Kumbhaghonam Edition in Malayalam Script
9. ശല്യപർവ
ശല്യപർവ - അധ്യായ 001
॥ ശ്രീഃ ॥
9.1. അധ്യായഃ 001
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനേന ശല്യസ്യ സൈനാപത്യേഽഭിഷേചനപൂർവകം പുനര്യുദ്ധായ നിര്യാണം॥ 1 ॥ സഞ്ജയാച്ഛല്യദുര്യോധനാദിവധശ്രവണേന മൂർച്ഛിതസ്യ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ വിദുരേണ സമാശ്വാസനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-1-0 (60111)
ശ്രീവേദവ്യാസായ നമഃ॥ 9-1-0x (5079)
നാരായണം നമസ്കൃത്യ നരം ചൈവ നരോത്തമം।
ദേവീം സരസ്വതീം (വ്യാസം) ചൈവ തതോ ജയമുദീരയേത്॥ 9-1-1 (60112)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-1-2x (5080)
ഏവം നിപാതിതേ കർണേ സമരേ സവ്യസാചിനാ।
അൽപാവശിഷ്ടാഃ കുരവഃ കിമകുർവത വൈ ദ്വിജ॥ 9-1-2 (60113)
വിദീര്യമാണം ച ബലം ദൃഷ്ട്വാ രാജാ സുയോധനഃ।
പാണ്ഡവൈഃ പ്രാപ്തകാലം ച കിം പ്രാപദ്യത കൌരവഃ॥ 9-1-3 (60114)
ഏതദിച്ഛാംയഹം ശ്രോതും തദാചക്ഷ്വ ദ്വിജോത്തമ।
ന ഹി തൃപ്യാമി പൂർവേഷാം ശൃണ്വാനശ്ചരിതം മഹത്॥ 9-1-4 (60115)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-1-5x (5081)
തതഃ കർണേ ഹതേ രാജന്ധാർതരാഷ്ട്രഃ സുയോധനഃ।
ഭൃശം ശോകാർണവേ മഗ്നോ നിരാശഃ സർവതോഽഭവത്॥ 9-1-5 (60116)
ഹാകർണ ഹാകർണ ഇതി ശോചമാനോ മുഹുർമുഹുഃ।
കൃച്ഛ്രാത്സ്വശിബിരം പ്രായാദ്വതശിഷ്ടൈർനൃപൈഃ സഹ॥ 9-1-6 (60117)
സ സമാശ്വാസ്യമാനോഽപി ഹേതുഭിഃ ശാസ്ത്രനിശ്ചിതൈഃ।
രാജന്വിഭൂതിമിച്ഛദ്ഭിഃ സൂതപുത്രമനുസ്മരൻ॥ 9-1-7 (60118)
സ ദൈവം ബലവൻമത്വാ പ്രഭാതേ വിമലേ സതി।
സംഗ്രാമേ നിശ്ചയം കൃത്വാ പുനര്യുദ്വായ നിര്യയൌ॥ 9-1-8 (60119)
ശല്യം സേനാപതിം കൃത്വാ വിധിവദ്രാജസത്തമം।
രണായ നിര്യയൌ രാജാ ഹതശിഷ്ടൈർനൃപൈഃ സഹ॥ 9-1-9 (60120)
തതഃ സുതുമുലം യുദ്ധം കുരുപാണ്ഡവസേനയോഃ।
ബഭൂവ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ദേവാസുരരണോപമം॥ 9-1-10 (60121)
തതഃ ശല്യോ മഹാരാജ കൃത്വാ കദനമാഹവേ।
പാണ്ഡുസൈന്യേഽഥ മധ്യാഹ്നേ ധർമരാജേന പാതിതഃ॥ 9-1-11 (60122)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ഹതബന്ധൂ രണാജിരാത്।
അപസൃത്യ ഹദം ഘോരം വിവേശ രിപുജാദ്ഭുയാത്॥ 9-1-12 (60123)
അഥാപരാഹ്ണേ തസ്യാഹ്നഃ പരിവാര്യ മഹാരഥൈഃ।
ഹദാദാഹൂയ യുദ്വായ ഭീമസേനേന പാതിതഃ॥ 9-1-13 (60124)
തസ്മിംസ്തു നിഹതേ വീരേ മഹേഷ്വാസാസ്ത്രയോ രണേ।
കൃതവർമാ കൃപോ ദ്രൌണിർജഘ്നുഃ പാണ്ഡവസൈനികാൻ॥ 9-1-14 (60125)
തതഃ പൂർവാഹ്ണസമയേ ശിബിരാദേത്യ സഞ്ജയഃ।
പ്രവിവേശ പുരീം ദീനോ ദുഃഖശോകസമന്വിതഃ॥ 9-1-15 (60126)
സ പ്രവിശ്യ പുരീം സൂതോ ഭൂജാവുച്ഛ്രിത്യ ദുഃഖിതഃ।
വേപമാനസ്തതോ രാജ്ഞഃ പ്രവിപ്രേശ നിവേശനം॥ 9-1-16 (60127)
ധാവതശ്ചാപ്യപശ്യxxx തത്രത്യാൻപുരുഷർഷഭാൻ।
നഷ്ടചിത്താനിവോൻമത്താഞ്ശോകേന ഭൃശദുഃഖിതാൻ॥ 9-1-17 (60128)
ദൃഷ്ട്വൈവ ച നരാഞ്ശീഘ്രം വ്യാജഹാരാതിദുഃഖിതഃ।
അഹോ ബത വിപന്നോഽസ്മി നിധനേന മഹാത്മനഃ॥ 9-1-18 (60129)
അഹോ സുബലവാൻകാലോ ഗതിശ്ച പരമാ തഥാ।
ശുക്രതുല്യബലാഃ സർവേ യത്രാഹന്യന്ത പാർഥിവാഃ॥ 9-1-19 (60130)
തം ദൃഷ്ട്വൈവ പുരേ രാജഞ്ജനഃ സർവഃ സ്മ സഞ്ജയം।
പ്രരുരോദ ഭയോദ്വിഗ്നോ ഹാ രാജന്നിതി സുസ്വരം॥ 9-1-20 (60131)
ആകുമാരം നരവ്യാഘ്ര തത്പുരം വൈ സമന്തതഃ।
ആർതനാദം മഹച്ചക്രേ ശ്രുത്വാ വിനിഹതം നൃപം॥ 9-1-21 (60132)
തഥാ സ വിഹ്വലഃ സൂതഃ പ്രവിശ്യ നൃപതിക്ഷയം।
ദദർശ നൃപതിശ്രേഷ്ഠം പ്രജ്ഞാചക്ഷുഷമീശ്വരം॥ 9-1-22 (60133)
ദൃഷ്ട്വാ ചാസീനമനഘം സമന്താത്പരിവാരിതം।
സ്നുഷാമിർഭരതശ്രേഷ്ഠ ഗാന്ധാര്യാ വിദുരേണ ച।
തഥാഽന്യൈശ്ച സുഹൃദ്ഭിശ്ച ജ്ഞാതിമിശ്ച ഹിതൈഷിഭിഃ॥ 9-1-23 (60134)
തമേവ ചാർഥം ധ്യായന്തം കർണസ്യ നിധനം പ്രതി।
രുദന്നേവാബ്രവീദ്വാക്യം രാജാനം ജനമേജയ॥ 9-1-24 (60135)
നാതിഹൃഷ്ടമനാഃ സൂതോ ബാഷ്പസന്ദിഗ്ധയാ ഗിരാ।
സഞ്ജയോഽഹം നരവ്യാഘ്ര നമസ്തേ ഭരതർഷഭ॥ 9-1-25 (60136)
മദ്രാധിപോ ഹതഃ ശല്യഃ ശകുനിഃ സൌബലസ്തഥാ।
ഉലൂകഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര കൈതവ്യോ ദൃഢവിക്രമഃ॥ 9-1-26 (60137)
സംശപ്തകാ ഹതാഃ സർവേ കാംഭോജാശ്ച ശകൈഃ സഹ।
ംലേച്ഛാശ്ച പാർവതീയാശ്ച യവനാശ്ച നിപാതിതാഃ॥ 9-1-27 (60138)
പ്രാച്യാ ഹതാ മഹാരാജ ദാക്ഷിണാത്യാശ്ച സർവശഃ।
ഉദീച്യാശ്ച ഹതാഃ സർവേ പ്രതീച്യാശ്ച നരോത്തമാഃ।
രാജാനോ രാജപുത്രാശ്ച സർവേ വിനിഹതാ നൃപ॥ 9-1-28 (60139)
കർണപുത്രോ ഹതഃ ശൂരഃ സത്യസേനോ മഹാബലഃ॥ 9-1-29 (60140)
ദുര്യോധനോ ഹതോ രാജാ യയോക്തം പാണ്ഡവേന ഹ।
xxxxxx മഹാരാജ ശേതേ പാംസുഷു രൂഷിതഃ॥ 9-1-30 (60141)
xxxxxx ഹതോ xxx ജഞ്ശിഖണ്ഡീ ചാപരാജിതഃ।
ഉത്തമൌജ യുധാമന്യുസ്തഥാ സർവേ പ്രഭദ്രകാഃ॥ 9-1-31 (60142)
പാഞ്ചാലശ്ച നരവ്യാഘ്ര ചേദയശ്ച നിഷൂദിതാഃ।
തവ പുത്രാ ഹതാഃ സർവേ ദ്രൌപദേയാശ്ച ഭാരത॥ 9-1-32 (60143)
നരാ വിനിഹതാഃ സർവേ ഗജാശ്ച വിനിപാതിതാഃ।
രഥിനത്ര നരവ്യാഘ്ര ഹയാശ്ച നിഹതാ യുധി॥ 9-1-33 (60144)
നിxxxx ശിബിരം രാവഞ്ജാവകാനാം കൃതം പ്രഭോ।
പാണ്ഡവാനാം ച ശൂരാണാം സമാസാദ്യ പരസ്പരം॥ 9-1-34 (60145)
xxxx സ്രീശേഷമഭവജ്ജഗത്കാലേന മോഹിതം।
സപ്ത പാൺ·ഡവതഃ ശിഷ്ടാ ധാർതരാഷ്ട്രാസ്ത്രയോരഥാഃ॥ 9-1-35 (60146)
തേ ചൈവ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച വാസുദേവോഽഥ സാത്യകിഃ।
കൃപശ്ച കൃതവർമാ ച ദ്രൌണിശ്ച ജയതാം വരഃ॥ 9-1-36 (60147)
ഏതേ ശേഷാ മഹാരാജ രഥിനോ നൃപസത്തമ।
അക്ഷൌഹിണീനാമഷ്ടാനാം ദശാനാം ച ന സംശയഃ॥ 9-1-37 (60148)
ഏതേ ശേഷാ മഹാരാജ സർവേഽന്യേ നിധനം ഗതാഃ।
കാലേന നിഹതം സർവം ജഗദ്വൈ ഭരതർഷഭ।
ദുര്യോധനം വൈ പുരതഃ കൃത്വാ സർവേ നരാ ഹതാഃ॥ 9-1-38 (60149)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-1-39x (5082)
ഏതച്ഛ്രുത്വാ വചഃ ക്രൂരം ധൃതരാഷ്ട്രോ ജനേശ്വരഃ।
നിപപാത സ രാജേന്ദ്രോ ഗതസത്വോ മഹീതലേ॥ 9-1-39 (60150)
തസ്മിന്നിപതിതേ വീരേ വിദുരോഽപി മഹായശാഃ।
നിപപാത മഹാരാജ ശോകവ്യസനകർശിതഃ॥ 9-1-40 (60151)
ഗാന്ധാരീ ച മഹാഭാഗാ സർവാശ്ച കുരുയോഷിതഃ।
പതിതാഃ സഹസാ ഭൂമൌ ശ്രുത്വാ ഘോരതരം വചഃ॥ 9-1-41 (60152)
നിഃസഞ്ജ്ഞം പതിതം ഭൂമൌ തദാഽഽസീദ്രാജമണ്ഡലം।
വിലാപമുക്തോപഹതം ചിത്രം ന്യസ്തം പടേ യഥാ॥ 9-1-42 (60153)
കൃച്ഛ്രേണ തു തതോ രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രോ മഹീപതിഃ।
ശനൈരലഭത പ്രാണാൻപുത്രവ്യസനകർശിതഃ॥ 9-1-43 (60154)
ലബ്ധ്വാ തു സ നൃപഃ പ്രാണാന്വേപമാനഃ സുദുഃഖിതഃ।
നിരീക്ഷ്യ ച ദിശഃ സർവാഃ ക്ഷത്താരം വാക്യമബ്രവീത്॥ 9-1-44 (60155)
വിദ്ധി ക്ഷത്തർമഹാപ്രാജ്ഞ ത്വം ഗതിർഭരതർഷഭ।
മമാനാഥസ്യ സുഭൃശം പുത്രൈർഹീനസ്യ സർവശഃ।
ഏവമുക്ത്വാ തതോ ഭൂയോ വിസഞ്ജ്ഞോ നിപപാത ഹ॥ 9-1-45 (60156)
തം തഥാ പതിതം ദൃഷ്ട്വാ ബാന്ധവാ യേഽസ്യ കേചന।
ശീതൈസ്തേ സിഷിചുസ്തോയൈർവിവ്യജുർവ്യജനൈരപി॥ 9-1-46 (60157)
സ തു ദീർഘേണ കാലേന പ്രത്യാശ്വസ്തോ നരാധിപഃ।
തൂഷ്ണീമാസീൻമഹീപാലഃ പുത്രവ്യസനകർശിതഃ॥ 9-1-47 (60158)
നിഃശ്വസഞ്ജിഹ്മഗ ഇവ കുംഭക്ഷിപ്തോഽഭവന്നൃപഃ॥ 9-1-48 (60159)
സഞ്ജയോഽപ്യരുദത്തത്ര ദൃഷ്ട്വാ രാജാനമാതുരം।
തഥാ സർവാഃ സ്ത്രിയശ്ചൈവ ഗാന്ധാരീ ച യശസ്വിനീ॥ 9-1-49 (60160)
തതോ ദീർഘേണ കാലേന വിദുരം വാക്യമബ്രവീത്।
ധൃതരാഷ്ട്രോ നരശ്രേഷ്ഠ മുഹ്യമാനോ മുഹുർമുഹുഃ॥ 9-1-50 (60161)
ഗച്ഛന്തു യോഷിതഃ സർവാ ഗാന്ധാരീ ച യശസ്വിനീ।
തഥേമേ സുഹൃദഃ സർവേ മുഹ്യതേ മേ മനോ ഭൃശം॥ 9-1-51 (60162)
ഏവമുക്തസ്തതഃ ക്ഷത്താ താഃ സ്ത്രിയോ ഭരതർഷഭ।
വിസർജയാമാസ ശനൈർമുഹ്യമാനഃ പുനഃപുനഃ॥ 9-1-52 (60163)
നിശ്ചക്രമുസ്തതഃ സർവാഃ സ്ത്രിയോ ഭരതസത്തമ।
സുഹൃദശ്ച തഥാ സർവേ ദൃഷ്ട്വാ രാജാനമാതുരം॥ 9-1-53 (60164)
തതോ നരപതിസ്തത്ര ലബ്ധ്വാ സഞ്ജ്ഞാം പരന്തപഃ।
ഗതിർമേ കോ ഭവേദദ്യ ഇതി ചിന്താസമാകുലഃ।
അപൃച്ഛത്സഞ്ജയം തത്ര രോദമാനം ഭൃശാതുരം॥ 9-1-54 (60165)
പ്രാഞ്ജലിം സഞ്ജയം ദൃഷ്ട്വാ രോദമാനം മുഹുർമുഹുഃ।
ജ്ഞാതീൻസ്ത്രിയോഽഥ നിര്യാപ്യ പ്രവിശ്യ വിദുരഃപുനഃ॥ 9-1-55 (60166)
രാജാനം ശോചമാനസ്തു തം ശോചന്തം മുഹുർമുഹുഃ।
സമാശ്വാസയത ക്ഷത്താ വചസാ മധുരേണ ച॥ ॥ 9-1-56 (60167)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ കർണപർവണി ശല്യവധപർവണി പ്രഥമോഽധ്യായഃ॥ 1 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-1-12 അപരാഹേ അപരാർധേ॥ 9-1-41 വിലാപവുക്തോപഹതം ഇതി ങ.പാഠഃ। വിലാപയുക്തം സുമഹത് ഇതി ഘ. പാഠഃ॥ 9-1-1 പ്രഥമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 002
॥ ശ്രീഃ ॥
9.2. അധ്യായഃ 002
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ധൃതരാഷ്ട്രേണ സഞ്ജയസ്യ പുരതോ ദുര്യോധനവചനാനുസ്മരണേന വിലാപഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-2-0 (60168)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-2-0x (5083)
വിസൃഷ്ടാസ്വഥ നാരീഷു ധൃതരാഷ്ട്രോഽംബികാസുതഃ।
വിലലാപ മഹാരാജ ദുഃഖാദ്ദുഃഖതരം ഗതഃ॥ 9-2-1 (60169)
സധൂമമിവ നിഃശ്വസ്യ കരൌ ധുന്വൻപുനഃപുനഃ।
ബഹു സഞ്ചിന്തയിത്വാ തു സഞ്ജയം വാക്യമബ്രവീത്॥ 9-2-2 (60170)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-2-3x (5084)
അഹോ ബത മഹദ്ദുഃഖം യദഹം പാണ്ഡവാന്രണേ।
ക്ഷേമിണശ്ചാവ്യയാംശ്ചൈവ ത്വത്തഃ സൂത ശൃണോമി വൈ॥ 9-2-3 (60171)
വജ്രസാരമയം നൂനം ഹൃദയം സുദൃഢം മമ।
യച്ഛ്രുത്വാ നിഹതാൻപുത്രാന്ദീര്യതേ ന സഹസ്രധാ॥ 9-2-4 (60172)
ചിന്തയിത്വാ വചസ്തേഷാം ബാലക്രീഡാം ച സഞ്ജയ।
അദ്യ ചൈവ ഹതാഞ്ശ്രുത്വാ ദീര്യതേ മേ ഭൃശം മനഃ॥ 9-2-5 (60173)
അന്ധത്വാദ്യദി പുത്രാണാം ന മേ രൂപിനിദർശനം।
പുത്രസ്നേഹകൃതാ പ്രീതിർനിത്യമേതേഷു ധാരിതാ॥ 9-2-6 (60174)
ബാലഭാവമതിക്രംയ യൌവനസ്ഥാംശ്ച താനഹം।
ശ്രിയം പ്രാപ്താംശ്ച താഞ്ശ്രുത്വാ ഹൃഷ്ട ആസം തദാഽനഘ॥ 9-2-7 (60175)
താനദ്യ നിഹതാഞ്ശ്രുത്വാ ഹതൈശ്വര്യാൻഹതൌജസഃ।
ന ലഭേയം ക്വചിച്ഛാന്തിം പുത്രാധിഭിരഭിപ്ലുതഃ॥ 9-2-8 (60176)
ഏഹ്യേഹി വത്സ രാജേന്ദ്ര മമാനാഥസ്യ പുത്രക।
ത്വയാ ഹീനോ മഹാബാഹോ കാം നു യാസ്യാംയഹം ഗതിം॥ 9-2-9 (60177)
കഥം ത്വം പൃഥിവീപാലാംസ്ത്യക്ത്വാ താത സമാഗതാൻ।
ശേഷേ വിനിഹതോ ഭൂമൌ പ്രാകൃതഃ കുനൃപോ യഥാ॥ 9-2-10 (60178)
ഗതിർഭൂത്വാ മഹാരാജ ജ്ഞാതീനാം സുഹൃദാം തഥാ।
അന്ധം വൃദ്വം ച മാം വീര വിഹായ ക്വ നു യാസ്യസി॥ 9-2-11 (60179)
സാ കൃപാ സാ ച തേ പ്രീതിഃ സാ ച രാജസു മാനിതാ।
കഥം ത്വം നിഹതഃ പാർഥൈഃ സംയുഗേഷ്വപരാജിതഃ॥ 9-2-12 (60180)
കോ നു മാമുത്ഥിതഃ കാലേ താതതാതേതി വക്ഷ്യതി।
മഹാരാജേതി സതതം ലോകനാഥേതി ചാസകൃത്॥ 9-2-13 (60181)
പരിഷ്വജ്യ ച കം കണ്ഠേ സ്നേഹേന ക്ലിന്നലോചനഃ।
അനുശാസ്താഽസ്മി കൌരവ്യ തത്സാധു വദമേ വചഃ॥ 9-2-14 (60182)
നനു നാമാഹമശ്രൌഷം വചനം തവ പുത്രക।
ഭൂയസീ മമ പൃഥ്വീയം താത പാർഥസ്യ നോ തഥാ॥ 9-2-15 (60183)
ഭഗദത്തഃ കൃപഃ ശല്യ ആവന്ത്യോഽഥ ജയദ്രഥഃ।
ഭൂരിശ്രവാഃ സോമദത്തോ മഹാരാജശ്ച ബാഹ്ലികഃ॥ 9-2-16 (60184)
അശ്വത്ഥാമാ ച ഭോജശ്ച മാഗധശ്ച മഹാബലഃ।
ബൃഹദ്ബലശ്ച ക്രാഥശ്ച ശകുനിശ്ചാപി സൌബലഃ॥ 9-2-17 (60185)
ംലേച്ഛാശ്ച ശതസാഹസ്രാഃ ശകാശ്ച യവനൈഃ സഹ।
സുദക്ഷിണശ്ച കാംഭോജസ്ത്രിഗർതാധിപതിസ്തഥാ॥ 9-2-18 (60186)
ഭീഷ്മഃ പിതാമഹശ്ചൈവ ഭാരദ്വാജോഽഥ ഗൌതമഃ।
ശ്രുതായുശ്ചാശ്രുതായുശ്ച ശതായുശ്ചാപി വീര്യവാൻ॥ 9-2-19 (60187)
ജലസന്ധോഽഥാർഷ്യശൃംഗീ രാക്ഷസശ്ചാപ്യലായുധഃ।
അലംബുസോ വീരബാഹുഃ സുബാഹുശ്ച മഹാരഥഃ॥ 9-2-20 (60188)
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ രാജാനോ രാജസത്തമ।
മദർഥം പ്രഹരിഷ്യന്തി പ്രാണാംസ്ത്യക്ത്വാ ധനാനി ച॥ 9-2-21 (60189)
തേഷാം മധ്യേ സ്ഥിതോ യുദ്ധേ ഭ്രാതൃഭിഃ പരിവാരിതഃ।
യോധയിഷ്യാംയഹം പാർഥാൻപാഞ്ചാലാംശ്ചൈവ സർവശഃ॥ 9-2-22 (60190)
ചേദീംശ്ച നൃപശാർദൂല ദ്രൌപദേയാംശ്ച സംയുഗേ।
സാത്യകിം കുന്തിഭോജം ച രാക്ഷസം ച ഘടോത്കചം॥ 9-2-23 (60191)
ഏകോഽപ്യേഷാം മഹാരാജ സമർഥഃ സന്നിവാരണേ।
സമരേ പാണ്ഡവേയാനാം സങ്ക്രുദ്ധോ ഹ്യഭിധാവതാം॥ 9-2-24 (60192)
കിം പുനഃ സഹിതാ വീരാഃ കൃതവൈരാശ്ച പാണ്ഡവൈഃ।
അഥവാ സർവ ഏവൈതേ പാണ്ഡവസ്യാനുയായിഭിഃ॥ 9-2-25 (60193)
യോത്സ്യന്തേ സഹ രാജേന്ദ്ര ഹനിഷ്യന്തി ച താൻമൃധേ।
കർണ ഏകോ മയാ സാർധം നിഹനിഷ്യതി പാണ്ഡവാൻ॥ 9-2-26 (60194)
തേ വൈ നൃപതയോ വീരാഃ സ്ഥാസ്യന്തി മമ ശാസനേ॥ 9-2-27 (60195)
യശ്ച തേഷാം പ്രണേതാ വൈ വാസുദേവോ മഹാബലഃ।
ന സ സന്നഹ്യതേ രാജന്നിതി മാമബ്രവീദ്വചഃ॥ 9-2-28 (60196)
ഏവം ച വദതഃ സൂത ബഹുശോ മമ സന്നിധൌ।
യുക്തിതോ ഹ്യനുപശ്യാമി നിഹതാൻപാൺ·ഡവാന്രണേ॥ 9-2-29 (60197)
തേഷാം മധ്യേ സ്ഥിതാ യത്ര ഹന്യന്തേ മമ പുത്രകാഃ।
വ്യായച്ഛമാനാഃ സമരേ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-30 (60198)
ഭീഷ്മശ്ച നിഹതോ യത്ര ലോകനാഥഃ പ്രതാപവാൻ।
ശിഖൺ·ഡിനം സമാസാദ്യ മൃഗേന്ദ്ര ഇവ ജംബുകം॥ 9-2-31 (60199)
ദ്രോണശ്ച ബ്രാഹ്മണോ യത്ര സർവശസ്ത്രാസ്ത്രപാരഗഃ।
നിഹതഃ പാണ്ഡവൈഃ സംഖ്യേ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-32 (60200)
കർണശ്ച നിഹതഃ സംഖ്യേ ദിവ്യാസ്ത്രജ്ഞോ മഹാബലഃ।
ഭൂരിശ്രവാ ഹതോ പത്ര സോമദത്തശ്ച സംയുഗേ।
ബാഹ്ലികശ്ച മഹാരാജ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-33 (60201)
ഭഗദത്തോ ഹതോ യത്ര ഗജയുദ്ധവിശാരദഃ।
ജയദ്രഥശ്ച നിഹതഃ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-34 (60202)
സുദക്ഷിണോ ഹതോ യത്ര ജലസന്ധശ്ച പൌരവഃ।
ശ്രുതായുശ്ചാശ്രുതായുശ്ച കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-35 (60203)
മഹാബലസ്തഥാ പാണ്ഡ്യഃ സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
നിഹതഃ പാണ്ഡവൈഃ സംഖ്യേ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-36 (60204)
ബൃഹദ്ബലോ ഹതോ യത്ര മാഗധശ്ച മഹാബലഃ।
ഉഗ്രായുധശ്ച വിക്രാന്തഃ പ്രതിമാനം ധനുഷ്മതാം॥ 9-2-37 (60205)
ആവന്ത്യോ നിഹതോ യത്ര ത്രൈഗർതശ്ച ജനാധിപഃ।
സംശപ്തകാശ്ച നിഹതാഃ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-38 (60206)
അലംബുസസ്തഥാ രാജന്രാക്ഷസശ്ചാപ്യലായുധഃ।
ആർഷ്യശൃംഗിശ്ച നിഹതഃ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-39 (60207)
നാരായണാ ഹതാ യത്ര ഗോപാലാ യുദ്ധദുർമദാഃ।
ംലേച്ഛാശ്ച ബഹുസാഹസ്രാഃ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-40 (60208)
ശകുനിഃ സൌബലോ യത്ര കൈതവ്യശ്ച മഹാബലഃ।
നിഹതഃ സബലോ വീരഃ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-41 (60209)
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവഃ കൃതാസ്ത്രാ യുദ്ധദുർമദാഃ।
രാജാനോ രാജപുത്രാശ്ച ശൂരാഃ പരിഘബാഹവഃ।
നിഹതാ ബഹവോ യത്ര കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-42 (60210)
യത്ര ശൂരാ മഹേഷ്വാസാഃ കൃതാസ്ത്രാ യുദ്വദുർമദാഃ।
ബഹവോ നിഹതാഃ സൂത മഹേന്ദ്രസമവിക്രമാഃ॥ 9-2-43 (60211)
നാനാദേശസമാവൃത്താഃ ക്ഷത്രിയാ യത്ര സഞ്ജയ।
നിഹതാഃ സമരേ സർവേ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-44 (60212)
പുത്രാശ്ച മേ വിനിഹതാഃ പൌത്രാശ്ചൈവ മഹാബലാഃ।
വയസ്യാ ഭ്രാതരശ്ചൈവ കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-2-45 (60213)
ഭാഗധേയസമായുക്തോ ധ്രുവമുത്പദ്യതേ നരഃ।
യസ്തു ഭാഗ്യസമായുക്തഃ സ ശുഭം പ്രാപ്നുയാന്നരഃ॥ 9-2-46 (60214)
അഹം വിയുക്തസ്തൈർഭാഗ്യൈഃ പുത്രൈശ്ചൈവേഹ സഞ്ജയ।
കഥമദ്യ ഭവിഷ്യാമി വൃദ്ധഃ ശത്രുവശം ഗതഃ॥ 9-2-47 (60215)
നാന്യദത്ര പരം മന്യേ വനവാസാദൃതേ പ്രഭോ।
സോഽഹം വനം ഗമിഷ്യാമി നിർബന്ധുർജ്ഞാതിസങ്ക്ഷയേ॥ 9-2-48 (60216)
ന ഹി മേഽന്യദ്ഭവേച്ഛ്രേയോ വനാഭ്യുപഗമാദൃതേ।
ഇമാമവസ്ഥാം പ്രാപ്തസ്യ ലൂനപക്ഷസ്യ സഞ്ജയ॥ 9-2-49 (60217)
ദുര്യോധനോ ഹതോ യത്ര ശല്യശ്ച നിഹതോ യുധി।
ദുഃശാസനോ വിവിംശശ്ച വികർണശ്ച മഹാബലഃ॥ 9-2-50 (60218)
കഥം ഹി ഭീമസേനസ്യ ശ്രോഷ്യേഽഹം ശബ്ദമുത്തമം।
ഏകേന സമരേ യേന ഹതം പുത്രശതം മമ॥ 9-2-51 (60219)
അസകൃദ്വദതസ്തസ്യ ദുര്യോധനവധേന ച।
ദുഃഖശോകാഭിസന്തപ്തോ ന ശ്രോഷ്യേ പരുഷാ ഗിരഃ॥ 9-2-52 (60220)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-2-53x (5085)
ഏവം സ ശോകസന്തപ്തഃ പാർഥിവോ ഹതബാന്ധവഃ।
മുഹുർമുഹുർമുഹ്യമാനഃ പുത്രാധിഭിരഭിപ്ലുതഃ॥ 9-2-53 (60221)
വിലപ്യ സുചിരം കാലം ധൃതരാഷ്ട്രോഽംബികാസുതഃ।
ദീർഘമുഷ്ണം സ നിഃശ്വസ്യ ചിന്തയിത്വാ പരാഭവം॥ 9-2-54 (60222)
ദുഃഖേന മഹതാ രാജൻസന്തപ്തോ ഭരതർഷഭഃ।
പുനർഗാവൽഗണിം സൂതം പര്യപൃച്ഛദ്യഥാതഥം॥ 9-2-55 (60223)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-2-56x (5086)
ഭീഷ്മദ്രോണൌ ഹതൌ ശ്രുത്വാ സൂതപുത്രം ച പാതിതം।
സേനാപതിം പ്രണേതാരം കമകുർവത മാമകാഃ॥ 9-2-56 (60224)
യം യം സേനാപ്രണേതാരം യുധി കുർവന്തി മാമകാഃ।
അചിരേണൈവ കാലേന തം തം നിഘ്നന്തി പാണ്ഡവാഃ॥ 9-2-57 (60225)
രണമൂർധ്നി ഹതോ ഭീഷ്മഃ പശ്യതാം വഃ കിരീടിനാ।
ഏവമേവ ഹതോ ദ്രോണഃ സർവേഷാമേവ പശ്യതാം॥ 9-2-58 (60226)
ഏവമേവ ഹതഃ കർണഃ സൂതപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ।
സരാജകാനാം സർവേഷാം പശ്യതാം വഃ കിരീടിനാ॥ 9-2-59 (60227)
പൂർവമേവാഹമുക്തോ വൈ വിദുരേണ മഹാത്മനാ।
ദുര്യോധനാപരാധേന പ്രജേയം വിനശിഷ്യതി॥ 9-2-60 (60228)
കേചിന്ന സംയക്പശ്യന്തി മൂഢാഃ സംയഗവേക്ഷ്യ ച।
തദിദം മമ മൂഢസ്യ തഥാഭൂതം വചഃ സ്മ തത്॥ 9-2-61 (60229)
യദബ്രവീത്സ ധർമാത്മാ വിദുരോ ദീർഘദർശിവാൻ।
തത്തഥാ സമനുപ്രാപ്തം വചനം സത്യവാദിനാഃ॥ 9-2-62 (60230)
ദൈവോപഹതചിത്തേന യൻമയാഽനുഷ്ഠിതം പുരാ।
അനയസ്യ ഫലം തസ്യ ബ്രൂഹി ഗാവൽഗണേ പുനഃ॥ 9-2-63 (60231)
കോ വാ മുഖമനീകാനാമാസീത്കർണോ നിപാതിതേ।
അർജുനം വാസുദേവം ച കോ വാ പ്രത്യുദ്യയൌ രഥീ॥ 9-2-64 (60232)
കേഽരക്ഷന്ദക്ഷിണം ചക്രം മദ്രരാജസ്യ സംയുഗേ।
വാമം ച യോദ്വുകാമസ്യ കേ വാ വീരസ്യ പൃഷ്ഠതഃ॥ 9-2-65 (60233)
കഥം ച വഃ സമേതാനാം മദ്രരാജോ മഹാരഥഃ।
നിഹതഃ പാണ്ഡവൈഃ സംഖ്യേ പുത്രോ വാ മമ സഞ്ജയ॥ 9-2-66 (60234)
ബ്രൂഹി സർവം യഥാതത്ത്വം ഭരതാനാം മഹാക്ഷയം।
യഥാ ച നിഹതഃ സംഖ്യേ പുത്രോ ദുര്യോധനോ മമ॥ 9-2-67 (60235)
പാഞ്ചാലാശ്ച യഥാ സർവേ നിഹതാഃ സപദാനുഗാഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച ദ്രൌപദ്യാഃ പഞ്ച ചാത്മജാഃ॥ 9-2-68 (60236)
പാണ്ഡവാശ്ച യഥാ മുക്താസ്തഥോഭൌ മാധവൌ യുധി।
കൃപശ്ച കൃതവർമാ ച ഭാരദ്വാജസ്യ ചാത്മജഃ॥ 9-2-69 (60237)
യദ്യഥാ യാദൃശം ചൈവ യുദ്ധം വൃത്തം ച സാംപ്രതം।
അഖിലം ശ്രോതുമിച്ഛാമി കുശലോ ഹ്യസി സഞ്ജയ॥ ॥ 9-2-70 (60238)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ കർണപർവണി ശല്യവധപർവണി ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ* ॥ 2 ॥* ഏതദനന്തരം ഝ.പാഠേ ഏകോഽധ്യായോഽധികോ ദൃശ്യതേ।
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
പാർഥേന നിഹതേ കർണേ പാണ്ഡവഭയാത്പലായമാനാം സേനാം നിവർത്യ ദുര്യോധനസ്യ പുനര്യുദ്ധോദ്യമഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-2-0 (60239)
[സഞ്ജയ ഉവാച। 9-2-0x (5087)
ശൃണു രാജന്നവഹിതോ യഥാവൃത്തോ മഹാൻക്ഷയഃ।
കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച സമാസാദ്യ പരസ്പരം॥ 9-2-1 (60240)
നിഹതേ സൂതപുത്രേ തു പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
വിദ്രുതേഷു ച സൈന്യേഷു സമാനീതേഷു ചാസകൃത്॥ 9-2-2 (60241)
ഘോരേ മനുഷ്യദേഹാനാമാജൌ നരവരക്ഷയേ।
യത്തത്കർണേ ഹതേ പാർഥഃ കസിംഹനാദമഥാകരോത്॥ 9-2-3 (60242)
തദാ തവ സുതാന്രാജൻപ്രാവിശത്സുമഹദ്ഭയം॥ 9-2-4 (60243)
ന സന്ധാതുമനീകാനി ന ചൈവാഥ പരാക്രമേ।
ആസീദ്ബുദ്ധിർഹതേ കർണേ തവ യോധസ്യ കസ്യചിത്॥ 9-2-5 (60244)
വണിജോ നാവി ഭിന്നായാമഗാധേ വിപ്ലുവാ ഇവ।
അപാരേ പാരമിച്ഛന്തോ ഹതേ ദ്വീപേ കിരീടിനാ॥ 9-2-6 (60245)
സൂതപുത്രോ ഹതേ രാജന്വിത്രസ്താഃ ശരവിക്ഷതാഃ।
അനാഥാ നാഥമിച്ഛന്തോ മൃഗാഃ സിംഹാർദിതാ ഇവ॥ 9-2-7 (60246)
ഭഗ്നശൃംഗാ ഇവ വൃഷാ ശീർണദംഷ്ട്രാ ഇവോരഗാഃ।
പ്രത്യുപായാമ സായാഹ്നേ നിർജിതാഃ സവ്യസാചിനാ॥ 9-2-8 (60247)
ഹതപ്രവീരാ വിധ്വസ്താ നികൃത്താ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
സൂതപുത്രേ ഹതേ രാജൻപുത്രാസ്തേ പ്രാദ്രവംസ്തതഃ॥ 9-2-9 (60248)
വിധ്വസ്തകവചനാഃ സർവേ കാന്ദിശീകാ വിചേതസഃ।
അന്യോന്യമഭിനിഘ്നന്തോ വീക്ഷമാണാ ഭയാദ്ദിശഃ॥ 9-2-10 (60249)
മാമേവ നൂനം ബീഭത്സുർമാമേവ ച വൃകോദരഃ।
അഭിയാതീതി മന്വാനാഃ പേതുർമംലുശ്ച ഭാരത॥ 9-2-11 (60250)
അശ്വാനന്യേ ഗജാനന്യേ രഥാനന്യേ മഹാരഥാഃ।
ആരുഹ്യ ജവസംപന്നാഃ പാദാതാൻപ്രജഹുർഭയാത്॥ 9-2-12 (60251)
കുഞ്ജരൈഃ സ്യന്ദനാ ഭഗ്നാഃ സാദിനശ്ച മഹാരഥൈഃ।
പദാതിസംഘാശ്ചാശ്വൌഘൈഃ പലായദ്ഭിർഭൃശം ഹതാഃ॥ 9-2-13 (60252)
വ്യാലതസ്കരസങ്കീർണേ സാർഥഹീനാ യഥാ വനേ।
തഥാ ത്വദീയാ നിഹതേ സൂതപുത്രേ പദാഽഭവൻ॥ 9-2-14 (60253)
ഹതാരോഹാസ്തഥാ നാഗാശ്ഛിന്നഹസ്താസ്തഥാഽപരേ।
സർവം പാർഥമയം ലോകമപശ്യന്വൈ ഭയാർദിതാഃ॥ 9-2-15 (60254)
താൻപ്രേക്ഷ്യ ദ്രവതഃ സർവാൻഭീമസേനഭയാർദിതാൻ।
ദുര്യോധനോഽഥ സ്വം സൂതം ഹാഹാകൃത്വൈവമബ്രവീത്॥ 9-2-16 (60255)
നാതിക്രമിഷ്യതേ പാർഥോ ധനുഷ്പാണിമവസ്ഥിതം।
ജഘനേ യുധ്യമാനം മാം തൂർണമശ്വാൻപ്രചോദയ॥ 9-2-17 (60256)
സമരേ യുധ്യമാനം ഹി കൌന്തേയോ മാം ധനഞ്ജയഃ।
നോത്സഹേതാപ്യതിക്രാന്തും വേലാമിവ മഹാർണവഃ॥ 9-2-18 (60257)
അദ്യാർജുനം സഗോവിന്ദം മാനിനം ച വൃകോദരം।
നിഹത്യ ശിഷ്ടാഞ്ശത്രൂംശ്ച കർണസ്യാനൃണ്യമാപ്നുയാം॥ 9-2-19 (60258)
തച്ഛ്രുത്വാ കുരുരാജസ്യ ശൂരാര്യസദൃശം വചഃ।
സൂതോ ഹേമപരിച്ഛന്നാഞ്ശനൈരശ്വാനചോദയത്॥ 9-2-20 (60259)
ഗജാശ്വരഥഹീനാസ്തു പാദാതാശ്ചൈവ മാരിഷ।
പഞ്ചവിംശതിസാഹസ്രാഃ പ്രാദ്രവഞ്ശനകൈരിവ॥ 9-2-21 (60260)
താൻഭീമസേനഃ സങ്ക്രുദ്ധോ ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാർഷതഃ।
ബലേന ചതുരംഗേണ പരിക്ഷിപ്യാഹനച്ഛരൈഃ॥ 9-2-22 (60261)
പ്രത്യയുധ്യംസ്തു തേ സർവേ ഭീമസേനം സപാർഷതം।
പാർഥപാർഷതയോശ്ചാന്യേ ജഗൃഹുസ്തത്ര നാമനീ॥ 9-2-23 (60262)
അക്രുധ്യത രണേ ഭീമസ്തൈർമൃധേ പ്രത്യവസ്ഥിതൈഃ।
സോഽവതീര്യ രഥാത്തൂർണം ഗദാപാണിരയുധ്യത॥ 9-2-24 (60263)
ന താന്രഥസ്ഥോ ഭൂമിഷ്ഠാന്ധർമാപേക്ഷീ വൃകോദരഃ।
യോധയാമാസ കൌന്തേയോ ഭുജവീര്യമുപാശ്രിതഃ॥ 9-2-25 (60264)
ജാതരൂപപരിച്ഛന്നാം പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ഗദാം।
ന്യവധീത്താവകാൻസർവാന്ദണ്ഡപാണിരിവാന്തകഃ॥ 9-2-26 (60265)
പദാതയോ ഹി സംരബ്ധാസ്ത്യക്തജീവിതബാന്ധവാഃ।
ഭീമമഭ്യദ്രവൻസംഖ്യേ പതംഗാ ഇവ പാവകം॥ 9-2-27 (60266)
ആസാദ്യ ഭീമസേനം തേ സംരബ്ധാ യുദ്ധദുർമദാഃ।
വിനേദുഃ സഹസാ ദൃഷ്ട്വാ ഭൂതഗ്രാമാ ഇവാന്തകം॥ 9-2-28 (60267)
ശ്യേനവദ്വ്യചരദ്ഭീമഃ ഖംഗേന ഗദയാ തഥാ।
പഞ്ചവിംശതിസാഹസ്രാംസ്താവകാനാം വ്യപോഥയത്॥ 9-2-29 (60268)
ഹത്വാ തത്പുരുഷാനീകം ഭീമഃ സത്യപരാക്രമഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം പുരസ്കൃത്യ പുനസ്തസ്ഥൌ മഹാബലഃ॥ 9-2-30 (60269)
ധനഞ്ജയോ രഥാനീകമന്വപദ്യത വീര്യവാൻ॥ 9-2-31 (60270)
മാദ്രീപുത്രൌ ച ശകുനിം സാത്യകിശ്ച മഹാബലഃ।
ജവേനാഭ്യപതൻഹൃഷ്ടാ ഘ്നന്തോ ദൌര്യോധനം ബലം॥ 9-2-32 (60271)
തസ്യാശ്വവാഹാൻസുബഹൂംസ്തേ നിഹത്യ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
തമന്വധാവംസ്ത്വരിതാസ്തത്ര യുദ്ധമവർതത॥ 9-2-33 (60272)
തതോ ധനഞ്ജയോ രാജന്രഥാനീകമഗാഹത।
വിശ്രുതം ത്രിഷു ലോകേഷു ഗാണ്ഡീവം വ്യാക്ഷിപന്ധനുഃ॥ 9-2-34 (60273)
കൃഷ്ണസാരഥിമായാന്തം ദൃഷ്ട്വാ ശ്വേതഹയം രഥം।
അർജുനം ചാപി യോദ്വാരം ത്വദീയാഃ പ്രാദ്രാവൻഭയാത്॥ 9-2-35 (60274)
വിപ്രഹീനരഥാശ്വാശ്ച ശരൈശ്ച പരിവാരിതാഃ।
പഞ്ചവിംശതിസാഹസ്രാഃ പാർഥമാർച്ഛൻപദാതയഃ॥ 9-2-36 (60275)
ഹത്വാ തത്പുരുഷാനീകം പാഞ്ചാലാനാം മഹാരഥഃ।
ഭീമസേനം പുരസ്കൃത്യ ന ചിരാത്പ്രത്യദൃശ്യത॥ 9-2-37 (60276)
മഹാധനുർധരഃ ശ്രീമാനമിത്രഗണമർദനഃ।
പുത്രഃ പാഞ്ചാലരാജസ്യ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹായശാഃ॥ 9-2-38 (60277)
പാരാവതസവർണാശ്വം കോവിദാരവരധ്വജം।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം രണേ ദൃഷ്ട്വാ ത്വദീയാഃ പ്രാദ്രവൻഭയാത്॥ 9-2-39 (60278)
ഗാന്ധാരരാജം ശ്രീഘ്രാസ്ത്രമനുസൃത്യ യശസ്വിനൌ।
അചിരാത്പ്രത്യദൃശ്യേതാം മാദ്രീപുത്രൌ സസാത്യകീ॥ 9-2-40 (60279)
ചേകിതാനഃ ശിഖണ്ഡീ ച ദ്രൌപദേയാശ്ച മാരിഷ।
ഹത്വാ ത്വദീയം സുമഹത്സൈന്യം ശംഖാനഥാധമൻ॥ 9-2-41 (60280)
തേ സർവേ താവകാൻപ്രേക്ഷ്യ ദ്രവതോ വൈ പരാങ്മുഖാൻ।
അഭ്യധാവന്ത നിഘ്നന്തോ വൃഷാഞ്ചിത്വാ വൃഷാ ഇവ॥ 9-2-42 (60281)
സേനാവശേഷം തം ദൃഷ്ട്വാ തവ പുത്രസ്യ പാണ്ഡവഃ।
അവസ്ഥിതം സവ്യസാചീ ചുക്രോധ ബലവന്നൃപ॥ 9-2-43 (60282)
തത ഏനം ശരൈ രാജൻസഹസാ സമവാകിരത്।
രജസാ ചോദ്ഗതേനാഥ ന സ്മ കിഞ്ചന ദൃശ്യതേ॥ 9-2-44 (60283)
അന്ധകാരീകൃതേ ലോകേ ശരീഭൂതേ മഹീതലേ।
ദിശഃ സർവാ മഹാരാജ താവകാഃ പ്രാദ്രവൻഭയാത്॥ 9-2-45 (60284)
ഭജ്യമാനേഷു സർവേഷു കുരുരാജോ വിശാംപതേ।
പരേഷാമാത്മനശ്ചൈവ സൈന്യേ തേ സമുപാദ്രവത്॥ 9-2-46 (60285)
തതോ ദുര്യോധനഃ സർവാനാജുഹാവാഥ പാണ്ഡവാൻ।
യുദ്ധായ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ദേവാനിവ പുരാ ബലിഃ॥ 9-2-47 (60286)
ത ഏനമഭിഗർജന്തം സഹിതാഃ സമുപാദ്രവൻ।
നാനാശസ്ത്രസൃജഃ ക്രുദ്ധാ ഭർത്സയന്തോ മുഹുർമുഹുഃ॥ 9-2-48 (60287)
ദുര്യോധനോഽപ്യസംഭ്രാന്തസ്താനരീന്വ്യധമച്ഛരൈഃ॥ 9-2-49 (60288)
തത്രാദ്ഭുതമപരശ്യാമ തവ പുത്രസ്യ പൌരുഷം।
യദേനം പാണ്ഡവാഃ സർവേ ന ശേകുരതിവർതിതും॥ 9-2-50 (60289)
നാതിദൂരാപയാതം ച കൃതബുദ്ധി പലായനേ।
ദുര്യോധനഃ സ്വകം സൈന്യമപശ്യകദ്ഭൃശവിക്ഷതം॥ 9-2-51 (60290)
തതോഽവസ്ഥാപ്യ രാജേന്ദ്ര കൃതബുദ്ധിസ്തവാത്മജഃ।
ഹർഷയന്നിവ താന്യോധാംസ്തതോ വചനമബ്രവീത്॥ 9-2-52 (60291)
ന തം ദേശം പ്രപശ്യാമി പൃഥിവ്യാം പർവതേഷു ച।
യത്ര യാതാന്ന വോ ഹന്യുഃ പാണ്ഡവാഃ കിം സൃതേന വഃ॥ 9-2-53 (60292)
സ്വൽപം ചൈവ ബലം തേഷാം കൃഷ്ണൌ ച ഭൃശവിക്ഷതൌ।
യദി സർവേഽപി തിഷ്ഠാമോ ധ്രുവം നോ വിജയോ ഭവേത്॥ 9-2-54 (60293)
വിപ്ലയാതാംസ്തു വോ ഭിന്നാൻപാണ്ഡവാഃ കൃതകിൽപിഷാൻ।
അനുസൃത്യ ഹനിഷ്യന്തി ശ്രേയോഃ ന സമരേ വധഃ॥ 9-2-55 (60294)
സുഖഃ സാംഗ്രാമികോ മൃത്യുഃ ക്ഷത്രധർമേണ യുധ്യതാം।
മൃതോ ദുഃഖം ന ജാനീതേ പ്രേത്യ ചാനന്ത്യമശ്നുതേ॥ 9-2-56 (60295)
ശൃണ്വന്തു ക്ഷത്രിയാഃ സർവേ യാവന്തോഽത്ര സമാഗതാഃ।
ദ്വിഷതോ ഭീമസേനസ്യ വശമേഷ്യഥ വിദ്രുതാഃ॥ 9-2-57 (60296)
പിതാമഹൈരാചരിതം ന ധർമം ഹാതുമർഹഥ।
നാന്യത്കർമാസ്തി പാപീയഃ ക്ഷത്രിയസ്യ പലായനാത്॥ 9-2-58 (60297)
ന യുദ്വധർമാച്ഛ്രേയാൻഹി പന്ഥാഃ സ്വർഗസ്യ കൌരവാഃ।
സുചിരേണാർജിതാംʼലോകാൻസദ്യോ യുദ്ധാത്സമശ്നുതേ॥ 9-2-59 (60298)
തസ്യ തദ്വചനം രാജ്ഞഃ പൂജയിത്വാ മഹാരഥാഃ।
പുനരേവാഭ്യവർതന്ത ക്ഷത്രിയാഃ പാണ്ഡവാൻപ്രതി।
പരാജയമമൃഷ്യന്ത കൃതചിത്താശ്ച വിക്രമേ॥ 9-2-60 (60299)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം പുനരേവ സുദാരുണം।
താവകാനാം പരേഷാം ച ദേവാസുരരണോപമം॥ 9-2-61 (60300)
യുധിഷ്ഠിരപുരോഗാംശ്ച സർവസൈന്യേന പാണ്ഡവാൻ।
അന്വധാവൻമഹാരാജ പുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ॥] ॥ 9-2-62 (60301)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അധ്യായഃ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-2-2 സധൂമമിവ അത്യുഷ്ണിത്യർഥഃ॥ 9-2-14 പരിഷ്വജ്യ ച മാം കണ്ഠേ സ്നേഹേന ക്ലിന്നലോചനഃ। അനുശാധീതി കൌരവ്യ തത്സാധു വദ മേ വചഃ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-2-37 പ്രതിമാനം കേതുഭൂതഃ॥ 9-2-61 കേചിത്സംയക്പ്രപശ്യന്തി മൂഢാസ്തു ന തഥാ പരേ ഇതി ഖ.പാഠഃ। സംയഗവേക്ഷ്യ നിപുണം വിഭാവ്യാപി മൂഢാസ്തഥാഭൂതം തദ്വചഃ കേചിന്ന പശ്യന്തീതി സംബന്ധഃ। തഥാഭൂതം യഥാർഥം॥ 9-2-2 ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 003
॥ ശ്രീഃ ॥
9.3. അധ്യായഃ 003
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
കൃപേണ കർണവധദുഃഖിതം ദുര്യോധനം പ്രതി സ്വപരക്ഷയോർദൌർബല്യപ്രാബല്യാഭിധാനപൂർവകമുപായം പ്രദർശ്യ സന്ധിവിധാനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (60302)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-16-0x (5088)
ശൃണു രാജന്നവഹിതോ യഥാവൃത്തോ മഹാൻക്ഷയഃ।
കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച സമാസാദ്യ പരസ്പരം॥ 9-16-1 (60303)
നിഹതേ സൂതപുത്രേ ച ഫൽഗുനേന മഹാത്മനാ।
വിദ്രുതേഷു ച സൈന്യേഷു സമാനീതേഷു ചാസകൃത്॥ 9-16-2 (60304)
വിമുഖേ തവ പുത്രേ ച ശോകോപഹതചേതസി।
ഭൃശോദ്വിഗ്നേഷു സൈന്യേഷു ദൃഷ്ട്വാ പാർഥസ്യ വിക്രമം॥ 9-16-3 (60305)
ധ്യായമാനേഷു യോധേഷു ദുഋഖം പ്രാപ്തേഷു ഭാരത।
ബലാനാം മത്യമാനാനാം ശ്രുത്വാ നിനദമുത്തമം॥ 9-16-4 (60306)
അഭിജ്ഞാനം നരേന്ദ്രാണാം വികൃതം പ്രേക്ഷ്യ സംയുഗേ।
പതിതാനവനീപാലാന്ധവജാംശ്ചൈവ മഹാത്മനാം।
രണേ വിനിഹതാന്നാഗാന്ദൃഷ്ട്വാ പത്തീംശ്ച ഭാരത॥ 9-16-5 (60307)
ആയോധനം മഹാഘോരം രുദ്രസ്യാക്രീഡസന്നിഭം।
അപ്രഖ്യാതിം ഗതാനാം തു രാജ്ഞാം ശതസഹസ്രശഃ॥ 9-16-6 (60308)
കൃപാവിഷ്ടഃ കൃപോ ദൃഷ്ട്വാ വയഃ ശീലസമന്വിതഃ।
അബ്രവീത്തത്ര തേജസ്വീ സോഽഭിസൃത്യ ജനാധിപം।
ദുര്യോധനമനുക്രോശാദ്വാക്യം വാക്യവിശാരദഃ॥ 9-16-7 (60309)
ദുര്യോധന നിബോധേയം യത്ത്വാം വക്ഷ്യാമി കൌരവ।
ശ്രുത്വാ കുരു മഹാരാജ യദി തേ രോചതേഽനഘ॥ 9-16-8 (60310)
ന യുദ്ധധർമാച്ഛ്രേയാന്വൈ പന്ഥാ രാജേന്ദ്ര വിദ്യതേ।
യം സമാശ്രിത്യ യുധ്യന്തേ ക്ഷത്രിയാഃ ക്ഷത്രിയർഷഭ॥ 9-16-9 (60311)
പുത്രോ ഭ്രാതാ പിതാ ചൈവ സ്വസ്രീയോ മാതുലസ്തഥാ।
സംബന്ധിബാന്ധവാശ്ചൈവ യോദ്വവ്യാഃ ക്ഷത്രജീവിന॥ 9-16-10 (60312)
വധേ ചൈവ പരോ ധർമസ്തഥാഽധർമഃ പലായനേ।
തേ സ്മ ഘോരാം സമാപന്നാ ജീവികാം ജീവിതാർഥിനഃ।
തദത്ര പ്രതിവക്ഷ്യാമി കിഞ്ചിദേവ ഹിതം വചഃ॥ 9-16-11 (60313)
ഹതേ ഭീഷ്മേ ച ദ്രോണേ ച കർണേ ചൈവ മഹാരഥേ।
ജയദ്രഥേ ച നിഹതേ തവ ഭ്രാതൃഷു ചാനഘ।
ലക്ഷ്മണേ തവ പുത്രേ ച കിം ശേഷം പര്യുപാസ്മഹേ॥ 9-16-12 (60314)
യേഷു ഭാരം സമാസജ്യ രാജ്യേ മതിമകുർമഹി।
തേ സന്ത്യജ്യ തനൂര്യാതാഃ ശൂരാ ബ്രഹ്മവിദാം ഗതിം॥ 9-16-13 (60315)
വയം ത്വിഹ വിനാഭൂതാ ഗുണവദ്ഭിർമഹാരഥൈഃ।
കൃപണം വർതയിഷ്യാമഃ പാതയിത്വാ നൃപാൻബഹൂൻ॥ 9-16-14 (60316)
സർവൈരഥ ച ജീവദ്ഭിർബീഭത്സുരപരാജിതഃ।
കൃഷ്ണനേത്രോ മഹാബാഹുർദേവൈരപി ദുരാസദഃ॥ 9-16-15 (60317)
ഇന്ദ്രകാർമുകവജ്രാഭമിന്ദ്രകേതുമിവോച്ഛ്രിതം।
വാനരം കേതുമാസാദ്യ സഞ്ചചാല മഹാചമൂഃ॥ 9-16-16 (60318)
സിംഹനാദേന ഭീമസ്യ പാഞ്ചജന്യസ്വനേന ച।
ഗാണ്ഡീവസ്യ ച നിർഘോഷാത്സംമുഹ്യന്തേ മനാംസി നഃ॥ 9-16-17 (60319)
സ്ഫുരന്തീവ മഹാവിദ്യുൻമുഷ്ണന്തീ നയനപ്രഭാം।
അലാതമിവ ചാവിദ്വം ഗാണ്ഡവീം സമദൃശ്യത॥ 9-16-18 (60320)
ജാംബൂനദവിചിത്രം ച ധൂയമാനം മഹദ്ധനുഃ।
ദൃശ്യതേ ദിക്ഷു സ്രവാസു വിദ്യുദഭ്രഘനേഷ്വിവ॥ 9-16-19 (60321)
ഉഹ്യമാനശ്ച കൃഷ്ണേന വായുനേവ ബലാഹകഃ।
താവകം തദ്ബലം രാജന്നർജുനോഽസ്ത്രവിശാരദഃ।
ഗഹനം ശിശിരാപായേ ദദാഹാഗ്നിരിവോൽബണഃ॥ 9-16-20 (60322)
ഗാഹമാനമനീകാനി മഹേന്ദ്രസദൃശപ്രഭം।
വിക്ഷോഭയന്തം സേനാം വൈ ത്രാസയന്തം ച പാർഥിവാൻ।
ധനഞ്ജയമപശ്യാമ നലിനീമിവ കുഞ്ജരം॥ 9-16-21 (60323)
ത്രാസയന്തം തഥാ യോധാന്ധനുർഘോഷേണ പാംണ്ഡവം।
ഭൂയ ഏനമപശ്യാമ സിംഹം മൃഗഗണാനിവ॥ 9-16-22 (60324)
സർവലോകമഹേഷ്വാസോ വൃഷഭൌ സർവധന്വിനാം।
ആമുക്തകവചൌ കൃഷ്ണൌ ലോകമധ്യേ വിരേജതുഃ॥ 9-16-23 (60325)
അദ്യ സപ്തദശാഹാനി വർതമാനസ്യ ഭാരത।
സംഗ്രാമസ്യാതിഘോരസ്യ യുധ്യതാം ചാഭിതോ യുധി॥ 9-16-24 (60326)
വായുനേവ വിധൂതാനി ഏവ സൈന്യാനി ഗച്ഛതാ।
ശരദംഭോദജാലാനി വിശീര്യന്തേ സമന്തതഃ॥ 9-16-25 (60327)
താം നാവമിവ പര്യസ്താം മജ്ജമാനാം മഹാർണവേ।
തവ സേനാം മഹാരാജ സവ്യസാചീ വ്യകംപയത്॥ 9-16-26 (60328)
ക്വനു തേ സൂതപുത്രോഽഭൂത്ക്വനു ദ്രോണഃ സഹാത്മജഃ।
അഹം ക്വ ച ക്വ ചാത്മാ തേ ഹാർദിക്യശ്ച തഥാ ക്വനു॥ 9-16-27 (60329)
ദുഃശാസനശ്ച തേ ഭ്രാതാ ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതഃ ക്വനു॥ 9-16-28 (60330)
വാണഗോചരസംപ്രാപ്തം യുധ്യമാനം ജയദ്രഥം।
സംബന്ധിനസ്തേ ഭ്രാതൄംശ്ച സാഹയാൻമാതുലാംസ്തഥാ।
സർവാന്വിക്രംയ മിപതോ ലോകമാക്രംയ മൂർധനി॥ 9-16-29 (60331)
ജയദ്രഥോ ഹതോ രാജൻകിന്നു ശേഷമുപാസ്മഹേ।
കോ വേഹ സ പുമാനാസ്തേ യോ വിജേഷ്യതി പാണ്ഡവം॥ 9-16-30 (60332)
തസ്യ ചാസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി വിദിതാനി മഹാത്മനഃ।
ഗാണ്ഡീവസ്യ ച നിർഘോഷോ ധൈര്യാണി ഹരതേ ഹി നഃ॥ 9-16-31 (60333)
നഷ്ടചന്ദ്രാ യഥാ രാത്രിഃ സേനേയം ഹതനായകാ।
നാഗഭഗ്നദ്രുമാ ശുഷ്കാ നദീവ പ്രതിഭാതി മേ॥ 9-16-32 (60334)
ധ്വജിന്യാം ഹതനേത്രായാം യഥേഷ്ടം ശ്വേതവാഹനഃ।
ചരിഷ്യതി മഹാരാജഃ കക്ഷേഷ്വഗ്നിരിവ ജ്വലൻ॥ 9-16-33 (60335)
സാത്യകേശ്ചൈവ യോ വേഗോ ഭീമസേനസ്യ ചോഭയോഃ।
ദാരയേത ഗിരീൻസർവാഞ്ശോഷയേച്ചൈവ സാഗരാൻ॥ 9-16-34 (60336)
ഉവാച വാക്യം യദ്ഭീമഃ സഭാമധ്യേ വിശാംപതേ।
കൃതം തത്സഫലം സർവം ഭൂയശ്ചൈവ കരിഷ്യതി॥ 9-16-35 (60337)
പ്രമുഖസ്ഥേ തദാ കർണേ ബലം പാണ്ഡവരക്ഷിതം।
ദുരാസദം തദാ ഗുപ്തം വ്യൂഢം ഗാണ്ഡീവധന്വനാ॥ 9-16-36 (60338)
യുഷ്മാഭിസ്താനി ചീർണാനി യാന്യസാധൂനി സാധുഷു।
അകാരണകൃതാന്യേവ തേഷാം വഃ ഫലമാഗതം॥ 9-16-37 (60339)
ആത്മനോഽർഥേ ത്വയാ ലോകേ യത്നതഃ സർവ ആഹൃതഃ।
സ തേ സംശയിതസ്താത ആത്മാ ച ഭരതർഷഭ॥ 9-16-38 (60340)
രക്ഷ ദുര്യോധനാത്മാനമാത്മാ സർവസ്യ ഭാജനം।
ഭിന്നേ ഹി ഭാജനേ താത ദിശോ ഗച്ഛതി തദ്ഗതം॥ 9-16-39 (60341)
ഹീയമാനേന വൈ സന്ധിഃ പര്യേഷ്ടവ്യഃ സമേന വാ।
വിഗ്രഹോ വർധമാനേന നീതിരേഷാ ബൃഹസ്പതേഃ॥ 9-16-40 (60342)
തേ വയം പാണ്ഡുപുത്രേഭ്യോ ഹീനാഃ സ്മ ബലശക്തിതഃ।
അത്ര തേ പാണ്ഡവൈഃ സാർധം സന്ധിം മന്യേ ക്ഷമം പ്രഭോ॥ 9-16-41 (60343)
ന ജാനീതേ ഹി യഃ ശ്രേയഃ ശ്രേയസശ്ചാവമന്യതേ।
സ ക്ഷിപ്രം ഭ്രശ്യതേ രാജ്യാന്ന ച ശ്രേയോഽനുവിന്ദതി॥ 9-16-42 (60344)
അണിപത്യ ഹി രാജാനം രാജ്യം യദി ലഭേമഹി।
ശ്രേയഃ സ്യാന്ന തു മൌഢ്യേന രാജൻഗന്തും പരാഭവം॥ 9-16-43 (60345)
വൈചിത്രവീര്യവചനാത്കൃപാശീലോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
വിനിയുഞ്ജീത രാജ്യേ ത്വാം ഗോവിന്ദവചനേന ച॥ 9-16-44 (60346)
`അജാതശത്രുഃ കൌരവ്യോ ഗുരുശുശ്രൂഷണേ രതഃ।
ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ വചനം നാവമംസ്യതി ധാർമികഃ॥ 9-16-45 (60347)
കുർവന്തി ഭ്രാതരശ്ചാസ്യ വചനം നാത്ര സംശയഃ॥ 9-16-46 (60348)
യദ്ബ്രൂയാദ്ധി ഹൃഷീകേശോ രാജാനമപരാജിതം।
അർജുനോ ഭീമസേനശ്ച സർവേ കുര്യുരസംശയം॥ 9-16-47 (60349)
നാതിക്രമിഷ്യതേ കൃഷ്ണോ വചനം പാണ്ഡവസ്യ തു।
ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ മന്യേഽഹം നാപി കൃഷ്ണസ്യ പാണ്ഡവഃ॥ 9-16-48 (60350)
ഏതത്ക്ഷമമഹം മന്യേ തവ പാർഥൈരവിഗ്രഹം।
ന ത്വാം ബ്രവീമി കാർപണ്യാന്ന പ്രാണപരിരക്ഷണാത്॥ 9-16-49 (60351)
പഥ്യം രാജൻബ്രവീമി ത്വാം തത്പരാസുഃ സ്മരിഷ്യസി॥ 9-16-50 (60352)
ഇതി വൃദ്ധോ വിലപ്യൈതത്കൃപഃ ശാരദ്വതോ വചഃ।
ദീർഘമുഷ്ണം ച നിഃശ്വസ്യശുശോച ച മുമോഹ ച॥ ॥ 9-16-51 (60353)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി തൃതീയോഽധ്യായഃ॥ 3 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-12 ശേഷാസ്ത്വാം പര്യുപാസ്മഹേ ഇതി ങ.പാഠഃ॥ 9-16-15 കൃഷ്ണോ നേത്രം നേതാ യസ്യ സ തഥാ॥ 9-16-24 വർതമാനസ്യ സംഗ്രാമസ്യ അഭിതോ വധ്യതാം വധ്യമാനാനാം ച അദ്യ സപ്തദശാഹാനി ജാതാനീത്യന്വയഃ। ജാതാനീതി ശേഷഃ॥ 9-16-47 അർജുനം ഭീമസേനം ച ഇതി ഝ. പാഠഃ। അസംശയം ഗതവൈരമിത്യർഥഃ॥ 9-16-48 വചനം കൌരവസ്യ തു ഇതി ഝ. പാഠഃ॥ 9-16-3 തൃതീയോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 004
॥ ശ്രീഃ ॥
9.4. അധ്യായഃ 004
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനേന കൃപംപ്രതി കാരണകഥനപൂർവകം സന്ധ്യനംഗീകരണം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (60354)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-16-0x (5089)
ഏവമുക്തസ്തതോ രാജാ ഗൌതമേന തപസ്വിനാ।
നിഃശ്വസ്യ ദീർഘമുഷ്ണം ച തൂഷ്ണീമാസീദ്വിശാംപതേ॥ 9-16-1 (60355)
തതോ മുഹൂർതം സ ധ്യാത്വാ തവ പുത്രോ മഹാമനാഃ।
കൃപം ശാരദ്വതം വാക്യമിത്യുവാച പരന്തപഃ॥ 9-16-2 (60356)
യത്കിഞ്ചിത്സുഹൃദാ വാച്യം തത്സർവം ശ്രാവിതോ ഹ്യഹം।
കൃതം ച ഭവതാ സർവം പ്രാണാൻസന്ത്യജ്യ യുധ്യതാ॥ 9-16-3 (60357)
ഗാഹമാനമനീകാനി യുധ്യമാനം മഹാരഥൈഃ।
പാണ്ഡവൈരതിതേജോഭിർലോകസ്ത്വാമനുദൃഷ്ടവാൻ॥ 9-16-4 (60358)
സുഹൃദാ യദിദം വാക്യം ഭവതാ ശ്രാവിതോ ഹ്യഹം।
ന മാം പ്രീണാതി തത്സർവം മുമൂർഷോരിവ ഭേഷജം॥ 9-16-5 (60359)
ഹേതുകാരണസംയുക്തം ഹിതം വചനമുത്തമം।
ഉച്യമാനം മഹാബാഹോ ന മേ വിപ്രാഗ്ര്യ രോചനേ॥ 9-16-6 (60360)
രാജ്യാദ്വിനികൃതോഽസ്മാഭിഃകഥം സോസ്മാസു വിശ്വസേത്॥ 9-16-7 (60361)
അക്ഷദ്യൂതേ ച നൃപതിർജിതോഽസ്മാഭിർമഹാധനഃ।
സ കഥം മമ വാക്യാനി ശ്രദ്ദധ്യാദ്ഭൂയ ഏവ തു॥ 9-16-8 (60362)
തഥാ ദൂത്യേന സംപ്രാപ്തഃ കൃഷ്ണഃ പാർഥഹിതേ രതഃ।
പ്രലബ്ധശ്ച ഹൃഷീകേശസ്തച്ച കർമാവിചാരിതം।
സ ച മേ വചനം ബ്രഹ്മൻകഥമേവാഭിമന്യതേ॥ 9-16-9 (60363)
വിലലാപ ച യത്കൃഷ്ണാ സഭാമധ്യേ സമേയുഷീ।
ന തൻമർഷയതേ കൃഷ്ണോ ന രാജ്യഹരണം തഥാ॥ 9-16-10 (60364)
ഏകപ്രാണാവുഭൌ കൃഷ്ണാവന്യോന്യമഭിസംശ്രിതൌ।
പുരാ യച്ഛ്രുതമേവാസീദദ്യ പശ്യാമി തത്പ്രഭോ॥ 9-16-11 (60365)
സ്വസ്രീയം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ദുഃഖം സ്വപിതി കേശവഃ।
കൃതാഗസോ വ യം തസ്യ ഹിതം മേ സ കഥം ചരേത്॥ 9-16-12 (60366)
അഭിമന്യോർവിനാശേന ന ശർമ ലഭതേഽർജുനഃ।
സ കഥം മദ്ധിതേ യത്നം പ്രകരിഷ്യതി യാചിതഃ॥ 9-16-13 (60367)
മധ്യമഃ പാണ്ഡവസ്തീക്ഷ്ണോ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
പ്രതിജ്ഞാതം ച തേനോഗ്രം ഭജ്യേതാപി ന സന്നമേത്॥ 9-16-14 (60368)
ഉഭൌ തൌ ബദ്ധനിസ്ത്രിംശാവുഭൌ ചാബദ്ധകങ്കടൌ।
കൃതവൈരാവുഭൌ വീരൌ യമാവപി യമോപമൌ॥ 9-16-15 (60369)
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച കൃതവൈരൌ മയാ സഹ।
തൌ കഥം മദ്വിതേ യത്നം കുര്യാതാം ദ്വിജസത്തമ॥ 9-16-16 (60370)
ദുഃശാസനേന യത്കൃഷ്ണാ ഏകവസ്ത്രാ രജസ്വലാ।
പരിക്ലിഷ്ടാ സഭാമധ്യേ സർവലോകസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-16-17 (60371)
തഥാ വിവസനാം ദീനാം സ്മരന്ത്യദ്യാപി പാണ്ഡവാഃ।
ന നിവാരയിതും ശക്യാഃ സംഗ്രാമാത്തേ പരന്തപാഃ॥ 9-16-18 (60372)
യദാ ച ദ്രൌപദീ ക്ലിഷ്ടാ മദ്വിനാശായ ദുഃഖിതാ।
ഉഗ്രം തേപേ തപഃ കൃഷ്ണാ ഭർതൄണാമർഥസിദ്ധയേ।
സ്ഥണ്ഡിലേ നിത്യദാ ശേതേ യാവദ്വൈരസ്യ യാതനം॥ 9-16-19 (60373)
നിക്ഷിപ്യ മാനം ദർപം ച വാസുദേവസഹോദരാ।
കൃഷ്ണായാഃ പ്രേഷ്യവദ്ഭൂത്വാ ശുശ്രൂഷാം കുരുതേ സദാ॥ 9-16-20 (60374)
ഇതി സർവം സമുന്നദ്ധം ന നിർവാതി കഥഞ്ചന।
അഭിമന്യോർവിനാശേന സ സന്ധേയഃ കഥം മയാ॥ 9-16-21 (60375)
കഥം ച രാജാ ഭുക്ത്വേമാം പൃഥിവീം സാഗരാംബരാം।
പാണ്ഡവാനാം പ്രസാദേന ഭോക്ഷ്യേ രാജ്യമഹം കഥം॥ 9-16-22 (60376)
ഉപര്യുപരി രാജ്ഞാം വൈ ജ്വലിത്വാ ഭാസ്കരോ യഥാ।
യുധിഷ്ഠിരം കഥം പഞ്ചാദനുയാസ്യാമി ദാസവത്॥ 9-16-23 (60377)
കഥം ഭുക്ത്വാ സ്വയം ഭോഗാന്ദത്ത്വാ ദായാംശ്ച പുഷ്കലാൻ।
കൃപണം വർതയിഷ്യാമി കൃപണൈഃ സഹ ജീവികാം॥ 9-16-24 (60378)
നാഭ്യസൂയാമി തേ വാക്യമുക്തം സ്നിഗ്ധം ഹിതം ത്വയാ॥
ന തു സന്ധിമഹം മന്യേ പ്രാപ്തകാലം കഥഞ്ചന। 9-16-25 (60379)
സുനീതമനുപശ്യാമി സുയുദ്ധേന പരന്തപ॥ 9-16-26 (60380)
നായം ക്ലീബായിതും കാലഃ സംയോദ്വും കാല ഏവ നഃ॥ 9-16-27 (60381)
ഇഷ്ടം മേ ബഹുഭിർജജ്ഞൈർദത്താ വിപ്രേഷു ദക്ഷിണാഃ।
പ്രാപ്താഃ കാമാഃ ശ്രുതാ വേദാഃ ശത്രൂണാം മൂർധ്നി ച സ്ഥിതം॥ 9-16-28 (60382)
ഭൃത്യാ മേ സുഭൃതാസ്താത ദീനശ്ചാഭ്യുദ്വൃതോ ജനഃ।
നോത്സാഹേഽദ്യ ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ പാണ്ഡവാന്വക്തുമീദൃശം॥ 9-16-29 (60383)
ജിതാനി പരരാഷ്ട്രാണി സ്വരാഷ്ട്രമനുപാലിതം।
ഭുക്താശ്ച വിവിധാ ഭോഗാസ്ത്രിവർഗഃ സേവിതോ മയാ॥ 9-16-30 (60384)
പിതൄണാം ഗതമാനൃണ്യം ക്ഷത്രധർമസ്യ ചോഭയോഃ।
ന ധ്രുവം സുഖമസ്തീഹ കുതോ രാഷ്ട്രം കുതോ യശഃ।
ഇഹ കീർതിർവിചേതവ്യാ സാ ച യുദ്വേന നാന്യഥാ॥ 9-16-31 (60385)
വൃഥാ ച യത്ക്ഷത്രിയസ്യ നിധനം തദ്വിഗർഹിതം।
അധർമഃ സുമഹാനേഷ യച്ഛയ്യാമരണം ഗൃഹേ॥ 9-16-32 (60386)
അരണ്യേ യോ വിമുച്യേത സംഗ്രാമേ വാ തനും നൃപഃ।
ക്രതൂനാഹൃത്യ മഹതോ മഹിമാനം സ ഗച്ഛതി॥ 9-16-33 (60387)
കൃപണം വിലപന്നാർതോ ജരയാഽഭിപരിപ്ലുതഃ।
ംരിയതേ രുദതാം മധ്യേ ജ്ഞാതീനാം ന സ പൂരുഷഃ॥ 9-16-34 (60388)
ത്യക്ത്വാ തു വിവിധാൻഭോഗാൻപ്രാപ്താനാം പരമാം ഗതിം।
അപീദാനീം സുയുദ്ധേന ഗച്ഛേയം യത്സലോകതാം॥ 9-16-35 (60389)
ശൂരാണാമാര്യവൃത്താനാം സങ്ക്രാമേഷ്വനിവർതിനാം।
ധീമതാം സത്യസന്ധാനാം സർവേഷാം ക്രതുയാജിനാം।
ശസ്ത്രാവഭൃഥപൂതാനാം ധ്രുവോ വാസസ്ത്രിവിഷ്ടപേ॥ 9-16-36 (60390)
മുദാ നൂനം പ്രപശ്യന്തി യുദ്വേ ഹ്യപ്സരസാം ഗണാഃ॥ 9-16-37 (60391)
പശ്യന്തി നൂനം പിതരഃ പൂജിതാൻസുരസംസദി।
അപ്സരോഭിഃ പരിവൃതാൻമോദമാനാംസ്ത്രിവിഷ്ടപേ॥ 9-16-38 (60392)
പന്ഥാനമമരൈര്യാന്തം ശൂരൈശ്ചൈവാനിവർതിഭിഃ।
അപി തത്സംഗതം മാർഗം വയമധ്യാരുഹേമഹി॥ 9-16-39 (60393)
പിതാമഹേന വൃദ്വേന തഥാഽചാര്യേണ ധീമതാ।
ജയദ്രഥേന കർണേന തഥാ ദുഃശാസനേന ച॥ 9-16-40 (60394)
ഘടമാനാ മദർഥേഽസ്മിൻഹതാഃ ശൂരാ ജനാധിപാഃ।
ശേരതേ ലോഹിതാക്താംഗാഃ പൃഥിവ്യാം ശരവിക്ഷതാഃ॥ 9-16-41 (60395)
ഉത്തമാസ്ത്രവിദഃ ശൂരാ യഥോക്തക്രതുയാജിനഃ।
ത്യക്ത്വാ പ്രാണാന്യഥാന്യായമിന്ദ്രസദ്മസു ധിഷ്ഠിതഃ॥ 9-16-42 (60396)
തൈഃ സ്വയം രചിതോ മാർഗോ ദുർഗമോ ഹി പുനർഭവേത്।
സംപതദ്ഭിർമഹാവേഗൈരിതോ യാസ്യാമി സദ്ഗതിം॥ 9-16-43 (60397)
യേ മദർഥേ ഹതാഃ ശൂരാസ്തേഷാം കൃതമനുസ്മരൻ।
ഋണം തത്പ്രതിയുഞ്ജാനോ ന രാജ്യേ മന ആദധേ॥ 9-16-44 (60398)
പാതയിത്വാ വയസ്യാംശ്ച ഭ്രാതൃനഥ പിതാമഹാൻ।
ജീവിതം യദി രക്ഷേയം ലോകോ മാം ഗർഹയേദ്വ്രുവം॥ 9-16-45 (60399)
കീദൃശം ച ഭവേദ്രാജ്യം മമ ഹീനസ്യ ബന്ധുഭിഃ।
സഖിഭിശ്ച വിശേഷേണ പ്രണിപത്യ ച പാണ്ഡവം॥ 9-16-46 (60400)
സോഽഹമേതാദൃശം കൃത്വാ ജഗതോഽസ്യ പരാഭവം।
സുയുദ്ധേന ഹതഃ സ്വർഗം പ്രാപ്സാമി ന തദന്യഥാ॥ 9-16-47 (60401)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-16-48x (5090)
ഏം ദുര്യോധനേനോക്തേ സർവേ സംപൂജ്യ തദ്വചഃ।
സാധുസാധ്വിതി രാജാനം ക്ഷത്രിയാഃ സംബഭാഷിരേ॥ 9-16-48 (60402)
പരാജയമശോചന്തഃ കൃതചിത്താശ്ച വിക്രമേ।
സർവേ സുനിശ്ചിതാ യോദ്ധുമുദഗ്രമനസോഽഭവൻ॥ 9-16-49 (60403)
തതോ വാഹാൻസമാശ്വാസ്യ സർവേ യുദ്ധാഭിനന്ദിനഃ।
ഊനേ ദ്വിയോജനേ ഗത്വാ പ്രത്യതിഷ്ഠന്ത കൌരവാഃ॥ 9-16-50 (60404)
ആകാശേ വിദ്രുമേ പുണ്യേ പ്രസ്ഥേ ഹിമവതഃ ശുഭേ।
അരുണാം സരസ്വതീം പ്രാപ്യ പപുഃ സസ്നുശ്ച തേജലം॥ 9-16-51 (60405)
തവ പുത്രകൃതോത്സാഹാഃ പര്യവർതന്ത തേ തതഃ।
പര്യവസ്ഥാപ്യ ചാത്മാനമന്യോന്യേന പുനസ്തദാ।
സർവേ രാജന്ന്യവർതന്ത ക്ഷത്രിയാഃ കാലചോദിതാഃ॥ ॥ 9-16-52 (60406)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി ചതുർഥോഽധ്യായഃ॥ 4 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-11 പുരാ യച്ഛാന്തമേവാസീത് ഇതി ക. പാഠഃ। പുരാ യഃ ശന്തമോ നാസീദദ്യ പശ്യാമി തം കഥം ഇതി ങ.പാഠഃ॥ 9-16-15 ഉരശ്ഛദഃ കങ്കടക ഇത്യമരഃ॥ 9-16-32 വിപ്രവൻമരണം ഗൃഹേ ഇതി ക.പാഠഃ। വിൺമൂത്രമരണം ഗൃഹേ ഇതി ങ. പാഠഃ॥ 9-16-4 ചതുർഥോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 005
॥ ശ്രീഃ ॥
9.5. അധ്യായഃ 005
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനേന കൃപംപ്രതി കാരണകഥനപൂർവകം സന്ധ്യനംഗീകരണം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (60407)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-16-0x (5091)
ഏവമുക്തസ്തതോ രാജാ ഗൌതമേന തപസ്വിനാ।
നിഃശ്വസ്യ ദീർഘമുഷ്ണം ച തൂഷ്ണീമാസീദ്വിശാംപതേ॥ 9-16-1 (60408)
തതോ മുഹൂർതം സ ധ്യാത്വാ തവ പുത്രോ മഹാമനാഃ।
കൃപം ശാരദ്വതം വാക്യമിത്യുവാച പരന്തപഃ॥ 9-16-2 (60409)
യത്കിഞ്ചിത്സുഹൃദാ വാച്യം തത്സർവം ശ്രാവിതോ ഹ്യഹം।
കൃതം ച ഭവതാ സർവം പ്രാണാൻസന്ത്യജ്യ യുധ്യതാ॥ 9-16-3 (60410)
ഗാഹമാനമനീകാനി യുധ്യമാനം മഹാരഥൈഃ।
പാണ്ഡവൈരതിതേജോഭിർലോകസ്ത്വാമനുദൃഷ്ടവാൻ॥ 9-16-4 (60411)
സുഹൃദാ യദിദം വാക്യം ഭവതാ ശ്രാവിതോ ഹ്യഹം।
ന മാം പ്രീണാതി തത്സർവം മുമൂർഷോരിവ ഭേഷജം॥ 9-16-5 (60412)
ഹേതുകാരണസംയുക്തം ഹിതം വചനമുത്തമം।
ഉച്യമാനം മഹാബാഹോ ന മേ വിപ്രാഗ്ര്യ രോചനേ॥ 9-16-6 (60413)
രാജ്യാദ്വിനികൃതോഽസ്മാഭിഃ കഥം സോസ്മാസു വിശ്വസേത്॥ 9-16-7 (60414)
അക്ഷദ്യൂതേ ച നൃപതിർജിതോഽസ്മാഭിർമഹാധനഃ।
സ കഥം മമ വാക്യാനി ശ്രദ്ദധ്യാദ്ഭൂയ ഏവ തു॥ 9-16-8 (60415)
തഥാ ദൂത്യേന സംപ്രാപ്തഃ കൃഷ്ണഃ പാർഥഹിതേ രതഃ।
പ്രലബ്ധശ്ച ഹൃഷീകേശസ്തച്ച കർമാവിചാരിതം।
സ ച മേ വചനം ബ്രഹ്മൻകഥമേവാഭിമന്യതേ॥ 9-16-9 (60416)
വിലലാപ ച യത്കൃഷ്ണാ സഭാമധ്യേ സമേയുഷീ।
ന തൻമർഷയതേ കൃഷ്ണോ ന രാജ്യഹരണം തഥാ॥ 9-16-10 (60417)
ഏകപ്രാണാവുഭൌ കൃഷ്ണാവന്യോന്യമഭിസംശ്രിതൌ।
പുരാ യച്ഛ്രുതമേവാസീദദ്യ പശ്യാമി തത്പ്രഭോ॥ 9-16-11 (60418)
സ്വസ്രീയം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ദുഃഖം സ്വപിതി കേശവഃ।
കൃതാഗസോ വയം തസ്യ ഹിതം മേ സ കഥം ചരേത്॥ 9-16-12 (60419)
അഭിമന്യോർവിനാശേന ന ശർമ ലഭതേഽർജുനഃ।
സ കഥം മദ്ധിതേ യത്നം പ്രകരിഷ്യതി യാചിതഃ॥ 9-16-13 (60420)
മധ്യമഃ പാണ്ഡവസ്തീക്ഷ്ണോ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
പ്രതിജ്ഞാതം ച തേനോഗ്രം ഭജ്യേതാപി ന സന്നമേത്॥ 9-16-14 (60421)
ഉഭൌ തൌ ബദ്ധനിസ്ത്രിംശാവുഭൌ ചാബദ്ധകങ്കടൌ।
കൃതവൈരാവുഭൌ വീരൌ യമാവപി യമോപമൌ॥ 9-16-15 (60422)
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച കൃതവൈരൌ മയാ സഹ।
തൌ കഥം മദ്ധിതേ യത്നം കുര്യാതാം ദ്വിജസത്തമ॥ 9-16-16 (60423)
ദുഃശാസനേന യത്കൃഷ്ണാ ഏകവസ്ത്രാ രജസ്വലാ।
പരിക്ലിഷ്ടാ സഭാമധ്യേ സർവലോകസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-16-17 (60424)
കഥാ വിവസനാം ദീനാം സ്മരന്ത്യദ്യാപി പാണ്ഡവാഃ।
ന നിവാരയിതും ശക്യാഃ സംഗ്രാമത്തേ പരന്തപാഃ॥ 9-16-18 (60425)
യദാ ച ദ്രൌപദീ ക്ലിഷ്ടാ മദ്വിനാശായ ദുഃഖിതാ।
ഉഗ്രം തേപേ തപഃ കൃഷ്ണാ ഭർതൄണാമർഥസിദ്ധയേ।
സ്ഥണ്ഡിലേ നിത്യദാ ശേതേ യാവദ്വൈരസ്യ യാതനം॥ 9-16-19 (60426)
നിക്ഷിപ്യ മാനം ദർപം ച വാസുദേവസഹോദരാ।
കൃഷ്ണായാഃ പ്രേഷ്യവദ്ഭൂത്വാ ശുശ്രൂഷാം കുരുതേ സദാ॥ 9-16-20 (60427)
ഇതി സർവം സമുന്നദ്ധം ന നിർവാതി കഥഞ്ചന।
അഭിമന്യോർവിനാശേന സ സന്ധേയഃ കഥം മയാ॥ 9-16-21 (60428)
കഥം ച രാജാ ഭുക്ത്വേമാം പൃഥിവീം സാഗരാംബരാം।
പാണ്ഡവാനാം പ്രസാദേന ഭോക്ഷ്യേ രാജ്യമഹം കഥം॥ 9-16-22 (60429)
ഉപര്യുപരി രാജ്ഞാം വൈ ജ്വലിത്വാ ഭാസ്കരോ യഥാ।
യുധിഷ്ഠിരം കഥം പഞ്ചാദനുയാസ്യാമി ദാസവത്॥ 9-16-23 (60430)
കഥം ഭുക്ത്വാ സ്വയം ഭോഗാന്ദത്ത്വാ ദായാംശ്ച പുഷ്കലാൻ।
കൃപണം വർതയിഷ്യാമി കൃപണൈഃ സഹ ജീവികാം॥ 9-16-24 (60431)
നാഭ്യസൂയാമി തേ വാക്യമുക്തം സ്നിഗ്ധം ഹിതം ത്വയാ॥ 9-16-25 (60432)
ന തു സന്ധിമഹം മന്യേ പ്രാപ്തകാലം കഥഞ്ചന।
സുനീതമനുപശ്യാമി സുയുദ്ധേന പരന്തപ॥ 9-16-26 (60433)
നായം ക്ലീബായിതും കാലഃ സംയോദ്ധും കാല ഏവ നഃ॥ 9-16-27 (60434)
ഇഷ്ടം മേ ബഹുഭിര്യജ്ഞൈർദത്താ വിപ്രേഷു ദക്ഷിണാഃ।
പ്രാപ്താഃ കാമാഃ ശ്രുതാ വേദാഃ ശത്രൂണാം മൂർധ്നിം ച സ്ഥിതം॥ 9-16-28 (60435)
ഭൃത്യാ മേ സുഭൃതാസ്താത ദീനശ്ചാഭ്യൃദ്ഭൃതോ ജനഃ।
നോത്സഹേഽദ്യ ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ പാണ്ഡവാന്വക്തുമീദൃശം॥ 9-16-29 (60436)
ജിതാനി പരരാഷ്ട്രാണി സ്വരാഷ്ട്രമനുപാലിതം।
ഭുക്താശ്ച വിവിധാ ഭോഗാസ്ത്രിവർഗഃ സേവിതോ മയാ॥ == ॥ 9-16-30 (60437)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-1 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16-ശല്യപർവ - അധ്യായ 006
॥ ശ്രീഃ ॥
9.6. അധ്യായഃ 006
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദുര്യോധനേന ശല്യസ്യ സൈനാപത്യേഽമിഷേചനം॥ 1 ॥ കൃഷ്ണേന യുധിഷ്ഠിരംപ്രതി ശല്യവധവിധാനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-6-0 (60438)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-6-0x (5092)
ഏതച്ഛ്രുത്വാ വചോ രാജ്ഞോ മദ്രരാജഃ പ്രതാപവാൻ।
ദുര്യോധനം തദാ രാജന്വാക്യമേതദുവാച ഹ॥ 9-6-1 (60439)
ദുര്യോധന മഹാബാഹോ ശൃണു വാക്യവിദാം വര।
യാവേതൌ മന്യസേ കൃഷ്ണൌ രഥസ്ഥൌ രഥിനാംവരൌ।
ന മേ തുല്യാവുഭാവേതൌ ബാഹുവീര്യേ കഥഞ്ചന॥ 9-6-2 (60440)
ഉദ്യതാം പൃഥിവീം സർവാം സസുരാസുരമാനവാം।
യോധയേയം രണമുഖേ സങ്ക്രുദ്ധഃ കിമു പാണ്ഡവാൻ॥ 9-6-3 (60441)
വിജേഷ്യാമി രണേ പാർഥാൻസോമകാംശ്ച സമാഗതാൻ।
അഹം സേനാപ്രമേതാ തേ ഭവിഷ്യാമി ന സംശയഃ॥ 9-6-4 (60442)
തം ച വ്യൂഹം വിധാസ്യാമി ന ക (ത) രിഷ്യന്തി യം പരേ।
ഇതി സത്യം ബ്രവീംയേഷ ദുര്യോധന ന സംശയഃ॥ 9-6-5 (60443)
`അദ്യൈവാഹം രണേ സർവാൻപാഞ്ചാലാൻസഹ പാണ്ഡവൈഃ।
നിഹനിഷ്യാമി വാ രാജൻസ്വർഗം യാസ്യാമി വാ ഹതഃ॥ 9-6-6 (60444)
അദ്യ പശ്യന്തു മാം ലോകാ വിചരന്തമഭീതവത്॥ 9-6-7 (60445)
അദ്യ പാണ്ഡുസുതാഃ സർവേ വാസുദേവഃ സസാത്യകിഃ।
പാഞ്ചാലാശ്ചേദയശ്ചൈവ ദ്രൌപദേയാശ്ച സർവശഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച സർവേ ചാപി പ്രഭദ്രകാഃ॥ 9-6-8 (60446)
വിക്രമം മമ പശ്യന്തു ധനുഷശ്ച മഹദ്ബലം।
ലാഘവം ചാസ്ത്രവീര്യം ച ഭുജയോശ്ച ബലം യുധി॥ 9-6-9 (60447)
അദ്യ പശ്യന്തു മേ പാർഥാഃ സിദ്ധാശ്ച സഹ ചാരണൈഃ।
യാദൃശം മേ ബലം ബാഹ്വോഃ സംപദസ്ത്രേഷു യാ ച മേ॥ 9-6-10 (60448)
അദ്യ മേ വിക്രമം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥാഃ।
പ്രതീകാരപരാ ഭൂത്വാ ചേഷ്ടന്തേ വിവിധാഃ ക്രിയാഃ॥ 9-6-11 (60449)
അദ്യ സൈന്യാനി പാണ്ഡൂനാം ദ്രാവയിഷ്യേ സമന്തതഃ॥ 9-6-12 (60450)
ദ്രോണഭീഷ്മാവതി വിമോ സൂതപുത്രം ച സംയുഗേ।
വിചരിഷ്യേ രണമുഖേ പ്രിയാർഥം തവ കൌരവ॥ 9-6-13 (60451)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-6-14x (5093)
ഏവമുക്തസ്തതോ രാജാ മദ്രാധിപതിമഞ്ജസാ।
അഭ്യഷിഞ്ചത സേനായാ മധ്യേ ഭരതസത്തമ।
വിധിനാ ശാസ്ത്രദൃഷ്ടേന ക്ലിഷ്ടരൂപോ വിശാംപതേ॥ 9-6-14 (60452)
അഭിഷിക്തേ തതസ്തസ്മിൻസിംഹനാദോ മഹാനഭൂത്।
തവ സൈന്യേഽഭ്യവാദ്യന്ത വാദിത്രാണി ച ഭാരത॥ 9-6-15 (60453)
ഹൃഷ്ടാശ്ചാസംസ്തഥാ യോധാ മദ്രകാശ്ച മഹാരഥാഃ।
തുഷ്ടുവുശ്ചൈവ രാജാനം ശല്യമാഹവശോഭിനം॥ 9-6-16 (60454)
ജയ രാജംശ്ചിരം ജീവ ജഹി ശത്രൂൻസമാഗതാൻ।
തവ ബാഹുബലം പ്രാപ്യ ധാർതരാഷ്ട്രോ മഹാബലഃ।
നിഖിലാം പൃഥിവീം സർവാം പ്രശാസ്തു നിഹതദ്വിഷം॥ 9-6-17 (60455)
ത്വം ഹി ശക്തോ രണേ ജേതും സസുരാസുരമാനവാൻ।
മർത്യധർമാണ ഇഹ തു കിമു സൃഞ്ജയസോമകാൻ॥ 9-6-18 (60456)
ഏവം സംപൂജ്യമാനസ്തു മദ്രാണാമധിപോ ബലീ।
ഹർഷം പ്രാപ തദാ വീരോ ദുരാപമകൃതാത്മഭിഃ॥ 9-6-19 (60457)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-6-20x (5094)
അഭിഷിക്തേ തഥാ ശല്യേ തവ സൈന്യേഷു മാനദ।
ന കർണവ്യസനം കിഞ്ചിൻമേനിരേ തത്ര ഭാരത॥ 9-6-20 (60458)
ഹൃഷ്ടാഃ സുമനസശ്ചൈവ ബഭൂവുസ്തത്ര സൈനികാഃ।
മേനിരേ നിഹതാൻപാർഥാൻമദ്രരാജവശംഗതാൻ॥ 9-6-21 (60459)
പ്രഹർഷം പ്രാപ്യ സേനാ തു താവകീ ഭരതർഷഭ।
താം രാത്രിം സുഖിതാ സുപ്താ ഹർഷചിത്താ ച സാഭവത്॥ 9-6-22 (60460)
സൈന്യസ്യ തവ തം ശബ്ദം ശ്രുത്വാ രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
വാർഷ്ണേയമബ്രവീദ്വാക്യം സർവക്ഷത്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-6-23 (60461)
മദ്രരാജഃ കൃതഃ ശല്യോ ധാർതരാഷ്ട്രേണ മാഘവ।
സേനാപതിർമഹേഷ്വാസഃ സർവസൈന്യേഷു പൂജിതഃ॥ 9-6-24 (60462)
ഏതജ്ജ്ഞാത്വാ യഥാഭൂതം കുരു മാധവ യത്ക്ഷമം।
ഭവാന്നേതാ ച ഗോപ്താ ച വിധത്സ്വ യദനന്തരം॥ 9-6-25 (60463)
തമബ്രവീൻമഹാരാജ വാസുദേവോ ജനാധിപം।
ആർതായനിമഹം ജാനേ യഥാതത്ത്വേന ഭാരത॥ 9-6-26 (60464)
വീര്യവാംശ്ച മഹാതേജാ മഹാത്മാ ച വിശേഷതഃ।
കൃതീ ച ചിത്രയോധീ ച സംയുക്തോ ലാഘവേന ച॥ 9-6-27 (60465)
യാദൃഗ്ഭീഷ്മസ്തഥാ ദ്രോണോ യാദൃക്കർണശ്ച സംയുഗേ।
താദൃശൃസ്തദ്വിശിഷ്ടോ വാ മദ്രരാജോ മതോ മമ॥ 9-6-28 (60466)
യുധ്യമാനസ്യ തസ്യാഹം ചിന്തയാനശ്ച ഭാരത।
യോദ്ധാരം നാധിഗച്ഛാമി തുല്യരൂപം ജനാധിപ॥ 9-6-29 (60467)
ശിഖൺ·ഡ്യർജുനഭീമാനാം സാത്വതസ്യ ച ഭാരത।
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ ച തഥാ ബലേനാഭ്യധികോ രണേ॥ 9-6-30 (60468)
മദ്രരാജോ മഹാരാജഃ സിംഹദ്വിരദവിക്രമഃ।
വിചരിഷ്യത്യഭീഃ കാലേ കാലഃ ക്രുദ്ധഃ പ്രജാസ്വിവ॥ 9-6-31 (60469)
തസ്യാദ്യ ന പ്രപശ്യാമി പ്രതിയോദ്ധാരമാഹനേ।
ത്വാമൃതേ പുരുഷവ്യാഘ്ര ശാർദൂലസമവിക്രമം॥ 9-6-32 (60470)
സ ത്വമേകോ ഹി ലോകേഽസ്മിന്നാന്യസ്ത്വത്തഃ പുമാൻഭവേത്।
മദ്രരാജം രണേ ക്രുദ്ധം യോ ഹന്യാത്കുരുനന്ദന॥ 9-6-33 (60471)
അഹന്യഹനി യുധ്യന്തം ക്ഷോഭയന്തം ബലം തവ।
തസ്മാജ്ജഹി രണേ ശല്യം മഘവാനിവ ശംബരം॥ 9-6-34 (60472)
സൌതേഃ പശ്ചാദസൌ വീരോ ധാർതരാഷ്ട്രേണ സത്കൃതഃ।
തവൈവ ഹി ജയോ നൂനം ഹതേ മദ്രേശ്വരേ യുധി। 9-6-35 (60473)
തസ്മിൻഹതേ ഹതം സർവം ധാർതരാഷ്ട്രബലം മഹത്॥
ഏതച്ഛ്രുത്വാ മഹാരാജ വചനം മമ സാംപ്രതം। 9-6-36 (60474)
പ്രത്യുദ്യാഹി രണേ പാർഥ മദ്രരാജം മഹാരഥം॥
ജഹി ചൈനം മഹാബാഹോ വാസവോ നമുചിം യഥാ॥ 9-6-37 (60475)
ന ചൈവാത്ര ദയാ കാര്യാ മാതുലോഽയം മമേതി വൈ।
ക്ഷത്രവർമ പുരസ്കൃത്യ ജഹി മദ്രജനേശ്വരം॥ 9-6-38 (60476)
ദ്രോണഭീഷ്മാർണവം തീർത്വാ കർണപാതാലസംഭവം।
മാ നിമജ്ജസ്വ സഗണഃ ശല്യമാസാദ്യ ഗോഷ്പദം। 9-6-39 (60477)
യച്ച തേ തപസോ വീര്യം യച്ച ക്ഷാത്രം ബലം തവ।
തദ്ദർശയ രണേ സർവം ജഹി ചൈനം മഹാരഥം॥ 9-6-40 (60478)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-6-41x (5095)
ഏതാവദുക്ത്വാ വചനം കേശവഃ പരവീരഹാ।
ജഗാമ ശിബിരം സായം പൂജ്യമാനോഽഥ പാണ്ഡവൈഃ॥ 9-6-41 (60479)
കേശവേ തു തദാ യാതേ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
വിസൃജ്യ സർവാൻഭ്രാതൄംശ്ച പാഞ്ചാലാനഥ സോമകാൻ।
സുഷ്വാപ രജനീം താം തു വിശല്യ ഇവ കുഞ്ജരഃ॥ 9-6-42 (60480)
തേ ച സർവേ മഹേഷ്വാസാഃ പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവാസ്തഥാ।
കർണസ്യ നിധനേ ഹൃഷ്ടാഃ സുഷുപുസ്താം നിശാം തദാ॥ 9-6-43 (60481)
ഗതജ്വരം മഹേഷ്വാസം തീർണപാരം മഹാരഥം।
ബഭൂവ പാണ്ഡവേയാനാം സൈന്യം ച മുദിതം നിശി।
സൂതപുത്രസ്യ നിധനാജ്ജയം ലബ്ധ്വാ ച മാരിഷ॥ ॥ 9-6-44 (60482)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ കർണപർവണി ശല്യവധപർവണി ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ॥ 6 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-6-14 ക്ലിഷ്ടരൂപഃ പരാജയനിശ്ചയാത്॥ 9-6-18 മർത്യധർമാണഃ മർത്യധർമണഃ॥ 9-6-6 ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 007
॥ ശ്രീഃ ॥
9.7. അധ്യായഃ 007
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ഉഭയസൈന്യാനാം വ്യൂഹരചനാപൂർവകം ദ്വന്ദ്വീഭൂയ യുദ്ധായ നിർഗമനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-7-0 (60483)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-7-0x (5096)
വ്യതീതായാം രജന്യാം തു രാജാ ദുര്യോധനസ്തദാ।
അബ്രവീത്താവകാൻസർവാൻസന്നഹ്യന്താം മഹാരഥാഃ॥ 9-7-1 (60484)
രാജ്ഞശ്ച മതമാജ്ഞായ സമനഹ്യത സാ ചമൂഃ।
അയോജയന്രഥാംസ്തൂർണം പര്യധാവംസ്തഥാ പരേ॥ 9-7-2 (60485)
അകൽപ്യന്ത ച മാതംഗാഃ സമനഹ്യന്ത പത്തയഃ।
ഹയാനാസ്തരണോപേതാംശ്ചക്രുരന്യേ സഹസ്രശഃ॥ 9-7-3 (60486)
വാദിത്രാണാം ച നിനദഃ പ്രാദുരാസീദ്വിശാംപതേ।
യോധാനാം സൈന്യമുഖ്യാനാമന്യോന്യം പ്രതിഗർജതാം॥ 9-7-4 (60487)
തതോ ബലാനി സർവാണി ഹതശിഷ്ടാനി ഭാരത।
സന്നദ്ധാനി വ്യദൃശ്യന്ത മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം॥ 9-7-5 (60488)
ശല്യം സേനാപതിം കൃത്വാ മദ്രരാജം മഹാരഥാഃ।
പ്രവിഭജ്യ ബലം സർവമനീകേഷു വ്യവസ്ഥിതാഃ॥ 9-7-6 (60489)
തതഃ സർവേ സമാഗംയ പുത്രേണ തവ സൈനികാഃ।
കൃപശ്ച കൃതവർമാ ച ദ്രൌണിഃ ശല്യോഽഥ സൌബലഃ।
അന്യേ ച പാർഥിവാഃ ശേഷാഃ സമയം ചക്രുരാദൃതാഃ॥ 9-7-7 (60490)
`അദ്യാചാര്യസുതോ ദ്രൌണിർനൈകോ യുധ്യേത ശത്രുഭിഃ'।
ന ന ഏകേന യോദ്ധവ്യം കഥഞ്ചിദപി പാണ്ഡവൈഃ॥ 9-7-8 (60491)
യോ ഹ്യേകഃ പാണ്ഡവൈര്യുധ്യേദ്യോ വാ യുധ്യന്തമുത്സൃജേത്।
സ പഞ്ചഭിർഭവേദ്യുക്തഃ പാതകൈശ്ചോപപാതകൈഃ।
അന്യോന്യം പരിരക്ഷദ്ഭിര്യോദ്ധവ്യം സഹിതൈശ്ച നഃ॥ 9-7-9 (60492)
ഏവം തേ സമയം കൃത്വാ സർവേ തത്ര മഹാരഥാഃ।
മദ്രരാജം പുരസ്കൃത്യ തൂർണമഭ്യദ്രവൻപരാൻ॥ 9-7-10 (60493)
തഥൈവ പാണ്ഡവാ രാജന്വ്യൂഹ്യ സൈന്യം മഹാരണേ।
അഭ്യയുഃ കൌരവാന്യുദ്ധേ യോത്സ്യമാനാഃ സമന്തതഃ॥ 9-7-11 (60494)
തതോ ബലം സമഭവത്ക്ഷുബ്ധാർണവസമസ്വനം।
സമുദ്ഭൂതാർണവാകാരമുദീർണരഥകുഞ്ജരം॥ 9-7-12 (60495)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-7-13x (5097)
ദ്രോണസ്യ ചൈവ ഭീഷ്മസ്യ രാധേയസ്യ ച മേ ശ്രുതം।
പാതനം ശംസ മേ ഭൂയഃ ശല്യസ്യാഥ സുതസ്യ മേ॥ 9-7-13 (60496)
കഥം രണേ ഹതഃ ശല്യോ ധർമരാജേന സഞ്ജയ।
ഭീമേന ച മഹാബാഹുഃ പുത്രോ ദുര്യോധനോ മമ॥ 9-7-14 (60497)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-7-15x (5098)
ക്ഷയം മനുഷ്യദേഹാനാം തഥാ നാഗാശ്വസങ്ക്ഷയം।
ശൃണു രാജൻസ്ഥിരോ ഭൂത്വാ സംഗ്രാമം ശംസതോ മമ॥ 9-7-15 (60498)
ആശാ ബലവതീ രാജൻപുത്രാണാം തേഽഭവത്തദാ॥ 9-7-16 (60499)
ഹതേ ദ്രോണേ ച ഭീഷ്മേ ച സൂതപുത്രേ ച പാതിതേ।
ശല്യഃ പാർഥാന്രണേ സർവാന്നിഹനിഷ്യതി മാരിഷ॥ 9-7-17 (60500)
താമാശാം ഹൃദയേ കൃത്വാ സമാശ്വസ്യ ച ഭാരത।
മദ്രരാജം ച സമരേ സമാശ്രിത്യ മഹാരഥം।
നാഥവന്തം തദാഽഽത്മാനമമന്യത സുതസ്തവ॥ 9-7-18 (60501)
യദാ കർണേ ഹതേ പാർഥാഃ സിംഹനാദം പ്രചക്രിരേ।
തദാ രാജന്ധാർതരാഷ്ട്രാൻപ്രവിവേശ മഹദ്ഭയം॥ 9-7-19 (60502)
താൻസമാശ്വാസ്യ തു തദാ മദ്രരാജഃ പ്രതാപവാൻ।
വ്യൂഹ്യ വ്യൂഹം മഹാരാജ സർവതോഭദ്രമൃദ്ധിമത്॥ 9-7-20 (60503)
പ്രത്യുദ്യയൌ രണേ പാർഥാൻമദ്രരാജഃ പ്രതാപവാൻ।
വിധൂന്വൻകാർമുകം ചിത്രം ഭാരഘ്നം വേഗവത്തരം।
രഥപ്രവരമാസ്ഥായ സൈന്ധവാശ്വം മഹാരഥഃ॥ 9-7-21 (60504)
തസ്യ സൂതോ മഹാരാജ രഥസ്ഥോഽശോഭയദ്രഥം।
സ തേന സംവൃതോ വീരോ രഥേനാമിത്രകർശനഃ।
തസ്ഥൌ ശൂരോ മഹാരാജ പുത്രാണാം തേ ഭയപ്രണുത്॥ 9-7-22 (60505)
പ്രയാണേ മദ്രരാജോഽഭൂൻമുഖം വ്യൂഹസ്യ ദംശിതഃ।
മദ്രകൈഃ സഹിതോ വീരൈഃ കർണപുത്രൈശ്ച ദുർജയൈഃ॥ 9-7-23 (60506)
സവ്യേഽഭൂത്കൃതവർമാ ച ത്രിഗർതൈഃ പരിവാരിതഃ।
ഗൌതമോ ദക്ഷിണേ പാർശ്വേ ശകൈശ്ച യവനൈഃ സഹ॥ 9-7-24 (60507)
അശ്വത്ഥാമാ പൃഷ്ഠതോഽഭൂത്കാംഭോജൈഃ പരിവാരിതഃ।
ദുര്യോധനോഽഭവൻമധ്യേ രക്ഷിതഃ കുരുപുംഗവൈഃ॥ 9-7-25 (60508)
ഹയാനീകേന മഹതാ സൌബലശ്ചാപി സംവൃതഃ।
പ്രയയൌ സർവസൈന്യേന കൈതവ്യശ്ച മഹാരഥഃ॥ 9-7-26 (60509)
പാണ്ഡവാശ്ച മഹേഷ്വാസാ വ്യൂഹ്യ സൈന്യമരിന്ദമാഃ।
ത്രിധാഭൂതാ മഹാരാജ തവ സൈന്യമുപാദ്രവൻ॥ 9-7-27 (60510)
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച സാത്യകിസ്ച മഹാരഥഃ।
ശല്യസ്യ വാഹിനീം ഹന്തുമഭിദുദ്രുവുരാഹവേ॥ 9-7-28 (60511)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ സ്വേനാനീകേന സംവൃതഃ।
ശല്യമേവാഭിദുദ്രാവ ജിഘാംസുർഭരതർഷഭഃ॥ 9-7-29 (60512)
ഹാർദിക്യം ച മഹേഷ്വാസമർജുനഃ ശത്രുപൂഗഹാ।
സംശപ്തകഗണാംശ്ചൈവ വേഗിതോഽഭിവിദുദ്രുവേ॥ 9-7-30 (60513)
ഗൌതമം ഭീമസേനോ വൈ സോമകാശ്ച മഹാരഥാഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത രാജേനദ്ര ജിഘാംസന്തഃ പരാന്യുധി॥ 9-7-31 (60514)
മാദ്രീപുത്രൌ തു ശകുനിമുലൂകം ച മഹാരഥം।
സസൈന്യൌ സഹസൈന്യൌ താവുപതസ്ഥതുരാഹവേ॥ 9-7-32 (60515)
തഥൈവായുതശോ യോധാസ്താവകാഃ പാണ്ഡവാന്രണേ।
അഭ്യവർതന്ത സങ്ക്രുദ്ധാ വിവിധായുധപാണയഃ॥ 9-7-33 (60516)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-7-34x (5099)
ഹതേ ഭീഷ്മേ ഹമേഷ്വാസേ ദ്രോണേ കർണേ ജയദ്രഥേ।
കുരുഷ്വൽപാവശിഷ്ടേഷു പാണ്ഡവേഷു ച സംയുഗേ॥ 9-7-34 (60517)
സംരബ്ധേഷു ച പാർഥേഷു പരാക്രാന്തേഷു സഞ്ജയ।
മാമകാനാം പരേഷാം ച കിം ശിഷ്ടമഭവദ്ബലം॥ 9-7-35 (60518)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-7-36x (5100)
യഥാ വയം പരേ രാജന്യുദ്ധായ സമുപസ്ഥിതാഃ।
യാവച്ചാസീദ്ബലം ശിഷ്ടം സംഗ്രാമേ തന്നിബോധ മേ॥ 9-7-36 (60519)
ഏകാദശ സഹസ്രാണി രഥാനാം ഭരതർഷഭ।
ദശ ദന്തിസഹസ്രാണി സപ്ത ചൈവ ശതാനി ച॥ 9-7-37 (60520)
പൂർണേ ശതസഹസ്രേ ദ്വേ ഹയാനാം തത്ര ഭാരത।
പത്തികോട്യസ്തഥാ തിസ്രോ ബലമേതത്തവാഭവത്॥ 9-7-38 (60521)
രഥാനാം ഷട്സഹസ്രാണി ഷട്സഹസ്രാശ്ച കുഞ്ജരാഃ।
ദശ ചാശ്വസഹസ്രാണി പത്തികോടീ ച ഭാരത॥ 9-7-39 (60522)
ഏതദ്ബലം പാണ്ഡവാനാമഭവച്ഛേഷമാഹവേ।
ഏത ഏവ സമാജഗ്മുര്യുദ്വായ ഭരതർഷഭ॥ 9-7-40 (60523)
ഏവം വിഭജ്യ രാജേന്ദ്ര മദ്രരാജമതേ സ്ഥിതാഃ।
പാണ്ഡവാൻപ്രത്യുദീയാമ ജയഗൃദ്ധാഃ പ്രമന്യവഃ॥ 9-7-41 (60524)
തഥൈവ പാൺ·ഡവാഃ ശൂരാഃ സമരേ ജിതകാശിനഃ।
ഉപയാതാ നരവ്യാഘ്രാഃ പാഞ്ചാലാശ്ച യശസ്വിനഃ॥ 9-7-42 (60525)
ഏവമേതേ ബലൌഘേന പരസ്പരവധൈഷിണഃ।
ഉപയാതാ നരവ്യാഘ്രാഃ പൂർവാം സന്ധ്യാം പ്രതി പ്രഭോ॥ 9-7-43 (60526)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം ഘോരരൂപം ഭയാനകം।
താവകാനാം പരേഷാം ച നിഘ്നതാമിതരേതരം॥ ॥ 9-7-44 (60527)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി സപ്തമോഽധ്യായഃ॥ 7 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-7-39 പത്തികോടീ ഇതി ദ്വിവചനം॥ 9-7-7 സപ്തമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 008
॥ ശ്രീഃ ॥
9.8. അധ്യായഃ 008
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധാരഭ്യഃ॥ 1 ॥ സങ്കുലയുദ്ധം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-8-0 (60528)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-8-0x (5101)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം കുരൂണാം ഭയവർധനം।
സൃഞ്ജയൈഃ സഹ രാജേന്ദ്ര ഘോരം ദേവാസുരോപമം॥ 9-8-1 (60529)
നരാ രഥാ ഗജൌഘാശ്ച വാജിനശ്ച സഹസ്രശഃ।
വാജിനശ്ച പരാക്രാന്താഃ സമാജഗ്മുഃ പരസ്പരം॥ 9-8-2 (60530)
ഗജാനാം ഭീമരൂപാണാം ദ്രവതാം നിഃസ്വനോ മഹാൻ।
അശ്രൂയത യഥാ കാലേ ജലദാനാം നഭസ്തലേ॥ 9-8-3 (60531)
നാഗൈരഭ്യാഹതാഃ കേചിത്സരഥാ രഥിനോഽപതൻ।
വ്യദ്രവന്ത രണേ ഭീതാ ദ്രാവ്യമാണാ മദോത്കടൈഃ॥ 9-8-4 (60532)
ഹയൌഘാൻപാദരക്ഷാംശ്ച രഥിനസ്തത്ര ശിക്ഷിതാഃ।
ശരൈഃ സംപ്രേഷയാമാസുഃ പരലോകായ ഭാരത॥ 9-8-5 (60533)
സാദിനഃ ശിക്ഷിതാ രാജൻപരിവാര്യ മഹാരഥാൻ।
വിചരന്തോ രണേഽഭ്യഘ്നൻപ്രാസശക്ത്യൃഷ്ടിഭിസ്തഥാ॥ 9-8-6 (60534)
ധന്വിനഃ പുരുഷാഃ കേചിത്പരിവാര്യ മഹാരഥാൻ।
ഏകം ബഹവ ആസാദ്യ പ്രൈഷയന്യമസാദനം॥ 9-8-7 (60535)
നാഗാന്രഥവരാംശ്ചാന്യേ പരിവാര്യ മഹാരഥാഃ।
സോത്തരാ യുധി നിർജഘ്നുർദ്രവമാണം മഹാരഥം॥ 9-8-8 (60536)
തഥാ ച രഥിനം ക്രുദ്ധം വികിരന്തം ശരാൻബഹൂൻ।
നാഗാ ജഘ്നുർമഹാരാജ പരിവാര്യ സമന്തതഃ॥ 9-8-9 (60537)
നാഗാ നാഗമഭിദ്രുത്യ രഥീ ച രഥിനം രണേ।
ശക്തിതോമരനാരാചൈർനിജഘ്നുസ്തത്ര ഭാരത॥ 9-8-10 (60538)
പാദാതാനവമൃദ്ഗന്തോ രഥവാരണവാജിനഃ।
രണമധ്യേ വ്യദൃശ്യന്ത കുർവന്തോ മഹദാകുലം॥ 9-8-11 (60539)
ഹയാശ്ച പര്യധാവന്ത ചാമരൈരുപശോഭിതാഃ।
ഹംസാ ഹിമവതഃ പ്രസ്ഥേ പിബന്ത ഇവ മേദിനീം॥ 9-8-12 (60540)
തേഷാം തു വാജിനാം ഭൂമിഃ ഖുരൈശ്ചിത്രാ വിശാംപതേ।
അശോഭത യഥാ നാരീ കരജൈഃ ക്ഷതവിക്ഷതാ॥ 9-8-13 (60541)
വാജിനാം ഖുരശബ്ദേന രഥനേമിസ്വനേന ച।
പത്തീനാം ചാപി ശബ്ദേന നാഗാനാം ബൃംഹിതേന ച॥ 9-8-14 (60542)
വാദിത്രാണാം ച ഘോഷേണ ശംഖാനാം നിനദേന ച।
അഭവന്നാദിതാ ഭൂമിർനിർഘാതൈരിവ ഭാരത॥ 9-8-15 (60543)
ധനുഷാം കൂജമാനാനാം ശസ്ത്രൌഘാനാം ച പാത്യതാം।
കവചാനാം പ്രഭാഭിശ്ച ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന॥ 9-8-16 (60544)
ബഹവോ ബാഹവശ്ഛിന്നാ നാഗരാജകരോപമാഃ।
ഉദ്വേഷ്ടന്തേ വിചേഷ്ടന്തേ വേഗം കുർവന്തി ദാരുണം॥ 9-8-17 (60545)
ശിരസാം ച മഹാരാജ പതതാം ധരണീതലേ।
ച്യുതാനാമിവ താലേഭ്യഃ ഫലാനാം ശ്രൂയതേ സ്വനഃ॥ 9-8-18 (60546)
ശിരോഭിഃ പതിതൈർഭാതി രുധിരാർദ്രൈർവസുന്ധരാ।
തപനീയനിഭൈഃ കാലേ നലിനൈരിവ ഭാരത॥ 9-8-19 (60547)
ഉദ്വൃത്തനയനൈസ്തൈസ്തു ഗതസത്വൈഃ സുവിക്ഷതൈഃ।
വ്യഭ്രാജത മഹീ രാജൻപുണ്ഡരീകൈരിവാവൃതാ॥ 9-8-20 (60548)
ബാഹുഭിശ്ചന്ദനാദിഗ്ധൈഃ സകേയൂരൈർമഹാരധനൈഃ।
പതിതൈർഭാതി രാജേന്ദ്ര മഹാശക്രധ്വജൈരിവ॥ 9-8-21 (60549)
ഊരുഭിശ്ച നരേന്ദ്രാണാം വിനികൃത്തൈർമഹാഹവേ।
ഹസ്തിഹസ്തോപമൈർജജ്ഞേ സംവൃതം തദ്രണാങ്കണം॥ 9-8-22 (60550)
കബന്ധംശതസങ്കീർണം ഛത്രചാമരസങ്കുലം।
സേനാവനം തച്ഛുശുഭേ വനം പുഷ്പാചിതം യഥാ॥ 9-8-23 (60551)
തത്ര യോധാ മഹാരാജ വിചരന്തോ ഹ്യഭീതവത്।
ദൃശ്യന്തേ രുധിരാക്താംഗാഃ പുഷ്പിതാ ഇവ കിംശുകാഃ॥ 9-8-24 (60552)
മാതംഗാശ്ചാപ്യദൃശ്യന്ത ശരതോമരപീഡിതാഃ।
പതന്തസ്തത്ര തവൈവ ഛിന്നാഭ്രാസദൃശാ രണേ॥ 9-8-25 (60553)
ഗജാനീകം മഹാരാജ വധ്യമാനം മഹാത്മഭിഃ।
വ്യദീര്യത ദിശഃ സർവാ വാതനുന്നാ ധനാ ഇവ॥ 9-8-26 (60554)
തേ ഗജാ ധനസങ്കാശാഃ പേതുരുർവ്യാം സമന്തതഃ।
വജ്രനുന്നാ ഇവ ബഭുഃ പർവതാ യുഗസങ്ക്ഷയേ॥ 9-8-27 (60555)
ഹയാനാം സാദിഭിഃ സാർധം പതിതാനാം മഹീതലേ।
രാശയഃ സ്മ പ്രദൃശ്യന്തേ ഗിരിമാത്രാംസ്തതസ്തതഃ॥ 9-8-28 (60556)
സഞ്ജജ്ഞേ രണഭൂമൌ തു പരലോകവഹാ നദീ।
ശോണിതോദാ രഥാവർതാ ധ്വജവൃക്ഷാസ്ഥിശർകരാ॥ 9-8-29 (60557)
ഭുജനക്രാ ധനുഃസ്രോതാ ഹസ്തിശൈലാ ഹയോപലാ।
മേദോമജ്ജാകർദമിനീ ഛത്രഹംസാ ഗദോഡുപാ॥ 9-8-30 (60558)
കവചോഷ്ണീഷസഞ്ഛന്നാ പതാകാരുചിരദ്രുമാ।
ചക്രചക്രാവലീജുഷ്ടാ ത്രിവേണൂരഗസംവൃതാ॥ 9-8-31 (60559)
ശൂരാണാം ഹർഷജനനീ ഭീരൂണാം ഭയവർധനീ।
പ്രാവർതത നദീ രൌദ്രാ കുരുസൃഞ്ജയസംഗമേ॥ 9-8-32 (60560)
താം നദീം പരലോകായ വഹന്തീമതിഭൈരവാം।
തേരുർവാഹനനൌഭിസ്തേ ശൂരാഃ പരിഘബാഹവഃ॥ 9-8-33 (60561)
വർതമാനേ തദാ യുദ്ധേ നിർമര്യാദേ വിശാംപതേ।
ചതുരംഗക്ഷയേ ഘോരേ യുദ്ധേ ദേവാസുരോപമേ॥ 9-8-34 (60562)
വ്യാക്രോശൻബാന്ധവാനന്യേ തത്ര തത്ര പരന്തപ।
ക്രോശദ്ഭിർദയിതൈരന്യേ ഭയാർതാ ന നിവർതിരേ॥ 9-8-35 (60563)
നിർമര്യാദേ തഥാ യുദ്ധേ വർതമാനേ ഭയാനകേ।
അർജുനോ ഭീമസേനശ്ച മോഹയാഞ്ചക്രതുഃ പരാൻ॥ 9-8-36 (60564)
സാ വധ്യമാനാ മഹതീ സേനാ തവ നരാധിപ।
അമുഹ്യത്തത്ര തത്രൈവ യോഷിൻമദവശാദിവ॥ 9-8-37 (60565)
മോഹയിത്വാ ച താം സേനാം ഭീമസേനധനഞ്ജയൌ।
ദധ്മതുർവാരിജൌ തത്ര സിംഹനാദാംശ്ച ചക്രതുഃ॥ 9-8-38 (60566)
ശ്രുത്വൈവ തു മഹാശബ്ദം ധൃഷ്ടദ്യുംനശിഖണ്ഡിനൌ।
ധർമരാജം പുരസ്കൃത്യ മദ്രരാജമഭിദ്രുതൌ॥ 9-8-39 (60567)
തത്രാശ്ചര്യമപശ്യാമ ഘോരരൂപം മഹദ്ഭയം।
ശല്യേന സംഗതാഃ ശൂരാ യദയുധ്യന്ത ഭാഗശഃ॥ 9-8-40 (60568)
മാദ്രീപുത്രൌ തു രഭസൌ കൃതാസ്ത്രൌ യുദ്ധദുർമദൌ।
അഭ്യയാതാം ത്വരായുക്തൌ ജിഗീഷന്തൌ ബലം തവ॥ 9-8-41 (60569)
തതോഽഭ്യാവർതത ബലം താവകം ഭരതർഷഭ।
ശരൈഃ പ്രണുന്നം ബഹുധാ പാണ്ഡവൈർജിതകാശിഭിഃ॥ 9-8-42 (60570)
വധ്യമാനാ ചമൂഃ സാ തു പുത്രാണാം പ്രേക്ഷതാം തവ।
ഭേജേ ദശ ദിശോ രാജൻപ്രണുന്നാ ശരവൃഷ്ടിഭിഃ॥ 9-8-43 (60571)
ഹാഹാകാരോ മഹാഞ്ജജ്ഞേ യോധാനാം തത്ര ഭാരത।
തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാപ്യാസീദ്ദ്രാവിതാനാം മഹാത്മനാം॥ 9-8-44 (60572)
ക്ഷത്രിയാണാം തഥാഽന്യോന്യം സംയുഗേ ജയമിച്ഛതാം।
പ്രാദ്രവന്നേവ സംഭഗ്നാഃ പാണ്ഡവൈസ്തവ സൈനികാഃ॥ 9-8-45 (60573)
ത്യക്ത്വാ യുദ്ധേ പ്രിയാൻപുത്രാൻഭ്രാതൄനഥ പിതാമഹാൻ।
മാതുലാൻഭാഗിനേയാംശ്ച വയസ്യാനപി ഭാരത॥ 9-8-46 (60574)
ഹയാന്ദ്വിപാംസ്ത്വരയന്തോ യോധാ ജഗ്മുഃ സമന്തതഃ।
ആത്മത്രാണകൃതോത്സാഹാസ്താവകാ ഭരതർഷഭ॥ ॥ 9-8-47 (60575)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടമോഽധ്യായഃ॥ 8 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-8-35 ന നിവർതിരേ ന നിവർതിതാഃ॥ 9-8-8 അഷ്ടമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 009
॥ ശ്രീഃ ॥
9.9. അധ്യായഃ 009
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
നകുകേന കർണപുത്രാണാം ത്രയാണാം മാരണം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-9-0 (60576)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-9-0x (5102)
തത്പ്രഭഗ്നം ബലം ദൃഷ്ട്വാ മദ്രരാജഃ പ്രതാപവാൻ।
ഉവാച സാരഥിം തൂർണം ചോദയാശ്വാൻമഹാജവാൻ॥ 9-9-1 (60577)
ഏഷ തിഷ്ഠതി വൈ രാജാ പാണ്ഡുപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ഛത്രേണ ധ്രിയമാണേന പാണ്ഡുരേണ വിരാജതാ॥ 9-9-2 (60578)
അത്ര മാം പ്രാപയ ക്ഷിപ്രം പശ്യ മേ സാരഥേ ബലം।
ന സമർഥാ ഹി മേ പാർഥാഃ സ്ഥാതുമദ്യ പുരോ യുധി॥ 9-9-3 (60579)
ഏവമുക്തസ്തതഃ പ്രായാൻമദ്രരാജസ്യ സാരഥിഃ।
യത്രാ രാജാ സത്യസന്ധോ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-9-4 (60580)
ആപതന്തം ച സഹസാ പാണ്ഡവാനാം മഹദ്ബലം।
ദധാരൈകോ രണേ ശല്യോ വേലോദ്വൃത്തമിവാർണവം॥ 9-9-5 (60581)
പാണ്ഡവാനാം ബലൌഘസ്തു ശല്യമാസാദ്യ മാരിഷ।
വ്യതിഷ്ഠത തദാ യുദ്വേ സിന്ധോർവേഗ ഇവാചലം॥ 9-9-6 (60582)
മദ്രരാജം തു സമരേ ദൃഷ്ട്വാ യുദ്ധായ ധിഷ്ഠിതം।
കുരവഃ സന്ന്യവർതന്ത മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം॥ 9-9-7 (60583)
തേഷു രാജന്നിവൃത്തേഷു വ്യൂഢാനീകേഷു സർവശഃ।
പ്രാവർതത മഹാരൌദ്രഃ സംഗ്രാമഃ ശോണിതോദകഃ॥ 9-9-8 (60584)
സമാർച്ഛച്ചിത്രസേനം തു നകുലോ യുദ്ധദുർമദഃ।
തൌ പരസ്പരമാസാദ്യ ചിത്രകാർമുകധാരിണൌ॥ 9-9-9 (60585)
മേഘാവിവ യഥോദ്വൃത്തൌ ദക്ഷിണോത്തരവർഷിണൌ।
ശരതോയൈഃ സിഷിചതുസ്തൌ പരസ്പരമാഹവേ॥ 9-9-10 (60586)
നാന്തരം തത്ര പശ്യാമഃ പാണ്ഡവസ്യേതരസ്യ ച।
ഉഭൌ കൃതാസ്ത്രൌ ബലിനൌ രഥചര്യാവിശാരദൌ।
പരസ്പരവധേ യത്തൌ ഛിദ്രാന്വേഷണതത്പരൌ॥ 9-9-11 (60587)
ചിത്രസേനസ്തു ഭല്ലേന പീതേന നിശിതേന ച।
നകുലസ്യ മഹാരാജ മുഷ്ടിദേശേഽച്ഛിനദ്ധനുഃ॥ 9-9-12 (60588)
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
ത്രിഭിഃ ശരൈരസംഭ്രാന്തോ ലലാടേ വൈ സമാർപയത്॥ 9-9-13 (60589)
ഹയാംശ്ചാസ്യ ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ പ്രേഷയാമാസ മൃത്യവേ।
തഥാ ധ്വജം സാരഥിം ച ത്രിഭിസ്ത്രിഭിരപാതയത്॥ 9-9-14 (60590)
സ ശത്രുഭുജനിർമുക്തൈർലലാടസ്ഥൈസ്ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
നകുലഃ ശുശുഭേ രാജംസ്ത്രിശൃംഗ ഇവ പർവതഃ॥ 9-9-15 (60591)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ വിരഥഃ ഖംഗമാദായ ചർമ ച।
രഥാദവാതരദ്വീരഃ ശൈലാഗ്രാദിവ കേസരീ॥ 9-9-16 (60592)
പദ്മാമാപതതസ്തസ്യ ശസ്വൃഷ്ടിം സമാസൃജത്।
നകുലോഽപ്യഗ്രസത്താം വൈ ചർമണാ ലഘുവിക്രമഃ॥ 9-9-17 (60593)
ചിത്രസേനരഥം പ്രാപ്യ ചിത്രയോധീ ജിതശ്രമഃ।
ആരുരോഹ മഹാബാഹുഃ സർവസൈന്യസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-9-18 (60594)
സകുണ്ഡലം സമുകുടം സുനസം സ്വായതേക്ഷണം।
ചിത്രസേനശിരഃ കായാദപാഹരത പാണ്ഡവഃ॥ 9-9-19 (60595)
സ പപാത രഥാത്തസ്മാദ്ദിവാകരസമദ്യുതിഃ॥ 9-9-20 (60596)
ചിത്രസേനശിരസ്തത്തു ദൃഷ്ട്വാ തത്ര മഹാരഥാഃ।
സാധുവാദസ്വനാംശ്ചക്രുഃ സിംഹനാദാംശ്ച പുഷ്കലാൻ॥ 9-9-21 (60597)
വിശസ്തം ഭ്രാതരം ദൃഷ്ട്വാ കർണപുത്രൌ മഹാരഥൌ।
സുശർമാ സത്യസേനശ്ച മുഞ്ചന്തൌ വിവിധാഞ്ശരാൻ॥ 9-9-22 (60598)
തതോഽഭ്യധാവതാം തൂർണം പാണ്ഡവം രഥിനാം വരം।
ജിഘാംസന്തൌ യഥാ നാഗം വ്യാഘ്രൌ രാജൻമഹാവനേ॥ 9-9-23 (60599)
താവഭ്യേത്യ മഹാബാഹൂ ദ്വാവപ്യതിമഹാരഥൌ।
ശരൌഷാൻസംയഗസ്യന്തൌ ജീമൂതൌ സലിലം യഥാ॥ 9-9-24 (60600)
സ ശരൈഃ സർവതോ വിദ്ധഃ പ്രഹൃഷ്ട ഇവ പാണ്ഡവഃ।
അന്യത്കാർമുകമാദായ രഥമാരുഹ്യ വേഗവാൻ।
അതിഷ്ഠത രണേ വീരഃ ക്രുദ്ധരൂപ ഇവാന്തകഃ॥ 9-9-25 (60601)
തസ്യ തൌ ഭ്രാതരൌ രാജഞ്ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
രഥം വിശകലീകർതും സമാരബ്ധൌ വിശാംപതേ॥ 9-9-26 (60602)
തതഃ പ്രഹസ്യ നകുലശ്ചതുർഭിശ്ചതുരോ രണേ।
ജഘാന നിശിതൈർബാണൈഃ സത്യസേനസ്യ വാജിനഃ॥ 9-9-27 (60603)
തതഃ സന്ധായ നാരചം രുക്മപുംഖം ശിലാശിതം।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ രാജേന്ദ്ര സത്യസേനസ്യ പാണ്ഡവഃ॥ 9-9-28 (60604)
അഥാന്യം രഥമാസ്ഥായ ധനുരാദായ ചാപരം।
സത്യസേനഃ സുശർമാ ച പാണ്ഡവം പര്യധാവതാം॥ 9-9-29 (60605)
അവിധ്യത്താവസംഭ്രാന്തൌ മാദ്രീപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ।
ദ്വാഭ്യാം ദ്വാഭ്യാം മഹാരാജ ശരാഭ്യാം രണമൂർധനി॥ 9-9-30 (60606)
സുശർമാ തു തതഃ ക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡവസ്യ മഹദ്ധനുഃ।
ചിച്ഛേദ പ്രഹസന്യുദ്ധേ ക്ഷുരപ്രേണ മഹാരഥഃ॥ 9-9-31 (60607)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ നകുലഃ ക്രോധമൂച്ഛിതഃ।
സുശർമാണം പഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ ധ്വജമേകേന ചിച്ഛിദേ॥ 9-9-32 (60608)
സത്യസേനസ്യ സ ധനുർഹസ്താവപം ച മാരിഷ।
ചിച്ഛേദ തരസാ യുദ്ധേ തത ഉച്ചുക്രുശുർജനാഃ॥ 9-9-33 (60609)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ വേഗഘ്നം ഭാരസാധനം।
ശരൈഃ സഞ്ഛാദയാമാസ സമന്താത്പാണ്ഡുനന്ദനം॥ 9-9-34 (60610)
സന്നിവാര്യ തു താൻബാണാന്നകുലഃ പരവീരഹാ।
സത്യസേനസുശർമാണൌ ദ്വാഭ്യാം ദ്വാഭ്യാമവിധ്യത॥ 9-9-35 (60611)
താവേനം പ്രത്യവിധ്യേതാം പൃഥക്പൃഥഗജിഹ്മഗൈഃ।
സാരഥിം ചാസ്യ രാജേന്ദ്ര ശിതൈർവിവ്യധതുഃ ശരൈഃ॥ 9-9-36 (60612)
സത്യസേനോ രഥേഷാം തു നകുലസ്യ ധനുസ്തഥാ।
പൃഥക് ശരാഭ്യാം ചിച്ഛേദ കൃതഹസ്തഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-9-37 (60613)
സ രഥേഽതിരഥസ്തിഷ്ഠന്രഥശക്തിം പരാമൃശത്॥
സ്വർണദണ്ഡാമകുണ്ഠാഗ്രാം തൈലധൌതാം സുനിർമലാം। 9-9-38 (60614)
ലേലിഹാനാമിവ വിമോ നാഗകന്യാം മഹാവിഷാം॥ 9-9-39 (60615)
സമുദ്യംയ ച ചിക്ഷേപ സത്യസേനസ്യ സംയുഗേ॥ 9-9-40 (60616)
സാ തസ്യ ഹൃദയം ഗത്യാ വിഭേദ ശതധാ നൃപ।
സ പവാത രഥാദ്ഭൂമിം യതസത്വോഽൽപത്തേതനഃ॥ 9-9-41 (60617)
ഭ്രാതരം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ സുശർമാ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
അഭ്യവർഷച്ഛരൈസ്തൂർണം പാദാതം പാണ്ഡുനന്ദനം॥ 9-9-42 (60618)
ചതുർഭിശ്ചതുരോ വാഹാന്ധ്വജം ഛിത്ത്വാ ച പഞ്ചഭിഃ।
ത്രിഭിർവൈ സാരഥിം ഹത്വാ കർണപുത്രോ നനാദ ഹ॥ 9-9-43 (60619)
നകുലം വിരഥം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രൌപദേയോ മഹാരഥം।
സുതസോമോഽഭിദുദ്രാവ പരീപ്സൻപിതരം രണേ॥ 9-9-44 (60620)
തതോഽധിരുഹ്യ നകുലഃ സുതസോമസ്യ തം രഥം।
ശുശുഭേ ഭരതശ്രേഷ്ഠോ ഗിരിസ്യ ഇവ കേസരീ॥ 9-9-45 (60621)
അന്യത്കാർമുകമാദായ സുശർമാണമയോധയത്॥ 9-9-46 (60622)
തത്ര തൌ ശരവർഷാഭ്യാം സമാസാദ്യ പരസ്പരം।
പരസ്പരവധേ യത്നം ചക്രതുഃ സുമഹാരഥൌ॥ 9-9-47 (60623)
സുശർമാ തു തഃ ക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡവം വിശിഖൈസ്ത്രിഭിഃ।
സുതസോമം തു വിംശത്യാ വാഹ്വോരുരസി ചാർപയത്॥ 9-9-48 (60624)
തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ നകുലഃ പരവീരഹാ।
ശരൈസ്തസ്യ ദിശഃ സർവാശ്ഛാദയാമാസ വീര്യവാൻ॥ 9-9-49 (60625)
തതോ ഗൃഹീത്വാ തീക്ഷ്ണാഗ്രമർധചന്ദ്രം സുതേജനം।
ആകർണപൂർണം ചിക്ഷേപ കർണപുത്രായ സംയുഗേ॥ 9-9-50 (60626)
തസ്യ തേന ശിരഃ കായാജ്ജഹാര നൃപസത്തമ।
പശ്യതാം സർവസൈന്യാനാം തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 9-9-51 (60627)
സ ഹതഃ പ്രാപതദ്രാജന്നകുലേന മഹാത്മനാ।
നദീപേxxxxxxxണസ്തീരജഃ പാദപോ മഹാൻ॥ 9-9-52 (60628)
കർണപുത്രവചം ദൃഷ്ട്വാ നകുലസ്യ ച വിക്രമം।
പ്രദുദ്രാവ ഭവാത്സേനാ താവകീ ഭരതർവഭ॥ 9-9-53 (60629)
താം തു സേനാം മഹാരാജ്ഞ മദ്രരാജഃ പ്രതാപവാൻ।
xxxxxx ശൂരഃ സേനാപതിരരിന്ദമഃ॥ 9-9-54 (60630)
xxxxxx വ്യവസ്യാപ്യ ച വാഹിനീം।
xxxxxxx ഭൂശം കൃത്വാ ധനുഃശബ്ദം ച ദാരുണം॥ 9-9-55 (60631)
xxxxxx സഗരേ രാജന്രാങ്ക്ഷേതാ ദൃഢധന്വനാ।
പ്രത്യുദ്യയുശ്ച താംസ്തേ തു സമന്താദ്വിഗതവ്യഥാഃ॥ 9-9-56 (60632)
മദ്രരാജം മഹേഷ്വാസം പരിവാര്യ സമന്തതഃ।
സ്ഥിതാ രാജൻമഹാസേനാ യോദ്വുകാമാ സമന്തതഃ॥ 9-9-57 (60633)
സാത്യകിർഭീമസേനശ്ച മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
യുധിഷ്ഠിരം പുരസ്കൃത്യ ഹീനിഷേവമരിന്ദമം॥ 9-9-58 (60634)
പരിവാര്യ രണേ വീരാഃ സിംഹനാദം പ്രചക്രിരേ।
ബാണശംഖരവാംസ്തീവ്രാൻക്ഷ്വേലാശ്ച വിവിധാ ദധുഃ॥ 9-9-59 (60635)
തഥൈവ താവകാഃ സർവേ മദ്രാധിപതിമഞ്ജസാ।
പരിവാര്യ സുസംരബ്ധാഃ പുനര്യുദ്ധമരോചയൻ॥ 9-9-60 (60636)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം ഭീരൂണാം ഭയവർധനം।
താവകാനാം പരേഷാം ച മൃത്യും കൃത്വാ നിബർതനം॥ 9-9-61 (60637)
യഥാ ദേവാസുരം യുദ്ധം പൂർവമാസീദ്വിശാംപതേ।
അഭീതാനാം തഥാഽഽസീത്തദ്യമരാഷ്ട്രവിവർധനം॥ 9-9-62 (60638)
തതഃ കപിധ്വജോ രാജൻഹത്വാ സംശപ്തകാന്രണേ।
അഭ്യദ്രവത താം സേനാം കൌരവീം പാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 9-9-63 (60639)
തഥൈവ പാണ്ഡവാഃ സർവേ ധൃഷ്ടദ്യുംനപുരോഗമാഃ।
അഭ്യധാവന്തതാം സേനാം വിസൃജന്തഃ ശിതാഞ്ശരാൻ॥ 9-9-64 (60640)
പാണ്ഡവൈരവകീർണാനാം സംമോഹഃ സമജായത।
ന ച ജജ്ഞുസ്ത്വനീകാനി ദിശോ വാ വിദിശസ്തഥാ॥ 9-9-65 (60641)
ആപൂര്യമാണാ നിശിതൈഃ ശരൈഃ പാണ്ഡവചോദിതൈഃ।
ഹതപ്രവീരാ വിധ്വസ്താ വാര്യമാണാ സമന്തതഃ।
കൌരവ്യവധ്യത ചമൂഃ പാണ്ഡുപുത്രൈർമഹാരഥൈഃ॥ 9-9-66 (60642)
തഥൈവ പാണ്ഡവം സൈന്യം ശരൈ രാജൻസമന്തതഃ।
രണേഽഹന്യത പുത്രൈസ്തേ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 9-9-67 (60643)
തേ സേനേ ഭൃശസന്തപ്തേ വധ്യമാനേ പരസ്പരം।
വ്യാകുലേ സമപദ്യേതാം വർഷാസു സരിതാവിവ॥ 9-9-68 (60644)
ആവിവേശ തതസ്തീവ്രം താവകാനാം മഹദ്ഭയം।
പാണ്ഡവാനാം ച രാജേന്ദ്ര തഥാഭൂതേ മഹാഹവേ॥ ॥ 9-9-69 (60645)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേയഥാ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ നവമോഽധ്യായഃ॥ 9 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-9-9 ചിത്രസേനഃ കർണപുത്രഃ॥ 9-9-9 നവമോഽധ്യായഃ॥ 9 ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 010
॥ ശ്രീഃ ॥
9.10. അധ്യായഃ 010
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-10-0 (60646)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-10-0x (5103)
തസ്മിന്വിലുലിതേ സൈന്യേ വധ്യമാനേ പരസ്പരം।
ദ്രവമാണേഷു യോധേഷു വിദ്രവത്സു ച ദന്തിഷു॥ 9-10-1 (60647)
കൂജതാം സ്തനതാം ചൈവ പദാതീനാം മഹാഹവേ।
നിഹതേഷു മഹാരാജ ഹയേഷു ബഹുധാ തദാ॥ 9-10-2 (60648)
പ്രക്ഷയേ ദാരുണേ ഘോരേ സംഹാരേ സർവദേഹിനാം।
നാനാശസ്ത്രസമാവാപേ വ്യതിഷക്തരഥദ്വിപേ॥ 9-10-3 (60649)
ഹർഷണേ യുദ്ധശൌണ്ഡാനാം ഭീരൂണാം ഭയവർധനേ।
ഗാഹമാനേഷു യോധേഷു പരസ്പരവധൈഷിഷു॥ 9-10-4 (60650)
പ്രാണാദാനേ മഹാഘോരേ വർതമാനേ ദുരോദരേ।
സംഗ്രാമേ ഘോരരൂപേ തു യമരാഷ്ട്രവിവർധനേ॥ 9-10-5 (60651)
പാണ്ഡവാസ്താവകം സൈന്യം വ്യധമന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
തഥൈവ താവകാ യോധാ ജഘ്നുഃ പാണ്ഡവസൈനികാൻ॥ 9-10-6 (60652)
തസ്മിംസ്തഥാ വർതമാനേ യുദ്ധേ ഭീരുഭയാവഹേ।
പൂർവാഹ്ണേ ചാപി സംപ്രാപ്തേ ഭാസ്കരോദയനം പ്രതി॥ 9-10-7 (60653)
ലബ്ധലക്ഷാഃ പരേ രാജന്രക്ഷിതാസ്തു മഹാത്മനാ।
അയോധയംസ്തവ ബലം മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം॥ 9-10-8 (60654)
ബലിഭിഃ പാണ്ഡവൈർദൃപ്തൈർലൈബ്ധലക്ഷൈഃ പ്രഹാരിഭിഃ।
കൌരവ്യസീദത്പൃതനാ മൃഗീവാഗ്നിബയാകുലാ॥ 9-10-9 (60655)
താം ദൃഷ്ട്വാ സീദതീം സേനാം പങ്കേ ഗാമിവ ദുർബലാം।
ഉജ്ജിഹീർഷുസ്തദാ ശല്യഃ പ്രായാത്പാണ്ഡുസുതാൻപ്രതി॥ 9-10-10 (60656)
മദ്രരാജഃ സുസങ്ക്രുദ്ധോ ഗൃഹീത്വാ ധനുരുത്തമം।
അഭ്യദ്രവത സംഗ്രാമേ പാണ്ഡവാനാതതായിനഃ॥ 9-10-11 (60657)
പാണ്ഡവാ അപി ഭൂപാല സമരേ ജിതകാശിനഃ।
മദ്രരാജം സമാസാദ്യ ബിഭിദുർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-10-12 (60658)
തതഃ ശരശതൈസ്തീക്ഷ്ണൈർമദ്രരാജോ മഹാരഥഃ।
അർദയാമാസ താം സേനാം ധർമരാജസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-10-13 (60659)
പ്രാദുരാസന്നിമിത്താനി നാനാരൂപാണ്യനേകശഃ।
ചചാല ശബ്ദം കുർവാണാ മഹീ ചാപി സപർവതാ॥ 9-10-14 (60660)
[സദണ്ഡശൂലാ ദീപ്താഗ്രാ ദീര്യമാണാഃ സമന്തതഃ।]
ഉൽകാ ഭൂമിം ദിവഃ പേതുരാഹത്യ രവിമണ്ഡലം॥ 9-10-15 (60661)
മൃഗാശ്ച മഹിഷാശ്ചാപി പക്ഷിണശ്ച വിശാംപതേ।
അപസവ്യം തദാ ചക്രുഃ സേനാം തേ ബഹുശോ നൃപ॥ 9-10-16 (60662)
[ഭൃഗുസൂനുധരാപുത്രൌ ശശിജേന സമന്വിതൌ।
ചരമം പാണ്ഡുപുത്രാണാം പുരസ്താത്സർവഭൂഭുജാം॥ 9-10-17 (60663)
ശസ്ത്രാഗ്രേഷ്വഭവജ്ജ്വാലാ നേത്രാണ്യാഹത്യ വർഷതീ।
ശിരഃ സ്വലീയന്ത ഭൃശം കാകോലൂകാശ്ച കേതുഷു]॥ 9-10-18 (60664)
തതസ്തദ്യുദ്ധമത്യുഗ്രമഭവത്സഹചാരിണാം।
തഥാ സർവാണ്യനീകാനി സന്നിപത്യ ജനാധിപ॥ 9-10-19 (60665)
അഭ്യഘ്നത്കൌരവോ രാജാ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം।
ശല്യസ്തു ശരവർഷേണ വർഷന്നിവ സഹസ്രദൃക്॥ 9-10-20 (60666)
അഭ്യവർഷത ധർമാത്മാ കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
ഭീമസേനം ശരൈശ്ചാപി രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 9-10-21 (60667)
ദ്രൌപദേയാംസ്തഥാ സർവാൻമാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച ശൈനേയം ശിഖണ്ഡിനമഥാപി ച॥ 9-10-22 (60668)
ഏകൈകം ദശഭിർബാണൈർവിവ്യാധ സ മഹാബലഃ।
തതോഽസൃജദ്ബാണവർഷം ഘർമാന്തേ മഘവാനിവ॥ 9-10-23 (60669)
തതഃ പ്രഭദ്രകാ രാജൻസോമകാശ്ച സഹസ്രശഃ।
പതിതാഃ പാത്യമാനാശ്ച ദൃശ്യന്തേ ശല്യസായകൈഃ॥ 9-10-24 (60670)
ഭ്രമരാണാമിവ വ്രാതാഃ ശലഭാനാമിവ വ്രജാഃ।
ഹാദിന്യ ഇവ മേഘേഭ്യഃ ശല്യസ്യ ന്യപതഞ്ശരാഃ॥ 9-10-25 (60671)
ദ്വിരദാസ്തുരഗാശ്ചാർതാഃ പത്തയോ രഥിനസ്തഥാ।
ശല്യസ്യ ബാണൈരപതൻബഭ്രമുർവ്യനദംസ്തഥാ॥ 9-10-26 (60672)
ആവിഷ്ട ഇവ മദ്രേശോ മന്യുനാ പൌരുഷേണ ച।
പ്രാച്ഛാദയദരീൻസംഖ്യേ കാലസൃഷ്ട ഇവാന്തകഃ।
വിനർദമാനോ മദ്രേശോ മേഘഹാദോ മഹാബലഃ॥ 9-10-27 (60673)
സാ വധ്യമാനാ ശല്യേന പാണ്ഡവാനാമനീകിനീ।
അജാതശത്രും കൌന്തേയമഭ്യധാവദ്യുധിഷ്ഠിരം॥ 9-10-28 (60674)
താം സംമർദ്യ ശതൈഃ സംഖ്യേ ലഘുഹസ്തഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ബാണവർഷേണ മഹതാ യുധിഷ്ഠിരമതാഡയത്॥ 9-10-29 (60675)
തമാപതന്തം ജാത്യശ്വൈഃ ക്രുദ്ധോ രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
അവാരയച്ഛരൈസ്തീക്ഷ്ണൈർമഹാദ്വിപമിവാങ്കുശൈഃ॥ 9-10-30 (60676)
തസ്യ ശല്യഃ ശരം ഘോരം മുമോചാശീവിഷോപമം।
സോഽഭ്യവിധ്യൻമഹാത്മാനം വേഗേനാഭ്യപതച്ച ഗാം॥ 9-10-31 (60677)
തതോ വൃകോദരഃ ക്രുദ്ധഃ ശല്യം വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ।
പഞ്ചഭിഃ സഹദേവസ്തു നകുലോ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 9-10-32 (60678)
ദ്രൌപദേയാശ്ച ശത്രുഘ്നം ശൂരമാർതായനിം ശരൈഃ।
അഭ്യവർഷൻമഹാരാജ മേഘാ ഇവ മഹീധസ്ം॥ 9-10-33 (60679)
തതോ ദൃഷ്ട്വാ വാര്യമാണം ശല്യം പാർഥൈഃ സമന്തതഃ।
കൃതവർമാ കൃപശ്ചൈവ സങ്ക്രുദ്ധാവഭ്യധാവതാം॥ 9-10-34 (60680)
ഉലൂകശ്ച മഹാവീര്യഃ ശകുനിംശ്ചാപി സൌബലഃ।
സമാഗംയാഥ ശനകൈരശ്വത്ഥാമാ മഹാബലഃ।
തവ പുത്രാശ്ച കാർത്സ്ന്യേന ജുഗുപുഃ ശല്യമാഹവേ॥ 9-10-35 (60681)
ഭീമസേനം ത്രിഭിർവിദ്ധാ കൃതവർമാ ശിലീമുഖൈഃ।
ബാണവർഷേണ മഹതാ ക്രുദ്ധരൂപമവാരയത്।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം തതഃ ക്രുദ്ധോ ബാണവർഷൈരപീഡയത്॥ 9-10-36 (60682)
ദ്രൌപദേയാംശ്ച ശകുനിര്യമൌ ച ദ്രൌണിരഭ്യയാത്॥ 9-10-37 (60683)
ദുര്യോധനോ യുധാംശ്രേഷ്ഠ ആഹവേ കേശവാർജുനൌ।
സമഭ്യയാദുഗ്രതേജാഃ ശരൈശ്ചാപ്യഹനദ്ബലീ॥ 9-10-38 (60684)
ഏവം ദ്വന്ദ്വശതാന്യാസംസ്ത്വദീയാനാം പരൈഃ സഹ।
ഘോരരൂപാണി ചിത്രാണി തത്രതത്ര വിശാംപതേ॥ 9-10-39 (60685)
ഋക്ഷവർണാഞ്ജഘാനാശ്വാൻഭോജോ ഭീമസ്യ സംയുഗേ।
സോഽവതീര്യ രഥോപസ്ഥാദ്ധതാശ്വാത്പാണ്ഡുനന്ദനഃ।
കാലോ ദണ്ഡമിവോദ്യംയ ഗദാപാണിരയുധ്യത॥ 9-10-40 (60686)
പ്രമുഖേ സഹദേവസ്യ ജഘാനാശ്വാൻസ മദ്രരാട്।
തതഃ ശല്യസ്യ തനയം സഹദേവോഽസിനാവധീത്॥ 9-10-41 (60687)
ഗൌതമഃ പുനരാചാര്യോ ധൃഷ്ടദ്യുംനമയോധയത്।
അസംഭ്രാന്തമസംഭ്രാന്തോ യത്നവാന്യത്നവത്തരം॥ 9-10-42 (60688)
ദ്രൌപദേയാംസ്തഥാ വീരാനേകൈകം ദശഭിഃ ശരൈഃ।
അവിദ്ധ്യദാചാര്യസുതോ നാതിക്രുദ്ധോ ഹസന്നിവ॥ 9-10-43 (60689)
[പുനശ്ച ഭീമസേനസ്യ ജഘാനാശ്വാംസ്തഥാഽഽഹവേ।
സോഽവതീര്യ രഥാത്തൂർണം ഹതാശ്വഃ പാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 9-10-44 (60690)
കാലോ ദൺ·ഡമിവോദ്യംയ ഗദാം ക്രുദ്ധോ മഹാബലഃ।
പോഥയാമാസ തുരഗാന്രഥം ച കൃതവർമണഃ।
കൃതവർമാ ത്വവപ്ലുത്യ രഥാത്തസ്മാദപാക്രമത്॥] 9-10-45 (60691)
ശല്യോഽപി രാജൻസങ്ക്രുദ്ധോ നിഘ്നൻസോമകപാണ്ഡവാൻ।
പുനരേവ ശിതൈർബാണൈര്യുധിഷ്ഠിരമപീഡയത്॥ 9-10-46 (60692)
തസ്യ ഭീമോ രണേ ക്രുദ്ധഃ സന്ദശ്യ ദശനച്ഛദം।
വിനാശായാഭിസന്ധായ ഗദാമാദായ വീര്യവാൻ॥ 9-10-47 (60693)
യമദണ്ഡപ്രതീകാശാം കാലരാത്രിമിവോദ്യതാം।
ഗജവാജിമനുഷ്യാണാം ദേഹാന്തകരണീമതി॥ 9-10-48 (60694)
ഹേമപട്ടപരിക്ഷിപ്താമുൽകാം പ്രജ്വലിതാമിവ।
ശൈക്യാം വ്യാലീമിവാത്യുഗ്രാം വജ്രകൽപാമയോമയീം॥ 9-10-49 (60695)
ചന്ദനാഗുരുപങ്കാക്താം പ്രമദാമീപ്സിതാമിവ।
വസാമേദോപദിഗ്ധാംഗീം ജിഹ്വാം വൈവസ്വതീമിവ॥ 9-10-50 (60696)
പടുഘണ്ടാശതരവാം വാസവീമശനീമിവ।
നിർമുക്താശീവിഷാകാരാം പൃക്താം ഗജമദൈരപി॥ 9-10-51 (60697)
ത്രാസനീം സർവഭൂതാനാം സ്വസൈന്യപരിഹർഷിണീം।
മനുഷ്യലോകേ വിഖ്യാതാം ഗിരിശൃംഗവിദാരണീം॥ 9-10-52 (60698)
യയാ കൈലാസഭവനേ മഹേശ്വരസഖം ബലീ।
ആഹ്വയാമാസ കൌന്തേയഃ സങ്ക്രുദ്ധമലകാധിപം॥ 9-10-53 (60699)
യയാ മായാമയാന്ദൃപ്താൻസുബഹൂന്ധനദാലയേ।
ജഘാന ഗുഹ്യകാൻക്രുദ്ധോ മന്ദാരാർഥേ മഹാബലഃ।
നിവാര്യമാണോ ബഹുഭിർദ്രൌപദ്യാഃ പ്രിയമാസ്ഥിതഃ॥ 9-10-54 (60700)
താം വജ്രമണിരത്നൌഘകൽമാഷാം വജ്രഗൌരവാം।
സമുദ്യംയ മഹാബാഹുഃ ശല്യമഭ്യപതദ്രണേ॥ 9-10-55 (60701)
ഗദയാ യുദ്ധകുശലസ്തയാ ദാരുണനാദയാ।
പോഥയാമാസ ശല്യസ്യ ചതുരോഽശ്വാൻമഹാജവാൻ॥ 9-10-56 (60702)
തതഃ ശല്യോ രണേ ക്രുദ്ധഃ പീനേ വക്ഷസി തോമരം।
നിചഖാന നദന്വീരോവർമ ഭിത്ത്വാ ച സോഭ്യയാത്॥ 9-10-57 (60703)
വൃകോദരസ്ത്വസംഭ്രാന്തസ്തമേവോദ്ധൃത്യ തോമരം।
യന്താരം മദ്രരാജസ്യ നിർബിഭേദ തദാ ഹൃദി॥ 9-10-58 (60704)
സ ഭിന്നവർമാ രുധിരം വമന്വിത്രസ്തമാനസഃ।
പപാതാഭിമുഖോ ഭീമം മദ്രരാജസ്ത്വപാക്രമത്॥ 9-10-59 (60705)
കൃതപ്രതികൃതം ദൃഷ്ട്വാ ശല്യോ വിസ്മിതമാനസഃ।
ഗദാമാശ്രിത്യ ധർമാത്മാ പ്രത്യമിത്രമവൈക്ഷത॥ 9-10-60 (60706)
തതഃ സുമനസഃ പാർഥാ ഭീമസേനമപൂജയൻ।
തേ ദൃഷ്ട്വാ കർമ സംഗ്രാമേ ഘോരമക്ലിഷ്ടകർമണഃ॥ ॥ 9-10-61 (60707)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ദശമോഽധ്യായഃ॥ 10 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-10-17 ഭൃഗ്വിതി। സർവഭൂഭുജാം കൃത്സ്നപൃഥ്വീപതീനാം പാണ്ഡുപുത്രാണാം പാണ്ഡവാനാം ചരമം വിലോമഗണനയാ പ്രഥമം യുധിഷ്ഠിരമഭിലക്ഷ്യ ശക്രഭൌമബുധാഃ സപ്തമസ്ഥാനേ ബലാവഹാഃ ആസൻ। ഏതച്ച സർവഭൂഭുജാമിതി ഫലസ്യ ജനകമിത്യർഥഃ॥ 9-10-18 ആഹത്യ സ്പൃഷ്ട്വാ। വർഷതീ ഭുവി പതന്തീ॥ 9-10-49 പരിക്ഷിപ്താം പരിച്ഛന്നാം॥ 9-10-51 വാസവീമൈന്ദ്രീം। രാസനീമിതി പാഠേ ശബ്ദവതീം॥ 9-10-53 മഹേശ്വരസഖം കുബേരം॥ 9-10-10 ദശമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 011
॥ ശ്രീഃ ॥
9.11. അധ്യായഃ 011
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ശല്യഭീമയോർഗദായുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-11-0 (60708)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-11-0x (5104)
പതിതം പ്രേക്ഷ്യ യന്താരം ശല്യഃ ശൈക്യായസീം ഗദാം।
ആദായ തരസാ രാജംസ്തസ്ഥൌ ഗിരിരിവാചലഃ॥ 9-11-1 (60709)
തം ദീപ്തമിവ കാലാഗ്നിം പാശഹസ്തമിവാന്തകം।
സശൃംഗമിവ കൈലാസം സവജ്രമിവ വാസവം॥ 9-11-2 (60710)
സശൂലമിവ ഹര്യക്ഷം സചക്രമിവ ചക്രിണം।
സശക്തിമിവ സേനാന്യം വനേ മത്തമിവ ദ്വിപം।
ജവേനാഭ്യപതദ്ഭീമഃ പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ഗദാം॥ 9-11-3 (60711)
തതഃ ശംഖപ്രണാദശ്ച തൂര്യാണാം ച സഹസ്രശഃ।
സിംഹനാദശ്ച സഞ്ജജ്ഞേ ശൂരാണാം ഹർഷവർധനഃ॥ 9-11-4 (60712)
പ്രൈക്ഷന്ത സർവതസ്തൌ ഹി യോധാ മത്താവിവ ദ്വിപൌ।
താവകാശ്ചാപരേ ചൈവ സാധുസാധ്വിത്യപൂജയൻ॥ 9-11-5 (60713)
ന ഹി മദ്രാധിപാദന്യോ രാമാദ്വാ യദുനന്ദനാത്।
സോഢുമുത്സഹതേ വേഗം ഭീമസേനസ്യ സംയുഗേ॥ 9-11-6 (60714)
തഥാ മദ്രാധിപസ്യാപി ഗദാവേഗം മഹാത്മനഃ।
സോഢുമുത്സഹതേ നാന്യഃ പുമാന്യുധി വൃകോദരാത്॥ 9-11-7 (60715)
തൌ വൃഷാവിവ നർദന്തൌ മണ്ഡലാനി വിചേരതുഃ।
ആവർതിതൌ ഗദാഹസ്തൌ മദ്രരാജവൃകോദരൌ॥ 9-11-8 (60716)
മണ്ഡലാവർതമാർഗേഷു ഗദാവിഹരണേഷു ച।
നിർവിശേഷമഭൂദ്യുദ്ധം തയോഃ പുരുഷസിംഹയോഃ॥ 9-11-9 (60717)
തപ്തഹേമമയൈഃ ശുഭ്രൈർബഭൂവ ഭയവർധിനീ।
അഗ്നിജ്വാലൈരിവാബദ്ധാ പട്ടൈഃ ശല്യസ്യ സാ ഗദാ॥ 9-11-10 (60718)
തഥൈവ ചരതോ മാർഗാൻമണ്ഡലേഷു മഹാത്മനഃ।
വിദ്യുദഭ്രഗ്രതീകാശാ ഭീമസ്യ ശുശുഭേ ഗദാ॥ 9-11-11 (60719)
താഡിതാ മദ്രരാജേന ഭീമസ്യ ഗദയാ ഗദാ।
ദഹ്യമാനേവ ഖേ രാജൻസാഽസൃജത്പാവകാർചിഷഃ॥ 9-11-12 (60720)
തഥാ ഭീമേന ശല്യസ്യ താഡിതാ ഗദയാ ഗദാ।
അംഗാരവർഷം മുമുചേ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 9-11-13 (60721)
ദന്തൈരിവ മഹാനാഗൌ ശൃംഗൈരിവ മഹർഷഭൌ।
തൌ വിരേജതുരന്യോന്യം ഗദാഗ്രാഭ്യാം പരിക്ഷതൌ॥ 9-11-14 (60722)
തൌ ഗദാഭിഹതൈർഗാത്രൈഃ ക്ഷണേന രുധിരോക്ഷിതൌ।
പ്രേക്ഷണീയതരാവാസ്താം പുഷ്പിതാവിവ കിംശുകൌ॥ 9-11-15 (60723)
ഗദയാ മദ്രരാജസ്യ സവ്യദക്ഷിണമാഹതഃ।
ഭീമസേനോ മഹാബാഹുർന ചചാലാചലോ യഥാ॥ 9-11-16 (60724)
തഥാ ഭീമഗദാവേഗൈസ്താഡ്യമാനോ മുഹുർമുഹുഃ।
ശല്യോ ന വിവ്യഥേ രാജന്ദന്തിനേവ മഹാഗിരിഃ॥ 9-11-17 (60725)
ശുശ്രുവേ ദിക്ഷു സർവാസു തയോഃ പുരുഷസിംഹയോഃ।
ഗദാനിപാതസംഹാദോ വജ്രയോരിവ നിഃസ്വനഃ॥ 9-11-18 (60726)
നിവൃത്യ തു മഹാവീര്യൌ സമുച്ഛ്രിതമഹാഗദൌ।
പുനരന്തരമാർഗസ്ഥൌ പണ്ഡലാനി വിചേരതുഃ॥ 9-11-19 (60727)
അഥാഭ്യേത്യ പദാന്യഷ്ടൌ സന്നിപാതോഽഭവത്തയോഃ।
ഉദ്യംയ ലോഹദൺ·ഡാഭ്യാമതിമാനുഷകർമണോഃ॥ 9-11-20 (60728)
പോഥയന്തൌ തദാഽന്യോന്യം മണ്ഡലാനി വിചേരതുഃ।
ക്രിയാവിശേഷം കൃതിനൌ ദർശയാമാസതുസ്തദാ॥ 9-11-21 (60729)
അഭ്യുദ്യതഗദൌ വീരൌ സശൃംഗാവിവ പർവതൌ।
താവാജഘ്നതുരന്യോന്യം മണ്ഡലാനി വിചേരതുഃ॥ 9-11-22 (60730)
ക്രിയാവിശേഷകൃതിനൌ രണഭൂമിതലേഽചലൌ।
തൌ പരസ്പരസംരംഭാദ്ഗദാഭ്യാം സുഭൃശാഹതൌ॥ 9-11-23 (60731)
യുഗപത്പേതതുർവീരാവുഭാവിന്ദ്രബലീ ഇവ।
ഉഭയഃ സേനയോര്യോധാസ്തദാ ഹാഹാകൃതാഭവൻ॥ 9-11-24 (60732)
ഭൃശം മർമസ്വഭിഹതാവുഭാവാസ്താം സുവിഹ്വലൌ॥ 9-11-25 (60733)
തതഃ സ്വരഥമാരോപ്യ മദ്രാണാമൃഷഭം രണേ।
അപോവാഹ കൃപഃ ശല്യം തൂർണമായോധനാദഥ॥ 9-11-26 (60734)
ക്ഷീബവദ്വിഹ്വലത്വാത്തു നിമേഷാത്പുനരുത്ഥിതഃ।
ഭീമസേനോ ഗദാപാണിഃ സമാഹ്വയത മദ്രപം॥ 9-11-27 (60735)
തതസ്തു താവകാഃ ശൂരാ നാനാശസ്ത്രസമായുതാഃ।
നാനാവാദിത്രശബ്ദേന പാണ്ഡുസേനാമയോധയൻ॥ 9-11-28 (60736)
ഭുജാവുച്ഛ്രിത്യ ശസ്ത്രം ച ശബ്ദേന മഹതാ തതഃ।
അഭ്യദ്രവൻമഹാരാജ ദുര്യോധനപുരോഗമാഃ॥ 9-11-29 (60737)
തദനീകമഭിപ്രേക്ഷ്യ തതസ്തേ പാണ്ഡുനന്ദനാഃ।
പ്രയയുഃ സിംഹനാദേന ദുര്യോധനവധേപ്സയാ॥ 9-11-30 (60738)
തേഷാമാപതതാം തൂർണം പുത്രസ്തേ ഭരതർഷഭ।
പ്രാപ്തേന ചേകിതാനം വൈ വിവ്യാധ ഹൃദയേ ഭൃശം॥ 9-11-31 (60739)
പപാത രഥോപസ്ഥേ തവ പുത്രേണ പാതിതഃ।
രുധിരൌഘപരിക്ലിന്നഃ പ്രവിശ്യ വിപുലം തമഃ॥ 9-11-32 (60740)
ചേകിതാനം ഹതം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവേയാ മഹാരഥാഃ।
അസക്തമഭ്യവർഷന്ത ശരവർഷാണി ഭാഗശഃ॥ 9-11-33 (60741)
താവകാനാമനീകേഷു പാണ്ഡവാ ജിതകാശിനഃ।
വ്യചരന്ത മഹാരാജ പ്രേക്ഷണീയാഃ സമന്തതഃ॥ 9-11-34 (60742)
കൃപശ്ച കൃതവർമാ ച സൌബലശ്ച മഹാരഥഃ।
അയോധയന്ധർമരാജം മദ്രരാജപുരസ്കൃതാഃ॥ 9-11-35 (60743)
ഭാരദ്വാജസ്യ ഹന്താരം ഭൂരിവീര്യപരാക്രമം।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ ധൃഷ്ടദ്യുംനമയോധയത്॥ 9-11-36 (60744)
ത്രിസാഹസ്രാസ്തഥാ രാജംസ്തവ പുത്രേണ ചോദിതാഃ।
അയോധയന്ത വിജയം ജൈഗർതാനാം മഹാരഥാഃ॥ 9-11-37 (60745)
വിജയേ ധൃതസങ്കൽപാഃ സമരേ ത്യക്തജീവിതാഃ।
പ്രാവിശംസ്താവകാ രാജൻഹംസാ ഇവ മഹത്സരഃ॥ 9-11-38 (60746)
തതോ യുദ്ധമഭൂദ്ധോരം പരസ്പരവധൈഷിണാം।
അന്യോന്യവധസംയുക്തമന്യോന്യപ്രീതിവർധനം॥ 9-11-39 (60747)
തസ്മിൻപ്രവൃത്തേ സംഗ്രാമേ രാജന്വീരവരക്ഷയേ।
അനിലേനേരിതം ഘോരമുത്തസ്ഥൌ പാർഥിവം രജഃ॥ 9-11-40 (60748)
ശ്രവണാന്നാമധേയാനാം പാർഥിവാനാം ച കീർതനാത്।
പരസ്പരം വിജാനീമസ്തദായുധ്യന്നഭീതവത്॥ 9-11-41 (60749)
തദ്രജഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര ശോണിതേന പ്രശാമിതം।
ദിശശ്ച വിമലാ ജാതാസ്തസ്മിന്രജസി നാശിതേ॥ 9-11-42 (60750)
തഥാ പ്രവൃത്തേ സംഗ്രാമേ ഘോരരൂപേ ഭയാനകേ।
താവകാനാം പരേഷാം ച നാസീത്കശ്ചിത്പരാങ്മുഖഃ॥ 9-11-43 (60751)
ബ്രഹ്മലോകപരാ ഭൂത്വാ പ്രാർഥയന്തോ ജയം യുധി।
സുയുദ്ധേന പരാക്രാന്താ നരാഃ സ്വർഗമഭീപ്സവഃ॥ 9-11-44 (60752)
ഭർതൃപിണ്ഡവിമോക്ഷാർഥം ഭർതൃകാര്യവിനിശ്ചിതാഃ।
സ്വർഗസംസക്തമനസോ യോധാ യുയുധിരേ തദാ॥ 9-11-45 (60753)
നാനാരൂപാണി ശസ്ത്രാണി വിസൃജന്തോ മഹാരഥാഃ।
അന്യോന്യമഭിഗർജന്തഃ പ്രഹരന്തഃ പരസ്പരം॥ 9-11-46 (60754)
ഹത വിധ്യത ഗൃഹ്ണീത പ്രഹരധ്വം നികൃന്തത।
ഇതി സ്മ വാചഃ ശ്രൂയന്തേ തവതേഷാം ച വൈ ബലേ॥ 9-11-47 (60755)
തതഃ ശല്യോ മഹാരാജ ധർമപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം।
വിവ്യാധ നിശിതൈർബാണൈർഹന്തുകാമോ മഹാരഥം॥ 9-11-48 (60756)
തസ്യ പാർഥോ മഹാരാജ നാരാചാന്വൈ ചതുർദശ।
മർമാണ്യുദ്ദിശ്യ മർമജ്ഞോ നിചഖാന ഹസന്നിവ॥ 9-11-49 (60757)
ആവാര്യ പാണ്ഡവം ബാണൈർഹന്തുകാമോ മഹാബലഃ।
വിവ്യാധ സമരേ ക്രുദ്ധോ ബഹുഭിഃ കങ്കപത്രിഭിഃ॥ 9-11-50 (60758)
അഥ മദ്രോ മഹാരാജ ശരേണാനതപർവണാ।
യുധിഷ്ഠിരം സമാജഘ്നേ സർവസൈന്യസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-11-51 (60759)
ധർമരാജോഽപി സങ്ക്രുദ്ധോ മദ്രരാജം മഹാബലഃ।
വിവ്യാധ നിശിതൈർബാണൈഃ കങ്കബർഹിണവാജിതൈഃ॥ 9-11-52 (60760)
ചന്ദ്രസേനം ച സപ്തത്യാ സൂതം ച നവഭിഃ ശരൈഃ।
ദ്രുമസേനം ചതുഃഷഷ്ട്യാ നിജഘാന മഹാരഥഃ॥ 9-11-53 (60761)
ചക്രരക്ഷേ ഹതേ ശല്യഃ പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ।
നിജഘാന തതോ രാജംശ്ചേദീന്വൈ പ·ഞ്ചവിംശതിം॥ 9-11-54 (60762)
സാത്യകിം പഞ്ചവിംശത്യാ ഭീമസേനം ച പഞ്ചഭിഃ।
മാദ്രീപുത്രൌ ശതേനാജൌ വിവ്യാധ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-11-55 (60763)
ഏവം വിചരതസ്തസ്യ സംഗ്രാമേ രാജസത്തമ।
സംപ്രൈഷയച്ഛിതാൻപാർഥഃ ശരാനാശീവിഷോപമാൻ॥ 9-11-56 (60764)
ധ്വജാഘ്രം ചാസ്യ സമരേ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
പ്രമുഖേ വർതമാനസ്യ ഭല്ലേനാപാഹരദ്രഥാത്॥ 9-11-57 (60765)
പാണ്ഡുപുത്രേണ വൈ തസ്യ കേതും ഛിന്നം മഹാത്മനാ।
നിപതന്തമപശ്യാമ ഗിരിശൃംഗമിവാഹതം॥ 9-11-58 (60766)
ധ്വജം നിപതിതം ദൃഷ്ട്വാ പാൺ·ഡവം ച വ്യവസ്ഥിതം।
സങ്ക്രുദ്ധോ മദ്രരാജോഽഭൂച്ഛരവർഷം മുമോച ഹ॥ 9-11-59 (60767)
ശല്യഃ സായകവർഷേണ പർജന്യ ഇവ വൃഷ്ടിമാൻ।
അഭ്യവർഷദമേയാത്മാ ക്ഷത്രിയാൻക്ഷത്രിയർഷഭഃ॥ 9-11-60 (60768)
സാത്യകിം ഭീമസേനം ച മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
ഏകൈകം പ·ഞ്ചഭിർവിദ്ധ്വാ യുധിഷ്ഠിരമപീഡയത്॥ 9-11-61 (60769)
തതോ ബാണമയം ജാലം വിതതം പാണ്ഡവോരസി।
അപശ്യാമ മഹാരാജ മേഘജാലമിവോദ്ഗതം॥ 9-11-62 (60770)
തസ്യ ശല്യോ രണേ ക്രുദ്ധഃ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
ദിശഃ സഞ്ഛാദയാമാസ പ്രദിശശ്ച മഹാരഥഃ॥ 9-11-63 (60771)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ബാണജാലേന പീഡിതഃ।
ബഭൂവ ഹൃതവിക്രാന്തോ ജംഭോ വൃത്രഹണാ യഥാ॥ ॥ 9-11-64 (60772)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകാദശോഽധ്യായഃ॥ 11 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-11-3 ഹര്യക്ഷം രുദ്രം॥ 9-11-10 ശുഭ്രൈദീംപ്തിമദ്ധിഃ॥ 9-11-11 ഏകാദശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 012
॥ ശ്രീഃ ॥
9.12. അധ്യായഃ 012
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ശല്യപരാക്രമവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-12-0 (60773)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-12-0x (5105)
പീഡിതേ ധർമരാജേ തു മദ്രരാജേന മാരിഷ।
സാത്യകിർഭീമസേനശ്ച മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
പരിവാര്യ രഥൈഃ ശല്യം പീഡയാമാസുരാഹവേ॥ 9-12-1 (60774)
തമേകം ബഹുഭിർദൃഷ്ട്വാ പീഡ്യമാനം മഹാരഥൈഃ।
സാധുവാദോ മഹാഞ്ജജ്ഞേ സിദ്ധാശ്ചാസൻപ്രഹർഷിതാഃ॥ 9-12-2 (60775)
ആശ്ചര്യമിത്യഭാഷന്ത മുനയശ്ചാപി സംഗതാഃ॥ 9-12-3 (60776)
ഭീമസേനോ രണേ ശല്യം ശല്യഭൂതം പരാക്രമേ।
ഏകേന വിദ്ധ്വാ ബാണേന പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 9-12-4 (60777)
സാത്യകിശ്ച ശതേനൈനം ധർമപുത്രപരീപ്സയാ।
മദ്രേശ്വരമവാകീര്യ സിംഹനാദമഥാനദത്॥ 9-12-5 (60778)
നകുലഃ പഞ്ചഭിശ്ചൈനം സഹദേവശ്ച പ·ഞ്ചഭിഃ।
വിദ്ധ്വാ തം തു പുനസ്തൂർണം തതോ വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 9-12-6 (60779)
സ തു ശൂരോ രണേ യത്തഃ പീഡിതസ്തൈർമഹാരഥൈഃ।
വികൃഷ്യ കാർമുകം ഘോരം ഭാരഘ്നം വേഗവത്തരം॥ 9-12-7 (60780)
സാത്യകിം പഞ്ചവിംശത്യാ ശല്യോ വിവ്യാധ മാരിഷ।
ഭീമസേനം തു സപ്തത്യാ നകുലം സപ്തഭിസ്തഥാ॥ 9-12-8 (60781)
തതഃ സ വിശിഖം ചാപം സഹദേവസ്യ ധന്വിനഃ।
ഛിത്ത്വാ ഭല്ലേന സമരേ വിവ്യാധൈനം ത്രിസപ്തഭിഃ॥ 9-12-9 (60782)
സഹദേവസ്തു സമരേ മാതുലം ഭൂരിവർചസം।
സജ്യമന്യദ്ധനുഃ കൃത്വാ പഞ്ചഭിഃ സമതാഡയത്।
ശരൈരാശീവിഷാകാരൈർജ്വലജ്ജ്വലനസന്നിഭൈഃ॥ 9-12-10 (60783)
സാരഥിം ചാസ്യ സമരേ ശരേണാനതപർവണാ।
വിവ്യാധ ഭൃശസങ്ക്രുദ്ധസ്തം വൈ ഭൂയസ്ത്രിഭിഃ ശരൈഃ॥ 9-12-11 (60784)
ഭീമസേനസ്തു സപ്തത്യാ സാത്യകിർനവഭിഃ ശരൈഃ।
ധർമരാജസ്തഥാ ഷഷ്ട്യാ ഗാത്രേ ശല്യം സമാർപയത്॥ 9-12-12 (60785)
തതഃ ശല്യോ മഹാരാജ നിർവിദ്ധസ്തൈർമഹാരഥൈഃ।
സുസ്രാവ രുധിരം ഗാത്രൈർഗൈരികം പർവതോ യഥാ॥ 9-12-13 (60786)
താംശ്ച സർവാൻമഹേഷ്വാസാൻപഞ്ചഭിഃ പഞ്ചഭിഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ തരസാ രാജംസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 9-12-14 (60787)
തതോഽപരേണ ഭല്ലേന ധർമപുത്രസ്യ മാരിഷ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ സമരേ സജ്ജയം സ സുമഹാരഥഃ॥ 9-12-15 (60788)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
സാശ്വസൂതധ്വജരഥം ശല്യം പ്രാച്ഛാദയച്ഛരൈഃ॥ 9-12-16 (60789)
സ ച്ഛാദ്യമാനഃ സമരേ ധർമപുത്രസ്യ സായകൈഃ।
യുധിഷ്ഠിരമഥാവിധ്യദ്ദശഭിർനിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-12-17 (60790)
സാത്യകിസ്തു തതഃ ക്രുദ്ധോ ധർമപുത്രേ ശരാർദിതേ।
മദ്രാണാമധിപം ശൂരം ശരൈർവിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ॥ 9-12-18 (60791)
സ സാത്യകേഃ പ്രചിച്ഛേദ ക്ഷുരപ്രേണ മഹദ്ധനുഃ।
ഭീമസേനമുഖാംസ്താംശ്ച ത്രിഭിസ്ത്രിഭിരതാഡയത്॥ 9-12-19 (60792)
തസ്യ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
തോമരം പ്രേഷയാമാസ സ്വർണദണ്ഡം മഹാരണേ॥ 9-12-20 (60793)
ഭീമസേനോഽഥ നാരാചം ജ്വലന്തമിവ പന്നഗം।
നകുലഃ സമരേ ശക്തിം സഹദേവോ ഗദാം ശുഭാം।
ധർമരാജഃ ശതഘ്നീം ച ജിഘാംസുഃ ശല്യമാഹവേ॥ 9-12-21 (60794)
താനാപതത ഏവാശു പഞ്ചാനാം വൈ ഭുജച്യുതാൻ।
വാരയാമാസ സമരേ ശസ്ത്രസംഘൈഃ സ മദ്രരാട്॥ 9-12-22 (60795)
സാത്യകിപ്രഹിതം ശല്യോ ഭല്ലൈശ്ചിച്ഛേദ തോമരം।
പ്രഹിതം ഭീമസേനേന ശരം കനകഭൂഷണം॥ 9-12-23 (60796)
ദ്വിധാ ചിച്ഛേദ സമരേ കൃതഹസ്തഃ പ്രതാപവാൻ।
നകുലപ്രേഷിതാം ശക്തിം ഹേമദണ്ഡാം ഭയാവഹാം॥ 9-12-24 (60797)
ഗദാം ച സഹദേവേന ശരൌഘൈഃ സമവാരയത്।
ശരാഭ്യാം ച ശതഘ്നീം താം രാജ്ഞശ്ചിച്ഛേദ ഭാരത॥ 9-12-25 (60798)
പശ്യതാം പാണ്ഡുപുത്രാണാം സിംഹനാദം നനാദ ച।
നാമൃഷ്യത്തത്ര ശൈനേയഃ ശത്രോർവിജയമാഹവേ॥ 9-12-26 (60799)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ സാത്യകിഃ ക്രോധമൂർച്ഛിതഃ।
ദ്വാഭ്യാം മദ്രേശ്വരം വിദ്വാ സാരഥിം ച ത്രിഭിഃ ശരൈഃ॥ 9-12-27 (60800)
തതഃ ശല്യോ രണേ രാജൻസർവാംസ്താന്ദശഭിഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ ഭൃശസങ്ക്രുദ്ധസ്തോത്രൈരിവ മഹാദ്വിപാൻ॥ 9-12-28 (60801)
തേ വാര്യമാണാഃ സമരേ മദ്രരാജ്ഞാ മഹാരഥാഃ।
ന ശേകുഃ സംമുഖേ സ്ഥാതും തസ്യ ശത്രുനിഷൂദനാഃ॥ 9-12-29 (60802)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ദൃഷ്ട്വാ ശല്യസ്യ വിക്രമം।
നിഹതാൻപാണ്ഡവാൻമേനേ പാഞ്ചാലാനഥ സൃഞ്ജയാൻ। 9-12-30 (60803)
`തഥാവിധം മഹാരാജ മദ്രരാജസ്യ വിക്രമം।
അസഹ്യം മാനവൈര്യുദ്ധേ തദ്ബഭൂവ നരർഷഭ॥' 9-12-31 (60804)
തതോ രാജൻമഹാബാഹുർഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ।
സന്ത്യജ്യ മനസാ പ്രാണാൻമദ്രാധിപമയോധയത്॥ 9-12-32 (60805)
നകുലഃ സഹദേവശ്ച സാത്യകിശ്ച മഹാരഥഃ।
പരിവാര്യ തദാ ശല്യം സമന്താദ്വ്യകിരഞ്ശരൈഃ॥ 9-12-33 (60806)
സ ചതുർഭിർമഹേഷ്വാസൈഃ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥഃ।
വൃതസ്താന്യോധയാമാസ മദ്രരാജഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-12-34 (60807)
തസ്യ ധർമസുതോ രാജൻക്ഷുരപ്രേണ മഹാഹവേ।
ചക്രരക്ഷം ജഘാനാശു മദ്രരാജസ്യ പാർഥിവഃ॥ 9-12-35 (60808)
തസ്മിംസ്തു നിഹതേ ശൂരേ ചക്രരക്ഷേ മഹാരഥേ।
മദ്രരാജോഽപി ബലവാൻസൈനികാനാവൃണോച്ഛരൈഃ॥ 9-12-36 (60809)
സമാവൃതാംസ്തതസ്താംസ്തു രാജന്വീക്ഷ്യ സ്വസൈനികാൻ।
ചിന്തയാമാസ സമരേ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-12-37 (60810)
കഥം നു ന ഭവേത്സത്യം തൻമാധവവചോ മഹത്।
അപി ക്രുദ്ധോ രണേ രാജൻക്ഷപയേത ബലം മമ॥ 9-12-38 (60811)
`അഹം മദ്ധാതരശ്ചൈവ സാത്യകിശ്ച മഹാരഥഃ।
പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാശ്ചൈവ ന ശക്താസ്മ ഹി മദ്രപം॥ 9-12-39 (60812)
നിഹനിഷ്യതി ചൈവാദ്യ മാതുലോഽസ്മാൻമഹാബലഃ।
ഗോവിന്ദവചനം സത്യം കഥം ഭവതി കിന്ത്വിദം॥ 9-12-40 (60813)
തതഃ സരഥനാഗാശ്വാ പാണ്ഡവാഃ പാണ്ഡുപൂർവജ।
മദ്രരാജം സമാസേദുഃ പീഡയന്തഃ സമന്തതഃ॥ 9-12-41 (60814)
നാനാശസ്ത്രൌഘബഹുലാം ശസ്ത്രവൃഷ്ടിം സമുദ്യതാം।
വ്യധമത്സമരേ രാജാ മഹാഭ്രാണീവ മാരുതഃ॥ 9-12-42 (60815)
തതഃ കനകപുംഖാം താം ശല്യക്ഷിപ്താം വിയദ്ഗതാം।
ശരവൃഷ്ടിമപശ്യാമ ശലഭാനാമിവായതിം॥ 9-12-43 (60816)
തേ ശരാ മദ്രരാജേന പ്രേഷിതാ രണമൂർധനി।
സംപതന്തഃ സ്മ ദൃശ്യന്തേ ശലഭാനാം വ്രജാ ഇവ॥ 9-12-44 (60817)
മദ്രരാജധനുർമുക്തൈഃ ശരൈഃ കനകഭൂഷണൈഃ।
നിരന്തരമിവാകാശം സംബഭൂവ ജനാധിപ॥ 9-12-45 (60818)
ന പാണ്ഡവാനാം നാസ്മാകം തത്ര കിഞ്ചിദ്വ്യദൃശ്യത।
ബാണാന്ധകാരേ മഹതി കൃതേ തത്ര മഹാഹവേ॥ 9-12-46 (60819)
മദ്രരാജേന ബലിനാ ലാഘവാച്ഛരവൃഷ്ടിഭിഃ।
ചാല്യമാനം തു തം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാനാം ബലാർണവം।
വിസ്മയം പരമം ജഗ്മുർദേവഗന്ധർവദാനവാഃ॥ 9-12-47 (60820)
സ തു താൻസർവതോ യത്താഞ്ശരൈഃ സഞ്ഛാദ്യ മാരിഷ।
ധർമരാജമവച്ഛാദ്യ സിംഹവദ്വ്യനദൻമുഹുഃ॥ 9-12-48 (60821)
തേ ച്ഛന്നാഃ സമരേ തേന പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥാഃ।
നാശക്നുവംസ്തദാ യുദ്ധേ പ്രത്യുദ്യാതും മഹാരഥം॥ 9-12-49 (60822)
ധർമരാജപുരോഗാസ്തു ഭീമസേനമുഖാ രഥാഃ।
നിജഘ്നുഃ സമരേ ശൂരംശല്യമാഹവശോഭിനം॥ ॥ 9-12-50 (60823)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വാദശോഽധ്യായഃ॥ 12 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-12-25 സഹദേവേന പ്രേഷിതാമിതി പൂർവസ്മാത്സംബധ്യതേ॥ 9-12-27 സാരഥിം ച വിവ്യാധേത്യുത്തരസ്മാദപകൃഷ്യതേ॥ 9-12-38 കഥന്നു സമരേ ശക്യം--നഹി ക്രുദ്ധോ രണേ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-12-12 ദ്വാദശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 013
॥ ശ്രീഃ ॥
9.13. അധ്യായഃ 013
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-13-0 (60824)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-13-0x (5106)
അർജുനോ ദ്രൌണിനാ വിദ്ധോ യുദ്ധേ ബഹുഭിരായസൈഃ।
തസ്യ ചാനുചരൈഃ ശൂരൈസ്ത്രിഗർതാനാം മഹാരഥൈഃ॥ 9-13-1 (60825)
ദ്രൌണിം വിവ്യാധ സമരേ ത്രിഭിരേവ ശിലീമുഖൈഃ।
തഥേതരാൻമഹേഷ്വാസാന്ദ്വാഭ്യാം ദ്വാഭ്യാം ധനഞ്ജയഃ।
ഭൂയശ്ചൈവ മഹാരാജ ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 9-13-2 (60826)
ശരകണ്ടകിതാസ്തേ തു താവകാ ഭരതർഷഭ।
ന ജഹുഃ പാർഥമാസാദ്യ താഡ്യമാനാഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-13-3 (60827)
അർജുനം രഥവംശേന ദ്രോണപുത്രപുരോഗമാഃ।
പരിവാര്യ മുദാ യുക്താ യോധയന്തശ്ചകാശിരേ॥ 9-13-4 (60828)
തൈസ്തു ക്ഷിപ്താഃ ശരാ രാജൻകാർതസ്വരവിഭൂഷിതാഃ।
അർജുനസ്യ രഥോപസ്ഥം പൂരയാമാസുരഞ്ജസാ॥ 9-13-5 (60829)
തഥാ കൃഷ്ണൌ മഹേഷ്വാസൌ വൃഷഭൌ സർവധന്വിനാം।
വിവ്യധുശ്ച ശരൈർഘോരൈഃ പ്രഹൃഷ്ടാ യുദ്ധദുർമദാഃ॥ 9-13-6 (60830)
കൂബരം രഥചക്രാണി ഈഷാ യോക്ത്രാണി വാ വിഭോ।
യുഗം ചൈവാനുകർഷം ച ശരഭൂതമഭൂത്തദാ॥ 9-13-7 (60831)
നൈതാദൃശം ദൃഷ്ടപൂർവം രാജന്നേവ ച നഃ ശ്രുതം।
യാദൃശം തത്ര പാർഥസ്യ താവകാഃ സംപ്രചക്രിരേ॥ 9-13-8 (60832)
സ രഥഃ സർവതോ ഭാതി ചിത്രപുംഖൈഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ഉൽകാശതൈഃ സംപ്രദീപ്തം വിമാനമിവ ഭൂതലേ॥ 9-13-9 (60833)
തതോഽർജുനോ മഹാരാജ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
അവാകിരത്താം പൃതനാം മേഘോ ധൃഷ്ട്യേവ പർവതം॥ 9-13-10 (60834)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ പാർഥനാമാങ്കിതൈഃ ശരൈഃ।
പാർഥഭൂതമമന്യന്ത പ്രേക്ഷമാണാസ്തഥാവിധം॥ 9-13-11 (60835)
കോപോദ്ധൂതശരജ്വാലോ ധനുഃശബ്ദാനിലോ മഹാൻ।
സൈന്യേന്ധനം ദദാഹാശു താവകം പാർഥപാവകഃ॥ 9-13-12 (60836)
ചക്രാണാം പതതാം ചാപി യുഗാനാം ച ധരാതലേ।
തൂണീരാണാം പതാകാനാം ധ്വജാനാം ച രഥൈഃ സഹ॥ 9-13-13 (60837)
ഈഷാണാമനുകർഷാണാം ത്രിവേണൂനാം ച ഭാരത।
അക്ഷാണാമഥ യോക്ത്രാണാം പ്രതോദാനാം ച രാശയഃ॥ 9-13-14 (60838)
ശിരസാം പതതാം ചാപി കുണ്ഡലോഷ്ണീഷധാരിണാം।
ഭുജാനാം ച മഹാഭാഗ സ്കന്ധാനാം ച സമന്തതഃ॥ 9-13-15 (60839)
ഛത്രാണാം വ്യജനൈഃ സാർധം മകുടാനാം ച രാശയഃ।
സമദൃശ്യന്ത പാർഥസ്യ രഥമാർഗേഷു ഭാരത॥ 9-13-16 (60840)
അഗംയരൂപാ പൃഥിവീ മാംസശോണിതകർദമാ।
ഭീരൂണാം ത്രാസജനനീ ശൂരാണാം ഹർഷവർധിനീ।
ബഭൂവ ഭരതശ്രേഷ്ഠ രുദ്രസ്യാക്രീഡനം യഥാ॥ 9-13-17 (60841)
ഹത്വാ തു സമരേ പാർഥഃ സഹസ്രേ ദ്വേ പരന്തപഃ।
രഥാനാം സവരൂഥാനം വിധൂമോഽഗ്നിരിവ ജ്വലൻ॥ 9-13-18 (60842)
യഥാ ഹി ഭഗവാനഗ്നിർജഗദ്ദഗ്ധ്വാ ചരാചരം।
വിധൂമോ ദൃശ്യതേ രാജംസ്തഥാ പാർഥോ ധന·ഞ്ജയഃ॥ 9-13-19 (60843)
ദ്രൌണിസ്തു സമരേ ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവസ്യ പരാക്രമം।
രഥേനാതിപതാകേന പാണ്ഡവം പ്രത്യവാരയത്॥ 9-13-20 (60844)
താവുഭൌ പുരുഷവ്യാഘ്രൌ ശ്വേതാശ്വൌ ധന്വിനാം വരൌ।
സമീയതുസ്തദാഽന്യോന്യം പരസ്പരവധൈഷിണൌ॥ 9-13-21 (60845)
തയോരാസീൻമഹാരാജ ബാണവർഷം സുദാരുണം।
ജീമൂതയോര്യഥാ വൃഷ്ടിസ്തപാന്തേ ഭരതർഷഭ॥ 9-13-22 (60846)
അന്യോന്യസ്പർധിനൌ തൌ തു ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ।
തതക്ഷതുസ്തദാഽന്യോന്യം ശൃംഗാഭ്യാം വൃഷഭാവിവ॥ 9-13-23 (60847)
തയോര്യുദ്ധം മഹാരാജ ചിരം സമമിവാഭവത്।
ശസ്ത്രാണാം സംഗമശ്ചൈവ ഘോരസ്തത്രാഭവത്പുനഃ॥ 9-13-24 (60848)
തതോഽർജുനം ദ്വാദശഭീ രുക്മപുംഖൈഃ സുതേജനൈഃ।
വാസുദേവം ച ദശഭിർദ്രൌണിർവിവ്യാധ ഭാരത॥ 9-13-25 (60849)
തതഃ പ്രഹസ്യ ബീഭത്സുർവ്യാക്ഷിപദ്ഗാണ്ഡിവം ധനുഃ।
മാനയിത്വാ മുഹൂർതം തു ഗുരുപുത്രം മഹാഹവേ॥ 9-13-26 (60850)
വ്യശ്വസൂതരഥം ചക്രേ സവ്യസാചീ പരന്തപഃ।
മൃദുപൂർവം തതശ്ചൈനം പുനഃപുനരതാഡയത്॥ 9-13-27 (60851)
ഹതാശ്വേ തു രഥേ തിഷ്ഠന്ദ്രോണപുത്രസ്ത്വയസ്മയം।
മുസലം പാണ്ഡുപുത്രായ ചിക്ഷേപ പരിഘോപമം॥ 9-13-28 (60852)
തമാപതന്തം സഹസാ ഹേമപട്ടവിഭൂഷിതം।
ചിച്ഛേദ സപ്തധാ വീരഃ പാർഥഃ ശത്രുനിബർഹണഃ॥ 9-13-29 (60853)
സ ച്ഛിന്നം മുസലം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രൌണിഃ പരമകോപനഃ।
ആദദേ പരിഘം ഘോരം നഗേന്ദ്രശിഖരോപമം।
ചിക്ഷേപ ചൈവ പാർഥായ ദ്രൌണിര്യുദ്ധവിശാരദഃ॥ 9-13-30 (60854)
തമന്തകമിവ ക്രുദ്ദം പരിഘം പ്രേക്ഷ്യ പാണ്ഡവഃ।
അർജുനസ്ത്വരിതോ ജഘ്നേ പഞ്ചഭിഃ സായകോത്തമൈഃ॥ 9-13-31 (60855)
സ ച്ഛിന്നഃ പതിതോ ഭൂമൌ പാർഥബാണൈർമഹാഹവേ।
ദാരയൻപൃഥിവീന്ദ്രാണാം മനഃ സബ്ദേന ഭാരത॥ 9-13-32 (60856)
തതോഽപരൈസ്ത്രിഭിർഭല്ലൈർദ്രൌണിം വിവ്യാധ പാൺ·ഡവഃ॥ 9-13-33 (60857)
സോഽതിവിദ്ധോ ബലവതാ പാർഥേന സുമഹാത്മനാ।
നാകംപത തദാ ദ്രൌണിഃ പൌരുഷേഷു വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 9-13-34 (60858)
സുരഥം ച തതോ രാജൻഭാരദ്വാജോ മഹാരഥം।
അവാകിരച്ഛരവ്രാതൈഃ സർവക്ഷത്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-13-35 (60859)
തതസ്തു സുരഥോഽപ്യാജൌ പാഞ്ചാലാനാം മഹാരഥഃ।
രഥേന മേഘഘോഷേണ ദ്രൌണിമേവാഭ്യധാവത॥ 9-13-36 (60860)
വികർഷന്വൈ ധനുഃശ്രേഷ്ഠം സർവഭാരസഹം ദൃഢം।
ജ്വലനാശീവിഷനിഭൈഃ ശരൈശ്ചൈനമവാകിരത്॥ 9-13-37 (60861)
സുരഥം തം തതഃ ക്രുദ്ധമാപതന്തം മഹാരഥം।
ചുകോപ സമരേ ദ്രൌണിർദണ്ഡാഹത ഇവോരഗഃ॥ 9-13-38 (60862)
ത്രിശിഖാം ഭ്രുകുടീം കൃത്വാ സൃക്വിണീ പരിസംലിഹൻ।
ഉദ്വീക്ഷ്യ സുരഥം രോഷാദ്ധനുർജ്യാമവമൃജ്യ ച।
മുമോച തീക്ഷ്ണം നാരാചം യമദണ്ഡോപമദ്യുതിം॥ 9-13-39 (60863)
സ തസ്യ ഹൃദയം ഭിത്ത്വാ പ്രവിവേശാതിവേഗിതഃ।
ശക്താശനിരിവോത്സൃഷ്ടോ വിദാര്യ ധരണീതലം॥ 9-13-40 (60864)
തതഃ സ പതിതോ ഭൂമൌ നാരാചേന സമാഹതഃ।
വജ്രേണ ച യഥാ ശൃംഗം പർവതസ്യേവ ദീര്യതഃ॥ 9-13-41 (60865)
തസ്മിന്വിനിഹതേ വീരേ ദ്രോണപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ।
ആരുരോഹ രഥം തൂർണം തമേവ രഥിനാം വരഃ॥ 9-13-42 (60866)
തതഃ സജ്ജോ മഹാരാജ ദ്രൌണിരാഹവദുർമദഃ।
അർജുനം യോധയാമാസ സംശപ്തകവൃതോ രണേ॥ 9-13-43 (60867)
തത്ര യുദ്ധം മഹച്ചാസീദർജുനസ്യ പരൈഃ സഹ।
മധ്യന്ദിനഗതേ സൂര്യേ യമരാഷ്ട്രവിവർധനം॥ 9-13-44 (60868)
തത്രാശ്ചര്യമപശ്യാമ ദൃഷ്ട്വാ തേഷാം പരാക്രമം।
യദേകോ യുഗപദ്വീരാൻസമയോധയദർജുനഃ॥ 9-13-45 (60869)
വിമർദഃ സുമഹാനാസീദർജുനസ്യ പരൈഃ സഹ।
ശതക്രതോര്യഥാപൂർവം മഹത്യാ ദൈത്യസേനയാ॥ ॥ 9-13-46 (60870)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ത്രയോദശോഽധ്യായഃ॥ 13 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 014
॥ ശ്രീഃ ॥
9.14. അധ്യായഃ 014
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-14-0 (60871)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-14-0x (5107)
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാർഷതഃ।
ചക്രതുഃ സുമഹദ്യുദ്ധം ശരശക്തിസമാകുലം॥ 9-14-1 (60872)
തതോ രാജൻസമാപേതുഃ ശരധാരാഃ സഹസ്രശഃ।
അംബുദാനാം യഥാ കാലേ ജലധാരാഃ സമന്തതഃ॥ 9-14-2 (60873)
രാജാ ച പാർഷതം വിദ്ധ്വാ ശരൈഃ പഞ്ചഭിരാശുഗൈഃ।
ദ്രോണഹന്താരമുഗ്രേഷും പുനർവിവ്യാധ സപ്തഭിഃ॥ 9-14-3 (60874)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തു സമരേ ബലവാന്ദൃഢവിക്രമഃ।
സപ്തത്യാ വിശിഖാനാം വൈ ദുര്യോധനമപീഡയത്॥ 9-14-4 (60875)
പീഡിതം വീക്ഷ്യ രാജാനം സോദര്യാ ഭരതർഷഭ।
മഹത്യാ സേനയാ സാർധം പരിവവ്രുഃ സ്മ പാർഷതം॥ 9-14-5 (60876)
സ തൈഃ പരിവൃതഃ ശൂരഃ സർവതോഽതിരഥൈ ർഭൃശം।
വ്യചരത്സമരേ രാജന്ദർശയന്നസ്ത്രലാഘവം॥ 9-14-6 (60877)
ശിഖണ്ഡീ കൃതവർമാണം ഗൌതമം ച മഹാരഥം॥
പ്രഭദ്രകൈഃ സമായുക്തോ യോധയാമാസ ധന്വിനൌ॥ 9-14-7 (60878)
തത്രാപി സുമഹദ്യുദ്ധം ഘോരരൂപം വിശാംപതേ।
പ്രാണാൻസന്തജതാം യുദ്ധേ പ്രാണദ്യൂതാഭിദേവനേ॥ 9-14-8 (60879)
ശല്യഃ സായകവർഷാണി വിമുഞ്ജൻസർവതോദിശം।
പാണ്ഡവാൻപീഡയാമാസ സസാത്യകിവൃകോദരാൻ॥ 9-14-9 (60880)
തഥാ തൌ തു യമൌ യമതുല്യപരാക്രമൌ।
യോധയാമാസ രാജേന്ദ്ര വീര്യേണാസ്ത്രബലേന ച॥ 9-14-10 (60881)
ശല്യസായകനുന്നാനാം പാണ്ഡവാനാം മഹാമൃധേ।
ത്രാതാരം നാധ്യഗച്ഛന്ത കേചിത്തത്ര മഹാരഥാഃ॥ 9-14-11 (60882)
തതസ്തു നകുലഃ ശൂരോ ധർമരാജേ പ്രപീഡിതേ।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന മാതുലം മാദ്രിനന്ദനഃ॥ 9-14-12 (60883)
സഞ്ഛാദ്യ സമരേ വീരം നകുലഃ പരവീരഹാ।
വിവ്യാധ ചൈനം ദശഭിഃ സ്മയമാനഃ സ്തനാന്തരേ॥ 9-14-13 (60884)
സർവപാരസവൈർബാണൈഃ കർമാരപരിമാർജിതൈഃ।
സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലാധൌതൈർധനുര്യന്ത്രപ്രചോദിതൈഃ॥ 9-14-14 (60885)
ശല്യസ്തു പീഡിതസ്തേന സ്വസ്രീയേണ ഹി മാതുലഃ।
നകുലം പീഡയാമാസ പത്രിഭിർനതപർവഭിഃ॥ 9-14-15 (60886)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ഭീമസേനോഽഥ സാത്യകിഃ।
സഹദേവശ്ച മാദ്രേണോ മദ്രരാജമുപാദ്രവൻ॥ 9-14-16 (60887)
താനാപതത ഏവാശു പൂരയാണാന്രഥസ്വനൈഃ।
ദിശശ്ച വിദിശശ്ചൈവ കംപയാനാംശ്ച മേദിനീം।
പ്രതിജഗ്രാഹ സമരേ സേനാപതിരമിത്രജിത്॥ 9-14-17 (60888)
യുധിഷ്ഠിരം ത്രിഭിർവിദ്ധ്വാ ഭീമസേനം ച പഞ്ചഭിഃ।
സാത്യകിം ച ശതേനാജൌ സഹദേവം ത്രിഭിഃ ശരൈഃ॥ 9-14-18 (60889)
തതസ്തു സശരം ചാപം നകുലസ്യ മഹാത്മനഃ।
മദ്രേശ്വരഃ ക്ഷുരപ്രേണ മധ്യേ ചിച്ഛേദ മാരിഷ॥ 9-14-19 (60890)
തദപാസ്യ ധനുശ്ഛിന്നം തതഃ ശല്യസ്യ സായകൈഃ।
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ മാദ്രീപുത്രോ മഹാരഥഃ।
മദ്രരാജരഥം തൂർണം പൂരയാമാസ പത്രിഭിഃ॥ 9-14-20 (60891)
യുധിഷ്ഠിരസ്തു മദ്രേശം സഹദേവശ്ച മാരിഷ।
ദശഭിർദശഭിർബാണൈരുരസ്യേനമവിധ്യതാം॥ 9-14-21 (60892)
ഭീമസേനസ്തു തം ഷഷ്ട്യാ സാത്യകിർദശഭിഃ ശരൈഃ।
മദ്രരാജമഭിദ്രുത്യ ജഘ്നതുഃ xxങ്കപത്രിഭിഃ॥ 9-14-22 (60893)
മദ്രരാജസ്തതഃ ക്രുദ്ധഃ സാത്യകിം നവഭിഃ ശരൈഃ।
വിവ്യാധ ഭൂയഃ സപ്തത്യാ ശരാണാം നതപർവണാം॥ 9-14-23 (60894)
അഥാസ്യ സശരം ചാപം മുഷ്ടൌ ചിച്ഛേദ മാരിഷ।
ഹയാംശ്ച ചതുരഃ സംഖ്യേ പ്രേഷയാമാസ മൃത്യവേ॥ 9-14-24 (60895)
വിരഥം സാത്യകിം കൃത്വാ മദ്രരാജോ മഹാരഥഃ।
വിശിഖാനാം ശതേനൈനമാജഘാന സമന്തതഃ॥ 9-14-25 (60896)
മാദ്രീപുത്രം ച സംരബ്ധോ ഭീമസേനം ച പാണ്ഡവം।
യുധിഷ്ഠിരം ച കൌരവ്യ വിവ്യാധ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 9-14-26 (60897)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ മദ്രരാജസ്യ പൌരുഷം।
യദേനം സഹിതാഃ പാർഥാ നാഭ്യവർതന്ത സംയുഗേ॥ 9-14-27 (60898)
അഥാന്യം രഥമാസ്ഥായ സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ।
പീഡിതാൻപാണ്ഡവാന്ദൃഷ്ട്വാ മദ്രരാജവശം ഗതാൻ।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന മദ്രാണാമധിപം ബലാത്॥ 9-14-28 (60899)
ആപതന്തം രഥം തസ്യ ശല്യഃ സമിതിശോഭനഃ।
പ്രത്യുദ്യയൌ രഥേനൈവ മത്തോ മത്തമിവ ദ്വിപം॥ 9-14-29 (60900)
സ സന്നിപാതസ്തുമുലോ ബഭൂവാദ്ഭുതദർശനഃ।
സാത്യകേശ്ചൈവ ശൂരസ്യ മദ്രാണാമധിപസ്യ ച।
യാദൃശോ വൈ പുരാ വൃത്തഃ ശംബരാമരരാജയോഃ॥ 9-14-30 (60901)
സാത്യകിഃ പ്രേക്ഷ്യ സമരേ മദ്രരാജമവസ്ഥിതം।
വിവ്യാധ ദശഭിർബാണൈസ്തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 9-14-31 (60902)
മദ്രരാജസ്തു സുഭൃശം വിദ്ധസ്തേന മഹാത്മനാ।
സാത്യകിം പ്രതിവിവ്യാധ ചിത്രപുംഖൈഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-14-32 (60903)
തതഃ പാർഥാ മഹേഷ്വാസാഃ സാത്വതാഽഭിസൃതം നൃപം।
അഭ്യവർതന്രഥൈസ്തൂർണം മാതുലം വധകാങ്ക്ഷയാ॥ 9-14-33 (60904)
തത ആസീത്പരാമർദസ്തുമുലഃ ശോണിതോദകഃ।
ശൂരാണാം യുധ്യമാനാനാം സിംഹാനാമിവ നർദതാം॥ 9-14-34 (60905)
തേഷാമാസീൻമഹാരാജ വ്യധിക്ഷേപഃ പരസ്പരം।
സിംഹാനാമാമിഷേപ്സൂനാം കൂജതാമിവ സംയുഗേ॥ 9-14-35 (60906)
തേഷാം ബാണസഹസ്രൌഘൈരാകീർണാ വസുധാഽഭവത്।
അന്തരിക്ഷം ച സഹസാ ബാണഭൂതമഭൂത്തദാ॥ 9-14-36 (60907)
ശരാന്ധകാരം സഹസാ കൃതം തേന സമന്തതഃ।
അഭ്രച്ഛായേവ സഞ്ജജ്ഞേ ശരൈർമുക്തൈർമഹാത്മഭിഃ॥ 9-14-37 (60908)
തത്ര രാജഞ്ശരൈർമുക്തൈർനിർമുക്തൈരിവ പന്നൈഗഃ।
സ്വർണപുംഖൈഃ പ്രകാശദ്ഭിർവ്യരോചന്ത ദിശസ്തദാ॥ 9-14-38 (60909)
തത്രാദ്ഭുതം പരം ചക്രേ ശല്യഃ ശത്രുനിബർഹണഃ।
യദേകഃ സമരേ ശൂരോ യോധയാമാസ വൈ ബഹൂൻ॥ 9-14-39 (60910)
മദ്രരാജഭുജോത്സൃഷ്ടൈഃ കങ്കബർഹിണവാജിതൈഃ।
സംപതദ്ഭിഃ ശരൈർഘോരൈരവാകീര്യത മേദിനീ॥ 9-14-40 (60911)
തത്ര ശല്യരഥം രാജന്വിചരന്തം മഹാഹവേ।
അപശ്യാമ യഥാപൂർവം ശക്രസ്യാസുരസങ്ക്ഷയേ॥ ॥ 9-14-41 (60912)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ചതുർദശോഽധ്യായഃ॥ 14 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 015
॥ ശ്രീഃ ॥
9.15. അധ്യായഃ 015
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ശല്യയുധിഷ്ഠിരയോര്യുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-15-0 (60913)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-15-0x (5108)
തതഃ സേനാ തവ വിഭോ മദ്രരാജപുരസ്കൃതാ।
പുനരഭ്യദ്രവത്പാർഥാന്വേഗേന മഹതാ രണേ॥ 9-15-1 (60914)
പീഡിതാസ്താവകാഃ സർവേ പ്രധാവന്തോ രണോത്കടാഃ।
ക്ഷണേന ചൈവ പാർഥാംസ്തേ ബഹുത്വാത്സമലോഡയൻ॥ 9-15-2 (60915)
തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ പാണ്ഡവാ നാവതസ്ഥിരേ।
ക്ഷണേനൈവ മഹാരാജ പശ്യതോഃ കൃഷ്ണപാർഥയോഃ॥ 9-15-3 (60916)
തതോ ധനഞ്ജയഃ ക്രുദ്ധഃ കൃപം സഹ പദാനുഗൈഃ।
അവാകിരച്ഛരൌഘേണ കൃതവർമാണമേവ ച॥ 9-15-4 (60917)
ശകുനിം സഹദേവസ്തു സഹസൈന്യമവാകിരത്।
നകുലഃ പാർശ്വതഃ സ്ഥിത്വാ മദ്രരാജമയോധയത്॥ 9-15-5 (60918)
ദ്രൌപദേയാ നരേന്ദ്രാശ്ച ഭൂയിഷ്ഠാൻസമവാരയൻ।
ദ്രോണപുത്രം ച പാഞ്ചാല്യഃ ശിഖണ്ഡീ സമവാരയത്॥ 9-15-6 (60919)
ഭീമസേനസ്തു രാജാനം ഗദാപാണിരവാരയത്।
ശല്യം തു സഹ സൈന്യേന കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-15-7 (60920)
തതഃ സമഭവദ്യുദ്ധം സംസക്തം തത്രതത്ര ഹ।
താവകാനാം പരേഷാം ച സംഗ്രാമേഷ്വനിവർതിനാം॥ 9-15-8 (60921)
തത്ര പശ്യാമഹേ കർമ ശല്യസ്യാതിമഹദ്രണേ।
യദേകഃ സർവസൈന്യാനി പാണ്ഡവാനാമയോധയത്॥ 9-15-9 (60922)
വ്യദൃശ്യത തദാ ശല്യോ യുധിഷ്ഠിരസമീപതഃ।
ക്രൂരശ്ചന്ദ്രമസോഽഭ്യാശേ ശനൈശ്ചര ഇവ ഗ്രഹഃ॥ 9-15-10 (60923)
പീഡയിത്വാ തു രാജാനം ശരൈരാശീവിഷോപമൈഃ।
അഭ്യധാവത്പുനർഭീമം ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 9-15-11 (60924)
തസ്യ തല്ലാഘവം ദൃഷ്ട്വാ തഥൈവ ച കൃതാസ്ത്രതാം।
അപൂജയന്നനീകാനി പരേഷാം താവകാനി ച॥ 9-15-12 (60925)
പീഡ്യമാനാസ്തു ശല്യേന പാണ്ഡവാ ഭൃശാവിക്ഷതാഃ।
പ്രാദ്രവന്ത രണം ഹിത്വാ ക്രോശമാനേ യുധിഷ്ഠിരേ॥ 9-15-13 (60926)
വധ്യമാനേഷ്വനീകേഷു മദ്രരാജേന പാണ്ഡവഃ।
അമർഷവശമാപന്നോ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-15-14 (60927)
തതഃ പൌരുഷമാസ്ഥായ മദ്രരാജമതാഡയത്।
ജയോ വാഽസ്തു വധോ വേതി കൃതബുദ്ധിർമഹാരഥഃ॥ 9-15-15 (60928)
സമാഹൂയാബ്രവീത്സർവാൻഭ്രാതൄൻകൃഷ്ണം ച പാണ്ഡവഃ॥ 9-15-16 (60929)
ഭീഷ്മോ ദ്രോണശ്ച കർണശ്ച യേ ചാന്യേ പൃഥിവീക്ഷിതഃ।
കൌരവാർഥേ പരാക്രാന്താഃ സംഗ്രാമേ നിധനം ഗതാഃ।
യഥാഭാഗം യഥോത്സാഹം ഭവന്തഃ കൃതപൌരുഷാഃ॥ 9-15-17 (60930)
ഭാഗോഽവശിഷ്ട ഏകോഽയം മമ ശല്യോ മഹാരഥഃ।
സോഽഹമദ്യ യുധാ ജേതുമാശംസേ മദ്രകാധിപം॥ 9-15-18 (60931)
തത്ര യൻമാനസം മഹ്യം തത്സർവം നിഗദാമി വഃ।
ചക്രരക്ഷാവിമൌ വീരൌ മമ മാദ്രവതീസുതൌ॥ 9-15-19 (60932)
അജേയൌ വാസവേനാപി സമരേ ശൂരസംമതൌ।
സാധ്വിമൌ മാതുലം യുദ്ധേ ക്ഷത്രധർമപുരസ്കൃതൌ॥ 9-15-20 (60933)
മദർഥേ പ്രതിയുധ്യേതാം മാനാർഹൌ സത്യസംഗരൌ।
മാം വാ ശല്യോ രണേ ഹന്താ തം വാഽഹം ഭദ്രമസ്തു വഃ।
ഇതി സത്യാമിമാം വാണീം ലോകവീരാ നിബോധത॥ 9-15-21 (60934)
യോത്സ്യേഽഹം മാതുലേനാദ്യ ക്ഷാത്രധർമേണ പാർഥിവാഃ।
സ്വമംശമഭിസന്ധായ വിജയായേതരായ വാ॥ 9-15-22 (60935)
തസ്യ മേഽപ്യധികം ശസ്ത്രം സർവോപകരണാനി ച।
സംയുജ്യന്താം രഥേ ക്ഷിപ്രം ശാസ്ത്രവദ്രഥയോജകൈഃ॥ 9-15-23 (60936)
ശൈനേയോ ദക്ഷിണം ചക്രം ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തഥോത്തരം।
പൃഷ്ഠഗോപോ ഭവത്വദ്യ മമ പാർഥോ ധനഞ്ജയഃ॥ 9-15-24 (60937)
പുരഃസരോ മമാദ്യാസ്തു ഭീമഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ।
ഏവമഭ്യധികഃ ശല്യാദ്ഭവിഷ്യാമി മഹാമൃധേ॥ 9-15-25 (60938)
ഏവമുക്താസ്തഥാ ചക്രുസ്തദാ രാജ്ഞഃ പ്രിയൈഷിണഃ॥ 9-15-26 (60939)
തതഃ പ്രഹർഷഃ സൈവ്യാനാം പുനരാസീത്തദാഃ മൃധേ।
പാഞ്ചാലാനാം സോമകാനാം മാത്സ്യാനാം ച വിശേഷതഃ॥ 9-15-27 (60940)
പ്രതിജ്ഞാതം ച സംഗ്രാമേ ധർമരാജസ്യ പൂജയൻ।
തതഃ ശംഖാംശ്ച ഭേരീശ്ച ശതശശ്ചൈവ പുഷ്കരാൻ।
അവാദയന്ത പാഞ്ചാലാഃ സിംഹനാദാംശ്ച നേദിരേ॥ 9-15-28 (60941)
തേഽഭ്യധാവന്ത സംരബ്ധാ മദ്രരാജം തരസ്വിനം।
മഹതാ ഹർഷജേനാഥ നാദേന കുരുപുംഗവാഃ॥ 9-15-29 (60942)
ഹാദേന ഗജഘണ്ടാനാം ശംഖാനാം നിനദേന ച।
തൂര്യശബ്ദേന മഹതാ നാദയന്തശ്ച മേദിനീം॥ 9-15-30 (60943)
താൻപ്രത്യഗൃഹ്ണാത്പുത്രസ്തേ മദ്രരാജശ്ച വീര്യവാൻ।
മഹാമേഘാനിവ ബഹൂഞ്ശൈലാവസ്തോദയാവുഭൌ॥ 9-15-31 (60944)
ശല്യസ്തു സമരശ്ലാഘീ ധർമരാജമരിന്ദമം।
വവർഷ ശരവർഷേണ ശംബരം മഘവാ ഇവ॥ 9-15-32 (60945)
തഥൈവ കുരുരാജോഽപി പ്രഗൃഹ്യ രുചിരം ധനുഃ।
ദ്രോണോപദേശാന്വിവിധാന്ദർശയാനോ മഹാമനാഃ।
വവർഷ ശരവർഷാണി ചിത്രം ലഘു ച സുഷ്ഠു ച॥ 9-15-33 (60946)
ന ചാസ്യ വിവരം കശ്ചിദ്ദദർശ ചരതോ രണേ॥ 9-15-34 (60947)
താവുഭൌ വിവിധൈർബാണൈസ്തതക്ഷാതേ പരസ്പരം।
ശാർദൂലാവാമിഷപ്രേപ്സൂ പരാക്രാന്താവിവാഹവേ॥ 9-15-35 (60948)
ഭീമസ്തു തവ പുത്രേണ യുദ്ധശൌണ്ഡേന സംഗതഃ॥ 9-15-36 (60949)
പാഞ്ചാല്യഃ സാത്യകിശ്ചൈവ മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
ശകുനിപ്രമുഖാന്വീരാൻപ്രത്യഗൃഹ്ണൻസമന്തതഃ॥ 9-15-37 (60950)
തദാസീത്തുമുലം യുദ്ധം പുനരേവ ജയൈഷിണാം।
താവകാനാം പരേഷാം ച രാജന്ദുർമന്ത്രിതേ തവ॥ 9-15-38 (60951)
ദുര്യോധനസ്തു ഭീമസ്യ ശരേണാനതപർവണാ।
ചിച്ഛേദാദിശ്യ സംഗ്രാമേ ധ്വജം ഹേമപരിഷ്കൃതം॥ 9-15-39 (60952)
സ കിങ്കിണീകജാലേന മഹതാ ചാരുദർശനഃ।
പപാത രുചിരഃ സിംഹോ ഭീമസേനസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-15-40 (60953)
പുനശ്ചാസ്യ ധനുശ്ചിത്രം ഗജരാജകരോപമം।
ക്ഷുരേണ ശിതധാരേണ പ്രചകർത നരാധിപഃ॥ 9-15-41 (60954)
സ ച്ഛിന്നധന്വാ തേജസ്വീ രഥശക്ത്യാ സുതം തവ।
ബിഭേദോരസി വിക്രംയ സ രഥോപസ്ഥ ആവിശത്॥ 9-15-42 (60955)
തസ്മിൻമോഹമനുപ്രാപ്തേ പുനരേവ വൃകോദരഃ।
യന്തുരേവ ശിരഃ കായാത്ക്ഷുരപ്രേണാഹരത്തദാ॥ 9-15-43 (60956)
ഹതസൂതാ ഹയാസ്തസ്യ രഥമാദായ ഭാരത।
വ്യദ്രവന്ത ദിശോ രാജൻഹാഹാകാരസ്തദാഽഭവത്॥ 9-15-44 (60957)
തമഭ്യധാവംസ്ത്രാണാർഥം ദ്രോണപുത്രോ മഹാരഥഃ।
കൃപശ്ച കൃതവർമാം ച പുത്രം തേ ഹി പരീപ്സവഃ॥ 9-15-45 (60958)
തസ്മിന്വിലുലിതേ സൈന്യേ ത്രസ്താംസ്തസ്യ പദാനുഗാൻ।
ഗാണ്ഡീവധന്വാ വിസ്ഫാര്യ ധനുസ്താനഹനച്ഛരൈഃ॥ 9-15-46 (60959)
യുധിഷ്ഠിരസ്തു മദ്രേശമഭ്യധാവദമർഷിതഃ।
സ്വയം സന്നോദയന്നശ്വാന്ദന്തവർണാൻമനോജവാൻ॥ 9-15-47 (60960)
തത്രാശ്ചര്യപമശ്യാമ കുന്തീപുത്രേ യുധിഷ്ഠിരേ।
പുരാ ഭൂത്വാ മൃദുർദാന്തോ യത്തദാ ദാരുണോഽഭവത്॥ 9-15-48 (60961)
വിവൃതാക്ഷശ്ച കൌന്തേയോ വേപമാനശ്ച മന്യുനാ।
ചിച്ഛേദ യോധാന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ ശതസഹസ്രശഃ॥ 9-15-49 (60962)
യാംയാം പ്രത്യുദ്യയൌ സേനാം താന്താം ജ്യേഷ്ഠഃ സ പാണ്ഡവഃ।
ശരൈരപാതയദ്രാജൻഗിരീന്വജ്രൈരിവോത്തമൈഃ॥ 9-15-50 (60963)
സാശ്വസൂതധ്വജരഥാന്രഥിനഃ പാതയൻബഹൂൻ।
അക്രീഡദേകോ ബലവാൻപവനസ്തോയദാനിവ॥ 9-15-51 (60964)
സാശ്വാരോഹാംശ്ച തുരഗാൻപത്തീംശ്ചൈവ സഹസ്രധാ।
വ്യപോഥയത സംഗ്രാമേ ക്രുദ്ധോ രുദ്രഃ പശൂനിവ॥ 9-15-52 (60965)
ശൂന്യമായോധനം കൃത്വാ ശരവർഷൈഃ സമന്തതഃ।
അഭ്യദ്രവത മദ്രേശം തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 9-15-53 (60966)
തസ്യ തച്ചരിതം ദൃഷ്ട്വാ സംഗ്രാമേ ഭീമകർമണഃ।
വിത്രേസുസ്താവകാഃ സർവേ ശല്യസ്ത്വേനം സമഭ്യയാത്॥ 9-15-54 (60967)
തതസ്തൌ ഭൃശസങ്ക്രുദ്ധൌ പ്രധ്മായ സലിലോദ്ഭവൌ।
സമാഹൂയ തദാഽന്യോന്യം ഭർത്സയന്തൌ സമീയതുഃ॥ 9-15-55 (60968)
ശല്യസ്തു ശരവർഷേണ പീഡയാമാസ പാണ്ഡവം।
മദ്രരാജം തു കൌന്തേയഃ ശരവർഷൈരവാകിരത്॥ 9-15-56 (60969)
അദൃശ്യേതാം തദാ രാജൻകങ്കപത്രിഭിരാചിതൌ।
ഉദ്ഭിന്നരുധിരൌ ശൂരൌ മദ്രരാജയുധിഷ്ഠിരൌ।
പുഷ്പിതാവിവ രേജാതേ വനേ ശാൽമലികിംശുകൌ॥ 9-15-57 (60970)
ദീവ്യമാനൌ മഹാത്മാനൌ പ്രാണദ്യൂതേന ദുർമദൌ।
ദൃഷ്ട്വാ സർവാണി സൈന്യാനി നാധ്യവസ്യംസ്തയോർജയം॥ 9-15-58 (60971)
ഹത്വാ മദ്രാധിപം പാർഥോ ഭോക്ഷ്യതേഽദ്യ വസുന്ധരാം।
ശല്യോ വാ പാണ്ഡവം ഹത്വാ ദദ്യാദ്ദുര്യോധനായ ഗാം॥ 9-15-59 (60972)
ഇതീവ നിശ്ചയോ നാഭൂദ്യോധാനാം തത്ര ഭാരത।
പ്രദക്ഷിണമഭൂത്സർവം ധർമരാജസ്യ യുധ്യതഃ॥ 9-15-60 (60973)
തതഃ ശരശതം ശല്യോ മുമോചാശു യുധിഷ്ഠിരേ।
ധനുശ്ചാസ്യ ശിതാഗ്രേണ ബാണേന നിരുകൃന്തത॥ 9-15-61 (60974)
സോഽന്യത്കാർമുകമാദായ ശല്യം ശരശതൈസ്ത്രിഭിഃ।
അവിധ്യത്കാർമുകം ചാസ്യ ക്ഷുരേണ നിരകൃന്തത॥ 9-15-62 (60975)
അഥാസ്യ നിജഘാനാശ്വാംശ്ചതുരോ നതപർവഭിഃ।
ദ്വാഭ്യാമതിശിതാഗ്രാഭ്യാമുഭൌ തത്പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 9-15-63 (60976)
തതോഽസ്യ ദീപ്യമാനേന പീതേന നിശിതേന ച।
പ്രമുഖേ വർതമാനസ്യ ഭല്ലേനാപാഹരദ്വൃജം॥ 9-15-64 (60977)
തതഃ പ്രഭഗ്നം തത്സൈന്യം ദൌര്യോധനമരിന്ദമ॥ 9-15-65 (60978)
തതോ മദ്രാധിപം ദ്രൌണിരഭ്യധാവത്തഥാ കൃതം।
ആരോപ്യ ചൈനം സ്വരഥം ത്വരമാണഃ പ്രദുദ്രുവേ॥ 9-15-66 (60979)
മുഹൂർതമിവ തൌ ഗത്വാ നർദമാനേ യുധിഷ്ഠിരേ।
ഗത്വാ തതോ മദ്രപതിരന്യം സ്യന്ദനമാസ്ഥിതഃ॥ 9-15-67 (60980)
വിധിവത്കൽപിതം ശുഭ്രം മഹാംബുദനിനാദിനം।
സജ്ജയന്ത്രോപകരണം ദ്വിഷതാം രോമഹർഷണം॥ 9-15-68 (60981)
തഥാന്യദ്ധനുരാദായ ബലവാന്വേഗവത്തരം॥
യുധിഷ്ഠിരം മദ്രപതിർഭിത്ത്വാ സിംഹ ഇവാനദത്॥ 9-15-69 (60982)
തതഃ സ ശരവർഷേണ പർജന്യ ഇവ വൃഷ്ടിമാൻ।
അഭ്യവർഷദമേയാത്മാ ക്ഷത്രിയാൻക്ഷത്രിയർഷഭഃ॥ 9-15-70 (60983)
സാത്യകിം ദശഭിർവിദ്ധ്വാ ഭീമസേനം ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
സഹദേവം ത്രിഭിർവിദ്ധാ യുധിഷ്ഠിരമപീഡയത്॥ 9-15-71 (60984)
താംസ്താനന്യാൻമഹേഷ്വാസാൻസാശ്വാൻസരഥകൂബരാൻ।
അർദയാമാസ വിശിഖൈരുൽകാഭിരിവ കുഞ്ജരാൻ॥ 9-15-72 (60985)
കുഞ്ജരാൻകുഞ്ജരാരോഹാനശ്വപ്രയായിനഃ।
രഥാംശ്ച രഥിഭിഃ സാർധം ജഘാന രഥിനാം വരഃ॥ 9-15-73 (60986)
ബാഹൂംശ്ചിച്ഛേദ തരസാ സായുധാൻകേതനാനി ച।
ചകാര ച മഹീം യോധൈഃ സ്തീർണാം വേദീം കുശൈരിവ॥ 9-15-74 (60987)
തഥാ തമരിസൈന്യാനി ഘ്നന്തം മൃത്യുമിവാന്തകം।
പരിവവ്രുർഭൃശം ക്രുദ്ധാഃ പാണ്ഡുപാഞ്ചാലസോമകാഃ॥ ॥ 9-15-75 (60988)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചദശോഽധ്യായഃ॥ 15 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-15-42 രഥശക്ത്യാ രഥസ്ഥയാ ശക്ത്യാ॥ 9-15-50 യാം യാമഭ്യഗമത്സേനാം താം താം വ്യനീനശത്। ന്യപാതയത കൌന്തേയോ ഗിരീന്വജ്ര ഇവോത്തമാൻ। ഇതി ക.ഖ.പാഠഃ॥ 9-15-67 മുഹൂർതമിവ താൻഹത്വാ നർദമീനേ യുധിഷ്ഠിരേ ഇതി ക.ഖ.പാഠഃ॥ 9-15-15 പഞ്ചദശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 016
॥ ശ്രീഃ ॥
9.16. അധ്യായഃ 016
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരേണ ശല്യശല്യാനുജയോർവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (60989)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-16-0x (5109)
തം ഭീമസേനശ്ച ശിനേശ്ച നപ്താ
മാദ്യാശ്ച പുത്രൌ പുരുഷപ്രവീരൌ।
സമാഗതം ഭീമബലേന രാജ്ഞാ
പര്യാപുരന്യോന്യമഥാഹ്വയന്ത॥ 9-16-1 (60990)
തതസ്തു ശൂരാഃ സമരേ നരേന്ദ്ര
നരേശ്വരം പ്രാപ്യ യുധാം വരിഷ്ഠം।
ആവാര്യ ചൈനം സമരേ നൃവീരാ
ജഘ്നുഃ ശിതൈഃ പത്രിഭിരുഗ്രവേഗൈഃ॥ 9-16-2 (60991)
സംരക്ഷിതോ ഭീമസേനേന രാജാ
മാദ്രീസുതാഭ്യാമഥ മാധവേന।
മദ്രാധിപം പത്രിഭിരുഗ്രവേഗൈഃ
സ്തനാന്തരേ ധർമസുതോ നിജഘ്നേ॥ 9-16-3 (60992)
തതോ രണേ താവകാനാം രഥൌഘാഃ
സമീക്ഷ്യ മദ്രാധിപതിം ശരാർതം।
പര്യാവവ്രുഃ പ്രവരാഃ സർവയോധാ
ദുര്യോധനസ്യാനുമതേ പുരസ്താത്॥ 9-16-4 (60993)
തതോ ദ്രുതം മദ്രജനാധിപോ രണേ
യുധിഷ്ഠിരം സപ്തഭിരഭ്യവിദ്വ്യത്।
തം ചാപി പാർഥൌ നവഭിഃ പൃഷത്കൈ--
ർവിവ്യാധ രാജംസ്തുമുലേ മഹാത്മാ॥ 9-16-5 (60994)
ആകർണപൂർണായതസംപ്രയുക്തൈഃ
ശരൈസ്തദാ സംയതി തൈലധൌതൈഃ।
അന്യോന്യമാച്ഛാദയതാം മഹാരഥൌ
മദ്രാധിപശ്ചാപി യുധിഷ്ഠിരശ്ച॥ 9-16-6 (60995)
തതസ്തു തൂർണം സമരേ മഹാരഥൌ
പരസ്പരസ്യാന്തരമീക്ഷമാണൌ।
ശരൈർഭൃശം വിവ്യധതുർനൃപോത്തമൌ
മഹബലൌ ശത്രുഭിരപ്രധൃഷ്യൌ॥ 9-16-7 (60996)
തയോർധനുർജ്യാതലനിഃസ്വനോ മഹാ--
ൻമഹേന്ദ്രവജ്രാശനിതുല്യനിഃ സ്വനഃ।
പരസ്പരം ബാണഗണൈർമഹാത്മനോഃ
പ്രവർഷതോർമദ്രപപാണ്ഡുവീരയോഃ॥ 9-16-8 (60997)
തൌ ചേരതുർവ്യാഘ്രശിശുപ്രകാശൌ
മഹാവനേഷ്വാമിഷഗൃദ്വിനാവിവ।
വിഷാണിനൌ നാഗവരാവിവോഭൌ
തതക്ഷതുഃ സംയതി ജാതദർപൌ॥ 9-16-9 (60998)
തതസ്തു മദ്രാധിപതിർമഹാത്മാ
യുധിഷ്ഠിരം ഭീമബലം പ്രസഹ്യ।
വിവ്യാധ വീരം ഹൃദയേഽതിവേഗം
ശരേണ സൂര്യാഗ്നിസമപ്രഭേണ॥ 9-16-10 (60999)
തതോഽതിവിദ്ധോഽഥ യുധിഷ്ഠിരോഽപി
സുസംപ്രയുക്തേന ശരേണ രാജൻ।
ജഘാന മദ്രാധിപതിം മഹാത്മാ
മുദം ച ലേഭേ വൃഷഭഃ കുരൂണാം॥ 9-16-11 (61000)
തതോ മുഹൂർതാദിവ പാർഥിവേന്ദ്രോ
ലബ്ധ്വാ സഞ്ജ്ഞാം ക്രോധസംരക്തനേത്രഃ।
ശരേണ പാർഥം ത്വരിതോ ജഘാന
സഹസ്രനേത്രപ്രതിമപ്രഭാവഃ॥ 9-16-12 (61001)
ത്വരംസ്തതോ ധർമസുതോ മഹാത്മാ
ശല്യസ്യ കോപാന്നവഭിഃ പൃഷത്കൈഃ।
ഭിത്ത്വാ ഹ്യുരസ്തപനീയം ച വർമ
ജഘാന ഷഡ്ഭിസ്ത്വപരൈഃ പൃഷത്കൈഃ॥ 9-16-13 (61002)
തതസ്തു മദ്രാധിപതിഃ പ്രകൃഷ്ടം
ധനുർവികൃഷ്യ വ്യസൃജത്പൃഷത്കാൻ।
ദ്വാഭ്യാം ശരാഭ്യാം ച തഥൈവ രാജ്ഞ--
ശ്ചിച്ഛേദ ചാപം കുരുപുംഗവസ്യ॥ 9-16-14 (61003)
നവം തതോഽന്യത്സമരേ പ്രഗൃഹ്യ
രാജാ ധനുർധോരതരം മഹാത്മാ।
ശല്യം തു വിവ്യാധ ശരൈഃ സമന്താ--
ദ്യഥാ മഹേന്ദ്രോ നമുചിം ശിതാഗ്രൈഃ॥ 9-16-15 (61004)
തതസ്തു ശല്യോ നവഭിഃ പൃഷത്കൈ--
ർഭീമസ്യ രാജ്ഞശ്ച യുധിഷ്ഠിരസ്യ।
നികൃത്യ രൌക്മേ പടുവർമണീ തയോ--
ർവിദാസ്യാമാസ ഭുജൌ മഹാത്മാ॥ 9-16-16 (61005)
തതോഽപരേണ ജ്വലനാർകതേജസാ
ക്ഷുരേണ രാജ്ഞോ ധനുരുൻമമാഥ।
കൃപശ്ച തസ്യൈവ ജഘാന സൂതം
ഷഡ്ഭിഃ ശരൈഃ സോഽഭിമുഖഃ പപാത॥ 9-16-17 (61006)
മദ്രാധിപശ്ചാപി യുധിഷ്ഠിരസ്യ
ശരൈശ്ചതുർഭിർനിജഘാന വാഹാൻ।
വാഹാംശ്ച ഹത്വാ വ്യകരോൻമഹാത്മാ
യോധക്ഷയം ധർമസുതസ്യ രാജ്ഞഃ॥ 9-16-18 (61007)
`യദദ്ഭുതം കർമ ന ശക്യമന്യൈഃ
സുദുഃസഹം തത്കൃതവന്തമേകം।
ശല്യോ നരേന്ദ്രഃ സവിഷണ്ണഭാവാ--
ദ്വിചിന്തയാമാസ മൃദംഗകേതുഃ॥ 9-16-19 (61008)
കിമേതദിന്ദ്രാവരജസ്യ വാക്യം
മോഘം ഭവത്യദ്യ വിധേർബലേന।
ജഹീതി ശല്യം ഹ്യവദത്തദാഽഽജൌ
ന ലോകനാഥസ്യ വചോഽന്യഥാ സ്യാത്॥' 9-16-20 (61009)
തഥാ കൃതേ രാജനി ഭീമസേനോ
മദ്രാധിപസ്യാഥ തതോ മഹാത്മാ।
ഛിത്ത്വാ ധനുർവേഗവതാ ശരേണ
ദ്വാഭ്യാമവിധ്യത്സുഭൃശം നരേന്ദ്രം॥ 9-16-21 (61010)
തഥാപരേണാസ്യ ജഹാര യന്തുഃ
കായാച്ഛിരഃ സംഹനനീയമധ്യാത്।
ജഘാന ചാശ്വാംശ്ചതുരഃ സുശീഘ്രം
തഥാ ഭൃശം കുപിതോ ഭീമസേനഃ॥ 9-16-22 (61011)
തമഗ്രണീഃ സർവധനുർധരാണാ--
മേകം ചരന്തം സമരേഽതിവേഗം।
ഭീമഃ ശതേന വ്യകിരച്ഛരാണാം
മാദ്രീപുത്രഃ സഹദേവസ്തഥൈവ॥ 9-16-23 (61012)
തൈഃ സായകൈർമോഹിതം വീക്ഷ്യ ശല്യം
ഭീമഃ ശരൈരസ്യ ചകർത വർമ।
സ ഭീമസേനേന നികൃത്തവർമാ
മദ്രാധിപശ്ചർമ സഹസ്രതാരം॥ 9-16-24 (61013)
പ്രഗൃഹ്യ ഖംഗം ച രഥാൻമഹാത്മാ
പ്രസ്കന്ദ്യ കുന്തീസുതമഭ്യധാവത്।
ഛിത്ത്വാ രഥേഷാം നകുലസ്യ സോഽഥ
യുധിഷ്ഠിരം ഭീമബലോഽഭ്യധാവത്॥ 9-16-25 (61014)
തം ചാപി രാജാനമഥോത്പതന്തം
ക്രുദ്ധം യഥൈവാന്തകമാപതന്തം।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ ദ്രൌപദേയാഃ ശിഖണ്ഡീ
ശിനേശ്ച നപ്താ സഹസാ പരീയുഃ॥ 9-16-26 (61015)
അഥാസ്യ ചർമാപ്രതിമം ന്യകൃന്ത--
ദ്ഭീമോ മഹാത്മാ നവഭിഃ പൃഷത്കൈഃ।
ഖംഗം ച ഭല്ലൈർനിചകർത മുഷ്ടൌ
നദൻപ്രഹൃഷ്ടസ്തവ സൈന്യമധ്യേ॥ 9-16-27 (61016)
തത്കർമ ഭീമസ്യ സമീക്ഷ്യ ഹൃഷ്ടാ--
സ്തേ പാണ്ഡവാനാം പ്രവരാ രഥൌഘാഃ।
നാദം ച ചക്രുർഭൃശമുത്സ്മയന്തഃ
ശംഖാംശ്ച ദധ്മുഃ ശശിസന്നികാശാൻ॥ 9-16-28 (61017)
തേനാഥ ശബ്ദേന വിഭീഷണേന
തഥാഽഭിതപ്തം ബലമപ്രധൃഷ്യം।
സ്വേദാഭിഭൂതം രുധിരോക്ഷിതാംഗം
വിസഞ്ജ്ഞകൽപം ച തദാ വിഷണ്ണം॥ 9-16-29 (61018)
സ മദ്രരാജഃ സഹസാ വികീർണോ
ഭീമാഗ്രഗൈഃ പാണ്ഡവയോധമുഖ്യൈഃ।
യുധിഷ്ഠിരസ്യാഭിമുഖം ജവേന
സിംഹോ യഥാ മൃഗഹേതോഃ പ്രയാതഃ॥ 9-16-30 (61019)
സ ധർമരാജോ നിഹതാശ്വസൂതഃ
ക്രോധേന ദീപ്തോ ജ്വലനപ്രകാശഃ।
ദൃഷ്ട്വാ ച മദ്രാധിപതിം സ്മ തൂർണം
സമഭ്യധാവത്തമരിം ബലേന॥ 9-16-31 (61020)
ഗോവിന്ദവാക്യം ത്വരിതം വിചിന്ത്യ
ദധ്രേ മതിം ശല്യവിനാശനായ।
സ ധർമരാജോ നിഹതാശ്വസൂതോ
രഥേ തിഷ്ഠഞ്ശക്തിമഥാന്വകർഷത്॥ 9-16-32 (61021)
തച്ചxx ശല്യസ്യ നിശാംയ കർമ
തമാത്മനോ ഭാഗമഥാവശിഷ്ടം।
കൃത്വാ മനഃ ശല്യവധേ മഹാത്മാ
യഥോക്തമിന്ദ്രാവരജസ്യ ചക്രേ॥ 9-16-33 (61022)
സ ധർമരാജോ മണിഹേമദണ്ഡാം
ജഗ്രാഹ ശക്തിം കനകപ്രകാശാം।
നേത്രേ ച ദീപ്തേ സഹസാ വിവൃത്യ
മദ്രാധിപം ക്രുദ്ധമനാ നിരൈക്ഷത്॥ 9-16-34 (61023)
നിരീക്ഷിതോ ധർമസുതേന രാജ്ഞാ
ഷൂതാത്മനാ നിർഹൃതകൽമഷേണ।
ആസീന്ന യദ്ഭസ്മസാൻമദ്രരാജ--
സ്തദദ്ഭുതം മേ പ്രതിഭാതി രാജൻ॥ 9-16-35 (61024)
തതസ്തു ശക്തിം രചിരോഗ്രദണ്ഡാം
മണിപ്രവേകോജ്ജ്വലിതാം പ്രദീപ്താം।
ചിക്ഷേപ വേഗാത്സുഭൃശം മഹാത്മാ
മദ്രാധിപായ പ്രവരഃ കുരൂണാം॥ 9-16-36 (61025)
ദീപ്താമഥൈനാം പ്രഹിതാം ബലേന
സവിസ്ഫുലിംഗാം സഹസാപതന്തീം।
പ്രൈക്ഷന്ത സർവേ കുരവഃ സമേതാ
ദിവോ യുഗാന്തേ മഹതീമിവോൽകാം॥ 9-16-37 (61026)
താം കാലരാത്രീമിവ പാശഹസ്താം
യമസ്യ ധാത്രീമിവ ചോഗ്രരൂപാം।
സ ബ്രഹ്മദണ്ഡപ്രതിമാമമോധാം
സസർജ യത്തോ യുധി ധർമരാജഃ॥ 9-16-38 (61027)
ഗന്ധസ്രഗഗ്ര്യാസനപാനഭോജനൈ--
രഭ്യർചിതാം പാണ്ഡുസുതൈഃ പ്രയത്നാത്।
സാംവർതകാഗ്നിപ്രതിമാം ജ്വലന്തീം
കൃത്യാമഥർവാംഗിരസീമിവോഗ്രാം॥ 9-16-39 (61028)
ഈശാനഹേതോഃ പ്രതിനിർമിതാം താം
ത്വഷ്ട്രാ രിപൂണാമസുദേഹഭക്ഷ്യാം।
ഭൂംയന്തരിക്ഷദ്യുജലാശ്രയാണി
പ്രസഹ്യ ഭൂതാനി നിഹന്തുമീശാം॥ 9-16-40 (61029)
ഘൺ·ടാപതാകാം മണിവജ്രഭൂഷാം
വൈദൂര്യചിത്രാം തപനീയദണ്ഡാം।
ത്വഷ്ട്രാ പ്രയത്നാന്നിയമേന ക്ലൃപ്താം
ബ്രഹ്മദ്വിഷാമന്തകരീമമാഘാം॥ 9-16-41 (61030)
ബലപ്രയത്നാദനിരോധവേഗാം
മന്ത്രൈശ്ച ഘോരൈരപി പൂരയിത്വാ।
സസർജ മാർഗേണ ച താം ഖഗാനാം
വധായ മദ്രാധിപതേസ്തദാനീം॥ 9-16-42 (61031)
ഹതോ ഹ്യസാവിത്യഭിഗർജമാനോ
രുദ്രോഽന്ധകായാന്തകരം യഥേഷും।
പ്രസാര്യ ബാഹും സുദൃഢം സുപാണിം
ക്രോധേന നൃത്യന്നിവ ധർമരാജഃ॥ 9-16-43 (61032)
`സ്ഫുരത്പ്രഭാമണ്ഡലിനോംശുജാലൈ--
ർധർമാത്മനോ മദ്രവിനാശകാലേ।
പുരത്രയപ്രോത്സരണേ പുരസ്താ--
ൻമാഹേശ്വരം രൂപമഭൂത്തദാനീം॥ 9-16-44 (61033)
ആവർതനാകുഞ്ചിതബാഹുദണ്ഡഃ
സന്ധ്യാവിഹാരീ തനുവൃത്തമധ്യഃ।
വിശാലവക്ഷാ ഭഗവാൻഹരോ യഥാ
സുദുർനിരീക്ഷ്യോഽഭവദർജുനാഗ്രജഃ'॥ 9-16-45 (61034)
താം സർവശക്ത്യാ പ്രഹിതാം സുശക്തിം
യുധിഷ്ഠിരേണാപ്രതിവാര്യവീര്യാം।
പ്രതിഗ്രഹായാഭിനനന്ദ ശല്യഃ
സംയഗ്ഘുതാമഗ്നിരിവാജ്യധാരാം॥ 9-16-46 (61035)
സാ തസ്യ വർമാഭിവിദാര്യ ശുഭ്ര--
മുരോ വിശാലം ച തഥൈവ ഭിത്ത്വാ।
വിവേശ ഗാം തോയമിവാപ്രസക്താ
യശോ വിശാലം നൃപതേർഹരന്തീ॥ 9-16-47 (61036)
നാസാക്ഷികർണാസ്യവിനിഃ സൃതേന
പ്രസ്യന്ദതാ ച വ്രണസംഭവേന।
സംസിക്തഗാത്രോ രുധിരേണ സോഽഭൂ--
ത്ക്രൌഞ്ചോ യഥാ സ്കന്ദഹതോ മഹാദ്രിഃ॥ 9-16-48 (61037)
പ്രസാര്യ ബാഹൂ ച രഥാദ്ഗതോ ഗാം
സഞ്ഛിന്നവർമാ കുരുനന്ദനേന।
മഹേന്ദ്രവാഹപ്രതിമോ മഹാത്മാ
വജ്രാഹതം ശൃംഗമിവാചലസ്യ॥ 9-16-49 (61038)
തതോ നിപതിതഃ സോഽഭൂദിന്ദ്രധ്വജ ഇവോച്ഛ്രിതഃ।
ബാഹൂ പ്രസാര്യാഭിമുഖോ ധർമരാജസ്യ മദ്രരാട്।
സ തഥാ ഭിന്നസർവാംഗോ രുധിരേണ സമുക്ഷിതഃ॥ 9-16-50 (61039)
പ്രത്യുദ്ഗത ഇവ പ്രേംണാ ഭൂംയാ സ നരപുംഗവഃ।
പ്രിയയാ കാന്തയാ കാന്തഃ പതമാന ഇവോരസി॥ 9-16-51 (61040)
ചിരം ഭുക്ത്വാ വസുമതീം പ്രിയാം കാന്താമിവ പ്രഭുഃ।
സർവൈരംഗൈഃ സമാശ്ലിഷ്യ പ്രസുപ്ത ഇവ ചാഭവത്॥ 9-16-52 (61041)
ധർംയേ ധർമാത്മനാ യുദ്വേ നിഹതോ ധർമസൂനുനാ।
സംയക്സ്ഫീത ഇവോത്സൃഷ്ടഃ പ്രശാന്തോഽഗ്നിരിവാധ്വരേ॥ 9-16-53 (61042)
ശക്ത്യാ വിഭിന്നഹൃദയം വിപ്രവിദ്ധായുധധ്വജം।
സംശാന്തമപി മദ്രേശം ലക്ഷ്മീർനൈവ വിമുഞ്ചതി॥ 9-16-54 (61043)
തതോ യുധിഷ്ഠിരശ്ചാപമാദായേന്ദ്രധനുഷ്പ്രഭം।
വ്യധമദ്ദ്വിഷതഃ സംഖ്യേ ഖഗരാഡിവ പന്നഗാൻ।
ദേഹാൻസുനിശിതൈർഭല്ലൈ രിപൂണാം നാശയൻക്ഷണാത്॥ 9-16-55 (61044)
തതഃ പാർഥസ്യ ബാണൌഘൈരാവൃതാഃ സൈനികാസ്തവ।
നിമീലിതാക്ഷാഃ ക്ഷിണ്വന്തി ഭൃശമന്യോന്യകർശിതാഃ।
ക്ഷരന്തോ രുധിരം ദേഹൈർവിശസ്ത്രായുധജീവിതാഃ॥ 9-16-56 (61045)
തതഃ ശല്യേ നിപതിതേ മദ്രരാജാനുജോ യുവാ।
ഭ്രാതുസ്തുല്യോ ഗുണൈഃ സർവൈ രഥീ പാണ്ഡവമഭ്യയാത്॥ 9-16-57 (61046)
വിവ്യാധ ച നരശ്രേഷ്ഠോ നാരാചൈർബഹുഭിസ്ത്വരൻ।
ഹതസ്യാപചിതിം ഭ്രാതുശ്ചികീഷുര്യുദ്ധദുർമദഃ॥ 9-16-58 (61047)
തം വിവ്യാധാശുഗൈഃ ഷ·ഡ്ഭിർധർമരാജസ്ത്വരന്നിവ।
കാർമുകം ചാസ്യ ചിച്ഛേദ ക്ഷുരാഭ്യാം ധ്വജമേവ ച॥ 9-16-59 (61048)
തതോഽസ്യ ദീപ്യമാനേന സുദൃഢേന ശിതേന ച।
പ്രമുഖേ വർതമാനസ്യ ഭല്ലേനാപാഹരച്ഛിരഃ॥ 9-16-60 (61049)
സകുണ്ഡലം തദ്ദദൃശേ പതമാനം ശിരോ രഥാത്।
പുണ്യക്ഷയമനുപ്രാപ്യ പതൻസ്വർഗാദിവ ച്യുതഃ॥ 9-16-61 (61050)
തസ്യാപകൃത്തശീർഷം തു ശരീരം പതിതം രഥാത്।
രുധിരേണാവസിക്താംഗം ദൃഷ്ട്വാ സൈന്യമഭജ്യത॥ 9-16-62 (61051)
വിചിത്രകവചേ തസ്മിൻഹതേ മദ്രനൃപാനുജേ।
ഹാഹാകാരം പ്രകുർവാണാഃ കുരവോഽഭിപ്രദുദ്രുവുഃ॥ 9-16-63 (61052)
ശല്യാനുജം ഹതം ദൃഷ്ട്വാ താവകാസ്ത്യക്തജീവിതാഃ।
വിത്രേസുഃ പാണ്ഡവഭയാത്പ്രവിധ്വസ്താസ്തദാ ഭൃശം॥ 9-16-64 (61053)
താംസ്തഥാ ഭജ്യമാനാംസ്തു കൌരവാൻഭരതർഷഭ।
ശിനേർനപ്താഽകിരൻബാണൈരഭ്യവർതത സാത്യകിഃ॥ 9-16-65 (61054)
തമായാന്തം മഹേഷ്വാസം ദുഷ്പ്രസഹ്യം ദുരാസദം।
ഹാർദിക്യസ്ത്വരിതോ രാജൻപ്രത്യഗൃഹ്ണാദഭീതവത്॥ 9-16-66 (61055)
തൌ സമേതൌ മഹാത്മാനൌ വാർഷ്ണേയൌ വരവാജിനൌ।
ഹാർദിക്യഃ സാത്യകിശ്ചൈവ സിംഹാവിവ ബലോത്കടൌ॥ 9-16-67 (61056)
ഇഷുഭിർവിമലാഭാസൈശ്ഛാദയന്തൌ പരസ്പരം।
അർചിർഭിരിവ സൂര്യസ്യ ദിവാകരസമപ്രഭൌ॥ 9-16-68 (61057)
ചാപമാർഗബലോദ്വൂതാൻമാർഗണാന്വൃഷ്ണിസിംഹയോഃ।
ആകാശഗാനപശ്യാമ പതംഗാനിവ ശീഘ്രഗാൻ॥ 9-16-69 (61058)
സാത്യകിം ദശഭിർവിദ്ധ്വാ ഹയാംശ്ചാസ്യ ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
ചാപമേകേന ചിച്ഛേദ ഹാർദിക്യോ നതപർവണാ॥ 9-16-70 (61059)
തന്നികൃത്തം ധനുഃശ്രേഷ്ഠമപാസ്യ ശിനിപുംഗവഃ।
അന്യദാദത്ത വേഗേന ധനുർജലദനിഃസ്വനം॥ 9-16-71 (61060)
തദാദായ ധനുഃശ്രേഷ്ഠം വരിഷ്ഠഃ സർവധന്വിനാം।
ഹാർദിക്യം ദശഭിർബാണൈഃ പ്രത്യവിധ്യത്സ്തനാന്തരേ॥ 9-16-72 (61061)
തതോ യുഗം രഥേഷാം ച ച്ഛിത്ത്വാ ഭല്ലൈഃ സുസംയതൈഃ।
അശ്വാംസ്തസ്യാവധീത്തൂർണമുഭൌ ച പാർഷ്ണിസാരഥീ॥ 9-16-73 (61062)
ഹാർദിക്യം വിരഥം ദൃഷ്ട്വാ കൃപഃ ശാരദ്വതഃ പ്രഭോ।
അപോവാഹ തതഃ ക്ഷിപ്രം രഥമാരോപ്യ വീര്യവാൻ॥ 9-16-74 (61063)
മദ്രരാജേ ഹതേ രാജന്വിരഥേ കൃതവർമണി।
ദുര്യോധനബലം സർവം പുനരാസീത്പരാങ്മുഖം॥ 9-16-75 (61064)
സ്വ പരേ നാന്വബുധ്യന്ത സൈന്യേന രജസാ വൃതേ।
ബലം തു ഹതഭൂയിഷ്ഠം ത്രസ്തമാസീത്പരാങ്മുഖം॥ 9-16-76 (61065)
തതോ മുഹൂർതാത്തേഽപശ്യന്രജോ ഭൌമം സമുത്ഥിതം।
വിവിധൈഃ ശോണിതസ്രാവൈഃ പ്രശാന്തം പുരുഷർഷഭ॥ 9-16-77 (61066)
തതോ ദുര്യോധനോ ദൃഷ്ട്വാ ഭഗ്നം സ്വബലമന്തികാത്।
ജവേനാപതതഃ പാർഥാനേകഃ സർവാനവാരയത്॥ 9-16-78 (61067)
പാണ്ഡവാൻസരഥാന്ദൃഷ്ട്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച പാർഷതം।
ആനർത്തം ച ദുരാധർഷം ശിതൈർബാണൈരവാരയത്॥ 9-16-79 (61068)
തം പരേ നാഭ്യവർതന്ത മർത്യാ മൃത്യുമിവാഗതം।
അഥാന്യം രഥമാസ്ഥായ ഹാർദിക്യോഽപി ന്യവർതത॥ 9-16-80 (61069)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ത്വരമാണോ മഹാരഥഃ।
ചതുർഭിർനിജഘാനാശ്വാൻപത്രിഭിഃ കൃതവർമണഃ।
വിവ്യാധ ഗൌതമം ചാപി ഷ·ഡ്ഭിർഭല്ലൈഃ സുതേജനൈഃ॥ 9-16-81 (61070)
അശ്വത്ഥാമാഃ തതോ രാജ്ഞാ ഹതാശ്വം വിരഥീകൃതം।
തമപോവാഹ ഹാർദിക്യം സ്വരഥേന യുധിഷ്ഠിരാത്॥ 9-16-82 (61071)
തതഃ ശാരദ്വതഃ ഷഡ്ഭിഃ പ്രത്യവിധ്യദ്യുധിഷ്ഠിരം।
വിവ്യാധ ചാശ്വാന്നിശിതൈസ്തസ്യാഷ്ടാഭിഃ ശിലീമുഖൈഃ॥ 9-16-83 (61072)
ഏവമേതൻമഹാരാജ യുദ്ധശേഷമവർതത।
തവ ദുർമന്ത്രിതേ രാജൻസഹപുത്രസ്യ ഭാരത॥ 9-16-84 (61073)
തസ്മിൻമഹേഷ്വാസധരേ വിശസ്തേ
സംഗ്രാമമധ്യേ കുരുപുംഗവേന।
പാർഥാഃ സമേതാഃ പരമപ്രഹൃഷ്ടാഃ
ശംഖാൻപ്രദധ്മുർഹതമീക്ഷ്യ ശല്യം॥ 9-16-85 (61074)
യുധിഷ്ഠിരം ച പ്രശശംസുരാജൌ
പുരാ സുരാ വൃത്രവധേ യഥേന്ദ്രം।
ചക്രുശ്ച നാനാവിധവാദ്യശബ്ദാ--
ന്നിനാദയന്തോ വസുധാം സമന്താത്॥ ॥ 9-16-86 (61075)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ഷോഡശോഽധ്യായഃ॥ 16 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-22 സംഹനനീയോ ദൃഢസന്ധികോ മധ്യോ യസ്യ തസ്മാത്കായാത്॥ 9-16-47 തോയമിവ സുപ്രവേശാംഗാം। അപ്രസക്തഃ അപ്രതിഹതാ। നൃപതേഃ ശല്യസ്യ॥ 9-16-16 ഷോഡശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 017
॥ ശ്രീഃ ॥
9.17. അധ്യായഃ 017
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-17-0 (61076)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-17-0x (5110)
ശല്യേഽഥ നിഹതേ രാജൻമദ്രരാജപദാനുഗാഃ।
രഥാഃ സപ്തശതാ വീരാ ദുദ്രുവുർമഹതോ ബലാത്॥ 9-17-1 (61077)
ദുര്യോധനസ്തു ദ്വിരദമാരുഹ്യാചലസന്നിഭം।
ഛത്രേണ ധ്രിയമാണേന വീജ്യമാനശ്ച ചാമരൈഃ।
ന ഗന്തവ്യം ന ഗന്തവ്യമിതി മദ്രാനവാരയത്॥ 9-17-2 (61078)
ദുര്യോധനേന തേ വീരാ വാര്യമാണാഃ പുനഃ പുനഃ।
യുധിഷ്ഠിരം ജിഘാംസന്തഃ പാണ്ഡൂനാം പ്രാവിശൻബലം॥ 9-17-3 (61079)
തേ തു ശൂരാ മഹാരാജ കൃതചിത്താശ്ച യോധനേ।
ധനുഃശബ്ദം മഹത്കൃത്വാ സഹായുധ്യന്ത പാണ്ഡവൈഃ॥ 9-17-4 (61080)
ശ്രുത്വാ ച നിഹതം ശല്യം ധർമപുത്രം ച പീഡിതം।
മദ്രരാജപ്രിയേ യുക്തൈർമദ്രകാണാം മഹാരഥൈഃ॥ 9-17-5 (61081)
ആജഗാമ തതഃ പാർഥോ ഗാണ്ഡീവം വിക്ഷിപന്ധനുഃ।
പൂരയന്രഥഘോഷേണ ദിശഃ സർവാ മഹാരഥഃ॥ 9-17-6 (61082)
തതോഽർജുനശ്ച ഭീമശ്ച മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
സാത്യകിശ്ച നരവ്യാഘ്രോ ദ്രൌപദേയാശ്ച സർവശഃ॥ 9-17-7 (61083)
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച പാഞ്ചാലാഃ സഹ സോമകൈഃ।
യുധിഷ്ഠിരം പരീപ്സന്തഃ സമന്താത്പര്യവാരയൻ॥ 9-17-8 (61084)
തേ സമന്താത്പരിവൃതാഃ പാണ്ഡവൈഃ പുരുഷർഷഭൈഃ।
ക്ഷോഭയന്തി സ്മ താം സേനാം മകരാഃ സാഗരം യഥാ।
വൃക്ഷാനിവ മഹാവാതാഃ കംപയന്തി സ്മ താവകാഃ॥ 9-17-9 (61085)
പുരോവാതേന ഗംഗേവ--ക്ഷോഭ്യമാണാ മഹാനദീ।
അക്ഷോഭ്യത തദാ രാജൻപാണ്ഡൂനാം ധ്വജിനീ തതഃ॥ 9-17-10 (61086)
പ്രസ്കന്ദ്യ സേനാം മഹതീം മഹാത്മാനോ മഹാരഥാഃ।
ബഹവശ്ചുക്രുശുസ്തത്ര ക്വ സ രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ഭ്രാതരോ വാഽസ്യ തേ ശൂരാ ദൃശ്യന്തേ നേഹ കേചന॥ 9-17-11 (61087)
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽഥ ശൈനേയോ ദ്രൌപദേയാശ്ച സർവശഃ।
പാഞ്ചാലാശ്ച മഹാവീര്യാഃ ശിഖണ്ഡീ ച മഹാരഥഃ॥ 9-17-12 (61088)
ഏവം താന്വാദിനഃ ശൂരാന്ദ്രൌപദേയാ മഹാരഥാഃ।
അഭ്യഘ്നന്യുയുധാനശ്ച മദ്രരാജപദാനുഗാൻ॥ 9-17-13 (61089)
ചക്രൈർവിമഥിതൈഃ കേചിത്കേചിച്ഛിന്നൈർമഹാധ്വജൈഃ।
സംപ്രദൃശ്യന്ത സമരേ താവകാ നിഹതാഃ പരൈഃ॥ 9-17-14 (61090)
ആലോക്യ പാണ്ഡവാന്യുദ്ധേ യോധാ രാജൻസമന്തതഃ।
വാര്യമാണാ യയുർവേഗാത്പുത്രേണ തവ ഭാരത॥ 9-17-15 (61091)
ദുര്യോധനശ്ച താന്വീരാന്വാരയാമാസ സാന്ത്വയൻ।
ന ചാസ്യ ശാസനം കേചിത്തത്ര ചക്രുർമഹാരഥാഃ॥ 9-17-16 (61092)
തതോ ഗാന്ധാരരാജസ്യ പുത്രഃ ശകുനിരബ്രവീത്।
ദുര്യോധനം മഹാരാജ വചനം വചനക്ഷമം॥ 9-17-17 (61093)
കിം നഃ സംപ്രേക്ഷമാണാനാം മദ്രാണാം ഹന്യതേ ബലം।
ന യുക്തമേതത്സമരേ ത്വയി തിഷ്ഠതി ഭാരത॥ 9-17-18 (61094)
സഹിതൈർനാമ യോദ്ധവ്യമിത്യേഷ സമയഃ കൃതഃ।
അഥ കസ്മാത്സ്മരന്നേവ ഘ്നതോ മർഷയസേ നൃപ॥ 9-17-19 (61095)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-17-20x (5111)
വാര്യമാണാ മയാ പൂർവം നൈതേ ചക്രുർവചോ മമ।
ഏതേ വിനിഹതാഃ സർവേ പ്രസ്കന്നാഃ പാണ്ഡുവാഹിനീം॥ 9-17-20 (61096)
ശകുനിരുവാച। 9-17-21x (5112)
ന ഭർതുഃ ശാസനം വീരാ രണേ കുർവന്ത്യമർഷിതാഃ।
അലം ക്രോദ്വുമഥൈതേഷാം നായം കാല ഉപേക്ഷിതും॥ 9-17-21 (61097)
യാമഃ സർവേഽത്ര സംഭൂയ സവാജിരഥകുഞ്ജരാഃ।
പരിത്രാതും മഹേഷ്വാസാൻമദ്രരാജപദാനുഗാൻ॥ 9-17-22 (61098)
അന്യോന്യം പരിരക്ഷാമോ യത്നേന മഹതാ നൃപ।
ഏവം സർവേഽനുസഞ്ചിന്ത്യ പ്രയയുര്യത്ര സൈനികാഃ॥ 9-17-23 (61099)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-17-24x (5113)
ഏവമുക്തസ്തദാ രാജാ ബലേന മഹതാ വൃതഃ।
പ്രയയൌ സിംഹനാദേന കംപയന്നിവ മേദിനീം॥ 9-17-24 (61100)
ഹത വിധ്യത ഗൃഹ്ണീത പ്രഹരധ്വം നികൃന്തത।
ഇത്യാസീത്തുമുലഃ ശബ്ദസ്തവ സൈന്യസ്യ ഭാരത॥ 9-17-25 (61101)
പാണ്ഡവാസ്തു രണേ ദൃഷ്ട്വാ മദ്രരാജപദാനുഗാൻ।
സഹിതാനഭ്യവർതന്തം ഗുൽമമാസ്ഥായ മധ്യമം॥ 9-17-26 (61102)
തേ മുഹൂർതാദ്രണേ വീരാ ഹസ്താഹസ്തി വിശാംപതേ।
നിഹതാഃ പ്രത്യദൃശ്യന്ത മദ്രരാജപദാനുഗാഃ॥ 9-17-27 (61103)
തതോ നഃ സംപ്രയാതാനാം ഹതാ മദ്രാസ്തരസ്വിനഃ।
ഹൃഷ്ടാഃ കിലകിലാശബ്ദമകുർവൻസഹിതാഃ പരേ॥ 9-17-28 (61104)
അഥോത്ഥിതാനി രുണ്ഡാനി സമദൃശ്യന്ത സർവശഃ।
പപാത മഹതീ ചോൽകാ മധ്യേനാദിത്യമണ്ഡലം॥ 9-17-29 (61105)
രഥൈർഭഗ്നയുഗാക്ഷൈശ്ച നിഹതൈശ്ച മഹാരഥൈഃ।
അശ്വൈർനിപാതിതൈശ്ചൈവ സഞ്ഛന്നാഽഭൂദ്വസുന്ധരാ॥ 9-17-30 (61106)
വാതായമാനൈസ്തുരഗൈര്യുഗാസക്തൈസ്തതസ്തതഃ।
അകൃഷ്യന്ത മഹാരാജ യോധാസ്തത്ര രണാജിരേ॥ 9-17-31 (61107)
ഭഗ്നചക്രാന്രഥാൻകേചിദഹരംസ്തുരഗാ രണേ।
രഥാർധം കേചിദാദായ ദിശോ ദശ വിബഭ്രമുഃ।
തത്രതത്ര വ്യദൃശ്യന്ത യോക്ത്രൈഃ ശ്ലിഷ്ടാഃ സ്മ വാജിനഃ॥ 9-17-32 (61108)
രഥിനഃ പതമാനാശ്ച ദൃശ്യന്തേ സ്മ നരോത്തമാഃ।
ഗഗനാത്പ്രച്യുതാഃ സിദ്ധാഃ പുണ്യാനാമിവ സങ്ക്ഷയേ॥ 9-17-33 (61109)
നിഹതേഷു ച ശൂരേഷു മദ്രരാജാനുഗേഷു വൈ।
അസ്മാനാപതതശ്ചാപി ദൃഷ്ട്വാ പാർഥാ മഹാരഥാഃ॥ 9-17-34 (61110)
അഭ്യവർതന്ത വേഗേന ജയഗൃദ്ധാഃ പ്രഹാരിണഃ।
ബാണശബ്ദരവാൻകൃത്വാ വിമിശ്രാഞ്ശംഖനിഃസ്വനൈഃ॥ 9-17-35 (61111)
അസ്മാംസ്തു പുനരാസാദ്യ ലബ്ധലക്ഷാഃ പ്രഹാരിണഃ।
ശരാസനാനി ധുന്വാനാഃ സിംഹനാദാൻപ്രചുക്രുശുഃ॥ 9-17-36 (61112)
തതോ ഹതമഭിപ്രേക്ഷ്യ മദ്രരാജബലം മഹത്।
മദ്രരാജം ച സമരേ ദൃഷ്ട്വാ ശൂരം നിപാതിതം।
ദുര്യോധനബലം സർവം പുനരാസീത്പരാങ്മുഖം॥ 9-17-37 (61113)
വധ്യമാനം മഹാരാജ പാണ്ഡവൈർജിതകാശിഭിഃ।
ദിശോ ഭേജേഽഥ സംഭ്രാന്തം ത്രാസിതം ദൃഢധന്വിഭിഃ॥ ॥ 9-17-38 (61114)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യവപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തദശോഽധ്യായഃ॥ 17 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-17-20 പ്രസ്കന്നാഃ പ്രപന്നാഃ॥ 9-17-17 സപ്തദശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 018
॥ ശ്രീഃ ॥
9.18. അധ്യായഃ 018
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-18-0 (61115)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-18-0x (5114)
പാതിതേ യുധി ദുർധർഷേ മദ്രരാജേ മഹാരഥേ।
താവകാസ്തവ പുത്രാശ്ച പ്രായശോ വിമുഖാഽഭവൻ॥ 9-18-1 (61116)
വണിജോ നാവി ഭിന്നായാം യഥാഗാധേ മഹാർണവേ।
അപാരേ പാരമിച്ഛന്തോ ഹതേ ശൂരേ മഹാത്മനി॥ 9-18-2 (61117)
മദ്രരാജേ മഹാരാജ വിത്രസ്താഃ ശരവിക്ഷതാഃ।
അനാഥാ നാഥമിച്ഛന്തോ മൃഗാഃ സിംഹാർദിതാ ഇവ॥ 9-18-3 (61118)
വൃഷാ യഥാ ഭഗ്നശൃംഗാഃ ശീർണദന്താ യഥാ ഗജാഃ।
മധ്യാഹ്നേ പ്രത്യപായാമ നിർജിതാഽജാതശത്രുണാ॥ 9-18-4 (61119)
ന സംസ്ഥാതുമനീകാനി ന ച രാജൻപരാക്രമേ।
ആസീദ്ബുദ്ധിർഹതേ ശല്യേ തവ യോധസ്യ കസ്യചിത്॥ 9-18-5 (61120)
ഭീഷ്മേ ദ്രോണേ ച നിഹതേ സൂതപുത്രേ ച പാതിതേ।
യദ്ദുഃഖം തവ യോധാനാം ഭയം ചാസീദ്വിശാംപതേ॥ 9-18-6 (61121)
തദ്ഭയം സ ച നഃ ശോകോ ഭൂയ ഏവാഭ്യവർതത।
നിരാശാശ്ച ജയേ രാജൻഹതേ ശല്യേ മഹാരഥേ॥ 9-18-7 (61122)
ഹതപ്രവീരാ വിധ്വസ്താ നികൃത്താശ്ച ശിതൈഃ ശരൈഃ।
മദ്രരാജേ ഹതേ രാജന്യോധാസ്തേ പ്രാദ്രവൻഭയാത്॥ 9-18-8 (61123)
അശ്വാനന്യേ ഗജാനന്യേ രഥാനന്യേ മഹാരഥാഃ।
ആരുഹ്യ ജവസംപന്നാ പാദാതാഃ പ്രാദ്രവംസ്തഥാ॥ 9-18-9 (61124)
ദ്വിസാഹസ്രാശ്ച മഹാതംഗാ ഗിരിരൂപാഃ പ്രഹാരിണഃ।
xxപ്രാദ്രവൻഹതേ ശല്യേ അങ്കുശാംഗുഷ്ഠനോദിതാഃ॥ 9-18-10 (61125)
തേ രണാദ്ഭരതശ്രേഷ്ഠ താവകാഃ പ്രാദ്രവന്ദിശഃ।
ധാവതശ്ചാപ്യപശ്യാമ ശ്വസമാനാഞ്ശരാഹതാൻ॥ 9-18-11 (61126)
താൻപ്രഭഗ്നാൻഹതാന്ദൃഷ്ട്വാ ഹതോത്സാഹാൻപരാജിതാൻ।
അഭ്യവർതന്ത പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവാശ്ച ജയൈഷിണഃ॥ 9-18-12 (61127)
ബാണശബ്ദരവാശ്ചാപി സിംഹനാദാശ്ച പുഷ്കലാഃ।
ശംഖശബ്ദശ്ച ശൂരാണാം ദാരുണഃ സമപദ്യത॥ 9-18-13 (61128)
ദൃഷ്ട്വാ തു കൌരവം സൈന്യം ഭയത്രസ്തം പ്രവിദ്രുതം।
അന്യോന്യം സമഭാഷന്ത പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ॥ 9-18-14 (61129)
അദ്യ രാജാ സത്യധൃതിർഹതാമിത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
അദ്യ ദുര്യോധനോ ഹീനോ ദീപ്തയാ നൃപതിശ്രിയാ॥ 9-18-15 (61130)
അദ്യ ശ്രുത്വാ ഹതം പുത്രം ധൃതരാഷ്ട്രോ ജനേശ്വരഃ।
നിഃസഞ്ജ്ഞഃ പതിതോ ഭൂമൌ കിൽബിഷം പ്രതിപത്സ്യതേ॥ 9-18-16 (61131)
അദ്യ ജാനാതി ബീഭത്സും സമർഥം സ്വധന്വിനാം।
അദ്യാത്മാനം ച ദുർമേധാ ഗർഹയിഷ്യതി പാപകൃത്॥ 9-18-17 (61132)
അദ്യ ക്ഷത്തുർവചഃ സത്യം സ്മരതാം ബ്രുവതോ ഹിതം।
അദ്യപ്രഭൃതി പാർഥം ച പ്രേഷ്യഭൂത ഇവാചരൻ।
വിജാനാതു നൃപോ ദുഃഖം യത്പ്രാപ്തം പാണ്ഡുനന്ദനൈഃ॥ 9-18-18 (61133)
അദ്യ കൃഷ്ണസ്യ മാഹാത്ംയം വിജാനാതു മഹീപതിഃ।
അദ്യാർജുനധനുർഘോഷം ഘോരം ജാനാതു സംയുഗേ॥ 9-18-19 (61134)
അത്ത്രാണാം ച ബലം സർവം ബാഹ്വോശ്ച ബലമാഹവേ।
`പുത്രാണാം ച വധം ഘോരം ഭീമേന ശ്രോഷ്യതേ നൃപഃ'॥ 9-18-20 (61135)
അദ്യ ജ്ഞാസ്യതി ഭീമസ്യ ബലം ഘോരം മഹാത്മനഃ।
ഹതേ ദുര്യോധനേ യുദ്ധേ ശക്രേണേവ തു ശംബരേ॥ 9-18-21 (61136)
യത്കൃതം ഭീമസേനേന ദുഃശാസനവധേ തദാ।
കോഽന്യഃ കർതാഽസ്തി തല്ലോകേ ഋതേ ഭീമാൻമഹാബലാത്। 9-18-22 (61137)
അദ്യ ജ്യേഷ്ഠസ്യ ജാനീതാം പാണ്ഡവസ്യ പരാക്രമം।
മദ്രരാജം ഹതം ശ്രുത്വാ ദേവൈരപി സുദുഃസഹം॥ 9-18-23 (61138)
അദ്യ ജ്ഞാസ്യതി സംഗ്രാമേ മാദ്രീപുത്രൌ സുദുഃസഹൌ।
നിഹതേ സൌബലേ വീരേ ഗാന്ധാരേഷു ച സർവശഃ॥ 9-18-24 (61139)
xxxx ന തേഷാം സ്യാദ്യേഷാം യോദ്ധാ ധനഞ്ജയഃ।
xxxxx ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാർഷതഃ॥ 9-18-25 (61140)
xxxx പഞ്ച മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
ശിഖണ്ഡീ ച മഹേഷ്വാസോ രാജാ ചൈവ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-18-26 (61141)
യേഷാം ച ജഗതോ നാഥോ നാഥഃ കൃഷ്ണോ ജനാർദനഃ।
കഥം തേഷാം ജയോ ന സ്യാദ്യേഷാം ധർമോ വ്യപാശ്രയഃ॥ 9-18-27 (61142)
`ലാഭസ്തേഷാം ജയസ്തേഷാം കുതസ്തേഷാം പരാഭവഃ।
യേഷാം നാഥോ ഹൃഷീകേശഃ സർവലോകവിഭുർഹരിഃ'॥ 9-18-28 (61143)
ഭീഷ്മം ദ്രോണം ച കർണം ച മദ്രരാജാനമേവ ച।
തഥാഽന്യാന്നൃപതീന്വീരാഞ്ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 9-18-29 (61144)
കോഽന്യഃ ശക്തോ രണേ ജേതുമൃതേ പാർഥാദ്യുധിഷ്ഠിരാത്।
യസ്യ നാഥോ ഹൃഷീകേശഃ സദാ സത്യയശോനിധിഃ॥ 9-18-30 (61145)
ഇത്യേവം വദമാനാസ്തേ ഹർഷേണ മഹതാ യുതാഃ।
പ്രഭഗ്നാംസ്താവകാന്യോധാൻസംഹൃഷ്ടാഃ പൃഷ്ഠതോഽന്വയുഃ॥ 9-18-31 (61146)
ധനഞ്ജയോ രഥാനീകമഭ്യവർതത വീര്യവാൻ।
മാദ്രീപുത്രൌ ച ശകുനിം സാത്യകിശ്ച മഹാരഥഃ॥ 9-18-32 (61147)
താൻപ്രേക്ഷ്യ ദ്രവതഃ സർവാൻഭീമസേനഭയാർദിതാൻ।
ദുര്യോധനസ്തദാ സൂതമബ്രവീദ്വിസ്മയന്നിവ॥ 9-18-33 (61148)
മാമതിക്രമതേ പാർഥോ ധനുഷ്പാണിമവസ്ഥിതം।
ജഘനേ സർവസൈന്യാനാം ശനൈരശ്വാൻപ്രചോദയ॥ 9-18-34 (61149)
ജഘനേ യുധ്യമാനം ഹി കൌന്തേയോ മാം ന സംശയഃ।
നോത്സഹേദഭ്യതിക്രാന്തും വേലാമിവ മഹോദധിഃ॥ 9-18-35 (61150)
പശ്യ സൈന്യം മഹത്സൂത പാണ്ഡവൈഃ സമഭിദ്രുതം।
സൈന്യരേണും സമുദ്ഭൂതം പശ്യ ചൈനം സമന്തതഃ॥ 9-18-36 (61151)
സിംഹനാദാംശ്ച സമുദ്ഭൂതം പശ്യ ചൈനം സമന്തതഃ॥
തസ്മാദ്യാഹി ശനൈഃ സൂത ജഘനം പരിപാലയ॥ 9-18-37 (61152)
മയി സ്ഥിതേ ച സമരേ നിരുദ്ധേഷു ച പാണ്ഡുഷു।
പുനരാവർതതേ തൂർണം മാമകം ബലമോജസാ॥ 9-18-38 (61153)
തച്ഛ്രുത്വാ തവ പുത്രസ്യ ശൂരസ്യ സദൃശം വചഃ।
സാരഥിർഹേമസഞ്ഛന്നാഞ്ശരൈരശ്വാനചോദയത്॥ 9-18-39 (61154)
ഗജാശ്വരഥിഭിർഹീനാസ്ത്യക്താത്മാനഃ പദാതയഃ।
ഏകവിംശതിസാഹസ്രാഃ സംയുഗായാവതസ്ഥിരേ॥ 9-18-40 (61155)
നാനാദേശസമുദ്ഭൂതാ നാനാരഞ്ജിതവാസസഃ।
അവസ്ഥിതാസ്തദാ യോധാഃ പ്രാർഥയന്തോ മഹദ്യശഃ॥ 9-18-41 (61156)
തേഷാമാപതതാം തത്ര സംഹൃഷ്ടാനാം പരസ്പരം।
സംമർദഃ സുമഹാഞ്ചജ്ഞേ ഘോരരൂപോ ഭയാനകഃ॥ 9-18-42 (61157)
ഭീമസേനം തദാ രാജന്ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച പാർഷതം।
ബലേന ചതുരംഗേണ നാനാദേശ്യാനവാരയത്॥ 9-18-43 (61158)
ഭീമമേവാഭ്യവർതന്ത രണേഽന്യേ തു പദാതയഃ।
പ്രക്ഷ്വേഡ്യാസ്ഫോട്യ സംഹൃഷ്ടാ വീരലോകം യിയാസവഃ॥ 9-18-44 (61159)
ആസാദ്യ ഭീമസേനം തു സംരബ്ധാ യുദ്ധദുർമദാഃ।
ധാർതരാഷ്ട്രാ വിനേദുർഹി നാന്യാമകഥനയൻകഥാം।
പരിവാര്യ രണേ ഭീമം നിജഘ്നുസ്തേ സമന്തതഃ॥ 9-18-45 (61160)
സ വധ്യമാനഃ സമരേ പദാതിഗണസംവൃതഃ।
ന ചചാല തതഃ സ്ഥാനാൻമൈനാക ഇവ പർവതഃ॥ 9-18-46 (61161)
തേ തു ക്രുദ്ധാ മഹാരാജ പാണ്ഡവസ്യ മഹാരഥം।
നിഗ്രഹീതും പ്രവൃത്താ ഹി യോധാംശ്ചാന്യാനവാരയൻ॥ 9-18-47 (61162)
അക്രുധ്യത രണേ ഭീമസ്തൈസ്തദാ പര്യവസ്ഥിതൈഃ।
സോഽവതീര്യ രഥാത്തൂർണം പദാതിഃ സമവസ്ഥിതഃ॥ 9-18-48 (61163)
ജാതരൂപപ്രതിച്ഛന്നാം പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ഗദാം।
അവധീത്താവകാന്യോധാന്ദണ്ഡപാണിരിവാന്തകഃ॥ 9-18-49 (61164)
രഥാശ്വവിപ്രഹീണാംസ്തു താൻഭീമോ ഗദയാ ബലീ।
ഏകവിംശതിസാഹസ്രാൻപദാതീൻസമപോഥയത്॥ 9-18-50 (61165)
ഹത്വാ തത്പുരുഷാനീകം ഭീമഃ സത്യപരാക്രമഃ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനം പുരസ്കൃത്യ ന ചിരാത്പ്രത്യദൃശ്യത॥ 9-18-51 (61166)
പാദാതാ നിഹതാ ഭൂമൌ ശിശ്യിരേ രുധിരോക്ഷിതഃ।
സംഭഗ്നാ ഇവ വാതേന കർണികാരാഃ സുപുഷ്പിതാഃ॥ 9-18-52 (61167)
നാനാശസ്ത്രസമായുക്താ നാനാകുണ്ഡലധാരിണഃ।
നാനാജാത്യാ ഹതാസ്തത്ര നാദേശസമാഗതാഃ॥ 9-18-53 (61168)
പതാകാധ്വജസഞ്ഛന്നം പദാതീനാം മഹദ്ബലം।
നികൃത്തം വിബഭൌ രൌദ്രം ഘോരരൂപം ഭയാവഹം॥ 9-18-54 (61169)
യുധിഷ്ഠിരപുരോഗാശ്ച സഹസൈന്യാ മഹാരഥാഃ।
അഭ്യധാവൻമഹാത്മാനം പുത്രം ദുര്യോധനം തവ॥ 9-18-55 (61170)
തേ സർവേ താവകാന്ദൃഷ്ട്വാ മഹേഷ്വാസാൻപരാങ്മുഖാൻ।
നാഭ്യവർതന്ത തേ പുത്രം വേലാമിവ മഹോർമയഃ॥ 9-18-56 (61171)
തദദ്ഭുതമപശ്യാമ തവ പുത്രസ്യ പൌരുഷം।
യദേകം സഹിതാഃ പാർഥാ ന ശേകുരതിവർതിതും॥ 9-18-57 (61172)
നാതിദൂരാപയാതം തു കൃതബുദ്വി പലായനേ।
ദുര്യോധനഃ സ്വകം സൈന്യമബ്രവീദ്ഭൃശവിക്ഷതം॥ 9-18-58 (61173)
ന തം ദേശം പ്രപശ്യാമി പൃഥിവ്യാം പർവതേഷു ച।
യത്ര യാതാന്ന വാ ഹന്യുഃ പാണ്ഡവാഃ കിം സൃതേന വഃ॥ 9-18-59 (61174)
അൽപം ച ബലമേതേഷാം കൃഷ്ണൌ ച ഭൃശവിക്ഷതൌ।
യദി സർവേഽത്ര തിഷ്ഠാമോ ധ്രുവം നോ വിജയോ ഭവേത്॥ 9-18-60 (61175)
വിപ്രയാതാംസ്തു വോ ഭിന്നാൻപാണ്ഡവാഃ കൃതവിപ്രിയാഃ।
അനുയായ ഹനിഷ്യന്തി ശ്രേയാന്നഃ സമരേ വധഃ॥ 9-18-61 (61176)
ശൃണ്വന്തു ക്ഷത്രിയാഃ സർവേ യാവന്തോഽത്ര സമാഗതാഃ।
യദാ ശൂരം ച ഭീരും ച മാരയത്യന്തകഃ സദാ॥ 9-18-62 (61177)
കോ നു മൂഢോ ന യുധ്യേത പുരുഷഃ ക്ഷത്രിയോ ധ്രുവം।
ശ്രേയാന്നോ ഭീമസേനസ്യ ക്രുദ്ധസ്യാഭിമുഖേ സ്ഥിതഃ॥ 9-18-63 (61178)
സുഖഃ സാംഗ്രാമികോ മൃത്യുർദുഃഖോ വ്യാധിജരാദിഭിഃ।
മർത്യേനാവശ്യമർതവ്യം ഗൃഹേഷ്വപി കദാചന॥ 9-18-64 (61179)
യുധ്യതഃ ക്ഷത്രധർമേണ മൃത്യുരേഷ സനാതനഃ।
ഹത്വേഹ സുഖമാപ്നോതി ഹതഃ പ്രേത്യ മഹത്ഫലം॥ 9-18-65 (61180)
ന യുദ്ധധർമാച്ഛ്രേയാന്വൈ പന്ഥാഃ സ്വർഗസ്യ കൌരവാഃ।
അചിരേണൈവ താംʼല്ലോകാൻഹതോ യുദ്ധേ സമശ്നുതേ॥ 9-18-66 (61181)
ശ്രുത്വാ തദ്വചനം തസ്യ പൂജയിത്വാ ച പാർഥിവാഃ।
പുനരേവാഭ്യവർതന്ത പാണ്ഡവാനാതതായിനഃ॥ 9-18-67 (61182)
താനാപതത ഏവാശു വ്യൂഢാനീകാഃ പ്രഹാരിണഃ।
പ്രത്യുദ്യയുസ്തദാ പാർഥാ ജയഗൃദ്ധാഃ പ്രമന്യവഃ॥ 9-18-68 (61183)
ധനഞ്ജയോ രഥേനാജാവഭ്യവർതത വീര്യവാൻ।
വിശ്രുതം ത്രിഷു ലോകേഷു വ്യാക്ഷിപൻഗാണ്ഡിവം ധനുഃ॥ 9-18-69 (61184)
മാദ്രീപുത്രൌ ച ശകുനിം സാത്യകിശ്ച മഹാബലഃ।
ജവേനാഭ്യപതൻഹൃഷ്ടാ യത്താ വൈ താവകം ബലം॥ ॥ 9-18-70 (61185)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടാദശോഽധ്യായഃ॥ 18 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-18-34 ന മാതേക്രമതേ പാഥഃ ഇതി ങ. പാഠഃ। ന മാനസസ്യതേ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-18-18 അഷ്ടാദശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 019
॥ ശ്രീഃ ॥
9.19. അധ്യായഃ 019
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ സാൽവവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-19-0 (61186)
സഞ്ജരാ ഉവാച। 9-19-0x (5115)
സന്നിവൃത്തേഷു സൈന്യേഷു സാൽവോ ംലേച്ഛഗണാധിപഃ।
അഭ്യദ്രവത്സുസങ്ക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡവാനാം മഹദ്ബലം॥ 9-19-1 (61187)
ആസ്ഥായ സുമഹാനാഗം പ്രഭിന്നം പർവതോപമം।
സപ്തമൈരാവതപ്രഖ്യമമിത്രഗണമർദനം॥ 9-19-2 (61188)
യോഽസൌ മഹാൻഭദ്രകുലപ്രസൂതഃ
സുപൂജിതോ ധാർതരാഷ്ട്രേണ നിത്യം।
സുകൽപിതഃ ശാസ്ത്രവിനിശ്ചയജ്ഞൈഃ
സദൌപവാഹ്യഃ സമരേഷു രാജൻ॥ 9-19-3 (61189)
ഐരാവതം ദൈത്യഗണാന്വിമൃദ്ര--
ഞ്ശക്രോ യഥാ സഞ്ജനയൻഭയാനി।
തമാസ്ഥിതോ രാജവരോ ബഭൂവ
യഥോദയസ്ഥഃ സവിതാ ക്ഷപാന്തേ॥ 9-19-4 (61190)
സ തേന നാഗപ്രവരേണ രാജ--
ന്നഭ്യുദ്യയൌ പാണ്ഡുസുതാൻസമേതാൻ।
ശിതൈഃ പൃഷത്കൈർവിദദാര വേഗൈ--
ർമഹേന്ദ്രവജ്രപ്രതിമൈഃ സുഘോരൈഃ॥ 9-19-5 (61191)
തതഃ ശരാന്വൈ സൃജതോ മഹാരണേ
യോധാംശ്ച രാജന്നയതോ യമാലയം।
നാസ്യാനത്രം ദദൃശുഃ സ്വേ പരേ വാ
യഥാ പുരാ വജ്രധരസ്യ ദൈത്യാഃ॥ 9-19-6 (61192)
തേ പാണ്ഡവാഃ സോമകാഃ സൃഞ്ജയാശ്ച
തമേകനാഗം ദദൃശുഃ സമന്താത്।
സഹസ്രശോ വൈ വിചരന്തമേകം
യഥാ മഹേന്ദ്രസ്യ ഗജം സമീപേ॥ 9-19-7 (61193)
സന്ദ്രാവ്യമാണം തു ബലം പരേഷാം
പരേതകൽപം വിബഭൌ സമന്തതഃ।
നൈവാവതസ്ഥേ സമരേ ഭൃശം ഭയാ--
ദ്വിമൃദ്യമാനം തു പരസ്പരം തദാ॥ 9-19-8 (61194)
തതഃ പ്രഭഗ്നാ സഹസാ മഹാചമൂഃ
സാ പാണ്ഡവീ തേന നരാധിപേന।
ദിശശ്ചതസ്രഃ സഹസാ വിധാവിതാ
ഗജേന്ദ്രവേഗം തമപാരയന്തീ॥ 9-19-9 (61195)
ദൃഷ്ട്വാ ച താം വേഗവതാ പ്രഭഗ്നാം
സർവേ ത്വദീയാ യുധി യോധമുഖ്യാഃ।
അപൂജയംസ്തേ തു നരാധിപം തം
ദധ്മുശ്ച ശംഖാഞ്ശശിസന്നികാശാൻ॥ 9-19-10 (61196)
ശ്രുത്വാ നിനാദം ത്വഥ കൌരവാണാം
ഹർഷാദ്വിമുക്തം സഹ ശംഖശബ്ദൈഃ।
സേനാപതിഃ പാണ്ഡവസൃഞ്ജയാനാം
പാഞ്ചാലപുത്രോ മമൃഷേ ന കോപാത്॥ 9-19-11 (61197)
തതസ്തു തം വൈ ദ്വിരദം മഹാത്മാ
പ്രത്യുദ്യയൌ ത്വരമാണോ ജയായ।
ജംഭോ യഥാ ശക്രസമാഗമേ വൈ
നാഗേന്ദ്രമൈരാവണമിന്ദ്രവാഹ്യം॥ 9-19-12 (61198)
തമാപതന്തം സഹസാ തു ദൃഷ്ട്വാ
പാഞ്ചാലപുത്രം യുധി രാജസിംഹഃ।
തം വൈ ദ്വിപം പ്രേഷയാമാസ തൂർണം
വധായ രാജന്ദ്രുപദാത്മജസ്യ॥ 9-19-13 (61199)
സ തം ദ്വിപേന്ദ്രം സഹസാപതന്ത--
മവിധ്യദഗ്നിപ്രതിമൈഃ പൃഷത്കൈഃ।
കർമാരധൌതൈർനിശിതൈർജ്വലദ്ഭി--
ർനാരാചമുഖ്യൈസ്ത്രിഭിരുഗ്രവേഗൈഃ॥ 9-19-14 (61200)
തതോഽപരാൻപഞ്ചശതാൻമഹാത്മാ
നാരാചമുഖ്യാന്വിസസർജ കുംഭേ।
സ തൈസ്തു വിദ്ധഃ പരമദ്വിപോ രണേ
തദാ പരാവൃത്യ ഭൃശം പ്രദുദ്രുവേ॥ 9-19-15 (61201)
തം നാഗരാജം സഹസാ പ്രണുന്നം
വിദ്രാവ്യമാണം വിനിവർത്യ സാൽവഃ।
തോത്രാങ്കുശൈഃ പ്രേഷയാമാസ തൂർണം
പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതം പ്രദിശ്യ॥ 9-19-16 (61202)
ദൃഷ്ട്വാ പതന്തം സഹസാ തു നാഗം
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ സ്വരഥാച്ഛീഘ്രമേവ।
ഗദാം പ്രഗൃഹ്യോഗ്രജവേന വീരോ
ഭൂമിം പ്രപന്നോ ഭയവിഹ്വലാംഗഃ॥ 9-19-17 (61203)
സ തം രഥം ഹേമവിഭൂഷിതാംഗം
സാശ്വം സസൂതം സഹസാ വിമൃദ്യ।
ഉത്ക്ഷിപ്യ ഹസ്തേന നദൻമഹാദ്വിപോ
വിപോഥയാമാസ വസുന്ധരാതലേ॥ 9-19-18 (61204)
പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതം ച ദൃഷ്ട്വാ
തദാർദിതം നാഗവരേണ തേന।
തമഭ്യധാവത്സഹസാ ജവേന
ഭീമഃ ശിഖണ്ഡീ ച ശിനേശ്ച നപ്താ॥ 9-19-19 (61205)
ശരൈശ്ച വേഗം സഹസാ നിഗൃഹ്യ
തസ്യാഭിതോ വ്യാപതതോ ഗജസ്യ।
സ സംഗൃഹീതോ രഥിഭിർഗജോ വൈ
ചചാല തൈർവാര്യമാണശ്ച സംഖ്യേ॥ 9-19-20 (61206)
തതഃ പൃഷത്കാൻപ്രവവർഷ രാജാ
സൂര്യോ യഥാ രശ്മിജാലം സമന്താത്।
തൈരാശുഗൈർവധ്യമാനാ രഥൌഘാഃ
പ്രദുദ്രുവുഃ സഹിതാസ്തത്രതത്ര॥ 9-19-21 (61207)
തത്കർമ സാൽവസ്യ സമീക്ഷ്യ സർവേ
പാഞ്ചാലപുത്രാ നൃപ സൃഞ്ജയാശ്ച।
ഹാഹാകാരൈർനാദയന്തി സ്മ യുദ്ധേ
ദ്വിപം സമന്താദ്രുരുധുർനരാഗ്ര്യാഃ॥ 9-19-22 (61208)
പാഞ്ചാലപുത്രസ്ത്വരിതസ്തു ശൂരോ
ഗദാം പ്രഗൃഹ്യാചലശൃംഗകൽപാം।
സസംഭ്രമം ഭാരത ശത്രുഘാതീ
ജവേന വീരോഽനുസസാര നാഗം॥ 9-19-23 (61209)
തതസ്തു നാഗം ധരണീധരാഭം
മദം സ്രവന്തം ജലദപ്രകാശം।
ഗദാം സമാതിധ്യ ഭൃശം ജഘാന
പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതസ്തരസ്വീ॥ 9-19-24 (61210)
സ ഭിന്നകുംഭഃ സഹസാ വിനദ്യ
മുഖാത്പ്രഭൂതം ക്ഷതജം വിമുഞ്ചൻ।
പപാത നാഗോ ധരമീധരാഭഃ
ക്ഷിതിപ്രകംപാച്ചലിതോ യഥാഽദ്രിഃ॥ 9-19-25 (61211)
നിപാത്യമാനേ തു തദാ ഗജേന്ദ്രേ
ഹാഹാകൃതേ തവ പുത്രസ്യ സൈന്യേ।
സ സാൽവരാജസ്യ ശിനിപ്രവീരോ
ജഹാര ഭല്ലേന ശിരഃ ശിതേന॥ 9-19-26 (61212)
ഹൃതോത്തമാംഗോ യുധി സാത്വതേന
പപാത ഭൂമൌ സഹ നാഗരാജ്ഞാ।
യഥാഽദ്രിശൃംഗം സുമഹത്പ്രണുന്നം
വജ്രേണ ദേവാധിപചോദിതേന॥ ॥ 9-19-27 (61213)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യവധപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനവിംശോഽധ്യായഃ॥ 19 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 020
॥ ശ്രീഃ ॥
9.20. അധ്യായഃ 020
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സാത്യകിനാ കൃതവർമപരാജയഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-20-0 (61214)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-20-0x (5116)
തസ്മിംസ്തു നിഹതേ ശൂരേ സാൽവേ സമിതിശോഭനേ।
തവാഭജ്യദ്ബലം വേഗാദ്വാതേനേവ മഹാദ്രുമഃ॥ 9-20-1 (61215)
തത്പ്രഭഗ്നം ബലം ദൃഷ്ട്വാ കൃതവർമാ മഹാരഥഃ।
ദധാര സമരേ ശൂരഃ ശത്രുസൈന്യം മഹാബലഃ॥ 9-20-2 (61216)
സന്നിവൃത്താസ്തു തേ ശൂരാ ദൃഷ്ട്വാ സാത്വതമാഹവേ।
ശൈലോപമം സ്ഥിരം രാജൻകീര്യമാണം ശരൈര്യുധി॥ 9-20-3 (61217)
തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം കുരൂണാം പാണ്ഡവൈഃ സഹ।
നിവൃത്താനാം മഹാരാജ മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം॥ 9-20-4 (61218)
തത്രാശ്ചര്യമഭൂദ്യുദ്വം സാത്വതസ്യ പരൈഃ സഹ।
യദേകോ വാരയാമാസ പാണ്ഡുസേനാം ദുരാസദാം॥ 9-20-5 (61219)
തേഷാമന്യോന്യസുഹൃദാം കൃതേ കർമണി ദുഷ്കരേ।
സിംഹനാദഃ പ്രഹൃഷ്ടാനാം ദിവിസ്പൃക്സുമഹാനഭൂത്॥ 9-20-6 (61220)
തേന ശബ്ദേന വിത്രസ്താൻപാഞ്ചാലാൻഭരതർഷഭ।
ശിനേർനപ്താ മഹാബാഹുരന്വപദ്യത സാത്യകിഃ॥ 9-20-7 (61221)
സ സമാസാദ്യ രാജാനം ക്ഷേമധൂർതിം മഹാബലം।
സപ്തഭിർനിശിതൈർബാണൈരനയദ്യമസാദനം॥ 9-20-8 (61222)
തമായാന്തം മഹാബാഹും പ്രവപന്തം ശിതാഞ്ശരാൻ।
ജവേനാഭ്യപതദ്വീമാൻഹാർദിക്യഃ ശിനിപുംഗവം॥ 9-20-9 (61223)
തൌ സിംഹാവിവ നർദന്തൌ ധന്വിനൌ രഥിനാം വരൌ।
അന്യോന്യമഭിധാവന്തൌ ശസ്ത്രപ്രവരധാരിണൌ॥ 9-20-10 (61224)
പാണ്ഡവാഃ സഹപാഞ്ചാലാ യോധാശ്ചാന്യേ നൃപോത്തമാഃ।
പ്രേക്ഷകാഃ സമപദ്യന്ത തയോഃ പുരുഷസിംഹയോഃ॥ 9-20-11 (61225)
നാരാചൈർവത്സദന്തൈശ്ച വൃഷ്ണ്യന്ധകമഹാരഥൌ।
അഭിജഘ്നതുരന്യോന്യം പ്രഹൃഷ്ടാവിവ കുഞ്ചരൌ॥ 9-20-12 (61226)
ചരന്തൌ വിവിധാൻമാർഗാൻഹാർദിക്യശിനിപുംഗവൌ।
മുഹുരന്തർദധാതേ തൌ ബാണവൃഷ്ട്യാ പരസ്പരം॥ 9-20-13 (61227)
ചാപവേഗബലോദ്വൂതാൻമാർഗണാന്വൃഷ്ണിസിംഹയോഃ।
ആകാശേ സമപശ്യാമ പതംഗാനിവ ശീഘ്രഗാൻ॥ 9-20-14 (61228)
തമേകം സത്യകർമാണമാസാദ്യ ഹൃദികാത്മജഃ।
അവിധ്യന്നിശിതൈർബാണൈശ്ചതുർഭിശ്ചതുരോ ഹയാൻ॥ 9-20-15 (61229)
സ ദീർഘബാഹുഃ സങ്ക്രുദ്ധസ്തോത്രാർദിത ഇവ ദ്വിപഃ।
അഷ്ടഭിഃ കൃതവർമാണമവിധ്യത്പരമേഷുഭിഃ॥ 9-20-16 (61230)
തതഃ പൂർണായതോത്സൃഷ്ടൈഃ കൃതവർമാ ശിലാശിതൈഃ।
സാത്യകിം ത്രിഭിരാഹത്യ ധനുരേകേന ചിച്ഛിദേ॥ 9-20-17 (61231)
നികൃത്തം തദ്ധനുഃശ്രേഷ്ഠമപാസ്യ ശിനിപുംഗവഃ।
അന്യദാദത്ത വേഗേന ശൈനേയഃ സശരം ധനുഃ॥ 9-20-18 (61232)
തദാദായ ധനുഃശ്രേഷ്ഠം വരിഷ്ഠഃ സർവധന്വിനാം।
ആരോപ്യ ച ധനുഃ ശീഘ്രം മഹാവീര്യോ മഹാബലഃ॥ 9-20-19 (61233)
അമൃഷ്യമാണോ ധനുഷശ്ഛേദനം കൃതവർമണാ।
കുപിതോഽതിരഥഃ ശീഘ്രം കൃതവർമാണമഭ്യയാത്॥ 9-20-20 (61234)
തതഃ സുനിശിതൈർബാണൈർദശഭിഃ ശിനിപുംഗവഃ।
ജഘാന സൂതം ചാശ്വാംശ്ച ധ്വജം ച കൃതവർമണഃ॥ 9-20-21 (61235)
തതോ രാജൻമഹേഷ്വാസഃ കൃതവർമാ മഹാരഥഃ।
ഹതാശ്വസൂതം സംപ്രേക്ഷ്യ രഥം ഹേമപരിഷ്കൃതം॥ 9-20-22 (61236)
രോഷേണ മഹതാഽഽവിഷ്ടഃ ശൂലമുദ്യംയ മാരിഷ।
ചിക്ഷേപ ഭുജവേഗേന ജിഘാംസുഃ ശിനി പുംഗവം॥ 9-20-23 (61237)
തച്ഛൂലം സാത്വതോ ഹ്യാജൌ നിർഭിദ്യ നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
ചൂർണിതം പാതയാമാസ മോഹയന്നിവ മാധവം।
തതോഽപരേണ ഭല്ലേന ഹൃദ്യേനം സമതാഡയത്॥ 9-20-24 (61238)
സുയുദ്വേ യുയുധാനേന ഹതാശ്വോ ഹതസാരഥിഃ।
കൃതവർമാ കൃതാസ്ത്രേണ ധരമീമന്വപദ്യത॥ 9-20-25 (61239)
തസ്മിൻസാത്യകിനാ വീരേ ദ്വൈരഥേ വിരഥീകൃതേ।
സമപദ്യത സർവേഷാം സൈന്യാനാം സുമഹദ്ഭയം॥ 9-20-26 (61240)
പുത്രാണാം തവ ചാത്യർഥം വിഷാദഃ സമജായത।
ഹതസൂതേ ഹതാശ്വേ തു വിരഥേ കൃതവർമണി॥ 9-20-27 (61241)
ഹതാശ്വം ച സമാലക്ഷ്യ ഹതസൂതമരിന്ദമ।
അഭ്യധാവത്കൃപോ രാജഞ്ജിഘാംസുഃ ശിനിപുംഗവം॥ 9-20-28 (61242)
തമാരോപ്യ രഥോപസ്ഥേ മിഷതാം സർവധന്വിനാം।
അപോവാഹ മഹാബാഹും തൂർണമായോധനാദപി॥ 9-20-29 (61243)
ശൈനേയേഽധിഷ്ഠിതേ രാജന്വിരഥേ കൃതവർമണി।
ദുര്യോധനബലം സർവം പുനരാസീത്പരാങ്മുഖം॥ 9-20-30 (61244)
തത്പരേ നാന്വബുധ്യന്ത സൈന്യേന രജസാ വൃതാഃ।
താവകാഃ പ്രദ്രുതാ രാജന്ദുര്യോധനമൃതേ നൃപം॥ 9-20-31 (61245)
ദുര്യോധനസ്തു സംപ്രേക്ഷ്യ ഭഗ്നം സ്വബലമന്തികാത്।
ജവേനാഭ്യപതത്തൂർണം സർവാംശ്ചൈകോ ന്യവാരയത്॥ 9-20-32 (61246)
പാണ്ഡൂംശ്ച സർവാൻസങ്ക്രുദ്ധോ ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച പാർഷതം।
ശിഖണ്ഡിനം ദ്രൌപദേയാൻപാഞ്ചാലാനാം ച യേ ഗണാഃ॥ 9-20-33 (61247)
കേകയാൻസോമകാംശ്ചൈവ സൃഞ്ജയാംശ്ചൈവ മാരിഷ।
അസംഭ്രമം ദുരാധർഷഃ ശിതൈർബാണൈരവാകിരത്॥ 9-20-34 (61248)
അതിഷ്ഠദാഹവേ യത്തഃ പുത്രസ്തവ മഹാബലഃ।
യഥാ യജ്ഞേ മഹാനഗ്നിർമന്ത്രപൂതഃ പ്രകാശതേ।
തഥാ ദുര്യോധനോ രാജാ സംഗ്രാമേ സർവതോഽഭവത്॥ 9-20-35 (61249)
തം പരേ നാഭ്യവർതന്ത മർത്യാ മൃത്യുമിവാഹവേ।
അഥാന്യം രഥമാസ്ഥായ ഹാർദിക്യഃ സമപദ്യത॥ ॥ 9-20-36 (61250)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവമി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ വിംശോഽധ്യായഃ॥ 20 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-20-3 സാത്വതം കൃതവർമാണം॥ 9-20-20 വിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 021
॥ ശ്രീഃ ॥
9.21. അധ്യായഃ 021
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-21-0 (61251)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-21-0x (5117)
പുത്രസ്തു തേ മഹാരാജ രഥസ്ഥോ രഥിനാം വരഃ।
ദുരുത്സഹോ ബഭൌ യുദ്ധേ യഥാ രുദ്രഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-21-1 (61252)
തസ്യ ബാണസഹസ്രൈസ്തു പ്രച്ഛന്നാ ഹ്യഭവൻമഹീ।
പരാംശ്ച സിഷിചേ ബാണൈർധാരാഭിരിവ പർവതാൻ॥ 9-21-2 (61253)
ന ച സോഽസ്തി പുമാൻകശ്ചിത്പാണ്ഡവാനാം ബലാർണവേ।
ഹയോ ഗജോ രഥോ വാഽപി യഃ സ്യാദ്ബാണൈരവിക്ഷതഃ॥ 9-21-3 (61254)
യം യം ഹി സമരേ യോധം പ്രപശ്യാമി വിശാംപതേ।
സ സ ബാണൈശ്ചിതോഽഭൂദ്വൈ പുത്രേണ തവ ഭാരത॥ 9-21-4 (61255)
യഥാ സൈന്യേന രജസാ സമുദ്ഭൂതേന വാഹിനീ।
പ്രത്യദൃശ്യത സഞ്ഛന്നാ തഥാ ബാണൈർമഹാത്മനഃ॥ 9-21-5 (61256)
ബാണഭൂതാമപശ്യാമ പൃഥിവീം പൃഥിവീപതേ।
ദുര്യോധനേന പ്രകൃതാം ക്ഷിപ്രഹസ്തേന ധന്വിനാ॥ 9-21-6 (61257)
തേഷു യോധസഹസ്രേഷു താവകേഷു പരേഷു ച।
നാസ്തി ദുര്യോധനസമഃ പുമാനിതി മതിർമമ॥ 9-21-7 (61258)
തത്രാദ്ഭുതമപശ്യാമ തവ പുത്രസ്യ വിക്രമം।
യദേകം സഹിതാഃ പാർഥാ നാഭ്യവർതന്ത ഭാരത॥ 9-21-8 (61259)
യുധിഷ്ഠിരം ശതേനാജൌ വിവ്യാധ ഭരതർഷഭ।
ഭീമസേനം ച സപ്തത്യാ സഹദേവം ച പഞ്ചഭിഃ॥ 9-21-9 (61260)
നകുലം ച ചതുഃഷഷ്ട്യാ ധൃഷ്ടദ്യുംനം ച പഞ്ചഭിഃ।
പഞ്ചഭിർദ്രൌപദേയാംശ്ച ത്രിഭിർവിവ്യാധ സാത്യകിം॥ 9-21-10 (61261)
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന സഹദേവസ്യ മാരിഷ।
തദപാസ്യ ധനുശ്ഛിന്നം മാദ്രീപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-21-11 (61262)
അഭ്യദ്രവത രാജാനം പ്രഗൃഹ്യാന്യൻമഹദ്ധനുഃ।
തതോ ദുര്യോധനം സംഖ്യേ വിവ്യാധ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 9-21-12 (61263)
നകുലസ്തു തതോ വീരോ രാജാനം നവഭിഃ ശരൈഃ।
ഘോരരൂപൈർമഹേഷ്വാസോ വിവ്യാധ ച നനാദ ച॥ 9-21-13 (61264)
സാത്യകിശ്ചൈവ രാജാനം ശരേണാനതപർവണാ।
ദ്രൌപദേയാസ്ത്രിസപ്തത്യാ ധർമരാജശ്ച പഞ്ചഭിഃ।
അശീത്യാ ഭീമസേനശ്ച ശരൈ രാജാനമാർപയൻ॥ 9-21-14 (61265)
സമന്താത്കീര്യമാണസ്തു ബാണസംഘൈർമഹാത്മഭിഃ।
ന ചചാല മഹാരാജ സർവസൈന്യസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-21-15 (61266)
ലാഘവാത്സൌഷ്ഠവാച്ചാപി വീര്യാച്ചാപി മഹാത്മനഃ।
അതി സർവാണി ഭൂതാനി ദദൃശുഃ സർവപാർഥിവാഃ॥ 9-21-16 (61267)
ധാർതരാഷ്ട്രാ ഹി രാജേന്ദ്ര യോധാസ്തു സ്വൽപമന്തരം।
അപശ്യമാനാ രാജാനം പര്യവർതന്ത ദംശിതാഃ॥ 9-21-17 (61268)
തേഷാമാപതതാം ഘോരസ്തുമുലഃ സമപദ്യത।
ക്ഷുബ്ധസ്യ ഹി സമുദ്രസ്യ പ്രാവൃട്കാലേ യഥാ സ്വനഃ॥ 9-21-18 (61269)
സമാസാദ്യ രണേ തേ തു രാജാനമപരാജിതം।
പ്രത്യുദ്യയുർമഹേഷ്വാസാഃ പാണ്ഡവാനാതതായിനഃ॥ 9-21-19 (61270)
ഭീമസേനം രണേ ക്രുദ്ധോ ദ്രോണപുത്രോ ന്യവാരയത്।
തയോർബാണൈർമഹാരാജ പ്രമുക്തൈഃ സർവതോദിശം।
നാജ്ഞായന്ത രണേ വീരാ ന ദിശഃ പ്രദിശസ്തഥാ॥ 9-21-20 (61271)
താവുഭൌ ക്രൂരകർമാണാവുഭൌ ഭാരതദുഃസഹൌ।
ഘോരരൂപമയുധ്യേതാം കൃതപ്രതികൃതൈഷിണൌ॥ 9-21-21 (61272)
ത്രാസയന്തൌ ദിശഃ സർവാ ജ്യാക്ഷേപകഠിനത്വചൌ।
ശകുനിസ്തു രണേ വീരോ യുധിഷ്ഠിരമപീഡയത്॥ 9-21-22 (61273)
തസ്യാശ്വാംശ്ചതുരോ ഹത്വാ സുബലസ്യ സുതോ വിഭോ।
നാദം ചകാര ബലവത്സർവസൈന്യാനി കംപയൻ॥ 9-21-23 (61274)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ വീരം രാജാനമപരാജിതം।
അപോവാഹ രഥേനാജൌ സഹദേവഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-21-24 (61275)
അഥാന്യം രഥമാസ്ഥായ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ശകുനിം നവഭിർവിദ്ധ്വാ പുനർവിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ।
നനാദ ച മഹാനാദം പ്രവരഃ സർവധന്വിനാം॥ 9-21-25 (61276)
തദ്യുദ്ധമഭവച്ചിത്രം ഘോരരൂപം ച മാരിഷ।
പ്രേക്ഷതാം പ്രീതിജനനം സിദ്ധചാരണസേവിതം॥ 9-21-26 (61277)
ഉലൂകസ്തു മഹേഷ്വാസം നകുലം യുദ്ധദുർമദം।
അഭ്യവർഷദമേയാത്മാ ശരവർഷൈഃ സമന്തതഃ॥ 9-21-27 (61278)
തഥൈവ നകുലഃ ശൂരഃ സൌബലസ്യ സുതം രണേ।
ശരവർഷേണ മഹതാ സമന്താത്പര്യവാരയത്॥ 9-21-28 (61279)
തൌ തത്ര സമരേ വീരൌ കുലപുത്രൌ മഹാരഥൌ।
യോധയന്താവപശ്യേതാം കൃതപ്രതികൃതൈഷിണൌ॥ 9-21-29 (61280)
തഥൈവ കൃതവർമാണം ശൈനേയഃ ശത്രുതാപനഃ।
യോധയഞ്ശുശുഭേ രാജൻബലിം ശക്ര ഇവാഹവേ॥ 9-21-30 (61281)
ദുര്യോധനോ ധനുശ്ഛിത്ത്വാ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ സംയുഗേ।
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം വിവ്യാധ നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-21-31 (61282)
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽപി സമരേ പ്രഗൃഹ്യ പരമായുധം।
രാജാനം യോധയാമാസ പശ്യതാം സർവധന്വിനാം॥ 9-21-32 (61283)
തയോര്യുദ്ധം മഹച്ചാസീത്സംഗ്രാമേ ഭരതർഷഭ।
പ്രഭിന്നയോര്യഥാ സക്തം മത്തയോർവനഹസ്തിനോഃ॥ 9-21-33 (61284)
ഗൌതമസ്തു രണേ ക്രുദ്ധോ ദ്രൌപദേയാൻമഹാബാലാൻ।
വിവ്യാധ ബഹുഭിഃ ശൂരഃ ശരൈഃ സന്നതപർവഭിഃ॥ 9-21-34 (61285)
തസ്യ തൈരഭവദ്യുദ്ധമിന്ദ്രിയൈരിവ ദേഹിനഃ।
ഘോരരൂപമസംവാര്യം നിർമര്യാദമവർതത॥ 9-21-35 (61286)
തേ ച സംപീഡയാമാസുരിന്ദ്രിയാണീവ ബാലിശം।
സ ച താൻപ്രതിസംരബ്ധഃ പ്രത്യയോധയദാഹവേ॥ 9-21-36 (61287)
ഏവം ചിത്രമഭൂദ്യുദ്ധം തസ്യ തൈഃ സഹ ഭാരത।
ഉത്ഥായോത്ഥായ ഹി യഥാ ദേഹിനാമിന്ദ്രിയൈർവിഭോ॥ 9-21-37 (61288)
നരാശ്ചൈവ നരൈഃ സാർധം ദന്തിനോ ദന്തിഭിസ്തഥാ।
ഹയാ ഹയൈഃ സമാസക്താ രഥിനോ രഥിഭിഃ സഹ॥ 9-21-38 (61289)
സങ്കുലം ചാഭവദ്ഭൂയോ ഘോരരൂപം വിശാംപതേ॥ 9-21-39 (61290)
ഇദം ചിത്രമിദം ഘോരമിദം രൌദ്രമിതി പ്രഭോ।
യുദ്ധാന്യാസൻമഹാരാജ ഘോരാംണി ച ബഹൂനി ച॥ 9-21-40 (61291)
തേ സമാസാദ്യ സമരേ പരസ്പരമരിന്ദമാഃ।
വ്യനദംശ്ചൈവ ജഘ്നുശ്ച സമാതാദ്യ മഹാഹവേ॥ 9-21-41 (61292)
തേഷാം പത്രസമുദ്ഭൂതം രജസ്തീവ്രമദൃശ്യത।
വാതേന ചോദ്ധതം രാജന്ധാവദ്ഭിശ്ചാശ്വസാദിഭിഃ॥ 9-21-42 (61293)
രഥനേമിസമുദ്ഭൂതം നിഃശ്വാസൈശ്ചാപി ദന്തിനാം।
രജഃ സന്ധ്യാഭ്രകലിലം ദിവാകരപഥം യയൌ॥ 9-21-43 (61294)
രജസാ തേന സംപൃക്തോ ഭാസ്കരോ നിഷ്പ്രഭഃ കൃതഃ।
സഞ്ഛാദിതാഽഭവദ്ഭൂമിസ്തേ ച ശൂരാ മഹാരഥാഃ॥ 9-21-44 (61295)
മുഹൂർതാദിവ സംവൃത്തം നീരജസ്കം സമന്തതഃ।
വീരശോണിതസിക്തായാം ഭൂമൌ ഭരതസത്തമ॥ 9-21-45 (61296)
ഉപാശാംയത്തതസ്തീവ്രം തദ്രജോ ഘോരദർശനം॥ 9-21-46 (61297)
തതോഽപശ്യമഹം ഭൂയോ ദ്വന്ദ്വയുദ്ധാനി ഭാരത।
യഥാപ്രാണം യഥാശ്രേഷ്ഠം മധ്യാഹ്നേ വൈ സുദാരുണം॥ 9-21-47 (61298)
വർമണാം തത്ര രാജേന്ദ്ര വ്യദൃശ്യന്തോജ്ജ്വലാഃ പ്രഭാഃ।
ശബ്ദശ്ച തുമുലഃ സംഖ്യേ ശരാണാം പതതാമഭൂത്
മഹാവേണുവനസ്യേവ ദഹ്യമാനസ്യ പർവതേ॥ ॥ 9-21-48 (61299)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകവിംശോഽധ്യായഃ॥ 21 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-21-42 പത്രം വാഹനം॥ 9-21-21 ഏകവിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 022
॥ ശ്രീഃ ॥
9.22. അധ്യായഃ 022
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സങ്കുലയുദ്ധം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-22-0 (61300)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-22-0x (5118)
വർതമാനേ തദാ യുദ്ധേ ഘോരരൂപേ ഭയാനകേ।
അഭജ്യത ബലം തത്ര തവ പുത്രസ്യ പാണ്ഡവൈഃ॥ 9-22-1 (61301)
താംസ്തു സർവാനയന്തേന സന്നിവാര്യ മഹാരഥാഃ।
പുത്രാസ്തേ യോധയാമാസുഃ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം॥ 9-22-2 (61302)
നിവൃത്താഃ സഹസാ യോധാസ്തവ പുത്രജയൈപിണഃ।
സന്നിവൃത്തേഷു തേഷ്വേവം യുദ്ധമാസീത്സുദാരുണം।
താവകാനാം പരേഷാം ച ദേവാസുരരണോപഭം॥ 9-22-3 (61303)
പരേഷാം താവകാനാം ച നാസീത്കശ്ചിത്പരാങ്മുഖഃ॥ 9-22-4 (61304)
അനുമാനേന യുധ്യന്തേ സഞ്ജ്ഞാഭിശ്ച പരസ്പരം।
തേഷാം ക്ഷയോ മഹാനാസീദ്യുധ്യതാമിതരേതരം॥ 9-22-5 (61305)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ക്രോധേന മഹതാ യുതഃ।
ജിഗീഷമാണഃ സംഗ്രാമേ ധാർതരാഷ്ട്രാൻസരാജകാൻ॥ 9-22-6 (61306)
ത്രിഭിഃ ശാരദ്വതം വിദ്വ്വാ രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ।
ചതുർഭിർനിജഘാനാശ്വാൻകല്യാണാൻകൃതവർമണഃ॥ 9-22-7 (61307)
അശ്വത്ഥാമാ തു ഹാർദിക്യമപോവാഹ യശസ്വിനം।
അഥ ശാരദ്വതോഽഷ്ടാഭിഃ പ്രത്യവിധ്യദ്യുധിഷ്ഠിരം॥ 9-22-8 (61308)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ രഥാൻസപ്തശതാന്രണേ।
പ്രൈഷയദ്യത്ര രാജാഽസൌ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-22-9 (61309)
തേ രഥാ രഥിഭിര്യുക്താ മനോമാരുതരംഹസഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത സംഗ്രാമേ കൌന്തേയസ്യ രഥം പ്രതി॥ 9-22-10 (61310)
തേ സമന്താൻമഹാരാജ പരിവാര്യ യുധിഷ്ഠിരം।
അദൃശ്യം സായകൈശ്ചക്രുർമേഘാ ഇവ ദിവാകരം॥ 9-22-11 (61311)
തം ദൃഷ്ട്വാ ധർമരാജാനം കൌരവേയൈസ്തഥാവൃതം।
നാമൃഷ്യന്ത സുസംരബ്ധാഃ ശിഖണ്ഡിപ്രമുഖാ രഥാഃ॥ 9-22-12 (61312)
രഥൈരശ്വവരൈര്യുക്തൈഃ കിങ്കിണീജാലസംവൃതൈഃ।
ആജഗ്മുരഥ രക്ഷന്തഃ കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം॥ 9-22-13 (61313)
തതഃ പ്രവവൃതേ രൌദ്രഃ സംഗ്രാമഃ ശോണിതോദകഃ।
പാണ്ഡവാനാം കുരൂണാം ച യമരാഷ്ട്രവിവർധനഃ॥ 9-22-14 (61314)
രഥാൻസപ്തശതാൻഹത്വാ കുരൂണാമാതതായിനാം।
പാണ്ഡവാഃ സഹ പാഞ്ചാലൈഃ പുനരേവാഭ്യവാരയൻ॥ 9-22-15 (61315)
തത്ര യുദ്ധം മഹച്ചാസീത്തവ പുത്രസ്യ പാണ്ഡവൈഃ।
ന ച തത്താദൃശം ദൃഷ്ടം നൈവ ചാപി പരിശ്രുതം॥ 9-22-16 (61316)
വർതമാനേ തദാ യുദ്ധേ നിർമര്യാദേ സമന്തതഃ।
വധ്യമാനേഷു യോധേഷു താവകേഷ്വിതരേഷു ച॥ 9-22-17 (61317)
വിനദത്സു ച യോധേഷു ശംഖവര്യൈശ്ച പൂരിതൈഃ।
ഉത്ക്രുഷ്ടൈഃ സിംഹനാദൈശ്ച ഗർജിതൈശ്ചൈവ ധന്വിനാം॥ 9-22-18 (61318)
അതിപ്രവൃത്തേ യുദ്ധേ ച ഛിദ്യമാനേഷു മർമസു।
ധാവമാനേഷു യോധേഷു ജയഗൃദ്ധിഷു മാരിഷ॥ 9-22-19 (61319)
സംഹാരേ സർവതോ ജാതേ പൃഥിവ്യാം ശോകസംഭവേ।
വഹ്നീനാമുത്തമസ്ത്രീണാം സീമന്തോദ്ധരണേ കൃതേ॥ 9-22-20 (61320)
നിർമര്യാദേ മഹായുദ്ധേ വർതമാനേ സുദാരുണേ।
പ്രാദുരാസന്വിനാശായ തദോത്പാതാഃ സുദാരുണാഃ॥ 9-22-21 (61321)
ചചാല ശബ്ദം കുർവാണാ സപർവതവനാ മഹീ।
സദണ്ഡാഃ സോൽമുകാ രാജൻകീര്യമാണാഃ സമന്തതഃ॥ 9-22-22 (61322)
ഉൽകാഃ പേതുർദിവോ ഭൂമാവാഹത്യ രവിമണ്ഡലം।
വിഷ്വഗ്വാതാഃ പ്രാദുരാസന്നീചൈഃ ശർകരവർഷിണഃ॥ 9-22-23 (61323)
അശ്രൂണി മുമുചുർനാഗാ വേപഥും ചാസ്പൃശൻഭൃശം।
ഏതാന്ധോരാനനാദൃത്യ സമുത്പാതാൻസുദാരുണാൻ॥ 9-22-24 (61324)
പുനര്യുദ്ധായ സംയത്താഃ ക്ഷത്രിയാസ്തസ്ഥുരവ്യഥാഃ।
രമണീയേ കുരുക്ഷേത്രേ പുണ്യേ സ്വർഗം യിയാസവഃ॥ 9-22-25 (61325)
തതോ ഗാന്ധാരരാജസ്യ പുത്രഃ ശകുനിരബ്രവീത്।
യുധ്യധ്വമഗ്രതോ യാവത്പൃഷ്ഠതോ ഹൻമി പാണ്ഡവാൻ॥ 9-22-26 (61326)
തതോ നഃ സംപ്രായാതാനാം മദ്രയോധാസ്തരസ്വിനഃ।
ഹൃഷ്ടാഃ കിലാകിലാശബ്ദമകുർവത പരേ തഥാ॥ 9-22-27 (61327)
അസ്മാംസ്തു പുനരാസാദ്യ ലബ്ധലക്ഷാ ദുരാസദാഃ।
ശരാസനാനി ധുന്വന്തഃ ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 9-22-28 (61328)
തതോ ഹതം പരൈസ്തത്ര മദ്രരാജബലം തദാ।
ദുര്യോധനബലം ദൃഷ്ട്വാ പുനരാസീത്പരാങ്മുഖം॥ 9-22-29 (61329)
ഗാന്ധാരരാജസ്തു പുനർവാക്യമാഹ തതോ ബലീ।
നിവർതധ്വമധർമജ്ഞാ യുധ്യധ്വം കിം സൃതേന വഃ॥ 9-22-30 (61330)
അനീകം ദശസാഹസ്രമശ്വാനാം ഭരതർഷഭ।
ആസീദ്ഗാന്ധാരരാജസ്യ വിശാലപ്രാസയോധിനാം॥ 9-22-31 (61331)
ബലേന തേന വിക്രംയ വർതമാനേ ജനക്ഷയേ।
പൃഷ്ഠതഃ പാണ്ഡവാനീകമഭ്യഘ്നന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-22-32 (61332)
തദഭ്രമിവ വാതേന ക്ഷിപ്യമാണം സമന്തതഃ।
അഭജ്യത മഹാരാജ പാണ്ഡൂനാം സുമഹദ്ബലം॥ 9-22-33 (61333)
തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ പ്രേക്ഷ്യ ഭഗ്നം സ്വബലമന്തികാത്।
അഭ്യനോദയദവ്യഗ്രഃ സഹദേവം മഹാബലം॥ 9-22-34 (61334)
അസൌ സുബലപുത്രോ നോ ജഘനം പീഡ്യ ദംശിതഃ।
സൈന്യാനി സൂദയത്യേഷ പശ്യ പാണ്ഡവ ദുർമതിഃ॥ 9-22-35 (61335)
ഗച്ഛ ത്വം ദ്രൌപദേയൈശ്ച ശകുനിം സൌബലം ജഹി।
രഥാനീകമഹം ധക്ഷ്യേ പാഞ്ചാലസഹിതോഽനഘ॥ 9-22-36 (61336)
ഗച്ഛന്തു കുഞ്ജരാഃ സർവേ വാജിനശ്ച സഹ ത്വയാ।
പാദാതാശ്ച ത്രിസാഹസ്രാഃ ശകുനിം തൈർവൃതോ ജഹി॥ 9-22-37 (61337)
തതോ ഗജാഃ സപ്തശതാശ്ചാപപാണിഭിരാസ്ഥിതാഃ।
പഞ്ച ചാശ്വസഹസ്രാണി സഹദേവശ്ച വീര്യവാൻ॥ 9-22-38 (61338)
പാദാതാശ്ച ത്രിസാഹസ്രാ ദ്രൌപദേയാശ്ച സർവശഃ।
രണേ ഹ്യഭ്യദ്രവംസ്തേ തു ശകുനിം യുദ്ധദുർമദം॥ 9-22-39 (61339)
തതസ്തു സൌബലോ രാജന്നഭ്യതിക്രംയ പാണ്ഡവാൻ।
ജഘാന പൃഷ്ഠതഃ സേനാം ജയഗൃദ്വഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-22-40 (61340)
അശ്വാരോഹാസ്തു സംരബ്ധാഃ പാണ്ഡവാനാം തരസ്വിനാം।
പ്രാവിശൻസൌബലാനീകമഭ്യതിക്രംയ താന്രഥാൻ॥ 9-22-41 (61341)
തേ തത്ര സാദിനഃ ശൂരാഃ സൌബലസ്യ മഹദ്ബലം।
രണമധ്യേ വ്യതിഷ്ഠന്ത ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 9-22-42 (61342)
തദുദ്യതഗദാപ്രാസമകാപുരുഷസേവിതം।
പ്രാവർതത മഹദ്യുദ്ധം രാജന്ദുർമന്ത്രിതേ തവ॥ 9-22-43 (61343)
ഉപാരമന്ത ജ്യാശബ്ദാഃ പ്രേക്ഷകാ രഥിനോഽഭവൻ।
ന ഹി സ്വേഷാം പരേഷാം വാ വിശേഷഃ പ്രത്യദൃശ്യത॥ 9-22-44 (61344)
ശൂരബാഹുവിസൃഷ്ടാനാം ശക്തീനാം ഭരതർഷഭ।
ജ്യോതിഷാമിവ സംപാതമപശ്യൻകുരുപാണ്ഡവാഃ॥ 9-22-45 (61345)
ഋഷ്ടിഭിർവിമലാഭിശ്ച തത്രതത്ര വിശാംപതേ।
സംപതന്തീഭിരാകാശമാവൃതം ബഹ്വശോഭത॥ 9-22-46 (61346)
പ്രാസാനാം പതതാം രാജന്രൂപമാസീത്സമന്തതഃ।
ശലഭാനാമിവാകാശേ തദാ ഭരതസത്തമ॥ 9-22-47 (61347)
രുധിരോക്ഷിതസർവാംഗാ വിപ്രവിദ്ധൈർനിയന്തൃഭിഃ।
ഹയാഃ പരിപതന്തിസ്മ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 9-22-48 (61348)
അന്യോന്യം പരിപിഷ്ടാശ്ച സമാസാദ്യ പരസ്പരം।
സുവിക്ഷതാഃ സ്മ ദൃശ്യന്തേ വമന്തോ രുധിരം മുഖൈഃ॥ 9-22-49 (61349)
തതോഽഭവത്തമോ ഘോരം സൈന്യേന രജസാ വൃതം।
താനപാക്രമതോഽദ്രാക്ഷം തസ്മാദ്ദേശാദരിന്ദമ॥ 9-22-50 (61350)
അശ്വാന്രാജൻമനുഷ്യാംശ്ച രജസാ സംവൃതേ സതി।
ഭൂമൌ നിപതിതാശ്ചാന്യേ വമന്തോ രുധിരം ബഹു॥ 9-22-51 (61351)
കേശാകേശി സമാലഗ്നാ ന ശേകുശ്ചേഷ്ടിതും നരാഃ।
അന്യോന്യമശ്വപൃഷ്ഠേഭ്യോ വികർഷന്തോ മഹാബലാഃ॥ 9-22-52 (61352)
മല്ലാ ഇവ സമാസാദ്യ നിജഘ്നുരിതരേതരം।
അശ്വൈശ്ച വ്യപകൃഷ്യന്ത ബഹവോഽത്ര ഗതാസവഃ॥ 9-22-53 (61353)
ഭൂമൌ നിപതിതാശ്ചാന്യേ ബഹവോ വിജയൈഷിണഃ।
തത്രതത്ര വ്യദൃശ്യന്ത പുരുഷാഃ ശൂരമാനിനഃ॥ 9-22-54 (61354)
രക്തോക്ഷിതൈശ്ഛിന്നഭുജൈരവകൃഷ്ടശിരോരുഹൈഃ।
വ്യദൃശ്യത മഹീ കീർണാ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 9-22-55 (61355)
ദൂരം ന ശക്യം തത്രാസീദ്ഗന്തുമശ്വേന കേനചിത്।
സാശ്വാരോഹൈർഹതൈരശ്വൈരാവൃതേ വസുധാതലേ॥ 9-22-56 (61356)
രുധിരോക്ഷിതസന്നാഹൈരാത്തശസ്ത്രൈരുദായുധൈഃ।
നാനാപ്രഹരണൈർഘോരൈഃ പരസ്പരവധൈഷിഭിഃ।
സുസന്നികൃഷ്ടേ സംഗ്രാമേ ഹതഭൂയിഷ്ഠസൈനികേ॥ 9-22-57 (61357)
സ മുഹൂർതം തതോ യുദ്ധ്വാ സൌബലോഽഥ വിശാംപതേ।
ഷട്സാഹസ്രൈർഹയൈഃ ശിഷ്ടേരപായാച്ഛകുനിസ്തതഃ॥ 9-22-58 (61358)
തഥൈവ പാണ്ഡവാനീകം രുധിരേണ സമുക്ഷിതം।
ഷട്സാഹസ്രൈർഹയൈഃ ശിഷ്ടേരപായാച്ഛ്രാന്തവാഹനം॥ 9-22-59 (61359)
അശ്വാരോഹാശ്ച പാണ്ഡൂനാമബ്രുവന്രുധിരോക്ഷിതാഃ।
സുസന്നികൃഷ്ടേ സംഗ്രാമേ ഭൂയിഷ്ഠേ ത്യക്തജീവിതാഃ॥ 9-22-60 (61360)
ന ഹി ശക്യം രഥൈര്യോദ്ധും കുത ഏവ മഹാഗജൈഃ।
രഥാനേവ രഥാ യാന്തു കുഞ്ജരാഃ കുഞ്ജരാനപി॥ 9-22-61 (61361)
പ്രതിയാതോ ഹി ശകുനിഃ സ്വമനീകമവസ്ഥിതഃ।
ന പുനഃ സൌബലോ രാജാ യോദ്ധുമഭ്യാഗമിഷ്യതി॥ 9-22-62 (61362)
തതസ്തു ദ്രൌപദേയാശ്ച തേ ച മത്താ മഹാദ്വിപാഃ।
പ്രയയുര്യത്ര പാഞ്ചാല്യോ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരഥഃ॥ 9-22-63 (61363)
സഹദേവോഽപി കൌരവ്യ രജോമേഘേ സമുത്ഥിതേ।
ഏകാകീ പ്രയയൌ തത്ര യത്ര രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-22-64 (61364)
തതസ്തേഷു പ്രയാതേഷു ശകുനിഃ സൌബലഃ പുനഃ।
പാർശ്വതോഽഭ്യഹനത്ക്രുദ്ധോ ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്യ വാഹിനീം॥ 9-22-65 (61365)
തത്പുനസ്തുമുലം യുദ്ധം പ്രാണാംസ്ത്യക്ത്വാഽഭ്യവർതത।
താവകാനാം പരേഷാം ച പരസ്പരവധൈഷിണാം॥ 9-22-66 (61366)
തേ ചാന്യോന്യമവൈക്ഷന്ത തസ്മിന്വീരസമാഗമേ।
യോധാഃ പര്യപതന്രാജഞ്ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 9-22-67 (61367)
അസിഭിശ്ഛിദ്യമാനാനാം ശിരസാം ലോകസങ്ക്ഷയേ।
പ്രാദുരാസീൻമഹാഞ്ശബ്ദസ്താലാനാം പതതാമിവ॥ 9-22-68 (61368)
വിമുക്താനാം ശരീരാണാം ഛിന്നാനാം പതതാം ഭുവി।
സായുധാനാം ച ബാഹൂനാമൂരൂണാം ച വിശാംപതേ।
ആസീത്കടകടാശബ്ദഃ സുമഹാന്രോമഹർഷണഃ॥ 9-22-69 (61369)
നിഘ്നന്തോ നിശിതൈഃ ശസ്ത്രൈർഭ്രാതൄൻപുത്രാൻസഖീനപി।
യോധാഃ പരിപതന്തി സ്മ യഥാഽഽമിഷകൃതേ ഖഗാഃ॥ 9-22-70 (61370)
അന്യോന്യം പ്രതിസംരബ്ധാഃ സമാസാദ്യ പരസ്പരം।
അഹംപൂർവമഹംപൂർവമിതി നിഘ്നൻസഹസ്രശഃ॥ 9-22-71 (61371)
സംയാതേനാസനഭ്രഷ്ടൈരശ്വാരോഹൈർഗതാസുഭിഃ।
ഹയാഃ പരിപതന്തി സ്മ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 9-22-72 (61372)
സ്ഫുരതാം പ്രതിപിഷ്ടാനാമശ്വാനാം ശീഘ്രഗാമിനാം।
സ്തനതാം ച മനുഷ്യാണാം സന്നദ്ധാനാം വിശാംപതേ॥ 9-22-73 (61373)
ശക്ത്യൃഷ്ടിപ്രാസശബ്ദശ്ച തുമുലഃ സമപദ്യത।
ഭിന്ദതാം പരമർമാണി രാജന്ദുർമന്ത്രിതേ തവ॥ 9-22-74 (61374)
ശ്രമാഭിഭൂതാഃ സംരബ്ധാ ശ്രാന്തവാഹാഃ പിപാസവഃ।
വിക്ഷതാശ്ച ശിതൈഃ ശസ്ത്രൈരഭ്യവർന്തത താവകാഃ॥ 9-22-75 (61375)
മത്താ രുധിരഗന്ധേന ബഹവോഽത്ര വിചേതസഃ।
ജഘ്നുഃ പരാൻസ്വകാംശ്ചൈവ പ്രാപ്താൻപ്രാപ്താനനന്തരാൻ॥ 9-22-76 (61376)
ബഹവശ്ച ഗതപ്രാണാഃ ക്ഷത്രിയാ ജയഗൃദ്വിനഃ।
ഭൂമാവഭ്യപതന്രാജഞ്ശരവൃഷ്ടിഭിരാവൃതാഃ॥ 9-22-77 (61377)
വൃകഗൃധ്രശൃഗാലാനാം തുമുലേ മോദനേഽഹനി।
ആസീദ്ബലക്ഷയോ ഘോരസ്തവ പുത്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-22-78 (61378)
നരാശ്വകായൈഃ സഞ്ഛന്നാ ഭൂമിരാസീദ്വിശാംപതേ।
രുധിരോദകചിത്രാ ച ഭീരൂണാം ഭയവർധിനീ॥ 9-22-79 (61379)
അസിഭിഃ പട്ടസൈഃ ശൂലൈസ്തക്ഷമാണാഃ പുനഃപുനഃ।
താവകാഃ പാൺ·വേയാശ്ച ന ന്യവർതന്ത ഭാരത॥ 9-22-80 (61380)
പ്രഹരന്തോ യഥാശക്തി യാവത്പ്രാണസ്യ ധാരണം।
യോധാഃ പരിപതന്തി സ്മ വമന്തോ രുധിരം മുഖൈഃ॥ 9-22-81 (61381)
ശിരോ ഗൃഹീത്വാ കേശേഷു കബന്ധഃ സ പ്രദൃശ്യതേ।
ഉദ്യംയ ച ശിതം ഖംഗം രുധിരേണ പരിപ്ലുതം॥ 9-22-82 (61382)
തഥോത്ഥിതേഷു ബഹുഷു കബന്ധേഷു നരാധിപ।
തഥാ രുധിരഗന്ധേന യോധാഃ കശ്മലമാവിശൻ॥ 9-22-83 (61383)
മന്ദീഭൂതേ തതഃ ശബ്ദേ പാണ്ഡവാനാം മഹദ്ബലം।
അൽപാവശിഷ്ടൈസ്തുരഗൈരഭ്യവർതത സൌബലഃ॥ 9-22-84 (61384)
തതോഽഭ്യധാവംസ്ത്വരിതാഃ പാണ്ഡവാ ജയഗൃദ്വിനഃ।
പദാതയശ്ച നാഗാശ്ച സാദിനശ്ചോദ്യതായുധാഃ॥ 9-22-85 (61385)
കോഷ്ഠകീകൃത്യ ചാപ്യേനം പരിക്ഷിപ്യ ച സർവശഃ।
ശസ്ത്രൈർനാനാവിധൈർജഘ്നുര്യുദ്വപാരം തിതീർഷവഃ॥ 9-22-86 (61386)
ത്വദീയാസ്താംസ്തു സംപ്രേക്ഷ്യ സർവതഃ സമഭിദ്രുതാൻ।
രഥാശ്വപത്തിദ്വിരദാഃ പാണ്ഡവാനഭിദുദ്രുവുഃ॥ 9-22-87 (61387)
കേചിത്പദാതയഃ പദ്ഭിർമുഷ്ടിഭിശ്ച പരസ്പരം।
നിജഘ്നുഃ സമരേ ശൂരാഃ ക്ഷീണശസ്ത്രാസ്തതോഽപതൻ॥ 9-22-88 (61388)
രഥേഭ്യോ രഥിനഃ പേതുർദ്വിപേഭ്യോ ഹസ്തിസാദിനഃ।
വിമാനേഭ്യോ ദിവോ ഭ്രഷ്ടാഃ സിദ്വാഃ പുണ്യക്ഷയാദിവ॥ 9-22-89 (61389)
ഏവമന്യോന്യമായത്താ യോധാ ജഘ്നുർമഹാഹവേ।
പിതൄൻഭ്രാതൄന്വയസ്യാംശ്ച പുത്രാനപി തഥാ പരേ॥ 9-22-90 (61390)
ഏവമാസീദമര്യാദം യുദ്വം ഭരതസത്തമ।
പ്രാസാസിബാണകലിലം വർതമാനേ സുദാരുണേ॥ ॥ 9-22-91 (61391)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ദ്വാവിംശോഽധ്യായഃ॥ 22 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 023
॥ ശ്രീഃ ॥
9.23. അധ്യായഃ 023
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
അർജുനേന ദുര്യോധനാഗർഹണപൂർവകം തത്സേനാനിബർഹണം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-23-0 (61392)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-23-0x (5119)
അൽപാവശിഷ്ടേ സൈന്യേ തു പാണ്ഡവൈർനിഹതേ ബലേ।
അശ്വൈഃ സപ്തസഹസ്രൈസ്തു ഉപാവർതത സൌബലഃ॥ 9-23-1 (61393)
സ യാത്വാ വാഹിനീം തൂർണം ചോദയാനഃ സ്വകാന്യുധി।
യുധ്യധ്വമിതി സംഹൃഷ്ടാഃ പുനഃപുനരരിന്ദമാഃ॥ 9-23-2 (61394)
അപൃച്ഛത്ക്ഷത്രിയാംസ്തത്ര ക്വ നു രാജാ മഹാബലഃ।
ശകുനേസ്തദ്വചഃ ശ്രുത്വാ തമൂചുർഭരതർഷഭ॥ 9-23-3 (61395)
അസൌ തിഷ്ഠതി കൌരവ്യോ രണമധ്യേ മഹാബലഃ।
യത്രൈതത്സുമഹച്ഛത്രം പൂർണചന്ദ്രസമപ്രഭം॥ 9-23-4 (61396)
യത്ര തേ സതനുത്രാണാ രഥാസ്തിഷ്ഠന്തി ദംശിതാഃ।
യത്രൈഷ തുമുലഃ ശബ്ദഃ പർജന്യനിനദോപമഃ॥ 9-23-5 (61397)
തത്ര ഗച്ഛ ദ്രുതം രാജംസ്തതോ ദ്രക്ഷ്യസി കൌരവം।
ഏവമുക്തസ്തു തൈര്യോധൈഃ ശകുനിഃ സൌബലസ്തദാ॥ 9-23-6 (61398)
പ്രയയൌ തത്ര യത്രാസ്തേ പുത്രസ്തവ നരാധിപ।
സർവതഃ സംവൃതോ വീരൈഃ സമരേ ചിത്രയോധിഭിഃ॥ 9-23-7 (61399)
തതോ ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ രഥാനീകേ വ്യവസ്ഥിതം।
സ രഥാംസ്താവകാൻസർവാൻഹർഷയഞ്ശകുനിസ്തതഃ॥ 9-23-8 (61400)
ദുര്യോധനമിദം വാക്യം ഹൃഷ്ടരൂപോ വിശാംപതേ।
കൃതകാര്യമിവാത്മാനം മന്യമാനോഽബ്രവീന്നൃപം॥ 9-23-9 (61401)
ജഹി രാജന്രഥാനീകമശ്വാഃ സർവേ ജിതാ മയാ।
നാത്യക്ത്വാ ജീവിതം സംഖ്യേ ശക്യോ ജേതും യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-23-10 (61402)
ഹതേ തസ്മിന്രഥാനീകേ പാണ്ഡവേനാഭിപാലിതേ।
ഗജാനേതാൻഹനിഷ്യാമഃ പദാതീംശ്ചേതരാംസ്തഥാ॥ 9-23-11 (61403)
ശ്രുത്വാ തു വചനം തസ്യ താവകാ ജയഗൃദ്വിനഃ।
ജവേനാഭ്യപതൻഹൃഷ്ടാഃ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം॥ 9-23-12 (61404)
ബദ്വനിസ്ത്രിംശഹസ്താശ്ച പ്രഗൃഹീതശരാസനാഃ।
ശരാസനാനി ധൂന്വാനാഃ സിംഹനാദാൻപ്രചക്രിരേ॥ 9-23-13 (61405)
തതോ ജ്യാതലനിർധോഷഃ പുനരാസീദ്വിശാംപതേ।
പ്രാദുരാസീച്ഛരാണാം ച സുമുക്താനാം സുദാരുണഃ॥ 9-23-14 (61406)
താൻസമീപഗതാന്ദൃഷ്ട്വാ ജനാനുദ്യതകാർമുകാൻ।
ഉവാച ദേവകീപുത്രം കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ॥ 9-23-15 (61407)
ചോദയാശ്വാനസംഭ്രാന്തഃ പ്രവിശൈതദ്ബലാർണവം।
അന്തമദ്യ ഗമിഷ്യാമി ശത്രൂണാം നിശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-23-16 (61408)
അഷ്ടാദശ ദിനാന്യദ്യ യുദ്ധസ്യാസ്യ ജനാർദന।
വർതമാനസ്യ മഹതഃ സമാസാദ്യ പരസ്പരം॥ 9-23-17 (61409)
അനന്തകൽപാ ധ്വജിനീ ഭൂത്വാ ഹ്യേഷാം മഹാത്മനാം।
ക്ഷയമദ്യ ഗതാ യുദ്ധേ പശ്യ ദൈവം യഥാവിധം॥ 9-23-18 (61410)
സമുദ്രകൽപം ച ബലം ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ മാധവ।
അസ്മനാസാദ്യ സഞ്ജാതം ഗോഷ്പദോപമമച്യുത॥ 9-23-19 (61411)
ഹതേ ഭീഷ്മേ ധീർമമാസീച്ഛമഃ സ്യാദിതി മാധവ।
ന ച തത്കൃതവാൻമൂഢോ ധാർതരാഷ്ട്രഃ സുബാലിശഃ॥ 9-23-20 (61412)
ഉക്തം ഭീഷ്മേണ യദ്വാക്യം ഹിതം തഥ്യം ച മാധവ।
തച്ചാപി നാസൌ കൃതവാന്വീതബുദ്ധിഃ സുയോധനഃ॥ 9-23-21 (61413)
തസ്മിംസ്തു നിഹതേ ഭീഷ്മേ പ്രച്യുതേ പൃഥിവീപതൌ।
ന ജാനേ കാരണം കിന്തു യേന യുദ്ധമവർതത॥ 9-23-22 (61414)
മൂഢാംസ്തു സർവഥാ മന്യേ ധാർതരാഷ്ട്രാൻസുബാലിശാൻ।
പതിതേ ശന്തനോഃ പുത്രേ യേഽകാര്യുഃ സംയുഗം പുനഃ॥ 9-23-23 (61415)
അനന്തരം ച നിഹതേ ദ്രോണേ ബ്രഹ്മവിദാം വരേ।
രാധേയേ ച വികർണേ ച നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-24 (61416)
അൽപാവശിഷ്ടേ സൈന്യേഽസ്മിൻസൂതപുത്രേ ച പാതിതേ।
സപുത്രേ വൈ നരവ്യാഘ്രേ നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-25 (61417)
ശ്രുതായുഷി ഹതേ വീരേ ജലസന്ധേ ച മാഗധേ।
ശ്രുതായുധേ ച നൃപതൌ നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-26 (61418)
ഭൂരിശ്രവസി ശല്യേ ച സാല്യേ ചൈവ ജനാർദന।
ആവന്ത്യേഷു ച വീരേഷു നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-27 (61419)
ജയദ്രഥേ ച നിഹതേ രാക്ഷസേ ചാപ്യലായുധേ।
ബാഹ്ലികേ സോമദത്തേ ച നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-28 (61420)
ഭഗദത്തേ ഹതേ ശൂരേ കാംഭോജേ ച സുദാരുണേ।
ദുഃശാസനേ ച നിഹതേ നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-29 (61421)
ദൃഷ്ട്വാ വിനിഹതാഞ്ശൂരാൻപൃഥങ്മാൺ·ഡലികാന്നൃപാൻ।
ബലിനശ്ച രണേ കൃഷ്ണ നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-30 (61422)
അക്ഷൌഹിണീപതീന്ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനനിപാതിതാൻ।
മോഹാദ്വാ യദി വാ ലോഭാന്നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-31 (61423)
`ഹതപ്രവീരാം വിധ്വസ്താം ദൃഷ്ട്വാ ചേമാം ചമൂം രണേ।
അലംബലേ ച നിഹതേ നൈവ ശാംയതി വൈശസം॥ 9-23-32 (61424)
ഭ്രാതൄന്വിനിഹതാന്ദൃഷ്ട്വാ വയസ്യാൻമാതുലാനപി।
പുത്രാന്വിനിഹതാന്ദൃഷ്ട്വാ നൈവ ശാംയതി വൈശസം'॥ 9-23-33 (61425)
കോ നു രാജകുലേ ജാതഃ കൌരവേഷു വിശേഷതഃ।
നിരർഥകം മഹദ്വൈരം കുര്യാദന്യഃ സുയോധനാത്॥ 9-23-34 (61426)
ഗുണതോഽഭ്യധികാഞ്ജ്ഞാത്വാ ബലതഃ ശൌര്യതോപി വാ।
അമൂഢഃ കോ നു യുധ്യേത ജാനൻപ്രാജ്ഞോ ഹിതാഹിതം॥ 9-23-35 (61427)
കിന്നു തസ്യ മനോ ഹ്യാസീത്ത്വയോക്തസ്യ ഹിതം വചഃ।
പ്രശമേ പാണ്ഡവൈഃ സാർധം സോന്യസ്യ ശൃണുയാത്കഥം॥ 9-23-36 (61428)
യേന ശാന്തനവോ ഭീഷ്മോ ദ്രോണോ വിദുര ഏവ ച।
പ്രത്യാഖ്യാതാഃ ശംമസ്യാർഥേ കിന്നു തസ്യാദ്യ ഭേഷജം॥ 9-23-37 (61429)
മൌർഖ്യാദ്യേന പിതാ വൃദ്വഃ പ്രത്യാഖ്യാതോ ജനാർദന।
തഥാ മാതാ ഹിതം വാക്യം ഭാഷമാണാ ഹിതൈഷിണീ॥ 9-23-38 (61430)
പ്രത്യാഖ്യാതാ ഹ്യസത്കൃത്യ സ കസ്മൈ രോചയേദ്വചഃ।
കുലാന്തകരണോ വ്യക്തം ജാത ഏഷ ജനാർദന॥ 9-23-39 (61431)
തഥാസ്യ ദൃശ്യതേ ചേഷ്ടാ നീതിശ്ചൈവ വിശാംപതേ।
നൈഷ ദാസ്യതി നോ രാജ്യമിതി മേ മതിരച്യുത॥ 9-23-40 (61432)
ഉക്തോഽഹം ബഹുശസ്താത വിദുരേണ മഹാത്മനാ।
ന ജീവന്ദാസ്യതേ ഭാഗം ധാർതരാഷ്ട്രഃ സുയോധനഃ॥ 9-23-41 (61433)
യാവത്പ്രാണാ ധരിഷ്യന്തി ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ദുർമതേഃ।
താവദ്യുഷ്മാസ്വപാപേഷു പ്രചരിഷ്യതി പാപകം॥ 9-23-42 (61434)
ന ച യുക്തോഽന്യഥാ ജേതുമൃതേ യുദ്ധേന മാധവ।
ഇത്യബ്രവീത്സദാ മാം ഹി വിദുരഃ സത്യദർശനഃ॥ 9-23-43 (61435)
തത്സർവമദ്യ ജാനാമി വ്യവസായം ദുരാത്മനഃ।
യദുക്തം വചനം തേന വിദുരേണ മഹാത്മനാ॥ 9-23-44 (61436)
യോ ഹി ശ്രുത്വാ വചഃ പഥ്യം ജാമദഗ്ന്യാദ്യഥാതഥം।
അവാമന്യത ദുർബുദ്ധിർധ്രുവം നാശമുഖേ സ്ഥിതഃ॥ 9-23-45 (61437)
ഉക്തം ഹി ബഹുഭിഃ സിദ്ധൈർജാതമാത്രേ സുയോധനേ।
ഏനം പ്രാപ്യ ദുരാത്മാനം ക്ഷയം ക്ഷത്രം ഗമിഷ്യതി॥ 9-23-46 (61438)
തദിദം വചനം തേഷാം നിരുക്തം വൈ ജനാർദന।
ക്ഷയം യാതാ ഹി രാജാനോ ദുര്യോധനകൃതേ ഭൃശം॥ 9-23-47 (61439)
സോഽദ്യ സർവാന്രണേ യോധാന്നിഹനിഷ്യാമി മാധവ॥ 9-23-48 (61440)
ക്ഷത്രിയേഷു ഹതേഷ്വാശു ശൂന്യേ ച ശിബിരേ കൃതേ।
വധായ ചാത്മനോഽസ്മാഭിഃ സംയുഗം രോചയിഷ്യതി॥ 9-23-49 (61441)
തദന്തം ഹി ഭവേദ്വൈരമനുമാനേന മാധവ।
ഏവം പശ്യാമി വാർഷ്ണേയ ചിന്തയൻപ്രജ്ഞയാ സ്വയാ।
വിദുരസ്യ ച വാക്യേന ചേഷ്ടയാ ച ദുരാത്മനഃ॥ 9-23-50 (61442)
തസ്മാദ്യാഹി ചമൂം വീര യാവദ്വൻമി ശിതൈഃ ശരൈഃ।
ദുര്യോധനം മഹാബാഹോ വാഹിനീം ചാസ്യ സംയുഗേ॥ 9-23-51 (61443)
ക്ഷേമമദ്യ കരിഷ്യാമി ധർമരാജസ്യ മാധവ।
ഹത്വൈതദ്ദുർബലം സൈന്യം ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-23-52 (61444)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-23-53x (5120)
അഭീശുഹസ്തോ ദാശാർഹസ്തഥോക്തഃ സവ്യസാചിനാ।
തദ്ബലൌഘമമിത്രാണാമഭീതഃ പ്രാവിശദ്ബലാത്॥ 9-23-53 (61445)
ശരാസനവനം ഘോരം ശക്തികണ്ടകസങ്കുലം।
ഗദാപരിഘപാഷാണം രഥനാഗമഹാദ്രുമം॥ 9-23-54 (61446)
ഹയപത്തിലതാകീർണം ഗാഹമാനോ മഹായശാഃ।
വ്യചരത്തത്ര ഗോവിന്ദോ രഥേനാതിപതാകിനാ॥ 9-23-55 (61447)
തേ ഹയാഃ പാണ്ഡുരാ രാജന്വഹന്തോഽർജുനമാഹവേ।
ദിക്ഷു സർവാസ്വദൃശ്യന്ത ദാശാർഹേണ പ്രചോദിതാഃ॥ 9-23-56 (61448)
തതഃ പ്രായാദ്രഥേനാജൌ സവ്യസാചീ പരന്തപഃ।
കിരഞ്ശരശതാംസ്തീക്ഷ്ണാന്വാരിധാരാ ഘനോ യഥാ॥ 9-23-57 (61449)
പ്രാദുരാസീൻമഹാഞ്ശബ്ദഃ ശരാണാം നതപർവണാം।
ഇഷുഭിശ്ഛാദ്യമാനാനാം സമരേ സവ്യസാചിനാ॥ 9-23-58 (61450)
അസജ്ജന്തസ്തനുത്രേഷു ശരൌഘാഃ പ്രാപതൻഭുവി।
ഇന്ദ്രാശനിസമസ്പർശാ ഗാണ്ഡീവപ്രേഷിതാഃ ശരാഃ॥ 9-23-59 (61451)
നരാന്നാഗാൻസമാഹത്യ ഹയാംശ്ചാപി വിശാംപതേ।
അപതന്ത രണേ ബാണാഃ പതംഗാ ഇവ ഘോഷിണഃ॥ 9-23-60 (61452)
ആസീത്സർവമവച്ഛന്നം ഗാണ്ഡീവപ്രേഷിതൈഃ ശരൈഃ।
ന പ്രാജ്ഞായന്ത സമരേ ദിശോ വാ പ്രദിശോപി വാ॥ 9-23-61 (61453)
സർവമാസീജ്ജഗത്പൂർണം പാർഥനാമാങ്കിതൈഃ ശരൈഃ।
രുക്മപുംഖൈസ്തൈലധൌതൈഃ കർമാരപരിമാർജിതൈഃ॥ 9-23-62 (61454)
തേ ദഹ്യമാനാഃ പാർഥേന പാവകേനേവ കുഞ്ജരാഃ।
പാർഥം ന പ്രാജഹുർഘാരാ വധ്യമാനാഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-23-63 (61455)
ശരചാപധരഃ പാർഥഃ പ്രജ്വലന്നിവ ഭാസ്കരഃ।
ദദാഹ സമരേ യോധാൻകക്ഷമഗ്നിരിവ ജ്വലൻ॥ 9-23-64 (61456)
യഥാ വനാന്തേ വനപൈർവിസൃഷ്ടഃ
കക്ഷം ദഹേത്കൃഷ്ണഗതിഃ സുഘോഷഃ।
ഭൂരിദ്രുമം ശുഷ്കലതാവിതാനം
ഭൃശം സമൃദ്ധോ ജ്വലനഃ പ്രതാപീ॥ 9-23-65 (61457)
ഏവം സ നാരാചഗണംപ്രതാപീ
ശരാർചിരുച്ചാവചതിഗ്മതേജാഃ।
ദദാഹ സർവാം തവ പുത്രസേനാ--
മമൃഷ്യമാണസ്തരസാ തരസ്വീ॥ 9-23-66 (61458)
തസ്യേഷവഃ പ്രാണഹരാഃ സുമുക്താ
നാസജ്ജന്വൈ വർമസു രുക്മപുംഖാഃ।
ന ച ദ്വിതീയം പ്രമുമോച ബാണം
നരേ ഹയേ വാ പരമദ്വിപേ വാ॥ 9-23-67 (61459)
അനേകരൂപാകൃതിഭിർഹി ബാണൈ--
ർമഹാരഥാനീകമനുപ്രവിശ്യ।
സ ഏവ ഏകസ്തവ പുത്രസ്യ സേനാം
ജഘാന ദൈത്യാനിവ വജ്രപാണിഃ॥ ॥ 9-23-68 (61460)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ത്രയോവിംശോഽധ്യായഃ॥ 23 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-23-42 പാപകം പ്രചരിഷ്യതി ആചരിഷ്യതി ധാർതരാഷ്ട്ര ഇതി ശേഷഃ॥ 9-23-23 ത്രയോവിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 024
॥ ശ്രീഃ ॥
9.24. അധ്യായഃ 024
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ധൃഷ്ടദ്യുംനപരാജിതേന ദുര്യോധനേനാശ്വാരോഹണേന പലായനം॥ 1 ॥ അശ്വത്ഥാമാദിഭിസ്തദന്വേഷണം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-24-0 (61461)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-24-0x (5121)
യുധ്യതാം യതമാനാനാം ശൂരാണാമനിവർതനാം।
സങ്കൽപമകരോൻമോഘം ഗാണ്ഡീവേന ധനഞ്ജയഃ॥ 9-24-1 (61462)
ഇന്ദ്രാശനിസമസ്പർശാനവിഷഹ്യാൻമഹൌജസഃ।
വിസൃജന്ദൃശ്യതേ ബാണാന്ധാരാ മുഞ്ചന്നിവാംബുദഃ॥ 9-24-2 (61463)
തത്സൈന്യം ഭരതശ്രേഷ്ഠ വധ്യമാനം കിരീടിനാ।
സംപ്രദുദ്രാവ സംഗ്രാമാത്തവ പുത്രസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-24-3 (61464)
പിതൄൻഭ്രാതൄൻപരിത്യജ്യ വയസ്യാനപി ചാപരേ॥ 9-24-4 (61465)
ഹതധുര്യാ രഥാഃ കേചിദ്ധതസൂതാസ്തഥാ പരേ।
ഭഗ്നാക്ഷയുഗചക്രേഷാഃ കേചിദാസന്വിശാംപതേ॥ 9-24-5 (61466)
അന്യേഷാം സായകാഃ ക്ഷീണാസ്തഥാഽന്യേ ബാണപീഡിതാഃ।
അക്ഷതാ യുഗപത്കേചിത്പ്രാദ്രവൻഭയപീഡിതാഃ॥ 9-24-6 (61467)
കേചിത്പുത്രാനുപാദായ ഹതഭൂയിഷ്ഠബാന്ധവാഃ।
വിചുക്രുശുഃ പിതൄംസ്ത്വന്യേ സഹായാനപരേ പുനഃ॥ 9-24-7 (61468)
ബാന്ധവാംശ്ച നരവ്യാഘ്ര ഭ്രാതൄൻസംബന്ധിനസ്തഥാ।
ദുദ്രുവുഃ കേചിദുത്സൃജ്യ തത്രതത്ര വിശാംപതേ॥ 9-24-8 (61469)
ബഹവോഽത്ര ഭൃശം വിദ്ധാ മുഹ്യമാനാ മഹാരഥാഃ।
നിഃശ്വസന്തി സ്മ ദൃശ്യന്തേ പാർഥബാണഹതാ നരാഃ॥ 9-24-9 (61470)
താനന്യേ രഥമാരോപ്യ ഹ്യാശ്വാസ്യ ച മുഹൂർതകം।
വിശ്രാന്താശ്ച വിതൃഷ്ണാശ്ച പുനര്യുദ്ധായ ജഗ്മിരേ॥ 9-24-10 (61471)
താനപാസ്യ ഗതാഃ കേചിത്പുനരേവ യുയുത്സവഃ।
കുർവന്തസ്തവ പുത്രസ്യ ശാസനം യുദ്ധദുർമദാഃ॥ 9-24-11 (61472)
പാനീയമപരേ പീത്വാ പര്യാശ്വാസ്യ ച വാഹനം।
വർമാണി ച സമാരോപ്യ കേചിദ്ഭരതസത്തമ॥ 9-24-12 (61473)
സമാശ്വാസ്യാപരേ ഭ്രാതൄന്നിക്ഷിപ്യ ശിബിരേഽപി ച।
പുത്രാനന്യേ പിതൄനന്യേ പുനര്യുദ്ധമരോചയൻ॥ 9-24-13 (61474)
സജ്ജയിത്വാ രഥാൻകേചിദ്യഥാമുഖ്യം വിശാംപതേ।
ആവൃത്യ പാണ്ഡവാനീകം പുനര്യുദ്ധമരോചയൻ॥ 9-24-14 (61475)
തേ ശൂരാഃ കിങ്കിണീജാലൈഃ സമാച്ഛന്നാ ബഭാസിരേ।
ത്രൈലോക്യവിജയേ യുക്താ യഥാ ദൈതേയദാനവാഃ॥ 9-24-15 (61476)
ആഗംയ സഹസാ കേചിദ്രഥൈഃ സ്വർണവിഭൂഷിതൈഃ।
പാണ്ഡവാനാമനീകേഷു ധൃഷ്ടദ്യുംനമയോധയൻ॥ 9-24-16 (61477)
ധൃഷ്ടദ്യുംനോഽപി പാഞ്ചാല്യഃ ശിഖണ്ഡീ ച മഹാരഥഃ।
നാകുലിസ്തു ശതാനീകോ രഥാനീകമയോധയൻ॥ 9-24-17 (61478)
പാഞ്ചാല്യസ്തു തതഃ ക്രുദ്ധഃ സൈന്യേന മഹതാ വൃതഃ।
അഭ്യദ്രവത്സുസങ്ക്രുദ്ധസ്താവകാൻഹന്തുമുദ്യതഃ॥ 9-24-18 (61479)
തതസ്ത്വാപതതസ്തസ്യ തവ പുത്രോ ജനാധിപ।
ബാണസംഘാനനേകാന്വൈ പ്രേഷയാമാസ ഭാരത॥ 9-24-19 (61480)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തതോ രാജംസ്തവ പുത്രേണ ധന്വിനാ।
നാരാചൈരർധനാരാചൈർബഹുഭിഃ ക്ഷിപ്രകാരിഭിഃ॥ 9-24-20 (61481)
വത്സദന്തൈശ്ച ബാണൈശ്ച കർമാരപരിമാർജിതൈഃ।
അശ്വാംശ്ച ചതുരോ ഹത്വാ ബാഹ്വോരുരസി ചാർപിതഃ॥ 9-24-21 (61482)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹേഷ്വാസസ്തോത്രാർദിത ഇവ ദ്വിപഃ।
തസ്യാശ്വാംശ്ചതുരോ ബാണൈഃ പ്രേഷയാമാസ മൃത്യവേ।
സാരഥേശ്ചാസ്യ ഭല്ലേന ശിരഃ കായാദപാഹരത്॥ 9-24-22 (61483)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ പൃഷ്ഠമാരുഹ്യ വാജിനഃ।
അപാക്രാമദ്വതരഥോ നാതിദൂരമരിന്ദമഃ॥ 9-24-23 (61484)
ദൃഷ്ടാ തു ഹതവിക്രാന്തം സ്വമനീകം മഹാബലഃ।
തവ പുത്രോ മഹാരാജ പ്രയയൌ യത്ര സൌബലഃ॥ 9-24-24 (61485)
തതോ രഥേഷു ഭഗ്നേഷു ത്രിസാഹസ്രാ മഹാദ്വിപാഃ।
പാണ്ഡവാന്രഥിനഃ സർവാൻസമന്താത്പര്യവാരയൻ॥ 9-24-25 (61486)
തേ വൃതാഃ സമരേ പഞ്ച ഗജാനീകേന ഭാരത।
അശോഭന്ത മഹാരാജ ഗ്രഹാസ്താരാഗണൈരിവ॥ 9-24-26 (61487)
തതോഽർജുനോ മഹാരാജ ലബ്ധലക്ഷൌ മഹാഭുജഃ।
വിനിര്യയൌ രഥേനൈവ ശ്വേതാശ്വഃ കൃഷ്ണസാരഥിഃ॥ 9-24-27 (61488)
തൈഃ സമന്താത്പരിവൃതഃ കുഞ്ജരൈഃ പർവതോപമൈഃ।
നാരാചൈർവിമലൈസ്തീക്ഷ്ണൈർഗജാനീകമയോധയത്॥ 9-24-28 (61489)
തത്രൈകബാണനിഹതാനപശ്യാമ മഹാഗജാൻ।
പതിതാൻപാത്യമാനാംശ്ച നിർഭിന്നാൻസവ്യസാചിനാ॥ 9-24-29 (61490)
ഭീമസേനസ്തു താന്ദൃഷ്ട്വാ നാഗാൻമത്തഗജോപമഃ।
കരേണാദായ മഹതീം ഗദാമഭ്യപതദ്ബലീ।
അഥാപ്ലുത്യ രഥാത്തൂർണം ദണ്ഡപാണിരിവാന്തകഃ॥ 9-24-30 (61491)
തമുദ്യതഗദം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥം।
വിത്രേസുസ്താവകാഃ സൈന്യാഃ ശകൃൻമൂത്രം ച സുസ്രുവുഃ॥ 9-24-31 (61492)
ആവിഗ്നം ച ബലം സർവം ഗദാഹസ്തേ വൃകോദരേ॥ 9-24-32 (61493)
ഗദയാ ഭീമസേനേന ഭിന്നകുംഭാന്നിപാതിതാൻ।
ധാവമാനാനപശ്യാമ കുഞ്ജരാൻപർവതോപമാൻ॥ 9-24-33 (61494)
പ്രാദ്രവൻകുഞ്ജരാസ്തേ തു ഭീമസേനഗദാഹതാഃ।
പേതുരാർതസ്വരം കൃത്വാ ഛിന്നപക്ഷാ ഇവാദ്രയഃ॥ 9-24-34 (61495)
പ്രഭിന്നകുംഭാംസ്തു ബഹൂന്ദ്രവമാണാനിതസ്തതഃ।
പതമാനാംശ്ച സംപ്രേക്ഷ്യ വിത്രേസുസ്തവ സൈനികാഃ॥ 9-24-35 (61496)
യുധിഷ്ഠിരോഽപി സങ്ക്രുദ്ധോ മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
ഗാർധ്രപത്രൈഃ ശിതൈർബാണൈർജഘ്നുർവൈ ഗജയോധിനഃ॥ 9-24-36 (61497)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തു സമരേ പാരജിത്യ നരാധിപം।
അപക്രാന്തേ തവ സുതേ ഹയപൃഷ്ഠേ സമാശ്രിതേ॥ 9-24-37 (61498)
ദൃഷ്ട്വാ ച പാണ്ഡവാൻസർവാൻകുഞ്ചരൈഃ പരിവാരിതാൻ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനോ മഹാരാജ സഹസാ സമുപാദ്രവത്॥ 9-24-38 (61499)
പുത്രഃ പാഞ്ചാലരാജസ്യ ജിഘാംസുഃ കുഞ്ജരാന്യയൌ।
അദൃഷ്ട്വാ തു രഥാനീകേ ദുര്യോധനമരിന്ദമം॥ 9-24-39 (61500)
അശ്വത്ഥാമാ കൃപശ്ചൈവ കൃതവർമാ ച സാത്വതഃ।
അപൃച്ഛൻക്ഷത്രിയാംസ്തത്ര ക്വ നു ദുര്യോധനോ ഗതഃ॥ 9-24-40 (61501)
തേഽപശ്യമാനാ രാജാനം വർതമാനേ ജനക്ഷയേ।
മന്വാനാ നിഹതം തത്ര തവ പുത്രം മഹാരഥാഃ।
വിവർണവദനാ ഭൂത്വാ പര്യപൃച്ഛന്ത തേ സുതം॥ 9-24-41 (61502)
ആഹുഃ കേചിദ്വതേ സൂതേ പ്രയാതോ യത്ര സൌബലഃ।
ഹിത്വാ പാഞ്ചാലരാജസ്യ തദനീകം ദുരുത്സഹം॥ 9-24-42 (61503)
അപരേ ത്വബ്രുവംസ്തത്ര ക്ഷത്രിയാ ഭൃശവിക്ഷതാഃ।
ദുര്യോധനേന കിം കാര്യം ദ്രക്ഷ്യധ്വം യദി ജീവതി।
യുധ്യധ്വം സഹിതാഃ സർവേ കിം വോ രാജാ കരിഷ്യതി॥ 9-24-43 (61504)
തേ ക്ഷത്രിയാഃ ക്ഷതൈർഗാത്രൈർഹതഭൂയിഷ്ഠവാഹനാഃ।
ശരൈഃ സംപീഡ്യമാനാസ്തു നാതിവ്യക്തമഥാബ്രുവൻ॥ 9-24-44 (61505)
ഇദം സർവം ബലം ഹൻമോ യേന സ്മ പരിവാരിതാഃ।
ഏതേ സർവേ ഗജാൻഹത്വാ ഉപയാന്തി സ്മ പാണ്ഡവാഃ॥ 9-24-45 (61506)
ശ്രുത്വാ തു വചനം തേഷാമശ്വത്ഥാമാ മഹാബലഃ।
ഭിത്ത്വാ പാഞ്ചാലരാജസ്യ തദനീകം ദുരുത്സഹം॥ 9-24-46 (61507)
കൃപശ്ച കൃതവർമാ ച പ്രയയൌ യത്ര സൌബലഃ।
രഥാനീകം പരിത്യജ്യ ശൂരാഃ സുദൃഢധന്വിനഃ॥ 9-24-47 (61508)
തതസ്തേഷു പ്രയാതേഷു ധൃഷ്ടദ്യുംനപുരസ്കൃതാഃ।
ആയയുഃ പാണ്ഡവാ രാജന്വിനിഘ്നന്തഃ സ്മ താവകാൻ॥ 9-24-48 (61509)
ദൃഷ്ട്വാ തു താനാപതതഃ സംപ്രഹൃഷ്ടാൻമഹാരഥാൻ।
പരാക്രാന്താസ്തതോ വീരാ നിരാശാ ജീവിതേ തദാ॥ 9-24-49 (61510)
വിവർണമുഖഭൂയിഷ്ഠമഭവത്താവകം ബലം।
പരിക്ഷീണായുധാന്ദൃഷ്ട്വാ താനഹം പരിവാരിതാൻ॥ 9-24-50 (61511)
രാജൻബലേന ത്ര്യംഗേന ത്യക്ത്വാ ജീവിതമാത്മനഃ।
ആത്മനാ പഞ്ചമോഽയുധ്യം പാഞ്ചാലസ്യ ബലേന ഹ॥ 9-24-51 (61512)
തസ്മിന്ദേശേ വ്യവസ്ഥായ യത്ര ശാരദ്വതഃ സ്ഥിതഃ।
സംപ്രദ്രുതാ വയം പഞ്ച കിരീടിശരപീഡിതാഃ॥ 9-24-52 (61513)
ധൃഷ്ടദ്യുംനം മഹാരൌദ്രം തത്ര നാഭൂദ്രണോ മഹാൻ।
ജിതാസ്തേന വയം സർവേ വ്യപയാമ രണാത്തതഃ॥ 9-24-53 (61514)
അഥാപശ്യം സാത്യകിം തമുപായാതം മഹാരഥം।
രഥൈശ്ചതുഃ ശതൈർവീരോ മാമഭ്യദ്രവദാഹവേ॥ 9-24-54 (61515)
ധൃഷ്ടദ്യുംനാദഹം മുക്തഃ കഞ്ഛിഛ്രാന്തവാഹനാത്।
പതിതോ മാധവാനീകം ദുഷ്കൃതീ നരകം യഥാ॥ 9-24-55 (61516)
തത്ര യുദ്ധമഭൂദ്ധോരം മുഹൂർതമതിദാരുണം॥ 9-24-56 (61517)
സാത്യകിസ്തു മഹാബാഹുർമമ ഹത്വാ പരിച്ഛദം।
ജീവഗ്രാഹമഗൃഹ്ണാൻമാം മൂർച്ഛിതം പതിതം ഭുവി॥ 9-24-57 (61518)
തതോ മുഹൂർതാദിവ തദ്ഗജാനീകമവിധ്യത।
ഗദയാ ഭീമസേനേന നാരാചൈരർജുനേന ച॥ 9-24-58 (61519)
അഭിപിഷ്ടൈർമഹാനാഗൈഃ സമന്താത്പർവതോപമൈഃ।
നാതിപ്രസിദ്ധൈവ ഗതിഃ പാണ്ഡവാനാമജായത॥ 9-24-59 (61520)
രഥമാർഗം തതശ്ചക്രേ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
പാണ്ഡവാനാം മഹാരാജ വ്യപാകർഷൻമഹാഗജാൻ॥ 9-24-60 (61521)
അശ്വത്ഥാമാ കൃപശ്ചൈവ കൃതവർമാ ച സാത്വതഃ।
അപശ്യന്തോ രഥാനീകേ ദുര്യോധനസമരിന്ദമം।
രാജാനം മൃഗയാമാസുസ്തവ പുത്രം മഹാരഥം॥ 9-24-61 (61522)
പരിത്യജ്യ ച പാഞ്ചാല്യം പ്രയാതാ യത്ര സൌബലഃ।
രാജ്ഞോഽദർശനസംവിഗ്നാ വർതമാനോ ജനക്ഷയേ॥ ॥ 9-24-62 (61523)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ചതുർവിംശോഽധ്യായഃ॥ 24 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-24-4 സംപ്രദുദ്രാവേതി പൂർവസ്ഥം സംപ്രദുദ്രുവുരിതി വിപരിണാമേന സംബധ്യതേ॥ 9-24-24 ചതുർവിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 025
॥ ശ്രീഃ ॥
9.25. അധ്യായഃ 025
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ഭീമേനാവശിഷ്ടാനാം ദുര്യോധനാനുജാനാം വധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-25-0 (61524)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-25-0x (5122)
ഗജാനീകേ ഹതേ തസ്മിൻപാണ്ഡുപുത്രേണ ഭാരത।
വധ്യമാനേ ബലേ ചൈവ ഭീമസേനേന സംയുഗേ॥ 9-25-1 (61525)
ചരന്തം ച പ്രപശ്യാമോ ഭീമസേനമരിന്ദമം।
ദണ്ഡഹസ്തം യഥാ ക്രുദ്വമന്തകം പ്രാണഹാരിണം॥ 9-25-2 (61526)
സമേത്യ സമരേ രാജൻഹതശേഷാഃ സുതാസ്തവ।
അദൃശ്യമാനേ കൌരവ്യേ പുത്രേ ദുര്യോധനേ തവ।
സോദര്യാഃ സഹിതാ ഭൂത്വാ ഭീമസേനമുപാദ്രവൻ॥ 9-25-3 (61527)
ശ്രുതർവാ സഞ്ജയശ്ചൈവ ജയത്സേനഃ ശ്രുതാന്തകഃ।
ദുർവിമോചനകശ്ചൈവ തഥാ ദുർവിഷഹോ ബലീ॥ 9-25-4 (61528)
ദുർമർഷണഃ സുജാതശ്ച ജൈത്രോ ഭൂരിബലോ രവിഃ।
ഇത്യേതേ സഹിതാ ഭൂത്വാ തവ പുത്രാഃ സമന്തതഃ।
ഭീമസേനമഭിദ്രുത്യ രുരുധുഃ സർവതോ ദിശം॥ 9-25-5 (61529)
തതോ ഭീമോ മഹാരാജ സ്വരഥം പുനരാസ്ഥിതഃ।
മുമോച നിശിതാൻബാണാൻപുത്രാണാം തവ മർമസു॥ 9-25-6 (61530)
തേ കീര്യമാണാ ഭീമേന പുത്രാസ്തവ മഹാരണേ।
ഭീമസേനമുപാസേദുഃ പ്രവാതാ ഇവ കുഞ്ജരം॥ 9-25-7 (61531)
തതഃ ക്രുദ്ധോ രണേ ഭീമഃ ശിരോ ദുർമർഷണസ്യ ഹ।
ക്ഷുരപ്രേണ പ്രമഥ്യാശു പാതയാമാസ ഭൂതലേ॥ 9-25-8 (61532)
തതോഽപരേണ ഭല്ലേന സർവാവരണഭേദിനാ।
ശ്രുതാന്തമവധീദ്ബീമസ്തവ പുത്രം മഹാരഥഃ॥ 9-25-9 (61533)
ജയത്സേനം തതോ വിദ്വാ നാരാചേന ഹസന്നിവ।
പാതയാമാസ കൌരവ്യം രഥോപസ്ഥാദരിന്ദമഃ।
സ പപാത രഥാദ്രാജൻഭൂമൌ തൂർണം മമാര ച॥ 9-25-10 (61534)
ശ്രുതർവാ തു തതോ ഭീമം ക്രുദ്ധോ വിവ്യാധ മാരിഷ।
ശതേന ഗൃഘ്രവാജാനാം ശരാണാം നതപർവണാം॥ 9-25-11 (61535)
തതഃ ക്രുദ്ധോ രണേ ഭീമോ ജൈത്രം ഭൂരിബലം രവിം।
ത്രീനേതാംസ്ത്രിഭിരാനർച്ഛദ്വിഷാഗ്നിപ്രതിമൈഃ ശരൈഃ॥ 9-25-12 (61536)
തേ ഹതാ ന്യപതൻഭൂമൌ സ്യന്ദനേഭ്യോ മഹാരഥാഃ।
വസന്തേ പുഷ്പശബലാ നികൃത്താ ഇവ കിംശുകാഃ॥ 9-25-13 (61537)
തതോഽപരേണ ഭല്ലേന തീക്ഷ്ണേന ച പരന്തപഃ।
ദുർവിമോചനമാഹത്യ പ്രേഷയാമാസ മൃത്യവേ॥ 9-25-14 (61538)
സ ഹതഃ പ്രാപതദ്ഭൂമൌ സ്വരഥാദ്രഥിനാം വരഃ।
ഗിരേസ്തു കൂടജോ ഭഗ്നോ മാരുതേനേവ പാദപഃ॥ 9-25-15 (61539)
ദുഷ്പ്രധർഷം തതശ്ചൈവ സുജാതം ച സുതം തവ।
ഏകൈകം ന്യഹനത്സംഖ്യേ ദ്വാഭ്യാന്ദ്വാഭ്യാം ചമൂമുഖേ।
തൌ ശിലീമുഖവിദ്ധാംഗൌ പേതതൂ രഥസത്തമൌ॥ 9-25-16 (61540)
തതഃ പതന്തം സമരേ അഭിവീക്ഷ്യ സുതം തവ।
ഭല്ലേന പാതയാമാസ ഭീമോ ദുർവിപഹം രണേ॥ 9-25-17 (61541)
സ പപാത ഹതോ ബാഹാത്പശ്യതാം സർവധന്വിനാം॥ 9-25-18 (61542)
ദൃഷ്ട്വാ തു നിഹതാൻഭ്രാതൄന്വഹൂനേകേന സംയുഗേ।
അമർഷധശമാപസഃ ശ്രുതർവാ ഭീമമഭ്യയാത്॥ 9-25-19 (61543)
വിക്ഷിപൻസുമഹച്ചാപം കാർതഖരവിഭൂഷിതം।
വിമൃജൻസായകാംശ്ചൈവ വിഷാഗ്നിപ്രതിമാന്വഹൂൻ॥ 9-25-20 (61544)
സ തു രാജന്ധനുശ്ഛിത്ത്വാ പാണ്ഡവസ്യ മഹാമൃധേ।
അഥൈനം ഛിന്നധന്വാനം വിംശത്യാ സമവാകിരത്॥ 9-25-21 (61545)
തതോഽന്യദ്ധനുരാദായ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ।
അവാകിരത്തവ സുതം തിഷ്ഠതിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്॥ 9-25-22 (61546)
മഹദാസീത്തയോര്യുദ്ധം ചിത്രരൂപം ഭയാനകം।
ബാദൃശം സമരേ പൂർവം തംഭവാസവയോര്യുധി॥ 9-25-23 (61547)
തയോസ്തത്ര ശിതൈർഗുക്തൈര്യമദണ്ഡനിഭൈഃ ശരൈഃ।
സമാച്ഛകാധാരാ സർവാ ത്വം ദിശോ വിദിശസ്തഥാ॥ 9-25-24 (61548)
അതഃ ശ്രുതർവാ സങ്ക്രുദ്ധോ ധനുരാദായ സായകൈഃ।
ഭീമസേനം രണേ രാജൻബാഹ്വോരുരസി ചാർപയത്॥ 9-25-25 (61549)
സോഽതിവിദ്ധോ മഹാരാജ തവ പുത്രേണ ധന്വിനാ।
ഭീമഃ സഞ്ചുക്ഷുഭേ ക്രുദ്ധഃ പർവണീവ മഹോദധിഃ॥ 9-25-26 (61550)
തതോ ഭീമോ രുഷാവിഷ്ടഃ പുത്രസ്യ തവ മാരിഷ।
സാരഥിം ചതുരശ്ചാശ്വാഞ്ശരൈർനിന്യേ യമക്ഷയം॥ 9-25-27 (61551)
വിരഥം തം സമാലക്ഷ്യ വിശിഖൈർലോമവാഹിഭിഃ।
അവാകിരദമേയാത്മാ ദർശയൻപാണിലാഘവം॥ 9-25-28 (61552)
ശ്രുതർവാ വിരഥോ രാജന്നാദദേ ഖംഗചർമണീ।
അഥാസ്യാദദതഃ ഖഹ്ഗം ശതചന്ദ്രം ച ഭാനുമത്।
ക്ഷുരപ്രേണം ശിരഃ കായാത്പാതയാമാസ പാണ്ഡവഃ॥ 9-25-29 (61553)
ഛിന്നോത്തമാംഗസ്യ തതഃ ക്ഷുരപ്രേണ മഹാത്മനാ।
പപാത കായഃ സ്വരഥാദ്വസുധാമനുനാദയൻ॥ 9-25-30 (61554)
തസ്മിന്നിപതിതേ വീരേ താവകാ ഭയമോഹിതാഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത സംഗ്രാമേ ഭീമസേനം യുയുത്സവഃ॥ 9-25-31 (61555)
താനാപതത ഏവാശു ഹതശേഷാദ്ബലാർണവാത്।
ദംശിതാൻപ്രതിജഗ്രാഹ ഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-25-32 (61556)
തേ തു തം വൈ സമാസാദ്യ പരിവവ്രുഃ സമന്തതഃ॥ 9-25-33 (61557)
തതസ്തു സംവൃതോ ഭീമസ്താവകാന്നിശിതൈഃ ശരൈഃ।
പീഡയാമാസ താൻസർവാൻസഹസ്രാക്ഷ ഇവാസുരാൻ॥ 9-25-34 (61558)
തതഃ പഞ്ചശതാൻഹത്വാ സവരൂഥാൻമഹാരഥാൻ।
ജഘാന കുഞ്ജരാനീകം പുനഃ സപ്തശതം യുധി॥ 9-25-35 (61559)
ഹത്വാ ശതസഹസ്രാണി പത്തീനാം പരമേഷുഭിഃ।
വാജിനാം ച ശതാന്യഷ്ടൌ പാണ്ഡവഃ സ്മ വിരാജതേ॥ 9-25-36 (61560)
ഭീമസേനസ്തു കൌന്തേയോ ഹത്വാ യുദ്ധേ സുതാംസ്തവ।
മേനേ കൃതാർഥമാത്മാനം സഫലം ജൻമ ച പ്രഭോ॥ 9-25-37 (61561)
തം തഥാ യുധ്യമാനം ച വിനിഘ്നന്തം ച താവകാൻ।
ഈക്ഷിതും നോത്സഹന്തേ സ്മ തവ സൈന്യാ നരാധിപ॥ 9-25-38 (61562)
വിദ്രാവ്യ ച കുരൂൻസർവാംസ്താംശ്ച ഹത്വാ പദാനുഗാൻ।
ദോർഭ്യാം ശബ്ദം തതശ്ചക്രേ ത്രാസയാനോ മഹാദ്വിപാൻ॥ 9-25-39 (61563)
ഹതഭൂയിഷ്ഠയോധാ തു തവ സേനാ വിശാമംപതേ।
കിഞ്ചിച്ഛേഷാ മഹാരാജ കൃപണം സമപദ്യത॥ ॥ 9-25-40 (61564)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചവിംശോഽധ്യായഃ॥ 25 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-25-7 പ്രവണാദിവ കുഞ്ജരമിതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-25-25 പഞ്ചവിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 026
॥ ശ്രീഃ ॥
9.26. അധ്യായഃ 026
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
കൃഷ്ണാർജുനയോഃ സംവാദഃ॥ 1 ॥ സങ്കുലയുദ്ധം॥ 2 ॥ ഭീമേന സുദർശനനാംനോ ദുര്യോധനാനുജസ്യ വധഃ॥ 3 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-26-0 (61565)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-26-0x (5123)
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ സുദർശശ്ചാപി തേ സുതഃ।
ഹതശേഷൌ തദാ സംഖ്യേ വാജിമധ്യേ വ്യവസ്ഥിതൌ॥ 9-26-1 (61566)
തതോ ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ വാജിമധ്യേ വ്യവസ്ഥിതം।
ഉവാച ദേവകീപുത്രഃ കുന്തീപുത്രം ധനഞ്ജയം॥ 9-26-2 (61567)
ശത്രവോ ഹതഭൂയിഷ്ഠാ ജ്ഞാതയഃ പരിപാലിതാഃ।
ഗൃഹീത്വാ സഞ്ജയം ചാസൌ നിവൃത്തഃ ശിനിപുംഗവഃ॥ 9-26-3 (61568)
പരിശ്രാന്തശ്ച നകുലഃ സഹദേവശ്ച ഭാരത।
യോധയിത്വാ രണേ പാപാന്ധാർതരാഷ്ട്രാൻസഹാനുഗാൻ॥ 9-26-4 (61569)
ദുര്യോധനമതിക്രംയ ത്രയ ഏതേ വ്യവസ്ഥിന്താഃ।
കൃപശ്ച കൃതവർമാ ച ദ്രൌണിശ്ചൈവ മഹാരഥഃ॥ 9-26-5 (61570)
അസൌ തിഷ്ഠതി പാഞ്ചാല്യഃ ശ്രിയാ പരമയാ യുതഃ।
ദുര്യോധനബലം ഹത്വാ സഹ സർവൈഃ പ്രഭദ്രകൈഃ॥ 9-26-6 (61571)
അസൌ ദുര്യോധനഃ പാർഥ വാജിമധ്യേ വ്യവസ്ഥിതഃ।
ഛത്രേണ ധ്രിയാമണേന പ്രേക്ഷമാണോ മുഹുർമുഹുഃ॥ 9-26-7 (61572)
പ്രതിവ്യൂഹ്യ ബലം സർവം രണമധ്യേ വ്യവസ്ഥിതഃ।
ഏനം ഹത്വാ ശിതൈർബാണൈഃ കൃതകൃത്യോ ഭവിഷ്യസി॥ 9-26-8 (61573)
ഗജാനീകം ഹതം ദൃഷ്ട്വാ ത്വാം ച പ്രാപ്തമരിന്ദമ।
യാവന്ന വിദ്രവന്ത്യേതേ താവജ്ജഹി സുയോധൻസം॥ 9-26-9 (61574)
യാതു കശ്ചിത്തും പാഞ്ചാല്യം ക്ഷിപ്രമാഗംയതാമിതി।
പരിശ്രാന്തബലസ്താത നൈഷ മുച്യേത കിൽബിഷീ॥ 9-26-10 (61575)
ഹത്വാ തവ ബലം സർവം സംഗ്രമേ ധൃതരാഷ്ട്രജഃ।
ജിതാൻപാണ്ഡുസുതാൻപ്രത്വാ രൂപം ധാരയതേ മഹത്॥ 9-26-11 (61576)
നിഹതം സ്വബലം ദൃഷ്ട്വാ പീഡിതം ചാപി പാണ്ഡവൈഃ।
ധ്രുവമേഷ്യതി സംഗ്രമേ വധായൈവാത്മനോ നൃപഃ॥ 9-26-12 (61577)
ഏവമുക്തഃ ഫൽഗുനസ്തു കൃഷ്ണം വചനമബ്രവീത്।
ധൃതരാഷ്ട്രസുതാഃ സർവേ ഹതാ ഭീമേന മാധവ।
യാവേതാവാസ്ഥിതൌ കൃഷ്ണ താവദ്യ നഭവിഷ്യതഃ॥ 9-26-13 (61578)
ഹതോ ഭീഷ്മോ ഹതോ ദ്രോണഃ കർണോ വൈകർതനോ ഹതഃ।
മദ്രരാജോ ഹതഃ ശല്യോ ഹതഃ കൃഷ്ണ ജയദ്രഥഃ॥ 9-26-14 (61579)
ഹയാഃ പഞ്ചശതാഃ ശിഷ്ടാഃ ശകുനേഃ സൌബലസ്യ ച।
രഥാനാം തു ശതേ ശിഷ്ടേ ദ്വേ ഏവ തു ജനാർദന।
ദന്തിനാം ച ശതം സാഗ്രം ത്രിസാഹസ്രാഃ പദാതയഃ॥ 9-26-15 (61580)
അശ്വത്ഥാമാ കൃപശ്ചൈവ ത്രിഗർതാധിപതിസ്തഥാ।
ഉലൂകഃ ശകുനിശ്ചൈവ കൃതവർമാ ച സാത്വതഃ॥ 9-26-16 (61581)
ഏതദ്ബലമഭൂച്ഛേഷം ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ മാധവ।
മോക്ഷോ ന നൂനം കാലാത്തു വിദ്യതേ ഭുവി കസ്യചിത്॥ 9-26-17 (61582)
തഥാ വിനിഹതേ സൈന്യേ പശ്യ ദുര്യോധനം സ്ഥിതം।
അദ്യാഹ്നാ ഹി മഹാരാജോ ഹതാമിത്രോ ഭവിഷ്യതി।
ന ഹി മേ മോക്ഷ്യതേ കശ്ചിത്പരേഷാമിഹ ചിന്തയേ॥ 9-26-18 (61583)
യേ ത്വദ്യ സമരം കൃഷ്ണ ന ഹാസ്യന്തി മദോത്കടാഃ।
താന്വൈ സർവാൻഹനിഷ്യാമി യദ്യപി സ്യുരമാനുഷാഃ॥ 9-26-19 (61584)
അദ്യ യുദ്ധേ സമുത്പന്നം ദീർഘം രാജ്ഞഃ പ്രജാഗരം।
അപനേഷ്യാമി ഗാന്ധാരിം ഘാതയിത്വാ ശിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-26-20 (61585)
നികൃത്യാ വൈ ദുരാചാരോ യാനി രത്നാനി സൌബലഃ।
സഭായാമഹരദ്ദ്യൂതേ പുനസ്താന്യാഹരാംയഹം॥ 9-26-21 (61586)
അദ്യ വേത്സ്യന്തി മച്ഛക്തിം സർവാ നാഗപുരേ സ്ത്രിയഃ।
ശ്രുത്വാ പതീംശ്ച പുത്രാംശ്ച പാണ്ഡവൈർനിഹതാന്യുധി॥ 9-26-22 (61587)
സമാപ്തമദ്യ വൈ കർമ സർവം കൃഷ്ണ ഭവിഷ്യതി।
അദ്യ ദുര്യോധനോ ദീപ്താം ശ്രിയം പ്രാണാംശ്ച മോക്ഷ്യതി॥ 9-26-23 (61588)
നാപയാതി ഭയാത്കൃഷ്ണ സംഗ്രാമാദ്യദി ചേൻമമ।
നിഹതം വിദ്ധി വാർഷ്ണേയ ധാർതരാഷ്ട്രം സുബാലിശം॥ 9-26-24 (61589)
മമ ഹ്യേതദപര്യാപ്തം വാജിബൃന്ദമരിന്ദമ।
സോഢും ജ്യാതലനിർഘോഷം യാഹി യാവന്നിഹൻംയഹം॥ 9-26-25 (61590)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-26-26x (5124)
ഏവമുക്തസ്തു ദാശാർഹഃ പാണ്ഡവേന യശസ്വിനാ।
അചോദയദ്ധായന്രാജന്ദുര്യോധനബലം പ്രതി॥ 9-26-26 (61591)
തദനീകമഭിപ്രേക്ഷ്യ ത്രയഃ സജ്ജാ മഹാരഥാഃ।
ഭീമസേനോഽകർജുനശ്ചൈവ സഹദേവശ്ച മാരിഷ।
പ്രയയുഃ സിംഹനാദേന ദുര്യോധനജിഘാംസയാ॥ 9-26-27 (61592)
താൻപ്രേക്ഷ്യ സഹിതാൻസർവാഞ്ജവേനോദ്യതകാർമുകാൻ।
സൌബലോഽഭ്യദ്രവദ്യുദ്ധേ പാണ്ഡവാനാതതായിനഃ॥ 9-26-28 (61593)
സുദർശനസ്ത്വ മതോ ഭീമസേനം സമഭ്യയാത്।
സുശർമാ ശകുനിശ്ചൈവ യുയുധാതേ കിരീടിനാ॥ 9-26-29 (61594)
സഹദേവം തവ സുതോ ഹയപൃഷ്ഠഗതോഽഭ്യയാത്॥ 9-26-30 (61595)
തതോ ഹി യത്നതഃ ക്ഷിപ്രം തവം പുത്രോ ജനാധിപ।
പ്രാസേന സഹദേവസ്യ ശിരസി പ്രാഹരദ്ഭൃശം॥ 9-26-31 (61596)
സോപാവിശദ്രഥോപസ്ഥേ തവ സുത്രേണ താഡിതഃ।
രുധിരാപ്ലുതസർവാംഗ ആശീവിഷ ഇവ ശ്വസൻ॥ 9-26-32 (61597)
പ്രതിലഭ്യ തതഃ സഞ്ജ്ഞാം സഹദേവോ വിശാംപതേ।
ദുര്യോധനം ശരൈസ്തീക്ഷ്ണൈഃ സങ്ക്രുദ്ധഃ സമവാകിരത്॥ 9-26-33 (61598)
പാർഥോഽപി യുധി വിക്രംയ കുന്തീപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ।
ശൂരാണാമശ്വപൃഷ്ഠേഭ്യഃ ശിരാംസി നിചകർത ഹ॥ 9-26-34 (61599)
തദനീകം തദാ പാർഥോ വ്യധമദ്ബഹുഭിഃ ശരൈഃ।
പാതയിത്വാ ഹയാൻസർവാംസ്ത്രിഗർതാനാം രഥാന്യയൌ॥ 9-26-35 (61600)
തതസ്തേ സഹിതാ ഭൂത്വാ ത്രിഗർതാനാം മഹാരഥാഃ।
അർജുനം വാസുദേവം ച ശരവർഷൈരവാകിരൻ॥ 9-26-36 (61601)
സത്യകർമാണമാക്ഷിപ്യ ക്ഷുരപ്രേണ മഹായശാഃ।
തതോഽസ്യ സ്യന്ദനസ്യേഷാം ചിച്ഛിദേ പാണ്ഡുനന്ദനഃ॥ 9-26-37 (61602)
ശിലാശിതേന ച വിഭോ ക്ഷുരപ്രേണ മഹായശാഃ।
ശിരശ്ചിച്ഛേദ സഹസാ തപ്തകുണ്ഡലഭൂഷണം॥ 9-26-38 (61603)
സത്യേഷുമഥ ചാദത്ത യോധാനാം മിഷതാം തതഃ।
യഥാ സിംഹോ വനേ രാജൻമൃഗം പരി ബുഭുക്ഷിതഃ॥ 9-26-39 (61604)
തം നിഹത്യ തതഃ പാർഥഃ സുശർമാണം ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
വിദ്ധ്വാ താനഹനത്സർവാന്രഥാന്രുക്മവിഭൂഓഷിതാൻ॥ 9-26-40 (61605)
തതഃ പ്രായാത്ത്വരൻപാർഥോ ദീർഘകാലം സുസംവൃതം।
മുഞ്ജൻക്രോധവിഷം തീക്ഷ്ണം പ്രസ്ഥലാധിപതിം പ്രതി॥ 9-26-41 (61606)
തമർജുനഃ പൃഷത്കാനാം ശതേന ഭരതർഷഭ।
പൂരയിത്വാ തതോ വാഹാൻപ്രാഹരത്തസ്യ ധന്വിനഃ॥ 9-26-42 (61607)
തതഃ ശരം സമാദായ യമദണ്ഡോപമം തദാ।
സുശർമാണം സമുദ്ദിശ്യ ചിക്ഷേപാശു ഹസന്നിവ॥ 9-26-43 (61608)
സ ശരഃ പ്രേഷിതസ്തേന ക്രോധദീപ്തേന ധന്വിനാ।
സുശർമാണം സമാസാദ്യ ബിഭേദ ഹൃദയം രണേ॥ 9-26-44 (61609)
സ ഗതാസുർമഹാരാജ പപാത ധരണീതലേ।
നന്ദയൻപാണ്ഡവാൻസർവാന്വ്യഥയംശ്ചാപി താവകാൻ॥ 9-26-45 (61610)
സുശർമാണം രണേ ഹത്വാ പുത്രാനസ്യ മഹാരഥാൻ।
സപ്ത ചാഷ്ടൌ ച ത്രിംശച്ച സായകൈരനയത്ക്ഷയം॥ 9-26-46 (61611)
തതോഽസ്യ നിശിതൈർബാണൈഃ സർവാൻഹത്വാ പദാനുഗാൻ।
അഭ്യഗാദ്ഭാരതീം സേനാം ഹതശേഷാം മഹാരഥഃ॥ 9-26-47 (61612)
ഭീമസ്തു സമരേ ക്രുദ്ധഃ പുത്രം തവ ജനാധിപ।
സുദർശനമദൃശ്യന്തം ശരൈശ്ചക്രേ ഹസന്നിവ॥ 9-26-48 (61613)
തതോഽസ്യ പ്രഹസൻക്രുദ്ധഃ ശിരഃ കായാദപാഹരത്।
ക്ഷുരപ്രേണ സുതീക്ഷ്ണേന സ ഹതഃ പ്രാപതദ്ഭുവി॥ 9-26-49 (61614)
തസ്മിംസ്തു നിഹതേ വീരേ തതസ്തസ്യ പദാനുഗാഃ।
പരിവവ്രൂ രമേ ഭീമം കിരന്തോ വിവിധാഞ്ശരാൻ॥ 9-26-50 (61615)
തതസ്തു നിശിതൈർബാണൈസ്തവാനീകം വൃകോദരഃ।
ഇന്ദ്രാശനിസമസ്പർശൈഃ സമന്താത്പര്യവാകിരത്॥ 9-26-51 (61616)
തതഃ ക്ഷണേന തദ്ഭീമോ ന്യഹനദ്ഭരതർഷഭ॥ 9-26-52 (61617)
തേഷു തൂത്സാദ്യമാനേഷു സേനാധ്യക്ഷാ മഹാരഥാഃ।
ഭീമസേനം സമാസാദ്യ തതോഽയുധ്യന്ത ഭാരത॥ 9-26-53 (61618)
സ താൻസർവാഞ്ശരൈർഘോരൈരവാകിരത പാണ്ഡവഃ।
തഥൈവ താവകാ രാജൻപാണ്ഡവേയാൻമഹാരഥാൻ।
ശരവർഷേണ മഹതാ സമന്താത്പര്യവാരയൻ॥ 9-26-54 (61619)
വ്യാകുലം തദഭൂത്സർവം പാണ്ഡവാനാം പരൈഃ സഹ।
താവകാനാം ച സമരേ പാണ്ഡവേംയൈര്യുയുത്സതാം॥ 9-26-55 (61620)
തത്ര യോധാസ്തദാ പേതുഃ പരസ്പരസമാഹതാഃ।
ഉഭയോഃ സേനയോ രാജൻസംശോചന്തഃ സ്മ ബാന്ധവാൻ॥ ॥ 9-26-56 (61621)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ഷഡ്വിംശോഽധ്യായഃ॥ 26 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-26-17 മോക്ഷോ നൂനം കാലസൃഷ്ടഃ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-26-26 ഷഡ്വിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 027
॥ ശ്രീഃ ॥
9.27. അധ്യായഃ 027
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സഹദേവേന ശകുന്യുലൂകയോർവധഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-27-0 (61622)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-27-0x (5125)
തസ്മിൻപ്രവൃത്തേ സംഗ്രാമേ ഗജവാജിനരശ്രോ
ശകുനിഃ സൌബലോ രാജൻസഹദേവം xxxxxxയാത്॥ 9-27-1 (61623)
തതോഽസ്യാപതതസ്തൂർണം സഹദേവഃ പതാപവാൻ।
ശരൌഘാൻപ്രേഷയാമാസ പതംഗാനിവ ശീഘ്രഗാൻ।
ഉലൂകം ച രണേ രാജന്വിവ്യാധ ദശഭിഃ ശരൈഃ॥ 9-27-2 (61624)
ശകൃനിശ്ച മഹാരാജ ഭീമം വിദ്ധ്വാ ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
നവത്യാ നിശിതൈർബാണൈഃ സഹദേവമവാകിരത്॥ 9-27-3 (61625)
തേ ശൂരാഃ സമരേ രാജൻസമാസാദ്യ പരസ്പരം।
വിവ്യധുർനിശിതൈർബാണൈഃ കങ്കബർഹിണവാജിതൈഃ।
സ്വർണപുംഖൈഃ ശിലധൌതൈരാകർണപ്രഹിതൈഃ ശരൈഃ॥ 9-27-4 (61626)
തേഷാം ചാപഗുണോത്സൃഷ്ടാ ശരവൃഷ്ടിർവിശാംപതേ।
ആച്ഛാദയദ്ദിശഃ സർവാ ധാരാഭിരിവ തോയദഃ॥ 9-27-5 (61627)
തതഃ ക്രുദ്ധോ രണേ ഭീമഃ സഹദേവശ്ച ഭാരത।
ചേരതുഃ കദനം സംഖ്യേ കുർവന്തൌ സുമഹാബലൌ॥ 9-27-6 (61628)
താഭ്യാം ശരശതൈശ്ഛനം തദ്ബലം തവ ഭാരത।
സാന്ധകാരമിവാകാശമഭവത്തത്രതത്ര ഹ॥ 9-27-7 (61629)
അശ്വൈർവിപരിധാവദ്ഭിഃ ശരച്ഛന്നൈർവിശാംപതേ।
തത്രതത്ര കൃതോ മാർഗോ വികർഷദ്ഭിർഹതാൻബഹൂൻ॥ 9-27-8 (61630)
നിഹതാനാം ഹയാനാം ച സഹൈവ ഹയസാദിഭിഃ।
വർമഭിർവിനികൃത്തൈശ്ച പ്രാസൈശ്ഛിന്നൈശ്ച മാരിഷ॥ 9-27-9 (61631)
ഋഷ്ടിഭിഃ ശക്തിഭിശ്ചൈവ സാസിപ്രാസപരശ്വഥൈഃ।
സഞ്ഛന്നാ പൃഥിവീ ജജ്ഞേ കുസുമൈഃ ശബലാ ഇവ॥ 9-27-10 (61632)
യോധാസ്തത്ര മഹാരാജ സമാസാദ്യ പരസ്പരം।
വ്യചരന്ത രണേ ക്രുദ്ധാ വിനിഘ്നന്തഃ പരസ്പരം॥ 9-27-11 (61633)
ഉദ്വൃത്തനയനൈ രോഷാത്സന്ദഷ്ടൌഷ്ഠപുടൈർമുഖൈഃ।
സകുണ്ഡലൈർമഹീ ച്ഛന്നാ പദ്മകിഞ്ചൽകസന്നിഭൈഃ॥ 9-27-12 (61634)
ഭുജൈശ്ഛിന്നൈർമഹാരാജ നാഗരാജകരോപമൈഃ।
സാംഗദൈഃ സതനുത്രൈശ്ച സാസിപ്രാസപരശ്വഥൈഃ॥ 9-27-13 (61635)
കബന്ധൈരുത്ഥിതൈശ്ഛിന്നൈർനൃത്യദ്ഭിശ്ചാപരൈര്യുധി।
ക്രവ്യാദഗണസഞ്ഛന്നാ ഘോരാഽഭൂത്പൃഥിവീ വിഭോ॥ 9-27-14 (61636)
അൽപാവശിഷ്ടേ സൈന്യേ തു കൌരവേയാൻമഹാഹവേ।
പ്രഹൃഷ്ടാഃ പാണ്ഡവാ ഭൂത്വാ നിന്യിരേ യമസാദനം॥ 9-27-15 (61637)
ഏതസ്മിന്നന്തരേ ശൂരഃ സൌബലേയഃ പ്രതാപവാൻ।
പ്രാസേന സഹദേവസ്യ ശിരസി പ്രാഹരദ്ഭൃശം॥ 9-27-16 (61638)
സ വിഹ്വലോ മഹാരാജ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത്॥ 9-27-17 (61639)
സഹദേവം തഥാ ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ।
സർവസൈന്യാനി സങ്ക്രുദ്ധോ വാരയാമാസ ഭാരത॥ 9-27-18 (61640)
നിർബിഭേദ ച നാരാചൈഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
സ നിർഭിദ്യാകരോച്ചൈവ സിംഹനാദമരിന്ദമഃ॥ 9-27-19 (61641)
തേന ശഭ്ദേന വിത്രസ്താഃ സർവേ സഹയവാരണാഃ।
പ്രാദ്രവൻസഹസാ ഭീതാഃ ശകുനേശ്ച പദാനുഗാഃ॥ 9-27-20 (61642)
പ്രഭഗ്നാനഥ താന്ദൃഷ്ട്വാ രാജാ ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്।
നിവർതധ്വമധർമജ്ഞാ യുധ്യധ്വം കിം സൃതേന വഃ॥ 9-27-21 (61643)
ഇഹ കീർതി സമാധായ പ്രേത്യ ലോകാൻസമശ്നുതേ।
പ്രാണാഞ്ജഹാതി യോ ധീരോ യുദ്ധേ പൃഷ്ഠമദർശയൻ॥ 9-27-22 (61644)
ഏവമുക്താസ്തു തേ രാജ്ഞാ സൌബലസ്യ പദാനുഗാഃ।
പാണ്ഡവാനഭ്യവർതന്ത മൃത്യും കൃത്വാ നിവർതനം॥ 9-27-23 (61645)
ദ്രവദ്ഭിസ്തത്ര രാജേന്ദ്ര കൃതഃ ശബ്ദോഽതിദാരുണഃ।
ക്ഷുബ്ധസാഗരസങ്കാശഃ ക്ഷുഭിതൈഃ സർവതോ ദിശം॥ 9-27-24 (61646)
താംസ്തതഃ പുരതോ ദൃഷ്ട്വാ സൌബലസ്യ പദാനുഗാൻ।
പ്രത്യുദ്യയുർമഹാരാജ പാണ്ഡവാ വിജയോദ്യതാഃ॥ 9-27-25 (61647)
പ്രത്യാശ്വസ്യ ച ദുർധർഷഃ സഹദേവോ വിശാംപതേ।
ശകുനിം ദശഭിർവിദ്ധ്വാ ഹയാംശ്ചാസ്യ ത്രിഭിഃ ശരൈഃ।
ധനുശ്ചിച്ഛേദ ച ശരൈഃ സൌബലസ്യ ഹസന്നിവ॥ 9-27-26 (61648)
അഥാന്യദ്ധനുരാദായ ശകുനിര്യുദ്ധദുർമദഃ।
വിവ്യാധ നകുലം ഷഷ്ട്യാ ഭീമസേനം ച സപ്താഭിഃ॥ 9-27-27 (61649)
ഉലൂകോഽപി മഹാരാജ ഭീമം വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ।
സഹദേവം ച സപ്തത്യാ പരീപ്സൻപിതരം രണേ॥ 9-27-28 (61650)
തം ഭീമസേനഃ സമരേ വിവ്യാധ നവഭിഃ ശരൈഃ।
ശകുനിം ച ചതുഃഷഷ്ട്യാ പാർശ്വസ്ഥാംശ്ച ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ॥ 9-27-29 (61651)
തേ ഹന്യമാനാ ഭീമേന നാരാചൈസ്തൈലപായിതൈഃ।
സഹദേവം രണേ ക്രുദ്ധാശ്ഛാദയഞ്ശരവൃഷ്ടിഭിഃ।
പർവതം വാരിധാരാഭിഃ സവിദ്യുത ഇവാംബുദാഃ॥ 9-27-30 (61652)
തതോഽസ്യാപതതഃ ശൂരഃ സഹദേവഃ പ്രതാപവാൻ।
ഉലൂകസ്യ മഹാരാജ ഭല്ലേനാപാഹരച്ഛിരഃ॥ 9-27-31 (61653)
സ ജഗാമ രഥാദ്ഭൂമിം സഹദേവേന പാതിതഃ।
രുധിരാപ്ലുതസർവാംഗോ നന്ദയൻപാണ്ഡവാന്യുധി॥ 9-27-32 (61654)
പുത്രം തു നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ശകുനിസ്തത്ര ഭാരത।
സാശ്രുകണ്ഠോ വിനിഃശ്വസ്യ ക്ഷത്തുർവാക്യമനുസ്മരൻ॥ 9-27-33 (61655)
ചിന്തയിത്വാ മുഹൂർതം സ ബാഷ്പപൂർണേക്ഷണഃ ശ്വസൻ।
സഹദേവം സമാസാദ്യ ത്രിഭിർവിവ്യാധ സായകൈഃ॥ 9-27-34 (61656)
താനപാസ്യ ശരാൻമുക്താഞ്ശരസംഘൈഃ പ്രതാംപവാൻ।
സഹദേവോ മഹാരാജ ധനുശ്ചിച്ഛേദ സംയുഗേ॥ 9-27-35 (61657)
ഛിന്നേ ധനുഷി രാജേന്ദ്ര ശകുനിഃ സൌബലസ്തദാ।
പ്രഗൃഹ്യ വിപുലം ഖംഗം സഹദേവായ പ്രാഹിണോത്॥ 9-27-36 (61658)
തമാപതന്തം സഹസാ ഘോരരൂപം വിശാംപതേ।
ദ്വിധാ ചിച്ഛേദ സമരേ സൌബലസ്യ ഹസന്നിവ॥ 9-27-37 (61659)
അസിം ദൃഷ്ട്വാ ദ്വിധാ ച്ഛിന്നം പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ഗദാം।
പ്രാഹിണോത്സഹദേവായ സാ മോഘാ ന്യപതദ്ഭുവി॥ 9-27-38 (61660)
തതഃ ശക്തിം മഹാഘോരാം കാലരാത്രീമിവോദ്യതാം।
പ്രേഷയാമാസ സക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡവം പ്രതി സൌബലഃ॥ 9-27-39 (61661)
താമാപതന്തീം സഹസാ ശരൈഃ കനകഭൂഷണൈഃ।
ത്രിധാ ചിച്ഛേദ സമരേ സഹദേവോ ഹസന്നിവ॥ 9-27-40 (61662)
സാ പപാത ത്രിധാ ച്ഛിന്നാ ഭൂമൌ കനകഭൂഷണാ।
ശീര്യമാണാ യഥാ ദീപ്താ ഗഗനാദ്വൈ ശതഹദാ॥ 9-27-41 (61663)
ശക്തിം വിനിഹതാം ദൃഷ്ട്വാ സൌബലം ച ഭയാർദിതം।
ദുദ്രുവുസ്താവകാഃ സർവേ ഭയേ ജാതേ സസൌബലാഃ॥ 9-27-42 (61664)
അഥോത്ക്രുഷ്ടം മഹച്ചാസീത്പാണ്ഡവൈർജിതകാശിഭിഃ।
ധാർതരാഷ്ട്രാസ്തതഃ സർവേ പ്രായശോ വിമുഖാഽഭവൻ॥ 9-27-43 (61665)
താന്വൈ വിമനസോ ദൃഷ്ട്വാ മാദ്രീപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ।
ശരൈരനേകസാഹസ്രൈർവാരയാമാസ സംയുഗേ॥ 9-27-44 (61666)
തതോ ഗാന്ധാരകൈർഗുപ്തം പുഷ്ടൈരശ്വൈർജയേ ധൃതം।
ആസസാദ രമേ യാന്തം സഹദേവോഽഥ സൌബലം॥ 9-27-45 (61667)
സ്വമംശമവശിഷ്ടം തം സംസ്മൃത്യ ശകുനിം നൃപ।
രഥേന കാഞ്ചനാംഗേന സഹദേവഃ സമഭ്യയാത്॥ 9-27-46 (61668)
അധിജ്യം ബലവത്കൃത്വാ വ്യാക്ഷിപൻസുമഹദ്ധനുഃ।
സ സൌബലമഭിദ്രുത്യ ഗാർധ്രപത്രൈഃ ശിലാശിതൈഃ॥ 9-27-47 (61669)
ഭൃശമഭ്യഹന്ത്കുദ്ധസ്തോത്രൈരിവ മഹാദ്വിപം।
ഉവാച ചൈനം മേധാവീ വിഗൃഹ്യ സ്മാരയന്നിവ॥ 9-27-48 (61670)
ക്ഷത്രധർമേ സ്ഥിരോ ഭൂത്വാ യുധ്യസ്വ പുരുഷോ ഭവ।
യത്തദാ ഭാഷസേ മൂഢ ഗൃഹ്ണന്നക്ഷാൻസഭാതലേ।
ഫലമദ്യ പ്രപദ്യസ്വ കർമണസ്തസ്യ ദുർമതേ॥ 9-27-49 (61671)
നിഹതാസ്തേ ദുരാത്മാനോ യേഽസ്മാനവഹസൻപുരാ।
ദുര്യോധനഃ കുലാംഗാരഃ ശിഷ്ടസ്ത്വം ചാസ്യ മാതുലഃ॥ 9-27-50 (61672)
അദ്യ തേ നിഹനിഷ്യാമി ക്ഷുരേണോൻമഥിതം ശിരഃ।
വൃക്ഷാത്ഫലമിവാവിദ്വം ലഗുഡേന പ്രമാഥിനാ॥ 9-27-51 (61673)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാരാജ സഹദേവോ മഹാബലഃ।
സങ്ക്രുദ്ധോ രണശാർദൂലോ വേഗേനാഭിജഗാമ തം॥ 9-27-52 (61674)
അഭിഗംയ സുദുർധർഷഃ സഹദേവോ യുധാം പതിഃ।
വികൃഷ്യ ബലവച്ചാപം ക്രോധേന പ്രജ്വലന്നിവ॥ 9-27-53 (61675)
ശകുനിം ദശഭിർവിദ്ധ്വാ ചതുർഭിശ്ചാസ്യ വാജിനഃ।
ഛത്രം ധ്വജം ധനുശ്ചാസ്യ ച്ഛിത്ത്വാ സിംഹ ഇവാനദത്॥ 9-27-54 (61676)
ഛിന്നധ്വജധനുശ്ഛത്രഃ സഹദേവേന സൌബലഃ।
കൃതോ വിദ്ധശ്ച ബഹുഭിഃ സർവമർമസു സായകൈഃ॥ 9-27-55 (61677)
തതോ ഭൂയോ മഹാരാജ സഹദേവഃ പ്രതാപവാൻ।
ശകുനേഃ പ്രേഷയാൻമാസ ശരവൃഷ്ടിം ദുരാസദാം॥ 9-27-56 (61678)
തതസ്തു ക്രുദ്ധഃ സുബലസ്യ പുത്രോ
മാദ്രീസുതം സഹദേവം വിമർദേ।
പ്രാസേന ജാംബൂനദഭൂഷണേന
ജിഘാംസുരേകോഽഭിപപാത ശീഘ്രം॥ 9-27-57 (61679)
മാദ്രീസുതസ്തസ്യ സമുദ്യതം തം
പ്രാസം സുവൃത്തൌ ച ഭുജൌ രണാഗ്രേ।
ഭല്ലൈസ്ത്രിഭിര്യുഗപത്സഞ്ചകർത
നനാദ ചോച്ചൈസ്തരസാഽഽജിമധ്യേ॥ 9-27-58 (61680)
തസ്യാശുകാരീ സുസമാഹിതേന
സുവർണപുംഖേന ദൃഢായസേന।
ഭല്ലേന സർവാവരണാതിഗേന
ശിരഃ ശരീരാത്പ്രമമാഥ ഭൂയഃ॥ 9-27-59 (61681)
ശരേണ കാർതസ്വരഭൂഷിതേന
ദിവാകരാഭേണ സുസംഹിതേന।
ഹൃതോത്തമാംഗോ യുധി പാണ്ഡവേന
പപാത ഭൂമൌ സുബലസ്യ പുത്രഃ॥ 9-27-60 (61682)
സ തച്ഛിരോ വേഗവതാ ശരേണ
സുവർണപുംഖേന ശിലാശിതേന।
പ്രാവേരയത്കുപിതഃ പാണ്ഡുപുത്രോ
യത്തത്കുരൂണാമനയസ്യ മൂലം॥ 9-27-61 (61683)
ഭുജൌ സുവൃത്തൌ പ്രചകർത വീരഃ
പശ്ചാത്കബന്ധം രുധിരാവസിക്തം।
വിസ്പന്ദമാനം നിപപാത ഘോരം
രഥോത്തമാത്പാർഥിവ പാർഥിവസ്യ॥ 9-27-62 (61684)
ഹൃതോത്തമാംഗം ശകുനിം സമീക്ഷ്യ
ഭൂമൌ ശയാനം രുധിരാർദ്രഗാത്രം।
യോധാസ്ത്വദീയാ ഭയനഷ്ടസത്വാ
ദിശഃ പ്രജഗ്മുഃ പ്രഗൃഹീതശസ്ത്രാഃ॥ 9-27-63 (61685)
പ്രവിദ്രുതാഃ ശുഷ്കമുഖാ വിസഞ്ജ്ഞാ
ഗാണ്ഡീവഘോഷേണ സമാഹതാശ്ച।
ഭയാർദിതാ ഭഗ്നരഥാശ്വനാഗാഃ
പദാതയശ്ചൈവ സധാർതരാഷ്ട്രാഃ॥ 9-27-64 (61686)
തതോ രഥാച്ഛകുനിം പാതയിത്വാ
മുദാന്വിതാ ഭാരത പാണ്ഡവേയാഃ
ശങ്കാൻപ്രദധ്യുഃ സമരേഽതിഹൃഷ്ടാഃ
സകേശവാഃ സൈനികാൻഹർഷയന്തഃ॥ 9-27-65 (61687)
തം ചാപി സർവേ പ്രതിപൂജയന്തോ
ദൃഷ്ട്വാ ബ്രുവാണാഃ സഹദേവമാജൌ।
ദിഷ്ട്യാ ഹതോ നൈകൃതികോ മഹാത്മാ
സഹാത്മജോ വീര രണേ ത്വയേതി॥ ॥ 9-27-66 (61688)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ശല്യവധപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ സപ്തവിംശോഽധ്യായഃ॥ 27 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-27-7 അലങ്കൃതമിവാകാശം ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-27-49 യത്തദാ ഹൃഷ്യസേ മൃഢ ഗ്ലഹന്നക്ഷൈഃ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-27-27 സപ്തവിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 028
॥ ശ്രീഃ ॥
9.28. അധ്യായഃ 028
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ഹതാവശിഷ്ടേ ബലേ പാണ്ഡവൈർനിഹതേ ദുര്യോധനേന പലായനേ നിർധാരണം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-28-0 (61689)
സ·ഞ്ജയ ഉവാച। 9-28-0x (5126)
തതഃ ക്രുദ്ധാ മഹാരാജ സൌബലസ്യ പദാനുഗാഃ।
ത്യക്ത്വാ ജീവിതമാക്രന്ദേ പാണ്ഡവാൻപര്യവാരയൻ॥ 9-28-1 (61690)
താനർജുനഃ പ്രത്യഗൃഹ്ണാത്സഹദേവജയേ ധൃതഃ।
ഭീമസേനശ്ച തേജസ്വീ ക്രുദ്ധാശീവിഷദർശനഃ॥ 9-28-2 (61691)
ശക്ത്യൃ-ഷ്ടിപ്രാസഹസ്താനാം സഹദേവം ജിഘാംസതാം।
സങ്കൽപമകരോൻമോഘം ഗാണ്ഡീവേന ധനഞ്ജയഃ॥ 9-28-3 (61692)
സംഗൃഹീതായുധാൻബാഹൂന്യോധാനാമഭിധാവതാം।
ഭല്ലൈശ്ചിച്ഛേദ ബീഭത്സുഃ ശിരാംസ്യപി ഹയാനപി॥ 9-28-4 (61693)
തേ ഹയാഃ പ്രത്യപദ്യന്ത വസുധാം വിഗതാസവഃ।
ചരതാ ലോകവീരേണ പ്രഹതാഃ സവ്യസാചിനാ॥ 9-28-5 (61694)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ദൃഷ്ട്വാ സ്വബലസങ്ക്ഷയം।
ഹതശേഷാൻസമാനീയ ക്രുദ്ധോ രഥഗണാൻബഹൂൻ॥ 9-28-6 (61695)
കുഞ്ജരാംശ്ച ഹയാംശ്ചൈവ പാദാതാംശ്ച സമന്തതഃ।
ഉവാച ദുഃഖിതാൻസർവാന്ധാർതരാഷ്ട്ര ഇദം വചഃ॥ 9-28-7 (61696)
സമാസാദ്യ രണേ സർവാൻപാണ്ഡവാൻസസുഹൃദ്ഗണാൻ।
പാഞ്ചാല്യം ചാപി സബലം ഹത്വാ ശീഘ്രം ന്യവർതത॥ 9-28-8 (61697)
തസ്യ തേ ശിരസാ ഗൃഹ്യ വചനം യുദ്ധദുർമദാഃ।
അഭ്യുദ്യയൂ രണേ പാർഥാംസ്തവ പുത്രസ്യ ശാസനാത്॥ 9-28-9 (61698)
താനഭ്യാപതതഃ ശീഘ്രം ഹതശേഷാൻമഹാരണേ।
ശരൈരാശീവിഷാകാരൈഃ പാണ്ഡവാഃ സമവാകിരൻ॥ 9-28-10 (61699)
തത്സൈന്യം ഭരതശ്രേഷ്ഠ മുഹൂർതേന മഹാത്മഭിഃ।
അവധ്യത രണം പ്രാപ്യ ത്രാതാരം നാഭ്യവിന്ദത॥ 9-28-11 (61700)
പലായമാനം തു ഭയാന്നാവതിഷ്ഠതി ദംശിതം।
അശ്വൈർവിപരിധാവദ്ഭിഃ സൈന്യേന രജസാ വൃതേ॥ 9-28-12 (61701)
ന പ്രാജ്ഞായന്ത സമരേ ദിശഃ സപ്രദിശസ്തഥാ।
തതസ്തു പാണ്ഡവാനീകാന്നിഃസൃത്യ ബഹവോ ജനാഃ॥ 9-28-13 (61702)
അഭ്യഘ്നംസ്താവകാന്യുദ്ധേ മുഹൂർതാദിവ ഭാരത।
തതോ നിഃശേഷമഭവത്തത്സന്യം തവ ഭാരത॥ 9-28-14 (61703)
അക്ഷൌഹിണ്യഃ സമേതാസ്തു തവ പുത്രസ്യ ഭാരത।
ഏകാദശ ഹതാ യുദ്ധേ താഃ പ്രഭോ പാണ്ഡുസൃഞ്ജയൈഃ॥ 9-28-15 (61704)
തേഷു രാജസഹസ്രേഷു താവകേഷു മഹാത്മസു।
ഏകോ ദുര്യോധനോ രാജന്നദൃശ്യത ഭൃശം ക്ഷതഃ॥ 9-28-16 (61705)
തതോ വീക്ഷ്യ ദിശഃ സർവാ ദൃഷ്ട്വാ ശൂന്യാം ച മേദിനീം।
വിഹീനഃ സർവയോധൈശ്ച പാണ്ഡവാന്വീക്ഷ്യം സംയുഗേ॥ 9-28-17 (61706)
മുദിതാൻസർവതഃ സിദ്ധാന്നർദമാനാൻസമന്തതഃ।
ബാണശബ്ദരവാംശ്ചൈവ ശ്രുത്വാ തേഷാം മഹാത്മനാം॥ 9-28-18 (61707)
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ കശ്മലേനാഭിസംവൃതഃ।
അപയോ മനശ്ചക്രേ വിഹീനബലവാഹനഃ॥ ॥ 9-28-19 (61708)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ അഷ്ടാവിംശോഽധ്യായഃ॥ 28 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 029
॥ ശ്രീഃ ॥
9.29. അധ്യായഃ 029
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
പാണ്ഡവൈർനിഹതസഹായസ്യ ദുര്യോധനസ്യ ഗദാമാദായ ഹദം പ്രതി പ്രസ്ഥാനം॥ 1 ॥ സഞ്ജയസംഹാരായാസിമുദ്യച്ഛതാ സാത്യകിനാ വ്യാസവചനാത്തദ്വിമോചനം॥ 2 ॥ ഹാസ്തിനപുരം ഗച്ഛതഃ സഞ്ജയസ്യ മധ്യേമാർഗം ദുര്യോധനദർശനം॥ 3 ॥ തേന തസ്മിന്ധൃതരാഷ്ട്രായ സ്വവൃത്താന്തനിവേദനചോദനപൂർവകം ഹദം പ്രവിശ്യ മായയാ ജലസ്തംഭനം॥ 4 ॥ തത്രാഗതൈർദ്രൌണികൃപകൃതവർമഭിഃ സഞ്ജയാദ്ദുര്യോധനസ്യ ഹദപ്രവേശം വിജ്ഞായ വിലപ്യ പുനഃ ശിബിരഗമനം॥ 5 ॥ തതോ വൃദ്ധപരിജനൈര്യുയുത്സുനാ ച രാജദാരാണാം നഗരപ്രാപണം॥ 6 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-29-0 (61709)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-29-0x (5127)
നിഹതേ മാമകേ സൈന്യേ നിഃശേഷേ ശിബിരേ കൃതേ।
പാണ്ഡവാനാം ബലേ സൂത കിന്നു ശേഷമഭൂത്തദാ॥ 9-29-1 (61710)
ഏതൻമേ പൃച്ഛതോ ബ്രൂഹി കുശലോ ഹ്യസി സഞ്ജയ।
യച്ച ദുര്യോധനോ മാനീ കൃതവാംസ്തനയോ മമ।
വലക്ഷയം തഥാ ദൃഷ്ട്വാ സ ഏകഃ പൃഥിവീപതിഃ॥ 9-29-2 (61711)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-29-3x (5128)
രഥാനാം ദ്വേ സഹസ്രേ തു സപ്ത നാഗശതാനി ച।
പഞ്ച ചാശ്വസഹസ്രാണി പത്തീനാമയുതാനി ച॥ 9-29-3 (61712)
ഏതച്ഛേഷമഭൂദ്രാജൻപാണ്ഡവാനാം മഹദ്ബലം।
പരിഗൃഹ്യ ഹി യദ്യുദ്ധേ ധൃഷ്ടദ്യുംനോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 9-29-4 (61713)
ഏകാകീ ഭരതശ്രേഷ്ഠ തതോ ദുര്യോധനോ നൃപഃ।
നാപശ്യത്സമരേ കഞ്ചിത്സഹായം രഥിനാം വരഃ॥ 9-29-5 (61714)
നർദമാനാൻപരാന്ദൃഷ്ട്വാ സ്വബലസ്യ ച സങ്ക്ഷയം।
ദൃഷ്ട്വാ ഭരതശാർദൂലഃ കശ്മലേനാഭിസംവൃതഃ।
ഹതം സ്വഹയമുത്സൃജ്യ പ്രാങ്മുഖഃ പ്രാദ്രാവദ്ഭയാത്॥ 9-29-6 (61715)
ഏകാദശചമൂഭർതാ പുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ।
ഗദാമാദായ തേജസ്വീ പദാതിഃ പ്രസ്ഥിതോ ഹദം॥ 9-29-7 (61716)
നാതിദൂരം തതോ ഗത്വാ പദ്ഭ്യാമേവ നരാധിപഃ।
സസ്മാര വചനം ക്ഷത്രുർധർമശീലസ്യ ധീമതഃ॥ 9-29-8 (61717)
ഇദം നൂനം മഹാപ്രാജ്ഞോ വിദുരോ ദൃഷ്ട്വാൻപുരാ।
മഹദ്വ്സനമസ്മാകം ക്ഷത്രിയാണാം ച സർവശഃ॥ 9-29-9 (61718)
ഏവം വിചിന്തയാനസ്തു പ്രവിവിക്ഷുർഹദം നൃപഃ।
ദുഃഖസന്തപ്തഹൃദയോ ദൃഷ്ട്വാ രാജൻബലക്ഷയം॥ 9-29-10 (61719)
`ദശൈകാക്ഷൌഹിണീഭർതാ തദാ ദുര്യോധനോഽപി സൻ।
പ്രാപ്തവാന്വ്യസനം തീവ്രം ദൈവം ഹി ബലവത്തരം'॥ 9-29-11 (61720)
പാണ്ഡവാസ്തു മഹാരാജ ധൃഷ്ടദ്യുംനപുരോഗമാഃ।
അഭ്യദ്രവന്ത സങ്ക്രുദ്ധാസ്തവ രാജൻബലം പ്രതി॥ 9-29-12 (61721)
ശക്ത്യൃഷ്ടിപ്രാസഹസ്താനാം ബലാനാമഭിഗർജതാം।
സങ്കൽപമകരോൻമോഘം ഗാണ്ഡീവേന ധനഞ്ജയഃ॥ 9-29-13 (61722)
താൻഹത്വാ നിശിതൈർവാണൈഃ സാമാത്യാൻസഹ ബന്ധുഭിഃ।
രഥേ ശ്വേതഹയേ തിഷ്ഠന്നർജുനോ ബഹ്വശോഭത॥ 9-29-14 (61723)
സുബലസ്യ ഹതേ പുത്രേ സവാജിരഥകുഞ്ജരേ।
മഹാവനമിവ ച്ഛിന്നമഭവത്താവകം ബലം॥ 9-29-15 (61724)
അനേകശതസാഹസ്രേ ബലേ ദുര്യോധനസ്യ ഹ।
നാന്യോ മഹാരഥോ രാജഞ്ജീവമാനോ വ്യദൃശ്യത॥ 9-29-16 (61725)
ദ്രോണപുത്രാദൃതേ വീരാത്തഥൈവ കൃതവർമണഃ।
കൃപാച്ച ഗൌതമാദ്രാജൻപാർഥിവാച്ച തവാത്മജാത്॥ 9-29-17 (61726)
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തു മാം ദൃഷ്ട്വാ ഹസൻസാത്യകിമബ്രവീത്।
കിമനേന ഗൃഹീതേന നാനേനാർഥോഽസ്തി ജീവതാ॥ 9-29-18 (61727)
ധൃഷ്ടദ്യുംനവചഃ ശ്രുത്വാ ശിനേർനപ്താ മഹാരഥഃ।
ഉദ്യംയ നിശിതം ഖംഗം ഹന്തും മാമുദ്യതസ്തദാ॥ 9-29-19 (61728)
തമാഗംയ മഹാപ്രാജ്ഞഃ കൃഷ്ണദ്വൈപായനോഽബ്രവീത്।
മുച്യതാം സഞ്ജയോ ജീവന്ന ഹന്തവ്യഃ കഥഞ്ചന॥ 9-29-20 (61729)
ദ്വൈപായനവചഃ ശ്രുത്വാ ശിനേർനപ്താ കൃതാഞ്ജലിഃ।
തതോ മാമബ്രവീൻമുക്ത്വാ സ്വസ്തി സഞ്ജയ സാധയ॥ 9-29-21 (61730)
അനുജ്ഞാതസ്ത്വഹം തേന ന്യസ്തവർമാ നിരായുധഃ।
പ്രാതിഷ്ഠം യേന നഗരം സായാഹ്നേ രുധിരോക്ഷിതഃ॥ 9-29-22 (61731)
ക്രോശമാത്രമപക്രാന്തം ഗദാപാണിമവസ്ഥിതം।
ഏകം ദുര്യോധനം രാജന്നപശ്യം ഭൃശവിക്ഷതം॥ 9-29-23 (61732)
സ തു മാമശ്രുപൂർണാക്ഷോ നാശക്നോദഭിവീക്ഷിതും।
ഉപപ്രൈക്ഷത മാം ദൃഷ്ട്വാ തഥാ ദീനമവസ്ഥിതം॥ 9-29-24 (61733)
തം ചാഹമപി ശോചന്തം ദൃഷ്ട്വൈകാകിനമാഹവേ।
മുഹൂർതം നാശകം വക്തുമതിദുഃഖപരിപ്ലുതഃ॥ 9-29-25 (61734)
`യസ്യ മൂർധാഭിഷിക്താനാം സഹസ്രമണിമൌലിനാം।
ആഹൃത്യ ച കരം സർവം സ്വസ്യ വേശ്മ സമാഗതം॥ 9-29-26 (61735)
ചതുഃസാഗരപര്യന്താ പൃഥിവീ രത്നഭൂഷിതാ।
കർണേനൈകേന യസ്യാർഥേ കരമാഹാരിതാ പുരാ॥ 9-29-27 (61736)
യസ്യാജ്ഞാ പരരാഷ്ട്രേഷു കർണേനൈവ പ്രസാരിതാ।
നാഭവദ്യസ്യ ശസ്ത്രേഷു ഖേദോ രാജ്ഞഃ പ്രശാസതഃ॥ 9-29-28 (61737)
ആസീനോ ഹാസ്തിനപുരേ ക്ഷേമം രാജ്യമകണ്ടകം।
അന്വപാലയദൈശ്വര്യാത്കുബേരമപി നാസ്മരത്॥ 9-29-29 (61738)
ഭവനാദ്ഭവനം രാജൻപ്രയാതും പൃഥിവീപതേ।
ദേവാലയപ്രദേശേ ച പന്ഥാ യസ്യ ഹിരൺമയഃ॥ 9-29-30 (61739)
പതാകാവൃതസൂര്യാംശുതോരണോച്ഛ്രിതശോഭിതാഃ।
പ്രയാണേ പൃഥിവീഭർതുർധന്യാനാമഭവൻഗൃഹാഃ॥ 9-29-31 (61740)
ആരുഹ്യൈരാവതപ്രഖ്യം നാഗമിന്ദ്രസമോ ബലീ।
വിഭൂത്യാ സുമഹത്യാ യഃ പ്രയാതി പൃഥിവീപതേ॥ 9-29-32 (61741)
തം ഭൃശക്ഷതസർവാംഗം പദ്ധ്യാമേവ ധരാതലേ।
തിഷ്ഠന്തമേകം ദൃഷ്ട്വാ തു മമാഭൂത്ക്ലേശ ഉത്തമഃ॥ 9-29-33 (61742)
തസ്യ ചൈവംവിധസ്യാദ്യ ജഗന്നാഥസ്യ ഭൂപതേ।
ആപദപ്രതിമൈവാഭൂദ്ബലീയാന്വിധിരേവ ഹി'॥ 9-29-34 (61743)
തതോഽസ്മൈ തദഹം സർവമുക്തവാൻഗ്രഹണം തദാ।
ദ്വൈപായനപ്രസാദാച്ച ജീവതോ മോക്ഷമാഹവേ॥ 9-29-35 (61744)
സ മുഹൂർതമിവ ധ്യാത്വാ പ്രതിലഭ്യ ച ചേതനാം।
ഭ്രാതൄംശ്ച സർവസൈന്യാനി പര്യപൃച്ഛത മാം തതഃ॥ 9-29-36 (61745)
തസ്മൈ തദഹമാചക്ഷേ സർവം പ്രത്യക്ഷദർശിവാൻ।
ഭ്രാതൄശ്ച നിഹതാൻസർവാൻസൈന്യം ച വിനിപാതിതം॥ 9-29-37 (61746)
ത്രയഃ കില രഥാഃ ശിഷ്ടാസ്താവകാനാം നരാധിപ।
ഇതി പ്രസ്ഥാനകാലേ മാം കൃഷ്ണദ്വൈപായനോഽബ്രവീത്॥ 9-29-38 (61747)
സ ദീർഘമിവ നിഃശ്വസ്യ പ്രത്യവേക്ഷ്യ പുനഃ പുനഃ।
അസൌ മാം പാണിനാ സ്പൃഷ്ട്വാ പുത്രസ്തേ പര്യഭാഷത॥ 9-29-39 (61748)
ത്വദന്യോ നേഹ സംഗ്രാമേ കശ്ചിജ്ജീവതി സഞ്ജയ।
ദ്വിതീയം നേഹ പശ്യാമി സസഹായാശ്ച പാൺ·ഡവാഃ॥ 9-29-40 (61749)
ബ്രൂയാഃ സഞ്ജയ രാജാനം പജ്ഞാചക്ഷുഷമീശ്വരം।
ദുര്യോധനസ്തവ സുതഃ പ്രവിഷ്ടോ ഹദമിത്യുത॥ 9-29-41 (61750)
സുഹൃദ്ഭിസ്താദൃശൈർഹീനഃ പുത്രൈർഭ്രാതൃഭിരേവ ച।
പാണ്ഡവൈശ്ച ഹൃതേ രാജ്യേ കോ നു ജീവേത മാദൃശഃ॥ 9-29-42 (61751)
ആചക്ഷീഥാഃ സർവമിദം മാം ച മുക്തം മഹാഹവാത്।
ആസ്മിംസ്തോയഹദേ ഗുപ്തം ജീവന്തം ഭൃശവിക്ഷതം॥ 9-29-43 (61752)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാരാജ പ്രാവിശത്തം മഹാഹദം।
അസ്തംഭയത തോയം ച മായയാ മനുജാധിപഃ॥ 9-29-44 (61753)
തസ്മിൻഹദം പ്രവിഷ്ടേ തു ത്രീന്രഥാഞ്ശ്രാന്തവാഹനാൻ।
അപശ്യം സഹിതാനേകസ്തം ദേശം സമുപേയുഷഃ॥ 9-29-45 (61754)
കൃപം ശാരദ്വതം വീരം ദ്രൌണിം ച രഥിനാം വരം।
ഭോജം ച കൃതവർമാണം സഹിതാഞ്ശരവിക്ഷതാൻ॥ 9-29-46 (61755)
തേ സർവം മാമഭിപ്രേക്ഷ്യ തൂർണമശ്വാനനോദയൻ।
ഉപയായ തു മാമൂചുർദിഷ്ട്യാ ജീവസി സഞ്ജയ॥ 9-29-47 (61756)
അപൃച്ഛംശ്ചൈവ മാം സർവേ പുത്രം തവ ജനാധിപം।
കച്ചിദ്ദുര്യോധനോ രാജാ സ നോ ജീവതി സഞ്ജയ॥ 9-29-48 (61757)
ആഖ്യാതവാനഹം തേഭ്യസ്തദാ കുശലിനം നൃപം।
തച്ചൈവ സർവമാചക്ഷം യൻമാം ദുര്യോധനോഽബ്രവീത്॥ 9-29-49 (61758)
ഹദം ചൈവാഹമാചക്ഷം യം പ്രവിഷ്ടോ നരാധിപഃ।
അശ്വത്ഥാമാ തു തദ്രാജന്നിശംയ വചനം മമ॥ 9-29-50 (61759)
തം ഹദം വിപുലം പ്രേക്ഷ്യ കരുണം പര്യദേവയത്।
അഹോ ധിക്സ ന ജാനാതി ജീവതോഽസ്മാന്നരാധിപ।
പര്യാപ്താ ഹി വയം തേന സഹ യോധയിതും പരാൻ॥ 9-29-51 (61760)
തേ തു തത്ര ചിരം കാലം വിലപ്യ ച മഹാരഥാഃ।
പ്രാദ്രവന്രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠാ ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡുസുതാന്രണേ॥ 9-29-52 (61761)
തേ തു മാം രഥമാരോപ്യ കൃപസ്യ സുപരിഷ്കൃതം।
സേനാനിവേശമാജഗ്മുർഹതശേഷാസ്ത്രയോ രഥാഃ॥ 9-29-53 (61762)
തത്ര ഗുൽമാഃ പരിക്ഷിപ്താഃ സൂര്യേ ചാസ്തമിതേ സതി।
സർവേ വിചുക്രുശുഃ ശ്രുത്വാ പുത്രാണാം തവ സങ്ക്ഷയം॥ 9-29-54 (61763)
തതോ വൃദ്ധാ മഹാരാജ യോഷിതാം രക്ഷിണോ നരാഃ।
രാജദാരാനുപാദായ പയയുർനഗരം പ്രതി॥ 9-29-55 (61764)
തത്ര വിക്രോശമാനാനാം രുദതീനാം ച സർവശഃ।
പ്രാദുരാസീൻമഹാഞ്ശബ്ദഃ ശ്രുത്വാ തദ്ബലസങ്ക്ഷയം॥ 9-29-56 (61765)
തതസ്താ യോഷിതോ രാജന്രുദന്ത്യോ വൈ മുഹുർമുഹുഃ।
കുരര്യ ഇവ ശബ്ദേന നാദയന്ത്യോ മഹീതലം॥ 9-29-57 (61766)
ആജഘ്നുഃ കരജൈശ്ചാപി പാണിഭിശ്ച ശിരാംസ്യുത।
ലുലുചുശ്ച തദാ കേശാൻക്രോശന്ത്യസ്തത്രതത്ര ഹ॥ 9-29-58 (61767)
ഹാഹാകാരവിനാദിന്യോ വിനിഘ്നന്ത്യ ഉരാംസി ച।
ശോചന്ത്യസ്തത്ര രുരുദുഃ ക്രന്ദമാനാ വിശാംപതേ॥ 9-29-59 (61768)
തതോ ദുര്യോധനാമാത്യാഃ സാശ്രുകണ്ഠാ ഭൃശാതുരാഃ।
രാജദാരാനുപാമന്ത്ര്യ പ്രയയുർനഗരം പ്രതി॥ 9-29-60 (61769)
വേത്രവ്യാസക്തഹസ്താശ്ച ദ്വാരാധ്യക്ഷാ വിശാംപതേ।
ശയനീയാനി ശുഭ്രാണി സ്പർധ്യാസ്തരണവന്തി ച।
സമാദായ യയുസ്തൂർണം നഗരം ദാരരക്ഷിണഃ॥ 9-29-61 (61770)
ആസ്ഥായാശ്വതരീയുക്താൻസ്യന്ദനാനപരേ പുനഃ।
സ്വാൻസ്വാന്ദാരാനുപാദായ പ്രയയുർനഗരം പ്രതി॥ 9-29-62 (61771)
അദൃഷ്ടപൂർവാ യാ നാര്യോ ഭാസ്കരേണാപി വേശ്മസു।
ദദൃശുസ്താ മഹാരാജ ജനാ യാതാഃ പുരം പ്രതി॥ 9-29-63 (61772)
താഃ സ്ത്രിയോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ സൌകുമാര്യസമന്വിതാഃ।
പ്രയയുർനഗരം തൂർണം ഹതസ്വപതിബാന്ധവാഃ॥ 9-29-64 (61773)
ആഗോപാലാവിപാലേഭ്യോ ദ്രവന്തോ നഗരം പ്രതി।
യയുർമനുഷ്യാഃ സംഭ്രാന്താ ഭീമസേനഭയാർദിതാഃ॥ 9-29-65 (61774)
അപിചൈഷാം ഭയം തീവ്രം പാർഥേഭ്യോഽഭൂത്സുദാരുണം।
പ്രേക്ഷമാണാസ്തദാഽന്യോന്യമാധാവന്നഗരം പ്രതി॥ 9-29-66 (61775)
തസ്മിംസ്തഥാ വർതമാനേ വിദ്രവേ ഭൃശദാരുണേ।
യുയുത്സുഃ ശോകസംമൂഢഃ പ്രാപ്തകാലമചിന്തയത്॥ 9-29-67 (61776)
ജിതോ ദുര്യോധനഃ സംഖ്യേ പാണ്ഡവൈർഭീമവിക്രമൈഃ।
ഏകാദശചമൂഭർതാ ഭ്രാതരശ്ചാസ്യ സൂദിതാഃ॥ 9-29-68 (61777)
ഹതാശ്ച കുരവഃ സർവേ ഭീഷ്മദ്രോണപുരഃ സരാഃ।
അഹമേകോ വിമുക്തസ്തു ഭാഗ്യയോഗാദ്യദൃച്ഛയാ॥ 9-29-69 (61778)
വിദ്രുതാനി ച സർവാണി ശിബിരാദ്വൈ സമന്തതഃ।
[ഇതസ്തതഃ പലായന്തേ ഹതനാഥാ ഹതൌജസഃ॥ 9-29-70 (61779)
അദൃഷ്ടപൂർവാ ദുഃഖാർതാ ഭയവ്യാകുലലോചനാഃ।
ഹരിണാ ഇവ വിത്രസ്താ വീക്ഷമാണാ ദിശോ ദശ]॥ 9-29-71 (61780)
ദുര്യോധനസ്യ സചിവാ യേ കേചിദവശേഷിതാഃ।
രാജദാരാനുപാദായ പ്രയയുർനഗരം പ്രതി।
പ്രാപ്തകാലമഹം മന്യേ പ്രവേശം തൈഃ സഹ പ്രഭോ॥ 9-29-72 (61781)
യുധിഷ്ഠിരമനുജ്ഞായ വാസൂദേവം തഥൈവ ച।
ഏതമർഥം മഹാബാഹുരുഭയോഃ സന്ന്യവേദയത്॥ 9-29-73 (61782)
തസ്യ പ്രീതോഽഭവദ്രാജാ നിത്യം കരുണവേദിതാ।
പരിഷ്വജ്യ മഹാബാഹുർവൈശ്യാപുത്രം വ്യസർജയത്॥ 9-29-74 (61783)
തതഃ സ രഥമാസ്ഥായ ദ്രുതമശ്വാനചോദയത്।
സംവാഹയിതവാംശ്ചാപി രാജദാരാൻപുരം പ്രതി॥ 9-29-75 (61784)
തൈശ്ചൈവ സഹിതഃ ക്ഷിപ്രമസ്തം ഗച്ഛതി ഭാസ്കരേ।
പ്രവിഷ്ടോ ഹാസ്തിനപുരം ബാഷ്പകണ്ഠോഽശ്രുലോചനഃ॥ 9-29-76 (61785)
അപശ്യത മഹാപ്രാജ്ഞം വിദുരം സാശ്രുലോചനം।
രാജ്ഞഃ സമീപാന്നിഷ്ക്രാന്തം ശോകോപഹതചേതസം॥ 9-29-77 (61786)
തമബ്രവീത്സത്യധൃതിഃ പ്രണതം ത്വഗ്രതഃ സ്ഥിതം॥ 9-29-78 (61787)
വിദുര ഉവാച। 9-29-79x (5129)
ദിഷ്ട്യാ കുരുക്ഷയേ വൃത്തേ അസ്മിംസ്ത്വം പുത്ര ജീവസി।
വിനാ രാജ്ഞഃ പർവേശാർദ്വൈ കിമസി ത്വമിഹാഗതഃ।
ഏതദ്വൈ കാരണം സർവം വിസ്തരേണ നിവേദയ॥ 9-29-79 (61788)
യുയുത്സുരുവാച। 9-29-80x (5130)
നിഹതേ ശകുനൌ തത്ര സജ്ഞാതിസുതബാന്ധവേ।
ഹതശേഷപരീവാരോ രാജാ ദുര്യോധനസ്തതഃ।
സ്വകം സ ഹയമുത്സൃജ്യ പ്രാങ്മുഖഃ പ്രാദ്രവദ്ഭയാത്॥ 9-29-80 (61789)
അപക്രാന്തേ തു നൃപതൌ സ്കന്ധാവാരനിവേശനാത്।
ഭയവ്യാകുലിതം സർവം പ്രാദ്രാവന്നഗരം പ്രതി॥ 9-29-81 (61790)
തതോ രാജ്ഞഃ കലത്രാണി ഭ്രാതൄണാം ചാസ്യ സർവതഃ।
വാഹനേഷു സമാരോപ്യ അധ്യക്ഷാഃ പ്രാദ്രാവൻഭയാത്॥ 9-29-82 (61791)
തതോഽഹം സമനുജ്ഞാപ്യ രാജാനം സഹകേശവം।
പ്രവിഷ്ടോ ഹാസ്തിനപുരം രക്ഷൻലോകസ്യ വാച്യതാം॥ 9-29-83 (61792)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-29-84x (5131)
ഏതച്ഛ്രുത്വാ തു വചനം വൈശ്യാപുത്രേണ ഭാഷിതം।
പ്രാപ്തകാലമിതി ജ്ഞാത്വാ വിദുരഃ സർവധർമവിത്।
അപൂജയദമേയാത്മാ യുയുത്സും വാക്യമബ്രവീത്॥ 9-29-84 (61793)
പ്രാപ്തകാലമിദം സർവം ബ്രുവതാ ഭരതക്ഷയേ।
[രക്ഷിതഃ കുലധർമശ്ച സാനുക്രോശതയാ ത്വയാ॥ 9-29-85 (61794)
ദിഷ്ഠ്യാ ത്വാമിഹ സംഗ്രാമ ദസ്മാദ്വീരക്ഷയാത്പുരം।
സമാഗതമപശ്യാമ ഹ്യംശുമന്തമിവ പ്രജാഃ॥ 9-29-86 (61795)
അന്ധസ്യം നൃപതേര്യഷ്ടിർലുബ്ധസ്യാദീർഘദർശിനഃ।
ബഹുശോ യാച്യമാനസ്യ ദൈവോപഹതചേതസഃ।
ത്വമേകോ വ്യസനാർതസ്യ ധ്രിയസേ പുത്ര സർവഥാ]॥ 9-29-87 (61796)
അദ്യ ത്വമിഹ വിശ്രാന്തഃ ശ്വോഽഭിഗന്താ യുധിഷ്ഠിരം।
ഏതാവദുക്ത്വാ വചനം വിദുരഃ സാശ്രുലോചനഃ।
യുയുത്സും സമനുജ്ഞാപ്യ പ്രവിവേശ നൃപക്ഷയം॥ 9-29-88 (61797)
[പൌരജാനപദൈർദുഃഖാദ്ധാഹേതി ഭൃശനാദിതം।
നിരാനന്ദം ഗതശ്രീകം ഹൃതാരാമമിവാശയം।
ശൂന്യരൂപമപധ്വസ്തം ദുഃഖാദ്ദുഃഖതരോഽഭവത്॥ 9-29-89 (61798)
വിദുരഃ സർവധർമജ്ഞോ വിക്ലവേനാന്തരാത്മനാ।
വിവേശ നഗരേ രാജന്നിശശ്വാസ ശനൈഃ ശനൈഃ॥ 9-29-90 (61799)
യുയുത്സുരപി താം രാത്രിം സ്വഗൃഹേ ന്യവസത്തദാ।
വന്ദ്യമാനഃ സ്വകൈശ്ചാപി നാഭ്യനന്ദത്സുദുഃഖിതഃ।
ചിന്തയാനഃ ക്ഷയം തീവ്രം ഭരതാനാം പരസ്പരം॥ ॥ 9-29-91 (61800)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകോനത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 29 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-29-38 ഹതോ ദുര്യോധന ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-29-39 അഹമേകോഽവശിഷ്ടസ്തു ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-29-29 ഏകോനത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 030
॥ ശ്രീഃ ॥
9.30. അധ്യായഃ 030
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
കൃപദ്ഗൌണികൃതവർമസു ഹൃദമേത്യ ദുര്യോധനേന ഭാപമാണേഷു തത്ര യദൃച്ഛോപാഗതൈർവ്യാധൈസ്തദ്ദർശനം॥ 1 ॥ വ്യാധനിവേദനേന സപരിവാരൈഃ പാൺ·ഡവൈർഹ്രദം പ്രത്യാഗമനം॥ 2 ॥ തദ്ദർശനേന കൃപാദിഭിർദുര്യോധനാഭ്യനുജ്ഞാനേന ദൂരസ്ഥന്യഗ്നോധതരുമേത്യ തൻമൂലേ ഉപവേശനം॥ 3 ॥ ദുര്യോധനേന പുനർജലസ്തംഭനേന ഹ്രദപ്രവേശനം॥ 4 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-30-0 (61902)
`സഞ്ജയ ഉവാച। 9-30-0x (5133)
മുഹൂർതാദിവ രാജേന്ദ്ര സർവം ശൂന്യമദൃശ്യത।
മത്തവാരണസംഘുഷ്ടം ശിബിരം വിദ്രുതേ ബലേ॥ 9-30-1 (61903)
യത്ര ശബ്ദേന മഹതാ നാന്വബുധ്യൻമഹാരഥാഃ।
തത്ര ശബ്ദം ന ശൃണുമോ മനുഷ്യസ്യാപി കസ്യചിത്'॥ 9-30-2 (61904)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-30-3x (5134)
ഹതേഷു സർവസൈന്യേഷു പാണ്ഡുപുത്രൈ രണാജിരേ।
മാമകാശ്ചാവശിഷ്ടാസ്തേ കിമകുർവത സഞ്ജയ॥ 9-30-3 (61905)
കൃതവർമാ കൃപശ്ചൈവ ദ്രോണപുത്രശ്ച വീര്യവാൻ।
ദുര്യോധനശ്ച മന്ദാത്മാ രാജാ കിമകരോത്തദാ॥ 9-30-4 (61906)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-30-5x (5135)
സംപ്രാദ്രുവത്സു ദാരേഷു ക്ഷത്രിയാണാം മഹാത്മനാം।
വിദ്രുതേ ശിബിരേ ശൂന്യേ ഭൃശോദ്വിഗ്നാസ്ത്രയോ രഥാഃ॥ 9-30-5 (61907)
നിശംയ പാണ്ഡുപുത്രാണാം തദാ വൈജയിനാം സ്വനം।
വിദ്രുതം ശിബിരം ദൃഷ്ട്വാ സായാഹ്നേ രാജഗൃദ്വിനഃ।
സ്ഥാനം നാരോചയംസ്തത്ര തതസ്തേ ഹദമഭ്യയുഃ॥ 9-30-6 (61908)
യുധിഷ്ഠിരോഽപി ധർമാത്മാ ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതോ രണേ।
ഹൃഷ്ടഃ പര്യപതദ്രാജന്ദുര്യോധനവധേപ്സയാ॥ 9-30-7 (61909)
മാർഗമാണാസ്തു സങ്ക്രുദ്ധാസ്തവ പുത്രം ജയൈഷിണഃ।
യത്നതോഽന്വേഷമാണാസ്തേ നൈവാപശ്യഞ്ജനാധിപം॥ 9-30-8 (61910)
യദാ ദുര്യോധനോ യുദ്ധം ത്യക്ത്വാ പദ്ഭ്യാം പരാക്രമമത്।
തം ഹദം പ്രാവിശച്ചാപി വിഷ്ടഭ്യാപഃ സ്വമായയാ॥ 9-30-9 (61911)
യദാ തു പാണ്ഡവാഃ സർവേ സുപരിശ്രാന്തവാഹനാഃ।
തതഃ സ്വശിബിരം പ്രാപ്യ വ്യതിഷ്ഠന്ത സസൈനികാഃ॥ 9-30-10 (61912)
തതഃ കൃപശ്ച ദ്രൌണിശ്ച കൃതവർമാ ച സാത്വതഃ।
സന്നിവിഷ്ടേഷു പാർഥേഷു പ്രയയുസ്തം ഹദം ശനൈഃ॥ 9-30-11 (61913)
തേ തം ഹദം സമാസാദ്യ യത്ര ശേതേ ജനാധിപഃ।
അഭ്യഭാഷന്ത ദുർധർഷം രാജാനം സുപ്തമംഭസി॥ 9-30-12 (61914)
രാജന്നുത്തിഷ്ഠ യുധ്യസ്വ സഹാസ്മാഭിര്യുധിഷ്ഠിരം।
ജിത്വാ വാ പൃഥിവീം ഭുങ്ക്ഷ്വ ഹതോ വാ സ്വർഗമാപ്നുഹി॥ 9-30-13 (61915)
തേഷാമപി ബലം സർവം ഹതം ദുര്യോധന ത്വയാ।
പ്രതിവിദ്ധാശ്ച ഭൂയിഷ്ഠം യേ ശിഷ്ടാസ്തത്ര സൈനികാഃ॥ 9-30-14 (61916)
ന തേ വേഗം വിഷഹിതും ശക്താസ്തവ വിശാംപതേ।
അസ്മാഭിരപി ഗുപ്തസ്യ തസ്മാദുത്തിഷ്ഠ ഭാരത॥ 9-30-15 (61917)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-30-16x (5136)
ദിഷ്ട്യാ പശ്യാമി വോ മുക്താനീദൃശാത്പുരുഷക്ഷയാത്।
പാണ്ഡുകൌരവസംമർദാജ്ജീവമാനാന്നരർഷഭാൻ॥ 9-30-16 (61918)
വിജേഷ്യാമോ വയം സർവേ വിശ്രാന്താ വിഗതക്ലമാഃ।
ഭവന്തശ്ച പരിശ്രാന്താ വയം ച ഭൃശവിക്ഷതാഃ।
ഉദീർണം ച ബലം തേഷാം തേന യുദ്ധം ന രോചയേ॥ 9-30-17 (61919)
ന ത്വേതദദ്ഭുതം വീരാ യദ്വോ മഹദിദം മനഃ।
അസ്മാസു ച പരാ ശക്തിർന തു കാലഃ പരാക്രമേ॥ 9-30-18 (61920)
വിശ്രംയൈകാം നിശാമദ്യ ഭവദ്ഭിഃ സഹിതോ രണേ।
പ്രതിയോത്സ്യാംയഹം ശത്രൂഞ്ശ്വോ ന സ്യാച്ച ശ്രമോ മമ॥ 9-28-19 (61921)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-28-20x (5137)
ഏവമുക്തോഽബ്രവീദ്ദ്രൌണീ രാജാനം യുദ്ധദുർമദം।
ഉത്തിഷ്ഠ രാജൻഭദ്രം തേ വിജേഷ്യാമോ വയം പരാൻ॥ 9-28-20 (61922)
ഇഷ്ടാപൂർതേന ദാനേന സത്യേന ച ജപേന ച।
ശപേ രാജന്യഥാ ഹ്യദ്യ നിഹനിഷ്യാമി സോമകാൻ॥ 9-28-21 (61923)
മാ സ്മ യജ്ഞകൃതാം പ്രീതിമാപ്നുയാം സജ്ജനോചിതാം।
യദീമാം രജനീം വ്യുഷ്ടാം ന ഹി ഹൻമി പരാന്രണേ॥ 9-30-22 (61924)
നാഹത്വാ സർവപാഞ്ചാലാന്വിമോക്ഷ്യേ കവചം വിഭോ।
ഉത്തിഷ്ഠ ത്വം ബ്രവീംയേതത്തൻമേ ശൃണു ജനാധിപ॥ 9-30-23 (61925)
തേഷു സംബാഷമാണേഷു വ്യാധാസ്തം ദേശമായയുഃ।
മാംസഭാരപരിശ്രാന്താഃ പാനീയാർഥം യദൃച്ഛയാ॥ 9-30-24 (61926)
തേ ഹി നിത്യം മഹാരാജ ഭീമസേനസ്യ ലുബ്ധകാഃ।
മാംസഭാരാനുപാജഹ്നുർഭക്ത്യാ പരമയാ വിഭോ॥ 9-30-25 (61927)
തേ തത്ര ധിഷ്ഠിതാസ്തേഷാം സർവം തദ്വചനം രഹഃ।
ദുര്യോധനവചശ്ചൈവ ശുശ്രുവുഃ സംഗതാ മിഥഃ॥ 9-30-26 (61928)
തേഽപി സർവേ മഹേഷ്വാസാ അയുദ്ധാർഥിനി കൌരവേ।
നിർബന്ധം പരമം ചക്രുസ്തദാ വൈ യുദ്ധകാങ്ക്ഷിണഃ॥ 9-30-27 (61929)
താംസ്തഥാ സമുദീക്ഷ്യാഥ കൌരവാണാം മഹാരഥാൻ।
അയുദ്ധമനസം ചൈവ രാജാനം സ്ഥിതമംഭസി॥ 9-30-28 (61930)
തേഷാം ശ്രുത്വാ ച സംവാദം രാജ്ഞശ്ച സലിലേ സതഃ।
വ്യാധാ ഹ്യജാനന്രാജേന്ദ്ര സലിലസ്ഥം സുയോധനം॥ 9-30-29 (61931)
തേ പൂർവം പാണ്ഡുപുത്രേണ പൃഷ്ടാ ഹ്യാസൻസുതം തവ।
യദൃച്ഛോപഗതാസ്തത്ര രാജാനം പരിമാർഗതാ॥ 9-30-30 (61932)
തതസ്തേ പാണ്ഡുപുത്രസ്യ സ്മൃത്വാ തദ്ഭാഷിതം തദാ।
അന്യോന്യമബ്രുവന്രാജൻമൃഗവ്യാധാഃ ശനൈരിവ॥ 9-30-31 (61933)
ദുര്യോധനം ഖ്യാപയാമോ ധനം ദാസ്യതി പാണ്ഡവഃ।
സുവ്യക്തമിഹ നഃ ഖ്യാതോ ഹദേ ദുര്യോധനോനൃപഃ॥ 9-30-32 (61934)
തസ്മാദ്ഗച്ഛാമഹേ സർവേ യത്ര രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ആഖ്യാതും സലിലേ സുപ്തം ദുര്യോധനമമർഷണം॥ 9-30-33 (61935)
ധൃതരാഷ്ട്രാത്മജം തസ്മൈ ഭീമസേനായ ധീമതേ।
ശയാനം സലിലേ സർവേ കഥയാമോ ധനുർഭൃതേ॥ 9-30-34 (61936)
സ നോ ദാസ്യതി സുപ്രീതോ ധനാനി ബഹുലാന്യുത।
കിം നോ മാംസേന ശുഷ്കേണ പരിക്ലിഷ്ടേന ശോഷിണാ॥ 9-30-35 (61937)
ഏവമുക്ത്വാ തു തേ വ്യാധാഃ സംപ്രഹൃഷ്ടാ ധനാർഥിനഃ।
മാംസഭാരാനുപാദായ പ്രയയുഃ ശിബിരം പ്രതി॥ 9-30-36 (61938)
പാൺ·ഡവാശ്ച മഹാരാജ ലബ്ധലക്ഷാഃ പ്രഹാരിണഃ।
അപശ്യമാനാഃ സമരേ ദുര്യോധനമവസ്ഥിതം॥ 9-30-37 (61939)
നികൃതിജ്ഞസ്യ പാപസ്യ തസ്യാഭിഗമനേപ്സയാ।
ചാരാൻസംപ്രേഷയാമാസുഃ സമന്താത്തദ്രണാജിരേ॥ 9-30-38 (61940)
ആഗംയ തു തതഃ സർവേ നഷ്ടം ദുര്യോധനം നൃപം।
ന്യവേദയന്ത സഹിതാ ധർമരാജസ്യ സൈനികാഃ॥ 9-30-39 (61941)
തേഷാം തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ചാരാണാം ഭരതർഷഭ।
ചിന്താമഭ്യഗമത്തീവ്രാം നിശശ്വാസ ച പാർഥിവഃ॥ 9-30-40 (61942)
`അരിശേഷേ ജീവതി തു സന്ദിഗ്ധോ വിജയോ ഭവേത്।
രാജ്യം ലഭേ കഥം തദ്വി പൂജിതം വിജയാദിഭിഃ'॥ 9-30-41 (61943)
അഥ സ്ഥിതാനാം പാണ്ഡൂനാം ദീനാനാം ഭരതർഷഭ।
തസ്മാദ്ദേശാദപക്രംയ ത്വരിതാ ലുബ്ധകാ വിഭോ॥ 9-30-42 (61944)
ആജഗ്മുഃ ശിബിരം ഹൃഷ്ടാ ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനം നൃപം।
വാര്യമാണാഃ പ്രവിഷ്ടാശ്ച ഭീമസേനസ്യ പശ്യതഃ॥ 9-30-43 (61945)
തേ തു പാണ്ഡവമാസാദ്യ ഭീമസേനം മഹാബലം।
തസ്മൈ തത്സർവമാചഖ്യുര്യദ്വൃത്തം യച്ച വൈ ശ്രുതം॥ 9-30-44 (61946)
തതോ വൃകോദരോ രാജന്ദത്ത്വാ തേഷാം ധനം ബഹു।
ധർമരാജായ തത്സർവമാചചക്ഷേ പരന്തപഃ॥ 9-30-45 (61947)
അസൌ ദുര്യോധനോ രാജന്വിജ്ഞാതോ മമ ലുബ്ധകൈഃ।
സംസ്തഭ്യ സലിലം ശേതേ യസ്യാർഥേ പരിതപ്യസേ॥ 9-30-46 (61948)
തദ്വചോ ഭീമസേനസ്യ പ്രിയം ശ്രുത്വാ വിശാംപതേ।
അജാതശത്രുഃ കൌന്തേയോ ഹൃഷ്ടോഽഭൂത്സഹ സോദരൈഃ॥ 9-30-47 (61949)
തം ച ശ്രുത്വാ മഹേഷ്വാസം പ്രവിഷ്ടം സലിലഹദേ।
ക്ഷിപ്രമേവ തതോഽഗച്ഛൻപുരസ്കൃത്യ ജനാർദനം॥ 9-30-48 (61950)
തതഃ കിലകിലാശബ്ദഃ പ്രാദുരാസീദ്വിശാംപതേ।
പാണ്ഡവാനാം പ്രഹൃഷ്ടാനാം പാഞ്ചാലാനാം ച സർവശഃ॥ 9-30-49 (61951)
സിംഹനാദാംസ്തതശ്ചക്രുഃ ക്ഷ്വേഡാശ്ച ഭരതർഷഭ।
ത്വരിതാഃ ക്ഷത്രിയാ രാജന്നുദക്രോശൻപരസ്പരം॥ 9-30-50 (61952)
ജ്ഞാതഃ പാപോ ധാർതരാഷ്ട്രോ ദൃഷ്ടശ്ചേത്യസകൃദ്രണേ।
പ്രാക്രോശൻസോമകാസ്തത്ര ഹൃഷ്ടരൂപാഃ സമന്തതഃ॥ 9-30-51 (61953)
തേഷാമാശു പ്രയാതാനാം രഥാനാം തത്ര വേഗിനാം।
വഭൂവ തുമുലഃ ശബ്ദോ ദിവസ്പൃക് പൃഥിവീപതേ॥ 9-30-52 (61954)
ദുര്യോധനം പരീപ്സന്തസ്തത്രതത്ര യുധിഷ്ഠിരം।
അന്വയുസ്ത്വരിതാസ്തേ വൈ രാജാനം ശ്രാന്തവാഹനാഃ॥ 9-30-53 (61955)
അർജുനോ ഭീമസേനശ്ച മാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനശ്ച പാഞ്ചാല്യഃ ശിഖണ്ഡീ ചാപരാജിതഃ॥ 9-30-54 (61956)
ഉത്തമൌജാ യുധാമന്യുഃ സാത്യകിശ്ച മഹാരഥഃ।
പാഞ്ചാലാനാം ച യേ ശിഷ്ടാ ദ്രൌപദേയാശ്ച ഭാരത।
ഹയാശ്ച സർവേ നാഗാശ്ച ശതശശ്ച പദാതയഃ॥ 9-30-55 (61957)
തതഃ പ്രാപ്തോ മഹാരാജ ധർമരാജഃ പ്രതാപവാൻ।
ദ്വൈപായനഹദം ഘോരം യത്ര ദുര്യോധനോഽഭവത്॥ 9-30-56 (61958)
ശീതാമലജലം ഹൃദ്യം ദ്വിതീയമിവ സാഗരം।
മായയാ സലിലം സ്തഭ്യ യത്രാഭൂത്തേ സ്ഥിതഃ സുതഃ॥ 9-30-57 (61959)
അത്യദ്ഭുതേന വിധിനാ ദൈവയോഗേന ഭാരത।
സലിലാന്തർഗതഃ ശേതേ ദുർദർശഃ കസ്യചിത്പ്രഭോ। 9-30-58 (61960)
മാനുഷസ്യ മനുഷ്യേന്ദ്ര ഗദാഹസ്തോ ജനാധിപഃ॥ 9-30-59 (61961)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ സലിലാന്തർഗതോ വസൻ।
ശുശ്രുവേ തുമുലം ശബ്ദം ജലദോപമനിഃസ്വനം॥ 9-30-59 (61962)
യുധിഷ്ഠിരശ്ച രാജേന്ദ്ര തം ഹദം സഹ സോദരൈഃ।
ആജഗാമ മഹാരാജ തവ പുത്രവധായ വൈ॥ 9-30-60 (61963)
മഹതാ ശംഖനാദേന രഥനേമിസ്വനേന ച।
ഊർധ്വം ധുന്വൻമഹാരേണും കംപയംശ്ചാപി മേദിനീം॥ 9-30-61 (61964)
യൌധിഷ്ഠിരസ്യ സൈന്യസ്യ ശ്രുത്വാ ശബ്ദം മഹാരഥാഃ।
കൃതവർമാ കൃപോ ദ്രൌണീ രാജാനമിദമബ്രുവൻ॥ 9-30-62 (61965)
ഇമേ ഹ്യായാന്തി സംഹൃഷ്ടാഃ പാണ്ഡവാ ജിതകാശിനഃ।
അപയാസ്യാമഹേ താവദനുജാനാതു നോ ഭവാൻ॥ 9-30-63 (61966)
ദുര്യോധനസ്തു തച്ഛ്രുത്വാ തേഷാം തത്ര തരസ്വിനാം।
തഥേത്യുക്ത്വാ ഹദം തം വൈ മായയാഽസ്തംഭയത്പ്രഭോ॥ 9-30-64 (61967)
തേ ത്വനുജ്ഞാപ്യ രാജാനം ഭൃശം ശോകപരായണാഃ।
ജഗ്മുർദൂരേ മഹാരാജ കൃപപ്രഭൃതയോ രഥാഃ॥ 9-30-65 (61968)
തേ ഗത്വാ ദൂരമധ്വാനം ന്യഗ്രോധം പ്രേക്ഷ്യ മാരിഷ।
ന്യവിശന്ത ഭൃശം ശ്രാന്താശ്ചിന്തയന്തോ നൃപം പ്രതി॥ 9-30-66 (61969)
വിഷ്ടഭ്യ സലിലം സുപ്തോ ധാർതരാഷ്ട്രോ മഹാബലഃ।
പാണ്ഡവാശ്ചാപി സംപ്രാപ്താസ്തം ദേശം യുദ്ധമീപ്സവഃ॥ 9-30-67 (61970)
കഥം നു യുദ്ധം ഭവിതാ കഥം രാജാ ഭവിഷ്യതി।
കഥം നു പാണ്ഡവാ രാജൻപ്രതിപത്സ്യന്തി കൌരവം॥ 9-30-68 (61971)
ഇത്യേവം ചിന്തയാനാസ്തു രഥേഭ്യോഽശ്വാന്വിമുച്യ തേ।
തത്രാസാഞ്ചക്രിരേ രാജൻകൃപപ്രഭൃതയോ രഥാഃ॥ ॥ 9-30-69 (61972)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 30 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-30-18 അസ്മാസു ച പരാ ഭക്തിർദർശിതാ കാര്യഗൌരവാത്। ഇതി ങ. പാഠഃ॥ 9-30-22 യജ്ഞകൃതാം പ്രീതി യജ്ഞാദിജസ്യ പുണ്യസ്യ ഫലം॥ 9-30-39 നഷ്ടം അദൃശ്യത്വം ഗതം ലീനമിത്യർഥഃ॥ 9-30-30 ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 031
॥ ശ്രീഃ ॥
9.31. അധ്യായഃ 031
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരേണ ഹദസ്ഥം ദുര്യോധനം പ്രതി നിഷ്ഠുരോക്തിഭിഃ സന്തർജനം॥ 1 ॥ യുധിഷ്ഠിരദുര്യോധനയോഃ സംവാദഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-31-0 (61973)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-31-0x (5138)
തതസ്തേഷ്വപയാതേഷു രഥേഷു ത്രിഷു പാണ്ഡവാഃ।
തം ഹദം പ്രത്യപദ്യന്ത യത്ര ദുര്യോധനോഽഭവത്॥ 9-31-1 (61974)
ആസാദ്യ ച കുരുശ്രേഷ്ഠ തദാ ദ്വൈപായനം ഹദം।
സ്തംഭിതം ധാർതരാഷ്ട്രേണ ദൃഷ്ട്വാ തം സലിലാശയം॥ 9-31-2 (61975)
വാസുദേവമിദം വാക്യമബ്രവീത്കുരുനന്ദനഃ।
പശ്യേമാം ധാർതരാഷ്ട്രേണ മായാമപ്സു പ്രയോജിതാം॥ 9-31-3 (61976)
വിഷ്ടഭ്യ സലിലം ശേതേ നാസ്യ മാനുഷതോ ഭയം।
ദൈവീം മായാമിമാം കൃത്വാ സലിലാന്തർഗതോ ഹ്യയം॥ 9-31-4 (61977)
നികൃത്യാ നികൃതിപ്രജ്ഞോ ന മേ ജീവന്വിമോക്ഷ്യതേ।
യദ്യസ്യ സമരേ സാഹ്യം കുരുതേ വജ്രഭൃത്സ്വയം।
തഥാപ്യേനം ഹതം യുദ്ധേ ലോകാ ദ്രക്ഷ്യന്തി മാധവ॥ 9-31-5 (61978)
വാസുദേവ ഉവാച। 9-31-6x (5139)
മായാവിന ഇമാം മായാം മായയാ ജഹി ഭാരത।
മായാവീ മായയാ വധ്യഃ സത്യമേതദ്യുധിഷ്ഠിര॥ 9-31-6 (61979)
ക്രിയാഭ്യുപായൈർബഹുഭിർഭായാമപ്സു പ്രയോജ്യ ച।
ജഹി ത്വം ഭരതശ്രേഷ്ഠ മായാത്മാനം സുയോധനം॥ 9-31-7 (61980)
ക്രിയാഭ്യുപായൈരിന്ദ്രേണ നിഹതാ ദൈത്യദാനവാഃ।
ക്രിയാഭ്യുപായൈർബലിഭിർബലിർബദ്ധോ മഹാത്മനാ॥ 9-31-8 (61981)
ക്രിയാഭ്യുപായപൂർവം വൈ ഹിരണ്യാക്ഷോ മഹാസുരഃ।
ഹിരണ്യകശിപുശ്ചൈവ ക്രിയയൈവ നിഷൂദിതൌ॥ 9-31-9 (61982)
വൃത്രശ്ച നിഹതോ രാജൻക്രിയയൈവ മഹാബലഃ।
തഥാ പൌലസ്ത്യതനയോ രാവണോ നാമ രാക്ഷസഃ।
രാമേണ നിഹതോ രാജൻസാനുബന്ധഃ സഹാനുഗഃ॥ 9-31-10 (61983)
ക്രിയയാ യോഗമാസ്ഥായ തഥാ ത്വമപി വിക്രമ॥ 9-31-11 (61984)
ക്രിയാഭ്യുപായൈർനിഹതൌ മയാ രാജൻപുരാതനൌ।
താരകശ്ച മഹാദൈത്യോ വിപ്രചിത്തിശ്ച വീര്യവാൻ॥ 9-31-12 (61985)
വാതാപിരിൽവലശ്ചൈവ ത്രിശിരാശ്ച തഥാ വിഭോ।
സുന്ദോപസുന്ദാവസുരൌ ക്രിയയൈവ നിഷൂദിതൌ॥ 9-31-13 (61986)
ക്രിയാഭ്യുപായൈരിന്ദ്രേണ ത്രിദിവം ഭുജ്യതേ വിഭോ।
ക്രിയാ ബലവതീ രാജന്നാന്യത്കിഞ്ചിദ്യുധിഷ്ഠിര॥ 9-31-14 (61987)
ദൈത്യാശ്ച ദാനവാശ്ചൈവ രാക്ഷസാഃ പാർഥിവാസ്തഥാ।
ക്രിയാഭ്യുപായൈർനിഹതാഃ ക്രിയാം തസ്മാത്സമാചര॥ 9-31-15 (61988)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-31-16x (5140)
ഇത്യുക്തോ വാസുദേവേന പാണ്ഡവഃ സംശിതവ്രതഃ।
ജലസ്ഥം തം മഹാരാജ തവ പുത്രം മഹാബലം।
അഭ്യഭാഷത കൌന്തേയഃ പ്രഹസന്നിവ ഭാരത॥ 9-31-16 (61989)
സുയോധന കിമർഥോഽയമാരംഭോഽപ്സു കൃതസ്ത്വയാ।
സർവം ക്ഷത്രം ഘാതയിത്വാ സ്വകുലം ച വിശാംപതേ॥ 9-31-17 (61990)
ജലാശയം പ്രവിഷ്ടോഽദ്യ വാഞ്ഛഞ്ജീവിതമാത്മനഃ।
ഉത്തിഷ്ഠ രാജന്യുധ്യസ്വ സഹാസ്മാഭിഃ സുയോധന॥ 9-31-18 (61991)
സ തേ ദർപോ നരശ്രേഷ്ഠ സ ച മാനഃ ക്വ തേ ഗതഃ।
യസ്ത്വം സംസ്തഭ്യ സലിലം ഭീതോ രാജന്വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 9-31-19 (61992)
സർവേ ത്വാം ശൂര ഇത്യേവം ജനാ ജൽപന്തി സംസദി।
വ്യർഥം തദ്ഭവതോ മന്യേ ശൌര്യം സലിലശായിനഃ॥ 9-31-20 (61993)
ഉത്തിഷ്ഠ രാജന്യുധ്യസ്വ ക്ഷത്രിയോഽസി കുലോദ്ഭവഃ।
കൌരവേയോ വിശേഷേണ കുലം ജൻമ ച സംസ്മര॥ 9-31-21 (61994)
സ കഥം കൌരവേ വംശേ പ്രശംസഞ്ജൻമ ചാത്മനഃ।
യുദ്വാത്ത്രസ്തതരസ്തോയം പ്രവിശ്യ പ്രതിതിഷ്ഠസി॥ 9-31-22 (61995)
അയുദ്ധേന വ്യവസ്ഥാനം നൈഷ ധർമഃ സനാതനഃ॥ 9-31-23 (61996)
അനാര്യജുഷ്ടമസ്വർഗ്യം രണേ രാജൻപലായനം।
കഥം പാരമഗത്വാ ഹി യുദ്ധേ ത്വം വൈ ജിജീവിഷുഃ॥ 9-31-24 (61997)
ഇമാന്നിപതിതാന്ദൃഷ്ട്വാ പുത്രാൻഭ്രാതൄൻപിതൄംസ്തഥാ।
സംബന്ധിനോ വയസ്യാംശ്ച മാതുലാൻബാന്ധവാംസ്തഥാ।
ഘാതയിത്വാ കഥം താത ഹദേ തിഷ്ഠതി സാംപ്രതം॥ 9-31-25 (61998)
ശൂരമാനീ ന ശൂരസ്ത്വം മൃഷാ വദസി ഭാരത।
ശൂരോഽഹമിതി ദുർബുദ്ധേ സർവലോകസ്യ ശൃണ്വതഃ॥ 9-31-26 (61999)
ന ഹി ശൂരാഃ പലായന്തേ ശത്രൂന്ദൃഷ്ട്വാ കഥഞ്ചന।
ബ്രൂഹി വാ ത്വം യയാ വൃത്ത്യാ ശൂര ത്യജസി സംഗരം॥ 9-31-27 (62000)
സ ത്വമുത്തിഷ്ഠ യുധ്യസ്വ വിഹായ ഭയമാത്മനഃ।
ഘാതയിത്വാ സർവസൈന്യം ഭ്രാതൄംശ്ചൈവ സുയോധന॥ 9-31-28 (62001)
നേദാനീം ജീവിതേ ബുദ്ധിഃ കാര്യാ ധർമചികീർഷയാ।
ക്ഷത്രധർമമുപാശ്രിത്യ ത്വദ്വിധേന സുയോധന॥ 9-31-29 (62002)
യത്തു കർണമുപാശ്രിത്യ ശകുനിം ചാപി സൌബലം।
ദുഃശാസനം ച മോഹാത്ത്വമാത്മാനം നാവബുദ്ധവാൻ॥ 9-31-30 (62003)
തത്പാപം സുമഹത്കൃത്വാ പ്രതിയുധ്യസ്വ ഭാരത।
കഥം ഹി ത്വദ്വിധോ മോഹാദ്രോചയേത പലായനം॥ 9-31-31 (62004)
ക്വ തേ തത്പൌരുഷം യാതം ക്വ ച മാനഃ സുയോധന।
ക്വ ച വിക്രാന്തതാ യാതാ ക്വ ച വിസ്ഫൂർജിതം മഹത്॥ 9-31-32 (62005)
ക്വ തേ കൃതാസ്ത്രതാ യാതാ കിം നു ശേഷേ ജലാശയേ।
സ ത്വമുത്തിഷ്ഠ യുധ്യസ്വ ക്ഷത്രധർമേണ ഭാരത॥ 9-31-33 (62006)
അസ്മാംസ്തു വാ പരാജിത്യ പ്രശാധി പൃഥിവീമിമാം।
അഥവാ നിഹതോസ്മാഭിർഭൂമൌ സ്വപ്സ്യസി ഭാരത॥ 9-31-34 (62007)
ഏഷ തേ പരമോ ധർമഃ സൃഷ്ടോ ധാത്രാ മഹാത്മനാ।
തം കുരുഷ്വ യഥാതഥ്യം പൌരുഷേ സ്വ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 9-31-35 (62008)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-31-36x (5141)
ഏവമുക്തോ മഹാരാജ ധർമപുത്രേണ ധീമതാ।
സലിലസ്ഥസ്തവ സുത ഇദം വചനമബ്രവീത്॥ 9-31-36 (62009)
നൈതച്ചിത്രം മഹാരാജ യദ്ഭീഃ പ്രാണിനമാവിശേത്।
ന ച പ്രാണഭയാദ്ഭീതോ വ്യപയാതോഽസ്മി ഭാരത॥ 9-31-37 (62010)
അരഥശ്ചാനിഷംഗീ ച നിഹതഃ പാർഷ്ണിസാരഥിഃ।
ഏകശ്ചാപ്യഗണഃ സംഖ്യേ പ്രത്യാശ്വാസമരോചയം॥ 9-31-38 (62011)
ന പ്രാണഹേതോർന ഭയാശ്ച വിഷാദാദ്വിശാംപതേ।
ഇദമംഭഃ പ്രവിഷ്ടോഽസ്മി ശ്രമാത്ത്വിദമനുഷ്ഠിതം॥ 9-31-39 (62012)
ത്വം ചാശ്വസിഹി കൌന്തേയ യേ ചാപ്യനുഗതാസ്തവ।
അഹമുത്ഥായ വഃ സർവാൻപ്രതിയോത്സ്യാമി സംയുഗേ॥ 9-31-40 (62013)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 9-31-41x (5142)
ആശ്വസ്താ ഏവ സർവേ സ്മ ചിരം ത്വാം മൃഗയാമഹേ।
തദിദാനീം സമുത്തിഷ്ഠ യുധ്യസ്വേഹ സുയോധന॥ 9-31-41 (62014)
ഹത്വാ വാ സമരേ പാർഥാൻസ്ഫീതം രാജ്യമവാപ്നുഹി।
നിഹതോ വാ രണേഽസ്മാഭിർവീരലോകമവാപ്സ്യസി॥ 9-31-42 (62015)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-31-43x (5143)
യദർഥം രാജ്യമിച്ഛാമി കുരൂണാം കുരുനന്ദന।
ത ഇമേ നിഹതാഃ സർവേ ഭ്രാതരോ മേ ജനേശ്വര॥ 9-31-43 (62016)
ക്ഷീണരത്നാം ച പൃഥിവീം ഹതക്ഷത്രിയപുംഗവാം।
ന ഹ്യുത്സഹാംയഹം ഭോക്തും വിധവാമിവ യോഷിതം॥ 9-31-44 (62017)
അദ്യാപി ത്വഹമാശംസേ ത്വാം വിജേതും യുധിഷ്ഠിര।
ഭങ്ക്ത്വാ പാഞ്ചാലപാണ്ഡൂനാമുത്സാഹം ഭരതർഷഭ॥ 9-31-45 (62018)
ന ത്വിദാനീമഹം മന്യേ കാര്യം യുദ്ധേന കർഹിചിത്।
ദ്രോണേ കർണേ ച സംശാന്തേ നിഹതേ ച പിതാമഹേ॥ 9-31-46 (62019)
അസ്ത്വിദാനീമിയം രാജൻകേവലാ പൃഥിവീ തവ।
അസഹായോ ഹി കോ രാജാ രാജ്യമിച്ഛേത്പ്രശാസിതും॥ 9-31-47 (62020)
സുഹൃദസ്താദൃശാൻഹത്വാ പുത്രാൻഭ്രാതൄൻപിതൄനപി।
ഭവദ്ഭിശ്ച ഹൃതേ രാജ്യേ കോ നു ജീവേത മാദൃശഃ॥ 9-31-48 (62021)
അഹം വനം ഗമിഷ്യാമി ഹ്യജിനൈഃ പ്രതിവാസിതഃ।
രതിർഹി നാസ്തി മേ രാജ്യേ ഹതപക്ഷസ്യ ഭാരത॥ 9-31-49 (62022)
ഹതബാന്ധവഭൂയിഷ്ഠാ ഹതാശ്വാ ഹതകുഞ്ജരാ।
ഏഷാ തേ പൃഥിവീ രാജൻഭുങ്ക്ഷൈനാം വിഗതജ്വരഃ॥ 9-31-50 (62023)
വനമേവ ഗമിഷ്യാമി വസാനോ മൃഗചർമണീ।
ന ഹി മേ നിർജനസ്യാസ്തി ജീവിതേഽദ്യ സ്പൃഹാ വിഭോ॥ 9-31-51 (62024)
ഗച്ഛ ത്വം ഭുങ്ക്ഷ രാജേന്ദ്ര പൃഥിവീം നിഹതേശ്വരാം।
ഹതയോധാം നഷ്ടരത്നാം ശീർണക്ഷത്രാം യഥാസുഖം॥ 9-31-52 (62025)
[സഞ്ജയ ഉവാച। 9-31-53x (5144)
ദുര്യോധനം തവ സുതം സലിലസ്ഥം മഹായശാഃ।
ശ്രുത്വാ തു കരുണം വാക്യമഭാഷത യുധിഷ്ഠിരഃ॥] 9-31-53 (62026)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 9-31-54x (5145)
ആർതപ്രലാപാൻമാ താത സലിലസ്ഥഃ പ്രഭാഷഥാഃ।
നൈതൻമനസി മേ രാജന്വാശിതം ശകുനേരിവ॥ 9-31-54 (62027)
യദി വാപി സമർഥഃ സ്യാസ്ത്വം ദാനായ സുയോധന।
നാഹമിച്ഛേയമവനിം ത്വയാ ദത്താം പ്രശാസിതും॥ 9-31-55 (62028)
അധർമേണ ന ഗൃഹ്ണീയാം ത്വയാ ദത്താം മഹീമിമാം।
ന ഹി ധർമഃ സ്മൃതോ രാജൻക്ഷത്രിയസ്യ പ്രതിഗ്രഹഃ॥ 9-31-56 (62029)
ത്വയാ ദത്താം ന ചേച്ഛേയം പൃഥിവീമഖിലാമഹം।
ത്വാം തു യുദ്ധേ വിനിർജിത്യ ഭോക്താഽസ്മി വസുധാമിമാം॥ 9-31-57 (62030)
അനീശ്വരശ്ച പൃഥിവീം കഥം ത്വം ദാതുമിച്ഛസി।
ത്വയേയം പൃഥിവീ രാജൻകിം ന ദത്താ തദൈവ ഹി॥ 9-31-58 (62031)
ധർമതോ യാചമാനാനാം പ്രശമാർഥം കുലസ്യ നഃ।
വാർഷ്ണേയം പ്രഥമം രാജൻപ്രത്യാഖ്യായ മഹാബാലം॥ 9-31-59 (62032)
കിമിദാനീം ദദാസി ത്വം കോ ഹി തേ ജിത്തവിഭ്രമഃ।
അഭിയുക്തസ്തു കോ രാജാ ദാതുമിച്ഛേദ്ധി മേദിനീം॥ 9-31-60 (62033)
ന ത്വമദ്യ മഹീം ദാതുമീശഃ കൌരവനന്ദന।
ആച്ഛേത്തും വാ ബലാദ്രാജൻസ കഥം ദാതുമിച്ഛസി॥ 9-31-61 (62034)
മാം തു നിർജിത്യ സംഗ്രാമേ പാലയേമാം വസുന്ധരാം।
സൂച്യഗ്രേണാപി യദ്ഭൂമേരപി ഭിദ്യേത ഭാരത॥ 9-31-62 (62035)
തൻമാത്രമപി തൻമഹ്യം ന ദദാതി പുരാ ഭവാൻ।
സ കഥം പൃഥിവീമേതാം പ്രദദാസി വിശാംപതേ॥ 9-31-63 (62036)
സൂച്യഗ്രം നാത്യജഃ പൂർവം സ കഥം ത്യജസി ക്ഷിതിം॥ 9-31-64 (62037)
ഏവമൈശ്വര്യമാസാദ്യ പ്രശാസ്യ പൃഥിവീമിമാം।
കോ ഹി മൂഢോ വ്യവസ്യേത ശത്രോർദാതും വസുന്ധരാം॥ 9-31-65 (62038)
ത്വം തു കേവലമൌർഖ്യേണ വിമൂഢോ നാവബുധ്യസേ।
പൃഥിവീം ദാതുകാമോഽപി ജീവംസ്ത്വം നൈവ മോക്ഷ്യസേ॥ 9-31-66 (62039)
അസ്മാന്വാ ത്വം പരാജിത്യ പ്രശാധി പൃഥിവീമിമാം।
അഥവാ നിഹതോഽസ്മാഭിർവ്രജ ലോകാനനുത്തമാൻ॥ 9-31-67 (62040)
ആവയോർജീവതോ രാജൻമയി ച ത്വയി ച ധ്രുവം।
സംശയഃ സർവഭൂതാനാം വിജയേ നൌ ഭവിഷ്യതി॥ 9-31-68 (62041)
ജീവിതം ത്വയി ദുഷ്പ്രാപം മയി യത്പരിവർതതേ।
ജീവയേയമഹം കാമം ന തു ത്വം ജീവിതും ക്ഷമഃ॥ 9-31-69 (62042)
ദഹനേ ഹി കൃതോ യത്നസ്ത്വയാഽസ്മാസു വിശേഷതഃ।
ആശീവിഷൈർവിഷൈശ്ചാപി ജലേ ജാപി പ്രവേശനൈഃ।
ത്വയാ വിനികൃതാ രാജന്രാജ്യസ്യ ഹരണേന ച॥ 9-31-70 (62043)
അപ്രിയാണാം ച വചനൈർദ്രൌപദ്യാഃ കർഷണേന ച।
ഏതസ്മാത്കാരണാത്പാപ ജീവിതം ന വിദ്യതേ॥ 9-31-71 (62044)
ഉത്തിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ യുധ്യസ്വ യുദ്ധേ ശ്രേയോ ഭവിഷ്യതി॥ 9-31-72 (62045)
ഏവം തു വിവിധാ വാചോ ജയയുക്താഃ പുനഃപുനഃ।
കീർതയന്തി സ്മ തേ വീരാസ്തത്രതത്ര ജനാധിപ॥ ॥ 9-31-73 (62046)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ഏകത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 31 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-31-7 കിയാഭ്യുപായൈഃ ശത്രുകിയാനുരൂപൈഃ പ്രതീകാരൈർഘർംയൈരധർംയൈർവേത്യർഥഃ। ഏതേതു ച്ഛലകാരിണശ്ഛലൈരേവ ഹന്തവ്യാ ഇതി ഭാവഃ। മായയൈവ സുയോധനം ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-31-11 വിക്രമ വിക്രമം കുരുഷ്വ ക്രിയയാ യോഗമാസ്ഥായ ഹതസ്ത്വാഷ്ട്രോഽപി വിക്രമാത് ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-31-12 ക്രിയാഭ്യുപായൈർനിഹതോ മയോ നാമ മഹാസരഃ। ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-31-27 ഹേ ശൂരേതി സാധിക്ഷേപസംബോധനം। യയാ വൃത്ത്യാ നിമിത്തഭൂതയാ। വാനപ്രസ്ഥത്വേന വാ ന്യസ്തശസ്ത്രത്വേന വാ ക്ലീബത്വേന വാ ത്വം സംഗരം ത്യജസി താം വൃത്തിം ബ്രൂഹി। ന ത്വം വാനപ്രസ്ഥോഽസി രാജ്യാർഥിവാത്। നാപി ന്യസ്തശസ്ത്രോ ഗദാധാരിത്വാത്। പരിശേഷാത ക്ലീബോഽസ്മീതി മാ ഭാഷസ്വ। യുദ്ധം കുർവിതി ഭാവഃ॥ 9-31-32 പൌരുഷം യത്നഃ। വിക്രാന്തതാ ശൌര്യം। വിസ്ഫൂർജിതം ഗർജനം॥ 9-31-49 ഹതാപത്യസ്യ ഭാരത ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-31-52 നിഹതത്വിഷമിതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 9-31-31 ഏകത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 032
॥ ശ്രീഃ ॥
9.32. അധ്യായഃ 032
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരകടുഭാഷണരുഷ്ടേന സുയോധനേന ഗദയാസഹ ഹദാദുത്ഥാനം॥ 1 ॥ യുധിഷ്ഠിരദുര്യോധനയോഃ സംവാദഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-32-0 (62047)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-32-0x (5146)
ഏവം സന്തർജ്യമാനസ്തു മമ പുത്രോ മഹീപതിഃ।
പ്രകൃത്യാ മന്യുമാന്വീരഃ കഥമാസീത്പരന്തപഃ॥ 9-32-1 (62048)
ന ഹി സന്തർജനാ തേന ശ്രുതപൂർവാ കഥഞ്ചന।
രാജഭാവേന മാന്യശ്ച സർവലോകസ്യ സോഽഭവത്॥ 9-32-2 (62049)
[യസ്യാതപത്രച്ഛായാപി സ്വകാ ഭാനോസ്തഥാ പ്രഭാ।
ഖേദായൈവാഭിമാനിത്വാത്സഹേത്സൈവം കഥം ഗരിഃ॥] 9-32-3 (62050)
ഇയം ച പൃഥിവീ സർവാ സംലേച്ഛാടവികാ ഭൃശം।
പ്രസാദാദ്ഭ്രിയതേ യസ്യ പ്രത്യക്ഷം തവ സഞ്ജയ॥ 9-32-4 (62051)
സ തഥാ തർജ്യമാനസ്തു പാണ്ഡുപുത്രൈർവിശേഷതഃ।
വിഹീനശ്ച സ്വകൈർഭൃത്യൈർനിർജിതേ ചാവൃതോ ഭൃശം॥ 9-32-5 (62052)
സ ശ്രുത്വാ കടുകാ വാചോ ജയയുക്താഃ പുനഃപുനഃ।
കിമബ്രവീത്പാണ്ഡവേയാംസ്തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 9-32-6 (62053)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-32-7x (5147)
തർജ്യമാനസ്തദാ രാജന്നുദകസ്ഥസ്തവാത്മജഃ।
യുധിഷ്ഠിരേണ രാജേന്ദ്ര ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതേന ഹ॥ 9-32-7 (62054)
ശ്രുത്വാ സ കടുകാ വാചോ വിഷമസ്ഥോ നരാധിപഃ।
ദീർഘമുഷ്ണം ച നിഃശ്വസ്യ സലിലസ്ഥഃ പുനഃപുനഃ॥ 9-32-8 (62055)
സലിലാന്തർഗതോ രാജാ ധുന്വൻഹസ്തൌ പുനഃപുനഃ।
മനശ്ചകാര യുദ്ധായ രാജാനം ചാഭ്യഭാഷത॥ 9-32-9 (62056)
യൂയം സസുഹൃദഃ പാർഥാഃ സർവേ സരഥവാഹനാഃ।
അഹമേകഃ പരിദ്യൂനോ വിരഥോ ഹതവാഹനഃ॥ 9-32-10 (62057)
ആത്തശസ്ത്രൈ രഥോപേതൈർബഹുഭിഃ പരിവാസ്തിഃ।
കഥമേകഃ പദാതിഃ സന്നശസ്ത്രോ യോദ്ധുമുത്സഹ॥ 9-32-11 (62058)
ഏകൈകശശ്ച മാം യൂയം യോധയധ്വം യുധിഷ്ഠിര।
ന ഹ്യേകോ ബഹുഭിർവീരൈർന്യായ്യോ യോധയിതും യുധി॥ 9-32-12 (62059)
വിശേഷതോ വികവചഃ ശ്രാന്തശ്ചാപത്സമാശ്രിതഃ।
ഭൃശം വിക്ഷതഗാത്രശ്ച ശ്രാന്തവാഹനസൈനികഃ॥ 9-32-13 (62060)
ന മേ ത്വത്തോ ഭയം രാജന്ന ച പാർഥാദ്വൃകോദരാത്।
ഫൽഗുനാദ്വാസുദേവാദ്വാ പാഞ്ചാലേഭ്യോഽഥവാ പുനഃ॥ 9-32-14 (62061)
യമാഭ്യാം യുയുധാനാദ്വാ യേ ചാന്യേ തവ സൈനികാഃ।
ഏകഃ സർവാനഹം ക്രുദ്ധോ വാരയിഷ്യേ യുധി സ്ഥിതഃ॥ 9-32-15 (62062)
ധർമമൂലാ സതാം കീർതിർമനുഷ്യാണാം ജനാധിപ।
ധർമം ചൈവേഹ കീർതിം ച പാലയൻപ്രബ്രവീംയഹം॥ 9-32-16 (62063)
അഹമുത്ഥായ സർവാന്വൈ പ്രതിയോത്സ്യാമി സംയുഗേ।
അന്വഭ്യാശം ഗതാൻസർവാന്നിഹനിഷ്യാമി ഭാരത॥ 9-32-17 (62064)
അദ്യ വഃ സരഥാൻസാശ്വാനശസ്ത്രോ വിരഥോഽപി സൻ।
നക്ഷത്രാണീവ സർവാണി സവിതാ രാത്രിസങ്ക്ഷയേ॥ 9-32-18 (62065)
തേജസാ നാശയിഷ്യാമി സ്ഥിരീഭവത പാൺ·ഡവാഃ।
അദ്യാനൃണ്യം ഗമിഷ്യാമി ക്ഷത്രിയാണാം യശസ്വിനാം॥ 9-32-19 (62066)
ബാഹ്ലീകദ്രോണഭീഷ്മാണാം കർണസ്യ ച മഹാത്മനഃ।
ജയദ്രഥസ്യ ശൂരസ്യ ഭഗദത്തസ്യ ചോഭയോഃ॥ 9-32-20 (62067)
മദ്രരാജസ്യ ശല്യസ്യ ഭൂരിശ്രവസ ഏവ ച।
പുത്രാണാം ഭരതശ്രേഷ്ഠ ശകുനേഃ സൌബലസ്യ ച॥ 9-32-21 (62068)
മേത്രാണാം സുഹൃദാം ചൈവ ബാന്ധവാനാം തഥൈവ ച।
പ്രാനൃണ്യമദ്യ ഗച്ഛാമി ഹത്വാ ത്വാം ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ॥ 9-32-22 (62069)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-32-23x (5148)
ഏതാവദുക്ത്വാ വചനം വിരരാമ ജനാധിപഃ।
`സലിലാന്തർഗതഃ ശ്രീമാൻപുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ॥' 9-32-23 (62070)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 9-32-24x (5149)
ദിഷ്ട്യാ ത്വമപി ജാനീഷേ ക്ഷത്രധർമം സുയോധന।
ദിഷ്ട്യാ തേ വർതതേ ബുദ്ധിര്യുദ്ധായൈവ മഹാഭുജ॥ 9-32-24 (62071)
ദിഷ്ട്യാ ശൂരോഽസി ഗാന്ധാരേ ദിഷ്ട്യാ ജാനാസി സംഗരം।
യസ്ത്വമേകോ ഹി നഃ സർവാൻസംഗരേ യോദ്ഭുമിച്ഛസി॥ 9-32-25 (62072)
ഏക ഏകേന സംഗംയ യത്തേ സംമതമായുധം।
തത്ത്വമാദായ യുധ്യസ്വ പ്രേക്ഷകാസ്തേ വയം സ്ഥിതാഃ॥ 9-32-26 (62073)
അയമിഷ്ടം ച തേ കാമം വീര ഭൂയോ ദദാംയഹം।
ഹത്വൈകം ഭവ നോ രാജാ ഹതോ വാ സ്വർഗമാപ്നുഹി॥ 9-32-27 (62074)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-32-28x (5150)
ഏകശ്ചേദ്യോദ്ഭുമാക്രന്ദേ വരോഽദ്യ മമ ദീയതാം।
ആയുധാനാമിയം ചാപി മതാ മേ സതം ഗദാ॥ 9-32-28 (62075)
ഭ്രാതണാം ഭവതാമേകഃ ശക്യം മാം യോഽഭിമന്യതേ।
പദാതിർഗദയാ സംഖ്യേ സ യുധ്യതു മയാ സഹ॥ 9-32-29 (62076)
വൃത്താനി രഥയുദ്ധാനി വിചിത്രാമി പദേപദേ।
ഇദമേകം ഗദായുദ്ധം ഭവത്വദ്യാദ്ഭുതം മഹത്॥ 9-32-30 (62077)
അന്നാനാമപി പര്യായം കർതുമിച്ഛന്തി മാനവാഃ।
യുദ്ധാനാമപി പര്യായോ ഭവത്വനുമതേ തവ॥ 9-32-31 (62078)
ഗദയാ ത്വാം മഹാബാഹോ വിജേഷ്യാമി സഹാനുജം।
പാഞ്ചാലാൻസൃഞ്ജയാംശ്ചൈവ യേ ചാന്യേ തവ സൈനികാഃ।
ന ഹി മേ സംഭ്രാമോ ജാതു ശക്രാദപി യുധിഷ്ഠിര॥ 9-32-32 (62079)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 9-32-33x (5151)
ഉത്തിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ ഗാന്ധാരേ മാം യോധയ സുയോധന।
ഏക ഏകേന സംഗംയ സംയുഗേ ഗദയാ ബലീ॥ 9-32-33 (62080)
പുരുഷോ ഭവ ഗാന്ധാരേ യുധ്യസ്വ സുസമാഹിതഃ।
അദ്യ തേ ജീവിതം നാസ്തി യദീന്ദ്രോപി തവാശ്രയഃ॥ 9-32-34 (62081)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-32-35x (5152)
ഏതത്സ നരശാർദൂലോ നാമൃഷ്യത തവാത്മജഃ।
സലിലാന്തർഗതഃ ശ്വഭ്രേ മഹാനാഗ ഇവ ശ്വസൻ॥ 9-32-35 (62082)
തഥാഽസൌ വാക്പ്രതോദേന തുദ്യമാനഃ പുനഃപുനഃ।
വചോ ന മമൃഷേ രാജന്നുത്തമാശ്വഃ കശാമിവ॥ 9-32-36 (62083)
സങ്ക്ഷോഭ്യ സലിലം വേഗാദ്ഗദാമാദായ വീര്യവാൻ।
അദ്രിസാരമയീം ഗുർവീം കാഞ്ചനാംഗദഭൂഷണാം।
അന്തർജലാത്സമുത്തസ്ഥൌ നാഗേന്ദ്ര ഇവ നിഃശ്വസൻ॥ 9-32-37 (62084)
സ ഭിത്ത്വാ സ്തംഭിതം തോയം സ്കന്ധേ കൃത്വായസീം ഗദാം।
ഉദതിഷ്ഠത പുത്രസ്തേ പ്രതപന്രശ്മിവാനിവ॥ 9-32-38 (62085)
തതഃ ശൈക്യായസീം ഗുർവീ ജാതരൂപപരിഷ്കൃതാം।
ഗദാം പരാമൃശദ്ധീമാന്ധാർതരാഷ്ട്രോ മഹാബലഃ॥ 9-32-39 (62086)
ഗദാഹസ്തം തു തം ദൃഷ്ട്വാ സശൃംഗമിവ പർവതം।
പ്രജാനാമിവ സങ്ക്രുദ്ധം ശൂലപാണിമിവ സ്ഥിതം॥ 9-32-40 (62087)
*സഗദോ ഭാരതോ ഭാതി പ്രതപൻഭാസ്കരോ യഥാ*॥ 9-32-41 (62088)
തമുത്തീർണം മഹാബാഹും ഗദാഹസ്തമരിന്ദമം।
മേനിരേ സർവഭൂതാനി ദണ്ഡപാണിമിവാന്തകം॥ 9-32-42 (62089)
വജ്രഹസ്തം യഥാ ശക്രം ശൂലഹസ്തം യഥാ ഹരം।
ദദൃശുഃ ശർവപാഞ്ചാലാഃ പുത്രം തവ ജനാധിപ॥ 9-32-43 (62090)
തമുത്തീർണം തു സംപ്രേക്ഷ്യ സമഹൃഷ്യന്ത സർവശഃ।
പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവേയാശ്ച തേഽന്യോന്യസ്യ തലാന്ദദുഃ॥ 9-32-44 (62091)
അവഹാസം തു തം മത്വാ പുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ।
ഉദ്വൃത്യ നയനേ ക്രുദ്ധോ ദിധക്ഷുരിവ പാണ്ഡവാൻ॥ 9-32-45 (62092)
ത്രിശിഖാം ഭ്രുകുടീം കൃത്വാ സന്ദഷ്ടദശനച്ഛദഃ।
പ്രത്യുവാച തതസ്താന്വൈ പാണ്ഡവാൻസഹ കേശവാൻ॥ 9-32-46 (62093)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-32-47x (5153)
അസ്യാവഹാസസ്യ ഫലം പ്രതിമോക്ഷ്യഥ പാണ്ഡവാഃ।
ഗമിഷ്യഥ ഹതാഃ സദ്യഃ സപാഞ്ചാലാ യമക്ഷയം॥ 9-32-47 (62094)
ഉത്ഥിന്തശ്ച ജലാത്തസ്മാത്പുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ।
അതിഷ്ഠത ഗദാപാണീ രുധിരേണ സമുക്ഷിതഃ॥ 9-32-48 (62095)
തസ്യ ശോണിതദിഗ്ധസ്യ സലിലേന സമുക്ഷിതം।
ശരീരം സ്മ തദാ ഭാതി സ്രവന്നിവ മഹീധാരഃ॥ 9-32-49 (62096)
തമുദ്യതഗദം വീരം മേനിരേ തത്ര പാണ്ഡവാഃ।
വൈവസ്വതമിവ ക്രുദ്ധം ശൂലപാണിമിവ സ്ഥിതം॥ 9-32-50 (62097)
സ മേഘനിനദോ ഹർഷാന്നർദന്നിവ ച ഗോവൃഷഃ।
ആജുഹാവ തതഃ പാർഥാൻഗദയാ യുധി വീര്യവാൻ॥ 9-32-51 (62098)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-32-52x (5154)
ഏകൈകേന ച മാം യൂയമാസീദത യുധിഷ്ഠിര।
ന ഹ്യേകോ ബഹുഭിർന്യായ്യോ വീരോ യോധയിതും യുധി॥ 9-32-52 (62099)
ന്യസ്തവർമാ വിശേഷേണ ശ്രാന്തശ്ചാപ്സു പരിപ്ലുതഃ।
ഭൃശം വിക്ഷതഗാത്രശ്ച ഹതവാഹനസൈനികഃ॥ 9-32-53 (62100)
[അവശ്യമേവ യോദ്വവ്യം സർവൈരേവ മയാ സഹ।
യുക്തം ത്വയുക്തമിത്യേതദ്വേത്സി ത്വം ചൈവ സർവദാ]॥ 9-32-54 (62101)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 9-32-55x (5155)
മാ ഭൂദിയം തവ പ്രജ്ഞാ കഥമേകം സുയോധന।
യദാഽഭിമന്യും ബഹവോ ജഘ്നുര്യുധി മഹാരഥാഃ॥ 9-32-55 (62102)
[ക്ഷത്രധർമം ഭൃശം ക്രൂരം നിരപേക്ഷം സുനിർഘൃണം।
അന്യഥാ തു കഥം ഹന്യുരഭിമന്യും തഥാഗതം॥ 9-32-56 (62103)
സർവേ ഭവന്തോ ധർമജ്ഞാഃ സർവേ ശൂരാസ്തനുത്യജഃ।
ന്യായേന യുധ്യതാം പ്രോക്താ ശക്രലോകഗതിഃ പരാ॥ 9-32-57 (62104)
യദ്യേകസ്തു ന ഹന്തവ്യോ ബഹുഭിർധർമ ഏവ തു।
തദാഽഭിമന്യും ബഹവോ നിജഘ്നുസ്ത്വൻമതേ കഥം॥ 9-32-58 (62105)
സർവോ വിമൃശതേ ജന്തുഃ കൃച്ഛ്രസ്ഥോ ധർമദർശനം।
പദസ്ഥഃ പിഹിതം ദ്വാരം പരലോകസ്യ പശ്യതി॥] 9-32-59 (62106)
ആമുഞ്ച കവചം വീര മൂർധജാന്യമയസ്വ ച।
യച്ചാന്യദപി തേ നാസ്തി തദപ്യാദത്സ്വ ഭാരത॥ 9-32-60 (62107)
ഇമമേകം ച തേ കാമം വീര ഭൂയോ ദദാംയഹം।
പഞ്ചാനാം പാൺ·ഡവേയാനാം യേന ത്വം യോദ്ധുമിച്ഛസി॥ 9-32-61 (62108)
തം ഹത്വാ വൈ ഭവാരാജാ ഹതോ വാ സ്വർഗമാപ്നുഹി।
ഋതേ ച ജീവിതാദ്വീര യുദ്ധേ കിം കുർമ തേ പ്രിയം॥ 9-32-62 (62109)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-32-63x (5156)
തതസ്തവ സുതോ രാജന്വർമ ജഗ്രാഹ കാഞ്ചനം।
വിചിത്രം ച ശിരസ്ത്രാണം ജാംബൂനദപരിഷ്കൃതം॥ 9-32-63 (62110)
സോഽവബദ്വശിരസ്ത്രാണഃ ശുഭകാഞ്ചനവർമഭൃത്।
രരാജ രാജൻപുത്രസ്തേ കാഞ്ചനഃ ശൈലരാഡിവ॥ 9-32-64 (62111)
സന്നദ്ധഃ സഗതോ രാജൻസജ്ജഃ സംഗ്രാമമൂർധനി।
അബ്രവീത്പാൺ·ഡവാൻസർവാൻപുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ॥ 9-32-65 (62112)
ഭ്രാതൄണാം ഭവതാമേകോ യുധ്യതാം ഗദയാ മയാ।
സഹദേവേന വാ യോത്സ്യേ ഭീമേന നകുലേന വാ॥ 9-32-66 (62113)
അഥവാ ഫൽഗുനേനാദ്യ ത്വയാ വാ ഭരതർഷഭ।
യോത്സ്യേഽഹം സംഗരം പ്രാപ്യ വിജേഷ്യേ ച രണാജിരേ॥ 9-32-67 (62114)
അഹമദ്യ ഗമിഷ്യാമി വൈരസ്യാന്തം സുദുർഗമം।
ഗദയാ പുരുഷവ്യാഘ്ര ഹേമപട്ടനിബദ്ധയാ॥ 9-32-68 (62115)
ഗദായുദ്ധേ ന മേ കശ്ചിത്സദൃശോഽസ്തീതി ചിന്തയേ।
ഗദയാ വോ ഹനിഷ്യാമി സർവാനേവ സമാഗതാൻ॥ 9-32-69 (62116)
ന മേ സമർഥാഃ സർവേ വൈ യോദ്ധും ന്യായേന കേചന।
ന യുക്തമാത്മനാ വക്തുമേവം ഗർവോദ്ധതം വചഃ।
അഥവാ സഫലം ഹ്യേതത്കരിഷ്യേ ഭവതാം പുരഃ॥ 9-32-70 (62117)
അസ്മിൻമഹൂർതേ സത്യം വാ മിഥ്യാ വൈ തദ്ഭവിഷ്യതി।]
ഗൃഹ്ണാതു ച ഗദാം യോ വൈ യോത്സ്യതേഽദ്യ മയാ സഹ॥ ॥ 9-32-71 (62118)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ദ്വാത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 32 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-32-3 ആതപത്രേണ ദുര്യോധനഃ സൂര്യാദ്രക്ഷിത ഇത്യേഷ പ്രവാദോഽപി യസ്യ ന സ ഇതി ഭാവഃ॥ 9-32-10 പരിദ്യൂനഃ പരിശ്രാന്തഃ॥ 9-32-27 നഃ അസ്മാകം പഞ്ചാനാം മധ്യേ ഏകമപി ഹത്വാ ത്വം രാജാ ഭവേത്യന്വയഃ॥ 9-32-34 അദ്യ തേ ജീവിതം നാസ്തി യദ്യപി ത്വം മനോജവഃ ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 9-32-56 ക്ഷത്രധർമം അസ്തീതി ശേഷഃ। ധർമോഽസ്ത്രീ പുണ്യആചാരേ ഇതി മേദിനീ॥ 9-32-32 ദ്വാത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 033
॥ ശ്രീഃ ॥
9.33. അധ്യായഃ 033
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
യുധിഷ്ഠിരേണ ദുര്യോധനംപ്രതി സ്വേഷ്വന്യതമപരാജയേനാപി തസ്യ രാജ്യപ്രാപ്തിവചനേ കൃഷ്ണേന തംപ്രതി സകോപം ഭീമേനാപി ദുര്യോധനപ രാജയേ സ്വസ്യ സംശയോക്തിഃ॥ 1 ॥ ഭീമേന കൃഷ്ണംപ്രതി സ്വസാമർഥ്യപ്രകഥനപൂർവകം സ്വേന ദുര്യോധനവധസ്യ സുകരത്വേ കഥിതേ കൃഷ്ണാദിഭിസ്തത്പ്രശംസനം॥ 2 ॥ ഭീമദുര്യോധനയോർവീരവാദപുർവകം യുദ്ധോദ്യമഃ॥ 3 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-33-0 (62119)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-33-0x (5157)
ഏവം ദുര്യോധനേ രാജൻഗർജമാനേ മുഹുർമുഹുഃ।
യുധിഷ്ഠിരസ്യ സങ്ക്രുദ്ധോ വാസുദേവോഽബ്രവീദിദം॥ 9-33-1 (62120)
യദീ നാമ ഹ്യയം യൂദ്ധേ വരയേത്ത്വാം യുധിഷ്ഠിര।
അർജുനം നകുലം ചൈവ സഹദേവമഥാപി വാ॥ 9-33-2 (62121)
കിമിദം സാഹസം രാജംസ്ത്വയാ വ്യാഹൃതമീദൃശം।
ഏകമേവ നിഹത്യാജൌ ഭവ രാജാ കുരുഷ്വിതി॥ 9-33-3 (62122)
ഏതേന ഹി കൃതാ യോഗ്യാ വർഷാണീഹ ത്രയോദശ।
ആയസേ പുരുഷേ രാജൻഭീമസേനജിഘാംസയാ॥ 9-33-4 (62123)
കഥം നാമ ഭവേത്കാര്യമസ്മാദ്വി ഭരതർഷഭ।
സാഹസം കൃതവാംസ്ത്വം തു ഹ്യനുക്രോശാന്നൃപോത്തമ॥ 9-33-5 (62124)
നാന്യമസ്യാനുപശ്യാമി പ്രതിയോദ്ധാരമാഹവേ।
ഋതേ വൃകോദരാത്പാർഥാത്സ ച നാതികൃതശ്രമഃ॥ 9-33-6 (62125)
തദിദം ദ്യൂതമാരബ്ധം പുനരേവ യഥാ പുരാ।
വിഷമം ശകുനേശ്ചൈവ തവ ചൈവ വിശേഷതഃ॥ 9-33-7 (62126)
ബലീ ഭീമഃ സമർഥശ്ച കൃതീ രാജാ സുയോധനഃ।
ബലവാന്വാ കൃതീ വേതി കൃതീ രാജന്വിശിഷ്യതേ॥ 9-33-8 (62127)
സോഽയം രാജംസ്ത്വയാ ശത്രുഃ സമേ പഥി നിവേശിതഃ।
ന്യസ്തശ്ചാത്മാ സുവിഷമേ കൃച്ഛ്രമാപാദിതാ വയം॥ 9-33-9 (62128)
കോഽനു സർവാന്വിനിർജിത്യ ശത്രൂനേകേന വൈരിണാ।
[കൃച്ഛ്രപ്രാപ്തേന ച തഥാ ഹാരയേദ്രാജ്യമാഗതം।]
പാതിതശ്ചൈകബാണേന ശോചയേദേവമാഹവേ॥ 9-33-10 (62129)
ന ഹി പശ്യാമി തം ലോകേ യോഽദ്യ ദുര്യോധനം രണേ।
ഗദാഹസ്തം വിജേതും വൈ ശക്തഃ സ്യാദമരോപി ഹി॥ 9-33-11 (62130)
ഫൽഗുനോ വാ ഭവാന്വാഥ മാദ്രീപുത്രാവഥാപി വാ।
ന സമർഥാനഹം മന്യേ ഗദാഹസ്തസ്യ സംയുഗേ॥ 9-33-12 (62131)
ന ത്വം ഭീമോ ന നകുലഃ സഹദേവോഽഥ ഫൽഗുനഃ।
ജേതും ന്യായേന ശക്തോ വൈ കൃതീ രാജാ സുയോധനഃ॥ 9-33-13 (62132)
സ കഥം വദസേ ശത്രും യുധ്യസ്വ ഗദയേതി ഹി।
ഏകം ച നോ നിഹത്യാജൌ ഭവ രാജേതി ഭാരത॥ 9-33-14 (62133)
വൃകോദരം സമാസാദ്യ സംശയോ വൈ ജയേ ഹി നഃ।
ന്യായതോ യുധ്യമാനാനാം കൃതീ ഹ്യേഷ മഹാബലഃ॥ 9-33-15 (62134)
[നൂനം ന രാജ്യഭാഗേഷാ പാണ്ഡോഃ കുന്ത്യാശ്ച സന്തതിഃ।
അത്യന്തവനവാസായ സൃഷ്ടാ ഭൈക്ഷ്യായ വാ പുനഃ॥] 9-33-16 (62135)
ഭീമസേന ഉവാച। 9-33-17x (5158)
മധുസൂദന മാകാർഷീവിഷാദം യദുനന്ദന।
അദ്യ പാരം ഗമിഷ്യാമി വൈരസ്യ ഭൃശദുർഗമം॥ 9-33-17 (62136)
അഹം സുയോധനം സംഖ്യേ ഹനിഷ്യാമി ന സംശയഃ।
വിജയോ വൈ ധ്രുവഃ കൃഷ്ണ ധർമരാജസ്യ ദൃശ്യതേ॥ 9-33-18 (62137)
അധ്യർധേന ഗുണേനേയം ഗദാ ഗുരുതരീ മമ।
ന തഥാ ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ മാകാർഷീർമാധവ വ്യഥാം॥ 9-33-19 (62138)
അനയാ ഗദയാനാഹം സംയുഗേ യോദ്ധുമുത്സഹേ।
ഭവന്തഃ പ്രേക്ഷകാഃ സർവേ മമ സന്തു ജനാർദന॥ 9-33-20 (62139)
സാമരാനപി ലോകാംസ്ത്രീന്നാനാശസ്ത്രധരാന്യുധി।
യോധയേയം രണേ കൃഷ്ണ കിമുതാദ്യ സുയോധനം॥ 9-33-21 (62140)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-33-22x (5159)
തഥാ സംഭാഷമാണം തു വാസുദേവോ വൃകോദരം।
ഹൃഷ്ടഃ സംപൂജയാമാസ വചനം ചേദമബ്രവീത്॥ 9-33-22 (62141)
ത്വാമാശ്രിത്യ മഹാബാഹോ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
നിഹതാരിഃ സ്വകാം ദീപ്താം ശ്രിയം പ്രാപ്നോത്യസംശയം॥ 9-33-23 (62142)
ത്വയാ വിനിഹതാഃ സർവേ ധൃതരാഷ്ട്രസുതാ രണേ।
രാജാനോ രാജപുത്രാശ്ച നാഗാശ്ച വിനിപാതിതാഃ॥ 9-33-24 (62143)
കലിംഗാ മാഗധാഃ പ്രാച്യാ ഗാന്ധാരാഃ കുരവസ്തഥാ।
ത്വാമാസാദ്യ മഹായുദ്ധേ നിഹതാഃ പാണ്ഡുനന്ദന॥ 9-33-25 (62144)
ഹത്വാ ദുര്യോധനം ചാപി പ്രയച്ഛോർവീം സസാഗരാം।
ധർമരാജായ കൌന്തേയ യഥാ വിഷ്ണുഃ ശചീപതേഃ॥ 9-33-26 (62145)
ത്വാം ച പ്രാപ്യ രണേ പാപോ ധാർതരാഷ്ട്രോ വിനങ്ക്ഷ്യതി।
ത്വമസ്യ സക്ഥിനീ ഭങ്ക്ത്വാ പ്രതിജ്ഞാം പാലയിഷ്യസി॥ 9-33-27 (62146)
യത്നേന ഹ ത്വയാ പാപോ യോദ്ധവ്യോ ധൃതരാഷ്ട്രജഃ।
കൃതീ ച ബലവാംശ്ചൈവ യുദ്ധശൌണ്ഡശ്ച നിത്യദാ॥ 9-33-28 (62147)
തതസ്തു സാത്യകീ രാജൻപൂജയാമാസ പാണ്ഡവം।
വിവിധാഭിശ്ച തം വാഗ്ഭിർഭിമസേനം ജനേശ്വര॥ 9-33-29 (62148)
പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവേയാശ്ച ധർമരാജപുരോഗമാഃ।
തദ്വചോ ഭീമസേനസ്യ സർവ ഏവാഭ്യപൂജയൻ॥ 9-33-30 (62149)
തതോ ഭീമബലോ ഭീമോ യുധിഷ്ഠിരമഥാബ്രവീത്।
സൃഞ്ജയൈഃ സഹ തിഷ്ഠന്തം തപന്തമിവ ഭാസ്കരം॥ 9-33-31 (62150)
അഹമേതേന സംഗംയ സംയുഗേ യോദ്ധുമുത്സഹേ।
ന ഹി ശക്തോ രണേ ജേതും മാമേഷ പുരുഷാധമഃ॥ 9-33-32 (62151)
അദ്യ ക്രോധം വിമോക്ഷ്യാമി നിഹിതം ഹൃദയേ ഭൃശം।
സുയോധനേ ധാർതരാഷ്ട്രേ ഖാണ്ഡവേഽഗ്നിമിവാർജുനഃ॥ 9-33-33 (62152)
ശല്യമദ്യോദ്ധരിഷ്യാമി തവ പാണ്ഡവ ഹൃച്ഛയം।
നിഹതേ ഗദയാ പാപേ അദ്യ രാജൻസുഖീ ഭവ॥ 9-33-34 (62153)
അദ്യ കീർതിമയീം മാലാം പ്രിതമോക്ഷ്യേ തവാനഘ।
പ്രാണാഞ്ശ്രിയം ച രാജ്യം ച മോക്ഷ്യതേഽദ്യ സുയോധനഃ॥ 9-33-35 (62154)
രാജാ ച ധൃതരാഷ്ട്രോഽദ്യ ശ്രുത്വാ പുത്രം മയാ ഹതം।
സ്മരിഷ്യത്യശുഭം കർമ യത്തച്ഛകുനിബുദ്ധിജം॥ 9-33-36 (62155)
ഇത്യുക്ത്വാ ഭരതശ്രേഷ്ഠോ ഗദാമുദ്യംയ വീര്യവാൻ।
ഉദതിഷ്ഠത യുദ്ധായ ശക്രോ വൃത്രമിവാഹ്വയൻ॥ 9-33-37 (62156)
[തദാഹ്വാനമമൃഷ്യന്വൈ തവ പുത്രോഽതിവീര്യവാൻ।
പ്രത്യുപസ്ഥിത ഏവാശു മത്തോ മത്തമിവ ദ്വിപം॥ 9-33-38 (62157)
ഗദാഹസ്തം തവ സുതം യുദ്ധായ സമുപസ്ഥിതം।
ദദൃശുഃ പാണ്ഡവാഃ സർവേ കൈലാസമിവ ശൃംഗിണം]॥ 9-33-39 (62158)
തമേകാകിനമാസാദ്യ ധാർതരാഷ്ട്രം മഹാബലം।
വിയൂഥമിവ മാതംഗം സമഹൃഷ്യന്ത പാണ്ഡവാഃ॥ 9-33-40 (62159)
[ന സംഭ്രമോ ന ച ഭയം ന ച ഗ്ലാനിർന ച വ്യഥാ।
ആസീദ്ദുര്യോധനസ്യാപി സ്ഥിതഃ സിംഹ ഇവാഹവേ]॥ 9-33-41 (62160)
സമുദ്യതഗദം ദൃഷ്ട്വാ കൈലാസമിവ ശൃംഗിയാം।
ഭീമസേനസ്തദാ രാജന്ദുര്യോധനമഥാബ്രവീത്॥ 9-33-42 (62161)
രാജ്ഞാപി ധൃതരാഷ്ട്രേണ ത്വയാ ചാസ്മാസു യത്കൃതം।
സ്മര തദ്ദുഷ്കൃതം കർമം യദ്ഭൂതം വാരണാവതേ। 9-33-43 (62162)
ദ്രൌപദീ ച പരാമൃഷ്ടാ സമാമധ്യേ രജസ്വലാ।
ദ്യൂതേ ച വഞ്ചിതോ രാജാ ശകൂനേർബുദ്ധിലാഘവാത്॥ 9-33-44 (62163)
യാനി ചാന്യാനി ദുഷ്ടാത്മൻപാപാനി കൃതവാനസി।
അനാഗാസു ച പാർഥേഷു തസ്യ പശ്യ മഹത്ഫലം॥ 9-33-45 (62164)
ത്വത്കൃതേ നിഹതഃ ശേതേ ശരതൽപേ മഹായശാഃ।
യാംഗേയോ ഭരതശ്രേഷ്ഠഃ സർവേഷാം നഃ പിതാമഹഃ॥ 9-33-46 (62165)
ഹതോ ദ്രോണശ്ച കർണശ്ച ഇതഃ ശല്യഃ പ്രതാപവാൻ।
വൈരാഗ്നേരാദികർതാ ച ശകുനിർനിഹതോ രണേ॥ 9-33-47 (62166)
ഭ്രാതരസ്തേ ഹതാഃ ശൂരാഃ പുത്രാശ്ച സഹസൈനികാഃ।
രാജാനശ്ച ഹതാഃ ശൂരാഃ സമരേഷ്വനിവർതിനഃ॥ 9-33-48 (62167)
ഏതേ ചാന്യേ ച നിഹതാ ബഹവഃ ക്ഷത്രിയർഷഭാഃ।
പ്രാതികാമീ തഥാ പാപോ ദ്രൌപദ്യാഃ ക്ലേശകൃദ്ധതഃ॥ 9-33-49 (62168)
അവശിഷ്ടസ്ത്വമേവൈകഃ കുലഘ്നോഽധമപൂരുഷഃ।
ത്വാമപ്യദ്യ ഹനിഷ്യാമി ഗദയാ നാത്ര സംശയഃ॥ 9-33-50 (62169)
അദ്യ തേഽഹം രണേ ദർപം സർവം നാശയിതാ നൃപ।
രാജ്യാശാം വിപുലാം ചാപി പാണ്ഡവേഷു ച ദുഷ്കൃതം॥ 9-33-51 (62170)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-33-52x (5160)
കിം കത്ഥിതേന ബഹുനാ യുധ്യസ്വാദ്യ മയാ സഹ।
അദ്യ തേഽഹം വിനേഷ്യാമി യുദ്ധശ്രദ്ധാം വൃകോദര॥ 9-33-52 (62171)
കിം ന പശ്യസി മാം പാപ ഗദായുദ്ധേ വ്യവസ്ഥിതം।
ഹിമവച്ഛിഖരാകാരാം പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ഗദാം॥ 9-33-53 (62172)
ഗദിനം കോഽദ്യ മാം പാപ ഹന്തുമുത്സഹതേ രിപുഃ।
ന്യായതോ യുധ്യമാനശ്ച ദേവേഷ്വപി പുരന്ദരഃ॥ 9-33-54 (62173)
മാ വൃഥാ ഗർജ കൌന്തേയ ശാരദാഭ്രമിവാജലം।
ദർശയസ്വ ബലം യുദ്ധേ യാവന്നാസൂന്നിഹൻമി തേ॥ 9-33-55 (62174)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ പാണ്ഡവാഃ സഹസൃഞ്ജയാഃ।
സർവേ സംപൂജയാമാസുസ്തദ്വചോ വിജിഗീഷവഃ॥ 9-33-56 (62175)
ഉൻമത്തമിവ മാതംഗം തലശബ്ദേന മാനവാഃ।
ഭൂയഃ സംഹർഷയാമാസൂ രാജന്ദുര്യോധനം ദ്വിഷഃ॥ 9-33-57 (62176)
ബൃംഹന്തി കുഞ്ജരാസ്തത്ര ഹയാ ഹേഷന്തി ചാസകൃത്।
ശസ്ത്രാണി സംപ്രദീപ്യന്തേ പാണ്ഡവാനാം ജയൈഷിണാം॥ ॥ 9-33-58 (62177)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ത്രയസ്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 33 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-33-4 യോഗ്യാ അഭ്യാസഃ। യോഗ്യഃ പ്രവീണേത്യാദ്യുപക്രംയ സ്ത്ര്യഭ്യാസാർകയോഷിതോരിതി മേദിനീ॥ 9-33-7 ശകുനേശ്ച തവ ച യഥാപുരാ തഥൈവേദമിതി സംബന്ധഃ॥ 9-33-10 പണിത്വാ ചൈകപാണേന രോചയേദേവ മാഹവം ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-33-33 ത്രയസ്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 034
॥ ശ്രീഃ ॥
9.34. അധ്യായഃ 034
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
xxxxxxxxxx॥ 1 ॥ തസ്മിൻപാണ്ഢവാദിഭിരർചിതോപവിഷ്ടേ പുനർഗദായുദ്ധാരംഭഃ॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (62178)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-16-0x (5161)
xxxxxxxxxxxസുസംവൃത്തേ സുദാരുണേ।
xxxxxxxxxxx പാണ്ഡവേഷു മഹാത്മസു॥ 9-16-1 (62179)
തതസ്താലധ്വജകേ രാമസ്തയോര്യുദ്ധ ഉപസ്ഥിതേ।
ശ്രുത്വാ തച്ഛിഷ്യയോ രാജന്നാജഗാമ ഹലായുധഃ॥ 9-16-2 (62180)
തം ദൃഷ്ട്വാ പരമപ്രീതാഃ പാണ്ഡവാഃ സഹകേശവാഃ।
ഉപഗംയോപസംഗൃഹ്യ വിധിവത്പ്രത്യപൂജയൻ॥ 9-16-3 (62181)
പൂജയിത്വാ തതഃ പശ്ചാദിദം വചനമബ്രുവൻ।
ശിഷ്യയോഃ കൌശലം യുദ്ധേ പശ്യ രാമേതി പാർഥിവ॥ 9-16-4 (62182)
അബ്രവീച്ച തദാ രാമോ ദൃഷ്ട്വാ കൃഷ്ണം സപാണ്ഡവം।
ദുര്യോധനം ച കൌരവ്യം ഗദാപാണിമവസ്ഥിതം॥ 9-16-5 (62183)
രാമ ഉവാച। 9-16-6x (5162)
ചത്വാരിംശദഹാന്യദ്യ ദ്വേ ച മേ നിഃസൃതസ്യ വൈ।
പുഷ്യേണ സംപ്രയാതോഽസ്മി ശ്രവണേ പുനരാഗതഃ।
ശിഷ്യയോർവൈ ഗദായുദ്ധം ദ്രുഷ്ടുകാമോഽസ്മി മാധവ॥ 9-16-6 (62184)
തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ പരിഷ്വജ്യ ഹലായുധം।
സ്വാഗതം കുശലം ചാസ്മൈ പര്യപൃച്ഛദ്യഥാതഥം॥ 9-16-7 (62185)
കൃഷ്ണൌ ചാപി മഹേഷ്വാസാവഭിവാദ്യ ഹലായുധം।
സസ്വജാതേ പരിപ്രീതൌ പ്രീയമാണൌ യശസ്വിനൌ॥ 9-16-8 (62186)
മാദ്രീപുത്രൌ തഥാ ശൂരൌ ദ്രൌപദ്യാഃ പഞ്ച ചാത്മജാഃ।
അഭിവാദ്യ സ്ഥിതാ രാജന്രൌഹിണേയം മഹാബലം॥ 9-16-9 (62187)
ഭീമസേനോഽഥ ബലവാൻപുത്രസ്തവ ജനാധിപ।
തഥൈവ ചോദ്യതഗദൌ പൂജയാമാസതുർബലം॥ 9-16-10 (62188)
സ്വാഗതേന ച തേ തത്ര പ്രതിപൂജ്യ പുനഃപുനഃ।
പശ്യ യുദ്ധം മഹാബാഹോ ഇതി തേ രാമമബ്രുവൻ॥ 9-16-11 (62189)
ഏവമുചുർമഹാത്മാനം രൌഹിണേയം നരാധിപാഃ॥ 9-16-12 (62190)
പരിഷ്വജ്യ തദാ രാമഃ പാണ്ഡവാൻസഹ സൃഞ്ജയാൻ।
അപൃച്ഛത്കുശലം സർവാൻപാർഥിവാംശ്ചാമിതൌജസഃ।
തഥൈവ തേ സമാസാദ്യ പപ്രച്ഛുസ്തമനാമയം॥ 9-16-13 (62191)
പ്രത്യഭ്യർച്യ ഹലീ സർവാൻക്ഷത്രിയാംശ്ച മഹാത്മനഃ।
കൃത്വാ കുശലസംപ്രശ്നം സംവിദം ച യഥാവയഃ॥ 9-16-14 (62192)
ജനാർദനം സാത്യകിം ച പ്രേംണാ സംപരിഷസ്വജേ।
മൂർധ്നി ചൈതാവുപാഘ്രായ കുശലം പര്യപൃച്ഛത॥ 9-16-15 (62193)
തൌ ച തം വിധിവദ്രാജൻപൂജയാമാസതുർഗുരും।
ബ്രഹ്മാണാമിവ ദേവേശമിന്ദ്രോപേന്ദ്രൌ മുദാന്വിതൌ॥ 9-16-16 (62194)
തതോഽബ്രവീദ്ധർമസുതോ രൌഹിണേയമരിന്ദമം।
ഇദം ഭ്രാത്രോർമഹായുദ്ധം പശ്യ രാമേതി ഭാരത॥ 9-16-17 (62195)
തേഷാം മധ്യേ മഹാബാഹുഃ ശ്രീമാൻകേശവപൂർവജഃ।
ന്യവിശത്പരമപ്രീതഃ പൂജ്യമാനോ മഹാരഥൈഃ॥ 9-16-18 (62196)
സ ബഭൌ രാജമധ്യസ്ഥോ നീലവാസാഃ സിതപ്രഭഃ।
ദിവീവ നക്ഷത്രഗണൈഃ പരിവീതോ നിശാകരഃ॥ 9-16-19 (62197)
തതസ്തയോഃ സന്നിപാതസ്തുമുലോ രോമഹർഷണഃ।
ആസീദന്തകരോ രാജന്വൈരസ്യാന്തം വിധിത്സതോഃ॥ ॥ 9-16-20 (62198)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവശപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ചതുസ്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 34 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 035
॥ ശ്രീഃ ॥
9.35. അധ്യായഃ 035
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ജനമേജയേന വൈശംപായനംപ്രതി ബലരാമസ്യ തീർഥയാത്രാപ്രകാരപ്രശ്നഃ॥ 1 ॥ തേന തംപ്രതി തത്കഥനമുപക്രംയ പ്രഭാസതീർഥസ്യ തത്പദവാച്യത്വേ ഹേതുകഥനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-35-0 (62199)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-35-0x (5163)
പൂർവമേവ യദാ രാമസ്തസ്മിന്യുദ്ധ ഉപസ്ഥിതേ।
ആമന്ത്ര്യ കേശവം യാതോ വൃഷ്ണിഭിഃ സഹിതഃ പ്രഭുഃ॥ 9-35-1 (62200)
സാഹായ്യം ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ന ച കർതാഽസ്മി കേശവ।
ന ചൈവ പാണ്ഡുപുത്രാണാം ഗമിഷ്യാമി യഥാഗതം॥ 9-35-2 (62201)
ഏവമുക്ത്വാ തദാ രാമോ യാതഃ ശത്രുനിബർഹണഃ।
തസ്യ ചാഗമനം ഭൂയോ ബ്രഹ്മഞ്ശം സിതുമർഹസി॥ 9-35-3 (62202)
ആഖ്യാഹി മേ വിസ്തരശഃ കഥം രാമ ഉപസ്ഥിതഃ।
കഥം ച ദൃഷ്ടവാന്യുദ്ധം കുശലോ ഹ്യസി സത്തമ॥ 9-35-4 (62203)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-35-5x (5164)
ഉപപ്ലാവ്യേ നിവിഷ്ടേഷു പാണ്ഡവേഷു മഹാത്മസു।
പ്രേഷിതോ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ സമീപം മധുസൂദനഃ॥ 9-35-5 (62204)
ശമം പ്രതി മഹാബാഹോ ഹിതാർഥം സർവദേഹിനാം॥
സ ഗത്വാ ഹാസ്തിനപുരം ധൃതരാഷ്ട്രം സമേത്യ ച। 9-35-6 (62205)
ഉക്തവാന്വചനം പഥ്യം ഹിതം ചൈവ വിശേഷതഃ॥ 9-35-7 (62206)
ന ച തത്കൃതവാന്രാജാ യഥാഽഖ്യാതം ഹി തത്പുരാ॥ 9-35-8 (62207)
അനവാപ്യ ശമം തത്ര കൃഷ്ണഃ പുരുഷസത്തമഃ।
ആഗച്ഛത മഹാബാഹുരുപപ്ലാവ്യം ജനാധിപ॥ 9-35-9 (62208)
തതഃ പ്രത്യാഗതഃ കൃഷ്ണോ ധാർതരാഷ്ട്രവിസർജിതഃ।
ആജഗാമ നരവ്യാഘ്രഃ പാണ്ഡവാനാമനീകിനീം।
യഥോക്തം ച യഥാവൃത്തം ഗത്വാ പാണ്ഡവമബ്രവീത്॥ 9-35-10 (62209)
ന കുർവന്തി വചോ മഹ്യം കുരവഃ കാലനോദിതാഃ।
നിർഗച്ഛധ്വ പാണ്ഡവേയാഃ പുഷ്യേണ സഹിതാ മയാ॥ 9-35-11 (62210)
തതോ വിഭജ്യമാനേഷു ബലേഷു ബലിനാം വരഃ।
പ്രോവാച ഭ്രാതരം കൃഷ്ണം രൌഹിണേയോ മഹാമനാഃ॥ 9-35-12 (62211)
തേഷാമപി മഹാബാഹോ സാഹായ്യം മധുസൂദന।
ക്രിയതാമിതി തത്കൃഷ്ണോ നാസ്യ ചക്രേ വചസ്തദാ॥ 9-35-13 (62212)
തതോ മന്യുപരീതാത്മാ ജഗാമ യദുനന്ദനഃ।
തീർഥയാത്രാം ഹലധരഃ സരസ്വത്യാം മഹായശാഃ।
മൈത്രനക്ഷത്രയോഗേ സ്മ സഹിതഃ സർവയാദവൈഃ॥ 9-35-14 (62213)
ആശ്രയാമാസ ഭോജസ്തു ദുര്യോധനമരിന്ദമഃ।
യുയുധാനേന സഹിതോ വാസുദേവസ്തു പാണ്ഡവാൻ॥ 9-35-15 (62214)
രൌഹിണേയേ ഗതേ ശൂരേ പുഷ്യേണ മധുസൂദനഃ।
പാണ്ഡവേയാൻപുരസ്കൃത്യ യയാവഭിമുഖഃ കൂരൂൻ॥ 9-35-16 (62215)
ഗച്ഛന്നേവ പഥിസ്ഥസ്തു രാമഃ പ്രേഷ്യാനുവാച ഹ।
സംഭാരാംസ്തീർഥയാത്രായാം സർവോപകരണാനി ച॥ 9-35-17 (62216)
ആനയധ്വം ദ്വാരകായാ അഗ്നീന്വൈ യാജകാംസ്തഥാ।
സുവർണരജനം ചൈവ ധൈനൂർവാസാംസി വാജിനഃ॥ 9-35-18 (62217)
കുഞ്ജരാംശ്ച രഥാംശ്ചൈവ ഖരോഷ്ട്രം വാഹനാനി ച।
ക്ഷിപ്രമാനീയതാം സർവം തീർഥഹേതോഃ പരിച്ഛദം॥ 9-35-19 (62218)
പ്രതിസ്രോതഃ സരസ്വത്യാ ഗച്ഛധ്വം ശീഘ്രഗാമിനഃ।
ഋത്വിജശ്ചാനയധ്വം വൈ ശതശശ്ച ദ്വിജർഷഭാൻ॥ 9-35-20 (62219)
ഏവം സന്ദിശ്യ തു പ്രേഷ്യാൻബലദേവോ മഹാബലഃ।
തീർഥയാത്രാം യയൌ രാജൻകുരൂണാം വൈശസേ തദാ॥ 9-35-21 (62220)
സരസ്വത്യാഃ പ്രതിസ്രോതഃ സമുദ്രാദഭിജഗ്മിവാന।
രാമോ യദൂത്തമഃ ശ്രീമാംസ്തീർഥയാത്രാമനുസ്മരൻ॥ 9-35-22 (62221)
ഋത്വിഗ്ഭിശ്ച സുഹൃദ്ഭിശ്ച യഥാഽന്യൈർദ്വിജസത്തമൈഃ।
രഥൈർഗജൈസ്തഥാഽശ്വൈശ്ച പ്രേഷ്യൈശ്ച ഭരതർഷഭ।
ഗോഖരോഷ്ട്രപ്രയുക്തൈശ്ച യാനൈശ്ച ബഹുഭിർവൃതഃ॥ 9-35-23 (62222)
ശ്രാന്താനാം ക്ലാന്തബപുഷാം ശിശൂനാം വിപുലായുഷാം।
ദേശേദേശേ തു ദേയാനി ദാനാനി വിവിധാനി ച॥ 9-35-24 (62223)
അർചായൈ ചാർഥിനാം രാജൻക്ലൃപ്താനി ബഹുശസ്തഥാ।
താനി യാനീഹ ദേശേഷു പ്രതീക്ഷന്തി സ്മ ഭാരത॥ 9-35-25 (62224)
ബുഭുക്ഷിതാനാമർഥായ ക്ലൃപ്തമന്നം സമന്തതഃ॥ 9-35-26 (62225)
യോയോ യത്ര ദ്വിജോ ഭോജ്യം ഭോക്തും കാമയതേ തദാ।
തസ്യതസ്യ തു തത്രൈവമുപജഹ്രുസ്തദാ നൃഷ॥ 9-35-27 (62226)
തത്രതത്ര സ്ഥിതാ രാജന്രൌഹിണേയസ്യ ശാസനാത്।
ഭക്ഷ്യപേയസ്യ കുർവന്തി രാശീംസ്തത്ര സമന്തതഃ॥ 9-35-28 (62227)
വാസാംസി ച മഹാർഹാണി പര്യങ്കാസ്തരണാനി ച।
പൂജാർഥം തത്ര ക്ലൃപ്താനി വിപ്രാണാം സുഖമിച്ഛതാം॥ 9-35-29 (62228)
യത്ര യഃ സ്വപതേ വിപ്രോ യോ വാ ജാഗർതി ഭാരത।
തത്രതത്രൈവ സർവസ്യ ക്ലൃപ്തം സർവമപശ്യത॥ 9-35-30 (62229)
യഥാസുഖം ജനഃ സർവോ യാതി തിഷ്ഠതി വൈ തദാ।
യാതുകാമസ്യ യാനാനി പാനാനി തൃഷിതസ്യ ച॥ 9-35-31 (62230)
ബുഭുക്ഷിതസ്യ ചാന്നാനി സ്വാദൂനി ഭരതർഷഭ।
ഉപജഹ്രുർനരാസ്തത്ര വസ്ത്രാണ്യാഭരണാനി ച॥ 9-35-32 (62231)
സ പന്ഥാഃ പ്രബഭൌ രാജൻസർവസ്യൈവ സുഖാവഹഃ।
സ്വർഗോപമസ്തദാ വീര നരാണാം തത്ര ഗച്ഛതാം॥ 9-35-33 (62232)
നിത്യപ്രമുദിതോപേതഃ സ്വാദുഭക്ഷ്യോ ജലാന്വിതഃ।
വിപണ്യാപണപണ്യാനം നാനാജനശതൈർവൃതഃ।
നാനാദ്രുമലതോപേതോ നാനാരത്നവിഭൂഷിതഃ॥ 9-35-34 (62233)
തതോ മഹാത്മാ നിയതോ മനസ്വിനാം
പുണ്യേഷു തീർഥേഷു വസൂനി രാജൻ।
ദദൌ ദ്വിജേഭ്യഃ ക്രതുദക്ഷിണാശ്ച
യദുപ്രവീരോ ഹലഭൃത്പ്രതീതഃ॥ 9-35-35 (62234)
ദോഗ്ധ്രീശ്ച ധേനൂശ്ച സഹസ്രശോ വൈ
സുവാസസഃ കാഞ്ചനബദ്ധശൃംഗീഃ।
ഹയാംശ്ച നാനാവിധദേശജാതാൻ
യാനാനി ദാസാംശ്ച ശുഭാന്ദ്വിജേഭ്യഃ॥ 9-35-36 (62235)
രത്നാനി മുക്താമണിവിദ്രുമം ചാ--
പ്യഗ്ര്യം സുവർണം രജതം സുശുന്ദ്വം।
അയസ്മയം താംരമയം ച ഭാണ്ഡം
ദദൌ ദ്വിജാതിപ്രവരേഷു രാമഃ॥ 9-35-37 (62236)
ഏവം സ വിത്തം പ്രദദൌ മഹാത്മാ
സരസ്വതീതീർഥഗതേഷു ഭൂരി।
യയൌ ക്രമേണാപ്രതിമപ്രഭാവ--
സ്തതഃ കുരുക്ഷേത്രമുദാരവൃത്തഃ॥ 9-35-38 (62237)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-35-39x (5165)
സാരസ്വതാനാം തീർഥാനാം ഗുണോത്പത്തിം വദസ്വ മേ।
ഫലം ച ദ്വിപദാം ശ്രേഷ്ഠ കർമ നിർവൃത്തിമേവ ച॥ 9-35-39 (62238)
യഥാക്രമേണ ഭഗവംസ്തീർഥാനാമനുപൂർവശഃ।
ബ്രൂഹി ബ്രഹ്മവിദാം ശ്രേഷ്ഠ പരം കൌതൂഹലം ഹി മേ॥ 9-35-40 (62239)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-35-41x (5166)
തീർഥാനാം ച ഫലം രാജൻഗുണോത്പത്തിം ചം സർവശഃ।
മയോച്യമാനം വൈ പുണ്യം ശൃണു രാജേന്ദ്ര കൃത്സ്നശഃ॥ 9-35-41 (62240)
പൂർവം മഹാരാജ യദുപ്രവീര
ഋത്വിക്സുഹൃദ്വിപ്രഗണൈശ്ച സാർധം।
പുണ്യം പ്രഭാസം സമുപാജഗാമ
യത്രോഡുരാഢ്യക്ഷ്മണാ ക്ഷീയമാണഃ॥ 9-35-42 (62241)
വിമുക്തശാപഃ പുനരാപ്യ തേജഃ
സർവം ജഗദ്ഭാസയതേ നരേന്ദ്ര।
ഏതത്തു തീർഥപ്രവരം പൃഥിവ്യാം
പ്രഭാസനാത്തസ്യ തതഃ പ്രഭാസഃ॥ ॥ 9-35-43 (62242)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി അഷ്ടദശദിവസയുദ്ധേ പഞ്ചത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 35 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-35-14 മൈത്രനക്ഷത്രയോഗേ അനുരാധായാം॥ 9-35-15 ഭോജഃ കൃതവർമാ॥ 9-35-16 പുഷ്യേണ ഹി പാണ്ഡവേഭ്യഃ പ്രയാണം അനുരാധാതസ്തീർഥയാത്രാർഥമിതി വിവേകഃ॥ 9-35-34 വിപണിഃ പാണ്യവീഥികാ। ആപണാ ഹട്ടാഃ। പണ്യാനി വിക്രേയദ്രവ്യാണി॥ 9-35-35 കൃതദക്ഷിണാശ്ചേതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 9-35-39 ഗുണാൻ രമണീയത്വാദീൻ। ഉത്പത്തിം സംഭവം। കർമനിർവൃത്തിം തീർഥയാത്രാവിദിസിദ്ധം। നിവൃത്തിമപി കർമണാം ഇതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 9-35-40 യഥാകമേണ തീർഥകമാപേക്ഷയാ അനുപൂർവശഃ ഗുണോത്പത്ത്യാദിക്രമാപേക്ഷയാ॥ 9-35-43 പ്രഭാസഃ പ്രഭാസത്വം॥ 9-35-35 പഞ്ചത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 036
॥ ശ്രീഃ ॥
9.36. അധ്യായഃ 036
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ചന്ദ്രേ സ്വഭാര്യാസ്വശ്വിന്യാദിദങ്ക്ഷപുത്രീഷു ഇതരോപേക്ഷണേന രോഹിണ്യാമേവാസക്തേ ദക്ഷേണ രോഷാച്ചന്ദ്രേ യക്ഷ്മപ്രക്ഷേപഃ॥ 1 ॥ ദേവൈ പ്രസാദിതദക്ഷവചനാച്ചന്ദ്രേണ പ്രഭാസതീർഥനിമജ്ജനേന ക്ഷയരോഗപരിഹരണം॥ 2 ॥ ബലഭദ്രേണ തത്തീർഥേ മജ്ജനാദി॥ 3 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-36-0 (62243)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-36-0x (5167)
കിമർഥം ഭഗവാൻസോമോ യക്ഷ്മണാ സമഗൃഹ്യത।
കഥം ച തീർഥപ്രവരേ തസ്മിംശ്ചന്ദ്രോ ന്യമജ്ജത॥ 9-36-1 (62244)
കഥമാപ്ലുത്യ തസ്മിംസ്തു പുനരാപ്യായിതഃ ശശീ।
ഏതൻമേ സർവമാചക്ഷ്വ വിസ്തരേണ മഹാമുനേ॥ 9-36-2 (62245)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-36-3x (5168)
ദക്ഷസ്യ തനയാസ്താത പ്രാദുരാസന്വിശാംപതേ।
സ സപ്തവിംശതിം കന്യാ ദക്ഷ സോമായ വൈ ദദൌ॥ 9-36-3 (62246)
നക്ഷത്രയോഗനിരതാഃ സംഖ്യാനാർഥം ച താഭവൻ।
പത്ന്യോ വൈ തസ്യ രാജേന്ദ്ര സോമസ്യ ശുഭകർമണഃ॥ 9-36-4 (62247)
താസ്തു സർവാ വിശാലാക്ഷ്യോ രൂപേണാപ്രതിമാഽഭവൻ।
അത്യരിച്യത താസാം തു രോഹിണീ രുപസംപദാ॥ 9-36-5 (62248)
തതസ്തസ്യാം സ ഭഗവാൻപ്രീതിം ചക്രേ നിശാകരഃ।
സാഽസ്യ ഹൃദ്യാ ബഭൂവാഥ തസ്മാത്താം ബുഭുജേ സദാ॥ 9-36-6 (62249)
തതസ്താഃ കുപിതാഃ സർവാ നക്ഷത്രാഖ്യാ മഹാത്മനഃ।
താ ഗത്വാ പിതരം പ്രാഹുഃ പ്രജാപതിമതന്ദ്രിതാഃ॥ 9-36-7 (62250)
സോമോ വസതി നാസ്മാസു രോഹിണീം ഭജതേ സദാ।
താ വയം സഹിതാഃ സർവാസ്ത്വത്സകാശേ പ്രജേശ്വര।
വത്സ്യാമോ നിയതാഹാരാസ്തപശ്ചരണതത്പരാഃ॥ 9-36-8 (62251)
ശ്രുത്വാ താസാം തു വചനം ദക്ഷഃ സോമമഥാബ്രവീത്।
സമം വർതസ്വ സർവാസു മാ ത്വാഽധർമോ മഹാൻസ്പൃശേത്॥ 9-36-9 (62252)
താസ്തു സർവാഽബ്രവീദ്ദക്ഷോ ഗച്ഛധ്വം ശശിനോന്തികം।
സമം വത്സ്യതി സർവാസു ചന്ദ്രമാ മമ ശാസനാത്॥ 9-36-10 (62253)
വിസൃഷ്ടാസ്താസ്തഥാ ജഗ്മുഃ ശീതാശോർഭവനം ശുഭാഃ।
തഥാഽപി സോമോ ഭഗവാൻപുനരേവ മഹീപതേ।
രോഹിണ്യാ സാർധമവസത്പ്രീയമാണോ മുഹുർമുഹുഃ॥ 9-36-11 (62254)
തതസ്താഃ സഹിതാഃ സർവാ ഭൂയഃ പിതരമബ്രുവൻ॥ 9-36-12 (62255)
സോമോ വസതി നാസ്മാസു നാകരോദ്വചനം തവ।
തവ ശുശ്രൂഷണേ യുക്താ വത്സ്യാമോ ഹി തവാന്തികേ॥ 9-36-13 (62256)
താസാം തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ദക്ഷഃ സോമമഥാബ്രവീത്।
സമം വർതസ്വ സർവാസു മാ ത്വാം ശപ്സ്യേ വിരോചന॥ 9-36-14 (62257)
അനാദൃത്യ തു തദ്വാക്യം ദക്ഷസ്യ ഭഗവാഞ്ശശീ।
രോഹിണ്യാ സാർധമവസത്തതസ്താഃ കുപിതാഃ പുനഃ॥ 9-36-15 (62258)
ഗത്വാ ച പിതരം പ്രാഹുഃ പ്രണംയ ശിരസാ തദാ।
സോമോ വസതി നാസ്മാസു തസ്മാന്നഃ ശരണം ഭവ॥ 9-36-16 (62259)
രോഹിണ്യാമേവ ഭഗവാൻസദാ വസതി ചന്ദ്രമാഃ।
ന ത്വദ്വചോ ഗണയതി നാസ്മാസു സ്നേഹമിച്ഛതി॥ 9-36-17 (62260)
തസ്മാന്നസ്ത്രാഹി സർവാ വൈ യഥാ നഃ സോമ ആവിശേത്।
തച്ഛ്രുത്വാ ഭഗവാൻക്രുദ്ധോ യക്ഷ്മാണം പൃഥിവീപതേ॥ 9-36-18 (62261)
സസർജ രോഷാത്സോമായ സ ചോഡുപതിമാവിശത്।
സ യക്ഷ്മണാഽഭിഭൂതാത്മാക്ഷീയതാഹരഹഃ ശശീ॥ 9-36-19 (62262)
യത്നം ചാപ്യകരോദ്രാജൻമോക്ഷാർഥം തസ്യ യക്ഷ്മണഃ।
ഇഷ്ട്വേഷ്ടിഭിർമഹാരാജ വിവിധാഭിർനിശാകരഃ॥ 9-36-20 (62263)
ന ചാമുച്യത ശാപാദ്വൈ ക്ഷയം ചൈവാധിഗച്ഛതി।
ക്ഷീയമാണേ തതഃ സോമേ ഓഷധ്യോ ന പ്രജജ്ഞിരേ॥ 9-36-21 (62264)
നിരാസ്വാദരസാഃ സർവാ ഹതവീര്യാശ്ച സർവശഃ।
ഓഷധീനാം ക്ഷയേ ജാതേ പ്രാണിനാമപി സങ്ക്ഷയഃ॥ 9-36-22 (62265)
കൃശാശ്ചാസൻപ്രജാഃ സർവാഃ ക്ഷീയമാണേ നിശാകരേ।
തതോ ദേവാഃ സമാഗംയ സോമമൂചുർമഹീപതേ॥ 9-36-23 (62266)
കിമിദം ഭവതോ രൂപമീദൃശം സംപ്രകാശതേ।
കാരണം ബ്രൂഹി നഃ സർവം യേനേദം തേ മഹദ്ഭയം॥ 9-36-24 (62267)
ശ്രുത്വാ തു കാരണം ത്വത്തോ വിധാസ്യാമസ്തതോ വയം।
ഏവമുക്തഃ പ്രത്യുവാച സർവാംസ്താഞ്ശശലക്ഷണഃ॥ 9-36-25 (62268)
ശാപസ്യ കാരമം ചൈവ യക്ഷ്മാണം ച തഥാഽഽത്മനഃ।
ദേവാസ്തസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ ഗത്വാ ദക്ഷമഥാഽബ്രുവൻ॥ 9-36-26 (62269)
പ്രസീദ ഭഗവൻസോമേ ശാപോഽയം വിനിവർത്യതാം।
അസൌ ഹി ചന്ദ്രമാഃ ക്ഷീണഃ കിഞ്ചിച്ഛേഷോ ഹി ലക്ഷ്യതേ॥ 9-36-27 (62270)
ക്ഷയാച്ചൈവാസ്യ ദേവേശ പ്രജാശ്ചൈവ ഗതാഃ ക്ഷയം।
വീരുദോഷധയശ്ചൈവ ബീജാനി വിവിധാനി ച।
തഥാ നരാ ലോകഗുരോ പ്രസാദം കർതുമർഹസി॥ 9-36-28 (62271)
ഏവമുക്തസ്തതോ ദേവാൻപ്രാഹ വാക്യം പ്രജാപതിഃ।
നൈതച്ഛക്യം മമ വചോ വ്യാവർതയിതുമഞ്ജസാ॥ 9-36-29 (62272)
ഹേതുനാ തു മഹാഭാഗാ നിവർതിഷ്യതി കേനചിത്।
സമം വർതതു സർവാസു ശശീ ഭാര്യാസു നിത്യശഃ॥ 9-36-30 (62273)
സരസ്വത്യാ വരേ തീർഥേ നിമജ്ജഞ്ശശലക്ഷണഃ।
പുനർവർധിഷ്യതേ ദേവാസ്തദ്വൈ സത്യം വചോ മമ॥ 9-36-31 (62274)
മാസാർധം ച ക്ഷയം സോമോ നിത്യമേവ ഗമിഷ്യതി।
മാസാർധം തു പുനർവൃദ്വിം സത്യമേതദ്വചോ മമ॥ 9-36-32 (62275)
സമുദ്രം പശ്ചിമം ഗത്വാ സരസ്വത്യബ്ധിസംഗമം।
ആരാധയതു ദേവേശം തതഃ കാന്തിമവാപ്സ്യതി॥ 9-36-33 (62276)
സരസ്വതീം തതഃ സോമഃ സ ജഗാമർഷിശാസനാത്।
പ്രഭാസം പ്രഥമം തീർഥം സരസ്വത്യാ ജഗാമ ഹ॥ 9-36-34 (62277)
അമാവാസ്യാം മഹാതേജാസ്തത്രാമജ്ജൻമഹാദ്യുതിഃ।
ലോകാൻപ്രഭാസയാമാസ ശീതാംശുത്വമവാപ ച॥ 9-36-35 (62278)
ദേവാസ്തു സർവേ രാജേന്ദ്ര പ്രസാദം പ്രാപ്യ പുഷ്കലം।
സോമേന സഹിതാ ഭൂത്വാ ദക്ഷസ്യ പ്രമുഖേഽഭവൻ॥ 9-36-36 (62279)
തതഃ പ്രജാപതിഃ സർവാ വിസസർജാഥ ദേവതാഃ।
സോമം ച ഭഗവാൻപ്രീതോ ഭൂയോ വചനമബ്രവീത്॥ 9-36-37 (62280)
മാവമംസ്ഥാഃ സ്ത്രിയഃ പുത്ര മാ ച വിപ്രാൻകദാചന।
ഗച്ഛ യുക്തഃ സദാ ഭൂത്വാ കുരു വൈ ശാസനം മമ॥ 9-36-38 (62281)
സ വിസൃഷ്ടോ മഹാരാജ ജഗാമാഥ സ്വമാലയം।
പ്രജാശ്ച മുദിതാ ഭൂത്വാ ഈജിരേ ച യഥാ പുരാ॥ 9-36-39 (62282)
ഏവം തേ സർവമാഖ്യാതം യഥാ ശപ്തോ നിശാകരഃ।
പ്രഭാസം ച യഥാ തീർഥം തീർഥാനാം പ്രവരം മഹത്॥ 9-36-40 (62283)
അമാവാസ്യാം മഹാരാജ നിത്യശഃ ശശലക്ഷണഃ।
സ്നാത്വാഹ്യാപ്യായതേ ശ്രീമാൻപ്രഭാസേ തീർഥഉത്തമേ॥ 9-36-41 (62284)
അതശ്ചൈതത്പ്രജാനന്തി പ്രഭാസമിതി ഭൂമിപ।
പ്രഭാം ഹി പരമാം ലേഭേ തസ്മിംശ്ചാമജ്ജ്യ ചന്ദ്രമാഃ॥ 9-36-42 (62285)
`ലോകാൻപ്രഭാസയാമാസ പുപോഷ ച വപുസ്തഥാ।
തത്ര സ്നാത്വാ ഹലീരാമോ ദത്വാ പ്രീതോഽഥ ദക്ഷിണാഃ'॥ 9-36-43 (62286)
തതസ്തു ചമസോദ്ഭേദമഭീതസ്ത്വഗമദ്ബലീ।
ചമസോദ്ഭേദ ഇത്യേവം യം ജനാഃ കഥയന്ത്യുത॥ 9-36-44 (62287)
തത്ര ദത്ത്വാ ച ദാനാനി വിശിഷ്ടാനി ഹലായുധഃ।
ഉഷിത്വാ രജനീമേകാം സ്നാത്വാ ച വിധിവത്തദാ॥ 9-36-45 (62288)
ഉദപാനമഥാഗച്ഛത്ത്വരാവാൻകേശവാഗ്രജഃ।
ആദ്യം സ്വസ്ത്യയനം ചൈവ തത്രാവാപ്യ മഹാബലഃ॥ 9-36-46 (62289)
സ്നിഗ്ധത്വാദോഷധീനാം ച ഭൂമേശ്ച ജനമേജയ।
ജാനന്തി സിദ്ധാ രാജേന്ദ്ര നിഗൂഢാം താം സരസ്വതീം॥ ॥ 9-36-47 (62290)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി അഷ്ടാദശദിവസയുദ്ധേ ഷട്ത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 36 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-36-9 ത്വാ ത്വാം അധർമഃ മാ സ്മൃശേത്॥ 9-36-14 വിരോചന ഹേ വിശേഷേണ രോചമാന। ത്വാം മാശപ്സ്യേ। തവ രോചനാം ശാപേന ന ഹരാമി തഥാ യതസ്വേത്യർഥഃ॥ 9-36-38 ഗച്ഛയതഃ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-36-36 ഷടത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 037
॥ ശ്രീഃ ॥
9.37. അധ്യായഃ 037
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ഏകതദ്വിതത്രിതനാമകാനാം വിപ്രാണാം കഥാ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-37-0 (62291)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-37-0x (5169)
തസ്മാന്നദീഗതം ചാപി ഹ്യുദപാനം യശസ്വിനഃ।
ത്രിതസ്യ ച മഹാരാജ ജഗാമാഥ ഹലായുധഃ॥ 9-37-1 (62292)
തത്ര ദത്ത്വാ ബഹുദ്രവ്യം പൂജയിത്വാ തഥാ ദ്വിജാൻ।
ഉപസ്പൃശ്യ ച തത്രൈവ പ്രഹൃഷ്ടോ മുസലായുധഃ॥ 9-37-2 (62293)
തത്ര ധർമപരോ ഹ്യാസീത്ത്രിതഃ സ സുമഹാതപാഃ।
കൂപേ ച വസതാ തേന സോമഃ പീതോ മഹാത്മനാ॥ 9-37-3 (62294)
തത്ര ചൈനം സമുത്സൃജ്യ ഭ്രാതരൌ ജഗ്മതുർഗൃഹാൻ।
തതസ്തൌ വൈ ശശാപാഥ ത്രിതോ ബ്രാഹ്മണസത്തമഃ॥ 9-37-4 (62295)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-37-5x (5170)
ഉദപാനം കഥം ബ്രഹ്മൻകഥം ച സുമഹാതപാഃ।
പതിതഃ കിം ച സന്ത്യക്തോ ഭ്രാതൃഭ്യാം ദ്വിജസത്തമ॥ 9-37-5 (62296)
കൂപേ കഥം ച ഹിത്വൈനം ഭ്രാതരൌ ജഗ്മതുർഗൃഹാൻ।
കഥം ച യാജയാമാസ പപൌ സോമം ച വൈ കഥം।
ഏതദാചക്ഷ്വ മേ ബ്രഹ്മൻശ്രോതവ്യം യദി മന്യസേ॥ 9-37-6 (62297)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-37-7x (5171)
ആസൻപൂർവയുഗേ രാജൻമുനയോ ഭ്രാതരസ്ത്രയഃ।
ഏകതശ്ച ദ്വിതശ്ചൈവ ത്രിതശ്ചാദിത്യസന്നിഭാഃ॥ 9-37-7 (62298)
സർവേ പ്രജാപതിസമാഃ പ്രജാവന്തസ്തഥൈവ ച।
ബ്രഹ്മലോകജിതാഃ സർവേ തപസാ ബ്രഹ്മവാദിനഃ॥ 9-37-8 (62299)
തേഷാം തു തപസാ പ്രീതോ നിയമേന ദമേന ച।
അഭവദ്ഗൌതമോ നിത്യം പിതാ ധർമരതഃ സദാ॥ 9-37-9 (62300)
സ തു ദീർഘേണ കാലേന തേഷാം പ്രീതിമവാപ്യ ച।
ജഗാമ ഭഗവാൻസ്ഥാനമനുരൂപമിവാത്മനഃ॥ 9-37-10 (62301)
രാജാനസ്തസ്യ യേ ഹ്യാസന്യാജ്യാ രാജൻമഹാത്മനഃ।
തേ സർവേ സ്വർഗതേ തസ്മിംസ്തസ്യ പുത്രാനപൂജയൻ॥ 9-37-11 (62302)
തേഷാം തു കർമണാ രാജംസ്തഥാ ചാധ്യയനേന ച।
ത്രിതഃ സ ശ്രേഷ്ഠതാം പ്രാപ യഥൈവാസ്യ പിതാ തഥാ॥ 9-37-12 (62303)
തഥാ സർവേ മഹാഭാഗാ മുനയഃ പുണ്യലക്ഷണാഃ।
അപൂജയൻമഹാഭാഗം യഥാസ്യ പിതരം തഥാ॥ 9-37-13 (62304)
കദാചിദ്വി തതോ രാജൻഭ്രാതരാവേകതദ്വിതൌ।
യജ്ഞാർഥം ചക്രതുശ്ചിന്താം തഥാ വിത്താർഥമേവ ച॥ 9-37-14 (62305)
തയോർബുദ്ധിഃ സമഭവത്ത്രിതം ഗൃഹ്യ പരന്തപ।
യാജ്യാൻസർവാനുപാദായ പ്രതിഗൃഹ്യ പശൂംസ്തതഃ।
സോമം പാസ്യാമഹേ ഹൃഷ്ടാഃ പ്രാപ്യ യജ്ഞം മഹാഫലം॥ 9-37-15 (62306)
ചക്രുശ്ചൈവം തഥാ രാജൻഭ്രാതരസ്ത്രയ ഏവ ച।
യഥാ തേ തു പരിക്രംയ യാജ്യാൻസർവാൻപശൂൻപ്രതി।
യാജയിത്വാ തതോ യാജ്യാംʼല്ലബ്ധ്വാ തു സുബഹൂൻപശൂൻ॥ 9-37-16 (62307)
യാജ്യേന കർമണാ തേന പ്രതിഗൃഹ്യ വിധാനതഃ।
പ്രാചീം ദിശം മഹാത്മാന ആജഗ്മുസ്തേ മഹർഷയഃ॥ 9-37-17 (62308)
ത്രിതസ്തേഷാം മഹാരാജ പുരസ്താദ്യാതി ഹൃഷ്ടവത്।
ഏകതശ്ച ദ്വിതശ്ചൈവ പൃഷ്ഠതഃ കാലയൻപശൂൻ॥ 9-37-18 (62309)
തയോശ്ചിന്താ സമഭവദേകതസ്യ ദ്വിതസ്യ ച।
കഥം ച സ്യുരിമാ ഗാവ ആവാഭ്യാം ഹി വിനാ ത്രിതം॥ 9-37-19 (62310)
താവന്യോന്യം സമാഭാഷ്യ ഏകതശ്ച ദ്വിതശ്ച ഹ।
യദൂചതുർമിഥഃ പാപൌ തന്നിബോധ ജനേശ്വര॥ 9-37-20 (62311)
ത്രിതോ യജ്ഞേഷു കുശലസ്തഥാ വേദേഷു നിഷ്ഠിതഃ।
തതസ്ത്രിതോ ബഹുതരം ഗാവഃ സമുപലപ്സ്യതേ॥ 9-37-21 (62312)
തദാവാം സഹിതൌ ഭൂത്വാ ഗാഃ പ്രകാല്യ വ്രജാവഹേ।
ത്രിതോഽപി ഗച്ഛതാം കാമമാവാഭ്യാം വൈ വിനാകൃതാഃ॥ 9-37-22 (62313)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-37-23x (5172)
തേഷാമാഗച്ഛതാം രാത്രൌ പഥിസ്ഥാനാം വൃകോഽഭവത്।
തത്ര കൂപോ വിദൂരേഽഭൂത്സരസ്വത്യാസ്തടേ മഹാൻ॥ 9-37-23 (62314)
അഥം ത്രിതോ വൃകം ദൃഷ്ട്വാ പഥി തിഷ്ഠന്തമഗ്രതഃ।
തദ്ഭ്യാദപസർപന്വൈ തസ്മിൻകൂപേ പപാത ഹ।
അഗാധേ സുമഹാഘോരേ സർവഭൂതഭയങ്കരേ॥ 9-37-24 (62315)
ത്രിതസ്തതോ മഹാരാജ കൂപസ്ഥോ മുനിസത്തമഃ।
ആർതനാദം തതശ്ചക്രേ തൌ തു ശുശ്രുവതുർമുനീ॥ 9-37-25 (62316)
ത ജ്ഞാത്വാ പതിതം കൂപേ ഭ്രാതരാവേകതദ്വിതൌ।
വൃകത്രാസാച്ച ലോഭാച്ച സമുത്സൃജ്യ പ്രജഗ്മതുഃ॥ 9-37-26 (62317)
ഭ്രാതൃഭ്യാം പശുലുബ്ധാഭ്യാമുത്സൃഷ്ടഃ സ മഹാതപാഃ।
ഉദപാനേ തദാ രാജന്നിർജലേ പാംസുപംവൃതേ॥ 9-37-27 (62318)
ത്രിത ആത്മാനമാലക്ഷ്യ കൂപേ വീരുത്തൃണാവൃതേ।
നിമഗ്നം ഭരതശ്രേഷ്ഠ നരകേ ദുഷ്കൃതീ യഥാ॥ 9-37-28 (62319)
തതോ ഹ്യചിന്തയത്പ്രാജ്ഞോ മൃതഭൂതോ ഹ്യസോമപഃ।
സോമഃ കഥം തു പാതവ്യ ഇഹസ്ഥേന മയാ ഭവേത്॥ 9-37-29 (62320)
സ ഏവമഭിസഞ്ചിന്ത്യ തസ്മിൻകൂപേ മഹാതപാഃ।
ദദർശ വീരുധം തത്ര ലംബമാനാം യദൃച്ഛയാ॥ 9-37-30 (62321)
പാംസുഗ്രസ്തേ തതഃ കൂപേ ന്യഖനത്സലിലം മുനിഃ।
അഗ്നീൻസങ്കൽപയാമാസ ഹോതൄനാത്മാനമേവ ച॥ 9-37-31 (62322)
തതസ്താം വീരുധം സോമം സങ്കൽപ സുമഹാതപാഃ।
ഋചോ ജയൂംഷി സാമാനി മനസാ ചിന്തയൻമുനിഃ॥ 9-37-32 (62323)
ഗ്രാവാണഃ ശർകരാഃ കൃത്വാ പ്രചക്രേഽഭിഷവം നൃപ।
ആജ്യം ച സലിലം ചക്രേ ഭാഗാംശ്ച ത്രിദിവൌകസാം॥ 9-37-33 (62324)
സോമസ്യാഭിഷവസ്യാഗ്രേ പ്രവൃത്തസ്തുമുലോ ധ്വനിഃ।
സ ചാവിശദ്ദിവം രാജൻസ്വരശ്ചൈവ ത്രിതസ്ത വൈ॥ 9-37-34 (62325)
സമവാപ ച തം യജ്ഞാം യഥോക്തം ബ്രഹ്മവാദിഭിഃ॥ 9-37-35 (62326)
വർതമാനേ മഹായജ്ഞേ ത്രിതസ്യ സുമഹാത്മനഃ।
ആവിഗ്നം ത്രിദിവം സർവം കാരമം ച ന ബുധ്യതേ॥ 9-37-36 (62327)
തതഃ സുതുമുലം ശബ്ദം ശുശ്രാവാഥ ബൃഹസ്പതിഃ।
ശ്രുത്വാ ചൈവാബ്രവീത്സർവാന്ദേവാന്ദേവപുരോഹിതഃ॥ 9-37-37 (62328)
ത്രിതസ്യ വർതതേ യജ്ഞസ്തത്ര ഗച്ഛാമഹേ സുരാഃ।
സ ഹി ക്രുദ്ധഃ സൃജേദന്യാന്ദേവാനപി മഹാതപാഃ॥ 9-37-38 (62329)
തച്ഛ്രുത്വാ വചനം തസ്യ സഹിതാഃ സർവദേവതാഃ।
പ്രയയുസ്തത്ര യത്രാസ്തേ ത്രിതയജ്ഞശ്ച വർതതേ॥ 9-37-39 (62330)
തേ തത്ര ഗത്വാ വിബുധാസ്തം കൂപം യത്ര സ ത്രിതഃ।
ദദൃശുസ്തം മഹാത്മാനം ദീക്ഷിതം യജ്ഞകർമസു॥ 9-37-40 (62331)
ദൃഷ്ട്വാ ചൈനം മഹാത്മാനം ശ്രിയാ പരമയാ യുതം।
ഊചുശ്ചൈനം മഹാഭാഗം പ്രാപ്താ ഭാഗാർഥിനോ വയം॥ 9-37-41 (62332)
അഥാബ്രവീദൃഷിർദേവാൻപശ്യധ്വം മാം ദിവൌകസഃ।
അസ്മിൻപ്രതിഭയേ കൂപേ നിമഗ്നം നഷ്ടചേതസം॥ 9-37-42 (62333)
തതസ്ത്രിതോ മഹാരാജ ഭാഗാംസ്തേഷാം യഥാവിധി।
മന്ത്രയുക്താൻസമദദാത്തേന പ്രീതാസ്തദാഽഭവൻ॥ 9-37-43 (62334)
തതോ യഥാവിധി പ്രാപ്താൻഭാഗാൻപ്രാപ്യ ദിവൌകസഃ।
പ്രീതാത്മാനോ ദദുസ്തസ്മൈ വരാന്യാൻമനസേച്ഛതി॥ 9-37-44 (62335)
സ തു വവ്രേ ലവരം ദേവാംസ്ത്രാതുമർഹഥ മാമിതഃ।
യശ്ചാംഭോപസ്പൃശേത്കൂപേ സ സോമപഗതിം ലഭേത്॥ 9-37-45 (62336)
തത്ര ചോർമിമതീ രാജന്നുത്പപാത സരസ്വതീ।
തയോത്ക്ഷിപ്തസ്ത്രിതസ്തസ്ഥൌ പൂജയംസ്ത്രിദിവൌകസഃ॥ 9-37-46 (62337)
തഥേതി ചോക്ത്വാ വിബുധാ ജഗ്മൂ രാജന്യഥാഽഽഗതാഃ।
ത്രിതശ്ചാഭ്യാഗമത്പ്രീതഃ സ്വമേവ നിലയം തദാ॥ 9-37-47 (62338)
ക്രുദ്ധസ്തു സ സമാസാദ്യ താവൃഷീ ഭ്രാതരൌ തദാ।
ഉവാച പരുഷം വാക്യം ശശാപ ച മഹാതപാഃ॥ 9-37-48 (62339)
പശുലുബ്ധൌ യുവാം യസ്മാൻമാമുത്സൃജ്യ പ്രധാവിതൌ।
തസ്മാദ്വൃകാകൃതീ രൌദ്രൌ ദംഷ്ട്രിണാവഭിതശ്ചരൌ॥ 9-37-49 (62340)
ഭവിതാരൌ മയാ ശപ്തൌ പാപേനാനേന കർമണാ।
പ്രസവശ്ചൈവ യുവയോർഗോലാംഗൂലർക്ഷവാനരാഃ॥ 9-37-50 (62341)
ഇത്യുക്തേന തദാ തേന ക്ഷണാദേവ വിശാംപതേ।
തഥാഭൂതാവദൃശ്യേതാം വചനാത്സത്യവാദിനഃ॥ 9-37-51 (62342)
തത്രാപ്യമിതവിക്രാന്തഃ സ്പൃഷ്ട്വാ തോയം ഹലായുധഃ।
ദത്ത്വാച വിവിധാന്ദേയാൻപൂജയിത്വാ ച വൈ ദ്വിജാൻ॥ 9-37-52 (62343)
ഉദപാനം ച തം വീക്ഷ്യ പ്രശസ്യ ച പുനഃപുനഃ।
നദീഗതമദീനാത്മാ പ്രാപ്തോ വിനശനം തദാ॥ ॥ 9-37-53 (62344)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി സപ്തത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ 37 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-37-6 യാജയാമാസ സ്വാർഥേ ണിച് യാഗം കൃതവാൻ॥ 9-37-8 സർവേ പ്രജാപതിസുതാഃ പ്രജാപതയ ഏവ ച ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-37-16 പശൂൻപ്രതിപശ്വർഥം। ദക്ഷിണാർഥാ ഗാഃ പ്രാപ്തുമിത്യർഥഃ॥ 9-37-18 ത്രിതശ്ചാകാലയൻപശൂൻ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-37-23 പഥിസ്ഥാനേ വൃകോഽഭവദിതി ക.ങ.പാഠഃ॥ 9-37-45 യശ്ചേഹോപസ്പൃശേദിതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-37-37 സപ്തത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 038
॥ ശ്രീഃ ॥
9.38. അധ്യായഃ 038
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ബലഭദ്രസ്യ സരസ്വതീതീരസ്ഥാനാനാതീർഥയാത്രാപ്രകാരവർണനം॥ 1 ॥ തത്തത്തീർഥമഹിമാനുവർണനം ച॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-38-0 (62345)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-38-0x (5173)
തതോ വിനശനം രാജന്നാജഗാമ ഹലായുധഃ।
ശൂദ്രാഭീരാൻപ്രതി ദ്വേഷാദ്യത്ര നഷ്ടാ സരസ്വതീ।
തസ്മാത്താമൃഷയോ നിത്യം പ്രാഹുർവിനശനേതി ച॥ 9-38-1 (62346)
തത്രാപ്യുപസ്പൃശ്യ ബലഃ സരസ്വത്യാം മഹാബലഃ।
സുഭൂമികം തതോഽഗച്ഛത്സരസ്വത്യാസ്തടേ വരേ॥ 9-38-2 (62347)
തത്ര ചാപ്സരസഃ ശുഭ്രാ നിത്യകാലമതന്ദ്രിതാഃ।
ക്രീഡാഭിർവിമലാഭിശ്ച ക്രീഡന്തി വിമലാനനാഃ॥ 9-38-3 (62348)
തത്ര ദേവാഃ സഗന്ധർവാ മാസിമാസി ജനേശ്വര।
അഭിഗച്ഛന്തി തത്തീർഥം പുണ്യം ബ്രാഹ്മണസേവിതം॥ 9-38-4 (62349)
തത്ര നൃത്യന്തി ഗന്ധർവാസ്തഥൈവാപ്സരസാം ഗണാഃ।
സമേത്യ സഹിതാ രാജന്യഥാപ്രാപ്തം യഥാസുഖം॥ 9-38-5 (62350)
തത്ര മോദന്തി ദേവാശ്ച പിതരശ്ച സവീരുധഃ।
പുണ്യൈഃ പുഷ്പൈഃ സദാ ദിവ്യൈഃ കീര്യമാണാഃ പുനഃ പുനഃ॥ 9-38-6 (62351)
ആക്രീഡഭൂമിഃ സാ രാജംസ്താസാമപ്സരസാം ശുഭാ।
സുഭൂമികേതി വിഖ്യാതാ സരസ്വത്യാസ്തടേ വരേ॥ 9-38-7 (62352)
തത്ര സ്നാത്വാ ച ദത്ത്വാ ച വസു വിപ്രേഷു മാധവഃ।
ശ്രുത്വാ ഗീതം ച തദ്ദിവ്യം വാദിത്രാണാം ച നിഃസ്വനം॥ 9-38-8 (62353)
ശയ്യാശ്ച വിപുലാ ദൃഷ്ട്വാ ദേവഗന്ധർവരക്ഷസാം।
ഗന്ധർവാണാം തതസ്തീർഥമാഗച്ഛദ്രോഹിണീസുതഃ॥ 9-38-9 (62354)
വിശ്വാവസുമുഖാസ്തത്ര ഗന്ധർവാപ്സരസാം ഗണാഃ।
നൃത്തവാദിത്രഗീതം ച കുർന്വതി സുമനോരമം॥ 9-38-10 (62355)
തത്ര ദത്ത്വാ ഹലധരോ വിപ്രേഭ്യോ വിവിധം വസു।
അജാവികം ഗോഖരോഷ്ട്രം സുവർണം രജതം തഥാ॥ 9-38-11 (62356)
ഭോജയിത്വാ ദ്വിജാൻകാമൈഃ സന്തർപ്യ ച മഹാധനൈഃ।
പ്രയയൌ സഹിതോ വിപ്രൈഃ സ്തൂയമാനശ്ച മാധവഃ॥ 9-38-12 (62357)
തസ്മാദ്ഗന്ധർവതീർഥാച്ച മഹാബാഹുരരിന്ദമഃ।
ഗർഗസ്രോതോ മഹാതീർഥമാജഗാമൈകകുണ്ഡലീ॥ 9-38-13 (62358)
തത്ര ഗർഗേണ വൃദ്ധേന തപസാ ഭാവിതാത്മനാ।
കാലജ്ഞാനഗതിശ്ചൈവ ജ്യോതിഷാം ച വ്യതിക്രമഃ॥ 9-38-14 (62359)
ഉത്പാതാ ദാരുണാശ്ചൈക ശുഭാശ്ച ജനമേജയ।
സരസ്വത്യാഃ ശുഭേ തീർഥേ വിദിതാ വൈ മഹാത്മനാ॥ 9-38-15 (62360)
തസ്യ നാംനാ ച തത്തീർഥം ഗർഗസ്രോത ഇതി സ്മൃതം॥ 9-38-16 (62361)
തത്ര ഗർഗം മഹാഭാഗമൃഷയഃ സുവ്രതാ നൃപ।
ഉപാസാഞ്ചക്രിരേ നിത്യം കാലജ്ഞാനം പ്രതി പ്രഭോ॥ 9-38-17 (62362)
തത്ര ഗത്വാ മഹാരാജ ബലഃ ശ്വേതാനുലേപനഃ।
വിധിവദ്വി ധനം ദത്ത്വാ മുനീനാം ഭാവിതാത്മനാം॥ 9-38-18 (62363)
ഉച്ചാവചാംസ്തഥാ ഭക്ഷ്യാന്വിപ്രേഭ്യോ വിപ്രദായ സഃ।
നീലവാസാസ്തദാഽഗച്ഛച്ഛംഘതീർഥം മഹായശാഃ॥ 9-38-19 (62364)
തത്രാപശ്യൻമഹാശംഖം മഹാമേരുമിവോച്ഛ്രിതം।
ശ്വേതപർവതസങ്കാശമൃഷിസംഘൈർനിഷേവിതം।
സരസ്വത്യാസ്തടേ ജാതം നഗം താലധ്വജോ ബലീ॥ 9-38-20 (62365)
യക്ഷാ വിദ്യാധരാശ്ചൈവ രാക്ഷസാശ്ചാമിതൌജസഃ।
പിശാചാശ്ചാമിതബലാ യത്ര സിദ്ധാഃ സഹസ്രശഃ॥ 9-38-21 (62366)
തേ സർവേ ഹ്യശനം ത്യക്ത്വാ ഫലം തസ്യ വനസ്പതേഃ।
വ്രതൈശ്ച നിയമൈശ്ചൈവ കാലേകാലേ സ്മ ഭുഞ്ജതേ॥ 9-38-22 (62367)
പ്രാപ്തൈശ്ച നിയമൈസ്തൈസ്തൈർവിചരന്തഃ പൃഥക്പൃഥക്।
അദൃശ്യമാനാ മനുജൈർവ്യചരൻപുരുഷർഷഭ॥ 9-38-23 (62368)
ഏവം ഖ്യാതോ നരവ്യാഘ്ര ലോകേഽസ്മിൻസ വനസ്പതിഃ।
തത്ര തീർഥം സരസ്വത്യാഃ പാവനം ലോകവിശ്രുതം॥ 9-38-24 (62369)
തസ്മിംശ്ച യദുശാർദൂലോ ദത്ത്വാ തീർഥേ പയസ്വിനീഃ।
താംരായസാനി ഭാണ്ഡാനി വസ്ത്രാണി വിവിധാനി ച॥ 9-38-25 (62370)
പൂജയിത്വാ ദ്വിജാംശ്ചൈവ പൂജിതശ്ച തപോധനൈഃ।
പുണ്യം നൈസർഗികം രാജന്നാജഗാമ ഹലായുധഃ॥ 9-38-26 (62371)
തത്ര ഗത്വാ മുനീന്ദൃഷ്ട്വാ നാനാവേഷധരാൻബലഃ।
ആപ്ലുത്യ സലിലേ ചാപി പൂജയാമാസ വൈ ദ്വിജാൻ॥ 9-38-27 (62372)
തഥൈവ ദത്ത്വാ വിപ്രേഭ്യഃ പരിഭോഗാൻസുപുഷ്കലാൻ।
തതഃ പ്രായാദ്ബലോ രാജന്ദക്ഷിണേന സരസ്വതീം॥ 9-38-28 (62373)
ഗത്വാ ചൈവം മഹാബാഹുർനാതിദൂരേ മഹായശാഃ।
ധർമാത്മാ നാഗധന്വാനം തീർഥമാഗമദച്യുതഃ॥ 9-38-29 (62374)
യത്ര പന്നഗരാജസ്യ വാസുകേഃ സന്നിവേശനം।
മഹാദ്യുതേർമഹാരാജ ബഹുഭിഃ പന്നഗൈർവൃതം॥ 9-38-30 (62375)
ഋഷിണാം ഹി സഹസ്രാണി തത്ര നിത്യം ചതുർദശ।
യത്ര ദേവാഃ സമാഗംയ വാസുകിം പന്നഗോത്തമം।
സർവപന്നഗരാജാനമഭ്യഷിഞ്ചന്യഥാവിധി॥ 9-38-31 (62376)
പന്നഗേഭ്യോ ഭയം തത്ര വിദ്യതേ ന സ്മ പൌരവ॥ 9-38-32 (62377)
തത്രാപി വിധിവദ്ദത്വാ വിപ്രേഭ്യോ രത്നസഞ്ചയാൻ।
പ്രായാത്പ്രാചീം ദിശം രാജംസ്തത്ര തീർഥാന്യനേകശഃ॥ 9-38-33 (62378)
സഹസ്രശതസംഖ്യാനി പ്രഥിതാനി പദേപദേ।
ആപ്ലുത്യ തത്ര തീർഥേഷു യഥോക്തം തത്ര ചർഷിഭിഃ॥ 9-38-34 (62379)
ദത്ത്വാ വസു ദ്വിജാഗ്ര്യേഭ്യോ നിർജഗാമ മഹാബലഃ।
തത്രസ്ഥാനൃഷിസംഘാംസ്താനഭിവാദ്യ ഹലായുധഃ॥ 9-38-35 (62380)
തതോ രാമോഽഗമത്തീർഥമൃഷിഭിഃ സേക്തിം മഹത്।
യത്ര ഭൂയോ നിവവൃതേ പ്രാങ്മുഖാ വൈ സരസ്വതീ॥ 9-38-36 (62381)
ഋഷീണാം നൈമിഷേയാണാവമേക്ഷാർഥം മഹാത്മനാം।
നിവൃത്താം താം സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാം തത്ര ദൃഷ്ട്വാ തു ലാംഗലീ।
വഭൂവ വിസ്മിതോ രാജൻബലഃ ശ്വേതാനുലേപനഃ॥ 9-38-37 (62382)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-38-38x (5174)
കസ്മാത്സരസ്വതീ ബ്രഹ്മന്നിവൃത്താ കപ്രാങ്മുഖീ ഭവത്।
വ്യാഖ്യാതമേതദിച്ഛാമി സർവമധ്വര്യുസത്തമ॥ 9-38-38 (62383)
കസ്മിംശ്ചിത്കാരണേ തത്ര വിസ്മിതോ യദുനന്ദനഃ।
നിവൃത്താ ഹേതുനാ കേന കഥമേവ സരിദ്വരാ॥ 9-38-39 (62384)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-38-40x (5175)
പൂർവം കൃതയുഗേ രാജന്നൈമിഷേയാസ്തപസ്വിനഃ।
വർതമാനേ സുവിപുലേ സത്രേ ദ്വാദശവാർഷികേ॥ 9-38-40 (62385)
ഋഷയോ ബഹവോ രാജംസ്തത്സത്രമഭിപേദിരേ।
ഉഷിത്വാ ച മഹാഭാഗാസ്തസ്മിൻസത്രേ യഥാവിധി॥ 9-38-41 (62386)
നിവൃത്തേ നൈമിഷേ യേ വൈ സത്രേ ദ്വാദശവാർഷികേ।
ആജഗ്മുർഋഷയസ്തത്ര ബഹവസ്തീർഥകാരണാത്॥ 9-38-42 (62387)
ഋഷീണാം ബഹുലത്വാത്തു സരസ്വത്യാ വിശാംപതേ।
തീർഥാനി നഗരായന്തേ കൂലേ വൈ ദക്ഷിണോത്തരേ॥ 9-38-43 (62388)
സമന്തപഞ്ചകം യാവത്താവത്തേ ദ്വിജസത്തമാഃ।
തീർഥലോഭാന്നരവ്യാഘ്ര നദ്യാസ്തീരം സമാശ്രിതാഃ॥ 9-38-44 (62389)
ജുഹ്വതാം തത്ര തേഷാം തു മുനീനാം ഭാവിതാത്മനാം।
സ്വാധ്യായേനാതിമഹതാ ബഭൂവുഃ പൂരിതാ ദിശഃ॥ 9-38-45 (62390)
അഗ്നിഹോത്രൈസ്തതസ്തേഷാം ഹൂയമാനൈർമഹാത്മനാം।
അശോഭത സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാ ദീപ്യമാനൈഃ സമന്തതഃ॥ 9-38-46 (62391)
വാലഖില്യാ മഹാരാജ അശ്മകുട്ടാശ്ച താപസാഃ।
ദന്തോലൂഖലിനശ്ചാന്യേ സംപ്രക്ഷാലാസ്തഥാ പരേ॥ 9-38-47 (62392)
വായുഭക്ഷാ ജലാഹാരാഃ പർണഭക്ഷാശ്ച താപസാഃ।
നാനാനിയമയുക്താശ്ച തഥാ സ്ഥണ്ഡിലശായിനഃ॥ 9-38-48 (62393)
ആസന്വൈ മുനയസ്തവത്ര സരസ്വത്യാഃ സമീപതഃ।
ശോഭയന്തഃ സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാം ഗംഗാമിവ ദിവൌകസഃ॥ 9-38-49 (62394)
ശതശശ്ച സമാപേതുർഋഷയഃ സത്രയാജിനഃ।
തേഽവകാശം ന ദദൃശുഃ സരസ്വത്യാ മഹാവ്രതാഃ।
തേഽവകാശം ച ദദൃശുഃ കുരുക്ഷേത്രം (ത്രേ) മഹാവ്രതാഃ॥ 9-38-50 (62395)
തതോ യജ്ഞോപവീതൈഃ സ്വൈസ്തത്ര കൃത്വാ സരസ്വതീം।
ജുഹുവുശ്ചാഗ്നിഹോത്രാംശ്ച ചക്രുശ്ച വിവിധാഃ ക്രിയാഃ॥ 9-38-51 (62396)
തതസ്തമൃപിസംഘാതം നിരാശം ചിന്തയാന്വിതം।
ദർശയാമാസ രാജേന്ദ്ര തേഷാമർഥേ സരസ്വതീ॥ 9-38-52 (62397)
തതഃ കുഞ്ജാൻബഹൂൻകൃത്വാ സന്നിവൃത്താ സരസ്വതീ।
ഋഷീണാം പുണ്യതപസാം കാരുണ്യാജ്ജനമേജയ॥ 9-38-53 (62398)
തതോ നിവൃത്ത്യ രാജേന്ദ്ര തേഷാമർഥേ സരസ്വതീ।
ഭൂയഃ പ്രതീച്യഭിമുഖീ പ്രസുസ്രാവ സരിദ്വരാ॥ 9-38-54 (62399)
അമോഘാ ഗമനം കൃത്വാ തേഷാം ഭൂയോ ജഗാമ ഹ।
അത്യദ്ഭുതം മഹച്ചക്രേ തദാ രാജൻമഹാനദീ॥ 9-38-55 (62400)
ഏവം സ കുഞ്ജോ രാജന്വൈ നൈമിഷീയ ഇതി സ്മൃതഃ।
കുരുശ്രേഷ്ഠ കുരുക്ഷേത്രേ കുരുഷ്വ മഹതീം ക്രിയാം॥ 9-38-56 (62401)
തത്ര കുഞ്ജാൻബഹൂന്ദൃഷ്ട്വാ നിവൃത്താം ച സരസ്വതീം।
ബഭൂവ വിസ്മയസ്തത്ര രാമസ്യാഥ മഹാത്മനഃ॥ 9-38-57 (62402)
ഉപസ്പൃശ്യ തു തത്രാപി വിധിവദ്യദുനന്ദനഃ।
ദത്ത്വാ ദേയാന്ദ്വിജാതിഭ്യോ ഭാണ്ഡാനി വിവിധാനി ച॥ 9-38-58 (62403)
ഭക്ഷ്യം ഭോജ്യം കച വിവിധം ബ്രാഹ്മണേഭ്യഃ പ്രദായ ച।
തതഃ പ്രായാദ്ബലോ രാജൻപൂജ്യമാനോ ദ്വിജാതിഭിഃ॥ 9-38-59 (62404)
സരസ്വതീതീർഥവരം നാനാദ്വിജഗണായുതം।
ബദരേംഗുദശ്യാമാകാപ്ലുക്ഷാശ്വത്ഥബിഭീതകൈഃ॥ 9-38-60 (62405)
കങ്കോലൈശ്ച പലാശ്ചൈശ്ച കരീരൈഃ പീലുഭിസ്തഥാ।
സരസ്വതീതീർഥരുഹൈസ്തരുഭിർവിവിധൈസ്തഥാ॥ 9-38-61 (62406)
കരുഷകവരൈശ്ചൈവ ബിൽവൈരാംരാതകൈസ്തഥാ।
അതിമുക്തകഷണ്ഡൈശ്ച പാരിജാതൈശ്ച ശോഭിതം॥ 9-38-62 (62407)
കദലീവനഭൂയിഷ്ഠം ദൃഷ്ടികാന്തം മനോഹരം।
വായ്വംബുഫലപർണാദൈർദന്തോലൂഖലികൈരപി॥ 9-38-63 (62408)
തഥാഽശ്മകുട്ടൈർവാതേയൈർമുനിഭിർബഹുഭിർവൃതം।
സ്വാധ്യായഘോഷസംഘുഷ്ടം മൃഗയൂഥശതാകുലം॥ 9-38-64 (62409)
അഹിംസ്രൈർധർമപരമൈർനൃഭിരത്യർഥരോവിതം।
സപ്തസാരസ്വതം തീർഥമാജഗാമ ഹലായുധഃ।
യത്ര മങ്കണകഃ സിദ്ധസ്തപസ്തേപേ മഹാമുനിഃ॥ ॥ 9-38-65 (62410)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി അഷ്ടവിംശോഽധ്യായഃ॥ 38 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-38-1 ശൂദ്രാഭീരാന്ദ്വിഷ്ടമാനാ---ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-38-3 ശുഭ്രാഃ ശുചയഃ॥ 9-38-9 ഛായാശ്ച വിപുലാ ഇതി ങ.പാഠഃ॥ 9-38-10 ഗന്ധർവാപ്സരസാന്വിന്താഃ ഇതി ങ.പാഠഃ॥ 9-38-17 കാലജ്ഞാനാർഥം॥ 9-38-20 ശംഖം ശംഖനാമാനം। നഗം വൃക്ഷം॥ 9-38-26 പുണ്യം ദ്രൈതവനം ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-38-37 അവേക്ഷാര്യമിഷ്ടസിദ്ധ്യർഥം॥ 9-38-38 ഇച്ഛാമി ശ്രോതുമിതി ശേഷഃ॥ 9-38-51 യജ്ഞോപവീതൈഃ യജ്ഞസൂത്രൈഃ നിരാശം സരസ്വതീജലലാഭേ ഇത്യർഥഃ॥ 9-38-53 കുജ്ജാൻ ആത്മനോ വാസസ്ഥാനാനി തിർഥവിശേഷാനിത്യർഥഃ॥ 9-38-38 അഷ്ടത്രിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 039
॥ ശ്രീഃ ॥
9.39. അധ്യായഃ 039
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സരസ്വത്യാഃ സപ്തധാവിഭാഗേ കാരണാഭിധാനം॥ 1 ॥ സപ്തഭാഗാനാം കസ്മിംശ്ചിത്തീർഥേ ഏകീഭവനാത്തത്തീർഥസ്യ സപ്തസാരസ്വതനാമപ്രാപ്തിഃ॥ 2 ॥ മങ്കണമുനിചരിതപ്രതിപാദനം॥ 3 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-39-0 (62411)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-39-0x (5176)
സപ്തസാരസ്വതം കസ്മാത്കശ്ച മങ്കണകോ മുനിഃ।
കഥം സിദ്ധഃ സ ഭഗവാൻകശ്ചാസ്യ നിയമോഽഭവത്॥ 9-39-1 (62412)
കസ്യ വംശേ സമുത്പന്നഃ കിം ചാധീതം ദ്വിജോത്തമ।
ഏതൻമേ സർവമാചക്ഷ്വ യഥാതത്ത്വം മഹാമുനേ॥ 9-39-2 (62413)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-39-3x (5177)
സപ്തനദ്യഃ സരസ്വത്യാ യാഭിർവ്യാപ്തമിദം ജഗത്।
ആഹൂതാ ബലവദ്ഭിർഹി തത്രതത്ര സരസ്വതീ॥ 9-39-3 (62414)
സുപ്രഭാ കാഞ്ചനാക്ഷീ ച വിശാലാ ച മനോരമാ।
സരസ്വതീ ചൌഘവതീ സുരേണുർവിമലോദകാ॥ 9-39-4 (62415)
പിതാമഹസ്യ മഹതോ വർതമാനേ മഹാമഖേ।
വിതതേ യജ്ഞവാടേ ച സംസിദ്ധേഷു ദ്വിജാതിഷു॥ 9-39-5 (62416)
പുണ്യാഹഘോഷൈർവിമലൈർവേദാനാം നിനദൈസ്തഥാ।
ദേവേഷു ചൈവ വ്യഗ്രേഷു തസ്മിന്യജ്ഞവിധൌ തദാ॥ 9-39-6 (62417)
തത്ര ചൈവ മഹാരാജ ദീക്ഷിതേ പ്രപിതാമഹേ।
യജതസ്തസ്യ സത്രേണ സർവകാമസമൃദ്വിനാ॥ 9-39-7 (62418)
മനസാ ചിന്തിതാ ഹ്യർഥാ ധർമാർഥകുശലൈസ്തദാ।
ഉപതിഷ്ഠന്തി രാജേന്ദ്ര ദ്വിജാതീംസ്തത്രതത്ര ഹ॥ 9-39-8 (62419)
ജഗുശ്ച തത്ര ഗന്ധർവാ നനൃതുശ്ചാപ്സരോഗണാഃ।
വാദിത്രാണി ച ദിവ്യാനി വാദയാമാസുരഞ്ജസാ॥ 9-39-9 (62420)
തസ്യ യജ്ഞസ്യ സംപത്ത്യാ തുതുഷുർദേവതാഗണാഃ।
വിസ്മയം പരമം ജഗ്മുഃ കിമു മാനുഷയോനയഃ॥ 9-39-10 (62421)
വർതമാനേ യഥാ യജ്ഞേ പുഷ്കരസ്ഥേ പിതാമഹേ।
അബ്രുവന്നൃഷയോ രാജന്നായം യജ്ഞോ മഹാഗുണഃ॥ 9-39-11 (62422)
ന ദൃശ്യതേ സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാ യസ്മാദിഹ സരസ്വതീ।
തച്ഛ്രുത്വാ ഭഗവാൻപ്രീതഃ സസ്മാരാഥ സരസ്വതീം॥ 9-39-12 (62423)
പിതാമഹേന യജതാ ആഹൂതാ പുഷ്കരേഷു വൈ।
സുപ്രഭാ നാമ രാജേന്ദ്ര നാംനാ തത്ര സരസ്വതീ॥ 9-39-13 (62424)
താം ദൃഷ്ട്വാ മുനയസ്തുഷ്ടാസ്ത്വരായുക്താം സരസ്വതീം।
പിതാമഹം മാനയന്തീം ക്രതും തേ ബഹുമേനിരേ॥ 9-39-14 (62425)
ഏവമേഷാ സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാ പുഷ്കരേഷു സരസ്വതീ।
പിതാമഹാർഥം സംഭൂതാ തുഷ്ട്യർഥം ച മനീഷിണാം॥ 9-39-15 (62426)
നൈമിഷേ മുനയോ രാജൻസമാഗംയ സമാസതേ।
തത്ര ചിത്രാഃ കഥാ ഹ്യാസന്വേദം പ്രതി ജനേശ്വര॥ 9-39-16 (62427)
യത്ര തേ മുനയോ ഹ്യാസന്നാനാസ്വാധ്യായവേദിനഃ।
തേ സമാഗംയ മുനയഃ സസ്മാരുർവൈ സരസ്വതീം॥ 9-39-17 (62428)
സാ തു ധ്യാതാ മഹാരാജ മുനിഭിഃ സത്രയാജിഭിഃ।
സമാഗതാനാം രാജേന്ദ്ര സാഹായ്യാർഥം മഹാത്മനാം।
ആജഗാമ മഹാഭാഗാ തത്ര പുണ്യാ സരസ്വതീ॥ 9-39-18 (62429)
നൈമിഷേ കാഞ്ചനാക്ഷീ തു മുനീനാം സത്രായാജിxxxം।
ആഗതാ സരിതാം ശ്രേഷ്ഠാ തത്ര ഭാരത പൂജിത॥ 9-39-19 (62430)
ഗയസ്യ യജമാനസ്യ ഗയേഷ്വേവ മഹാക്രതും।
ആഹൂതാ സരിതാം ശ്രേഷ്ഠാ ഗയയജ്ഞേ സരസ്വതീ॥ 9-39-20 (62431)
ഗയസ്യ യജമാനസ്യ ഗയേഷ്വേവ മഹാക്രതും।
വിശാലാം തു ഗയസ്യാഹുർഋഷയഃ സംശിതവ്രതാ॥ 9-39-21 (62432)
സരിത്സാ ഹിമവത്പാർശ്വാത്പ്രസ്രുതാ ശീഘ്രഗാമിനീ।
ഔദ്ദാലകേസ്തഥാ യജ്ഞേ യജതസ്തസ്യ ഭാരത॥ 9-39-22 (62433)
സമേതേ സർവതഃ സ്ഫീതേ മുനീനാം മണ്ഡലേ തദാ।
ഉത്തരേ കോസലാഭാഗേ പുണ്യേ രാജൻമഹാത്മനഃ॥ 9-39-23 (62434)
ഔദ്ദാലകേന യജതാ പൂർവം ധ്യാതാ സരസ്വതീ।
ആജഗാമ സരിച്ഛേഷ്ഠാ തം ദേശം മുനികാരണാത്॥ 9-39-24 (62435)
പൂജ്യമാനാ മുനിഗണൈർവൽകലാജിനസംവൃതൈഃ।
മനോഹരേതി വിഖ്യാതാ സാ ഹി തൈർമനസാ വൃതാ॥ 9-39-25 (62436)
[സുരണുഋഷഭേ ദ്വീപേ പുണ്യേ രാജർഷിസേവിതേ।]
കുരോശ്ച യജമാനസ്യ കുരുക്ഷേത്രേ മഹാത്മനഃ।
ആജഗാമ മഹാഭാഗാ സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാ സരസ്വതീ॥ 9-39-26 (62437)
ഓഘവത്യപി രാജേന്ദ്ര വസിഷ്ഠേന മഹാത്മനാ।
സമാഹൂതാ കുരുക്ഷേത്രേ ദിവ്യതോയാ സരസ്വതീ॥ 9-39-27 (62438)
ദക്ഷേണ യജതാ ചാപി ഗംഗാദ്വാരേ സരസ്വതീ।
സുവേണിരിതി വിഖ്യാതാ പ്രസ്രുതാ ശീഘ്രഗാമിനീ॥ 9-39-28 (62439)
വിമലോദാ ഭഗവതീ ബ്രഹ്മണാ യജതാ പുനഃ।
സമാഹൂതാ യയൌ തത്ര പുണ്യേ ഹൈമവതേ ഗിരൌ॥ 9-39-29 (62440)
ഏകീഭൂതാസ്തതസ്താസ്തു തസ്മിംസ്തീർഥേ സമാഗതാഃ।
സപ്തസാരസ്വതം തീർഥം തതസ്തു പ്രഥിതം ഭുവി॥ 9-39-30 (62441)
ഇതി സപ്തസരസ്വത്യോ നാമതഃ പരികീർതിതാഃ।
സപ്തസാരസ്വതം ചൈവ തീർഥം പുണ്യം തഥാ സ്മൃതം॥ 9-39-31 (62442)
ശൃണു മങ്കണകസ്യാപി കൌമാരബ്രഹ്മചാരിണഃ।
ആപഗാമവഗാഢസ്യ രാജൻപ്രക്രീഡിതം മഹത്॥ 9-39-32 (62443)
ദൃഷ്ട്വാ യദൃച്ഛയാ തത്ര സ്ത്രിയമംഭസി ഭാരത।
സ്നായന്തീം രുചിരാപാംഗീം ദിഗ്വാസസമനിന്ദിതാം। 9-39-33 (62444)
സരസ്വത്യാം മഹാരാജ ചസ്കന്ദേ വീര്യമംഭസി॥
തദ്രേതഃ സ തു ജഗ്രാഹ കലശേ വൈ മഹാതപാഃ। 9-39-34 (62445)
`ഋഷിഃ പരമധർമാത്മാ തദാ പുരുഷസത്തമ'॥
സപ്തധാ പ്രവിഭാഗം തു കലശസ്ഥം ജഗാമ ഹ। 9-39-35 (62446)
തത്രർഷയഃ സപ്ത ജാതാ ജജ്ഞിരേ മരുതാം ഗണാഃ॥
വായുവേഗോ വായുബലോ വായുഹാ വായുമണ്ഡലഃ। 9-39-36 (62447)
വായുജ്വാലോ വായുരേതാ വായുചക്രശ്ച വീര്യവാൻ।
മഹർഷേശ്ചരിതം യാദൃക് ത്രിഷു ലോകേഷു വിശ്രുതം॥ 9-39-37 (62448)
പുരാ മങ്കണകഃ സിദ്ഭഃ കുശാഗ്രേണേതി നഃ ശ്രുതം।
ക്ഷതഃ കില കരേ രാജംസ്തസ്യ ശാകരസോഽസ്രവത്॥ 9-39-38 (62449)
സ വൈ ശാകരസം ദൃഷ്ട്വാ ഹർഷാവിഷ്ടഃ പ്രനൃത്തവാൻ॥ 9-39-39 (62450)
തതസ്തസ്മിൻപ്രനൃത്തേ വൈ സ്ഥാവരം ജംഗമം ച യത്।
പ്രനൃത്തമുഭയം വീര സേജസാ തസ്യ മോഹിതം॥ 9-39-40 (62451)
ബ്രഹ്മാദിഭിഃ സുരൈ രാജന്നൃഷിഭിശ്ച തപോധനൈഃ।
വിജ്ഞപ്തോ വൈ മഹാദേവ ഋഷേരർഥേ നരാധിപ।
നായം നൃത്യേദ്യഥാ ദേവ തഥാ ത്വം കർതുമർഹസി॥ 9-39-41 (62452)
തതോ ദേവോ മുനിം ദൃഷ്ട്വാ ഹർഷാവിഷ്ടമതീവ ഹ।
സുഗണാം ഹിതകാമാർഥം മഹാദേവോഽഭ്യഭാഷത॥ 9-39-42 (62453)
ഭോഭോ ബ്രാഹ്മണ ധർമജ്ഞ കിമർഥം നൃത്യതേ ഭവാൻ।
ഹർഷസ്ഥാനം കിമർഥം ച തവേദമധികം മുനേ।
തപസ്വിനോ ധർമപഥേ സ്ഥിതസ്യ ദ്വിജസത്തമ॥ 9-39-43 (62454)
ഋഷിരുവാച। 9-39-44x (5178)
കിം ന പശ്യസി മേ ബ്രഹ്മൻകരാച്ഛാകരസം സ്രുതം।
യം ദൃഷ്ട്വാ സംപ്രനൃത്തോ വൈ ഹർഷേണ മഹതാ വിഭോ॥ 9-39-44 (62455)
തം പ്രഹസ്യാബ്രവീദ്ദേവോ മുനിം രാഗേണ മോഹിതം।
അഹം ന വിസ്മയം വിപ്ര ഗച്ഛാമീതി പ്രപശ്യ മാം॥ 9-39-45 (62456)
ഏവമുക്ത്വാ മുനിശ്രേഷ്ഠം മഹാദേവേന ധീമതാ।
അംഗുല്യഗ്രേണ രാജേന്ദ്രസ്വാംഗുഷ്ഠസ്താഡിതോഽഭവത്॥ 9-39-46 (62457)
തതോ ഭസ്മ ക്ഷതാദ്രാജന്നിർഗതം ഹിമസന്നിഭം॥ 9-39-47 (62458)
തദ്ദൃഷ്ട്വാ വ്രീഡിതോ രാജൻസ മുനിഃ പാദയോർഗതഃ।
മേനേ ദേവം മഹാദേവമിദം ചോവാച വിസ്മിതഃ॥ 9-39-48 (62459)
നാന്യം ദേവാദഹം മന്യേ രുദ്രാത്പരതരം മഹത്।
സുരാസുരസ്യ ജഗതോ ഗതിസ്ത്വമസി ശൂലധൃക്॥ 9-39-49 (62460)
ത്വയാ സൃഷ്ടമിദം വിശ്വം വദന്തീഹ മനീഷിണഃ।
ത്വാമേവ സർവം വിശതി പുനരേവ യുഗക്ഷയേ॥ 9-39-50 (62461)
ദേവൈരപി ന ശക്യസ്ത്വം പരിജ്ഞാതും കുതോ മയാ।
ത്വയി സർവേ സ്മ ദൃശ്യന്തേ ഭാവാ യേ ജഗതി സ്ഥിതാഃ॥ 9-39-51 (62462)
ത്വാമുപാസന്ത വരദം ദേവാ ബ്രഹ്മാദയോഽനഘ।
സർവസ്ത്വമസി ദേവാനാം കർതാ കാരയിതാ ച ഹ॥ 9-39-52 (62463)
ത്വത്പ്രസാദാത്സുരാഃ സർവേ മോദന്തീഹാകുതോഭയാഃ।
`ത്വം പ്രഭുഃ പരമൈശ്വര്യാദധികം ഭാസി ശങ്കരഃ॥ 9-39-53 (62464)
ത്വയി ബ്രഹ്മാ ച വിഷ്ണുശ്ച ലോകാൻസന്ധായ തിഷ്ഠതഃ।
ത്വൻമൂലം ച ജഗത്സർവം ഭൂതസ്ഥാവരജംഗമം॥ 9-39-54 (62465)
സ്വർഗം ച പരമം സ്ഥാനം നൃണാമഭ്യുദയാർഥിനാം।
ദദാസി ച പ്രസന്നസ്ത്വം ഭക്താനാം പരമേശ്വര॥ 9-39-55 (62466)
അനാവൃത്തിപദം നൄണാം നിത്യം നിശ്രേയസാർഥിനാം।
ദദാസി കർമിണാം കർമ ഭാവയന്ധ്യാനയോഗതഃ॥ 9-39-56 (62467)
ന വൃഥാഽസ്തി മഹാദേവ പ്രസാദസ്തേ മഹേശ്വര।
യസ്മാത്ത്വയോപകരണാത്കരോമി കമലേക്ഷണ॥ 9-39-57 (62468)
പ്രപദ്യേ ശരണം ശംഭും സർവദാ സർവതഃ സ്ഥിതം।
കർമണാ മനസാ വാചാ തമേവാഭിഭജാംയഹം॥ 9-39-58 (62469)
ജനമേജയ ഉവാച।' 9-39-59x (5179)
ഏവം സ്തുത്വാ മഹാദേവം സ ഋഷിഃ പ്രണതോഽഭവത്॥ 9-39-59 (62470)
യദിദം ചാപലം ദേവ കൃതമേതത്സ്മയാദികം।
തതഃ പ്രസാദയമി ത്വാം തപോ മേ ന ക്ഷരേദിതി॥ 9-39-60 (62471)
തതോ ദേവഃ പ്രീതമനാസ്തമൃഷിം പുനരബ്രവീത്।
തപസ്തേ വർധതാം വിപ്ര മത്പ്രസാദാത്സഹസ്രധാ॥ 9-39-61 (62472)
ആശ്രമേ ചേഹ വത്സ്യാമി ത്വയാ സാർധമഹം സദാ।
സപ്തസാരസ്വതേ ചാസ്മിന്യോ മാമർചിഷ്യതേ നരഃ॥ 9-39-62 (62473)
ന തസ്യ ദുർലഭം കിഞ്ചിദ്ധവിതേഹ പരത്ര വാ।
സാരസ്വതം ച തേ ലോകം ഗമിഷ്യന്തി ന സംശയഃ॥ 9-39-63 (62474)
ഏതൻമങ്കണകസ്യാപി ചരിതം ഭൂരിതേജസഃ।
സ ഹി പുത്രഃ സുകന്യായാമുത്പന്നോ മാതരിശ്വനാ॥ ॥ 9-39-64 (62475)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ഏകോനചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 39 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-39-4 വിശാലാ സുതനുസ്തഥാ। സരസ്വത്യോഘമാലാ ച സുവേണീ നിർമലോദകാ ഇതി ങ.പാഠഃ। സരസ്വത്യൂർമിമാലാ ച സുവേണീ വിമലോദകാ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-39-17 സസ്മരുഃ സ്മൃതവന്തഃ॥ 9-39-20 ഗയേഷു ഗയദേശേഷു॥ 9-39-25 മനോരമേതി വിഖ്യാതാ സാ ഹി തൈർമനസാ കൃതാ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-39-28 സുരേണുരിതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-39-32 രാജൻപ്രജപിതം മഹത് ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-39-33 സ്നായന്തീം സ്നാന്തീം॥ 9-39-36 മരുതാം പ്രാണവായൂനാം ഏകോനപഞ്ചാശതാം। ഏതേഷാം തപസാ മരുതോ ദിത്യാമുത്പന്നാ ഇതി കൽപാന്തരവിഷയോഽയമർഥഃ॥ 9-39-60 സ്മയാദികം ഗർദാദികം॥ 9-39-39 ഏകോനചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 040
॥ ശ്രീഃ ॥
9.40. അധ്യായഃ 040
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ബലരാമസ്യൌശനസതീർഥഗമനം॥ 1 ॥ തത്തീർഥസ്യ കപാലമോചനനാമപ്രാപ്തിഹേതൂക്തിഃ॥ 2 ॥ ബലസ്യ ഉശംഗ്വാശ്രമഗമനം॥ 3 ॥ ഉശംഗുചരിത്രകഥനം ബലസ്യ പൃഥൂദകതീർഥേ സ്നാനദാനാദി॥ 4 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-40-0 (62476)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-40-0x (5180)
ഉഷിത്വാ തത്ര രാമസ്തു സംപൂജ്യാശ്രമവാസിനഃ।
തഥാ മങ്കണകേ പ്രീതിം ശുഭാം ചക്രേ ഹലായുധഃ॥ 9-40-1 (62477)
ദത്ത്വാ ദാനം ദ്വിജാതിഭ്യോ രജനീം താമുപോഷ്യ ച।
പൂജിതോ മുനിസംഖൈശ്ച പ്രാതരുത്ഥായ ലാംഗലീ॥ 9-40-2 (62478)
അനുജ്ഞാപ്യ മുനീൻസർവാൻസ്പൃഷ്ട്വാ തോയം ച ഭാരത।
പ്രയയൌ ത്വരിതോ രാമസ്തീർഥഹേതോർമഹാബലഃ॥ 9-40-3 (62479)
തതസ്ത്വൌശനസം തീർഥമാജഗാമ ഹലായുധഃ।
കപാലമോചനം നാമ യത്ര മുക്തോ മഹാമുനിഃ॥ 9-40-4 (62480)
മഹതാ ശിരസാ രാജൻഗ്രസ്തജംഘോ മഹോദരഃ।
രാക്ഷസസ്യ മഹാരാജ രാമക്ഷിപ്തസ്യ വൈ പുരാ॥ 9-40-5 (62481)
തത്ര പൂർവം തപസ്തപ്തം കാവ്യേന സുമഹാത്മനാ।
യത്രാസ്യ നീതിരഖിലാ പ്രാദുർഭൂതാ മഹാത്മനഃ।
യത്രസ്ഥശ്ചിന്തയാമാസ ദൈത്യദാനവവിഗ്രഹം॥ 9-40-6 (62482)
തത്പ്രാപ്യ ച ബലോ രാജംസ്തീർഥപ്രവരമുത്തമം।
വിധിവദ്വൈ ദദൌ വിത്തം ബ്രാഹ്മണാനാം മഹാത്മനാം॥ 9-40-7 (62483)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-40-8x (5181)
കപാലമോചനം ബ്രഹ്മൻകഥം യത്ര മഹാമുനിഃ।
മുക്തഃ കഥം ചാസ്യ ശിരോ ലഗ്നം കേന ച ഹേതുനാ॥ 9-40-8 (62484)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-40-9x (5182)
പുരാ വൈ ദണ്ഡകാരണ്യേ രാഘവേണ മഹാത്മനാ।
വസതാ രാജശാർദൂല രാക്ഷസാഞ്ശമയിഷ്യതാ॥ 9-40-9 (62485)
ജനസ്ഥാനേ ശിരശ്ഛിന്നം രാക്ഷസസ്യ ദുരാത്മനഃ।
ക്ഷുരേണ ശിതധാരേണ തത്പണാത മഹാവനേ॥ 9-40-10 (62486)
മഹോദരസ്യ തല്ലഗ്നം ജംഘായാം വൈ യദൃച്ഛയാ।
വനേ വിചരതോ രാജന്നസ്ഥി ഭിത്ത്വാഽസ്ഫുരത്തദാ॥ 9-40-11 (62487)
സ തേന ലഗ്നേന തദാ ദ്വിജാതിർന ശശാക ഹ।
അഭിഗന്തും മഹാപ്രാജ്ഞസ്തീർഥാന്യായതനാനി ച॥ 9-40-12 (62488)
സ പൂതിനാ വിസ്രവതാ വേദനാർതോ മഹാമുനിഃ।
ജഗാം സർവതീർഥാനി പൃഥിവ്യാം ചേതി നഃ ശ്രുതം॥ 9-40-13 (62489)
സ ഗത്വാ സരിതഃ സർവാഃ സമുദ്രാംശ്ച മഹാതപാഃ।
കഥയാമാസ തത്സർവമൃഷീണാം ഭാവിതാത്മനാം॥ 9-40-14 (62490)
ആപ്ലുത്യ സർവതീർഥേഷു ന ച മോക്ഷമവാപ്തവാൻ।
സ തു ശുശ്രാവ വിപ്രേന്ദ്രോ മുനീനാം വചനം മഹത്॥ 9-40-15 (62491)
സരസ്വത്യാസ്തീർഥവരം ഖ്യാതമൌശനസം തദാ।
സർവപാപപ്രശമനം സിദ്ധിക്ഷേത്രമനുത്തമം॥ 9-40-16 (62492)
സ തു ഗത്വാ തതസ്തത്ര തീർഥമൌശനസം ദ്വിജഃ॥ 9-40-17 (62493)
തത ഔശനസേ തീർഥേ തസ്യോപസ്പൃശതസ്തദാ।
xxx ച്ഛരശ്ചരണം മുക്ത്വാ പപാതാന്തർജലേ തദാ॥ 9-40-18 (62494)
വിമുക്തസ്തേന ശിരസാ പരം സുഖമവാപ ഹ।
സ ചാപ്യന്തർജലേ മൂർധാ ജഗാമാദർശനം വിഭോ॥ 9-40-19 (62495)
തതഃ സ വിരുജോ രാജൻപൂതാത്മാ വീതകൽമഷഃ।
ആജഗാമാശ്രമം പ്രീതഃ കൃതകൃത്യോ മഹോദരഃ॥ 9-40-20 (62496)
സോഽഥ ഗത്വാഽഽശ്രമം പുണ്യം വിപ്രമുക്തോ മഹാതപാഃ।
കഥയാമാസ തത്സർവമൃഷീണാം ഭാവിതാത്മനാം॥ 9-40-21 (62497)
തേ ശ്രുത്വാ വചനം തസ്യ തതസ്തീർഥസ്യ മാനദ।
കപാലമോചനമിതി നാമ ചക്രുഃ സമാഗതാഃ॥ 9-40-22 (62498)
സ ചാപി തീർഥപ്രവരം പുനർഗത്വാ മഹാനൃഷിഃ।
പീത്വാ പയഃസുവിപുലം സിദ്ധിമായാത്തദാ മുനിഃ॥ 9-40-23 (62499)
തത്ര ദത്ത്വാ ബഹൂന്ദേയാന്വിപ്രാൻസംപൂജ്യ മാധവഃ।
ജഗാമ തത്ര രാജേന്ദ്ര ഉശംഗോരാശ്രമം തദാ॥ 9-40-24 (62500)
യത്ര തപ്തം തപോ ഘോരമാർഷ്ടിഷേണേന ഭാരത।
ബ്രാഹ്മണ്യം ലബ്ധവാന്യത്ര വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനിഃ॥ 9-40-25 (62501)
സർവകാമസമൃദ്ധം ച തദാശ്രമപദം മഹത്।
മുനിഭിർബ്രാഹ്മണൈശ്ചൈവ സേവിതം സർവദാ വിഭോ॥ 9-40-26 (62502)
തതോ ഹലധരഃ ശ്രീമാൻബ്രാഹ്മണൈഃ പരിവാരിതഃ।
ജഗാമ തത്ര രാജേന്ദ്ര ഉശംഗുസ്തനുമത്യജത്॥ 9-40-27 (62503)
ഉശംഗുർബ്രാഹ്മണോ വൃദ്ധസ്തപോനിത്യശ്ച ഭാരത।
ദേഹന്യാസേ കൃതമനാ വിചിന്ത്യ ബഹുധാ തദാ॥ 9-40-28 (62504)
തതഃ സർവാനുപാദായ തനയാന്വൈ മഹാതപാഃ।
ഉശംഗുരബ്രവീത്തത്ര നയധ്വം മാം പൃഥൂദകം॥ 9-40-29 (62505)
വിജ്ഞായാതീതവയസമുശംഗും തേ തപോധനാഃ।
തം ച തീർഥമപാനിന്യുഃ സരസ്വത്യാസ്തപോധനം॥ 9-40-30 (62506)
സ തൈഃ പുത്രൈസ്തദാ ധീമാനാനീതോ വൈ സരസ്വതീം।
പുണ്യാം തീർഥശതോപേതാം വിപ്രസംഘൈർനിഷേവിതാം॥ 9-40-31 (62507)
സ തത്ര വിധിനാ രാജന്നാപ്ലുത്യ സുമഹാതപാഃ।
ജ്ഞാത്വാ തീർഥഗുണാംശ്ചൈവ പ്രാഹേദമൃഷിസത്തമഃ।
സുപ്രീതഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര സർവാൻപുത്രാനുപാസതഃ॥ 9-40-32 (62508)
സരസ്വത്യുത്തരേ തീരേ യസ്ത്യജേദാത്മനസ്തനും।
പൃഥൂദകേ ജപ്യപരോ നൈനം ശ്വോ മരണം തപേത്॥ 9-40-33 (62509)
`ഇത്യുക്ത്വാ സ്വാം തനും ത്യക്ത്വാ പ്രപേദേ വൈഷ്ണവം പദം'।
തത്രാപ്ലുത്യ സ ധർമാത്മാ ഉപസ്പൃശ്യ ഹലായുധഃ।
ദത്ത്വാ ചൈവ ബൂഹൂന്ദേയാന്വിപ്രാണാം വിപ്രവത്സലഃ॥ 9-40-34 (62510)
സസർജ യത്ര ഭഗവാംʼല്ലോകാംʼല്ലോകപിതാമഹഃ॥ 9-40-35 (62511)
യത്രാർഷ്ടിഷേണഃ കൌരവ്യ ബ്രാഹ്മണ്യം സംശിതവ്രതഃ।
തപസാ മഹതാ രാജൻപ്രാപ്തവാനൃഷിസത്തമഃ॥ 9-40-36 (62512)
സിന്ധുദ്വീപശ്ച രാജർഷിർദേവാപിശ്ച മഹാതപാഃ।
ബ്രാഹ്മണ്യം ലബ്ധവാന്യത്ര വിശ്വാമിത്രസ്തഥാ മുനിഃ॥ 9-40-37 (62513)
മഹാതപസ്വീം ഭഗവാനുഗ്രതേജാ മഹാതപാഃ।
തത്രാജഗാമ ബലവാൻബലഭദ്രഃ പ്രതാപവാൻ॥ ॥ 9-40-38 (62514)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 40 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-40-17 തീർഥമുപാസ്പൃശദിതി ശേഷഃ॥ 9-40-24 ത്രിശംഖോരാശ്രമം തദാ ഇതി ക.പാഠഃ। രുശംഗോരാശ്രമം തദാ ഇതി ഝം. പാഠഃ॥ 9-40-33 അക്ഷയം സ്വർഗമാപ്നോതീത്യർഥഃ॥ 9-40-36 ബ്രാഹ്മണം ബ്രഹ്മസൻഘാതോ വേദസമൂഹ ഇതി യാവത്। തതഃ സ്വാർഥേ ഷ്യഞ്। ബ്രാഹ്മണം ബ്രഹ്മസംഘാതേ ഇതി മേദിനീ॥ 9-40-40 ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 041
॥ ശ്രീഃ ॥
9.41. അധ്യായഃ 041
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ആർഷ്ടിഷേണേന പൃഥൂദകതീർഥേ തപശ്ചര്യവാ കൃത്സ്നവേദാധിഗമഃ॥ 1 ॥ വിശ്വാമിത്രാദീനാം തത്തത്തീർഥേ തപശ്ചര്യയാ ബ്രാഹ്മണ്യാധിഗമ॥ ബലഭദ്രസ്യ തത്ര സ്നാനാദിപൂർവകം ബകാശ്രമംപ്രതി ഗമനം॥ 3 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-41-0 (62515)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-41-0x (5183)
ആർഷ്ടിഷേണസ്തഥാ ബ്രഹ്മന്വിപുലം തപ്തവാംസ്തപഃ।
സിന്ധുദ്വീപഃ കഥം ചാപി ബ്രാഹ്മണ്യം ലബ്ധവാംസ്തദാ॥ 9-41-1 (62516)
ദേവാപിശ്ച കഥം ബ്രഹ്മന്വിശ്വാമിത്രശ്ച സത്തമ।
തൻമമാചക്ഷ്വ ഭഗവൻപരം കൌതൂഹലം ഹി മേ॥ 9-41-2 (62517)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-41-3x (5184)
പുരാ കൃതയുഗേ രാജന്നാർഷ്ടിഷേണോ ദ്വിജോത്തമഃ।
വസൻഗുരുകുലേ നിത്യം നിത്യമധ്യയനേ രതഃ॥ 9-41-3 (62518)
തസ്യ രാജൻഗുരുകുലേ വസതോ നിത്യമേവ ച।
സമാപ്തിം നാഗമദ്വിദ്യാ നാപി വേദാ വിശാംപതേ॥ 9-41-4 (62519)
സ നിർവിണ്ണസ്തതോ രാജംസ്തപസ്തേപേ മഹാതപാഃ।
തതോ വൈ തപസാ തേന പ്രാപ്യ വേദാനനുത്തമാൻ॥ 9-41-5 (62520)
സ വിദ്വാന്വേദയുക്തശ്ച സിദ്ധശ്ചാപ്യൃഷിസത്തമഃ।
തത്ര തീർഥേ വരാൻപ്രാദാത്ത്രീനേവ സുമഹാതപാഃ॥ 9-41-6 (62521)
അസ്മിംസ്തീർഥേ മഹാനദ്യാ അദ്യപ്രഭൃതി മാനവഃ।
ആപ്ലുതോ വാജിമേധസ്യ ഫലം പ്രാപ്സ്യതി പുഷ്കലം॥ 9-41-7 (62522)
അദ്യപ്രഭൃതി നൈവാത്ര ഭയം വ്യാലാദ്ഭവിഷ്യതി।
അപി ചാൽപേന കാലേന ഫലം പ്രാപ്സ്യതി പുഷ്കലം॥ 9-41-8 (62523)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാതേജാ ജഗാമ ത്രിദിവം മുനിഃ।
ഏവം സിദ്വഃ സ ഭഗവാനാർഷ്ടിഷേണഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-41-9 (62524)
തസ്മിന്നേവ തദാ തീർഥേ സിന്ധുദ്വീപഃ പ്രതാപവാൻ।
ദേവാപിശ്ച മഹാരാജ ബ്രാഹ്മണ്യം പ്രാപതുർമഹത്॥ 9-41-10 (62525)
തഥാച കൌശികസ്താത തപോനിത്യോ ജിതേന്ദ്രിയഃ।
തപസാ വൈ സുതപ്തേന ബ്രാഹ്മണത്വമവാപ്തവാൻ॥ 9-41-11 (62526)
ഗാധിർനാമ മഹാനാസീത്ക്ഷത്രിയഃ പ്രഥിതോ ഭുവി।
തസ്യ പുത്രോഽഭവദ്രാജന്വിശ്വാമിത്രഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-41-12 (62527)
സ രാജാ കൌശികസ്താത മഹായോഗ്യഭവത്കില।
സ പുത്രമഭിഷിച്യാഥ വിശ്വാമിത്രം മഹാതപാഃ॥ 9-41-13 (62528)
ദേഹന്യാസേ മനശ്ചക്രേ തമൂചുഃ പ്രണതാഃ പ്രജാഃ।
ന ഗന്തവ്യം മഹാപ്രാജ്ഞ ത്രാഹി ചാസ്മാൻമഹാഭയാത്॥ 9-41-14 (62529)
ഏവമുക്തഃ പ്രത്യുവാച തതോ ഗാധിഃ പ്രജാസ്തതഃ।
വിശ്വസ്യ ജഗതോ ഗോപ്താ ഭവിഷ്യതി സുതോ മമ॥ 9-41-15 (62530)
ഇത്യുക്ത്വാ തു തതോ ഗാധിർവിശ്വാമിത്രം നിവേശ്യ ച।
ജഗാമ ത്രിദിവം രാജന്വിശ്വാമിത്രോഽഭവന്നൃപഃ॥ 9-41-16 (62531)
ന സ ശക്നോതി പൃഥിവീം യത്നവാനപി രക്ഷിതും।
തതഃ ശുശ്രാവ രാജാ സ രാക്ഷസേഭ്യോ മഹാഭയം॥ 9-41-17 (62532)
നിര്യയൌ നഗരാച്ചാപി ചതുരംഗബലാന്വിതഃ।
സ ഗത്വാ ദൂരമധ്വാനം വസിഷ്ഠാശ്രമമഭ്യയാത്॥ 9-41-18 (62533)
തസ്യ തേ സൈനികാ രാജംശ്ചക്രുസ്തത്രാനയാൻബഹൂൻ।
തതസ്തു ഭഗവാന്വിപ്രോ വസിഷ്ഠോ ശ്രമമഭ്യയാത്।
ദദൃശേഽഥ തതഃ സർവം ഭജ്യമാനം മഹാവ്രനം॥ 9-41-19 (62534)
തസ്യ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ വസിഷ്ഠോ മുനിസത്തമഃ।
സൃജസ്വ ശബരാൻഘോരാനിതി സ്വാം ഗാമുവാച ഹ॥ 9-41-20 (62535)
തഥോക്താ സാഽസൃജദ്ധേനുഃ പുരുഷാൻഘോരദർശനാൻ।
തേ തു തദ്ബലമാസാദ്യ ബഭഞ്ജുഃ സർവതോദിശം॥ 9-41-21 (62536)
തച്ഛ്രുത്വാ വിദ്രുതം സൈന്യം വിശ്വാമിത്രസ്തു ഗാധിജഃ।
തപഃ പരം മന്യമാനസ്തപസ്യേവ മനോ ദധേ॥ 9-41-22 (62537)
സോഽസ്മിംസ്തീർഥവരേ രാജൻസരസ്വത്യാഃ സമാഹിതഃ।
നിയമൈശ്ചോപവാസൈശ്ച കർശയന്ദേഹമാത്മനഃ॥ 9-41-23 (62538)
ജലാഹാരോ വായുഭക്ഷഃ പർണാഹാരശ്ച സോഽഭവത്।
തഥാ സ്ഥണ്ഡിലശായീ ച യേ ചാന്യേ നിയമാഃപൃഥക്॥ 9-41-24 (62539)
അസകൃത്തസ്യ ദേവാസ്തു വ്രതവിഘ്നം പ്രചക്രിരേ।
ന ചാസ്യ നിയമാദ്ബുദ്ധിരപയാതി മഹാത്മനഃ॥ 9-41-25 (62540)
തതഃ പരേണ യത്നേന തപ്ത്വാ ബഹുവിധം തപഃ।
തേജസാ ഭാസ്കരാകാരോ ഗാധിജഃ സമപദ്യത॥ 9-41-26 (62541)
തപസാ തു തഥായുക്തം വിശ്വാമിത്രം പിതാമഹഃ।
അമന്യത മഹാതേജാ വരദോഽദർശയത്തദാ॥ 9-41-27 (62542)
സ തു വവ്രേ വരം രാജൻസ്യാമഹം ബ്രാഹ്മണസ്ത്വിതി।
തഥേതി ചാബ്രവീദ്ബ്രഹ്മാ സർവലോകപിതാമഹഃ॥ 9-41-28 (62543)
സ ലബ്ധ്വാ തപസോഗ്രേണ ബ്രാഹ്മണത്വം മഹായശാഃ।
വിചചാര മഹീം കൃത്സ്നാം കൃതകാമഃ സുരോപമഃ॥ 9-41-29 (62544)
തസ്മിംസ്തീർഥവരേ രാമഃ പ്രദായ വിവിധം വസു।
പയസ്വിനീസ്തഥാ ധേനൂര്യാനാനി ശയനാനി ച॥ 9-41-30 (62545)
അഥ വസ്ത്രാണ്യലങ്കാരം ഭക്ഷ്യം പേയം ച ശോഭനം।
അദദൻമുദിതോ രാജൻപൂജയിത്വാ ദ്വിജോത്തമാൻ॥ 9-41-31 (62546)
യയൌ രാജംസ്തതോ രാമോ ബകസ്യാശ്രമമന്തികാത്।
യത്ര തേപേ തപസ്തീവ്രം ദാൽഭ്യോ ബക ഇതി ശ്രുതിഃ॥ ॥ 9-41-32 (62547)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ഏകചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 41 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 042
॥ ശ്രീഃ ॥
9.42. അധ്യായഃ 042
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ബലദേവസ്യാവാകീർണതീർഥഗമനം॥ 1 ॥ ബകമുനിചരിത്രകഥനം॥ 2 ॥ ബലദേവസ്യ തതോ വസിഷ്ഠാപവാഹതീർഥഗമനം॥ 3 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-42-0 (62548)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-42-0x (5185)
ബ്രഹ്മയോനിഭിരാകീർണം ജഗാമ യദ്വുനന്ദനഃ।
യത്ര ദാൽഭ്യോ ബകോ രാജൻപശ്വർഥ സുമഹാതപാഃ।
ജുഹാവ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ രാഷ്ട്രം കോപസമന്വിതഃ॥ 9-42-1 (62549)
തപസാ ഘോരരൂപേണ കർശയന്ദേഹമാത്മനഃ।
ക്രോധേന മഹതാഽഽവിഷ്ടോ ധർമാത്മാ വൈ പ്രതാപവാൻ॥ 9-42-2 (62550)
പുരാ ഹി നൈമിശീയാനാം സത്രേ ദ്വാദശവാർഷികേ।
വൃത്തേ വിശ്വജിതോഽന്തേ വൈ പാഞ്ചാലാനൃഷയോഽഗമൻ॥ 9-42-3 (62551)
തത്രേശ്വരമയാചന്ത ദക്ഷിണാർഥം മനസ്വിനഃ।
`തത്ര തേ ലേഭിരേ രാജൻപാഞ്ചാലേഭ്യോ മഹർഷയഃ।'
ബലാന്വിതാന്വത്സതരാന്നിർവ്യാധീൻസപ്തവിംശതിം॥ 9-42-4 (62552)
താനബ്രവീദ്ബലോ ദാൽഭ്യോ വിഭജധ്വം പശൂനിതി।
പശൂനേതാനഹം ത്യക്ത്വാ ഭിക്ഷിഷ്യേ രാജസത്തമം॥ 9-42-5 (62553)
ഏവമുക്ത്വാ വകോ രാജന്നൃഷീൻസർവാംൻപ്രതാപവാൻ।
ജഗാമ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ ഭവനം ബ്രാഹ്മണോത്തമഃ॥ 9-42-6 (62554)
സ സമീപഗതോ ഭൂത്വാ ധൃതരാഷ്ട്രം ജനേശ്വരം।
അയാചത പശൂന്ദാൽഭ്യഃ സ ചൈനം രുഷിതോഽബ്രവീത്॥ 9-42-7 (62555)
യദൃച്ഛയാ മൃതാ ദൃഷ്ട്വാ ഗാസ്തദാ നൃപസത്തമഃ।
ഏതാൻപശൂന്നയ ക്ഷിപ്രം ബ്രഹ്മബന്ധോ യദീച്ഛസി॥ 9-42-8 (62556)
ഋഷിസ്ത്വഥ ബകഃ ക്രുദ്ധശ്ചിന്തയാമാസ ധർമവിത്।
അഹോ വത നൃശംസം വൈ വാക്യമുക്തോഽസ്മി സംസദി॥ 9-42-9 (62557)
ചിന്തയിത്വാ മുഹൂർതേന രോഷാവിഷ്ടോ ദ്വിജോത്തമഃ।
മതിം ചക്രേ വിനാശായ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ ഭൂപതേഃ॥ 9-42-10 (62558)
സ തൂത്കൃത്യ മൃതാനാം വൈ മാംസാനി മുനിസത്തമഃ।
ജുഹാവ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ രാഷ്ട്രം നരപതേഃ പുരാ॥ 9-42-11 (62559)
അവാകർണേ സരസ്വത്യാസ്തീർഥേ പ്രജ്വാല്യ പാവകം।
xxxx ദാൽഭ്യോ മഹാരാജ നിയമം പരമം സ്ഥിതഃ॥ 9-42-12 (62560)
സ തൈരേവ ജുഹാവാഗ്നൌ രാഷ്ട്രം മാംസൈർമഹാതപഃ॥ 9-42-13 (62561)
തസ്മിംസ്തു വിധിവത്സത്രേ സംപ്രവൃത്തേ സുദാരുണേ।
അക്ഷീയത തതോ രാഷ്ട്രം ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പാർഥിവ॥ 9-42-14 (62562)
ഛിxxxമാനം xxxxxx പരശുനാ വിഭോ
xxxxxxxxxxxx വ്യവകീർഥമചേതനം॥ 9-42-15 (62563)
ദൃഷ്ട്വാ തഥാഽവകീർണം തു രാഷ്ട്രം ച മനുജാധിപഃ।
ബഭൂവ ദുർമനാ രാജാ ചിന്തയാമാസ ച പ്രഭുഃ॥ 9-42-16 (62564)
xxxxxxxxxരദ്യത്രം ബ്രാഹ്മണൈഃ സഹിതഃ പുരാ।
xxxxxഗച്ഛത്തു ക്ഷീയതേ രാഷ്ട്രമേവ ച॥ 9-42-17 (62565)
യദാ സ പാർഥിവഃ ഖിന്നസ്തേ ച വിപ്രാസ്തദാഽനഘ॥ 9-42-18 (62566)
യദാ ചാപി ന ശക്നോതി രാഷ്ട്രം മോക്ഷയിതും നൃപഃ।
അഥ വിപ്രാദികാംസ്തത്ര പപ്രച്ഛ ജനമേജയ॥ 9-42-19 (62567)
തതോ വിപ്രാദികാഃ പ്രാഹുഃ പശുവിപ്രകൃതസ്ത്വയാ।
മാംസൈരഭിജുഹോതീദം തവ രാഷ്ട്രം മുനിർബകഃ॥ 9-42-20 (62568)
തേന തേ ഹൂയമാനസ്യ രാഷ്ട്രസ്യാസ്യ ക്ഷയോ മഹാൻ।
തസ്യൈതത്തപസഃ കർമ യേന തേഽദ്യ ലയോ മഹാൻ॥ 9-42-21 (62569)
`യദീച്ഛസി മഹാബാഹോ ശാന്തിം രാഷ്ട്രസ്യ ഭൂമിപ।'
അപാം കുഞ്ജേ സരസ്വത്യാസ്തം പ്രസാദയ പാർഥിവ॥ 9-42-22 (62570)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-42-23x (5186)
സരസ്വതീം തതോ ഗത്വാ സ രാജാ ബകമബ്രവീത്।
നിപത്യ ശിരസാ ഭൂമൌ പ്രാഞ്ജലിർഭരതർഷഭ॥ 9-42-23 (62571)
പ്രസാദയേ ത്വാം ഭഗവന്നപരാധം ക്ഷമസ്വ മേ।
മമ ദീനസ്യ ലുബ്ധസ്യ മൌർഖ്യേണ ഹതചേതസഃ।
ത്വം ഗതിസ്ത്വം ച മേ നാഥഃ പ്രസാദം കർതുമർഹസി॥ 9-42-24 (62572)
തം തഥാ വിലപന്തം തു ശോകോപഹതചേതസം।
ദൃഷ്ട്വാ തസ്യ കൃപാ ജജ്ഞേ രാഷ്ട്രം തസ്യ വ്യമോചയത്॥ 9-42-25 (62573)
ഋഷിഃ പ്രസന്നസ്തസ്യാഭൂത്സംരംഭം ച വിഹായ സഃ।
മോക്ഷാർഥം തസ്യ രാജ്യസ്യ ജുഹാവ പുനരാഹുതിം॥ 9-42-26 (62574)
മോക്ഷയിത്വാ തതോ ർഷ്ട്രം പ്രതിഗൃഹ്യ പശൂൻബഹൂൻ।
ഹൃഷ്ടാത്മാ നൈമിശാരണ്യം ജഗാമ പുനരേവ സഃ॥ 9-42-27 (62575)
ധൃതരാഷ്ട്രോഽപി ധർമാത്മാ സ്വസ്ഥചേതാ മഹാമനാഃ।
സ്വമേവ നഗരം രാജൻപ്രതിപേദേ മഹർദ്ധിമത്॥ 9-42-28 (62576)
തത്ര തീർഥേ മഹാരാജ ബൃഹസ്പതിരുദാരധീഃ।
അസുരാണാമഭാവായ ഭവായ ച ദിവൌകസാം॥ 9-42-29 (62577)
മാംസൈരഭിജുഹാവേഷ്ടിമക്ഷീയന്ത തതോഽസുരാഃ।
ദൈവതൈരപി സംഭഗ്നാ ജിതകാശിഭിരാഹവേ॥ 9-42-30 (62578)
തത്രാപി വിധിവദ്ദത്ത്വാ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ മഹായശാഃ।
വാജിനഃ കുഞ്ജരാംശ്ചൈവ രഥാംശ്ചശ്വതരീയുതാൻ॥ 9-42-31 (62579)
രത്നാനി ച മഹാർഹാണി ധനം ധാന്യം ച പുഷ്കലം।
യയൌ തീർഥം മഹാബാഹുര്യായാതം പൃഥിവീപതേ॥ 9-42-32 (62580)
തത്ര യജ്ഞേ യയാതേശ്ച മഹാരാജ സരസ്വതീ।
സർപിഃ പയശ്ച സുസ്രാവ നാഹുഷസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 9-42-33 (62581)
തത്രേഷ്ട്വാ പുരുഷവ്യാഘ്രോ യയാതിഃ പൃഥിവീപതിഃ।
ആക്രാമദൂർധ്വം പുദിതോ ലേഭേ ലോകാംശ്ച പുഷ്കലാൻ॥ 9-42-34 (62582)
പുനസ്തത്ര ച രാജ്ഞസ്തു യയാതേര്യജതഃ പ്രഭോഃ।
ഔദാര്യം പരമം കൃത്വാ ഭക്തിം ചാത്മനി ശാശ്വതീം।
ദദൌ കാമാൻബ്രാഹ്മണേഭ്യോ വാന്യാന്യോ മനസേച്ഛതി॥ 9-42-35 (62583)
യോ യത്ര സ്ഥിത ഏവേഹ ആഹൂതോ യജ്ഞസംസ്തരേ।
തസ്യതസ്യ സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാ ഗൃഹാദി ശയനാദികം।
ഷഡ്രസം ഭോജനം ചൈവ ദാനം നാനാവിധം തഥാ॥ 9-42-36 (62584)
തേ മന്യമാനാ രാജ്ഞസ്തു സംപ്രദാനമനുത്തമം।
രാജാനം തുഷ്ടുവുഃ പ്രീതാ ദത്ത്വാ ചൈവാശിഷഃ ശുഭാഃ॥ 9-42-37 (62585)
തത്ര ദേവാഃ സഗന്ധർവാഃ പ്രീതാ യജ്ഞസ്യ സംപദാ।
വിസ്മിതാ മാനുഷാശ്ചാസന്ദൃഷ്ട്വാ താം യജ്ഞസംപദം॥ 9-42-38 (62586)
തതസ്താലകേതുർമഹാധർമകേതു--
ർമഹാത്മാ കൃതാത്മാ മഹാദാനനിത്യഃ।
വസിഷ്ഠാപവാഹം മഹാഭീമവേഗം
ധൃതാത്മാ ജിതാത്മാ സമഭ്യാജഗാമ॥ ॥ 9-42-39 (62587)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ദ്വിചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 42 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-42-1 ബ്രഹ്മയോനേരവാകീർണമിതി ഝ.പാഠഃ। തത്ര ബ്രഹ്മയോനേഃ ബ്രാഹ്മണ്യോത്പാദകാത്തീർഥാദവാകീർണം നാമ ദ്വാൽഭ്യസേവിതം തീർഥം ജഗാമേത്യർഥഃ ॥ 9-42-3 പാഞ്ചലാന്വിശ്വജിതോ മഹത്മാന്തേ അഗമൻ॥ 9-42-4 ഈശ്വരം പാശ്ചാലസജം॥ 9-42-5 xxxxxxxxxxx ഖയം തത്ര ഭാഗം ന ഗൃഹീതവാനിത്യർഥഃ॥ 9-42-19 അഥ വൈ പ്രാശ്നികാംസ്തത്രേതി ഝ പാഠഃ॥ 9-42-42 ദ്വിചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 043
॥ ശ്രീഃ ॥
9.43. അധ്യായഃ 043
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
വസിഷ്ഠാപവാഹതീർഥസ്യ തന്നാമപ്രാപ്തിപ്രകാരകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-43-0 (62588)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-43-0x (5187)
വസിഷ്ഠാപവാഹോ ബ്രഹ്മന്വൈ ഭീമവേഗഃ കഥം നു സഃ।
കിമർഥം ച സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാ തമൃഷിം പ്രത്യവാഹയത്॥ 9-43-1 (62589)
കഥമസ്യാഭവദ്വൈരം കാരണം കിം ച തത്പ്രഭോ।
ശംസ പൃഷ്ടോ മഹാപ്രാജ്ഞ ന ഹി തൃപ്യാമി കഥ്യതി॥ 9-43-2 (62590)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-43-3x (5188)
വിശ്വാമിത്രസ്യ വിപ്രർഷേർവസിഷ്ഠസ്യ ച ഭാരത।
ഭൃശം വൈരമഭൂദ്രാജംസ്തപഃസ്പർധാകൃതം മഹത്॥ 9-43-3 (62591)
ആശ്രമോ വൈ വസിഷ്ഠസ്യ സ്ഥാണുതീർഥേഽഭവൻമഹാൻ।
പൂർവതഃ പാർശ്വതശ്ചാസീദ്വിശ്വാമിത്രസ്യ ധീമതഃ॥ 9-43-4 (62592)
യത്ര സ്ഥാണുർമഹാരാജ തപ്തവാൻപരമം തപഃ।
തത്രാസ്യ കർമ തദ്ധോരം പ്രവദന്തി മനീഷിണഃ॥ 9-43-5 (62593)
യത്രേഷ്ട്വാ ഭഗവാൻസ്ഥാണുഃ പൂജയിത്വാ സരസ്വതീം।
സ്ഥാപയാമാസ തത്തീർഥം സ്ഥാണുതീർഥമിതി പ്രഭോ॥ 9-43-6 (62594)
തത്ര തീർഥേ സുരാഃ സ്കന്ദമഭ്യഷിഞ്ചന്നരാധിപ।
സൈനാപത്യേന മഹതാ സുരാരിവിനിബർഹണം॥ 9-43-7 (62595)
തസ്മിൻസാരസ്വതേ തീർഥേ വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനിഃ।
വസിഷ്ഠം ചാലയാമാസ തപസോഗ്രേണ തച്ഛൃണു॥ 9-43-8 (62596)
വിശ്വാമിത്രവസിഷ്ഠൌ താവഹന്യഹനി ഭാരത।
സ്പർധാം തപഃ കൃതാം തീവ്രാം ചക്രതുസ്തൌ വതപോധനൌ॥ 9-43-9 (62597)
തത്രാപ്യധികസന്തപ്തോ വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനിഃ।
ദൃഷ്ട്വാ തേജോ വസിഷ്ഠസ്യ ചിന്താമഭിജഗാമ ഹ॥ 9-43-10 (62598)
തസ്യ ബുദ്ധിരിയം ഹ്യാസീദ്ധർമനിത്യസ്യ ഭാരത।
ഇദം സരസ്വതീ തൂർണം മത്സമീപം തപോധനം॥ 9-43-11 (62599)
ആനയിഷ്യതി വേഗേന വസിഷ്ഠം ജപതാം വരം।
ഇഹാഗതം ദ്വിജശ്രേഷ്ഠം ഹനിഷ്യാമി ന സംശയഃ॥ 9-43-12 (62600)
ഏവം നിശ്ചിത്യ ഭഗവാന്വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനിഃ।
സസ്മാര സരിതാം ശ്രേഷ്ഠാം ക്രോധസംരക്തലോചനഃ॥ 9-43-13 (62601)
സാ ധ്യാതാ മുനിനാ തേന വ്യാകുലത്വം ജഗാമ ഹ।
ഗത്വാ ചൈനം മഹാവീര്യം മഹാകോപം ച ഭാമിനീ॥ 9-43-14 (62602)
തദാ തം വേപമാനാംഗീ വിവർണാ പ്രാഞ്ജലിർഭൃശം।
ഉപതസ്ഥേ മുനിവരം വിശ്വാമിത്രം സരസ്വതീ॥ 9-43-15 (62603)
ഹതവീരാ യഥാ നാരീ സാഽഭവദ്ദുഃഖിതാ ഭൃശം।
ബ്രൂഹി കിം കരവാണീതി പ്രോവാച മുനിസത്തമം॥ 9-43-16 (62604)
താമുവാച മുനിഃ ക്രുദ്ധോ വസിഷ്ഠം ശീഘ്രമാനയ।
യാവദേനം നിഹൻംയദ്യ തച്ഛ്രുത്വാ വ്യഥിതാ നദീ॥ 9-43-17 (62605)
സാഞ്ജലിം തു തതഃ കൃത്വാ പുണ്ഡരീകനിഭേക്ഷണാ।
പ്രാകംപത ഭൃശം ഭീതാ വായുനേവാഹതാ ലതാ॥ 9-43-18 (62606)
തഥാരൂപാം തു താം ദൃഷ്ട്വാ മുനിരാഹ മഹാനദീം।
അവിചാരം വസിഷ്ഠം ത്വമാനയസ്ത്വാന്തികം മമ॥ 9-43-19 (62607)
സാ തസ്യ വചനം ശ്രുത്വാ ജ്ഞാത്വാ പാപം ചികീർഷിതം।
വസിഷ്ഠസ്യ പ്രഭാവം ച ജാനന്ത്യപ്രതിമം ഭുവി॥ 9-43-20 (62608)
സാഽഭിഗംയ വസിഷ്ഠം ച ഇദമർഥമചോദയത്।
യദുക്താ സരിതാംശ്രേഷ്ഠാ വിശ്വാമിത്രേണ ധീമതാ॥ 9-43-21 (62609)
ഉഭയോഃ ശാപയോർഭീതാ വേപമാനാ പുനഃപുനഃ।
ചിന്തയിത്വാ മഹാശാപമൃഷിവിപ്രാസിതാ ഭൃശം॥ 9-43-22 (62610)
താം കൃശാം ച വിവർണാം ച ദൃഷ്ട്വാ ചിന്താസമന്വിതാം।
ഉവാച രാജന്ധർമാത്മാ വസിഷ്ഠോ ദ്വിപദാം വരഃ॥ 9-43-23 (62611)
പാഹ്യാത്മാനം സരിച്ഛേഷ്ഠേ വഹ മാം ശീഘ്രഗാമിനീ।
വിശ്വാമിത്രഃ ശപേദ്വി ത്വാം മാ കൃഥാസ്ത്വം വിചാരണാം॥ 9-43-24 (62612)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ കൃപാശീലസ്യ സാ സരിത്।
ചിന്തയാമാസ കൌരവ്യ കിം കൃത്വാ സുകൃതം ഭവേത്॥ 9-43-25 (62613)
തസ്യാശ്ചിന്താ സമുത്പന്നാ വസിഷ്ഠോ മയ്യതീവ ഹി।
കൃതവാൻഹി ദയാം നിത്യം തസ്യാ കാര്യം ഹിതം മയാ॥ 9-43-26 (62614)
അഥ കൂലേ സ്വകേ രാജഞ്ജപന്തമൃഷിസത്തമം।
ജുഹ്വാനം കൌശികം പ്രേക്ഷ്യ സരസ്വത്യഭ്യചിന്തയത്॥ 9-43-27 (62615)
ഇദമന്തരമിത്യേവം തതഃ സാ സരിതാം വരാ।
കൂലാപഹാരമകരോത്സ്വേന വേഗേന സാ സരിത്॥ 9-43-28 (62616)
തേന കൂലാപഹാരേണ മൈത്രാവരുണിരൌഹ്യത।
ഉഹ്യമാനഃ സ തുഷ്ടാവ തദാ രാജൻസരസ്വതീം॥ 9-43-29 (62617)
പിതാമഹസ്യ സരസഃ പ്രവൃത്താഽസി സരസ്വതി।
വ്യാപ്തം ചേദം ജഗത്സർവം തവൈവാംഭോഭിരുത്തമൈഃ॥ 9-43-30 (62618)
ത്വമേവാകാശഗാ ദേവി മേഘേഷു സൃജസേ പയഃ।
സർവാശ്ചാപസ്ത്വമേവേതി യഥാ വയമധീമഹി॥ 9-43-31 (62619)
പുഷ്ടിർദ്യുതിസ്തഥാ കീർതിഃ സിദ്ധിർബുദ്ധിരമാ തഥാ।
ത്വമേവ വാണീ സ്വാഹാ ത്വം തവായത്തമിദം ജഗത്।
ത്വമേവ സർവഭൂതേഷു വസസീഹ ചതുർവിധാ॥ 9-43-32 (62620)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-43-33x (5189)
ഏവം സരസ്വതീ രാജൻസ്തൂയമാനാ മഹർഷിണാ।
വേഗേനോവാഹ തം വിപ്രം വിശ്വാമിത്രാശ്രമം പ്രതി॥ 9-43-33 (62621)
ന്യവേദയത ചാക്ഷീക്ഷ്ണം വിശ്വാമിത്രായ തം മുനിം॥ 9-43-34 (62622)
തമാനീതം സരസ്വത്യാ ദൃഷ്ട്വാ കോപസമന്വിതഃ।
അഥാന്വേഷത്പ്രഹരണം വസിഷ്ഠാന്തകരം തദാ॥ 9-43-35 (62623)
തം തു ക്രുദ്ധമഭിപ്രേക്ഷ്യ ബ്രഹ്മവധ്യാഭയാന്നദീ।
അപോവാഹ വസിഷ്ഠം തു പ്രാചീം ദിശമതന്ദ്രിതാ।
ഉഭയോഃ കുർവതീ വാക്യം വഞ്ചയിത്വാ ച ഗാധിജം॥ 9-43-36 (62624)
തതോപവാഹിതം ദൃഷ്ട്വാ വസിഷ്ഠമൃഷിസത്തമം।
അബ്രവീത്ത്വഥ സങ്ക്രുദ്ധോ വിശ്വാമിത്രഃ സരസ്വതീം॥ 9-43-37 (62625)
യസ്മാൻമാം ത്വം സരിച്ഛ്രേഷ്ഠേ വഞ്ചയിത്വാ പുനർഗതാ।
ശോണിതം വഹ കല്യാണി രാക്ഷസാനാം ച സംമതം॥ 9-43-38 (62626)
തതഃ സരസ്വതീ ശപ്താ വിശ്വാമിത്രേണ ധീമതാ।
അവഹച്ഛോണിതോൻമിശ്രം തോയം സംവത്സരം തദാ॥ 9-43-39 (62627)
അഥർഷയശ്ച ദേവാശ്ച ഗന്ധർവാപ്സരസസ്തദാ।
സരസ്വതീം തഥാ ദൃഷ്ട്വാ ബഭൂവുർഭൃശദുഃഖിതാഃ॥ 9-43-40 (62628)
ഏവം വസിഷ്ഠാപവാഹോ ലോകേ ഖ്യാതോ ജനാധിപ।
ആഗച്ഛച്ച പുനർമാർഗം സ്വമേവ സരിതാം വരാ॥ ॥ 9-43-41 (62629)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ത്രിചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 43 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 044
॥ ശ്രീഃ ॥
9.44. അധ്യായഃ 044
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
വിശ്വാമിത്രശാപാദ്രുധിരജലായാഃ സരസ്വത്യാ ഋഷിഭിസ്വപസാ ശോധനം॥ 1 ॥ ഇന്ദ്രേണ സരസ്വത്യരുണാസംഗമേ യജനാദിനാ ബ്രഹ്മഹത്യാപരിഹരണം॥ 2 ॥ ബലരാമസ്യ തത്ര സ്നാനാദിപൂർവകം തസ്മാത്സോമതീർഥഗമനം॥ 3 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-44-0 (62630)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-44-0x (5190)
സ ശപ്താ തേന ക്രുദ്ധേന വിശ്വാമിത്രേണ ധീമതാ।
തസ്മിംസ്തീർഥവരേ ശുഭ്രം ശോണിതം സമുപാവഹത്॥ 9-44-1 (62631)
അഥാജഗ്മുസ്തതോ രാജന്രാക്ഷസാസ്തത്ര ഭാരത।
തത്ര തേ ശോണിതം സർവേ പിബന്തഃ സുഖമാസതേ॥ 9-44-2 (62632)
തൃപ്താശ്ച സുഭൃശം തേന സുഖിതാ വിഗതജ്വരാഃ।
നൃത്യന്തശ്ച ഹസന്തശ്ച യഥാ സ്വർഗജിതസ്തഥാ॥ 9-44-3 (62633)
കസ്യചിത്ത്വഥ കാലസ്യ ഋഷയഃ സുതപോധനാഃ।
തീർഥയാത്രാം സമാജഗ്മുഃ സരസ്വത്യാം മഹീപതേ॥ 9-44-4 (62634)
തേഷു സർവേഷു തീർഥേഷു സ്വാപ്ലുത്യ മുനിപുംഗവാഃ।
പ്രാപ്യ പ്രീതിം പരാം ചാപി തപോലുപ്ധാ വിശാരദാഃ॥ 9-44-5 (62635)
പ്രയയുർഹി തതോ രാജന്യേന തീർഥമസൃഗ്വഹം।
അഥാഗംയ മഹാഭാഗാസ്തത്തീർഥം ദാരുണം തദാ॥ 9-44-6 (62636)
ദൃഷ്ട്വാ തോയം സരസ്വത്യാഃ ശോണിതേന പരിപ്ലുതം।
പീയമാനം ച രക്ഷോഭിർബഹുഭിർനൃപസത്തമ॥ 9-44-7 (62637)
താന്ദൃഷ്ട്വാ രാക്ഷസാന്രാജൻമുനയഃ സംശിതവ്രതാഃ।
പരിത്രാണേ സരസ്വത്യാഃ പരം യത്നം പ്രചക്രിരേ॥ 9-44-8 (62638)
തേ തു സർവേ മഹാഭാഗാഃ സമാഗംയ മഹാവ്രതാഃ।
ആഹൂയ സരിതാം ശ്രേഷ്ഠാമിദം വചനമബ്രുവൻ॥ 9-44-9 (62639)
കാരണം ബ്രൂഹി കല്യാണി കിമർഥം തേ ഹൃദോ ഹ്യയം।
ഏവമഗ്രാഹ്യതാം യാതഃ ശ്രുത്വാഽധ്യാസ്യാമഹേ വയം॥ 9-44-10 (62640)
തതഃ സാ സർവമാചഷ്ട യഥാവൃത്തം പ്രവേപതീ।
ദുഃഖിതാമഥ താം ദൃഷ്ട്വാ ഊചുസ്തേ വൈ തപോധനാഃ॥ 9-44-11 (62641)
കാരണം ശ്രുതമസ്മാഭിഃ ശാപശ്ചൈവ ശ്രുതോഽനഘേ।
കരിഷ്യന്തി തു യത്പ്രാപ്തം സർവ ഏവ തപോധനാഃ॥ 9-44-12 (62642)
ഏവമുക്ത്വാ സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാമൂചുസ്തേഽഥ പരസ്പരം।
വിമോചയാമഹേ സർവേ ശാപാദേതാം സരസ്വതീം॥ 9-44-13 (62643)
തേ സർവേ ബ്രാഹ്മണാ രാജംസ്തപോഭിർനിയമൈസ്തഥാ।
ഉപവാസൈശ്ച വിവിധൈര്യമൈഃ കഷ്ടവ്രതൈസ്തഥാ॥ 9-44-14 (62644)
ആരാധ്യ പശുഭർതാരം മഹാദേവം ജഗത്പതിം।
മോക്ഷയാമാസുസ്താം ദേവീം സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാം സരസ്വതീം॥ 9-44-15 (62645)
തേഷാം തു സാ പ്രഭാവേണ പ്രകൃതിസ്ഥാ സരസ്വതീ।
പ്രസന്നസലിലാ ജജ്ഞേ യഥാ പൂർവം തഥൈവ ഹി।
നിർമുക്താ ച സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാ വിബഭൌ സാ യഥാ പുരാ॥ 9-44-16 (62646)
ദൃഷ്ട്വാ തോയം സരസ്വത്യാ മുനിഭിസ്തൈസ്തഥാ കൃതം।
താനേവ ശരണം ജഗ്മൂ രാക്ഷസാഃ ക്ഷുധിതാസ്തഥാ॥ 9-44-17 (62647)
കൃത്വാഞ്ജലിം തതോ രാജന്രാക്ഷസാഃ ക്ഷുധയാഽർദിതാഃ।
ഊചുസ്താന്വൈ മുനീൻസർവാൻകൃപായുക്താൻപുനഃപുനഃ॥ 9-44-18 (62648)
വയം ച ക്ഷുധിതാശ്ചൈവ ധർമാദ്ധീനാശ്ച ശാശ്വതാത്।
ന ച നഃ കാമകാരോഽയം യദ്വയം പാപകാരിണാ॥ 9-44-19 (62649)
യുഷ്മാകം ചാപ്രസാദേന ദുഷ്കൃതേന ച കർമണാ।
പക്ഷോഽയം വർധതേഽസ്മാകം യതഃ സ്മോ ബ്രഹ്മരാക്ഷസാഃ।
യോഷിതാം ചൈവ പാപേന യോനിദോഷകൃതേന ച॥ 9-44-20 (62650)
ഏവം ഹി വൈശ്യശൂദ്രാണാം ക്ഷത്രിയാണാം തഥൈവ ച।
യേ ബ്രാഹ്മണാൻപ്രദ്വിഷന്തി തേ ഭവന്തീഹ രാക്ഷസാഃ॥ 9-44-21 (62651)
`ശക്തിമന്തോഽപി യേ കേചിദാശ്രിതാനാം ച രക്ഷണം।
ന കുർവന്തി മനുഷ്യാസ്തേ സംഭവന്തീഹ രാക്ഷസാഃ'॥ 9-44-22 (62652)
ആചാര്യമൃത്വിജം ചൈവ ഗുരും വൃദ്വജനം തഥാ।
പ്രണിനോ യേഽവമന്യന്തേ തേ ഭവന്തീഹ രാക്ഷസാഃ॥ 9-44-23 (62653)
തത്കുരുധ്വമിഹാസ്മാകം താരണം ദ്വിജസത്തമാഃ।
ശക്താ ഭവന്തഃ സർവേഷാം ലോകാനാമപി താരണേ॥ 9-44-24 (62654)
തേഷാം തു വചനം ശ്രുത്വാ തുഷ്ടുവുസ്താം മഹാനദീം।
മോക്ഷാർഥം രക്ഷസാം തേഷാമൂചുഃ പ്രയതമാനസാഃ॥ 9-44-25 (62655)
ഋഷയ ഊചുഃ। 9-44-26x (5191)
ക്ഷുതം കീടാവപന്നം ച യച്ചോച്ഛിഷ്ടാചിതം ഭവേത്।
സകേശമവധൂതം ച രുദിതോപഹതം ച യത്॥ 9-44-26 (62656)
ശ്വഭിഃ സംസൃഷ്ടമന്നം ച ഭാഗോഽസൌ രക്ഷസാമിഹ।
തസ്മാജ്ജ്ഞാത്വാ സദാ വിദ്വാനേതാന്യത്നാദ്വിവർജയേത്।
രാക്ഷസാന്നമസൌ ഭുങ്ക്തേ യോ ഭുങ്ക്തേ ഹ്യന്നമീദൃശം॥ 9-44-27 (62657)
ശോധയിത്വാ തതസ്തീർഥമൃഷയസ്തേ തപോധനാഃ।
മോക്ഷാർഥം രാക്ഷസാനാം ച നദീം താം പ്രത്യചോദയൻ॥ 9-44-28 (62658)
മഹർഷീണാം മതം ജ്ഞാത്വാ തതഃ സാ സരിതാം വരാ।
അരുണാമാനയാമാസ സ്വാം തനും പുരുഷർഷഭ॥ 9-44-29 (62659)
തസ്യാന്തേരാക്ഷസാഃ സ്നാത്വാ തനൂസ്ത്യക്ത്വാ ദിവം ഗതാഃ।
അരുണായാം മഹാരാജ ബ്രഹ്മവധ്യാപഹാ ഹി സാ॥ 9-44-30 (62660)
ഏതമർഥമഭിജ്ഞായ ദേവരാജഃ ശതക്രതുഃ।
തസ്മിംസ്തീർഥേ വരേ സ്നാത്വാ വിമുക്തഃ പാപ്മനാ കില॥ 9-44-31 (62661)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-44-32x (5192)
കിമർഥം ഭഗവാഞ്ശക്രോ ബ്രഹ്മവധ്യാമവാപ്തവാൻ।
കഥമസ്മിംശ്ച തീർഥേ വൈ ആപ്ലുത്യാകൽമഷോഽഭവത്॥ 9-44-32 (62662)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-44-33x (5193)
ശൃണുഷ്വൈതദുപാഖ്യാനം യഥാവൃത്തം ജനേശ്വര।
യഥാ ബിഭേദ സമയം നമുചേർവാസവഃ പുരാ॥ 9-44-33 (62663)
ജമുചിർവാസവാദ്ഭീതഃ സൂര്യരശ്മിം സമാവിശത്।
തേനേന്ദ്രഃ സഖ്യമകരോത്സമയം ചേദമബ്രവീത്॥ 9-44-34 (62664)
ന ചാർദ്രേണ ന ശുഷ്കേണ ന രാത്രൌ നാപി ചാഹനി।
വധിഷ്യാംയസുരശ്രേഷ്ഠ സഖേ സത്യേന തേ ശപേ॥ 9-44-35 (62665)
ഏവം സ കൃത്വാ സമയം ദൃഷ്ട്വാ നീഹാസ്മീശ്വരഃ।
ചിച്ഛേദാസ്യ ശിരോ രാജന്നപാം ഫേനേന വാസവഃ॥ 9-44-36 (62666)
തച്ഛിരോ നമുചേശ്ഛിന്നം പൃഷ്ഠതഃ ശക്രമന്വിയാത്।
ഭോഭോ മിത്രഹ പാപേതി ബ്രുവാണം ശക്രമന്തികാത്॥ 9-44-37 (62667)
ഏവം സ ശിരസാ തേന ചോദ്യമാനഃ പുനഃ പുനഃ।
പിതാമഹായ സന്തപ്ത ഏതമർഥം ന്യവേദയത്॥ 9-44-38 (62668)
തമബ്രവീല്ലോകഗുരുരരുണായാം യഥാവിധി।
ഇഷ്ട്വോപസ്പൃശ ദേവേന്ദ്ര തീർഥേ പാപഭയാപഹേ॥ 9-44-39 (62669)
[ഏഷാ പുണ്യജലാ ശക്ര കൃതാ മുനിഭിരേവ തു।
നിഗൂഢമസ്യാഗമനമിഹാസീത്പൂർവമേവ തു॥ 9-44-40 (62670)
തതോഽഭ്യേത്യാരുണാം ദേവീം പ്ലാവയാമാസ വാരിണാ।
സരസ്വത്യാരുണായാശ്ച പുണ്യോഽയം സംഗമോ മഹാൻ॥ 9-44-41 (62671)
ഇഹ ത്വം യജ ദേവേന്ദ്ര ദദ ദാനാന്യനേകശഃ।
അത്രാപ്ലുത്യ സുഘോരാത്ത്വം പാതകാദ്വിപ്രമോക്ഷ്യസേ॥] 9-44-42 (62672)
ഇത്യുക്തഃ സ സരസ്വത്യാഃ കുഞ്ജേ വൈ ജനമേജയ।
ഇഷ്ട്വാ യഥാവദ്ബലഭിദരുണായാമുപാസ്പൃശത്॥ 9-44-43 (62673)
സ മുക്തഃ പാപ്മനാ തേന ബ്രഹ്മവധ്യാകൃതേന ച।
ജഗാമ സംഹൃഷ്ടമനാസ്ത്രിദിവം ത്രിദശേശ്വരഃ॥ 9-44-44 (62674)
ശിരസ്തച്ചാപി നമുചേസ്തത്രൈവാപ്ലുത്യ ഭാരത।
ലോകാൻകാമദുധാത്പ്രാപ്തമക്ഷയാന്രാജസത്തമ॥ 9-44-45 (62675)
വൈശപായന ഉവാച। 9-44-46x (5194)
തത്രാപ്യുപസ്പൃശ്യ ബലോ മഹാത്മാ
ദത്ത്വാ ച ദാനാനി പൃഥഗ്വിധാനി।
അവാപ്യ ധർമം പരമാര്യകർമാ
ജഗാമ സോമസ്യ മഹത്സുതീർഥം॥ 9-44-46 (62676)
യത്രായജദ്രാജസൂയേന സോമഃ
സാക്ഷാത്പുരാ വിധിവത്പാർഥിവേന്ദ്ര।
അത്രിർധീമാൻബ്രഹ്മപുത്രോ ബഭൂവ
ഹോതാ യസ്മിൻക്രതുമുഖ്യേ മഹാത്മാ॥ 9-44-47 (62677)
യസ്യാന്തേഽഭൂത്സുമഹദ്ദാനവാനാം
ദൈതേയാനാം രാക്ഷസാനാം ച ദേവൈഃ।
സംഗ്രാമോ വൈ താരകാഖ്യഃ സുതീവ്രോ
യത്ര സ്കന്ദസ്താരകാഖ്യം ജഘാന॥ 9-44-48 (62678)
സൈനാപത്യം ലബ്ധവാന്ദൈവതാനാം
മഹാസേനോ യത്ര ദൈത്യാന്തകർതാ।
സാക്ഷാച്ചൈവം ന്യവസത്കാർതികേയഃ
സദാ കുമാരോ യത്ര സ പ്ലുക്ഷരാജഃ॥ ॥ 9-44-49 (62679)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ചതുശ്ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 44 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-44-10 അധ്യാസ്യാമഹേ അധ്യവസായം കരിഷ്യാമഹേ॥ 9-44-49 സദാ കുമാരോ യത്ര നക്ഷത്രധർമാ ഇതി ക.പാഠഃ। യത്ര നക്ഷത്രകാമഃ ഇതി ങ.പാഠഃ॥ 9-44-44 ചതുശ്ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 045
॥ ശ്രീഃ ॥
9.45. അധ്യായഃ 045
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
കുമാരോത്പത്തിവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-45-0 (62680)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-45-0x (5195)
സരസ്വത്യാഃ പ്രഭാവോഽയമുക്തസ്തേ ദ്വിജസത്തമ।
കുമാരസ്യാഭിഷേകം തു ബ്രഹ്മന്നാഖ്യാതുമർഹസി॥ 9-45-1 (62681)
യസ്മിന്ദേശേ ച കാലേ ച യഥാ ച വദതാം വര।
യൈശ്ചാഭിഷിക്തോ ഭഗവാന്വിധിനാ യേന ച പ്രഭുഃ॥ 9-45-2 (62682)
സ്കന്ദോ യഥാ ച ദൈത്യാനാമകരോത്കദനം മഹത്।
തഥാ മേ സർവമാചക്ഷ്വ പരം കൌതൂഹലം ഹി മേ॥ 9-45-3 (62683)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-45-4x (5196)
കുരുവംശസ്യ സദൃശം കൌതൂഹലമിദം തവ।
ഹർഷമുത്പാദയത്വേവ വചോ മേ ജനമേജയ॥ 9-45-4 (62684)
ഹന്ത തേ കഥയിഷ്യാമി ശൃണ്വാനസ്യ നരാധിപ।
അഭിഷേകം കുമാരസ്യ പ്രഭാവം ച മഹാത്മനഃ॥ 9-45-5 (62685)
തേജോ മാഹേശ്വരം സ്കന്നമഗ്നൌ പ്രപതിതം പുരാ।
തത്സർവം ഭഗവാനഗ്നിർനാശകദ്ധർതുമക്ഷയം॥ 9-45-6 (62686)
തേന സീദതി തേജസ്വീ ദീപ്തിമാൻഹവ്യവാഹനഃ।
ന ചൈവം ധാരയാമാസ ബ്രഹ്മണേ ഉക്തവാൻപ്രഭുഃ॥ 9-45-7 (62687)
സ ഗംഗാമുപസഗംയ നിയോഗാദ്ബ്രഹ്മണഃ പ്രഭുഃ।
ഗർഭമാഹിതവാന്ദിവ്യം ഭാസ്കരോപമതേജസം॥ 9-45-8 (62688)
അഥ ഗംഗാപി തം ഗർഭമസഹന്തീ വിധാരണേ
ഉത്സസർജ ഗിരൌ രംയേ ഹിമവത്യമരാർചിതേ॥ 9-45-9 (62689)
സ തത്ര വവൃധേ ലോകാനാവൃത്യ ജ്വലനാത്മജഃ।
ദദൃശുർജ്വലനാകാരം തം ഗർഭമഥ കൃത്തികാഃ॥ 9-45-10 (62690)
ശരസ്തംബേ മഹാത്മാനമനലാത്മജമീശ്വരം।
മമായമിതി താഃ സർവാഃ പുത്രാർഥിന്യോഽഭിചുക്രുശുഃ॥ 9-45-11 (62691)
താസാം വിദിത്വാ ഭാവം തം മാതൄണാം ഭഗവാൻപ്രഭുഃ।
പ്രസ്നുതാനാം പയഃ ഷഡ്ഭിർവദനൈരപിബത്തദാ॥ 9-45-12 (62692)
തം പ്രഭാവം സമാലക്ഷ്യ തസ്യ ബാലസ്യ കൃത്തികാഃ।
പരം വിസ്മയമാപന്നാ ദേവ്യോ ദിവ്യവപുർധരാഃ॥ 9-45-13 (62693)
യത്രോത്സൃഷ്ടശ്ച ഗർഭഃ സ ഗംഗയാ നിരിമൂർധനി।
സ ശൈലഃ കാഞ്ചനഃ സർവഃ സംബഭൌ മേരുവത്തദാ॥ 9-45-14 (62694)
വർധതാ ചൈവ ഗർഭേണ പൃഥിവീ തേന രഞ്ജിതാ।
അതശ്ച സർവേ സംവൃത്താ ഗിരയഃ കാഞ്ചനാത്മകാഃ॥ 9-45-15 (62695)
കുമാരഃ സുമഹാവീര്യഃ കാർതികേയ ഇതി സ്മൃതഃ।
ഗാംഗേയഃ പൂർവമഭവൻമഹാകായോ ബലാന്വിതഃ॥ 9-45-16 (62696)
ശമേന തപസാ ചൈവ വീര്യേണ ച സമന്വിതഃ।
വവൃധേഽതീവ രാജേന്ദ്ര ചന്ദ്രവത്പ്രിയദർശനഃ। 9-45-17 (62697)
സ തസ്മിൻകാഞ്ചനേ ദിവ്യേ ശരസ്തംബേ ശ്രിയാ വൃതഃ।
സ്തയമാനഃ സദാ ശേതേ ഗന്ധർവൈർമുനിഭിസ്തഥാ॥ 9-45-18 (62698)
തഥൈനമന്വനൃത്യന്ത ദേവകന്യാഃ സഹസ്രശഃ।
ദിവ്യവാദിത്രനൃത്യജ്ഞാഃ സ്തുവന്ത്യശ്ചാരുദർശനാഃ॥ 9-45-19 (62699)
അന്വയുശ്ചാഗ്നയഃ സർവേ ഗംഗാ ച സരിതാം വരാ।
ദധാര പൃഥിവീ ചൈനം ബിഭ്രതീ രൂപമുത്തമം। 9-45-20 (62700)
ജാതകർമാദികാസ്തസ്യ ക്രിയാശ്ചക്രേ ബൃഹസ്പതിഃ।
വേദശ്ചൈനം ചതുർമൂർതിരപതസ്ഥേ കൃതാഞ്ജലിഃ॥ 9-45-21 (62701)
ധനുർവേദശ്ചതുഷ്പാദഃ സാസ്ത്രഗ്രാമഃ സസംഗ്രഹഃ।
തത്രൈനം സമുപാതിഷ്ഠത്സാക്ഷാദ്വാണീ ച കേവലാ॥ 9-45-22 (62702)
സ ദദർശ മഹാത്മാനം ദേവദേവമുമാപതിഃ।
ശൈലപുത്ര്യാ സമാഗംയഭൂതസംഘശതൈർവൃതഃ॥ 9-45-23 (62703)
നികായാ ഭൂതസംഘാനാം പരമാദ്ഭുതദർശനാഃ।
വികൃതാ വികൃതാകാരാ വികൃതാഭരണധ്വജാഃ॥ 9-45-24 (62704)
വ്യാഘ്രസിംഹർക്ഷവദനാ ബിഡാലമകരാനനാഃ।
വൃഷദംശമുഖാശ്ചാന്യേ ഗജോഷ്ട്രവദനാസ്തഥാ॥ 9-45-25 (62705)
ഉലൂകവദനാഃ കേചിദ്ഗൃധ്രഗോമായുദർശനാഃ।
ക്രൌഞ്ചപാരാവതനിഭൈർവദനൈ രാങ്കവൈരപി॥ 9-45-26 (62706)
ശ്വാവിച്ഛല്യകഗോധാനാമജൈഡകഗവാം തഥാ।
സദൃശാനി വപൂംഷ്യന്യേ തത്രതത്ര വ്യധാരയൻ॥ 9-45-27 (62707)
കേചിച്ഛേലാംബുദപ്രഖ്യാശ്ചക്രാലാതഗദായുധാഃ।
കേചിദഞ്ജനപുഞ്ജാഭാഃ കേചിച്ഛ്വേതാചലപ്രഭാഃ॥ 9-45-28 (62708)
സപ്തമാതൃഗണാശ്ചൈവ സമാജഗ്മുർവിശാംപതേ।
സാധ്യാ വിശ്വേഽഥ മരുതോ വസവഃ പിതരസ്തഥാ॥ 9-45-29 (62709)
രുദ്രാദിത്യാസ്തഥാ സിദ്ധാ ഭുജഗാ ദാനവാഃ ഖഗാഃ।
ബ്രഹ്മാ സ്വയംഭൂർഭഗവാൻസപുത്രഃ സഹവിഷ്ണുനാ॥ 9-45-30 (62710)
ശക്രസ്തഥാഽഭ്യയാദ്ദ്രഷ്ടും കുമാരമമിതപ്രഭം।
നാരദപ്രമുഖാശ്ചാപി ദേവഗന്ധർവസത്തമാഃ॥ 9-45-31 (62711)
ദേവർഷയശ്ച സിദ്ധാശ്ച ബൃഹസ്പതിപുരോഗമാഃ।
പിതരോ ജഗതഃ ശ്രേഷ്ഠാ ദേവാനാമപി ദേവതാഃ।
തേഽപി തത്ര സമാജഗ്മുര്യാമാ ധാമാശ്ച സർവശഃ॥ 9-45-32 (62712)
സ തു ബാലോഽപി ബലവാൻമഹായോഗബലാന്വിതഃ।
അഭ്യാജഗാമ ദേവേശം ശൂലഹസ്തം പിനാകിനം॥ 9-45-33 (62713)
തമാവ്രജന്തമാലക്ഷ്യ ശിവസ്യാസീൻമനോഗതം।
യുഗപച്ഛൈലപുത്ര്യാശ്ച ഗംഗായാഃ പാവകസ്യ ച॥ 9-45-34 (62714)
കം നു പൂർവമയം ബാലോ ഗൌരവാദഭ്യുപൈഷ്യതി।
അപി മാമിതി സർവേഷാം തേഷാമാസീൻമനോഗതം॥ 9-45-35 (62715)
തേഷാമേതമഭിപ്രായം ചതുർണാമുപലക്ഷ്യ സഃ।
യുഗപദ്യോഗമാസ്ഥായ സസർജ വിവിധാസ്തനൂഃ॥ 9-45-36 (62716)
തതോഽഭവച്ചതുർമൂർതിഃ ക്ഷണേന ഭഗവാൻപ്രഭുഃ।
തസ്യ ശാഖോ വിശാഖശ്ച നൈഗമേയശ്ച പൃഷ്ഠതഃ॥ 9-45-37 (62717)
ഏവം സ കൃത്വാ ഹ്യാത്മാനം ചതുർധാ ഭഗവാൻപ്രഭുഃ।
യതോ രുദ്രസ്തതഃ സ്കന്ദോ ജഗാമാദ്ഭുതദർശനഃ॥ 9-45-38 (62718)
വിശാഖസ്തു യയൌ ദേവീം തതോ ഗിരിവരാത്മജാം।
ശാഖോ യയൌ സ ഭഗവാന്ദിവ്യമൂർതിർവിഭാവസും॥ 9-45-39 (62719)
നൈഗമേയോഽഗമദ്ഗംഗാം കുമാരഃ പാവകപ്രഭഃ॥ 9-45-40 (62720)
സർവേ ഭാസുരദേഹാസ്തേ ചത്വാരഃ സമരൂപിണഃ।
താൻസമഭ്യയുരവ്യഗ്രാസ്തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 9-45-41 (62721)
ഹാഹാകാരോ മഹാനാസീദ്ദേവദാനവരക്ഷസാം।
തദ്ദൃഷ്ട്വാ മഹദാശ്ചര്യമദ്ഭുതം രോമഹർഷണം॥ 9-45-42 (62722)
തതോ രുദ്രശ്ച ദേവീ ച പാവകശ്ച പിതാമഹം।
ഗംഗയാ സഹിതാഃ സർവേ പ്രണിപേതുർജഗത്പതിം॥ 9-45-43 (62723)
പ്രണിപത്യ തതസ്തേ തു വിധിവദ്രാജപുംഗവ।
ഇദമൂചുർവചോ രാജൻകാർതികേയപ്രിയേപ്സയാ॥ 9-45-44 (62724)
അസ്യ ബാലസ്യ ഭഗവന്നാധിപത്യ യഥേപ്സിതം।
അസ്മത്പ്രിയാർഥം ദേവേശ സദൃശം ദാതുമർഹസി॥ 9-45-45 (62725)
തതഃ സ ഭഗവാന്ധീമാൻസർവലോകപിതാമഹഃ।
മനസാ ചിന്തയാമാസ കിമയം ലഭതാമിതി॥ 9-45-46 (62726)
ഐശ്വര്യാണി ച സർവാണി ദേവഗന്ധർവരക്ഷസാം।
ഭൂതയക്ഷവിഹംഗാനാം പന്നഗാനാം ച സർവശഃ॥ 9-45-47 (62727)
സർവമേവാദിദേശാസൌ കൌരവേയ മഹാത്മനഃ।
സമർഥം ച തമൈശ്വര്യേ മഹാമതിരമന്യത॥ 9-45-48 (62728)
തതോ മുഹൂർതം സ ധ്യാത്വാ ദേവാനാം സ്രേയസി സ്ഥിതഃ।
സൈനാപത്യം ദദൌ തസ്മൈ സർവ ഭൂതേഷു ഭാരത॥ 9-45-49 (62729)
സർവദേവനികായാനാം യേ രാജാനഃ പരിശ്രുതാഃ।
താൻസർവാന്വ്യാദിദേശാസ്മൈ സർവഭൂതപിതാമഹഃ॥ 9-45-50 (62730)
തതഃ കുമാരമാദായ ദേവാ ബ്രഹ്മപുരോഗമാഃ।
അഭിഷേകാർഥമാജഗ്മുഃ ശൈലേന്ദ്രം സഹിതാസ്തതഃ॥ 9-45-51 (62731)
പുണ്യാം ഹൈമവതീം ദേവീം സരിച്ഛ്രേഷ്ഠാം സരസ്വതീം।
സമന്തപഞ്ചകേ യാ വൈ ത്രിഷു ലോകേഷു വിശ്രുതാ॥ 9-45-52 (62732)
തത്ര തീരേ സരസ്വത്യാഃ പുണ്യേ സർവഗുണാന്വിതേ।
നിഷേദുർദേവഗന്ധർവാഃ സർവേ സംപൂർണമാനസാഃ॥ ॥ 9-45-53 (62733)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി പഞ്ചചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 45 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-45-6 തത്സർവഭക്ഷോ ഭഗവാന്നാശകദ്ദഗ്ധുമക്ഷയമിതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-45-7 തേനാസീദതി തേജസ്വീ ഇതി ഝ.ങ.പാഠഃ॥ 9-45-25 ബിഡാലവൃഷദംശൌ മാർജാരജാതിഭേദൌ തത്സദൃശാനനൌ॥ 9-45-27 ശ്വാനശല്യകഗോധാനാമിതി ക.പാഠഃ॥ 9-45-37 തസ്യ സ്കന്ദസ്യ പൃഷ്ഠതഃ പശ്ചാത് ശാഖവിശാഖനൈഗമേയാഃ ആസൻ। തേ സ്കന്ദേന സഹ ചത്വാരഃ॥ 9-45-39 വായുമൂർതിർവിഭാവസുമിതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-45-42 അദ്ഭുതമദൃഷ്ടപൂവം॥ 9-45-45 പഞ്ചചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 046
॥ ശ്രീഃ ॥
9.46. അധ്യായഃ 046
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ബൃഹസ്പത്യാദിഭിഃ സ്കന്ദസ്യ സൈനാപത്യേഽഭിഷേചനം॥ 1 ॥ ബ്രഹ്മാദിഭിഃ സ്കന്ദായ സ്വസ്വപാരിഷദാനാം ദാനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-46-0 (62734)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-46-0x (5197)
തതോഽഭിഷേകസംഭാരാൻസർവാൻസംഭൃത്യ ശാസ്ത്രതഃ।
ബൃഹസ്പതിഃ സമിദ്ധേഽഗ്നൌ ജുഹാവാഗ്നിം യഥാവിധി॥ 9-46-1 (62735)
തതോ ഹിമവതാ ദത്തേ മണിപ്രവരശോഭിതേ।
ദിവ്യരത്നാചിതേ പുണ്യേ നിഷണ്ണം പരമാസനേ॥ 9-46-2 (62736)
സർവമംഗലസംഭാരൈർവിധിമന്ത്രപുരസ്കൃതം।
ആഭിഷേചനികം ദ്രവ്യം ഗൃഹീത്വാ ദേവതാഗണാഃ॥ 9-46-3 (62737)
ഇന്ദ്രാവിഷ്ണൂ മഹാവീര്യൌ സൂര്യോചന്ദ്രമസൌ തഥാ।
ധാതാ ചൈവ വിധാതാ ച തഥാ ചൈവാനിലാനലൌ॥ 9-46-4 (62738)
പൂഷ്ണാ ഭഗേനാര്യംണാ ച അംശേന ച വിവസ്വതാം।
രുദ്രശ്ച സഹിതോ ധീമാൻമിത്രേണ വരുണേന ച॥ 9-46-5 (62739)
രുദ്രൈർവസുഭിരാദിത്യൈരശ്വിഭ്യാം ച വൃതഃ പ്രഭുഃ।
വിശ്വൈർദേവൈർമരുദ്ഭിശ്ച സാധ്യൈശ്ച പിതൃഭിഃ സഹ॥ 9-46-6 (62740)
ഗന്ധർവൈരപ്സരോഭിശ്ച യക്ഷരാക്ഷസപന്നഗൈഃ।
ദേവർഷിഭിരസംഖ്യാതൈസ്തഥാ ബ്രഹ്മർഷിഭിസ്തഥാ॥ 9-46-7 (62741)
വൈഖാനസൈർവാലഖില്യൈർവായ്വാഹാരൈർമരീചിപൈഃ।
ഭൃഗുഭിശ്ചാംഗിരോഭിശ്ച യതിഭിശ്ച മഹാത്മഭിഃ॥ 9-46-8 (62742)
സർവൈർവിദ്യാധരൈഃ പുണ്യൈര്യോഗസിദ്ധൈസ്തഥാ വൃതഃ।
പിതാമഹഃ പുലസ്ത്യശ്ച പുലഹശ്ച മഹാതപാഃ॥ 9-46-9 (62743)
അംഗിരാഃ കശ്യപോഽത്രിശ്ച മരീചിർഭൃഗുരേവ ച।
ക്രതുർഹരിഃ പ്രചേതാശ്ച മനുർദക്ഷസ്തഥൈവ ച॥ 9-46-10 (62744)
ഋതവശ്ച ഗ്രഹാശ്ചൈവ ജ്യോതീംഷി ച വിശാംപതേ।
മൂർതിമത്യശ്ച സരിതോ വേദാശ്ചൈവ സനാതനാഃ॥ 9-46-11 (62745)
സമുദ്രാശ്ച ഹദാശ്ചൈവ തീർഥാനി വിവിധാനി ച।
പൃഥിവീ ദ്യൌർദിശശ്ചൈവ പാദപാശ്ച ജനാധിപ॥ 9-46-12 (62746)
അദിതിർദേവമാതാ ച ഹീഃ ശ്രീഃ സ്വാഹാ സരസ്വതീ।
ഉമാ ശചീ സിനീവാലീ തഥൈവാനുമതിഃ കുഹൂഃ॥ 9-46-13 (62747)
രാകാ ച ധിഷണാ ചൈവ പത്ന്യശ്ചാന്യാ ദിവൌകസാം।
ഹിമവാംശ്ചൈവ വിന്ധ്യശ്ച മേരുശ്ചാനേകശൃംഗവാൻ॥ 9-46-14 (62748)
ഐരാവതഃ സാനുചരഃ കലാഃ കാഷ്ഠാസ്തഥൈവ ച।
മാസാർധമാസാ ഋതവസ്തഥാ രാത്ര്യഹനീ നൃപ॥ 9-46-15 (62749)
ഉച്ചൈഃ ശ്രവാ ഹയശ്രേഷ്ഠോ നാഗരാജശ്ച വാസുകിഃ।
അരുണോ ഗരുഡശ്ചൈവ വൃക്ഷാശ്ചൌഷധിഭിഃ സഹ॥ 9-46-16 (62750)
ധർമശ്ച ഭഗവാന്ദേവഃ സമാജഗ്മുർഹി സംഗതാഃ।
കാലോ യമശ്ച മൃത്യുശ്ച യമസ്യാനുചരാശ്ച യേ॥ 9-46-17 (62751)
ബഹുലത്വാച്ച നോക്താ യേ വിവിധാ ദേവതാഗണാഃ।
തേ കുമാരാഭിഷേകാർഷം സമാജഗ്മുസ്തതസ്തതഃ॥ 9-46-18 (62752)
ജഗൃഹുസ്തേ തദാ രാജൻസർവം ഏവ ദിവൌകസഃ।
ആഭിഷേചനികം ഭാണ്ഡം മംഗലാനി ച സർവശഃ॥ 9-46-19 (62753)
ദിവ്യസംഭാരസംയുക്തൈഃ കലശൈഃ കാഞ്ചനൈർനൃപ।
സാരസ്വതാഭിഃ പുണ്യാഭിരദ്ഭിസ്താഭിരലങ്കൃതം॥ 9-46-20 (62754)
അഭ്യഷിഞ്ചൻകുമാരം വൈ സംപ്രഹൃഷ്ടാ ദിവൌകസഃ।
സൈനാപത്യേ മഹാത്മാനമസുരാണാം ഭയങ്കരം॥ 9-46-21 (62755)
പുരാ യഥാ മഹാരാജ വരുണം വൈ ജലേശ്വരം।
തഥാഽഭ്യഷിഞ്ചദ്ഭഗവാൻസർവലോകപിതാമഹഃ॥ 9-46-22 (62756)
കശ്യപശ്ച മഹാതേജാ യേ ചാന്യേ സോകകീർതിതാഃ।
തസ്മൈ ബ്രഹ്മാ ദദൌ പ്രീതോ ബലിനോ വാതരംഹസഃ॥ 9-46-23 (62757)
കാമവീര്യധരാൻസിദ്ധാൻമഹാപാരിഷദാൻപ്രഭുഃ।
നന്ദിസേനം ലോഹിതാക്ഷം ഘണ്ടാകാർണം ച സംമതം॥ 9-46-24 (62758)
ചതുർഥമസ്യാനുചരം ഖ്യാതം കുമുദമാലിനം।
തത്ര സ്ഥാണുർമഹാതേജാ മഹാപാരിഷദം പ്രഭുഃ॥ 9-46-25 (62759)
മായാശതധരം കാമം കാമവീര്യബലാന്വിതം।
ദദൌ സ്കന്ദായ രാജേന്ദ്ര സുരാരിവിനിബർഹണം॥ 9-46-26 (62760)
സഹി ദേവാസുരേ യുദ്ധേ ദൈത്യാനാം ഭീമകർമണാം।
ജഘാന ദോർഭ്യാം സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രയുതാനി ചതുർദശ॥ 9-46-27 (62761)
തഥാ ദേവാ ദദുസ്തസ്മൈ സേനാം നൈർഋതസങ്കുലാം।
ദേവശത്രുക്ഷയകരീമജയ്യാം വിശ്വരൂപിണീം॥ 9-46-28 (62762)
ജയശബ്ദം തഥാ ചക്രുർദേവാഃ സർവേ സവാസവാഃ।
ഗന്ധർവാ യക്ഷരക്ഷാംസി മുനയഃ പിതരസ്തഥാ॥ 9-46-29 (62763)
തതഃ പ്രാദാദനുചരൌ യമഃ കാലോപമാവുഭൌ।
ഉൻമാഥം ച പ്രമാഥം ച മഹാവീര്യൌ മഹാദ്യുതീ॥ 9-46-30 (62764)
സുഭ്രാജോ ഭാസ്വരശ്ചൈവ യൌ തൌ സൂര്യാനുയായിനൌ।
തൌ സൂര്യഃ കാർതികേയായ ദദൌ പ്രീതഃ പ്രതാപവാൻ॥ 9-46-31 (62765)
കൈലാസശൃംഗസങ്കാശൌ ശ്വേതമാല്യാനുലേപനൌ।
സോമോഽപ്യനുചരൌ പ്രാദാൻമണിം സുമണിമേവ ച॥ 9-46-32 (62766)
ജ്വാലാജിഹ്വം തഥാ ജ്യോതിരാത്മജായ ഹുതാശനഃ।
ദദാവനുചരൌ ശൂരൌ പരസൈന്യപ്രമാഥിനൌ॥ 9-46-33 (62767)
പരിധം ച വടം ചൈവ ഭീമം ച സുമഹാബലം।
ദഹതിം ദഹനം ചൈവ പ്രചണ്ഡൌ വീര്യസംമതൌ॥ 9-46-34 (62768)
അംശോഽപ്യനുചരാൻപഞ്ച ദദൌ സ്കന്ദായ ധീമതേ।
ഉത്ക്രോശം സത്കരം ചൈവ വജ്രദണ്ഡധരാവുഭൌ॥ 9-46-35 (62769)
ദദാവനലപുത്രായ വാസവഃ പരവീരഹാ।
തൌ ഹി ശത്രൂൻമഹേന്ദ്രാസ്യ ജഘ്നതുഃ സമരേ ബഹൂൻ॥ 9-46-36 (62770)
ചക്രം വിക്രമകം ചൈവ സങ്ക്രമം ച മഹാബലം।
സ്കന്ദായ ത്രീനനുചരാന്ദദൌ വിഷ്ണുർമഹായശാഃ॥ 9-46-37 (62771)
വർധനം നന്ദനം ചൈവ സർവവിദ്യാവിശാരദൌ।
സ്കന്ദായ ദദതുഃ പ്രീതാവശ്വിനൌ ഭിഷജാം വരൌ॥ 9-46-38 (62772)
കിന്ദും ച കുസുമം ചൈവ കുമുദം ച മഹായശാഃ।
ഡംബരാഡംബരൌ ചൈവ ദദൌ ധാതാ മഹാത്മനേ॥ 9-46-39 (62773)
വക്രാനുവക്രൌ ബലിനൌ മേഷവക്ത്രൌ ബലോത്കടൌ।
ദദൌ ത്വഷ്ടാ മഹാമായൌ സ്കന്ദായാനുചരാവുഭൌ॥ 9-46-40 (62774)
സുവ്രതം സത്യസന്ധം ച ദദൌ മിത്രോ മഹാത്മനേ।
കുമാരായ മഹാത്മാനൌ തപോവിദ്യാധരൌ പ്രഭുഃ॥ 9-46-41 (62775)
സുദർശനീയൌ വരദൌ ത്രിഷു ലോകേഷു വിശ്രുതൌ।
സുവ്രതം ച മഹാത്മാനം ശുഭകർമാണമേവ ച॥ 9-46-42 (62776)
കാർതികേയായ സംപ്രാദാദ്വിധാതാ ലോകവിശ്രുതൌ।
പാണീതകം കാലികം ച മഹാമായാവിനാവുഭൌ॥ 9-46-43 (62777)
പൂഷാ ച പാർഷദൌ പ്രാദാത്കാർതികേയായ ഭാരത।
ബലം ചാതിബലം ചൈവ മഹാവക്ത്രൌ മഹാബലൌ॥ 9-46-44 (62778)
പ്രദദൌ കാർതികേയായ വായുർഭരതസത്തമ।
യമം ചാതിയമം ചൈവ തിമിവക്ത്രൌ മഹാബലൌ॥ 9-46-45 (62779)
പ്രദദൌ കാർതികേയായ വരുണഃ സത്യസംഗരഃ।
സുവർചസം മഹാത്മാനം തഥൈവാപ്യതിവർചസം॥ 9-46-46 (62780)
ഹിമവാൻപ്രദദൌ രാജൻഹുതാശനസുതായ വൈ।
കാഞ്ചനം ച മഹാത്മാനം മേഘമാലിനമേവ ച॥ 9-46-47 (62781)
ദദാവനുചരൌ മേരുരഗ്നിപുത്രായ ഭാരത।
സ്ഥിരം ചാതിസ്ഥിരം ചൈവ മേരുരേവാപരൌ ദദൌ॥ 9-46-48 (62782)
മഹാത്മാ ത്വഗ്നിപുത്രായ മഹാബലപരാക്രമൌ।
ഉച്ഛൃംഗം ചാതിശൃംഗം ച മഹാപാഷാണയോധിനൌ॥ 9-46-49 (62783)
പ്രദദാവഗ്നിപുത്രായ വിന്ധ്യഃ പാരിഷദാവുഭൌ।
സംഗ്രഹം വിഗ്രഹം ചൈവ സമുദ്രോഽമി ഗദാധരൌ॥ 9-46-50 (62784)
പ്രദദാവഗ്നിപുത്രായ മഹാപാരിഷദാവുഭൌ।
ഉൻമാദം ശങ്കുകർണം ച പുഷ്പദന്തം തഥൈവ ച॥ 9-46-51 (62785)
പ്രദദാവഗ്നിപുത്രായ പാർവതീ ശുഭദർശനാ।
ജയം മഹാജയം ചൈവ ഗംഗാ ജ്വലനസൂനവേ॥ 9-46-52 (62786)
പ്രദദൌ പുരുഷവ്യാഘ്ര വാസുകിഃ പന്നഗേശ്വരഃ।
ഏവം സാധ്യാശ്ച രുദ്രാശ്ച വസവഃ പിതരസ്തഥാ॥ 9-46-53 (62787)
സാഗരാഃ സരിതശ്ചൈവ ഗിരയശ്ച മഹാബലാഃ।
ദദുഃ സേനാഗണാധ്യക്ഷാഞ്ശൂലപട്ടസധാരിണഃ॥ 9-46-54 (62788)
ദിവ്യപ്രഹരണോപേതാന്നാനാവേഷവിഭൂഷിതാൻ।
ശൃണു നാമാനി ചാപ്യേഷാം യേഽന്യേ സ്കന്ദസ്യ സൈനികാഃ॥ 9-46-55 (62789)
വിവിധായുധസംപന്നാശ്ചിത്രാഭരണഭൂഷിതാഃ।
ശങ്കുകർണോ നികുംഭശ്ച പദ്മഃ കുമുദ ഏവ ച॥ 9-46-56 (62790)
അനന്തോ ദ്വാദശഭുജസ്തഥാ കൃഷ്ണോപകൃഷ്ണകൌ।
ഘ്രാണശ്രവാഃ കപിസ്കന്ധഃ കാഞ്ചനാക്ഷോ ജലന്ധമഃ॥ 9-46-57 (62791)
അക്ഷഃ സന്തർജനോ രാജൻകുനദീകസ്തമോന്തകൃത്।
ഏകാക്ഷോ ദ്വാശാക്ഷശ്ച തഥൈവൈകജടഃ പ്രഭുഃ॥ 9-46-58 (62792)
സഹസ്രബാഹുർവികടോ വ്യാഘ്രാക്ഷഃ ക്ഷിതികംപനഃ।
പുണ്യനാമാ സുനാമാ ച സുചക്രഃ പ്രിയദർശനഃ॥ 9-46-59 (62793)
പരിശ്രുതഃ കോകനദഃ പ്രിയമാല്യാനുലേപനഃ।
അജോദരോ ഗജശിരാഃ സ്കന്ധാക്ഷഃ ശതലോചനഃ॥ 9-46-60 (62794)
ജ്വാലാജിഹ്വഃ കരാലാക്ഷഃ ശിതികേശോ ജടീ ഹരിഃ।
പരിശ്രുതഃ കോകനദഃ കൃഷ്ണകേശോ ജടാധരഃ॥ 9-46-61 (62795)
ചതുർദംഷ്ട്രോഽഷ്ടജിഹ്വശ്ച മേഘനാദഃ പൃഥുശ്രവാഃ।
വിദ്യുതാക്ഷോ ധനുർവക്ത്രോ ജാഠരോ മാരുതാശനഃ॥ 9-46-62 (62796)
ഉദാരാക്ഷോ രഥാക്ഷശ്ച വജ്രനാഭോ വസുപ്രഭഃ।
സമുദ്രവേഗോ രാജേന്ദ്ര ശൈലകംപീ തഥൈവ ച॥ 9-46-63 (62797)
വൃഷോ മേഷഃ പ്രവാഹശ്ച തഥാ നന്ദോപനന്ദകൌ।
ധൂംരഃ ശ്വേതഃ കലിംഗശ്ച സിദ്ധാർഥോ വരദസ്തഥാ॥ 9-46-64 (62798)
പ്രിയകശ്ചൈവ നന്ദശ്ച ഗോനന്ദശ്ച പ്രതപവാൻ।
ആനന്ദശ്ച പ്രമോദശ്ച സ്വസ്തികോ ധ്രുവകസ്തഥാ॥ 9-46-65 (62799)
ക്ഷേമവാഹഃ സുവാഹശ്ച സിദ്ധപാത്രശ്ച ഭാരത।
ഗോവ്രജഃ കനകാപീഡോ മഹാപാരിഷദേശ്വരഃ॥ 9-46-66 (62800)
ഗായനോ ഹസനശ്ചൈവ ബാണഃ ഖംഗശ്ച വീര്യവാൻ।
വൈതാലീ ഗതിതാലീ ച തഥാ കഥകവാതികൌ॥ 9-46-67 (62801)
ഹംസജഃ പങ്കദിഗ്ധാംഗഃ സമുദ്രോൻമാദനശ്ച ഹ।
രണോത്കടഃ പ്രഹാസശ്ച ശ്വേതസിദ്ധശ്ച നന്ദനഃ॥ 9-46-68 (62802)
കാലകണ്ഠഃ പ്രഭാസശ്ച തഥാ കുംഭാണ്ഡകോദരഃ।
കാലകക്ഷഃ സിതശ്ചൈവ ഭൂതാനാം മഥനസ്തഥാ॥ 9-46-69 (62803)
യജ്ഞവാഹഃ സുവാഹശ്ച ദേവയാജീ ച സോമപഃ।
മജ്ജാനശ്ച മഹാതേജാഃ ക്രഥക്രാഥൌ ച ഭാരത॥ 9-46-70 (62804)
തുഹരശ്ച തുഹാരശ്ച ചിത്രദേവശ്ച വീര്യവാൻ।
മധുരഃ സുപ്രസാദശ്ച കിരീടീ ച മഹാബലഃ॥ 9-46-71 (62805)
വത്സലോ മധുവർണശ്ച കലശോദര ഏവ ച।
ധർമദോ മൻമഥകരഃ സൂചീവക്ത്രശ്ച വീര്യവാൻ॥ 9-46-72 (62806)
ശ്വേതവക്ത്രഃ സുവക്ത്രശ്ച ചാരുവക്ത്രശ്ച പാണ്ഡുരഃ।
ദണ്ഡബാഹുഃ സുബാഹുശ്ച രജഃ കോകിലകസ്തഥാ॥ 9-46-73 (62807)
അചലഃ കനകാക്ഷശ്ച ബാലാനാമപി യഃ പ്രഭുഃ।
സഞ്ചാരകഃ കോകനദോ ഗൃധ്രപത്രശ്ച ജംബുകഃ॥ 9-46-74 (62808)
ലോഹാജവക്ത്രോ ജവനഃ കുംഭവക്ത്രശ്ച കുംഭകഃ।
സ്വർണഗ്രീവശ്ച കൃഷ്ണൌജാ ഹംസവക്ത്രശ്ച ചന്ദ്രഭഃ॥ 9-46-75 (62809)
പാണികൂർചാശ്ച ശംബൂകഃ പഞ്ചവക്ത്രശ്ച ശിക്ഷകഃ।
ചാഷവക്ത്രക്ഷ ജംബൂകഃ ശാകവക്ത്രശ്ച കുഞ്ജലഃ॥ 9-46-76 (62810)
യോഗയോക്താ മഹാത്മാനഃ സതതം ബ്രാഹ്മണപ്രിയാഃ।
പൈതാമഹാ മഹാത്മാനോ മഹാപാരിഷദാശ്ച യേ॥ 9-46-77 (62811)
യൌവനസ്ഥാശ്ച ബാലാശ്ച വൃദ്ധാശ്ച ജനമേജയ।
സഹസ്രശഃ പാരിഷദാഃ കുമാരമുപതസ്ഥിരേ॥ 9-46-78 (62812)
വക്ത്രൈർനാനാവിധൈര്യേ തു ശൃണു താഞ്ചനമേജയ।
കൂർമകുക്കുടവക്ത്രാശ്ച ശശോലൂകമുഖാസ്തഥാ॥ 9-46-79 (62813)
ഖരോഷ്ട്രവദനാശ്ചാന്യേ വരാഹവദനാസ്തഥാ।
മാർജാരശശവക്താശ്ച ദീർഘവക്ത്രാശ്ച ഭാരത॥ 9-46-80 (62814)
നകുലോലൂകവക്ത്രാശ്ച കാകവക്ത്രാസ്തഥാ പരേ।
ആഖുബഭ്രുകവക്ത്രാശ്ച മയൂരവദനാസ്തഥാ॥ 9-46-81 (62815)
മത്സ്യമേഷാനനാശ്ചാന്യേ അജാവിമഹിഷാനനാഃ।
ഋക്ഷശാർദൂലവക്ത്രാശ്ച ദ്വീതിസിംഹാനനാസ്തഥാ॥ 9-46-82 (62816)
ഭീമാ ഗജാനനാശ്ചൈവ തഥാ നക്രമുഖാശ്ച യേ।
ഗരുഡാനനാഃ കങ്കുമുഖാ വൃകകാകമുഖാസ്തഥാ॥ 9-46-83 (62817)
ഗോഖരോഷ്ട്രമുഖാശ്ചാന്യേ വൃഷദംശമുഖാസ്തഥാ।
മഹാജഠരപാദാംഗാസ്താരകാക്ഷാശ്ച ഭാരത॥ 9-46-84 (62818)
പാരാവതമുഖാശ്ചാന്യേ തഥാ വൃഷമുഖാഃ പരേ।
കോകിലാഭാനനാശ്ചാന്യേ ശ്യേനതിത്തിരികാനനാഃ॥ 9-46-85 (62819)
കൃകലാസമുഖാശ്ചൈവ വിരജോംബരധാരിണഃ।
വ്യാലവക്ത്രാഃ ശൂലമുഖാശ്ചണ്ഡവക്ത്രാഃ ശുഭാനനാഃ॥ 9-46-86 (62820)
ആശീവിഷാശ്ചീരധരാ ഗോനാസാവദനാസ്തഥാ।
സ്ഥൂലോദരാഃ കൃശാംഗാശ്ച സ്ഥൂലാംഗാശ്ച കൃശോദരാഃ॥ 9-46-87 (62821)
ഹസ്വഗ്രീവാ മഹാകർണാ നാനാവ്യാലവിഭൂഷണാഃ।
ഗജേന്ദ്രചർമവസനാസ്തഥാ കൃഷ്ണാജിനാംബരാഃ॥ 9-46-88 (62822)
സ്കന്ധേമുഖാ മഹാരാജ തഥാപ്യുദരതോമുഖാഃ।
പൃഷ്ഠേമുഖാ ഹനുമുഖാസ്തഥാ ജംഘാമുഖാ അപി॥ 9-46-89 (62823)
പാർശ്വാനനാശ്ച ബഹവോ നാനാദേശമുഖാസ്തഥാ।
തഥാ കീടപതംഗാനാം സദൃശാസ്യാ ഗണേശ്വരാഃ॥ 9-46-90 (62824)
നാനാവ്യാലമുഖാശ്ചാന്യേ ബഹുബാഹുശിരോധരാഃ।
നാനാവൃക്ഷഭുജാഃ കേചിത്കടിശീർഷാസ്തഥാ പരേ॥ 9-46-91 (62825)
ഭുജംഗഭോഗവദനാ നാനാഗുൽമനിവാസിനഃ।
ചീരസംവൃതഗാത്രാശ്ച നാനാകനകവാസസഃ॥ 9-46-92 (62826)
നാനാവേഷധരാശ്ചൈവ നാനാമാല്യാനുലേപനാഃ।
നാനാവസ്ത്രധരാശ്ചൈവ ചർമവാസസ ഏവ ച॥ 9-46-93 (62827)
ഉഷ്ണീഷിണോ മുകുടിനഃ സുഗ്രീവാശ്ച സുവർചസഃ।
കിരീടിനഃ പഞ്ചശിഖാസ്തഥാ കാഞ്ചനമൂർധജാഃ॥ 9-46-94 (62828)
ത്രിശിഖാ ദ്വിശിഖാശ്ചൈവ തഥാ സപ്തശിഖാഃ പരേ।
ശിഖണ്ഡിനോ മുകുടിനോ മുണ്ഡാശ്ച ജടിലാസ്തഥാ॥ 9-46-95 (62829)
ചിത്രമാലാധരാഃ കേചിത്കേചിദ്രോമാനനാസ്തഥാ।
വിഗ്രഹൈകരസാ നിത്യമജേതാഃ സുരസത്തമൈഃ॥ 9-46-96 (62830)
കൃഷ്ണാ നിർമാംസവക്ത്രാശ്ച ദീർഘപൃഷ്ഠാസ്തനൂദരാഃ।
സ്ഥൂലപൃഷ്ഠാ ഹസ്വപൃഷ്ഠാഃ പ്രലംബോദരമേഹനാഃ॥ 9-46-97 (62831)
മഹാഭുജാ ഹസ്വഭുജാ ഹസ്വഗാത്രാശ്ച വാമനാഃ।
കുബ്ജാശ്ച ഹസ്വജംഘാശ്ച ഹസ്തികർണശിരോധരാഃ॥ 9-46-98 (62832)
ഹസ്തിനാസാഃ കൂർമനാസാ വൃകനാസാസ്തഥാ പരേ।
ദീർഘോച്ഛ്വാസാ ദീർഘജംഘാ വികരാലാ ഹ്യധോമുഖാഃ॥ 9-46-99 (62833)
മഹാദംഷ്ട്രാ ഹസ്വദംഷ്ട്രാശ്ചതുർദംഷ്ട്രാസ്തഥാ പരേ।
വാരമേന്ദ്രനിഭാശ്ചാന്യേ ഭീമാ രാജൻസഹസ്രശഃ॥ 9-46-100 (62834)
സുവിഭക്തശരീരാശ്ച ദീപ്തിമന്തഃ സ്വലങ്കൃതാഃ।
പിംഗാക്ഷാഃ ശങ്കുകർണാശ്ച രക്തനാസാശ്ച ഭാരത॥ 9-46-101 (62835)
പൃഥുദംഷ്ട്രാ മഹാദംഷ്ട്രാഃ സ്ഥൂലൌഷ്ഠാ ഹരിമൂർധജാഃ।
നാനാപാദൌഷ്ഠദംഷ്ട്രാശ്ച നാനാഹസ്തശിരോധരാഃ॥ 9-46-102 (62836)
നാനാചർമഭിരാച്ഛന്നാ നാനാഭാഷാശ്ച ഭാരത।
കുശലാ ദേശഭാഷാസു ജൽപന്തോഽന്യോന്യമീശ്വരാഃ॥ 9-46-103 (62837)
ഹൃഷ്ടാഃ പരിപതന്തി സ്മ മഹാപാരിഷദാസ്തഥാ।
ദീർഘഗ്രീവാ ദീർഘനഖാ ദീർഘപാദശിരോഭുജാഃ॥ 9-46-104 (62838)
പിംഗാക്ഷാ നീലകണ്ഠാശ്ച ലംബകർണാശ്ച ഭാരത।
വൃകോദരനിഭാശ്ചൈവ കേചിദഞ്ജനസന്നിഭാഃ॥ 9-46-105 (62839)
ശ്വേതാക്ഷാ ലോഹിതഗ്രീവാഃ പിംഗാക്ഷാശ്ച തഥാ പരേ।
കൽമാഷാ ബഹവോ രാജംശ്ചിത്രവർണാശ്ച ഭാരത॥ 9-46-106 (62840)
ചാമരാപീഡകനിഭാഃ ശ്വേതലോഹിതരാജയഃ।
നാനാവർണാഃ സവർണാശ്ച മയൂരസദൃശപ്രഭാഃ॥ 9-46-107 (62841)
പുനഃ പ്രഹരണാന്യേഷാം കീർത്യമാനാനി മേ ശൃണു।
ശേഷൈഃ കൃതഃ പാരിഷദൈരായുധാനാം പരിഗ്രഹഃ॥ 9-46-108 (62842)
പാശോദ്യതകരാഃ കേചിദ്വ്യാദിതാസ്യാഃ ഖരാനനാഃ।
പൃഷ്ഠാക്ഷാ നീലകണ്ഠാശ്ച തഥാ പരിഘബാഹവഃ॥ 9-46-109 (62843)
ശതഘ്നീചക്രഹസ്താശ്ച തഥാ മുസലപാണയഃ।
അസിമുദ്ഗ്രരഹസ്താശ്ച ദണ്ഡഹസ്താശ്ച ഭാരത॥ 9-46-110 (62844)
ഗദാഭുശുണ്ഡിഹസ്താശ്ച തഥാ തോമരപാണയഃ।
ആയുധൈർവിവിധൈർഘോരൈർമഹാത്മാനോ മഹാജവാഃ॥ 9-46-111 (62845)
മഹാബലാ മഹാവേഗാ മഹാപാരിഷദാസ്തഥാ।
അഭിഷേകം കുമാരസ്യ ദൃഷ്ട്വാ ഹൃഷ്ടാ രണപ്രിയാഃ॥ 9-46-112 (62846)
ഘണ്ടാജാലപിനദ്ധാംഗാ നനൃതുസ്തേ മഹൌജസഃ।
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ മഹാപാരിഷദാ നൃപ॥ 9-46-113 (62847)
ഉപതസ്ഥുർമഹാത്മാനം കാർതികേയം യശസ്വിനം।
ദിവ്യാശ്ചാപ്യാന്തരിക്ഷാശ്ച പാർഥിവാശ്ചാനിലോപമാഃ॥ 9-46-114 (62848)
വ്യാദിഷ്ടാ ദൈവതൈഃ ശൂരാഃ സ്കന്ദസ്യാനുചരാഽഭവൻ।
താദൃശാനാം സഹസ്രാണി പ്രയുതാന്യർബുദാനി ച।
അഭിഷിക്തം മഹാത്മാനം പരിവാര്യോപതസ്ഥിരേ॥ ॥ 9-46-115 (62849)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ഷട്ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 46 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-46-13 നാഗരാജശ്ച വാമന ഇതി ഖ.പാഠഃ॥ 9-46-45 ഘസം ത്വാതിഘസം ചൈവേതി ഖ.പാഠഃ॥ 9-46-46 ഷട്ചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 047
॥ ശ്രീഃ ॥
9.47. അധ്യായഃ 047
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
കുമാരമാതൃഗണസ്യ നാമകീർതനം॥ 1 ॥ കുമാരേണ താരകാസുരവധഃ ക്രൌഞ്ചപർവതഭേദനം ച॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-47-0 (62850)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-47-0x (5198)
ശൃണു മാതൃഗണാന്രാജൻകുമാരാനുചരാനിമാൻ।
കീർത്യമാനാൻമയാ വീര സപത്നഗണസൂദനാൻ॥ 9-47-1 (62851)
യശസ്വിനീനാം മാതൄണാം ശൃണു നാമാനി ഭാരത
യാഭിർവായപ്താസ്ത്രയോലോകാഃ കല്യാണീഭിശ്ച ഭാഗശഃ॥ 9-47-2 (62852)
പ്രഭാവതീ വിശാലാക്ഷീ പാലിതാ ഗോസ്താനീ തഥാ।
ശ്രീമതീ ബഹുലാ ചൈവ തഥൈവ ബഹുപുത്രികാ॥ 9-47-3 (62853)
അപ്സുജാതാ ച ഗോപാലീ ബൃഹദംബാലികാ തഥാ।
ജയാവതീ മാലതികാ ധ്രുവരത്നാ ഭയങ്കരീ॥ 9-47-4 (62854)
വസുദാമാ ച ദാമാ ച വിശോകാ നന്ദിനീ തഥാ।
ഏകചൂഡാ മഹാചൂഡാ ചക്രനേമിശ്ച ഭാരത॥ 9-47-5 (62855)
ഉത്തേജനീ ജയത്സേനാ കമലാക്ഷ്യഥ ശോഭനാ।
ശത്രുഞ്ജയാ തഥാ ചൈവ ക്രോധനാ ശലഭീ ഖരീ॥ 9-47-6 (62856)
മാധവീ ശുഭവക്ത്രാ ച തീർഥസേനിശ്ച ഭാരത।
ഗീതപ്രിയാ ച കല്യാണീ രുദ്രരോമാഽമിതാശനാ॥ 9-47-7 (62857)
മേഘസ്വനാ ഭോഗവതീ സുഭ്രൂശ്ച കനകാവതീ।
അലാതാക്ഷീ വീര്യവതീ വിദ്യുജ്ജിഹ്വാ ച ഭാരത॥ 9-47-8 (62858)
പുന്നാവതീ സുനക്ഷത്രാ കന്ദരാ ബഹുയോജനാ।
സന്താനികാ ച കൌരവ്യ കമലാ ച മഹാബലാ॥ 9-47-9 (62859)
സുദാമാ ബഹുദാമാ ച സുപ്രഭാ ച യശസ്വിനീ।
നൃത്യപ്രിയാ ച രാജേന്ദ്ര ശതോലൂഖലമേഖലാ॥ 9-47-10 (62860)
ശതഘണ്ടാ ശതാനന്ദാ ഭഗനന്ദാ ച ഭാവിനീ।
വപുഷ്മതീ ചന്ദ്രശീതാ ഭദ്രകാലീ ച ഭാരത॥ 9-47-11 (62861)
ഋക്ഷാംബികാ നിഷ്കുടികാ വാമാ ചത്വരവാസിനീ।
സുമംഗലാ സ്വസ്തിമതീ ബുദ്ധികാമാ ജയപ്രിയാ॥ 9-47-12 (62862)
ധനദാ സുപ്രസാദാ ച ഭവദാ ച ജലേശ്വരീ।
ഏഡീ ഭേഡീ സമേഡീ ച വേതാലജനനീ തഥാ॥ 9-47-13 (62863)
കണ്ഡൂതിഃ കാലികാ ചൈവ ദേവമിത്രാ ച ഭാരത।
വസുശ്രീഃ കോടരാ ചൈവ ചിത്രസേനാ തഥാഽചലാ॥ 9-47-14 (62864)
കുക്കുടികാ ശംഖലികാ തഥാ ശകുനികാ നൃപ।
കുണ്ഡാരികാ കൌകുലികാ കുംഭികാഽഥ ശതോദരീ॥ 9-47-15 (62865)
ഉത്ക്രാഥിനീ ജലേലാ ച മഹാവേഗാ ച കങ്കണാ।
മനോജവാ കണ്ടകിനീ പ്രഘസാ പൂതനാ തഥാ॥ 9-47-16 (62866)
കേശയന്ത്രീ ത്രുടിർവാമാ ക്രോശനാഽഥ തഡിത്പ്രഭാ।
മന്ദോദരീ ച മുണ്ഡീ ച കോടരാ മേഘവാഹിനീ॥ 9-47-17 (62867)
സുഭഗാ ലംബിനീ ലംബാ താംരചൂഡാ വികാശിനീ।
ഊർധ്വവേണീധരാ ചൈവ പിംഗാക്ഷീ ലോഹമേഖലാ॥ 9-47-18 (62868)
പൃഥുവസ്ത്രാ മധുലികാ മധുകുംഭാ തഥൈവ ച।
പക്ഷാലികാ മത്കുലികാ ജരായുർജർജരാനനാ॥ 9-47-19 (62869)
ഖ്യാതാ ദഹദഹാ ചൈവ തഥാ ധമധമാ നൃപ।
ഖണ്ഡഖണ്ഡാ ച രാജേന്ദ്ര പൂഷണാ മണികുട്ടികാ॥ 9-47-20 (62870)
അമോഘാ ചൈവ കൌരവ്യ തഥാ ലംബപയോധരാ।
വേണുവീണാധരാ ചൈവ പിംഗാക്ഷീ ലോഹമേഖലാ॥ 9-47-21 (62871)
ശശോകൂലമുഖീ കൃഷ്ണാ ഖരജംഘാ മഹാജവാ।
ശിശുമാരമുഖീ ശ്വേതാ ലോഹിതാക്ഷീ വിഭീഷണാ॥ 9-47-22 (62872)
ജടാലികാ കാമചരീ ദീർഘജിഹ്വാ ബലോത്കടാ।
കാലേഹികാ വാമനികാ മുകുടാ ചൈവ ഭാരത॥ 9-47-23 (62873)
ലോഹിതാക്ഷീ മഹാകായാ ഹരിപിണ്ഡാ ച ഭൂമിപ।
ഏകത്വചാ സുകുസുമാ കൃഷ്ണകർണീ ച ഭാരത॥ 9-47-24 (62874)
ക്ഷുരകർണീ ചതുഷ്കർണീ കർണപ്രാവരണാ തഥാ।
ചതുഷ്പഥനികേതാ ച ഗോകർണീ മഹിഷാനനാ॥ 9-47-25 (62875)
ഖരകർണീ മഹാകർണീ ഭേരീസ്വനമഹാസ്വനാ।
ശംഖകുംഭശ്രവാശ്ചൈവ ഭഗദാ ച മഹാബലാ॥ 9-47-26 (62876)
ഗണാ ച സുഗണാ ചൈവ തഥാ ഭീത്യഥ കാമദാ।
ചതുഷ്പഥരതാ ചൈവ ഭൂതിതീർഥാന്യഗോചരീ॥ 9-47-27 (62877)
പശുദാ വിത്തദാ ചൈവ സുഖദാ ച മഹായശാഃ।
പയോദാ ഗോമഹിഷദാ സവിശാലാ ച ഭാരത॥ 9-47-28 (62878)
പ്രതിഷ്ഠാ സുപ്രതിഷ്ഠാ ച രോചമാനാ സുരോചനാ।
നൌകർണീ മുഖകർണീ ച വിശിരാ മന്ഥിനീ തഥാ॥ 9-47-29 (62879)
ഏകചന്ദ്രാ മേഘകർണാ മേഘമാലാ വിരോചനാ।
ഏതാശ്ചാന്യാശ്ച ബഹവോ മാതരോ ഭരതർഷഭ॥ 9-47-30 (62880)
കാർതികേയാനുയായിന്യോ നാനാരൂപാഃ സഹസ്രശഃ।
ദീർഘനഖ്യോ ദീർഘദന്ത്യോ ദീർഘതുണ്ഡ്ശ്ച ഭാരത॥ 9-47-31 (62881)
സബലാ മധുരാശ്ചൈവ യൌവനസ്ഥാഃ സ്വലങ്കൃതാഃ।
മാഹാത്ംയേന ച സംയുക്താഃ കാമരൂപധരാസ്തഥാ॥ 9-47-32 (62882)
നിർമാസഗാത്ര്യഃ ശ്വേതാശ്ച തഥാ കാഞ്ചനസന്നിഭാഃ।
കൃഷ്ണമേഘനിഭാശ്ചാന്യാ ധൂംനാശ്ച ഭരതർഷഭ॥ 9-47-33 (62883)
അരുണാഭാ മഹാഭോഗാ ദീർഘകേശ്യഃ സിതാംബരാഃ।
ഊർധ്വവേണീധരാശ്ചൈവ പിംഗാക്ഷ്യോ ലംബമേഖലാഃ॥ 9-47-34 (62884)
ലംബോദര്യോ ലംബകർണാസ്തഥാ ലംബപയോധരാഃ।
താംരാക്ഷ്യസ്താംരവർണാശ്ച ഹര്യക്ഷ്യശ്ച തഥാഽപരാഃ॥ 9-47-35 (62885)
വരദാഃ കാമചാരിണ്യോ നിത്യം പ്രമുദിതാസ്തഥാ।
യാംയാ രൌദ്രാസ്തഥാ സൌംയാഃ കൌബേര്യോഽഥ മഹാബലാഃ॥ 9-47-36 (62886)
വാരുണ്യോഽഥ ച മാഹേന്ദ്യസ്തഥാഽഽഗ്നേയ്യഃ പരന്തപ।
വായവ്യശ്ചാഥ കൌമാര്യോ ബ്രാഹ്മശ്ച ഭരതർഷഭ॥ 9-47-37 (62887)
വൈഷ്ണവ്യശ്ച തഥാ സൌര്യോ വാരാഹ്യശ്ച മഹാബലാഃ।
രൂപേണാപ്സരസാം തുല്യാ മനോഹാര്യോ മനോരമാഃ॥ 9-47-38 (62888)
പരപുഷ്ടോപമാ വാക്യേ തഥർദ്ധ്യാ ധനദോപമാഃ।
ശക്രവീര്യോപമാ യുദ്ധേ ദീപ്താ വഹ്നിസമാസ്തഥാ॥ 9-47-39 (62889)
ശത്രുണാം വിഗ്രഹേ നിത്യം ഭയദാസ്താ ഭവന്ത്യുത।
കാമരൂപധരാശ്ചൈവ ജവേ വായുസമാസ്തഥാ॥ 9-47-40 (62890)
അചിന്ത്യബലവീര്യാശ്ച തഥാഽചിന്ത്യപരാക്രമാഃ।
വൃക്ഷചത്വരവാസിന്യശ്ചതുഷ്പഥനികേതനാഃ॥ 9-47-41 (62891)
ഗുഹാശ്മശാനവാസിന്യഃ ശൈലപ്രസ്രവണാലയാഃ।
നാനാഭരണധാരിണ്യോ നാനാമാല്യാംബരാസ്തഥാ॥ 9-47-42 (62892)
നാനാവിചിത്രവേഷാശ്ച നാനാഭാഷാസ്തഥൈവ ച।
ഏതേ ചാന്യേ ച മാതൄണാം ഗണാഃ ശത്രുഭയങ്കരാഃ॥ 9-47-43 (62893)
അനുജഗ്മുർമഹാത്മാനം ത്രിദശേന്ദ്രസ്യ സംമതേ।
തതഃ ശക്ത്യസ്ത്രമദദദ്ഭഗവാൻപാകശാസനഃ॥ 9-47-44 (62894)
ഗുഹായ രാജശാർദൂല വിനാശായ സുരദ്വിഷാം।
മഹാസ്വനാം മഹാഘണ്ടാം ദ്യോതമാനാം സിതപ്രഭാം॥ 9-47-45 (62895)
അരുണാദിത്യവർണാം ച പതാകാം ഭരതർഷഭ।
ദദൌ പശുപതിസ്തസ്മൈ സർവഭൂതമഹാചമൂം॥ 9-47-46 (62896)
ഉഗ്രാം നാനാപ്രഹരണാം തപോവീര്യബലാന്വിതാം।
അജേയാം സ്വഗണൈര്യുക്താം നാംനാ സേനാം ധനഞ്ജയാം॥ 9-47-47 (62897)
രുദ്രതുല്യബലൈര്യുക്താം യോധാനാമയുതൈസ്ത്രിഭിഃ।
ന സാ വിജാനാതി രണാത്കദാചിദ്വിനിവർതിതും॥ 9-47-48 (62898)
വിഷ്ണുർദദൌ വൈജയന്തീം മാലാം ബലവിവർധിനീം।
ഉമാ ദദൌ വിരജസീ വാസസീ രവിസപ്രഭേ॥ 9-47-49 (62899)
ഗംഗാ കമണ്ഡലും ദിവ്യമമൃതോദ്ഭവമുത്തമം।
ദദൌ പ്രീത്യാ കുമാരായ ദണ്ഡം ചൈവ ബൃഹസ്പതിഃ॥ 9-47-50 (62900)
ഗരുഡോ ദയിതം പുത്രം മയരം ചിത്രബർഹിണം।
അരുണസ്താംരചൂഡം ച പ്രദദൌ ചരണായുധം॥ 9-47-51 (62901)
ഛാഗം തു വരുണോ രാജാ ബലവീര്യസമന്വിതം।
കൃഷ്ണാജിനം തതോ ബ്രഹ്മാ ബ്രഹ്മണ്യായ ദദൌ പ്രഭുഃ।
സമരേഷു ജയം ചൈവ പ്രദദൌ ലോകഭാവനഃ॥ 9-47-52 (62902)
സൈനാപത്യമനുപ്രാപ്യ സ്കന്ദോ ദേവഗണസ്യ ഹ।
ശുശുഭേ ജ്വലിതോർചിഷ്മാന്ദ്വിതീയ ഇവ പാവകഃ॥ 9-47-53 (62903)
തതഃ പാരിഷദൈശ്ചൈവ മാതൃഭിശ്ച സമന്വിതഃ।
യയൌ ദേത്യവിനാശായ ഹ്ലാദയൻസുരപുംഗവാൻ॥ 9-47-54 (62904)
സാ സേനാ നൈർഋതീ ഭീമാ സഘണ്ടോച്ഛ്രിതകേതനാ।
സഭേരീശംഖമുരജാ സായുധാ സപതാകിനീ॥ 9-47-55 (62905)
ശാരദീ ദ്യൌരിവാഭാതി ജ്യോതിർഭിരിവ ശോഭിതാ॥ 9-47-56 (62906)
തതോ ദേവനികായാസ്തേ നാനാഭൂതഗണാസ്തഥാ।
വാദയാമാസുരവ്യാഗ്രാ ഭേരീഃ ശംഖാംശ്ച പുഷ്കലാൻ॥ 9-47-57 (62907)
പടഹാൻഝർഝരാംശ്ചൈവ ക്രകചാൻഗോവിഷാണികാൻ।
ആഡംബരാൻഗോമുഖാംശ്ച ഡിണ്ഡിമാംശ്ച മഹാസ്വനാൻ॥ 9-47-58 (62908)
തുഷ്ടുവുസ്തേ കുമാരം തു സർവേ ദേവാഃ സവാസവാഃ।
ജഗുശ്ച ദേവഗന്ധർവാ നനൃതുശ്ചാപ്സരോഗണാഃ॥ 9-47-59 (62909)
തതഃ പ്രീതോ മഹാസേനസ്ത്രിദശേഭ്യോ വരം ദദൌ।
രിപൂന്ദന്താഽസ്മി സമരേ യേ വോ വധചികീർഷവഃ॥ 9-47-60 (62910)
പ്രതിഗൃഹ്യ വരം ദേവാസ്തസ്മാദ്വിബുധസത്തമാത്।
പ്രീതാത്മാനോ മഹാത്മാനോ മേനിരേ നിഹതാന്രിപൂൻ॥ 9-47-61 (62911)
സർവേഷാം ഭൂതസംഘാനാം ഹർഷാന്നാദഃ സമുത്ഥിതഃ।
അപൂരയത ലോകാംസ്ത്രീന്വരേ ദത്തേ മഹാത്മനാ॥ 9-47-62 (62912)
സ നിര്യയൌ മഹാസേനോ മഹത്യാ സേനയാ വൃതഃ।
വധായ യുധി ദൈത്യാനാം രക്ഷാർഥം ച ദിവോകസാം॥ 9-47-63 (62913)
വ്യവസായോ ജയോ ധർമഃ സിദ്ധിർലക്ഷ്മീർധൃതിഃ സ്മൃതിഃ।
മഹാസേനസ്യ സൈന്യാനാമഗ്രേ ജഗ്മുർനരാധിപ॥ 9-47-64 (62914)
സ തയാ ഭീമയാ ദേവഃ ശുലമുദ്ഗരഹസ്തയാ।
ജ്വലിതാലാതധാരിണ്യാ ചിത്രാഭരണവർമയാ॥ 9-47-65 (62915)
ഗദാമുസലനാരാചശക്തിതോമരഹരതയാ।
ദൃപ്തസിംഹനിനാദിന്യാ വിനദ്യ പ്രയയൌ ഗുഹഃ॥ 9-47-66 (62916)
`തം ദഷ്ട്വാ സർവദൈതേയാ രാക്ഷസാ ദാനവാസ്തഥാ।
വ്യദ്രവന്ത ദിശഃ സർവാ ഭയോദ്വിഗ്നാഃ സമന്തതഃ॥ 9-47-67 (62917)
അഭ്യദ്രവന്ത ദേവാസ്താന്വിവിധായുധപാണയഃ।
ദൃഷ്ട്വാ ച സ തതഃ ക്രുദ്ധഃ സ്കന്ദസ്തേജോബലാന്വിതഃ॥ 9-47-68 (62918)
ശക്ത്യസ്ത്രം ഭഗവാൻഭീമം പുനഃപുനരവാകിരത്।
ആദധച്ചാത്മനസ്തേജോ ഹവിഷേദ്ധ ഇവാനലഃ॥ 9-47-69 (62919)
അഭ്യസ്യമാനേ ശക്ത്യസ്ത്രേ സ്കന്ദേനാമിതതേജസാ।
ഉൽകാജ്വാലാ മഹാരാജ പപാത വസുധാതലേ॥ 9-47-70 (62920)
സംഹാദയന്തശ്ച തഥാ നിർഘാതാശ്ചാപതൻക്ഷിപൌ।
യഥാന്തകാലസമയേ സുഘോരാഃ സ്യുസ്തഥാ നൃപ॥ 9-47-71 (62921)
ക്ഷിപ്താ ഹ്യേകാ യദാ ശക്തിഃ സുഘോരാഽനലസൂനുനാ।
തതഃ കോട്യോ വിനിഷ്പേതുഃ ശക്തീനാം ഭരതർഷഭ॥ 9-47-72 (62922)
തതഃ പ്രീതോ മഹാസേനോ ജഘാന ഭഗവാൻപ്രഭുഃ।
ദൈത്യേന്ദ്രം താരകം നാമ മഹാബലപരാക്രമം॥ 9-47-73 (62923)
വൃതം ദൈത്യായുതൈർവീരൈർബലിഭിർദശഭിർനൃപ।
മഹിഷം ചാഷ്ടഭിഃ പദ്മൈർവൃതം സംഖ്യേ നിജഘ്നിവാൻ॥ 9-47-74 (62924)
ത്രിപാദം ചായുതശതൈർജഘാന ദശഭിർവൃതം।
ഹദോദരം നിഖർവൈശ്ച വൃതം ദശഭിരീശ്വരഃ॥ 9-47-75 (62925)
ജഘാനാനുചരൈഃ സാർധം വിവിധായുധപാണിഭിഃ।
തഥാഽകുർവന്ത വിപുലം നാദം വധ്യത്സു ശത്രുഷു॥ 9-47-76 (62926)
കുമാരാനുചരാ രാജൻപൂരയന്തോ ദിശോ ദശ।
നനൃതുശ്ച വവൽഗുശ്ച ജഹസുശ്ച മുദാന്വിതാഃ॥ 9-47-77 (62927)
ശക്ത്യസ്ത്രസ്യ തു രാജേന്ദ്ര തതോഽർചിർഭിഃ സമന്തതഃ।
ത്രൈലോക്യം ത്രാസിതം സർവം ജൃംഭമാണാഭിരേവ ച॥ 9-47-78 (62928)
ദഗ്ധാഃ സഹസ്രശോ ദൈത്യാ നാദൈഃ സ്കന്ദസ്യ ചാപരേ।
പതാകയാവധൂതാശ്ച ഹതാഃ കേചിത്സുരദ്വിഷഃ॥ 9-47-79 (62929)
കേചിദ്ധണ്ടാരവത്രസ്താ നിഷേദുർവസുധാതലേ।
കേചിത്പ്രഹരണൈശ്ഛിന്നാ വിനിഷ്പേതുർഗതായുഷഃ॥ 9-47-80 (62930)
ഏവം സുരദ്വിഷോഽനേകാൻബലവാനാതതായിനഃ।
ജഘാന സമരേ വീരഃ കാർതികേയോ മഹാബലഃ॥ 9-47-81 (62931)
ബാണോ നാമാഥ ദൈതേയോ ബലേഃ പുത്രോ മഹാബലഃ।
ക്രൌഞ്ചം പർവതമാശ്രിത്യ ദേവസംഘാനബാധത॥ 9-47-82 (62932)
തമഭ്യയാൻമഹാസേനഃ സുരശത്രുമുദാരധീഃ।
സ കാർതികേയസ്യ ഭയാത്ക്രൌഞ്ചം ശരണമീയിവാൻ॥ 9-47-83 (62933)
തതഃ ക്രൌഞ്ചം മഹാമന്യുഃ ക്രൌഞ്ചനാദനിനാദിതം।
ശക്ത്യാ ബിഭേദ ഭഗവാൻകാർതികേയോഽഗ്നിദത്തയാ॥ 9-47-84 (62934)
സസാലസ്കന്ധശബലം ത്രസ്തവാനരവാരണം।
പ്രോങ്കീനോദ്ധാന്തവിഹഗം വിനിഷ്പതിതപന്നഗം॥ 9-47-85 (62935)
ഗോലാംഗൂലർക്ഷസംഘൈശ്ച ദ്രവദ്ഭിരനുനാദിതം।
കുരംഗമവിനിർഘോഷനിനാദിതവനാന്തരം॥ 9-47-86 (62936)
വിനിഷ്പതദ്ഭിഃ ശരഭൈഃ സിംഹൈശ്ച സഹസാ ദ്രുതൈഃ।
ശോച്യാമപി ദശാം പ്രാപ്തോ രരാജേവ സപർവതഃ॥ 9-47-87 (62937)
വിദ്യാധരാഃ സമുത്പേതുസ്തസ്യ ശൃംഗനിവാസിനഃ।
കിന്നരാശ്ച സമുദ്വിഗ്നാഃ ശക്തിപാതരവോദ്ധതാഃ॥ 9-47-88 (62938)
തതോ ദൈത്യാ വിനിഷ്പേതുഃ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।
പ്രദീപ്താത്പർവതശ്രേഷ്ഠാദ്വിചിത്രാഭരണസ്രജഃ॥ 9-47-89 (62939)
താന്നിജഘ്നുരതിക്രംയ കുമാരാജുചരാ മൃധേ।
സ ചൈവ ഭഗവാൻക്രുദ്ധോ ദൈത്യേന്ദ്രസ്യ സുതം തദാ॥ 9-47-90 (62940)
സഹാനുജം ജഘാനാശു വൃത്രം ദേവപതിര്യഥാ।
ബിഭേദ ക്രൌഞ്ചം ശക്ത്യാ ച പാവകിഃ പരവീരഹാ॥ 9-47-91 (62941)
ബഹുധാ ചൈകധാ ചൈവ കൃത്വാഽഽത്മാനം മഹാബലഃ।
ശക്തിഃ ക്ഷിപ്താ രണേ തസ്യ പാണിമേതി പുനഃ പുനഃ॥ 9-47-92 (62942)
ഏവംപ്രഭാവോ ഭഗവാംസ്തേ ഭൂയശ്ച പാവകിഃ।
ശൌര്യാദ്ദ്വിഗുണയോഗേന തേജസാ യശസാ ശ്രിയാ॥ 9-47-93 (62943)
ക്രൌഞ്ചസ്തേ വിനിർഭിന്നോ ദൈത്യാശ്ച ശതശോ ഹതാഃ॥ 9-47-94 (62944)
തതഃ സ ഭഗവാന്ദേവോ നിഹത്യ വിബുധദ്വിഷഃ।
സഭാജ്യമാനോ വിബുധൈഃ പരം ഹർഷമവാപ ഹ॥ 9-47-95 (62945)
തതോ ദുന്ദുഭയോ രാജന്നേദുഃ ശംഖാശ്ച ഭാരത।
മുമുചുർദേവയോഷാശ്ച പുഷ്പവർഷമനുത്തമം।
യോഗിനാമീശ്വരം ദേവം ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 9-47-96 (62946)
ദിവ്യഗന്ധമുപാദായ വവൌ പുണ്യശ്ച മാരുതഃ।
ഗന്ധർവാസ്തുഷ്ടുവുശ്ചൈനം യജ്വാനശ്ച മഹർഷയഃ॥ 9-47-97 (62947)
കേചിദനം വ്യവസ്യാന്തി പിതാമഹസുതം പ്രഭും।
സനത്കുമാരം സർവേഷാം ബ്രഹ്മയോനിം തമഗ്രജം॥ 9-47-98 (62948)
കേചിൻമഹേശ്വരസുതം കേചിത്പുത്രം വിഭാവസോഃ।
ഉമായാഃ കൃത്തികാനാം ച ഗംഗായാശ്ച വദന്ത്യുത॥ 9-47-99 (62949)
ഏകധാ ച ദ്വിധാ ചൈവ ചതുർധാ ച മഹാബലം।
യോഗിനാമീശ്വരം ദേവം ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ॥ 9-47-100 (62950)
ഏതത്തേ കഥിതം രാജൻകാർതികേയാഭിഷേചനം।
ശൃണു ചൈവ സരസ്വത്യാസ്തീർഥവംശസ്യ പുണ്യതാം॥ 9-47-1 (62951)
ബഭൂവ തീർഥപ്രവരം ഹതേഷു സുരശത്രുഷു।
കുമാരേണ മഹാരാജ ത്രിവിഷ്ടപമിവാപരം॥ 9-47-2 (62952)
ഐശ്വര്യാണി ച തത്രസ്ഥോ ദദാവീശഃ പൃഥക്പൃഥക്।
ദദൌ നൈർഋതമുഖ്യേഭ്യസ്ത്രൈലോക്യം പാവകാത്മജഃ॥ 9-47-3 (62953)
ഏവം സ ഭഗവാംസ്തസ്മിംസ്തീർഥേ ദൈത്യകുലാന്തകഃ।
അഭിഷിക്തോ മഹാരാജ ദേവസേനാപതിഃ സുരൈഃ॥ 9-47-4 (62954)
ഔശനം നാമ തത്തീർഥം യത്ര പൂർവമപാംപതിഃ।
അഭിഷിക്തഃ സുരഗണൈർവരുണോ ഭരതർഷഭ॥ 9-47-5 (62955)
അസ്മിംസ്തീർഥവരേ സ്നാത്വാ സ്കന്ദം ചാഭ്യർച്യ ലാംഗലീ।
ബ്രാഹ്മണേഭ്യോദദൌ രുക്മം വാസാംസ്യാഭരണാനി ച॥ 9-47-6 (62956)
ഉഷിത്വാ രജനീം തത്ര മാധവഃ പരവീരഹാ।
പൂജ്യതീർഥവരം തച്ച സ്പൃഷ്ട്വാ തോയം ച ലാംഗലീ॥ 9-47-7 (62957)
ഹൃഷ്ടഃ പ്രീതമനാശ്ചൈവ ഹ്യഭവൻമാധവോത്തമഃ।
ഏതത്തേ സർവമാഖ്യാതം യൻമാം ത്വം പരിപൃച്ഛസി॥ 9-47-8 (62958)
യഥാഽഭിഷിക്തോ ഭഗവാൻസ്കന്ദോ ദേവൈഃ സമാഗതൈഃ।
`സേനാനീശ്ച കൃതോ രാജൻബാല ഏവ മഹാബലഃ'॥ ॥ 9-47-9 (62959)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി സപ്തചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 47 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 048
॥ ശ്രീഃ ॥
9.48. അധ്യായഃ 048
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദേവൈർവരുണസ്യ ജലാധിപത്യേഽഭിഷേചനം॥ 1 ॥ ബലഭദ്രസ്യാഗ്നിതീർഥകൌബേരതീർഥഗമനം തൻമഹിമാനുവർണനം ച॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (62960)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-16-0x (5199)
അത്യദ്ഭുതമിദം ബ്രഹ്മഞ്ശ്രുതവാനസ്മി തത്ത്വതഃ।
അഭിഷേകം കുമാരസ്യ വിസ്തരേണ യഥാവിധി॥ 9-16-1 (62961)
യച്ഛ്രുത്വാ പൂതമാത്മാനം വിജാനാമി തപോധന।
പ്രഹൃഷ്ടാനി ച രോമാണി പ്രസന്നം ച മനോ മമ॥ 9-16-2 (62962)
അഭിഷേകം കുമാരസ്യ ദൈത്യാനാം ച വധം തഥാ।
ശ്രുത്വാ മേ പരമാ പ്രീതിർഭൂയഃ കൌതൂഹലം ഹി മേ॥ 9-16-3 (62963)
അപാംപതിഃ കഥം ഹ്യസ്മിന്നഭിഷിക്തഃ പുരാ സുരൈഃ।
തൻമേ ബ്രൂഹി മഹാപ്രജ്ഞ കുശലോ ഹ്യസി സത്തമ॥ 9-16-4 (62964)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-16-5x (5200)
ശൃണു രാജന്നിദം ചിത്രം പൂർവകാലേ യഥാഽഭവത്॥ 9-16-5 (62965)
ആദൌ കൃതയുഗേ രാജന്വർതമാനേ യഥാവിധി।
വരുണം ദേവതാഃ സർവാഃ സമേത്യേദമഥാബ്രുവൻ॥ 9-16-6 (62966)
യഥാഽസ്മാൻസുരരാട് ശക്രോ ഭയേഭ്യഃ പാതി സർവദാ।
തഥാ ത്വമപി സർവാസാം സരിതാം വൈ പതിർഭവ॥ 9-16-7 (62967)
വാസശ്ച തേ സദാ ദേവ സാഗരേ മകരാലയേ।
സമുദ്രോഽയം തവ വശേ ഭവിഷ്യതി നദീപതിഃ॥ 9-16-8 (62968)
സോമേന സാർധം ച തവ ഹാനിവൃദ്വീ ഭവിഷ്യതഃ।
ഏവമസ്ത്വിതി താന്ദേവാന്വരുണോ വാക്യമബ്രവീത്॥ 9-16-9 (62969)
സമാഗംയ തതഃ സർവേ വരുണം സാഗരാലയം।
അപാംപതിം പ്രചക്രുർഹി വിധിദൃഷ്ടേന കർമണാ॥ 9-16-10 (62970)
അഭിഷിച്യ തതോ ദേവാ വരുണം യാദസാംപതിം।
ജഗ്മുഃ സ്വാന്യേവ സ്ഥാനാനി പൂജയിത്വാ ജലേശ്വരം॥ 9-16-11 (62971)
അഭിഷിക്തസ്തതോ ദേവൈർവരുണോഽപി മഹായശാഃ।
സരിതഃ സാഗരാംശ്ചൈവ നദാംശ്ചാപി സരാംസി ച।
പാലയാമാസ വിധിനാ യഥാ ദേവാഞ്ശതക്രതുഃ॥ 9-16-12 (62972)
തതസ്ത്രത്രാപ്യുപസ്പൃശ്യ ദത്ത്വാ ച വിവിധം വസു।
അഗ്നിതീർഥം മഹാപ്രാജ്ഞോ ജഗാമാഥ പ്രലംബഹാ।
നഷ്ടോ ന ദൃശ്യതേ യത്ര ശമീഗർഭേ ദുതാശനഃ॥ 9-16-13 (62973)
ലോകാലോകവിനാശേ ച പ്രാദുർഭൂതേ തദാഽനഘ।
ഉപതസ്ഥുഃ സുരാ യത്ര സർവലോകപിതാമഹം॥ 9-16-14 (62974)
അഗ്നിഃ പ്രനഷ്ടോ ഭഗവാൻകാരണം ച ന വിദ്മഹേ।
സർവഭൂതക്ഷയോ രാജൻസംപാദയ വിഭോഽനലം॥ 9-16-15 (62975)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-16-16x (5201)
കിമർഥം ഭഗവാനഗ്നിഃ പ്രനഷ്ടോ ലോകഭാവനാഃ।
വിജ്ഞാതശ്ച കഥം ദേവൈസ്തൻമമാചക്ഷ്വ തത്ത്വതഃ॥ 9-16-16 (62976)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-16-17x (5202)
ഭൃഗോഃ ശാപാദ്ഭൃശം ഭീതോ ജാതവേദാഃ പ്രതാപവാൻ।
ശമീഗർഭമഥാസാദ്യ നനാശ ഭഗവാംസ്തതഃ॥ 9-16-17 (62977)
പ്രനഷ്ടേ തു തദാ വഹ്നൌ ദേവാഃ സർവേ സവാസവാഃ।
അന്വൈഷന്ത തദാ നഷ്ടം ജ്വലനം ഭൃശദുഃഖിതാഃ॥ 9-16-18 (62978)
തതോഽഗ്നിതീർഥമാസാദ്യ ശമീഗർഭസ്ഥമേവ ഹി।
ദദൃശുർജ്വലനം തത്ര വസമാനം യഥാവിധി॥ 9-16-19 (62979)
ദേവാഃ സർവേ നരവ്യാഘ്ര ബൃഹസ്പതിപുരോഗമാഃ।
ജ്വലനം തം സമാസാദ്യ പ്രീതാഽഭൂവൻസവാസവാഃ॥ 9-16-20 (62980)
പുനര്യഥാഗതം ജഗ്മുഃ സർവഭക്ഷശ്ച സോഽഭവത്।
ഭൃഗോഃ ശാപാൻമഹാഭാഗ യദുക്തം ബ്രഹ്മവാദിനാ॥ 9-16-21 (62981)
തത്രാപ്യാപ്ലുത്യ മതിമാൻബ്രഹ്മശാപാൻമുമോച ഹ॥ 9-16-22 (62982)
തത്രാപ്ലുത്യ തതോ ബ്രഹ്മാ സഹ ദേവൈഃ പ്രഭുഃ പുരാ।
സസർജ ചാന്നാനി തഥാ ദേവതാനാം യഥാവിധി॥ 9-16-23 (62983)
തത്ര സ്നാത്വാ ച ദത്ത്വാ ച വസൂനി വിവിധാനി ച।
കൌബേരം പ്രയയൌ തീർഥം യത്ര തപ്ത്വാ മഹത്തപഃ॥ 9-16-24 (62984)
ധനാധിപത്യം സംപ്രാപ്തോ രാജന്നൈലബിലഃ പ്രഭുഃ॥ 9-16-25 (62985)
തത്രസ്ഥമേവ തം രാജന്ധനാനി നിധയസ്തഥാ।
ഉപതദ്ധതുർനരശ്രേഷ്ഠ തത്തീർഥം ലാംഗലീ ബലഃ॥ 9-16-26 (62986)
ഗത്വാ സ്നാത്വാ ച വിധിവദ്ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ധനം ദദൌ।
ദദൃശേ തത്ര തത്സ്ഥാനം കൌബേരേ കാനനോത്തമേ॥ 9-16-27 (62987)
പുരാ യത്ര തപസ്തപ്തം വിപുലം സുമഹാത്മനാ।
യക്ഷരാജ്ഞാ കുബേരേണ വരാ ലബ്ധാശ്ച പുഷ്കലാഃ॥ 9-16-28 (62988)
ധനാധിപത്യം സഖ്യം ച രുദ്രേണാമിതതേജസാ।
സുരത്വം ലോകപാലത്വം പുത്രം ച നലകൂബരം॥ 9-16-29 (62989)
യത്ര ലേഭേ മഹാബാഹോ ധനാധിപതിരഞ്ജസാ।
അഭിഷിക്തശ്ച തത്രൈവ സമാഗംയ മരുദ്ഗണൈഃ॥ 9-16-30 (62990)
വാഹനം ചാസ്യ തദ്ദത്തം ഹംസയുക്തം മനോജവം।
വിമാനം പുഷ്പകം ദിവ്യം നൈർഋതൈശ്വര്യമേവ ച॥ 9-16-31 (62991)
തത്രാപ്ലുത്യ ബലോ രാജന്ദത്ത്വാ ദായാംശ്ച പുഷ്കലാൻ।
ജഗാമ ത്വരിതോ രാമസ്തീർഥം സ്വേതാനുലേപനഃ॥ 9-16-32 (62992)
നിഷേവിതം സർവസത്വൈർനാംനാ ബദരപാചനം।
നാനർതുകവനോപേതം സദാ പുഷ്പഫലം ശുഭം॥ ॥ 9-16-33 (62993)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി അഷ്ടചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ 48 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-25 ഐലബിലഃ കുബേരഃ॥ 9-16-48 അഷ്ടചത്വാരിംശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 049
॥ ശ്രീഃ ॥
9.49. അധ്യായഃ 049
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ബലരാമസ്യ ബദരപാചനതീർഥഗമനം॥ 1 ॥ ശ്രുതാവത്യരുന്ധത്യോർമഹിമാനുവർണനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-49-0 (62994)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-49-0x (5203)
തതസ്തീർഥവരം രാമോ യയൌ ബദരപാചനാം।
തപസ്വിസിദ്ധചരിതം യത്ര കന്യാ ധൃതവ്രതാ॥ 9-49-1 (62995)
ഭരദ്വാജസ്യ ദുഹിതാ രുപേണാപ്രതിമാ ഭുവി।
ശ്രുതാവതീ നാമ വിഭോ കുമാരീ ബ്രഹ്മചാരിണീ॥ 9-49-2 (62996)
തപശ്ചചാര സാത്യുഗ്രം നിയമൈർബഹുഭിർവൃതാ।
ഭർതാ മേ ദേവരാജഃ സ്യാദിതി നിശ്ചിത്യ ഭാമിനീ॥ 9-49-3 (62997)
സമാസ്തസ്യാ വ്യതിക്രാന്താ ബഹ്വ്യഃ കുരുകുലോദ്വഹ।
ചരന്ത്യാ നിയമാംസ്താംസ്താംസ്ത്രീഭിസ്തീവ്രാൻസുദുശ്ചരാൻ॥ 9-49-4 (62998)
തസ്യാസ്തു തേന വൃത്തേന തപസാ ച വിശാംപതേ।
ഭക്ത്യാ ച ഭഗവാൻപ്രീതഃ പരയാ പാകശാസനഃ॥ 9-49-5 (62999)
ആജഗാമാശ്രമം തസ്യാസ്ത്രിദശാധിപതിഃ പ്രഭുഃ।
ആസ്ഥായ രൂപം വിപ്രർഷേർവസിഷ്ഠസ്യ മഹാത്മനഃ॥ 9-49-6 (63000)
സാ തം ദൃഷ്ട്വോഗ്രതപസം വസിഷ്ഠം തപതാം വരം।
ആചാരൈർമുനിഭിർദൃഷ്ടൈഃ പൂജയാമാസ ഭാരത॥ 9-49-7 (63001)
ഉവാച നിയമജ്ഞാ ച കല്യാണീ സാ പ്രിയംവദാ।
ഭഗവൻമുനിശാർദൂല കിമാജ്ഞാപയസി പ്രഭോ॥ 9-49-8 (63002)
സർവമദ്യ യഥാശക്തി തവ ദാസ്യാമി സുവ്രത।
ശക്ത്രഭക്ത്യാ ച തേ പാണിം ന ദാസ്യാമി കഥഞ്ചന॥ 9-49-9 (63003)
വ്രതൈശ്ച നിയമൈശ്ചൈവ തപസാ ച തപോധന।
ശക്രസ്തോഷയിതവ്യോ വൈ മയാ ത്രിഭുവനേശ്വരഃ॥ 9-49-10 (63004)
ഇത്യുക്തോ ഭഗവാന്ദേവഃ സ്മയന്നിവ നിരീക്ഷ്യ താം।
ഉവാച നിയമം ജ്ഞാത്വാ സാന്ത്വയന്നിവ ഭാരത॥ 9-49-11 (63005)
ഉഗ്രം തപശ്ചരസി വൈ വിദിതാ മേഽസി സുവ്രതേ।
യദർഥമയമാരംഭസ്തവ കല്യാണി ഹൃദ്ഗതഃ॥ 9-49-12 (63006)
തച്ച സർവം യഥാഭൂതം ഭവിഷ്യതി വരാനനേ।
തപസാ ലഭ്യതേ സർവം യഥാഭൂതം ഭവിഷ്യതി॥ 9-49-13 (63007)
യഥാ സ്ഥാനാനി ദിവ്യാനി വിബുധാനാം ശുഭാനനേ।
തപസാ താനി പ്രാപ്യാണി തപോമൂലം മഹാത്സുഖം॥ 9-49-14 (63008)
ഇതി കൃത്വാ തപോ ഘോരം ദേഹം സന്ന്യസ്യ മാനവാഃ।
ദേവത്വം യാന്തി കല്യാണി ശൃണുഷ്വൈകം വചോ മമ॥ 9-49-15 (63009)
പ·ഞ്ച ചൈതാനി സുഭഗേ ബദരാണി ശുഭവ്രതേ।
പചേത്യുക്ത്വാ തു ഭഗവാഞ്ജഗാമ ബലസൂദനഃ॥ 9-49-16 (63010)
ആമന്ത്ര്യ താം തു കല്യാണീം തതോ ജപ്യം ജജാപ സഃ।
അവിദൂരേ തതസ്തസ്മാദാശ്രമാത്തീർഥമുത്തമം॥ 9-49-17 (63011)
തച്ച തീർഥം മഹാരാജ യത്ര ജപ്യം ജജാപ സഃ।
ഇന്ദ്രതീർഥേതിവിഖ്യാതം ത്രിഷു ലോകേഷു മാനദ॥ 9-49-18 (63012)
തസ്യ ജിജ്ഞാസനാർഥം സ ഭഗവാൻപാകശാസനഃ।
ബദരാണാമപചനം ചകാര വിബുധാധിപഃ॥ 9-49-19 (63013)
തതഃ പ്രതപ്താ സാ രാജന്വാഗ്യതാ വിഗതക്ലമാ।
തത്പരാ ശുചിസംവീതാ പാവകേ സമധിശ്രയത്।
അപചദ്രാജശാർദൂല ബദരാണി മഹാവ്രതാ॥ 9-49-20 (63014)
തസ്യാഃ പചന്ത്യാഃ സുമഹാൻകാലോഽഗാത്പുരുഷർഷഭ।
ന ച സ്മ താന്യപച്യന്ത ദിനം ച ക്ഷയമഭ്യഗാത്॥ 9-49-21 (63015)
ഹുതാശനേന ദഗ്ധശ്ച യസ്തസ്യാഃ കാഷ്ഠസഞ്ചയഃ।
അകാഷ്ഠമഗ്നിം സാ ദൃഷ്ട്വാ സ്വശരീരമഥാദഹത്॥ 9-49-22 (63016)
പാദൌ പ്രക്ഷിപ്യ സാ പൂർവം പാവകേ ചാരുദർശനാ।
ദഗ്ധൌ ദഗ്ധൌ പുനഃ പാദാവുപാവർതയതാനഘ॥ 9-49-23 (63017)
ചരണേ ദഹ്യമാനേ ച നാചിന്തയദനിന്ദിതാ।
ദുഃഖം കമലപത്രാക്ഷീ മഹർഷിപ്രിയകാംയയാ॥ 9-49-24 (63018)
ന വൈമനസ്യം തസ്യാസ്തു മുഖഭേദോഽഥവാഽഭവത്।
ശരീരമഗ്നിനാ ദീപ്യ ജലമധ്യേ യഥാ സ്ഥിതാ॥ 9-49-25 (63019)
തച്ചാസ്യാഃ പചനേ യത്നം ന ന്യവർതത ഭാരത।
സർവഥാ ബദരാണ്യേവ പക്തവ്യാനീതി കന്യകാ॥ 9-49-26 (63020)
സാ തൻമനസി കൃത്വൈവ മഹർഷേർവചനം ശുഭാ।
അപചദ്ബദരാണ്യേവ ന ചാപച്യന്ത ഭാരത॥ 9-49-27 (63021)
തസ്യാസ്തു ചരണൌ വഹ്നിർദദാഹ ഭഗവാൻസ്വയം।
ന ച തസ്യാ മനോദുഃഖം സ്വൽപമപ്യഭവത്തദാ॥ 9-49-28 (63022)
അഥ തത്കർമ ദൃഷ്ട്വാഽസ്യാഃ പ്രീതസ്ത്രിഭുവനേശ്വരഃ।
തതഃ സന്ദർശയാമാസ കന്യായൈ രൂപമാത്മനഃ॥ 9-49-29 (63023)
ഉവാച ച സുരശ്രേഷ്ഠസ്താം കന്യാം സുദൃഢവ്രതാം।
പ്രീതോഽസ്മി തേ ശുഭേ ഭക്ത്യാ തപസാ നിയമേന ച॥ 9-49-30 (63024)
തസ്മാദ്യോഽഭിമതഃ കാമഃ സ തേ സംപത്സ്യതേ ശുഭേ।
ദേഹം ത്യക്ത്വാ മഹാഭാഗേ ത്രിദിവേ മയി വത്സ്യസി॥ 9-49-31 (63025)
ഇദം ച തേ തീർഥവരം സ്ഥിരം ലോകേ ഭവിഷ്യതി।
സർവപാപാപഹം സുഭ്രു നാംനാ ബദരപാചനം।
വിഖ്യാതം ത്രിഷു ലോകേഷു ബ്രഹ്മർഷിഭിരഭിപ്ലുതം॥ 9-49-32 (63026)
അസ്മിൻഖലു മഹാഭാഗേ ശുഭേ തീർഥവരേഽനഘേ।
ത്യക്ത്വാ സപ്തർഷയോ ജഗ്മുർഹിമവന്തമരുന്ധതീം॥ 9-49-33 (63027)
തതസ്തേ വൈ മഹാഭാഗാ ഗത്വാ തത്ര സുസംശിതാഃ।
വൃത്ത്യർഥം ഫലമൂലാനി സമാഹർതും യയുഃ കില॥ 9-49-34 (63028)
തേഷാം വൃത്ത്യർഥിനാം തത്ര വസതാം ഹിമവദ്വനേ।
അനാവൃഷ്ടിരനുപ്രാപ്താ തദാ ദ്വാദശവാർഷികീ॥ 9-49-35 (63029)
തേ കൃത്വാ ചാശ്രമം തത്ര ന്യവസന്ത തപസ്വിനഃ।
അരുന്ധത്യപി കല്യാണീ തപോനിത്യാഽഭവത്തദാ॥ 9-49-36 (63030)
അരുന്ധതീം തതോ ദൃഷ്ട്വാ തീവ്രം നിയമമാസ്ഥിതാം।
അഥാഗമത്ത്രിനയനഃ സുപ്രീതോ വരദസ്തദാ॥ 9-49-37 (63031)
ബ്രാഹ്മം രൂപം തതഃ കൃത്വാ മഹാദേവോ മഹായശാഃ।
താമഭ്യേത്യാബ്രവീദ്ദേവോ ഭിക്ഷാമിച്ഛാംയഹം ശുഭേ॥ 9-49-38 (63032)
പ്രത്യുവാച തതഃ സാ തം ബ്രാഹ്മണം ചാരുദർശനാ।
ക്ഷീണോഽന്നസഞ്ചയോ വിപ്ര ബദരാണീഹ ഭക്ഷയ॥ 9-49-39 (63033)
തതോഽബ്രവീൻമഹാദേവഃ പചസ്വൈതാനി സുവ്രതേ।
ഇത്യുക്താ സാഽപചത്താനി ബ്രാഹ്മണപ്രിയകാംയയാ।
അധിശ്രിത്യ സമിദ്ധേഽഗ്നൌ ബദരാണി യശസ്വിനീ॥ 9-49-40 (63034)
ദിവ്യാ മനോരമാഃ പുണ്യാഃ കഥാഃ ശുശ്രാവ സാ തദാ।
അതീതാ സാ ത്വനാവൃഷ്ടിർഘോരാ ദ്വാദശവാർഷികീ॥ 9-49-41 (63035)
അനശ്നന്ത്യാഃ പചന്ത്യാശ്ച ശൃണ്വന്ത്യാശ്ച കഥാഃ ശുഭാഃ।
ദിനോപമഃ സ തസ്യാഥ കാലോഽതീതഃ സുദാരുണഃ॥ 9-49-42 (63036)
തതസ്തു മുനയഃ പ്രാപ്താഃ ഫലാന്യാദായ പർവതാത്।
തതഃ സ ഭഗവാൻപ്രീതഃ പ്രോവാചാരുന്ധതീം തതഃ॥ 9-49-43 (63037)
ഉപസർപസ്വ ധർമജ്ഞേ യഥാപൂർവമിമാനൃഷീൻ।
പ്രീതോഽസ്മി തവ ധർമജ്ഞേ തപസാ നിയമേന ച॥ 9-49-44 (63038)
തതഃ സന്ദർശയാമാസ സ്വരൂപം ഭഗവാൻഹരഃ।
തതോഽബ്രവീത്തദാ തേഭ്യസ്തസ്യാശ്ച ചരിതം മഹത്॥ 9-49-45 (63039)
ഭവദ്ഭിർഹിമവത്പൃഷ്ഠേ യത്തപഃ സമുപാർജിതം।
അസ്യാസ്ച യത്തപോ വിപ്രാ ന സമം തൻമതം മമ॥ 9-49-46 (63040)
അനയാ ഹി തപസ്വിന്യാ തപസ്തപ്തം സുദുശ്ചരം।
അനശ്നന്ത്യാ പചന്ത്യാ ച സമാ ദ്വാദശ പാരിതാഃ॥ 9-49-47 (63041)
തതഃ പ്രോവാച ഭഗവാംസ്താമേവാരുന്ധതീം പുനഃ।
വരം വൃണീഷ്വ കല്യാണി യത്തേഽഭിലഷിതം ഹൃദി॥ 9-49-48 (63042)
സാഽബ്രവീത്പൃഥുതാംരാക്ഷീ ദേവം സപ്തർഷിസംസദി।
ഭഗവാന്യദി മേ പ്രീതസ്തീർഥം സ്യാദിദമദ്ഭുതം॥ 9-49-49 (63043)
സിദ്ധദേവർഷിദയിതം നാംനാ ബദരപാചനം।
തഥാഽസ്മിന്ദേവദേവേശ ത്രിരാത്രമുഷിതഃ ശുചിഃ॥ 9-49-50 (63044)
പ്രാപ്നുയാദുപവാസേന ഫലം ദ്വാദശവാർഷികം।
ഏവമസ്ത്വിതി താം ദേവഃ പ്രത്യുവാച തപസ്വിനീം॥ 9-49-51 (63045)
സപ്തർഷിഭിഃ സ്തുതോ ദേവസ്തതോ ലോകം യയൌ തദാ।
ഋഷയോ വിസ്മയം ജഗ്മുസ്താം ദൃഷ്ട്വാ ചാപ്യരുന്ധതീം।
അശ്രാന്താം ചാവിവർണാം ച ക്ഷുത്പിപാസാഽസമായുതാം॥ 9-49-52 (63046)
ഏവം സിദ്ധിഃ പരാ പ്രാപ്താ അരുന്ധത്യാ വിശുദ്ധയാ।
യഥാ ത്വയാ മഹാഭാഗേ മദർഥേ സംശിതവ്രതേ॥ 9-49-53 (63047)
വിശേഷോ ഹി ത്വയാ ഭദ്രേ വ്രതേ ഹ്യസ്മിൻസമർപിതഃ।
തഥാ ചേദം ദദാംയദ്യ നിയമേന സുതോഷിതഃ।
വിശേഷം തവ കല്യാണി പ്രയച്ഛാമി വരം വരേ॥ 9-49-54 (63048)
അരുന്ധത്യാ വരസ്തസ്യാ യോ ദത്തോ വൈ മഹാത്മനാ।
തസ്യ ചാഹം പ്രഭാവേന തവ കല്യാണി തേജസാ।
പ്രവക്ഷ്യാമി പരം ഭൂയോ വരമത്ര യഥാവിധി॥ 9-49-55 (63049)
യസ്ത്വേകാം രജനീം തീർഥേ വത്സ്യതേ സുസമാഹിതഃ।
സസ്നാത്വാ പ്രാപ്സ്യതേ ലോകാന്ദേഹന്യാസാത്സുദുർലഭാൻ॥ 9-49-56 (63050)
ഇത്യുക്ത്വാ ഭഗവാന്ദേവഃ സഹസ്രാക്ഷഃ പ്രതാപവാൻ।
ശ്രുതാവതീം തതഃ പുണ്യാം ജഗാമ ത്രിദിവം പുനഃ॥ 9-49-57 (63051)
ഗതേ വജ്രധരേ രാജംസ്തത്ര വർഷം പപാത ഹ।
പുഷ്പാണാം ഭരതശ്രേഷ്ഠ ദിവ്യാനാം പുണ്യഗന്ധിനാം॥ 9-49-58 (63052)
ദവദുന്ദുഭയശ്ചാപി നേദുസ്തത്ര മഹാസ്വനാഃ।
മാരുതശ്ച വവൌ പുണ്യഃ പുണ്യഗന്ധോ വിശാംപതേ॥ 9-49-59 (63053)
ഉത്സൃജ്യ തു ശുഭാ ദേഹം ജഗാമാസ്യ ച ഭാര്യതാം।
തപസോഗ്രേണ തം ലബ്ധ്വാ തേന രേമേ സഹാച്യുത॥ 9-49-60 (63054)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-49-61x (5204)
കാ തസ്യാ ഭഗവൻമാതാ ക്വ സംവൃദ്ധാ ച ശോഭനാ।
ശ്രോതുമിച്ഛാംയഹം വിപ്ര പരം കൌതൂഹലം ഹി മേ॥ 9-49-61 (63055)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-49-62x (5205)
ഭരദ്വാജസ്യ വിപ്രർഷേഃ സ്കന്നം രേതോ മഹാത്മനഃ।
ദൃഷ്ട്വാഽപ്സരസമായാന്തീ ഘൃതാചീം പൃഥലോചനാം॥ 9-49-62 (63056)
സ തു ജഗ്രാഹ തദ്രേതഃ കരേണ ജപതാം വരഃ।
തദാഽപതത്പർണപുടേ തത്ര സാ സംഭവത്സുതാ॥ 9-49-63 (63057)
തസ്യാസ്തു ജാതകർമാദി കൃത്വാ സർവം തപോധനഃ।
നാമ ചാസ്യാഃ സ കൃതവാൻഭരദ്വാജോ മഹാമുനിഃ॥ 9-49-64 (63058)
ശ്രുതാവതീതി ധർമാത്മാ ദേവർഷിഗണസംസദി।
സ്വേ ച താമാശ്രമേ ന്യസ്യ ജഗാമ ഹിമവദ്വനം॥ 9-49-65 (63059)
തത്രാപ്യുപസ്പൃശ്യ മഹാനുഭാവോ
വസൂനി ദത്ത്വാ ച മഹാദ്വിജേഭ്യഃ।
ജഗാമ തീർഥം സുസമാഹിതാത്മാ
ശക്രസ്യ വൃഷ്ണിപ്രവരസ്തദാനീം॥ ॥ 9-49-66 (63060)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ഏകോനപഞ്ചാശോഽധ്യായഃ॥ 49 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-49-23 ഉപാവർതയത അഗ്രേഽഗ്രേ പ്രസാരിതവതീ॥ 9-49-26 തച്ചാസ്യാ വചനം നിത്യമവർതദ്വൃദി ഭാരത ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-49-49 ഏകോനപഞ്ചാശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 050
॥ ശ്രീഃ ॥
9.50. അധ്യായഃ 050
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ബലഭദ്രസ്യേരദ്രതീർഥാദിഗമനം॥ 1 ॥ തത്തത്തീർഥമാഹാത്ംയകഥനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-50-0 (63061)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-50-0x (5206)
ഇന്ദ്രതീർഥം തതോ ഗത്വാ യദൂനാം പ്രവരോ ബലീ।
വിപ്രേഭ്യോ ധനരത്നാനി ദദൌ സ്നാത്വാ യഥാവിധി॥ 9-50-1 (63062)
തത്ര ഹ്യമരരാജോ വൈ ഈജേ ക്രതുശതേന ഹ।
ബൃഹസ്പതേശ്ച ദേവേശഃ പ്രദദൌ വിപുലം ധനം॥ 9-50-2 (63063)
അനർഗലാൻസജാരൂഥ്യാൻസർവാന്വിവിധദക്ഷിണാൻ।
ആജഹര ക്രതൂംസ്തത്ര യഥോക്തം വേദപാരഗൈഃ॥ 9-50-3 (63064)
താൻക്രതൂൻഭരതശ്രേഷ്ഠ ശതകൃത്വോ മഹാദ്യുതിഃ।
പൂരയാമാസ വിധിവത്തതഃ ഖ്യാതഃ ശതക്രതുഃ॥ 9-50-4 (63065)
തസ്യ നാംനാ തു തത്തീർഥം ശിവം പുണ്യം സനാതനം।
ഇന്ദ്രതീർഥമിതി ഖ്യാതം സർവപാപപ്രമോചനം॥ 9-50-5 (63066)
ഉപസ്പൃശ്യ ച തത്രാപി വിധിവൻമുസലായുധഃ।
ബ്രാഹ്മണാൻപൂജയിത്വാ ച പാനാച്ഛാദുനഭോജനൈഃ॥ 9-50-6 (63067)
ശുഭം തീർഥവരം തസ്മാദ്രാമതീർഥം ജഗാമ ഹ।
യത്ര രാമോ മഹാഭാഗോ ഭാർഗവഃ സുമഹാതപാഃ॥ 9-50-7 (63068)
അസകൃത്പൃഥിവീം കൃത്വാ ഹതക്ഷത്രിയപുംഗവാം।
ഉപാധ്യായം പുരസ്കൃത്യ കാശ്യപം മുനിസത്തമം॥ 9-50-8 (63069)
അയജദ്വാജപേയേന സോഽശ്വമേധശതേന ച।
പ്രദദൌ ദക്ഷിണാർഥം ച പൃഥിവീം സാഗരാംബരാം॥ 9-50-9 (63070)
രാമോ ദത്ത്വാ ധനം തത്ര ദ്വിജേഭ്യോ ജനമേജയ।
ഉപസ്പൃശ്യ യഥാന്യായം പൂജയിത്വാ തഥാ ദ്വിജാൻ॥ 9-50-10 (63071)
പുണ്യതീർഥേ ശുഭേ ദേശേ വസു ദത്ത്വാ ഹലായുധഃ।
മുനീംശ്ചൈവാഭിവാദ്യാഥ യമുനാതീർഥമാഗമത്।
യത്രാനയാമാസ തദാ രാജസൂയമപാംപതിഃ॥ 9-50-11 (63072)
ദിതേഃ സുതാൻമഹാഭാഗോ വരുണോ വൈ സിതപ്രഭഃ।
യത്ര നിർജിത്യ സംഗ്രാമേ മാനുഷാന്ദാനവാംസ്തഥാ।
ഗന്ധർവാന്രാക്ഷസാംശ്ചൈവ വരുണഃ പരവീരഹാ॥ 9-50-12 (63073)
തസ്മിൻക്രതുവരേ വൃത്തേ സംഗ്രാമഃ സമജായത।
ദേവാനാം ദാനവാനാം ച ത്രൈലോക്യസ്യ ഭയാവഹഃ॥ 9-50-13 (63074)
രാജസൂയേ ക്രതുശ്രേഷ്ഠേ നിവൃത്തേ ജനമേജയ।
ജായതേ സുമഹാഘോരഃ സങ്ക്ഷയഃ ക്ഷത്രിയാൻപ്രതി॥ 9-50-14 (63075)
ഹലായുധസ്തദാ രാമസ്തസ്മിംസ്തീർഥവരേ ശുഭേ।
തത്രസ്നാത്വാ ച ദത്ത്വാ ച ദ്വിജേഭ്യോ വസു മാധവഃ॥ 9-50-15 (63076)
വനമാലീ തതോ ഹൃഷ്ടഃ സ്തൂയമാനോ ദ്വിജാതിഭിഃ।
തസ്മാദാദിത്യതീർഥം ച ജഗാമ കമലേക്ഷണഃ॥ 9-50-16 (63077)
യത്രേഷ്ട്വാ ഭഗവാഞ്ജ്യോതിർഭാസ്കരോ രാജസത്തമ।
ജ്യോതിഷാമാധിപത്യം ച പ്രഭാവം ചാഭ്യപദ്യത॥ 9-50-17 (63078)
തസ്യാ നദ്യാസ്തു തീരേ വൈ സർവേ ദേവാഃ സവാസവാഃ।
വിശ്വേദേവാഃ സമരുതോ ഗന്ധർവാപ്സരസശ്ച ഹ॥ 9-50-18 (63079)
ദ്വൈപായനഃ ശുകശ്ചൈവ കൃഷ്ണശ്ച മധുസൂദനഃ।
യക്ഷാശ്ച രാക്ഷസാശ്ചൈവ പിശാചാശ്ച വിശാംപതേ॥ 9-50-19 (63080)
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ യോഗസിദ്ധാഃ സഹസ്രശഃ।
തസ്മിംസ്തീർഥേ സരസ്വത്യാഃ ശിവേ പുണ്യേ പരന്തപ॥ 9-50-20 (63081)
തത്ര ഹത്വാ പുരാ വിഷ്ണുരസുരൌ മധുകൈടഭൌ।
ആപ്ലുത്യ ഭരതശ്രേഷ്ഠ തീർഥപ്രവര ഉത്തമേ॥ 9-50-21 (63082)
ദ്വൈപായനശ്ച ധർമാത്മാ തത്രൈവാപ്ലുത്യ ഭാരത।
സംപ്രാപ്തഃ പരമം യോഗം സിദ്ധിം ച പരമാം ഗതഃ॥ 9-50-22 (63083)
അസിതോ ദേവലശ്ചൈവ തസ്മിന്നേവ മഹാതപാഃ।
പരമം യോഗമാസ്ഥായ ഋഷിര്യോഗമവാപ്തവാൻ॥ ॥ 9-50-23 (63084)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി പഞ്ചാശോഽധ്യായഃ॥ 50 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-50-1 ആനയാമാസ മുനീനിത്യനുഷജ്ജ്യതേ। രാജസൂയം കർതുമിതി ശേഷഃ॥ 9-50-50 പഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 051
॥ ശ്രീഃ ॥
9.51. അധ്യായഃ 051
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദേവലജൈഗീഷവ്യയോശ്ചരിത്രകീർതനം॥ 1 ॥ ബലഭദ്രസ്യാദിത്യതീർഥാത്സോമതീർഥഗമനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-51-0 (63085)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-51-0x (5207)
തസ്മിന്നേവ തു ധർമാത്മാ വസതി സ്മ തപോധനഃ।
ഗാർഹിസ്ഥ്യം ധർമമാസ്ഥായ ഹ്യസിതോ ദേവലഃ പുരാ॥ 9-51-1 (63086)
ധർമനിത്യഃ ശുചിർദാന്തോ യജ്ഞശീലോ മഹാതപാഃ।
കർമണാ മനസാ വാചാ സമഃ സർവേഷു ജന്തുഷു॥ 9-51-2 (63087)
അക്രോധനോ മഹാരാജ തുല്യനിന്ദാത്മസംസ്തുതിഃ।
പ്രിയാപ്രിയേ തുല്യവൃത്തിര്യമവത്സമദർശനഃ॥ 9-51-3 (63088)
കാഞ്ചനേ ലോഷ്ഠകേ ചൈവ സമദർശീ മഹാതപാഃ।
ദേവാനപൂജയന്നിത്യമതിഥീംശ്ച ദ്വിജൈഃ സഹ।
ബ്രഹ്മചര്യരതോ നിത്യം സദാ ധർമപരായണഃ॥ 9-51-4 (63089)
തതോഽഭ്യേത്യ മഹാഭാഗ യോഗമാസ്ഥായ ഭിക്ഷുകഃ।
ജൈഗീഷവ്യോ മുനിർധീമാംസ്തസ്മിംസ്തീർഥേ സമാഹിതഃ॥ 9-51-5 (63090)
ദേവലസ്യാശ്രമേ രാജന്ന്യവസത്സ മഹാദ്യുതിഃ।
യോഗനിത്യോ മഹാരാജ സിദ്ധിം പ്രാപ്തോ മഹാതപാഃ॥ 9-51-6 (63091)
തം തത്ര വസമാനം തു ജൈഗീഷവ്യം മഹാമുനിം।
ദേവലോ ദർശയന്നേവ നൈവായുഞ്ജത ധർമതഃ॥ 9-51-7 (63092)
ഏവം തയോർമഹാരാജ ദീർഘകാലോ വ്യതിക്രമത്॥ 9-51-8 (63093)
ജൈഗീഷവ്യോ മുനിസ്തം തു ദദർശാഥ സ കേവലം।
ആഹാരകാലേ മതിമാൻപരിവ്രാഡ് ജമേജയ॥ 9-51-9 (63094)
ഉപാതിഷ്ഠത ധർമജ്ഞോ ഭൈക്ഷകാലേ സ ദേവലം।
ഗൌരവം പരമം ചക്രേ പ്രീതിം ച വിപുലാം തഥാ॥ 9-51-10 (63095)
ദേവലസ്തു യഥാശക്തി പൂജയാമാസ ഭാരത।
ഋഷിദൃഷ്ടേന വിധിനാ സമാ ബഹീഃ സമാഹിതഃ॥ 9-51-11 (63096)
കദാചിത്തസ്യ നൃയതേ ദേവലസ്യ മഹാത്മനഃ।
ചിന്താ സുമഹതീ ജാതാ മുനിം ദൃഷ്ട്വാ മഹാദ്യുതിം॥ 9-51-12 (63097)
സമാസ്തു സമതിക്രാന്താ ബഹ്വ്യഃ പൂജയതോ മമ।
ന ചായമലസോ ഭിക്ഷുരഭ്യഭാഷത കിഞ്ചന॥ 9-51-13 (63098)
ഏവം വിഗണയന്നേവ സ ജഗാമ മഹോദധിം।
അന്തരിക്ഷചരഃ ശ്രീമാൻകലശം ഗൃഹ്യ ദേവലം॥ 9-51-14 (63099)
ഗച്ഛന്നേവ സ ധർമാത്മാ സമുദ്രം സരിതാം പരിം।
ജൈഗീഷവ്യം തതോഽപശ്യദ്രതം പ്രാഗേവ ഭാരത॥ 9-51-15 (63100)
തതഃ സവിസ്മയശ്ചിന്താം ജഗാമാഥാമിതപ്രഭഃ।
കഥം സിക്ഷുരചം പ്രാപ്തഃ സമുദ്രേ സ്നാത ഏവ ച॥ 9-51-16 (63101)
ഇത്യേവം ചിന്തയാമാസ മഹർഷിരസിതസ്തദാ।
സ്നാത്വാ സഖുദ്രേ വിധിവച്ഛുചിർജപ്യം ജജാപ സഃ॥ 9-51-17 (63102)
കൃതജxxxxx ശ്രീമാനാശ്രയം ച ജഗാമ ഹ।
xxxxxxxxxx ഗൃഹീത്വാ ജനമേജയ॥ 9-51-18 (63103)
തതഃ സ പ്രവിശന്നേവ സ്വമാശ്രമപദം മുനിഃ।
xxxxxxxxx തത്ര ജൈഗീഷവ്യമപശ്യത॥ 9-51-19 (63104)
ന വ്യാഹരതി ചൈവേനം ജൈഗീഷവ്യഃ കഥഞ്ചന।
xxxxxxxx വസതി സ്മ മഹാതപാഃ॥ 9-51-20 (63105)
തം ദൃഷ്ട്വാ ചാപ്ലുതം തോയേ സാമരേ സാഗരോപമം।
പ്രവിഷ്ടxxxxx ചാപി പൂർവമേവ ദദർശ സഃ॥ 9-51-21 (63106)
xxxxx ദേവലോ രാജംശ്ചിന്തയാമാസ ബുദ്ധിമാൻ।
xxxxxxx തപസോ ജൈഗീഷവ്യാസ്വ യോഗജം॥ 9-51-22 (63107)
ചിന്തയാമാസ രാജേന്ദ്ര തദാ സ മുനിസത്തമഃ।
മയാ ദൃഷ്ടഃ സമുദ്രേ ച ആശ്രമേ ച കഥംന്വയം॥ 9-51-23 (63108)
ഏവം വിഗണയന്നേവ സ മുനിർമന്ത്രപാരഗഃ।
ഉത്പപാതാശ്രമാത്തസ്മാദന്തരിക്ഷം വിശാംപതേ।
ജിജ്ഞാസാർഥം തദാ ഭിക്ഷോർജൈഗീഷവ്യസ്യ ദേവലഃ॥ 9-51-24 (63109)
സോഽന്തരിക്ഷചരാൻസിദ്ധാൻസമപശ്യത്സമാഹിതാൻ।
ജൈഗീഷവ്യം ച തൈഃ സിദ്ധൈഃ പൂജ്യമാനമപശ്യത॥ 9-51-25 (63110)
തതോഽസിതഃ സുസംരബ്ധോ വ്യവസായീ ദൃഢവ്രതഃ।
അപശ്യദ്വൈ ദിവം യാതം ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ॥ 9-51-26 (63111)
തസ്മാച്ച പിതൃലോകം തം വ്രജന്തം സോഽന്വപശ്യത।
പിതൃലോകാച്ച തം യാതം യാംയം ലോകമപശ്യത॥ 9-51-27 (63112)
`തസ്മാദാദിത്യലോകം ച വ്രജന്തം സോഽന്വപശ്യത।'
തസ്മാദപി സമുത്പത്യ സോമലോകമഭിഷ്ടുതം।
വ്രജന്തമന്വപശ്യത്സ ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ॥ 9-51-28 (63113)
ലോകാൻസമുത്പതന്തം തു ശുഭാനേകാന്തയാജിനാം।
തതോഽഗ്നിഹോത്രിണാം ലോകാംസ്തതശ്ചാപ്യുത്പപാത ഹ॥ 9-51-29 (63114)
ദർശം ച പൌർണമാസം ച യേ യജന്തി തപോധനാഃ।
തേഭ്യഃ സ ദദൃശേ ധീമാംʼല്ലോകേഭ്യഃ പശുയാജിനാം।
വ്രജന്തം ലോകമമലമപശ്യദ്ദേവപൂജിതം॥ 9-51-30 (63115)
ചാതുർമാസ്യൈർബഹുവിധൈര്യജന്തേ യേ തപോധനാഃ।
തേഷാം സ്ഥാനം തതോ യതാം തഥാഽഗ്നിഷ്ടോമയാജിനാം॥ 9-51-31 (63116)
അഗ്നിഷ്ടുതേന ച തഥാ യേ യജന്തി തപോധനഃ।
തത്സ്ഥാനമനുസംപ്രാപ്തമന്വപശ്യത ദേവലഃ॥ 9-51-32 (63117)
വാജപേയം ക്രതുവരം തഥാ ബഹുസുവർണകം।
ആഹരന്തി മഹാപ്രാജ്ഞാസ്തേഷാം ലോകേഷ്വപശ്യത॥ 9-51-33 (63118)
യജന്തേ രാജസൂയേന പുണ്ഡരീകേണ ചൈവ യേ।
തേഷാം ലോകേഷ്വപശ്യച്ച ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ॥ 9-51-34 (63119)
അശ്വമേധം ക്രതുവരം നരമേധം തഥൈവ ച।
ആഹരന്തി നരശ്രേഷ്ഠാസ്തേഷാം ലോകേഷ്വപശ്യത॥ 9-51-35 (63120)
സർവമേധം ച ദുഷ്പ്രാപം തഥാ സൌത്രാമണിം ച യേ।
തേഷാം ലോകേഷ്വപശ്യച്ച ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ॥ 9-51-36 (63121)
ദ്വാദശാഹൈശ്ച സത്രൈശ്ച യജന്തേ വിവിധൈർനൃപ।
തേഷാം ലോകേഷ്വപശ്യച്ച ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ॥ 9-51-37 (63122)
മൈത്രാവരുണയോർലോകാനാദിത്യാനാം തഥൈവ ച।
സലോകതാമനുപ്രാപ്തമപശ്യത തതോഽസിതഃ॥ 9-51-38 (63123)
രുദ്രാണാം ച വസൂനാം ച സ്ഥാനം യച്ച ബൃഹസ്പതേഃ।
താനിം സർവാണ്യതീതം ച സമപശ്യത്തതോഽസിതഃ॥ 9-51-39 (63124)
ആരുഹ്യ ച ഗവാം ലോകം പ്രയാന്തം ബ്രഹ്മസത്രിണാം।
ലോകാനപശ്യദ്ഗച്ഛന്തം ജൈഗീഷവ്യം തതോഽസിതഃ॥ 9-51-40 (63125)
ത്രീല്ലോംʼകാൻപ്രവരാന്വിപ്രമുത്പതന്തം സ്വതേജസാ।
പതിവ്രതാനാം ലോകാംശ്ച വ്രജന്തം സോഽന്വപശ്യത॥ 9-51-41 (63126)
തതോ മുനിവരം ഭൂയോ ജൈഗീഷവ്യമഥാസിതഃ।
നാന്വപശ്യത ലോകസ്ഥമന്തർഹിതമരിന്ദമ॥ 9-51-42 (63127)
സോഽചിന്തയൻമഹാഭാഗോ ജൈഗീഷവ്യസ്യ ദേവലഃ।
പ്രഭാവം സുവ്രതത്വം ച സിദ്ധിം യോഗസ്യ ചാതുലാം॥ 9-51-43 (63128)
അസിതോഽപൃച്ഛത തദാ സിദ്ധാംʼല്ലോകേഷു സത്തമാൻ।
പ്രയതഃ പ്രാഞ്ജലിർഭൂത്വാ ധീരസ്താൻബ്രഹ്മചാരിണഃ॥ 9-51-44 (63129)
ജൈഗീഷവ്യം ന പശ്യാമി തം ശംസന്തു തപോധനാഃ।
ഏതദിച്ഛാംയഹം ശ്രോതും പരം കൌതൂഹലം ഹി മേ॥ 9-51-45 (63130)
സിദ്ധാ ഊചുഃ। 9-51-46x (5208)
ശൃണു ദേവല ഭൂതാർഥം ശംസതാം നോ ദൃഢവ്രത।
ജൈഗീഷവ്യോ ഗതോ ലോകം ശാശ്വതം ബ്രഹ്മണോക്ഷയം॥ 9-51-46 (63131)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-51-47x (5209)
സ ശ്രുത്വാ വചനം തേഷാം സിദ്ധാനാം ബ്രഹ്മചാരിണാം।
അസിതാ ദേവലസ്തൂർണമുത്പപാത പപാത ച॥ 9-51-47 (63132)
തതഃ സിദ്ധാസ്ത ഊചുർഹി ദേവലം പുനരേവ ഹ।
ന ദേവലഗതിസ്തത്ര തവ ഗന്തും തപോധന।
ബ്രഹ്മണഃ സദനേ വിപ്ര ജൈഗീഷവ്യോ യദാപ്തവാൻ॥ 9-51-48 (63133)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-51-49x (5210)
തേഷാം തദ്വചനം ശ്രുത്വാ സിദ്ധാനാം ദേവലഃ പുനഃ।
ആനുപൂർവ്യേണ ലോകാംസ്താൻസർവാനവതതാര ഹ॥ 9-51-49 (63134)
സ്വമാശ്രമപദം പുണ്യമാജഗാമ പതംഗവത്।
പ്രവിശന്നേവ ചാപശ്യജ്ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ॥ 9-51-50 (63135)
തതോ ബുദ്ധ്യാ വ്യഗണയദ്ദേവലോ ധർമയുക്തയാ।
ദൃഷ്ട്വാ പ്രഭാവം തപസോ ജൈഗീഷവ്യസ്യ യോഗജം॥ 9-51-51 (63136)
തതോഽബ്രവിൻമഹാത്മാനം ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ।
വിനയാവനതോ രാജന്നുപസർപ്യ മഹാമുനിം।
മോക്ഷധർമം സമാസ്ഥാതുമിച്ഛേയം ഭഗവന്നഹം॥ 9-51-52 (63137)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ഉപദേശം ചകാര സഃ।
വിധിം യോഗസ്യ പരമം കാര്യാകാര്യസ്യ ശാസ്ത്രതഃ॥ 9-51-53 (63138)
സന്നായേ കൃതബുദ്ധിം തം തതോ ദൃഷ്ട്വാ മഹാതപാഃ।
സർവാശ്ചാസ്യ ക്രിയാശ്ചക്രേ വിധിദൃഷ്ടേന കർമണാ॥ 9-51-54 (63139)
സന്ന്യാസേ കൃതബുദ്ധിം തം ഭൂതാനി പിതൃഭിഃ സഹ।
തതോ ദൃഷ്ട്വാ പ്രരുരുദുഃ കോഽസ്മാൻസംവിഭജിഷ്യതി॥ 9-51-55 (63140)
ദേവലസ്തു വചഃ ശ്രുത്വാ ഭൂതാനാം കരുണം തഥാ।
ദിശോ ദശ വ്യാഹരതാം മോക്ഷം ത്യക്തും മനോ ദധേ॥ 9-51-56 (63141)
തതസ്തു ഫലമൂലാനി പവിത്രാണി ച ഭാരത।
പുഷ്പാണ്യോഷധയശ്ചൈവ രോരൂയന്തേ സഹസ്രശഃ॥ 9-51-57 (63142)
പുനർനോ ദേവലഃ ക്ഷുദ്രോ നൂനം ഛേത്സ്യതി ദുർമതിഃ।
അഭയം സർവഭൂതേഭ്യോ യോ ദത്ത്വാ നാവബുധ്യതേ॥ 9-51-58 (63143)
തതോ ഭൂയോ വ്യഗണയത്സ്വബുദ്ധ്യാ മുനിസത്തമഃ।
മോക്ഷേ ഗാർഹസ്ഥ്യധർമേ വാ കിന്നു ശ്രേയസ്കരം ഭവേത്॥ 9-51-59 (63144)
ഇതി നിശ്ചിത്യ മനസാ ദേവലോ രാജസത്തമ।
ത്യക്ത്വാ ഗാർഹസ്ഥ്യധർമം സ മോക്ഷധർമമരോചയത്॥ 9-51-60 (63145)
ഏവമാദീനി സഞ്ചിന്ത്യ ദേവലോ നിശ്ചയാന്വിതഃ।
പ്രാപ്തവാൻപരമാം സിദ്ധിം പരം യോഗം ച ഭാരത॥ 9-51-61 (63146)
തതോ ദേവാഃ സമാഗംയ ബൃഹസ്പതിപുരോഗമാഃ।
ജൈഗീഷവ്യം തപശ്ചാസ്യ പ്രശംസന്തി തപസ്വിനഃ॥ 9-51-62 (63147)
അഥാബ്രവീദൃഷിവരോ ദേവാന്വൈ നാരദസ്തഥാ।
ജൈഗീഷവ്യേ തപോ നാസ്തി വിസ്മാപയതി യോഽസിതം॥ 9-51-63 (63148)
തമേവംവാദിനം ധീരം പ്രത്യൂചുസ്തേ ദിവൌകസഃ।
നൈവമിത്യേവ ശംസന്തോ ജൈഗീഷവ്യം മഹാമുനിം॥ 9-51-64 (63149)
നാതഃ പരതരം കിഞ്ചിത്തുല്യമസ്തി പ്രഭാവതഃ।
തേജസസ്തപസശ്ചാസ്യ യോഗസ്യ ച മഹാത്മനഃ॥ 9-51-65 (63150)
ഏവം പ്രഭാവോ ധർമാത്മാ ജൈഗീഷവ്യസ്തഥാഽസിതഃ।
തയോരിദം സ്ഥാനവരം തീർഥം ചൈവ മഹാത്മനോഃ॥ 9-51-66 (63151)
തത്രാപ്യുപസ്പൃശ്യ തതോ മഹാത്മാ
ദത്ത്വാ ച വിത്തം ഹലഭൃദ്ദ്വിജേഭ്യഃ।
അവാപ്യ ധർമം പരമാർഥകർമാ
ജഗാമ സോമസ്യ മഹാxxxxxxർഥം। ॥ 9-51-67 (63152)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ഏകപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 51 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-51-7 നൈവാപുഞ്ചത ധർമതഃ ഇതി ഛ.പാഠഃ॥ 9-51-8 ന്യതിക്രമത് വ്യത്യക്രാമത്॥ 9-51-16 അസിതപ്രഭ ഇതി ഛ.പാഠഃ॥ 9-51-46 ഭൂതാർഥം യഥാഭൂതാർഥം॥ 9-51-47 ഉത്പപാത ബ്രഹ്മലോകം ഗന്തുമിതി ശേഷഃ। പപാത ച ഗഗനാത്॥ 9-51-54 സർവാഃ ക്രിയാ ഉത്സർഗേഷ്ഠ്യാദയഃ॥ 9-51-56 മോക്ഷം സന്ന്യാസം ത്യക്തും മനോ ദധേ। ഉത്സൃഷ്ടാ നാമഗ്നീനാം പുനരാധാനം കർതുമൈച്ഛത്॥ 9-51-66 അസിതോ ദേവല॥ 9-51-51 ഏകപഞ്ചാശത്തതോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 052
॥ ശ്രീഃ ॥
9.52. അധ്യായഃ 052
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദധീചിസാരസ്വതയോശ്ചരിതവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-52-0 (63153)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-52-0x (5211)
യത്രേജിവാനുഡുപതീ രാജസൂയേന ഭാരത।
യസ്മിന്വൃത്തേ മഹാനാസീത്സംഗ്രാമസ്താരകാമയഃ॥ 9-52-1 (63154)
തത്രാപ്യുപസ്പൃശ്യ ബലോ ദത്ത്വാ ദാനാനി ചാത്മവാൻ।
സാരസ്വതസ്യ ധർമാത്മാ മുനേസ്തീർഥം ജഗാമ ഹ॥ 9-52-2 (63155)
യത്ര ദ്വാദശവാർഷിക്യാമനാവൃഷ്ട്യാം ദ്വിജോത്തമാൻ।
വേദാനധ്യാപയാമാസ പുരാ സാരസ്വതോ മുനിഃ॥ 9-52-3 (63156)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-52-4x (5212)
കഥം ദ്വാദശവാർഷിക്യാമനാവൃഷ്ട്യാം ദ്വിജോത്തമാൻ।
വേദാനധ്യാപയാമാസ പുരാ സാരസ്വതോ മുനിഃ॥ 9-52-4 (63157)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-52-5x (5213)
ആസീത്പൂർവം മഹാരാജ മുനിർധീമാൻമഹാതപാഃ।
ദധീചിരിതി വിഖ്യാതോ ബ്രഹ്മചാരീ ജിതേന്ദ്രിയഃ॥ 9-52-5 (63158)
തസ്യാതിതപസഃ ശക്രോ ബിഭേതി സതതം വിഭോ।
ന സ ലോഭയിതും ശക്യഃ ഫലൈർബഹുവിധൈരപി॥ 9-52-6 (63159)
പ്രലോഭനാർഥം തസ്യാഥ പ്രാഹിണോത്പാകശാസനഃ।
ദിവ്യാമപ്സരസം പുണ്യാം ദർശനീയാമലംബുസാം॥ 9-52-7 (63160)
തസ്യ തർപയതോ ദേവാൻസരസ്വത്യാം മഹാത്മനഃ।
സമീപതോ മഹാരാജ സോപാതിഷ്ഠത ഭാമിനീ॥ 9-52-8 (63161)
താം ദിവ്യവപുഷം ദൃഷ്ട്വാ തസ്യർഷേർഭാവിതാത്മനഃ।
രേതഃ സ്കന്നം സരസ്വത്യാം തസ്മാ ജഗ്രാഹ നിംനഗാ॥ 9-52-9 (63162)
കുക്ഷൌ ചാപ്യദധദ്വൃഷ്ടാ തദ്രേതഃ പുരുഷർഷഭ।
സാ ദധാര ച തം ഗർഭം പുത്രഹേതോർമഹാത്മനഃ॥ഥ 9-52-10 (63163)
സുഷുവേ ചാപി സമയേ പുത്രം സാരസ്വതം വരം।
ജഗാമ പുത്രമാദായ തമൃഷിം പ്രതി ച പ്രഭോ॥ 9-52-11 (63164)
ഋഷിസംസദി തം ദൃഷ്ട്വാ സാ നദീ മുനിസത്തമം।
തതഃ പ്രോവാച രാജേന്ദ്ര ദദതീ പുത്രമസ്യ തം।
ബ്രഹ്മർഷേ തവ പുത്രോഽയം ത്വദ്ഭക്ത്യാ ധാരിതോ മയാ॥ 9-52-12 (63165)
ദൃഷ്ട്വാ തേഽപ്സരസം രേതോ യത്സ്കന്നം പ്രാഗലംബുസാം।
തത്കുക്ഷിണാഽഹം ബ്രഹ്മർഷേ ത്വദ്ഭക്ത്യാ ധൃതവത്യഹം॥ 9-52-13 (63166)
ന വിനാശമിദം ഗച്ഛേത്ത്വത്തേജ ഇതി നിശ്ചയാത്।
പ്രതിഗൃഹ്ണീഷ്വ പുത്രം സ്വം മയാ ദത്തമനിന്ദിതം॥ 9-52-14 (63167)
ഇത്യുക്തഃ പ്രതിജഗ്രാഹ പ്രീതിം ചാവാപ പുഷ്കലാം।
പിതൃവച്ചോപജിഘ്രത്തം മൂർധ്നി പ്രേംണാ ദ്വിജോത്തമഃ॥ 9-52-15 (63168)
പരിഷ്വജ്യ ചിരം കാലം തദാ ഭരതസത്തമ।
സരസ്വത്യൈ വരം പ്രാദാത്പ്രീയമാണോ മഹാമുനിഃ॥ 9-52-16 (63169)
വിശ്വേദേവാഃ സപിതരോ ഗന്ധർവാപ്സരസാം ഗണാഃ।
തൃപ്തിം യാസ്യന്തി സുഭഗേ തർപ്യമാണാസ്തവാംഭസാ॥ 9-52-17 (63170)
ഇത്യുക്ത്വാ സ തു തുഷ്ടാവ വചോഭിർവൈ മഹാനദീം।
പ്രീതഃ പരമഹൃഷ്ടാത്മാ യഥാവച്ഛൃണു പാർഥിവ॥ 9-52-18 (63171)
ദധീചിരുവാച। 9-52-19x (5214)
പ്രസ്രുതാഽസി മഹാഭാഗേ സരസോ ബ്രഹ്മണഃ പുരാ।
ജാനന്തി ത്വാം സരിച്ഛ്രേഷ്ഠേ മുനയഃ സംശിതവ്രതാഃ॥ 9-52-19 (63172)
മമ പ്രിയകരീ ചാപി സതതം പ്രിയദർശനേ।
തസ്മാത്സാരസ്വതം പുത്രമദധാ വരവർണിനി॥ 9-52-20 (63173)
തവൈവ നാംനാ പ്രഥിതഃ പുത്രസ്തേ ലോകഭാവനഃ।
സാരസ്വത ഇതി ഖ്യാതോ ഭവിഷ്യതി മഹാതപാഃ॥ 9-52-21 (63174)
ഏഷ ദ്വാദശവാർഷിക്യാമനാവൃഷ്ട്യാം ദ്വിജർഷഭാൻ।
സാരസ്വതോ മഹാഭാഗേ വേദാനധ്യാപയിഷ്യതി॥ 9-52-22 (63175)
പുണ്യാഭ്യശ്ച സരിദ്ഭ്യസ്ത്വം സദാ പുണ്യതമാ ശുഭേ।
ഭവിഷ്യസി മഹാഭാഗേ മത്പ്രസാദാത്സരസ്വതി॥ 9-52-23 (63176)
ഏവം സ്ത സംസ്തുതാ തേന വരം ലബ്ധ്വാ മഹാനദീ।
പുത്രമാദായ മുദിതാ ജഗാമ ഭരതർഷഭ॥ 9-52-24 (63177)
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു വിരോധേ ദേവദാനവൈഃ।
ശക്രഃ പ്രഹരണാന്വിഷീ ലോകാംസ്ത്രീന്വിചചാര ഹ॥ 9-52-25 (63178)
ന ചോപലേഭേ ഭഗവാഞ്ശക്രഃ പ്രഹരണം തദാ।
യദ്വൈ തേഷാം ഭവേദ്യോഗ്യം വധായ വിബുധദ്വിഷാം॥ 9-52-26 (63179)
തതോഽബ്രവീത്സുരാഞ്ശക്രോ ന മേ ശക്യാഃ സുരാരയഃ।
ഋതേഽസ്ഥിഭിർദധീചസ്യ നിഹന്തും ത്രിദശദ്വിഷഃ॥ 9-52-27 (63180)
തസ്മാദ്യത്നാദൃഷിശ്രേഷ്ഠോ യാച്യതാം കാര്യസിദ്ധയേ।
ദധീചാസ്ഥീനി ദേഹീതി തൈർവധിഷ്യാമഹേ രിപൂൻ॥ 9-52-28 (63181)
സ ച തൈര്യാചിതോഽസ്ഥീനി യത്നാദൃഷിവരസ്തദാ।
സാഹായ്യം നഃ കുരുഷ്വേതി ചകാരൈവാവിചാരയൻ॥ 9-52-29 (63182)
സ ലോകാനക്ഷയാൻപ്രാപ്തോ ദേവപ്രിയകരസ്തദാ।
തസ്യാസ്ഥിഭിരഥോ ശക്രഃ സംപ്രഹൃഷ്ടമനാസ്തദാ॥ 9-52-30 (63183)
കാരയാമാസ ദിവ്യാനി നാനാപ്രഹരണാന്യുത।
ഗദാ വജ്രാണി ചക്രാണി ഗുരൂന്ദണ്ഡാംശ്ച പുഷ്കലാൻ॥ 9-52-31 (63184)
സ ഹി തീവ്രേണ തപസാ സംഭൃതഃ പരമർഷിണാ।
പ്രജാപതിസുതേനാഥ ഭൃഗുണാ ലോകഭാവനഃ॥ 9-52-32 (63185)
അതികായഃ സ തേജസ്വീ ലോകസാരോ വിനിർമിതഃ।
ജജ്ഞേ ശൈലഗുരുഃ പ്രാംശുർമഹിംനാ പ്രഥിതഃ പ്രഭുഃ॥ 9-52-33 (63186)
നിത്യമുദ്വിജതേ ചാസ്യ തേജസഃ പാകശാസനഃ॥ 9-52-34 (63187)
തേന വജ്രേണ ഭഗവാൻമന്ത്രയുക്തേന ഭാരത।
ഭൃശം ക്രോധവിസൃഷ്ടേന ബ്രഹ്മതേജോദ്ഭവേന ച।
ദൈത്യദാനവവീരാണാം ജഘാന നവതീർനവ॥ 9-52-35 (63188)
അഥ കാലേ വ്യതിക്രാന്തേ മഹത്യതിഭയങ്കരീ।
അനാവൃഷ്ടിരനുപ്രാപ്താ രാജന്ദ്വാദശവാർഷികീ॥ 9-52-36 (63189)
തസ്യാം ദ്വാദശവാർഷിക്യാമനാവൃഷ്ട്യാം മഹർഷയഃ।
വൃത്ത്യർഥം പ്രാദ്രവന്രാജൻക്ഷുധാർതാഃ സർവതോദിശം॥ 9-52-37 (63190)
ദിഗ്ഭ്യസ്താൻപ്രദ്രുതാന്ദൃഷ്ട്വാ മുനിഃ സാരസ്വതസ്തദാ।
ഗമനായ മതിം ചക്രേ തം പ്രോവാച സരസ്വതീ॥ 9-52-38 (63191)
ന ഗന്തവ്യമിതഃ പുത്ര തവാഹാരമഹം സദാ।
ദാസ്യാമി മത്സ്യപ്രവരാനുഷ്യതാമിഹ ഭാരത॥ 9-52-39 (63192)
ഇത്യുക്തസ്തർപയാമാസ സ പിതൄന്ദേവതാസ്തഥാ।
ആഹാരമകരോന്നിത്യം പ്രാണാന്വേദാംശ്ച ധാരയൻ॥ 9-52-40 (63193)
അഥ തസ്യാമനാവൃഷ്ട്യാമതീതായാം മഹർഷയഃ।
അന്യോന്യം പരിപപ്രച്ഛുഃ പുനഃ സ്വാധ്യായകാരണാത്॥ 9-52-41 (63194)
തേഷാം ക്ഷുധാപരീതാനാം നഷ്ടാ ദേവാ വിധാവതാം।
സർവേഷാമേവ രാജേന്ദ്ര ന കിചിത്പ്രതിഭാതി ഹ॥ 9-52-42 (63195)
അഥ കശ്ചിദൃഷിസ്തേഷാം സാരസ്വതമുപേയിവാൻ।
കുർവാണം സംശിതാത്മാനം സ്വാധ്യായമൃഷിസത്തമം॥ 9-52-43 (63196)
സ ഗത്വാഽചഷ്ട തേഭ്യശ്ച സാരസ്വതമൃഷിം പ്രഭും।
സ്വാധ്യായമമരപ്രഖ്യം കുർവാണം വിജനേ വനേ॥ 9-52-44 (63197)
തതഃ സർവേ സമാജഗ്മുസ്തത്ര രാജൻമഹർഷയഃ।
സാരസ്വതം മുനിശ്രേഷ്ഠമിദമൂചുഃ സമാഗതാഃ॥ 9-52-45 (63198)
അസ്മാനധ്യാപയസ്വേതി താനുവാച തതോ മുനിഃ।
ശിഷ്യത്വമുപാഗച്ഛധ്വം വിധിനാ ച മമേത്യുത॥ 9-52-46 (63199)
തത്രാബ്രുവൻമുനിഗണാ ബാലസ്ത്വമസി പുത്രക।
സ താനാഹ ന മേ ധർമോ നശ്യേദിതി പുനർമുനീൻ॥ 9-52-47 (63200)
യോ ഹ്യധർമേണ വൈ ബ്രൂയാദ്ഗൃഹ്ണീയാദ്യോഽപ്യധർമതഃ।
ംരിയേതാം താവുഭൌ ക്ഷിപ്രം സ്യാതാം വാ വൈരിണാവുഭൌ॥ 9-52-48 (63201)
ന ഹായനൈർന പലിതൈർന വിത്തേന ന ബന്ധുഭിഃ।
ഋഷയശ്ചക്രിരേ ധർമം യോഽനൂചാനഃ സ നോ മഹാൻ॥ 9-52-49 (63202)
ഏതച്ഛ്രുത്വാ വചസ്തസ്യ മനുയസ്തേ വിധാനതഃ।
തസ്മാദ്വേദാനനുപ്രാപ്യ പുനർധർമം പ്രചക്രിരേ॥ 9-52-50 (63203)
ഷഷ്ടിർമുനിസഹസ്രാണി ശിഷ്യത്വം പ്രതിപേദിരേ।
സാരസ്വതസ്യ വിപ്രർഷേർവേദസ്വാധ്യായകാരണാത്॥ 9-52-51 (63204)
മുഷ്ടിം മുഷ്ടിം തതഃ സർവേ ദർഭാണാം തേ ഹ്യുപാഹരൻ।
തസ്യാസനാർഥം വിപ്രർഷേർബാലസ്യാപി വശേ സ്ഥിതാഃ॥ 9-52-52 (63205)
തത്രാപി ദത്ത്വാ വസു രൌഹിണേയോ
മഹാബലഃ കേശവപൂർവജോഽഥ
ജഗാമ തീർഥം മുദിതഃ ക്രമേണ
തം വൃദ്ധകന്യാശ്രമമേ വ വീരഃ॥ ॥ 9-52-53 (63206)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ദ്വിപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 52 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-52-5 ദധീച ഇതി ഇതി ഛ.ഝ.പാഠഃ॥ 9-52-12 ഋഷിസംസാദിതം ദൃഷ്ട്വേതി ക.ഛ.പാഠഃ। തത്ര സംസാദിതം പരിവാരിതമിത്യർഥഃ॥ 9-52-28 ദധീചോഽസ്ഥീനീതി ഛ.പാഠഃ॥ 9-52-29 പ്രാണത്യാഗം കുരുശ്രേഷ്ഠ ചകാരൈവാവിചാരയഷിതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-52-34 അസ്യ മുനേഃ॥ 9-52-35 തേന തദസ്ഥിജേന വജ്രേണ നവതീർനവ ദശാധികാം അഷ്ടശതീമ॥ 9-52-52 ദ്വിപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 053
॥ ശ്രീഃ ॥
9.53. അധ്യായഃ 053
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
വൃദ്ധകന്യാചരിത്രകഥനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-53-0 (63207)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-53-0x (5215)
കഥം കുമാരീ ഭഗവംസ്തപോയുക്താ ഹ്യഭൂത്പുരാ।
കിമർഥം ച തപസ്തേപേ കോ വാഽസ്യാ നിയമോഽഭവത്॥ 9-53-1 (63208)
സുദുഷ്കരമിദം ബ്രഹ്മംസ്ത്വത്തഃ ശ്രുതമനുത്തമം।
ആഖ്യാഹി തത്ത്വമഖിലം യഥാ തപസി സാ സ്ഥിതാ॥ 9-53-2 (63209)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-53-3x (5216)
ഋഷിരാസീൻമഹാവീര്യഃ കുണിർഗാർഗ്യോ മഹായശാഃ।
സ തപ്ത്വാ വിപുലം രാജംസ്തപോ വൈ തപതാം വരഃ।
തപസാഽഥ സുതാം സുഭ്രൂം സമുത്പാദിതവാന്വിഭുഃ॥ 9-53-3 (63210)
താം ച ദൃഷ്ട്വാ മുനിഃ പ്രീതഃ കുണിർഗാർഗ്യോ മഹായശാഃ।
ജഗാമ ത്രിദിവം രാജൻസന്ത്യജ്യേഹ കലേവരം॥ 9-53-4 (63211)
സുഭ്രൂഃ സാ ഹ്യഥ കല്യാണീ പുണ്ഡരീകനിഭേക്ഷണാ।
മഹതാ തപസോഗ്രേണ കൃത്വാശ്രമമനിന്ദിതാ॥ 9-53-5 (63212)
ഉപവാസൈഃ പൂജയന്തീ പിതൄന്ദേവാംശ്ച സാ പുരാ।
തസ്യാസ്തു തപസോഗ്രേണ മഹാൻകാലോഽത്യഗാന്നൃപ॥ 9-53-6 (63213)
സാ പിത്രാ ദീയമാനാപി പതിം നൈച്ഛദനിന്ദിതാ।
ആത്മനഃ സദൃശം സാ തു ഭർതാരം നാന്വപശ്യത॥ 9-53-7 (63214)
തതഃ സാ തപസോഗ്രേണ പീഡയിത്വാഽഽത്മനസ്തനും।
പിതൃദേവാർചനരതാ ബഭൂവ വിജനേ വനേ॥ 9-53-8 (63215)
സാഽഽത്മാനം മന്യമാനാ തു കൃതകൃത്യം ശ്രമാന്വിതാ।
`ജഗാമ വൃദ്ധഭാവം തു കൌമാരബ്രഹ്മചാരിണീ'॥ 9-53-9 (63216)
വാർധകേന ച രാജേന്ദ്ര തപസാ ചൈവ കർശിതാ।
സാ നാശകദ്യദാ ഗന്തും പദാത്പദമപി സ്വയം॥ 9-53-10 (63217)
ചകാര ഗമനേ ബുദ്ധിം പരലോകായ വൈ തദാ।
മോക്തുകാമാം തു താം ദൃഷ്ട്വാ ശരീരം നാരദോഽബ്രവീത്॥ 9-53-11 (63218)
അസംസ്കൃതായാഃ കന്യായാഃ കുതോ ലോകാസ്തവാനഘേ।
ഏവം തു ശ്രുതമസ്മാഭിർദേവലോകേ മഹാവ്രതേ॥ 9-53-12 (63219)
തപഃ പരമകം പ്രാപ്തം ന തു ലോകാസ്ത്വയാ ജിതാഃ।
തന്നാരദവചഃ ശ്രുത്വാ സാഽബ്രവീദൃഷിസംസദി॥ 9-53-13 (63220)
തപസോഽർധം പ്രയച്ഛാമി പാണിഗ്രാഹസ്യ സത്തമാഃ।
ഇത്യുക്തേഽസ്യാസ്തു ജഗ്രാഹ പാണിം ഗാലവസംഭവഃ॥ 9-53-14 (63221)
ഋഷിഃ പ്രാക് ശൃംഗവാന്നാമ സമയം ചേമമബ്രവീത്।
സമയേന തവാദ്യാഹം പാണിം സ്പ്രക്ഷ്യാമി ശോഭനേ॥ 9-53-15 (63222)
യദ്യേകരാത്രം വസ്തവ്യം ത്വയാ സഹ മയേതി ഹ।
തഥേതി സാ പ്രതിശ്രുത്യ തസ്മൈ പാണിം ദദൌ തദാ॥ 9-53-16 (63223)
യഥാദൃഷ്ടേന വിധിനാ ഹുത്വാ ചാഗ്നിം വിധാനതഃ।
ചക്രേ ച പാണിഗ്രഹണം തസ്യോദ്വാഹം ച ഗാലവിഃ॥ 9-53-17 (63224)
സാ രാത്രാവഭവദ്രാജംസ്തരുണീ വരവർണിനീ।
ദിവ്യാഭരണവസ്ത്രാ ച ദിവ്യഗന്ധാനുലേപനാ॥ 9-53-18 (63225)
താം ദൃഷ്ട്വാ ഗാലവിഃ പ്രീതോ ദീപയന്തീമിവ ശ്രിയാ।
ഉവാസ ച ക്ഷപാമേകാം പ്രഭാതേ സാഽബ്രവീച്ച തം॥ 9-53-19 (63226)
യസ്ത്വയാ സമയോ വിപ്ര കൃതോ മേ തപതാം വര।
തേനോഷിതാഽസ്മി ഭദ്രം തേ സ്വസ്തി തേഽസ്തു വ്രജാംയഹം॥ 9-53-20 (63227)
സാ തു ധ്യാത്വാഽബ്രവീദ്ഭൂയോ യോഽസ്മിംസ്തീർഥേ സമാഹിതഃ।
വസതേ രജനീമേകാം തർപയിത്വാ ദിവൌകസഃ॥ 9-53-21 (63228)
ചത്വാരിംശതമഷ്ടൌ ച ദ്വൌ ചാഷ്ടൌ സംയഗാചരേത്।
യോ ബ്രഹ്മചര്യം വർഷാണി ഫലം തസ്യ ലഭേത സഃ॥ 9-53-22 (63229)
ഏവമുക്ത്വാ തതഃ സാധ്വീ ദേഹം ത്യക്ത്വാ ദിവം ഗതാ।
ഋഷിരപ്യഭവദ്ദീനസ്തസ്യാ രൂപം വിചിന്തയൻ॥ 9-53-23 (63230)
സമയേന തപോഽർധം ച കൃച്ഛ്രാത്പ്രതിഗൃഹീതവാൻ।
സാധയിത്വാ തദാഽഽത്മാനം തസ്യാഃ സ ഗതിമാപ്തവാൻ।
ദുഃഖിതോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ തസ്യാ രൂപബലാത്കൃതഃ॥ 9-53-24 (63231)
ഏതത്തേ വൃദ്വകന്യായാ വ്യാഖ്യാതം ചരിതം മഹത്।
തഥൈവ ബ്രഹ്മചര്യം ച സ്വർഗസ്യ ച ഗതിഃ ശുഭാ॥ 9-53-25 (63232)
തത്രസ്ഥശ്ചാപി ശുശ്രാവ ഹതം ശല്യം ഹലായുധഃ॥ 9-53-26 (63233)
തത്രാപി ദത്ത്വാ ദാനാനി ദ്വിജാതിഭ്യഃ പരന്തപഃ।
ശുശോച ശല്യം സംഗ്രാമേ നിഹതം പാണ്ഡവൈസ്തദാ॥ 9-53-27 (63234)
സമന്തപഞ്ചകദ്വാരാത്തതോ നിഷ്ക്രംയ മാധവഃ।
പപ്രച്ഛർഷിഗണാരാമഃ കുരുക്ഷേത്രസ്യ യത്ഫലം॥ 9-53-28 (63235)
തേ പൃഷ്ടാ യദുസിംഹേന കുരുക്ഷേത്രഫലം വിഭോ
സമാചഖ്യുർമഹാത്മാനസ്തസ്മൈ സർവം യഥാതഥം॥ ॥ 9-53-29 (63236)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ത്രിപഞ്ചാശതമോഽധ്യായഃ॥ 53 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-53-3 തപസാ സംയുതാ സുഭ്രൂഃ സമുത്പനഃ ഇതി ഛ. പാഠഃ॥ 9-53-22 ചത്വാരിംശതമഷ്ടൌ ചേതി। പ്രതിവേദം ദ്വാദശവർഷാണീതി വേദചതുഷ്ടയാധ്യയനായാഷ്ടാചത്വാരിംശദ്വർഷാണി। തതോ ദ്വൈ വത്സരൌ സ്നാതകേന ഗുരോരാനൃണ്യാർഥം സേവാ കാര്യാ। തതോഽഷ്ടവാർഷികീം കന്യാം പരിണീയ തസ്യാ യൌവനാവധ്യഷ്ടവർഷാണീത്യഷ്ടപഞ്ചാശദ്വർഷാണി ബ്രഹ്മചര്യം സർവസ്യേഷ്ടം॥ 9-53-24 സംഗതിമന്വിയാത് ഇതി ഛ. പാഠഃ॥ 9-53-53 ത്രിപഞ്ചാശോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 054
॥ ശ്രീഃ ॥
9.54. അധ്യായഃ 054
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദലഭദ്രായ മഹർഷിഭിഃ കുരുക്ഷേത്രമഹിമാനുവർണനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-54-0 (63237)
ഋഷയ ഊചുഃ। 9-54-0x (5217)
പ്രജാപതേരുത്തരവേദിരുച്യതേ
സനാതനം രാമ സമന്തപഞ്ചകം।
സമീജിരേ യത്ര പുരാ ദിവൌകസോ
വരേണ സത്രേണ മഹാവരപ്രദാഃ॥ 9-54-1 (63238)
പുരാ ച രാജർഷിവരേണ ധീമതാ
ബഹൂനി വർഷാണ്യമിതേന തേജസാ।
പ്രകൃഷ്ടമേതത്കുരുണാ മഹാത്മനാ
തതഃ കുരുക്ഷേത്രമിതീഹ പപ്രഥേ॥ 9-54-2 (63239)
രാമ ഉവാച। 9-54-3x (5218)
കിമർഥം കുരുണാ കൃഷ്ടം ക്ഷേത്രമേതൻമഹാത്മനാ।
ഏതദിച്ഛാംയഹം ശ്രോതും കഥ്യമാനം തപോധനാഃ॥ 9-54-3 (63240)
ഋഷയ ഊചുഃ। 9-54-4x (5219)
പുരാ കില കുരും രാമ കർഷന്തം സതതോത്ഥിതം।
അഭ്യേത്യ ശക്രസ്ത്രിദിവാത്പര്യപൃച്ഛത കാരണം॥ 9-54-4 (63241)
ഇന്ദ്ര ഉവാച। 9-54-5x (5220)
കിമിദം വർതതേ കർമ പ്രയത്നേന പരേണ ച।
രാജർഷേ കിമഭിപ്രേത്യ യേനേയം കൃഷ്യതേ ക്ഷിതിഃ॥ 9-54-5 (63242)
കുരുരുവാച। 9-54-6x (5221)
ഇഹ യേ പുരുഷാഃ ക്ഷേത്രേ ജനിഷ്യന്തി ശതക്രതോ।
തേ ഗമിഷ്യന്തി സുകൃതാം ലോകാൻപാപവിവർജിതാൻ॥ 9-54-6 (63243)
അപഹാസ്യ തു തം ശക്രോ ജഗാമ ത്രിദിവം പുനഃ।
രാജർഷിരപ്യനിർവിണ്ണഃ കർഷത്യേവ വസുന്ധരാം॥ 9-54-7 (63244)
ആഗംയാഗംയ ചൈവൈനം ഭൂയോഭൂയോഽപഹാസ്യ ച।
ശത്രക്രതുരനിർവിണ്ണം പൃഷ്ട്വാപൃഷ്ട്വാ ജഗാമ ഹ॥ 9-54-8 (63245)
യദാ തു തപസോഗ്രേണ ചകർഷ വസുധാം നൃപഃ।
തതഃ ശക്രോഽബ്രവീദ്ദേവാന്രാജർഷേര്യച്ചികീർഷിതം॥ 9-54-9 (63246)
ഏതച്ഛ്രുത്വാഽബ്രുവന്ദേവാഃ സഹസ്രാക്ഷമിദം വചഃ।
വരേണ ച്ഛന്ദ്യതാം ശക്ര രാജർഷിര്യദി ശക്യതേ॥ 9-54-10 (63247)
യദി ഹ്യത്ര പ്രസൂതാ വൈ സ്വർഗം ഗച്ഛന്തി മാനവാഃ।
അസ്മാനനിഷ്ട്വാ ക്രതുഭിർഭാഗോ നോ ന ഭവിഷ്യതി॥ 9-54-11 (63248)
ആഗംയ ച തതഃ ശക്രസ്തദാ രാജർഷിമബ്രവീത്।
അലം ഖേദേന ഭവതഃ ക്രിയതാം വചനം മമ॥ 9-54-12 (63249)
മാനവാ യേ നിരാഹാരാ ദേഹം ത്യക്ഷ്യന്ത്യതന്ദ്രിതാഃ।
യുധി വാ നിഹതാഃ സംയഗപി തിര്യഗ്ഗതാ നൃപ॥ 9-54-13 (63250)
തേ സ്വർഗഭാജോ രാജേന്ദ്ര ഭവന്ത്വിഹ ഹതാസ്തു യേ।
തഥാസ്ത്വിതി തതോ രാജാ കുരുഃ ശക്രമുവാച ഹ॥ 9-54-14 (63251)
തതസ്തമഭ്യനുജ്ഞാപ്യ പ്രഹൃഷ്ടേനാന്തരാത്മനാ।
ജഗാമ ത്രിദിവം ഭൂയഃ ക്ഷിപ്രം ബലനിഷൂദനഃ॥ 9-54-15 (63252)
ഏവമേതദ്യദുശ്രേഷ്ഠ കൃഷ്ടം രാജർഷിണാ പുരാ।
ശക്രേണ ചാഭ്യനുജ്ഞാതഃ പുണ്യേ പ്രാണാൻമുമോച ഹ॥ 9-54-16 (63253)
[ശക്രേണ ചാഭ്യനുജ്ഞാതം ബ്രാഹ്മദ്യൈശ്ച സുരൈസ്തഥാ।
നാതഃ പരതരം പുണ്യം ഭൂമേഃ സ്ഥാനം ഭവിഷ്യതി॥ 9-54-17 (63254)
ഇഹ തപ്സ്യന്തി യേ കേചിത്തപഃ പരമകം നരാഃ।
ദേഹത്യാഗേന തേ സർവേ യാസ്യന്തി ബ്രഹ്മണഃ ക്ഷയം॥ 9-54-18 (63255)
യേ പുനഃ പുണ്യഭാജോ വൈ ദാനം ദാസ്യന്തി മാനവാഃ।
തേഷാം സഹസ്രഗുണിതം ഭവിഷ്യത്യചിരേണ വൈ॥ 9-54-19 (63256)
യേ ചേഹ നിത്യം മനുജാ നിവത്സ്യന്തി ശുഭൈഷിണഃ।
യമസ്യ വിഷയം തേ തു ന ദ്രക്ഷ്യന്തി കദാചന॥ 9-54-20 (63257)
യക്ഷ്യന്തി യേ ച ക്രതുഭിർമഹദ്ഭിർമനുജേശ്വരാഃ।
തേഷാം ത്രിവിഷ്ടപേ വാസോ യാവദ്ഭൂമിർധരിഷ്യതി॥] 9-54-21 (63258)
അപി ചാത്ര സ്വയം ശക്രോ ജഗൌ ഗാഥാം സുരാധിപഃ।
കുരുക്ഷേത്രനിബദ്ധാം വൈ താം ശൃണുഷ്വ ഹലായുധ॥ 9-54-22 (63259)
പാംസവോഽപി കുരുക്ഷേത്രാദ്വായുനാ സമുദീരിതാഃ।
അപി ദുഷ്കൃതകർമാണം നയന്തി പരമാം ഗതിം॥ 9-54-23 (63260)
`കുരുക്ഷേത്രം ഗമിഷ്യാമി കുരുക്ഷേത്രേ വസാംയഹം।
ഇത്യേവം നിശ്ചിതോ ഭൂത്വാ തേന സ്വർഗം ഗമിഷ്യതി॥ 9-54-24 (63261)
കുരുക്ഷേത്രം ഗമിഷ്യാമി കുരുക്ഷേത്രേ വസാംയഹം।
തഥാ സ്ഥാനം ച മൌനം ച വീരാസനമുപാസ്മഹേ॥ 9-54-25 (63262)
ഏവം പ്രലപമാനോഽപി ചിന്തയംശ്ച മുഹുർമുഹുഃ।
ദൂരസ്ഥോ യദി വാ തിഷ്ഠംʼല്ലഭേത്സ്വർഗം സുനിശ്ചിതം'॥ 9-54-26 (63263)
സുരർഷഭാ ബ്രാഹ്മണസത്തമാശ്ച
തഥാ നൃഗാദ്യാ നരദേവമുഖ്യാഃ।
ഇഷ്ട്വാ മഹാർഹൈഃ ക്രതുഭിർനൃസിംഹ
സന്ത്യജ്യ ദേഹാൻസുഗതിം പ്രപന്നാഃ॥ 9-54-27 (63264)
തംരന്തുകാരന്തുകയോര്യദന്തരം
രാമഹദാനാം ച മചക്രുകസ്യ ച।
ഏതത്കുരുക്ഷേത്രസമന്തപഞ്ചകം
പ്രജാപതേരുത്തരവേദിരുച്യതേ॥ 9-54-28 (63265)
ശിവം മഹാപുണ്യമിദം ദിവൌകസാം
സുസംമതം സ്വർഗഗുണൈഃ സമന്വിതം।
അതശ്ച സർവേ നിഹതാ നൃപാ രണേ
യാസ്യന്തി പുണ്യാം ഗതിമക്ഷയാം സദാ॥ 9-54-29 (63266)
[ഇത്യുവാച സ്വയം ശക്രഃ സഹ ബ്രഹ്മാദിഭിസ്തദാ।
തച്ചാനുമോദിതം സർവം ബ്രഹ്മവിഷ്ണുമഹേഷ്വരൈഃ]॥ ॥ 9-54-30 (63267)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി ചതുഃപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 54 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-54-2 പപ്രഥേ പ്രസിദ്ധം ബഭൂവ॥ 9-54-3 പരിഷ്യന്തി ശതക്രതോ ഇതി ഝ. പാഠഃ॥ 9-54-11 പ്രമീതാ വൈ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-54-18 ബ്രഹ്മണഃ ക്ഷയം നിവാസം॥ 9-54-28 ആരുന്ദുകാരുന്ദകയോര്യദന്തരം രാമഹ്രദാനാ ച സമന്ദുകസ്യ ഇതി ക.പാഠഃ। പരമന്ദുകസ്യേതി ങ.ഛ.പാഠഃ॥ 9-54-54 ചതുഃപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 055
॥ ശ്രീഃ ॥
9.55. അധ്യായഃ 055
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
മിത്രാവരുണാശ്രമേ നാരദാദ്ഭീമദുര്യോധനയോർഗദായുദ്ധോപക്രമശ്രാവിണാ ബലരാമേണ തദ്ദിദൃക്ഷയാ കുരുക്ഷേത്രം പ്രത്യാഗമനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-55-0 (63268)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-55-0x (5222)
കുരുക്ഷേത്രം തതോ ദൃഷ്ട്വാ ദത്ത്വാ ദേയാംശ്ച സാത്വതഃ।
ആശ്രമം സുമഹത്പുണ്യമഗമജ്ജനമേജയ॥ 9-55-1 (63269)
മധൂകാംരവണോപേതം പ്ലുക്ഷന്യഗ്രോധസങ്കുലം।
ചിരബിൽവയുതം പുണ്യം പനസാർജുനസങ്കുലം॥ 9-55-2 (63270)
തം ദൃഷ്ട്വാ യാദവശ്രേഷ്ഠഃ പ്രവരം പുണ്യലക്ഷണം।
പപ്രച്ഛ താനൃഷീൻസർവാൻകസ്യാശ്രമവരസ്ത്വയം॥ 9-55-3 (63271)
തേ തു സർവേ മഹാത്മാനമൂചൂ രാജൻഹലായുധം।
ശൃണു വിസ്തരശോ രാമ യസ്യായം പൂർവമാശ്രമഃ॥ 9-55-4 (63272)
അത്ര വിഷ്ണുഃ പുരാ ദേവസ്തപ്തവാംസ്തപ ഉത്തമം।
അത്രാസ്യ വിധിവദ്യജ്ഞാഃ സർവേ വൃത്താഃ സനാതനാഃ॥ 9-55-5 (63273)
അത്രൈവ ബ്രാഹ്മണീ വൃദ്വാ കൌമാരബ്രഹ്മചാരിണീ।
യോഗയുക്താ ദിവം യാതാ തപോയുക്താ വിശാംപതേ॥ 9-55-6 (63274)
ബഭൂവ ശ്രീമതീ രാജഞ്ശാണ്ഡില്യസ്യ മഹാത്മനഃ।
സുതാ ധൃതവ്രതാ സാധ്വീ നിയതാ ബ്രഹ്മചാരിണീ॥ 9-55-7 (63275)
സാഽപി പ്രാപ്യ പരം യോഗം ഗതാ സ്വർഗമനുത്തമം।
ഭുക്ത്വാഽശ്രമേഽശ്വമേധസ്യ ഫലം ഫലവതഃ ശുഭം॥ 9-55-8 (63276)
ഗതാ സ്വർഗം മഹാരാജ പൂജിതാ ച മഹാത്മഭിഃ।
അഭിഗംയാശ്രമം പുണ്യം സ ദൃഷ്ട്വാ യദുനന്ദനഃ॥ 9-55-9 (63277)
ഋഷീംസ്താനഭിവാദ്യാഥ പാർശ്വേ ഹിമവതോഽച്യുതഃ।
സന്ധ്യാകാര്യാണി സർവാണി നിർവർത്യാരുരുഹേഽചലം॥ 9-55-10 (63278)
നാതിദൂരം തതോ ഗത്വാ നഗം താലധ്വജോ ബലീ।
പുണ്യേ തീർഥവരേ സ്നാത്വാ വിസ്മയം പരമം ഗതഃ॥ 9-55-11 (63279)
പ്രഭവം ച സരസ്വത്യാഃ പ്ലക്ഷപ്രസ്രവണം ബലഃ।
സംപ്രാപ്തഃ കാരപചനം തീർഥപ്രവരമുത്തമം॥ 9-55-12 (63280)
ഹലായുധസ്തു തത്രാപി ദത്ത്വാ ദാനം മഹാബലഃ।
ആപ്ലുതഃ സലിലേ പുണ്യേ സുശീതേ വിമലേ ശുചൌ।
സന്തർപയാമാസ പിതൄന്ദേവാംശ്ച രണദുർമദഃ॥ 9-55-13 (63281)
തത്രോഷ്യൈകാം തു രജനീം യതിഭിർബ്രാഹ്മണൈഃ സഹ।
മിത്രാവരുണയോഃ പുണ്യം ജഗാമാശ്രമമച്യുതഃ॥ 9-55-14 (63282)
ഇന്ദ്രോഽഗ്നിരര്യമാ ചൈവ യത്ര പ്രാക് പ്രീതിമാപ്നുവം।
തം ദേശം കാരപചനാത്സ തസ്മാദാജഗാമഹ॥ 9-55-15 (63283)
സ്നാത്വാ തത്ര ച ധർമാത്മാ പരാം പ്രീതിമവാപ്യ ച।
ഋഷിഭിശ്ചൈവ സിദ്ധൈശ്ച സഹിതോ വൈ മഹാബലഃ।
ഉപവിഷ്ടഃ കഥാഃ ശുഭ്രാഃ ശുശ്രാവ യദുപുംഗവഃ॥ 9-55-16 (63284)
തഥാ തു തിഷ്ഠതാം തേഷാം നാരദോ ഭഗവാനൃഷിഃ।
ആജഗാമാഥ തം ദേശം യത്ര രാമോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 9-55-17 (63285)
ജടാമണ്ഡലസംവീതഃ കുശചീരീ മഹാതപാഃ।
ഹേമദണ്ഡധരോ രാജൻകമണ്ഡലുധരസ്തഥാ॥ 9-55-18 (63286)
മഹതീം സുഖശബ്ദാം താം ഗൃഹ്യ വീണാം മനോരമാം।
നൃത്യേ ഗീതേ ച കുശലോ ദേവബ്രാഹ്മണപൂജിതഃ॥ 9-55-19 (63287)
പ്രഭവഃ കലഹാനം ച നിത്യം ച കലഹപ്രിയഃ।
തം ദേശമഗമദ്യത്ര ശ്രീമാന്രാമോ വ്യവസ്ഥിതഃ॥ 9-55-20 (63288)
പ്രത്യുത്ഥായ ച തം രാമഃ പൂജയിത്വാ യതവ്രതം।
ദേവർഷിം പര്യപൃച്ഛത്സ യഥാവൃത്തം കുരൂൻപ്രതി॥ 9-55-21 (63289)
തദാഽസ്യാകഥയദ്രാജന്നാരദഃ സർവവേദവിത്।
സർവമേതദ്യഥാവൃത്തമതീതം കുരുസങ്ക്ഷയം॥ 9-55-22 (63290)
തതോഽബ്രവീദ്രൌഹിണേയോ നാരദം ദീനയാ ഗിരാ।
കിമവസ്ഥം തു തത്ക്ഷത്രം യേ തു തത്രാഭവന്നൃപാഃ॥ 9-55-23 (63291)
ശ്രുതമേതൻമയാ പൂർവം സർവമേവ തപോധന।
വിസ്തരശ്രവണേ ജാതം കൌതൂഹലമതീവ മേ॥ 9-55-24 (63292)
നാരദ ഉവാച। 9-55-25x (5223)
പൂർവമേവ ഹതോ ഭീഷ്മോ ദ്രോണഃ സിന്ധുപതിസ്തഥാ।
ഹതോ വൈകർതനഃ കർണഃ പുത്രാശ്ചാസ്യ മഹാരഥാഃ॥ 9-55-25 (63293)
ഭൂരിശ്രവാ രൌഹിണേയ മദ്രരാജശ്ച വീര്യവാൻ।
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ ഹതാസ്തത്ര മഹാബലാഃ॥ 9-55-26 (63294)
പ്രിയാൻപ്രാണാൻപരിത്യജ്യ പ്രിയാർഥം കൌരവസ്യ വൈ।
രാജാനോ രാജപുത്രാശ്ച സമരേഷ്വനിവർതിനഃ॥ 9-55-27 (63295)
അഹതാംസ്തു മഹാബാഹോ ശൃണു മേ തത്ര മാധവ॥ 9-55-28 (63296)
ധാർതരാഷ്ട്രബലേ ശേഷാസ്ത്രയഃ സമിതിമർദനാഃ।
കൃപശ്ച കൃതവർമാ ച ദ്രോണപുത്രശ്ച വീര്യവാൻ।
തേഽപി വൈ വിദ്രുതാ രാമ ദിശോ ദശ ഭയാത്തദാ॥ 9-55-29 (63297)
ദുര്യോധനോ ഹതേ സൈന്യേ വിദ്രുതേഷു പദാതിഷു।
ഹദം ദ്വൈപായനം നാമ വിവേശ ഭൃശദുഃഖിതഃ॥ 9-55-30 (63298)
ശയാനം ധാർതരാഷ്ട്രം തു സലിലേ സ്തംഭിതേ തദാ।
പാണ്ഡവാഃ സഹ കൃഷ്ണേന വാഗ്ഭിരുഗ്രാഭിരാർദയൻ॥ 9-55-31 (63299)
സ തുദ്യമാനോ ബലവാന്വാഗ്ഭീ രാമ സമന്തതഃ।
ഉത്ഥിതഃ സ ഹദാദ്വീരഃ പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ഗദാം॥ 9-55-32 (63300)
സ ചാപ്യുപാഗതോ യോദ്ധും ഭീമേന സഹ സാംപ്രതം।
ഭവിഷ്യതി തയോരദ്യ യുദ്ധം രാമ സുദാരുണം॥ 9-55-33 (63301)
യദി കൌതൂഹലം തേഽസ്തി വ്രജ മാധവ മാ ചിരം।
പശ്യ യുദ്ധം മഹാഘോരം ശിഷ്യയോര്യദി മന്യസേ॥ 9-55-34 (63302)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-55-35x (5224)
നാരദസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ താനഭ്യർച്യ ദ്വിജർഷഭാൻ।
സർവാന്വിസർജയാമാസ യേ തേനാഭ്യാഗതാഃ സഹ।
ഗംയതാം ദ്വാരകാം ചേതി സോഽന്വശാദനുയായിനഃ॥ 9-55-35 (63303)
സോഽവതീര്യാചലശ്രേഷ്ഠാത്പ്ലക്ഷപ്രസ്രവണാച്ഛുഭാത്।
തതഃ പ്രീതമനാഃ രാമഃ ശ്രുതാ തീർഥഫലം മഹത്।
വിപ്രാണാം സന്നിധൌ ശ്ലോകമഗായദിമമച്യുതഃ॥ 9-55-36 (63304)
സരസ്വതീവാസസമാ കുതോ രതിഃ
സരസ്വതീവാസസമാഃ കുതോ ഗുണാഃ।
സരസ്വതീം പ്രാപ്യ ദിവം ഗതാ ജനാഃ
സദാ സ്മരിഷ്യന്തി നദീം സരസ്വതീം॥ 9-55-37 (63305)
സരസ്വതീ സർവനദീഷു പുണ്യാ
സരസ്വതീ ലോകശുഭാവഹാ സദാ।
സരസ്വതീം പ്രാപ്യ ജനാഃ സുദുഷ്കൃതം
സദാ ന ശോചന്തി പരത്ര ചേഹ ച॥ 9-55-38 (63306)
തതോ മുഹുർമുഹുഃ പ്രീത്യാ പ്രേക്ഷമാണഃ സരസ്വതീം।
ഹയൈര്യുക്തം രഥം ശുഭ്രമാരുരോഹ പരന്തപഃ॥ 9-55-39 (63307)
സ ശീഘ്രഗാമിനാ തേന രഥേന യദുപുംഗവഃ।
ദിദൃക്ഷുരഭിസംപ്രാപ്തഃ ശിഷ്യയുദ്വമുപസ്ഥിതം॥ 9-55-40 (63308)
ഏവം തദഭവദ്യുദ്വം തുമുലം ജനമേജയം।
യത്ര ദുഃഖാന്വിതോ രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രോഽബ്രവീദിദം॥ 9-55-41 (63309)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-55-42x (5225)
രാമ സന്നിഹിതം ശ്രുത്വാ ഗദായുദ്ധ ഉപസ്ഥിതേ।
മമ പുത്രഃ കഥം ഭീമം പ്രത്യയുധ്യത സഞ്ജയ॥ ॥ 9-55-42 (63310)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഹ്രദപ്രവേശപർവണി പഞ്ചപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 55 ॥ സമാപ്തം ഹദപ്രവേശപർവ ॥ 2 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-55-10 സ്കന്ധാവാരാണി സർവാണീതി ക.ങ.ഛ.പാഠഃ॥ 9-55-12 പ്ലക്ഷപ്രസ്രവണം വിലമിതി ക.പാഠഃ॥ 9-55-19 കച്ഛപീം സുഖശബ്ദാം താമിതി ക.ഛ.ഝ.പാഠഃ॥ 9-55-30 ദുര്യോധനോ ഹതേ ശല്യേ വിദ്രുതേഷു കൃപാദിഷു ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-55-38 സരസ്വതീം ഹീനവിദേശവാസിനഃ സദാ രമരിഷ്യന്തി ഇതി ങ.പാഠഃ। സരസ്വതീഹീനവിദേശവാസിനഃ ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-55-55 പഞ്ചപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 056
॥ ശ്രീഃ ॥
9.56. അധ്യായഃ 056
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
(അഥ ഗദായുദ്ധപർവ ॥ 3 ॥) ഗദായുദ്ധായ സന്നദ്ധയോർഭീമദുര്യോധനയോർവർണനം॥ 1 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-56-0 (63311)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-56-0x (5226)
രാമസാന്നിധ്യമാഗംയ പുത്രോ ദുര്യോധനസ്തവ।
യോദ്ധുകാമോ മഹാബാഹുഃ സമഹൃഷ്യത വീര്യവാൻ॥ 9-56-1 (63312)
ദൃഷ്ട്വാ ലാംഗലിനം രാജാ പ്രത്യുത്ഥായ ച ഭാരത।
പ്രീത്യാ* പരമയാ യുക്തോ യുധിഷ്ഠിരമഥാബ്രവീത്॥ 9-56-2 (63313)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-56-3x (5227)
സമന്തപഞ്ചകം പുണ്യമിതോ യാമ വിശാംപതേ।
പ്രഥിതോത്തരവേദീ സാ ദേവലോകേ പ്രജാപതേഃ॥ 9-56-3 (63314)
തസ്മിൻമഹാപുണ്യതമേ ത്രൈലോക്യസ്യ സനാതനേ।
സംഗ്രാമേ നിധനം പ്രാപ്യ ധ്രുവം സ്വർഗം ഗമിഷ്യസി॥ 9-56-4 (63315)
തഥേത്യുക്ത്വാ മഹാരാജ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
സമന്തപഞ്ചകം വീരഃ പ്രായാദഭിമുഖഃ പ്രഭുഃ॥ 9-56-5 (63316)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ഗദാം।
പദ്ധ്യാമമർഷീ ദ്യുതിമാനഗച്ഛത്പാണ്ഡവൈഃ സഹ॥ 9-56-6 (63317)
തഥാ യാന്തം ഗദാഹസ്തം വർമണാ ചാപി ദംശിതം।
അന്തരിക്ഷചരാ ദേവാഃ സാധുസാധ്വിത്യപൂജയൻ॥ 9-56-7 (63318)
വാദകാശ്ച നരാസ്തത്ര ദൃഷ്ട്വാ തേ ഹർഷമാഗതാഃ॥ 9-56-8 (63319)
സ പാണ്ഡവൈഃ പരിവൃതഃ കുരുരാജസ്തവാത്മജഃ।
മത്തസ്യേവ ഗജേന്ദ്രസ്യ ഗതിമാസ്ഥായ സോഽവ്രജത്॥ 9-56-9 (63320)
തതഃ ശംഖനിനാദൈശ്ച ഭേരീണാം ച മഹാസ്വനൈഃ।
സിംഹനാദൈശ്ച ശൂരാണാം ദിശഃ സർവാഃ പ്രപൂരിതാഃ॥ 9-56-10 (63321)
തതസ്തേ തു കുരുക്ഷേത്രം പ്രാപ്താ നരവരോത്തമാഃ।
പ്രതീച്യഭിമുഖം ദേശം യഥോദ്ദിഷ്ടം സുതേന തേ।
ദക്ഷിണേന സരസ്വത്യാഃ സ്വയനം തീർഥമുത്തമം॥ 9-56-11 (63322)
തസ്മിന്ദേശേ ത്വനിരിണേ തേ തു യുദ്ധമരോചയൻ॥ 9-56-12 (63323)
തതോ ഭീമോ മഹാകോടിം ഗദാം ഗൃഹ്യാഥ വർമഭൃത്।
ബിഭ്രദ്രൂപം മഹാരാജ സദൃശം ഹി ഗരുത്മതഃ॥ 9-56-13 (63324)
അവബദ്ധശിരസ്ത്രാണഃ ശുദ്ധകാഞ്ചനവർമഭൃത്।
രരാജ രാജൻപുത്രസ്തേ കാഞ്ചനഃ ശൈലരാഡിവ॥ 9-56-14 (63325)
തൌ തഥാ സംഗതൌ വീരൌ ഭീമദുര്യോധനാവുഭൌ।
സംയുഗേ സംപ്രകാശേതേ സംരബ്ധാവിവ കുഞ്ജരൌ॥ 9-56-15 (63326)
രഥമണ്ഡലമധ്യസ്ഥൌ ഭ്രാതരൌ തൌ നരർഷഭൌ।
അശോഭേതാം മഹാരാജ ചന്ദ്രസൂര്യാവിവോദിതൌ॥ 9-56-16 (63327)
താവന്യോന്യം നിരീക്ഷേതാം ക്രുദ്ധാവിവ മഹോരഗൌ।
ദഹന്തൌ ലോചനൈ രാജൻപരസ്പരവധൈഷിണൌ॥ 9-56-17 (63328)
സംപ്രഹൃഷ്ടമനാ രാജൻഗദാമാദായ കൌരവഃ।
സൃക്വിണീ സംലിഹന്രാജൻക്രോധരക്തേക്ഷണഃ ശ്വസൻ॥ 9-56-18 (63329)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജൻഗദാമാദായ വീര്യവാൻ।
ഭീമസേനമഭിപ്രേക്ഷ്യ ഗജോ ഗജമിവാഹ്വയത്॥ 9-56-19 (63330)
അദ്രിസാരമയീം ഭീമസ്തഥൈവാദായ വീര്യവാൻ।
ആഹ്വയാമാസ നൃപതിം സിംഹഃ സിംഹം യഥാ വനേ॥ 9-56-20 (63331)
താവുദ്യതഗദാപാണീ ദുര്യോധനവൃകോദരൌ।
സംയുഗേ സംപ്രകാശേതാം ഗിരീ സശിഖരാവിവ॥ 9-56-21 (63332)
താവുഭൌ സമതിക്രുദ്ധാവുഭൌ ഭീമപരാക്രമൌ।
ഉഭൌ ശിഷ്യൌ ഗദായുദ്ധേ രൌഹിണേയസ്യ ധീമതഃ॥ 9-56-22 (63333)
ഉഭൌ സദൃശകർമാണൌ വരുണസ്യ മഹാബലൌ।
വാസുദേവസ്യ രാമസ്യ തഥാ വൈശ്രവണസ്യ ച॥ 9-56-23 (63334)
സദൃശൌ തൌ മഹാരാജ മധുകൈടഭയോരപി।
ഉഭൌ സദൃശകർമാണൌ തഥാ സുന്ദോപസുന്ദയോഃ॥ 9-56-24 (63335)
[രാമരാവണയോശ്ചൈവ വാലിസുഗ്രീവയോസ്തഥാ]।
തഥൈവ കാലസ്യ സമൌ മൃത്യോശ്ചൈവ പരന്തപൌ॥ 9-56-25 (63336)
അന്യോന്യമഭിധാവന്തൌ മത്താവിവ മഹാദ്വിപൌ।
വാസിതാസംഗമേ ദൃപ്തൌ ശരദീവ മദോത്കടൌ॥ 9-56-26 (63337)
ഉഭൌ ക്രോധവിഷം ദീപ്തം വമന്താവുരഗാവിവ।
അന്യോന്യമഭിസംരബ്ധൌ പ്രേക്ഷമാണാവരിന്ദമൌ॥ 9-56-27 (63338)
ഉഭൌ ഭരതശാർദൂലൌ വിക്രമേണ സമന്വിതൌ।
സിംഹാവിവ ദുരാധർഷൌ ഗദായുദ്ധവിശാരദൌ॥ 9-56-28 (63339)
നഖദംഷ്ട്രായുധൌ വീരൌ വ്യാഘ്രാവിവ ദുരുത്സഹൌ।
പ്രജാസംഹരണേ ക്ഷുബ്ധൌ സമുദ്രാവിവ ദുസ്തരൌ॥ 9-56-29 (63340)
ലോഹിതാംഗാവിവ ക്രുദ്ധൌ പ്രതപന്തൌ മഹാരഥൌ।
[പൂർവപശ്ചിമജൌ മേഘൌ പ്രേക്ഷമാണാവരിന്ദമൌ॥ 9-56-30 (63341)
ഗർജമാനൌ സുവിഷമം ക്ഷരന്തൌ പ്രാവൃഷീവ ഹി।
രശ്മിയുക്തൌ മഹാത്മാനൌ ദീപ്തിമന്തൌ മഹാബലൌ॥ 9-56-31 (63342)
ദദൃശാതേ കുരുശ്രേഷ്ഠൌ കാലസൂര്യാവിവോദിതൌ।
വ്യാഘ്രാവിവ സുസംരബ്ധൌ ഗർജന്താവിവതോയദൌ॥ 9-56-32 (63343)
ജഹൃഷാതേ മഹാബാഹു സിംഹകേസരിണാവിവ।
ഗജാവിവ സുസംരബ്ധൌ ജ്വലിതാവിവ പാവകൌ॥ 9-56-33 (63344)
ദദൃശാതേ മഹാത്മാനൌ സശൃംഗാവിവ പർവതൌ।
രോഷാത്പ്രസ്ഫുരമാണോഷ്ഠൌ നിരീക്ഷന്തൌ പരസ്പരം॥ 9-56-34 (63345)
തൌ സമേതൌ മഹാത്മാനൌ ഗദാഹസ്തൌ നരോത്തമൌ।]
ഉഭൌ പരമസംഹൃഷ്ടാവുഭൌ പരമസംമതൌ॥ 9-56-35 (63346)
സദശ്വാവിവ ഹേഷന്തൌ ബൃംഹന്താവിവ കുഞ്ജരൌ।
വൃഷഭാവിവ ഗർജന്തൌ ദുര്യോധനവൃകോദരൌ।
ദൈത്യാവിവ ബലോൻമത്തൌ രേജതുസ്തൌ നരോത്തമൌ॥ 9-56-36 (63347)
തതോ ദുര്യോധനോ രാജന്നിദമാഹ യുധിഷ്ഠിരം।
സൃഞ്ജയൈഃ സഹ തിഷ്ഠന്തം തപന്തമിവ ഭാസ്കരം॥ 9-56-37 (63348)
ഇദം വ്യവസിതം യുദ്ധം മമ ഭീമസ്യ ചോഭയോഃ।
ഉപോപവിഷ്ടാഃ പശ്യധ്വം വിമർദം നൃപസത്തമാഃ॥ 9-56-38 (63349)
തതഃ സമുപവിഷ്ടം തത്സുമഹദ്രാജമണ്ഡലം।
വിരാജമാനം ദദൃശേ ദിവീവാദിത്യമണ്ഡലം॥ 9-56-39 (63350)
തേഷാം മധ്യേ മഹാബാഹുഃ ശ്രീമാൻകേശവപൂർവജഃ।
ഉപവിഷ്ടോ മഹാരാജ പൂജ്യമാനഃ സമന്തതഃ॥ 9-56-40 (63351)
ശുശുഭേ രാജമധ്യസ്ഥോ നീലവാസാഃ സിതപ്രഭഃ।
നക്ഷത്രൈരിവ സംപൂർണോ വൃതോ നിശി നിശാകരഃ॥ 9-56-41 (63352)
തൌ തഥാ തു മഹാരാജ ഗദാഹസ്തൌ സുദുഃസഹൌ।
അന്യോന്യം വാഗ്ഭിരുഗ്രാഭിസ്തക്ഷമാണൌ വ്യവസ്ഥിതൌ॥ 9-56-42 (63353)
അപ്രിയാണി തതോഽന്യോന്യമുക്ത്വാ തൌ കുരുസത്തമൌ।
ഉദീക്ഷന്തൌ സ്ഥിതൌ തത്ര വൃത്രശക്രൌ യഥാഽഽഹവേ॥ ॥ 9-56-43 (63354)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗയാദുദ്ധപർവണി ഷട്പഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 56 ॥ *ഏതച്ഛ്ലോകസ്യ സ്ഥാനേ ഝ.പുസ്തകേ അധോലിഖിതാഃ പഞ്ച ശ്ലോകാ വർതന്തേ। തേ ച।
പ്രീത്യാ പരമയാ യുക്താഃ സമഭ്യർച്യ യഥാവിധി।
ആസനം ച ദദൌ തസ്മൈ പര്യപൃച്ഛദനാമയം॥ 9-56-1 (63355)
തതോ യുധിഷ്ഠിരം രാമോ വാക്യമേതദുവാച ഹ।
മധുരം ധർമസംയുക്തം ശൂരാണാം ഹിതമേവ ച॥ 9-56-2 (63356)
മയാ ശ്രുതം കഥയതാമൃഷീണാം രാജസത്തമ।
കുരുക്ഷേത്രം പരം പുണ്യം പാവനം സ്വർഗ്യമേവ ച॥ 9-56-3 (63357)
ദേവതൈർഋഷിഭിർജുഷ്ടം ബ്രാഹ്മണൈശ്ച മഹാത്മഭിഃ।
തത്ര വൈ യോത്സ്യമാനാ യേ ദേഹം ത്യക്ഷ്യന്തി മാനവാഃ॥ 9-56-4 (63358)
9-56-5 (63359)
തേഷാം സ്വർഗേ ധ്രുവോ വാസഃ ശക്രേണ സഹ മാരിഷ।
തസ്മാത്സമന്തപഞ്ചകമിതോ യാമ ദ്രുതം നൃപ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-56-8 വാതികാശ്ചാരണാ യേ തു ഇതി ഝ.പാഠഃ। തത്ര വാതികാഃ വാതേന സഹ ഗച്ഛന്തി തേ ആകാശചാരിണഃ। ചാരണാഃ സിദ്ധവിശേഷാ ഇത്യർഥഃ॥। 9-56-11 സ്വയനം സുഗതിദം॥ 9-56-12 അനിരിണേ അനൂഷരേ॥ 9-56-26 വാസിതാസംഗമേ ഏകകരിണീസംഗമാർഥേ ദൃപ്തൌ മോഹിതൌ॥ 9-56-30 ലോഹിതാംഗൌ ദ്വൌ കുജാവിവേത്യഭൂതോപമാ॥ 9-56-33 ജഹഷാതേ ഹർഷം പ്രാപതുഃ॥ 9-56-56 ഷട്പഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 057
॥ ശ്രീഃ ॥
9.57. അധ്യായഃ 057
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ഭീമദുര്യോധനയോർവീരവാദഃ॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-57-0 (63360)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-57-0x (5228)
തതോ വാഗ്യുദ്ധമഭവത്തുമുലം ജനമേജയ।
യത്ര ദുഃഖാന്വിതോ രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രോഽബ്രവീദിദം॥ 9-57-1 (63361)
ധിഗസ്തു ഖലു മാനുഷ്യം യസ്യ നിഷ്ഠേയമീദൃശീ।
ഏകാദശചമൂഭർതാ യത്ര പുത്രോ മമാനഘ॥ 9-57-2 (63362)
ആജ്ഞാപ്യ സർവാന്നൃപതീൻഭുക്ത്വാ ചേമാം വസുന്ധരാം।
ഗദാമാദായ ചൈകാകീ പദാതിഃ പ്രസ്ഥിതോ രണം॥ 9-57-3 (63363)
ഭൂത്വാ ഹി ജഗതോ നാഥോ ഹ്യനാഥ ഇവ മേ സുതഃ।
ഗദാമുദ്യംയ യോ യാതി കിമന്യദ്ഭാഗധേയതഃ॥ 9-57-4 (63364)
അഹോ ദുഃഖം മഹത്പ്രാപ്തം പുത്രേണ മമ സ·ഞ്ജയ।
ഏവമുക്ത്വാ സ ദുഃഖാർതോ വിരരാമ ജനാധിപഃ॥ 9-57-5 (63365)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-57-6x (5229)
സ മേഘനിനദോ ഹർഷാന്നിനദന്നിവ ഗോവൃഷഃ।
ആജുഹാവ തദാ പാർഥം യുദ്ധായ യുധി വീര്യവാൻ॥ 9-57-6 (63366)
ഭീമമാഹ്വയമാനേ തു കുരുരാജേ മഹാത്മനി।
പ്രാദുരാസൻസുഘോരാണി രൂപാണി വിവിധാന്യുത॥ 9-57-7 (63367)
വവുർവാതാഃ സനിർഘാതാഃ പാംസുവർഷം പപാത ച।
ബഭൂവുശ്ച ദിശഃ സർവാസ്തിമിരേണ സമാവൃതാഃ॥ 9-57-8 (63368)
മഹാസ്വനാഃ സുനിർവാതാസ്തുമുലാ രോമഹർഷണാഃ।
പേതുസ്തഥോൽകാഃ ശതശഃ സ്ഫോടയന്ത്യോ നഭസ്തലാത്॥ 9-57-9 (63369)
രാഹുശ്ചാഗ്രസദാദിത്യമപർവണി വിശാംപതേ।
ചകംപേ ച മഹാകംപം പൃഥിവീ സവനദ്രുമാ॥ 9-57-10 (63370)
രൂക്ഷാശ്ച വാതാഃ പ്രവവുർനീചൈഃ ശർകരകർഷിണഃ।
ഗിരീണാം ശിഖരാണ്യേവ ന്യപതന്ത മഹീതലേ॥ 9-57-11 (63371)
മൃഗാ ബഹുവിധാകാരാഃ സംപതന്തി ദീശോ ദശ।
ദീപ്താഃ ശിവാശ്ചാപ്യനദൻഘോരരൂപാഃ സുദാരുണാഃ॥ 9-57-12 (63372)
നിർഘാതാശ്ച മഹാഘോരാ ബഭൂവൂ രോമഹർഷണാഃ।
ദീപ്തായാം ദിശി രാജേന്ദ്ര മൃഗാശ്ചാശുഭവാദിനഃ॥ 9-57-13 (63373)
ഉദപാനഗതാശ്ചാപോ വ്യവർധന്ത സമന്തതഃ।
അശരീരാ മഹാനാദാഃ ശ്രൂയന്തേ സ്മ ഭയാനകാഃ॥ 9-57-14 (63374)
ഏവമാദീനി ദൃഷ്ട്വാ സ നിമിത്താനി വൃകോദരഃ।
ഉവാച ഭ്രാതരം ജ്യേഷ്ഠം ധർമരാജം യുധിഷ്ഠിരം॥ 9-57-15 (63375)
ഏഷ ശക്യോ മയാ ജേതും മന്ദാത്മാ ച സുയോധനഃ॥ 9-57-16 (63376)
അദ്യ ക്രോധം വിമോക്ഷ്യാമി നിഗൂഢം ഹൃദയേശയം।
സുയോധനേ കൌരവേന്ദ്രേ ഖാണ്ഡവേഽഗ്നിമിവാർജുനഃ॥ 9-57-17 (63377)
ശല്യമദ്യോദ്ധരിഷ്യാമി തവ പാണ്ഡവ ഹൃച്ഛയം।
നിഹത്യ ഗദയാ പാപമിമം കുരുകുലാന്തകം॥ 9-57-18 (63378)
അദ്യ കീർതിമയീം മാലാം പ്രതിമോക്ഷ്യാംയഹം ത്വയി।
ഹത്വേമം പാപകർമാണം ഗദയാ രണമൂർധനി॥ 9-57-19 (63379)
അദ്യോരുഗദയാ രാജൻഭേത്താഽസ്മി സമരേഽനയാ।
നായം പ്രവേഷ്ടാ നഗരം പുനർവാരണസാഹ്വയം॥ 9-57-20 (63380)
സർപോത്സർഗസ്യ ശയനേ വിഷദാനസ്യ ഭോജനേ।
പ്രമാണകോട്യാം പാതസ്യ ദാഹസ്യ ജതുവേശ്മനി॥ 9-57-21 (63381)
സഭായാമവഹാസസ്യ സർവസ്വഹരണസ്യ ച।
വർഷമജ്ഞാതവാസസ്യ വനവാസസ്യ ചാനഘ॥ 9-57-22 (63382)
അദ്യാന്തമേഷാം ദുഃഖാനാം ഗന്താഽഹം ഭരതർഷഭ।
ഏകാഹ്നാ വിനിഹത്യേമം ഭവിഷ്യാംയാത്മനോഽനൃണഃ॥ 9-57-23 (63383)
അദ്യായുർധാർതരാഷ്ട്രസ്യ ദുർമതേരകൃതാത്മനഃ।
സമാപ്തം ഭരതശ്രേഷ്ഠ മാതാപിത്രോശ്ച ദർശനം॥ 9-57-24 (63384)
അദ്യ സൌഖ്യം തു രാജേന്ദ്ര കുരുരാജസ്യ ദുർമതേഃ।
സമാപ്തം ച മഹാരാജ നാരീണാം ദർശനം പുനഃ॥ 9-57-25 (63385)
അദ്യായം കുരുരാജസ്യ ശന്തനോഃ കുലപാംസനഃ।
പ്രാണാഞ്ശ്രിയം ച രാജ്യം ച ത്യക്ത്വാ ശേഷ്യതി ഭൂതലേ॥ 9-57-26 (63386)
രാജാ ച ധൃതരാഷ്ട്രോഽദ്യ ശ്രുത്വാ പുത്രം നിപാതിതം।
സ്മരിഷ്യത്യശുഭം കർമ യത്തച്ഛകുനിബുദ്ധിജം॥ 9-57-27 (63387)
ഇത്യുക്ത്വാ രാജശാർദൂല ഗദാമാദായ വീര്യവാൻ।
അഭ്യതിഷ്ഠത യുദ്ധായ ശക്രോ വൃത്രമിവാഹ്വയൻ॥ 9-57-28 (63388)
തമുദ്യതഗദം ദൃഷ്ട്വാ കൈലാസമിവ ശൃംഗിണം।
ഭീമസേനഃ പുനഃ ക്രുദ്ധോ ദുര്യോധനമുവാച ഹ॥ 9-57-29 (63389)
രാജ്ഞശ്ച ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ തഥാ ത്വമപി ചാത്മനഃ।
സ്മര തദ്ദുഷ്കൃതം കർമ യദ്വൃത്തം വാരണാവതേ॥ 9-57-30 (63390)
ദ്രൌപദീ ച പരിക്ലിഷ്ടാ സഭാമധ്യേ രജസ്വലാ।
ദ്യൂതേ ച വഞ്ചിതോ രാജാ യത്ത്വയാ സൌബലേന ച॥ 9-57-31 (63391)
വനേ ദുഃഖം ച യത്പ്രാപ്തമസ്മാഭിസ്ത്വത്കൃതം മഹത്।
വിരാടനഗരേ ചൈവ യോന്യന്തരഗതൈരിവ।
തത്സർവം പാതയാംയദ്യ ദിഷ്ട്യാ ദൃഷ്ടോഽസി ദുർമതേ॥ 9-57-32 (63392)
ത്വത്കൃതേഽസൌ ഹതഃ ശേതേ ശരതൽപേ പിതാമഹഃ।
ഗാംഗേയോ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠോ രഥിനാ യാജ്ഞസേനിനാ॥ 9-57-33 (63393)
ഹതോ ദ്രോണശ്ച കർണശ്ച തഥാ ശല്യഃ പ്രതാപവാൻ।
വൈരാഗ്നേരാദികർതാസൌ ശകുനിഃ സൌബലോ ഹതഃ॥ 9-57-34 (63394)
പ്രാതികാമീ തഥാ പാപോ ദ്രൌപദ്യാഃ ക്ലേശകൃദ്ധതഃ।
ഭ്രാതരസ്തേ ഹതാഃ സർവേ ശൂരാ വിക്രാന്തയോധിനഃ॥ 9-57-35 (63395)
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ നിഹതാസ്ത്വത്കൃതേ നൃപാഃ।
ത്വാമദ്യ നിഹനിഷ്യാമി ഗദയാ നാത്ര സംശയഃ॥ 9-57-36 (63396)
ഇത്യേവമുച്ചൈ രാജാനം ഭാഷമാണം വൃകോദരം।
ഉവാച ഗതഭീ രാജൻപുത്രസ്തേ സത്യവിക്രമഃ॥ 9-57-37 (63397)
കിം കത്ഥനേന ബഹുനാ യുധ്യസ്വേഹ വൃകോദര।
അദ്യ തേഽഹം വിനേഷ്യാമി യുദ്ധശ്രദ്ധാം കുലാധമ॥ 9-57-38 (63398)
ഇതി ദുര്യാർധേനോഽക്ഷുദ്രസ്ത്വയാ ക്ഷുദ്രബലേന വൈ।
ശക്യസ്രാസയിതും വാചാ ന ചാന്യഃ പ്രാകൃതോ യഥാ॥ 9-57-39 (63399)
ചിരകാലേപ്സിതം ദിഷ്ട്യാ ഹൃദയസ്ഥമിദം മമ।
ത്വയാ സഹ ഗദായുദ്ധം ത്രിദശൈരുപപാദിതം॥ 9-57-40 (63400)
കിം വാചാ ബഹുനോക്തേന കത്ഥിതേന ച ദുർമതേ।
വാണീ സങ്കോച്യതാമേഷാ കർമണാ മാ ചിരം കൃഥാഃ॥ 9-57-41 (63401)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ സർവ ഏവാഭ്യപൂജയൻ।
രാജാനഃ സോമകാശ്ചൈവ യേ തത്രാസൻസമാഗതാഃ॥ 9-57-42 (63402)
തതഃ സംപൂജിതഃ സർവൈഃ സംപ്രഹൃഷ്ടതനൂരുഹഃ।
ഭൂയോ ധീരാം മതിം ചക്രേ യുദ്ധായ കുരുനന്ദനഃ॥ 9-57-43 (63403)
തം മത്തമിവ മാതംഗം തലശബ്ദൈർനരാധിപാഃ।
ഭൂയഃ സംഹർഷയാഞ്ചക്രുർദുര്യോധനമമർഷണം॥ 9-57-44 (63404)
തം മഹാത്മാ മഹാത്മാനം ഗദാമുദ്യംയ പാണ്ഡവഃ।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന ധാർതരാഷ്ട്രം വൃകോദരഃ॥ 9-57-45 (63405)
ബൃംഹന്തി കുഞ്ചരാസ്തത്ര ഹയാ ഹേഷന്തി ചാസകൃത്।
ശസ്ത്രാണി ചാപ്യദീപ്യന്ത പാണ്ഡവാനാം ജയൈഷിണാം ॥ 9-57-46 (63406)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി കദായുദ്ധപർവണി സപ്തപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 57 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-57-16 നൈഷ ശക്തോ രണേ ജേതും മന്ദാത്മാ മാം സുയോധന ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-57-41 വാണീ സംപദ്യതാമിതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-57-57 സപ്തപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 058
॥ ശ്രീഃ ॥
9.58. അധ്യായഃ 058
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സഞ്ജയ ഉവാച।Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-58-0 (63407)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-58-0x (5230)
തതോ ദുര്യോധനോ ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനം തഥാഽഽഗതം।
പ്രത്യുദ്യയാവദീനാത്മാ വേഗേന മഹതാ നദൻ॥ 9-58-1 (63408)
സമാപേതതുരന്യോന്യം ശൃംഗിണൌ വൃഷഭാവിവ।
മഹാനിർഘാതഘോഷശ്ച പ്രഹാരാണാമജായത॥ 9-58-2 (63409)
അഭവച്ച തയോര്യുദ്വം തുമുലം രോമഹർഷണം।
ജിഘൃക്ഷതോര്യഥാഽന്യോന്യമിന്ദ്രപ്രഹ്ലാദയോരിവ॥ 9-58-3 (63410)
രുധിരോക്ഷിതസർവാംഗൌ ഗദാഹസ്തൌ മനസ്വിനൌ।
ദദൃശാതേ മഹാത്മാനൌ പുഷ്പിതാവിവ കിംശുകൌ॥ 9-58-4 (63411)
തഥാ തസ്മിൻമഹായുദ്ധേ വർതമാനേ സുദാരുണേ।
ഖദ്യോതസംഖൈരിവ ഖം ദർശനീയം വ്യരോചത॥ 9-58-5 (63412)
തഥാ തസ്മിന്വർതമാനേ സങ്കുലേ തുമുലേ ഭൃശം।
ഉഭാവപി പരിശ്രാന്തൌ യുധ്യമാനാവരിന്ദമൌ॥ 9-58-6 (63413)
തൌ മുഹൂർതം സമാശ്വസ്യ പുനരേവ പരന്തപൌ।
സംപ്രഹാരയതാം ചിത്രേ സംപ്രഗൃഹ്യ ഗദേ ശുഭേ॥ 9-58-7 (63414)
തൌ തു ദൃഷ്ട്വാ മഹാവീര്യൌ സമാശ്വസ്തൌ നരർഷഭൌ।
ബലിനൌ വാരണൌ യദ്വദ്വാസിതാർഥേ മദോത്കടൌ॥ 9-58-8 (63415)
സമാനവീര്യൌ സംപ്രേക്ഷ്യ പ്രഗൃഹീതഗദാവുഭൌ।
പ്രഹർഷം പരമം ജഗ്മുർദേവഗന്ധർവദാനവാഃ॥ 9-58-9 (63416)
പ്രഗൃഹീതഗദൌ ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനവൃകോദരൌ।
സംശയഃ സർവഭൂതാനാം വിജയേ സമപദ്യത॥ 9-58-10 (63417)
സമാഗംയ തതോ ഭൂയോ ഭ്രാതരൌ ബലിനാം വരൌ।
അന്യോന്യസ്യാന്തരപ്രേപ്സൂ പ്രചക്രാതേഽന്തരം പ്രതി॥ 9-58-11 (63418)
യമദണ്ഡോപമാം ഗുർവീമിന്ദ്രാശനിമിവോദ്യതാം।
ദദൃശുഃ പ്രേക്ഷകാ രാജന്രൌദ്രീം വിശസനീം ഗദാം॥ 9-58-12 (63419)
ആവിദ്ധ്യതോ ഗതാം തസ്യ ഭീമസേനസ്യ സംയുഗേ।
ശബ്ദഃ സുതുമുലോ ഘോരോ മുഹൂർതം സമപദ്യത॥ 9-58-13 (63420)
ആവിദ്ധ്യന്തമരിം പ്രേക്ഷ്യ ധാർതരാഷ്ട്രോഽഥ പാണ്ഡവം।
ഗദാമതുലവേഗാം താം വിസ്മിതഃ സംബഭൂവ ഹ॥ 9-58-14 (63421)
ചരംശ്ച വിവിധാൻമാർഗാൻമണ്ഡലാനി ച ഭാരത।
അശോഭത തദാ വീരോ ഭൂയ ഏവ വൃകോദരഃ॥ 9-58-15 (63422)
തൌ പരസ്പരമാസാദ്യ യത്താവന്യോന്യസൂദനേ।
മാർജാരാവിവ ഭക്ഷാർഥേ തതക്ഷാതേ മുഹുർമുഹുഃ॥ 9-58-16 (63423)
അചരദ്ഭീമസേനസ്തു മാർഗാൻബഹുവിധാംസ്തഥാ।
മണ്ഡലാനി വിചിത്രാണി ഗതപ്രത്യാഗതാനി ച॥ 9-58-17 (63424)
ഗോമൂത്രികാണി ചിത്രാണി സ്ഥാനാനി വിവിധാനി ച।
പരിമോക്ഷം പ്രഹാരാണാം വർജനം പരിധാവനം॥ 9-58-18 (63425)
അഭിദ്രവണമാക്ഷേപമവസ്ഥാനം സവിഗ്രഹം।
മത്സ്യോദ്വൃത്തം സോരുവൃത്തമവപ്ലുതമുപപ്ലുതം॥ 9-58-19 (63426)
ഉപന്യസ്തമപന്യസ്തം ഗദായുദ്ധവിശാരദൌ।
ഏവം തൌ വിചരന്തൌ തു ന്യഘ്നതാം വൈ പരസ്പരം॥ 9-58-20 (63427)
വഞ്ചയാനൌ പുനശ്ചൈവ ചേരതുഃ കുരുസത്തമൌ।
വിക്രീഡന്തൌ സുബലിനൌ മണ്ഡലാനി വിചേരതുഃ॥ 9-58-21 (63428)
[തൌ ദർശയന്തൌ സമരേ യുദ്ധക്രീഡാം സമന്തതഃ।
ഗദാഭ്യാം സഹസാഽന്യോന്യമാജഘ്നതുരരിന്ദമൌ॥ 9-58-22 (63429)
പരസ്പരം സമാസാദ്യ ദംഷ്ട്രാഭ്യാം ദ്വിരദൌ യഥാ।
അശോഭേതാം മഹാരാജ ശോണിതേന പരിപ്ലുതൌ॥ 9-58-23 (63430)
ഏവം തദഭവദ്യുദ്ധം ഘോരരൂപം പരന്തപ।
പരിവൃത്തേഽഹനി ക്രൂരം വൃത്രവാസവയോരിവ॥] 9-58-24 (63431)
ഗദാഹസ്തൌ തതസ്തൌ തു മണ്ഡലാവസ്ഥിതൌ ബലീ।
ദക്ഷിണം മണ്ഡലം രാജന്ധാർതരാഷ്ട്രോഽഭ്യവർതത।
സവ്യം തു മണ്ഡലം തത്ര ഭീമസേനോഽഭ്യവർതത॥ 9-58-25 (63432)
തഥാ തു ചരതസ്തസ്യ ഭീമസ്യ രണമൂർധനി।
ദുര്യോധനോ മഹാരാജ പാർശ്വദേശേഽഭ്യതാഡയത്॥ 9-58-26 (63433)
ആഹതസ്തു തതോ ഭീമഃ പുത്രേണ തവ ഭാരത।
ആവിധ്യത ഗദാം ഗുവീം പ്രഹാരം തമചിന്തയൻ॥ 9-58-27 (63434)
ഇന്ദ്രാശനിസമാം ഘോരാം യമദണ്ഡമിവോദ്യതാം।
ദദൃശുസ്തേ മഹാരാജ ഭീമസേനസ്യ താം ഗദാം॥ 9-58-28 (63435)
ആവിധ്യന്തം ഗദാം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനം തവാത്മജഃ।
സമുദ്യംയ ഗദാം ഘോരാം പ്രത്യവിധ്യത്പരന്തപഃ॥ 9-58-29 (63436)
ഗദാമാരുതവേഗേന തവ പുത്രസ്യ ഭാരത।
ശബ്ദ ആസീത്സുതുമുലസ്തേജശ്ച സമജായത॥ 9-58-30 (63437)
സ ചരന്വിവിധാൻമാർഗാൻമണ്ഡലാനി ച ഭാഗശഃ।
സമശോഭത തേജസ്വീ ഭൂയോ ഭീമാത്സുയോധനഃ॥ 9-58-31 (63438)
ആവിദ്ധാ സർവവേഗേന ഭീമേന മഹതീ ഗദാ।
സധൂമം സാർചിഷം ചാഗ്നിം മുമോചോഗ്രമഹാസ്വനാ॥ 9-58-32 (63439)
ആധൂതാം ഭീമസേനേന ഗദാം ദൃഷ്ട്വാ സുയോധനഃ।
അദ്രിസാരമയീം ഗുർവീമാവിധ്യൻബഹ്വശോഭത॥ 9-58-33 (63440)
ഗദാമാരുതവേഗം ഹി ദൃഷ്ട്വാ തസ്യ മഹാത്മനഃ।
ഭയം വിവേശ പാണ്ഡൂംസ്തു സർവാനേവ സസാത്യകീൻ॥ 9-58-34 (63441)
തൌ ദർശയന്തൌ സമരേ യുദ്ധക്രീഡാം സമന്തതഃ।
ഗദാഭ്യാം സഹസാഽന്യോന്യമാജഘ്നതുരരിന്ദമൌ॥ 9-58-35 (63442)
തൌ പരസ്പരമാസാദ്യ ദംഷ്ട്രാഭ്യാം ദ്വിരദൌ യഥാ।
അശോഭേതാം മഹാരാജ ശോണിതേന പരിപ്ലുതൌ॥ 9-58-36 (63443)
ഏവം തദഭവദ്യുദ്ധം ഘോരരൂപമസംവൃതം।
പരിവൃത്തേഽഹനി ക്രൂരം വൃത്രവാസവയോരിവ॥ 9-58-37 (63444)
ദൃഷ്ട്വാ വ്യവസ്ഥിതം ഭീമം തവ പുത്രോ മഹാബലഃ।
ചരംശ്ചിത്രതരാൻമാ ർഗാൻകൌന്തേയമഭിദുദ്രുവേ॥ 9-58-38 (63445)
തസ്യ ഭീമോ മഹാവേഗാം ജാംബൂനദപരിഷ്കൃതാം।
അതിക്രുദ്ധസ്യ ക്രുദ്ധസ്തു താഡയാമാസ താം ഗദാം॥ 9-58-39 (63446)
സവിസ്ഫുലിംഗോ നിർഹാദസ്തയോസ്തത്രാഭിഘാതജഃ।
പ്രാദുരാസീൻമഹാരാജ ഘൃഷ്ടയോർവജ്രയോരിവ॥ 9-58-40 (63447)
വേഗവത്യാ തയാ തത്ര ഭീമസേനപ്രമുക്തയാ।
നിപതന്ത്യാ മഹാരാജ പൃഥിവീ സമകംപത॥ 9-58-41 (63448)
താം നാമൃഷ്യത കൌരവ്യോ ഗദാം പ്രതിഹതാം രണേ।
മത്തോ ദ്വിപ ഇവ ക്രുദ്ധഃ പ്രതികുഞ്ജരദർശനാത്॥ 9-58-42 (63449)
സ സവ്യം മണ്ഡലം രാജാ ഉദ്ധാംയ കൃതനിശ്ചയഃ।
ആജഘ്നേ മൂർധ്നി കൌന്തേയം ഗദയാ ഭീമവേഗയാ॥ 9-58-43 (63450)
തയാ ത്വഭിഹതോ ഭീമഃ പുത്രേണ തവ പാണ്ഡവഃ।
നാകംപത മഹാരാജ തദദ്ഭുതമിവാഭവത്॥ 9-58-44 (63451)
ആശ്ചര്യം ചാപി തദ്രാജൻസർവസൈന്യാന്യപൂജയൻ।
യദ്ഗദാഭിഹതോ ഭീമോ നാകംപത പദാത്പദം॥ 9-58-45 (63452)
തതോ ഗുരുതരാം ദീപ്താം ഗദാം ഹേമപരിഷ്കൃതാം।
ദുര്യോധനായ വ്യസൃജദ്ഭീമോ ഭീമപരാക്രമഃ॥ 9-58-46 (63453)
തം പ്രഹാരമസംഭ്രാന്തോ ലാഘവേന മഹാബലഃ।
മോഘം ദുര്യോധനശ്ചക്രേ തത്രാഭൂദ്വിസ്മയോ മഹാൻ॥ 9-58-47 (63454)
സാ തു മോഘാ ഗദാ രാജൻപതന്തീ ഭീമചോദിതാ।
ചാലയാമാസ പൃഥിവീം മഹാനിർഘാതനിഃസ്വനാഃ॥ 9-58-48 (63455)
ആസ്ഥായ കൌശികാൻമാർഗാനുത്പതൻസ പുനഃ പുനഃ।
ഗദാനിപാതം പ്രജ്ഞായ ഭീമസേനം ച വഞ്ചിതം॥ 9-58-49 (63456)
വഞ്ചയിത്വാ തദാ ഭീമം ഗദയാ കുരുസത്തമഃ।
താഡയാമാസ സങ്ക്രുദ്ധോ വക്ഷോദേശേ മഹാബലഃ॥ 9-58-50 (63457)
ഗദയാ നിഹതോ ഭീമോ മുഹ്യമാനോ മഹാരണേ।
നാഭ്യമന്യത കർതവ്യം പുത്രേണാഭ്യാഹതസ്തവ॥ 9-58-51 (63458)
തസ്മിംസ്തഥാ വർതമാനേ രാജൻസോമകപാൺ·ഡവാഃ।
ഭൃശോപഹതസങ്കൽപാ നഹൃഷ്ടമനസോഽഭവൻ॥ 9-58-52 (63459)
സ തു തേന പ്രഹാരേണ മാതംഗ ഇവ രോഷിതഃ।
ഹസ്തിവദ്വസ്തിസങ്കാശമഭിദുദ്രാവ തേ സുതം॥ 9-58-53 (63460)
തതസ്തു തരസാ ഭീമോ ഗദയാ തനയം തവ।
അഭിദുദ്രാവ വേഗേന സിംഹോ വനഗജം യഥാ॥ 9-58-54 (63461)
ഉപസൃത്യ തു രാജാനം ഗദാമോക്ഷവിശാരദഃ।
ആവിധ്യത ഗദാം രാജൻസമുദ്ദിശ്യ സുതം തവ॥ 9-58-55 (63462)
അതാഡയദ്ഭീമസേനഃ പാർശ്വേ ദുര്യോധനം തദാ।
സ വിഹ്വലഃ പ്രഹാരേണ ജാനുഭ്യാമഗമൻമഹീം॥ 9-58-56 (63463)
തസ്മിൻകുരുകുലശ്രേഷ്ഠേ ജാനുഭ്യാമവനീം ഗതേ।
ഉദതിഷ്ഠത്തതോ നാദഃ സൃഞ്ജയാനാം ജഗത്പതേ॥ 9-58-57 (63464)
തേഷാം തു നിനദം ശ്രുത്വാ ശൃഞ്ജയാനാം നരർഷഭഃ।
അമർഷാദ്ഭരതശ്രേഷ്ഠ പുത്രസ്തേ സമകുപ്യത॥ 9-58-58 (63465)
ഉത്ഥായ തു മഹാബാഹുർമഹാനാഗ ഇവ ശ്വസൻ।
ദിധക്ഷന്നിവ നേത്രാഭ്യാം ഭീമസേനമവൈക്ഷത॥ 9-58-59 (63466)
തതഃ സ ഭരതശ്രേഷ്ഠോ ഗദാപാണിരഭിദ്രവൻ।
പ്രമഥിഷ്യന്നിവ ശിരോ ഭീമസേനസ്യ സംയുഗേ॥ 9-58-60 (63467)
സ മഹാത്മാ മഹാത്മാനം ഭീമം ഭീമപരാക്രമഃ।
അതാഡയച്ഛംഖദേശേ ന ചചാലാചലോപമഃ॥ 9-58-61 (63468)
സ ഭൂയഃ ശുശുഭേ പാർഥസ്താഡിതോ ഗദയാ രണേ।
ഉദ്ഭിന്നരുധിരോ രാജൻപ്രഭിന്ന ഇവ കുഞ്ചരഃ॥ 9-58-62 (63469)
തതോ ഗദാം വീരഹണീമയോമയീം
പ്രഗൃഹ്യ വജ്രാശനിതുല്യനിഃസ്വനാം।
അതാഡയച്ഛത്രുമമിത്രകർശനോ
ബലേന വിക്രംയ ധനഞ്ജയാഗ്രജഃ॥ 9-58-63 (63470)
സ ഭീമസേനാഭിഹതസ്തവാത്മജഃ
പപാത സങ്കംപിതദേഹബന്ധനഃ।
സുപുഷ്പിതോ മാരുതവേഗതാഡിതോ
വനേ മഹാസാല ഇവാവഘൂർണിതഃ॥ 9-58-64 (63471)
തതഃ പ്രണേദുർജഹൃഷുശ്ച പാണ്ഡവാഃ
സമീക്ഷ്യ പുത്രം പതിതം ക്ഷിതൌ തവ।
തതഃ സുതസ്തേ പ്രതിലഭ്യ ചേതനാം
സമുത്പപാത ദ്വിരദോ യഥാ ഹദാത്॥ 9-58-65 (63472)
സ പാർഥിവോ നിത്യമമർഷിതസ്തദാ
മഹാരഥഃ ശിക്ഷിതവത്പരിഭ്രമൻ।
അതാഡയത്പാണ്ഡവമഗ്രതഃ സ്ഥിതം
സ വിഹ്വലാംഗോ ജഗതീമുപാസ്പൃശത്॥ 9-58-66 (63473)
സ സിംഹനാദം വിനനാദ കൌരവോ
നിപാത്യ ഭൂമൌ യുധി ഭീമമോജസാ।
ബിഭേദ ചൈവാശനിതുല്യമോജസാ
ഗദാനിപാതേന ശരീരരക്ഷണം॥ 9-58-67 (63474)
തതോഽന്തരിക്ഷേ നിനദോ മഹാനഭൂ--
ദ്ദിവൌകസാമപ്സരസാം ച നേദുഷാം।
പപാത ചോച്ചൈരമരപ്രവേരിതം
വിചിത്രപുഷ്പോത്കരവർഷമുത്തമം॥ 9-58-68 (63475)
തതഃ പരാനാവിശദുത്തമം ഭയം
സമീക്ഷ്യ ഭൂമൌ പതിതം നരോത്തമം।
അഹീയമാനം ച ബലേന കൌരവം
നിശാംയ ഭേദം സുദൃഢസ്യ വർമണഃ॥ 9-58-69 (63476)
തതോ മുഹൂർതാദുപലഭ്യ ചേതനാം
പ്രമൃജ്യ വക്ത്രം രുധിരാക്തമാത്മനഃ।
ധൃതിം സമാലംബ്യ വിവൃത്യ ലോചനേ
ബലേന സംസ്തഭ്യ വൃകോദരഃ സ്ഥിതഃ॥ 9-58-70 (63477)
`തതോ യമൌ യമസദൃശൌ പരാക്രമേ
സപാർഷതഃ ശിനിതനയശ്ച വീര്യവാൻ।
സമാഹ്വയന്നഹമഹമിത്യഭിത്വരം--
സ്തവാത്മജം സമഭിയയുർവധൈഷിണഃ॥ 9-58-71 (63478)
നിവർത്യ താൻപുനരപി പാണ്ഡവോ ബലീ
തവാത്മജം സ്വയമഭിഗംയ കാലവത്।
ചചാര ചാപ്യപഗതഖേദവേപഥുഃ
സുരേശ്വരോ നമുചിമിവോത്തമം രണേ'॥ ॥ 9-58-72 (63479)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി അഷ്ടപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ 58 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-58-3 ജിഗീഷതോര്യഥേതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-58-49 ആസ്ഥായേതി। കൌശികാൻ കുശ ഉൻമത്തസ്തദാചരിതാൻമാർഗാനാസ്ഥായ പുനഃ പുനരുത്പതനേന വഞ്ചനേന ച ഭീമമുൻമത്തീകൃത്യ ഗദയാ താഡയാമാസേതി ദ്വയോഃ സംബന്ധഃ॥ 9-58-52 നഹൃഷ്ടമനസഃ ഖിന്നചേതസഃ॥ 9-58-61 ശംഖദേശേ ലലാടപ്രാന്ത॥ 9-58-69 നേദുഷാം നാദ കൃതവതീനാം॥ 9-58-58 അഷ്ടപഞ്ചാശത്തമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 059
॥ ശ്രീഃ ॥
9.59. അധ്യായഃ 059
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ഭീമസേനേന ദുര്യോധനസ്യോരുഭേദനം॥ 1 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-59-0 (63480)
സഞ്ചയ ഉവാച। 9-59-0x (5231)
സമുദീർണം തതോ ദൃഷ്ട്വാ സംഗ്രാമം കുരുമുഖ്യയോഃ।
അബ്രവീദർജുനസ്തത്ര വാസുദേവം യശസ്വിനം॥ 9-59-1 (63481)
അനയോർവീരയോര്യുദ്ധേ കോ ജ്യായാൻഭവതോ മതഃ।
കസ്യ വാ കോ ഗുണോ ജ്യായാനേതദ്വദ ജനാർദന॥ 9-59-2 (63482)
വാസുദേവ ഉവാച। 9-59-3x (5232)
ഉപദേശോഽനയോസ്തുല്യോ ഭീമസ്തു ബലവത്തരഃ।
കൃതീ യത്നപരസ്ത്വേഷ ധാർതരാഷ്ട്രോ വൃകോദരാത്॥ 9-59-3 (63483)
ഭീമസേനസ്തു ധർമേണ യുധ്യമാനോ ന ജേഷ്യതി।
അന്യായേന തു യുധ്യന്വൈ ഹന്യാദേവ സുയോധനം॥ 9-59-4 (63484)
മായയാ നിർജിതാ ദേവൈരസുരാ ഇതി നഃ ശ്രുതം।
വിരോചനസ്തു ശക്രേണ മായയാ നിർജിതഃ സ വൈ॥ 9-59-5 (63485)
മായയാ ചാക്ഷിപത്തേജോ വൃത്രസ്യ ബലസൂദനഃ।
തസ്മാൻമായാമയം വീര ആതിഷ്ഠതു വൃകോദരഃ॥ 9-59-6 (63486)
പ്രതിജ്ഞാതം ച ഭീമേന ദ്യൂതകാലേ ധനഞ്ജയ।
ഊരൂ ഭേത്സ്യാമി തേ സംഖ്യേ ഗദയേതി സുയോധനം॥ 9-59-7 (63487)
സോഽയം പ്രതിജ്ഞാം താം ചാപി പാരയത്വരികർശനഃ।
മായാവിനം തു രാജാനം മായയൈവ നികൃന്തതു॥ 9-59-8 (63488)
യദ്യേഷ ബലമാസ്ഥായ ന്യായേന പ്രഹരിഷ്യതി।
വിഷമസ്ഥസ്തതോ രാജാ ഭവിഷ്യതി യുധിഷ്ഠിരഃ॥ 9-59-9 (63489)
പുനരേവ തു വക്ഷ്യാമി പാണ്ഡവേയ നിബോധ മേ।
ധർമരാജാപരാധേന ഭയം നഃ പുനരാഗതം॥ 9-59-10 (63490)
കൃത്വാ ഹി സുമഹത്കർമ ഹത്വാ ഭീഷ്മമുഖാൻകുരൂൻ।
ജയഃ പ്രാപ്തോ യശഃ പ്രാഗ്ര്യം വൈരം ച പ്രതിയാതിതം।
തദേവം വിജയഃ പ്രാപ്തഃ പുനഃ സംശയിതഃ കൃതഃ॥ 9-59-11 (63491)
അബുദ്ധിരേഷാം മഹതീ ധർമരാജസ്യ പാണ്ഡവ।
യദേകവിജയേ വീര പണിതം കൃതമീദൃശം॥ 9-59-12 (63492)
സുയോധനഃ കൃതീ വീര ഏകായനഗതസ്തഥാ॥ 9-59-13 (63493)
അപി ചോശനസാ ഗീതഃ ശ്രൂയതേഽയം പുരാതനഃ।
ശ്ലോകസ്തത്ത്വാർഥസഹിതസ്തൻമേ നിഗദതഃ ശൃണു॥ 9-59-14 (63494)
പുനരാവർതമാനാനാം ഭഗ്നാനാം ജീവിതൈഷിണാം।
ഭേതവ്യമരിശേഷാണാമേകായനഗതാ ഹി തേ॥ 9-59-15 (63495)
[സാഹസോത്പതിതാനാം ച നിരാശാനാം ച ജീവിതേ।
ന ശക്യമഗ്രതഃ സ്ഥാതും ശക്രേണാപി ധനഞ്ജയ]॥ 9-59-16 (63496)
സുയോധനമിമം ഭഗ്നം ഹതസൈന്യം ഹദം ഗതം।
പരാജിതം വനപ്രേപ്സും നിരാശം രാജ്യലംഭനേ।
കോഽന്വിഷ്യ സംയുഗേ പ്രാജ്ഞഃ പുനർദ്വന്ദ്വേ സമാഹ്വയേത്॥ 9-59-17 (63497)
അപി നോ നിർജിതം രാജ്യം ന ഹരേത സുയോധനഃ।
യസ്ത്രയോദശവർഷാണി ഗദയാ കൃതനിശ്രമഃ।
ചരത്യൂർധ്വം ച തിര്യക്വ ഭീമസേനിഘാംസയാ॥ 9-59-18 (63498)
ഏനം ചേന്ന മഹാബാഹുരന്യായേന ഹനിഷ്യതി।
ഏഷ വഃ കൌരവോ രാജാ ധാർതരാഷ്ട്രോ ഭവിഷ്യതി॥ 9-59-19 (63499)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-59-20x (5233)
ധനഞ്ജയസ്തു ശ്രുത്വൈതത്കേശവസ്യ മഹാത്മനഃ।
പ്രേക്ഷതോ ഭീമസേനസ്യ സവ്യമൂരുമതാഡയത്॥ 9-59-20 (63500)
ഗൃഹ്യ സഞ്ജ്ഞാം തതോ ഭീമോ ഗദയാ വ്യചരദ്രണേ।
മണ്ഡലാനി വിചിത്രാണി യമകാനീതരാണി ച॥ 9-59-21 (63501)
ദക്ഷിണം മണ്ഡലം സവ്യം ഗോമൂത്രികമഥാപി ച।
വ്യചരത്പാണ്ഡവോ രാജന്നരിം സംമോഹയന്നിവ॥ 9-59-22 (63502)
തഥൈവ തവ പുത്രോഽപി ഗദാമാർഗവിശാരദഃ।
വ്യചരല്ലഘു ചിത്രം ച ഭീമസേനജിഘാംസയാ॥ 9-59-23 (63503)
ആധുന്വന്തൌ ഗദേ ഘോരേ ചന്ദനാഗരുരൂഷിതേ।
വൈരസ്യാന്തം പരീപ്സന്തൌ രണേ ക്രുദ്ധാവിവാന്തകൌ॥ 9-59-24 (63504)
അന്യോന്യം തൌ ജിഘാംസന്തൌ പ്രവീരൌ പുരുഷർഷഭൌ।
യുയുധാതേ ഗരുത്മന്തൌ യഥാ നാഗാമിഷൈഷിണൌ॥ 9-59-25 (63505)
മണ്ഡലാനി ബിചിത്രാണി ചരതോർനൃപഭീമയോഃ।
ഗദാസംപാതജാസ്തത്ര പ്രജജ്ഞുഃ പാവകാർചിഷഃ॥ 9-59-26 (63506)
സമം പ്രഹരതോസ്തത്ര ശൂരയോർബലിനോർമൃധേ।
ക്ഷുബ്ധയോർവായുനാ രാജന്ദ്വയോരിവ സമുദ്രയോഃ॥ 9-59-27 (63507)
തയോഃ പ്രഹരതോസ്തുല്യം മത്തകുഞ്ജരയോരിവ।
ഗദാനിർഘാതസം ഹാദഃ പ്രഹാരാണാമജായത॥ 9-59-28 (63508)
തസ്മിംസ്തദാ സംപ്രഹാരേ ദാരുണേ സങ്കുലേ ഭൃശം।
ഉഭാവപി പരിശ്രാന്തൌ യുധ്യമാനാവരിന്ദമൌ॥ 9-59-29 (63509)
തൌ മുഹൂർതേ സമാശ്വസ്യ പുനരേവ പരന്തപ।
അഭ്യഹാരയതാം ക്രുദ്ധൌ പ്രഗൃഹ്യ മഹതീ ഗദേ॥ 9-59-30 (63510)
തയോഃ സമഭവദ്യുദ്ധം ഘോരരൂപമസംവൃതം।
ഗദാനിപാതൈ രാജേന്ദ്ര തക്ഷതോർവൈ പരസ്പരം॥ 9-59-31 (63511)
സമരേ പ്രദ്രുതൌ തൌ തു വൃഷഭാക്ഷൌ തരസ്വിനൌ।
അന്യോന്യം ജഘ്നതുർവീരൌ പങ്കസ്ഥൌ മഹിഷാവിവ॥ 9-59-32 (63512)
ജർഝരീകൃതസർവാംഗൌ രുധിരേണാഭിസംപ്ലുതൌ।
ദദൃശാതേ ഹിമവതി പുഷ്പിതാവിവ കിംശുകൌ॥ 9-59-33 (63513)
ദുര്യോധനസ്തു പാർഥേന വിവരേ സംപ്രദർശിതേ।
ഈഷദുത്സ്മയമാനസ്തു സഹസാ പ്രസസാര ഹ॥ 9-59-34 (63514)
തമഭ്യാശഗതം പ്രാജ്ഞഃ ക്ഷണേ പ്രേക്ഷ്യ വൃകോദരഃ।
അവാക്ഷിപദ്ഗദാം തസ്മിന്വേഗേന മഹതാ ബതീ॥ 9-59-35 (63515)
അവക്ഷേപം തു തം ദൃഷ്ട്വാ പുത്രസ്തവ വിശാംപതേ।
അപാസർപത്തതഃ സ്ഥാനാത്സാ മോഘാ ന്യപതദ്ഭുവി॥ 9-59-36 (63516)
മോക്ഷയിത്വാ പ്രഹാരം തം സുതസ്തവ സുസംഭ്രമാത്।
ഭീമസേനം ച ഗദയാ പ്രാഹരത്കുരുസത്തമ॥ 9-59-37 (63517)
തസ്യ വിസ്യന്ദമാനേന രുധിരേണാമിതൌജസഃ।
പ്രഹാരഗുരുപാതാച മൂർഛേവ സമജായത॥ 9-59-38 (63518)
തന്നാവുധ്യത പുത്രസ്തേ പീഡിതം പാണ്ഡവം രണേ।
ധാരയാമാസ ഭീമോഽപി ശരീരമതിപീഡിതം॥ 9-59-39 (63519)
അമന്യത സ്ഥിതം ഹ്യേനം പ്രഹരിഷ്യന്തമാഹവേ।
അതോ ന പ്രാഹരത്തസ്മൈ പുനരേവ തവാത്മജഃ॥ 9-59-40 (63520)
തതോ മുഹൂർതനാശ്വസ്യ ദുര്യോധനമുപസ്ഥിതം।
ദേഗേനാഭ്യയതദ്രാജൻഗദാമാദായ പാണ്ഡവഃ॥ 9-59-41 (63521)
തമാപതന്തം സംപ്രേക്ഷ്യ സംരബ്ധഗമിതൌജസം।
മോധമസ്യ പ്രഹാരം തം ചികീർഷുർഭരതർഷഭ॥ 9-59-42 (63522)
അവസ്യാനേ മതിം കൃത്വാ പുത്രന്തവ മഹാമനാഃ।
ഇയേഷോത്പതിതും രാജഞ്ഛലയിഷ്യന്വൃകോദരം॥ 9-59-43 (63523)
അബുധ്യദ്ഭീമസേനസ്തു രാജ്ഞസ്തസ്യ ചികീർഷിതം।
അചാസ്യ സമമിദ്രുത്യ സമുത്പത്യ ച സിംഹവത്॥ 9-59-44 (63524)
സത്യാ വഞ്ചവതോ രാജൻപുനരേവോത്പതിഷ്യതഃ।
ഊരുഭ്യാം പ്രാഹിണോദ്രാജൻഗദാം വേഗേന പാണ്ഡവഃ॥ 9-59-45 (63525)
സാ വജ്രനിഷ്പേഷസമാ പ്രഹിതാ ഭീമകർമണാ।
ഊരൂ ദുര്യോധനസ്യാഥ ബഭഞ്ജ പ്രിയദർശനൌ॥ 9-59-46 (63526)
സ പപാത നരവ്യാഘ്രോ വസുധാമനുനാദയൻ।
ഭഗ്നോരുർഭീമസേനേന പുത്രസ്തവ മഹീപതേ॥ 9-59-47 (63527)
വവുർവാതാഃ സനിർഘാതാഃ പാംസുവർഷം പപാത ച।
ചചാല പൃഥിവീ ചാപി സവൃക്ഷക്ഷുപപർവതാ॥ 9-59-48 (63528)
തസ്മിന്നിപതിതേ വീരേ പത്യൌ സർവമഹീക്ഷിതാം।
മഹാസ്വനാ പുനർദീപ്താ സനിർഘാതാ ഭയങ്കരീ।
പപാത ചോൽകാ മഹതീ പതിതേ പൃഥിവീപതൌ॥ 9-59-49 (63529)
തഥാ ശോണിതവർഷം ച പാംസുവർഷം ച ഭാരത।
വവർഷ മഘവാംസ്തത്ര തവ പുത്രേ നിപാതിതേ॥ 9-59-50 (63530)
യക്ഷാണാം രാക്ഷസാനാം ച പിശാചാനാം തഥൈവ ച।
അന്തരിക്ഷേ മഹാന്നാദസ്തത്ര ഭാരത ശുശ്രുവേ॥ 9-59-51 (63531)
തേന ശബ്ദേന ഘോരേണ മൃഗാണാമഥ പക്ഷിണാം।
ജജ്ഞേ ഘോരതരഃ ശബ്ദോ ബഹൂനാം സർവതോദിശം॥ 9-59-52 (63532)
യേ തത്ര വാജിനഃ ശേഷാ ഗജാശ്ച മനുജൈഃ സഹ।
മുമുചുസ്തേ മഹാനാദം തവ പുത്രേ നിപാതിതേ॥ 9-59-53 (63533)
ബേരീശംഖമൃദംഗാനാമഭവച്ച സ്വനോ മഹാൻ।
അന്തർഭൂമിഗതശ്ചൈവ തവ പുത്രേ നിപാതിതേ॥ 9-59-54 (63534)
[ബഹുപാദൈർബഹുഭുജൈഃ കബന്ധൈർഘോരദർശനൈഃ।
നൃത്യദ്ഭിർഭയദൈർവ്യാപ്താ ദിശസ്തത്രാഭവന്നൃപ॥ 9-59-55 (63535)
ധ്വജവന്തോഽസ്ത്രവന്തശ്ച ശസ്ത്രവന്തസ്തഥൈവ ച।
പ്രാകംപന്ത തതോ രാജംസ്തവ പുത്രേ നിപാതിതേ]॥ 9-59-56 (63536)
ഹദാഃ കൂപാശ്ച രുധിരമുദ്വേമുർനൃപസത്തമ।
നദ്യശ്ച സുമഹാവേഗാഃ പ്രതിസ്രോതോവഹാഽഭവൻ॥ 9-59-57 (63537)
പുല്ലിംഗാ ഇവ നാര്യസ്തു സ്ത്രീലിംഗാഃ പുരുഷാഽഭവൻ।
ദുര്യോധനേ തദാ രാജൻപതിതേ തനയേ തവ॥ 9-59-58 (63538)
ദൃഷ്ട്വാ താനദ്ഭുതോത്പാതാൻപാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ।
ആവിഗ്നമനസഃ സർവേ ബഭൂവുർഭരതർഷഭ॥ 9-59-59 (63539)
യയുർദേവാ യഥാകാമം ഗന്ധർവാപ്സരസസ്തഥാ।
കഥയന്തോഽദ്ഭുതം യുദ്ധം സുതയോസ്തവ ഭാരത॥ 9-59-60 (63540)
തഥൈവ സിദ്ധാ രാജേന്ദ്ര തഥാ വാതികചാരണാഃ।
നരസിംഹൌ പ്രശംസന്തൌ വിപ്രജഗ്മുര്യഥാഗതം॥ ॥ 9-59-61 (63541)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി ഏകോനഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 59 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-59-15 അരിശേഷാണോ പഞ്ചംയർഥേ ഷഷ്ഠീ॥ 9-59-34 സഹസൈവാഭിസാരിത ഇതി ക.ഛ.പാഠഃ॥ 9-59-45 ധൃത്യാ വഞ്ചയത ഇതി ക.ഛ.പാഠഃ॥ 9-59-48 ക്ഷുപഃ ക്ഷുദ്രവൃക്ഷഃ॥ 9-59-59 ഏകോനഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 060
॥ ശ്രീഃ ॥
9.60. അധ്യായഃ 060
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ഭീമസേനേന ദുര്യോധനാപനയാനുസ്മാരണപൂർവകം വാമപാദേന തച്ഛിരസ്താഡനം॥ 1 ॥ യുധിഷ്ഠിരേണ ദുര്യോധനസമാശ്വാസനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-60-0 (63542)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-60-0x (5234)
തം പാതിതം തതോ ദൃഷ്ട്വാ മഹാസാലമിവോദ്ഗതം।
പ്രഹൃഷ്ടമനസഃ സർവേ ബഭൂവുസ്തത്ര പാണ്ഡവാഃ॥ 9-60-1 (63543)
ഉൻമത്തമിവ മാതംഗം സിംഹേന വിനിപാതിതം।
ദദൃശുർഹൃഷ്ടരോമാണഃ സർവേ തേ ചാപി സോമകാഃ॥ 9-60-2 (63544)
തതോ ദുര്യോധനം ഹത്വാ ഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ।
പാതിതം കൌരവേന്ദ്രം തമുപഗംയേദമബ്രവീത്॥ 9-60-3 (63545)
ഗൌർഗൌരിതി പുരാ മന്ദ ദ്രൌപദീമേകവാസസം।
യത്സഭായാം ഹസന്നസ്മാംസ്തദാ വദസി ദുർമതേ।
തസ്യാവഹാസസ്യ ഫലമദ്യ ത്വം സമവാപ്നുഹി॥ 9-60-4 (63546)
ഏവമുക്ത്വാ സ വാമേന പദാ മൌലിമുപാസ്പൃശത്।
ശിരശ്ച രാജസിംഹസ്യ പാദേന സമലോഡയത്॥ 9-60-5 (63547)
തഥൈവ ക്രോധസംരക്തോ ഭീമഃ പരബലാർദനഃ।
പുനരേവാബ്രവീദ്വാക്യം യത്തച്ഛൃണു നരാധിപ॥ 9-60-6 (63548)
യേഽസ്മാൻപുരാ പ്രനൃത്യന്തി മൂഢാ ഗൌരിതി ഗൌരിതി।
താന്വയം പ്രതിനൃത്യാമഃ പുനർഗൌരിതി ഗൌരിതി॥ 9-60-7 (63549)
നാസ്മാകം നികൃതിർവഹ്നിർനാക്ഷദ്യൂതം ന വഞ്ചനാ।
സ്വബാഹുബലമാശ്രിത്യ പ്രബാധാമോ വയം രിപൂൻ॥ 9-60-8 (63550)
സോഽവാപ്യ വൈരസ്യ ചിരസ്യ പാരം
വൃകോദരഃ പ്രാഹ ശനൈഃ പ്രഹസ്യ।
യുധിഷ്ഠിരം കേശവസൃഞ്ജയാംശ്ച
ധനഞ്ജയം മാദ്രവതീസുതൌ ച॥ 9-60-9 (63551)
രജസ്വലാ ദ്രൌപദീമാനയന്തേ
യേ ചാപ്യകുർവന്ത സദസ്യവസ്ത്രാം। 9-60-10cതാൻപശ്യധ്വം പാണ്ഡവൈർധാർതരാഷ്ട്രാൻ
രണേ ഹതാംസ്തപസാ യാജ്ഞസേന്യാഃ॥ 9-60-10 (63552)
യേ നഃ പുരാ ഷണ്ഢതിലാനവോചൻ
ക്രൂരാ രാജ്ഞോ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പുത്രാഃ।
തേ നോ ഹതാഃ സഗണാഃ സാനുബന്ധാഃ
കാമം സ്വർഗം നരകം വാ വ്രജാമഃ॥ 9-60-11 (63553)
പുനശ്ച രാജ്ഞഃ പതിതസ്യ ഭൂമൌ
സ താം ഗദാം സ്കന്ധഗതാം പ്രഗൃഹ്യ।
വാമേന പാദേന ശിരഃ പ്രമൃദ്യ
ദുര്യോധനം നൈകൃതികേത്യവോചത്॥ 9-60-12 (63554)
ഹൃഷ്ടേന രാജൻകുരുപാർഥിവസ്യ
ക്ഷുദ്രാത്മനാ ഭീമസേനേന പാദം।
ദൃഷ്ട്വാ കൃതം മൂർധനി നാഭ്യനന്ദൻ
ധർമാത്മാനഃ സോമകാനാം പ്രബർഹാഃ॥ 9-60-13 (63555)
തവ പുത്രം തഥാ ഹത്വാ കത്ഥമാനം വൃകോദരം।
നൃത്യമാനം ച ബഹുശോ ധർമരാജോഽബ്രവീദിദം॥ 9-60-14 (63556)
ഗതോഽസി വൈരസ്യാനൃണ്യം പ്രതിജ്ഞാ പൂരിതാ ത്വയാ।
ശുഭേനാഥാശുഭേനൈവ കർമണാ വിരമാധുനാ॥ 9-60-15 (63557)
മാ ശിരോഽസ്യ പദാഽമർദീർമാ ധർമസ്തേഽതിഗോ ഭവേത്।
രാജാ ജ്ഞാതിർഹതശ്ചായം നൈതന്ന്യായ്യം തവാനഘ॥ 9-60-16 (63558)
ഏകാദശചമൂനാഥം കുരൂണാമധിപം തഥാ।
മാസ്പ്രാക്ഷീർഭീമ പാദേന രാജാനം ജ്ഞാതിമേവ ച॥ 9-60-17 (63559)
ഹതബന്ധുർഹതാമാത്യോ ഭ്രഷ്ടസൈന്യോ ഹതോ മൃധേ।
സർവാകാരേണ ശോച്യോഽയം നാവഹാസ്യോഽയമീശ്വരഃ॥ 9-60-18 (63560)
വിധ്വസ്തോഽയം ഹതാമാത്യോ ഹതബന്ധുർഹതാത്മജഃ।
ഉത്സന്നപിണ്ഡോ ഭ്രാതാ ച നൈതന്ന്യായ്യം കൃതം ത്വയാ॥ 9-60-19 (63561)
ധാർമികോ ഭീമസേനോഽസാവിത്യാഹുസ്ത്വാം പുരാ ജനാഃ।
സ കസ്മാദ്ഭീമസേന ത്വം രാജാനമധിതിഷ്ഠസി॥ 9-60-20 (63562)
ഇത്യുക്ത്വാ ഭീമസേനം തു സാശ്രുകണ്ഠോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ഉപസൃത്യാബ്രവീദ്ദീനോ ദുര്യോധനമരിന്ദമം॥ 9-60-21 (63563)
താത മന്യുർന തേ കാര്യോ നാത്മാ ശോച്യസ്ത്വയാ തഥാ।
നൂനം പൂർവകൃതം കർമ സുഘോരമനുഭൂയതേ॥ 9-60-22 (63564)
ധാത്രോപദിഷ്ടം വിഷമം നൂനം ഫലമസംസ്കൃതം।
യദ്വയം ത്വാം ജിഘാംസാമസ്ത്വം ചാസ്മാൻകുരുസത്തമ॥ 9-60-23 (63565)
ആത്മനോ ഹ്യപരാധേന മഹദ്വ്യസനമീഹശം।
പ്രാപ്തവാനസി യല്ലോഭാൻമദാദ്ബാല്യാച്ച ഭാരത॥ 9-60-24 (63566)
ഘാതയിത്വാ വയസ്യാംശ്ച ഭ്രാതൄനഥ പിതൄംസ്തഥാ।
പുത്രാൻപൌത്രാംസ്തഥാ ചാന്യാംസ്തതോസി നിധനം ഗതഃ॥ 9-60-25 (63567)
തവാപരാധാദസ്മാഭിർഭ്രാതരസ്തേ നിപാതിതാഃ।
നിഹതാ ജ്ഞാതയശ്ചാപി ദിഷ്ടം മന്യേ ദുരത്യയം॥ 9-60-26 (63568)
[ആത്മാ ന ശോചനീയസ്തേ ശ്ലാഘ്യോ മൃത്യുസ്തവാനഘ।
വയമേവാധുനാ ശോച്യാഃ സർവാവസ്ഥാസു കൌരവ॥ 9-60-27 (63569)
കൃപണം വർതയിഷ്യാമസ്തൈർഹീനാ ബന്ധുഭിഃ പ്രിയൈഃ।
ഭ്രാതൄണാം ചൈവ പുത്രാണാം തഥാ വൈ ശോകവിഹ്വലാഃ॥ 9-60-28 (63570)
കഥം ദ്രക്ഷ്യാമി വിധവാ വധൂഃ ശോകപരിപ്ലുതാഃ।
ത്വമേകഃ സുസ്ഥിതോ രാജൻസ്വർഗേ തേ നിലയോ ധ്രുവഃ।
വയം നരകസഞ്ജ്ഞം വൈ ദുഃഖം പ്രാപ്സ്യാമ ദാരുണം॥] 9-60-29 (63571)
സ്നുഷാശ്ച പ്രസ്നുഷാശ്ചൈവ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ വിഹ്വലാഃ।
ഗർഹയിഷ്യന്തി നോ നൂനം വിധവാഃ ശോകകർശിതാഃ॥ 9-60-30 (63572)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-60-31x (5235)
ഏവമുക്ത്വാ സുദുഃഖാർതോ നിശശ്വാസ സ പാർഥിവഃ।
വിലലാപ ചിരം ചാപി ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ॥ ॥ 9-60-31 (63573)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി ഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 60 ॥
ശല്യപർവ - അധ്യായ 061
॥ ശ്രീഃ ॥
9.61. അധ്യായഃ 061
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ഭീമേ അപനയബുദ്ധ്യാ ക്രുദ്ധേന ബലരാമേണ ലാംഗലമുദ്യംയ തംപ്രത്യഭിഗമനം॥ 1 ॥ കൃഷ്ണേന തത്സാന്ത്വനം തതോ ബലസ്യ ദ്വാരകാഗമനം॥ 2 ॥ യുധിഷ്ഠിരസ്യ കൃഷ്ണേന ഭീമേന ച സംലാപഃ॥ 3 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-61-0 (63574)
ധൃതരാഷ്ട്രാ ഉവാച। 9-61-0x (5236)
അധർമേണ ഹതം ദൃഷ്ട്വാ രാജാനം മാധവോത്തമഃ।
കിമബ്രവീത്തദാ സൂത ബലദേവോ മഹാബലഃ॥ 9-61-1 (63575)
ഗദായുദ്ധവിശേഷജ്ഞോ ഗദായുദ്ധവിശാരദഃ।
കൃതവാന്രൌഹിണേയോ യത്തൻമമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ॥ 9-61-2 (63576)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-61-3x (5237)
ശിരസ്യഭിഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനേന തേ സുതം।
രാമഃ പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠശ്ചുക്രോധ ബലവദ്ബലീ॥ 9-61-3 (63577)
തതോ മധ്യേ നരേന്ദ്രാണാമൂർധ്വബാഹുർഹലായുധഃ।
കുർവന്നാർതസ്വരം ഘോരം ധിഗ്ധിഗ്ഭീമേത്യുവാച ഹ॥ 9-61-4 (63578)
അഹോ ധിഗ്യദധോ നാഭേഃ പ്രഹൃതം ധർമവിഗ്രഹേ।
നൈതദ്ദൃഷ്ടം ഗദായുദ്ധേ കൃതവാന്യദ്വൃകോദരഃ॥ 9-61-5 (63579)
അധോ നാഭ്യാ ന ഹന്തവ്യമിതി ശാസ്ത്രസ്യ നിശ്ചയഃ।
അയം തു ശാസ്ത്രമുത്സൃജ്യ സ്വച്ഛന്ദാത്സംപ്രവർതതേ॥ 9-61-6 (63580)
തസ്യ തത്തദ്ബ്രുവാണസ്യ രോഷഃ സമഭവൻമഹാൻ।
[തതോ രാജാനമാലോക്യ രോഷസംരക്തലോചനഃ।
ബലദേവോ മഹാരാജ തതോ വചനമബ്രവീത്॥ 9-61-7 (63581)
ന ചൈഷ പതിതഃ കൃഷ്ണ കേവലം മത്സമോഽസമഃ।
ആശ്രിതസ്യ തു ദൌർബല്യാദാശ്രയഃ പരിഭർത്സ്യതേ॥] 9-61-8 (63582)
തതോ ലാംഗലമുദ്യംയ ഭീമമഭ്യദ്രവദ്ബലീ॥ 9-61-9 (63583)
തസ്യോർധ്വബാഹോഃ സദൃശം രൂപമാസീൻമഹാത്മനഃ।
ബഹുധാതുവിചിത്രസ്യ ശ്വേതസ്യേവ മഹാഗിരേഃ॥ 9-61-10 (63584)
`ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതോ വീരൈഃ സാർജുനൈരസ്ത്രകോവിദൈഃ।
ന വിവ്യഥേ മഹാരാജ ദൃഷ്ട്വാ ഹലധരം ബലീ'॥ 9-61-11 (63585)
അഥ രാമം നിജഗ്രാഹ കേശവോ വിനയാന്വിതഃ।
ബാഹുഭ്യാം പീനവൃത്താഭ്യാം പ്രയത്നാദ്ബലവദ്ബലീ॥ 9-61-12 (63586)
സിതാസിതൌ യദുവരൌ ശുശുഭാതേഽധികം തദാ।
`സംഗതാവിവ രാജേന്ദ്ര കൈലാസാഞ്ജനപർവതൌ।
നഭോഗതൌ യഥാ രാജംശ്ചന്ദ്രസൂര്യൌ ദിനക്ഷയേ॥ 9-61-13 (63587)
ഉവാച ചൈനം സംരബ്ധം ശമയന്നിവ കേശവഃ॥ 9-61-14 (63588)
ആത്മവൃദ്ധിർമിത്രവൃദ്ധിർമിത്രമിത്രോദയസ്തഥാ।
വിപരീതം ദ്വിഷത്സ്വേതത്ഷഡ്വിധാ വൃദ്ധിരാത്മനഃ॥ 9-61-15 (63589)
ആത്മന്യപി ച മിത്രേ ച വിപരീതം യദാ ഭവേത്।
തദാ വിദ്യാൻമനോഗ്ലാനിമാശു ശാന്തികരോ ഭവേത്॥ 9-61-16 (63590)
അസ്മാകം സഹജം മിത്രം പാണ്ഡവാഃ ശുദ്ധപൌരുഷാഃ।
സ്വകാഃ പിതൃഷ്വസുഃ പുത്രാസ്തേ പരൈർനികൃതാ ഭൃശം॥ 9-61-17 (63591)
പ്രതിജ്ഞാപാലനം ധർമഃ ക്ഷത്രിയസ്യേതി വേത്ഥ തത്॥ 9-61-18 (63592)
സുയോധനസ്യ ഗദയാ ഭക്താഽസ്ംയൂരൂ മഹാഹവേ।
ഇതി പൂർവം പ്രതിജ്ഞാതം ഭീമേന ഹി സഭാതലേ॥ 9-61-19 (63593)
മൈത്രേയേണാഭിശപ്തശ്ച പൂർവമേവ മഹാർഷിണാ।
ഊരൂ തേ ഭേത്സ്യതേ ഭീമോ ഗദയേതി പരന്തപ।
അതോ ദോഷം ന പശ്യാമി മാ ക്രുധ്യസ്വ പ്രലംബഹൻ॥ 9-61-20 (63594)
യൌനഃ സ്വൈഃ സുഖഹാർദൈശ്ച സംബന്ധഃ സഹ പാണ്ഡവൈഃ।
തേഷാം വൃദ്ധ്യാ ഹി വൃദ്ധിർനോ മാ ക്രുധഃ പുരുഷർഷഭ॥ 9-61-21 (63595)
വാസുദേവവചഃ ശ്രുത്വാ സീരഭൃത്പ്രാഹ ധർമവിത്॥ 9-61-22 (63596)
ധർമശ്ച ധാരിതഃ സദ്ഭിഃ സ ച ദ്വാഭ്യാം നിയച്ഛതി।
അർഥശ്ചാപ്യതിലുബ്ധസ്യ കാമശ്ചാതിപ്രസംഗിണഃ॥ 9-61-23 (63597)
ധർമാർഥൌ ധർമകാമൌ ച കാമാർഥൌ ചാപ്യപീഡയൻ।
ധർമാർഥകാമാന്യോഽഭ്യേതി സോത്യന്തം സുഖമശ്നുതേ॥ 9-61-24 (63598)
തദിദം വ്യാകുലം സർവം കൃതം ധർമസ്യ പീഡനാത്।
ഭീമസേനേന ഗോവിന്ദ കാമം ത്വം തു യഥാഽഽത്ഥ മാം॥ 9-61-25 (63599)
കൃഷ്ണ ഉവാച। 9-61-26x (5238)
അരോഷണോ ഹി ധർമാത്മാ സതതം ധർമവത്സലഃ।
ഭവാൻപ്രഖ്യായതേ ലോകേ തസ്മാത്സംശാംയ മാ ക്രുധഃ॥ 9-61-26 (63600)
പ്രാപ്തം കലിയുഗം വിദ്വി പ്രതിജ്ഞാം പാണ്ഡവസ്യ ച।
ആനൃണ്യം യാതു വൈരസ്യ പ്രതിജ്ഞായാശ്ച പാണ്ഡവഃ।
`തതഃ പുരുഷശാർദൂലോ ഹത്വാ നൈകൃതികം രണേ॥ 9-61-27 (63601)
നികൃത്യാ നികൃതിപ്രജ്ഞം യോ ഹന്യാദ്വൈരിണം രണേ।
അധർമോ വിദ്യതേ നാത്ര യദ്ഭീമോ ഹതവാന്രിപും॥ 9-61-28 (63602)
യുധ്യമാനം രണേ വീരം കുരുവൃഷ്ണിയശസ്കരം।
അനേന കർണഃ സന്ദിഷ്ടഃ പൃഷ്ഠതോ ധനുരച്ഛിനത്॥ 9-61-29 (63603)
തതഃ സഞ്ഛിന്നധന്വാനം വിരഥം പൌരുഷേ സ്ഥിതം।
വ്യായുധീകൃത്യ ബഹവഃ സൌഭദ്രമപലായിനം॥ 9-61-30 (63604)
ജൻമപ്രഭൃതി ലുബ്ധശ്ച പാപാത്മാ ചൈഷ ദുർമതിഃ।
നിഹതോ ഭീമസേനേന ദുർബുദ്ധിഃ കുലപാംസനഃ॥ 9-61-31 (63605)
പ്രതിജ്ഞാം ഭീമസേനേന ത്രയോദശസമാർജിതാം।
കിമർഥം നാഭിജാനാതി യുധ്യമാനോ ഹി ശത്രുഭിഃ॥ 9-61-32 (63606)
ഊർധ്വമാക്രംയ വേഗേന ജിഘാംസന്തം വൃകോദരഃ।
ബിഭേദ ഗദയാ ചോരൂ ന സ്ഥാനേ ന ച മണ്ഡലേ'॥ 9-61-33 (63607)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-61-34x (5239)
ധർമച്ഛലമിമം ശ്രുത്വാ കേശവാത്സ വിശാംപതേ।
നൈവ പ്രീതമാനാ രാമോ വചനം പ്രാഹ സംസദി॥ 9-61-34 (63608)
ഹത്വാഽധർമേണ രാജാനം ധർമാത്മാനം സുയോധനം।
ജിഹ്മയോധീതി ലോകേഽസ്മിൻഖ്യാതിം യാസ്യതി പാണ്ഡവഃ॥ 9-61-35 (63609)
ദുര്യോധനോഽപി ധർമാത്മാ ഗതിം യാസ്യതി ശാശ്വതീം।
ഋജുയോധീ ഹതോ രാജാ ധർമരാഷ്ട്രോ നരാധിപഃ॥ 9-61-36 (63610)
യുദ്ധദീക്ഷാം പ്രവിശ്യാജൌ രണയജ്ഞം വിതത്യ ച।
ഹുത്വാഽഽത്മാനമമിത്രാഗ്നൌ പ്രാപ ചാവഭൃഥം യശഃ।
`സ്വർഗം ഗന്താ മഹാരാജഃ സസുഹൃജ്ജ്ഞാതിബാന്ധവഃ'॥ 9-61-37 (63611)
ഇത്യുക്ത്വാ രഥമാസ്ഥായ രൌഹിണേയഃ പ്രതാപവാൻ।
ശ്വേതാഭ്രശിഖരാകാരഃ പ്രയയൌ ദ്വാരകാം പ്രതി॥ 9-61-38 (63612)
പാഞ്ചാലാശ്ച സവാർഷ്ണേയാഃ പാണ്ഡവാശ്ച വിശാംപതേ।
രാമേ ദ്വാരവതീം യാതേ നാതിപ്രമനസോഽഭവൻ॥ 9-61-39 (63613)
തതോ യുധിഷ്ഠിരം ദീനം ചിന്താപരമധോമുഖം।
ശോകോപഹതസങ്കൽപം വാസുദേവോഽബ്രവീദിദം॥ 9-61-40 (63614)
വാസുദേവ ഉവാച। 9-61-41x (5240)
ധർമരാജ കിമർഥം ത്വമധർമമനുമന്യസേ।
ഹതബന്ധോര്യദേതസ്യ പതിതസ്യ വിചേതസഃ॥ 9-61-41 (63615)
ദുര്യോധനസ്യ ഭീമേന മൃദ്യമാനം ശിരഃ പദാ।
ഉപപ്രേക്ഷസി കസ്മാത്ത്വം ധർമജ്ഞഃ സന്നരാധിപ॥ 9-61-42 (63616)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 9-61-43x (5241)
ന മമൈതത്പ്രിയം കൃഷ്ണ യദ്രാജാനം വൃകോദരഃ।
പദാ മൂർധ്ന്യസ്പൃശത്ക്രോധാന്ന ച ഹൃഷ്യേ കുലക്ഷയേ॥ 9-61-43 (63617)
നികൃത്യാ നികൃതാ നിത്യം ധൃതരാഷ്ട്രസുതൈർവയം।
ബഹൂനി പരുഷാണ്യുക്ത്വാ വനം പ്രസ്ഥാപിതാ വയം॥ 9-61-44 (63618)
ഭീമസേനസ്യ തദ്ദുഃഖമതീവ ഹൃദി വർതതേ।
ഇതി സഞ്ചിന്ത്യ വാർഷ്ണേയ മയൈതത്സമുപേക്ഷിതം॥ 9-61-45 (63619)
തസ്മാദ്ധത്വാഽകൃതപ്രജ്ഞം ലുബ്ധം കാമവശാനുഗം।
ലഭതാം പാൺ·ഡവഃ കാമം ധർമോഽധർമോഽഥവാ കൃതഃ॥ 9-61-46 (63620)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-61-47x (5242)
ഇത്യുക്തവതി കൌന്തേയേ ധർമരാജേ യുധിഷ്ഠിരേ।
വാസുദേവോ മഹാബാഹുര്യുധിഷ്ഠിരമഭാഷത।
കാമമസ്ത്വേതദിതി വൈ കൃച്ഛ്രാദ്യദുകുലോദ്വഹഃ॥ 9-61-47 (63621)
ഇത്യുക്ത്വാ വാസുദേവോഽപി വായുപുത്രപ്രിയേപ്സയാ।
അന്വമോദത തത്സർവം യദ്ഭീമേന കൃതം യുധി॥ 9-61-48 (63622)
`അർജുനോഽപി മഹാബാഹുരപ്രീതേനാന്തരാത്മനാ।
നോവാച കിഞ്ചിദ്വചനം ഭ്രാതരം സാധ്വസാധു വാ'॥ 9-61-49 (63623)
ഭീമസേനോഽപി ഹത്വാഽഽജൌ തവ പുത്രമമർഷണഃ।
അഭിവാദ്യാഗ്രതഃ സ്ഥിത്വാ സംപ്രഹൃഷ്ടഃ കൃതാഞ്ജലിഃ॥ 9-61-50 (63624)
പ്രോവാച സുമഹാതേജാ ധർമരാജം യുധിഷ്ഠിരം।
ഹർഷാദുത്ഫുല്ലനയനോ ജിതകാശീ വിശാംപതേ॥ 9-61-51 (63625)
തവാദ്യ പൃഥിവീ സർവാ ക്ഷേമാ നിഹതകണ്ടകാ।
താം പ്രശാധി മഹാരാജ സ്വധർമമനുപാലയ॥ 9-61-52 (63626)
യസ്തു കർതാഽസ്യ വൈരസ്യ നികൃത്യാ നികൃതിപ്രിയഃ।
സോഽയം വിനിഹതഃ ശേതേ പൃഥിവ്യം പൃഥിവീപതേ॥ 9-61-53 (63627)
ദുഃശാസനപ്രഭൃതയഃ സർവേ തേ ചോഗ്രവാദിനഃ।
രാധേയഃ ശകുനിശ്ചൈവ ഹതാശ്ച തവ ശത്രവഃ॥ 9-61-54 (63628)
സേയം രത്നസമാകീർണാ മഹീ സവനപർവതാ।
ഉപാവൃത്താ മഹാരാജ ത്വാമദ്യ നിഹതദ്വിഷം॥ 9-61-55 (63629)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 9-61-56x (5243)
ഗതോ വൈരസ്യ നിധനം ഹതോ രാജാ സുയോധനഃ।
കൃഷ്ണസ്യ മതമാസ്ഥായ വിജിതേയം വസുന്ധരാ॥ 9-61-56 (63630)
ദിഷ്ട്യാ ഗതസ്ത്വമാനൃണ്യം മാതുഃ കോപസ്യ ചോഭയോഃ।
ദിഷ്ട്യാ ജയസി ദുർധർഷ ദിഷ്ട്യാ ശത്രുർനിപാതിതഃ॥ ॥ 9-61-57 (63631)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി ഏകഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 61 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-61-15 ആത്മവൃദ്ധിഃ ശത്രുക്ഷയഃ സ്വമിത്രസ്യ വൃദ്ധിഃ ശത്രുമിത്രസ്യ ക്ഷയഃ സ്വമിത്രമിത്രസ്യ വൃദ്ധിഃ ശത്രുമിത്രമിത്രസ്യ ക്ഷയഃ ഏവം ഷഡ്വിധാ ആത്മനോ വൃദ്ധിഃ॥ 9-61-16 യദി ചോദാത്മനോ ഗ്ലാനിസ്തദാ ശാന്തികര ഇതി ക.പാഠഃ॥ 9-61-19 ഭക്താ ഭങ്ക്ഷ്യേ॥ 9-61-21 യൌനഃ യോനിനിമിത്തഃ സംബന്ധഃ। അസ്മാകം പിതാമഹഃ പാണ്ഡവാനാം മാതാമഹശ്ചൈക ഇതി യൌനസംബന്ധഃ॥ 9-61-22 സീരഭൃത് രാമഃ॥ 9-61-23 ധർമഇതി। നിയച്ഛതി നിയമമേതി അർഥകാമാഭ്യാം ധർമഃ സങ്കോചമേതീത്സർഥഃ॥ 9-61-24 ധർമാർഥൌ കാമേ നാപീഡയൻ ധർമകാവർഥേനാപീഡയൻ കാമാർഥൌ ധർമേണ ചാപീഡയന്നിത്യർഥഃ॥ 9-61-25 കാമം യഥേഷ്ടം ത്വം മാം പ്രതി ഉക്തവാനസി നതു ധർംയേ॥ 9-61-27 കലിയുഗാരംഭേ ഏതാവത്പാപം നാതീവ ഖേദാവഹമിതി ഭാവഃ॥ 9-61-41 അധർമമനുപശ്യസീതി ക.ഛ.പാഠഃ॥ 9-61-46 ധർമോഽധർമേ ച വാ കൃതേ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-61-62 ഏകഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 062
॥ ശ്രീഃ ॥
9.62. അധ്യായഃ 062
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
പാഞ്ചാലാദിഭിർഭീമസ്തുതിഃ॥ 1 ॥ കൃഷ്ണാദുര്യോധനയോഃ പരസ്പരഗർഹണം॥ 2 ॥ ദുര്യോധനേനാത്മസ്തുതൌ തൻമൂർധി ഗന്ധർവൈഃ പുഷ്പവർഷണം॥ 3 ॥ ഭീഷ്മാദിമരണേന ദുഃഖിതാനാം പാണ്ഡവാനാം കൃഷ്ണേന സമാശ്വാസനം॥ 4 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-62-0 (63632)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-62-0x (5244)
ഹതം ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനേന സംയുഗേ।
പാണ്ഡവാഃ സൃഞ്ജയാശ്ചൈവ കിമകുർവത സഞ്ജയ॥ 9-62-1 (63633)
സ·ഞ്ജയ ഉവാച। 9-62-2x (5245)
ഹതം ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനേന സംയുഗേ।
സിംഹേനേവ മഹാരാജ മത്തം വനഗജം യഥാ॥ 9-62-2 (63634)
പ്രഹൃഷ്ടമനസസ്തത്ര കൃഷ്ണേന സഹ പാണ്ഡവാഃ।
പാഞ്ചാലാഃ സൃഞ്ജയാശ്ചൈവ നിഹതേ കുരുനന്ദനേ।
ആവിധ്യന്നുത്തരീയാണി സിംഹനാദാംശ്ച നേദിരേ॥ 9-62-3 (63635)
നൈതാൻഹർഷസമാവിഷ്ടാനിയം സേഹേ വസുന്ധരാ॥ 9-62-4 (63636)
ധനൂംഷ്യേകേ വ്യാക്ഷിപന്ത ജ്യാശ്ചാപ്യന്യേ തഥാഽക്ഷിപൻ।
ദധ്മുരന്യേ മഹാശംഖാനന്യേ ജഘ്നുശ്ച ദുന്ദുഭീൻ॥ 9-62-5 (63637)
ചികീഡുശ്ച തഥൈവാന്യേ ജഹസുശ്ച തവാഹിതാഃ।
അബ്രുവംശ്ചാസകൃദ്വീരാ ഭീമസേനമിദം വചഃ॥ 9-62-6 (63638)
ദുഷ്കരം ഭവതാ കർമ രണേഽദ്യ സുമഹത്കൃതം।
കൌരവേയം രണേ ഹത്വാ ഗദയാഽതികൃതശ്രമം॥ 9-62-7 (63639)
ഇന്ദ്രേണേവ ഹി വൃത്രസ്യ വധം പരമസംയുഗേ।
ത്വയാ കൃതമമന്യന്ത ശത്രോർവധമിമം ജനാഃ॥ 9-62-8 (63640)
ചരന്തം വിവിധാൻമാർഗാൻമണ്ഡലാനി ച സർവശഃ।
ദുര്യോധനമിമം ശൂരം കോഽന്യോ ഹന്യാദ്വൃകോദരാത്॥ 9-62-9 (63641)
വൈരസ്യ ച ഗതഃ പാരം ത്വമിഹാന്യൈഃ സുദുർഗമം।
അശക്യമേതദന്യേന സംപാദയിതുമീദൃശം॥ 9-62-10 (63642)
കുഞ്ജരേണേവ മത്തേന വീരസംഗ്രാമമൂർധനി।
ദുര്യോധപശിരോ ദിഷ്ട്യാ പാദേന മൃദിതം ത്വയാ॥ 9-62-11 (63643)
സിംഹേന മഹിഷസ്യേവ കൃത്വാ സംഗരമുത്തമം।
ദുഃശാസനസ്യ രുധിരം ദിഷ്ട്യാ പീതം ത്വയാഽനഘ॥ 9-62-12 (63644)
യേ വിപ്രകുർവന്രാജാനം ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം।
മൂർധ്നി തേഷാം കൃതഃ പാദോ ദിഷ്ട്യാ തേ സ്വേന കർമണാ॥ 9-62-13 (63645)
അമിത്രാണാമധിഷ്ഠാനാദ്വധാദ്ദുര്യോധനസ്യ ച।
ഭീമ ദിഷ്ട്യാ പൃഥിവ്യാം തേ പ്രഥിതം സുമഹദ്യശഃ॥ 9-62-14 (63646)
ഏവം നൂനം ഹതേ വൃത്രേ ശക്രം നന്ദന്തി ബന്ദിനഃ।
തഥാ ത്വാം നിഹതാമിത്രം വയം നന്ദാമ ഭാരത॥ 9-62-15 (63647)
ദുര്യോധനവധേ യാനി രോമാണി ഹൃഷിതാനി നഃ।
അദ്യാപി ന വികൃഷ്യന്തേ താനി തദ്വിദ്ധി ഭാരത।
ഇത്യബ്രുൻഭീമസേനം വാതികാസ്തത്ര സംഗതാഃ॥ 9-62-16 (63648)
താൻഹൃഷ്ടാൻപുരുഷവ്യാഘ്രാൻപാഞ്ചാലാൻപാണ്ഡവൈഃ സഹ।
ബ്രുവതോഽസദൃശം തത്ര പ്രോവാച മധുസൂദനഃ॥ 9-62-17 (63649)
ന ന്യായ്യം നിഹതം ശത്രും ഭൂയോ ഹന്തും നരാധിപാഃ।
അസകൃദ്വാഗ്ഭിരുഗ്രാഭിർനിഹതോ ഹ്യേഷ മന്ദധീഃ॥ 9-62-18 (63650)
തദൈവൈഷ ഹതഃ പാപോ യദൈവ നിരപത്രപഃ।
ലുബ്ധഃ പാപസഹായശ്ച സുഹൃദാം ശാസനാതിഗഃ॥ 9-62-19 (63651)
ബഹുശോ വിദുരദ്രോണകൃപഗാംഗേയസൃഞ്ജയൈഃ।
പാണ്ഡുഭ്യഃ പ്രാർഥ്യമാനോഽപി പിത്ര്യമംശം ന ദത്തവാൻ॥ 9-62-20 (63652)
നൈവ തേഭ്യോഽദ്യ മിത്രം വാ ശത്രുർവാ പുരുഷാധമഃ।
കിമനേന വിതുന്നേന വാഗ്ഭിഃ കാഷ്ഠസധർമണാ॥ 9-62-21 (63653)
രഥേഷ്വാരോഹത ക്ഷിപ്രം ഗച്ഛാമോ വസുധാധിപാഃ।
ദിഷ്ട്യാ ഹതോഽയം പാപാത്മാ സാമാത്യജ്ഞാതിബാന്ധവഃ॥ 9-62-22 (63654)
ഇതി ശ്രുത്വാ ത്വധിക്ഷേപം കൃഷ്ണാദ്ദുര്യോധനോ നൃപഃ।
അമർഷവശമാപന്ന ഉദതിഷ്ഠദ്വിശാംപതേ॥ 9-62-23 (63655)
സ്ഫിഗ്ദേശേനോപവിഷ്ടഃ സ ദോർഭ്യാം വിഷ്ടഭ്യ മേദിനീം।
ദൃഷ്ടിം ഭ്രൂസങ്കടാം കൃത്വാ വാസുദേവേ ന്യപാതയത്॥ 9-62-24 (63656)
അർധോന്നതശരീരസ്യ രൂപമാസീന്നൃപസ്യ തു।
ക്രുദ്ധസ്യാശീവിഷസ്യേവ ച്ഛിന്നപുച്ഛസ്യ ഭോഗിനഃ॥ 9-62-25 (63657)
പ്രാണാന്തകരിണീം ഘോരാം വേദനാമപ്യചിന്തയൻ।
ദുര്യോധനോ വാസുദേവം വാഗ്ഭിരുഗ്രാഭിരാർദയത്॥ 9-62-26 (63658)
കംസദാസസ്യ ദായാദ ന തേ ലജ്ജാഽസ്ത്യനേന വൈ।
അധർമേണ ഗദായുദ്ധേ യദർഹം വിനിപാതിതഃ।
ഊരൂഭിന്ധീതി ഭീമസ്യ സ്മൃതിം മിഥ്യാപ്രയച്ഛതാ॥ 9-62-27 (63659)
കിം ന വിജ്ഞാതമേതൻമേ യദർജുനമവോചഥാഃ।
ഘാതയിത്വാ മഹീപാലാനൃജുയുദ്ധാൻസഹസ്രശഃ।
ജിഹ്മൈരുപായൈർബഹുഭിർന തേ ലജ്ജാ ന തേ ഘൃണാ॥ 9-62-28 (63660)
അഹന്യഹനി ശൂരാണാം കുർവാണഃ കദനം മഹത്।
ശിഖണ്ഡിനം പുരസ്കൃത്യ ഘാതിതസ്തേ പിതാമഹഃ॥ 9-62-29 (63661)
അശ്വത്ഥാംനഃ സനാമാനം ഹത്വാ നാഗം സുദുർമതേ।
ആചാര്യോ ന്യാസിതഃ ശസ്ത്രം കിം തന്ന വിദിതം മയാ॥ 9-62-30 (63662)
സ ചാനേന നൃശംസേന ധൃഷ്ടദ്യുംനേന വീര്യവാൻ।
പാത്യമാനസ്ത്വയാ ദൃഷ്ടോ ന ചൈനം ത്വമവാരയഃ॥ 9-62-31 (63663)
വധാർഥം പാണ്ഡുപുത്രസ്യ യാചിതാം ശക്തിമേവ ച।
ഘടോത്കചേ വ്യംസയതഃ കസ്ത്വത്തഃ പാപകൃത്തമഃ॥ 9-62-32 (63664)
ഛിന്നഹസ്തഃ പ്രായഗതസ്തഥാ ഭൂരിശ്രവാ ബലീ।
ത്വയാഽഭിസൃഷ്ടേന ഹതഃ ശൈനേയേന ദുരാത്മനാ॥ 9-62-33 (63665)
കുർവാണശ്ചോത്തമം കർമ കർണഃ പാർഥജിഗീഷയാ।
വ്യംസനേനാശ്വസേനസ്യ പന്നഗേന്ദ്രസ്യ വൈ പുനഃ॥ 9-62-34 (63666)
പുനശ്ച പതിതേ ചക്രേ വ്യസനാർതഃ പരാജിതഃ।
പാപിതഃ സമരേ കർണശ്ചക്രവ്യാഗ്രോഽഗ്രണീർനൃണാം॥ 9-62-35 (63667)
യദി മാം ചാപി കർണം ച ഭീഷ്മദ്രോണൌ ച സംയുഗേ।
ഋജുനാ പ്രതിയുധ്യേഥാ ന തേ സ്യാദ്വിജയോ ധ്രുവം॥ 9-62-36 (63668)
ത്വയാ പുനരനാര്യേണ ജിഹ്മമാർഗേണ പാർഥിവാഃ।
സ്വധർമമനുതിഷ്ഠന്തോ വയം ചാന്യേ ച ഘാതിതാഃ॥ 9-62-37 (63669)
`ത്വയാ മായാവിനാ കൃഷ്ണ മായാം കർമപ്രമോഷിണീം।
കൃത്വാ ഹതഃ സിന്ധുപതിഃ കിം തന്ന വിദിതം മമ'॥ 9-62-38 (63670)
വാസുദേവ ഉവാച। 9-62-39x (5246)
ഹതസ്ത്വമസി ഗാന്ധാരേ സഭ്രാതൃസുതബാന്ധവഃ।
സഗണഃ സസുഹൃച്ചൈവ പാപം മാർഗമനുഷ്ഠിതഃ॥ 9-62-39 (63671)
തവൈവ ദുഷ്കൃതൈർവീരൌ ഭീഷ്മദ്രോണൌ നിപാതിതൌ।
കർണശ്ച നിഹതഃ സംഖ്യേ തവ ശീലാനുവർതകഃ॥ 9-62-40 (63672)
യാച്യമാനം മയാ മൂഢ പിത്ര്യമംശം ന ദിത്സസി।
പാണ്ഡവേഭ്യഃ സ്വരാജ്യം ച ലോഭാച്ഛകുനിനിശ്ചയാത്॥ 9-62-41 (63673)
വിഷം തേ ഭീമസേനായ ദത്തം സർവേ ച പാണ്ഡവാഃ।
പ്രദീപിതാ ജതുഗൃഹേ മാത്രാ സഹ സുദുർമതേ॥ 9-62-42 (63674)
സഭായാം യാജ്ഞസേനീ ച കൃഷ്ടാ ദ്യൂതേ രജസ്വലാ।
തദൈവ താവദ്ദുഷ്ടാത്മന്വധ്യസ്ത്വം നിരപത്രപ॥ 9-62-43 (63675)
അനക്ഷജ്ഞം ച ധർമജ്ഞം സൌബലേനാക്ഷവേദിനാ।
നികൃത്യാ യത്പരാജൈഷീസ്തസ്മാദസി ഹതോ രണേ॥ 9-62-44 (63676)
ജയദ്രഥേന പാപേന യത്കൃഷ്ണാ ക്ലേശിതാ വനേ।
യാതേഷു മൃഗയാം ചൈവ തൃണബിന്ദോരഥാശ്രമം॥ 9-62-45 (63677)
അഭിമന്യുശ്ച യദ്ബാല ഏകോ ബഹുഭിരാഹവേ।
ത്വദ്ദോഷൈർനിഹതഃ പാപ തസ്മാദസി ഹതോ രണേ॥ 9-62-46 (63678)
`കുർവാണം കർമ സമരേ പാണ്ഡവാനർഥകാങ്ക്ഷിണം।
യച്ഛിഖണ്ഡ്യവധീദ്ഭീഷ്മം മിത്രാർഥേ ന വ്യതിക്രമഃ॥ 9-62-47 (63679)
സ്വധർമം പൃഷ്ഠതഃ കൃത്വാ ആചാര്യസ്ത്വത്പ്രിയേപ്സയാ।
പാർഷതേന ഹതഃ സംഖ്യേ വർതമാനോഽസതാം പഥി॥ 9-62-48 (63680)
പ്രതിജ്ഞാമാത്മനഃ സത്യാം ചികീർഷൻസമരേ നിപും।
ഹതവാൻസാത്വതോ വിദ്വാൻസൌമദത്തിം മഹാരഥം॥ 9-62-49 (63681)
അർജുനഃ സമരേ രാജന്യുധ്യമാനഃ കദാചന।
നിന്ദിതം പുരുഷവ്യാഘ്രഃ കരോതി ന കഥഞ്ചന॥ 9-62-50 (63682)
ലബ്ധ്വാഽപി ബഹുധാ ഛിദ്രം വീരവൃത്തമനുസ്മരൻ।
നിജഘാന രണേ കർണം മൈവം വോചഃ സുദുർമതേ॥ 9-62-51 (63683)
ദേവാനാം മതമാജ്ഞായ തേഷാം പ്രിയഹിതേപ്സയാ।
അർജുനസ്യ മഹാനാഗം മയാ വ്യംസിതമസ്ത്രജം॥ 9-62-52 (63684)
ത്വം ച ഭീഷ്മശ്ച കർണശ്ച ദ്രോണോ ദ്രൌണായനിസ്തഥാ।
വിരാടനഗരേ തസ്യ ഹ്യാനൃശംസ്യേന ജീവിതാഃ॥ 9-62-53 (63685)
സ്മര പാർഥസ്യ വിക്രാന്തം ഗന്ധർവേഷു കൃതം തഥാ।
അധർമം നാത്ര ഗാന്ധാരേ പാണ്ഡവൈര്യത്കൃതം ത്വയി॥ 9-62-54 (63686)
സ്വബാഹുബലമാസ്ഥായ സ്വധർമേണ പരന്തപാഃ।
ജിതവന്തോ രണേ വീരാഃ പാപോസി നിധനം ഗതഃ'॥ 9-62-55 (63687)
[യാന്യകാര്യാണി ചാസ്മാകം കൃതാനിതി പ്രഭാഷസേ।
വൈഗുണ്യേന തവാത്യർഥം സർവം ഹി തദനുഷ്ഠിതം॥ 9-62-56 (63688)
ബൃഹസ്പതേരുശനസോ നോപദേശഃ ശ്രുതസ്ത്വയാ।
വൃദ്ധാ നോപാസിതാശ്ചൈവ ഹിതം വാക്യം ന തേ ശ്രുതഭ്॥ 9-62-57 (63689)
ലോഭേനാതിബലേന ത്വം തൃഷ്ണയാ ച വശീകൃതഃ।
കൃതവാനസ്യകാര്യാണി വിപാകസ്തസ്യ ഭുജ്യതാം॥] 9-62-58 (63690)
ദുര്യോധന ഉവാച। 9-62-59x (5247)
അധീതം വിധിവദ്ദത്തം ഭൂഃ പ്രഭുക്താ സസാഗരാ।
മൂർധ്നി സ്ഥിമമിത്രാണാം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-62-59 (63691)
യദിഷ്ടം ക്ഷത്രബന്ധൂനാം സ്വധർമമനുപശ്യതാം।
തദിദം നിധനം പ്രാപ്തം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-62-60 (63692)
ദേവാർഹാ മാനുഷാ ഭോഗാഃ പ്രാപ്താ അസുലഭാ നൃപൈഃ।
ഐശ്വര്യം ചോത്തമം പ്രാപ്തം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-62-61 (63693)
സസുഹൃത്സാനുബന്ധസ്ച സ്വർഗം ഗന്താഽഹമച്യുത।
യൂയം ഗർഹിതസങ്കൽപാഃ ശോചന്തോ വർതയിഷ്യഥ॥ 9-62-62 (63694)
`ന മേ വിഷാദോ ഭീമേന പാദേന ശിര ആഹതം।
കാകാ വാ കങ്കഗൃധ്രാ വാ നിധാസ്യന്തി പദം ക്ഷണാത്'॥ 9-62-63 (63695)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-62-64x (5248)
അസ്യ വാക്യസ്യ നിധനേ കുരുരാജസ്യ ധീമതഃ।
അപതത്സുമഹദ്വർഷം പുഷ്പാണാം പുണ്യഗന്ധിനാം॥ 9-62-64 (63696)
അവാദയന്ത ഗന്ധർവാ വാദിത്രം സുമനോഹരം॥ 9-62-65 (63697)
ജഗുശ്ചാപ്സരസോ രാജ്ഞോ യശഃ സംബദ്ധമേവ ച।
സിദ്ധാശ്ച മുമുചുർവാചഃ സാധുസാധ്വിതി പാർഥിവ॥ 9-62-66 (63698)
വവൌ ച സുരഭിർവായുഃ പുണ്യഗന്ധോ മൃദുഃസുഖഃ।
വ്യരാജംശ്ച ദിശഃ സർവാ നഭോ വൈദൂര്യസന്നിഭം॥ 9-62-67 (63699)
അത്യദ്ഭുതാനി തേ ദൃഷ്ട്വാ വാസുദേവപുരോഗമാഃ।
ദുര്യോധനസ്യ പൂജാം തു ദൃഷ്ട്വാ വ്രീഡാമുപാഗമൻ॥ 9-62-68 (63700)
ഹതാംശ്ചാധർമതഃ ശ്രുത്വാ ശോകാർതാഃ ശുശുചുർഹി തേ।
ഭീഷ്മം ദ്രോണം തഥാ കർണം ഭൂരിശ്രവസമേവ ച॥ 9-62-69 (63701)
താംസ്തു ചിന്താപരാന്ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാന്ദീനചേതസഃ।
പ്രോവാചേദം വചഃ കൃഷ്ണോ മേഘദുന്ദുഭിനിസ്വനഃ॥ 9-62-70 (63702)
നൈഷ ശക്യോഽതിശീഘ്രാസ്ത്രസ്തേ ച സർവേ മഹാരഥാഃ।
ഋജുയുദ്ധേന വിക്രാന്താ ഹന്തും യുഷ്മാഭിരാഹവേ॥ 9-62-71 (63703)
ഉപായാന്നിഹതാ ഹ്യേതേ മയാ തസ്മാന്നരാധിപാഃ।
അന്യഥാ പാണ്ഡവേയാനാം നാഭവിഷ്യജ്ജയഃ ക്വചിത്॥ 9-62-72 (63704)
തേ ഹി സർവേ മഹേഷ്വാസാശ്ചത്വാരോഽതിരഥാ മുവി।
അശക്യാ ധർമതോ ഹന്തും ലോകപാലൈരപി സ്വയം॥ 9-62-73 (63705)
തഥൈവായം ഗദാപാണിർധാർതരാഷ്ട്രോ ഗതശ്രമഃ।
അശക്യോ ധർമതോ ഹന്തും കാലേനാപി ദി ദണ്ഡിനാ॥ 9-62-74 (63706)
നൈതൻമനസി കർതവ്യം യദയം നിഹതോ നൃപഃ।
മിഥ്യാചര്യാച്ഛലോപായൈർബഹവഃ ശത്രവോ ഹതാഃ॥ 9-62-75 (63707)
പൂർവൈരനുഗതോ മാർഗോ ദേവൈരസുരഘാതിഭിഃ।
സദ്ഭിശ്ചാനുഗതഃ പന്ഥാഃ സർവൈരനുഗമിഷ്യതേ॥ 9-62-76 (63708)
`ഏവം വിധാത്രാ വിഹിതം സ്വയമേഷാം മഹാത്മനാം।
ദൈവം പുരുഷകാരേണ ന ശക്യമതിവർതിതും॥ 9-62-77 (63709)
ഭൂതം ഭവ്യം ഭവിഷ്യച്ച നിമേഷാദ്യോ ഹനിഷ്യതി।
കൃതാന്തമന്യഥാ കർതും നേച്ഛേത്സോഽയം ധനഞ്ജയ॥' 9-62-78 (63710)
കൃതകൃത്യാഃ സ്മ സായാഹ്നേ നിവാസം രോചയാമഹേ।
സാശ്വനാഗരഥാഃ സർവേ വിശ്രാംയന്തു നരാധിപാഃ॥ 9-62-79 (63711)
വാസുദേവവചഃ ശ്രുത്വാ തദാനീം പാണ്ഡവൈഃ സഹ।
പാഞ്ചാലാ ഭൃശസംഹൃഷ്ടാ വിനേദുഃ സിംഹസംഘവത്॥ 9-62-80 (63712)
തതഃ പ്രാധ്മാപയച്ഛംഖം പാഞ്ചജന്യം ജനാർദനഃ।
`ദേവദത്തം പ്രഹൃഷ്ടാത്മാ ശംഖപ്രവരമർജുനഃ॥ 9-62-81 (63713)
അനന്തവിജയം രാജാ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
പോണ്ഡ്രം ദധ്മൌ മഹാശംഖം ഭീമകർമാ വൃകോദരഃ॥ 9-62-82 (63714)
നകുലഃ സഹദേവശ്ച സുഘോഷമണിപുഷ്പകൌ।
ധൃഷ്ടദ്യുംനസ്തഥാ ജൈത്രം സാത്യകിർനന്ദിവർധനം॥ 9-62-83 (63715)
തേഷാം നാദേന മഹതാ ശംഖാനാം ഭരതർഷഭ।
ആപുപൂരേ നഭഃ സർവം പൃഥിവീ ച ചചാല ഹ॥ 9-62-84 (63716)
തതഃ ശംഖാശ്ച ഭേര്യശ്ച പണവാനകഗോമുഖാഃ।
പാണ്ഡുസൈന്യേഷ്വവാദ്യന്ത സ ശബ്ദസ്തുമുലോഽഭവത്॥ 9-62-85 (63717)
അസ്തുവൻപാണ്ഡവാനന്യേ നിർഭീശ്ച സ്തുതിമംഗലൈഃ'।
ഹൃഷ്ടാ ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ നിഹതം പുരുഷർഷഭാഃ॥ ॥ 9-62-86 (63718)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി ദ്വിഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 62 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-62-21 നൈഷ യോഗ്യോഽദ്യ മിത്രം വേതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-62-62 ദ്വിഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 063
॥ ശ്രീഃ ॥
9.63. അധ്യായഃ 063
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
പാഞ്ചാലാദിഷു സ്വസ്വശിബിരാണ്യുപഗതേഷു പാണ്ഡവൈർദുര്യോധനശിബിരമേത്യ സ്വസ്വരഥേഭ്യോഽവതരണം॥ 1 ॥ കൃഷ്ണേ രഥാത്പ്രഥമം പാർഥമവതാർഥ പശ്ചാത്സ്വയമപ്യവതീർണേ അഗ്നിനാ തദ്ഗ്രഥസ്യ ഭസ്മീകരണം॥ 2 ॥ കൃഷ്ണേനാർജുനംപ്രതി രഥദാഹസ്യ കാരണകഥനം॥ 3 ॥ കൃഷ്ണചോദനയാ പാണ്ഡവൈരോഘവതീതീരേ രാത്രൌ നിവസനം॥ 4 ॥ കൃഷ്ണേന യുധിഷ്ഠിരചോദനയാ ഗാന്ധാര്യാശ്വാസനായ ഹാസ്തിനപുരാഗമനം॥ 5 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-63-0 (63719)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-63-0x (5249)
തതസ്തേ പ്രയയുഃ സർവേ നിവാസായ മഹീക്ഷിതഃ।
ശംഖാൻപ്രധ്മാപയന്തോ വൈ ഹൃഷ്ടാഃ പരിഘബാഹവഃ॥ 9-63-1 (63720)
പാണ്ഡവാൻഗച്ഛതശ്ചാപി ശിബിരം നോ വിശാംപതേ।
മഹേഷ്വാസോഽന്വഗാത്പശ്ചാദ്യുയുത്സുഃ സാത്യകിസ്തഥാ॥ 9-63-2 (63721)
ധൃഷ്ടദ്യുംനഃ ശിഖണ്ഡീ ച ദ്രൌപദേയാശ്ച സർവശഃ।
സർവേ ചാന്യേ മഹേഷ്വാസാ യയുഃ സ്വശിബിരാണ്യുത॥ 9-63-3 (63722)
തതസ്തേ പ്രാവിശൻപാർഥാ ഹതത്വിട്കം ഹതേശ്വരം।
ദുര്യോധനസ്യ ശിബിരം രംഗവന്നിഃസൃതേ ജനേ॥ 9-63-4 (63723)
ഗതോത്സവം പുരമിവ ഹൃതനാഗമിവ ഹദം।
സ്ത്രീവർഷവരഭൂയിഷ്ഠം വൃദ്ധാമാത്യൈരധിഷ്ഠിതം॥ 9-63-5 (63724)
തത്രൈതാൻപര്യുപാതിഷ്ഠന്ദുര്യോധന പുരഃസരാഃ।
കൃതാഞ്ജലിപുടാ രാജൻകാഷായമലിനാംബരാഃ॥ 9-63-6 (63725)
ശിബിരം സമനുപ്രാപ്യ കുരുരാജസ്യ പാണ്ഡവാഃ।
അവതേരുർമഹാരാജ രഥേഭ്യോ രഥസത്തമാഃ॥ 9-63-7 (63726)
തതോ ഗാണ്ഡീവധന്വാനമഭ്യഭാഷത കേശവഃ।
സ്ഥിതഃ പ്രിയഹിതേ നിത്യമതീവ ഭരതർഷഭ॥ 9-63-8 (63727)
അവരോപയ ഗാണ്ഡീവമക്ഷയൌ ച മഹേഷുധീ।
അഥാഹമവരോക്ഷ്യാമി പശ്ചാദ്ഭരതസത്തമ।
സ്വയം ചൈവാവരോഹ ത്വമേതച്ഛ്രേയസ്തവാനഘ॥ 9-63-9 (63728)
തച്ചാകരോത്തഥാ വീരഃ പാണ്ഡുപുത്രോ ധനഞ്ജയഃ॥ 9-63-10 (63729)
അഥ പശ്ചാത്തതഃ കൃഷ്ണോ രശ്മീനുത്സൃജ്യ വാജിനാം।
അവാരോഹത മേധാവീ രഥാദ്ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ॥ 9-63-11 (63730)
അഥാവതീർണേ ഭൂതാനാമീശ്വരേ സുമഹാത്മനി।
കപിരപ്യാശ്വപാക്രാമത്സഹദേവൈർധ്വജാലയൈഃ॥ 9-63-12 (63731)
സ ദഗ്ധോ ദ്രോണകർണാഭ്യാം ദിവ്യൈരസ്ത്രൈർമഹാരഥഃ।
അഥ ദീപ്തോഽഗ്നിനാ ഹ്യാശു പ്രജജ്വാല മഹീപതേ॥ 9-63-13 (63732)
സോപാസംഗഃ സരശ്മിശ്ച സാശ്വഃ സയുഗബന്ധനഃ।
ഭസ്മീഭൂതോഽപതദ്ഭൂമൌ രഥോ ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ॥ 9-63-14 (63733)
തം തഥാ ഭസ്മഭൂതം തു ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡുസുതാഃ പ്രഭോ।
അഭവന്വിസ്മിതാ രാജന്നർജുനശ്ചേദമബ്രവീത്॥ 9-63-15 (63734)
കൃതാഞ്ജലിഃ സപ്രണയം പ്രണിപത്യാഭിവാദ്യ ഹ।
ഗോവന്ദ കസ്മാദ്ഭഗവന്രഥോ ദഗ്ധോഽയമഗ്നിനാ॥ 9-63-16 (63735)
കിമേതൻമഹദാശ്ചര്യമഭവദ്യദുനന്ദന।
തൻമേ ബ്രൂഹി മഹാബാഹോ ശ്രോതവ്യം യദി മന്യസേ॥ 9-63-17 (63736)
വാസുദേവ ഉവാച। 9-63-18x (5250)
ദ്രോണകർണാസ്ത്രനിർദഗ്ധഃ പൂർവമേവായമർജുന।
മദാസ്ഥിതത്വാത്സമരേ ന വിശീർണഃ പരന്തപ॥ 9-63-18 (63737)
ഇദാനീം തു വിശീർണോഽയം ദഗ്ധോ ബ്രഹ്മാസ്ത്രതേജസാ।
മയാ വിമുക്തഃ കൌന്തേയ ത്വയ്യദ്യ കൃതകർമണി॥ 9-63-19 (63738)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-63-20x (5251)
ഈഷദുത്സ്മയമാനസ്തു ഭഗവാൻകേശവോഽരിഹാ।
പരിഷ്വജ്യ ച രാജാനം യുധിഷ്ഠിരമഭാഷത॥ 9-63-20 (63739)
ദിഷ്ട്യാ ജയസി കൌന്തേയ ദിഷ്ട്യാ തേ ശത്രവോ ജിതാഃ।
ദിഷ്ട്യാ ഗാണ്ഡീവധന്വാ ച ഭീമസേനശ്ച പാണ്ഡവഃ॥ 9-63-21 (63740)
ത്വം ചാപി കുശലീ രാജൻമാദ്രീപുത്രൌ ച പാണ്ഡവൌ।
മുക്താ വീരക്ഷയാദിസ്മാത്സംഗ്രാമാന്നിഹതദ്വിഷഃ।
ക്ഷിപ്രമുത്തരകാലാനി കുരു കാര്യാണി ഭാരത॥ 9-63-22 (63741)
ഉപയാതമുപപ്ലാവ്യം സഹ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ।
ആനീയ മധുപർകം മാം യത്പുരാ ത്വമവോചഥാഃ॥ 9-63-23 (63742)
ഏഷ ഭ്രാതാ സഖാ ചൈവ തവ കൃഷ്ണ ധനഞ്ജയഃ।
രക്ഷിതവ്യോ മഹാബാഹോ സർവാസ്വാപത്സ്വിതി പ്രഭോ॥ 9-63-24 (63743)
തവ ചൈവ ബ്രുവാണസ്യ തഥേത്യേവാഹമബ്രുവം॥ 9-63-25 (63744)
സ സവ്യസാചീ ഗുപ്തസ്തേ വിജയീ ച ജനേശ്വര। 9-63-26 (63745)
ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ രാജേന്ദ്ര ശൂരഃ സത്യപരാക്രമഃ।
മുക്തോ വീരക്ഷയാദസ്മാത്സംഗ്രാമാദ്രോമഹർഷണാത്॥ 9-63-26 (63746)
ഏവമുക്തസ്തു കൃഷ്ണേന ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ഹൃഷ്ടരോമാ മഹാരാജ പ്രത്യുവാച ജനാർദനം॥ 9-63-27 (63747)
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച। 9-63-28x (5252)
പ്രമുക്തം ദ്രോണകർണാഭ്യാം ബ്രഹ്മാസ്ത്രമരിമർദന।
കസ്ത്വദന്യഃ സഹേത്സാക്ഷാദപി വജ്രീ പുരന്ദരഃ॥ 9-63-28 (63748)
ഭവതസ്തു പ്രസാദേന സംഗ്രാമേ ബഹവോ ഹതാഃ।
മഹാരണഗതഃ പാർഥോ യച്ച നാസീത്പരാങ്മുഖഃ॥ 9-63-29 (63749)
തഥാ തവ മഹാബാഹോ പര്യായൈർബഹുഭിർമയാ।
കർമണആമനുസന്ധാനാത്തേജസ്വീ ജഗതി ശ്രുതാ॥ 9-63-30 (63750)
ഉപപ്ലാവ്യേ മഹർഷിർമേ കൃഷ്ണദ്വൈപായനോഽബ്രവീത്।
യതോ ധർമസ്തതഃ കൃഷ്ണോ യതഃ കൃഷ്ണസ്തതോ ജയഃ॥ 9-63-31 (63751)
`ഏവമുക്തസ്തതഃ കൃഷ്ണഃ പ്രത്യുവാച യുധിഷ്ഠിരം।
ന തുല്യാശ്ചാർജുനസ്യേഹ ബലേന കുരുനന്ദന॥ 9-63-32 (63752)
സ ഏഷ സർവാണ്യസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി പ്രാപ്യ ശങ്കരാത്।
സത്സമോ വാ വിശിഷ്ടോ വാ രണേ ത്വമിതി പാണ്ഡവഃ।
അനുജ്ഞാതഃ പാണ്ഡുസുതഃ പുനഃ പ്രത്യാഗമൻമഹീം॥ 9-63-33 (63753)
ഭൂതം ഭവ്യം ഭവിഷ്യച്ച അനുജ്ഞാതസ്ത്വയാ വിഭോ।
നിമേഷാർധാന്നരവ്യാഘ്രോ നയേദിതി മതിർമമ॥ 9-63-34 (63754)
ദ്രോണം ഭീഷ്മം കൃപം കർണം ദ്രോണപുത്രം ജയദ്രഥം।
നിഹന്തും ശക്നുയാത്ക്രുദ്ധോ നിമേഷാർധാദ്ധനഞ്ജയഃ॥ 9-63-35 (63755)
സദേവാസുരഗന്ധർവാൻസയക്ഷോരഗരാക്ഷസാൻ।
ത്രീന്വാ ലോകാന്വിജേതും സ ശക്തഃ കിമിഹ മാനുഷാൻ॥ 9-63-36 (63756)
വിധിനാ വിഹിതം ചാസൌ മയാ സഞ്ചോദിതോഽപി സൻ।
ന ചകാര മതിം ഹന്തും തതസ്തേ ബലവത്തരാഃ॥ 9-63-37 (63757)
അത്ര ഗീതാ മയാ സുഷ്ഠു ഗിരഃ സത്യാ മഹീപതേ।
ദർസിതം മയി സർവം ച തേനാസൌ ജിതവാന്രിപൂൻ॥ 9-63-38 (63758)
അർജുനോഽപി മഹാബാഹുർമയാ തുല്യോ മഹീപതേ।
സ മഹേശ്വരലബ്ധാസ്ത്രഃ കിം ന കുര്യാദ്വിഭുഃ പ്രഭോ॥' 9-63-39 (63759)
ഇത്യേവമുക്തേ തേ വീരാഃ ശിബിരം തവ ഭാരത।
പ്രവിശ്യ പ്രത്യപദ്യന്ത കോശരത്നർധിസഞ്ചയാൻ॥ 9-63-40 (63760)
രജതം ജാതരൂപം ച മണീനഥ ച മൌക്തികാൻ।
ഭൂഷണാന്യഥ മുഖ്യാനി കംബലാന്യജിനാനി ച॥ 9-63-41 (63761)
`ഗജാനശ്വാന്രഥാംശ്ചൈവ മഹാന്തി ശയനാനി ച'।
ദാസീദാസമസംഖ്യേയം രാജ്യോപകരണാനി ച॥ 9-63-42 (63762)
തേ പ്രാപ്യ ധനമക്ഷയ്യം ത്വദീയം ഭരതർഷഭ।
ഉദക്രോശൻമഹാഭാഗാ നരേന്ദ്ര വിജിതാരയഃ॥ 9-63-43 (63763)
തേ തു വീരാഃ സമാശ്വസ്യ വാഹനാന്യവമുച്യ ച।
അതിഷ്ഠന്ത മുഹുഃ സർവേ പാണ്ഡവാ വിഗതജ്വരാഃ॥ 9-63-44 (63764)
അഥാബ്രവീൻമഹാരാജ വാസുദേവോ മഹായശാഃ।
അസ്മാഭിർമംഗലാർഥായ വസ്തവ്യം ശിബിരാദ്ബഹിഃ॥ 9-63-45 (63765)
തഥേത്യുക്ത്വാ ഹി തേ സർവേ പാണ്ഡവാഃ സാത്യകിസ്തഥാ।
വാസുദേവേന സഹിതാ മംഗലാർഥം ബഹിര്യയുഃ॥ 9-63-46 (63766)
തേ സമാസാദ്യ സരിതം പുണ്യാമോഘവതീം നൃപ।
ന്യവസന്നഥ താം രാത്രിം പാണ്ഡവാ ഹതശത്രവഃ॥ 9-63-47 (63767)
യുധിഷ്ഠിരസ്തതോ രാജാ പ്രാപ്തകാലമചിന്തയൻ॥ 9-63-48 (63768)
തത്ര തേ ഗമനം മാപ്തം രോചതേ തവ മാധവ।
ഗാന്ധാര്യാഃ ക്രോധദീപ്തായാഃ പ്രശമാർഥമരിന്ദമ॥ 9-63-49 (63769)
ഹേതുകാരണയുക്തൈശ്ച വാക്യൈഃ കാലസമീരിതൈഃ।
ക്ഷിപ്രമേവ മഹാഭാഗ ഗാന്ധാരീം പ്രശമിഷ്യസി।
പിതാമഹശ്ച ഭഗവാന്വ്യാസസ്തത്ര ഭവിഷ്യതി॥ 9-63-50 (63770)
തതഃ സംപ്രേഷയാമാസുര്യാദവം നാഗസാഹ്വയം॥ 9-63-51 (63771)
സ ച പ്രായാജ്ജവേനാശു വാസുദേവഃ പ്രതാപവാൻ।
ദാരുകം രഥമാരോപ്യ യേന രാജാഽംബികാസുതഃ॥ 9-63-52 (63772)
തമൂചുഃ സംപ്രയാസ്യന്തം ശൈബ്യസുഗ്രീവവാഹനം।
പ്രത്യാശ്വാസയ ഗാന്ധാരീം ഹതപുത്രാം യശസ്വിനീം॥ 9-63-53 (63773)
സ പ്രായാത്പാണ്ഡവൈരുക്തസ്തത്പുരം സാത്വതാം വരഃ।
ആസസാദ തതഃ ക്ഷിപ്രം ഗാന്ധാരീം നിഹതാത്മജാം॥ ॥ 9-63-54 (63774)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി ത്രിഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 63 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-63-5 വർഷവരഃ ഷണ്ഢഃ॥ 9-63-6 ദുര്യോധനസ്യ പുരസരാഃ ദുര്യോധനപുരഃ സരാഃ॥ 9-63-30 തേജസ്വീതി ഗതിഃ ശ്രുതാ ഇതി ഛ.പാഠഃ। തഥൈവ ച മഹാബാഹോ മനുസന്താനം തേജസശ്ച ഗതീഃ ശുഭാഃ ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-63-63 ത്രിഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 064
॥ ശ്രീഃ ॥
9.64. അധ്യായഃ 064
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ജനമേജയേന ഗാന്ധാര്യാശ്വാസനകാരണപ്രശ്നേ വൈശംപായനേന തത്കഥനം॥ 1 ॥ കൃഷ്ണേന ഗാന്ധാരീധൃതരാഷ്ട്രോ സമാശ്വാസ്യ പുനഃ പാണ്ഡവസമീപാഗമനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-64-0 (63775)
ജനമേജയ ഉവാച। 9-64-0x (5253)
കിമർഥം ദ്വിജശാർദൂല ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
ഗാന്ധാര്യാഃ പ്രേഷയാമാസ വാസുദേവം പരന്തപം॥ 9-64-1 (63776)
യദാ പൂർവം ഗതഃ കൃഷ്ണഃ ശമാർഥം കൌരവാൻപ്രതി।
ന ച തം ലബ്ധവാൻകാമം തതോ യുദ്ധമഭൂദിദം॥ 9-64-2 (63777)
നിഹതേഷു തു യോധേഷു ഹതേ ദുര്യോധനേ തദാ।
പൃഥിവ്യാം പാണ്ഡവേയസ്യ നിഃസപത്നേ കൃതേ യുധി॥ 9-64-3 (63778)
വിദ്രുതേ ശിബിരേ ശൂന്യേ പ്രാപ്തേ യശസി ചോത്തമേ।
കിം തു തത്കാരണം ബ്രഹ്മന്യേന കൃഷ്ണോ ഗതഃ പുനഃ॥ 9-64-4 (63779)
ന ചൈതത്കാരണം ബ്രഹ്മന്നൽപം വിപ്രതിഭാതി മേ।
യത്രാഗമദമേയാത്മാ സ്വയമേവ ജനാർദനഃ॥ 9-64-5 (63780)
തത്ത്വതോ വൈ സമാചക്ഷ്വ സർവമധ്വര്യുസത്തമ।
യച്ചാത്ര കാരണം ബ്രഹ്മൻകാര്യസ്യാസ്യ വിനിശ്ചയേ॥ 9-64-6 (63781)
വൈശംപായന ഉവാച। 9-64-7x (5254)
ത്വദ്യുക്തോഽയമനുപ്രശ്നോ യൻമാം പൃച്ഛസി പാർഥിവ।
തത്തേഽഹം സംപ്രവക്ഷ്യാമി യഥാവദ്ഭരതർഷഭ॥ 9-64-7 (63782)
ഹതം ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസേനേന സംയുഗേ।
വ്യുത്ക്രംയ സമയം രാജന്ധാർതരാഷ്ട്രം മഹാബലം॥ 9-64-8 (63783)
അന്യായേന ഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഗദായുദ്ധേന ഭാരത।
യുധിഷ്ഠിരം മഹാരാജ മഹദ്ഭയമഥാവിശത്॥ 9-64-9 (63784)
സോഽചിന്തയൻമഹാഭാഗാം ഗാന്ധാരീം തപസാന്വിതാം।
ഘോരേണ തപസാ യുക്താം ത്രൈലോക്യമപി സാ ദഹേത്॥ 9-64-10 (63785)
തസ്യ ചിന്തയമാനസ്യ ബുദ്ധിഃ സമഭവത്തദാ।
ഗാന്ധാര്യാഃ ക്രോധദീപ്തായാഃ പൂർവം പ്രശമനം ഭവേത്॥ 9-64-11 (63786)
സാ ഹി പുത്രവധം ശ്രുത്വാ കൃതമസ്മാഭിരീദൃശം।
മാനസേനാഗ്നിനാ ക്രുദ്ധാ ഭസ്മസാന്നഃ കരിഷ്യതി॥ 9-64-12 (63787)
കഥം ദുഃഖമിദം തീവ്രം ഗാന്ധാരീ സംപ്രശക്ഷ്യതി।
ശ്രുത്വാ വിനിഹതം പുത്രം ഛലേനാജിഹ്മയോധിനം॥ 9-64-13 (63788)
ഏവം വിചിന്ത്യ ബഹുധാ ഭയശോകസമന്വിതഃ।
വാസുദേവമിദം വാക്യം ധർമരാജോഽഭ്യഭാഷത॥ 9-64-14 (63789)
തവ പ്രസാദാദ്ഗോവിന്ദ രാജ്യം നിഹതകണ്ടകം।
അപ്രാപ്യം മനസാഽപീദം പ്രാപ്തമസ്മാഭിരച്യുത॥ 9-64-15 (63790)
പ്രത്യക്ഷം മേ മഹാബാഹോ സംഗ്രാമേ രോമഹർഷണേ।
വിമർദഃ സുമഹാൻപ്രാപ്തസ്ത്വയാ യാദവനന്ദന॥ 9-64-16 (63791)
ത്വയാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ വധാർഥമമരദ്വിഷാം।
യഥാ സാഹ്യം പുരാ ദത്തം ഹതാശ്ച വിബുധദ്വിഷഃ॥ 9-64-17 (63792)
സാഹ്യം തഥാ മഹാബാഹോ ദത്തമസ്മാകമച്യുത।
സാരഥ്യേന ച വാർഷ്ണേയ ഭവതാ ഹി ധൃതാ വയം॥ 9-64-18 (63793)
യദി ന ത്വം ഭവേന്നാഥഃ ഫൽഗുനസ്യ മഹാരണേ।
കഥം ശക്യോ രണേ ജേതും ഭവേദേഷ ബലാർണവഃ॥ 9-64-19 (63794)
ഗദാപ്രഹാരാ വിപുലാഃ പരിഘൈശ്ചാപി താഡനം।
ശക്തിഭിർഭിണ്ഡിപാലൈശ്ച തോമരൈഃ സപരശ്വഥൈഃ॥ 9-64-20 (63795)
അസ്മത്കൃതേ ത്വയാ കൃഷ്ണ വാചഃ സുപരുഷാഃ ശ്രുതാഃ।
ശസ്ത്രാണാം ച നിപാതാ വൈ വജ്രസ്പർശോപമാ രണേ॥ 9-64-21 (63796)
തേ ച തേ സഫലാ ജാതാ ഹതേ ദുര്യോധനേഽച്യുത।
തത്സർവം ന യഥാ നശ്യേത്പുനഃ കൃഷ്ണ തഥാ കുരു॥ 9-64-22 (63797)
സന്ദേഹഡോലാം പ്രാപ്തം നശ്ചേതഃ കൃഷ്ണ ജയേ സതി।
ഗാന്ധാര്യാ ഹി മഹാബാഹോ ക്രോധം ശമയ മാധവ॥ 9-64-23 (63798)
സാ ഹി നിത്യം മഹാഭാഗാ തപസോഗ്രേണ കർശിതാ।
പുത്രപൌത്രവധം ശ്രുത്വാ ധ്രുവം നഃ സംപ്രധക്ഷ്യതി।
തസ്യാ പ്രസാദനം വീര പ്രാപ്തകാലം മതം മമ॥ 9-64-24 (63799)
കശ്ച താം ക്രോധസന്ദീപ്താം പുത്രവ്യസനകർശിതാം।
വീക്ഷിതും പുരുഷഃ ശക്തസ്ത്വാമൃതേ പുരുഷോത്തമ॥ 9-64-25 (63800)
തത്ര മേ ഗമനം പ്രാപ്തം രോചതേ തവ മാധവ।
ഗാന്ധാര്യാഃ ക്രോധദീപ്തായാഃ പ്രശമാർഥമരിന്ദമ॥ 9-64-26 (63801)
ത്വം ഹി കർതാ വികർതാ ച ലോകാനാം പ്രഭവാവ്യയഃ।
ഹേതുകാരണസംയുക്തൈർവാക്യൈഃ കാലസമീരിതൈഃ॥ 9-64-27 (63802)
ക്ഷിപ്രമേവ മഹാബാഹോ ഗാന്ധാരീം ശമയിഷ്യസി।
പിതാമഹശ്ച ഭഗവാൻകൃഷ്ണസ്തത്ര ഭവിഷ്യതി॥ 9-64-28 (63803)
സർവഥാ തേ മഹാബാഹോ ഗാന്ധാര്യാഃ ക്രോധനാശനം।
കർതവ്യം സാത്വതാം ശ്രേഷ്ഠ പാണ്ഡവാനാം ഹിതാർഥിനാ॥ 9-64-29 (63804)
ധർമരാജസ്യ വചനം ശ്രുത്വാ യദുകുലോദ്വഹഃ।
ആമന്ത്ര്യ ദാരുകം പ്രാഹ രഥഃ സഞ്ജോ വിധീയതാം॥ 9-64-30 (63805)
കേശവസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ ത്വരമാണോഽഥ ദാരുകഃ।
ന്യവേദയദ്രഥം സജ്ജം കേശവായ മഹാത്മനേ॥ 9-64-31 (63806)
തം രഥം യാദവശ്രേഷ്ഠഃ സമാരുഹ്യ പരന്തപഃ।
ജഗാമ ഹാസ്തിനപുരം ത്വരിതഃ കേശവോ വിഭുഃ॥ 9-64-32 (63807)
തതഃ പ്രായാൻമഹാരാജ മാധവോ ഭഗവാന്രഥീ।
നാഗസാഹ്വയമാസാദ്യ പ്രവിവേശ ച വീര്യവാൻ॥ 9-64-33 (63808)
പ്രവിശ്യ നഗരം വീരോ രഥഘോഷേണ നാദയൻ।
വിദിതോ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ സോഽവതീര്യ രഥോത്തമാത്।
അഭ്യഗച്ഛദദീനാത്മാ ധൃതരാഷ്ട്രനിവേശനം॥ 9-64-34 (63809)
പൂർവം ചാഭിഗതം തത്ര സോഽപശ്യദൃഷിസത്തമം॥ 9-64-35 (63810)
പാദൌ പ്രപീഡ്യ കൃഷ്ണസ്യ രാജ്ഞശ്ചാപി ജനാർദനഃ।
അഭ്യവാദയദവ്യഗ്രോ ഗാന്ധാരീം ചാപി കേശവഃ॥ 9-64-36 (63811)
തതസ്തു യാദവശ്രേഷ്ഠോ ധൃതരാഷ്ട്രമധോക്ഷജഃ।
പാണിമാലംബ്യ രാജേന്ദ്ര സുസ്വരം പ്രരുരോദ ഹ॥ 9-64-37 (63812)
സ മുഹൂർതാദിവോത്സൃജ്യ ബാഷ്പം ശോകസമുദ്ഭവം।
പ്രക്ഷാല്യ വാരിണാ നേത്രേ ഹ്യാചംയ ച യഥാവിധി।
ഉവാച പ്രശ്രിതം വാക്യം ധൃതരാഷ്ട്രമരിന്ദമഃ॥ 9-64-38 (63813)
ന തേഽസ്ത്യവിദിതം കിഞ്ചിദ്ഭൂതം ഭവ്യം ച ഭാരത।
കാലസ്യ ച യഥാവൃത്തം തത്തേ സുവിദിതം പ്രഭോ॥ 9-64-39 (63814)
യദിദം പാണ്ഡവൈഃ സർവൈസ്തവ ചിത്താനുരോധിഭിഃ।
കഥം കുലക്ഷയോ ന സ്യാത്തഥാ ക്ഷത്രസ്യ ഭാരത॥ 9-64-40 (63815)
ഭ്രാതൃഭിഃ സമയം കൃത്വാ ക്ഷാന്തവാന്ധർമവത്സലഃ।
ദ്യൂതച്ഛലജിതൈഃ ശുദ്വൈർവനവാസോ ഹ്യുപാഗതഃ॥ 9-64-41 (63816)
അജ്ഞാതവാസചര്യാ ച നാനാവേഷസമാവൃതൈഃ।
അന്യേ ച ബഹവഃ ക്ലേശാസ്ത്വശക്തൈരിവ സർവദാ॥ 9-64-42 (63817)
മയാ ച സ്വയമാഗംയ യുദ്ധകാല ഉപസ്ഥിതേ।
സർവലോകസ്യ സാന്നിധ്യേഗ്രാമാംസ്ത്വം പഞ്ചയാചിതഃ॥ 9-64-43 (63818)
ത്വയാ കാലോപസൃഷ്ടേന ലോഭതോ നാപവർജിതാഃ।
തവാപരാധാന്നൃപതേ സർവം ക്ഷത്രം ക്ഷയം ഗതം॥ 9-64-44 (63819)
ഭീഷ്മേണ സോമദത്തേന ബാഹ്ലീകേന കൃപേണ ച।
ദ്രോണേന ച സപുത്രേണ വിദുരേണ ച ധീമതാ।
യാചിതസ്ത്വം ശമം നിത്യം ന ച തത്കൃതവാനസി॥ 9-64-45 (63820)
കാലോപഹതചിത്താ ഹി സർവേ മുഹ്യന്തി ഭാരത।
യഥാ മൂഢോ ഭവാൻപൂർവമസ്മിന്നർഥേ സമുദ്യതേ॥ 9-64-46 (63821)
കിമന്യത്കാലയോഗാദ്ധി ദ്വിഷ്ടമേവ പരായണം।
മാ ച ദോഷാൻമഹാപ്രാജ്ഞ പാണ്ഡവേഷു നിവേശയ॥ 9-64-47 (63822)
അൽപോപ്യതിക്രമോ നാസ്തി പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം।
ധർമതോ ന്യായതശ്ചൈവ സ്നേഹതശ്ച പരന്തപ॥ 9-64-48 (63823)
ഏതത്സർവം തു വിജ്ഞായ ഹ്യാത്മദോഷകൃതം ഫലം।
തൻമന്യും പാണ്ഡുപുത്രേഷു ന ഭവാൻകർതുമർഹതി॥ 9-64-49 (63824)
കുലം വംശശ്ച പിണ്ഡാശ്ച യച്ച പുത്രകൃത ഫലം।
ഗാന്ധാര്യാസ്തവ വൈ നാഥ പാണ്ഡവേഷു പ്രതിഷ്ഠിതം॥ 9-64-50 (63825)
ത്വം ചൈവ കുരുശാർദൂല ഗാന്ധാരീ ച യശസ്വിനീ।
മാ ശുചോ നരശാർദൂല പാണ്ഡവാൻപ്രതികിൽബിം॥ 9-64-51 (63826)
ഏതത്സർവമനുധ്യായ ആത്മനശ്ച വ്യതിക്രമം।
ശിവേന പാണ്ഡവാന്ധ്യാഹി നമസ്തേ ഭരതർഷഭ॥ 9-64-52 (63827)
ജാനാസി ച മഹാബാഹോ ധർമരാജസ്യ യാ ത്വയി।
ഭക്തിർഭരതശാർദൂല സ്നേഹശ്ചാപി സ്വഭാവതഃ॥ 9-64-53 (63828)
ഏതച്ച കദനം കൃത്വാ ശത്രൂണാമപകാരിണാം।
ദഹ്യതേ സ ദിവാരാത്രൌ ന ച ശർമാധിഗച്ഛതി॥ 9-64-54 (63829)
ത്വാം ചൈവ നരശാർദൂല ഗാന്ധാരീം ച യശസ്വിനീം।
സ ശോചന്നരശാർദൂലഃ ശാന്തിം നൈവാധിഗച്ഛതി॥ 9-64-55 (63830)
ഹിയാ ച പരയാഽവിഷ്ടോ ഭവന്തം നാധിഗച്ഛതി।
പുത്രശോകാഭിസന്തപ്തം ബുദ്ധിവ്യാകുലിതേന്ദ്രിയം॥ 9-64-56 (63831)
ഏവമുക്ത്വാ മഹാരാജ ധൃതരാഷ്ട്രം യദൂത്തമഃ।
ഉവാച പരമം വാക്യം ഗാന്ധാരീം ശോകകർശിതാം॥ 9-64-57 (63832)
സൌബലേയി നിബോധ ത്വം യത്ത്വാം വക്ഷ്യാമി സുവ്രതേ।
ത്വത്സമാ നാസ്തി ലോകേഽസ്മിന്നദ്യ സീമന്തിനീ ശുഭേ॥ 9-64-58 (63833)
ജാനാസി ച യഥാ രാജ്ഞി സഭായാം മമ സന്നിധൌ।
ധർമാർഥസഹിതം വാക്യമുഭയോഃ പക്ഷയോർഹിതം॥ 9-64-59 (63834)
ഉക്തവത്യസി കല്യാണി ന ച തേ തനയൈഃ കൃതം।
ദുര്യോധനസ്ത്വയാ ചോക്തോ ജയാർഥീ പരുഷം വചഃ॥ 9-64-60 (63835)
ശൃണു മൂഢ വചോ മഹ്യം യതോ ധർമസ്തതോ ജയഃ।
തദിദം സമനുപ്രാപ്തം തവ വാക്യം നൃപാത്മജേ॥ a6-64-61 (63836)
ഏവം വിദിത്വാ കല്യാണി മാ സ്മ ശോകേ മനഃ കൃഥാഃ।
പാണ്ഡവാനാം വിനാശായ മാ തേ ബുദ്ധിഃ കദാചന॥ 9-64-62 (63837)
ശക്താ ചാസി മഹാഭാഗേ പൃഥിവീം സചരാചരാം।
ചക്ഷുഷാ ക്രോധദീപ്തേന നിർദഗ്ധും തപസോ ബലാത്॥ 9-64-63 (63838)
വാസുദേവവചഃ ശ്രുത്വാ ഗാന്ധാരീ വാക്യമബ്രവീത്।
ഏവമേതൻമഹാബാഹോ യഥാ വദസി കേശവ॥ 9-64-64 (63839)
ആധിഭിർദഹ്യമാനായാ മതിഃ സഞ്ചലിതാ മമ।
സാ മേ വ്യവസ്ഥിതാ ശ്രുത്വാ തവ വാക്യം ജനാർദന॥ 9-64-65 (63840)
രാജ്ഞസ്ത്വന്ധസ്യ വൃദ്ധസ്യ ഹതപുത്രസ്യ കേശവ।
ത്വം ഗതിഃ സഹിതൈർവീരൈഃ പാണ്ഡവൈർദിപദാ വര॥ 9-64-66 (63841)
ഏതാവദുക്ത്വാ വചനം മുഖം പ്രച്ഛാദ്യ വാസസാ।
പുത്രശോകാഭിസന്തപ്താ ഗാന്ധാരീ പ്രരുരോദ ഹ॥ 9-64-67 (63842)
തത ഏനാം മഹാബാഹുഃ കേശ്വഃ ശോകകർശിതാം।
ഹേതുകാരണസംയുക്തൈർവാക്യൈരാശ്വാസയത്പ്രഭുഃ॥ 9-64-68 (63843)
സമാശ്വാസ്യ ച ഗാന്ധാരീം ധൃതരാഷ്ട്രം ച മാധവഃ।
ദ്രൌണിസങ്കൽപിതം ഭാവമന്വബുധ്യത കേശവഃ॥ 9-64-69 (63844)
തതസ്ത്വരിത ഉത്ഥായ പാദൌ മൂർധ്നാ പ്രണംയ ച।
ദ്വൈപായനസ്യ രാജേന്ദ്ര തതഃ കൌരവമബ്രവീത്॥ 9-64-70 (63845)
ആപൃച്ഛേ ത്വാം കുരുശ്രേഷ്ഠ മാ ച ശോകേ മനഃ കൃഥാഃ।
ദ്രൌണേഃ പാപോസ്ത്യഭിപ്രായസ്തേനാസ്മി സഹസോത്ഥിതഃ॥ 9-64-71 (63846)
പാണ്ഡവാനാം വധേ രാത്രൌ ബുദ്ധിസ്തേന പ്രദർശിതാ॥ 9-64-72 (63847)
ഏതച്ഛ്രുത്വാ തു വചനം ഗാന്ധാര്യാ സഹിതോഽബ്രവീത്।
ധൃതരാഷ്ട്രോ മഹാബാഹുഃ കേശവം കേശിസൂദനം॥ 9-64-73 (63848)
ശീഘ്രം ഗച്ഛ മഹാബാഹോ പാണ്ഡവാൻപരിപാലയ।
ഭൂയസ്ത്വയാ സമേഷ്യാമി ക്ഷിപ്രമേവ ജനാർദന॥ 9-64-74 (63849)
പ്രായാത്തതസ്തു ത്വരിതോ ദാരുകേണ സഹാച്യുതഃ॥ 9-64-75 (63850)
വാസുദേവേ ഗതേ രാജന്ധൃതരാഷ്ട്രം ജനേശ്വരം।
ആശ്വാസയദമേയാത്മാ വ്യാസോ ലോകനമസ്കൃതഃ॥ 9-64-76 (63851)
വാസുദേവോഽപി ധർമാത്മാ കൃതകൃത്യോ ജഗാമ ഹ।
ശിബിരം ഹാസ്തിനപുരാദ്ദിദൃക്ഷുഃ പാണ്ഡവാന്നൃപ॥ 9-64-77 (63852)
ആഗംയ ശിബിരം രാത്രൌ സോഽഭ്യഗച്ഛത പാണ്ഡവാൻ।
തച്ച തേഭ്യഃ സമാഖ്യായ സഹിതസ്തൈഃ സമാഹിതഃ॥ ॥ 9-64-78 (63853)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി ചതുഃഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 64 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-64-27 ഹേതുകാരണസംയുക്തൈഃ ഹേതവോ ദൃഷ്ടാ അപരാധാഃ। കാരണാനി അദൃഷ്ടാന്യവശ്യംഭാവീനി തൈര്യുക്താനി തൈര്യുക്താനി തൈഃ॥ 9-64-33 പ്രായാദഗച്ഛത്॥ 9-64-34 വിദിതം ധൃതാരാഷ്ട്രസ്യേതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-64-36 കൃഷ്ണസ്യ വ്യാസസ്യ॥ 9-64-49 അസൂയാം പാണ്ഡുപുത്രോഷ്വിതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-64-64 ചതുഃഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 065
॥ ശ്രീഃ ॥
9.65. അധ്യായഃ 065
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
സഞ്ജയേന ധൃതരാഷ്ട്രംപ്രതി ദുര്യോധനവിലാപപ്രകാരകഥനം॥ 1 ॥ വാദികൈരശ്വത്ഥാംനി ദുര്യോധനപാതനനിവേദനം॥ 2 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-65-0 (63854)
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച। 9-65-0x (5255)
അധിഷ്ഠിതഃ പദാ മൂർധ്നി ഭഗ്നസക്ഥോ മഹീം ഗതഃ।
ശൌടീര്യമാനീ പുത്രോ മേ കിമഭാഷത സഞ്ജയ॥ 9-65-1 (63855)
അത്യർഥം കോപനോ രാജാ ജാവൈരശ്ച പാണ്ഡുഷു।
വ്യസനം പരമം പ്രാപ്തഃ കിമാഹ പരമാഹവേ॥ 9-65-2 (63856)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-65-3x (5256)
ശൃണു രാജൻപ്രവക്ഷ്യാമി യഥാവൃത്തം നരാധിപ।
രാജ്ഞാ യദുക്തം മഗ്നേന തസ്മിന്വ്യസനസാഗരേ॥ 9-65-3 (63857)
ഭഗ്നസക്ഥോ നൃപോ രാജൻപാംസുനാ സോഽവകുണ്ഠിതഃ।
യമയൻമൂർധജാംസ്തത്ര വീക്ഷ്യ ചൈവ ദിശോ ദശ॥ 9-65-4 (63858)
കേശാന്നിയസ്യ യത്നേന നിഃശ്വസന്നുരഗോ യഥാ।
സംരംഭാശ്രുപരീതാബ്യാം നേത്രാഭ്യാമഭിവീക്ഷ്യ മാം॥ 9-65-5 (63859)
ബാഹൂ ധരണ്യാം നിഷ്പിഷ്യ സുദുർമത്ത ഇവ ദ്വിപഃ।
പ്രകീർണാൻമൂർധജാന്ധുന്വന്ദന്തൈർദന്താനുപസ്പൃശൻ।
ഗർഹയൻപാണ്ഡവം ജ്യേഷ്ഠം നിഃശ്വസ്യേദമഥാബ്രവീത്॥ 9-65-6 (63860)
ഭീഷ്മേ ശാന്തനവേ നാഥേ കർണേ ശസ്ത്രഭൃതാം വരേ।
ഗൌതമേ ശകുനൌ ചാപി ദ്രോണേ ചാസ്ത്രഭൃതാം വരേ॥ 9-65-7 (63861)
അശ്വത്ഥാംനി യഥാ ശല്യേ ശൂരേ ച കൃതവർമണി।
അന്യേഷ്വപി ച ശൂരേഷു ന്യസ്തഭാരോ മഹാത്മസു।
ഇമാമവസ്ഥാം പ്രാപ്തോഽസ്മി കാലോ ഹി ദുരതിക്രമഃ॥ 9-65-8 (63862)
ഏകാദശചമൂഭർതാ സോഽഹമേതാം ദശാം ഗതഃ।
കാലം പ്രാപ്യ മഹാബാഹോ ന കശ്ചിദതിവർതതേ॥ 9-65-9 (63863)
ആഖ്യാതവ്യം മദീയാനാം യേഽസ്മിഞ്ജീവന്തി സംയുഗേ।
യഥാഽഹം ഭീമസേനേന വ്യുത്ക്രംയ സമയം ഹതഃ॥ 9-65-10 (63864)
ബഹൂനി സുനൃശംസാനി കൃതാനി ഖലു പാണ്ഡവൈഃ।
ഭൂരിശ്രവസി കർണേ ച ഭീഷ്മേ ദ്രോണേ ച ധീമതി॥ 9-65-11 (63865)
ഇദം ച ഗർഹിതം കർമ നൃശംസൈഃ പാണ്ഡവൈഃ കൃതം।
യേന തേ വാച്യതാം സത്സു ഗമിഷ്യന്തീതി മേ മതിഃ॥ 9-65-12 (63866)
കാ പ്രീതിഃ സത്വയുക്തസ്യ കൃത്വോപാധികൃതം ജയം।
കോ വാ സമയഭേത്താരം ബുധഃ സംമന്തുമർഹതി॥ 9-65-13 (63867)
അധർമേണ ജയം ലബ്ധ്വാ കോ നു ഹൃഷ്യേത പണ്ഡിതഃ।
യഥാ സംഹൃഷ്യതേ പാപഃ പാണ്ഡുപുത്രോ വൃകോദരഃ॥ 9-65-14 (63868)
കിന്നു ചിത്രമിതസ്ത്വദ്യ ഭഗ്നസക്ഥസ്യ യൻമമ।
ക്രുദ്ധേന ഭീമസേനേന പാദേന മൃദിതം ശിരഃ॥ 9-65-15 (63869)
പ്രതപന്തം ശ്രിയാ ജുഷ്ടം വർതമാനം ച ബന്ധുഷു।
ഏവം കുര്യാന്നരോ യോ ഹി സ വൈ സ·ഞ്ജയ പൂരുഷഃ॥ 9-65-16 (63870)
അഭിജ്ഞൌ യുദ്ധധർമസ്യ മമ മാതാ പിതാ ച യൌ।
തൌ ഹി സഞ്ജയ ദുഃഖാർതൌ വിജ്ഞാപ്യൌ വചനാദ്വി മേ॥ 9-65-17 (63871)
ഇഷ്ടം ഭൃത്യാ ഭൃതാഃ സംയഗ്ഭൂഃ പ്രശാസ്താ സസാഗരാ।
മൂർധ്നി സ്ഥിതമമിത്രാണാം ജീവതാമേവ സ·ഞ്ജയ॥ 9-65-18 (63872)
ദത്താ ദായാ യഥാശക്തി മിത്രാണാം ച പ്രിയം കൃതം।
അമിത്രാ ബാധിതാഃ സർവേ കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-65-19 (63873)
മാനിതാ ബാന്ധവാഃ സർവേ മാന്യഃ സംപൂജിതോ ജനഃ।
ത്രിതയം സേവിതം സർവം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-65-20 (63874)
ആജ്ഞപ്തം നൃപമുഖ്യേഷു മാനഃ പ്രാപ്തഃ സുദുർലഭഃ।
ആജാനേയൈസ്തഥാ യാതം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-65-21 (63875)
യാതാനി പരരാഷ്ട്രാണി നൃപാ ഭുക്താശ്ച ദാസവത്।
പ്രിയേഭ്യഃ പ്രകൃതം സാധു കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-65-22 (63876)
അധീതം വിധിവദ്ദത്തം പ്രാപ്തമായുർനിരാമയം।
സ്വധർമേണ ജിതാ ലോകാഃ കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-65-23 (63877)
ദിഷ്ട്യാ നാഹം ജിതഃ സംഖ്യേ പരാൻപ്രേഷ്യവദാശ്രിതഃ।
ദിഷ്ട്യാ മേ വിപുലാ ലക്ഷ്മീർമൃതേ ത്വന്യഗതാ വിഭോ॥ 9-65-24 (63878)
യദിഷ്ടം ക്ഷത്രബന്ധൂനാം സ്വധർമമനുതിഷ്ഠതാം।
നിധനം തൻമയാ പ്രാപ്തം കോ നു സ്വന്തതരോ മയാ॥ 9-65-25 (63879)
ദിഷ്ട്യാ നാഹം പരാവൃത്തോ വൈരാത്പ്രാകൃതവഞ്ജിതഃ।
ദിഷ്ട്യാ ന വിമതിം കാഞ്ചിദ്ഭജിത്വാ തു പരാജിതഃ॥ 9-65-26 (63880)
സുപ്തം വാഽഥ പ്രമത്തം വാ യഥാ ഹന്യാദ്വിഷേണ വാ।
ഏവം വ്യുത്ക്രാന്തധർമേണ വ്യുത്ക്രംയ സമയം ഹതഃ॥ 9-65-27 (63881)
അശ്ചത്ഥാമാ മഹാഭാഗഃ കൃതവർമാ ച സാത്വതഃ।
കൃപഃ ശാരദ്വതശ്ചൈവ വക്തവ്യാ വചനാൻമമ॥ 9-65-28 (63882)
അധർമേണ പ്രവൃത്താനാം പാണ്ഡവാനാമനേകശഃ।
വിശ്വാസം സമയഘ്നാനാം ന യൂയം ഗന്തുമർഹഥ॥ 9-65-29 (63883)
വാർതികാംശ്ചാബ്രവീദ്രാജാ പുത്രസ്തേ സത്യവിക്രമഃ।
അധർമാദ്ഭീമസേനേന നിഹതോഽഹം യഥാ രണേ॥ 9-65-30 (63884)
സോഽഹം ദ്രോണം സ്വർഗഗതം കർണശല്യാവുഭൌ തഥാ।
വൃഷസേനം മഹാവീര്യം ശകുനിം ചാപി സൌബലം॥ 9-65-31 (63885)
ജലസന്ധം മഹാവീര്യം ഭഗദത്തം ച പാർഥിവം।
സോമദത്തം മഹേഷ്വാസം സൈന്ധവം ച ജയദ്രഥം॥ 9-65-32 (63886)
ദുഋശാസനപുരോഗാംശ്ച ഭ്രാതൄനാത്മസമാംസ്തഥാ।
ദൌഃശാസനിം ച വിക്രാന്തം ലക്ഷ്മണം ചാത്മജാവുഭൌ॥ 9-65-33 (63887)
ഏതാംശ്ചാന്യാംശ്ച സുബഹൂൻമദീയാംശ്ച സഹസ്രശഃ।
പൃഷ്ഠതോഽനുഗമിഷ്യാമി സാർഥഹീനോ യഥാഽധ്വഗഃ॥ 9-65-34 (63888)
കഥം ഭ്രാതൄൻഹതാഞ്ശ്രുത്വാ ഭർതാരം ച സ്വസാ മമ।
രോരൂയാമാണാ ദുഃഖാർതാ ദുഃശലാ സാ ഭവിഷ്യതി॥ 9-65-35 (63889)
സ്നുഷാഭിഃ പ്രസ്നുഷാഭിശ്ച വൃദ്ധോ രാജാ പിതാ മമ।
ഗാന്ധാരീസഹിതശ്ചൈവ കാ ഗതിം പ്രതിപത്സ്യതി॥ 9-65-36 (63890)
നൂനം ലക്ഷ്മണമാതാഽപി ഹതപുത്രാ ഹതേശ്വരാ।
വിനാശം യാസ്യതി ക്ഷിപ്രം കല്യാണീ പൃഥുലോചനാ॥ 9-65-37 (63891)
യദി ജാനാതി ചാർവാകഃ പരിവ്രാദ്വാഗ്വിശാരദഃ।
കരിഷ്യതി മഹാഭാഗോ ധ്രുവം ചാപചിതിം മമ॥ 9-65-38 (63892)
സമന്തപ·ഞ്ചകേ പുണ്യേ ത്രിഷു ലോകേഷു വിശ്രുതേ।
അഹം നിധനമാസാദ്യ ലോകാൻപ്രാപ്സ്യാമി ശാശ്വതാൻ॥ 9-65-39 (63893)
തതോ ജനസഹസ്രാണി ബാഷ്പപൂർണാനി ദിശോ ദശ॥
സസാഗരവനാ ഘോരാ പൃഥിവീ സചരാചരാ। 9-65-40 (63894)
ചചാലാഥ സനിർഹാദാ ദിശശ്ചൈവാവിലാഽഭവൻ॥
തേ ദ്രോണപുത്രമാസാദ്യ യഥാവൃത്തം ന്യവേദയൻ। 9-65-41 (63895)
വ്യവഹാരം ഗദായുദ്ധേ പാർഥിവസ്യ ച പാതനം॥
തദാഖ്യായ തതഃ സർവേ ദ്രോണപുത്രസ്യ ഭാരത। 9-65-42 (63896)
`വാദികാ ദുഃഖസന്തപ്താഃ ശോകോപഹതചേതസഃ'।
ധ്യാത്വാ ച സുചിരം കാലം ജഗ്മുരാർതാ യഥാഗതം॥ ॥ 9-65-43 (63897)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി പഞ്ചഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 65 ॥
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-65-1 ശൌടീരഃ ശൂരഃ സ ഏവ ശൌടീര്യമാത്മാനം മന്യതേ ശൌടീര്യമാനീ॥ 9-65-16 സ വൈ സഞ്ജയപൂജിത ഇതി ഝ.പാഠഃ॥ 9-65-20 മയാ മത്തഃ॥ 9-65-30 വാർതികാന്വാർതാഹാരിണഃ॥ 9-65-38 ചാർവാകോ ബ്രാഹ്മണവേഷധാരീ രാക്ഷസഃ। അപചിതിം പ്രതീകാരം॥ 9-65-65 പഞ്ചഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ശല്യപർവ - അധ്യായ 066
॥ ശ്രീഃ ॥
9.66. അധ്യായഃ 066
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ദ്രൌണികൃതകൃതവർമഭിർദുര്യോധനസ്യ ഭൂപതനദർശനേന ശോചനം॥ 1 ॥ ദ്രൌണിദുര്യോധനയോഃ സംലാപഃ॥ 2 ॥ ദ്രൌണിനാ രാത്രൌ പാണ്ഡവവധപ്രതിജ്ഞാനം॥ 3 ॥ ദുര്യോധനവചനാത് കൃപേണ ദ്രൌണേഃ സൈനാപത്യേഽഫിഷേചനം॥ 4 ॥Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-66-0 (63898)
സഞ്ജയ ഉവാച। 9-66-0x (5257)
വാദികാനാം സകാശാത്തു ശ്രുത്വാ ദുര്യോധനം ഹതം।
ഹതശിഷ്ടാസ്തദാ രാജൻകൌരവാണാം മഹാരഥാഃ॥ 9-66-1 (63899)
വിനിർഭിന്നാഃ ശിതൈർബാണൈർണദാതോമരശക്തിഭിഃ।
അശ്വത്ഥാമാ കൃപശ്ചൈവ കൃതവർമാ ച സാത്വതഃ।
ത്വരിതാ ജവനൈരശ്വൈരായോധനമുപാഗമൻ॥ 9-66-2 (63900)
തത്രാപശ്യൻമഹാത്മാനം ധാർതരാഷ്ട്രം നിപാതിതം।
പ്രഭഗ്നം വായുവേഗേന മഹാസാലം യഥാ വനേ॥ 9-66-3 (63901)
ഭൂമൌ വിവേഷ്ടമാനം തം രുധിരേണ സമുക്ഷിതം।
മഹാഗർജാമേവാരണ്യേ വ്യാധേന വിനിപാതിതം॥ 9-66-4 (63902)
വിവർതമാനം ബഹുശോ രുധിരൌഘപരിപ്ലുതം।
യദൃച്ഛയാ നിപതിതം ചന്ദ്രമാദിത്യഗോചരാത്॥ 9-66-5 (63903)
യുഗാന്തമാരുതേനേവ ശോഷിതം മകരാലയം।
പൂർണചന്ദ്രമിവ വ്യോംനി തുഷാരാവൃതമണ്ഡലം॥ 9-66-6 (63904)
രേണുധ്വസ്തം ദീർഘഭുജം മാതംഗമിവ വിക്രമേ।
വൃതം ഭൂതഗണൈർഘോരൈഃ ക്രവ്യാദൈശ്ച സമന്തതഃ॥ 9-66-7 (63905)
യഥാ ധനം ലിപ്സമാനൈർഭൃത്യൈർനൃപതിസത്തമം।
ഭ്രുകുടീകൃതവക്ത്രാന്തം ക്രോധാദുദ്വൃത്തചക്ഷുഷം।
സാമർഷം തം നരവ്യാഘ്രം ഭൌമം നിപതിതം തഥാ॥ 9-66-8 (63906)
തേ തം ദൃഷ്ട്വാ മഹേഷ്വാസം ഭൂതലേ പതിതം നൃപം।
മോഹമഭ്യാഗമൻസർവേ കൃപപ്രഭൃതയോ രഥാഃ॥ 9-66-9 (63907)
അവതീര്യ രഥേഭ്യശ്ച പ്രാദ്രവന്രാജസന്നിധൌ।
ദുര്യോധനം ച സംപ്രാപ്യ സർവേ ഭൂമാവുപാവിശൻ॥ 9-66-10 (63908)
തതോ ദ്രൌണിർമഹാരാജ ബാഷ്പപൂർണേക്ഷണഃ ശ്വസൻ।
ഉവാച ഭരതശ്രേഷ്ഠം സർവലോകേശ്വരേശ്വരം॥ 9-66-11 (63909)
ന നൂനം വിദ്യതേ പുണ്യം മാനുഷേ കിഞ്ചിദേവ ഹി।
യത്ര ത്വം പുരുഷവ്യാഘ്ര ശേഷേ പാംസുഷു രൂഷിതഃ॥ 9-66-12 (63910)
ഭൂത്വാ ഹി നൃപതിഃ പൂർവം സമാജ്ഞാപ്യ ച മേദിനീം।
കഥമേകോഽദ്യ രാജേന്ദ്ര തിഷ്ഠസേ നിർജനേ വനേ॥ 9-66-13 (63911)
ദുഃശാസനം ന പശ്യാമി നാപി കർണം മഹാരഥം।
നാപി താൻസുഹൃദഃ സർവാൻകിമിദം ഭരതർഷഭ॥ 9-66-14 (63912)
ദുഃഖം നൂനം കൃതാന്തസ്യ ഗതിം ജ്ഞാതും കഥഞ്ചന।
ലോകനാഥോ ഭവാന്യത്ര ശേഷേ പാംസുഷു രൂഷിതഃ॥ 9-66-15 (63913)
ഏഷ മൂർധാഭിഷിക്താനാമഗ്രേ ഗത്വാ പരന്തപഃ।
സതൃണം ഗ്രസതേ പാംസും പശ്യ കാലസ്യ പര്യയം॥ 9-66-16 (63914)
ക്വ തേ തദമലം ഛത്രം വ്യജനം ക്വ ച പാർഥിവ।
സാ ച തേ മഹതീ സേനാ ക്വ ഗതാ പാർഥിവോത്തമ॥ 9-66-17 (63915)
ദുർവിജ്ഞേയാ ഗതിർനൂനം കാര്യാണാം കാരണാന്തരേ।
യോ വൈ ലോകഗുരുർനാഥോ ഭവാനേതാം ദശാം ഗതാഃ॥ 9-66-18 (63916)
അധ്രുവാ സർവമർത്യേഷു ധ്രുവൈവ ശ്രീർവിചിന്ത്യതേ।
ഭവതോ വ്യസനം ദൃഷ്ട്വാ ശക്രവിസ്പർധിനോ ഭൃശം॥ 9-66-19 (63917)
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ദുഃഖിതസ്യ വിശേഷതഃ।
ഉവാച രാജൻപുത്രസ്തേ പ്രാപ്തകാലമിദം വചഃ॥ 9-66-20 (63918)
വിമൃജ്യ നേത്രേ പാണിഭ്യാം ശോകജം ബാഷ്പമുത്സൃജൻ।
കൃപാദീൻസ തദാ വീരാൻസർവാനേവ നരാധിപഃ॥ 9-66-21 (63919)
ഈദൃശോ ലോകധർമോഽയം ധാത്രാ നിർദിഷ്ട ഉച്യതേ।
വിനാശഃ സർവഭൂതാനാം കാലപര്യായകാരിതഃ॥ 9-66-22 (63920)
സോഽയം മാം സമനുപ്രാപ്തഃ പ്രത്യക്ഷോ ഭവതാം ഹി യഃ।
പൃഥിവീം പാലയിത്വാഽഹമേതാം നിഷ്ഠാമുപാഗതഃ॥ 9-66-23 (63921)
ദിഷ്ട്യാ നാഹം പരാവൃത്തോ യുദ്ധേ കസ്യാഞ്ചിദാപദി।
ദിഷ്ട്യാഽഹം നിഹതഃ പാപൈശ്ചലേനൈവ വിശേഷതഃ॥ 9-66-24 (63922)
ഉത്സാഹശ്ച കൃതോ നിത്യം മയാ ദിഷ്ട്യാ യുയുത്സതാ।
ദിഷ്ട്യാ ചാസ്മിൻഹതോ യുദ്ധേ നിഹതജ്ഞാതിബാന്ധവഃ॥ 9-66-25 (63923)
ദിഷ്ട്യാ ച വോഽഹം പശ്യാമി മുക്താനസ്മാജ്ജനക്ഷയാത്।
സ്വസ്തിയുക്താംശ്ച കല്യാണാംസ്തൻമേ പ്രിയമനുത്തമം॥ 9-66-26 (63924)
മാ ഭവന്തോഽത്ര തപ്യന്താം സൌഹൃദാന്നിധനേന മേ।
യദി വേദാഃ പ്രമാണം വോ ജിതാ ലോകാ മയാഽക്ഷയാഃ॥ 9-66-27 (63925)
ജാനമാനഃ പ്രഭാവം ച കൃഷ്ണസ്യാമിതതേജസഃ।
തേന ന ച്യാവിതശ്ചാഹം ക്ഷത്രധർമാത്സ്വനുഷ്ഠിതാത്॥ 9-66-28 (63926)
സ മയാ സമനുപ്രാപ്തോ നാസ്മി ശോച്യഃ കഥഞ്ചന।
കൃതം ഭവദ്ഭിഃ സദൃശമനുരൂപമിവാത്മനഃ।
യതിതം വിജയേ ശക്ത്യാ ദൈവം തു ദുരതിക്രമം॥ 9-66-29 (63927)
ഏതാവദുക്ത്വാ വചനം ബാഷ്പവ്യാകുലലോചനഃ।
തൂഷ്ണീബഭൂവ രാജേന്ദ്ര രുജാഽസൌ വിഹ്വലോ ഭൃശം॥ 9-66-30 (63928)
തഥാ ദൃഷ്ട്വാ തു രാജാനം ബാഷ്പശോകസമന്വിതം।
ദ്രൌണിഃ ക്രോധേന ജജ്വാല യഥാ വഹ്നിർജഗത്ക്ഷയേ॥ 9-66-31 (63929)
സ ച ക്രോധസമാവിഷ്ടഃ പാണൌ പാണിം നിപീഡ്യ ച।
ബാഷ്പവിഹ്വലയാ വാചാ രാജാനമിദമബ്രവീത്॥ 9-66-32 (63930)
പിതാ മേ നിഹതഃ ക്ഷുദ്രൈഃ സുനൃശംസേന കർമണാ।
ന തഥാ തേന തപ്യാമി തഥാ രാജംസ്ത്വയാഽദ്യ വൈ॥ 9-66-33 (63931)
ശൃണു ചേദം വചോ മഹ്യം സത്യേന വദതഃ പ്രഭോ।
ഇഷ്ടാപൂർതേന ദാനേന ധർമേണ സുകൃതേന ച॥ 9-66-34 (63932)
അദ്യാഹം സർവപാഞ്ചാലാന്വാസുദേവസ്യ പശ്യതഃ।
അദ്യ രാത്രൌ മഹാരാജ നിഹനിഷ്യാമി പാണ്ഡവാൻ॥ 9-66-35 (63933)
അനുജ്ഞാം തു മഹാരാജ ഭവാൻമേ ദാതുമർഹതി॥ 9-66-36 (63934)
തച്ഛ്രുത്വാ വചനം ദ്രൌണേർധൃതരാഷ്ട്ര തവാത്മജഃ।
മനസഃ പ്രീതിജനനം കൃപം വചനമബ്രവീത്। 9-66-37 (63935)
ദുര്യോധന ഉവാച।
ആചാര്യ ശീഘ്രം കലശം ജലപൂർണം സമാനയ॥ 9-66-37x (5258)
സ തദ്വചനമാജ്ഞായ രാജ്ഞോ ബ്രാഹ്മണസത്തമഃ।
കലശം പൂർണമാദായ രാജ്ഞോഽന്തികമുപാഗമത്॥ 9-66-38 (63936)
തമബ്രവീൻമഹാരാജ പുത്രസ്തവ വിശാംപതേ।
മമാജ്ഞയാ ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ ദ്രോണപുത്രോഽഭിഷിച്യതാം।
സൈനാപത്യേന ഭദ്രം തേ മമ ചേദിച്ഛസി പ്രിയം॥ 9-66-39 (63937)
രാജ്ഞോ നിയോഗാദ്യോദ്വവ്യം ബ്രാഹ്മണേന വിശേഷതഃ।
വർതതാ ക്ഷത്രധർമേണ ഹ്യേവം ധർമവിദോ വിദുഃ॥ 9-66-40 (63938)
രാജ്ഞസ്തു വചനം ശ്രുത്വാ കൃപഃ ശാരദ്വതസ്തതഃ।
ദ്രൌണിം രാജ്ഞോ നിയോഗേന സൈനാപത്യേഽഭ്യഷേചയത്॥ 9-66-41 (63939)
സോഽഭിഷിക്തോ മഹാരാജ പരിഷ്വജ്യ നൃപോത്തമം।
പ്രയയൌ സിംഹനാദേന ദിശഃ സർവാ വിനാദയൻ॥ 9-66-42 (63940)
ദുര്യോധനോഽപി രാജേന്ദ്ര ശോണിതേന പരിപ്ലുതഃ।
താം നിശാം പ്രതിപേദേഽഥ സർവഭൂതഭയാവഹാം॥ 9-66-43 (63941)
അപക്രംയ തു തേ തൂർണം തസ്മാദായോധനാന്നൃപ।
ശോകസംവിഗ്നമനസശ്ചിന്താമാപേദിരേ ഭൃശം॥ ॥ 9-66-44 (63942)
ഇതി ശ്രീമൻമഹാഭാരതേ ശതസാഹസ്ത്രികായാം സംഹിതായാം വൈയാസിക്യാം ശല്യപർവണി ഗദായുദ്ധപർവണി ഷട്ഷഷ്ടിതമോഽധ്യായഃ॥ 66 ॥ ॥ സമാപ്തം ഗദായുദ്ധപർവ ശല്യപർവ ച॥ 9 ॥
അതഃ പരം സൌപ്തികം പർവ ഭവിഷ്യതി। തസ്യായമാദ്യഃ ശ്ലോകഃ। 9-66-1 (63943) 9-66-1x (5259) സഞ്ജയ ഉവാച। തതസ്തേ സഹിതാഃ സർവേ പ്രയാതാ ദക്ഷിണാമുഖാഃ। ഉപാസ്തമയവേലായാം ശിബിരാഭ്യാശമാഗതാഃ॥