകർമകൃത്॥ 7-198-28 (54310)
തഥാ മായാം പ്രയുഞ്ജാനമസഹ്യം ബ്രാഹ്മണബ്രുവം।
പ്രതിമായീ നിഹന്യാദ്യോ ന യുക്തം പാർഥ തത്ര കിം॥ 7-198-29 (54311)
തസ്മിംസ്തഥാ മയാ ശസ്തേ യദി ദ്രൌണായനീ രുഷാ।
കുരുതേ ഭൈരവം നാദം തത്ര കിം മമ ഹീയതേ॥ 7-198-30 (54312)
ന ചാദ്ഭുതമിദം മന്യേ യദ്ദ്രൌണിശ്ചാത്ര ഗർജതി।
ഘാതയിഷ്യതി കൌരവ്യാൻപരിത്രാതുമശക്നുവൻ॥ 7-198-31 (54313)
യച്ച മാം ധാർമികോ ഭൂത്വാ ബ്രവീഷി ഗുരുഘാതിനം।
തദർഥമഹമുത്പന്നഃ പാഞ്ചാല്യസ്യ സുതോഽനലാത്॥ 7-198-32 (54314)
യസ്യ കാര്യമകാര്യം വാ യുധ്യതഃ സ്യാത്സമം രണേ।
തം കഥം ബ്രാഹ്മണം ബ്രൂയാഃ ക്ഷത്രിയം വാ ധനഞ്ജയ॥ 7-198-33 (54315)
യോ ഹ്യനസ്ത്രവിദോ ഹന്യാദ്ബ്രഹ്മാസ്ത്രൈഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
സർവോപായൈർന സ കഥം വധ്യഃ പുരുഷസത്തമ॥ 7-198-34 (54316)
വിശേഷാത്പിതൃഹന്താ മേ ന സ വധ്യഃ കഥം മയാ।
യോഽയം പാപഃ സുദുർമേധാ ബാന്ധവാന്യുധി ജഘ്നിവാൻ।
തസ്യ വിപ്രബ്രുവവധേ കഥം പാപം ഭവേൻമമ'॥ 7-198-35 (54317)
വിധർമിണം ധർമവിദ്ഭിഃ പ്രോക്തം തേഷാം വിഷോപമം।
ജാനന്ധർമാർഥതത്ത്വജ്ഞ കിം മാമർജുന ഗർഹസേ॥ 7-198-36 (54318)
നൃശംസഃ സ മയാഽഽക്രംയ രഥ ഏവ നിപാതിതഃ।
തൻമാമനിന്ദ്യം ബീഭത്സോ കിമർഥം നാഭിനന്ദസേ॥ 7-198-37 (54319)
കാലാനലസമം പാർഥ ജ്വലാർകവിഷോപമം।
ഭീമം ദ്രോണശിരശ്ഛിന്നം ന പ്രശംസസി മേ കഥം॥ 7-198-38 (54320)
യോഽസൌ മമൈവ നാന്യസ്യ ബാന്ധവാന്യുധി ജഘ്നിവാൻ।
ഛിത്ത്വാഽപി തസ്യ മൂർധാനം നൈവാസ്മി വിഗതജ്വരേഃ॥ 7-198-39 (54321)
തച്ച മേ കൃന്തതേ മർമ യന്ന തസ്യ ശിരോ മയാ।
നിഷാദവിഷയേ ക്ഷിപ്തം ജയദ്രഥശിരോ യഥാ॥ 7-198-40 (54322)
അഥാവധശ്ച ശത്രൂണാമധർമഃ ശ്രൂയതേഽർജുന।
ക്ഷത്രിയസ്യ ഹി ധർമോഽയം ഹന്യാദ്ധന്യേത വാ പുനഃ॥ 7-198-41 (54323)
സ ശത്രുർനിഹതഃ സംഖ്യേ മയാ ധർമേണ പാണ്ഡവ।
യഥാ ത്വയാ ഹതഃ ശൂരോ ഭഗദത്തഃ പിതുഃ സഖാ॥ 7-198-42 (54324)
പിതാമഹം രണേ ഹത്വാ മന്യസേ ധർമമാത്മനഃ।
മയാ ശത്രൌ ഹതേ കസ്മാത്പാപേ ധർമം ന മന്യസേ॥ 7-198-43 (54325)
സംബന്ധാവനതം പാർഥ ന മാം ത്വം വക്തുമർഹസി।
സ്വഗാത്രകൃതസോപാനം നിഷണ്ണമിവ ദന്തിനം॥ 7-198-44 (54326)
ക്ഷമാമി തേ സർവമേവ വാഗ്വ്യതിക്രമമർജുന।
ദ്രൌപദ്യാ ദ്രൌപദേയാനാം കൃതേ നാന്യേന ഹേതുനാ॥ 7-198-45 (54327)
കുലക്രമാഗതം വൈരം മമാചാര്യേണ വിശ്രുതം।
തഥാ ജാനാത്യയം ലോകോ ന യൂയം പാണ്ഡുനന്ദനാഃ॥ 7-198-46 (54328)
നാനൃതീ പാണ്ഡവോ ജ്യേഷ്ഠോ നാഹം വാഽധാർമികോഽർജുന।
`ന ക്ഷത്രിയ ഇതി പ്രാഹുര്യോ ന ഹന്തി രണാജിരേ॥ 7-198-47 (54329)
പിതരം വാ ഗുരും വാഽപി ജിഘാംസു പുത്രശിഷ്യയോഃ।
ജിഹ്മേന വാഽപ്യജിഹ്മേന ഹന്യാദേവാവിചാരയൻ॥ 7-198-48 (54330)
ഇത്യുക്തം ബ്രഹ്മണാ പൂർവം ക്ഷത്രിയാണാം ദ്വിഷദ്വധേ।
തസ്മാച്ഛിഷ്യേണ നിഹതഃ ശത്രുർമേ ബ്രാഹ്മണബ്രുവഃ॥ 7-198-49 (54331)
യഃ ക്ഷത്രിയസുതോ ഹന്യാത്പിതരം വാ ഗുരും ച വാ।
അനിഷ്ടം ക്ഷത്രിയോ ഹന്യാത്സ വൈ ക്ഷത്രിയ ഉച്യതേ'।
ശിഷ്യദ്രോഹീ ഹതഃ പാപോ യുധ്യസ്വ വിജയസ്തവ॥ ॥ 7-198-50 (54332)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി അഷ്ടനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ 198 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-198-25 ഹിരണ്യകശിപും ഹരിരിതി ക.ഖ.പാഠഃ॥ 5-198-198 അഷ്ടനവത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 199
॥ ശ്രീഃ ॥
7.199. അധ്യായഃ 199
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനിഷ്ഠുരഭാഷണരുഷ്ടേന ധൃഷ്ടദ്യുംനേന സമർമോദ്ധാടനം തദ്ഗർഹണം॥ 1 ॥ ധൃഷ്ടദ്യുംനജിഘാംസയാ ഗദാമുദ്യംയാപതതഃ സാത്യകേഃ കൃഷ്ണചോദിതേന ഭീമേന നിവാരണം॥ 2 ॥ സർവേഷാം പുനര്യുദ്ധോദ്യമഃ॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-199-0 (54333)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-199-0x (4788)
സാംഗാ വേദാ യഥാന്യായം യേനാധീതാ മഹാത്മനാ।
യസ്മിൻസാക്ഷാദ്ധനുർവേദോ ഹീനിഷേവേ പ്രതിഷ്ഠിതഃ॥ 7-199-1 (54334)
യസ്യ പ്രസാദാത്കുർവന്തി കർമാണി പുരുഷർഷഭാഃ।
അമാനുഷാണി സംഗ്രാമേ ദേവൈരസുകരാണി ച॥ 7-199-2 (54335)
തസ്മിന്നാക്രുശ്യതി ദ്രോണേ സമക്ഷം പാപകർമണാ।
നീചം കർമ കൃതം തേന ക്ഷുദ്രേണ ഗുരുഘാതിനാ॥ 7-199-3 (54336)
നാമർഷം തത്ര കുർവന്തി ധിക്ക്ഷാത്രം ധിഗമർഷിതാം॥ 7-199-4 (54337)
പാർഥാഃ സർവേ ച രാജാനഃ പൃഥിവ്യാം യേ ധനുർധരാഃ।
ശ്രുത്വാ കിമാഹുഃ പാഞ്ചാല്യം തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 7-199-5 (54338)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-199-6x (4789)
ശ്രുത്വാ ദ്രുപദപുത്രസ്യ താ വാചഃ ക്രൂരകർമണഃ।
തൂഷ്ണീം ബഭൂവൂ രാജാനഃ സർവ ഏവ വിശാംപതേ॥ 7-199-6 (54339)
അർജുനസ്തു കടാക്ഷേണ ജിഹ്മം വിപ്രേക്ഷ്യ പാർഷതം।
സബാഷ്പമതിനിഃശ്വസ്യ ധിഗ്ധിഗിത്യേവ ചാബ്രവീത്॥ 7-199-7 (54340)
യുധിഷ്ഠിരശ്ച ഭീമശ്ച യമൌ കൃഷ്ണസ്തഥാഽപരേ।
ആസൻസുവ്രീഡിതാ രാജൻസാത്യകിസ്ത്വബ്രവീദിദം॥ 7-199-8 (54341)
നേഹാസ്തി പുരുഷഃ കശ്ചിദ്യ ഇമം പാപപൂരുഷം।
ഭാഷമാണമകല്യാണം ശീഘ്രം ഹന്യാന്നരാധമം॥ 7-199-9 (54342)
ഏതേ ത്വാം പാണ്ഡവാഃ സർവേ കുത്സയന്തി വിവിത്സയാ।
കർമണാ തേന പാപേന ശ്വപാകം ബ്രാഹ്മണാ ഇവ॥ 7-199-10 (54343)
ഏതത്കൃത്വാ മഹത്പാപം നിന്ദിതഃ സർവസാധുഭിഃ।
ന ലജ്ജസേ കഥം വക്തും സമിതിം പ്രാപ്യ ശോഭനാം॥ 7-199-11 (54344)
കഥം ച ശതധാ ജിഹ്വാ ന തേ മൂർധാ ച ദീര്യതേ।
ഗുരുമാക്രോശതഃ ക്ഷുദ്ര ന ചാധർമേണ പാത്യസേ॥ 7-199-12 (54345)
വാച്യസ്ത്വമസി പാർഥൈശ്ച സർവൈശ്ചാന്ധകവൃഷ്ണിഭിഃ।
യത്കർമ കലുഷം കൃത്വാ ശ്ലാഘസേ ജനസംസദി॥ 7-199-13 (54346)
അകാര്യം താദൃശം കൃത്വാ പുനരേവ ഗുരും ക്ഷിപൻ।
വധ്യസ്ത്വം ന ത്വയാർഥോഽസ്തി മുഹൂർതമപി ജീവതാ॥ 7-199-14 (54347)
കസ്ത്വേതദ്വ്യവസേത്പായം ത്വദന്യഃ പുരുഷാധമ।
നിഗൃഹ്യ കേശേഷു വധം ഗുരോർധർമാത്മനഃ സതഃ॥ 7-199-15 (54348)
സപ്താവരേ തഥാ പൂർവേ ബാന്ധവാസ്തേ നിമഞ്ജിതാഃ।
യശസാ ച പരിത്യക്താസ്ത്വാം പ്രാപ്യ കുലപാംസനം॥ 7-199-16 (54349)
ഉക്തവാംശ്ചാപി യത്പാർഥേ ഭീഷ്മം പ്രതി നരർഷഭ।
തഥാന്തോ വിഹിതസ്തേന സ്വയമേവ മഹാത്മനാ॥ 7-199-17 (54350)
തസ്യാപി തവ സോദര്യോ നിഹന്താ പാപകൃത്തമഃ।
നാന്യഃ പാഞ്ചാലപുത്രേഭ്യോ വിദ്യതേ ഭുവി പാപകൃത്॥ 7-199-18 (54351)
സ ചാപി സൃഷ്ടഃ പിത്രാ തേ ഭീഷ്മസ്യാന്തകരഃ കില।
ശിഖണ്ഡീ രക്ഷിതസ്തേന സ ച മൃത്യുർമഹാത്മനഃ॥ 7-199-19 (54352)
പാഞ്ചാലാശ്ചലിതാ ധർമാത്ക്ഷുദ്രാ മിത്രഗുരുദ്രുഹഃ।
ത്വാം പ്രാപ്യ സഹസോദര്യം ധിക്കൃതം സർവസാധുഭിഃ॥ 7-199-20 (54353)
പുനശ്ചേദീദൃശീം വാചം മത്സമീപേ വദിഷ്യസി।
ശിരസ്തേ പോഥയിഷ്യാമി ഗദയാ വജ്രകൽപയാ॥ 7-199-21 (54354)
ത്വാം ച ബ്രഹ്മഹണം ദൃഷ്ട്വാ ജനഃ സൂര്യമവേക്ഷതേ।
ബ്രഹ്മഹത്യാ ഹി തേ പാപം പ്രായശ്ചിത്താർഥമാത്മനഃ॥ 7-199-22 (54355)
പാഞ്ചാലക സുദുർവൃത്ത മമൈവ ഗുരുമഗ്രതഃ।
ഗുരോർഗുരും ച ഭൂയോഽപി ക്ഷിപന്നൈവ ഹി ലജ്ജസേ॥ 7-199-23 (54356)
തിഷ്ഠതിഷ്ഠ സഹസ്വൈകം ഗദാപാതമിമം മമ।
തവ ചാപി സഹിഷ്യേഽഹം ഗദാപാതാനനേകശഃ॥ 7-199-24 (54357)
സാത്വതേനൈവമാക്ഷിപ്തഃ പാർഷതഃ പരുഷാക്ഷരം।
സംരബ്ധം സാത്യകിം പ്രാഹ സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രഹസന്നിവ॥ 7-199-25 (54358)
ധൃഷ്ടദ്യുംന ഉവാച। 7-199-26x (4790)
ശ്രൂയതേശ്രൂയതേ ചേതി ക്ഷംയതേ ചേതി മാധവ।
സദാഽനാര്യോഽശുഭഃ സാധും പുരുഷം ക്ഷേപ്തുമിച്ഛതി॥ 7-199-26 (54359)
ക്ഷമാ പ്രശസ്യതേ ലോകേ ന തു പാപോഽർഹതി ക്ഷമാം।
ക്ഷമാവന്തം ഹി പാപാത്മാ ജിതോഽയമിതി മന്യതേ॥ 7-199-27 (54360)
സ ത്വം ക്ഷുദ്രസമാചാരോ നീചാത്മാ പാപനിശ്ചയഃ।
ആകേശാഗ്രാന്നഖാഗ്രാച്ച വക്തവ്യോ വക്തുമിച്ഛസി॥ 7-199-28 (54361)
`വരം ഹി തേ മൃതിഃ പാപ ന ച തേ ചിത്തമീദൃശം।
ശ്രോതും വക്തവ്യതാമൂലം നീചാചാരാശ്ച മാനവാഃ।
പരാൻക്ഷിപന്തി ദോഷേണ സ്വേഷു ദോഷേഷ്വദൃഷ്ടയഃ'॥ 7-199-29 (54362)
യഃ സ ഭൂരിശ്രവാശ്ഛിന്നഭുജഃ പ്രായഗതസ്ത്വയാ।
വാര്യമാണേന ഹി ഹതസ്തതഃ പാപതരം നു കിം॥ 7-199-30 (54363)
പ്രേഷമാണോ മയാ ദ്രോണോ ദിവ്യേനാസ്ത്രേണ സംയുഗേ।
വിസൃഷ്ടശസ്ത്രോ നിഹതഃ കിം തത്ര കുര ദുഷ്കൃതം॥ 7-199-31 (54364)
അയുധ്യമാനം യസ്ത്വാജൌ തഥാ പ്രായഗതം മുനിം।
ഛിന്നബാഹും പരൈർഹന്യാത്സാത്യകേ സ കഥം വദേത്॥ 7-199-32 (54365)
നിഹത്യ ത്വാം പദാ ഭൂമൌ സ വികർഷതി വീര്യവാൻ।
കിം തദാ ന നിഹംസ്യേനം ഭൂത്വാ പുരുഷസത്തമഃ॥ 7-199-33 (54366)
ത്വയാ പുനരനാര്യേണ പൂർവം പാർഥേന നിർജിതഃ।
യദാ തദാ ഹതഃ ശൂരഃ സൌമദത്തിഃ പ്രതാപവാൻ॥ 7-199-34 (54367)
യത്രയത്ര തു പാണ്ഡൂനാം ദ്രോണോ ദ്രാവയതേ ചമൂം।
കിരഞ്ഛരസഹസ്രാണി തത്രതത്ര പ്രയാംയഹം॥ 7-199-35 (54368)
സ ത്വമേവംവിധം കൃത്വാ കർമ ചണ്ഡാലവത്സ്വയം।
വക്തുമർഹസി വക്തവ്യഃ കസ്മാത്ത്വം പരുഷാണ്യഥ॥ 7-199-36 (54369)
കർതാ ത്വം കർമണോ ഹ്യസ്യ നാഹം വൃഷ്ണികുലാധമ।
പാപാനാം ച ത്വമാവാസഃ കർമണാം മാ പുനർവദ॥ 7-199-37 (54370)
ജോഷമാസ്വ ന മാം ഭൂയോ വക്തുമർഹസ്യതഃ പരം।
അധരോത്തരമേതദ്വി യൻമാം ത്വം വക്തുമർഹസി॥ 7-199-38 (54371)
അഥ വക്ഷ്യസി മാം മൌർഖ്യാദ്ഭൂയഃ പരുഷമീദൃശം।
ഗമയിഷ്യാമി ബാണൈസ്ത്വാം യുധി വൈവസ്വതക്ഷയം॥ 7-199-39 (54372)
ന ചൈവ മൂർഖ ധർമേണ കേവലേനൈവ ശക്യതേ।
തേഷാമപി ഹ്യധർമേണ ചേഷ്ടിതം ശൃണു യാദൃശം॥ 7-199-40 (54373)
വഞ്ചിതഃ പാണ്ഡവഃ പൂർവമധർമേണ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ദ്രൌപദീ ച പരിക്ലിഷ്ടാ തഥാഽധർമേണ സാത്യകേ॥ 7-199-41 (54374)
പ്രവ്രാജിതാ വനം സർവേ പാണ്ഡവാഃ സഹ കൃഷ്ണയാ।
സർവസ്വമപകൃഷ്ടം ച തഥാഽധർമേണ ബാലിശ॥ 7-199-42 (54375)
അധർമേണാപകൃഷ്ടശ്ച മദ്രരാജഃ പരൈരിതഃ।
അധർമേണ തഥാ ബാലഃ സൌഭദ്രോ വിനിപാതിതഃ॥ 7-199-43 (54376)
ഇതോഽപ്യധർമേണ ഹതോ ഭീഷ്മഃ പരപുരഞ്ജയഃ।
ഭൂരിശ്രവാ ഹ്യധർമേണ ത്വയാ ധർമവിദാ ഹതഃ॥ 7-199-44 (54377)
ഏവം പരൈരാചരിതം പാണ്ഡവേയൈശ്ച സംയുഗേ।
രക്ഷമാണൈർജയം വീരൈർധർമജ്ഞൈരപി സാത്വത॥ 7-199-45 (54378)
ദുർജ്ഞേയഃ സ പരോ ധർമസ്തഥാഽധർമശ്ച ദുർവിദഃ।
യുധ്യസ്വ കൌരവൈഃ സാർധം മാ ഗാഃ പിതൃനിവേശനം॥ 7-199-46 (54379)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-199-47x (4791)
ഏവമാദീനി വാക്യാനി ക്രൂരാണി പരുഷാണി ച।
ശ്രാവിതഃ സാത്യകിഃ ശ്രീമാനാകംപിത ഇവാഭവത്॥ 7-199-47 (54380)
തച്ഛ്രുത്വാ ക്രോധതാംരാക്ഷഃ സാത്യകിസ്ത്വാദദേ ഗദാം।
വിനിഃ ശ്വസ്യ യഥാ സർപഃ പ്രണിധായ രഥേ ധനുഃ॥ 7-199-48 (54381)
തതോഽഭിപത്യ പാഞ്ചാല്യം സംരംഭേണേദമബ്രവീത്।
ന ത്വാം വക്ഷ്യാമി പരുഷം ഹനിഷ്യേ ത്വാം വധക്ഷമം॥ 7-199-49 (54382)
തമാപതന്തം സഹസാ മഹാബലമമർഷണം।
പാഞ്ചാല്യായാഭിസങ്ക്രുദ്ധമന്തകായാന്തകോപമം॥ 7-199-50 (54383)
ചോദിതോ വാസുദേവേന ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
അവപ്ലുത്യ രഥാത്തൂർണം ബാഹുഭ്യാം സമവാരയത്॥ 7-199-51 (54384)
ദ്രവമാണം തഥാ ക്രുദ്ധം സാത്യകിം പാണ്ഡവോ ബലീ।
പ്രസ്പന്ദമാനമാദായ ജഗാമ ബലിനം ബലാത്॥ 7-199-52 (54385)
സ്ഥിത്വാ വിഷ്ടഭ്യ ചരണൌ ഭീമേന ശിനിപുംഗവഃ।
നിഗൃഹീതഃ പദേ ഷഷ്ഠേ ബലേന ബലിനാം വരഃ॥ 7-199-53 (54386)
അവരുഹ്യ രഥാത്തൂർണം ധ്രിയമാണം ബലീയസാ।
ഉവാച ശ്ലക്ഷ്ണയാ വാചാ സഹദേവോ വിശാംപതേ॥ 7-199-54 (54387)
അസ്മാകം പുരുഷവ്യാഘ്ര മിത്രമന്യന്ന വിദ്യതേ।
പരമന്ധകവൃഷ്ണിഭ്യഃ പാഞ്ചലേഭ്യശ്ച മാരിഷ॥ 7-199-55 (54388)
തഥൈവാന്ധകവൃഷ്ണീനാം തഥൈവ ച വിശേഷതഃ।
കൃഷ്ണസ്യ ച തഥാഽസ്മത്തോ മിത്രമന്യന്ന വിദ്യതേ॥ 7-199-56 (54389)
പാഞ്ചാലാനാം ച വാർഷ്ണേയ സമുദ്രാന്താം വിചിന്വതാം।
നാന്യദസ്തി പരം മിത്രം യഥാ പാണ്ഡവവൃഷ്ണയഃ॥ 7-199-57 (54390)
സ ഭവാനീദൃശം മിത്രം മന്യതേ ച യഥാ ഭവാൻ।
ഭവന്തശ്ച യഥാഽസ്മാകം ഭവതാം ച തഥാ വയം॥ 7-199-58 (54391)
സ ഏവം സർവധർമജ്ഞ മിത്രധർമമനുസ്മരൻ।
നിയച്ഛ മന്യും പാഞ്ചാല്യാത്പ്രശാംയ ശിനിപുംഗവാ॥ 7-199-59 (54392)
പാർഷതസ്യ ക്ഷമ ത്വം വൈ ക്ഷമതാം പാർഷതശ്ച തേ।
വയം ക്ഷമയിതാരശ്ച കിമന്യത്ര ശമാദ്ഭവേത്॥ 7-199-60 (54393)
പ്രശാംയമാനേ ശൈനേയേ സഹദേവേന മാരിഷ।
പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതഃ പ്രഹസന്നിദമബ്രവീത്॥ 7-199-61 (54394)
മുഞ്ചമുഞ്ച ശിനേഃ പൌത്രം ഭീമ യുദ്ധമദാന്വിതം।
ആസാദയതു മാമേഷ ധരാധരമിവാനിലഃ॥ 7-199-62 (54395)
യാവദസ്യ ശിതൈർബാണൈഃ സംരംഭം വിനയാംയഹം।
യുദ്ധശ്രുദ്ധാം ച കൌന്തേയ ജീവിതം ചാസ്യ സംയുഗേ॥ 7-199-63 (54396)
കിം നു ശക്യം മയാ കർതും യത്കാര്യമിദമുച്യതാം।
സുമഹത്പാണ്ഡുപുത്രാണാമായാന്ത്യേതേ ഹി കൌരവാഃ॥ 7-199-64 (54397)
അഥവാ ഫൽഗുനഃ സർവാന്വാരയിഷ്യതി സംയുഗേ।
അഹമപ്യസ്യ മൂർധാനം പാതയിഷ്യാമി സായകൈഃ॥ 7-199-65 (54398)
മന്യതേ ച്ഛിന്നബാഹും മാം ഭൂരിശ്രവസമാഹവേ।
ഉത്സൃജൈനമഹം ചൈനമേഷ വാ മാം ഹനിഷ്യതി॥ 7-199-66 (54399)
ശൃണ്വൻപാഞ്ചാലവാക്യാനി സാത്യകിഃ സർപവച്ഛ്വസൻ।
ഭീമബാഹ്വന്തരേ സക്തോ വിസ്ഫുരത്യനിശം ബലീ॥ 7-199-67 (54400)
തൌ വൃഷാവിവ നർദന്തൌ ബലിനൌ ബാഹുശാലിനൌ।
ത്വരയാ വാസുദേവശ്ച ധർമരാജശ്ച മാരിഷ।
യത്നേന മഹതാ വീരൌ വാരയാമാസതുസ്തതഃ॥ 7-199-68 (54401)
നിവാര്യ പരമേഷ്വാസൌ കോപസംരക്തലോചനൌ।
യുയുത്സൂനപരാൻസംഖ്യേ പ്രതീയുഃ ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ॥ ॥ 7-199-69 (54402)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനദ്വിശതതമോഽധ്യായഃ॥ 199 ॥
ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 200
॥ ശ്രീഃ ॥
7.200. അധ്യായഃ 200
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ദ്രോണമാരണരുഷ്ടേനാശ്വത്ഥാംനാ വൈരിസേനായാം നാരായണാസ്ത്രപ്രയോഗഃ॥ 1 ॥ അസ്ത്രതേജസാ പീഡ്യമാനാനാം കൃഷ്ണവചനാത് യാനാവരോഹണശസ്ത്രന്യാസാദിനാ ആത്മരക്ഷണം॥ 2 ॥ ഭീമേ ഏകസ്മിന്നേവ ശസ്ത്രധാരണേന പ്രതിയുധ്യമാനേ സതി തൻമസ്തകേഽസ്ത്രസ്യ പ്രജ്വലനം॥ 3 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-200-0 (54403)
സഞ്ജയ ഉവച। 7-200-0x (4792)
തതഃ സ കദനം ചക്രേ രിപൂണാം ദ്രോണനന്ദനഃ।
യുഗാന്തേ സർവഭൂതാനാം കാലസൃഷ്ട ഇവാന്തകഃ॥ 7-200-1 (54404)
ധ്വജദ്രുമം ശസ്ത്രശൃംഗം ഹതനാഗമഹാശിലം।
അശ്വകിംപുരുഷാകീർണം ശരാസനലതാവൃതം॥ 7-200-2 (54405)
ക്രവ്യാദപക്ഷിസംഘുഷ്ടം ഭൂതയക്ഷണാകുലം।
നിഹത്യ ശാത്രവാൻഭല്ലൈഃ സോഽചിനോദ്ദേഹപർവതം॥ 7-200-3 (54406)
തതോ വേഗേന മഹതാ വിനദ്യ സ നരർഷഭഃ।
പ്രതിജ്ഞാം ശ്രാവയാമാസ പുനരേവ തവാത്മജം॥ 7-200-4 (54407)
യദത്ര ച്ഛദ്മനാഽഽചാര്യം ധർമകഞ്ചുകമാസ്ഥിതഃ।
മുഞ്ച ശസ്ത്രമിതി പ്രാഹ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-200-5 (54408)
തസ്മാത്സംപശ്യതസ്തസ്യ ദ്രാവയിഷ്യാനി വാഹിനീം।
വിദ്രാവ്യസർവാൻഹന്താഽസ്മി ജാൽമം പാഞ്ചാല്യമേവ തു॥ 7-200-6 (54409)
സർവാനേതാൻഹനിഷ്യാമി യദി യോത്സ്യന്തി മാം രണേ।
സത്യം തേ പ്രതിജാനാമി പരിവർതയ വാഹിനീം॥ 7-200-7 (54410)
തച്ഛ്രുത്വാ തവ പുത്രസ്തു വാഹിനീം പര്യവർതയത്।
സിംഹനാദേന മഹതാ വ്യപോഹ്യ സുമഹദ്ഭയം॥ 7-200-8 (54411)
തതഃ സമാഗമോ രാജൻകുരുപാണ്ഡവസേനയോഃ।
പുനരേവാഭവത്തീവ്രഃ പൂർണസാഗരയോരിവ॥ 7-200-9 (54412)
സംരബ്ധാ ഹി സ്ഥിരീഭൂതാ ദ്രോണ പുത്രേണ കൌരവാഃ।
ഉദഗ്രാഃ പാണ്ഡുപാഞ്ചാലാ ദ്രോണസ്യ നിധനേന ച॥ 7-200-10 (54413)
തേഷാം പരമഹൃഷ്ടാനാം ജയമാത്മനി പശ്യതാം।
സംരബ്ധാനാം മഹാവേഗഃ പ്രാദുരാസീദ്വിശാംപതേ॥ 7-200-11 (54414)
യഥാ ശിലോച്ചയേ ശൈലഃ സാഗരൈഃ സാഗരോ യഥാ।
പ്രതിഹന്യേത രാജേന്ദ്ര തഥാഽസൻകുരുപാണ്ഡവാഃ॥ 7-200-12 (54415)
`ചുക്ഷുഭേ പൃഥിവീ സർവാ ദിശശ്ച പ്രതിസസ്വനുഃ।
സംഭ്രാന്താന്യപി ഭൂതാനി ജലജാന്യപി മാരിഷ।
തേ ച സർവേ തദാ യോധാഃ സംപ്രഹൃഷ്ടാ യുയുത്സവഃ'॥ 7-200-13 (54416)
തതഃ ശംഖസഹസ്രാണി ഭേരീണാമയുതാനി ച।
അവാദയന്ത സംഹൃഷ്ടാഃ കുരുപാണ്ഡവസൈനികാഃ॥ 7-200-14 (54417)
യഥാ നിർമഥ്യമാനസ്യ സാഗരസ്യ തു നിഃസ്വനഃ।
അഭവത്തവ സൈന്യസ്യ സുമഹാനദ്ഭുതോപമഃ॥ 7-200-15 (54418)
`വർതമാനേ തഥാ ശബ്ദേ രൌദ്രേ തസ്മിൻഭയാനകേ।
സംപതത്സു രഥൌഘേഷു തവ തേഷാം ച ഭാരത'॥ 7-200-16 (54419)
പ്രാദുശ്ചക്രേ തതോ ദ്രൌണിരസ്ത്രം നാരായണം തദാ।
അഭിസന്ധായ പാണ്ഡൂനാം പാഞ്ചാലാനാം ച വാഹിനീം॥ 7-200-17 (54420)
പ്രാദുരാസംസ്തതോ ബാണാ ദീപ്താഗ്രാഃ ഖേ സഹസ്രശഃ।
പാണ്ഡവാൻക്ഷപയിഷ്യന്തോ ദീപ്താസ്യഃ പന്നഗാ ഇവ॥ 7-200-18 (54421)
തേ ദിശഃ ഖം ച സൈന്യം ച സമാവൃണ്വൻമഹാഹവേ।
മുഹൂർതാദ്ഭാസ്കരസ്യേവ ലോകേ രാജൻഗഭസ്തയഃ॥ 7-200-19 (54422)
തഥാഽപരേ ദ്യോതമാനാ ജ്യോതീംഷീവാമലാംബരേ।
പ്രാദുരാസൻമഹാരാജ കാർഷ്ണായസമയാ ഗുഡാഃ॥ 7-200-20 (54423)
ചതുശ്ചക്രാ ദ്വിചക്രാശ്ച ശതഘ്നോ ബഹുലാ ഗദാഃ।
ചക്രാണി ച ക്ഷുരാന്താനി മണ്ഡലാനീവ ഭാസ്വതഃ॥ 7-200-21 (54424)
ശസ്ത്രാകൃതിഭിരാകീർണമതീവ പുരുഷർഷഭ।
ദൃഷ്ട്വാന്തരിക്ഷമാവിഗ്നാഃ പാണ്ഡുപാഞ്ചാലസൃഞ്ജയാഃ॥ 7-200-22 (54425)
യഥായഥാ ഹ്യയുധ്യന്ത പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥാഃ।
തഥാതഥാ തദസ്ത്രം വൈ വ്യവർധത ജനാധിപ॥ 7-200-23 (54426)
വധ്യമാനാസ്തദാഽസ്ത്രേണ തേന നാരായണേന വൈ।
ദഹ്യമാനാഽനലേനേവ സർവതോഽഭ്യർദിതാ രണേ॥ 7-200-24 (54427)
യഥാ ഹി ശിശിരാപായേ ദഹേത്കക്ഷം ഹുതാശനഃ।
തഥാ തദസ്ത്രം പാണ്ഡൂനാം ദദാഹ ധ്വജിനീം പ്രഭോ॥ 7-200-25 (54428)
ആപൂര്യമാണേനാസ്ത്രേണ സൈന്യേ ക്ഷീയതി ച പ്രഭോ।
ജഗാമ പരമം ത്രാസം ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 7-200-26 (54429)
ദ്രവമാണം തു തത്സൈന്യം ദൃഷ്ട്വാ വിഗതചേതനം।
മധ്യസ്ഥതാം ച പാർഥസ്യ ധർമപുത്രോഽബ്രവീദിദം॥ 7-200-27 (54430)
ധൃഷ്ടദ്യുംന പലായസ്വ സഹ പാഞ്ചാലസേനയാ।
സാത്യകേ ത്വം ച ഗച്ഛസ്വ വൃഷ്ണ്യന്ധകവൃതോ മഹാൻ॥ 7-200-28 (54431)
വാസുദേവോഽപി ധർമാത്മാ കരിഷ്യത്യാത്മനഃ ക്ഷമം।
ശ്രേയോ ഹ്യുപദിശത്യേഷ ലോകസ്യ കിമുതാത്മനഃ॥ 7-200-29 (54432)
സംഗ്രാമസ്തു ന കർതവ്യഃ സർവസൈന്യാൻബ്രവീമി വഃ।
അഹം ഹി സഹ സോദര്യൈഃ പ്രവേക്ഷ്യേ ഹവ്യവാഹനം॥ 7-200-30 (54433)
ഭീഷ്മദ്രോണാർണവം തീർത്വാ സംഗ്രാമേ ഭീരുദുസ്തരേ।
വിമജ്ജിഷ്യാമി സലിലേ സഗണോ ദ്രൌണിഗോഷ്പദേ॥ 7-200-31 (54434)
കാമഃ സംപദ്യതാമസ്യ ബീഭത്സോരാശു മാം പ്രതി।
കല്യാണവൃത്തിരാചാര്യോ മയാ യുധി നിപാതിതഃ॥ 7-200-32 (54435)
യേന ബാലഃ സ സൌഭദ്രോ യുദ്ധാനാമവിശാരദഃ।
സമർഥൈർബഹുഭിഃ ക്രൂരൈർഘാതിതോ നാഭിപാലിതഃ॥ 7-200-33 (54436)
യേന വിബ്രുവതീ പ്രശ്നം തഥാ കൃഷ്ണാ സഭാം ഗതാ।
ഉപേക്ഷിതാ സപുത്രേണ ദാസീഭാവം നിയച്ഛതീ॥ 7-200-34 (54437)
`രക്ഷണേ ച മഹാന്യത്നഃ സൈന്ധവസ്യ കൃതോ യുധി।
അർജുനസ്യ വിഘാതാർഥം പ്രതിജ്ഞാ യേന രക്ഷിതാ॥ 7-200-35 (54438)
വ്യൂഹദ്വാരി വയം ചൈവ ധൃതാ യേന ജിഗീഷവഃ।
വാരിതം ച മഹത്സൈന്യം പ്രവിശത്തദ്യഥാബലം'॥ 7-200-36 (54439)
ജിഘാംസുർധാർതരാഷ്ട്രശ്ച ശ്രാന്തേഷ്വന്യേഷു ഫൽഗുനം।
കവചേന തഥാ ഗുപ്തോ രക്ഷാർഥം സൈന്ധവസ്യ ച॥ 7-200-37 (54440)
യേന ബ്രഹ്മാസ്ത്രവിദുഷാ പാഞ്ചാലാഃ സത്യജിൻമുഖാഃ।
കുർവാണാ മജ്ജയേ യത്നം സമൂലാ വിനിപാതിതാഃ॥ 7-200-38 (54441)
`ഗ്രഹണേ ച പരോ യത്നഃ കൃതസ്തേന യഥാ മമ।
വിദിതം സർവമേവൈതദ്ഭവതാം സർവയോധിനാം'॥ 7-200-39 (54442)
യേന പ്രവ്രാജ്യമാനാശ്ച രാജ്യാദ്വയമധർമതഃ।
നിവാര്യമാണേനാസ്മാഭിരനുഗന്തും തദേഷിതാഃ॥ 7-200-40 (54443)
`വനവാസാന്നിവൃത്താനാം സമയേ ച തഥാ കൃതേ।
സ്നേഹശ്ച ദർശിതോ നിത്യം പ്രത്യക്ഷം വോ മഹാരഥാഃ'॥ 7-200-41 (54444)
യോഽസാവത്യന്തമസ്മാസു കുർവാണഃ സൌഹൃദം പരം।
ഹതസ്തദർഥേ മരണം ഗമിഷ്യാമി സബാന്ധവഃ॥ 7-200-42 (54445)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-200-43x (4793)
ഏവം ബ്രുവതി കൌന്തേയേ ദാശാർഹസ്ത്വരിതസ്തതഃ।
നിവാര്യ സൈന്യം ബാഹുഭ്യാമിദം വചനമബ്രവീത്॥ 7-200-43 (54446)
ശീഘ്രം ന്യസ്യത ശസ്ത്രാണി വാഹേഭ്യശ്ചാവരോഹത।
ഏഷ യോഗോഽത്ര വിഹിതഃ പ്രതിഘാതേ മഹാത്മനഃ॥ 7-200-44 (54447)
ദ്വിപാശ്വസ്യന്ദനേഭ്യശ്ച ക്ഷിതിം സർവേഽവരോഹത।
ഏവമേതന്ന വോ ഹന്യാദസ്ത്രം ഭൂമൌ നിരായുധാൻ॥ 7-200-45 (54448)
യഥായഥാ ഹി യുധ്യന്തേ യോധാ ഹ്യസ്ത്രമിദം പ്രതി।
തഥാതഥാ ഭവന്ത്യേതേ കൌരവാ ബലവത്തരാഃ॥ 7-200-46 (54449)
നിക്ഷേപ്സ്യന്തി ച ശസ്ത്രാണി വാഹനേഭ്യോഽവരുഹ്യ യേ।
യേഽഞ്ജലിം കുർവതേ വീര നമസ്തി ച വിവാഹനാഃ।
താന്നൈതദസ്ത്രം സംഗ്രാമേ നിഹനിഷ്യതി മാനവാൻ॥ 7-200-47 (54450)
യേ ത്വേതത്പ്രതിയോത്സ്യന്തി മനസാഽപീഹ കേചന।
നിഹനിഷ്യതി താൻസർവാന്രസാതലഗതാനപി॥ 7-200-48 (54451)
തേ വചസ്തസ്യ തച്ഛ്രുത്വാ വാസുദേവസ്യ ഭാരത।
ഈഷുഃ സർവേ സമുത്സ്രഷ്ടും മനോഭിഃ കരണേന ച॥ 7-200-49 (54452)
തത ഉത്സ്രഷ്ടുകാമാംസ്താനസ്ത്രാണ്യാലക്ഷ്യ പാണ്ഡവഃ।
ഭീമസേനോഽബ്രവീദ്രാജന്നിദം സംഹർഷയന്വചഃ॥ 7-200-50 (54453)
ന കഥഞ്ചന ശസ്ത്രാണി മോക്തവ്യാനീഹ കേനചിത്।
അഹമാവാരയിഷ്യാമി ദ്രോണപുത്രാസ്ത്രമാശുഗൈഃ॥ 7-200-51 (54454)
ഗദയാഽപ്യനയാ ഗുർവ്യാ ഹേമവിഗ്രഹയാ രണേ।
കാലവത്പ്രഹരിഷ്യാമി ദ്രൌണേരസ്ത്രം വിശാതയൻ॥ 7-200-52 (54455)
ന ഹി മേ വിക്രമേ തുല്യഃ കശ്ചിദസ്തി പുമാനിഹ।
യഥൈവ സവിതുസ്തുല്യം ജ്യോതിരന്യന്ന വിദ്യതേ॥ 7-200-53 (54456)
പശ്യതേമൌ ഹി മേ ബാഹൂ നാഗരാജകരോപമൌ।
സമർഥൌ പർവതസ്യാപി ശൈശിരസ്യ നിപാതനേ॥ 7-200-54 (54457)
നാഗായുതസമപ്രാണോ ഹ്യഹമേകോ നരേഷ്വിഹ।
ശക്രോ യഥാഽപ്രതിദ്വന്ദ്വോ ദിവി ദേവേഷു വിശ്രുതഃ॥ 7-200-55 (54458)
അദ്യ പശ്യത മേ വീര്യം ബാഹ്വോഃ പീനാംസയോര്യുധി।
ജ്വലമാനസ്യ ദീപ്തസ്യ ദ്രൌണേരസ്ത്രസ്യ വാരണേ॥ 7-200-56 (54459)
യദി നാരായണാസ്ത്രസ്യ പ്രതിയോദ്വാ ന വിദ്യതേ।
അദ്യൈതത്പ്രതിയോത്സ്യാമി പശ്യത്സു കുരുപാണ്ഡുപു॥ 7-200-57 (54460)
അർജുനാർജുന ബീഭത്സോ ന ന്യസ്യം ഗാണ്ഡിവം ത്വയാ।
ശശാങ്കസ്യേവ തേ പങ്കോ നൈർമല്യം പാതയിഷ്യതി॥ 7-200-58 (54461)
അർജുന ഉവാച। 7-200-59x (4794)
ഭീമ നാരായണാസ്ത്രേ മേ ഗോഷു ച ബ്രാഹ്മണേഷു ച।
ഏതേഷു ഗാണ്ഡിവം ന്യസ്യമേതദ്ധി വ്രതമുത്തമം॥ 7-200-59 (54462)
ഏവമുക്തസ്തതോ ഭീമോ ദ്രോണപുത്രമരിന്ദമം।
അഭ്യയാൻമേഘഘോഷേണ രഥേനാദിത്യവർചസാ॥ 7-200-60 (54463)
`കംപയൻമേദിനീം സർവാം ത്രാസയംശ്ച ചമൂം തവ।
ശംഖശബ്ദം മഹത്കൃത്വാ ഭുജശബ്ദം ച പാണ്ഡവഃ॥ 7-200-61 (54464)
തസ്യ ശംഖസ്വനം ശ്രുത്വാ ബാഹുശബ്ദം ച താവകാഃ।
സമന്താത്കോഷ്ഠകീകൃത്യ ശരവ്രാതൈരവാകിരൻ'॥ 7-200-62 (54465)
സ ഏനമിഷുജാലേന ലഘുത്വാച്ഛീഘ്രവിക്രമഃ।
നിമേഷമാത്രേണാസാദ്യ കുന്തീപുത്രോഽഭ്യവാകിരത്॥ 7-200-63 (54466)
തതോ ദ്രൌണിഃ പ്രഹസ്യൈനം ദ്രവന്തമഭിഭാഷ്യ ച।
അവാകിരത്പ്രദീപ്താഗ്രൈഃ ശരൈസ്തൈരഭിമന്ത്രിതൈഃ॥ 7-200-64 (54467)
പന്നഗൈരിവ ദീപ്താസ്യൈർവമദ്ഭിർജ്വലനം രണേ।
അവകീർണോഽഭവത്പാർഥഃ സ്ഫുലിംഗൈരിവ കാഞ്ചനൈഃ॥ 7-200-65 (54468)
തസ്യ രൂപമഭൂദ്രാജൻഭീമസേനസ്യ സംയുഗേ।
ഖദ്യോതൈരാവൃതസ്യേവ പർവതസ്യ ദിനക്ഷയേ॥ 7-200-66 (54469)
തദസ്ത്രം ദ്രോണപുത്രസ്യ തസ്മിൻപ്രതിസമസ്യതി।
അവർധത മഹാരാജ യഥാഽഗ്നിരനിലോദ്ധതഃ॥ 7-200-67 (54470)
വിവർധമാനമാലക്ഷ്യ തദസ്ത്രം ഭീമവിക്രമം।
പാണ്ഡുസൈന്യമൃതേ ഭീമം സുമഹദ്ഭയമാവിശത്॥ 7-200-68 (54471)
തതഃ ശസ്ത്രാണി തേ സർവേ സമുത്സൃജ്യ മഹീതലേ।
അവാരോഹന്രഥേഭ്യശ്ച ഹസ്ത്യശ്വേഭ്യശ്ച സർവശഃ॥ 7-200-69 (54472)
തേഷു നിക്ഷിപ്തശസ്ത്രേഷു വാഹനേഭ്യശ്ച്യുതേഷു ച।
തദസ്ത്രവീര്യം വിപുലം ഭീമമൂർധന്യഥാപതത്॥ 7-200-70 (54473)
ഹാഹാകൃതാനി ഭൂതാനി പാണ്ഡവാശ്ച വിശേഷതഃ।
ഭീമസേനമപശ്യന്ത തേജസാ സംവൃതം തഥാ॥ ॥ 7-200-71 (54474)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വിശതതമോഽധ്യായഃ॥ 200 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-200-20 ഗുഡാഃ ഗോലാഃ ഹലാ ഇതി ക. ക. പാഠഃ॥ 5-200-40 അസ്മാഭിരസ്മദീയൈർവിദുരാദിഭിർനിവാര്യമാണേന നിഷിധ്യമാനേനാപി തദ്വനമനുഗന്തും പ്രവേഷ്ടുമേഷിതാ അനുമതാ നതു പ്രതിഷിദ്ധാ ഇത്യർഥഃ॥ 5-200-200 ദ്വിശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 201
॥ ശ്രീഃ ॥
7.201. അധ്യായഃ 201
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരയണാസ്ത്രേണാവേഷ്ടിതേ ഭീമേ കൃഷ്ണാർജുനാശ്യാം ഹസ്തതഃ ശസ്ത്രാപകർഷണപൂർവകം രഥാദവരോപിതേ സത്യസ്ത്രസ്യ പ്രശമനം॥ 1 ॥ തതഃ സങ്കുലയുദ്ധം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-201-0 (54475)
സഞ്ജയ ഉവായ। 7-201-0x (4795)
ഭീമസേനം സമാകീർണം ദൃഷ്ട്വാഽസ്ത്രേണ ധനഞ്ജയഃ।
തേജസഃ പ്രതിഘാതാർഥം വാരുണേന സമാവൃണോത്॥ 7-201-1 (54476)
നാലക്ഷയത തത്കശ്ചിദ്വാരുണാസ്ത്രേണ സംവൃതം।
അർജുനസ്യ ലഘുത്വാച്ച സംവൃതത്വാച്ച തേജസഃ॥ 7-201-2 (54477)
സാശ്വസൂതരഥോ ഭീമോ ദ്രോണപുത്രാസ്ത്രസംവൃതഃ।
അഗ്നാവഗ്നിരിവ ന്യസ്തോ ജ്വാലാമാലീ സുദുർദൃശഃ॥ 7-201-3 (54478)
യഥാ രാത്രിക്ഷയേ രാജഞ്ജ്യോതീഷ്യസ്തഗിരിം പ്രതി।
സമാപേതുസ്തഥാ ബാണാ ഭീമസേനരഥം പ്രതി॥ 7-201-4 (54479)
സ ഹി ഭീമോ രഥശ്ചാസ്യ ഹയാഃ സൂതശ്ച മാരിഷ।
സംവൃതാ ദ്രോണപുത്രേണ പാവകാന്തർഗതാഽഭവൻ॥ 7-201-5 (54480)
യഥാ ജഗ്ധ്വാ ജഗത്കൃത്സ്നം സമയേ സചരാചരം।
ഗച്ഛേദ്വഹ്നിർവിഭോരാസ്യം തഥാഽസ്ത്രം ഭീമമാവൃണോത്॥ 7-201-6 (54481)
സൂര്യമഗ്നിഃ പ്രവിഷ്ടഃ സ്യാദ്യഥാ ചാഗ്നിം ദിവാകരഃ।
തഥാ പ്രവിഷ്ടം തത്തേജോ ന ആജ്ഞായത പാണ്ഡവഃ॥ 7-201-7 (54482)
`തദസ്ത്രം ഭീമഹുങ്കാരാദപയാതി പുനഃപുനഃ।
പുനഃ പുനസ്തമായാതി ഹുങ്കാരാത്തം വിമുഞ്ചതി।
തതോ ദേവാഃ സഗന്ധർവാ ഭീമം ദൃഷ്ട്വാ സുവിസ്മിതാഃ'॥ 7-201-8 (54483)
വികീർണമസ്ത്രം തദ്ദൃഷ്ട്വാ തഥാ ഭീമരഥം പ്രതി।
ഉദീര്യമാണം ദ്രൌണിം ച നിഷ്പ്രതിദ്വന്ദ്വമാഹവേ॥ 7-201-9 (54484)
സർവസൈന്യം ച പാണ്ഡൂനാം ന്യസ്തശസ്ത്രമചേതനം।
യുധിഷ്ഠിരപുരോഗാംശ്ച വിമുഖാംസ്താൻമഹാരഥനാൻ॥ 7-201-10 (54485)
അർജുനോ വാസുദേവശ്ച ത്വരമാണൌ മഹാദ്യുതീ।
അവപ്ലുത്യ രഥാദ്വീരൌ ഭീമമാദ്രവതാം തതഃ॥ 7-201-11 (54486)
തതസ്തദ്ദ്രോണപുത്രസ്യ തേജോഽസ്ത്രബലസംഭവം।
വിഗാഹ്യ തൌ സുബലിനൌ മായയാഽവിശതാം തഥാ॥ 7-201-12 (54487)
ന്യസ്തശസ്ത്രൌ തതസ്തൌ തു നാദഹത്സോഽസ്ത്രജോഽനലഃ।
വാരുണാസ്ത്രപ്രയോഗാച്ച വീര്യവത്ത്വാച്ച കൃഷ്ണയോഃ॥ 7-201-13 (54488)
തതശ്ചകൃഷതുർഭീമം സർവശസ്ത്രായുധാനി ച।
നാരായണാസ്ത്രശാന്ത്യർഥം നരനാരായണൌ ബലാത്॥ 7-201-14 (54489)
ആകൃഷ്യമാണഃ കൌന്തേയോ നദത്യേവ മഹാരവം।
വർധതേ ചൈവ തദ്വോരം ദ്രൌണേരസ്ത്രം സുദുർജയം॥ 7-201-15 (54490)
തമബ്രവീദ്വാസുദേവഃ കിമിദം പാണ്ഡുനന്ദന।
വാര്യമാണോഽപി കൌന്തേയ യദ്യുദ്വാന്ന നിവർതസേ॥ 7-201-16 (54491)
യദി യുദ്വേന ജേയാഃ സ്യുരിമേ കൌരവനന്ദനാഃ।
വയമപ്യത്ര യുധ്യേമ തഥാ ചേമേ നരർഷഭാഃ॥ 7-201-17 (54492)
രഥേഭ്യസ്ത്വവതീർണാഃ സ്മ സർവ ഏവ ഹി താവകാഃ।
തസ്മാത്ത്വമപി കൌന്തേയ രഥാത്തൂർണമപാക്രമ॥ 7-201-18 (54493)
ഏവമുക്ത്വാ തു തം കൃഷ്ണോ രഥാദ്ഭൂമിമവർതയത്।
നിഃശ്വസന്തം യഥാ നാഗം ക്രോധസംരക്തലോചനം॥ 7-201-19 (54494)
യദാഽപകൃഷ്ടഃ സ രഥാന്ന്യാസിതശ്ചായുധം ഭുവി।
തതോ നാരായണാസ്ത്രം തത്പ്രശാന്തം ശത്രുതാപനം॥ 7-201-20 (54495)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-201-21x (4796)
തസ്മിൻപ്രശാന്തേ വിധിനാ തേന തേജസി ദുഃസഹേ।
ബഭൂവുർവിമലാഃ സർവാ ദിശഃ പ്രദിശ ഏവ ച॥ 7-201-21 (54496)
പ്രവവുശ്ച ശിവാ വാതാഃ പ്രശാന്താ മൃഗപക്ഷിണഃ।
വാഹനാനി ച ഹൃഷ്ടാനി പ്രശാന്തേഽസ്ത്രേ സുദുർജയേ॥ 7-201-22 (54497)
വ്യപോഢേ ച തതോ ഘോരേ തസ്മിംസ്തേജസി ഭാരത।
ബഭൌ ഭീമോ നിശാപായേ ധീമാൻസൂര്യ ഇവോദിതഃ॥ 7-201-23 (54498)
ഹതശേഷം ബലം തത്തു പാണ്ഡവാനാമതിഷ്ഠത।
അസ്ത്രവ്യുപരമാദ്വൃഷ്ടം തവ പുത്രജിഘാംസയാ॥ 7-201-24 (54499)
വ്യവസ്ഥിതേ ബലേ തസ്മിന്നേസ്ത്രേ പ്രതിഹതേ തഥാ।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ ദ്രോണപുത്രമഥാബ്രവീത്॥ 7-201-25 (54500)
അശ്വത്ഥാമൻപുനഃ ശീഘ്രമസ്ത്രമേതത്പ്രയോജയ।
അവസ്ഥിതാ ഹി പാഞ്ചാലാഃ പുനരേതേ ജയൈഷിണഃ॥ 7-201-26 (54501)
അശ്വത്ഥാമാ തഥോക്തസ്തു തവ പുത്രേണ മാരിഷ।
സുദീനമഭിനിഃ ശ്വസ്യ രാജാനമിദമബ്രവീത്॥ 7-201-27 (54502)
നൈതദാവർതതേ രാജന്നസ്ത്രം ദ്വിർനോപപദ്യതേ।
ആവൃതം ഹി നിവർതേത പ്രയോക്താരം ന സംശയഃ॥ 7-201-28 (54503)
ഏഷ ചാസ്ത്രപ്രതീഘാതം വാസുദേവഃ പ്രയുക്തവാൻ।
`അസ്യ തു ഹ്യേഷ വൈ ദാതാ മാനുഷേഷു ന വിദ്യതേ॥ 7-201-29 (54504)
പരാവരജ്ഞോ ലോകാനാം ന തദസ്തി ന വേത്തി യത്।
തദേതദസ്ത്രം പ്രശമം യാതം കൃഷ്ണസ്യ മന്ത്രിതൈഃ'॥ 7-201-30 (54505)
ദ്വിവിധോ വിഹിതഃ സംഖ്യേ വധഃ ശസ്ത്രോർജനാധിപ।
പരാജയോ വാ മൃത്യുർവാ ശ്രേയാൻമൃത്യുർന നിർജയഃ॥ 7-201-31 (54506)
വിജിതാശ്ചാരയോ ഹ്യോതേ ശസ്ത്രോത്സർഗാൻമൃതോപമാഃ॥ 7-201-32 (54507)
ദുര്യോധന ഉവാച। 7-201-33x (4797)
ആചാര്യപുത്ര യദ്യേതദ്ദ്വിരസ്ത്രം ന പ്രയുജ്യതേ।
അന്യൈർഗുരുഘ്നാ വധ്യന്താമസ്ത്രൈരസ്ത്രവിദാം വര॥ 7-201-33 (54508)
ത്വയി ശസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി ത്ര്യംബകേ ചാമിതൌജസി।
`ഘ്നതൈതാൻസുമഹാവീര്യ ശാത്രവാന്യുദ്വകോവിദഃ'।
ഇച്ഛതോ ന ഹി തേ മുച്യേത്സങ്ക്രുദ്ധോ ഹി പുരന്ദരഃ॥ 7-201-34 (54509)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-201-35x (4798)
തസ്മിന്നസ്ത്രേ പ്രതിഹതേ ദ്രോണേ ചോപധിനാ ഹതേ।
തഥാ ദുര്യോധനേനോക്തോ ദ്രൌണിഃ കിമകരോത്പുനഃ॥ 7-201-35 (54510)
ദൃഷ്ട്വാ പാർഥാംശ്ച സംഗ്രാമേ യുദ്ധായ സമുപസ്ഥിതാൻ।
നാരായണാസ്ത്രനിർമുക്താംശ്ചരതഃ പൃതനാമുഖേ॥ 7-201-36 (54511)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-201-37x (4799)
ജാനൻപിതുഃ സ നിധനം സിംഹലാംഗൂലകേതനഃ।
സക്രോധോ ഭയമുത്സൃജ്യ സോഽഭിദുദ്രാവ പാർഷതം॥ 7-201-37 (54512)
അഭിദ്രുത്യ ച വിംശത്യാ ക്ഷുദ്രകാണാം നരർഷഭ।
പഞ്ചഭിശ്ചാതിവേഗേന വിവ്യാധ പുരുഷർഷഭഃ॥ 7-201-38 (54513)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തതോ രാജഞ്ജ്വലന്തമിവ പാവകം।
ദ്രോണപുത്രം ത്രിഷഷ്ട്യാ തു രാജന്വിവ്യാധ പത്രിണാം॥ 7-201-39 (54514)
സാരഥിം ചാസ്യ വിംശത്യാ സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
ഹയാംശ്ച ചതുരോഽവിധ്യച്ചതുർഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-201-40 (54515)
വിദ്വ്വാ വിദ്വാഽനദദ്ദ്രൌണിം കംപയന്നിവ മേദിനീം।
ആദദേ സർവലോകസ്യ പ്രാണാനിവ മഹാരണേ॥ 7-201-41 (54516)
പാർഷതസ്തു ബലീ രാജൻകൃതാസ്ത്രഃ കൃതനിശ്ചയഃ।
ദ്രൌണിമേവാഭിദുദ്രാവ മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം॥ 7-201-42 (54517)
തതോ ബാണമയം വർഷം ദ്രോണപുത്രസ്യ മൂർധനി।
അവാസൃജദമേയാത്മാ പാഞ്ചാല്യോ രഥിനാംവരഃ॥ 7-201-43 (54518)
തം ദ്രൌണിഃ സമരേ ക്രുദ്ധം ഛാദയാമാസ പത്രിഭിഃ।
വിവ്യാധ ചൈനം ദശഭിഃ പിതുർവധമനുസ്മരൻ॥ 7-201-44 (54519)
ദ്വാഭ്യാം ച സുവിസൃഷ്ടാഭ്യാം ക്ഷുരാഭ്യാം ധ്വജകാർമുകേ।
ഛിത്ത്വാ പാഞ്ചാലരാജസ്യ ദ്രൌണിരന്യൈഃ സമാർദയത്॥ 7-201-45 (54520)
വ്യശ്വസൂതരഥം ചൈനം ദ്രൌണിശ്ചക്രേ മഹാഹാവേ।
തസ്യ ചാനുചരാൻസർവാൻക്രുദ്ധഃ പ്രാദ്രാവയച്ഛരൈഃ॥ 7-201-46 (54521)
തതഃ പ്രദുദ്രുവേ സൈന്യം പാഞ്ചാലാനാം വിശാംപതേ।
സംഭ്രാന്തരൂപമാർതം ച ന പരസ്പരമൈക്ഷത॥ 7-201-47 (54522)
ദൃഷ്ട്വാ തു വിമുഖാന്യോധാന്ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച പീഡിതം।
ശൈനേയോഽചോദയത്തൂർണം രഥം ദ്രൌണിരഥം പ്രതി॥ 7-201-48 (54523)
അഷ്ടഭിർനിശിതൈർബാണൈരശ്വത്ഥാമാനമാർദയത്।
വിംശത്യാ പുനരാഹത്യ നാനാരൂപൈരമർഷണഃ।
വിവ്യാധ ച തഥാ സൂതം ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ॥ 7-201-49 (54524)
[ധനുർധ്വജം* ; സംയത്തശ്ചിച്ഛേദ കൃതഹസ്തവത്।
സ സാശ്വം വ്യധമച്ചാപി രഥം ഹേമപരിഷ്കൃതം।
ഹൃദി വിവ്യാധ സമരേ ത്രിംശതാ സായകൈർഭൃശം॥ 7-201-50 (54525)
ഏവം സ പീഡിതോ രാജന്നശ്വത്ഥാമാ മഹാബാലഃ।
ശരജാലൈഃ പരിവൃതഃ കർതവ്യം നാന്വപദ്യത॥ 7-201-51 (54526)
ഏവം ഗതേ ഗുരോഃ പുത്രേ തവ പുത്രോ മഹാരഥഃ।
കൃപകർണാദിഭിഃ സാർധം ശരൈഃ സാത്വതമാവൃണോത്॥ 7-201-52 (54527)
ദുര്യോധനസ്തു വിംശത്യാ കൃപഃ ശാരദ്വതസ്ത്രിഭിഃ।
കൃതവർമാഽഥ ദശഭിഃ കർണഃ പഞ്ചാശതാ ശരൈഃ॥ 7-201-53 (54528)
ദുഃശാസനഃ ശതേനൈവ വൃഷസേനശ്ച സപ്തഭിഃ।
സാത്യകിം വിവ്യധുസ്തൂർണം സമന്താന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-201-54 (54529)
തതഃ സ സാത്യകീ രാജൻസർവാനേവ മഹാരഥാൻ।
വിരഥാന്വിമുഖാംശ്ചൈവ ക്ഷണേനൈവാകരോന്നൃപ॥ 7-201-55 (54530)
അശ്വത്ഥാമാ തു സംപ്രാപ്യ ചേതനാം ഭരതർഷഭ।
ചിന്തയാമാസ ദുഃഖാർതോ നിഃശ്വസംശ്ച പുനഃപുനഃ॥ 7-201-56 (54531)
അഥോ രഥാന്തരം ദ്രൌണിഃ സമാരുഹ്യ പരന്തപഃ।
സാത്യകിം വാരയാമാസ കിരഞ്ശരശതാൻബഹൂൻ॥ 7-201-57 (54532)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ ഭാരദ്വാജസുതം രണേ।
വിരഥം വിമുഖം ചൈവ പുനശ്ചക്രേ മഹാരഥഃ॥ 7-201-58 (54533)
തതസ്തേ പാണ്ഡവാ രാജന്ദൃഷ്ട്വാ സാത്യകിവിക്രമം।
ശംഖശബ്ദാൻഭൃശം ചക്രുഃ സിംഹനാദാംശ്ച നേദിരേ॥ 7-201-59 (54534)
ഏവം തം വിരഥം കൃത്വാ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
ജഘാന വൃഷസേനസ്യ ത്രിസാഹസ്രാൻമഹാരഥാൻ॥ 7-201-60 (54535)
അയുതം ദന്തിനാം സാർധം കൃപസ്യ നിജഘാന സഃ।
പഞ്ചായുതാനി ചാശ്വാനാം ശകുനേർനിജഘാന ഹ॥ 7-201-61 (54536)
തതോ ദ്രൌണിർമഹാരാജ രഥമാരുഹ്യ വീര്യവാൻ।
സാത്യകിം പ്രതി സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രയയൌ തദ്വധേപ്സയാ। 7-201-62 (54537)
പുനസ്തമാഗതം ദൃഷ്ട്വാ ശനേയോ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
അദാരയത്ക്രുരതരൈഃ പുനഃപുനരരിന്ദമ॥] 7-201-63 (54538)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹേഷ്വാസോ നാനാലിംഗൈരമർഷണഃ।
യുയുധാനേന വൈ ദ്രൌണിഃ പ്രഹസന്വാക്യമബ്രവീത്॥ 7-201-64 (54539)
ശൈനേയാബ്യുപപത്തിം തേ ജാനാംയാചാര്യഘാതിനി।
ന ചൈനം ത്രാസ്യസി മയാ ഗ്രസ്തമാത്മാനമേവ ച॥ 7-201-65 (54540)
ശപേത്മനാഽഹം ശൈനേയ സത്യേന തപസാ തഥാ।
അഹത്വാ സർവപാഞ്ചാലാന്യദി ശാന്തിമഹം ലഭേ॥ 7-201-66 (54541)
യദ്ബലം പാണ്ഡവേയാനാം വൃഷ്ണീനാമപി യദ്ബലം।
ക്രിയതാം സർവമേവേഹ നിഹനിഷ്യാമി സോമകാൻ॥ 7-201-67 (54542)
ഏവമുക്ത്വാഽർകരംയാഭം സുതീക്ഷ്ണം തം ശരോത്തമം।
വ്യസൃജത്സാത്വതേ ദ്രൌണിർവജ്രം വൃത്രേ യഥാ ഹരിഃ॥ 7-201-68 (54543)
സ തം നിർഭിദ്യ തേനാസ്തഃ സായകഃ ശരാവരം।
വിവേശ വസുധാം ഭിത്ത്വാ ശ്വസൻബിലമിവോരഗഃ॥ 7-201-69 (54544)
സ ഭിന്നകവചഃ ശൂരസ്തോത്രാർദിത ഇവ ദ്വിപഃ।
വിമുച്യ സശരം ചാപം ഭൂരിവ്രണപരിസ്രവഃ॥ 7-201-70 (54545)
സീദന്രുധിരസിക്തശ്ച രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത്।
സൂതേനാപഹൃതസ്തൂർണം ദ്രോണപുത്രാദ്രഥാന്തരം॥ 7-201-71 (54546)
അഥാന്യേന സുപുംഖേന ശരേണാനതപർവണാ।
ആജഘാന ഭ്രവോർമധ്യേ ധൃഷ്ടദ്യുംനം പരന്തപഃ॥ 7-201-72 (54547)
സ പൂർവമതിവിദ്ധശ്ച ഭൃശം പസ്ചാച്ച പീഡിതഃ।
സസദാഥ ച പാഞ്ചാല്യോ വ്യപാശ്രയത ച ധ്വജം॥ 7-201-73 (54548)
തം നാഗമിവ സിംഹേന ദൃഷ്ട്വാ രാജഞ്ശരാർദിതം।
ജവേനാഭ്യദ്രവഞ്ഛൂരാഃ പഞ്ച പാൺ·ഡവതോ രഥാഃ॥ 7-201-74 (54549)
കിരീടീ ഭീമസേനശ്ച വൃദ്വക്ഷത്രശ്ച പൌരവഃ।
യുവരാജശ്ച ചേദീനാം മാലവശ്ച സുദർശനഃ॥ 7-201-75 (54550)
ഏതേ ഹാഹാകൃതാഃ സർവേ പ്രഗൃഹീതശരാസനാഃ।
വീരം ദ്രൌണായനിം വീരാഃ സർവതഃ പര്യവാരയൻ॥ 7-201-76 (54551)
തേ വിംശതിപദേ യത്താ ഗുരുപുത്രമമർഷണം।
പഞ്ചഭിഃ പഞ്ചഭിർബാണൈരഭ്യഘ്നൻസർവതഃ സമം॥ 7-201-77 (54552)
ആശീവിഷാഭൈർവിംശത്യാ പഞ്ചഭിസ്തു ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ചിച്ഛേദ യുഗപദ്ദ്രൌണിഃ പഞ്ചവിംശതിസായകാൻ॥ 7-201-78 (54553)
സപ്തഭിസ്തു ശിതൈർബാണൈഃ പൌരവം ദ്രൌണിരാർദയത്।
മാലവം ത്രിഭിരേകേന പാർഥം ഷ·ഡ്ഭിർവൃകോദരം। 7-201-79 (54554)
തതസ്തേ വിവ്യധുഃ സർവേ ദ്രൌണിം രാജൻമഹാരഥാഃ।
യുഗപച്ച പൃഥക്ചൈവ രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 7-201-80 (54555)
യുവരാജശ്ച വിംശത്യാ ദ്രൌണിം വിവ്യാധ പത്രിഭിഃ।
പാർഥശ്ച പുനരഷ്ടാഭിസ്തഥാ സർവേ ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 7-201-81 (54556)
തതോഽർജുനം ഷഡ്ഭിരഥാജഘാന
ദ്രൌണായനിർദശഭിർവാസുദേവം।
ഭീമം ദശാർധൈര്യുവാരജം ചതുർഭി-
ർദ്വാഭ്യാം ദ്വാഭ്യാം മാലവം പൌരവം ച॥ 7-201-82 (54557)
സൂതം വിദ്വ്വാഃ ഭീമസേനസ്യ ഷഡ്ഭി--
ർദ്വാഭ്യാം വിദ്വ്വാ കാർമുകം ച ധ്വജം ച।
പുനഃ പാർഥം ശരവർഷേണ വിദ്വ്വാ
ദ്രൌണിർഘോരം സിംഹനാദം നനാദ॥ 7-201-83 (54558)
തസ്യാസ്യതസ്താന്നിശിതാൻപീതധാരാ--
ന്ദ്രൌണേഃ ശരാൻപൃഷ്ഠതശ്ചാഗ്രതശ്ച।
ധരാ വിയദ്ദ്യൌഃ പ്രദിശോ ദിശശ്ച
ച്ഛന്നാ ബാണൈരഭവന്ധോരരൂപൈഃ॥ 7-201-84 (54559)
ആസന്നസ്യ സ്വരഥം തീവ്രതേജാഃ
സുദർശനസ്യേന്ദ്രകേതുപ്രകാശൌ।
ഭുജൌ ശിരശ്ചേന്ദ്രസമാനവീര്യ--
സ്ത്രിഭിഃ ശരൈര്യുഗപത്സഞ്ചകർത॥ 7-201-85 (54560)
സ പൌരവം രഥശക്ത്യാ നിഹത്യ
ച്ഛിത്ത്വാ രഥം തിലശശ്ചാസ്യ ബാണൈഃ।
ഛിത്ത്വാ ച ബാഹൂ വരചന്ദനാക്തൌ
ഭല്ലേന കായാച്ഛിര ഉച്ചകർത॥ 7-201-86 (54561)
യുവാനമിന്ദീവരദാമവർണം
ചേദിപ്രഭും യുവരാജം പ്രസഹ്യ।
ബാണൈസ്ത്വരാവാഞ്ജ്വലിതാഗ്നികൽപൈ--
ർവിദ്വ്വാ പ്രാദാൻമൃത്യേവ സാശ്വസൂതം॥ 7-201-87 (54562)
[*മാലവം പൌരവം ചൈവ യുവരാജം ച ചേദിപം।
ദൃഷ്ട്വാ സമക്ഷം നിഹതം ദ്രോണപുത്രോണ പാണ്ഡവഃ।
ഭീമസേനോ മഹാബാഹുഃ ക്രോധമാഹാരയത്പരം॥ 7-201-88 (54563)
തതഃ ശരശതൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ സങ്ക്രുദ്ധാശീവിഷോപമൈഃ।
ഛാദയാമാസ സമരേ ദ്രോണപുത്രം പരന്തപഃ॥ 7-201-89 (54564)
തതോ ദ്രൌണിർമഹാതേജാഃ ശരവർഷം നിഹത്യ തം।
വിവ്യാധ നിശിതൈർബാണൈർഭീമസേനമമർഷണഃ॥ 7-201-90 (54565)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുദ്രൌണേര്യുധി മഹാബലഃ।
ക്ഷുരപ്രേണ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ ദ്രൌണിം വിവ്യാധ പത്രിണാ॥ 7-201-91 (54566)
തദപാസ്യ ധനുശ്ഛിന്നം ദ്രോണപുത്രോ മഹാമനാഃ।
അന്യത്കാർമുകമാദായ ഭീമം വിവ്യാധ പത്രിഭിഃ॥ 7-201-92 (54567)
തൌ ദ്രൌണിഭീമൌ സമരേ പരാക്രാന്തൌ മഹാബലൌ।
അവർഷതാം ശരവർഷം വൃഷ്ടിമന്താവിവാംബുദൌ॥ 7-201-93 (54568)
ഭീമനാമാങ്കിതാ ബാണാഃ സ്വർണപുംഖാഃ ശിലാശിതാഃ।
ദ്രൌണിം സഞ്ഛാദയാമാസുർഘനൌഘാ ഇവ ഭാസ്കരം॥ 7-201-94 (54569)
തഥൈവ ദ്രൌണിനിർമുക്തൈർഭീമഃ സന്നതപർവഭിഃ।
അവാകീര്യത സ ക്ഷിപ്രം ശരൈഃ ശതസഹസ്രശഃ॥ 7-201-95 (54570)
സ ച്ഛാദ്യമാനഃ സമരേ ദ്രൌണിനാ രണശാലിനാ।
ന വിവ്യഥേ മഹാരാജ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 7-201-96 (54571)
തതോ ഭീമോ മഹാബാഹുഃ കാർതസ്വരവിഭൂഷിതാൻ।
നാരാചാന്ദശ സംപ്രൈഷീദ്യമദണ്ഡനിഭാഞ്ഛിതാൻ॥ 7-201-97 (54572)
തേ ജത്രുദേശമാസാദ്യ ദ്രോണപുത്രസ്യ മാരിഷ।
നിർഭിദ്യ വിവിശുസ്തൂർണം വൽമീകമിവ പന്നഗാഃ॥ 7-201-98 (54573)
സോഽതിവിദ്ധോ ഭൃശം ദ്രൌണിഃ പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
ധ്വജയഷ്ടിം സമാസാദ്യ ന്യമീലയത ലോചനേ॥ 7-201-99 (54574)
സ മുഹൂർതാത്പുനഃ സഞ്ജ്ഞാം ലബ്ധ്വാ ദ്രൌണിർനരാധിപ।
ക്രോധം പരമമാതസ്ഥൌ സമരേ രുധിരോക്ഷിതഃ॥ 7-201-100 (54575)
ദൃഢം സോഽഭിഹതസ്തേന പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
വേഗം ചക്രേ മഹാബാഹുർഭീമസേനരഥം പ്രതി॥ 7-201-101 (54576)
തത ആകർണപൂർണാനാം ശരാണാം തിഗ്മതേജസാം।
ശതമാശീവിഷാഭാനാം പ്രേഷയാമാസ ഭാരത॥ 7-201-102 (54577)
ഭീമോഽപി സമരശ്ലാഘീ തസ്യ വീര്യമചിന്തയത്।
തൂർണം പ്രാസൃജദുഗ്രാണി ശരവർഷാണി പാണ്ഡവഃ॥ 7-201-103 (54578)
തതോ ദ്രൌണിർമഹാരാജ ച്ഛിത്ത്വാഽസ്യ വിശിഖൈർധനുഃ।
ആജഘാനോരസി ക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡവം നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 7-201-104 (54579)
തതോഽന്യദ്ധനുരാദായ ഭീമസേനോ ഹ്യമർഷണഃ।
വിവ്യാധ നിശിതൈർബാണൈർദ്രൌണിം പഞ്ചഭിരാഹവേ॥ 7-201-105 (54580)
ജീമൂതാവിവ ഘർമാന്തേ തൌ ശരൌഘപ്രവർഷിണൌ।
അന്യോന്യക്രോധതാംരാക്ഷൌ ഛാദയാമാസതുര്യുധി॥ 7-201-106 (54581)
തലശബ്ദൈസ്തതോ ഘോരൈസ്ത്രാസയന്തൌ പരസ്പരം।
അയുധ്യേതാം സുസംരബ്ധൌ കൃതപ്രതികൃതൈഷിണൌ॥ 7-201-107 (54582)
തതോ വിഷ്ഫാര്യ സുമഹച്ചാപം രുക്മവിഭൂഷിതം।
ഭീമം പ്രൈക്ഷത സ ദ്രൌണിഃ ശരാനസ്യന്തമന്തികാത്।
ശരദ്യഹർമധ്യഗതോ ദ്രീപ്താർചിരിവ ഭാസ്കരഃ॥ 7-201-108 (54583)
ആദദനാസ്യ വിശിഖാൻസന്ദധാനസ്യ ചാശുഗാൻ।
വികർഷതോ മുഞ്ചതശ്ച നാന്തരം ദദൃശുർജനാഃ॥ 7-201-109 (54584)
അലാതചക്രപ്രതിമം തസ്യ മണ്ഡലമായുധം।
ദ്രൌണേരാസീൻമഹാരാജ ബാണാന്വിസൃജതസ്തദാ॥ 7-201-110 (54585)
ധനുശ്ച്യുതാഃ ശരാസ്തസ്യ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
ആകാശേ പ്രത്യദൃശ്യന്ത ശലഭാനാമിവായതീഃ॥ 7-201-111 (54586)
തേ തു ദ്രൌണിവിനിർമുക്താഃ ശരാ ഹേമവിഭൂഷിതാഃ।
അജസ്രമന്വകീര്യന്ത ഘോരാ ഭീമരഥം പ്രതി॥ 7-201-112 (54587)
തത്രാദ്ഭുതകമപശ്യാമ ഭീമസേനസ്യ വിക്രമം।
ബലം വീര്യം പ്രഭാവം ച വ്യവസായം ച ഭാരത॥ 7-201-113 (54588)
താം സ മേഘാദിവോദ്ഭൂതാം ബാണവൃഷ്ടിം സമന്തതഃ।
ജലവൃഷ്ടിം മഹാഘോരാം തപാന്ത ഇവ ചിന്തയൻ॥ 7-201-114 (54589)
ദ്രോണപുത്രവധപ്രേപ്സുർഭീമോ ഭീമപരാക്രമഃ।
അമുഞ്ചച്ഛരവർഷാണി പ്രാവൃഷീവ ബലാഹകഃ॥ 7-201-115 (54590)
തദ്രുക്മപൃഷ്ടം ഭീമസ്യ ധനുർഘാരം മഹാരണേ।
വികൃഷ്യമാണം വിബഭൌ ശക്രചാപമിവാപരം॥ 7-201-116 (54591)
തസ്മാച്ഛരാഃ പ്രാദുരാസഞ്ഛതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
സഞ്ഛാദയന്തഃ സമരേ ദ്രൌണിമാഹവശോഭിനം॥ 7-201-117 (54592)
തയോർവിസൃജതോരേവം ശരജാലാനി മാരിഷ।
വായുരപ്യന്തരാ രാജന്നാശക്നോത്പ്രതിസർപിതും॥ 7-201-118 (54593)
തഥാ ദ്രൌണിർമഹാരാജ ശരാൻഹേമവിഭൂഷിതാൻ।
തൈലധൌതാൻപ്രസന്നാഗ്രാൻപ്രാഹിണോദ്വധകാങ്ക്ഷയാ॥ 7-201-119 (54594)
താനന്തരിക്ഷേ വിശിഖൈസ്ത്രിധൈകൈകമശാതയത്
വിശേഷയന്ദ്രോണസുതം തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 7-201-120 (54595)
പുനശ്ച ശരവർഷാണി ഘോരാണ്യുഗ്രാണി പാണ്ഡവഃ।
വ്യസൃജദ്ബലവാനക്രുദ്ധോ ദ്രോണപുത്രവധേപ്സയാ॥ 7-201-121 (54596)
തതോഽസ്ത്രമായയാ തൂർണം ശരവൃഷ്ടിം നിവാര്യ താം।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭീമസ്യ ദ്രോണപുത്രോ മഹാസ്ത്രവിത്।
ശരൈശ്ചൈനം സുബഹുഭിഃ ക്രുദ്ധഃ സംഖ്യേ പരാഭിനത്॥ 7-201-122 (54597)
സ ഛിന്നധന്വാ ബലവാന്രഥശക്തിം സുദാരുണാം॥
വേഗേനാവിധ്യ ചിക്ഷേപ ദ്രോണപുത്രരഥം പ്രതി॥ 7-201-123 (54598)
താമാപതന്തീം സഹസാ മഹോൽകാഭാം ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ചിച്ഛേദ സമരേ ദ്രൌണിർദർശയൻപാണിലാഘവം॥ 7-201-124 (54599)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ ഭീമോ ദൃഢമാദായ കാർമുകം।
ദ്രൌണിം വിവ്യാധ വിശിഖൈഃ സ്മയമാനോ വൃകോദരഃ॥ 7-201-125 (54600)
തതോ ദ്രൌണിർമഹാരാജ ഭീമസേനസ്യ സാരഥിം।
ലലാടേ ദാരയാമാസ ശരേണാനതപർവണാ॥ 7-201-126 (54601)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ ദ്രോണപുത്രേണ സാരഥിഃ।
വ്യാമോഹമഗമദ്രാജന്രശ്മീനുത്സൃജ്യ വാജിനാം॥ 7-201-127 (54602)
തതോഽശ്വാഃ പ്രാദ്രവംസ്തൂർണം മോഹിതേ രഥസാരഥൌ।
ഭീമസേനസ്യ രാജേനദ്ര് പശ്യതാം സർവധന്വിനാം॥ 7-201-128 (54603)
തം ദൃഷ്ട്വാ പ്രദ്രുതൈരശ്വൈരപകൃഷ്ടം രണാജിരാത്।
ദധ്മൌ പ്രമുദിതഃ ശംഖം ബൃഹന്തമപരാജിതഃ॥ 7-201-129 (54604)
തതഃ സർവേ ച പാഞ്ചാലാ ഭീമസേനശ്ച പാൺ·ഡവഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനരഥം ത്യക്ത്വാ ഭീതാഃ സംപ്രാദ്രവന്ദിശഃ॥ 7-201-130 (54605)
താൻപ്രഭഗ്നാംസ്തതോ ദ്രൌണിഃ പൃഷ്ഠതോ വികിരഞ്ശരാൻ।
അഭ്യവർതത വേഗേന കാലയൻപാണ്ഡുവാഹിനീം॥ 7-201-131 (54606)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ ദ്രോണപുത്രേണ പാർഥിവാഃ।
ദ്രോണപുത്രഭയാദ്രാജന്ദിശഃ സർവാശ്ച ഭേജിരേ॥ ॥ 7-201-132 (54607)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണ നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ഏകാധികദ്വിശതതമോഽധ്യായഃ॥ 201 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-201-* ഏതദാദി 14 ശ്ലോകാഃ ഝ. പുസ്ത ഏവ ദൃശ്യന്തേ। 5-201-* ഏതദാദി 42 ശ്ലോകാഃ ഝ. പാഠ ഏവ സന്തി।ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 202
॥ ശ്രീഃ ॥
7.202. അധ്യായഃ 202
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
നാരായണാസ്ത്രേ വിഫലീകൃതേ പുനരശ്വത്ഥാംനാഽഽഗ്നേയാസ്ത്രപ്രയോഗഃ॥ 1 ॥ തസ്യാപി പാർഥേന വ്യർഥീകരണേ ദൂയമാനേന ദ്രൌണിനാ ശസ്ത്രന്യാസപൂർവകം രണാങ്കണാന്നിർഗമനം॥ 2 ॥ നിർഗച്ഛതാ ച തേന യദൃച്ഛാസമാഗതം വ്യാസം പ്രതി നിജാസ്ത്രവൈഫല്യകാരണപ്രശ്നഃ॥ 3 ॥ വ്യാസേന കൃഷ്ണാർജുനയോർനരനാരായണാത്മകത്വേ കഥിതേ പ്രതിനിവൃത്തേന ദ്രൌണിനാ സേനാവഹാരഃ॥ 4 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-202-0 (54608)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-202-0x (4800)
തത്പ്രഭഗ്നം ബലം ദൃഷ്ട്വാ കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ।
ന്യവാരയദമേയാത്മാ ദ്രോണപുത്രജയേപ്സയാ॥ 7-202-1 (54609)
തതസ്തേ സൈനികാ രാജൻസർവേ തത്രാവതസ്ഥിരേ।
സംസ്ഥാപ്യമാനാ യത്നേന ഗോവിന്ദേനാർജുനേന ച॥ 7-202-2 (54610)
ഏക ഏവ ച ബീഭത്സുഃ സോമകാവയവൈഃ സഹ।
മാത്സ്യൈരന്യൈശ്ച സന്ധായ കൌരവാൻസന്ന്യവർതത॥ 7-202-3 (54611)
തതോ ദ്രുതമതിക്രംയ സിംഹലാംഗൂലകേതനം।
സവ്യസാചീ മഹേഷ്വാസമശ്വത്ഥാമാനമബ്രവീത്॥ 7-202-4 (54612)
യ ശക്തിര്യച്ച വിജ്ഞാനം യദ്വീര്യം യച്ച പൌരുഷം।
ധാർതരാഷ്ട്രേഷു യാ പ്രീതിർദേഷോഽസ്മാസു ച യച്ച തേ॥ 7-202-5 (54613)
യച്ച ഭൂയോഽസ്തി തേജസ്തേ തത്സർവം മയി ദർശയ।
സ ഏവ ദ്രോണഹന്താ തേ ദർപം ഛേത്സ്യതി പാർഷതഃ॥ 7-202-6 (54614)
കാലാനലസമപ്രഖ്യം ദ്വിഷാമന്തകോപമം।
സമാസാദയ പാഞ്ചാല്യം മാം ചാപി സഹകേശവം।
ദർപം നാശയിതാസ്ംയദ്യ തവോദ്വൃത്തസ്യ സംയുഗേ॥ 7-202-7 (54615)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-202-8x (4801)
ആചാര്യപുത്രോ മാനാർഹോ ബലവാംശ്ചാപി സഞ്ജയ।
പ്രീതിർധനഞ്ജയേ ചാസ്യ പ്രിയശ്ചാപി മഹാത്മനഃ॥ 7-202-8 (54616)
ന ഭൂതപൂർവം ബീഭത്സോർവാക്യം പരുഷമീദൃശം॥
അഥ കസ്മാത്സ കൌന്തേയഃ സഖായം രൂക്ഷമുക്തവാൻ॥ 7-202-9 (54617)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-202-10x (4802)
യുവരാജേ ഹതേ ചൈവ വൃദ്വക്ഷത്രേ ച പൌരവേ।
ഇഷ്വസ്ത്രവിധിസംപന്നേ മാലവേ ച സുദർശനേ॥ 7-202-10 (54618)
ധൃഷ്ടദ്യുംനേ സാത്യകൌ ച ഭീമേ ചാപി പാരജിതേ।
യുധിഷ്ഠിരസ്യ തൈർവാക്യൈർമർമണ്യപി ച ഘട്ടിതേ। 7-202-11 (54619)
അന്തർഭേദേ ച സഞ്ജാതേ ദുഃഖം സംസ്മൃത്യ ച പ്രഭോ।
അഭൂതപൂർവോ ബീഭത്സോർദുഃഖാൻമന്യുരജായത॥ 7-202-12 (54620)
തസ്മാദനർഹമശ്ലീലമപ്രിയം ദ്രോണിമുക്തവാൻ।
മാന്യമാചാര്യതനയം രൂക്ഷം കാപുരുഷം യഥാ॥ 7-202-13 (54621)
ഏവമുക്തഃ ശ്വസൻക്രോധാൻമഹേഷ്വാസതമോ നൃപ।
പാർഥേന പരുഷം വാക്യം സർവമർമഭിദാ ഗിരാ॥ 7-202-14 (54622)
ദ്രൌണിശ്ചുകോപ പാർഥായ കൃഷ്ണായ ച വിശേഷതഃ।
സ തു യത്തോ രഥേ സ്ഥിത്വാ വാര്യുപസ്പൃശ്യ വീര്യവാൻ॥ 7-202-15 (54623)
ദേവൈരപി സുദുർധർഷമസ്ത്രമാഗ്നേയമാദദേ।
ദൃശ്യാദൃശ്യാനരിഗണാനുദ്ദിശ്യാചാര്യനന്ദനഃ॥ 7-202-16 (54624)
സോഽഭിമന്ത്ര്യ ശരം ദീപ്തം വിധൂമമിവ പാവകം।
സർവതഃ ക്രോധമാവിശ്യ ചിക്ഷേപ പരവീരഹാ॥ 7-202-17 (54625)
തതസ്തുമുലമാകാശേ ശരവർഷമജായത।
പാവകാർചിപരീതം തത്പാർഥമേവാഭിപുപ്ലുവേ॥ 7-202-18 (54626)
ഉൽകാശ്ച ഗഗനാത്പേതുർദിശശ്ച ന ചകാശിരേ।
തമശ്ച സഹസാ രൌദ്രം ചമൂമവതതാര താം॥ 7-202-19 (54627)
രക്ഷാംസി ച പിശാചാശ്ച വിനേദുരതിസംഗതാഃ।
വവുശ്ചാശിശിരാ വാതാഃ സൂര്യോ നൈവ തതാപ ച॥ 7-202-20 (54628)
വായസാശ്ചാപി ചാക്രന്ദന്ദിക്ഷു സർവാസു ഭൈരവം।
രുധിരം ചാപി വർഷന്തോ നിനേദുസ്തോയദാ ദിവി॥ 7-202-21 (54629)
പക്ഷിണഃ പശവോ ഗാവോ വിനേദുശ്ചാപി സുവ്രതാഃ।
പരമം പ്രയതാത്മാനോ ന ശാന്തിമുപലേഭിരേ॥ 7-202-22 (54630)
ഭ്രാന്തസർവമഹാഭൂതമാവർതിതദിവാകരം।
ത്രൈലോക്യമഭിസന്തപ്തം ജ്വരാവിഷ്ടമിവാഭവത്॥ 7-202-23 (54631)
അസ്ത്രതേജോഭിസന്തപ്താ നാഗാ ഭൂമിശയാസ്തഥാ।
നിഃശ്വസന്തഃ സമുത്പേതുസ്തേജോ ഘോരം മുമുക്ഷവഃ॥ 7-202-24 (54632)
ജലജാനി ച സത്വാനി ദഹ്യമാനാനി ഭാരത।
ന ശാന്തിമുപജഗ്മുർഹി തപ്യമാനൈർജലാശയൈഃ॥ 7-202-25 (54633)
ദിഗ്ഭ്യഃ പ്രദിഗ്ഭ്യഃ ഖാദ്ഭൂമേഃ സർവതഃ ശരവൃഷ്ടയഃ।
ഉച്ചാവചാ നിപേതുർവൈ ഗരുഡാനിലരംഹസഃ॥ 7-202-26 (54634)
തൈഃ ശരൈർദ്രോണപുത്രസ്യ വജ്രവേഗൈഃ സമാഹതാഃ।
പ്രദഗ്ധാ രിപവഃ പേതുരഗ്നിദഗ്ധാ ഇവ ദ്രുമാഃ॥ 7-202-27 (54635)
ദഹ്യമാനാ മഹാനാഗാഃ പേതുരുർവ്യാം സമന്തതഃ।
നദന്തോ ഭൈരവാന്നാദാഞ്ചലദോപമനിസ്വനാൻ॥ 7-202-28 (54636)
അപരേ പ്രദ്രുതാ നാഗാ ഭയത്രസ്താ വിശാംപതേ।
ത്രേസുർദിശോ യഥാ പൂർവം വനേ ദാവാഗ്നിസംവൃതാഃ॥ 7-202-29 (54637)
ദ്രുമാണാം ശിഖരാണീവ ദാവദഗ്ധാനി മാരിഷ।
അശ്വബൃന്ദാന്യദൃശ്യന്ത രഥബൃന്ദാനി ഭാരത।
അപതന്ത രഥൌഘാശ്ച തത്രതത്ര സഹസ്രശഃ॥ 7-202-30 (54638)
തത്സൈന്യം ഭയസംവിഗ്നം ദദാഹ യുധി ഭാരത।
യുഗാന്തേ സർവഭൂതാനി സംവർതക ഇവാനലഃ॥ 7-202-31 (54639)
ദൃഷ്ട്വാ തു പാണ്ഡവീം സേനാം ദഹ്യമാനാം മഹാഹവേ।
പ്രഹൃഷ്ടാസ്താവകാ രാജൻസിംഹനാദാന്വിനേദിരേ॥ 7-202-32 (54640)
തതസ്തൂര്യസഹസ്രാണി നാനാലിംഗാനി ഭാരത।
തൂർണമാജഘ്നിരേ ഹൃഷ്ടാസ്താവകാ ജിതകാശിനഃ॥ 7-202-33 (54641)
കൃത്സ്നാ ഹ്യക്ഷൌഹിണീ രാജൻസവ്യസാചീ ച പാണ്ഡവഃ।
തമസാ സംവൃതേ ലോകേ നാദൃശ്യന്ത മഹാഹവേ॥ 7-202-34 (54642)
നൈവ നസ്താദൃശം രാജന്ദൃഷ്ടപൂർവം ന ച ശ്രുതം।
യാദൃശം ദ്രോണപുത്രേണ സൃഷ്ടമസ്ത്രമമർഷിണാ॥ 7-202-35 (54643)
അർജുനസ്തു മഹാരാജ ബ്രാഹ്മമസ്ത്രമുദൈരയത്।
സർവാസ്ത്രപ്രതിഘാതാർഥം വിഹിതം പദ്മയോനിനാ॥ 7-202-36 (54644)
തതോ മുഹൂർതാദിവ തത്തമോ വ്യുപശശാമ ഹ।
പ്രവവൌ ചാനിലഃ ശീതോ ദിശശ്ച വിമലാ ബഭുഃ॥ 7-202-37 (54645)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ കൃത്സ്നാമക്ഷൌഹിണീം ഹതാം।
അനഭിജ്ഞേയരൂപാം ച പ്രദഗ്ധാമസ്ത്രതേജസാ॥ 7-202-38 (54646)
തതോ വീരൌ മഹേഷ്വാസൌ വിമുക്തൌ കേശവാർജുനൌ।
സഹിതൌ പ്രത്യദൃശ്യേതാം നഭസീവ തമോനുദൌ।
തതോ ഗണ്ഡീവധനന്വാ ച കേശവശ്ചാക്ഷതാവുഭൌ॥ 7-202-39 (54647)
സപതാകധ്വജഹയഃ സാനുകർഷവരായുധഃ।
പ്രബഭൌ സരഥോ യുക്തസ്താവകാനാം ഭയങ്കരഃ॥ 7-202-40 (54648)
തതഃ കിലകിലാശബ്ദഃ ശംഖഭേരീസ്വനൈഃ സഹ।
പാണ്ഡവാനാം പ്രഹൃഷ്ടാനാം ക്ഷണേന സമജായത॥ 7-202-41 (54649)
ഹതാവിതി തയോരാസീത്സേനയോരുഭയോർമതിഃ।
തരസാഽഭ്യാഗതൌ ദൃഷ്ട്വാ സഹിതൌ കൈശവാർജുനൌ॥ 7-202-42 (54650)
താവക്ഷതൌ പ്രമുദിതൌ ദധ്മതുർവാരിജോത്തമൌ।
ദൃഷ്ട്വാ പ്രമുദിതാൻപാർഥാംസ്ത്വദീയാ വ്യഥിതാഽഭവൻ॥ 7-202-43 (54651)
വിമുക്തൌ ച മഹാത്മാനൌ ദൃഷ്ട്വാ ദ്രൌണിഃ സുദുഃഖിതഃ।
മുഹൂർതം ചിന്തയാമാസ കിന്ത്വേതദിതി മാരിഷ॥ 7-202-44 (54652)
ചിന്തയിത്വാ തു രാജേന്ദ്ര ധ്യാനശോകപരായണഃ।
നിഃശ്വസന്ദീർഘമുഷ്ണം ച വിമനാശ്ചാഭവത്തതഃ॥ 7-202-45 (54653)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-202-46x (4803)
തതോ ദ്രൌണിർധനുസ്ത്യക്ത്വാ രഥാത്പ്രസ്കന്ദ്യ വേഗിതഃ।
ധിഗ്ധിക്സർവമിദം മിഥ്യേത്യുക്ത്വാ സംപ്രാദ്രവദ്രണാത്॥ 7-202-46 (54654)
തതഃ സ്നിഗ്ധാംബുദാഭാസം വേദാവാസമകൽമഷം।
വേദവ്യാസം സരസ്വത്യാവാസം വ്യാസം ദദർശ ഹ॥ 7-202-47 (54655)
തം ദ്രൌണിരഗ്രതോ ദൃഷ്ട്വാ സ്ഥിതം കുരുകുലോദ്വഹം।
സന്നകണ്ഠോഽബ്രവീദ്വാക്യമഭിവാദ്യ സുദീനവത്॥ 7-202-48 (54656)
ഭോഭോ മായാ യദൃച്ഛാ വാ ദൈവം വാ കിമിദം ഭവേത്।
അസ്ത്രം ത്വിദം കഥം മിഥ്യാ മമ കശ്ച വ്യതിക്രമഃ॥ 7-202-49 (54657)
അധരോത്തരമേതദ്വാ ലോകാനാം വാ പരാഭവഃ।
യദിമൌ ജീവതഃ കൃഷ്ണൌ കാലോ ഹി ദുരതിക്രമഃ॥ 7-202-50 (54658)
നാസുരാ ന ച ഗന്ധർവാ ന പിശാചാ ന രാക്ഷസാഃ।
ന സർപാ യക്ഷപതഗാ ന മനുഷ്യാഃ കഥഞ്ചന॥ 7-202-51 (54659)
ഉത്സഹന്തേഽന്യഥാ കർതുമേതദസ്ത്രം മയേരിതം।
തദിദം കേവലം ഹത്വാ ശാന്തമക്ഷൌഹിണീം ജ്വലത്॥ 7-202-52 (54660)
സർവഘാനി മയാ മുക്തമസ്ത്രം പരമദാരുണം।
കേനേമൌ മർത്യധർമാണൌ നാധാക്ഷീത്കേശവാർജുനൌ॥ 7-202-53 (54661)
ഏതത്പ്രബ്രൂഹി ഭഗവൻമയാ പൃഷ്ടോ യഥാതഥം।
ശ്രോതുമിച്ഛാമി തത്ത്വേന സർവമേതൻമഹാമുനേ॥ 7-202-54 (54662)
വ്യാസ ഉവാച। 7-202-55x (4804)
മഹാന്തമേവമർഥം മാം യം ത്വം പൃച്ഛസി വിസ്മയാത്।
തം പ്രവക്ഷ്യാമി തേ സർവം സമാധായ മനഃ ശൃണു॥ 7-202-55 (54663)
യോഽസൌ നാരായണോ നാമ പൂർവേഷാമപി പൂർവജഃ।
`ആദിദേവോ ജഗന്നാഥോ ലോകകർതാ സ്വയം പ്രഭുഃ॥ 7-202-56 (54664)
ആദ്യഃ സർവസ്യ ലോകസ്യ അനാദിനിധനോഽച്യുതഃ।
വ്യാകുർവതേ യസ്യ തത്ത്വം ശ്രുതയോ മുനയശ്ച ഹ॥ 7-202-57 (54665)
അതോഽജയ്യഃ സർവഭൂതൈർമനസാഽപി ജഗത്പതിഃ।
തസ്മാദിമം ജേതുകാമ അജ്ഞാനതമസാ വൃതഃ॥ 7-202-58 (54666)
മാ ശുചഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര വിദ്വി തദ്വദിഹാർജുനം।
തസ്യ ശക്തിരസൌ പാർഥാസ്തസ്മാച്ഛോകമിമം ത്യജ॥ 7-202-59 (54667)
വിശ്വേശ്വരോഽയം ലോകാദിഃ പരമാത്മാ ഹ്യധോക്ഷജഃ।
സഹസ്രസംഹിതാദംശാദേകാംശോഽയമജായത॥ 7-202-60 (54668)
ദേവാനാം ഹിതകാമാർഥം ലോകാനാം ചൈവ സത്തമഃ'।
അജായത ച കാര്യാർഥം പുത്രോ ധർമസ്യ വിശ്വകൃത്॥ 7-202-61 (54669)
സ തപസ്തീവ്രമാതസ്ഥേ ശിശിരം ഗിരിമാസ്ഥിതഃ।
ഊർധ്വബാഹുർമഹാതേജാ ജ്വലനാദിത്യസന്നിഭഃ॥ 7-202-62 (54670)
ഷഷ്ടിം വർഷസഹസ്രാണി താവന്ത്യേവ ശതാനി ച।
അശോഷയത്തദാഽഽത്മാനം വായുഭക്ഷോഽംബുജേക്ഷണഃ॥ 7-202-63 (54671)
അഥാപരം തപസ്തപ്ത്വാ ദ്വിസ്തതോഽന്യത്പുനർമഹത്।
ദ്യാവാപൃഥിവ്യോർവിവരം തേജസാ സമപൂരയത്॥ 7-202-64 (54672)
സ തേന തപസാ താത ബ്രഹ്മഭൂതോ യദാഽഭവത്।
തതോ വിശ്വേശ്വരം യോനിം വിശ്വസ്യ ജഗതഃ പതിം।
ദദർശ ഭൃശദുർധർഷം സർവദേവൈരഭിഷ്ടുതം॥ 7-202-65 (54673)
അണീയാംസമണുഭ്യശ്ച ബൃഹദ്ഭ്യശ്ച ബൃഹത്തമം।
രുദ്രമീശാനവൃഷഭം ഹരം ശംഭും കപർദിനം॥ 7-202-66 (54674)
ചേകിതാനം പരാം യോനിം തിഷ്ഠതോ ഗച്ഛതശ്ച ഹ।
ദുർവാരണം സുദുർധർഷം ദുർനിരീക്ഷ്യം ദുരാസദം।
അതിമന്യും മഹാത്മാനം സർവഭൂതപ്രചേതസം॥ 7-202-67 (54675)
ദിവ്യം ചാപമിഷുധീ ചാദദാനം
ഹിരണ്യവർമാണമനന്തവീര്യം।
പിനാകിനം വജ്രിണം ദീപ്തശൂലം
പരശ്വഥിം ഗദിനം ചായതാസിം॥ 7-202-68 (54676)
ബഭ്രൂജടാമണ്ഡലചന്ദ്രമൌലിം
വ്യാഘ്രാജിനം പരിഘിണം ദണ്ഡപാണിം।
ശുഭാംഗദം നാഗയജ്ഞോപവീതം
വിശ്വൈർഗണൈഃ ശോഭിതം ഭൂതസംഘൈഃ।
ഏകീഭൂതം തപസാം സന്നിധാനം
വചോധികൈഃ സുഷ്ടുതമിഷ്ടവാഗ്ഭിഃ॥ 7-202-69 (54677)
ജലം ദിശം ഖം ക്ഷിതിം ചന്ദ്രസൂര്യൌ
ഹുതാശവായുപ്രതിമം സുരേശം।
നാലം ദ്രഷ്ടും യം ജനാ ഭിന്നവൃത്താ
ബ്രഹ്മദ്വിഷഘ്നമമൃതസ്യ യോനിം॥ 7-202-70 (54678)
യം പശ്യന്തി ബ്രാഹ്മണാഃ സാധുവൃത്താഃ
ക്ഷീണേ പാപേ മനസാ വീതശോകാഃ।
തന്നിഷ്ഠാത്മാ തപസാ ധർമമീഡ്യം
തദ്ഭക്ത്യാ വൈ വിശ്വരൂപം ദദർശ॥ 7-202-71 (54679)
ദൃഷ്ട്വാ ചൈനം വാഡ്മനോബുദ്ധിദേഹൈഃ
സംഹൃഷ്ടാത്മാ മുമുദേ വാസുദേവഃ॥ 7-202-72 (54680)
അക്ഷമാലാപരിക്ഷിപ്തം ജ്യോതിഷാം പരമം നിധിം।
രുദ്രം നാരായണോ ദൃഷ്ട്വാ വവന്ദേ വിശ്വസംഭവം॥ 7-202-73 (54681)
വരദം പൃഥുചാർവംഗ്യാ പാർവത്യാ സഹിതം പ്രഭും।
ക്രീഡമാനം മഹാത്മാനം ഭൂതസംഘഗണൈർവൃതം॥ 7-202-74 (54682)
അജമീശാനമവ്യക്തം കാരണാത്മാനമച്യുതം।
അഭിവാദ്യാഥ രുദ്രായ സദ്യോഽന്ധകനിപാതിനേ।
പദ്മാക്ഷസ്തം വിരുപാക്ഷമഭിതുഷ്ടാവ ഭക്തിമാൻ॥ 7-202-75 (54683)
ശ്രീനാരായണ ഉവാച। 7-202-76x (4805)
ത്വത്സംഭൂതാ ഭൂതകൃതോ വരേണ്യ
ഗോസാരോഽസ്യ ഭുവനസ്യാദിദേവ।
ആവിശ്യേമാം ധരണീം യേഽഭ്യരക്ഷൻ
പുരാ പുരാണീം തവ ദേവ സൃഷ്ടിം॥
സുരാസുരാന്നാഗരക്ഷഃപിശാചാ--
ന്നരാൻസുപർണാനഥ ഗന്ധർവയക്ഷാൻ। 7-202-76 (54684)
പൃഥഗ്വിധാൻഭൂതസംഘാംശ്ച വിശ്വാം--
സ്ത്വത്സംഭൂതാന്വിദ്മ സർവാംസ്തഥൈവ॥ 7-202-77 (54685)
ഐന്ദ്രം യാംയം വാരുണം വൈത്തപാല്യം
പൈത്രം ത്വാഷ്ട്രം കർമ സൌംയം ച തുഭ്യം॥ 7-202-78 (54686)
രൂപം ജ്യോതിഃ ശബ്ദ ആകാശവായുഃ
സ്പർശഃ സ്വാദ്യം സലിലം ഗന്ധ ഉർവീ।
കാലോ ബ്രഹ്മാ ബ്രഹ്മ ച ബ്രാഹ്മണാശ്ച
ത്വത്സംഭൂതാഃ സ്ഥാസ്നു ചരിഷ്ണു ചേദം॥ 7-202-79 (54687)
അദ്ഭ്യഃ സ്തോകാ യാന്തി യഥാ പൃഥക്ത്വം
താഥിശ്ചൈക്യം സങ്ക്ഷയേ യാന്തി ഭൂയഃ।
ഏവം വിദ്വാൻപ്രഭവം ചാപ്യയം ച
ത്വസംഭൂതം തവ സായുജ്യമേതി॥ 7-202-80 (54688)
ദിവ്യാമൃതൌ മാനസൌ ദ്വൌ സുപർണാ--
വവാക്ശാഖഃ പിപ്പലഃ സപ്തഗോപ്തഃ।
വാചശ്ചാർഥാ ദേവതാഃ ലോകപാലാ
ലോകാനന്യേ യേ പുരാ ധാരയിത്വാ।
ഗതാ ഹി തേഭ്യഃ പരമം തത്പരം ച
ത്വത്സംഭൂതാസ്തേ ച തേഭ്യഃ പരസ്ത്വം॥ 7-202-81 (54689)
ഭൂതം ഭവ്യം ഭവിതാ ചാപ്രധൃഷ്യം
ത്വത്സംഭൂതാ ഭുവനാനീഹ വിശ്വാ।
ഭക്തം ച മാം ഭജമാനം ഭജസ്വ
പ്രീത്യാ മാം വൈ ലോകപിതാമഹേശ॥ 7-202-82 (54690)
ആത്മാനം ത്വമാത്മനോ ന വ്യബോധം
വിദ്വാനേവം ഗച്ഛി ബ്രഹ്മ ശുക്രം।
അസ്തൌഷം ത്വാം തവ സംമാനമിച്ഛ--
നിചിന്വന്വൈ സദൃശം ദേവവര്യ।
സുദുർലഭാന്ദേഹി പരാൻമമേഷ്ടാ--
നഭിഷ്ടുതഃ പ്രവികാർഷീശ്ച മായാം॥ 7-202-83 (54691)
വ്യാസ ഉവാച। 7-202-84x (4806)
തസ്മൈ വരാനചിന്ത്യാത്മാ ദേവദേവഃ പിനാകധൃത്।
വിഷ്ണവേ ദേവമുഖ്യായ പ്രായച്ഛദൃഷിസംസ്തുതഃ॥ 7-202-84 (54692)
ശ്രീഭഗവാനുവാച। 7-202-85x (4807)
മത്പ്രസാദാൻമനുഷ്യേഷു ദേവഗന്ധർവയോനിഷു।
അപ്രമേയബലാത്മാ ത്വം നാരായണ ഭവിഷ്യസി॥ 7-202-85 (54693)
ന ച ത്വാം പ്രസഹിഷ്യന്തി ദേവാസുരമഹോരഗാഃ।
ന പിശാചാ ന ഗന്ധർവാ ന യക്ഷാ ന ച രാക്ഷസാഃ॥ 7-202-86 (54694)
ന സുപർണാസ്തഥാ നാഗാ ന ച വിശ്വേ വിയോനിജാഃ।
ന കശ്ചിത്ത്വാം ച ദേവോഽപി സമരേഷു വിജേഷ്യതി॥ 7-202-87 (54695)
ന ശസ്ത്രേണ ന വജ്രേണ നാഗ്നിനാ ന ച വാരിണാ।
ന ചാർദ്രേണ ന ശുഷ്കേണ ത്രസേന സ്ഥാവരേണ ച॥ 7-202-88 (54696)
ന ഹസ്തേന ന പാദേന ന കാഷ്ഠേന ന ലോഷ്ടുനാ।
കശ്ചിത്തവ രുജാം കർതാ മത്പ്രസാദാത്കഥഞ്ചന।
അപി വൈ സമരം ഗത്വാ ഭവിഷ്യസി മമാധികഃ॥ 7-202-89 (54697)
ഏവമാദീന്വരാംʼല്ലബ്ധ്വാ പ്രസാദാദഥ ശൂലിനഃ।
സ ഏഷ ദേവശ്ചരതി മായയാ മോഹയഞ്ജഗത്॥ 7-202-90 (54698)
തസ്യൈവ തപസാ ജാതോ നരോ നാമ മഹാമുനിഃ।
തുല്യമേതേന ദേവേന തം ജാനീഹ്യർജുനം സദാ॥ 7-202-91 (54699)
താവേതൌ പൂർവദേവാനാം പരമോപചിതാദൃഷീ।
ലോകയാത്രാവിധാനാർഥം ദാനവാനാം വധായ ച।
ധർമസംസ്ഥാപനാർഥായ സഞ്ജായേതേ യുഗേയുഗേ॥ 7-202-92 (54700)
തഥൈവ കർമണാ കൃത്സ്നം മഹതസ്തപരസോഽപി ച।
തേജോ വാഗ്ഭിശ്ച വിദ്വംസ്ത്വം ജാതോ രുദ്രാൻമഹാമതേ॥ 7-202-93 (54701)
സ ഭവാന്ദേവവത്പ്രാജ്ഞോ ജ്ഞാത്വാ ഭവമയം ജഗത്।
അവാകർഷസ്ത്വമാത്മാനം നിയമൈസ്തത്പ്രിയേപ്സയാ॥ 7-202-94 (54702)
ശുഭ്രമത്ര ഹവിഃ കൃത്വാ മഹാപുരുഷവിഗ്രഹം।
ഈജിവാംസ്ത്വം ജപൈർഹോമൈരുപഹാരൈശ്ച മാനദ॥ 7-202-95 (54703)
സ തഥാ പൂജ്യമാനസ്തേ പൂർവദേവോഽപ്യതൂതുഷത്।
പുഷ്കലാംശ്ച വരാൻപ്രാദാത്തവ വിദ്വൻഹൃദി സ്ഥിതാൻ॥ 7-202-96 (54704)
ജൻമകർമതപോയോഗാസ്തയോസ്തവ ച പുഷ്കലാഃ।
താഭ്യാം ലിംഗേഽർചിതോ ദേവസ്ത്വയാഽർചായാം യുഗേയുഗേ।
ദേവദേവസ്ത്വചിന്ത്യാത്മാ അജേയോ വിഷ്ണുസംഭവഃ॥ 7-202-97 (54705)
സർവരൂപം ഭവം ജ്ഞാത്വാ ലിംഗേ യോഽർചയതി പ്രഭും।
ആത്മയോഗാശ്ച തസ്മിന്വൈ ശാസ്ത്രയോഗാശ്ച ശാശ്വതാഃ॥ 7-202-98 (54706)
ഏവം ദേവാ യജന്തോ ഹി സിദ്ധാശ്ച പരമർഷയഃ।
പ്രാർഥയന്തേ പരം ലോകേ സ്ഥാണുമേവ ച ശാശ്വതം॥ 7-202-99 (54707)
[സ ഏഷ* രുദ്രഭക്തശ്ച കേശവോ രുദ്രസംഭവഃ।]
കൃഷ്ണ ഏവ ഹി യഷ്ടവ്യോ യജ്ഞൈശ്ചൈവ സനാതനഃ॥ 7-202-100 (54708)
സർവഭൂതഭവം ജ്ഞാത്വാ ലിംഗമർചതി യഃ പ്രഭോഃ।
തസ്മിന്നഭ്യധികാം പ്രീതിം കരോതി വൃഷഭധ്വജഃ॥ 7-202-101 (54709)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-202-102x (4808)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ദ്രോണപുത്രോ മഹാരഥഃ।
നമശ്ചകാര രുദ്രായ ബഹുമേനേ ച കേശവം॥ 7-202-102 (54710)
ഹഷ്ടരോമാ ച വശ്യാത്മാ സോഽഭിവാദ്യ മഹർഷയേ।
വരൂഥിനീമഭിപ്രേക്ഷ്യ ഹ്യവഹാരമകാരയത്॥ 7-202-103 (54711)
തതഃ പ്രത്യവഹാരോഽഭൂത്പാണ്ഡവാനാം വിശാംപതേ।
കൌരവാണാം ച ദീനാനാം ദ്രോണേ യുധി നിപാതിതേ॥ 7-202-104 (54712)
യുദ്ധം കൃത്വാ ദിനാൻപഞ്ച ദ്രോണോ ഹത്വാ വരൂഥിനീം।
ബ്രഹ്മലോകം ഗതോ രാജൻബ്രാഹ്മണോ വേദപാരഗഃ॥ ॥ 7-202-105 (54713)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ദ്രോണപർവണി നാരായണാസ്ത്രമോക്ഷപർവണി പഞ്ചദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വ്യധികദ്വിശതതമോഽധ്യായഃ॥ 202 ॥
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes
5-202-2 രാജന്നൈവ തത്രാവതസ്ഥിരേ ഇതി ട. പാഠഃ॥ 5-202-3 സോമകാവയവൈഃ സോമകാനാമവയവരൂപൈർമാണ്ഡലികൈഃ॥ 5-202-7 ഉദ്വൃത്തസ്യ ഉച്ഛാസ്ത്രവർതിനഃ॥ 5-202-10 യുവരാജേ ചേദിപതൌ॥ 5-202-12 അന്തർഭേദേ ഹൃദയവൈക്ലവ്യേ। ദുഃഖം പുത്രവധാദിജം॥ 5-202-13 അശ്ലീലം ജുഗുപ്സിതം। അപ്രിയം പരുഷം॥ 5-202-21 ക്രവ്യാദാശ്ചാപി ചാക്രന്ദൻ ഇതി ട.പാഠഃ॥ 5-202-22 പ്രയതാത്മാനോ യോഗിനോഽപി സമാധിച്യുതാ ബഭൂവുരിത്യർഥഃ॥ 5-202-23 ആവർതിതദിവാകരം വിശ്വം സർവം ഭ്രമതീവേത്യമന്യതേത്യർഥഃ॥ 5-202-24 ത്രേസുഃ ശബ്ദം ചക്രുഃ। യഥാ വനേ ഇതി സംബന്ധഃ॥ 5-202-29 യുഗാന്തേ പ്രലയേ। സംവർതകഃ സംഹാരകഃ॥ 5-202-31 തമോനുദൌ ചന്ദ്രസൂര്യൌ॥ 5-202-39 തയോർവിഷയേ॥ 5-202-42 വേദാനാം വ്യാസം ശാഖാപ്രശാഖാഭേദേന വിഭാജകം। സരസ്വത്യാ അഗ്നോപവേദസ്മൃത്യാദിരൂപായാം ആവാസം। വ്യാസമിതി പാഠേ വിസ്താരം। ആവാസം ച സരസ്വത്യാഃ സ വൈ വ്യാസ ദദർശഹ ഇതി ക.ഗ.ട.പാഠഃ॥ 5-202-47 കുരവോ ധൃതരാഷ്ട്രാദ്യാസ്തേഷാം കുലോദ്വഹം॥ 5-202-48 മായാ നഷ്ടയോരപ്യനഷ്ടത്വേന ദർശനം। യദൃച്ഛാ അസ്ത്രശക്തോരനിയമഃ॥ 5-202-49 അധരോത്തരം വിപരീതം॥ 5-202-50 ശിശിരം ഗിരിം ഹിമാചലം॥ 5-202-62 യോഗീ വിശ്വസ്യേതി ക.ഖ.ഗ.പാഠഃ। പതിം പാലയിതാരം॥ 5-202-65 ഈശാനാനാം ബ്രഹ്മാദീനാമപി വൃഷഭം ശ്രേഷ്ഠം। കപർദിനം ജടാജൂടവന്തം॥ 5-202-66 ചേകിതാനം ചേതയതം। തിഷ്ഠതഃ 5-202-67 സ്ഥാവരസ്യാ। ഗച്ഛതോ ജംഗമസ്യ। ദുർവാരണം ദുർനിഷേധം। അതിമന്യും തീവ്രകോപം ദുഷ്ടേഷു॥ 5-202-68 പരശ്വഥിം പരശ്വഥവന്തം॥ 5-202-76 ഭൂതകൃതഃ പ്രജാപതയഃ॥ 5-202-78 ഏന്ദ്രം ഇന്ദ്രദൈവത്യം കർമ തുഭ്യം ത്വദർഥമേവ। സർവേഷാം ദേവാനാം നാംനാ ത്വമേവ തർപണീയ ഇത്യർഥഃ॥ 5-202-79 ആകാശ ഇതി ലുപ്തവിഭക്തികം। സ്വാദ്യം രസഃ। ബ്രഹ്മ വേദാഃ യജ്ഞാശ്ച। സ്ഥാസ്നു സ്ഥാവരം। ചരിഷ്ണു ജംഗമം॥ 5-202-80 അദ്ഭ്യാഃ സമുദ്രേഭ്യഃ സ്തോകാഃ വർഷബിന്ദവഃ। സങ്ക്ഷയേ പ്ലയേ ഏകാർണവേ॥ 5-202-83 അഭിഷ്ടുതോ യാനകാർഷീരിഹ ത്വം ഇതി ക.ഖ.പാഠഃ॥ 5-202-84 ഋഷിണാ നാരായണേന സംസ്തുതഃ॥ 5-202-87 വിയോനിജാഃ സിംഹവ്യാഘ്രാദയഃ। നാഗാന വിശ്വേ വിശ്വയോനയഃ ഇതി ക.ഖ.പാഠഃ॥ 5-202-88 ത്രസേന ജംഗമേന॥ 5-202-89 ഗത്വാ പ്രാപ്യ॥ 5-202-92 പൂർവദേവാനാം ബ്രഹ്മവിഷ്ണുരുദ്രാണാം മധ്യേ ഏതൌ വിഷ്ണുരൂപിണാവൃഷീ നരനാരായണൌ പരമോപചിതാവത്യന്തതപഃ സംപന്നൌ॥ 5-202-94 ദേവവത് നാരായണവത്। അവാകർഷഃ അവമതം കൃശം കൃതവാനസ്യാത്മാനം ശീരം॥ 5-202-95 ശുഭ്രം ദീപ്തിതം। ശുഭഭൌർവം നവം കൃത്വേതി ക.ഖ.ഗ.പാഠഃ॥ 5-202-98 ആത്മയോഗാത്തമീശാനം ശാസ്ത്രയോഗാച്ച ശാശ്വതമിതി ക.ഖ.ഗ.പാഠഃ॥ 5-202-103 മഹർഷയേ വ്യാസായ॥ 5-202-202 ദ്വ്യധികദ്വിശതതമോഽധ്യായഃ॥ദ്രോണപർവ - അധ്യായ 203
॥ ശ്രീഃ ॥
7.203. അധ്യായഃ 203
Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics
ഇതരാലക്ഷിതം പുരതഃ സ്വാനുകൂലം യുധ്യമാനം ശൂലപാണിം കഞ്ചന പുരുഷപ്രവരമവലോകയതാ പാർഥേന സ ക ഇതി യദൃച്ഛാസമാഗതം വ്യാസം പ്രതി പ്രശ്നഃ॥ 1 ॥ തേന തംപ്രതി തസ്യ തസ്യ പശുപതിത്വോക്ത്യാ ശതരുദ്രീയപഠനേന സവിസ്തരം തദ്ഗുണഗണവർണനം॥ 2 ॥Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text
7-203-0 (54714)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 7-203-0x (4809)
തസ്മിന്നതിരഥേ ദ്രോണേ നിഹതേ തത്ര സഞ്ജയ।
മാമകാഃ പാണ്ഡവാശ്ചൈവ കിമകുർവന്നതഃ പരം॥ 7-203-1 (54715)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-203-2x (4810)
തസ്മിന്നതിരഥേ ദ്രോണേ നിഹതേ പാർഷതേന വൈ।
കൌരവേഷു ച ഭഗ്നേഷു കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ॥ 7-203-2 (54716)
ദൃഷ്ട്വാ സുമഹദാശ്ചര്യമാത്മനോ വിജയാവഹം।
മുനിം സ്നിഗ്ധാംബുദാഭാസം വേദവ്യാസമകൽമഷം।
യദൃച്ഛയാഽഽഗതം വ്യാസം പപ്രച്ഛ ഭരതർഷഭ॥ 7-203-3 (54717)
അർജുന ഉവാച। 7-203-4x (4811)
സംഗ്രാമേ ന്യഹനം ശത്രൂഞ്ശരൌഘൈർവിമലൈരഹം।
അഗ്രതോ ലക്ഷയേ യാന്തം പുരുഷം പാവകപ്രഭം॥ 7-203-4 (54718)
ജ്വലന്തം ശൂലമുദ്യംയ യാം ദിശം പ്രതിപദ്യതേ।
തസ്യാം ദിശി വിദീര്യന്തേ ശത്രവോ മേ മഹാമുനേ॥ 7-203-5 (54719)
തേന ഭഗ്നാനരീൻസർവാൻമദ്ഭഗ്നാൻമന്യതേ ജനഃ।
തേന ഭഗ്നാനി സൈന്യാനി പൃഷ്ഠതോഽനുവ്രജാംയഹം॥ 7-203-6 (54720)
ഭഗവംസ്തൻമമാചക്ഷ്വ കോ വൈ സ പുരുഷോത്തമഃ।
ശൂലപാണിർമയാ ദൃഷ്ടസ്തേജസാ സൂര്യസന്നിഭഃ॥ 7-203-7 (54721)
ന പദ്ഭ്യാം സ്പൃശതേ ഭൂമിം ന ച ശൂലം വിമുഞ്ചതി।
ശൂലാച്ഛൂലസഹസ്രാണി നിഷ്പേതുസ്തസ്യ തേജസാ॥ 7-203-8 (54722)
വ്യാസ ഉവാച। 7-203-9x (4812)
പ്രജാപതീനാം പ്രഥമം തൈജസം പുരുഷം പ്രഭും।
ഭുവനം ഭൂർഭുവം ദേവം തേജസാം പ്രവരം പ്രഭും॥ 7-203-9 (54723)
ഈശാനം വരദം പാർഥ ദൃഷ്ടവാനസി ശങ്കരം।
തം ഗച്ഛ ശരണം ദേവം വരദം ഭുവനേശ്വരം॥ 7-203-10 (54724)
മഹാദേവം മഹാത്മാനമീശാനം ജടിലം വിഭും।
ത്ര്യക്ഷം മഹാഭുജം രുദ്രം ശിഖിനം ചീവരാസസം॥ 7-203-11 (54725)
മഹാദേവം ഹരം സ്ഥാണും വരദം ഭുവനേശ്വരം।
ജഗത്പ്രധാനമജിതം ജഗത്പ്രീതിമധീശ്വരം॥ 7-203-12 (54726)
ജഗദ്യോനിം ജഗദ്ബീജം ജയിനം ജഗതോ ഗതിം।
വിശ്വാത്മാനം വിശ്വസൃജം വിശ്വമൂർതിം യശസ്വിനം॥ 7-203-13 (54727)
വിശ്വേശ്വരം വിശ്വനരം കർമണാമീശ്വരം പ്രഭും।
ശംഭും സ്വയംഭും ഭൂതേശം ഭൂതഭവ്യഭവോദ്ഭവം॥ 7-203-14 (54728)
യോഗം യോഗേശ്വരം സർവം സർവലോകേശ്വരേശ്വരം।
സർവശ്രേഷ്ഠം ജഗച്ഛ്രേഷ്ഠം വരിഷ്ഠം പരമേഷ്ഠിനം॥ 7-203-15 (54729)
ലോകത്രയവിധാതാരമേകം ലോകത്രയാശ്രയം।
ശുദ്ധാത്മാനം ഭവം ഭീമം ശശാങ്കകൃതശേഖരം॥ 7-203-16 (54730)
ശാശ്വതം ഭൂധരം ദേവം സർവവാഗീശ്വരേശ്വരം।
സുദുർജയം ജഗന്നാഥം ജൻമമൃത്യുജരാതിഗം॥ 7-203-17 (54731)
ജ്ഞാനാത്മാനം ജ്ഞാനഗംയം ജ്ഞാനശ്രേഷ്ഠം സുദുർവിദം।
ദാതാരം ചൈവ ഭക്താനാം പ്രസാദവിഹിതാന്വരാൻ॥ 7-203-18 (54732)
തസ്യ പാരിഷദാ ദിവ്യാ രൂപൈർനാനാവിധൈർവിഭോഃ।
വാമനാ ജടിലാ മുണ്ഡാ ഹസ്വഗ്രീവാ മഹോദരാഃ॥ 7-203-19 (54733)
മഹാകായാ മഹോത്സാഹാ മഹാകർണാസ്തഥാഽപരേ।
ആനനൈർവികൃതൈഃ പാദൈഃ പാർഥ വേഷൈശ്ച വൈകൃതൈഃ॥ 7-203-20 (54734)
ഈദൃശൈഃ സ മഹാദേവഃ പൂജ്യമാനോ മഹേശ്വരഃ।
സ ശിവസ്താത തേജസ്വീ പ്രസാദാദ്യാതി തേഽഗ്രതഃ॥ 7-203-21 (54735)
തസ്മിൻഘോരേ സദാ പാർഥ സംഗ്രാമേ രോമഹർഷണേ।
ദ്രൌണികർണകൃപൈർഗുപ്താം മഹേഷ്വാസൈഃ പ്രഹാരിഭിഃ॥ 7-203-22 (54736)
കസ്താം സേനാം തദാ പാർഥ മനസാഽപി പ്രധർഷയേത്।
ഋതേ ദേവാൻമഹേഷ്വാസാദ്ബഹുരൂപാൻമഹേശ്വരാത്॥ 7-203-23 (54737)
സ്ഥാതുമുത്സഹതേ കശ്ചിന്ന തസ്മിന്നഗ്രതഃ സ്ഥിതേ।
ന ഹി ഭൂതം സമം തേന ത്രിഷു ലോകേഷു വിദ്യതേ॥ 7-203-24 (54738)
ഗന്ധേനാപി ഹി സംഗ്രാമേ തസ്യ ക്രുദ്ധസ്യ ശത്രവഃ।
വിസഞ്ജ്ഞാ ഹതഭൂയിഷ്ഠാ വേപന്തി ച പതന്തി ച॥ 7-203-25 (54739)
തസ്മൈ നമസ്തു കുർവന്തോ ദേവാസ്തിഷ്ഠന്തി വൈ ദിവി।
യേ ചാന്യേ മാനവാ ലോകേ യേ ച സ്വർഗജിതോ നരാഃ॥ 7-203-26 (54740)
യേ ഭക്താ വരദം ദേവ ശിവം രുദ്രമുമാപതിം।
അനന്യഭാവേന സദാ സർവേശം സമുപാസതേ॥ 7-203-27 (54741)
`സംഗ്രാമേഷു ജയം പ്രാപ്യ പാലയന്തി മഹീമിമാം'।
ഇഹ ലോകേ സുഖം പ്രാപ്യ തേ യാന്തി പരമാം ഗതിം॥ 7-203-28 (54742)
നമസ്കുരുഷ്വ കൌന്തേയ തസ്മൈ ശാന്തായ വൈ സദാ।
രുദ്രായ ശിതികണ്ഠായ കനിഷ്ഠായ സുവർചസേ॥ 7-203-29 (54743)
കപർദിനേ കരാലായ ഹര്യക്ഷവരദായ ച।
യാംയായാവ്യക്തകേശായ സദ്വൃത്തേ ശങ്കരായ ച॥ 7-203-30 (54744)
കാംയായ ഹരിനേത്രായ സ്ഥാണവേ പുരുഷായ ച॥ 7-203-31 (54745)
`നമോ വൃക്ഷായ സേനാന്യേ മധ്യമായ നമോനമഃ'।
ഹരികേശായ മുണ്ഡായ കൃശായോത്താരണായ ച।
ഭാസ്കാരയ സുതീർഥായ ദേവദേവായ രംഹസേ॥ 7-203-32 (54746)
ബഹുരൂപായ സർവായ പ്രിയായ പ്രിയവാസസേ।
ഉഷ്ണീഷിണേ സുവക്ത്രായ സഹസ്രാക്ഷായ മീഢുഷേ॥ 7-203-33 (54747)
ഗിരിശായ പ്രശാന്തായ പതയേ ചീരവാസസേ।
ഹിരണ്യബാഹവേ രാജന്നുഗ്രായ പതയേ ദിശാം॥ 7-203-34 (54748)
പർജന്യപതയേ ചൈവ ഭൂതാനാം പതയേ നമഃ।
വൃക്ഷാണാം പതയേ ചൈവ ഗവാം ച പതയേ നമഃ॥ 7-203-35 (54749)
വൃക്ഷൈരാവൃതകായായ സേനാന്യേ മധ്യമായ ച।
സ്രുവഹസ്തായ ദേവായ ധന്വിനേ ഭാർഗവായ ച॥ 7-203-36 (54750)
ബഹുരൂപായ വിശ്വസ്യ പതയേ മുഞ്ചവാസസേ।
സഹസ്രശിരസേ ചൈവ സഹസ്രചരണായ ച।
സഹസ്രബാഹവേ ചൈവ സഹസ്രവദനായ ച॥ 7-203-37 (54751)
ശരണം ഗച്ഛ കൌന്തേയ വരദം ഭുവനേശ്വരം।
ഉമാപതിം വിരൂപാക്ഷം ദക്ഷയജ്ഞനിബർഹണം॥ 7-203-38 (54752)
പ്രജാനാം പതിമവ്യഗ്രം ഭൂതാനാം പതിമവ്യയം।
കപർദിനം വൃഷാവർതം വൃഷനാഭം വൃഷധ്വജം॥ 7-203-39 (54753)
വൃഷദർപം വൃഷപതിം വൃഷശൃംഗം വൃഷർഷഭം।
വൃഷാംഗം വൃഷഭോദാരം വൃഷഭം വൃഷഭേക്ഷണം॥ 7-203-40 (54754)
വൃഷായുധം വൃഷശരം വൃഷഭൂതം വൃഷേശ്വരം।
മഹോദരം മഹാകായം ദ്വീപിചർമനിവാസിനം॥ 7-203-41 (54755)
ലോകേശം വരദം പുണ്യം ബ്രഹ്മണ്യം ബ്രാഹ്മണപ്രിയം।
ത്രിശൂലപാണിം വരദം ഖംഗചർമധരം പ്രഭും॥ 7-203-42 (54756)
പിനാകിനം ഖംഘധരം ലോകാനാം പതിമീശ്വരം।
പ്രപദ്യേ ശരണം ദേവം ശരണ്യം ചീരവാസസം॥ 7-203-43 (54757)
നമസ്തസ്മൈ സുരേശായ ഗണാനാം പതയേ നമഃ।
സുവാസസേ നമസ്തുഭ്യം സുവ്രതായ സുധന്വിനേ॥ 7-203-44 (54758)
ധനുർധരായ ദേവായ പ്രിയധന്വായ ധന്വിനേ।
ധന്വന്തരായ ധനുഷേ ധന്വാചാര്യായ തേ നമഃ॥ 7-203-45 (54759)
ഉഗ്രായുധായ ദേവായ നമഃ സുരവരായ ച।
നമോസ്തു ബഹുരൂപായ നമോസ്തു ബഹുധന്വിനേ॥ 7-203-46 (54760)
നമോസ്തു സ്ഥാണവേ നിത്യം നമസ്തസ്മൈ തപസ്വിനേ।
നമോസ്തു ത്രിപുരഘ്നായ ഭഗഘ്നായ ച വൈ നമഃ। 7-203-47 (54761)
വനസ്പതീനാം പതയേ നരാണാം പതയേ നമഃ।
മാതൄണാം പതയേ ചൈവ ഗണാനാം പതയേ നമഃ॥ 7-203-48 (54762)
ഗവാം ച പതയേ നിത്യം യജ്ഞാനാം പതയേ നമഃ।
അപാം ച പതയേ നിത്യം ദേവാനാം പതയേ നമഃ॥ 7-203-49 (54763)
പൂഷ്ണോ ദന്തവിനാശായ ത്ര്യക്ഷായ വരദായ ച।
നീലകണ്ഠായ പിംഗായ സ്വർണകേശായ വൈ നമഃ॥ 7-203-50 (54764)
കർമാണി യാനി ദിവ്യാനി മഹാദേവസ്യ ധീമതഃ।
താനി തേ കീർതയിഷ്യാമി തഥാപ്രജ്ഞം യഥാശ്രുതം॥ 7-203-51 (54765)
ന സുരാ നാസുരാ ലോകേ ന ഗന്ധർവാ ന രാക്ഷസാഃ।
സുഖമേധന്തി കുപിതേ തസ്മിന്നപി ഗുരാഗതാഃ॥ 7-203-52 (54766)
ദക്ഷസ്യ യജമാനസ്യ വിധിവത്സംഭൃതം പുരാ।
വിവ്യാധ കുപിതോ യജ്ഞം നിർദയസ്ത്വഭവത്തദാ।
ധനുഷാ ബാണമുത്സൃജ്യ സഘോഷം വിനനാദ ച॥ 7-203-53 (54767)
തേന ശർമ കുതഃ ശാന്തിം ലേഭിരേ സ്മ സുരാസ്തദാ।
വിദ്രുതേ സഹസാ യജ്ഞേ കുപിതേ ച മഹേശ്വരേ॥ 7-203-54 (54768)
തേന ജ്യാതലഘോഷേണ സർവേ ലോകാഃ സമാകുലാഃ।
ബഭൂവുർവശഗാഃ പാർഥ നിപേതുശ്ച സുരാസുരാഃ॥ 7-203-55 (54769)
ആപശ്ചുക്ഷുഭിരേ സർവാശ്ചകംപേ ച വസുന്ധരാ।
പർവതാശ്ച വ്യശീര്യന്ത ദിശോ നാഗാശ്ച മോഹിതാഃ॥ 7-203-56 (54770)
അന്ധേന തമസാ ലോകാ ന പ്രാകാശന്ത സംവൃതാഃ।
ജഘ്നിവാൻസഹ സൂര്യേണ സർവേഷാം ജ്യോതിഷാം പ്രഭാഃ॥ 7-203-57 (54771)
ചുക്ഷുഭുർഭയഭീതാശ്ച ശാന്തിം ചക്രുസ്തഥൈവ ച।
ഋഷയഃ സർവഭൂതാനാമാത്മനശ്ച സുഖൈഷിണഃ॥ 7-203-58 (54772)
പൂഷാണമഭ്യദ്രവത ശങ്കരഃ പ്രഹസന്നിവ।
പുരോഡാശം ഭക്ഷയതോ ദശനാന്വൈ വ്യശാതയത്॥ 7-203-59 (54773)
തതോ നിശ്ചക്രമുർദേവാ വേപമാനാ ഭയാർദിതാഃ॥ 7-203-60 (54774)
പുനശ്ച സന്ദധേ ദീപ്താന്ദേവാനാം നിശിതാഞ്ശരാൻ।
സധൂമാൻസസ്ഫുലിംഗാംശ്ച വിദ്യുത്തോയദസന്നിഭാൻ॥ 7-203-61 (54775)
തം ദൃഷ്ട്വാ തു സുരാഃ സർവേ പ്രണിപത്യ മഹേശ്വരം।
രുദ്രസ്യ യജ്ഞഭാഗം ച വിശിഷ്ടം തേ ത്വകൽപയൻ॥ 7-203-62 (54776)
ഭയേന ത്രിദശാ രാജഞ്ഛരണം ച പ്രപേദിരേ।
തേന ചൈവാതികോപേന സ യജ്ഞഃ സന്ധിതസ്തദാ।
ഭഗ്നാശ്ചാപി സുരാ ആസൻഭീതാശ്ചാദ്യാപി തം പ്രതി॥ 7-203-63 (54777)
അസുരാണാം പുരാണ്യാസംസ്ത്രീണി വീര്യവതാം ദിവി।
ആയസം രാജതം ചൈവ സൌവർണം പരമം മഹത്॥ 7-203-64 (54778)
സൌവർണം കമലാക്ഷസ്യ താരകാക്ഷസ്യ രാജതം।
തൃതീയം തു പുരം തേഷാം വിദ്യുൻമാലിന ആയസം।
ന ശക്തസ്താനി മഘവാൻഭേത്തും സർവായുധൈരപി॥ 7-203-65 (54779)
അഥ സർവേ സുരാ രുദ്രം ജഗ്മുഃ ശരണമർദിതാഃ।
തേ തമൂചുർമഹാത്മാനം സർവേ ദേവാഃ സവാസവാഃ॥ 7-203-66 (54780)
ബ്രഹ്മദത്തവരാ ഹ്യേതേ ഘോരാസ്ത്രിപുരവാസിനഃ।
പീഡയന്ത്യധികം ലോകം യസ്മാത്തേ വരദർപിതാഃ॥ 7-203-67 (54781)
ത്വദൃതേ ദേവദേവേശ നാന്യഃ ശക്തഃ കഥഞ്ചന।
ഹന്തും ദൈത്യാൻമഹാദേവ ജഹി താംസ്ത്വം സുരദ്വിപഃ॥ 7-203-68 (54782)
രുദ്ര രൌദ്രാ ഭവിഷ്യന്തി പശവഃ സർവകർമസു।
നിപാതയിഷ്യസേ ചൈതാനസുരാൻഭുവനേശ്വര॥ 7-203-69 (54783)
സ തഥോക്തസ്തഥേത്യുക്ത്വാ ദേവാനാം ഹിതകാംയയാ।
ഗന്ധമാദനവിന്ധ്യൌ ച കൃത്വാ വംശധ്വജൌ ഹരഃ॥ 7-203-70 (54784)
പൃഥ്വീം സസാഗരവനാം രഥം കൃത്വാ തു ശങ്കരഃ।
അക്ഷം കൃത്വാ തു നാഗേന്ദ്രം ശേഷം നാമ ത്രിലോചനഃ॥ 7-203-71 (54785)
ചക്രേ കൃത്വാ തു ചന്ദ്രാർകൌ ദേവദേവഃ പിനാകധൃത്।
അണീ കൃത്വൈലപത്രം ച പുഷ്പദന്തം ച ത്ര്യംബകഃ॥ 7-203-72 (54786)
യൂപം കൃത്വാ തു മലയമവനാഹം ച തക്ഷകം॥ 7-203-73 (54787)
യോക്ത്രാംഗാനി ച സത്വാനി കൃത്വാ ശർവഃ പ്രതാപവാൻ।
വേദാൻകൃത്വാഽഥ ചതുരശ്ചതുരശ്വാൻമഹേശ്വരഃ॥ 7-203-74 (54788)
ഉപദേവാൻഖലീനാംശ്ച കൃത്വാ ലോകത്രയേശ്വരഃ।
ഗായത്രീം പ്രഗ്രഹം കൃത്വാ സാവിത്രീം ച മഹേശ്വരഃ॥ 7-203-75 (54789)
കൃത്വോങ്കാരം പ്രതോദം ച ബ്രഹ്മാണം ചൈവ സാരഥിം।
ഗാണ്ഡീവം മന്ദരം കൃത്വാ ഗുണം കൃത്വാ തു വാസുകിം॥ 7-203-76 (54790)
വിഷ്ണും ശരോത്തമം കൃത്വാ ശല്യമഗ്നിം തഥൈവ ച।
വായും കൃത്വാഽഥ വാജാഭ്യാം പുംഖേ വൈവസ്വതം യമം॥ 7-203-77 (54791)
വിദ്യുത്കൃത്വാഽഥ നിശ്രാണം മേരും കൃത്വാഽഥ വൈ ധ്വജം।
ആരുഹ്യ സ രഥം ദിവ്യം സർവദേവമയം ശിവഃ॥ 7-203-78 (54792)
ത്രിപുരസ്യ വധാർഥായ സ്ഥാണുഃ പ്രഹരതാം വരഃ।
അസുരാണാമന്തകരഃ ശ്രീമാനതുലവിക്രമഃ॥ 7-203-79 (54793)
സ്തൂയമാനഃ സുരൈഃ പാർഥ ഋഷിഭിശ്ച തപോധനൈഃ।
സ്ഥാനം മാഹേശ്വരം കൃത്വാ ദിവ്യമപ്രതിമം പ്രഭുഃ।
അതിഷ്ഠത്സ്ഥാണുഭൂതഃ സ സഹസ്രം പരിവത്സരാൻ॥ 7-203-80 (54794)
യദാ ത്രീണി സമേതാനി അന്തരിക്ഷേ പുരാണി ച।
ത്രിപർവണാ ത്രിശല്യേന തദാ താനി ബിഭേദ സഃ॥ 7-203-81 (54795)
പുരാണി ന ച തം ശേകുർദാനവാഃ പ്രതിവീക്ഷിതും।
ശരം കാലാഗ്നിസംയുക്തം വിഷ്ണുസോമസമായുതം॥ 7-203-82 (54796)
പുരാണി ദഗ്ധവന്തം തം ദേവീ യാതാ പ്രവീക്ഷിതും।
`ദേവ്യാഃ സ്വയംവരേ വൃത്തം ശൃണുഷ്വാന്യദ്ധനഞ്ജയ'॥ 7-203-83 (54797)
ബാലമങ്കഗതം കൃത്വാ സ്വയം പഞ്ചശിഖം പുനഃ।
ഉമാ ജിജ്ഞാസമാനാ വൈ കോയമിത്യബ്രവീത്സുരാൻ॥ 7-203-84 (54798)
അസൂയതശ്ച ശക്രസ്യ വജ്രേണ പ്രഹരിഷ്യതഃ।
ബാഹും സവജ്രം തം തസ്യ ക്രുദ്ധസ്യാസ്തംഭയത്പ്രഭുഃ।
[പ്രഹസ്യ* ഭഗവാംസ്തൂർണം സർവലോകേശ്വരോ വിഭുഃ॥ 7-203-85 (54799)
തതഃ സ സ്തംഭിതഭുജഃ ശക്രോ ദേവഗണൈർവൃതഃ।
ജഗാമ സസുരസ്തൂർണം ബ്രഹ്മാണം പ്രഭുമവ്യയം॥ 7-203-86 (54800)
തേ തം പ്രണംയ ശിരസാ പ്രോചുഃ പ്രാഞ്ജലയസ്തദാ॥ 7-203-87 (54801)
കിമപ്യങ്കഗതം ബ്രഹ്മൻപാർവത്യാ ഭൂതമദ്ഭുതം।
ബാലരൂപധരം ദൃഷ്ട്വാ നാസ്മാഭിരഭിലക്ഷിതഃ॥ 7-203-88 (54802)
തസ്മാത്ത്വാം പ്രഷ്ടുമിച്ഛാമോ നിർജിതാ യേന വൈ വയം।
അയുധ്യതാ ഹി ബാലേന ലീലയാ സപുരന്ദരാഃ॥ 7-203-89 (54803)
തേഷാം തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ബ്രഹ്മാ ബ്രഹ്മവിദാം വരഃ।
ധ്യാത്വാ സ ശംഭും ഭഗവാൻബാലം ചാമിതതേജസം।
ഉവാച ഭഗവാൻബ്രഹ്മാ ശക്രാദീംശ്ച സുരോത്തമാൻ॥ 7-203-90 (54804)
ചരാചരസ്യ ജഗതഃ പ്രഭുഃ സ ഭഗവാൻഹരഃ।
തസ്മാത്പരതരം നാന്യത്കിഞ്ചിദസ്തി മഹേശ്വരാത്॥ 7-203-91 (54805)
യോ ദൃഷ്ടോ ഹ്യുമയാ സാർധം യുഷ്മാഭിരമിതദ്യുതിഃ।
സ പാർവത്യാഃ കൃതേ ശർവഃ കൃതവാൻബാലരൂപതാം॥ 7-203-92 (54806)
തേ മയാ സഹിതാ യൂയം പ്രാപദ്യധ്വം തമേവ ഹി]।
സ ഏഷ ഭഗവാന്ദേവഃ സർവലോകേശ്വരഃ പ്രഭുഃ॥ 7-203-93 (54807)
ന സംബബുധിരേ ചൈനം ദേവാസ്തം ഭുവനേശ്വരം।
സപ്രജാപതയഃ സർവേ ബാലാർകസദൃശപ്രഭം॥ 7-203-94 (54808)
അഥാഭ്യേത്യ തതോ ബ്രഹ്മാ ദൃഷ്ട്വാ സ ച മഹേശ്വരം।
അയം ശ്രേഷ്ഠ ഇതി ജ്ഞാത്വാ വവന്ദേ തം പിതാമഹഃ॥ 7-203-95 (54809)
[ബ്രഹ്മോവാച। 7-203-96x (4813)
ത്വം യജ്ഞോ ഭുനസ്യാസ്യ ത്വം ഗതിസ്ത്വം പരായണം।
ത്വം ഭവസ്ത്വം മഹാദേവസ്ത്വം ധാമ പരമം പദം॥ 7-203-96 (54810)
ത്വയാ സർവമിദം വ്യാപ്തം ജഗത്സ്ഥാവരജംഗമം॥ 7-203-97 (54811)
ഭഗവൻഭൂതഭവ്യേശ ലോകനാഥ ജഗത്പതേ।
പ്രസാദം കുരു ശക്രസ്യ ത്വയാ ക്രോധാർദിതസ്യ വൈ॥ 7-203-98 (54812)
വ്യാസ ഉവാച। 7-203-99x (4814)
പദ്മയോനിവചഃ ശ്രുത്വാ തതഃ പ്രീതോ മഹേശ്വരഃ
പ്രസാദാഭിമുഖോ ഭൂത്വാ അട്ടഹാസമഥാകരോത്॥] 7-203-99 (54813)
തതഃ പ്രസാദയാമാസുരുമാം രുദ്രം ച തേ സുരാഃ।
അഭവച്ച പുനർബാഹുര്യഥാപ്രകൃതി വജ്രിണഃ॥ 7-203-100 (54814)
തേഷാം പ്രസന്നോ ഭഗവാൻസപത്നീകോ വൃഷധ്വജഃ।
ദേവാനാം ത്രിദശശ്രേഷ്ഠോ ദക്ഷയജ്ഞവിനാശനഃ॥ 7-203-101 (54815)
സ വൈ രുദ്രഃ സ ച ശിവഃ സോഽഗ്നിഃ സർവശ്ച സർവവിത്।
സ ചേന്ദ്രശ്ചൈവ വായുശ്ച സോഽശ്വിനൌ ച സ വിദ്യുതഃ॥ 7-203-10 (54816)
സ ഭവഃ സ ച പർജന്യോ മഹാദേവഃ സനാതനഃ।
സ ചന്ദ്രമാഃ സ ചേശാനഃ സ സൂര്യോ വരുണശ്ച സഃ॥ 7-203-10 (54817)
സ കാലഃ സോഽന്തകോ മൃത്യുഃ സ യമോ രാത്ര്യഹാനി തു।
മാസാർധമാസാ ഋതവഃ സന്ധ്യേ സംവത്സരശ്ച സഃ॥ 7-203-10 (54818)
ധാതാ ച സ വിധാതാ ച വിശ്വാത്മാ വിശ്വകർമകൃത്।
സർവാമാം ദേവതാനാം ച ധാരയത്യവപുർവപുഃ॥ 7-203-10 (54819)
സർവദേവൈഃ സ്തുതോ ദേവഃ സൈകധാ ബഹുധാ ച സഃ।
ശതധാ സഹസ്രധാ ചൈവ ഭൂയഃ ശതസഹസ്രധാഃ॥ 7-203-10 (54820)
ദ്വേ തനൂ തസ്യ ദേവസ്യ വേദജ്ഞാ ബ്രാഹ്മണാ വിദുഃ।
ഘോരാ ചാന്യാ ശിവാ ചാന്യാ തേ തനൂ ബഹുധാ പുനഃ॥ 7-203-10 (54821)
ഘോരാ തു യാതുധാനസ്യ സോഽഗ്നിർവിഷ്ണുഃ സ ഭാസ്കരഃ।
സൌംയാതു പുനരേവാസ്യ ആപോ ജ്യോതീംഷി ചന്ദ്രമാഃ॥ 7-203-10 (54822)
വേദാഃ സാംഗോപനിഷദഃ പുരാണാധ്യാത്മനിശ്ചയാഃ।
യദത്ര പരമം ഗുഹ്യം സ വൈ ദേവോ മഹേശ്വരഃ॥
ഈദൃശശ്ച മഹാദേവോ ഭൂയാംശ്ച ഭഗവാനജഃ। 7-203-10 (54823)
ന ഹി സർവേ മയാ ശക്യാ വക്തും ഭഗവതോ ഗുണാഃ॥
അപി വർഷസഹസ്രേണ സതതം പാൺ·ഡുനന്ദന।
സർവൈർഗ്രഹൈർഗൃഹീതാന്വൈ സർവപാപസമന്വിതാൻ॥ 7-203-10 (54824)
സ മോചയതി സുപ്രീതഃ ശരണ്യഃ ശരണാഗതാൻ।
ആയുരാരോഗ്യമൈശ്വര്യം വിത്തം കാമാംശ്ച പുഷ്കലാൻ॥ 7-203-112 (54825)
സ ദദാതി മനുഷ്യേഭ്യഃ സ ചൈവാക്ഷിപതേ പുനഃ।
സേന്ദ്രാദിഷു ച ദേവേഷു തസ്യ ചൈശ്വര്യമുച്യതേ॥ 7-203-113 (54826)
സ ചൈവ വേത്തി ലോകേഷു മനുഷ്യാണാം ശുഭാശുഭേ।
ഐശ്വര്യാച്ചൈവ കാമാനാമീശ്വരശ്ച സ ഉച്യതേ॥ 7-203-114 (54827)
മഹേശ്വരശ്ച മഹതാം ഭൂതാനാമീശ്വരശ്ച സഃ।
ബഹുഭിർബഹുധാ രൂപൈർവിശ്വം വ്യാപ്നോതി വൈ ജഗത്॥ 7-203-115 (54828)
തസ്യ ദേവസ്യ യദ്വക്ത്രം സമുദ്രേ തദധിഷ്ഠിതം।
ബ·ഡബാമുഖേതി വിഖ്യാതം പിബത്തോയമയം ഹവിഃ॥ 7-203-116 (54829)
ഏഷ ചൈവ ശ്മശാനേഷു ദേവോ വസതി നിത്യശഃ।
യജന്ത്യേനം ജനാസ്തത്ര വീരസ്ഥാന ഇതീശ്വരം॥ 7-203-117 (54830)
അസ്യ ദീപ്താനി രൂപാണി ഘോരാണി ച ബഹൂനി ച।
ലോകേ യാന്യസ്യ പൂജ്യന്തേ മനുഷ്യാഃ പ്രവദന്തി ച॥ 7-203-118 (54831)
നാമധേയാനി ലോകേഷു ബഹൂന്യസ്യ യഥാർഥവത്।
നിരുച്യന്തേ മഹത്ത്വാച്ച വിഭുത്വാത്കർമണസ്തഥാ॥ 7-203-119 (54832)
വേദേ ചാസ്യ സമാംനാതം ശതരുദ്രിയമുത്തമം।
നാംനാ ചാനന്തരുദ്രേതി ഹ്യുപസ്ഥാനം മഹാത്മനഃ॥ 7-203-120 (54833)
സ കാമാനാം പ്രഭുർദേവോ യേ ദിവ്യാ യേ ച മാനുഷാഃ।
സ വിഭുഃ സ പ്രഭുർദേവോവിശ്വം വ്യാപ്നോതി വൈ മഹത്॥ 7-203-121 (54834)
ജ്യേഷ്ഠം ഭൂതം വദന്ത്യേനം ബ്രാഹ്മണാ മനുയസ്തഥാ।
പ്രഥമോ ഹ്യേഷ ദേവാനാം മുഖാദസ്യാനലോഽഭവത്॥ 7-203-122 (54835)
സർവഥാ യത്പശൂൻപാതി തൈശ്ച യദ്രമതേ പുനഃ।
തേഷാമധിപതിര്യച്ച തസ്മാത്പശുപതിഃ സ്മൃതഃ॥ 7-203-123 (54836)
ദിവ്യം ച ബ്രഹ്മചര്യേണ ലിംഗമസ്യ യഥാസ്ഥിതം।
മഹയത്യേഷ ലോകാംശ്ച മഹേശ്വര ഇതി സ്മൃതഃ॥ 7-203-124 (54837)
ഋഷയശ്ചൈവ ദേവാശ്ച ഗന്ധർവാപ്യരസസ്തഥാ।
ലിംഗമസ്യാർചയന്തി സ്മ തച്ചാപ്യൂർധ്വം സമാസ്ഥിതം॥ 7-203-125 (54838)
പൂജ്യമാനേ തതസ്തസ്മിൻമോദതേ സ മഹേശ്വരഃ।
സുഖീ പ്രീതശ്ച ഭവതി പ്രഹൃഷ്ടശ്ചൈവ ശങ്കരഃ॥ 7-203-126 (54839)
യദസ്യ ബഹുധാ രൂപം ഭൂതഭവ്യഭവസ്ഥിതം।
സ്ഥാവരം ജംഗമം ചൈവ ബഹുരൂപസ്തതഃ സ്മൃതഃ॥ 7-203-127 (54840)
ഏകാക്ഷോ ജാജ്വലന്നാസ്തേ സർവതോക്ഷിമയോഽപി വാ।
ക്രോധാദ്യശ്ചാവിശല്ലോകാംസ്തസ്മാത്സർവ ഇതി സ്മൃതഃ॥ 7-203-128 (54841)
ധൂംരരൂപം ച യത്തസ്യ ധൂർജടിസ്തേന ചോച്യതേ।
വിശ്വേ ദേവാശ്ച യത്തസ്മിന്വിശ്വരൂപസ്തതഃ സ്മൃതഃ॥ 7-203-129 (54842)
തിസ്രോ ദേവീര്യദാ ചൈവ ഭജതേ ഭുവനേശ്വരഃ।
ദ്യാമപഃ പൃഥിവീം ചൈവ ത്ര്യംബകശ്ച തതഃ സ്മൃതഃ॥ 7-203-130 (54843)
സമേധയതി യന്നിത്യം സർവാർഥാൻസർവകർമസു।
ശിവമിച്ഛൻമനുഷ്യാണാം തസ്മാദേഷ ശിവഃ സ്മൃതഃ॥ 7-203-131 (54844)
സഹസ്രാക്ഷോഽയുതാക്ഷോ വാ സർവതോക്ഷിമയോഽപി വാ।
യച്ച വിശ്വം മഹത്പാതി മഹാദേവസ്തതഃ സ്മൃതഃ॥ 7-203-132 (54845)
മഹത്പൂർവം സ്ഥിതോ യച്ച പ്രാണോത്പത്തിസ്ഥിതശ്ച യത്।
സ്ഥിതലിംഗശ്ച യന്നിത്യം തസ്മാത്സ്ഥാണുരിതി സ്മൃതഃ॥ 7-203-133 (54846)
[സൂര്യാചന്ദ്രമസോർലോകേ പ്രകാശന്തേ രുചശ്ച യാഃ।
താഃ കേശസഞ്ജ്ഞിതാസ്ത്ര്യക്ഷേ വ്യോമകേശസ്തതഃ സ്മൃതഃ॥ 7-203-134 (54847)
ഭൂതം ഭവ്യം ഭവിഷ്യം ച സർവം ജഗദശേഷതഃ।
ഭവ ഏവ തതോ യസ്മാദ്ഭൂതഭവ്യഭവോദ്ഭവഃ॥ 7-203-135 (54848)
കപിഃ ശ്രേഷ്ഠ ഇതി പ്രോക്തോ ധർമശ്ച വൃഷ ഉച്യതേ।
സ ദേവദേവോ ഭഗവാൻകീർത്യതേഽതോ വൃഷാകപിഃ॥ 7-203-136 (54849)
ബ്രഹ്മാണമിന്ദ്രം വരുണം യമം ധനദമേവ ച।
നിഗൃഹ്യ ഹരതേ യസ്മാത്തസ്മാദ്വര ഇതി സ്മൃതഃ॥ 7-203-137 (54850)
നിമീലിതാഭ്യാം നേത്രാഭ്യാം ബലാദ്ദേവോ മഹേശ്വരഃ।
ലലാടേ നേത്രമസൃജത്തേന ത്ര്യക്ഷഃ സ ഉച്യതേ॥] 7-203-138 (54851)
വിഷമസ്ഥഃ ശരീരേഷു സമശ്ച പ്രാണിനാമിഹ।
സ വായുർവിഷമസ്ഥേഷു പ്രാണോഽപാനഃ ശരീരിഷു॥ 7-203-139 (54852)
പൂജയേദ്വിഗ്രഹം യസ്തു ലിംഗം ചാപി മഹാത്മനഃ।
ലിംഗം പൂജയിതാ നിത്യം മഹതീം ശ്രിയമശ്നുതേ॥ 7-203-140 (54853)
ഊരുഭ്യാമർധമാഗ്നേയം സോമോഽർധം ച ശിവാ തനുഃ।
ആത്മനോഽർധം തഥാ ചാഗ്നിഃ സോമോർധം പുനരുച്യതേ॥ 7-203-141 (54854)
തൈജസീ മഹതീ ദീപ്താ ദേവേഭ്യോഽസ്യ ശിവാ തനുഃ।
ഭാസ്വതീ മാനുഷേഷ്വസ്യ തനുർഘോരാഽഗ്നിരുച്യതേ॥ 7-203-142 (54855)
ബ്രഹ്മചര്യം ചരത്യേഷ ശിവാ യാഽസ്യ തനുസ്തയാ।
യാഽസ്യ ഘോരതരാ മൂർതിഃ സർവാനത്തി തയേശ്വരഃ॥ 7-203-143 (54856)
യന്നിർദഹതി യത്തീക്ഷ്ണോ യദുഗ്രോ യത്പ്രതാപവാൻ।
മാംസശോണിതമജ്ജാദോ യത്തതോ രുദ്ര ഉച്യതേ॥ 7-203-144 (54857)
ഏഷ ദേവോ മഹാദേവോ യോഽസൌ പാർഥ തവാഗ്രതഃ।
സംഗ്രാമേ ശാസ്ത്രവാന്നിഘ്നംസ്ത്വയാ ദൃഷ്ടഃ പിനാകധൃത॥ 7-203-145 (54858)
സിന്ധുരാജവധാർഥായ പ്രതിജ്ഞാതേ ത്വയാഽനഘ।
കൃഷ്ണേന ദർശിതഃ സ്വപ്നേ യസ്തു ശൈലേന്ദ്രമൂർധനി॥ 7-203-146 (54859)
ഏഷ വൈ ഭഗവാന്ദേവഃ സംഗ്രാമേ യാതി തേഽഗ്രതഃ।
യേന ദത്താനി തേഽസ്ത്രാണി യൈസ്ത്വയാ ദാനവാ ഹതാഃ॥ 7-203-147 (54860)
ധന്യം യശസ്യമായുഷ്യം പുണ്യം വേദൈശ്ച സംമിതം।
ദേവദേവസ്യ തേ പാർഥ വ്യാഖ്യാതം ശതരുദ്രിയം। 7-203-148 (54861)
സർവാർഥസാധനം പുണ്യം സർവകിൽബിഷനാശനം।
സർവപാപപ്രശമനം സർവദുഃഖഭയാപഹം॥ 7-203-149 (54862)
ചതുർവിധമിദം സ്തോത്രം യഃ ശൃണോതി നരഃ സദാ।
വിജിത്യ ശത്രൂൻസർവാൻസ രുദ്രലോകേ മഹീയതേ॥ 7-203-150 (54863)
ചരിതം മഹാത്മനോ നിത്യം സാംഗ്രാമികമിദം സ്മൃതം।
പഠന്വൈ ശതരുദ്രീയം ശൃണ്വംശ്ച സതതോത്ഥിതഃ॥ 7-203-151 (54864)
ഭക്തോ വിശ്വേശ്വരം ദേവം മാനുഷേഷു ച യഃ സദാ।
വരാൻകാമാൻസ ലഭതേ പ്രസന്നേ ത്ര്യംബകേ നരഃ॥ 7-203-152 (54865)
ഗച്ഛ യുധ്യസ്വ കൌന്തേയ ന തവാസ്തി പരാജയഃ।
ഗസ്യ മന്ത്രീ ച ഗോപ്താ ച പാർശ്വസ്ഥോ ഹി ജനാർദനഃ॥ 7-203-153 (54866)
സഞ്ജയ ഉവാച। 7-203-154x (4815)
ഏവമുക്ത്വാഽർജുനം സംഖ്യേ പരാശരസുതസ്തദാ।
ജഗാമ ഭരതശ്രേഷ്ഠ യഥാഗതമരിന്ദമ॥ 7-203-154 (54867)
`വേശംപായന ഉവാച। 7-203-155x (4816)
ഏതദാഖ്യായ വൈ സൂതോ രാജ്ഞഃ സർവം തു സഞ്ജയഃ।
പ്രയാതഃ ശിബിരായൈവ ദ്രഷ്ടും കർണസ്യ വൈശസം॥ 7-203-155 (54868)
യുദ്ധം കൃത്വാ മഹദ്ധോരം പഞ്ചാഹാനി മഹാബലഃ।
ബ്രാഹ്മണോ നിഹതോ രാജൻബ്രഹ്മലോകമവാപ്തവാൻ॥ 7-203-156 (54869)
സ്വധീതേ യത്ഫലം വേദേ തദസ്മിന്നപി പർവണി।
ക്ഷത്രിയാണാമഭീരൂണാം യുക്തമത്ര മഹദ്യശഃ॥ 7-203-157 (54870)
യ ഇദം പഠതേ പർവ ശൃണുയാദ്വാഽപി നിത്യശഃ।
സ മുച്യതേ മഹാപാപൈഃ കൃതൈർഘോരൈശ്ച കർമഭിഃ॥ 7-203-158 (54871)
യജ്ഞാവാപ്തിർബ്രാഹ്മണസ്യേഹ നിത്യം
ഘോരേ യുദ്ധേ ക്ഷത്രിയാണാം യശശ്ച।
ശേഷൌ വർണൌ കാമമിഷ്ടം ലഭേതേ
പുത്രാൻപൌത്രാന്നിത്യമിഷ്ടാംസ്തഥൈവ॥ ॥ 7-203-159 (54872)