Kumbhaghonam Edition in Punjabi/Gurumukhi Script
3. ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 001
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.1. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 001
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਯੂਤਜਿਤਾਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਸਹ ਵਨੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਦਨੁ ਪੌਰੈਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਨਗਰ੍ਹਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹਾਰਣ੍ਯਵਾਸੇਚ੍ਛਯਾ ਤਦਨੁਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਰੰਪ੍ਰਤਿ ਨਿਵਰ੍ਤਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਾਯੰ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਗਵਟਮੇਤ੍ਯ ਤਤ੍ਰਾਨੁਗਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹ ਸੁਖੇਨ ਰਾਤ੍ਰਿਯਾਪਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-1-0 (15624)
ਸ਼੍ਰੀਵੇਦਵ੍ਯਾਸਾਯ ਨਮਃ। 3-1-0x (1748)
ਨਾਰਾਯਣੰ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਰੰ ਚੈਵ ਨਰੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਦੇਵੀਂ ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਵ੍ਯਾਸੰ ਤਤੋ ਜਯਮੁਦੀਰਯੇਤ੍ ॥ 3-1-1 (15625)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ
ਏਵੰ ਦ੍ਯੂਤਜਿਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਕੋਪਿਤਾਸ਼੍ਚ ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਰ੍ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-1-1x (1749)
ਸ਼੍ਰਾਵਿਤਾਃ ਪਰੁਸ਼਼ਾ ਵਾਚਃ ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤੀਰ੍ਵੈਰਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਕਿਮਕੁਰ੍ਵਤ ਕੌਰਵ੍ਯਾ ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਿਤਾਮਹਾਃ ॥ 3-1-2 (15626)
ਕਥੰ ਚੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸਹਸਾ ਦੁਃਖਮੇਯੁਸ਼਼ਃ।
ਵਨੇ ਵਿਜਹ੍ਰਿਰੇ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮਤੇਜਸਃ ॥ 3-1-3 (15627)
ਕੇ ਚੈਤਾਨਨ੍ਵਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ਵ੍ਯਸਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਕਿਮਾਚਾਰਾਃ ਕਿਮਾਹਾਰਾਃ ਕ੍ਵਚ ਵਾਸੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-1-4 (15628)
ਕਥੰ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਨੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਵ੍ਯਤੀਯੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ੂਰਾਣਾਮਨਿਵਰ੍ਤਿਨਾਮ੍ ॥ 3-1-5 (15629)
ਕਥੰ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਸਾ ਪ੍ਰਵਰਾ ਸਰ੍ਵਯੋਸ਼਼ਿਤਾਮ੍।
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ਮਹਾਭਾਗਾ ਸਤਤੰ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨੀ ॥ 3-1-6 (15630)
ਵਨਵਾਸਮਦੁਃਖਾਰ੍ਹਾ ਦਾਰੁਣੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਏਤਦਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਤਪੋਧਨ ॥ 3-1-7 (15631)
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭੂਰਿਦ੍ਰਵਿਣਤੇਜਸਾਮ੍।
ਕਥ੍ਯਮਾਨੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਪ੍ਰ ਪਰੰ ਕੌਤੂਹਲੰ ਹਿ ਮੇ ॥ 3-1-8 (15632)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-1-9x (1750)
ਏਵੰ ਦ੍ਯੂਤਜਿਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਕੋਯਿਤਾਸ਼੍ਚ ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਰ੍ਨਿਰ੍ਯਯੁਰ੍ਗਜਸਾਹ੍ਵਯਾਤ੍ ॥ 3-1-9 (15633)
ਵਰ੍ਧਮਾਨਪੁਰਦ੍ਵਾਰਾਦਭਿਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਤੇ ਤਦਾ।
ਉਦਙ੍ਮੁਖਾਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਃ ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ॥ 3-1-10 (15634)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਾਦਯਸ਼੍ਚੈਤਾਨ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਃ ਪਰਿਚਤੁਰ੍ਦਸ਼।
ਰਥੈਰਨੁਯਯੁਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੈਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯ ਆਦਾਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-1-11 (15635)
`ਤਤਸ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਰਥਾਨਾਸ੍ਥਾਯ ਭਾਰਤ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਜਾਹ੍ਨਵੀਤੀਰੇ ਪ੍ਰਮਾਣਾਖ੍ਯੰ ਮਹਾਵਟਮ੍ ॥' 3-1-12 (15636)
ਵ੍ਰਜਤਸ੍ਤਾਨ੍ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪੌਰਾਃ ਸ਼ੋਕਾਭਿਪੀਡਿਤਾਃ।
ਗਰ੍ਹਯਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਿਦੁਰਦ੍ਰੋਣਗੌਤਮਾਨ੍।
ਊਚੁਰ੍ਵੈ ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-1-13 (15637)
ਪੌਰਾ ਊਚੁਃ। 3-1-14x (1751)
ਨੇਦਮਸ੍ਤਿ ਕੁਲੰ ਸਰ੍ਵੰ ਨ ਵਯੰ ਨਚ ਨੋ ਗ੍ਰੁʼਹਾਃ।
ਯਤ੍ਰਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਪਾਪਃ ਸੌਬਲੇਯੇਨ ਪਾਲਿਤਃ।
ਕਰ੍ਣਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਦ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਯਮੇਤਚ੍ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-1-14 (15638)
ਨ ਤਤ੍ਕੁਲੰ ਨ ਚਾਚਾਰੋ ਨ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਪਾਪਸਹਾਯੋ(ਅ)ਯੰ ਪਾਪੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-1-15 (15639)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਗੁਰੁਦ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ਤ੍ਯਕ੍ਤਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਰੁʼਤਃ।
ਅਰ੍ਤਲੁਬ੍ਧੋ(ਅ)ਭਿਮਾਨੀ ਚ ਨੀਚਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਨਿਰ੍ਘ੍ਰੁʼਣਃ ॥ 3-1-16 (15640)
ਨੇਯਮਸ੍ਤਿ ਮਹੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਯਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਸਾਧੁ ਗਚ੍ਛਾਮਹੇ ਸਰ੍ਵੇ ਯਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-1-17 (15641)
ਸਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਵਿਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ਼ਤ੍ਰਵਃ।
ਹੀਮਨ੍ਤਃ ਕੀਰ੍ਤਿਮਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਚਾਰਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 3-1-18 (15642)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-1-19x (1752)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਸਮੇਤ੍ਯ ਚ।
ਊਚੁਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਾਨ੍ਕੁਨ੍ਤੀਮਾਦ੍ਰਿਨਨ੍ਦਨਾਨ੍ ॥ 3-1-19 (15643)
ਕ੍ਵਗਮਿਸ਼਼੍ਯਥ ਭਦ੍ਰੰਵਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਦੁਃਖਭਾਗਿਨਃ।
ਵਯਮਪ੍ਯਨੁਯਾਸ੍ਯਾਮੋ ਯਤ੍ਰ ਯੂਯੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 3-1-20 (15644)
ਅਧਰ੍ਮੇਣ ਜਿਤਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਘ੍ਰੁʼਣੈਃ ਪਰੈਃ।
ਉਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾਃ ਸ੍ਮੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਰ੍ਵੇ ਨਾਸ੍ਮਾਨ੍ਹਾਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਥ ॥ 3-1-21 (15645)
ਭਕ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਤਾਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸਦਾ ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਰਤਾਨ੍।
ਕੁਰਾਜਾਘਿਸ਼਼੍ਠਿਤੇ ਰਾਜ੍ਯੇ ਨ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਮ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-1-22 (15646)
ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਚਾਭਿਧਾਸ੍ਯਾਮੋ ਗੁਣਦੋਸ਼਼ਾੰਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਾਧਿਵਾਸੇਨ ਸੰਸਰ੍ਗਃ ਕੁਰੁਤੇ ਯਥਾ ॥ 3-1-23 (15647)
ਵਸ੍ਤ੍ਰਮਾਪਸ੍ਤਿਲਾਨ੍ਭੂਮਿੰ ਗਨ੍ਧੋ ਵਾਸਯਤੇ ਯਥਾ।
ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਾਮਧਿਵਾਸੇਨ ਤਥਾ ਸੰਸਰ੍ਗਜਾ ਗੁਣਾਃ ॥ 3-1-24 (15648)
ਮੋਹਜਾਲਸ੍ਯ ਯੋਨਿਰ੍ਹਿ ਮੂਢੈਰੇਵ ਸਮਾਗਮਃ।
ਅਹਨ੍ਯਹਨਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਯੋਨਿਃ ਸਾਧੁਸਮਾਗਮਃ ॥ 3-1-25 (15649)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੈਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਸ਼੍ਚ ਸੁਸ੍ਵਭਾਵੈਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਭਿਃ।
ਸਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਸਹ ਸੰਸਰ੍ਗਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸ਼ਮਪਰਾਯਣੈਃ ॥ 3-1-26 (15650)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਰੀਣ੍ਯਵਦਾਤਾਨਿ ਵਿਦ੍ਯਾ ਯੋਨਿਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਮ ਚ।
ਤੇ ਸੇਵ੍ਯਾਸ੍ਤੈਃ ਸਮਾਸ੍ਯਾਹਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਭ੍ਯੋਪਿ ਗਰੀਯਸੀ ॥ 3-1-27 (15651)
ਨਿਰਾਰਮ੍ਭਾ ਹ੍ਯਪਿ ਵਯੰ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਲੇਸ਼਼ੁ ਸਾਧੁਸ਼਼ੁ।
ਪੁਣ੍ਯਮੇਵਾਪ੍ਨੁਯਾਮੇਹ ਪਾਪੰ ਪਾਪੋਪਸੇਵਨਾਤ੍ ॥ 3-1-28 (15652)
ਅਸਤਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਤ੍ਸੰਜਲ੍ਪਾਚ੍ਚ ਸਹਾਸਵਾਤ੍।
ਧਰ੍ਮਾਚਾਰਾਃ ਪ੍ਰਹੀਯਨ੍ਤੇ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਨ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 3-1-29 (15653)
ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚ ਹੀਯਤੇ ਪੁਂਸਾਂ ਨੀਚੈਃ ਸਹ ਸਮਾਗਮਾਤ੍।
ਮਧ੍ਯਮੈਰ੍ਮਧ੍ਯਤਾਂ ਯਾਤਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੈਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤ੍ਵਮਾਪ੍ਨੁਯੁਃ ॥ 3-1-30 (15654)
ਅਨੀਚੈਰ੍ਨਾਪ੍ਯਵਿਸ਼਼ਯੈਰ੍ਨਾਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੈਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਯੇ ਗੁਣਾਃ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾ ਲੋਕੇ ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਸੰਭਵਾਃ।
ਲੋਕਾਚਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸੰਭੂਤਾ ਵੇਦੋਕ੍ਤਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਸੰਮਤਾਃ ॥ 3-1-31 (15655)
ਤੇ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਸੁ ਸਮਸ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਸ੍ਤਾਸ਼੍ਚੈਵੇਹ ਸਦ੍ਗੁਣਾਃ।
ਇਚ੍ਛਾਮੋ ਗੁਣਵਨ੍ਮਧ੍ਯੇ ਵਸ੍ਤੁਂ ਸ਼੍ਰੇਯੋਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-1-32 (15656)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-1-33x (1753)
ਧਨ੍ਯਾ ਵਯੰ ਯਦਸ੍ਮਾਕੰ ਸ੍ਨੇਹਕਾਰੁਣ੍ਯਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾਃ।
ਅਸਤੋ(ਅ)ਪਿ ਗੁਣਾਨਾਹੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪ੍ਰਮੁਖਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-1-33 (15657)
ਤਦਹੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਿਜ੍ਞਾਪਯਾਮਿ ਵਃ।
ਨਾਨ੍ਯਥਾ ਤਦ੍ਧਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਸ੍ਮਤ੍ਸ੍ਨੇਹਾਨੁਕਮ੍ਪਯਾ ॥ 3-1-34 (15658)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪਿਤਾਮਹੋ ਰਾਜਾ ਵਿਦੁਰੋ ਜਨਨੀ ਚ ਮੇ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਯੋ ਮੇ ਨਗਰੇ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯੇ ॥ 3-1-35 (15659)
ਤੇ ਤ੍ਵਸ੍ਮਦ੍ਧਿਤਕਾਮਾਰ੍ਥੰ ਪਾਲਨੀਯਾਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤਃ।
ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਃ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ੋਕਸੰਤਾਪਵਿਹ੍ਵਲਾਃ ॥ 3-1-36 (15660)
ਨਿਵਰ੍ਤਤਾਗਤਾ ਦੂਰੰ ਮਮਾਗਮਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਸ੍ਵਜਨੇ ਨ੍ਯਾਸਭੂਤੇ ਮੇ ਕਾਰ੍ਯਾ ਸ੍ਨੇਹਾਨ੍ਵਿਤਾ ਮਤਿਃ ॥ 3-1-37 (15661)
ਏਤਦ੍ਧਿ ਮਮ ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਂ ਪਰਮੰ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਤੇਨ ਤੁ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਮੇ ਸਤ੍ਕਾਰਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-1-38 (15662)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-1-39x (1754)
ਤਥਾਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾਸ੍ਤੇਨ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਚਕ੍ਰੁਰਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰੰ ਘੋਰੰ ਹਾ ਰਾਜੰਨਿਤਿ ਦੁਃਖਿਤਾਃ ॥ 3-1-39 (15663)
ਗੁਣਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾਃ ਪਰਮਾਤੁਰਾਃ।
ਅਕਾਮਾਃ ਸੰਨ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਸਮਾਗਮ੍ਯਾਥ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 3-1-40 (15664)
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਤੁਂ ਪੌਰੇਸ਼਼ੁ ਰਥਾਨਾਸ੍ਥਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਆਜਗ੍ਮੁਰ੍ਜਾਹ੍ਨਵੀਤੀਰੇ ਪ੍ਰਮਾਣਾਖ੍ਯੰ ਮਹਾਵਟਮ੍ ॥ 3-1-41 (15665)
ਤੇ ਤੰ ਦਿਸ਼਼ਸਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਵਟੰ ਗਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਊਸ਼਼ੁਸ੍ਤਾਂ ਰਜਨੀਂ ਵੀਰਾਃ ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸਲਿਲੰ ਸ਼ੁਚਿ ॥ 3-1-42 (15666)
ਉਦਕੇਨੈਵ ਤਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁਸ੍ਤੇ ਦੁਃਖਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਃ।
ਅਨੁਜਗ੍ਮੁਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰੈਤਾਨ੍ਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਕੇਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 3-1-43 (15667)
ਸਾਗ੍ਰਯੋ(ਅ)ਨਗ੍ਨਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਗਣਬਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਸ ਤੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਭਿਃ ॥ 3-1-44 (15668)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਗ੍ਨੀਨਾਂ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਰਮ੍ਯਦਾਰੁਣੇ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸ਼਼ਪੁਰਸ੍ਕਾਰਃ ਸੰਜਲ੍ਪਃ ਸਮਜਾਯਤ ॥ 3-1-45 (15669)
ਰਾਜਾਨੰ ਤੁ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਤੇ ਹੰਸਮਧੁਰਸ੍ਵਰਾਃ।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਯਨ੍ਤੋ ਵਿਪ੍ਰਾਗ੍ਰ੍ਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਵ੍ਯਨੋਦਯਤ੍ ॥ 3-1-46 (15670)
`ਰਾਜਾ ਤੁ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਗਣੈਃ।
ਅਸ਼ੇਤ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਾਂਰਾਜਨ੍ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਸਮਾਹਿਤਃ ॥' 3-1-47 (15671)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਥਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 1 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-1-1 ਪਾਰ੍ਥਾ ਇਤਿ ਚ੍ਛਤ੍ਰਿਨ੍ਯਾਯੇਨ ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤਯੋਰਪ੍ਯੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਰ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਚਿਤ੍ਤੈਃ। ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਃ ਕਰ੍ਣਾਦਿਭਿਃ। ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਛਲੇਨ ॥ 3-1-2 ਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਭਿਰ੍ਵੈਰਮੁਤ੍ਤਮਮਿਤਿ ਖ. ਙ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-1-3 ਏਯੁਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਨ੍ਤਃ। ਕਥੰ ਚੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਵਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਇਤਿ ਖ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-1-4 ਉਤ੍ਤਮੰ ਤੀਵ੍ਰਮ੍ ॥ 3-1-8 ਦ੍ਰਵਿਣੰ ਪਰਾਕ੍ਰਮਸ੍ਤੇਜੋ ਦੇਹਕਾਨ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਤੇ ਉਭੇ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲੇ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਭੂਰਿਦ੍ਰਵਿਣਤੇਜਸਃ ॥ 3-1-9 ਗਜਸਾਹ੍ਵਯਾਤ੍ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰਾਤ੍ ॥ 3-1-10 ਵਰ੍ਧਮਾਨਪੁਰੰਨਾਮ ਗ੍ਰਾਮਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਸ੍ਤਦਭਿਮੁਖੰ ਦ੍ਵਾਰੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ॥ 3-1-11 ਪਰਿਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ ਅਧਿਕਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਾਃ। ਪਞ੍ਚਦਸ਼ੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸੰਖ੍ਯਾਯਾਵ੍ਯਯਾਸੰਨੇਤਿ ਸਮਾਸਃ। ਸਮਾਸਾਨ੍ਤਵਿਧੇਰਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ ਡਚੂਪ੍ਰਤ੍ਯਯਸ੍ਯਾਭਾਵਃ ॥ 3-1-13 ਊਚੁਰ੍ਵਿਗਤਸੰਤ੍ਰਾਸਾ ਇਤਿ ਖ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-1-16 ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਨਿਰ੍ਘ੍ਰੁʼਣਃ ਸ੍ਵਭਾਵਨਿਰ੍ਦਯਃ। ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਚਾਰਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-1-18 ਸਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਃ ਸਦਯਾਃ ॥ 3-1-22 ਭਕ੍ਤਾਨ੍ ਆਰਾਧਨਾਪਰਾਨ੍। ਅਨੁਰਕ੍ਤਾਨ੍ ਪ੍ਰੀਤਿਮਤਃ। ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਵੇਤਨਾਦ੍ਯੁਪਕਾਰਮਨਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਉਪਕਾਰਕਾਨ੍। ਨ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਮ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਨ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਸਹੇ। ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਯਾਂ ਲਿਙ੍ ॥ 3-1-24 ਆਪਃ ਅਪਃ ॥ 3-1-27 ਅਵਦਾਤਾਨਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਨਿ। ਸਮਾਸ੍ਯਾ ਸੰਗਤਿਃ ॥ 3-1-28 ਨਿਰਾਰਮ੍ਭਾਃ ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਦ੍ਯਕੁਰ੍ਵਾਣਾ ਅਪਿ ॥ 3-1-29 ਨ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤਾਂ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਾਚਾਰਹੀਨਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-1-31 ਅਵਿਸ਼਼ਯੈਃ ਅਗੋਚਰੈਰਪਰਿਚਿਤੈਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਸੰਭਵਾਃ ਧਰ੍ਮਾਦੀਨਾਂ ਸੰਭਵ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਰ੍ਯੇਭ੍ਯਸ੍ਤੇ ॥ 3-1-32 ਸਮਸ੍ਤਾਃ ਏਕੀਭੂਤਾਃ। ਵ੍ਯਸ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਭੂਤਾਃ ॥ 3-1-34 ਸ੍ਨੇਹੋ ਵਾਤ੍ਸਲ੍ਯੰ ਤਤ੍ਸਹਿਤਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ ਦਯਾ ॥ 3-1-40 ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਸੰਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯ 3-1-43 ਊਸ਼਼ੁਃ ਵਾਸੰ ਚਕ੍ਰੁਃ ॥ 3-1-44 ਊਸ਼਼ੁਰ੍ਨਿਨ੍ਯੁਃ ॥ 3-1-45 ਸਾਗ੍ਨਯਃ ਦਾਰੈਃ ਸਹਿਤਾਃ ਅਗ੍ਨਯੋ ਯੈਸ੍ਤੇ। ਰਮ੍ਯਤ੍ਵੰ ਤਾਪਵਿਰਹਾਤ੍ਸੰਧ੍ਯਾਰਾਗਾਦਿਸ਼ੋਭਾਤਸ਼੍ਚ। ਦਾਰੁਣੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃਪਿਸ਼ਾਚਾਦਿਸੰਚਾਰਕਾਲਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 002
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.2. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 002
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਵਨੇ ਸ੍ਵਾਨੁਯਾਯਿਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਤਸਰ੍ਵਸ੍ਵਤਯਾ ਤਦ੍ਭਰਣਸ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪ੍ਰਤਿਨਿਵਰ੍ਤਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵਤ੍ਮਭਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸਹਵਾਸਮਾਤ੍ਰੇ(ਅ)ਰ੍ਥਿਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਤਦ੍ਭਰਣਾਸ਼ਕ੍ਤਿਚਿਨ੍ਤਨੇਨ ਵਿਸ਼਼ਾਦਾਧਿਗਮਃ ॥ ਸ਼ੌਨਕੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਰਣਾਯ ਤਪਸਾ ਸਿਦ੍ਧਿਸੰਪਾਦਨਚੋਦਨਾ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-2-0 (15672)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-2-0x (1755)
ਪ੍ਰਭਾਤਾਯਾਂ ਤੁ ਸ਼ਰ੍ਵਰ੍ਯਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਵਨੰ ਯਿਯਾਸਤਾਂ ਵਿਪ੍ਰਾਸ੍ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਭੁਜੋ(ਅ)ਗ੍ਰਤਃ।
ਤਾਨੁਵਾਚ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-2-1 (15673)
ਵਯੰ ਹਿ ਹ੍ਰੁʼਤਸਰ੍ਵਸ੍ਵਾ ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯਾ ਹ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਰਿਯਃ।
ਫਲਮੂਲਾਮਿਸ਼਼ਾਹਾਰਾ ਵਨੰ ਯਾਸ੍ਯਾਮ ਦੁਃਖਿਤਾਃ ॥ 3-2-2 (15674)
ਵਨੰ ਚ ਦੋਸ਼਼ਬਹੁਲੰ ਬਹੁਵ੍ਯਾਲਸਰੀਸ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ਸ਼੍ਚਵੋ ਮਨ੍ਯੇ ਧ੍ਰੁਵੰ ਤਤ੍ਰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-2-3 (15675)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੋ ਦੈਵਤਾਨ੍ਯਪਿ ਸਾਦਯੇਤ੍।
ਕਿੰਪੁਨਰ੍ਮਾਮਿਤੋ ਵਿਪ੍ਰਾ ਨਿਵਰ੍ਤਧ੍ਵੰ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟਤਃ ॥ 3-2-4 (15676)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਊਚੁਃ। 3-2-5x (1756)
ਗਤਿਰ੍ਯਾ ਭਵਤਾਂ ਰਾਜੰਸ੍ਤਾਂ ਵਯੰ ਗਨ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯਤਾਃ।
ਨਾਰ੍ਹਥਾਸ੍ਮਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਭਕ੍ਤਾਨ੍ਸਦ੍ਧਰ੍ਮਦਰ੍ਸ਼ਿਨ ॥ 3-2-5 (15677)
ਸ੍ਨੇਹਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭਕ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਦੈਵਤਾਨ੍ਯਪਿ ਕੁਰ੍ਵਤੇ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਸਦਾਚਾਰਾਵਲਮ੍ਬਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-2-6 (15678)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-2-7x (1757)
ਮਮਾਪਿ ਪਰਮਾ ਭਕ੍ਤਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਸਦਾ ਦ੍ਵਿਜਾਃ।
ਸਹਾਯਵਿਪਰਿਭ੍ਰੰਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਯੰ ਸਾਦਯਤੀਵ ਮਾਮ੍ ॥ 3-2-7 (15679)
ਆਹਰੇਯੁਰ੍ਹਿ ਯੇ ਸਰ੍ਵੇ ਫਲਮੂਲਮ੍ਰੁʼਗਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਤ ਇਮੇ ਸ਼ੋਕਜੈਰ੍ਦੁਃਖੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਮੇ ਵਿਮੋਹਿਤਾਃ ॥ 3-2-8 (15680)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਵਿਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਰਾਜ੍ਯਾਪਹਰਣੇਨ ਚ।
ਦੁਃਖਾਰ੍ਦਿਤਾਨਿਮਾਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ੈਰ੍ਨਾਹੰ ਯੋਕ੍ਤੁਮਿਹੋਤ੍ਸਹੇ ॥ 3-2-9 (15681)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਊਚੁਃ। 3-2-10x (1758)
ਅਸ੍ਮਤ੍ਪੋਸ਼਼ਣਜਾ ਚਿਨ੍ਤਾ ਮਾ ਭੂਤ੍ਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਸ੍ਵਯਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਨ੍ਯਾਨਿ ਤ੍ਵਾਨੁਯਾਸ੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍ ॥ 3-2-10 (15682)
ਅਨੁਧ੍ਯਾਨੇਨ ਜਪ੍ਯੇਨ ਵਿਧਾਸ੍ਯਾਮਃ ਸ਼ਿਵ ਤਵ।
ਕਥਾਭਿਸ਼੍ਚਾਨੁਕੂਲਾਭਿਃ ਸਹ ਰੰਸ੍ਯਾਮਹੇ ਵਨੇ ॥ 3-2-11 (15683)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-2-12x (1759)
ਏਵਮੇਤੰਨ ਸੰਦੇਹੋ ਰਮੇਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹ।
ਨ੍ਯੂਨਭਾਵਾਤ੍ਤੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਦੇਸ਼ਮਿਵਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-2-12 (15684)
ਕਥੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸ੍ਵਯਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭੋਜਿਨਃ।
ਮਦ੍ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਤੋ(ਅ)ਨਰ੍ਹਾਨ੍ਧਿਕ੍ਪਾਪਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਾਨ੍ ॥ 3-2-13 (15685)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-2-14x (1760)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸ਼ੋਚੰਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-2-14 (15686)
ਤਮਧ੍ਯਾਤ੍ਮਰਤੋ ਵਿਦ੍ਵਾਞ੍ਸ਼ੌਨਕੋ ਨਾਮ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਯੋਗੇ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯੇ ਚ ਕੁਸ਼ਲੋ ਰਾਜਾਨਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-2-15 (15687)
ਸ਼ੋਕਸ੍ਥਾਨਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਥਾਨਸ਼ਤਾਨਿ ਚ।
ਦਿਵਸੇਦਿਵਸੇ ਮੂਢਮਾਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਮ੍ ॥ 3-2-16 (15688)
ਨ ਹਿ ਜ੍ਞਾਨਵਿਰੁਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਬਹੁਦੋਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ।
ਸ਼੍ਰੇਯੋਘਾਤਿਸ਼਼ੁ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਭਵਦ੍ਵਿਧਾਃ ॥ 3-2-17 (15689)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਙ੍ਗਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਹੁਰ੍ਯਾਂ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਰੇਯੋਭਿਘਾਤਿਨੀਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾਂ ਰਾਜਨ੍ਸਾ ਤ੍ਵਯ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾ ॥ 3-2-18 (15690)
`ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਸ਼੍ਰਵਣੰ ਚੈਵ ਗ੍ਰਹਣੰ ਧਾਰਣੰ ਤਥਾ।
ਊਹਾਪੋਹੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਿਜ੍ਞਾਨੰ ਤਤ੍ਵਜ੍ਞਾਨੰ ਚ ਧੀਗੁਣਾਃ ॥' 3-2-19 (15691)
ਅਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਦੁਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਯਾਪਤ੍ਸੁ ਸ੍ਵਜਨੇਸ਼਼੍ਵਪਿ।
ਸ਼ਾਰੀਰਮਾਨਸੈਰ੍ਦੁਃਖੈਰ੍ਨ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਭਵਦ੍ਵਿਧਾਃ ॥ 3-2-20 (15692)
ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਚਾਭਿਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਜਨਕੇਨ ਯਥਾ ਪੁਰਾ।
ਆਤ੍ਮਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਨਕਰਾਗੀਤਾਃ ਸ਼੍ਲੋਕਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-2-21 (15693)
ਮਨੋਦੇਹਸਮੁਤ੍ਥਾਭ੍ਯਾਂ ਦੁਃਖਾਭ੍ਯਾਮਰ੍ਦਿਤੰ ਜਗਤ੍।
ਤਯੋਰ੍ਵ੍ਯਾਸਸਮਾਸਾਭ੍ਯਾਂਸ਼ਮੋਪਾਯਮਿਮੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-2-22 (15694)
ਵ੍ਯਾਧੇਰਨਿਸ਼਼੍ਟਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਚ੍ਛ੍ਰਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟਵਿਵਰ੍ਜਨਾਤ੍।
ਦੁਃਖੰ ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ਸ਼ਾਰੀਰੰ ਕਾਰਣੈਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-2-23 (15695)
ਤਦਾ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਕਾਰਾਚ੍ਚ ਸਤਤੰ ਚਾਵਿਚਿਨ੍ਤਨਾਤ੍।
ਆਧਿਵ੍ਯਾਧਿਪ੍ਰਸ਼ਮਨੰ ਕ੍ਰਿਯਾਯੋਗਬਲੇਨ ਤੁ ॥ 3-2-24 (15696)
ਮਤਿਮਨ੍ਤੋ ਵ੍ਯਥੋਪੇਤਾਃ ਸ਼ਮੰ ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਕੁਰ੍ਵਤੇ।
ਮਾਨਸਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਾਖ੍ਯਾਨੈਃ ਸੰਭੋਗੋਪਨਯੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍ ॥ 3-2-25 (15697)
ਮਾਨਸੇਨ ਹਿ ਦੁਃਖੇਨ ਸ਼ਰੀਰਮੁਪਤਪ੍ਯਤੇ।
ਅਯਃਪਿਣ੍ਡੇਨ ਤਪ੍ਤੇਨ ਕੁਮ੍ਭਸੰਸ੍ਥਮਿਵੋਦਕਮ੍ ॥ 3-2-26 (15698)
ਮਾਨਸੰ ਸ਼ਮਯੇਤ੍ਤਸ੍ਮਾਜ੍ਜ੍ਞਾਨੇਨਾਗ੍ਨਿਮਿਵਾਮ੍ਬੁਨਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ੍ਤੇ ਮਾਨਸੇ ਦੁਃਖੇ ਸ਼ਾਰੀਰਮੁਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ॥ 3-2-27 (15699)
ਮਨਸੋ ਦੁਃਖਮੂਲੰ ਤੁ ਸ੍ਨੇਹ ਇਤ੍ਯੁਪਲਭ੍ਯਤੇ।
ਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਤੁ ਸਜ੍ਜਤੇ ਜਨ੍ਤੁਰ੍ਦੁਃਖਯੋਗਮੁਪੈਤਿ ਚ ॥ 3-2-28 (15700)
ਸ੍ਨੇਹਮੂਲਾਨਿ ਦੁਃਖਾਨਿ ਸ੍ਨੇਹਜਾਨਿ ਭਯਾਨਿ ਚ।
ਸ਼ੋਕਹਰ੍ਸ਼਼ੌ ਤਥਾਯਾਸਃ ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-2-29 (15701)
ਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਕਾਰੁਣ੍ਯਰਾਗੌ ਚ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਵੀਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਦਯਸ੍ਤਥਾ।
ਅਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਾਵੁਭਾਵੇਤੌ ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਤਤ੍ਰ ਗੁਰੁਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-2-30 (15702)
ਕੋਟਰਾਗ੍ਨਿਰ੍ਯਥਾ(ਅ)ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਸਮੂਲੰ ਪਾਦਪੰ ਦਹੇਤ੍।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਿਨੰ ਤਥਾ(ਅ)ਲ੍ਪੋਪਿ ਰਾਗਦੋਸ਼਼ੋ ਵਿਨਾਸ਼ਯੇਤ੍ ॥ 3-2-31 (15703)
ਵਿਪ੍ਰਯੋਗੇ ਨ ਤੁ ਤ੍ਯਾਗੀ ਦੋਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ੀ ਸਮਾਗਮੇ।
ਵਿਰਾਗੰ ਭਜਤੇ ਜਨ੍ਤੁਰ੍ਨਿਰ੍ਵੈਰੋ ਨਿਸ਼਼੍ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-2-32 (15704)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸ੍ਨੇਹੰ ਸ੍ਵਪਕ੍ਸ਼਼ੇਭ੍ਯੋ ਮਿਤ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਧਨਸੰਚਯਾਤ੍।
ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰਸਮੁਤ੍ਥੰ ਚ ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਯੇਤ੍ ॥ 3-2-33 (15705)
ਜ੍ਞਾਨਾਨ੍ਵਿਤੇਸ਼਼ੁ ਯੁਕ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਸੁ।
ਨ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਜ੍ਜਤੇ ਸ੍ਨੇਹਃ ਪਦ੍ਮਪਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਿਵੋਦਕਮ੍ ॥ 3-2-34 (15706)
ਰਾਗਾਭਿਭੂਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਾਮੇਨ ਪਰਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਇਚ੍ਛਾ ਸੰਜਾਯਤੇ ਤਸ੍ਯ ਤਤਸ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-2-35 (15707)
ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਹਿ ਸਰ੍ਵਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠਾ ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਦੇਗਕਰੀ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍।
ਅਧਰ੍ਮਬਹੁਲਾ ਚੈਵ ਘੋਰਾ ਪਾਪਾਨੁਬਨ੍ਧਿਨੀ ॥ 3-2-36 (15708)
ਯਾ ਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜਾ ਦੁਰ੍ਮਤਿਭਿਰ੍ਯਾ ਨ ਜੀਰ੍ਯਤਿ ਜੀਰ੍ਯਤਃ।
ਯੋਸੌ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਤਿਕੋ ਰੋਗਸ੍ਤਾਂ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂਤ੍ਯਜਤਃ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-2-37 (15709)
ਅਨਾਦ੍ਯਨ੍ਤਾ ਤੁ ਸਾ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਅਨ੍ਤਰ੍ਦੇਹਗਤਾ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍।
ਵਿਨਾਸ਼ਯਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਅਯੋਨਿਜ ਇਵਾਨਲਃ ॥ 3-2-38 (15710)
ਯਥੈਧਃ ਸ੍ਵਸਮੁਤ੍ਥੇਨ ਵਹ੍ਨਿਨਾ ਨਾਸ਼ਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ।
ਤਥਾ(ਅ)ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਲੋਭੇਨ ਸਹਜੇਨ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-2-39 (15711)
ਰਾਜਤਃ ਸਲਿਲਾਦਗ੍ਨੇਸ਼੍ਚੋਰਤਃ ਸ੍ਵਜਨਾਦਪਿ।
`ਅਰ੍ਥਿਭ੍ਯਃ ਕਾਲਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਤ੍ਯਮਰ੍ਥਵਤਾਂ ਭਯਮ੍'।
ਭਯਮਰ੍ਥਵਤਾਂ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਃ ਪ੍ਰਾਣਭ੍ਰੁʼਤਾਮਿਵ ॥ 3-2-40 (15712)
ਯਥਾ ਹ੍ਯਾਭਿਸ਼਼ਮਾਕਾਸ਼ੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸ਼੍ਵਾਪਦੈਰ੍ਭੁਵਿ।
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਸਲਿਲੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯੈਸ੍ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੇਣ ਵਿਤ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-2-41 (15713)
ਅਰ੍ਥ ਏਵ ਹਿ ਕੇਸ਼਼ਾਂਚਿਦਨਰ੍ਥੰ ਭਜਤੇ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍।
ਅਰ੍ਥਸ਼੍ਰੇਯਸਿ ਚਾਸਕ੍ਤੋ ਨ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਨਰਃ।
ਤਸ੍ਮਾਦਰ੍ਥਾਗਮਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਨੋਮੋਹਵਿਵਰ੍ਧਨਾਃ ॥ 3-2-42 (15714)
ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯੰ ਦਰ੍ਪਮਾਨੌ ਚ ਭਯਮੁਦ੍ਵੇਗ ਏਵ ਚ।
ਅਰ੍ਥਜਾਨਿ ਵਿਦੁਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਦੁਃਖਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਦੇਹਿਨਾਮ੍ ॥ 3-2-43 (15715)
ਅਰ੍ਥਸ੍ਯੋਪਾਰ੍ਜਨੇ ਦੁਃਖਮਾਰ੍ਜਿਤਾਨਾਂ ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ।
ਨਾਸ਼ੇ ਦੁਃਖੰ ਵ੍ਯਯੇ ਦੁਃਖੰ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚੈਵਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍ 3-2-44 (15716)
ਅਰ੍ਥਾ ਦੁਃਖੰ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਪਾਲਿਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ।
ਦੁਃਖੇਨ ਚਾਧਿਗਮ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨਾਸ਼ੰ ਨ ਚਿਨ੍ਤਯੇਤ੍ ॥ 3-2-45 (15717)
ਅਸਨ੍ਤੋਸ਼਼ਪਰਾ ਮੂਢਾਃ ਸੰਤੋਸ਼਼ੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ।
ਅਨ੍ਤੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਪਿਪਾਸਾਯਾਃ ਸੰਤੋਸ਼਼ਃ ਪਰਮੰ ਸੁਖਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਤੋਸ਼਼ਮੇਵੇਹ ਪਰੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਃ ॥ 3-2-46 (15718)
ਅਨਿਤ੍ਯੰ ਯੌਵਨੰ ਰੂਪੰ ਜੀਵਿਤੰ ਰਤ੍ਨਸੰਚਯਃ।
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਿਯਸੰਵਾਸੋ ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯੇਤ੍ਤਤ੍ਰ ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਃ ॥ 3-2-47 (15719)
ਤ੍ਯਜੇਤ ਸ ਚ ਯਾਂਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਜ੍ਜਾਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਸਹੇਤ ਚ।
ਨ ਹਿ ਸੰਚਯਵਾਨ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਨਿਰੁਪਦ੍ਰਵਃ।
ਅਤਸ਼੍ਚ ਧਾਰ੍ਮਿਕੈਃ ਪੁਮ੍ਭਿਰਨੀਹਾਰ੍ਥਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ ॥ 3-2-48 (15720)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਯਸ੍ਯ ਵਿਤ੍ਤੇਹਾ ਵਰੰ ਤਸ੍ਯ ਨਰੀਹਤਾ।
ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲਨਾਦ੍ਧਿ ਪਙ੍ਕਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਹ੍ਯਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨੰ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍ ॥ 3-2-49 (15721)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੈਵਮਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਨ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਾਂ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਧਰ੍ਮੇਣ ਯਦਿ ਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਵਿਮੁਕ੍ਤੇਚ੍ਛੋ ਭਵਾਰ੍ਥਤਃ ॥ 3-2-51xਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-2-50 (15722)
ਨਾਰ੍ਥੋਪਭੋਗਲਿਪ੍ਸਾਰ੍ਥਮਿਯਮਰ੍ਥੇਪ੍ਸੁਤਾ ਮਮ।
ਭਰਣਾਰ੍ਥੰ ਤੁ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇ ਨ ਲੋਭਤਃ ॥ 3-2-51 (15723)
ਕਥੰ ਹ੍ਯਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਗ੍ਰੁʼਹਾਸ਼੍ਰਮੇ।
ਭਰਣੰ ਪਾਲਨੰ ਚਾਪਿ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਦਨੁਯਾਯਿਨਾਮ੍ ॥ 3-2-52 (15724)
ਸੰਵਿਭਾਗੋ ਹਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਤਥੈਵਾਪਚਮਾਨੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦੇਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹਮੇਧਿਨਾ ॥ 3-2-53 (15725)
ਤ੍ਰੁʼਣਾਨਿ ਭੂਮਿਰੁਦਕੰ ਵਾਕ੍ਚਤੁਰ੍ਥੀ ਚ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾ।
ਸਤਾਮੇਤਾਨਿ ਗੇਹੇਸ਼਼ੁ ਨੋਚ੍ਛਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਦਾਚਨ ॥ 3-2-54 (15726)
ਦੇਯਮਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਯਨੰ ਸ੍ਥਿਤਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਚਾਸਨਮ੍।
ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਚ ਪਾਨੀਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਸ੍ਯ ਚ ਭੋਜਨਮ੍ ॥ 3-2-55 (15727)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦਦ੍ਯਾਨ੍ਮਨੋ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਵਾਚੰ ਦਦ੍ਯਾਚ੍ਚ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਉਤ੍ਥਾਯ ਚਾਸਨੰ ਦਦ੍ਯਾਦੇਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਥਾਯਾਭਿਗਮਨੰ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨ੍ਯਾਯੇਨ ਚਾਰ੍ਚਨਾਮ੍ ॥ 3-2-56 (15728)
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮਨਡ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਜ੍ਞਾਤਯੋ(ਅ)ਤਿਥਿਵਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਪੁਤ੍ਰਾ ਦਾਰਾਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਦਹੇਯੁਰਪੂਜਿਤਾਃ ॥ 3-2-57 (15729)
ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਪਾਚਯੇੰਨਾੰਨੰ ਨ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਘਾਤਯੇਤ੍ਪਸ਼ੂਨ੍।
ਨ ਚੈਕਃ ਸ੍ਵਯਮਸ਼੍ਨੀਯਾਦ੍ਵਿਧਿਵਰ੍ਜੰ ਨ ਨਿਰ੍ਵਪੇਤ੍ ॥ 3-2-58 (15730)
ਸ਼੍ਵਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਵਪਚੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਯੋਭ੍ਯਸ਼੍ਚਾਵਪੇਦ੍ਭੁਵਿ।
ਵੈਸ਼੍ਵਦੇਵੰ ਹਿ ਨਾਮੈਤਤ੍ਸਾਯੰ ਪ੍ਰਾਤਸ਼੍ਚ ਦੀਯਤੇ ॥ 3-2-59 (15731)
ਵਿਘਸਾਸ਼ੀ ਭਵੇਤ੍ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਚਾਮ੍ਰੁʼਤਭੋਜਨਃ।
ਵਿਘਸੋ ਭੁਕ੍ਤਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਤੁ ਯਜ੍ਞਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਤਥਾ(ਅ)ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-2-60 (15732)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦਦ੍ਯਾਨ੍ਮਨੋ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਵਾਚੰ ਦਦ੍ਯਾਚ੍ਚ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਅਨੁਵ੍ਰਜੇਦੁਪਾਸੀਤ ਸ ਯਜ੍ਞਃ ਪਞ੍ਚਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-2-61 (15733)
ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਦਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਮੰਨਮਦ੍ਵਨਿ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵਾਯ ਤਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਫਲੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-2-62 (15734)
ਏਵੰ ਯੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਗ੍ਰੁʼਹਾਸ਼੍ਰਮੇ।
ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੰ ਪਰੰਪ੍ਰਾਹੁਃ ਕਥੰ ਵਾ ਵਿਪ੍ਰ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 3-2-63 (15735)
ਸ਼ੌਨਕ ਉਵਾਚ। 3-2-64x (1761)
ਅਹੋ ਬਤ ਮਹਤ੍ਕਸ਼਼੍ਟੰ ਵਿਪਰੀਤਮਿਦੰ ਜਗਤ੍।
ਯੇਨਾਪਤ੍ਰਪਤੇ ਸਾਧੁਰਸਾਧੁਸ੍ਤੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-2-64 (15736)
ਸ਼ਿਸ਼੍ਨੋਦਰਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਰੋਤਿ ਵਿਸ਼਼ਸੰ ਬਹੁ।
ਮੋਹਰਾਗਵਸ਼ਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥਵਸ਼ਾਨੁਗਃ ॥ 3-2-65 (15737)
ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਬੁਧ੍ਯਮਾਨੋਪਿ ਨਰੋ ਹਾਰਿਭਿਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ।
ਵਿਮੂਢਸੰਜ੍ਞੋ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਵੈਰੁਦ੍ਧਾਨ੍ਤੈਰਿਵ ਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-2-66 (15738)
ਸ਼਼ਡਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਸਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵੈ ਯਦਾ।
ਤਦ੍ਰਾ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਵਤ੍ਯਸ਼਼ਾਂ ਪੂਰ੍ਵਸੰਕਲ੍ਪਜੰ ਮਨਃ ॥ 3-2-67 (15739)
ਮਨੋ ਯਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਯੇਹ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਯਾਤਿ ਸੇਵਿਤੁਮ੍।
ਵਸ੍ਯੌਤ੍ਸੁਕ੍ਯੰ ਸੰਭਵਤਿ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚੋਪਜਾਯਤੇ ॥ 3-2-68 (15740)
ਤਤਃ ਸੰਕਲ੍ਪਵੀਰ੍ਯੇਣ ਕਾਮੇਨ ਵਿਸ਼਼ਯੇਸ਼਼ੁਭਿਃ।
ਵਿਦ੍ਧਃ ਪਤਤਿ ਲੋਭਾਗ੍ਨੌਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਲੋਭਾਤ੍ਪਤਙ੍ਗਵਤ੍ ॥ 3-2-69 (15741)
ਤਤੋ ਦਾਰੈਰ੍ਵਿਹਾਰੈਸ਼੍ਚ ਮੋਹਿਤਸ਼੍ਚ ਯਥੇਪ੍ਸਯਾ।
ਮਹਾਮੋਹਮੁਖੇ ਮਗ੍ਨੋ ਨਾਤ੍ਮਾਨਮਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ॥ 3-2-70 (15742)
ਏਵੰ ਪਤਤਿ ਸੰਸਾਰੇ ਤਾਸੁਤਾਸ੍ਵਿਹ ਯੋਨਿਸ਼਼ੁ।
ਅਵਿਦ੍ਯਾਕਰ੍ਮਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਭਿਰ੍ਭ੍ਰਾਮ੍ਯਮਾਣੋ(ਅ)ਥ ਚਕ੍ਰਵਤ੍ ॥ 3-2-71 (15743)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰੁʼਣਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ।
ਜਲੇ ਭੁਵਿ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਕਾਸ਼ੇ ਜਾਯਮਾਨਃ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-2-72 (15744)
ਅਬੁਧਾਨਾਂ ਗਤਿਸ੍ਤ੍ਵੇਸ਼਼ਾ ਬੁਧਾਨਾਮਪਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ।
ਯੇ ਧਰ੍ਮੇ ਸ਼੍ਰੇਯਸਿ ਰਤਾ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਰਤਯੋ ਜਨਾਃ ॥ 3-2-73 (15745)
ਤਦਿਦੰ ਵੇਦਵਚਨੰ ਕੁਰੁ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਯਜੇਤਿ ਚ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਨਿਮਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾੰਨਾਭਿਮਾਨਾਤ੍ਸਮਾਚਰੇਤ੍ ॥ 3-2-74 (15746)
ਇਜ੍ਯਾਧ੍ਯਯਨਦਾਨਾਨਿ ਤਪਃ ਸਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਦਮਃ।
ਅਲੋਭ ਇਤਿਮਾਰ੍ਗੋ(ਅ)ਯੰ ਧਰ੍ਮਮਸ੍ਯਾਸ਼਼੍ਟਵਿਧਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-2-75 (15747)
ਅਤ੍ਰ ਪੂਰ੍ਵਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਗਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਯਾਣਪਥੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਨਾਭਿਮਾਨਾਤ੍ਸਮਾਚਰੇਤ੍ ॥ 3-2-76 (15748)
ਉਤ੍ਤਰੋ ਦੇਵਯਾਨਸ੍ਤੁ ਸਦ੍ਭਿਰਾਚਰਿਤਃ ਸਦਾ।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਙ੍ਗੇਨੈਵ ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਸਮਾਚਰੇਤ੍ ॥ 3-2-77 (15749)
ਸਮ੍ਯਕ੍ਸੰਕਲ੍ਪਸੰਬਨ੍ਧਾਤ੍ਸਮ੍ਯਕ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍।
ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਵ੍ਰਤਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਚ੍ਚ ਸਮ੍ਯਕ੍ਚ ਗੁਰੁਸੇਵਨਾਤ੍ ॥ 3-2-78 (15750)
ਸਮ੍ਯਗਾਹਾਰਯੋਗਾਚ੍ਚ ਸਮ੍ਯਕ੍ਚਾਧ੍ਯਯਨਾਗਮਾਤ੍।
ਸਮ੍ਯਕ੍ਕਰ੍ਮੋਪਸੰਨ੍ਯਾਸਾਤ੍ਸਮ੍ਯਕ੍ਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧਨਾਤ੍ ॥ 3-2-79 (15751)
ਏਵੰ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸੰਸਾਰਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਵਃ।
ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼਼ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਵਸ਼ਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-2-80 (15752)
ਰੁਦ੍ਰਾਃ ਸਾਧ੍ਯਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ(ਅ)ਥ ਤਥਾਸ਼੍ਵਿਨੌ।
ਯੋਗੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇਣ ਸੰਯੁਕ੍ਤਾ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾ ਇਮਾਃ ॥ 3-2-81 (15753)
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼ਮਮਾਸ੍ਥਾਯ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਮ੍।
ਤਪਸਾ ਸਿਦ੍ਧਿਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛ ਯੋਗਸਿਦ੍ਧਿੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-2-82 (15754)
ਪਿਤ੍ਰੁʼਮਾਤ੍ਰੁʼਮਯੀ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਕਰ੍ਮਮਯੀ ਚ ਤੇ।
ਤਪਸਾ ਸਿਦ੍ਧਿਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛ ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਭਰਣਾਯ ਵੈ ॥ 3-2-83 (15755)
ਸਿਦ੍ਧਾ ਹਿ ਯਦ੍ਯਦਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕੁਰ੍ਵਤੇ ਤਦਨੁਗ੍ਰਹਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਪਃ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵਾਤ੍ਮਮਨੋਰਥਮ੍ ॥ 3-2-84 (15756)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 2 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-2-1 ਪ੍ਰਭਾਤਾਯਾਮਰੁਣੋਦਯੇਨ ਉਦ੍ਦੀਪਿਤਾਯਾਮ੍ ॥ 3-2-11 ਅਨੁਧ੍ਯਾਨੇਨ ਇਸ਼਼੍ਟਚਿਨ੍ਤਨੇਨ। ਜਪ੍ਯੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨੇਨ ਤਥਾ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਕਰਣੈਃ ਸਹ ਰੰਸ੍ਯਾਮਹੇ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-2-12 ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਦੇਸ਼ੰ ਧਿਕ੍ਕਾਰਮ੍ ॥ 3-2-15 ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮੰ ਆਤ੍ਮਾਨਮਧਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਧ੍ਯਾਤ੍ਮੰ ਵੇਦਾਨ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਰਤਃ। ਯੋਗਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਃ ॥ 3-2-16 ਸ਼ੋਕਃਸ੍ਥੀਯਤੇ(ਅ)ਨੇਨੇਤਿ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਾ ਸ੍ਥਾਨਸ਼ਬ੍ਦੋ ਹੇਤੁਵਚਨਃ। ਭਯਸ੍ਥਾਨਸ਼ਤਾਨਿ ਚੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-2-20 ਗੁਰ੍ਦੇਸ਼਼ੁ ਦੁਸ੍ਤਰੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਰੀਰਦੁਃਖੇਸ਼਼ੁ। ਆਪਤ੍ਸੁ ਸ੍ਤ੍ਰੀਕਰ੍ਸ਼਼ਣਾਦਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-2-21 ਆਤ੍ਮਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਨਕਰਾਃ ਮਨਃਸ੍ਥੈਰ੍ਯਹੇਤਵਃ ॥ 3-2-22 ਵ੍ਯਾਸਸਮਾਸਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਸ੍ਤਰਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਭ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-2-23 ਅਨਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕਣਅਟਕਾਦਿਃ। ਸ਼੍ਰਮੋ ਵ੍ਯਾਯਾਮਃ ॥ 3-2-24 ਪ੍ਰਤਿਕਾਰਾਦੌਸ਼਼ਧਾਦਿਭਿਰੁਪਸ਼ਮਨਾਤ੍ ਆਧਿਪ੍ਰਸ਼ਮਨਮਵਿਚਿਨਤਨਾਤ੍। ਇਦਮੇਵ ਕ੍ਰਿਯਾਯੋਗਬਲਮ੍ ॥ 3-2-25 ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਮਾਨਸਸ੍ਯ ਸ਼ਮੰ ਕੁਰ੍ਵਤੇ। ਪ੍ਰਿਯਾਕ੍ਯਾਨੈਰਨੁਕੂਲਵਚਨੈਃ। ਸੰਭੋਗੋਪਨਯੈਃ ਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾਦਿਸਮਰ੍ਪਣੈਃ। ਮਤਿਮਨ੍ਤੋ ਹ੍ਯਤੋ ਵੈਦ੍ਯਾ ਇਤਿ ਖ. ਚ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-2-28 ਸ੍ਨੇਹੋ ਰਾਗਃ ਸਜ੍ਜਤੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-2-29 ਆਯਾਸਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਃ ॥ 3-2-32 ਵਿਪ੍ਰਯੋਗੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇਣ ਸਹ ਵਿਯੋਗੇ ਤ੍ਯਾਗੀ ਨ ਕਿੰਤੁ ਸਤ੍ਯਪਿ ਸਮਾਗਮੇ ਯੋ ਵਿਸ਼਼ਯਦੋਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ੀ ਸ ਏਵ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਸ ਏਵ ਚ ਵਿਰਾਗੰ ਭਜਤੇ ॥ 3-2-34 ਯੁਕ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਯੇ ਉਦ੍ਯੁਕ੍ਤੇਸ਼਼ੁ। ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਸੁ ਧ੍ਯਾਨੇਨ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਚਿਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ। ਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਨੇਹੋ ਰਾਗੋ ਨ ਸਜ੍ਜਤੇ ਨ ਸਙ੍ਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ॥ 3-2-35 ਰਾਗਃ ਰਮ੍ਯਵਸ੍ਤੁਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯੋਤ੍ਫੁਲ੍ਲਤਾ। ਕਾਮਸ੍ਤਲ੍ਲਿਪ੍ਸਾ। ਇਚ੍ਛਾ ਲਬ੍ਧੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਰੁਚ੍ਯਤਿਸ਼ਯਾਤ੍ਪੁਨਸ੍ਤਦਭਿਲਾਸ਼਼ਃ। ਪੁਨਃਪੁਨਸ੍ਤਲ੍ਲਾਭੇਪ੍ਯਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਸ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ॥ 3-2-37 ਜੀਰ੍ਯਤਃ ਜਰਾਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਗ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ॥ 3-2-38 ਅਯਃ ਤਪ੍ਤਾਯਃਪਿਣ੍ਡੰ ਅਨਲੋ ਵਹ੍ਨਿਃ ॥ 3-2-39 ਅਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਅਨਿਰ੍ਜਿਤਚੇਤਾਃ ॥ 3-2-42 ਅਰ੍ਥਸ਼੍ਰੇਯਸਿ ਅਰ੍ਥਸਾਧ੍ਯੇ ਸ਼੍ਰੇਯਸਿ ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼੍ਟੋਮਾਦੌ ॥ 3-2-46 ਪਿਪਾਸਾਯਾਃ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਃ ॥ 3-2-48 ਸੰਚਯਾਨ੍ ਅਰ੍ਥਾਨ੍। ਤਜ੍ਜਾਨ੍ ਅਰ੍ਥਤ੍ਯਾਗਜਾਨ੍। ਅਨੀਹਾਰ੍ਥਃ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਲਬ੍ਧੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ॥ 3-2-50 ਅਰ੍ਥਤਃ ਧਨਾਤ੍ ॥ 3-2-51 ਅਰ੍ਥੋਪਭੋਗਃ ਵਿਸ਼਼ਯੋਪਭੋਗਃ। ਅਰ੍ਥੇਪ੍ਸੁਤਾ ਘਨੇਪ੍ਸੁਤਾ ॥ 3-2-53 ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪਞ੍ਚਮਹਾਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ। ਅਪਚਮਾਨੇਭ੍ਯਃ ਯਤ੍ਯਾਦਿਭ੍ਯਃ ॥ 3-2-54 ਤ੍ਰੁʼਣਾਨਿ ਆਸਨਾਰ੍ਥਾਨਿ ॥ 3-2-58 ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਯਜ੍ਞਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੰਵਿਨਾ ॥ 3-2-59 ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਜਾਤੀਯੰ ਪ੍ਰਾਣਿਜਾਤੰ ਦੇਵੋ ਦੇਵਤਾ ਯਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਦੇਵਮ੍। ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਤਦ੍ਧਿਤਃ। ਵੈਸ਼੍ਵਦੇਵੰ ਨਾਮ ਕਰ੍ਮ ॥ 3-2-62 ਅਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯੰ ਵਿਨਾ। ਅਧ੍ਵਨਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਥਾਯ ॥ 3-2-65 ਵਿਘਸੰ ਦੇਵਤਾਦ੍ਯੁਪਯੁਕ੍ਤਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕਾਮੁਕੋ ਬਹੁਕਰੋਤਿ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾਦਯਃ ॥ 3-2-66 ਹਾਰਿਭਿਃ ਹਰਣਸ਼ੀਲੈਃ ॥ 3-2-68 ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ ਸ਼ਬ੍ਦਾਦੀਨ੍ ॥ 3-2-74 ਇਤਿ ਚ ਵੇਦਵਚਨਮਿਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ। ਫਲੇਚ੍ਛਾਂ ਵਿਨੈਃ ਸਮਾਚਰੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-2-76 ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਵਸ਼੍ਯਾਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯੰ ਨਿਤ੍ਯਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਸੰਧ੍ਯੋਪਾਸਨਾਦਿ। ਅਭਿਮਾਨਾਤ੍ਸਙ੍ਗਾਤ੍ ॥ 3-2-77 ਅਸ਼਼੍ਟਾਙ੍ਗੇਨ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਸੰਕਲ੍ਪਸੰਬਨ੍ਧਾਦ੍ਯਙ੍ਗਾਸ਼਼੍ਟਕਵਤਾ ਤਦਾਚਰੇਦਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਃ ॥ 3-2-78 ਸੰਕਲ੍ਪੋ ਮਾਨਸੰ ਕਰ੍ਮ ਤਸ੍ਯ ਸੰਬਨ੍ਧੋ ਨਿਰੋਧਃ ॥ 3-2-83 ਕਰ੍ਮਮਯੀ ਯਜ੍ਞਯੁਦ੍ਧਾਦਿਕਰ੍ਮਰੂਪਸਾਧਨਪ੍ਰਧਾਨਾ ਸਿਦ੍ਧਿਃ। ਪਿਤ੍ਰੁʼਮਾਤ੍ਰੁʼਮਯੀ ਪਰਲੋਕੇਹਲੋਕਫਲਪ੍ਰਧਾਨਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 003
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.3. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 003
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਰਣਾਯ ਧੌਮ੍ਯਚੋਦਨਯਾ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਤੁਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰਸੰਨੇਨ ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯਾਕ੍ਸ਼਼ਯਪਾਤ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-3-0 (15757)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-3-0x (1762)
ਸ਼ੌਨਕੇਨੈਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਃ।
`ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੰ ਪੂਜ੍ਯਵਾਕ੍ਯੰ ਸੁਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍।'
ਪੁਰੋਹਿਤਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿਦਮ੍ ॥ 3-3-1 (15758)
ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨਨੁਯਾਤਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਨਾਃ।
ਨ ਚਾਸ੍ਮਿ ਪੋਸ਼਼ਣੇ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਬਹੁਦੁਃਖਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-3-2 (15759)
ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਦਾਨਸ਼ਕ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮੇ।
ਕਥਮਤ੍ਰ ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਦ੍ਬੂਹਿ ਭਗਵਨ੍ਮਮ ॥ 3-3-3 (15760)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-3-4x (1763)
ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਸ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮੇਣਾਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤਾਂ ਗਤਿਮ੍।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੁਵਾਚੈਦੰ ਧੌਮ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 3-3-4 (15761)
ਪੁਰਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਪੀਡ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਯਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਤਤੋ(ਅ)ਨੁਕਮ੍ਪੰਯਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਵਿਤਾ ਸ੍ਵਪਿਤਾ ਯਥਾ ॥ 3-3-5 (15762)
ਗਤ੍ਵੋਤ੍ਤਸਯਣੰ ਤੇਜੋ ਰਸਾਨੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਃ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਯਨਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਮਹੀਂ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਵਾਰਿਣਾ ॥ 3-3-6 (15763)
ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਭੂਤੇ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਨੋਸ਼਼ਧੀਰੋਸ਼਼ਧੀਯਤਿਃ।
ਰਵੇਸ੍ਤੇਜਃ ਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਜਨਯਾਮਾਸ ਵਾਰਿਣਾ ॥ 3-3-7 (15764)
ਨਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਤੇਜੋਭਿਃ ਸੂਯਤੇ ਜਗਤੋ ਰਵਿਃ।
ਓਸ਼਼ਧ੍ਯਃ ਸ਼਼ਡ੍ਰਸਾ ਮੇਧ੍ਯਾਸ੍ਤਦੰਨੰ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਭੁਵਿ ॥ 3-3-8 (15765)
ਏਵੰ ਭਾਨੁਮਯੰ ਹ੍ਯੰਨੰ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਧਾਰਣਮ੍।
ਨਾਥੋ(ਅ)ਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੰ ਸ਼ਰਣੰ ਵ੍ਰਜ ॥ 3-3-9 (15766)
ਰਾਜਾਨੋ ਹਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਯੋਨਿਕਰ੍ਮਵਿਸ਼ੋਧਿਤਾਃ।
ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਪ ਆਸ੍ਥਾਯ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਮ੍ ॥ 3-3-10 (15767)
ਭੌਮੇਨ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯੇਣ ਵੈਨ੍ਯੇਨ ਨਹੁਸ਼਼ੇਣ ਚ।
ਤਪੋਯੋਗਸਮਾਧਿਸ੍ਥੈਰੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾ ਹ੍ਯਾਪਦਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-3-11 (15768)
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨ੍ਕਰ੍ਮਣਾ ਚ ਵਿਸ਼ੋਧਿਤਃ।
ਤਪ ਆਸ੍ਥਾਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨ੍ਭਰ ਭਾਰਤ ॥ 3-3-12 (15769)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-3-13x (1764)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਤਤ੍ਕਾਲਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਚਃ।
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਧ੍ਯਾਪਯਾਮਾਸ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਸਾਧਕਮ੍।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਪਰੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਮਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਸਤਤੰ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-3-13 (15770)
[ਵਿਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਸਮਾਧਿਸ੍ਥਃ ਸੰਯਤਾਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ।
ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਤਪ ਆਤਿਸ਼਼੍ਠਦੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥] 3-3-14 (15771)
ਪੁਸ਼਼੍ਪੋਪਹਾਰੈਰ੍ਬਲਿਭਿਰਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾਕਰਮ੍।
ਸੋ(ਅ)ਵਗਾਹ੍ਯ ਜਲੰ ਰਾਜਾ ਦੇਵਸ੍ਯਾਭਿਮੁਖੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-3-15 (15772)
ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਵਾਰ੍ਯੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮੇਨ ਤਸ੍ਥਿਵਾਨ੍।
[ਸ਼ੁਚਿਃ ਪ੍ਰਯਤਵਾਗ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰਮਾਰਬ੍ਧਵਾਂਸ੍ਤਤਃ 3-3-16 (15773)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-3-17x (1765)
ਤ੍ਵੰ ਭਾਨੋ ਜਗਤਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਦੇਹਿਨਾਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਯੋਨਿਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਤ੍ਵਮਾਚਾਰਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਤਾਂ ॥ 3-3-17 (15774)
ਤ੍ਵੰ ਗਤਿਃ ਸਰ੍ਵਸਾਙ੍ਖ੍ਯਾਨਾਂ ਯੋਗਿਨਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪਰਾਯਣਮ੍।
ਅਨਾਵ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਗਲਦ੍ਵਾਰੰ ਤ੍ਵੰ ਗਤਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍ ॥ 3-3-18 (15775)
ਤ੍ਵਯਾ ਸੰਧਾਰ੍ਯਤੇ ਲੋਕਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਲੋਕਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼੍ਯਤੇ।
ਤ੍ਵਯਾਪਵਿਤ੍ਰੀਕ੍ਰਿਯਤੇ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯਾਜੰ ਪਾਲ੍ਯਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-3-19 (15776)
ਤ੍ਵਾਮੁਪਸ੍ਥਾਯ ਕਾਲੇ ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਗਾਃ।
ਸ੍ਵਸ਼ਾਖਾਵਿਹਿਤੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਰਰ੍ਚਨ੍ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗਣਾਰ੍ਚਿਤ ॥ 3-3-20 (15777)
ਤਵ ਦਿਵ੍ਯੰ ਰਥੰ ਯਾਨ੍ਤਮਨੁਯਾਨ੍ਤਿ ਵਰਾਰ੍ਥਿਨਃ।
ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਗੁਹ੍ਯਕਪੰਨਗਾਃ ॥ 3-3-21 (15778)
ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਚ੍ਚ ਵੈ ਦੇਵਾਸ੍ਤਥਾ ਵੈਮਾਨਿਕਾ ਗਣਾਃ।
ਸੋਪੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਾਮਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਸਿਦ੍ਧਿਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-3-22 (15779)
ਉਪਯਾਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਵੈ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਨੋਰਥਾਃ।
ਦਿਵ੍ਯਮਨ੍ਦਾਰਮਾਲਾਭਿਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਵਿਦ੍ਯਾਧਰੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-3-23 (15780)
ਗੁਹ੍ਯਾਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਗਣਾਃ ਸਪ੍ਤ ਯੇ ਦਿਵ੍ਯਾ ਯੇ ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ।
ਤੇ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾਮ੍ ॥ 3-3-24 (15781)
ਵਸਵੋ ਮਰੁਤੋ ਰੁਦ੍ਰਾ ਯੇ ਚ ਸਾਧ੍ਯਾ ਮਰੀਚਿਪਾਃ।
ਵਾਲਖਿਲ੍ਯਾਦਯਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਗਤਾਃ ॥ 3-3-25 (15782)
ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸਪ੍ਤਸ੍ਵਪ੍ਯਖਿਲੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਨ ਤਦ੍ਭੂਤਮਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਯਦਰ੍ਕਾਦਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-3-26 (15783)
ਸਨ੍ਤਿ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਸਤ੍ਵਾਨਿਵੀਰ੍ਯਵਨ੍ਤਿ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਚ।
ਨ ਤੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਥਾ ਦੀਪ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਭਾਵੋ ਵਾਯਥਾ ਤਵ ॥ 3-3-27 (15784)
ਜ੍ਯੋਤੀਸ਼਼ਿਤ੍ਵਯਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਾਂ ਪਤਿਃ।
ਤ੍ਵਯਿਸਤ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਸਤ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਸਰ੍ਵੇਭਾਵਾਸ਼੍ਚ ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਾਃ ॥ 3-3-28 (15785)
ਤ੍ਵਤ੍ਤੇਜਸਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰਚਕ੍ਰੰ ਸੁਨਾਭੰ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ।
ਦੇਵਾਰੀਣਾਂ ਮਦੋ ਯੇਨ ਨਾਸ਼ਿਤਃ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 3-3-29 (15786)
ਤ੍ਵਮਾਦਾਯਾਂਸ਼ੁਭਿਸ੍ਤੇਜੋ ਨਿਦਾਘੇ ਸਰ੍ਵਦੇਹਿਨਾਮ੍।
ਸਰ੍ਵੌਸ਼਼ਧਿਰਸਾਨਾਂ ਚ ਪੁਨਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸੁ ਮੁਞ੍ਚਸਿ ॥ 3-3-30 (15787)
ਤਪਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤੇ ਦਹਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ਗਰ੍ਜਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ਤਥਾ ਘਨਾਃ।
ਵਿਦ੍ਯੋਤਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਤਵ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿ ਰਸ਼੍ਮਯਃ ॥ 3-3-31 (15788)
ਨ ਤਥਾ ਸੁਖਯਤ੍ਯਗ੍ਨਿਰ੍ਨ ਪ੍ਰਾਵਾਰਾ ਨ ਕਮ੍ਬਲਾਃ।
ਸ਼ੀਤਵਾਤਾਰ੍ਦਿਤੰ ਲੋਕੰ ਯਥਾ ਤਵ ਮਰੀਚਯਃ ॥ 3-3-32 (15789)
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਦ੍ਵੀਪਵਤੀਂ ਗੋਭਿਰ੍ਭਾਸਯਸੇ ਮਹੀਮ੍।
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਂ ਹਿਤਾਯੈਕਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਸੇ ॥ 3-3-33 (15790)
ਤਵ ਯਦ੍ਯੁਦਯੋ ਨ ਸ੍ਯਾਦਨ੍ਧੰ ਜਗਦਿਦੰ ਭਵੇਤ੍।
ਨ ਚ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਰਨ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-3-34 (15791)
ਆਧਾਨਪਸ਼ੁਬਨ੍ਧੇਸ਼਼੍ਟਿਮਨ੍ਤ੍ਰਯਜ੍ਞਤਪਃਕ੍ਰਿਯਾਃ।
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦਵਾਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਂ ਗਣੈਃ ॥ 3-3-35 (15792)
ਯਦਹਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਸਹਸ੍ਰਯੁਗਸੰਮਿਤਮ੍।
ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਵਮਾਦਿਰਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਕਾਲਜ੍ਞੈਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਃ ॥ 3-3-36 (15793)
ਮਨੂਨਾਂ ਮਨੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਜਗਤੋ(ਅ)ਮਾਨਵਸ੍ਯ ਚ।
ਮਨ੍ਵਨ੍ਤਰਾਣਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੀਸ਼੍ਵਰਾਣਾਂ ਤ੍ਵਮੀਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-3-37 (15794)
ਸੰਹਾਰਕਾਲੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਤਵ ਕ੍ਰੋਧਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸੰਵਰ੍ਤਕਾਗ੍ਨਿਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਭਸ੍ਮੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ॥ 3-3-38 (15795)
ਤ੍ਵਦ੍ਦੀਧਿਤਿਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਨਾਨਾਵਰ੍ਣ ਮਹਾਘਨਾਃ।
ਸੈਰਾਵਤਾਃ ਸਾਸ਼ਨਯਃ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯਾਭੂਤਸੰਪ੍ਲਵਮ੍ ॥ 3-3-39 (15796)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਧਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਦਿਤ੍ਯਤਾਂ ਗਤਃ।
ਸੰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਕਾਰ੍ਣਵੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ੋਸ਼਼ਯਸਿ ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਃ ॥ 3-3-40 (15797)
ਤ੍ਵਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਮਾਹੁਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ।
ਤ੍ਵਮਗ੍ਨਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਨਃ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਪ੍ਰਭੁਸ੍ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ॥ 3-3-41 (15798)
ਤ੍ਵੰ ਹੰਸਃ ਸਵਿਤਾ ਭਾਨੁਰੰਸ਼ੁਮਾਲੀ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਕਪਿਃ।
ਵਿਵਸ੍ਵਾਨ੍ਮਿਹਿਰਃ ਪੂਸ਼਼ਾ ਮਿਤ੍ਰੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-3-42 (15799)
ਸਹਸ੍ਰਰਸ਼੍ਮਿਰਾਦਿਤ੍ਯਸ੍ਤਪਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਗਵਾਂ ਪਤਿਃ।
ਮਾਰ੍ਤਣ੍ਡੋ(ਅ)ਰ੍ਕੋ ਰਵਿਃ ਸੂਰ੍ਯਃ ਸ਼ਰਣ੍ਯੋ ਦਿਨਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਥਾ ॥ 3-3-43 (15800)
ਦਿਵਾਕਰਃ ਸਪ੍ਤਸਪ੍ਤਿਰ੍ਧਾਮਕੇਸ਼ੀ ਵਿਰੋਚਨਃ।
ਆਸ਼ੁਗਾਮੀ ਤਮੋਘ੍ਨਸ਼੍ਚ ਹਰਿਤਾਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਸੇ ॥ 3-3-44 (15801)
ਸਪ੍ਤਮ੍ਯਾਗਥਵਾ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠ੍ਯਾਂ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪੂਜਾਂ ਕਰੋਤਿ ਯਃ।
ਅਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣੋ(ਅ)ਨਹੰਕਾਰੀ ਤੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਰ੍ਭਜਤੇ ਨਰਮ੍ ॥ 3-3-45 (15802)
ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਪਦਃ ਸਨ੍ਤਿ ਨਾਧਯੋ ਵ੍ਯਾਧਯਸ੍ਤਥਾ।
ਯੇ ਤਵਾਨਨ੍ਯਮਨਸਾ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਚਨਵਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-3-46 (15803)
ਸਰ੍ਵਰੋਗੈਰ੍ਵਿਰਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਪਾਪਾਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਤ੍ਵਦ੍ਭਾਵਭਕ੍ਤਾਃ ਸੁਖਿਨੋ ਭਵਨ੍ਤਿ ਚਿਰਜੀਵਿਨਃ ॥ 3-3-47 (15804)
ਤ੍ਵੰ ਮਮਾਪੰਨਕਾਮਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਤਿਥ੍ਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਃ।
ਅੰਨਮੰਨਪਤੇ ਦਾਤੁਮਭਿਤਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ(ਅ)ਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-3-48 (15805)
ਯੇਚ ਤੇ(ਅ)ਨੁਚਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਦੋਪਾਨ੍ਤੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ।
ਮਾਠਰਾਰੁਣਦਣ੍ਡਾਦ੍ਯਾਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਵਨ੍ਦੇ(ਅ)ਸ਼ਨਿਕ੍ਸ਼਼ੁਭਾਨ੍ ॥ 3-3-49 (15806)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਭਯਾ ਸਹਿਤਾ ਮੈਤ੍ਰੀ ਯਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾ ਭੂਤਮਾਤਰਃ।
ਤਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾ ਨਮਸ੍ਯਾਮਿ ਪਾਨ੍ਤੁ ਮਾਂ ਸ਼ਰਣਾਗਤਮ੍ ॥] 3-3-50 (15807)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-3-51x (1766)
ਕਣ੍ਠਦਘ੍ਨੇ ਜਲੇ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਤੋਸ਼਼ਿਤਃ।
ਤਤੋ ਦਿਵਾਕਰਃ ਪ੍ਰੀਤੋ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍।
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਃ ਸ੍ਵਵਪੁਸ਼਼ਾ ਜ੍ਵਲੰਨਿਵ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ ॥ 3-3-51 (15808)
ਵਿਵਸ੍ਵਾਨੁਵਾਚ। 3-3-52x (1767)
ਯਤ੍ਤੇ(ਅ)ਭਿਲਸ਼਼ਿਤੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ।
ਅਹਮੰਨੰ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸਪ੍ਤ ਪਞ੍ਚ ਚ ਤੇ ਸਮਾਃ ॥ 3-3-52 (15809)
ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਸ਼਼੍ਵ ਪਿਠਰੰ ਤਾਮ੍ਰੰ ਮਯਾ ਦਤ੍ਤੰ ਨਰਾਧਿਪ।
ਯਾਵਦ੍ਵਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਪਾਤ੍ਰੇਣਾਨੇਨ ਸੁਵ੍ਰਤ ॥ 3-3-53 (15810)
ਫਲਮੂਲਾਮਿਸ਼਼ੰ ਸ਼ਾਕੰ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯਨ੍ਮਹਾਨਸੇ।
ਚਤੁਰ੍ਵਿਧੰ ਤਦੰਨਾਦ੍ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੰ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਇਤਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਭੂਯੋ ਰਾਜ੍ਯਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-3-54 (15811)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-3-55x (1768)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-3-55 (15812)
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਵਰੰ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਜਲਾਦੁਤ੍ਤੀਰ੍ਯ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਜਗ੍ਰਾਹ ਪਾਦੌ ਧੌਮ੍ਯਸ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚ ਪਰਿਸ਼਼ਸ੍ਵਜੇ ॥ 3-3-56 (15813)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹ-ਸੰਗਮ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਭੁਃ।
ਮਹਾਨਸੇ ਤਦਾੰਨੰ ਤੁ ਸਾਧਯਾਮਾਸ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-3-57 (15814)
ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਸਵੰ ਯਾਤਿ ਸ੍ਵਲ੍ਪਮੰਨੰ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮ੍।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੰ ਵਰ੍ਧਤੇ ਚਾੰਨੰ ਤੇਨਾਭੋਜਯਤ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ ॥ 3-3-58 (15815)
ਭੁਕ੍ਤਵਤ੍ਸੁ ਚ ਵਿਪ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਜਾਨਪਿ।
ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਵਿਘਸਸੰਜ੍ਞੰ ਤੁਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-3-59 (15816)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ੇਸ਼਼ਮਸ਼੍ਨਾਤਿ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤੀ।
[ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਂ ਭੁਜ੍ਯਮਾਨਾਯਾਂ ਤਦੰਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਯਮੇਤਿ ਚ ॥] 3-3-60 (15817)
ਏਵੰ ਦਿਵਾਕਰਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਦਿਵਾਕਰਸਮਪ੍ਰਭਃ।
ਕਾਮਾਨ੍ਮਨੋਭਿਲਸ਼਼ਿਤਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਦਦਾਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-3-61 (15818)
ਪੁਰੋਹਿਤਪੁਰੋਗਾਸ਼੍ਚ ਤਿਥਿਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਪਰ੍ਵਸੁ।
ਇਜ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵਿਧਿਮਨ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਮਾਣਤਃ ॥ 3-3-62 (15819)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨਾ ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਦ੍ਵਿਜਸਙ੍ਘੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਵਨਮ੍ ॥ 3-3-63 (15820)
`ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-3-64x (1769)
ਪੁਸ਼਼੍ਪੋਪਹਾਰਬਲਿਭਿਰ੍ਬਹੁਸ਼ਸ਼੍ਚ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਭੂਤੰ ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਯਤਪ੍ਰਾਣੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-3-64 (15821)
ਸ੍ਤਵੇਨ ਕੇਨ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸ ਤੁ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਵਿਪ੍ਰਾਰ੍ਥਮਾਰਾਧਿਤਵਾਨ੍ਸੂਰ੍ਯਮਦ੍ਭੁਤਵਿਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-3-65 (15822)
ਮਯਿ ਸ੍ਨੇਹੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਚੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਯਦ੍ਯਨੁਗ੍ਰਹਭਾਗਹਮ੍।
ਭਗਵੰਨਾਸ੍ਤਿ ਚੇਦ੍ਗੁਦ੍ਯੰ ਤਚ੍ਚ ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍ ॥' 3-3-66 (15823)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-3-67x (1770)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਂਵਹਿਤੋ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚ ਕੁਰੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਗੁਹ੍ਯੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਹਿਤਮ੍ ॥ 3-3-67 (15824)
ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਤੁ ਯਥਾਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਪਾਰ੍ਥਾਯ ਸੁਮਹਾਤ੍ਮਨੇ।
ਨਾਮ੍ਨਾਮਸ਼਼੍ਟੋਤ੍ਤਰੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਸ਼ਤੰ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁ ਭੂਪਤੇ ॥ 3-3-68 (15825)
ਸੂਰ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਯਭਾ ਭਗਸ੍ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾ ਪੂਸ਼਼ਾ(ਅ)ਰ੍ਕਃ ਸਵਿਤਾ ਰਵਿਃ।
ਗਭਸ੍ਤਿਮਾਨਜਃ ਕਾਲੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਧਾਤਾ ਪ੍ਰਭਾਕਰਃ ॥ 3-3-69 (15826)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਪਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਖੰ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਪਰਾਯਣਮ੍।
ਸੋਮੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ ਸ਼ੁਕ੍ਰੋ ਬੁਧੋ(ਅ)ਙ੍ਗਾਰਕ ਏਵ ਚ ॥ 3-3-70 (15827)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਿਵਸ੍ਵਾਨ੍ਦੀਪ੍ਤਾਂਸ਼ੁਃ ਸ਼ੁਚਿਃ ਸ਼ੌਰਿਃ ਸ਼ਨੈਸ਼੍ਚਰਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਸ਼੍ਚ ਰੁਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸ੍ਕਨ੍ਦੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਯਮਃ ॥ 3-3-71 (15828)
ਵੈਦ੍ਯੁਤੋ ਜਾਠਰਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨਿਰੈਨ੍ਧਨਸ੍ਤੇਜਸਾਂ ਪਤਿਃ।
ਧਰ੍ਮਧ੍ਵਜੋ ਵੇਦਕਰ੍ਤਾ ਵੇਗਾਙ੍ਗੋ ਵੇਦਵਾਹਨਃ ॥ 3-3-72 (15829)
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤ੍ਰੇਤਾ ਦ੍ਵਾਪਰਸ਼੍ਚ ਕਲਿਃ ਸਰ੍ਵਾਮਰਾਸ਼੍ਰਯਃ।
ਕਲਾ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾ ਮਾਸਾ ਰੁʼਤੁਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-3-73 (15830)
ਸੰਵਤ੍ਸਰਕਰੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਤ੍ਥਃ ਕਾਲਚਕ੍ਰੋ ਵਿਭਾਵਸੁਃ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ ਯੋਗੀ ਵ੍ਯਕ੍ਤਾਵ੍ਯਕ੍ਤਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-3-74 (15831)
ਲੋਕਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸੁਰਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਾ ਤਮੋਨੁਦਃ।
ਵਰੁਣਃ ਸਾਗਰੋਂਸ਼ਸ਼੍ਚ ਜੀਮੂਤੋ ਜੀਵਨੋ(ਅ)ਰਿਹਾ ॥ 3-3-75 (15832)
ਭੂਤਾਸ਼੍ਰਯੋ ਭੂਤਪਤਿ- ਸਰ੍ਵਭੂਤਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਃ।
`ਮਣਿਃ ਸੁਵਰ੍ਣੋ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਕਾਮਦਃ ਸਰ੍ਵਤੋਮੁਖਃ।'
[ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਸੰਵਰ੍ਤਕੋ ਵਹ੍ਨਿਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯਾਦਿਰਲੋਲੁਪਃ 3-3-76 (15833)
ਅਨਨ੍ਤਃ ਕਪਿਲੋ ਭਾਨੁਃ ਕਾਮਦਃ ਸਰ੍ਵਤੋਮੁਖਃ।]
ਜਯੋ ਵਿਸ਼ਾਲੋ ਵਰਦਃ ਸਰ੍ਵਧਾਤੁਨਿਸ਼਼ੇਚਿਤਾ ॥ 3-3-77 (15834)
ਮਨਃ ਸੁਪਰ੍ਣੋ ਭੂਤਾਦਿਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਗਃ ਪ੍ਰਾਣਧਾਰਕਃ।
ਧਨ੍ਵਨ੍ਤਰਿਰ੍ਧੂਮਕੇਤੁਰਾਦਿਦੇਵੋ(ਅ)ਦਿਤੇਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-3-78 (15835)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਤ੍ਮਾ(ਅ)ਰਵਿਨ੍ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾਮਹਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗਦ੍ਵਾਰੰ ਪ੍ਰਜਾਦ੍ਵਾਰੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਵਾਰੰ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਮ੍ ॥ 3-3-79 (15836)
ਦੇਵਕਰ੍ਤਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਵਿਸ਼੍ਵਤੋਮੁਖਃ।
ਚਰਾਚਰਾਤ੍ਮਾ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮੈਤ੍ਰੇਣ ਵਪੁਸ਼਼ਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-3-80 (15837)
ਏਤਦ੍ਵੈ ਕੀਰ੍ਤਨੀਯਸ੍ਯ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ।
ਨਾਮ੍ਨਾਮਸ਼਼੍ਟਸ਼ਤੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣੋਕ੍ਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-3-81 (15838)
ਸ਼ਕ੍ਰਾਚ੍ਚ ਨਾਰਦਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਧੌਮ੍ਯਸ਼੍ਚ ਤਦਨ੍ਤਰਮ੍।
ਧੌਮ੍ਯਾਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਰਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਮਾਨਵਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-3-82 (15839)
ਸੁਰਗਣਪਿਤ੍ਰੁʼਯਕ੍ਸ਼਼ਸੇਵਿਤੰ
ਹ੍ਯਸੁਰਨਿਸ਼ਾਚਰਸਿਦ੍ਧਵਨ੍ਦਿਤਮ੍।
ਵਰਕਨਕਹੁਤਾਸ਼ਨਪ੍ਰਭੰ
ਤ੍ਵਮਪਿ ਮਨਸ੍ਯਭਿਧੇਹਿ ਭਾਸ੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-3-83 (15840)
ਸੂਰ੍ਯੋਦਯੇ ਯਃ ਸੁਸਮਾਹਿਤਃ ਪਠੇ-
ਤ੍ਤ ਪੁਤ੍ਰਦਾਰਾਨ੍ਧਨਰਤ੍ਨਸੰਚਯਾਨ੍।
ਲਭੇਤ ਜਾਤਿਸ੍ਮਰਤਾਂ ਨਰਃ ਸਦਾ
ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਚ ਮੇਧਾਂ ਚ ਸ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਪੁਮਾਨ੍ ॥ 3-3-84 (15841)
[ਇਮੰ ਸ੍ਤਵੰ ਦੇਵਵਰਸ੍ਯ ਯੋ ਨਰਃ
ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਯੇਚ੍ਛੁਚਿਸੁਮਨਾਃ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਸ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਸ਼ੋਕਦਵਾਗ੍ਨਿਸਾਗਰਾ-
ਲ੍ਲਭੇਤ ਕਾਮਾਨ੍ਮਨਸਾ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਾਨ੍ ॥ 3-3-85 (15842)
[ਇਮੰ ਸ੍ਤਵੰ ਪ੍ਰਯਤਮਨਾਃ ਸਮਾਧਿਨਾ
ਪਛੇਦਿਹਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਵਰੰ ਸਮਰ੍ਥਯਨ੍।
ਤਤ੍ਤ੍ਸ੍ਯ ਦਦ੍ਯਾਚ੍ਚ ਰਵਿਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਤੰ
ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਪ੍ਨੁਯਾਦ੍ਯਦ੍ਯਪਿ ਤਤ੍ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥ 3-3-86 (15843)
ਯਸ਼੍ਚੇਦੰ ਧਾਰਯੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾਦ੍ਵਾਪ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼ਃ।
ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੀ ਲਭਤੇ ਪੁਤ੍ਰੰ ਧਨਾਰ੍ਥੀ ਲਭਤੇ ਧਨਮ੍।
ਵਿਦ੍ਯਾਰ੍ਥੀ ਲਭਤੇ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਪ੍ਯਥਵਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-3-87 (15844)
ਉਭੇ ਸੰਧ੍ਯੇ ਪਠੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਨਾਰੀ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਯਦਿ।
ਆਪਦੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਬਦ੍ਧੋ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਬਨ੍ਧਨਾਤ੍ ॥ 3-3-88 (15845)
ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਚ ਜਯੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਪੁਲੰ ਚਾਪ੍ਨੁਯਾਦ੍ਵਸੁ।
ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਸੂਰ੍ਯਲੋਕੰ ਸ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥] 3-3-89 (15846)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 3 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-3-4 ਧਰ੍ਮੇਣ ਯੋਗਮਯੇਨ ॥ 3-3-6 ਤੇਜੋ ਰਸਾਨ੍ ਜਲਾਨਿ। ਉਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਆਦਾਯ ॥ 3-3-7 ਓਸ਼਼ਧੀਪਤਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਃ ॥ 3-3-11 ਤਪੋਯੋਗਃ ਵ੍ਰਤਸ੍ਵੀਕਾਰਃ ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਕਃ ਸਮਾਧਿਰ੍ਧ੍ਯਾਨੰ ਤਤ੍ਸ੍ਥੈਃ ॥ 3-3-14 ਵਿਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਸਮਾਧਿਸ੍ਥਃ ਵਿਪ੍ਰੇਭ੍ਯਸ੍ਤ੍ਯਾਗਃ ਤ੍ਯਜ੍ਯਮਾਨਮੰਨੰ ਤਦਰ੍ਥੰ ਸਮਾਧਿਸ੍ਥਃ ਨਿਯਮਸ੍ਥਃ ॥ 3-3-18 ਸਾਂਖ੍ਯਾਨਾਂ ਜ੍ਞਾਨਨਿਸ਼਼੍ਠਾਨਾਮ੍। ਯੋਗਿਨਾਂ ਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧਕਾਨਾਮ੍। ਆਵ੍ਰੁʼਣੋਤੀਤ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤੰ ਕਪਾਟਮ੍। ਕਰ੍ਤਰਿਕ੍ਤਃ। ਅਰ੍ਗਲਾ ਕਪਾਟਵਿਸ਼਼੍ਟਮ੍ਭਕੰ ਤਿਰ੍ਯਕ੍ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਤਦੁਭਯਰਹਿਤੰ ਮੁਕ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰੰ ਤ੍ਵੰ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼਼ਤਾਂ ਗਤਿਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਪਦਮ੍ ॥ 3-3-28 ਸਤ੍ਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਪ੍ਤੇਜਾਂਸਿ। ਤ੍ਯਤ੍ ਵਾਯ੍ਵਾਕਾਸ਼ੌ ਤਦਾਤ੍ਮਕੰ ਸਤ੍ਤ੍ਯਮ੍। ਸਤ੍ਤ੍ਵੰ ਬੁਦ੍ਧਿਸਤ੍ਤ੍ਵਮ੍। ਸਾਤ੍ਵਿਕਾ ਭਾਵਾਃ ਧਰ੍ਮੋ ਜ੍ਞਾਨੰ ਵਿਰਾਗ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਦ੍ਯਾਃ ॥ 3-3-29 ਸੁਨਾਭੰ ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-3-32 ਪ੍ਰਾਵਾਰਾਃ ਵਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-3-33 ਗੋਭਿਃ ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਃ ॥ 3-3-39 ਸੈਰਾਵਤਾਃ ਮੇਘਸ੍ਯੋਪਰਿ ਯੋ ਮੇਘਃ ਸ ਐਰਾਵਤਸ੍ਤਤ੍ਸਹਿਤਾਃ। ਆਭੂਤੰ ਯਾਵਚ੍ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਭੂਤਗ੍ਰਾਮੰ ਤਸ੍ਯ ਸੰਪ੍ਲਵਃ ਜਲੇਨਾਭਿਪ੍ਲਾਵਨਮ੍ ॥ 3-3-42 ਹਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਸੰਹਰਤੀਤਿ ਵਾ ਹੰਸਃ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਕਪਿਃ ਹਰੋ ਹਰਿਰ੍ਵਾ ॥ 3-3-43 ਗਵਾਂ ਰਸ਼੍ਮੀਨਾਮ੍ ॥ 3-3-44 ਸਪ੍ਤਸਪ੍ਤਿਃ ਸਪ੍ਤਾਸ਼੍ਵਃ। ਧਾਮਕੇਸ਼ੀ ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਮਯਕਿਰਣਵਾਨ੍ ॥ 3-3-45 ਅਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣਃ ਪੂਜਨੇ ਆਸਕ੍ਤਃ ॥ 3-3-47 ਤ੍ਵਦ੍ਭਾਵਭਕ੍ਤਾਃ ਸੂਰ੍ਯਏਵ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਾਸ੍ਤੀਤਿ ਭਾਵੋ ਭਾਵਨਾ ਤਤ੍ਰ ਭਕ੍ਤਾ ਆਦ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-3-48 ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਆਤਿਥ੍ਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-3-49 ਅਸ਼ਨਿਕ੍ਸ਼਼ੁਭਾਨ੍ ਵਿਦ੍ਯੁਦਸ਼ਨ੍ਯਾਦਿਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਾਨ੍ ॥ 3-3-50 ਕ੍ਸ਼਼ੁਭਾਮੈਤ੍ਰ੍ਯੌ ਨਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹਕਰ੍ਤ੍ਰ੍ਯੌ ਦੇਵਤੇ ॥ 3-3-53 ਪਿਠਰੰ ਪਰਿਵੇਸ਼਼ਣਪਾਤ੍ਰਮ੍। ਤਾਮ੍ਰੰ ਤਾਮ੍ਰਮਯਮ੍। ਵਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਜਨਜੀਵਿਕਾਂਰੂਪਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਪਾਤ੍ਰੇਣ ਪਾਤ੍ਰਪ੍ਰਸੂਤੇਨਾੰਨੇਨ ॥ 3-3-57 ਮਹਾਨਸੇ ਪਾਕਸ਼ਾਲਾਯਾਮ੍। ਸਾਘਯਾਮਾਸ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਅੰਨਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-3-58 ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਕ੍ਵਮ੍। ਵਨ੍ਯਮੰਨੰ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-3-60 ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤੀ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤਃ ਦ੍ਰੁਪਦਪਿਤੁਃ ਗੋਤ੍ਰਾਪਤ੍ਯਮ੍ ॥ 3-3-62 ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਨਿਃਸਰਨ੍ਤਿ। ਵਿਧਿਮਨ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਮਾਣਤਃ। ਵਿਧਿਰ੍ਵਸਨ੍ਤੇ ਵਸਨ੍ਤੇ ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਾ ਯਜੇਤੇਤ੍ਯਾਦਿਰਜ੍ਞਾਪਨਰੂਪਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਅਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯਾਰ੍ਥਸ੍ਮਾਰਕ ਇਸ਼਼ੇਤ੍ਵੇਤ੍ਯਾਦਿਃ। ਤਾਵੇਵ ਪ੍ਰਮਾਣੇ ਤਾਭ੍ਯਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-3-76 ਸਰ੍ਵਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-3-80 ਮੈਤ੍ਰੇਯਃ ਕਰੁਣਾਨ੍ਵਿਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 80ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 004
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.4. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 004
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਵਨੰ ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਸੁ ਹਿਤੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪੁਨਾ ਰਾਜ੍ਯੇ ਸ੍ਥਾਪਨਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਧਿਕ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-4-0 (15847)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-4-0x (1771)
ਵਨੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼੍ਵਥ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ੍ਤਪ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕੇਯਃ।
ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਦੁਰਮਗਾਧਬੁਦ੍ਧਿੰ 3-4-1da ਸੁਖਾਸੀਨੋ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਰਾਜਾ ॥ 3-4-1 (15848)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-4-2x (1772)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਚ ਤੇ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯੇਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾ
ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਤ੍ਵੰ ਪਰਮੰ ਵੇਤ੍ਥ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਮ੍।
ਸਮਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਸੰਮਤਃ ਕੌਰਵਾਣਾਂ
ਪਥ੍ਯੰ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਮਮ ਚੈਵ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ॥ 3-4-2 (15849)
ਏਵੰ ਗਤੇ ਵਿਦੁਰਯਦਦ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯੰ
ਪੌਰਾਸ਼੍ਚੇਮੇ ਕਥਮਸ੍ਮਾਨ੍ਭਜੇਰਨ੍।
ਤੇ ਚਾਪ੍ਯਸ੍ਮਾੰਨੋਦ੍ਧਰੇਯੁਃ ਸਮੂਲਾ-
ੰਨ ਕਾਮਯੇ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਨਸ਼੍ਯਮਾਨਾਨ੍ ॥ 3-4-3 (15850)
`ਸੌਬਲੇਨੈਵ ਪਾਪੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਾ।
ਕ੍ਰੂਰਮਾਚਰਿਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਰ੍ਨ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਮਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-4-4 (15851)
ਤਥੈਵਾਙ੍ਗੀਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤਤ੍ਰ ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਉਤ੍ਤਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਚ ਕਿਮਨ੍ਯਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮ੍ ॥ 3-4-5 (15852)
ਨਾਸ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮੇ ਸਹਾਯਤ੍ਵਮਿਤਿ ਮੇ ਦੀਰ੍ਯਤੇ ਮਨਃ।
ਯਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਾਨਮਾਗਤਾਃ' ॥ 3-4-6 (15853)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 3-4-7x (1773)
ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੋ(ਅ)ਯੰ ਧਰ੍ਮਮੂਲੋ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਰਾਜ੍ਯੰ ਚੇਦੰ ਧਰ੍ਮਮੂਲੰ ਵਦਨ੍ਤਿ।
ਧਰ੍ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਸ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ
ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਾਹਿ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਾਂਸ਼੍ਚ ॥ 3-4-7 (15854)
ਸ ਵੈ ਧ੍ਰਮੋ ਵਿਪ੍ਰਲਬ੍ਧਃ ਸਭਾਯਾਂ
ਪਾਪਾਤ੍ਮਭਿਃ ਸੌਬਲੇਯਪ੍ਰਧਾਨੈਃ।
ਆਹੂਯ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਮਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਾਂ
ਪਰਾਜੈਸ਼਼ੀਤ੍ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੰ ਸੁਤਸ੍ਤੇ ॥ 3-4-8 (15855)
ਏਤਸ੍ਯ ਤੇ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਣੀਤਸ੍ਯ ਰਾਜ-
ਨ੍ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸ੍ਯਾਹੰ ਪਰਿਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯੁਪਾਯਮ੍।
ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਵ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪਾਪਾ-
ਨ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ ਸਾਧੁ ॥ 3-4-9 (15856)
ਤਦ੍ਵੈ ਸਰ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾ ਲਭਨ੍ਤਾਂ
ਯਤ੍ਤਦ੍ਰਾਜੰਨਤਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਤ੍।
ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਪਰਮੋ ਯਤ੍ਸ੍ਵਕੇਨ
ਰਾਜਾ ਤੁਸ਼਼੍ਯੇੰਨ ਪਰਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯੇਤ੍ ॥ 3-4-10 (15857)
[ਯਸ਼ੋ ਨੇ ਨਸ਼੍ਯੇਜ੍ਜ੍ਞਾਤਿਭੇਦਸ਼੍ਚ ਨ ਸ੍ਯਾ-
ਦ੍ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਸ੍ਯਾੰਨੈਵ ਚੈਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵਾਮ੍।]
ਏਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯੇ ਤਵ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਧਾਨੰ
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਃ ਸ਼ਕੁਨੇਸ਼੍ਚਾਵਮਾਨਃ ॥ 3-4-11 (15858)
ਏਵੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਯਦਿ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਤੇ ਸ੍ਯਾ-
ਦੇਤਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਰਮਾਣਃ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ।
ਅਥੈਤਦੇਵੰ ਨ ਕਰੋਸ਼਼ਿ ਰਾਜਨ੍
ਧ੍ਰੁਵੰ ਕੁਰੂਣਾਂ ਭਵਿਤਾ ਵਿਨਾਸ਼ਃ ॥ 3-4-12 (15859)
ਨਹਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਵਾ
ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕੁਰ੍ਯਾਚ੍ਛਾਤ੍ਰਵਾਣਾਮਨੀਕੇ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਯੋਦ੍ਧਾ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋ
ਧਨੁਰ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਲੋਕਸਾਰਮ੍ ॥ 3-4-13 (15860)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਭੀਮੋ ਬਾਹੁਸ਼ਾਲੀ ਚ ਯੋਦ੍ਧਾ
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਲੋਕੇ ਕਿੰਨੁ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਮਸ੍ਤਿ।
ਉਕ੍ਤੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਜਾਤਮਾਤ੍ਰੇ ਸੁਤੇ ਤੇ
ਮਯਾ ਯਤ੍ਤੇ ਹਿਤਮਾਸੀਤ੍ਤਦਾਨੀਮ੍ ॥ 3-4-14 (15861)
ਪੁਤ੍ਰੰ ਤ੍ਯਜੇਮਮਹਿਤੰ ਕੁਲਸ੍ਯ
ਹਿਤੰ ਪਰੰ ਨ ਚ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਚਕਰ੍ਥ।
ਇਦਾਨੀਂ ਤੇ ਹਿਤਮੁਕ੍ਤੰ ਨ ਚੇਤ੍ਤ੍ਵ-
ਮੇਵੰ ਕਰ੍ਤਾ ਪਰਿਤਪ੍ਤਾ(ਅ)ਸਿ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ॥ 3-4-15 (15862)
ਯਦ੍ਯੇਤਦੇਵਮਨੁਮਨ੍ਤਾ ਸੁਤਸ੍ਤੇ
ਸੰਪ੍ਰੀਯਮਾਣਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰੇਕਰਾਜ੍ਯਮ੍।
ਤਾਪੋ ਨ ਤੇ ਭਵਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਿਯੋਗਾ-
ਤ੍ਤ੍ਵੰ ਚੇੰਨ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਸਿ ਸੁਤੰ ਸਹਾਯੈਃ ॥ 3-4-16 (15863)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਤ੍ਵਹਿਤੰ ਵੈ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵਾਧਿਪਤ੍ਯੇ।
`ਧ੍ਰੁਵੰ ਵਿਨਾਸ਼ਸ੍ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਧੀਮਨ੍
ਸਬਨ੍ਧੁਵਰ੍ਗੇਣ ਸਹੈਵ ਰਾਜਭਿਃ ॥ 3-4-17 (15864)
ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੇ ਚੈਵ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਕੁਲਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਰਾਜਸਿੰਹ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵਾਧਿਪਤ੍ਯੇ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਮ੍ ॥' 3-4-18 (15865)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਹਿ ਵਿਮੁਕ੍ਤਰਾਗੋ
ਧਰ੍ਮੋਣੇਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤੁ ਰਾਜਨ੍।
ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ
ਵੈਸ਼੍ਯਾ ਇਵਾਸ੍ਮਾਨੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੁ ਸਦ੍ਯਃ ॥ 3-4-19 (15866)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਃ
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਰਾਜਨ੍ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਭਜਨ੍ਤੁ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੋ ਯਾਚਤੁ ਭੀਮਸੇਨੰ
ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਾਂ ਚ ॥ 3-4-20 (15867)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਸ੍ਵ
ਰਾਜ੍ਯੇ ਚੈਨੰ ਸ੍ਥਾਪਯਸ੍ਵਾਭਿਪੂਜ੍ਯ।
ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕਿਮਹਮਨ੍ਯਦ੍ਵਦੇਯ-
ਮੇਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਸਿ ਰਾਜਨ੍ ॥ 3-4-21 (15868)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-4-22x (1774)
ਏਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਿਦੁਰ ਯਤ੍ਤੇ ਸਭਾਯਾ-
ਮਿਹ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਾਂ ਚ।
ਹਿਤੰ ਤੇਸ਼਼ਾਮਹਿਤੰ ਮਾਮਕਾਨਾ-
ਮੇਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਮਮ ਨਾਵੈਦਿ ਚੇਤਃ ॥ 3-4-22 (15869)
ਇਦੰ ਤ੍ਵਿਦਾਨੀਂ ਗਤ ਏਵ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ
ਤੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਯਦਾਤ੍ਥ।
ਤੇਨਾਦ੍ਯ ਮਨ੍ਯੇ ਨਾਸਿ ਹਿਤੋ ਮਮੇਤਿ
ਕਥੰ ਹਿ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਤ੍ਯਜੇਯਮ੍ ॥ 3-4-23 (15870)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਮਮੈਵ ਪੁਤ੍ਰਾ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਮਮ ਦੇਹਾਤ੍ਪ੍ਰਮੂਤਃ।
ਸ੍ਵੰ ਵੈ ਦੇਹੰ ਪਰਹੇਤੋਸ੍ਤ੍ਯਜੇਤਿ
ਕੋਨੁ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਸਮਤਾਮਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ ॥ 3-4-24 (15871)
ਸ ਮਾਂ ਜਿਹ੍ਮੰ ਵਿਦੁਰ ਸਰ੍ਵੰ ਬ੍ਰਵੀਪਿ
ਮਨ੍ਯੁਂ ਤੇ(ਅ)ਹਮਧਿਕੰ ਧਾਰਯਾਮਿ।
ਯਥੇਚ੍ਛਕੰ ਗਚ੍ਛ ਵਾ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਵਾ ਤ੍ਵੰ
ਸੁਸਾਨ੍ਤ੍ਵ੍ਯਮਾਨਾ(ਅ)ਪ੍ਯਸਤੀ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਜਹਾਤਿ ॥ 3-4-25 (15872)
ਵੈਸ਼ੇਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-4-26x (1775)
ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਪਦ੍ਯ-
ਦਨ੍ਤਰ੍ਵੇਸ਼੍ਮ ਸਹਸੋਤ੍ਥਾਯ ਰਾਜਨ੍।
ਨੇਦਮਸ੍ਤੀਤ੍ਯਥ ਵਿਦੁਰੋ ਭਾਪਮਾਪ੍ਪਃ
ਸੰਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਯਤ੍ਰ ਪਾਰ੍ਥਾ ਬਭੂਵੁਃ ॥ 3-4-26 (15873)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਥੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 4 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-4-2 ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਸਮਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਪਾਤਸ਼ੂਨ੍ਯਃ ॥ 3-4-3 ਉਦ੍ਧਰੇਯੁਃ ਉਨ੍ਮੂਲਯੇਯਃ ॥ 3-4-8 ਅਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਾਂ ਦ੍ਯੂਤਕੀਡਾਯਾਮ੍ ॥ 3-4-9 ਉਪਾਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪ੍ਰਕਾਰਮ੍। ਸ਼ੇਸ਼਼ਸ੍ਯਾਹੰ ਪਰਿਪਸ਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਝ. ਟ. ਪਾਠਃ ॥ 3-4-10 ਅਤਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਦਤ੍ਤਮ੍। ਸ੍ਵਕੇਨ ਧਨੇਨੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-4-11 ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇਸਤਿ ਤ੍ਵਾਂਪ੍ਰਤਿ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਨੈਵ ਕਿੰਤੁ ਸ੍ਯਾਦੇਵ ॥ 3-4-15 ਚਕਰ੍ਥ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍। ਕਰ੍ਤਾ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-4-16 ਏਕਰਾਜ੍ਯੰ ਯਦਿ ਅਨੁਮਨ੍ਤਾ ਤਰ੍ਹਿ ਤਾਪੋ ਨ ਭਵਿਤਾ। ਨਚੇਤ੍ ਯਦਿ ਨਾਨੁਮਨ੍ਤਾ ਤਰ੍ਹਿ ਸੁਤੰ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਸ਼਼੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-4-17 ਨਚੇੰਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਸ਼਼੍ਵ ਸੁਤੰ ਸੁਖਾਯੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਰਮਾਹ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਤਿ ॥ 3-4-22 ਨਾਵੈਤਿ ਨਾਙ੍ਗੀਰਰੋਤਿ ॥ 3-4-25 ਜਿਹ੍ਮੰ ਕੁਟਿਲਮ੍ ॥ 3-4-26 ਇਦੰ ਕੁਲਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 005
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.5. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 005
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਕਾਮ੍ਯਕਵਨੇ ਪਾਣ੍ਡਵਸਮਾਗਮਃ ॥ 1 ॥ ਤੇਨ ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਰਸ੍ਵਾਗਮਨਕਾਰਣਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-5-0 (15874)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-5-0x (1776)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤੁ ਵਨੇ ਵਾਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਪਭਾਃ।
ਪ੍ਰਯਯੁਰ੍ਜਾਹ੍ਨਵੀਕੂਲਾਤ੍ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਸਹਾਨੁਗਾਃ ॥ 3-5-1 (15875)
ਸਰਸ੍ਵਤੀਦ੍ਰੁʼਪਦ੍ਵਤ੍ਯੌ ਯਮੁਨਾਂ ਚ ਨਿਸ਼਼ੇਵ੍ਯ ਤੇ।
ਯਯੁਰ੍ਵਨਨੈਵ ਵਨੰ ਸਤਤੰ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-5-2 (15876)
ਤਤਃ ਸਰਸ੍ਵਤੀਕੂਲੇ ਸਮੇਸ਼਼ੁ ਮਰੁਧਨ੍ਵਸੁ।
ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਨਾਮ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਵਨੰ ਮੁਨਿਜਨਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-5-3 (15877)
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਵੀਰਾ ਵਨੇ ਬਹੁਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜੇ।
ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਯਮਾਨਾ ਮੁਨਿਭਿਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵ੍ਯਮਾਨਾਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-5-4 (15878)
ਵਿਦੁਰਸ੍ਤ੍ਵਥ ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਸਦਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨਲਾਲਸਃ।
ਜਗਾਮੈਕਰਥੇਨੈਵ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਵਨਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਤ੍ ॥ 3-5-5 (15879)
ਤਤੋ ਗਤ੍ਵਾ ਵਿਦੁਰਃ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਤ-
ਚ੍ਛੀਘ੍ਰੈਰਸ਼੍ਵੈਰ੍ਵਾਹਿਤਃ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇਨ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਸੀਨੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਵਿਕ੍ਤੇ
ਸਾਰ੍ਧੰ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ਼੍ਚ ॥ 3-5-6 (15880)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦ੍ਵਿਦੁਰੰ ਤੂਰ੍ਣਮਾਰਾ-
ਦਭ੍ਯਾਯਾਨ੍ਤੰ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧਃ ਸ ਰਾਜਾ।
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਾਤਰੰ ਭੀਮਸੇਨੰ
ਕਿੰਨੁ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿਨਃ ਸਮੇਤ੍ਯ ॥ 3-5-7 (15881)
ਕਚ੍ਚਿੰਨਾਯੰ ਵਚਨਾਤ੍ਸੌਬਲਸ੍ਯ
ਸਮਾਹ੍ਵਾਤੁਂ ਦੇਵਨਾਯੋਪਯਾਤਿ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਚਾ(ਅ)ਯੁਧਾਨਿ
ਜੇਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਸ੍ਮਾਕੰ ਪੁਨਰੇਵਾਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-5-8 (15882)
ਸਮਾਹੂਤਃ ਕੇਨਚਿਦਾਹਵਾਯ
ਨਾਹੰ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਭੀਮਸੇਨਾਪਯਾਤੁਮ੍।
ਗਾਣ੍ਡੀਵੇ ਚ ਸੰਸ਼ਯਿਤੇ ਕਥੰ ਨੁ
ਰਾਜ੍ਯਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ ਸੰਸ਼ਯਿਤਾ ਭਵੇੰਨਃ ॥ 3-5-9 (15883)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-5-10x (1777)
ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਵਿਦੁਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਃ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੰਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਸਰ੍ਵ ਏਵ।
ਤੈਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ ਚ ਤਾਨਾਜਮੀਢੋ
ਯਥੋਚਿਤੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਸਮੇਯਾਤ੍ ॥ 3-5-10 (15884)
ਸਮਾਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਵਿਦੁਰੰ ਤੇ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾ-
ਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰਨਾਗਮਨਾਯ ਹੇਤੁਮ੍।
ਸ ਚਾਪਿ ਤੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ੍ਤਰਤਃ ਸ਼ਸ਼ੰਸ
ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕੇਯੇ ॥ 3-5-11 (15885)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 3-5-12x (1778)
ਅਵੋਚਨ੍ਮਾਂ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਭਿਗੁਪ੍ਤ-
ਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਭਿਪੂਜ੍ਯ।
ਏਵੰ ਗਤੇ ਸਮਤਾਮਭ੍ਯੁਪੇਤ੍ਯ
ਪਥ੍ਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਮ ਚੈਵ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ॥ 3-5-12 (15886)
ਮਯਾਪ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਯਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਕੌਰਵਾਣਾਂ
ਹਿਤੰ ਪਥ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਚੈਵ।
ਤਦ੍ਵੈ ਪਥ੍ਯੰ ਤਨ੍ਮਨੋ ਨਾਭ੍ਯੁਪੈਤਿ
ਤਤਸ਼੍ਚਾਹੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮਨ੍ਯੰਨ ਮਨ੍ਯੇ ॥ 3-5-13 (15887)
ਪਰੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾ ਮਯੋਕ੍ਤੰ
ਨ ਮੇ ਤਚ੍ਚ ਸ਼ੁਤਵਾਨਾਮ੍ਬਿਕੇਯਃ।
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤੁਰਸ੍ਯੇਵ ਹਿ ਪਥ੍ਯਮੌਪਧੰ
ਨ ਰੋਚਨਤੇ ਸ੍ਮਾਸ੍ਯ ਤਦੁਚ੍ਯਮਾਨਮ੍ ॥ 3-5-14 (15888)
ਨ ਸ਼੍ਰੇਯਸੇ ਯਤਤੇ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ
ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੇਵ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਟਾ।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਨ ਰੋਚੇਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਸ੍ਯ
ਪਤਿਃ ਕੁਮਾਰ੍ਯਾ ਇਵ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਵਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-5-15 (15889)
ਧ੍ਰੁਵੰ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ਕੌਰਵਾਣਾਂ
ਨ ਵੈ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪਰੈਤਿ।
ਯਥਾ ਚ ਪਰ੍ਣੇ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਯਾਵਸਿਕ੍ਤੰ
ਜਲੰ ਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਪਥ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ ॥ 3-5-16 (15890)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਾਂ
ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਤਵ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯਾਹਿ।
ਨਾਹੰ ਭੂਯਃ ਕਾਮਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਸਹਾਯੰ
ਮਹੀਮਿਮਾਂ ਪਾਲਯਿਤੁਂ ਪੁਰੰ ਵਾ ॥ 3-5-17 (15891)
ਸੋਹੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਰਾਜ੍ਞਾ
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤੁਂ ਤ੍ਵਾਮੁਪਯਾਤੋ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ।
ਤਦ੍ਵੈ ਸਰ੍ਵੰ ਯਨ੍ਮਯੋਕ੍ਤੰ ਸਭਾਯਾਂ
ਤਦ੍ਧਾਰ੍ਯਤਾਂ ਯਤ੍ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭੂਯਃ ॥ 3-5-18 (15892)
ਕ੍ਲੇਸ਼ੈਸ੍ਤੀਰ੍ਵ੍ਰਰ੍ਯੁਜ੍ਯਮਾਨਃ ਸਪਤ੍ਨੈਃ
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਕਾਲਮੁਪਾਸਤੇ ਯਃ।
ਸੰਵਰ੍ਧਯਨ੍ਸ੍ਤੋਕਮਿਵਾਗ੍ਰਿਮਾਤ੍ਮਵਾਨ੍
ਸ ਵੈ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮੇਕ ਏਵ ॥ 3-5-19 (15893)
ਯਸ੍ਯਾਵਿਭਕ੍ਤੰ ਵਸੁ ਰਾਜਨ੍ਸਹਾਯੈ-
ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਂਸ਼ਭਾਜਃ ਸਹਾਯਾਃ।
ਸਹਾਯਾਨਾਮੇਸ਼਼ ਸੰਗ੍ਰਗਣੇ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪਾਯਃ
ਸਹਾਯਾਪ੍ਤੌ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਮਾਹੁਃ ॥ 3-5-20 (15894)
ਸਤ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਟੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰਲਾਪੰ
ਤੁਲ੍ਯੰ ਚਾੰਨੰ ਸਹ ਭੋਜ੍ਯੰ ਸਹਾਯੈਃ।
ਆਤ੍ਮਾ ਚੈਸ਼਼ਾਮਗ੍ਰਤੋ ਨਾਤਿਵਰ੍ਤੇ
ਦੇਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਵਰ੍ਧਤੇ ਭੂਮਿਪਾਲ ॥ 3-5-21 (15895)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-5-22x (1779)
ਏਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਬ੍ਰਵੀਪਿ
ਪਰਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਮੁਪਗਮ੍ਯਾਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ।
ਯਚ੍ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਯਦ੍ਦੇਸ਼ਕਾਲੋਪਪੰਨੰ
ਤਦ੍ਵੈ ਵਾਚ੍ਯੰ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ॥ 3-5-22 (15896)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 5 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-5-3 ਮਰੁਧਨ੍ਵਸੁ ਮਰੁਸ਼਼ੁ ਨਿਰ੍ਜਲਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ। ਧਨ੍ਵਸੁ ਜਾਙ੍ਗਲਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-5-9 ਅਪਯਾਤੁਂ ਨਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍। ਸੰਸ਼ਯਿਤੇ ਪਣੀਕ੍ਰੁʼਤੇਸਤਿ। ਕਥੰ ਨਃ ਰਾਜ੍ਯਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰ੍ਯਤਃ ਸੰਸ਼ਯਿਤਾ। ਗਾਣ੍ਡੀਵਨਾਸ਼ਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-5-12 ਅਭਿਗੁਪ੍ਤੰ ਅਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰਮ੍। ਹਿਤੋਪਦੇਸ਼ੇਨੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਕਰ੍ਤਰਿਕ੍ਤਃ। ਬ੍ਰਹੀਹੀਤ੍ਯਵੋਚਦਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-5-13 ਅਨ੍ਯਤ੍ ਸਾਮ੍ਨੋ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ ਵੈਰਮ੍ ॥ 3-5-16 ਪਰੈਤਿ ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼ਤਿ। ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ ਕਮਲਸ੍ਯ ॥ 3-5-17 ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਇਸ਼਼੍ਟੋਯਮਿਤਿ ਧੀਃ ॥ 3-5-18 ਧਾਰ੍ਯਤਾਂ ਨ ਵਿਸ੍ਮਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍ ॥ 3-5-20 ਉਪਾਸਤੇ ਉਪਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਤ੍ਰੁʼਣੈਃ ਸ੍ਤੋਕੰ ਅਗ੍ਨਿਮਿਵ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸਹਾਯਸੰਪਤ੍ਤ੍ਯਾ ਸੰਵਰ੍ਧਯਨ੍। ਸਹਾਯਾਰ੍ਜਨੋਪਾਯਮਾਹ ਯਸ੍ਯੇਤਿ। ਅਵਿਭਕ੍ਤੰ ਸਾਧਾਰਣਮ੍। ਵਸੁ ਵਿਤ੍ਤਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 006
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.6. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 006
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰਵਿਪ੍ਰਯੋਗਖਿੰਨੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਤਦਾਹ੍ਵਾਨਾਯ ਸੰਜਯਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸੰਜਯਾਹੂਤੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਪੁਨਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-6-0 (15897)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-6-0x (1780)
ਗਤੇ ਤੁ ਵਿਦੁਰੇ ਰਾਜੰਨਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਰ੍ਯਤਪ੍ਯਤ ਦੁਰ੍ਮਨਾਃ ॥ 3-6-1 (15898)
[ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵੰ ਚ ਸਨ੍ਧਿਵਿਗ੍ਰਹਕਾਰਿਤਮ੍।
ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਚ ਪਰਾਂ ਮਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥] 3-6-2 (15899)
ਸ ਸਭਾਦ੍ਵਾਰਮਾਗਮ੍ਯ ਵਿਦੁਰਸ੍ਮਾਰਮੋਹਿਤਃ।
ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨਦ੍ਰਾਣਾਂ ਵਿਸੰਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਾਪਤਦ੍ਭੁਵਿ ॥ 3-6-3 (15900)
ਸ ਤੁ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਚਿਰਾਤ੍ਸੰਜ੍ਞਾਂ ਸਮੁਤ੍ਥਾਯ ਮਹੀਤਲਾਤ੍।
ਸਮੀਪੋਪਸ੍ਥਿਤੰ ਰਾਜਾ ਸੰਜਯੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-6-4 (15901)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਮਮ ਸੁਹ੍ਰੁʼਚ੍ਚੈਵ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਧਰ੍ਮ ਇਵਾਪਰਃ।
ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਦੀਰ੍ਯਤੀਵਮੇ ॥ 3-6-5 (15902)
ਤਮਾਨਯ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਮਮ ਭ੍ਰਾਤਰਮਾਸ਼ੁ ਵੈ।
ਇਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਸ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਪਰ੍ਯਦੇਵਯਤ੍ ॥ 3-6-6 (15903)
ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਾਪਾਭਿਸੰਤਪ੍ਤੋ ਵਿਦੁਰਸ੍ਮਾਰਮੋਹਿਤਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸ਼੍ਨੇਹਾਦਿਦੰ ਰਾਜਾ ਸੰਜਯੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-6-7 (15904)
ਗਚ੍ਛ ਸੰਜਯ ਜਾਨੀਹਿ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਵਿਦੁਰੰ ਮਮ।
ਯਦਿ ਜੀਵਤਿ ਰੋਸ਼਼ੇਣ ਮਯਾ ਪਾਪੇਨ ਨਿਰ੍ਧੁਤਃ ॥ 3-6-8 (15905)
ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਮਮ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਮਪਿ ਕਿੰਚਨ।
ਵ੍ਯਲੀਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤਪੂਰ੍ਵੰ ਵੈ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੇਨਾਮਿਤਬੁਦ੍ਧਿਨਾ ॥ 3-6-9 (15906)
ਸ ਵ੍ਯਲੀਕੰ ਕਥੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਮਤ੍ਤਃ ਪਰਮਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍।
ਨ ਜਹ੍ਮਾਜ੍ਜੀਵਿਤੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਤੰ ਗਚ੍ਛਾਨਯ ਸੰਜਯ ॥ 3-6-10 (15907)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਮਨੁਮਾਨ੍ਯ ਚ।
ਸੰਜਯੋ ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਤ੍ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਪ੍ਰਤਿ 3-6-11 (15908)
ਸੋ(ਅ)ਚਿਰੇਣ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਦ੍ਵਨੰ ਯਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਰੌਰਵਾਜਿਨਸੰਵੀਤੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-6-12 (15909)
ਵਿਦੁਰੇਣ ਸਹਾਸੀਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚਾਭਿਸੰਗੁਪ੍ਤੰ ਦੇਵੈਰਿਵ ਪੁਰੰਦਰਮ੍ ॥ 3-6-13 (15910)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਸੰਜਯਃ।
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਯਮਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਦ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਪੇਦਿਰੇ ॥ 3-6-14 (15911)
ਰਾਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ ਕੁਸ਼ਲੰ ਸੁਖਾਸੀਨਸ਼੍ਚ ਸੰਜਯਃ।
ਸ਼ਸ਼ੰਸਾਗਮਨੇ ਹੇਤੁਮਿਦੰ ਚੈਵਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-6-15 (15912)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 3-6-16x (1781)
ਰਾਜਾ ਸ੍ਮਰਤਿ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕਾਸੁਤਃ।
ਤੰ ਪਸ਼੍ਯ ਗਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸੰਜੀਵਯ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍ ॥ 3-6-16 (15913)
ਸੋ(ਅ)ਨੁਮਾਨ੍ਯ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਾਨ੍।
ਨਿਯੋਗਾਦ੍ਰਾਜਸਿੰਹਸ੍ਯ ਗਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਸਤ੍ਤਮ੍ ॥ 3-6-17 (15914)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵਿਦੁਰੋ ਧੀਮਾਨ੍ਸ੍ਵਜਨਵਤ੍ਸਲਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯਾਨੁਮਤੇ ਪੁਨਰਾਯਾਦ੍ਗਜਾਹ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-6-18 (15915)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਤੇਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕਾਸੁਤਃ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਸ੍ਮਰਸਿ ਮੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-6-19 (15916)
ਅਦ੍ਯ ਚਾਹੰ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰੌ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪ੍ਰਜਾਗਰੇ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰੰ ਦੇਹਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-6-20 (15917)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-6-21x (1782)
ਸੋਙ੍ਕਮਾਨੀਯ ਵਿਦੁਰੰ ਮੂਰ੍ਧਨ੍ਯਾਘ੍ਰਾਯ ਚੈਵ ਹ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਚੋਵਾਚਯਦੁਕ੍ਤੋਸਿ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-6-21 (15918)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 3-6-22x (1783)
ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਮੇਵ ਮਯਾ ਰਾਜਨ੍ਗੁਰੁਰ੍ਮੇ ਪਰਮੋ ਭਵਾਨ੍।
ਤਥਾ(ਅ)ਹਮਾਗਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤ੍ਵਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਪਰਾਯਣਃ ॥ 3-6-22 (15919)
ਭਵਨ੍ਤਿ ਹਿ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਧਰ੍ਮਚੇਤਨਾਃ।
ਦੀਨਾਨੁਕਮ੍ਪਿਨੋ ਰਾਜੰਨਾਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਣਾ ॥ 3-6-23 (15920)
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਸ੍ਤੇ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਮੇ ਸੁਤਾਸ੍ਤਵ।
ਦੀਨਾ ਇਤੀਵ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਭਿਪੰਨਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-6-24 (15921)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-6-25x (1784)
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਨੁਨੀਯੈਵੰ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਦ੍ਵੌ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੀ।
ਵਿਦੁਰੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਲੇਭਾਤੇ ਪਰਮਾਂ ਮੁਦਮ੍ ॥ 3-6-25 (15922)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 6 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-6-1 ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਵਿਦੁਰੇਪਦੇਸ਼ੇ ਸ੍ਥਿਤਾਨਾਂ ਜਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਜਾਨਨ੍ ॥ 3-6-2 ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹਕਾਰਿਤੰ ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹਾਦਿਨੀਤਿਜ੍ਞਤ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਆਗਾਮਿਨਿ ਕਾਲੇ ॥ 3-6-8 ਨਿਰ੍ਧੁਤਃ ਨਿਃਸਾਰਿਤਃ ॥ 3-6-9 ਵ੍ਯਲੀਕੰ ਅਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-6-10 ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਜੀਵਿਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 007
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.7. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 007
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਪੁਨਰਾਗਮਨੇਨ ਖਿਦ੍ਯਤਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਕਰ੍ਣਾਦਿਭਿਰਾਲੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕਰ੍ਣਾਦਿਸ਼਼ੁ ਸਮਾਲੋਚ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਜਿਘਾਂਸਯਾ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੇਸ਼਼ੁ ਤਦਾ ਸਮਾਗਤੇਨ ਸ਼੍ਰੀਵ੍ਯਾਸੇਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-7-0 (15923)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-7-0x (1785)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚ ਵਿਦੁਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਚ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਮ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਾਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਮਜੋ ਰਾਜਾ ਪਰ੍ਯਤਪ੍ਯਤ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥ 3-7-1 (15924)
ਸ ਸੌਬਲੇਯਮਾਨਾਯ੍ਯ ਕਰ੍ਣਦੁਃਸ਼ਾਸਨੌ ਤਥਾ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਨੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਬੁਦ੍ਧਿਜੰ ਤਮਃ ॥ 3-7-2 (15925)
ਏਸ਼਼ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੰਮਤਃ।
ਵਿਦੁਰਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਹਿਤੇ ਰਤਃ ॥ 3-7-3 (15926)
ਯਾਵਦਸ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਵਿਦੁਰੋ ਨਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਯਨੇ ਤਾਵਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਧ੍ਵੰ ਹਿਤੰ ਮਮ ॥ 3-7-4 (15927)
ਅਥ ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨਿਹ ਕਥੰਚਨ।
ਪੁਨਃ ਸ਼ੋਸ਼਼ੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਿਰਸੁਰ੍ਨਿਸ਼਼੍ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-7-5 (15928)
ਵਿਸ਼਼ਮੁਦ੍ਬਨ੍ਧਨੰ ਚੈਵ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮਗ੍ਨਿਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨਮ੍।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਨ ਹਿ ਤਾਨ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਹੋਤ੍ਸਹੇ ॥ 3-7-6 (15929)
ਸੁਕੁਨਿਰੁਵਾਚ। 3-7-7x (1786)
ਕਿੰ ਬਾਲਿਸ਼ਮਤਿੰ ਰਾਜੰਨਾਸ੍ਥਿਤੋਸਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਗਤਾਸ੍ਤੇ ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨੈਤਦੇਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-7-7 (15930)
ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯੇਃ ਸ੍ਵਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਭਰਤਸ਼਼ਭ।
ਪਿਤੁਸ੍ਤੇ ਵਚਨੰ ਤਾਤ ਨ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤਿ ॥ 3-7-8 (15931)
ਅਥਵਾ ਤੇ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਨਰੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪੁਰਮ੍।
ਨਿਰਸ੍ਯ ਸਮਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਪਣੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-7-9 (15932)
ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਾਮੋ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਾ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਛਨ੍ਦਾਨੁਵਰ੍ਤਿਨਃ।
ਛਿਦ੍ਰੰ ਬਹੁ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸੁਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਃ । 3-7-10 (15933)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨ ਉਵਾਚ। 3-7-11x (1787)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਮਾਤੁਲ।
ਨਿਤ੍ਯੰ ਹਿ ਮੇ ਕਥਯਤਸ੍ਤਵ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਿਰੋਚਤੇ ॥ 3-7-11 (15934)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-7-12x (1788)
ਕਾਮਮੀਕ੍ਸ਼਼ਾਮਹੇ ਸਰ੍ਵੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਤਵੇਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਐਕਮਤ੍ਯੰ ਹਿ ਨੋ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-7-12 (15935)
[ਨਾਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਧੀਰਾ ਅਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਾਲਸੰਵਿਦਮ੍।
ਆਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚੇਨ੍ਮੋਹਾਤ੍ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਤਾਞ੍ਜਯ ॥] 3-7-13 (15936)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-7-14x (1789)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਣੇਨ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਨਾਤਿਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਭਵਤ੍ਸ ਪਰਾਙ੍ਮੁਖਃ ॥ 3-7-14 (15937)
ਉਪਲਭ੍ਯ ਤਤਃ ਕਰ੍ਣੋ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਯਨੇ ਸ਼ੁਭੇ।
ਰੋਸ਼਼ਾਦ੍ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਚੈਵ ਸੌਬਲੰ ਚ ਤਮੇਵ ਚ ॥ 3-7-15 (15938)
ਉਵਾਚ ਪਰਮਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਉਦ੍ਯਮ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ।
ਅਥੋ ਮਮ ਮਤੰ ਯਤ੍ਤੁ ਤੰਨਿਬੋਧਤ ਭੂਮਿਪਾਃ ॥ 3-7-16 (15939)
ਪ੍ਰਿਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਿੰ ਕਰਵਾਮਹੇ।
ਨ ਚਾਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮਃ ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਪ੍ਰਿਯੇ ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-7-17 (15940)
ਵਯੰ ਤੁ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਾਦਾਯ ਰਥਾਨਾਸ੍ਥਾਯ ਦੰਸ਼ਿਤਾਃ।
ਗਚ੍ਛਾਮਃ ਸਹਿਤਾ ਹਨ੍ਤੁਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵਨਗੋਚਰਾਨ੍ ॥ 3-7-18 (15941)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਗਤੇਸ਼਼੍ਵਵਿਦਿਤਾਂ ਗਤਿਮ੍।
ਨਿਰ੍ਵਿਵਾਦਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸ੍ਤਥਾ ਵਯਮ੍ ॥ 3-7-19 (15942)
ਯਾਵਦੇਵ ਪਰਿਦ੍ਯੂਨਾ ਯਾਵਚ੍ਛੋਕਪਰਾਯਣਾਃ।
ਯਾਵਨ੍ਮਿਤ੍ਰਵਿਹੀਨਾਸ਼੍ਚ ਤਾਵਦ੍ਗਚ੍ਛਾਮ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-7-20 (15943)
ਤਸ੍ਯਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੂਜਯਨ੍ਤਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਚੁਃ ਸੂਤਜੰ ਤਦਾ ॥ 3-7-21 (15944)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਸੰਰਬ੍ਧਾ ਰਥੈਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍।
ਨਿਰ੍ਯਯੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਹਨ੍ਤੁਂ ਸਹਿਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਃ ॥ 3-7-22 (15945)
ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ਪਰਿਜ੍ਞਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵੈਪਾਯਨਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਆਜਗਾਮ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ॥ 3-7-23 (15946)
ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ਿਧ੍ਯਾਥ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਭਗਵਾਁਲ੍ਲੋਕਪੂਜਿਤਃ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਮਾਸੀਨਮੁਵਾਚਾਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਸਤ੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-7-24 (15947)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 7 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-7-2 ਤਮੋ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਤ੍ਮਕੰ ਮੋਹਮ੍ ॥ 3-7-6 ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਸ੍ਵੀਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ। ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਤਃ ॥ 3-7-9 ਪਣਃ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਵਿਵੇਕਲਕ੍ਸ਼਼ਣੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ ॥ 3-7-10 ਛਿਦ੍ਰੰ ਸਮਯਾਤਿਕ੍ਰਮਦੋਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-7-15 ਉਪਲਭ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਸ਼ਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-7-16 ਉਦ੍ਯਮ੍ਯੋਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼੍ਯ। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਹਮ੍ ॥ 3-7-17 ਪ੍ਰਿਯੰ ਚਿਦੀਰ੍ਸ਼਼ਾਮੋ ਨਤੁ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮਃ ਪ੍ਰਿਯੇ ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਨਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-7-20 ਪਰਿਦ੍ਯੂਨਾਃ ਖਿੰਨਾ ਵਰ੍ਜਿਤਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਾ ਵਾ ॥ 3-7-21 ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੇਵ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਇਤਿ ਝ. ਫਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 008
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.8. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 008
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਤਦਾ ਸਮਾਗਤੇਨ ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਵਿਰੋਧਸ੍ਯਾਨਰ੍ਥਹੇਤੁਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤੈਃ ਸਹ ਸ਼ਮਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-7-0 (15948)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 3-7-0x (1790)
ਧਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਨਿਬੋਧ ਵਚਨੰ ਮਮ।
ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਹਿਤਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-7-1 (15949)
ਨ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਦ੍ਗਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਵਨਮ੍।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪੁਰੋਗਮੈਃ ॥ 3-7-2 (15950)
ਤੇ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਃ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਪੂਰ੍ਣੇ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੇ।
ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਿਸ਼਼ੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਃ ਕੌਰਵੇਯੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-7-3 (15951)
ਤਦਯੰ ਕਿੰਨੁ ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸੁਮਨ੍ਦਧੀਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾੰਨਿਤ੍ਯਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਰਾਜ੍ਯਹੇਤੋਰ੍ਜਿਘਾਂਸਤਿ ॥ 3-7-4 (15952)
ਵਾਰ੍ਯਤਾਂ ਸਾਧ੍ਵਯੰ ਮੂਢਃ ਸ਼ਮੰ ਗਚ੍ਛਤੁ ਤੇ ਸੁਤਃ।
ਵਨਸ੍ਥਾਂਸ੍ਤਾਨਯੰ ਹਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-7-5 (15953)
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਹ ਵਿਦੁਰਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਯਥਾ ਵਯਮ੍।
ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਸਾਧੁ ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-7-6 (15954)
ਵਿਗ੍ਰਹੋ ਹਿ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸ੍ਵਜਨੇਨ ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਃ।
ਅਧਰ੍ਮ੍ਯਮਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਚ ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਥਾਃ ॥ 3-7-7 (15955)
ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਾ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਹ੍ਮਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ।
ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਸਾ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਨ੍ਤਮਨਯੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-7-8 (15956)
ਅਥਵਾ(ਅ)ਯੰ ਸੁਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਵਨੰ ਗਚ੍ਛਤੁ ਤੇ ਸੁਤਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹਿਤੋ ਰਾਜੰਨੇਕ ਏਵਾਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 3-7-9 (15957)
ਤਤਃ ਸੰਸਰ੍ਗਜਃ ਸ੍ਨੇਹਃ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤਵ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ।
ਯਦਿ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭਵੇਥਾਃ ਪੁਰਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-7-10 (15958)
ਅਥਵਾ ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਯ ਯਚ੍ਛੀਲਮਨੁਜਾਯਤੇ।
ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਤਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਨਾਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਪਸਰ੍ਪਤਿ ॥ 3-7-11 (15959)
ਕਥੰ ਵਾ ਮਨ੍ਯਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣੋ(ਅ)ਥ ਵਿਦੁਰੋਪਿਵਾ।
ਭਵਾਨ੍ਵਾ(ਅ)ਤ੍ਰ ਪਰੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪੁਰਾ ਚਾਰ੍ਥੋ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-7-12 (15960)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 8 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-7-2 ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ ॥ 3-7-3 ਵਿਸ਼਼ਮਿਵ ਵਿਸ਼਼ੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-7-8 ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵਿਚਾਰਪੂਰ੍ਵਿਕਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 3-7-11 ਏਤਦਪਿ ਦੁਰ੍ਘਟਮਿਤ੍ਯਾਹ ਅਥਵੇਤਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 009
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.9. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 009
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਨੇਹਸ੍ਯ ਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜਤ੍ਵੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਤ੍ਵੇਨ ਸੁਰਭ੍ਯੁਪਾਖ੍ਯਾਨਾਖ੍ਯਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਜੀਵਿਤਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸ਼ਮਾਧੀਨਤ੍ਵਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-9-0 (15961)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-9-0x (1791)
ਭਗਵੰਨਾਹਮਪ੍ਯੇਤਦ੍ਰੋਚਯੇ ਦ੍ਯੂਤਸੰਭਵਮ੍।
ਮਨ੍ਯੇ ਤਦ੍ਵਿਧਿਨਾ(ਅ)(ਅ)ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਕਾਰਿਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਵੈ ਮੁਨੇ ॥ 3-9-1 (15962)
ਨੈਤਦ੍ਰੋਚਯਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਨ ਦ੍ਰੋਣੋ ਵਿਦੁਰੋ ਨ ਚ।
ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾ ਨੇਸ਼਼੍ਯਤੇ ਦ੍ਯੂਤੰ ਤਤ੍ਰ ਮੋਹਾਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਮ੍ ॥ 3-9-2 (15963)
ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਚੇਤਨਮ੍।
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਨੇਹੇਨ ਭਗਵਞ੍ਜਾਨੰਨਪਿ ਯਤਵ੍ਰਤ ॥ 3-9-3 (15964)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 3-9-4x (1792)
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਸਤ੍ਯਮਾਹ ਯਥਾ ਭਵਾਨ੍।
ਦ੍ਰੁʼਢੰ ਵਿਝਃ ਪਰੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪਰੰ ਪੁਤ੍ਰਾੰਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-9-4 (15965)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋਪ੍ਯਸ਼੍ਰੁਨਿਪਾਤੇਨ ਸੁਰਭ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤਿਬੋਧਿਤਃ।
ਅਨ੍ਯੈਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਰਪ੍ਯਰ੍ਥੈਰ੍ਨ ਸੁਤਾਨਮਨ੍ਯਤੇ ਪਰਮ੍। 3-9-5 (15966)
ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਗਹਦਾਖ੍ਯਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸੁਰਭ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਵਾਦਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-9-6 (15967)
ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਗਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸੁਰਭੀ ਪ੍ਰਾਰੁਦਤ੍ਕਿਲ।
ਗਵਾਂ ਮਾਤਾ ਪੁਰਾ ਤਾਤ ਤਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਕ੍ਰੁʼਪਾਯਤ ॥ 3-9-7 (15968)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-9-8x (1793)
ਕਿਮਿਦੰ ਰੋਦਿਸ਼਼ਿ ਸ਼ੁਭੇ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍।
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਥਵਾ ਗੋਸ਼਼ੁ ਨੈਤਦਲ੍ਪੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-9-8 (15969)
ਸੁਰਭਿਰੁਵਾਚ। 3-9-9x (1794)
ਵਿਨਿਪਾਤੋ ਨ ਵਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਧਿਪ।
ਅਹੰ ਤੁ ਪੁਤ੍ਰੰ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਤੇਨ ਰੋਦਿਮਿ ਕੌਸ਼ਿਕ ॥ 3-9-9 (15970)
ਪਸ਼੍ਯੈਨੰ ਕਰ੍ਸ਼਼ਕੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੰ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਕਮ੍।
ਪ੍ਰਤੋਦੇਨਾਭਿਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤੰ ਲਾਙ੍ਗਲੇਨ ਚ ਪੀਡਿਤਮ੍।
ਨਿਸ਼਼ੀਦਮਾਨੰ ਸੋਤ੍ਕਣ੍ਠੰ ਵਧ੍ਯਮਾਨੰ ਸੁਰਾਧਿਪ ॥ 3-9-10 (15971)
`ਏਨੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਵਧ੍ਯਮਾਨੰ ਸੁਰਾਧਿਪ।'
ਕ੍ਰੁʼਪਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਨਸ਼੍ਚੋਦ੍ਵੇਪਤੇ ਮਮ ॥ 3-9-11 (15972)
ਏਕਸ੍ਤਤ੍ਰਬਲੋਪੇਤੋ ਧੁਰਮੁਦ੍ਵਹਤੇ(ਅ)ਧਿਕਾਮ੍।
ਅਪਰੋਪ੍ਯਬਲਪ੍ਰਾਣਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਧਮਨਿਸੰਤਤਃ।
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਦੁਦ੍ਵਹਤੇ ਭਾਰੰ ਤੰ ਵੈ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਵਾਸਵ ॥ 3-9-12 (15973)
ਵਧ੍ਯਮਾਨਃ ਪ੍ਰਤੋਦੇਨ ਤੁਦ੍ਯਮਾਨਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਨੈਵ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਤੰ ਭਾਰਮੁਦ੍ਵੋਢੁਂ ਪਸ਼੍ਯ ਵਾਸਵ ॥ 3-9-13 (15974)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤਾ ਵਿਰੌਮਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਾ।
ਅਸ਼੍ਰੂਣ੍ਯਾਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਚ ਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਕਰੁਣਾਯਤੀ ॥ 3-9-14 (15975)
ਸ਼ਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-9-15x (1795)
ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਸਹਸ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪੀਡ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੋਭਨੇ।
ਕਿੰ ਕ੍ਰੁʼਪਾਯਿਤਵਤ੍ਯਤ੍ਰ ਪੁਤ੍ਰ ਏਕੋ ਨਿਪੀਡ੍ਯਤੇ ॥ 3-9-15 (15976)
ਸੁਰਭਿਰੁਵਾਚ। 3-9-16x (1796)
ਯਦਿ ਪੁਤ੍ਰਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਸਮਤੈਵ ਮੇ।
ਦੀਨਸ੍ਯ ਤੁ ਸਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯਾਭ੍ਯਧਿਕਾਕ੍ਰੁʼਪਾ ॥ 3-9-16 (15977)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 3-9-17x (1797)
ਤਦਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸੁਰਭੇਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਵਿਸ੍ਮਿਤਃ।
ਜੀਵਿਤੇਨਾਪਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਮੇਨੇ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕਮਾਤ੍ਮਜਮ੍ ॥ 3-9-17 (15978)
ਪ੍ਰਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਸਹਸਾ ਤੋਯਮੁਲ੍ਵਣਮ੍।
ਕਰ੍ਸ਼਼ਕਸ੍ਯਾਚਰਨ੍ਵਿਘ੍ਨੰ ਭਗਵਾਨ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ ॥ 3-9-18 (15979)
ਤਦ੍ਯਥਾ ਸੁਰਭਿਃ ਪ੍ਰਾਹ ਸਮਮੇਵਾਸ੍ਤੁ ਤੇ ਤਥਾ।
ਸੁਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਹੀਨੇਸ਼਼੍ਵਭ੍ਯਧਿਕਾ ਕ੍ਰੁʼਪਾ ॥ 3-9-19 (15980)
ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਮੇ ਸੁਤਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਮੇ(ਅ)ਸਿ ਪੁਤ੍ਰਕ।
ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ੍ਨੇਹਾਦੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-9-20 (15981)
ਚਿਰਾਯ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤਮੇਕਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਪਾਣ੍ਡੌਃ ਪਞ੍ਚੈਵ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਮਨ੍ਦਾਃਸੁਦੁਃਖਿਤਾਃ ॥ 3-9-21 (15982)
ਕਥੰ ਜੀਵੇਯੁਰਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਕਥੰ ਵਰ੍ਧੇਯੁਰਿਤ੍ਯਪਿ।
ਇਤਿ ਦੀਨੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਮਨੋ ਮੇ ਪਰਿਤਪ੍ਯਤੇ ॥ 3-9-22 (15983)
ਯਦਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਕੌਖ੍ਯਾਞ੍ਜੀਵਮਾਨਾਨਿਹੇਚ੍ਛਸਿ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਵ ਸੁਤਃ ਸ਼ਮੰ ਗਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 3-9-23 (15984)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 9 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-9-5 ਸੁਰਭ੍ਯਾ ਦੇਵਧੇਨ੍ਵਾ ॥ 3-9-7 ਅਨ੍ਵਕ੍ਰੁʼਪਾਯਤ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-9-9 ਕੌਸ਼ਿਕ ਹੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰ ॥ 3-9-10 ਪ੍ਰਤੋਦੇਨ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਗ੍ਰਲੋਹਵਤਾ ਦਣ੍ਡੇਨ ॥ 3-9-12 ਧੁਰੰ ਭਾਰਮ੍। ਧਮਨਿਸੰਤਤਃ ਸ਼ਿਰਾਭਿਰ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਃ। ਨਿਰ੍ਮਾਂਸ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-9-13 ਵਧੋ ਦਣ੍ਡਾਘਾਤੇਨ। ਤੋਦਃ ਪ੍ਰਤੋਦੇਨ ॥ 3-9-15 ਕ੍ਰੁʼਪਾਯਿਤਵਤੀ ਕ੍ਰੁʼਪਾਂਕ੍ਰੁʼਤਵਤੀ। ਪੁਤ੍ਰ ਏਕੋ ਨਿਪੀਡ੍ਯਤੇ ਬਹੁਸ਼਼ੁ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਏਕਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਨਿਪੀਡ੍ਯਤ ਏਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-9-18 ਉਲ੍ਵਣੰ ਉਤ੍ਕਟਮ੍ ॥ 3-9-21 ਮਨ੍ਦਾ- ਤ੍ਵਤ੍ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਕਪਟਾਨਭਿਜ੍ਞਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 010
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.10. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 010
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਨੁਸ਼ਾਸਨੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨ ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਤਤ੍ਰਾਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੰ ਮੈਤ੍ਰੇਯਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਵਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਾਵਾਸੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰਾਗਤੇਨ ਮੈਤ੍ਰੇਯੇਣ ਊਰ੍ਵਾਸ੍ਫਾਲਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਵਚਨਮਨਾਦ੍ਰੁʼਤਵਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਭੀਮਸੇਨਗਦਯਾ ਤਵੋਰੁਭੇਦੋ ਭੂਯਾਦਿਤਿ ਸ਼ਾਪਦਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-10-0 (15985)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-10-0x (1798)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਮਾਂ ਮੁਨੇ।
ਅਹੰ ਚੈਵ ਵਿਜਾਨਾਮਿ ਸਰ੍ਵੇ ਚੇਮੇ ਨਰਾਧਿਪਾਃ ॥ 3-10-1 (15986)
ਭਵਾਂਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਯਤੇ ਸਾਧੁ ਯਤ੍ਕੁਰੂਣਾਂ ਸੁਖੋਦਯਮ੍।
ਤਦੇਵ ਵਿਦੁਰੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਹ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਮਾਂ ਮੁਨੇ ॥ 3-10-2 (15987)
ਯਦਿਤ੍ਵਹਮਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯਃ ਕੌਰਵ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਦਯਾ ਯਦਿ।
ਅਨ੍ਵਸ਼ਾਧਿ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਮਮ ॥ 3-10-3 (15988)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ. 3-10-4x (1799)
ਅਯਮਾਯਾਤਿ ਵੈ ਰਾਜਨ੍ਮੈਤ੍ਰੇਯੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਅਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨਿਹੈਵਾ(ਅ)ਸ੍ਮਦ੍ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-10-4 (15989)
ਏਸ਼਼ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਅਨੁਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਸ਼ਮਾਯਾਸ੍ਯ ਕੁਲਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-10-5 (15990)
ਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਯਦੇਸ਼਼ ਕੌਰਵ੍ਯ ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਵਿਸ਼ਙ੍ਕਯਾ।
ਅਕ੍ਰਿਯਾਯਾਂ ਤੁ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੰ ਤੇ ਸ਼ਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਰੁਸ਼਼ਾ ॥ 3-10-6 (15991)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-10-7x (1800)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਯੌ ਵ੍ਯਾਸੋ ਮੈਤ੍ਰੇਯਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਪੂਜਯਾ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਸਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੰ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-10-7 (15992)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਧ੍ਯਾਦ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਮ੍
ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯੇਣਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕਾਸੁਤਃ ॥ 3-10-8 (15993)
ਸੁਖੇਨਾਗਮਨੰ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਭਗਵਨ੍ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲੇ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਕੁਸ਼ਲਿਨੋ ਵੀਰਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ । 3-10-9 (15994)
ਸਮਯੇ ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਚ੍ਚਿਚ੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਕੁਰੂਣਾਂ ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰਮਵ੍ਯੁਚ੍ਛਿੰਨੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-10-10 (15995)
ਮੈਤ੍ਰੇਯ ਉਵਾਚ। 3-10-11x (1801)
ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਮਨੁਕ੍ਰਾਮਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲਾਨ੍।
ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਵਾਨ੍ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਵਨੇ ॥ 3-10-11 (15996)
ਤੰ ਜਟਾਜਿਨਸੰਵੀਤੰ ਤਪੋਵਨਨਿਵਾਸਿਨਮ੍।
ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਮੁਨਿਗਣਾਃ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-10-12 (15997)
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੰ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤਵ ਵਿਗ੍ਰਹਮ੍।
ਅਨਯੰ ਦ੍ਯੂਤਰੂਪੇਣ ਮਹਾਭਯਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-10-13 (15998)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਾਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕੌਰਵਾਣਾਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥
ਸਦਾ ਹ੍ਯਭ੍ਯਧਿਕਃ ਸ੍ਨੇਹਃ ਪ੍ਰੀਤਿਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਿ ਮੇ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-10-14 (15999)
ਨੈਤਦੌਪਯਿਕੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਚ ਜੀਵਤਿ।
ਯਦਨ੍ਯੋਨ੍ਯੇਨ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਾ ਵਿਰੁਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-10-15 (16000)
ਮੇਢੀਭੂਤਃ ਸ੍ਵਯੰ ਰਾਜੰਨਿਗ੍ਰਹੇ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੇ ਭਵਾਨ੍।
ਕਿਮਰ੍ਥਮਨਯੰ ਘੋਰਮੁਤ੍ਪਤਨ੍ਤਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-10-16 (16001)
ਦਸ੍ਯੂਨਾਮਿਵ ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਭਾਯਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਤੇਨ ਨ ਭ੍ਰਾਜਸੇ ਰਾਜੰਸ੍ਤਾਪਸਾਨਾਂ ਸਮਾਗਮੇ ॥ 3-10-17 (16002)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-10-18x (1802)
ਤਤੋ ਵ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਾਜਾਨੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਉਵਾਚ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਮੈਤ੍ਰੇਯੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਪਿਃ ॥ 3-10-18 (16003)
ਮੈਤ੍ਰੇਯ ਉਵਾਚ। 3-10-19x (1803)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨਿਬੋਧ ਵਦਤਾਂ ਵਰ।
ਵਚਨੰ ਮੇ ਮਹਾਭਾਗ ਬ੍ਰੁਵਤੋ ਯਦ੍ਧਿਤੰ ਤਵ ॥ 3-10-19 (16004)
ਮਾ ਦ੍ਰੁਹਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਹਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਲੋਕਸ੍ਯ ਚ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-10-20 (16005)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਾਨ੍ਰਾਤ੍ਰੌ ਕਿਰ੍ਮੀਰੋ ਨਾਮ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਾਰ੍ਗੰ ਰੌਦ੍ਰਾਤ੍ਮਾ ਤਸ੍ਥੌ ਗਿਰਿਵਾਚਲਃ ॥ 3-10-21 (16006)
ਤੰ ਭੀਮਃ ਸਮਰਸ੍ਲਾਘੀ ਬਲੇਨ ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਃ।
ਜਘਾਨ ਪਸ਼ੁਮਾਰੇਣ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਮ੍ਰੁʼਗੰ ਯਥਾ ॥ 3-10-22 (16007)
ਪਸ਼੍ਯ ਦਿਗ੍ਵਿਜਯੇ ਰਾਜਨ੍ਯਥਾ ਭੀਮੇਨ ਪਾਤਿਤਃ।
ਜਰਾਸਨ੍ਧੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਨਾਗਾਯੁਤਬਲੋ ਯੁਧਿ ॥ 3-10-23 (16008)
ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਵਾਸੁਦੇਵਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਯਾਲਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਾਃ।
ਤੇ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸ਼ੂਰਾ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਯੋਧਿਨਃ ॥ 3-10-24 (16009)
ਸਰ੍ਵੇ ਨਾਗਾਯੁਤਪ੍ਰਾਣਾ ਵਜ੍ਰਸੰਹਨਨਾ ਦ੍ਰੁʼਢਃ।
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਧਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇਸਰ੍ਵੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨਿਨਃ ॥ 3-10-25 (16010)
ਹਨ੍ਤਾਰੋ ਦੇਵਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂ ਕਾਮਰੂਪਿਣਾਮ੍।
ਹਿਡਿਮ੍ਬਬਕਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਕਿਰ੍ਮੀਰਸ੍ ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਕਸ੍ਤਾਨ੍ਯੁਧਿ ਸਮਾਸੀਤ ਜਰਾਮਰਣਵਾੰਨਰਃ ॥ 3-10-26 (16011)
ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਸ਼ਮ ਏਵਾਸ੍ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਕੁਰੁ ਮੇ ਵਚਨੰ ਰਾਜਨ੍ਮਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਵਸ਼ਮਨ੍ਵਗਾਃ ॥ 3-10-27 (16012)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-10-28x (1804)
ਏਵੰ ਤੁ ਬ੍ਰੁਵਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮੈਤ੍ਰੇਯਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਊਰੁਂ ਕਰਿਕਰਾਕਾਰੰ ਕਰੇਣਾਭਿਜਘਾਨ ਤਃ ॥ 3-10-28 (16013)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸ੍ਮਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚਰਣੇਨੋਲ੍ਲਿਖਨ੍ਮਹੀਮ੍।
ਨਕਿੰਚਿਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਮੇਧਾਸ੍ਤਸ੍ਥੌ ਕਿੰਚਿਦਵਾਙ੍ਮੁਖਃ ॥ 3-10-29 (16014)
ਤਮਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਮਾਣੰ ਤੁ ਵਿਲਿਖਨ੍ਤੰ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਰਾਜਨ੍ਮੈਤ੍ਰੇਯੰ ਕੋਪ ਆਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-10-30 (16015)
ਸ ਕੋਪਵਸ਼ਮਾਪੰਨੋ ਮੈਤ੍ਰੇਯੋ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਵਿਧਿਨਾ ਸੰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਪਾਯਾਸ੍ਯ ਮਨੋ ਦਧੇ ॥ 3-10-31 (16016)
ਤਤਃ ਸ ਵਾਰ੍ਯੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਕੋਪਸੰਰਕ੍ਤਲੋਚਨਃ।
ਮੈਤ੍ਰੇਯੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤਮਸ਼ਪਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਮ੍ ॥ 3-10-32 (16017)
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਮਾਮਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨੇਮਾਂ ਵਾਚੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ।
ਤਸ੍ਮਾਦਸ੍ਯਾਤਿਮਾਨਸ੍ਯ ਸਦ੍ਯਃ ਫਲਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-10-33 (16018)
ਤ੍ਵਦਭਿਦ੍ਰੋਹਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਯੁਦ੍ਧਮੁਤ੍ਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਮਹਤ੍।
ਯਤ੍ਰ ਭੀਮੋ ਗਦਾਘਾਤੈਸ੍ਤਵੋਰੁਂ ਭੇਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਬਲੀ ॥ 3-10-34 (16019)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤੇ ਵਚਨੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਮਾਸ ਮੁਨਿੰ ਨੈਤਦੇਵੰ ਭਵੇਦਿਤਿ ॥ 3-10-35 (16020)
ਮੈਤ੍ਰੇਯ ਉਵਾਚ। 3-10-36x (1805)
ਸ਼ਮੰ ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਚੇਤ੍ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਯਦਾ ਤਦਾ।
ਸ਼ਾਯੋ ਨ ਭਵਿਤਾ ਤਾਤ ਵਿਪਰੀਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-10-36 (16021)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-10-37x (1806)
ਸਵਿਲਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪਿਤਾ ਤਦਾ।
ਮੈਤ੍ਰੇਯੰ ਪ੍ਰਾਹ ਕਿਰ੍ਮੀਰਃ ਕਥੰ ਭੀਮੇਨ ਪਾਤਿਤਃ ॥ 3-10-37 (16022)
ਮੈਤ੍ਰੇਯ ਉਵਾਚ। 3-10-38x (1807)
ਨਾਹੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਸੂਯਾ ਤੇ ਨ ਤੇ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਤੇ ਸੁਤਃ।
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਵਿਦੁਰਃ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਗਤੇ ਮਯਿ ॥ 3-10-38 (16023)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-10-39x (1808)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮੈਤ੍ਰੇਯਃ ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਯਥਾਗਤਮ੍।
ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਸੰਵਿਗ੍ਨੋ ਭਯੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਯਯੌ ॥ 3-10-39 (16024)
॥ ਇਤਿਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਦਸ਼ਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 10 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-10-5 ਅਨੁਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਅਨੁਸ਼ਾਸਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-10-6 ਅਕ੍ਰਿਯਾਯਾਂ ਅਕਰਣੇ। ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਅਵਸ਼੍ਯਕਰ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਯ ॥ 3-10-11 ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਦੈਵਾਤ੍ ॥ 3-10-15 ਔਪਯਿਕੰ ਯੋਗ੍ਯਮ੍ ॥ 3-10-16 ਮੇਢੀਭੂਤਃ ਖਲਦਾਮਸ੍ਤਮ੍ਭੀਭੂਤਃ। ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੇ ਅਨੁਗ੍ਰਹੇ ॥ 3-10-18 ਵ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ ਅਭਿਮੁਖੀਭੂਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-10-22 ਪਸ਼ੁਮਾਰੇਣ ਪਸ਼ੁਮਾਰਣਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ॥ 3-10-24 ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਯੋਧਿਨਃ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਯੁਦ੍ਧਸ਼ੀਲਾਸ਼੍ਚ ॥ 3-10-25 ਵਜ੍ਰਸੰਹਨਨਾਃ ਵਜ੍ਰਕਾਯਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 011
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.11. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 011
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮੈਤ੍ਰੇਯਚੋਦਿਤੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਭੀਮਕ੍ਰੁʼਤਕਿਰ੍ਮੀਰਵਧਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਮ੍ ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-11-0 (16025)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-11-0x (1809)
ਕਿਰ੍ਮੀਰਸ੍ਯ ਵਧੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਕਥ੍ਯਤਾਮ੍।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਕਥਮਾਸੀਤ੍ਸਮਾਗਮਃ ॥ 3-11-1 (16026)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 3-11-2x (1810)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਭੀਮਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮੇਦਮਤਿਮਾਨਸ਼਼ਕਰ੍ਮਣਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤਪੂਰ੍ਵੰ ਮਯਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਥਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-11-2 (16027)
ਇਤਃ ਪ੍ਰਯਾਤਾ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਦ੍ਯੂਤਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰਹੋਰਾਤ੍ਰੈਃ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਨਾਮ ਤਦ੍ਵਨਮ੍ ॥ 3-11-3 (16028)
ਰਾਤ੍ਰੌ ਨਿਸ਼ੀਥੇ ਤ੍ਵਾਭੀਲੇ ਗਤੇ(ਅ)ਰ੍ਧਸਮਯੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਪ੍ਰਚਾਰੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂ ਘੋਰਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 3-11-4 (16029)
ਤਦ੍ਵਨੰ ਤਾਪਸਾ ਨਿਤ੍ਯਮਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਵਨਚਾਰਿਣਃ।
ਦੂਰਾਤ੍ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਭਯਾਤ੍ਕਿਲ ॥ 3-11-5 (16030)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤਾਂ ਤਤ੍ਰ ਮਾਰ੍ਗਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਦੀਪ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਭੀਸ਼਼ਣੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਮੋਲ੍ਮੁਕੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-11-6 (16031)
ਬਾਹੂ ਮਹਾਨ੍ਤੌ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਤਥਾਸ੍ਯੰ ਚ ਭਯਾਨਕਮ੍।
ਸ੍ਥਿਤਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯਪਨ੍ਥਾਨੰ ਯੇਨ ਯਾਨ੍ਤਿ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹਾਃ ॥ 3-11-7 (16032)
ਦਸ਼਼੍ਟੋਸ਼਼੍ਠਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤਾਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤੋਰ੍ਧ੍ਵਸ਼ਿਰੋਰੁਹਮ੍।
ਸਾਰ੍ਕਰਸ਼੍ਮਿਤਡਿਚ੍ਚਕ੍ਰੰ ਸਬਲਾਕਮਿਵਾਮ੍ਬੁਦਮ੍ ॥ 3-11-8 (16033)
ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਂ ਮਾਯਾਂ ਮਹਾਨਾਦਨਿਨਾਦਿਤਮ੍।
ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੰ ਵਿਪੁਲਾੰਨਾਦਾਨ੍ਸਤੋਯਮਿਵ ਤੋਯਦਮ੍ ॥ 3-11-9 (16034)
ਤਸ੍ਯ ਨਾਦੇਨ ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਾਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ਸਰ੍ਵਤੋਦਿਸ਼ਮ੍।
ਵਿਮੁਕ੍ਤਨਾਦਾਃ ਸੰਪੇਤੁਃ ਸ੍ਥਲਜਾ ਜਲਜੈਃ ਸਹ ॥ 3-11-10 (16035)
ਸੰਪ੍ਰਦ੍ਰੁਤਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵੀਪਿਮਹਿਸ਼਼ਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਸਮਾਕੁਲਮ੍।
ਤਦ੍ਵਨੰ ਤਸ੍ਯ ਨਾਦੇਨ ਸੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-11-11 (16036)
ਤਸ੍ਯੋਰੁਵਾਤਾਭਿਹਤਾਸ੍ਤਾਮ੍ਰਪਲ੍ਲਵਬਾਹਵਃ।
ਵਿਦੂਰਜਾਤਾਸ਼੍ਚ ਲਤਾਃ ਸਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਦਪਾਨ੍ ॥ 3-11-12 (16037)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਣੇ(ਅ)ਥ ਪ੍ਰਵਵੌ ਮਾਰੁਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦਾਰੁਣਃ।
ਰਜਸਾ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇਨ ਨਸ਼਼੍ਟਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਭਵੰਨਭਃ ॥ 3-11-13 (16038)
ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਵਿਜ੍ਞਾਤੋ ਮਹਾਰਿਪੁਃ।
ਪਞ੍ਚਾਨਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਤੁ ਸ਼ੋਕਾਵੇਸ਼ ਇਵਾਤੁਲਃ ॥ 3-11-14 (16039)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਦੂਰਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾਨ੍।
ਆਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ਤਦ੍ਵਨਦ੍ਵਾਰੰ ਮੈਨਾਕ ਇਵ ਪਰ੍ਵਤਃ ॥ 3-11-15 (16040)
ਤੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਕਮਲਲੋਚਨਾ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵੰ ਸੰਤ੍ਰਾਸਾੰਨ੍ਯਮੀਲਯਤ ਲੋਚਨੇ ॥ 3-11-16 (16041)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਕਰੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਿਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਸ਼ਿਰੋਰੁਹਾ।
ਪਞ੍ਚਪਰ੍ਵਤਮਧ੍ਯਸ੍ਥਾ ਨਦੀਵਾਕੁਲਤਾਂ ਗਤਾ ॥ 3-11-17 (16042)
ਵਿਮੁਹ੍ਯਮਾਨਾਂ ਤਾਂ ਤਤ੍ਰ ਜਗ੍ਰੁʼਹੁਃ ਪਞ੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਾਨਿ ਵਿਸ਼਼ਯੇਸ਼਼ੁ ਯਥਾਰਤਿਮ੍ ॥ 3-11-18 (16043)
ਅਥ ਤਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਂ ਮਾਯਾਮੁਤ੍ਥਿਤਾਂ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਮ੍।
ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਘ੍ਨੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਧੌਮ੍ਯਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਯੋਜਿਤੈਃ ॥ 3-11-19 (16044)
ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨਾਸ਼ਯਾਮਾਸ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਸ ਨਸ਼਼੍ਟਮਾਯੋ(ਅ)ਤਿਬਲਃ ਕ੍ਰੋਧਵਿਸ੍ਫਾਰਿਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-11-20 (16045)
ਕਾਮਮੂਰ੍ਤਿਧਰਃ ਕ੍ਰੂਰਃ ਕਾਲਕਲ੍ਪੋ ਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਤਮੁਵਾਚ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਦੀਰ੍ਘਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-11-21 (16046)
ਕੋ ਭਵਾਨ੍ਕਸ੍ਯ ਵਾ ਕਿੰ ਤੇ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਕਾਰ੍ਯਮੁਚ੍ਯਤਾਮ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਥ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-11-22 (16047)
ਅਹੰ ਵਕਸ੍ਯ ਵੈ ਭ੍ਰਾਤਾ ਕਿਰ੍ਮੀਰ ਇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਵਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਸ਼ੂਨ੍ਯੇ ਨਿਵਸਾਮਿ ਗਤਜ੍ਵਰਃ ॥ 3-11-23 (16048)
ਯੁਧਿ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨਾਹਾਰੰ ਨਿਤ੍ਯਮਾਚਰਨ੍।
ਕੇ ਯੂਯਮਭਿਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭੂਤਾ ਮਮਾਨ੍ਤਿਕਮ੍।
ਯੁਧਿ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯਵਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਗਤਜ੍ਵਰਃ ॥ 3-11-24 (16049)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 3-11-25x (1811)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਆਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਗੋਤ੍ਰਨਾਮਾਦਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-11-25 (16050)
ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ(ਅ)ਹੰ ਯਦਿ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਮਾਗਤਃ।
ਸਹਿਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨਾਦਿਭਿਃ ॥ 3-11-26 (16051)
ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯੋ ਵਨੇ ਵਾਸੰ ਵਸ੍ਤੁਂ ਕ੍ਰੁʼਤਮਤਿਸ੍ਤਤਃ।
ਵਨਮਭ੍ਯਾਗਤੋ ਘੋਰਮਿਦੰ ਤਵ ਪਰਿਗ੍ਰਹਮ੍ ॥ 3-11-27 (16052)
`ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਃ।'
ਕਿਰ੍ਮੀਰਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦੇਨੰ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਦੇਵੈਰਿਦੰ ਮਮ।
ਉਪਪਾਦਿਤਮਦ੍ਯੇਹ ਚਿਰਕਾਲਾਨ੍ਮਨੋਰਥਮ੍ ॥ 3-11-28 (16053)
ਭੀਮਸੇਨਵਧਾਰ੍ਥੰ ਹਿ ਨਿਤ੍ਯਮਭ੍ਯੁਦ੍ਯਤਾਯੁਧਃ।
ਚਰਾਮਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਨੈਨੰ ਚਾਸਾਦਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-11-29 (16054)
ਸੋਯਮਾਸਾਦਿਤੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਹਾ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚਿਰਮ੍।
ਅਨੇਨ ਹਿ ਮਮ ਭ੍ਰਾਤਾ ਬਕੋ ਵਿਨਿਹਤਃ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-11-30 (16055)
ਵੈਤ੍ਰਕੀਯਵਨੇ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚ੍ਛਦ੍ਮਰੂਪਿਣਾ।
ਵਿਦ੍ਯਾਬਲਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਨ ਹ੍ਮਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯੌਰਸੰ ਬਲਮ੍ ॥ 3-11-31 (16056)
ਹਿਡਿਮ੍ਬਸ਼੍ਚ ਸਖਾ ਮਹ੍ਮੰ ਦਯਿਤੋ ਵਨਗੋਚਰਃ।
ਹਤੋ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ(ਅ)ਨੇਨ ਸ੍ਵਸਾ ਚਾਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ਪੁਰਾ ॥ 3-11-32 (16057)
ਸੋਯਮਭ੍ਯਾਗਤੋ ਮੂਢੋ ਮਮੇਦੰ ਗਹਨੰ ਵਨਮ੍।
ਪ੍ਰਚਾਰਸਮਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮਰ੍ਦ੍ਧਰਾਤ੍ਰੇ ਸ੍ਥਿਤੇ ਸਮੇ ॥ 3-11-33 (16058)
ਅਦ੍ਯਾਸ੍ਯ ਯਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਦ੍ਵੈਰੰ ਚਿਰਸੰਭ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਰ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਬਕੰ ਰੁਧਿਰੇਣਾਸ੍ਯ ਭੂਰਿਣਾ ॥ 3-11-34 (16059)
ਅਦ੍ਯਾਹਮਨ੍ਰੁʼਣੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤੁਃ ਸਖ੍ਯੁਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਲਬ੍ਧਾਸ੍ਮਿ ਪਰਮਾਂ ਹਤ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਕਣ੍ਟਕਮ੍ ॥ 3-11-35 (16060)
ਯਦਿ ਤੇਨ ਪੁਰਾ ਮੁਕ੍ਤੋ ਭੀਮਸੇਨੋ ਬਕੇਨ ਵੈ।
ਅਦ੍ਯੈਨੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਸ਼੍ਯਤਸ੍ਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-11-36 (16061)
ਏਨੰ ਹਿ ਵਿਪੁਲਪ੍ਰਾਣਮਦ੍ਯ ਹਤ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍।
ਸੰਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਜਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ(ਅ)ਗਸ੍ਤ੍ਯੋ ਮਹਾਸੁਰਮ੍ ॥ 3-11-37 (16062)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਨੈਤਦਸ੍ਤੀਤਿ ਸਕ੍ਰੋਧੋ ਭਰ੍ਤ੍ਸਯਾਮਾਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍ ॥ 3-11-38 (16063)
ਤਤੋ ਭੀਮੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰਾਰੁਜ੍ਯਤਰਸਾ ਦ੍ਰੁਮਮ੍।
ਦਸ਼ਵ੍ਯਾਮਮਥੋਦ੍ਵਿਦ੍ਧੰ ਨਿਸ਼਼੍ਪਤ੍ਰਮਕਰੋਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-11-39 (16064)
ਚਕਾਰ ਸਜ੍ਯੰ ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਵਜ੍ਰਨਿਸ਼਼੍ਪੇਸ਼਼ਗੌਰਵਮ੍।
ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਨ੍ਤਰਮਾਤ੍ਰੇਣ ਤਥੈਵ ਵਿਜਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-11-40 (16065)
ਨਿਵਾਰ੍ਯ ਭੀਮੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਤੰ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮੇਘਨਿਃਸ੍ਵਨਮ੍।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-11-41 (16066)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵੈਨਮਤਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਕਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੁਤ੍ਪੀਡ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਨਿਸ਼਼੍ਪਿਸ਼਼੍ਯ ਪਾਣਿਨਾ ਪਾਣਿੰ ਸੰਦਸ਼਼੍ਟੌਸ਼਼੍ਠਪੁਟੋ ਬਲੀ।
ਤਮਭ੍ਯਧਾਵਦ੍ਵੇਗੇਨ ਭੀਮੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਯੁਧਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-11-42 (16067)
ਯਮਦਣ੍ਡਪ੍ਰਤੀਕਾਸ਼ੰ ਤਤਸ੍ਤੰ ਤਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧਨਿ।
ਪਾਤਯਾਮਾਸ ਵੇਗੇਨ ਕੁਲਿਸ਼ੰ ਮਘਵਾਨਿਵ ॥ 3-11-43 (16068)
ਅਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਤੁ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਮਰੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਚੋਲ੍ਮੁਕੰ ਦੀਪ੍ਤਮਸ਼ਨਿੰ ਜ੍ਵਲਿਤਾਮਿਵ ॥ 3-11-44 (16069)
ਤਦੁਦਸ੍ਤਮਲਾਤੰ ਤੁ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਃ।
ਪਦਾ ਸਵ੍ਯੇਨ ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੁਨਰਾਵ੍ਰਜਤ੍ ॥ 3-11-45 (16070)
ਕਿਰ੍ਮੀਰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਹਸਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮੁਤ੍ਪਾਟ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍।
ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਰਿਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਮਰੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਧਾਵਤ ॥ 3-11-46 (16071)
ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਨ੍ਮਹੀਰੁਹਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍।
ਵਾਲਿਸੁਗ੍ਰੀਵਯੋਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੋਰ੍ਯਥਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋਃ ਪੁਰਾ ॥ 3-11-47 (16072)
ਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਯੋਃ ਪਤਿਤਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵਿਭਿਦੁਰ੍ਨੈਕਧਾ ਤਯੋਃ।
ਯਥੈਵੋਤ੍ਪਲਪਤ੍ਰਾਣਿ ਮਤ੍ਤਯੋਰ੍ਦ੍ਵਿਪਯੋਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-11-48 (16073)
ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿਜਰ੍ਝਰਭੂਤਾਸ੍ਤੁ ਬਹਵਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਾਦਪਾਃ।
ਚੀਰਾਣੀਵ ਵ੍ਯੁਦਸ੍ਤਾਨਿ ਰੇਜੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਹਾਵਨੇ ॥ 3-11-49 (16074)
ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਨ੍ਮਹੂਰ੍ਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਚ ਮੁਖ੍ਯਸ੍ਯ ਨਰਾਣਾਮੁਤ੍ਤਮਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-11-50 (16075)
ਤਤਃ ਸ਼ਿਲਾਂ ਸਮੁਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਭੀਮਸ੍ਯ ਯੁਧਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਃ।
ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਦ੍ਰਾਸਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਭੀਮਸੇਨਸ਼੍ਚਚਾਲ ਹ ॥ 3-11-51 (16076)
ਤੰ ਸ਼ਿਲਾਤਾਡਨਜਡੰ ਪਰ੍ਯਧਾਵਤ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਬਾਹੁਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਕਿਰਣਃ ਸ੍ਵਰ੍ਭਾਨੁਰਿਵ ਭਾਸ੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-11-52 (16077)
ਤਾਵਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼੍ਯ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੌ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਉਭਾਵਪਿ ਚਕਾਸ਼ੇਤੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਾਵਿਵ ॥ 3-11-53 (16078)
ਤਯੋਰਾਸੀਤ੍ਸੁਤੁਮੁਲਃ ਸੰਪ੍ਰਹਾਰਃ ਸੁਦਾਰੁਣਃ।
ਨਖਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯੁਧਵਤੋਰ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਯੋਰਿਵ ਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤਯੋਃ ॥ 3-11-54 (16079)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਨਿਕਾਰਾਚ੍ਚ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯਾਚ੍ਚ ਦਰ੍ਪਿਤਃ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਨਯਨਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-11-55 (16080)
ਅਭਿਹਤ੍ਯਾਥ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਦਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਮਾਤਙ੍ਗਮਿਵ ਮਾਤਙ੍ਗਃ ਪ੍ਰਭਿਨਨਕਰਟਾਮੁਖਮ੍ ॥ 3-11-56 (16081)
ਸ ਚਾਪ੍ਯੇਨੰ ਤਤੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਵੀਰ੍ਯਬਾਨ੍।
ਤਮਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਦ੍ਭੀਮਸੇਨੋ ਬਲੇਨ ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਃ ॥ 3-11-57 (16082)
ਤਯੋਰ੍ਭੁਜਵਿਨਿਸ਼਼੍ਪੇਸ਼਼ਾਦੁਭਯੋਰ੍ਬਲਿਨੋਸ੍ਤਦਾ।
ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸਮਭਵਦ੍ਘੋਰੋ ਵੇਣੁਸ੍ਫੋਟਸਮੋ ਯੁਧਿ ॥ 3-11-58 (16083)
ਅਥੈਨਮਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਬਲਾਦ੍ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਧੂਨਯਾਮਾਸ ਵੇਗੇਨ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚਣ੍ਡ ਇਵ ਦ੍ਰੁਮਮ੍ ॥ 3-11-59 (16084)
ਸ ਭੀਮੇਨ ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਦੁਰ੍ਬਲੋ ਬਲਿਨਾਂ ਰਣੇ।
ਵ੍ਯਸ੍ਪਨ੍ਦਤ ਯਥਾਪ੍ਰਾਣੰ ਵਿਚਕਰ੍ਸ਼਼ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 3-11-60 (16085)
ਤਤ ਏਨੰ ਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਮੁਪਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਯੋਕ੍ਰਯਾਮਾਸ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਪਸ਼ੁਂ ਰਸ਼ਨਯਾ ਯਥਾ ॥ 3-11-61 (16086)
ਵਿਨਦਨ੍ਤੰ ਮਹਾਨਾਦੰ ਭਿੰਨਭਿਰੀਸ੍ਵਨੰ ਬਲੀ।
ਭ੍ਰਾਮਯਾਮਾਸ ਸੁਚਿਰੰ ਵਿਸ੍ਫੁਰਨ੍ਤਮਚੇਤਸਮ੍ ॥ 3-11-62 (16087)
ਤੰ ਵਿਸ਼਼ੀਦਨ੍ਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਰਸਾ ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਪਸ਼ੁਮਾਰਮਮਾਰਯਤ੍ । 3-11-63 (16088)
ਆਕ੍ਰਮ੍ਯ ਚ ਕਟੀਦੇਸ਼ੇ ਜਾਨੁਨਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਮਮ੍।
ਪੀਡਯਾਮਾਸ ਪਾਣਿਭ੍ਯਾਂ ਤਸ੍ਯ ਕਣ੍ਠੰਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-11-64 (16089)
ਅਥ ਜਰ੍ਜਰਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗੰ ਵ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਨਯਨੋਲ੍ਬਣਮ੍।
ਭੂਤਲੇ ਭ੍ਰਾਮਯਾਮਾਸ ਵਾਕ੍ਯੰ ਚੇਦਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-11-65 (16090)
ਹਿਡਿਮ੍ਬਬਕਯੋਃ ਪਾਪ ਨ ਤ੍ਵਮਸ਼੍ਰੁਪ੍ਰਮਾਰ੍ਜਨਮ੍।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਗਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯਮਸ੍ਯ ਸਦਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-11-66 (16091)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰ-
ਸ੍ਤੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਕ੍ਰੋਧਪਰੀਤਚੇਤਾਃ।
ਵਿਸ੍ਰਸ੍ਤਵਸ੍ਤ੍ਰਾਭਰਣੰ ਸ੍ਫੁਰਨ੍ਤ-
ਮੁਦ੍ਧਾਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੰ ਵ੍ਯਸੁਮੁਤ੍ਸਸਰ੍ਜ ॥ 3-11-67 (16092)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹਤੇ ਤੋਯਦਤੁਲ੍ਯਰੂਪੇ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਪੁਤ੍ਰਾਃ।
ਭੀਮੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਾਥ ਗੁਣੈਰਨੇਕੈ-
ਰ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤਤੋ ਦ੍ਵੈਤਵਨਾਯ ਜਗ੍ਮੁਃ ॥ 3-11-68 (16093)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 3-11-69x (1812)
ਏਵੰ ਵਿਨਿਹਤਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਕਿਰ੍ਮੋਰੋ ਮਨੁਜਾਧਿਪ।
ਭੀਮੇਨ ਵਚਨਾਤ੍ਤਸ੍ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਕੌਰਵ ॥ 3-11-69 (16094)
ਤਤੋ ਨਿਸ਼਼੍ਕਸ਼਼੍ਟਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਨੰ ਤਦਯਰਾਜਿਤਃ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਵਸਤਿੰ ਤਾਮੁਵਾਸ ਹ ॥ 3-11-70 (16095)
ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸਃ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਸਸ਼ੰਸੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍ ॥ 3-11-71 (16096)
ਭੀਮਬਾਹੁਬਲੋਤ੍ਪਿਸ਼਼੍ਟੇ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ਤਤਃ।
ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਵਨੰ ਵੀਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਨਿਹਤਕਣ੍ਟਕਮ੍ ॥ 3-11-72 (16097)
ਸ ਮਯਾ ਗਚ੍ਛਤਾ ਮਾਰ੍ਗੇ ਵਿਨਿਕੀਰ੍ਣੋ ਭਯਾਵਹਃ।
ਵਨੇ ਮਹਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭੀਮਬਲਾਦ੍ਧਤਃ ॥ 3-11-73 (16098)
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ਮਹੰ ਚੈਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਭੀਮਸ੍ ਭਾਰਤ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਕਥਯਤਾਂ ਯੇ ਤਤ੍ਰਾਸਨ੍ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-11-74 (16099)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-11-75x (1813)
3-11-75 (16100)
ਏਵੰ ਵਿਨਿਹਤੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਕਿਰ੍ਮੀਰੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂ ਵਰਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧ੍ਯਾਨਪਰੋ ਰਾਜਾ ਨਿਸ਼ਸ਼੍ਵਾਸਾਰ੍ਤਵਤ੍ਤਦਾ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-11-4 ਆਭਿਲੇ ਭਯੰਕਰੇ। ਅਰ੍ਦ੍ਧਸਮਯੇ(ਅ)ਰ੍ਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨੇ ਗਤੇਸਤਿ। ਲੋਕੇ ਤਨ੍ਦ੍ਰਾਵਤਿ ਸਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-11-9 ਭਯਾਨਕੇ ਇਤਿਵਿਸ਼੍ਵਃ ॥ 3-11-31 ਦੈਤ੍ਰਕੀਯਵਨੇ ਏਕਚਕ੍ਰਾਯਾਮ੍ ॥ 3-11-32 ਮਹਾਂ ਮਮ ॥ 3-11-35 ਲਬ੍ਧਾਸ੍ਮਿ ਲਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ॥ 3-11-37 ਮਹਾਸੁਰੰ ਵਾਤਾਪਿਮ੍ ॥ 3-11-39 ਆਰੁਜ੍ਯਭਙ੍ਤ੍ਵਾ। ਦਸ਼ਵ੍ਯਾਮੰ ਵਿਸ੍ਤਾਰਿਤਯੋਃ ਕਰਯੋਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗਨ੍ਤਰਮ੍। ਉਦ੍ਵਿਦ੍ਧੰ ਉਤ੍ਪਾਟਿਤਮ੍ ॥ 3-11-40 ਵਜ੍ਰੇਣ ਨਿਸ਼਼੍ਪੇਸ਼਼ਸ਼੍ਚੂਰ੍ਣੀਭਾਵੋ ਯਸ੍ਯ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਤ੍ ਗੌਰਵੰ ਗੁਰੁਤ੍ਵੰ ਯਸ੍ਯ ਤਤ੍ਤਥਾ । 3-11-42 ਕਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੁਤ੍ਪੀਡ੍ਯ ਪਰਿਧਾਨਵਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਢੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ 3-11-45 ਉਦਸ੍ਤੰ ਉਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਮ੍। ਅਲਾਤੰ ਉਲ੍ਮੁਕਮ੍। ਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍ ॥ 3-11-49 ਚੀਰਾਣਿ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਦ ਲ੍ਕਲਾਨਿ ॥ 3-11-55 ਨਿਕਾਰਾਤ੍ ਪਰਿਭਵਾਤ੍। ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾ ਆਨਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਯੇਨ ਸ ਤਥਾ। ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਕਰ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਕੁਪਿਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-11-56 ਪ੍ਰਭਿੰਨਕਟਾਮੁਖੰ ਪ੍ਰਭਿੰਨੇ ਵ੍ਯਕ੍ਤੀਭੂਤੇ ਕਰਟਯੋਰ੍ਗਣ੍ਡਯੋਰ੍ਮੁਖੇ ਮਦਨਿਰ੍ਗਮਮਾਰ੍ਗੌ ਯਸ੍ਯ ਤਮ੍ ॥ 3-11-60 ਵ੍ਯਸ੍ਪਨਦਤ ਕਿੰਚਿਚ੍ਚਲਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ ॥ 3-11-61 ਯੋਕ੍ਰਯਾਮਾਸ ਬਬਨ੍ਧ। ਰਸ਼ਨਯਾ ਪਸ਼ੁਮਿਵ ॥ 3-11-63 ਪਸ਼ੁਮਾਰੰ ਪਸ਼ੁਮਿਵ ਮਾਰਯਿਤ੍ਵਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 012
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.12. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 012
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸ੍ਵੀਯੈਃ ਸਹ ਵਨੇ ਪਾਣ੍ਡਵਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤਵਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸ੍ਵਦੁਖਨਿਵੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਰੁਦਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-12-0 (16101)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-12-0x (1814)
ਭੋਜਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਸ਼੍ਚਾਨ੍ਧਕੈਃ ਸਹ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਦੁਃਖਸੰਤਪ੍ਤਾਨ੍ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹਾਵਨੇ ॥ 3-12-1 (16102)
ਪਾਞ੍ਚਾਲਸ੍ਯ ਚ ਦਾਯਾਦੋ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਚੇਦਿਪਃ।
ਕੇਕਯਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਃ ॥ 3-12-2 (16103)
ਵਨੇ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਯਯੁਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਕ੍ਰੋਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਗਰ੍ਹਯਨ੍ਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਕਿੰ ਕੁਰ੍ਮ ਇਤਿ ਚਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-12-3 (16104)
ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯੋਪਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਃ ਕੇਸ਼ਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-4 (16105)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-12-5x (1815)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ ਸ਼ਕੁਨੇਸ਼੍ਚ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਚਤੁਰ੍ਥਾਨਾਂ ਭੂਮਿਃ ਪਾਸ੍ਯਤਿ ਸ਼ੋਣਿਤਮ੍ ॥ 3-12-5 (16106)
ਏਤਾੰਨਿਹਤ੍ਯ ਸਮਰੇ ਯੇ ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਦਾਨੁਗਾਃ।
ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਸਹਿਤਾਨ੍ਸ ਨਰਾਧਿਪਾਨ੍ ॥ 3-12-6 (16107)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਞ੍ਚਾਮੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ(ਅ)ਭਿਚਰਨ੍ਵਧ੍ਯ ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-12-7 (16108)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-12-8x (1816)
ਪਾਰ੍ਤਾਨਾਮਭਿਸ਼਼ਙ੍ਗੇਣ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਸ਼ਮਯਾਮਾਸ ਦਿਧਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਮਿਵ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-12-8 (16109)
ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਕੇਸ਼ਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੂਰ੍ਵਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਫਲ੍ਗੁਨਃ।
ਕੀਰ੍ਤਯਾਮਾਸ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਤ੍ਯਕੀਰ੍ਤੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-12-9 (16110)
ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਪ੍ਰਮੇਯਸ੍ਯ ਸਤ੍ਯਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ।
ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਪਤੇਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-12-10 (16111)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-12-11x (1817)
ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਯਤ੍ਰਸਾਯੰਗ੍ਰੁʼਹੋ ਮੁਨਿਃ।
ਵ੍ਯਚਰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪਰ੍ਵਤੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ ॥ 3-12-11 (16112)
ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤਾਨਿ ਚ।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਸ਼਼੍ਵਵਸਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਤ੍ਵਮਪੋ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਪੁਰਾ ॥ 3-12-12 (16113)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਬਾਹੁਰ੍ਵਿਸ਼ਾਲਾਯਾਂ ਬਦਰ੍ਯਾਂ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਅਤਿਸ਼਼੍ਠ ਏਕਪਾਦੇਨ ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਤੰ ਸਮਾਃ ॥ 3-12-13 (16114)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨੋਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਧਮਨਿਸੰਤਤਃ।
ਆਸੀਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਂ ਸਤ੍ਰੇਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੇ ॥ 3-12-14 (16115)
ਪ੍ਰਭਾਸਭਪ੍ਯਥਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੰ ਪੁਣ੍ਯਜਨਾਰ੍ਚਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਹਾਤੇਜਾ ਦਿਵ੍ਯੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਕਮ੍ ॥ 3-12-15 (16116)
ਆਤਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤ੍ਵਮਥੈਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਨਿਯਮਸ੍ਥਿਤਃ।
ਲੋਕਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਹੇਤੋਸ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਵ੍ਯਾਸੋ ਮਮਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-16 (16117)
ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਾਦਿਰਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਕੇਸ਼ਵੰ।
ਨਿਧਾਨੰ ਤਪਸਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਯਜ੍ਞਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-12-17 (16118)
`ਯੋਗਕਰ੍ਤਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਸਾਂਖ੍ਯਕਰ੍ਤਾ ਸਨਾਤਨਃ।
ਸ਼ੀਲਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਯੋਗਾਨਾਂ ਕਰਣੰ ਨਿਯਮਸ੍ਯ ਚ' ॥ 3-12-18 (16119)
ਨਿਹਤ੍ਯ ਨਰਕੰ ਭੌਮਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੇ।
ਪ੍ਰਥਮੋਤ੍ਪਾਦਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮੇਧ੍ਯਮਸ਼੍ਵਮਵਾਸ੍ਰੁʼਜਃ ॥ 3-12-19 (16120)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਲੋਕਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਜਿਤ੍।
ਅਵਧੀਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਣੇ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਮੇਤਾਨ੍ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਾਨ੍ ॥ 3-12-20 (16121)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼੍ਵਰਤ੍ਵੰ ਚ ਸੰਪ੍ਰਦਾਯ ਸ਼ਚੀਪਤੇਃ।
ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤੋ(ਅ)ਸਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 3-12-21 (16122)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਨਾਰਾਯਣੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਹਰਿਰਾਸੀਃ ਪਰੰਤਪ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੋਮਸ਼੍ਚ ਸੂਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮੋ ਧਾਤਾ ਯਮੋ(ਅ)ਨਲਃ ॥ 3-12-22 (16123)
ਵਾਯੁਰ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਰੁਦ੍ਰਃ ਕਾਲਃ ਖੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਦਿਸ਼ਃ।
ਅਜਸ਼੍ਚਰਾਚਰਗੁਰੁਃ ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਤ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-12-23 (16124)
ਤੁਰਾਯਣਾਦਿਭਿਰ੍ਦੇਵ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਭੂਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਅਯਜੋ ਭੂਰਿਤੇਜਾ ਵੈ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਚੈਤ੍ਰਰਥੇ ਵਨੇ ॥ 3-12-24 (16125)
ਸ਼ਤੰ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਯ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।
ਏਕੈਕਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਦਾ ਯਜ੍ਞੇ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਾਨਿ ਦਤ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-12-25 (16126)
ਅਦਿਤੇਰਪਿ ਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵਮੇਤ੍ਯ ਯਾਦਵਨਨ੍ਦਨ।
ਤ੍ਵੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਿਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਦਵਰਜੋ ਵਿਭੁਃ ॥ 3-12-26 (16127)
ਸ਼ਿਸ਼ੁਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਦਿਵੰ ਖੰ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚ ਪਰੰਤਪ।
ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਵਿਕ੍ਰਮਣੈਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਵਾਨਸਿ ਤੇਜਸਾ । 3-12-27 (16128)
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਦਿਵਮਾਕਾਸ਼ਮਾਦਿਤ੍ਯਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਅਤ੍ਯਰੋਚਸ਼੍ਚ ਭੂਤਾਤ੍ਮਨ੍ਭਾਸ੍ਕਰੰ ਸ੍ਵੇਨ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-12-28 (16129)
ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਸਹਸ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁਤੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭੋ।
ਅਧਰ੍ਮਰੁਚਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਨਿਹਤਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਸੁਰਾਃ ॥ 3-12-29 (16130)
ਸਾਦਿਤਾ ਮੌਖਾਃ ਪਾਸ਼ਾ ਨਿਸ਼ੁਮ੍ਭਨਰਕੌ ਹਤੌ।
ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਃ ਪੁਨਃ ਪਨ੍ਥਾਃ ਪੁਰੰ ਪ੍ਰਾਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-12-30 (16131)
ਜਾਰੂਥ੍ਯਾਮਾਹੁਤਿਃ ਕ੍ਰਾਥਃ ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲੋ ਨ੍ਰੁʼਪੈਃ ਸਹ।
ਜਰਾਸਨ੍ਧਸ਼੍ਚ ਸ਼ੈਬ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਧਨ੍ਵਾ ਚ ਨਿਰ੍ਜਿਤਃ ॥ 3-12-31 (16132)
ਤਥਾ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਘੋਸ਼਼ੇਣ ਰਥੇਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਾ।
ਅਹਾਰ੍ਸ਼਼ੀ ਰੁਕ੍ਮਿਣੀਂ ਭੈਸ਼਼੍ਮੀਂ ਰਣੇ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਰੁਕ੍ਮਿਣੇ ॥ 3-12-32 (16133)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਹਤਃ ਕੋਪਾਦ੍ਯਵਨਸ਼੍ਚ ਕਸ਼ੇਰੁਮਾਨ੍।
ਹਤਃ ਸੌਭਪਤਿਃ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸੌਭੰ ਚ ਪਾਤਿਤਮ੍ 3-12-33 (16134)
ਏਵਮੇਤੇ ਯੁਧਿ ਹਤਾ ਭੂਯਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁʼਮੁਸ਼਼੍ਵ ਹ।
ਇਰਾਵਤ੍ਯਾਂ ਹਤੋ ਭੋਜਃ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸਮੋ ਯੁਧਿ।
ਗੋਪਤਿਸ੍ਤਾਲਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਨਿਹਤਾਵੁਭੌ ॥ 3-12-34 (16135)
ਤਾਂ ਚ ਭੋਗਵਤੀਂ ਪੁਣ੍ਯਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਕਾਨ੍ਤਾਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।
ਦ੍ਵਾਰਕਾਮਾਤ੍ਮਸਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਗਮਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-12-35 (16136)
ਨ ਕ੍ਰੋਧੋ ਨ ਚ ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯੰ ਨਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਤ੍ਵਯਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਨ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਕੁਤੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਜੁ ॥ 3-12-36 (16137)
ਆਸੀਨੰ ਚੈਤ੍ਯਮਧ੍ਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਸ੍ਵਤੇਜਸਾ।
ਆਗਮ੍ਯ ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਯਾਚਨ੍ਤਾਭਯਮਚ੍ਯੁਤ ॥ 3-12-37 (16138)
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਆਤ੍ਮਨੈਵਾਤ੍ਮਸਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜਗਦਾਸੀਃ ਪਰੰਤਪ ॥ 3-12-38 (16139)
ਯੁਗਾਦੌ ਤਵ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਨਾਭਿਪਦ੍ਮਾਦਜਾਯਤ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚਰਾਚਰਗੁਰੁਰ੍ਯਸ੍ਯੇਦੰ ਸਕਲੰ ਜਗਤ੍।
ਤੰ ਹਨ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯਤੌ ਘੋਰੌ ਦਾਨਵੌ ਮਧੁਕੈਟਭੌ ॥ 3-12-39 (16140)
ਤਯੋਰ੍ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਭਵਤੋ ਹਰੇਃ।
ਲਲਾਟਾਜ੍ਜਾਤਵਾਞ੍ਸ਼ੰਭੁਃ ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਸ੍ਤ੍ਰਿਲੋਚਨਃ ॥ 3-12-40 (16141)
ਇਤ੍ਥੰ ਤਾਵਪਿ ਦੇਵੇਸ਼ੌ ਤ੍ਵਚ੍ਛਰੀਰਸਮੁਦ੍ਭਵੌ।
ਤ੍ਵੰਨਿਯੋਗਕਰਾਵੇਤਾਵਿਤਿ ਮੇ ਨਾਰਦੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-41 (16142)
ਤਥਾ ਨਾਰਾਯਣ ਪੁਰਾ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਇਸ਼਼੍ਟਵਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਸਤ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਚੈਤ੍ਰਰਥੇ ਵਨੇ ॥ 3-12-42 (16143)
ਨੈਵੰ ਪਰੇ ਨਾਪਰੇ ਵਾ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਵਾ।
ਯਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਦੇਵ ਤ੍ਵੰ ਬਾਲ ਏਵ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-12-43 (16144)
ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਬਲਦੇਵਸਹਾਯਵਾਨ੍।
ਵੈਰਾਜਭਵਨੇ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਨ੍ਯਵਸਃ ਸਹ ॥ 3-12-44 (16145)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-12-45x (1818)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮਾਸੀਤ੍ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 3-12-45 (16146)
ਮਮੈਵ ਤ੍ਵੰ ਤਵੈਵਾਹੰ ਯੇ ਮਦੀਯਾਸ੍ਤਵੈਵ ਤੇ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਸ ਮਾਂ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਮਨੁ ਸ ਮਾਮਨੁ ॥ 3-12-46 (16147)
ਨਰਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਹਰਿਰ੍ਨਾਰਾਯਣੋ ਹ੍ਯਹਮ੍।
ਕਾਲੇ ਲੋਕਮਿਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੌ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀ ॥ 3-12-47 (16148)
ਅਨਨ੍ਯਃ ਪਾਰ੍ਥ ਮਤ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਵਤ੍ਤਸ਼੍ਚਾਹੰ ਤਥੈਵ ਚ।
ਨਾਵਯੋਰਨ੍ਤਰੰ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਵੇਦਿਤੁਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-12-48 (16149)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-12-49x (1819)
`ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਸੁਪ੍ਰਿਯੰ ਵਚਃ।
ਪ੍ਰੀਯਮਾਣੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਸ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਤਤ੍ਰ ਬਭੂਵ ਸਃ ॥' 3-12-49 (16150)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਵਚਨੇ ਕੇਸ਼ੇਵੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵੀਰਸਮਾਵਾਯੇ ਸੰਰਬ੍ਧੇਸ਼਼੍ਵਥ ਰਾਜਸੁ ॥ 3-12-50 (16151)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮੁਖੈਰ੍ਵੀਰੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਾ।
ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਮਾਸੀਨੰ ਯਾਦਵੈਃ ਸਹ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਸ਼ਰਣ੍ਯੰ ਸ਼ਰਣੈਸ਼਼ਿਣੀ ॥ 3-12-51 (16152)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-12-52x (1820)
`ਵਾਸੁਦੇਵ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਵਾਸਵਾਵਰਜਾਚ੍ਯੁਤ।
ਦੇਵਦੇਵੋਸਿ ਦੇਵਾਨਾਮਿਤਿ ਦ੍ਵੈਪਾਯਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍' ॥ 3-12-52 (16153)
ਪੂਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਜਾਭਿਸਰ੍ਗੇ ਤ੍ਵਾਮਾਹੁਰੇਕੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮ੍।
ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਾਮਸਿਤੋ ਦੇਵਲੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-53 (16154)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਤ੍ਵੰ ਯਜ੍ਞੋ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਯਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਵਮਸਿ ਤ੍ਵਮਸਿ ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੋ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੋ ਯਥਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-54 (16155)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਮਾਹੁਃ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਪਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ।
ਸਤ੍ਯਾਦ੍ਯਜ੍ਞੋਸਿ ਸੰਭੂਤਃ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਯਥਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-55 (16156)
ਸਾਧ੍ਯਾਨਾਮਪਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਸ਼ਿਵਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੇਸ਼੍ਵਰ।
ਲੋਕਭਾਵਨ ਲੋਕੇਸ਼ ਯਥਾ ਤ੍ਵਾਂ ਨਾਰਦੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-56 (16157)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ੰਕਰਸ਼ਕ੍ਰਾਦ੍ਯੈਰ੍ਦੇਵਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦੈਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਕ੍ਰੀਡਸੇ ਤ੍ਵੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਬਾਲਃ ਕ੍ਰੀਡਨਕੈਰਿਵ ॥ 3-12-57 (16158)
ਦ੍ਯੌਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸ਼ਿਰਸਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾ ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪ੍ਰਭੋ।
ਜਠਰੇ ਖਮਿਮੇ ਲੋਕਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਸਿ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-12-58 (16159)
ਵਿਦ੍ਯਾਤਪੋਭਿਤਪ੍ਤਾਨਾਂ ਤਪਸਾ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਆਤ੍ਮਦਰ੍ਸ਼ਨਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਸਿ ਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-12-59 (16160)
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਮਾਹਵੇਸ਼਼੍ਵਨਿਵਰ੍ਤਿਨਾਮ੍।
ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਾਨਾਂ ਤ੍ਵੰ ਗਤਿਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਭੁਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਿਭੁਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਸੇ ॥ 3-12-60 (16161)
ਲੋਕਪਾਲਾਸ਼੍ਚ ਲੋਕਾਸ਼੍ਚ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਿਸ਼ੇ ਦਸ਼।
ਨਭਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸੂਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਿ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-12-61 (16162)
ਮੰਰ੍ਤ੍ਯਤਾ ਚੈਵ ਭੂਤਾਨਾਮਮਰਤ੍ਵੰ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍।
ਤ੍ਵਯਿ ਸਰ੍ਵੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਲੋਕਕਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-12-62 (16163)
ਸਾ ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਦੁਃਖਮਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯੇ ਪ੍ਰਣਯਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਈਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਯੇ ਦਿਵ੍ਯਾ ਯੇ ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-12-63 (16164)
ਕਥੰ ਨੁ ਭਾਰ੍ਯਾ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਤਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਖੀ ਵਿਭੋ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਭਗਿਨੀ ਸਭਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੇਤ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ॥ 3-12-64 (16165)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਧਰ੍ਮਿਣੀ ਵੇਪਮਾਨਾ ਸ਼ੋਣਿਤੇਨ ਸਮੁਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ।
ਏਕਵਸ੍ਤ੍ਰਾ ਵਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦੁਃਖਿਤਾ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 3-12-65 (16166)
ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਸਭਾਯਾਂ ਤੁ ਰਜਸਾ(ਅ)ਤਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਮਾਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰਾਹਸਨ੍ਪਾਪਚੇਤਸਃ ॥ 3-12-66 (16167)
ਦਾਸੀਭਾਵੇਨ ਮਾਂ ਭੋਕ੍ਤੁਮੀਸ਼਼੍ਸੁਤੇ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਜੀਵਤ੍ਸੁ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਾਞ੍ਚਾਲੇਸ਼਼ੁ ਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-12-67 (16168)
ਨਨ੍ਵਹੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ।
ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾ ਭਵਾਮਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸਾ(ਅ)ਹੰ ਦਾਸੀਕ੍ਰੁʼਤਾ ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-12-68 (16169)
ਗਰ੍ਹਯੇਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ੍ਤ੍ਵੇਵ ਯੁਧਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਮਹਾਬਲਾਨ੍।
ਯਤ੍ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਾਂ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਪਤ੍ਨੀਂ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਮ੍ ॥ 3-12-69 (16170)
ਧਿਗ੍ਬਲੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਧਿਕ੍ਪਾਰ੍ਥਸ੍ ਚ ਗਾਣ੍ਡਿਵਮ੍।
ਯੌ ਮਾਂ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੈਰ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯੇਤਾਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 3-12-70 (16171)
ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ(ਅ)ਯੰ ਧਰ੍ਮਪਥਃ ਸਦ੍ਭਿਰਾਚਰਿਤਃ ਸਦਾ।
ਯਦ੍ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਭਰ੍ਤਾਰੋ(ਅ)ਲ੍ਪਬਲਾ ਅਪਿ ॥ 3-12-71 (16172)
ਭਾਰ੍ਯਾਯਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਯਾਂ ਪ੍ਰਜਾ ਭਵਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ।
ਪ੍ਰਜਾਯਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਯਾਮਾਤ੍ਮਾ ਭਵਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-12-72 (16173)
ਆਤ੍ਮਾ ਹਿ ਜਾਯੇਤ ਤਸ੍ਯਾਂ ਤਸ੍ਮਜ੍ਜਾਯਾ ਭਵਤ੍ਯੁਤ।
ਭਰ੍ਤਾ ਚ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਕਥੰ ਜਾਯਾਨ੍ਮਮੋਦਰੇ ॥ 3-12-73 (16174)
ਨਨ੍ਵਿਮੇ ਸ਼ਰਣੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਨ ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਕਦਾਚਨ।
ਤੇ ਮਾਂ ਸ਼ਰਣਮਾਪੰਨਾਂ ਨਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਨ੍ਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-12-74 (16175)
ਪਞ੍ਚਭਿਃ ਪਤਿਭਿਰ੍ਜਾਤਾਃ ਕੁਮਾਸਰਾ ਮੇ ਮਹੌਜਸਃ।
ਏਤੇਸ਼਼ਾਮਪ੍ਯਵੇਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰਾਤਵ੍ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 3-12-75 (16176)
ਪ੍ਰਤਿਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਤ੍ਸੁਤਸੋਮੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਾਤ੍।
ਅਰ੍ਜੁਨਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਾਨੀਕਸ੍ਤੁ ਨਾਕੁਲਿਃ ॥ 3-12-76 (16177)
ਕਨਿਸ਼਼੍ਠਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤਕਰ੍ਮਾ ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਾ।
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਸ੍ਤੇ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 3-12-77 (16178)
ਨਨ੍ਵਿਮੇ ਧਨੁਸ਼਼ਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਅਜੇਯਾ ਯੁਧਿ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵੈਃ।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਸਹਨ੍ਤੇ ਦੁਰ੍ਬਲੀਯਸਾਮ੍ ॥ 3-12-78 (16179)
ਅਧਰ੍ਮੇਣ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਦਾਸਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤਥਾ।
ਸਭਾਯਾਂ ਪਰਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਹਮੇਕਵਸ੍ਤ੍ਰਾ ਰਜਸ੍ਵਲਾ ॥ 3-12-79 (16180)
ਨਾਧਿਜ੍ਯਮਪਿ ਯਚ੍ਛਕ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਮਨ੍ਯੇਨ ਗਾਣ੍ਡਿਵਮ੍।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰਾਰ੍ਜੁਨਭੀਮਾਭ੍ਯਾਂ ਤ੍ਵਯਾ ਵਾ ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 3-12-80 (16181)
ਧਿਗ੍ਬਲੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਧਿਕ੍ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਚ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-12-81 (16182)
ਯ ਏਤਾਨਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਸਹ ਮਾਤ੍ਰਾ(ਅ)ਵਿਹਿੰਸਕਾਨ੍।
ਅਧੀਯਾਨਾਨ੍ਪੁਰਾ ਬਾਲਾਨ੍ਵ੍ਰਤਸ੍ਥਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 3-12-82 (16183)
ਭੋਜਨੇ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਪਾਪਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਯਦ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍।
ਕਾਲਕੂਟੰ ਨਵੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤੰ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-12-83 (16184)
ਤਜ੍ਜੀਰ੍ਣਮਵਿਕਾਰੇਣ ਸਹਾੰਨੇਨ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।
ਸਸ਼ੇਸ਼਼ਤ੍ਵਾਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਭੀਮਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-12-84 (16185)
ਪ੍ਰਮਾਣਕੋਟ੍ਯਾਂ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਤਥਾ ਸੁਪ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍।
ਬਦ੍ਧ੍ਵੈਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਪੁਰਮਾਵ੍ਰਜਤ੍ ॥ 3-12-85 (16186)
ਯਦਾ ਵਿਬੁਦ੍ਧਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯਸ੍ਤਦਾ ਸੰਛਿਦ੍ਯ ਬਨ੍ਧਨਮ੍।
ਉਦਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-12-86 (16187)
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੈਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸਰ੍ਪੈਃ ਸੁਪ੍ਤੰਚੈਨਮਦੰਸ਼ਯਤ੍।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼੍ਵੇਵਾਙ੍ਗਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਨ ਮਮਾਰ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਾ ॥ 3-12-87 (16188)
ਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਰ੍ਪਾਨਪੋਥਯਤ੍।
ਸਾਰਥਿੰ ਚਾਸ੍ਯ ਦਯਿਤਮਪਹਸ੍ਤੇਨ ਜਘ੍ਨਿਵਾਨ੍ ॥ 3-12-88 (16189)
ਪੁਨਃ ਸੁਪ੍ਤਾਨੁਪਾਧਾਕ੍ਸ਼਼ੀਦ੍ਬਾਲਕਾਨ੍ਵਾਰਣਾਵਤੇ।
ਸ਼ਯਾਨਾਨਾਰ੍ਯਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਕੋ ਨੁ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-12-89 (16190)
ਯਤ੍ਰਾਰ੍ਯਾ ਰੁਦਤੀ ਭੀਤਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਮਹਦ੍ਵ੍ਯਸਨਮਾਪੰਨਾ ਸ਼ਿਖਿਨਾ ਪਰਿਵਾਰਿਤਾ ॥ 3-12-90 (16191)
ਹਾ ਹਤਾਸ੍ਮਿ ਕੁਂਤੋਨ੍ਵਦ੍ਯ ਭਵੇਚ੍ਛਾਨ੍ਤਿਰਿਹਾਨਲਾਤ੍।
ਅਨਾਥਾ ਵਿਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਬਾਲਕੈਃ ਪੁਤ੍ਰਕੈਃ ਸਹ ॥ 3-12-91 (16192)
ਤਤ੍ਰ ਭੀਮੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਵਾਯੁਵੇਗਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਆਰ੍ਯਾਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯਾਮਾਸ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-12-92 (16193)
ਵੈਨਤੇਯੋ ਯਥਾ ਪਕ੍ਸ਼਼ੀ ਗਰੁਤ੍ਮਾਨ੍ਪਤਤਾਂਵਰਃ।
ਤਥੈਵਾਭਿਪਤਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਯੰਵੋ ਨੇਹ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-12-93 (16194)
ਆਰ੍ਯਾਮਙ੍ਕੇਨ ਵਾਮੇਨ ਰਾਜਾਨੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨ ਚ।
ਅੰਸਯੋਸ਼੍ਚ ਯਮੌ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਬੀਭਤ੍ਸੁਮੇਵ ਚ ॥ 3-12-94 (16195)
ਸਹਸੋਤ੍ਪਤ੍ਯ ਵੇਗੇਨ ਸਰ੍ਵਾਨਾਦਾਯ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨਾਰ੍ਯਾਂ ਚ ਬਲਵਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਪਾਵਕਾਤ੍ ॥ 3-12-95 (16196)
ਤੇ ਰਾਤ੍ਰੌ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਸਹ ਮਾਤ੍ਰਾ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ।
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਹਿਡਿਮ੍ਬਵਨਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍ ॥ 3-12-96 (16197)
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰੇਮੇ ਮਾਤ੍ਰਾ ਸਹ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾਃ।
ਸੁਪ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚੈਨਾਨਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਧਿਡਿਮ੍ਬਾ ਨਾਮ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀ ॥ 3-12-97 (16198)
ਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸੁਪ੍ਤਾਨ੍ਮਾਤ੍ਰਾ ਸਹ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ।
ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯੇਨਾਭਿਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਭੀਮਸੇਨਮਕਾਮਯਤ੍ ॥ 3-12-98 (16199)
ਭੀਮਸ੍ਯ ਪਾਦੌ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸ੍ਵਉਤ੍ਸਙ੍ਗੇ ਤਤੋ(ਅ)ਬਲਾ।
ਪਰ੍ਯਮਰ੍ਦਤ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਮ੍ਰੁʼਦੁਪਾਣਿਨਾ ॥ 3-12-99 (16200)
ਤਾਮਬੁਦ੍ਧ੍ਯਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਬਲਵਾਨ੍ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ਤਾਂ ਭੀਮਃ ਕਿਮਿਹੇਚ੍ਛਸ੍ਯਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-12-100 (16201)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਤੁ ਭੀਮੇਨ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀ ਕਾਮਰੂਪਿਣੀ।
ਭੀਮਸੇਨੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਮਾਹ ਚੈਵਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-12-101 (16202)
ਪਲਾਯਧ੍ਵਮਿਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਮਮ ਭ੍ਰਾਤੈਸ਼਼ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਆਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵੋ ਹਨ੍ਤੁਂ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗਚ੍ਛਤ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-12-102 (16203)
ਅਥ ਭੀਮੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਵਾਚੈਨਾਂ ਸਾਭਿਮਾਨਮਿਦੰ ਵਚਃ।
ਨੋਦ੍ਵਿਜੇਯਮਹੰ ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਹਨਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹਮਾਗਤਮ੍ ॥ 3-12-103 (16204)
ਤਯੋਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸੰਜਲ੍ਪਮਾਗਚ੍ਛਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਮਃ।
ਭੀਮਰੂਪੋ ਮਹਾਨਾਦਾਨ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਭੀਮਦਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥ 3-12-104 (16205)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ ਉਵਾਚ। 3-12-105x (1821)
ਕੇਨ ਸਾਰ੍ਧੰ ਕਥਯਸਿ ਆਨਯੈਨੰ ਮਮਾਨ੍ਤਿਕਮ੍।
ਹਿਡਿਮ੍ਬੇ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਨ ਚਿਰੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-12-105 (16206)
ਸਾ ਕ੍ਰੁʼਪਾਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤੇਨ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ।
ਨੈਨਮੈਚ੍ਛਤ੍ਤਦਾਕਰ੍ਤੁਮਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਦਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-12-106 (16207)
ਸ ਨਾਦਾਨ੍ਵਿਨਦਨ੍ਘੋਰਾਨ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਕਃ।
ਅਭ੍ਯਦ੍ਰਵਤ ਵੇਗੇਨ ਭੀਮਸੇਨੰ ਤਦਾ ਕਿਲ ॥ 3-12-107 (16208)
ਤਮਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਵੇਗੇਨ ਮਹਤਾ ਬਲੀ।
ਅਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਪਾਣਿਨਾ ਪਾਣਿੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ॥ 3-12-108 (16209)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼ਨਿਸਮਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਵਜ੍ਰਸੰਹਨਨੰ ਦ੍ਰੁʼਢਮ੍।
ਸੰਹਤ੍ਯ ਭੀਮਸੇਨਾਯ ਵ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਸਹਸਾ ਕਰਮ੍ ॥ 3-12-109 (16210)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ ਪਾਣਿਨਾ ਪਾਣਿੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ।
ਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ਮਹਾਬਾਹੁਸ੍ਤਤ੍ਰਾਕ੍ਰੁਦ੍ਧ੍ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-12-110 (16211)
ਤਦਾਸੀਤ੍ਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਭੀਮਸੇਨਹਿਡਿਮ੍ਬਯੋਃ।
ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਸ਼਼ੋਰ੍ਘੋਰੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਾਸਵਯੋਰਿਵ ॥ 3-12-111 (16212)
ਵਿਕ੍ਰੀਡ੍ਯ ਸੁਚਿਰੰ ਭੀਮੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ ਸਹਾਨਘ।
ਨਿਜਘਾਨ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਸ੍ਤੰ ਤਦਾ ਨਿਰ੍ਬਲੰ ਬਲੀ ॥ 3-12-112 (16213)
ਹਤ੍ਵਾ ਹਿਡਿਮ੍ਬੰ ਭੀਮੋ(ਅ)ਥ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ।
ਹਿਡਿਮ੍ਬਾਮਗ੍ਰਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਯਾਂ ਜਾਤੋ ਘਟੋਤ੍ਕਟਃ ॥ 3-12-113 (16214)
ਤਤਃ ਸੰਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਸਹ ਮਾਤ੍ਰਾ ਪਰੰਤਪਾਃ।
ਏਕਚਕ੍ਰਾਮਭਿਮੁਖਾਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵ੍ਰਜੈਃ ॥ 3-12-114 (16215)
ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨੇ ਵ੍ਯਾਸ ਏਸ਼਼ਾਂ ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਰਤਃ।
ਤਤੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛੰਨੇਕਚਕ੍ਰਾਂ ਪਾਣਅਡਵਾਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 3-12-115 (16216)
ਤਤ੍ਰਾਪ੍ਯਾਸਾਦਯਾਮਾਸੁਰ੍ਬਕੰ ਨਾਮ ਮਹਾਬਲਮ੍।
ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦੰ ਪ੍ਰਤਿਭਯੰ ਹਿਡਿਮ੍ਬੇਨੈਵ ਸੰਮਿਤਮ੍ ॥ 3-12-116 (16217)
ਤੰ ਚਾਪਿ ਵਿਨਿਹਤ੍ਯੋਗ੍ਰੰ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਃ।
ਸਹਿਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਪੁਰੰ ਯਯੌ ॥ 3-12-117 (16218)
ਲਬ੍ਧਾ(ਅ)ਹਮਪਿ ਤਤ੍ਰੈਵ ਵਸਤਾ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ।
ਯਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਜਿਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਰੁਕ੍ਮਿਣੀ ਭੀਸ਼਼੍ਮਕਾਤ੍ਮਜਾ ॥ 3-12-118 (16219)
ਏਵੰ ਸੁਯੁਦ੍ਧੇ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਜਿਤਾ(ਅ)ਹੰ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨ ਸੁਕਰੰ ਪਰੈਃ ॥ 3-12-119 (16220)
ਏਵੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ੈਃ ਸੁਬਹੁਭਿਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਾ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾ।
ਨਿਵਸਾਮ੍ਯਾਰ੍ਯਯਾ ਹੀਨਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਧੌਮ੍ਯਪੁਰਃਸੁਰਾ ॥ 3-12-120 (16221)
ਤ ਇਮੇ ਸਿੰਹਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਵੀਰ੍ਯੇਣਾਭ੍ਯਧਿਕਾਃ ਪਰੈਃ।
ਨਿਹੀਨੈਃ ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਮਾਂ ਕਥੰ। 3-12-121 (16222)
ਏਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਿ ਦੁਃਖਾਨਿ ਮਹਨ੍ਤੀ ਦੁਰ੍ਬਲੀਯਸਾਮ੍।
ਦੀਰ੍ਘਕਾਲੰ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਪਾਪਾਨਾਂ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 3-12-122 (16223)
ਕੁਲੇ ਮਹਤਿਜਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਕਿਲ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਿਯਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾ ਪਾਣ੍ਡੋਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-12-123 (16224)
ਕੇਸ਼ਗ੍ਰਹਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਕਾ ਨੁ ਜੀਵੇਤ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ।
ਪਞ੍ਚਾਨਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਾਨਾਂ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਤਾਂ ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 3-12-124 (16225)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਰੁਦਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਮੁਖੰ ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦ੍ਯ ਪਾਣਿਨਾ।
ਪਦ੍ਮਕੋਸ਼ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇਨ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਮ੍ਰੁʼਦੁਭਾਸ਼਼ਿਣੀ ॥ 3-12-125 (16226)
ਸ੍ਤਨਾਵਪਤਿਤੌ ਪੀਨੌ ਸੁਜਾਤੌ ਸ਼ੁਭਲਕ੍ਸ਼਼ਣੌ।
ਅਭ੍ਯਵਰ੍ਸ਼਼ਤ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਦੁਃਖਜੈਰਸ਼੍ਰੁਬਿਨ੍ਦੁਭਿਃ ॥ 3-12-126 (16227)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ਪਰਿਮਾਰ੍ਜਨ੍ਤੀ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤੀ ਪੁਨਃਪੁਨਃ।
ਬਾਸ਼਼੍ਪਪੂਰ੍ਣੇਨ ਕਣਅਠੇਨ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-127 (16228)
ਨੈਵ ਮੇ ਪਤਯਃ ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਪੁਤ੍ਰਾ ਨ ਚ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਨ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਨ ਚ ਪਿਤਾ ਨੈਵ ਤ੍ਵੰ ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 3-12-128 (16229)
ਯੇ ਮਾਂ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੈਰੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਧ੍ਵੰ ਵਿਸ਼ੋਕਵਤ੍।
ਨ ਚ ਮੇ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤੇ ਦੁਃਖੰ ਕਰ੍ਣੋ ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਹਸਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-12-129 (16230)
ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ਕਾਰਣੈਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤ੍ਵਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਸੰਬਨ੍ਧਾਦ੍ਗੌਰਵਾਤ੍ਸਖ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭੁਤ੍ਵੇਨੈਵ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 3-12-130 (16231)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-12-131x (1822)
ਅਥ ਤਾਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵੀਰਸਮਾਗਮੇ।
ਰੋਦਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਹ੍ਯੇਵੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਸਿ ਨਾਮਿਨਿ ॥ 3-12-131 (16232)
ਬੀਭਤ੍ਸੁਸ਼ਰਸੰਛੰਨਾਞ੍ਸ਼ੋਣਿਤੌਘਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾਨ੍।
ਨਿਹਤਾਨ੍ਵਲ੍ਲਭਾਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸ਼ਯਾਨਾਨ੍ਵਸੁਧਾਤਲੇ ॥ 3-12-132 (16233)
ਯਤ੍ਸਮਰ੍ਥੰ ਪਾਣ੍ਡਵਨਾਂ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ।
ਸਤ੍ਯੰ ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਾਮਿ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਜ੍ਞੀ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-12-133 (16234)
ਪਤੇਦ੍ਦ੍ਯੌਰ੍ਹਿਮਵਾਞ੍ਸ਼ੀਰ੍ਯੇਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸ਼ਕਲੀ ਭਵੇਤ੍।
ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯੇਤ੍ਤੋਯਨਿਧਿਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਨ ਮੇ ਮੋਘੰ ਵਚੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-12-134 (16235)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਵਾਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਵਾਕ੍ਯਮਥਾਚ੍ਯੁਤਾਤ੍।
ਸਾਚੀਕ੍ਰੁʼਤਮਵੈਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਸਾ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਮਧ੍ਯਮੰ ਪਤਿਮ੍ ॥ 3-12-135 (16236)
ਆਬਭਾਸ਼਼ੇ ਮਹਾਰਾਜ ਦ੍ਰੌਪਦੀਮਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਦਾ।
ਮਾ ਰੋਦੀਃ ਸ਼ੁਭਤਾਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਿ ਯਦਾਹ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਤਥਾ ਤਦ੍ਭਵਿਤਾ ਦੇਵਿ ਨਾਨ੍ਯਥਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ॥ 3-12-136 (16237)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨ ਉਵਾਚ। 3-12-137x (1823)
ਅਹੰ ਦ੍ਰੋਣੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਤੁ ਪਿਤਾਮਹਮ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਭੀਮਸੇਨਃ ਕਰ੍ਣੰ ਹਨ੍ਤਾ ਧਨਿਜਯਃ ॥ 3-12-137 (16238)
ਰਾਮਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੌ ਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਅਜੇਯਾਃ ਸ੍ਮ ਰਣਏ ਸ੍ਵਸਃ।
ਅਪਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਣਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜੈਃ ॥ 3-12-138 (16239)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-12-139x (1824)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੇ(ਅ)ਭਿਮੁਖਾ ਵੀਰਾ ਵਾਸੁਦੇਵਮੁਪਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕੇਸ਼ਵੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-12-139 (16240)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 12 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-12-7 ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਛਲੇਨ ॥ 3-12-8 ਅਭਿਸ਼਼ਙ੍ਗੇਣ ਦੁਃਖੇਨ ਪਰਾਭਵੇਨ ਵਾ ॥ 3-12-11 ਯਤ੍ਰ ਸਾਯੰਕਾਲਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਯਸ੍ਯ ਸ ਯਤ੍ਰਸਾਯੰਗ੍ਰੁʼਹਃ ॥ 3-12-14 ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗ ਉਤ੍ਤਰੀਯਵਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-12-17 ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਃ ਅਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮੇਤ੍ਯ੍ਰਥਃ ॥ 3-12-19 ਭੌਮੰ ਭੂਮਿਪੁਤ੍ਰਮ੍। ਮੇਧ੍ਯੰ ਯਜ੍ਞਿਯਮ੍ ॥ 3-12-20 ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਅਸ਼੍ਵੋਤ੍ਸਰ੍ਗਾਖ੍ਯਮ੍ ॥ 3-12-28 ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ। ਆਦਿਤ੍ਯਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇ ਸੂਰ੍ਯਦੇਹੇ ਭਾਸ੍ਕਰਮਣ੍ਡਲਾਭਿਮਾਨਿਨੰ ਜੀਵਮ੍ ॥ 3-12-30 ਸਾਦਿਤਾਃ ਛਿੰਨਾਃ ਮੌਰਵਾਃ ਆਨ੍ਤ੍ਰਤਨ੍ਤਿਮਯਾਃ। ਮੁਰ ਵੇਸ਼਼੍ਟਨੇ ਅਸ੍ਮਾਦੌਣਾਦਿਕੇ ਉਕ੍ਰਪ੍ਰਤ੍ਯਯੇ ਤਦ੍ਧਿਤਃ ॥ 3-12-31 ਜਾਰੂਥ੍ਯਾਂ ਨਗਰ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-12-32 ਸੌਭੰ ਖੇਚਰੰ ਪੁਰਮ੍ ॥ 3-12-36 ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਨਿਰ੍ਦਯਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-12-37 ਚੈਤ੍ਯੰ ਆਯਤਨੰ ਆਧ੍ਯਾਤ੍ਮਿਕੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯਪੁਣ੍ਡਰੀਕੰ। ਬਾਹ੍ਯੰ ਦੇਵਾਲਯਾਦਿ ॥ 3-12-38 ਆਤ੍ਮਨੈਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨ੍ਤਰੰ ਵਿਨਾ ॥ 3-12-50 ਸਮਾਵਾਯੇ ਸਮੂਹੇ। ਸੰਰਬ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਕੁਪਿਤੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-12-65 ਸ੍ਤ੍ਰੀਧਰ੍ਮਿਣੀ ਰਜਸ੍ਵਲਾ ॥ 3-12-67 ਈਸ਼਼ੁਃ ਐਚ੍ਛਨ੍ ॥ 3-12-68 ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾ ਵਧੂਃ ॥ 3-12-69 ਧਰ੍ਮਪਤ੍ਨੀਂ ਯਜ੍ਞਸੰਯੋਗਿਨੀਮ੍ ॥ 3-12-70 ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਦੁਃਖੰਪ੍ਰਾਪਿਤਾਮ੍। ਮਰ੍ਸ਼਼ਯੇਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮੇਤਾਮ੍ ॥ 3-12-74 ਨਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਨ੍ਤ ਨਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਨ੍ਤਃ ॥ 3-12-78 ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਮਪਰਾਧਮ੍। ਦੁਰ੍ਬਲੀਯਸਾਂ ਦੁਰ੍ਬਲਤਰਾਣਾਮ੍ ॥ 3-12-80 ਅਧਿਜ੍ਯਮਾਰੋਪਿਤਗੁਣਮ੍ ॥ 3-12-84 ਸਸ਼ੇਸ਼਼ਤ੍ਵਾਤ੍। ਆਯੁਸ਼਼ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-12-85 ਪ੍ਰਮਾਣਕੋਟ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣਾਖ੍ਯੋ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਸ੍ਥੋ ਵਟਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇ ॥ 3-12-88 ਅਪੋਥਯਤ੍ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍। ਅਪਹਸ੍ਤੇਨ ਹਸ੍ਤਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇਨ ॥ 3-12-89 ਉਪਾਧਾਕ੍ਸ਼਼ੀਤ੍ ਦਾਹਾਰ੍ਥੰ ਉਪਹ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍। ਆਰ੍ਯਾ ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਃ ॥ 3-12-93 ਵੈਨਤੇਯਃ ਵਿਨਤਾਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 3-12-106 ਕ੍ਰੁʼਪਾਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤੇਨ ਸ਼੍ਨੇਹਵਸ਼ੇਨ ॥ 3-12-109 ਸੰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮੁਸ਼਼੍ਟੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ 3-12-119 ਏਵੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ੈਃ ਸੁਬਹੁਭਿਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਾਃ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾਃ। ਨਿਵਸਾਮਾਰ੍ਯਯਾ ਹੀਨਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਧੌਮ੍ਯਪੁਰਸ੍ਸਰਾ ਇਤਿ ਕ. ਟ. ਦ. ਪਾਠਃ ॥ 3-12-129 ਵਿਸ਼ੋਕਵਦ੍ਵਿਸ਼ੋਕਾ ਇਵ ॥ 3-12-130 ਸੰਬਨ੍ਧਾਤ੍ ਪਿਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਸ੍ਰੀਯਭਾਰ੍ਯਾਤ੍ਵਾਤ੍। ਗੌਰਵਾਦਗ੍ਨਿਕੁਣ੍ਡੋਦ੍ਭਵਤ੍ਵਾਤ੍। ਸਖ੍ਯਾਤ੍ ਭਕ੍ਤਿਮਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍। ਪ੍ਰਭੁਤ੍ਵੇਨ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਵਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਤ੍ਵਦੀਯੇਨ ॥ 3-12-138 ਸ੍ਵਸਃ ਹੇ ਭਗਿਨਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 013
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.13. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 013
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਦ੍ਵ੍ਯਸਨਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਕਾਯਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਸਾਂਨਿਧ੍ਯਹੇਤੁਕਤ੍ਵਕਥਨੇਨ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-13-0 (16241)
ਵਾਸਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-13-0x (1825)
ਨੈਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਭਵਾਨ੍ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਸੁਧਾਧਿਪ।
ਯਦ੍ਯਹੰ ਦ੍ਵਾਰਕਾਯਾਂ ਸ੍ਯਾਂ ਰਾਜਨ੍ਸੰਨਿਹਿਤਃ ਪੁਰਾ ॥ 3-13-1 (16242)
ਆਗਚ੍ਛੇਯਮਹੰ ਦ੍ਯੂਤਮਨਾਹੂਤੋ(ਅ)ਪਿ ਕੌਰਵੈਃ।
ਆਮ੍ਬਿਕੇਯੇਨ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਰਾਜ੍ਞਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਚ।
ਵਾਰਯੇਯਮਹੰ ਦ੍ਯੂਤੰ ਬਹੂਨ੍ਦੋਪਾਨ੍ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ ॥ 3-13-2 (16243)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਸਮਾਨਾਯ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਬਾਹ੍ਲੀਕਮੇਵ ਚ।
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਰਾਜਾਨਮਲੰ ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਕੌਰਵ ॥ 3-13-3 (16244)
ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤ੍ਵੰਨਿਮਿਤ੍ਤਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ।
ਤਤ੍ਰਾਚਕ੍ਸ਼਼ਮਹੰ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਯੈਰ੍ਭਵਾਨ੍ਵ੍ਯਤਿਰੋਪਿਤਃ ॥ 3-13-4 (16245)
ਵੀਰਸੇਨਸੁਤੋ ਯੈਸ੍ਤੁ ਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤਃ ਪੁਰਾ।
ਅਤਰ੍ਕਿਤਵਿਨਾਸ਼ਸ਼੍ਚ ਦੇਵਨੇਨ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-13-5 (16246)
ਸਾਤਤ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਸ੍ਯ ਵਰ੍ਣਯੇਯੰ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-13-6 (16247)
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾ ਪਾਨਮੇਤਤ੍ਕਾਮਸਮੁਤ੍ਥਿਤਮ੍।
ਦੁਃਖੰ ਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਯੈਰ੍ਨਰੋ ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯਃ ॥ 3-13-7 (16248)
ਤਤ੍ਰਸਰ੍ਵਤ੍ਰਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੋਵਿਦਾਃ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਸ਼੍ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਦ੍ਯੂਤੇ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਵਿਦਃ ॥ 3-13-8 (16249)
ਏਕਾਹਾਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਾਸ਼ੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਧ੍ਰੁਵੰ ਵ੍ਯਸਨਮੇਵ ਚ।
ਅਭੁਕ੍ਤਨਾਸ਼ਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਵਾਕ੍ਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 3-13-9 (16250)
ਏਤਚ੍ਚਾਨ੍ਯਚ੍ਚ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਿਕਟੁਕੋਦਯਮ੍।
ਦ੍ਯੂਤੇ ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯਾਮ੍ਬਿਕਾਸੁਤਮ੍ ॥ 3-13-10 (16251)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਯਦਿ ਮਯਾ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦ੍ਵਚਨੰ ਮਮ।
ਅਨਾਮਯੰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਕੁਰੂਣਾਂ ਕੁਰੁਵਰ੍ਦਨ ॥ 3-13-11 (16252)
ਨ ਚੇਤ੍ਸ ਮਮ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਨ੍ਮਧੁਰੰ ਵਚਃ।
ਪਥ੍ਯੰ ਚ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਂ ਬਲੇਨ ਤਮ੍ ॥ 3-13-12 (16253)
ਅਥੈਨਮਵਿਨੀਤੇਨ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਨਾਮ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਃ।
ਸਭਾਸਦੋ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤੇਰੰਸ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਇਨ੍ਯਾਂ ਦੁਰੋਦਰਾਨ੍ ॥ 3-13-13 (16254)
ਅਸਾੰਨਿਧ੍ਯੰ ਤੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਮਮਾਨਰ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਭੂਤ੍ਤਦਾ।
ਯੇਨੇਦੰ ਵ੍ਯਸਨੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਭਵਨ੍ਤੋ ਦ੍ਯੂਤਕਾਰਿਤਮ੍ ॥ 3-13-14 (16255)
ਸੋਹਮੇਤ੍ਯ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦ੍ਵਾਰਕਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨ।
ਅਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੰ ਤ੍ਵਾਂ ਵ੍ਯਸਨਿਨੰ ਯੁਯੁਧਾਨਾਦ੍ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-13-15 (16256)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਚਾਹੰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਰਮੋਦ੍ਵਿਗ੍ਰਮਾਨਸਃ।
ਤੂਰ੍ਣਮਭ੍ਯਾਗਤੋਸ੍ਮਿਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮੋ ਵਿਸ਼ੰਪਤੇ ॥ 3-13-16 (16257)
ਅਹੋ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਮ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਾਂ ਵ੍ਯਸਨੇ ਮਗ੍ਨੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਹ ਸੋਦਰੈਃ ॥ 3-13-17 (16258)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਇ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 13 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-13-4 ਅਹੰ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਯੂਤੇ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ ਅਚਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਕਥਿਤਵਾਨ੍ ਸ੍ਯਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 3-13-5 ਵੀਰਸੇਨਸੁਤਃ ਨਲਃ। ਯੈਃ ਅਕ੍ਸ਼਼ੈਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-13-6 ਸਾਤਤ੍ਯਮਵਿਚ੍ਛੇਦਮ੍। ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਸ੍ਯ ਦ੍ਯੂਤਕ੍ਰੀਡਾਯਾਃ ਹੀਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਜਯਾਸ਼ਯਾ ਪੁਨਃਪੁਨਰ੍ਦੀਵ੍ਯਤ੍ਯੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-13-13 ਅਪਨੀਤੇਨੇਤਿਪਾਠੇ ਅਨ੍ਯਾਯੇਨ। ਦੁਰੋਦਰਾਨ੍ ਦ੍ਯੂਤਕਾਰਾਨ੍ ॥ 3-13-15 ਏਤ੍ਯਾਗਤ੍ਯ। ਯੁਯੁਧਾਨਾਤ੍ਸਾਤ੍ਯਕੇਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 014
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.14. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 014
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਯੁਦ੍ਧਸ੍ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਨਾਗਮਨਹੇਤੁਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-14-0 (16259)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-14-0x (1826)
ਅਸਾੰਨਿਧ੍ਯੰ ਕਥੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਵਾਸੀਦ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਨਨ੍ਦਨ।
ਕ੍ਵ ਚਾਸੀਦ੍ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਸ੍ਤੇ ਕਿੰਚਾਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਪ੍ਰਵਾਸਤਃ ॥ 3-14-1 (16260)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-14-2x (1827)
ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯ ਨਗਰੰ ਸੌਭੰ ਗਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਨਿਹਨ੍ਤੁਂ ਕੌਰਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-14-2 (16261)
ਮਹਾਤੇਜਾ ਮਹਾਂਵਾਹੁਰ੍ਯਃ ਸ ਰਾਜਾ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਦਮਘੋਸ਼਼ਾਤ੍ਮਜੋ ਵੀਰਃ ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲੋ ਮਯਾ ਹਤਃ ॥ 3-14-3 (16262)
ਯਜ੍ਞੇ ਤੇ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਰਾਜਸੂਯੇ(ਅ)ਰ੍ਹਣਾਂ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸ ਰੋਸ਼਼ਵਸ਼ਮਾਪੰਨੋ ਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ਦੁਰਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ 3-14-4 (16263)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੰ ਨਿਹਤੰ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਤੀਵ੍ਰਰੋਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਉਪਾਯਾਦ੍ਦ੍ਵਾਰਕਾਂ ਸ਼ੂਨ੍ਯਾਮਿਹਸ੍ਥੇ ਮਯਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-14-5 (16264)
ਸ ਤਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧਮਕਰੋਦ੍ਬਾਲਕੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪੁਙ੍ਗਵੈਃ।
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕਾਮਗੰ ਸੌਭਮਾਰੁਹ੍ਯੈਵ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਵਤ੍ ॥ 3-14-6 (16265)
`ਚਿਰਜੀਵੀ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਪਦ੍ਮਜਨ੍ਮਨਃ।'
ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਵੀਰਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਬਾਲਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਬਹੂਂਸ੍ਤਦਾ।
ਪੁਰੋਦ੍ਯਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੇਦਯਾਮਾਸ ਦੁਰ੍ਭਤਿਃ ॥ 3-14-7 (16266)
ਉਕ੍ਤਵਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕ੍ਵਾਸੌ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਕੁਲਾਧਮਃ।
ਵਾਸੁਦੇਵਃ ਸ ਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਵਸੁਦੇਵਸੁਤੋ ਗਤਃ ॥ 3-14-8 (16267)
ਤਸ੍ਯ ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਥਿਨੋ ਦਰ੍ਪੰ ਯੁਦ੍ਧੇਨਾਸ਼ਯਿਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍।
ਆਨਰ੍ਤਾਃ ਸਤ੍ਯਮਾਖ੍ਯਾਤ ਤਤ੍ਰ ਗਨ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਯਤ੍ਰ ਸਃ ॥ 3-14-9 (16268)
ਤੰ ਹਤ੍ਵਾ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਕੰਸਕੇਸ਼ਿਨਿਸ਼਼ੂਦਨਮ੍।
ਅਹਤ੍ਵਾ ਨ ਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਸਤ੍ਯੇਨਾਯੁਧਮਾਲਭੇ । 3-14-10 (16269)
ਕ੍ਵਾਸੌ ਕ੍ਵਾਸਾਵਿਤਿ ਪੁਨਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਧਾਵਤਿ।
ਮਯਾ ਸਹ ਰਣੇ ਯੋਦ੍ਧੁਂ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਸ ਸੌਭਰਾਟ੍ ॥ 3-14-11 (16270)
ਅਦ੍ਯਤੰ ਪਾਪਕਰ੍ਮਾਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਘਾਤਿਨਮ੍।
ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲਵਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਗਮਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 3-14-12 (16271)
ਮਮ ਪਾਪਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਭ੍ਰਾਤਾ ਯੇਨ ਨਿਪਾਤਿਤਃ।
ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲੋ ਮਹੀਪਾਲਸ੍ਤੰ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯੇ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-14-13 (16272)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਬਾਲਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ ਚ ਨ ਚ ਸੰਗ੍ਰਾਮਕੋਵਿਦਃ।
ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਹਤੋ ਵੀਰਸ੍ਤੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍। 3-14-14 (16273)
ਏਕਮਾਦਿ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਲਪ੍ਯਦਿਵਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਕਾਮਗੇਨ ਸ ਸੌਭੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤ੍ਵਾ ਮਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-14-15 (16274)
ਤਮਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ਮਹੰ ਗਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ।
ਮਯਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਮਾਰ੍ਤਿਕਾਵਤਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 3-14-16 (16275)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਪਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਰੋਸ਼਼ਵ੍ਯਾਕੁਲਲੋਚਨਃ।
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਰਾਜਨ੍ਵਧਾਯਾਸ੍ਯ ਮਨੋ ਦਧੇ ॥ 3-14-17 (16276)
ਆਨਰ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਿਮਰ੍ਦੰ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪੰ ਚਾਤ੍ਮਨਿ ਕੌਰਵ।
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਵਲੇਪੰ ਚ ਤਸ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-14-18 (16277)
ਤਤਃ ਸੌਭਵਧਾਯਾਹੰ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਸ ਮਯਾ ਸਾਗਰਾਵਰ੍ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਆਸੀਤ੍ਪਰੀਪ੍ਸਤਾ ॥ 3-14-19 (16278)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਧ੍ਮਾਪ੍ਯ ਜਲਜੰ ਪਾਞ੍ਚਜਨ੍ਯਮਹੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਆਹੂਯ ਸਾਲ੍ਵੰ ਸਮਰੇ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਸਮਵਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-14-20 (16279)
ਤਨ੍ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਭੂਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਦਾਨਵੈਃ ਸਹ।
ਸ਼ਵੀਭੂਤਾਸ਼੍ਚ ਮੇ ਸਰ੍ਵੇ ਭੂਤਲੇ ਚ ਨਿਪਾਤਿਤਾਃ ॥ 3-14-21 (16280)
ਏਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯੇਨਾਹੰ ਨਾਗਮੰ ਤਦਾ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੇ ਦ੍ਯੂਤੰ ਚਾਵਿਨਯੋਤ੍ਥਿਤਮ੍।
ਦ੍ਰੁਤਮਾਗਤਵਾਨ੍ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮਃ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾਨ੍ ॥ 3-14-22 (16281)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਯਾਯਃ ॥ 14 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-14-6 ਸੌਭੰ ਸੁਸ਼਼੍ਠੁ ਭਾਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸੁਭਾਃ ਕਾਞ੍ਚਨਾਦਯੋ ਧਾਤਵਸ੍ਤਜ੍ਜਮ ॥ 3-14-9 ਆਖ੍ਯਾਤ ਕਥਯਤ ॥ 3-14-16 ਮਾਰ੍ਤਿਕਾਵਤਕਃ ਏਤੰਨਾਮਕਦੇਸ਼ਵਾਸੀ ॥ 3-14-18 ਅਵਲੇਪੰ ਗਰ੍ਵੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-14-19 ਸਾਗਰਸ੍ਯ ਆਸਮਨ੍ਤਾਦ੍ਵਰ੍ਤੋ ਵਰ੍ਤਨੰ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸਾਗਰਦ੍ਵੀਪੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-14-20 ਜਲਜੰ ਸ਼ਙ੍ਖਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 015
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.15. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 015
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਾਲ੍ਵਸਮਾਗਮਸਮਯੇ ਉਗ੍ਰਸੇਨਕ੍ਰੁʼਤਦ੍ਵਾਰਕਾਰਕ੍ਸ਼਼ਣਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-15-0 (16282)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-15-0x (1828)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਮਤੇ।
ਸੌਭਸ੍ਯ ਵਧਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਨ ਹਿ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਥ੍ਯਤਃ ॥ 3-15-1 (16283)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-15-2x (1829)
ਹਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੌ ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੌਤਸ਼੍ਰਵੰ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਉਪਾਯਾਦ੍ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਾਲ੍ਵੋ ਦ੍ਵਾਰਵਤੀਂ ਪੁਰੀਮ੍ ॥ 3-15-2 (16284)
ਅਰੁਣਤ੍ਤਾਂ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨ।
ਸਾਲ੍ਵੋ ਵੈਹਾਯਸੰ ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਪੁਰੰ ਵ੍ਯੂਹ੍ਯ ਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 3-15-3 (16285)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਥੋ(ਅ)ਥ ਮਹੀਪਾਲੋ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਤਾਂ ਪੁਰੀਮ੍।
ਅਭਿਸਾਰੇਣ ਸਰ੍ਵੇਣ ਤਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧਮਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-15-4 (16286)
ਪੁਰੀ ਸਮਨ੍ਤਾਦ੍ਵਿਹਿਤਾ ਸਪਤਾਕਾ ਸਤੋਰਣਾ।
ਸਚਕ੍ਰਾ ਸਹੁਡਾ ਚੈਵ ਸਯਨ੍ਤ੍ਰਖਨਕਾ ਤਥਾ ॥ 3-15-5 (16287)
ਸੋਪਸ਼ਲ੍ਯਪ੍ਰਤੋਲੀਕਾ ਸਾਟ੍ਟਾਟ੍ਟਾਲਕਗੋਪੁਰਾ।
ਸਚਕ੍ਰਗ੍ਰਹਿਣੀ ਚੈਵ ਸੋਲ੍ਕਾਲਾਤਾਵਪੋਥਿਕਾ ॥ 3-15-6 (16288)
ਸੋਸ਼਼੍ਟਿਕਾ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਭੇਰੀਪਣਵਾਨਕਾ।
ਸਤੋਮਰਾਙ੍ਕੁਸ਼ਾ ਰਾਜਨ੍ਸਸ਼ਤਘ੍ਨੀਕਲਾਙ੍ਗਲਾ ॥ 3-15-7 (16289)
ਸਭੁਸ਼ੁਣ੍ਡ੍ਯਸ਼੍ਮਗੁਡਕਾ ਸਾਯੁਧਾ ਸਪਰਸ਼੍ਵਧਾ।
ਲੋਹਚਰ੍ਮਵਤੀ ਚਾਪਿ ਸਾਗ੍ਨਿਃ ਸਗੁਡਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਿਕਾ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਸੁਯੁਕ੍ਤਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-15-8 (16290)
ਰਥੈਰਨੇਕੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਗਦਸਾਮ੍ਬੋਦ੍ਧਵਾਦਿਭਿਃ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਕੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸਮਰ੍ਥੈਃ ਪ੍ਰਤਿਵਾਰਣੇ ॥ 3-15-9 (16291)
ਅਤਿਖ੍ਯਾਤਕੁਲੈਰ੍ਵੀਰੈਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵੀਰ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਸੰਯੁਗੇ।
ਮਧ੍ਯਮੇਨ ਚ ਗੁਲ੍ਮੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਾ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ।
ਉਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਗੁਲ੍ਮੈਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਹਯੈਸ਼੍ਚ ਸਪਤਾਕਿਭਿਃ ॥ 3-15-10 (16292)
ਆਘੋਸ਼਼ਿਤੰ ਚ ਨਗਰੇ ਨ ਪਾਤਵ੍ਯਾ ਸੁਰੇਤਿ ਵੈ।
ਪ੍ਰਮਾਦੰ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਭਿਰੁਗ੍ਰਸੇਨੋਦ੍ਧਵਾਦਿਭਿਃ ॥ 3-15-11 (16293)
ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਭਿਘਾਤੰ ਹਿ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸਾਲ੍ਵੋ ਨਰਾਧਿਪਃ।
ਇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ੍ਯਨ੍ਧਕਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-15-12 (16294)
ਆਨਰ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੇ ਨਟਨਰ੍ਤਕਗਾਯਕਾਃ।
ਬਹਿਰ੍ਨਿਰ੍ਵਾਸਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਤ੍ਤਸੰਚਯਮ੍ ॥ 3-15-13 (16295)
ਸੰਕ੍ਰਮਾ ਭੇਦਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਾਵਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਿਤਾਃ।
ਪਰਿਖਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਕੀਲੈਃ ਸੁਨਿਚਿਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-15-14 (16296)
ਉਦਪਾਨਾਃ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਥੈਵਾਪ੍ਯਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ਕਾਃ।
ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਕ੍ਰੋਸ਼ਮਾਤ੍ਰੰ ਚ ਕਾਰਿਤਾ ਵਿਸ਼਼ਮਾ ਚ ਭੂਃ।
`ਸੰਕ੍ਰਮਾ ਭੇਦਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਕਾਰਾਸ਼੍ਚ ਨਵੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥' 3-15-15 (16297)
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਵਿਸ਼਼ਮੰ ਦੁਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਚ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਚਾਯੁਧੋਪੇਤੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਤਦਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-15-16 (16298)
ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਸੁਗੁਪ੍ਤੰ ਚ ਸਰ੍ਵਾਯੁਧਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਪੁਰੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰਭਵਨੰ ਤਥਾ ॥ 3-15-17 (16299)
ਨ ਚਾਮੁਦ੍ਰੋ(ਅ)ਭਿਨਿਰ੍ਯਾਤਿ ਨ ਚਾਮੁਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਵੇਸ਼੍ਯਤੇ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ੍ਯਨ੍ਧਕਪੁਰੇ ਰਾਜੰਸ੍ਤਦਾ ਸੌਭਸਮਾਗਮੇ ॥ 3-15-18 (16300)
ਅਨੁਰਧ੍ਯਾਸੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਚਤ੍ਵਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਕੌਰਵ।
ਬਲੰ ਬਭੂਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਭੂਤਗਜਵਾਜਿਮਤ੍ ॥ 3-15-19 (16301)
ਦਤ੍ਤਵੇਤਨਭਕ੍ਤੰ ਚ ਦਤ੍ਤਾਯੁਧਪਰਿਚ੍ਛਦਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤੋਪਧਾਨੰ ਚ ਤਦਾ ਬਲਮਾਸੀਦ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-15-20 (16302)
ਨ ਕ੍ਰੁʼਪ੍ਯਵੇਤਨੀ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨ ਚਾਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਵੇਤਨੀ।
ਨਾਨੁਗ੍ਰਹਭ੍ਰੁʼਤਃ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨ ਚਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-15-21 (16303)
ਏਵੰ ਸੁਵਿਹਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਵਾਰਕਾ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਆਹੁਕੇਨ ਸੁਗੁਪ੍ਤਾ ਚ ਰਾਜ੍ਞਾ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨ ॥ 3-15-22 (16304)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 15 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-15-1 ਕਥ੍ਯਤਃ ਕਥਯਤਃ ॥ 3-15-2 ਸ਼੍ਰੁਤਸ਼੍ਰਵਾ ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲਮਾਤਾ ॥ 3-15-5 ਪਤਾਕਾ ਧ੍ਵਜਾਞ੍ਚਲਃ। ਤੋਰਣਾਨਿ ਬਹੁਰ੍ਦ੍ਵਾਰਾਣਿ। ਚਕ੍ਰਾਣਿ ਯੋਧਗਣਾਃ। ਹੁਡਾਸ੍ਤਦਾਸ਼੍ਰਯਸ੍ਥਾਨਾਨਿ। ਯਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਆਗ੍ਨੇਯੌਸ਼਼ਧਬਲੇਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤ੍ਪਿਣ੍ਡੋਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਪਣਾਨਿ। ਖਨਕਾਃ ਸੁਰੰਗਦ੍ਵਾਰਾ ਗੁਪ੍ਤਮਾਰ੍ਗਕਰ੍ਤਾਰਃ ॥ 3-15-6 ਉਪਸ਼ਲ੍ਯਾ ਲੋਹਮੁਖਾਃ ਕੀਲਾਸ੍ਤਦ੍ਯੁਕ੍ਤਾਃ। ਪ੍ਰਤੋਲ੍ਯੋ ਰਥ੍ਯਾਮਾਰ੍ਗਾ ਯਸ੍ਯਾਂ ਸਾ। ਅਟ੍ਟਾਲਕਾਃ ਉਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹਾਃ। ਗੋਪੁਰਾਣਿ ਪੁਰਦ੍ਵਾਰਾਣਿ। ਸਾਟ੍ਟਾਨਿ ਅਟ੍ਟੇਨ ਅਨੇਨ ਸਹਿਤਾਨਿ ਅਟ੍ਟਾਲਕਾਦੀਨਿ ਯਸ੍ਯਾਂ ਸਾ ਚਕ੍ਰ ਗ੍ਰਹਣੀ ਸੈਨ੍ਯਨਿਗ੍ਰਾਹਿਕਾ। ਸੋਲ੍ਕਾਲਾਤਾਵਪੋਥਿਕਾ ਸੋਲ੍ਕਮਲਾਤੰ ਜ੍ਵਾਲਾਸਹਿਤਮੁਲ੍ਮੁਕੰ ਯਸ੍ਯਾਂ ਸੋਲ੍ਕਾਲਾਤਾ। ਅਵਬਦ੍ਧਾਃ ਪੋਥਿਕਾਃ ਯਨ੍ਤ੍ਰਬਦ੍ਧਾਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠਪਾਸ਼਼ਾਣਾਦਯੋ ਰਿਪੂਣਾਮੁਪਰਿ ਪਾਤਨਾਯ ਯਸ੍ਯਾਮਿਤਿ ਪ੍ਰਾਞ੍ਚਃ। ਸਕਚਗ੍ਰਹਿਣੀ ਚੈਵ ਇਤਿ ਕ. ਟ. ਪਾਠਃ ॥ 3-15-7 ਉਸ਼਼੍ਟ੍ਰਿਕਾ ਮ੍ਰੁʼਚ੍ਚਰ੍ਮਮਯਾਨਿ ਭਾਣ੍ਡਾਨਿ। ਸਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਕਾ ਸਾਙ੍ਕੁਸ਼ੇਤਿ ਕ. ਟ. ਪਾਠਃ। ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯ ਆਯੁਧਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-15-8 ਅਸ਼੍ਮਗੁਡਕਾਃ ਵਰ੍ਤੁਲੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪਾਣਾਣਾਃ। ਲੋਹਮਯਾਨਿ ਚਰ੍ਮਾਣਿ ਕਮਠਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਕਾਰਾਣਿ ਪ੍ਰਹਾਰਵਾਰਕਾਣਿ। ਸਾਗ੍ਨਿਃ ਆਗ੍ਨੇਯੌਸ਼਼ਧਸਹਿਤਾ। ਗੁਡਾ ਗੋਲਕਾਃ। ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਿਕਾਸ੍ਤਦੁਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਪਕਯਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ॥ 3-15-9 ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰਿਪਾਲਿਤੇ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-15-13 ਨਿਵਾਸਿਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-15-14 ਸੰਕ੍ਰਮਾ ਨਦੀਸੇਤਵਃ। ਕੀਲੈਃ ਸ਼ੂਲੈਃ। ਸੁਨਿਚਿਤਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾਃ ॥ 3-15-15 ਉਦਪਾਨਾਃ ਕੂਪਾਃ। ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ੋ ਗੁਪ੍ਤਾਗ੍ਨਿਃ। ਵਿਸ਼਼ਮਾ ਲੋਹਕਣ੍ਟਕਾਦ੍ਯਾਕੀਰ੍ਣਾ ॥ 3-15-19 ਅਨੁਰਥ੍ਯਾਸੁ ਪ੍ਰਤਿਰਧ੍ਯਮ੍ ॥ 3-15-20 ਵੇਤਨੰ ਧਨਮ੍। ਭਕ੍ਤੰ ਨਿਤ੍ਯਭੋਜਨਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤੋਪਧਾਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-15-21 ਕੁਪ੍ਯੰ ਸ੍ਵਰ੍ਣਰੂਪ੍ਯੇਤਰਦ੍ਧਨੰ ਤਾਮ੍ਰਾਦਿ। ਗ੍ਰਹੋ ਰਣੋਦ੍ਯਮਸ੍ਤਮਨੁਲਕ੍ਸ਼਼ੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰਹਭ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਤ੍ਕਾਲਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁʼਤੋ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਕਿੰਤੁ ਚਿਰਸੰਭ੍ਰੁʼਤਾ ਏਵ। ਨਾਦਤ੍ਤਵੇਤਨਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਇਤਿ ਕ. ਠ. ਪਾਠਃ ॥ 3-15-22 ਆਹੁਕੇਨ ਉਗ੍ਰਸੇਨੇਨ। ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 016
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.16. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 016
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਾਲ੍ਵਯਾਦਵਯੁਦ੍ਧਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-16-0 (16305)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-16-0x (1830)
ਤਾਂ ਤੂਪਯਾਤੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਾਲ੍ਵਃ ਸੌਭਪਤਿਸ੍ਤਦਾ।
ਪ੍ਰਭੂਤਨਰਨਾਗੇਨ ਬਲੇਨੋਪਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 3-16-1 (16306)
ਸਮੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਸਾ ਸੇਨਾ ਪ੍ਰਭੂਤਸਲਿਲਾਸ਼ਯੇ।
ਚਤੁਰਙ੍ਗਬਲੋਪੇਤਾ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਾਭਿਪਾਲਿਤਾ ॥ 3-16-2 (16307)
ਵਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨਾਨਿ ਦੇਵਤਾਯਤਨਾਨਿ ਚ।
ਵਲ੍ਮੀਕਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਚੈਤ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸੰਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਮਭੂਦ੍ਬਲਮ੍ ॥ 3-16-3 (16308)
ਅਨੀਕਾਨਾਂ ਵਿਭਾਗੇਨ ਪਨ੍ਥਾਨਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤਥਾ।
ਪ੍ਰਥਮਾ ਨਵਮਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ਿਬਿਰੇ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-16-4 (16309)
ਸਰ੍ਵਾਯੁਧਸਮੋਪੇਤੰ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਮ੍।
ਰਥਨਾਗਾਸ਼੍ਵਕਲਿਲੰ ਪਦਾਤਿਜਨਸੰਕੁਲਮ੍ ॥ 3-16-5 (16310)
ਤੁਸ਼਼੍ਟਪੁਸ਼਼੍ਟਬਲੋਪੇਤੰ ਵੀਰਲਕ੍ਸ਼਼ਣਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਧ੍ਵਜਸੰਨਾਹੰ ਵਿਚਿਤ੍ਰਰਥਕਾਰ੍ਮੁਕਮ੍ ॥ 3-16-6 (16311)
ਸੰਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਚ ਕੌਰਵ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਕਾਯਾਂ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਭਿਸਾਰਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਵੇਗੈਨ ਪਤਗੇਨ੍ਦ੍ਰਵਤ੍ ॥ 3-16-7 (16312)
ਤਦਾਪਤਨ੍ਤੰ ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਬਲੰ ਸਾਲ੍ਵਪਤੇਸ੍ਤਦਾ।
ਨਿਰ੍ਯਾਯ ਯੋਧਯਾਮਾਸੁਃ ਕੁਮਾਰਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਨਨ੍ਦਨਾਃ ॥ 3-16-8 (16313)
ਅਸਹਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭਿਯਾਨੰ ਤਤ੍ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਸ੍ਯ ਕੌਰਵ।
ਚਾਰੁਦੇਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਸਾਮ੍ਬਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਰਮਹਾਰਥਃ ॥ 3-16-9 (16314)
ਤੇ ਰਥੈਰ੍ਦੰਸ਼ਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਵਿਚਿਤ੍ਰਾਭਰਣਧ੍ਵਜਾਃ।
ਸੰਸਕ੍ਤਾਃ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਸ੍ਯ ਬਹੁਭਿਰ੍ਯੋਧਪੁਙ੍ਗਵੈਃ ॥ 3-16-10 (16315)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਕਾਰ੍ਮੁਕੰ ਸਾਮ੍ਬਃ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯ ਸਚਿਵੰ ਰਣੇ।
ਯੀਧਯਾਮਾਸ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਧੂਰ੍ਤਿੰ ਚਮੂਪਤਿਮ੍ ॥ 3-16-11 (16316)
ਤਸ੍ਯ ਬਾਣਮਯੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਜਾਮ੍ਬਵਤ੍ਯਾਃ ਸੁਤੋ ਮਹਤ੍।
ਮੁਮੋਚ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਯਥਾਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸਹਸ੍ਰਦ੍ਰੁʼਕ੍ ॥ 3-16-12 (16317)
ਤਦ੍ਬਾਣਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤੁਮੁਲੰ ਵਿਸ਼਼ੇਹੇ ਸ ਚਮੂਪਤਿਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਧੂਰ੍ਤਿਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਹਿਮਵਾਨਿਵ ਨਿਸ਼੍ਚਲਃ ॥ 3-16-13 (16318)
ਤਤਃ ਸਾਮ੍ਬਾਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਧੂਰ੍ਤਿਰਪਿ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਮੁਮੋਚ ਮਾਯਾਵਿਹਿਤੰ ਸ਼ਰਜਾਲੰ ਮਹਤ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-16-14 (16319)
ਤਤੋ ਮਾਯਾਮਯੰ ਜਾਲੰ ਮਾਯਯੈਵ ਵਿਦਾਰ੍ਯਸਃ।
ਸਾਮ੍ਬਃ ਸ਼ਰਸਹਸ੍ਰੇਣ ਰਥਮਸ੍ਯਾਭ੍ਯਵਰ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 3-16-15 (16320)
ਤਤਃ ਸ ਵਿਦ੍ਧਃ ਸਾਮ੍ਬੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਧੂਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚਮੂਪਤਿਃ।
ਅਪਾਯਾਜ੍ਜਵਨੈਰਸ਼੍ਵੈਃ ਸਾਮ੍ਬਬਾਣਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-16-16 (16321)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਪ੍ਰਦ੍ਰੁਤੇ ਸ਼ਰੇ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯਾਥ ਚਮੂਪਤੌ।
ਵੇਗਵਾੰਨਾਮ ਦੈਤੇਯਃ ਸੁਤੰ ਮੇ(ਅ)ਭ੍ਯਦ੍ਰਵਦ੍ਬਲੀ ॥ 3-16-17 (16322)
ਅਭਿਪੰਨਸ੍ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਾਮ੍ਬੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਕੁਲੋਦ੍ਵਹਃ।
ਵੇਗੰ ਵੇਗਵਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਥੌ ਵੀਰੋ ਵਿਧਾਰਯਨ੍ ॥ 3-16-18 (16323)
ਸ ਵੇਗਵਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਾਮ੍ਬੋ ਵੇਗਵਤੀਂ ਗਦਾਮ੍।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਤਰਸਾ ਵੀਰੋ ਵ੍ਯਾਵਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-16-19 (16324)
ਤਯਾ ਤ੍ਵਭਿਹਤੋ ਰਾਜਨ੍ਵੇਗਵਾੰਨ੍ਯਪਤਦ੍ਭੁਵਿ।
ਵਾਤਰੁਗ੍ਣੰ ਇਵ ਕ੍ਸ਼਼ੁਣ੍ਣੋ ਜੀਰ੍ਣਮੂਲੋਵਨਸ੍ਪਤਿਃ ॥ 3-16-20 (16325)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਪਤਿਤੇ ਵੀਰੇ ਗਦਾਰੁਗ੍ਣੇ ਮਹਾਸੁਰੇ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਮਹਤੀਂ ਸੇਨਾਂ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਮੇ ਸੁਤਃ ॥ 3-16-21 (16326)
ਚਾਰੁਦੇਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸੰਸਕ੍ਤੋ ਵਿਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ ਨਾਮ ਦਾਨਵਃ।
ਮਹਾਰਥਃ ਸਮਾਜ੍ਞਾਤੋ ਮਹਾਰਾਜ ਮਹਾਧਨੁਃ ॥ 3-16-22 (16327)
ਤਤਃ ਸੁਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਚਾਰੁਦੇਸ਼਼੍ਣਵਿਵਿਨ੍ਧ੍ਯਯੋਃ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਾਸਵਯੋ ਰਾਜਨ੍ਯਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਤਥਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-16-23 (16328)
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯਾਭਿਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਵਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਜਘ੍ਨਤੁਃ ਸ਼ਰੈਃ।
ਵਿਨਦਨ੍ਤੌ ਮਹਾਰਾਜ ਸਿੰਹਾਵਿਵ ਮਹਾਬਲੌ ॥ 3-16-24 (16329)
ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯਸ੍ਤਤੋ ਬਾਣਮਗ੍ਨ੍ਯਰ੍ਕੋਪਮਵਰ੍ਚਸਮ੍।
ਅਭਿਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸੰਦਧੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-16-25 (16330)
ਸ ਵਿਵਿਨ੍ਧ੍ਯਾਯ ਸਕ੍ਰੋਧਃ ਸਮਾਹੂਯ ਮਹਾਰਥਃ।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਮੇ ਸੁਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸ ਗਤਾਸੁਰਥਾਪਤਤ੍ ॥ 3-16-26 (16331)
ਵਿਵਿਨ੍ਧ੍ਯੰ ਨਿਹ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਾਂ ਚ ਵਿਕ੍ਸ਼਼ੋਭਿਤਾਂ ਚਮੂਮ੍।
ਕਾਮਗੇਨ ਸ ਸੌਭੇਨ ਸਾਲ੍ਵਃ ਪੁਨਰੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 3-16-27 (16332)
ਤਤੋ ਵ੍ਯਾਕੁਲਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਦ੍ਵਾਰਕਾਵਾਸਿ ਤਦ੍ਬਲਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਾਲ੍ਵੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸੌਭਸ੍ਥੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਗਤਮ੍ ॥ 3-16-28 (16333)
ਤਤੋ ਨਿਰ੍ਯਾਯ ਕੌਰਵ੍ਯ ਅਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਚ ਤਦ੍ਬਲਮ੍।
ਆਨਰ੍ਤਾਨਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-16-29 (16334)
ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵੇ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਮਾਂ ਯੁਧਿ।
ਨਿਵਾਰਯਨ੍ਤੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਬਲਾਤ੍ਸੌਭੰ ਸਰਾਜਕਮ੍ ॥ 3-16-30 (16335)
ਅਯੰ ਸੌਭਪਤੇਃ ਸੇਨਾਮਾਯਸੈਰ੍ਭੁਜਗੈਰਿਵ।
ਧਨੁਰ੍ਭੁਜਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੈਰ੍ਨਾਸ਼ਯਮ੍ਯਦ੍ਯ ਯਾਦਵਾਃ ॥ 3-16-31 (16336)
ਆਸ਼੍ਵਸਧ੍ਵੰ ਨ ਭੀਃ ਕਾਰ੍ਯਾ ਸੌਭਰਾਡਦ੍ਯ ਨਸ਼੍ਯਤਿ।
ਮਯਾ(ਅ)ਭਿਪੰਨੋ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਸਸੌਭੋ ਵਿਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-16-32 (16337)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨ।
ਧਿਸ਼਼੍ਟਿਤੰ ਤਦ੍ਬਲੰ ਦ੍ਵਾਰਿ ਯੁਯੁਧੇ ਚ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 3-16-33 (16338)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 16 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-16-2 ਸਮੇ ਦੇਸ਼ੇ ॥ 3-16-4 ਪ੍ਰਵਣਾਯ ਚ ਨੈਵਾਸੰਨਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-16-5 ਕਲਿਲੰ ਸੰਕਟਮ੍। ਪਦਾਤਿਧ੍ਵਜਸੰਕੁਲਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-16-7 ਅਭਿਸਾਰਯਾਮਾਸ ਨਗਰਸਮੀਪੰ ਗਮਯਾਮਾਸ। ਸੈਨ੍ਯੰ ਪਤਗੇਨ੍ਦ੍ਰਵਤ੍ਸੌਭੰ ਚੋਪਰਿਤਃ ਅਭਿਸਾਰਯਾਮਾਸ ॥ 3-16-8 ਆਪਤਨ੍ਸਮਾਪਤਤ੍ ॥ 3-16-16 ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਧੂਰ੍ਤਿਃ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵੇਤਿ ਕ. ਟ. ਪਾਠਃ। ਅਪਾਯਾਤ੍ਪਲਾਯਿਤਃ ॥ 3-16-18 ਅਭਿਪੰਨਃ ਆਭਿਮੁਖ੍ਯੇਨਾਸਾਦਿਤਃ ॥ 3-16-19 ਵ੍ਯਾਵਿਧ੍ਯ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਵ੍ਯਾਵਿਧ੍ਯ ਭ੍ਰਾਮਯਿਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-16-20 ਰੁਗ੍ਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਣ੍ਣਸ਼੍ਚ ਗਜਾਦਿਪਦਾਘਾਤੈਃ ॥ 3-16-27 ਸੌਭੇਨ ਖੇਚਰੇਣ ਪੁਰੇਣ ॥ 3-16-29 ਨਿਰ੍ਯਾਯ ਨਿਰ੍ਗਤ੍ਯ। ਅਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਆਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ। ਆਨਰ੍ਤਾਨਾਂ ਦ੍ਵਾਰਕਾਵਾਸਿਨਾਮ੍ ॥ 3-16-31 ਧਨੁਰ੍ਭੁਜਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੈਃ ਧਨੁਸ਼਼ਃ ਭੁਜੇਨ ਕੌਟਿਲ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਯਾਕਰ੍ਸ਼਼ਣਜੇਨ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੈਃ. ਭੁਜ ਕੌਟਿਲ੍ਯੇ ਤੁਦਾਦਿਃ ॥ 3-16-33 ਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ ਅਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 017
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.17. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 017
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ੍ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਾਲ੍ਵਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਯੁਦ੍ਧਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-17-0 (16339)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-17-0x (1831)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯੋ ਯਾਦਵਾਨ੍ਯਾਦਵਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਦੰਸ਼ਿਤੈਰ੍ਹਰਿਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕਾਞ੍ਚਨਮ੍ ॥ 3-17-1 (16340)
ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤ੍ਯ ਮਕਰੰ ਕੇਤੁਂ ਵ੍ਯਾਤ੍ਤਾਨਨਮਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਉਤ੍ਪਤਦ੍ਭਿਰਿਵਾਕਾਸ਼ੰ ਤੈਰ੍ਹਯੈਰਨ੍ਵਯਾਤ੍ਪਰਾਨ੍ ॥ 3-17-2 (16341)
ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪੰਨਾਦਯੰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਧਨੁਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮਹਾਬਲੈਃ।
ਤੂਣਖਙ੍ਗਧਰਃ ਸ਼ੂਰੋ ਬਦ੍ਧਗੋਧਾਙ੍ਗੁਲਿਤ੍ਰਵਾਨ੍ ॥ 3-17-3 (16342)
ਸਵਿਦ੍ਯੁਚ੍ਛੁਰਿਤੰ ਚਾਪੰ ਵਿਹਰਨ੍ਵੈ ਤਲਾਤ੍ਤਲਮ੍।
ਮੋਹਯਾਮਾਸ ਦੈਤੇਯਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੌਭਨਿਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-17-4 (16343)
ਤਸ੍ਯ ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤਸ਼੍ਚਾਪੰ ਸੰਦਧਾਨਸ੍ਯ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਨਾਨ੍ਤਰੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨਘ੍ਨਿਤਃ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨ੍ਰਣੇ ॥ 3-17-5 (16344)
ਮੁਖਸ੍ਯ ਵਰ੍ਣੋ ਨ ਵਿਕਲ੍ਪਤੇ(ਅ)ਸ੍ਯ
ਚੇਲੁਸ਼੍ਚ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਨ ਚਾਪਿ ਤਸ੍ਯ।
ਸਿੰਹੋੰਨਤੰ ਚਾਪ੍ਯਭਿਗਰ੍ਜਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਲੋਕੋ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤਵੀਰ੍ਯਮਗ੍ਰ੍ਯਮ੍ ॥ 3-17-6 (16345)
ਜਲੇਚਰਃ ਕਾਞ੍ਚਨਯਸ਼਼੍ਟਿਸੰਸ੍ਥੋ
ਵ੍ਯਾਤ੍ਤਾਨਨਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਬਲਪ੍ਰਮਾਥੀ।
ਵਿਤ੍ਰਾਸਯਨ੍ਰਾਜਤਿ ਵਾਹਮੁਖ੍ਯੇ
ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯ ਸੇਨਾਪ੍ਰਮੁਖੇ ਧ੍ਵਜਾਗ੍ਰ੍ਯਃ ॥ 3-17-7 (16346)
ਤਤਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਵਿਨਿਸ਼਼੍ਪਤ੍ਯ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨਃ।
ਸਾਲ੍ਵਮੇਵਾਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਵਿਧਿਤ੍ਸੁਃ ਕਲਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-17-8 (16347)
ਅਭਿਯਾਨੰ ਤੁ ਵੀਰੇਣ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਮਹਾਰਣੇ।
ਨਾਮਰ੍ਸ਼਼ਯਤ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਵਃ ਸਾਲ੍ਵਃ ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹ ॥ 3-17-9 (16348)
ਸਰੋਸ਼਼ਮਹਮਤ੍ਤੋ ਵੈ ਕਾਮਗਾਦਵਰੁਹ੍ਯ ਚ।
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਸਾਲ੍ਵਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ॥ 3-17-10 (16349)
ਤਯੋਃ ਸੁਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਸਾਲ੍ਵਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਵੀਰਯੋਃ।
ਸਮੇਤਾ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਲੋਕਾ ਬਲਿਵਾਸਵਯੋਰਿਵ ॥ 3-17-11 (16350)
ਤਸ੍ਯ ਮਾਯਾਮਯੋ ਵੀਰ ਰਥੋ ਹੇਮਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸਪਤਾਕਃ ਸਧ੍ਵਜਸ਼੍ਚ ਸਾਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸ ਤੂਣਵਾਨ੍ ॥ 3-17-12 (16351)
ਸ ਤੰ ਰਥਵਰੰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸਮਾਰੁਹ੍ਯ ਕਿਲ ਪ੍ਰਭੋ।
ਮੁਮੋਚ ਬਾਣਾਨ੍ਕੌਖ੍ਯ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਾਯ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-17-13 (16352)
ਤਤੋ ਬਾਣਮਯੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵ੍ਯਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਤਰਸਾ ਰਣੇ।
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਭੁਜਵੇਗੇਨ ਸਾਲ੍ਵੰ ਸੰਮੋਹਯੰਨਿਵ ॥ 3-17-14 (16353)
ਸ ਤੈਰਭਿਹਤਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਨਾਮਰ੍ਯਤ ਸੌਭਰਾਟ੍।
ਸ਼ਰਾਨ੍ਦੀਪ੍ਤਾਗ੍ਨਿਸੰਕਾਸ਼ਾਨ੍ਮੁਮੋਚ ਤਨਯੇ ਮਮ ॥ 3-17-15 (16354)
ਤਮਾਪਤਨ੍ਤੰ ਬਾਣੌਧੰ ਸ ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਮਹਾਬਲਃ।
ਤਤਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਞ੍ਸ਼ਰਾਨ੍ਦੀਪ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਸੁਤੇ ਮਮ ॥ 3-17-16 (16355)
ਸ ਸਾਲ੍ਵਬਾਣੈ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਿਦ੍ਧੋ ਰੁਕ੍ਮਿਣਿਨਨ੍ਦਨਃ।
ਮੁਮੋਚ ਬਾਣੰ ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਮਰ੍ਮਭੇਦਿਨਮਾਹਵੇ ॥ 3-17-17 (16356)
ਤਸ੍ਯ ਵਰ੍ਮ ਵਿਭਿਦ੍ਯਾਸ਼ੁ ਸ ਬਾਣੋ ਮਤ੍ਸੁਤੇਰਿਤਃ।
ਵਿਵੇਸ਼ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਪਤ੍ਰੀ ਸ ਪਪਾਤ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਹਤਃ ॥ 3-17-18 (16357)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਪਤਿਤੇ ਵੀਰੇ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜੇ ਵਿਚੇਤਸਿ।
ਸੰਪ੍ਰਦ੍ਰਬਨ੍ਦਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਦਾਰਯਨ੍ਤੋ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍ ॥ 3-17-19 (16358)
ਹਾਹਾਕ੍ਰੁʼਤਮਭੂਤ੍ਸੈਨ੍ਯੰ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਨਸ਼਼੍ਟਸੰਜ੍ਞੇ ਨਿਪਤਿਤੇ ਤਦਾ ਸੌਭਪਤੌ ਨ੍ਰੁʼਪੇ ॥ 3-17-20 (16359)
ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਤਿਲਭ੍ਯ ਚ ਚੇਤਨਾਮ੍।
ਮੁਮੋਚ ਬਾਣਾਨ੍ਸਹਸਾ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਾਯ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-17-21 (16360)
ਤੇਨ ਬਾਣੇਨ ਮਹਤਾ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਸਮਰੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਜਤ੍ਰੁਦੇਸ਼ੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਿਦ੍ਧੋ ਵ੍ਯਥਿਤੋ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਤਦਾ ॥ 3-17-22 (16361)
ਤੰ ਸ ਵਿਦ੍ਧ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜ ਸਾਲ੍ਵੋ ਰੁਕ੍ਮਿਣਿਨਨ੍ਦਨਮ੍।
ਨਨਾਦ ਸਿੰਹਨਾਦੰ ਵੈ ਨਾਦੇਨਾਪੂਰਯਨ੍ਮਹੀਮ੍ ॥ 3-17-23 (16362)
ਤਤੋ ਮੋਹੰ ਸਮਾਪੰਨੇ ਤਨਯੇ ਮਮ ਭਾਰਤ।
ਮੁਮੋਚ ਬਾਣਾਂਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤਃ ਪੁਨਰਨ੍ਯਾਨ੍ਦੁਰਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ 3-17-24 (16363)
ਸ ਤੈਰਭਿਹਤੋ ਬਾਣੈਰ੍ਬਹੁਭਿਸ੍ਤੇਨ ਮੋਹਿਤਃ।
ਨਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਃ ਕੌਰਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਰਣਾਜਿਰੇ ॥ 3-17-25 (16364)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 17 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-17-1 ਹਰਿਭਿਃ ਅਸ਼੍ਵੈਃ ॥ 3-17-2 ਵ੍ਯਾਤ੍ਤਾਨਨਮਿਵਾਨ੍ਤਕੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਨ੍ਵਯਾਤ੍ ਉਪਗਤਃ ॥ 3-17-3 ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ ਪਰਾਨ੍ਧਿਕ੍ਵੁਰ੍ਵਨ੍। ਮਹਾਹਲੈਃ ਹਯੈਃ ॥ 3-17-4 ਸਮਾਨੰ ਵਿਦ੍ਯੁਚ੍ਛੁਰਿਤੇਨ ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਕਮ੍ਪਨੇਨੇਤਿ। ਵਿਦ੍ਯੁਚ੍ਛੁਰਿਤਮ੍। ਤਲਾਤ੍ਤਲੰ ਸਵ੍ਯਾਪਸਵ੍ਯਹਸ੍ਤਤਲਪਰਿਵਰ੍ਤੇਨ ॥ 3-17-5 ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਃ ਕਰ੍ਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-17-6 ਵਿਕਲ੍ਪਤੇ ਭਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-17-7 ਜਲੇਚਰਃ ਮੀਨਃ। ਸਰ੍ਵਤਿਮਿਪ੍ਰਮਾਥੀ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਵਾਹਮੁਖ੍ਯੇ ਰਥਸ਼਼ੇਸ਼਼੍ਠੇ ॥ 3-17-12 ਸਾਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ਃ ਰਥਾਧਸ੍ਥਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਅਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸਃ। ਰਥਃ ਤੂਣਵਾਨ੍ ॥ 3-17-16 ਆਪਤਤੇਤਿ ਵਿਸਰ੍ਗਲੋਪ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-17-22 ਜਤ੍ਰੁਦੇਸ਼ੇ ਕਣ੍ਠਮੂਲੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 018
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.18. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 018
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇ ਸਾਲ੍ਵਬਾਣਾਭਿਹਤ੍ਯਾ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤੇ ਸਾਰਥਿਨਾ ਰਣਾਙ੍ਗਣਾਦਨ੍ਯਤੋ ਰਥਯਾਪਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤਃ ਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਸਾਰਧਿੰ ਪ੍ਰਤਿ ਸਵਿਸ਼਼ਾਦੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-18-0 (16365)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-18-0x (1832)
ਸਾਲ੍ਵਬਾਣਾਰ੍ਦਿਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇ ਬਲਿਨਾਂਵਰੇ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯੋ ਭਗ੍ਨਸੰਕਲ੍ਪਾ ਵਿਵ੍ਯਥੁਃ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਮੁਖੇ ॥ 3-18-1 (16366)
ਹਾਹਾਕ੍ਰੁʼਤਮਭੂਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ੍ਯਨ੍ਧਕਬਲੰ ਤਤਃ।
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇ ਮੋਹਿਤੇ ਰਾਜਨ੍ਸਾਲ੍ਵਃ ਪ੍ਰਮੁਦਿਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-18-2 (16367)
ਤੰ ਤਥਾ ਮੋਹਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਾਰਥਿਰ੍ਜਵਨੈਰ੍ਹਯੈਃ।
ਰਣਾਦਪਾਹਰਤ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਦਾਰੁਕਿਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-18-3 (16368)
ਨਾਤਿਦੂਰਾਪਯਾਤੇ ਤੁ ਰਥੇ ਰਥਵਰਪ੍ਰਣੁਤ੍।
ਧਨੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਯਨ੍ਤਾਰੰ ਲਬ੍ਧਸਜ੍ਞੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍ ॥ 3-18-4 (16369)
ਸੌਤੇ ਕਿੰ ਤੇ ਵ੍ਯਵਸਿਤੰ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਯਾਸਿ ਪਰਾਙ੍ਮੁਖਃ।
ਨੈਸ਼਼ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਵੀਰਾਣਾਮਾਹਵੇ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-18-5 (16370)
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸੌਤੇ ਨ ਤੇ ਮੋਹਃ ਸਾਲ੍ਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਾਹਵੇ।
ਵਿਸ਼਼ਾਦੋ ਵਾ ਰਣਁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-18-6 (16371)
ਸੌਤਿਰੁਵਾਚ। 3-18-7x (1833)
ਜਾਨਾਰ੍ਦਨੇ ਨ ਮੇ ਮੋਹੋ ਨਾਪਿ ਮਾਂ ਭਯਮਾਵਿਸ਼ਤ੍।
ਅਤਿਭਾਰੰ ਤੁ ਤੇ ਮਨ੍ਯੇ ਸਾਲ੍ਵੰ ਕੇਸ਼ਵਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-18-7 (16372)
ਸੋਭਿਯਾਤਿ ਸ਼ਨੈਰ੍ਵੀਰ ਬਲਵਾਨੇਸ਼਼ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਮੋਹਿਤਸ਼੍ਚ ਰਣੇ ਸ਼ੂਰੋ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਸਾਰਥਿਨਾ ਰਥੀ ॥ 3-18-8 (16373)
ਆਯੁਸ਼਼੍ਮੰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਪ੍ਯਹਮ੍।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯੋ ਰਣੇ ਨਿਤ੍ਯਮਿਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-18-9 (16374)
ਏਕਸ਼੍ਚਾਸਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਬਹਵਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦਾਨਵਾਃ।
ਨ ਸਮੰ ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯਾਹੰ ਰਣਏ ਮਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪਯਾਮਿ ਵਾ ॥ 3-18-10 (16375)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-18-11x (1834)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਸੂਤੇ ਤੁ ਤਦਾ ਮਕਰਕੇਤੁਮਾਨ੍।
ਉਵਾਚ ਸੂਤੰ ਕੌਰਵ੍ਯ ਸੰਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯ ਰਥੰ ਪੁਨਃ ॥ 3-18-11 (16376)
ਦਾਰੁਕਾਤ੍ਮਜ ਮੈਵੰ ਤ੍ਵੰ ਪੁਨਃ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਕਥੰਚਨ।
ਨ੍ਯਪਯਾਨੰ ਰਣਾਤ੍ਸੌਤੇ ਜੀਵਤੋ ਮਮ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 3-18-12 (16377)
ਨ ਸ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਯੋ ਵੈ ਤ੍ਯਜਤਿ ਸੰਗਰਮ੍।
ਯੋ ਵਾ ਨਿਪਤਿਤੰ ਹਨ੍ਤਿ ਤਵਾਸ੍ਮੀਤਿ ਚ ਵਾਦਿਨਮ੍ ॥ 3-18-13 (16378)
ਤਥਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਚ ਯੋ ਹਨ੍ਤਿ ਬਾਲੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਤਥੈਵ ਚ।
ਵਿਰਥੰ ਮੁਕ੍ਤਕੇਸ਼ੰ ਚ ਭਗ੍ਨਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਯੁਧੰ ਤਥਾ ॥ 3-18-14 (16379)
ਤ੍ਵੰ ਚ ਸੂਤਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਵਿਦਿਤਃ ਸੂਤਕਰ੍ਮਣਿ।
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਸ਼੍ਚਾਸਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਮਾਹਵੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਦਾਰੁਕੇ ॥ 3-18-15 (16380)
ਸ ਜਾਨੰਸ਼੍ਚਰਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਮੁਖੇ।
ਅਪਯਾਨੰ ਪੁਨ ਸੌਤੇ ਮੈਵੰ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-18-16 (16381)
ਅਪਯਾਤੰ ਹਤੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਰਣਪਲਾਯਿਤਮ੍।
ਗਦਾਗ੍ਰਜੋ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਃ ਕਿੰ ਮਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਾਧਵਃ ॥ 3-18-17 (16382)
ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯਾਗ੍ਰਜੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਨੀਲਵਾਸਾ ਮਦੋਤ੍ਕਟਃ।
ਕਿੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਬਲਦੇਵਃ ਸਮਾਗਤਃ ॥ 3-18-18 (16383)
ਕਿੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿਸ਼ਿਨੇਰ੍ਨਪ੍ਤਾ ਰਣਸਿੰਹੋ ਮਹਾਰਥਃ।
ਅਪਯਾਤੰ ਰਣਾਤ੍ਸੂਤ ਸਾਮ੍ਬਸ਼੍ਚ ਸਮਿਤਿੰਜਯਃ ॥ 3-18-19 (16384)
ਚਾਰੁਦੇਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤਥੈਵ ਗਦਸਾਰਣੌ।
ਅਕ੍ਰੂਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕਿੰ ਮਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਾਰਥੇ ॥ 3-18-20 (16385)
ਸ਼ੂਰੰ ਸੰਭਾਵਿਤੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨਿਨਮ੍।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਵੀਰਾਣਾਂ ਕਿੰ ਮਾਂਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੰਗਤਾਃ ॥ 3-18-21 (16386)
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ(ਅ)ਯਮੁਪਾਯਾਤਿ ਭੀਤਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਹਵਮ੍।
ਧਿਗੇਨਮਿਤਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਾਧ੍ਵਿਤਿ ॥ 3-18-22 (16387)
ਧਿਗ੍ਵਾਚਾ ਪਰਿਹਾਸੋਪਿ ਮਮ ਵਾ ਮਦ੍ਵਿਧਸ੍ਯ ਵਾ।
ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕਃ ਸੌਤੇ ਸ ਤ੍ਵੰ ਮਾਵ੍ਯਪਯਾਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-18-23 (16388)
ਭਾਰੰ ਹਿ ਮਯਿ ਸੰਨ੍ਯਸ੍ਯ ਯਾਤੋ ਮਧੁਨਿਹਾ ਹਰਿਃ।
ਯਜ੍ਞੰ ਬਾਰਤਸਿੰਹਸ੍ਯ ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯੋ(ਅ)ਦ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ । 3-18-24 (16389)
ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਮਯਾ ਵੀਰੋ ਨਿਰ੍ਯਾਸ੍ਯੰਨੇਵ ਵਾਰਿਤਃ।
ਸਾਲ੍ਵੰ ਨਿਵਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਸੂਤਜ ॥ 3-18-25 (16390)
ਸ ਚ ਸੰਭਾਵਯਨ੍ਮਾਂ ਵੈ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਹ੍ਰੁʼਦਿਕਾਤ੍ਮਜਃ।
ਤੰ ਸਮੇਤ੍ਯ ਰਣੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਿੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਾਰਥੰ ॥ 3-18-26 (16391)
ਉਪਯਾਨ੍ਤੰ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ਙ੍ਖਚਕ੍ਰਗਦਾਧਰਮ੍।
ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਿੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਾਭੁਜਮ੍ ॥ 3-18-27 (16392)
ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ ਬਲਦੇਵੰ ਚ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ।
ਮਯਾ ਸ੍ਪਰ੍ਧਨ੍ਤਿ ਸਤਤੰ ਕਿੰ ਨੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਾਨਹੰ ॥ 3-18-28 (16393)
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਣਮਿਮੰ ਸੌਤੇ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਹਤਃ ਸ਼ਰੈਃ।
ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਪਨੀਤੀ ਵਿਵਸ਼ੋ ਨ ਜੀਵੇਯੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-18-29 (16394)
ਸੰਨਿਵਰ੍ਤ ਰਥੇਨਾਸ਼ੁ ਪੁਨਰ੍ਦਾਰੁਕਨਨ੍ਦਨ।
ਨ ਚੈਤਦੇਵੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਥਾਪਤ੍ਸੁ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-18-30 (16395)
ਨ ਜੀਵਿਤਮਹੰ ਸੌਤੇ ਬਹੁ ਮਨ੍ਯੇ ਕਥੰਚਨ।
ਅਪਯਾਤੋ ਰਣਾਦ੍ਭੀਤਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਹਤਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-18-31 (16396)
ਕਦਾ(ਅ)ਪਿ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਮਾਂ ਭਯਾਰ੍ਦਿਤਮ੍।
ਅਪਯਾਤੰ ਰਣੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਤਥਾ ॥ 3-18-32 (16397)
ਅਯੁਕ੍ਤੰ ਤੁ ਮਯਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਸੰਗ੍ਰਾਮੰ ਦਾਰੁਕਾਤ੍ਮਜ।
ਮਯਿ ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਥਿਨਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸ ਤ੍ਵੰ ਯਾਹਿ ਯਤੋ ਰਣਮ੍ ॥ 3-18-33 (16398)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਣਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 19 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-18-2 ਪਰੇ ਚ ਮੁਦਿਤਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-18-11 ਰਥੰ ਪੁਨਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-18-19 ਸ਼ਿਨੇਰ੍ਨਪ੍ਤਾ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 019
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.19. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 019
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਪਰਾਜਿਤਸ੍ਯ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯ ਰਣਾਦਪਯਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-19-0 (16399)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-19-0x (1835)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਤੋ ਮ੍ਰੁʼਧੇ।
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਮਧੁਰੰ ਵਾਕ੍ਯਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-19-1 (16400)
ਨ ਮੇ ਭਯੰ ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਯਚ੍ਛਤੋ ਹਯਾਨ੍।
ਯੁਦ੍ਧਜ੍ਞੋਸ੍ਮਿ ਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਂ ਨਾਤ੍ਰ ਕਿੰਚਿਦਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ॥ 3-19-2 (16401)
ਆਯੁਸ਼਼੍ਮੰਨੁਪਦੇਸ਼ਸ੍ਤੁ ਸਾਰਥ੍ਯੇ ਵਰ੍ਤਤਾਂ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਰਥੀ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-19-3 (16402)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਾਲ੍ਵਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੇਨ ਸ਼ਰੇਣਾਭਿਹਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਕਸ਼੍ਮਲਾਭਿਹਤੋ ਵੀਰ ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਪਯਾਤਵਾਨ੍ ॥ 3-19-4 (16403)
ਸਤ੍ਵੰ ਸਾਤ੍ਵਤਮੁਖ੍ਯਾਦ੍ਯ ਲਬ੍ਧਸੰਜ੍ਞੋ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।
ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਹਯਸੰਯਾਨੇ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਕੇਸ਼ਵਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-19-5 (16404)
ਦਾਰੁਕੇਣਾਹਮੁਤ੍ਪੰਨੋ ਯਥਾਵਚ੍ਚੈਵ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਵੀਤਭੀਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਾਮ੍ਯੇਤਾਂ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯ ਮਹਤੀਂ ਚਮੂਮ੍ ॥ 3-19-6 (16405)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-19-7x (1836)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਵੀਰੋ ਹਯਾਨ੍ਸੰਚੋਦ੍ਯ ਸੰਗਰੇ।
ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਸ੍ਤੁ ਸਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਜਵੇਨਾਭ੍ਯਪਤਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-19-7 (16406)
ਮਣ੍ਡਲਾਨਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਯਮਕਾਨੀਤਰਾਣਿ ਚ।
ਸਵ੍ਯਾਨਿ ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-19-8 (16407)
ਪ੍ਰਤੋਦੇਨਾਹਤਾ ਰਾਜਨ੍ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਸ਼੍ਚ ਸਮੁਦ੍ਯਤਾਃ।
ਉਤ੍ਪਤਨ੍ਤ ਇਵਾਕਾਸ਼ੰ ਵਿਬਭੁਸ੍ਤੇ ਹਯੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-19-9 (16408)
ਤੇ ਹਸ੍ਤਲਾਘਵੋਪੇਤੰ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਨ੍ਰੁʼਪ ਦਾਰੁਕਿਮ੍।
ਉਹ੍ਯਮਾਨਾ ਇਵ ਤਦਾ ਨਾਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ਼੍ਚਰਣੈਰ੍ਮਹੀਮ੍ ॥ 3-19-10 (16409)
ਸੋਪਸਵ੍ਯਾਂ ਚਮੂਂ ਤਸ੍ਯ ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਚਕਾਰ ਨਾਤਿਯਤ੍ਨੇਨ ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-19-11 (16410)
ਅਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋਪਸਵ੍ਯੰ ਸਾਲ੍ਵਃ ਸਮਿਤਿਦਾਰੁਣਃ।
ਯਨ੍ਤਾਰਮਸ੍ਯ ਸਹਸਾ ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਬਾਣੈਃ ਸਮਾਰ੍ਦਯਤ੍ ॥ 3-19-12 (16411)
ਦਾਰੁਕਸ੍ਯ ਸੁਤਸ੍ਤੰ ਤੁ ਬਾਣਵੇਗਮਚਿਨ੍ਤਯਨ੍।
ਭੂਯ ਏਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪ੍ਰਯਯਾਵਪਸਵ੍ਯਤਃ ॥ 3-19-13 (16412)
ਤਤੋ ਬਾਣਾਨ੍ਬਹੁਵਿਧਾਨ੍ਪੁਨਰੇਵ ਸ ਸੌਭਰਾਟ੍।
ਮੁਮੋਚ ਤਨਯੇ ਵੀਰ ਮਮ ਰੁਕ੍ਮਿਣਿਨਨ੍ਦਨੇ ॥ 3-19-14 (16413)
ਤਾਨਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਞ੍ਸ਼ਿਤੈਰ੍ਬ੍ਰਾਣੈਸ਼੍ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯਃ ਸ੍ਮਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਹਸ੍ਤਲਾਘਵੰ ॥ 3-19-15 (16414)
ਛਿੰਨਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੁ ਤਾਨ੍ਬਾਣਾਨ੍ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਚ ਸੌਭਰਾਟ੍।
ਆਸੁਰੀਂ ਦਾਰੁਣੀਂ ਮਾਯਾਮਾਸ੍ਥਾਯ ਵ੍ਯਸ੍ਰੁʼਜਚ੍ਛਰਾਨ੍ ॥ 3-19-16 (16415)
ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯਮਾਨਮਾਜ੍ਞਾਯ ਦੈਤੇਯਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਾਬਲਮ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣਾਨ੍ਤਰਾ ਚ੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾਮੁਮੋਚਾਨ੍ਯਨ੍ਪਤਸ੍ਤ੍ਰਿਣਃ ॥ 3-19-17 (16416)
ਤੇ ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਿਧੂਯਾਸ਼ੁ ਵਿਵ੍ਯਧੂ ਰੁਧਿਰਾਸ਼ਨਾਃ।
ਸ਼ਿਰਸ੍ਯੁਰਸਿ ਵਕ੍ਰੇ ਚ ਸ ਮੁਮੋਹ ਪਪਾਤ ਚ ॥ 3-19-18 (16417)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਪਤਿਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੇ ਸਾਲ੍ਵੇ ਬਾਣਪ੍ਰਪੀਡਿਤੇ।
ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯੋ(ਅ)ਪਰੰ ਬਾਣੰ ਸੰਦਧੇ ਸ਼ਤ੍ਰਤਾਪਨਃ ॥ 3-19-19 (16418)
ਤਮਰ੍ਚਿਤੰ ਸਰ੍ਵਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਪੂਗੈ-
ਰਾਸ਼ੀਰ੍ਭਿਰਰ੍ਕਜ੍ਵਲਨਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਰੰ ਜ੍ਯਾਮਭਿਨੀਯਮਾਨੰ
ਬਭੂਵ ਹਾਹਾਕ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-19-20 (16419)
ਤਤੋ ਦੇਵਗਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸਹਧਨੇਸ਼੍ਵਰਾਃ।
ਨਾਰਦੰ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸੁ- ਸ਼੍ਵਸਨੰ ਚ ਮਨੋਜਵਮ੍ ॥ 3-19-21 (16420)
ਤੌ ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯਮਾਗਮ੍ਯ ਵਚੋ(ਅ)ਬ੍ਰੂਤਾਂ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍।
ਨੈਵ ਵਧ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵੀਰ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਃ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-19-22 (16421)
ਸੰਹਰਸ੍ਵ ਪੁਨਰ੍ਬਾਣਮਵਧ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਰਣੇ।
ਏਤਸ੍ਯ ਚ ਸ਼ਰਸ੍ਯਾਜੌ ਨਾਵਧ੍ਯੋਸ੍ਤਿ ਪੁਮਾਨ੍ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-19-23 (16422)
ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਸ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੋ ਰਣੇ ਦੇਵਕਿਨਨ੍ਦਨਃ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸੰਕਲ੍ਪਿਤੋ ਧਾਤ੍ਰਾ ਤਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾ ਨ ਭਵੇਦਿਤਿ ॥ 3-19-24 (16423)
ਤਤਃ ਪਰਮਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਸ਼ਰਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸੰਜਹਾਰ ਧਨੁਃਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਤ੍ਤੂਣੇ ਚੈਵ ਨ੍ਯਵੇਸ਼ਯਤ੍ ॥ 3-19-25 (16424)
ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਾਲ੍ਵਃ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਨਾਃ।
ਵ੍ਯਪਾਯਾਤ੍ਸਬਲਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼ਰਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-19-26 (16425)
ਸ ਦ੍ਵਾਰਕਾਂ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਸਾਲ੍ਵੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਭਿਰਾਰ੍ਦਿਤਃ।
ਸੌਭਮਾਸ੍ਥਾਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦਿਵਮਾਚਕ੍ਰਮੇ ਤਦਾ ॥ 3-19-27 (16426)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 20 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-19-8 ਯਮਕਾਨਿ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਿ। ਇਤਰਾਣਿ ਵਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਿ ॥ 3-19-10 ਦਹ੍ਯਮਾਨਾ ਇਵੇਤਿ ਖ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 020
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.20. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 020
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸੰਵਸ੍ਯ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਸਹ ਯੁਦ੍ਧਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-20-0 (16427)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-20-0x (1837)
ਆਨਰ੍ਤਨਗਰੰ ਮੁਕ੍ਤੰ ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਗਮੰ ਤਦਾ।
ਮਹਾਕ੍ਰਤੌ ਰਾਜਸੂਯੇ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਤਵ ॥ 3-20-1 (16428)
ਅਪਸ਼੍ਯੰ ਦ੍ਵਾਰਕਾਂ ਚਾਹੰ ਮਹਾਰਾਜ ਹਤਤ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍।
ਨਿਃਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਵਸ਼਼ਟ੍ਕਾਰਾਂ ਨਿਰ੍ਭੂਸ਼਼ਣਵਰਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-20-2 (16429)
ਅਨਭਿਜ੍ਞੇਯਰੂਪਾਣਿ ਦ੍ਵਾਰਕੋਪਵਨਾਨਿ ਚ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਙ੍ਕੋਪਪੰਨੋ(ਅ)ਹਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰ ਹ੍ਰੁʼਦਿਕਾਤ੍ਮਜਮ੍ ॥ 3-20-3 (16430)
ਅਸ੍ਵਸ੍ਥਨਰਨਾਰੀਕਮਿਦੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਕੁਲੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਕਿਮਿਦੰ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥ 3-20-4 (16431)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਤੁ ਮਯਾ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਰੋਧੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਹਾਰ੍ਦਿਕ੍ਯੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-20-5 (16432)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਮਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਸ੍ਯ ਤਦੈਵਾਕਰਵੰ ਮਤਿਮ੍ ॥ 3-20-6 (16433)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਪੁਰੇ ਜਨਮ੍ ॥
ਰਾਜਾਨਮਾਹੁਕੰ ਚੈਵ ਤਥੈਵਾਕਨਦੁਨ੍ਦੁਭਿਮ੍ ॥ 3-20-7 (16434)
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਵੀਰਾਂਸ਼੍ਚ ਹਰ੍ਸ਼਼ਯੰਨਬ੍ਰੁਵੰ ਤਦਾ।
ਅਪ੍ਰਮਾਦਃ ਸਦਾ ਕਾਰ੍ਯੋ ਨਗਰੇ ਯਾਦਵਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-20-8 (16435)
ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਪ੍ਰਯਾਤੰ ਮਾਂ ਨਿਬੋਧਤ।
ਨਾਹਤ੍ਵਾ ਤੰ ਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪੁਰੀਂ ਦ੍ਵਾਰਵਤੀਂ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-20-9 (16436)
ਸਸਾਲ੍ਵੰ ਸੌਭਨਗਰੰ ਹਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਮਿ ਵਃ ਪੁਨਃ।
ਤ੍ਰਿਃਸਾਮਾ ਹਨ੍ਯਤਾਮੇਸ਼਼ਾ ਦੁਨ੍ਦੁਭਿਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭੀਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-20-10 (16437)
ਤੇ ਮਯਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਸਿਤਾ ਵੀਰਾ ਯਥਾਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸਰ੍ਵੇ ਮਾਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪ੍ਰਯਾਹਿ ਜਹਿਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨ੍ ॥ 3-20-11 (16438)
ਤੈਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਭਿਰ੍ਵੀਰੈਰਾਸ਼ੀਰ੍ਭਿਰਭਿਨਨ੍ਦਿਤਃ।
ਵਾਚਯਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਭਵਮ੍ ॥ 3-20-12 (16439)
ਸ਼ੈਬ੍ਯਸੁਗ੍ਰੀਵਯੁਕ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨਾਨਾਦਯਨ੍ਦਿਸ਼ਃ।
ਪ੍ਰਧ੍ਮਾਯ ਸ਼ਙ੍ਖਪ੍ਰਵਰੰ ਪਾਞ੍ਚਜਨ੍ਯਮਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-20-13 (16440)
ਪ੍ਰਯਾਤੋਸ੍ਮਿ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਕ੍ਲ੍ਰੁʼਪ੍ਤੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗੇਣ ਯਤ੍ਤੇਨ ਜਿਤਕਾਸ਼ਿਨਾ ॥ 3-20-14 (16441)
ਸਮਤੀਤ੍ਯ ਬਹੂਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਗਿਰੀਂਸ਼੍ਚ ਬਹੁਪਾਦਪਾਨ੍।
ਸਰਾਂਸਿ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਰ੍ਤਿਕਾਵਤਮਾਸਦਮ੍ ॥ 3-20-15 (16442)
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸਾਲ੍ਵੰ ਸਾਗਰਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍।
ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤੰ ਸੌਭਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਮਹੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨ੍ਵਗਾਮ੍ ॥ 3-20-16 (16443)
`ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸ੍ਮਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਮਥਾਨ੍ਤਿਕੇ।'
ਤਤਃ ਸਾਗਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਤਸ੍ਯ ਮਹੋਰ੍ਮਿਣਃ।
ਸਮੁਦ੍ਰਨਾਭ੍ਯਾਂ ਸਾਲ੍ਵੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸੌਭਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਨ੍ ॥ 3-20-17 (16444)
`ਸ ਮਾਮਾਲੋਕ੍ਯ ਸਹਸਾ ਸੇਨਾਂ ਸ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਨ੍ਮ੍ਰੁʼਧੇ।
ਮਦ੍ਬਾਹੁਨਾ ਚ ਸੇਨਾਯਾਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਕਿੰਚਿਦੇਵ ਚ' 3-20-18 (16445)
ਸ ਸਮਾਲੋਕ੍ਯ ਸਹਸਾ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਆਹ੍ਵਯਾਮਾਸ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਯੁਦ੍ਧਾਯੈਵ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ॥ 3-20-19 (16446)
ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੈਰ੍ਬਹੁਭਿਰ੍ਮਰ੍ਮਭੇਦਿਭਿਃ।
ਪੁਰੰ ਨਾਸਾਦ੍ਯਤ ਸ਼ਰੈਸ੍ਤਤੋ ਮਾਂ ਰੋਸ਼਼ ਆਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-20-20 (16447)
ਸ ਚਾਪਿ ਪਾਪਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦੈਤੇਯਾਪਸ਼ਦੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਮਯ੍ਯਵਰ੍ਸ਼਼ਤ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਰਧਾਰਾਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-20-21 (16448)
ਸੈਨਿਕਾਨ੍ਮਮ ਸੂਤੰ ਚ ਹਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸ ਸਮਾਕਿਰਤ੍।
ਅਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ਰਾਨ੍ਵਯੰ ਯੁਧ੍ਯਾਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-20-22 (16449)
ਤਤਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਰਾਣਾਂ ਨਤਪਰ੍ਵਣਾਮ੍।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪੁਃ ਸਮਰੇ ਵੀਰਾ ਮਯਿ ਸਾਲ੍ਵਪਦਾਨੁਗਾਃ ॥ 3-20-23 (16450)
ਤੇ ਹਯਾਂਸ਼੍ਚ ਰਥੰ ਚੈਵ ਧ੍ਵਜੰ ਦਾਰੁਕਮੇਵ ਚ।
ਛਾਦਯਾਮਾਸੁਰਸੁਰਾਸ੍ਤੈਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਮਰ੍ਮਭੇਦਿਭਿਃ ॥ 3-20-24 (16451)
ਨ ਹਯਾ ਨ ਰਥੋ ਵੀਰ ਨ ਧ੍ਵਜੋ ਨ ਚ ਦਾਰੁਕਃ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਸ਼ਰੈਸ਼੍ਛੰਨਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਹੰ ਸੈਨਿਕਾਸ਼੍ਚ ਮੇ ॥ 3-20-25 (16452)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼ਰਾਣਾਮਯੁਤਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾਨਾਂ ਧਨੁਸ਼਼ਾ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਵਿਧਿਨਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਮ੍ ॥ 3-20-26 (16453)
ਨ ਤਤ੍ਰਵਿਸ਼਼ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਸੀਨ੍ਮਮ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਖੇ ਵਿਸ਼਼ਕ੍ਤੰ ਹਿ ਤਤ੍ਸੌਭੰ ਕ੍ਰੋਸ਼ਮਾਤ੍ਰ ਇਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-20-27 (16454)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵਾ ਵੈ ਦਿਵਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਹਰ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸੁਰੁਚ੍ਚੈਰ੍ਮਾਂ ਸਿੰਹਨਾਦਤਲਸ੍ਵਨੈਃ ॥ 3-20-28 (16455)
ਮਤ੍ਕਾਰ੍ਮੁਕਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਮਹਾਰਣੇ।
ਅਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਰੁਧਿਰਾਕ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਵਿਵਿਸ਼ੁਃ ਸ਼ਲਭਾ ਇਵ ॥ 3-20-29 (16456)
ਤਤੋ ਹਲਹਲਾਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸੌਭਮਧ੍ਯੇ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ।
ਵਧ੍ਯਤਾਂ ਵਿਸ਼ਿਖੈਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਃ ਪਤਤਾਂ ਚ ਮਹਾਰ੍ਣਵੇ ॥ 3-20-30 (16457)
ਤੇ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਭੁਜਸ੍ਕਨ੍ਧਾਃ ਕਬਨ੍ਧਾਕ੍ਰੁʼਤਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ।
ਨਦਨ੍ਤੋ ਭੈਰਵਾੰਨਾਦਾੰਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਦਾਨਵਾਃ।
ਪਤਿਤਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਮੁਦ੍ਰਾਂਭੋਨਿਵਾਸਿਭਿਃ ॥ 3-20-31 (16458)
ਤਤੋ ਗੋਕ੍ਸ਼਼ੀਰਕੁਨ੍ਦੇਨ੍ਦੁਮ੍ਰੁʼਣਾਲਰਜਤਪ੍ਰਭਮ੍।
ਜਲਜੰ ਪਾਞ੍ਚਜਨ੍ਯੰ ਵੈ ਪ੍ਰਾਣੇਨਾਹਮਪੂਰਯਮ੍ ॥ 3-20-32 (16459)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਤਿਤਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਾਲ੍ਵਃ ਸੌਭਪਤਿਸ੍ਤਤਃ।
ਮਾਯਾਯੁਦ੍ਧੇਨ ਮਹਤਾ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਮਾਂ ਯੁਧਿ ॥ 3-20-33 (16460)
ਤਤੋ ਗਦਾ ਹਲਾਃ ਪ੍ਰਾਸਾਃ ਸ਼ੂਲਸ਼ਕ੍ਤਿਪਰਸ਼੍ਚਥਾਃ।
ਅਸਯਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕੁਲਿਸ਼ਪਾਸ਼ਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਕਨਪਾਃ ਸ਼ਰਾਃ।
ਪਟ੍ਟਸਾਸ਼੍ਚ ਭੁਸ਼ੁਣ੍ਡ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਪਤਨ੍ਤ੍ਯਨਿਸ਼ੰ ਮਯਿ ॥ 3-20-34 (16461)
ਤਾਮਹੰ ਮਾਯਯੈਵਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵ੍ਯਨਾਸ਼ਯਮ੍।
ਤਸ੍ਯਾਂ ਹਤਾਯਾਂ ਮਾਯਾਯਾਂ ਗਿਰਿਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੈਰਯੋਧਯਤ੍ ॥ 3-20-35 (16462)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਤਮ ਇਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਇਵ ਚਾਭਵਤ੍।
ਦੁਰ੍ਦਿਨੰ ਸੁਦਿਨੰ ਚੈਵ ਸ਼ੀਤਮੁਸ਼਼੍ਣੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-20-36 (16463)
ਅਙ੍ਗਾਰਪਾਂਸੁਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਏਵੰ ਮਾਯਾਂ ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਮਾਂ ਰਿਪੁਃ ॥ 3-20-37 (16464)
ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਤਦਹੰ ਸਰ੍ਵੰ ਮਾਯਯੈਵ ਵ੍ਯਨਾਸ਼ਯਮ੍।
ਯਥਾਕਾਲੰ ਤੁ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਵ੍ਯਧਮੰ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-20-38 (16465)
`ਤਤੋ ਹਤਾਯਾਂ ਚ ਮਯਾ ਮਾਯਾਯਾਂ ਯੁਧਿ ਦਾਨਵਃ।
ਮਾਯਾਮਨ੍ਯਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਚਕਾਰ ਮਤਿਮੋਹਿਨੀਮ੍ ॥' 3-20-39 (16466)
ਤਤੋ ਵ੍ਯੋਮ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਤਸੂਰ੍ਯਮਿਵਾਭਵਤ੍।
ਸ਼ਤਚਨ੍ਦ੍ਰੰ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਹਸ੍ਰਾਯੁਤਤਾਰਕਮ੍ ॥ 3-20-40 (16467)
ਤਤੋ ਨਾਜ੍ਞਾਯਤ ਤਦਾ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰੰ ਤਥਾ ਦਿਸ਼ਃ।
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਮੋਹਮਾਪੰਨਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸਮਯੋਜਯਮ੍ ॥ 3-20-41 (16468)
ਤਦਸ੍ਤ੍ਰਮਸ੍ਤਮਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਵਿਧੂਤੰ ਸ਼ਰਤੂਲਵਤ੍।
ਤਥਾ ਤਦਭਵਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਤੁਮੁਲੰ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਲਬ੍ਧਾਲੋਕਸ੍ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੁਨਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਯੋਧਯਮ੍ ॥ 3-20-42 (16469)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 20 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-20-3 ਹ੍ਰੁʼਦਿਕਾਤ੍ਮਜੰ ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾਣਮ੍ ॥ 3-20-10 ਤ੍ਰਿਃਸਾਮਾ ਤ੍ਰਿਸ੍ਵਰਾ ਨੀਚਮਨ੍ਦ੍ਰਤਾਰਭਾਵੇਨ ॥ 3-20-12 ਵਾਚਯਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਵਾਦਾਨਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਸ਼ਿਰਸਾ ਹਰਮਿਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ। ਸ਼ਿਰਸਾਹੁਕਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-20-14 ਜਿਤਕਾਸ਼ਿਨਾ ਜਯਸ਼ੋਭਿਨਾ ॥ 3-20-15 ਮਾਰ੍ਤਿਕਾਵਤੰ ਦੇਸ਼ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਮ੍। ਆਸਦੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ॥ 3-20-16 ਸਾਗਰਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍ ਸਾਗਰਸਮੀਪੇ। ਅਨ੍ਵਗਾਂ ਅਨੁਗਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ॥ 3-20-17 ਮਹੋਰ੍ਮਿਣਃ ਮਹੋਰ੍ਮਿਮਤਃ। ਵ੍ਰੀਹ੍ਯਾਦਿਤ੍ਵਾਦਿਨਿਃ। ਨਾਭ੍ਯਾਂ ਗਰ੍ਭੇ ਗੁਪ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-20-20 ਤਸ੍ਯ ਪੁਰੰ ਮਦੀਯੈਃ ਸ਼ਰੈਰ੍ਨਾਸਾਦ੍ਯਤੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-20-26 ਆਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾਨਾਂ ਅਭਿਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾਨਾਮ੍। ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਅਲੌਕਿਕਯਾ ਅਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਦ੍ਯਯਾ ॥ 3-20-30 ਵਧ੍ਯਤਾਂ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਨਾਮ੍ ॥ 3-20-32 ਪ੍ਰਾਣਏਨ ਬਲੇਨ ॥ 3-20-34 ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾਦੀਨਾਂ ਕਨੋ ਦੀਪ੍ਤਿਰ੍ਗਤਿਃ ਸ਼ੋਭਾ ਵਾ ਤਾਂ ਪਾਨ੍ਤਿ ਤੇ। ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯੇਨ੍ਦ੍ਰਵਰੁਣਯਮਾਯੁਧਤੁਲ੍ਯਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 021
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.21. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 021
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸਾਲ੍ਵਯੋਰ੍ਯੁਦ੍ਧਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਸ੍ਵਮਾਯਾਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸ਼੍ਛੇਦਨਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵ੍ਯਾਮੋਹਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸ੍ਵਾਨੁਭੂਤਸ੍ਯ ਮਾਯਿਕਤ੍ਵਾਧ੍ਯਵਸਾਯਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-21-0 (16470)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-21-0x (1838)
ਏਵੰ ਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ ਸਾਲ੍ਵੋ ਰਾਜ੍ਞੰ ਮਹਾਰਿਪੁਃ।
ਯੁਧ੍ਯਮਾਨੋ ਮਯਾ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਵਿਯਦਭ੍ਯਗਮਤ੍ਪੁਨਃ ॥ 3-21-1 (16471)
ਤਤਃ ਸ਼ਤਘ੍ਨੀਸ਼੍ਚ ਮਹਾਗਦਾਸ਼੍ਚ
ਦੀਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ੂਲਾਨ੍ਮੁਸਲਾਨਸੀਂਸ਼੍ਚ।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਰੋਸ਼਼ਾਨ੍ਮਯਿ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਃ
ਸਾਲ੍ਵੋ ਮਹਾਰਾਜ ਜਯਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ॥ 3-21-2 (16472)
ਤਾਨਾਸ਼ੁਗੈਰਾਪਤਤੋ(ਅ)ਹਮਾਸ਼ੁ
ਨਿਵਾਰ੍ਯ ਤੂਰ੍ਣੰ ਖਗਮਾਨ੍ਖ ਏਵ।
ਦ੍ਵਿਧਾ ਤ੍ਰਿਤਾ ਚਾਚ੍ਛਿਨਮਾਸ਼ੁ ਮੁਕ੍ਤੈ-
ਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਨਿਨਦੋ ਬਭੂਵ ॥ 3-21-3 (16473)
ਤਤਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰੇਣ ਸ਼ਰਾਣਾਂ ਨਤਪਰ੍ਵਣਾਮ੍।
ਦਾਰੁਕੰ ਵਾਜਿਨਸ਼੍ਚੈਵ ਰਥੰ ਚ ਸਮਵਾਕਿਰਤ੍ ॥ 3-21-4 (16474)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵੀਰ ਦਾਰੁਕੋ ਵਿਹ੍ਵਲੰਨਿਵ।
ਸ੍ਥਾਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮਿ ਸਾਲ੍ਵਬਾਣਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ।
ਅਵਸ੍ਥਾਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਅਙ੍ਗੰ ਮੇ ਵ੍ਯਵਸੀਦਤਿ ॥ 3-21-5 (16475)
ਇਤਿ ਤਸ੍ਯ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯਾਹੰ ਸਾਰਥੇਃ ਕਰੁਣੰ ਵਚਃ।
ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣੋ ਯਨ੍ਤਾਰਮਪਸ਼੍ਯੰ ਸ਼ਰਪੀਡਿਤਮ੍ ॥ 3-21-6 (16476)
ਨ ਤਸ੍ਯੋਰਸਿ ਨੋ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਨ ਕਾਯੇ ਨ ਭੁਜਦ੍ਵਯੇ।
ਅਨ੍ਤਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯਨਿਚਿਤੰ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-21-7 (16477)
ਸ ਤੁ ਬਾਣਵਰੋਤ੍ਪੀਡਾਦ੍ਵਿਸ੍ਰਵਤ੍ਯਸ੍ਰੁʼਗੁਲ੍ਬਣਮ੍।
ਅਭਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਥਾ ਮੇਘੈਰ੍ਗਿਰਿਰ੍ਗੈਰਿਕਧਾਤੁਮਾਨ੍ ॥ 3-21-8 (16478)
ਅਭੀਸ਼ੁਹਸ੍ਤੰ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੀਦਨ੍ਤੰ ਸਾਰਥਿੰ ਰਣੇ।
ਅਸ੍ਤਮ੍ਭਯੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਾਲ੍ਵਬਾਣਪ੍ਰਪੀਡਿਤਮ੍ ॥ 3-21-9 (16479)
ਅਥ ਮਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਵਾਰਕਾਨਿਲਯੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਰਥਮਾਰੋਪ੍ਯ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਦਿਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-21-10 (16480)
ਆਹੁਕਸ੍ਯ ਵਚੋ ਵੀਰ ਤਸ੍ਯੈਵ ਪਰਿਚਾਰਕਃ।
ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਃ ਸੰਨਕਣ੍ਠੇਨ ਤੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-21-11 (16481)
ਦ੍ਵਾਰਕਾਧਿਪਤਿਰ੍ਵੀਰ ਆਹ ਤ੍ਵਾਮਾਹੁਕੋ ਵਚਃ।
ਕੇਸ਼ਵੈਹਿ ਵਿਜਾਨੀਸ਼਼੍ਵ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪਿਤ੍ਰੁʼਸਖੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-21-12 (16482)
ਉਪਯਾਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਦ੍ਵਾਰਕਾਂ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਨਨ੍ਦਨ।
ਵਿਸ਼਼ਕ੍ਤੇ ਤ੍ਵਯਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਇਤਃ ਸ਼ੂਰਸੁਤੋ ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-21-13 (16483)
ਤਦਲੰ ਸਾਧੁਯੁਦ੍ਧੇਨ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।
ਦ੍ਵਾਰਕਾਮੇਵ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਕਾਰ੍ਯਮੇਤਨ੍ਮਹਤ੍ਤਵ ॥ 3-21-14 (16484)
ਇਤ੍ਯਹੰ ਤਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਨਾਃ।
ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਯੇਤਰਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-21-15 (16485)
ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ ਬਲਦੇਵੰ ਚ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਚ ਮਹਾਂਰਥਮ੍।
ਜਗਰ੍ਹੇ ਮਨਸਾ ਵੀਰ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਹਦਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-21-16 (16486)
ਅਹੰ ਹਿ ਦ੍ਵਾਰਕਾਯਾਸ਼੍ਚ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਸਮਾਧਾਯ ਪ੍ਰਯਾਤਃ ਸੌਭਯਾਤਨੇ ॥ 3-21-17 (16487)
ਬਲਦੇਵੋ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕਚ੍ਚਿਜ੍ਜੀਵਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਾ।
ਸਾਤ੍ਯਕੀ ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯਸ਼੍ਚ ਚਾਰੁਦੇਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਸਾਮ੍ਬਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਸ਼੍ਚੈਵੇਤ੍ਯਹਮਾਸੰ ਸੁਦੁਰ੍ਮਨਾਃ ॥ 3-21-18 (16488)
ਏਤੇਸ਼਼ੁ ਹਿ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਜੀਵਤ੍ਸੁ ਨ ਕਥੰਚਨ।
ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਸ਼ੂਰਸੁਤੋ ਹਨ੍ਤੁਮਪਿ ਵਜ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-21-19 (16489)
ਹਤਃ ਸ਼ੂਰਸੁਤੋ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਚੈਤੇ ਪਰਾਸਵਃ।
ਬਲਦੇਵਮੁਖਾਃ ਸਰ੍ਵ ਇਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ ॥ 3-21-20 (16490)
ਸੋਹੰ ਸਰ੍ਵਵਿਨਾਸ਼ੰ ਤੰ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ।
ਅਵਿਹ੍ਵਲੋ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਨਃ ਸਾਲ੍ਵਮਯੋਧਯਮ੍ ॥ 3-21-21 (16491)
ਤਦੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਪਤਨ੍ਤਮਹੰ ਤਦਾ।
ਸੌਭਾਚ੍ਛੂਰਸੁਤੰ ਵੀਰ ਤਤੋ ਮਾਂ ਮੋਹ ਆਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-21-22 (16492)
ਤਸ੍ਯ ਰੂਪੰ ਪ੍ਰਪਤਤਃ ਪਿਤੁਰ੍ਮਮ ਨਰਾਧਿਪ।
ਯਯਾਤੇਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪੁਣ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦਿਵ ਭਹੀਤਲਮ੍ ॥ 3-21-23 (16493)
ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਮਲਿਨੋਸ਼਼੍ਣੀਪਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਾਮ੍ਬਰਮੂਰ੍ਧਜਃ।
ਪ੍ਰਪਤਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਹ ਸ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪੁਣ੍ਯ ਇਵ ਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-21-24 (16494)
ਤਤਃ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗੰ ਧਨੁਃਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਕਰਾਤ੍ਪ੍ਰਪਤਿਤੰ ਮਮ।
ਮੋਹਾਪੰਨਸ਼੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਰਥੋਪਸ੍ਥ ਉਪਾਵਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-21-25 (16495)
ਤਤੋ ਹਾਹਾਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸੈਨ੍ਯੰ ਮੇ ਗਤਚੇਤਨਮ੍।
ਮਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਥਨੀਡਸ੍ਥੰ ਗਤਾਸੁਮਿਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-21-26 (16496)
ਪ੍ਰਸਾਰ੍ਯ ਬਾਹੂ ਪਤਤਃ ਪ੍ਰਸਾਰ੍ਯ ਚਰਣਾਵਪਿ।
ਰੂਪੰ ਪਿਤੁਰ੍ਮੇ ਵਿਬਭੌ ਸ਼ਕੁਨੇ- ਪਤਤੋ ਯਥਾ ॥ 3-21-27 (16497)
ਤੰ ਪਤਨ੍ਤੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼ੂਲਪਟ੍ਟਸਪਾਣਯਃ।
ਅਭਿਘ੍ਨਨ੍ਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵੀਰ ਮਮ ਚੋਤੋਹ੍ਯਕਮ੍ਪਯਨ੍ ॥ 3-21-28 (16498)
ਤਤੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਲਭ੍ਯ ਸੰਜ੍ਞਾ-
ਮਹੰ ਤਦਾ ਵੀਰ ਮਹਾਵਿਮਰ੍ਦੇ।
ਨ ਤਤ੍ਰਸੌਮੰ ਨ ਰਿਪੁਂ ਚ ਸਾਲ੍ਵੰ
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਪਿਤਰੰ ਨ ਚਾਪਿ ॥ 3-21-29 (16499)
ਤਤੋ ਮਮਾਸੀਨ੍ਮਨਸਿ ਮਾਯੇਯਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ ਤਤੋ ਭੂਯਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਵਾ(ਅ)ਕਿਰੰ ਸ਼ਰਾਨ੍ ॥ 3-21-30 (16500)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 21 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-21-8 ਬਾਣਰੋਤ੍ਪੀਡਾਤ੍ ਕ੍ਸ਼਼ਤਸ੍ਥਾਨਾਤ੍। ਉਲ੍ਵਣਮੁਤ੍ਕਟਮ੍ ॥ 3-21-9 ਅਸ੍ਤਮ੍ਭਯਮਾਸ਼੍ਵਾਸਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-21-12 ਪਿਤ੍ਰੁʼਸਖ ਆਹੁਕਃ ॥ 3-21-13 ਵਿਸ਼਼ਕ੍ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵ੍ਯਾਸਕ੍ਤੇ। ਸ਼ੂਰਸੁਤੋ ਵਸੁਦੇਵਃ ॥ 3-21-16 ਜਗਰ੍ਹੇ ਨਿਨ੍ਦਿਤਵਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 022
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.22. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 022
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵੇਨ ਸਾਲ੍ਵਸੰਹਾਰਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸੁਭਦ੍ਰਾਭਿਮਨ੍ਯੁਮਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਦ੍ਵਾਰਕਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਭ੍ਯਾਂ ਯਥਾਕ੍ਰਮੰ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾੰਨਕੁਲਭਾਰ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਵਨਗਰਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-22-0 (16501)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-22-0x (1839)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਰੁਚਿਰੰ ਧਨੁਃ।
ਸ਼ਰੈਰਪਾਤਯੰ ਸੌਭਾਚ੍ਛਿਰਾਂਸਿ ਵਿਬੁਧਦ੍ਵਿਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-22-1 (16502)
ਸ਼ਰਾਂਸ਼੍ਚਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਾਕਾਰਾਨੂਰ੍ਧ੍ਵਗਾਂਸ੍ਤਿਗ੍ਮਤੇਜਸਃ।
ਪ੍ਰੈਸ਼਼ਯੰ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਾਯ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਮੁਕ੍ਤਾਨ੍ਸੁਵਾਸਸਃ ॥ 3-22-2 (16503)
ਤਤੋ ਨਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਤਦਾ ਸੌਭੰ ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹ।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੰ ਮਾਯਯਾ(ਅ)ਭੂਤ੍ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਵਿਸ੍ਮਿਤੋ(ਅ)ਭਵਮ੍ ॥ 3-22-3 (16504)
ਅਥ ਦਾਨਵਸਙ੍ਘਾਸ੍ਤੇ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾਨਨਮੂਰ੍ਧਜਾਃ।
ਉਦਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤੇ ਮਯਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-22-4 (16505)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼ਬ੍ਦਸਾਹੰ ਵੈ ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਮਹਾਰਣੇ।
ਅਯੋਜਯੰ ਤਦ੍ਵਧਾਯ ਤਤਃ ਸ਼ਬ੍ਦ ਉਪਾਰਮਤ੍ ॥ 3-22-5 (16506)
ਹਤਾਸ੍ਤੇ ਦਾਨਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੈਃ ਸ ਸ਼ਬ੍ਦ ਉਦੀਰਿਤਃ।
ਸ਼ਰੈਰਾਦਿਤ੍ਯਸੰਕਸ਼ੈਰ੍ਜ੍ਵਲਿਤੈਃ ਸ਼ਬ੍ਦਸਾਧਨੈਃ ॥ 3-22-6 (16507)
ਤਸ੍ਮਿੰਨੁਪਰਤੇ ਸ਼ਬ੍ਦੇ ਪੁਨਰੇਵਾਨ੍ਯਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਸ਼ਬ੍ਦੋ(ਅ)ਪਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਪ੍ਰਾਹਰੰ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-22-7 (16508)
ਏਵੰ ਦਸ਼ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਨਾਦਯਾਮਾਸੁਰਸੁਰਾਸ੍ਤੇ ਚਾਪਿ ਨਿਹਤਾ ਮਯਾ ॥ 3-22-8 (16509)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰੇਵ ਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਸੌਭੰ ਕਾਮਗਮੰ ਵੀਰ ਮੋਹਯਨ੍ਮਮ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ॥ 3-22-9 (16510)
ਤਤੋ ਲੋਕਾਨ੍ਤਕਰਣੋ ਦਾਨਵੋ ਦਾਰੁਣਾਕ੍ਰੁʼਤਿਃ।
ਸ਼ਿਲਾਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਸਹਸਾ ਮਾਂ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ ॥ 3-22-10 (16511)
ਸੋਹੰ ਪਰ੍ਵਤਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਵਧ੍ਯਮਾਨਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਵਲ੍ਮੀਕ ਇਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਰ੍ਵਤੋਪਚਿਤੋ(ਅ)ਭਵਮ੍ ॥ 3-22-11 (16512)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਪਰ੍ਵਤਚਿਤਃ ਸਹਯਃ ਸਹਸਾਰਥਿਃ।
ਅਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਿਮਿਯਾਂ ਰਾਜਨ੍ਸਧ੍ਵਜਃ ਪਰ੍ਵਤੈਸ਼੍ਚਿਤਃ ॥ 3-22-12 (16513)
ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਵੀਰਾ ਯੇ ਮਮਾਸਨ੍ਸੈਨਿਕਾਸ੍ਤਦਾ।
ਤੇ ਭਯਰ੍ਤਾ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਹਸਾ ਵਿਪ੍ਰਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ ॥ 3-22-13 (16514)
ਤਤੋ ਹਾਹਾਕ੍ਰੁʼਤਮਭੂਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕਿਲ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਦ੍ਯੌਸ਼੍ਚ ਭੂਮਿਸ਼੍ਚ ਖੰ ਚੈਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨੇ ਤਥਾ ਮਯਿ ॥ 3-22-14 (16515)
ਤਤੋ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਮਨਸੋ ਮਮ ਰਾਜਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਾਃ।
ਰੁਰੁਦੁਸ਼੍ਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਚੈਵ ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-22-15 (16516)
ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਚ ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭੂਦਾਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮਪਿ।
ਏਵੰ ਵਿਜਿਤਵਾਨ੍ਵੀਰ ਪਸ਼੍ਚਾਦਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ਮਚ੍ਯੁਤ ॥ 3-22-16 (16517)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰਦਯਿਤੰ ਸਰ੍ਵਪਾਸ਼਼ਾਣਭੇਦਨਮ੍।
ਵਜ੍ਰਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ਸਮਸ਼ਾਤਯਮ੍ ॥ 3-22-17 (16518)
ਤਤਃ ਪਰ੍ਵਤਭਾਰਾਰ੍ਤਾ ਮਨ੍ਦਪ੍ਰਾਣਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਾਃ।
ਹਯਾ ਮਮ ਮਹਾਰਾਜ ਵੇਪਮਾਨਾ ਇਵਾਭਵਨ੍ ॥ 3-22-18 (16519)
ਮੇਘਜਾਲ ਇਵਾਕਾਸ਼ੇ ਵਿਦਾਰ੍ਯਾਭ੍ਯੁਦਿਤੰ ਰਵਿਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਂ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮਾਹਾਰਯਨ੍ਪੁਨਃ ॥ 3-22-19 (16520)
ਤਤਃ ਪਰ੍ਵਤਭਾਰਾਰ੍ਤਾਨ੍ਮਨ੍ਦਪ੍ਰਾਣਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਾਨ੍।
ਹਯਾਨ੍ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਮਾਂ ਸੂਤਃ ਪ੍ਰਾਹ ਤਾਤ੍ਕਾਲਿਕੰ ਵਚਃ ॥ 3-22-20 (16521)
ਸਾਧੁ ਸੰਪਸ਼੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਸਾਲ੍ਵੰ ਸੌਭਪਤਿੰ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਅਲੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਵਮਨ੍ਯੈਨੰ ਸਾਧੁ ਯਤ੍ਨੰ ਸਮਾਚਰ ॥ 3-22-21 (16522)
ਮਾਰ੍ਦਵੰ ਸਖਿਤਾਂ ਚੈਵ ਸਾਲ੍ਵਾਦਦ੍ਯ ਵ੍ਯਪਾਹਰ।
ਜਹਿ ਸਾਲ੍ਵੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਮੈਨੰ ਜੀਵਯ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 3-22-22 (16523)
ਸਰ੍ਵੈਃ ਪਰਾਕ੍ਰਮੈਰ੍ਵੀਰ ਵਧ੍ਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰਮਿਤ੍ਰਹਨ੍।
ਨ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰਵਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਦੁਰ੍ਬਲੋ(ਅ)ਪਿ ਬਲੀਯਸਾ।
ਯੋਪਿਸ੍ਯਾਤ੍ਪੀਠਗਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਿੰ ਪੁਨਃ ਸਮਰੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-22-23 (16524)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸਰ੍ਵਯਤ੍ਨੈਰਿਮੰ ਪ੍ਰਭੋ।
ਜਹਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਕੁਲਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਕਾਲੋ(ਅ)ਤ੍ਯਗਾਤ੍ਪੁਨਃ ॥ 3-22-24 (16525)
ਜਿਤਵਾਞ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰ ਯਃ ਕੋਟਿਵਰ੍ਸ਼਼ਗਣਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਸ ਏਸ਼਼ ਨਾਨ੍ਯੈਰ੍ਵਧ੍ਯੋ ਹਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 3-22-25 (16526)
ਨੈਸ਼਼ ਮਾਰ੍ਦਵਸਾਧ੍ਯੋ ਵੈ ਮਤੋ ਨਾਪਿ ਸਖਾ ਤਵ।
ਯੇਨ ਤ੍ਵੰ ਯੋਧਿਤੋ ਵੀਰ ਦ੍ਵਾਰਕਾ ਚਾਵਮਰ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-22-26 (16527)
ਏਵਮਾਦਿ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਸਾਰਥੇਰ੍ਵਚਃ।
ਤਤ੍ਵਮੇਤਦਿਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਮਤਿਮਧਾਰਯਮ੍ ॥ 3-22-27 (16528)
ਵਧਾਯ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਸ੍ਯ ਸੌਭਸ੍ਯ ਚ ਨਿਪਾਤਨੇ।
ਦਾਰੁਕੰ ਚਾਬ੍ਰੁਵੰ ਵੀਰ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਸ੍ਥੀਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-22-28 (16529)
ਤਤੋ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਹਤੰ ਦਿਵ੍ਯਮਭੋਦ੍ਯਮਤਿਵੀਰ੍ਯਵਤ੍।
ਆਗ੍ਨੇਯਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦਯਿਤੰ ਸਰ੍ਵਸਾਹੰ ਮਹਾਪ੍ਰਭਮ੍।
ਯੋਜਯੰ ਤਤ੍ਰਧਨੁਸ਼਼ਾ ਦਾਨਵਾਨ੍ਤਕਰੰ ਰਣੇ ॥ 3-22-29 (16530)
ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਚ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਚ ਸੰਯੁਗੇ।
ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਚ ਪ੍ਰਤਿਲੋਮਾਨਾਂ ਭਸ੍ਮਾਨ੍ਤਕਰਣੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-22-30 (16531)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਾਨ੍ਤਮਮਲੰ ਚਕ੍ਰੰ ਕਾਲਾਨ੍ਤਕਯਮੋਪਮਮ੍।
ਅਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾਹਮਤੁਲੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਵਿਨਿਬਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 3-22-31 (16532)
ਜਹਿ ਸੌਭੰ ਸ੍ਵਵੀਰ੍ਯੇਣ ਯੇ ਚਾਤ੍ਰ ਰਿਪਵੋ ਮਮ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭੁਜਵੀਰ੍ਯੇਣ ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਾਹਿਣਵੰ ਰੁਸ਼਼ਾ ॥ 3-22-32 (16533)
ਰੂਪੰ ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਯਾਸੀਦਾਕਾਸ਼ੇ ਪਤਤਸ੍ਤਦਾ।
ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਯੇਵ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤਪਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-22-33 (16534)
ਤਤ੍ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਗਰੰ ਸੌਭੰ ਵ੍ਯਪਗਤਤ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍।
ਮਧ੍ਯੇਨ ਪਾਟਯਾਮਾਸ ਕ੍ਰਕਚੋ ਦਾਰ੍ਵਿਵੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮ੍ ॥ 3-22-34 (16535)
ਦ੍ਵਿਧਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਤਃ ਸੌਭੰ ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਨਬਲਾਦ੍ਧਤਮ੍।
ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਸ਼ਰੋਦ੍ਧੂਤੰ ਪਪਾਤ ਤ੍ਰਿਪੁਰੰ ਯਥਾ ॥ 3-22-35 (16536)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਪਤਿਤੇ ਸੌਭੇ ਚਕ੍ਰਮਾਗਾਤ੍ਕਰੰ ਮਮ।
ਪੁਨਸ਼੍ਚਾਦਾਯ ਵੇਗੇਨ ਸਾਲ੍ਵਾਯੇਤ੍ਯਹਮਬ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-22-36 (16537)
ਤਤਃ ਸਾਲ੍ਵੰ ਗਦਾਂ ਗੁਰ੍ਵੀਮਾਵਿਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਹਾਹਵੇ।
ਦ੍ਵਿਧਾ ਚਕਾਰ ਸਹਸਾ ਪ੍ਰਜਜ੍ਵਾਲ ਚ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-22-37 (16538)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਨਿਹਤੇ ਵੀਰੇ ਦਾਨਵਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਚੇਤਸਃ।
ਹਾਹਾਭੂਤਾ ਦਿਸ਼ੋ ਜਗ੍ਮੁਰਰ੍ਦਿਤਾ ਮਮ ਸਾਯਕੈਃ ॥ 3-22-38 (16539)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰਸਮਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯਰਥੰ ਸੌਭਸਮੀਪਤਃ।
ਸ਼ਙ੍ਖੰ ਪ੍ਰਧ੍ਮਾਪ੍ਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਪਰ੍ਯਹਰ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 3-22-39 (16540)
ਤਨ੍ਮੇਰੁਸ਼ਿਖਰਾਕਾਰੰ ਵਿਧ੍ਵਸ੍ਤਾਟ੍ਟਾਲਗੋਪੁਰਮ੍।
ਦਹ੍ਯਮਾਨਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਤਾਃ ਸੰਪ੍ਰਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ ॥ 3-22-40 (16541)
ਏਵੰ ਨਿਹਤ੍ਯ ਸਮਰੇ ਸੌਭੰ ਸਾਲ੍ਵੰ ਨਿਪਾਤ੍ਯ ਚ।
ਆਨਰ੍ਤਾਤ੍ਪੁਨਰਾਗਮ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਵਹਮ੍ ॥ 3-22-41 (16542)
ਤਦੇਤਤ੍ਕਾਰਣੰ ਰਾਜੰਨਾਗਮੰ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯਮ੍।
ਯਦ੍ਯਾਗਾਂ ਪਰਵੀਰਘ੍ਨ ਨ ਹਿ ਜੀਵੇਤ੍ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-22-42 (16543)
ਮਯ੍ਯਾਗਤੇ(ਅ)ਥਵਾ ਵੀਰ ਦ੍ਯੂਤੰ ਨ ਭਵਿਤਾ ਤਥਾ।
ਅਦ੍ਯਾਹੰ ਕਿੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਿੰਨਸੇਤੁਰਿਵੋਦਕਮ੍ ॥ 3-22-43 (16544)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-22-44x (1840)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕੌਰਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪ੍ਰਯਯੌ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥ 3-22-44 (16545)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਰਾਜ੍ਞਾ ਮੂਰ੍ਧਨ੍ਯੁਪਾਘ੍ਰਾਤੋ ਭੀਮੇਨ ਚ ਮਹਾਭੁਜਃ ॥ 3-22-45 (16546)
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਕ੍ਤਸ਼੍ਚਾਰ੍ਜੁਨੇਨ ਯਮਾਭ੍ਯਾਂ ਚਾਭਿਵਾਦਿਤਃ।
ਸੰਮਾਨਿਤਸ਼੍ਚ ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਚਾਰ੍ਚਿਤੋਸ਼੍ਰੁਭਿਃ ॥ 3-22-46 (16547)
ਸੁਭਦ੍ਰਾਮਭਿਮਨ੍ਯੁਂ ਚ ਰਥਮਾਰੋਪ੍ਯ ਕਾਞ੍ਚਨਮ੍।
ਆਰੁਰੋਹ ਰਥੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰਭਿਪੂਜਿਤਃ ॥ 3-22-47 (16548)
ਸ਼ੈਬ੍ਯਸੁਗ੍ਰੀਵਯੁਕ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਾ।
ਦ੍ਵਾਰਕਾਂ ਪ੍ਰਯਯੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-22-48 (16549)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਯਤੇ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋਪਿ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਃ।
ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਨੁਪਾਦਾਯ ਪ੍ਰਯਯੌ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਤਦਾ ॥ 3-22-49 (16550)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਃ ਸ੍ਵਸਾਰੰ ਚ ਸਮਾਦਾਯਾਥ ਚੇਦਿਰਾਟ੍।
ਜਗਾਮ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਮ੍ਯਾਂ ਸ਼ੁਕ੍ਤਿਮਤੀਂ ਪੁਰੀਮ੍ ॥ 3-22-50 (16551)
ਕੇਕਯਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯੇਨਾਮਿਤੌਜਸਾ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਯਯੁਸ੍ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-22-51 (16552)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾਵਿਸ਼਼ਯਵਾਸਿਨਃ।
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਮਾਨਾਃ ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਨ ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 3-22-52 (16553)
ਸਮਵਾਯਃ ਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੁਮਹਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਃ।
ਆਸੀਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-22-53 (16554)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਵਿਪ੍ਰਾਂਸ੍ਤਾਨਨੁਮਾਨ੍ਯ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਸ਼ਸ਼ਾਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨ੍ਕਾਲੇ ਰਥਾਨ੍ਯੋਜਯਤੇਤਿ ਵੈ ॥ 3-22-54 (16555)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 22 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-22-2 ਸੁਵਾਸਸਃ ਸੁਪੁਙ੍ਖਾਨ੍ ॥ 3-22-4 ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾਨਨਮੂਰ੍ਧਜਾ ਇਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ੍ਵਰੂਪਕਥਨੰ ਨਤੁ ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤੇ ਪ੍ਰਾਗਲ੍ਭ੍ਯੇਨ ਸ੍ਥਿਤੇ। ਵਿਸ਼਼੍ਠਿਤੇ ਇਤਿ ਪਾਠੇਪਿ ਸਏਵਾਰ੍ਤਃ ॥ 3-22-5 ਸ਼ਬ੍ਦਏਵ ਸਾਹੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਯਤ੍ਰਤਤ੍ਤਥਾ ਸ਼ਬ੍ਦਵੇਧਿ ਸ਼ਬ੍ਦੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਮੁਪਾਰਮੰਨ੍ਯਪਤਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ਸ਼ਬ੍ਦਸਾਹੰ ਸ਼ਬ੍ਦਬਾਧਾਨਿਵਾਰਕੰ ਵਾ ॥ 3-22-6 ਸ਼ਬ੍ਦਸਾਧਨੈਃ ਸ਼ਬ੍ਦਏਵ ਸਾਧਨੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੰਬਨ੍ਧੇ ਕਾਰਣੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੈਃ। ਪੁਰਸ੍ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-22-9 ਆਗ੍ਜ੍ਯੇਤਿਸ਼਼ੰ ਪੂਰ੍ਵਸਮੁਦ੍ਰਤੀਰਸ੍ਥੰ ਨਗਰਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਮ੍। ਯਤਃ ਕਾਮਗਮੰ ਅਤਃ ਪ੍ਰਾਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ੰ ਗਤ੍ਵਾ ਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 3-22-12 ਅਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਿੰ ਅਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਇਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-22-16 ਏਵੰ ਮਾਂ ਸੌਭਰਾਜੋ ਵਿਜਿਤਵਾਨ੍ ਏਤਦਪ੍ਯਹੰ ਪਸ਼੍ਚਾਦਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮੋਹਮਾਪੰਨਃ ਸਨ੍ ਸੰਜ੍ਞਾਲਾਰ੍ਭਾਨਨ੍ਤਰੰ ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਨ੍ਸਾਰਥਿਮੁਖੇਨੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਏਵਮਜ੍ਞਾਤਵਾਨ੍ਵੀਰੇਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ ॥ 3-22-17 ਇਨ੍ਦ੍ਰਦਯਿਤੰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਦੈਵਤ੍ਯਮ੍। ਵਜ੍ਰੰ ਵਜ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ਸਮਸ਼ਾਤਯੰ ਨਾਸ਼ਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-22-19 ਆਹਾਰਯਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਨ੍ਤਃ ॥ 3-22-20 ਤਾਤ੍ਕਾਲਿਕੰ ਤਤ੍ਕਾਲਯੋਗ੍ਯਮ੍ ॥ 3-22-23 ਪੀਠਗਃ ਸ੍ਵਾਸਨਸ੍ਥਃ। ਅਯੁਧ੍ਯਮਾਨੋਪੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-22-30 ਪ੍ਰਤਿਲੋਮਾਨਾਂ ਵਿਪਰਿਤਾਚਾਰਾਣਾਂ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਨਾਮ੍ ॥ 3-22-31 ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਾਨ੍ਤੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਪਰਿਧਿ ॥ 3-22-32 ਤਸ੍ਮੈ ਸੌਭਾਯ। ਪ੍ਰਾਹਿਣਵੰ ਪ੍ਰਹਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-22-33 ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰਿਵੇਸ਼਼੍ਟਤ ਇਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ ॥ 3-22-34 ਕ੍ਰਕਚਃ ਦਨ੍ਤੁਰਖਙ੍ਗਃ ॥ 3-22-43 ਉਦਕੰ ਧਾਰਯਿਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-22-50 ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਃ ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲਸੁਤਃ। ਸ੍ਵਸਾਰੰ ਕਰੇਣੁਮਤੀਂ ਨਕੁਲਭਾਰ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-22-51 ਕੇਕਯਾਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਯਾਲਾਃ ॥ 3-22-54 ਸ਼ਸ਼ਾਸ ਆਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 023
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.23. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 023
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਦੀਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਨਾਤ੍ਸ੍ਵਨਗਰਗਮਨਾਨਨ੍ਤਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਪੌਰਾਣਾਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਨਗਰਪ੍ਰਤਿ ਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-23-0 (16556)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-23-0x (1841)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦਸ਼ਾਰ੍ਹਾਧਿਪਤੌ ਪ੍ਰਯਾਤੇ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚ।
ਯਮੌ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਚ ਪੁਰੋਹਿਤਸ਼੍ਚ
ਰਥਾਨ੍ਮਹਾਰ੍ਹਾਨ੍ਪਰਮਾਸ਼੍ਵਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ ॥ 3-23-1 (16557)
ਅਸ੍ਥਾਯ ਵੀਰਾਃ ਸਹਿਤਾ ਵਨਾਯ
ਪ੍ਰਤਸ੍ਥਿਰੇ ਭੂਤਪਤਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਃ।
ਹਿਰਣ੍ਯਨਿਸ਼਼੍ਕਾਨ੍ਵਸਨਾਨਿ ਗਾਸ਼੍ਚ
ਗਦਾਯ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਰਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਭ੍ਯਃ ॥ 3-23-2 (16558)
ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪੁਰੋ ਵਿੰਸ਼ਤਿਰਾਤ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾ
ਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਦੀਪ੍ਤਾਨ੍।
ਮੌਰ੍ਵੀਸ਼੍ਚ ਯਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਸਾਯਕਾਂਸ਼੍ਚ
ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਾਦਾਯ ਜਘਨ੍ਯਮੀਯੁਃ ॥ 3-23-3 (16559)
ਤਤ੍ਸਤੁ ਵਾਸਾਂਸਿ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾ
ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦਾਸ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਭੂਸ਼਼ਣੰ ਚ।
ਤਦਿਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ
ਜਘਨ੍ਯਮੇਵੋਪਯਯੌ ਰਥੇਨ ॥ 3-23-4 (16560)
ਤਤਃ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮੁਪੇਤ੍ਯ ਪੌਰਾਃ
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਚਕ੍ਰੁਰਦੀਨਸਤ੍ਵਾਃ।
ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਵਦਨ੍ਪ੍ਰਸੰਨਾ
ਮੁਖ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲਾਨਾਮ੍ ॥ 3-23-5 (16561)
ਸ ਚਾਪਿ ਤਾਨਭ੍ਯਵਦਤ੍ਪ੍ਰਸੰਨਃ
ਸਹੈਵ ਤੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ।
ਤਸ੍ਥੌ ਚ ਤਤ੍ਰਾਧਿਪਤਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜਨੌਘੰ ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲਾਨਾਮ੍ ॥ 3-23-6 (16562)
ਪਿਤੇਵ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸ ਤੇਸ਼਼ੁ ਭਾਵੰ
ਚਕ੍ਰੇ ਕੁਰੂਣਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ।
ਤੇ ਚਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਭਰਤਪ੍ਰਬਰ੍ਹੇ
ਤਥਾ ਬਭੂਵੁਃ ਪਿਤਰੀਵ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ॥ 3-23-7 (16563)
ਤਤਸ੍ਤਮਾਸਾਦ੍ਯ ਮਹਾਜਨੌਘਾਃ
ਕੁਰੁਪ੍ਰਵੀਰੰ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਤਸ੍ਥੁਃ।
ਹਾਨਾਥ ਹਾਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਬ੍ਰੁਵਾਣਾ
ਹੀਤਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਰੁਮੁਖਾ ਬਭੂਵੁਃ ॥ 3-23-8 (16564)
ਵਰਃ ਕੁਰੂਣਾਮਧਿਪਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ
ਪਿਤੇਵ ਪੁਤ੍ਰਾਨਪਹਾਯ ਚਾਸ੍ਮਾਨ੍।
ਪੌਰਾਨਿਮਾਞ੍ਜਾਨਪਦਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍
ਹਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਾਤਃ ਕ੍ਵਨੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ॥ 3-23-9 (16565)
ਧਿਗ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸੁਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਬੁਦ੍ਧਿੰ
ਧਿਕ੍ਸੌਬਲੰ ਪਾਪਮਤਿੰ ਚ ਕਰ੍ਣਮ੍।
ਅਨਰ੍ਥਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਾਪਾ
ਯੇ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਸਤਸ੍ਤਵੋਗ੍ਰਾਃ ॥ 3-23-10 (16566)
ਸ੍ਵਯੰ ਨਿਵੇਸ਼੍ਯਾਪ੍ਰਤਿਮੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਪੁਰੰ ਮਹਾਦੇਵਪੁਰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ੍।
ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਪ੍ਰਸ੍ਥਮਮੋਘਕਰ੍ਮਾ
ਹਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਾਤਃ ਕ੍ਵਨੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ॥ 3-23-11 (16567)
ਚਕਾਰ ਯਾਮਪ੍ਰਤਿਮਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਸਭਾਂ ਮਯੋ ਦੇਵਸਭਾਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਮ੍।
ਤਾਂ ਦੇਵਗੁਪ੍ਤਾਮਿਵ ਦੇਵਮਾਯਾਂ
ਹਿਤ੍ਵਾਪ੍ਰਯਾਤਃ ਕ੍ਵਨੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ॥ 3-23-12 (16568)
ਤਾਨ੍ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਵਿਦੁਤ੍ਤਮੌਜਾ
ਬੀਭਤ੍ਸੁਰੁਚ੍ਚੈਃ ਸਹਿਤਾਨੁਵਾਚ।
ਆਦਾਸ੍ਯਤੇ ਵਾਸਮਿਮੰ ਨਿਰੁਸ਼਼੍ਯ
ਰਵਨੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਾ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਯਸ਼ਾਂਸਿ ॥ 3-23-13 (16569)
ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਮੁਖ੍ਯਾਃ ਸਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਵ
ਭਵਦ੍ਭਿਰਾਸਾਦ੍ਯ ਤਪਸ੍ਵਿਨਸ਼੍ਚ।
ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਵਿਦਸ਼੍ਚ ਵਾਚ੍ਯਾ
ਯਥਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਃ ਪਰਮਾ ਭਵੇੰਨਃ ॥ 3-23-14 (16570)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤੇ ਵਚਨੇ(ਅ)(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇਨ
ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜਨ੍।
ਮੁਦਾ(ਅ)ਭ੍ਯਨਨ੍ਦਨ੍ਸਹਿਤਾਸ਼੍ਚ ਚਕ੍ਰੁਃ
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਿਸ਼਼੍ਠਮ੍ ॥ 3-23-15 (16571)
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥੰ ਚ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰੰ ਚ
ਧਨੰਜਯੰ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨੀਂ ਯਮੌ ਚ।
ਪ੍ਰਤਸ੍ਥਿਰੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਰਪੇਤਹਾਰ੍ਸ਼਼ਾ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣਾਨੁਮਤਾ ਯਥਾਸ੍ਵਮ੍ ॥ 3-23-16 (16572)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 23 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-23-1 ਭੂਤਪਤਿਃ ਸ਼ਿਵਃ। ਨਿਸ਼਼੍ਕਃ ਅਸ਼਼੍ਟੋਤ੍ਤਰਸ਼ਤੰ ਸੁਵਰ੍ਣਾਨਿ ਵਕ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਲੰਕਾਰੋ ਵਾ। ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ੇਤਿਵ੍ਯਾਕਰਣਾਦ੍ਯਙ੍ਗਾਨਾਮੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਅਕ੍ਸ਼਼ਰਾਣਿ ਵੇਦਃ। ਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਰਣਸ਼ੂਨ੍ਯਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਣਵਃ ॥ 3-23-3 ਪੁਰ ਪ੍ਰਾਗੇਵ। ਜਘਨ੍ਯੰ ਪਾਸ਼੍ਚਾਤ੍ਯੰ ਦ੍ਵਾਰਕਾਦੇਸ਼ਮ੍ ॥ 3-23-4 ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸੁਭਦ੍ਰਯਾ ਸਹਾ ॥ 3-23-7 ਤਦਾ ਬਭੂਵੁਰਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-23-8 ਹੀਤਾਃ ਕੁਰਾਜ੍ਯੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮ ਇਤਿ ਲਜ੍ਜਿਤਾਃ ॥ 3-23-10 ਅਨਰ੍ਥੰ ਦ੍ਯੂਤਜਮ੍ ॥ 3-23-13 ਬੀਭਤ੍ਸੁਰਰ੍ਜੁਨਃ ਆਦਾਸ੍ਯਤੇ ਆਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਯਸ਼ਾਂਸਿ ਯਸ਼ਸ੍ਕਰਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਸਭਾਦੀਨਿ ॥ 3-23-14 ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਪੌਰੈਃ ਵਾਚ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥ੍ਯਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 024
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.24. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 024
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ਼੍ਚਿਰਾਵਸ੍ਥਾਨਨਿਰ੍ਧਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦ੍ਵੈਤਵਨਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-24-0 (16573)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-24-0x (1842)
ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਯਾਤੇਸ਼਼ੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸਤ੍ਯਸੰਗਰਃ।
ਅਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-24-1 (16574)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੇਮਾਃ ਸਮਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਵਸ੍ਤਵ੍ਯੰ ਨਿਰ੍ਜਨੇ ਵਨੇ।
ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਧ੍ਵੰ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਦੇਸ਼ੰ ਬਹੁਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਮ੍ ॥ 3-24-2 (16575)
ਬਹੁਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੰ ਰਮ੍ਯੰ ਸ਼ਿਵੰ ਪੁਣ੍ਯਜਨੋਚਿਤਮ੍।
ਯਤ੍ਰੇਮਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਸਮਾਃ ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਤਿਵਸੇਮਹਿ ॥ 3-24-3 (16576)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਧਨੰਜਯਃ।
ਗੁਰੁਵਨ੍ਮਾਨਵਵਰੰ ਮਾਨਯਿਤ੍ਵਾ ਮਨਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 3-24-4 (16577)
ਭਵਾਨੇਵ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਿਤਾ।
ਅਜ੍ਞਾਤੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ ਭਵਤੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਨ ॥ 3-24-5 (16578)
ਤ੍ਵਯਾ ਹ੍ਯੁਪਾਸਿਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਗਾਃ।
ਦ੍ਵੈਪਾਯਨਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯੋ ਨਾਰਦਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-24-6 (16579)
ਯਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਦ੍ਵਾਰਾਣਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੰਚਰਤੇ ਵਸ਼ੀ।
ਦੇਵਲੋਕਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਮਪਿ ॥ 3-24-7 (16580)
ਅਨੁਭਾਵਾਂਸ਼੍ਚ ਜਾਨਾਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਪ੍ਰਭਾਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਵੇਤ੍ਥ ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-24-8 (16581)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਰਾਜਞ੍ਜਾਨਾਸਿ ਸ਼੍ਰੇਯਃਕਾਰਣਮੇਵ ਚ।
ਯਤ੍ਰੇਚ੍ਛਸਿ ਮਹਾਰਾਜ ਨਿਵਾਸੰ ਤਤ੍ਰ ਕੁਂਰ੍ਮਹੇ ॥ 3-24-9 (16582)
ਇਦੰ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਨਾਮ ਸਰਃ ਪੁਣ੍ਯਜਨੋਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਬਹੁਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੰ ਰਮ੍ਯੰ ਨਾਨਾਦ੍ਵਿਜਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-24-10 (16583)
ਅਤ੍ਰੇਮਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਸਮਾ ਵਿਹਰੇਮੇਤਿ ਰੋਚਯੇ।
ਯਦਿ ਤੇ(ਅ)ਨੁਮਤੰ ਰਾਜਨ੍ਕਿਮਨ੍ਯਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-24-11 (16584)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-24-12x (1843)
ਮਮਾਪ੍ਯੇਤਨ੍ਮਤੰ ਪਾਰ੍ਥ ਤ੍ਵਯਾ ਯਤ੍ਸਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਗਚ੍ਛਾਮਃ ਪੁਣ੍ਯਵਿਖ੍ਯਾਤੰ ਮਹਦ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸਰਃ ॥ 3-24-12 (16585)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-24-13x (1844)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸਰਃ ॥ 3-24-13 (16586)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਤਥੈਵ ਚ ਨਿਰਗ੍ਨਯਃ।
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਿਨੋ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਵਸ਼੍ਚ ਤਥੈਵ ਵਨਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-24-14 (16587)
ਬਹਵੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਰਿਵਵ੍ਰੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ ਸਤ੍ਯਸ਼ੀਲਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 3-24-15 (16588)
ਤੇ ਯਾਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਸਹ।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਰਮ੍ਯੰ ਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਬਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-24-16 (16589)
ਤਤ੍ਸਾਲਤਾਲਾਮ੍ਰਮਧੂਕਨੀਪ-
ਕਦਮ੍ਬਸਰ੍ਜਾਰ੍ਜੁਨਕਰ੍ਣਿਕਾਰੈਃ।
ਤਪਾਤ੍ਯਯੇ ਪੁਸ਼਼੍ਪਧਰੈਰੁਪੇਤੰ
ਮਹਾਵਨੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪਤਿਰ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ॥ 3-24-17 (16590)
ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਾਣਾਂ ਸ਼ਿਖਰੇਸ਼਼ੁ ਤਸ੍ਥੁ-
ਰ੍ਮਨੋਰਮਾਂ ਵਾਚਮੁਦੀਰਯਨ੍ਤਃ।
ਮਯੂਰਦਾਤ੍ਯੂਹਚਕੋਰਸਙ੍ਘਾ-
ਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਬਰ੍ਹਿਣਕੋਕਿਲਾਸ਼੍ਚ ॥ 3-24-18 (16591)
ਕਰੇਣੁਯੂਥੈਃ ਸਹ ਯੂਥਪਾਨਾਂ
ਮਦੋਤ੍ਕਟਾਨਾਮਚਲਪ੍ਰਭਾਣਾਮ੍।
ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਯੂਥਾਨਿ ਮਹਾਦ੍ਵਿਪਾਨਾਂ
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪਤਿਰ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ॥ 3-24-19 (16592)
ਮਨੋਰਮਾਂ ਭੋਗਵਤੀਮੁਪੇਤ੍ਯ
ਪੂਤਾਤ੍ਮਨਾਂ ਚੀਰਜਟਾਧਰਾਣਾਮ੍।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਨਿਵਾਸੇ
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸਿਦ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾਨਨੇਕਾਨ੍ ॥ 3-24-20 (16593)
ਤਤਃ ਸ ਯਾਨਾਦਵਰੁਹ੍ਯ ਰਾਜਾ
ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕਃ ਸਜਨਃ ਕਾਨਨੰ ਤਤ੍।
ਵਿਵੇਸ਼ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਵਤਾਂ ਬਰਿਸ਼਼੍ਠ-
ਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੰ ਸ਼ਕ੍ਰ ਇਵਾਮਿਤੌਜਾਃ ॥ 3-24-21 (16594)
ਤੰ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੰ ਸਹਿਤਾ(ਅ)ਭਿਪੇਤੁ-
ਰ੍ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਸ਼੍ਚਾਰਣਸਿਦ੍ਧਸਙ੍ਘਾਃ।
ਵਨੌਕਸਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨੇਰਨ੍ਦ੍ਰਸਿੰਹੰ
ਮਨਸ੍ਵਿਨੰ ਤੰ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਤਸ੍ਥੁਃ ॥ 3-24-22 (16595)
ਸ ਤਤ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਭਿਵਾਦ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਨ੍
ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਚਿਤੋ ਰਾਜਵਦ੍ਦੇਵਵਚ੍ਚ।
ਵਿਵੇਸ਼ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਹਿਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯੈਃ
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ ॥ 3-24-23 (16596)
ਸ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਲਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਤਪਸ੍ਵਿਭਿਰ੍ਮਪਰੈਰੁਪੇਤ੍ਯ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਚਿਤਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਧਰਸ੍ਯ ਮੂਲੇ
ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਸ੍ਯੋਪਵਿਵੇਸ਼ ਰਾਜਾ ॥ 3-24-24 (16597)
ਭੀਮਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚ ਧਨੰਜਯਸ਼੍ਚ
ਯਮੌ ਚ ਤੇ ਚਾਨੁਚਰਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਮ੍।
ਵਿਮੁਚ੍ਯਵਾਹਾਨਵਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ
ਤਤ੍ਰੋਪਤਸ੍ਥੁਰ੍ਭਰਤਪ੍ਰਬਰ੍ਹਾਃ ॥ 3-24-25 (16598)
ਲਤਾਵਤਾਨਾਵਨਤਃ ਸ ਪਾਣ੍ਡਵੈ-
ਰ੍ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਃ ਪਞ੍ਚਭਿਰੇਵ ਧਨ੍ਵਿਭਿਃ।
ਬਭੌ ਨਿਵਾਸੋਪਗਤੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿ-
ਰ੍ਮਹਾਗਿਰਿਰ੍ਵਾਰਣਯੂਥਪੈਰਿਵ ॥ 3-24-26 (16599)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 24 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-24-1 ਸਤ੍ਯਸੰਗਰ ਸਤ੍ਯਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਃ ॥ ਸਮਾਃ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ। ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-24-8 ਅਨੁਭਾਵਾਨ੍ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਕਰ੍ਤਵ੍ਯਵਿਸ਼਼ਯਾੰਨਿਸ਼੍ਚਯਾਨ੍। ਪ੍ਰਭਾਵੋ ਨਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹਸ਼ਕ੍ਤਿਃ। ਸਰ੍ਵਾ ਗਤੀਰ੍ਵਿਜਾਨਾਸਿ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-24-10 ਦ੍ਵੈਤੰ ਦ੍ਵੌ ਸ਼ੋਕਮੋਹੌ ਇਤੌ ਗਤੌ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤਦ੍ਬੀਤੰ ਦ੍ਵੀਤਮੇਵ ਦ੍ਵੈਤਮ੍। ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਤਦ੍ਧਿਤਃ। ਵਨੰ ਜਲੰ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਦ੍ਵੈਤਵਨਮ੍ ॥ 3-24-11 ਵਿਹਰੇਮ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾਨਯੇਮ ॥ 3-24-16 ਯਾਤ੍ਵਾ ਗਤ੍ਵਾ ॥ 3-24-17 ਤਪਾਤ੍ਯਯੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸੁ ॥ 3-24-19 ਕਰੇਣੁਃ ਹਸ੍ਤਿਨੀ ॥ 3-24-20 ਭੋਗਵਤੀਂ ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਨਦੀਮ੍ ॥ 3-24-22 ਚਾਰਣਾਃ ਦੇਵਗਾਯਨਾਃ ॥ 3-24-24 ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਃ ਕਦਮ੍ਬਃ ॥ 3-24-26 ਲਤਾਵਤਾਨਾਵਨਤਃ ਵਲ੍ਲੀਤਨ੍ਤੁਭਿਰਾਵ੍ਰੁʼਤਤਯਾ ਨਮ੍ਰਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 025
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.25. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 025
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੁਪੇਤ੍ਯ ਧਰ੍ਮੋਪਦੇਸ਼ਪੂਰ੍ਵਕਮੁਤ੍ਤਰਦਿਗ੍ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-25-0 (16600)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-25-0x (1845)
ਤਤ੍ਕਾਨਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਪੁਤ੍ਰਾਃ
ਸੁਖੋਚਿਤਾ ਵਾਸਮੁਪੇਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮ੍।
ਵਿਜਹ੍ਰੁਰਿਨਦ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮਾਃ ਸ਼ਿਵੇਸ਼਼ੁ
ਸਰਸ੍ਵਤੀਸਾਲਵਨੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-25-1 (16601)
ਯਤੀਂਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ ਸ ਮੁਨੀਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਂ
ਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਮੂਲਫਲੈਰੁਦਗ੍ਰੈਃ।
ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਮੁਖ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਃ ਕੁਰੂਣਾਂ
ਸੰਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਮਹਾਨੁਭਾਵਃ ॥ 3-25-2 (16602)
ਇਸ਼਼੍ਟੀਸ਼੍ਚ ਪਿਤ੍ਰ੍ਯਾਣਿ ਤਥਾ ਕ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ
ਮਹਾਵਨੇ ਵਸਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍।
ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਤੇਜਾ-
ਸ਼੍ਚਕਾਰ ਧੌਮ੍ਯਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵੰਨ੍ਰੁʼਪਾਣਾਮ੍ ॥ 3-25-3 (16603)
ਅਪੇਤ੍ਯ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦ੍ਵਸਤਾਂ ਤੁ ਤੇਸ਼਼ਾ-
ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਪੁਰਾਣੋ(ਅ)ਤਿਥਿਰਾਜਗਾਮ।
ਤਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਤੀਵ੍ਰਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਤੇਜਾ
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਃ ਸ਼੍ਰੀਮਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍ ॥ 3-25-4 (16604)
ਤਮਾਗਤੰ ਜ੍ਵਲਿਤਹੁਤਾਸ਼ਨਪ੍ਰਭੰ
ਮਹਾਮਨਾਃ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਅਪੂਜਯਤ੍ਸੁਰਰੁʼਸ਼਼ਿਮਾਨਵਾਰ੍ਚਿਤੰ
ਮਹਾਮੁਨਿੰ ਹ੍ਯਨੁਪਮਸਤ੍ਵਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-25-5 (16605)
ਸ ਸਰ੍ਵਵਿਦ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਦੀਨਾਂ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚ।
ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਰਾਮੰ ਮਨਸਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਤਪਸ੍ਵਿਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਯਤਾਮਿਤੌਜਾਃ ॥ 3-25-6 (16606)
ਤੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਵਿਮਨਾ ਇਵਾਬ੍ਰਵੀ-
ਤ੍ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਰਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿ ਤਪਸ੍ਵਿਨੋ(ਅ)ਮੀ।
ਭਵਾਨਿਦੰ ਕਿੰ ਸ੍ਮਯਤੀਵ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ-
ਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਂ ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਮਾਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ॥ 3-25-7 (16607)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-25-8x (1846)
ਨ ਤਾਤ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਚ ਸ੍ਮਯਾਮਿ
ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਜੋ ਮਾਂ ਭਜਤੇਨ ਦਰ੍ਪਃ।
ਤਵਾਪਦੰ ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਰਾਮੰ
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤੰ ਦਾਸ਼ਰਥਿੰ ਸ੍ਮਰਾਮਿ ॥ 3-25-8 (16608)
ਸ ਚਾਪਿ ਰਾਜਾ ਸਹ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੇਨ
ਵਨੇ ਨਿਵਾਸੰ ਪਿਤੁਰੇਵ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਧਨ੍ਵੀ ਚਰਨ੍ਪਾਰ੍ਥ ਮਯੈਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ
ਗਿਰੇ ਪੁਰਾ ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮੂਕਸ੍ਯ ਸਾਨੌ ॥ 3-25-9 (16609)
ਸਹਸ੍ਰਨੇਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਯਮਸ੍ਯ ਨੇਤਾ ਨਮੁਚੇਸ਼੍ਚ ਹਨ੍ਤਾ।
ਪਿਤੁਰ੍ਨਿਦੇਸ਼ਾਦਨਘਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ
ਚਰਨ੍ਵਨੇ ਦਾਸ਼ਰਥਿਸ਼੍ਚਕਾਰ ॥ 3-25-10 (16610)
ਸ ਚਾਪਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ ਸਮਪ੍ਰਭਾਵੋ
ਮਹਾਨੁਭਾਵਃ ਸਮਰੇਸ਼਼੍ਵਜੇਯਃ।
ਵਿਹਾਯ ਭੋਗਾਨਚਰਦ੍ਵਨੇਸ਼਼ੁ
ਨੇਸ਼ੇ ਬਲਸ੍ਯੇਤਿ ਚਰੇਦਧਰ੍ਮਮ੍ ॥ 3-25-11 (16611)
ਭਾਪਾਸ਼੍ਚ ਨਾਭਾਗਭਗੀਰਥਾਦਯੋ
ਮਹੀਮਿਮਾਂ ਸਾਗਰਾਨ੍ਤਾਂ ਵਿਜਿਤ੍ਯ।
ਸਤ੍ਯੇਨ ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਜਯਸ੍ਤਾਤ ਲੋਕਾ-
ੰਨੇਸ਼ੇ ਬਲਸ੍ਯੇਤਿ ਚਰੇਦਧਰ੍ਮਮ੍ ॥ 3-25-12 (16612)
ਅਲਰ੍ਕਮਾਹੁਰ੍ਨਵਰ੍ਯ ਸਨ੍ਤੰ
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤੰ ਕਾਸ਼ਿਕਰੂਸ਼ਰਾਜਮ੍।
ਵਿਹਾਯ ਰਾਜ੍ਯਾਨਿ ਵਸੂਨਿ ਚੈਵ
ਨੇਸ਼ੇ ਬਲਸ੍ਯੇਤਿ ਚਰੇਦਧਰ੍ਮਮ੍ ॥ 3-25-13 (16613)
ਧਾਤ੍ਰਾ ਵਿਧਿਰ੍ਯੋ ਵਿਹਿਤਃ ਪੁਰਾਣੈ-
ਸ੍ਤੰ ਪੂਜਯਨ੍ਤੋ ਨਰਵਰ੍ਯ ਸਨ੍ਤਃ।
ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਪਾਰ੍ਥ ਦਿਵਿ ਪ੍ਰਭਾਨ੍ਤਿ
ਨੇਸ਼ੇ ਬਲਸ੍ਯੇਤਿ ਚਰੇਦਧਰ੍ਮਮ੍ ॥ 3-25-14 (16614)
ਮਹਾਬਲਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤਕੂਟਮਾਤ੍ਰਾ-
ਨ੍ਵਿਸ਼਼ਾਣਿਨਃ ਪਸ਼੍ਯ ਗਜਾੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ।
ਸ੍ਥਿਤਾੰਨਿਦੇਸ਼ੇ ਨਰਵਰ੍ਯ ਧਾਤੁ-
ਰ੍ਨੇਸ਼ੇ ਬਲਸ੍ਯੇਤਿ ਚਰੇਦਧਰ੍ਮਮ੍ ॥ 3-25-15 (16615)
ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਸ਼੍ਯ
ਤਥਾ ਯਥਾਵਦ੍ਵਿਹਿਤੰ ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ।
ਸ੍ਵਯੋਨਿਤਃ ਕਰ੍ਮ ਸਦਾਚਰਨ੍ਤਿ
ਨੇਸੇ ਬਲਸ੍ਯੇਤਿ ਚਰੇਦਧਰ੍ਮਮ੍ ॥ 3-25-16 (16616)
ਸਤ੍ਯੇਨੰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਯਥਾਰ੍ਹਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ
ਹ੍ਰਿਯਾ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨ੍ਯਤੀਤ੍ਯ।
ਯਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਤਵਾਪਿ ਦੀਪ੍ਤੰ
ਵਿਭਾਵਸੋਰ੍ਭਾਸ੍ਕਰਸ੍ਯੇਵ ਪਾਰ੍ਤ ॥ 3-25-17 (16617)
ਯਥਾਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞੰ ਚ ਮਹਾਨੁਭਾਵ
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਵਨੇ ਵਾਸਮਿਮੰ ਨਿਰੂਸ਼਼੍ਯ।
ਤਤਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਤੇਜਸਾ ਤੇਨ ਦੀਪ੍ਤਾ-
ਮਾਦਾਸ੍ਵਸੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਕੌਰੇਵਭ੍ਯਃ ॥ 3-25-18 (16618)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-25-19x (1847)
ਤਮੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿ-
ਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਮਧ੍ਯੇ ਸਹਿਤੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਧੌਮ੍ਯੰ ਸਹਿਤਾਂਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਾਂ-
ਸ੍ਤਤਃ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਦਿਸ਼ਮੁਤ੍ਤਰਾਂ ਸਃ ॥ 3-25-19 (16619)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 25 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-25-1 ਮਹਾਵਨੇਸ਼਼੍ਵਮ੍ਬੁਫਲੋਚਿਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰਸ੍ਵਤੀਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ। ਭਾਗੀਰਥੀਸਾਲਵਨੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-25-3 ਇਸ਼਼੍ਟੀਃ ਦਰ੍ਸ਼ਪੌਰ੍ਣਮਾਸਾਦ੍ਯਾਃ। ਪਿਤ੍ਰ੍ਯਾਣਿ ਪਿਣ੍ਡਪਿਤ੍ਰੁʼਯਜ੍ਞਦਰ੍ਸਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ॥ 3-25-4 ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ ਅਪੇਤ੍ਯ ਨਿਰ੍ਗਤ੍ਯ ਵਨੇ ਵਸਤਾਮ੍ ॥ 3-25-6 ਅਸ੍ਮਯਤ ਵਿਸ੍ਮਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-25-7 ਹ੍ਰਿਯਾ ਪ੍ਰਾਗਲ੍ਭ੍ਯਸੰਕੋਚੇਨ ॥ 3-25-11 ਬਲਸ੍ਯ ਬਹੁਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਸ੍ਯ ਈਸ਼ੇ ਪ੍ਰਭਵਾਮੀਤਿ ਹੇਤੋਰਧਰ੍ਮੰ ਨ ਚਰੇਤ੍। ਸ਼ਕ੍ਤੌ ਸਤ੍ਯਾਂ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਚਰੇੰਨਤ੍ਵਧਰ੍ਮਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਨੇਸ਼ੋ ਬਲਸ੍ਯੇਤੀਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-25-14 ਧਾਤ੍ਰਾ ਈਸ਼ੇਨ ਪੁਰਾਣੈਰ੍ਵੇਦਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਵਿਹਿਤੋ ਵਿਧਿਰਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਦਿਃ ॥ 3-25-15 ਪਸ਼ਵੋ(ਅ)ਪਿ ਬਲਵਾਨਸ੍ਮੀਤਿ ਦਰ੍ਪੇਣਾਧਰ੍ਮੰ ਨ ਚਰਨ੍ਤੀਤ੍ਯਾਹ ਮਹਾਬਲਾਨਿਤਿ। ਵਿਸ਼਼ਾਣੰ ਦਨ੍ਤਃ ॥ 3-25-17 ਵਿਭਾ ਪ੍ਰਭਾ ਸੈਵ ਵਸੁ ਵਿਤ੍ਤੰ ਯਸ੍ਯ ॥ 3-25-18 ਆਦਾਸ੍ਯਤੇ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 026
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.26. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 026
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਾਲ੍ਭ੍ਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕਾਰਣਤ੍ਵਕਧਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-11-0 (16620)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-11-0x (1848)
ਵਸਤ੍ਸੁ ਵੈ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ।
ਅਨੁਕੀਰ੍ਣੰ ਮਹਾਰਣ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-11-1 (16621)
ਈਰ੍ਯਮਾਣੇਨ ਸਤਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸ਼਼ੇਣ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਸਮੰ ਪੁਣ੍ਯਮਾਸੀਦ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸਰਃ ॥ 3-11-2 (16622)
ਯਜੁਸ਼਼ਾਮ੍ਰੁʼਚਾਂ ਸਾਮ੍ਨਾਂ ਚ ਗਦ੍ਯਾਨਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਆਸੀਦੁਚ੍ਚਾਰ੍ਯਮਾਣਾਨਾਂ ਨਿਃਸ੍ਵਨੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰਗਮਃ ॥ 3-11-3 (16623)
ਜ੍ਯਾਘੋਸ਼਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਧੀਮਤਾਮ੍।
ਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਭੂਯ ਏਵ ਵ੍ਯਰੋਚਤ ॥ 3-11-4 (16624)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬਕੋ ਦਾਲ੍ਭ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂ ਕੌਨ੍ਤੇਯਮਾਸੀਨਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍ ॥ 3-11-5 (16625)
ਪਸ਼੍ਯ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਪਾਰ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਹੋਮਵੇਲਾਂ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸੰਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਪਾਵਕਾਮ੍ ॥ 3-11-6 (16626)
ਚਰਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮੰ ਪੁਣ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਗੁਪ੍ਤਾ ਧ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਤਾਃ।
ਭ੍ਰੁʼਗਵੋ(ਅ)ਙ੍ਗਿਰਸਸ਼੍ਚੈਵ ਵਾਸਿਸ਼਼੍ਠਾਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪੈਃ ਸਹ ॥ 3-11-7 (16627)
ਆਗਸ੍ਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗਾ ਆਤ੍ਰੇਯਾਸ਼੍ਚੋਤ੍ਤਮਵ੍ਰਤਾਃ।
ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸੰਗਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-11-8 (16628)
ਇਦੰ ਤੁ ਵਚਨੰ ਪਾਰ੍ਥ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵੇਕਾਗ੍ਰਮਨਾ ਮਮ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੌਰਵ ॥ 3-11-9 (16629)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇਣ ਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸਹ।
ਉਦੀਰ੍ਣੇ ਦਹਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਵਨਾਨੀਵਾਗ੍ਨਿਮਾਰੁਤੌ ॥ 3-11-10 (16630)
ਨਾਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤਾਤ ਚਿਰੰ ਬੁਭੂਸ਼਼ੇ-
ਦਿਚ੍ਛੰਨਮੰ ਲੋਕਮਮੁਂ ਚ ਜੇਤੁਮ੍।
ਵਿਨੀਤਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਮਪੇਤਮੋਹੰ
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜੰ ਹਨ੍ਤਿ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ਸਪਤ੍ਨਾਨ੍ ॥ 3-11-11 (16631)
ਚਰੰਨੈਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਕਾਰਿਤਮ੍।
ਨਾਧ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਬਲਿਰ੍ਲੋਕੇ ਤੀਰ੍ਥਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਤ੍ ॥ 3-11-12 (16632)
ਅਨੂਨਮਾਸੀਦਸੁਰਸ੍ਯ ਕਾਮੈ-
ਵੈਰੋਚਨੇਃ ਸ਼੍ਰੀਰਪਿ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਯਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਤ੍।
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਮਹੀਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸੰਪ੍ਰਯੋਗਾ-
ਤ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਾਚਰਨ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਮਯਥੋ ਵ੍ਯਨਸ਼੍ਯਤ੍ ॥ 3-11-13 (16633)
ਨਾਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਭੂਮਿਰਿਯੰ ਸਭੂਤਿ-
ਰ੍ਵਰ੍ਣੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਭਜਤੇ ਚਿਰਾਯ।
ਸਮੁਦ੍ਰਨੇਮਿਰ੍ਨਮਤੇ ਤੁ ਤਸ੍ਮੈ
ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਨਯੈਰ੍ਵਿਨੀਤਮ੍ ॥ 3-11-14 (16634)
ਕੁਞ੍ਚਰਸ੍ਯੇਵ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਙ੍ਕੁਸ਼ਗ੍ਰਹਮ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਾਣੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰਹੀਨਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਤੇ ਬਲਮ੍ ॥ 3-11-15 (16635)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਨੁਪਮਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਮਪ੍ਰਤਿਮੰ ਬਲਮ੍।
ਤੌ ਯਦਾ ਚਰਤਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਤਦਾ ਲੋਕਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤੀ ॥ 3-11-16 (16636)
ਯਥਾ ਹਿ ਸੁਮਹਾਨਗ੍ਨਿਃ ਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਦਹਤਿ ਸਾਨਿਲਃ।
ਤਥਾ ਦਹਤਿ ਰਾਜਨ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸਮੰ ਰਿਪੁਮ੍ ॥ 3-11-17 (16637)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਮੇਧਾਵੀ ਬੁਦ੍ਧਿਪਰ੍ਯੇਸ਼਼ਣੰ ਚਰੇਤ੍।
ਅਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਚ ਲਾਭਾਯ ਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੇ ॥ 3-11-18 (16638)
ਅਲਬ੍ਧਲਾਭਾਯ ਚ ਲਬ੍ਧਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੇ।
ਯਥਾਰ੍ਹਤੀਰ੍ਥਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਾਯ।
ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੰ ਵੇਦਵਿਦੰ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤੰ
ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੇਵ ਵਾਸਯੇਤ੍ ॥ 3-11-19 (16639)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੂਤ੍ਤਮਾ ਭਕ੍ਤਿਸ੍ਤਵ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਤੇਨ ਤੇ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਦੀਪ੍ਯਤੇ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਯਸ਼ਃ ॥ 3-11-20 (16640)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-11-21x (1849)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਬਕੰ ਦਾਲ੍ਭ੍ਯਮੰਪੂਜਯਨ੍।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੇ ਭੂਯਃ ਸੁਮਨਸੋ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-11-21 (16641)
ਦ੍ਵੈਪਾਯਨੋ ਨਾਰਦਸ਼੍ਚ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਸ਼੍ਰਵਾਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਭਾਲੁਕਿਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਚੇਤਾਃ ਸਹਸ੍ਰਪਾਤ੍ ॥ 3-11-22 (16642)
ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਰਵਾਸ਼੍ਚ ਮੁਞ੍ਜਸ਼੍ਚ ਲਵਣਾਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚ ਕਾਸ਼੍ਯਪਃ।
ਹਾਰੀਤਃ ਸ੍ਥੂਣਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਅਗ੍ਨਿਵੇਸ਼੍ਯੋ(ਅ)ਥ ਸ਼ੌਨਕਃ ॥ 3-11-23 (16643)
ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਕ੍ਚ ਸੁਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਚੋ ਵਿਭਾਵਸੁਃ।
ਊਰ੍ਧ੍ਵਰੇਤਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਮਿਤ੍ਰਃ ਸੁਹੋਤ੍ਰੋ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨਃ ॥ 3-11-24 (16644)
ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾਃ।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਮਾਨਰ੍ਚੁਃ ਪੁਰੰਦਰਮਿਵਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-11-25 (16645)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਬਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡ੍ਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 26 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-11-1 ਅਨੁਕੀਰ੍ਣੰ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮ੍ ॥ 3-11-3 ਗਦ੍ਯਾਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵਾਕ੍ਯਾਨਾਂ ਪਾਦਾਕ੍ਸ਼਼ਰਾਦਿਨਿਯਮਹੀਨਾਨਾਮ੍। ਸਾਮ੍ਨਾਂ ਚ ਨਿਗਮਾਨਾਂ ਚ ਭਾਰਤੇਤਿ ਕ. ਪਾਟਃ। ਭਾਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ ਇਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ. ॥ 3-11-5 ਸੰਧ੍ਯਾਮੁਪਾਸ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-11-11 ਨ੍ਰੁʼਪਃ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਹੀਨੋ ਨ ਬੁਭੂਸ਼਼ੇਤ੍ ਨ ਭਵਿਤੁਮਿਚ੍ਛੇਤ੍। ਤਸ੍ਯੇਚ੍ਛਤੋਪਿ ਜਯੋ ਦੁਰ੍ਲਭ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵਿਨੀਤੌ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਯੇਨ ॥ 3-11-12 ਤੀਰ੍ਥਮੁਪਾਯਮ੍ ॥ 3-11-13 ਵੈਰੋਚਨੇਰ੍ਬਲੇਃ ॥ 3-11-15 ਅਙ੍ਕੁਸ਼ਗ੍ਰਹਮਙ੍ਕੁਸ਼ੇਨ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਤਮ੍। ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ। ਪਰਿਰ੍ਵਰ੍ਜਨੇ ॥ 3-11-18 ਬੁਦ੍ਧਿਪਰ੍ਯੇਸ਼਼ਣੰ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਸਾਕਲ੍ਯੇਨ ਸੰਗ੍ਰਹਣਮ੍ ॥ 3-11-19 ਯਥਾਰ੍ਹਤੀਰ੍ਥੇ ਯਥਾਯੋਗ੍ਯਪਾਤ੍ਰੇ। ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਾਯ ਦਾਨਾਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 027
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.27. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 027
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਾਦਿਸਨਿਧਾਨੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਸਵਿਸ਼਼ਾਦਵਚਨਮ੍ ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-27-0 (16646)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-27-0x (1850)
ਤਤੋ ਵਨਗਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਸਾਯਾਹ੍ਨੇ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ।
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕਥਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 3-27-1 (16647)
ਪ੍ਰਿਯਾ ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਾ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਚ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ।
ਅਥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-27-2 (16648)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-27-3x (1851)
ਨ ਨੂਨੰ ਤਸ੍ਯ ਪਾਪਸ੍ਯ ਦੁਃਖਮਸ੍ਮਾਸੁ ਕਿੰਚਨ।
ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਸ੍ਯ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-27-3 (16649)
ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਰਾਜਨ੍ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧਮਜਿਨੈਃ ਪ੍ਰਤਿਵਾਸਿਤਮ੍।
ਵਨੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਨਾਨ੍ਵਤਪ੍ਯਤ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥ 3-27-4 (16650)
ਆਯਸੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਨੂਨੰ ਤਸ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਣਃ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਧਰ੍ਮਪਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾਣ੍ਯਸ਼੍ਰਾਵਯਤ੍ਤਦਾ।
`ਵਚਨਾਨ੍ਯਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਦੁਰ੍ਵਾਚ੍ਯਾਨਿ ਚ ਸੰਸਦਿ ॥' 3-27-5 (16651)
ਸੁਖੋਚਿਤਮਦੁਃਖਾਰ੍ਹੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਸਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਗਣਃ।
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੁਃਖਮਾਨੀਯ ਮੋਦਤੇ ਪਾਪਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ॥ 3-27-6 (16652)
ਚਤੁਰ੍ਣਾਮੇਵ ਪਾਪਾਨਾਮਸ੍ਰੰ ਨ ਪਤਿਤੰ ਤਦਾ।
ਤ੍ਵਯਿ ਭਾਰਤ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਵਨਾਯਾਜਿਨਵਾਸਸਿ ॥ 3-27-7 (16653)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸ਼ਕੁਨੇਸ਼੍ਚ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਦੁਰ੍ਭ੍ਰਾਤੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚੋਗ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜਨ੍ਦੁਃਖਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-27-8 (16654)
ਇਤਰੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ।
ਦੁਃਖੇਨਾਭਿਪਰੀਤਾਨਾਂ ਨੇਤ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਪਤਜ੍ਜਲਮ੍ ॥ 3-27-9 (16655)
ਇਦੰ ਚ ਸ਼ਯਨੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਚ੍ਚਾਸੀਤ੍ਤੇ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਸ਼ੋਚਾਮਿਤ੍ਵਾਂ ਮਹਾਰਾਜਦੁਃਖਾਨਰ੍ਹੰਸੁਖੋਚਿਤਮ੍ ॥ 3-27-10 (16656)
ਦਾਨ੍ਤੰ ਯਚ੍ਚ ਸਭਾਮਧ੍ਯ ਆਸਨੰ ਰਤ੍ਨਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕੁਸ਼ਬ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਚੇਮਾਂ ਸ਼ੋਕੋ ਮਾਂ ਦਾਰਯਤ੍ਯਯਮ੍ ॥ 3-27-11 (16657)
ਯਦਪਸ਼੍ਯੰ ਸਭਾਯਾਂ ਤ੍ਵਾਂ ਰਾਜਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍।
ਤਚ੍ਚ ਰਾਜੰਨਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਕਾ ਸਾਨ੍ਤਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯਮੇ ॥ 3-27-12 (16658)
ਯਾ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹ੍ਰੰ ਚਨ੍ਦਨਾਦਿਗ੍ਧਮਪਸ਼੍ਯੰ ਸੂਰ੍ਯਵਰ੍ਚਸਮ੍।
ਸਾ ਤ੍ਵਾਂ ਪਙ੍ਕਮਲਾਦਿਗ੍ਧੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੁਹ੍ਯਾਮਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-27-13 (16659)
ਯਾ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਕੌਸ਼ਿਕੈਰ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸ਼ੁਭ੍ਰੈਰਾਚ੍ਛਾਦਿਤੰ ਪੁਰਾ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ਯਸ੍ਮਿਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਸਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚੀਰਿਣਮ੍ ॥ 3-27-14 (16660)
ਯਚ੍ਚ ਤਦ੍ਰੁਕ੍ਮਪਾਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹਾਦੰਨੰ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰਸਾਰ੍ਵਕਾਮਿਕਮ੍ ॥ 3-27-15 (16661)
ਯਤੀਨਾਮਗ੍ਰੁʼਹਾਣਾਂ ਤੇ ਤਥੈਵ ਗ੍ਰੁʼਹਮੇਧਿਨਾਮ੍।
ਦੀਯਤੇ ਭੋਜਨੰ ਰਾਜੰਨਤੀਵ ਗੁਣਵਤ੍ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-27-16 (16662)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਪੁਰਾ ਗ੍ਰੁʼਹੇ।
ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਸੁਵਿਹਿਤੈਰ੍ਯਦਪੂਜਯਥਾ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍।
ਤਚ੍ਚ ਰਾਜੰਨਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਕਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਮੇ ॥ 3-27-17 (16663)
ਯਤ੍ਤੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਯੁਵਾਨੋ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੁਣ੍ਡਲਾਃ।
ਅਭੋਜਯਨ੍ਤ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾੰਨੈਃ ਸੂਦਾਃ ਪਰਮਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ॥ 3-27-18 (16664)
ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨਦ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਨੇ ਵਨ੍ਯੇਨ ਜੀਵਿਨਃ।
ਅਦੁਃਖਾਰ੍ਹਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨੋਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ਮੇ ਮਨਃ ॥ 3-27-19 (16665)
ਭੀਮਸੇਨਮਿਮੰ ਚਾਪਿ ਦੁਃਖਿਤੰ ਵਨਵਾਸਿਨਮ੍।
ਧ੍ਯਾਯਤਃ ਕਿੰ ਨ ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-27-20 (16666)
ਭੀਮਸੇਨੰ ਹਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸ੍ਵਯੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਮਚ੍ਯੁਤਮ੍।
ਸੁਖਾਰ੍ਹੰ ਦੁਃਖਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜੰਨੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-27-21 (16667)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਯਾਨੈਰ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੈਰੁਚ੍ਚਾਵਚੈਸ੍ਤਥਾ।
ਤੰ ਤੇ ਵਨਗਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-27-22 (16668)
ਅਯੰ ਕੁਰੂਨ੍ਰਣੇ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਹਨ੍ਤੁਮੁਤ੍ਸਹਤੇ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ੰਸ੍ਤੁ ਸਹਤੇ(ਅ)ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-27-23 (16669)
ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇਨਾਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤੁਲ੍ਯੋ ਦ੍ਵਿਬਾਹੁਰ੍ਬਹੁਬਾਹੁਨਾ।
ਸ਼ਰਾਤਿਸਰ੍ਗੇ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤ੍ਵਾਤ੍ਕਾਲਾਨ੍ਤਕਯਮੋਪਮਃ ॥ 3-27-24 (16670)
ਯਸ੍ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਾਪੇਨ ਪ੍ਰਣਤਾਃ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ।
ਯਜ੍ਞੇ ਤਵ ਮਹਾਰਾਜ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨੁਪਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-27-25 (16671)
ਤਮਿਮੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਪੂਜਿਤੰ ਦੇਵਦਾਨਵੈਃ।
ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤਮਰ੍ਜੁਨੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜੰਨ ਕੁਪ੍ਯਸਿ ॥ 3-27-26 (16672)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਨਗਤੰ ਪਾਰ੍ਥਮਦੁਃਖਾਰ੍ਹੰ ਸੁਖੋਚਿਤਮ੍।
ਨ ਚ ਤੇਵਰ੍ਧਤੇ ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤੇਨ ਮੁਹ੍ਯਾਮਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-27-27 (16673)
ਯੋ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਪਾਂਸ਼੍ਚੈਕਰਥੋ(ਅ)ਜਯਤ੍।
ਤੰ ਤੇ ਵਨਗਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-27-28 (16674)
ਯੋ ਯਾਨੈਰਦ੍ਭੁਤਾਕਾਰੈਰ੍ਹਯੈਰ੍ਨਾਗੈਸ਼੍ਚ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਵਿਤ੍ਤਾਨ੍ਯਾਦਤ੍ਤ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਭ੍ਯਃ ਪਰੰਤਪ ॥ 3-27-29 (16675)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਯੇਕੇਨ ਵੇਗੇਨ ਪਞ੍ਚਬਾਣਸ਼ਤਾਨਿ ਯਃ।
ਤੰ ਤੇ ਵਨਗਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-27-30 (16676)
ਸ਼੍ਯਾਮੰ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੰ ਤਰੁਣੰ ਚਰ੍ਮਿਣਾਮੁਤ੍ਤਮੰ ਰਣੇ।
ਨਕੁਲੰ ਤੇ ਵਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-27-31 (16677)
ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯੰ ਚ ਸ਼ੂਰੰ ਚ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। 3-27-32bਸਹਦੇਵੰ ਵਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਸਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-27-32 (16678)
ਨਕੁਲੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੇ ਦੁਃਖਿਤਾਵੁਭੌ।
ਅਦੁਃਖਾਰ੍ਹੌ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-27-33 (16679)
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਂ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਪਾਣ੍ਡੋਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਭਗਿਨੀਂ ਵੀਰਪਤ੍ਨੀਮਨੁਵ੍ਰਤਾਮ੍।
ਮਾਂ ਵੈ ਵਨਗਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਸਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-27-34 (16680)
ਨੂਨੰ ਚ ਤਵ ਨੈਵਾਸ੍ਤਿ ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਯਤ੍ਤੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚ ਮਾਂ ਚੈਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਵ੍ਯਥਤੇ ਮਨਃ ॥ 3-27-35 (16681)
ਨ ਨਿਰ੍ਮਨ੍ਯੁਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਨਿਰ੍ਵਚਨੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਦਦ੍ਯ ਤ੍ਵਯਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇ ਵਿਪਰੀਤਵਤ੍ ॥ 3-27-36 (16682)
ਯੋ ਨ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤੇ ਤੇਜਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਕਾਲ ਆਗਤੇ।
ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਤੰ ਪਾਰ੍ਥ ਸਦਾ ਪਰਿਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-27-37 (16683)
ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਕਥੰਚਨ।
ਤੇਜਸੈਵ ਹਿ ਤੇ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਨਿਹਨ੍ਤੁਂ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-27-38 (16684)
ਤਥੈਵ ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਕਾਲੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਨੋਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
ਅਪ੍ਰਿਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਸੋਮੁਤ੍ਰੇਹ ਚ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-27-39 (16685)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 27 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-27-3 ਅਸ੍ਮਾਸੁ ਦਿਃਖਿਤੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-27-6 ਆਨੀਯ ਪ੍ਰਾਪਯ੍ਯ ॥ 3-27-7 ਅਸ੍ਰੰ ਨੇਤ੍ਰਜਲਮ੍ ॥ 3-27-11 ਦਾਨ੍ਤੰ ਗਜਦਨ੍ਤਮਯਮ੍। ਕੁਸ਼ਬ੍ਰੁʼਸੀਂ ਕੁਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 3-27-13 ਆਦਿਗ੍ਧੰ ਲਿਪ੍ਤਮ੍ ॥ 3-27-14 ਕੌਸ਼ਿਕੈਃ ਕੋਸ਼ਜੈਃ ॥ 3-27-16 ਅਗ੍ਰੁʼਹਾਣਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਣਾਮ੍ ॥ 3-27-17 ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਕਾਮ੍ਯਮਾਨੈਰੰਨੈਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਕਾਭੈਰ੍ਮਨੋਰਥੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ ਅਪੂਜਯਥਾਃ ॥ 3-27-24 ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯੇਣ ॥ 3-27-29 ਆਦਤ੍ਤ ਆਤ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-27-31 ਚਰ੍ਭਿਣਾਂ ਖਙ੍ਗਚਰ੍ਮਧਰਾਣਾਮ੍ ॥ 3-27-36 ਨਿਰ੍ਵਚਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਰਤੇ ਹਿਨਸ੍ਤੀਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਿਤਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 028
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.28. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 028
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਕੋਪਯੋਰਵਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਯਣੀਯਤ੍ਵੇ ਪ੍ਰਮਾਣਤਯਾ ਬਲਿਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਸੰਵਾਦਾਨੁਵਾਦਪੂਰ੍ਵਕੰਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੇ ਕੋਪਸ੍ਯਾਵਸ਼੍ਯਾਦਰਣੀਯਤ੍ਵੋਕ੍ਤਿਃ ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-28-0 (16686)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-28-0x (1852)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਸ੍ਯ ਚ ਸੰਵਾਦੰ ਬਲੇਰ੍ਵੈਰੋਚਨਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-28-1 (16687)
ਅਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਧਰ੍ਮਾਣਾਮਾਗਤਾਗਮਮ੍।
ਬਲਿਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਦੈਤ੍ਯੇਨਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੰ ਪਿਤਰੰ ਪਿਤੁਃ ॥ 3-28-2 (16688)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸ੍ਵਿਚ੍ਛ੍ਰੇਯਸੀ ਤਾਤ ਉਤਾਹੋ ਤੇਜ ਇਤ੍ਯੁਤ।
ਏਤਨ੍ਮੇ ਸੰਸ਼ਯੰ ਤਾਤ ਯਥਾਵਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੇ ॥ 3-28-3 (16689)
ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਯਦਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਦਸੰਸ਼ਯਮ੍।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵਦਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 3-28-4 (16690)
ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮੇਵੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪਿਤਾਮਹਃ।
ਸਰ੍ਵਨਿਸ਼੍ਚਯਵਿਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੰਸ਼ਯੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੇ ॥ 3-28-5 (16691)
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 3-28-6x (1853)
ਨ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਸਤਤੰ ਤੇਜੋ ਨ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸੀ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ।
ਇਤਿ ਤਾਤ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਦ੍ਵਯਮੇਤਦਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-28-6 (16692)
ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਤੇ ਤਾਤ ਬਹੂਨ੍ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਸ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਃ ਪਰਿਭਵਨ੍ਤ੍ਯੇਨਮੁਦਾਸੀਨਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਰਯਃ ॥ 3-28-7 (16693)
ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਚਾਪ੍ਯਸ੍ ਨ ਨਮਨ੍ਤੇ ਕਦਾਚਨ।
ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਤਾਤ ਪਣ੍ਡਿਤੈਰਪਿ ਵਰ੍ਜਿਤਾ ॥ 3-28-8 (16694)
ਅਵਜ੍ਞਾਯ ਹਿਤੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਭਜਨ੍ਤੇ ਬਹੁਦੋਸ਼਼ਤਾਮ੍।
ਆਦਾਤੁਂ ਚਾਸ੍ਯ ਵਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਲ੍ਪਚੇਤਸਃ ॥ 3-28-9 (16695)
ਯਾਨੰ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਲੰਕਾਰਾਞ੍ਸ਼ਯਨਾਨ੍ਯਾਸਨਾਨਿ ਚ।
ਭੋਜਨਾਨ੍ਯਥ ਪਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵੋਪਕਰਣਾਨਿ ਚ ॥ 3-28-10 (16696)
ਆਦਦੀਰੰਨਧਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਯਥਾਕਾਮਮਚੇਤਸਃ।
ਪ੍ਰਦਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਚ ਦੇਯਾਨਿ ਨ ਦਦ੍ਯੁਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 3-28-11 (16697)
ਨ ਚੈਨੰ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪੂਜਾਭਿਃ ਪੂਜਯਨ੍ਤਿ ਕਦਾਚਨ।
ਅਵ੍ਰਜ੍ਞਾਨੰ ਹਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਮਰਣਾਦਪਿ ਗਰ੍ਹਿਤਮ੍ ॥ 3-28-12 (16698)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਣੰ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਾਂਤ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਿ ਕਟੁਕਾਨ੍ਯਪਿ।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਥੋਦਾਸੀਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯਃ ॥ 3-28-13 (16699)
ਅਪ੍ਯਸ੍ਯ ਦਾਰਾਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭੂਯ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਃ।
ਦਾਰਾਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਯਥਾਕਾਮਮਚੇਤਸਃ ॥ 3-28-14 (16700)
ਤਥਾ ਚ ਨਿਤ੍ਯਮੁਦਿਤਾ ਯਦਿ ਨਾਲ੍ਪਮਪੀਸ਼੍ਵਰਾਤ੍।
`ਅਕ੍ਰੁʼਤੋਪਦ੍ਰਵਃ ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮਹਾਨਪਿ ਨ ਪੂਜ੍ਯਤੇ। 3-28-15 (16701)
ਪੂਜਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਨਾਗਾੰਨ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਨਾਮਘਾਤਿਨਮ੍ ॥'
ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਮ੍। 3-28-16 (16702)
ਅਥ ਵੈਰੋਚਨੇ ਦੋਸ਼਼ਾਨਿਮਾਨ੍ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਾਂਵਤਾਮ੍ ॥
ਅਥ ਵੈਰੋਚਨੇ ਦੋਸ਼਼ਾਨਿਮਾਨ੍ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਮ੍ ॥ 3-28-17 (16703)
ਅਸ੍ਥਾਨੇ ਯਦਿ ਵਾ ਸ੍ਥਾਨੇ ਸਤਤੰ ਰਜਸਾਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਦਣ੍ਡਾਨ੍ਪ੍ਰਣਯਤਿ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਸ੍ਵੇਨ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-28-18 (16704)
ਮਿਤ੍ਰੈਃ ਸਹ ਵਿਰੋਧੰ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਤੇ ਤੇਜਸਾ(ਅ)(ਅ)ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਆਪ੍ਨੋਤਿ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਚੈਵ ਲੋਕਾਤ੍ਸ੍ਵਜਨਤਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-28-19 (16705)
ਸੋ(ਅ)ਵਮਾਨਾਦਰ੍ਥਹਾਨਿਮੁਪਾਲਮ੍ਭਮਨਾਦਰਮ੍।
ਸੰਤਾਪਦ੍ਵੇਸ਼਼ਮੋਹਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੂਂਸ਼੍ਚ ਲਭਤੇ ਨਰਃ ॥ 3-28-20 (16706)
ਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਦਣ੍ਡਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਨਯਾਤ੍।
ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤੇ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਣੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਵਜਨਾਦਪਿ ॥ 3-28-21 (16707)
ਯੋਪਕਰ੍ਤ੍ਰੂʼਸ਼੍ਚ ਹਰ੍ਤ੍ਰੂʼਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸੈਵੋਪਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਸ੍ਮਾਦੁਦ੍ਵਿਜਤੇ ਲੋਕਃ ਸਰ੍ਪਾਦ੍ਵੇਸ਼੍ਮਗਤਾਦਿਵ ॥ 3-28-22 (16708)
ਯਸ੍ਮਾਦੁਦ੍ਵਿਜਤੇਲੋਕਃ ਕਥੰ ਤਸ੍ਯ ਭਵੋ ਭਵੇਤ੍।
ਅਨ੍ਤਰੰ ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਲੋਕੋ ਵਿਕੁਰੁਤੇ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-28-23 (16709)
ਤਸ੍ਮਾੰਨਾਤ੍ਯੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍ਤੇਜੋ ਨ ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਭਵੇਤ੍।
ਕਾਲੇਕਾਲੇ ਤੁ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਦੁਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੋਪਿ ਵਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-28-24 (16710)
ਕਾਲੇ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਕਾਲੇ ਭਵਤਿ ਦਾਰੁਣਃ।
ਸ ਵੈ ਸੁਖਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਮੁਸ਼਼੍ਮਿੰਨਿਹੈਵ ਚ ॥ 3-28-25 (16711)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਕਾਲਾਂਸ੍ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਤਾਨ੍।
ਯੇ ਤੇ ਨਿਤ੍ਯਮਸੰਤ੍ਯਾਜ੍ਯਾ ਯਥਾ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-28-26 (16712)
ਪੂਰ੍ਵੋਪਕਾਰੀ ਯਸ੍ਤੇ ਸ੍ਯਾਦਪਰਾਧੇ ਗਰੀਯਸਿ।
ਉਪਕਾਰੇਣ ਤਤ੍ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯਮਪਰਾਧਿਨਃ ॥ 3-28-27 (16713)
ਅਬੁਦ੍ਧਿਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਨਾਂ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯਮਪਰਾਧਿਨਾਮ੍।
ਨ ਹਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਿਤ੍ਵੰ ਸੁਲਭੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਵੈ ॥ 3-28-28 (16714)
ਅਥ ਚੇਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਜੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰੂਯੁਸ੍ਤੇ ਤਦਬੁਦ੍ਧਿਜਮ੍।
ਪਾਪਾਨ੍ਸ੍ਵਲ੍ਪੇ(ਅ)ਪਿ ਤਾਨ੍ਹਨ੍ਯਾਦਪਰਾਧੇ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਜੂਨ੍ ॥ 3-28-29 (16715)
ਸਰ੍ਵਸ੍ਯੈਕੋਪਰਾਧਸ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਣਿਨੋ ਭਵੇਤ੍।
ਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਸਤਿ ਵਧ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸ੍ਵਲ੍ਪੇ(ਅ)ਪ੍ਯਪਕ੍ਰੁʼਤੇ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-28-30 (16716)
ਅਜਾਨਤਾ ਭਵੇਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਰਾਧਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਯਦਿ।
ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯਮੇਵ ਤਸ੍ਯਾਹੁਃ ਸੁਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-28-31 (16717)
ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਦਾਰੁਣੰ ਹਨ੍ਤਿ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਹਨ੍ਤ੍ਯਦਾਰੁਣਮ੍।
ਨਾਸਾਧ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੀਵ੍ਰਤਰੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁ ॥ 3-28-32 (16718)
ਦੇਸ਼ਕਾਲੌ ਤੁ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਬਲਾਬਲਮਥਾਤ੍ਮਨਃ।
ਅਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕਾਰਣੰ ਚੈਵ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤੇਜਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਪਿ ਵਾ ॥' 3-28-33 (16719)
ਨਾਦੇਸ਼ਕਾਲੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਸ੍ਯਾਦ੍ਦੇਸ਼ਕਾਲੌ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍।
ਤਥਾ ਲੋਕਭਯਾਚ੍ਚੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯਮਪਰਾਧਿਤਮ੍ ॥ 3-28-34 (16720)
ਏਤ ਏਵੰਵਿਧਾਃ ਕਾਲਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਯਾਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ।
ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤਤ੍ਸੁ ਤੇਜਸਃ ਕਾਲ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-28-35 (16721)
ਤਦਹੰ ਤੇਜਸਃ ਕਾਲੰ ਤਵ ਮਨ੍ਯੇ ਨਰਾਧਿਪ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਲੁਬ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਸਤਤੰ ਚਾਪਕਾਰਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-28-36 (16722)
ਨ ਹਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਕਾਲੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਕੁਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ।
ਤੇਜਸਸ਼੍ਚਾਗਤੇ ਕਾਲੇ ਤੇਜ ਉਤ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-28-37 (16723)
ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਭਵਤ੍ਯਵਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਦੁਦ੍ਵਿਜਤੇ ਜਨਃ।
ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਦ੍ਵਯੰ ਚੈਤਦ੍ਯੋ ਵੇਦ ਸ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-28-38 (16724)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 28 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-28-2 ਆਗਤਾਗਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਰਹਸ੍ਯਮ੍ ॥ 3-28-4 ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਤਰਮ੍। ਅਤ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਤੇਜਸੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ॥ 3-28-8 ਅਸ੍ ਏਨਮ੍ ॥ 3-28-11 ਅਧਿਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਅੰਨਪਾਨਾਦਿਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਨਿਯੁਕ੍ਤਾਃ। ਪ੍ਰਦਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਇਦਮਸ੍ਮੈ ਦੇਯਮਿਤ੍ਯਾਜ੍ਞਾਪਿਤਾਨਿ ॥ 3-28-12 ਏਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਣਮ੍। ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪੂਜਾਭਿਃ ਸ੍ਵਾਮ੍ਯੁਚਿਤਮਾਨੇਨ ॥ 3-28-18 ਤੇਜਸਾ ਕ੍ਰੋਧੇਨ ॥ 3-28-20 ਉਪਾਲਮ੍ਭੰ ਧਿਕ੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-28-22 ਉਪਕਰ੍ਤ੍ਰੂʼਨਿਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ। ਰਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ। ਉਪਕਰ੍ਤ੍ਰੂʼਕੋਸ਼ਾਦਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕਰਾਨ੍। ਹਰ੍ਤ੍ਰੂʼਨ੍ ਚੋਰਾਨ੍ ॥ 3-28-23 ਭਵਃ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮ੍ ਅਨ੍ਤਰੰ ਛਿਦ੍ਰਮ੍ ॥ 3-28-28 ਅਬੁਦ੍ਧਿੰ ਮੌਢ੍ਯਮ੍ ॥ 3-28-30 ਅਪਕ੍ਰੁʼਤੇ ਅਪਕਾਰੇ ॥ 3-28-32 ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਸਾਮ੍ਰਾ ॥ 3-28-37 ਉਤ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਤੁਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 029
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.29. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 029
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਰੋਧੇ ਬਹੁਦੋਸ਼਼ੋਦ੍ਭਾਵਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕ੍ਰੋਧਗਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-29-0 (16725)
`ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-29-0x (1854)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਕ੍ਸ਼਼ਰਪਦੰ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਉਵਾਚ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਰਾਜਾ ਸ੍ਮਯਮਾਨੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-29-1 (16726)
ਕਾਰਣੇ ਭਵਤੀ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ।
ਯੇਨ ਕ੍ਰੋਧੰ ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞੇ ਬਹੁਧਾ ਬਹੁਮਨ੍ਯਸੇ।
ਕ੍ਰੋਧਮੂਲੰ ਹਰੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਕਾਰਣੈਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤੰ ਮਮ' ॥ 3-29-2 (16727)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-29-3x (1855)
ਕ੍ਰੋਧੋ ਹਨ੍ਤਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਕ੍ਰੋਧੋ ਭਾਵਯਿਤਾ ਪੁਨਃ।
ਇਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਹਾਪ੍ਰਾਤ੍ਰੇ ਕ੍ਰੋਧਮੂਲੌ ਭਵਾਭਵੌ । 3-29-3 (16728)
ਯੋ ਹਿ ਸੰਹਰਤੇ ਕ੍ਰੋਧੰ ਭਾਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸੁਸ਼ੋਭਨੇ।
`ਯੋ ਨ ਸੰਹਰਤੇ ਕ੍ਰੋਧੰ ਤਸ੍ਯਾਭਾਵੋ ਭਵਤ੍ਯੁਤ।
ਅਭਾਵਕਾਰਣੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਰੋਧੋ ਭਵਤਿ ਸ਼ੋਭਨੇ' ॥ 3-29-4 (16729)
ਯਃ ਪੁਨਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੋਧੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਤੇ ਸ਼ੁਭੇ।
ਤਸ੍ਯਾਭਾਵਾਯ ਭਵਤਿ ਕ੍ਰੋਧਃ ਪਰਮਦਾਰੁਣਃ ॥ 3-29-5 (16730)
ਕ੍ਰੋਧਮੂਲੋ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਹਿ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਿਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਤਤ੍ਕਥੰ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕ੍ਰੋਧਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਲ੍ਲੋਕਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-29-6 (16731)
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪਾਪੰ ਨਰਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਗੁਰੂਨਪਿ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪਰੁਸ਼਼ਯਾ ਵਾਚਾ ਸ਼੍ਰੇਯਸੋ(ਅ)ਪ੍ਯਵਮਨ੍ਯਤੇ ॥ 3-29-7 (16732)
ਵਾਚ੍ਯਾਵਾਚ੍ਯੇ ਹਿ ਕੁਪਿਤੋ ਨ ਪ੍ਰਜਾਨਾਤਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਨਾਕਾਰ੍ਯਮਸ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਨਾਵਾਚ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਥਾ ॥ 3-29-8 (16733)
ਹਿੰਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੋਧਾਦਵਧ੍ਯਾਂਸ੍ਤੁ ਵਧ੍ਯਾਨ੍ਸੰਪੂਜਯੀਤ ਚ।
ਆਤ੍ਮਾਨਮਪਿ ਚ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯੇਦ੍ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3-29-9 (16734)
ਏਤਾਨ੍ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਦ੍ਭਿਰ੍ਜਿਤਃ ਕ੍ਰੋਧੋ ਮਨੀਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਇਚ੍ਛਦ੍ਭਿਃ ਪਰਮੰ ਸ਼੍ਰੇਯ ਇਹ ਚਾਮੁਤ੍ਰ ਚੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-29-10 (16735)
ਤੰ ਕ੍ਰੋਧੰ ਵਰ੍ਜਿਤੰ ਧੀਰੈਃ ਕਥਮਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧਸ਼੍ਰਰੇਤ੍।
ਏਤਦ੍ਦ੍ਰੌਪਦਿ ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਨ ਮੇ ਮਨ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-29-11 (16736)
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਚ ਪਰਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤ੍ਰਾਯਤੇ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍।
ਕ੍ਰੁਧ੍ਯਨ੍ਤਮਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁਧ੍ਯਨ੍ਦੂਯੋਰੇਸ਼਼ ਚਿਕਿਤ੍ਸਕਃ ॥ 3-29-12 (16737)
ਮੂਢੋ ਯਦਿ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ਕ੍ਰੁਧ੍ਯਤੇ(ਅ)ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਾੰਨਰਃ।
ਬਲੀਯਸਾਂ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਤ੍ਯਜਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-29-13 (16738)
ਤਸ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸੰਤ੍ਯਜਤੋ ਲੋਕਾ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਨਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ ਮਨ੍ਯੋਰ੍ਨਿਯਮਨੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-29-14 (16739)
ਵਿਦ੍ਵਾਂਸ੍ਤਥੈਵ ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ਪ੍ਰਕੁਪ੍ਯਤਿ।
ਸ ਨਾਸ਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾਰੰ ਪਰਲੋਕੇ ਨ ਨਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-29-15 (16740)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਬਲਵਤਾ ਚੈਵ ਦੁਰ੍ਬਲੇਨ ਚ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣਾਹੁਰਾਪਤ੍ਸ੍ਵਪਿ ਵਿਜਾਨਤਾ ॥ 3-29-16 (16741)
ਮਨ੍ਯੋਰ੍ਹਿ ਵਿਜਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤੀਹ ਸਾਧਵਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤੋ ਜਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਾਧੋਰਿਹ ਸਤਾਂ ਮਤਮ੍ ॥ 3-29-17 (16742)
ਸਤ੍ਯੰਚਾਨ੍ਰੁʼਤਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਚ੍ਚਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਤਾ।
ਤਮੇਵੰ ਬਹੁਦੋਸ਼਼ੰ ਤ ਕ੍ਰੋਧੰ ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-29-18 (16743)
ਤੇਜਸ੍ਵੀਤਿ ਯਮਾਹੁਰ੍ਵੈ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਦੀਰ੍ਗਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ।
ਨ ਕ੍ਰੋਧੋ(ਅ)ਭ੍ਯਨ੍ਤਰਸ੍ਤਸ੍ ਭਵਤੀਤਿ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚੇਤਮ੍ ॥ 3-29-19 (16744)
ਵਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰੋਧੰ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਪਰਿਬਾਧਤੇ।
ਤੇਜਸ੍ਵਿਨੰ ਤੰ ਵਿਦੁਸ਼਼ੋ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥ 3-29-20 (16745)
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਨ ਯਥਾਵਤ੍ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਨਾਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਚ ਮਰ੍ਯਾਦਾਂ ਨਰਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ(ਅ)ਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-29-21 (16746)
ਹਨ੍ਤ੍ਯਵਧ੍ਯਾਨਪਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਗੁਰੂਨ੍ਰੂਕ੍ਸ਼਼ੈਸ੍ਤੁਦਤ੍ਯਪਿ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇਜਸਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇ ਕ੍ਰੋਧੋ ਦੂਰਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 3-29-22 (16747)
ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਹ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਚ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤ੍ਵਮਿਤਿ ਤੇਜਸਃ।
ਗੁਣਾਃ ਕ੍ਰੋਧਾਭਿਭੂਤੇਨ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-29-23 (16748)
ਕ੍ਰੋਧੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤੇਜੋ(ਅ)ਭਿਪਦ੍ਯਤੇ।
ਕਾਲਯੁਕ੍ਤੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੈਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੈਸ੍ਤੇਜਃ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥ 3-29-24 (16749)
ਕ੍ਰੋਧਸ੍ਤ੍ਵਪਣ੍ਡਿਤੈਃ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ਤੇਜ ਇਤ੍ਯਭਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍।
ਰਜਸ੍ਤੁ ਲੋਕਨਾਸ਼ਾਯ ਵਿਹਿਤੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-29-25 (16750)
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਸ਼੍ਵਤ੍ਤ੍ਯਜੇਤ੍ਕ੍ਰੋਧੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਮ੍ਯਗਾਚਰਨ੍।
ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਨਪਗੋ ਨ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ॥ 3-29-26 (16751)
ਯਦਿ ਸਰ੍ਵਮਬੁਦ੍ਧੀਨਾਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਮਚੇਤਸਾਮ੍।
ਅਤਿਕ੍ਰਮੋ ਮਦ੍ਵਿਧਸ੍ਯ ਕਥੰ ਸ੍ਵਿਤ੍ਸ੍ਯਾਦਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-29-27 (16752)
ਯਦਿ ਨ ਸ੍ਯੁਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਣਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਸਮਾਃ।
ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਨ੍ਧਿਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਕ੍ਰੋਧਮੂਲੋ ਹਿ ਵਿਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-29-28 (16753)
ਅਭਿਸ਼਼ਕ੍ਤੋ ਹ੍ਯਭਿਸ਼਼ਜੇਦਾਹਨ੍ਯਾਦ੍ਗੁਰੁਣਾ ਹਤਃ।
ਏਵੰ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਭੂਤਾਨਾਮਮਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਥਿਤੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-29-29 (16754)
ਆਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਕ੍ਰੋਸ਼ੇਦਨਨ੍ਤਰਮ੍।
ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਯਾਦ੍ਧਤਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਹਿੰਸ੍ਯਾਚ੍ਚ ਹਿੰਸਿਤਃ ॥ 3-29-30 (16755)
ਹਨ੍ਯੁਰ੍ਹਿ ਪਿਤਰਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਥਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍।
ਹਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਪਤਯੋ ਭਾਰ੍ਯਾਃ ਪਤੀਨ੍ਭਾਰ੍ਯਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-29-31 (16756)
ਏਵੰ ਸੰਕੁਪਿਤੇ ਲੋਕੇ ਜਨ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਸਨ੍ਧਿਮੂਲੰ ਹਿ ਜਨ੍ਮ ਵਿਦ੍ਧਿਸ਼ੁਭਾਨਨੇ ॥ 3-29-32 (16757)
ਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯੇਰਨ੍ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਦ੍ਰੌਪਦਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ।
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਭਵਾਯ ਚ ॥ 3-29-33 (16758)
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤੁ ਲੋਕੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਣਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਸਮਾਃ।
ਤਸ੍ਮਾਜ੍ਜਨ੍ਮ ਚ ਭੂਤਾਨਾਂ ਭਵਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-29-34 (16759)
ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣੇਹ ਸਰ੍ਵਾਪਤ੍ਸੁ ਸੁਸ਼ੋਭਨੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤੋ ਹਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਜਨ੍ਮ ਚੈਵ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍ ॥ 3-29-35 (16760)
ਆਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਾਡਿਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਤੇ ਯੋ ਬਵੀਯਸਾ।
ਯਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨੁਤ੍ਤਮਪੂਰੁਸ਼਼ਃ।
ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਨਪਿ ਨਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾਃ ਸਨਾਤਨਾਃ ॥ 3-29-36 (16761)
ਕ੍ਰੋਧਨਸ੍ਤ੍ਵਲ੍ਪਵਿਜ੍ਞਾਨਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-29-37 (16762)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਾ ਗਾਥਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਮ੍।
ਗੀਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਕਾਸ਼੍ਯਪੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-29-38 (16763)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਯਜ੍ਞਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਵੇਦਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਯਸ੍ਤਮੇਵੰ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਸ ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਰ੍ਮਹਤਿ ॥ 3-29-39 (16764)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਭੂਤੰ ਚ ਭਾਵਿ ਚ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਤਪਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸ਼ੌਚੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯੇਦੰ ਧ੍ਰੁʼਤੰ ਜਗਤ੍ ॥ 3-29-40 (16765)
ਅਤਿ ਯਜ੍ਞਵਿਦਾਂ ਲੋਕਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਣਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਚ।
ਅਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਾਂ ਲੋਕਾਨਤਿ ਚਾਪਿ ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਮ੍ ॥ 3-29-41 (16766)
ਅਨ੍ਯੇ ਵੈ ਯਜੁਸ਼਼ਾਂ ਲੋਕਾਃ ਕਰ੍ਮਿਣਾਮਪਰੇ ਤਥਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਲੋਕਾਃ ਪਰਮਪੂਜਿਤਾਃ ॥ 3-29-42 (16767)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਤੇਜਸ੍ਵਿਨਾਂ ਤੇਜਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯਵਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਯਜ੍ਞਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸ਼ਭਃ ॥ 3-29-43 (16768)
ਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਂ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਕਥਮਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧਸ੍ਤ੍ਯਜੇਤ੍।
ਯਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਯਜ੍ਞਾ ਲੋਕਾਸ਼੍ਚ ਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ॥ 3-29-44 (16769)
`ਇਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਜ੍ਵਨਾਂ ਲੋਕਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਣਾਮਪਰੇ ਤਥਾ।'
ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯਮੇਵ ਸਤਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਵਿਜਾਨਤਾ।
ਯਦਾ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸੰਪਦ੍ਯਤੇ ਤਦਾ ॥ 3-29-45 (16770)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਮਯੰ ਲੋਕਃ ਪਰਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਮ੍।
ਇਹ ਸਨ੍ਮਾਨਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਤ੍ਰ ਚ ਪਰਾ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-29-46 (16771)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾ(ਅ)ਭਿਹਤਃ ਸਦਾ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰਤਰੇ ਲੋਕਾਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਪਰਾ ਮਤਾ ॥ 3-29-47 (16772)
ਇਤਿ ਗੀਤਾਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪੇਨ ਗਾਥਾਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗਾਥਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤੁਸ਼਼੍ਯਦ੍ਰੌਪਦਿ ਮਾ ਕ੍ਰੁਧਃ ॥ 3-29-48 (16773)
ਪਿਤਾਮਹਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਃ ਰਸ਼ਮੰ ਸੰਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰਃ ਸ਼ਮੰ ਸੰਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-29-49 (16774)
ਆਚਾਰ੍ਯੋ ਵਿਦੁਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਸ਼ਮਮੇਵ ਵਦਿਸ਼਼੍ਯਤਃ।
ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ ਸੰਜਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ਮਮੇਵ ਵਦਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-29-50 (16775)
ਸੋਮਦਤ੍ਤੋ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੋਣਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਪਿਤਾਮਹਸ਼੍ਚ ਨੋ ਵ੍ਯਾਸਃ ਸ਼ਮੰ ਵਦਤਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 3-29-51 (16776)
ਏਤੈਰ੍ਹਿ ਰਾਜਾ ਨਿਯਤੰ ਚੋਦ੍ਯਮਾਨਃ ਸ਼ਮੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਦਾਤੇਤਿ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨ ਚੇਲ੍ਲੋਭਾੰਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-29-52 (16777)
ਕਾਲੋ(ਅ)ਯੰ ਦਾਰੁਣਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਭਰਤਾਨਾਮਭੂਤਯੇ।
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਮੇ ਸਦੈਵੈਤਤ੍ਪੁਰਸ੍ਤਾਦਪਿ ਭਾਮਿਤਿ ॥ 3-29-53 (16778)
ਸੁਯੋਧਨੋ ਨਾਰ੍ਹਤੀਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਮਾਮੇਵ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਅਰ੍ਹਸ੍ਤਤ੍ਰਾਹਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਂ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ॥ 3-29-54 (16779)
ਏਤਦਾਤ੍ਮਵਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੇਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਚੈਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਚ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਹਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-29-55 (16780)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 29 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-29-3 ਭਾਵਯਿਤਾ ਵਰ੍ਧਯਿਤਾ। ਜਿਤਃਸੰਨਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-29-7 ਪਾਪੰ ਨ ਕਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-29-11 ਚਰੇਦਾਚਰੇਤ੍ ॥ 3-29-12 ਦ੍ਵਯੋਰਾਤ੍ਮਪਰਯੋ- ਚਿਕਿਤ੍ਸਕਃ ਦੋਸ਼਼ਾਪਹਰ੍ਤਾ। ਕ੍ਰੁਧ੍ਯਨ੍ਤਮਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁਧ੍ਯਾਞ੍ਜਯੇਲ੍ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍ ਇਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ ॥ 3-29-13 ਬਲੀਯਸਾਮੁਪਰਿ ਯਦਿ ਅਸ਼ਕ੍ਤਿਮਾਨ੍ ਕ੍ਰੁਧ੍ਯਤੇ ਤਰ੍ਹਿ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਹ ਤ੍ਯਜਤਿ। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਮਾਤ੍ਮਨੈਵ ਵਿਪਦ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਖ. ਪਾਟਃ। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਤ੍ਯਜਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ਇਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ ॥ 3-29-14 ਅਨਾਤ੍ਮਨ ਅਜਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ॥ 3-29-25 ਰਜਃ ਰਜੋਗੁਣਪਰਿਣਾਮਃ ॥ 3-29-26 ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਨ੍ ਅਪਗਃ ਅਪਹਾਯ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਥਾ। ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਯਾ ਅਲੁਗਾਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-29-27 ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਰ੍ਜਵਾਦਿਕਮ੍। ਅਬੁਦ੍ਧੀਨਾਂ ਮੂਢੈਃ ਅਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਲਙ੍ਘਿਤਮ੍। ਅਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਦੌ ॥ 3-29-29 ਅਭਿਸ਼਼ਕ੍ਤਃ ਤਾਪਿਤਃ। ਅਭਿਸ਼਼ਜੇਤ੍ਤਾਪਯੇਤ੍ ॥ 3-29-30 ਆਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੋ ਵਾਚਾ ਤਾਡਿਤਃ। ਹਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇਨਾਭਿਗਤਃ। ਹਿੰਸਿਤਸ੍ਤਾਡਿਤਃ ॥ 3-29-32 ਜਨ੍ਮ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਃ। ਤਤ੍ਰਹੇਤੁਃ। ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਸੰਧਿਃ ਦਮ੍ਪਤ੍ਯੋਃ ਪ੍ਰੀਤਿਃ। ਏਵੰ ਸੰਕੁਚਿਤੇ ਲੋਕੇ ਇਤਿ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮੂਲੰ ਹਿ ਇਤਿ ਚ. ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-29-33 ਅਭਵਾਯ ਅਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਯ ॥ 3-29-34 ਜਨ੍ਮ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ। ਅਨ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੋਧਪ੍ਰਾਬਲ੍ਯੇ। ਪੂਰ੍ਵਵਯਸ੍ਯੇਵ ਦਮ੍ਪਤ੍ਯੋਰ੍ਨਾਸ਼ਾਜ੍ਜਨ੍ਮਾਸੰਭਵ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-29-36 ਬਲੀਯਸਾ ਆਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਾਡਿਤੋ ਵਾ(ਅ)ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਤੇ ਤਥਾ ਯਃ ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਨਪਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮਤੇ ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-29-38 ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਂ ਗਾਥਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-29-40 ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਜਾਤਿਃ। ਭੂਤੰ ਸੰਚਿਤੰ ਤਪਃ ਭਾਵਿ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਮੈਵ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-29-41 ਅਤਿ ਅਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ। ਤਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਪਦਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਬ੍ਰ੍ਹਮਵਿਦਾਂ ਵੇਦਵਿਦਾਮ੍ ॥ 3-29-42 ਯਜੁਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਰੋਤਾਗ੍ਨਿਸਾਸ਼਼੍ਯਕਰ੍ਮਵਤਾਮ੍। ਕਰ੍ਮਿਣਾਂ ਵਾਪੀਕੂਪਾਦਿਧਰ੍ਮਵਤਾਮ੍ ॥ 3-29-48 ਤੁਸ਼਼੍ਯ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾ ਭਵ ॥ 3-29-52 ਦਾਤਾ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-29-53 ਅਭੂਤਯੇ ਨਾਸ਼ਾਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 030
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.30. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 030
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਵ੍ਯਸਨਦਰ੍ਸ਼ਨਦੂਨਯਾ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਧਰ੍ਮਾਦਿਤੋ(ਅ)ਪਿ ਵਿਧੇਰੇਵ ਪ੍ਰਾਬਲ੍ਯੋਪਪਾਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-30-0 (16781)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-30-0x (1856)
ਨਮੋ ਧਾਤ੍ਰੇ ਵਿਧਾਤ੍ਰੇ ਚ ਯੌ ਮੋਹੰ ਚਕ੍ਰਤੁਸ੍ਤਵ।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੇ ਰਾਜ੍ਯੇ ਵੋਢਵ੍ਯੇ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਮਤਿਃ ॥ 3-30-1 (16782)
[ਕਰ੍ਮਭਿਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਿਤੋ ਲੋਕੋ ਗਤ੍ਯਾਂਗਤ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧਃ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਨਿਤ੍ਯਾਨਿ ਲੋਭਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਯਿਯਾਸਤਿ ।] 3-30-2 (16783)
ਨੇਹ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਾਰ੍ਜਵੇਨ ਚ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨ ਘ੍ਰੁʼਣਿਤ੍ਵੇਨ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 3-30-3 (16784)
ਤ੍ਵਾਂ ਚੇਦ੍ਵ੍ਯਸਨਮਭ੍ਯਾਗਾਦਿਦੰ ਭਾਰਤ ਦੁਃਸਹਮ੍।
ਸ ਤ੍ਵੰ ਨਾਰ੍ਹਸਿ ਨਾਪੀਮੇ ਭ੍ਰਾਤਰਸ੍ਤੇ ਮਹੌਜਸਃ ॥ 3-30-4 (16785)
ਨ ਹਿ ਤੇ(ਅ)ਧ੍ਯਗਮਞ੍ਜਾਤੁ ਤਦਾਨੀਂ ਨਾਦ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯਤਰੰ ਕਿੰਚਿਦਪਿ ਚੇਜ੍ਜੀਵਿਤਾਦਪਿ ॥ 3-30-5 (16786)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਮੇਵ ਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਜੀਵਿਤੰ ਚ ਤੇ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗੁਰਵਸ਼੍ਚੈਵ ਜਾਨਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਚ ਦੇਵਤਾਃ ॥ 3-30-6 (16787)
ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚੋਭੌ ਮਾਦ੍ਰੇਯੌ ਚ ਮਯਾ ਸਹ।
ਤ੍ਯਜੇਸ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨ ਤੁ ਧਰ੍ਮੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜੇਃ ॥ 3-30-7 (16788)
ਰਾਜਾਨੰ ਧਰ੍ਮਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਧਰ੍ਮੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਇਤਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁਤਮਾਰ੍ਯਾਣਾਂ ਤ੍ਵਾਂ ਤੁ ਮਨ੍ਯੇ ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-30-8 (16789)
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯਾਨ੍ਹਿ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ਧਰ੍ਮ ਏਵ ਤੇ।
ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਤਤਮਨ੍ਵੇਤਿ ਛਾਯੇਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਨਿਜਾ ॥ 3-30-9 (16790)
ਨਾਵਮੰਸ੍ਥਾ ਹਿ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾੰਨਾਵਰਾਞ੍ਸ਼੍ਰੇਯਸਃ ਕੁਤਃ।
ਅਵਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਨ ਤੇ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮਵਰ੍ਧਤ ॥ 3-30-10 (16791)
ਸ੍ਵਾਹਾਕਾਰੈਃ ਸ੍ਵਧਾਭਿਸ਼੍ਚ ਪੂਜਾਭਿਰਪਿ ਚ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍।
ਦੇਵਤਾਸ਼੍ਚ ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਤਤੰ ਪਾਰ੍ਥ ਸੇਵਸੇ ॥ 3-30-11 (16792)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਸ੍ਤੇ ਸਤਤੰ ਪਾਰ੍ਥ ਤਰ੍ਪਿਤਾਃ।
ਯਤਯੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ਼੍ਚੈਵ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-30-12 (16793)
ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਰੁਕ੍ਮਪਾਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਯਤ੍ਰਾਹੰ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾ।
ਆਰਣ੍ਯਕੇਭ੍ਯੋ ਵਨ੍ਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਸਿ।
ਨਾਦੇਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਸ੍ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਕਿੰਚਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-30-13 (16794)
ਯਦਿਦੰ ਵੈਸ਼੍ਵਦੇਵਾਨ੍ਤੇ ਸਾਯੰ ਪ੍ਰਾਤਃ ਪ੍ਰਦੀਯਤੇ।
ਤਦ੍ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਤਿਥਿਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਭ੍ਯੋਰਾਜਞ੍ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਨਜੀਵਸਿ ॥ 3-30-14 (16795)
ਇਸ਼਼੍ਟਯਃ ਪਸ਼ੁਬਨ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਕਾਮ੍ਯਨੈਮਿਤ੍ਤਿਕਾਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਾਕਯਜ੍ਞਾਸ਼੍ਚ ਸਦਾ ਯਜ੍ਞਾਸ਼੍ਚ ਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-30-15 (16796)
ਅਸ੍ਮਿੰਨਪਿ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਵਿਜਨੇ ਦਸ੍ਯੁਸੇਵਿਤੇ।
ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦਪੇਤ੍ਯ ਵਸਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੇ ਨਾਵਸੀਦਤਿ ॥ 3-30-16 (16797)
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧੋ ਰਾਜਸੂਯਃ ਪੌਣ੍ਡਰੀਕੋ(ਅ)ਥ ਗੋਸਵਃ।
ਇਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਮਹਾਯਜ੍ਞਾਬਹਵੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਸਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ ॥ 3-30-17 (16798)
ਰਾਜਨ੍ਪਰੀਤਯਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਸ਼਼ਮੇ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਪਰਾਜਯੇ।
ਪਾਰ੍ਥ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਚਾਸ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚ ਵਸੂਨਿ ਚ ਪਰਾਜਿਤਃ ॥ 3-30-18 (16799)
ਰੁʼਜੋਰ੍ਮ੍ਰੁʼਦੋਰ੍ਬਦਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ।
ਕਥਮਕ੍ਸ਼਼ਵ੍ਯਸਨਜਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰਾਪਤਿਤਾ ਤਵ ॥ 3-30-19 (16800)
ਅਤੀਵ ਮੋਹ ਆਯਾਤਿ ਮਨਸ਼੍ ਪਰਿਦੂਯਤੇ।
ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਵ੍ਯਸਨੰ ਪਾਰ੍ਥ ਤਵੇਦਮਤਿਦੁਃਸਹਮ੍ ॥ 3-30-20 (16801)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਈਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਵਸ਼ੇ ਲੋਕਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ਨਾਤ੍ਮਨੋ ਯਥਾ ॥ 3-30-21 (16802)
ਧਾਤੈਵ ਖਲੁ ਭੂਤਾਨਾਂ ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ।
ਦਦਾਤਿ ਸਰ੍ਵਮੀਸ਼ਾਨਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾਚ੍ਛੁਕ੍ਰਮੁਚ੍ਚਰਨ੍ ॥ 3-30-22 (16803)
ਯਥਾ ਦਾਰੁਮਯੀਂ ਯੋਸ਼਼ਾਂ ਨਰੋ ਧੀਰਃ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਇਙ੍ਗ੍ਯਤ੍ਯਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਤਥਾ ਰਾਜੰਨਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-30-23 (16804)
ਆਕਾਸ਼ ਇਵ ਭੂਤਾਨਿ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭਾਰਤ।
ਈਸ਼੍ਵਰੋ ਵਿਦਧਾਤੀਹ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਯਚ੍ਚ ਪਾਪਕਮ੍ ॥ 3-30-24 (16805)
ਸ਼ਕੁਨਿਸ੍ਤਨ੍ਤੁਬਦ੍ਧੋ ਵਾ ਨੀਯਤੇ(ਅ)ਯਮਨੀਸ਼੍ਵਰਃ।
ਈਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਵਸ਼ੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠੰਨਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਮਾਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-30-25 (16806)
ਮਣਿਃ ਸੂਤ੍ਰ ਇਵ ਪ੍ਰੋਤੋ ਨਸ੍ਯੋਤ ਇਵ ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਃ।
ਧਾਤੁਰਾਦੇਸ਼ਮਨ੍ਵੇਤਿ ਤਨ੍ਮਯੋ ਹਿ ਤਦਰ੍ਪਣਃ ॥ 3-30-26 (16807)
ਨਾਤ੍ਮਾਥੀਨੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਕਾਲੰ ਭਜਤਿੰ ਕੰਚਨ।
ਸ੍ਰੋਤਸੋ ਮਧ੍ਯਮਾਪੰਨਃ ਕੂਲਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ ਇਵ ਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-30-27 (16808)
ਅਜ੍ਞੋ ਜਨ੍ਤੁਰਨੀਸ਼ੋ(ਅ)ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ਸੁਖਦੁਃਖਯੋਃ।
ਈਸ਼੍ਵਰਪ੍ਰੇਰਿਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨਰਕਮੇਵ ਚ ॥ 3-30-28 (16809)
ਯਥਾ ਵਾਯੋਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾਗ੍ਰਾਣਿ ਵਸ਼ੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਬਲੀਯਸਃ।
ਧਾਤੁਰੇਵੰ ਵਸ਼ੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-30-29 (16810)
ਆਰ੍ਯੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਯੁਞ੍ਜਾਨਃ ਪਾਪੇ ਵਾ ਪੁਨਰੀਸ਼੍ਵਃ।
ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਭੂਤਾਨਿ ਚਰਤੇ ਨ ਚਾਯਮਿਤਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-30-30 (16811)
ਹੇਤੁਮਾਤ੍ਰਮਿਦੰ ਧਾਤੁਃ ਸ਼ਰੀਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਸੰਜ੍ਞਿਤਮ੍।
ਯੇਨ ਕਾਰਯਤੇ ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਫਲੰ ਵਿਭੁਃ ॥ 3-30-31 (16812)
ਪਸ਼੍ਯ ਮਾਯਾਪ੍ਰਭਾਵੋ(ਅ)ਯਮੀਸ਼੍ਵਰੇਣ ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਯੋ ਹਨ੍ਤਿ ਭੂਤੈਰ੍ਭੂਤਾਨਿ ਮੋਹਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਮਾਯਯਾ ॥ 3-30-32 (16813)
ਅਨ੍ਯਥਾ ਪਰਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਮੁਨਿਭਿਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਭਿਃ।
ਅਨ੍ਯਥਾ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੇਗਾ ਇਵ ਨਭਸ੍ਵਤਃ ॥ 3-30-33 (16814)
ਅਨ੍ਯਥੈਵ ਹਿ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ੍ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਚ।
ਅਨ੍ਯਥੈਵ ਪ੍ਰਭੁਸ੍ਤਾਨਿ ਕਰੋਤਿ ਵਿਕਰੋਤਿ ਚ ॥ 3-30-34 (16815)
ਯਥਾ ਕਾਸ਼਼੍ਠੇਨ ਵਾ ਕਾਸ਼਼੍ਠਮਸ਼੍ਮਾਨੰ ਚਾਸ਼੍ਮਨਾ ਪੁਨਃ।
ਅਯਸਾ ਚਾਪ੍ਯਯਸ਼੍ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾੰਨਿਰ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਮਚੇਤਨਮ੍ ॥ 3-30-35 (16816)
ਏਵੰ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵਃ ਸ੍ਵਯੰਭੂਃ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਃ।
ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਭੂਤੈਰ੍ਭੂਤਾਨਿ ਛਦ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-30-36 (16817)
ਸੰਪ੍ਰਯੋਜ੍ਯ ਵਿਯੋਜ੍ਯਾਯੰ ਕਾਮਕਾਰਕਰਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਕ੍ਰੀਡਤੇ ਭਗਵਾਨ੍ਭੂਤੈਰ੍ਬਾਲਃ ਕ੍ਰੀਡਨਕੈਰਿਵ ॥ 3-30-37 (16818)
ਨ ਮਾਤ੍ਰੁʼਪਿਤ੍ਰੁʼਵਦ੍ਰਾਜਨ੍ਧਾਤਾ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਰੋਸ਼਼ਾਦਿਵ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ(ਅ)ਯੰ ਯਥਾ(ਅ)ਯਮਿਤਰੋ ਜਨਃ ॥ 3-30-38 (16819)
ਆਰ੍ਯਾਞ੍ਸ਼ੀਲਵੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਹੀਮਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਨ੍।
ਅਨਾਰ੍ਯਾਨ੍ਸੁਖਿਨਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਹ੍ਵਲਾਨਿਵ ਚਿਨ੍ਤਯੇ ॥ 3-30-39 (16820)
ਤਵੇਮਾਮਾਪਦੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਚ ਸੁਯੋਧਨੇ।
ਧਾਤਾਰੰ ਗਰ੍ਹਯੇ ਪਾਰ੍ਥ ਵਿਸ਼਼ਮੰ ਯੋ(ਅ)ਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-30-40 (16821)
ਆਰ੍ਯਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤਿਗੇ ਕ੍ਰੂਰੇ ਲੁਬ੍ਧੇ ਧਰ੍ਮਾਪਚਾਯਿਨਿ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਧਾਤਾ ਕਿੰ ਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-30-41 (16822)
ਕਰ੍ਮਚੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਵੇਤਿ ਕਰ੍ਤਾਰੰ ਨਾਨ੍ਯਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ।
ਕਰ੍ਮਣਾ ਤੇਨ ਪਾਪੇਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ਨੂਨਮੀਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-30-42 (16823)
ਅਥ ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਨ ਚੇਤ੍ਕਰ੍ਤਾਰਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ।
ਕਾਰਣੰ ਬਲਮੇਵੇਹ ਜਨਾਞ੍ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਦੁਰ੍ਬਲਾਨ੍ ॥ 3-30-43 (16824)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 30 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-30-1 ਧਾਤ੍ਰੇ ਈਸ਼੍ਵਰਾਯ। ਵਿਧਾਤ੍ਰੇ ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਣੇ ॥ 3-30-2 ਚਿਨ੍ਤਿਤਃ ਕਲ੍ਪਿਤੋ ਲੋਕੋ ਭੋਗਸਾਧਨਮ੍। ਗਤ੍ਯਾਂਗਤ੍ਯਾਂ ਊਰ੍ਧ੍ਵਾਧੋਮਧ੍ਯਮੋਤ੍ਤਮਾਧਮਯੋਨਿਸ਼਼ੁ। ਨਿਤ੍ਯਾਨਿ ਅਪਰਿਹਾਰ੍ਯਫਲਾਨਿ। ਲੋਭਾਤ੍ ਮੋਹਾਤ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮਫਲੇਭ੍ਯੋ ਦੁਃਖੇਭ੍ਯੋ ਮੁਕ੍ਤਿੰ ਯਿਯਾਸਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-30-5 ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯਤਰੰ ਨਹਿ ਤ ਅਸ਼਼੍ਯਗਮਨ੍ ਜ੍ਞਾਤਵਨ੍ਤਃ ਕਿੰਤੁ ਜੀਵਿਤਾਦਪਿ ਪ੍ਰਿਯਤਰੰ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਧ੍ਯਗਮਨ੍ ॥ 3-30-10 ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਪ੍ਰਭੁਤ੍ਵਾਭਿਮਾਨਃ ॥ 3-30-12 ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-30-15 ਪਾਕਯਜ੍ਞਾ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਗ੍ਨਿਸਾਧ੍ਯਾ ਇਸ਼਼੍ਟਯਃ ॥ 3-30-18 ਪਰੀਤਯਾ ਵਿਪਰੀਤਯਾ ॥ 3-30-19 ਰੁʼਜੋਰਵਕ੍ਰਸ੍ਯ। ਮ੍ਰੁʼਦੋਰ੍ਦਯਾਲੋਃ ॥ 3-30-22 ਧਾਤਾ ਈਸ਼੍ਵਰਃ। ਤਥੈਵ ਖਲੁ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ। ਸ਼ੁਕ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਕਰ੍ਮਵੀਜਮ੍। ਉਚ੍ਚਰੰਨੁਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣਾਨੁਸਰਨ੍ ॥ 3-30-24 ਅਨ੍ਤਰ੍ਬਹਿਰ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਤੌ ਆਕਾਸ਼ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਃ। ਬੂਤਾਨਿ ਜਰਾਯੁਜਾਦੀਨਿ ॥ 3-30-25 ਬਦ੍ਧੋ ਵਾ ਬਦ੍ਧਇਵ ॥ 3-30-26 ਨਸਿ ਨਾਸਿਕਾਯਾਮ੍। ਨਸ੍ਯੰ ਨਾਸਾਸੂਤ੍ਰੰ ਤੇਨ ਵਾ ਓਤਃ ਪ੍ਰੋਤਃ ॥ 3-30-37 ਸੰਪ੍ਰਯੋਜ੍ਯਸੰਯੋਗੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਾਮਕਾਰ ਇਚ੍ਛਾ ਤਯੈਵ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਾਮਕਾਰਕਰਃ। ਕ੍ਰੀਡਨਕੈਃ ਸਾਰੀਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਭਿਃ ॥ 3-30-42 ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਯਦਿ ਕਰ੍ਤਾਰਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਤ੍ਵਨ੍ਯੰ ਤਰ੍ਹਿ ਕਾਰਯਿਤ੍ਰੁʼਤਚ੍ਵਾਦੀਸ਼੍ਵਰੋਪਿ ਪਾਪੇਨ ਲਿਪ੍ਯੇਤੈਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 031
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.31. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 031
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂਪ੍ਰਤਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸਾਫਲ੍ਯੋਪਪਾਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-31-0 (16825)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-31-0x (1857)
ਵਲ੍ਗੁ ਚਿਤ੍ਰਪਦੰ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨਿ ਤ੍ਵਯਾ ਵਚਃ।
ਉਕ੍ਤੰ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤਮਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯੰ ਤੁ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-31-1 (16826)
ਨਾਹੰ ਧਰ੍ਮਫਲਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਿ ਚਰਾਮ੍ਭੁਤ।
ਦਦਾਮਿ ਦੇਯਮਿਤ੍ਯੇਵ ਯਜੇ ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-31-2 (16827)
ਅਸ੍ਤੁ ਵਾ(ਅ)ਤ੍ਰ ਫਲੰ ਮਾ ਵਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਯਤ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਨਿਵਸਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਕਰੋਮਿ ਤਤ੍ ॥ 3-31-3 (16828)
ਧਰ੍ਮੰ ਚਰਾਮਿ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਨ ਧਰ੍ਮਫਲਕਾਰਣਾਤ੍।
ਆਗਮਾਨਨਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚ ॥ 3-31-4 (16829)
ਧਰ੍ਮ ਏਵ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਸ੍ਵਭਾਵਾਚ੍ਚੈਵ ਮੇ ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍।
[ਧਰ੍ਮਵਾਣਿਜ੍ਯਕੋ ਹੀਨੋ ਜਘਨ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਵਾਦਿਨਾਮ੍] 3-31-5 (16830)
ਨ ਧਰ੍ਮਫਲਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮੰ ਦੋਗ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਯਸ਼੍ਚੈਨੰ ਸ਼ਙ੍ਕਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯਾਤ੍ਪਾਪਚੇਤਨਃ ॥ 3-31-6 (16831)
ਅਤਿਵਾਦਾਨ੍ਮਦਾਚ੍ਚੈਵ ਮਾ ਧਰ੍ਮਮਭਿਸ਼ਙ੍ਕਥਾਃ।
ਧਰ੍ਮਾਤਿਸ਼ਙ੍ਕੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਗਤਿਪਰਾਯਣਃ ॥ 3-31-7 (16832)
ਧਰ੍ਮੋ ਯਸ੍ਯਾਤਿਸ਼ਙ੍ਕ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਾਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵਾ ਦੁਰ੍ਬਲਾਤ੍ਮਨਃ।
ਵੇਦਾਚ੍ਛੂਦ੍ਰ ਇਵਾਪੇਯਾਤ੍ਸ ਲੋਕਾਦਜਰਾਮਰਾਤ੍ ॥ 3-31-8 (16833)
ਵੇਦਾਧ੍ਯਾਯੀ ਧਰ੍ਮਪਰਃ ਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਮਨਸ੍ਵਿਨਿ।
ਸ੍ਥਵਿਰੇਸ਼਼ੁ ਸ ਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਰਾਜਭਿਰ੍ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਭਿਃ ॥ 3-31-9 (16834)
ਪਾਪੀਯਾਨ੍ਸ ਹਿ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇਭ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਕਰੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤਿਗੋ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਮਤਿਸ਼ਙ੍ਕਤੇ ॥ 3-31-10 (16835)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਹਿ ਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ(ਅ)ਪ੍ਰਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਚਿਰਜੀਵਿਤਾ ॥ 3-31-11 (16836)
ਵ੍ਯਾਸੋ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋ ਮੈਤ੍ਰੇਯੋ ਨਾਰਦੋ ਲੋਮਸ਼ਃ ਸ਼ੁਕਃ।
ਅਨ੍ਯੇ ਚ ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮੇਣੈਵ ਸੁਚੇਤਸਃ ॥ 3-31-12 (16837)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਸ਼੍ਯਸਿ ਹ੍ਯੇਤਾਨ੍ਦਿਵ੍ਯਯੋਗਸਮਨ੍ਵਿਤਾਨ੍।
ਸ਼ਾਪਾਨੁਗ੍ਰਹਣੇ ਸ਼ਕ੍ਤਾਨ੍ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਗਰੀਯਸਃ ॥ 3-31-13 (16838)
ਏਤੇ ਹਿ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਦੌ ਵਰ੍ਣਯਨ੍ਤਿ ਸਦਾ(ਅ)ਨਧੇ।
ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਮਰਪ੍ਰਖ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਗਮਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 3-31-14 (16839)
ਅਤੋ ਨਾਰ੍ਹਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਧਾਤਾਰੰ ਧਰ੍ਮਮੇਵ ਚ।
ਰਜੋਮੂਢੇਨ ਮਨਸਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤੁਂ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤੁਮੇਵ ਚ ॥ 3-31-15 (16840)
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਾਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਬਾਲਃ ਸਰ੍ਵਾਨਾਗਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਨ੍।
ਧਰ੍ਮਾਤਿਸ਼ਙ੍ਕੀ ਨਾਨ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਮਾਣਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-31-16 (16841)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰੀਤਿਸੰਬਦ੍ਧੰ ਯਦਿਦੰ ਲੋਕਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍।
ਏਤਾਵਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਬਾਲੋ ਮੋਹਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-31-17 (16842)
ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਨ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮਮਤਿਸ਼ਙ੍ਕਤੇ।
ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਸ ਕ੍ਰੁʼਪਣਃ ਪਾਪੋ ਨ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-31-18 (16843)
ਪ੍ਰਮਾਣਾਦ੍ਧਿ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਹਿ ਵੇਦਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਨਿਨ੍ਦਕਃ।
ਕਾਮਲੋਭਾਨੁਗੋ ਮੂਢੋ ਨਰਕੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-31-19 (16844)
ਆਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਮਾਣਮੁਤ੍ਕ੍ਰਾਮ੍ਯ ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯਨ੍।
ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤਿਗੋ ਮੂਢਃ ਸ਼ੰ ਜਨ੍ਮਸੁ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-31-20 (16845)
ਯਸ੍ਤੁ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਭਿਪਦ੍ਯਤੇ।
ਅਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨਃ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਸੋ(ਅ)ਮੁਤ੍ਰਾਨਨ੍ਤ੍ਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-31-21 (16846)
ਯਸ੍ਯ ਨਾਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਸ੍ਯਾਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਸ਼੍ਚ ਭਾਮਿਨਿ।
ਨ ਵੈ ਤਸ੍ਯ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ਨਾਯਮਸ੍ਤੀਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 3-31-22 (16847)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੈਰਾਚਰਿਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਮਾਸ੍ਮਾਤਿਸ਼ਙ੍ਕਥਾਃ।
ਪੁਰਾਣਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੈਃ ਸਰ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਭਿਃ ॥ 3-31-23 (16848)
ਧਰ੍ਮ ਏਵ ਪ੍ਲਵੋ ਨਾਨ੍ਯਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਦ੍ਰੌਪਦਿ ਗਚ੍ਛਤਾਮ੍।
ਸੈਵਃ ਨੌਃ ਸਾਗਰਸ੍ਯੇਵ ਵਣਿਜਃ ਪਾਰਮਿਚ੍ਛਤਃ ॥ 3-31-24 (16849)
ਅਫਲੋ ਯਦਿ ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਯਾਚ੍ਚਰਿਤੋ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਭਿਃ।
ਅਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠੇ ਤਮਸ੍ਯੇਤਜ੍ਜਗਨ੍ਮਜ੍ਜੇਦਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-31-25 (16850)
ਨਿਰ੍ਵਾਣੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛੇਯੁਰ੍ਜੀਵੇਯੁਃ ਪਸ਼ੁਜੀਵਿਕਾਮ੍।
ਵਿਘਾਤੇਨੈਵ ਯੁਜ੍ਯੇਯੁਰ੍ਨ ਚਾਰ੍ਥੰ ਕੰਚਿਦਾਪ੍ਨੁਯੁਃ ॥ 3-31-26 (16851)
ਤਪਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਚ ਯਜ੍ਞਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯ ਏਵ ਚ।
ਦਾਨਮਾਰ੍ਜਵਮੇਤਾਨਿ ਯਦਿ ਸ੍ਯੁਰਫਲਾਨਿ ਵੈ ॥ 3-31-27 (16852)
ਨਾਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਪਰੇ ਧਰ੍ਮੰ ਪਰੇ ਪਰਤਰੇ(ਅ)ਪਿ ਚ।
ਦਾਨਮਾਰ੍ਜਵਮੇਤਾਨਿ ਯਦਿ ਸ੍ਯੁਰਫਲਾਨਿ ਵੈ ॥ 3-31-28 (16853)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਚੈਵ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸੁਰਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਈਸ਼੍ਵਰਾਃ ਕਸ੍ਯ ਹੇਤੋਸ੍ਤੇ ਚਰੇਯੁਰ੍ਧਰ੍ਮਮਾਦ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-31-29 (16854)
ਫਲਦੰ ਤ੍ਵਿਹ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਧਾਤਾਰੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸਿ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਧਰ੍ਮੰ ਤੇ(ਅ)ਵ੍ਯਚਰਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਸ ਹਿ ਧਰ੍ਮ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-31-30 (16855)
ਸ ਚਾਯੰ ਸਫਲੋ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਫਲ ਉਚ੍ਯਤੇ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਹਿ ਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਫਲਾਨਿ ਤਪਸਾਂ ਤਥਾ ॥ 3-31-31 (16856)
ਤ੍ਵਯ੍ਯੇਤਦ੍ਵੈ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਜਨ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਯਥਾਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਵੇਤ੍ਥ ਚਾਪਿ ਯਥਾ ਜਾਤੋ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥ 3-31-32 (16857)
ਏਤਾਵਦੇਵ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਮੁਪਮਾਨੰ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ।
ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਫਲਮਸ੍ਤੀਤਿ ਧੀਰੋ(ਅ)ਲ੍ਪੇਨਾਪਿ ਤੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-31-33 (16858)
ਬਹੁਨਾ(ਅ)ਪਿ ਹ੍ਯਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ ਨੈਵ ਤੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਬੁਦ੍ਧਯਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਧ੍ਮਜੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿ ਸ਼ਰ੍ਮ ਵਾ ॥ 3-31-34 (16859)
ਕਰ੍ਮਣਾਮੁਤ ਪੁਣ੍ਯਾਨਾਂ ਪਾਪਾਨਾਂ ਚ ਫਲੋਦਯਃ।
ਪ੍ਰਭਵਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਯਸ਼੍ਚੈਵ ਦੇਵਗੁਹ੍ਯਾਨਿ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 3-31-35 (16860)
ਨੈਤਾਨਿ ਵੇਦ ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਜਾ ਇਮਾਃ।
[ਅਪਿ ਕਲ੍ਪਸਹਸ੍ਰੇਣ ਨ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯੋ(ਅ)ਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥] 3-31-36 (16861)
ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਗੂਢਮਾਯਾ ਹਿ ਦੇਵਤਾਃ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਙ੍ਗਾਃ ਸੁਬ੍ਰਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਪਸਾ ਦਗ੍ਧਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਾਃ।
ਪ੍ਰਸੰਨੈਰ੍ਮਾਨਸੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੇਤਾਨਿ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-31-37 (16862)
ਨ ਫਲਾਦਰ੍ਸਨਾਦ੍ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤਵ੍ਯੋ ਨ ਦੇਵਤਾਃ।
ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਦਾਤਵ੍ਯੰ ਚਾਨਮੂਯਤਾ ॥ 3-31-38 (16863)
ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਫਲਮਸ੍ਤੀਹ ਤਥੈਤਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸਨਮ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਵੇਦ ਕਾਸ਼੍ਯਪਃ ॥ 3-31-39 (16864)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਸੰਸ਼ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਨੀਹਾਰ ਇਵ ਨਸ਼੍ਯਤੁ।
ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਮਸ੍ਤੀਤਿ ਨਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯੰ ਭਾਵਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ ॥ 3-31-40 (16865)
ਈਸ਼੍ਵਰੰ ਚਾਪਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਧਾਤਾਰੰ ਮਾ ਚ ਵੈ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ।
ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵੈਨੰ ਨਮਸ੍ਵੈਨੰ ਮਾ ਤੇ(ਅ)ਭੂਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ॥ 3-31-41 (16866)
ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਤਦ੍ਭਕ੍ਤੋ ਮਰ੍ਤ੍ਯੋ ਗਚ੍ਛਤ੍ਯਮਰ੍ਤ੍ਯਤਾਮ੍।
ਉਤ੍ਤਮਾਂ ਦੇਵਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਮਾਤਿਵੋਚਃ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-31-42 (16867)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 31 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-31-1 ਵਲ੍ਗੁ ਸ਼ੋਭਨਮ੍। ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਸੁਕੁਮਾਰਮ੍। ਨਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯੰ ਵੇਦਵਿਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਮ੍ ॥ 3-31-8 ਦੋਸ਼਼ੋ ਦੁਰ੍ਬੋਧ ਆਤ੍ਮਨ ਇਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ। ਅਦੋਸ਼਼ੋ ਦੁਰ੍ਬਲਾਤ੍ਮਨਃ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-31-21 ਮੂਢ ਆਜਨ੍ਮ ਸ ਨ ਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ। ਆਜਨ੍ਮਸੁ ਨ ਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤੀਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-31-24 ਸ ਵੈ ਨੌਃ ਸਾਗਰਸ੍ਯੇਵੇਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 032
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.32. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 032
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਕ੍ਤਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਨੀਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-32-0 (16868)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-32-0x (1858)
ਨਾਵਮਨ੍ਯੇ ਨ ਗਰ੍ਹੇ ਚ ਧਰ੍ਮੰ ਪਾਰ੍ਥ ਕਥੰਚਨ।
ਈਸ਼੍ਵਰੰ ਕੁਤ ਏਵਾਹਮਵਮੰਸ੍ਯੇ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮ੍ ॥ 3-32-1 (16869)
ਆਰ੍ਤਾ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਲਪਾਮੀਦਮਿਤਿ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਾਰਤ।
ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਵਿਲਪਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸੁਮਨਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-32-2 (16870)
ਕਰ੍ਮ ਖਲ੍ਵਿਹ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਜਾਤੇਨਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ।
ਅਕਰ੍ਮਾਣੋ ਹਿ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਸ੍ਥਾਵਰਾ ਨੇਤਰੇ ਜਨਾਃ ॥ 3-32-3 (16871)
ਆਮਾਤ੍ਰੁʼਸ੍ਤਨ੍ਯਪਾਨਾਚ੍ਚ ਯਾਵਚ੍ਛਯ੍ਯੋਪਸਰ੍ਪਣਮ੍।
ਜਙ੍ਗਮਾਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-32-4 (16872)
ਜਙ੍ਗਮੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਵਾਪ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ ॥ 3-32-5 (16873)
ਉਤ੍ਥਾਨਮਭਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਫਲਮਸ਼੍ਨਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਲੋਕਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍ ॥ 3-32-6 (16874)
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵੰ ਸਮੁਤ੍ਥਾਨਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਜਨ੍ਤਰਃ।
ਅਪਿ ਧਾਤਾ ਵਿਧਾਤਾ ਚ ਯਥਾ(ਅ)ਯਮੁਦਕੇ ਬਕਃ ॥ 3-32-7 (16875)
[ਅਕਰ੍ਮਣਾਂ ਵੈ ਭੂਤਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਸ੍ਵਾੰਨ ਹਿ ਕਾਚਨ।
ਤਦੇਵਾਭਿਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇਤ ਨ ਵਿਹਨ੍ਯਾਤ੍ਕਦਾਚਨ ॥] 3-32-8 (16876)
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮ ਕੁਰੁ ਮਾਹਾਸੀਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਭਵ ਦੰਸ਼ਿਤਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਹਿ ਯੋ(ਅ)ਭਿਜਾਨਾਤਿ ਸਹਸ੍ਰੇ ਸੋਸ੍ਤਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਵਾਂ ॥ 3-32-9 (16877)
ਤਸ੍ਯ ਚਾਪਿ ਭਵੇਤ੍ਕਾਰ੍ਵੰ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਤਥਾ।
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋ ਦ੍ਯਨਾਵਾਸ਼਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯੇਤ ਹਿਮਵਾਨਪਿ ॥ 3-32-10 (16878)
ਉਤ੍ਸੀਦੇਰਨ੍ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਨ ਕੁਰ੍ਯੁਃ ਕਰ੍ਮ ਚੇਦ੍ਯਦਿ।
[ਤਥਾ ਹ੍ਯੇਤਾ ਨ ਵਰ੍ਧੇਰਨ੍ਕਰ੍ਮ ਚੇਦਫਲੰ ਭਵੇਤ੍ ॥] 3-32-11 (16879)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿਚ ਫਲੰ ਕਰ੍ਮ ਪਸ਼੍ਯਾਮਃ ਕੁਰ੍ਵਤੋ ਜਨਾਨ੍।
ਨਾਨ੍ਯਥਾ ਹ੍ਯਪਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਲੋਕਾਃ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-32-12 (16880)
ਯਸ਼੍ਚ ਦਿਸ਼਼੍ਟਪਰੋ ਲੋਕੇ ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਹਠਵਾਦਕਃ।
ਉਭਾਵਪਿ ਸ਼ਠਾਵੇਤੌ ਕਰ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ ॥ 3-32-13 (16881)
ਯੋ ਹਿ ਦਿਸ਼਼੍ਟਮੁਪਾਸੀਤ ਨਿਰ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਃ ਸੁਖੰ ਸ੍ਵਪਨ੍।
ਅਵਸੀਦੇਤ੍ਸੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰਾਮੋ ਘਟ ਇਵੋਦਕੇ ॥ 3-32-14 (16882)
ਤਥੈਵ ਹਠਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਕਰ੍ਮਣ੍ਯਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਆਸੀਤ ਨ ਚਿਰੰ ਜੀਵੇਦਨਾਥ ਇਵ ਦੁਰ੍ਬਲਃ ॥ 3-32-15 (16883)
ਅਕਸ੍ਮਾਦਿਹ ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੂਰੁਸ਼਼ਃ।
ਤੰ ਹਠੇਨੇਤਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ ਹਿ ਯਤ੍ਨੋ ਨ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ ॥ 3-32-16 (16884)
ਵਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕਸ਼੍ਰਿਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਨਾਮ ਭਜਤ੍ਯੁਤ।
ਦੈਵੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਪਾਰ੍ਥ ਤਦ੍ਦੈਵਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ॥ 3-32-17 (16885)
ਯਤ੍ਤਾਵਸ੍ਕਰ੍ਮਣਾ ਕਿੰਚਿਤ੍ਫਲਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੂਰੁਸ਼਼ਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤਤ੍ਪੌਰੁਸ਼਼ਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-32-18 (16886)
ਸ੍ਵਭਾਵਤਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਯਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਨ ਕਾਰਣਾਤ੍।
ਤਤ੍ਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ਪ੍ਰਕੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਫਲੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-32-19 (16887)
ਏਵੰ ਹਠਾਚ੍ਚ ਦੈਵਾਚ੍ਚ ਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ਕਰ੍ਮਣਸ੍ਤਥਾ।
ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤਤ੍ਫਲੰ ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 3-32-20 (16888)
ਧਾਤਾਪਿ ਹਿ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮੈਵ ਤੈਸ੍ਤੈਰ੍ਹੇਤੁਭਿਰੀਸ਼੍ਵਰਃ।
ਵਿਦਧਾਤਿ ਵਿਭਜ੍ਯੇਹ ਫਲੰ ਪੂਰ੍ਵਕਤੰ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍ ॥ 3-32-21 (16889)
ਯਦ੍ਧਿ ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕੁਰੁਤੇ ਵੈ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਮ੍।
ਤਦ੍ਧਾਤ੍ਰੁʼਵਿਹਿਤੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਫਲੋਦਯਮ੍ ॥ 3-32-22 (16890)
ਕਾਰਣੰ ਤਸ੍ਯ ਦੇਹੋ(ਅ)ਯੰ ਧਾਤੁਃ ਕਰ੍ਮਣਿ ਕਰ੍ਮਣਿ।
ਸ ਯਥਾ ਪ੍ਰੇਰਯਤ੍ਯੇਨੰ ਤਥਾ(ਅ)ਯੰ ਕੁਰੁਤੇ(ਅ)ਵਸ਼ਃ ॥ 3-32-23 (16891)
ਤੇਸ਼਼ੁਤੇਸ਼਼ੁ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਨਿਯੋਕ੍ਤਾ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕਾਰਯਤ੍ਯਵਸ਼ਾਨ੍ਯਪਿ ॥ 3-32-24 (16892)
ਮਨਸਾ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨ੍ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕਰ੍ਮਣਾ।
ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਸ੍ਵਯੰ ਵੀਰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-32-25 (16893)
ਸੰਖ੍ਯਾਤੁਂ ਨੈਵ ਸ਼ਕ੍ਯਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਗਾਰਨਗਰਾਣਾਂ ਹਿ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਹੈਤੁਕੀ ॥ 3-32-26 (16894)
ਤਿਲੇ ਤੈਲੰ ਗਵਿ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਕਾਸ਼਼੍ਠੇ ਪਾਵਕਮਨ੍ਤਤਃ।
ਏਵੰ ਧੀਰੋ ਵਿਜਾਨੀਯਾਦੁਪਾਯੰ ਚਾਸ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧਯੇ ॥ 3-32-27 (16895)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਕਾਰਣੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਵ ਸਿਦ੍ਧਯੇ।
ਤਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਮਣਾਮਿਹ ਜਨ੍ਤਵਃ ॥ 3-32-28 (16896)
ਕੁਸ਼ਲੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਤ੍ਰਾ ਸਾਧੁ ਸ੍ਵਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਇਦੰ ਤ੍ਵਕੁਸ਼ਲੇਨੇਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਦੁਪਲਭ੍ਯਤੇ ॥ 3-32-29 (16897)
ਇਸ਼਼੍ਟਾਪੂਰ੍ਤ੍ਤਫਲੰ ਨ ਸ੍ਯਾੰਨ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੋ ਨ ਗੁਰੁਰ੍ਭਵੇਤ੍।
ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਰ੍ਮਸਾਧ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵਾਚ੍ਚੇਦਯਮਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-32-30 (16898)
ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਦੇਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਰ੍ਮਸਿਦ੍ਧੌ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ।
ਅਸਿਦ੍ਧੌ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਤੇ ਚਾਪਿ ਕਰ੍ਮਨਾਸ਼ਃ ਕਥੰ ਤ੍ਵਿਹ ॥ 3-32-31 (16899)
ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਹਠੇਨੈਕੇ ਦੈਵੇਨੈਕੇ ਵਦਨ੍ਤ੍ਯੁਤ।
ਪੁਂਸਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਜੰ ਕੇਚਿਦ੍ਦੈਵਮੇਤਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-32-32 (16900)
ਨ ਚੈਵੈਤਾਵਤਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਚਾਪਰੇ।
ਅਸ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੰ ਤੁ ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚੈਵ ਤਥਾ ਹਠਃ ॥ 3-32-33 (16901)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਹਿ ਹਠਾਚ੍ਚੈਵ ਦਿਸ਼਼੍ਟਾਚ੍ਚਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਸੰਤਤਿਃ।
ਕਿੰਚਿਦ੍ਦੈਵਾਦ੍ਧਠਾਤ੍ਕਿੰਚਿਤ੍ਕਿੰਚਿਦੇਵ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਤਃ ॥ 3-32-34 (16902)
ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਫਲਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਨਾਤ੍ਰ ਕਾਰਣਮ੍।
ਕੁਸ਼ਲਾਃ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇ ਵੈ ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਦੋਜਨਾਃ ॥ 3-32-35 (16903)
ਤਥੈਵ ਧਾਤਾ ਭੂਤਾਨਾਮਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿਸ਼਼੍ਟਫਲਪ੍ਰਦਃ।
ਯਦਿ ਨ ਸ੍ਵਾਨਨ ਭੂਤਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਪਣੋ ਨਾਮ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 3-32-36 (16904)
ਯੰਯਮਰ੍ਥਮਭਿਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਃ ਕੁਰੁਤੇ ਕਰ੍ਮ ਪੂਰੁਸ਼਼ਃ।
ਤਤ੍ਤਤ੍ਸਫਲਮੇਵ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦਿ ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-32-37 (16905)
ਤ੍ਰਿਦ੍ਵਾਰਾਮਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿੰ ਤੁ ਨਾਨੁਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੇ ਨਰਾਃ।
ਤਥੈਵਾਨਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿੰ ਚ ਯਥਾ ਲੋਕਾਸ੍ਤਥੈਵ ਤੇ ॥ 3-32-38 (16906)
ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮੇਵ ਕਰ੍ਮੇਤਿ ਮਨੋਰੇਸ਼਼ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ।
ਏਕਾਨ੍ਤੇਨ ਹ੍ਯਨੀਹੋ(ਅ)ਯੰ ਵਰ੍ਤਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਸੁ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-32-39 (16907)
ਕੁਰ੍ਵਤੋ ਹਿ ਭਵਤ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰਾਯੇਣੇਹ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਏਕਾਨ੍ਤਫਲਸਿਦ੍ਧਿੰ ਤੁ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤ੍ਯਲਸਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-32-40 (16908)
ਅਸੰਭਵੇ ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਹੇਤੁਃ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਤੁ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤੇਕਰ੍ਮਣਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯਮਵਾਪ੍ਨੁਤੇ ॥ 3-32-41 (16909)
ਅਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਰਾਵਿਸ਼ਤ੍ਯੇਨੰ ਸ਼ਯਾਨਮਲਸੰ ਨਰਮ੍।
ਨਿਃਸੰਸ਼ਯੰ ਫਲੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ੋ ਭੂਤਿਮੁਪਾਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-32-42 (16910)
ਅਨਰ੍ਥੰ ਸੰਸ਼ਯਾਵਸ੍ਥੰ ਗ੍ਰੁʼਣਨ੍ਤ੍ਯਾਮੁਕ੍ਤਸਸ਼ੰਯਾਃ।
ਧੀਰਾ ਨਰਾਃ ਕਰ੍ਮਰਤਾ ਨ ਤੁ ਨਿਃਸੰਸ਼ਯਾਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-32-43 (16911)
ਏਕਾਨ੍ਤੇ ਨਹ੍ਯਨਰ੍ਥੋ(ਅ)ਯੰ ਵਰ੍ਤਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਸੁ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍।
ਸ ਤੁ ਨਿਃਸੰਸ਼ਯੰ ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਕਰ੍ਮਣ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-32-44 (16912)
ਅਥਵਾ(ਅ)ਸਿਦ੍ਧਿਰੇਵ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਹਿਮਾ ਤੁ ਤਦੇਵ ਤੇ।
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਸ੍ਯ ਬੀਭਤ੍ਸੋਰ੍ਭਾਤ੍ਰੋਸ਼੍ਚ ਯਮਯੋਰਪਿ ॥ 3-32-45 (16913)
ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਕਰ੍ਮ ਸਫਲਮਸ੍ਮਾਕਮਪਿ ਵਾ ਪੁਨਃ।
ਵਿਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾ ਯਥਾ ਫਲਮ੍ ॥ 3-33-46 (16914)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਲਾਙ੍ਗਲੇਨੇਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬੀਜੰ ਵਪਤ੍ਯੁਤ।
ਆਸ੍ਤੇ(ਅ)ਥ ਕਰ੍ਸ਼਼ਕਸ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-32-47 (16915)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਸ਼੍ਚੇੰਨਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦਨੇਨਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਰ੍ਸ਼਼ਕਃ।
ਯਦਨ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਫਲੰ ਮਯਾ ॥ 3-32-48 (16916)
ਤਚ੍ਚੇਦੰ ਫਲਮਸ੍ਮਾਕਮਪਰਾਧੋ ਨ ਮੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਇਤਿ ਧੀਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਵ ਨਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤਤ੍ਰਗਰ੍ਹਯੇਤ੍ ॥ 3-32-49 (16917)
ਕੁਰ੍ਵਤੋ ਨਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਮੇ ਭਵਤੀਤਿ ਹ ਭਾਰਤ।
ਨਿਰ੍ਵੇਦੋ ਨਾਤ੍ਰ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਦ੍ਵਾਵਨ੍ਤੌ ਯਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-32-50 (16918)
ਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ(ਅ)ਸਿਦ੍ਧਿਰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ।
ਬਹੂਨਾਂ ਸਮਵਾਯੇ ਹਿ ਭਾਵਾਨਾਂ ਕਰ੍ਮ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ॥ 3-32-51 (16919)
ਗੁਣਾਭਾਵੇ ਫਲੰ ਨ੍ਯੂਨੰ ਭਵਤ੍ਯਫਲਮੇਵ ਚ।
ਅਨਾਰਮ੍ਭੇ ਹਿ ਨ ਫਲੰ ਨ ਗੁਣੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-32-52 (16920)
ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਵੁਪਾਯਾਂਸ਼੍ਚ ਮਙ੍ਗਲੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਯੇ।
ਯੁਨਕ੍ਤਿ ਮੇਧਯਾ ਧੀਰੋ ਯਥਾਯੋਗੰ ਯਥਾਬਲਮ੍ ॥ 3-32-53 (16921)
ਅਪ੍ਯੁਪਾਯੇਨ ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮੁਪਦੇਸ਼਼੍ਟਾ ਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਕਰ੍ਮਯੋਗੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-32-54 (16922)
ਯਤ੍ਰਧੀਮਾਨਵੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਸ਼੍ਰੇਯਾਸੰ ਬਹੁਭਿਰ੍ਗੁਣੈਃ।
ਸਾਮ੍ਨੈਵਾਰ੍ਥੰ ਤਤੋ ਲਿਪ੍ਸੇਤ੍ਕਰ੍ਮ ਚਾਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਯੋਜਯੇਤ੍ ॥ 3-32-55 (16923)
ਵ੍ਯਸਨੰ ਨਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਤ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਅਪਿ ਸਿਨ੍ਧੋਰ੍ਗਿਰੇਰ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਮਰ੍ਤ੍ਯਧਰ੍ਮਿਣਃ ॥ 3-32-56 (16924)
ਉਤ੍ਥਾਨਯੁਕ੍ਤਃ ਸਤਤੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਤਰੈਸ਼਼ਣੇ।
ਆਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨਰਃ ਪਰਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨ ਏਵ ਚ ॥ 3-32-57 (16925)
ਨ ਤ੍ਵੇਵਾਤ੍ਮਾ(ਅ)ਵਮਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਕਦਾਚਨ।
ਨ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਪਰਿਭੂਤਸ੍ ਭੂਤਿਰ੍ਭਵਤਿ ਸ਼ੋਭਨਾ ॥ 3-32-58 (16926)
ਏਵੰ ਸੰਸ੍ਥਿਤਿਕਾ ਸਿਦ੍ਧਿਰਿਯੰ ਲੋਕਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਚਿਤ੍ਰਾ ਸਿਦ੍ਧਿਗਤਿਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਕਾਲਾਵਸ੍ਥਾਵਿਭਾਗਸ਼ਃ ॥ 3-32-59 (16927)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਮੇ ਪਿਤਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵਾਸਯਾਮਾਸ ਪਣ੍ਡਿਤਮ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਚਾਰ੍ਥਮਿਮੰ ਪ੍ਰਾਹ ਪਿਤ੍ਰੇ ਮੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-32-60 (16928)
ਨੀਤਿੰ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਂ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨ੍ਮੇ(ਅ)ਗ੍ਰਾਹਯਨ੍ਪੁਰਾ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਕਾਸ਼ਾਦਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ਮਹਮੇਤਾਂ ਤਦਾ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 3-32-61 (16929)
ਸ ਮਾਂ ਰਾਜਨ੍ਕਰ੍ਮਵਤੀਮਾਗਤਾਮਾਹ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਮਾਣਾਮਾਸੀਨਾਂ ਪਿਤੁਰਙ੍ਕੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-32-62 (16930)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 32 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-32-12 ਅਪਿਵਾਹ੍ਯ ਫਲੰ ਕਰ੍ਮੇਤਿ ਟ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-32-18 ਯਤ੍ਨਵਾਨ੍ਕਰ੍ਮਣੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-32-32 ਤ੍ਰੈਧਮੇਤੰਨਿਰੁਚ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਟਃ ॥ 3-32-33 ਦੈਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਥਾ ਹਠਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ। ਦੈਵਾਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਥਾ ਹਠ ਇਤਿ ਠ. ਪਾਠਃ ॥ 3-32-39 ਏਕਾਨ੍ਤੇ ਨਹ੍ਯਨਰ੍ਥੋਯਮਿਤਿ ਕ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-32-59 ਸੰਸ੍ਥਿਤਿਕਾ ਈਦ੍ਰੁʼਗ੍ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਵਤੀ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਫਲਸਿਦ੍ਧਿਃ ॥ 3-32-62 ਕਰ੍ਮਵਤੀਮਾਗਤਾਂ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕਾਰ੍ਯੋਦ੍ਦੇਸ਼ੇਨ ਪਿਤੁਰਨ੍ਤਿਕੇ ਆਗਤਾਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 033
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.33. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 033
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਨੀਤਿਵ੍ਯੁਤ੍ਪਾਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਰਾਜ੍ਯਾਹਰਣਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤ੍ਵੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-33-0 (16931)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-33-0x (1859)
ਯਾਜ੍ਞਸੇਨ੍ਯਾ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਮਸੇਨੋ ਹ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਨਿਸ਼੍ਵਸੰਨੁਪਸੰਗਮ੍ਯ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-33-1 (16932)
ਰਾਜਨ੍ਸਤ੍ਪਦਵੀਂ ਧਰ੍ਮ੍ਯਾਂ ਵ੍ਰਜ ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਚਿਤਾਮ੍।
ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਹੀਨਾਨਾਂ ਕਿੰ ਨੋ ਵਸ੍ਤੁਂ ਤਪੋਵਨੇ ॥ 3-33-2 (16933)
ਨੈਵ ਧਰ੍ਮੇਣ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਨਾਰ੍ਜਵੇਣ ਨ ਚੌਜਸਾ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਕੂਟਮਧਿਸ਼਼੍ਠਾਯ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਵੈ ॥ 3-33-3 (16934)
ਗੋਮਾਯੁਨੇਵ ਸਿੰਹਾਨਾਂ ਦਿਰ੍ਬਲੇਨ ਬਲੀਯਸਾਮ੍।
ਆਮਿਪੰ ਵਿਘਸਾਸ਼ੇਨ ਤਦ੍ਵਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਹਿ ਨੋ ਹ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-33-4 (16935)
ਧਰ੍ਮਲੇਸ਼ਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛੰਨਃ ਪ੍ਰਭਵੰ ਧਰ੍ਮਕਾਮਯੋਃ।
ਅਰ੍ਥਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਕਿੰ ਰਾਜਨ੍ਦੁਃਖੇਨ ਪਰਿਤਪ੍ਯਸੇ ॥ 3-33-5 (16936)
ਭਵਤੋ(ਅ)ਨੁਵਿਧਾਨੇਨ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨਃ ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਹ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਅਹਾਰ੍ਯਮਪਿ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਗੁਪ੍ਤੰ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 3-33-6 (16937)
ਕੁਣੀਨਾਮਿਵ ਬਿਲ੍ਵਾਨਿ ਪਙ੍ਗੂਨਾਮਿਵ ਧੇਨਵਃ।
ਹ੍ਰੁʼਤਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਸ੍ਮਾਕੰ ਜੀਵਤਾਂ ਭਵਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 3-33-7 (16938)
ਭਵਤਃ ਪ੍ਰਿਯਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਮਹਦ੍ਵ੍ਯਸਨਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਧਰ੍ਮਕਾਮੇ ਪ੍ਰਤੀਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪੰਨਾਃ ਸ੍ਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-33-8 (16939)
ਕਰ੍ਸ਼ਯਾਮਃ ਸ੍ਵਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਨਨ੍ਦਯਾਮਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨ੍।
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਭਵਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਨਿਯਮ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-33-9 (16940)
ਯਦ੍ਵਯੰ ਨ ਤਦੈਵੈਤਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾੰਨਿਹਨ੍ਮ ਹਿ।
ਭਵਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਦਾਯ ਤੰਨਸ੍ਤਪਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-33-10 (16941)
ਅਥੈਨਾਮਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਮ੍ਰੁʼਗਚਰ੍ਯਾਮਿਵਾਤ੍ਮਨਃ।
ਅਵੀਰਾਚਰਿਤਾਂ ਰਾਜੰਨਬਲਸ੍ਥੈਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਾਮ੍ ॥ 3-33-11 (16942)
ਯਾਂ ਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਨ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰ੍ਨਾਭਿਮਨ੍ਯੁਰ੍ਨ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਃ।
ਨ ਚਾਹਮਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਨ ਚ ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤਾਵੁਭੌ ॥ 3-33-12 (16943)
ਭਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਸਤਤੰ ਵ੍ਰਤਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ।
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਜੰਨ ਨਿਰ੍ਵੇਦਾਦਾਪੰਨਃ ਕ੍ਲੀਬਜੀਵਿਕਾਮ੍ ॥ 3-33-13 (16944)
ਦੁਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਹਿ ਨਿਰ੍ਵੇਦਮਫਲੰ ਸਰ੍ਵਘਾਤਕਮ੍।
ਅਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮਾਹਰ੍ਤੁਮਾਤ੍ਮਨਃ ਕੁਰ੍ਵਤੇ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-33-14 (16945)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਮਾਞ੍ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪਸ਼੍ਯੰਨਸ੍ਮਾਸੁ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍।
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਪਰੋ ਰਾਜੰਨਾਤ੍ਮਾਰ੍ਥਮਵਬੁਧ੍ਯਸੇ ॥ 3-33-15 (16946)
ਅਸ੍ਮਾਨਮੀ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮਾਣਾਨਹਿੰਸਤਃ।
ਅਸ਼ਕ੍ਤਾਨੇਵ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਦ੍ਦੁਃਖੰ ਨਾਹਵੇ ਵਧਃ ॥ 3-33-16 (16947)
ਤਤ੍ਰਚੇਦ੍ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾਨਾਮਜਿਹ੍ਮਮਨਿਵਰ੍ਤਿਨਾਮ੍।
ਸਰ੍ਵਸ਼ੋ ਹਿ ਵਧਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਲੋਕਾਂਲ੍ਲਭੇਮਹਿ ॥ 3-33-17 (16948)
ਅਧਵਾ ਵਯਮੇਵੈਤਾੰਨਿਹਤ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਆਦਦੀਮਹਿ ਗਾਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਤਥਾਪਿ ਸ਼੍ਰੇਯ ਏਵ ਨਃ ॥ 3-33-18 (16949)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਕਾਰ੍ਯਮੇਤੰਨਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾਮ੍।
ਕਾਙ੍ਖਤਾਂ ਵਿਸ਼਼ੁਲਾਂ ਕੀਰ੍ਤਿ ਵੈਰੰ ਪ੍ਰਤਿਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍ ॥ 3-33-19 (16950)
ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾਨਾਂ ਜੀਵਿਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣੇ।
ਅਨ੍ਯੈਰਪਿ ਹ੍ਰੁʼਤੇ ਰਾਜ੍ਯੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸੈਵ ਨ ਗਰ੍ਹਣਾ ॥ 3-33-20 (16951)
ਕਰ੍ਸ਼ਨਾਰ੍ਥੋ ਹਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਥਾ।
ਵ੍ਯਸਨੰ ਨਾਮ ਤਦ੍ਰਾਜੰਨ ਧਰ੍ਮਃ ਸ ਕੁਵਰ੍ਤ੍ਮਤਤ੍ ॥ 3-33-21 (16952)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯੰ ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਧਰ੍ਮਦੁਰ੍ਬਲਮ੍।
ਜਹਤਸ੍ਤਾਤ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਪ੍ਰੇਤੰ ਦੁਃਖਸੁਖੇ ਯਥਾ ॥ 3-33-22 (16953)
ਯਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੋ ਹਿ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਁ ਕ੍ਲੇਸ਼ਭਾਙ੍ਗ ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਃ।
ਨ ਸ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਵੇਦਾਰ੍ਥੰ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯਾਨ੍ਧਃ ਪ੍ਰਭਾਮਿਵ ॥ 3-33-23 (16954)
ਯਸ੍ਯ ਚਾਰ੍ਥਾਰ੍ਥ ਏਵਾਰ੍ਥਃ ਸ ਚ ਨਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਕੋਵਿਦਃ।
ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਭ੍ਰੁʼਤਕਃ ਪੁਣ੍ਯੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਗੇਵ ਸਃ ॥ 3-33-24 (16955)
ਅਤਿਵੇਲੰ ਹਿ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਰ੍ਥੀ ਨੇਤਰਾਵਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਸ ਵਧ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹੇਵ ਜੁਗੁਪ੍ਸਿਤਃ ॥ 3-33-25 (16956)
ਸਤਤੰ ਯਸ਼੍ਚ ਕਾਮਾਰ੍ਥੀ ਨੇਤਰਾਵਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਤਸ੍ਯ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਹੀਯਤੇ ॥ 3-33-26 (16957)
ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਹੀਨਸ੍ਯ ਕਾਮਾਨ੍ਤੇ ਨਿਧਨੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਕਾਮਤੋ ਰਮਮਾਣਸ੍ਯ ਮੀਨਸ੍ਯੇਵਾਮ੍ਭਸਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-33-27 (16958)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਨ ਪ੍ਰਮਾਨ੍ਦ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ।
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸਾ ਹਿ ਕਾਮਸ੍ਯ ਪਾਵਕਸ੍ਯਾਰਣਿਰ੍ਯਥਾ ॥ 3-33-28 (16959)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਧਰ੍ਮਮੂਲੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਇਤਰੇਤਰਯੋਰ੍ਨੀਤੌ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮੇਘੋਦਧੀ ਯਥਾ ॥ 3-33-29 (16960)
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸੰਯੋਗੇ ਯਾ ਪ੍ਰੀਤਿਰੁਪਜਾਯਤੇ।
ਸ ਕਾਮਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਸੰਕਲ੍ਪਃ ਸ਼ਰੀਰੰ ਨਾਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-33-30 (16961)
ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਅਰ੍ਥਮਿਚ੍ਛਤਿ ਕਾਮਾਰ੍ਥੀਨ ਕਾਮਾਦਨ੍ਯਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-33-31 (16962)
ਨ ਹਿ ਕਾਮੇਨ ਕਾਮੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਸਿਧ੍ਯਤੇ ਫਲਮੇਵ ਤਤ੍।
ਉਸ਼਼ਯੋਗਾਤ੍ਫਲਸ੍ਯੈਵ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਦ੍ਭਸ੍ਮੇਵ ਪਣ੍ਡਿਤਃ ॥ 3-33-32 (16963)
ਇਮਾਞ੍ਸ਼ਕੁਨਕਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਹਨ੍ਤਿ ਵੈਤੰਸਿਕੋ ਯਥਾ।
ਏਤਦ੍ਰੂਪਮਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ਵਿਹਿੰਸਨਮ੍ ॥ 3-33-33 (16964)
ਕਾਮਾਲ੍ਲੋਭਾਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਯੋ ਨ ਪਸ਼੍ਤਿ।
ਸ ਵਧ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹੈਚ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥ 3-33-34 (16965)
ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਤੇ ਵਿਦਿਤੋ ਰਾਜੰਨਰ੍ਥੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਚਾਪਿ ਵੇਤ੍ਥਾਸ੍ਯ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਚਾਪਿ ਭੂਯਸੀਮ੍ ॥ 3-33-35 (16966)
ਤਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ੰ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਵਾ ਜਰਯਾ ਮਰਣੇਨ ਵਾ।
ਅਨਰ੍ਥ ਇਤਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸੋਯਮਸ੍ਮਾਸੁ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-33-36 (16967)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਚ ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਮਨਸੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਚ।
ਵਿਪਯੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨਾਂ ਯਾ ਪ੍ਰੀਤਿਰੁਪਜਾਯਤੇ ॥ 3-33-37 (16968)
ਸ ਕਾਮ ਇਤਿ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਫਲਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਏਵਮੇਵ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਕਾਮਮੇਵ ਚ ॥ 3-33-38 (16969)
ਨ ਧਰ੍ਮਪਰ ਏਵ ਸ੍ਯਾੰਨ ਚਾਰ੍ਥਪਰਮੋ ਨਰਃ।
ਨ ਕਾਮਪਰਮੋ ਵਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੇਵੇਤ ਸਰ੍ਵਦਾ ॥ 3-33-39 (16970)
ਧਰ੍ਮੰ ਪੂਰ੍ਵੇ ਧਨੰ ਮਧ੍ਯੇ ਜਘਨ੍ਯੇ ਕਾਮਮਾਚਰੇਤ੍।
ਅਹਨ੍ਯਨੁਚਰੇਦੇਵਮੇਸ਼਼ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਿਧਿਃ ॥ 3-33-40 (16971)
ਕਾਮੰ ਪੂਰ੍ਵੇ ਧਨੰ ਮਧ੍ਯੇ ਜਘਨ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮਮਾਚਰੇਤ੍।
ਵਯਸ੍ਯਨੁਚਰੇਦੇਵਮੇਸ਼਼ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਿਧਿਃ ॥ 3-33-41 (16972)
ਧਰ੍ਮੰ ਚਾਰ੍ਥੰ ਚ ਕਾਮੰ ਚ ਯਥਾਵਦ੍ਵਦਤਾਂਵਰ।
ਵਿਭਜ੍ਯ ਕਾਲੇ ਕਾਲਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੇਵੇਤ ਪਣ੍ਡਿਤਃ ॥ 3-33-42 (16973)
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵਾ ਪਰਮੰ ਸ਼੍ਰੇਯ ਏਸ਼਼ ਰਾਜਨ੍ਸੁਖਾਰ੍ਥਿਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿੰ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸੋਪਾਯਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-33-43 (16974)
ਤਦ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ੁ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰ੍ਵਾਪ੍ਯਧਿਗਮ੍ਯਤਾਮ੍।
ਜੀਵਿਤੰ ਹ੍ਯਾਤੁਰਸ੍ਯੇਵ ਦੁਃਖਮਨ੍ਤਰਵਰ੍ਤਿਨਃ ॥ 3-33-44 (16975)
ਵਿਦਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਮੇ ਧਰ੍ਮਃ ਸਤਤੰ ਚਰਿਤਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਕਰ੍ਮਚੋਦਨਾਮ੍ ॥ 3-33-45 (16976)
ਦਾਨੰ ਯਜ੍ਞਾਃ ਸਤਾਂ ਪੂਜਾ ਵੇਦਧਾਰਣਮਾਰ੍ਜਵਮ੍।
ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਪਰੋ ਰਾਜਨ੍ਫਲਵਾਨ੍ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਂਹ ਚ ॥ 3-33-46 (16977)
ਏਸ਼਼ ਨਾਰ੍ਥਵਿਹੀਨੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਰਾਜੰਨਿਪੇਵਿਤੁਮ੍।
ਅਖਿਲਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਗੁਣਾਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਯਦ੍ਯਪੀਨਰੇ ॥ 3-33-47 (16978)
ਧਰ੍ਮਮੂਲੰ ਜਗਦ੍ਰਾਜੰਨਾਨ੍ਯਦ੍ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥੇਨ ਮਹਤਾ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਰਾਜੰਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੁਮ੍ ॥ 3-33-48 (16979)
ਨ ਚਾਰ੍ਥੋ ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਚਰ੍ਯੇਣ ਨਾਪਿ ਕ੍ਲੈਬ੍ਯੇਨ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਵੇਤ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਕੇਵਲੰ ਧਰ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿਨਾ ॥ 3-33-49 (16980)
ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਦ੍ਧਾ ਹਿ ਤੇ ਯਾਚ੍ਞਾ ਯਯਾ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਤੇਜਸੈਵਾਰ੍ਥਲਿਪ੍ਸਾਯਾਂ ਯਤਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-33-50 (16981)
ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਚਰ੍ਯਾ ਨ ਵਿਹਿਤਾ ਨ ਚ ਵਿਟ੍ਸ਼ੂਦ੍ਰਜੀਵਿਕਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੁ ਬਲਮੌਰਸਮ੍ ॥ 3-33-51 (16982)
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਜਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਸਮਾਗਤਾਨ੍।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵਨੰ ਪਾਰ੍ਥ ਮਯਾ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਨਾਸ਼ਯ ॥ 3-33-52 (16983)
ਉਦਾਰਮੇਵ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ।
ਉਦਾਰੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਨਾਵਰੇ ਸ੍ਥਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-33-53 (16984)
ਅਨੁਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵੇਤ੍ਥ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਸਨਾਤਨਾਨ੍।
ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾ(ਅ)ਭਿਜਾਤੋਸਿ ਯਸ੍ਮਾਦੁਦ੍ਵਿਜਤੇ ਜਨਃ ॥ 3-33-54 (16985)
ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਸੰਭੂਤੰ ਫਲੰ ਤਵ ਨ ਗਰ੍ਹਿਤਮ੍।
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਵਿਹਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਧਾਤ੍ਰਾ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-33-55 (16986)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਚਲਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥ ਲੋਕੇ ਹਾਸ੍ਯੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਦ੍ਧਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਚਲਨੰ ਨ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ ॥ 3-33-56 (16987)
ਸ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵੇਦੰ ਸ਼ਿਥਿਲੰ ਮਨਃ।
ਵੀਰ੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕੌਰਵ੍ਯ ਧੁਰਮੁਦ੍ਵਹ ਧੁਰ੍ਯਵਤ੍ ॥ 3-33-57 (16988)
ਨ ਹਿ ਕੇਵਲਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਜਾਤੁ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਪਾਰ੍ਥਿਵੋ ਵ੍ਯਜਯਦ੍ਰਾਜੰਨ ਭੂਤਿੰ ਨ ਪੁਨਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-33-58 (16989)
ਜਿਹ੍ਵਾਂ ਦਤ੍ਤਾ ਬਹੂਨਾਂ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਣਾਂ ਲੁਬ੍ਧਚੇਤਸਾਮ੍।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਲਭਤੇ ਰਾਜ੍ਯਮਾਹਾਰਮਿਵ ਸ਼ਲ੍ਯਕਃ ॥ 3-33-59 (16990)
ਭ੍ਰਾਤਰ ਪੂਰ੍ਵਜਾਤਾਸ਼੍ਚ ਸੁਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾ ਦੇਵੈਰਸੁਰਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-33-60 (16991)
ਏਵੰ ਬਲਵਤਃ ਸਰ੍ਵਮਿਤਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਮਹੀਪਤੇ।
ਜਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਰਾਂ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਮਾਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 3-33-61 (16992)
ਨ ਹ੍ਯਰ੍ਜੁਨਸਮਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਯੁਧਿ ਯੋਦ੍ਧਾ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ।
ਭਵਿਤਾ ਵਾ ਪੁਮਾਨ੍ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮਤ੍ਸਮੋ ਵਾ ਗਦਾਧਰਃ ॥ 3-33-62 (16993)
ਸਤ੍ਵੇਨ ਕੁਰੁਤੇ ਯੁਦ੍ਧੰ ਰਾਜਨ੍ਸੁਬਲਵਾਨਪਿ।
ਨ ਪ੍ਰਮਾਣੇਨ ਨੋਤ੍ਸਾਹਾਤ੍ਸਤ੍ਵਸ੍ਥੋ ਭਵ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-33-63 (16994)
ਸਤ੍ਵੰ ਹਿ ਮੂਲਮਰ੍ਥਸ੍ ਯਵਿਤਥੰ ਯਦਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ।
ਨ ਤੁ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤੰ ਭਵਤਿ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਚ੍ਛਾਯੇਨ ਹੈਮਨੀ ॥ 3-33-64 (16995)
ਅਰ੍ਥਤ੍ਯਾਗੋ(ਅ)ਪਿ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸਮਿਚ੍ਛਤਾ।
ਬੀਜੌਪਮ੍ਯਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮਾ ਤੇ ਭੂਦਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-33-65 (16996)
ਅਰ੍ਥੇਨ ਤੁ ਸਮੋ(ਅ)ਨਰ੍ਥੋ ਯਤ੍ਰ ਲਬ੍ਧੋ ਮਹੋਦਯਃ।
ਨ ਤਤ੍ਰ ਵਿਪਣਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਖਰਕਣ੍ਡੂਯਨੰ ਹਿ ਤਤ੍ ॥ 3-33-66 (16997)
ਏਵਮੇਵ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧਰ੍ਮੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਲ੍ਪਕੰ ਨਰਃ।
ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ ਬੁਦ੍ਧ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ॥ 3-33-67 (16998)
ਅਮਿਤ੍ਰੰ ਮਿਤ੍ਰਸੰਪੰਨੰ ਮਿਤ੍ਰੈਰ੍ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਃ॥ 3-33-68 (16999)
ਭਿੰਨੈਰ੍ਮਿਤ੍ਰੈਃ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੰ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼ੇ ॥ 3-33-68 (17000)
ਸਤ੍ਵੇਨ ਕੁਰੁਤੇ ਯੁਦ੍ਧੰ ਰਾਜਨ੍ਸੁਬਲਵਾਨਪਿ।
ਨੋਦ੍ਯਮੇਨ ਨ ਹੋਤ੍ਰਾਭਿਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸ੍ਵੀਕੁਰੁਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-33-69 (17001)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਸੰਹਤੈਰੇਵ ਦੁਰ੍ਬਲੈਰ੍ਬਲਵਾਨਪਿ।
ਅਮਿਤ੍ਰਃ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਹਨ੍ਤੁਂ ਮਧੁਹਾ ਭ੍ਰਮਰੈਰਿਵ ॥ 3-33-70 (17002)
ਯਥਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸੂਰ੍ਯਃ ਪਾਤਿ ਗਭਸ੍ਤਿਭਿਃ।
ਹਨ੍ਤਿ ਚੈਵ ਤਥੈਵ ਤ੍ਵੰ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਸਵਿਤੁਰ੍ਭਵ ॥ 3-33-71 (17003)
ਏਤਚ੍ਚਾਪਿ ਤਪੋ ਪਾਜਨ੍ਪੁਰਾਣਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਵਿਧਿਨਾ ਪਾਲਨੰ ਭੂਮੇਰ੍ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਃ ਪਿਤਾਮਹੈਃ ॥ 3-33-72 (17004)
ਨ ਤਥਾ ਤਪਸਾ ਰਾਜਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਯਥਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਵਿਜਯੇਨੇਤਰੇਣ ਵਾ ॥ 3-33-73 (17005)
ਅਪੇਯਾਤ੍ਕਿਲ ਭਾ ਸੂਰ੍ਯਾਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸਸ੍ਤਥਾ।
ਇਤਿਲੋਕੋ ਵ੍ਯਵਸਿਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੇਮਾਂ ਭਵਤੋਵ੍ਯਥਾਮ੍ ॥ 3-33-74 (17006)
ਭਵਤਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਭਿਰ੍ਨਿਨ੍ਦਾਭਿਰਿਤਰਸ੍ਯ ਚ।
ਕਥਯਨ੍ਤ੍ਯਃ ਪਰਿਸ਼਼ਦਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਰਾਜਨ੍ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-33-75 (17007)
ਇਦਮਭ੍ਯਧਿਕੰ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕੁਰਵਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਸਮੇਤਾਃ ਕਥਯਨ੍ਤੀਹ ਮੁਦਿਤਾਃ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧਤਾਮ੍ ॥ 3-33-76 (17008)
ਯੰਨ ਮੋਹਾੰਨ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾੰਨ ਲੋਭਾੰਨ ਭਯਾਦਪਿ।
ਅਨ੍ਰੁʼਤੰ ਕਿੰਚਿਦੁਕ੍ਤੰ ਤੇ ਨ ਕਾਮਾੰਨਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍ ॥ 3-33-77 (17009)
ਯਦੇਨਃ ਕੁਰੁਤੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਰਾਜਾ ਭੂਮਿਮਵਾਪ੍ਨੁਵਨ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਤੰਨੁਦਤੇ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਵਿਪੁਲਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-33-78 (17010)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਦਦਦ੍ਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜਨ੍ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਵੀਰ ਪਾਪੇਭ੍ਯਸ੍ਤਮੋਭ੍ਯ ਇਵ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ ॥ 3-33-79 (17011)
ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਯਸ਼ਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਸਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਬਾਲਾਃ ਸਹਿਤਾਃ ਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-33-80 (17012)
ਸ਼੍ਵਦ੍ਰੁʼਤੌ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਮਾਸਕ੍ਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲੇ ਯਥਾ।
ਸਤ੍ਯੰ ਸ੍ਤੇਨੇ ਬਲੰ ਨਾਰ੍ਯਾਂ ਰਾਜ੍ਯੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਤਥਾ ॥ 3-33-81 (17013)
ਇਤਿਲੋਕੇ ਨਿਰ੍ਵਚਨੰ ਪੁਰਸ਼੍ਚਰਤਿ ਭਾਰਤ।
ਅਪਿ ਚੈਤਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਬਾਲਾਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਮਧਿਕੁਰ੍ਵਤੇ ॥ 3-33-82 (17014)
ਇਮਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਚ ਗਤੇ ਸਹਾਸ੍ਮਾਭਿਰਰਿੰਦਮ੍।
ਹਨ੍ਤ ਨਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਮ ਸਰ੍ਵੇ ਵੈ ਭਵਤੋਪਦ੍ਰਵੇ ਸਤਿ ॥ 3-33-83 (17015)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸਰ੍ਵੋਪਕਰਣਾਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ(ਅ)ਭਿਨਿਰ੍ਯਾਤੁ ਵਿਪ੍ਰੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਿਭਾਵਕਃ ॥ 3-33-84 (17016)
ਵਾਚਯਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨਦ੍ਯੈਵ ਗਜਸਾਹ੍ਵਯਮ੍।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਭਿਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਿਭਿਃ ॥ 3-33-85 (17017)
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਸਮੈਰ੍ਵੀਰੈਰ੍ਮਰੁਦ੍ਭਿਰਿਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ।
ਅਮਿਤ੍ਰਾਂਸ੍ਤੇਜਸਾ ਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗੰਨਸੁਰਾਨਿਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ।
ਸ਼੍ਰਿਯਮਾਦਤ੍ਸ੍ਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਮਹਾਬਲ ॥ 3-33-86 (17018)
ਨ ਹਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਮੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਸ਼ਰਾਣਾਂ ਗਾਰ੍ਧ੍ਰਵਾਸਸਾਮ੍।
ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਮਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਾਭਾਨਾਂ ਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਨ ਸੰਸਹੇਤ੍ ॥ 3-33-87 (17019)
ਨ ਸ ਵੀਰੋ ਨ ਮਾਤਙ੍ਗੋ ਨ ਚ ਸੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵੋਸ੍ਤਿ ਭਾਰਤ।
ਯਃ ਸਹੇਤ ਗਦਾਵੇਗੰ ਮਮ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 3-33-88 (17020)
ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੈਃ ਸਹਕੈਕੇਯੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੇਣ ਚ।
ਕਥੰਸ੍ਵਿਦ੍ਯੁਧਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਮਹੇ ॥ 3-33-89 (17021)
ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਸ੍ਤਗਤਾਂ ਰਾਜਨ੍ਕਥੰਸ੍ਵਿੰਨਾਹਰੇਰ੍ਮਹੀਮ੍।
ਇਹ ਯਤ੍ਨਮੁਪਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-33-90 (17022)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 33 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-33-2 ਕਿੰਪ੍ਰਯੋਜਨਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯਪਦਵੀਮਿਤਿ ਝ.ਠ. ਪਾਠਃ. ॥ 3-33-3 ਕੂਟੰ ਕਪਟਮ੍ ॥ 3-33-4 ਵਿਘਸੋ ਭੂਤਬਲਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਵਕਾਕਾਦਿਯੋਗ੍ਯਸ੍ਤਦ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਕੇਣ ਸ਼ੁਨਕੇਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-33-5 ਧਰ੍ਮਲੇਸ਼ਃ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਪਾਲਨਜਸ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛੰਨ ਆਵ੍ਰੁʼਤਃ। ਅਰ੍ਥੰ ਰਾਜ੍ਯਾਖ੍ਯਮ੍ ॥ 3-33-7 ਕੁਣੀਨਾਂ ਹਸ੍ਤਵਿਕਲਾਨਾਮ੍। ਪਙ੍ਗੂਨਾਂ ਪਾਦਵਿਕਲਾਨਾਮ੍। ਅਨਾਦਰੇ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ ॥ 3-33-8 ਧਰ੍ਮਕਾਮੇ ਧਰ੍ਮੇਚ੍ਛਾਯਾਮ੍। ਪ੍ਰਤੀਤਸ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ॥ 3-33-9 ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸ਼ਮਵਚਨੈਃ। ਨ ਜਯਾਮਃ ਸ੍ਮਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨਿਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-33-11 ਮ੍ਰੁʼਗਚਰ੍ਯਾਮਿਵ। ਏਨਾਂ ਵਨਚਰ੍ਯਾਮ੍। ਬਲਸ੍ਥੈਰ੍ਨ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਾਂ ਬਲਵਦ੍ਭਿਰਸੇਵਿਤਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-33-13 ਨ ਆਪੰਨ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-33-18 ਗਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮ੍ ॥ 3-33-20 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਕਰਣੀਯਸ੍ਵਰੂਪੇ ॥ 3-33-21 ਕੁਧਰ੍ਮਤਤ੍ ਇਤਿ ਪਾਠੇ ਕੁਧਰ੍ਮੰ ਤਨੋਤੀਤਿ ਕੁਧਰ੍ਮਤਤ੍ ਕੁਧਰ੍ਮਬੀਜਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-33-22 ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਬਲਸਾਧ੍ਯਹੇਮਨ੍ਤਪ੍ਰਾਤਃਸ੍ਨਾਨਸ਼ਤ੍ਰੁਜਯਸੰਭਵੌ ॥ 3-33-23 ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੇ ਨਤ੍ਵਰ੍ਥਕਾਮਾਰ੍ਥਮ੍। ਅਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍ ॥ 3-33-24 ਯਸ੍ਯ ਚਾਤ੍ਪਾਰ੍ਥਮੇਵਾਰ੍ਥ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-33-25 ਅਤਿਵੇਲਪ੍ਰਤ੍ਯਨ੍ਤਮ੍ ॥ 3-33-28 ਸਾਹਿ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਰੂਪਾਹਿ ॥ 3-33-29 ਅਰ੍ਥਪਰਿਗ੍ਰਹੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਰ੍ਥਮੇਵਾਲਮ੍ਬਨੀਯਃ। ਇਤਰੇਤਰਯੋਰ੍ਨੀਤੌ। ਧਰ੍ਮਾਦਰ੍ਥਃ ਪ੍ਰਣੀਯਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਾਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਮੇਘਾਦੁਦਧਿਪੁਸ਼਼੍ਟਿਰੁਦਧੇਰ੍ਮੇਘਪੂਰ੍ਤਿਰਿਵ ॥ 3-33-30 ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਰਕ੍ਰਚਨ੍ਦਨਾਦੇਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਃ। ਅਰ੍ਥਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਣਾਦੇਃ ਸੰਯੋਗੋ ਲਾਭਃ ॥ 3-33-31 ਨ ਕਾਮਾਦਰ੍ਥਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-33-32 ਸਾਵ੍ਯਤੇ ਫਲਮੇਵ ਤਦਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ. ਉਪਯੋਗਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯੁਤ੍ਪਾਦਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਤ੍ਵਮ੍। ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਦ੍ਭਸ੍ਮ ਸਾਧ੍ਯੰ ਨਤੁ ਭਸ੍ਮਤੋਪਿ ਭਸ੍ਮਾਨ੍ਤਰੇ ਸਾਧ੍ਯਮਸ੍ਤਿ ਤਦ੍ਵਤ੍ ॥ 3-33-33 ਵੈਤੰਸਿਕੋ ਵੀਤੰਸੇਨ ਜੀਵਤੀਤਿ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਹਨ੍ਤਾ। ਵੀਤੰਸੰ ਬਨ੍ਧਨੋਪਾਯੇ ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਂ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਪੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਃ ॥ 3-33-40 ਧਰ੍ਮੰ ਪੂਰ੍ਵੇ ਅਹਨਿ ਚਰੇਤ੍ ॥ 3-33-41 ਕਾਮੰ ਪੂਰ੍ਵੇਵਯਸਿ ਚਰੇਤ੍ ॥ 3-33-44 ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰ੍ਮਹੋਦਯੋ ਵਾ ਰਾਜ੍ਯਲਾਭਜਃ ਤਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਖ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ। ਦੁਃਖੰ ਦੁਃਖਦਮ੍ ॥ 3-33-45 ਕਰ੍ਮਚੋਦਨਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਜਨਕੰ ਵੇਦਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-33-49 ਕ੍ਲੈਬ੍ਯੇਨ ਕਾਤਰ੍ਯੇਣ। ਵੇਤ੍ਤੁਂ ਲਬ੍ਧੁਮ੍ ॥ 3-33-50 ਦ੍ਵਿਜਃ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ॥ 3-33-51 ਔਰਸੰ ਉਤ੍ਸਾਹਃ ॥ 3-33-53 ਉਦਾਰੰ ਈਸ਼੍ਵਰਭਾਵਮ੍। ਅਵਰੇ ਅਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇ ॥ 3-33-54 ਕ੍ਰੂਰੰ ਹਿੰਸਾਤ੍ਮਕੰ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਕਰ੍ਮ ਯਸ੍ਯ ॥ 3-33-59 ਜਿਹ੍ਵਾਂ ਜਿਹ੍ਵਾਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਸਾਧ੍ਵੰਨੰ ਉਤ੍ਕੋਚਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੁਪਕ੍ਸ਼਼ੀਯਾਣਾਮ੍। ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਭੇਦਰੂਪੇਣ ਛਲੇਨ। ਸ਼ਲ੍ਯਕਃ ਵ੍ਯਾਧਃ। ਸ ਹਿ ਮ੍ਰੁʼਗੇਭ੍ਯੋ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਹਤ੍ਵਾ ਆਹਾਰੰ ਲਭਤੇ ਤਦ੍ਵਤ੍ ॥ 3-33-63 ਸਤ੍ਵੇਨ ਬਲੇਨ। ਪ੍ਰਮਾਣੇਨ ਸੰਧੇਨ। ਉਤ੍ਸਾਹੇਨ ਸ਼ਤ੍ਰੁਪਕ੍ਸ਼਼ੀਯੈਃ ਸਹ ਸੰਧਾਨਲਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ॥ 3-33-67 ਏਵਮੇਵ ਬੀਜੌਪਮ੍ਯੇਨ ॥ 3-33-69 ਹੋਤ੍ਰਾਭਿਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਆਹ੍ਵਾਨੈਃ ॥ 3-33-70 ਸੰਹਤੈਰ੍ਮਿਲਿਤੈਃ। ਮਧੁਹਾ ਮਧ੍ਵਰ੍ਥੰ ਗਤਃ। ਓਹਾਙ੍ਗਤੌ ਇਤ੍ਯਸ੍ਯ ਰੂਪਮ੍। ਕਾਲਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਾਯਾਂ ਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਬਲਵਾਨ੍ ਭੂਤ੍ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ ਜੇਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-33-71 ਹਨ੍ਤਿ ਰਸਸ਼ੋਸ਼਼ਣੇਨ। ਪਾਤਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ॥ 3-33-72 ਪੁਰਾਣੰ ਅਨਾਦਿ ॥ 3-33-73 ਇਤਰੇਣ ਮਰਣੇਨ ॥ 3-33-74 ਅਪੇਯਾਤ੍ ਅਪਗਚ੍ਛੇਤ੍। ਵ੍ਯਵਸਿਤਃ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ ॥ 3-33-78 ਏਨਃ ਪਾਪਮ੍। ਅਵਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ ਅਵਾਪ੍ਤਿਹੇਤੋਃ ॥ 3-33-81 ਸ਼੍ਵਦ੍ਰੁʼਤੌ ਸਾਰਮੇਯਚਰ੍ਮਕੋਸ਼ੇ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਃ। ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲੇ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇ ॥ 3-33-82 ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਮਧਿਕੁਰ੍ਵਤੇਸ਼੍ਵਦ੍ਰੁʼਤਾਵਿਤਿ ਸ਼੍ਲੋਕੰ ਵੇਦਵਤ੍ ਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾਦਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਠਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 3-33-83 ਭਵਤਾ ਹੇਤੁਨਾ। ਉਪਦ੍ਰਵੇ ਰਾਜ੍ਯਭ੍ਰੰਸ਼ੇ ॥ 3-33-84 ਅਰ੍ਥਵਿਭਾਵਕੋ ਜਯਾਰ੍ਜਿਤਾਮਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਦਾਤੁਮ੍ ॥ 3-33-85 ਵਾਚਯਿਤ੍ਵਾ ਆਸ਼ੀਰ੍ਵਾਦਾਨ੍ ॥ 3-33-86 ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦਿਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ ॥ 3-33-90 ਉਪਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਆਲਮ੍ਬ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 034
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.34. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 034
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਭੀਮੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯਾ ਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜਤ੍ਵੋਕ੍ਤਿਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਕਾਲਾਵਸਾਨਪ੍ਰਤਿਪਾਲਨਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-34-0 (17023)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-34-0x (1860)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਮਹਾਨੁਭਾਵਃ
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤੋ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਰਾਜਾ।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਸ੍ਤਦਨਨ੍ਤਰੰ ਵੈ
ਧੈਰ੍ਯਾਨ੍ਵਿਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ॥ 3-34-1 (17024)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਭਾਰਤ ਸਤ੍ਯਮੇਤ-
ਦ੍ਯਨ੍ਮਾਂ ਤੁਦਨ੍ਵਾਕ੍ਯਸ਼ਲ੍ਯੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋਸ਼਼ਿ।
ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਗਰ੍ਹੇ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਮੇਤ-
ਨ੍ਮਮਾਨਯਾਦ੍ਧਿ ਵ੍ਯਸਨੰ ਵ ਆਗਾਤ੍ ॥ 3-34-2 (17025)
ਅਹੰ ਹ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਨਨ੍ਵਪਦ੍ਯੰ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍
ਰਾਜ੍ਯੰਸਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍।
ਤਨ੍ਮਾਂ ਸ਼ਠਃ ਕਿਤਵ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦੇਵੀ-
ਤ੍ਸੁਯੋਧਨਾਰ੍ਥੰ ਸੁਬਲਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 3-34-3 (17026)
ਮਹਾਮਾਯਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਪਾਰ੍ਵਤੀਯਃ
ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਪ੍ਰਵਪੰਨਕ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਨ੍।
ਅਮਾਯਿਨੰ ਮਾਯਯਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਜੈਸ਼਼ੀ-
ਤ੍ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਭੀਮਸੇਨ ॥ 3-34-4 (17027)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਕੁਨੇਰ੍ਯਥਾਵਤ੍
ਕਾਮਾਨੁਕੂਲਾਨਯੁਜੋ ਯੁਜਸ਼੍ਚ।
ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਨਿਯਨ੍ਤੁਮਭਵਿਸ਼਼੍ਯਦਾਤ੍ਮਾ
ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤੁ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਧੈਰ੍ਯਮ੍ ॥ 3-34-5 (17028)
ਯਨ੍ਤੁਂ ਨਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣ
ਮਾਨੇਨ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਚ ਤਾਤ ਨਦ੍ਧਃ।
ਨ ਤੇ ਵਾਚੋ ਭੀਮਸੇਨਾਭ੍ਯਸੂਯੇ
ਮਨ੍ਯੇ ਤਥਾ ਤਦ੍ਭਵਿਤਵ੍ਯਮਾਸੀਤ੍ ॥ 3-34-6 (17029)
ਸ ਨੋ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ
ਨ੍ਯਪਾਤਯਦ੍ਵ੍ਯਸਨੇ ਰਾਜ੍ਯਮਿਚ੍ਛਨ੍।
ਦਾਸ੍ਯੰ ਚ ਨੋ(ਅ)ਗਮਯਦ੍ਭੀਮਸੇਨ
ਯਤ੍ਰਾਭਵਚ੍ਛਰਣੰ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਨਃ ॥ 3-34-7 (17030)
ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਤਦ੍ਵੇਤ੍ਥ ਧਨੰਜਯਸ਼੍ਚ
ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਯੂਤਾਯਾਗਤਾਸ੍ਤਾਂ ਸਭਾਂ ਨਃ।
ਯਨ੍ਮਾ(ਅ)ਬ੍ਹਵੀਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰ
ਏਕਗ੍ਲਹਾਰ੍ਥੰ ਭਰਤਾਨਾਂ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-34-8 (17031)
ਵਨੇ ਸਮਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ
ਯਥਾਕਾਮੰ ਵਿਦਿਤਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ।
ਅਥਾਪਰੰ ਚਾਵਿਦਿਤਸ਼੍ਚਰੇਥਾਃ
ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਛਦ੍ਮਰੂਪਃ ॥ 3-34-9 (17032)
ਤ੍ਵਾਂ ਚੇਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਾਤ ਤਥਾ ਚਰਨ੍ਤ-
ਮਵਭੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਭਾਰਤਾਨਾਂ ਚਰਾਸ਼੍ਚ।
ਅਨ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚਰੇਥਾਸ੍ਤਾਵਤੋ(ਅ)ਬ੍ਦਾਂਸ੍ਤਥਾਤ੍ਵੰ
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਹਿ ਪਾਰ੍ਥ ॥ 3-34-10 (17033)
ਚਰੈਸ਼੍ਚੇੰਨੋ ਵਿਦਿਤਃ ਕਾਲਮੇਤੰ
ਯੁਕ੍ਤੋ ਰਾਜਨ੍ਮੋਹਯਿਤ੍ਵਾ ਮਦੀਯਾਨ੍।
ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਸਤ੍ਯੰ ਕੁਰੁਸੰਸਦੀਹ
ਤਵੈਵ ਤਾ ਭਾਰਤ ਪਞ੍ਚ ਨਦ੍ਯਃ ॥ 3-34-11 (17034)
ਵਯੰ ਚੈਤਦ੍ਭਾਰਤ ਸਰ੍ਵ ਏਵ
ਤ੍ਵਯਾ ਜਿਤਾਃ ਕਾਲਮਪਾਸ੍ਯ ਭੋਗਾਨ੍।
ਚਰੇਮ ਇਤ੍ਯਾਹ ਪੁਰਾ ਸ ਰਾਜਾ
ਮਧ੍ਯੇ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸ ਮਯੋਕ੍ਤਸ੍ਤਥੇਤਿ ॥ 3-34-12 (17035)
ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਯੂਤਮਭਵੰਨੋ ਜਘਨ੍ਯੰ
ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਜਿਤਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤਾਸ਼੍ ਸਰ੍ਵੇ।
ਇਤ੍ਥੰ ਤੁ ਦੇਸ਼ਾਨਨੁਸੰਚਰਾਮੋ
ਵਨਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਣਿ ਚ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਰੂਪਾਃ ॥ 3-34-13 (17036)
ਸੁਯੋਧਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮਿਚ੍ਛਤ੍
ਭੂਯਃ ਸ ਮਨ੍ਯੋਰ੍ਵਸ਼ਮਨ੍ਵਗਚ੍ਛਤ੍।
ਉਦ੍ਯੋਜਯਾਮਾਸ ਕੁਰੂਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍
ਯੇਚਾਸ੍ਯ ਕੇਚਿਦ੍ਵਸ਼ਮਨ੍ਵਗਚ੍ਛਨ੍ ॥ 3-34-14 (17037)
ਤਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸਤਾਂ ਸਕਾਸ਼ੇ
ਕੋ ਨਾਮ ਜਹ੍ਯਾਦਿਹ ਰਾਜ੍ਯਹੇਤੋਃ।
ਆਰ੍ਯਸ੍ਯ ਮਨ੍ਯੇ ਮਰਣਾਦ੍ਗਰੀਯੋ
ਯਦ੍ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਮਹੀਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸੇਤ੍ ॥ 3-34-15 (17038)
ਤਦੈਵ ਚੇਦ੍ਵੀਰਕਰ੍ਮਾਕਰਿਸ਼਼੍ਯੋ
ਯਦਾ ਦ੍ਯੂਤੇ ਪਰਿਘੰ ਪਰ੍ਯਮ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਃ।
ਬਾਹੂ ਦਿਧਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਵਾਰਿਤਃ ਫਲ੍ਗੁਨੇਨ
ਕਿੰ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰਭੀਮ ਤਦਾ(ਅ)ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ ॥ 3-34-16 (17039)
ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਚੈਵੰ ਸਮਯਕ੍ਰਿਯਾਯਾਃ
ਕਿੰ ਨਾਬ੍ਰਵੀਃ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮਾਵਿਦਾਨਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਤੁ ਕਾਲੰ ਤ੍ਵਭਿਪਦ੍ਯਪਸ਼੍ਚਾਤ੍
ਕਿੰ ਮਾਮਿਦਾਨੀਮਤਿਵੇਲਮਾਤ੍ਥ ॥ 3-34-17 (17040)
ਭੂਯੋਪਿ ਦੁਃਖੰ ਮਮ ਭੀਮਸੇਨ
ਦੂਯੇ ਵਿਸ਼਼ਸ੍ਯੇਵ ਰਸੰ ਹਿ ਪੀਤ੍ਵਾ।
ਯਦ੍ਯਾਜ੍ਞਸੇਨੀਂ ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਾਂ
ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਮਿਤਿ ਸ੍ਮ ਭੀਮ ॥ 3-34-18 (17041)
ਨ ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਭਰਤਪ੍ਰਵੀਰ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਕੁਰੁਵੀਰਮਧ੍ਯੇ।
ਕਾਲੰ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਸੁਖੋਦਯਾਯ
ਪਾਕੰ ਫਲਾਨਾਮਿਵ ਬੀਜਵਾਪਃ ॥ 3-34-19 (17042)
ਯਦਾ ਹਿ ਪੂਰ੍ਵੰ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੋਨਿਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤੇ-
ਦ੍ਵੈਰੰ ਸਪੁਸ਼਼੍ਪੰ ਸਫਲੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ।
ਮਹਾਗੁਣੰ ਹਰਤਿ ਹਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣ
ਤਦਾ ਵੀਰੋ ਜੀਵਤਿ ਜੀਵਲੋਕੇ ॥ 3-34-20 (17043)
ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਚ ਲੋਕੇ ਲਭਤੇ ਸਮਗ੍ਰਾਂ
ਮਨ੍ਯੇ ਚਾਸ੍ਮੈ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ ਸੰਨਮਨ੍ਤੇ।
ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਚੈਨਮਤਿਰਾਗਾਦ੍ਭਜਨ੍ਤੇ
ਦੇਵਾ ਇਵੇਨਦ੍ਰਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਚੈਨਮ੍ ॥ 3-34-21 (17044)
ਮਮ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਚ ਨਿਬੋਧ ਸਤ੍ਯਾਂ
ਵ੍ਰੁʼਣੇ ਸਤ੍ਯਮਮ੍ਰੁʼਤੀਜ੍ਜੀਵਿਤਾਚ੍ਚ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਯਸ਼ੋ ਧਨੰ ਚ
ਸਰ੍ਵੰ ਨ ਸਤ੍ਯਸ੍ਯ ਕਲਾਮੁਪੈਤਿ ॥ 3-34-22 (17045)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਯਾਯਃ ॥ 34 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-34-3 ਅਨ੍ਵਪਦ੍ਯਮਨੁਸ੍ਰੁʼਤਵਾਤ੍ ॥ 3-34-4 ਪ੍ਰਵਪਨ੍ ਪਾਤਯਨ੍। ਅਕ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਨ੍ ਪਾਸ਼ਸਮੂਹਾਨ੍। ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਦੁਃਖਦੰ ਵ੍ਯਸਨਮ੍ ॥ 3-34-5 ਅਯੁਜੋ ਵਿਸ਼਼ਮਾਨ੍। ਯੁਜਃ ਸਮਾਨ੍। ਸ਼ਕ੍ਯ ਇਤਿ ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਧੈਰ੍ਯੰ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ ਸ ਸਨ੍ਯੁਰ੍ਯਦਿ ਨਾਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਤਰ੍ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਮਨੋ ਨਿਯਨ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਅਭਵਿਸ਼਼੍ਯਦਿਤ੍ਯਧ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 3-34-9 ਸਮਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ। ਅਥਾਪਰੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਮ੍। ਛਦ੍ਮਗੂਢ ਇਤਿ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-34-10 ਅਵਭੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯੇਰਨ੍ਵੈ ਭਾਰਤਾਨਾਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-34-11 ਨੋ ਇਤਿ ਨਿਪਾਤਃ। ਵਿਤਸ੍ਤਾਦਿਪਞ੍ਚਨਦ੍ਯੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਦੇਸ਼ਃ ॥ 3-34-12 ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਤਮਪਿ ਭ੍ਰਾਤਰਃ। ਸ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ॥ 3-34-13 ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮ੍। ਜਘਨ੍ਯੰ ਨੀਚਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਰੂਪਾਃ ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਰੂਪਾਃ। ਵਨਾਨਿ ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਚ ਘੋਰਰੂਪਾ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-34-14 ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਨੇਚ੍ਛਨ੍ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍। ਉਦ੍ਯੋਜਯਾਮਾਸੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਯਾ ਤੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰਗਦੇਸ਼ਾਦਿਪਾਲਨਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਯੋਜਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-34-15 ਤੰ ਸੰਧਿਮਾਸ੍ਥਾਯੇਤਿ ਝ. ਟ. ਪਾਠਃ ॥ 3-34-16 ਪਰ੍ਯਮ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸਿ। ਦਿਧਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ ਦਗ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ ॥ 3-34-17 ਆਵਿਦਾਨੋ ਜਾਨਨ੍। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਕਾਲੰ ਕਾਲਤੁਲ੍ਯਾਂ ਵਿਪਦਮਭਿਪਦ੍ਯ ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ 3-34-18 ਭੂਯੋਪਿ ਬਹ੍ਵਪਿ। ਦੂਯੇ ਉਪਤਪ੍ਯੇ ॥ 3-34-19 ਬੀਜਵਾਪਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਬਲਃ। ਪਕ੍ਤਿੰ ਫਲਾਨਾਮਿਤਿ ਝ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-34-20 ਵੈਰੰ ਵੈਰਿਸਮੂਹਮ੍। ਸਪੁਸ਼਼੍ਪੰ ਸਫਲੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਪੁਸ਼਼੍ਟਤਰੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਯਦਿ ਨਿਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤੇਤ੍ ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾਤ੍ ਤਦਾ ਹਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੰ ਮਹਾਗੁਣੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਗੁਣੰ ਹਰਤਿ ਆਹਰਤਿ ॥ 3-34-22 ਅਮ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ ਦੇਵਭਾਵਾਤ੍। ਕਲਾਂ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੰ ਭਾਗਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 035
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.35. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 035
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸੋਪਪਤ੍ਤਿਕੰ ਵਨਵਾਸਾਪੂਰਣੇਨੈਵ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਨਿਗ੍ਰਹਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-35-0 (17046)
ਭੀਮਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-35-0x (1861)
ਸਨ੍ਧਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੈਵ ਕਾਲੇਨ ਹ੍ਯਨ੍ਤਕੇਨ ਪਤਤ੍ਰਿਣਾ।
ਅਨਨ੍ਤੇਨਾਪ੍ਰਮੇਯੇਣ ਸ੍ਰੋਤਸਾ ਸਰ੍ਵਹਾਰਿਣਾ ॥ 3-35-1 (17047)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਕਾਲੰ ਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ਸਨ੍ਕਾਲਬਨ੍ਧਨਃ।
ਫੇਨਧਰ੍ਮਾ ਮਹਾਰਾਜ ਫਲਧਰ੍ਮਾ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-35-2 (17048)
ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਦਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਸ੍ਯਾਯੁਰਪਚੀਯਤੇ।
ਸੂਚ੍ਯੇਵਾਞ੍ਜਨਚੂਰ੍ਣਾਨਿ ਕਿਮਿਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯੇਤ੍ ॥ 3-35-3 (17049)
ਯੋ ਨੂਨਮਮਿਤਾਯੁਃ ਸ੍ਯਾਦਥਵਾ(ਅ)(ਅ)ਯੁਃਪ੍ਰਮਾਣਵਿਤ੍।
ਸ ਕਾਲੰ ਵੈ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ਿਵਾਨ੍ ॥ 3-35-4 (17050)
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਃ ਕਾਲੋ ਨਃ ਸਮਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼।
ਆਯੁਸ਼਼ੋਪਚਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਰਣਾਯੋਪਨੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-35-5 (17051)
ਸ਼ਰੀਰਿਣਾਂ ਹਿ ਮਰਣੰ ਸ਼ਰੀਰੇ ਨਿਤ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਮਰਣਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜ੍ਯਾਯੈਵ ਘਟਾਮਹੇ ॥ 3-35-6 (17052)
ਯੋ ਨ ਯਾਤਿ ਪ੍ਰਸੰਖ੍ਯਾਨਮਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟੋ ਭੂਮਿਵਰ੍ਧਨਃ।
ਅਯਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਵੈਰਾਣਿ ਸੋ(ਅ)ਵਸੀਦਤਿ ਗੌਰਿਵ ॥ 3-35-7 (17053)
ਯੋ ਨ ਯਾਤਯਤੇ ਵੈਰਮਲ੍ਪਸਤ੍ਵੋਦ੍ਯਮਃ ਪੁਮਾਨ੍।
ਅਫਲੰ ਜਨ੍ਮ ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਦੁਰ੍ਜਾਤਜੀਵਿਨਃ ॥ 3-35-8 (17054)
ਹੈਰਣ੍ਯੌ ਭਵਤੋ ਬਾਹੂ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰ੍ਭਵਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵੀ।
ਹਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਬਾਹੁਜਿਤੰ ਵਸੁ ॥ 3-35-9 (17055)
ਹਤ੍ਵਾ ਵੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜੰਨਿਕਰ੍ਤਾਰਮਰਿੰਦਮ੍।
ਅਹ੍ਨਾਯ ਨਰਕੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੇਣਾਸ੍ਯ ਸ ਸੰਮਿਤਃ ॥ 3-35-10 (17056)
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਜੋ ਹਿ ਸੰਤਾਪਃ ਪਾਵਕਾਦ੍ਦੀਪ੍ਤਿਮਤ੍ਤਰਃ।
ਯੇਨਾਹਮਭਿਸੰਤਪ੍ਤੋ ਨ ਨਕ੍ਤੰ ਨ ਦਿਵਾ ਸ਼ਯੇ ॥ 3-35-11 (17057)
ਅਯੰ ਚ ਪਾਰ੍ਥੋ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰ੍ਵਰਿਸ਼਼੍ਠੋ ਜ੍ਯਾਵਿਕਰ੍ਸ਼਼ਣੇ।
ਆਸ੍ਤੇ ਪਰਮਸੰਤਪ੍ਤੋ ਨੂਨੰ ਸਿੰਹ ਇਵਾਸ਼ਯੇ ॥ 3-35-12 (17058)
ਯੋ(ਅ)ਯਮੇਕੋ ਨੁਦੇਤ੍ਸਰ੍ਵਾਂਲ੍ਲੋਕੇ ਰਾਜਨ੍ਧਨੁਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸੋਯਮਾਤ੍ਮਜਮੂਸ਼਼੍ਮਾਣੰ ਗ੍ਰਹਾਹਸ੍ਤੀਵ ਯਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-35-13 (17059)
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਮਾਤਾ ਚ ਵੀਰਸੂਃ।
ਤਵੈਵ ਪ੍ਰਿਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤ ਆਸਤੇ ਜਡਮੂਕਵਤ੍ ॥ 3-35-14 (17060)
ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਰਿਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ਸਹ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੈਃ।
ਅਹਮੇਕਸ਼੍ਚ ਸੰਤਪ੍ਤੋ ਮਾਤਾ ਚ ਪ੍ਰਤਿਬਿਨ੍ਧ੍ਯਤਃ ॥ 3-35-15 (17061)
ਪ੍ਰਿਯਮੇਵ ਤੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੁਤ ਕਿੰਚਨ।
ਸਰ੍ਵੇ ਹਿ ਵ੍ਯਸਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਦ੍ਧਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨਃ ॥ 3-35-16 (17062)
ਨਾਤਃ ਪਾਪੀਯਸੀ ਕਾਚਿਦਾਪਦ੍ਰਾਜਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਯੰਨੋ ਨੀਚੈਰਲ੍ਪਬਲੈ ਰਾਜ੍ਯਮਾਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਭੁਜ੍ਯਤੇ ॥ 3-35-17 (17063)
ਸ਼ੀਲਦੋਸ਼਼ਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਣਾਵਿਸ਼਼੍ਟ ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਤ੍ਪਰੰਤਪ।
ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਂਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ਰਾਜੰਨਾਨ੍ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤਿ ॥ 3-35-18 (17064)
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੇਵ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਮਨ੍ਦਕਸ੍ਯਾਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਃ।
ਅਨੁਵਾਕਹਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨੈਸ਼਼ਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ ॥ 3-35-19 (17065)
ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰੂਪੋਸਿ ਕਥੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਜਾਯਥਾਃ।
ਅਸ੍ਯਾਂ ਹਿ ਯੋਨੌ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਾਯਸ਼ਃ ਕ੍ਰੂਰਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 3-35-20 (17066)
ਅਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੀਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਨ੍ਯਥਾ ਵੈ ਮਨੁਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਕ੍ਰੂਰਾੰਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਸੰਪੰਨਾਨ੍ਵਿਹਿਤਾਨਸ਼ਮਾਤ੍ਮਕਾਨ੍ ॥ 3-35-21 (17067)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਸ਼਼ਮਸੇ ਕਿੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਕਿਮਾਸ੍ਸੇ ਪੀਠਸਰ੍ਪਵਤ੍ ॥ 3-35-22 (17068)
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤੇਨਾਭਿਜਨੇਨ ਚ।
ਤ੍ਰੁʼਣਾਨਾਂ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਨੈਕੇਨ ਹਿਮਵਨ੍ਤੰ ਚ ਪਰ੍ਵਤਮ੍।
ਛੰਨਮਿਚ੍ਛਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਸੰਵਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-35-23 (17069)
ਅਜ੍ਞਾਤਚਰ੍ਯਾਗੂਢੇਨ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਚ।
ਦਿਵੀਵ ਪਾਰ੍ਥ ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾ(ਅ)(ਅ)ਚਰਿਤੁਂ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-35-24 (17070)
ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਸਾਲ ਇਵਾਨੂਪੇ ਸ਼ਾਖਾਪੁਸ਼਼੍ਪਪਲਾਵਾਨ੍।
ਹਸ੍ਤੀ ਸ਼੍ਵੇਤ ਇਵਾਜ੍ਞਾਤਃ ਕਥੰ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਸ਼੍ਚਰਿਸ਼਼੍ਤਿ ॥ 3-35-25 (17071)
ਇਮੌ ਚ ਸਿੰਹਸੰਕਾਸ਼ੌ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਸਹਿਤੌ ਸ਼ਿਸ਼ੂ।
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਕਥੰ ਪਾਰ੍ਥ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-35-26 (17072)
ਪੁਣ੍ਯਕੀਰ੍ਤੀ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਵੀਰਸੂਰਿਯਮ੍।
ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ਕਥਮਜ੍ਞਾਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਪਾਰ੍ਥ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-35-27 (17073)
ਮਾਂ ਚਾਪਿ ਰਾਜਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਹ੍ਯਾਕੁਮਾਰਮਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਅਜ੍ਞਾਤਚਰ੍ਯਾਂ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੇਰੋਰਿਵ ਨਿਗੂਹਨਮ੍ ॥ 3-35-28 (17074)
ਤਥੈਵ ਬਹਵ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭੀ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਿਤਾਃ।
ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਨੁਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 3-35-29 (17075)
ਨ ਹਿ ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵਾ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਤੈਰ੍ਨਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਸ੍ਮਾਕੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਿਯੈਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 3-35-30 (17076)
ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਸ੍ਮਾਸੁ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜੀਰਨ੍ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨਾਨ੍ਸੁਬਹੂਂਸ਼੍ਚਰਾਨ੍।
ਆਚਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰਸ਼੍ਚ ਨੋ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੁਮਹਦ੍ਭਯਮ੍ ॥ 3-35-31 (17077)
ਅਸ੍ਮਾਭਿਰੁਸ਼਼ਿਤਾਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਨੇ ਮਾਸਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼।
ਪਰਿਮਾਣਏਨ ਤਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯ ਤਾਵਤਃ ਪਰਿਵਤ੍ਸਰਾਨ੍ ॥ 3-35-32 (17078)
ਅਸ੍ਤਿ ਮਾਸਃ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਿਰ੍ਯਥਾ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ।
ਪੂਤਿਕਾਨਿਵ ਸੋਮਸ੍ਯ ਤਥੇਦੰ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-35-33 (17079)
ਅਥਵਾ(ਅ)ਨਡੁਹੇ ਰਾਜਨ੍ਸਾਧਨੇ ਸਾਧੁਵਾਹਿਨੇ।
ਸੌਹਿਤ੍ਯਦਾਨਾਦੇਤਸ੍ਮਾਦੇਨਸਃ ਪ੍ਰਤਿਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-35-34 (17080)
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਤ੍ਰੁਵਧੇ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਹਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਨਾਨ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮੋਸ੍ਤਿ ਸੰਯੁਗਾਤ੍ ॥ 3-35-35 (17081)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰੇਤ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 35 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-35-1 ਪਤਤ੍ਰਿਣਾ ਬਾਣਵਤ੍ ਸ਼ੀਘ੍ਰਗਾਮਿਨਾ ਸ੍ਰੋਤਸਾ ਨਿਤ੍ਯਵਾਹਿਨਾ ॥ 3-35-2 ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਜ੍ਞਾਤਮ੍। ਕਾਲਬਨ੍ਧਨਃ ਕਾਲਵਸ਼੍ਯਃ ਫੇਨਧਰ੍ਮਾ ਨਿਃਸਾਰਃ। ਫਲਧਰ੍ਮਾ ਪਤਨਸ਼ੀਲਃ ॥ 3-35-3 ਸੂਚ੍ਯੇਵਾਞ੍ਜਨਚੂਰ੍ਣਸ੍ਯ। ਯਥਾ ਕਜ੍ਜਲਕ੍ਸ਼਼ੋਦਸ੍ਯਾਤਿਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਗ੍ਰਯਾ ਸੂਚ੍ਯਾਪਿ ਕਿੰਚਿਦਪਤ੍ਰੀਯਤੇ ਏਵੰ ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਦਪਿ ਯਸ੍ਯਾਯੁਰਪਚੀਯਤੇ ਸ ਕਿਮਿਤਿ ਅਵਧਿੰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯੇੰਨ ਕਥਮਪੀਤ੍ਯਧ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੋਜ੍ਯਮ੍। ਸੂਚ੍ਯੇਵਾਞ੍ਜਨਚੂਰ੍ਣਸ੍ਯੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-35-7 ਪ੍ਰਸੰਖ੍ਯਾਨੰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਂ ਸਾਧੁਕੀਰ੍ਤਿਮ੍। ਯਤਃ ਅਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯਾਦ੍ਯਭਾਵਾਦਿਤਰੈਰਵਿਦਿਤਃ। ਭੂਮਿਵਰ੍ਧਨਃ ਭੂਮਿਹਿੰਸਕਃ। ਭੂਮੇਰ੍ਭਾਰਭੂਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਯਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਅਨਿਸ੍ਤੀਰ੍ਯ। ਗੌਰ੍ਬਲੀਵਰ੍ਦਇਵ। ਸੋਪ੍ਯਸ਼ਕ੍ਤਸ਼੍ਚੇਤ੍ ਗੋਸ਼਼ੁ ਸੰਖ੍ਯਾਨੰ ਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਤਾਂ ਵਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਭੂਮੇਰ੍ਭਾਰਭੂਤੋ ਭਵਤਿ ॥ 3-35-8 ਦੁਰ੍ਜਾਤਸ਼ਾਯਿਨ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-35-9 ਹੈਰਣ੍ਯੌ ਹਿਰਣ੍ਯਸ੍ਵਾਮਿਨੌ। ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ਕੀਰ੍ਤਿਃ। ਪਾਰ੍ਥਿਵੀ ਪ੍ਰੁʼਥੋਃ ਰਾਜ੍ਞ ਇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-35-10 ਨਿਕਰ੍ਤਾਰੰ ਵਞ੍ਚਕਮ੍। ਅਹ੍ਨਾਯ ਸਦ੍ਯਃ ॥ 3-35-12 ਆਸ਼ਯੇ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨੇ ॥ 3-35-15 ਪ੍ਰਤਿਵਿਨ੍ਧ੍ਯਤਃ ਪ੍ਤਿਵਿਨ੍ਧ੍ਯਸ੍ਯ ਮਾਤਾ ਦ੍ਰੌਦੀ ॥ 3-35-19 ਅਨੁਵਾਕਃ ਗੁਰੂਕ੍ਤਿਮਨੁਵਚਨੰ ਤੇਨ ਹਤਾ। ਅਰ੍ਥਜ੍ਞਾਨਸੂਨ੍ਯਸ੍ਯ। ਵੇਦਾਕ੍ਸ਼਼ਰਮਾਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਸਿਨਃ ॥ 3-35-20 ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਦਯਾਲੁਃ ॥ 3-35-22 ਆਸ੍ਸੇ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੋਸਿ। ਪੀਠਸਰ੍ਪਵਤ੍ ਅਜਗਰਵਤ੍ ॥ 3-35-23 ਸੰਵਰ੍ਤੁਂ ਸੰਵਰੀਤੁਂ ਛਾਦਿਤੁਮ੍ ॥ 3-35-25 ਅਨੂਪੇ ਬਹੁਜੇ ਦੇਸ਼ੇ ॥ 3-35-30 ਨਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਨੀਯੰ ਸੂਚਨਾਦਿਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍ ॥ 3-35-34 ਅਨਡੁਹੇ ਪੂਰ੍ਣੰ ਘਾਸਮੁਪਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤ ਇਤਿ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਹਾਥਵੇਤਿ। ਸੌਹਿਤ੍ਯਮਾਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਭੋਜਨਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 036
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.36. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 036
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸੰਵਾਦਸਮਯਸੰਨਿਹਿਤੇਨ ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਪ੍ਰਤਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਵਿਦ੍ਯੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਵ੍ਯਾਸਵਚਨਾਤ੍ਪਰਿਜਨੈਃ ਸਹ ਦ੍ਵੈਤਵਨਾਤ੍ਕਾਮ੍ਯਕਕਵਨਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-36-0 (17082)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-36-0x (1862)
ਭੀਮਸੇਨਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ ਸੰਪ੍ਰਦਧ੍ਯੌ ਪਰੰਤਪਃ ॥ 3-36-1 (17083)
ਸ਼੍ਰੁਤਾ ਮੇ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍।
ਆਯਤ੍ਯਾਂ ਚ ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਚ ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-36-2 (17084)
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਜਾਨਮਾਨੋ(ਅ)ਹੰ ਗਤਿਮਗ੍ਰ੍ਯਾਂ ਸੁਦੁਰ੍ਵਿਦਾਮ੍।
ਕਥੰ ਬਲਾਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮੇਰੋਰਿਵ ਵਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3-36-3 (17085)
ਸ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯੇਤਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਾਮ੍।
ਭੀਮਸੇਨਮਿਦ ਵਾਕ੍ਯਮਪਦਾਨ੍ਤਰਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-36-4 (17086)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਭਾਰਤ।
ਇਦਮਨ੍ਯਤ੍ਸਮਾਦਤ੍ਸ੍ਵ ਵਾਕ੍ਯੰ ਮੇ ਵਾਕ੍ਯਕੋਵਿਦ ॥ 3-36-5 (17087)
ਮਹਾਪਾਪਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਯਾਨਿ ਕੇਵਲਸਾਹਸਾਤ੍।
ਆਰਭ੍ਯਨ੍ਤੇ ਭੀਮਸੇਨ ਵ੍ਯਥਨ੍ਤੇ ਤਾਨਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-36-6 (17088)
ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੇ ਸੁਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੇਸੁਵਿਚਾਰਿਤੇ।
ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੈਵੰ ਚਾਤ੍ਰ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 3-36-7 (17089)
ਯਤ੍ਤੁ ਕੇਵਲਚਾਪਲ੍ਯਾਦ੍ਬਲਦਰ੍ਪੋਤ੍ਥਿਤਃ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਆਰਬ੍ਧਵ੍ਯਮਿਦੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤਤ੍ਰਮੇ ॥ 3-36-8 (17090)
ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਃ ਸ਼ਲਸ਼੍ਚੈਵ ਜਲਸਨ੍ਧਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਣਸ਼ਚ੍ ਦ੍ਰੋਣਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-36-9 (17091)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਤਤੰ ਚਾਤਤਾਯਿਨਃ ॥ 3-36-10 (17092)
ਰਾਜਾਨਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰੁਪਤਾਪਿਤਾਃ।
ਤੇ ਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ਕੌਰਵੰ ਪਕ੍ਸ਼਼ੰ ਜਾਤਸ੍ਨੇਹਾਸ਼੍ਚ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍ ॥ 3-36-11 (17093)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਹਿਤੇ ਯੁਕ੍ਤਾ ਨ ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਸੁ ਭਾਰਤ।
ਪੂਰ੍ਣਕੋਸ਼ਾ ਬਲੋਪੇਤਾਃ ਪ੍ਰਯਤਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ॥ 3-36-12 (17094)
ਸਰ੍ਵੇ ਕੌਰਵਸੈਨ੍ਯਸ੍ ਸਪੁਤ੍ਰਾਮਾਤ੍ਯਸੈਨਿਕਾਃ।
ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾ ਹਿ ਮਾਤ੍ਰਾਭਿਰ੍ਭੋਗੈਰਪਿ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-36-13 (17095)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਤੇ ਵੀਰਾ ਮਾਨਿਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਪ੍ਰਾਣਾਂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਇਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ ॥ 3-36-14 (17096)
ਸਮਾ ਯਦ੍ਯਪਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਸ੍ਮਾਸੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਦ੍ਰੋਣਸ੍ ਚ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-36-15 (17097)
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਰਾਜਪਿਣ੍ਡਸ੍ਤੈਰ੍ਨਿਰ੍ਵੇਸ਼੍ਯ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨਪਿ ਸੁਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜਾਨ੍ ॥ 3-36-16 (17098)
ਸਰ੍ਵੇਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਾਃ।
ਅਜੇਯਾਸ਼੍ਚੇਤਿ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਪਿ ਦੇਵੈਃ ਸਵਾਸਵੈਃ ॥ 3-36-17 (17099)
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਨਿਤ੍ਯਸੰਰਬ੍ਧਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਰ੍ਣੋ ਮਹਾਰਥਃ।
ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੋ ਹ੍ਯਭੇਦ੍ਯਕਵਚਾਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-36-18 (17100)
ਅਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯਰਣੇ ਸਰ੍ਵਾਨੇਤਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮਾਨ੍।
ਅਸ਼ਕ੍ਯੋ ਹ੍ਯਸਹਾਯੇਨ ਹਨ੍ਤੁਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-36-19 (17101)
ਨ ਨਿਦ੍ਰਾਮਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ।
ਅਤਿਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧਨੁਰ੍ਗ੍ਰਾਹਾਨ੍ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਲਾਘਵਮ੍ ॥ 3-36-20 (17102)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-36-21x (1863)
ਏਤਦ੍ਵਚਨਮਾਜ੍ਞਾਯ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਬਭੂਵ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਗੁਰੋਰ੍ਵਚਨਵਾਰਿਤਃ ॥ 3-36-21 (17103)
ਤਯੋਃ ਸੰਵਦਤੋਰੇਵੰ ਤਦਾ ਪਾਣ੍ਡਵਯੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਃ।
ਆਜਗਾਮ ਮਹਾਯੋਗੀ ਵ੍ਯਾਸਃ ਸਤ੍ਯਵਤੀਸੁਤਃ ॥ 3-36-22 (17104)
ਸੋ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਿਤਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਵਦਤਾਂਵਰਃ ॥ 3-36-23 (17105)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵੇਦ੍ਮਿ ਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਮਨੀਸ਼਼ਯਾ ਤਤ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਗਤੋਸ੍ਮਿ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-36-24 (17106)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਰੋਣਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਕਰ੍ਣਾਦ੍ਦ੍ਰੋਣਪੁਤ੍ਰਾਚ੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾੰਨ੍ਰੁʼਪਸੁਤਾਤ੍ਤਥਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਦਪਿ ॥ 3-36-25 (17107)
ਤ੍ਤੇ ਭਯਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ।
ਤਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਨਾਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ॥ 3-36-26 (17108)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕਰ੍ਮਣਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯ।
ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯ ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਜ੍ਵਰੰ ਜਹਿ ॥ 3-36-27 (17109)
ਤਤ ਏਕਾਨ੍ਤਮਾਨਾਯ੍ਯ ਪਾਰਾਸ਼ਰ੍ਯੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਅਬ੍ਰਵੀਦੁਪਪੰਨਾਰ੍ਥਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ॥ 3-36-28 (17110)
ਸ਼੍ਰੇਯਸਸ੍ਤੇ(ਅ)ਪਰਃ ਕਾਲਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਯੇਨਾਭਿਭਵਿਤਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਰਣੇ ਪਾਰ੍ਥੋ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ ॥ 3-36-29 (17111)
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣੇਮਾਂ ਮਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਮੂਰ੍ਤਿਮਰ੍ਤਾਮਿਵ।
ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿੰ ਨਾਮ ਪ੍ਰਪੰਨਾਯ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-36-30 (17112)
ਯਾਮਵਾਪ੍ਯਮਹਾਬਾਹੁਰਰ੍ਜੁਨਃ ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਹੇਤੋਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਚ ਰੁਦ੍ਰੰ ਚੈਵਾਭਿਗਚ੍ਛਤੁ ॥ 3-36-31 (17113)
ਵਰੁਣੰ ਚ ਕੁਬੇਰੰ ਚ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਸੁਰਾਨ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਤਪਸਾ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਚ ॥ 3-36-32 (17114)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਰੇਸ਼਼ ਮੇਹਾਤੇਜਾ ਨਾਰਾਯਣਸਹਾਯਵਾਨ੍।
ਪੁਰਾਣਃ ਸ਼ਾਸ੍ਵਤੋ ਦੇਵਸ੍ਤ੍ਵਜੇਯੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-36-33 (17115)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣੀਨਦ੍ਰਾਚ੍ਚ ਰੁਦ੍ਰਾਚ੍ਚ ਲੋਕਪਾਲੇਭ੍ਯ ਏਵ ਚ।
ਸਮਾਦਾਯ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-36-34 (17116)
ਵਨਾਦਸ੍ਮਾਚ੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਵਨਮਨ੍ਯਦ੍ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯਤਾਮ੍।
ਨਿਵਾਸਾਰ੍ਥਾਯ ਯਦ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਭਵੇਦ੍ਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-36-35 (17117)
ਏਕਤ੍ਰਚਿਰਵਾਸੋ ਹਿ ਨ ਪ੍ਰੀਤਿਜਨਨੋ ਭਵੇਤ੍।
ਤਾਪਸਾਨਾਂ ਚ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਨਾਂ ਭਵੇਦੁਦ੍ਵੇਗਕਾਰਕਃ ॥ 3-36-36 (17118)
ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਮੁਪਰੋਧਸ਼੍ਚ ਵੀਰੁਦੋਸ਼਼ਧਿਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਬਿਭਰ੍ਸ਼਼ਿ ਚ ਬਹੂਨ੍ਵਿਪ੍ਰਾਨ੍ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਪਾਰਗਾਨ੍ ॥ 3-36-37 (17119)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-36-38x (1864)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਪੰਨਾਯ ਸ਼ੁਚਯੇ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਯੋਗਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੋ ਯੋਗਵਿਦ੍ਯਾਮਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 3-36-38 (17120)
ਧਰ੍ਮਰਾਜਾਯ ਧੀਮਾਨ੍ਸ ਵ੍ਯਾਸਃ ਸਤ੍ਯਵਤੀਸੁਤਃ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਯ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-36-39 (17121)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਮਨਸਾ ਯਤਃ।
ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਮੇਧਾਵੀ ਕਾਲੇਕਾਲੇ ਸਦਾ(ਅ)ਭ੍ਯਸਨ੍ ॥ 3-36-40 (17122)
ਸ ਵ੍ਯਾਸਵਾਕ੍ਯਮੁਦਿਤੋ ਵਨਾਦ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨਾਤ੍ਤਤਃ।
ਯਯੌ ਸਰਸ੍ਵਤੀਕੂਲੇ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਨਾਮ ਕਾਨਨਮ੍ ॥ 3-36-41 (17123)
ਤਮਨ੍ਵਯੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤਪਸਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਯਥਾ ॥ 3-36-42 (17124)
ਤਤਃ ਕਾਮ੍ਯਕਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਨਸ੍ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਨ੍ਯਵਿਸ਼ਨ੍ਤ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਾਮਾਨ੍ਯਾਃ ਸਪਦਾਨੁਗਾਃ ॥ 3-36-43 (17125)
ਤਤ੍ਰਤੇ ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਰਾਜਨ੍ਕੰਚਿਤ੍ਕਾਲੰ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ।
ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਪਰਾ ਵੀਰਾ ਗ੍ਰੁʼਣਾਨਾ ਵੇਦਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-36-44 (17126)
ਚਰਨ੍ਤੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ੁਦ੍ਧੈਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਰ੍ਥਿਨਃ।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੈਵਤਵਿਪ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਨਿਰ੍ਵਪਨ੍ਤੋ ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 3-36-45 (17127)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 36 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-36-2 ਆਯਤ੍ਯਾਮੁਤ੍ਤਰਕਾਲੇ ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਕਾਲੇ। ਯਸ੍ਤਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-36-4 ਇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਾਮਿਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤਾਮ੍। ਅਪਦਾਨ੍ਤਰਮਵਿਲਮ੍ਬਿਤਮ੍ ॥ 3-36-6 ਵ੍ਯਥਨ੍ਤੇ ਵ੍ਯਥਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-36-7 ਸੁਵਿਚਾਰਿਤੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੇ ਸਤਿ ॥ 3-36-13 ਸੈਨ੍ਯਸ੍ ਸੈਨ੍ਯਸੰਬਨ੍ਧਿਨਃ ਸਰ੍ਵੇ। ਮਾਤ੍ਰਾਭਿਰੰਸ਼ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੈਃ ॥ 3-36-16 ਰਾਜਪਿਣ੍ਡੋ ਰਾਜਦਤ੍ਤੋ ਗ੍ਰਾਸੋ ਨਿਰ੍ਵੇਸ਼੍ਯ ਆਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਸ਼ੋਧਨੀਯਃ ॥ 3-36-20 ਲਾਘਵੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤਾਮ੍ ॥ 3-36-31 ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ ॥ 3-36-33 ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ ਦੇਵੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰੰਸ਼ਃ ਸਨਾਤਨ ਇਤਿ ਕ. ਠ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-36-39 ਅਨੁਜ੍ਞਾਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ॥ 3-36-40 ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਮਨ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-36-43 ਸਾਮਾਤ੍ਯਾਃ ਸਪਰਿਚ੍ਛਦਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 037
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.37. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 037
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਵ੍ਯਾਸੋਪਦਿਸ਼਼੍ਟਮਨ੍ਤ੍ਰੋਪਦੇਸ਼ਪੂਰ੍ਵਕਮਸ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਹਣਾਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੇਨਾਰ੍ਜੁਨੇਨ ਯਧ੍ਯੇਪਥਮਿਨ੍ਦ੍ਰਕੀਲਗਿਰੌ ਤਪਸ਼੍ਚਰ੍ਯਾ ॥ 2 ॥ ਤਤ੍ਰ ਮੁਨਿਰੂਪਿਣ ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਦਾਨੰ ਯਾਚਿਤੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣਾਰ੍ਜੁਨੰਪ੍ਰਤਿ ਤਪਸਾ ਰੁਦ੍ਰਪ੍ਰਸਾਦਨਾਨਨ੍ਤਰਮਸ੍ਤ੍ਰਲਾਭਾਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਗਮਨਚੋਦਨਾ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-37-0 (17128)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-37-0x (1865)
ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਤ੍ਵਥ ਕਾਲਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮੁਨਿਸੰਦੇਸ਼ਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-37-1 (17129)
ਵਿਵਿਕ੍ਤੇ ਵਿਦਿਤਪ੍ਰਜ੍ਞਮਰ੍ਜੁਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵੰ ਸ੍ਮਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਪਾਣਿਨਾ ਪਰਿਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ ॥ 3-37-2 (17130)
ਸ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਵਨਵਾਸਮਰਿੰਦਮਃ।
ਧਨੰਜਯੰਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਰਹਸੀਦਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-37-3 (17131)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਦ੍ਰੋਣੇ ਕ੍ਰੁʼਪੇ ਕਰ੍ਣੇ ਦ੍ਰੋਣਪੁਤ੍ਰੇ ਚ ਭਾਰਤ।
ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਸ਼੍ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਦ ਏਤੇਸ਼਼੍ਵਦ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 3-37-4 (17132)
ਦੈਵੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੰ ਚਾਸੁਰੰ ਚ ਸਪ੍ਰਯੋਗਚਿਕਿਤ੍ਸਿਤਮ੍।
ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗੰ ਚ ਅਭਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ਼ਃ ॥ 3-37-5 (17133)
ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਾਃ।
ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚ ਗੁਰੁਵਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਸਰ੍ਵਯੋਧੇਸ਼਼ੁ ਚੈਵਾਸ੍ਯ ਸਦਾ ਪ੍ਰੀਤਿਰਨੁਤ੍ਤਮਾ ॥ 3-37-6 (17134)
ਆਚਾਰ੍ਯਾ ਮਾਨਿਤਾਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਵ੍ਯਵਹਰੰਨ੍ਯੁਤ।
ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਨ ਹਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਿਤਾਃ ॥ 3-37-7 (17135)
ਅਦ੍ਯ ਚੇਯੰ ਮਹੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਦੁਰ੍ਯਾਧਨਵਸ਼ਾਨੁਗਾ।
ਸਗ੍ਰਾਮਨਗਰਾ ਪਾਰ੍ਥ ਸਸਾਗਰਵਨਾਕਰਾ ॥
ਭਵਾਨੇਵ ਪ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਤ੍ਵਯਿ ਭਾਰਃ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-37-8 (17136)
ਅਤ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਰਿੰਦਮ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵੈਪਾਯਨਾਤ੍ਤਾਤ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋਪਨਿਸ਼਼ਨ੍ਮਯਾ ॥ 3-37-10 (17137)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਯਾ ਤਯਾ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਤੇਨ ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਤਾਤ ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸੁਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-37-11 (17138)
ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਯਥਾਕਾਲੰ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯ।
ਤਪਸਾ ਯੋਜਯਾਤ੍ਮਾਨਮੁਗ੍ਰੇਣ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-37-12 (17139)
ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਕਵਚੀ ਖਙ੍ਗੀ ਮੁਨਿਃ ਸਾਧੁਵ੍ਰਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਨ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਦਦਨ੍ਮਾਰ੍ਗੰ ਗਚ੍ਛ ਤਾਤੋਤ੍ਤਰਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-37-13 (17140)
ਇਨਦ੍ਰੇ ਹ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਸਮਸ੍ਤਾਨਿ ਧਨੰਜਯ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਾਦ੍ਭੀਤੈਰ੍ਬਲੰ ਦੇਵੈਸ੍ਤਦਾ ਸ਼ਕ੍ਰੇ ਸਮਰ੍ਪਿਤਮ੍ ॥ 3-37-14 (17141)
ਤਾਨ੍ਯੇਕਸ੍ਥਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਤਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਸੇ।
`ਅਨੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਤਾਤ ਸਰ੍ਵੰ ਸੰਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ॥' 3-37-15 (17142)
ਸ਼ਕ੍ਰਮੇਵ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਸ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਤਿ।
ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਦ੍ਯੈਵ ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਦੇਵੰ ਪੁਰੰਦਰਮ੍ ॥ 3-37-16 (17143)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-37-17x (1866)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਤਮਧ੍ਯਾਪਯਤ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-37-17 (17144)
ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਵਿਧਿਨਾ ਤੇਨ ਯਤਵਾਕ੍ਕਾਯਮਾਨਸਮ੍।
ਅਨੁਜਜ੍ਞੇ ਤਦਾ ਵੀਰੰ ਭ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰਾਤਰਮਗ੍ਰਜਃ ॥ 3-37-18 (17145)
ਨਿਦੇਸ਼ਾਦ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮਃ ਪੁਰੰਦਰਮ੍।
ਧਨੁਰ੍ਗਾਣ੍ਡੀਵਮਾਦਾਯ ਤਥਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੇ ਮਹੇਸ਼਼ੁਧੀ ॥ 3-37-19 (17146)
ਕਵਚੀ ਸਤਲਤ੍ਰਾਣੋ ਬਦ੍ਧਗੋਧਾਙ੍ਗੁਲਿਤ੍ਰਵਾਨ੍।
ਹਤ੍ਵਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾੰਨਿਸ਼਼੍ਕੈਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਵਾਚ੍ਯ ਮਹ੍ਯਭੁਜ ॥ 3-37-20 (17147)
ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼ਰਾਸਨਃ।
ਵਧਾਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯੋਰ੍ਧ੍ਵਮੁਦੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 3-37-21 (17148)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼ਰਾਸਨਮ੍।
ਅਬ੍ਰੁਵਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਭੂਤਾਨ੍ਯਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਨਿ ਚ ॥ 3-37-22 (17149)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਪ੍ਨੁਹਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮਨਸਾ ਯਦ੍ਯਦਿਚ੍ਛਸਿ।
ਸੰਸਾਧਯਸ੍ਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਧ੍ਰੁਵੋਸ੍ਤੁ ਵਿਜਯਸ੍ਤਵ ॥ 3-37-23 (17150)
ਅਬ੍ਰੁਵਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜਯਾਸ਼ਿਸ਼਼ਃ।
`ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਸਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਤਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-37-24 (17151)
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਵ੍ਰਤਮੁਪਾਧਤ੍ਸ੍ਵ ਸਙ੍ਕਲ੍ਪਸ੍ਤਵ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤਾਮ੍।
ਮਨੋਰਥਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤਾਂ ਮਹਾਰਥ ॥ 3-37-25 (17152)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯੈਤਾਨ੍ਬਦ੍ਧਾਞ੍ਜਲਿਪੁਟਸ੍ਤਥਾ।
ਤਪੋਯੋਗਮਨਾਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਪੁਰੋਹਿਤਮਵਨ੍ਦਤ ॥ 3-37-26 (17153)
ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਸ੍ਤਾਵੁਭਾਵਭ੍ਯਵਨ੍ਦਤ।
ਸਹੋਦਰਾਵਤਿਰਥੌ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰੌ ॥ 3-37-27 (17154)
ਤੰ ਕ੍ਲਾਨ੍ਤਮਨਸੌ ਪੂਰ੍ਣਮਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਰਥੌ।
ਯਮੌ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾਨਮਭ੍ਯਵਾਦਯਤਾਮੁਭੌ ॥ 3-37-28 (17155)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤੁ ਤੌ ਵੀਰਾਵੂਚਤੁਃ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਿਮ੍।
ਅਵਾਪ੍ਤਵ੍ਯਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਾਸਵਾਤ੍। 3-37-29cਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਾਪ੍ਨੁਹਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮਨਸਾ ਯਦ੍ਯਦਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-37-29 (17156)
ਗਿਰੋ ਹ੍ਯਸ਼ਿਥਿਲਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਸੰਮਤਾਃ ਸਤਾਮ੍।
ਤ੍ਵਮੇਕਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼੍ਵਦ੍ਯ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸਿ ਧਨਞ੍ਜਯ ॥ 3-37-30 (17157)
ਨ ਚਾਧਰ੍ਮਵਿਦੰ ਦੇਵਾ ਨਾਸਿਦ੍ਧੰ ਨਾਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਚਲਚਿਤ੍ਤੰ ਸ਼ਠੰ ਨ ਚ ॥ 3-37-31 (17158)
ਰੋਰੂਯਮਾਣਃ ਕਟੁਕਮੀਰ੍ਸ਼਼੍ਯਕਃ ਕਟੁਕਾਕ੍ਸ਼਼ਰਃ।
ਸ਼ਠਕਃ ਸ਼੍ਲਾਘਕਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਾ ਹਨ੍ਤਾ ਚ ਵਿਚਿਕਿਤ੍ਸਿਤਾ ॥ 3-37-32 (17159)
ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ ਹਨ੍ਤਾ ਮਾਯਾਵੀ ਕ੍ਰੋਧਨੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਭਾਸ਼਼ਿਤਾ।
ਅਤ੍ਯਾਸ਼ੀ ਨਾਸ੍ਤਿਕੋ(ਅ)ਦਾਤਾ ਮਿਤ੍ਰਧ੍ਰੁਕ੍ਸਰ੍ਵਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ॥ 3-37-33 (17160)
ਆਕ੍ਰੋਸ਼਼੍ਟਾ ਚਾਤਿਮਾਨੀ ਚ ਰੌਦ੍ਰੋ ਲੁਬ੍ਧੋ(ਅ)ਥ ਲੋਲੁਪਃ।
ਸ੍ਤੇਨਸ਼੍ਚ ਮਦ੍ਯਪਸ਼੍ਚੈਵ ਭ੍ਰੂਣਹਾ ਗੁਰੁਤਲ੍ਪਗਃ ॥ 3-37-34 (17161)
ਸੰਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਾ ਚਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਯਃ।
ਨੈਤੇ ਲੋਕਾਨਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਨਿਰ੍ਲੋਕਾਸ੍ਤੇ ਧਨਞ੍ਜਯ ॥ 3-37-35 (17162)
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਮਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਃ ਸਤ੍ਯੰ ਕਰੁਣਵੇਦਿਤਾ।
ਦਮਃ ਸ੍ਥਿਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-37-36 (17163)
ਦਯਾ ਸ਼ਮਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਗੁਰੁਪੂਜਾ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਤਾ।
ਮੈਤ੍ਰਤਾ ਦ੍ਵਿਜਭਕ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਵਸਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਯਿ ਫਲ੍ਗੁਨ।
ਵ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਪਾ ਦਾਨੰ ਮਤਿਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਃ ॥ 3-37-37 (17164)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕੌਰਵ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਧਨਞ੍ਜਯ।
ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਨ ਹਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਸ਼੍ਲਾਘਨੀਯਃ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 3-37-38 (17165)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸੋਦਰਾਣਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤ੍ਵੰ ਗਤਿਃ ਪਰਮਾ ਤਾਤ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ਮਰੁਤਾਮਿਵ ॥ 3-37-39 (17166)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਸਰ੍ਵੇ ਹਿਸੰਸ਼੍ਰਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੰ ਮਹਾਬਲ ॥ 3-37-40 (17167)
ਸ ਪਾਰ੍ਥ ਪਿਤਰੰ ਗਚ੍ਛ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮਰਿਨ੍ਦਮ।
ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਗ੍ਰਹਣਮਾਦਤ੍ਸ੍ਵ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਾਸਵਾਤ੍ ॥ 3-37-41 (17168)
ਸ਼ਤਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਮਘਵਾਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਾਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਤ੍ਵਾਮੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-37-42 (17169)
ਵਿਦਿਤਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਦਿਵੰ ਤਾਤ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਲੋਕਾਨ੍ਰੰਸ੍ਯਸੇ ਜਯਤਾਂਵਰ ॥ 3-37-43 (17170)
ਮਾਨਿਤਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਃ ਪਾਰ੍ਥ ਵਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸੁਸੁਖੰ ਦਿਵਿ।
ਅਵਾਪ੍ਯਪਰਮਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪੁਨਰੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-37-44 (17171)
ਗੁਣਾਂਸ੍ਤੇ ਵਾਸਵਸ੍ਤਾਤ ਖਾਣ੍ਡਵੰ ਦਹਤਿ ਤ੍ਵਯਿ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਾਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-37-45 (17172)
ਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਵਾਸਵੀਮ੍।
ਕੰਚਿਦ੍ਦੇਸ਼ਮਿਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਪੋਯੋਗਮਨਾ ਭਵ ॥ 3-37-46 (17173)
ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਮਘਵਦ੍ਵਚਨੰ ਹਿਤਮ੍।
ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਦ੍ਯੈਵ ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸਿ ਤ੍ਵੰ ਪੁਰਨ੍ਦਰਮ੍ ॥ 3-37-47 (17174)
ਤੌ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਬੀਭਤ੍ਸੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਚਾਪ੍ਯੁਭੌ।
ਮਨਾਂਸ੍ਯਾਦਾਯ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਯਾਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥' 3-37-48 (17175)
ਤੰ ਤਥਾ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਵੀਰੰ ਸਿੰਹਸ੍ਕਨ੍ਧੋਰਸੰ ਤਦਾ।
ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਪਾਣ੍ਡਵੰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਦੇਵਾਨਾਂ ਕੁਰ੍ਵਤੀ ਨਮਃ।
ਵਾਗ੍ਭਿਃ ਪਰਮਸ਼ੁਦ੍ਧਾਭਿਰ੍ਮਙ੍ਗਲਾਭਿਰਭਾਸ਼਼ਤ੍ ॥ 3-37-49 (17176)
ਨਮੋ ਧਾਤ੍ਰੇ ਵਿਧਾਤ੍ਰੇ ਚ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛ ਵਨਾਦ੍ਵਨਮ੍।
`ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਜੁਸ਼਼ਤਾਂ ਪਾਰ੍ਥ ਭਾਸ੍ਕਰਸ਼੍ਚ ਵਿਭਾਵਸੁਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਲਯਨ੍ਤੁ ਧਨਞ੍ਜਯ ॥' 3-37-50 (17177)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਪਚਾਯੀ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਵਚਨਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇਥਾ ਵਸੂਵ੍ਰੁਦ੍ਰਾਨਾਦਿਤ੍ਯਾਨ੍ਸਮਰੁਦ੍ਗਣਾਨ੍।
ਵਿਸ਼੍ਵੇਦੇਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ਸਾਧ੍ਯਾਞ੍ਸ਼ਾਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-37-51 (17178)
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇਸ੍ਤ੍ਵਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇਭ੍ਯੋ ਦਿਵ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ ਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ ॥ 3-37-52 (17179)
ਅਵਰੋਧਾਦ੍ਵਨੇ ਵਾਸਾਤ੍ਸਰ੍ਵਸ੍ਵਹਰਣਾਦਪਿ।
ਇਦੰ ਦੁਃਖਤਰੰ ਮਨ੍ਯੇ ਪੁਤ੍ਰੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਵਾਸਨਾਤ੍ ॥ 3-37-53 (17180)
ਮਾਸ੍ਮਾਕੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਕੁਲੇ ਜਾਤੁਚਿਤ੍ਪੁਨਰੁਦ੍ਭਵਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਨਮਸ੍ਯਾਮਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨਾਯੁਧਜੀਵਿਕਾ ॥ 3-37-54 (17181)
ਇਦੰ ਮੇ ਪਰਮੰ ਦੁਃਖੰ ਯਃ ਸ ਪਾਪਃ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਂ ਗੌਰਿਤਿ ਪ੍ਰਾਹ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਰਾਜਸੰਸਦਿ ॥ 3-37-55 (17182)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੁਃਖਾਦਿਦੰ ਦੁਃਖੰ ਗਰੀਯ ਇਤਿਮੇ ਮਤਿਃ।
ਯਤ੍ਤਤ੍ਪਰਿਸ਼਼ਦੋ ਮਧ੍ਯੇ ਬਹ੍ਵਯੁਕ੍ਤਮਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-37-56 (17183)
`ਧ੍ਵੰਸਿਤਃ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਚ੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਵਨੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸੌਹਾਰ੍ਦਾਦਵਤਿਸ਼਼੍ਠਸੇ ॥' 3-37-57 (17184)
ਜੇਤਾ ਯਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਯਃ ਪਾਵਕਮਤਰ੍ਪਯਃ।
ਜਨਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪਸ਼੍ਯਤੀਦਾਨੀਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥' 3-37-58 (17185)
ਅਸ੍ਮਿੰਨੂਨੰ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਤ੍ਵਤ੍ਕਥਾਃ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚਾਰਣਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-37-59 (17186)
ਯਤ੍ਤੇ ਕੁਨ੍ਤੀ ਮਹਾਬਾਹੋ ਜਾਤਸ੍ਯੈਚ੍ਛਦ੍ਧਨਞ੍ਜਯ।
ਤਤ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਥਾ ਚ ਸ੍ਵਯਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-37-60 (17187)
`ਵਸੁਦੇਵਸ੍ਵਸਾ ਦੇਵੀ ਤ੍ਵਾਮਾਰ੍ਯਾ ਪੁਨਰਾਗਤਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਪਾਰ੍ਥ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮਿਵਾਦਿਤਿਃ' ॥ 3-37-61 (17188)
ਨੂਨੰ ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਵਤ੍ਕਥਾਭਿਃ ਪ੍ਰਜਾਗਰੇ।
ਰੰਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਵ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੀਰਤ੍ਯਨ੍ਤਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-37-62 (17189)
ਨ ਚ ਨਃ ਪਾਰ੍ਥ ਭੋਗੇਸ਼਼ੁ ਨ ਧਨੇ ਨੋਤ ਜੀਵਿਤੇ।
ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਿਤ੍ਰੀ ਵਾ ਤ੍ਵਯਿ ਦੀਰ੍ਘਪ੍ਰਵਾਸਿਨਿ ॥ 3-37-63 (17190)
ਤ੍ਵਯਿ ਨਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ।
ਜੀਵਿਤੰ ਮਰਣੰ ਚੈਵ ਰਾਜ੍ਯਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮੇਵ ਚ ॥ 3-37-64 (17191)
ਆਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨੋਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਮਨ੍ਤੰ ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਨਰਾਗਤਮ੍ ॥ 3-37-65 (17192)
ਬਲਵਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਰੁਦ੍ਧੰ ਨ ਕਾਰ੍ਯਮੇਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ।
ਪ੍ਰਯਾਹ੍ਯਵਿਘ੍ਨੇਯੈਵਾਸ਼ੁ ਵਿਜਯਾਯ ਮਹਾਬਲ ॥ 3-37-66 (17193)
ਹ੍ਰੀਃ ਸ਼੍ਰੀਃ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਪੁਸ਼਼੍ਟਿਰੁਮਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਃ ਸਰਸ੍ਵਤੀ।
ਇਮਾ ਵੈ ਤਵ ਪਾਨ੍ਥਸ੍ ਪਾਲਯਨ੍ਤੁ ਧਨਞ੍ਜਯ ॥ 3-37-67 (17194)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-37-68x (1867)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ਿਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਵਿਰਰਾਮ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ। 3-37-68 (17195)
ਤਤਃਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਧੌਮ੍ਯੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਰੁਚਿਰੰ ਧਨੁਃ ॥ 3-37-69 (17196)
`ਸ਼ਨੈਰਿਵ ਦਿਸ਼ੰ ਵੀਰ ਉਦੀਚੀਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸੰਹਰੰਸ੍ਤਰਸਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਁਲ੍ਲਤਾ ਵਲ੍ਲੀਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਜਗਾਮ ਸੁਮਹਾਬਲਃ ॥' 3-37-70 (17197)
ਤਸ੍ਯ ਮਾਰ੍ਗਾਦਪਾਕ੍ਰਾਮਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਗਚ੍ਛਤਃ।
ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯੈਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਯੋਗੇਨ ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਮਿਣਃ ॥ 3-37-71 (17198)
ਸੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਤ੍ਪਰ੍ਵਤਾਂਸ੍ਤਾਤ ਤਪੋਧਨਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਾਨ੍।
ਦਿਵ੍ਯੰ ਹੈਮਵਤੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਦੇਵਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਪਰੰਤਪਃ ॥ 3-37-72 (17199)
ਅਗਚ੍ਛਤ੍ਪਰ੍ਵਤੰ ਪੁਣ੍ਯਮੇਕਾਹ੍ਨੈਵ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਮਨੋਜਵਗਤਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਯੋਗਯੁਕ੍ਤੋ ਯਥਾ(ਅ)ਨਿਲਃ ॥ 3-37-73 (17200)
ਹਿਮਵਨ੍ਤਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮੇਵ ਚ।
ਅਤ੍ਯਕ੍ਰਾਮਤ੍ਸ ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ॥ 3-37-74 (17201)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਕੀਲੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਤੋ(ਅ)ਤਿਸ਼਼੍ਠਦ੍ਧਨੰਜਯਃ।
`ਗਤ੍ਵਾ ਸ ਸ਼਼ਡਹੋਰਾਤ੍ਰਾਨ੍ਸਪ੍ਤਮੇ(ਅ)ਹਨਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-37-75 (17202)
ਪ੍ਰਸ੍ਥੇਨ੍ਦ੍ਰਕੀਲਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭੇ ਤਪੋਯੋਗਪਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਊਰ੍ਧ੍ਵਬਾਹੁਰ੍ਨ ਚਾਙ੍ਗਾਨਿ ਪ੍ਰਾਸ੍ਪਨ੍ਦਯਤ ਕਿੰਚਨ ॥ 3-37-76 (17203)
ਸਮਾਹਿਤਾਤ੍ਮਾ ਨਿਯਤਃ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੁਤੋ(ਅ)ਚ੍ਯੁਤਃ'।
ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਸ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤਿ ਸ ਵਚਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-37-77 (17204)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿੰ ਚਾਰਯਾਮਾਸ ਰਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਅਥਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮੂਲੇ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 3-37-78 (17205)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮ੍ਯਾ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਪਿਙ੍ਗਲੰ ਜਟਿਲੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਰ੍ਜੁਨੰ ਤਤ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-37-79 (17206)
ਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤਾਤੇਹ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਕਵਚੀ ਸ਼ਰੀ।
ਨਿਬਦ੍ਧਾ(ਅ)ਸਿਤਲਤ੍ਰਾਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਮਨੁਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-37-80 (17207)
ਨੇਹ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਨਾਮੇਸ਼਼ ਆਲਯਃ।
ਵਿਨੀਤਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਮ੍ ॥ 3-37-81 (17208)
ਨੇਹਾਸ੍ਤਿ ਧਨੁਸ਼਼ਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਸੰਗ੍ਰਾਮੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪੈਤਦ੍ਧਨੁਸ੍ਤਾਤ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸਿ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-37-82 (17209)
ਇਤ੍ਯਨਨ੍ਤੌਜਸੰ ਵੀਰੰ ਯਥਾ ਚਾਨ੍ਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਜਨਮ੍।
ਤਥਾ ਹਸੰਨਿਵਾਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍। 3-3783c ਨ ਚੈਨੰ ਚਾਲਯਾਮਾਸ ਧੈਰ੍ਯਾਤ੍ਸੁਧ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 3-37-83 (17210)
ਤਮੁਵਾਚ ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤਃ ਸ ਦ੍ਵਿਜਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਹਮਰਿਸੂਦਨ ॥ 3-37-84 (17211)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਨੰਜਯਃ।
ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਪ੍ਰਣਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸੂਰਃ ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹਃ ॥ 3-37-85 (17212)
ਈਪ੍ਸਿਤੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਵੈ ਕਾਮੋ ਵਰੰ ਚੈਨੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਮੇ।
ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਭਗਵੰਨਸ੍ਤ੍ਰੰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤਮ੍ ॥ 3-37-86 (17213)
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਇਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਯ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਸ੍ਤ੍ਰੈਸ੍ਤਵ ਧਨੰਜਯ ॥ 3-37-87 (17214)
ਕਾਮਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਲੋਕਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸਿ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-37-88 (17215)
ਨ ਲੋਭਾੰਨ ਪੁਨਃ ਕਾਮਾੰਨ ਦੇਵਤ੍ਵੰ ਪੁਨਃ ਸੁਖਮ੍।
ਨ ਚ ਸਰ੍ਵਾਮਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਕਾਮਯੇ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਧਿਪ ॥ 3-37-89 (17216)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਂਸ੍ਤਾਨ੍ਵਿਪਿਨੇ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵੈਰਮਪ੍ਰਤਿਯਾਤ੍ਯ ਚ।
ਅਕੀਰ੍ਤਿੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਗਚ੍ਛੇਯੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ ॥ 3-37-90 (17217)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਮ੍।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਞ੍ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-37-91 (17218)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਭੂਤੇਸ਼ੰ ਤ੍ਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ੂਲਧਰੰ ਸ਼ਿਵਮ੍।
ਤਦਾ ਦਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ ਤਾਤ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-37-92 (17219)
ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਯਤ੍ਨੋ ਦੇਵਸ੍ਯ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਃ।
ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸੰਸਿਦ੍ਧਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-37-93 (17220)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਜਗਾਮਾਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਪੁਨਃ।
ਅਰ੍ਜੁਨੋਪ੍ਯਥ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤਸ੍ਥੌ ਯੋਗਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-37-94 (17221)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰੇਤ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਰ੍ਜੁਨਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 37 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-37-2 ਵਿਵਿਕ੍ਤੇ(ਅ)ਵਿਤਥਪ੍ਰਜ੍ਞਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-37-5 ਦੈਵੰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਵਰੁਣਾਦ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਮ੍। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍. ਚਿਕਿਤ੍ਸਾ ਪਰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਃ ॥ 3-37-6 ਗੁਰੁਵਤ੍ ਗੁਰੁਸ਼਼੍ਵਿਵ ॥ 3-37-7 ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਦੋਸ਼਼ਪਰਿਹਾਰੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਵ੍ਯਵਹਰਨ੍ਤਿ ਯਤਨ੍ਤੇ। ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੇ ਨ ਹਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤ੍ਯਾਜਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਪਿਤੁ ਉਦ੍ਦੀਪਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-37-10 ਉਪਨਿਸ਼਼ਤ੍ ਰਹਸ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾ ॥ 3-37-11 ਤਯਾ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਯਾ ਸਮ੍ਯਗਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-37-12 ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 3-37-13 ਮਾਰ੍ਗੰ ਨ ਦਦਤ੍ ਅਦਦਤ੍ ॥ 3-37-14 ਬਲੰ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਰੂਪਮ੍ ॥ 3-37-15 ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਤ੍ ॥ 3-37-16 ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-37-17 ਅਧ੍ਯਾਪਯਤ ਵਿਦ੍ਯਯਾਯੋਜਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-37-18 ਅਨੁਜਜ੍ਞੇ ਗਮਨਾਯ ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਵਾਨ੍ ॥ 3-37-51 ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਟਾਪਚਯੀ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਪੂਜਨਸ਼ੀਲਃ ॥ 3-37-55 ਗੌਰਿਤਿ ਬਹੁਪੁਰੁਸ਼਼ਭੋਗ੍ਯੇਤ੍ਯੁਪਹਾਸਃ ॥ 3-37-56 ਅਭਾਸ਼਼ਤ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਯਤ੍ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੁਃਖਾਦਿਦੰ ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਯੋਗਜਮਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-37-69 ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸੁਮਨਾਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਂਸ੍ਤਦੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-37-71 ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਮਿਣਓ ਬਲਿਨਃ ॥ 3-37-81 ਵਿਨੀਤੌ, ਜਿਤੌ ਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ੌ ਯੈਃ ॥ 3-37-88 ਕਾਮਾਨ੍ ਕਾਮ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਾ ਇਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ ॥ 3-37-90 ਅਪ੍ਰਤਿਯਾਤ੍ਯਾਨਿਸ੍ਤੀਰ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 038
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.38. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 038
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਹਿਮਵਚ੍ਛਿਖਰੇ ਤਪਸ਼੍ਚਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪਾਰ੍ਥਤਪੋਭੀਰੁਭਿਰ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨ ਮਹਾਦੇਵੇਨਾਸ਼੍ਵਾਸਨਪੂਰ੍ਵਕਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-38-0 (17222)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-38-0x (1868)
ਭਗਵਞ੍ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਸਮਿ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਃ।
ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਕਥਾਮੇਤਾਂ ਯਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯੁਪਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ ॥ 3-38-1 (17223)
ਕਥੰ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਦੀਰ੍ਘਬਾਹੁਰ੍ਧਨੰਜਯਃ।
ਵਨੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਨਿਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਮਭੀਤਵਤ੍ ॥ 3-38-2 (17224)
ਕਿੰਚਾਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰਤਤ੍ਰਵਸਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮ।
ਕਥੰ ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਸ੍ਥਾਣੁਰ੍ਦੇਵਰਾਜਸ਼੍ਚ ਤੋਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-38-3 (17225)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਦਿਵ੍ਯੰ ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਚੈਵ ਵੇਤ੍ਥ ॥ 3-38-4 (17226)
ਅਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮਰ੍ਜੁਨਃ।
ਭਵੇਨ ਸਹ ਸੰਗ੍ਰਾਮੰ ਚਕਾਰਾਪ੍ਰਤਿਮੰ ਕਿਲ।
ਪੁਰਾ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼੍ਵਪਰਾਜਿਤਃ ॥ 3-38-5 (17227)
ਯਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਰਸਿੰਹਾਨਾਂ ਦੈਨ੍ਯਹਰ੍ਸ਼਼ਾਤਿਵਿਸ੍ਮਯਾਤ੍।
ਸ਼ੂਰਾਣਾਮਪਿ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਹ੍ਰੁʼਦਯਾਨਿ ਚਕਮ੍ਪਿਰੇ ॥ 3-38-6 (17228)
ਯਦ੍ਯਚ੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਨ੍ਯਤ੍ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਤਦਸ੍ਵਿਲੰ ਵਦ ॥ 3-38-7 (17229)
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ ਨਿਨ੍ਦਿਤੰ ਜਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਮਪਿ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਚਰਿਤੰ ਯਸ੍ਯ ਸ਼ੂਰਸ੍ਯ ਤਨ੍ਮੇ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਯ ॥ 3-38-8 (17230)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-38-9x (1869)
ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਤਾਤ ਕਥਾਮੇਤਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਦਿਵ੍ਯਾਂ ਕੌਰਵਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਮਹਤੀਮਦ੍ਭੁਤੋਪਮਾਮ੍ ॥ 3-38-9 (17231)
ਗਾਤ੍ਰਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸੰਬਦ੍ਧਾਂ ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੇਣ ਮਹਾਹਵੇ।
ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਦੇਵਦੇਵੇਨ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਮ੍ਯਕ੍ਸਮਾਗਮਮ੍ ॥ 3-38-10 (17232)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਨਿਯੋਗਾਤ੍ਸ ਜਗਾਮਾਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਦੇਵਦੇਵੰ ਚ ਸ਼ੰਕਰਮ੍ ॥ 3-38-11 (17233)
ਦਿਵ੍ਯੰ ਤਦ੍ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਖਙ੍ਗੰ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਮਹਾਬਲੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰਰ੍ਜੁਨਃ ਕਾਰ੍ਯਸਿਦ੍ਧਯੇ ॥ 3-38-12 (17234)
ਦਿਸ਼ੰ ਹ੍ਯੁਦੀਚੀਂ ਕੌਰਵ੍ਯੋ ਹਿਮਵਚ੍ਛਿਖਰੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਐਨ੍ਦ੍ਰਿਃ ਸ੍ਥਿਰਮਨਾ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਮਹਾਰਥਃ ॥ 3-38-13 (17235)
ਤ੍ਵਰਯਾ ਪਰਯਾ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤਪਸੇ ਧ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਃ।
ਵਨੰ ਕਣ੍ਟਕਿਤੰ ਘੋਰਮੇਕ ਏਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-38-14 (17236)
ਨਾਨਾਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੋਪੇਤੰ ਨਾਨਾਪਕ੍ਸ਼਼ਿਨਿਨਾਦਿਤਮ੍।
ਨਾਨਾਮ੍ਰੁʼਗਗਣਾਕੀਰ੍ਣੰ ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-38-15 (17237)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਯਾਤੇ ਬੀਭਤ੍ਸੌ ਵਨੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ਵਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਸ਼ਙ੍ਖਾਨਾਂ ਪਟਹਾਨਾਂ ਚ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸਮਭਵਦ੍ਦਿਵਿ ॥ 3-38-16 (17238)
ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਸੁਮਹੰਨਿਪਪਾਤ ਮਹੀਤਲੇ।
ਮੇਘਜਾਲੰ ਚ ਸਤਤੰ ਛਾਦਯਾਮਾਸ ਸਰ੍ਵਤਃ ॥ 3-38-17 (17239)
ਸੋਤੀਤ੍ਯ ਵਨਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਸੰਨਿਕਰ੍ਸ਼਼ੇ ਮਹਾਗਿਰੇਃ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਹਿਮਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਵਸਮਾਨੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-38-18 (17240)
ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁਮਾਨ੍ਫੁਲ੍ਲਾਨ੍ਵਿਹਗੈਰ੍ਵਲ੍ਗੁਨਾਦਿਤਾਨ੍।
ਨਦੀਸ਼੍ਚ ਵਿਪੁਲਾਵਰ੍ਤਾ ਵੈਦੂਰ੍ਯਨੀਲਸੰਨਿਭਾਃ ॥ 3-38-19 (17241)
ਹੰਸਕਾਰਣ੍ਡਵੋਦ੍ਗੀਤਾਃ ਸਾਰਸਾਭਿਰੁਤਾਸ੍ਤਥਾ।
ਪੁਂਸ੍ਕੋਕਿਲਰੁਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਬਰ੍ਹਿਣਨਾਦਿਤਾਃ ॥ 3-38-20 (17242)
ਮਨੋਹਰਵਨੋਪੇਤਾਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਨਤਿਰਥੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ।
ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਤਾਮਲਜਲਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-38-21 (17243)
ਰਮਣੀਯੇ ਵਨੋਦ੍ਦੇਸ਼ੇ ਰਮਮਾਣੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਦਾ।
ਤਪਸ੍ਯੁਗ੍ਰੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨ ਉਗ੍ਰਤੇਜਾ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-38-22 (17244)
ਦਰ੍ਭਚੀਰੰ ਨਿਵਸ੍ਯਾਥ ਦਣ੍ਡਾਜਿਨਬਿਭੂਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸ਼ੀਰ੍ਣੰ ਚ ਪਤਿਤੰ ਭੂਮੌ ਪਰ੍ਣੰ ਸਮੁਪਭੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-38-23 (17245)
ਪੂਰ੍ਣੇਪੂਰ੍ਣੇ ਤ੍ਰਿਰਰਾਤ੍ਰੇ ਤੁ ਮਾਸਮੇਕੰ ਫਲਾਸ਼ਨਃ।
ਦ੍ਵਿਗੁਣੇਨੈਵ ਕਾਲੇਨ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਮਾਸਮਤ੍ਯਯਾਤ੍ ॥ 3-38-24 (17246)
ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਮਪਿ ਮਾਸੰ ਸ ਕ੍ਰਮੇਣਾਹਾਰਮਾਚਰਨ੍।
ਚਤੁਰ੍ਥੇ ਤ੍ਵਥ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਮਾਸੇ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-38-25 (17247)
ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰਭਵਤ੍ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਊਰ੍ਧ੍ਵਬਾਹੁਰ੍ਨਿਰਾਲਮ੍ਬਃ ਪਾਦਾਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਾਗ੍ਰਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 3-38-26 (17248)
ਸਦੋਪਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਾਚ੍ਚਾਸ੍ਯ ਬਭੂਵੁਰਮਿਤੌਜਸਃ।
ਵਿਦ੍ਯੁਦਮ੍ਭੋਰੁਹਨਿਭਾ ਜਟਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-38-27 (17249)
ਤਤੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦੇਵੰ ਪਿਨਾਕਿਨਮ੍।
ਵਿਵੇਦਯਿਸ਼਼ਵਃ ਪਾਰ੍ਥੰ ਤਪਸ੍ਯੁਗ੍ਰੇ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-38-28 (17250)
ਨੀਲਕਣ੍ਠੰ ਮਹਾਦੇਵਮਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਚ।
ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਵੇਦਯਾਮਾਸੁਃ ਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ਹ ॥ 3-38-29 (17251)
ਏਕਃ ਪਾਰ੍ਥੋ ਮਹਾਤੇਜਾ ਹਿਮਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਉਗ੍ਰੇ ਤਪਰਸਿ ਦੁਸ਼਼੍ਪਾਰੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਧੂਮਾਪਯਨ੍ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-38-30 (17252)
ਤਸ੍ਯ ਦੇਵੇਸ਼ ਨ ਵਯੰ ਵਿਦ੍ਮਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਸੰਤਾਪਯਤਿ ਨਃ ਸਰ੍ਵਾਨਸੌ ਸਾਧੁ ਨਿਵਾਰ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-38-31 (17253)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮੁਨਨਾਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਉਮਾਪਤਿਰ੍ਭੂਤਪਤਿਰ੍ਵਾਕ੍ਯਮੇਤਦੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-38-32 (17254)
ਨ ਵੋ ਵਿਸ਼਼ਾਦਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਗਚ੍ਛਤ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਯਥਾਗਤਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-38-33 (17255)
ਅਹਮਸ੍ਯ ਵਿਜਾਨਾਮਿ ਸੰਕਲ੍ਪੰ ਮਨਸਿ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਨਾਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਾ ਕਾਚਿੰਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਸ੍ਯ ਨ ਚਾਯੁਸ਼਼ਃ।
ਯਤ੍ਤਸ੍ਯ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹਮਦ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-38-34 (17256)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-38-35x (1870)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰ੍ਵਵਚਨਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸੋ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯਥਾਸ੍ਵੰ ਪੁਨਰਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-38-35 (17257)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੈਰਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 38 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-38-12 ਖਙ੍ਗੰ ਚ ਕਨਕਤ੍ਸਰੁਂ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਕਨਕਤ੍ਸਰੁਂ ਸ੍ਵਰ੍ਣਮੁਸ਼਼੍ਟਿੰਮਿਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 3-38-13 ਐਨ੍ਦ੍ਰਿਰਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-38-14 ਕਣ੍ਟਕਿਤੰ ਕਣ੍ਟਕਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਮ੍ ॥ 3-38-23 ਦਰ੍ਭਚੀਰੰ ਤ੍ਰੁʼਣਮਯੰ ਵਾਸਃ। ਨਿਵਸ੍ਯ ਪਰਿਧਾਯ ॥ 3-38-24 ਦ੍ਵਿਗੁਣੇਨ ਸ਼਼ਟ੍ਰਾਤ੍ਰੇਣ ਅਤ੍ਯਯਾਤ੍ ਅਤਿਵਾਹਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-38-25 ਪਕ੍ਸ਼਼ੇਣਾਹਾਰਮਾਚਰਨ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-38-26 ਨਿਰਾਲਮ੍ਬੋ ਨਿਰਾਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3-38-30 ਧੂਮਾਪਯਨ੍ ਧੂਮਵਤੀਰਿਵ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ ॥ 3-38-34 ਸੰਕਲ੍ਪੰ ਮਨੋਰਥਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 039
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.39. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 039
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਿਰਾਤਰੂਪਿਣਆ ਹਰੇਣਾਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਪਰਾਜਯਃ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਪਾਰ੍ਥਪੂਜਾਸ੍ਤੁਤਿਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਤੇਨ ਤਦਾਸ਼੍ਵਾਸਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-39-0 (17258)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-39-0x (1871)
ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਤਪਸ੍ਵਿਸ਼਼ੁ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ।
ਪਿਨਾਕਪਾਣਿਰ੍ਭਗਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਪਾਪਹਰੋ ਹਰਃ ॥ 3-39-1 (17259)
ਕੈਰਾਤੰ ਵੇਸ਼਼ਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕਾਞ੍ਚਨਦ੍ਰੁਮਸੰਨਿਭਮ੍।
ਵਿਭ੍ਰਾਜਮਾਨੋ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਗਿਰਿਰ੍ਮੇਰੁਰਿਵਾਪਰਃ ॥ 3-39-2 (17260)
ਸ਼੍ਰੀਗਦ੍ਧਨੁਰੁਪਾਦਾਯ ਸ਼ਰਾਂਸ਼੍ਚਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੋਪਮਾਨ੍।
ਨਿਸ਼਼੍ਪਪਾਤ ਮਹਾਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਦਹਨ੍ਕਕ੍ਸ਼਼ਮਿਵਾਨਲਃ ॥ 3-39-3 (17261)
ਦੇਵ੍ਯਾ ਸਹੋਮਯਾ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸਮਾਨਵ੍ਰਤਵੇਸ਼਼ਯਾ।
ਨਾਨਾਵੇਸ਼਼ਧਰੈਰ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਰ੍ਭੂਤੈਰਨੁਗਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-39-4 (17262)
ਕਿਰਾਤਵੇਸ਼਼ਸੰਛੰਨਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਅਸ਼ੋਭਤ ਤਦਾ ਰਾਜਨ੍ਸ ਦੇਸ਼ੋ(ਅ)ਤੀਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-39-5 (17263)
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਤਦ੍ਵਨੰ ਸਰ੍ਵੰ ਨਿਃਸ਼ਬ੍ਦਮਭਵਤ੍ਤਦਾ।
ਨਾਦਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਨਾਂ ਚ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਚਾਪ੍ਯੁਪਾਰਮਤ੍ ॥ 3-39-6 (17264)
ਸ ਸੰਨਿਕਰ੍ਸ਼਼ਮਾਗਮ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਃ।
ਮੂਕੰ ਨਾਮ ਦਿਤੇਃ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-39-7 (17265)
ਵਾਰਾਹੰ ਰੂਪਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਰ੍ਜਯਨ੍ਤਮਿਵਾਰ੍ਜੁਨਮ੍।
ਹਨ੍ਤੁਂ ਪਰਮਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਤਮੁਵਾਚਾਥ ਫਲ੍ਗੁਨਃ ॥ 3-39-8 (17266)
ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਸ਼ਰਾਂਸ਼੍ਚਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੋਪਮਾਨ੍।
ਸਜ੍ਯੰ ਧਨੁਰ੍ਵਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜ੍ਯਾਘੋਸ਼਼ੇਣ ਨਿਨਾਦਯਨ੍ ॥ 3-39-9 (17267)
ਯਨ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ ਹਨ੍ਤੁਮਨਾਗਸਮਿਹਾਗਤਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵਾਹੰ ਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3-39-10 (17268)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੰ ਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੰ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਿਨਮ੍।
ਕਿਰਾਤਰੂਪੀ ਸਹਸਾ ਵਾਰਯਾਮਾਸ ਸ਼ੰਕਰਃ ॥ 3-39-11 (17269)
ਮਯੈਸ਼਼ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਨੀਲਮੇਘਸਮਪ੍ਰਭਃ।
ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਵ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਹਾਰਾਥ ਫਲ੍ਗੁਨਃ ॥ 3-39-12 (17270)
ਕਿਰਾਤਸ਼੍ਚ ਸਮੰ ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਕਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਪ੍ਰਮੁਮੋਚਾਸ਼ਨਿਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਸ਼ਰਮਗ੍ਨਿਸ਼ਿਖੋਪਮਮ੍ ॥ 3-39-13 (17271)
ਤੌ ਮੁਕ੍ਤੌ ਸਾਯਕੌ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਸਮੰ ਤਤ੍ਰ ਨਿਪੇਤਤੁਃ।
ਮੂਕਸ੍ਯ ਗਾਤ੍ਰੇ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੇ ਸ਼ੈਲਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਨਿਭੇ ਤਦਾ ॥ 3-39-14 (17272)
ਯਥਾ(ਅ)ਸ਼ਨੈਰ੍ਵਿਨਿਸ਼਼੍ਪੇਸ਼਼ੋ ਵਜ੍ਰਸ੍ਯੇਵ ਚ ਪਰ੍ਵਤੇ।
ਤਥਾ ਤਯੋਃ ਸੰਨਿਪਾਤਃ ਸ਼ਰਯੋਰਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-39-15 (17273)
ਸ ਵਿਦ੍ਧੋ ਬਹੁਭਿਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਦੀਪ੍ਤਾਸ੍ਯੈਃ ਪੰਨਗੈਰਿਵ।
ਮਮਾਰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਰੂਪੰ ਭੂਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍ ॥ 3-39-16 (17274)
ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਤੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕਾਞ੍ਚਨਪ੍ਰਭਮ੍।
ਕਿਰਾਤਵੇਸ਼਼ਸੰਛੰਨੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸਹਾਯਮਮਿਤ੍ਰਹਾ ॥ 3-39-17 (17275)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਕੋ ਭਵਾਨਟਤੇ ਸ਼ੂਨ੍ਯੇ ਵਨੇ ਰਸ੍ਤ੍ਰੀਗਣਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-39-18 (17276)
ਨ ਤ੍ਵਮਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਘੋਰੇ ਬਿਭੇਸ਼਼ਿ ਕਨਕਪ੍ਰਭ।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਦ੍ਧੋ ਮ੍ਰੁʼਗੋ(ਅ)ਯੰ ਮਤ੍ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-39-19 (17277)
ਮਯਾ(ਅ)ਭਿਪੰਨਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਹਿ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ(ਅ)ਯਮਿਹਾਗਤਃ।
ਕਾਮਾਤ੍ਪਰਿਭਵਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਨ ਮੇ ਜੀਵਨ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ॥ 3-39-20 (17278)
ਨ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਧਰ੍ਮੋ ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਮਯਿ।
ਤੇਨ ਤ੍ਵਾਂ ਭ੍ਰੰਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਜੀਵਿਤਾਤ੍ਪਰ੍ਵਤਾਸ਼੍ਰਯਮ੍ ॥ 3-39-21 (17279)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯੇਨ ਕਿਰਾਤਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਉਵਾਚ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨੰ ॥ 3-39-22 (17280)
ਨ ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ਵੀਰਃ ਭੀਃ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਨਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍।
ਇਯੰ ਭੂਮਿਃ ਸਦਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮੁਚਿਤਾ ਵਸਤਾਂ ਵਨੇ ॥ 3-39-23 (17281)
ਤ੍ਵਯਾ ਤੁ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਃ ਕਸ੍ਮਾਦਿਹ ਵਾਸਃ ਪ੍ਰਰੋਚਿਤਃ।
ਵਯੰ ਤੁ ਬਹੁਸਤ੍ਤ੍ਵੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਿਵਸਾਮਸ੍ਤਪੋਧਨ ॥ 3-39-24 (17282)
ਭਵਾਂਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਤ੍ਮਾਰ੍ਭਃ ਸੁਕੁਮਾਰਃ ਸੁਖੋਚਿਤਃ।
ਕਥੰ ਸ਼ੂਨ੍ਯਮਿਮੰ ਦੇਸ਼ਮੇਕਾਕੀ ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-39-25 (17283)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-39-26x (1872)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਮਾਸ਼੍ਰਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਾਰਾਜਾਂਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨਿਸੰਨਿਭਾਨ੍।
ਨਿਵਸਾਮਿ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਇਵ ਪਾਵਕਃ ॥ 3-39-26 (17284)
ਏਸ਼਼ ਚਾਪਿ ਮਯਾ ਜਨ੍ਤੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗਰੂਪੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਨਿਹਤੋ ਘੋਰੋ ਹਨ੍ਤੁਂ ਮਾਮਿਹ ਚਾਗਤਃ ॥ 3-39-27 (17285)
ਕਿਰਾਤ ਉਵਾਚ। 3-39-28x (1873)
ਮਯੈਸ਼਼ ਧਨ੍ਵਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੈਸ੍ਤਾਡਿਤਃ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਹਿ।
ਬਾਣੈਰਭਿਹਤਃ ਸ਼ੇਤੇ ਨੀਤਸ਼੍ਚ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3-39-28 (17286)
ਮਮੈਵਾਯੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭੂਤਃ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਮਮੈਵ ਚ ਪ੍ਰਹਾਰੇਣ ਜੀਵਿਤਾਦ੍ਵ੍ਯਪਰਿਪਿਤਃ ॥ 3-39-29 (17287)
ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਸ੍ਵਾੰਨਾਰ੍ਹਸੇ(ਅ)ਨ੍ਯਸ੍ਮੈ ਵਕ੍ਤੁਂ ਸ੍ਵਬਲਦਰ੍ਪਿਤਃ।
ਅਭਿਸ਼਼ਕ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮੰਨ ਮੇ ਜੀਵਨ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ॥ 3-39-30 (17288)
ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਾਯਕਾਨਸ਼ਨੀਨਿਵ।
ਘਟਸ੍ਵ ਪਰਯਾ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਮੁਞ੍ਚ ਤ੍ਵਮਪਿ ਸਾਯਕਾਨ੍ ॥ 3-39-31 (17289)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕਿਰਾਤਸ੍ਯਾਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਦਾ।
ਰੋਸ਼਼ਮਾਹਾਰਯਾਮਾਸ ਤਾਡਯਾਮਾਸ ਚੇਸ਼਼ੁਭਿਃ ॥ 3-39-32 (17290)
ਤਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਮਨਸਾ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਸਾਯਕਾਨ੍।
ਭੂਯੋਭੂਯ ਇਤਿ ਪ੍ਰਾਹ ਮਨ੍ਦਮਨ੍ਦੇਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-39-33 (17291)
ਪ੍ਰਹਰਸ੍ਵ ਸ਼ਰਾਨੇਤਾੰਨਾਰਾਚਾਨ੍ਮਰ੍ਮਭੇਦਿਨਃ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਬਾਣਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸ ਮੁਮੋਚ ਸਹਸਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-39-34 (17292)
ਤਤਸ੍ਤੌ ਤਤ੍ਰਸੰਰਬ੍ਧੌ ਗਰ੍ਜਮਾਨੌ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ।
ਸ਼ਰੈਰਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਾਕਾਰੈਸ੍ਤਤਕ੍ਸ਼਼ਾਤੇ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-39-35 (17293)
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਕਿਰਾਤੇ ਸਮਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍।
ਤਤ੍ਪ੍ਰਸੰਨੇਨ ਮਨਸਾ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਸ਼ੰਕਰਃ ॥ 3-39-36 (17294)
ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤੁ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪਿਨਾਕਧ੍ਰੁʼਕ੍।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਤੇਨ ਸ਼ਰੀਰੇਣ ਤਸ੍ਥੌ ਗਿਰਿਵਾਚਲਃ ॥ 3-39-37 (17295)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬਾਣਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤੁ ਮਘੀਭੂਤੰ ਧਨੰਜਯਃ।
ਪਰਮੰ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਚਕ੍ਰੇ ਸਾਧੁਸਾਧ੍ਵਿਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-39-38 (17296)
ਅਹੋ(ਅ)ਯੰ ਸੁਕੁਮਾਰਾਙ੍ਗੋ ਹਿਮਵਚ੍ਛਿਖਰਾਸ਼੍ਰਯਃ।
ਗਾਣ੍ਡੀਵਮੁਕ੍ਤਾੰਨਾਰਾਚਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਯਵਿਹ੍ਵਲਃ ॥ 3-39-39 (17297)
ਕੋ(ਅ)ਯੰ ਦੇਵੋ ਭਵੇਤ੍ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਰੁਦ੍ਰੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸੁਰੋ(ਅ)ਸੁਰਃ।
ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਹਿ ਗਿਰਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੇ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਂ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 3-39-40 (17298)
ਨ ਹਿ ਮਦ੍ਵਾਣਜਾਲਾਨਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਸਹਿਤੁਂ ਵੇਗਮ੍ਰੁʼਤੇ ਦੇਵੰ ਪਿਨਾਕਿਨਮ੍ ॥ 3-39-41 (17299)
ਦੇਵੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਰੁਦ੍ਰਾਦਨ੍ਯੋ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ।
ਅਹਮੇਨੰ ਸ਼ਰੈਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਰ੍ਨਯਾਮਿ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3-39-42 (17300)
ਤਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਾ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਨਾਰਾਚਾਨ੍ਮਰ੍ਮਭੇਦਿਨਃ।
ਵ੍ਯਸ੍ਰੁʼਜਚ੍ਛਤਧਾ ਰਾਜਨ੍ਮਯੂਖਾਨਿਵ ਭਾਸ੍ਕਰਃ ॥ 3-39-43 (17301)
ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸੰਨੇਨ ਮਨਸਾ ਭਗਵਾਁਲ੍ਲੋਕਭਾਵਨਃ।
ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਚ੍ਛਿਲਾਵਰ੍ਸ਼਼ਮਿਵਾਚਲਃ ॥ 3-39-44 (17302)
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਬਾਣੋ(ਅ)ਥ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਤਦਾ।
ਵਿਤ੍ਰਾਸੰ ਚ ਜਗਾਮਾਥ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਰਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 3-39-45 (17303)
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਸ੍ਤੁ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮ੍।
ਪੁਰਸ੍ਤਾਦਕ੍ਸ਼਼ਯੌ ਦਤ੍ਤੌ ਤੂਣੌ ਯੇਨਾਸ੍ਯ ਖਾਣ੍ਡਵੇ ॥ 3-39-46 (17304)
ਕਿੰ ਨੁ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਧਨੁਸ਼਼ਾ ਯਨ੍ਮੇ ਬਾਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗਤਾਃ।
ਅਯੰ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕੋਪਿ ਬਾਣਾਨ੍ਗ੍ਰਸਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-39-47 (17305)
ਅਹਮੇਨੰ ਧਨੁਸ਼਼੍ਕੋਟ੍ਯਾ ਰਸ਼ੂਲਾਗ੍ਰੇਣੇਵ ਕੁਞ੍ਜਰਮ੍।
ਨਯਾਮਿ ਦਣ੍ਡਧਾਰਸ੍ਯ ਯਮਸ੍ਯ ਸਦਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-39-48 (17306)
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਥ ਧਨੁਸ਼਼੍ਕੋਟ੍ਯਾ ਜ੍ਯਾਪਾਸ਼ੇਨਾਵਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਚ।
ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਹਤਵਾਨ੍ਵਜ੍ਰਕਲ੍ਪੈਰ੍ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-39-49 (17307)
ਸੰਪ੍ਰਾਯੁਧ੍ਯਦ੍ਧਨੁਸ਼਼੍ਕੋਟ੍ਯਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਤਦਪ੍ਯਸ੍ਯ ਧਨੁਰ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਜਗ੍ਰਾਹ ਗਿਰਿਗੋਚਰਃ ॥ 3-39-50 (17308)
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਗ੍ਰਸ੍ਤਧਨੁਃ ਖਙ੍ਗਪਾਣਿਰਤਿਸ਼਼੍ਠਤ।
ਯੁਦ੍ਧਸ੍ਯਾਨ੍ਤਮਭੀਪ੍ਸਨ੍ਵੈ ਵੇਗੇਨਾਭਿਜਗਾਮ ਤਮ੍ ॥ 3-39-51 (17309)
ਤਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਸ਼ਿਤੰ ਖਙ੍ਗਮਸਕ੍ਤੰ ਪਰ੍ਵਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ।
ਮੁਮੋਯ ਭੁਜਵੀਰ੍ਯੇਣ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-39-52 (17310)
ਤਕਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪਫਾਲਾਸਿਵਰੋ ਹਿ ਸਃ।
ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੈਃ ਸ਼ਿਲਾਭਿਸ਼੍ਚ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਫਲ੍ਗੁਨਃ ॥ 3-39-53 (17311)
ਤਦਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਮਹਾਕਾਯਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਦਥੋ ਸ਼ਿਲਾਃ।
ਕਿਰਾਤਰੂਪੀ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-39-54 (17312)
ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਭਿਰ੍ਵਜ੍ਰਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੈਰ੍ਧੂਮਮੁਤ੍ਪਾਦਯਨ੍ਮੁਖੇ।
ਪ੍ਰਜਹਾਰ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕਿਰਾਤਸਮਰੂਪਿਣਿ ॥ 3-39-55 (17313)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਸ਼ਨਿਸਮੈਰ੍ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਭਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦਾਰੁਣੈਃ।
ਕਿਰਾਤਰੂਪੀ ਭਗਵਾਨਰ੍ਦਯਾਮਾਸ ਫਲ੍ਗੁਨਮ੍ ॥ 3-39-56 (17314)
ਤਤਸ਼੍ਚਟਚਟਾਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸੁਧੋਰਃ ਸਮਜਾਯਤ।
ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਚ ਮੁਸ਼਼੍ਟੀਨਾਂ ਕਿਰਾਤਸ੍ ਚ ਯੁਧ੍ਯਤਃ ॥ 3-39-57 (17315)
ਸੁਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਤਯੋਰ੍ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਲ੍ਲੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਭੁਜਪ੍ਰਹਾਰਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਾਸਵਯੋਰਿਵ ॥ 3-39-58 (17316)
ਮਹਾਰਾਜ ਤਤੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਕਿਰਾਤਮੁਰਸਾ ਬਲੀ।
ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਚ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਨ੍ਤੰ ਕਿਰਾਤੋਪ੍ਯਹਨਦ੍ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-39-59 (17317)
ਤਯੋਰ੍ਭੁਜਵਿਨਿਸ਼਼੍ਪੇਸ਼਼ਾਤ੍ਸੰਧਰ੍ਸ਼਼ੇਣੋਰਸੋਸ੍ਤਥਾ।
ਸਮਜਾਯਤ ਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਾਵਕੋ(ਅ)ਙ੍ਗਾਰਧੂਮਵਾਨ੍ ॥ 3-39-60 (17318)
ਤਤ ਏਨੰ ਮਹਾਦੇਵਃ ਪੀਡ੍ਯ ਗਾਤ੍ਰੈਃ ਸੁਪੀਡਿਤਮ੍।
ਤੇਜਸਾ ਵ੍ਕ੍ਰਮਦ੍ਰੋਸ਼਼ਾਚ੍ਚੇਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਮੋਹਯਨ੍ ॥ 3-39-61 (17319)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਪੀਡਿਤੈਰ੍ਗਾਤ੍ਰੈਃ ਪਿਣ੍ਡੀਕ੍ਰੁʼਤ ਇਵਾਬਭੌ।
ਫਲ੍ਗੁਨੋ ਗਾਤ੍ਰਸੰਰੁਦ੍ਧੋ ਦੇਵਦੇਵੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-39-62 (17320)
ਨਿਰੁਚ੍ਛ੍ਵਾਸੋ(ਅ)ਭਵਚ੍ਚੈਵ ਸੰਨਿਰੁਦ੍ਧੋ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਤਤਃ ਪਪਾਤ ਸੰਮੂਢਸ੍ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਭਵਃ ॥ 3-39-63 (17321)
ਸ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਤਥਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸਚੇਤਾਃ ਪੁਨਰੁਤ੍ਥਿਤਃ।
ਰੁਧਿਰੇਣਾਪ੍ਲੁਤਾਙ੍ਗਸ੍ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਃ ॥ 3-39-64 (17322)
ਸ਼ਰਣ੍ਯੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤ੍ਵਾ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਪਿਨਾਕਿਨਮ੍।
ਮ੍ਰੁʼਨ੍ਮਯੰ ਸ੍ਣ੍ਡਿਲੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਮਾਲ੍ਯੇਨਾਪੂਜਯਦ੍ਭਵਮ੍ ॥ 3-39-65 (17323)
ਤਚ੍ਚ ਮਾਲ੍ਯੰ ਤਦਾ ਪਾਰ੍ਥਃ ਕਿਰਾਤਸ਼ਿਰਸਿ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਗਤਃ ॥ 3-39-66 (17324)
ਪਪਾਤ ਪਾਦਯੋਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਭਵਃ।
[ਉਵਾਚ ਚੈਨੰ ਵਚਸਾ ਮੇਘਗਮ੍ਭੀਰਗੀਰ੍ਹਸਃ।
ਜਾਤਵਿਸ੍ਮਯਮਾਲੋਕ੍ਯ ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਙ੍ਗਸੰਹਤਿਮ੍ ॥ 3-39-67 (17325)
ਭਵ ਉਵਾਚ। 3-39-68x (1874)
ਭੋਭੋ ਫਲ੍ਗੁਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮਿ ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਮੇਨ ਤੇ।
ਸ਼ੌਰ੍ਯੇਣਾਨੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤੇ ਸਮਃ ॥ 3-39-68 (17326)
ਸਮੰ ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਮਮਾਦ੍ਯ ਤਵ ਚਾਨਘ।
ਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਸ਼੍ਯ ਮਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-39-69 (17327)
ਦਦਾਮਿ ਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮੁਨਿਰ੍ਭਵਾਨ੍।
ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਰਣੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਪਿ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-39-70 (17328)
[ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਚ ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯਦਸ੍ਤ੍ਰਮਨਿਵਾਰਿਤਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਮਦੀਯੰ ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਧਾਰਯਿਤੁਂ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ ॥] 3-39-71 (17329)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-39-72x (1875)
ਤਤੋ ਦੇਵੰ ਮਹਾਦੇਵੰ ਗਿਰਿਸ਼ੰ ਸ਼ੂਨਪਾਣਿਨਮ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਹ ਦੇਵ੍ਯਾ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍ ॥ 3-39-72 (17330)
ਸ ਜਾਨੁਭ੍ਯਾਂ ਮਹੀਂ ਗਤ੍ਵਾ ਸ਼ਿਰਸਾ ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਚ।
ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਮਾਸ ਹਰੰ ਪਾਰ੍ਥਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ॥ 3-39-73 (17331)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-39-74x (1876)
ਕਪਰ੍ਦਿਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼ ਭਗਨੇਤ੍ਰਨਿਪਾਤਨ।
[ਦੇਵਦੇਵ ਮਹਾਦੇਵ ਨੀਲਗ੍ਰੀਵ ਜਟਾਧਰ ॥ 3-39-74 (17332)
ਕਾਰਣਾਨਾਂ ਚ ਪਰਮੰ ਜਾਨੇ ਤ੍ਵਾਂ ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੰ ਵਿਭੁਮ੍।
ਦੇਵਾਨਾਂ ਚ ਗਤਿੰ ਦੇਵੰ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸੂਤਮਿਦੰ ਜਗਤ੍ ॥ 3-39-75 (17333)
ਅਜੇਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਲੋਕੈਃ ਸਦੇਵਾਸੁਰਮਾਨੁਸ਼਼ੈਃ।
ਸ਼ਿਵਾਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੂਪਾਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣਵੇ ਸ਼ਿਵਰੂਪਿਣੇ ॥ 3-39-76 (17334)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਯਜ੍ਞਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਹਰਿਰੂਪਾਯ ਤੇ ਨਮਃ।
ਲਲਾਟਾਕ੍ਸ਼਼ਾਯ ਸ਼ਰ੍ਵਾਯ ਮੀਢੁਸ਼਼ੇ ਸ਼ੂਲਪਾਣਯੇ ॥ 3-39-77 (17335)
ਪਿਨਾਕਗੋਪ੍ਤ੍ਰੇ ਸੂਰ੍ਯਾਯ ਮਙ੍ਗਲ੍ਯਾਯ ਚ ਵੇਧਸੇ।
ਪ੍ਰਸਾਦਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਭਗਵਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਮਹੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-39-78 (17336)
ਗਣੇਸ਼ੰ ਜਗਤਃ ਸ਼ਮ੍ਭੁਂ ਲੋਕਕਾਰਣਕਾਰਣਮ੍।
ਪ੍ਰਧਾਨਪੁਰੁਸ਼਼ਾਤੀਤੰ ਪਰੰ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਤਰੰ ਹਰਮ੍ ॥ 3-39-79 (17337)
ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮੰ ਮੇ ਭਗਵਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਸ਼ੰਕਰ।
ਭਗਵਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸ੍ਮੀਮੰ ਮਹਾਗਿਰਿਮ੍ ॥ 3-39-80 (17338)
ਦਯਿਤੰ ਤਵ ਦੇਵੇਸ਼ ਤਾਪਸਾਲਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪ੍ਰਸਾਦਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਭਗਵਨ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-39-81 (17339)
ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਮਯਾ(ਅ)ਯਮਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਵਿਮਰ੍ਦੋ ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ।
ਸ਼ਰਣੰ ਪ੍ਰਤਿਪੰਨਾਯ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਸ੍ਵਾਦ੍ਯ ਸ਼ੰਕਰ ॥ 3-39-82 (17340)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-39-83x (1877)
ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਧ੍ਵਜਃ।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਰੁਚਿਰੰ ਬਾਹੁਂ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਮਿਤ੍ਯੇਵ ਫਲ੍ਗੁਨਮ੍ ॥ 3-39-83 (17341)
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਚ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਭਗਵਾਨ੍ਹਰਃ।
ਪੁਨਃ ਪਾਰ੍ਥੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਮੁਵਾਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਧ੍ਵਜਃ ॥ 3-39-84 (17342)
`ਗਙ੍ਗਾਙ੍ਗਿਤਜਟਃ ਸ਼ਰ੍ਵਃ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਰੁਚਿਰੰ ਬਾਹੁਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤਾਮ੍ਰਤਲਾਙ੍ਗੁਲਿਮ੍ ॥' 3-39-85 (17343)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੈਰਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 39 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-39-4 ਭੂਤੈਃ ਪ੍ਰਮਥਾਖ੍ਯੈਃ ਸ੍ਵਪਾਰ੍ਸ਼਼ਦੈਃ ॥ 3-39-13 ਸਮੰ ਏਕਕਾਲਮ੍ ॥ 3-39-15 ਅਸ਼ਨਿਰ੍ਮੇਧਜੰ ਵਜ੍ਰਮ੍। ਵਜ੍ਰੰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਹਰਣਮ੍। ਸੰਨਿਸ਼਼ਾਤੋ ਯੋਗਃ ॥ 3-39-16 ਸ ਦਾਨਵਃ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮਿਵ ॥ 3-39-20 ਅਭਿਪੰਨਃ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਃ ਕਾਮਾਨਤ੍। ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਤਃ। ਪਰਿਭਵਾਤ੍ ਮਮਾਭਿਭਵਾਯ ॥ 3-39-23 ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮੰਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍। ਵਨਮਨ੍ਤਿਕਾਦ੍ਵਨਸ੍ਯ ਸਮੀਪੇ ॥ 3-39-24 ਪ੍ਰਰੋਚਿਤਃ ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-39-30 ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਯਾ ਧਰ੍ਮਾਤਿਕ੍ਰਮਰੂਪਾਨ੍ ॥ 3-39-34 ਨਾਰਾਚਾਨ੍ ਸ਼ਰਜਾਤਿਭੇਦਾਨ੍ ॥ 3-39-39 ਅਹੋ(ਅ)ਯਮਿਤਿ ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-39-41 ਸਹਿਤੁਂ ਸੋਢੁਮ੍ ॥ 3-39-52 ਅਸਕ੍ਤਮਕੁਣ੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-39-53 ਪਫਾਲ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣ 3-39-55 ਧੂਮੰ ਕ੍ਰੋਧਾਵੇਸ਼ੇਨ ॥ 3-39-61 ਪੀਡ੍ਯ ਨਿਪੀਡ੍ਯ ॥ 3-39-62 ਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸੰਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚਲਨਹੀਨਃ ॥ 3-39-66 ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਸ੍ਵਾਸ੍ਥ੍ਯਮ੍ ॥ 3-39-70 ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਦਿਵ੍ਯਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 3-39-77 ਮੀਢੁਸ਼਼ੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਕਾਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 040
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.40. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 040
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਹਾਦੇਵੇਨ ਪਾਰ੍ਥਾਯ ਸ੍ਵਗ੍ਰਸ੍ਤਗਾਣ੍ਡੀਵਾਦਿਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-40-0 (17344)
ਦੇਵਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-40-0x (1878)
ਨਰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪੂਰ੍ਵਦੇਹੇ ਵੈ ਨਾਰਾਯਣਸਹਾਯਵਾਨ੍।
ਬਦਰ੍ਯਾਂ ਤਪ੍ਤਵਾਨੁਗ੍ਰੰ ਤਪੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਯੁਤਾਨ੍ਬਹੂਨ੍ ॥ 3-40-1 (17345)
ਤ੍ਵਯਿ ਵਾ ਪਰਮੰ ਤੇਜੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੌ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮੇ।
ਯੁਵਾਭ੍ਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਗ੍ਰ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਤੇਜਸਾ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਜਗਤ੍ ॥ 3-40-2 (17346)
ਸ਼ਕ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੇ ਸੁਮਹਦ੍ਧਨੁਰ੍ਜਲਦਨਿਃਸ੍ਵਨਮ੍।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਦਾਨਵਾਃ ਸ਼ਸ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਚ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-40-3 (17347)
ਤਦੇਤਦੇਵ ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਤਵ ਪਾਰ੍ਥ ਕਰੋਚਿਤਮ੍।
ਭਾਯਾਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਦ੍ਗ੍ਰਸ੍ਤੰ ਮਯਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-40-4 (17348)
ਤੂਣੌ ਚਾਪ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਯੌ ਭੂਯਸ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥ ਕਰੋਚਿਤੌ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸ਼ਰੀਰੰ ਚ ਨੀਰੁਜੰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-40-5 (17349)
ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਸ੍ਮਿ ਵੈ ਪਾਰ੍ਥ ਭਵਾਨ੍ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਵਰਮਸ੍ਮਤ੍ਤਃ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਯੰਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-40-6 (17350)
ਨ ਤ੍ਵਯਾ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪੁਮਾਨ੍ਮਰ੍ਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ।
ਦਿਵਿ ਵਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਤ੍ਰੰ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਧਾਨਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-40-7 (17351)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-40-8x (1879)
ਵਰੰ ਦਦਾਸਿ ਚੇਨ੍ਮਹ੍ਯੰ ਕਾਮੰ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜ।
ਕਾਮਯੇ ਦਿਵ੍ਯਾਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਤਦ੍ਧੋਰੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-40-8 (17352)
ਯਤ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਿਰੋ ਨਾਮ ਰੌਦ੍ਰੰ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਦਾਰੁਣੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਸੰਹਰਤੇ ਜਗਤ੍ ॥ 3-40-9 (17353)
[ਕਰ੍ਣਭੀਸ਼਼੍ਮਕ੍ਰੁʼਪਦ੍ਰੋਣੈਰ੍ਭਵਿਤਾ ਤੁ ਮਹਾਹਵਃ।
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਨ੍ਮਹਾਦੇਵ ਜਯੇਯੰ ਤਾਨ੍ਯਥਾ ਯੁਧਿ ॥] 3-40-10 (17354)
ਜਯੇਯੰ ਯੇਨ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਦਾਨਵਾਨ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚੈਵ ਪਿਸ਼ਾਚਾਂਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨਥਪੰਨਗਾਨ੍ ॥ 3-40-11 (17355)
ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਸ਼ੂਲਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਗਦਾਸ਼੍ਚੋਗ੍ਰਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ।
ਸ਼ਰਾਸ਼੍ਚਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਾਕਾਰਾਃ ਸੰਭਵਨ੍ਤ੍ਯਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-40-12 (17356)
ਯੁਧ੍ਯੇਯੰ ਯੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦ੍ਰੋਣੇਨ ਚ ਕ੍ਰੁʼਪੇਣ ਚ।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੇਣ ਚ ਰਣੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕਟੁਕਭਾਸ਼਼ਿਣਾ ॥ 3-40-13 (17357)
ਏਸ਼਼ ਮੇ ਪ੍ਰਥਮਃ ਕਾਮੋ ਭਗਵਨ੍ਭਗਨੇਤ੍ਰਹਨ੍।
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਵਿਨਿਰ੍ਬ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸਮਰ੍ਥਃ ਸ੍ਯਾਮਹੰ ਯਥਾ ॥ 3-40-14 (17358)
ਭਵ ਉਵਾਚ। a30-11-15x (1880)
ਦਦਾਮਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦਯਿਤਮਹੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਵਿਭੋ।
ਸਮਰ੍ਥੋ ਧਾਰਣੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇ ਸੰਹਾਰੇ(ਅ)ਪਿ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-40-15 (17359)
ਨ ਤਦ੍ਵੇਦ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੋਪਿ ਨ ਯਮੋ ਨ ਚ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਟ੍।
ਵਰੁਣੋਪ੍ਯਥਵਾ ਵਾਯੁਃ ਕੁਤੋ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 3-40-16 (17360)
ਨ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹਸਾ ਪਾਰ੍ਥ ਮੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਜਗਦ੍ਵਿਨਿਰ੍ਦਹੇਤ੍ਸਰ੍ਵਮਲ੍ਪਤੇਜਸਿ ਪਾਤਿਤਮ੍ ॥ 3-40-17 (17361)
ਅਬਧ੍ਯੋ ਨਾਮ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੇ ਸਚਰਾਚਰੇ।
ਮਨਸਾ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਵਾਚਾ ਧਨੁਸ਼਼ਾ ਚ ਨਿਪਾਤ੍ਯਤੇ ॥ 3-40-18 (17362)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-40-19x (1881)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਰਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਉਪਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਵੇਸ਼ਮਧੀਸ਼਼੍ਵੇਤ੍ਯਥ ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-40-19 (17363)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਧ੍ਯਾਪਯਾਮਾਸ ਸਰਹਸ੍ਯਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍।
ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮੂਰ੍ਤਿਮਨ੍ਤਮਿਵਾਨ੍ਤਕਮ੍ ॥ 3-40-20 (17364)
ਉਪਤਸ੍ਥੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯਥਾ ਤ੍ਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੁਮਾਪਤਿਮ੍।
ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਤਚ੍ਚਾਪਿ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-40-21 (17365)
ਤਤਸ਼੍ਚਚਾਲ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਦ੍ਰੁਮਾ।
ਸਸਾਗਰਵਨੋਦ੍ਦੇਸ਼ਾ ਸਗ੍ਰਾਮਨਗਰਾਕਰਾ ॥ 3-40-22 (17366)
ਸ਼ਙ੍ਖਦੁਨ੍ਦੁਭਿਘੋਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਭੇਰੀਣਾਂ ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਤਸ੍ਮਿਨਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਨਿਰ੍ਘਾਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨਭੂਤ੍ ॥ 3-40-23 (17367)
ਅਥਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਜਾਜ੍ਵਲਦ੍ਧੋਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯਾਮਿਤੌਜਸਃ।
ਮੂਰ੍ਤਿਮਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਦੇਵਦਾਨਵਾਃ ॥ 3-40-24 (17368)
ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੇਣਾਥ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯਾਮਿਤੌਜਸਃ।
ਯਤ੍ਕਿੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੇਣ ਤਦਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-40-25 (17369)
ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੇਣ ਤਦਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭਵਮੈਕ੍ਸ਼਼ਤ । 3-40-26 (17370)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਭੁਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵਨਿਵਾਸਿਨਾਂ ਵਸੀ
ਮਹਾਮਤਿਰ੍ਗਿਰਿਸ਼ ਉਮਾਪਤਿਃ ਸ਼ਿਵਃ।
ਧਨੁਰ੍ਮਹਦ੍ਦਿਤਿਜਪਿਸ਼ਾਚਸੂਦਨੰ
ਦਦੌ ਭਵਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵਰਾਯ ਗਾਣ੍ਡਿਵਮ੍ ॥ 3-40-27 (17371)
ਤਤਃ ਸ਼ੁਭੰ ਗਿਰਿਵਰਮੀਸ਼੍ਵਰਸ੍ਤਦਾ
ਸਹੋਮਯਾ(ਅ)ਸਿਤਤਟਸਾਨੁਕਨ੍ਦਰਮ੍।
ਵਿਹਾਯ ਤੰ ਪਤਗਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸੇਵਿਤੰ
ਜਗਾਮ ਸ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵਰਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 3-40-28 (17372)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੈਰਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 40 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-40-3 ਸ਼ਸ੍ਤਾਃ ਮਾਰਿਤਾਃ ॥ 3-40-7 ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਤ੍ਵਮੇਵ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਰਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ॥ 3-40-14 ਵਿਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਃ ॥ 3-40-15 ਸੰਹਾਰੇ ਨਿਵਰ੍ਤਨੇ ॥ 3-40-18 ਮਨਸਾ ਸੰਕਲ੍ਪਮਾਤ੍ਰੇਣ ਨਿਪਾਤ੍ਯਤੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਧਨੁਸ਼਼ੇਤਿ ਬਾਣਪ੍ਰਯੋਗੇਣ ॥ 3-40-19 ਅਧੀਸ਼਼੍ਵ ਅਧ੍ਯਾਪਯ ॥ 3-40-23 ਨਿਰ੍ਘਾਤ ਉਤ੍ਪਾਤਃ ॥ 3-40-27 ਵਸ਼ੀ ਵਸ਼ ਇਚ੍ਛਾ ਤਦ੍ਵਾਨ੍। ਤਜ੍ਜਯੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 041
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.41. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 041
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯਮਵਰੁਣਕੁਬੇਰੈਰਰ੍ਜੁਨਾਯਾਸ੍ਤ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਅਰ੍ਜੁਨੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਗਮਨਚੋਦਨਾ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-41-0 (17373)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-41-0x (1882)
ਤਸ੍ਯ ਸੰਪਸ਼੍ਯਤਸ੍ਤ੍ਵੇਵ ਪਿਨਾਕੀ ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਃ।
ਜਗਾਮਾਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਭਾਨੁਰ੍ਲੋਕਸ੍ਯੇਵਾਸ੍ਤਮੀਯਿਵਾਨ੍ ॥ 3-41-1 (17374)
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ਪਰੰ ਚਕ੍ਰੇ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਮਯਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਮਹਾਦੇਵੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਇਤ੍ਯੇਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-41-2 (17375)
ਧਨ੍ਯੋਸ੍ਮ੍ਯਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋਸ੍ਮਿ ਯਨ੍ਮਯਾ ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੋ ਹਰਃ।
ਪਿਨਾਕੀ ਵਰਦੋ ਰੂਪੀ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਟ ਪਾਣਿਨਾ ॥ 3-41-3 (17376)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਚਾਵਗਚ੍ਛਾਮਿ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ।
ਸ਼ਤ੍ਰੂਂਸ਼੍ਚ ਵਿਜਿਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾੰਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਚ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍ ॥ 3-41-4 (17377)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ।
ਤਤੋ ਵੈਡੂਰ੍ਯਵਰ੍ਣਾਭੋ ਭਾਸਯਨ੍ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਿਸ਼ਃ।
ਯਾਦੋਗਣਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਾਜਗਾਮ ਜਲੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-41-5 (17378)
ਨਾਗੈਰ੍ਨਦੈਰ੍ਨਦੀਭਿਸ਼੍ਚ ਦੈਤ੍ਯੈਃ ਸਾਧ੍ਯੈਰ੍ਮਰੁਦ੍ਗਣੈਃ।
ਵਰੁਣੋ ਯਾਦਸਾਂਭਰ੍ਤਾ ਵਸ਼ੀ ਤੰ ਦੇਸ਼ਮਾਗਮਤ੍ ॥ 3-41-6 (17379)
ਅਥ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਵਪੁਰ੍ਵਿਮਾਨੇਨ ਮਹਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ਾ।
ਕੁਬੇਰਃ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ੈਰਨੁਗਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-41-7 (17380)
ਵਿਦ੍ਯੋਤਯੰਨਿਵਾਕਾਸ਼ਮਦ੍ਭੁਤੋਪਮਦਰ੍ਸ਼ਨਃ।
ਧਨਾਨਾਮਧਿਪਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਰ੍ਜੁਨੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਾਗਤਃ ॥ 3-41-8 (17381)
ਤਥਾ ਲੋਕਾਨ੍ਤਕਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਯਮਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਮਰ੍ਤ੍ਯਮੂਰ੍ਤਿਧਰੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਲੋਕਭਾਵਨੈਃ ॥ 3-41-9 (17382)
ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਵਿਨਾਸ਼ਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਵੈਵਸ੍ਵਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਵਿਮਾਨੇਨਾਵਭਾਸਯਨ੍ ॥ 3-41-10 (17383)
ਤ੍ਰੀਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਗੁਹ੍ਯਕਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪੰਨਗਾਨ੍।
ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਇਵ ਮਾਰ੍ਤਾਣ੍ਡੋ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-41-11 (17384)
ਭਾਨੁਮਨ੍ਤਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਿਖਰਾਣਿ ਮਹਾਗਿਰੇਃ।
ਸਮਾਸ੍ਥਾਯਾਰ੍ਜੁਨੰ ਤਤ੍ਰਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤਪਸਾਨ੍ਵਿਤਮ੍ ॥ 3-41-12 (17385)
ਤਤੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦ੍ਭਗਵਾਨੈਰਾਵਤਸ਼ਿਰੋਗਤਃ।
ਆਜਗਾਮ ਸਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣ੍ਯਾ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸੁਰਗਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-41-13 (17386)
ਪਾਣ੍ਡੁਰੇਣਾਤਪਤ੍ਰੇਣ ਧ੍ਰਿਯਮਾਣੇਨ ਮੂਰ੍ਧਨਿ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਥਃ ਸਿਤਮਭ੍ਰਮਿਵ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-41-14 (17387)
ਸੰਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨੈਃ।
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਗਿਰੇਃ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਸ੍ਥੌ ਸੂਰ੍ਯ ਇਵੋਦਿਤਃ ॥ 3-41-15 (17388)
ਅਥ ਮੇਘਸ੍ਵਨੋ ਧੀਮਾਨ੍ਵ੍ਯਾਜਹਾਰ ਸ਼ੁਭਾਂ ਗਿਰਮ੍।
ਯਮਰੁʼ ਪਰਮਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਦਿਸ਼ਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-41-16 (17389)
ਅਰ੍ਜੁਨਾਰ੍ਜੁਨ ਪਸ਼੍ਯਾਸ੍ਮਾਁਲ੍ਲੋਕਪਾਲਾਨ੍ਸਮਾਗਤਾਨ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿੰ ਤੇ ਵਿਤਰਾਮੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਭਵਾਨਰ੍ਹਤਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-41-17 (17390)
ਪੂਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਿਰਮਿਤਾਤ੍ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਨਰੋ ਨਾਮ ਮਹਾਬਲਃ।
ਨਿਯੋਗਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਸ੍ਤਾਤ ਮਰ੍ਤ੍ਯਤਾਂ ਸਮੁਪਾਗਤਃ ॥ 3-41-18 (17391)
ਤ੍ਵਯਾ ਚ ਵਸੁਸੰਭੂਤੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਃ ਪਿਤਾਮਹਃ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪਰਮਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਜੇਤਵ੍ਯਸ਼੍ਚ ਰਣੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-41-19 (17392)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਚਾਗ੍ਨਿਸਮਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਸਾਧ੍ਯਾਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-41-20 (17393)
ਪਿਤੁਰ੍ਮਮਾਂਸ਼ੋ ਦੇਵਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਲੋਕਪ੍ਰਤਾਪਿਨਃ।
ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਵ ਸੁਮਹਾਵੀਰ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵਧ੍ਯੋ ਧਨੰਜਯ ॥ 3-41-21 (17394)
ਅੰਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਤ੍ਵਯਾ ਨਿਪਾਤਿਤਾ ਯੁਦ੍ਧੇਸ੍ਵਕਰ੍ਮਫਲਨਿਰ੍ਜਿਤਾਮ੍।
ਗਤਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਥਾਸ੍ਵਮਰਿਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 3-41-22 (17395)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਤਵ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਲੋਕੇ ਸ੍ਥਾਸਯ੍ਤਿ ਫਲ੍ਗੁਨ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਮਹਾਦੇਵਸ੍ਤੋਸ਼਼ਿਤੋ ਹਿ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਧੇ ॥ 3-41-23 (17396)
ਲਘ੍ਵੀ ਵਸੁਮਤੀ ਚਾਪਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਸਹ ॥ 3-41-24 (17397)
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦਣ੍ਡਮਪ੍ਰਤਿਵਾਰਣਮ੍।
ਅਨੇਨਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸੁਮਹਤ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-41-25 (17398)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-41-26x (1883)
ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਪਾਰ੍ਥੋਪਿ ਵਿਧਿਵਤ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਸਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸੋਪਰੋਧੰ ਚ ਸਮੋਕ੍ਸ਼਼ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3-41-26 (17399)
ਤਤੋ ਜਲਧਰਸ਼੍ਯਾਮੋ ਵਰੁਣੋ ਯਾਦਸਾਂਪਤਿਃ।
ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਂ ਦਿਸ਼ਮਾਸ੍ਥਾਯ ਗਿਰਮੁਚ੍ਚਾਰਯਨ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-41-27 (17400)
ਪਾਰ੍ਥ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਮੁਖ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ।
ਪਸ਼੍ਯ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥੁਤਾਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ ਵਰੁਣੋਸ੍ਮਿ ਜਲੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-41-28 (17401)
ਮਯਾ ਸਮੁਦ੍ਯਤਾਨ੍ਪਾਸ਼ਾਨ੍ਵਾਰੁਣਾਨਨਿਵਾਰਿਤਾਨ੍।
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਸ਼਼੍ਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਹਰਹਸ੍ਯਨਿਵਰ੍ਤਨਾਨ੍ ॥ 3-41-29 (17402)
ਏਭਿਸ੍ਤਦਾ ਮਯਾ ਵੀਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਤਾਰਕਾਮਯੇ।
ਦੈਤੇਯਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸੰਯਤਾਨਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-41-30 (17403)
ਤਸ੍ਮਾਦਿਮਾਨ੍ਮਹਾਸਤ੍ਵ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਸਮੁਤ੍ਥਿਤਾਨ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਨ ਹਿ ਤੇ ਮੁਚ੍ਯੇਦਨ੍ਤਕੋਪ੍ਯਾਤਤਾਯਿਨਃ ॥ 3-41-31 (17404)
ਅਨੇਨ ਤ੍ਵੰ ਯਦਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਤਦਾ ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਭੂਮਿਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-41-32 (17405)
`ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਵਾਰੁਣਾਨਸ੍ਤ੍ਰਾਨ੍ਦਿਵ੍ਯਾਨਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਾਂਵਰਃ।
ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਵਿਧਿਵਦ੍ਵਰੁਣਾਦ੍ਵਾਸਵਿਸ੍ਤਦਾ ॥' 3-41-33 (17406)
ਤਤਃ ਕੈਲਾਸਨਿਲਯੋ ਧਨਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਪਤ।
ਦਤ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਦਿਵ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਰੁਣੇਨ ਯਮੇਨ ਚ ॥ 3-41-34 (17407)
ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਹਮਪਿ ਤੇ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯ ਮਹਾਹਲ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਅਜਿਤੇਨ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-41-35 (17408)
ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਪੂਰ੍ਵਦੇਵ ਸਨਾਤਨ।
ਸਹਾਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਭਵਾਞ੍ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਪੁਰਾਕਲ੍ਪੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 3-41-36 (17409)
ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਤੇ ਤ੍ਵਿਦੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ਾਮਿ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੁਰ੍ਜਯਾਨਪਿ ਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-41-37 (17410)
ਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚੈਵ ਭਵਾਨਾਸ਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਨੇਨ ਤ੍ਵਮਨੀਕਾਨਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-41-38 (17411)
ਮਤ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਤ੍ਵੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਾਸ੍ਤ੍ਰਮਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਭਮ।
ਓਜਸ੍ਤੇਜੋਦ੍ਯੁਤਿਕਰੰ ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪਨਮਰਾਤਿਨੁਤ੍ ॥ 3-41-39 (17412)
ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ਸ਼ੰਕਰੇਣ ਤ੍ਰਿਪੁਰੰ ਨਿਹਤੰ ਯਾਦਾ।
ਤਦੈਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੰ ਯੇਨ ਦਗ੍ਧਾ ਮਹਾਸੁਰਾਃ ॥ 3-41-40 (17413)
ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਮੁਦ੍ਯਤੰ ਚੇਦੰ ਮਯਾ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮ।
ਤ੍ਵਮਰ੍ਹੋ ਧਾਰਣੇ ਚਾਸ੍ਯ ਮੇਰੁਪ੍ਰਤਿਮਗੌਰਵ। 3-41-41 (17414)
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਵਿਧਿਵਤ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਕੌਬੇਰਮਧਿਜਗ੍ਰਾਹ ਦਿਵ੍ਯਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-41-42 (17415)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੇਵਰਾਜਃ ਪਾਰ੍ਥਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਾਰਿਣਮ੍।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਞ੍ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾਵਾਚਾਦਿਵ੍ਯਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਿਃਸ੍ਵਨਃ ॥ 3-41-43 (17416)
ਕੁਨ੍ਤੀਮਾਤਰ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਤ੍ਵਮੀਸ਼ਾਨਃ ਪੁਰਾਤਨਃ।
ਪਰਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦੇਵਗਤਿੰ ਗਤਃ ॥ 3-41-44 (17417)
ਦੇਵਕਾਰ੍ਯੰ ਤੁ ਸੁਮਹਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਮਰਿੰਦਮ।
ਆਰੋਢਵ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਃ ਸਜ੍ਜੀਭਵ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-41-45 (17418)
ਰਥੋ ਮਾਤਲਿਸੰਯੁਕ੍ਤ ਆਗਤਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮਮ।
ਤਤ੍ਰ ਤੇ(ਅ)ਹੰਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਕੌਰਵ ॥ 3-41-46 (17419)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਲੋਕਪਾਲਾਂਸ੍ਤੁ ਸਮੇਤਾਨ੍ਗਿਰਿਮੂਰ੍ਧਨਿ।
ਜਗਾਮ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਧੀਮਾਨ੍ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-41-47 (17420)
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਮਹਾਤੇਜਾ ਲੋਕਪਾਲਾਨ੍ਸਮਾਗਤਾਨ੍।
ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਵਿਧਿਵਦ੍ਵਾਗ੍ਭਿਰਦ੍ਭਿਃ ਫਲੈਰਪਿ ॥ 3-41-48 (17421)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਤਿਯਯੁਰ੍ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯ ਧਨੰਜਯਮ੍।
ਯਥਾਗਤੇਨ ਵਿਬੁਧਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕਾਮੰ ਮਨੋਜਵਾਃ ॥ 3-41-49 (17422)
3-41-50 (17423)
ਤਤੋ (ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਮੁਦੰ ਲੇਭੇ ਲਬ੍ਧਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਪਭਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਮਥ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ ਮੇਨੇ ਪੂਰ੍ਣਮਾਨਸਮ੍ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-41-4 ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨਿਸ਼਼੍ਪੰਨਮ੍ ॥ 3-41-5 ਯਾਦਾਂਸਿ ਜਲਜਨ੍ਤਵਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗਣਃ ॥ 3-41-6 ਨਾਗੈਃ ਸਰ੍ਪੈਃ ॥ 3-41-12 ਭਾਨੁਮਨ੍ਤਿ ਦੀਪ੍ਤਿਮਨ੍ਤਿ ॥ 3-41-17 ਵਿਤਰਾਮੋ ਯਚ੍ਛਾਮਃ ॥ 3-41-20 ਸੰਸਾਧ੍ਯਾਃ ਜੇਤਵ੍ਯਾਃ ॥ 3-41-21 ਮਮ ਪਿਤੁਃ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯ ॥ 3-41-23 ਮ੍ਰੁʼਧੇਸੰਪ੍ਰਾਮੇ ॥ 3-41-24 ਲਧ੍ਵੀ ਭਾਰਸ਼ੂਨ੍ਯਾ ॥ 3-41-30 ਸੰਯਤਾਨਿ ਬਦ੍ਧਾਨਿ ॥ 3-41-35 ਅਜਿਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯਥਾ ਤਥੈਵ ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ॥ 3-41-36 ਪੂਰ੍ਵਦੇਵ ਨਰ ॥ 3-41-41 ਉਦ੍ਯਤਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ .। 3-41-44 ਦੇਵਗਤਿੰ ਦੇਵਾਨਾਂ ਪਰਾਯਣਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-41-45 ਆਗਨ੍ਤਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਆਗਨ੍ਤਾ ਆਯਾਸ੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 042
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.42. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 042
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਮਾਤਲਿਸਮਾਨੀਤਰਥਾਰੋਹਣਏਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-42-0 (17424)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-42-0x (1884)
ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕਪਾਲੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਬਰ੍ਹਣਃ।
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦੇਵਰਾਜਰਥਾਗਮਮ੍ ॥ 3-42-1 (17425)
ਤਸ੍ਯ ਚਿਨ੍ਤਯਮਾਨਸ੍ਯ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਰਥੋ ਮਾਤਲਿਸੰਯੁਕ੍ਤ ਆਜਗਾਮ ਮਹਾਪ੍ਰਭਃ ॥ 3-42-2 (17426)
ਨਭੋ ਵਿਤਿਮਿਰੰ ਕੁਰ੍ਵਞ੍ਜਲਦਾਨ੍ਪਾਟਯੰਨਿਵ।
ਦਿਸ਼ਃ ਸੰਪੂਰਯੰਨਾਦੈਰ੍ਮਹਾਮੇਘਰਵੋਪਮੈਃ। 3-42-3 (17427)
ਅਸਯਃ ਸ਼ਕ੍ਤਯੋ ਭੀਮਾ ਗਦਾਸ਼੍ਚੋਗ੍ਰਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ।
ਦਿਵ੍ਯਪ੍ਰਭਾਵਾਃ ਪ੍ਰਾਸਾਸ਼੍ਚ ਵਿਦ੍ਯੁਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਪ੍ਰਭਾਃ ॥ 3-42-4 (17428)
ਤਥੈਵਾਸ਼ਨਯਸ਼੍ਚੈਵ ਚਕ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੁਲਾਗੁਡਾਃ।
ਵਾਯੁਸ੍ਫੋਟਾਃ ਸਨਿਰ੍ਘਾਤਾਃ ਸ਼ਙ੍ਖਮੇਘਸ੍ਵਨਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-42-5 (17429)
ਤਤ੍ਰਨਾਗਾ ਮਹਾਕਾਯਾ ਜ੍ਵਲਿਤਾਸ੍ਯਾਃ ਸੁਦਾਰੁਣਾਃ।
ਸਿਤਾਭ੍ਰਕੂਟਪ੍ਰਤਿਮਾਃ ਸੰਹਤਾਸ਼੍ਚ ਯਥੋਪਲਾਃ ॥ 3-42-6 (17430)
ਦਸ਼ਵਾਜਿਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਰੀਣਾਂ ਵਾਤਰੰਹਸਾਮ੍।
ਵਹਨ੍ਤਿ ਯੰ ਨੇਤ੍ਰਮੁਸ਼਼ੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਮਾਯਾਮਯੰ ਰਥਮ੍ ॥ 3-42-7 (17431)
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮਹਾਨੀਲੰ ਵੈਜਯਨ੍ਤੰ ਮਹਾਪ੍ਰਭਮ੍।
ਧ੍ਵਜਮਿਨ੍ਦੀਵਰਸ਼੍ਯਾਮੰ ਵੰਸ਼ੰ ਕਨਕਭੂਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-42-8 (17432)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰਥੇ ਸ੍ਥਿਤੰ ਸੂਤੰ ਤਪ੍ਤਹੇਮਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਦੇਵਰਾਜਮਤਰ੍ਕਯਤ੍ ॥ 3-42-9 (17433)
ਤਥਾ ਤਰ੍ਕਯਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯਾਥ ਮਾਤਲਿਃ।
ਸੰਨਤਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਵਾਕ੍ਯਮਰ੍ਜੁਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-42-10 (17434)
ਭੋਭੋ ਸ਼ਕ੍ਰਾਤ੍ਮਜ ਸ਼੍ਰੀਮਞ੍ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਆਰੋਹਤੁ ਭਵਾਞ੍ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਰਥਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸੰਭਤਮ੍ ॥ 3-42-11 (17435)
ਆਹ ਮਾਮਮਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪਿਤਾ ਤਵ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ।
ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਮਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਲਯਾਃ ॥ 3-42-12 (17436)
ਏਸ਼਼ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਦੇਵੈਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗਣੈਸ੍ਤਥਾ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰਪ੍ਸਰੋਭਿਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਾਂ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ॥ 3-42-13 (17437)
ਅਸ੍ਮਾਲ੍ਲੋਕਾਦ੍ਦੇਵਲੋਕੰ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਮਾਰੋਹ ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਲਬ੍ਧਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ਪੁਨਰੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-42-14 (17438)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-42-15x (1885)
ਮਾਤਲੇ ਗਚ੍ਛ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤ੍ਵਮਾਰੋਹਸ੍ਵ ਰਥੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਨਾਂ ਸ਼ਤੈਰਪਿ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥ 3-42-15 (17439)
ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਃ ਸੁਮਹਾਭਾਗੈਰ੍ਯਜ੍ਵਭਿਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਦੈਵਤੈਰ੍ਵਾ ਦੁਰਾਰੋਹੰ ਦਾਨਵੈਰ੍ਵਾ ਰਥੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-42-16 (17440)
ਨਾਤਪ੍ਤਤਪਸਾ ਸ਼ਕ੍ਯ ਏਸ਼਼ ਦਿਵ੍ਯੋ ਮਹਾਰਥਃ।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ ਸ੍ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਾਰੋਢੁਂ ਕੁਤ ਏਵ ਚ ॥ 3-42-17 (17441)
ਤ੍ਵਯਿ ਮਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੇ ਸਾਧੋ ਰਥਸ੍ਥੇ ਸ੍ਥਿਰਵਾਜਿਨਿ।
ਪਸ਼੍ਚਾਦਹਮਥਾਰੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਮੁਕ੍ਰੁʼਤੀ ਸਤ੍ਪਥੰ ਯਥਾ ॥ 3-42-18 (17442)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-42-19x (1886)
ਤਸ੍ਯਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਾਤਲਿਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸਾਰਥਿਃ।
ਆਰੁਰੋਹ ਰਥੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਹਯਾਞ੍ਜਗ੍ਰਾਹ ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਃ ॥ 3-42-19 (17443)
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਾ ਗਙ੍ਗਾਯਾਮਾਪ੍ਲੁਤਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਜਜਾਪ ਜਪ੍ਯੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਵਿਧਿਵਤ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-42-20 (17444)
ਤਤਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਨ੍ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਮਨ੍ਦਰੰ ਸ਼ੈਲਰਾਜੰ ਤਮਾਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮੁਪਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-42-21 (17445)
ਸਾਧੂਨਾਂ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਲਾਨਾਂ ਮੁਨੀਨਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਸਦਾ ਸੰਸ਼੍ਰਯਃ ਸ਼ੈਲ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਰ੍ਗਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 3-42-22 (17446)
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਸਦਾ ਸ਼ੈਲ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵਿਸ਼ਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਦੇਵੈਃ ਸਹ ਗਤਵ੍ਯਥਾਃ ॥ 3-42-23 (17447)
ਅਦ੍ਰਿਰਾਜ ਮਹਾਸ਼ੈਲ ਮੁਨਿਸੰਸ਼੍ਰਯ ਤੀਰ੍ਥਵਨ੍।
ਗਚ੍ਛਾਮ੍ਯਾਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਸੁਖਮਸ੍ਮ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ॥ 3-42-24 (17448)
ਤਵ ਸਾਨੂਨਿ ਕੁਞ੍ਜਾਸ਼੍ਚ ਨਦ੍ਯਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਨਿ ਚ।
ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਚ ਸੁਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ ॥ 3-42-25 (17449)
ਸੁਸੁਗਨ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਵੈਰ੍ਯੋਘਾਸ੍ਤ੍ਵਚ੍ਛਰੀਰਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਅਮ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਵਾਦਸ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ ਪੀਤਾਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੋਦਕਾਃ ॥ 3-42-26 (17450)
ਸ਼ਿਸ਼ੁਰ੍ਯਥਾ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚਾਙ੍ਕੇ ਸੁਖੰ ਸ਼ੇਤੇ ਤਟੇ ਤਥਾ।
ਮਯਾ ਤਵਾਙ੍ਕੇ ਲਲਿਤੰ ਸ਼ੈਲਰਾਜ ਮਹਾਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-42-27 (17451)
ਅਪ੍ਸਰੋਗਣਸੰਕੀਰ੍ਣਏ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸ਼਼ਾਨੁਨਾਦਿਤੇ।
ਸੁਖਮਸ੍ਮ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਃ ਸ਼ੈਲ ਤਵ ਸਾਨੁਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 3-42-28 (17452)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਜੁਨਃ ਸ਼ੈਲਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਆਰੁਰੋਹ ਰਥੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਦ੍ਯੋਤਯੰਨਿਵ ਭਾਸ੍ਕਰਃ ॥ 3-42-29 (17453)
ਸ ਤੇਨਾਦਿਤ੍ਯਰੂਪੇਣ ਦਿਵ੍ਯੇਨਾਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਣਾ।
ਊਰ੍ਧ੍ਵਮਾਚਕ੍ਰਮੇ ਧੀਮਾਨ੍ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-42-30 (17454)
ਸੋ(ਅ)ਦਰ੍ਸ਼ਨਪਥੰ ਯਾਤੋ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਾਮ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਦ੍ਭੁਤਰੂਪਾਣਿ ਵਿਮਾਨਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-42-31 (17455)
ਨ ਤਤ੍ਰ ਸੂਰ੍ਯਃ ਸੋਮੋ ਵਾ ਦ੍ਯੋਤਤੇ ਨ ਚ ਪਾਵਕਃ।
ਸ੍ਵਯੈਵ ਪ੍ਰਭਯਾ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਯੋਤਨ੍ਤੇ ਪੁਣ੍ਯਲਬ੍ਧਯਾ ॥ 3-42-32 (17456)
ਤਾਰਾਰੂਪਾਣਿ ਯਾਨੀਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਦ੍ਯੁਤਿਮਨ੍ਤਿ ਵੈ।
ਆਕਾਸ਼ੇ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤ੍ਵਾਤ੍ਤਨੂਨਿ ਸੁਮਹਾਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ॥ 3-42-33 (17457)
ਤਾਨਿ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਭਾਸ੍ਵਨ੍ਤਿ ਰੂਪਵਨ੍ਤਿ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਦੀਪ੍ਤਿਮਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਯਾ(ਅ)ਰ੍ਚਿਸ਼਼ਾ ॥ 3-42-34 (17458)
ਤਤ੍ਰ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਵੀਰਾਸ਼੍ਚ ਨਿਹਤਾ ਯੁਧਿ।
ਤਪਸਾ ਚ ਜਿਤੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਸੰਪੇਤੁਃ ਸ਼ਤਸਙ੍ਘਸ਼ਃ ॥ 3-42-35 (17459)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਮੂਰ੍ਯਜ੍ਵਲਿਤਤੇਜਸਾਮ੍।
ਗੁਹ੍ਯਕਾਰਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਤਥੈਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਨ੍ ॥ 3-42-36 (17460)
ਲੋਕਾਨਾਤ੍ਮਪ੍ਰਭਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਫਲ੍ਗੁਨੋ ਵਿਸ੍ਮਯਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਮਾਤਲਿੰ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਸ ਚਾਪ੍ਯੇਨਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-42-37 (17461)
ਏਤੇ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਿਨਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸਿ ਵਿਭੋ ਤਾਰਾਰੂਪਾਣਿ ਭੂਤਲੇ ॥ 3-42-38 (17462)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸ੍ਥਿਤੰ ਦ੍ਵਾਰਿ ਮਤ੍ਤੰ ਵਿਜਯਿਨੰ ਗਜਮ੍।
ਐਰਾਵਤੰ ਚਤੁਰ੍ਦਨ੍ਤੰ ਕੈਲਾਸਮਿਵ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਿਣਮ੍ ॥ 3-42-39 (17463)
ਸ ਸਿਦ੍ਧਮਾਰ੍ਗਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਸਤ੍ਤਮਃ।
ਵ੍ਯਰੋਚਤ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-42-40 (17464)
ਅਭਿਚਕ੍ਰਾਮ ਲੋਕਾਨ੍ਸ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ ॥ 3-42-41 (17465)
[ਏਵੰ ਸ ਸੰਕ੍ਰਮੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ।]
ਤਤੋ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਰੀਂ ਤਾਮਮਰਾਵਤੀਮ੍ ॥ 3-42-42 (17466)
॥ ਇਤਿ ਰਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 42 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-42-3 ਪਾਟਯਨ੍ ਦ੍ਵਿਧਾਕੁਰ੍ਵਨ੍ ॥ 3-42-5 ਤੁਲਾਗੁਡਾਃ ਭਾਣ੍ਡਗੋਲਕਾਃ। ਵਾਯੁਸ੍ਫੋਟਾਃ ਵੇਗਵਸ਼ਾਦ੍ਵਾਯੁਂ ਜਨਯਨ੍ਤਃ ॥ 3-42-7 ਹਰੀਣਾਂ ਪੀਤਕੌਸ਼ੇਯਸੰਨਿਭਾਨਾਂ ਵਾਜਿਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣੀਤ੍ਯੇਕਦੇਸ਼ਾਨ੍ਵਯਃ ॥ 3-42-8 ਵੈਜਯਨ੍ਤੰ ਨਾਮ੍ਨਾ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਧ੍ਵਜਮ੍ ॥ 3-42-20 ਆਪ੍ਲੁਤਃ ਸ੍ਨਾਤਃ ॥ 3-42-27 ਲਲਿਤੰ ਕ੍ਰੀਡਿਤਮ੍ ॥ 3-42-33 ਵਿਪ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤ੍ਵਾਤ੍ ਦੂਰਤ੍ਵਾਤ੍। ਸੁਮਹਾਨ੍ਤ੍ਪਿ ਤਨੂਨਿ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ॥ 3-42-34 ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-42-42 ਸੰਕ੍ਰਮਨ੍ ਗਚ੍ਛਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 043
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.43. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 043
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣਾਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਸਬਹੁਮਾਨੰ ਸ੍ਵਾਰ੍ਧਾਸਨਾਰੋਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-43-0 (17467)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-43-0x (1887)
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸ ਪੁਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਸੇਵਿਤਾਮ੍।
ਸਰ੍ਵਰ੍ਤੁਕੁਸੁਮੈਃ ਪੁਣ੍ਯੈਃ ਪਾਦਪੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਾਮ੍ ॥ 3-43-1 (17468)
ਤਤ੍ਰ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਾਨਾਂ ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਾਂ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਿਨਾਮ੍।
ਉਪਵੀਜ੍ਯਮਾਨੋ ਮਿਸ਼੍ਰੇਣ ਵਾਯੁਨਾ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਿਨਾ ॥ 3-43-2 (17469)
ਨਨ੍ਦਨੰ ਚ ਵਨੰ ਦਿਵ੍ਯਮਪ੍ਸਰੋਗਣਸੇਵਿਤਮ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਦਿਵ੍ਯਕੁਸੁਮੈਰਾਹ੍ਵਯਦ੍ਭਿਰਿਵ ਦ੍ਰੁਮੈਃ ॥ 3-43-3 (17470)
ਨਾਤਪ੍ਤਤਪਸਾ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਨਾਨਾਹਿਤਾਗ੍ਨਿਨਾ।
ਸ ਲੋਕਃ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਨਾਪਿ ਯੁਦ੍ਧੇ ਪਰਾਙ੍ਯੁਖੈਃ ॥ 3-43-4 (17471)
ਨਾਯਜ੍ਵਭਿਰ੍ਨਾਵ੍ਰਤਿਕੈਰ੍ਨ ਵੇਦਸ਼੍ਰੁਤਿਵਰ੍ਜਿਤੈਃ।
ਨਾਨਾਪ੍ਲੁਤਾਙ੍ਗੈਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਯਜ੍ਞਦਾਨਬਹਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ॥ 3-43-5 (17472)
ਨਾਪਿ ਯਜ੍ਞਹਨੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੈਰ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ।
ਪਾਨਪੈਰ੍ਗੁਰੁਤਲ੍ਪੈਸ਼੍ਚ ਮਾਂਸਾਦੈਰ੍ਵਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-43-6 (17473)
ਸ ਤਦ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਵਨੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਦਿਵ੍ਯਗੀਤਨਿਨਾਦਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਦਯਿਤਾਂ ਪੁਰੀਮ੍ ॥ 3-43-7 (17474)
ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਵਿਮਾਨਾਨਿ ਕਾਮਗਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਸੰਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ਯਭਿਯਾਤਾਨਿ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਯੁਤਸ਼ਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-43-8 (17475)
ਸੰਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰਪ੍ਸਰੋਭਿਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਪੁਸ਼਼੍ਪਗਨ੍ਧਵਹੈਃ ਪੁਣ੍ਯੈਰ੍ਵਾਯੁਭਿਸ਼੍ਚਾਨੁਵੀਜਿਤਃ ॥ 3-43-9 (17476)
ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸੰਪੂਜਯਾਮਾਸੁਃ ਪਾਰ੍ਥਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਾਰਿਣਮ੍ ॥ 3-43-10 (17477)
ਆਸੀਰ੍ਵਾਦੈਃ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਦਿਵ੍ਯਵਾਦਿਤ੍ਰਨਿਃਸ੍ਵਨੈਃ।
ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸ਼ਙ੍ਖਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਾਦਿਤਮ੍ ॥ 3-43-11 (17478)
ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਾਰ੍ਗੰ ਵਿਪੁਲੰ ਸੁਰਵੀਥੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਜ੍ਞਯਾ ਯਯੌ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-43-12 (17479)
ਤਤ੍ਰ ਸਾਧ੍ਯਾਸ੍ਤਥਾ ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਮਰੁਤੋ(ਅ)ਥਾਸ਼੍ਵਿਨੌ ਤਥਾ।
ਆਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ ਰੁਦ੍ਰਾਸ੍ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਮਲਾਃ ॥ 3-43-13 (17480)
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਬਹਵੋ ਦਿਲੀਪਪ੍ਰਮੁਖਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ।
ਤਮ੍ਬੁਰੁਰ੍ਨਾਰਦਸ਼੍ਚੈਵ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੌ ਚ ਹਾਹਾ ਹੂਹੂਃ ॥ 3-43-14 (17481)
ਤਾਨ੍ਸ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਵਿਧਿਵਤ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦ੍ਦੇਵਰਾਜੰ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮਰਿੰਦਮਃ ॥ 3-43-15 (17482)
ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥੋਤ੍ਤਮਾਤ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦੇਵੇਸ਼ੰ ਪਿਤਰੰ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 3-43-16 (17483)
ਪਾਣ੍ਡੁਰੇਣਾਤਪਤ੍ਰੇਣ ਹੇਮਦਣ੍ਡੇਨ ਚਾਰੁਣਾ।
ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧਾਧਿਵਾਸੇਨ ਵ੍ਯਜਨੇਨ ਵਿਧੂਯਤਾ ॥ 3-43-17 (17484)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੁਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਨਿਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸ੍ਤੁਤਿਵਨ੍ਦਿਭਿਃ।
ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੰ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਰੁʼਗ੍ਯਜੁਃਸਾਮਸੰਸ੍ਤਵੈਃ ॥ 3-43-18 (17485)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸ਼ਿਰਸਾ(ਅ)ਭ੍ਯਗਮਦ੍ਬਲੀ।
ਸ ਚੈਨੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਪੀਨਾਭ੍ਯਾਂ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤ ॥ 3-43-19 (17486)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਸਨੇ ਪੁਣ੍ਯੇ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤੇ।
ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪਾਣੌ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵੈਨਮੁਪਾਵੇਸ਼ਯਦਨ੍ਤਿਕੇ ॥ 3-43-20 (17487)
ਮੂਰ੍ਧਿ ਚੈਨਮੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਅਙ੍ਕਮਾਰੋਪਯਾਮਾਸ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯਾਵਨਤੰ ਤਦਾ ॥ 3-43-21 (17488)
ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਨਿਯੋਗਾਤ੍ਸ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਸਨੰ ਤਦਾ।
ਆਰੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੁਰਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਇਵਵਾਸਵਃ ॥ 3-43-22 (17489)
ਤਤਃ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ਼ਤ੍ਰੁਰਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭੰ ਮੁਖਮ੍।
ਪਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧੇਨ ਕਰੇਣ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ ॥ 3-43-23 (17490)
ਪ੍ਰਮਾਰ੍ਜਮਾਨਃ ਸ਼ਨਕੈਰ੍ਬਾਹੂ ਚਾਸ੍ਯਾਯਤੌ ਸ਼ੁਭੌ।
ਜ੍ਯਾਸ਼ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਕਿਨੌ ਸ੍ਤਮ੍ਭਾਵਿਵ ਹਿਰਣ੍ਮਯੌ ॥ 3-43-24 (17491)
ਵਜ੍ਰਗ੍ਰਹਣਚਿਹ੍ਨੇਨ ਕਰੇਣ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍।
ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਰ੍ਵਜ੍ਰਧਰੋ ਬਾਹੂ ਚਾਸ੍ਫੋਟਯਞ੍ਸ਼ਨੈਃ ॥ 3-43-25 (17492)
ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਸਹਸ੍ਰਦ੍ਰੁʼਕ੍।
ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣੋਤ੍ਫੁਲ੍ਲਨਯਨੋ ਨ ਚਾਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯਤ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ॥ 3-43-26 (17493)
ਏਕਾਸਨੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੌ ਤੌ ਸ਼ੋਭਯਾਂਸਚਕ੍ਰਤੁਃ ਸਭਾਮ੍।
ਸੂਰ੍ਯਾਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸੌ ਵ੍ਯੋਮ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼੍ਯਾਮਿਵੋਦਿਤੌ ॥ 3-43-27 (17494)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਗਾਥਾ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਸਾਮ੍ਨਾ ਪਰਮਵਲ੍ਗੁਨਾ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ੍ਤੁਮ੍ਬੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਃ ਕੁਸ਼ਲਾ ਗੀਤਸਾਮਸੁ ॥ 3-43-28 (17495)
ਘ੍ਰੁʼਤਾਚੀ ਮੇਨਕਾ ਰਮ੍ਭਾ ਪੂਰ੍ਵਚਿਤ੍ਤਿਃ ਸ੍ਵਯੰਪ੍ਰਭਾ।
ਉਰ੍ਵਸ਼ੀ ਮਿਸ਼੍ਰਕੇਸ਼ੀ ਚ ਦਣ੍ਡਗੌਰੀ ਵਰੂਥੀਨਿ ॥ 3-43-29 (17496)
ਗੋਪਾਲੀ ਸਹਜਨ੍ਯਾ ਚ ਕੁਮ੍ਭਯੋਨਿਃ ਪ੍ਰਜਾਗਰਾ।
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾ ਚਿਤ੍ਰਲੇਖਾ ਸਹਾ ਚ ਮਧੁਰਸ੍ਵਰਾ ॥ 3-43-30 (17497)
ਏਤਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਨਨ੍ਰੁʼਤੁਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾਃ।
ਚਤ੍ਤਪ੍ਰਮਥਨੇ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾਨਾਂ ਪਦ੍ਮਲੋਚਨਾਃ ॥ 3-43-31 (17498)
ਮਹਾਕਟਿਤਟਸ਼੍ਰੋਣ੍ਯਃ ਕਮ੍ਪਮਾਨੈਃ ਪਯੋਧਰੈਃ।
ਕਟਾਕ੍ਸ਼਼ਹਾਵਮਾਧੁਰ੍ਯੈਸ਼੍ਚੇਤੋਬੁਦ੍ਧਿਮਨੋਹਰੈਃ ॥ 3-43-32 (17499)
[ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਮਾਦਾਯਾਰ੍ਘ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਮਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਪਾਰ੍ਥਮਾਨਰ੍ਚੁਰਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-43-33 (17500)
ਪਾਦ੍ਯਮਾਚਮਨੀਯੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਮ੍।
ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਯਾਮਾਸੁਰਥੋ ਪੁਰੰਦਰਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-43-34 (17501)
ਏਵੰ ਸੰਪੂਜਿਤੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਵਾਸ ਭਵਨੇ ਪਿਤੁਃ।
ਉਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਮਹਾਸ੍ਰਾਣਿ ਸਸੰਹਾਰਾਣਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-43-35 (17502)
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਹਸ੍ਤਾਦ੍ਦਯਿਤੰ ਵਜ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਦੁਃਸਹਮ੍।
ਅਸ਼ਨੀਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨਾਦਾ ਮੇਘਬਰ੍ਹਿਣਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 3-43-36 (17503)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਸ੍ਮਾਰ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਪੁਰੰਦਰਨਿਯੋਗਾਚ੍ਚ ਪਞ੍ਚਾਬ੍ਦਾਨਵਸਤ੍ਸੁਖੀ ॥ 3-43-37 (17504)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਕਾਲ ਆਗਤੇ।
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਗੀਤੰ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾਦਵਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 3-43-38 (17505)
ਵਾਦਿਤ੍ਰੰ ਦੇਵਵਿਹਿਤੰ ਨ੍ਰੁʼਲੋਕੇ ਯੰਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਤਦਰ੍ਜਯਸ੍ਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਵੈ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-43-39 (17506)
ਸਖਾਯੰ ਪ੍ਰਦਦੌ ਚਾਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੰ ਪੁਰੰਦਰਃ।
ਸ ਤੇਨ ਸਹ ਸੰਗਮ੍ਯ ਰੇਮੇ ਪਾਰ੍ਥੋ ਨਿਰਾਮਯਃ ॥ 3-43-40 (17507)
ਗੀਤਵਾਦਿਤ੍ਰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਿ ਭੂਯ ਏਵਾਦਿਦੇਸ਼ ਹ।
ਤਥਾ(ਅ)ਪਿ ਨਾਲਭਚ੍ਛਰ੍ਮ ਤਰਸ੍ਵੀ ਦ੍ਯੂਤਕਾਰਿਤਮ੍ ॥ 3-43-41 (17508)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਵਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਸ਼ਕੁਨੇਃ ਸੌਬਲਸ੍ਯ ਚ।
ਤਤਸ੍ਤੇਨਾਤੁਲਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਗਾਨ੍ਧਰ਼੍ਵਮਤੁਲੰ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਵਾਦਿਤ੍ਰੰ ਚੋਪਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ ॥ 3-43-42 (17509)
ਸ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਗੁਣਾਨਨੇਕਾ-
ਨ੍ਵਾਦਿਤ੍ਰਗੀਤਾਰ੍ਥਗੁਣਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍।
ਨ ਸ਼ਰ੍ਣ ਲੇਭੇ ਪਰਵੀਰਹਨ੍ਤਾ
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸ੍ਮਰਨ੍ਮਾਤਰੰ ਚੈਵ ਕੁਨ੍ਤੀਮ੍ ॥ 3-43-43 (17510)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 43 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-43-3 ਨਨ੍ਦਨੰ ਨਾਮਤਃ ॥ 3-43-21 ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯਾਵਨਤੰ ਵਿਨਯੇਨ ਪ੍ਰਹ੍ਵੀਭੂਤਮ੍ ॥ 3-43-25 ਵਜ੍ਰਗ੍ਰਹਣਸ੍ਯ ਚਿਹ੍ਨੰ ਕਿਣੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ॥ 3-43-28 ਗੀਤਾਨਿ ਅਮਨ੍ਤ੍ਰੇਪਰਿ ਗਾਨਮ੍। ਸਾਮ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋਪਰਿ ਗਾਨਮ੍ ॥ 3-43-32 ਚੇਤਃ ਅਲੋਚਨਾਤ੍ਮਿਕਾ ਚਿਤ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ। ਬੁਦ੍ਧਿਰਧ੍ਯਵਸਾਯਰੂਪਾ। ਮਨਃ ਸੰਕਲ੍ਪਵਿਕਲ੍ਪਾਤ੍ਮਕਮ੍। ਕਟਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਭਿਃ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਹਰਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 044
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.44. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 044
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਉਰ੍ਵਸ਼੍ਯਾਮਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯਾਮਨੁਰਾਗੋਤ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਦ੍ਵਾਰਾ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਯਾਪਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸ੍ਵਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਂ ਵ੍ਯਰ੍ਥੀਕ੍ਰੁʼਤਵਤੇ ਪਾਰ੍ਥਾਯ ਕ੍ਲੀਬੋ ਭਵੇਤਿ ਸ਼ਾਪਦਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਤਚ੍ਛਾਪਸ੍ ਭਾਵ੍ਯਜ੍ਞਾਤਵਾਸਮਤ੍ਰੋਪਯੋਗਿਤਯਾ ਰਪਰ੍ਯਵਸਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-44-0 (17511)
ਵੈਸੰਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-44-0x (1888)
ਕਦਾਚਿਤ੍ਸ ਹਿ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੰ ਰਹੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰੁਰ੍ਵਸ਼੍ਯਾਂ ਸਕ੍ਤੰ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਵਾਸਵਃ ॥ 3-44-1 (17512)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਜ ਗਚ੍ਛਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਹਿਤੋ(ਅ)ਪ੍ਸਰਸਾਂਵਰਾਮ੍।
ਉਰ੍ਵਸ਼ੀਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਸੋਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤੁ ਫਲ੍ਗੁਨਮ੍ ॥ 3-44-2 (17513)
ਯਥਾ ਨ ਤਾਮਭਿਸ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਿਦ੍ਯਾਦਸ੍ਮੰਨਿਯੋਗਤਃ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਧਾਤਵ੍ਯੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸੰਸਰ੍ਗਵਿਸ਼ਾਰਦ ॥ 3-44-3 (17514)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੋ(ਅ)ਨੁਜ੍ਞਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਾਸਵਾਤ੍।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਜੋ(ਅ)ਪ੍ਸਰਸਮਭ੍ਯਗਾਦੁਰ੍ਵਸ਼ੀਂ ਵਰਾਮ੍ ॥ 3-44-4 (17515)
ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਦਿਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਵਾਗਤੇਨਾਰ੍ਚਿਤਸ੍ਤਯਾ।
ਸੁਖਾਸੀਨਃ ਸੁਖਾਸੀਨਾਂ ਸ੍ਮਿਤਪੂਰ੍ਵੰ ਵਚੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-44-5 (17516)
ਵਿਦਿਤੰ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਹਮਿਹਾਗਤਃ।
ਤ੍ਰਿਦਿਵਸ੍ਯੈਕਰਾਜੇਨ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨਾ ॥ 3-44-6 (17517)
ਯਃ ਸ ਦੇਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਃ ਸਹਜੈਰ੍ਗੁਣੈਃ।
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਸ਼ੀਲੇਨ ਰੂਪੇਣ ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਚ ਬਲੇਨ ਚ।
ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯਵੀਰ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਪੰਨਃ ਪ੍ਰਤਿਭਾਨਵਾਨ੍ ॥ 3-44-7 (17518)
ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਸੌਮ੍ਯੀਲਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਞ੍ਜਿਤਮਤ੍ਸਰਃ।
ਸਾਙ੍ਗੋਪਨਿਸ਼਼ਦਾਨ੍ਵੇਦਾਂਸ਼੍ਚਤੁਰਾਖ੍ਯਾਨਪਞ੍ਚਮਾਨ੍ ॥ 3-44-8 (17519)
ਯੋ(ਅ)ਧੀਤੇ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਮੇਧਾਂ ਚਾਸ਼਼੍ਟਗੁਣਾਸ਼੍ਰਯਾਮ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਸਵੈਰ੍ਵਯਸਾ(ਅ)ਪਿ ਚ ॥ 3-44-9 (17520)
ਏਕੋ ਵੈ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਚੈਵ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਮਘਵਾਨਿਵ।
ਅਕਤ੍ਥਨੋ ਮਾਨਯਿਤਾ ਸ੍ਥੂਲਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਪ੍ਰਿਯੰਵਦਃ ॥ 3-44-10 (17521)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚਾੰਨਪਾਨੇਨ ਵਿਵਿਧੇਨਾਭਿਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ।
ਸਤ੍ਯਵਾਗੂਰ੍ਜਿਤੋ ਵਕ੍ਤਾ ਰੂਪਵਾਨਨਹੰਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-44-11 (17522)
ਭਕ੍ਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ ਕਾਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥਿਰਸੰਗਰਃ।
ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨੀਯੈਰ੍ਗੁਣਗਣੈਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਵਰੁਣੋਪਮਃ ॥ 3-44-12 (17523)
ਵਿਦਿਤਸ੍ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਵੀਰਃ ਸ ਸ੍ਵਰ੍ਗਫਲਮਾਪ੍ਤਵਾਨ੍।
ਤਵ ਸ਼ਕ੍ਰਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਪਾਦਾਵਦ੍ਯਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤਾਮ੍। 3-44-13 (17524)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਸ੍ਮਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨੰ ਬਹੁਮਾਨ੍ਯ ਚ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚੋਰ੍ਵਸ਼ੀ ਪ੍ਰੀਤਾ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-44-14 (17525)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਕਥਿਤਃ ਸਤ੍ਯੋ ਗੁਣੋਦ੍ਦੇਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ।
ਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਨਾਰੀ ਵ੍ਰੁʼਣੁਯਾਤ੍ਕਿਮਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੰ ॥ 3-44-15 (17526)
ਤਸ੍ਯ ਚਾਹੰ ਗੁਣੌਘੇਨ ਫਲ੍ਗੁਨੇ ਜਾਤਮਨ੍ਮਥਾ।
ਗਚ੍ਛਤ੍ਵੰ ਹਿ ਯਾਥਾਕਾਮਮਾਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-44-16 (17527)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-44-17x (1889)
ਤਤੋ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਗਨ੍ਧਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਉਰ੍ਵਸ਼ੀ ਚਾਕਰੋਤ੍ਸ੍ਨਾਨੰ ਪਾਰ੍ਥਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਲਾਲਸਾ ॥ 3-44-17 (17528)
ਸ੍ਨਾਨਾਲਙ੍ਕਾਰਨੇਪਥ੍ਯੈਰ੍ਗਨ੍ਧਮਾਲ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ੌਭਨੈਃ।
ਧਨੰਜਯਸ੍ਯ ਰੂਪੇਣ ਸ਼ਰੈਰ੍ਮਨ੍ਮਥਚੋਦਿਤੈਃ ॥ 3-44-18 (17529)
ਅਤਿਵਿਦ੍ਧੇਨ ਮਨਸਾ ਮਨ੍ਮਥੇਨ ਪ੍ਰਦੀਪਿਤਾ।
ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤਰਣਸੰਸ੍ਤੀਰ੍ਣੇ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੇ ਸ਼ਯਨੋਤ੍ਤਮੇ ॥ 3-44-19 (17530)
ਚਿਤ੍ਤਸੰਕਲ੍ਪਭਾਵੇਨ ਸੁਚਿਤ੍ਤਾ(ਅ)ਨਨ੍ਯਮਾਨਸਾ।
ਮਨੋਰਥੇਨ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਰਮਯਨ੍ਤੀਵ ਫਲ੍ਗੁਨਮ੍ ॥ 3-44-20 (17531)
ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਚਨ੍ਦ੍ਰੋਦਯਨੰ ਵਿਗਾਢੇ ਰਜਨੀਮੁਖੇ।
ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾ ਸਾ ਪ੍ਰੁʼਥੁਸ਼੍ਰੋਣੀ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਭਵਨੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-44-21 (17532)
ਮ੍ਰੁʼਦੁਕੁਞ੍ਚਿਤਦੀਰ੍ਘੇਣ ਕੁਸੁਮੋਤ੍ਤਮਧਾਰਿਣਾ।
ਕੇਸ਼ਪਾਸ਼ੇਨ ਲਲਨਾ ਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਵ੍ਯਰਾਜਤ ॥ 3-44-22 (17533)
ਭ੍ਰੂਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਲਾਪਮਾਧੁਰ੍ਯੈਃ ਕਾਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸੌਮ੍ਯਤਯਾ(ਅ)ਪਿ ਚ।
ਸ਼ਸ਼ਿਨੰ ਵਕ੍ਰਚਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸਾ(ਅ)(ਅ)ਹ੍ਵਯਨ੍ਤੀਵ ਗਚ੍ਛਤੀ ॥ 3-44-23 (17534)
ਦਿਵ੍ਯਾਙ੍ਗਰਾਗੌ ਸੁਮੁਖੌ ਦਿਵ੍ਯਚਨ੍ਦਨਰੂਸ਼਼ਿਤੌ।
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਾ ਹਾਰਰੁਚਿਰੌ ਸ੍ਤਨੌ ਤਸ੍ਯਾ ਵਵਲ੍ਗਤੁਃ ॥ 3-44-24 (17535)
ਸ੍ਤਨੋਦ੍ਵਹਨਸੰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਾਤ੍ਤਾਮ੍ਯਮਾਨਾ ਪਦੇਪਦੇ।
ਤ੍ਰਿਵਲੀਦਾਮਚਿਤ੍ਰੇਣ ਮਧ੍ਯੇਨਾਤੀਵ ਸ਼ੇਭਿਨਾ ॥ 3-44-25 (17536)
ਰਥਕੂਬਰਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੰ ਨਿਤਮ੍ਬੋੰਨਤਪੀਵਰਮ੍।
ਮਨ੍ਮਥਾਯਤਨੰ ਸ਼ੁਭ੍ਰੰ ਰਸ਼ਨਾਦਾਮਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-44-26 (17537)
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਪਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਾਂ ਮਨੋਵ੍ਯਾਘਾਤਕਾਰਣਮ੍।
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਵਸ੍ਤ੍ਰਧਰੰ ਭਾਤਿ ਜਘਨੰ ਨਿਰਵਦ੍ਯਵਤ੍ ॥ 3-44-27 (17538)
ਗੂਡਗੁਲ੍ਫਧਰੌ ਪਾਦੌ ਤਾਮ੍ਰਾਯਤਤਲਾਙ੍ਗੁਲੀ।
ਕੂਰ੍ਮਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੋਨ੍ਤੌ ਚਾਸ੍ਯਾਃ ਸ਼ੋਭੇਤੇ ਕਿਙ੍ਕਿਣੀਕਿਣੌ ॥ 3-44-28 (17539)
ਸ਼ੀਧੁਪਾਨੇਨ ਚਾਲ੍ਪੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾ ਚ ਮਦਨੇਨ ਚ।
ਵਿਲਾਸਿਤੈਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧੈਃ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਤਰਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-44-29 (17540)
ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਾਧ੍ਯੈਰ੍ਯਾਤਿ ਵਿਲਾਸਿਨੀ।
ਬਬ੍ਵਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਵੈ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਤਮਾਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ॥ 3-44-30 (17541)
ਸੁਮੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੇਣੋਤ੍ਤਰੀਯੇਣ ਮੇਘਵਰ੍ਣੇਨ ਰਾਜਤਾ।
ਤਨ੍ਵਭ੍ਰਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਤਾ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਚਨ੍ਦ੍ਰਲੇਖੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-44-31 (17542)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਤਿਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਪਾ ਮਨਸਾ(ਅ)ਪਿ ਵਿਕਰ੍ਮਭਿਃ।
ਭਵਨੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ ॥ 3-44-32 (17543)
ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਵਾਰਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਦ੍ਵਾਰਸ੍ਥੈਸ਼੍ਚ ਨਿਵੇਦਿਤਾ।
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਉਰ੍ਵਸ਼ੀ ਸ਼ੁਭਲੋਚਨਾ ॥ 3-44-33 (17544)
ਉਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਤਦ੍ਵੇਸ਼੍ਮ ਨਿਰ੍ਮਲੰ ਸੁਮਨੋਹਰਮ੍।
ਸ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤਮਨਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਚ੍ਛਤ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਿ ॥ 3-44-34 (17545)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਚੋਰ੍ਵਸ਼ੀਂ ਪਾਰ੍ਥੋ ਲਜ੍ਜਾਸੰਵ੍ਰੁʼਲੋਚਨਃ।
ਤਦਾ(ਅ)ਭਿਵਾਦਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਗੁਰੁਪੂਜਾਂ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-44-35 (17546)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-44-36x (1890)
ਅਭਿਵਾਦਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ਿਰਸਾ ਪ੍ਰਵਰਾਪ੍ਸਰਸਾਂਵਰੇ।
ਕਿੰ ਚਾਗਮਨਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਤੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਕਿਮਾਜ੍ਞਾਪਯਸੇ ਦੇਵਿ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤੇ(ਅ)ਹਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-44-36 (17547)
ਅਕਾਮੰ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਇਙ੍ਗਿਤਜ੍ਞਾ ਤਦੋਰ੍ਵਸ਼ੀ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਵਚਨੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰਾਵਯਾਮਾਸ ਫਲ੍ਗੁਨਮ੍ ॥ 3-44-37 (17548)
ਉਰ੍ਵਸ਼੍ਯੁਵਾਚ। 3-44-38x (1891)
ਯਥਾ ਮੇ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੇਨ ਕਥਿਤੰ ਮਨੁਜੋਤ੍ਤਮ।
ਨਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਸੰਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਚਾਹਮਿਹਾਗਤਾ ॥ 3-44-38 (17549)
ਉਪਸ੍ਤਾਨੇ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਮਨੋਰਮੇ।
ਤਵਾਗਮਨਤੁਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਪਰਮੋਤ੍ਸਵੇ ॥ 3-44-39 (17550)
ਰੁਦ੍ਰਾਣਾਂ ਚੈਵ ਸਾੰਨਿਧ੍ਯਮਾਦਿਤ੍ਯਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਸਮਾਗਮੇ(ਅ)ਸ਼੍ਵਿਨੋਸ਼੍ਚੈਵ ਵਸੂਨਾਂ ਚ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-44-40 (17551)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਸਙ੍ਘੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਵਰੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਯਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਮਹੋਰਗਗਣੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-44-41 (17552)
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਾਨਮਾਨਪ੍ਰਭਾਵਤਃ।
ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਅਗ੍ਨਿਸੋਮਾਰ੍ਕਵਰ੍ਸ਼਼੍ਮਸੁ ॥ 3-44-42 (17553)
ਵੀਣਾਸੁ ਵਾਦ੍ਯਮਾਨਾਸੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸ਼ਕ੍ਰਨਨ੍ਦਨ।
ਦਿਵ੍ਯੇ ਮਨੋਰਮੇ ਗੀਤੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲੋਚਨ ॥ 3-44-43 (17554)
ਸਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਃਸੁ ਮੁਖ੍ਯਾਸੁ ਪ੍ਰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸੁ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਤ੍ਵੰ ਕਿਲਾਨਿਮਿਸ਼਼ਃ ਪਾਰ੍ਥ ਮਾਮੇਕਾਂ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ ॥ 3-44-44 (17555)
ਤਤ੍ਰ ਚਾਵਭ੍ਰੁʼਥੇ ਤਸ੍ਮਿੰਨੁਪਸ੍ਥਾਨੇ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍।
ਤਵ ਪਿਤ੍ਰਾ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਗਤਾਃ ਸ੍ਵਨਿਲਯਾਨ੍ਸੁਰਾਃ ॥ 3-44-45 (17556)
ਤਥੈਵਾਪ੍ਸਰਸਃ ਸਰ੍ਵਾਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹੰ ਗਤਾਃ।
ਅਪਿ ਚਾਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਘ੍ਨ ਤਵ ਪਿਤ੍ਰਾ ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਾਃ ॥ 3-44-46 (17557)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸੰਦਿਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੋ ਮਮਾਨ੍ਤਿਕਮ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਮਲਪਤ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ ਸ ਚ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-44-47 (17558)
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਹੰ ਸੁਰੇਸ਼ੇਨ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੋ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ।
ਪ੍ਰਿਯੰ ਕੁਰੁ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਮ ਚੈਵਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਹ ॥ 3-44-48 (17559)
ਸ਼ਕ੍ਰਤੁਲ੍ਯੰ ਰਣੇ ਸ਼ੂਰੰ ਰੂਪੌਦਾਰ੍ਯਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਪਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਤਦਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-44-49 (17560)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਤੇਨ ਪਿਤ੍ਰਾ ਚ ਤੇ(ਅ)ਨਘ।
ਤਵਾਨ੍ਤਿਕਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਿਤੁਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-44-50 (17561)
ਨ ਕੇਵਲੰ ਹਿ ਚਕ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਾ ਚਾਹਮਾਗਤਾ।
ਚਿਰਾਭਿਲਸ਼਼ਿਤੋ ਵੀਰ ਮਮਾਪ੍ਯੇਸ਼਼ ਮਨੋਰਥਃ ॥ 3-44-51 (17562)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-44-52x (1892)
ਤਾਂ ਤਥਾ ਬ੍ਰੁਵਤੀਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਲਜ੍ਜਾਨ੍ਵਿਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ।
ਉਵਾਚ ਕਰ੍ਣੌ ਹਸ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਪਿਧਾਯ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੋਪਮਃ ॥ 3-44-52 (17563)
ਦੁਃਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸੁਭਗੇ ਯਨ੍ਮਾਂ ਵਦਸਿ ਭਾਮਿਨਿ।
ਗੁਰੁਦਾਰੈਃ ਸਮਾਨਾ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਵਰਾਨਨੇ ॥ 3-44-53 (17564)
[ਯਥਾ ਕੁਨ੍ਤੀਮਹਾਭਾਗਾ ਯਥੇਨ੍ਰਾਣੀ ਸ਼ਚੀ ਮਮ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀਨਾਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਣਾ] 3-44-54 (17565)
ਯਚ੍ਚੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ(ਅ)ਸਿ ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਮਯਾ ਸ਼ੁਭੇ।
ਤਚ੍ਚ ਮੇ ਕਾਰਣੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਤ੍ਯੇਨ ਸੁਸ੍ਮਿਤੇ ॥ 3-44-55 (17566)
ਇਯੰ ਪੌਰਵਵੰਸ਼ਸ੍ ਜਨਨੀ ਸੁਦਤੀਤਿ ਹ।
ਤ੍ਵਾਮਹੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਿਸ੍ਮਯੋਤ੍ਫੁਲ੍ਲਲੋਚਨਃ ॥ 3-44-56 (17567)
ਨ ਮਾਮਰ੍ਹਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਅਨ੍ਯਥਾ ਧ੍ਯਾਤ੍ਰਮਪ੍ਸਰਃ।
ਗੁਰੋਰ੍ਗਰੁਤਰਾ ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਮਮ ਤ੍ਵੰ ਵੰਸ਼ਵਰ੍ਧਿਨੀ ॥ 3-44-57 (17568)
ਉਰ੍ਵਸ਼੍ਯੁਵਾਚ। 3-44-58x (1893)
ਅਨਾਵ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸ੍ਮ ਦੇਵਰਾਜਾਭਿਨਨ੍ਦਨ।
ਗੁਰੁਸ੍ਥਾਨੇ ਨ ਮਾਂ ਵੀਰ ਨਿਯੋਕ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-44-58 (17569)
ਪਿਤਰਃ ਸੋਦਰਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਨਪ੍ਤਾਰੋ ਵਾ ਤ੍ਵਿਹਾਗਤਾਃ।
ਤਪਸਾ ਰਮਯਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਮਾੰਨ ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-44-59 (17570)
ਤਤ੍ਪ੍ਰਸੀਦ ਨ ਮਾਮਾਰ੍ਤਾਂ ਵਿਸਰ੍ਜਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯੇਨ ਚ ਸੰਤਪ੍ਤਾਂ ਭਕ੍ਤਾਂ ਚ ਭਜ ਮਾਨਦ ॥ 3-44-60 (17571)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-44-61x (1894)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਤ੍ਯੰਵਰਾਰੋਹੇ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਨਿਨ੍ਦਿਤੇ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤੁ ਮੇ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ਸਦੇਵਤਾਃ ॥ 3-44-61 (17572)
ਯਥਾ ਕੁਨ੍ਤੀ ਚ ਮਾਦ੍ਰੀ ਚ ਸ਼ਚੀ ਚੈਵ ਸਮਾ ਇਹ।
ਤਥਾ ਚ ਵੰਸ਼ਜਨਨੀ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਗਰੀਯਸੀ ॥ 3-44-62 (17573)
ਗਚ੍ਛ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਪ੍ਰਪੰਨੋਸ੍ਮਿ ਪਾਦੌ ਤੇ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਮੇ ਮਾਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਪੂਜ੍ਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋ(ਅ)ਹੰ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-44-63 (17574)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-44-64x (1895)
ਤਤੋ(ਅ)ਵਧੂਤਾ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਉਰ੍ਵਸ਼ੀ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਾ।
ਵੇਪਨ੍ਤੀ ਭ੍ਰੁਕੁਟੀਕਕ੍ਰਾ ਸ਼ਸ਼ਾਪਾਥ ਧਨੰਜਯਮ੍ ॥ 3-44-64 (17575)
ਉਰ੍ਵਸ਼੍ਯੁਵਾਚ। 3-44-65x (1896)
ਤਵ ਪਿਤ੍ਰਾ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾਂ ਸ੍ਵਯੰ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹਮਾਗਤਾਮ੍।
ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦੇਥਾਃ ਕਾਮਬਾਣਵਸ਼ੰਗਤਾਮ੍ ॥ 3-44-65 (17576)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਨਰ੍ਤਕਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸ੍ਤ੍ਰੀਮਧ੍ਯੇ ਮਾਨਵਰ੍ਜਿਤਃ।
ਅਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵੇਨ ਚ ਵਿਖ੍ਯਾਤਃ ਪਣ੍ਢਵਦ੍ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-44-66 (17577)
ਏਵੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇ ਸ਼ਾਪੰ ਸ੍ਫੁਰਿਤੋਸ਼਼੍ਠੀ ਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤ੍ਯਥ।
ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਤਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੁਰ੍ਵਸ਼ੀ ਸ੍ਵੰ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-44-67 (17578)
ਪਾਰ੍ਥੋਪਿ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸ਼ਾਪੰ ਤੰ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਾਂ ਦੁਃਖਿਤੋ(ਅ)ਵਸਮ੍।
ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾਯ ਪ੍ਰਾਤਃ ਸਰ੍ਵਮਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ ॥ 3-44-68 (17579)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਵਿਮਲੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਯ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਨਿਵੇਦਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-44-69 (17580)
ਤਚ੍ਚ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ਼ਾਪੰ ਚੈਵ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਅਵੇਦਯਚ੍ਚ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੋ(ਅ)ਪਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-44-70 (17581)
ਤਦਾ ਤ੍ਵਾਨਾਯ੍ਯ ਤਨਯੰ ਵਿਵਿਕ੍ਤੇ ਹਰਿਵਾਹਨਃ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ੁਭੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਃ ਸ੍ਮਯਮਾਨੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-44-71 (17582)
ਸੁਪੁਤ੍ਰਾਦ੍ਯਪ੍ਰੁʼਥਾ ਤਾਤ ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਸਤ੍ਤਮ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋਪਿ ਹਿ ਧੈਰ੍ਯੇਣ ਜਿਤਾ ਵੈ ਤੇ ਮਹਾਭੁਜ ॥ 3-44-72 (17583)
ਯੰ ਚ ਦਤ੍ਤਵਤੀ ਸ਼ਾਪਮੁਰ੍ਵਸ਼ੀ ਤਵ ਮਾਨਦ।
ਸ ਚਾਪਿ ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਤ ਸਾਧਕਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-44-73 (17584)
ਅਜ੍ਞਾਤਵਾਸੋ ਵਸ੍ਤਵ੍ਯੋ ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਭੂਤਲੇ(ਅ)ਨਘ।
ਵਰ੍ਪੇ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੇ ਵੀਰ ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਗਮਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-44-74 (17585)
ਤੇਨ ਨਰ੍ਤਕਵੇਪੇਣ ਅਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵੇਨ ਤਥੈਵ ਚ।
ਵਰ੍ਸ਼਼ਮੇਕੰ ਵਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਵ ਤਤਃ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-44-75 (17586)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਫਲ੍ਗੁਨਃ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਮੁਦੰ ਪਰਮਿਕਾਂ ਲੇਭੇ ਨ ਚ ਸ਼ਾਪੰ ਵ੍ਯਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-44-76 (17587)
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੇਨ ਸਹਿਤੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੇਣ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਾ।
ਰੇਮੇ ਸ ਸ੍ਵਰ੍ਗਭਵਨੇ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੋ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-44-77 (17588)
ਯ ਇਮਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਸ੍ਯ ਵੈ।
ਨ ਤਸ੍ਯ ਕਾਮਃ ਕਾਮੇਸ਼਼ੁ ਪਾਪਕੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-44-78 (17589)
ਇਦਮਮਰਵਰਾਤ੍ਮਜਸ੍ਯ ਘੋਰੰ
ਸੁਚਿ ਚਰਿਤੰ ਵਿਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ।
ਵ੍ਯਪਗਤਮਦਦਮ੍ਭਰਾਗਦੋਸ਼਼ਾ-
ਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵਗਤਾ(ਅ)ਭਿਰਮਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ॥ 3-44-79 (17590)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 44 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-44-7 ਪ੍ਰਤਿਭਾਨੰ ਸਮਯੇ ਸ੍ਫੂਰ੍ਤਿਃ ॥ 3-44-8 ਚਤੁਰਾਖ੍ਯਾਨਪਚ੍ਚਮਾਨ੍ ਚਤੁਃਚਤੁਃਸੰਖ੍ਯਾਨ੍। ਵਿਭਕ੍ਤਿਲੋਪ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-44-9 ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਮੇਘਾਂ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕਮਸ਼਼੍ਟਗੁਣਾਂ ਅਧੀਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ। ਪ੍ਰਸਵੈਰ੍ਦੇਵ ਮਾਤੁਃ ਕੁਲੇਦ੍ਵੇ ਪਿਤੁਸ੍ਤੈਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ॥ 3-44-10 ਸ੍ਥੂਲਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋ ਦਾਤਾ ॥ 3-44-12 ਕਾਨ੍ਤਃ ਸੁਖਦਃ ॥ 3-44-13 ਸ੍ਵਰ੍ਗਫਲੰ ਤ੍ਵਤ੍ਸਙ੍ਗਮ੍ ॥ 3-44-23 ਆਙ੍ਗਯਨ੍ਤੀ ਸ੍ਵਰ੍ਧਯਾ ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਥਮ੍ ॥ 3-44-26 ਉੰਨਤਃ ਪੀਵਰਸ਼੍ਚ ਨਿਤਮ੍ਬੋ ਯਸ੍ਯੇਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਣੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼੍ਯੇਣ ਬਹੁਲਮਿਤਿ ਬਾਹੁਲਕਾਤ੍ਸਮਾਸਃ ॥ 3-44-45 ਅਵਭ੍ਰੁʼਥੋ ਯਜ੍ਞਾਨ੍ਤਸ੍ਨਾਨੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੇ ॥ 3-44-59 ਪੁਰੋਰ੍ਵੰਸ਼ੇ ਹਿ ਯੇ ਪੁਤ੍ਰਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-44-79 ਇਦਮਮਰਵਰਾਤ੍ਮਜਸ੍ਯਘੋਰਾਂ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਚਲਾਂ ਚ ਧਨਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ। ਅਪਗਤਭਯਦਮ੍ਭਰਾਗਰੋਸ਼਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵਗਤਾ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ। ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 045
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.45. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 045
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਗਤੰ ਲੋਮਸ਼ੰਪ੍ਰਤਿ ਪਾਰ੍ਥਮਹਿਮਾਨੁਵਰ੍ਣਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-45-0 (17591)
`ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-45-0x (1897)
ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਮਾਦਾਯਾਰ੍ਘ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਮਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਪਾਰ੍ਥਮਾਨਰ੍ਚੁਰ੍ਜਸਾ ॥ 3-45-1 (17592)
ਪਾਦ੍ਯਮਾਚਮਨੀਯੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਮ੍।
ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਯਾਮਾਸੁਰਥੋ ਪੁਰਨ੍ਦਰਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-45-2 (17593)
ਏਵੰ ਸੰਪੂਜਿਤੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਵਾਸ ਭਵਨੇ ਪਿਤੁਃ।
ਉਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਸੰਹਾਰਾਣਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-45-3 (17594)
ਸ ਸ਼ਕ੍ਰਹਸ੍ਤਾਦ੍ਦਯਿਤੰ ਵਜ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦੁਰੁਤ੍ਸਹਮ੍।
ਅਸ਼ਨਿੰ ਚ ਮਹਾਨਾਦਾਂ ਮੇਘਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਮ੍ ॥ 3-45-4 (17595)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਸ੍ਮਾਰ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਪੁਰਨ੍ਦਰਨਿਯੋਗਾਚ੍ਚ ਪਞ੍ਚਾਬ੍ਦਮਵਸਤ੍ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-45-5 (17596)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਕਾਲ ਆਗਤੇ।
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਗੀਤੰ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾਦਵਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 3-45-6 (17597)
ਵਾਦਿਤ੍ਰੰ ਦੈਵਵਿਹਿਤੰ ਨ੍ਰੁʼਲਕੇ ਯੰਨ ਵਿਦ੍ਤੇ।
ਮਦਾਜ੍ਞਯਾ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਵੈ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਤਿ ॥ 3-45-7 (17598)
ਸਖਾਯੰ ਪ੍ਰਦਦੌ ਚਾਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੰ ਪੁਰਨ੍ਦਰਃ।
ਸ ਤੇਨ ਸਹ ਸੰਗਮ੍ਯ ਰੇਮੇ ਪਾਰ੍ਥੋ ਨਿਰਾਮਯਃ ॥' 3-45-8 (17599)
ਕਦਾਚਿਦਟਮਾਨਸ੍ਤੁ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰਥ ਲੋਮਸ਼ਃ।
ਜਗਾਮ ਸ਼ਕ੍ਰਭਵਨੰ ਪੁਰੰਦਰਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-45-9 (17600)
ਸ ਸਮੇਤ੍ਯ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦੇਵਰਾਜੰ ਮਹਾਮੁਨਿਃ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਰ੍ਧਾਸਨਗਤੰ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਵਾਸਵਸ੍ਯ ਹਿ ॥ 3-45-10 (17601)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤ ਆਸਨੇ ਵਿਸ਼਼੍ਟਰੋਤ੍ਤਰੇ।
ਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 3-45-11 (17602)
ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਭਵਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪਾਰ੍ਥਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਸਨੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਕਥੰ ਨੁ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਸਨਮਵਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-45-12 (17603)
ਕਿੰ ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਕੇ ਲੋਕਾ ਵੈ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਸ ਏਵਮਨੁਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਦੇਵਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-45-13 (17604)
ਤਸ੍ਯ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਸੰਕਲ੍ਪੰ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਿਮਰ੍ਦਨਃ।
ਲੋਮਸ਼ੰ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਵਾਕ੍ਯਮਿਦਮਾਹ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ ॥ 3-45-14 (17605)
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਯਤ੍ਤੇ ਮਨਸੈਤਦ੍ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਨਾਯੰ ਕੇਵਲਮਰ੍ਤ੍ਯੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਤ੍ਵਮੁਪਾਗਤਃ ॥ 3-45-15 (17606)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਜਾਤੋ ਮਹਾਭੁਜਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਹੇਤੋਰਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਿਤ੍ਕਾਰਣਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ ॥ 3-45-16 (17607)
ਅਹੋ ਨੈਨੰ ਭਵਾਨ੍ਵੇਤ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਵਦਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਯਚ੍ਚਾਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-45-17 (17608)
ਨਰਨਾਰਾਯਣੌ ਯੌ ਤੌ ਪੁਰਾਣਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮੌ।
ਤਾਵਿਮਾਵਭਿਜਾਨੀਹਿ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਧਨੰਜਯੌ ॥ 3-45-18 (17609)
ਵਿਖ੍ਯਾਤੌ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀ।
ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਮਵਤੀਰ੍ਣੌ ਤੌ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਂ ਪੁਣ੍ਯਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਾਮ੍ ॥ 3-45-19 (17610)
ਯੰਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਸ਼ੁਰੈਰ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਤਦਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਬਦਰੀਨਾਮ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-45-20 (17611)
ਸ ਨਿਵਾਸੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਵਿਪ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਜਿਸ਼਼੍ਣੋਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਯਤਃ ਪ੍ਰਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਗਙ੍ਗਾ ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਸੇਵਿਤਾ ॥ 3-45-21 (17612)
ਤੌ ਮੰਨਿਯੋਗਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ ਜਾਤੌ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੀ।
ਭੂਮੇਰ੍ਭਾਰਾਵਤਰਣੰ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੌ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-45-22 (17613)
ਉਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਹ੍ਯਸੁਰਾਃ ਕੇਚਿੰਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਇਤਿ।
ਵਿਪ੍ਰਿਯੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਿਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਵਰਦਾਨੇਨ ਮੋਹਿਤਾਃ ॥ 3-45-23 (17614)
ਤਰ੍ਕਯਨ੍ਤੇ ਸੁਰਾਨ੍ਹਨ੍ਤੁਂ ਬਲਦਰ੍ਪਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਦੇਵਾੰਨ ਗਣਯਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਤਥਾ ਦਤ੍ਤਵਰਾ ਹਿ ਤੇ ॥ 3-45-24 (17615)
ਪਾਤਾਲਵਾਸਿਨੋ ਰੌਦ੍ਰਾ ਦਨੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵਨਿਕਾਯਾ ਹਿ ਨਾਲੰ ਯੋਧਯਿਤੁਂ ਹਿ ਤਾਨ੍ ॥ 3-45-25 (17616)
ਯੋਸੌ ਭੂਮਿਗਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਮੁਧੁਨਿਸ਼਼ੂਦਨਃ।
ਕਪਿਲੋ ਨਾਮ ਦੇਵੋਸੌ ਭਗਵਾਨਜਿਤੋ ਹਰਿਃ ॥ 3-45-26 (17617)
ਯੇਨ ਪੂਰ੍ਵੰਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਖਨਮਾਨਾ ਰਸਾਤਲਮ੍।
ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦੇਵ ਨਿਹਤਾਃ ਸਗਰਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਾ ਵਿਭੋ ॥ 3-45-27 (17618)
ਤੇਨ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਹਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਸ੍ਮਾਕੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਪਾਥੇਨ ਚ ਮਹਾਯੁਦ੍ਧੇ ਸਮੇਤਾਭ੍ਯਾਮਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-45-28 (17619)
ਸੋ(ਅ)ਸੁਰਾਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦੇਵ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਹਨ੍ਤੁਂ ਸਹਾਨੁਗਾਨ੍।
ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾੰਨਾਗਾਨਿਵ ਮਹਾਹ੍ਰਦੇ ॥ 3-45-29 (17620)
ਕਿੰਤੁ ਨਾਲ੍ਪੇਨ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਬੋਧ੍ਯੋ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਤੇਜਸਃ ਸੁਮਹਾਰਾਸ਼ਿਃ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਦਹੇਜ੍ਜਗਤ੍ ॥ 3-45-30 (17621)
ਅਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮਸ੍ਤਾਨਾਂ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸਨੇ।
ਤਾੰਨਿਹਤ੍ਯਰਣੇ ਸ਼ੂਰਃ ਪੁਨਰ੍ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ ॥ 3-45-31 (17622)
ਭਵਾਨਸ੍ਮੰਨਿਯੋਗੇਨ ਯਾਤੁ ਤਾਵਨ੍ਮਹੀਤਲਮ੍।
ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਵੀਰੰ ਨਿਵਸਨ੍ਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-45-32 (17623)
ਸਵਾਚ੍ਯੋ ਮਮ ਸੰਦੇਸ਼ਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਤ੍ਯਸੰਗਰਃ।
ਨੋਤ੍ਕਣਅਠਾ ਫਲ੍ਗੁਨੇ ਕਾਰ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-45-33 (17624)
ਨਾਸ਼ੁਦ੍ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੇਣ ਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਵਾ ਰਣੇ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਦਯੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸਿਤੁਮ੍ ॥ 3-45-34 (17625)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਾਦਿਤ੍ਰਗੀਤਾਨਾਂ ਦਿਵ੍ਯਾਨਾਂ ਪਾਰਮੀਯਿਵਾਨ੍ ॥ 3-45-35 (17626)
ਭਵਾਨਪਿ ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਤ੍ਯਰਿੰਦਮ ॥ 3-45-36 (17627)
ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼੍ਵਾਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪਾਪ੍ਮਾ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਃ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸੁਖੀ ਵਿਗਤਕਲ੍ਮਪਃ ॥ 3-45-37 (17628)
ਭਵਾਂਸ਼੍ਚੈਨੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪਰ੍ਯਟਨ੍ਤੰ ਮਹੀਤਲਮ੍।
ਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ਵਿਪ੍ਰਾਗ੍ਰ੍ਯ ਤਪੋਬਲਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-45-38 (17629)
ਗਿਰਿਦੁਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸਦਾ ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼਼ਮੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਵਸਨ੍ਤਿ ਰਾਸਾ ਰੌਦ੍ਰਾਸ੍ਤੇਭ੍ਯੋਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਵਿਧਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-45-39 (17630)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰਪਿ ਲੋਮਸ਼ਮ੍।
ਉਵਾਚ ਪ੍ਰਯਤੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਥਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-45-40 (17631)
[ਯਥਾ ਗੁਪ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਾ ਚਰੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਸਤ੍ਤਮ।
ਦਾਨੰ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾ ਚੈਵ ਤਥਾ ਕੁਰੁ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥] 3-45-41 (17632)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-44-42x (1898)
ਤਥੇਤਿ ਸੰਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਲੋਮਸ਼ਃ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ।
ਕਾਮਯ੍ਕੰ ਵਨਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਸਮੁਪਾਯਾਨ੍ਮਹੀਤਲਮ੍ ॥ 3-45-42 (17633)
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਤ੍ਰ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮਰਿੰਦਮਮ੍।
ਤਾਪਸੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍ ॥ 3-45-43 (17634)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 45 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-45-25 ਦੇਵਨਿਕਾਯਾਃ ਦੇਵਸਮੂਹਾਃ। ਨਾਲੰ ਨ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ॥ 3-45-30 ਪ੍ਰਬੋਧ੍ਯੋ ਵਿਜ੍ਞਾਪ੍ਯਃ ॥ 3-45-31 ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਨਾਮ੍। ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸਨੇ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਣੇ ॥ 3-45-35 ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-45-42 ਸੰਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯਾਙ੍ਗੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 046
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.46. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 046
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਪਾਸ਼ੁਪਤਾਸ੍ਤ੍ਰਲਾਭਸ੍ਵਰ੍ਲੋਕਗਮਨਾਦਿਸ਼੍ਰਵਣੇਨ ਪਰਿਖਿਦ੍ਯਤਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸੰਜਯਾਗ੍ਰੇ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪਰਿਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-46-0 (17635)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-46-0x (1899)
ਅਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤਮਿਦੰ ਕਰ੍ਮ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਕਿਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-46-1 (17636)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-46-2x (1900)
ਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕਗਤੰ ਪਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕਾਸੁਤਃ।
ਦ੍ਵੈਪਾਯਨਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਤ੍ਸੰਜਯੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-46-2 (17637)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮੇ ਸੂਤ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਕਰ੍ਮ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ ਧੀਮਤਃ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤਵਾਪਿ ਵਿਦਿਤੰ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੇਨ ਸਾਰਥੇ ॥ 3-46-3 (17638)
ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯਃ।
ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਘਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-46-4 (17639)
ਯਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤਾ ਵਾਚਃ ਸ੍ਵੈਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਮਪਿ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੋਦ੍ਧਾ ਯਸ੍ਯ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-46-5 (17640)
ਅਸ੍ਯਤਃ ਕਰ੍ਣਿਨਾਰਾਚਾਂਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਗ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਲਾਸ਼ਿਤਾਨ੍।
ਨਾਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯਾਗ੍ਰਤਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਪਿ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਜਰਾਤਿਗਃ ॥ 3-46-6 (17641)
ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਵਸ਼ੰਗਤਾਃ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਯੁਦ੍ਧੰ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-46-7 (17642)
ਤਸ੍ਯੈਵ ਚ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਧਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਃ।
ਅਨਿਸ਼ੰ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਯ ਏਨਮੁਦਿਯਾਦ੍ਯੁਧਿ ॥ 3-46-8 (17643)
ਦ੍ਰੋਣਕਰ੍ਣੌ ਪ੍ਰਤੀਯਾਤਾਂ ਯਦਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਪਿ ਵਾ ਰਣੇ।
ਮਹਾਨ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੰਸ਼ਯੋਲੋਕੇ ਨ ਤੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨੋ ਜਯਮ੍ ॥ 3-46-9 (17644)
ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਕਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਮਾਦੀ ਚ ਆਚਾਰ੍ਯਃ ਸ੍ਥਵਿਰੋ ਗੁਰੁਃ।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਬਲਵਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਃ ਸੰਰਮ੍ਭੀ ਦ੍ਰੁʼਢਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-46-10 (17645)
ਭਵੇਤ੍ਸੁਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯਾਪ੍ਯਪਰਾਜਿਤਮ੍।
ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮਹਦ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 3-46-11 (17646)
ਅਪਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼੍ਵਰਤ੍ਵੰ ਹਿ ਨ ਵਾਞ੍ਛੇਰਨ੍ਪਰਾਜਿਤਾਃ।
ਵਧੇ ਨੂਨੰ ਭਵੇਚ੍ਛਾਨ੍ਤਿਰੇਤੇਸ਼਼ਾਂ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ਵਾ ॥ 3-46-12 (17647)
ਨ ਤੁ ਹਨ੍ਤਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਜੇਤਾ ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਥੰ ਸ਼ਾਮ੍ਯੇਨ੍ਮਨ੍ਦਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-46-13 (17648)
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼ਸਮੋ ਵੀਰਃ ਖਾਣ੍ਡਵੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਮਤਰ੍ਪਯਤ੍।
ਜਿਗਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਰਾਜਸੂਯੇ ਮਹਾਕ੍ਰਤੌ ॥ 3-46-14 (17649)
ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਗਿਰੇਰ੍ਵਜ੍ਰੋ ਨਿਪਤਨ੍ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਸੰਜਯ।
ਨ ਤੁ ਕੁਰ੍ਯੁਃ ਸ਼ਰਾਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾਸ੍ਤਾਤ ਕਿਰੀਟਿਨਾ ॥ 3-46-15 (17650)
ਯਥਾ ਹਿ ਕਿਰਣਾ ਭਾਨੋਸ੍ਤਪਨ੍ਤੀਹ ਚਰਾਚਰਮ੍।
ਤਥਾ ਪਾਰ੍ਥਭੁਜੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਰਾਸ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ਸੁਤਾਨ੍ ॥ 3-46-16 (17651)
ਅਪਿ ਤਦ੍ਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਭਯਾਰ੍ਥਾ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਃ।
ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਵਿਦੀਰ੍ਣੇਵ ਸਰ੍ਵਤੋ ਭਾਰਤੀ ਚਮੂਃ ॥ 3-46-17 (17652)
ਸਮੁਦ੍ਧਰਨ੍ਪ੍ਰਵਪੰਸ਼੍ਚੈਵ ਬਾਣਾਨ੍
ਸ੍ਤਾਤਾ(ਅ)(ਅ)ਤਤਾਯੀ ਸਮਰੇ ਕਿਰੀਟਿ।
ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਨ੍ਤਕਃ ਸਰ੍ਵਹਰੋ ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ
ਭਵੇਦ੍ਯਥਾ ਤਦ੍ਵਦਵਾਰਣੀਯਃ ॥ 3-46-18 (17653)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 3-46-19x (1901)
ਯਦਤਤ੍ਕਥਿਤੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਨਤੁ ਮਿਥ੍ਯਾ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-46-19 (17654)
ਮਨ੍ਯੁਨਾ ਹਿ ਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤ੍ਵਮਿਤੌਜਸਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਸਭਾਂ ਨੀਤਾਂ ਧਰ੍ਮਪਤ੍ਨੀਂ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਂ ॥ 3-46-20 (17655)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਤਾ ਵਾਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵੈ ਕਟੁਕੋਦਯਾਃ।
ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਸ੍ਵਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 3-46-21 (17656)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਹਿ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਯਥਾ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਸੰਯੁਗੇ।
ਏਕਾਦਸ਼ਤਨੁਃ ਸ੍ਥਾਣੁਰ੍ਧੇਨੁਸ਼਼ਾ ਪਰਿਤੋਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-46-22 (17657)
ਕੈਰਾਤੰ ਵੇਸ਼਼ਮਾਸ੍ਥਾਯ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਫਲ੍ਗੁਨਮ੍।
ਜਿਜ੍ਞਾਸੁਃ ਸਰ੍ਵਦੇਵੇਸ਼ਃ ਕਪਰ੍ਦੀ ਭਗਵਾਨ੍ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-46-23 (17658)
`ਲੇਭੇ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਚਾਪਿ ਪਰਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ।'
ਤਤ੍ਰੈਨੰ ਲੋਕਪਾਲਾਸ੍ਤੇ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸੁਰਰ੍ਜੁਨਮ੍।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਹੇਤੋਃ ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਤਪਸਾ ਕੌਰਵਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍ ॥ 3-46-24 (17659)
ਨੈਤਦੁਤ੍ਸਹਤੇ ਚਾਨ੍ਯੋ ਲਬ੍ਧੁਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਫਲ੍ਗੁਨਾਤ੍।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੇਤੇਸ਼਼ਾਮੀਸ਼੍ਵਰਾਣਾਂ ਨਰੋ ਭੁਵਿ ॥ 3-46-25 (17660)
ਮਹੇਸ਼੍ਵਰੇਣ ਯੋ ਰਾਜੰਨ ਜੀਰ੍ਣੋ ਗ੍ਰਸ੍ਤਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨ੍।
ਕਸ੍ਤਮੁਤ੍ਸਹਤੇ ਵੀਰੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਜਰਯਿਤੁਂ ਪੁਮਾਨ੍ ॥ 3-46-26 (17661)
ਆਸਾਦਿਤਮਿਦੰ ਘੋਰੰ ਤੁਮੁਲੰ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਰਿਕਰ੍ਸ਼਼ਦ੍ਭਿਃ ਕੋਪਯਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 3-46-27 (17662)
ਯਤ੍ਰ ਵਿਸ੍ਫੁਰਮਾਣੌਸ਼਼੍ਠੋ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਾਹ ਵਚੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਤ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨੋਰੂ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਾਵੁਭੌ ॥ 3-46-28 (17663)
ਊਰੁਂ ਭੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਪਾਪ ਗਦਯਾ ਵਜ੍ਰਕਲ੍ਪਯਾ।
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਨਾਂ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਮਨ੍ਤੇ ਦੁਰ੍ਦ੍ਯੂਤਦੇਵਿਨਃ ॥ 3-46-29 (17664)
ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸਰ੍ਵੇਚਾਮਿਤਤੇਜਸਃ।
ਸਰ੍ਵੇਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ ਦੇਵੈਰਪਿ ਸੁਦੁਰ੍ਜਯਾਃ ॥ 3-46-30 (17665)
ਮਨ੍ਯੇ ਮਨ੍ਯੁਸਮੁਦ੍ਭੂਤਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤਵ ਸੰਯੁਗੇ।
ਅਨ੍ਤੰ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੀਰ੍ਯਾਮਰ੍ਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-46-31 (17666)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-46-32x (1902)
ਕਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸੂਤ ਕਰ੍ਣੇਨ ਵਦਤਾ ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਵਚਃ।
ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਵੈਰਮੇਤਾਵਦ੍ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਸਾ ਸਭਾਂ ਗਤਾ ॥ 3-46-32 (17667)
ਅਪੀਦਾਨੀਂ ਮਮ ਸੁਤਾਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਰਨ੍ਮਨ੍ਦਚੇਤਸਃ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਭ੍ਰਾਤਾ ਗੁਰੁਰ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋ ਵਿਨਯੇ ਨਾਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ॥ 3-46-33 (17668)
ਮਮਾਪਿ ਵਚਨੰ ਸੂਤ ਨ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਤਿ ਮਨ੍ਦਭਾਕ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਂ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਹੀਨੰ ਨਿਰ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਮਚੇਤਸਮ੍ ॥ 3-46-34 (17669)
ਯੇ ਚਾਸ੍ਯ ਸਚਿਵਾ ਮਨ੍ਦਾਃ ਕਰ੍ਣਸੌਬਲਕਾਦਯਃ।
ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਭੂਯਸੋ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਤਿ ਵਿਚੇਤਸਃ ॥ 3-46-35 (17670)
ਸ੍ਵੈਰੰ ਮੁਕ੍ਤਾ ਹ੍ਯਪਿ ਸ਼ਰਾਃ ਪਾਰ੍ਥੇਨਾਮਿਤਤੇਜਸਾ।
ਨਿਰ੍ਦਹੇਯੁਰ੍ਮਮ ਸੁਤਾਨ੍ਕਿੰਪੁਨਰ੍ਮਨ੍ਯੁਨੇਰਿਤਾਃ ॥ 3-46-36 (17671)
ਪਾਰ੍ਥਬਾਹੁਬਲੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਮਹਾਚਾਪਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਮਨ੍ਤ੍ਰਮੁਦਿਤਾਃ ਸਾਦਯੇਯੁਃ ਸੁਰਾਨਪਿ ॥ 3-46-37 (17672)
ਯਸ੍ਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਚ ਗੋਪ੍ਤਾ ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਚ੍ਚੈਵ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਹਨਿਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਨਾਥਃ ਸ ਕਿੰਨੁ ਤਸ੍ ਨ ਨਿਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 3-46-38 (17673)
ਇਦੰ ਹਿ ਸੁਮਹਚ੍ਚਿਤ੍ਰਮਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯੇਹ ਸੰਜਯ।
ਮਹਾਦੇਵੇਨ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਯਤ੍ਸਮੇਤ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 3-46-39 (17674)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਖਾਣ੍ਡਵੇ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਰਾ।
ਫਲ੍ਗੁਨੇਨ ਸਹਾਯਾਰ੍ਥੇ ਵਹ੍ਨੇਰ੍ਦਾਮੋਦਰੇਣ ਚ ॥ 3-46-40 (17675)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਨ ਹਿ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਾਃ ਸਬਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਪਾਰ੍ਥੇ ਚ ਭੀਮੇ ਚ ਵਾਸੁਦੇਵੇ ਚ ਸਾਤ੍ਵਤੇ ॥ 3-46-41 (17676)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 46 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-46-5 ਰੁʼਤਾਃ ਸਤ੍ਯਾਃ ॥ 3-46-9 ਪ੍ਰਤੀਯਾਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਗਚ੍ਛੇਤਾਮ੍ ॥ 3-46-10 ਧ੍ਰੁʼਣੀ ਦਯਾਲੁਃ। ਪ੍ਰਮਾਦੀ ਅਨਵਹਿਤਃ। ਸੰਰਮ੍ਭੀ ਉਦ੍ਯਮੀ ॥ 3-46-18 ਪ੍ਰਵਪਨ੍ ਪ੍ਰੇਰਯਨ੍। ਸ੍ਥਾਤਾ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-46-25 ਨੈਤਦੁਤ੍ਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯੋ ਹਿ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-46-26 ਨ ਜੀਰ੍ਣੋ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਃ ॥ 3-46-31 ਅਨ੍ਤੰ ਨਾਸ਼ਮ੍। ਭਾਰ੍ਯਾਮਰ੍ਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-46-33 ਵਿਨਯੇ ਨੀਤੌ ॥ 3-46-41 ਨਹਿ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 047
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.47. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 047
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨੇਨ ਜਨਮੇਜਯੰਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਵਨੇ ਭੋਜ੍ਯਵਸ੍ਤੁਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-47-0 (17677)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-47-0x (1903)
ਯਦਿਦੰ ਸ਼ੋਚਿਤੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਵੈ ਮੁਨੇ।
ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜ੍ਯਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਮੇਤੰਨਿਰ੍ਰਥਕਮ੍ ॥ 3-47-1 (17678)
ਕਥੰ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੰ ਤਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤਾਲ੍ਪਚੇਤਸਮ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਕੋਪਯਾਨੰ ਮਹਾਰਥਾਨ੍ ॥ 3-47-2 (17679)
ਕਿਮਾਸੀਤ੍ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਵਨੇ ਭੋਜਨਮੁਚ੍ਯਤਾਮ੍।
ਵਨ੍ਯੰ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਤਦਾਖ੍ਯਾਤੁ ਨੋ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-47-3 (17680)
ਵੈਂਸ਼ੰਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-47-4x (1904)
ਵਾਨੇਯੰ ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧੈਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਨਿਪਾਤਿਤਾਨ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਨਿਵੇਦ੍ਯਾਗ੍ਰਮਭੁਞ੍ਜਤਾ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 3-47-4 (17681)
ਤਾਂਸ੍ਤੁ ਸ਼ੂਰਾਨ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਂਸ੍ਤਦਾ ਨਿਵਸਤੋ ਵਨੇ।
ਅਨ੍ਵਯੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਾਜਨ੍ਸਾਗ੍ਨਯੋ(ਅ)ਨਗ੍ਨਯਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-47-5 (17682)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ੍ਨਾਤਕਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਦਸ਼ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਵਿਦਾਂ ਤਦ੍ਵਦ੍ਯਾਨ੍ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-47-6 (17683)
ਰੁਰੂਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮ੍ਰੁʼਗਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮੇਧ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਨ੍ਮਨੋਰਮਾਨ੍।
ਬਾਣੈਰੁਨ੍ਮਥ੍ਯ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-47-7 (17684)
ਨ ਤਤ੍ਰ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦੁਰ੍ਵਰ੍ਣੋ ਵ੍ਯਾਧਿਤੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਵਾ ਦੁਰ੍ਬਲੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਦੀਨੋ ਭੀਤੋਪਿ ਵਾ ਪੁਨਾਃ ॥ 3-47-8 (17685)
ਪੁਤ੍ਰਾਨਿਵ ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨਿਵ ਸਹੋਦਰਾਨ੍।
ਪੁਰੋਸ਼਼ ਕੌਰਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਧਰ੍ਮੇਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। 3-47-9 (17686)
ਪਤੀਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਸ਼੍ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਮਾਤੇਵ ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਗ੍ਰੇ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਮਾਹਾਰਯਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-47-10 (17687)
ਪ੍ਰਾਚੀਂ ਰਾਜਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਭੀਮਸੇਨੋ
ਯਮੌ ਪ੍ਰਤੀਚੀਮਥਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਦੀਚੀਮ੍।
ਧਨੁਰ੍ਧਰਾ ਮਾਂਸਹੇਤੋਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਂ
ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਨਿਤ੍ਯਮੇਵੋਪਗਮ੍ਯ ॥ 3-47-11 (17688)
ਤਥਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਵਸਤਾਂ ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਵੈ
ਵਿਹੀਨਾਨਾਮਰ੍ਜੁਨੇਨੋਤ੍ਸੁਕਾਨਾਮ੍।
ਪਞ੍ਚੈਵ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਤਥਾ ਵ੍ਯਤੀਯੁ-
ਰਥੀਯਤਾਂ ਜਪਤਾਂ ਜੁਹ੍ਵਤਾਂ ਚ ॥ 3-47-12 (17689)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 47 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-47-3 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਕਰ੍ਸ਼਼ਣਜੰ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਧਾਨ੍ਯਮ੍ ॥ 3-47-4 ਸ਼ੁਦ੍ਧੈਰ੍ਵਿਸ਼਼ਾਲਿਪ੍ਤੈਃ। ਆਨੇਯੰ ਵਨਭਵਮ੍ ॥ 3-47-5 ਅਨਗ੍ਨਯਃ ਪਰਿਵ੍ਰਾਜਕਾਃ ॥ 3-47-10 ਆਹਾਰਯਤ੍ ਆਹਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਤੀ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 048
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.48. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 048
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸੰਜਯਾਗ੍ਰੇ ਪਾਣ੍ਡਵਪਰਾਕ੍ਰਮਸ੍ਮਰਣੇਨ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪਰਿਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸੰਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਚਾਰਮੁਸ੍ਵਾਤ੍ ਪਾਣ੍ਡਵਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਵਨੰ ਗਤਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਦੀਨਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਿਵਧਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਸ਼੍ਰਵਣਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-48-0 (17690)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-48-0x (1905)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਚ੍ਚਰਿਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਤੀਤਮਦ੍ਭੁਤਮ੍।
ਚਿਨ੍ਤਾਸ਼ੋਕਪਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਮਨ੍ਯੁਨਾਭਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 3-48-1 (17691)
ਦੀਰ੍ਘਮੁਸ਼਼੍ਣੰ ਚ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕਾਸੁਤਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸੰਜਯੰ ਸੂਤਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-48-2 (17692)
ਨ ਰਾਤ੍ਰੌ ਨ ਦਿਵਾ ਸੂਤ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਮਿ ਵੈਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਦੁਰ੍ਣਯੰ ਘੋਰਮਤੀਤੰ ਦ੍ਯੂਤਜੰ ਹਿ ਤਤ੍ ॥ 3-48-3 (17693)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਸਹ੍ਯਵੀਰ੍ਯਾਣਾਂ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਧੈਰ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਪਰਾਮ੍।
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਨੁਰਾਗੰ ਚ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਮਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-48-4 (17694)
ਦੇਵਪੁਤ੍ਰੌ ਮਹਾਭਾਗੌ ਦੇਵਰਾਜਸਮਦ੍ਯੁਤੀ।
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੌ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦੌ ॥ 3-48-5 (17695)
ਦ੍ਰੁʼਢਾਯੁਧੌ ਦੂਰਪਾਤੌ ਯੁਦ੍ਧੇ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯੌ।
ਸ਼ੀਘ੍ਰਹਸ੍ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਢਕ੍ਰੋਧੌ ਨਿਤ੍ਯਯੁਕ੍ਤੌ ਰਥੇ ਸ੍ਥਿਤੌ ॥ 3-48-6 (17696)
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨੌ ਪੁਰੋਧਾਯ ਯਦਾ ਤੌ ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ।
ਸ੍ਥਾਸ੍ਯੇਤੇ ਸਿੰਹਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਵਸ਼੍ਵਿਨਾਵਿਵ ਦੁਃਸਹੌ ॥ 3-48-7 (17697)
ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ਮਿਹ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮਮ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸੰਜਯ ॥ 3-48-8 (17698)
ਤੌ ਹ੍ਯਪ੍ਰਤਿਰਥੌ ਯੁਦ੍ਧੇ ਦੇਵਪੁਤ੍ਰੌ ਮਹਾਰਥੌ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਸ੍ਤੰ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੰਸ੍ਯੇਤੇ(ਅ)ਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਿਣੌ ॥ 3-48-9 (17699)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯੋ(ਅ)ਥ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾ ਵਾ ਮਹੌਜਸਃ।
ਯੁਧਿ ਸਤ੍ਯਾਭਿਸਨ੍ਧੇਨ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਣੇ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਮ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ॥ 3-48-10 (17700)
ਰਾਮਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪ੍ਰਣੀਤਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਂ ਸੂਤਨਨ੍ਦਨ।
ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਸਹਿਤੁਂ ਵੇਗਃ ਪਰ੍ਵਤੈਰਪਿ ਦੁਃਸਹਃ ॥ 3-48-11 (17701)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਸ਼ੈਕ੍ਯਯਾ ਵੀਰਘਾਤਿਨ੍ਯਾ ਗਦਯਾ ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-48-12 (17702)
ਤਥਾ ਗਾਣ੍ਡੀਵਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਵਿਸ੍ਫੂਰ੍ਜਿਤਮਿਵਾਸ਼ਨੇਃ।
ਗਦਾਵੇਗੰ ਚ ਭੀਮਸ੍ਯ ਨਾਲੰ ਸੋਢੁਂ ਨਰਾਧਿਪਾਃ ॥ 3-48-13 (17703)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਵਾਚੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਸ਼ਾਨੁਗਃ।
ਸ੍ਮਰਣੀਯਾਃ ਸ੍ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਯਾ ਯਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪੁਰਾ ॥ 3-48-14 (17704)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 3-48-15x (1906)
ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮੋ(ਅ)ਯੰ ਸੁਮਹਾਂਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜੰਨੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸਮਰ੍ਥੇਨਾਪਿ ਯਨ੍ਮੋਹਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਨ ਨਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 3-48-15 (17705)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਯੰ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਨ੍ਦ੍ਯੂਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਤ੍ਵਰਿਤਃ ਕਾਮਯ੍ਕੇ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਸਮਭਾਵਯਦਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-48-16 (17706)
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਤਥਾ ਪੁਤ੍ਰਾ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਵਿਰਾਟੋ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਕੇਕਯਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 3-48-17 (17707)
ਤੈਸ਼੍ਚ ਯਤ੍ਕਥਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਪਰਾਜਿਤਾਨ੍।
ਚਾਰੇਣ ਵਿਦਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤਨ੍ਮਯਾ ਵੇਦਿਤੰ ਚ ਤੇ ॥ 3-48-18 (17708)
ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਸਾਰਥ੍ਯੇ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯਾਜੌ ਤਥੇਤ੍ਯਾਹ ਚ ਤਾਨ੍ਹਰਿਃ ॥ 3-48-19 (17709)
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਾਂਸ੍ਤਦਾ ਗਤਾਨ੍।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨੋਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਾਨਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-48-20 (17710)
ਯਾ ਸਾ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥੇ ਬਭੂਵ ਹ।
ਰਾਜਸੂਯੇ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਨ੍ਰੁʼਪੈਰਨ੍ਯੈਃ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਾ ॥ 3-48-21 (17711)
ਯਤ੍ਰਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮਹੀਪਾਲਾਞ੍ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਤੇਜੋਭਯਾਰ੍ਦਿਤਾਨ੍।
ਸਵਙ੍ਗਾਙ੍ਗਾਨ੍ਸਪੌਣ੍ਡ੍ਰੌਢ੍ਰਾਨ੍ਸਚੋਲਦ੍ਰਵਿਡਾਨ੍ਧ੍ਰਕਾਨ੍ ॥ 3-48-22 (17712)
ਸਾਗਰਾਨੂਪਕਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਚ ਪਤ੍ਤਨਵਾਸਿਨਃ।
ਸਿੰਹਲਾਨ੍ਬਰ੍ਬਰਾਨ੍ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਨ੍ਯੇ ਚ ਲਙ੍ਕਾਨਿਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-48-23 (17713)
ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਨਿ ਚਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਸਾਗਰਾਨ੍ਤਿਕਾਨ੍।
ਪਹ੍ਲਵਾਨ੍ਦਰਦਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਿਰਾਤਾਨ੍ਯਵਨਾਞ੍ਸ਼ਕਾਨ੍ ॥ 3-48-24 (17714)
ਹਾਰਹੂਣਾਂਸ਼੍ਚ ਚੀਨਾਂਸ਼੍ਚ ਤੁਸ਼਼ਾਰਾਨ੍ਸੈਨ੍ਧਵਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਜਾਗੁਡਾਨ੍ਰਾਮਠਾਨ੍ਮੁਣ੍ਡਾਨ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਰਾਜ੍ਯਮਥ ਤਙ੍ਗਣਾਨ੍ ॥ 3-48-25 (17715)
ਕੇਕਯਾਨ੍ਮਾਲਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਕਾਸ਼੍ਮੀਰਕਾਨਪਿ।
ਅਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮਹਮਾਹੂਤਾਨ੍ਯਜ੍ਞੇ ਤੇ ਪਰਿਵੇਸ਼਼ਕਾਨ੍ ॥ 3-48-26 (17716)
ਸਾ ਤੇ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਯੈਰਾਤ੍ਤਾ ਚਪਲਾ ਪ੍ਰਤਿਸਾਰਿਣੀ।
ਆਦਾਯ ਜੀਵਿਤੰ ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਹਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਾਮਹਮ੍ ॥ 3-48-27 (17717)
ਰਾਮੇਣ ਸਹ ਕੌਰਵ੍ਯ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਵਯੈਸ੍ਤਥਾ।
ਅਕ੍ਰੂਰਗਦਸਾਮ੍ਬੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨਾਹੁਕੇਨ ਚ ॥ 3-48-28 (17718)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਵੀਰੇਣ ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲਾਤ੍ਮਜੇਨ ਚ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਰਣੇ ਹਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਯਃ ਕਰ੍ਣੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਸੌਬਲੇਯੰ ਯਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-48-29 (17719)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਵਸਨ੍।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੀਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਂ ॥ 3-48-30 (17720)
ਅਥੈਨਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵੀਰਸਮਾਗਮੇ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤ੍ਸ੍ਵੇਤੇਸ਼਼ੁ ਵੀਰੇਸ਼਼ੁ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮੁਖੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-48-31 (17721)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਮਿ ਤੇ ਵਾਚਮਿਮਾਂ ਸਤ੍ਯਾਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।
ਅਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਮੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਾਨ੍ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-48-32 (17722)
ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਸਤ੍ਯੰ ਮਾਂ ਕੁਰੁ ਕੇਸ਼ਵ।
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੋ ਵਨੇ ਵਾਸੋ ਰਾਜ੍ਞਾਂਮਧ੍ਯੇ ਮਯਾ ਹ੍ਯਯਮ੍ ॥ 3-48-33 (17723)
ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਸਭਾਸਦਃ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਪੁਰੋਗਾਸ੍ਤੇ ਸਮਯਾਮਾਸੁਰ਼ਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-48-34 (17724)
ਕੇਸ਼ਵੰ ਮਧੁਰੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਃ ਕਾਲਯੁਕ੍ਤੈਰਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਪਾਞ੍ਚਾਲੀਂ ਪ੍ਰਾਹੁਰਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ ॥ 3-48-35 (17725)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਵ ਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਦੇਵਿ ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਜੀਵਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਮ ਤੇ ਸਤ੍ਯੰ ਮਾ ਸ਼ੁਚੋ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ॥ 3-48-36 (17726)
ਯੇ ਸ੍ਮ ਤੇ ਕੁਰਵਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਾਹਸੰਸ੍ਤਦਾ।
ਮਾਂਸਾਨਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਕਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-48-37 (17727)
ਪਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਰੁਧਿਰੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਾ ਗੋਮਾਯਵਸ੍ਤਥਾ।
ਉਤ੍ਤਮਾਙ੍ਗਾਨਿ ਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਯੈਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸਿ ਸਭਾਤਲੇ ॥ 3-48-38 (17728)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਞ੍ਚਾਲਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲੇ।
ਕ੍ਰਵ੍ਯਾਦੈਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਨਿ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਨਿ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 3-48-39 (17729)
ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸਿਯੈਸ੍ਤਤ੍ਰਯੈਸ਼੍ਚਾਸਿ ਸਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼ਿਰਸਾਂ ਭੂਮਿਃ ਪਾਸ੍ਯਤਿ ਸ਼ੋਣਿਤਮ੍ ॥ 3-48-40 (17730)
ਏਵੰ ਬਹੁਵਿਧਾ ਵਾਚਸ੍ਤ ਊਚੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਸਰ੍ਵੇਤੇਜਸ੍ਵਿਨਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇਚਾਹਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 3-48-41 (17731)
ਤੇ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤਾਵਰ੍ਸ਼਼ਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਤ੍।
ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਪਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 3-48-42 (17732)
ਰਾਮਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਧਨੰਜਯਸ਼੍ਚ
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸਾਮ੍ਬੌ ਯੁਯੁਧਾਨਭੀਮੌ।
ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤੌ ਕੇਕਯਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਃ
ਪਾਞ੍ਚਾਲਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸਹ ਮਤ੍ਸ੍ਯਰਾਜ੍ਞਾ ॥ 3-48-43 (17733)
ਏਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਲ੍ਲੋਁਕਵੀਰਾਨਜੇਯਾ-
ਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਾਨ੍ਸਸੈਨ੍ਯਾਨ੍।
ਕੋ ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥੀ ਸਮਰੇ(ਅ)ਭ੍ਯੁਦੀਯਾ-
ਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਨ੍ਸਿੰਹਾਨ੍ਕੇਸਰਿਣੋ ਯਥੈਵ ॥ 3-48-44 (17734)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-48-45x (1907)
ਯਨ੍ਮਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਿਦੁਰੋ ਦ੍ਯੂਤਕਾਲੇ
ਤ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਞ੍ਜੇਸ਼਼ਯ੍ਸਿ ਚੇੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਕੁਰੂਣਾਮਯਮਨ੍ਤਕਾਲੋ
ਮਹਾਭਯੋ ਭਵਿਤਾ ਸ਼ੋਣਿਤੌਧਃ ॥ 3-48-45 (17735)
ਮਨ੍ਯੇ ਯਥਾ ਤਦ੍ਭਵਿਤੇਤਿ ਸੂਤ
ਯਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਪ੍ਰਾਹ ਵਚਃ ਪੁਰਾ ਮਾਮ੍।
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਭਵਿਤਾ ਯੁਦ੍ਧਮੇਤ-
ਦ੍ਗਤੇ ਕਾਲੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਯਥੋਕ੍ਤਮ੍ ॥ 3-48-46 (17736)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਾਭਿਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 48 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-48-9 ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੰਸ੍ਯੇਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਂ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਤਃ ॥ 3-48-11 ਸਹਿਤੁਂ ਸੋਢੁਮ੍ ॥ 3-48-12 ਸ਼ੈਕ੍ਯਯਾ ਸ਼ਿਕ੍ਯਸ੍ਥਯਾ ਭੂਮਿੰ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪਾਤਾਲੰ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਭਯਾਦਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਏਵ ਧ੍ਰੁʼਤਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-48-27 ਪ੍ਰਤਿਸਾਰਿਣੀ ਪ੍ਰਤੀਪੰ ਸਰਤੀਤਿ ਨੀਚਾਨੁਗਾਮਿਨੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਆਹਾਰੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਇਦਾਨੀਮੇਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਅਤਏਵ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ਸਤ੍ਯੰ ਮਾਂ ਕੁਰ੍ਵਿਤਿ ॥ 3-48-34 ਸਮਯਾਮਾਸੁਃ ਸਮੰ ਯੁਕ੍ਤਮਿਤ੍ਯਾਚਖ੍ਯੁਃ। ਸਮਸ਼ਬ੍ਦਾਤ੍ਤਦਾਚਸ਼਼੍ਟ ਇਤਿ ਣਿਚ੍ ਲਿਟਿ ਆਮ੍ ॥ 3-48-43 ਯੁਯੁਧਾਨਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ॥ 3-48-44 ਕੇਸਰਿਣਃ ਕ੍ਰੋਧੇਨੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਸਟਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 049
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.49. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 049
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸੰਵਾਦਸਮਯੇ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੇਨ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-49-0 (17737)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-49-0x (1908)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਹੇਤੋਰ੍ਗਤੇ ਪਾਰ੍ਥੇ ਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਿ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਃ ਕਿਮਕੁਰ੍ਵਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-49-1 (17738)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-49-2x (1909)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਹੇਤੋਰ੍ਗਤੇ ਪਾਰ੍ਥੇ ਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਿ।
ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-49-2 (17739)
ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਦੇਕਾਨ੍ਤੇ ਵਿਵਿਕ੍ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਦੁਸ਼ਾਦ੍ਵਲੇ।
ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਨਿਸ਼਼ੇਦੁਃ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ॥ 3-49-3 (17740)
ਧਨੰਜਯੰ ਸ਼ੋਚਮਾਨਾਃ ਸਾਸ਼੍ਰੁਕਣ੍ਠਾਃ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾਃ।
ਤਦ੍ਵਿਯੋਗਾਰ੍ਦਿਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਸ਼ੋਕਃ ਸਮਭਿਪੁਪ੍ਲੁਵੇ ॥ 3-49-4 (17741)
ਧਨੰਜਯਵਿਯੋਗਾਚ੍ਚ ਰਾਜ੍ਯਭ੍ਰੰਸ਼ਾਚ੍ਚ ਦੁਃਖਿਤਾਃ।
ਅਥ ਭੀਮੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-49-5 (17742)
ਨਿਦੇਸ਼ਾਤ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਗਤੋ(ਅ)ਸੌ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ॥ 3-49-6 (17743)
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਨਸ਼਼੍ਟੇ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਃ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੈਸ੍ਤਥਾ ਵਯਮ੍।
ਸਾਤ੍ਯਕਿਰ੍ਵਾਸੁਦੇਵਸ਼੍ਚ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰ੍ਨ ਸੰਸ਼ਯਾਃ ॥ 3-49-7 (17744)
ਯੋਸੌ ਗਚ੍ਛਤਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਬਹੂਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍।
ਭਵੰਨਿਯੋਗਾਦ੍ਬੀਭਤ੍ਸੁਸ੍ਤਤੋ ਦੁਃਖਤਰੰ ਨੁ ਕਿਮ੍ ॥ 3-49-8 (17745)
ਯਸ੍ਯ ਬਾਹੂ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਮਨ੍ਯਾਮਹੇ ਜਿਤਾਨਾਜੌ ਪਰਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਂ ਚ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ॥ 3-49-9 (17746)
ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵਾਦ੍ਧਿ ਵਯੰ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਤਃ।
`ਜਿਤਾਨ੍ਮਨ੍ਯਾਮਹੇ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਸਸੌਬਲਾਨ੍ ॥ 3-49-10 (17747)
ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵਾੰਨ ਮਯਾ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਮਹਾਬਲਾਃ'।
ਨੀਤਾ ਲੋਕਮਮੁਂ ਸਰ੍ਵੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਸਸੌਬਲਾਃ ॥ 3-49-11 (17748)
ਤੇਵਯੰ ਬਾਹੁਬਲਿਨਃ ਕ੍ਰੋਧਮੁਤ੍ਥਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸਹਾਮਹੇ ਭਵਨ੍ਮੂਲੰ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਪਾਲਿਤਾਃ ॥ 3-49-12 (17749)
ਮਯਾ ਹਿ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਹਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਣਮੁਖਾਨ੍ਪਰਾਨ੍।
ਸ੍ਵਬਾਹੁਵਿਜਿਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧੀਨਾਂ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍ ॥ 3-49-13 (17750)
ਭਤੋ ਦ੍ਯੂਤਦੋਸ਼਼ੇਣ ਸਰ੍ਵੇਵਯਮੁਪਪ੍ਲੁਤਾਃ।
ਅਹੀਨਪੌਰੁਸ਼਼ਾ ਰਾਜਨ੍ਬਲਿਭਿਰ੍ਬਲਵਤ੍ਤਰਾਃ ॥ 3-49-14 (17751)
ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮੰ ਮਹਾਰਾਜ ਤ੍ਵਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਗ ਹਿਧਰ੍ਮੋ ਮਹਾਰਾਜ ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵਨਾਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3-49-15 (17752)
ਰਾਜ੍ਯਮੇਵ ਪਰੰਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ।
ਸ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਵਿਦ੍ਰਾਜਨ੍ਮਾਧਰ੍ਮ੍ਯਾੰਨੀਨਸ਼ਃ ਪਥਃ ॥ 3-49-16 (17753)
ਪ੍ਰਾਗ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਸਮਾ ਰਾਜਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾੰਨਿਹਨ੍ਮਹਿ।
ਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯ ਚ ਵਨਾਤ੍ਪਾਰ੍ਥਮਾਨਾਯ੍ਯ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-49-17 (17754)
ਵ੍ਯੂਢਾਨੀਕਾਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਜਵੇਨੈਵ ਮਹਾਹਵੇ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨਮੁਂ ਲੋਕੰ ਗਮਯਾਮ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-49-18 (17755)
ਸਰ੍ਵਾਨਹੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਸਸੌਬਲਾਨ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਚ ਕਰ੍ਣੰ ਚ ਯੋ ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ॥ 3-49-19 (17756)
ਮਯਾ ਪ੍ਰਸ਼ਮਿਤੇ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤ੍ਵਮੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਵਨੰ ਪੁਨਃ।
ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨ ਤੇ ਦੋਸ਼਼ੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-49-20 (17757)
ਯਜ੍ਞੈਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧੈਸ੍ਤਾਤ ਕ੍ਰੁʼਤੰਪਾਪਮਰਿੰਦਮ।
ਅਵਧੂਯ ਮਹਾਰਾਜਗਚ੍ਛੇਮ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-49-21 (17758)
ਏਵਮੇਤਦ੍ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਬਾਲਿਸ਼ਃ।
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਭਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਃ ॥ 3-49-22 (17759)
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਤ੍ਰਾ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ।
ਨ ਹਿ ਨੈਕ੍ਰੁʼਤਿਕੰ ਹਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪਾਪਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਤਥਾ ਭਾਰਤ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੈਰਿਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-49-23 (17760)
ਅਹੋਰਾਤ੍ਰੰ ਮਹਾਰਾਜ ਤੁਲ੍ਯੰ ਸੰਵਤ੍ਸਰੇਣ ਹ।
ਤਥੈਵ ਵੇਦਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ਵਿਭੋ।
ਸੰਵਤ੍ਸਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਪੂਰ੍ਣੋ ਭਵਤਿ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਤਃ ॥ 3-49-24 (17761)
ਯਦਿ ਵੇਦਾਃ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਤੇ ਦਿਵਸਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵਮਚ੍ਯੁਤ।
ਤਯੋਦਸ਼ਾਦਿਤਃ ਕਾਲੋ ਜ੍ਞਾਯਤਾਂ ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 3-49-25 (17762)
ਕਾਲੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਹਨ੍ਤੁਂ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਮਰਿੰਦਮ।
ਏਕਾਗ੍ਰਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਪੁਰਾ ਰਾਜਨ੍ਕਰੋਤਿ ਸਃ ॥ 3-49-26 (17763)
ਦ੍ਯੂਤਪ੍ਰਿਯੇਣ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਥਾ ਤਦ੍ਭਵਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਪ੍ਰਾਯੇਣਾਜ੍ਞਾਤਚ੍ਰਯਾਯਾਂ ਵਯੰ ਸਰ੍ਵੇਨਿਪਾਤਿਤਾਃ ॥ 3-49-27 (17764)
ਨ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯਤ੍ਰ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਸੁਦੁਰ੍ਜਨਃ।
ਨ ਵਿਜ੍ਞਾਸ੍ਯਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਚਾਰੈਰਿਤਿ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-49-28 (17765)
ਅਧਿਗਮ੍ਯ ਚ ਸਰ੍ਵਾੰਨੋ ਵਨਵਾਸਮਿਮੰ ਤਤਃ।
ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿਪੁਨਰ੍ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ(ਅ)ਧਮਪੂਰੁਸ਼਼ਃ।
ਯਦ੍ਯਸ੍ਮਾਨਭਿਗਚ੍ਛੇਤ ਪਾਪਃ ਸ ਹਿ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-49-29 (17766)
ਅਜ੍ਞਾਤਚਰ੍ਯਾਮੁਤ੍ਤੀਰ੍ਣਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਪੁਨਰਾਹ੍ਵਯੇਤ੍।
ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਨਰ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-49-30 (17767)
ਭਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪੁਨਰਾਹੂਤੋ ਦ੍ਯੂਤੇਨੈਵਾਪਨੇਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸ ਤਥਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਕੁਸ਼ਲੋ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੋ ਗਤਚੇਤਨਃ ॥ 3-49-31 (17768)
ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਹਾਰਾਜ ਵਨੇਸ਼਼ੁ ਵਸਤੀਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-49-32 (17769)
ਯਦ੍ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਸੁਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਯਾਵਜ੍ਜੀਵਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਵੇਦਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ਼ਃ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 3-49-33 (17770)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਗਤ੍ਵਾਯਾਵਚ੍ਛਕ੍ਤਿ ਸੁਯੋਧਨਮ੍।
ਯਥੈਵ ਕਕ੍ਸ਼਼ਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਦਹੇਦਨਿਲਸਾਰਥਿਃ।
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਥਾ ਮਨ੍ਦਮਨੁਜਾਨਾਤੁ ਮੇ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-49-34 (17771)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-49-35x (1910)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣੰ ਭੀਮੰ ਤੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਉਵਾਚ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਰਾਜਾ ਮੂਰ੍ਨ੍ਧ੍ਯੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 3-49-35 (17772)
ਅਸਸ਼ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸੁਯੋਧਨਮ੍।
ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਸਹ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 3-49-36 (17773)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਮਾਭਾਸ਼਼ਸੇ ਪਾਰ੍ਥ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਾਲ ਇਤਿ ਪ੍ਰਭੋ।
ਅਨ੍ਰੁʼਤੰ ਨਤ੍ਸਹੇ ਵਕ੍ਤੁਂ ਨ ਹ੍ਯੇਤਨ੍ਮਯਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-49-37 (17774)
ਅਨ੍ਤਰੇਣਾਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿੰਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਹਨ੍ਤਾ ਤ੍ਵਮਸਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧੰ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 3-49-38 (17775)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਭੀਮੰ ਤੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ।
ਆਜਗਾਮ ਮਹਾਭਾਗੋ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੋ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-49-39 (17776)
ਤਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਮ੍।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਨ੍ਮਧੁਪਰ੍ਕੇਣ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਧਰ੍ਮਰਾਟ੍ ॥ 3-49-40 (17777)
ਆਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਚੈਨਮਾਸੀਨਮੁਪਾਸਨੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਅਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਬਹ੍ਵਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-49-41 (17778)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਯੂਤੇ ਚ ਭਗਵਨ੍ਧਨੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਆਹੂਯ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੈਃ ਕਿਤਵੈਰਕ੍ਸ਼਼ਕੋਵਿਦੈਃ ॥ 3-49-42 (17779)
ਅਨਕ੍ਸ਼਼ਜ੍ਞਸ੍ਯ ਹਿ ਸਤੋ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯੈਃ।
ਭਾਰ੍ਯਾ ਚ ਮੇ ਸਭਾਂ ਨੀਤਾ ਪ੍ਰਾਣੇਭ੍ਯੋਪਿ ਗਰੀਯਸੀ ॥ 3-49-43 (17780)
ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਮਾਂ ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਨਵਾਸਾਂ ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍।
ਪ੍ਰਾਵ੍ਰਾਜਯਨ੍ਮੰਹਾਰਣ੍ਯਮਜਿਨੈਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍ ॥ 3-49-44 (17781)
ਅਹੰ ਵਨੇ ਦੁਰ੍ਵਸਤੀਰ੍ਵਸਨ੍ਪਰਮਦੁਃਖਿਤਃ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਯੂਤਾਭਿਸ਼਼ਙ੍ਗੇਣ ਗਿਰਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਸੁਦਾਰੁਣਾਃ ॥ 3-49-45 (17782)
ਆਰ੍ਤਾਨਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਵਾਚੋ ਦ੍ਯੂਤਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਸ਼ੰਸਤਾਮ੍।
ਅਹੰ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਰਾਤ੍ਰੀਰ੍ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-49-46 (17783)
ਯਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਵਯਮਾਯਤ੍ਤਾਃ ਸਦਾ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਿ।
`ਸ ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕੰ ਗਤਵਾਨਸ੍ਤ੍ਰਹੇਤੋਰ੍ਮਹਾਬਲਃ ॥' 3-49-47 (17784)
ਵਿਨਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ਤੇਨ ਗਤਸਤ੍ਵ ਇਵਾਸ੍ਮਹੇ।
ਕਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਬੀਭਤ੍ਸੁਂ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪੁਨਰਾਗਤਮ੍ ॥ 3-49-48 (17785)
`ਇਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੰ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਾ ਧਨੰਜਯਮ੍।
ਅਨੇਨ ਤੁ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣੋ(ਅ)ਹੰ ਕਾਰਣੇਨ ਸਹਾਨੁਜਃ ॥ 3-49-49 (17786)
ਵਨਵਾਸਾੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਮਾਂ ਪੁਨਸ੍ਤੇ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਯਃ।
ਜਾਨਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਾ ਵੈ ਦੇਵਨੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ।
ਦ੍ਯੂਤੇਨੈਵਾਹ੍ਵਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬਲਾਦਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਤਦ੍ਵਿਦਃ ॥ 3-49-50 (17787)
ਆਹੂਤਸ਼੍ਚ ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਯੂਤੇ ਨਾਸ੍ਮਿ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਨਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍।
ਪਣੇ ਚ ਮਮ ਨਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਵਸੁ ਕਿੰਚਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-49-51 (17788)
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਨੁਧ੍ਯਾਯੰਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍।
ਨ ਮਤ੍ਤੋ ਦੁਃਖਿਤਤਰਃ ਪੁਮਾਨਸ੍ਤੀਹ ਕਸ਼੍ਚਨ' ॥ 3-49-52 (17789)
ਨਾਸ੍ਤਿ ਰਾਜਾ ਮਯਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦਲ੍ਪਭਾਗ੍ਯਤਰੋ ਭੁਵਿ।
ਭਵਤਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵੋ ਵਾ ਸ਼੍ਰੁਤਪੂਰ੍ਵੋਪਿ ਵਾ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਨ ਮਤ੍ਤੋ ਦੁਃਖਿਤਤਰਃ ਪੁਮਾਨਸ੍ਤੀਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 3-49-53 (17790)
`ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੰ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਮੁਵਾਚ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਸ਼ੋਕੰ ਵ੍ਯਪਨੁਦਨ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-49-54 (17791)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-49-55x (1911)
ਨ ਵਿਸ਼਼ਾਦੇ ਮਨਃ ਤ੍ਵਯਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤਾਂਵਰ।
ਆਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰਮਿਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਤੇ' ॥ 3-49-55 (17792)
ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਮਤ੍ਤੋ ਵਿਦ੍ਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਅਲ੍ਪਭਾਗ੍ਯਤਰਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪੁਮਾਨਸ੍ਤੀਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-49-56 (17793)
ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਣਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਦਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਸੇ(ਅ)ਨਘ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਦੁਃਖਿਤਤਰੋ ਰਾਜਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-49-57 (17794)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-49-58x (1912)
ਅਥੈਨਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਭਗਵਾਨਿਤਿ।
ਇਮਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍ ॥ 3-49-58 (17795)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-49-59x (1913)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜੰਨਵਹਿਤਃ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਚ੍ਯੁਤ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਦੁਃਖਿਤਤਰੋ ਰਾਜਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੋਪਤੇ ॥ 3-49-59 (17796)
ਨਿਸ਼਼ਧੇਸ਼਼ੁ ਮਹੀਪਾਲੋ ਵੀਰਸੇਨ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭਵੰਨਾਮ੍ਨਾ ਨਲੋ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਤਕੋਵਿਦਃ ॥ 3-49-60 (17797)
ਸ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਜਤੋ ਰਾਜਾ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਣੇਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਵਨਵਾਸੰ ਸੁਦੁਃਖਾਰ੍ਤੋ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਨ੍ਯਵਸਤ੍ਸਹ ॥ 3-49-61 (17798)
ਨ ਤਸ੍ਯ ਦਾਸਾ ਨ ਰਥੋ ਨ ਭ੍ਰਾਤਾ ਨ ਚ ਭਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਵਨੇ ਨਿਵਸਤੋ ਰਾਜੰਨਸ਼੍ਰੂਯਨ੍ਤ ਕਦਾਚਨ ॥ 3-49-62 (17799)
ਭਵਾਨ੍ਹਿ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੋ ਵੀਰੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਦੇਵਸੰਮਿਤੈਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਲ੍ਪੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਮਾੰਨਾਰ੍ਹਸਿ ਸ਼ੋਚਿਤੁਮ੍ ॥ 3-49-63 (17800)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-49-64x (1914)
ਵਿਸ੍ਤਰੇਣਾਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਨਲਸ੍ਯ ਸੁਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਚਰਿਤੰ ਵਦਤਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਨ੍ਮਮਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-49-64 (17801)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 49 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-49-4 ਪੁਪ੍ਲੁਵੇ ਪ੍ਲਾਵਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-49-6 ਨਿਦੇਸ਼ਾਤ੍ ਆਜ੍ਞਾਤਃ ॥ 3-49-11 ਅਗੰ ਲਕੰ ਪਰਲੋਕਮ੍ ॥ 3-49-14 ਬਲਿਭਿਃ ਸਾਮਨ੍ਤਦਤ੍ਤੈਰ੍ਧਰ੍ਨਰ੍ਬਲਵਤ੍ਤਰਾ ॥ 3-49-22 ਬਾਲਿਸ਼ਃ ਬਾਲਵਦ੍ਵ੍ਰੁʼਥਾਹਠੀ। ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਃ ਚਿਰਕਾਰੀ ॥ 3-49-26 ਪੁਰਾ ਅਗ੍ਰੇ ॥ 3-49-30 ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਦ੍ਯੂਤਾਰ੍ਥਮ੍ ॥ 3-49-31 ਅਪਨੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਦੂਰੀਕਰਿਸ਼਼੍ਤਿ। ਥਿਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-49-34 ਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤ੍ਰੁʼਣਮ੍ ॥ 3-49-50 ਜਯਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਾ ਵੈ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-49-61 ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਣ ਰਾਜ੍ਞਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 050
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.50. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 050
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਮਯਨਤ੍ਯਾਂ ਸਮੁਤ੍ਕਣ੍ਠਿਤੇਨ ਨਲੰਨ ਵਨੇ ਵਿਹਰਤ੍ਸੁ ਹੰਸੇਸ਼਼੍ਵੇਕਤਮਸ੍ਯ ਗ੍ਰਹਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨੇਨ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਮੋਚਿਤਵਤਾ ਹੰਸੇਨ ਨਲਗੁਣਾਨੁਵਰ੍ਣਨੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਲੇ ਰਾਗੋਤ੍ਪਾਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-50-0 (17802)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-50-0x (1915)
ਆਸੀਦ੍ਰਾਜਾ ਨਲੋ ਨਾਮ ਵੀਰਸੇਨਸੁਤੋ ਬਲੀ।
ਉਪਪੰਨੋ ਗੁਣੈਰਿਸ਼਼੍ਟੈ ਰੂਪਵਾਨਸ਼੍ਵਕੋਵਿਦਃ ॥ 3-50-1 (17803)
`ਯਜ੍ਵਾ ਦਾਨਪਤਿਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਦਾ ਸ਼ੀਲਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ'।
ਅਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਮਨੁਜੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਦੇਵਪਤਿਰ੍ਯਥਾ।
ਉਪਰ੍ਯੁਪਰਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਾਦਿਤ੍ਯ ਇਵ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-50-2 (17804)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਵੇਦਵਿਚ੍ਛ੍ਰਰੋ ਨਿਸ਼਼ਧੇਸ਼਼ੁ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਿਯਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਮਹਾਨਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਪਤਿਃ ॥ 3-50-3 (17805)
ਈਪ੍ਸਿਤੋ ਵਰਨਾਰੀਣਾਮੁਦਾਰਃ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਧਨ੍ਵਿਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਵ ਮਨੁਃ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-50-4 (17806)
ਤਥੈਵਾਸੀਦ੍ਵਿਦਰ੍ਭੇਸ਼਼ੁ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਸ਼ੂਰਃ ਸਰ੍ਵਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਜਾਕਾਮਃ ਸ ਚਾਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-50-5 (17807)
ਸ ਪ੍ਰਜਾਰ੍ਥੇ ਪਰੰ ਯਤ੍ਨਮਕਰੋਤ੍ਸੁਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਦਮਨੋ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-50-6 (17808)
ਤੰ ਸ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਜਾਕਾਮਸ੍ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਮਹਿਸ਼਼੍ਯਾ ਸਹ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਸਤ੍ਕਾਰੇਣ ਸੁਵਰ੍ਚਸਮ੍ ॥ 3-50-7 (17809)
ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਸੰਨੋ ਦਮਨਃ ਸਭਾਰ੍ਯਾਯ ਵਰੰ ਦਦੌ।
ਕਨ੍ਯਾਰਤ੍ਨੰ ਕੁਮਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰੀਨੁਦਾਰਾਨ੍ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 3-50-8 (17810)
ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਦਮੰ ਦਾਨ੍ਤੰ ਦਮਨੰ ਚ ਸੁਵਰ੍ਚਸਮ੍।
ਉਪਪੰਨਾਨ੍ਗੁਣੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਭੀਮਾਨ੍ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਾਨ੍ ॥ 3-50-9 (17811)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਰੂਪੇਣ ਤੇਜਸਾ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਸ਼੍ਰਿਯਾ।
ਸੌਭਾਗ੍ਯੇਨ ਚ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ ਸੁਮਧ੍ਯਮਾ ॥ 3-50-10 (17812)
ਅਥ ਤਾਂ ਵਸਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਦਾਸੀਨਾਂ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸ਼ਤੰ ਸਖੀਨਾਂ ਚ ਤਦਾ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸ੍ਤੇ ਸ਼ਚੀਮਿਵ ॥ 3-50-11 (17813)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਰਾਜਤੇ ਭੈਮੀ ਸਰ੍ਵਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਾ।
ਸਖੀਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀ ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸੌਦਾਮਨੀ ਯਥਾ ॥ 3-50-12 (17814)
ਅਤੀਵ ਰੂਪਸੰਪੰਨਾ ਸ਼੍ਰੀਰਿਵਾਯਤਲੋਚਨਾ।
ਨ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਨ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਰੂਪਵਤੀ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-50-13 (17815)
ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਚਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵਾ(ਅ)ਥਵਾ ਸ਼੍ਰੁਤਾ।
ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਰਮਾਥਿਨੀ ਬਾਲਾ ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਸੁਨ੍ਦਰੀ ॥ 3-50-14 (17816)
ਨਲਸ਼੍ਚ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮੋ ਭੁਵਿ।
ਕੰਦਰ੍ਪ ਇਵ ਰੂਪੇਣ ਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨਭਵਤ੍ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-50-15 (17817)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਸਮੀਪੇ ਤੁ ਨਲੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਃ ਕੁਤੂਹਲਾਤ੍।
ਨੈਸ਼਼ਧਸ੍ਯ ਸਮੀਪੇ ਤੁ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-50-16 (17818)
ਤਯੋਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕਾਮੋ(ਅ)ਭੂਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤੋਃ ਸਤਤੰ ਗੁਣਾਨ੍।
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ ਵ੍ਵਰ੍ਧਤ ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਃ ॥ 3-50-17 (17819)
ਅਸ਼ਕ੍ਨਵੰਨਲਃ ਕਾਮੰ ਤਦਾ ਧਾਰਯਿਤੁਂ ਹ੍ਰੁʼਦਾ।
ਅਨ੍ਤਃਪੁਰਸਮੀਪਸ੍ਥੇ ਵਨ ਆਸ੍ਤੇ ਰਹੋਗਤਃ ॥ 3-50-18 (17820)
ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ੈ ਤਤੋ ਹੰਸਾਞ੍ਜਾਤਰੂਪਪਰਿਚ੍ਦਾਨ੍।
ਵਨੇ ਵਿਚਰਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਕੰ ਜਗ੍ਰਾਹ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 3-50-19 (17821)
ਤਤੋ।ਡਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗੋ ਵਾਚੰ ਵ੍ਯਾਜਹਾਰ ਨਲੰ ਤਦਾ।
ਹਨ੍ਤਵ੍ਯੋਸ੍ਮਿ ਨ ਤੇਰਾਜਨ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-50-20 (17822)
ਦਮਯਨ੍ਤੀਸਕਾਸ਼ੇ ਤ੍ਵਾਂ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਯਥਾ ਤ੍ਵਦਨ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਨ ਸਾ ਮੰਸ੍ਯਤਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 3-50-21 (17823)
`ਤਵ ਚੈਵ ਯਥਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਥਾ(ਅ)ਨਘ।
ਵਿਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸੋ(ਅ)ਨੁਜਾਨਾਤੁ ਮਾਂ ਭਵਾਨ੍ ॥' 3-50-22 (17824)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਤੋ ਹੰਸਮੁਤ੍ਸਸਰ੍ਜ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਤੇ ਤੁ ਹੰਸਾਃ ਸਮੁਤ੍ਪਤ੍ਯ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨਗਮੰਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-50-23 (17825)
ਵਿਦਰ੍ਭਨਗਰੀਂ ਗਤ੍ਵਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤਦਾਨ੍ਤਿਕੇ।
ਨਿਪੇਤੁਸ੍ਤੇ ਗਰੁਤ੍ਮਨ੍ਤਃ ਸਾ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਥ ਤਾਨ੍ਖਗਾਨ੍ ॥ 3-50-24 (17826)
ਸਾ ਤਾਨਦ੍ਭੁਤਰੂਪਾਨ੍ਵੈ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਖਿਗਣਾਵ੍ਰੁʼਤਾ।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਖਗਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵਰਮਾਣੋਪਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-50-25 (17827)
ਅਥ ਹੰਸਾ ਵਿਸਸ੍ਰੁʼਪੁਃ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਮਦਾਵਨੇ।
ਏਕੈਕਸ਼ਸ੍ਤਦਾ ਕਨ੍ਯਾਸ੍ਤਾਨ੍ਹੰਸਾਨ੍ਸਮੁਪਾਦ੍ਰਵਨ੍ ॥ 3-50-26 (17828)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਯੰ ਹੰਸੰ ਸਮੁਪਾਧਾਵਦਨ੍ਤਿਕੇ।
ਸ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਂ ਗਿਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-50-27 (17829)
ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਨਲੋ ਨਾਮ ਨਿਸ਼਼ਧੇਸ਼਼ੁ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਅਸ਼੍ਵਿਨੋਃ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਰੂਪੇ ਨ ਸਮਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-50-28 (17830)
[ਕਨ੍ਦਰ੍ਪ ਇਵ ਰੂਪੇਣ ਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨਭਵਤ੍ਸ੍ਵਯਮ੍।]
ਤਸ੍ਯ ਵੈ ਯਦਿਭਾਰ੍ਯਾ ਤ੍ਵੰ ਭਵੇਥਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ।
ਸਫਲੰਤੇ ਭਵੇਜ੍ਜਨ੍ਮ ਰੂਪੰ ਚੇਦੰ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ ॥ 3-50-29 (17831)
ਵਯੰ ਹਿ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤੋ ਨ ਚਾਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵਸ੍ਤਥਾਵਿਧਃ ॥ 3-50-30 (17832)
ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਰਤ੍ਨੰ ਨਾਰੀਣਾਂ ਨਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਨਲੋ ਵਰਃ।
ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਯਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਸੰਗਮੋ ਗੁਣਵਾਨ੍ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-50-31 (17833)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਤੁ ਹੰਸੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਤ੍ਰ ਤੰ ਹੰਸੰ ਤ੍ਵਮਪ੍ਯੇਵੰ ਨਲੰ ਵਦ ॥ 3-50-32 (17834)
ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਣ੍ਡਜਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਵਿਦਰ੍ਭਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਪੁਨਰਾਗਮ੍ਯ ਨਿਸ਼਼ਧਾੰਨਲੇ ਸਰ੍ਵੰ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-50-33 (17835)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 50 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-50-1 ਉਪਪੰਨੋ ਯੁਕ੍ਤਃ ॥ 3-50-12 ਸੌਦਾਮਨੀ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਣ੍ਯਮੇਘਸੰਬਨ੍ਧਿਨੀ ॥ 3-50-15 ਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨ੍ ਸ਼ਰੀਰੀ ॥ 3-50-16 ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਃ ਵਾਰ੍ਤਾਹਰਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-50-17 ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਃ ਕਾਮਃ ॥ 3-50-19 ਜਾਤਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛਦਾਨ੍ ਸੁਵਰ੍ਣਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ ॥ 3-50-20 ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗਃ ਖਗਃ ॥ 3-50-24 ਗਰੁਤ੍ਮਨ੍ਤਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 051
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.51. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 051
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਾਰਦੇਨਨ੍ਦ੍ਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਦਮਯਨ੍ਤੀਗੁਣਾਨੁਵਰ੍ਣਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਸ੍ਸ੍ਵਯੰਵਰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਸ੍ਵਯੰਵਰਾਰ੍ਥਮਾਗਚ੍ਛਦ੍ਭਿਰਿਨ੍ਦ੍ਰਾਦਿਭਿਃ ਪਥਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਨਲਸ੍ਯ ਦਮਯਨ੍ਤੀਘਟਨਾਯਾਂ ਦੂਤ੍ਯੇਨ ਵਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-51-0 (17836)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-51-0x (1916)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਹੰਸਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਤਦਾ ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਨ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾ ਨਲੰ ਪ੍ਰਤਿ ਬਭੂਵ ਸਾ ॥ 3-51-1 (17837)
ਤਤਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਾਪਰਾ ਦੀਨਾ ਵਿਵਰ੍ਣਵਦਨਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾ।
ਬਭੂਵਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਪਰਮਾ ਤਦਾ ॥ 3-51-2 (17838)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਧ੍ਯਾਨਪਰਾ ਬਭੂਵੋਨ੍ਮਤ੍ਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾ।
ਪਾਣ੍ਡੁਵਰ੍ਣਾ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨਾਥ ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟਚੇਤਨਾ ॥ 3-51-3 (17839)
ਨ ਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨਭੋਗੇਸ਼਼ੁ ਰਤਿੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਨ ਨਕ੍ਤੰ ਨ ਦਿਵਾ ਸ਼ੇਤੇ ਹਾਹੇਤਿ ਰੁਦਤੀ ਮੁਹੁਃ ॥ 3-51-4 (17840)
ਤਾਮਸ੍ਵਸ੍ਥਾਂ ਤਦਾਕਾਰਾਂ ਸਖ੍ਯਸ੍ਤਾ ਜਜ੍ਞਿਰਿਙ੍ਗਿਤੈਃ ॥ 3-51-5 (17841)
ਤਤੋ ਵਿਦਰ੍ਭਪਤਯੇ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸਖੀਜਨਃ।
ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ਤਾਮਸ੍ਵਸ੍ਥਾਂ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-51-6 (17842)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਭੀਮੋ ਦਮਯਨ੍ਤੀਸਖੀਗਣਾਤ੍।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਦੁਹਿਤਾ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯਨਾਤਿਸ੍ਵਸ੍ਥੇਵ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-51-7 (17843)
ਸ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹੀਪਾਲਃ ਸ੍ਵਾਂ ਸੁਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਯੌਵਨਾਮ੍।
ਅਪਸ਼੍ਯਦਾਤ੍ਮਨਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰਮ੍ ॥ 3-51-8 (17844)
ਸ ਸੰਨਿਪਾਤਯਾਮਾਸ ਮਹੀਪਾਲਾਨ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤਿਃ।
ਏਸ਼਼ੋ(ਅ)ਨੁਭੂਯਤਾਂ ਚੀਰਾਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰ ਇਤਿ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-51-9 (17845)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰਮ੍।
ਅਭਿਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤਤੋ ਵੀਰਾ ਰਾਜਾਨੋ ਭੀਮਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 3-51-10 (17846)
ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਨਾਦਯਨ੍ਤੋ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਮਾਲ੍ਯਾਭਰਣੈਰ੍ਬਲੈਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੈਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ॥ 3-51-11 (17847)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਭੀਮੋ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਯਥਾਰ੍ਹਮਕਰੋਤ੍ਪੂਜਾਂ ਤੇ(ਅ)ਵਸੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪੂਜਿਤਾਃ ॥ 3-51-12 (17848)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਸੁਰਾਣਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮੌ।
ਅਟਮਾਨੌ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਮਿਤੋ ਗਤੌ ॥ 3-51-13 (17849)
ਨਾਰਦਃ ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੌ ਮਹਾਵ੍ਰਤੌ।
ਦੇਵਰਾਜਸ੍ ਭਵਨੰ ਵਿਵਿਸ਼ਾਤੇ ਸੁਪੂਜਿਤੌ ॥ 3-51-14 (17850)
ਤਾਵਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਮਘਵਾ ਤਤਃ ਕੁਸ਼ਲਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛਾਨਾਮਯੰ ਚਾਪਿ ਤਯੋਃ ਸਰ੍ਵਗਤੰ ਵਿਭੁਃ ॥ 3-51-15 (17851)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-51-16x (1917)
ਆਵਯੋਃ ਕਸ਼ਲੰ ਦੇਵ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗਤਮੀਸ਼੍ਵਰ।
ਲੋਕੇ ਚ ਮਘਵਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ਕੁਸ਼ਲਿਨੋ ਵਿਭੋ ॥ 3-51-16 (17852)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-51-17x (1918)
ਨਾਰਦਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ।
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਜੀਵਿਤਯੋਧਿਨਃ ॥ 3-51-17 (17853)
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨਿਧਨੰ ਕਾਲੇ ਯੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਪਰਾਡ੍ਯੁਖਾਃ।
ਅਯੰ ਲੋਕੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯਥੈਵ ਮਮ ਕਾਮਧੁਕ੍ ॥ 3-51-18 (17854)
ਕ੍ਵਨੁ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਸ਼ੂਰਾ ਨਹਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਾਨਹਮ੍।
ਆਗਚ੍ਛਤੋ ਮਹੀਪਾਲਾਨ੍ਦਯਿਤਾਮਨਿਥੀਨ੍ਮਮ ॥ 3-51-19 (17855)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਨਾਰਦਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਮਘਵਨ੍ਯੇਨ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-51-20 (17856)
ਵਿਦਰ੍ਭਰਾਜ੍ਞੋ ਦੁਹਿਤਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ।
ਰੂਪੇਣ ਸਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਸਰ੍ਵਯੋਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-51-21 (17857)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰਃ ਸ਼ਕ੍ਰ ਭਵਿਤਾ ਨਚਿਰਾਦਿਵ।
ਤਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-51-22 (17858)
ਤਾਂ ਰਤ੍ਨਭੂਤਾਂ ਲੋਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਨਿਸ਼਼ੂਦਨ ॥ 3-51-23 (17859)
ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਥ੍ਯਮਾਨੇ ਤੁ ਲੋਕਪਾਲਾਸ਼੍ਚ ਸਾਗ੍ਨਿਕਾਃ।
ਆਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਸਮੀਪਮਮਰੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-51-24 (17860)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਾਰਦਸ੍ਯ ਵਚੋ ਮਹਤ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਚਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਗਚ੍ਛਾਮੋ ਵਯਮਪ੍ਯੁਤ ॥ 3-51-25 (17861)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸਗਣਾਃ ਸਹਵਾਹਨਾਃ।
ਵਿਦਰ੍ਭਾਨਭਿਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤੇ ਯਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-51-26 (17862)
ਨਲੋਪਿ ਰਾਜਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਮਾਗਮਮ੍।
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦਦੀਨਾਤ੍ਮਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਨੁਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-51-27 (17863)
ਅਥ ਦੇਵਾਃ ਪਥਿ ਨਲੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਭੂਤਲੇ ਸ੍ਤਿਤਮ੍।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਵ ਸ੍ਥਿਤੰ ਮੂਰ੍ਤ੍ਯਾ ਮਨ੍ਮਥੰ ਰੂਪਸੰਪਦਾ ॥ 3-51-28 (17864)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਲੋਕਪਾਲਾਸ੍ਤੇ ਭ੍ਰਾਜਮਾਨੰ ਯਥਾ ਰਵਿਮ੍।
ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਵਿਗਤਸੰਕਲ੍ਪਾ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ਰੂਪਸੰਪਦਾ ॥ 3-51-29 (17865)
ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਵਿਸ਼਼੍ਟਭ੍ਯ ਵਿਮਾਨਾਨਿ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਅਬ੍ਰੁਵੰਨੈਸ਼਼ਧੰ ਰਾਜੰਨਵਤੀਰ੍ਯ ਨਭਸ੍ਤਲਾਤ੍ ॥ 3-51-30 (17866)
ਭੋਭੋ ਨਿਸ਼਼ਧਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨਲ ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤੋ ਭਵਾਤ੍।
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਕੁਰੁ ਸਾਹਾਯ੍ਯੰ ਦੂਤੋ ਭਵ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-51-31 (17867)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 51 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-51-5 ਜਜ੍ਞੁਃ ਜ੍ਞਾਤਵਤ੍ਯਃ। ਰਇਙ੍ਗਿਤੈਃ ਅਭਿਪ੍ਰਾਯਸ੍ਰੁʼਚਕੈਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੈਃ ॥ 3-51-9 ਅਨੁਭੂਯਤਾਂ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਭਵਦ੍ਭਿਃ ॥ 3-51-20 ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵੀਸ਼੍ਵਰਾ ॥ 3-51-29 ਵਿਗਤੋ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਃ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮ ਇਤਿਸੰਕਲ੍ਪੋ ਯੇਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 052
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.52. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 052
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਲੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਭਿਨ੍ਦ੍ਰਾਦਿਨਿਦੇਸ਼ਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-52-0 (17868)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-52-0x (1919)
ਤੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਨਲਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯ ਇਤਿ ਭਾਰਤ।
ਅਥੈਤਾਨ੍ਪਰਿਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-52-1 (17869)
ਕੇ ਵੈ ਭਵਨ੍ਤਃ ਕਸ਼੍ਚਾਸੌ ਯਸ੍ਯਾਹੰ ਦੂਤ ਈਪ੍ਸਿਤਃ।
ਕਿੰਚ ਤਤ੍ਰਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਥਯਧ੍ਵੰ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-52-2 (17870)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਨੈਸ਼਼ਧੇਨ ਮਘਵਾਨਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਅਮਰਾਨ੍ਵੈ ਨਿਬੋਧਾਸ੍ਮਾਨ੍ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਮਾਗਤਾਨ੍ ॥ 3-52-3 (17871)
ਅਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਯਮਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਤਥੈਵਾਯਮਪਾਂਪਤਿਃ।
ਸ਼ਰੀਰਾਨ੍ਤਕਰੋ ਨ੍ਰੂʼਣਾਂ ਯਮੋ(ਅ)ਯਮਪਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-52-4 (17872)
ਤ੍ਵੰ ਵੈ ਸਮਾਗਤਾਨਸ੍ਮਾਨ੍ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈ ਨਿਵੇਦਯ।
ਲੋਕਪਾਲਾ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਦ੍ਯਾਃ ਸਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਃ ॥ 3-52-5 (17873)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਵਰੁਣੋ ਯਮਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਯਤਮੰ ਦੇਵੰ ਪਤਿਤ੍ਵੇ ਵਰਯਸ੍ਵ ਹ ॥ 3-52-6 (17874)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਨਲਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਏਕਾਰ੍ਥਸਮਵੇਤੰ ਮਾਂ ਨ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਿਤੁਮਰ੍ਹਥ ॥ 3-52-7 (17875)
ਕਥ ਹਿ ਜਾਤਸੰਕਲ੍ਪਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਤੇ ਪੁਮਾਨ੍।
ਪਰਾਰ੍ਥਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਕ੍ਤੰ ਤਦ੍ਵੈ ਪਸ਼੍ਯਾਮਰੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-52-8 (17876)
`ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਨੈਸ਼਼ਧੇਨ ਮਘਵਾਨ੍ਪੁਨਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।'
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯ ਇਤਿਸੰਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵਮਸ੍ਮਾਸੁ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵ੍ਰਜ ਨੈਸ਼਼ਧ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-52-9 (17877)
`ਸ ਵੈ ਤ੍ਵਮਾਗਤਾਨਸ੍ਮਾਨ੍ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈ ਨਿਵੇਦਯ।
ਸ਼੍ਰੇਯਸਾ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਕੁਰ੍ਵੰਨਮਰਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥' 3-52-10 (17878)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-52-11x (1920)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਦੇਵੈਸ੍ਤੈਰ੍ਨੈਸ਼਼ਧਃ ਪੁਨਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨਿ ਵੇਸ਼੍ਮਾਨਿ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟੁਂ ਕਥਮੁਤ੍ਸਹੇ ॥ 3-52-11 (17879)
ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੀਤਿ ਤੰ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪੁਨਰੇਵਾਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਜਗਾਮ ਸ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-52-12 (17880)
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਤ੍ਰ ਵੈਦਰ੍ਭੀਂ ਸਖੀਗਣਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਦੇਦੀਪ੍ਯਮਾਨਾਂ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਚ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀਮ੍ ॥ 3-52-13 (17881)
ਅਤੀਵ ਸੁਕੁਮਾਰਾਙ੍ਗੀਂ ਤਨੁਮਧ੍ਯਾਂ ਸੁਲੋਚਨਾਮ੍।
ਆਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ਤੀਮਿਵ ਚ ਤਾਂ ਸ਼ਸ਼ਿਨੰ ਸ੍ਵੇਨ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-52-14 (17882)
ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਕਾਮਸ੍ਤਾਂ ਚਾਰੁਹਾਸਿਨੀਮ੍।
ਸਤ੍ਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਤੁਧਾਰਯਾਮਾਸ ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਮ੍ ॥ 3-52-15 (17883)
ਤਤਸ੍ਤਾ ਨੈਸ਼਼ਧੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਪਰਮਾਙ੍ਗਨਾਃ।
ਆਸਨੇਭ੍ਯਃ ਸਮੁਤ੍ਪੇਤੁਸ੍ਤੇਜਸਾ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-52-16 (17884)
ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਸ਼੍ਚ ਮੁਪ੍ਰੀਤਾ ਨਲੰ ਤਾ ਵਿਸ੍ਮਯਾਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਨ ਚੈਨਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਨ੍ਤ ਮਨੋਭਿਸ੍ਤ੍ਵਭ੍ਯਪੂਜਯਨ੍ ॥ 3-52-17 (17885)
ਅਹੋ ਰੂਪਮਹੋ ਕਾਨ੍ਤਿਰਹੋ ਧੈਰ੍ਯੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਕੋ(ਅ)ਯੰ ਦੇਵੋ(ਅ)ਥਵਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋ ਵਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-52-18 (17886)
ਨ ਤਾਸ੍ਤੰ ਸ਼ਕ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਵ੍ਯਾਹਰ੍ਤੁਮਪਿ ਕਿੰਚਨ।
ਤੇਜਸਾ ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਲਜ੍ਜਾਵਤ੍ਯੋ ਵਰਾਙ੍ਗਨਾਃ ॥ 3-52-19 (17887)
ਅਥੈਨੰ ਸ੍ਮਯਮਾਨੇਵ ਸ੍ਮਿਤਪੂਰ੍ਵਾਭਿਭਾਸ਼਼ਿਣੀ।
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਨਲੰ ਵੀਰਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ॥ 3-52-20 (17888)
ਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਾਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗ ਮਮ ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਵਰ੍ਧਨ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸ੍ਯਮਰਵਦ੍ਵੀਰ ਜ੍ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-52-21 (17889)
ਕਥਮਾਗਮਨੰ ਚੇਹ ਕਥੰ ਚਾਸਿ ਨ ਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਹਿ ਮੇ ਵੇਸ਼੍ਮ ਰਾਜਾ ਚੈਵੋਗ੍ਰਸ਼ਾਸਨਃ ॥ 3-52-22 (17890)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾ ਨਲਸ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ।
ਨਲੰ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਦੇਵਦੂਤਮਿਹਾਗਤਮ੍ ॥ 3-52-23 (17891)
ਦੇਵਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਵਰੁਣੋ ਯਮਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਯਤਮੰ ਦੇਵੰ ਪਤਿੰ ਵਰਯ ਸ਼ੋਭਨੇ ॥ 3-52-24 (17892)
ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਪ੍ਰਭਾਵੇਣ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਹਮਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤੰ ਨ ਮਾਂ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਸ਼੍ਯੰਨਾਪ੍ਯਵਾਰਯਤ੍ ॥ 3-52-25 (17893)
ਏਤਦਰ੍ਥਮਹੰ ਭਦ੍ਰੇ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਃ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮੈਃ।
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ੁਭੇ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-52-26 (17894)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 52 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-52-16 ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਅਭਿਭੂਤਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 053
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.53. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 053
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਲਦਮਯਨ੍ਤੀਸੰਵਾਦ ॥ 1 ॥ ਨਲੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਦਮਯਨ੍ਤੀਵਚਨਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-53-0 (17895)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-53-0x (1921)
ਸਾ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦੇਵੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਨਲਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪ੍ਰਣਯਸ੍ਵ ਯਥਾਸ਼੍ਰਦ੍ਧੰ ਰਾਜਨ੍ਕਿੰ ਕਰਵਾਣਿ ਤੇ ॥ 3-53-1 (17896)
ਅਹੰ ਚੈਵ ਹਿ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਨ੍ਮਮਾਸ੍ਤਿ ਵਸੁ ਕਿੰਚਨਾ।
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਤਵ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੰ ਕੁਰੁ ਪ੍ਰਣਯਮੀਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-53-2 (17897)
ਹੰਸਾਨਾਂ ਵਚਨੰ ਯਤ੍ਤੁ ਤਨ੍ਮਾਂ ਦਹਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਹਿ ਮਯਾ ਵੀਰ ਰਾਜਾਨਃ ਸੰਨਿਪਾਤਿਤਾਃ ॥ 3-53-3 (17898)
ਯਦਿ ਤ੍ਵੰ ਭਜਮਾਨਾਂ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯਸਿ ਮਾਨਦ।
ਵਿਸ਼਼ਮਗ੍ਨਿੰ ਜਲੰ ਰਜ੍ਜੁਮਾਸ੍ਥਾਸ੍ਯੇ ਤਵ ਕਾਰਣਾਤ੍ ॥ 3-53-4 (17899)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾ ਨਲਸ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ।
ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਸੁ ਲੋਕਪਾਲੇਸ਼਼ੁ ਕਥੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-53-5 (17900)
ਯੇਸ਼਼ਾਮਹੰ ਲੋਕਕ੍ਰੁʼਤਾਮੀਸ਼੍ਵਰਾਣਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਨ ਪਾਦਰਜਸਾ ਤੁਲ੍ਯੋ ਮਨਸ੍ਤੇ ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਤਾਮ੍ ॥ 3-53-6 (17901)
ਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਹ੍ਯਾਚਰਨ੍ਮਰ੍ਤ੍ਯੋ ਦੇਵਾਨਾਂ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਚ੍ਛਤਿ।
ਤ੍ਰਾਹਿ ਮਾਮਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗਿ ਵਰਯਸ੍ਵ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮਾਨ੍ ॥ 3-53-7 (17902)
ਵਿਰਜਾਂਸਿ ਚ ਵਾਸਾਂਸਿ ਦਿਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਾਃ ਸ੍ਰਜਸ੍ਤਥਾ।
ਭੂਸ਼਼ਣਾਨਿ ਤੁ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਦੇਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤੁ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਵੈ ॥ 3-53-8 (17903)
ਯ ਇਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਗ੍ਰਸਤੇ ਪੁਨਃ।
ਹੁਤਾਸ਼ਮੀਸ਼ੰ ਦੇਵਾਨਾਂ ਕਾ ਤੰ ਨ ਵਰਯੇਤ੍ਪਤਿਮ੍ ॥ 3-53-9 (17904)
ਯਸ੍ ਦਣ੍ਡਭਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇ ਭੂਤਗ੍ਰਾਮਾਃ ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨੁਰੁਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਾ ਤੰ ਨ ਵਰਯੇਤ੍ਪਤਿਮ੍ ॥ 3-53-10 (17905)
ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਮਰ੍ਦਨਮ੍।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸਰ੍ਵਦੇਵਾਨਾਂ ਕਾ ਤੰ ਨ ਵਰਯੇਤ੍ਪਤਿਮ੍ ॥ 3-53-11 (17906)
ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਵਿਸ਼ਙ੍ਕੇਨ ਮਨਸਾ ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ।
ਵਰੁਣੰ ਲੋਕਪਾਲਾਨਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-53-12 (17907)
ਨੈਸ਼਼ਧੇਨੈਵਮੁਕ੍ਤਾ ਸਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਬਚੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸਮਾਪ੍ਲੁਤਾਭ੍ਯਾਂ ਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਸ਼ੋਕਜੇਨਾਥ ਵਾਰਿਣਾ ॥ 3-53-13 (17908)
ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਹੰ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ ਯਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਵ੍ਰੁʼਣੇ ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-53-14 (17909)
ਤਾਮੁਵਾਚ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਵੇਸ਼਼ਮਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਮ੍।
ਦੌਤ੍ਯੇਨਾਗਤ੍ਯ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਨੋਤ੍ਸਹੇ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਮੀਪ੍ਸਿਤੰ ॥ 3-53-15 (17910)
ਕਥੰ ਹ੍ਯਹੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਪਰਾਰ੍ਥੇ ਯਤ੍ਨਮਾਰਭ੍ਯ ਕਥੰ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਮਿਹੋਤ੍ਸਹੇ ॥ 3-53-16 (17911)
ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮੋ ਯਦਿ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੋ ਮਮਾਪਿ ਭਵਿਤਾ ਤਤਃ।
ਏਵੰ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਥਾ ਭਦ੍ਰੇ ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-53-17 (17912)
ਤਤੋ ਬਾਸ਼਼੍ਪਾਕੁਲਾਂਵਾਚੰ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹਰਨ੍ਤੀ ਸ਼ਨਕੈਰ੍ਨਲੰ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-53-18 (17913)
ਅਸ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯੋ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨਿਰਪਾਯੋ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ।
ਯੇਨ ਦੋਸ਼਼ੋ ਨ ਭਵਿਤਾ ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਕਥੰਚਨ ॥ 3-53-19 (17914)
ਤ੍ਵੰ ਚੈਵ ਹਿ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਆਯਾਨ੍ਤੁ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਮ ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਵਯੰਵਰਃ ॥ 3-53-20 (17915)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਲੋਕਪਾਲਾਨਾਂ ਸੰਨਿਧੌ ਤ੍ਵਾਂ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ।
ਵਰਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨੈਵੰ ਦੋਸ਼਼ੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-53-21 (17916)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਵਿਸ਼ੰਪਤੇ।
ਆਜਗਾਮ ਪੁਨਸ੍ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਦੇਵਾਃ ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-53-22 (17917)
ਤਮਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਯਾਨ੍ਤੰ ਲੋਕਪਾਲਾ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਾਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚੈਨੰ ਤਤੋ(ਅ)ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਤਮ੍ ॥ 3-53-23 (17918)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਨ੍ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਕਿਮਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚ ਨਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਦ ਭੂਮਿਪਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-53-24 (17919)
ਨਲ ਉਵਾਚ। 3-53-25x (1922)
ਭਵਦ੍ਭਿਰਹਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟੋ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸੁਮਹਾਕਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਦਣ੍ਡਿਭਿਃ ਸ੍ਥਵਿਰੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-53-25 (17920)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤੰ ਚ ਮਾਂ ਤਤ੍ਰ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾੰਨਰਃ।
ਰੁʼਤੇ ਤਾਂ ਪਾਰ੍ਤਿਵਸੁਤਾਂ ਭਵਤਾਮੇਵ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-53-26 (17921)
ਸਖ੍ਯਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯਾ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤਾਭਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਵਿਸ੍ਮਿਤਾਸ਼੍ਚਾਭਵਨ੍ਸਰ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਂ ਵਿਬੁਧੇਸ਼੍ਵਰਾਃ ॥ 3-53-27 (17922)
ਵਰ੍ਣ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ਮਯਾ ਭਵਤ੍ਸੁ ਰੁਚਿਰਾਨਨਾਂ।
ਮਾਮੇਵ ਗਤਸੰਕਲ੍ਪਾ ਵ੍ਰੁʼਣੀਤੇ ਸਾ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-53-28 (17923)
ਅਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚੈਵ ਮਾਂ ਬਾਲਾ ਆਯਾਨ੍ਤੁ ਸਹਿਤਾਃ ਸੁਰਾਃ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਮਮ ਯਤ੍ਰਸ੍ਵਯੰਵਰਃ ॥ 3-53-29 (17924)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਹੰ ਸੰਨਿਧੌ ਤ੍ਵਾਂ ਵਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਏਵੰ ਤਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੋਸ਼਼ੋ ਨ ਭਵਿਤੇਤਿ ਹ ॥ 3-53-30 (17925)
ਏਤਾਵਦੇਵ ਵਿਬੁਧਾ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੁਪਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਮਯਾ ਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਤੁ ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼੍ਵਰਾਃ ॥ 3-53-31 (17926)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 53 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-53-1 ਯਥਾਸ਼੍ਰਦ੍ਧੰ ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ ਪ੍ਰਣਯਸ੍ਵੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਪ੍ਰਣਯਸ੍ਵ ਪਰਿਣਯਸ੍ਵ। ਮਾਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-53-2 ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੰ ਸਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਯਥਾਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਪ੍ਰਣਯੰ ਪਰਿਣਯਨੰ ਵਿਵਾਹਮ੍ ॥ 3-53-3 ਸੰਨਿਪਾਤਿਤਾਃ ਮੇਲਿਤਾਃ ॥ 3-53-4 ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਕਾਰਣਾਦਿਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-53-25 ਮਹਾਕਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਰਾਜਦ੍ਵਾਰਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮ੍ ॥ 3-53-31 ਅਤਃਪਰੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਤੁ ਭਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਮਰਸਤ੍ਤਮਾ ਇਤਿ. ਕ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 054
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.54. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 054
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਵਯੰਵਰਮਣ੍ਡਪੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਗ੍ਨਿਯਮਵਰੁਣੈਰ੍ਨਲਸਾਰੂਪ੍ਯੇਣ ਤਤ੍ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਸਮੁਪਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਗੁਣਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ੍ਦ੍ਰਾਦਿਪ੍ਰਸਾਦੇਵ ਨਲਸ੍ਥੈਵ ਵਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-54-0 (17927)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-54-0x (1923)
ਅਥ ਕਾਲੇ ਸ਼ੁਭੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਤਥੌ ਪੁਣ੍ਯੇ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਤਥਾ।
ਆਜੁਹਾਵ ਮਹੀਪਾਲਾਨ੍ਭੀਮੋ ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ॥ 3-54-1 (17928)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਪੀਡਿਤਾਃ।
ਤ੍ਵਰਿਤਾਃ ਸਮਪਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਭੀਪ੍ਸਵਃ ॥ 3-54-2 (17929)
ਕਨਕਸ੍ਤਮ੍ਭਰੁਚਿਰੰ ਤੋਰਣੇਨ ਵਿਰਾਜਿਤਮ੍।
ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾ ਰਙ੍ਗੰ ਮਹਾਸਿੰਹ ਇਵਾਚਲਮ੍ ॥ 3-54-3 (17930)
ਤਤ੍ਰਾਸਨੇਸ਼਼ੁ ਵਿਵਿਧੇਸ਼਼੍ਵਾਸੀਨਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸੁਰਭਿਸ੍ਰਗ੍ਧਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾਃ ॥ 3-54-4 (17931)
ਸੰਪੂਰ੍ਣਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੈਰ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੈਰ੍ਗਿਰਿਗੁਹਾਮਿਵ।
`ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਨਲੋ ਦੇਵੈਃ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੋ ਨਰਾਧਿਪ' ॥ 3-54-5 (17932)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਪੀਨਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਬਾਹਵਃ ਪਰਿਘੋਪਮਾਃ।
ਆਕਾਰਵਰ੍ਣਸੁਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਃ ਪਞ੍ਚਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾ ਇਵੋਰਗਾਃ ॥ 3-54-6 (17933)
ਸੁਕੇਸ਼ਾਨ੍ਤਾਨਿ ਚਾਰੂਣਿ ਸੁਨਾਸਾਨਿ ਸ਼ੁਭਾਨਿ ਚ।
ਮੁਖਾਨਿ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸ਼ੋਭਨ੍ਤੇ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਯਥਾ ਦਿਵਿ ॥ 3-54-7 (17934)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤਤੋ ਰਙ੍ਗੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸ਼ੁਭਾਨਨਾ।
ਮੁਸ਼਼੍ਣਨ੍ਤੀ ਪ੍ਰਭਯਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਚਕ੍ਸ਼਼ੂਸ਼਼ਿ ਚ ਮਨਾਂਸਿ ਚ ॥ 3-54-8 (17935)
ਤਸ੍ਯਾ ਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਤਿਤਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰੈਵ ਸਕ੍ਤਾ(ਅ)ਭੂੰਨ ਚਚਾਲ ਚ ਪਸ਼੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-54-9 (17936)
ਤਤਃ ਸੰਕੀਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਨਾਮਸੁ ਭਾਰਤ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਭੈਮੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨ੍ਪਞ੍ਚ ਤੁਲ੍ਯਾਕ੍ਰੁʼਤੀਨਿਹ ॥ 3-54-10 (17937)
ਤਾਨ੍ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾੰਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਕ੍ਰੁʼਤੀਨ੍ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍।
ਸੰਦੇਹਾਦਥ ਵੇਦਰ੍ਭੀ ਨਾਭ੍ਯਜਾਨਾੰਨਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 3-54-11 (17938)
`ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਵਯੋਵੇਸ਼਼ਰੂਪਾਣਾਂ ਤਤ੍ਰ ਸਾ ਸ਼ੁਭਾ।'
ਯੰਯੰ ਹਿ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੰਤੰ ਮੇਨੇ ਨਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਸਾਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਥ ਤਰ੍ਕਯਾਮਾਸ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 3-54-12 (17939)
ਕਥੰ ਨੁ ਦੇਵਾਞ੍ਜਾਨੀਯਾਂ ਕਥੰ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਨਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਏਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਸਾ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਾ ॥ 3-54-13 (17940)
ਸ਼੍ਰੁਤਾਨਿ ਦੇਵਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਤਰ੍ਕਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ।
ਦੇਵਾਨਾਂ ਯਾਨਿ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਸ੍ਥਵਿਰੇਭ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤਾਨਿ ਮੇ ॥ 3-54-14 (17941)
ਤਾਨੀਹ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾਂ ਭੂਮਾਵੇਕਸ੍ਯਾਪਿ ਨ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਏਵੰ ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਬਹੁਧਾ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-54-15 (17942)
ਸ਼ਰਣੰ ਪ੍ਰਤਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਮਨ੍ਯਤ।
ਵਾਚਾ ਚ ਮਨਸਾ ਚੈਵ ਨਮਸ੍ਕਾਰੰ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯ ਸਾ ॥ 3-54-16 (17943)
ਦੇਵੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਵੇਪਮਾਨੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਹੰਸਾਨਾਂ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਮੇ ਨੈਸ਼਼ਧੋ ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਪਤਿਤ੍ਵੇ ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਦੇਵਾਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ਨ੍ਤੁ ਮੇ ॥ 3-54-17 (17944)
ਮਨਸਾ ਵਚਸਾ ਚੈਵ ਯਥਾ ਨਾਤਿਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਵਿਬੁਧਾਸ੍ਤਮੇਵ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ਨ੍ਤੁ ਮੇ ॥ 3-54-18 (17945)
ਯਥਾ ਦੇਵੈਃ ਸ ਮੇ ਭਰ੍ਤਾ ਵਿਹਿਤੋ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਸ਼਼ਃ।
ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਮੇ ਦੇਵਾਸ੍ਤਮੇਵ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ਨ੍ਤੁ ਮੇ ॥ 3-54-19 (17946)
ਯਥੇਦੰ ਵ੍ਰਤਮਾਰਬ੍ਧੰ ਨਲਸ੍ਯਾਰਾਧਨੇ ਮਯਾ।
ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਮੇ ਦੇਵਾਸ੍ਤਮੇਵ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ਨ੍ਤੁ ਮੇ ॥ 3-54-20 (17947)
ਸ੍ਵੰ ਚੈਵ ਰੂਪੰ ਪੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਲੋਕਪਾਲਾ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਾਃ।
ਯਥਾ(ਅ)ਹਮਭਿਜਾਨੀਯਾਂ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੰ ਨਰਾਧਿਪਮ੍ ॥ 3-54-21 (17948)
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤਤ੍ਕਰੁਣੰ ਪ੍ਰਤਿਦੇਵਿਤਮ੍।
ਨਿਸ਼੍ਚਯੰਪਰਮੰ ਤਥ੍ਯਮਨੁਰਾਗੰ ਚ ਨੈਸ਼਼ਧੇ ॥ 3-54-22 (17949)
ਮਨੋਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿੰ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਚ ਭਕ੍ਤਿੰ ਰਾਗੰ ਚ ਨੈਸ਼਼ਧੇ।
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਚਕ੍ਰਿਰੇ ਦੇਵਾਃ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਲਿਙ੍ਗਧਾਰਣੇ ॥ 3-54-23 (17950)
ਸਾ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦ੍ਵਿਬੁਧਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਸ੍ਵੇਦਾਨ੍ਸ੍ਤਬ੍ਧਲੋਚਨਾਨ੍।
ਅਮ੍ਲਾਨਸ੍ਰਗ੍ਰਜੋਹੀਨਾਨ੍ਸ੍ਥਿਤਾਨਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਮ੍ ॥ 3-54-24 (17951)
ਛਾਯਾਦ੍ਵਿਤੀਯੋ ਮ੍ਲਾਨਸ੍ਰਗ੍ਰਜਃਸ੍ਵੇਦਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਭੂਮਿਸ਼਼੍ਠੋ ਨੈਸ਼਼ਧਸ਼੍ਚੈਵ ਨਿਮੇਸ਼਼ੇਣ ਚ ਸੂਚਿਤਃ ॥ 3-54-25 (17952)
ਸਾ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤੁ ਤਾਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਨੈਸ਼਼ਧੰ ਵਰਯਾਮਾਸ ਭੈਮੀ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-54-26 (17953)
ਵਿਲਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਜਗ੍ਰਾਹਾਯਤਲੋਚਨਾ।
ਸ੍ਕਨ੍ਧਦੇਸ਼ੇ(ਅ)ਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਰਜੰ ਪਰਮਸ਼ੋਭਨਾਮ੍ ॥ 3-54-27 (17954)
ਵਰਯਾਮਾਸ ਚੈਵੈਨੰ ਪਤਿਤ੍ਵੇ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ।
ਤਤੋ ਹਾਹੇਤਿ ਸਹਸਾ ਮੁਕ੍ਤਃ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਨਰਾਧਿਪੈਃ ॥ 3-54-28 (17955)
ਦੇਵੈਰ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਾਧੁਸਾਧ੍ਵਿਤਿ ਭਾਰਤ।
ਵਿਸ੍ਮਿਤੈਰੀਰਿਤਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਦ੍ਭਿਰ੍ਨਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 3-54-29 (17956)
ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਤੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਵੀਰਸੇਨਸੁਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਯਦ੍ਵਰਾਰੋਹਾਂ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-54-30 (17957)
ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਭਜਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਪੁਮਾਂਸੰ ਦੇਵਸੰਨਿਧੌ।
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਰ੍ਤਾਰਮੇਤਤ੍ਤੇ ਵਚਨੇ ਰਤਮ੍ ॥ 3-54-31 (17958)
ਯਾਵਚ੍ਚ ਮੇ ਧਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਣਾ ਦੇਹੇ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ।
ਤਾਵਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-54-32 (17959)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤਥਾ ਵਾਗ੍ਭਿਰਭਿਨਨ੍ਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ॥ 3-54-33 (17960)
ਤੌ ਪਰਸ੍ਪਰਤਃ ਪ੍ਰੀਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤ੍ਵਗ੍ਨਿਪੁਰੋਗਮਾਨ੍।
ਤਾਨੇਵ ਸ਼ਰਣੰ ਦੇਵਾਞ੍ਜਗ੍ਮਤੁਰ੍ਮਨਸਾ ਤਦਾ ॥ 3-54-34 (17961)
ਵ੍ਰੁʼਤੇ ਤੁ ਨੈਸ਼਼ਧੇ ਭੈਮ੍ਯਾ ਲੋਕਪਾਲਾ ਮਹੌਜਸਃ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਲਾਯਾਸ਼਼੍ਟੌ ਵਰਾਨ੍ਦਦੁਃ ॥ 3-54-35 (17962)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਯਜ੍ਞੇ ਗਤਿੰ ਚਾਨੁਤ੍ਤਮਾਂ ਸ਼ੁਭਾਮ੍।
ਨੈਸ਼਼ਧਾਯ ਦਦੌ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਃ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ ॥ 3-54-36 (17963)
ਅਗ੍ਨਿਰਾਤ੍ਮਭਵੰ ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਯਤ੍ਰ ਵਾਞ੍ਛਤਿ ਨੈਸ਼਼ਧਃ।
ਲੋਕਾਨਾਤ੍ਮਪ੍ਰਭਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਦਦੌ ਤਸ੍ਮੈ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ ॥ 3-54-37 (17964)
ਯਮਸ੍ਤ੍ਵੰਨਰਸੰ ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਪਰਮਾਂ ਸ੍ਥਿਤਿਮ੍।
ਅਪਾਂਪਤਿਰਪਾਂ ਭਾਵੰ ਯਤ੍ਰਵਾਞ੍ਛਤਿ ਨੈਪਧਃ ॥
ਸ੍ਰਜਸ਼੍ਚੋਤ੍ਤਮਗਨ੍ਧਾਢ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇਚ ਮਿਥੁਨੰ ਦਦੁਃ 3-54-38 (17965)
ਵਰਾਨੇਵੰ ਪ੍ਰਦਾਯਾਸ੍ਯ ਦੇਵਾਸ੍ਤੇ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਗਤਾਃ।
`ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨਲੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦ੍ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਚ ਭਾਰਤ।
ਯਥਾ ਸ੍ਵਪ੍ਨੰ ਮਹਾਰਾਜ ਤਥੈਵ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਜਨਾਃ ॥ 3-54-39 (17966)
ਤਤਃ ਸ੍ਵਯਵਰੰ ਚਕ੍ਰੇ ਭੀਮੋ ਰਾਜਾ(ਅ)ਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍।
ਸਮਾਗਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਭੂਪਾਲੇਸੁ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-54-40 (17967)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਰਾਜਮਣ੍ਡਲਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਤ੍।
ਅਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨੈਸ਼਼ਧੰ ਵਵ੍ਰੇ ਭੈਮੀ ਧਰ੍ਮੇਣ ਭਾਰਤ ॥ 3-54-41 (17968)
ਵ੍ਰੁʼਤੇ ਚ ਨੈਸ਼਼ਧੇ ਭੈਮ੍ਯਾ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਚ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ।
ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਮਹੀਪਾਲਾਃ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯਥਾਗਤਮ੍' ॥ 3-54-42 (17969)
ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਸ਼੍ਚਾਨੁਭੂਯਾਸ੍ਯ ਵਿਵਾਹੰ ਵਿਸ੍ਮਯਾਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਮੁਦਿਤਾਃ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯਥਾਗਤਮ੍ ॥ 3-54-43 (17970)
ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨ੍ਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰੀਤੋ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਵਿਵਾਹੰ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਲਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-54-44 (17971)
ਉਸ਼਼੍ਯ ਤਤ੍ਰ ਤਥਾਕਾਮੰ ਨੈਸ਼਼ਧੋ ਦ੍ਵਿਪਦਾਂਵਰਃ।
ਭੀਮੇਨ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਜਗਾਮ ਨਗਰੰ ਸ੍ਵਕਮ੍।
ਅਵਾਪ੍ਯ ਨਾਰੀਰਤ੍ਨੰ ਤੁ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੋਪਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 3-54-45 (17972)
ਰੇਮੇ ਸਹ ਤਯਾ ਰਾਜਞ੍ਛਚ੍ਯੇਵ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ।
ਅਤੀਵ ਮੁਦਿਤੋ ਰਾਜਾ ਭ੍ਰਾਜਮਾਨੋਂਸ਼ੁਮਾਨਿਵ ॥ 3-54-46 (17973)
ਅਰਞ੍ਜਯਤ੍ਪ੍ਰਜਾ ਵੀਰੋ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਰਿਪਾਲਯਨ੍।
ਈਜੇ ਚਾਪ੍ਯਸ਼੍ਵਮੇਧੇਨ ਯਯਾਤਿਰਿਵ ਨਾਹੁਸ਼਼ਃ।
ਅਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਭਿਰ੍ਧੀਮਾਨ੍ਕ੍ਰਤੁਭਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-54-47 (17974)
ਪੁਗਸ਼੍ਚ ਰਮਣੀਯੇਸ਼਼ੁ ਵਨੇਸ਼਼ੂਪਵਨੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਹ ਨਲੋ ਵਿਜਹਾਰਾਮਰੋਪਮਃ ॥ 3-54-48 (17975)
ਜਨਯਾਮਾਸ ਚ ਤਤੋ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨੰ ਸੁਤੰ ਚਾਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਾਂ ਚਕਨ੍ਯਕਾਮ੍ ॥ 3-54-49 (17976)
ਏਵੰ ਸ ਯਜਮਾਨਸ਼੍ਚ ਵਿਹਰੰਸ਼੍ਚ ਨਰਾਧਿਪਃ।
ਰਰਕ੍ਸ਼਼ ਵਸੁਸੰਪੂਰ੍ਣਾਂ ਵਸੁਧਾਂ ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ ॥ 3-54-50 (17977)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 54 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-54-7 ਸੁਨਾਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਭ੍ਰੁਵਾਣਿ ਸ਼੍ਵੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-54-8 ਮੁਸ਼਼੍ਣਨ੍ਤੀ ਹਰਨ੍ਤ ॥ 3-54-21 ਲੋਕਪਾਲਾਃ ਸਹੇਸ਼੍ਵਰਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-54-24 ਅਮ੍ਲਾਨਸ੍ਰਜਸ਼੍ਚ ਤੇ ਰਜੋਹੀਨਾਸ਼੍ਚੇਤਿ ਵਿਗ੍ਰਹਃ। ਠਾਯਾਵਿਹੀਨਾਨਮ੍ਲਾਨਸ੍ਰਜੋ(ਅ)ਸ੍ਵੇਦਸਮਨ੍ਵਿਤਾਨਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-54-31 ਯਦ੍ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਂ ਭਜਸਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਤਵ ਵਚਨੇ ਰਤੰ ਇਤ੍ਯੇਤਤ੍ ਵਿਦ੍ਧਿ ॥ 3-54-37 ਆਤ੍ਮਭਵੰ ਭਾਤ੍ਮਨ ਆਵਿਰ੍ਭਾਵਮ੍ ॥ 3-54-38 ਅੰਨਰਸੰ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਪ੍ਯੰਨੇ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਰਸਵਤ੍ਤਾਮ੍। ਭਾਵੰ ਸਤ੍ਤਾਮ੍। ਮੁਧੁਨੰ ਏਕੈਕੇਨ ਦ੍ਵਯੰ ਦ੍ਵਯਮਪੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-54-43 ਅਨੁਭੂਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ॥ 3-54-45 ਉਸ਼਼੍ਯ ਵਾਸੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 055
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.55. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 055
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਮਯਨ੍ਤੀਸ੍ਵਯੰਵਰਾਦਨਨ੍ਤਰੰ ਦਿਵੰ ਗਚ੍ਛਤਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਦੀਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਕਲਿਦ੍ਵਾਪਰਯੋਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤੈਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਲਵਰਣੰ ਨਿਵੇਦਿਤੇਨ ਦ੍ਵਾਪਰਦ੍ਵਿਤੀਯੇਨ ਕਲਿਨਾ ਨਲਪਰਾਭਵਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-55-0 (17978)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-55-0x (1924)
ਵ੍ਰੁʼਤੇ ਤੁ ਨੈਸ਼਼ਧੇ ਭੈਮ੍ਯਾ ਲੋਕਪਾਲਾ ਮਹੌਜਸਃ।
ਯਾਨ੍ਤੋ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰਾਯਾਨ੍ਤੰ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਕਲਿਨਾ ਸਹ ॥ 3-55-1 (17979)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਲਿੰ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ।
ਦ੍ਵਾਪਰੇਣ ਸਹਾਯੇਨ ਕਲੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕ੍ਵ ਯਾਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-55-2 (17980)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਲਿਃ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰਮ੍।
ਗਤ੍ਵਾ ਹਿ ਵਰਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤਾਂ ਮਨੋ ਹਿ ਮਮ ਤਾਂ ਗਤਮ੍ ॥ 3-55-3 (17981)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰਹਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ ਸ੍ਵਯੰਵਰਃ।
ਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਯਾ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਪਤਿਰਸ੍ਮਤ੍ਸਮੀਪਤਃ ॥ 3-55-4 (17982)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਕਲਿਃ ਕੋਪਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਦੇਵਾਨਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨੁਵਾਚੇਦੰ ਵਚਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-55-5 (17983)
ਦੇਵਾਨਾਂ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਮਧ੍ਯੇ ਯਤ੍ਸਾ ਪਤਿਮਵਿਨ੍ਦਤ।
ਨਨੁ ਤਸ੍ਯਾ ਭਵੇੰਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਵਿਪੁਲੰ ਦਣ੍ਡਧਾਰਣਮ੍ ॥ 3-55-6 (17984)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਕਲਿਨਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਚੁਸ੍ਤੇ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਅਸ੍ਮਾਭਿਃ ਸਭਨੁਜ੍ਞਾਤੇ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਲੋ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-55-7 (17985)
ਕਾ ਹਿ ਸਰ੍ਵਗੁਣੋਪੇਤੰ ਨਾਸ਼੍ਰਯੇਤ ਨਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਯੋ ਵੇਦ ਧਰ੍ਮਾਨਖਿਲਾਨ੍ਯਥਾਵਚ੍ਚਰਿਤਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-55-8 (17986)
ਯੋ(ਅ)ਧੀਤੇ ਚਤੁਰੋ ਵੇਦਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਾਖ੍ਯਾਨਪਞ੍ਚਮਾਨ੍।
ਅਹਿੰਸਾਨਿਰਤੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-55-9 (17987)
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਜ੍ਞਾਨੰ ਤਪਃ ਸ਼ੌਚੰ ਦਮਃ ਸ਼ਮਃ।
ਧ੍ਰੁਵਾਣਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੇ ਲੋਕਪਾਲਸਮੇ ਨ੍ਰੁʼਪੇ ॥ 3-55-10 (17988)
ਏਵੰਰੂਪੰ ਨਲੰ ਯੋ ਵੈ ਕਾਮਯੇਚ੍ਛਪਿਤੁਂ ਕਲੇ।
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸ ਸ਼ਪੇਨ੍ਮੂਢੋ ਹਨ੍ਯਾਦਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-55-11 (17989)
ਏਵੰਗੁਣੰ ਨਲੰ ਯੋ ਵੈ ਕਾਮਯੇਚ੍ਛਪਿਤੁਂ ਕਲੇ।
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇ ਸ ਨਰਕੇ ਮਞ੍ਜੇਦਗਾਧੇ ਵਿਪੁਲੇ ਹ੍ਰਦੇ ॥ 3-55-12 (17990)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਲਿੰ ਦੇਵਾ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਚ ਦਿਵੰ ਯਯੁਃ।
ਤਤੋ ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਕਲਿਰ੍ਦ੍ਵਾਪਰਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-55-13 (17991)
ਸੰਯਨ੍ਤੁਂ ਨੋਤ੍ਸਹੇ ਕੋਪੰ ਨਲੇ ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਦ੍ਵਾਪਰ।
ਭ੍ਰੰਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੰ ਰਾਜ੍ਯਾੰਨ ਭੈਮ੍ਯਾ ਸਹ ਰੰਸ੍ਯਤੇ ॥ 3-55-14 (17992)
ਤ੍ਵਮਪ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਸਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਸਾਹਾਯ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
`ਮਮ ਪ੍ਰਿਯਕ੍ਰੁʼਤੇ ਹ੍ਯਸ੍ਮਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਂਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ' ॥ 3-55-15 (17993)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 55 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-55-4 ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ ॥ 3-55-7 ਅਸ੍ਮਾਭਿਃ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-55-9 ਧਰ੍ਮਵਾਦੀ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤੰ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-55-10 ਸ਼ੌਚੰ ਦਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 056
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.56. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 056
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਲਿਚੋਦਨਯਾ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਣ ਨਲਾਹ੍ਵਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਨਲਪੁਸ਼਼੍ਕਰਯੋਰਕ੍ਸ਼਼ਦੇਵਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-56-0 (17994)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-56-0x (1925)
ਏਵੰ ਸ ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਪਰੇਣ ਕਲਿਃ ਸਹ।
ਆਜਗਾਮ ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰਰਾਜਾ ਸ ਨੈਸ਼਼ਧਃ ॥ 3-56-1 (17995)
ਸ ਨਿਤ੍ਯਮਨ੍ਤਰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਨਿਸ਼਼ਧੇਸ਼਼੍ਵਵਸਚ੍ਚਿਰਮ੍।
ਅਥਾਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਕਲਿਰਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-56-2 (17996)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮੂਤ੍ਰਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸੰਧ੍ਯਾਮਨ੍ਵਾਸ੍ਤ ਨੈਸ਼਼ਧਃ।
ਅਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਾਦਯੋਃ ਸ਼ੌਚੰ ਤਤ੍ਰੈਨੰ ਕਲਿਰਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-56-3 (17997)
ਸ ਸਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਚ ਨਲੰ ਸਮੀਪੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਯ ਚ।
ਗਤ੍ਵਾ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮਾਹੇਦਮੇਹਿ ਦੀਵ੍ਯ ਨਲੇਨ ਵੈ ॥ 3-56-4 (17998)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਯੂਤੇ ਨਲੰ ਜੇਤਾ ਭਵਾਨ੍ਹਿ ਸਹਿਤੋ ਮਯਾ।
ਨਿਸ਼਼ਧਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਜਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 3-56-5 (17999)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕਲਿਨਾ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੋ ਨਲਮਭ੍ਯਯਾਤ੍।
ਕਲਿਸ਼੍ਚੈਵ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤੰ ਵੈ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮਨ੍ਵਯਾਤ੍ ॥ 3-56-6 (18000)
ਆਸਾਦ੍ਯ ਤੁ ਨਲੰ ਵੀਰੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਃ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਦੀਵ੍ਯਾਵੇਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਾਤਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਣੇਤਿ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ॥ 3-56-7 (18001)
ਨ ਚਕ੍ਸ਼਼ਮੇ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਸਮਾਹ੍ਵਾਨੰ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਯਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਮਨ੍ਯਤ ॥ 3-56-8 (18002)
`ਤਤਃ ਸ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਹਸਾ ਦੇਵਿਤੁਂ ਸੰਪ੍ਰਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-56-9 (18003)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਦੇਵਾਭਿਭੂਤੇਨ ਦੈਵਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਜਨਾਧਿਪਃ।'
ਹਿਰਣ੍ਯਸ੍ਯ ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਯ ਯਾਨਯੁਗ੍ਯਸ੍ ਵਾਸਸਾਮ੍।
ਆਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕਲਿਨਾ ਦ੍ਯੂਤੇ ਜੀਯਤੇ ਸ੍ਮ ਨਲਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-56-10 (18004)
ਤਮਕ੍ਸ਼਼ਮਦਸੰਮਤ੍ਤੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਨ ਤੁ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਨਿਵਾਰਣੇ(ਅ)ਭਵਚ੍ਛਕ੍ਤੋ ਦੀਵ੍ਯਮਾਨਮਰਿੰਦਮਮ੍ ॥ 3-56-11 (18005)
ਤਤਃ ਪੌਰਜਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਸਹ ਭਾਰਤ।
ਰਾਜਾਨੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਾਗਚ੍ਛੰਨਿਵਾਰਯਿਤੁਮਾਤੁਰਮ੍ ॥ 3-56-12 (18006)
ਤਤਃ ਸੂਤ ਉਪਾਗਮ੍ਯ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਏਸ਼਼ ਪੌਰਜਨੋ ਦੇਵਿ ਦ੍ਵਾਰਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਕਾਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-56-13 (18007)
ਨਿਵੇਦ੍ਯਤਾਂ ਨੈਸ਼਼ਧਾਯ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਅਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਵ੍ਯਸਨੰ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥ 3-56-14 (18008)
ਤਤਃ ਸਾ ਬਾਸ਼਼੍ਪਕਲਯਾ ਵਾਚਾ ਦੁਖੇਨ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾ।
ਉਵਾਚ ਨੈਸ਼਼ਧੰ ਭੈਮੀ ਸ਼ੋਕੋਪਹਤਚੇਤਨਾ ॥ 3-56-15 (18009)
ਰਾਜਨ੍ਪੌਰਜਨੋ ਦ੍ਵਾਰਿ ਤ੍ਵਾਂ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਰਵਸ੍ਥਿਤਃ।
`ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੁਖ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਵਣਿਗ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-56-16 (18010)
ਆਗਤੰ ਸਹਿਤੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਵਲਮ੍ਬਨਮ੍।'
ਤੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਸੀਤ੍ਯੇਵੰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-56-17 (18011)
ਤਾਂ ਤਥਾ ਰੁਚਿਰਾਪਾਙ੍ਗੀਂ ਵਿਲਪਨ੍ਤੀਂ ਤਥਾਵਿਧਾਮ੍।
ਆਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕਲਿਨਾ ਰਾਜਾ ਨਾਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਕਿੰਚਨ ॥ 3-56-18 (18012)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਚੈਵ ਪੁਰਵਾਸਿਨਃ।
ਨਾਯਮਸ੍ਤੀਤਿ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾ ਵ੍ਰੀਡਿਤਾ ਜਗ੍ਮੁਰਾਲਯਾਨ੍ ॥ 3-56-19 (18013)
ਤਥਾ ਤਦਭਵਦ੍ਦ੍ਯੂਤੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਯ ਨਲਸ੍ਯ ਚ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਬਹੂਨ੍ਮਾਸਾਨ੍ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਤ੍ਵਜੀਯਤ ॥ 3-56-20 (18014)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 65 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-56-1 ਸਮਯੰ ਸੰਕੇਤਮ੍ ॥ 3-56-3 ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਤ ਉਪਾਸਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-56-4 ਸ ਕੁਲਿਃ। ਨਲੰ ਸਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਰੂਪਾਨ੍ਤਰੇਣ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਦੀਵ੍ਯ ਦ੍ਯੂਤੰ ਕੁਰੁ ॥ 3-56-6 ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪਾਸ਼ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ॥ 3-56-7 ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਣਾਕ੍ਸ਼਼ਮੁਖ੍ਯੇਨ। ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-56-10 ਯਾਨੇਸ਼਼ੁ ਯੁਗ੍ਯੰ ਯੁਗਵਹੰ ਰਥਾਦਿ ਤਸ੍ਯ ॥ 3-56-19 ਨਾਯਮਸ੍ਤਿ ਨਸ਼਼੍ਟੋਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-56-20 ਪੁਣ੍ਯਃ ਪਾਵਨਃ ਸ਼੍ਲੋਕੋ ਯਸ਼ੋ ਯਸ੍ਯ। ਅਜੀਯਤ ਜਿਤਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 057
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.57. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 057
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਯੂਤੇ ਨਲਪਰਾਜਯਮੁਤ੍ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਚੋਦਿਤੇਨ ਸਾਰਥਿਨਾ ਤਤ੍ਪੁਤ੍ਰਮਿਥੁਨਸ੍ਯ ਰਥਾਰੋਪਣੇਨ ਭੀਮਨਗਰਪ੍ਰਾਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-57-0 (18015)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-57-0x (1926)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੰ ਨਰਾਧਿਪਮ੍।
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਵਦਨੁਨ੍ਮਤ੍ਤਾ ਦੇਵਨੇ ਕ੍ਰੁʼਤਚੇਤਸਮ੍ ॥ 3-57-1 (18016)
ਭਯਸ਼ੋਕਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਰਾਜਨ੍ਭੀਮਸੁਤਾ ਤਤਃ।
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਸੁਮਹਤ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-57-2 (18017)
ਸਾ ਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨਾ ਤਤ੍ਪਾਪੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੀ ਚ ਤਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਨਲੰ ਚ ਹ੍ਰੁʼਤਸਰ੍ਵਸ੍ਵਮੁਪਲਭ੍ਯੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-57-3 (18018)
ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਸੇਨਾਮਤਿਯਸ਼ਾਂ ਤਾਂ ਧਾਤ੍ਰੀਂ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾਮ੍।
ਹਿਤਾਂ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਕੁਸ਼ਲਾਮਨੁਰਕ੍ਤਾਂ ਸੁਭਾਸ਼਼ਿਤਾਮ੍ ॥ 3-57-4 (18019)
ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਸੇਨੇ ਵ੍ਰਜਾਮਾਤ੍ਯਾਨਾਨਾਯ੍ਯ ਨਲੰਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਯਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਯਦ੍ਵਸੁ ॥ 3-57-5 (18020)
`ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਸਾ ਸਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਸੇਨਾ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ।
ਉਵਾਚ ਦੇਵ੍ਯਾ ਵਚਨੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਾਂ ਸਾ ਸਮੀਪਤ ॥' 3-57-6 (18021)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਨਲਸ਼ਾਸਨਮ੍।
ਅਪਿ ਨੋ ਭਾਗਧੇਯੰ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰਾਵ੍ਰਜਨ੍ ॥ 3-57-7 (18022)
ਤਾਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯੋ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਨ੍ਯਵੇਦਯਦ੍ਭੀਮਸੁਤਾ ਨ ਚ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਨਨ੍ਦਤ ॥ 3-57-8 (18023)
ਵਾਕ੍ਯਮਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਾ।
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਪੁਨਰ੍ਵੇਸ਼੍ਮ ਵ੍ਰੀਡਿਤਾ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 3-57-9 (18024)
ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਸਤਤੰ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਪਰਾਙ੍ਯੁਖਾਨ੍।
ਨਲੰ ਚ ਹ੍ਰੁʼਤਸਰ੍ਵਸ੍ਵੰ ਧਾਤ੍ਰੀਂ ਪੁਨਰੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-57-10 (18025)
ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਸੇਨੇ ਪੁਨਰ੍ਗਚ੍ਛ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਨਲਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਸੂਤਮਾਨਯ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਮਹਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-57-11 (18026)
ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਸੇਨਾ ਤੁ ਸਾ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਭਾਪਿਤਮ੍।
ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਮਾਨਯਾਮਾਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰਾਪ੍ਤਕਾਰਿਭਿਃ ॥ 3-57-12 (18027)
ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਤੁ ਤਤੋ ਭੈਮੀ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਚ੍ਛ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਗਿਰਾ।
ਉਵਾਚ ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-57-13 (18028)
ਜਾਨਸ਼਼ੇ ਤ੍ਵੰ ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸਦਾ ਤ੍ਵਯਿ।
ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਵਿਪਮਸ੍ਥਸ੍ਯ ਸਾਹਾਯ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-57-14 (18029)
ਯਥਾਯਥਾ ਹਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਣੈਵ ਜੀਯਤੇ।
ਤਥਾਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਵੈ ਦ੍ਯੂਤੇ ਰਾਗੋ ਭੂਯੋ(ਅ)ਭਿਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-57-15 (18030)
ਯਥਾ ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਪਤਨ੍ਤਿ ਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਃ।
ਤਥਾ ਵਿਪਰ੍ਯਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਲਸ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-57-16 (18031)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਵਜਨਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਯਥਾ(ਅ)ਯੰ ਨ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਚ।
ਮਮਾਪਿ ਚ ਤਥਾ ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਨੈਸ਼਼ਧ ॥ 3-57-17 (18032)
ਯਥਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਨਾਂ ਭਾਗ੍ਯਾਨਾਮਦ੍ਯ ਸਾਰਥੇ।
ਨੂਨੰ ਮਨ੍ਯੇ ਨ ਸ਼ੇਸ਼਼ੋਸ੍ਤਿ ਨੈਸ਼਼ਧਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-57-18 (18033)
ਯਤ੍ਤੁ ਮੇ ਵਚਨੰ ਰਾਜਾ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਮੋਹਿਤਃ।
ਸ਼ਰਣੰ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਪੰਨਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸਾਰਥੇ ਕੁਰੁ ਮਦ੍ਵਚਃ।
ਨ ਹਿ ਮੇ ਸ਼ੁਧ੍ਤੇ ਭਾਵੋ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ ਸਾਰਥੇ ॥ 3-57-19 (18034)
ਨਲਸ੍ਯ ਦਯਿਤਾਨਸ਼੍ਵਾਨ੍ਯੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਜਵਾਨ੍।
ਰਥਮਾਰੋਪ੍ਯ ਮਿਥੁਨੰ ਕੁਣ੍ਡਿਨੰ ਯਾਤੁਰ੍ਮਹਸਿ ॥ 3-57-20 (18035)
ਮਮ ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼਼ੁ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਦਾਰਕੌ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੰ ਤਥਾ।
ਅਸ਼੍ਵਾਂਸ਼੍ਚੇਮਾਨ੍ਯਥਾਕਾਮੰ ਵਸ ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਵਾ ॥ 3-57-21 (18036)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਾਰ੍ਣ੍ਯੇਯੋ ਨਲਸਾਰਥਿਃ।
ਨ੍ਯਵੇਦਯਦਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਨਲਾਮਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਮੁਖ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 3-57-22 (18037)
ਤੈਃ ਸਮੇਤ੍ਯ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਸੋ(ਅ)ਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਮਹੀਪਤੇ।
ਯਯੌ ਮਿਥੁਨਮਾਰੋਪ੍ਯ ਵਿਦਰ੍ਭਾਂਸ੍ਤੇਨ ਵਾਹਿਨਾ ॥ 3-57-23 (18038)
ਹਯਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਿਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਸੂਤੋ ਰਥਵਰੰ ਚ ਤਮ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਾਂ ਚ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨੰ ਚ ਬਾਲਕਮ੍ ॥ 3-57-24 (18039)
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਭੀਮੰ ਰਾਜਾਨਮਾਰ੍ਤਃ ਸ਼ੋਚੰਨਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਕ੍ਵ ਨੁ ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ।
ਅਟਮਾਨਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਯੋਧ੍ਯਾਂ ਜਗਾਮ ਨਗਰੀਂ ਤਦਾ ॥ 3-57-25 (18040)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੰ ਸ ਰਾਜਾਨਮੁਪਤਸ੍ਥੇ ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ।
ਭ੍ਰੁʼਤਿੰ ਚ ਸ ਦਦੌ ਚਾਸ੍ਯ ਸਾਰਥ੍ਯੇਨ ਨਿਯੋਜਿਤਃ ॥ 3-57-26 (18041)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਃ ॥ 57 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-57-2 ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਦ੍ਵਤੀਯਵਾਰਮ੍। ਨ ਚ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਬੁਧ੍ਯਤੇਤਿ ਕ. ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-57-19 ਕਦਾਚਿਦ੍ਵਿਨਸ਼ੇਦਪੀਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ ॥ 3-57-20 ਮਿਥੁਨੰ ਕੁਮਾਰੀਂ ਕੁਮਾਰੰ ਚ। ਕੁਣ੍ਡਿਨੰ ਭੀਮਸ੍ ਨਗਰਮ੍ ॥ 3-57-22 ਮੁਖ੍ਯਸ਼ਃ ਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-57-23 ਵਾਹਿਨਾ ਅਸ਼੍ਵਰਥੇਨ ॥ 3-57-26 ਭ੍ਰੁʼਤਿੰ ਵੇਤਨਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 058
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.58. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 058
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਯੂਤੇ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਜਿਤੇਨ ਨਲੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਹ ਵਨਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥ ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਰੂਪੇਣ ਸਮੁਤ੍ਪਤਦ੍ਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ੈਰਾਤ੍ਮਜਿਘ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੋਰ੍ਨਲਸ੍ਯ ਅਨ੍ਤਰੀਯਵਸ੍ਤ੍ਰਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਪਲਾਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-58-0 (18042)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-58-0x (1927)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਯਾਤੇ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੇ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਦੀਵ੍ਯਤਃ।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਣ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਵਸੁ ਕਿੰਚਨ ॥ 3-58-1 (18043)
ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯੰ ਨਲੰ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦ੍ਯੂਤੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾਂ ਭੂਯਃ ਪ੍ਰਤਿਪਾਣੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕਸ੍ਤਵ ॥ 3-58-2 (18044)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਤੇ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੇਕਾ ਸਰ੍ਵਮਨ੍ਯਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤੰ ਮਯਾ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪਣਃ ਸਾਧੁ ਵਰ੍ਤਤਾਂ ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 3-58-3 (18045)
ਪੁਸ਼਼੍ਰੇਣੈਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਮਨ੍ਯੁਨਾ।
ਵ੍ਯਦੀਰ੍ਯਤੇਵ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਨ ਚੈਨੰ ਕਿੰਚਿਦਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-58-4 (18046)
ਤਤਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮਾਲੋਕ੍ਯ ਨਲਃ ਪਰਮਮਨ੍ਯੁਮਾਨ੍।
`ਉਵਾਚ ਵਿਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਚ੍ਚ ਧਨੰ ਮਮ ਨਰਾਧਮ ॥ 3-58-5 (18047)
ਸ਼਼ਣਰੂਪੇਣ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਃ ਸੁਦੁਰ੍ਮਨਾਃ।
ਉਤ੍ਤਰੀਯੰ ਤਥਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰੰ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਭਰਣਾਨਿ ਚ'।
ਉਨ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸਰ੍ਵਗਾਤ੍ਰਭ੍ਯੋ ਭੂਸ਼਼ਣਾਨਿ ਸਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 3-58-6 (18048)
ਸੁਕਵਾਸਾ ਹ੍ਯਸੰਵੀਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛੋਕਵਿਵਰ੍ਧਨਃ।
ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਤਤੋਰਾਜਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਵਿਪੁਲਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-58-7 (18049)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੇਕਵਸ੍ਤ੍ਰਾ(ਅ)ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨ੍ਵਗਾਤ੍।
ਸ ਤਯਾ ਨਗਰਾਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੰ ਨੈਪਧੋ(ਅ)ਵਸਤ੍ ॥ 3-58-8 (18050)
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਤੁ ਮਹਾਰਾਜ ਧੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਵੈ ਪੁਰੇ।
ਨਲੇ ਯਃ ਸਮ੍ਯਗਾਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਸ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਵਧ੍ਯਤਾਂ ਮਮ ॥ 3-58-9 (18051)
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਯ ਤੁ ਵਾਕ੍ਯੇਨ ਤਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ਣੇਨ ਚ।
ਪੌਰਾ ਨ ਤਸ੍ਯ ਸਤ੍ਕਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-58-10 (18052)
ਸ ਤਥਾ ਨਗਰਾਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਸਤ੍ਕਾਰਾਰ੍ਹੋ ਨ ਸਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤ੍ਰਿਗਤ੍ਰਮੁਪਿਤੋ ਰਾਜਾ ਜਲਮਾਤ੍ਰੇਣ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-58-11 (18053)
[ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾ ਤਤ੍ਰ ਫਲਮ੍ਰੁʼਲਾਨਿ ਕਰ੍ਪਯਨ੍।
ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਤਤੋਰਾਜਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤਮਨ੍ਵਗਾਤ੍ ॥] 3-58-12 (18054)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਯਾ ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਮ੍ਤੁ ਨਲੋ ਬਹੁਤਿਥੇ(ਅ)ਹਨਿ।
ਅਪਸ਼੍ਯਚ੍ਛਕੁਨਾਨ੍ਕਾਂਸ਼੍ਰਿਦ੍ਧਿਰਣ੍ਯਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਚ੍ਛਦਾਨ੍ ॥ 3-58-13 (18055)
ਸ ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਨਿਪਧਾਧਿਪਤਿਰ੍ਬਲੀ।
ਅਸ੍ਤਿ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋ ਮਮਾਦ੍ਯਾਪਿ ਵਸੁ ਚੇਦੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-58-14 (18056)
ਤਤਸ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰੀਯੇਣ ਵਾਸਸਾ ਸ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍।
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਮਾਦਾਯ ਸਰ੍ਵੇ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਵਿਹਾਯਸਾ ॥ 3-58-15 (18057)
ਉਨ੍ਪਤਨ੍ਤਃ ਖਗਾ ਵਾਕ੍ਯਮੇਤਦਾਹੁਸ੍ਤਤੋ ਨਲਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਿਗ੍ਵਾਸਸੰ ਭੂਮੌ ਸ੍ਥਿਤੰ ਦੀਨਮਧੋਮੁਖਮ੍ ॥ 3-58-16 (18058)
ਵਯਮਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਤਵਵਾਸੋ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਵਃ।
ਆਗਤਾ ਨ ਹਿ ਨਃ ਪ੍ਰੀਤਿਃ ਸਵਾਸਸਿ ਗਤੇ ਤ੍ਵਯਿ ॥ 3-58-17 (18059)
ਨਾਨ੍ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਗਤਾਨਕ੍ਸ਼਼ਾਨਾਤ੍ਮਾਨੰ ਚ ਵਿਵਾਸਸਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਤਦਾ ਰਾਜਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-58-18 (18060)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਕੋਪਾਦੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤੋ(ਅ)ਹਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ।
ਪ੍ਰਾਣਯਾਤ੍ਰਾਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦੇਯੰ ਦੁਃਖਿਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਯਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-58-19 (18061)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨ ਸਤ੍ਕਾਰਮਕੁਰ੍ਵਨ੍ਮਯਿ ਨੈਸ਼਼ਧਾਃ।
ਇਮੇ ਤੇ ਸ਼ਕੁਨਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਵਾਸਸ਼੍ਚਾਸ਼਼ਹਰਨ੍ਤਿ ਮੇ ॥ 3-58-20 (18062)
ਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯੰ ਪਰਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਦੁਃਖਿਤੋ ਗਤਚੇਤਨਃ।
ਭਰ੍ਤਾ ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਵਚਨੰ ਹਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-58-21 (18063)
ਏਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵਹਵਃ ਪਨ੍ਥਾਨੋ ਦਿਣਾਪਥਮ੍।
ਅਵਨ੍ਤੀਮ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਨ੍ਤੰ ਚ ਸਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-58-22 (18064)
ਏਸ਼਼ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ ਮਹਾਸ਼ੈਲਃ ਪਯੋਸ਼਼੍ਣੀ ਚ ਸਮੁਦ੍ਰਗਾ।
ਆਸ਼੍ਰਮਾਸ਼੍ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਬਹੁਮੂਲਫਲਾਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-58-23 (18065)
ਏਸ਼਼ ਪਨ੍ਥਾ ਵਿਦਰ੍ਭਾਣਾਮੇਸ਼਼ ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਕੋਸਲਾਨ੍।
ਅਤਃਪਰੰ ਚ ਦੇਸ਼ੋ(ਅ)ਯੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਪਥਃ ॥ 3-58-24 (18066)
ਏਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਉਵਾਚਾਸਕ੍ਰੁʼਦਾਰ੍ਤੋ ਹਿ ਭੈਮੀਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-58-25 (18067)
ਤਤਃ ਸਾ ਵਾਸ਼਼੍ਪਕਲਯਾ ਵਾਚਾ ਦੁਃਖੇਨ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾ।
ਉਵਾਚ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੰ ਨੈਸ਼਼ਧੰ ਕਰੁਣੰ ਵਚਃ ॥ 3-58-26 (18068)
ਉਦ੍ਵੇਸ਼਼ਤੇ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਸੀਦਨ੍ਤ੍ਯਙ੍ਗਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਸੰਕਲ੍ਪੰ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-58-27 (18069)
ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯੰ ਹ੍ਰੁʼਤਦ੍ਰਵ੍ਯੰ ਵਿਵਸ੍ਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਚ੍ਛ੍ਰਮਾਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਕਥਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਗਚ੍ਛੇਯਮਹੰ ਤ੍ਵਾਂ ਨਿਰ੍ਜਨੇ ਵਨੇ ॥ 3-58-28 (18070)
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਸ੍ਯ ਤਤ੍ਸੁਖਮ੍।
ਵਨੇ ਘੋਰੇ ਮਹਾਰਾਜ ਨਾਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਕ੍ਲਮਮ੍ ॥ 3-58-29 (18071)
ਨ ਚ ਭਾਰ੍ਯਾਸਮੰ ਕਿੰਚਿੰਨਰਸ੍ਯਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਭੇਸ਼਼ਜਮ੍।
ਨਿਤ੍ਯੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਦੁਃਖੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਵ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-58-30 (18072)
ਨਲ ਉਵਾਚ। 3-58-31x (1928)
ਏਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਨ੍ਥ ਤ੍ਵੰ ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ।
ਨਾਸ੍ਤਿ ਬਾਰ੍ਯਾਸਮੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਨਰਸ੍ਯਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਭੇਸ਼਼ਜਮ੍ ॥ 3-58-31 (18073)
ਨ ਚਾਹੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਕਿਮਲੰ ਭੀਰੁ ਸ਼ਙ੍ਕਸੇ।
ਤ੍ਯਜੇਯਮਹਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨ ਚੈਵ ਤ੍ਵਾਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-58-32 (18074)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-58-33x (1929)
ਯਦਿ ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਵਿਹਾਤੁਮਿਹਚ੍ਛਸਿ।
ਤਤ੍ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਵਿਦਰ੍ਭਾਣਾਂ ਪਨ੍ਥਾਃ ਸਮੁਪਦਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-58-33 (18075)
ਅਵੈਮਿ ਚਾਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਨ ਤੁ ਮਾਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਚੇਤਸਾ ਤ੍ਵਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਮਾਂ ਤ੍ਯਜੇਥਾ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-58-34 (18076)
ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਹਿ ਮਮਾਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਮਾਖ੍ਯਾਸਿ ਚ ਨਰੋਤ੍ਤਮ।
ਅਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਸ਼ੋਕੰ ਮੇ ਵਰ੍ਧਯਸ੍ਯਮਰੋਪਮ ॥ 3-58-35 (18077)
ਯਦਿ ਚਾਯਮਭਿਪ੍ਰਾਯਸ੍ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸਹਿਤਾਵੇਵ ਗਚ੍ਛਾਵੋ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 3-58-36 (18078)
ਵਿਦਰ੍ਭਰਾਜਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵਾਂ ਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਾਨਦ।
ਤੇਨ ਤ੍ਵੰ ਪੂਜਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸੁਖੰ ਵਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ਨੋ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 3-58-37 (18079)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 58 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-58-2 ਪ੍ਰਤਿਪਾਣਃ ਪਣਨੀਯੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ ॥ 3-58- ਅਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇਨ ਕਲਿਕਰ੍ਪਿਤਨ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 059
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.59. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 059
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਲੇਨ ਸ੍ਵਪਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧਚ੍ਛੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੇਨਾਪਯਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-59-0 (18080)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-59-0x (1930)
`ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਤਦਾ ਦੇਵ੍ਯਾ ਨਲੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।'
ਯਥਾ ਰਾਜ੍ਯੰਤਵ ਪਿਤੁਸ੍ਤਥਾ ਮਮ ਨਸੰਸ਼ਯਃ।
ਨ ਤੁ ਤਤ੍ਰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਃ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-59-1 (18081)
ਕਥੰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਤਵ ਹਰ੍ਸ਼਼ਵਿਵਰ੍ਧਨਃ।
ਪਰਿਦ੍ਯੂਨੋ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵ ਸ਼ੋਕਵਿਵਰ੍ਧਨਃ ॥ 3-59-2 (18082)
ਇਤਿ ਬ੍ਰੁਵੰਨਲੋ ਰਾਜਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਸਾਨ੍ਖਯਾਮਾਸ ਕਲ੍ਯਾਣੀਂ ਵਾਸਸੋਰ੍ਧੇਨ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-59-3 (18083)
ਤਾਵੇਕਵਸ੍ਤ੍ਰਸੰਵੀਤਾਵਟਮਾਨਾਵਿਤਸ੍ਤਤਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੌ ਸਭਾਂ ਕਾਂਚਿਦੁਪੇਯਤੁਃ ॥ 3-59-4 (18084)
ਤਾਂ ਸਭਾਮੁਪਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਦਾ ਸ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪਃ।
ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾ ਸਹਿਤੋ ਰਾਜਾ ਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-59-5 (18085)
ਸ ਵੈ ਵਿਵਸ੍ਤ੍ਰੋ ਮਲਿਨੋ ਵਿਵਰ੍ਣਃ ਪਾਂਸੁਗੁਣ੍ਠਿਤਃ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਹ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਸੁਸ਼਼੍ਵਾਪ ਧਰਣੀਤਲੇ ॥ 3-59-6 (18086)
`ਤਤਃ ਸ੍ਵਵਸਨਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਭੂਮਾਵਾਸ੍ਤੀਰ੍ਯ ਸੁਸ਼਼੍ਵਾਪ ਪਤਿਮਾਲਿਙ੍ਗ੍ਯ ਸ਼ੋਭਨਾ ॥' 3-59-7 (18087)
ਦਮਯਨਤ੍ਯਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਨਿਦ੍ਰਯਾ(ਅ)ਪਹ੍ਰੁʼਤਾ ਤਤਃ।
ਸਹਸਾ ਦੁਃਖਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੁਕੁਮਾਰੀ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-59-8 (18088)
ਸੁਪ੍ਤਾਯਾਂ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਤੁ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸ਼ੋਕੋਨ੍ਮਥਿਤਚਿਤ੍ਤਃ ਸੰਨ ਸ੍ਮ ਸ਼ੇਤੇ ਯਥਾ ਪੁਰਾ ॥ 3-59-9 (18089)
ਸ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯਾਪਹਰਣੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾਗੰ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਵਨੇ ਚ ਤੰ ਪਰਿਧ੍ਵੰਸੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚਿਨ੍ਤਾਮੁਪੇਯਿਵਾਨ੍ ॥ 3-59-10 (18090)
ਕਿੰ ਨੁ ਮੇ ਸ੍ਯਾਦਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਿੰਨੁ ਮੇ ਸ੍ਯਾਦਕੁਰ੍ਵਤਃ।
ਕਿੰਨੁ ਮੇ ਮਰਣੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੋ ਜਨਸ੍ਯ ਵਾ ॥ 3-59-11 (18091)
ਮਾਮਿਯੰ ਹ੍ਯਨੁਰਕ੍ਤੈਵੰ ਦੁਃਖਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ।
ਮਦ੍ਵਿਹੀਨਾ ਤ੍ਵਿਯੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਕਦਾਚਿਤ੍ਸ੍ਵਜਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-59-12 (18092)
ਮਯਾ ਨਿਃਸੰਸ਼ਯੰ ਦੁਖਮਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ਯਨੁਵ੍ਰਤਾ।
ਉਤ੍ਸਰ੍ਗੇਸੰਸ਼ਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਵਿਨ੍ਦੇਤਾਪਿ ਸੁਖੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-59-13 (18093)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਚ ਉਵਾਚ। 3-59-14x (1931)
ਸ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਬਹੁਧਾ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਚ ਪੁਨਃਪੁਨਃ।
ਉਤ੍ਸਰ੍ਗੇ(ਅ)ਮਨ੍ਯਤ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-59-14 (18094)
ਨ ਚੈਸ਼਼ਾ ਤੇਜਸਾ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਕੈਸ਼੍ਚਿਦ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਿਤੁਂ ਪਥਿ।
ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ਮਹਾਭਾਗਾ ਮਦ੍ਭਕ੍ਤੇਯੰ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ॥ 3-59-15 (18095)
ਏਵੰ ਤਸ੍ ਤਦਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਨ੍ਯਵਰ੍ਤਤ।
ਕਲਿਨਾ ਦੁਸ਼਼੍ਟਭਾਵੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਸਰ੍ਜਨੇ ॥ 3-59-16 (18096)
ਸੋ(ਅ)ਵਸ੍ਤ੍ਰਤਾਮਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੇਕਵਸ੍ਤ੍ਰਤਾਮ੍।
ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਧ੍ਯਗਾਦ੍ਰਾਜਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧਸ੍ਯਾਵਕਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3-59-17 (18097)
ਕਥੰ ਵਾਸੋ ਵਿਕਰ੍ਤੇਯੰ ਨ ਚ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਾ।
ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯੈਵੰ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਸਭਾਂ ਪਰ੍ਯਚਰਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-59-18 (18098)
ਪਰਿਧਾਵੰਨਥ ਨਲ ਇਤਸ਼੍ਚੇਤਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਆਸਸਾਦ ਸਭੋਦ੍ਦੇਸ਼ੇ ਵਿਕੋਸ਼ੰ ਸ੍ਵਙ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-59-19 (18099)
ਤੇਨਾਰ੍ਧੰ ਵਾਸਸਸ਼੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਵਸ੍ ਚ ਪਰੰਤਪਃ।
ਸੁਪ੍ਤਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵੈਦਰ੍ਭੀਂ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਗਤਚੇਤਨਾਮ੍ ॥ 3-59-20 (18100)
ਤਤੋ ਨਿਬਦ੍ਧਹ੍ਰੁʼਦਯਃ ਪੁਨਰਾਗਮ੍ ਤਾਂ ਸਭਾਮ੍।
ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਤਦਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰੁਰੋਦ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪਃ ॥ 3-59-21 (18101)
ਯਾਂ ਨ ਵਾਯੁਰ੍ਨ ਚਾਦਿਤ੍ਯਃ ਪੁਰਾ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਾਮ੍।
ਸੇਯਮਦ੍ਯ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਸ਼ੇਤੇ ਭੂਮਾਵਨਾਥਵਤ੍ ॥ 3-59-22 (18102)
ਇਯੰ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਵਕਰ੍ਤੇਨ ਸੰਵੀਤਾ ਚਾਰੁਹਾਸਿਨੀ।
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤੇਵ ਮਯਾ ਹੀਨਾ ਕਥੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-59-23 (18103)
ਕਥਮੇਕਾ ਸਤੀ ਭਮੀ ਮਯਾ ਵਿਰਹਿਤਾ ਸ਼ੁਭਾ।
ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਨੇ ਘੋਰੇ ਮ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਲਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ ॥ 3-59-24 (18104)
ਆਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ ਰੁਦ੍ਰਾ ਅਸ਼੍ਵਿਨੌ ਸਮਰੁਦ੍ਗਣੌ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਾਭਾਗੇ ਧਰ੍ਮੇਣਾਸਿ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-59-25 (18105)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮਾਂ ਭੁਸ਼਼ਿ।
ਕਲਿਨਾ(ਅ)ਪਹ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਾਨੋ ਨਲਃ ਪ੍ਰਾਤਿਪਸ਼਼੍ਠਦੁਦ੍ਯਤਃ ॥ 3-59-26 (18106)
ਗਤ੍ਵਾਗਤ੍ਵਾ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਪੁਨਰੇਤਿ ਸਭਾਂ ਮੁਹੁਃ।
ਆਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਃ ਕਲਿਨਾ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇਨਾਵਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-59-27 (18107)
ਦ੍ਵਿਧੇਵ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਤਸ੍ਯ ਦੁਃਖਿਤਸ੍ਯਾਭਵਤ੍ਤਦਾ।
ਦੋਲੇਵ ਮੁਹੁਰਾਯਾਤਿ ਯਾਤਿ ਚੈਵ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ॥ 3-59-28 (18108)
ਅਵਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੁ ਕਲਿਨਾ ਮੋਹਿਤਃ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵੰਨਲਃ।
ਸੁਪ੍ਤਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਵਿਲਪ੍ਯ ਕਰੁਣੰ ਬਹੁ ॥ 3-59-29 (18109)
ਨਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਕਲਿਨਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਤ੍ਤਦ੍ਵਿਗਣਯਨ੍ਮੁਹੁਃ।
ਜਗਾਮੈਕਾਂ ਵਨੇ ਸ਼ੂਨ੍ਯੇ ਭਾਰ੍ਯਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਮੋਹਿਤਃ ॥ 3-59-30 (18110)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 59 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-59-10 ਪਰਿਧ੍ਵੰਸੰ ਕਲਿਨਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਪਹਰਣਾਦਿਕ੍ਲੇਸ਼ਮ੍ ॥ 3-59-11 ਜਨਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾਯਾਃ ॥ 3-59-16 ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਨ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸਤੀ ਵਿਸਰ੍ਜਨੇ(ਅ)ਭੂਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-59-20 ਨਿਵਸ੍ਯ ਪਰਿਧਾਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 060
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.60. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 060
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਨੇ ਚਰਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਅਜਗਰੇਣ ਗ੍ਰਹਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵਨਚਰੇਣ ਵ੍ਯਾਧੇਨ ਤਾਂ ਗ੍ਰਸਤੋ(ਅ)ਜਗਰਸ੍ਯ ਵਧਃ ॥ 2 ॥ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਆਤ੍ਮਕਾਮੁਕਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵ੍ਯਾਧਸ੍ਯ ਸ੍ਵਪਾਤਿਵ੍ਰਤ੍ਯਮਹਿਮ੍ਨਾ ਹਨਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-60-0 (18111)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-60-0x (1932)
ਅਪਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਨਲੇ ਰਾਜਨ੍ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਗਤਕ੍ਲਮਾ।
ਅਬੁਧ੍ਯਤ ਵਰਾਰੋਹਾ ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਵਿਜਨੇ ਵਨੇ ॥ 3-60-1 (18112)
ਅਪਸ਼੍ਯਮਾਨਾ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਸ਼ੋਕਦੁਃਖਸਮਨ੍ਵਿਤਾ।
ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੋਸ਼ਦੁਚ੍ਚੈਃ ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਮਹਾਰਾਜੇਤਿ ਨੈਸ਼਼ਧਮ੍ ॥ 3-60-2 (18113)
ਹਾ ਨਾਥ ਹਾ ਮਹਾਰਾਜ ਹਾ ਸ੍ਵਾਮਿਨ੍ਕਿੰ ਜਹਾਸਿ ਮਾਮ੍।
ਹਾ ਹਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭੀਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਵਿਜਨੇ ਵਨੇ ॥ 3-60-3 (18114)
ਨਨੁ ਨਾਮ ਮਹਾਰਜ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਯਵਾਗਸਿ।
ਕਥੰਵਿਧਸ੍ਤ੍ਵੰਹਿ ਤਥਾ ਸੁਪ੍ਤਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਮਾਂ ਗਤਃ ॥ 3-60-4 (18115)
ਕਥਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਗਨ੍ਤਾ(ਅ)ਸਿ ਵਸ਼੍ਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਮਨੁਵ੍ਰਤਾਮ੍।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤੋ ਨਾਪਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪਰੇਣਾਪਕ੍ਰੁʼਤੋ ਹ੍ਯਸਿ ॥ 3-60-5 (18116)
ਸ਼ਕ੍ਯਸੇ ਨ ਗਿਰਃ ਸਤ੍ਯਾਃ ਕਰ੍ਤੁਂ ਮਯਿ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ।
ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਲੋਕਪਾਲਾਨਾਂ ਸੰਨਿਧੌ ਕਥਿਤਾਃ ਪੁਰਾ ॥ 3-60-6 (18117)
ਨਾਕਾਲੇ ਵਿਹਿਤੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਯਤ੍ਰ ਕਾਨ੍ਤਾ ਤ੍ਵਯੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-60-7 (18118)
ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਃ ਪਰਿਹਾਸੋ(ਅ)ਯਮੇਤਾਵਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭੀਤਾਸ੍ਮਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਤ੍ਮਾਨਮੀਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-60-8 (18119)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸੇ ਰਾਜੰਨੇਸ਼਼ ਤਿਸ਼਼੍ਠਸਿ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਆਵਾਰ੍ਯ ਗੁਲ੍ਮੈਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕਿੰ ਮਾਂ ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-60-9 (18120)
ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਂ ਵਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਨ੍ਮਾਮੇਵੰਗਤਾਮਿਹ।
ਵਿਲਪਨ੍ਤੀਂ ਸਮਾਲਿਙ੍ਗ੍ਯ ਨਾਸ਼੍ਵਾਸਯਸਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-60-10 (18121)
ਨ ਸ਼ੋਚਾਮ੍ਯਹਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨ ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਕਿੰਚਨ।
ਕਥੰ ਨੁ ਭਵਿਤਾਸ੍ਯੇਕ ਇਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪ ਸ਼ੋਚਯੇ ॥ 3-60-11 (18122)
ਕਥੰ ਨੁ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਸ਼੍ਰਮਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ।
ਸਾਯਾਹ੍ਨੇ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮੂਲੇਸ਼਼ੁ ਮਾਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-60-12 (18123)
ਤਤਃ ਸਾ ਤੀਵ੍ਰਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤਾ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤੇਵ ਚ ਮਨ੍ਯੁਨਾ।
ਇਤਸ਼੍ਚੇਤਸ਼੍ਚ ਰੁਦਤੀ ਪਰ੍ਯਧਾਵਤ ਦੁਃਖਿਤਾ ॥ 3-60-13 (18124)
ਮੁਹੁਰੁਤ੍ਪਤਤੇ ਬਾਲਾ ਮੁਹੁਃ ਪਤਤਿ ਵਿਹ੍ਵਲਾ।
ਮੁਹੁਰਾਲੀਯਤੇ ਭੀਤਾ ਮੁਹੁਃ ਕ੍ਰੋਸ਼ਤਿ ਰੋਦਿਤਿ ॥ 3-60-14 (18125)
ਅਤੀਵ ਸ਼ੋਕਸੰਤਪ੍ਤਾ ਮੁਹੁਰ੍ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ ਵਿਹ੍ਵਲਾ।
ਉਵਾਚ ਭੈਮੀ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ ਰੋਦਮਾਨਾ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ॥ 3-60-15 (18126)
ਯਸ੍ਯਾਭਿਸ਼ਾਪਾਦ੍ਦੁਃਖਾਰ੍ਤੋ ਨੈਸ਼਼ ਨਨ੍ਦਤਿ ਨੈਸ਼਼ਧਃ।
ਤਸ੍ਯ ਭੂਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਦੁਃਖਾਦ੍ਦੁਃਖਮਭ੍ਯਧਿਕੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-60-16 (18127)
ਅਪਾਪਚੇਤਸੰ ਪਾਪੋ ਯ ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾੰਨਲਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੁਃਖਤਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਜੀਵਤ੍ਵਮਸੁਖਜੀਵਿਕਾਮ੍ ॥ 3-60-17 (18128)
ਏਵੰ ਤੁ ਵਿਲਪਨ੍ਤੀ ਸਾ ਰਾਜ੍ਞੋ ਭਾਰ੍ਯਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼ਤਿ ਸ੍ਮ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਵਨੇ ਸ਼੍ਵਾਪਦਸੇਵਿਤੇ ॥ 3-60-18 (18129)
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਵਦ੍ਭੀਮਸੁਤਾ ਵਿਲਪਨ੍ਤੀ ਤਤਸ੍ਤਤਃ।
ਹਾਹਾ ਰਾਜੰਨਿਤਿ ਮੁਹੁਰਿਤਸ਼੍ਚੇਤਸ਼੍ਚ ਧਾਵਤਿ ॥ 3-60-19 (18130)
ਤਾਂ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਮਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਕੁਰਰੀਮਿਵ ਵਾਸ਼ਤੀਮ੍।
ਕਰੁਣੰ ਬਹੁਸ਼ੋਚਨ੍ਤੀਂ ਵਿਲਪਨ੍ਤੀਂ ਸੁਮਧ੍ਯਮਾਮ੍। 3-60-20 (18131)
ਸਹਸਾ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਤਾਂ ਭੈਮੀਮਭ੍ਯਾਸ਼ਪਰਿਵਰ੍ਤਿਨੀਮ੍।
ਜਗ੍ਰਾਹਾਜਗਰੋ ਗ੍ਰਾਹੋ ਮਹਾਕਾਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-60-21 (18132)
ਸਾ ਗ੍ਰਸ੍ਯਮਾਨਾ ਗ੍ਰਹੇਣ ਸ਼ੋਕੇਨ ਚ ਪਰਾਜਿਤਾ।
ਨਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼ੋਚਤਿ ਤਥਾ ਯਥਾ ਸ਼ੋਚਤਿ ਨੈਸ਼਼ਧਮ੍ ॥ 3-60-22 (18133)
ਦ੍ਵਾ ਨਾਥ ਮਾਮਿਹ ਵਨੇ ਗ੍ਰਸ੍ਯਮਾਨਾਮਨਾਗਸਮ੍।
ਗ੍ਰਾਹੇਣਾਨੇਨ ਵਿਜਨੇ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਨਾਨੁਧਾਵਸਿ ॥ 3-60-23 (18134)
ਕਥੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪੁਨਰ੍ਮਾਮਨੁਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨੈਸ਼਼ਧ।
[ਕਥੰ ਭਵਾਞ੍ਜਗਾਮਾਦ੍ਯ ਮਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵਨੇ ਪ੍ਰਭੋ।]
ਪਾਪਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਪੁਨਰ੍ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਚੋਤੋ ਧਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-60-24 (18135)
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਰ੍ਤਸ੍ ਪਰਿਗ੍ਲਾਨਸ੍ਯ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਕਃ ਸ਼੍ਰਮੰ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਨਾਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-60-25 (18136)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਚ ਉਵਾਚ। 3-60-26x (1933)
ਤਾਂ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਥਾ ਗ੍ਰਸ੍ਤਾਮੁਰਗੇਣਾਯਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾਮ੍।
ਆਕ੍ਰਨ੍ਦਮਾਨਾਂ ਸੰਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਜਵੇਨਾਭਿਸਸਾਰ ਹ ॥ 3-60-26 (18137)
ਤਾਂ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਥਾ ਗ੍ਰਸ੍ਤਾਮੁਰਗੇਣਾਯਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾਮ੍।
ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਮ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਧਃ ਸੰਚਰਨ੍ਗਹਨੇ ਵਨੇ।
ਸਮਭਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਵੇਗੇਨ ਸਤ੍ਵਰਃ ਸ ਵਨੇਚਰਃ ॥ 3-60-27 (18138)
ਮੁਖੇ ਤੰ ਪਾਟਯਾਮਾਸ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨਿਸ਼ਿਤੇਨ ਚ।
ਨਿਰ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟੰ ਭੁਜਙ੍ਗੰ ਤੰ ਵਿਸ਼ਸ੍ ਮ੍ਰੁʼਗਜੀਵਨਃ ॥ 3-60-28 (18139)
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਸ ਤਾਂਵ੍ਯਾਧਃ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲ੍ਯ ਸਲਿਲੇਨ ਹ।
ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਹਾਰਾਮਥ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਭਾਰਤ ॥ 3-60-29 (18140)
ਕਸ੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਮ੍ਰੁʼਗਸ਼ਾਵਾਕ੍ਸ਼਼ਿ ਕਥੰ ਚਾਸ੍ਯਾਗਤਾ ਵਨਮ੍।
ਕਥੰ ਚੇਦੰ ਮਹਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਤ੍ਯਸਿ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 3-60-30 (18141)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤਥਾ ਤੇਨ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯਮਾਨਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-60-31 (18142)
ਤਾਮਰ੍ਧਵਸ੍ਤ੍ਰਸੰਵੀਤਾਂ ਪੀਨਸ਼੍ਰੋਣਿਪਯੋਧਰਾਮ੍।
ਸੁਕੁਮਾਰਾਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀਂ ਪੂਰ੍ਣਚਨ੍ਦ੍ਰਨਿਭਾਨਨਾਮ੍ ॥ 3-60-32 (18143)
ਅਰਾਲਪਕ੍ਸ਼਼੍ਮਨਯਨਾਂ ਤਥਾ ਮਧੁਰਭਾਸ਼਼ਿਣੀਮ੍।
ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਧਃ ਕਾਮਸ੍ਯ ਵਸ਼ਮੀਯਿਵਾਨ੍ ॥ 3-60-33 (18144)
ਤਾਮਥ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਲੁਬ੍ਧਕੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਪੂਰ੍ਵਯਾ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਾਮਾਸ ਕਾਮਾਰ੍ਤਸ੍ਤਦਬੁਧ੍ਯਤ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 3-60-34 (18145)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਤੰ ਦੁਸ਼਼੍ਟਮੁਪਲਭ੍ਯ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ।
ਤੀਵ੍ਰਰੋਸ਼਼ਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰਜਜ੍ਵਾਲੇਵ ਮਨ੍ਯੁਨਾ ॥ 3-60-35 (18146)
ਸ ਤੁ ਪਾਪਮਤਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਯਿਤੁਮਾਤੁਰਃ।
ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਾਂ ਤਰ੍ਕਯਾਮਾਸ ਦੀਪ੍ਤਾਮਗ੍ਨਿਸ਼ਿਖਾਮਿਵ ॥ 3-60-36 (18147)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਦੁਃਖਾਰ੍ਥਾ ਪਤਿਰਾਜ੍ਯਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਅਤੀਤਵਾਕ੍ਯਥੇ ਕਾਲੇ ਸ਼ਸ਼ਾਪੈਨੰ ਰੁਸ਼਼ਾ ਕਿਲ ॥ 3-60-37 (18148)
ਯਥਾ(ਅ)ਹੰ ਨੈਸ਼਼ਧਾਦਨ੍ਯੰ ਮਨਸਾ(ਅ)ਪਿ ਨ ਚਿਨ੍ਤਯੇ।
ਤਥਾ(ਅ)ਯੰ ਪਤਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਃ ਪਰਾਸੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗਜੀਵਨਃ ॥ 3-60-38 (18149)
ਉਕ੍ਤਮਾਤ੍ਰੇ ਤੁ ਵਚਨੇ ਤਯਾ ਸ ਮ੍ਰੁʼਗਜੀਵਨਃ।
ਵ੍ਯਸੁਃ ਪਪਾਤ ਮੇਦਿਨ੍ਯਾਮਗ੍ਨਿਦਗ੍ਧ ਇਵ ਦ੍ਰੁਮਃ ॥ 3-60-39 (18150)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 60 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-60-13 ਮਨ੍ਯੁਨਾ ਸ਼ੋਕੇਨ ॥ 3-60-16 ਕਲਿੰ ਸ਼ਪਤਿ ਯਸ੍ਯੇਤਿ। ਅਭਿਸ਼ਾਪਾਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਥਾਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਤ੍ ॥ 3-60-20 ਵਾਸ਼ਤੀਂ ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤੀਮ੍ ॥ 3-60-21 ਗ੍ਰਾਹਃ ਸਰ੍ਪਃ ॥ 3-60-24 ਬੁਦ੍ਧਿਲਾਭਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਮਾਂ ਵਿਨਾ ਕਥੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕਥੰ ਜੀਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਸ਼ਾਪਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-60-28 ਵਿਸ਼ਸ੍ਯ ਵਿਦਾਰ੍ਯ ॥ 3-60-33 ਅਰਾਲਾਨਿ ਸ਼ੋਭਮਾਨਾਨਿ ਪਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣਿ ਨਯਨਪ੍ਰਾਨ੍ਤਰੋਮਾਣਿ ਯਯੋਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਨਯਨੇ ਯਸ੍ਯਾ ਇਤਿ ਤਥਾ ॥ 3-60-35 ਮਨ੍ਯੁਨਾ ਕ੍ਰੋਧੇਨ ॥ 3-60-37 ਪਤਿਰਾਜ੍ਯਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ਪਤ੍ਯਾ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਚ ਰਹਿਤਾ। ਅਤੀਤਵਾਕ੍ਪਥੇ ਵਾਚਾਪ੍ਯਨਿਵਾਰ੍ਯੇ ਸਤਿ। ਕਾਲੇ ਧੂਮ੍ਰਵਰ੍ਣੇ ਵ੍ਯਾਧੇ ॥ 3-60-38 ਪਰਾਸੁਃ ਗਤਪ੍ਰਾਣਃ ॥ 3-60-39 ਵ੍ਯਸੁਰ੍ਵਿਗਤਪ੍ਰਾਣਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 061
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.61. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 061
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਲਮਨ੍ਵੇਸ਼਼ਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਨਮਧ੍ਯੇ ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥਸੰਕੁਲਜਨਸਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸਾਰ੍ਤਨਾਥੇਨ ਸੰਭਾਵਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-61-0 (18151)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-61-0x (1934)
ਸਾ ਨਿਹਤ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਧੰ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਕਮਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।
ਵਨੰ ਪ੍ਰਤਿਭਯੰ ਸ਼ੂਨ੍ਯੰ ਝਿਲ੍ਲਿਕਾਗਣਨਾਦਿਤਮ੍ ॥ 3-61-1 (18152)
ਸਿੰਹਦ੍ਵੀਪਿਰੁਰੁਵ੍ਯਾਘ੍ਰਵਰਾਹਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਗਣੈਰ੍ਯੁਤਮ੍।
ਨਾਨਾਪਕ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾਕੀਰ੍ਣਾਂ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਤਸ੍ਕਰਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-61-2 (18153)
ਸਾਲਵੇਣੁਧਵਾਸ਼੍ਵਤ੍ਥਤਿਨ੍ਦੁਕੇਙ੍ਗੁਦਿਕਿੰਸ਼ੁਕੈਃ।
ਅਰ੍ਜੁਨਾਰਿਸ਼਼੍ਟਸੰਛੰਨੰ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੈਸ਼੍ਚ ਸਸ਼ਾਲ੍ਮਲੈਃ ॥ 3-61-3 (18154)
ਜਮ੍ਬ੍ਵਾਮ੍ਰਲੋਧ੍ਰਖਦਿਰਸ਼ਾਕਵੇਤ੍ਰਸਮਾਕੁਲਮ੍।
ਪਦ੍ਮਕਾਮਲਕਪ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਕਦਮ੍ਬੋਦੁਮ੍ਬਰਾਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-61-4 (18155)
ਬਦਰੀਬਿਲ੍ਵਸੰਛੰਨੰ ਨ੍ਯਗ੍ਰੋਧੈਸ਼੍ਚ ਸਮਾਕੁਲਮ੍।
ਪ੍ਰਿਯਾਲਤਾਲਖਰ੍ਜੂਰਹਰੀਤਕਿਬਿਭੀਤਕੈਃ ॥ 3-61-5 (18156)
ਨਾਨਾਧਾਤੁਸ਼ਤੈਰ੍ਨਦ੍ਧਾਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨਪਿ ਚਾਚਲਾਨ੍।
ਨਿਕੁਞ੍ਜਾਨ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਸੰਘੁਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਦਰੀਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ ॥ 3-61-6 (18157)
ਨਦੀ ਸਰਾਂਸਿ ਵਾਪੀਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਂਸ਼੍ਚਰਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍।
ਸਾ ਬਹੂਨ੍ਭੀਮਰੂਪਾਂਸ਼੍ਚ ਪਿਸ਼ਾਚੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍ ॥ 3-61-7 (18158)
ਪਲ੍ਵਲਾਨਿ ਤਟਾਕਾਨਿ ਗਿਰਿਕੂਟਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਸਰਿਤ੍ਸਰਾਂਸਿ ਚ ਤਦਾ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਮ੍ ॥ 3-61-8 (18159)
ਯੂਥਸ਼ੋ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਚਾਤ੍ਰ ਵਿਦਰ੍ਭਾਧਿਪਨਨ੍ਦਿਨੀ।
ਮਹਿਸ਼਼ਾਨ੍ਵਰਾਹਾਨ੍ਗੋਮਾਯੂਨ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਾਨਰਪੰਨਗਾਨ੍ ॥ 3-61-9 (18160)
ਤੇਜਸਾ ਯਸ਼ਸਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਸ੍ਥਿਤ੍ਯਾ ਚ ਪਰਯਾ ਯੁਤਾ।
ਵੈਰ੍ਦਭੀ ਵਿਚਚਾਰੈਕਾ ਨਲਮਨ੍ਵੇਸ਼਼ਤੀ ਤਦਾ ॥ 3-61-10 (18161)
ਨਾਬਿਭ੍ਯਤ੍ਸਾ ਨ੍ਰੁʼਪਸੁਤਾ ਭੈਮੀ ਤਤ੍ਰਾਥ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍।
ਦਾਰੁਣਾਮਟਵੀਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਵ੍ਯਸਨਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾ ॥ 3-61-11 (18162)
ਵਿਦਰ੍ਭਤਨਯਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਲਲਾਪ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾ।
ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼ੋਕਪਰੀਤਾਙ੍ਗੀ ਸ਼ਿਲਾਤਲਮਥਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ॥ 3-61-12 (18163)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-61-13x (1935)
ਸਿਹ੍ਯੋਰਸ੍ਕ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨਿਸ਼਼ਧਾਨਾਂ ਜਨਾਧਿਪ।
ਕ੍ਵਨੁ ਰਾਜਨ੍ਗਤੋਸਿ ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਾਂ ਵਿਜਨੇ ਵਨੇ ॥ 3-61-13 (18164)
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਾਦਿਭਿਰ੍ਵੀਰ ਕ੍ਰਤੁਭਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਕਥਮਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਮਯਿ ਮਿਥ੍ਯਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਸੇ ॥ 3-61-14 (18165)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤੰ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਤ੍ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ।
ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣ ਤਦ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-61-15 (18166)
ਯਚ੍ਚੋਕ੍ਤੰ ਵਿਹਗੈਰ੍ਹੰਸੈਃ ਸਮੀਪੇ ਤਵ ਭੂਮਿਪ।
ਮਤ੍ਸਕਾਸ਼ੇ ਚ ਤੈਰੁਕ੍ਤੰ ਤਦਵੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-61-16 (18167)
ਚਤ੍ਵਾਰ ਏਕਤੋ ਵੇਦਾਃ ਸਾਙ੍ਗੋਪਾਙ੍ਗਾਃ ਸਵਿਸ੍ਤਰਾਃ।
ਸ੍ਵਧੀਤਾ ਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸਤ੍ਯਮੇਕੰ ਕਿਲੈਕਤਃ ॥ 3-61-17 (18168)
ਤਸ੍ਮਾਦਰ੍ਹਸਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਘ੍ਨ ਸਤ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ।
ਉਕ੍ਤਵਾਨਸਿ ਯਦ੍ਵੀਰ ਮਤ੍ਸਕਾਸ਼ੇ ਪੁਰਾ ਵਚਃ ॥ 3-61-18 (18169)
ਹਾ ਵੀਰ ਨਨੁਨਾਮਾਹਮਿਸ਼਼੍ਟਾ ਕਿਲ ਤਵਾਨਘ।
ਅਸ੍ਯਾਮਟਵ੍ਯਾਂ ਘੋਰਾਯਾਂ ਕਿੰ ਮਾਂ ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-61-19 (18170)
ਭਰ੍ਤ੍ਸਯਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਮਾਂ ਰੌਦ੍ਰੋ ਵ੍ਯਾਤ੍ਤਾਸ੍ਯੋ ਦਾਰੁਣਾਕ੍ਰੁʼਤਿਃ।
ਅਰਣ੍ਯਰਾਟ੍ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕਿੰ ਮਾਂ ਨ ਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-61-20 (18171)
ਨ ਮੇ ਤ੍ਵਦਨ੍ਯਾ ਕਾਚਿਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਿਯਾ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਸ੍ਤਦਾ।
ਤਾਮ੍ਰੁʼਤਾਂ ਕੁਰੁ ਕਲ੍ਯਾਣ ਪੁਰੋਕ੍ਤਾਂ ਭਾਰਤੀਂ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-61-21 (18172)
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਾਂ ਵਿਲਪਨ੍ਤੀਂ ਮਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਮਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਨਰਾਧਿਪ।
ਈਪ੍ਸਿਤਾਮੀਪ੍ਸਿਤੋਸਿ ਤ੍ਵੰ ਕਿੰ ਮਾਂ ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-61-22 (18173)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਂ ਦੀਨਾਂ ਵਿਵਰ੍ਣਾਂ ਚ ਮਲਿਨਾਂ ਵਸੁਧਾਧਿਪ।
ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਤਾਮੇਕਾਂ ਵਿਲਪਨ੍ਤੀਮਨਾਥਵਤ੍ ॥ 3-61-23 (18174)
ਯੂਥਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਮਿਵੈਕਾਂ ਮਾਂ ਹਰਿਣੀਂ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲੋਚਨ।
ਨ ਮਾਨਯਸਿ ਮਾਮਾਰ੍ਯ ਰੁਦਨ੍ਤੀਮਰਿਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 3-61-24 (18175)
ਮਹਾਰਾਜ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਮਾਮਿਹੈਕਾਕਿਨੀਂ ਸਤੀਮ੍।
ਆਭਾਸ਼਼ਮਾਣਾਂ ਸ੍ਵਾਂ ਪਤ੍ਨੀਂ ਕਿੰ ਮਾਂ ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-61-25 (18176)
ਕੁਲਸ਼ੀਲੋਪਸੰਪੰਨਾਂ ਚਾਰੁਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗਸ਼ੋਭਨਾਮ੍।
`ਅਨੁਵ੍ਰਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਕਿੰ ਮਾਂ ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥' 3-61-26 (18177)
ਨਾਦ੍ਯਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਗਿਰਾਵਸ੍ਮਿੰਨਰੋਤ੍ਤਮ।
ਵਨੇ ਚਾਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਧੋਰੇ ਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ ॥ 3-61-27 (18178)
ਸ਼ਯਾਨਮੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਵਾ ਸ੍ਥਿਤੰ ਵਾ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪ।
ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਮ ਸ਼ੋਕਨਿਬਰ੍ਹਣ ॥ 3-61-28 (18179)
ਕੰ ਨੁ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾ ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੇ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾ।
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਸੰਗਤ੍ਯੇਤਿ ਨਲੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 3-61-29 (18180)
ਕੋ ਨੁ ਮੇ ਕਥਯੇਦਦ੍ਯ ਵਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਅਭਿਰੂਪੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪਰਵ੍ਯੂਹਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-61-30 (18181)
ਯਮਨ੍ਵੇਪਸਿ ਰਾਜਾਨੰ ਨਲੰ ਪਦ੍ਮਨਿਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਅਯੰਸ ਇਤਿ ਕਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਸ਼੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਧੁਰਾਂ ਗਿਰਮ੍ ॥ 3-61-31 (18182)
ਅਰਣ੍ਯਰਾਡਯੰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਂਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਹਨੁਃ।
ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ(ਅ)ਭਿਮੁਖੋ(ਅ)ਭ੍ਯੇਤਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮ੍ਯੇਨਮਸ਼ਙ੍ਕਿਤਾ ॥ 3-61-32 (18183)
ਭਵਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਮਧਿਪਸ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਨਨੇ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਵਿਦਰ੍ਭਰਾਜਤਨਯਾਂ ਦਮਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਮ੍ ॥ 3-61-33 (18184)
ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪਤੇਰ੍ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਨਲਸ੍ਯਾਮਿਤ੍ਰਘਾਤਿਨਃ।
ਪਤਿਮਨ੍ਵੇਸ਼਼ਤੀਮੇਕਾਂ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਂ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਮ੍ ॥ 3-61-34 (18185)
ਆਸ਼੍ਵਾਸਯ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਹ ਯਦਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਨਲਃ।
`ਸਿੰਹਸ੍ਕਨ੍ਧੋ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਪਦ੍ਮਪਤ੍ਰਨਿਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ॥' 3-61-35 (18186)
ਅਥਵਾ(ਅ)ਰਣ੍ਯਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਨਲੰ ਯਦਿ ਨ ਸ਼ੰਸਸਿ।
ਮਾਂ ਖਾਦਯ ਮ੍ਰੁʼਗਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦੁਃਖਾਦਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਮੋਚਯ ॥ 3-61-36 (18187)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਵਿਲਪਿਤੰ ਮਮੈਸ਼਼ ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਟ੍ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਯਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸਲਿਲਾਮਾਪਗਾਂ ਸਾਗਰੋਪਮਾਮ੍ ॥ 3-61-37 (18188)
ਇਮੰ ਸ਼ਿਲੋਚ੍ਚਯੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੈਰ੍ਬਹੁਭਿਰੁਚ੍ਛਿਤੈਃ।
ਵਿਰਾਜਿਤੰ ਦਿਵਸ੍ਪ੍ਰੁʼਗ੍ਭਿਰ੍ਨੈਕਵਰ੍ਣੈਰ੍ਮਨੋਰਮੈਃ ॥ 3-61-38 (18189)
ਨਾਨਾਧਾਤੁਸਮਾਕੀਰ੍ਣੰ ਵਿਵਿਧੋਪਲਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਆਸ੍ਯਾਰਣ੍ਯਸ੍ਯ ਮਹਤਃ ਕੇਤੁਭੂਤਮਿਵੋਚ੍ਛਿਤਮ੍ ॥ 3-61-39 (18190)
ਸਿੰਹਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਮਾਤਙ੍ਗਵਰਾਹਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ਰੁʼਗਾਯੁਤਮ੍।
ਪਤਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਬਹੁਵਿਧੈਃ ਸਮਨ੍ਤਾਦਨੁਨਾਦਿਤਮ੍ ॥ 3-61-40 (18191)
ਕਿੰਸ਼ੁਕਾਸ਼ੋਕਬਕੁਲਪੁੰਨਾਗੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍।
[ਕਰ੍ਣਿਕਾਰਧਵਪ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ੈਃ ਸੁਪੁਸ਼਼੍ਪੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥] 3-61-41 (18192)
ਸਰਿਦ੍ਭਿਃ ਸਵਿਹਙ੍ਗਾਭਿਃ ਸ਼ਿਖਰੈਸ਼੍ਚ ਸਮਾਕੁਲਮ੍।
`ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਰੁਚਿਰਾਕਾਰੰ ਚੂਡਾਮਣਿਮਿਵ ਸ੍ਥਿਤਮ੍'।
ਨਿਰਿਰਾਜਮਿਮੰ ਤਾਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-61-42 (18193)
ਭਗਵੰਨਚਲਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦਿਵ੍ਯਦ੍ਰਸ਼ਨ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤ।
ਸ਼ਰਣ੍ਯ ਬਹੁਕਲ੍ਯਾਣ ਨਮਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਮਹੀਧਰ ॥ 3-61-43 (18194)
ਪ੍ਰਣਮੇ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯਾਹੰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀਂ ਨਿਬੋਧ ਮਾਮ੍।
ਰਾਜਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜਭਾਰ੍ਯਾਂ ਦਮਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਮ੍ ॥ 3-61-44 (18195)
ਰਾਜਾ ਵਿਦਰ੍ਭਾਧਿਪਤਿਃ ਪਿਤਾ ਮਮ ਮਹਾਰਥਃ।
ਭੀਮੋ ਨਾਮ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਪਤਿਸ਼੍ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ॥ 3-61-45 (18196)
ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਨਾਂ ਕ੍ਰਤੂਨਾਂ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਤਾਮ੍।
ਆਹਰ੍ਤਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਚਾਰ੍ਵਞ੍ਚਿਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-61-46 (18197)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਃ ਸਾਧੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯਵਾਗਨਸੂਯਕਃ।
ਸ਼ੀਲਵਾਨ੍ਵੀਰ੍ਯਸੰਪੰਨਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਸ਼੍ਰੀਰ੍ਧਰ੍ਮਵਿਚ੍ਛੁਚਿਃ ॥ 3-61-47 (18198)
ਸਮ੍ਯਗ੍ਗੋਪ੍ਤਾ ਵਿਦਰ੍ਭਾਣਾਂ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਰਿਗਣਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਤਸ੍ਯ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤਨਯਾਂ ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਵਾਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾਮ੍ ॥ 3-61-48 (18199)
ਨਿਸ਼਼ਧੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਰਾਜਃ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੋ ਮੇ ਨਰੋਤ੍ਤਮਃ।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਨਾਮਾ ਵਿਖ੍ਯਾਤੋ ਵੀਰਸੇਨ ਇਤਿ ਸ੍ਮ ਹ ॥ 3-61-49 (18200)
ਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੁਤੋ ਵੀਰਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਕ੍ਰਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪਿਤੁਃ ਸ੍ਵੰ ਯੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸਮਨੁਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਹ ॥ 3-61-50 (18201)
ਨਲੋ ਨਾਮਾਰਿਹਾ ਸ਼੍ਯਾਮਃ ਪੁਣ੍ਯਲ੍ਕੋ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਵੇਦਵਿਦ੍ਵਾਗ੍ਮੀ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸੋਮਪੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਚਿਤ੍ ॥ 3-61-51 (18202)
ਯਸ਼਼੍ਟਾ ਦਾਤਾ ਚ ਯੋਦ੍ਧਾ ਚ ਸਮ੍ਯਕ੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤਾ।
ਤਸ੍ਯ ਮਾਮਚਲਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਾਰ੍ਯਾਮਿਹਾਗਤਾਮ੍ ॥ 3-61-52 (18203)
ਤ੍ਯਕ੍ਤਸ਼੍ਰਿਯੰ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਹੀਨਾਮਨਾਥਾਂ ਵ੍ਯਸਨਾਨ੍ਵਿਤਾਮ੍।
ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼ਮਾਣਾਂ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਨਲੰ ਨਰਵਰੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-61-53 (18204)
ਖਮੁਲ੍ਲਿਖਦ੍ਭਿਰੇਤੈਰ੍ਹਿ ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਸ਼ਤੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਚਲਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਦਾਰੁਣੇ ਨਲਃ ॥ 3-61-54 (18205)
ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਸਤ੍ਤ੍ਵਵਾਨ੍ਵੀਰੋ ਭਰ੍ਤਾ ਮਮ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਨਿਸ਼਼ਧਾਨਾਮਧਿਪਤਿਃ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਨਲਃ ॥ 3-61-55 (18206)
ਕੰ ਮੀਂ ਵਿਲਪਤੀਮੇਕਾਂ ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਿਹ੍ਵਲਾਮ੍।
ਗਿਰਾ ਨਾਸ਼੍ਵਾਸਯਸ੍ਯਦ੍ਯਸ੍ਵਾਂ ਸੁਤਾਮਿਵ ਦੁਖਿਤਾਂ ॥ 3-61-56 (18207)
ਵੀਰ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਸਤ੍ਯਸੰਧ ਮਹੀਪਤੇ।
ਯਦ੍ਯਸ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਰਾਜਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-61-57 (18208)
ਕਦਾ ਸੁਸ੍ਨਿਗ੍ਗਮ੍ਭੀਰਾਂ ਜੀਮੂਤਸ੍ਵਨਸੰਨਿਭਾਮ੍।
ਸ਼੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨੈਸ਼਼ਧਸ੍ਯਾਹੰ ਵਾਚੰ ਤਾਮਮ੍ਰੁʼਤੋਪਮਾਮ੍ ॥ 3-61-58 (18209)
ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯੇਹੀਤਿ ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਾਂ ਸ਼ੁਭਾਂ ਰਾਜ੍ਞੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਆਤ੍ਮਾਭਿਧਾਯਿਨੀਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂ ਮਮ ਸ਼ੋਕਵਿਨਾਸ਼ਿਨੀਂ ॥ 3-61-59 (18210)
ਇਤਿਸਾ ਤੰ ਗਿਰਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਨਨ੍ਦਿਨੀ।
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤਤੋ ਭੂਯੋ ਜਗਾਮ ਦਿਸ਼ਮੁਤ੍ਤਰਾਮ੍ ॥ 3-61-60 (18211)
ਸਾ ਗਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰੀਨਹੋਰਾਤ੍ਰਾਨ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ਪਰਮਾਙ੍ਗਨਾ।
ਤਾਪਸਾਰਣ੍ਯਮਤੁਲੰ ਦਿਵ੍ਯਕਾਨਨਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 3-61-61 (18212)
ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਭ੍ਰੁʼਗ੍ਵਤ੍ਰਿਸਮੈਸ੍ਤਾਪਸੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍।
ਨਿਯਤੈਃ ਸੰਯਤਾਹਾਰੈਰ੍ਦਮਸ਼ੌਚਸਮਨ੍ਵਿਤੈਃ ॥ 3-61-62 (18213)
ਅਬ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਪਤ੍ਰਾਹਾਰੈਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰ੍ਮਹਾਭਾਗੈਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਰ੍ਗਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਃ ॥ 3-61-63 (18214)
ਵਲ੍ਕਲਾਜਿਨਸੰਵੀਤੈਰ੍ਮੁਨਿਭਿਃ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ।
ਤਾਪਸਾਧ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੰ ਰਮ੍ਯੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਸ਼੍ਰਮਮਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 3-61-64 (18215)
ਨਾਨਾਮ੍ਰੁʼਗਗਣੈਰ੍ਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸ਼ਾਖਾਮ੍ਰੁʼਗਗਣਾਯੁਤਮ੍।
ਤਾਪਸੈਃ ਸਮੁਪੇਤੰ ਚ ਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਸਮਾਸ਼੍ਵਸਤ੍ ॥ 3-61-65 (18216)
ਸੁਭ੍ਰੂਃ ਸੁਕੇਸ਼ੀ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣੀ ਸੁਕੁਚਾ ਸੁਦ੍ਵਿਜਾਨਨਾ।
ਵਰ੍ਚਸ੍ਵਿਨੀ ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾ ਸ੍ਵਸਿਤਾਯਤਲੋਚਨਾ ॥ 3-61-66 (18217)
ਸਾ ਵਿਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਵੀਰਸੇਨਸੁਤਪ੍ਰਿਯਾ।
ਯੋਸ਼਼ਿਦ੍ਰਤ੍ਨੰ ਮਹਾਭਾਗਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-61-67 (18218)
ਸਾ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਵਿਨਯਾਵਨਤਾ ਸ੍ਥਿਤਾ।
ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤ ਇਤਿਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤਾਪਸੋਤ੍ਤਮੈਃ ॥ 3-61-68 (18219)
ਪੂਜਾਂ ਚਾਸ੍ਯਾ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰਤਪੋਧਨਾਃ।
ਆਸ੍ਯਤਾਮਿਤ੍ਯਥੋਚੁਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਿੰ ਕਰਵਾਮਹੇ ॥ 3-61-69 (18220)
ਤਾਨੁਵਾਚ ਵਰਾਰੋਹਾ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਭਗਵਤਾਮਿਹ।
ਤਪਃਸ੍ਵਗ੍ਨਿਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼ੁ ਚਾਨਘਾਃ ॥ 3-61-70 (18221)
ਕੁਸ਼ਲੰ ਵੋ ਮਹਾਭਾਗਾਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਚਰਣੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਤੈਰੁਕ੍ਤਾ ਕੁਸ਼ਲੰ ਭਦ੍ਰੇ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰੇਤਿ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-61-71 (18222)
ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਰ੍ਵਾਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗਿ ਕਾ ਤ੍ਵੰ ਕਿੰਚ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਤੇ ਪਰੰਰੂਪੰ ਦ੍ਯੁਤਿੰ ਚ ਪਰਮਾਮਿਹ ॥ 3-61-72 (18223)
ਵਿਸ੍ਮਯੋ ਨਃ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਃ ਸਮਾਸ਼੍ਵਸਿਹਿ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ।
ਅਸ੍ਯਾਰਣ੍ਯਸ੍ਯ ਦੇਵੀ ਤ੍ਵਮੁਤਾਹੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਮਹੀਭ੍ਰੁʼਤਃ।
ਅਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਨਦ੍ਯਾਃ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਵਦ ਸਤ੍ਯਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-61-73 (18224)
ਸਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਪੀੰਨਾਹਮਰਣ੍ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਦੇਵਤਾ।
ਨ ਚਾਪ੍ਯਸ੍ਯ ਗਿਰਰ੍ਵਿਪ੍ਰਾ ਨੈਵ ਨਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦੇਵਤਾ ॥ 3-61-74 (18225)
ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਂ ਮਾਂ ਵਿਜਾਨੀਤ ਯੂਯੰ ਸਰ੍ਵੇਤਪੋਧਨਾਃ।
ਵਿਸ੍ਤਰੇਣਾਭਿਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤਨ੍ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਤ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-61-75 (18226)
ਵਿਦਰ੍ਭੇਪੁ ਮਹੀਪਾਲੋ ਭੀਮੋ ਨਾਮ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਤਸ੍ਯ ਮਾਂ ਤਨਯਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਜਾਨੀਤ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-61-76 (18227)
ਨਿਪਧਾਧਿਪਤਿਰ੍ਧੀਮਾੰਨਲੋ ਨਾਮ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਵੀਰਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮਜਿਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਮਮ ਭਰ੍ਤਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤਿਃ ॥ 3-61-77 (18228)
ਦੇਵਤਾਭ੍ਯਰ੍ਚਨਪਰੋ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਜਨਵਤ੍ਸਲਃ।
ਗੋਪ੍ਤਾ ਨਿਪਧਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਮਹਾਤੇਜਾ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-61-78 (18229)
ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਯਸੰਧੋ(ਅ)ਰਿਮਰ੍ਦਨਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਦੈਵਤਪਰਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ॥ 3-61-79 (18230)
ਨਲੋ ਨਾਮ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਦੇਵਰਾਜਸਮਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਮਮ ਭਰ੍ਤਾ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੂਰ੍ਣੇਨ੍ਦੁਵਦਨੋ(ਅ)ਰਿਹਾ ॥ 3-61-80 (18231)
ਆਹਰ੍ਤਾ ਕ੍ਰਤੁਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਪਾਰਗਃ।
ਸਪਤ੍ਨਾਨਾਂ ਮ੍ਰੁʼਧੇ ਹਨ੍ਤਾ ਰਵਿਸੋਮਸਮਪ੍ਰਭਃ ॥ 3-61-81 (18232)
ਸ ਕੈਸ਼੍ਚਿੰਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੈਰਨਾਰ੍ਯੈਰਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਆਹ੍ਰੁʼਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਃ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਃ।
ਦੇਵਨੇਕੁਸ਼ਲੈਰ੍ਜਿਹ੍ਮੈਰ੍ਜਿਤੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਸੂਨਿ ਚ ॥ 3-61-82 (18233)
ਤਸ੍ਯ ਮਾਮਵਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਰਾਜਰ੍ਪਭਸ੍ਯ ਵੈ।
ਦਮਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾਂ ਭਰ੍ਤੁਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਲਾਲਸਾਮ੍ ॥ 3-61-83 (18234)
ਸਾ ਵਨਾਨਿ ਗਿਰੀਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰਾਂਸਿ ਸਰਿਤਸ੍ਤਥਾ।
ਪਲ੍ਵਲਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਤਥਾ(ਅ)ਰਣ੍ਯਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-61-84 (18235)
ਅਨ੍ਵੇਪਮਾਣਆ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਨਲੰ ਰਣਵਿਸ਼ਾਰਦਮ੍।
ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਵਿਚਰਾਮੀਹ ਦੁਃਖਿਤਾ ॥ 3-61-85 (18236)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਭਗਵਤਾਂ ਰਮ੍ਯੰ ਤਪੋਵਨਮਿਦੰ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਭਵੇਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਨਲੋ ਨਾਮ ਨਿਪਧਾਨਾਂ ਜਨਾਧਿਪਃ ॥ 3-61-86 (18237)
ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਹਮਿਦੰ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਪੰਨਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦਾਰੁਣਮ੍।
ਵਨੰ ਪ੍ਰਤਿਯੰ ਧੋਰੰ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਮ੍ਰੁʼਗਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-61-87 (18238)
ਯਦਿ ਕੈਸ਼੍ਚਿਦਹੋਰਾਤ੍ਰੈਰ੍ਨ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸਾ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਦੇਹਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ ॥ 3-61-88 (18239)
ਕੋਨੁ ਮੇ ਜੀਵਿਤੇਨਾਰ੍ਥਸ੍ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍।
ਕਥੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਦ੍ਯਾਹੰ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼ੋਕਾਭਿਪੀਡਿਤਾ ॥ 3-61-89 (18240)
ਤਥਾ ਵਿਲਪਤੀਮੇਕਾਮਰਣ੍ਯੇ ਭੀਮਨਨ੍ਦਿਨੀਮ੍।
ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਥੋਚੁਸ੍ਤੇ ਤਾਪਸਾਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ ॥ 3-61-90 (18241)
ਉਦਰ੍ਕਸ੍ਤਵ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਭਵਿਤਾ ਸ਼ੁਭੇ।
ਵਯੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮ ਤਪਸਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਨੈਸ਼਼ਧਮ੍ ॥ 3-61-91 (18242)
ਨਿਪਧਾਨਾਮਧਿਪਤਿੰ ਨਲੰ ਰਿਪੁਨਿਪਾਤਿਨਮ੍।
ਭੈਮਿ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-61-92 (18243)
ਵਿਮੁਕ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਤਦੇਵ ਨਗਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਮਰਿਨ੍ਦਮਮ੍ ॥ 3-61-93 (18244)
ਦ੍ਵਿਪਤਾਂ ਭਯਕਰ੍ਤਾਰੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸ਼ੋਕਨਾਸ਼ਨਮ੍।
ਪਤਿਮੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਕਲ੍ਯਾਣਾਭਿਜਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 3-61-94 (18245)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਨਲਸ੍ਯੇਸ਼਼੍ਟਾਂ ਮਹਿਸ਼਼ੀਂ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਤ੍ਮਜਾਮ੍।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਸ੍ਤਾਪਸਾਸ੍ਤੇ ਸਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-61-95 (18246)
ਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ਹ੍ਯਭਵਤ੍ਤਦਾ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀ ਵੀਰਸੇਨਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾ ॥ 3-61-96 (18247)
`ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਕਿਮੇਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ਯਹਮ੍' ॥ 3-61-97 (18248)
ਕਿੰਨੁ ਸ੍ਵਪ੍ਨੋ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕੋ(ਅ)ਯੰਵਿਧਿਰਿਹਾਭਵਤ੍।
ਕ੍ਵਨੁ ਤੇ ਤਾਪਸਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਵ ਤਦਾਸ਼੍ਰਮਮਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 3-61-98 (18249)
ਕ੍ਵ ਸਾ ਪੁਣ੍ਯਜਲਾ ਰਮ੍ਯਾ ਨਦੀ ਦ੍ਵਿਜਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਾ।
ਕ੍ਵਨੁ ਤੇ ਹ ਨਗਾ ਹ੍ਰੁʼਦ੍ਯਾਃ ਫਲਪੁਸ਼਼੍ਪੋਪਸ਼ੋਭਿਤਾਃ ॥ 3-61-99 (18250)
`ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ਕਮਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।'
ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਚਿਰੰ ਭੀਮਸੁਤਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼ੋਕਪਰਾ ਦੀਨਾਵਿਵਰ੍ਣਵਦਨਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-61-100 (18251)
ਸਾ ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)ਥਾਪਰਾਂ ਭੂਮਿੰ ਬਾਸ਼਼੍ਪਸੰਦਿਗ੍ਧਯਾ ਗਿਰਾ।
ਵਿਲਲਾਪਾਸ਼੍ਰੁਪੂਰ੍ਣਾਕ੍ਸ਼਼ੀ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਸ਼ੋਕਤਰੁਂ ਤਤਃ ॥ 3-61-101 (18252)
ਉਪਗਮ੍ਯ ਤਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮਸ਼ੋਕੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤੰ ਵਨੇ।
ਪਲ੍ਲਵਾਪੀਡਿਤੰ ਹ੍ਰੁʼਦ੍ਯੰ ਵਿਹਙ੍ਗੈਰਨੁਨਾਦਿਤਮ੍ ॥ 3-61-102 (18253)
ਅਹੋ ਬਤਾਯਮਗਮਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨਾਨ੍ਤਰੇ।
ਆਪੀਡੈਰ੍ਬਹੁਭਿਰ੍ਭਾਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤਰਾਡਿਵ ॥ 3-61-103 (18254)
ਵਿਸ਼ੋਕਾਂ ਕੁਰੁ ਮਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਸ਼ੋਕ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨ।
ਵੀਤਸ਼ੋਕਭਯਾਬਾਧੰ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾੰਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 3-61-104 (18255)
ਨਲੰ ਨਾਮਾਰਿਦਮਨੰ ਨਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਪਤਿਮ੍।
ਨਿਮਧਾਨਾਮਧਿਪਤਿੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸਿ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-61-105 (18256)
ਏਕਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧਸੰਵੀਤੰ ਸੁਕੁਮਾਰਤਨੁਤ੍ਵਚਮ੍।
ਵ੍ਯਸਨੇਨਾਰ੍ਦਿਤੰ ਵੀਰਮਰਣ੍ਯਮਿਦਮਾਗਤਮ੍ ॥ 3-61-106 (18257)
ਯਥਾ ਵਿਸ਼ੋਕਾ ਗਚ੍ਛੇਯਮਸ਼ੋਕਨਗ ਤਤ੍ਕੁਰੁ।
ਸਤ੍ਯਨਾਮਾ ਭਵਾਸ਼ੋਕ ਮਮ ਸ਼ੋਕਵਿਨਾਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-61-107 (18258)
ਏਵੰਸਾ(ਅ)ਸ਼ੋਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤਮਾਰ੍ਤਾ ਵੈ ਪਰਿਗਮ੍ਯ ਹ।
ਜਗਾਮ ਦਾਰੁਣਤਰੰ ਦੇਸ਼ੰ ਭੈਮੀ ਵਰਾਙ੍ਗਨਾ ॥ 3-61-108 (18259)
ਸਾ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਨਾਗਾੰਨੈਕਾੰਨੈਕਾਸ਼੍ਚ ਸਰਿਤਸ੍ਤਥਾ।
ਨੈਕਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ਰਮ੍ਯਾੰਨੈਕਾਂਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-61-109 (18260)
ਕਨ੍ਦਰਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਤਮ੍ਬਾਂਸ਼੍ਚ ਨਦੀਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਾਨ੍ਭੀਮਸੁਤਾ ਪਤਿਮਨ੍ਵੇਸ਼਼ਤੀ ਤਦਾ ॥ 3-61-110 (18261)
ਗਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਧ੍ਵਾਨੰ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਥ ਮਹਾਸਾਰ੍ਥੰ ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥਸੰਕੁਲਮ੍ ॥ 3-61-111 (18262)
ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤੰ ਨਦੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਸੰਨਸਲਿਲਾਂ ਸ਼ੁਭਾਮ੍।
ਸੁਸ਼ੀਤਤੋਯਾਂ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਾਂ ਹ੍ਰਦਿਨੀਂ ਵੇਤਸੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-61-112 (18263)
ਪ੍ਰੋਦ੍ਧੁਸ਼਼੍ਟਾਂ ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਕੁਰਰੈਸ਼੍ਚਕ੍ਰਬਾਕੋਪਕੂਜਿਤਾਮ੍।
ਕੂਰ੍ਮਗ੍ਰਾਹਝਵਾਕੀਰ੍ਣਾਂ ਵਿਪੁਲਦ੍ਵੀਪਸ਼ੋਭਿਤਾਮ੍ ॥ 3-61-113 (18264)
ਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਮਹਾਸਾਰ੍ਥੰ ਨਲਪਤ੍ਨੀ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਉਪਸਰ੍ਪ੍ਯ ਵਰਾਰੋਹਾ ਜਨਮਧ੍ਯੰ ਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 3-61-114 (18265)
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਰੂਪਾ ਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤਾ ਤਥਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਵਿਵਰ੍ਣਾ ਮਲਿਨਾ ਪਾਂਸੁਧ੍ਵਸ੍ਤਸ਼ਿਰੋਰੁਹਾ ॥ 3-61-115 (18266)
ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰਮਨੁਜਾਃ ਕੇਚਿਦ੍ਭੀਤਾਃ ਪ੍ਰਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ।
ਕੇਚਿਚ੍ਚਿਨ੍ਤਾਪਰਾਸ੍ਤਸ੍ਥੁਃ ਕੇਚਿਤ੍ਤਤ੍ਰਵਿਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਃ ॥ 3-61-116 (18267)
ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਤਾਂ ਕੇਚਿਦਭ੍ਯਸੂਯਨ੍ਤਿ ਚਾਪਰੇ।
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯਾਂਦਯਾਂਕੇਚਿਤ੍ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੁਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-61-117 (18268)
ਕਾ(ਅ)ਸਿ ਕਸ੍ਯਾਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਕਿੰ ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਸੇ ਵਨੇ।
ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵ੍ਯਥਿਤਾਃ ਸ੍ਮੇਹ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀ ॥ 3-61-118 (18269)
ਵਦ ਸਤ੍ਯੰ ਵਨਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯਾਥਵਾ ਦਿਸ਼ਃ।
ਦੇਵਤਾ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਤ੍ਵਾਂ ਵਯੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਾਃ ॥ 3-61-119 (18270)
ਯਕ੍ਸ਼਼ੀ ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀ ਵਾ ਤ੍ਵਮੁਤਾਹੋਸਿ ਸੁਰਾਙ੍ਗਨਾ।
ਸਰ੍ਵਥਾਕੁਰੁ ਨਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਚਾਸ੍ਮਾਨਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-61-120 (18271)
ਯਥਾ(ਅ)ਯੰਸਰ੍ਵਥਾ ਸਾਰ੍ਥਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੀ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਿਤੋ ਵ੍ਰਜੇਤ੍।
ਤਥਾ ਵਿਧਤ੍ਸ੍ਵ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਯਥਾ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਹਿ ਨੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-61-121 (18272)
ਤਥੋਕ੍ਤਾ ਤੇਨ ਸਾਰ੍ਥੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਾ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਤਃ ਸਾਧ੍ਵੀ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਵ੍ਯਸਨਪੀਡਿਤਾ ॥ 3-61-122 (18273)
ਸਾਰ੍ਤਵਾਹੰ ਚ ਸਾਰ੍ਥੰ ਚ ਜਨਾ ਯੇ ਚਾਤ੍ਰ ਕੇਚਨ।
ਯੁਵਸ੍ਥਵਿਰਬਾਲਾਸ਼੍ ਸਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਚ ਪੁਰੋਗਮਾਃ ॥ 3-61-123 (18274)
ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਂ ਮਾਂ ਵਿਜਾਨੀਤ ਮਨੁਜਾਧਿਪਤੇਃ ਸੁਤਾਮ੍।
ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜਭਾਰ੍ਯਾਂ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਦਰ੍ਸ਼ਨਲਾਲਸਾਮ੍ ॥ 3-61-124 (18275)
ਵਿਦਰ੍ਭਰਾਣ੍ਮਮ ਪਿਤਾ ਭਰ੍ਤਾ ਰਾਜਾ ਚ ਨੈਸ਼਼ਧਃ।
ਨਲੋਨਾਮ ਮਹਾਭਾਗਸ੍ਤੰ ਮਾਰ੍ਗਾਮ੍ਯਪਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ 3-61-125 (18276)
ਯਦਿ ਜਾਨੀਤ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸ਼ੰਸਤ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਨਲੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਮਮਿਤ੍ਰਗਣਸੂਦਨਮ੍ ॥ 3-61-126 (18277)
ਤਾਮੁਵਾਚਾਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀਂ ਸਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਮਹਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਸਾਰ੍ਥਵਾਹਃ ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਨਾਮ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਮਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-61-127 (18278)
ਅਹੰ ਸਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਨੇਤਾ ਵੈ ਸਾਰ੍ਥਵਾਹਃ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ।
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੰ ਨਲਨਾਮਾਨੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਿ ॥ 3-61-128 (18279)
ਕੁਞ੍ਜਰਦ੍ਵੀਪਿਮਹਿਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ਰੁʼਗਾਨਪਿ।
ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੇ ਹ੍ਯਮਨੁਸ਼਼੍ਯਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ ॥ 3-61-129 (18280)
ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਂ ਮਰ੍ਤ੍ਯੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਾਵਨੇ।
ਤਥਾ ਨੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਡਦ੍ਯ ਮਣਿਭਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤੁ ॥ 3-61-130 (18281)
ਸਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਣਿਜਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਾਰ੍ਥਵਾਹੰ ਚ ਤੰ ਤਤਃ।
ਕ੍ਵਨੁ ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਸਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਯਮੇਤਦਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-61-131 (18282)
ਸਾਰ੍ਤਵਾਹ ਉਵਾਚ। 3-61-132x (1936)
ਸਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਯੰ ਚੇਦਿਰਾਜਸ੍ਯ ਸੁਬਾਹੋਃ ਸਤ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਜਨਪਦੰ ਗਨ੍ਤਾ ਲਾਭਾਯ ਮਨੁਜਾਤ੍ਮਜੇ ॥ 3-61-132 (18283)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 61 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-61-1 ਪ੍ਰਤਿਭਯੰ ਭੀਸ਼਼ਣਮ੍। ਝਿਲ੍ਲਿਕਾ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼ਬ੍ਦਃ ਪਤਙ੍ਗਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-61-47 ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਜਾਤੌ ਵੇਦੇ ਵੈਦਿਕਕਰ੍ਮਣਿ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਿ ਵਾ ਸਾਧੁਃ ॥ 3-61-66 ਸੁਦ੍ਵਿਜਾਨਨਾ ਸ਼ੋਭਨਦਨ੍ਤਯੁਕ੍ਤਮੁਖੀ। ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾ ਸੁਜਘਨਾ ॥ 3-61-67 ਵੀਰਸੇਨਸੁਤਸ੍ਯ ਨਲਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਾ ॥ 3-61-82 ਸਧੂਤੈਰ੍ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੈਰਕਲ੍ਯਾਣੈਰ੍ਨਰਾਧਮੈਰਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-61-88 ਸ਼੍ਰੇਯਸਾ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਯੋਜਯਿਸ਼਼੍ਯੇ। ਯੋਗਬਲੇਨ ਦੇਹੇ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 3-61-91 ਉਦਰ੍ਕਃ ਉਤ੍ਤਰਕਾਲਃ ॥ 3-61-102 ਪਲ੍ਲਵੈਃ ਆਪੀਡਿਤੰ ਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-61-103 ਅਗਮਃ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਃ। ਆਪੀਡੈਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਾਦਿਰੂਪੈਰਲੰਕਾਰੈਃ ॥ 3-61-111 ਮਹਾਸਾਰ੍ਥੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਜਨਸਮੂਹਮ੍ ॥ 3-61-114 ਵਰਾਰੋਹਾ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਜਘਨਾ ॥ 3-61-115 ਪਾਂਸੁਯੁਕ੍ਤਾਃ ਧ੍ਵਸ੍ਤਾਃ ਮੁਕ੍ਤਬਨ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਰੋਰੁਹਾਃ ਕੇਸ਼ਾ ਯਸ੍ਯਾਃ ॥ 3-61-125 ਮਾਰ੍ਗਾਮਿ ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼ਯਾਮਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 062
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.62. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 062
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਾਰ੍ਥੇਨ ਸਹ ਚੇਦਿਰਾਜਪੁਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਤਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵਨਮਧ੍ਯੇ ਸਰਸ੍ਤੀਰਸ਼ਾਯਿਨਿ ਸਾਰ੍ਥੇ ਨਿਸ਼ੀਥੇ ਪਾਨੀਯਪਾਨਾਯਾਗਤਗਜਯੂਥਨਿਹਤਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੇ ਦਿਸ਼਼੍ਟਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਅਪਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ੀਕਾਰਃ ॥ 2 ॥ ਹਤਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਜਨੇਨ ਸਹ ਚੇਦਿਰਾਜਪੁਰੰ ਗਤਾਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਰਾਜਮਾਤ੍ਰਾ ਸ੍ਵਾਨ੍ਤਃਪੁਰਾਧਿਵਾਸਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-62-0 (18284)
ਬ੍ਰੁʼਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-62-0x (1937)
ਸਾ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀ ਸਾਰ੍ਥਵਾਹਵਚਸ੍ਤਦਾ।
ਜਗਾਮ ਸਹ ਤੇਨੈਵ ਸਾਰ੍ਥੇਨ ਪਤਿਲਾਲਸਾ ॥ 3-62-1 (18285)
ਅਥ ਕਾਲੇ ਬਹੁਤਿਥੇ ਵਨੇ ਮਹਤਿ ਦਾਰੁਣੇ।
ਤਟਾਕੰ ਸਰ੍ਵਤੋਭਦ੍ਰੰ ਪਦ੍ਮਸੌਗਨ੍ਧਿਕਾਯੁਤਮ੍ ॥ 3-62-2 (18286)
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਵਣਿਜੋ ਰਮ੍ਯੰ ਪ੍ਰਭੂਤਯਵਸੇਨ੍ਧਨਮ੍।
ਬਹੁਮੂਲਫਲੋਪੇਤੰ ਨਾਨਾਪਕ੍ਸ਼਼ਿਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-62-3 (18287)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸਲਿਲੰ ਮਨੋਹਾਰਿ ਸੁਸ਼ੀਤਲਮ੍।
ਸੁਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਵਾਹਾਸ੍ਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਾਯ ਮਨੋ ਦਧੁਃ ॥ 3-62-4 (18288)
ਸੰਮਤੇ ਸਾਰ੍ਥਵਾਹਸ੍ਯ ਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਵਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਉਵਾਸ ਸਾਰ੍ਥਃ ਸੁਮਹਾੰਨਿਸ਼ਾਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪਦ੍ਮਿਨੀਮ੍ ॥ 3-62-5 (18289)
ਅਥਾਰ੍ਧਰਾਤ੍ਰਸਮਯੇ ਨਿਃਸ਼ਬ੍ਦੇ ਤਿਮਿਰੇ ਤਦਾ।
ਸੁਪ੍ਤੇ ਸਾਰ੍ਥੇ ਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਹਸ੍ਤਿਯੂਥਮੁਪਾਗਮਤ੍।
ਪਾਨੀਯਾਰ੍ਥੰ ਗਿਰਿਤਟਾਨ੍ਮਦਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਵਿਲਮ੍ ॥ 3-62-6 (18290)
[ਅਥਾਪਸ਼੍ਯਤ ਸਾਰ੍ਥੰ ਤੰ ਸਾਰ੍ਥਜਾਨ੍ਸੁਬਹੂਨ੍ਗਜਾਨ੍ ॥ 3-62-7 (18291)
ਤੇ ਤਾਨ੍ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਗਜਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵੇ ਵਨਗਜਾਸ੍ਤਦਾ।
ਸਮਾਦ੍ਰਵਨ੍ਤ ਵੇਗੇਨ ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤੋ ਮਦੋਤ੍ਕਟਾਃ ॥ 3-62-8 (18292)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਪਤਤਾਂ ਵੇਗਃ ਕਰਿਣਾਂ ਦੁਃਸਹੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਨਗਾਗ੍ਰਾਦਿਵ ਸ਼ੀਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣਾਂ ਪਤਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ।
ਸ੍ਪਨ੍ਦਤਾਮਪਿ ਨਾਗਾਨਾਂ ਮਾਰ੍ਗਾ ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਵਨੋਦ੍ਭਵਾਃ ॥] 3-62-9 (18293)
ਮਾਰ੍ਗੰ ਸੰਰੁਦ੍ਧ੍ਯ ਸੰਸੁਪ੍ਤੰ ਪਦ੍ਮਿਨ੍ਯਾਃ ਸਾਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤੇ ਤੰ ਮਮਰ੍ਦੁਃ ਸਹਸਾ ਵੇਸ਼਼੍ਟਮਾਨੰ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-62-10 (18294)
ਮਹਾਰਵੰ ਪ੍ਰਮੁਞ੍ਚਤੋ ਵਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥਿਨਃ।
ਵਨਗੁਲ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚ ਧਾਵਨ੍ਤੋ ਨਿਦ੍ਰਯਾ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-62-11 (18295)
ਕੇਚਿਦ੍ਦਨ੍ਤੈਃ ਕਰੈਃ ਕੇਚਿਤ੍ਕੇਚਿਤ੍ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਹਤਾ ਗਜੈਃ ॥ 3-62-12 (18296)
ਨਿਹਤੋਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸ਼੍ਵਬਹੁਲਾਃ ਪਦਾਤਿਜਸੰਕੁਲਾਃ।
ਭਯਾਦਾਧਾਵਮਾਨਾਸ਼੍ ਪਰਸ੍ਪਰਹਤਾਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-62-13 (18297)
ਘੋਰਾੰਨਾਦਾਨ੍ਵਿਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ ਨਿਪੇਤੁਰ੍ਧਰਣੀਤਲੇ।
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼੍ਵਾਸਜ੍ਯਸੰਭਗ੍ਨਾਃ ਪਤਿਤਾ ਵਿਸ਼਼ਮੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-62-14 (18298)
ਏਵੰਪ੍ਰਕਾਰੈਰ੍ਬਹੁਭਿਰ੍ਦੈਵੇਨਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਹਸ੍ਤਿਭਿਃ।
ਰਾਜਨ੍ਵਿਨਿਹਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਸਾਰ੍ਥਮਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 3-62-15 (18299)
ਆਰਾਵਃ ਸੁਮਹਾਂਸ਼੍ਚਾਸੀਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਭਯਕਾਰਕਃ।
ਏਸ਼਼ੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰੁਤ੍ਥਿਤਃ ਕਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਰਾਯਧ੍ਵੰ ਧਾਵਤਾ(ਅ)ਧੁਨਾ ॥ 3-62-16 (18300)
ਰਤ੍ਨਰਾਸ਼ਿਰ੍ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣੋ(ਅ)ਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਧ੍ਵੰ ਕਿੰ ਪ੍ਰਧਾਵਤ।
ਸਾਮਾਨ੍ਯਮੇਤਦ੍ਦ੍ਰਵਿਣੰ ਨ ਮਿਥ੍ਯਾ ਵਚਨੰ ਮਮ ॥ 3-62-17 (18301)
ਪੁਨਰੇਵਾਭਿਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਚਿਨ੍ਤਯਧ੍ਵੰ ਸੁਕਾਤਰਾਃ।
ਏਵਮੇਵਾਭਿਭਾਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਵਿਦ੍ਰਵਨ੍ਤਿ ਭਯਾਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-62-18 (18302)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਥਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਦਾਰੁਣੇ ਜਨਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਚ ਬੁਬੁਧੇ ਭਯਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਮਾਨਸਾ।
ਅਪਸ਼੍ਯਦ੍ਵੈਸ਼ਸੰ ਤਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਭਯੰਕਰਮ੍ ॥ 3-62-19 (18303)
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵੰ ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬਾਲਾ ਪਦ੍ਮਨਿਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।
ਸੰਸਕ੍ਤਵਦਨਾਸ਼੍ਵਾਸਾ ਉਤ੍ਤਸ੍ਥੌ ਭਯਵਿਹ੍ਵਲਾ ॥ 3-62-20 (18304)
ਯੇ ਤੁ ਤਤ੍ਰ ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਸਾਰ੍ਥਾਤ੍ਕੇਚਿਦਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਾਃ।
ਤੇ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕਸ੍ਯੇਦੰ ਕਰ੍ਮਣਃ ਫਲਮ੍ ॥ 3-62-21 (18305)
ਨੂਨੰ ਨ ਪੂਜਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਮਣਿਭਦ੍ਰੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਤਥਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਪਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾੰਨ ਵੈ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-62-22 (18306)
ਨ ਪੂਜਾ ਵਿਘ੍ਰਕਰ੍ਤ੍ਰੂʼਣਾਮਥਵਾ ਪ੍ਰਥਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-62-23 (18307)
ਸ਼ਕੁਨਾਨਾਂ ਫਲੰ ਵਾ(ਅ)ਥ ਵਿਪਰੀਤਿਮਿਦੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਗ੍ਰਹਾ ਨ ਵਿਪਰੀਤਾਸ੍ਤੁ ਕਿਮਨ੍ਯਦਿਦਮਾਗਤਮ੍ ॥ 3-62-24 (18308)
ਅਪਰੇ ਤ੍ਵਬ੍ਰੁਵਨ੍ਦੀਨਾ ਜ੍ਞਾਤਿਦ੍ਰਵ੍ਯਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਯਾ(ਅ)ਸਾਵਦ੍ਯ ਮਹਾਸਾਰ੍ਥੇ ਨਾਰੀ ਹ੍ਯੁਨ੍ਮਤ੍ਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾ ॥ 3-62-25 (18309)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾਕਾਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰੂਪਮਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍।
ਤਯੈਵੰ ਵਿਹਿਤਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਾਯਾ ਪਰਮਦਾਰੁਣਾ ॥ 3-62-26 (18310)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀ ਵਾ ਧ੍ਰੁਵੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪਿਸ਼ਾਚੀ ਵਾ ਭਯੰਕਰੀ।
ਤਸ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਪਾਪੰ ਨਾਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਣਾ ॥ 3-62-27 (18311)
ਯਦਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮ ਤਾਂ ਪਾਪਾਂ ਸਾਰ੍ਥਘ੍ਨੀਂ ਨੈਕਦੁਃਖਦਾਮ੍।
ਲੋਸ਼਼੍ਟਭਿਃ ਪਾਂਸੁਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਤ੍ਰੁʼਣੈਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠੈਸ਼੍ਚ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ।
ਅਵਸ਼੍ਯਮੇਵ ਹਨ੍ਯਾਮਃ ਸਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਕਿਲ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਕਾਮ੍ ॥ 3-62-28 (18312)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍।
ਹ੍ਰੀਤਾ ਭੀਤਾ ਚ ਸੰਵਿਗ੍ਰਾ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਯਤ੍ਰ ਕਾਨਨਮ੍ ॥ 3-62-29 (18313)
ਆਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨਾ ਤਤ੍ਪਾਪਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪਰ੍ਯਦੇਵਯਤ੍ ॥ 3-62-30 (18314)
ਅਹੋ ਮਮੋਪਰਿ ਵਿਧੇਃ ਸੰਰਮ੍ਭੋ ਦਾਰੁਣੋ ਮਹਾਨ੍।
ਨਾਨੁਬਧ੍ਨਾਤਿ ਕੁਸ਼ਲੰ ਕਸ੍ਯੇਦੰ ਕਰ੍ਮਣਃ ਫਲਮ੍ ॥ 3-62-31 (18315)
ਨ ਸ੍ਮਰਾਮ੍ਯਸ਼ੁਭੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਸ੍ਯਚਿਦਣ੍ਵਪਿ।
ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਵਾਚਾ ਕਸ੍ਯੇਦੰ ਕਰ੍ਮਣਃ ਫਲਮ੍ ॥ 3-62-32 (18316)
ਨੂਨੰ ਜਨ੍ਮਾਨ੍ਤਰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪਾਂ ਮਾ(ਅ)(ਅ)ਪਤਿਤੰ ਮਹਤ੍।
ਅਪਸ਼੍ਚਿਮਾਮਿਮਾਂ ਕਸ਼਼੍ਟਾਮਾਪਦੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਤ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-62-33 (18317)
ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਰਾਜ੍ਯਾਪਹਰਣੰ ਸ੍ਵਜਨਾਚ੍ਚ ਰਪਰਾਜਯਃ।
ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਸਹ ਵਿਯੋਗਸ਼੍ਚ ਤਨਯਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਵਿਚ੍ਯੁਤਿਃ।
ਨਿਰ੍ਨਾਥਤਾ ਵਨੇ ਵਾਸੋ ਬਹੁਵ੍ਯਾਲਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ ॥ 3-62-34 (18318)
ਅਥਾਪਰੇਦ੍ਯੁਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਹਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਜਨਾਸ੍ਤਦਾ।
ਵਨਗੁਲ੍ਮਾਦ੍ਵਿਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤੇ ਵੈਸ਼ਸੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਪਿਤਰੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਸਖਾਯੰ ਚ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-62-35 (18319)
`ਹਨ੍ਯਮਾਨੇ ਤਦਾ ਸਾਰ੍ਥੇ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹਿਤਾ ਤਤ੍ਰਵਨੇ ਤੁ ਨ ਵਿਨਾਸ਼ਿਤਾ ॥' 3-62-36 (18320)
ਅਸ਼ੋਚਤ੍ਤਤ੍ਰ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਕਿੰਨੁ ਮੇ ਦੁਸ਼਼੍ਕਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਯੋਪਿ ਮੇ ਨਿਰ੍ਜਨੇ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਯੰ ਜਨਾਰ੍ਣਵਃ ॥ 3-62-37 (18321)
ਸ ਹਤੋ ਹਸ੍ਤਿਯੂਥੇਨ ਮਨ੍ਦਭਾਗ੍ਯਾਨ੍ਮਮੈਵ ਤਤ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵ੍ਯੰ ਸੁਚਿਰੰ ਦੁਃਖੰ ਨੂਨਮਦ੍ਯਾਪਿ ਵੈ ਮਯਾ ॥ 3-62-38 (18322)
ਨਾਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੋ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍।
ਯਾ ਨਾਹਮਦ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਦਿਤਾ ਹਸ੍ਤਿਯੂਥੇਨ ਦੁਃਖਿਤਾ ॥ 3-62-39 (18323)
ਨ ਹ੍ਯਦੈਵਕ੍ਰੁʼਤੰਕਿੰਚਿੰਨਰਾਣਾਮਿਹ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਨ ਚ ਮੇ ਬਾਲਭਾਵੇ(ਅ)ਪਿ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-62-40 (18324)
ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਵਾਚਾ ਯਦਿਦੰ ਦੁਃਖਮਾਗਤਮ੍।
ਮਨ੍ਯੇ ਸ੍ਵਯੰਵਰਕ੍ਰੁʼਤੇਲੋਕਪਾਲਾ ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-62-41 (18325)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾ ਮਯਾ ਤਤ੍ਰ ਨਲਸ੍ਯਾਰ੍ਥਾਯ ਦੇਵਤਾਃ।
ਨੂਨੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵੇਨ ਵਿਯੋਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਤ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-62-42 (18326)
ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾ ਸਾ ਵਿਲਪ੍ਯ ਵਰਾਙ੍ਗਨਾ।
ਪ੍ਰਲਾਪਾਨਿ ਤਦਾ ਤਾਨਿ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ॥ 3-62-43 (18327)
ਹਤਸ਼ੇਸ਼਼ੈਃ ਸਹ ਤਦਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਵੇਦਪਾਰਗੈਃ।
ਅਗਚ੍ਛਦ੍ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਪਰਾਯਣਾ ॥ 3-62-44 (18328)
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸਾ ਚਿਰਾਦ੍ਬਾਲਾ ਪੁਰਮਾਸਾਦਯਨ੍ਮਹਤ੍।
ਸਾਯਾਹ੍ਨਿ ਚੇਦਿਰਾਜਸ੍ ਸੁਬਾਹੋਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ ॥ 3-62-45 (18329)
`ਸਾ ਤੁ ਤਚ੍ਚਾਰੁਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗੀ ਸੁਬਾਹੋਸ੍ਤੁਙ੍ਗਗੋਪੁਰਮ੍।'
ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧੇਨ ਚ ਸੰਵੀਤਾ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਪੁਰੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-62-46 (18330)
ਤਾਂ ਵਿਹ੍ਵਲਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਂ ਦੀਨਾਂ ਮੁਕ੍ਤਕੇਸ਼ੀਮਮਾਰ੍ਜਿਤਾਮ੍।
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਾਮਿਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਂ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਪੁਰਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-62-47 (18331)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤੀਂ ਤੁ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚੇਦਿਰਾਜਪੁਰੀਂ ਤਦਾ।
ਅਨੁਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਬਾਲਾ ਗ੍ਰਾਮਿਪੁਤ੍ਰਾਃ ਕੁਤੂਹਲਾਤ੍ ॥ 3-62-48 (18332)
ਸਾ ਤੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਾ(ਅ)ਗਚ੍ਛਤ੍ਸਮੀਪੰ ਰਾਜਵੇਸ਼੍ਮਨਃ।
ਤਾਂ ਪ੍ਰਾਸਾਦਗਤਾ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦ੍ਰਾਜਮਾਤਾ ਜਨੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-62-49 (18333)
ਧਾਤ੍ਰੀਮੁਵਾਚ ਚ੍ਛੈਨਾਮਾਨਯੇਹ ਮਮਾਨ੍ਤਿਕਮ੍।
ਜਨੇਨ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਤੇ ਬਾਲਾ ਦੁਃਖਿਤਾ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥਿਨੀ ॥ 3-62-50 (18334)
ਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਰੂਪੰ ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਦ੍ਯੋਤਯਤਿ ਮੇ ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍।
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਵੇਸ਼਼ਾ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਸ਼੍ਰੀਰਿਵਾਯਤਲੋਚਨਾ ॥ 3-62-51 (18335)
ਸਾ ਜਨੰ ਵਾਰਯਿਤ੍ਵਾ ਤੰ ਪ੍ਰਾਸਾਦਤਲਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਆਰੋਪ੍ਯ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ॥ 3-62-52 (18336)
ਏਵਮਪ੍ਯਸੁਖਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਬਿਭਰ੍ਸ਼਼ਿ ਪਰਮੰ ਵਪੁਃ।
ਭਾਸਿ ਵਿਦ੍ਯੁਦਿਵਾਭ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੰਸ ਮੇ ਕਾ(ਅ)ਸਿਕਸ੍ਯ ਵਾ ॥ 3-62-53 (18337)
ਨ ਹਿ ਤੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਰੂਪੰ ਭੂਸ਼਼ਣੈਰਪਿ ਵਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਅਸਹਾਯਾ ਨਰੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨੋਦ੍ਵਿਜਸ੍ਯਮਰਪ੍ਰਭੇ ॥ 3-62-54 (18338)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਤਸ੍ਯਾ ਭੈਮੀ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਂ ਮਾਂ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਸਮਨੁਵ੍ਰਤਾਮ੍ ॥ 3-62-55 (18339)
ਸੈਰਨ੍ਧ੍ਰੀਂ ਜਾਤਿਸੰਪੰਨਾਂ ਭੁਜਿਸ਼਼੍ਯਾਂ ਕਾਮਵਾਸਿਨੀਮ੍।
ਫਲਮੂਲਾਸ਼ਨਾਮੇਕਾਂ ਯਤ੍ਰਸਾਯੰਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਾਮ੍ ॥ 3-62-56 (18340)
ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਗੁਣੋ ਭਰ੍ਤਾ ਮਾਂ ਚ ਨਿਤ੍ਯਮਨੁਵ੍ਰਤਃ।
ਭਕ੍ਤਾ(ਅ)ਹਮਪਿ ਤੰ ਵੀਰੰ ਛਾਯੇਵਾਨੁਗਤਾ ਪਥਿ ॥ 3-62-57 (18341)
ਤਸ੍ਯ ਦੈਵਾਤ੍ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੋ(ਅ)ਭੂਦਤਿਮਾਤ੍ਰੰ ਸੁਦੇਵਨੇ।
ਦ੍ਯੂਤੇ ਸ ਨਿਰ੍ਜਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਵਨਮੇਕ ਉਪੇਯਿਵਾਨ੍ ॥ 3-62-58 (18342)
ਤਮੇਕਵਸਨਚ੍ਛੰਨਮੁਨ੍ਮ੍ਤਮਿਵ ਵਿਹ੍ਵਲਮ੍।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਯਨ੍ਤੀ ਭਰ੍ਤਾਰਮਹਮਪ੍ਯਗਮੰ ਵਨਮ੍ ॥ 3-62-59 (18343)
ਸ ਕਦਾਚਿਦ੍ਵਨੇ ਵੀਰਃ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਾਰਣਾਨ੍ਤਰੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਰੀਤਸ੍ਤੁ ਵਿਮਨਾ ਵਾਸਸ਼੍ਚੈਕੰ ਵ੍ਯਸਰ੍ਜਯਤ੍ ॥ 3-62-60 (18344)
ਤਮੇਕਵਸਨਾ ਨਗ੍ਨਮੁਨ੍ਮਤ੍ਤਵਦਚੇਤਸਮ੍।
ਅਨੁਵ੍ਰਜਨ੍ਤੀ ਬਹੁਲਾ ਨ ਸ੍ਵਪਾਮਿ ਨਿਸ਼ਾਃ ਸਦਾ ॥ 3-62-61 (18345)
ਤਤੋ ਬਹੁਤਿਥੇ ਕਾਲੇ ਸੁਪ੍ਤਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਮਾਂ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਵਾਸਸੋ(ਅ)ਰ੍ਧੰ ਪਰਿਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਤ੍ਯਕ੍ਤਵਾਨ੍ਮਾਮਨਾਗਸਮ੍ ॥ 3-62-62 (18346)
ਤੰ ਮਾਰ੍ਗਮਾਣਾ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਦਹ੍ਯਮਾਨਾ ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍।
ਨ ਵਿਨ੍ਦਾਮ੍ਯਮਰਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਣੇਸ਼੍ਵਰੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 3-62-63 (18347)
`ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਾ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀ ਰਾਜਮਾਤਰਮਪ੍ਯੁਤ।
ਸ੍ਥਿਤਾ(ਅ)ਸ਼੍ਰੁਪਰਿਪੂਰ੍ਣਾਕ੍ਸ਼਼ੀ ਵੇਪਮਾਨਾ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾ' ॥ 3-62-64 (18348)
ਤਾਮਸ਼੍ਰੁਪਰਿਪੂਰ੍ਣਾਕ੍ਸ਼਼ੀਂ ਵਿਲਪਨ੍ਤੀਂ ਤਥਾ ਬਹੁ।
ਰਾਜਮਾਤਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਾਰ੍ਤਾ ਭੈਮੀਮਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰਾਂ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-62-65 (18349)
ਵਸ ਤ੍ਵਮਿਹ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਮੇ ਪਰਮਾ ਤ੍ਵਯਿ।
ਮ੍ਰੁʼਗਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਭਦ੍ਰੇ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਮਮ ॥ 3-62-66 (18350)
ਅਪਿ ਵਾ ਸ੍ਵਯਮਾਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪਰਿਧਾਵੰਨਿਤਸ੍ਤਤਃ।
ਇਹੈਵ ਵਸਤੀ ਭਦ੍ਰੇ ਭਰ੍ਤਾਰਮੁਪਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ॥ 3-62-67 (18351)
ਰਾਜਮਾਤੁਰ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਵਚੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸਮਯੇਨੋਤ੍ਸਹੇ ਵਸ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਿ ਵੀਰਪ੍ਰਜਾਯਿਨਿ ॥ 3-62-68 (18352)
ਉਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਨੈਵ ਭੁਞ੍ਜੀਯਾਂ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਪਾਦਧਾਵਨਮ੍।
ਨ ਚਾਹੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨਨ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ੇਯੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-62-69 (18353)
ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯੇਦ੍ਯਦਿ ਮਾਂ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦਣ੍ਡ੍ਯਸ੍ਤੇ ਸ ਪੁਮਾਨ੍ਭਵੇਤ੍।
ਵਧ੍ਯਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸਕ੍ਰੁʼਨ੍ਮਨ੍ਦ ਇਤਿਮੇ ਵ੍ਰਤਮਾਹਿਤਮ੍ ॥ 3-62-70 (18354)
ਭਰ੍ਤੁਰਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥੰ ਤੁ ਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਹਮ੍।
ਯਦ੍ਯੇਵਮਿਹ ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਤ੍ਸਕਾਸ਼ੇ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਨ ਮੇ ਵਾਸੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-62-71 (18355)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਤੁ ਰਾਜਮਾਤੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤੇ ਵ੍ਰਤਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-62-72 (18356)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਭੈਮੀਂ ਰਾਜਮਾਤਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਉਵਾਚੇਦੰ ਦੁਹਿਤਰੰ ਸੁਨਨ੍ਦਾਂ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-62-73 (18357)
ਸੈਰਨ੍ਧ੍ਰੀਮਭਿਜਾਨੀਸ਼਼੍ਵ ਸੁਨਨ੍ਦੇ ਦੇਵਰੂਪਿਣੀਮ੍।
ਵਯਸਾ ਤੁਲ੍ਯਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਸਖੀ ਤਵ ਭਵਤ੍ਵਿਯਮ੍।
ਏਤਯਾ ਸਹ ਮੋਦਸ੍ਵ ਨਿਰੁਦ੍ਵਿਗ੍ਰਮਨਾ ਸਦਾ ॥ 3-62-74 (18358)
ਤਤਃ ਪਰਮਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਸੁਨਨ੍ਦਾ ਗ੍ਰੁʼਹਣਾਗਮਤ੍।
ਦਮਯਨ੍ਤੀਮੁਪਾਦਾਯ ਸਖੀਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਾ ॥ 3-62-75 (18359)
ਸਹਸਾ ਨ੍ਯਵਸਦ੍ਰਾਜਨ੍ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸੁਨਨ੍ਦਯਾ।
ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਨਲੰ ਵੀਰਮਨਿਸ਼ੰ ਵਾਮਲੋਚਨਾ ॥ 3-62-76 (18360)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 62 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-62-3 ਯਵਸੰ ਘਾਸਃ ॥ 3-62-4 ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਵਾਹਾਃ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਵਾਹਨਾਃ। ਨਿਵੇਸ਼ਾਯ ਵਾਸਾਯ ॥ 3-62-10 ਪਦ੍ਮਿਨ੍ਯਾਃ ਸਰਸ੍ਯਾਃ ॥ 3-62-28 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਕਾ। ਕੁਤ੍ਸਿਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਕੇਤਿ ਵਾ ਤਾਮ੍ ॥ 3-62-33 ਅਪਸ਼੍ਚਿਮਾਂ ਅਪਰਾਵਰ੍ਤਿਨੀਮ੍ ॥ 3-62-40 ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤੰਪਾਪੰ ਕਰ੍ਮ ॥ 3-62-47 ਅਮਾਰ੍ਜਿਤਾਂ ਧੂਸਰਵੇਣੀਮ੍ ॥ 3-62-56 ਭੂਜਿਸ਼਼੍ਯਾਂ ਦਾਸੀਂ। ਕਾਮਵਾਸਿਨੀਂ ਯਤ੍ਰਕਾਮ ਇਚ੍ਛਾ ਤਤ੍ਰੈਵ ਵਸਨ੍ਤੀਮ੍। ਯਤ੍ਰ ਸਾਯੰਕਾਲਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯੋ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਤਾਮ੍ ॥ 3-62-57 ਭਰ੍ਤਾਰਮਪਿ ਤੰ ਵੀਰੰ ਸੀਤੇਵਾਨੁਗਤਾ ਸਦੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ। ਅਹੰ ਚਾਨੁਗਤਾ ਵੀਰੰ ਛਾਯੇਵਾਨਪਗਾ ਸਦੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-62-68 ਹੇਵੀਰਪ੍ਰਜਾਯਿਨਿ ਵੀਰਾਨੇਵ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ ਸੂਤੇ ਸਾ ਵੀਰਪ੍ਰਜਾਯੀਨੀ ॥ 3-62-71 ਯਦ੍ਯੇਵਮਿਹ ਵਸ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਸਾਮ੍ਯਹਮਸੰਸ਼ਯਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 063
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.63. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 063
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯਾਟਵ੍ਯਾਮਟਨ੍ਤੰ ਨਲੰਪ੍ਰਤਿ ਵਨਵਹ੍ਨਿਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤੇਨ ਕਰ੍ਕੋਟਕੇਨਾਤ੍ਮਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥ ਨਲੇਨ ਦਾਵਾਗ੍ਨਿਤੋ ਮੋਚਿਤੇਨ ਕਰ੍ਕੋਟਕੇਨ ਨਲਗਾਤ੍ਰੇ ਦੰਸ਼ਨੇਨ ਵੈਰੂਪ੍ਯਾਪਾਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਨਿਜਰੂਪਾਵਿਸ਼਼੍ਕਰਣੇਚ੍ਛਾਯਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਮਰਣੇਨ ਵਾਸੋਵਸਨਵਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-63-0 (18361)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-63-0x (1938)
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਤੁ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਦਾਵੰ ਦਹ੍ਯਨ੍ਤੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਗਹਨੇ ਵਨੇ ॥ 3-63-1 (18362)
ਤਤ੍ਰ ਸੁਸ਼੍ਰਾਵ ਸ਼ਬ੍ਦੰਵੈ ਮਧ੍ਯੇ ਭੂਤਸ੍ਯ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍।
ਅਭਿਧਾਵ ਨਲੇਤ੍ਯੁਚ੍ਚੈਃ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੇਤਿ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 3-63-2 (18363)
ਮਾ ਭੈਰਿਤਿ ਨਲਸ਼੍ਚੋਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਧ੍ਯਮਗ੍ਨੇਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਤਮ੍।
ਦਦ੍ਰਸ਼ ਨਾਗਰਾਜਾਨੰ ਸ਼ਯਾਨੰ ਕੁਣ੍ਡਲੀਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-63-3 (18364)
ਸ ਨਾਗਃ ਪ੍ਰਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਵੇਪਮਾਨੋ ਨਲੰ ਤਦਾ।
ਉਵਾਚ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿਰਾਜੰਨਾਗੰ ਕਰ੍ਕੋਟਕੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-63-4 (18365)
ਮਯਾ ਪ੍ਰਲਬ੍ਧੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਰਨਾਗਾਃ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ।
ਤੇਨ ਮਨ੍ਯੁਪਰੀਤੇਨ ਸ਼ਪ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਮਨੁਜਾਧਿਪ ॥ 3-63-5 (18366)
ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਥਾਵਰ ਇਵ ਯਾਵਦੇਤਿ ਨਲਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਇਤੋ ਨੇਤਾਸਿ ਤਤ੍ਸ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ਾਪਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ ॥ 3-63-6 (18367)
ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਪਾੰਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਪਦਾਦ੍ਵਿਚਲਿਤੁਂ ਪਦਮ੍।
ਉਪਦੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ਮਾਂ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-63-7 (18368)
ਸਖਾ ਚ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਤ੍ਸਮੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਪੰਨਗਃ।
ਲਘੁਸ਼੍ਚ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਾਦਾਯ ਗਚ੍ਛ ਮਾਮ੍ ॥ 3-63-8 (18369)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਨਾਗੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਬਭੂਵਾਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਮਾਤ੍ਰਕਃ।
ਦੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਨਲਃ ਪ੍ਰਾਯਾਦ੍ਦੇਸ਼ੰ ਦਾਵਵਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 3-63-9 (18370)
ਆਕਾਸ਼ਦੇਸ਼ਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਿਮੁਕ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਮਨਾ।
ਉਤ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮੰ ਤੰ ਨਾਗਃ ਪੁਨਃ ਕਰ੍ਕੋਟਕੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-63-10 (18371)
ਪਦਾਨਿ ਗਣਯਨ੍ਗਚ੍ਛ ਸ੍ਵਾਨਿ ਨੈਸ਼਼ਧ ਕਾਨਿਚਿਤ੍।
ਤਤ੍ਰਤੇ(ਅ)ਹੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯਤ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-63-11 (18372)
ਤਤਃ ਸੰਖ੍ਯਾਤੁਮਾਰਬ੍ਧਮਦਸ਼ਦ੍ਦਸ਼ਮੇ ਪਦੇ।
ਤਸ੍ਯ ਦਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਤਦ੍ਰੂਪੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-63-12 (18373)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਮਿਤਸ੍ਤਸ੍ਥਾਵਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਲਃ।
ਸ੍ਵਰੂਪਧਾਰਿਣੰ ਨਾਗੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-63-13 (18374)
ਤਤਃ ਕਰ੍ਕੋਟਕੋ ਨਾਗਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯੰਨਲਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਮਯਾ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੰ ਰੂਪੰ ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਦ੍ਯੁਰ੍ਜਨਾ ਇਤਿ ॥ 3-63-14 (18375)
ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਚਾਸਿ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਦੁਃਖੇਨ ਮਹਤਾ ਨਲ।
ਵਿਸ਼਼ੇਣ ਸ ਮਦੀਯੇਨ ਤ੍ਵਯਿ ਦੁਃਖੰ ਨਿਵਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-63-15 (18376)
ਵਿਸ਼਼ੇਣ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੈਰ੍ਗਾਤ੍ਰੈਰ੍ਯਾਵਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਨ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤਾਵਤ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਲੇਸ਼ੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਸ ਨਿਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-63-16 (18377)
ਅਨਾਗਾ ਯੇਨ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤ੍ਵਮਨਰ੍ਹੋ ਜਨਾਧਿਪ।
ਕ੍ਰੋਧਾਦਸੂਯਯਿਤ੍ਵਾ ਤੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾ ਮੇ ਭਵਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-63-17 (18378)
ਨ ਤੇ ਭਯੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਿਭ੍ਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਤੋਪਿ ਵਾ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਭਵਿਤਾ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾੰਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-63-18 (18379)
ਰਾਜਨ੍ਵਿਸ਼਼ਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਚ ਨ ਤੇ ਪੀਡਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸੰਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼ੁ ਨ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਸ਼ਸ਼੍ਵਜ੍ਜਯਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-63-19 (18380)
ਗਚ੍ਛ ਰਾਜੰਨਿਤਃ ਸੂਤੋ ਬਾਹੁਕੋ(ਅ)ਹਮਿਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਸਮੀਪਮ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸ ਹਿ ਵੇਦਾਕ੍ਸ਼਼ਨੈਪੁਣਮ੍ ॥ 3-63-20 (18381)
ਅਯੋਧ੍ਯਾਂ ਨਗਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਮਦ੍ਯ ਵੈ ਨਿਸ਼਼ਧੇਸ਼੍ਵਰ।
ਸ ਤੇ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਦਾਤਾ ਰਾਜਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਵੈ ॥ 3-63-21 (18382)
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਕੁਲਜਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਚੈਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਯਦਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਜ੍ਞਃ ਸ਼੍ਰੇਯਸਾ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਤਦਾ ॥ 3-63-22 (18383)
ਸੰਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਸ੍ਵਦਾਰੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਾ ਸ੍ਮ ਸ਼ੋਕੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ।
ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਤਨਯਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-63-23 (18384)
ਸ੍ਵੰ ਰੂਪੰ ਚ ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਰਾਧਿਪ।
ਸੰਸ੍ਮਰ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤਦਾ ਤੇ(ਅ)ਹੰਵਾਸਸ਼੍ਚਦੰ ਵਿਵਾਸਯੇਃ ॥ 3-63-24 (18385)
ਅਨੇਨ ਵਾਸਸਾਚ੍ਛੰਨਃ ਸ੍ਵੰ ਰੂਪੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਸੇ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਦਦੌ ਤਸ੍ਮੈ ਦਿਵ੍ਯੰ ਵਾਸੋਯੁਗੰ ਤਦਾ ॥ 3-63-25 (18386)
ਏਵੰ ਨਲੰ ਚ ਸੰਦਿਸ਼੍ਯ ਵਾਸੋ ਦਤ੍ਤਾਵ ਚ ਕੌਰਵ।
ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਤਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-63-26 (18387)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 63 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-63-8 ਲਘੁਗੁਰੁਤ੍ਵਰਹਿਤਃ ॥ 3-63-9 ਦਾਵਵਿਵਰ੍ਜਿਤੰ ਬਹ੍ਨਿਹੀਨਮ੍ ॥ 3-63-12 ਦਸ਼ੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੇ(ਅ)ਦਸ਼ਤ੍। ਆਜ੍ਞਾਂ ਵਿਨਾ ਨਾਗੋ ਨ ਦਸ਼ਤੀਤਿ ਭਾਵਃ 3-63-15 ਸ ਕਲਿਃ। ਇਦੰ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਪਸ੍ਯ ਫਲੰ ਕਲਿਰ੍ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-63-17 ਅਨਾਗਾਃ ਨਿਰਪਰਾਧਃ। ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਞ੍ਚਿਤਃ। ਮੇ ਮਯਾ ॥ 3-63-18 ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦ੍ਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਭਵਿਤੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-63-21 ਅਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਦ੍ਯੂਤੇ ਜਯਾਵਹਮ੍। ਅਸ਼੍ਵਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਵਿਦ੍ਯਯਾ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਪਰਿਵਰ੍ਤਯੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-63-24 ਨਿਵਾਸਯੇਃ ਪਰਿਧੇਹਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 064
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.64. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 064
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਕੋਟਕਵਚਨਾੰਨਲੇਨਾਯੋਧ੍ਯਾਯਾਂ ਬਾਹੁਕ ਇਤਿ ਸ੍ਵਨਾਮਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਪੂਰ੍ਵਕਮ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਨ੍ਰੁʼਪਸਮੀਪੋਪਸਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇਨ ਤਸ੍ਯ ਸਾਰਥ੍ਯੇ ਨਿਯੋਜਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-64-0 (18388)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-64-0x (1939)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੇ ਨਾਗੇ ਪ੍ਰਯਯੌ ਨੈਸ਼਼ਧੋ ਨਲਃ।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਨਗਰੰ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਦ੍ਦਸ਼ਮੇ(ਅ)ਹਨਿ ॥ 3-64-1 (18389)
ਸ ਰਾਜਾਨਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦ੍ਬਾਹੁਕੋ(ਅ)ਹਮਿਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਅਸ਼੍ਵਾਨਾਂ ਵਾਹਨੇ ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮਤ੍ਸਮਃ ॥ 3-64-2 (18390)
ਅਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚੈਵਾਹੰ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੋ ਨੈਪੁਣੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਅੰਨਸੰਸ੍ਕਾਰਮਪਿ ਚ ਜਾਨਾਮ੍ਯਨ੍ਯੈਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-64-3 (18391)
ਯਾਨਿ ਸ਼ਿਲ੍ਪਾਨਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਯਚ੍ਚੈਵਾਨ੍ਯਤ੍ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣ ਭਰਸ੍ਵ ਮਾਮ੍ ॥ 3-64-4 (18392)
`ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਨਲੇਨਾਥ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ ਨਰਾਧਿਪਃ।
ਉਵਾਚ ਸੁਪ੍ਰੀਤਮਨਾਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚ ਮਹੀਪਤੇ' ॥ 3-64-5 (18393)
ਵਸਬਾਹੁਕ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਸ਼ੀਘ੍ਰਯਾਨੇ ਸਦਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਧ੍ਰਿਯਤੇ ਮੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-64-6 (18394)
ਸ ਤ੍ਵਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠ ਯੋਗੰ ਤੰ ਯੇਨ ਸ਼ੀਧ੍ਰਾਂ ਹਯਾ ਮਮ।
ਭਵੇਯੁਰਸ਼੍ਵਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੋਸਿ ਵੇਤਨੰ ਤੇ ਸ਼ਤੰਸ਼ਤਮ੍ ॥ 3-64-7 (18395)
ਤ੍ਵਾਮੁਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਸ਼੍ਚੈਵ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਜੀਵਲੌ।
ਏਤਾਭ੍ਯਾਂ ਰੰਸ੍ਯਸੇ ਸਾਰ੍ਧੰ ਵਸ ਵੈ ਮਯਿ ਬਾਹੁਕ ॥ 3-64-8 (18396)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-64-9x (1940)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਨਲਸ੍ਤੇਨ ਨ੍ਯਵਸਤ੍ਤਤ੍ਰਪੂਜਿਤਃ।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਨਗਰੇ ਸਹਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਜੀਵਲਃ ॥ 3-64-9 (18397)
ਸ ਵੈ ਤਤ੍ਰਾਵਸਦ੍ਰਾਜਾ ਵੈਦਰ੍ਭੀਮਨੁਚਿਨ੍ਤਯਨ੍।
ਸਾਯੰਸਾਯੰ ਸਦਾ ਚੇਮੰ ਸ਼੍ਲੋਕਮੇਕੰ ਜਗਾਦ ਹ ॥ 3-64-10 (18398)
ਕ੍ਵ ਨੁ ਸਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਰ੍ਤਾ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਸ਼ੇਤੇ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ।
ਸ੍ਮਰਨ੍ਤੀ ਤਸ੍ਯ ਮਨ੍ਦਸ੍ਯ ਕੰ ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਸਾਦ੍ਯੋਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 3-64-11 (18399)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੰ ਰਾਜਾਨੰ ਨਿਸ਼ਾਯਾਂ ਜੀਵਲੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਕਾਮੇਨਾਂ ਸ਼ੋਚਸੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਬਾਹੁਕ।
ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਕਸ੍ਯ ਵਾ ਨਾਰੀ ਯਾਮੇਵਮਨੁਸ਼ੋਚਸਿ ॥ 3-64-12 (18400)
ਤਮੁਵਾਚ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਮਨ੍ਦਪ੍ਰਜ੍ਞਸ੍ਯ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍।
ਆਸੀਦ੍ਬਹੁਮਤਾ ਨਾਰੀ ਤਸ੍ਯਾ ਦ੍ਰੁʼਢਤਰਸ਼੍ਚ ਸਃ ॥ 3-64-13 (18401)
ਸ ਵੈ ਕੇਨਚਿਦਰ੍ਥੇਨ ਤਯਾ ਮਨ੍ਦੋ ਵ੍ਯਯੁਜ੍ਯਤ।
ਵਿਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਭ੍ਰਮਤ੍ਯਸੁਖਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-64-14 (18402)
ਦਹ੍ਯਮਾਨਃ ਸ ਸ਼ੋਕੇਨ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ।
ਨਿਸ਼ਾਕਾਲੇ ਸ੍ਮਰੰਸ੍ਤਸ੍ਯਾਃ ਸ਼੍ਲੋਕਮੇਕੰ ਸ੍ਮ ਗਾਯਤਿ ॥ 3-64-15 (18403)
ਸ ਵਿਭ੍ਰਮਨ੍ਮਹੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਕ੍ਵਚਿਦਾਸਾਦ੍ਯ ਕਿੰਚਨ।
ਵਸਤ੍ਯਨਰ੍ਹਸ੍ਤਦ੍ਦੁਃਖੰ ਭੂਯ ਏਵਾਨੁਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ ॥ 3-64-16 (18404)
ਸਾ ਤੁ ਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਨਾਰੀ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ(ਅ)ਪ੍ਯਨੁਗਤਾ ਵਨੇ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤਾ ਤੇਨਾਲ੍ਪਭਾਗ੍ਯੇਨ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਯਦਿ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-64-17 (18405)
ਏਕਾ ਬਾਲਾ(ਅ)ਨਭਿਜ੍ਞਾ ਚ ਮਾਰ੍ਗਮਾਣਾ(ਅ)ਤਥੋਚਿਤਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਪਰੀਤਾਙ੍ਗੀ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਯਦਿ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-64-18 (18406)
ਸ਼੍ਵਾਪਦਾਚਰਿਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਨੇ ਮਹਤਿ ਦਾਰੁਣੇ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤਾ ਤੇਨਾਲ੍ਪਭਾਗ੍ਯੇਨ ਮਨ੍ਦਪ੍ਰਜ੍ਞੇਨ ਮਾਰਿਸ਼਼ ॥ 3-64-19 (18407)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਨੈਸ਼਼ਧੋ ਰਾਜਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍।
ਅਜ੍ਞਾਤਵਾਸੰ ਨ੍ਯਵਸਦ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਵੇਸ਼ਨੇ ॥ 3-64-20 (18408)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 64 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-64-9 ਮਾਰਿਸ਼਼ ਆਰ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 065
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.65. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 065
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਰਾਜੇਨ ਨਲਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯ ਨਾਨਾਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸੁਦੇਵਨਾਮ੍ਨਾ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਚੇਦਿਰਾਜਗ੍ਰੁʼਹੇ ਦਮਯਨ੍ਤੀਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਸਹ ਸਬਾਸ਼਼੍ਪੰ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣਾਂ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜਮਾਤ੍ਰਾ ਵਿਪ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਦਮਯਨ੍ਤੀਕੁਲਸ਼ੀਲਾਦਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-65-0 (18409)
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-65-0x (1941)
ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯੇ ਨਲੇ ਭੀਮਃ ਸਭਾਰ੍ਯੇ(ਅ)ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਗਤੇ।
`ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਬਹੁਸ਼ਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਰ੍ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-65-1 (18410)
ਸਮਾਹੂਯ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਗ੍ਰਹਾਰੰ ਚ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿਗ੍ਰਾਮੰ ਨਗਰਸੰਮਿਤਮ੍ ॥ 3-65-2 (18411)
ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਨਲੰ ਚੈਵ ਪਰ੍ਯਨ੍ਵੇਸ਼਼ਤਿ ਯੋ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਗਵਾਂ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦਾਤਾ ਤਸ੍ਮੈ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯੇ ॥ 3-65-3 (18412)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਮਾਹੂਯ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾਨ੍।
ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਤਯੋਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ' ॥ 3-65-4 (18413)
ਸੰਦਿਦੇਸ਼ ਚ ਤਾਨ੍ਭੀਮੋ ਵਸੁ ਦਤ੍ਤਾ ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਮ੍।
ਮ੍ਰੁʼਗਯਧ੍ਵੰ ਨਲੰ ਚੈਵ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਚ ਮੇ ਸੁਤਾਮ੍ ॥ 3-65-5 (18414)
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਕਰ੍ਮਣਿ ਨਿਸ਼਼੍ਪੰਨੇ ਵਿਜ੍ਞਾਤੇ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪੇ।
ਗਵਾਂ ਸਹਸ੍ਰੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯੋ ਵਸ੍ਤਾਵਾਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-65-6 (18415)
ਅਗ੍ਰਹਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਗ੍ਰਾਮੰ ਨਗਰਸੰਮਿਤਮ੍।
ਹਿਰਣ੍ਯੰਚ ਸੁਵਰ੍ਣੰ ਚ ਦਾਸੀਦਾਸੰ ਤਥੈਵ ॥ 3-65-7 (18416)
ਨ ਚੇਚ੍ਛਕ੍ਯਾਵਿਹਾਨੇਤੁਂ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਨਲੋ(ਅ)ਪਿ ਵਾ।
ਜ੍ਞਾਤਮਾਤ੍ਰੇ(ਅ)ਪਿ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਗਵਾਂ ਦਸ਼ਸ਼ਤੰ ਧਨਮ੍ ॥ 3-65-8 (18417)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਯਯੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਿਸ਼ਮ੍।
ਪੁਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤੋ ਨੈਸ਼਼ਧੰ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ।
ਨੈਵ ਕ੍ਵਾਪਿ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਲੰ ਵਾ ਭੀਮਪੁਤ੍ਰਿਕਾਮ੍ ॥ 3-65-9 (18418)
ਤਤਸ਼੍ਚੇਦਿਪੁਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਸੁਦੇਵੋ ਨਾਮ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਵਿਚਿਨ੍ਵਾਨੋ(ਅ)ਥ ਵੈਦਰ੍ਭੀਮਪਸ਼੍ਯਦ੍ਰਾਜਵੇਸ਼੍ਮਨਿ ॥ 3-65-10 (18419)
ਤਯੈਵ ਰਾਜਮਾਤਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪਰ੍ਯਵੇਸ਼਼ਯਤ੍।
ਭੋਜਨਾਰ੍ਥੇ ਸੁਦੇਵੋ(ਅ)ਪਿ ਤਤ੍ਰੈਵ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 3-65-11 (18420)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਂ ਵਿਵਰ੍ਣਾਂ ਮਲਿਨਾਂ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼ੋਕਪਰਾਯਣਾਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯਾਹਵਾਚਨੇ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੁਨਨ੍ਦਾਸਹਿਤਾਂ ਸ੍ਥਿਤਾਮ੍ ॥ 3-65-12 (18421)
ਮਨ੍ਦੰ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਯਮਾਨੇਨ ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮੇਨ ਤਾਮ੍।
ਨਿਬਦ੍ਧਾਂ ਧੂਮਜਾਲੇਨ ਪ੍ਰਭਾਮਿਵ ਵਿਭਾਵਸੋਃ ॥ 3-65-13 (18422)
ਤਾਂ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ੀਮਧਿਕੰ ਮਲਿਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਮ੍।
ਤਰ੍ਕਯਾਮਾਸ ਭੈਮੀਤਿ ਕਾਰਣੈਰੁਪਪਾਦਯਨ੍ ॥ 3-65-14 (18423)
ਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-65-15x (1942)
ਯਥੇਯੰ ਮੇ ਪੁਰਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਤਥਾਰੂਪੇਯਮਙ੍ਗਨਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋਸ੍ਮ੍ਯਦ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੇਮਾਂ ਲੋਕਕਾਨ੍ਤਾਮਿਵ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ॥ 3-65-15 (18424)
ਪੂਰ੍ਣਚਨ੍ਦ੍ਰਾਨਨਾਂ ਸ਼੍ਯਾਮਾਂ ਚਾਰੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਪਯੋਧਰਾਮ੍।
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੀਂ ਪ੍ਰਭਯਾ ਦੇਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਵਿਤਿਮਿਰਾ ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-65-16 (18425)
ਚਾਰੁਪਦ੍ਮਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ੀਂ ਮਨ੍ਮਥਸ੍ਯ ਰਤੀਮਿਵ।
ਇਸ਼਼੍ਟਾਂ ਸਮਸ੍ਤਲੋਕਸ੍ਯ ਪੂਰ੍ਣਚਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਭਾਮਿਵ ॥ 3-65-17 (18426)
ਵਿਦਰ੍ਭਸਰਸਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੈਵਦੋਸ਼਼ਾਦਿਵੋਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਮਲਪਙ੍ਕਾਨੁਲਿਪ੍ਤਾਙ੍ਗੀਂ ਪ੍ਰਮ੍ਲਾਨਾਂ ਨਲਿਨੀਮਿਵ ॥ 3-65-18 (18427)
ਪੌਰ੍ਣਮਾਸੀਮਿਵ ਨਿਸ਼ਾਂ ਰਾਹੁਗ੍ਰਸ੍ਤਨਿਸ਼ਾਕਰਾਮ੍।
ਪਤਿਸ਼ੋਕਾਕੁਲਾਂ ਦੀਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੋਤਾਂ ਨਦੀਮਿਵ ॥ 3-65-19 (18428)
ਵਿਧ੍ਵਸ੍ਤਪਰ੍ਣਕਮਲਾਂ ਵਿਤ੍ਰਾਸਿਤਵਿਹੰਗਮਾਮ੍।
ਹਸ੍ਤਿਹਸ੍ਤਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਵ੍ਯਾਕੁਲਾਮਿਵ ਪਦ੍ਮਿਨੀਮ੍ ॥ 3-65-20 (18429)
ਸੁਕੁਮਾਰੀਂ ਸੁਜਾਤਾਙ੍ਗੀਂ ਰਤ੍ਨਗਰ੍ਭਗ੍ਰੁʼਹੋਚਿਤਾਮ੍।
ਦਹ੍ਯਮਾਨਾਮਿਵਾਰ੍ਕੇਣ ਮ੍ਰੁʼਣਾਲੀਮਿਵ ਚੋਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-65-21 (18430)
ਰੂਪੌਦਾਰ੍ਯਗੁਣੋਪੇਤਾਂ ਮਣ੍ਡਨਾਰ੍ਹਾਮਮਣ੍ਡਿਤਾਮ੍।
ਚਨ੍ਦ੍ਰਲੇਖਾਮਿਵ ਨਵਾਂਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਨੀਲਾਭ੍ਰਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-65-22 (18431)
ਕਾਮਭੋਗੈਃ ਪ੍ਰਿਯੈਰ੍ਹੀਨਾਂ ਹੀਨਾਂ ਬਨ੍ਧੁਜਨੇਨ ਚ।
ਦੇਹੰ ਧਾਰਯਤੀਂ ਦੀਨੰ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਦਰ੍ਸ਼ਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-65-23 (18432)
ਭਰ੍ਤਾ ਨਾਮ ਪਰੰ ਨਾਰ੍ਯਾ ਭੂਸ਼਼ਣੰ ਭੂਸ਼਼ਣੈਰ੍ਵਿਨਾ।
ਏਸ਼਼ਾ ਹਿ ਰਹਿਤਾ ਤੇਨ ਸ਼ੋਭਮਾਨਾ ਨ ਸ਼ੋਭਤੇ ॥ 3-65-24 (18433)
ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕੁਰੁਤੇ(ਅ)ਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਹੀਨੋ ਯਦਨਯਾ ਨਲਃ।
ਧਾਰਯਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਦੇਹੰ ਨ ਸ਼ੋਕੇਨਾਪਿ ਸੀਦਤਿ ॥ 3-65-25 (18434)
ਇਮਾਮਸਿਤਕੇਸ਼ਾਨ੍ਤਾਂ ਸ਼ਤਪਤ੍ਰਾਯਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾਮ੍।
ਸੁਖਾਰ੍ਹਾਂ ਦੁਃਖਿਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਮਾਪਿ ਵ੍ਯਥਤੇ ਮਨਃ ॥ 3-65-26 (18435)
ਕਦਾ ਨੁ ਖਲੁਃ ਦੁਃਖਸ੍ਯ ਪਾਰੰ ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਵੈ ਸ਼ੁਭਾ।
ਭਰ੍ਤੁਃ ਸਮਾਗਮਾਤ੍ਸਾਧ੍ਵੀਰੋਹਿਣੀ ਸ਼ਸ਼ਿਨੋ ਯਥਾ ॥ 3-65-27 (18436)
ਅਸ੍ਯਾ ਨੂਨੰ ਪੁਨਰ੍ਲਾਭਾੰਨੈਸ਼਼ਧਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਰਾਜਾ ਰਾਜ੍ਯਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਃ ਪੁਨਰ੍ਲਬ੍ਧ੍ਵੇਵ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ॥ 3-65-28 (18437)
ਤੁਲ੍ਯਸ਼ੀਲਵਯੋਯੁਕ੍ਤਾਂ ਤੁਲ੍ਯਾਭਿਜਨਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਨੈਸ਼਼ਧੋ(ਅ)ਰ੍ਹਤਿ ਵੈਦਰ੍ਭੀਂ ਤੰ ਚੇਯਮਸਿਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-65-29 (18438)
ਯੁਕ੍ਤੰ ਤਸ੍ਯਾਪ੍ਰਮੇਯਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯਸਤ੍ਵਵਤੋ ਮਯਾ।
ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯਿਤੁਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਪਤਿਦਰ੍ਸ਼ਨਲਾਲਸਾਮ੍ ॥ 3-65-30 (18439)
ਅਹਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯਾਮ੍ਯੇਨਾਂ ਪੂਰ੍ਣਚਨ੍ਦ੍ਰਨਿਭਾਨਨਾਮ੍।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦੁਃਖਾਂ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾਂ ਧ੍ਯਾਨਰੋਦਨਤਤ੍ਪਰਾਮ੍ ॥ 3-65-31 (18440)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-65-32x (1943)
ਏਵੰ ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਵਿਵਿਧੈਃ ਕਾਰਣੈਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੈਸ਼੍ਚ ਤਾਮ੍।
ਉਪਗਮ੍ਯ ਤਤੋ ਭੈਮੀਂ ਸੁਦੇਵੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-65-32 (18441)
ਅਹੰ ਸੁਦੇਵੋ ਵੈਦਰ੍ਭਿ ਭ੍ਰਾਤੁਸ੍ਤੇ ਦਯਿਤਃ ਸਖਾ।
ਭੀਮਸ੍ਯ ਵਚਨਾਦ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤ੍ਵਾਮਨ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟੁਮਿਹਾਗਤਃ ॥ 3-65-33 (18442)
ਕੁਸ਼ਲੀ ਤੇ ਪਿਤਾ ਰਾਜ੍ਞਿ ਜਨਨੀ ਭ੍ਰਾਤਰਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤੌ ਕੁਸ਼ਲਿਨੌ ਤਤ੍ਰਸ੍ਥੌ ਦਾਰਕੌ ਚ ਤੇ ॥ 3-65-34 (18443)
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਬਨ੍ਧੁਵਰ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਗਤਸਤ੍ਵਾ ਇਵਾਸਤੇ।
ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰਮਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਮਹੀਮ੍ ॥ 3-65-35 (18444)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-65-36x (1944)
ਅਭਿਜ੍ਞਾਯ ਸੁਦੇਵੰ ਤੰ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕ੍ਰਮੇਣ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸ੍ਵਕਾਨ੍ ॥ 3-65-36 (18445)
ਰੁਰੋਦ ਚ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਰਾਜਨ੍ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਦੇਵੰ ਸਹਸਾ ਭ੍ਰਾਤੁਰਿਸ਼਼੍ਟੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-65-37 (18446)
ਤਤੋ ਰੁਦਨ੍ਤੀਂ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਨਨ੍ਦਾ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾ।
ਸੁਦੇਵੇਨ ਸਹੈਕਾਨ੍ਤੇ ਕਥਯਨ੍ਤੀਂ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-65-38 (18447)
ਜਨਿਤ੍ਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸੈਰਨ੍ਧ੍ਰੀ ਰੁਦਤੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸਹਾਗਮ੍ਯ ਤਾਂਵਿਦ੍ਧਿ ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 3-65-39 (18448)
ਅਥ ਚੇਦਿਪਤੇਰ੍ਮਾਤਾ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚਾਨ੍ਤਃਪੁਰਾਤ੍ਤਦਾ।
ਜਗਾਮ ਯਤ੍ਰਸਾ ਬਾਲਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸਹਾਭਵਤ੍ ॥ 3-65-40 (18449)
ਤਤਃ ਸੁਦੇਵਮਾਨਾਯ੍ਯ ਰਾਜਮਾਤਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਭਾਰ੍ਯਾ ਕਸ੍ਯੇਯੰ ਸੁਤਾ ਵਾ ਕਸ੍ਯ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 3-65-41 (18450)
ਕਥੰ ਚ ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਜ੍ਞਾਤਿਭ੍ਯੋ ਭਰ੍ਤੁਰ੍ਵਾ ਵਾਮਲੋਚਨਾ।
ਤ੍ਵਯਾ ਚ ਵਿਦਿਤਾ ਵਿਪ੍ਰ ਕਥਮੇਵੰਗਤਾ ਸਤੀ ॥ 3-65-42 (18451)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਮਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਹਿ ਮਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਾਦੇਵਰੂਪਿਣੀਮ੍ ॥ 3-65-43 (18452)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਯਾ ਰਾਜਨ੍ਸੁਦੇਵੋ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ।
ਸੁਖੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟ ਆਚਸ਼਼੍ਟ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-65-44 (18453)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 65 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-65-7 ਅਗ੍ਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭੋਜਨੰ ਤਦਰ੍ਥੰ ਹ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਰਾਜਧਨਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕੂਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਤੇ(ਅ)ਗ੍ਰਹਾਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਦਯਃ ॥ 3-65-14 ਕਾਰਣੈਰ੍ਲਿਙ੍ਗੈਃ ਉਪਪਾਦਯਨ੍ ਇਯਮੇਵ ਦਮਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨ੍ਵਨ੍ ॥ 3-65-16 ਸ਼੍ਯਾਮਾਂ ਸਦਾ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੀਮ੍ ॥ 3-65-20 ਪਦ੍ਮਿਨੀਂ ਸਰਸੀਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 066
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.66. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 066
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸੁਦੇਵੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤੀਤਤ੍ਵੰ ਨਿਵੇਦਿਤਯਾ ਰਾਜਮਾਤ੍ਰਾ ਪਿਪ੍ਲੁਰੂਪਲਾਞ੍ਛਨੇਨ ਤਤ੍ਵਨਿਰ੍ਧਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਸ੍ਯਾਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੁਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਾਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-66-0 (18454)
ਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-66-0x (1945)
ਵਿਦਰ੍ਭਰਾਜੋ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਸੁਤੇਯੰ ਤਸ੍ਯ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਦਮਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 3-66-1 (18455)
ਰਾਜਾ ਤੁ ਨੈਸ਼਼ਧੋ ਨਾਮ ਵੀਰਸੇਨਸੁਤੋ ਨਲਃ।
ਭਾਰ੍ਯੇਯੰ ਤਸ੍ਯ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-66-2 (18456)
ਸ ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਜਿਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯੋ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਗਤਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਨ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਯਤ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ ॥ 3-66-3 (18457)
ਤੇ ਵਯੰ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੇ ਚਰਾਮਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਸੇਯਮਾਸਾਦਿਤਾ ਬਾਲਾ ਤਵ ਦੇਵਿ ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ ॥ 3-66-4 (18458)
ਅਸ੍ਯਾ ਰੂਪੇਣ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀ ਨ ਹਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਅਸ੍ਯਾ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਭ੍ਰੁਵੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਸਹਜਃ ਪਿਪ੍ਲੁਰੁਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-66-5 (18459)
ਸ਼੍ਯਾਮਾਯਾਃ ਪਦ੍ਮਸੰਕਾਸ਼ੋ ਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੋ ਮਯਾ।
ਮਲੇਨ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੋਹ੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਛੰਨੋ(ਅ)ਭ੍ਰੇਣੇਵ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ ॥ 3-66-6 (18460)
ਚਿਹ੍ਨਭੂਤੋ ਵਿਭੂਤ੍ਯਰ੍ਥਮਯੰ ਧਾਤ੍ਰਾ ਵਿਨਿਰ੍ਮਿਤਃ।
ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਕਲੁਸ਼਼ੇਵੇਨ੍ਦੋਰ੍ਲੇਖਾ ਨਾਤਿਵਿਰਾਜਤੇ ॥ 3-66-7 (18461)
ਨ ਚਾਸ੍ਯਾ ਨਸ਼੍ਯਤੇ ਰੂਪੰ ਵਪੁਰ੍ਮਲਸਮਾਚਿਤਮ੍।
ਅਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮਪਿ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਭਾਤਿ ਕਾਞ੍ਚਨਸੰਨਿਭਮ੍ ॥ 3-66-8 (18462)
ਅਨੇਨ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਬਾਲਾ ਪਿਪ੍ਲੁਨਾ(ਅ)ਨੇਨ ਸੂਚਿਤਾ।
ਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇਯੰ ਮਯਾ ਦੇਵੀ ਪਿਹਿਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵੋਸ਼਼੍ਮਣਾ ॥ 3-66-9 (18463)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-66-10x (1946)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਤਸ੍ਯ ਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸੁਨਨ੍ਦਾ ਸ਼ੋਧਯਾਮਾਸ ਪਿਪ੍ਲੁਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦਨੰ ਮਲਮ੍ ॥ 3-66-10 (18464)
ਸ ਮਲੇਨਾਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਨ ਪਿਪ੍ਲੁਸ੍ਤਸ੍ਯਾ ਵ੍ਯਰੋਚਤ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਯਥਾ ਵ੍ਯਭ੍ਰੇ ਨਭਸੀਵ ਨਿਸ਼ਾਕਰਃ ॥ 3-66-11 (18465)
ਪਿਪ੍ਲੁਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਨਨ੍ਦਾ ਚ ਰਾਜਮਾਤਾ ਚ ਭਾਰਤ।
ਰੁਦਨ੍ਤ੍ਯੌ ਤਾਂ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਤਸ੍ਥਤੁਃ ॥ 3-66-12 (18466)
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਬਾਸ਼਼੍ਪੰ ਸ਼ਨਕੈ ਰਾਜਮਾਤੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਭਗਿਨ੍ਯਾ ਦੁਹਿਤਾ ਮੇ(ਅ)ਸਿ ਪਿਪ੍ਲੁਨਾਨੇਨ ਸੂਚਿਤਾ ॥ 3-66-13 (18467)
ਅਹੰ ਚ ਤਵ ਮਾਤਾ ਚ ਰਾਜਨ੍ਯਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸੁਤੇ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤੇਃ ਸੁਦਾਮ੍ਨਸ਼੍ਚਾਰੁਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ॥ 3-66-14 (18468)
ਭੀਮਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਾ ਦਤ੍ਤਾ ਵੀਰਬਾਹੋਰਹੰ ਪੁਨਃ।
ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਜਾਤਾ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਪਿਤੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 3-66-15 (18469)
ਯਥੈਵ ਤੇ ਪਿਤੁਰ੍ਗੇਹੰ ਤਥੇਦਮਪਿ ਭਾਮਿਤਿ।
ਯਥੈਵ ਚ ਮਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਤਵ ॥ 3-66-16 (18470)
ਤਾਂ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਮਨਸਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਮਾਤੁਰ੍ਭਗਿਨੀਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-66-17 (18471)
ਅਜ੍ਞਾਯਮਾਨਾ(ਅ)ਪਿਸਤੀ ਸੁਖਮਸ੍ਮ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾ ਤ੍ਵਯਿ।
ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਸੁਵਿਹਿਤਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਸਦਾ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-66-18 (18472)
ਸੁਖਾਤ੍ਸੁਖਤਰੋ ਵਾਸੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਚਿਰਵਿਪ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤਾਂ ਮਾਤਰ੍ਮਾਮਨੁਜ੍ਞਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-66-19 (18473)
ਦਾਰਕੌ ਚ ਹਿ ਮੇ ਨੀਤੌ ਵਸਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਬਾਲਕੌ।
ਪਿਤ੍ਰਾ ਵਿਹੀਨੌ ਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤੌ ਮਯਾ ਚੈਵ ਕਥੰ ਨੁ ਤੌ ॥ 3-66-20 (18474)
ਯਦਿ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕਿੰਚਿਨ੍ਮਯਿ ਕਰ੍ਤੁਮਿਹੇਚ੍ਛਸਿ।
ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਯਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਮੇ ਯਾਨਮਾਦਿਸ਼ ॥ 3-66-21 (18475)
ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੇਵ ਤਾਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਸਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਗੁਪ੍ਤਾਂ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯਾਨੁਮਤੇ ਤਤਃ ॥ 3-66-22 (18476)
ਪ੍ਰਾਸ੍ਥਾਪਯਦ੍ਰਾਜਮਾਤਾ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀਂ ਨਰਵਾਹਿਨਾ।
ਯਾਨੇਨ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ੍ਵੰਨਪਾਨਪਰਿਚ੍ਛਦਾਮ੍ ॥ 3-66-23 (18477)
ਤਤਃ ਸਾ ਨਚਿਰਾਦੇਵ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨਗਮਚ੍ਛੁਭਾ।
ਤਾਂ ਤੁ ਬਨ੍ਧੁਜਨਃ ਸਰ੍ਵਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਮਪੂਜਯਤ੍ ॥ 3-66-24 (18478)
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕੁਸ਼ਲਿਨੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍ਦਾਰਕੌ ਚ ਤੌ।
ਮਾਤਰੰ ਪਿਤਰੰ ਚੋਭੌ ਸਰ੍ਵੰ ਚੈਵ ਸਖੀਜਨਮ੍ ॥ 3-66-25 (18479)
ਦੇਵਤਾਃ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਪਰੇਣ ਵਿਧਿਨਾ ਦੇਵੀ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-66-26 (18480)
ਅਤਰ੍ਪਯਤ੍ਸੁਦੇਵੰ ਚ ਗੋਸਹਸ੍ਰੇਣ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਪ੍ਰੀਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਤਨਯਾਂ ਗ੍ਰਾਮੇਣ ਦ੍ਰਵਿਣੇਨ ਚ ॥ 3-66-27 (18481)
ਸਾ ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਾ ਰਜਨੀਂ ਤਤ੍ਰਪਿਤੁਰ੍ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ ਭਾਮਿਨੀ।
ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਮਾਤਰੰ ਰਾਜੰਨਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-66-28 (18482)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 66 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-66-5 ਪਿਪ੍ਲੁਃ ਰਕ੍ਤਤਿਲਕਾਕ੍ਰੁʼਤਿਲਾਞ੍ਛਨਮ੍ ॥ 3-66-6 ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਬਹੁਸ਼ੋ ਨਾਦ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੋ ਮਯੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-66-7 ਚਿਹ੍ਨਭੂਤਃ ਸਚਾਤ੍ਯਰ੍ਥਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-66-8 ਅਸ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਰੂਪਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-66-11 ਅਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਦੂਰੀਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ॥ 3-66-20 ਦਾਰਕੌ ਸੁਤਃ ਸੁਤਾ ਚ ॥ 3-66-28 ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਾ ਵਾਸੰਕ੍ਰੁʼਤਵਤੀ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 067
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.67. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 067
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਮਯਨ੍ਤੀਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰੈਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਨਲਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-67-0 (18483)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਵਾਚ। 3-67-0x (1947)
ਮਾਂ ਚੇਦਿਚ੍ਛਸਿ ਜੀਵਨ੍ਤੀਂ ਮਾਤਃ ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿਤੇ।
ਨਲਸ੍ਯ ਨਰਵੀਰਸ੍ਯ ਯਤਸ੍ਵਾਨਯਨੇ ਪੁਨਃ ॥ 3-67-1 (18484)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਤਥੋਕ੍ਤਾ ਤੁ ਸਾ ਦੇਵੀ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਾ।
ਬਾਸ਼਼੍ਪੇਣਾਪਿਹਿਤਾ ਰਾਜ੍ਞੀ ਨੋਤ੍ਤਰੰ ਕਿੰਚਿਦਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-67-2 (18485)
ਤਦਵਸ੍ਥਾਂ ਤੁ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਮਨ੍ਤਃਪੁਰੰ ਤਦਾ।
ਹਾਹਾਭੂਤਮਤੀਵਾਸੀਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਚ ਪ੍ਰਰੁਰੋਦ ਹ ॥ 3-67-3 (18486)
ਤਤੋ ਭੀਮੰ ਮਹਾਰਾਜੰ ਭਾਰ੍ਯਾ ਵਚਨਾਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਨ੍ਰੁʼਪ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮਨੁਸ਼ੋਚਤਿ ॥ 3-67-4 (18487)
ਅਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਚ ਲਜ੍ਜਾਂ ਸਾ ਸ੍ਵਯਮੁਕ੍ਤਵਤੀ ਵਿਭੋ।
ਪ੍ਰਯਤਨ੍ਤੁ ਤਵਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ॥ 3-67-5 (18488)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-67-6x (1948)
ਤਯਾਪ੍ਰਯੋਦਿਤੋ ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਃ।
ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਥਾਪਯਦ੍ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾ ਯਤਧ੍ਵੰ ਨਲਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ॥ 3-67-6 (18489)
ਤਤੋ ਵਿਦਰ੍ਭਾਧਿਪਤੇਰ੍ਨਿਯੋਗਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤਦਾ।
ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਥਾਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਸ੍ਤੇ ਤਥਾ(ਅ)ਵ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-67-7 (18490)
ਅਥ ਤਾਨਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੈਮੀ ਸਰ੍ਵਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਿਦੰ ਵਚਃ।
ਬ੍ਰੂਤ ਵੈ ਜਨਸੰਸਤ੍ਸੁ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-67-8 (18491)
ਕ੍ਵਨੁ ਤ੍ਵੰ ਕਿਤਵ ਚ੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਮਮ।
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵਪਿਨੇ ਸੁਪ੍ਤਾਮਨੁਰਕ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਪ੍ਰਿਯ ॥ 3-67-9 (18492)
ਸਾ ਵੈ ਯਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸ੍ਤੇ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀ।
ਦਹ੍ਯਮਾਨਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਬਾਲਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧੇਨਾਭਿਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-67-10 (18493)
ਤਸ੍ਯਾ ਰੁਦਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸਤਤੰ ਤੇਨ ਸ਼ੋਕੇਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਵੈ ਦੇਵ ਪ੍ਰਤਿਵਾਕ੍ਯੰ ਵਦਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-67-11 (18494)
ਏਵਮਨ੍ਯਚ੍ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਪਾਂ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾ ਮਯਿ।
ਵਾਯੁਨਾ ਧੂਯਮਾਨੋ ਹਿ ਵਨੰ ਦਹਤਿ ਪਾਵਕਃ ॥ 3-67-12 (18495)
ਭਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਾ ਤ੍ਵ ਪਤ੍ਨੀ ਪਤ੍ਯਾ ਹਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
ਤੰਨਸ਼਼੍ਟਮੁਭਯੰ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਸ੍ਯ ਸਤਸ੍ਤਵ ॥ 3-67-13 (18496)
ਖ੍ਯਾਤਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੁਲੀਨਸ਼੍ ਸਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ੋ ਭਵਾਨ੍ਸਦਾ।
ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਨਿਰਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਃ ਸ਼ਙ੍ਕੇ ਮਦ੍ਭਾਗ੍ਯਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍ ॥ 3-67-14 (18497)
ਤਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਦਯਾਂ ਮਯਿ ਨਰਰ੍ਪਭ।
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤ ਏਵ ਹਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 3-67-15 (18498)
ਏਵੰਬ੍ਰੁਵਾਣਾਨ੍ਯਦਿ ਵਃ ਪ੍ਰਤਿਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਧਿ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਸ ਨਰਃ ਸਰ੍ਵਥਾ ਜ੍ਞੇਯਃ ਕਸ਼੍ਚਾਸੌ ਕ੍ਵਨੁ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-67-16 (18499)
ਯਸ਼੍ਚੈਵੰ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ੍ਵਾ ਬੂਯਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਵਚੋ ਨਰਃ।
ਤਦਾਦਾਯ ਵਚਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਮਾਵੇਦ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-67-17 (18500)
ਯਥਾ ਚ ਵੋ ਨ ਜਾਨੀਯਾਚ੍ਚਰਤੋ ਭੀਮਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਪੁਨਰਾਗਮਨੰ ਚੇਹ ਤਥਾ ਕਾਰ੍ਯਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤੈਃ ॥ 3-67-18 (18501)
ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਸੌ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਧਨੋ ਭਵੇਤ੍।
ਯਦਿ(ਅ)ਵਾਪ੍ਯਸਮਰ੍ਥਃ ਸ੍ਯਾਜ੍ਜ੍ਞੇਯਮਸ੍ਯ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-67-19 (18502)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਵਗਚ੍ਛੰਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਿਸ਼ਮ੍।
ਨਲੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਿਤੁਂ ਰਾਜੰਸ੍ਤਦਾ ਵ੍ਯਸਨਿਨੰ ਤਥਾ ॥ 3-67-20 (18503)
ਤੇ ਪੁਰਾਣਿ ਸਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਧੋਪਾਂਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਰਮਾਨ੍।
ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਨਲੰ ਰਾਜੰਨਾਧਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 3-67-21 (18504)
ਤਚ੍ਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੇਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸ਼੍ਰਾਵਯਾਂਚਕ੍ਰਿਰੇ ਵਿਪ੍ਰਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਯਥੇਰਿਤਮ੍ ॥ 3-67-22 (18505)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 67 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-67-7 ਤਥਾ ਅਵ੍ਰੁਵੰਨਲਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਃਸ੍ਮੇਤਿ ॥ 3-67-12 ਵਾਯੁਨੇਤਿ ਸ਼ੋਕਾਗ੍ਨਿਃ ਕਾਲਵਾਯੁਨਾ ਦਿਨੇਦਿਨੇ ਵਰ੍ਧਮਾਨੋ ਦਮਯਨ੍ਤੀਸ਼ਰੀਰਵਨੰ ਦਹਤੀਤਿ ਰੂਪਕੇਣੋਕ੍ਤਮ੍ ॥ 3-67-13 ਭਰ੍ਤਵ੍ਯਾ(ਅ)ੰਨਾਦਿਨਾ। ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਾ ਦਸ੍ਯੁਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਭ੍ਯਃ। ਉਭਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਭਰਣਾਤ੍ਮਕਮ੍ ॥ 3-67-14 ਸਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਃ ਸਦਯਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 068
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.68. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 068
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਲਾਨ੍ਵੇਪਿਣਾ ਪਰ੍ਣਾਦਨਾਮ੍ਨਾ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਨ੍ਰੁʼਪਗ੍ਰੁʼਹੇ ਬਾਹੁਕਨਾਮਨਿਗ੍ਰੁʼਢੇ ਨਲੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਿ ਦਮਯਨ੍ਤੀਵਚਨਾਨੁਵਾਦਃ ॥ 1 ॥ ਬਾਹੁਕੇਨ ਵਿਜਨੇ ਪਰ੍ਣਾਦੰਪ੍ਰਤਿ ਦਮਯਨ੍ਤੀਵਚਨਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਦਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਪਰ੍ਣਾਦੇਨ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਪੁਨਰਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਬਾਹੁਕਵਚਨਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਬਾਹੁਕੇ ਨਲਸ਼ਙ੍ਕਿਨ੍ਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰੇਪਿਤੇਨ ਸੁਦੇਵੇਨ ਅਯੋਧ੍ਯਾਂਗਤ੍ਵਾ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇ ਸ਼੍ਲੋਨਭੂਤੇ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰੋ ਭਵਿਤੇਤਿ ਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-68-0 (18506)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-68-0x (1949)
ਅਥ ਦੀਰ੍ਘਸ੍ਯ ਕਾਲਸ੍ਯ ਪਰ੍ਣਾਦੋ ਨਾਮ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਤ੍ਯ ਨਗਰੰ ਭੈਮੀਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-68-1 (18507)
ਨੈਸ਼਼ਧੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਣੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍।
ਅਯੋਧ੍ਯਾਂ ਨਗਰੀਂ ਗਤ੍ਵਾ ਭਾਗਸ੍ਵਰਿਰੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-68-2 (18508)
ਸ਼੍ਰਾਵਿਤਸ਼੍ਚ ਮਯਾ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤ੍ਵਦੀਯੰ ਸ ਮਹਾਜਨੇ।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ ਮਹਾਭਾਗੋ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ॥ 3-68-3 (18509)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ ਨਰਾਧਿਪਃ।
ਨ ਚ ਪਾਰਿਸ਼਼ਦਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਭਾਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋ ਮਯਾ(ਅ)ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 3-68-4 (18510)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੰ ਤੁ ਮਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਿਜਨੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਬਾਹੁਕੋ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ ॥ 3-68-5 (18511)
ਸੂਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਰੂਪੋ ਹ੍ਰਸ੍ਵਬਾਹੁਕਃ।
ਸ਼ੀਘ੍ਰਯਾਨੇਸ਼਼ੁ ਕੁਸ਼ਲੋ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਤਾ ਚ ਭੋਜਨੇ ॥ 3-68-6 (18512)
ਸ ਵਿਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਬੰਹੁਸ਼ੋ ਰੁਦਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸ਼਼ੁਨਃਪੁਨਃ।
ਕੁਸ਼ਲੰ ਚੈਵ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਚਾਦਿਦਮਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-68-7 (18513)
ਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯਮਪਿ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਗੋਪਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਲਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਆਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ਸਤ੍ਯੋ ਜਿਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੋ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-68-8 (18514)
ਰਹਿਤਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਨ ਕੁਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਦਾਚਨ। 3-68-9bਪ੍ਰਾਣਾਂਸ਼੍ਚਾਰਿਤ੍ਰਕਵਚਾਨ੍ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਵਰਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-68-9 (18515)
ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥੇਨ ਮੂਢੇਨ ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਸੁਖੇਨ ਚ।
ਯਤ੍ਸਾ ਤੇਨ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਾ ਤਤ੍ਰ ਨ ਕ੍ਰੋਦ੍ਧੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-68-10 (18516)
ਪ੍ਰਾਣਯਾਤ੍ਰਾਂ ਪਰਿਪ੍ਰੇਪ੍ਸੋਃ ਸ਼ਕੁਨੈਰ੍ਹ੍ਰੁʼਤਵਾਸਸਃ।
ਆਧਿਭਿਰ੍ਦਹ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਸ਼੍ਯਾਮਾ ਨ ਕ੍ਰੋਦ੍ਧੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-68-11 (18517)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ(ਅ)ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਪਤਿੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਮ੍।
ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਰਾਜ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯਾ ਹੀਨੰ ਸ਼੍ਯਾਮਾ ਨ ਕ੍ਰੋਦ੍ਧੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-68-12 (18518)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਰਿਤੋ(ਅ)ਹਮਿਹਾਗਤਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਭਵਤੀ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚੈਵ ਨਿਵੇਦਯਃ ॥ 3-68-13 (18519)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਸ਼੍ਰੁਪੂਰ੍ਣਾਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪਰ੍ਣਾਦਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਰਹੋ(ਅ)ਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਮਾਤਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਪਤ ॥ 3-68-14 (18520)
ਅਯਮਰ੍ਥੌ ਨ ਸੰਵੇਦ੍ਯੋ ਭੀਮੇ ਮਾਤਃ ਕਦਾਚਨ।
ਤ੍ਵਤ੍ਸੰਨਿਧੌ ਨਿਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹੰਸੁਦੇਵੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-68-15 (18521)
ਯਥਾ ਨ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯੇਤ ਮੇ ਮਤਮ੍।
ਯਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਮਮ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-68-16 (18522)
ਯਥਾ ਚਾਹੰ ਸਮਾਨੀਤਾ ਸੁਦੇਵੇਨਾਸ਼ੁ ਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍।
ਤੇਨੈਵ ਮਙ੍ਗਲੇਨਾਦ੍ਯ ਸੁਦੇਵੋ ਯਾਤੁ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥ 3-68-17 (18523)
ਸਮਾਨੇਤੁਂ ਨਲੰ ਮਾਤਰਯੋਧ੍ਯਾਂ ਨਗਰੀਮਿਤਃ।
`ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਨਗਰੇ ਨਿਵਸਨ੍ਤਮਰਿਨ੍ਦਮਮ੍' ॥ 3-68-18 (18524)
ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਤੁ ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪਰ੍ਣਾਦੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਰ੍ਚਯਾਮਾਸ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਧਨੇਨਾਤੀਵ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 3-68-19 (18525)
`ਲਵਾਚ ਚੈਨੰ ਮਹਤਾ ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਦ੍ਰਵਿਣੇਨ ਵੈ।'
ਨਲੇ ਚੇਹਾਗਤੇ ਵਿਪ੍ਰ ਭੂਯੋ ਦਾਸ੍ਯਾਭਿ ਤੇ ਵਸੁ ॥ 3-68-20 (18526)
ਤ੍ਵਯਾ ਹਿ ਮੇ ਬਹੁਕ੍ਰੁʼਤੰਯਦਨ੍ਯੋ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਯਦ੍ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ(ਅ)ਹੰ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਵ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-68-21 (18527)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਥਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਆਸ਼ੀਰ੍ਵਾਦੈਃ ਸੁਮਙ੍ਗਲੈਃ।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਨੁਪਯਯੌ ਚਾਪਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਃ ਸੁਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-68-22 (18528)
ਤਤਃ ਸੁਦੇਵਮਾਨਾਯ੍ਯ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸੰਨਿਦੌ ਮਾਤੁਰ੍ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਸਮਨ੍ਵਿਤਾ ॥ 3-68-23 (18529)
ਗਤ੍ਵਾ ਸੁਦੇਵ ਨਗਰੀਮਯੋਧ੍ਯਾਵਾਸਿਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੰ ਵਚੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਤਿਮਨ੍ਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤੀ ॥ 3-68-24 (18530)
ਆਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ਪੁਨਰ੍ਭੈਮੀ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਸ੍ਵਯੰਵਰਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-68-25 (18531)
ਤਥਾ ਚ ਗਣਿਤਃ ਕਾਲਃ ਸ਼੍ਵੋਭੂਤੇ ਸ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਯਦਿ ਸੰਭਾਵਿਨੀਯੰ ਤੇ ਗਚ੍ਛ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-68-26 (18532)
ਸੂਰ੍ਯੋਦਯੇ ਦ੍ਵਤੀਯੰ ਸਾ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਵਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਨ ਹਿ ਸ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਵੀਰੋ ਨਲੋ ਜੀਵਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋਪਿ ਵਾ ॥ 3-68-27 (18533)
ਏਵੰ ਤਥਾ ਯਥੋਕ੍ਤੋ ਵੈ ਗਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸੁਦੇਵੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-68-28 (18534)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 68 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-68-8 ਗੋਪਾਯਨ੍ਤਿ ਪਾਲਯਨ੍ਤਿ। ਜਿਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਤਾਭਿਰਿਤ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-68-26 ਸੰਭਾਵਿਨੀ ਸੰਭਾਵਿਤਾ ਇਯਮ੍। ਗਤਿਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 069
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.69. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 069
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤੀਸ੍ਵਯੰਵਰਾਯ ਬਾਹੁਕੰ ਸਾਰਤ੍ਯੇਨਿਯੋਜ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੇਨ ਸਹ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੇਨ ਬਾਹੁਕੇ ਸਾਰਥ੍ਯਕੌਸ਼ਲੇਨ ਨਲਤ੍ਵਸੰਭਾਵਨਾ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-69-0 (18535)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-69-0x (1950)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਃ ਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ ਨਰਾਧਿਪਃ।
`ਸਾਰਥੀਨ੍ਸ ਸਮਾਨੀਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤੀੰਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਕਥਯਾਮਾਸ ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤਥਾ ॥ 3-69-1 (18536)
ਬਾਹੁਕੰ ਚ ਸਮਾਹੂਯ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰਮ੍'।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਯਞ੍ਸ਼੍ਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਬਾਹੁਕੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-69-2 (18537)
ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਯਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰਮ੍।
ਏਕਾਹ੍ਨਾ ਹਯਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞ ਮਨ੍ਯਸੇ ਯਦਿ ਬਾਹੁਕ ॥ 3-69-3 (18538)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ ਨਲਸ੍ਯ ਹ।
ਵ੍ਯਦੀਰ੍ਯਤ ਮਨੋ ਦੁਃਖਾਤ੍ਪ੍ਰਦਧ੍ਯੌ ਚ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-69-4 (18539)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਭਵੇਦੇਵੰ ਕਿੰਨੁ ਦੁਃਖੇਨ ਮੋਹਿਤਾ।
ਅਸ੍ਮਦਰ੍ਥੇ ਭਵੇਦ੍ਬਾ(ਅ)ਯਮੁਪਾਯਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਿਤੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-69-5 (18540)
ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਬਤ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਕਰ੍ਤੁਕਾਮਾ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ।
ਯਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੇਣ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾਕ੍ਰੁʼਪਣਾ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਨਾ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ੍ਵਭਾਵਸ਼੍ਚਲੋ ਲੋਕੇ ਮਮ ਦੋਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਦਾਰੁਣਃ ॥ 3-69-6 (18541)
ਮਮ ਸ਼ੋਕੇਨ ਸੰਵਿਗ੍ਨਾ ਨੈਰਾਸ਼੍ਯਾਤ੍ਤਨੁਮਧ੍ਯਮਾ।
ਨੈਵੰ ਸਾ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸਾਪਤ੍ਯਾ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-69-7 (18542)
ਯਦਤ੍ਰ ਸਤ੍ਯੰ ਵਾ(ਅ)ਸਤ੍ਯੰ ਗਤ੍ਵਾ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਵੈ ਕਾਮਮਾਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਚ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-69-8 (18543)
ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਬਾਹੁਕੋ ਦੀਨਮਾਨਸਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਲੁਰੁਵਾਚੇਦਮ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੰ ਜਨਾਧਿਪਮ੍ ॥ 3-69-9 (18544)
ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਰਾਧਿਪ।
ਏਕਾਹ੍ਨਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਿਦਰ੍ਭਨਗਰੀਂ ਨ੍ਰੁʼਪ।
`ਤਤ੍ਰਾਦਿਤ੍ਯੋਦਯੇ ਕਾਲੇ ਸ਼੍ਵੋ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-69-10 (18545)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਬਾਹੁਕੰ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਕਿੰ ਤੇ ਕਾਮੰ ਕਰੋਮ੍ਯਦ੍ਯ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤਵ ਬਾਹੁਕ ॥ 3-69-11 (18546)
ਬਾਹੁਕ ਉਵਾਚ। 3-69-12x (1951)
ਯਾਵਦ੍ਯਾਨਮਿਦੰ ਸਜ੍ਜਮ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍' ॥ 3-69-12 (18547)
ਤਤਃ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਾਮਸ਼੍ਵਾਨਾਂ ਚਕ੍ਰੇ ਰਾਜਨ੍ਸ ਬਾਹੁਕਃ।
ਅਸ਼੍ਵਸ਼ਾਲਾਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਭਾਗਸ੍ਵਰਿਨ੍ਰੁʼਪਾਜ੍ਞਯਾ ॥ 3-69-13 (18548)
ਸ ਤ੍ਵਰ੍ਯਮਾਣੋ ਬਹੁਸ਼ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਨ ਬਾਹੁਕਃ।
ਅਸ਼੍ਵਾਞ੍ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨੋ ਵੈ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਚ ਪੁਨਃਪੁਨਃ।
ਅਧ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਸ਼੍ਵਾਨ੍ਸਮਰ੍ਥਾਨਧ੍ਵਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਨ੍ ॥ 3-69-14 (18549)
ਤੇਜੋਬਲਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਕੁਲਸ਼ੀਲਸਮਨ੍ਵਿਤਾਨ੍।
ਵਰ੍ਜਿਤਾਁਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੈਰ੍ਹੀਨੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਪ੍ਰੋਥਾਨ੍ਮਹਾਹਨੂਨ੍ ॥ 3-69-15 (18550)
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਨ੍ਦਸ਼ਭਿਰਾਵਰ੍ਤੈਃ ਸਿਨ੍ਧੁਜਾਨ੍ਵਾਤਰੰਹਸਃ।
`ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਙ੍ਗੈਰ੍ਜਵੇਨਾਪ੍ਰਤਿਮਾਨ੍ਪਥਿ' ॥ 3-69-16 (18551)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਬਲਾੰਨਾਜਾ ਪ੍ਰਾਹ ਕੋਪਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਕਿਮਿਦੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਲਬ੍ਧਵ੍ਯਾ ਨ ਤੇ ਵਚਮ੍ ॥ 3-69-17 (18552)
ਕਥਮਲ੍ਪਬਲਪ੍ਰਾਣਾ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਮੇ ਹਯਾ ਰਥਮ੍।
ਮਹਾਨਧ੍ਵਾ ਸ ਚੈਕਾਹ੍ਨਾ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕਥਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ ॥ 3-69-18 (18553)
ਬਾਹੁਕ ਉਵਾਚ। 3-69-19x (1952)
[ਏਕੋ ਲਲਾਟੇ ਦ੍ਵੇ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਦ੍ਵੌਦ੍ਵੌ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੋਪਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਯੋਃ।
ਦ੍ਵੌਦ੍ਵੌ ਵਕ੍ਸ਼਼ਸਿ ਵਿਜ੍ਞੈਰ੍ਯੌ ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਚੈਕ ਏਵ ਤੁ ॥] 3-69-19 (18554)
ਏਤੇ ਹਯਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਿਦਰ੍ਭਾੰਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਯਾਨਨ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਾਨ੍ਯੋਜਯਾਮਿਤੇ ॥ 3-69-20 (18555)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-69-21x (1953)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਹਯਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਃ ਕੁਸ਼ਲੋ ਹ੍ਯਸਿ ਬਾਹੁਕ।
ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਸਮਰ੍ਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤਾਨੇਵ ਯੋਜਯ ॥ 3-69-21 (18556)
ਤਤਃ ਸਦਸ਼੍ਵਾਂਸ਼੍ਚਤੁਰਃ ਕੁਲਸ਼ੀਲਸਮਨ੍ਵਿਤਾਨ੍।
ਯੋਜਯਾਮਾਸ ਕੁਸ਼ਲੋ ਜਵਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਰਥੇ ਨਲਃ ॥ 3-69-22 (18557)
ਤਤੋ ਯੁਕ੍ਤੰ ਰਥੰ ਰਾਜਾ ਸਮਾਰੋਹਤ੍ਤ੍ਵਰਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਅਥ ਪਰ੍ਯਪਤਨ੍ਭੂਮੌ ਜਾਨੁਭਿਸ੍ਤੇ ਹਯੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-69-23 (18558)
ਤਤੋ ਨਰਵਰਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾੰਨਲੋ ਰਾਜਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਾਮਾਸ ਤਾਨਸ਼੍ਵਾਂਸ੍ਤੇਜੋਬਲਸਮਨ੍ਵਿਤਾਨ੍ ॥ 3-69-24 (18559)
ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਸ਼੍ਚ ਸਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਨਲੋ ਯਾਤੁਮਿਯੇਸ਼਼ ਸਃ।
ਸੂਤਮਾਰੋਪ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਜਵਮਾਸ੍ਥਾਯ ਵੈ ਪਰਮ੍ ॥ 3-69-25 (18560)
ਤੇ ਚੋਦ੍ਯਮਾਨਾ ਵਿਧਿਵਦ੍ਬਾਹੁਕੇਨ ਹਯੋਤ੍ਤਮਾਃ।
ਸਮੁਤ੍ਪੇਤੁਰਿਵਾਕਾਸ਼ੰ ਰਥਿਨੰ ਮੋਹਯਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-69-26 (18561)
ਤਥਾ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਾਨਸ਼੍ਵਾਨ੍ਵਹਤੋ ਵਾਤਰੰਹਸਃ।
ਅਯੋਧ੍ਯਾਧਿਪਤਿਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਯਯੌ ॥ 3-69-27 (18562)
ਰਥਘੋਸ਼਼ੰ ਤੁ ਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਹਯਸੰਗ੍ਰਹਣੰ ਚ ਤਤ੍।
ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਬਾਹੁਕਸ੍ਯ ਹਯਜ੍ਞਤਾਮ੍ ॥ 3-69-28 (18563)
ਕਿੰਨੁ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਾਤਲਿਰਯੰ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਸਾਰਥਿਃ।
ਤਥਾ ਤਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਵੀਰੇ ਬਾਹੁਕੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਮਹਤ੍ ॥ 3-69-29 (18564)
ਸ਼ਾਲਿਹੋਤ੍ਰੋ(ਅ)ਥ ਕਿੰਤੁ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧਯਾਨਾਂ ਕੁਲਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍।
ਮਾਨੁਪੰ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਪੁਃ ਪਰਮਸ਼ੋਭਨਮ੍ ॥ 3-69-30 (18565)
ਉਤਾਹੋਸ੍ਵਿਦ੍ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਾ ਨਲਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ।
ਸੋਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰਾਯਾਤ ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਸਮਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-69-31 (18566)
ਅਥਵਾ(ਅ)ਯੰਨਲਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਤਾਮੇਵ ਬਾਹੁਕਃ।
ਤੁਲ੍ਯੰ ਹਿ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਜ੍ਞਾਨੰ ਬਾਹੁਕਸ੍ਯ ਨਲਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-69-32 (18567)
ਅਪਿਚੇਦੰ ਵਯਸ੍ਤੁਲ੍ਯੰ ਬਾਹੁਕਸ੍ਯ ਨਲਸ੍ਯ ਚ।
ਨਾਯੰ ਨਲੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਸ੍ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-69-33 (18568)
ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨਾ ਹਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਦੈਵੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਨਿਰੂਪਣੈਃ ॥ 3-69-34 (18569)
ਭਵੇੰਨ ਮਤਿਭੇਦੋ ਮੇ ਗਾਤ੍ਰਵੈਰੂਪ੍ਯਤਾ ਪ੍ਰਤਿ।
ਪ੍ਰਮਾਣਾਤ੍ਪਰਿਹੀਨਸ੍ਤੁ ਭਵੇਦਿਤਿ ਮਤਿਰ੍ਮਮ ॥ 3-69-35 (18570)
ਵਯਃਪ੍ਰਮਾਣੰ ਤਤ੍ਤੁਲ੍ਯੰ ਰੂਪੇਣ ਤੁ ਵਿਪਰ੍ਯਯਃ।
ਨਲੰ ਸਰ੍ਵਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਮਨ੍ਯੇ ਬਾਹੁਕਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-69-36 (18571)
ਏਵੰ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਬਹੁਸ਼ੋ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੋਯਃ ਪਰ੍ਯਚਿਨ੍ਤਯਤ੍।
ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-69-37 (18572)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰੋ ਬਾਹੁਕਸ੍ਯ ਹਯਜ੍ਞਤਾਮ੍।
ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਮੁਮੁਦੇ ਰਾਜਾ ਸਹਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-69-38 (18573)
ਐਕਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਚ ਤਥੋਤ੍ਸਾਹੰ ਹਯਸੰਗ੍ਰਹਣੰ ਚ ਤਤ੍।
ਕੌਸ਼ਲੰ ਚਾਪਿ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਰਾਂ ਸੁਦਮਵਾਪ ਹ ॥ 3-69-39 (18574)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 69 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-69-7 ਸਾਪਤ੍ਯਾ ਅਪਤ੍ਯਸਹਿਤਾ ॥ 3-69-15 ਪ੍ਰੋਥੰ ਨਾਸਿਕਾ। ਹਨੁਃ ਅਧਰੰ ਮੁਖਫਲਕਮ੍ ॥ 3-69-16 ਸਿਨ੍ਧੁਜਾਨ੍ ਸਿਨ੍ਧੁਦੇਸ਼ਜਾਨ੍ ॥ 3-69-18 ਬਲੰ ਭਾਰਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਤਾ। ਪ੍ਰਾਣੋ ਵੇਗਵਤ੍ਤਾ। ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਹ੍ਨੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-69-19 ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਭਾਗੇ ॥ 3-69-30 ਸ਼ਾਲਿਹੋਤ੍ਰਃ ਅਸ਼੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਣੇਤਾ ਆਚਾਰ੍ਯਃ ॥ 3-69-34 ਵਿਧਿਨਾ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸੰਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਰੂਪਣੈਰਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-69-35 ਭਵੇਤ੍ਤੁ ਮਤਿਭੇਦੋ ਮੇ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-69-36 ਅਨ੍ਤਤਃ ਨਿਰ੍ਣਯੇਨ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 070
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.70. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 070
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਬਾਹੁਕਸ੍ਯ ਸਾਰਧ੍ਯਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਵਿਸ੍ਮਿਤੇਨ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇਨ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਪੁਞ੍ਜੀਭੂਤਵਸ੍ਤੁਪਰਿਸੰਖ੍ਯਾਨੇ ਸ੍ਵੀਯਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ਼ਾਖਾਸ੍ਥਪਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਵਿਸ੍ਮਿਤੇਨ ਨਲੇਨਾਸ਼੍ਵਹ੍ਰੁʼਦਯਵਿਦ੍ਯਾਦਾਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਨ ਤਦੀਯਾਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯਾਦਿਵਿਦ੍ਯਾਸ੍ਵੀਕਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤੋ ਨਲਦੇਹਾਦ੍ਵਹਿਰ੍ਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤੇਨ ਕਲਿਨਾ ਨਲਸ਼ਾਪਭਯਾਤ੍ਤਸ੍ਮੈ ਵਰਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਿਭੀਤਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-70-0 (18575)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-70-0x (1954)
ਸ ਨਦੀਃ ਪਰ੍ਵਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਵਨਾਨਿ ਚ ਸਰਾਂਸਿ ਚ।
ਅਚਿਰੇਣਾਤਿਚਕ੍ਰਾਮ ਸ੍ਵੇਚਰਃ ਖੇ ਚਰੰਨਿਵ ॥ 3-70-1 (18576)
ਤਥਾ ਪ੍ਰਯਾਤੇ ਤੁ ਰਥੇ ਤਦਾ ਭਾਗਸ੍ਵਰਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਉਤ੍ਤਰੀਯਮਧੋਪਸ਼੍ਯਦ੍ਧਸ਼਼੍ਟੰ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ॥ 3-70-2 (18577)
ਤਤਃ ਸ ਤ੍ਵਰਮਾਣਸ੍ਤੁ ਪਟੇ ਨਿਪਤਿਤੇ ਤਦਾ।
ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਤੰ ਰਾਜਾ ਨਲਮਾਹ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-70-3 (18578)
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਸ਼਼੍ਵ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧੇ ਹਯਾਨੇਤਾਨ੍ਮਹਾਜਵਾਨ੍।
ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੋ ਯਾਵਦੇਨੰ ਮੇ ਪਟਮਾਨਯਤਾਮਿਹ ॥ 3-70-4 (18579)
ਨਲਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਥ ਦੂਰੇ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਃ ਪਟਸ੍ਤਵ।
ਯੋਜਨੰ ਸਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਨਾਹਰ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਪੁਨਃ ॥ 3-70-5 (18580)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਨਲੇਨਾਥ ਨਾਤਿਪ੍ਰੀਤਮਨਾ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਆਸਸਾਦ ਵਨੇ ਰਾਜਨ੍ਫਲਵਨ੍ਤੰ ਬਿਭੀਤਕਮ੍ ॥ 3-70-6 (18581)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬਾਹੁਕੰ ਰਾਜਾ ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਪਤ।
ਮਮਾਪਿ ਸੂਤ ਪਸ਼੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਸੰਖ੍ਯਾਨੇ ਪਰਮੰ ਬਲਮ੍ ॥ 3-70-7 (18582)
ਸਰ੍ਵਃ ਸਰ੍ਵੰ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਨੈਕਤ੍ਰ ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਾ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-70-8 (18583)
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਯਾਨਿ ਪਰ੍ਣਾਨਿ ਫਲਾਮੇਕੰ ਚ ਬਾਹੁਕ।
ਪਤਿਤਾਨ੍ਯਪਿ ਯਾਨ੍ਯਤ੍ਰਤਤ੍ਰੈਕਮਧਿਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-70-9 (18584)
ਏਵਪਤ੍ਰਾਧਿਕੰ ਚਾਤ੍ਰ ਫਲਮੇਕੰ ਚ ਬਾਹੁਕ।
ਫਲਕੋਟ੍ਯਪਿ ਪਤ੍ਰਾਣਾਂ ਦ੍ਵਯੋਰਪਿ ਚ ਸ਼ਾਖਯੋਃ।
`ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਫਲਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਯਾਨਿ ਸੰਖ੍ਯਾਸ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍ ॥' 3-70-10 (18585)
ਪ੍ਰਚਿਨੁਹ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਾਖੇ ਦ੍ਵੇ ਯਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਖਿਕਾਃ।
ਆਭ੍ਯਾਂ ਫਲਸਹਸ੍ਰੇ ਦ੍ਵੇ ਪਞ੍ਚੋਨੰ ਸ਼ਤਮੇਵ ਚ ॥ 3-70-11 (18586)
ਤਤੋ ਰਥਾਦਵਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਰਾਜਾਨੰ ਬਾਹੁਕੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਮਿਵ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਕਤ੍ਥਸੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 3-70-12 (18587)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੇਤਤ੍ਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸ਼ਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਵਿਭੀਤਕਮ੍।
ਅਥ ਤੇ ਗਣਿਤੇ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਮਾਮ੍ਯਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍ ॥ 3-70-13 (18588)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ੍ ਗਣਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਵਿਭੀਤਕਮ੍।
ਅਹੰ ਹਿ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਭਵੇਦੇਵ ਨਵੇਤਿ ਵਾ ॥ 3-70-14 (18589)
ਸੰਖ੍ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਫਲਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪਸ਼ਯ੍ਤਸ੍ਤੇ ਜਨਾਧਿਪ।
ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੋ ਰਸ਼੍ਮੀਨ੍ਯਚ੍ਛਤੁ ਵਾਜਿਨਾਮ੍ ॥ 3-70-15 (18590)
ਤਮਬ੍ਰਵੀੰਨ੍ਰੁʼਪਃ ਸੂਤੰ ਨਾਯੰ ਕਾਲੋ ਵਿਲਮ੍ਬਿਤੁਮ੍।
ਬਾਹੁਕਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦੇਨੰ ਪਰੰ ਯਤ੍ਨੰ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-70-16 (18591)
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਤ੍ਵਮਥਵਾ ਤ੍ਵਰਤੇ ਭਵਾਨ੍।
ਏਸ਼਼ ਯਾਤਿ ਸ਼ਿਵਃ ਪਨ੍ਥਾ ਯਾਹਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-70-17 (18592)
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਤੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਤ੍ਵਭੇਵ ਯਨ੍ਤਾ ਨਾਨ੍ਯੋਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਪਿ ਬਾਹੁਕ ॥ 3-70-18 (18593)
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਯਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਹਯਕੋਵਿਦ।
ਸ਼ਰਣੰ ਤ੍ਵਾਂਪ੍ਰਪੰਨੋਸ੍ਮਿ ਨ ਵਿਘ੍ਨੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-70-19 (18594)
ਕਾਮੰ ਚ ਤੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਨ੍ਮਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਬਾਹੁਕ।
ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਯਦਿ ਯਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਸੂਰ੍ਯੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤਾਸਿ ਮੇ। 3-70-20 (18595)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬਾਹੁਕਸ੍ਤੰ ਸੰਖ੍ਯਾਯਚ ਬਿਭੀਤਕਮ੍।
ਤਤੋ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੈਵੰ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 3-70-21 (18596)
ਅਕਾਮ ਇਵ ਤੰ ਰਾਜਾ ਗਣਯਸ੍ਵੇਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ।
ਏਕਦੇਸ਼ੰ ਚ ਸ਼ਾਖਾਯਾਃ ਸਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-70-22 (18597)
ਗਣਯਸ੍ਵਾਸ਼੍ਵਤਤ੍ਵਜ੍ਞ ਤਤਸ੍ਤ੍ਵੰਪ੍ਰੀਤਿਮਾਵਹ।
ਸੋ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥਾਤ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਸ਼ਾਤਯਾਮਾਸ ਤੰ ਦ੍ਰੁਮਮ੍ ॥ 3-70-23 (18598)
ਤਤਃ ਸ ਵਿਸ੍ਮਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਰਾਜਾਨਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਗਣਯਿਤ੍ਵਾਯਥੋਕ੍ਤਾਨਿ ਤਾਵਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਫਲਾਨਿ ਤੁ ॥ 3-70-24 (18599)
ਅਤ੍ਯੁਦ੍ਭੁਤਮਿਦੰ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸ੍ਮਿ ਤੇ ਬਲਮ੍।
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਾਂ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਯਯੈਤਜ੍ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-70-25 (18600)
ਤਮੁਵਾਚ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਗਮਨੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯਜ੍ਞੰ ਮਾਂ ਸੰਖ੍ਯਾਨੇ ਚ ਵਿਸ਼ਾਰਦਮ੍ ॥ 3-70-26 (18601)
ਬਾਹੁਕਸ੍ਤਮੁਵਾਚਾਥ ਦੇਹਿ ਵਿਦ੍ਯਾਦ੍ਵਯੰ ਚ ਮੇ।
ਮਤ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਚਾਸ਼੍ਵਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਪੁਰੁਪਰ੍ਪਭ ॥ 3-70-27 (18602)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਬਾਹੁਕੰ ਕਾਰ੍ਯਗੌਰਵਾਤ੍।
ਹਯਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਲੋਭਾਚ੍ ਤੰ ਤਥੇਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-70-28 (18603)
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਤ੍ਵੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣੇਦਮਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਪਰਮ੍।
ਨਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪੋ ਮੇ(ਅ)ਸ਼੍ਵਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਤ੍ਵਯਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੁ ਬਾਹੁਕ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦਦੌ ਵਿਦ੍ਯਾਮ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ ਨਲਾਯ ਵੈ ॥ 3-70-29 (18604)
ਤਸ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰਾੰਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਃ ਕਲਿਃ।
ਕਰ੍ਕੋਟਕਵਿਸ਼਼ੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਮੁਖਾਤ੍ਸਤਤਮੁਦ੍ਵਮਨ੍।
ਕਲੇਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਦਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਪਾਗ੍ਨਿਃ ਸ ਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-70-30 (18605)
ਸਾਤੇਨ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤੋ ਰਾਜਾਦੀਰ੍ਘਕਾਲਮਨਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ 3-70-31 (18606)
`ਤੰ ਭ੍ਰਾਮ੍ਤਰੂਪੰ ਨਿਃਸ਼ੋਭੰ ਸੰਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਮਕਰੋਤ੍ਕਲਿਃ'।
ਤਤੋ ਵਿਸ਼਼ਵਿਮੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵੰਰੂਪਮਕਰੋਤ੍ਕਲਿਃ।
ਤੰ ਸ਼ਪ੍ਤੁਮੈਚ੍ਛਤ੍ਕੁਪਿਤੋ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪਤਿਰ੍ਨਲਃ ॥ 3-70-32 (18607)
ਤਤੋ ਵਿਸ਼਼ਵਿਮੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵੰਰੂਪਮਕਰੋਤ੍ਕਲਿਃ।
ਤੰ ਸ਼ਪ੍ਤੁਮੈਚ੍ਛਤ੍ਕੁਪਿਤੋ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪਤਿਰ੍ਨਲਃ ॥ 3-70-32 (18608)
ਤਮੁਵਾਚ ਕਲਿਰ੍ਭੀਤੋ ਵੇਪਮਾਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ।
ਕੋਪੰ ਸੰਯਚ੍ਛ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਪਰਾਮ੍ ॥ 3-70-33 (18609)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਸ੍ਯ ਜਨਨੀ ਕੁਪਿਤਾ ਮਾ(ਅ)ਸ਼ਪਤ੍ਪੁਰਾ।
ਯਦਾ ਤ੍ਵਯਾ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਾ ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-70-34 (18610)
ਅਵਸੰ ਤ੍ਵਯਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੁਦੁਃਖਭਪਰਾਜਿਤ।
ਵਿਸ਼਼ੇਣ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਯ ਦਹ੍ਯਮਾਨੋ ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-70-35 (18611)
ਸ਼ਰਣੰ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਪੰਨੋਸ੍ਮਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚੇਦੰ ਵਚੋ ਮਮ।
ਯੇ ਚ ਤ੍ਵਾਂ ਮਨੁਜਾ ਲੋਕੇ ਕੀਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ।
ਮਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਸੂਤੰ ਭਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਕਦਾਚਿਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-70-36 (18612)
`ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਾਨਸੰ ਕਿੰਚਿਚ੍ਛਾਰੀਰੰ ਵਾਚਿਕੰ ਤਥਾ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਰਾਜ ਕੀਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੇ ਨਲਮ੍'।
ਭਯਾਰ੍ਤੰ ਸ਼ਰਣੰ ਯਾਤੰ ਯਦਿ ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਨ ਸ਼ਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ॥ 3-70-37 (18613)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਨ੍ਯਯਚ੍ਛਤ੍ਕੋਪਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤਤੋ ਬੀਤਃ ਕਲਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਵਿਭੀਤਕਮ੍।
ਕਲਿਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਯੇਨ ਨੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕਥਯੰਨੈਸ਼਼ਧੇਨ ਵੈ ॥ 3-70-38 (18614)
ਤਤੋ ਗਤਤ੍ਵਰੋ ਰਾਜਾ ਨੈਸ਼਼ਧਃ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਸੰਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੇ ਕਲੌ ਰਾਜਾ ਸੰਖ੍ਯਾਯਾਸ੍ਯ ਫਲਾਨ੍ਯੁਤ ॥ 3-70-39 (18615)
ਮੁਦਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤੇਜਸਾ(ਅ)ਥ ਪਰੇਣ ਵੈ।
ਰਥਮਾਰੁਹ੍ਯ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਪ੍ਰਯਯੌ ਜਵਨੈਰ੍ਹਯੈਃ ॥ 3-70-40 (18616)
ਬਿਭੀਤਕਸ਼੍ਚਾਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕਲਿਸੰਸ਼੍ਰਯਾਤ੍।
`ਤਤਃ ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨ'॥ 3-70-41 (18617)
ਹਯੋਤ੍ਤਭਾਨੁਤ੍ਪਤਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਨਿਵ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਨਲਃ ਸੰਚੋਦਯਾਮਾਸ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-70-42 (18618)
ਵਿਦਰ੍ਭਾਭਿਮੁਖੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਯਯੌ ਸ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਨਲੇ ਤੁ ਸਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਕਲਿਰਪ੍ਯਗਮਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍ ॥ 3-70-43 (18619)
ਤਤੋ ਗਤਜ੍ਵਰੋ ਰਾਜਾ ਨਲੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਕਲਿਨਾ ਰਾਜਨ੍ਰੂਪਮਾਤ੍ਰਵਿਯੋਜਿਤਃ ॥ 3-70-44 (18620)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 70 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-70-9 ਤਤ੍ਰੈਕਮਧਿਕੰ ਸ਼ਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-70-10 ਪਞ੍ਚਕੋਟ੍ਯੋ(ਅ)ਥ ਪਤ੍ਰਾਣਾਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-70-26 ਅਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯਜ੍ਞੰ ਅਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਅਕ੍ਸ਼਼ਾਭਿਮਾਨਿਦੇਵਤਾਯਾ ਹ੍ਰੁʼਦਯਵਦ੍ਵਸ਼ੀਕਰਣਾਰ੍ਥੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਅਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯਮ੍। ਯੇਨ ਜ੍ਞਾਤੇਨ ਦ੍ਯੂਤੇ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਾ ਅਨੁਕੂਲਾ ਭਵਨ੍ਤਿ। ਸੰਖ੍ਯਾਨੇ ਰਾਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਪਤ੍ਰਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਧਾਨ੍ਯਾਦੀਨਾ ਰਾਸ਼੍ਯਾਯਾਮਵਿਸ੍ਤਾਰੋਚ੍ਛ੍ਰਾਯਾਦ੍ਯਾਲੋਚਨੇਨ ਪਾਟੀਗਣਿਤਰੀਤ੍ਯਾ ਝਟਿਤਿ ਤਤ੍ਸੰਖ੍ਯਾਕਥਨੇ ॥ 3-70-30 ਸ਼ਾਪਾਗ੍ਨਿਰ੍ਦਮਯਨ੍ਤੀਨਿਸ਼੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ ਵਿਸ਼਼ਰੂਪਃ ॥ 3-70-39 ਫਲਾਨਿ ਸੰਖ੍ਯਾਯ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਵਿਦ੍ਯਾਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਾਤ੍ ਰਾਸ਼ੇਰਾਯਾਮਾਦਿਕਮਨਾਲੋਚ੍ਯੈਵੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-70-42 ਦ੍ਵਿਜਾਨਿਵ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣ ਇਵ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 071
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.71. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 071
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇ ਕੁਣ੍ਡਿਨਪੁਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੇ ਤਦ੍ਰਧਘੋਸ਼਼ਸ਼੍ਰਵਣੇਨ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਤਤ੍ਸਾਰਥੌ ਨਲਸੰਭਾਵਨਾ ॥ 1 ॥ ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਵਜਿਜ੍ਞਾਸਯਾ ਨਲੰਪ੍ਰਤਿ ਦੂਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-71-0 (18621)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-71-0x (1955)
ਤਤੋ ਵਿਦਰ੍ਭਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਸਾਯਾਹ੍ਨੇ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਮ੍।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੰ ਜਨਾ ਰਾਜ੍ਞੇ ਭੀਮਾਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ॥ 3-71-1 (18622)
ਸ ਭੀਮਵਚਨਾਦ੍ਰਾਜਾ ਕੁਣ੍ਡਿਨੰ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਤ੍ਪੁਰਮ੍।
ਨਾਦਯਨ੍ਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸ ਵਿਦਿਸ਼ੋ ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-71-2 (18623)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਰਥਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਨਲਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੁਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸਮਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ ਪੁਰੇਵ ਨਲਸੰਨਿਧੌ ॥ 3-71-3 (18624)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਰਥਘੋਸ਼਼ੰ ਨਲਸ੍ਯ ਤਮ੍।
ਯਥਾ ਮੇਘਸ੍ਯ ਨਦਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰੰ ਜਲਦਾਗਮੇ ॥ 3-71-4 (18625)
ਪਰੰ ਵਿਸ੍ਮਯਮਾਪੰਨਾ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਾਦੰ ਮਹਾਸ੍ਵਨਮ੍।
ਨਲੇਨ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤੇਸ਼਼ੁ ਪੁਰੇਵ ਨਲਵਾਜਿਸ਼਼ੁ।
ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਰਥਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਮੇਨੇ ਭੈਮੀ ਤਥਾ ਹਯਾਃ ॥ 3-71-5 (18626)
ਪ੍ਰਾਸਾਦਸ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਖਿਨਃ ਸ਼ਾਲਾਸ੍ਥਾਸ਼੍ਚੈਵ ਵਾਰਣਾਃ।
ਹਯਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਰਥਘੋਸ਼਼ੰ ਮਹੀਪਤੇਃ ॥ 3-71-6 (18627)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਥਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਵਾਰਣਾਃ ਸ਼ਿਖਿਨਸ੍ਤਥਾ।
ਪ੍ਰਵੇਦੁਰੁਨ੍ਮੁਖਾ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੇਵ ਜਲਦੋਦਯਮ੍ ॥ 3-71-7 (18628)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-71-8x (1956)
ਯਥਾ(ਅ)ਸੌ ਰਥਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਃ ਪੂਰਯੰਨਿਵ ਮੇਦਿਨੀਮ੍।
ਮਮਾਹ੍ਲਾਦਯਤੇ ਚੇਤੋ ਨਲ ਏਵ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-71-8 (18629)
ਅਦ੍ਯ ਨਨ੍ਦ੍ਰਾਭਵਕ੍ਰੰ ਤੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨਲੰ ਯਦਿ।
ਅਸੰਖ੍ਯੇਯਗੁਣੰ ਵੀਰੰ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-71-9 (18630)
ਯਦਿ ਵੈ ਤਸ੍ਯ ਵੀਰਸ੍ਯ ਹਾਹ੍ਵੋਰ੍ਨਾਦ੍ਯਾਹਮਨ੍ਤਰਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਾਮਿ ਸੁਖਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-71-10 (18631)
ਯਦਿ ਮਾਂ ਮੇਘਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੋ ਨੋਪਗਚ੍ਛਤਿ ਨੈਸ਼਼ਧਃ।
ਅਦ੍ਯ ਚਾਮੀਕਰਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-71-11 (18632)
ਯਦਿ ਮਾਂ ਸਿੰਹਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਮਤ੍ਤਵਾਰਣਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਨਾਭਿਗਚ੍ਛਤਿਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-71-12 (18633)
ਨ ਸ੍ਮਰਾਮ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤੰ ਕਿੰਚਿੰਨ ਸ੍ਮਰਾਮ੍ਯਪਕਾਰਤਾਮ੍।
ਨ ਚ ਪਰ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ੍ਵੈਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-71-13 (18634)
ਪ੍ਰਭੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨ੍ਵੀਰਸ਼੍ਚ ਦਾਤਾ ਚਾਪ੍ਯਧਿਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪੈਃ।
ਅਹੋ ਨੀਚਾਨੁਵਰ੍ਤੀ ਚ ਕ੍ਲੀਬਵਨ੍ਮਮ ਨੈਸ਼਼ਧ ॥ 3-71-14 (18635)
ਗੁਣਾਂਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤ੍ਯਾ ਮੇ ਤਤ੍ਪਰਾਯਾ ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍।
ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਦੀਰ੍ਯਤ ਇਦੰ ਸ਼ੋਕਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-71-15 (18636)
ਏਵੰ ਵਿਲਪਮਾਨਾ ਸਾ ਨਸ਼਼੍ਟਸੰਜ੍ਞੇਵ ਭਾਰਤ।
ਆਰੁਰੋਹ ਮਹਦ੍ਵੇਸ਼੍ਮ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-71-16 (18637)
ਤਤੋ ਮਧ੍ਯਮਕਕ੍ਸ਼਼ਾਯਾਂ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਰਥਮਾਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੰ ਮਹੀਪਾਲੰ ਸਹਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਬਾਹੁਕਮ੍ ॥ 3-71-17 (18638)
ਤਤੋ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣਏਯੋ ਬਾਹੁਕਸ਼੍ਚ ਰਥੋਤ੍ਤਮਾਤ੍।
ਹਯਾਂਸ੍ਤਾਨਵਮੁਚ੍ਯਾਥ ਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸਤੂ ਰਥਮ੍ ॥ 3-71-18 (18639)
ਸੋ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥੋਪਸ੍ਥਾਦ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ ਨਰਾਧਿਪਃ।
ਉਪਤਸ੍ਥੇ ਮਹਾਰਾਜੰ ਭੀਮੰ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-71-19 (18640)
ਤੰ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਪੂਜਯਾ ਪਰਯਾ ਮੁਦਾ।
ਸ ਤੇਨ ਪੂਜਿਤੋ ਰਾਜ੍ਞਾ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-71-20 (18641)
ਸ ਤਤ੍ਰ ਕੁਣ੍ਡਿਨੇ ਰਮ੍ਯੇ ਵਸਮਾਨੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਨ ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਦਾ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣੋ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ।
ਸ ਤੁ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਵਿਦਰ੍ਭਪਤਿਨਾ ਤਦਾ ॥ 3-71-21 (18642)
ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਰਾਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ ਭਾਰਤ।
ਨਾਭਿਜਜ੍ਞੇ ਸ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਦੁਹਿਤ੍ਰਰ੍ਥੇ ਸਮਾਗਤਮ੍ ॥ 3-71-22 (18643)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋਪਿ ਰਾਜਾ ਸ ਧੀਮਾਨ੍ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਰਾਜਾਨੰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੰ ਵਾ ਨ ਸ੍ਮ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਕੰਚਨ ॥ 3-71-23 (18644)
ਨੈਵ ਸ੍ਵਯੰਵਰਕਥਾਂ ਨ ਚ ਵਿਪ੍ਰਸਮਾਗਮਮ੍।
`ਨ ਚਾਨ੍ਯੰ ਕੰਚਿਦਾਰਮ੍ਭੰ ਸ੍ਵਯੰਵਰਵਿਧਿੰ ਪ੍ਰਤਿ' ॥ 3-71-24 (18645)
ਤਤੋ ਵਿਗਣਯਦ੍ਰਾਜਾ ਮਨਸਾ ਕੋਸਲਾਧਿਪਃ।
ਆਗਤੋਸ੍ਮੀਤ੍ਯੁਵਾਚੈਨੰ ਭਵਨ੍ਤਮਭਿਵਾਦੁਕਃ ॥ 3-71-25 (18646)
ਰਾਜਾਪਿ ਚ ਸ੍ਮਯਨ੍ਭੀਮੋ ਮਨਸਾ ਸਮਚਿਨ੍ਤਯਤ੍।
ਅਧਿਕੰ ਯੋਜਨਸ਼ਤੰ ਤਸ੍ਯਾਗਮਨਕਾਰਣਮ੍।
ਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਬਹੂਨਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਨਾਧ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-71-26 (18647)
ਅਲ੍ਪਕਾਰ੍ਯੰ ਵਿਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਸ੍ਯਾਗਮਨਕਾਰਣਮ੍।
ਪਸ਼੍ਚਾਦੁਦਰ੍ਕੇ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਾਪ੍ਰਿ ਕਾਰਣੰ ਯਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-71-27 (18648)
ਨੈਤਦੇਵੰ ਸ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ੍ਤੰ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵ੍ਯਸਰ੍ਜਯਤ੍।
ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ੍ਯਤਾਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਕ੍ਲਾਨ੍ਤੋਸੀਤਿ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-71-28 (18649)
ਸ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰੀਤਃ ਪ੍ਰੀਤੇਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਰਾਜਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯੈਰਨੁਗਤੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਵੇਸ਼੍ਮ ਸਮਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-71-29 (18650)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇ ਗਤੇ ਰਾਜਨ੍ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਸਹਿਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪੇ।
ਬਾਹੁਕੋ ਰਥਮਾਦਾਯ ਰਥਸ਼ਾਲਾਮੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 3-71-30 (18651)
ਸ ਮੋਚਯਿਤ੍ਵਾ ਤਾਨਸ਼੍ਵਾਨੁਪਚਰ੍ਯ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਃ।
ਸ੍ਵਯੰ ਚੈਤਾਨ੍ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਰਥੋਪਸ੍ਥ ਉਪਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-71-31 (18652)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਾਗਸ੍ਵਰਿੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ ਚ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਬਾਹੁਕੰ ਚ ਤਥਾਵਿਧਮ੍ ॥ 3-71-32 (18653)
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਕਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਰਥਨਿਃਸ੍ਵਨਃ।
ਨਲਸ੍ਯੇਵ ਮਹਾਨਾਸੀੰਨ ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨੈਸ਼਼ਧਮ੍ ॥ 3-71-33 (18654)
ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੋਯੇਨ ਭਵੇੰਨੂਨੰ ਵਿਦ੍ਯਾ ਸੈਵੋਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ।
ਤੇਨਾਦ੍ਯ ਰਥਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੋ ਨਲਸ੍ਯੇਵ ਮਹਾਨਭੂਤ੍ ॥ 3-71-34 (18655)
ਕਆਹੋਸ੍ਵਿਦ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ(ਅ)ਪਿ ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਨਲਸ੍ਯਥਾ।
ਯਥਾ(ਅ)ਯੰਰਥਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੋ ਨੈਸ਼਼ਧਸ੍ਯੇਵ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-71-35 (18656)
ਏਵੰ ਸਾ ਤਰ੍ਕਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਦੂਤੀਂ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਨੈਸ਼਼ਧਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣੇ ਸ਼ੁਭਾ ॥ 3-71-36 (18657)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 71 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-71-3 ਨਲਾਸ਼੍ਵਾਃ ਵਿਦਰ੍ਭਨਗਰੇ ਯੇ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ਪਤ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-71-7 ਸ਼ਿਖਿਨੋ ਮਯੂਰਾਃ ॥ 3-71-13 ਪਰ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੰ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤਕਾਲਾਤਿਲਙ੍ਘਿ ॥ 3-71-29 ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 072
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.72. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 072
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਮਯਨ੍ਤੀਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਯਾ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾ ਬਾਹੁਕੇਨ ਸੰਭਾਸ਼਼੍ਯ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈ ਸੰਭਾਸ਼਼ਣਕਾਲਿਕਬਾਹੁਕਵਿਕਾਰਾਦਿਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-72-0 (18658)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-72-0x (1957)
ਗਚ੍ਛ ਕੇਸ਼ਿਨਿ ਜਾਨੀਹਿ ਕ ਏਸ਼਼ ਰਥਵਾਹਕਃ।
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਰਥੋਪਸ੍ਥੇ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਹ੍ਰਸ੍ਵਬਾਹੁਕਃ ॥ 3-72-1 (18659)
ਅਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਕੁਸ਼ਲੰ ਭਦ੍ਰੇ ਮ੍ਰੁʼਦੁਪੂਰ੍ਵੰਸਮਾਹਿਤਾ।
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਥਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਹ੍ਯੇਨੰ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-72-2 (18660)
ਅਤ੍ਰ ਮੇ ਮਹਤੀ ਸ਼ਙ੍ਕਾ ਭਵੇਦੇਸ਼਼ ਨਲੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਯਥਾਚ ਮਨਸਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਚ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿਃ ॥ 3-72-3 (18661)
ਬ੍ਰੂਯਾਸ਼੍ਚੈਨੰ ਕਥਾਨ੍ਤੇ ਤ੍ਵੰ ਪਰ੍ਣਾਦਵਚਨੰ ਯਥਾ।
ਪ੍ਰਤਿਵਾਕ੍ਯੰ ਚ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-72-4 (18662)
ਏਵੰ ਸਮਾਹਿਤਾ ਗਤ੍ਵਾ ਦੂਤੀ ਬਾਹੁਕਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਪ੍ਰਾਸਾਦਸ੍ਥਾ(ਅ)ਨਵ੍ਵੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 3-72-5 (18663)
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ। 3-72-6x (1958)
ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤੇ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਚਃ ਸਾਧੁ ਨਿਬੋਧ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-72-6 (18664)
ਕਦਾ ਵੈ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾ ਯੂਯੰ ਕਿਮਰ੍ਥਮਿਹ ਚਾਗਤਾਃ।
ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-72-7 (18665)
ਬਾਹੁਕ ਉਵਾਚ। 3-72-8x (1959)
ਸ਼੍ਰੁਤਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰੋ ਰਾਜ੍ਞਾ ਕੋਸਲੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵੈ ਭਵਿਤਾ ਸ਼੍ਵ ਇਤਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤ੍ ॥ 3-72-8 (18666)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਤਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ਤਯੋਜਨਯਾਯਿਭਿਃ।
ਹਯੈਰ੍ਵਾਤਜਵੈਰ੍ਮੁਖ੍ਯੈਰਹਮਸ੍ਯ ਚ ਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-72-9 (18667)
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ। 3-72-10x (1960)
ਅਥ ਯੋਸੌ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ ਵਃ ਸ ਕੁਤਃ ਕਸ੍ਯ ਵਾ ਪੁਨਃ।
ਤ੍ਵੰ ਚ ਕਸ੍ਯ ਕਥੰ ਚੇਦੰਤ੍ਵਯਿ ਕਰ੍ਮ ਸਮਾਹਿਤਮ੍ ॥ 3-72-10 (18668)
ਬਾਹੁਕ ਉਵਾਚ। 3-72-11x (1961)
ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਵੈ ਸੂਤੋ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰਤਃ।
ਸ ਨਲੇ ਵਿਦ੍ਰੁਤੇ ਭਦ੍ਰੇਭਾਗਸ੍ਵਰਿਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-72-11 (18669)
ਅਹਮਪ੍ਯਸ਼੍ਵਕੁਸ਼ਲਃ ਸੂਤਤ੍ਵੇ ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇਨ ਸਾਰਥ੍ਯੇ ਭੋਜਨੇ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-72-12 (18670)
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ। 3-72-13x (1962)
ਅਥ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਃ ਕ੍ਵਨੁ ਰਾਜਾ ਨਲੋ ਗਤਃ।
ਕਥੰ ਚ ਤ੍ਵਯਿ ਵਾ ਤੇਨ ਕਥਿਤੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਬਾਹੁਕ ॥ 3-72-13 (18671)
ਬਾਹੁਕ ਉਵਾਚ। 3-72-14x (1963)
ਇਹੈਵ ਪੁਤ੍ਰੌ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਨਲਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨੌ।
ਗਤਸ੍ਤਤੋ ਯਥਾਕਾਮੰ ਨੈਸ਼਼ ਜਾਨਾਤਿ ਨੈਸ਼਼ਧਮ੍ ॥ 3-72-14 (18672)
ਨ ਚਾਨ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨਲੰ ਵੇਤ੍ਤਿ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਿ।
ਗੂਢਸ਼੍ਚਰਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਸ਼਼੍ਟਰੂਪੋ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-72-15 (18673)
ਆਤ੍ਮੈਵ ਤੁ ਨਲੰ ਵੇਦ ਯਾ ਚਾਸ੍ਯ ਤਦਨਨ੍ਤਰਾ।
ਨ ਹਿ ਵੈ ਸ੍ਵਾਨਿ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਨਲੰ ਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 3-72-16 (18674)
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ। 3-72-17x (1964)
ਯੋਸਾਵਯੋਧ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਥਮੰ ਗਤੋਸੌ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤਦਾ।
ਇਮਾਨਿ ਨਾਰੀਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਕਥਯਾਨਃ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-72-17 (18675)
ਕ੍ਵਨੁ ਤ੍ਵੰ ਕਿਤਵ ਚ੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਮਮ।
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵਿਪਿਨੇ ਸੁਪ੍ਤਾਮਨੁਰਕ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਪ੍ਰਿਯ ॥ 3-72-18 (18676)
ਸਾ ਵੈ ਯਥਾ ਸਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸ੍ਤੇ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀ।
ਦਹ੍ਯਮਾਨਾ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰੌ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਧੇਨਾਭਿਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-72-19 (18677)
ਤਸ੍ਯਾ ਰੁਦਨਤ੍ਯਾਃ ਸਤਤੰ ਤੇਨ ਦੁਃਖੇਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਮੇ ਵੀਰ ਪ੍ਰਤਿਵਾਕ੍ਯੰ ਵਦਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-72-20 (18678)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮਾਖ੍ਯਾਨੰ ਪ੍ਰਵਦਸ੍ਵ ਮਹਾਮਤੇ।
ਤਦੇਵ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-72-21 (18679)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਵਚਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦਤ੍ਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ਕਿਲ।
ਯਤ੍ਪੁਰਾ ਤਤ੍ਪੁਨਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-72-22 (18680)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-72-23x (1965)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾ ਨਲਸ੍ਯ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਵ੍ਯਥਿਤੰ ਚਾਸੀਦਸ਼੍ਰੁਪੂਰ੍ਣੇ ਚ ਲੋਚਨੇ ॥ 3-72-23 (18681)
ਸ ਨਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਦੁਃਖੰ ਦਹ੍ਯਮਾਨੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਬਾਸ਼਼੍ਪਸੰਦਿਗ੍ਧਯਾ ਵਾਚਾ ਪੁਨਰੇਵੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-72-24 (18682)
ਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯਮਪਿ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਗੋਪਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਲਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਆਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ਸਤ੍ਯੋ ਜਿਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੋ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-72-25 (18683)
ਰਹਿਤਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨ ਕ੍ਰੁਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਦਾਚਨ।
ਪ੍ਰਾਣਾਂਸ਼੍ਚਾਰਿਤ੍ਰਕਵਚਾਨ੍ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਵਰਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-72-26 (18684)
ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥੇਨ ਮੂਢੇਨ ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਸੁਖੇਨ ਚ।
ਯਤ੍ਸਾ ਤੇਨ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਾ ਤਤ੍ਰਨ ਕ੍ਰੋਦ੍ਧੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-72-27 (18685)
ਪ੍ਰਾਣਯਾਤ੍ਰਾਂ ਪਰਿਪ੍ਰੇਪ੍ਸੋਃ ਸ਼ਕੁਨੈਰ੍ਹਤਵਾਸਸਃ।
ਆਧਿਭਿਰ੍ਦਹ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਸ਼੍ਯਾਮਾ ਨ ਕ੍ਰੋਦ੍ਧੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-72-28 (18686)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ(ਅ)ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਪਤਿੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਥਾਵਿਧਮ੍।
ਰਾਜ੍ਯਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਹੀਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਧਿਤੰ ਵ੍ਯਸਨਾਪ੍ਲੁਤਮ੍ ॥ 3-72-29 (18687)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣਸ੍ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਲਃ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਨਾਃ।
ਨ ਬਾਸ਼਼੍ਪਮਸ਼ਕਤ੍ਸੋਢੁਂ ਪ੍ਰਰੁਰੋਦ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-72-30 (18688)
ਤਤਃ ਸਾ ਕੇਸ਼ਿਨੀ ਗਤ੍ਵਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕਥਿਤੰ ਚੈਵ ਵਿਕਾਰੰ ਤਸ੍ਯ ਚੈਵ ਤਮ੍ ॥ 3-72-31 (18689)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 72 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 073
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.73. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 073
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾ ਬਾਹੁਕਸ੍ਯ ਜਲਾਗ੍ਨ੍ਯੁਤ੍ਪਾਦਨਾਦ੍ਯਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਨਿਵੇਦਿਤਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਪੁਨਃਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਣਾਯ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਕਨ੍ਯਾਪੁਤ੍ਰਯੋਃ ਪ੍ਰੇਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਬਾਹੁਕੇਨ ਸਬਾਸ਼਼੍ਪੰ ਪੁਤ੍ਰਯੋਃ ਪਰਿਰਮ੍ਭਣਮ੍। ਕੇਸ਼ਿਨੀਂਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਣਃ ਕਾਰਣਾਨ੍ਤਰਕਥਨੇਨਾਪਹ੍ਨਵਸ਼੍ਚ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-73-0 (18690)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-73-0x (1966)
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾਸ੍ਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨਾ ਨਲੰ ਤੰ ਵੈ ਕੇਸ਼ਿਨੀਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-73-1 (18691)
ਗਚ੍ਛ ਕੇਸ਼ਿਨਿ ਭੂਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਕੁਰੁ ਬਾਹੁਕੇ।
ਅਬ੍ਰੁਵਾਣਾ ਸਮੀਪਸ੍ਥਾ ਚਰਿਤਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯ ॥ 3-73-2 (18692)
ਯਦਾ ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸ ਕਾਰਣੰ ਤਤ੍ਰ ਭਾਮਿਨਿ।
ਤਤ੍ਰਸੰਚੇਸ਼਼੍ਟਮਾਨਸ੍ਯ ਸੰਲਕ੍ਸ਼਼ੇਥਾ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 3-73-3 (18693)
ਨ ਚਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧੇਨ ਦੇਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਪਿ ਕੇਸ਼ਿਨਿ।
ਯਾਚਤੇ ਨ ਜਲੰ ਦੇਯੰ ਸਕ੍ਰੁʼਚ੍ਚਾਤ੍ਵਰਮਾਣਯਾ।
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤ੍ਵੰ ਚਰਿਤੰ ਮੇ ਨਿਵੇਦਯ ॥ 3-73-4 (18694)
ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਯਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਬਾਹੁਕੇ ਦੈਵਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍।
ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਪਸ਼੍ਯੇਥਾਸ੍ਤਚ੍ਚਾਖ੍ਯੇਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਮਮ ॥ 3-73-5 (18695)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈਵਮੁਕ੍ਤਾ ਸਾ ਜਗਾਮਾਥ ਚ ਕੇਸ਼ਿਨੀ।
ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯਾਥ ਹਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਪੁਨਰਾਗਮਤ੍ ॥ 3-73-6 (18696)
ਸਾ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਯਤ੍ਤਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਬਾਹੁਕੇ ਦਿਵ੍ਯਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-73-7 (18697)
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ। 3-73-8x (1967)
ਦ੍ਰੁʼਢੰ ਸ਼ੁਚ੍ਯਪਦਾਨੋਸੌ ਨ ਮਯਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵਃ ਸ਼੍ਰੁਤੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਤਥਾਵਿਧਃ ॥ 3-73-8 (18698)
ਹ੍ਰਸ੍ਵਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੁ ਦ੍ਵਾਰੰ ਨਾਸੌ ਵਿਨਮਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਤੰ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਥਾਸਙ੍ਗਮੁਤ੍ਸਰ੍ਪਤਿ ਯਥਾਸੁਖਮ੍।
ਸੰਕਟੇ(ਅ)ਪ੍ਯਸ੍ਯ ਸੁਮਹਦ੍ਵਿਵਰੰ ਜਾਯਤੇ(ਅ)ਧਿਕਮ੍ ॥ 3-73-9 (18699)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਚਾਰ੍ਥਾਯ ਭੋਜਨੀਯਮਨੇਕਸ਼ਃ।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਚਾਰ੍ਥਾਯ ਭੋਜਨੀਯਮਨੇਕਸ਼ਃ।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੰ ਤਤ੍ਰਰਾਜ੍ਞਾ ਤੁ ਮਾਂਸੰ ਬਹੁ ਚ ਪਾਸ਼ਵਮ੍ ॥ 3-73-10 (18700)
ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲਨਾਰ੍ਥਾਯ ਕੁਮ੍ਭਾਸ੍ਤਤ੍ਰੋਪਕਲ੍ਪਿਤਾਃ।
ਤੇ ਤੇਨਾਵੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ਕੁਮ੍ਭਾਃ ਪੂਰ੍ਣਾ ਏਵਾਭਵੰਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-73-11 (18701)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮਧਿਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਬਾਹੁਕਃ।
ਤ੍ਰੁʼਣਮੁਸ਼਼੍ਟਿੰ ਸਮਾਦਾਯ ਸਵਿਤੁਸ੍ਤੰ ਸਮਾਦਧਤ੍ ॥ 3-73-12 (18702)
ਅਥ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਹਸਾ ਹਵ੍ਯਵਾਹਨਃ।
ਤਦਦ੍ਭੁਤਤਮੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ(ਅ)ਮਿਹਾਗਤਾ ॥ 3-73-13 (18703)
ਅਨ੍ਯਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸੁਮਹਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਮਯਾ।
ਯਦਗ੍ਨਿਮਪਿ ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਨੈਵਾਸੌ ਦਹ੍ਯਤੇ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 3-73-14 (18704)
ਛਨ੍ਦੇਨ ਚੋਦਕੰ ਤਸ੍ਯ ਵਹਤ੍ਯਾਵਰ੍ਜਿਤੰ ਦ੍ਰੁਤਮ੍।
ਅਤੀਵ ਚਾਨ੍ਯਤ੍ਸੁਮਹਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-73-15 (18705)
ਯਤ੍ਸ ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣ੍ਯੁਪਾਦਾਯ ਹਸ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਮਮ੍ਰੁʼਦੇ ਸ਼ਨੈਃ।
ਮ੍ਰੁʼਦ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਪਾਣਿਭ੍ਯਾਂ ਤੇਨ ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿ ਨਾਨ੍ਯਥਾ।
ਭੂਯ ਏਵ ਸੁਗਨ੍ਧੀਨਿ ਹ੍ਰੁʼਪਿਤਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਹਿ ॥ 3-73-16 (18706)
ਏਤਾਨ੍ਯਦ੍ਭੁਤਕਲ੍ਪਾਨਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਾਨਿ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ਿ ਬਾਹੁਕਸ੍ਯ ਸਮੀਪਤਃ ॥ 3-73-17 (18707)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-73-18x (1968)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍।
ਅਮਨ੍ਯਤ ਨਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਕਰ੍ਮਚੇਸ਼਼੍ਟਾਭਿਸੂਚਿਤਮ੍ ॥ 3-73-18 (18708)
ਸਾ ਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨਾ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਨਲੰ ਬਾਹੁਕਰੂਪਿਣਮ੍।
ਕੇਸ਼ਿਨੀਂ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਰੁਦਨ੍ਤੀ ਪੁਨਰਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-73-19 (18709)
ਪੁਨਰ੍ਗਚ੍ਛ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ੍ਯ ਬਾਹੁਕਸ੍ਯੋਪਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਮਹਾਨਸਾਚ੍ਛ੍ਰਿਤੰ ਮਾਂਸਮਾਨਯਸ੍ਵੇਹ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 3-73-20 (18710)
ਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਬਾਹੁਕੇ ਵ੍ਯਗ੍ਰੇ ਤਨ੍ਮਾਂਸਮਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਚ।
ਅਤ੍ਯੁਸ਼਼੍ਣਮੇਵ ਤ੍ਵਰਿਤਾ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯਕਾਰਿਣੀ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈ ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਕੇਸ਼ਿਨੀ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-73-21 (18711)
ਸਾ(ਅ)ਸ਼ਿਤਾ ਨਲਸਿਦ੍ਧਸ੍ ਮਾਂਸਸ੍ਯ ਬਹੁਸ਼ਃ ਪੁਰਾ।
ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਯ ਮਤ੍ਵਾ ਨਲੰ ਸੂਤੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੋਸ਼ਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਾ ॥ 3-73-22 (18712)
ਵੈਕ੍ਲਵ੍ਯੰ ਪਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲ੍ਯ ਚ ਮੁਖੰ ਤਤਃ।
ਮਿਥੁਨੰ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾ ਸਹ ਭਾਰਤ੍ ॥ 3-73-23 (18713)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਾਂ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਸਮਭਿਜ੍ਞਾਯ ਬਾਹੁਕਃ।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਤਦਾ ਰਾਜਾ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯਾਙ੍ਕਮਾਨਯਤ੍ ॥ 3-73-24 (18714)
ਬਾਹੁਕਸ੍ਤੁ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੁਤੌ ਸੁਰਸੁਤੋਪਮੌ।
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੁਃਖਪਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਸੁਸ੍ਵਰੰ ਪ੍ਰਰੁਰੋਦ ਹ ॥ 3-73-25 (18715)
ਨੈਸ਼਼ਧੋ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਿਕਾਰਮਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਦਾ।
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸਹਸਾ ਪੁਤ੍ਰੌ ਕੇਸ਼ਿਨੀਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-73-26 (18716)
ਇਦੰ ਚ ਮਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭਦ੍ਰੇ ਮਿਥੁਨੰ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਯੋਃ।
ਅਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਸਹਸਾ ਬਾਸ਼਼੍ਪਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਹਮ੍ ॥ 3-73-27 (18717)
ਬਹੁਸ਼ਃ ਸੰਪਤਨ੍ਤੀਂ ਤ੍ਵਾਂ ਜਨਃ ਸ਼ਙ੍ਕੇਤ ਦੋਸ਼਼ਤਃ।
ਵਯੰਚ ਦੇਸ਼ਾਤਿਥਯੋ ਗਚ੍ਛ ਭਦ੍ਰੇ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 3-73-28 (18718)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 73 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-73-9 ਦ੍ਵਾਰੰ ਹ੍ਰਸ੍ਵਮਪਿ ਉਤ੍ਸਰ੍ਪਤਿ ਦੀਰ੍ਘੰ ਭਵਤਿ। ਸੰਕਟੇ ਸੰਕੁਚਿਤੇ ॥ 3-73-10 ਪਾਸ਼ਵੰ ਪਸ਼ੁਸੰਬਨ੍ਧਿ ॥ 3-73-12 ਸਵਿਤੁਃ ਸਕਾਸ਼ਾਤ੍। ਸਮਾਦਧਤ੍ ਉਦ੍ਦੀਪਿਤਵਾਨ੍। ਸਮਾਦਾਯ ਹ੍ਯਾਵਿਧ੍ਯੈਨਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-73-18 ਕਰ੍ਮ ਪਾਕਾਦਿ। ਚੇਸ਼਼੍ਟਾ ਭੂਤਜਯਾਦਿ ॥ 3-73-22 ਬਹੁਸ਼ਃ ਬਹੁਵਾਰਮ੍ ॥ 3-73-28 ਸੰਪਤਨ੍ਤੀਂ ਆਯਾਨ੍ਤੀਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 074
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.74. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 074
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਬਾਹੁਕਸ੍ਯ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹਾਨਯਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਬਾਹੁਕਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੋਃ ਸੰਵਾਦਃ ॥ 2 ॥ ਬਾਹੁਕੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਨਲਤ੍ਵੋਤ੍ਕੀਰ੍ਤਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕਰ੍ਕੋਟਕਾਨੁਸ੍ਮਰਣੇਨ ਤਦ੍ਵਤ੍ਤਵਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਵਯਪਰਿਧਾਨੇ ਤਸ੍ਯ ਨਿਜਰੂਪਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਃ ॥ 3 ॥ ਤਤੋ ਨਲੰਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜਾਨਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਤਤ੍ਪਰਿਰਮ੍ਭਣਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-74-0 (18719)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-74-0x (1969)
ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਕਾਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੁ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਆਗਤ੍ਯ ਕੇਸ਼ਿਨੀ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-74-1 (18720)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤਤੋ ਭੂਯਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਕੇਸ਼ਿਨੀਮ੍।
ਮਾਤੁਃ ਸਕਾਸ਼ੰ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾ ਨਲਸ਼ਙ੍ਕਾਸਮੁਤ੍ਸੁਕਾ ॥ 3-74-2 (18721)
ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਮੇ ਬਹੁਸ਼ੋ ਬਾਹੁਕੋ ਨਲਸ਼ਙ੍ਕਯਾ।
ਰੂਪੇ ਮੇ ਸੰਸ਼ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਕਃ ਸ੍ਵਯਮਿਚ੍ਛਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍ ॥ 3-74-3 (18722)
ਸ ਵਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼੍ਯਤਾਂ ਮਾਤਰ੍ਮਾਂ ਵਾ(ਅ)ਨੁਜ੍ਞਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਵਿਦਿਤੰ ਵਾ(ਅ)ਥਵਾ(ਅ)ਜ੍ਞਾਤੰ ਪਿਤੁਰ੍ਮੇ ਸੰਵਿਧੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-74-4 (18723)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਤੁ ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾ ਸਾ ਦੇਵੀ ਭੀਮਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦੁਹਿਤੁਸ੍ਤਮਭਿਪ੍ਰਾਯਮਨ੍ਵਜਾਨਾਤ੍ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 3-74-5 (18724)
ਸਾ ਚੈ ਪਿਤ੍ਰਾ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਮਾਤ੍ਰਾ ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
`ਤਯੋਰ੍ਨਿਯੋਗਾਤ੍ਕੌਰਵ੍ਯ ਕੇਸ਼ਿਨੀਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍' ॥ 3-74-6 (18725)
ਗਚ੍ਛ ਕੇਸ਼ਿਨਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤ੍ਵੰਬਾਹੁਕੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਆਨਯਸ੍ਵ ਯਥਾ ਮਾਤਾ ਤ੍ਵੰ ਤਥਾ ਕੁਰੁ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-74-7 (18726)
ਗਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੇਸ਼ਿਨੀ ਸ਼ਿਘ੍ਰੰ ਬਾਹੁਕੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਭੀਮਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ਸੂਤਾਗਤਾਹੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਬਾਹੁਕ ॥ 3-74-8 (18727)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਤਾਂ ਰਾਜਵੇਸ਼੍ਮ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਬਾਹੁਕਸ੍ਤੁ ਚਿਰੰ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾ ਸਹ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਦਮਯਨ੍ਤੀਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍' ॥ 3-74-9 (18728)
ਨਲੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਯਾਮਾਸ ਯਤ੍ਰਤਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3-74-10 (18729)
ਤਾਂ ਸ੍ਮ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਸਹਸਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਨਲੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਆਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ੋਕਦੁਃਖਾਭ੍ਯਾਂ ਬਭੂਵਾਸ਼੍ਰੁਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 3-74-11 (18730)
ਤੰ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਤਥਾਯੁਕ੍ਤੰ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਨਲੰ ਤਦਾ।
ਤੀਵ੍ਰਸ਼ੋਕਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਬਭੂਵ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ॥ 3-74-12 (18731)
ਤਤਃ ਕਾਸ਼਼ਾਯਵਸਨਾ ਜਟਿਲਾ ਮਲਪਙ੍ਕਿਨੀ।
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਮਹਾਰਾਜ ਬਾਹੁਕੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-74-13 (18732)
ਪੂਰ੍ਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਨਾਮ ਬਾਹੁਕ।
ਸੁਪ੍ਤਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਵਿਪਿਨੇ ਗਤੋ ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-74-14 (18733)
ਅਨਾਗਸੰ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਵਿਜਨੇ ਸ਼੍ਰਮਮੋਹਿਤਾਮ੍।
ਅਪਹਾਯ ਤੁ ਕੋ ਗਚ੍ਚੇਤ੍ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਮ੍ਰੁʼਤੇਨਲਮ੍ ॥ 3-74-15 (18734)
ਕਿਮੁ ਤਸ੍ਯ ਮਯਾ ਬਾਲ੍ਯਾਦਪਰਾਦ੍ਧੰ ਮਹੀਪਤੇਃ।
ਯੋ ਮਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵਿਪਿਨੇ ਗਤਵਾੰਨਿਦ੍ਰਯਾ(ਅ)ਰ੍ਦਿਤਾਮ੍ ॥ 3-74-16 (18735)
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦੇਵਾਨਪਾਹਾਯ ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਯਃ ਸ ਪੁਰਾ ਮਯਾ।
ਅਨੁਵ੍ਰਤਾਮਭਿਮਤਾਂ ਪੁਤ੍ਰਿਣੀਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤਵਾਨ੍ਕਥਮ੍ ॥ 3-74-17 (18736)
ਅਗ੍ਨੌ ਪਾਣਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾ ਚ ਹੰਸਾਨਾਂ ਵਚਨੇ ਸ੍ਥਿਤਾਮ੍।
ਭਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਸਤ੍ਯੰ ਤੁ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਕ੍ਵ ਤਦ੍ਗਤਮ੍ ॥ 3-74-18 (18737)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-74-19x (1970)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਮੇਤਦਰਿਦਮ।
ਸ਼ੋਕਜੰ ਵਾਰਿਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਮਸੁਖੰ ਪ੍ਰਾਸ੍ਰਵਦ੍ਬਹੁ ॥ 3-74-19 (18738)
ਅਤੀਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਤਾਰਾਭ੍ਯਾਂ ਰਕ੍ਤਾਨ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਜਲੰਤੁ ਤਤ੍।
ਪਰਿਸ੍ਰਵੰਨਲੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤਇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-74-20 (18739)
`ਨਲੋ(ਅ)ਹੰ ਵਿਪੁਲਸ਼੍ਰੋਣਿ ਤ੍ਵਾਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਯਤੋ ਗਤਃ।
ਆਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕਲਿਨਾ ਭਦ੍ਰੇ ਤੇਨ ਮੋਹਵਸ਼ੰ ਗਤਃ ॥' 3-74-21 (18740)
ਮਮ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੰ ਯੰਨਾਹੰ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਕਲਿਨਾ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭੀਰੁ ਯਚ੍ਚ ਤ੍ਵਾਮਹਮਤ੍ਯਜਮ੍ ॥ 3-74-22 (18741)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਧਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇ ਤੁ ਸ਼ਾਪੇਨਾਭਿਹਤਃ ਪੁਰਾ।
ਵਨਸ੍ਥਯਾ ਦੁਃਖਿਤਯਾ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤ੍ਯਾ ਮਾਂਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-74-23 (18742)
ਸ ਮਚ੍ਛਰੀਰੇ ਤ੍ਵਚ੍ਛਾਪਾਦ੍ਦਹ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਵਸਤ੍ਕਲਿਃ।
ਤ੍ਵਚ੍ਛਾਪਦਗ੍ਧਃ ਸਤਤੰ ਸੋ(ਅ)ਗ੍ਨਾਵਗ੍ਨਿਰਿਵਾਹਿਤਃ ॥ 3-74-24 (18743)
ਮਮ ਚ ਵ੍ਯਵਸਾਯੇਨ ਤਪਸਾ ਚੈਵ ਨਿਰ੍ਜਿਤਃ।
ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਨ੍ਤੇਨ ਚਾਨੇਨ ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਹਿ ਨੌ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 3-74-25 (18744)
ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਮਾਂ ਗਤਃ ਪਾਪਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਿਹ ਚਾਗਤਃ।
ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਵਿਪੁਲਸ਼੍ਰੋਣਿ ਨ ਹਿ ਮੇ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍ ॥ 3-74-26 (18745)
ਕਥੰ ਨੁ ਨਾਰੀ ਭਰ੍ਤਾਰਮਨੁਰਕ੍ਤਮਨੁਵ੍ਰਤਮ੍।
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵਰਯੇਦਨ੍ਯੰ ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਭੀਰੁ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 3-74-27 (18746)
ਦੂਤਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਭੈਮੀ ਕਿਲ ਸ੍ਮ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਵਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-74-28 (18747)
ਸ੍ਵੈਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਯਥਾਕਾਮਮਨੁਰੂਪਮਿਵਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਚੈਵੰ ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਭਾਗਸ੍ਵਰਿਰੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-74-29 (18748)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਤੁ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਲਸ੍ਯ ਪਰਿਦੇਵਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਵੇਪਮਾਨਾ ਚ ਭੀਤਾ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-74-30 (18749)
ਨ ਮਾਮਰ੍ਹਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣ ਪਾਪੇਨ ਪਰਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤੁਮ੍।
ਮਯਾ ਹਿ ਦੇਵਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪ ॥ 3-74-31 (18750)
ਤਵਾਭਿਗਮਨਾਰ੍ਥੰ ਤੁ ਸਰ੍ਵਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗਤਾਃ।
ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਮਮ ਗਾਥਾਭਿਰ੍ਗਾਯਮਾਨਾ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ ॥ 3-74-32 (18751)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਪਰ੍ਣਾਦੋ ਨਾਮ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਕੋਸਲਾਯਾਮ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਨਿਵੇਸ਼ਨੇ ॥ 3-74-33 (18752)
ਤੇਨ ਵਾਕ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਤਿਵਾਕ੍ਯੇ ਤਥਾ ਹ੍ਰੁʼਤੇ।
ਉਪਾਯੋ(ਅ)ਯੰਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨੈਸ਼਼ਧਾਨਯਨੇ ਤਵ ॥ 3-74-34 (18753)
ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇ ਨਹਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਨ੍ਯ ਏਕਾਹ੍ਨਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਸਮਰ੍ਥੋ ਯੋਜਨਸ਼ਤੰ ਗਨ੍ਤੁਮਸ਼੍ਵੈਰ੍ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-74-35 (18754)
`ਤਥਾਪਿ ਮਾਂ ਮਹੀਪਾਲ ਭਜੇਤਾਂ ਚਰਣੌ ਤਵ।'
ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਯੰ ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਪਾਦਾਵੇਤੌ ਮਹੀਪਤੇ।
ਯਥਾ ਨਾਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਿੰਚਿਨ੍ਮਨਸਾ(ਅ)ਪਿ ਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-74-36 (18755)
ਅਯੰ ਚਰਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਭੂਤਸਾਕ੍ਸ਼਼ੀ ਸਦਾਗਤਿਃ।
ਏਸ਼਼ ਮੇ ਮੁਞ੍ਚਤੁ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਯਦਿ ਪਾਪੰ ਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-74-37 (18756)
ਯਥਾ ਚਰਤਿ ਤਿਗ੍ਮਾਂਸ਼ੁਃ ਪਰਿਤੋ ਭੁਵਨੰ ਸਦਾ।
ਸ ਮੁਞ੍ਚਤੁ ਮਮ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਯਦਿ ਪਾਪੰ ਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-74-38 (18757)
ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਨ੍ਤਸ਼੍ਚਰਤਿ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਵਤ੍।
ਸ ਮੁਞ੍ਚਤੁ ਮਮ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਯਦਿ ਪਾਪੰ ਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-74-39 (18758)
ਏਤੇ ਦੇਵਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਵੈ।
ਵਿਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੁ ਯਥਾ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਦੇਵਾਸ੍ਤ੍ਯਜਨ੍ਤੁ ਮਾਮ੍ ॥ 3-74-40 (18759)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤਤੋ ਵਾਯੁਰਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾਦਭਾਸ਼਼ਤ।
ਨੈਸ਼਼ਾ ਕ੍ਰੁʼਤਵਤੀ ਪਾਪੰ ਨਲ ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-74-41 (18760)
ਰਾਜਞ੍ਸ਼ੀਲਨਿਧਿਃ ਸ੍ਫੀਤੋ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯਾ ਵਯੰ ਤ੍ਰੀਨ੍ਪਰਿਵਤ੍ਸਰਾਨ੍ ॥ 3-74-42 (18761)
ਉਪਾਯੋ ਵਿਹਿਤਸ਼੍ਚਾਯੰ ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਮਤੁਲੋ(ਅ)ਨਯਾ।
ਨ ਹ੍ਯੇਕਾਹ੍ਨਾ ਸ਼ਤੰ ਗਨ੍ਤਾ ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਪੁਮਾਨਿਹ ॥ 3-74-43 (18762)
ਉਪਪੰਨਾ ਤ੍ਵਯਾ ਭੈਮੀ ਤ੍ਵੰ ਚ ਭੈਮ੍ਯਾ ਮਹੀਪਤੇ।
ਨਾਤ੍ਰ ਸ਼ਙ੍ਕਾ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਸੰਗਚ੍ਛ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ॥ 3-74-44 (18763)
ਤਥਾ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਵਾਯੌ ਤੁ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪਪਾਤ ਹ।
ਦੇਵਦੁਨ੍ਦੁਭਯੋ ਨੇਦੁਰ੍ਵਵੌ ਚ ਪਵਨਃ ਸ਼ਿਵਃ ॥ 3-74-45 (18764)
ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਲੋ ਰਾਜਾ(ਅ)ਥ ਭਾਰਤ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਾਂ ਤਾਮੁਪਾਕਰ੍ਸ਼਼ਦਰਿੰਦਮਃ ॥ 3-74-46 (18765)
ਤਤਸ੍ਤਦ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਮਰਜਃ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਣੋਦ੍ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ।
ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਾਗਰਾਜੰ ਤੰ ਤਤੋ ਲੇਭੇ ਸ੍ਵਕੰ ਵਪੁਃ ॥ 3-74-47 (18766)
ਸ੍ਵਰੂਪਿਣੰ ਤੁ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭੀਮਸੁਤਾ ਤਦਾ।
ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੋਸ਼ਦੁਚ੍ਚੈਰਾਲਿਙ੍ਗ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-74-48 (18767)
ਭੈਮੀਮਪਿ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਭ੍ਰਾਜਮਾਨੋ ਯਥਾ ਪੁਰਾ।
ਸਸ੍ਵਜੇ ਸ੍ਵਸੁਤੌ ਚਾਪਿ ਯਥਾਵਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਨਨ੍ਦਤ ॥ 3-74-49 (18768)
ਤਤਃ ਸ੍ਵੋਰਸਿ ਵਿਨ੍ਯਸ੍ਯ ਵਕ੍ਰੰ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭਾਨਨਾ।
ਪਰੀਤਾ ਤੇਨ ਦੁਃਖੇਨ ਨਿਸ਼ਸ਼੍ਵਾਸਾਯਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-74-50 (18769)
ਤਥੈਵ ਮਲਦਿਗ੍ਧਾਙ੍ਗੀਂ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾਮ੍।
ਸੁਚਿਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਥੌ ਸ਼ੋਕਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 3-74-51 (18770)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਲਸ੍ਯ ਚ।
ਭੀਮਾਯਾਕਥਯਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾ ਜਨਨੀ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-74-52 (18771)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਰਾਜਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼ੌਚਮਹੰਨਲਮ੍।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਹੋਪੇਤੰ ਕਲ੍ਯੇ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਸੁਖੋਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-74-53 (18772)
ਤਤਸ੍ਤੌ ਸਹਿਤੌ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਕਥਯਨ੍ਤੌ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਵਨੇ ਵਿਚਰਿਤੰ ਸਰ੍ਵਮੂਸ਼਼ਤੁਰ੍ਮੁਦਿਤੌ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-74-54 (18773)
ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਭੀਮਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਪਰਸ੍ਪਰਸੁਖੈਸ਼਼ਿਣੌ।
ਵਸੇਤਾਂ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸੰਕਲ੍ਪੌ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਚ ਨਲਸ਼੍ ਹ ॥ 3-74-55 (18774)
ਸ ਚਤੁਰ੍ਥੇ ਤਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸੰਗਮ੍ਯ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ।
ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਸੁਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥੋ ਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ਪਰਮਾਂ ਮੁਦਮ੍ ॥ 3-74-56 (18775)
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਭਰ੍ਤਾਰਮਾਸਾਦ੍ਯਾਪ੍ਯਾਯਿਤਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਅਰ੍ਧਸੰਜਾਤਸਸ੍ਯੇਵ ਤੋਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਸੁਂਧਰਾ ॥ 3-74-57 (18776)
ਸੈਵੰ ਸਮੇਤ੍ਯ ਵ੍ਯਪਨੀਯ ਤਨ੍ਦ੍ਰਾਂ
ਸ਼ਾਨ੍ਤਜ੍ਵਰਾ ਹਰ੍ਸ਼਼ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸਤ੍ਤ੍ਵਾ।
ਰਰਾਜ ਭੈਮੀ ਸਮਵਾਪ੍ਤਕਾਮਾ
ਸ਼ੀਤਾਂਸ਼ੁਨਾ ਰਾਤ੍ਰਿਰਿਵੋਦਿਤੇਨ ॥ 3-74-58 (18777)
॥ ਇਤਿਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 74 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-74-10 ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਃ ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍ ॥ 3-74-16 ਕਿੰਨੁ ਤਸ੍ਯ ਮਯਾ ਚੀਰ੍ਣਮਪਰਾਧਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਟਃ ॥ 3-74-18 ਅਗ੍ਨੌ ਪਾਣਿ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾਤੁ ਦੇਵਾਨਾਮਪ੍ਰਤਸ੍ਤਥੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-74-33 ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਕੋਸਲੇਸ਼਼੍ਵਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-74-37 ਸਦਾਗਤਿਰ੍ਵਾਯੁਃ ॥ 3-74-39 ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਭਿਮਾਨਿਨੀ ਦੇਵਤਾ ॥ 3-74-53 ਕਲ੍ਯੇ ਪ੍ਰਭਾਤੇ। ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਤਮਹੰ ਨਲਮਿਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 075
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.75. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 075
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਰੇਦ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਭੀਮਰਾਜੇਨ ਸ੍ਰਾਤਾਲੰਕ੍ਰੁʼਤਯੋਰ੍ਨਲਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯੋਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇਨ ਨਲੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਵਿਦ੍ਯਾਪਰਿਗ੍ਰਹਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਪੁਰੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-75-0 (18778)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-75-0x (1971)
ਅਥ ਤਾਂ ਵ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾ ਸਹਿਤਃ ਕਾਲ੍ਯੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਵਸੁਧਾਧਿਪਮ੍ ॥ 3-75-1 (18779)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਵਾਦਯਾਮਾਸ ਪ੍ਰਯਤਃ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੰ ਨਲਃ।
ਤਤੋ ਨੁ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਚ ਵਵਨ੍ਦੇ ਪਿਤਰੰ ਸ਼ੁਭਾ ॥ 3-75-2 (18780)
ਤੰ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਪਰਯਾ ਮੁਦਾ।
ਯਥਾਰ੍ਹੰ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯਤ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-75-3 (18781)
ਨਲੇਨ ਸਹਿਤਾਂ ਤਤ੍ਰਦਮਯਨ੍ਤੀਂ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮ੍।
`ਅਨੁਜਗ੍ਰਾਹ ਮਹਤਾ ਸਤ੍ਕਾਰੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੀਸ਼੍ਵਰਃ' ॥ 3-75-4 (18782)
ਤਾਮਰ੍ਹਣਾਂ ਨਲੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਪਰਿਚਰ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਕਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਯਥਾਵਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-75-5 (18783)
ਤਤੋ ਬਭੂਵ ਨਮਰੇ ਸੁਮਹਾਨ੍ਹਰ੍ਸ਼਼ਜਃ ਸ੍ਵਨਃ।
ਜਨਸ੍ਯ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਨਲੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਗਤਮ੍ ॥ 3-75-6 (18784)
ਅਸ਼ੋਭਯਚ੍ਚ ਨਗਰੀਂ ਪਤਾਕਾਧ੍ਵਜਮਾਲਿਨੀਮ੍।
ਸਿਕ੍ਤਾਃ ਸੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੁਸ਼਼੍ਪਾਢ੍ਯਾ ਰਾਜਮਾਰ੍ਗਾਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-75-7 (18785)
ਦ੍ਵਾਰਿਦ੍ਵਾਰਿ ਚ ਪੌਰਾਣਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਪਭਙ੍ਗਃ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪਿਤਃ।
ਅਰ੍ਚਿਤਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਦੇਵਤਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-75-8 (18786)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੋ(ਅ)ਪਿਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਬਾਹੁਕਚ੍ਛਦ੍ਮਿਨੰ ਨਲਮ੍।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਮਾਯੁਕ੍ਤੰ ਜਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇ ਚ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-75-9 (18787)
ਤਮਾਨਾਯ੍ਯ ਨਲੰ ਰਾਜਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾਮਾਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਸ ਚ ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾਮਾਸ ਹੇਤੁਭਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਸੰਮਿਤਃ ॥ 3-75-10 (18788)
ਸ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋਮਹੀਪਾਲੋ ਨੈਸ਼਼ਧੰ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾਨਨਃ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਸਮੇਤੋ ਦਾਰੈਃ ਸ੍ਵੈਰ੍ਭਵਾਨਿਤ੍ਯਭ੍ਯਨਨ੍ਦਤ ॥ 3-75-11 (18789)
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤੁ ਨਾਪਰਾਧੰ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਅਜ੍ਞਾਤਵਾਸੇ ਵਸਤੋ ਮਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇਵਸੁਧਾਧਿਪ ॥ 3-75-12 (18790)
ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵਾਣਿ ਯਦਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਪਿ ਕਾਨਿਚਿਤ੍।
ਮਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਯਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਤਾਨਿ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-75-13 (18791)
ਨਲ ਉਵਾਚ। 3-75-14x (1972)
ਨ ਮੇ(ਅ)ਪਰਾਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਵਲ੍ਪਮਪਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਪਿ ਚ ਨ ਮੇ ਕੋਪਃ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਹਿ ਮਯਾ ਤਵ ॥ 3-75-14 (18792)
ਪੂਰ੍ਵੰ ਹ੍ਯਾਪਿ ਸਖਾ ਮੇ(ਅ)ਸਿ ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਚ ਜਨਾਧਿਪ।
ਅਤ ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਤੁ ਭੂਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਹਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-75-15 (18793)
ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਸੁਵਿਹਿਤੈਃ ਸੁਖਮਸ੍ਮ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਿ।
ਨ ਤਥਾ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹੇਰਾਜਨ੍ਯਥਾ ਤਵ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਸਦਾ ॥ 3-75-16 (18794)
ਇਦੰ ਚੈਵ ਹਯਜ੍ਞਾਨੰ ਤ੍ਵਦੀਯੰ ਮਯਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਤਦੁਪਾਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ਯਦਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-75-17 (18795)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦਦੌ ਵਿਦ੍ਯਾਮ੍ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਾਯ ਨੈਸ਼਼ਧਃ।
ਸ ਚ ਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਕ੍ਰਮਣਾ ॥ 3-75-18 (18796)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਚਾਸ਼੍ਵਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਪ੍ਰੀਤੋ ਭਾਗਸ੍ਵਰਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪਤੇਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦਤ੍ਤਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਸੂਤਮਨ੍ਯਮੁਪਾਦਾਯ ਯਯੌ ਸ੍ਵਪੁਰਮੇਵ ਹ ॥ 3-75-19 (18797)
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣੇ ਗਤੇ ਰਾਜੰਨਲੋ ਰਾਜਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਨਗਰੇ ਕੁਣ੍ਡਿਨੇ ਕਾਲੰ ਨਾਤਿਦੀਰ੍ਗਮਿਵਾਵਸਤ੍ ॥ 3-75-20 (18798)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਯਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 75 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-75-6 ਜਨਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਰਾਜਾ ਚੋਤ੍ਸਵਮਾਚਰਦਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ .। 3-75-8 ਪੁਸ਼਼੍ਪਭਙ੍ਗਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਸੰਮਰ੍ਦਃ ॥ 3-75-17 ਉਪਾਕਰ੍ਤੁਂ ਦਾਤੁਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 076
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.76. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 076
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਲੇਨ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਪੁਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਪੁਸ਼਼੍ਰੰ ਪਰਾਜਿਤ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਤਤ੍ਪੁਰੰ ਪ੍ਰਤਿਯਾਪਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-76-0 (18799)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-76-0x (1973)
ਸ ਮਾਸਮੁਸ਼਼੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਭੀਮਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਨੈਸ਼਼ਧਃ।
ਪੁਰਾਦਲ੍ਪਪਰੀਵਾਰੋ ਜਗਾਮ ਨਿਸ਼਼ਧਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-76-1 (18800)
ਰਥੇਨੈਕੇਨ ਸ਼ੁਭ੍ਰੇਣ ਦਨ੍ਤਿਭਿਃ ਪਰਿਸ਼਼ੋਡਸ਼ੈ।
ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦ੍ਭਿਰ੍ਹਯੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼ਤੈਸ਼੍ਚ ਪਦਾਤਿਭਿਃ ॥ 3-76-2 (18801)
ਸ ਕਮ੍ਪਯੰਨਿਵ ਮਹੀਂ ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਮਹਾਪੁਰੀਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਾਥ ਸੰਰਬ੍ਧਸ੍ਤਰਸੈਵ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-76-3 (18802)
ਤਤਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵੀਰਸੇਨਸੁਤੋ ਨਲਃ।
ਉਵਾਚ ਦੀਵ੍ਯਾਵ ਪੁਨਰ੍ਬਹੁਵਿਤ੍ਤੰ ਮਯਾ(ਅ)ਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 3-76-4 (18803)
ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਚ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਨ੍ਮਮ ਕਿੰਚਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਏਸ਼਼ ਵੈ ਮਮ ਸੰਨ੍ਯਾਸਸ੍ਤਵ ਰਾਜ੍ਯੰਤੁ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰ ॥ 3-76-5 (18804)
ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾਂ ਦ੍ਯੂਤਮਿਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ।
ਏਕਪਾਣੇਨ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪ੍ਰਾਣਯੋਸ਼੍ਚ ਪਣਾਵਹੇ ॥ 3-76-6 (18805)
ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਸ੍ਵਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ ਰਾਜ੍ਯੰਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਵਸੁ।
ਪ੍ਰਤਿਪਾਣਃ ਪ੍ਰਦਾਤਵ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਣੋ ਹਿ ਪਣਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-76-7 (18806)
ਨ ਚੇਦ੍ਵਾਞ੍ਛਸਿ ਤਦ੍ਦ੍ਯੂਤੰ ਯੁਦ੍ਧਦ੍ਯੂਤੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾਮ੍।
ਦ੍ਵੈਰਥੇਨਾਸ੍ਤੁ ਵੈ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਸ੍ਤਵ ਵਾ ਮਮ ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-76-8 (18807)
ਵੰਸ਼ਭੋਜ੍ਯਮਿਦੰ ਰਾਜ੍ਯਮਰ੍ਥਿਤਵ੍ਯੰ ਯਥਾ ਤਥਾ।
ਯੇਨਕੇਨਾਪ੍ਯੁਪਾਯੇਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਮਿਤਿ ਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 3-76-9 (18808)
ਦ੍ਵਯੋਰੇਕਤਰੇ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਦ੍ਯ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰ।
ਕੈਤਵੇਨਾਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਾਂ ਵਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਾ ਨਾਮ੍ਯਤਾਂ ਧਨੁਃ ॥ 3-76-10 (18809)
ਨੈਸ਼਼ਧੇਨੈਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਧ੍ਰੁਵਮਾਤ੍ਮਜਯੰ ਮਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪਮ੍ ॥ 3-76-11 (18810)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਰ੍ਜਿਤੰ ਵਿਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਣਾਯ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਚ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰਕਰ੍ਮ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗਤਮ੍ ॥ 3-76-12 (18811)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਵੈ ਪ੍ਰੀਸੇ ਰਾਜਨ੍ਮਮ ਲਾਭਾਯ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਯੂਤੇ ਚ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-76-13 (18812)
ਧਨੇਨਾਨੇਨ ਵੈ ਭੈਮੀ ਜਿਤੇਨ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਮਾਮੁਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਦਿਵਿ ਸ਼ਕ੍ਰਮਿਵਾਪ੍ਸਰਾਃ ॥ 3-76-14 (18813)
ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੋ ਹਿ ਸ੍ਮਰਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਪਿ ਚ ਨੈਸ਼਼ਧ।
ਦੇਵਨੇ ਚ ਮਭ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਭਵਤ੍ਯੇਵਾਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਗਣੈਃ ॥ 3-76-15 (18814)
ਜਿਤ੍ਵਾਤ੍ਵਦ੍ਯ ਵਰਾਰੋਹਾਂ ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਮ੍।
ਕਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਾ ਹਿਮੇ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੋ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ॥ 3-76-16 (18815)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤਸ੍ ਤਾ ਵਾਚੋ ਬਹ੍ਵਬਦ੍ਧਪ੍ਰਲਾਪਿਨਃ।
ਇਯੇਸ਼਼ ਸ ਸ਼ਿਰਸ਼੍ਛੇਤ੍ਤੁਂ ਖਙ੍ਗੇਨ ਕੁਪਿਤੋ ਨਲਃ ॥ 3-76-17 (18816)
ਸ੍ਮਯੰਸ੍ਤੁ ਰੋਸ਼਼ਤਾਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤਮੁਵਾਚ ਨਲੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਪਣਾਵਃ ਕਿੰ ਵ੍ਯਾਹਰਸੇ ਜਿਤੋ ਨ ਵ੍ਯਾਹਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-76-18 (18817)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਵਰ੍ਤਤ ਦ੍ਯੂਤੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਯ ਨਲਸ੍ਯ ਚ।
ਏਕਪਾਣੇਨ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਨਲੇਨ ਸ ਪਰਾਜਿਤਃ ॥ 3-76-19 (18818)
ਸ ਰਤ੍ਨਕੋਸ਼ਨਿਚਯੈਃ ਪ੍ਰਾਣੇਨ ਪਣਿਤੋਪਿ ਚ।
ਜਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-76-20 (18819)
ਮਮ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਰਾਜ੍ਯਮਵ੍ਯਗ੍ਰੰ ਹਤਕਣ੍ਠਕਮ੍।
ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਨ ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਰਾਜਾਪਸ਼ਦ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਪਰੀਵਾਰੋ ਮੂਢ ਦਾਸਤ੍ਵਮਾਗਤਃ ॥ 3-76-21 (18820)
ਨ ਤ੍ਵਯਾ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰਕਰ੍ਮ ਯੇਨਾਹੰ ਵਿਜਿਤਃ ਪੁਰਾ।
ਕਲਿਨਾ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਵੰ ਚ ਮੂਢ ਨ ਬੁਧ੍ਯਸੇ ॥ 3-76-22 (18821)
ਨਾਹੰ ਪਰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦੋਸ਼਼ੰ ਤ੍ਵਯ੍ਯਾਧਾਸ੍ਯੇ ਕਥੰਚਨ।
ਯਥਾਸੁਖੰ ਵੈ ਜੀਵਤ੍ਵੰਪ੍ਰਾਣਾਨਵਸ੍ਰੁʼਜਾਮਿ ਤੇ ॥ 3-76-23 (18822)
ਤਥੈਵ ਸਰ੍ਵਸੰਭਾਰੰ ਸ੍ਵਮੰਸ਼ੰ ਵਿਤਰਾਮਿ ਤੇ।
ਤਥੈਵ ਚ ਮਮ ਪ੍ਰੀਤਿਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਵੀਰ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-76-24 (18823)
ਸੌਹਾਰ੍ਦੰ ਚਾਪਿ ਮੇ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਨ ਕਦਾਚਿਤ੍ਪ੍ਰਹਾਸ੍ਯਤਿ।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਮੇ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸੰਜੀਵ ਸ਼ਰਦਃ ਸ਼ਤਮ੍ ॥ 3-76-25 (18824)
ਏਵੰ ਨਲਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਿਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਵਚਨੈਸ੍ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-76-26 (18825)
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤੋ ਨੈਸ਼਼ਧੇਨੈਵੰ ਪੁਸ਼਼੍ਰਰਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੰ ਤਦਾ ਰਾਜੰਨਭਿਵਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ॥ 3-76-27 (18826)
ਕੀਰ੍ਤਿਰਸ੍ਤੁ ਤਵਾਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਾ ਜੀਵ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਯੁਤੰ ਸੁਖੀ।
ਯੋ ਮੇ ਵਿਤਰਸਿ ਪ੍ਰਾਣਾਨਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-76-28 (18827)
ਸ ਤਥਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮਾਸਮੁਸ਼਼੍ਯ ਤਦਾ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਪ੍ਰਯਯੌ ਪੁਸ਼਼ਰੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਸ੍ਵਜਨਾਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-76-29 (18828)
ਮਹਤ੍ਯਾ ਸੇਨਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰਵਿਨੀਤੈਃ ਪਰਿਚਾਰਕੈਃ।
ਭ੍ਰਾਜਮਾਨ ਇਵਾਦਿਤ੍ਯੋ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-76-30 (18829)
ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਰਾਜਾ ਵਿਤ੍ਤਵਨ੍ਤਮਨਾਮਯਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਪੁਰੰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਤ੍ਯਰ੍ਥਮੁਪਸ਼ੋਭਿਤਾਮ੍ ॥ 3-76-31 (18830)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਾਮਾਸ ਪੌਰਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼਼ਧਾਧਿਪਃ।
`ਹਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਸਤਤੰ ਪਿਤੇਵਾਵਹਿਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍' ॥ 3-76-32 (18831)
ਪੌਰਾ ਜਾਨਪਦਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਨੂਰੁਹਾਃ।
ਊਚੁਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਾਮਾਤ੍ਯਪ੍ਰਮੁਖਾ ਜਨਾਃ ॥ 3-76-33 (18832)
3-76-34 (18833)
ਅਦ੍ਯਸ੍ਮ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾ ਰਾਜਨ੍ਪੁਰੇ ਜਨਪਦੇ(ਅ)ਪਿ ਚ।
ਉਪਾਸਿਤੁਂ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਦੇਵਾ ਇਵ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮ੍ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-76-1 ਉਸ਼਼੍ਯ ਵਾਸੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ॥ 3-76-5 ਸ਼੍ਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਚ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਜ੍ਜਯਤ੍ਵੰ ਸੁਸਮਾਰ੍ਜਿਤਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ .। 3-76-6 ਰਾਜ੍ਯੰ ਏਕਪਾਣੇਨੈਵ ਮਮ ਤੁਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਦਿ ਚ ਪ੍ਰਾਣਯੋਸ਼੍ਚ ਪਣਾਵਹੇ ਯੁਦ੍ਧਮਪਿ ਵਰ੍ਤਤਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 3-76-7 ਪ੍ਰਾਣੋ ਹਿ ਧਨਮੁਚ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-76-9 ਪ ਸ੍ਤਗਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰਇਤਿਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-76-13 ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਚ ਧ੍ਰਿਯਸੇ ਰਾਜਨ੍ਸਦਾਰੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਮਹਾਭੁਜੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-76-18 ਪਣਾਯ ਕਿੰ ਵ੍ਯਾਹਰਸੇ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਦ੍ਯੂਤੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 077
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.77. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 077
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਸਿਤਵਤਾ ਨਲੇਨ ਕੁਣ੍ਡਿਨਪੁਰਾਤ੍ਸਪੁਤ੍ਰਾਯਾ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਆਨਯਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨੇਨ ਸੁਖਵਾਸਃ ॥ 1 ॥ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੇਨ ਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯਾਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯਵਿਦ੍ਯੋਪਦੇਸ਼ਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-77-0 (18834)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-77-0x (1974)
ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੇ ਤੁ ਪੁਰੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਮਹੋਤ੍ਸਵੇ।
ਮਹਤ੍ਯਾ ਸੇਨਯਾ ਰਾਜਾ ਦਮਯਨ੍ਤੀਮੁਪਾਨਯਤ੍ ॥ 3-77-1 (18835)
`ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੰ ਤੁ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਮੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਮੁਦਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤੋ ਬਭੂਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-77-2 (18836)
ਅਥ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਾ ਰਾਜਾ ਮਹਤ੍ਯਾ ਸੇਨਯਾ ਸਹ।
ਸੁਤਾਂ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕਾਯ ਧੀਮਤੇ' ॥ 3-77-3 (18837)
ਦਮਯਨ੍ਤੀਮਪਿ ਪਿਤਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਪਰਵੀਰਹਾ।
ਪ੍ਰਾਸ੍ਥਾਪਯਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-77-4 (18838)
ਆਗਤਾਯਾਂ ਤੁ ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਸਪੁਤ੍ਰਾਯਾਂ ਨਲੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਵਰ੍ਤਯਾਮਾਸ ਮੁਦਿਤੋ ਦੋਵਰਾਡਿਵ ਨਨ੍ਦਨੇ ॥ 3-77-5 (18839)
ਤਥਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤਾਂ ਯਾਤੋ ਜਮ੍ਬੂਦ੍ਵੀਪੇ ਸ ਰਾਜਸੁ।
ਪੁਨਃ ਸ੍ਵੇ ਚਾਵਸਦ੍ਰਾਜ੍ਯੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 3-77-6 (18840)
ਈਜੇ ਚ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਵਿਧਿਵਚ੍ਚਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਚਿਰਾਤ੍ ॥ 3-77-7 (18841)
ਦੁਃਖਮੇਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਨਲਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ।
ਦੇਵਨੇਨ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਭਾਰ੍ਯੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-77-8 (18842)
ਏਕਾਕਿਨੈਵ ਸੁਮਹੰਨਲੇਨ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਦੁਃਖਮਾਸਾਦਿਤੰ ਘੋਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯੁਦਯਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-77-9 (18843)
ਤ੍ਵੰ ਪੁਨਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸਹਿਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਚੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਕਥਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਮਾਕਰ੍ਣ੍ਯ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨੁਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-77-10 (18844)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗੈਰ੍ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਪਾਰਗੈਃ।
ਨਿਤ੍ਯਮਨ੍ਵਾਸ੍ਯਸੇ ਰਾਜੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਾ ਪਰਿਦੇਵਨਾ ॥ 3-77-11 (18845)
ਕਰ੍ਕੋਟਕਸ੍ਯ ਨਾਗਸ੍ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਲਸ੍ਯ ਚ।
ਰੁʼਤੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਕੀਰ੍ਤਨੰ ਕਲਿਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-77-12 (18846)
ਇਤਿਹਾਸਮਿਮੰ ਚਾਪਿ ਕਲਿਨਾਸ਼ਨਮਚ੍ਯੁਤ।
ਸ਼ਕ੍ਯਮਾਸ਼੍ਵਸਿਤੁਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧੇਨ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-77-13 (18847)
ਅਸ੍ਥਿਰਤ੍ਵੰ ਚ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥਸ੍ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
ਤਸ੍ਯੋਦਯੇ ਵ੍ਯਯੇ ਚਾਪਿ ਨ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-77-14 (18848)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੇਤਿਹਾਸੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤੇ ਸਮਾਸ਼੍ਵਸਿਹਿ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ।
ਵ੍ਯਸਨੇ ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਵਿਸ਼਼ੀਦਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-77-15 (18849)
ਵਿਸ਼਼ਮਾਵਸ੍ਥਿਤੇ ਦੈਵੇ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇ(ਅ)ਫਲਤਾਂ ਗਤੇ।
ਵਿਸ਼਼ਾਦਯਨ੍ਤਿ ਨਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸਤ੍ਤ੍ਵਾਪਾਸ਼੍ਰਯਿਣੋ ਨਰਾਃ ॥ 3-77-16 (18850)
ਯੇ ਚੇਦੰ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਲਸ੍ ਚਰਿਤੰ ਮਹਤ੍।
ਸ਼੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚਾਪ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਵੈ ਨਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਸ੍ਤਾਨ੍ਭਜਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-77-17 (18851)
ਅਰ੍ਥਾਸ੍ਤਸ੍ਯੋਪਪਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਨ੍ਯਤਾਂ ਚ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਇਤਿਹਾਸਮਿਮੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੁਰਾਣੰ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-77-18 (18852)
ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪੌਤ੍ਰਾਨ੍ਪਸ਼ੂਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਲਭਤੇ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ ਚਾਗ੍ਰ੍ਯਤਾਮ੍।
ਆਰੋਗ੍ਯਪ੍ਰੀਤਿਮਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-77-19 (18853)
ਭਯਾਤ੍ਰਸ੍ਯਸਿ ਯਚ੍ਚ ਤ੍ਵਮਾਹ੍ਵਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਾਂ ਪੁਨਃ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਜ੍ਞ ਇਤਿ ਤਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਨਾਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-77-20 (18854)
ਵੇਦਾਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮਹੰ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮ।
ਉਪਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪ੍ਰਸੰਨੋ(ਅ)ਹੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-77-21 (18855)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-77-22x (1975)
ਤਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਾ ਰਾਜਾ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵਮੁਵਾਚ ਹ।
ਭਗਵੰਨਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਜ੍ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥ 3-77-22 (18856)
`ਕੌਨ੍ਤੇਯੇਨੈਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੋ ਮਹਾਮੁਨਿਃ'।
ਤਤੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ।
`ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਰਾਜਾ ਵਿਸ਼ੋਕਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-77-23 (18857)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਉਵਾਚ। 3-77-24x (1976)
ਪੁਨਰੇਵ ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਦੁਃਖਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਤੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵ ਮਹਾਰਾਜ ਸਰ੍ਵਦੁਃਖਾਪਨੁਤ੍ਤਯੇ ॥ 3-77-24 (18858)
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੂਣਾਂ ਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਤ੍ਰਿਸ਼ਙ੍ਕੁਰਿਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤੋਰਾਜਰਾਜੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-77-25 (18859)
ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤਤੋ ਜਜ੍ਞੇ ਗੁਣਰਤ੍ਨਾਕਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍।
ਤਤੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਵਿਪੁਲਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-77-26 (18860)
ਸ ਤੁ ਲੋਕੇ ਵਰਃ ਪੁਂਸਾਂ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਮਧੁਰਵਾਕ੍ਸਤ੍ਯੇਨ ਬਹੁਭਾਸ਼਼ਿਤਾ ॥ 3-77-27 (18861)
ਤਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾ(ਅ)ਭਵਦ੍ਭੂਮੌ ਸੌਸ਼ੀਲ੍ਯਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਉਸ਼ੀਨਰਸ੍ਯ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਦੁਹਿਤਾ ਪੁਣ੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-77-28 (18862)
ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ਮਹਾਭਾਗੰ ਵਰਯਾਮਾਸ ਭਾਮਿਨੀ।
ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸਮੇਤਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਮਦ੍ਯੇ ਪਤਿੰ ਵਿਭੁਮ੍ ॥ 3-77-29 (18863)
ਤਯਾ ਸਹ ਮਹੀਪਾਲਃ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯਾ ਮਨੋਜ੍ਞਯਾ।
ਰੇਮੇ ਚ ਸੁਚਿਰੰ ਕਾਲੰ ਰਾਜਾ ਰਾਜ੍ਯਮਵਾਪ੍ਯ ਚ ॥ 3-77-30 (18864)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਦੇਵ੍ਯਾਂ ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਜ੍ਜਜ੍ਞੇ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ।
ਪੁਤ੍ਰਃ ਪੁਣ੍ਯਵਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਲੋਹਿਤਾਸ਼੍ਵ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 3-77-31 (18865)
ਦੇਵ੍ਯਾ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਸਹਿਤਃ ਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਲੋਕੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਯਾਜ੍ਯੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰੀਜੇ ਸ਼ੁਣ੍ਯੈਰ੍ਮਹਾਧ੍ਵਰੈਃ ॥ 3-77-32 (18866)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ ਦਿਵੰ ਗਤਃ।
ਪੁਰੁਹੂਤਪੁਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਮਾਜਗਾਮੇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਵਯਾ ॥ 3-77-33 (18867)
ਉਪਸ੍ਥਾਨੇ ਚ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਆਜਗਾਮ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਪਿ ਵਾਮਦੇਵਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 3-77-34 (18868)
ਉਪਸ੍ਥਾਨੇ ਚ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਸੁਖਾਸੀਨੇ ਪੁਰੰਦਰੇ।
ਵਰ੍ਣ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ਤਦਾ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ॥ 3-77-35 (18869)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਸੰਸਦਿਸਰ੍ਵਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿ ਪਪ੍ਰਥੇ।
ਯਜ੍ਞਦਾਨਤਪਃਸ਼ੀਲਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯਦ੍ਰੁʼਝਵ੍ਰਤੈਃ ॥ 3-77-36 (18870)
ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਃ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤਃ ਸ੍ਵਯਾਜ੍ਯਪਰਿਕੀਰ੍ਤਨਾਤ੍।
ਤਥਾਪਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤੰ ਨ ਸੇਹੇ ਸਤ੍ਯਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-77-37 (18871)
ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ਤਦਾ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਵਸਿਸ਼਼੍ਠਯੋਃ।
ਪਣਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਦਾ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 3-77-38 (18872)
ਰਾਜ੍ਯਾਚ੍ਚਾਪਿ ਸੁਖਾਚ੍ਚਾਪਿ ਸਹਸਾ ਚਾਵਰੋਪਿਤਃ।
ਅਵਾਪ ਪਰਮੰ ਦੁਃਖੰ ਮਰਣਾਦਮਨੋਹਰਮ੍ ॥ 3-77-39 (18873)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-77-40x (1977)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ਼੍ਚੈਵ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਚ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਾਧੁਸਾਧ੍ਵਿਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-77-40 (18874)
ਤਤੋ ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਕਥਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇ
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜਾ ਮਨੁਜੇਨ੍ਦ੍ਰਕੇਤੁਃ।
ਵਿਹਾਯ ਸ਼ੋਕੰ ਵਿਜਹਾਰ ਭੂਯਃ
ਸ੍ਮਰਨ੍ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਨਨ੍ਤਕੀਰ੍ਤਿਮ੍ ॥ 3-77-41 (18875)
ਕਥਾਮੇਵੰ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਨਲਾਸ਼੍ਰਯਾਮ੍।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੋ ਜਗਾਮ ਹ'।
ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚਾਸ਼ੁ ਸਰੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਦੁਪਸ੍ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-77-42 (18876)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਗਤੇ ਪਾਰ੍ਥਮਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੀਤ੍ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਮ੍।
ਵਰ੍ਤਮਨੰ ਤਪਸ੍ਯੁਗ੍ਰੇ ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 3-77-43 (18877)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਏਭ੍ਯਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਭ੍ਯਃ ਸੰਪਤਦ੍ਭ੍ਯਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ।
ਤੀਰ੍ਥਸ਼ੈਲਵਨੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਮੇਤੇਭ੍ਯੋ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-77-44 (18878)
ਇਤਿਪਾਰ੍ਥੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਦੁਰਾਪੰ ਤਪ ਆਸ੍ਥਿਤਃ।
ਨ ਤਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦੁਗ੍ਰਤਪਾ ਇਤਿ ॥ 3-77-45 (18879)
ਯਥਾ ਧਨੰਜਯਃ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਨਿਯਤਵ੍ਰਤਃ।
ਮੁਨਿਰੇਕਚਰਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਗ੍ਰਹਵਾਨਿਵ ॥ 3-77-46 (18880)
ਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਪ੍ਯਮਾਨੰ ਮਹਾਵਨੇ।
ਅਨ੍ਵਸ਼ੋਚਤ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਵੈ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਜਯਮ੍ ॥ 3-77-47 (18881)
ਦਹ੍ਯਮਾਨੇਨ ਤੁ ਹ੍ਰੁʼਦਾ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥੀ ਮਹਾਵਨੇ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਵਿਵਿਧਜ੍ਞਾਨਾਨ੍ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-77-48 (18882)
`ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਆਸੀਦ੍ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਾ ਰਾਜਨ੍ਭੀਮਸੇਨਾਦਿਭਿਰ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-77-49 (18883)
ਸ੍ਵਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਹਿਤਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯੰਨਰ੍ਜੁਨੰ ਤਤ੍ਰਬਭੂਵਾਸ਼੍ਰੁਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 3-77-50 (18884)
ਸੰਤਪ੍ਯਮਾਨਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਭੀਮਸੇਨਮੁਵਾਚ ਹ।
ਕਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵੈ ਭੀਮ ਪਾਰ੍ਤਮਤ੍ਰ ਤਵਾਨੁਜਮ੍ ॥ 3-77-51 (18885)
ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਹਿ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਸ਼਼੍ਯਤੇ ਪਰਮੰ ਤਪਃ।
ਤਸ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯਜ੍ਞਾਨਮਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕਦਾ ਨ੍ਬਹਮ੍ ॥ 3-77-52 (18886)
ਸ ਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਸਮੁਪਾਤ੍ਤੰ ਮਯਾ ਵਿਭੋ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ' ॥ 3-77-53 (18887)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 77 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-77-1 ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੇ ਵੀਤਸ਼ੋਕੇ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੇ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-77-7 ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਦੀਵ੍ਯਸੇ। ਵਸ਼ਕਾਨ੍ਤਾਵਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਰੂਪਮ੍। ਸਮਹਚ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਹ੍ਯਘਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-77-21 ਵੇਦ ਵੇਦ੍ਮਿ। ਉਪਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 078
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.78. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 078
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨਵਿਨਾਭਾਵੇਨ ਕਾਮ੍ਯਕਵਨੇ ਨਿਵਾਸਮਰੋਚਯਾਨੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ੍ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਰ੍ਗਮਨਨਿਰ੍ਧਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-78-0 (18888)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-78-0x (1978)
ਭਗਵਾਨ੍ਕਾਮ੍ਯਕਾਤ੍ਪਾਰ੍ਥੇ ਗਤੇ ਮੇ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹੇ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਕਿਮਕੁਰ੍ਵੰਸ੍ਤੇ ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਮ੍ ॥ 3-78-1 (18889)
ਸ ਹਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਗਤਿਰਾਸੀਦਨੀਕਜਿਤ੍।
ਆਦਿਤ੍ਯਾਨਾਂ ਯਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਸ੍ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ ॥ 3-78-2 (18890)
ਤੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਸਮਵੀਰ੍ਯੇਣ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼੍ਵਨਿਵਰ੍ਤਿਨਾ।
ਵਿਨਾਭੂਤਾ ਵਨੇ ਵੀਰਾਃ ਕਥਮਾਸਨ੍ਪਿਤਾਮਹਾਃ ॥ 3-78-3 (18891)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-78-4x (1979)
ਗਤੇ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਤਾਤ ਕਾਮ੍ਯਕਾਤ੍ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਿ।
ਬਭੂਵੁਃ ਕੌਰਵੇਯਾਸ੍ਤੇ ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 3-78-4 (18892)
ਆਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਸੂਤ੍ਰਾ ਮਣਯਸ਼੍ਛਿੰਨਪਕ੍ਸ਼਼ਾ ਇਵਾਣ੍ਡਜਾਃ।
ਅਪ੍ਰੀਤਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਬਭੂਵੁਰਥ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-78-5 (18893)
ਵਨੰ ਤੁ ਤਦਭੂਤ੍ਤੇਨ ਹੀਨਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ।
ਕੁਬੇਰੇਣ ਯਥਾਹੀਨੰ ਵਨੰ ਚੈਤ੍ਰਰਥੰ ਤਥਾ ॥ 3-78-6 (18894)
ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਤੇ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਜਨਮੇਜਯ।
ਮੁਦਮਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤੋ ਵੈ ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਨ੍ਯਵਸੰਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-78-7 (18895)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧੈਰ੍ਵਾਣੈਰ੍ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤੋ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮੇਧ੍ਯਾਨ੍ਬਹੁਵਿਧਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ ॥ 3-78-8 (18896)
ਨਿਤ੍ਯੰਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਵਨ੍ਯਾਹਾਰਮਰਿੰਦਮਾਃ।
ਪ੍ਰਵਿਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ॥ 3-78-9 (18897)
ਏਵੰ ਤੇ ਨ੍ਯਵਸੰਸ੍ਤਤ੍ਰਸੋਤ੍ਕਣਅਠਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਅਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇਗਤੇ ਰਾਜਨ੍ਧਨੰਜਯੇ ॥ 3-78-10 (18898)
ਅਥ ਵਿਪ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਮਧ੍ਯਮੰ ਪਤਿਮ੍।
ਸ੍ਮਰਨ੍ਤੀ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-78-11 (18899)
ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇਨਾਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤੁਲ੍ਯੋ ਦ੍ਵਿਬਾਹੁਰ੍ਬਹੁਬਾਹੁਨਾ।
ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਵਨੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ ॥ 3-78-12 (18900)
ਸ਼ੂਨ੍ਯਾਮਿਵ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍।
ਬਹ੍ਵਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਮਿਦੰ ਚਾਪਿ ਵਨੰ ਕੁਸੁਮਿਤਦ੍ਰੁਮਮ੍ ॥ 3-78-13 (18901)
ਨ ਤਥਾ ਰਮਣੀਯੰ ਵੈ ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਮ੍।
ਨੀਲਾਮ੍ਬੁਦਸਮਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਮਤ੍ਤਮਾਤਙ੍ਗਗਾਮਿਨਮ੍ ॥ 3-78-14 (18902)
ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਨਾਤਿਭਾਤਿ ਮੇ।
ਯਸ੍ਯ ਵਾ ਧਨੁਸ਼਼ੋ ਘੋਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਚਾਸ਼ਨਿਸ੍ਵਨਃ।
ਨ ਲਭੇ ਸ਼ਰ੍ਮ ਵੈ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਮਰਨ੍ਤੀ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਮ੍ ॥ 3-78-15 (18903)
ਤਥਾ ਲਾਲਪ੍ਯਮਾਨਾਂ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਰਾਜ ਦ੍ਰੌਪਦੀਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-78-16 (18904)
ਮਨਃਪ੍ਰੀਤਿਕਰੰ ਭਦ੍ਰੇ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ।
ਤਨ੍ਮ ਪ੍ਰੀਣਾਤਿ ਹ੍ਰੁʼਦਯਮਮ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਾਸ਼ਨੋਪਮਮ੍ ॥ 3-78-17 (18905)
ਯਸ੍ਯ ਦੀਰ੍ਘੌ ਸਮੌ ਪੀਨੌ ਭੁਜੌ ਪਰਿਘਸੰਨਿਭੌ।
ਮੌਰ੍ਵੀਕ੍ਰੁʼਤਕਿਣੌ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੌ ਖਙ੍ਗਾਯੁਧਧਨੁਰ੍ਧਰੌ ॥ 3-78-18 (18906)
ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਙ੍ਗਦਕ੍ਰੁʼਤਾਪੀਡੌ ਪਞ੍ਚਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਵਿਵੋਰਗੌ।
ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਨਸ਼਼੍ਟਸੂਰ੍ਯਮਿਵਾਮ੍ਬਰਮ੍ ॥ 3-78-19 (18907)
ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਃ ਕੁਰਵਸ੍ਤਥਾ।
ਸੁਰਾਣਾਮਪਿ ਯਤ੍ਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਸੁ ਨ ਬਿਭ੍ਯਤਿ ॥ 3-78-20 (18908)
ਯਸ੍ਯ ਬਾਹੂ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਯੰ ਸਰ੍ਵੇਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਮਨ੍ਯਾਮਹੇ ਜਿਤਾਨਾਜੌ ਪਰਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਂ ਚ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ॥ 3-78-21 (18909)
ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਵੀਰੰ ਨ ਲਭੇ ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਿਮਿਰੇਣਾਵ੍ਰੁʼਤਾ ਇਵ ॥ 3-78-22 (18910)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਾਸ਼੍ਰੁਕਣ੍ਠੋ ਨਕੁਲਃ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਰਣਾਜਿਰੇ।
ਦੇਵਾ ਅਪਿ ਯੁਧਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਤਮ੍ਰੁʼਤੇਕਾ ਰਤਿਰ੍ਵਨੇ ॥ 3-78-23 (18911)
ਉਦੀਚੀਂ ਚੋ ਦਿਸ਼ੰ ਗਤ੍ਵਾ ਜਿਤ੍ਵਾ ਯੁਧਿ ਮਹਾਬਲਾਨ੍।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮੁਖ੍ਯਾਞ੍ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਹਰ੍ਯਾਁਲ੍ਲੇਬੇ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-78-24 (18912)
ਰਾਜ੍ਞੇ ਤਿਤ੍ਤਿਰਿਕਲ੍ਮਾਸ਼਼ਾਞ੍ਸ਼੍ਰੀਮਤੋ(ਅ)ਨਿਲਰੰਹਸਃ।
ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਭਾਤ੍ਰੇ ਪ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਰਾਜਸੂਯੇ ਮਹਾਕ੍ਰਤੌ ॥ 3-78-25 (18913)
ਤਮ੍ਰੁʼਤੇਭੀਮਧਨ੍ਵਾਨੰ ਭੀਮਾਦਵਰਜੰ ਵਨੇ।
ਕਾਮਯੇ ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਵਾਸੰ ਨੇਦਾਨੀਮਮਰੋਪਮਮ੍ ॥ 3-78-26 (18914)
ਸਹਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-78-27x (1980)
ਯੋ ਧਨਾਨਿਨ ਕਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਯੁਧਿ ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਲਾਨ੍।
`ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਘਾਤਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰੀਨ੍ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਮਧ੍ਯਗਸ੍ਤਦਾ'।
ਆਜਹਾਰ ਪੁਰਾ ਰਾਜ੍ਞੇ ਰਾਜਸੂਯੇ ਮਹਾਕ੍ਰਤੌ ॥ 3-78-27 (18915)
ਯਃ ਸਮੇਤਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਧੇ ਜਿਤ੍ਵਾਯਾਦਵਾਨਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਸੁਭਦ੍ਰਾਮਾਜਹਾਰੈਕੋ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸੰਮਤੇ ॥ 3-78-28 (18916)
`ਯੇਨਾਰ੍ਧਰਾਜ੍ਯਮਾਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਆਚਾਰ੍ਯਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਦਤ੍ਤਾ ਰਣੇ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਯਭਾਰਤ' ॥ 3-78-29 (18917)
ਤਸ੍ਯ ਜਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਬ੍ਰੁʼਸੀਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੂਨ੍ਯਤ੍ਰੇਵ ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ।
ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਮੇ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਸ਼ਾਮ੍ਯਾਤ੍ਰਕਦਾਚਨ ॥ 3-78-30 (18918)
ਵਿਨਾਦਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਵਾਸੰ ਤੁ ਰੋਚਯੇ(ਅ)ਹਮਰਿੰਦਮ।
ਨ ਹਿ ਨਸ੍ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਵੀਰੰ ਰਮਣੀਯਮਿਦੰ ਵਨਮ੍ ॥ 3-78-31 (18919)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 78 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-78-5 ਆਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਸੂਤ੍ਰਾਸ਼੍ਛਿੰਨਸੂਤ੍ਰਾਃ। ਅਣ੍ਡਜਾਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-78-8 ਮੇਧ੍ਯਾਨ੍ ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਹਾਨ੍ ॥ 3-78-18 ਕਿਣੰ ਆਘਾਤਚਿਹ੍ਨਮ੍ ॥ 3-78-19 ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਙ੍ਗਦਕ੍ਰੁʼਤਾਪੀਡੌ ਸਾਸ਼਼੍ਟਸ਼ਤੰ ਸੁਵਰ੍ਣਾਃ ਨਿਸ਼਼੍ਕਃ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਨਾਙ੍ਗਦੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤਭੂਸ਼਼ਣੌ ॥ 3-78-30 ਬ੍ਰੁʼਸੀਂ ਆਸਨਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 079
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.79. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 079
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਕਾਮ੍ਯਕਵਨਮੁਪਾਗਤੰ ਨਾਰਦੰਪ੍ਰਤਿ ਭੂਪ੍ਰਾਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣ੍ਯੇਨ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਫਲਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 1 ॥ ਨਾਰਦੇਨ ਤਤ੍ਕਥਨਾਯ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਭੀਸ਼਼੍ਮਸੰਵਾਦਾਨੁਵਾਦਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-79-0 (18920)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-79-0x (1981)
`ਧਨਞ੍ਜਯੋਤ੍ਸੁਕਾਸ੍ਤੇ ਤੁ ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਤ ਮਹਾਭਾਗਾ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ' ॥ 3-79-1 (18921)
ਧਨੰ ਜਯੋਤ੍ਸੁਕਾਨਾਂ ਤੁ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਹ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਵਿਮਨਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋਪ੍ਯਜਾਯਤ ॥ 3-79-2 (18922)
ਅਥਾਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਤਤ੍ਰ ਨਾਰਦਮ੍।
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮ੍ਯਾ ਦੀਪ੍ਤਾਗ੍ਨਿਸਮਤੇਜਸਮ੍ ॥ 3-79-3 (18923)
ਤਮਾਗਤਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਧਰ੍ਮਰਾਟ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਥਾਯ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਪੂਜਾਂ ਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 3-79-4 (18924)
ਸ ਤੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਃ।
ਵਿਬਭਾਵਤਿਦੀਪ੍ਤੌਜਾ ਦੇਵੈਰਿਵ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ ॥ 3-79-5 (18925)
ਯਥਾ ਚ ਵੇਦਾਨ੍ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨੀ ਤਥਾ ਪਤੀਨ੍।
ਨ ਜਹੌ ਧਰ੍ਮਤਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਮੇਰੁਮਰ੍ਕਪ੍ਰਭਾ ਯਥਾ ॥ 3-79-6 (18926)
`ਅਰ੍ਧ੍ਯੰ ਪਾਦ੍ਯਮਥਾਨੀਯ ਤ੍ਵਭ੍ਯਵਾਯਦਚ੍ਯੁਤਃ।
ਨਾਰਦਸ੍ਤੁ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਿਤ੍ਯਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-79-7 (18927)
ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਯਥਾਰ੍ਹੰ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਵਿਧਿਵਤ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ' ॥ 3-79-8 (18928)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ ਤਾਂ ਪੂਜਾਂ ਨਾਰਦੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਯਦ੍ਧਰ੍ਮਸੁਤੰ ਯੁਕ੍ਤਰੂਪਮਿਵਾਨਘ ॥ 3-79-9 (18929)
ਉਵਾਚ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕੇਨਾਰ੍ਥਃ ਕਿੰ ਦਦਾਨਿ ਤੇ ॥ 3-79-10 (18930)
ਅਥ ਧਰ੍ਮਸੁਤੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ।
ਉਵਾਚ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਾਰਦੰ ਦੇਵਸੰਮਿਤਮ੍ ॥ 3-79-11 (18931)
ਨ੍ਵਯਿ ਤੁਸ਼਼੍ਟੇ ਮਹਾਭਾਗ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਭਿਪੂਜਿਤੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯੇਵ ਮਨ੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਤਵ ਸੁਵ੍ਰਤ ॥ 3-79-12 (18932)
ਯਦਿ ਤ੍ਵਹਮਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ(ਅ)ਨਘ।
ਸੰਦੇਹੰ ਮੇ ਸੁਨਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਤ੍ਵਤਸ਼੍ਛੇਤ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-79-13 (18933)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਯਃ ਕੁਰੁਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਤੀਰ੍ਥਤਤ੍ਪਰਃ।
ਕਿੰ ਫਲੰ ਤਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-79-14 (18934)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-79-15x (1982)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜੰਨਵਹਿਤੋ ਯਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਧੀਮਤਾ।
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਸਕਾਸ਼ਾਦ੍ਵੈ ਸਰ੍ਵਮੇਤਦੁਪਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-79-15 (18935)
ਪੁਰਾ ਭਾਗੀਰਥੀਤੀਰੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਃ।
ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਵ੍ਰਤੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਮੁਨਿਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-79-16 (18936)
ਸ਼ੁਭੇ ਦੇਸ਼ੇ ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਪੁਣ੍ਯੇ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸੇਵਿਤੇ।
ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰੇ ਮਹਾਭਾਗ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੇਵਿਤੇ ॥ 3-79-17 (18937)
ਸ ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ੍ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰਮਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚ ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-79-18 (18938)
ਕਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤ੍ਵਥ ਕਾਲਸ੍ਯ ਜਪੰਨੇਵ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਦ੍ਭੁਤਸੰਕਾਸ਼ੰ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-79-19 (18939)
ਸ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੋਗ੍ਰਤਪਸੰ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਮਿਵ ਸ਼੍ਰਿਯਾ।
ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਮਤੁਲੰ ਲੇਭੇ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਯਯੌ ॥ 3-79-20 (18940)
ਉਪਸ੍ਥਿਤੰ ਮਹਾਭਾਗੰ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-79-21 (18941)
ਸ਼ਿਰਸਾ ਚਾਘਮਾਦਾਯ ਸ਼ੁਚਿਃ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸਃ।
ਨਾਮ ਸੰਕੀਰ੍ਤਯਾਮਾਸ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮੇ ॥ 3-79-22 (18942)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਮਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਦਾਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤਵ ਸੁਵ੍ਰਤ।
ਤਵ ਸੰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦੇਵ ਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸਰ੍ਵਕਿਲ੍ਵਪੈਃ ॥ 3-79-23 (18943)
ਰਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਃ।
ਵਾਗ੍ਯਤਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮਾਸੀਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-79-24 (18944)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਯਮੇਨਾਥ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਾਮ੍ਨਾਯਕਰ੍ਸ਼ਿਤਮ੍।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਕੁਰੁਕੁਲਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮੁਨਿਃ ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-79-25 (18945)
`ਤਤਃ ਸ ਮਧੁਰੇਣਾਥ ਸ੍ਵਰੇਣ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ।
ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰੀਤਮਾਨਸਃ' ॥ 3-79-26 (18946)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਾਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 79 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 080
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.80. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 080
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਲਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮ੍ਪ੍ਰਤਿਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਦਿਤੀਰ੍ਥਮਹਿਮਾਨੁਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-80-0 (18947)
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-80-0x (1983)
ਅਨੇਨ ਤਵ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯੇਣ ਦਮੇਨ ਚ।
ਸਤ੍ਯੇਨ ਚ ਮਹਾਭਾਗ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮਿ ਤਵ ਸੁਵ੍ਰਤ ॥ 3-80-1 (18948)
ਯਸ੍ਯੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਯੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਾਕ੍ਯਾਸ਼੍ਰਿਤੋ(ਅ)ਨਘ।
ਤੇਨ ਪਸ਼੍ਯਸਿ ਮਾਂ ਪੁਤ੍ਰ ਪ੍ਰੀਤਿਸ਼੍ਚ ਪਰਮਾ ਤ੍ਵਯਿ ॥ 3-80-2 (18949)
ਅਮੋਘਦਰ੍ਸ਼ੀ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਹੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਿੰ ਕਰਵਾਣਿ ਤੇ।
ਯਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਸ੍ਯ ਦਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-80-3 (18950)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 3-80-4x (1984)
ਪ੍ਰੀਤੇ ਤ੍ਵਯਿ ਮਹਾਭਾਗ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਭਿਪੂਜਿਤੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯੇਵ ਮਨ੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਯਦਹੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 3-80-4 (18951)
ਯਦਿ ਤ੍ਵਹਮਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯਸ੍ਤਵ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ।
ਸੰਦੇਹੰ ਤੇ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਨ੍ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਛੇਤ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-80-5 (18952)
ਅਸ੍ਤਿ ਮੇ ਭਗਵਨ੍ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਪ੍ਰਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਤਮਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-80-6 (18953)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕਰੋਤ੍ਯਮਰਸੰਨਿਭ।
ਕਿੰ ਫਲੰ ਤਸ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਸ਼਼ੋਧਨ ॥ 3-80-7 (18954)
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-80-8x (1985)
ਹਨ੍ਤ ਤੇ(ਅ)ਹੰਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪਰਾਯਣਮ੍।
ਤਦੇਕਾਗ੍ਰਮਨਾਸ੍ਤਾਤ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਯਤ੍ਫਲਮ੍ ॥ 3-80-8 (18955)
ਯਸ੍ਯ ਹਸ੍ਤੌ ਚ ਪਾਦੌ ਚ ਮਨਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਸੰਯਤਮ੍।
ਵਿਦ੍ਯਾ ਤਪਸ਼੍ਚ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਸ ਤੀਰ੍ਥਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-80-9 (18956)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਾਦਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍।
ਅਹੰਕਾਰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ ਤੀਰ੍ਥਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-80-10 (18957)
ਅਕਲ੍ਕਕੋ ਨਿਰਾਰਮ੍ਭੋ ਲਧ੍ਵਾਹਾਰੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਸ ਤੀਰ੍ਥਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-80-11 (18958)
ਅਕ੍ਰੋਧਨਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਤ੍ਯਸ਼ੀਲੋ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ।
ਆਤ੍ਮੋਪਮਸ਼੍ਚ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਸ ਤੀਰ੍ਧਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-80-12 (18959)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਕ੍ਰਤਵਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਦੇਵੇਸ਼਼੍ਵਿਹ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਫਲੰ ਚੈਵ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-80-13 (18960)
ਨ ਤੇ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਦਰਿਦ੍ਰੇਣ ਯਜ੍ਞਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਮਹੀਪਤੇ।
ਬਹੂਪਕਰਣਾ ਯਜ੍ਞਾ ਨਾਨਾਸੰਭਾਰਵਿਸ੍ਤਰਾਃ ॥ 3-80-14 (18961)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਰੇਤੈਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਰ੍ਵਾ ਨਰੈਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਨਾਰ੍ਥਨ੍ਯੂਨੋਪਕਰਣੈਰੇਕਾਤ੍ਮਭਿਰਸੰਹਤੈਃ ॥ 3-80-15 (18962)
ਯੋ ਦਰਿਦ੍ਰੈਰਪਿ ਵਿਧਿਃ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ।
ਤੁਲ੍ਯੋ ਯਜ੍ਞਫਲੈਃ ਪੁਣ੍ਯੈਸ੍ਤੰ ਨਿਬੋਧ ਯੁਧਾਂਵਰ ॥ 3-80-16 (18963)
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪਰਮੰ ਗੁਹ੍ਯਮਿਦੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਤੀਰ੍ਥਾਭਿਗਮਨੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਯਜ੍ਞੈਰਪਿ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-80-17 (18964)
ਅਨਪੋਸ਼਼੍ਯ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰਾਣਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਨਭਿਗਮ੍ਯ ਚ।
ਅਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਗਾਸ਼੍ਚ ਦਰਿਦ੍ਰੋ ਨਾਮ ਜਾਯਤੇ ॥ 3-80-18 (18965)
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਾਦਿਭਿਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਪੁਲਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਨ ਤਤ੍ਫਲਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤੀਰ੍ਥਾਭਿਗਮਨੇਨ ਯਤ੍ ॥ 3-80-19 (18966)
ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਨਾਮ ਵਿਖ੍ਯਾਤੰ ਮਹਾਭਾਗਃ ਸਮਾਵਿਸ਼ੇਤ੍ ॥ 3-80-20 (18967)
ਦਸ਼ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਾਂ ਵੈ ਮਹਾਮਤੇ।
ਸਾੰਨਿਧ੍ਯੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਰਿਸਨ੍ਧ੍ਯੰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-80-21 (18968)
ਆਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ ਰੁਦ੍ਰਾਃ ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਮਰੁਦ੍ਗਣਾਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਸ਼੍ਚੈਵ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੰਨਿਹਿਤਾ ਵਿਭੋ ॥ 3-80-22 (18969)
ਯਤ੍ਰ ਦੇਵਾਸ੍ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤ੍ਵਾ ਦੈਤ੍ਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ।
`ਤਪੋਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੈਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਸ੍ਥਾਨਾਨ੍ਯਾਪੁਰ੍ਮਹੌਜਸਃ'।
ਦਿਵ੍ਯਯੋਗਾ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਮਹਤਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-80-23 (18970)
ਮਨਸਾਭ੍ਯੇਤੁਕਾਮਸ੍ਯ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਣਿ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ।
ਪੂਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਪਾਪਾਨਿ ਨਾਕਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਚ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ॥ 3-80-24 (18971)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਮਹਾਭਾਗੋ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਪਿਤਾਮਹਃ।
ਉਵਾਸ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤੋ ਦੇਵਦਾਨਵਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-80-25 (18972)
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਭਾਗ ਦੇਵਾਃ ਸਰ੍ਪਿਗਣਾਃ ਪੁਰਾ।
ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਸਮਭਿਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਮਹਤਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-80-26 (18973)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਯਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਤਰ੍ਪਯੇਤ੍।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਚ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ॥ 3-80-27 (18974)
ਅਪ੍ਯੇਕੰ ਭੋਜਯੇਦ੍ਵਿਪ੍ਰੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਰਣ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਤੇਨਾਸੌ ਕਰ੍ਮਣਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਪ੍ਰੇਤ੍ ਯਚੇਹ ਚ ਮੋਦਤੇ ॥ 3-80-28 (18975)
ਸ਼ਾਕੈਰ੍ਮੂਲੈਃ ਫਲੈਰ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿਚੇਨ ਵਰ੍ਤਯਤੇ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਤਦ੍ਵੈ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਾਨਨਸੂਯਕਃ।
ਤੇਨੈਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਹਯਮੇਧਫਲੰ ਨਰਃ ॥ 3-80-29 (18976)
`ਅਪਿ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਦਪਾਤ੍ਰੇਣ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਵਾਚਯੇਤ੍।
ਤੇਨਾਪਿ ਪੂਜਨੇਨਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯਾਨਨ੍ਤ੍ਯਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ' ॥ 3-80-30 (18977)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਵਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਨ ਵੈ ਯੋਨੌ ਪ੍ਰਜਾਯਨ੍ਤੇ ਸ੍ਨਾਤਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-80-31 (18978)
ਕਾਰ੍ਤਿਕ੍ਯਾਂ ਤੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਯੋ(ਅ)ਭਿਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍।
`ਫਲੰ ਤਤ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਤੇਨ ਲਭਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ' ॥ 3-80-32 (18979)
ਸਾਯੰਪ੍ਰਾਤਃ ਸ੍ਮਰੇਦ੍ਯਸ੍ਤੁ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਣਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ।
ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਭਵੇਤ੍ਤੇਨ ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਚ੍ਚ ਨਰੋ ਲੋਕਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸਦਨੇ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਨ੍ ॥ 3-80-33 (18980)
ਜਨ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਯਤ੍ਪਾਪੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ ਵਾ।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਸ੍ਨਾਤਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-80-34 (18981)
ਯਥਾ ਸੁਰਾਣਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਾਦਿਸ੍ਤੁ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਤਥੈਵ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਾਮਾਦਿਰੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-80-35 (18982)
ਉਸ਼਼੍ਯ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਨਿਯਤਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਕ੍ਰਤੂਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਸ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-80-36 (18983)
ਯਸ੍ਤੁ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤੰ ਪੂਰ੍ਣਮਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮੁਪਾਸਤੇ।
ਕਾਰ੍ਤਿਕੀਂ ਵਾ ਵਸੇਦੇਕਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਸਮਮੇਵ ਤਤ੍ ॥ 3-80-37 (18984)
[ਤ੍ਰੀਣਿ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣਿ ਸ਼ੁਭ੍ਰਾਣਿ ਤ੍ਰੀਣਿ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਨਿ ਚ।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਣ੍ਯਾਦਿਸਿਦ੍ਧਾਨਿ ਨ ਵਿਦ੍ਮਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਾਰਣਮ੍ ॥] 3-80-38 (18985)
ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਗਨ੍ਤੁਂ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਤਪਃ।
ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਦਾਨੰ ਵਸ੍ਤੁਂ ਚੈਵ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-80-39 (18986)
ਉਸ਼਼੍ਯ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਰਾਤ੍ਰੰ ਤੁ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਜਮ੍ਬੂਮਾਰ੍ਗੰ ਸਮਾਵਿਸ਼ੇਤ੍ ॥ 3-80-40 (18987)
ਜਮ੍ਬੂਮਾਰ੍ਗੰ ਸਮਾਕ੍ਸ਼੍ਯਿ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਪਿਤ੍ਰੁʼਸੇਵਿਤਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-80-41 (18988)
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਃ ਪਞ੍ਚ ਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠਕਾਲਕ੍ਸ਼਼ਮੀ ਨਰਃ।
ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-80-42 (18989)
`ਤਤ੍ਰਗਤ੍ਵਾ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੁਰ੍ਯਾਚ੍ਛ੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ।
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਸ੍ਯ ਨਸ਼੍ਯਤਿ' ॥ 3-80-43 (18990)
ਜਮ੍ਬੂਮਾਰ੍ਗਾਦੁਪਾਵ੍ਰੁʼਕਤ੍ਯਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਥਣ੍ਡਿਲਕਾਸ਼੍ਰਮਮ੍।
ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-80-44 (18991)
ਆਗਸ੍ਤ੍ਯੰ ਸਰ ਆਸਾਦ੍ਯ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਜੰਨਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-45 (18992)
ਸ਼ਾਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਫਲੈਰ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਕੌਮਾਰੰ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਪਦਮ੍।
ਕਣ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਚ੍ਧ੍ਰੀਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਲੋਕਪੂਜਿਤਮ੍ ॥ 3-80-46 (18993)
ਧਰ੍ਮਾਰਣ੍ਯੰ ਹਿ ਤਤ੍ਪੁਣ੍ਯਮਾਦ੍ਯੰ ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਮਾਤ੍ਰੋ ਵੈ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-80-47 (18994)
ਅਰ੍ਚਯੁਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾੰਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਸਰ੍ਵਕਾਮਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-80-48 (18995)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਯਾਤਿਪਤਨੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍।
ਹਯਮੇਧਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫੰਲ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤਤ੍ਰ ਵੈ ॥ 3-80-49 (18996)
ਮਹਾਕਾਲੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇੰਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਕੋਟਿਤੀਰ੍ਥਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਹਯਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-50 (18997)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸ੍ਥਾਣੋਸ੍ਤੀਰ੍ਥਮੁਮਾਪਤੇਃ।
ਨਾਮ੍ਨਾ ਭਦ੍ਰਵਟੰ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-80-51 (18998)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਗਮ੍ਯ ਚੇਸ਼ਾਨੰ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਮਹਾਦੇਵਪ੍ਰਸਾਦਾਚ੍ਚ ਗਾਣਪਤ੍ਯੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-80-52 (18999)
ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਸਪਤ੍ਨੰ ਚ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਨਰੋਤ੍ਤਮਃ।
`ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਚੈਵਾਧਿਪਤ੍ਯੰ ਹਿ ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥' 3-80-53 (19000)
ਨਰ੍ਮਦਾਂ ਸ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਦੀਂ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਮ੍।
ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੁʼਨ੍ਦੇਵਾਨਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-54 (19001)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਮੰ ਸਿਨ੍ਧੁਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਮਾਨੰ ਚਾਧਿਰੋਹਤਿ ॥ 3-80-55 (19002)
ਚਰ੍ਮਣ੍ਵਤੀਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਰਨ੍ਤਿਦੇਵਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਮਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-56 (19003)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਹਿਮਵਤ੍ਸੁਤਮਰ੍ਬੁਦਮ੍।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਯਤ੍ਰਵੈ ਛਿਦ੍ਰੰ ਪੂਰ੍ਵਮਾਸੀਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-80-57 (19004)
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮੋ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਮੇਕਾਂ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-58 (19005)
ਪਿਙ੍ਗਤੀਰ੍ਥਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਕਪਿਲਾਨਾਂ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ਤਸ੍ ਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-80-59 (19006)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਭਾਸੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
`ਤੀਰ੍ਥੰ ਦੇਵਗਣੈਃ ਪੂਜ੍ਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍' ॥ 3-80-60 (19007)
ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਮੁਖੰ ਵੀਰ ਜ੍ਵਲਨੋ(ਅ)ਨਿਲਸਾਰਥਿਃ।
ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਮੁਖੰ ਵੀਰ ਜ੍ਵਲਨੋ(ਅ)ਨਿਲਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-80-61 (19008)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਸ਼ੁਚਿਃ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸਃ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਾਤਿਰਾਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-80-62 (19009)
ਤਤੋ ਗਤ੍ਵਾ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਃ ਸਾਗਰਸ੍ਯ ਚ ਸੰਗਮੇ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਪ੍ਰਭਯਾ ਦੀਪ੍ਯਤੇ ਨਿਤ੍ਯਮਗ੍ਨਿਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-80-63 (19010)
ਵਰਦਾਨੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਾ ਯਤ੍ਰ ਵਰੋ ਦਤ੍ਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪ੍ਰਭਾਸਤੇ ਯਥਾ ਸੋਮਃ ਸੋਸ਼੍ਵਮੇਧੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-80-64 (19011)
ਵਰਦਾਨੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਾ ਯਤ੍ਰ ਵਰੋ ਦਤ੍ਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਵਰਦਾਨੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫੰਲ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-65 (19012)
ਤਤੋ ਦ੍ਵਾਰਵਤੀਂ ਗਚ੍ਛੇੰਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਪਿਣ੍ਡਾਰਕੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਲਭੇਦ੍ਬਹੁਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍ ॥ 3-80-66 (19013)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਮਹਾਭਾਗ ਪਦ੍ਮਲਕ੍ਸ਼਼ਣਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਅਦ੍ਯਾਪਿ ਮੁਦ੍ਰਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-80-67 (19014)
ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲਾਙ੍ਕਾਨਿ ਪਦ੍ਮਾਨਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਮਹਾਦੇਵਸ੍ਯ ਸਾਂਨਿਧ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰ ਵੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-80-68 (19015)
ਸਾਗਰਸ੍ਯ ਚ ਸਿਨ੍ਧੋਸ਼੍ਚ ਸੰਗਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਤੀਰ੍ਥੇ ਸਲਿਲਰਾਜਸ੍ਯ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸਃ ॥ 3-80-69 (19016)
ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਾਰੁਣੰ ਲੋਕੰ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਸ੍ਵਤੇਜਸਾ ॥ 3-80-70 (19017)
ਸ਼ਙ੍ਕੁਕਰ੍ਣੇਸ਼੍ਵਰੰ ਦੇਵਮਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਾਦ੍ਦਸ਼ਗੁਣੰ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-80-71 (19018)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗਚ੍ਛੇਤ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤੀਰ੍ਥੰ ਕੁਰੁਵਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-80-72 (19019)
ਸ਼ਮੀਤਿ ਨਾਮ੍ਨਾ ਵਿਖ੍ਯਾਤੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਨਮ੍।
ਤਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾ ਉਪਾਸਨ੍ਤੇ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-80-73 (19020)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਰੁਦ੍ਰੰ ਦੇਵਗਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਜਨ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਯਤ੍ਪਾਪੰ ਤਤ੍ਸ੍ਨਾਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-80-74 (19021)
ਸ਼ਮੀ ਚਾਤ੍ਰਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਰ੍ਵਦੇਵੈਰਭਿਸ਼਼੍ਟੁਤਾ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਹਯਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-80-75 (19022)
ਗਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਰਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ।
ਪੁਰਾ ਸ਼ੌਚੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰਰਾਜਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਦੈਵਤਕਣ੍ਟਕਾਨ੍ ॥ 3-80-76 (19023)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਵਸੋਰ੍ਧਾਰਾਮਭਿਸ਼਼੍ਟੁਤਾਮ੍।
ਗਮਨਾਦੇਵਤਸ੍ਯਾਂ ਹਿ ਹਯਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-77 (19024)
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਕੁਰੁਵਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਯਤਾਤ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤਰ੍ਪ੍ਯ ਦੇਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-80-78 (19025)
ਤੀਰ੍ਥੇ ਚਾਤ੍ਰ ਸਰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਵਸੂਨਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਚ ਪੀਤ੍ਵਾ ਚ ਵਸੂਨਾਂ ਸੰਮਤੋਭਵੇਤ੍ ॥ 3-80-79 (19026)
ਸਿਨ੍ਧੂਤ੍ਤਮਮਿਤਿ ਖ੍ਯਾਤੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਨਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਲਭੇਦ੍ਬਹੁਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍ ॥ 3-80-80 (19027)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਤੀਰ੍ਥੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸ਼ੁਚਿਃ ਸ਼ੀਲਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਗਤਿੰ ਚ ਪਰਮਾਂ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-80-81 (19028)
ਕੁਮਾਰਿਕਾਣਾਂ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੰ ਸਿਦ੍ਧਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-80-82 (19029)
ਰੇਣੁਕਾਯਾਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤੀਰ੍ਥੰ ਸਿਦ੍ਧਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਭਵੇਦ੍ਵਿਪ੍ਰੋ ਨਿਰ੍ਮਲਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾ ਯਥਾ ॥ 3-80-83 (19030)
ਅਥ ਪਞ੍ਚਨਦੰ ਗਤ੍ਵਾ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਪਞ੍ਚਯਜ੍ਞਾਨਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕ੍ਰਮਸ਼ੋ ਯੇ(ਅ)ਨੁਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ ॥ 3-80-84 (19031)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭੀਮਾਯਾਃ ਸ੍ਥਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨ ਯੋਨ੍ਯਾਂ ਵੈ ਭਵੇਦ੍ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-80-85 (19032)
ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤਪ੍ਤਕੁਣ੍ਡਲਭੂਸ਼਼ਣਃ।
ਗਵਾਂ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-80-86 (19033)
ਗਿਰਿਕੁਞ੍ਜੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਪਿਤਾਮਹੰ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-87 (19034)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਵਿਮਲੰ ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਦ੍ਯਾਪਿ ਯਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਃ ਸੌਵਰ੍ਣਰਾਜਤਾਃ ॥ 3-80-88 (19035)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵਾਸਵੰ ਲੋਕਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਗਚ੍ਛੇਤ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-80-89 (19036)
ਵਿਤਸ੍ਤਾਂ ਚ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੰਤਰ੍ਪ੍ਯ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਤਾਃ।
ਨਰਃ ਫਲਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਾਜਪੇਯਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-80-90 (19037)
ਕਾਸ਼੍ਮੀਰਸ਼਼੍ਵੇਵ ਨਾਗਸ੍ਯ ਭਵਨੰ ਤਕ੍ਸ਼਼ਕਸ੍ਯ ਚ।
ਵਿਤਸ੍ਤਾਖ੍ਯਮਿਤਿ ਖ੍ਯਾਤੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨਮ੍ ॥ 3-80-91 (19038)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਨੂਨੰ ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਗਚ੍ਛੇਚ੍ਚ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-80-92 (19039)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਮਲਦਾਂ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਮ੍।
ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਯਾਂ ਤੁ ਸੰਧ੍ਯਾਯਾਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 3-80-93 (19040)
ਚਰੁਂ ਸਪ੍ਤਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ੇ ਰਾਜਨ੍ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਨਿਵੇਦਯੇਤ੍।
ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਮਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਦਾਨੰ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-80-94 (19041)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਪਿਤਰੋ ਦੇਵਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ।
ਗੁਹ੍ਯਕਾਃ ਕਿੰਨਰਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਵਿਦ੍ਯਾਧਰਾ ਨਰਾਃ ॥ 3-80-95 (19042)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਦਿਤਿਜਾ ਰੁਦ੍ਰਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਮਨੁਜਾਧਿਪ।
ਨਿਯਤਃ ਪਰਮਾਂ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਮਾਸ੍ਥਾਯਾਬ੍ਦਸਹਸ੍ਰਿਕੀਮ੍ ॥ 3-80-96 (19043)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਪ੍ਰਸਾਦਨੰ ਕੁਰ੍ਵੰਸ਼੍ਚਰੁਂ ਚ ਸ਼੍ਰਪਯੰਸ੍ਤਥਾ।
ਸਪ੍ਤਭਿਃ ਸਪ੍ਤਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਰੁʼਗ੍ਭਿਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ॥ 3-80-97 (19044)
ਦਦਾਵਸ਼਼੍ਟਗੁਣੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੁ ਕੇਸ਼ਵਃ।
ਯਥਾਭਿਲਸ਼਼ਿਤਾਨਨ੍ਯਾਨ੍ਕਾਮਾਨ੍ਦਤ੍ਵਾ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-80-98 (19045)
ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰ੍ਦਧੇ ਦੇਵੋ ਵਿਦ੍ਯੁਦਭ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵੈ ਯਥਾ।
ਨਾਮ੍ਨਾ ਸਪ੍ਤਚਰੁਂ ਤੇਨ ਖ੍ਯਾਤੰ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-80-99 (19046)
ਗਵਾਂ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰੇਣ ਰਾਜਸੂਯਸ਼ਤੇਨ ਚ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸਹਸ੍ਰੇਣ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਸਪ੍ਤਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ੇ ਚਰੁਃ ॥ 3-80-100 (19047)
ਤਤੋ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰੁਦ੍ਰੰ ਪਦਮਥਾਵਿਸ਼ੇਤ੍।
ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾਮਹਾਦੇਵਮਸ਼੍ਵਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍। 3-80-101 (19048)
ਮਣਿਮਨ੍ਤੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਏਕਰਾਤ੍ਰੋਪਿਤੋ ਰਾਜੰਨਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-102 (19049)
ਅਥ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦੇਵਿਕਾਂ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਪ੍ਰਸੂਤਿਰ੍ਯਤ੍ਰ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-80-103 (19050)
ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲਪਾਣਏਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਚ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਦੇਵਿਕਾਯਾਂ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਸਮਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-80-104 (19051)
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਚਰੁਂ ਤਤ੍ਰ ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸਰ੍ਵਕਾਮਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਲਭਤੇ ਫਲਮ੍ ॥ 3-80-105 (19052)
ਕਾਮਾਖ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੰ ਦੇਵਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-80-106 (19053)
ਯਜਨੰ ਯਾਜਨੰ ਚੈਵਤਥੈਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਾਲੁਕਮ੍।
ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਮ੍ਭਸ਼੍ਚ ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਨ ਸ਼ੋਚੇਨ੍ਮਰਣੰ ਗਤਃ ॥ 3-80-107 (19054)
ਅਰ੍ਧਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤਾਰਾਂ ਪਞ੍ਚਯੋਜਨਮਾਯਤਾਮ੍।
ਏਤਾਂ ਹਿ ਦੇਵਿਕਾਮਾਹੁਃ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸੇਵਿਤਾਮ੍ ॥ 3-80-108 (19055)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਦੀਰ੍ਘਸਤ੍ਰੰ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਪਃ।
ਦੀਰ੍ਘਸਤ੍ਰਮੁਪਾਸਨ੍ਤੇ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਨਿਯਤਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 3-80-109 (19056)
ਗਮਨਾਦੇਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦੀਰ੍ਘਸਤ੍ਰਮਰਿੰਦਮ।
ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-80-110 (19057)
ਤਤੋ ਵਿਨਸ਼ਨੰ ਗਚ੍ਛੇੰਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਗਚ੍ਛਤ੍ਯਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾ ਯਤ੍ਰਮੇਰੁਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਸਰਸ੍ਵਤੀ ॥ 3-80-111 (19058)
ਚਮਸੇ(ਅ)ਥ ਸ਼ਿਵੋਦ੍ਭੇਦੇ ਨਾਗੋਦ੍ਭੇਦੇ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
`ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਦ੍ਯੋਤਤੇ ਸ਼ਸ਼ਿਵਤ੍ਵਦਾ।'
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤੁ ਚਮਸੋਦ੍ਭੇਦੇ ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-80-112 (19059)
ਸ਼ਿਵੋਦ੍ਭੇਦੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫੰਲ ਲਭੇਤ੍।
ਨਾਗੋਦ੍ਭੇਦੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਾਗਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-80-113 (19060)
ਸ਼ਸ਼ਯਾਨੰ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਸ਼ਤਰੂਪਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛੰਨਾਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾ ਯਤ੍ਰ ਭਾਰਤ ॥ 3-80-114 (19061)
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਤੰ ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਚ ਤੇ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਂ ਵੈ ਕਾਰ੍ਤਿਕੀਂ ਸਦਾ ॥ 3-80-115 (19062)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਦ੍ਯੋਤਤੇ ਸ਼ਸ਼ਿਵਤ੍ਸਦਾ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਚੈਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-80-116 (19063)
ਕੁਮਾਰਕੋਟੀਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਿਯਤਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ ॥ 3-80-117 (19064)
ਗਵਾਮਯੁਤਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਰੁਦ੍ਰਕੋਟਿੰ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-80-118 (19065)
ਪੁਰਾ ਯਤ੍ਰ ਮਹਾਰਾਜ ਮੁਨਿਕੋਟਿਃ ਸਮਾਗਤਾ।
ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਰੁਦ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-80-119 (19066)
ਅਹੰਪੂਰ੍ਵਮਹੰਪੂਰ੍ਵੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਧ੍ਵਜਮ੍।
ਏਵੰ ਸੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾ ਰਾਜੰਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਕਿਲ ਭਾਰਤ ॥ 3-80-120 (19067)
ਤਤੋ ਯੋਗੀਸ਼੍ਵਰੇਣਾਪਿ ਯੋਗਮਾਸ੍ਥਾਯ ਭੂਪਤੇ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਨ੍ਯੁਪ੍ਰਣਾਸ਼ਾਰ੍ਥਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-80-121 (19068)
ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਕੋਟੀਸ੍ਤੁ ਰੁਦ੍ਰਾਣਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਗ੍ਰਤਃ ਸ੍ਥਿਤਾ।
ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵਤਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਇਤਿਤੇ ਮੇਨਿਰੇ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ॥ 3-80-122 (19069)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਮਹਾਦੇਵੋ ਮੁਨੀਨਾਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਰਾਜਨ੍ਵਰੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਦਿਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ ॥ 3-80-123 (19070)
ਅਦ੍ਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਰੁਦ੍ਰਕੋਟ੍ਯਾਂ ਨਰਃ ਸ਼ੁਚਿਃ ॥ 3-80-124 (19071)
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੰਗਮੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-80-125 (19072)
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾ ਮਹਾਪੁਣ੍ਯੰ ਕੇਸ਼ਵੰ ਸਮੁਪਾਸਤੇ।
ਯਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਹਯੋ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਃ ॥ 3-80-126 (19073)
ਅਭਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਚੈਤ੍ਰਸ਼ੁਕ੍ਲਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੀਮ੍।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਿਨ੍ਦੇਦ੍ਬਹੁਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-80-127 (19074)
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਯਤ੍ਰ ਸਤ੍ਰਾਣਿ ਸਮਾਪ੍ਤਾਨਿ ਨਰਾਧਿਪ।
ਤਤ੍ਰਾਵਸਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ । 3-80-128 (19075)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 80 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-80-10 ਅਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ। ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਨਿਯਤਃ ਸ਼ੁਚਿਰਿਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-11 ਅਕਲ੍ਕਕਃ ਦਮ੍ਭਾਦਿਹੀਨਃ ॥ 3-80-20 ਨ੍ਰੁʼਲੋਕੇ ਦੇਵਦੇਵਸ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-27 ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-35 ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਨਾਤੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-80-33 ਉਸ਼਼੍ਯ ਵਾਸੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ॥ 3-80-36 ਪੁਣ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਨਮੁਮਾਪਤੇਰਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-51 ਪਿਕਤੀਰ੍ਥਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-59 ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-67 ਦਮੀਤੀਤਿ ਪ੍ਰਮੀਤੀਤਿ ਕ੍ਰਮੇਣ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-73 ਭਦ੍ਰਤੁਙ੍ਗੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੀ ਵਿਰਜਾਨਰ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-81 ਸ਼੍ਰੀਕੁਣ੍ਡੰ ਤੁਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-93 ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਬਡਬਾਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-101 ਭਦ੍ਰਪਾਦਮੁਪਵਿਸ਼ੇਦਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-107 ਪੁਸ਼਼੍ਪਜਾਯਾਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-109 ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਭਿਰ੍ਯਤਵ੍ਰਤਾ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-112 ਚਮਸੇ ਚਮਸੋਦ੍ਭੇਦੇ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-80-114 ਸ਼ਤਹ੍ਰਦੰ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰੇਤਿ ਕ. ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-80-118 ਗਵਾਂ ਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤੀਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 081
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.81. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 081
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰਪ੍ਰਤਿ ਨਾਨਾਤੀਰ੍ਥਮਹਿਮਾਨੁਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-81-0 (19076)
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-81-0x (1986)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮਭਿਸ਼਼੍ਟੁਤਮ੍।
ਪਾਪੇਭ੍ਯੋਵਿਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਦ੍ਗਤਾਃ ਸਰ੍ਵਜਨ੍ਤਵਃ ॥ 3-81-1 (19077)
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਵਸਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਯ ਏਵੰ ਸਤਤੰ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-2 (19078)
ਪਾਂਸਵੋ(ਅ)ਪਿਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਵਾਯੁਨਾ ਸਮੁਦੀਰਿਤਾਃ।
ਅਪਿਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾਣੰ ਨਯਨ੍ਤਿ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-81-3 (19079)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦ੍ਵਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੇਣ ਚ।
ਯੇ ਵਸਨ੍ਤਿ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਤੇ ਵਸਨ੍ਤਿ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ ॥ 3-81-4 (19080)
ਤਤ੍ਰ ਮਾਸੰ ਵਸੇਦ੍ਧੀਰਃ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਂ ਯੁਧਾਂਵਰ।
ਯਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਾਃ ॥ 3-81-5 (19081)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਪੰਨਗਾਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤੇ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਮਹਾਪੁਣ੍ਯਮਭਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-81-6 (19082)
ਮਨਸਾ(ਅ)ਪ੍ਯਭਿਕਾਮਸ੍ਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਯੁਧਾਂਵਰ।
ਪਾਪਾਨਿ ਵਿਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-81-7 (19083)
ਗਤ੍ਵਾ ਹਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਕਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-81-8 (19084)
ਤਤਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਤੁਕੰ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਵਾਰਪਾਲੰ ਮਹਾਬਲਮ੍।
ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸਮਭਿਵਾਦ੍ਯੈਵ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-9 (19085)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋ ਸ੍ਥਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸਤਤੰ ਨਾਮ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਤ੍ਰਸੰਨਿਹਿਤੋ ਹਰਿਃ ॥ 3-81-10 (19086)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਤ੍ਰਿਲੋਕਪ੍ਰਭਵੰ ਹਰਿਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-81-11 (19087)
ਤਤਃ ਪਰਿਪ੍ਲਵੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਾਤਿਰਾਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-81-12 (19088)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਤਤਃ ਸ਼ਾਲੂਕਿਨੀ ਗਤ੍ਵਾ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-81-13 (19089)
ਦਸ਼ਾਸ਼੍ਵਮੇਧੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਚ ਤਦੇਵ ਫਲਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍।
ਸਰ੍ਪਦਰ੍ਵੀਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਾਗਾਨਾਂ ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-81-14 (19090)
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨਾਗਲੋਕੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਦ੍ਵਾਰਪਾਲਮਰੁਨ੍ਤੁਕਮ੍ ॥ 3-81-15 (19091)
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਮੇਕਾਂ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਤਤਃ ਪਞ੍ਚਨਦੰ ਗਤ੍ਵਾ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ ॥ 3-81-16 (19092)
ਕੋਟਿਤੀਰ੍ਥਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਹਯਮੇਧਫੰਲ ਲਭੇਤ੍।
ਅਸ਼੍ਵਿਨੋਸ੍ਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਰੂਪਵਾਨਮਿਜਾਯਤੇ ॥ 3-81-17 (19093)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਵਾਰਾਹੰ ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਵਾਰਾਹਰੂਪੇਣ ਪੂਰ੍ਵੰ ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਥਿਤੋ ਵਿਭੁਃ ॥ 3-81-18 (19094)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਤਤੋ ਜਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੋਮਤੀਰ੍ਥੰ ਸਮਾਵਿਸ਼ੇਤ੍ ॥ 3-81-19 (19095)
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਫਲਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਰਾਜਸੂਯਸ੍ਯ ਮਾਨਵਃ।
ਏਕਹੰਸੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-20 (19096)
ਸ਼ਤਸ਼ੌਚੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਪੌਣ੍ਡਰੀਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼ੌਚੋ ਭਵੇਚ੍ਚ ਸਃ ॥ 3-81-21 (19097)
ਤਤੋ ਮੁਞ੍ਜਵਟੰ ਨਾਮ ਸ੍ਥਾਣੋਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਉਪੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਮੇਕਾਂ ਗਾਣਪਤ੍ਯਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-81-22 (19098)
ਤਤ੍ਰੈਵ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਯਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ।
ਤਾਂ ਚਾਭਿਗਮ੍ਯਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਾਮਾਨਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-81-23 (19099)
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਸ੍ ਤਦ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-81-24 (19100)
ਸੰਮਿਤੇ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਣਾਂ ਚ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਚ੍ਯ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਤਾਃ।
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇਨ ਰਾਮੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਤ੍ਸੁਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-81-25 (19101)
ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜੰਨਸ਼੍ਵਮੇਧੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਤਤੋ ਰਾਮਹ੍ਰਦਾਨਾਰ੍ਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-81-26 (19102)
ਤਤ੍ਰਰਾਮੇਣ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰਤਰਸਾ ਦੀਪ੍ਤਤੇਜਸਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮੁਤ੍ਸਾਦ੍ ਵੀਰੇਣ ਹ੍ਰਦਾਃ ਪਞ੍ਚ ਨਿਵੇਸ਼ਿਤਾਃ ॥ 3-81-27 (19103)
ਪੂਰਯਿਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਰੁਧਿਰੇਣੇਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਪਿਤਰਸ੍ਤਰ੍ਪਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਪਿਤਾਗਹਾਃ ॥ 3-81-28 (19104)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪਿਤਰਃ ਪ੍ਰੀਤਾ ਰਾਮਮੂਚੁਰ੍ਨਰਾਧਿਪ।
ਰਾਮਰਾਮ ਮਹਾਭਾਗ ਪ੍ਰੀਤਾਃ ਸ੍ਮ ਤਵ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 3-81-29 (19105)
ਅਨਯਾ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਚ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਚ ਤੇ ਵਿਭੋ।
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਕਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-81-30 (19106)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਾਮ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂਵਰਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸ ਗਗਨੇ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 3-81-31 (19107)
ਭਵਨ੍ਤੋ ਯਦਿ ਮੇ ਪ੍ਰੀਤਾ ਯਦ੍ਯਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯਤਾ ਮਯਿ।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਸਾਦਾਦਿਚ੍ਛੇਯੰ ਤਪਃਸ੍ਵਾਧ੍ਯਯਨੰ ਪੁਨਃ ॥ 3-81-32 (19108)
ਯਚ੍ਚ ਰੋਸ਼਼ਾਭਿਭੂਤੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮੁਤ੍ਸਾਦਿਤੰ ਮਯਾ।
ਤਤਸ਼੍ਚ ਪਾਪਾਨ੍ਮੁਚ੍ਯੇਯੰ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਤੇਜਸਾ(ਅ)ਪ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-81-33 (19109)
ਹ੍ਰਦਾਸ਼੍ਚ ਤੀਰ੍ਥਭੂਤਾ ਮੇ ਭਵੇਯੁਰ੍ਭੁਵਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਃ।
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ੁਭੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਰਾਮਸ੍ਯ ਪਿਤਰਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-81-34 (19110)
ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਚੁਃ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤਾ ਰਾਮੰ ਹਰ੍ਪਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਤਪਸ੍ਤੇ ਵਰ੍ਧਤਾਂ ਭੂਯਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-81-35 (19111)
ਯਚ੍ਚ ਰੋਪਾਭਿਭੂਤੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮੁਤ੍ਸਾਦਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਤਤਸ਼੍ਚ ਪਾਪਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਾਤਿਤਾਸ੍ਤੇ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-81-36 (19112)
ਹ੍ਰਦਾਸ਼੍ਚ ਤਵ ਤੀਰ੍ਥਤ੍ਵੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਹ੍ਰਦੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਯਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸੰਤਰ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-81-37 (19113)
ਪਿਤਰਸ੍ਤਸ੍ ਵੈ ਪ੍ਰੀਤਾ ਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੁਵਿ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਈਪ੍ਸਿਤੰ ਚ ਮਨਃਕਾਮੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-81-38 (19114)
ਏਵੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਵਰਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਰਾਮਸ੍ਯ ਪਿਤਰਸ੍ਤਦਾ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਭਾਰਗ੍ਵੰ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-81-39 (19115)
ਏਵੰ ਰਾਮਹ੍ਰਦਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਹ੍ਰਹੇਸ਼਼ੁ ਰਾਮਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸ਼ੁਚਿਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-81-40 (19116)
ਰਾਮਮਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਲਭੇਦ੍ਬਹੁ ਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍।
ਵੰਸ਼ਮੂਲਕਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ ॥ 3-81-41 (19117)
ਸ੍ਵਵੰਸ਼ਮੁਦ੍ਧਰੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵੈ ਵੰਸ਼ਮੂਲਕੇ।
ਕਾਯਸ਼ੋਧਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥
ਸ਼ਰੀਰਸ਼ੁਦ੍ਧਿਃ ਸ੍ਨਾਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ। 3-81-42 (19118)
ਸ਼ਰੀਰਸ਼ੁਦ੍ਧਿਃ ਸ੍ਨਾਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਦੇਹਸ਼੍ਚ ਸੰਯਾਤਿ ਯੁਭਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨਨੁਤ੍ਤਮਾਨ੍ ॥ 3-81-43 (19119)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਲੋਕਾ ਯਤ੍ਰੋਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ॥ 3-81-44 (19120)
ਲੋਕੋਦ੍ਧਾਰੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਪੂਜਿਤਮ੍।
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤੀਰ੍ਥਵਰੇ ਰਾਜਁਲ੍ਲੋਕਾਨੁਦ੍ਧਰਤੇ ਸ੍ਵਕਾਨ੍ ॥ 3-81-45 (19121)
ਸ਼੍ਰੀਤੀਰ੍ਥੰ ਚ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਿਯਤਮਾਨਸਃ।
ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 3-81-46 (19122)
ਕਪਿਲਾਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸ੍ਵਾਨ੍ਦੈਵਤਾਨ੍ਯਪਿ ॥ 3-81-47 (19123)
ਕਪਿਲਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਫਲੰਵਿਨ੍ਦਤਿ ਮਾਨਵਃ।
ਸੂਰ੍ਯਤੀਰ੍ਥੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਿਯਤਮਾਨਸਃ ॥ 3-81-48 (19124)
ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਨੁਪਵਾਸਪਰਾਯਣਃ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸੂਰ੍ਯਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-81-49 (19125)
ਗਵਾਂ ਭਗਵਨਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-50 (19126)
ਸ਼ਙ੍ਖਿਨੀਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਦੇਵ੍ਯਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਲਭਤੇ ਰੂਪਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-81-51 (19127)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਵਾਰਪਾਲਮਰੁਨ੍ਤੁਕਮ੍।
ਤਚ੍ਚ ਤੀਰ੍ਥੰ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਂ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-81-52 (19128)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜੰਨਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਵਰ੍ਤੰ ਨਰੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-81-53 (19129)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਵਰ੍ਤੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੁਤੀਰ੍ਥਕਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-81-54 (19130)
ਤਤ੍ਰਸੰਨਿਹਿਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਿਤਰੋ ਦੈਵਤੈਃ ਸਹ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ ॥ 3-81-55 (19131)
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਾਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪਿਤ੍ਰੁʼਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਤੋਮ੍ਬੁਮਤ੍ਯਾਂ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਸੁਤੀਰ੍ਥਕਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-81-56 (19132)
ਕੋਸ਼ੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਸਰ੍ਵਵ੍ਯਾਧਿਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-81-57 (19133)
ਮਾਤ੍ਰੁʼਤੀਰ੍ਥੰ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਯਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਜਾ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ ਰਾਜੰਨ ਤਨ੍ਵੀਂ ਸ਼੍ਰਿਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-81-58 (19134)
ਤਤਃ ਸ਼ੀਤਵਨੰ ਗਚ੍ਛੇੰਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਤੀਰ੍ਥੰ ਤਤ੍ਰਮਹਾਰਾਜ ਮਹਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥ 3-81-59 (19135)
ਪੁਨਾਤਿ ਗਮਨਾਦੇਵ ਕੁਲਮੇਕੰ ਨਰਾਧਿਪ।
ਕੇਸ਼ਾਨਭ੍ਯੁਕ੍ਸ਼਼੍ ਵੈ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪੂਤੋ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-81-60 (19136)
ਤੀਰ੍ਥੰ ਤਤ੍ਰ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼੍ਵਾਨਲੋਮਾਪਹੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਵਿਪ੍ਰਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਸ੍ਤੀਰ੍ਥਤਤ੍ਪਰਾਃ ॥ 3-81-61 (19137)
ਗਤਿੰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਮਾਂ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਸ਼੍ਵਾਨਲੋਮਾਪਨਯਨੇ ਤੀਰ੍ਥੇ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-81-62 (19138)
ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮੈਰ੍ਨਿਰ੍ਹਰਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਲੋਮਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾਃ।
ਪੂਤਾਤ੍ਮਾਨਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤਿ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-81-63 (19139)
ਦਸ਼ਾਸ਼੍ਵਮੇਧਿਕੰ ਚੈਵ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਮਹੀਪਤੇ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਗਚ੍ਛੇਤ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-81-64 (19140)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮ੍ਰੁʼਗਾ ਰਾਜਨ੍ਵ੍ਯਾਧੇਨ ਪਰਿਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 3-81-65 (19141)
ਵਿਗਾਹ੍ਯ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰਸਿ ਮਾਨੁਸ਼਼ਤ੍ਵਮੁਪਾਗਤਾਃ।
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-81-66 (19142)
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ।
ਮਾਨੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਤੁ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਕ੍ਰੋਸ਼ਮਾਤ੍ਰੇ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-81-67 (19143)
ਆਪਗਾ ਨਾਮ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਨਦੀਸਿਦ੍ਧਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਾ।
ਸ਼੍ਯਾਮਾਕਭੋਜਨੰ ਤਤ੍ਰਯਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-81-68 (19144)
ਦੇਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਫਲੰ ਮਹਤ੍।
ਏਕਸ੍ਮਿਨ੍ਭੋਜਿਤੇ ਵਿਪ੍ਰੇ ਕੋਟਿਰ੍ਭਵਤਿ ਭੋਜਿਤਾ ॥ 3-81-69 (19145)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪਿਤ੍ਰੁʼਨ੍ਵੈ ਦੈਵਤਾਨਿ ਚ।
ਉਸ਼਼ਿਤ੍ਵਾ ਰਜਨੀਮੇਕਾਮਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-70 (19146)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸ੍ਥਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮੋਦੁਮ੍ਬਰਮਿਤ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੰ ਭੁਵਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-81-71 (19147)
ਤਤ੍ਰਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਕੁਣ੍ਡੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਨਾਤਸ੍ ਯਨਰਪੁਙ੍ਗਵ।
ਕੇਦਾਰੇ ਚੈਵਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਕਪਿਞ੍ਜਲਮਹਾਮੁਨੇਃ ॥ 3-81-72 (19148)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮਧਿਗਤ੍ਵਾ ਚ ਸ਼ੁਚਿਃ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸਃ।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-73 (19149)
ਕਪਿਞ੍ਜਲਸ੍ਯ ਕੇਦਾਰੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤਪਸਾ ਦਗ੍ਧਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਃ ॥ 3-81-74 (19150)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ਙ੍ਕਰੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼੍ਯਾਮਭਿਗਮ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਮ੍ ॥ 3-81-75 (19151)
ਲਭੇਤ ਸਰ੍ਵਕਾਮਾਨ੍ਹਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਿਸ੍ਰਃ ਕੋਟ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤੀਰ੍ਥਾਨਾਂ ਸ਼ਙ੍ਕਰੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-81-76 (19152)
ਰੁਦ੍ਰਕੋਟ੍ਯਾਂ ਤਥਾ ਕੂਪੇ ਹ੍ਰਦੇਸ਼਼ੁ ਚ ਮਹੀਪਤੇ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਸ੍ਪਦੰ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤੀਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-81-77 (19153)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਦੈਵਤਾਨਿ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨਥ।
ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਾਜਪੇਯੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-81-78 (19154)
ਕਿੰਦਾਨੇ ਚ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਕਿੰਜਪ੍ਯੇ ਚ ਮਹੀਪਤੇ।
ਅਪ੍ਰਮੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਦਾਨੰ ਜਪ੍ਯੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-81-79 (19155)
ਕਲਸ਼੍ਯਾਂ ਵਾਰ੍ਯੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਸ੍ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-81-80 (19156)
ਸ਼ੰਕਰਸ੍ਯ ਤੁ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਨਾਰਦਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤੀਰ੍ਥੰ ਕੁਰੁਕੁਲਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-81-81 (19157)
ਤਤ੍ਰਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਣਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਨਾਰਦੇਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯਨੁਤ੍ਤਮਾਨਨ੍ ॥ 3-81-82 (19158)
ਸ਼ੁਕ੍ਲਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਦਸ਼ਮ੍ਯਾਂ ਚ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੰ ਸਮਾਵਿਸ਼ੇਤ੍।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜਨ੍ਪੌਣ੍ਡਰੀਕਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-83 (19159)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਵੈਤਰਣੀ ਪੁਣ੍ਯਾ ਨਦੀ ਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਿਨੀ ॥ 3-81-84 (19160)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸ਼ੂਲਪਾਣਿੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਮ੍।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਗਚ੍ਛੇਤ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-81-85 (19161)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਫਲਕੀਵਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਾਃ ਸਦਾ ਰਾਜਨ੍ਫਲਕੀਵਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-81-86 (19162)
ਤਪਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਵਿਪੁਲੰ ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਕਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦ੍ਵਤ੍ਯਾਂ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਦੇਵਤਾਃ ॥ 3-81-87 (19163)
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਾਤਿਰਾਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਭਾਰਤ।
ਤੀਰ੍ਤੇ ਚ ਸਰ੍ਵਦੇਵਾਨਾਂ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-81-88 (19164)
ਗੋਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਮਾਨਵਃ।
ਪਾਣਿਸ੍ਵਾਤੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਤ੍ਵਾ ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਦੇਵਤਾਃ ॥ 3-81-89 (19165)
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਾਤਿਰਾਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਭਾਰਤ।
ਰਾਜਸੂਯਮਾਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਰੁʼਸ਼਼ਿਲੋਕੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-81-90 (19166)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਿਸ਼੍ਰਕੰ ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਿਸ਼੍ਰਿਤਾਨਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-81-91 (19167)
ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦ੍ਵਿਜਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸ ਸ੍ਨਾਤਿ ਮਿਸ਼੍ਰਕੇ ਸ੍ਨਾਤਿ ਯੋ ਨਰਃ ॥ 3-81-92 (19168)
ਤਤੋ ਵ੍ਯਾਸਵਨੰ ਗਚ੍ਛੇੰਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਮਨੋਜਵੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-93 (19169)
ਗਤ੍ਵਾ ਮਧੁਵਟੀਂ ਚੈਵ ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਨਰਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ॥ 3-81-94 (19170)
ਸ ਦੇਵ੍ਯਾ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਕੌਸ਼ਿਕ੍ਯਾਃ ਸੰਗਮੇ ਯਸ੍ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦ੍ਵਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-81-95 (19171)
ਸ੍ਨਾਤਿ ਵੈ ਨਿਯਤਾਹਾਰ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਤਤੋ ਵ੍ਯਾਸਸ੍ਥਲੀ ਨਾਮ ਯਤ੍ਰਵ੍ਯਾਸੇਨ ਧੀਮਤਾ ॥ 3-81-96 (19172)
ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਾਭਿਤਪ੍ਤੇਨ ਦੇਹਤ੍ਯਾਗੇ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਮਤਿਃ।
ਤਤੋ ਦੇਵੈਸ੍ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੁਨਰੁਤ੍ਥਾਪਿਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-81-97 (19173)
ਅਭਿਗਤ੍ਵਾ ਸ੍ਥਲੀਂ ਤਸ੍ਯ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਕਿੰਦਤ੍ਤੰ ਕੂਪਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਿਲਪ੍ਰਸ੍ਥੰ ਪ੍ਰਦਾਯ ਚ ॥ 3-81-98 (19174)
ਗਚ੍ਛੇਤ ਪਰਮਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮ੍ਰੁʼਣੈਰ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਵੇਦੀਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-99 (19175)
ਅਹਸ੍ਛ ਸੁਦਿਨੰ ਚੈਵ ਦ੍ਵੇ ਤੀਰ੍ਥੇ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤੇ।
ਤਯੋਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸੂਰ੍ਯਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-81-100 (19176)
ਮ੍ਰੁʼਗਧੂਮੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-81-101 (19177)
ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦੇਵਮਸ਼੍ਵਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਦੇਵ੍ਯਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-102 (19178)
ਤਤੋ ਵਾਮਨਕੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਣੁਪਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਵਾਮਨਮ੍ ॥ 3-81-103 (19179)
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੰ ਸ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਕੁਲਪੁਨੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਪੁਨਾਤਿ ਸ੍ਵਕੁਲੰ ਤਤਃ ॥ 3-81-104 (19180)
ਪਵਨਸ੍ਯ ਹ੍ਰਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਮਰੁਤਾਂ ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਖ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-81-105 (19181)
ਅਮਰਾਣਾਂ ਹ੍ਰਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਸਮਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯਾਮਰਾਧਿਪਮ੍।
ਅਮਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵੇਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-81-106 (19182)
ਸ਼ਾਲਿਹੋਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੇ ਚ ਸ਼ਾਲਿਸ਼ੂਰ੍ਪੇ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-107 (19183)
ਸ਼੍ਰੀਕੁਞ੍ਜੰ ਚ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-108 (19184)
ਤਤੋ ਨੈਮਿਪਕੁਞ੍ਜੰ ਚ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਕਿਲ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨੈਮਿਸ਼਼ੇਯਾਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 3-81-109 (19185)
ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਂ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਗਤਾਃ ਪੁਰਾ।
`ਤਤ੍ਰ ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵਾਜਿਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।'
ਤਤਃ ਕੁਞ੍ਜਃ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-81-110 (19186)
ਰੁʼਪੀਣਾਮਵਕਾਸ਼ਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਕਰੋ ਮਹਾਨ੍।
ਕਨ੍ਯਾਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-111 (19187)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਕਨ੍ਯਾਤੀਰ੍ਥਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਕਨ੍ਯਾਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-112 (19188)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਸ੍ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰਵਰ੍ਣਾਵਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯੰ ਲਭਤੇ ਨਰਃ ॥ 3-81-113 (19189)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਗਚ੍ਛੇਤ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇੰਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸੋਮਤੀਰ੍ਥਮਨਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-81-114 (19190)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜਨ੍ਸੋਮਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍।
ਸਪ੍ਤਸਾਰਸ੍ਵਤੰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇੰਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-81-115 (19191)
ਯਤ੍ਰ ਮਙ੍ਕਣਕਃ ਸਿਦ੍ਧੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਪੁਰਾ ਮਙ੍ਕਣਕੋ ਰਾਜਨ੍ਕੁਸ਼ਾਗ੍ਰੇਣੇਤਿ ਨਃਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-81-116 (19192)
ਕ੍ਸ਼਼ਤਃ ਕਿਲ ਕਰੇ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਕਰਸੋ(ਅ)ਸ੍ਰਵਤ੍।
ਸ ਵੈ ਸ਼ਾਕਰਸੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-81-117 (19193)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਤੁ ਸ੍ਥਾਵਰੰ ਜਙ੍ਗਮੰ ਚ ਯਤ੍।
ਪ੍ਰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੁਭਯੰ ਵੀਰ ਤੇਜਸਾ ਤਸ੍ਯ ਮੋਹਿਤਮ੍ ॥ 3-81-118 (19194)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਭਿਃ ਸੁਰੈ ਰਾਜਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨੈਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੋ ਵੈ ਮਹਾਦੇਵ ਰੁʼਸ਼਼ੇਰਰ੍ਥੇ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-81-119 (19195)
ਨਾਯੰ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਦ੍ਯਥਾ ਦੇਵ ਤਥਾ ਨ੍ਵੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਤੰ ਪ੍ਰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਵਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਚੇਤਸਾ।
ਸੁਰਾਣਾਂ ਹਿਤਕਾਮਾਰ੍ਥਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਦੇਵੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-81-120 (19196)
ਭੋਭੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍।
ਹਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਥਾਨੰ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਵਾ ਤਵਾਦ੍ਯ ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗਵ ॥ 3-81-121 (19197)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਰੁਵਾਚ। 3-81-122x (1987)
ਤਪਸ੍ਵਿਨੋ ਧਰ੍ਮਪਥੇ ਸ੍ਥਿਤਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਕਿੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਸਿ ਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਰਾਚ੍ਛਾਕਰਸੰ ਸ੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-81-122 (19198)
ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ।
ਤੰ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੇਵ ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਰਾਗੇਣ ਮੋਹਿਤਮ੍ ॥ 3-81-123 (19199)
ਅਹੰ ਤੁ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਵਿਪ੍ਰ ਨ ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਪਸ਼੍ਯ ਮਾਮ੍।
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਹਾਦੇਵੇਨ ਧੀਮਤਾ ॥ 3-81-124 (19200)
ਅਙ੍ਗੁਲ੍ਯਗ੍ਰੇਣ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਵਾਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤਾਡਿਤੋ(ਅ)ਨਘ।
ਤਤੋ ਭਸ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤਾਦ੍ਰਾਜੰਨਿਰ੍ਗਤੰ ਹਿਮਸੰਨਿਭਮ੍ ॥ 3-81-125 (19201)
ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵ੍ਰੀਡਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸ ਮੁਨਿਃ ਪਾਦਯੋਰ੍ਗਤਃ।
ਨਾਨ੍ਯਦ੍ਦੇਵਾਤ੍ਪਰੰ ਮੇਨੇ ਰੁਦ੍ਰਾਤ੍ਪਰਤਰੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-81-126 (19202)
ਸੁਰਾਸੁਰਸ੍ਯ ਜਗਤੋ ਗਤਿਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਸ਼ੂਲਧ੍ਰੁʼਤ੍।
ਤ੍ਵਯਾ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਸਚਰਾਚਰਮ੍ ॥ 3-81-127 (19203)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਗ੍ਰਸਸਿ ਪੁਨਰੇਵ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਦੇਵੈਰਪਿ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਜ੍ਞਾਤੁਂ ਕੁਤੋ ਮਯਾ ॥ 3-81-128 (19204)
ਤ੍ਵਯਿ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸੁਰਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ(ਅ)ਨਘ।
ਸਰ੍ਵਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਲੋਕਾਨਾਂ ਕਰ੍ਤਾਕਾਰਯਿਤਾ ਚ ਹ ॥ 3-81-129 (19205)
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਸੁਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਵਸਨ੍ਤ੍ਯਕੁਤੋਭਯਾਃ।
ਏਵੰ ਸ੍ਤੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦੇਵਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-81-130 (19206)
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਨ੍ਮਹਾਦੇਵ ਤਪੋ ਮੇ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ਰੇਤ ਵੈ।
ਤਤੋ ਦੇਵਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-81-131 (19207)
ਤਪਸ੍ਤੇ ਵਰ੍ਧਤਾਂ ਵਿਪ੍ਰ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮੇ ਚੇਹ ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 3-81-132 (19208)
ਸਪ੍ਤਸਾਰਸ੍ਵਤੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਚਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤੁ ਮਾਮ੍।
ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦੁਰ੍ਲਭੰ ਕਿੰਚਿਦਿਹ ਲੋਕੇ ਪਰਤ੍ਰ ਚ ॥ 3-81-133 (19209)
ਸਾਰਸ੍ਵਤੰ ਚ ਤੇ ਲੋਕੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦੇਵਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-81-134 (19210)
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-81-135x (1988)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵੌਸ਼ਨਸੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਯਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਃ ॥ 3-81-135 (19211)
ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਸੰਧ੍ਯੰ ਕਿਲ ਭਾਰਤ।
ਸਾੰਨਿਧ੍ਯਮਕਰੋੰਨਿਤ੍ਯੰ ਭਾਰ੍ਗਵਪ੍ਰਿਯਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 3-81-136 (19212)
ਕਪਾਲਮੋਚਨੰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-137 (19213)
ਅਗ੍ਨਿਤੀਰ੍ਥੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਗ੍ਨਿਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸੁਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-81-138 (19214)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤੀਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-81-139 (19215)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਯੋਨਿੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸ਼ੁਚਿਃ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸਃ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-140 (19216)
ਪੁਨਾਤ੍ਯਾਸਪ੍ਤਮੰ ਚੈਵ ਕੁਲੰ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰਸੰਸ਼ਯਃ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-81-141 (19217)
ਪ੍ਰੁʼਥੂਦਕਮਿਤਿ ਖ੍ਯਾਤੰ ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯਸ੍ਯ ਵੈ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ ॥ 3-81-142 (19218)
ਅਜ੍ਞਾਨਾਜ੍ਜ੍ਞਾਨਤੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਵਾ।
ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਦਸ਼ੁਭੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ਬੁਦ੍ਧਿਨਾ ॥ 3-81-143 (19219)
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨਸ਼੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਫਲੰ ਚਾਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-81-144 (19220)
ਪੁਣ੍ਯਮਾਹੁਃ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਤ੍ਸਰਸ੍ਵਤੀ।
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥੇਭ੍ਯਸ਼੍ ਪ੍ਰੁʼਥੂਦਕਮ੍ ॥ 3-81-145 (19221)
ਉਤ੍ਤਮੇ ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥਾਨਾਂ ਯਸ੍ਤ੍ਯਜੇਦਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਨੁਮ੍।
ਪ੍ਰੁʼਥੂਦਕੇ ਜਪ੍ਯਪਰੋ ਨੈਵ ਸ਼੍ਵੋ ਮਰਣੰ ਤਪੇਤ੍ ॥ 3-81-146 (19222)
ਗੀਤੰ ਸਨਤ੍ਕੁਮਾਰੇਣ ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਵੇਦੇ ਚ ਨਿਯਤੰ ਰਾਜੰਨਭਿਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥੂਦਕਮ੍ ॥ 3-81-147 (19223)
ਪ੍ਰੁʼਥੂਦਕਾਤ੍ਤੀਰ੍ਥਤਮੰ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਤਨ੍ਮੇਧ੍ਯੰ ਤਤ੍ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਚ ਪਾਵਨੰ ਚ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-81-148 (19224)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਦਿਵੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤੋ ਨਰਾਃ।
ਪ੍ਰੁʼਥੂਦਕੇ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਏਵਮਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-81-149 (19225)
ਮਧੁਸ੍ਰਵੰ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤੀਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜਨ੍ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-150 (19226)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਦੇਵ੍ਯਾ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਰੁਣਾਯਾਸ਼੍ਚ ਸੰਗਮੇ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤੇ ॥ 3-81-151 (19227)
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਯਾ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਾਤਿਰਾਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-81-152 (19228)
ਆਸਪ੍ਤਮੰ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਪੁਨਾਤਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਵਤੀਰ੍ਣੰ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤੀਰ੍ਥੰ ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹ ॥ 3-81-153 (19229)
ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਮਨੁਕਮ੍ਪਾਰ੍ਥੰ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਿਣਾ ਨਿਰ੍ਮਿਨੰ ਪੁਰਾ।
ਵ੍ਰਤੋਪਨਯਨਾਭ੍ਯਾਂ ਚਾਪ੍ਯੁਪਵਾਸੇਨ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਤ ॥ 3-81-154 (19230)
ਕ੍ਰਿਯਾਮਨ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ੍ਯਾੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਕ੍ਰਿਯਾਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਹੀਨੋ(ਅ)ਪਿ ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਚੀਰ੍ਣਵ੍ਰਤੋ ਭਵੇਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾਤਨੈਃ ॥ 3-81-155 (19231)
ਸਮੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਸਮਾਨੀਤਾਸ਼੍ ਦਰ੍ਭਿਣਾ।
ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਨਾਤੋ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-81-156 (19232)
ਫਲਾਨਿ ਗੋਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਚ ਸਃ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਤੀਰ੍ਥੰ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਕਮ੍ ॥ 3-81-157 (19233)
ਸਾਹਸ੍ਰਕੰ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਦ੍ਵੇ ਤੀਰ੍ਥੇ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤੇ।
ਉਭਯੋਰ੍ਹਿ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਰਸ੍ਰਫੰਲ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-158 (19234)
ਦਾਨੰ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਵਾਸੋ ਵਾ ਸਹਸ੍ਰਗੁਣਿਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰੇਣੁਕਾਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-81-159 (19235)
ਤੀਰ੍ਤਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-160 (19236)
ਵਿਮੋਚਨਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਜਿਤਮਨ੍ਯੁਰ੍ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਕ੍ਰੁʼਤੈਰ੍ਦੋਸ਼਼ੈਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸ ਪਰਿਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-161 (19237)
ਤਤਃ ਪਞ੍ਚਵਟੀਂ ਗਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਮਹਤਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਤਾਂ ਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-81-162 (19238)
ਯਤ੍ਰਯੋਗੇਸ਼੍ਵਰਃ ਸ੍ਥਾਣੁਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਃ।
ਤਮਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵੇਸ਼ੰ ਗਮਨਾਦੇਵ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤਿ ॥ 3-81-163 (19239)
ਤੈਜਸੰ ਵਾਰੁਣੰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਸ੍ਵਤੇਜਸਾ।
ਯਤ੍ਰ ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਭਿਰ੍ਦੈਰ੍ਵੈਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨੈਃ ॥ 3-81-164 (19240)
ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇਨ ਦੇਵਾਨਾਮਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਗੁਹਸ੍ਤਦਾ।
ਤੈਜਸਸ੍ਯ ਤੁ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਕੁਰੁਤੀਰ੍ਥੰ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ ॥ 3-81-165 (19241)
ਕੁਰੁਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-166 (19242)
ਸ੍ਵਰ੍ਗਦ੍ਵਾਰੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇੰਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-81-167 (19243)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਦਨਰਕੰ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜੰਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-81-168 (19244)
ਤਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦੇਵੈਃ ਸਹ ਮਹੀਪਤੇ।
ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨਾਰਾਯਣਪੁਰੋਗਮੈਃ ॥ 3-81-169 (19245)
ਸਾੰਨਿਧ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰੁਦ੍ਰਪਤ੍ਨ੍ਯਾਃ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਚ ਤਾਂ ਦੇਵੀਂ ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-81-170 (19246)
ਤਤ੍ਰੈਵ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਸ਼੍ਵੇਸ਼੍ਵਰਮੁਮਾਪਤਿਮ੍।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਦੇਵੰ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ੈਃ ॥ 3-81-171 (19247)
ਨਾਰਾਯਣੰ ਚਾਭਿਗਮ੍ਯ ਪਦ੍ਮਨਾਭਮਰਿੰਦਮ।
ਰਾਜਮਾਨੋ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-81-172 (19248)
ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਦੇਵਾਨਾਂ ਸ੍ਨਾਤਃ ਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸਰ੍ਵਦੁਃਖੈਃ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਦ੍ਯੋਤਤੇ ਸ਼ਸ਼ਿਵੰਨਰਃ ॥ 3-81-173 (19249)
ਤਤਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਪੁਰੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-81-174 (19250)
ਪਾਵਨੰ ਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਰ੍ਪਯੇਤ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਤਾਃ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਸ੍ਯ ਯਤ੍ਰਸ੍ਯ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-81-175 (19251)
ਗਙ੍ਗਾਹ੍ਰਦਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਕੂਪਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਿਸ੍ਰਃ ਕੋਟ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤੀਰ੍ਥਾਨਾਂ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕੂਪੇ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-81-176 (19252)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ।
ਆਪਗਾਯਾਂ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-81-177 (19253)
ਗਾਣਪਤ੍ਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍।
ਤਤਃ ਸ੍ਥਾਣੁਵਟੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-81-178 (19254)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਸ੍ਥਿਤੋ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਰੁਦ੍ਰਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨਯਾਤ੍।
ਬਦਰੀਕਾਨਨੰ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਤਃ ॥ 3-81-179 (19255)
ਬਦਰੀਂ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਬਦਰੀਂ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍ਤੁ ਯਃ ॥ 3-81-180 (19256)
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤਸ੍ਤੇਨ ਭਵੇਤ੍ਤੁਲ੍ਯੋ ਨਰਾਧਿਪ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਮਾਰ੍ਗੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-81-181 (19257)
ਅਹੋਰਾਤ੍ਰੋਪਵਾਸੇਨ ਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ।
ਏਕਰਾਤ੍ਰੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਏਕਰਾਤ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ ॥ 3-81-182 (19258)
ਨਿਯਤਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-81-183 (19259)
ਆਦਿਤ੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੋ ਯਤ੍ਰ ਤੇਜੋਰਾਸ਼ੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਵਿਭਾਵਸੁਂ ॥ 3-81-184 (19260)
ਆਦਿਤ੍ਯਲੋਕੰ ਵ੍ਰਜਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍।
ਸੋਮਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-81-185 (19261)
ਸੋਮਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨਰੋ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰਸੰਸ਼ਯਃ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਦਧੀਚਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-81-186 (19262)
ਤੀਰ੍ਥੰ ਪੁਣ੍ਯਤਮੰ ਰਾਜਨ੍ਪਾਵਨੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਸਾਰਸ੍ਵਤੋ ਯਾਤਃ ਸੋਙ੍ਗਿਰਾਸ੍ਤਪਸੋ ਨਿਧਿਃ ॥ 3-81-187 (19263)
ਤਸ੍ਮਿਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵਾਜਿਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਸਾਰਸ੍ਵਤੀਂ ਗਤਿੰ ਚੈਵ ਲਭਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-81-188 (19264)
ਤਤਃ ਕਨ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਚ੍ਛੇੰਨਿਯਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਜੰਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ ॥ 3-81-189 (19265)
ਲਭੇਤ੍ਕਨ੍ਯਾਸ਼ਤੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਤੀਰ੍ਥੰ ਸੰਨਿਹਤੀਮਪਿ ॥ 3-81-190 (19266)
ਤਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਃ।
ਮਾਸਿਮਾਸਿ ਸਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਮਹਾਤਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-81-191 (19267)
ਸੰਨਿਹਤ੍ਯਾਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਰਾਹੁਗ੍ਰਸ੍ਤੇ ਦਿਵਾਕਰੇ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸ਼ਤੰ ਤੇਨ ਤਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਟੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-81-192 (19268)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਯਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਚਰਾਣਿ ਚ।
ਨਦ੍ਯੋ ਹ੍ਰਦਾਸ੍ਤਡਾਗਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਨਿ ਚ ॥ 3-81-193 (19269)
ਉਦਪਾਨਾਨਿ ਵਾਪ੍ਯਸ਼੍ਚ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ।
ਨਿਃਸੰਸ਼ਯਮਮਾਵਾਸ੍ਯਾਂ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-81-194 (19270)
ਮਾਸਿਮਾਸਿ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸੰਨਿਹਤ੍ਯਾਂ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਤੀਰ੍ਥਸੰਨਿਹਨਾਦੇਵ ਸੰਨਿਹਤ੍ਯੇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 3-81-195 (19271)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਚ ਪੀਤ੍ਵਾ ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ।
ਅਮਾਵਾਸ੍ਯਾਂ ਤੁ ਤਤ੍ਰੈਵ ਰਾਹੁਗ੍ਰਸ੍ਤੇ ਰਦਿਵਾਕਰੇ ॥ 3-81-196 (19272)
ਯਃ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਕੁਰੁਤੇ ਮਰ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਫੰਲ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਸਮ੍ਯਗਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਯਤ੍ਫਲਮ੍ ॥ 3-81-197 (19273)
ਸ੍ਨਾਤ ਏਵ ਸਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਚ ਮਾਨਵਃ।
ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰਕਰ੍ਮ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਵਾ ॥ 3-81-198 (19274)
ਸ੍ਨਾਤਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨਸ਼੍ਯਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਪਦ੍ਮਵਰ੍ਣੇਨ ਯਾਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-199 (19275)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤਤੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਦ੍ਵਾਰਪਾਲੰ ਮਚਕ੍ਰੁਕਮ੍।
ਕੋਟਿਤੀਰ੍ਥਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਲਭੇਦ੍ਬਹੁਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍ ॥ 3-81-200 (19276)
ਗਙ੍ਗਾਹ੍ਰਦਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤੀਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਯੀਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-81-201 (19277)
ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਮਾਨਵਃ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਨੈਮਿਸ਼਼ੰ ਤੀਰ੍ਥਮਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-81-202 (19278)
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਂ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਪਾਂਸਵੋਪਿ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਦ੍ਵਾਯੁਨਾ ਸਮੁਦੀਰਿਤਾਃ ॥ 3-81-203 (19279)
ਅਪਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾਣੰ ਨਯਨ੍ਤਿ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾ ਉਤ੍ਤਰੇਣ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦ੍ਵਤੀਮ੍ ॥ 3-81-204 (19280)
ਯੇ ਵਸਨ੍ਤਿ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਤੇਵਸਨ੍ਤਿ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ।
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਵਸਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਅਪ੍ਯੇਕਾਂ ਵਾਚਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-205 (19281)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਵੇਦੀ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਸੇਵਿਤਮ੍।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾ ਨ ਤੇ ਸ਼ੋਚ੍ਯਾਃ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-81-206 (19282)
ਤਰਨ੍ਤੁਕਾਰਨ੍ਤੁਕਯੋਰ੍ਯਦਨ੍ਤਰੰ
ਰਾਮਹ੍ਰਦਾਨਾਂ ਚ ਮਚਕ੍ਰੁਕਸ੍ਯ ਚ।
ਏਤਤ੍ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਸਮਨ੍ਤਪਞ੍ਚਕੰ
ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਵੇਦਿਰੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-81-207 (19283)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 81 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-81-7 ਕੁਤ੍ਸਿਤੰ ਰੌਤੀਤਿ ਕੁਰੁ ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪਣਾਤ੍ਰਾਯਤ ਇਤਿ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰ ਪਾਪਨਿਵਰ੍ਤਕਮ੍ ॥ 3-81-9 ਤਤਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਤੁਕੰ ਰਾਜੰਨਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ। ਤਤੋ ਮਚਕ੍ਰੁਕੰ ਨਾਮੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-81-63 ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮੈਰ੍ਹਰਨ੍ਤੀਹ ਸ਼੍ਵਾਨਲੋਮਾ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-81-125 ਹਿਮਸੰਨਿਭ ਅਤਿਸ਼੍ਵੇਤਮਿਕ੍ਸ਼਼ੁਵਿਕਾਰੰ ਖਣ੍ਡਸ਼ਰ੍ਕਰਾਖ੍ਯਮ੍ ॥ 3-81-192 ਸੰਨਿਹਤ੍ਯਾਂ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 082
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.82. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 082
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰਪ੍ਰਤਿ ਨਾਨਾਤੀਰ੍ਥਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-82-0 (19284)
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-82-0x (1989)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਧਰ੍ਮਤੀਰ੍ਥਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
[ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮੋ ਮਹਾਭਾਗਸ੍ਤਪ੍ਤਵਾਨੁਤ੍ਤਮੰ ਤਪਃ ॥
ਤੇਨ ਤੀਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰਪੁਣ੍ਯੰ ਸ੍ਵੇਨ ਨਾਮ੍ਨਾ ਚ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥] 3-82-1 (19285)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜਨ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਆਸਪ੍ਤਮੰ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਪੁਨੀਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-2 (19286)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਜ੍ਞਾਨਪਾਵਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮੁਨਿਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-3 (19287)
ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਵਨੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਮਾਨਵਃ।
ਤਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਃ ॥ 3-82-4 (19288)
ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਕਿੰਨਰਾਸ਼੍ਚ ਮਹੋਰਗਾਃ।
ਕਤਦ੍ਵਨੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ੰਨੇਵ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-5 (19289)
ਤਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਰਿਚਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਨਦੀਨਾਮੁਤ੍ਤਮਾ ਨਦੀ।
ਪ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਾ ਦੇਵੀ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਰਾਜਨ੍ਪੁਣ੍ਯਾ ਦੇਵੀ ਸਰਸ੍ਵਤੀ ॥ 3-82-6 (19290)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਵਲ੍ਮੀਕਾੰਨਿਃ ਸ੍ਰੁʼਤੇਜਲੇ।
ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਨਸ਼੍ਵਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-7 (19291)
ਕਵੇਰਾਧ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੰ ਨਾਮ ਤਤ੍ਰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਪਟ੍ਸੁ ਸ਼ਮ੍ਯਾਨਿਪਾਤੇਸ਼਼ੁ ਵਲ੍ਮੀਕਾਦਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 3-82-8 (19292)
ਕਪਿਲਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰੰ ਚ ਵਾਜਿਮੇਧੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾਤਨੇ ॥ 3-82-9 (19293)
ਸੁਗਨ੍ਧਾਂ ਸ਼ਤਕੁਮ੍ਭਾਂ ਚ ਪਞ੍ਚਯਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਚ ਭਾਰਤ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-82-10 (19294)
ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲਖਾਤੰ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ।
ਗਾਣਪਤ੍ਯੰ ਚ ਲਭਤੇ ਦੇਹੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-11 (19295)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਸ਼ਾਕਮ੍ਭਰੀਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 3-82-12 (19296)
ਦਿਵ੍ਯੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰੰ ਹਿ ਸ਼ਾਕੇਨ ਕਿਲ ਸੁਵ੍ਰਤਾ।
ਆਹਾਰੰ ਸਾ ਕ੍ਰੁʼਤਵਤੀ ਮਾਸਿਮਾਸਿ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-82-13 (19297)
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰਦੇਵ੍ਯਾ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤਪੋਧਨਾਃ।
ਆਤਿਥ੍ਯੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਾਕੇਨ ਕਿਲ ਭਾਰਤ।
ਤਤਃ ਸ਼ਾਕਮ੍ਭਰੀਤ੍ਯੇਵ ਨਾਮ ਤਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-82-14 (19298)
ਸ਼ਾਕਮ੍ਭਰੀਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰਮੁਸ਼਼ਿਤਃ ਸ਼ਾਕੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਨਰਃ ਸ਼ੁਚਿਃ ॥ 3-82-15 (19299)
ਸ਼ਾਕਾਹਾਰਸ੍ਯ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਤ੍ਫਲੰ ਤਸ੍ਯ ਭਵਤਿ ਦੇਵ੍ਯਾਸ਼੍ਛਨ੍ਦੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-82-16 (19300)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸੁਵਰ੍ਣਾਖ੍ਯੰ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਪ੍ਰਸਾਦਾਰ੍ਥੰ ਰੁਦ੍ਰਕਮਾਰਾਧਯਤ੍ਪੁਰਾ ॥ 3-82-17 (19301)
ਵਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸੁਬਰ੍ਹੂਲ੍ਲੇਭੇ ਦੈਵਤੇਸ਼਼ੁ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਾਨ੍।
ਉਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਪੁਰਘ੍ਨੇਨ ਪਰਿਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-82-18 (19302)
ਅਪਿਚ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਿਯਤਰੋ ਲੋਕੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਤ੍ਵਨ੍ਮੁਖੰ ਚ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-19 (19303)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਗਮ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਗਾਣਪਤ੍ਯੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-82-20 (19304)
ਧੂਮਾਵਤੀਂ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਮਨਸਾ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਾਨ੍ਕਾਰ੍ਮਾਲ੍ਲਭਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-21 (19305)
ਦੇਵ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਰ੍ਧੇਨ ਰਥਾਵਰ੍ਤੋ ਨਰਾਧਿਪ।
ਤਤ੍ਰਾਰੋਹੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਮਹਾਦੇਵਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਧਿ ਗਚ੍ਛੇਤ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-82-22 (19306)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗਚ੍ਛੇਤ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਧਾਰਾਂ ਨਾਮ ਮਹਾਪ੍ਰਾਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨੀਮ੍ ॥ 3-82-23 (19307)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨ ਸ਼ੋਚਤਿ ਨਰਾਧਿਪ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ ਮਹਾਗਿਰਿਮ੍ ॥ 3-82-24 (19308)
`ਅਸ਼ੀਤਿਯੋਜਨਸ਼ਤੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਅਸ਼ੀਤਿੰ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਤ੍ਤੁ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-82-25 (19309)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿੰ ਪ੍ਰਯਾਗਾਦ੍ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਤ੍ਤੁ ਦ੍ਵਾਦਸ਼।
ਸੰਯੁਕ੍ਤਮੇਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰੰ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਮ੍' ॥ 3-82-26 (19310)
ਸ੍ਵਰ੍ਗਦ੍ਵਾਰੇਣ ਯਤ੍ਤੁਲ੍ਯੰ ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰੰ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਕੋਟਿਤੀਰ੍ਥੇ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-82-27 (19311)
ਪੌਣ੍ਡਰੀਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍।
ਉਸ਼਼੍ਯੈਕਾਂ ਰਜਨੀਂ ਤਤ੍ਰ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-28 (19312)
ਸਪ੍ਤਗਙ੍ਗੇ ਤ੍ਰਿਗਙ੍ਗੇ ਚ ਸ਼ਕ੍ਰਾਵਰ੍ਤੇ ਚ ਤਰ੍ਪਯਨ੍।
ਦੇਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪੁਣ੍ਯੇ ਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-82-29 (19313)
ਤਤਃ ਕਨਸ੍ਵਲੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-30 (19314)
ਕਪਿਲਾਵਟੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਉਪੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਂ ਤਤ੍ਰ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-31 (19315)
ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕਪਿਲਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤੀਰ੍ਥੰ ਕੁਰੁਵਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-82-32 (19316)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਨਾਗਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਾਧਿਪ।
ਕਪਿਲਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-82-33 (19317)
ਤਤੋ ਲਲਿਤਕੰ ਗਚ੍ਛੇਚ੍ਛਨ੍ਤਨੋਸ੍ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜੰਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-34 (19318)
ਗਙ੍ਗਾਯਮੁਨਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਸ੍ਨਾਤਿ ਯਃ ਸੰਗਮੇ ਨਰਃ।
ਦਸ਼ਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਨਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-82-35 (19319)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੁਗਨ੍ਧੰ ਲੋਕਵਿਥੁਤਮ੍।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-82-36 (19320)
ਰੁਦ੍ਰਾਵਰ੍ਤੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-37 (19321)
ਗਙ੍ਗਾਯਾਸ਼੍ਚ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸੰਗਮੇ।
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵਮੇਧੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-38 (19322)
ਭਦ੍ਰਕਰ੍ਣਏਸ਼੍ਵਰੰ ਗਤ੍ਵਾ ਦੇਵਮਰ੍ਚ੍ਯ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨਾਕਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਚ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-39 (19323)
ਤਤ ਕੁਬ੍ਜਾਵਤੀਂ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਰਗੋਸਹਸ੍ਰਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਨਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-40 (19324)
ਅਰੁਨ੍ਧਤੀਵਟੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਸਾਮੁਦ੍ਰਕਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-82-41 (19325)
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-82-42 (19326)
ਕਬ੍ਰ੍ਹਮਾਵਰ੍ਤੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸੋਮਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-43 (19327)
ਯਮੁਨਾਪ੍ਰਭਵੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਯਾਮੁਨਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਫੰਲ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-82-44 (19328)
ਦਰ੍ਵੀਸੰਕ੍ਰਮਣੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਪੂਜਿਤਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-45 (19329)
ਸਿਨ੍ਧੋਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਭਵੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਿਦ੍ਧਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੇਵਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਃ ਪਞ੍ਚ ਵਿਨ੍ਦੇਦ੍ਬਹੁ ਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍ ॥ 3-82-46 (19330)
ਅਥ ਵੇਦੀਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਰਃ ਪਰਮਦੁਰ੍ਗਮਾਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਗਚ੍ਛੇਦੌਸ਼ਨਸੀਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-82-47 (19331)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਕੁਲ੍ਯਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਾਸਿਸ਼਼੍ਠੰ ਚੈਵਭਾਰਤ।
ਵਾਸਿਸ਼਼੍ਠੀਂ ਸਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ਵਰ੍ਣਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 3-82-48 (19332)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਕੁਲ੍ਯਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵਿਕਲ੍ਮਸ਼਼ਃ।
ਦੇਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚਾਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਲੋਕੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-49 (19333)
ਯਦਿ ਤਤ੍ਰਵਸੇਨ੍ਮਾਸੰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੋ ਨਰਾਧਿਪ।
`ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਹਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫਲੰ ਸ ਲਭਤੇ ਨਰਃ' ॥ 3-82-50 (19334)
ਭ੍ਰੁʼਗੁਤੁਙ੍ਗੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਾਜਿਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਗਤ੍ਵਾ ਵੀਰਪ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-51 (19335)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਮਘਯੋਸ਼੍ਚੈਵ ਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਾਤਿਰਾਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-82-52 (19336)
ਤਤ੍ਰ ਸੰਧ੍ਯਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਾਤੀਰ੍ਥਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਚ ਵੈ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਯਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੋਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-53 (19337)
ਮਹਾਸ਼੍ਰਮੇ ਵਸੇਦ੍ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨੇ।
ਏਕਕਾਲੰ ਨਿਰਾਹਾਰੋ ਲੋਕਾਨਾਵਸਤੇ ਸ਼ੁਭਾਨ੍ ॥ 3-82-54 (19338)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠਾਕਾਲੋਪਵਾਸੇਨ ਮਾਸਮੁਸ਼਼੍ਯ ਮਹਾਲਯੇ।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਵਿਨ੍ਦੇਦ੍ਬਹੁ ਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍।
ਦਸ਼ਾਪਰਾਨ੍ਦਸ਼ਪੂਰ੍ਵਾੰਨਰਾਨੁਦ੍ਧਰਤੇ ਕੁਲਮ੍ ॥ 3-82-55 (19339)
ਅਥ ਵੇਤਸਿਕਾਂ ਗਤ੍ਵਾ ਪਿਤਾਮਹਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਾਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਗਚ੍ਛੇਦੌਸ਼ਨਸੀਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-82-56 (19340)
ਅਥ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਾਤੀਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਰੂਪਸ੍ਯ ਭਾਗੀ ਭਵਤਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾਤਨੈਃ ॥ 3-82-57 (19341)
ਤਤੋ ਵੈ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਗਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਪਦ੍ਮਵਰ੍ਣੇਨ ਯਾਨੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-58 (19342)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਨੈਮਿਸ਼਼ੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਸਿਦ੍ਧਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਿਵਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦੇਵਗਣੈਃ ਸਹ ॥ 3-82-59 (19343)
ਨੈਮਿਸ਼਼ੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਣਸ੍ ਪਾਪਸ੍ਯਾਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਮਾਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਨਰਃ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-60 (19344)
ਤਤ੍ਰ ਮਾਸੰ ਵਸੇਦ੍ਧੀਰੋ ਨੈਮਿਸ਼਼ੇ ਤੀਰ੍ਥਤਤ੍ਪਰਃ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਯਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਤਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਨੈਂਮਿਸ਼਼ੇ ॥ 3-82-61 (19345)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਭਿਸ਼਼ੇਕਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਗਵਾਂ ਮੇਧਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਭਾਰਤ।
ਪੁਨਾਤ੍ਯਾਸਪ੍ਤਮੰ ਚੈਵ ਕੁਲੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-82-62 (19346)
ਯਸ੍ਤ੍ਯਜੇੰਨੈਮਿਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨੁਪਵਾਸਪਰਾਯਣਃ।
ਸ ਮੋਦੇਤ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਏਵਮਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-82-63 (19347)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਮੇਧ੍ਯੰ ਚ ਪੁਣ੍ਯੰ ਚ ਨੈਮਿਸ਼਼ੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-82-64 (19348)
ਗਙ੍ਗੋਦ੍ਭੇਦੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ ਭਵੇਤ੍ਸਦਾ ॥ 3-82-65 (19349)
ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਰ੍ਪਯੇਤ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਤਾਃ।
ਸਾਰਸ੍ਵਤੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਮੋਦਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-66 (19350)
ਤਤਸ਼੍ਚ ਬਾਹੁਦਾਂ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਮੇਕਾਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ।
ਦੇਵਸਤ੍ਰਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫਲੰਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੌਰਵ ॥ 3-82-67 (19351)
ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਵਤੀਂ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਪੁਣ੍ਯਤਰੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨਪਰੋ ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-68 (19352)
ਵਿਮਲਾਸ਼ੋਕਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰ੍ਹਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਮੇਕਾਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-82-69 (19353)
ਗੋਪ੍ਰਤਾਰੰ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸਰਯ੍ਵਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਰਾਮੋ ਗਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਸਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਬਲਵਾਹਨਃ।
ਦੇਹੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜ ਤਸ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸ੍ਯ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-82-70 (19354)
ਰਾਮਸ੍ਯ ਚ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਵ੍ਯਵਸਾਯਾਚ੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਪ੍ਰਤਾਰੇ ਨਰਾਧਿਪ।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-82-71 (19355)
ਰਾਮਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਮਤ੍ਯਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਨਾਤਿ ਚ ਕੁਲੰ ਨਰਃ ॥ 3-82-72 (19356)
ਸ਼ਤਸਾਹਸ੍ਰਕੰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤਤ੍ਰੈਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-82-73 (19357)
ਤਤ੍ਰੋਪਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-82-74 (19358)
ਰਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ੍ਥਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-82-75 (19359)
ਕੋਟਿਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਗੁਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫੰਲ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਚ ਭਵੇੰਨਰਃ ॥ 3-82-76 (19360)
ਤਤੋ ਵਾਰਾਣਸੀਂ ਗਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਮ੍।
ਕਪਿਲਾਹ੍ਰਦੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾਰਾਜਸੂਯਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-77 (19361)
ਅਵਿਮੁਕ੍ਤੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦ੍ਦੇਵਦੇਵਸ੍ਯ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਯਾ ॥ 3-82-78 (19362)
ਪ੍ਰਾਣਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਤਤ੍ਰੈਵ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥ 3-82-79 (19363)
ਗੋਮਤੀਗਙ੍ਗਯੋਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਗਮੇ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤੇ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-82-80 (19364)
ਤਤੋ ਗਯਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-82-81 (19365)
ਤਤ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਯਵਟੋ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਤਤ੍ਰ ਦਤ੍ਤੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਸ੍ਤੁ ਭਵਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਯਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-82 (19366)
ਮਹਾਨਦ੍ਯਾਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤਰ੍ਪਯੇਤ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਤਾਃ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-82-83 (19367)
ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਰੋ ਗਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਾਰਣ੍ਯੋਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪ੍ਰਭਾਤਾਮੇਵ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀਮ੍ ॥ 3-82-84 (19368)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਤਤ੍ਰ ਸਰਸਿ ਯੂਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਃ।
ਯੂਪੰ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਾਜਪੇਯਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-85 (19369)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧੇਨੁਕੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਏਕਰਾਤ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਯਚ੍ਛੇਤ੍ਤਿਲਧੇਨੁਕਾਮ੍ ॥ 3-82-86 (19370)
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਸੋਮਲੋਕੰ ਬ੍ਰਜੇਦ੍ਭੁਵਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਚਿਹ੍ਨਿੰ ਮਹਦ੍ਰਾਜੰਨਦ੍ਯਾਪਿ ਸੁਮਹਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-82-87 (19371)
ਕਪਿਲਾਯਾਃ ਸਵਤ੍ਸਾਯਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪਰ੍ਵਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸਵਤ੍ਸਾਯਾਃ ਪਦਾਨਿ ਸ੍ਮ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯਾਪਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-82-88 (19372)
ਤੇਸ਼਼ੂਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਪਦੇਸ਼਼ੁ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮ।
ਯਤ੍ਕੰਚਿਦਸ਼ੁਭੰ ਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-82-89 (19373)
ਤਤੋ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਵਟੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਦੇਵਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਸ੍ਨਾਯੀਤ ਭਸ੍ਮਨਾ ਤਤ੍ਰ ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਮ੍ ॥ 3-82-90 (19374)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਭਵੇਚ੍ਚੀਰ੍ਣੰ ਵ੍ਰਤੰ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍।
ਇਤਰੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵਪਾਪੰ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-82-91 (19375)
ਉਦ੍ਯਨ੍ਤੰ ਚ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪਰ੍ਵਤੰ ਗੀਤਨਾਦਿਤਮ੍।
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਪਦੰ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-82-92 (19376)
ਤਤ੍ਰਸੰਧ੍ਯਾਮੁਪਾਸੀਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਃ।
ਉਪਾਸਿਤਾ ਭਵੇਤ੍ਸੰਧ੍ਯਾ ਤੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ॥ 3-82-93 (19377)
ਯੋਨਿਦ੍ਵਾਰੰ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਗਮ੍ਯ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਯੋਨਿਸੰਕਰਾਤ੍ ॥ 3-82-94 (19378)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼ੁਕ੍ਲਾਵੁਭੌ ਪਕ੍ਸ਼਼ੌ ਗਯਾਯਾਂ ਯੋ ਵਸੇੰਨਰਃ।
ਪੁਨਾਤ੍ਯਾਸਪ੍ਤਮੰ ਰਾਜਨ੍ਕੁਲੰ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-95 (19379)
ਏਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾ ਬਹਵਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਯਦ੍ਯੇਕੋਪਿ ਗਯਾਂ ਵ੍ਰਜੇਤ੍।
ਗੌਰੀਂ ਵਾ ਵਰਯੇਤ੍ਕਨ੍ਯਾਂ ਨੀਲੰ ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍ ॥ 3-82-96 (19380)
ਤਤਃ ਫਲ੍ਗੁਂ ਵ੍ਰਜੇਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਚ ਮਹਤੀਂ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-82-97 (19381)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਸ੍ਥੰ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮੋ ਮਹਾਰਾਜ ਨਿਤ੍ਯਮਾਸ੍ਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-82-98 (19382)
ਤਤ੍ਰ ਕੂਪੋਦਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਸ੍ਨਾਤਃ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਤਥਾ।
ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਂਸ੍ਤੁ ਸੰਤਰ੍ਪ੍ਯ ਮੁਕ੍ਤਪਾਪੋ ਦਿਵੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-82-99 (19383)
ਮਤਙ੍ਗਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਸ੍ਤਤ੍ਰਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-82-100 (19384)
ਤੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਸ਼੍ਰੀਮਚ੍ਛ੍ਰਮਸ਼ੋਕਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍।
ਗਵਾਮਯਨਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫਲੰਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-82-101 (19385)
ਧਰ੍ਮੰ ਤਤ੍ਰਾਭਿਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਵਾਜਿਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-102 (19386)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਥਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਗਮ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਭ੍ਯਾਂ ਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-82-103 (19387)
ਤਤੋ ਰਾਜਗ੍ਰੁʼਹੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਸੇਵੀ ਨਰਾਧਿਪ।
ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰਕਕ੍ਸ਼਼ੀਵਾਨਿਵ ਮੋਦਤੇ ॥ 3-82-104 (19388)
ਯਕ੍ਸ਼਼ਿਣ੍ਯਾ ਨੈਤ੍ਯਕੰ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਨੀਨ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਿਣ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਬ੍ਰ੍ਹਮਹਤ੍ਯਯਾ ॥ 3-82-105 (19389)
ਮਣਇਨਾਗੰ ਤਤੋ ਗਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-106 (19390)
ਤੈਰ੍ਥਿਕੰ ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਯਸ੍ਤੁ ਮਣਿਨਾਗਸ੍ ਭਾਰਤ।
ਦਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੇਣਾਪਿ ਨ ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰਮਤੇ ਵਿਪਮ੍ ॥ 3-82-107 (19391)
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ ਰਜਨੀਭੇਕਾਂ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫੰਲ ਲਭੇਤ੍।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਪੇਰ੍ਗੌਤਮਸ੍ਯ ਵਨੰ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-82-108 (19392)
ਅਹਲ੍ਯਾਯਾ ਹ੍ਰਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵ੍ਰਜੇਤ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍।
ਅਭਿਗਮ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਰਾਜਨ੍ਵਿਨਦ੍ਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-82-109 (19393)
ਤਤ੍ਰੋਦਪਾਨੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਤ੍ਰਿਪੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਾਜਿਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-110 (19394)
ਜਨਕਸ੍ ਤੁ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਕੂਪਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਪੂਜਿਤਃ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-111 (19395)
ਤਤੋ ਵਿਨਸ਼ਨੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨਮ੍।
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸੋਮਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-112 (19396)
ਗਣ੍ਡਕੀਂ ਤੁ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥਜਲੋਦ੍ਭਵਾਮ੍।
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸੂਰ੍ਯਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-113 (19397)
ਕਤਤੋ ਵਿਸ਼ਲ੍ਯਾਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਦੀਂ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਮ੍।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-114 (19398)
ਤਤੋ(ਅ)ਧਿਵਙ੍ਗੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਸਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਤਤੋ ਵਨਮ੍।
ਗੁਹ੍ਯਕੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਰਾਜ ਮੋਦਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-115 (19399)
ਕਮ੍ਪਨਾਂ ਤੁ ਸਮਾਸਦ੍ਯ ਨਦੀਂ ਸਿਦ੍ਧਨਿਵੇਸ਼਼ਿਤਾਮ੍।
ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-116 (19400)
ਅਥ ਮਾਹੇਸ਼੍ਵਰੀਂ ਧਾਰਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਧਰਾਧਿਪ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-82-117 (19401)
ਦਿਵੌਕਸਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪ।
ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਾਜਿਮੇਧੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-82-118 (19402)
ਅਥ ਸੋਮਪਦੰ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਮਾਹੇਸ਼੍ਵਰਪਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵਾਜਿਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-119 (19403)
ਤਤ੍ਰਕੋਟੀ ਤੁ ਤੀਰ੍ਥਾਨਾਂ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਕੂਰ੍ਮਰੂਪੇਣ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਹ੍ਯਸੁਰੇਣ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-82-120 (19404)
ਹ੍ਰਿਯਮਾਣਾ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਤੀਰ੍ਥਕੋਟ੍ਯਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-82-121 (19405)
ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਥਾਨੰ ਨਾਰਾਯਣਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-82-122 (19406)
ਸਦਾ ਸੰਨਿਹਿਤੋ ਯਤ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਵਸਤਿ ਭਾਰਤ।
ਯਤ੍ਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਃ ॥ 3-82-123 (19407)
ਆਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ ਰੁਦ੍ਰਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮੁਪਾਸਤੇ।
ਸ਼ਾਲਗ੍ਰਾਮ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਕਃ ॥ 3-82-124 (19408)
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਤ੍ਰਿਲੋਕੇਸ਼ੰ ਵਰਦੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-125 (19409)
ਤਤ੍ਰੋਪਦਾਨੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨਮ੍।
ਸਮੁਦ੍ਰਾਸ੍ਤਤ੍ਰਚਤ੍ਵਾਰਃ ਕੂਪੇ ਸੰਨਿਹਿਤਾਃ ਸਦਾ।
ਤਤ੍ਰੋਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-126 (19410)
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਤ੍ਰਿਲੋਕੇਸ਼ੰ ਵਰਦੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਵਿਰਾਜਤਿ ਯਥਾਸੋਮੋ ਮੇਘੈਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-82-127 (19411)
ਜਾਤਿਸ੍ਮਰਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸ਼ੁਚਿਃ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸਃ।
ਜਾਤਿਸ੍ਮਰਤ੍ਵਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-128 (19412)
ਵਦੇਸ਼੍ਵਰਪੁਰੰ ਗਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੇਸ਼ਵਮ੍।
ਈਪ੍ਸਿਤਾਁਲ੍ਲਭਤੇ ਕਾਮਾਨੁਪਵਾਸਾੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-129 (19413)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਵਾਮਨੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨਮ੍।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਹਰਿੰ ਦੇਵੰ ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-130 (19414)
ਭਰਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨਮ੍ ॥ 3-82-131 (19415)
ਕੌਸ਼ਿਕੀਂ ਤਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛੇਤ ਮਹਾਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਿਨੀਮ੍।
ਰਾਜਸੂਯਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-82-132 (19416)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਚਮ੍ਪਕਾਰਣ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਮੇਕਾਂ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-133 (19417)
ਅਥ ਜੇਸ਼਼੍ਠਿਲਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤੀਰ੍ਧੰ ਪਰਮਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਜਨੀਮੇਕਾਂ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-134 (19418)
ਤਤ੍ਰ ਵਿਸ਼੍ਵੇਸ਼੍ਵਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵ੍ਯਾ ਸਹ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍।
ਮਿਤ੍ਰਾਵਰੁਣਯੋਰ੍ਲੋਕਾਨਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤਸ੍ਤਤ੍ਰਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-135 (19419)
ਕਨ੍ਯਾਸੰਵੇਦ੍ਯਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਿਯਤੋ ਨਯਿਤਾਸ਼ਨਃ।
ਮਨੋਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਰ੍ਲੋਕਾਨਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-82-136 (19420)
ਕਨ੍ਯਾਯਾਂ ਯੇ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦਾਨਮਣ੍ਵਪਿ ਭਾਰਤ।
ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਮਿਤਿ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 3-82-137 (19421)
ਤਤੋ ਨਿਰ੍ਵੀਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤ੍ਰਿਪੁ ਲੋਕੇਪੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-138 (19422)
ਯੇ ਤ੍ਵਿਨ੍ਧਨੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਿਰ੍ਵੀਰਾਸੰਗਮੇ ਨਰਾਃ।
ਤੇ ਯਾਨ੍ਤਿ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕਮਨਾਮਯਮ੍ ॥ 3-82-139 (19423)
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮੋ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-140 (19424)
ਦੇਵਕੂਟੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-82-141 (19425)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੌਸ਼ਿਕਸ੍ਯ ਮੁਨੇਰ੍ਹ੍ਰਦਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪਰਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋਥ ਕੌਸ਼ਿਕਃ ॥ 3-82-142 (19426)
ਤਤ੍ਰ ਮਾਸੰ ਵਸੇਦ੍ਵੀਰ ਕੌਸ਼ਿਕ੍ਯਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸ੍ਯ ਯਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਤਨ੍ਮਾਸੇਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-143 (19427)
ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥਵਰੇ ਚੈਵ ਯੋ ਵਸੇਤ ਮਹਾਹ੍ਰਦੇ।
ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਨ੍ਦ੍ਯਾਦ੍ਬਹੁ ਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍ ॥ 3-82-144 (19428)
ਕੁਮਾਰਮਭਿਗਮ੍ਯਾਥ ਵੀਰਾਸ਼੍ਰਮਨਿਵਾਸਿਨਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨਰੋ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-82-145 (19429)
ਅਗ੍ਨਿਧਾਰਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਹ੍ਯਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-146 (19430)
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਦੇਵੰ ਵਰਦੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਪਿਤਾਮਹਸਰੋ ਗਤ੍ਵਾ ਸ਼ੈਲਰਾਜਸਮੀਪਤਃ।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਹ੍ਯਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-82-147 (19431)
ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਯ ਸਰਸਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁਤਾ ਲੋਕਪਾਵਨੀ।
ਕੁਮਾਰਧਾਰਾ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 3-82-148 (19432)
ਯਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋਸ੍ਮੀਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਵਗਚ੍ਛਤਿ।
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠਕਾਲੋਪਵਾਸੇਨ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਯਾ ॥ 3-82-149 (19433)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵਨਤਤ੍ਪਰਃ।
ਸ਼ਿਖਰੰ ਵੈ ਮਹਾਦੇਵ੍ਯਾ ਗੌਰ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-82-150 (19434)
ਸਮਾਰੁਹ੍ਯ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ੍ਤਨਕੁਣ੍ਡੇਸ਼਼ੁ ਸੰਵਿਸ਼ੇਤ੍।
ਸ੍ਤਨਕੁਣ੍ਡਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਵਾਜਪੇਯਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-151 (19435)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ।
ਹਯਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-152 (19436)
ਤਾਮ੍ਰਾਰੁਣੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-153 (19437)
ਨਨ੍ਦਿਨ੍ਯਾਂ ਚ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੂਪੰ ਦੇਵਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਨਰਮੇਧਸ੍ ਯਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਤਦਾਪ੍ਤੋਤਿ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-82-154 (19438)
ਕਾਲਿਕਾਸੰਗਮੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਕੌਸ਼ਿਕ੍ਯਰੁਣਯੋਰ੍ਗਤਃ।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-155 (19439)
ਉਰ੍ਵਸ਼ੀਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਤਃ ਸੋਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਬੁਧਃ।
ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ਭੁਵਿਮਾਨਵਃ ॥ 3-82-156 (19440)
ਕੋਕਾਮੁਖਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਯਤਵ੍ਰਤਃ।
ਜਾਤਿਸ੍ਮਰਤ੍ਵਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾਤਨੈਃ ॥ 3-82-157 (19441)
ਪ੍ਰਾਙ੍ਗਦੀਂ ਚ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਭਵਤਿ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-82-158 (19442)
ਰੁʼਸ਼਼ਭਦ੍ਵੀਪਮਾਸਾਦ੍ਯ ਮੇਧ੍ਯੰ ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਨਿਸ਼਼ੂਦਨਮ੍।
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਵਿਮਾਨਸ੍ਥੋ ਵਿਰਾਜਤੇ ॥ 3-82-159 (19443)
ਔਦ੍ਦਾਲਕੰ ਮਹਾਰਾਜ ਤੀਰ੍ਥੰ ਮੁਨਿਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵੈ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-160 (19444)
ਧਰ੍ਮਤੀਰ੍ਥੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਸੇਵਿਤਮ੍।
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਮਾਨਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ॥ 3-82-161 (19445)
ਅਥ ਪਮ੍ਪਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਭਾਗੀਰਥ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤੋਦਕਃ।
ਦਣ੍ਡਾਰ੍ਤਮਭਿਗਤ੍ਵਾ ਤੁ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-82-162 (19446)
`ਤਤੋ ਲੇਵਲਿਕਾਂ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਪੁਣ੍ਯੋਪਸੇਵਿਤਾਮ੍।
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਮਾਨਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਪੂਜ੍ਯਤੇ' ॥ 3-82-163 (19447)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 82 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-82-8 ਸ਼ਮ੍ਯਾ ਮੁਦ੍ਗਰਾਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਯਜ੍ਞੋਪਕਰਣਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ਸ ਵਲਵਤਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੋ ਯਾਵਦ੍ਦੂਰੰ ਪਤੇਤ੍ ਤਾਵਾਨ੍ਦੇਸ਼ਃ ਸ਼ਮ੍ਯਾਨਿਪਾਤਃ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ਼਼ਟ੍ਸੁ ॥ 3-82-9 ਪੁਰਾਤਨੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਪੁਰਾਣਾਦੌ ॥ 3-82-16 ਛਨ੍ਦੇਨ ਇਚ੍ਛਯਾ ॥ 3-82-19 ਤ੍ਵਮੁਖੰ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਧਾਨਮ੍ ॥ 3-82-56 ਔਸ਼ਨਸੀਂ ਗਤਿੰ ਸ਼ੁਕ੍ਰਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-82-71 ਵ੍ਯਵਸਾਯਾੰਨਿਸ਼੍ਚਯਾਤ੍ ॥ 3-82-105 ਨੈਤ੍ਯਕ ਨੈਵੇਦ੍ਯਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 083
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.83. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 083
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਾਰਦੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਯ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯੋਦਿਤਤੀਰ੍ਥਮਹਿਮਾਨੁਵਾਦਪੂਰ੍ਵਕਮਿਸ਼਼੍ਟਦੇਸ਼ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-83-0 (19448)
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-83-0x (1990)
ਅਥ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੰਵੇਦ੍ਯੇ ਤੀਰ੍ਥ ਉਤ੍ਤਮੇ।
ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਨਰੋ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਲਭਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-83-1 (19449)
ਰਾਮਸ੍ਯ ਚ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਤੀਰ੍ਥੰ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਰਾ।
ਤਲ੍ਲੌਹਿਤ੍ਯੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਿਨ੍ਦ੍ਯਾਦ੍ਬਹੁ ਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍ ॥ 3-83-2 (19450)
ਕਰਤੋਯਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਿਧਿਃ ॥ 3-83-3 (19451)
ਗਙ੍ਗਾਯਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਾਗਰਸ੍ਯ ਚ ਸਙ੍ਗਮੇ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧੰ ਦਸ਼ਗੁਣੰ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-83-4 (19452)
ਗਙ੍ਗਾਯਾਸ੍ਤ੍ਵਪਰੰ ਪਾਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਯਃ ਸ੍ਨਾਤਿ ਮਾਨਵਃ।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰਮੁਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਾਮਾਨਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-83-5 (19453)
ਤਤੋ ਵੈਤਰਣੀਂ ਗਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨੀਮ੍।
ਵਿਰਜਾਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਿਰਾਜਤਿ ਯਥਾ ਸ਼ਸ਼ੀ ॥ 3-83-6 (19454)
ਪ੍ਰਭਵੇਚ੍ਚ ਕੁਲੇ ਪੁਣ੍ਯੇ ਸਰ੍ਵਪਾਪੰ ਵ੍ਯਪੋਹਤਿ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫੰਲ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਰਪੁਨਾਤਿ ਸ੍ਵਕੁਲੰ ਨਰਃ ॥ 3-83-7 (19455)
ਸ਼ੋਣਸ੍ਯ ਜ੍ਯੋਤਿਰਥ੍ਯਾਯਾਃ ਸੰਗਮੇ ਨਿਯਤਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਨਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-8 (19456)
ਸ਼ੋਣਸ੍ਯ ਨਰ੍ਮਦਾਯਾਸ਼੍ ਪ੍ਰਭੇਦੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਵੰਸ਼ਗੁਲ੍ਮ ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਵਾਚਜਿਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-9 (19457)
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦ੍ਯਾਤ੍ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-83-10 (19458)
ਕੋਸਲਾਂ ਤੁ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕਾਲਤੀਰ੍ਥਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੈਕਾਦਸ਼ਫਲੰ ਲਭਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-83-11 (19459)
ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਤ੍ਯਾਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਪੁਨਾਤਿ ਸ੍ਵਕੁਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-83-12 (19460)
ਤਤੋ ਬਦਰਿਕਾਤੀਰ੍ਥੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਦੀਰ੍ਘਮਾਯੁਰਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-83-13 (19461)
ਤਥਾ ਚਮ੍ਪਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਭਾਗੀਰਥ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤੋਦਕਃ।
ਦਣ੍ਡਾਖ੍ਯਮਭਿਗਮ੍ਯੈਵ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-14 (19462)
ਲਪੇਟਿਕਾਂ ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਪੁਣ੍ਯੋਪਸ਼ੋਭਿਤਾਮ੍।
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਦੇਵੈਃ ਸਰ੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ॥ 3-83-15 (19463)
ਤਤੋ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਨਿਪੇਵਿਤਮ੍।
ਰਾਮਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵਾਜਿਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-16 (19464)
ਮਤਙ੍ਗਸ੍ਯ ਤੁ ਕੇਦਾਰਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-17 (19465)
ਸ਼੍ਰੀਪਰ੍ਵਤੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਦੀਤੀਰਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍।
ਰਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਮ੍ ॥ 3-83-18 (19466)
ਸ਼੍ਰੀਪਰ੍ਵਤੇ ਮਹਾਦੇਵੋ ਦੇਵ੍ਯਾ ਸਹ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਨ੍ਯਵਸਤ੍ਪਰਮਪ੍ਰੀਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਃ ਸਹ ॥ 3-83-19 (19467)
ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਹ੍ਰਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਸ਼ੁਚਿਃ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸਃ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-83-20 (19468)
ਰੁʼਸ਼਼ਭੰ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨ੍ਰੁʼਪਪੂਜਿਤਮ੍।
ਵਾਜਪੇਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨਾਕਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਚ ਮੋਦਤੇ ॥ 3-83-21 (19469)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਕਾਵੇਰੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤਾਮਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣੈਃ।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰੋ ਰਾਜਨ੍ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-22 (19470)
ਤਤਸ੍ਤੀਰੇ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਕਨ੍ਯਾਤੀਰ੍ਥਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍।
ਤਤ੍ਤੋਯੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-83-23 (19471)
ਅਥ ਗੋਕਰ੍ਣਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਸਮੁਦ੍ਰਮਧ੍ਯੇ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-83-24 (19472)
ਰਯਤ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਃ।
ਭੂਤਯਕ੍ਸ਼਼ਪਿਸ਼ਾਚਾਸ਼੍ਚ ਕਿੰਨਰਾਃ ਸਮਹੋਰਗਾਃ ॥ 3-83-25 (19473)
ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ ਪੰਨਗਾਸ੍ਤਥਾ।
ਸਰਿਤਃ ਸਾਗਰਾਃ ਸ਼ੈਲਾ ਉਪਾਸਨ੍ਤ ਉਮਾਪਤਿਮ੍ ॥ 3-83-26 (19474)
ਤਤ੍ਰੇਸ਼ਾਨੰ ਸਮਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਗਾਣਪਤ੍ਯੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-83-27 (19475)
ਉਸ਼਼੍ਯ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਰਾਤ੍ਰੰ ਤੁ ਪੂਤਾਤ੍ਮਾ ਚ ਭਵੇੰਨਰਃ ॥ 3-83-28 (19476)
ਤਤ ਏਵ ਚ ਗਾਯਤ੍ਰ੍ਯਾਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਪੂਜਿਤਮ੍।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰਮੁਸ਼਼ਿਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-83-29 (19477)
ਗਾਯਤ੍ਰੀਂ ਪਠਤੇ ਯਸ੍ਤੁ ਯੋਨਿਸੰਕਰਜਸ੍ਤਥਾ।
ਗਾਥਾ ਚ ਗਾਥਿਕਾ ਚਾਪਿ ਤਸ੍ਯ ਸੰਪਦ੍ਯਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-83-30 (19478)
ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਂ ਪਠਤਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-83-31 (19479)
ਸੰਵਰ੍ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਵਾਪੀਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦੁਰ੍ਲਭਾਮ੍।
ਰੂਪਸ੍ਯ ਭਾਗੀ ਭਵਤਿ ਸੁਭਗਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ ॥ 3-83-32 (19480)
ਤਤੋ ਵੇਣਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਮਯੂਰਹੰਸਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਵਿਮਾਨੰ ਲਭਤੇ ਨਰਃ ॥ 3-83-33 (19481)
ਤਤੋ ਗੋਦਾਵਰੀਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਿਦ੍ਧਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਾਮ੍।
ਗਵਾਂ ਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਾਸੁਕੇਰ੍ਲੋਕਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-83-34 (19482)
ਵੇਣਾਯਾਃ ਸੰਗਮੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵਾਜਿਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍।
ਵਰਦਾਸੰਗਮੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-35 (19483)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਥਾਨੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੋਪੋਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਃ।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-83-36 (19484)
ਕੁਸ਼ਪ੍ਲਵਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰਮੁਸ਼਼ਿਤਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਫੰਲ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-37 (19485)
ਤਤੋ ਦੇਵਹ੍ਰਦੇ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵੇਣਾਜਲੋਦ੍ਭਵੇ।
ਜਾਤਿਸ੍ਮਰਹ੍ਰਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਭਵੇਜ੍ਜਾਤਿਸ੍ਮਰੋ ਨਰਃ।
ਯਤ੍ਰ ਕ੍ਰਤੁਸ਼ਤੈਰਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਰਾਜੋ ਦਿਵੰ ਗਤਃ ॥ 3-83-38 (19486)
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦ੍ਯਾਦ੍ਗਮਨਾਦੇਵ ਭਾਰਤ।
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਹ੍ਰਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-39 (19487)
ਤਤੋ ਵਾਪੀਂ ਮਹਾਪੁਣ੍ਯਾਂ ਪਯੋਸ਼਼੍ਣੀਂ ਸਰਿਤਾਂ ਵਰਾਮ੍।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨਰਤੋ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-40 (19488)
ਦਣ੍ਡਕਾਰਣ੍ਯਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੰ ਰਾਜੰਨੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍।
ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਨਾਤਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-83-41 (19489)
ਸ਼ਰਭਙ੍ਗਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸ਼ੁਕਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਨਾਤਿ ਚ ਕੁਲੰ ਨਰਃ ॥ 3-83-42 (19490)
ਤਤਃ ਸ਼ੂਰ੍ਪਾਰਕੰ ਗਚ੍ਛੇਜ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਰਾਮਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵਿਨ੍ਦ੍ਯਾਦ੍ਬਹੁ ਸੁਵਰ੍ਣਕਮ੍ ॥ 3-83-43 (19491)
ਸਪ੍ਤਗੋਦਾਵਰੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਮਹਤ੍ਪੁਣ੍ਯਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਦੇਵਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-83-44 (19492)
ਤਤੋ ਦੇਵਪਥੰ ਗਤ੍ਵਾ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਦੇਵਸਤ੍ਰਸ੍ਯ ਯਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਤਦੇਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-83-45 (19493)
ਤੁਙ੍ਗਕਾਰਣ੍ਯਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬ੍ਰ੍ਹਮਚਾਰੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਵੇਦਾਨਧ੍ਯਾਪਯਤ੍ਤਤ੍ਰ ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਸਾਰਸ੍ਵਤਃ ਪੁਰਾ ॥ 3-83-46 (19494)
ਤਤ੍ਰ ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਨਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਮੁਨੇਰਙ੍ਗਿਰਸਃ ਸੁਤਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਆਮੁਤ੍ਤਰੀਯੇਸ਼਼ੁ ਸੂਪਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 3-83-47 (19495)
ਓਂਕਾਰੇਣ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਸਮ੍ਯਗੁਚ੍ਚਾਰਿਤੇਨ ਹ।
ਯੇਨ ਯਤ੍ਪੂਰ੍ਵਮਭ੍ਯਸ੍ਤੰ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-83-48 (19496)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਵਰੁਣੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ।
ਹਰਿਰ੍ਨਾਰਾਯਣਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਹਾਦੇਵਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-83-49 (19497)
ਪਿਤਾਮਹਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵੈਃ ਸਹ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਭ੍ਰੁʼਗੁਂ ਨਿਯੋਜਯਾਮਾਸ ਯਾਜਨਾਰ੍ਥੇ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍ ॥ 3-83-50 (19498)
ਤਤਃ ਸ ਚਕ੍ਰੇ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਵਿਧਿਵਤ੍ਤਦਾ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਨਰਾਧਾਨੰ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-83-51 (19499)
ਆਜ੍ਯਭਾਗੇਨ ਤਤ੍ਰਾਗ੍ਨੀਂ ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਦੇਵਾਃ ਸ੍ਵਭਵਨੰ ਯਾਤਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-83-52 (19500)
ਤਦਰਣ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਤੁਙ੍ਗਕੰ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਪਾਪੰ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤ੍ਯਖਿਲੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਾ ॥ 3-83-53 (19501)
ਤਤ੍ਰਮਾਸੰ ਵਸੇਦ੍ਧੀਰੋ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤਾਸ਼ਨਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਵ੍ਰਜੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਕੁਲੰ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍ ॥ 3-83-54 (19502)
ਮੇਧਾਵਿਕੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਤਰ੍ਪਯੇਤ੍।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿੰ ਮੇਧਾਂ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-83-55 (19503)
ਅਤ੍ਰ ਕਾਲਞ੍ਚਰੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪਰ੍ਵਤੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਹ੍ਰਦੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-56 (19504)
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸ੍ਨਾਪਯੇਤ੍ਤਤ੍ਰਗਿਰੌ ਕਾਲਞ੍ਜਰੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯੇਤ ਨਰੋ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-83-57 (19505)
ਤਤੋ ਗਿਰਿਵਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੇ ਚਿਤ੍ਰਕੂਟੇ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਮਨ੍ਦਾਕਿਨੀਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਿਨੀਮ੍ ॥ 3-83-58 (19506)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਗਤਿੰ ਚ ਪਰਮਾਂ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-83-59 (19507)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ੍ਥਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਹਾਸੇਨੋ ਗੁਹਃ ਸੰਨਿਹਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-83-60 (19508)
ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਗਮਨਾਦੇਵ ਸਿਧ੍ਯਤਿ।
ਕੋਟਿਤੀਰ੍ਥੇ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-61 (19509)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਥਾਨੰ ਵ੍ਰਜੇੰਨਰਃ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਦੇਵੰ ਵਿਰਾਜਤਿ ਯਥਾ ਸ਼ਸ਼ੀ ॥ 3-83-62 (19510)
ਤਤ੍ਰ ਕੂਪੇ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸਮੁਦ੍ਰਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-83-63 (19511)
ਤਤ੍ਰੋਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਰ੍ਚਨੇ ਰਤਃ।
ਨਿਯਤਾਤ੍ਮਾ ਨਰਃ ਪੂਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-83-64 (19512)
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਬੇਰਪੁਰੰ ਮਹਤ੍।
ਯਤ੍ਰਤੀਰ੍ਣੋ ਮਹਾਰਾਜ ਰਾਮੋ ਦਾਸ਼ਰਥਿਃ ਪੁਰਾ ॥ 3-83-65 (19513)
ਰਕਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਤੁ ਨਰਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-83-66 (19514)
ਵਿਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾ ਭਵਤਿ ਵਾਜਪੇਯੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਤਤੋ ਮੁਞ੍ਜਵਟੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਦੇਵਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-83-67 (19515)
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਦੇਵਮਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ ਯਗਾਣਪਤ੍ਯਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-83-68 (19516)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਤੁ ਜਾਹ੍ਨਵ੍ਯਾਂ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਯਾਗਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸੰਸ੍ਤੁਤਮ੍ ॥ 3-83-69 (19517)
ਯਤ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਦੇਵਾ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ਸਦਿਗੀਸ਼੍ਵਰਾਃ।
ਲੋਕਪਾਲਾਸ਼੍ਚ ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਿਤਰੋ ਲੋਕਸੰਮਤਾਃ ॥ 3-83-70 (19518)
ਸਨਤ੍ਕੁਮਾਰਪ੍ਰਮੁਖਾਸ੍ਤਥੈਵ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਅਙ੍ਗਿਰਃਪ੍ਰਮੁਖਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਮਲਾਃ ॥ 3-83-71 (19519)
ਤਥਾ ਨਾਗਾਃ ਸੁਪਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਸਿਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰਚਰਾਸ੍ਤਥਾ।
ਸਰਿਤਃ ਸਾਗਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸੋ(ਅ)ਪਿ ਚ ॥ 3-83-72 (19520)
ਹਰਿਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਨਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਰੀਣ੍ਯਗ੍ਨਿਕੁਣ੍ਡਾਨਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇਨ ਜਾਹ੍ਨਵੀ ॥ 3-83-73 (19521)
ਪ੍ਰਯਾਗਾਦਭਿਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਤਪਨਸ੍ਯ ਸੁਤਾ ਦੇਵੀ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 3-83-74 (19522)
ਯਮੁਨਾ ਗਙ੍ਗਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਸੰਗਤਾ ਲੋਕਪਾਵਨੀ।
ਗਙ੍ਗਾਯਮੁਨਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਜਘਨੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-83-75 (19523)
ਪ੍ਰਯਾਗੰ ਜਘਨਸ੍ਥਾਨਮੁਪਸ੍ਥਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਵਿਦੁਃ।
ਪ੍ਰਯਾਗੰ ਸਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਕਮ੍ਬਲਾਸ਼੍ਵਤਰੌ ਤਥਾ ॥ 3-83-76 (19524)
ਤੀਰ੍ਥੰ ਭੋਗਵਤੀ ਚੈਵ ਵੇਦਿਰੇਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ।
ਤਤ੍ਰਵੇਦਾਸ਼੍ਚ ਯਜ੍ਞਾਸ਼੍ਚ ਮੂਰ੍ਤਿਮਨ੍ਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-83-77 (19525)
ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮੁਪਾਸਨ੍ਤੇ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਃ।
ਯਜਨ੍ਤੇ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਦੇਵਾਸ੍ਤਥਾ ਚਕ੍ਰਧਰਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ॥ 3-83-78 (19526)
ਤਤਃ ਪੁਣ੍ਯਤਮੰ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਯਾਗੰ ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤ੍ਯਧਿਕੰ ਵਿਭੋ ॥ 3-83-79 (19527)
ਸ਼੍ਰਵਣਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸ੍ ਨਾਮਸੰਕੀਰ੍ਤਨਾਦਪਿ।
ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਕਾਲਭਯਾਚ੍ਚਾਪਿ ਨਰਃ ਪਾਪਾਤ੍ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-83-80 (19528)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਯਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸੰਗਮੇ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤੇ।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਸ ਫਲਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧਯੋਃ ॥ 3-83-81 (19529)
ਏਸ਼਼ਾ ਯਜਨਭੂਮਿਰ੍ਹਿ ਦੇਵਾਨਾਮਭਿਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਤਤ੍ਰ ਰਦਤ੍ਤੰ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਮਪਿ ਮਹਦ੍ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-83-82 (19530)
ਨ ਵੇਦਵਚਨਾਤ੍ਤਾਤ ਨ ਲੋਕਵਚਨਾਦਪਿ।
ਮਤਿਰੁਤ੍ਕ੍ਰਮਣੀਯਾ ਤੇ ਪ੍ਰਯਾਗਮਰਣੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-83-83 (19531)
ਦਸ਼ਤੀਰ੍ਤਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਃ ਕੋਟ੍ਯਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਪਰਾਃ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸਾੰਨਿਧ੍ਯਮਤ੍ਰੈਵ ਕੀਰ੍ਤਿਤੰ ਕੁਰੁਨ੍ਦਨ ॥ 3-83-84 (19532)
ਚਤੁਰ੍ਵਿਦ੍ਯੇ ਚ ਯਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਸ਼਼ੁ ਚੈਵ ਯਤ੍।
ਸ੍ਨਾਤ ਏਵ ਤਦਾਪ੍ਨੋਤਿ ਗਙ੍ਗਾਯਮੁਨਸੰਗਮੇ ॥ 3-83-85 (19533)
ਤਤ੍ਰ ਭੋਗਵਤੀ ਨਾਮ ਵਾਸੁਕੇਸ੍ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਯਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਮੇਧਫਲੰ ਲਭੇਤ੍ ॥ 3-83-86 (19534)
ਤਤ੍ਰ ਹੰਸਪ੍ਰਪਤਨੰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਦਸ਼ਾਸ਼੍ਵਮੇਧਿਕੰ ਚੈਵ ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-83-87 (19535)
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਸਮਾ ਗਙ੍ਗਾ ਯਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਵਗਾਹਿਤਾ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਵੈ ਕਨਖਲੇ ਪ੍ਰਯਾਗੇ ਪਰਮੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-83-88 (19536)
ਯਦ੍ਯਕਾਰ੍ਯਸ਼ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰਗਙ੍ਗਾਵਸੇਚਨਮ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਤਤ੍ਤਸ੍ਯ ਗਙ੍ਗਾਪੋ ਦਹਤ੍ਯਗ੍ਨਿਰਿਵੇਨ੍ਧਨਮ੍ ॥ 3-83-89 (19537)
ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਪੁਣ੍ਯੰਤ੍ਰੇਤਾਯਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਦ੍ਵਾਪਰੇ(ਅ)ਪਿ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਗਙ੍ਗਾ ਕਲਿਯੁਗੇ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-83-90 (19538)
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਤੁ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਯੇਦ੍ਦਾਨੰ ਦਦ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਲਯੇ।
ਮਲਯੇ ਤ੍ਵਗ੍ਨਿਮਾਰੋਹੇਦ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਤੁਨ੍ਦੇ ਤ੍ਵਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-83-91 (19539)
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਤੁ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਰਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਮਗਧੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤਾਰਯਤੇ ਜਨ੍ਤੁਃ ਸਪ੍ਤਸਪ੍ਤਾਵਰਾਂਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-83-92 (19540)
ਪੁਨਾਤਿ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾ ਪਾਪੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਭਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ।
ਅਵਗਾਢਾ ਚ ਪੀਤਾ ਚ ਪੁਨਾਤ੍ਯਾਸਪ੍ਤਮੰ ਕੁਲਮ੍ ॥ 3-83-93 (19541)
ਯਾਵਦਸ੍ਥਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ ਗਙ੍ਗਾਯਾਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤੇ ਜਲਮ੍।
ਤਾਵਤ੍ਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-83-94 (19542)
ਯਥਾ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ।
ਉਪਾਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਚ ਭਵਤ੍ਯਮਰਲੋਕਭਾਕ੍ ॥ 3-83-95 (19543)
ਨ ਗਙ੍ਗਾਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਨ ਦੇਵਃ ਕੇਸ਼ਵਾਤ੍ਪਰਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਪਰੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਏਵਮਾਹ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-83-96 (19544)
ਯਤ੍ਰ ਗਙ੍ਗਾ ਮਹਾਰਾਜ ਸ ਦੇਸ਼ਸ੍ਤਤ੍ਤਪੋਕਵਨਮ੍।
ਸਿਦ੍ਧਿਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਚ ਤਜ੍ਜ੍ਞੇਯੰ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍ ॥ 3-83-97 (19545)
ਇਦੰ ਸਤ੍ਯੰਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਸਾਧੂਨਾਮਾਤ੍ਮਨੋਪਿ ਚ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਚ ਜਪੇਤ੍ਕਰ੍ਮੇ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯਾਨੁਗਤਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-83-98 (19546)
ਇਦੰ ਧਨ੍ਯਮਿਦੰ ਮੇਧ੍ਯਮਿਦੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਮਿਦੰ ਸੁਖਮ੍।
ਇਦੰ ਪੁਣ੍ਯਮਿਦੰ ਰਮ੍ਯੰ ਪਾਵਨੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-83-99 (19547)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਮਿਦੰ ਗੁਹ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨਮ੍।
ਅਧੀਤ੍ਯਦ੍ਵਿਜਮਧ੍ਯੇ ਚ ਨਿਰ੍ਮਲਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-83-100 (19548)
ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯੰ ਤਥਾ ਪੁਣ੍ਯੰ ਸਪਤ੍ਨਸ਼ਮਨੰ ਸ਼ਿਵਮ੍।
ਮੇਧਾਜਨਨਮਗ੍ਰ੍ਯੰ ਵੈ ਤੀਰ੍ਥਵੰਸ਼ਾਨੁਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3-83-101 (19549)
ਅਪੁਤ੍ਰੋ ਲਭਤੇ ਪੁਤ੍ਰਮਧਨੋ ਧਨਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍।
ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਾਨ੍ਕਾਮਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪਾਰਗਃ ਪਠਨ੍।
ਮਹੀਂ ਵਿਜਯਤੇ ਰਾਜਾ ਵੈਸ਼੍ਯੋ ਧਨਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-83-102 (19550)
ਯਸ਼੍ਚੇਦੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਤੀਰ੍ਥਪੁਣ੍ਯੰ ਨਰਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਜਾਤੀਃ ਸ ਸ੍ਮਰਤੇ ਬਹ੍ਵੀਰ੍ਨਾਕਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਚ ਮੋਦਤੇ ॥ 3-83-103 (19551)
ਗਮ੍ਯਾਨ੍ਯਪਿ ਚ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਨ੍ਯਗਮਾਨਿ ਚ।
ਮਨਸਾ ਤਾਨਿ ਗਚ੍ਛੇਤ ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-83-104 (19552)
ਏਤਾਨਿ ਵਸੁਭਿਃ ਸਾਧ੍ਯੈਰਾਦਿਤ੍ਯੈਰ੍ਮਰੁਦਸ਼੍ਵਿਭਿਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਦੇਵਕਲ੍ਪੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਨਾਤਾਨਿ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੈਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 3-83-105 (19553)
ਏਵੰ ਤ੍ਵਮਪਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਵਿਧਿਨਾ(ਅ)ਨੇਨ ਸੁਵ੍ਰਤ।
ਵ੍ਰਤ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਨਿਯਤਃ ਪੁਣ੍ਯੰ ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ ॥ 3-83-106 (19554)
ਭਾਸ਼਼ਿਤੈਃ ਕਰਣੈਃ ਪੂਰ੍ਵਮਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਾਨਿ ਤੀਰ੍ਤਾਨਿ ਸਦ੍ਭਿਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਭਿਃ।
ਸਦ੍ਭਿਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਤਤ੍ਵਜ੍ਞੈਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹ ਗਮ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-83-107 (19555)
ਨਾਵ੍ਰਤੀ ਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਚ ਨਾਸ਼ੁਚਿਰ੍ਨ ਚ ਤਸ੍ਕਰਃ।
ਸ੍ਨਾਤਿ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਨ ਚ ਵਕ੍ਰਮਤਿਰ੍ਨਰਃ ॥ 3-83-108 (19556)
ਤ੍ਵਯਾ ਤੁ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਾ।
`ਪਿਤਰਸ੍ਤਾਤ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਤਾਰਿਤਾਃ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਾਃ' ॥ 3-83-109 (19557)
ਪਿਤਾ ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਾਃ।
ਪਿਤਾਮਹਪੁਰੋਗਾਸ਼੍ਚ ਦੇਵਾਃ ਸਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਤਵ ਧਰ੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਭਿਤੋਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-83-110 (19558)
ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਤ੍ਵੰ ਲੋਕਾਨ੍ਵੈ ਵਸੂਨਾਂ ਵਾਸਵੋਪਮ।
ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਚ ਮਹਾਤੀਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਭੁਵਿਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਂ ॥ 3-83-111 (19559)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-83-112x (1991)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਯ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਪ੍ਰੀਤਃ ਪ੍ਰੀਤੇਨ ਮਨਸਾ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-83-112 (19560)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ਼੍ਚ ਕੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਵਾਨ੍।
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਵਚਨਾਚ੍ਚੈਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪਰਿਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-83-113 (19561)
ਏਵਮੇਸ਼਼ਾ ਮਹਾਭਾਗਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਨੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ।
ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾ ਮਹਾਪੁਣ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨੀ ॥ 3-83-114 (19562)
ਅਨੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਯਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸੰਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸ਼ਤੰ ਸਾਗ੍ਰੰ ਫਲੰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਸ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-83-115 (19563)
ਤਤਸ਼੍ਚਾਸ਼਼੍ਟਗੁਣੰ ਪਾਰ੍ਥ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕੁਰੂਣਾਂ ਪ੍ਰਵਰੋ ਯਥਾ ਪੂਰ੍ਵਮਵਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-83-116 (19564)
ਨੇਤਾ ਚ ਤ੍ਵਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇਨ ਤੇ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਗੁਣੰ ਫਲਮ੍।
ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਗਣਬਿਕੀਰ੍ਣਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਅਗਮ੍ਯਾਨਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੈਸ੍ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-83-117 (19565)
ਇਦੰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਚਰਿਤੰ ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਤਾਭਿਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਯਃ ਪਠੇਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁਯਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-83-118 (19566)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਮੁਖ੍ਯਾਃ ਸਦਾ ਯਤ੍ਰਵਾਲ੍ਮੀਕਿਸ੍ਤ੍ਵਥ ਕਸ਼੍ਯਪਃ।
ਆਤ੍ਰੇਯਃ ਕੁਣ੍ਡਜਠਰੋ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਥ ਗੌਤਮਃ ॥ 3-83-119 (19567)
ਅਸਿਤੋ ਦੇਵਲਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ(ਅ)ਥ ਗਾਲਵਃ।
ਭਰਦ੍ਵਾਜੋ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ਼੍ਚ ਮੁਨਿਰੁਦ੍ਦਾਲਕਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-83-120 (19568)
ਸ਼ੌਨਕਃ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਵ੍ਯਾਸਸ਼੍ਚ ਤਪਤਾਂਵਰਃ।
ਦੁਰ੍ਵਾਸਾਸ਼੍ਚ ਮੁਨਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਜਾਬਾਲਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-83-121 (19569)
ਏਤੇ ਰੁʼਸ਼਼ਿਵਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤਪੋਧਨਾਃ।
ਏਭਿਃ ਸਹ ਮਹਾਰਾਜ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯੇਤਾਨ੍ਯਨੁਵ੍ਰਜ ॥ 3-83-122 (19570)
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਲੋਮਸ਼ੋ ਨਾਮ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਰਾਜ ਤੇਨ ਸਾਰ੍ਧਮਨੁਵ੍ਰਜ ॥ 3-83-123 (19571)
ਮਯਾ(ਅ)ਪਿਸਹ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯੇਤਾਨ੍ਯਨੁਕ੍ਰਮਾਤ੍। 3-83-b124 ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਮਹਤੀਂ ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਮਹਾਭਿਸ਼਼ਕ੍ ॥ 3-83-124 (19572)
ਯਥਾ ਯਯਾਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਪੁਰੂਰਵਾਃ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵੰ ਕੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸ੍ਵੇਨ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸ਼ੋਭਸੇ ॥ 3-83-125 (19573)
ਯਥਾ ਭਗੀਰਥੋ ਰਾਜਾ ਯਥਾ ਰਾਮਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਰਾਜਭ੍ਯੋ ਭ੍ਰਾਜਸੇ ਰਸ਼੍ਮਿਵਾਨਿਵ ॥ 3-83-126 (19574)
ਯਥਾ ਮਨੁਰ੍ਯਥੇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਰ੍ਯਥਾ ਪੂਰੁਰ੍ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਯਥਾ ਵੈਨ੍ਯੋ ਮਹਾਰਾਜ ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 3-83-127 (19575)
ਯਥਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਪਤ੍ਨਾੰਨਿਰ੍ਦਹਨ੍ਪੁਰਾ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਪਾਲਯਾਮਾਸ ਦੇਵਰਾਡ੍ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਃ ॥ 3-83-128 (19576)
ਤਥਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਾਃ ਪਾਲਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਜਿਤਾਮੁਰ੍ਵੀਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨ।
ਖ੍ਯਾਤਿੰ ਯਾਸ੍ਯਸਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਾਰ੍ਜੁਨੋ ਯਥਾ ॥ 3-83-129 (19577)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-83-130x (1992)
ਏਵਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਰਾਜਾਨੰ ਨਾਰਦੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-83-130 (19578)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋਸ਼਼ਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਤਮੇਵਾਰ੍ਥੰ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍।
ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਿਤੰ ਪੁਣ੍ਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-83-131 (19579)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਤਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 83 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-83-4 ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਾਦ੍ਦਸ਼ਗੁਣਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-83-29 ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮੁਦਾਹਰਣਮ੍ ॥ 3-83-30 ਯੋ ਯੋਨਿਸੰਕਰਜਃ ਸ ਜੇਤਤ੍ਰ ਗਾਯਤ੍ਰੀਂ ਪਠਤਿ ਤਸ੍ਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪਠਤੋਪਿਤੀਰ੍ਥਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਾਤ੍ਸਾ ਗਾਯਤ੍ਰੀ ਗਾਥਾ ਸ੍ਵਰਨਿਯਮਹੀਨਾ ਗਦ੍ਯਵਨ੍ਮੁਖਾੰਨਿਃਸਰਤਿ। ਗਾਥਿਕਾ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਗੀਤਵਤ੍ ਸ੍ਵਰਵਰ੍ਣਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-83-31 ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤੁ ਪ੍ਰਾਕ੍ਸਿਦ੍ਧਾਪਿ ਤਤ੍ਰ ਨ ਸ੍ਫੁਰਤੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-83-33 ਤਤੋ ਬੇਣ੍ਣਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯੇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-83-73 ਚਕ੍ਰਚਰਾਃ ਸੂਰ੍ਯਾਦਯਃ ॥ 3-83-75 ਸ੍ਤ੍ਰੀਰੂਪਾਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਃ ਮੇਰੁਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਯਾ ਹਰਿਦ੍ਵਾਰਾਦਰਭ੍ਯ ਜਘਨੰ ਨਾਭੇਰਧੋਭਾਗਃ ॥ 3-83-77 ਨਦੀ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਰਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-83-83 ਪ੍ਰਯਾਗਗਮਨੰ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-83-85 ਚਾਤੁਰ੍ਵੇਦ੍ਯੇ ਚ ਯਤ੍ਪੁਣ੍ਯਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-83-103 ਕੈਲਾਸੇ ਸਤ੍ਯਲੋਕੇ ਨਾਕਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਚ ਮੋਦਤ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-83-104 ਅਗਮਾਨਿ ਅਗਮ੍ਯਾਨਿ। ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਚ੍ਛਯਾ ॥ 3-83-107 ਕਰਣੈਃ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ॥ 3-83-108 ਅਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਅਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਚਿਤ੍ਤਃ ॥ 3-83-114 ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਨੇ ਪ੍ਰਯਾਗੇ। ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ ਸਮਾਪ੍ਤਾ ॥ 3-83-124 ਮਹਾਭਿਸ਼਼ਕ੍ ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਰੂਪੇਣਾਵਤੀਰ੍ਣਃ ॥ 3-83-126 ਰਸ਼੍ਮਿਵਾਨ੍ ਸੂਰ੍ਯਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 084
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.84. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 084
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਧੌਮ੍ਯੰਪ੍ਰਤਿ ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਵਿਨਾ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਕਾਮ੍ਯਕਵਨੇ(ਅ)ਨਮਿਰੁਚਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਨਿਵਾਸਾਯ ਸ੍ਥਾਨਾਨ੍ਤਰਕਥਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-84-0 (19580)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-84-0x (1993)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਮਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਨਾਰਦਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ।
ਪਿਤਾਮਹਸਮੰ ਧੌਮ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਹ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-84-1 (19581)
ਮਯਾ ਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਹੇਤੋਰ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰਮਿਤਾਤ੍ਮਾ ਵਿਵਾਸਿਤਃ ॥ 3-84-2 (19582)
ਸ ਹਿ ਵੀਰੋ(ਅ)ਨੁਰਕ੍ਤਸ਼੍ ਸਮਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤੀ ਚ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮਪ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰੇ ਵਾਸੁਦੇਵ ਇਵ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-84-3 (19583)
ਅਹੰ ਹ੍ਯੇਤਾਵੁਭੌ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਵਰਿਵਿਘਾਤਿਨੌ।
ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੌ ਤਥਾ ਵ੍ਯਾਸਃ ਪਰਨ੍ਤਪੌ ॥ 3-84-4 (19584)
ਤ੍ਰਿਯੁਗੌ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੌ ਵਾਸੁਦੇਵਧਨੰਜਯੌ।
ਨਾਰਦੋ(ਅ)ਪਿਤਥਾ ਵੇਦ ਯੋਸ਼਼੍ਯਸ਼ੰਸਤ੍ਸਦਾ ਮਮ ॥ 3-84-5 (19585)
ਤਥਾ(ਅ)ਹਮਪਿ ਜਾਨਾਮਿ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀ।
ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਯਮਿਤ੍ਯਤੋ ਮਤ੍ਵਾ ਮਯਾ ਸ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-84-6 (19586)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਦਨਵਰਃ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਸੁਰਸੂਨੁਃ ਸੁਰਾਧਿਪਮ੍।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚਾਦਾਤੁਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਦਿਤਿ ਵਿਵਾਸਿਤਃ ॥ 3-84-7 (19587)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਵਤਿਰਥੌ ਕ੍ਰੁʼਪੋ ਦ੍ਰੌਣਿਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਜਯਃ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਸੁਧ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸੁਮਹਾਬਲਾਃ ॥ 3-84-8 (19588)
ਸਰ੍ਵੇ ਵੇਦਵਿਦਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਕੁਸ਼ਲਾਸ੍ਤਥਾ।
`ਸਰ੍ਵੇ ਮਹਾਰਥਾ ਮੁਖ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਜਿਤਪਰਿਸ਼੍ਰਮਾਃ'।
ਯੋਦ੍ਧੁਕਾਮਾਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਸਤਤੰ ਯੇ ਮਹਾਬਲਾਃ ॥ 3-84-9 (19589)
ਸ ਚ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ਕਰ੍ਣਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਰਥਃ।
ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਵੇਗਾਨਿਲਬਲਃ ਸ਼ਰਾਰ੍ਚਿਸ੍ਤਲਨਿਃਸ੍ਵਨਃ।
ਰਜੋਧੂਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਸੰਪਾਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨਿਲੋਦ੍ਧਤਃ ॥ 3-84-10 (19590)
ਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਇਵ ਕਾਲੇਨ ਯੁਗਾਨ੍ਤਜ੍ਵਲਨੋ ਯਥਾ।
ਮਮ ਸੈਨ੍ਯਮਯੰ ਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-84-11 (19591)
ਤੰ ਸ ਕੁਸ਼਼੍ਣਾਨਿਲੋਦ੍ਧੂਤੋ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਵਲਨੋ ਮਹਾਨ੍।
ਸ਼੍ਵੇਤਵਾਜਿਬਲਾਕਾਭ੍ਰੁʼਦ੍ਗਣ੍ਡੀਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾਯੁਧੋਲ੍ਬਣਃ ॥ 3-84-12 (19592)
ਸੰਰਬ੍ਧਃ ਸ਼ਰਧਾਰਾਭਿਃ ਸੁਧੀਪ੍ਤੰ ਕਰ੍ਣਪਾਵਕਮ੍।
ਉਦੀਰ੍ਣੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਮੇਘੋ(ਅ)ਯੰ ਸ਼ਮਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 3-84-13 (19593)
ਸ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦੇਵ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸ਼ਕ੍ਰਾਤ੍ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ।
ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵੀਭਤ੍ਸੁਰ੍ਯਥਾਵਤ੍ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ॥ 3-84-14 (19594)
ਅਲੰ ਸ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਿਤਿ ਮੇ ਧੀਯਤੇ ਮਤਿਃ।
ਨਾਸ੍ਤਿ ਤ੍ਵਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਤਸ੍ ਰਣੇ(ਅ)ਰੀਣਾਂ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ॥ 3-84-15 (19595)
ਤੇ ਵਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਸਰ੍ਵੇ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਸ੍ਤ੍ਰਮਰਿੰਦਮਮ੍।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰੋ ਨ ਹਿ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰ੍ਭਾਰਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਸੀਦਤਿ ॥ 3-84-16 (19596)
ਵਯੰ ਤੁ ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ ਵੀਰੰ ਵਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਦ੍ਵਿਪਦਾਂਵਰ।
ਅਵਧਾਨੰ ਨ ਗਚ੍ਛਾਮਃ ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ॥ 3-84-17 (19597)
ਭਵਾਨਨ੍ਯਦ੍ਵਨੰ ਸਾਧੁ ਬਹ੍ਵੰਨੰ ਫਲਵਚ੍ਛੁਚਿ।
ਆਖ੍ਯਾਤੁ ਰਮਣੀਯੰ ਚ ਸੇਵਿਤੰ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰਮਭਿਃ ॥ 3-84-18 (19598)
ਯਤ੍ਰਕੰਚਿਦ੍ਵਯੰ ਕਾਲੰ ਵਸਨ੍ਤਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਮ੍।
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਾਮੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੰ ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਕਾਮਾ ਇਵਾਮ੍ਬੁਦਮ੍ ॥ 3-84-19 (19599)
ਵਿਵਿਧਾਨਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤਾਨ੍।
ਸਰਾਂਸਿ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਰਮਣੀਯਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ ॥ 3-84-20 (19600)
ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਨ ਹਿ ਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਰੋਚਤੇ ਤਮ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਮ੍।
ਵਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਵਾਸੋ ਗਚ੍ਛਾਮੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ੰਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-84-21 (19601)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 84 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-84-7 ਅਨਵਰੋ(ਅ)ਨ੍ਯੂਨਃ ॥ 3-84-10 ਰਜਃਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ ਏਵ ਧੂਮੋ ਯਸ੍ਯ। ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਰਨਿਲੈਰਿਵ ਉਦ੍ਧਤ ਉਦ੍ਦੀਪਿਤਃ ॥ 3-84-11 ਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤ੍ਰੁʼਣਵਨਮ੍ ॥ 3-84-12 ਉਲ੍ਵਣੋ ਦੁਃਸਹਃ ॥ 3-84-15 ਅਲੰ ਜੇਤੁਂ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਃ ॥ 3-84-16 ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰੋ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ॥ 3-84-17 ਅਵਧਾਨੰ ਸ੍ਵਾਸ੍ਥ੍ਯਮ੍ ॥ 3-84-18 ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਢ੍ਯੰ ਜਲਵਚ੍ਛੁਚੀਤਿ ਕ. ਘ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 085
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.85. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 085
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਯ ਪ੍ਰਾਚੀਸ੍ਥਨਾਨਾਤੀਰ੍ਥਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-85-0 (19602)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-85-0x (1994)
ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨੁਤ੍ਸੁਕਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਦੀਨਚੇਤਸਃ।
ਅਸ਼੍ਵਾਸਯੰਸ੍ਤਥਾ ਧੌਮ੍ਯੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-85-1 (19603)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨੁਮਤਾਨ੍ਪੁਣ੍ਯਾਨਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਦਿਸ਼ਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਸ਼ੈਲਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਵਦਤੋ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-85-2 (19604)
ਯਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗਦਤੋ ਰਾਜਨ੍ਵਿਸ਼ੋਕੋ ਭਵਿਤਾਸਿ ਹ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਚਾਨਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-85-3 (19605)
ਸ਼੍ਰਵਣਾਚ੍ਚੈਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪੁਣ੍ਯਮਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਗਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤਗੁਣੰ ਚੈਵ ਤੇਭ੍ਯ ਏਵ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-85-4 (19606)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਪੂਰ੍ਵਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਾਮ੍।
ਰਮ੍ਯਾਂ ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਯਥਾਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿ ॥ 3-85-5 (19607)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਰਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਜੁਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਨੈਮਿਸ਼਼ੰ ਨਾਮ ਭਾਰਤ।
ਯਤ੍ਰਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ॥ 3-85-6 (19608)
ਯਤ੍ਰ ਸਾ ਗੋਮਤੀ ਪੁਣ੍ਯਾ ਰਮ੍ਯਾ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸੇਵਿਤਾ।
ਯਜ੍ਞਭੂਮਿਸ਼੍ਚ ਦੇਵਾਨਾਂ ਸ਼ਾਮਿਤ੍ਰੰ ਚ ਵਿਵਸ੍ਵਤਃ ॥ 3-85-7 (19609)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਗਿਰਿਵਰਃ ਪੁਣ੍ਯੋ ਗਯੋ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸ਼ਿਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਰੋ ਯਤ੍ਰਸੇਵਿਤੰ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 3-85-8 (19610)
ਯਦਰ੍ਥੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਤਨਾਃ।
ਏਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾ ਬਹਵਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਯਦ੍ਯੇਕੋਪਿ ਗਯਾਂ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-85-9 (19611)
ਗੌਰੀਂ ਵਾ ਵਰਯੇਤ੍ਕਨ੍ਯਾਂ ਨੀਲੰ ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍।
ਉਤ੍ਤਾਰਯਤਿ ਸੰਤਤ੍ਯਾ ਦਸ਼ ਪੂਰ੍ਵਾਨ੍ਦਸ਼ਾਵਰਾਨ੍ ॥ 3-85-10 (19612)
ਮਹਾਨਦੀ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਤਥਾ ਗਯਸ਼ਿਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਯਤ੍ਰਾਸੌ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ਵਿਪ੍ਰੈਰਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਕਰਣੋ ਵਟਃ ॥ 3-85-11 (19613)
ਯਤ੍ਰਦਤ੍ਤੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯੋ(ਅ)ੰਨਮਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੰ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਭੋ।
ਸਾ ਚ ਪੁਣ੍ਯਜਲਾ ਤਤ੍ਰ ਫਲ੍ਗੁਨਾਮਾ ਮਹਾਨਦੀ ॥ 3-85-12 (19614)
ਬਹੁਮੂਲਫਲਾ ਚਾਪਿ ਕੌਸ਼ਿਕੀ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਧ੍ਯਗਾਦ੍ਯਤ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਤ੍ਵੰ ਤਪੋਧਨਃ ॥ 3-85-13 (19615)
ਗਙ੍ਗਾ ਯਤ੍ਰਨਦੀ ਪੁਣ੍ਯਾ ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਤੀਰੇ ਭਗੀਰਥਃ।
ਅਯਜਤ੍ਤਤ੍ਰਬਹੁਭਿਃ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-85-14 (19616)
ਪਾਞ੍ਚਾਲੇਸ਼਼ੁ ਚ ਕੌਰਵ੍ਯ ਕਥਯਨ੍ਤ੍ਯੁਤ੍ਪਲਾਵਤਮ੍।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯਜਦ੍ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਹ ਕੌਸ਼ਿਕਃ ॥ 3-85-15 (19617)
ਯਤ੍ਰਾਨੁਵੰਸ਼ੰ ਭਗਵਾਞ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਜਗੌ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚਿਭੂਤਿਮਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ੀਮ੍ ॥ 3-85-16 (19618)
ਕਾਨ੍ਯਕੁਬ੍ਜੇ(ਅ)ਪਿਬਤ੍ਸੋਮਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸਹ ਕੌਸ਼ਿਕਃ।
ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਦਪਾਕ੍ਰਾਮਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਸ੍ਮੀਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-85-17 (19619)
ਪਵਿਤ੍ਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਪਾਵਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਗਙ੍ਗਾਯਮੁਨਯੋਰ੍ਵੀਰ ਸੰਗਮੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-85-18 (19620)
ਯਤ੍ਰਾਯਜਤ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਪਿਤਾਮਹਃ।
ਪ੍ਰਯਾਗਮਿਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-85-19 (19621)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮਵਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਤਤ੍ਤਥਾ ਤਾਪਸਾਰਣ੍ਯੰ ਤਾਪਸੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 3-85-20 (19622)
ਹਿਰਣ੍ਯਬਿਨ੍ਦੁਃ ਕਥਿਤੋ ਗਿਰੌ ਕਾਲਞ੍ਜਰੇ ਮਹਾਨ੍।
ਆਗਸ੍ਤ੍ਯਪਰ੍ਵਤੋਰਭ੍ਯਃ ਪੁਣ੍ਯੋ ਗਿਰਿਵਃ ਸ਼ਿਵਃ ॥ 3-85-21 (19623)
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਨਾਮ ਕੌਰਵ੍ਯ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਅਯਜਤ੍ਤਤ੍ਰਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-85-22 (19624)
ਯਤ੍ਰਭਾਗੀਰਥੀ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਸਰਸ੍ਯਾਸੀਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਯਤ੍ਰ ਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਾਲੇਤਿ ਪੁਣ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਭਿਰਾਕੀਰ੍ਣਾ ਪੁਣ੍ਯੰ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-85-23 (19625)
ਪਵਿਤ੍ਰੋ ਮਙ੍ਗਲੀਯਸ਼੍ਚ ਖ੍ਯਾਤੋ ਲੋਕੇ ਸਨਾਤਨਃ।
ਕੇਦਾਰਸ਼੍ਚ ਮਤਙ੍ਗਸ੍ਯ ਮਹਾਨਾਸ਼੍ਰਮ ਉਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-85-24 (19626)
ਕੁਣ੍ਡੋਦਃ ਪਰ੍ਵਤੋ ਰਮ੍ਯੋ ਬਹੁਮੂਲਫਲੋਦਕਃ।
ਨੈਸ਼਼ਧਸ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤੋ ਯਤ੍ਰ ਜਲੰ ਸ਼ਰ੍ਮ ਚ ਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ ॥ 3-85-25 (19627)
ਯਤ੍ਰ ਦੇਵਵਨੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਤਾਪਸੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍।
ਬਾਹੁਦਾ ਚ ਨਦੀ ਯਤ੍ਰਨਨ੍ਦਾ ਚ ਗਿਰਿਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-85-26 (19628)
ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਸਰਿਤਃ ਸ਼ੈਲਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ।
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਮਹਾਰਾਜ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਨਿ ਮਯਾ ਤਵ ॥ 3-85-27 (19629)
ਤਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਨ੍ਯਾਸੁ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ।
ਸਰਿਤਃ ਪਰ੍ਵਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-85-28 (19630)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 85 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-85-7 ਸ਼ਾਮਿਤ੍ਰੰ ਸ਼ਮਿਤੁਃ ਕਰ੍ਮ ਯਜ੍ਞੇ ਪਸ਼ੁਮਾਰਣਮ੍। ਵਿਵਸ੍ਵਤਃ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਯਮਸ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-85-8 ਤਸ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ। ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਪਿ ਗਯਸੰਜ੍ਞਃ ॥ 3-85-18 ਪਵਿਰ੍ਵਜ੍ਰੰ ਤਤ੍ਤੁਲ੍ਯੰ ਜਨ੍ਮਮਰਣਾਦਿਦੁਃਖੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਰਾਯਤ ਇਤਿ ਪਵਿਤ੍ਰਮ੍। ਅਤਏਵ ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸੇਵਿਤਮ੍। ਪੁਣ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਹੇਤੁਃ। ਪਾਵਨੰ ਪਾਪਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-85-21 ਅਤ੍ਯਨ੍ਯਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਪੁਣ੍ਯੋ ਗਿਰਿਵਰਃ ਸ਼ਿਵਃ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-85-23 ਸਰਸਿ ਮਣਿਕਰ੍ਣਿਕਾਖ੍ਯੇ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਆਸੀਤ੍। ਆਕਾਰ੍ਣਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾ ॥ 3-85-24 ਮਙ੍ਗਲੀਯਃ ਮਙ੍ਗਲਾਵਹਃ ॥ 3-85-25 ਨੈਸ਼਼ਧੋ ਨਲਃ ॥ 3-85-26 ਬਹੁਲਾ ਚ ਨਦੀ ਯਤ੍ਰੇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 086
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.86. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 086
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਦਿਕ੍ਸ੍ਥਨਾਨਾਤੀਰ੍ਥਾਨੁਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-86-0 (19631)
ਧੌਮ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-86-0x (1995)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ਯਾਂ ਤੁ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਯਥਾਬੁਦ੍ਧਿ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਤਾਨਿ ਵੈ ॥ 3-86-1 (19632)
ਯਸ੍ਯਾਮਾਖ੍ਯਾਯਤੇ ਪੁਣ੍ਯਾ ਦਿਸ਼ਿ ਗੋਦਾਵਰੀ ਨਦੀ।
ਬਹ੍ਵਾਰਾਮਾ ਬਹੁਜਲਾ ਤਾਪਸਾਚਰਿਤਾ ਸ਼ਿਵਾ ॥ 3-86-2 (19633)
ਵੇਣਾ ਭੀਮਰਥੀ ਚੈਵ ਨਦ੍ਯੌ ਪਾਪਭਯਾਪਹੇ।
ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਸਮਾਕੀਰ੍ਣੇ ਤਾਪਸਾਲਯਭੂਸ਼਼ਿਤੇ ॥ 3-86-3 (19634)
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਸ੍ਤਸ੍ ਚ ਸਰਿੰਨ੍ਰੁʼਗਸ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਰਮ੍ਯਤੀਰ੍ਥਾ ਬਹੁਜਲਾ ਪਯੋਸ਼਼੍ਣੀ ਦ੍ਵਿਜਸੇਵਿਤਾ ॥ 3-86-4 (19635)
ਅਪਿ ਚਾਤ੍ਰ ਮਹਾਯੋਗੀ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਅਨੁਵੰਸ਼੍ਯਾਂ ਜਗੌ ਗਾਥਾਂ ਨ੍ਰੁʼਗਸ੍ਯ ਧਰਣੀਪਤੇਃ ॥ 3-86-5 (19636)
ਨ੍ਰੁʼਗਸ੍ ਯਜਮਾਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
`ਮਰੁਤਃ ਪਰਿਵੇਸ਼਼੍ਟਾਰਃ ਸਦਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦਿਵੌਕਸਃ'॥ 3-86-6 (19637)
ਪਯੋਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਂ ਯਜਮਾਨਸ੍ਯ ਵਾਰਾਹੇ ਤੀਰ੍ਥ ਉਤ੍ਤਮੇ।
ਉਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤੰ ਭੂਤਲਸ੍ਥੰ ਵਾਵਾਯੁਨਾ ਸਮੁਦੀਰਿਤਮ੍।
ਪਯੋਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾ ਹਰਤੇ ਤੋਯੰ ਪਾਪਮਾਮਰਣਾਨ੍ਤਿਕਮ੍ ॥ 3-86-7 (19638)
ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦੁਤ੍ਤੁਙ੍ਗਮਮਲੰ ਵਿਸ਼਼ਾਣੰ ਯਤ੍ਰ ਸ਼ੂਲਿਨਃ।
ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਵਿਹਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ਸ਼ਿਵਪੁਰੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-86-8 (19639)
ਏਕਤਃ ਸਰਿਤਃ ਸਰ੍ਵਾ ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਯਾਃ ਸਲਿਲੋਚ੍ਚਯਾਃ।
ਪਯੋਸ਼਼੍ਣੀ ਚੈਕਤਃ ਪੁਣ੍ਯਾ ਤੀਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਹਿ ਮਤਾ ਮਮ ॥ 3-86-9 (19640)
ਮਾਠਰਸ੍ਯ ਵਨੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਬਹੁਮੂਲਫਲੰ ਸ਼ਿਵਮ੍।
ਯੂਪਸ਼੍ਚ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਰੁਣਸ੍ਰੋਤਸੇ ਗਿਰੌ ॥ 3-86-10 (19641)
ਪ੍ਰਵੇਣ੍ਯੁਤ੍ਤਰਪਾਰ੍ਸ੍ਵੇ ਤੁ ਪੁਣ੍ਯੇ ਕਣ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮੇ ਤਥਾ।
ਤਾਪਸਾਨਾਮਰਣ੍ਯਾਨਿ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਨਿ ਯਥਾਸ਼੍ਰੁਤਿ ॥ 3-86-11 (19642)
ਵੇਦੀ ਸ਼ੂਰ੍ਪਾਰਕੇ ਤਾਤ ਜਮਦਗ੍ਨੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਰਮ੍ਯਾ ਪਾਸ਼਼ਾਣਤੀਰ੍ਥਾ ਚ ਪੁਰਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਾ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-86-12 (19643)
ਅਸ਼ੋਕਤੀਰ੍ਥੰ ਤਤ੍ਰੈਵ ਕੌਨ੍ਤੇ ਯ ਬਹੁਲਾਸ਼੍ਰਮਮ੍।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਤੀਰ੍ਥੰ ਪਾਣ੍ਡ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਾਰੁਣੰ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-86-13 (19644)
ਕੁਮਾਰ੍ਯਃ ਕਥਿਤਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਃ ਪਾਣ੍ਡ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਾਮ੍ਰਪਰ੍ਣੀ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕੀਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-86-14 (19645)
ਯਤ੍ਰ ਦੇਵੈਸ੍ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੰ ਮਹਦਿਚ੍ਛਦ੍ਭਿਰਾਸ਼੍ਰਮੇ।
ਗੋਕਰ੍ਣਮਿਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤੰ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-86-15 (19646)
ਸ਼ੀਤਤੋਯੋ ਬਹੁਜਲਃ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਤਾਤ ਸ਼ਿਵਸ਼੍ਚ ਸਃ।
ਹ੍ਰਦਃ ਪਰਮਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਪੋ ਮਾਨੁਸ਼਼ੈਰਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-86-16 (19647)
ਤਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੁʼਣਾਦ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਸੰਪੰਨਃ ਫਲਮੂਲਵਾਨ੍।
ਆਸ਼੍ਰਮੋ(ਅ)ਗਸ੍ਤ੍ਯਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੋ ਦੇਵਸਹੇ ਗਿਰੌ ॥ 3-86-17 (19648)
ਵੈਡੂਰ੍ਯਪਰ੍ਵਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਮਣਿਮਯਃ ਸ਼ਿਵਃ।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਸ਼੍ਚੈਵ ਬਹੁਮੂਲਫਲੋਦਕਃ ॥ 3-86-18 (19649)
ਸੁਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ।
ਆਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਸਰਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰਾਂਸਿ ਚ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-86-19 (19650)
ਚਮਸੋਦ੍ਭੇਦਨੰ ਵਿਪ੍ਰਾਸ੍ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਕਥਯਨ੍ਤ੍ਯੁਤ।
ਪ੍ਰਭਾਸੰ ਚੋਦਧੌ ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-86-20 (19651)
ਤਤ੍ਰ ਪਿਣ੍ਡਾਰਕੰ ਨਾਮ ਤਾਪਸਾਚਰਿਤੰ ਸ਼ਿਵਮ੍।
ਉਜ੍ਜਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਖਰੀ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸਿਦ੍ਧਿਕਰੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-86-21 (19652)
ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਵੀਰੇਣ ਨਾਰਦੇਨਾਨੁਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਪੁਰਾਣਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਤੰ ਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-86-22 (19653)
ਪੁਣ੍ਯੇ ਗਿਰੌ ਸੁਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ।
ਉਜ੍ਜਯਨ੍ਤੇ ਸ੍ਮ ਤਪ੍ਤਾਙ੍ਗੋ ਨਾਕਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-86-23 (19654)
`ਏਸ਼਼ ਨਾਰਾਯਣਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਾਰ੍ਣਵਨਿਕੇਤਨਃ।
ਨਾਗਪਰ੍ਯਙ੍ਕਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਹ੍ਯਾਗਤੋ ਮਧੁਰਾਂ ਪੁਰੀਮ੍' ॥ 3-86-24 (19655)
ਪੁਣ੍ਯਾ ਦ੍ਵਾਰਵਤੀ ਤਤ੍ਰਯਤ੍ਰਾਸੌ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦੇਵਃ ਪੁਰਾਣੋਸੌ ਸ ਹਿ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-86-25 (19656)
ਯੇ ਚ ਕਵੇਦਵਿਦੋ ਵਿਪ੍ਰਾ ਯੇ ਚਾਧ੍ਯਾਤ੍ਮਵਿਦੋ ਜਨਾਃ।
ਤੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਧਰ੍ਮੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 3-86-26 (19657)
ਪਵਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਹਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਪਰਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਪੁਣ੍ਯਾਨਾਮਪਿ ਪੁਣ੍ਯੋਸੌ ਮਙ੍ਗਾਲਾਨਾਂ ਚ ਮਙ੍ਗਲਮ੍।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੇ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਦੇਵਦੇਵਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-86-27 (19658)
ਅਵ੍ਯਯਾਤ੍ਮਾ ਵ੍ਯਯਾਤ੍ਮਾ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਃ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਆਸ੍ਤੇ ਹਰਿਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਤਤ੍ਰੈਵ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥ 3-86-28 (19659)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-86-5 ਅਨੁਵੰਸ਼੍ਯਾਂ ਵੰਸ਼ਾਨੂਰੂਪਾਂ ਤੁ ਨ੍ਰੁʼਗਮਾਤ੍ਰਾਨੁਰੂਪਾਮ੍ ॥ 3-86-13 ਅਸ਼ੋਕਤੀਰ੍ਥੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-86-15 ਮਹਤ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਫਲਮ੍ ॥ 3-86-23 ਤਪ੍ਤਾਙ੍ਗ ਕ੍ਰੁʼਤਤਪਸ੍ਕਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 087
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.87. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 087
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਤੀਚੀਸ੍ਥਤੀਰ੍ਥਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-87-0 (19660)
ਧੌਮ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-87-0x (1996)
ਅਵਨ੍ਤੀਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯਾਂ ਵੈ ਕੀਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਦਿਸ਼ਿ।
ਯਾਨਿ ਤਤ੍ਰਪਵਿਤ੍ਰਾਣਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-87-1 (19661)
ਪ੍ਰਿਯਙ੍ਗ੍ਵਾਮ੍ਰਵਣੋਪੇਤਾ ਵਾਨੀਰਫਲਮਾਲਿਨੀ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ੍ਰੋਤਾ ਨਦੀ ਪੁਣ੍ਯਾ ਨਰ੍ਮਦਾ ਤਤ੍ਰ ਭਾਰਤ ॥ 3-87-2 (19662)
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੇ ਯਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ।
ਸਰਿਦ੍ਵਨਾਨਿ ਸ਼ੈਲੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਸਪਿਤਾਮਹਾਃ ॥ 3-87-3 (19663)
ਨਰ੍ਮਦਾਯਾਂ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਹਸਿਦ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਚਾਰਣੈਃ।
ਸ੍ਨਾਤੁਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਯੌਧੈਃ ਸਦਾ ਵਾਰਿਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-87-4 (19664)
ਨਿਰੇਤਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਪੁਣ੍ਯੋ ਯਤ੍ਰ ਵਿਸ਼੍ਰਵਸੋ ਮੁਨੇਃ।
ਜਜ੍ਞੇ ਧਨਪਤਿਰ੍ਯਤ੍ਰ ਕੁਬੇਰੋ ਨਰਵਾਹਨਃ ॥ 3-87-5 (19665)
ਵੈਢੂਰ੍ਯਸ਼ਿਖਰੋ ਨਾਮ ਪੁਣ੍ਯੋ ਗਿਰਿਵਰਃ ਸ਼ਿਵਃ।
ਨਿਤ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਾਦਪਾ ਹਰਿਤਚ੍ਛਦਾਃ ॥ 3-87-6 (19666)
ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੈਲਸ੍ਯ ਸ਼ਿਖਰੇ ਸਰਃ ਪੁਣ੍ਯੰ ਮਹੀਪਤੇ।
ਫੁਲ੍ਲਪਦ੍ਮੰ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-87-7 (19667)
ਬਹ੍ਵਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਰ ਪਰ੍ਵਤੇ।
ਪੁਣ੍ਯੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗੋਪਮੇ ਚੈਵ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤੇ ॥ 3-87-8 (19668)
ਹ੍ਰਦਿਨੀ ਪੁਣ੍ਯਤੀਰ੍ਥਾ ਚ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵੈ ਸਰਿਤ੍।
ਵਿਸ਼੍ਚਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਤਪਸਾ ਨਿਰ੍ਮਿਤਾ ਸਰ੍ਵਪਾਵਨੀ ॥ 3-87-9 (19669)
ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਤੀਰੇ ਸਤਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਯਯਾਤਿਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ਾਤ੍ਮਜਃ।
ਪਪਾਤ ਸ ਪੁਨਰ੍ਲੋਕਾਁਲ੍ਲੇਭੇ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਸਨਾਤਨਾਨ੍ ॥ 3-87-10 (19670)
ਤਤ੍ਰਪੁਣ੍ਯੋ ਹ੍ਰਦਃ ਖ੍ਯਾਤੋ ਮੈਨਾਕਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰ੍ਵਤਃ।
ਬਹੁਮੂਲਫਲੋਪੇਤਸ੍ਤ੍ਵਮਿਤੋ ਨਾਮ ਪਰ੍ਵਤਃ ॥ 3-87-11 (19671)
ਆਸ਼੍ਰਮਃ ਕਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਤਤ੍ਰਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਖ੍ਯਾਤਸ੍ਤਤ੍ਰਪਾਣ੍ਡਵ।
ਤਤ੍ਰਾਲ੍ਪੇਨੈਵ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਸ੍ਤਪਸਾ ਵਿਭੋ ॥ 3-87-12 (19672)
ਜਮ੍ਬੂਮਾਰ੍ਗੋ ਮਹਾਰਾਜ ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਆਸ਼੍ਰਮ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਃ ॥ 3-87-13 (19673)
ਤਤਃ ਪੁਣ੍ਯਤਮਾ ਰਾਜਨ੍ਸਤਤੰ ਤਾਪਸੈਰ੍ਯੁਤਾ।
ਕੇਤੁਮਾਲਾ ਚ ਮੇਧ੍ਯਾ ਚ ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰੰ ਚ ਭੂਮਿਪ।
ਖ੍ਯਾਤੰ ਚ ਸੈਨ੍ਧਵਾਰਣ੍ਯੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-87-14 (19674)
ਪਿਤਾਮਹਸਰਃ ਪੁਣ੍ਯੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ।
ਵੈਖਾਨਸਾਨਾਂ ਸਿਦ੍ਧਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਾਸ਼੍ਰਮਃ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-87-15 (19675)
ਅਪ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਸ਼੍ਰਯਾਰ੍ਥਾਯ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰਥੋ ਜਗੌ।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਸ਼਼ੁ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਗਾਥਾਂ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਿਨਾਂਵਰ ॥ 3-87-16 (19676)
ਮਨਸਾ(ਅ)ਪ੍ਯਭਿਕਾਮਸ੍ਯ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਣਿ ਮਨਖਿਨਃ।
ਵਿਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਪਾਨਿ ਨਾਕਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਚ ਮੋਦਤੇ ॥ 3-87-17 (19677)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਇ ਸਪ੍ਤਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-87-2 ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ੍ਤ੍ਰੋਤਾ- ਪਸ਼੍ਚਿਮਵਾਹਿਨੀ ॥ 3-87-13 ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਾਂ ਸ਼ਮਵਤਾਮ੍ ॥ 3-87-14 ਗਙ੍ਗਾਰਣ੍ਯੰ ਚ ਭੂਮਿਪੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-87-16 ਸੰਸ਼੍ਰਯਾਰ੍ਥਾਯ ਵਾਸਾਰ੍ਥਮ੍ ॥ 3-87-17 ਅਭਿਕਾਮਸ੍ਯ ਗਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੋਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 088
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.88. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 088
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦੀਚੀਸ੍ਥਤੀਰ੍ਥਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-88-0 (19678)
ਧੌਮ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-88-0x (1997)
ਉਦੀਚ੍ਯਾਂ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦਿਸ਼ਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਯਾਨਿ ਵੈ।
ਤਾਨਿ ਤੇ ਕੀਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-88-1 (19679)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਵਹਿਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਮਮ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤਃ ਪ੍ਰਭੋ।
ਕਥਾਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹੋ ਵੀਰ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਂ ਜਨਯਤੇ ਸ਼ੁਭਾਮ੍ ॥ 3-88-2 (19680)
ਸਰਸ੍ਵਤੀ ਮਹਾਪੁਣ੍ਯਾ ਹ੍ਰਦਿਨੀ ਤੀਰ੍ਥਮਾਲਿਨੀ।
ਸਮੁਦ੍ਰਗਾ ਮਹਾਵੇਗਾ ਯਮੁਨਾ ਯਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-88-3 (19681)
ਯਤ੍ਰ ਪੁਣ੍ਯਤਰੰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਪ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਾਵਤਰਣੰ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਯਤ੍ਰਸਾਰਸ੍ਵਤੈਰਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਵਭ੍ਰੁʼਥੰ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-88-4 (19682)
ਪੁਣ੍ਯੰ ਚਾਖ੍ਯਾਯਤੇ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸ਼ਿਵਮਗ੍ਨਿਸ਼ਿਰੋ(ਅ)ਨਘ।
ਸਹਦੇਵੋ(ਅ)ਯਜਦ੍ਯਤ੍ਰਸ਼ਮ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ ਭਾਰਤ ॥ 3-88-5 (19683)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਚਾਰ੍ਥੇ(ਅ)ਸੌ ਇਨ੍ਦ੍ਰਗੀਤਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਗਾਥਾ ਚਰਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਗੀਯਮਾਨਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ ॥ 3-88-6 (19684)
ਅਗ੍ਨਯਃ ਸਹਦੇਵੇਨ ਯੇ ਚਿਤਾ ਯਮੁਨਾਮਨੁ।
ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਕੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ ॥ 3-88-7 (19685)
ਤਤ੍ਰੈਵ ਭਰਤੋ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤੀ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਵਿੰਸ਼ਤੀਂ ਸਪ੍ਤ ਚਾਸ਼਼੍ਟੌ ਚ ਹਯਮੇਧਾਨੁਪਾਹਰਤ੍ ॥ 3-88-8 (19686)
ਕਾਮਕ੍ਰੁʼਦ੍ਯੋ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਤਾਤ ਯਥਾ ਪੁਰਾ।
ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਮਾਸ਼੍ਰਮਃ ਪੁਣ੍ਯਃ ਸ਼ਰਭਙ੍ਗਸ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 3-88-9 (19687)
ਸਰਸ੍ਵਤੀ ਨਦੀ ਸਦ੍ਭਿਃ ਸਤਤੰ ਪਾਰ੍ਥ ਪੂਜਿਤਾ।
ਵਾਲਖਿਲ੍ਯੈਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਯਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਟਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਪੁਰਾ ॥ 3-88-10 (19688)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦ੍ਵਤੀ ਮਹਾਪੁਣ੍ਯਾ ਯਤ੍ਰ ਰਖ੍ਯਾਤਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਨ੍ਯਗ੍ਰੋਧਾਖ੍ਯਸ੍ਤੁ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਃ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੋਦ੍ਵਿਪਦਾਂਵਰ।
ਦਾਲ੍ਭ੍ਯਘੋਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਦਾਲ੍ਭ੍ਯਾਸ਼੍ ਧਰਣੀਸ੍ਥੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-88-11 (19689)
ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਨਨ੍ਤਯਸ਼ਸਃ ਸੁਵ੍ਰਤਸ੍ਯਾਮਿਤੌਜਸਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮਃ ਖ੍ਯਾਯਤੇ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 3-88-12 (19690)
ਏਤਾਵਰ੍ਣਾਵਵਰ੍ਣੌ ਚ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੌ ਮਨੁਜਾਧਿਪ।
ਈਜਾਤੇ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਮੁਖ੍ਯੈਃ ਪੁਣ੍ਯੈਰ੍ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-88-13 (19691)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਬਹੁਸ਼ੋ ਦੇਵਾਃ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸਵਰੁਣਾਃ ਪੁਰਾ।
ਵਿਸ਼ਾਖਯੂਪੇ(ਅ)ਤਪ੍ਯਨ੍ ਤੇਨ ਪੁਣ੍ਯਤਮਸ਼੍ਚ ਸਃ ॥ 3-88-14 (19692)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਮਹਾਨ੍ਮਹਾਭਾਗੋ ਜਮਦਗ੍ਨਿਰ੍ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਪਲਾਸ਼ਕੇਸ਼਼ੁ ਪੁਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਰਮ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਯਜਤ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-88-15 (19693)
ਯਤ੍ਰਸਰ੍ਵਾਃ ਸਰਿਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ੍ਵੰ ਸ੍ਵੰ ਤੋਯਮੁਪਾਦਾਯ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯੋਪਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-88-16 (19694)
ਅਪਿ ਚਾਤ੍ਰ ਮਹਾਰਾਜ ਸ੍ਵਯੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੁਰ੍ਜਗੌ।
ਇਮੰ ਸ਼੍ਲੋਕੰ ਤਦਾ ਵੀਰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-88-17 (19695)
ਯਜਮਾਨਸ੍ਯ ਵੈ ਦੇਵਾਞ੍ਜਮਦਗ੍ਨੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਆਗਮ੍ਯ ਸਰਿਤੋ ਵਿਪ੍ਰਾਨ੍ਮਧੁਨਾ ਸਮਤਰ੍ਪਯਨ੍ ॥ 3-88-18 (19696)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਬਿਰਪ੍ਸਰੋਭਿਸ਼੍ਚ ਸੇਵਿਤਮ੍।
ਕਿਰਾਤਕਿੰਨਰਾਵਾਸੰ ਸ਼ੈਲੰ ਸ਼ਿਖਰਿਣਾਂਵਰਮ੍ ॥ 3-88-19 (19697)
ਬਿਭੇਦ ਤਰਸਾ ਗਙ੍ਗਾ ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਤਤ੍ਖ੍ਯਾਯਤੇ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-88-20 (19698)
ਸਨਤ੍ਕੁਮਾਰਃ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੰ ਕਨਖਲੰ ਤਥਾ।
ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚ ਪੁਰੁਰ੍ਨਾਮ ਯਤ੍ਰਯਾਤਃ ਪੁਰੂਰਵਾਃ ॥ 3-88-21 (19699)
ਭ੍ਰੁʼਗੁਰ੍ਯਤ੍ਰਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤੇ।
ਰਾਜਨ੍ਸ ਆਸ਼੍ਰਮਃ ਖ੍ਯਾਤੋ ਭ੍ਰੁʼਗੁਤੁਨ੍ਦੋ ਮਹਾਗਿਰਿਃ ॥ 3-88-22 (19700)
ਯਃ ਸ ਭੂਤੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਚ੍ਚ ਭਵਚ੍ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਨਾਰਾਯਣਃ ਪ੍ਰਭੁਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-88-23 (19701)
ਤਸ੍ਯਾਤਿਯਸ਼ਸਃ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਵਿਸ਼ਾਲਾਂ ਬਦਰੀਮਨੁ।
ਆਸ਼੍ਰਮਃ ਖ੍ਯਾਯਤੇ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 3-88-24 (19702)
ਉਸ਼਼੍ਣਤੋਯਵਹਾ ਗਙ੍ਗਾ ਸ਼ੀਤਤੋਯਵਹਾ ਪੁਰਾ।
ਸੁਵਰ੍ਣਸਿਕਤਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਸ਼ਾਲਾਂ ਬਦਰੀਮਨੁ ॥ 3-88-25 (19703)
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਯਤ੍ਰਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗਾ ਮਹੌਜਸਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੇਵੰ ਨਾਰਾਯਣੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 3-88-26 (19704)
ਯਤ੍ਰਨਾਰਾਜਣੋ ਦੇਵਃ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਸਨਾਤਨਃ।
ਤਤ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-88-27 (19705)
ਤਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਪਰਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਤ੍ਤਪੋਵਨਮ੍।
ਤਤ੍ਪਰੰ ਪਰਮੰ ਦੇਵੰ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-88-28 (19706)
ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਪਰਮੰ ਚੈਵ ਧਾਤਾਰੰ ਪਰਮੰ ਪਦਮ੍।
ਯੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਃ ॥ 3-88-29 (19707)
ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚੈਵ ਤਪੋਧਨਾਃ।
ਆਦਿਦੇਵੋ ਮਹਾਯੋਗੀ ਯਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥ 3-88-30 (19708)
ਪੁਣ੍ਯਾਨਾਮਪਿ ਤਤ੍ਪੁਣ੍ਯਮਤ੍ਰ ਤੇ ਸੰਸ਼ਯੇਸ੍ਤੁ ਮਾ।
ਏਤਾਨਿ ਰਾਜਨ੍ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਨਿ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-88-31 (19709)
ਏਤਾਨਿ ਵਸੁਭਿਃ ਸਾਧ੍ਯੈਰਾਦਿਤ੍ਯੈਰ੍ਮਰੁਦਸ਼੍ਵਿਭਿਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਦੇਵਕਲ੍ਪੈਸ਼੍ਚ ਸੇਵਿਤਾਨਿ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-88-32 (19710)
3-88-33 (19711)
ਚਰੰਨੇਤਾਨਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਹਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰ੍ਸ਼਼ਭੈਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗੈਰੁਤ੍ਕਣ੍ਠਾਂ ਵਿਜਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-88-7 ਸ਼ਤੰ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-88-9 ਸ਼ੰਕਰਸ੍ਤਤ੍ਰਵਿਸ਼੍ਰੁਤ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-88-13 ਏਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮ੍ਰੁʼਗੀ ਤਦ੍ਵਰ੍ਣੈ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੌ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵਸ੍ਤੁਤਸ੍ਤ੍ਵਵਰ੍ਣੌ ਵਰ੍ਣਾਃ ਲੋਹਿਤਸ਼ੁਕ੍ਲਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਃ ਰਜਃਸਤ੍ਵਤਮਾਂਸਿ ਤਦ੍ਰਹਿਤੌ। ਤਤ੍ਰ ਵੈਵਰ੍ਣ੍ਯਵਰ੍ਣ੍ਯੌ ਚੇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-88-23 ਪ੍ਰਭੁਰ੍ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-88-24 ਵਿਸ਼ਾਲਾਂ ਨਾਮਤਃ। ਬਦਰੀਮਨੁ ਬਦਰੀਸਮੀਪੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 089
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.89. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 089
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਵਚਨਾਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ ਪਾਸ਼ੁਪਤਾਦਿਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕਮਿਨਦ੍ਰਸੰਦੇਸ਼ਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-89-0 (19712)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-89-0x (1998)
ਏਵੰ ਸੰਭਾਸ਼਼ਮਾਣੇ ਤੁ ਧੌਮ੍ਯੇ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨ।
ਲੋਮਸ਼ਃ ਸ ਮਹਾਤੇਜਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਸ੍ਤਤ੍ਰਾਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-89-1 (19713)
ਤੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਗ੍ਰਜੋ ਰਾਜਾ ਸਗਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਉਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਮਹਾਭਾਗੰ ਦਿਵਿ ਸ਼ਕ੍ਰਮਿਵਾਮਰਾਃ ॥ 3-89-2 (19714)
ਸਮਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛਾਗਮਨੇ ਹੇਤੁਮਟਨੇ ਚ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍ ॥ 3-89-3 (19715)
ਸ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣੋ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਉਵਾਚ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਹਰ੍ਸ਼਼ਯੰਨਿਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 3-89-4 (19716)
ਸੰਚਰੰਨਸ੍ਮਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਰ੍ਵਾਂਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।
ਗਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਭਵਨੰ ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯੰ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-89-5 (19717)
ਤਵ ਚ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਵੀਰਮਪਸ਼੍ਯੰ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਮ੍।
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯਾਰ੍ਧਾਸਨਗਤੰ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਵਿਸ੍ਮਯੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-89-6 (19718)
ਆਸੀਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥੰ ਤਥਾਗਤਮ੍।
ਆਹ ਮਾਂ ਤਤ੍ਰ ਦੇਵੇਸ਼ੋ ਗਚ੍ਛ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-89-7 (19719)
ਸੋ(ਅ)ਹਮਭ੍ਯਾਗਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸਹਾਨੁਜਮ੍।
ਵਚਨਾਤ੍ਪੁਰੁਹੂਤਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-89-8 (19720)
ਆਖ੍ਯਾਸ੍ਯੇ ਤੇ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਾਤ ਮਹਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਨਨ੍ਦਨ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਚੈਵ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-89-9 (19721)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਦਸ੍ਤ੍ਰਮਾਪ੍ਤੰ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਰੁਦ੍ਰਾਦਪ੍ਰਤਿਮੰ ਵਿਭੋ ॥ 3-89-10 (19722)
ਯਤ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਿਰੋ ਨਾਮ ਤਪਸਾ ਰੁਦ੍ਰਮਾਗਮਤ੍।
ਅਮ੍ਰੁʼਤਾਦੁਤ੍ਥਿਤੰ ਰੌਦ੍ਰੰ ਤਲ੍ਲਬ੍ਧੰ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ ॥ 3-89-11 (19723)
ਤਤ੍ਸਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸਸੰਹਾਰੰ ਸਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮਙ੍ਗਲਮ੍।
ਵਜ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਦਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-89-12 (19724)
ਯਮਾਤ੍ਕੁਬੇਰਾਦ੍ਵਰੁਣਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਾਚ੍ਚ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਧੀਤਵਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥੋ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-89-13 (19725)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੋਸ੍ਤੁ ਤਨਯਾਦ੍ਗੀਤੰ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਚ ਸਾਮ ਚ।
ਵਾਦਿਤ੍ਰੰ ਚ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਿਨ੍ਦਦ੍ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 3-89-14 (19726)
ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਗਾਨ੍ਧਰ੍ਵੰ ਵੇਦਮਾਤ੍ਮਵਾਨ੍।
ਸੁਖੰ ਵਸਤਿ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰਨੁਜਸ੍ਯਾਨੁਜਸ੍ਤਵ ॥ 3-89-15 (19727)
ਯਦਰ੍ਥੰ ਮਾਂ ਸੁਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਤਚ੍ਚ ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-89-16 (19728)
ਭਵਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਲੋਕੇ(ਅ)ਪਿ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਤਤ੍ਰਵਚਨਾਨ੍ਮੇ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-89-17 (19729)
ਆਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਰ੍ਜੁਨਃ।
ਸੁਰਕਾਰ੍ਯੰ ਮਹਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਦਸ਼ਕ੍ਯੰ ਦਿਵੌਕਸੈਃ ॥ 3-89-18 (19730)
ਤਪਸਾ(ਅ)ਪਿ ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯੋਜਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ।
ਤਪਸੋ ਹਿ ਪਰੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤਪਸਾ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਮਹਤ੍ ॥ 3-89-19 (19731)
ਅਹੰ ਚ ਕਰ੍ਣੰ ਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੰ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹੰ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 3-89-20 (19732)
ਮਹਾਹਵੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਤਿਮੰ ਮਹਾਯੁਦ੍ਧਵਿਸ਼ਾਰਦਮ੍।
ਮਹਾਧਨੁਰ੍ਧਰੰ ਵੀਰੰ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਮ੍ ॥ 3-89-21 (19733)
ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਸੁਤਪ੍ਰਖ੍ਯਮਾਦਿਤ੍ਯਤਨਯੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍।
ਤਥਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਮਤਿਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਸਹਜੋਲ੍ਵਣਪੌਰੁਣਮ੍ ॥ 3-89-22 (19734)
ਨ ਸ ਪਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਕਲਾਮਰ੍ਹਤਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੀਮ੍ ॥ 3-89-23 (19735)
ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਭਯੰ ਕਰ੍ਣਾਨ੍ਮਨਸਿਸ੍ਥਮਰਿੰਦਮ।
ਤਚ੍ਚਾਪ੍ਯਪਹਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨ੍ਯੁਪਾਗਤੇ ॥ 3-89-24 (19736)
ਯਚ੍ਚ ਤੇ ਮਾਨਸੰ ਵੀਰ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਮਿਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਲੋਮਸ਼ਸ੍ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-89-25 (19737)
ਯਚ੍ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਪੋਯੁਕ੍ਤੰ ਫਲੰ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਰੇਸ਼਼ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਤੇ ਨ ਤਚ੍ਛ੍ਰਦ੍ਧੇਯਮਨ੍ਯਥਾ ॥ 3-89-26 (19738)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਤਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 89 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-89-12 ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਨਾ ਨਿਰਪਰਾਧਾਨਾਂ ਦਾਹੇ ਯੋ ਦੋਸ਼਼ਸ੍ਤਸ੍ ਸ਼ੋਧਨਮ੍। ਮਙ੍ਗਲੰ ਦਗ੍ਧਾਨਾਮੇਵਾਰਾਮਾਦੀਨਾਂ ਪੁਨਰ੍ਵਿਕਸਨਮ੍। ਵਜ੍ਰੰ ਵਜ੍ਰਵਦਪ੍ਰਤੀਕਾਰ੍ਯੰ ਰੌਦ੍ਰਮੇਵ ॥ 3-89-14 ਗੀਤੰ ਲੌਕਿਕੰ ਗਾਨਮ੍। ਸਾਮ ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁ ਗਾਨਮ੍ ॥ 3-89-18 ਸੁਰਕਾਰ੍ਯੰ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਦੀਨਾਂ ਵਧਃ। ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਰ੍ਜੁਨ ਇਤਿ ਕ. ਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-89-20 ਰਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੰ ਸਤ੍ਯਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਮ੍ ॥ 3-89-21 ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੰ ਅਤਿਸੁਨ੍ਦਰਮ੍ ॥ 3-89-22 ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਸੁਤਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦਤੁਲ੍ਯਮ੍। ਅਤਿਤ੍ਕਨ੍ਧੰ ਉੰਨਤਾਂਸਮ੍ ॥ 3-89-24 ਅਪਹਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਵਚਕੁਣ੍ਡਲਾਪਹਰਣੇਨ ॥ 3-89-26 ਤਤ੍ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯੰ ਨਤ੍ਵਨ੍ਯਥਾ ਗ੍ਰਹੀਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 090
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.90. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 090
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸਾਹਿਤ੍ਯੇਨ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਵਿਧਾਯਕਪਾਰ੍ਥਵਚਨਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਲੋਮਸ਼ਾਸ਼ਯਾ(ਅ)ਧਿਕ ਪਰਿਜਨਵਿਸਰ੍ਜਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-90-0 (19739)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-90-0x (1999)
ਧਨੰਜਯੇਨ ਚਾਪ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਯਤ੍ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਮੇ ਯੋਜਯੇਰ੍ਧਰ੍ਮ੍ਯਯਾ ਧਿਯਾ ॥ 3-90-1 (19740)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਪਰਾਨ੍ਵੇਤ੍ਥ ਤਪਾਂਸਿ ਚ ਤਪੋਧਨ।
ਸ਼੍ਰੀਮਤਾਂ ਚਾਪਿ ਜਾਨਾਸਿ ਧਰ੍ਮੰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 3-90-2 (19741)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਪਰਮੰ ਵੇਦ ਰਪਾਵਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਤੇਨ ਸੰਯੋਜਯੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤੀਰ੍ਥਪੁਣ੍ਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 3-90-3 (19742)
ਯਥਾ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਗਚ੍ਛੇਤ ਗਾਸ਼੍ਚ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਮਾਮਰ੍ਜੁਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-90-4 (19743)
ਭਵਤਾ ਚਾਨੁਗੁਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸੌ ਚਰੇਤ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼਼ਮੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-90-5 (19744)
ਦਧੀਚ ਇਵ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਯਥਾ ਚਾਪ੍ਯਙ੍ਗਿਰਾ ਰਵਿਮ੍।
ਤਥਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਨ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਭ੍ਯੋ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-90-6 (19745)
ਯਾਤੁਧਾਨਾ ਹਿ ਬਹਵੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮਾਃ।
ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਭਿਗੁਪ੍ਤਾਨ੍ਕੌਨ੍ਤੇਯਾੰਨ ਵਿਵਰ੍ਤੇਯੁਰਨ੍ਤਿਕਮ੍ ॥ 3-90-7 (19746)
ਸੋ(ਅ)ਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਚਨਾੰਨਿਯੋਗਾਦਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਚ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣੋ ਭਯੇਭ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾ ਸਹ ॥ 3-90-8 (19747)
ਦ੍ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਇਦੰ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਾਨ੍ਯੇਵ ਭਵਤਾ ਸਹ ॥ 3-90-9 (19748)
ਇਯੰ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਯਾਤਾ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਮਨ੍ਵਾਦਿਭਿਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾ ਭਯਾਪਹਾ ॥ 3-90-10 (19749)
ਨਾਨ੍ਰੁʼਜੁਰ੍ਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਚ ਨਾਵਿਦ੍ਯੋ ਨ ਚ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਸ੍ਨਾਤਿ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਨ ਚ ਵਕ੍ਰਮਤਿਰ੍ਨਰਃ ॥ 3-90-11 (19750)
ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਧਰ੍ਮਮਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਯਸੰਗਰਃ।
ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਪਾਪੇਭ੍ਯੋ ਭੂਯ ਏਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-90-12 (19751)
ਯਥਾ ਭਗੀਰਥੋ ਰਾਜਾ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚ ਗਯਾਦਯਃ।
ਯਥਾ ਯਯਾਤਿਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-90-13 (19752)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-90-14x (2000)
ਨ ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸੰਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਯਨ੍ਮਾਂ ਸ੍ਮਰਤਿ ਦੇਵੇਸ਼ਃ ਕਿੰ ਨਾਮਾਭ੍ਯਧਿਕੰ ਤਤਃ ॥ 3-90-14 (19753)
ਭਵਤਾ ਸੰਗਮੋ ਯਸ੍ ਭ੍ਰਾਤਾ ਚੈਵ ਧਨੰਜਯਃ।
ਵਾਸਵਃ ਸ੍ਮਰਤੇ ਯਸ੍ ਕੋ ਨਾਮਾਭ੍ਯਧਿਕਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-90-15 (19754)
ਯਚ੍ਚ ਮਾਂ ਭਗਵਾਨਾਹ ਤੀਰ੍ਥਾਨਾਂ ਗਮਨੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਧੌਮ੍ਯਸ੍ਯ ਵਚਨਾਦੇਸ਼਼ਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤੈਵ ਮੇ ॥ 3-90-16 (19755)
ਤਦ੍ਯਦਾ ਮਨ੍ਯਸੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਗਮਨੰ ਤੀਰ੍ਤਦਰ੍ਸ਼ਨੇ।
ਤਦੈਵ ਗਨ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਤੀਰ੍ਤਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ਪਰਃ ॥ 3-90-17 (19756)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-90-18x (2001)
ਗਮਨੇ ਕ੍ਰੁʼਤਬੁਦ੍ਧਿੰ ਤੰ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਲੋਮਸ਼ੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਲਘੁਰ੍ਭਵ ਮਹਾਰਾਜ ਲਘੁਃ ਸ੍ਵੈਰੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-90-18 (19757)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-90-19x (2002)
ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਭੁਜੋ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯਤਯਸ਼੍ਚ ਯੇ ॥ 3-90-19 (19758)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਤ੍ਰੁʼਡਧ੍ਵਸ਼੍ਰਮਾਯਾਸਸ਼ੀਤਾਰ੍ਤਿਮਸਹਿਸ਼਼੍ਣਵਃ।
ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤਾਂ ਯੇ ਚ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਭੁਜੋ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-90-20 (19759)
ਪਕ੍ਵਾੰਨਲੇਹ੍ਯਪਾਨਾਨਾਂ ਮਾਂਸਾਨਾਂ ਚ ਵਿਕਲ੍ਪਕਾਃ।
ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤਾਂ ਯੇ ਚ ਸੂਦਾਨੁਯਾਯਿਨਃ।
ਮਯਾ ਯਥੋਚਿਤਾ(ਅ)(ਅ)ਜੀਵ੍ਯੌਃ ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਭਿਃ ॥ 3-90-21 (19760)
ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਨੁਗਤਾਃ ਪੌਰਾ ਰਾਜਭਕ੍ਤਿਪੁਰਃਸਰਾਃ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮਹਾਰਾਜਮਭਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਤੇ ਚ ਵੈ।
ਸ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ਯਥਾਕਾਲਮੁਚਿਤਾ ਯਸ੍ਯ ਯਾ ਭ੍ਰੁʼਤਿਃ ॥ 3-90-22 (19761)
ਸ ਚੇਦ੍ਯਥੋਚਿਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਨ ਦਦ੍ਯਾਨ੍ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਅਸ੍ਮਤ੍ਪ੍ਰਿਯਹਿਤਾਰ੍ਥਾਯਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੋ ਵਃ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-90-23 (19762)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-90-24x (2003)
ਤਤੋ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਸ਼ਃ ਪੌਰਾ ਗੁਰੌ ਭਾਰੇ ਸਮਾਹਿਤੇ।
ਵਿਪ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਯਤਯੋ ਮੁਖ੍ਯਾ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਨਾਗਪੁਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-90-24 (19763)
ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਰਾਜਾ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕਾਸੁਤਃ।
ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਵਿਧਿਵਦ੍ਧਨੈਸ਼੍ਚ ਸਮਤਰ੍ਪਯਤ੍ ॥ 3-90-25 (19764)
ਤਤਃ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤੋ ਰਾਜਾ ਲਘੁਭਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹ।
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਚ ਸੁਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੰ ਕਾਮ੍ਯਕੇ(ਅ)ਵਸਤ੍ ॥ 3-90-26 (19765)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 90 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-90-3 ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-90-9 ਦ੍ਵਿਃ ਦ੍ਵਿਵਾਰਮ੍। ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਵਾਰਮ੍ ॥ 3-90-10 ਤੀਰ੍ਤਯਾਤ੍ਰਾ ਸ਼ੁਭਾਵਹੇਤਿ ਕ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-90-11 ਨਾਨ੍ਰੁʼਤੀ ਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਚੇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-90-18 ਲਘੁਰਲ੍ਪਪਰਿਵਾਰਃ ॥ 3-90-21 ਵਿਕਲ੍ਪਕਾਃ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਿਭਾਜਕਾਃ। ਆਜੀਵ੍ਯੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਦਿਭਿਃ। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਭਿਰ੍ਜੀਵਨਹੇਤੁਭਿਰੰਨਾਦਿਭਿਃ ॥ 3-90-23 ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੋ ਦ੍ਰੁਪਦਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 091
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.91. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 091
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਲੋਮਸ਼ਾਦਿਭਿਃ ਸਹ ਤੀਰ੍ਥਸੇਵਨਾਯ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-91-0 (19766)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-91-0x (2004)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਨਵਾਸਿਨਃ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਤਦਾ ਰਾਜੰਨਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-91-1 (19767)
ਰਾਜੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਗਨ੍ਤਾਸਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ।
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਚ ਸਹਿਤੋ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-91-2 (19768)
ਅਸ੍ਮਾਨਪਿ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਅਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਹਿ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾਨਿ ਤ੍ਵਦ੍ਰੁʼਤੇ ਤਾਨਿ ਕੌਰਵ ॥ 3-91-3 (19769)
ਸ਼੍ਵਾਪਰਦੈਰੁਪਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਵਿਸ਼਼ਮਾਣਿ ਚ।
ਅਗਮ੍ਯਾਨਿ ਨਰੈਰਲ੍ਪੈਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-91-4 (19770)
ਭਵਤੋ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸ਼ੂਰਾ ਧਨੁਰ੍ਧਰਵਰਾਃ ਸਦਾ।
ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਪਾਲਿਤਾਃ ਸ਼ੂਰੈਰ੍ਗਚ੍ਛਾਮੋ ਵਯਮਪ੍ਯੁਤ ॥ 3-91-5 (19771)
ਭਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਧਿ ਵਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਮਃ ਸੁਖੰ ਫਲਮ੍।
ਤੀਰ੍ਥਾਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਵਨਾਨਾਂ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-91-6 (19772)
ਤਵ ਵੀਰ੍ਯਪਰਿਤ੍ਰਾਤਾਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥਪਰਿਪ੍ਲਤਾਃ।
ਭਵੇਮ ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾਨਸ੍ਤੀਰ੍ਥਸੰਦਰ੍ਸ਼ਨਾੰਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-91-7 (19773)
ਭਵਾਨਪਿ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਅਸ਼਼੍ਟਕਸ੍ਯ ਚ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਲੋਮਪਾਦਸ੍ ਚੈਵ ਹ ॥ 3-91-8 (19774)
ਭਰਤਸ੍ਯ ਚ ਵੀਰਸ੍ਯ ਸਾਰ੍ਵਭੌਮਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਤਿਵ।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਪਾਁਲ੍ਲੋਕਾਂਸ੍ਤੀਰ੍ਥਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 3-91-9 (19775)
ਪ੍ਰਭਾਸਾਦੀਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਦੀਂਸ਼੍ਚ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍।
ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਯਾਃ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਾਦੀਂਸ਼੍ਚ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ ॥ 3-91-10 (19776)
ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਮਹੀਪਾਲ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਾਮਹੇ ਵਯਮ੍।
`ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਪਾਲਿਤਾਃ ਸ਼ੂਰੈਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ' ॥ 3-91-11 (19777)
ਯਦਿ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤਿ ਕਾਚਿਤ੍ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਜਨਾਧਿਪ।
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵਚੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋ(ਅ)ਭਿਪਤ੍ਸ੍ਯਸੇ ॥ 3-91-12 (19778)
ਤੀਰ੍ਤਾਨਿ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤਪੋਵਿਘ੍ਨਕਰੈਃ ਸਦਾ।
ਅਨੁਕੀਰ੍ਣਾਨਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਿਸ੍ਤੇਭ੍ਯੋ ਨਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-91-13 (19779)
ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਨਾਰਦੇਨ ਚ ਧੀਮਤਾ।
ਯਾਨ੍ਯੁਵਾਚ ਚ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਲੋਮਸ਼ਃ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-91-14 (19780)
ਵਿਧਿਵਤ੍ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪਰ੍ਯਟਸ੍ਵ ਨਰਾਧਿਪ।
ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾ ਸਹਾਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਲੋਮਸ਼ੇਨਾਬਿਪਾਲਿਤਃ ॥ 3-91-15 (19781)
ਸ ਰਾਜਾ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤੈਰ੍ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਦਸ਼੍ਰੁਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ।
ਭੀਮਸੇਨਾਦਿਭਿਰ੍ਵੀਰੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 3-91-16 (19782)
ਬਾਢਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਲੋਮਸ਼ੰ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਧੌਮ੍ਯੰ ਚੈਵ ਪੁਰੋਹਿਤਮ੍ ॥ 3-91-17 (19783)
ਤਤਃ ਸ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਵਸ਼ੀ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਚਾਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗ੍ਯਾ ਗਮਨਾਯ ਮਨੋ ਦਧੇ ॥ 3-91-18 (19784)
ਅਥ ਵ੍ਯਾਸੋ ਮਹਾਭਾਗਸ੍ਤਥਾ ਪਰ੍ਵਤਨਾਰਦੌ।
ਦਾਮ੍ਯਕੇ ਪਾਣ੍ਡਵੰਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-91-19 (19785)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਪੂਜਾਂ ਚਕ੍ਰੇ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇ ਮਹਾਭਾਗਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਥਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-91-20 (19786)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਯਮੌ ਭੀਮ ਮਨਸਾ ਕੁਰੁਤਾਰ੍ਜਵਮ੍।
ਮਨਸਾ ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼ੌਚਾ ਵੈ ਸ਼ਦ੍ਧਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਯਾਸ੍ਯਥ ॥ 3-91-21 (19787)
ਸ਼ਰੀਰਨਿਯਮੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਵ੍ਰਤਮ੍।
ਮਨੋਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਚ ਦੈਵਮਾਹੁਰ੍ਵ੍ਰਤੰ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-91-22 (19788)
ਮਨੋ ਹ੍ਯਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸ਼ੌਚਾਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਵੈ ਨਰਾਧਿਪ।
ਮੈਤ੍ਰੀਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਗਚ੍ਛਤ ॥ 3-91-23 (19789)
ਤੇ ਯੂਯੰ ਮਾਨਸੈਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਃ ਸ਼ਰੀਰਨਿਯਮਵ੍ਰਤੈਃ।
ਦੈਵੰ ਵ੍ਰਤੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਫਲਮਾਪ੍ਸ੍ਯਥ ॥ 3-91-24 (19790)
ਤੇ ਤਥੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮੁਨਿਭਿਰ੍ਦੇਵਮਾਨੁਸ਼਼ੈਃ ॥ 3-91-25 (19791)
ਲੋਮਸ਼ਸ੍ਯੋਪਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪਾਦੌ ਦ੍ਵੈਪਾਯਨਸ੍ ਚ।
ਨਾਰਦਸ੍ਯ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-91-26 (19792)
ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਸਹਿਤਾ ਵੀਰਾਸ੍ਤਥਾ ਤੈਰ੍ਵਨਵਾਸਿਭਿਃ।
ਮਾਰ੍ਗਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਤੀਤਾਯਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਯਯੁਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-91-27 (19793)
ਕਠਿਨਾਨਿ ਸਮਾਦਾਯ ਚੀਰਾਜਿਨਜਟਾਧਰਾਃ।
ਅਭੇਦ੍ਯੈਃ ਕਵਚੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਨ੍ਵਚਰੰਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-91-28 (19794)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਾਦਿਭਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈ ਰਥੈਃ ਪਰਿਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੈਃ।
ਮਹਾਨਸਵ੍ਯਾਪ੍ਰੁʼਤੈਸ਼੍ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੈਃ ਪਰਿਚਾਰਕੈਃ ॥ 3-91-29 (19795)
ਸਾਯੁਧਾ ਬਦ੍ਧਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਾਸ੍ਤੂਣਵਨ੍ਤਃ ਸਮਾਰ੍ਗਣਾਃ।
ਪ੍ਰਾਙ੍ਯੁਖਾਃ ਪ੍ਰਯਯੁਰ੍ਵੀਰਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਜਨਮੇਜਯ ॥ 3-91-30 (19796)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 91 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-91-7 ਤੀਰ੍ਥਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਾੰਨ੍ਰੁʼਪੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-91-13 ਅਨੁਕੀਰ੍ਣਾਨਿ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾਨਿ। ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ ॥ 3-91-21 ਆਰ੍ਜਵਮ੍ਰੁʼਜੁਬੁਦ੍ਧਿੰ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-91-23 ਮਨੋ ਹ੍ਯਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸ਼ੂਰਾਣਾਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-91-24 ਫਲਮਾਪ੍ਨੁਤੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-91-28 ਕਠਿਨਾਨਿ ਕਰਣ੍ਡਾਨਿ ॥ 3-91-29 ਪਰਿਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੈਃ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਾਭਿਃ। ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਭ੍ਯਃ ਪਰਿ ਉਪਰੀਤਿ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤੇਃ। ਸੰਖ੍ਯਯਾਵ੍ਯਯਾਸੰਨੇਤਿ ਸਮਾਸਃ। ਬਹੁਵ੍ਰੀਹੌ ਸੰਖ੍ਯੇਯੇ ਡਜਿਤਿ ਡਚ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 092
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.92. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 092
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਯੋਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਲਕ੍ਸ਼਼ਣੋਦਰ੍ਕਕਾਰਣਤ੍ਵਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-92-0 (19797)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-92-0x (2005)
ਨ ਵੈ ਨਿਰ੍ਗੁਣਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਨ੍ਯੇ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮ।
ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦੁਃਖਸੰਤਪ੍ਤੋ ਯਥਾ ਨਾਨ੍ਯੋ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-92-1 (19798)
ਪਰਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਗੁਣਾਨ੍ਮਨ੍ਯੇ ਨ ਚ ਧ੍ਰਮਗਤਾਨਪਿ।
ਤੇ ਚ ਲੋਮਸ਼ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨ੍ਰੁʼਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕੇ ਨ ਹੇਤੁਨਾ ॥ 3-92-2 (19799)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-92-3x (2006)
ਨਾਤ੍ਰ ਦੁਃਖੰ ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਨ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਪਾਰ੍ਥ ਕਥੰਚਨ।
ਯਦਧਰ੍ਮੇਣ ਵਰ੍ਧੇਯੁਰਧਰ੍ਮਰੁਚਯੋ ਜਨਾਃ ॥ 3-92-3 (19800)
ਵਰ੍ਧਤ੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਨਰਸ੍ਤਤੋ ਭਦ੍ਰਾਣਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਤਤਃ ਸਪਤ੍ਨਾਞ੍ਜਯਤਿ ਸਮੂਲਸ੍ਤੁ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-92-4 (19801)
`ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਪਤ੍ਨਾਨ੍ਵਾਧਨ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ' ॥ 3-92-5 (19802)
ਮਯਾ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਦੈਤੇਯਾ ਦਾਨਵਾਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤੇ।
ਵਰ੍ਧਮਾਨਾ ਹ੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਚੋਪਗਤਾਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-92-6 (19803)
ਪੁਰਾ ਦੇਵਯੁਗੇ ਚੈਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸਰ੍ਵੰ ਮਯਾ ਵਿਭੋ।
ਅਰੋਚਯਨ੍ਸੁਰਾ ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮੰ ਤਤ੍ਯਜਿਰੇ(ਅ)ਸੁਰਾਃ ॥ 3-92-7 (19804)
ਤੀਰ੍ਤਾਨਿ ਦੇਵਾ ਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਨਾਵਿਸ਼ਨ੍ਭਾਰਤਾਸੁਰਾਃ।
ਤਾਨਧਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤੋ ਦਰ੍ਪਃ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਸਮਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-92-8 (19805)
ਦਰ੍ਪਾਨ੍ਮਾਨਃ ਸਮਭਵਨ੍ਮਾਨਾਤ੍ਕ੍ਰੋਧੋ ਵ੍ਯਜਾਯਤ।
ਕ੍ਰੋਧਾਦਹੀਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਲਞ੍ਜਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਤੋ(ਅ)ਨਸ਼ਤ੍ ॥ 3-92-9 (19806)
ਤਾਨਲਜ੍ਜਾਨ੍ਗਤਸ਼੍ਰੀਕਾਨ੍ਹੀਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਥਾਵ੍ਰਤਾਨ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਨਚਿਰਾਤ੍ਪ੍ਰਜਹੁਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-92-10 (19807)
ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਸ੍ਤੁ ਦੇਵਾਨਗਮਦਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਰਸੁਰਾੰਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-92-11 (19808)
ਤਾਨਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਦਰ੍ਪੋਪਹਤਚੇਤਸਃ।
ਦੈਤੇਯਾਨ੍ਦਾਨਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਕਲਿਰਪ੍ਯਾਵਿਸ਼ਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-92-12 (19809)
ਤਾਨਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਦਾਨਵਾਨ੍ਕਲਿਨਾਹਤਾਨ੍।
ਦਰ੍ਪਾਭਿਭੂਤਾਨ੍ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕ੍ਰਿਯਾਹੀਨਾਨਚੇਤਸਃ ॥
ਮਾਨਾਭਿਭੂਤਾਨਚਿਰਾਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-92-13 (19810)
ਨਿਰ੍ਯਸ਼ਸ੍ਕਾਸ੍ਤਥਾ ਦੈਤ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ਼ੋ ਵਿਲਯੰ ਗਤਾਃ।
`ਅਧਰ੍ਮਰੁਚਯੋਰਾਜੰਨਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਸਮਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ' ॥ 3-92-14 (19811)
ਦੇਵਾਸ੍ਤੁ ਸਾਗਰਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚ ਸਰਾਂਸਿ ਚ।
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਵਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-92-15 (19812)
ਤਪੋਭਿਃ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਦਾਨੈਰਾਸ਼ੀਰ੍ਵਾਦੈਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਪ੍ਰਜਹੁਃ ਸਰ੍ਵਪਾਪਾਨਿ ਸ਼੍ਰੇਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਪੇਦਿਰੇ ॥ 3-92-16 (19813)
ਏਵਮਾਦਾਨਵਨ੍ਤਸ਼੍ ਨਿਰਾਦਾਨਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਵਿਬੁਧਾਸ੍ਤੇਨਾਪੁਰ੍ਭੂਤਿਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 3-92-17 (19814)
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਾਨੁਜਃ।
ਪੁਨਰ੍ਵੇਤ੍ਸ੍ਵਸਿ ਤਾਂ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਮੇਸ਼਼ ਪਨ੍ਥਾਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-92-18 (19815)
ਯਥੈਵ ਹਿ ਨ੍ਰੁʼਗੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ਿਵਿਰੌਸ਼ੀਨਰੋ ਯਥਾ।
ਭਗੀਰਯੋ ਵਸੁਮਨਾ ਗਯਃ ਪੂਰੁਃ ਪੁਰੂਰਵਾਃ ॥ 3-92-19 (19816)
ਚਰਮਾਣਾਸ੍ਤਪੋ ਨਿਤ੍ਯੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਾਦਮ੍ਭਸਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਤੀਰ੍ਥਾਮਿਗਮਨਾਤ੍ਪੂਤਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਚ੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-92-20 (19817)
ਅਲਭਨ੍ਤ ਯਸ਼ਃ ਪੁਣ੍ਯੰ ਧਨਾਨਿ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸੁਵਿਪੁਲਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-92-21 (19818)
ਯਥਾ ਚੇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਰਭਵਤ੍ਸਪੁਤ੍ਰਜਨਬਾਨ੍ਧਵਃ।
ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦੋ(ਅ)ਥ ਮਾਂਧਾਤਾ ਮਰੁਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-92-22 (19819)
ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਪੁਣ੍ਯਾਮਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤ ਯਥਾ ਦੇਵਾਸ੍ਤਪੋਬਲਾਤ੍।
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-92-23 (19820)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਮੋਹਿਨ ਚ ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਨਚਿਰਾਦ੍ਵੈ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੈਤ੍ਯਾ ਇਵ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-92-24 (19821)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 92 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-92-2 ਪਰਾਨ੍ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ ॥ 3-92-8 ਵਿਵਿਸ਼ੁਃ ਸ੍ਨਾਨਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-92-9 ਅਹ੍ਨੀਃ ਅਕਾਰ੍ਯੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ। ਤਤਃ ਅਲਜ੍ਜਾ ਲਜ੍ਜਾ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਤਾਦੋਸ਼਼ਾਦ੍ਭਯੰ ਤਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਃ । 3-92-10 ਨਚਿਰਾਤ੍ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਵ ॥ 3-92-17 ਆਦਾਨਵਨ੍ਤਃ ਆਰ੍ਜਵਾਦਿਨਿਯਮਗ੍ਰਹਣਵਨ੍ਤਃ। ਨਿਰਾਦਾਨਾਃ ਅਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਾਃ। ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ਦੇਵਾਦਿਭਿਰਪਿ। ਏਵੰ ਹਿ ਦਾਨਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰਿਯਾਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-92-18 ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਸਿਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ॥ 3-92-24 ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਤੁ ਦਰ੍ਪੇਣ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 093
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.93. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 093
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਭਿਃ ਕ੍ਰਮੇਣ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਰਸ੍ਤੀਰ੍ਥਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰਸ਼ਮਠੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਗਯਯਜ੍ਞਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-93-0 (19822)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-93-0x (2007)
ਨੇ ਤਥਾ ਸਹਿਤਾ ਵੀਰਾ ਵਸਨ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਹ।
ਕ੍ਰਮੇਣ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਨੈਮਿਸ਼਼ਾਰਣ੍ਯਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-93-1 (19823)
ਤਤ੍ਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਪੁਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਗੋਮਤ੍ਯਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਭਿਸ਼਼ੇਕਾਃ ਪ੍ਰਦਦੁਰ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਵਿਤ੍ਤੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-93-2 (19824)
ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਵਿਪ੍ਰਾਂਸ੍ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਃਪੁਨਃ।
ਕਨ੍ਯਾਤੀਰ੍ਥੇ(ਅ)ਸ਼੍ਵਤੀਰ੍ਥੇ ਚ ਗਵਾਂ ਤੀਰ੍ਥੇ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-93-3 (19825)
ਕਾਲਕੋਟ੍ਯਾਂ ਵਿਪਪ੍ਰਸ੍ਥੇ ਗਿਰਾਵੁਸ਼਼੍ਯ ਚ ਕੌਰਵਾਃ।
ਬਾਹੁਦਾਯਾਂ ਮਹੀਪਾਲ ਚਕ੍ਰੁਃ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ॥ 3-93-4 (19826)
ਪ੍ਰਯਾਗੇ ਦੇਵਯਜਨੇ ਦੇਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਊਸ਼਼ੁਗਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਤਪਸ਼੍ਚਾਤਸ੍ਥੁਰੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-93-5 (19827)
ਗਙ੍ਗਾਯਮੁਨਯੋਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਗਮੇ ਸਤ੍ਯਸੰਗਰਾਃ।
ਵਿਪਾਪ੍ਮਾਨੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਵਿਪ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਦੁਰ੍ਵਸੁ ॥ 3-93-6 (19828)
ਤਪਸ੍ਵਿਜਨਜੁਸ਼਼੍ਟਾਂ ਚ ਤਤੋ ਵੇਦੀਂ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ।
ਜਗ੍ਮੁਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹ ਭਾਰਤ ॥ 3-93-7 (19829)
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਵੀਰਾਸ੍ਤਪਸ਼੍ਚਾਤਸ੍ਥੁਰੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸੰਤਰ੍ਪਯਨ੍ਤਃ ਸਤਤੰ ਵਨ੍ਯੇਨ ਹਵਿਸ਼਼ਾ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ ॥ 3-93-8 (19830)
ਤਤੋ ਮਹੀਧਰੰ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੇਨਾਭਿਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾ ਗਯੇਨਾਨੁਪਮਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-93-9 (19831)
ਨਗੋ ਗਯਸ਼ਿਰੋ ਯਤ੍ਰ ਪੁਣ੍ਯਾ ਚੈਵ ਮਹਾਨਦੀ।
ਵਾਨੀਰਮਾਲਿਨੀ ਰਮ੍ਯਾ ਨਦੀ ਪੁਲਿਨਸ਼ੋਭਿਤਾ ॥ 3-93-10 (19832)
ਦਿਵ੍ਯੰ ਪਵਿਤ੍ਰਕੂਟੰ ਚ ਪਵਿਤ੍ਰਧਰਣੀਧਰਮ੍।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸੁਪੁਣ੍ਯੰ ਤਤ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਰੋਤੁਲਮ੍ ॥ 3-93-11 (19833)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੋ ਭਗਵਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਗਤੋ ਵੈਵਸ੍ਵਤੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਰਉਵਾਸ ਚ ਸ੍ਵਯੰ ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-93-12 (19834)
ਸਰ੍ਵਾਸਾਂ ਸਰਿਤਾਂ ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਭੇਦੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਯਤ੍ਰਸੰਨਿਹਿਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਹਾਦੇਵਃ ਪਿਨਾਕਧ੍ਰੁʼਕ੍ ॥ 3-93-13 (19835)
`ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਃ ਪਰੰਜ੍ਯੋਤਿਃ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਸਨਾਤਨਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਭਿਰੁਪਾਸ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਭਗਵਾਨ੍ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-93-14 (19836)
ਤੰ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਮਹਾਦੇਵੰ ਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਗਫਲਪ੍ਰਦਮ੍।
ਰਸਿਦ੍ਧਿਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮਿਦੰ ਮਤ੍ਵਾਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂਮੋਕ੍ਸ਼਼ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 3-93-15 (19837)
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਵੀਰਾਸ਼੍ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੈਸ੍ਤਦੇਜਿਰੇ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਯਜ੍ਞੇਨ ਮਹਤਾ ਯਤ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਯਵਟੋ ਮਹਾਨ੍।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਦੇਵਯਜਨੇ ਅਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਯਤ੍ਰਵੈ ਫਲਮ੍ ॥ 3-93-16 (19838)
ਯੇ ਤੁ ਤਤ੍ਰੋਪਵਾਸਾਂਸ੍ਤੁ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮਾਨਸਾਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤਤ੍ਰਸ਼ਤਸ਼ਃ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤਪੋਧਨਾਃ ॥ 3-93-17 (19839)
ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੇਨਾਯਜਨ੍ਤ ਆਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਵਿਧਿਨਾ ਤਦਾ।
ਤਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਯਾਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਗਾਃ।
ਕਥਾਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਿਰੇ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਸਦਸਿਸ੍ਥਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-93-18 (19840)
ਤਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਯਾਵ੍ਰਤਸ੍ਨਾਤਃ ਕੌਮਾਰੰ ਵ੍ਰਤਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਸ਼ਮਠੋ(ਅ)ਕਥਯਦ੍ਰਾਜੰਨਾਧੂਰ੍ਤਰਜਸੰ ਗਯਮ੍ ॥ 3-93-19 (19841)
ਸ਼ਮਠ ਉਵਾਚ। 3-93-20x (2008)
ਆਧੂਰ੍ਤਰਜਸਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਗਯੋ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਤਾਨਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-93-20 (19842)
ਯਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞੋ ਬਭੂਵੇਹ ਬਹ੍ਵੰਨੋ ਬਹੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਯਤ੍ਰਾੰਨਪਰ੍ਵਤਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-93-21 (19843)
ਘ੍ਰੁʼਤਕੁਲ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦਧ੍ਨਸ਼੍ਚ ਨਦ੍ਯੋ ਬਹੁਸ਼ਤਾਸ੍ਤਥਾ।
ਵ੍ਯਞ਼੍ਜਨਾਨਾਂ ਪ੍ਰਵਾਹਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰ੍ਹਾਣਾਂ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-93-22 (19844)
ਅਹਨ੍ਯਹਨਿ ਚਾਪ੍ਯੇਵੰ ਯਾਚਤਾਂ ਸੰਪ੍ਰਦੀਯਤੇ।
ਅਨ੍ਯੇ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਾਜਨ੍ਭੁਞ੍ਜਤੇ(ਅ)ੰਨੰ ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-93-23 (19845)
ਤਤ੍ਰ ਵੈ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਕਾਲੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸ਼਼ੋ ਦਿਵੰ ਗਤਃ।
ਨ ਚ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਯਤੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-93-24 (19846)
ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਚਰਤਾ ਰਾਜਨ੍ਭੂਰ੍ਦਿਸ਼ਃ ਖੰ ਨਭਸ੍ਤਥਾ।
ਆਪੂਰ੍ਣਮਾਸੀਚ੍ਛਬ੍ਦੇਨ ਤਦਪ੍ਯਾਸੀਨ੍ਮਹਾਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 3-93-25 (19847)
ਯਤ੍ਰਸ੍ਮ ਗਾਥਾ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਮਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅੰਨਪਾਨੈਃ ਸ਼ੁਭੈਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾ ਦੇਸ਼ੇ ਦੇਸ਼ੇ ਸੁਵਰ੍ਚਸਃ ॥ 3-93-26 (19848)
ਗਯਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞੇ ਕੇ ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਪ੍ਰਾਣਿਨੋ ਭੋਕ੍ਤੁਮੀਪ੍ਸਵਃ।
ਤਤ੍ਰ ਭੋਜਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ਤਿਃ ॥ 3-93-27 (19849)
ਨ ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵੇ ਜਨਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚਾਪਰੇ।
ਗਯੋ ਯਦਕਰੋਦ੍ਯਜ੍ਞੇ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-93-28 (19850)
ਕਥੰ ਤੁ ਦੇਵਾ ਹਵਿਸ਼਼ਾ ਗਯੇਨ ਪਰਿਤਰ੍ਪਿਤਾਃ।
ਪੁਨ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੁਪਾਦਾਤੁਮਨ੍ਯੈਰ੍ਦਤ੍ਤਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿਤ੍ ॥ 3-93-29 (19851)
ਸਿਕਤਾ ਵਾ ਯਥਾ ਲੋਕੇ ਯਥਾ ਵਾ ਦਿਵਿ ਤਾਰਕਾਃ।
ਯਥਾ ਵਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤੋਧਾਰਾ ਅਸੰਖ੍ਯੇਯਾਃ ਸ੍ਮ ਕੇਨਚਿਤ੍।
ਤਥਾ ਗਣਯਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਗਯਯਜ੍ਞੇ ਨ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ ॥ 3-93-30 (19852)
ਏਵੰਵਿਧਾਃ ਸੁਬਹਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਾ ਮਹੀਪਤੇਃ।
ਬਭੂਵੁਰਸ੍ਯ ਸਰਸਃ ਸਮੀਪੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-93-31 (19853)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 93 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-93-10 ਵਾਨੀਰਮਾਲਿਨੀ ਵੇਤ੍ਰਪਙ੍ਕ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤਾ। ਸਰੋ ਗਯਸ਼ਿਰੋ ਯਤ੍ਰੇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-93-24 ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਵੇਦਧ੍ਵਨਿਨਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 094
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.94. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 094
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਗਸ੍ਤ੍ਯਚਰਿਤਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਵਾਤਾਪੀਲ੍ਵਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਕਧਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-94-0 (19854)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-94-0x (2009)
ਤਤਃ ਸੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਰਾਜਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦੁਰ੍ਜਯਾਯਾਮੁਵਾਸ ਹ ॥ 3-94-1 (19855)
ਤਤ੍ਰੈਵ ਲੋਮਸ਼ੰ ਰਾਜਾ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਵਦਤਾਂਵਰਃ।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨੇਹ ਵਾਤਾਪਿਃ ਕਿਮਰ੍ਥਮੁਪਸ਼ਾਮਿਤਃ ॥ 3-94-2 (19856)
ਆਸੀਦ੍ਵਾ ਕਿੰਪ੍ਰਭਾਵਸ਼੍ਚ ਸ ਦੈਤ੍ਯੋ ਮਾਨਵਾਨ੍ਤਕਃ।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚੋਦਿਤੋ ਮਨ੍ਯੁਰਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-94-3 (19857)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-94-4x (2010)
ਇਲ੍ਵਲੋ ਨਾਮ ਦੈਤੇਯ ਆਸੀਤ੍ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨਾ।
ਮਣਿਮਤ੍ਯਾਂ ਪੁਰਿ ਪੁਰਾ ਵਾਤਾਪਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚਾਨੁਜਃ ॥ 3-94-4 (19858)
ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਤਪੋਯੁਕ੍ਤਮੁਵਾਚ ਦਿਤਿਨਨ੍ਦਨਃ।
ਪੁਤ੍ਰੰ ਮੇ ਭਗਵਾਨੇਕਮਿਨ੍ਦ੍ਰਤੁਲ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤੁ ॥ 3-94-5 (19859)
ਤਸ੍ਮੈ ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨਾਦਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰੰ ਵਾਸਵਸੰਮਿਤਮ੍।
ਚੁਕ੍ਰੋਧ ਸੋ(ਅ)ਸੁਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-94-6 (19860)
ਤਦਾਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਇਲ੍ਵਲੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ(ਅ)ਸੁਰਃ।
ਮਨ੍ਯੁਮਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਛਾਗੰ ਮਾਯਾਵੀ ਹ੍ਯਕਰੋਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-94-7 (19861)
ਮੇਸ਼਼ਰੂਪੀ ਚ ਵਾਤਾਪਿਃ ਕਾਮਰੂਪ੍ਯਭਵਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍।
ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤੰ ਭੋਜਯਤਿ ਤਤੋ ਵਿਪ੍ਰੰ ਜਿਧਾਂਸਤਿ ॥ 3-94-8 (19862)
ਸ ਚਾਹ੍ਵਯਤਿ ਯੰ ਵਾਚਾ ਗਤੰ ਵੈਵਸ੍ਵਤਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍।
ਸ ਪੁਨਰ੍ਦੇਹਮਾਸ੍ਥਾਯ ਜੀਵਨ੍ਸ੍ਮ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 3-94-9 (19863)
ਤਤੋ ਵਾਤਾਪਿਮਸੁਰੰ ਛਾਗੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰੇਵ ਸਮਾਹ੍ਵਯਤ੍ ॥ 3-94-10 (19864)
ਤਾਮਿਲ੍ਵਲੇਨ ਮਹਤਾ ਸ੍ਵਰੇਣ ਗਿਰਮੀਰਿਤਾਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਤਿਮਾਯੋ ਬਾਲਵਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕਣ੍ਟਕਃ ॥ 3-94-11 (19865)
ਤਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੰ ਵਿਨਿਰ੍ਭਿਦ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਮਹਾਸੁਰਃ।
ਵਾਤਾਪਿਃ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਰਾਜੰਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-94-12 (19866)
ਏਵੰ ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਃਪੁਨਃ।
ਹਿੰਸਯਾਮਾਯਸ ਦੈਤੇਯ ਇਲ੍ਵਲੋ ਦੁਸ਼਼੍ਟਚੇਤਨਃ ॥ 3-94-13 (19867)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭਗਵਾਨੇਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲ ਏਵ ਤੁ।
ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ਗਰ੍ਤੇ ਵੈ ਲਮ੍ਬਮਾਨਾਨਧੋਮੁਖਾਨ੍ ॥ 3-94-14 (19868)
ਸੋ(ਅ)ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਲ੍ਲਮ੍ਬਮਾਨਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਭਗਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਕਿੰਪਰਾਃ।
`ਕਿੰਮਰ੍ਥੰ ਵੇਹ ਲਮ੍ਬਧ੍ਵੇ ਗਰ੍ਤੇ ਯੂਯਮਧੋਮੁਖਾਃ'।
ਸੰਤਾਨਹੇਤੋਰਿਤਿ ਤੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਚੁਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ ॥ 3-94-15 (19869)
ਤੇ ਤਸ੍ਮੈ ਕਥਯਾਮਾਸੁਰ੍ਵਯੰ ਤੇ ਪਿਤਰਃ ਸ੍ਵਕਾਃ।
ਗਰ੍ਤਮੇਤਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਲਮ੍ਬਾਮਃ ਪ੍ਰਸਵਾਰ੍ਥਿਨਃ ॥ 3-94-16 (19870)
ਯਦਿ ਨੋ ਜਨਯੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵਮਗਸ੍ਤ੍ਯਾਪਤ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ੍ਯਾੰਨੋਸ੍ਮਾੰਨਿਰਯਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-94-17 (19871)
ਸ ਤਾਨੁਵਾਚ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਃ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪਿਤਰਃ ਕਾਮੰ ਵ੍ਯੇਤੁ ਵੋ ਮਾਨਸੋ ਜ੍ਵਰਃ ॥ 3-94-18 (19872)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਸਵਸਨ੍ਤਾਨੰ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਆਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਸਵਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਨਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-94-19 (19873)
ਸ ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ ਸਤ੍ਵਸ੍ਯ ਤਤ੍ਤਦਙ੍ਗਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਤ੍ਸਮੈਰਙ੍ਗੈਰ੍ਨਿਰ੍ਮਮੇ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 3-94-20 (19874)
ਸ ਤਾਂ ਵਿਦਰ੍ਭਰਾਜਾਯ ਪੁਤ੍ਰਕਾਮਾਯ ਤਾਮ੍ਯਤੇ।
ਨਿਰ੍ਮਿਤਾਮਾਤ੍ਮਨੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਯ ਮੁਨਿਃ ਪ੍ਰਾਦਾਨ੍ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-94-21 (19875)
ਸਾ ਤਤ੍ਰ ਜਜ੍ਞੇ ਸੁਭਗਾ ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸੌਦਾਮਨੀ ਯਥਾ।
ਵਿਭ੍ਰਾਜਮਾਨਾ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ ਸ਼ੁਭਾਨਨਾ ॥ 3-94-22 (19876)
ਜਾਤਮਾਤ੍ਰਾਂ ਚ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵੈਦਰ੍ਭਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯੋ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ ਭਾਰਤ ॥ 3-94-23 (19877)
ਅਭ੍ਯਨਨ੍ਦਨ੍ਤ ਤਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਸੁਧਾਧਿਪ।
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰੇਤਿ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਚਕ੍ਰਿਰੇ ਨਾਮ ਤੇ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-94-24 (19878)
ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਸਾ ਮਹਾਰਾਜ ਬਿਭ੍ਰਤੀ ਰੂਪਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਪ੍ਸ੍ਵਿਵੋਤ੍ਪਲਿਨੀ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਗ੍ਨੇਰਿਵ ਸ਼ਿਖਾ ਸ਼ੁਭਾ ॥ 3-94-25 (19879)
ਤਾਂ ਯੌਵਨਸ੍ਥਾਂ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਸ਼ਤੰ ਕਨ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਦਾਸ੍ਯਃ ਸ਼ਤੰ ਚ ਕਲ੍ਯਾਣੀਮੁਪਾਤਸ੍ਥੁਰ੍ਵਸ਼ਾਨੁਗਾਃ ॥ 3-94-26 (19880)
ਸਾ ਸ੍ਮ ਦਾਸੀਸ਼ਤਵ੍ਰੁʼਤਾ ਮਧ੍ਯੇ ਕਨ੍ਯਾਸ਼ਤਸ੍ਯ ਚ।
ਆਰਸ੍ਤੇ ਤੇਜਸ੍ਵਿਨੀ ਕਨ੍ਯਾ ਰੋਹਿਣੀਵ ਦਿਵਿਪ੍ਰਭਾ ॥ 3-94-27 (19881)
ਯੌਵਨਸ੍ਥਾਮਪਿ ਚ ਤਾਂ ਸ਼ੀਲਾਚਾਰਸਮਨ੍ਵਿਤਾਮ੍।
ਨ ਵਵ੍ਰੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਭਯਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-94-28 (19882)
ਸਾ ਤੁ ਸਤ੍ਯਵਤੀ ਕਨ੍ਯਾ ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਸਰਸੋਪ੍ਯਤਿ।
ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਪਿਤਰੰ ਸ਼ੀਲੇਨ ਸ੍ਵਜਨੰ ਤਥਾ ॥ 3-94-29 (19883)
ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਤੁ ਤਥਾਯੁਕ੍ਤਾਂ ਯੁਵਤੀਂ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵੈ ਪਿਤਾ।
ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਕਸ੍ਮੈ ਦਦ੍ਯਾਮਿਮਾਂਸੁਤਾਮ੍ ॥ 3-94-30 (19884)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 94 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-94-1 ਦੁਰ੍ਜਯਾਯਾਂ ਵਾਤਾਪਿਪੁਰ੍ਯਾਂ ਮਣਿਮਤੀਸੰਜ੍ਞਾਯਾਮ੍ ॥ 3-94-6 ਨਾਦਾਤ੍ ਨ ਦਤ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-94-8 ਕਾਮਰੂਪੀ ਯਥਾਕਾਮੰ ਰੂਪਾਣਿ ਕਰ੍ਤੁਂ ਸਮਰ੍ਥਃ। ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਕ੍ਤ੍ਵਾ ॥ 3-94-9 ਸ ਚ ਇਲ੍ਵਲਸ਼੍ਚ ॥ 3-94-19 ਪ੍ਰਸਵਸਨ੍ਤਾਨੰ ਸੰਤਤੇਰਵਿਚ੍ਛੇਦਮ੍ ॥ 3-94-20 ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਸਿੰਹਮ੍ਰੁʼਗਾਦੇਃ ਅਙ੍ਗੰ ਕਟਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠ੍ਯਾਦਿ। ਸਰ੍ਵਗੁਣਵਤੀਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-94-22 ਜਜ੍ਞੇ ਜਾਤਾ। ਵਿਦ੍ਯੁਦਿਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਣੰ ਦ੍ਯੁਤਿਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋਪਪਾਦਨਾਰ੍ਥਮ੍ ॥ 3-94-24 ਮੁਦ੍ਰਾਣਾਂ ਤਤ੍ਤਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਦਿਜਾਤਿਗਤਾਨਾਮਸਾਧਾਰਣਾਨਾਂ ਚਿਹ੍ਨਾਨਾਂ ਕਮਨੀਯਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਨਾਂ ਲੋਪਇਵ ਲੋਪਸ੍ਤਿਰਸ੍ਕਾਰੋ ਯਯਾ ਸਾ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾ। ਆਹਿਤਾਗ੍ਨ੍ਯਾਦਿਵਤ੍ਪੂਰ੍ਵਨਿਪਾਤਃ। ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਇਤਿ ਦੀਰ੍ਘਃ ॥ 3-94-26 ਵਸ਼ਾਨੁਗਾਃ ਇਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 095
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.95. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 095
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਿਦਰ੍ਭਰਾਜੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨਾਰ੍ਥੰ ਕਨ੍ਯਾਂ ਕਾਮਯਮਾਨਾਯਾਗਸ੍ਤ੍ਯਾਯ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾਯਾ ਯਥਾਵਿਧਿ ਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾਯਾ ਮਹਾਰ੍ਹਵਸਨਾਭਰਣਤ੍ਯਾਜਨੇਨ ਵਲ੍ਕਲਾਦਿਗ੍ਰਾਹਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਨਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਰੁʼਤੁਕਾਲੇ ਸਮਾਹੂਤਯਾ ਤਯਾ ਮਹਾਰ੍ਹਵਸਨਾਭਰਣਾਨਿ ਯਾਚਿਤੇਨਾਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਤਤ੍ਸੰਪਾਦਨਾਯ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-95-0 (19885)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-95-0x (2011)
ਯਦਾਤ੍ਵਮਨ੍ਯਤਾਗਸ੍ਤ੍ਯੋ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੇ ਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਮਿਤਿ।
ਤਦਾ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਵੈਦਰ੍ਭੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਮ੍ ॥ 3-95-1 (19886)
ਰਾਜੰਨਿਵੇਸ਼ੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਮੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਤ੍ਰਕਾਰਣਾਤ੍।
ਵਰਯੇਤ੍ਵਾਂ ਮਹੀਪਾਲ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾਂ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਮੇ ॥ 3-95-2 (19887)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਮਿਨਿਨਾ ਮਹੀਪਾਲੋ ਵਿਚੇਤਨਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਾਯ ਚਾਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਦਾਤੁਂ ਚੈਵ ਨੈਚ੍ਛਤ ॥ 3-95-3 (19888)
ਤਤਃ ਸ ਭਾਰ੍ਯਾਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਵੀਰ੍ਯਵਾਨੇਸ਼਼ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ਾਪਾਗ੍ਨਿਨਾ ਦਹੇਤ੍ ॥ 3-95-4 (19889)
ਤੰ ਤਥਾ ਦੁਃਖਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਭਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਮ੍।
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯੇਦੰ ਕਾਲੇ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-95-5 (19890)
ਨ ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮਹੀਪਾਲ ਪੀਡਾਮਭ੍ਯੇਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਮਾਮਗਸ੍ਤ੍ਯਾਯ ਤ੍ਰਾਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਯਾ ਪਿਤਃ ॥ 3-95-6 (19891)
ਦੁਹਿਤੁਰ੍ਵਚਨਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸੋ(ਅ)ਗਸ੍ਤ੍ਯਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ।
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾਂ ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਵਿਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-95-7 (19892)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾਮਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤੁ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾਮਭਾਸ਼਼ਤ।
ਮਹਾਰ੍ਹਾਣ੍ਯੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੈਤਾਨਿ ਵਾਸਾਂਸ੍ਯਾਭਰਣਾਨਿ ਚ ॥ 3-95-8 (19893)
ਤਤਃ ਸਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਾਨਿ ਮਹਾਰ੍ਹਾਣਿ ਤਨੂਨਿ ਚ।
ਸਮੁਤ੍ਸਸਰ੍ਜ ਰਮ੍ਭੋਰੂਰ੍ਵਸਨਾਨ੍ਯਾਯਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-95-9 (19894)
ਤਤਸ਼੍ਚੀਰਾਣਿ ਜਗ੍ਰਾਹ ਵਲ੍ਕਲਾਨ੍ਯਜਿਨਾਨਿ ਚ।
ਸਮਾਨਵ੍ਰਤਚਰ੍ਯਾ ਚ ਬਭੂਵਾਯਤਲੋਚਨਾ ॥ 3-95-10 (19895)
ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰਮਥਾਗਮ੍ਯ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਉਗ੍ਰਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਤਪਃ ਸਹ ਪਤ੍ਨ੍ਯਾ(ਅ)ਨੁਕੂਲਯਾ ॥ 3-95-11 (19896)
ਸਾ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਬਹੁਮਾਨਾਚ੍ਚ ਪਤਿੰ ਪਰ੍ਯਚਰਤ੍ਤਦਾ।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪਰਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਭਾਰ੍ਯਾਯਾਮਗਮਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-95-12 (19897)
ਤਤੋ ਬਹੁਤਿਥੇ ਕਾਲੇ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾਂ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਤਪਸਾ ਦ੍ਯੋਤਿਤਾਂ ਸ੍ਨਾਤਾਂ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-95-13 (19898)
ਸ ਤਸ੍ਯਾਃ ਪਰਿਚਾਰੇਣ ਸ਼ੌਚੇਨ ਚ ਦਮੇਨ ਚ।
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਰੂਪੇਣ ਚ ਪ੍ਰੀਤੋ ਮੈਥੁਨਾਯਾਜੁਹਾਵ ਤਾਮ੍ ॥ 3-95-14 (19899)
ਤਤਃ ਸਾ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਲਜ੍ਜਮਾਨੇਵ ਭਾਮਿਨੀ।
ਤਦਾ ਸਪ੍ਰਣਯੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਭਗਵਨ੍ਤਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-95-15 (19900)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਹੇਤੋਰ੍ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਪਤਿਰਵਿਨ੍ਦਤ।
ਪਾ ਤੁ ਤ੍ਵਯਿ ਮਮ ਪ੍ਰੀਤਿਸ੍ਤਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-95-16 (19901)
ਯਥਾ ਪਿਤੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਵਿਪ੍ਰ ਪ੍ਰਾਸਾਦੇ ਸ਼ਯਨੰ ਮਮ।
ਤਥਾਵਿਧੇ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ਯਨੇ ਮਾਮੁਪੈਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-95-17 (19902)
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਸ੍ਰਗ੍ਵਿਣੰ ਚ ਭੂਸ਼਼ਣੈਸ਼੍ਚ ਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਉਪਸਰ੍ਤੁਂ ਯਥਾਕਾਮੰ ਦਿਵ੍ਯਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਾ ॥ 3-95-18 (19903)
ਅਨ੍ਯਥਾ ਨੋਪਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੰ ਚੀਰਕਾਸ਼਼ਾਯਵਾਸਿਨੀ।
ਨੈਵਾਪਵਿਤ੍ਰੋ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਭੂਸ਼਼ਣੋਯੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-95-19 (19904)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-95-20x (2012)
ਨ ਤੇ ਧਨਾਨਿ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰੇ ਤਥਾ ਮਮ।
ਯਥਾਵਿਧਾਨਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਪਿਤੁਸ੍ਤਵ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ ॥ 3-95-20 (19905)
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰੋਵਾਚ। 3-95-21x (2013)
ਈਸ਼ੋਸਿ ਤਪਸਾ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਾਹਰ੍ਤੁਂ ਤਪੋਧਨ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਜੀਵਲੋਕੇ ਯਦ੍ਵਸੁ ਕਿੰਚਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-95-21 (19906)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-95-22x (2014)
ਏਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਥ ਤ੍ਵੰ ਤਪੋਵ੍ਯਯਕਰੰ ਤੁ ਤਤ੍।
ਯਥਾ ਤੁ ਮੇ ਨ ਨਸ਼੍ਯੇਤ ਤਪਸ੍ਤਨ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰਯੋਦਯ ॥ 3-95-22 (19907)
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰੋਵਾਚ। 3-95-23x (2015)
ਅਲ੍ਪਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯਮ੍ਰੁʼਤੋਰ੍ਮਮ ਤਪੋਧਨ।
ਨ ਚਾਨ੍ਯਥਾ(ਅ)ਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮੁਪੈਤੁਂ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-95-23 (19908)
ਨ ਚਾਪਿ ਧਰ੍ਮਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵਿਲੋਪ੍ਤੁਂ ਤੇ ਕਥੰਚਨ।
ਏਵੰ ਤੁ ਮੇ ਯਥਾਕਾਮੰ ਸੰਪਾਦਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-95-24 (19909)
ਅਗਸ੍ਤਯ ਉਵਾਚ। 3-95-25x (2016)
3-95-25 (19910)
ਯਦ੍ਯੇਸ਼਼ ਕਾਮ ਸੁਭਗੇ ਤਵ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ।
ਹਰ੍ਤੁਂ ਗਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਭਦ੍ਰੇ ਚਰ ਕਾਮਮਿਹ ਸ੍ਥਿਤਾ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-95-2 ਨਿਵੇਸ਼ੇ ਵਿਵਾਹੇ ॥ 3-95-13 ਸ੍ਨਾਤਾਂ ਰੁʼਤਾਵਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-95-14 ਪਰਿਚਾਰੇਣ ਸੇਵਯਾ ॥ 3-95-19 ਭੂਸ਼਼ਣੋਯੰ ਚੀਰਕਾਸ਼਼ਾਯਾਦਿਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਂ ਸ਼੍ਲਾਘ੍ਯੋਯੰ ਸਾਮਗ੍ਰੀਕਲਾਪੋ ਭੋਗਸੰਪਰ੍ਕੇਣਾਪਵਿਤ੍ਰੋ ਨੈਵ ਭਵਤ੍ਵਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-95-21 ਸਮਾਹਰ੍ਤੁਂ ਮਮੇਪ੍ਸਿਤਮਿਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-95-23 ਰੁʼਤੋਃ ਕਾਲਃ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਦਿਨਾਨਿ ਤੇਸ਼਼ੁ ਅਲ੍ਪੋ(ਅ)ਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 096
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.96. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 096
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧਨਯਾਚਨਾਯ ਸ਼੍ਰੁਤਰ੍ਵਾਦਿਨ੍ਰੁʼਪਤ੍ਰਯਮੁਪਗਤੇਨਾਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਤਦ੍ਧਨਾਨਾਂ ਸਮਾਯਵ੍ਯਯਤਾਪਰਿਜ੍ਞਾਨੇਨ ਤੈਃਸਹ ਇਲ੍ਵਲੰ ਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-96-0 (19911)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-96-0x (2017)
ਤਤੋ ਜਗਾਮ ਕੌਰਵ੍ਯ ਸੋ(ਅ)ਗਸ੍ਤ੍ਯੋ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ਵਸੁ।
ਸ਼੍ਰੁਤਰ੍ਵਾਣੰ ਮਹੀਪਾਲੰ ਯੰ ਵੇਦਾਭ੍ਯਧਿਕੰ ਨ੍ਰੁʼਪੈਃ ॥ 3-96-1 (19912)
ਸ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਕੁਮ੍ਭਯੋਨਿਮੁਪਾਗਤਮ੍।
ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਸੁਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-96-2 (19913)
ਤਸ੍ਮੈ ਚਾਰ੍ਘ੍ਯੰ ਥਾਨ੍ਯਾਯਮਾਨੀਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਪ੍ਰਯਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾਪਪ੍ਰਚ੍ਛਾਗਮਨੇ(ਅ)ਰ੍ਥਿਤਾਮ੍ ॥ 3-96-3 (19914)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-96-4x (2018)
ਵਿਤ੍ਤਾਰ੍ਥਿਨਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਵਿਹਿੰਸ੍ਯਾਨ੍ਯਾਨ੍ਸੰਵਿਭਾਗੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਮੇ ॥ 3-96-4 (19915)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-96-5x (2019)
ਤਤ ਆਯਵ੍ਯਯੌ ਪੂਰ੍ਣੋ ਤਸ੍ਮੈ ਰਾਜਾ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਅਤੋ ਵਿਦ੍ਵੰਨੁਪਾਦਤ੍ਸ੍ਵ ਯਦਤ੍ਰਵ੍ਯਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-96-5 (19916)
ਤਤ ਆਯਵ੍ਯਯੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਮੌ ਸਮਮਤਿਰ੍ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਸਰ੍ਵਥਾ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਪੀਡਾਮੁਪਾਦਾਨਾਦਮਨ੍ਯਤ ॥ 3-96-6 (19917)
ਸ ਸ਼੍ਰੁਤਰ੍ਵਾਣਮਾਦਾਯ ਬ੍ਰਧ੍ਨਸ਼੍ਵਮਗਮਤ੍ਤਤਃ।
ਸ ਚ ਤੌ ਵਿਸ਼਼ਯਸ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਦ੍ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 3-96-7 (19918)
ਤਯੋਰਰ੍ਧ੍ਯੰ ਚ ਪਾਦ੍ਯੰ ਚ ਬ੍ਰਧ੍ਨਸ਼੍ਵਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯਚ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮੁਪਕ੍ਰਮੇ।
`ਵਦ ਕਾਮੰ ਮੁਨਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਧਨ੍ਯੋਸ੍ਮ੍ਯਾਗਮਨੇਨ ਤੇ' ॥ 3-96-8 (19919)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-96-9x (2020)
ਵਿਤ੍ਤਕਾਮਾਵਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੌ ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਾਵਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਵਿਹਿੰਸ੍ਯਾਨ੍ਯਾਨ੍ਸੰਵਿਭਾਗੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਨੌ ॥ 3-96-9 (19920)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-96-10x (2021)
ਤਤ ਆਯਵ੍ਯਯੌ ਪੂਰ੍ਣੌ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਰਾਜਾ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਅਤੋ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤੁ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤੰ ਯਦਤ੍ਰਵ੍ਯਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-96-10 (19921)
ਤਤ ਆਯਵ੍ਯਯੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਸਮੌ ਸਮਮਤਿਰ੍ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਸਰ੍ਵਥਾ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਪੀਡਾਮੁਪਾਦਾਨਾਦਮਨ੍ਯਤ ॥ 3-96-11 (19922)
ਪੌਰੁਕੁਤ੍ਸੰ ਤਤੋ ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤ੍ਰਸਦਸ੍ਯੁਂ ਮਹਾਧਨਮ੍।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੁਤਰ੍ਵਾ ਚ ਬ੍ਰਧ੍ਨਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-96-12 (19923)
ਤ੍ਰਸਦਸ੍ਯੁਸ੍ਤੁ ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਦ੍ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-96-13 (19924)
ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯਮੈਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ।
ਸਮਸ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਤਤੋ(ਅ)ਪਚ੍ਛਤ੍ਪ੍ਰਯੋਜਨਮੁਪਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-96-14 (19925)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-96-15x (2022)
ਵਿਤ੍ਤਕਾਮਾਨਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਨਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਵੀਹਿੰਸ੍ਯਾਨ੍ਯਾਨ੍ਸੰਵਿਭਾਗੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਨਃ ॥ 3-96-15 (19926)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-96-16x (2023)
ਤਤ ਆਯਵ੍ਯਯੌ ਪੂਰ੍ਣੌ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜਾ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਏਤਜ੍ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਹ੍ਯੁਪਾਦਦ੍ਧ੍ਵੰ ਯਦਤ੍ਰਵ੍ਯਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-96-16 (19927)
ਤਤ ਆਯਵ੍ਯਯੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਸਮੌ ਸਮਮਤਿਰ੍ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਸਰ੍ਵਥਾ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਪੀਡਾਮੁਪਾਦਾਨਾਦਮਨ੍ਯਤ ॥ 3-96-17 (19928)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੇਤ੍ਯਾਥ ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਸ੍ਤੰ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍।
ਇਦਮੂਚੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-96-18 (19929)
ਅਯੰ ਵੈ ਦਾਨਵੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਿਲ੍ਵਲੋ ਵਸੁਮਾਨ੍ਭੁਵਿ।
ਤਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਦ੍ਯਵਯੰ ਚਾਰ੍ਤਾਮਹੇ ਵਸੁ ॥ 3-96-19 (19930)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-96-20x (2024)
3-96-20 (19931)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਦਾਸੀਦੁਚਿਤਮਿਲ੍ਵਲਸ੍ਯੈਵ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸਹਿਤਾ ਰਾਜੰਨਿਲ੍ਵਲੰ ਸਮੁਪਾਦ੍ਰਵਨ੍ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-96-2 ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ ਦੇਸ਼ਸੀਮਾਨ੍ਤੇ ॥ 3-96-3 ਆਗਮਨੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾਂ ਅਰ੍ਥਿਤਾਮ੍। ਕਿਮਿਚ੍ਛੰਨਾਗਤੋਸੀਤਿ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-96-6 ਉਪਾਦਾਨਾਤ੍ ਧਨਗ੍ਰਹਣਾਤ੍ ॥ 3-96-7 ਵਾਧ੍ਰ੍ਯਸ਼੍ਵਮਗਮਤ੍ਤਤ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-96-8 ਉਪਕ੍ਰਮੇ ਆਗਮਨੇ ॥ 3-96-9 ਨੌ ਆਵਾਭ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-96-19 ਵਸੁਮਾਨ੍ ਧਨਵਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 097
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.97. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 097
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਲ੍ਵਲੇਨਾਗਸ੍ਤ੍ਯਾਯ ਮੇਸ਼਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਵਾਤਾਪਿਮਾਂਸਪਰਿਵੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਇਲ੍ਵਲੇਨ ਵਾਤਾਪੇਰਾਹ੍ਨਾਨੇ(ਅ)ਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਸ੍ਵੇਨ ਤਸ੍ਯ ਜੀਰ੍ਣੀਕਰਣੋਕ੍ਤਿ ॥ 2 ॥ ਭੀਤੇਨੇਲ੍ਵਲੇਨਾਗਸ੍ਤ੍ਯਾਯ ਧਨਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਜ੍ਜਿਧਾਂਸਯਾ ਤਦਨੁਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਹੁਙ੍ਕਾਰੇਣੇਲ੍ਵਲਸ੍ਯ ਭਸ੍ਮੀਕਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾਯੈ ਬਹੁਧਨਦਾਨੇਨ ਤਸ੍ਯਾਂ ਗੁਣਵਦੇਕਾਪਤ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-97-0 (19932)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-97-0x (2025)
ਇਲ੍ਵਲਸ੍ਤਾਨ੍ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸਹਿਤਾੰਨ੍ਰੁʼਪਾਨ੍।
ਉਪਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੋ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ ਹ੍ਯਪੂਜਯਤ੍ ॥ 3-97-1 (19933)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਤੋ(ਅ)ਸੁਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤ੍ਵਾਤਿਥ੍ਯਮਕਰੋਤ੍ਤਦਾ।
ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਕੌਰਵ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਵਾਤਾਪਿਨਾ ਤਦਾ ॥ 3-97-2 (19934)
ਤਤੋ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਾ ਗਤਚੇਤਸਃ।
ਵਾਤਾਪਿੰ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੇਸ਼਼ਭੂਤੰ ਮਹਾਸੁਰਮ੍ ॥ 3-97-3 (19935)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤਾਨ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਵਿਸ਼਼ਾਦੋ ਵੋ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਹ੍ਯਹੰ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਮਹਾਸੁਰਮ੍ ॥ 3-97-4 (19936)
ਧੁਰ੍ਯਾਸਨਮਥਾਸਾਦ੍ਯ ਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਤੰ ਪਰ੍ਯਵੇਸ਼਼ਦ੍ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਇਲ੍ਵਲਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ ॥ 3-97-5 (19937)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਏਵ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਤੁ ਵਾਤਾਪਿੰ ਬੁਭੁਜੇ ਤਤਃ।
`ਬਹ੍ਵੰਨਾਸ਼ਾਪਿ ਤੇ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤ੍ਯਵਦਦ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਸ੍ਵਯਮ੍' ॥ 3-97-6 (19938)
ਭੁਕ੍ਤਵਤ੍ਯਸੁਰੋ(ਅ)ਹ੍ਵਾਨਮਕਰੋਤ੍ਤਸ੍ਯ ਚੇਲ੍ਵਲਃ।
`ਵਾਤਾਪੇ ਪ੍ਰਤਿਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਬਲਤੇਜਸੀ।
ਤਪਸਾ ਦੁਰ੍ਜਯੋ ਯਾਵਦੇਸ਼਼ ਤ੍ਵਾਂ ਨਾਤਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-97-7 (19939)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯੋਦਰੰ ਭੇਤ੍ਤੁਂ ਵਾਤਾਪਿਰ੍ਵੇਗਮਾਹਰਤ੍।
ਤਮਬੁਧ੍ਯਤ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਕੁਮ੍ਭਯੋਨਿਰ੍ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-97-8 (19940)
ਸ ਵੀਰ੍ਯਾਤ੍ਤਪਸੋਗ੍ਰਸ੍ਤੁ ਨਨਰ੍ਦ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਏਸ਼਼ ਜੀਰ੍ਣੋਸਿ ਵਾਤਾਪੇ ਮਯਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸ਼ਾਨ੍ਤਯੇ ॥ 3-97-9 (19941)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਕਰਾਗ੍ਰੇਣ ਉਦਰੰ ਸਮਤਾਡਯਤ੍।
ਤ੍ਰਿਰੇਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸੰਰਬ੍ਧਸ੍ਤੇਜਸਾ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲੰਨਿਵ'॥ 3-97-10 (19942)
ਤਤੋ ਵਾਯੁਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਭੂਦਧਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਮਹਤਾ ਤਾਤ ਗਰ੍ਜੰਨਿਵ ਯਥਾ ਘਨਃ ॥ 3-97-11 (19943)
ਵਾਤਾਪੇ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮਸ੍ਵੇਤਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰੁਵਾਚ ਹ।
ਤੰ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜੰਨਗਸ੍ਤ੍ਯੋ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਕੁਤੋ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਮਯਾ ਜੀਰ੍ਣਸ੍ਤੁ ਸੋਸੁਰਃ ॥ 3-97-12 (19944)
ਇਲ੍ਵਲਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜੀਰ੍ਣੰ ਮਹਾਸੁਰਮ੍।
ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਸ਼੍ਚ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਰਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਕਿਮਰ੍ਥਮੁਪਯਾਤਾਃ ਸ੍ਥ ਬ੍ਰੂਤ ਕਿੰ ਕਰਵਾਣਿ ਵਃ ॥ 3-97-13 (19945)
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਤੋ(ਅ)ਗਸ੍ਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਲ੍ਵਲੰ ਤਦਾ।
ਈਸ਼ੋਸ੍ਯਸੁਰ ਵਿਦ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-97-14 (19946)
ਏਤੇ ਚ ਨਾਤਿਧਨਿਨੋ ਧਨਾਸ਼ਾ ਮਹਤੀ ਮਮ।
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਵਿਹਿੰਸ੍ਯਾਨ੍ਯਾਨ੍ਸੰਵਿਭਾਗੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਨਃ ॥ 3-97-15 (19947)
ਤਤੋ(ਅ)ਵਮਤ੍ਯ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਮਿਲ੍ਵਲੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦਿਤ੍ਸਿਤੰ ਯਦਿ ਵੇਤ੍ਸਿ ਤ੍ਵੰਤਤੋ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਵਸੁ ॥ 3-97-16 (19948)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-97-17x (2026)
ਗਵਾਂ ਦਸ਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਰਾਜ੍ਞਾਮੇਕੈਕਸ਼ੋ(ਅ)ਸੁਰ।
ਤਾਵਦੇਵ ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਯ ਦਿਤ੍ਸਿਤੰ ਤੇ ਮਹਾਸੁਰ ॥ 3-97-17 (19949)
ਮਹ੍ਯੰ ਤਤੋ ਵੈ ਦ੍ਵਿਗੁਣੰ ਰਥਸ਼੍ਚੈਵ ਹਿਰਣ੍ਮਯਃ।
ਮਨੋਜਵੌ ਵਾਜਿਨੌ ਚ ਦਿਤ੍ਸਿਤੰ ਤੇ ਮਹਾਸੁਰ ॥ 3-97-18 (19950)
`ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-97-19x (2027)
ਉਲ੍ਵਲਸ੍ਤੁ ਮੁਨਿੰ ਪ੍ਰਾਹ ਸਰ੍ਵਮਸ੍ਤਿ ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਥ ਮਾਮ੍।
ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਗਾਸ਼੍ਚ ਯਦ੍ਧਨਮ੍।
ਰਥੰ ਤੁ ਯਦਵੋਚੋ ਮਾਂ ਨੈਤੰ ਵਿਦ੍ਮ ਹਿਰਣ੍ਮਯਮ੍ ॥ 3-97-19 (19951)
ਆਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-97-20x (2028)
ਨ ਮੇ ਵਾਗਨ੍ਰੁʼਤਾ ਕਾਚਿਦੁਕ੍ਤਪੂਰ੍ਵਾ ਮਹਾ(ਅ)ਸੁਰ।
ਵਿਜ੍ਞਾਯਤਾਂ ਰਥਃ ਸਾਧੁ ਵ੍ਯਕ੍ਤਮਸ੍ਤਿ ਹਿਰਣ੍ਮਯਃ ॥ 3-97-20 (19952)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-97-21x (2029)
ਵਿਜ੍ਞਾਯਮਾਨਃ ਸ ਰਥਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਸੀਦ੍ਧਿਰਣ੍ਮਯਃ'।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤੋ ਦੈਤ੍ਯੋ ਦਦਾਵਭ੍ਯਧਿਕੰ ਵਸੁ ॥ 3-97-21 (19953)
ਵਿਵਾਜੀ ਚ ਸੁਵਾਜੀ ਚ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਕ੍ਤੌ ਰਥੇ ਹਯੌ।
ਊਹਤੁਃ ਸ ਵਸੂਨਾਸ਼ੁ ਤਾਵਗਸ੍ਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਹਾਗਸ੍ਤ੍ਯਾੰਨਿਮੇਸ਼਼ਾਦਿਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-97-22 (19954)
`ਇਲ੍ਵਲਸ੍ਤ੍ਵਨੁਗਮ੍ਯੈਨਮਗਸ੍ਤ੍ਯੰ ਹਨ੍ਤੁਮੈਚ੍ਛਤ।
ਭਸ੍ਮ ਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਤੇਜਾ ਹੁਙ੍ਕਾਰੇਣ ਮਹਾ(ਅ)ਸੁਰਮ੍' ॥ 3-97-23 (19955)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਜਗ੍ਮੂ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਦਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਂਸ਼੍ ਮੁਨਿਃ ਸਰ੍ਵੰ ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-97-24 (19956)
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰੋਵਾਚ। 3-97-25x (2030)
ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭਗਵਨ੍ਮਮ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਉਤ੍ਪਾਦਯ ਸਕ੍ਰੁʼਨ੍ਮਹ੍ਯਮਪਤ੍ਯੰ ਵੀਰ੍ਯਵਤ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-97-25 (19957)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-97-26x (2031)
ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਮਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਤਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਸ਼ੋਭਨੇ।
ਵਿਚਾਰਣਾਮਪਤ੍ਯੇ ਤੁ ਤਵ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-97-26 (19958)
ਸਹਸ੍ਰੰ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਪੁਤ੍ਰਾਣਆਂ ਸ਼ਤੰ ਵਾ ਤਤ੍ਸਮੰ ਤਵ।
ਦਸ਼ ਵਾ ਸ਼ਤਤੁਲ੍ਯਾਃ ਸ੍ਯੁਰੇਕੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸਹਸ੍ਰਜਿਤ੍ ॥ 3-97-27 (19959)
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰੋਵਾਚ। 3-97-28x (2032)
ਸਹਸ੍ਰਸੰਮਿਤਃ ਪੁਤ੍ਰ ਏਕੋਪ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤਪੋਧਨ।
ਏਕੋ ਹਿ ਬਹੁਭਿਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਸਾਧੁਰਸਾਧੁਭਿਃ ॥ 3-97-28 (19960)
ਸ ਤਥੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਤਯਾ ਸਮਗਮਨ੍ਮੁਨਿਃ।
ਸਮਯੇ ਸਮਸ਼ੀਲਿਨ੍ਯਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਾਨ੍ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਯਾ ॥ 3-97-29 (19961)
ਤਤ ਆਧਾਯ ਗਰ੍ਭੰ ਤਮਗਮਦ੍ਵਨਮੇਵ ਸਃ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨਗਤੇ ਗਰ੍ਭੋ ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਸਪ੍ਤ ਸ਼ਾਰਦਾਨ੍ ॥ 3-97-30 (19962)
ਸਪ੍ਤਮੇ(ਅ)ਬ੍ਦੇ ਗਤੇ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਵਤ੍ਸ ਮਹਾਕਵਿਃ।
ਜ੍ਵਲੰਨਿਵ ਪ੍ਰਭਾਵੇਨ ਦ੍ਰੁʼਢਸ੍ਯੁਰ੍ਨਾਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-97-31 (19963)
ਸਾਙ੍ਗੋਪਨਿਸ਼਼ਦਾਨ੍ਵੇਦਾਞ੍ਜਪੰਨੇਵ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਃ ਸ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-97-32 (19964)
ਸ ਬਾਲ ਏਵਤੇਜਸ੍ਵੀ ਪਿਤੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ।
ਇਧ੍ਮਾਨਾਂ ਭਾਰਮਾਜਹ੍ਰੇ ਇਧ੍ਮਵਾਹਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-97-33 (19965)
ਤਥਾਯੁਕ੍ਤੰ ਤੁ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੁਮੁਦੇ ਸ ਮੁਨਿਸ੍ਤਦਾ।
ਏਵੰ ਸ ਜਨਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤਾਪਤ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਲੇਭਿਰੇ ਪਿਤਰਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਲੋਕਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਾਨ੍ ॥ 3-97-34 (19966)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਸ਼੍ਚਾਯਮਤ ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਖ੍ਯਾਤੋ ਭੁਵਿ ਮਹਾਰਾਜ ਤੇਜਸਾ ਤਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-97-35 (19967)
ਪ੍ਰਾਹ੍ਲਾਦਿਰੇਵੰ ਵਾਤਾਪਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਘ੍ਨੋ ਦੁਸ਼਼੍ਟਚੇਤਨਃ।
ਏਵੰ ਵਿਨਾਸ਼ਿਤੋ ਰਾਜੰਨਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਤਸ੍ਯਾਯਮਾਸ਼੍ਰਮੋ ਰਾਜਨ੍ਰਮਣੀਯੈਰ੍ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-97-36 (19968)
ਏਸ਼਼ਾ ਭਾਗੀਰਥੀ ਪੁਣ੍ਯਾ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੇਵਿਤਾ।
ਵਾਤੇਰਿਤਾ ਪਤਾਕੇਵ ਵਿਰਾਜਤਿ ਨਭਸ੍ਤਲੇ ॥ 3-97-37 (19969)
ਪ੍ਰਤਾਰ੍ਯਮਾਣਾ ਕੂਟੇਸ਼਼ੁ ਯਥਾ ਨਿਮ੍ਨੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਸ਼ਿਲਾਤਲੇਸ਼਼ੁ ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਪੰਨਗੇਨ੍ਦ੍ਰਵਧੂਰਿਵ ॥ 3-97-38 (19970)
3-97-39 (19971)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਵੈ ਦਿਸ਼ੰ ਸਰ੍ਵਾਂ ਪ੍ਲਾਵਯਨ੍ਤੀ ਚ ਮਾਤ੍ਰੁʼਵਤ੍।
ਪੂਰ੍ਵੰ ਸ਼ੰਭੋਰ੍ਜਟਾਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਸਮੁਦ੍ਰਮਹਿਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਿਯਾ।
ਅਸ੍ਯਾਂ ਨਦ੍ਯਾਂ ਮੁਪੁਣ੍ਯਾਯਾਂ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟਮਵਗਾਹ੍ਯਤਾਮ੍ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-97-16 ਈਪ੍ਸਿਤੰ ਯਦਿਹ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਦ੍ਧਿ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਵਸੁ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ਦਿਤ੍ਸਿਤੰ ਮਯਾ ਯੁਸ਼਼੍ਮਭ੍ਯੰ ਦਾਤੁਮਿਸ਼਼੍ਟਮ੍ ॥ 3-97-31 ਪ੍ਰਚ੍ਯਵਦੁਦਰਾੰਨਿਰ੍ਗਤੋ(ਅ)ਭਵਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-97-34 ਯੁਕ੍ਤਮਧ੍ਯਯਨੇਧ੍ਯਵਾਹਨਾਦੌ ॥ 3-97-36 ਪ੍ਰਾਹ੍ਲਾਦਿਃ ਪ੍ਰਹ੍ਨਾਦਗੋਤ੍ਰੋਦ੍ਭਵਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 098
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.98. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 098
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਭ੍ਰੁʼਗੁਤੀਰ੍ਥਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪਰਸ਼ੁਰਾਮਸ੍ਯ ਦਾਸ਼ਰਥਿਰਾਮੇਣ ਤੇਜੋਹਰਣਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾਪਰਸ਼ੁਰਾਮਸ੍ਯ ਪਿਤ੍ਰੁʼਨਿਦੇਸ਼ਾਦ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਤੀਰ੍ਥਨਿਮਜ੍ਜਨੇਨ ਪੁਨਸ੍ਤੇਜੋਲਾਭਕਥਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-98-0 (19972)
[ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-98-0x (2033)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਭ੍ਰੁʼਗੋਸ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਮਹਾਰਾਜ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-98-1 (19973)
ਯਤ੍ਰੋਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਰਾਮੋ ਹ੍ਰੁʼਤੰਤੇਜਸ੍ਤਦਾਪ੍ਤਵਾਨ੍।
ਅਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਚੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-98-2 (19974)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਹ੍ਰੁʼਤੰਤੇਜਃ ਪੁਨਰਾਦਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰੇਣ ਰਾਮੇਣ ਯਥਾ ਕਚੋਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਨਃ ॥ 3-98-3 (19975)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-98-4x (2034)
ਸ ਤਤ੍ਰਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਚੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਦੇਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥ 3-98-4 (19976)
ਤਸ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਸ੍ਯ ਰੂਪੰ ਵੈ ਦੀਪ੍ਤਾਦ੍ਦੀਪ੍ਤਤਰੰ ਬਭੌ।
ਅਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਰਸ਼੍ਚਾਸੀਚ੍ਛਾਤ੍ਰਵਾਣਾਂ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-98-5 (19977)
ਅਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਚ੍ਚੈਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਲੋਮਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਭਗਵਨ੍ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਰਾਮਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਤਮਾਸੀਦ੍ਵਪੁਃ ਪ੍ਰਭੋ।
ਕਥੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰਚੈਵ ਏਤਦਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ ॥ 3-98-6 (19978)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-98-7x (2035)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਮਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ।
ਜਾਤੋ ਦਸ਼ਰਥਸ੍ਯਾਸੀਤ੍ਪੁਤ੍ਰੋ ਰਾਮੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-98-7 (19979)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸ੍ਵੇਨ ਸ਼ਰੀਰੇਣ ਰਾਵਣਸ੍ਯ ਵਧਾਯ ਵੈ।
ਪਸ਼੍ਯਾਮਸ੍ਤਮਯੋਧ੍ਯਾਯਾਂ ਜਾਤੰ ਦਾਸ਼ਰਥਿੰ ਤਤਃ ॥ 3-98-8 (19980)
ਰੁʼਚੀਕਨਨ੍ਦਨੋ ਰਾਭੋ ਭਾਰ੍ਗਵੋ ਰੇਣੁਕਾਸੁਤਃ।
ਤਸ੍ ਦਾਸ਼ਰਥੇਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਰਾਮਸ੍ਯਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-98-9 (19981)
ਕੌਤੂਹਲਾਨ੍ਵਿਤੋ ਰਾਮਸ੍ਤ੍ਵਯੋਧ੍ਯਾਮਗਮਤ੍ਪੁਨਃ।
ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨੋ ਰਾਮਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੰ ਦਾਸ਼ਰਥੇਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-98-10 (19982)
ਤੰ ਵੈ ਦਸ਼ਰਥਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਯਾਨ੍ਤਮੁਪਾਗਤਮ੍।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਰਾਮਸ੍ਯ ਰਾਮੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-98-11 (19983)
ਸ ਤਮਭ੍ਯਾਗਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਉਦ੍ਯਤਾਸ੍ਤ੍ਰਮਵਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ ਕੋਨ੍ਤੇਯ ਰਾਮੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-98-12 (19984)
ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਲੰ ਹਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧਨੁਰੇਤਨ੍ਮਯਾ ਵਿਭੋ।
ਸਮਾਰੋਪਯ ਯਤ੍ਨੇਨ ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਨੋਸ਼਼ਿ ਪਾਰ੍ਤਿਵ ॥ 3-98-13 (19985)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਾਹ ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਾਧਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਨਾਹਮਪ੍ਯਧਮੋ ਧਰ੍ਮੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਸ਼਼ੁ।
ਇਸ਼੍ਰ੍ਵਾਕੂਣਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੇ ਨ ਕਤ੍ਥਨਮ੍ ॥ 3-98-14 (19986)
ਤਮੇਵੰ ਵਾਦਿਨੰ ਤਤ੍ਰ ਰਾਮੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਲੰ ਵੈ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ੇਨ ਧਨੁਰਾਯਚ੍ਛ ਰਾਘਵ ॥ 3-98-15 (19987)
ਤਤੋ ਜਗ੍ਰਾਹ ਰੋਸ਼਼ੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਮੂਦਨਮ੍।
ਰਾਮੋ ਦਾਸ਼ਰਥਿਰ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਹਸ੍ਤਾਦ੍ਰਾਮਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਮੁਕਮ੍ ॥ 3-98-16 (19988)
ਧਨੁਰਾਰੋਪਯਾਮਾਸ ਸਲੀਲ ਇਵ ਭਾਰਤ।
ਜ੍ਯਾਸ਼ਬ੍ਦਮਕਰੋਚ੍ਚੈਵ ਸ੍ਮਯਮਾਨਃ ਸ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ ਭੂਤਾਨਿ ਵਿਤ੍ਰਸਨ੍ਤ੍ਯਸ਼ਨੇਰਿਵ ॥ 3-98-17 (19989)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਦਾ ਰਾਮੋ ਰਾਮੰ ਦਾਸ਼ਰਥਿਸ੍ਤਦਾ।
ਇਦਮਾਰੋਪਿਤੰ ਬ੍ਰ੍ਹਮਨ੍ਕਿਮਨ੍ਯਤ੍ਕਰਵਾਣਿ ਤੇ ॥ 3-98-18 (19990)
ਤਸ੍ਯ ਰਾਮੋ ਦਦੌ ਦਿਵ੍ਯੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ਼ਰਮਾਕਰ੍ਣਦੇਸ਼ਾਨ੍ਤਮਯਮਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-98-19 (19991)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-98-20x (2036)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤ ਇਵ ਮਨ੍ਯੁਨਾ।
ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ਯਤੇ ਚੈਵ ਦਰ੍ਪਪੂਰ੍ਣੋਸਿ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 3-98-20 (19992)
ਤ੍ਵਯਾ ਹ੍ਯਧਿਗਤੰ ਤੇਜਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਪਿਤਾਮਹਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਤੇਨ ਮਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਸਿ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯ ਮਾਂ ਸ੍ਵੇਨ ਰੂਪੇਣ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ੍ਤੇ ਵਿਤਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-98-21 (19993)
ਤਤੋ ਰਾਮਸ਼ਰੀਰੇ ਵੈ ਰਾਮਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਭਾਰ੍ਗਵਃ।
ਆਦਿਤ੍ਯਾਨ੍ਸਵਸੂਨ੍ਰੁਦ੍ਰਾਨ੍ਸਾਧ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸਮਰੁਦ੍ਗਣਾਨ੍ ॥ 3-98-22 (19994)
ਪਿਤਰੋ ਹੁਤਾਸ਼ਨਸ਼੍ਚੈਵ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਗ੍ਰਹਾਸ੍ਤਥਾ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਨਦ੍ਯਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਯਾਨਿ ਚ ॥ 3-98-23 (19995)
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਵਾਲਖਿਲ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰ੍ਹਮਭੂਤਾਃ ਸਨਾਤਨਾਃ।
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਸਮੁਦ੍ਰਾਃ ਪਰ੍ਵਤਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-98-24 (19996)
ਵੇਦਾਸ਼੍ਚ ਸੋਪਨਿਸ਼਼ਦੋ ਵਸ਼਼ਟ੍ਕਾਰੈਃ ਸਹਾਧ੍ਵਰੈਃ।
ਚੇਤੋਮਨ੍ਤਿ ਚ ਸਾਮਾਨਿ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਮੇਘਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਾਨਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਿਦ੍ਯੁਤਸ਼੍ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-98-25 (19997)
ਤਤਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਸ੍ਤੰ ਵੈ ਬਾਣੰ ਮੁਮੋਚ ਹ।
ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਾਸ਼ਨਿਸਮਾਕੀਰ੍ਣੰ ਮਹੋਲ੍ਕਾਭਿਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-98-26 (19998)
ਪਾਂਸੁਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਮੇਘਵਰ੍ਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਭੂਤਲਮ੍।
ਭੂਮਿਕਮ੍ਪੈਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਘਾਤੈਰ੍ਨਾਦੈਸ਼੍ਚ ਵਿਪੁਲੈਰਪਿ ॥ 3-98-27 (19999)
ਸ ਰਾਮੰ ਵਿਹ੍ਵਲੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੇਜਸ਼੍ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਕੇਵਲਮ੍।
ਆਗਚ੍ਛਜ੍ਜ੍ਵਲਿਤੋ ਬਾਣੋ ਰਾਮਬਾਹੁਪ੍ਰਚੋਦਿਤਃ ॥ 3-98-28 (20000)
ਸ ਤੁ ਵਿਹ੍ਵਲਤਾਂ ਗਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਲਭ੍ਯ ਚ ਚੇਤਨਾਮ੍।
ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਤਪ੍ਰਾਣਃ ਪ੍ਰਾਣਮਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਤੇਜਸਮ੍ ॥ 3-98-29 (20001)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਸੋਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਮਗਮਤ੍ਪੁਨਃ।
ਭੀਤਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਰਨ੍ਯਵਸਦ੍ਬ੍ਰੀਡਿਤਸ੍ਤੁ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-98-30 (20002)
ਤਤਃ ਸੰਵਤ੍ਸਰੇ(ਅ)ਤੀਤੇ ਹ੍ਰੁʼਤੌਜਸਮਵਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਨਿਰ੍ਮਦੰ ਦੁਃਖਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਿਤਰੋ ਰਾਮਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-98-31 (20003)
ਨ ਵੈ ਸਮ੍ਯਗਿਦੰ ਪੁਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵੈਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸ ਹਿ ਪੂਜ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਦਾ ॥ 3-98-32 (20004)
ਗਚ੍ਛ ਪੁਤ੍ਰਨਦੀਂ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਵਧੂਸਰਕ੍ਰੁʼਤਾਹ੍ਵਯਾਮ੍।
ਤਤ੍ਰੋਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਪੁਨਰ੍ਵਪੁਰਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-98-33 (20005)
ਦੀਪ੍ਤੋਦੰ ਨਾਮ ਤਤ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਯਤ੍ਰਤੇ ਪ੍ਰਤਿਤਾਮਹਃ।
ਭ੍ਰੁʼਗੁਰ੍ਦੇਵਯੁਗੇ ਰਾਮ ਤਪ੍ਤਵਾਨੁਤ੍ਤਮੰ ਤਪਃ ॥ 3-98-34 (20006)
ਤਤ੍ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਰਾਮਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਵਚਨਾਤ੍ਪਿਤੁਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪੁਨਸ੍ਤੇਜਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-98-35 (20007)
ਏਤਦੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਕੰ ਤਾਤ ਰਾਮੇਣਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਾਸੀਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵੈ ਪੁਰਾ ॥ 3-98-36 (20008)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 98 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-98-2 ਰਾਮੋ ਜਾਮਦਗ੍ਯਃ। ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਦਾਸ਼ਰਥਿਰਮੇਣ ॥ 3-98-5 ਤਸ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ। ਤੀਰ੍ਥਸ੍ ਤੀਰ੍ਥੇ ਸ੍ਨਾਤਸ੍ਯ ॥ 3-98-6 ਵਸ਼਼ੁਃ ਤੇਜਃ ॥ 3-98-9 ਦਾਸ਼ਰਥੇਃ। ਕਰ੍ਮਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ ॥ 3-98-15 ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ੇਨ ਉਕ੍ਤ੍ਯਾ ॥ 3-98-25 ਚੇਤੋਮਨ੍ਤਿ ਚੇਤਨਾਵਨ੍ਤਿ। ਆਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪਦਤ੍ਵਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੰ ਰੁਤ੍ਵਮ੍। ਚੇਤਸ੍ਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 099
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.99. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 099
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਾਸੁਰਨਿਪੀਡਿਤਸ਼ਕਾਦਿਭਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਚਨਾਦ੍ਵਜ੍ਰਨਿਰ੍ਮਾਣਾਯ ਦਧੀਚੰਪ੍ਰਤਿ ਤਚ੍ਛਰੀਰਾਸ੍ਥਿਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਦਧੀਚਾਸ੍ਥਿਭਿਰ੍ਵਜ੍ਰਾਯੁਧਨਿਰ੍ਮਾਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-99-0 (20009)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-99-0x (2037)
ਭੂਯ ਏਵਾਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਸ੍ਤਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਵਿਸ੍ਤਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਾਤ੍ਤਮ ॥ 3-99-1 (20010)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-99-2x (2038)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਕਥਾਂ ਦਿਵ੍ਯਾਮਦ੍ਭੁਤਾਮਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ੀਮ੍।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਵਮਮਿਤੌਜਸਃ ॥ 3-99-2 (20011)
ਆਸਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਘੋਰਾ ਦਾਨਵਾ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਾਃ।
ਕਾਲਕੇਯਾ ਇਤਿਖ੍ਯਾਤਾ ਗਣਾਃ ਪਰਮਦਾਰੁਣਾਃ ॥ 3-99-3 (20012)
ਤੇ ਤੁ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣੋਦ੍ਯਤਾਃ।
ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਧਾਵਨ੍ਤ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਮੁਖਾਨ੍ਸੁਰਾਨ੍ ॥ 3-99-4 (20013)
ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਧੇ ਯਤ੍ਨਮਕੁਰ੍ਵੰਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਃ ਪੁਰਾ।
ਪੁਰੰਦਰੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮੁਪਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-99-5 (20014)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲੀਂਸ੍ਤੁ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠੀਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ।
ਵਿਦਿਤੰ ਮੇ ਸੁਰਾਃ ਸਰ੍ਵੰ ਯਦ੍ਵਃ ਕਾਰ੍ਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-99-6 (20015)
ਤਮੁਪਾਯੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਥ।
ਦਧੀਚ ਇਤਿਵਿਖ੍ਯਾਤੋ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰੁਦਾਰਧੀਃ ॥ 3-99-7 (20016)
ਤੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਵਰੰ ਵੈ ਸੰਪ੍ਰਯਾਚਤ।
ਸ ਵੋ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸੁਪ੍ਰੀਤੇਨਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-99-8 (20017)
ਸ ਵਾਚ੍ਯਃ ਸਹਿਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਜਯਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਸ੍ਵਾਨ੍ਯਸ੍ਥੀਨਿ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛੇਤਿ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ ਹਿਤਾਯ ਵੈ ॥ 3-99-9 (20018)
ਸ ਸ਼ਰੀਰੰ ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸ੍ਵਾਨ੍ਯਸ੍ਥੀਨਿ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਤਿ।
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਥਿਭਿਰ੍ਮਹਾਘੋਰੰ ਵਜ੍ਰੰ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਢਮ੍ ॥ 3-99-10 (20019)
ਮਹਚ੍ਛਤ੍ਰੁਹਣੰ ਘੋਰੰ ਸ਼਼਼ਡਸ਼੍ਚੰ ਭੀਮਨਿਃਸ੍ਵਨਮ੍।
ਤੇਨ ਵਜ੍ਰੇਣ ਵੈ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ ॥ 3-99-11 (20020)
ਏਤਦ੍ਵਃ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛੀਘ੍ਰੰ ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਤੋ ਦੇਵਾ ਅਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹਮ੍ ॥ 3-99-12 (20021)
ਨਾਰਾਯਣੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦਧੀਚਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਯਯੁਃ।
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਃ ਪਰੇ ਪਾਰੇ ਨਾਨਾਦ੍ਰੁਮਲਤਾਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-99-13 (20022)
ਸ਼਼ਟ੍ਪਦੋਦ੍ਗੀਤਨਿਨਦੈਰ੍ਵਿਘੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸਾਮਗੈਰਿਵ।
ਪੁਂਸ੍ਕੋਕਿਲਰਵੋਨ੍ਮਿਸ਼੍ਰੰ ਜੀਵੰਜੀਵਕਨਾਦਿਤਮ੍ ॥ 3-99-14 (20023)
ਮਹਿਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਵਰਾਹੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਰੁʼਮਰੈਸ਼੍ਚਮਰੈਰਪਿ।
ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਨੁਚਰਿਤੰ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਭਯਵਰ੍ਜਿਤੈਃ ॥ 3-99-15 (20024)
ਕਰੇਣੁਭਿਰ੍ਵਾਰਣੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਭਿੰਨਕਰਟਾਮੁਖੈਃ।
ਸਰੋਵਗਾਢੈਃ ਕ੍ਰੀਡਦ੍ਭਿਃ ਸਮਨ੍ਤਾਦਨੁਨਾਦਿਤਮ੍ ॥ 3-99-16 (20025)
ਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਨਾਦਾੰਨਦਦ੍ਭਿਰਨੁਨਾਦਿਤਮ੍।
ਅਪਰੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੰਲੀਨੈਰ੍ਗੁਹਾਕਨ੍ਦਰਸ਼ਾਯਿਭਿਃ ॥ 3-99-17 (20026)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼੍ਵਵਕਾਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੋਭਿਤੰ ਸੁਮਨੋਰਮਮ੍।
ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਸਮਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਦਧੀਚਾਸ਼੍ਰਮਮਾਗਮਨ੍ ॥ 3-99-18 (20027)
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਨ੍ਦਧੀਚੰ ਤੇ ਦਿਵਾਕਰਸਮਦ੍ਯੁਤਿਮ੍।
ਜਾਜ੍ਵਲ੍ਯਮਾਨੰ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਯਥਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਪਿਤਾਮਹਮ੍ ॥ 3-99-19 (20028)
ਤਸ੍ਯ ਪਾਦੌ ਸੁਰਾ ਰਾਜੰਨਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਚ।
ਅਯਾਚਨ੍ਤ ਵਰੰ ਸਰ੍ਵੇ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਾ ॥ 3-99-20 (20029)
ਤਤੋ ਦਧੀਚਃ ਪਰਮਪ੍ਰਤੀਤਃ
ਸੁਰੋਤ੍ਤਮਾਂਸ੍ਤਾਨਿਦਮਭ੍ਯੁਵਾਚ।
ਕਰੋਮਿ ਯਦ੍ਵੋ ਹਿਤਮਦ੍ਯ ਦੇਵਾਃ
ਸ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਦੇਹੰਸ੍ਵਯਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਾਮਿ ॥ 3-99-21 (20030)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਪਦਾਂਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ
ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਵਸ਼ੀ ਸ੍ਵਾਨ੍ਸਹਸੋਤ੍ਸਸਰ੍ਜ।
ਤਤਃ ਸੁਰਾਸ੍ਤੇ ਜਗ੍ਰੁʼਹੁਃ ਪਰਾਸੋ-
ਰਸ੍ਥੀਨਿ ਤਸ੍ਯਾਥ ਯਥੋਪਦੇਸ਼ਮ੍ ॥ 3-99-22 (20031)
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੂਪਾਸ਼੍ਚ ਜਯਾਯ ਦੇਵਾ-
ਸ੍ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾਰਮਾਗਮ੍ ਤਮਰ੍ਥਮੂਚੁਃ।
ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾ ਤੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਚਨੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੂਪਃ ਪ੍ਰਯਤਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਤ੍ ॥ 3-99-23 (20032)
ਚਕਾਰ ਵਜ੍ਰੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮੁਗ੍ਰਰੂਪੰ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਸ ਉਵਾਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ।
ਅਨੇਨ ਵਜ੍ਰਪ੍ਰਵਰੇਣ ਦੇਵ
ਭਸ੍ਮੀਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵਾਦ੍ਯ ਸੁਰਾਰਿਮੁਗ੍ਰਮ੍ ॥ 3-99-24 (20033)
ਤਤੋ ਹਤਾਰਿਃ ਸਗਣਃ ਸੁਖੰ ਵੈ
ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਦਿਵਿਸ਼਼੍ਠਃ।
ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਤਥੋਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਪੁਰੰਦਰਸ੍ਤ-
ਦ੍ਵਜ੍ਰੰ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਯਤੋ ਹ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਨਾਤ੍ ॥ 3-99-25 (20034)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 99 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-99-3 ਕਾਲੇਯਾ ਇਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਟਃ ॥ 3-99-8 ਸਵੋ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ਈਪ੍ਸਿਤਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ .। 3-99-11 ਸ਼਼ਡਸ਼੍ਰੰ ਸ਼਼ਟ੍ਰਕੋਣਮ੍ ॥ 3-99-16 ਕਰੇਣੁਭਿਰ੍ਹਸ੍ਤਿਨੀਭਿਃ ਪ੍ਰਭਿੰਨੰ ਮਦਸ੍ਰਾਵਿਕਰਟਾਮਦੋਦ੍ਭੇਦਸ੍ਥਾਨੰ ਗਣ੍ਡਸ੍ਥਲੈਕਦੇਸ਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮੁਖਮੁਪਰਿਭਾਗੋ ਤੇਸ਼਼ਾ ਤੈਃ ॥ 3-99-18 ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਸਮਪ੍ਰਖ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਤੁਲ੍ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ੍ ॥ 3-99-22 ਪਰਾਸੋਃ ਗਤਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 100
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.100. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 100
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਨਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤੋ ਦੇਵਗਣਾਭਿਪੀਡਨਾਤ੍ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੈਦੈਤ੍ਯੈਰ੍ਜਗਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਨਾਧ੍ਯਵਸਾਯਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-100-0 (20035)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-100-0x (2039)
ਤਤਃ ਸ ਵਜ੍ਰੀ ਬਲਭਿਦ੍ਦੈਵਤੈਰਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਆਸਸਾਦ ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਸ੍ਥਿਤਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰੋਦਸੀ ॥ 3-100-1 (20036)
ਕਾਲਕੇਯੈਰ੍ਮਹਾਕਾਯੈ ਸਮਨ੍ਤਾਦਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਸਮੁਦ੍ਯਤਪ੍ਰਹਰਣੈਃ ਸਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੈਰਿਵ ਪਰ੍ਵਤੈਃ ॥ 3-100-2 (20037)
ਤਤੋ ਯੁਦ੍ਧੰ ਸਮਭਵਦ੍ਦੇਵਾਨਾਂ ਦਾਨਵੈਃ ਸਹ।
ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਲੋਕਤ੍ਰਾਸਕਰੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-100-3 (20038)
ਉਦ੍ਯਤਪ੍ਰਤਿਵਿਦ੍ਧਾਨਾਂ ਸ੍ਵਙ੍ਗਾਨਾਂ ਵੀਰਬਾਹੁਭਿਃ।
ਆਸੀਤ੍ਸੁਤੁਮੁਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ਼ਰੀਰੇਸ਼਼੍ਵਭਿਪਾਤ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-100-4 (20039)
ਸ਼ਿਰੋਭਿਃ ਪ੍ਰਪਤਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਮਹੀਤਲਮ੍।
ਤਾਲੈਰਿਵ ਮਹਾਰਾਜ ਵ੍ਰੁʼਨ੍ਤਾਦ੍ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੈਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 3-100-5 (20040)
ਤੇ ਹੇਮਕਵਚਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਕਾਲੇਯਾਃ ਪਰਿਘਾਯੁਧਾਃ।
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਭ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਦਾਵਦਗ੍ਧਾ ਇਵਾਦ੍ਰਯਃ ॥ 3-100-6 (20041)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵੇਗਵਤਾਂ ਵੇਗੰ ਸਹਿਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਧਾਵਤਾਮ੍।
ਨ ਸ਼ੇਕੁਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਃ ਸੋਢੁਂ ਤੇ ਭਗ੍ਨਾਃ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-100-7 (20042)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦ੍ਰਵਤੋ ਭੀਤਾਨ੍ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੁਰੰਦਰਃ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇ ਵਿਵਰ੍ਧਮਾਨੇ ਚ ਕਸ਼੍ਮਲੰ ਮਹਦਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-100-8 (20043)
ਤੰ ਸ਼ਕ੍ਤੰ ਕਸ਼੍ਮਲਾਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਜਗਾਮ ਸ਼ਰਣੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤੰ ਤੁ ਨਾਰਾਯਣੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 3-100-9 (20044)
ਤੰ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਕਸ਼੍ਮਲਾਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਸ੍ਵਤੇਜੋ ਵ੍ਯਦਧਚ੍ਛਕ੍ਰੇ ਬਲਮਸ੍ਯ ਵਿਵਰ੍ਧਯਨ੍ ॥ 3-100-10 (20045)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਗੋਪਿਤੰ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਦੇਵਗਣਾਸ੍ਤਤਃ।
ਸ੍ਵੰ ਸ੍ਵੰਤੇਜਃ ਸਮਾਦਧ੍ਯੁਸ੍ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਮਲਾਃ ॥ 3-100-11 (20046)
ਸ ਸਮਾਪ੍ਯਾਯਿਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਦੈਵਤੈਃ ਸਹ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗੈਰ੍ਬਲਵਾਨ੍ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-100-12 (20047)
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਬਲਸ੍ਥੰ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਧਿਪੰ ਤੁ
ਨਨਾਦ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੋ ਮਹਤੋ ਨਿਨਾਦਾਨ੍।
ਤਸ੍ ਪ੍ਰਣਾਦੇਨ ਧਰਾ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ
ਖੰ ਦ੍ਯੌਰ੍ਨਗਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਚਚਾਲ ਸਰ੍ਵਮ੍ ॥ 3-100-13 (20048)
ਤਤੋ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪਰਮਾਭਿਤਪ੍ਤਃ
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਵੰ ਘੋਰਰੂਪੰ ਮਹਾਨ੍ਤਮ੍।
ਭਯੇ ਨਿਮਗ੍ਨਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਮੁਮੋਚ
ਵਜ੍ਰੰ ਮਹਤ੍ਤਸ੍ਯ ਵਧਾਯ ਰਾਜਨ੍ ॥ 3-100-14 (20049)
ਸ ਚਕ੍ਰਵਜ੍ਰਾਭਿਹਤਃ ਪਪਾਤ
ਮਹਾਸੁਰਃ ਕਾਞ੍ਚਨਮਾਲ੍ਯਧਾਰੀ।
ਯਥਾ ਮਹਾਸ਼ੈਲਵਰਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾ-
ਤ੍ਸ ਮਨ੍ਦਰੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਕਰਾਦ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ॥ 3-100-15 (20050)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹਤੇ ਦੈਤ੍ਯਵਰੇ ਭਯਾਰ੍ਤਃ
ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰਦੁਦ੍ਰਾਵ ਸਰਃ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟੁਮ੍।
ਵਜ੍ਰੰ ਨ ਮੇਨੇ ਸ੍ਵਕਰਾਦ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤੰ
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਭਯਾਚ੍ਚਾਪਿ ਹਤੰ ਨ ਮੇਨੇ ॥ 3-100-16 (20051)
ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਦੇਵਾ ਮੁਦਿਤਾਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਭਿਸ਼਼੍ਟੁਵਨ੍ਤਃ।
`ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਹਤੰ ਸੰਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਵਜ੍ਰਾਹਤੰ ਸ਼ੈਲਮਿਵਾਵਦੀਰ੍ਣਮ੍ ॥ 3-100-17 (20052)
ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਦੈਤ੍ਯਾਂਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤਾਃ ਸਮੇਤ੍ਯ
ਜਘ੍ਨੁਃ ਸੁਰਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਧਾਭਿਤਪ੍ਤਾਨ੍।
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਃ ਸਮੇਤੈਃ
ਸਮੁਦ੍ਰਮੇਵਾਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਭਯਾਰ੍ਤਾਃ ॥ 3-100-18 (20053)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਚੈਵੋਦਧਿਮਪ੍ਰਮੇਯੰ
ਝਸ਼਼ਾਕੁਲੰ ਨਕ੍ਰਸਮਾਕੁਲੰ ਚ।
ਤਦਾ ਸ੍ਮ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰੁ-
ਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਨਾਸ਼ਾਰ੍ਥਮਭਿਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਤ੍ ॥ 3-100-19 (20054)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਮ ਕੇਚਿਨ੍ਮਤਿਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਾ-
ਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤਾਨੁਪਯਾਨੁਪਵਰ੍ਣਯਨ੍ਤਿ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਤਤ੍ਰਕ੍ਰਮਕਾਲਯੋਗਾ-
ਦ੍ਧੋਰਾ ਮਤਿਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਤਾਂ ਬਭੂਵ ॥ 3-100-20 (20055)
ਯੇ ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਯਾਤਪਸੋਪਪੰਨਾ-
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਪ੍ਰਥਮੰ ਤੁ ਕਾਰ੍ਯਃ।
ਲੋਕਾ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇ ਤਪਸਾ ਧ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਰਧ੍ਵੰ ਤਪਸਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਯ ॥ 3-100-21 (20056)
ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿਚ੍ਚ ਵਸੁਂਧਰਾਯਾਂ
ਤਪਸ੍ਵਿਨੋ ਧਰ੍ਮਵਿਦਸ਼੍ ਤਜ੍ਜ੍ਞਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਧਃ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ
ਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਜਗਤ੍ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟਮ੍ ॥ 3-100-22 (20057)
ਏਵੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇ ਗਤਬੁਦ੍ਧਿਭਾਵਾ
ਜਗਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਪਰਮਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ।
ਦੁਰ੍ਗੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਮਹੋਰ੍ਮਿਮਨ੍ਤੰ
ਰਤ੍ਨਾਕਰੰ ਵਰੁਣਸ੍ਯਾਲਯੰ ਸ੍ਮ ॥ 3-100-23 (20058)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 100 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-100-1 ਰੋਦਸੀ ਦ੍ਯਾਵਾਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯੌ ॥ 3-100-5 ਤਾਲੈਸ੍ਤਾਲਫਲੈਃ ॥ 3-100-10 ਵ੍ਯਦਧਤ੍ ਨਿਹਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-100-13 ਬਲਸ੍ਥੰ ਬਲਵਨ੍ਤਮ੍ ॥ 3-100-16 ਹਤਮਪਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਭਯਾਤ੍ ਨ ਹਤਮਿਵ ਮੇਨੇ ॥ 3-100-21 ਧ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-100-23 ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਭਾਵਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਧੀਨਿਸ਼੍ਚਯਾਃ। ਵਰੁਣਸ੍ਯਾਲਯੰ ਸਮੁਦ੍ਰਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 101
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.101. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 101
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸਮੁਦ੍ਰਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੈਰ੍ਦੈਤ੍ਯੈ ਰਾਤ੍ਰੌਰਾਤ੍ਰੌ ਬਹਿਰ੍ਨਿਰ੍ਗਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਰੁʼਸ਼਼ਿਗਣੇਸ਼਼ੁ ਨਿਹਤੇਸ਼਼ੁ ਦੇਵਗਣੈਰ੍ਨਾਰਾਯਣਸ੍ਯ ਸ਼ਰਣੀਕਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-101-0 (20059)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-101-0x (2040)
ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰੁਣੰ ਨਿਧਮਮ੍ਭਸਃ।
ਕਾਲੇਯਾਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਨਾਸ਼ਨੇ ॥ 3-101-1 (20060)
ਤੇ ਰਾਤ੍ਰੌ ਸਮਭਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਸਦਾ ਮੁਨੀਨ੍।
ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਚ ਯੇ ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਾਯਤਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-101-2 (20061)
ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇ ਵਿਪ੍ਰਾ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਸ੍ਤੈਰ੍ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਅਸ਼ੀਤਿਃ ਸ਼ਤਮਸ਼਼੍ਟੌ ਚ ਨਵ ਚਾਨ੍ਯੇ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 3-101-3 (20062)
ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਫਲਮੂਲਾਸ਼ਨਾਨਾਂ ਹਿ ਮੁਨੀਨਾਂ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਸ਼ਤਮ੍ ॥ 3-101-4 (20063)
ਏਵੰ ਰਾਤ੍ਰੌ ਸ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ਼੍ਚਾਰ੍ਣਵੰ ਦਿਵਾ।
`ਕਾਲੇਯਾਸ੍ਤੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨੋ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਸ੍ਤਪੋਧਨਾਨ੍' ॥ 3-101-5 (20064)
ਭਰਦ੍ਵਾਜਾਸ਼੍ਰਮੇ ਚੈਵ ਨਿਯਤਾ ਬ੍ਰ੍ਹਮਚਾਰਿਣਃ।
ਵਾਯ੍ਵਾਹਾਰਾਮ੍ਬੁਭਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਵਿੰਸ਼ਤਿਃ ਸੰਨਿਸ਼਼ੂਦਿਤਾਃ ॥ 3-101-6 (20065)
ਏਵੰ ਕ੍ਰਮੇਣ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਦਾਨਵਾਸ੍ਤਦਾ।
ਨਿਸ਼ਾਯਾਂ ਪਰਿਬਾਧਨ੍ਤੇ ਸਮੁਦ੍ਰਾਮ੍ਬੁਬਲਾਸ਼੍ਰਯਾਤ੍।
ਕਾਲੋਪਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕਾਲੇਯਾ ਘ੍ਨਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵਿਜਗਣਾਨ੍ਬਹੂਨ੍ ॥ 3-101-7 (20066)
ਨ ਚੈਨਾਨਨ੍ਵਬੁਧ੍ਯਨ੍ਤ ਮਨੁਜਾ ਮਨੁਜੋਤ੍ਤਮ।
ਏਵੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਦੈਤ੍ਯਾਂਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤਾਪਸੇਸ਼਼ੁ ਤਪਸ੍ਵਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-101-8 (20067)
`ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਯ ਜਗਤਃ ਕ੍ਰੂਰਾਃ ਪਰ੍ਯਟਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ॥ 3-101-9 (20068)
ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਸਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਯਤਾਹਾਰਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਃ।
ਮਹੀਤਲਸ੍ਥਾ ਮੁਨਯਃ ਸ਼ਰੀਰੈਰ੍ਗਤਜੀਵਿਤੈਃ ॥ 3-101-10 (20069)
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਮਾਂਸੈਰ੍ਵਿਰੁਧਿਰੈਰ੍ਵਿਮਜ੍ਜਾਨ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਵਿਸਨ੍ਧਿਭਿਃ।
ਆਕੀਰ੍ਣੈਰਾਚਿਤਾ ਭੂਮਿਃ ਸ਼ਙ੍ਖਾਨਾਮਿਵ ਰਾਸ਼ਿਭਿਃ ॥ 3-101-11 (20070)
ਲਸ਼ੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰਵਿਦ੍ਧੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਰੁਵੈਰ੍ਭਗ੍ਨੈਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਵਿਕੀਰ੍ਣੈਰਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਭੂਰ੍ਬਭੂਵ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-101-12 (20071)
ਨਿਃਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਵਪਟ੍ਕਾਰੰ ਨਸ਼਼੍ਟਯਜ੍ਞੋਤ੍ਸਵਕ੍ਰਿਯਮ੍।
ਜਗਦਾਸੀੰਨਿਰੁਤ੍ਸਾਹੰ ਕਾਲੇਯਭਯਪੀਡਿਤਮ੍ ॥ 3-101-13 (20072)
ਏਵੰ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੀਯਮਾਣਾਸ਼੍ਚ ਮਾਨਵਾ ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰ।
ਆਤ੍ਮਤ੍ਰਾਣਪਪਾ ਭੀਤਾਃ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਤ ਦਿਸ਼ੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-101-14 (20073)
ਕੇਚਿਦ੍ਗੁਹਾਃ ਪ੍ਰਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਨਿਰ੍ਭਰਾਂਸ਼੍ਚਾਪਰੇ ਸ਼੍ਰਿਤਾਃ।
ਅਪਰੇ ਮਰਣੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾ ਭਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ ॥ 3-101-15 (20074)
ਕੇਚਿਦਤ੍ਰਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਪਰਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਮਾਰ੍ਗਮਾਣਆਃ ਪਰੰ ਯਤ੍ਨੰ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਿਰੇ ॥ 3-101-16 (20075)
ਨ ਚੈਤਾਨਧਿਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤੇ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਸਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਨ੍।
ਸ਼੍ਰਮੰ ਜਗ੍ਮੁਸ਼੍ਚ ਪਰਮਮਾਜਗ੍ਮੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਮੇਵ ਚ ॥ 3-101-17 (20076)
ਜਗਤ੍ਯੁਪਸ਼ਮੰ ਯਾਤੇ ਨਸ਼਼੍ਟਯਜ੍ਞੋਤ੍ਸਵਕ੍ਰਿਯੇ।
ਆਜਗ੍ਮੁਃ ਪਰਮਾਮਾਰ੍ਤਿੰ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾ ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-101-18 (20077)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਭਯਾਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਿਰੇ ॥ 3-101-19 (20078)
ਸ਼ਰਣ੍ਯੰ ਸ਼ਰਣੰ ਦੇਵੰ ਨਾਰਾਯਣਮਜੰ ਵਿਭੁਮ੍।
ਤੇ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵੈਕੁਣ੍ਠਮਪਰਾਜਿਤਮ੍।
ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਮਸ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਤਦੋਚੁਰ੍ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ॥ 3-101-20 (20079)
ਤ੍ਵੰਨਃ ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਚ ਭਰ੍ਤਾ ਚ ਹਰ੍ਤਾ ਚ ਜਗਤਃ ਪ੍ਰਭੋ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਿਦੰ ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਯਚ੍ਚੇਙ੍ਗੰ ਯਚ੍ਚ ਨੇਙ੍ਗਤਿ।
`ਤ੍ਵਯ੍ਯੇਵ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਪੁਨਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਵਿਲੀਯਤੇ' ॥ 3-101-21 (20080)
ਤ੍ਵਯਾ ਭੂਮਿਃ ਪੁਰਾ ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਸਮੁਦ੍ਰਾਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣ।
ਵਾਰਾਹੰ ਵਪੁਰਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯਜਗਦਰ੍ਥੇ ਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-101-22 (20081)
ਆਦਿਦੈਤ੍ਯੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਹਿਰਣ੍ਯਕਸ਼ਿਪੁਃ ਪੁਰਾ।
ਨਾਰਸਿੰਹੰ ਵਪੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੂਦਿਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-101-23 (20082)
ਅਵਧ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਬਲਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਹਾਸੁਰਃ।
ਵਾਮਨੰ ਵਪੁਰਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਾਦ੍ਧੰਸ਼ਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-101-24 (20083)
ਅਸੁਰਸ਼੍ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਜਮ੍ਭ ਇਤ੍ਯਭਿਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਯਜ੍ਞਕ੍ਸ਼਼ੋਭਕਰਃ ਕ੍ਰੂਰਸ੍ਤ੍ਵਯੈਵ ਵਿਨਿਪਾਤਿਤਃ ॥ 3-101-25 (20084)
ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਖ੍ਯਾ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਭਯਭੀਤਾਨਾਂ ਤ੍ਵੰ ਗਤਿਰ੍ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 3-101-26 (20085)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਦੇਵਦੇਵੇਸ਼ ਲੋਕਾਰ੍ਥੰ ਜ੍ਞਾਪਯਾਮਹੇ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਚ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍।
`ਸ਼ਰਣਾਗਤਸੰਤ੍ਰਾਣੇ ਤ੍ਵਮੇਕੋ(ਅ)ਸਿ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ' ॥ 3-101-27 (20086)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 101 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-101-1 ---ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯੈਵਮਸੁਰਾ ਵਜ੍ਰਸੰਹਾਰਦੁਃਖਿਤਾ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ. ---- ਕਾਲਾਯਾਃ ਕਸ਼੍ਯਪਭਾਰ੍ਯਾਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ॥ 1 ॥ 3-101-7 ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ ਗ੍ਰਸ੍ਤਾਃ ॥ 3-101-16 ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਵਧਾਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-101-21 ਇਙ੍ਗਤਿ ਚਲਤੀਤਿ ਇਙ੍ਗੰ ਪਚਾਦ੍ਯਚ੍ ਜਙ੍ਗਮਮ੍। ਨੇਙ੍ਗਤਿ ਸ੍ਥਾਵਰਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 102
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.102. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 102
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਸਮੁਦ੍ਰਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਦੈਤ੍ਯਨਿਧਨੇ ਸਮੁਦ੍ਰਸ਼ੋਪਣਸ੍ਯੋਪਾਯਤ੍ਵੰ ਜ੍ਞਾਪਿਤੈਰ੍ਦੇਵੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚੋਦਨਯਾ ਦੇਵੈਰਗਸ੍ਤ੍ਯਮੇਤ੍ਯ ਸਾਗਰਸ਼ੋਸ਼਼ਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-102-0 (20087)
ਦੇਵਾ ਊਚੁਃ। 3-102-0x (2041)
ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਃ।
ਤਾ ਭਾਵਿਤਾ ਭਾਵਯਨਤਿ ਹਵ੍ਯਕਵ੍ਯੈਰ੍ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-102-1 (20088)
ਲੋਕਾ ਹ੍ਯੇਵੰ ਵਿਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਹ੍ਯਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਸਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ।
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾੰਨਿਰੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾਸ੍ਤ੍ਵਯੈਵ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-102-2 (20089)
ਇਦੰ ਚ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਲੋਕਾਨਾਂ ਭਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਨ ਚ ਜਾਨੀਮ ਕੇਨੇਤਿ ਰਾਤ੍ਰੌ ਵਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ॥ 3-102-3 (20090)
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇਸ਼਼ੁ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਕ੍ਸ਼਼ਯਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤਤ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਯਾਂ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਯਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-102-4 (20091)
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਲੋਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਜਗਤ੍ਪਤੇ।
ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛੇਯੁਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵੈ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-102-5 (20092)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਵਾਚ। 3-102-6x (2042)
ਵਿਦਿਤੰ ਮੇ ਸੁਰਾਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਯਕਾਰਣਮ੍।
ਭਵਤਾਂ ਚਾਪਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਧ੍ਵੰ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਾਃ ॥ 3-102-6 (20093)
ਕਾਲੇਯਾ ਇਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਗਣਾਃ ਪਰਮਦਾਰੁਣਾਃ।
ਤੈਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਮਾਥਿਤਮ੍ ॥ 3-102-7 (20094)
ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਨਿਹਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਧੀਮਤਾ।
ਜੀਵਿਤੰ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਵਰੁਣਾਲਯਮ੍ ॥ 3-102-8 (20095)
ਤੇ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯੋਦਧਿੰ ਘੋਰੰ ਨਕ੍ਰਗ੍ਰਾਹਸਮਾਕੁਲਮ੍।
ਉਤ੍ਸਾਦਾਰ੍ਥੰ ਲੋਕਾਨਾਂ ਰਾਤ੍ਰੌ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਰੁʼਸ਼਼ੀਨਿਹ ॥ 3-102-9 (20096)
ਨ ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਨੇਤੁਂ ਸਮੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਰਯਿਣੋ ਹਿ ਤੇ।
ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਸੰਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-102-10 (20097)
`ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਦੇਵਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਸਮੁਦੀਰਿਤਮ੍।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮੇਵ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-102-11 (20098)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਣਤਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵਾਰ੍ਧੰ ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍।
ਸਰ੍ਵਲੋਕਵਿਨਾਸ਼ਾਰ੍ਥੰ ਕਾਲੇਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਃ ॥ 3-102-12 (20099)
ਏਸ਼਼ਾਂ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਦ੍ਮਯੋਨਿਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਉਵਾਚ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਰ੍ਥਵਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-102-13 (20100)
ਵਿਦਿਤੰ ਮੇ ਸੁਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਵਿਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍।
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਦੇਸ਼੍ਚ ਨਿਧਨੰ ਕਾਲੇਯੈਃ ਕਾਲਚੋਦਿਤੈਃ ॥ 3-102-14 (20101)
ਕ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤੇਪਾਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਾਲੇਨੋਪਹਤਾਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਉਪਾਯੰ ਸੰਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੋਸ਼਼ਣੇ ॥ 3-102-15 (20102)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਇਤਿਵਿਗ੍ਵ੍ਯਾਤੋ ਵਾਰੁਣਿਃ ਸੁਸਮਾਹਿਤਃ।
ਤਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਸਹਿਤਾ ਇਮਮਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਯਾਚਤ ॥ 3-102-16 (20103)
ਸ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ਪਾਤੁਂ ਮਹੋਦਧਿਮ੍'।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਵਿਨਾ ਕੋ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਣਵਸ਼ੋਪਣੇ ॥ 3-102-17 (20104)
ਅਨ੍ਯਥਾ ਹਿ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਵਿਨਾ ਸਾਗਰਸ਼ੋਪਣਮ੍।
ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਨੀਤੇ ਕਾਲੇਯਾੰਨਿਹਨਿਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 3-102-18 (20105)
ਏਵੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਃ।
ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਮਾਜ੍ਞਾਪ੍ਯਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਯਯੁਃ ॥ 3-102-19 (20106)
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਾਰੁਣਿੰ ਦੀਪ੍ਤਤੇਜਸਮ੍।
ਉਪਾਸ੍ਯਮਾਨਮ੍ਰੁʼਪਿਭਿਰ੍ਦੇਵੈਰਿਵ ਪਿਤਾਮਹਮ੍ ॥ 3-102-20 (20107)
ਤੇ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮੈਤ੍ਰਾਵਰੁਣਿਮਚ੍ਯੁਤਮ੍।
ਆਸ਼੍ਰਮਸ਼੍ਥੰ ਤਪੋਰਾਸ਼ਿੰ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸ੍ਵੈਸ੍ਤੁ ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਃ ॥ 3-102-21 (20108)
ਦੇਵਾ ਊਚੁਃ। 3-102-22x (2043)
ਨਹੁਪੇਣਾਭਿਤਪ੍ਤਾਨਾਂ ਤ੍ਵੰ ਲੋਕਾਨਾਂ ਗਤਿਃ ਪੁਰਾ।
ਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤਸ਼੍ਚ ਸੁਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਲ੍ਲੋਕਾਰ੍ਥੰ ਲੋਕਕਣ੍ਟਕਃ ॥ 3-102-22 (20109)
ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਤਰਣੰ ਭਾਸ੍ਕਰਸ੍ਯ ਨਭੋਗਤਃ।
ਵਚਸ੍ਤਵਾਨਤਿਕ੍ਰਾਮਨ੍ਵਿਨ੍ਧ੍ਯਃ ਸ਼ੈਲੋ ਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-102-23 (20110)
ਤਮਸਾ ਚਾਵ੍ਰੁʼਤੇਲੋਕੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ(ਅ)ਭ੍ਯਰ੍ਦਿਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਨਾਥਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿੰ ਪਰਮਾਂ ਗਤਾਃ ॥ 3-102-24 (20111)
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਭਯਭੀਤਾਨਾਂ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੋ ਭਗਵਾਨ੍ਗਤਿਃ।
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਯਾਚਾਮੋ ਵਰੰ ਤ੍ਵਾਂ ਵਰਦੋ ਹ੍ਯਸਿ ॥ 3-102-25 (20112)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 102 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-102-1 ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਃ ਸੁਰਨਰਤਿਰ੍ਯਕ੍ਸ੍ਥਾਵਰਾਃ। ਦਿਵੌਕਸਃ ਦੇਵਾਨ੍ ॥ 3-102-20 ਵਾਰੁਣਿੰ ਮੈਤ੍ਰਾਵਰੁਣਪੁਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-102-23 ਕੋਧਾਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਤਰਸਾ ਭਾਸ੍ਕਰਸ੍ਯ ਨਗੋਤਮ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 103
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.103. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 103
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯਗਿਰੇਰਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਰਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਤੰਨਿਰੋਧਸ੍ ਚ ਹੇਤੁਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦੇਵੈਃ ਸਮੁਦ੍ਰਸ਼ੋਸ਼਼ਣੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨਾਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਤੈਃਸਹ ਸਮੁਦ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-103-0 (20113)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-103-0x (2044)
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਸਹਸਾ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 3-103-1 (20114)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-103-2x (2045)
ਅਦ੍ਰਿਰਾਜੰ ਮਹਾਘੋਰੰ ਰਮੇਰੁਂ ਕਨਕਪਰ੍ਵਤਮ੍।
ਉਦਯਾਸ੍ਤਮਨੇ ਭਾਨੁਃ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-103-2 (20115)
ਤੰ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯ ਸ਼ੈਲਃ ਸੂਰ੍ਯਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਯਥਾ ਹਿ ਮੇਰੁਰ੍ਭਵਤਾ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ਪਰਿਗਮ੍ਯਤੇ ॥ 3-103-3 (20116)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਮਾਮੇਵੰ ਕਰੁ ਭਾਸ੍ਕਰ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਤਃ ਸੂਰ੍ਯਃ ਸ਼ੈਲੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਪਤ ॥ 3-103-4 (20117)
ਨਾਹਮਾਤ੍ਮੇਚ੍ਛਯਾ ਸ਼ੈਲ ਕਰੋਮ੍ਯੇਨੰ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਏਸ਼਼ ਮਾਰ੍ਗਃ ਪ੍ਰਦਿਸ਼਼੍ਟੋ ਮੇ ਯੇਨੇਦੰ ਨਿਰ੍ਮਿਤੰ ਜਗਤ੍ ॥ 3-103-5 (20118)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਤਃ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸਹਸਾ(ਅ)ਚਲਃ।
ਸੂਰ੍ਯਾਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸੋਰ੍ਮਾਰ੍ਗੰ ਰੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਪਰੰਤਪ ॥ 3-103-6 (20119)
ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ।
ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਮਹਾਦ੍ਰਿਰਾਜਮ੍।
ਨਿਵਾਰਯਾਮਾਸੁਰੁਪਾਯਤਸ੍ਤੰ
ਨ ਚ ਸ੍ਮ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਚਨੰ ਚਕਾਰ ॥ 3-103-7 (20120)
ਅਥਾਭਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮੁਨਿਮਾਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥੰ
ਤਪਸ੍ਵਿਨੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਮ੍।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਮਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤਵੀਰ੍ਯਦੀਪ੍ਤੰ
ਤੰ ਚਾਰ੍ਥਮੂਚੁਃ ਸਹਿਤਾਃ ਸੁਰਾਸ੍ਤੇ ॥ 3-103-8 (20121)
ਸੂਰ੍ਯਾਚਨ੍ਦਰ੍ਮਸੋਰ੍ਮਾਰ੍ਗੰ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਗਤਿੰ ਤਥਾ।
ਸ਼ੈਲਰਾਜੋ ਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ਯੇਪ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾਨੁਗਃ ॥ 3-103-9 (20122)
ਤੰ ਨਿਵਾਰਯਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਨਾਨ੍ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਹਿ ਮਹਾਭਾਗ ਤਸ੍ਮਾਦੇਨੰ ਨਿਵਾਰਯ ॥ 3-103-10 (20123)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਵਿਪ੍ਰਃ ਸੁਰਾਣਾਂ ਸ਼ੈਲਮਭ੍ਯਗਾਤ੍।
ਸੋਭਿਗਮ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਿਨ੍ਧ੍ਯੰ ਸਦਾਰਃ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-103-11 (20124)
ਮਾਰ੍ਗਮਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਦਤ੍ਤੰ ਭਵਤਾ ਪਰ੍ਵਤੋਤ੍ਤਮ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਭਿਗਨ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਦਿਸ਼ੇ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਕੇਨਚਿਤ੍ ॥ 3-103-12 (20125)
ਯਾਵਦਾਗਮਨੰ ਮਹ੍ਯੰ ਤਾਵਤ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯ।
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਮਯਿ ਸ਼ੈਲੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਤੋ ਵਰ੍ਧਸ੍ਵ ਕਾਮਤਃ ॥ 3-103-13 (20126)
ਏਵੰ ਸ ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਵਿਨ੍ਧ੍ਯੇਨਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ।
ਅਦ੍ਯਾਪਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਦ੍ਦੇਸ਼ਾਦ੍ਵਾਰੁਣਿਰ੍ਨ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-103-14 (20127)
ਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿਤਦ੍ਭਯਾਦ੍ਰਾਜਨ੍ਕੁਞ੍ਚਿਤਾਙ੍ਗੋ ਨ ਵਰ੍ਧਤੇ।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵੇਣ ਯਨ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-103-15 (20128)
ਕਾਲੇਯਾਸ੍ਤੁ ਯਥਾ ਰਾਜਨ੍ਸੁਰੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਨਿਸ਼਼ੂਦਿਤਾਃ।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਾਦ੍ਵਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਨ੍ਮੇ ਨਿਗਦਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-103-16 (20129)
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਂ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮੈਤ੍ਰਾਵਰੁਣਿਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਕਿਮਰ੍ਥਮਭਿਯਾਤਾ ਸ੍ਥ ਵਰੰ ਮਤ੍ਤਃ ਕਮਿਚ੍ਛਥ ॥ 3-103-17 (20130)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇਨ ਦੇਵਤਾ ਮੁਨਿਮਬ੍ਰੁਵਨ੍।
`ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਰਨ੍ਦਰਪੁਰੋਗਮਾਃ' ॥ 3-103-18 (20131)
ਏਵੰ ਤ੍ਵਯੋਚ੍ਛਾਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਹਿ ਕਾਰ੍ਯੰ
ਮਹਾਰ੍ਣਵੰ ਪੀਯਮਾਨੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨ੍।
ਤਤੋ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਾਮ ਸਹਾਨੁਬਨ੍ਧਾ-
ਨ੍ਕਾਲੋਪਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਸੁਰਵਿਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸ੍ਤਾਨ੍ ॥ 3-103-19 (20132)
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਂ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਥੇਤਿ ਮੁਨਿਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਭਵਤਾਂ ਕਾਮੰ ਲੋਕਾਨਾਂ ਚ ਮਹਤ੍ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-103-20 (20133)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਤ੍ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਸਰਿਤਾਂਪਤਿਮ੍।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਤਪਃਸਿਦ੍ਧੈ ਸਾਰ੍ਧੰ ਦੇਵੈਸ਼੍ਚ ਸੁਵ੍ਰਤ ॥ 3-103-21 (20134)
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋਰਗਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥਾ।
ਅਨੁਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਨਾਸ੍ਤਦਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 3-103-22 (20135)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਸਹਿਤਾਃ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਭੀਮਨਿਃਖਨਮ੍।
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਨ੍ਤਮਿਵ ਚੋਰ੍ਮੀਭਿਰ੍ਵਲ੍ਗਨ੍ਤਮਿਵ ਵਾਯੁਨਾ ॥ 3-103-23 (20136)
ਹਸਨ੍ਤਮਿਵ ਫੇਨੌਘੈਃ ਸ੍ਖਲਨ੍ਤੰ ਕਨ੍ਦਰੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਤਾਨਾਗ੍ਰਾਹਸਮਾਕੀਰ੍ਣੰ ਨਾਨਾਦ੍ਵਿਜਗਣਾਨ੍ਵਿਤਮ੍ ॥ 3-103-24 (20137)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸਹਿਤਾ ਦੇਵਾਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮਹਾਰਗਾਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗਾਃ ਸਮਾਸੇਦੁਰ੍ਮਹੋਦਧਿਮ੍ ॥ 3-103-25 (20138)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਤਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 103 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 104
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.104. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 104
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਸਮੁਦ੍ਰਸਲਿਲੇ ਨਿਪੀਤੇ ਦੇਵੈਰ੍ਦੈਤ੍ਯਹਨਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦੇਵੈਃ ਪੁਨਰਰ੍ਣਵਪੂਰਣਾਯ ਪੀਤੋਦਕੋਤ੍ਸਰ੍ਜਨੰ ਪ੍ਰਾਰਿਥਿਤੇਨਾਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਤਸ੍ ਸ੍ਵੇਨ ਜੀਰ੍ਣੀਕਰਣੋਕ੍ਤੌ ਤਦਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-104-0 (20139)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-104-0x (2046)
ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਸ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਾਰੁਣਿਰ੍ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਉਵਾਚ ਸਹਿਤਾਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਮਾਗਤਾਨ੍ ॥ 3-104-1 (20140)
ਏਸ਼਼ ਲੋਕਹਿਤਾਰ੍ਥੰ ਵੈ ਪਿਬਾਮਿ ਵਰੁਣਾਲਯਮ੍।
ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਯਦਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯੰ ਤਚ੍ਛੀਘ੍ਰੰ ਸੰਵਿਧੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-104-2 (20141)
ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਮੈਤ੍ਰਾਵਰੁਣਿਰਚ੍ਯੁਤਃ।
ਸਮੁਦ੍ਰਮਪਿਬਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 3-104-3 (20142)
ਪੀਯਮਾਨੰ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਮਰਾਃ।
ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਜਗ੍ਮੁਃ ਸ੍ਤੁਤਿਭਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਪੂਜਯਨ੍ ॥ 3-104-4 (20143)
ਤ੍ਵੰ ਨਸ੍ਤ੍ਰਾਤਾ ਵਿਧਾਤਾ ਚ ਲੋਕਾਨਾਂ ਲੋਕਭਾਵਨ।
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੰ ਨ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸਾਮਰੰ ਜਗਤ੍ ॥ 3-104-5 (20144)
ਸ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਤੂਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਦਤ੍ਸੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਦਿਵ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਪੈਰਵਕੀਰ੍ਯਮਾਣੋ
ਮਹਾਰ੍ਣਵੰ ਨਿਃਸਲਿਲੰ ਚਕਾਰ ॥ 3-104-6 (20145)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰਨਿਃਸਲਿਲੰ ਮਹਾਰ੍ਣਵੰ
ਸੁਰਾਃ ਸਮਸ੍ਤਾਃ ਪਰਮਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ। 3-104-7cਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿਵਰਾਯੁਧਾਨਿ
ਤਾਨ੍ਦਾਨਵਾਞ੍ਜਘ੍ਰੁਰਦੀਨਸਤ੍ਵਾਃ ॥ 3-104-7 (20146)
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿ-
ਰ੍ਮਹਾਬਲੈਰ੍ਵੇਗਿਭਿਰੁੰਨਦਦ੍ਭਿਃ।
ਨ ਸੇਹਿਰੇਵੇਗਵਤਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਂ
ਵੇਗੰ ਤਦਾ ਧਾਰਯਿਤੁਂ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍ ॥ 3-104-8 (20147)
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰ੍ਦਾਨਵਾ ਭੀਮਨਿਃਸ੍ਵਨਾਃ।
ਰਚਕ੍ਰੁ ਸੁਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-104-9 (20148)
ਤੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਤਪਸਾ ਦਗ੍ਧਾ ਮੁਨਿਭਿਰ੍ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਯਤਮਾਨਾਃ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰ੍ਵਿਨਿਸ਼਼ੂਦਿਤਾਃ ॥ 3-104-10 (20149)
ਤੇਹੇਮਨਿਸ਼਼੍ਕਾਭਰਣਾਃ ਕੁਣ੍ਡਲਾਙ੍ਗਦਧਾਰਿਣਃ।
ਨਿਹਤਾ ਬਹ੍ਵਸ਼ੋਭਨ੍ਤ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾ ਇਵ ਕਿੰਸ਼ੁਕਾਃ ॥ 3-104-11 (20150)
ਹਤਸ਼ੇਸ਼਼ਾਸ੍ਤਤਃ ਕੇਚਿਤ੍ਕਾਲੇਯਾ ਮਨੁਜੋਤ੍ਤਮ।
ਵਿਦਾਰ੍ਯ ਵਸੁਧਾਂ ਦੇਵੀਂ ਪਾਤਾਲਤਲਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-104-12 (20151)
ਨਿਹਤਾਨ੍ਦਾਨਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾ ਮੁਨਿਪੁਹ੍ਗਵਮ੍।
ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਰਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-104-13 (20152)
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਲੋਕੈਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਮਹਤ੍ਸੁਖਮ੍।
ਤ੍ਵਤ੍ਤੇਜਸਾ ਚ ਨਿਹਤਾਃ ਕਾਲੇਯਾਃ ਕ੍ਰੂਰਵਿਕ੍ਰਮਾਃ ॥ 3-104-14 (20153)
ਪੂਰਸ੍ਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਲੋਕਭਾਵਨ।
ਯਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸਲਿਲੰ ਪੀਤੰ ਤਦਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਨਰੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ ॥ 3-104-15 (20154)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਭਗਵਾਨ੍ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗਵਃ।
`ਤਾਂਸ੍ਤਦਾ ਸਹਿਤਾਨ੍ਦੇਵਾਨਗਸ੍ਤ੍ਯਃਸਪੁਰਨ੍ਦਰਾਨ੍' ॥ 3-104-16 (20155)
ਜੀਰ੍ਣੰ ਤਦ੍ਧਿ ਮਯਾ ਤੋਯਮੁਪਾਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯਤਾਮ੍।
ਪੂਰਣਾਰ੍ਥੰ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਯਤ੍ਨਮਾਸ੍ਥਿਤੈਃ ॥ 3-104-17 (20156)
ਕੇਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਚਨੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਃ।
ਵਿਸ੍ਮਿਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਾਸ਼੍ਚ ਬਭੂਵੁਃ ਸਹਿਤਾਃ ਸੁਰਾਃ ॥ 3-104-18 (20157)
ਪਰਸ੍ਪਰਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗਵਮ੍।
ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਪ੍ਰਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯਥਾਗਤਮ੍ ॥ 3-104-19 (20158)
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਸਾਰ੍ਧਮੁਪਜਗ੍ਮੁਃ ਪਿਤਾਮਹਮ੍।
ਪੂਰਣਾਰ੍ਥੰ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-104-20 (20159)
ਤੇ ਧਾਤਾਰਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਃ ਸਹ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ।
ਊਚੁਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਾਗਰਸ੍ਯਾਭਿਪੂਰਣਮ੍ ॥ 3-104-21 (20160)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 104 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 105
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.105. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 105
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਦੇਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਭਗੀਰਥੇਨ ਸਮੁਦ੍ਰਪੂਰਣਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਤਤ੍ਪ੍ਰਕਾਰੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਤਦੁਪੋਦ੍ਧਾਤਤਯਾ ਸਗਰਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾਦ੍ਵਯੇ ਪੁਤ੍ਰਲਾਭਪ੍ਰਕਾਰ਼ਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-105-0 (20161)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-105-0x (2047)
ਤਾਨੁਵਾਚ ਸਮੇਤਾਂਸ੍ਤੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ।
`ਨਿਰ੍ਹ੍ਰਾਦਿਨ੍ਯਾ ਗਿਰਾ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵਾਨਾਸ਼੍ਵਾਸਯੰਸ੍ਤਦਾ' ॥ 3-105-1 (20162)
ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਵਿਬੁਧਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯਥਾਕਾਮੰ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਮਹਤਾ ਕਾਲਯੋਗੇਨ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਯਾਸ੍ਯਤੇ(ਅ)ਰ੍ਣਵਃ ॥ 3-105-2 (20163)
ਜ੍ਞਾਤੀਂਸ਼੍ਚ ਕਾਰਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜੋ ਭਗੀਥਃ।
`ਪੂਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੋਯੌਘੈਃ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਨਿਧਿਮਮ੍ਭਸਾਮ੍' ॥ 3-105-3 (20164)
ਪਿਤਾਮਹਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਬੁਧਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਕਾਲਯੋਗੰ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਜਗ੍ਮੁਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯਥਾਗਤਮ੍ ॥ 3-105-4 (20165)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-105-5x (2048)
ਕਥੰ ਵੈ ਜ੍ਞਾਤਯੋਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਾਰਣੰ ਚਾਤ੍ਰ ਕਿੰ ਮੁਨੇ।
ਕਥੰ ਸਮੁਦ੍ਰਃ ਪੂਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਭਗੀਰਥਪਰਿਸ਼੍ਰਮਾਤ੍ ॥ 3-105-5 (20166)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਤਪੋਧਨ।
ਕਥ੍ਯਮਾਨੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਪ੍ਰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਚਰਿਤਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-105-6 (20167)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-105-7x (2049)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜ੍ਞਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਕਥਯਾਮਾਸ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਸਗਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-105-7 (20168)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-105-8x (2050)
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੂਣਾਂ ਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਸਗਰੋ ਨਾਮ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਰੂਪਸਤ੍ਵਬਲੋਪੇਤਃ ਸ ਚਾਪੁਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥ 3-105-8 (20169)
ਸ ਹੈਹਯਾਨ੍ਸਮੁਤ੍ਸਾਦ੍ਯ ਤਾਲਜਙ੍ਘਾਂਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਵਸ਼ੇ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰਾਜਨ੍ਯਾਨ੍ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯਮਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ ॥ 3-105-9 (20170)
ਤਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯੇ ਤ੍ਵਭਵਤਾਂ ਰੂਪਯੌਵਨਦਰ੍ਪਿਤੇ।
ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ੈਵ੍ਯਾ ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-105-10 (20171)
ਸਪੁਤ੍ਰਕਾਮੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ੍ਤਪ੍ਯਤੇ ਸ੍ਮ ਮਹਤ੍ਤਪਃ।
ਪਤ੍ਨੀਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੈਲਾਸੰ ਗਿਰਿਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 3-105-11 (20172)
ਸ ਤਪ੍ਯਮਾਨਃ ਸੁਮਹਤ੍ਤਪੋਯੋਗਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਆਸਸਾਦ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤ੍ਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤ੍ਰਿਪੁਰਮਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-105-12 (20173)
ਸ਼ੰਕਰੰ ਭਵਮੀਸ਼ਾਨੰ ਪਿਨਾਕਿੰ ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਨਮ੍।
ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੰ ਸ਼ਿਵਮੁਗ੍ਰੇਸ਼ੰ ਬਹੁਰੂਪਮੁਮਾਪਤਿਮ੍ ॥ 3-105-13 (20174)
ਸ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਵਰਦੰ ਪਤ੍ਨੀਭ੍ਯਾਂ ਸਹਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੇ ਸਮਯਾਚਤ ॥ 3-105-14 (20175)
ਤੰ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨ੍ਹਰਃ ਪ੍ਰਾਹ ਸਭਾਰ੍ਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਯੇਹ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਵਰਮ੍ ॥ 3-105-15 (20176)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪੁਤ੍ਰਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ੂਰਾਃ ਪਰਮਦਰ੍ਪਿਤਾਃ।
ਏਕਸ੍ਯਾਂ ਸੰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਨ੍ਯਾਂ ਨਰਵਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-105-16 (20177)
ਤੇ ਚੈਵਸਰ੍ਵੇ ਸਹਿਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਏਕੋ ਵੰਸ਼ਧਰਃ ਸ਼ੂਰ ਏਕਸ੍ਯਾਂ ਸੰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-105-17 (20178)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤੰ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ।
ਸ ਚਾਪਿ ਸਗਰੋ ਰਾਜਾ ਜਗਾਮ ਸ੍ਵੰ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-105-18 (20179)
ਪਤ੍ਨੀਭ੍ਯਾਂ ਸਹਿਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਹੋ(ਅ)ਤਿਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਾਸ੍ਤਦਾ।
`ਕਾਲੰ ਸ਼ੰਭੁਵਰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਸਗਰੋ(ਅ)ਨਯਤ੍' ॥ 3-105-19 (20180)
ਤਸ੍ਯ ਤੇਮਨੁਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਭਾਰ੍ਯੇ ਕਲਲੋਚਨੇ।
ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਚੈਵ ਸ਼ੈਬ੍ਯਾ ਚ ਗਰ੍ਭਿਣ੍ਯੌ ਸੰਬਭੂਵਤੁਃ ॥ 3-105-20 (20181)
ਤਤਃ ਕਾਲੇਨ ਵੈਦਰ੍ਭੀ ਗਰ੍ਭਾਲਾਬੁਂ ਵ੍ਯਜਾਯਤ।
ਸ਼ੈਵ੍ਯਾ ਚ ਸੁਸ਼਼ੁਵੇ ਪੁਤ੍ਰੰ ਕੁਮਾਰੰ ਦੇਵਰੂਪਿਣਮ੍ ॥ 3-105-21 (20182)
ਤਦਾ(ਅ)ਲਾਬੁਂ ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਮਨਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਅਥਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾਚ੍ਛੁਸ਼੍ਰਾਵ ਵਾਚੰ ਗੰਭੀਰਨਿਃਸ੍ਵਨਾਮ੍ ॥ 3-105-22 (20183)
ਰਾਜਨ੍ਮਾ ਸਾਹਸੰਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਪੁਤ੍ਰਾੰਨ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਅਲਾਬੁਮਧ੍ਯਾੰਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਵੀਜੰ ਯਤ੍ਨੇਨ ਗੋਪ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-105-23 (20184)
ਸੋਪਸ੍ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਪਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਘ੍ਰੁʼਤਪੂਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਭਾਗਸ਼ਃ।
ਤਤਃ ਪੁਤ੍ਰਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-105-24 (20185)
ਮਹਾਦੇਵੇਨ ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਜਨ੍ਮ ਨਰਾਧਿਪ।
ਅਨੇਨ ਕ੍ਰਮਯੋਗੇਨ ਮਾ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ॥ 3-105-25 (20186)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 105 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 106
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.106. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 106
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧੇ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸਗਰਾਜ੍ਞਯਾ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਸਹਸ੍ਰੈਸ੍ਤਤ੍ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਭੁਵੰ ਸੰਚਾਰਿਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵਸ੍ ਸਮੁਦ੍ਰਤੀਰੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪਿਤ੍ਰਾਜ੍ਞਯਾ ਹਯਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯ ਸਮੁਦ੍ਰਤੀਰੰ ਖਨਦ੍ਭਿਃ ਸਾਗਰੈਃ ਪਾਤਾਲਤਲੇ ਤਪਸ੍ਯਤੋ ਭਗਵਤਃ ਕਪਿਲਸ੍ ਤਤ੍ਸਮੀਪਚਾਰਿਣੋ ਹਯਸ੍ਯ ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-106-0 (20187)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-106-0x (2051)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾਚ੍ਚ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ।
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਤਚ੍ਚਰਾਕਾਥ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-106-1 (20188)
[ਏਕੈਕਸ਼ਸ੍ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬੀਜੰ ਬੀਜੰ ਨਰਾਧਿਪਃ।
ਘ੍ਰੁʼਤਪੂਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਕੁਮ੍ਭੇਸ਼਼ੁ ਤਾਨ੍ਭਾਗਾਨ੍ਵਿਦਧੇ ਤਤਃ ॥ 3-106-2 (20189)
ਧਾਤ੍ਰੀਸ਼੍ਚੈਕੈਕਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰਰਕ੍ਸ਼਼ਣਤਤ੍ਪਰਃ।
ਤਤਃ ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮਹਾਬਲਾਃ ॥] 3-106-3 (20190)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪੁਤ੍ਰਸਹਸ੍ਰਣਿ ਤਸ੍ਯਾਪ੍ਰਤਿਮਤੇਜਸਃ।
ਰੁਦ੍ਰਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਸਮਜਾਯਨ੍ਤ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-106-4 (20191)
ਤੇ ਘੋਰਾਃ ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾਣ ਆਕਾਸ਼ਪਰਿਸਰ੍ਪਿਣਃ।
ਬਹੁਤ੍ਵਾਚ੍ਚਾਵਜਾਨਨ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਾਲ੍ਲੋਁਕਾਨ੍ਸਹਾਮਰਾਨ੍ ॥ 3-106-5 (20192)
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਬਾਧਨ੍ਤ ਤਥਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍।
ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਚੈਵ ਭੂਤਾਨਿ ਸ਼ੂਰਾ ਸਮਰਸ਼ਾਲਿਨਃ ॥ 3-106-6 (20193)
ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤਦਾ ਲੋਕਾਃ ਸਾਗਰੈਰ੍ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਭਿਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਸ਼ਰਣੰ ਜਗ੍ਮੁਃ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਦੈਵਤੈਃ ॥ 3-106-7 (20194)
ਤਾਨੁਵਾਚ ਮਹਾਭਾਗਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ।
ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਲੋਕੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਯਥਾਗਤਮ੍ ॥ 3-106-8 (20195)
ਨਾਤਿਦੀਰ੍ਘੇਣ ਕਾਲੇਨ ਸਾਗਰਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮਹਾਨ੍।
ਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਘੋਰਃ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸੁਰਾਃ ॥ 3-106-9 (20196)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਤੇ ਦੇਵਾ ਲੋਕਾਸ਼੍ ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰ।
ਪਿਤਾਮਹਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯਥਾਗਤਮ੍ ॥ 3-106-10 (20197)
ਤਤਃ ਕਾਲੇ ਬਹੁਤਿਥੇ ਵ੍ਯਤੀਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਸਗਰੋ ਰਾਜਾ ਹਯਮੇਧੇਨ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-106-11 (20198)
ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵੋ ਵ੍ਯਚਰਦ੍ਭੂਮਿੰ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਸੁਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
`ਸਰ੍ਵੈਰੇਵ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹੈਃ ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦਪ੍ਰਚਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪ' ॥ 3-106-12 (20199)
ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਸ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਿਸ੍ਤੋਯੰ ਭੀਮਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-106-13 (20200)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸਾਗਰਾਸ੍ਤਾਤ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਮਤ੍ਵਾ ਹਯੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਆਗਮ੍ਯ ਪਿਤੁਰਾਚਖ੍ਯੁਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੰ ਤੁਰਗੰ ਹ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤੇਨੋਕ੍ਤਾ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮਾਰ੍ਗਤ ਵਾਜਿਨਮ੍ ॥ 3-106-14 (20201)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪਿਤੁਰਾਜ੍ਞਾਯ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਤੰ ਹਯਮ੍।
ਅਮਾਰ੍ਗਨ੍ਤ ਮਹਾਰਾਜ ਸਰ੍ਵੰਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲਮ੍ ॥ 3-106-15 (20202)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸਾਗਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੁਪੇਤ੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਨਾਧ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਤ ਤੁਰਗਮਸ਼੍ਵਹਰ੍ਤਾਰਮੇਵ ਚ ॥ 3-106-16 (20203)
ਆਗਮ੍ਯ ਪਿਤਰੰ ਚੋਚੁਸ੍ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯੋ(ਅ)ਗ੍ਰਤਃ ॥ 3-106-17 (20204)
ਸਸਮੁਦ੍ਰਵਨਦ੍ਵੀਪਾ ਸਨਦੀਨਦਕਨ੍ਦਰਾ।
ਸਪਰ੍ਵਤਵਨੋਦ੍ਦੇਸ਼ਾ ਨਿਖਿਲੇਨ ਮਹੀ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-106-18 (20205)
ਅਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਵਿਚਿਤਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਨ ਚਾਸ਼੍ਵਮਧਿਗਚ੍ਛਾਮੋ ਨਾਸ਼੍ਵਹਰ੍ਤਾਰਮੇਵ ਚ ॥ 3-106-19 (20206)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਚਨੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ ਰਾਜਾ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚਿਤਃ।
ਉਵਾਚ ਵਚਨੰ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਦਾ ਦੈਵਵਸ਼ਾੰਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-106-20 (20207)
ਅਨਾਗਮਾਯ ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਭੂਯੋ ਮਾਰ੍ਗਤ ਵਾਜਿਨਮ੍।
ਯਾਜ੍ਞੀਯੰ ਤੰ ਵਿਨਾਹ੍ਯਸ਼੍ਵੰ ਨਾਗਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਹਿ ਪੁਤ੍ਰਕਾਃ ॥ 3-106-21 (20208)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤੁ ਸੰਦੇਸ਼ੰ ਪਿਤੁਸ੍ਤੇ ਸਗਰਾਤ੍ਮਜਾਃ।
ਭੂਯ ਏਵ ਮਹੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਵਿਚੇਤੁਮੁਪਚਕ੍ਰਮੁਃ ॥ 3-106-22 (20209)
ਅਥਾਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਤੇ ਵੀਰਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਵਦਾਰਿਤਾਮ੍।
`ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਪਦੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਚ ਵਾਜਿਨਃ' ॥ 3-106-23 (20210)
ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬਿਲੰ ਤਚ੍ਚਾਪ੍ਯਖਨਨ੍ਸਗਰਾਤ੍ਮਜਾਃ।
ਕੁਦ੍ਦਾਲੈਰ੍ਮੁਸਲੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਯਤ੍ਨਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-106-24 (20211)
ਸ ਖਨ੍ਯਮਾਨਃ ਸਹਿਤੈਃ ਸਾਗਰੈਰ੍ਵਰੁਣਾਲਯਃ।
ਅਗਚ੍ਛਤ੍ਪਰਮਾਮਾਰ੍ਤਿੰ ਦੀਰ੍ਯਮਾਣਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-106-25 (20212)
ਅਸੁਰੋਰਗਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਸਤ੍ਵਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਆਰ੍ਤਨਾਦਮਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਸਾਗਰੈਃ ॥ 3-106-26 (20213)
ਛਿੰਨਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾ ਵਿਦੇਹਾਸ਼੍ਚ ਭਿੰਨਜਾਨ੍ਵਸ੍ਥਿਮਸ੍ਤਕਾਃ।
ਪ੍ਰਾਣਿਨਃ ਸਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਸ਼ਤਸ਼ੋਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-106-27 (20214)
ਏਵੰ ਹਿ ਖਨਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਵਰੁਣਾਲਯਮ੍।
ਵ੍ਯਤੀਤਃ ਸੁਮਹਾਨ੍ਕਾਲੋ ਨ ਚਾਸ਼੍ਵਃ ਸਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 3-106-28 (20215)
ਤਤਃ ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰੇ ਦੇਸ਼ੇ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹੀਪਤੇ।
ਵਿਦਾਰ੍ਯ ਪਾਤਾਲਮਥ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਃ ਸਗਰਾਤ੍ਮਜਾਃ ॥ 3-106-29 (20216)
ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਹਯੰ ਯਤ੍ਰ ਵਿਚਰਨ੍ਤੰ ਮਹੀਤਲੇ।
ਕਪਿਲੰ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤੇਜੋਰਾਸ਼ਿਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-106-30 (20217)
ਤੇਜਸਾ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਤੁ ਜ੍ਵਾਲਾਭਿਰਿਵ ਪਾਵਕਮ੍।
`ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਹਿ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਬਭੂਵੁਃ ਸਗਰਾਤ੍ਮਜਾਃ' ॥ 3-106-31 (20218)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਇ ਸ਼਼ਡਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 106 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-106-29 ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰੇ ਐਸ਼ਾਨ੍ਯਾਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 107
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.107. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 107
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਪਿਲੇਨ ਹਯਚੋਰਤ੍ਵਭ੍ਰਮੇਣ ਸ੍ਵਜਿਘਾਂਸੂਨਾਂ ਸਰ੍ਵਸਾਗਰਾਣਾਂ ਨਯਨਾਨਲੇਨ ਭਸ੍ਮੀਕਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸਗਰਨਿਦੇਸ਼ਾੰਨਿਰ੍ਗਤੇਨਾਂਸ਼ੁਮਤਾ ਕਪਿਲਪ੍ਰਸਾਦਨਨ ਹਯਾਨਯਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਿਤਾਮਹਯਜ੍ਞਸਮਾਪਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸਗਰਇਵਾਂਸ਼ੁਮਤ੍ਯਪਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਤੇ ਤਤ੍ਸੁਤੇਨ - ਦਿਲੀਪੇਨ ਗਙ੍ਗਾਵਤਰਣਆਯ ਯਤਮਾਨਨਾਪਿ ਤਦਪਾਰਯਤੈਵ ਤ੍ਰਿਦਿਵਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-107-0 (20219)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-107-0x (2052)
*ਤੇਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਹਯੰ ਰਾਜਨ੍ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਨੂਰੁਹਾਃ।
ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕਪਿਲੰ ਕਾਲਚੋਦਿਤਾਃ ॥ 3-107-1 (20220)
ਸੰਫੁਦ੍ਧਾਃ ਸੰਪ੍ਰਧਾਵਨ੍ਤ ਵਾਜਿਗ੍ਰਹਣਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਮਹਾਰਾਜ ਕਪਿਲੋ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-107-2 (20221)
ਵਾਸੁਦੇਵੇਤਿ ਯੰ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਕਪਿਲੰ ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗਵਮ੍।
ਸ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵਿਕਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੇਜਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ ॥ 3-107-3 (20222)
ਦਦਾਹ ਸੁਮਹਾਤੇਜਾ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਨ੍ਸ ਸਾਗਰਾਨ੍।
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿੰ ਰਤਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਯੁਗਪਨ੍ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-107-4 (20223)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਸ੍ਮਸਾਦ੍ਭੂਤਾੰਨਾਰਦਃ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ।
ਸਗਰਾਨ੍ਤਿਕਮਾਗਤ੍ਯ ਤਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-107-5 (20224)
ਸ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਘੋਰੰ ਰਾਜਾ ਮੁਨਿਮੁਖੋਦ੍ਗਤਮ੍।
ਮਹੂਰ੍ਤੰ ਵਿਮਨਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸ੍ਥਾਣੋਰ੍ਵਾਕ੍ਯਮਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-107-6 (20225)
`ਸ ਪੁਤ੍ਰਨਿਧਨੋਤ੍ਥੇਨ ਦੁਃਖੇਨ ਸਮਭਿਪ੍ਲੁਤਃ।
ਆਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਹਯਮੇਵਾਨ੍ਵਚਿਨ੍ਤਯਤ੍' ॥ 3-107-7 (20226)
ਅਸ਼ੁਮਨ੍ਤੰ ਸਮਾਹੂਯ ਅਸਮਞ੍ਜਸੁਤੰ ਤਦਾ।
ਪੌਤ੍ਰੰ ਭਰਤਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-107-8 (20227)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਸ੍ਤਾਤ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਮਿਤੌਜਸਾਮ੍।
ਕਾਪਿਲੰ ਤੇਜ ਆਸਾਦ੍ਯ ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਨਿਧਨੰ ਗਤਾਃ ॥ 3-107-9 (20228)
ਤਵ ਚਾਪਿ ਪਿਤਾ ਤਾਤ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ।
ਧਰ੍ਮੰ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣੇਨ ਪੌਰਾਣਾਂ ਹਿਤਮਿਚ੍ਛਤਾ ॥ 3-107-10 (20229)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-107-11x (2053)
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਸਗਰਃ ਪੁਤ੍ਰਮਾਤ੍ਮਜਮ੍।
ਤ੍ਯਕ੍ਤਵਾਨ੍ਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜੰ ਵੀਰੰ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਪੋਧਨ ॥ 3-107-11 (20230)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-107-12x (2054)
ਅਸਮਞ੍ਜ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤਃ ਸਗਰਸ੍ਯ ਸੁਤੋ ਹ੍ਯਭੂਤ੍।
ਯੰ ਸ਼ੈਵ੍ਯਾ ਜਨਯਾਮਾਸ ਪੌਰਾਣਾਂ ਸ ਹਿ ਦਾਰਕਾਨ੍ ॥ 3-107-12 (20231)
`ਕ੍ਰੀਡਤਃ ਸਹਸਾ(ਅ)(ਅ)ਸਾਦ੍ਯ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਮਹੀਪਤੇ'।
ਚੂਡਾਸੁ ਕ੍ਰੋਸ਼ਤੋ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਨਦ੍ਯਾਂ ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਦੁਰ੍ਬਲਾਨ੍ ॥ 3-107-13 (20232)
ਤਤਃ ਪੌਰਾਃ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਭਯਸ਼ੋਕਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾਃ।
ਸਗਰੰ ਚਾਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਨ੍ਤ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-107-14 (20233)
ਤ੍ਵੰ ਨਸ੍ਤ੍ਰਾਤਾ ਮਹਾਰਾਜ ਪਰਚਕ੍ਰਾਦਿਭਿਰ੍ਭਯਾਤ੍।
ਅਸਮਞ੍ਜਭਯਾਦ੍ਧੋਰਾਤ੍ਤਤੋ ਨਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁਨਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-107-15 (20234)
ਪੌਰਾਣਾਂ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਘੋਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਵਿਮਨਾ ਭੂਤ੍ਵਾਸਚਿਵਾਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-107-16 (20235)
ਅਸਮਞ੍ਜ ਪੁਰਾਦਦ੍ਯ ਸੁਤੋ ਮੇ ਵਿਪ੍ਰਵਾਸ੍ਯਤਾਮ੍।
ਯਦਿ ਵੋ ਮਤ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਕਾਰ੍ਯਮੇਤਚ੍ਛੀਧ੍ਰੰ ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-107-17 (20236)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸਚਿਵਾਸ੍ਤੇ ਨਰਾਧਿਪ।
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਤ੍ਵਰਿਤਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਜ੍ਞਾਪਿਤਵਾੰਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 3-107-18 (20237)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਪੌਰਾਣਾਂ ਹਿਤਕਾਮੇਨ ਸਗਰੇਣ ਵਿਵਾਸਿਤਃ ॥ 3-107-19 (20238)
ਅੰਸ਼ੁਮਾਂਸ੍ਤੁ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਯਦੁਕ੍ਤਃ ਸਗਰੇਣ ਹਿ।
ਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੰਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨੰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-107-20 (20239)
ਸਗਰ ਉਵਾਚ। 3-107-21x (2055)
ਪਿਤੁਸ਼੍ ਤੇ(ਅ)ਹੰਤ੍ਯਾਗੇਨ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨਿਧਨੇਨ ਚ।
ਅਲਾਭੇਨ ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵਸ੍ ਪਰਿਤਪ੍ਯਾਮਿ ਪੁਤ੍ਰਕ ॥ 3-107-21 (20240)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੁਃਖਾਭਿਸੰਤਪ੍ਤੰ ਯਜ੍ਞਵਿਘ੍ਨਾਚ੍ਚ ਮੋਹਿਤਮ੍।
ਹਯਸ੍ਯਾਨਯਨਾਤ੍ਪੌਤ੍ਰ ਨਰਕਾਨ੍ਮਾਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰ ॥ 3-107-22 (20241)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-107-23x (2056)
ਅੰਸ਼ੁਮਾਨੇਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸਗਰਣ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਜਗਾਮ ਦੁਃਖਾਤ੍ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਯਤ੍ਰਵੈ ਦਾਰਿਤਾ ਮਹੀ ॥ 3-107-23 (20242)
ਸ ਤੁ ਤੇਨੈਵ ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹ।
ਅਪਸ਼੍ਯਚ੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕਪਿਲੰ ਤੁਰਗੰ ਚ ਤਮ੍ ॥ 3-107-24 (20243)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੇਜਸੋ ਰਾਸ਼ਿੰ ਪੁਰਾਣਮ੍ਰੁʼਪਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਭੂਮੌ ਕਾਰ੍ਯਮਸ੍ਮੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-107-25 (20244)
ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤੋ ਮਹਾਰਾਜ ਕਪਿਲੋਂ(ਅ)ਸ਼ੁਮਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਉਵਾਚ ਚੈਨੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਵਰਦੋਸ੍ਮੀਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-107-26 (20245)
ਸ ਵਵ੍ਰੇ ਤੁਰਗੰ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਥਮੰ ਯਜ੍ਞਕਾਰਣਾਤ੍।
ਦ੍ਵਿਤੀਯਮੁਦਕੰ ਵਵ੍ਰੇ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਪਾਵਨੇਚ੍ਛਯਾ ॥ 3-107-27 (20246)
ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕਪਿਲੋ ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਦਦਾਨਿ ਤਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਯਦ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-107-28 (20247)
ਤ੍ਵਯਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਚ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਃ ਸਗਰਃ ਪੁਤ੍ਰਵਾਂਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਪਿਤਾ ॥ 3-107-29 (20248)
ਤਵ ਚੈਵ ਪ੍ਰਭਾਵੇਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਾਗਰਾਃ।
`ਸ਼ਲਭਤ੍ਵੰ ਗਤਾ ਯੇ ਤੇ ਮਮ ਕ੍ਰੋਧਹੁਤਾਸ਼ਨੇ' ॥ 3-107-30 (20249)
ਪੌਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਤੇ ਤ੍ਰਿਪਥਗਾਂ ਤ੍ਰਿਦਿਵਾਦਾਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਪਾਵਨਾਰ੍ਥੰ ਸਾਗਰਾਣਾਂ ਤੋਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-107-31 (20250)
ਹਯੰ ਨਯਸ੍ਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਯਾਜ੍ਞਿੰ ਨਰਪੁਙ੍ਗਵ।
ਯਜ੍ਞਃ ਸਮਾਪ੍ਯਤਾਂ ਤਾਤ ਸਗਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-107-32 (20251)
ਅੰਸ਼ੁਮਾਨੇਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕਪਿਲੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਆਜਗਾਮ ਹਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਯਜ੍ਞਵਾਟੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-107-33 (20252)
ਸੋਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤਤਃ ਪਾਦੌ ਸਗਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਤਨਾਪ੍ਯੁਪਾਘ੍ਰਾਤਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਸਰ੍ਵੰਨਯ੍ਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-107-34 (20253)
ਯਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚਾਪਿ ਸਾਗਰਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਤਥਾ।
ਤੰ ਚਾਸ੍ਮੈ ਹਯਮਾਚਸ਼਼੍ਟ ਯਜ੍ਞਵਾਟਮੁਪਾਗਤਮ੍ ॥ 3-107-35 (20254)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਗਰੋ ਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਰਜੰ ਦੁਃਖਮਤ੍ਯਜਤ੍।
ਅੰਸ਼ੁਮਨ੍ਤੰ ਚ ਸੰਪੂਜ੍ਯਸਮਾਪਯਤ ਤੰ ਕ੍ਰਤੁਮ੍ ॥ 3-107-36 (20255)
ਸਮਾਪ੍ਤਯਜ੍ਞਃ ਸਗਰੋ ਦੇਵੈਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਭਾਜਿਤਃ।
ਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵੇ ਕਲ੍ਪਯਾਮਾਸ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਵਰੁਣਾਲਯਮ੍ ॥ 3-107-37 (20256)
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ੍ਯ ਸੁਚਿਰੰ ਕਾਲੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ।
ਪੌਤ੍ਰੇ ਭਾਰੰ ਸਮਵੇਸ਼੍ਯ ਜਗਾਮ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਤਦਾ ॥ 3-107-38 (20257)
ਅੰਸ਼ੁਮਾਨਪਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮਹੀਂ ਸਾਗਰਮੇਖਲਾਮ੍।
ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ਾਸ ਮਹਾਰਾਜ ਯਥੈਵਾਸ੍ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-107-39 (20258)
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸਮਭਵਦ੍ਦਿਲੀਪੋ ਨਾਮ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਸਮਾਧਾਯ ਅੰਸ਼ੁਮਾਨਪਿ ਸੰਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-107-40 (20259)
ਦਿਲੀਪਸ੍ਤੁ ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਨਿਧਨੰ ਮਹਤ੍।
ਪਰ੍ਯਤਪ੍ਯਤ ਦੁਃਖੇਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗਤਿਮਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-107-41 (20260)
ਗਙ੍ਗਾਵਤਰਣਏ ਯਤ੍ਨੰ ਸੁਮਹਚ੍ਚਾਕਰੋੰਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਨ ਚਾਵਤਾਰਯਾਮਾਸ ਚੇਸ਼਼੍ਟਮਾਨੋ ਯਥਾਬਲਮ੍ ॥ 3-107-42 (20261)
ਤਸ੍ ਪੁਤ੍ਰ ਸਮਭਵਚ੍ਛ੍ਰੀਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਪਰਾਣਃ।
ਭਗੀਰਥ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤਃ ਸਤ੍ਯਵਾਗਨਸੂਯਕਃ ॥ 3-107-43 (20262)
ਅਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯ ਤੁ ਤੰ ਰਾਜ੍ਯੇਦਿਲੀਪੋ ਵਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 3-107-44 (20263)
ਤਪਃ ਸਿਦ੍ਧਿਸਮਾਯੋਗਾਤ੍ਸ ਰਾਜਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਵਨਾਜ੍ਜਗਾਮ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਕਾਲਯੋਗੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-107-45 (20264)
Alternate Text??
3-107a-1a ਤੇ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਹਯੰ ਰਾਜਨ੍ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਨੂਰੁਹਾਃ। 3-107a-1b ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕਪਿਲੰ ਕਾਲਚੋਦਿਤਾਃ। 3-107a-1c ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਃ ਸਮਧਾਵਨ੍ਤ ਕਪਿਲੰ ਹਨ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯਤਾਃ ॥ 3-107a-2a ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਹਨ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਕਪਿਲੋ ਰੋਪਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ। 3-107a-2b ਸਗਰਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦਦਾਹ ਕ੍ਸ਼਼ਣਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-107a-3a ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਸ੍ਮਸਾਦ੍ਭੂਤਾੰਨਾਰਦਃ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ। 3-107a-3b ਸਗਰਾਨ੍ਤਿਕਮਾਗਨ੍ਯ ਤਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-107a-4a ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਰਾਜਾ ਘੋਰੰ ਮੁਨਿਮੁਖੋਦ੍ਗਤਮ੍। 3-107a-4b ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਵਿਮਨਾ ਭੂਤ੍ਵਾਸ੍ਥਾਣੋਰ੍ਵਾਕ੍ਯਮਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-107a-5a ਅਸ਼ੁਮਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰੇਪਯਿਤ੍ਵਾ ਹਯਮਾਨਾਯ੍ਯ ਯਤ੍ਨਤਃ। 3-107a-5b ਯਜ੍ਞੰ ਸਮਾਪ੍ਯ ਵਿਧਿਵਨ੍ਸਗਰੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਃ। 3-107a-5c ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਂ(ਅ)ਸ਼ੁਮਤਿ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਨਮੇਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-107a-6a ਅਸ਼ੁਮਾਨਕਰੋਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਰਞ੍ਜਯਨ੍। 3-107a-6b ਦਿਲੀਪੇ ਰਾਜ੍ਯਮਾਧਾਯ ਵਨਮੇਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-107a-7a ਦਿਲੀਪੋਪਿ ਮਹਾਰਾਜ ਚਿਰੰ ਰਾਜ੍ਯਮਕਾਰਯਤ੍ ॥ 3-107a-8a ਤਸ੍ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹੀਪਾਲ ਭਗੀਰਥ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਃ। 3-107a-8b ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਨੁਰਞ੍ਜਕਃ ॥ 3-107a-9a ਪਿਤਰਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਤੇ ਰਾਜਨ੍ਦਿਲੀਪੇ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ਾਲਿਨਿ। 3-107a-9b ਭਗੀਰਥੋ ਮਹਾਨਾਸੀਦ੍ਰਾਜਾ ਪਰਮਧਾਰ੍ਮਿਕਃ ॥ 3-107a-10a ਸ ਚਿਰੰ ਤਪ ਆਤਿਸ਼਼੍ਠਛਨ੍ਮਹਾਦੇਵਪ੍ਰਸਾਦਤਃ। 3-107a-10b ਊਰ੍ਧ੍ਵਵਾਹੁਰ੍ਨਿਰਾਲਮ੍ਬਃ ਪਾਦਾਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਾਸ਼੍ਰਿਤਾਵਨਿਃ ॥ 3-107a-11a ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ੋ ਨਿਰਾਹਾਰੋ ਭਕ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤੇਨ ਚੇਤਸਾ। 3-107a-11b ਤਤ ਆਵਿਰਭੂਦ੍ਦੇਵਃ ਪਿਨਾਕੀ ਵ੍ਰੁʼਪਭਧ੍ਵਜਃ ॥ 3-107a-12a ਪਰੰਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਰੰ ਧਾਮ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਸਨਾਤਨਃ। 3-107a-12b ਆਨਾਦਿਮਧ੍ਯਨਿਧਨਃ ਸ਼ਙ੍ਕਰਃ ਸਰ੍ਵਪੂਜਿਤਃ ॥ 3-107a-13a ਭਗੀਰਥੋਪਿ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨ੍ਤਮੁਮਾਪਤਿਮ੍। 3-107a-13b ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਮਹਾਦੇਵਮਸ੍ਤੌਸ਼਼ੀਦ੍ਧਿਵਿਧੈਃ ਸ੍ਤਵੈਃ ॥ 3-107a-14a ਸ੍ਤੁਤ੍ਵਾ ਚ ਵਿਵਿਧੈ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਪੁਟੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। 3-107a-14b ਅਯਾਚਤ ਵਰੰ ਦੇਵੰ ਗਙ੍ਗਾਯਾ ਧਾਰਣੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-107a-15a ਭਗਵੰਸ੍ਤਪਸਾ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਵਾਸਿਨੀਮ੍। 3-107a-15b ਗਙ੍ਗਾਂ ਸੰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮੀਤਿ ਦਦੌ ਵਰਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-107a-17a ਤਾਂ ਵੈ ਧਾਰਯਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤੰ ਨਾਨ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ੂਲਿਨਃ। 3-107a-17b ਤੰ ਤੋਸ਼਼ਯ ਮਹਾਰਾਜੇਤ੍ਪੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਦਿਵੰ ਗਤਃ ॥ 3-107a-18a ਭਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੰ ਮਯਾ ਵਿਭੋ। 3-107a-18b ਭਵਤਾ ਧ੍ਰੁʼਤਯਾ ਦੇਵ ਗਙ੍ਗਯਾ ਪੂਤਯਾ ਮਮ। 3-107a-18c ਪਿਤਾਮਹਾਸ਼੍ਚ ਲੋਕਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਸਦ੍ਭਤਿਮਾਪ੍ਨੁਯੁਃ ॥ 3-107a-19a ਏਵੰਸੰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੋ ਦੇਵਸ੍ਤਥਾ ਚਕ੍ਰੇ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-107a-20a ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸਮਨੁਜ੍ਞਤਾ ਗਙ੍ਗਾ(ਅ)ਪਿਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਾ। 3-107a-20b ਵਿਸ਼ਾਮ੍ਯਹੰ ਤੁ ਪਾਤਾਲੰ ਸ੍ਰੋਤਸਾ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਙ੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-107a-21a ਇਤ੍ਯਾਗ੍ਰਹਾਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਿਵੇ ਸ਼ਿਵਸ਼ਿਰਸ੍ਯੁਤ। 3-107a-21b ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਤਵ ਵਭ੍ਰਾਮ ਵਹਨ੍ਵਰ੍ਪਾਨ੍ਵਿਮੋਹਿਤਾ। 3-107a-21c ਤ੍ਰੁʼਣੇ(ਅ)ਵਸ਼੍ਯਾਯਕਣਿਕਾ ਯਥਾ ਤਦ੍ਵਤ੍ਸ੍ਥਿਤਾਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-107a-22a ਤਾਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਥ ਭੂਪਾਲਸ੍ਤੋਪਯਾਮਾਸ ਸ਼ਙ੍ਕਰਮ੍। 3-107a-22b ਪੁਨਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਦੇਵੋ ਗਙ੍ਗਾਂ ਵੈ ਗੂਹਿਤਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-107a-23a ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਮਹਾਦੇਵੰ ਪੁਰਾ ਰਾਜਾ ਭਗੀਰਥਃ। 3-107a-23b ਪਿਤ੍ਰੂʼਨਾਪ੍ਲਾਵਯਾਮਾਸ ਸਾਗਰੰ ਚਾਪ੍ਯਪੂਰਯਤ੍ ॥ 3-107a-24a ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਗਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸਗਰਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍। 3-107a-24b ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਸ਼੍ਚੋਦਕੰ ਤਤ੍ਰਦਦੌ ਪੂਰ੍ਣਮਨੋਰਥਃ ॥ 3-107a-25a ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯਨ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ। 3-107a-25b ਏਵੰ ਸ ਸਾਗਰੋ ਰਾਜਨ੍ਪੂਰਿਤੋ(ਅ)ਗਸ੍ਤ੍ਯਦੂਪਿਤਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 108
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.108. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 108
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਿਲੀਪਸੁਤੇਨ ਭਗੀਰਥੇਨ ਧਰਣੀਤਲਾਵਤਰਣਾਯ ਗਙ੍ਗਾਂਪ੍ਰਤਿ ਤਪਸ਼੍ਚਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਧਰਣੀਤਲਮਵਤਰਨ੍ਤ੍ਯਾ ਗਙ੍ਗਾਯਾ ਵੇਗਾਧਾਰਣਾਯ ਤਦਾਜ੍ਞਯਾ ਤਪਸਾ ਸ਼ੰਕਰਤੋਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-108-0 (20265)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-108-0x (2057)
ਸ ਤੁ ਰਾਜਾ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਸ਼੍ਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤੀ ਮਹਾਰਥਃ।
ਬਭੂਵ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ ਮਨੋਨਯਨਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-108-1 (20266)
ਸ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕਪਿਲੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਆਂ ਨਿਧਨੰ ਘੋਰਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿੰ ਤ੍ਰਿਦਿਵਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-108-2 (20267)
ਸ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸਚਿਵੇ ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਵਿਦੂਯਤਾ।
ਜਗਾਮ ਹਿਮਵਤ੍ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੰ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੁਂ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-108-3 (20268)
ਆਰਿਰਾਧਯਿਸ਼਼ੁਰ੍ਗਙ੍ਗਾਂ ਤਪਸਾ ਦਗ੍ਧਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਃ।
ਸੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ ਨਰ੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਹਿਮਵਨ੍ਤੰ ਨਗੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-108-4 (20269)
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੈਰ੍ਬਹੁਵਿਧਾਕਾਰੈਰ੍ਧਾਤੁਮਦ੍ਭਿਰਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਪਵਨਾਲਮ੍ਬਿਭਿਰ੍ਮੇਘੈਃ ਪਰਿਪਿਕ੍ਤੰ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-108-5 (20270)
ਨਦੀਕੁਞ੍ਜਨਿਤਮ੍ਬੈਸ਼੍ਚ ਸੋਦਕੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍।
ਗੁਹਾਕਨ੍ਦਰਸੰਲੀਨਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-108-6 (20271)
ਸ਼ਕੁਨੈਸ਼੍ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਙ੍ਗੈਃ ਕੂਜਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਵਿਧਾ ਗਿਰਃ।
ਭ੍ਰੁʼਙ੍ਗਰਾਜੈਸ੍ਤਥਾ ਹੰਸੈਰ੍ਦਾਤ੍ਯੂਹੈਰ੍ਜਲਕੁਕ੍ਕੁਟੈਃ ॥ 3-108-7 (20272)
ਮਯੂਰੈਃ ਸ਼ਤਪਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਜੀਵੰਜੀਵਕਕੋਕਿਲੈਃ।
ਚਕੋਰੈਰਸਿਤਾਪਾਙ੍ਗੈਸ੍ਤਥਾ ਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰਿਯੈਰਪਿ ॥ 3-108-8 (20273)
ਜਲਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਰਮ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪਦ੍ਮਿਨੀਭਿਸ਼੍ਚ ਸੰਕੁਲਮ੍।
ਸਾਰਸਾਨਾਂ ਚ ਮਧੁਰੈਰ੍ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੈਃ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-108-9 (20274)
ਕਿੰਨਰੈਰਪ੍ਸਰੋਭਿਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਸ਼ਿਲਾਤਲਮ੍।
ਦਿਗ੍ਵਾਰਣਵਿਸ਼਼ਾਣਾਗ੍ਰੈਃ ਸਮਨ੍ਤਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪਾਦਪਮ੍ ॥ 3-108-10 (20275)
ਵਿਦ੍ਯਾਧਰਾਨੁਚਰਿਤੰ ਨਾਨਾਰਤ੍ਨਸਮਾਕੁਲਮ੍।
ਵਿਸ਼਼ੋਲ੍ਵਣੈਰ੍ਭੁਜਙ੍ਗੈਸ਼੍ਚ ਦੀਪ੍ਤਾਜਿਹ੍ਵੈਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-108-11 (20276)
ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਕਨਕਸੰਕਾਸ਼ੰ ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਰਜਤਸੰਨਿਭਮ੍।
ਕ੍ਵਚਿਦਞ੍ਜਨਪੁਞ੍ਜਾਭੰ ਹਿਮਵਨਤਮੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 3-108-12 (20277)
ਸ ਤੁ ਤਤ੍ਰਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤਪੋ ਘੋਰੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਫਲਮੂਲਾਮ੍ਬੁਸੰਭਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਹਸ੍ਰਪਰਿਵਤ੍ਸਰਾਨ੍ ॥ 3-108-13 (20278)
ਸੰਵਤ੍ਸਰਸਹਸ੍ਰੇ ਤੁ ਗਤੇ ਦਿਵ੍ਯੇ ਮਹਾਨਦੀ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤੰ ਗਙ੍ਗਾ ਤਦਾ ਮੂਰ੍ਤਿਮਤੀ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-108-14 (20279)
ਗਙ੍ਗੋਵਾਚ। 3-108-15x (2058)
ਕਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ਮਹਾਰਾਜ ਮ੍ਤਃ ਕਿੰਚ ਦਦਾਨਿ ਤੇ।
ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਚਸ੍ਤਵ ॥ 3-108-15 (20280)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਰਾਜਾ ਹੈਮਵਤੀਂ ਨਦੀਮ੍।
`ਤਦਾ ਭਗੀਰਥੋ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ'।
ਪਿਤਾਮਹਾ ਮੇ ਵਰਦੇ ਕਪਿਲੇਨ ਮਹਾਨਦਿ ॥ 3-108-16 (20281)
ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼ਮਾਣਾਸ੍ਤੁਰਗੰ ਨੀਤਾ ਵੈਵਸ੍ਵਤਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍।
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਸ੍ਤਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸਾਗਰਾਣਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-108-17 (20282)
ਕਪਿਲੰ ਦੇਵਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਨਿਧਨੰ ਗਤਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਵੰ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਵਾਸੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-108-18 (20283)
ਯਾਵਤ੍ਤਾਨਿ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਤ੍ਵੰ ਜਲੈਰ੍ਨਾਭਿਸ਼਼ਿਞ੍ਚਸਿ।
ਤਾਵਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗਤਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਾਗਰਾਣਾਂ ਮਹਾਨਦਿ ॥ 3-108-19 (20284)
ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨਯ ਮਹਾਭਾਗੇ ਮਤ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਗਰਾਤ੍ਮਜਾਨ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥੇ(ਅ)ਭਿਯਾਚਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮਹੰ ਵੈ ਮਹਾਨਦਿ ॥ 3-108-20 (20285)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-108-21x (2059)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਰਾਜ੍ਞੋ ਗਙ੍ਗਾ ਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਭਗੀਰਥਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸੁਪ੍ਰੀਤਾ ਸਮਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-108-21 (20286)
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਾਹਾਰਾਜ ਵਚਸ੍ਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਵੇਗੰ ਤੁ ਮਮ ਦੁਰ੍ਧਾਰ੍ਯੰ ਪਤਨ੍ਤ੍ਯਾ ਗਗਨਾਚ੍ਚ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 3-108-22 (20287)
ਨ ਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਧਾਰਯਿਤੁਂ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵਿਬੁਧਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾੰਨੀਲਕਣ੍ਠਾਨ੍ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਾਤ੍ ॥ 3-108-23 (20288)
ਤੰ ਤੋਸ਼਼ਯ ਰਮਹਾਬਾਹੋ ਤਪਸਾ ਵਰਦੰ ਹਰਮ੍।
ਸ ਤੁ ਮਾਂ ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਾਂ ਦੇਵਃ ਸ਼ਿਰਸਾ ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-108-24 (20289)
ਸ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਰਕਾਮੰ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਹਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ।
`ਤਪਸਾ(ਅ)(ਅ)ਰਾਧਿਤਃ ਸ਼ੰਭੁਰ੍ਭਗਰ੍ਵਾਁਲ੍ਲੋਕਭਾਵਨਃ' ॥ 3-108-25 (20290)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਰਾਜੋ ਭਗੀਰਥਃ।
ਕੈਲਾਸੰ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਤ੍ਵਾ ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸ਼ੰਕਰਮ੍ ॥ 3-108-26 (20291)
ਤਤਸ੍ਤੇਨ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਕਾਲਯੋਗੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍।
`ਗਹ੍ਗਾਵਤਰਣੰ ਰਾਜੰਨਯਾਚਤ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-108-27 (20292)
ਅਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਚ੍ਚ ਵਰੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗਙ੍ਗਾਯਾ ਧਾਰਣੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਵਾਸੰ ਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਸ ਨਰੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-108-28 (20293)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 108 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-108-22 ਗਗਨਾਚ੍ਚ੍ਯੁਤੰ ਯਥਾ ਭਵਤਿ ਤਥਾ ਪਤਨ੍ਤ੍ਯਾਃ। ਗਗਨਾਦ੍ਭੁਵਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 109
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.109. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 109
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ਼ਙ੍ਕਰੇਣ ਭਗੀਰਥਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਤਲਮਭਿਪਤਨ੍ਤ੍ਯਾ ਗਙ੍ਗਾਯਾ ਧਾਰਣਮ੍ ॥ ੧ ॥ ਭਗੀਰਥੇਨ ਸ੍ਵਪਥਾਨੁਗਤਯਾ ਗਙ੍ਗਯਾ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯ ਉਦਕਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਾਗਰਪੂਰਣਮ੍ ॥ ੨ ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ । 3-109-1x
ਭਗੀਰਥਵਚਃ ਸ਼ੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਾਰ੍ਯ ਚ ਦ੍ਵਿਚੌਕਸਾਮ੍ । 3-109-1a
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਰਾਜਾਨੰ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਪਤ ॥ 3-109-1b(20294)
ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਮਹਾਭਾਗ ਗਗਨਾਤ੍ਮਚ੍ਯੁਤਾਂ ਸ਼ਿਵਾਮ੍ 3-109-2a
ਦਿਵ੍ਯਾਂ ਦੇਵਨਦੀਂ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮ੍ । 3-109-2b
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਹਿਮਵਨ੍ਤੁਮੁਪਾਗਮਤ੍ । 3-109-3a
ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਦੈਰ੍ਘੋਰੈਰ੍ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣੋਧਤੈਃ । 3-109-3b
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਭਗੀਰਥਮੁਵਾਚ ਹ । 3-109-4a
ਪ੍ਰਯਾਚਸ੍ਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼ੈਲਰਾਜਸੁਤਾਂ ਨਦੀਮ੍ ॥ 3-109-4b
ਪਿਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਪਾਵਨਾਰ੍ਥ ਤੇ ਤਾਮਹੰ ਮਨੁਜਾਧਿਪ । 3-109-5a
ਪਤਮਾਨਾਂ ਸਰਿਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਂ ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਾਤ੍ ।। 3-109-5b
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਬਚੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ਰ੍ਵੇਣ ਸਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍ । 3-109-6a
ਪ੍ਰਯਤਃ ਪ੍ਰਣਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਗਙ੍ਗੰ ਹਿ ਸਮਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-109-6b
ਤਤਃ ਪੁਣ੍ਯਜਲਾ ਰਮ੍ਯਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਮਨੁਚਿਨ੍ਤਿਤਾ । 3-109-7a
ਈਸ਼ਾਨੰ ਚ ਸ੍ਥਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਗਨਾਤ੍ਸਹਸਾ ਚ੍ਯੁਤਾ ॥ 3-109-7b
ਤਾਂ ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਾਮਥੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਾਃ ਸਾਰ੍ਘ੍ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ । 3-109-8a
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਰਗਯਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਵ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਃ ॥ 3-109-8b
ਤਤਃ ਪਪਾਤ ਗਗਨਾਦ੍ਗ੍ਙ੍ਗਾ ਹਿਮਵਤਃ ਸੁਤਾ । 3-109-9a
ਸਮੁਦ੍ਵਾਨ੍ਤਮਹਾਵਰ੍ਤਾ ਮੀਨਗ੍ਰਾਹਸਮਾਕੁਲਾ ॥ 3-109-9b
ਤਾਂ ਦਧਾਰ ਹਰੋ ਰਾਜਨ੍ਗਙ੍ਗਾਂ ਗਗਨਮੇਖਲਾਮ੍ । 3-109-10a
ਲਲਾਟਦੇਸ਼ੇ ਪਤਿਤਾਂ ਮਾਲਾਂ ਮੁਕ੍ਤਾਮਯੀਮਿਵ । 3-109-10b
ਸਾ ਬਭੂਵ ਵਿਸਰ੍ਪਨ੍ਤੀ ਤ੍ਰਿਧਾ ਰਾਜਨ੍ਸਮੁਦ੍ਰਗਾ । 3-109-11a
ਫੇਨਪੁਞ੍ਜਾਕੁਲਜਲਾ ਹੰਸਾਨਾਮਿਵ ਪਙ੍ਕਯਃ ॥ 3-109-11b
ਕ੍ਕਚਿਦਾਭੋਗਕੁਟਿਲਾ ਪ੍ਰਸ੍ਖਲਨ੍ਤੀ ਕ੍ਕਚਿਤ੍ਕ੍ਕਚਿਤ੍ । 3-109-12a
ਸਾ ਫੇਨਪਟਸੰਵੀਤਾ ਮਤ੍ਤੇਵ ਪ੍ਰਮਦਾ(ਅ)ਵ੍ਰਜਤ੍ ।। 3-109-12b
ਕ੍ਕਚਿਤ੍ਸਾ ਤੋਯਨਿਨਦੈਰ੍ਨਦਨ੍ਤੀ ਨਾਦਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ । 3-109-13a
‘ਕ੍ਕਚਿਦਾਕਾਸ਼ਮਾਵਰ੍ਤੈਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ਤੀਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-109-13b
ਏਵੰਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍ਸੁਬਹੂਨ੍ਕੁਰ੍ਵਤੀ ਗਗਨਾਚ੍ਯੁਤਾ । 3-109-14a
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲਮਾਸਾਦ੍ਯ ਭਗੀਰਥਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-109-14b
ਦਰ੍ਸ਼ਯਸ੍ਵ ਮਹਾਰਾਜ ਮਾਰ੍ਗ ਕੇਨ ਵ੍ਰਜਾਮ੍ਯਹਮ੍ । 3-109-15a
ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਮਵਤੀਰ੍ਣਾਸ੍ਮਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-109-15b
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਟਤ ਭਗੀਰਥਃ । 3-109-16a
ਤਤ੍ਰ ਤਾਨਿ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਸਾਗਰਾਣਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ । 3-109-16b
ਪ੍ਲਾਵਨਾਰ੍ਥੰ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਸਲਿਲੇਨ ਚ ॥ 3-109-16c
ਗੰਙ੍ਗਾਯਾ ਧਾਰਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਹਰੋ ਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ । 3-109-17a
ਕੈਲਾਸੰ ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਜਗਾਮ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਃ ਸਹ ॥ 3-109-17b
ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਚ ਗਙ੍ਗਯਾ ਸਹਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ । 3-109-18a
ਪੂਰਯਾਮਾਸ ਵੇਗੇਨ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਵਰੁਣਾਲਯਮ੍ ॥ 3-109-18b
ਦੁਹਿਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇ ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਗਙ੍ਗਾਂ ਸਮਨੁਕਲ੍ਪਯਤ੍ । 3-109-19a
ਪਿਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਚੋਦਕੰ ਤਤ੍ਰ ਦਦੌ ਪੂਰ੍ਣਮਨੋਰਥਃ ॥ 3-109-19b
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਗਙ੍ਗ ਤ੍ਰਿਪਥਗਾ ਯਥਾ । 3-109-20a
ਪੂਰਣਾਰ੍ਥ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਵਤਾਰਿਤਾ ॥ 3-109-20b
`ਕਾਲੇਯਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰ੍ਵਿਨਿਪਾਤਿਤਾਃ । 3-109-21a
ਸਮੁਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਪੀਤਃ ਕਾਰਣਾਰ੍ਥ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-109-21b
ਵਾਤਾਪਿਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਨੀਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਪ੍ਰਭੋ । 3-109-22a
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਮਹਾਰਾਜ ਯਨ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-109-22b(20316)
॥ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥੧੦੯॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
ਗਗਨਾਚ੍ਯੁਤੰ ਯਥਾ ਭਵਤਿ ਤਥਾ ਪਤਨ੍ਤ੍ਯਾਃ । ਗਗਨਾਦ੍ਭੁਵਮਿਤਿ । ਝ੍.ਪਾਠਃ ॥੨੨॥ ਅਸ਼਼੍ਟਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ ੧੦੮॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 110
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.110. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 110
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਰੁʼਸ਼਼ਭਕੂਟਗਿਰੌ ਨਨ੍ਦਾ(ਅ)ਪਰਨਨ੍ਦਾਨਦੀਗਮਨਮ੍ ॥ ੧ ॥ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ਰੁʼਸ਼਼ਭਮੁਨੇਰ੍ਨਨ੍ਦਾਯਾਸ਼੍ਚ ਮਹਿਮਕਥਨਮ੍ ॥ ੨ ॥ Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
ਵੈਸ਼ੰਪਾਯਨ ਉਵਾਚ । 3-110-1x (20317)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਯਤਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਕ੍ਰਮੇਣ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ । 3-110-1a
ਨਨ੍ਦਾਮਪਰਨਨ੍ਦਾਂ ਚ ਨਦ੍ਯੌ ਪਾਪਭਯਾਪਹੇ ॥ 3-110-1b (20318)
ਪਰ੍ਵਤੰ ਸ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਹੇਮਕੂਟਮਨਾਮਯਮ੍ । 3-110-2a
ਅਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਬਦ੍ਭੁਤਾਨ੍ਭਾਵਾਬ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸੁਵਹੂੰਨ੍ਰੁʼਪਃ 3-110-2b
ਵਰ੍ਸ਼਼ੋ ਯਤ੍ਰਾਭਾਵਦ੍ਵਓਰ ਉਪਲਾਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ । 3-110-3a
ਨਾਸ਼ਕ੍ਰੁਵੰਸ੍ਤਮਾਰੋਢੁਂ ਵਿਪਣ੍ਣਮਨਸੋ ਜਨਾਃ 3-110-3b
ਵਾਯੁਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਵੌ ਤਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦੇਵਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ । 3-110-4a
ਖਾਦ੍ਯਾਯਘੋਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਨ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-110-4b
ਸਾਯੰ ਪ੍ਰਾਤਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਹਵ੍ਯਵਾਹਨਃ 3-110-5a
ਮਕ੍ਸ਼਼ਿਕਾਸ਼੍ਚਾਦਸ਼ੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤਪਸਃ ਪ੍ਰਤਿਘਾਤਿਕਾਃ॥ 3-110-5b
ਨਿਰ੍ਵੇਦੋ ਜਾਯਤੇ ਤਤ੍ਰ ਗ੍ਰੁਹਾਣਿ ਸ੍ਮਰਤੇ ਜਨਃ । 3-110-6a
ਏਵੰ ਬਹੁਵਿਧਾਨਭਾਵਾਨਦ੍ਭੁਤਾਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ । 3-110-6b
ਲੋਮਸ਼ੰ ਪੁਨਰੇਵਾਥ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਤਦਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 3-110-6c
ਯਦੇਤਦ੍ਭਗਵੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੰ ਪਰ੍ਵਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹੌਜਸਿ । 3-110-7a
ਏਤਨ੍ਮੇ ਸਰ੍ਵਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-110-7b
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ । 3-110-8x
ਯਥਾਸ਼੍ਰੁਤਮਿਦੰ ਪੂਰ੍ਵਮਸ੍ਮਾਭਿਰਰ੍ਕਿਰ੍ਸ਼ਨ । 3-110-8a
ਤਦੇਕਾਗ੍ਰਮਨਾ ਰਾਜੰਨਿਬੋਧ ਗਦਤੋ ਮਮ ॥ 3-110-8b
ਅਸ੍ਮਿੰਨ੍ਰੁʼਪਭਕੂਟੇ(ਅ)ਭੂਦ੍ਰੁʼਪਭੋ ਨਾਮ ਤਾਪਸਃ। 3-110-9a
ਅਨੇਕਸ਼ਤਵਰ੍ਸ਼਼ਾਯੁਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਕੋਪਨੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-110-9b
ਸ ਵੈ ਸੰਭਾਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋ(ਅ)ਨ੍ਯੈਃ ਕੋਪਾਦ੍ਭਿਰਿਮੁਵਾਚ ਹ । 3-110-10a
ਯ ਇਹ ਵ੍ਯਾਹਰੇਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦੁਪਲਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ ਵਾ ॥ 3-110-10b
ਵਾਤੰ ਚਾਹੂਯ ਮਾ ਸ਼ਬ੍ਦਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਸ ਤਾਪਸਃ । 3-110-11a
ਵ੍ਯਾਹਰੰਸ਼੍ਚੇਹ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਮੇਘਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਵਾਰ੍ਯਤੇ ॥ 3-110-11b
ਏਵਮੇਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਰਾਜੰਸ੍ਤੇਨ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ । 3-110-12a
ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿਤ੍ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿਤ੍ । 3-110-12b
ਨਨ੍ਦਾਂ ਤ੍ਵਭਿਗਤਾ ਦੇਵਾਃ ਪੁਰਾ ਰਾਜੰਨਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ । 3-110-13a
ਅਨ੍ਵਪਦ੍ਯਨ੍ਤ੍ ਸਹਸਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਦੇਵਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥ 3-110-13b
ਤੇਨਾਦਰ੍ਸ਼ਨਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਃ । 3-110-14a
ਦੁਰ੍ਗਚਕ੍ਰੁਰਿਮੰ ਦੇਸ਼ੰ ਗਿਰਿੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਹਰੁਪਕਮ੍ ॥ 3-110-14b
ਤਦਾਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨਰਾ ਗਿਰਿਮਿਮੰ ਸਦਾ । 3-110-15a
ਨਾਸ਼ਕ੍ਰੁਵੰਨਭਿਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਕੁਤ ਏਵਾਧਿਰੋਹਿਤੁਮ੍ ॥ 3-110-15b
ਨਾਤਪ੍ਤਤਪਸਾ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮੇਪ ਮਹਾਗਿਰਿਃ । 3-110-16a
ਆਰੋਢੁਂ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਯਤਵਾਗਭਵ ॥ 3-110-16b
ਇਹ ਦੇਵਾਸ੍ਤਦਾ ਸਰ੍ਵੇ ਯਜ੍ਞਾਨਾਜਹੁਰੁਤ੍ਤਮਾਨ੍ । 3-110-17a
ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਤਾਨਿ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯਾਪਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-110-17b
ਕੁਸ਼ਾਕਾਰੇਵ ਦੂਰ੍ਵੇਯੰ ਸੰਸ੍ਤੀਰ੍ਣੇਵ ਚ੍ ਭੂਰਿਯਮ੍ । 3-110-18a
ਯ਼ੂਪਪ੍ਰਕਾਰਾ ਬਹਵੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚੇਮੇ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-110-18b
ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਰੁʼਸ਼਼ੌਯਸ਼੍ਚੈਵ ਵਸਨ੍ਤ੍ਯਦ੍ਯਾਪਿ ਭਾਰਤ । 3-110-19a
ਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਾਯੰ ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਤਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਹਵ੍ਯਵਾਹਨਃ ॥ 3-110-19b
ਇਹਾਪ੍ਲਤਾਨਾਂ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਦ੍ਯਃ ਪਾਪ੍ਮਾ(ਅ)ਭਿਹਨ੍ਯਤੇ । 3-110-20a
ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਵੈ ਤਸ੍ਮਾਅਤ੍ਕੁਰੁ ਸਹਾਨੁਜਃ ॥ 3-110-20b
ਤਤੋ ਨਨ੍ਦਾਪ੍ਲੁਤਾਙ੍ਗਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕੌਸ਼ਿਕੀਮਭਿਯਾਸ੍ਯਸਿ । 3-110-21a
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਯਤ੍ਰੋਗ੍ਰੰ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-110-21b
ਵੈਸ਼ੰਪਾਯਨ ਉਵਾਚ । 3-110-22x
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਮਾਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਸਗਣੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ 3-110-22a
ਜਗਾਮਕੌਸ਼ਿਕੀਂ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਸ਼ੀਤਜਲਾਂ ਸ਼ੁਭਾਂ ॥ 3-110-22b (20339)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥੧੧੦॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 111
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.111. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 111
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਕੌਸ਼ਿਕੀਤੀਰੇ ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਸ਼੍ਰਮਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗ੍ਯਾਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਲੋਮਪਾਦੇਨਾਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯੇ ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਨਯਨੰ ਚੋਦਿਤਾਭਿਰ੍ਵੇਸ਼੍ਯਾਭਿਸ੍ਤਦ੍ਵਨਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-111-0 (20340)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-111-0x (2063)
ਏਸ਼਼ਾ ਦੇਵਨਦੀ ਪੁਣ੍ਯਾ ਕੌਸ਼ਿਕੀ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮੋ ਰਮ੍ਯ ਏਸ਼਼ ਚਾਤ੍ਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 3-111-1 (20341)
ਆਸ਼੍ਰਮਸ਼੍ਚੈਵ ਪੁਣ੍ਯਾਖ੍ਯਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਃ ਸੁਤੋ ਯਸ੍ ਤਪਸ੍ਵੀ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-111-2 (20342)
ਤਪਸੋ ਯਃ ਪ੍ਰਭਾਵੇਨ ਵਰ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਵਾਸਵਮ੍।
ਅਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠ੍ਯਾਂ ਭਯਾਦ੍ਯਸ੍ਯ ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ॥ 3-111-3 (20343)
ਮ੍ਰੁʼਗ੍ਯਾਂ ਜਾਤਃ ਸ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯ ਸੁਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਲੋਮਪਾਦਸ੍ਯ ਯਸ਼੍ਚਕਾਰਾਦ੍ਭੁਤੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-111-4 (20344)
ਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਿਤੇਸ਼਼ੁ ਸਸ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਯਸ੍ਮੈ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਂ ਦਦੌ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਲੋਮਪਾਦੋ ਦੁਹਿਤਰੰ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਂ ਸਵਿਤਾ ਯਥਾ ॥ 3-111-5 (20345)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-111-6x (2064)
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਃ ਕਥੰ ਮ੍ਰੁʼਗ੍ਯਾਮੁਤ੍ਪੰਨਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪਾਤ੍ਮਜਃ।
ਵਿਰੁਦ੍ਧਯੋਨਿਸੰਸਰ੍ਗਃ ਕਥੰ ਚ ਤਪਸਾ ਯੁਤਃ ॥ 3-111-6 (20346)
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚ ਭਯਾਚ੍ਛਕ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬਾਲਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਅਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਯਾਂ ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ॥ 3-111-7 (20347)
ਕਥੰਰੂਪਾ ਚ ਸਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ।
ਲੋਭਯਾਮਾਸ ਯਾ ਚੇਤੋ ਮ੍ਰੁʼਗਭੂਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-111-8 (20348)
ਲੋਮਪਾਦਸ਼੍ਚ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਯਦਾ(ਅ)ਸ਼੍ਰੂਯਤ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ।
ਕਥੰ ਵੈ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਤਸ੍ਯ ਨਾਵਰ੍ਸ਼਼ਤ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ ॥ 3-111-9 (20349)
ਏਤਨ੍ਮੇ ਭਗਵਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੋਰ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਸ੍ ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 3-111-10 (20350)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-111-11x (2065)
ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ੇਸ੍ਤਪਸਾ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਃ।
ਅਮੋਘਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸਤਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਸਮਦ੍ਯੁਤੇਃ ॥ 3-111-11 (20351)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਪੁਤ੍ਰੋ ਯਥਾ ਜਾਤ ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਮਹਾਹ੍ਰਦੇ ਮਹਾਤੇਜਾ ਬਾਲਃ ਸ੍ਥਵਿਰਸੰਭਤਃ ॥ 3-111-12 (20352)
ਮਹਾਹ੍ਰਦੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ੍ਤਪਸਿ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਦੀਰ੍ਘਕਾਲੰ ਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤ ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸੰਮਿਤਃ ॥ 3-111-13 (20353)
ਤਸ੍ਯ ਰੇਤਃ ਪ੍ਰਚਸ੍ਕਨ੍ਦ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਸਰਸਮੁਰ੍ਵਸ਼ੀਮ੍।
ਅਪ੍ਸੂਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤੋ ਰਾਜਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗੀ ਤਚ੍ਚਾਪਿਬਤ੍ਤਦਾ।
ਸਹ ਤੋਯੇਨ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤਾ ਗਰ੍ਭਿਣੀ ਚਾਭਵਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-111-14 (20354)
ਸਾ ਪੁਰੋਕ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਲੋਕਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾ।
ਦੇਵਕਨ੍ਯਾ ਮ੍ਰੁʼਗੀ ਭੂਤ੍ਵਾ ਮੁਨਿੰ ਸੂਯ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ॥ 3-111-15 (20355)
ਅਮੋਘਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਧੇਸ਼੍ਚੈਵ ਭਾਵਿਤ੍ਵਾਦ੍ਦੈਵਨਿਰ੍ਮਿਤਾਤ੍।
ਤਸ੍ਯਾਂ ਮ੍ਰੁʼਗ੍ਯਾਂ ਸਮਭਵਤ੍ਤਸ੍ਵ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਸ੍ਤਪੋਨਿਤ੍ਯੋ ਵਨ ਏਵਾਭ੍ਯਵਰ੍ਧਤ ॥ 3-111-16 (20356)
ਤਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਸ਼ਿਰਸਿ ਵੈ ਰਾਜੰਨਾਸੀਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤੇਨਰ੍ਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗ ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਤਦਾ ਸ ਪ੍ਰਥਿਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-111-17 (20357)
ਨ ਤੇਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਪਿਤੁਰਨ੍ਯਤ੍ਰਮਾਨੁਸ਼਼ਃ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਮਨੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇ(ਅ)ਭਵੰਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-111-18 (20358)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਸਖਾ ਦਸ਼ਰਸ਼ਸ੍ਯ ਵੈ।
ਕਲੋਮਪਾਦ ਇਤਿਖ੍ਯਾਤੋ ਹ੍ਯਙ੍ਗਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-111-19 (20359)
ਤੇਨ ਕਾਮਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਮਿਥ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ।
`ਦੈਵੋਪਹਤਸਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੇਨਾਪਿ ਭਾਰਤ'।
ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-111-20 (20360)
ਪੁਰੋਹਿਤਾਪਚਾਰਾਚ੍ਚ ਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਦਚ੍ਛਯਾ।
ਨ ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਪੀਡ੍ਯਨ੍ਤ ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-111-21 (20361)
ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਤਪੋਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ।
ਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਣੇ ਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸਮਰ੍ਥਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-111-22 (20362)
ਕਥੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਪਰ੍ਜਨ੍ਯ ਉਪਾਯਃ ਪਰਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਮ੍।
ਤਮੂਚੁਸ਼੍ਚੋਦਿਤਾਸ੍ਤੇ ਤੁ ਸ੍ਵਮਤਾਨਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-111-23 (20363)
ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵੇਕੋ ਰਮੁਨਿਵਰਸ੍ਤੰ ਰਾਜਾਨਮੁਵਾਚ ਹ।
ਕੁਪਿਤਾਸ੍ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਚਰ ॥ 3-111-24 (20364)
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਮੁਨਿਸੁਤਮਾਨਯਸ੍ਵ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਐਣੇਯਮਨਭਿਜ੍ਞੰ ਚ ਨਾਰੀਣਾਮਾਰ੍ਜਵੇ ਰਤਮ੍ ॥ 3-111-25 (20365)
ਸ ਚੇਦਵਤਰੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਤੇ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਸਦ੍ਯਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਪਰ੍ਜਨ੍ਯ ਇਤਿ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-111-26 (20366)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰਾਗਚ੍ਛਤ੍ਪ੍ਰਸੰਨੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-111-27 (20367)
ਰਾਜਾਨਮਾਗਤੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਸੰਜਗ੍ਰੁʼਹੁਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
`ਸ ਚ ਤਾ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਪਿਤੇਵ ਹਿਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸਦਾ' ॥ 3-111-28 (20368)
ਤਤੋ(ਅ)ਙ੍ਗਪਤਿਰਾਹੂਯ ਸਚਿਵਾਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਕੋਵਿਦਾਨ੍।
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਗਮੇ ਯਤ੍ਨਮਕਰੋਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਨਿਸ਼੍ਚਯੇ ॥ 3-111-29 (20369)
ਸੋ(ਅ)ਧ੍ਯਗਚ੍ਛਦੁਪਾਯੰ ਤੁ ਤੈਰਮਾਤ੍ਯੈਃ ਸਹਾਚ੍ਯੁਤਃ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞੈਰਲਮਰ੍ਥਜ੍ਞੌਰ੍ਨੀਤ੍ਯਾਂ ਚ ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤੈਃ ॥ 3-111-30 (20370)
ਤਤਸ਼੍ਚਾਨਾਯਯਾਮਾਸ ਵਾਰਮੁਖ੍ਯਾ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਵੇਸ਼੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਨਿਸ਼਼੍ਣਾਤਾਸ੍ਤਾ ਉਵਾਚ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 3-111-31 (20371)
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਃ ਪੁਤ੍ਰਮਾਨਯਧ੍ਵਮੁਪਾਯਤਃ।
ਲੋਭਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਵਿਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਮਮ ਸ਼ੋਭਨਾਃ ॥ 3-111-32 (20372)
ਤਾ ਰਾਜਭਯਭੀਤਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਪਭੀਤਾਸ਼੍ਚ ਯੋਸ਼਼ਿਤਃ।
ਅਸ਼ਕ੍ਯਮੂਚੁਸ੍ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਾ ਗਤਚੇਤਸਃ ॥ 3-111-33 (20373)
ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵੇਕਾ ਜਰਦ੍ਯੋਸ਼਼ਾ ਰਾਜਾਨਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪ੍ਰਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਮਹਾਰਾਜ ਤਮਾਨੇਤੁਂ ਤਪੋਧਨਮ੍ ॥ 3-111-34 (20374)
ਅਭਿਪ੍ਰੇਤਾਂਸ੍ਤੁ ਮੇ ਕਾਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵਮਨੁਜ੍ਞਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਾਨਯਿਤੁਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਃ ਸੁਤਮ੍ ॥ 3-111-35 (20375)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਮਭਿਪ੍ਰੇਤਮਨ੍ਵਜਾਨਾਤ੍ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਧਨੰ ਚ ਪ੍ਰਦਦੌ ਭੂਰਿ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ॥ 3-111-36 (20376)
ਤਤੋ ਰੂਪੇਣ ਸਪੰਨਾ ਵਯਸਾ ਚ ਮਹੀਪਤੇ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯ ਆਦਾਯ ਕਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸਾ ਜਗਾਮ ਵਨਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-111-37 (20377)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 111 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-111-2 ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯ ਵਿਭਾਣ੍ਕਸ੍ਯ ॥ 3-111-3 ਹਰ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਵਾਸਵਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-111-10 ਸ਼ੁਸ੍ਰੂਸ਼਼ੋਰ੍ਮੇ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-111-15 ਸੂਯ ਪ੍ਰਸੂਯ ॥ 3-111-16 ਵਿਧੇਃ ਵਿਧਿਵਾਕ੍ਯਸ੍ਯ ਦੈਵਨਿਰ੍ਮਿਤਾਦ੍ਧੇਤੋਃ ਭਾਵਿਤ੍ਵਾਤ੍ ਅਪਰਿਹਾਰ੍ਯਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ॥ 3-111-19 ਅਙ੍ਗਾਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਨਾਮ੍ ॥ 3-111-20 ਮਿਥ੍ਯਾਕ੍ਰੁʼਤਃ ਮਯਾ ਤੁਭ੍ਯੰ ਦਾਤੁਂ ਕਿਮਪਿ ਨ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤਮਿਤ੍ਯਪਲਾਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-111-24 ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ॥ 3-111-25 ਮੁਨਿਸੁਤਮਾਹ੍ਵਯਸ੍ਵਚੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-111-31 ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਪਰਵਞ੍ਚਨਾਦੌ ਨਿਸ਼਼੍ਣਾਤਾਃ ਕੁਸ਼ਲਾਃ ॥ 3-111-34 ਜਰਦ੍ਯੋਸ਼਼ਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਸ੍ਤ੍ਰੀ ॥ 3-111-36 ਅਨ੍ਵਜਾਨਾਤ੍ ਅਜੁਜ੍ਞਾਤਵਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 112
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.112. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 112
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਸ੍ਯਾਸੰਨਿਧਾਨੇ ਤਦਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਯਾ ਵੇਸ਼੍ਯਾਯੁਵਤ੍ਯਾ ਵਿਲਾਸੈ ਰ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਪ੍ਰਲੋਭ੍ਯ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਾਵਾਸਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਆਗਤੇਨ ਵਿਭਾਣ੍ਡਕੇਨ ਵੇਸ਼੍ਯਾਵਿਲਾਸਮੁਗ੍ਧਚੇਤਸੰ ਸੁਤੰਪ੍ਰਤਿ ਮੋਹਕਾਰਣਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-112-0 (20378)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-112-0x (2066)
ਸਾ ਤੁ ਨਾਵ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਚਕ੍ਰੇ ਰਾਜਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ।
ਸੰਦੇਸ਼ਾਚ੍ਚੈਵ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਸ੍ਵਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚੈਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-112-1 (20379)
ਨਾਨਾਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਰਿਮੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤੈਃ।
ਨਾਨਾਗੁਲ੍ਮਲਤੋਪੇਤੈਃ ਸ੍ਵਾਦੁਕਾਮਫਲਪ੍ਰਦੈਃ ॥ 3-112-2 (20380)
ਅਤੀਵ ਰਮਣੀਯੰ ਤਦਤੀਵ ਚ ਮਨੋਹਰਮ੍।
ਚਕ੍ਰੇ ਨਾਵ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਰਮ੍ਯਮਦ੍ਭੁਤੋਪਮਦੇਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-112-3 (20381)
ਤਤੋ ਨਿਵਧ੍ਯ ਸਾ ਨਾਵਮਦੂਰੇ ਕਾਸ਼੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍।
ਚਾਰਯਾਮਾਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਵਿਹਾਰੰ ਤਸ੍ਯ ਵੈ ਮੁਨੇਃ ॥ 3-112-4 (20382)
ਤਤੋ ਦੁਹਿਤਰੰ ਵੇਸ਼੍ਯਾਂ ਸਮਾਧਾਯੇਤਿਕਾਰ੍ਯਤਾਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰੰ ਕਾਸ਼ਯ੍ਪਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਸੰਮਤਾਮ੍ ॥ 3-112-5 (20383)
ਸਾ ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ਕੁਸ਼ਲਾ ਤਪੋਨਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਸੰਨਿਧੌ।
ਆਸ਼੍ਰਮੰ ਤੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਃ ਸੁਤਮ੍ ॥ 3-112-6 (20384)
ਵੇਸ਼੍ਯੋਵਾਚ। 3-112-7x (2067)
ਕਚ੍ਚਿਨ੍ਮੁਨੇ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਪਸਾਨਾਂ
ਕਚ੍ਚਿਚ੍ਚ ਵੋ ਮੂਲਫਲੰ ਪ੍ਰਭੂਤਮ੍।
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਭਵਾਨ੍ਰਮਤੇ ਚਾਸ਼੍ਰੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰ-
ਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵੈ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮਾਗਤਾਸ੍ਮਿ ॥ 3-112-7 (20385)
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤਪੋ ਵਰ੍ਧਤੇ ਤਾਪਸਾਨਾਂ
ਪਿਤਾ ਚ ਤੇ ਕਚ੍ਚਿਦਹੀਨਤੇਜਾਃ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੀਯਤੇਚੈਵ ਵਿਪ੍ਰ
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਚਰ੍ਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਃ ॥ 3-112-8 (20386)
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗ ਉਵਾਚ। 3-112-9x (2068)
ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਭਵਾਞ੍ਜ੍ਯੋਤਿਰਿਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ
ਮਨ੍ਯੇ ਚਾਹੰ ਤ੍ਵਾਮਭਿਵਾਦਨੀਯਮ੍।
ਪਾਦ੍ਯੰ ਵੈ ਤੇ ਸੰਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕਾਮਾ-
ਦ੍ਯਥਾਧਰ੍ਮੰ ਫਲਮੂਲਾਨਿ ਚੈਵ ॥ 3-112-9 (20387)
ਕੌਸ਼੍ਯਾਂ ਬ੍ਰੁʼਸ੍ਯਾਮਾਸ੍ਸ੍ਵ ਯਥੋਪਜੋਸ਼਼ੰ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨੇਨਾਵ੍ਰੁʼਤਾਯਾਂ ਸੁਖਾਯ।
ਕ੍ਵ ਚਾਸ਼੍ਰਮਸ੍ਤਵ ਕਿੰ ਨਾਮ ਚੇਦੰ
ਵ੍ਰਤੰਬ੍ਰਹ੍ਮੰਸ਼੍ਚਰਸਿ ਹਿ ਦੇਵਵਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-112-10 (20388)
ਵੇਸ਼੍ਯੋਵਾਚ। 3-112-11x (2069)
ਮਮਾਸ਼੍ਰਮਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪਪੁਤ੍ਰ ਰਮ੍ਯ-
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋਜਨੰ ਸ਼ੈਲਮਿਮੰ ਪਰੇਣ।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਵਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਨਭਿਵਾਦਨੰ ਨੋ
ਨ ਚੋਦਕੰ ਪਾਦ੍ਯਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਾਮਃ ॥ 3-112-11 (20389)
ਭਵਤਾ ਨਾਭਿਵਾਦ੍ਯੋ(ਅ)ਹਮਭਿਵਾਦ੍ਯੋ ਭਵਾਨ੍ਮਯਾ।
ਵ੍ਰਤਮੇਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯੋ ਭਵਾਨ੍ਮਯਾ ॥ 3-112-12 (20390)
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗ ਉਵਾਚ। 3-112-13x (2070)
ਫਲਾਨਿ ਪਕ੍ਵਾਨਿ ਦਦਾਨਿ ਤੇ(ਅ)ਹੰ
ਭਲ੍ਲਾਤਕਾਨ੍ਯਾਮਲਕਾਨਿ ਚੈਵ।
ਕਰੂਸ਼਼ਕਾਨੀਙ੍ਗੁਦਧਨ੍ਵਨਾਨਿ
ਪ੍ਰਿਯਾਲਾਨਾਂ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਵੈ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ॥ 3-112-13 (20391)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-112-14x (2071)
ਸਾ ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਵਿਸਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਣ੍ਯਨਰ੍ਹਾਣਿ ਦਦੌ ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੈ।
ਤਾਨ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਯ ਮਹਾਰਸਾਨਿ
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੁਰੂਪਾਣਿ ਚ ਮੋਦਕਾਨਿ ॥ 3-112-14 (20392)
ਦਦੌ ਚ ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਸੁਗਨ੍ਧਵਨ੍ਤਿ
ਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਵਾਸਾਂਸਿ ਚ ਭਾਨੁਮਨ੍ਤਿ।
ਪੇਯਾਨਿ ਚਾਗ੍ਰ੍ਯਾਣਿ ਤਤੋ ਮੁਮੋਦ
ਚਿਕ੍ਰੀਡ ਚੈਵ ਪ੍ਰਜਹਾਸ ਚੈਵ ॥ 3-112-15 (20393)
ਸਾ ਕਨ੍ਦੁਕੇਨਾਰਮਤਾਸ੍ਯ ਮੂਲੇ
ਵਿਭਜ੍ਯਮਾਨਾ ਫਲਿਤਾ ਲਤੇਵ।
ਗਾਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਨਿਸ਼਼ੇਵਮਾਣਾ
ਸਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼ਚ੍ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮ੍ ॥ 3-112-16 (20394)
ਸਰ੍ਜਾਨਸ਼ੋਕਾਂਸ੍ਤਿਲਕਾਂਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾ-
ਨ੍ਸੁਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਨਵਨਾਮ੍ਯਾਵਭਜ੍ਯ।
ਵਿਲਜ੍ਜਮਾਨੇਵ ਮਦਾਭਿਭੂਤਾ
ਪ੍ਰੋਭਯਾਮਾਸ ਸੁਤੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ॥ 3-112-17 (20395)
ਅਥਰ੍ਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਪੀਞ੍ਯ ਚ ਕਾਯਮਸ੍ਯ।
ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਸ਼ਨਕੈਰ੍ਜਗਾਮ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤਦਾ(ਅ)ਪਦੇਸ਼ਮ੍ ॥ 3-112-18 (20396)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਗਤਾਯਾਂ ਮਦਨੇਨ ਮਤ੍ਤੋ
ਵਿਚੇਤਨਸ਼੍ਚਾਭਵਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਃ।
ਤਾਮੇਵ ਭਾਵੇਨ ਗਤੇਨ ਸ਼ੂਨ੍ਯੇ
ਵਿਨਿਃਸ਼੍ਵਸੰਨਾਰ੍ਤਰੂਪੋ ਬਭੂਵ ॥ 3-112-19 (20397)
ਤਤੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦ੍ਧਰਿਪਿਙ੍ਗਲਾਕ੍ਸ਼਼ਃ
ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤੋ ਰੋਮਭਿਰਾਨਖਾਗ੍ਰਾਤ੍।
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਵਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸਮਾਧਿਯੁਕ੍ਤੋ
ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਤ੍ ॥ 3-112-20 (20398)
ਸੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦਾਸੀਨਮੁਪੇਤ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੰ
ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤਮੇਕੰ ਵਿਪਰੀਤਚਿਤ੍ਤਮ੍।
ਵਿਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤੰ ਮੁਹੁਰੂਰ੍ਧ੍ਵਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿੰ
ਵਿਭਾਣ਼੍ਕਃ ਪੁਤ੍ਰਮੁਵਾਚ ਦੀਨਮ੍ ॥ 3-112-21 (20399)
ਨ ਕਲ੍ਪਿਤਾਃ ਸਮਿਧਃ ਕਿੰਨੁ ਤਾਤ
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਧੁਤੰ ਚਾਗ੍ਨਿਹੋ(ਅ)ਤ੍ਰੰ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਦ੍ਯ।
`ਨ ਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਦ੍ਵਾਰਭਾਗੇ
ਸੁਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾ ਖਣ੍ਡਨੇ ਕਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ' ॥ 3-112-22 (20400)
ਸੁਨਿਰ੍ਣਿਕ੍ਤੰ ਸ੍ਰੁਕ੍ਸ੍ਰੁਵੰ ਹੋਮਧੇਨੁਃ
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸਵਤ੍ਸਾਦ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾ ਤ੍ਵਯਾ ਚ।
`ਕੋਪ੍ਯਾਗਤਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣਾਯੇਹ ਪੁਤ੍ਰ
ਕੁਤਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੰ ਮਾਲ੍ਯਮਿਦੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮ੍' ॥ 3-112-23 (20401)
ਨ ਵੈ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵਮਿਵਾਸਿ ਪੁਤ੍ਰ
ਚਿਨ੍ਤਾਪਰਸ਼੍ਚਾਸਿ ਵਿਚੇਤਨਸ਼੍ਚ।
ਦੀਨੋਤਿਮਾਤ੍ਰੰ ਕਿਮਿਵਾਦ੍ਯ ਖਿੰਨਃ
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਕ ਇਹਾਦ੍ਯਾਗਤੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ ॥ 3-112-24 (20402)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 112 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-112-1 ਸਾ ਤੁ ਨਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਚਕ੍ਰੇ ਇਤਿ ਕ. ਧ.ਪਾਠਃ। ਨਾਵ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਨਾਵਾ ਤਾਰ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-112-4 ਮੁਨੇਰ੍ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਸ੍ਯ ਵਿਹਾਰੰ ਬਹਿਰ੍ਗਮਨੰ ਚਾਰਯਾਮਾਸ ਚਾਰੈਰਧਿਗਤਵਤੀ ॥ 3-112-5 ਸਮਾਧਾਯ ਬੋਧਯਿਤ੍ਵਾ। ਇਤਿਕਾਰ੍ਯਾਤਾਂ ਇਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤਾਮ੍। ਅਨ੍ਤਰੰ ਅਸਾੰਨਿਧ੍ਯਮ੍ ॥ 3-112-10 ਕੌਸ਼੍ਯਾਂ ਬ੍ਰੁʼਸ੍ਯਾਮਾਸ੍ਵ ਕੁਸ਼ਾਸਨੇ ਉਪਵਿਸ਼। ਯਥੋਪਜੋਸ਼਼ੰ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 3-112-14 ਅਨਰ੍ਹਾਣਿ ਅਮੂਲ੍ਯਾਨਿ ॥ 3-112-16 ਮੂਲੇ ਸਮੀਪੇ। ਵਿਭਜ੍ਯਮਾਨਾ ਅਙ੍ਗਮੋਟਨਾਦੀਨਿ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾ ॥ 3-112-18 ਕਾਯੰ ਦੇਹੰ ਪੀਡ੍ਯ ਆਲਿਙ੍ਗ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਪਦੇਸ਼ੰ ਛਲਮ੍ ॥ 3-112-19 ਭਾਵੇਨਾਭਿਪ੍ਰਾਯੇ ॥ 3-112-20 ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤੋ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਃ ॥ 3-112-23 ਨਿਰ੍ਣਿਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲਿਤਮ੍। ਸਵਤ੍ਸਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾ। ਦੋਹਨਾਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 113
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.113. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 113
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇਣ ਵਿਭਾਣ੍ਡਕੰਪ੍ਰਤਿ ਭ੍ਰਮਾਦ੍ਵੇਸ਼੍ਯਾਕੁਮਾਰ੍ਯਾਂ ਮੁਨਿਕੁਮਾਰਤ੍ਵਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ੇਨ ਤਦਾਗਮਨੋਕ੍ਤਿਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦਙ੍ਗਚੇਸ਼਼੍ਟਾਵਿਲਾਸੈਸ੍ਤਸ੍ਯਾਮੇਵ ਸ੍ਵਚਿਤ੍ਤਾਸਕ੍ਤ੍ਯੁਕ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-113-0 (20403)
ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗ ਉਵਾਚ। 3-113-0x (2072)
ਇਹਾਗਤੋ ਜਟਿਲੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ
ਨ ਵੈ ਹ੍ਰਸ੍ਵੋ ਨਾਤਿਦੀਰ੍ਘੋ ਮਨਸ੍ਵੀ।
ਸੁਵਰ੍ਣਵਰ੍ਣਃ ਕਮਲਾਯਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ
ਸੁਤਃ ਸੁਰਾਣਾਮਵਿ ਸ਼ੋਭਮਾਨਃ ॥ 3-113-1 (20404)
ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਰੂਪਃ ਸਵਿਤੇਵ ਦੀਪ੍ਤਃ
ਸੁਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਵਾਕ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਤਾਰਸ਼੍ਚਕੋਰਾਤ੍।
ਨੀਲਾਃ ਪ੍ਰਸੰਨਾਸ਼੍ਚ ਜਟਾਃ ਸੁਗਨ੍ਧਾ
ਹਿਰਣ੍ਯਰਜ੍ਜੁਗ੍ਰਥਿਤਾਃ ਸੁਦੀਰ੍ਘਾਃ ॥ 3-113-2 (20405)
ਆਧਾਰਭੂਤਃ ਪੁਨਰਸ੍ਯ ਕਣ੍ਠੇ
ਵਿਭ੍ਰਾਜਤੇ ਵਿਦ੍ਯੁਦਿਵਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ।
ਦ੍ਵੌ ਚਾਸ੍ ਪਿਣ੍ਡਾਵਧਰੇਣ ਕਣ੍ਠਾ-
ਦਜਾਤਰੋਮੌ ਸੁਮਨੋਹਰੌ ਚ ॥ 3-113-3 (20406)
ਵਿਲਗ੍ਨਮਧ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ ਨਾਭਿਦੇਸ਼ੇ
ਕਟਿਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯਾਤਿਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਮਾਣਾ।
ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ ਚੀਰਾਨ੍ਤਰਤਃ ਪ੍ਰਭਾਤਿ
ਹਿਰਣ੍ਮਯੀ ਮੇਖਲਾ ਮੇ ਯਥੇਯਮ੍ ॥ 3-113-4 (20407)
ਅਨ੍ਯਚ੍ਚ ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯੰ
ਵਿਕੂਜਿਤੰ ਪਾਦਯੋਃ ਸੰਪ੍ਰਭਾਤਿ।
ਪਾਣ੍ਯੋਸ਼੍ਚ ਤਦ੍ਵਤ੍ਸ੍ਵਨਵੰਨਿਬਦ੍ਧੌ
ਕਲਾਪਕਾਵਕ੍ਸ਼਼ਮਾਲਾ ਯਥੇਯਮ੍ ॥ 3-113-5 (20408)
ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਮਾਨਸ੍ਯ ਚ ਤਸ੍ਯ ਤਾਨਿ
ਕੂਜਨ੍ਤਿ ਹੰਸਾਃ ਸਰਸੀਵ ਮਤ੍ਤਾਃ।
ਚੀਰਾਣਿ ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨਿ
ਨੇਮਾਨਿ ਤਦ੍ਵਨ੍ਮਮ ਰੂਪਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-113-6 (20409)
ਵਕ੍ਰੰ ਚ ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸਨੀਯੰ
ਪ੍ਰਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਹ੍ਲਾਦਯਤੀਵ ਚੇਤਃ।
ਪਿੰਸ੍ਕੋਕਿਲਸ੍ਯੇਵ ਚ ਤਸ੍ਯ ਵਾਣਿ
ਤਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤੋ ਮੇ ਵ੍ਯਥਿਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ ॥ 3-113-7 (20410)
ਯਥਾ ਵਨੰ ਮਾਧਵਮਾਸਿਮਧ੍ਯੇ
ਸਮੀਰੀਤੰ ਸ਼੍ਵਸਨੇਨੇਵ ਭਾਤਿ।
ਤਥਾ ਸ ਭਾਤ੍ਯੁਤ੍ਤਮਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧੀ
ਨਿਸ਼਼ੇਵ੍ਯਮਾਣਃ ਪਵਨੇਨ ਤਾਤ ॥ 3-113-8 (20411)
ਸੁਸੰਵਤਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਜਟਾ ਵਿਭਕ੍ਤਾ
ਦ੍ਵੈਧੀਕ੍ਰੁʼਤਾ ਭਾਤਿਲਲਾਟਦੇਸ਼ੇ।
ਕਰ੍ਣੌ ਚ ਚਿਤ੍ਰੈਰਿਵ ਚਕ੍ਰਵਾਕੈਃ
ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤੌ ਤਸ੍ਯ ਸੁਰੂਪਵਦ੍ਭਿਃ ॥ 3-113-9 (20412)
ਤਥਾ ਫਲੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਥੋ ਵਿਚਿਤ੍ਰੰ
ਸਮਾਹਤੰ ਪਾਣਿਨਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨ।
ਤਦ੍ਭੂਮਿਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਨਃਪੁਨਸ਼੍ਚ
ਸਮੁਤ੍ਪਤਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤਰੂਪਮੁਚ੍ਚੈਃ ॥ 3-113-10 (20413)
ਤਚ੍ਚਾਭਿਹਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ(ਅ)ਸੌ
ਵਾਤੇਰਿਤੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ ਇਵਾਵਘੂਰ੍ਣਮ੍।
ਤੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਤਃ ਪੁਤ੍ਰਮਿਵਾਮਰਾਣਾਂ
ਪ੍ਰੀਤਿਃ ਪਰਾ ਤਾਤ ਰਤਿਸ਼੍ਚ ਜਾਤਾ ॥ 3-113-11 (20414)
ਸ ਮੇ ਸਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯ ਪੁਨਃ ਸ਼ਰੀਰੰ
ਜਟਾਸੁ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਭ੍ਯਵਨਾਮ੍ਯ ਵਕ੍ਰਮ੍।
ਵਕ੍ਰੇਣ ਵਕ੍ਰੰ ਪ੍ਰਣਿਧਾਯ ਸ਼ਬ੍ਦੰ
ਚਕਾਰ ਤਨ੍ਮੇ(ਅ)ਜਨਯਤ੍ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-113-12 (20415)
ਨ ਚਾਪਿ ਪਾਦ੍ਯੰ ਬਹੁਮਨ੍ਯਤੇ(ਅ)ਸੌ
ਫਲਾਨਿ ਚੇਮਾਨਿ ਮਯਾ ਹ੍ਰੁʼਤਾਨਿ।
ਏਵੰਵ੍ਰਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਚ ਮਾਮਵੋਚ-
ਤ੍ਫਲਾਨਿ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਨਵਾਨ੍ਯਦਾਨ੍ਮੇ ॥ 3-113-13 (20416)
ਮਯੋਪਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਫਲਾਨਿ ਯਾਨਿ
ਨੇਮਾਨਿ ਤੁਲ੍ਯਾਨਿ ਰਸੇਨ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍।
ਨ ਚਾਪਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਵਗਿਯੰ ਯਥੈਸ਼਼ਾਂ
ਸਾਰਾਣਿ ਨੈਸ਼਼ਾਮਿਵ ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-113-14 (20417)
ਤੋਯਾਨਿ ਚੈਵਾਤਿਰਸਾਨਿ ਮਹ੍ਯੰ
ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਮ ਵੈ ਪਾਤੁਮੁਦਾਰਰੂਪਃ।
ਪੀਤ੍ਵੈਵ ਯਾਨ੍ਯਭ੍ਯਧਿਕਃ ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ੋ
ਮਮਾਭਵਦ੍ਭੂਸ਼੍ਚਲਿਤੇਵ ਚਾਸੀਤ੍ ॥ 3-113-15 (20418)
ਇਮਾਨਿ ਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਗਨ੍ਧਵਨ੍ਤਿ
ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਤਸ੍ਯੋਦ੍ਗ੍ਰਥਿਤਾਨਿ ਪਟ੍ਟੈਃ।
ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਯੇਹ ਗਤਃ ਸ੍ਵਮੇਵ
ਸ ਆਸ਼੍ਰਮੰ ਤਪਸਾ ਦ੍ਯੋਤਮਾਨਃ ॥ 3-113-16 (20419)
ਗਤੇਨ ਤੇਨਾਸ੍ਮਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਿਚੇਤਾ
ਗਾਤ੍ਰੰ ਚ ਮੇ ਸੰਪਰਿਦਹ੍ਯਤੀਵ।
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਤਿਕਮਾਸ਼ੁ ਗਨ੍ਤੁਂ
ਤੰ ਚੇਹ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਰਿਵਰ੍ਤਮਾਨਮ੍ ॥ 3-113-17 (20420)
ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਤਿਕਮੇਵ ਤਾਤ
ਕਾ ਨਾਮ ਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਾ ਚ ਤਸ੍ਯ।
ਇਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਚਰਿਤੁਂ ਤੇਨ ਸਾਰ੍ਧੰ
ਯਥਾ ਤਪਃ ਸ ਚਰਤ੍ਯਾਰ੍ਯਧਰ੍ਮਾ ॥ 3-113-18 (20421)
ਚਰ੍ਤੁਂ ਤਥੇਚ੍ਛਾ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਮਮਾਸ੍ਤਿ
ਦੁਨੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੰ ਯਦਿ ਤੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯੇ ॥ 3-113-19 (20422)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 113 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-113-3 ਆਧਾਰਰੂਪਾ ਪੁਨਰਿਤਿ ਝ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-113-5 ਕਲਾਪਕੌ ਭੂਸ਼਼ਣਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੌ। ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਕਃ। ਕਙ੍ਗਣਾਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵਿਕੁਞ੍ਚਿਤੰ ਪਾਦਯੋਃ ਸੰਪ੍ਰਭਾਤਿ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-113-10 ਤਥਾ ਫਲੰ ਫਲਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਨ੍ਦੁਕਮ੍ ॥ 3-113-11 ਪ੍ਰੀਤਿਰਾਹ੍ਲਾਦਃ। ਰਤਿਰਾਸਕ੍ਤਿਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 114
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.114. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 114
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪੁਨਰ੍ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਾਸੰਨਿਧਾਨੇ ਤਦਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਤਯਾ ਗਣਿਕਾਤਰੁਣ੍ਯਾ ਨੌਕਾਰੋਪਣੇਨ ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇ(ਅ)ਙ੍ਗਦੇਸ਼ਮਾਨੀਤੇ ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਰਾਵਿਰ੍ਭਾਵਃ ॥ 1 ॥ ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇਣ ਲੋਮਪਾਦਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਭਿਧਾਯਾਸ੍ਤਤ੍ਸੁਤਾਯਾਃ ਪਰਿਣਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਲੋਮਪਾਦੇਨ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇਣ ਪਿਤ੍ਰੁʼਸ਼ਾਸਨਾਦਙ੍ਗਦੇਸ਼ੇ ਤਨਯੋਦਯਾਵਧਿਨਿਵਾਸਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਤਃ ਸਹਭਾਰ੍ਯਯਾ ਨਿਜਾਸ਼੍ਰਮਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-114-0 (20423)
ਵਿਭਾਣ੍ਡਕ ਉਵਾਚ। 3-114-0x (2073)
ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਚੈਤਾਨਿ ਚਰਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰ
ਰੂਪੇਣ ਤੇਨਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ।
ਅਤੁਲ੍ਯਵੀਰ੍ਯਾਣ੍ਯਭਿਰੂਪਵਨ੍ਤਿ
ਵਿਘ੍ਰੰ ਸਦਾ ਤਪਸਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-114-1 (20424)
ਸੁਰੂਪਰੂਪਾਣਿ ਚ ਤਾਨਿ ਤਾਤ
ਪ੍ਰਲੋਭਯਨ੍ਤੇ ਵਿਵਿਧੈਰੁਪਾਯੈਃ।
ਸੁਖਾਚ੍ਚ ਲੋਕਾਚ੍ਚ ਨਿਪਾਤਯਨ੍ਤਿ
ਤਾਨ੍ਯੁਗ੍ਰਰੂਪਾਣਿ ਮੁਨੀਨ੍ਵਨੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-114-2 (20425)
ਨ ਤਾਨਿ ਸੇਵੇਤ ਮੁਨਿਰ੍ਯਤਾਤ੍ਮਾ
ਸਤਾਂ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਨਃ ਕਥੰਚਿਤ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਘ੍ਰਨੰ ਤਾਪਸਾਨਾਂ ਰਮਨ੍ਤੇ
ਪਾਪਾਚਾਰਾਸ੍ਤਾਪਸਸ੍ਤਾੰਨ ਪਸ਼੍ਯੇਤ੍ ॥ 3-114-3 (20426)
ਅਸਜ੍ਜਨੇਨਾਚਰਿਤਾਨਿ ਪੁਤ੍ਰ
ਪਾਨਾਨ੍ਯਪੇਯਾਨਿ ਮਧੂਨਿ ਤਾਨਿ।
ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਚੈਤਾਨਿ ਨ ਵੈ ਮੁਨੀਨਾਂ
ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਚਿਤ੍ਰੋਜ੍ਜ੍ਵਲਗਨ੍ਧਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-114-4 (20427)
ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਤਾਨੀਤਿ ਨਿਵਾਰ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੰ
ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਸ੍ਤਾਂ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂਬਭੂਵ।
ਨਾਸਾਦਯਾਮਾਸ ਯਦਾ ਤ੍ਰ੍ਯਹੇਣ
ਤਦਾ ਸ ਪਰ੍ਯਾਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਸ਼੍ਰਮਾਯ ॥ 3-114-5 (20428)
ਯਦਾ ਪੁਨ ਕਾਸ਼੍ਯਪੋ ਵੈ ਜਗਾਮ
ਫਲਾਨ੍ਯਾਹਰ੍ਤੁਂ ਵਿਧਿਨਾਸ਼੍ਰਮੇ(ਅ)ਸੌ।
ਤਦਾ ਪੁਨਰ੍ਲੋਭਯਿਤੁਂ ਜਗਾਮ
ਸਾ ਵੇਸ਼ਾਯੋਸ਼਼ਾ ਮੁਨਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਹ੍ਗਮ੍ ॥ 3-114-6 (20429)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਤਾਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ
ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਰੂਪੋ(ਅ)ਭ੍ਯਪਤਤ੍ਤਦਾਨੀਮ੍।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਚੈਨਾਂ ਭਵਤਃ ਸ਼੍ਰਮਾਯ
ਗਚ੍ਛਾਵ ਯਾਵੰਨ ਪਿਤਾ ਮਮੈਤਿ ॥ 3-114-7 (20430)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-114-8x (2074)
ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯੈਕਪੁਤ੍ਰੰ
ਪ੍ਰਵੇਸ਼੍ਯ ਵੇਗੇਨ ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਨਾਵਮ੍।
ਪ੍ਰਲੋਭਯਨ੍ਤ੍ਯੋ ਵਿਵਿਧੈਰੁਪਾਯੈ-
ਰਾਜਗ੍ਮੁਰਙ੍ਗਾਧਿਪਤੇਃ ਸਮੀਪਮ੍ ॥ 3-114-8 (20431)
ਸੰਸ੍ਥਾਪ੍ਯਤਾਮਾਸ਼੍ਰਮਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਤੁ
ਸੰਤਾਰਿਤਾਂ ਨਾਵਮਥਾਤਿਸ਼ੁਭ੍ਰਾਮ੍।
ਤੀਰਾਦੁਪਾਦਾਯ ਤਥੈਵ ਚਕ੍ਰੇ
ਰਾਜਾਸ਼੍ਰਮੰ ਨਾਮ ਵਨੰ ਵਿਚਿਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-114-9 (20432)
ਅਨ੍ਤਃਪੁਰੇ ਤੰ ਤੁ ਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਰਾਜਾ
ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਮੇਕਪੁਤ੍ਰਮ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਮੇਘੈਃ ਸਹਸਾ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ-
ਮਾਪੂਰ੍ਯਣਾਣੰ ਚ ਜਗਜ੍ਜਲੇਨ ॥ 3-114-10 (20433)
ਸ ਰੋਮਪਾਦ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਕਾਮਃ
ਸੁਤਾਂ ਦਦਾਵ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਯ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਮ੍।
ਕ੍ਰੋਧਪ੍ਰਤੀਕਾਰਕਰੰ ਚ ਚਕ੍ਰੇ
ਗੋਭਿਸ਼੍ਚ ਮਾਰ੍ਗੇਸ਼਼੍ਵਭਿਕਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚ ॥ 3-114-11 (20434)
ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਸ੍ਯਾਵ੍ਰਜਤਃ ਸ ਰਾਜਾ
ਪਸ਼ੂਨ੍ਪ੍ਰਭੂਤਾਨ੍ਪਸ਼ੁਪਾਂਸ਼੍ਚ ਵੀਰਾਨ੍।
ਸਮਾਦਿਸ਼ਤ੍ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧੀ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿ-
ਰ੍ਵਿਭਾਣ੍ਡਕਃ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਦ੍ਯਦਾ ਵਃ ॥ 3-114-12 (20435)
ਸ ਕ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਭਿਰ੍ਭਵਦ੍ਭਿਃ
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤੇ ਪਸ਼ਵਃ ਕਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚ।
ਕਿੰ ਤੇ ਪ੍ਰਿਯੰ ਵੈ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ
ਦਾਸਾਃ ਸ੍ਮ ਸਰ੍ਵੇ ਤਵ ਵਾਚਿ ਬਦ੍ਧਾਃ ॥ 3-114-13 (20436)
ਅਥੋਪਾਯਾਤ੍ਸ ਮੁਨਿਸ਼੍ਚਣ੍ਡਕੋਪਃ
ਸ੍ਵਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਮੂਲਫਲੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ।
ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼ਮਾਣਸ਼੍ਚ ਨ ਤਤ੍ਰ ਪੁਤ੍ਰੰ
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਚੁਕ੍ਰੋਧ ਤਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਃ ॥ 3-114-14 (20437)
ਤਤਃ ਸ ਕੋਪੇਨ ਵਿਦੀਰ੍ਯਮਾਣ
ਆਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਰ੍ਵਿਧਾਨਮ੍।
ਜਗਾਮ ਚਮ੍ਪਾਂ ਪ੍ਰਤਿਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣ-
ਸ੍ਤਮਙ੍ਗਰਾਜੰ ਸਪੁਰੰ ਸਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮ੍ ॥ 3-114-15 (20438)
ਸ ਵੈ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ੍ਤਾ-
ਨ੍ਘੋਸ਼਼ਾਨ੍ਸਮਾਸਾਦਿਤਵਾਨ੍ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍।
ਗੋਪੈਸ਼੍ਚ ਤੈਰ੍ਵਿਧਿਵਤ੍ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ
ਰਾਜੇਵ ਤਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿਮੁਵਾਸ ਤਤ੍ਰ ॥ 3-114-16 (20439)
ਅਵਾਪ੍ਯ ਸਤ੍ਕਾਰਮਤੀਵ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰਥਿਤਾਃ ਸ੍ਥ ਗੋਪਾਃ।
ਊਚੁਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪਗਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ
ਧਨੰ ਤਵੇਦੰ ਵਿਹਿਤੰ ਸੁਤਸ੍ਯ ॥ 3-114-17 (20440)
ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਸ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨ-
ਸ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਮਧੁਰਾਨ੍ਪ੍ਰਲਾਪਾਨ੍।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਰਜਾਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ
ਸਮਾਸਸਾਦਾਙ੍ਗਪਤਿੰ ਪੁਰਸ੍ਥਮ੍ ॥ 3-114-18 (20441)
ਸ ਪੂਜਿਤਸ੍ਤੇਨ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭੇਣ
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦਿਵਿ ਦੇਵੰ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰਮ੍।
ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਂ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਚੈਵ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਤ੍ਰ
ਸੌਦਾਮਨੀਮੁਚ੍ਚਰਨ੍ਤੀਂ ਯਥੈਵ ॥ 3-114-19 (20442)
ਗ੍ਰਾਮਾਂ ਸ਼੍ਚ ਘੋਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਸੁਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ
ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਂ ਚ ਸ਼ਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪਰਃ ਸ ਕੋਪਃ।
ਚਕਾਰ ਤਸ੍ਯੈਵ ਪਰੰ ਪ੍ਰਸਾਦੰ
ਵਿਭਾਣ੍ਡਕੋ ਭੂਮਿਪਤੇਰ੍ਨਰੇਦ੍ਰ ॥ 3-114-20 (20443)
ਸ ਤਤ੍ਰਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਸੁਤੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿ-
ਰੁਵਾਚ ਸੂਰ੍ਯਾਗ੍ਨਿਸਮਪ੍ਰਭਾਵਃ।
ਜਾਤੇ ਚ ਪੁਤ੍ਰੇ ਵਨਮੇਵਾਵ੍ਰਜੇਥਾ
ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ॥ 3-114-21 (20444)
ਸ ਤਦ੍ਵਚਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੋ
ਯਯੌ ਚ ਯਤ੍ਰਾਸ੍ਯ ਪਿਤਾ ਬਭੂਵ।
ਸ਼ਾਨ੍ਤਾ ਚੈਨੰ ਪਰ੍ਯਚਰੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਸ੍ਵੇ ਰੋਹਿਣੀ ਸੋਮਮਿਵਾਨੁਕੂਲਾ ॥ 3-114-22 (20445)
ਅਰੁਨ੍ਧਤੀ ਵਾ ਸੁਭਗਾ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੰ
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾ ਵਾ ਯਥਾ ਹ੍ਯਗਸ੍ਤ੍ਯਮ੍।
ਨਲਸ੍ਯ ਵੈ ਦਮਯਨ੍ਤੀ ਯਥਾ ਭੂ
ਦ੍ਯਥਾ ਸ਼ਚੀ ਵਜ੍ਰਧਰਸ੍ਯ ਚੈਵ ॥ 3-114-23 (20446)
ਨਾਲਾਯਨੀ ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਾ ਬਭੂਵ
ਵਸ੍ਯਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮੁਦ੍ਗਲਸ੍ਯਾਜਮੀਢ।
`ਯਥਾ ਸੀਤਾ ਦਾਸ਼ਰਥੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨੋ
ਯਥਾ ਤਵ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰ'।
ਤਥਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾ ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਵਨਸ੍ਥੰ
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਪਰ੍ਯਚਰੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ॥ 3-114-24 (20447)
ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਃ ਪੁਣ੍ਯ ਏਸ਼਼ੋ(ਅ)ਵਭਾਤਿ
ਮਹਾਹ੍ਰਦੰ ਸ਼ੋਭਯਨ੍ਪੁਣ੍ਯਕੀਰ੍ਤਿਃ।
ਅਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ-
ਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਨ੍ਯਾਨ੍ਯਨੁਸੰਯਾਹਿ ਰਾਜਨ੍ ॥ 3-114-25 (20448)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 114 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-114-5 ਸ਼੍ਰਮਾਯ ਆਸ਼੍ਰਮਾਯ ॥ 3-114-6 ਵਿਧਿਨਾ ਸ਼੍ਰਾਵਣੇਨੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਵੇਸ਼ਯੋਸ਼਼ਾ ਵੇਸ਼੍ਯਾ ॥ 3-114-9 ਆਸ਼੍ਰਮੋ ਯਤ੍ਰਸ੍ਥੈਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਤਾਵਤਿਦੇਸ਼ੇ ਆਸ਼੍ਰਮਦਰ੍ਸ਼ਨੇ। ਨਾਵ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਨਾਮੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-114-11 ਗਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਚ ਕਰ੍ਸ਼਼ਣਾਨੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 115
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.115. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 115
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਗਙ੍ਗਾਸਾਗਰਸਙ੍ਗਮਾਦਿਤੀਰ੍ਥਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਤਤ੍ਤੀਰ੍ਥਾਸ਼੍ਰਮਮਹਿਮਾਨੁਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-115-0 (20449)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-115-0x (2075)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਯਾਤਃ ਕੌਸ਼ਿਕ੍ਯਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਜਨਮੇਜਯ।
ਆਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਜਗਾਮਾਯਤਨਾਨ੍ਯਥ ॥ 3-115-1 (20450)
ਸ ਸਾਗਰੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਗਙ੍ਗਾਯਾਃ ਸੰਗਮੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਨਦੀਸ਼ਤਾਨਾਂ ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਚਕ੍ਰੇ ਸਮਾਪ੍ਲਵਮ੍ ॥ 3-115-2 (20451)
ਤਤਃ ਸਮੁਦ੍ਰਤੀਰੇਣ ਜਗਾਮ ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਵੀਰਃ ਕਲਿਙ੍ਗਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-115-3 (20452)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-115-4x (2076)
ਏਤੇ ਕਲਿਙ੍ਗਾਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਤ੍ਰ ਵੈਤਰਣੀ ਨਦੀ।
ਯਤ੍ਰਾਯਜਤ ਧਰ੍ਮੋਪਿ ਦੇਵਾਞ੍ਸ਼ਰਣਮੇਤ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-115-4 (20453)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਮੁਪਾਯੁਕ੍ਤੰ ਯਜ੍ਞਿਯੰ ਗਿਰਿਸ਼ੋਭਿਤਮ੍।
ਉਤ੍ਤਰੰ ਤੀਰਮੇਤਦ੍ਧਿ ਸਤਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-115-5 (20454)
ਸਮੇਨ ਦੇਵਯਾਨੇਨ ਪਥਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮੁਪੇਯੁਸ਼਼ਃ।
ਅਤ੍ਰਵੈ ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਪੁਰਾ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰੀਜਿਰੇ ॥ 3-115-6 (20455)
ਅਤ੍ਰੈਵ ਰੁਦ੍ਰੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਸ਼ੁਮਾਦਤ੍ਤਵਾਨ੍ਮਖੇ।
ਪਸ਼ੁਮਾਦਾਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭਾਗੋਯਮਿਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-115-7 (20456)
ਹ੍ਰੁʼਤੇ ਪਸ਼ੌ ਤਦਾ ਦੇਵਾਸ੍ਤਮੂਚੁਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਮਾ ਪਰਸ੍ਵਮਭਿਦ੍ਰੋਗ੍ਧਾ ਮਾਧਰ੍ਮ੍ਯਾੰਨੀਨਸ਼ਃ ਪਥਃ ॥ 3-115-8 (20457)
`ਸ੍ਵਯੰ ਯਜ੍ਞੇਸ਼੍ਵਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਫਲਦਾਯਕਃ।
ਯਜ੍ਞੰ ਵਿਹਨ੍ਤੁਂ ਭਗਵਾੰਨਾਰ੍ਹਸੇ ਜਗਦੀਸ਼੍ਵਰ' ॥ 3-115-9 (20458)
ਇਤਿਕਲ੍ਯਾਣਰੂਪਾਭਿਰ੍ਵਾਗ੍ਭਿਸ੍ਤੇ ਰੁਦ੍ਰਮਸ੍ਤੁਵਨ੍।
ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਚੈਨੰ ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨਯਾਂਚਕ੍ਰਿਰੇ ਤਦਾ ॥ 3-115-10 (20459)
ਤਤਃ ਸ ਪਸ਼ੁਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਦੇਵਯਾਨੇਨ ਜਗ੍ਮਿਵਾਨ੍।
ਤਤ੍ਰਾਨੁਵੰਸ਼ੋ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯਤੰ ਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-115-11 (20460)
ਅਯਾਤਯਾਮੰ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ ਭਾਗੇਭ੍ਯੋ ਭਾਗਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਦੇਵਾਃ ਸੰਕਲ੍ਪਯਾਮਾਸੁਰ੍ਭਯਾਦ੍ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-115-12 (20461)
ਇਮਾਂ ਗਾਥਾਮਤ੍ਰ ਗਾਯੰਨਪਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤਿ ਯੋ ਨਰਃ।
ਦੇਵਯਾਨੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪਨ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ(ਅ)ਭਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 3-115-13 (20462)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-115-14x (2077)
ਤਤੋ ਵੈਤਰਣੀਂ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਤਥਾ।
ਅਵਤੀਰ੍ਯ ਮਹਾਭਾਗਾਸ੍ਤਰ੍ਪਯਾਂਚਕ੍ਰਿਰੇ ਪਿਤ੍ਰੁʼਨ੍ ॥ 3-115-14 (20463)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-115-15x (2078)
ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਹ ਵਿਧਿਵਦਸ੍ਯਾਂ ਨਦ੍ਯਾਂ ਤਪੋਬਲਾਤ੍।
ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਦਸ੍ਮਿ ਵਿਸ਼਼ਯਾਦਪੇਤਃ ਪਸ਼੍ਯ ਲੋਮਸ਼ ॥ 3-115-15 (20464)
ਸਰ੍ਵਾਲ੍ਲੋਁਕਾਨ੍ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਤਵ ਸੁਵ੍ਰਤ।
ਵੈਖਾਨਸਾਨਾਂ ਜਪਤਾਮੇਸ਼਼ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-115-16 (20465)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-115-17x (2079)
ਤ੍ਰਿਸ਼ਤੰ ਵੈ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਯਤ੍ਰਧ੍ਵਨਿੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਸ਼਼੍ਯੇਨੰ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮਾਸ੍ਸ੍ਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-115-17 (20466)
ਏਤਤ੍ਸ੍ਵਯੰਭੁਵੋ ਰਾਜਨ੍ਵਨੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਯਤ੍ਰਾਯਜਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਾ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥ 3-115-18 (20467)
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਯਜ੍ਞੇ ਹਿ ਭੂਰ੍ਦਤ੍ਤਾ ਕਸ਼੍ਯਪਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ।
ਸਪਰ੍ਵਤਵਨੋਦ੍ਦੇਸ਼ਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਰ੍ਥੇ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ ॥ 3-115-19 (20468)
ਅਵਾਸੀਦਚ੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਦਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰਾ ਮਹੀ ਤਦਾ।
ਉਵਾਚ ਚਾਪਿ ਕੁਪਿਤਾ ਲੋਕਸ਼੍ਵਰਮਿਦੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 3-115-20 (20469)
ਨ ਮਾਂ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਯ ਭਗਵਨ੍ਕਸ੍ਮੈਚਿਦ੍ਦਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਮੋਘਮੇਤਤ੍ਤੇ ਯਾਸ੍ਯਾਮ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਰਸਾਤਲਮ੍ ॥ 3-115-21 (20470)
ਵਿਸ਼਼ੀਦਨ੍ਤੀਂ ਤੁ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਸ਼੍ਯਪੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਂਬਭੂਵਾਥ ਤਤੋ ਭੂਮਿੰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-115-22 (20471)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਤਪਸਾ ਤਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਪੁਨਰੁੰਨਹ੍ਯ ਸਲਿਲਾਦ੍ਦੇਦੀਰੂਪਾਸ੍ਥਿਤਾ ਬਭੌ ॥ 3-115-23 (20472)
ਸੈਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਵੇਦੀਸੰਸ੍ਥਾਨਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।
ਆਰੁਹ੍ਯਾਤ੍ਰ ਮਹਾਰਾਜ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ਵੈ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-115-24 (20473)
ਸੈਸ਼਼ਾ ਸਾਗਰਮਾਸ੍ਰਾਦ੍ਯ ਰਾਜਨ੍ਵੇਦੀ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾ।
ਏਤਾਮਾਰੁਹ੍ਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਤ੍ਵਮੇਕਸ੍ਤਰ ਸਾਗਰਮ੍ ॥ 3-115-25 (20474)
ਅਹੰ ਚ ਤੇ ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨੰ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ
ਯਥਾ ਤ੍ਵਮੇਨਾਮਧਿਰੋਹਸੇ(ਅ)ਦ੍ਯ।
ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਹਿ ਮਰ੍ਤ੍ਯੇਨ ਤਤਃ ਸਮੁਦ੍ਰ-
ਮੇਸ਼਼ਾ ਵੇਦੀ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤ੍ਯਾਜਮੀਢ ॥ 3-115-26 (20475)
ਓਂਨਮੋ ਵਿਸ਼੍ਵਗੁਪ੍ਤਾਯ ਨਮੋ ਵਿਸ਼੍ਵਪਰਾਯ ਤੇ।
ਸਾੰਨਿਧ੍ਯੰ ਕੁਰੁ ਦੇਵੇਸ਼ ਸਾਗਰੇ ਲਵਣਾਮ੍ਭਸਿ ॥ 3-115-27 (20476)
ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਮਿਤ੍ਰੋ ਯੋਨਿਰਾਪੋ(ਅ)ਥ ਦੇਵ੍ਯੋ
ਵਿਸ਼਼੍ਣੋ ਰੇਤਸ੍ਤ੍ਵਮਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਨਾਭਿਃ।
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯੰ
ਵੇਦੀਮਿਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਤਰਸਾ(ਅ)ਧਿਰੋਹ ॥ 3-115-28 (20477)
ਅਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਤੇ ਯੋਨਿਰਿਡਾ ਚ ਦੇਹੋ
ਰੇਤੋਧਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਨਾਭਿਃ।
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯੰ
ਤਤੋ(ਅ)ਵਗਾਹੇਤ ਪਤਿੰ ਨਦੀਨਾਮ੍ ॥ 3-115-29 (20478)
ਅਨ੍ਯਥਾ ਹਿ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦੇਵਯੋਨਿਰਪਾਂਪਤਿਃ।
ਕੁਸ਼ਾਗ੍ਰੇਣਾਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨ ਸ੍ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੋ ਮਹੋਦਧਿਃ ॥ 3-115-30 (20479)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-115-31x (2080)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਸਾਗਰਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਤਚ੍ਛਾਸਨਮਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਿਸ਼ਾਮੁਵਾਸ ॥ 3-115-31 (20480)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 115 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-115-5 ਉਤ੍ਤਰੰਤੀਰੰ ਵੈਤਰਣ੍ਯਾਃ ॥ 3-115-8 ਮਾ ਪਰਸ੍ਵਮਭਿਦ੍ਰੋਗ੍ਧਾ ਪਰਭਾਗਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ੰ ਮਾਦੁਰ੍ਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-115-12 ਅਯਾਤਯਾਮੰ ਤਾਤ੍ਕਾਲਿਕਮ੍ ॥ 3-115-27 ਸਮੁਦ੍ਰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਮਨ੍ਰਮਾਹ ਓਂਨਮ ਇਤਿ। ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਗੁਪ੍ਤੰ ਲੀਨਮਸ੍ਮਿਨ੍ ਪ੍ਰਲਯੇ ਇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਗੁਪ੍ਤਃ। ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰਾਯ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣਵੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਲਵਣਾਮ੍ਭਸਿ ਕ੍ਸ਼਼ਾਰੋਦਕੇ ॥ 3-115-30 ਦੇਵਯੋਨਿਃ ਦੇਵਸ੍ਤਾਨਮ੍ ॥ 3-115-31 ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਸਾਗਰਗਾਮਚਚ੍ਛਦਿਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 116
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.116. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 116
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣਏਨ ਮੁਨਿਨਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਤਿ ਪਰਸ਼ੁਰਾਮਚਰਿਤ੍ਰਕੀਰ੍ਤਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਰੁʼਚੀਕੇਨ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸੁਤੇਨ ਦਿਵ੍ਯਾਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰਸ਼ੁਲ੍ਕਦਾਨੇਨ ਗਾਧਿਕਨ੍ਯਾਪਰਿਣਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਗਾਧਿਸੁਤਯਾ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯਾ ਭੂਗੁਪ੍ਰਸਾਦਾਜ੍ਜਮਦਗ੍ਨਿਨਾਮਕਤਵਯੋਤ੍ਪਾਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-116-0 (20481)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-116-0x (2081)
ਸ ਤਤ੍ਰ ਤਾਮੁਸ਼਼ਿਤ੍ਵੈਕਾਂ ਰਜਨੀਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਤਾਪਸਾਨਾਂ ਪਰੰ ਚਕ੍ਰੇ ਸਤ੍ਕਾਰੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-116-1 (20482)
ਲੋਮਸ਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਾਚਖ੍ਯੌ ਤਤ੍ਰ ਤਾਪਸਾਨ੍।
ਭ੍ਰੁʼਗੂਨਙ੍ਗਿਰਸਸ਼੍ਚੈਵ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਾਨਥ ਕਾਸ਼੍ਯਪਾਨ੍ ॥ 3-116-2 (20483)
ਤਾਨ੍ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਭਿਵਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ।
ਰਾਮਸ੍ਯਾਨੁਚਰੰ ਵੀਰਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣਮ੍ ॥ 3-116-3 (20484)
ਕਦਾ ਨੁ ਰਾਮੋ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਾਪਸੋ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤਮਹੰ ਤਪਸਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍ ॥ 3-116-4 (20485)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 3-116-5x (2082)
ਆਯਾਨੇਵਾਸਿ ਵਿਦਿਤੋ ਰਾਮਸ੍ਯ ਵਿਦਿਤਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪ੍ਰੀਤਿਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਚ ਰਾਮਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤ੍ਵਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-116-5 (20486)
ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੀਮਸ਼਼੍ਟਮੀਂ ਚ ਰਾਮੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਾਪਸਾਃ।
ਅਸ੍ਯਾਂ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਾਂ ਵ੍ਯਤੀਤਾਯਾਂ ਭਵਿਤ੍ਰੀ ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੀ ॥ 3-116-6 (20487)
`ਤਤੋ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਰਾਮੰ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨਜਟਾਧਰਮ੍'। 3-116-7 (20488)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ।
ਭਵਾਨਨੁਗਤੋ ਰਾਮੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰ ਮਹਾਬਲਮ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ੀ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-116-7x (2083)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਕਥਯਤ੍ਵਦ੍ਯ ਯਥਾ ਰਾਮੇਣ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਆਹਵੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕਥੰ ਕੇਨ ਚ ਹੇਤੁਨਾ ॥ 3-116-8 (20489)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 3-116-9x (2084)
[ਹਨ੍ਤ ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਦਾਖ੍ਯਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਭ੍ਰੁʼਗੂਣਾਂ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਵੰਸ਼ੇ ਜਾਤਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-116-9 (20490)
ਰਾਮਸ੍ਯ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਚਰਿਤੰ ਦੇਵਸੰਮਿਤਮ੍।
ਹੈਹਯਾਧਿਪਤੇਸ਼੍ਚੈਵ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ ਭਾਰਤ ॥ 3-116-10 (20491)
ਰਾਮੇਣ ਚਾਰ੍ਜੁਨੋ ਨਾਮ ਹੈਹਯਾਧਿਪਤਿਰ੍ਹਤਿਃ।
ਤਸ੍ਯ ਬਾਹੁਸ਼ਤਾਨ੍ਯਾਸੰਸ੍ਤ੍ਰੀਣਿ ਸਪ੍ਤ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-116-11 (20492)
ਦਤ੍ਤਾਤ੍ਰੇਯਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਵਿਮਾਨੰ ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਤਥਾ।
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-116-12 (20493)
ਅਵ੍ਘਾਹਤਗਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਰਥਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਰਥੇਨ ਤੇਨ ਤੁ ਸਦਾਵਰਦਾਨੇਨ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-116-13 (20494)
ਮਮਰ੍ਦ ਦੇਵਾਨ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਭੂਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤੁ ਪੀਡਯਾਮਾਸ ਸਰ੍ਵਤਃ ॥ 3-116-14 (20495)
ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਮੇਤ੍ਯਾਹੁਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਾਵ੍ਰਤਾਃ।
ਦੇਵਦੇਵੰ ਸੁਰਾਰਿਘ੍ਨੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਭਗਵਨ੍ਭੂਤਰਾਰ੍ਥਮਰ੍ਜੁਨੰ ਜਹਿ ਵੈ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-116-15 (20496)
ਵਿਮਾਨੇਨ ਚ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਹੈਹਯਾਧਿਪਤਿਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਸ਼ਚੀਸਹਾਯੰ ਕ੍ਰੀਡਨ੍ਤੰ ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਵਾਸਵਮ੍ ॥ 3-116-16 (20497)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵਃ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਵਿਨਾਸ਼ਾਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥ 3-116-17 (20498)
ਯਤ੍ਤਦ੍ਭੂਤਹਿਤੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਨਿਵੇਦਿਤਮ੍।
ਸੰਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭਗਵਾਁਲ੍ਲੋਕਪੂਜਿਤਃ।
ਜਗਾਮ ਬਦਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਮੇਵਾਸ਼੍ਰਮਮਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 3-116-18 (20499)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।]
ਕਾਨ੍ਯਕੁਬ੍ਜੇ ਮਹਾਨਾਸੀਤ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ਸੁਮਹਾਬਲਃ।
ਗਾਧੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੋ ਲੋਕੇ ਵਨਵਾਸੰ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-116-19 (20500)
ਵਨੇ ਤੁ ਤਸ੍ਯ ਵਸਤਃ ਕਨ੍ਯਾ ਜਜ੍ਞੇ(ਅ)ਪ੍ਸਰਃਸਮਾ।
ਰੁʼਚੀਕੋ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਤਾਂ ਚ ਵਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥ 3-116-20 (20501)
ਤਮੁਵਾਚ ਤਤੋ ਗਾਧਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਮ੍।
ਉਚਿਤੰ ਨਃ ਕੁਲੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪੂਰ੍ਵੈਰ੍ਯਤ੍ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਮ੍ ॥ 3-116-21 (20502)
ਏਕਤਃ ਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਰਾਣਾਂ ਤਰਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਸਹਸ੍ਰੰ ਵਾਜਿਨਾਂ ਸ਼ੁਕ੍ਲਮਿਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-116-22 (20503)
ਨ ਚਾਪਿ ਭਗਵਾਨ੍ਵਾਚ੍ਯੋਦੀਯਤਾਮਿਤਿ ਭਾਰ੍ਗਵ।
ਦੇਯਾ ਮੇ ਦੁਹਿਤਾ ਚੈਵ ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 3-116-23 (20504)
ਰੁʼਚੀਕ ਉਵਾਚ। 3-116-24x (2085)
ਏਕਤਃ ਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਰਾਣਾਂ ਤਰਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਦਾਸ੍ਯਾਮ੍ਯਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰੰ ਤੇ ਮਮ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸੁਤਾ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਤੇ ॥ 3-116-24 (20505)
`ਗਾਧਿਰੁਵਾਚ। 3-116-25x (2086)
ਦਦਾਸ੍ਯਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰੰ ਮੇ ਤਵ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸੁਤਾ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਮੇ' ॥ 3-116-25 (20506)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 3-116-26x (2087)
ਸ ਤਥੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਰਾਜਨ੍ਵਰੁਣਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਏਕਤਃ ਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਰਾਣਾਂ ਤਰਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਸਹਸ੍ਰੰ ਵਾਜਿਨਾਮੇਕੰ ਸ਼ੁਲ੍ਕਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਤਿਦੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-116-26 (20507)
ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਸਹਸ੍ਰੰ ਵੈ ਵਾਜਿਨਾਂ ਵਰੁਣਸ੍ਤਦਾ।
ਤਦਸ਼੍ਵਤੀਰ੍ਥੰ ਵਿਖ੍ਯਾਤਮੁਤ੍ਥਿਤਾ ਯਤ੍ਰ ਤੇ ਹਯਾਃ ॥ 3-116-27 (20508)
ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਕਾਨ੍ਯਕੁਬ੍ਜੇ ਵੈ ਦਦੌ ਸਤ੍ਯਵਤੀਂ ਤਦਾ।
ਤਤੋ ਗਾਧਿਃ ਸੁਤਾਂ ਚਾਸ੍ਮੈ ਜਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਸਨ੍ਸੁਰਾਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-116-28 (20509)
ਲਬ੍ਧੰ ਹਯਸਹਸ੍ਰੰ ਤੁ ਤਾਂ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਿਵੌਕਸਃ।
`ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤਮੇਵ ਦਿਵਿ ਸੰਸ੍ਤੁਵਨ੍' ॥ 3-116-29 (20510)
ਧਰ੍ਮੇਣ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਤਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਮ੍ਰੁʼਚੀਕੋ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ।
ਯਥਾਕਾਮੰ ਯਥਾਜੋਸ਼਼ੰ ਤਯਾ ਰੇਮੇ ਸੁਮਧ੍ਯਯਾ ॥ 3-116-30 (20511)
ਤੰ ਵਿਵਾਹੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇਰਾਜਨ੍ਸਭਾਰ੍ਯਮਵਲੋਕਕਃ।
ਆਜਗਾਮ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਨਨ੍ਦ ਚ ॥ 3-116-31 (20512)
ਭਾਰ੍ਯਾਪਤੀ ਤਮਾਸੀਨੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਂ ਸੁਰਗਣਾਰ੍ਚਿਤਮ੍।
ਅਰ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸੀਨੌ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲੀ ਤਸ੍ਥਤੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-116-32 (20513)
ਤਤਃ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭ੍ਰੁʼਗੁਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਸੁਭਗੇ ਦਾਤਾ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿ ਤਵੇਪ੍ਸਿਤਮ੍ ॥ 3-116-33 (20514)
ਸਾ ਵੈ ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਭਾਸ ਤੰ ਗੁਰੁਂ ਪੁਤ੍ਰਕਾਰਣਾਤ੍।
ਆਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਤੁਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਚ ਚਕਾਰ ਸਃ ॥ 3-116-34 (20515)
ਭ੍ਰੁʼਗੁਰੁਵਾਚ। 3-116-35x (2088)
ਰੁʼਤੌ ਤ੍ਵੰ ਚੈਵ ਮਾਤਾ ਚ ਸ੍ਨਾਤੇ ਪੁਂਸਵਨਾਯ ਵੈ।
ਆਲਿਙ੍ਗੇਤਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੌ ਸਾ(ਅ)ਸ੍ਵਤ੍ਥੰ ਤ੍ਵਮੁਦੁਮ੍ਬਰਮ੍ ॥ 3-116-35 (20516)
ਚਰੁਦ੍ਵਯਮਿਦੰ ਭਦ੍ਰੇ ਜਨਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਵੈਵ ਚ।
ਵਿਸ਼੍ਵਮਾਵਰ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮਯਾ ਯਤ੍ਨੇਨ ਸਾਧਿਤਮ੍ ॥ 3-116-36 (20517)
ਪ੍ਰਾਸ਼ਿਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਤੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਗਤਃ।
ਆਲਿਙ੍ਗਨੇ ਚਰੌ ਚੈਵ ਚਕ੍ਰਤੁਸ੍ਤੇ ਵਿਪਰ੍ਯਯਮ੍ ॥ 3-116-37 (20518)
ਤਤਃ ਪੁਨ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਕਾਲੇ ਬਹੁਤਿਥੇ ਗਤੇ।
ਦਿਵ੍ਯਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਭਗਵਾਨਾਗਤਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-116-38 (20519)
ਅਥੋਵਾਚ ਮਹਾਤੇਜਾ ਭ੍ਰੁʼਗੁਃ ਸਤ੍ਯਵਤੀਂ ਸ਼੍ਨੁਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-116-39 (20520)
ਉਪਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚਰੁਰ੍ਭਦ੍ਰੇ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚਾਲਿਙ੍ਗਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਵਿਪਰੀਤੇਨ ਤੇ ਸੁਭ੍ਰੂਰ੍ਮਾਤ੍ਰਾ ਚੈਵਾਸਿ ਵਞ੍ਚਿਤਾ ॥ 3-116-40 (20521)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਚਾਰੋ ਮਾਤੁਸ੍ਤਵ ਸੁਤੋ ਮਹਾਨ੍।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਃ ਸਾਧੂਨਾਂ ਮਾਰ੍ਗਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-116-41 (20522)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਮਾਸ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੰ ਸਾ ਪੁਨਃਪੁਨਃ।
ਨ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰੋ ਭਵੇਦੀਦ੍ਰੁʼਕ੍ਕਾਮੰ ਪੌਤ੍ਰੋ ਭਵੇਦਿਤਿ ॥ 3-116-42 (20523)
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਸਾ ਤੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵ ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਿਤਾ।
ਕ੍ਰਾਲੰ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਤੀ ਗਰ੍ਭੰ ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਯਤ੍ਨਤਃ ॥ 3-116-43 (20524)
ਜਮਦਗ੍ਨਿੰ ਤਤਃ ਪੁਤ੍ਰੰ ਜਜ੍ਞੇ ਸਾ ਕਾਲ ਆਗਤੇ।
ਤੇਜਸਾ ਵਰ੍ਚਸਾ ਚੈਵ ਯੁਕ੍ਤੰ ਭਾਰ੍ਗਵਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-116-44 (20525)
ਸ ਵਰ੍ਧਮਾਨਸ੍ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਵੇਦਸ੍ਯਾਧ੍ਯਯਨੇਨ ਚ।
ਬਹੂਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਤ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-116-45 (20526)
ਤੰ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਨਿ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਭਾਸ੍ਕਰੋਪਮਵਰ੍ਚਸਮ੍ ॥ 3-116-46 (20527)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 116 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-116-4 ਤਾਪਸਾਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਤੇਨੈਵਾਹੰਪ੍ਰਸਙ੍ਗੇਨੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-116-5 ਆਯਾਨ੍ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ ॥ 3-116-28 ਜਨ੍ਯਾਃ ਵਰਪਕ੍ਸ਼਼ੀਯਾਃ। ਤਤੋ ਗਾਧਿਃ ਸੁਤਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਦਦੌ ਕਨ੍ਯਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-116-29 ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਹਯਸਹਸ੍ਰੰ ਤਦ੍ਦੇਵਾਨਾਂ ਸੰਨਿਧੌ ਤਦੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-116-31 ਅਵਲੋਕਕਃ ਅਵਲੋਕਨਾਰ੍ਥੀ ॥ 3-116-36 ਵਿਸ਼੍ਵੰਵਿਰਾਟਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਆਵਰ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਰਨੁਸੰਧਾਯ ਏਤਯੋਸ਼੍ਚਰ੍ਵੋਰ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੁʼਤੁਲ੍ਯੌ ਪੁਤ੍ਰੌ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ ਇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-116-37 ਤੇ ਉਭੇ ਪ੍ਰਤਿ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵੇਤੀਕਾਰਲੋਪਃ ਸੰਧਿਰ੍ਵਾ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ। ਆਲਿਙ੍ਗਨੇ ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥੋਦੁਮ੍ਬਰਯੋਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 117
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.117. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 117
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਮੇਣ ਰੇਣੁਕਾਯਾਂ ਮਾਨਸਿਕਵ੍ਯਭਿਚਾਰਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ਪਿਤੁਰ੍ਜਮਦਗ੍ਨੇਰ੍ਨਿਯੋਗਾਤ੍ਕੁਠਾਰੇਣ ਤਸ੍ਯਾਃ ਕਣ੍ਠਚ੍ਛੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਜਮਦਗ੍ਨਿਨਾ ਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਰੇਣੁਕਾਯਾਃ ਪੁਨਰੁਜ੍ਜੀਵਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਰਾਮਾਸੰਨਿਧਾਨੇ ਜਮਦਗ੍ਨ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਮੁਪਾਗਤੇਨ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਾਰ੍ਜੁਨੇਨ ਤਦੀਯਹੋਮਧੇਨੁਵਤ੍ਸਾਹਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦਾਸ਼੍ਰਮਪੀਡਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਤ ਆਗਤੇਨ ਰਾਮੇਣ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯੇ ਯੁਧਿ ਨਿਹਤੇ ਤਦੀਯੈ ਰਾਮਾਸੰਨਿਧਾਨੇ ਜਮਦਗ੍ਨੇਰ੍ਵਧਃ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-117-0 (20528)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 3-117-0x (2089)
ਸ ਵੇਦਾਧ੍ਯਯਨੇ ਯੁਕ੍ਤੋ ਜਮਦਗ੍ਨਿਰ੍ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਤਤੋ ਦੇਵਾੰਨਿਯਮਾਦ੍ਵਸ਼ਮਾਨਯਤ੍ ॥ 3-117-1 (20529)
ਸ ਪ੍ਰਸੇਨਜਿਤੰ ਰਾਜੰਨਧਿਗਮ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪਮ੍।
ਰੇਣੁਕਾਂ ਵਰਯਾਮਾਸ ਸ ਚ ਤਸ੍ਮੈ ਦਦੌ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 3-117-2 (20530)
ਰੇਣੁਕਾਂ ਤ੍ਵਥ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਭਾਰ੍ਗਵਨਨ੍ਦਨਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥਸ੍ਤਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ(ਅ)ਨੁਕੂਲਯਾ ॥ 3-117-3 (20531)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਕੁਮਾਰਾਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਜਜ੍ਞਿਰੇ ਰਾਮਪਞ੍ਚਮਾਃ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਜਘਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਰਾਮ ਆਸੀਞ੍ਜਘਨ੍ਯਜਃ ॥ 3-117-4 (20532)
ਫਲਾਹਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਗਤੇਸ਼਼੍ਵਥ ਸੁਤੇਸ਼਼ੁ ਵੈ।
ਰੇਣੁਕਾ ਸ੍ਨਾਤੁਮਗਮਤ੍ਕਦਾਚਿੰਨਿਯਤਵ੍ਰਤਾ ॥ 3-117-5 (20533)
ਸਾ ਤੁ ਚਿਤ੍ਰਰਥੰ ਨਾਮ ਮਾਰ੍ਤਿਕਾਵਤਕੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਰੇਣੁਕਾ ਰਾਜੰਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ॥ 3-117-6 (20534)
ਕ੍ਰੀਡਨ੍ਤੰ ਸਲਿਲੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਭਾਰ੍ਯੰ ਪਦ੍ਮਮਾਲਿਨਮ੍।
ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੰ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਾਮਾਸ ਰੇਣੁਕਾ ॥ 3-117-7 (20535)
ਵ੍ਯਭਿਚਾਰਾਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਾ ਕ੍ਲਿੰਨਾਮ੍ਭਸਿ ਵਿਚੇਤਨਾ।
`ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾੰਨਿਪਤਿਤਾ ਨਰ੍ਮਦਾਯਾਂ ਮਹਾਹ੍ਰਦੇ ॥ 3-117-8 (20536)
ਉਤੀਰ੍ਯ ਚਾਪਿ ਸਾ ਯਤ੍ਨਾਜ੍ਜਗਾਮ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ'।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਰਮੰ ਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਤਾਂ ਵੈ ਭਰ੍ਤਾਨ੍ਵਬੁਧ੍ਯਤ ॥ 3-117-9 (20537)
ਸ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਚ੍ਯੁਤਾਂਧੈਰ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮ੍ਯਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਮ੍।
ਸ਼੍ਰਿਕ੍ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਮਹਾਤੇਜਾ ਗਰ੍ਹਯਾਮਾਸ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-117-10 (20538)
ਤਤੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੋ ਰੁਮਣ੍ਵਾੰਨਾਮ ਨਾਮਤਃ।
ਆਜਗਾਮ ਸੁਸ਼਼ੇਣਸ਼੍ਚ ਵਸੁਰ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੁਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-117-11 (20539)
ਤਾਨਾਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯਾਦ੍ਭਗਵਾਨ੍ਵਧੇ ਮਾਤੁਰਚੋਦਯਤ੍।
ਨ ਚ ਤੇ ਜਾਤਸੰਮੋਹਾਃ ਕਿੰਚਿਦੂਚੁਰ੍ਵਿਚੇਤਸਃ ॥ 3-117-12 (20540)
ਤਤਃ ਸ਼ਸ਼ਾਪ ਤਾਨ੍ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਤੇ ਸ਼ਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚੈਤਨਾਂ ਜਹੁਃ।
ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਸਧਰ੍ਮਾਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਸਞ੍ਜਡੋਪਮਾਃ ॥ 3-117-13 (20541)
ਤਤੋ ਰਾਮੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯਾਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਦਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਮਨ੍ਯੁਰ੍ਜਮਦਗ੍ਨਿਰ੍ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-117-14 (20542)
ਜਹੀਮਾਂ ਮਾਤਰੰ ਪਾਪਾਂ ਮਾ ਚ ਪੁਤ੍ਰ ਵ੍ਯਥਾਂ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ।
ਤਤ ਆਦਾਯ ਪਰਸ਼ੁਂ ਰਾਮੋ ਮਾਤੁ ਸ਼ਿਰੋ(ਅ)ਹਰਤ੍ ॥ 3-117-15 (20543)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਜਮਦਗ੍ਨੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਕੋਪੋ(ਅ)ਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਸਹਸਾ ਪ੍ਰਸੰਨਸ਼੍ਚਾਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍ ॥ 3-117-16 (20544)
ਮਮੇਦੰ ਵਚਨਾਤ੍ਤਾਤ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇ ਕਰ੍ਮ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਕਾਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਯਾਵਤੋ ਵਾਞ੍ਛਸੇ ਹ੍ਰੁʼਦਾ ॥ 3-117-17 (20545)
ਸ ਵਵ੍ਰੇ ਮਾਤੁਰੁਤ੍ਥਾਨਮਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿੰ ਚ ਵਧਸ੍ਯ ਵੈ।
ਪਾਪੇਨ ਤੇਨ ਚਾਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਤਥਾ ॥ 3-117-18 (20546)
ਅਪ੍ਰਤਿਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਤਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇ ਦੀਰ੍ਘਮਾਯੁਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਦਦੌ ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਾਮਾਂਸ੍ਤਾਞ੍ਜਮਦਗ੍ਨਿਰ੍ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-117-19 (20547)
ਕਦਾਚਿਤ੍ਤੁ ਤਥੈਵਾਸ੍ਯ ਵਿਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਸੁਤਾਃ ਪ੍ਰਭੋ।
ਅਥਾਨੂਪਪਤਿਰ੍ਵੀਰਃ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-117-20 (20548)
ਤਮਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰਰ੍ਧ੍ਯਾਤ੍ਸਮਾਰ੍ਚਯਤ੍।
ਸ ਯੁਦ੍ਧਮਦਸੰਮਤ੍ਤੋ ਨਾਭ੍ਯਨਨ੍ਦਤ੍ਤਥਾ(ਅ)ਰ੍ਚਨਮ੍ ॥ 3-117-21 (20549)
ਪ੍ਰਮਥ੍ਯ ਚਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧੋਮਧੇਨੋਸ੍ਤਤੋਬਲਾਤ੍।
ਜਹਾਰ ਵਤ੍ਸੰ ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਾ ਬਭਞ੍ਜ ਚ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਾਨ੍ ॥ 3-117-22 (20550)
ਆਗਤਾਯ ਚ ਰਾਮਾਯ ਤਦਾਚਸ਼਼੍ਟ ਪਿਤਾ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਗਾਂ ਚ ਰੋਰੁਦਤੀਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕੋਪੋ ਰਾਮੰ ਸਮਾਵਿਸ਼ਤ੍।
ਸ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਮਾਪੰਨਃ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਮੁਪਾਦ੍ਰਵਤ੍ ॥ 3-117-23 (20551)
ਤਸ੍ਯਾਥ ਯੁਧਿ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਭਾਰ੍ਗਵਃ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਨਿਸ਼ਿਤੈਰ੍ਭਲ੍ਲੈਰ੍ਬਾਹੂਨ੍ਪਰਿਘਸੰਨਿਭਾਨ੍ ॥ 3-117-24 (20552)
ਸਹਸ੍ਰਸੰਮਿਤਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਰੁਚਿਰੰ ਧਨੁਃ।
ਅਭਿਭੂਤਃ ਸ ਰਾਮੇਣ ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਕਾਲਧਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-117-25 (20553)
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯਾਥ ਦਾਯਾਦਾ ਰਾਮੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਯਵਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥੰ ਵਿਨਾ ਰਾਮੰ ਜਮਦਗ੍ਨਿਮੁਪਾਦ੍ਰਵਨ੍ ॥ 3-117-26 (20554)
ਤੇ ਤੰ ਜਘ੍ਨੁਰ੍ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਮਯੁਧ੍ਯਨ੍ਤੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਅਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਰਾਮਰਾਮੇਤਿ ਵਿਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤਮਨਾਥਵਤ੍ ॥ 3-117-27 (20555)
ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤੁ ਜਮਦਗ੍ਨਿੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਘਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰੈਰ੍ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯਥਾਗਤਮਰਿੰਦਮਾਃ ॥ 3-117-28 (20556)
ਅਪਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵੈ ਤੇਸ਼਼ੁ ਜਮਦਗ੍ਨੌ ਤਥਾ ਗਤੇ।
ਸਮਿਤ੍ਪਾਣਿਰੁਪਾਗਚ੍ਛਦਾਸ਼੍ਰਮੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-117-29 (20557)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਿਤਰੰ ਵੀਰਸ੍ਤਦਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਵਸ਼ੰ ਗਤਮ੍।
ਅਨਰ੍ਹੰ ਤੰ ਤਥਾਭੂਤੰ ਵਿਲਲਾਪ ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ ॥ 3-117-30 (20558)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 117 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-117-7 ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਾਮਾਸ ਤਮੈਚ੍ਛਤ੍। ਸਭਾਰ੍ਯੰ ਹੇਮਮਾਲਿਨਮਿਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-117-25 ਕਾਲਧਰ੍ਮਣਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 118
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.118. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 118
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਧਮਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ ਤ੍ਰਿਃ ਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੀਕਰਣਾਦਿਰਾਮਚਰਿਤ੍ਰਕਥਨਮ੍ ॥ 1 .। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਪਰੇਦ੍ਯੁਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼੍ਯਾਂ ਸੰਨਿਹਿਤਪਰਸ਼ੁਰਾਮਪੂਜਨਾਦਿਪੂਰ੍ਵਕੰ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ਼ੈਲਾਤ੍ਪੁਰਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-118-0 (20559)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 3-118-0x (2090)
ਮਮਾਪਰਾਧਾਤ੍ਤੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੈਰ੍ਹਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤਾਤ ਬਾਲਿਸ਼ੈਃ।
ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਦਾਯਾਦੈਰ੍ਵਨੇ ਮ੍ਰੁʼਗ ਇਵੇਸ਼਼ੁਭਿਃ ॥ 3-118-1 (20560)
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਸ੍ਯ ਕਥੰ ਤਾਤ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਸਤ੍ਪਥੇ।
ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰੇਵੰਵਿਧੋ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼੍ਵਨਾਗਸਃ ॥ 3-118-2 (20561)
ਕਿੰਨੁ ਤੈਰ੍ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰਪਾਪੰ ਯੈਰ੍ਬਵਾਂਸ੍ਤਪਸਿ ਸ੍ਤਿਤਃ।
ਅਯੁਧ੍ਯਮਾਨੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸਨ੍ਹਤਃ ਸ਼ਰਸ਼ਤੈਃ ਸ਼ਿਤੈਃ ॥ 3-118-3 (20562)
ਕਿੰਨੁ ਤੇ ਤਤ੍ਰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਚਿਵੇਸ਼਼ੁ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਸੁ ਚ।
ਅਯੁਧ੍ਯਮਾਨੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਮੇਕੰ ਹਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨਪਤ੍ਰਪਾਃ ॥ 3-118-4 (20563)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 3-118-5x (2091)
ਲਾਲਪ੍ਯੈਵੰ ਸਕੁਸ੍ਨ੍ਣੰ ਬਹੁ ਨਾਨਾਵਿਧੰ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਪ੍ਰੇਤਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-118-5 (20564)
ਦਦਾਹ ਪਿਤਰੰ ਚਾਗ੍ਨੌ ਰਾਮਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ।
ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞੇ ਵਧੰ ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-118-6 (20565)
ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ(ਅ)ਤਿਬਲਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮਾਦਾਯ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਜਘ੍ਨਿਵਾਨ੍ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸੁਤਾਨੇਕੋ(ਅ)ਨ੍ਤਕੋਪਮਃ ॥ 3-118-7 (20566)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚਾਨੁਗਤਾ ਯੇ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨਵਾਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗਾਦ੍ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂਵਰਃ ॥ 3-118-8 (20567)
ਤ੍ਰਿਃਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਿਤ੍ਰਿਯਾਂ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਸਮਨ੍ਤਪਞ੍ਚਕੇ ਪਞ੍ਚ ਚਕਾਰ ਰੁਧਿਰਹ੍ਰਦਾਨ੍ ॥ 3-118-9 (20568)
ਸ ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹਃ।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ਚਰ੍ਚੀਕੰ ਸ ਚ ਰਾਮੰ ਨ੍ਯਵਾਰਯਤ੍ ॥ 3-118-10 (20569)
ਤਤੋ ਯਜ੍ਞੇਨ ਮਹਤਾ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਿਗ੍ਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਦੌ ਮਹੀਮ੍ ॥ 3-118-11 (20570)
ਵੇਦੀਂ ਚਾਪ੍ਯਦਦਦ੍ਧੈਮੀਂ ਕਸ਼੍ਯਪਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ।
ਦਸ਼ਵ੍ਯਾਮਾਯਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਵੋਤ੍ਸੇਧਾਂ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-118-12 (20571)
ਤਾਂ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯਾਨੁਮਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਖਣ੍ਡਸ਼ਸ੍ਤਦਾ।
ਵ੍ਯਭਜੰਸ੍ਤੇ ਤਦਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਾਃ ਖਾਣ੍ਡਵਾਯਨਾਃ ॥ 3-118-13 (20572)
ਸ ਪ੍ਰਦਾਯ ਮਹੀਂ ਤਸ੍ਮੈ ਕਸ਼੍ਯਪਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ।
`ਤਪਃ ਸੁਮਹਦਾਸ੍ਥਾਯ ਮਹਾਬਲਪਰਾਕ੍ਰਮਃ'।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਸ਼ੈਲੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਵਸਤ੍ਯਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-118-14 (20573)
ਏਵੰ ਵੈਰਮਭੂਤ੍ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੈਰ੍ਲੋਕਵਾਸਿਭਿਃ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਚਾਪਿ ਵਿਜਿਤਾ ਰਾਮੇਣਾਮਿਤਤੇਜਸਾ ॥ 3-118-15 (20574)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-118-16x (2092)
ਤਤਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੀਂ ਰਾਮਃ ਸਮਯੇਨ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤਾਨ੍ਵਿਪ੍ਰਾਨ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਜ ਸਾਨੁਜਮ੍ ॥ 3-118-16 (20575)
ਸ ਤਮਾਨਰ੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਚ ਪਰਾਂ ਪੂਜਾਂ ਚਕ੍ਰੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-118-17 (20576)
ਅਰ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰ ਸ ਪੂਜਿਤਸ੍ਤੇਨ ਚੋਦਿਤਃ।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਸ਼਼੍ਯ ਤਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਪ੍ਰਯਯੌ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮੁਖਃ ॥ 3-118-18 (20577)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 118 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-118-12 ਦਸ਼ਵ੍ਯਾਮਾਯਤਾਂ ਵ੍ਯਾਮੋ ਹਸ੍ਤਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯਮ੍। ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦ੍ਧਸ੍ਤਾਯਾਮਵਿਸ੍ਤਾਰਾਮ੍। ਨਵੋਤ੍ਸੇਧਾਂ ਸ਼਼ਟ੍ਰਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦ੍ਧਸ੍ਤੋਚ੍ਛ੍ਰਾਯਾਂ ਚੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ 3-118-17 ਆਨਰ੍ਚ ਅਰ੍ਚਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-118-18 ਉਸ਼਼੍ਯ ਉਸ਼਼ਿਤ੍ਵਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 119
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.119. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 119
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਯਾਤ੍ਰਾਕ੍ਰਮੇਣ ਪ੍ਰਭਾਸਤੀਰ੍ਥੇਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰਤਦ੍ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਬਲਭਦ੍ਰਾਦੀਨਾਮਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-119-0 (20578)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-119-0x (2093)
ਗਚ੍ਛਨ੍ਸ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵਃ।
ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਰਮ੍ਯਾਣਿ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਰਾਜਾ।
ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਵੈਪ੍ਰੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਾਨਿ
ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਭਾਰਤ ਸਾਗਰਮ੍ਯ ॥ 3-119-1 (20579)
ਸ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਾਂਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਾਭਿਸ਼਼ੇਕਃ
ਸਹਾਨੁਜਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਃ।
ਸਮੁਦ੍ਰਗਾਂ ਪੁਣ੍ਯਤਮਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਂ
ਜਗਾਮ ਪਾਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 3-119-2 (20580)
ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚਾਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਮਹਾਨੁਭਾਵ
ਸੰਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਪਿਤ੍ਰੁʼਡਨ੍ਸੁਰਾਂਸ਼੍ਚ।
ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਧਨੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ
ਗੋਦਾਵਰੀਂ ਸਾਗਰਗਾਮਗਚ੍ਛਤ੍ ॥ 3-119-3 (20581)
ਤਤੋ ਵਿਪਾਪ੍ਮਾ ਦ੍ਰਵਿਡੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜ-
ਨ੍ਸਮੁਦ੍ਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਚ ਲੋਕਪੁਣ੍ਯਮ੍।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਤੀਰ੍ਥੰ ਚ ਮਹਾਪਵਿਤ੍ਰੰ-
ਨਾਰੀਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਥਾ ਵੀਰੋ ਦਦਰ੍ਸ਼ ॥ 3-119-4 (20582)
ਤਤ੍ਰਾਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯਾਗ੍ਰ੍ਯਧਨੁਰ੍ਧਰਸ੍ਯ
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਪਰੈਰਸ਼ਕ੍ਯਮ੍।
ਸੰਪੂਜ੍ਯਮਾਨਃ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਿਸਙ੍ਘੈਃ
ਪਰਾਂ ਮੁਦੰ ਪਾਣਅਡੁਸੁਤਃ ਸ ਲੇਭੇ ॥ 3-119-5 (20583)
ਸ ਤੇਸ਼਼ੁ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼੍ਵਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਗਾਤ੍ਰਃ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਸਹਾਯਃ ਸਹਿਤੋ(ਅ)ਨੁਜੈਸ਼੍ਚ।
ਸੰਪੂਜਯਨ੍ਵਿਕ੍ਰਮਮਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ
ਰਮੇ ਮਹੀਪਾਲਪਤਿਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-119-6 (20584)
ਤਤਃ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਗਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਯ
ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼੍ਵਮ੍ਬੁਧਰੋਤ੍ਤਮਸ੍ਯ।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ
ਸੰਕੀਰ੍ਤਯਾਮਾਸ ਗਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 3-119-7 (20585)
ਸ ਤਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਚ ਸਾਗਰਸ੍ਯ
ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਰਾਜਨ੍।
ਕ੍ਰਮੇਣ ਗਚ੍ਛਨ੍ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਕਾਮਃ
ਸ਼ੂਰ੍ਪਾਰਕੰ ਪੁਣ੍ਯਤਮੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ॥ 3-119-8 (20586)
ਤਤ੍ਰੋਦਧੇਃ ਕੰਚਿਦਤੀਤ੍ਯ ਦੇਸ਼ੰ
ਖ੍ਯਾਤੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਵਨਮਾਸਸਾਦ।
ਤਪ੍ਤੰ ਸੁਰੈਰਤ੍ਰ ਤਪਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾ-
ਦਿਸ਼਼੍ਟੁਂ ਕਤਥਾ ਪੁਣ੍ਯਪਰੈਰ੍ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੈਃ ॥ 3-119-9 (20587)
ਸ ਤਤ੍ਰ ਤਾਮਗ੍ਰ੍ਯਧਨੁਰ੍ਧਰਸ੍ਯ
ਵੇਦੀਂ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਯਤਪੀਨਬਾਹੁਃ।
ਰੁʼਚੀਕਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤਪਸ੍ਵਿਸਙ੍ਘੈਃ
ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਦਰ੍ਚਨੀਯਾਮ੍ ॥ 3-119-10 (20588)
ਤਤੋ ਵਸੂਨਾਂ ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ ਸ
ਮਰੁਦ੍ਗਣਾਨਾਂ ਚ ਤਥਾਸ਼੍ਵਿਨੋਸ਼੍ਚ।
ਵੈਵਸ੍ਵਤਾਦਿਤ੍ਯਧਨੇਸ਼੍ਵਰਾਣਾ-
ਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸਵਿਤੁਰ੍ਵਿਭੋਸ਼੍ਚ ॥ 3-119-11 (20589)
ਭਗਸ੍ਯ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਦਿਵਾਕਰਸ੍ਯ
ਪਤੇਰਪਾਂ ਸਾਧ੍ਯਗਣਸ੍ਯ ਚੈਵ।
ਧਾਤੁਃ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚ ਤਥਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜਨ੍ਸਗਣਸ੍ਯ ਚੈਵ ॥ 3-119-12 (20590)
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਃ ਸਿਦ੍ਧਗਣਸ੍ਯ ਚੈਵ
ਪੂਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਮਰਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇ।
ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਚਾਪ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਰਾਜਾ ਸੁਮਨੋਹਰਾਣਿ ॥ 3-119-13 (20591)
ਤੇਸ਼਼ੂਪਵਾਸਾਨ੍ਵਿਬੁਧਾਨੁਪੋਸ਼਼੍ਯ
ਦੁਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾ।
ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾਙ੍ਗਃ
ਪੁਨਃ ਸ ਸ਼ੂਰ੍ਪਾਰਕਮਾਜਗਾਮ ॥ 3-119-14 (20592)
ਸ ਤੇਨ ਤੀਰੇਣ ਤੁ ਸਾਗਰਸ੍ਯ
ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਯਾਤਃ ਸਹ ਸੋਦਰੀਯੈਃ।
ਦ੍ਵਿਜੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਮਹਦ੍ਭਿ-
ਸ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਭਾਸੰ ਸਮੁਪਾਜਗਾਮ ॥ 3-119-15 (20593)
ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ
ਸਹਾਨੁਜੈਰ੍ਦੇਵਗਣਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚ।
ਸੰਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਤਥੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ
ਤੇ ਚਾਪਿ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸਹ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ॥ 3-119-16 (20594)
ਕਸ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਹੰ ਜਲਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ਃ
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਹਃਸੁ ਤਦਾ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਕਮ੍।
ਸਮਨ੍ਤਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨੀਨੁਪਦੀਪਯਿਤ੍ਵਾ
ਤੇਪੇ ਤਪੋ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ ॥ 3-119-17 (20595)
ਤਮੁਗ੍ਰਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਪਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤੰ
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਰਾਮਸ਼੍ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਸ਼੍ਚ।
ਤੌ ਸਰ੍ਵਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਵਰੌ ਸਸੈਨ੍ਯੌ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਜਗ੍ਮਤੁਰਾਜਮੀਢਮ੍ ॥ 3-119-18 (20596)
ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾਨ੍ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਭੂਮੌ ਸ਼ਯਾਨਾਨ੍ਮਲਦਿਗ੍ਧਗਾਤ੍ਰਾਨ੍।
ਅਨਰ੍ਹਤੀਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਚਾਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ
ਸੁਦੁਃਖਿਤਾਸ਼੍ਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਰਾਰ੍ਤਨਾਦਾਨ੍ ॥ 3-119-19 (20597)
ਤਤਃ ਸ ਰਾਮੰ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨੰ ਚ
ਕਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣਿ ਚ ਸਾਮ੍ਬੰ ਚ ਸ਼ਿਨੇਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰਮ੍।
ਅਨ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨੁਪਗਮ੍ਯ ਪੂਜਾਂ
ਚਕ੍ਰੇ ਯਥਾਧਰ੍ਮਮਹੀਨਸਤ੍ਵਃ ॥ 3-119-20 (20598)
ਤੇ ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਾਂ-
ਸ੍ਤੈਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤੈਸ੍ਤਥੈਵ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਸੰਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਰਾਜ-
ੰਨੁਪਾਵਿਸ਼ਨ੍ਦੇਵਗਣਾ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰਮ੍ ॥ 3-119-21 (20599)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ ਸਰ੍ਵੰ ਚਰਿਤੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ
ਵਨੇ ਚ ਵਾਸੰ ਪਰਮਪ੍ਰਤੀਤਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਗਤੰ ਚ ਪਾਰ੍ਥੰ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਸ਼ਸ਼ੰਸਾਮਰਰਾਜਸੂਨੁਮ੍ ॥ 3-119-22 (20600)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਵਚਃ ਪ੍ਰਤੀਤਾ-
ਸ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਕ੍ਰੁʼਸ਼ਨਤੀਵ।
ਨੇਤ੍ਰੋਦ੍ਭਵੰ ਸੰਮੁਮੁਚੁਰ੍ਮਹਾਰ੍ਹਾ
ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਿਜੰ ਵਾਰਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾਃ ॥ 3-119-23 (20601)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 119 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-119-2 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਾਨ੍ ਸਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ। ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਪਤਿਃ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪੌਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਤਤ੍ਪਿਤੁਰ੍ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸੂਰ੍ਯਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵਾਤ੍। ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਂ ਨਾਮ ਨਦੀਮ੍ ॥ 3-119-4 ਨਾਰੀਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਗ੍ਰਾਹਰੂਪਾਃ ਪਞ੍ਚਾਪ੍ਸਰਸੋ ਮੁਨਿਸ਼ਾਪਵਸ਼ਾਦ੍ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਥਿਤਾ ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਚ ਸ਼ਾਪਾਨ੍ਮੋਚਿਤਾਸ੍ਤਾਨਿ ਨਾਰੀਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ॥ 3-119-7 ਮਮ੍ਬੁਧਰੋਤ੍ਤਮਸ੍ਯ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ॥ 3-119-14 ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ। ਉਪਵਾਸਾਨ੍ ਪੁਮੀਪਵਾਸਿਨੋ ਵਿਬੁਧਾਨ੍ਪਣਅਡਿਤਾਨੁਪੋਸ਼਼੍ਯ ਵਸ੍ਤ੍ਰੈਰਾਵਾਸ੍ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਚ ਤੇਭ੍ਯ ਏਵ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ॥ 3-119-20 ਕਾਰ੍ਜ੍ਜਿ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮ੍। ਪੌਤ੍ਰੰ ਸਾਤ੍ਯਕਿਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 120
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.120. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 120
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਬਲਭਦ੍ਰੇਣ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪਾਣ੍ਡਵਸਭਾਯਾਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦਿਗਰ੍ਹਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-120-0 (20602)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-120-0x (2094)
ਪ੍ਰਭਾਸਤੀਰ੍ਥਮਾਸਾਦ੍ਯਪਾਣ੍ਡਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਸ੍ਤਥਾ।
ਕਿਮਕੁਰ੍ਵਨ੍ਕਥਾਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਕਾਸ੍ਤਤ੍ਰਾਸੰਸ੍ਤਪੋਧਨ ॥ 3-120-1 (20603)
ਤੇ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-120-2 (20604)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-120-3x (2095)
ਪ੍ਰਭਾਸਤੀਰ੍ਥੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੰ ਤੀਰ੍ਥੰ ਮਹੋਦਧੇਃ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵੀਰਾਃ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯੋਪਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-120-3 (20605)
ਤਤੋ ਗੋਕ੍ਸ਼਼ੀਰਕੁਨ੍ਦੇਨ੍ਦੁਮ੍ਰੁʼਣਆਲਰਜਤਪ੍ਰਭਃ।
ਵਨਮਾਲੀ ਹਲੀ ਰਾਮੋ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-120-4 (20606)
ਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਰਿਤੋ ਭਵਾਯ
ਜਨ੍ਤੋਰਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਪਰਾਭਵਾਯ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਯਤ੍ਰਜਟੀ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਵਨਾਸ਼੍ਰਯਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਤਿ ਚੀਰਵਾਸਾਃ ॥ 3-120-5 (20607)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਹੀਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ੍ਤਿ
ਨ ਚਾਸ੍ਯ ਭੂਮਿਰ੍ਵਿਵਰੰ ਦਦਾਤਿ।
ਧਰ੍ਮਾਦਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਰਿਤੋ ਵਰੀਯਾ-
ਨਿਤੀਵ ਮਨ੍ਯੇਤ ਨਰੋ(ਅ)ਲ੍ਪਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 3-120-6 (20608)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਚਾਪਿ ਵਿਵਰ੍ਧਮਾਨੇ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ਚਾਸੁਖਮਾਤ੍ਤਰਾਜ੍ਯੇ।
`ਹ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯਾਯਤਨਾਰ੍ਥਭਾਰ੍ਯੇ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨਾਲ੍ਪਧਿਯਾ ਚ ਪਾਰ੍ਥੇ'।
ਕਿੰਨ੍ਵਤ੍ਰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਪ੍ਰਜਾਭਿਃ
ਸ਼ਙ੍ਕਾ ਮਿਥਃ ਸੰਜਨਿਤਾ ਨਰਾਣਾਮ੍ ॥ 3-120-7 (20609)
ਅਯੰ ਸ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਭਵੋ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੋ
ਧਰ੍ਮੇ ਧ੍ਰੁʼਤਃ ਸਤ੍ਯਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਪ੍ਰਦਾਤਾ।
ਚਲੇਦ੍ਧਿ ਰਾਜ੍ਯਾਚ੍ਚ ਸੁਖਾਚ੍ਚ ਪਾਰ੍ਥੋ
ਧਰ੍ਮਾਦਪੇਤਸ੍ਤੁ ਕਥੰ ਵਿਵਰ੍ਧੇਤ੍ ॥ 3-120-8 (20610)
ਕਥੰ ਨੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰੋ
ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ ਚ ਕੁਲਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ।
ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਸੁਮਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ
ਧਿਕ੍ਪਾਪਬੁਦ੍ਧੀਨ੍ਭਰਤਪ੍ਰਧਾਨਾਨ੍ ॥ 3-120-9 (20611)
ਕਿੰਨਾਮ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਵਨਿਪ੍ਰਧਾਨਃ
ਪਿਤ੍ਰੁʼਡਨ੍ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਪਰਤ੍ਰ ਪਾਪਃ।
ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਮ੍ਯਕ੍ਵਰਿਤੰ ਮਯੇਤਿ
ਪੁਤ੍ਰਾਨਪਾਪਾਨ੍ਵ੍ਯਪਰੋਪ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-120-10 (20612)
ਨਾਸੌ ਧਿਯਾ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸ੍ਮ
ਕਿੰਨਾਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹਮਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰੇਵਮ੍।
ਜਾਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਿਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਸ਼਼ੁ
ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜ੍ਯਕੌਨ੍ਤੇਯਮਿਤਿ ਸ੍ਮ ਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-120-11 (20613)
ਨੂਨੰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਲੋਕਭੂਮੌ
ਚਾਮੀਕਰਾਭਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਜਾਨ੍ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲਾਨ੍।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸੁਤਃ ਸਪੁਤ੍ਰਃ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਵਤ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸ੍ਮ ॥ 3-120-12 (20614)
ਵ੍ਯੂਢੋਤ੍ਤਰਾਂਸਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥੁਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ਾ-
ਨਿਮਾਮ੍ਸ੍ਮ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਸ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਨੂਨਮ੍।
ਪ੍ਰਾਸ੍ਥਾਪਯਦ੍ਯਤ੍ਸ ਵਨੰ ਸਸ਼ਙ੍ਕੋ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਸਾਨੁਜਮਾਤ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-120-13 (20615)
ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਪਰਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਂ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂ
ਨਿਰਾਯੁਧੋ ਦੀਰ੍ਘਭੁਜੋ ਨਿਹਨ੍ਯਾਤ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਹਿ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਸ੍ਯ
ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਸ਼ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸਮੂਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-120-14 (20616)
ਸ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਧ੍ਵਕ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ
ਸਮੇਤ੍ਯ ਨਾਨਾਯੁਧਬਾਣਪਾਣਿਃ।
ਵਨੇ ਸ੍ਮਰਨ੍ਵਾਸਮਿਮੰ ਸੁਘੋਰੰ
ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਦਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਮੇ ॥ 3-120-15 (20617)
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਬਲੇਨ ਕਸ਼੍ਚਿ-
ਤ੍ਸਮਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਪਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਃ।
ਸ ਸ਼ੀਤਵਾਤਾਤਪਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਙ੍ਗੋ
ਨ ਸ਼ੇਸ਼਼ਮਾਜਾਵਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਸੁ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-120-16 (20618)
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪਾਨੇਕਰਥੇਨ ਜਿਤ੍ਵਾ
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ਸਾਨੁਚਰਾਨ੍ਰਣੇਸ਼਼ੁ।
ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਾਗਮਦ੍ਯੋ(ਅ)ਤਿਰਥਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ
ਸੋਯੰ ਵਨੇ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਤਿ ਚੀਰਵਾਸਾਃ ॥ 3-120-17 (20619)
ਯਃ ਸਿਨ੍ਧੁਕੂਲੇ ਵ੍ਯਜਯੰਨ੍ਰੁʼਦੇਵਾ-
ਨ੍ਸਮਾਗਤਾਨ੍ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯਾਨ੍ਮਹੀਪਾਨ੍।
ਤੰ ਪਸ਼੍ਯਤੇਮੰ ਸਹਦੇਵਮਦ੍ਯ
ਤਰਸ੍ਵਿਨੰ ਤਾਪਸਵੇਸ਼਼ਰੂਪਮ੍ ॥ 3-120-18 (20620)
ਯਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨੇਕਰਥੇਨ ਵੀਰੋ
ਦਿਸ਼ੰ ਪ੍ਰਤੀਚੀਂ ਪ੍ਰਤ੍ਨਿਯੁਦ੍ਧਸ਼ੌਣ੍ਡਃ।
ਜਿਗ੍ਯੇ ਰਣੇ ਤੰ ਨਕੁਲੰ ਵਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿ-
ਨ੍ਸੰਪਸ਼੍ਯਤੈਨੰ ਮਲਦਿਗ੍ਧਗਾਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-120-19 (20621)
ਸਤ੍ਰੇ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇ(ਅ)ਤਿਰਥਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ
ਵੇਦੀਤਲਾਦੁਤ੍ਪਤਿਤਾ ਸੁਤਾ ਯਾ।
ਸੇਯੰ ਵਨੇ ਵਾਸਮਿਮੰ ਸੁਦੁਃਖੰ
ਕਥੰ ਸਹਤ੍ਯਦ੍ਯ ਸਤੀ ਸੁਖਾਰ੍ਹਾ ॥ 3-120-20 (20622)
ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਮੁਖ੍ਯਸ੍ ਸਮੀਰਣਸ੍ਯ
ਦੇਵੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯਾਪ੍ਯਥਵਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵਿਨੋਸ਼੍ਚ।
ਏਸ਼਼ਾਂ ਸੁਰਾਣਾਂ ਤਨਯਾਃ ਕਥੰਨੁ
ਵਨੇ ਚਰਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤਸੁਖਾਃ ਸੁਖਾਰ੍ਹਾਃ ॥ 3-120-21 (20623)
ਜਿਤੇ ਹਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸੁਤੇ ਸਭਾਰ੍ਯੇ
ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕੇ ਸਾਨੁਚਰੇ ਨਿਰਸ੍ਤੇ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਚਾਪਿ ਵਿਵਰ੍ਧਮਾਨੇ
ਕਥੰ ਨ ਸੀਦਤ੍ਯਵਨਿਃ ਸਸ਼ੈਲਾ ॥ 3-120-22 (20624)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 120 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-120-5 ਭਵਾਯ ਅਭ੍ਯੁਦਯਾਯ ॥ 3-120-6 ਵਿਵਰੰ ਸ਼ਰੀਰਗੂਹ੍ਰੁʼਨਾਯ ਨ ਦਦਾਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-120-7 ਮਿਥਃ ਸ਼ਙ੍ਕਾਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਯੋਃ ਕਿੰ ਬਲੀਯ ਇਤਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਨੁਭਵਯੋਰ੍ਵਿਰੋਧਾਤ੍ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-120-8 ਰਾਜ੍ਯਾਚ੍ਚ ਸੁਖਾਚ੍ਚ ਚਲੇਤ੍ ਨਤੁ ਧਰ੍ਮਾਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਃ ਧਰ੍ਮਾਦਿਤਿ ॥ 3-120-10 ਅਵਨਿਪ੍ਰਧਾਨੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ॥ 3-120-11 ਕਿੰਨਾਮ ਪਾਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹਮਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਜਾਤਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜ੍ਯ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਧਿਯਾ ਨਾਸੌ ਪਸ਼੍ਯਤੀਤ੍ਯਧ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 3-120-12 ਚਾਮੀਕਰਾਭਾਨ੍ ਕਨਕਪ੍ਰਭਾਨ੍। ਏਤਨ੍ਮਰਣਚਿਹ੍ਨਮ੍। ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯੰ ਕਰ੍ਸ ॥ 3-120-15 ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ਨਿਰੁʼਸ਼ੇਸ਼਼ਮੇਵ ਨਾਸ਼ਯੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-120-17 ਖਸ੍ਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੇਣ ਆਗਮਤ੍ ਆਗਤਃ ॥ 3-120-18 ਯੋ ਦਨ੍ਤਕੂਟੇ ਤ੍ਵਜਯਤ੍ਸਮੇਤਾਨਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-120-20 ਰਾਜ੍ਞਃ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ॥ 3-120-21 ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਮੁਖ੍ਯਸ੍ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 121
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.121. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 121
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾ ਪਾਣਅਡਵਾਨਪੇਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਸ੍ਵੈਰੇਵ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦਿਹਨਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਾਵਨਵਾਸਸਮਾਪਨਮਭਿਮਨ੍ਯੋ ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਚ ਨੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸਾਤ੍ਯਕਿੰਪ੍ਰਤਿਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪਰਬਾਹੁਬਲੈਕਾਨੁਪਜੀਵਿਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤੰਨਿਪੇਧਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-121-0 (20625)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਰੁਵਾਚ। 3-121-0x (2096)
ਨ ਰਾਮ ਕਾਲਃ ਪਰਿਦੇਵਨਾਯ
ਯਦੁਤ੍ਤਰੰ ਤ੍ਵਤ੍ਰ ਤਦੇਵ ਸਰ੍ਵੇ।
ਸਮਾਚਰਾਮੋ ਹ੍ਯਨਤੀਤਕਾਲੰ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਯਦ੍ਯਪਿ ਨਾਹ ਕਿੰਚਿਤ੍ ॥ 3-121-1 (20626)
ਯੇ ਨਾਥਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਭਵਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ
ਤੇ ਨਾਤ੍ਮਨਾ ਕਰ੍ਮ ਸਮਾਰਨ੍ਤੇ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਭਵਨ੍ਤਿ ਨਾਥਾਃ
ਸ਼ੈਬ੍ਯਾਦਯੋ ਰਾਮ ਯਥਾ ਯਯਾਤੇਃ ॥ 3-121-2 (20627)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਥਾ ਰਾਮ ਸਮਾਰਭਨ੍ਤੇ
ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਨਾਥਾਃ ਸ੍ਵਮਤੇਨ ਲੋਕੇ।
ਰਤੇ ਨਾਥਵਨ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰਾ
ਨਾਨਾਥਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮਵਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-121-3 (20628)
ਕਸ੍ਮਾਦਿਮੌ ਰਾਮਜਨਾਰ੍ਦਨੌ ਚ
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸਾਮ੍ਬੌ ਚ ਮਯਾ ਸਮੇਤੌ।
ਵਸਨ੍ਤ੍ਯਰਣ੍ਯੇ ਸਹ ਸੋਦਰੀਯੈ-
ਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਨਾਥਾਨਭਿਗਮ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ॥ 3-121-4 (20629)
ਨਿਰ੍ਯਾਤੁ ਸਾਧ੍ਯਦ੍ਯ ਦਸ਼ਾਰ੍ਹਸੇਨਾ
ਪ੍ਰਭੂਤਨਾਨਾਯੁਧਚਿਤ੍ਰਵਰ੍ਮਾ।
ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗਚ੍ਛਤੁ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ
ਸਬਾਨ੍ਧਵੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਬਲਾਭਿਭੂਤਃ ॥ 3-121-5 (20630)
ਤ੍ਵੰ ਹ੍ਯੇਵ ਕੋਪਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਪੀਮਾਂ
ਸੰਵੇਸ਼਼੍ਟਯੇਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੁ ਸ਼ਾਰ੍ਹ੍ਗਧਨ੍ਵਾ।
ਸ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਹਿ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧੰ
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਯਥਾ ਦੇਵਪਤਿਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ॥ 3-121-6 (20631)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਚ ਮੇ ਯਃ ਸ ਸਖਾ ਗੁਰੁਸ਼੍ਚ
ਜਨਾਰ੍ਦਨਸ੍ਯਾਤ੍ਮਸਮਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਃ।
ਤਦਰ੍ਥਮੇਕੋ ਹਿ ਯ ਉਦ੍ਯਮਨ੍ਵੈ
ਕਰੋਤਿ ਕਰ੍ਣੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਮਵਾਰਣੀਯਮ੍ ॥ 3-121-7 (20632)
[ਯਦਰ੍ਥਮੈਚ੍ਛਨ੍ਮਨੁਜਾਃ ਸੁਪੁਤ੍ਰੰ
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੰ ਗੁਰੁਂ ਚਾਪ੍ਰਤਿਕੂਲਵਾਦਮ੍।
ਯਦਰ੍ਥਮਭ੍ਯੁਦ੍ਯਤਮੁਤ੍ਤਮੰ ਤ-
ਤ੍ਕਰੋਤਿ ਕਰ੍ਮਾਗ੍ਰ੍ਯਮਪਾਰਣੀਯਮ੍ ॥] 3-121-8 (20633)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣ੍ਯਹਮੁਤ੍ਤਮਾਸ੍ਤ੍ਰੈ-
ਰ੍ਵਿਹਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਣਇ ਰਣੇ(ਅ)ਭਿਭੂਯ।
ਕਾਯਾਚ੍ਛਿਰਃ ਸਰ੍ਪਵਿਸ਼਼ਾਗ੍ਨਿਕਲ੍ਪੈਃ
ਸ਼ਰੋਤ੍ਤਮੈਰੁਨ੍ਮਥਿਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਰਾਮ ॥ 3-121-9 (20634)
ਖਙ੍ਗੇਨ ਚਾਹੰ ਨਿਸ਼ਿਤੇਨ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ
ਕਾਯਾਚ੍ਛਿਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬਲਾਤ੍ਪ੍ਰਮਤ੍ਯ।
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ ਸਰ੍ਵਾਨਨੁਗਾਨ੍ਹਨਿਸ਼਼੍ਯੇ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਚਾਪਿ ਕੁਰੂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ॥ 3-121-10 (20635)
ਆਤ੍ਤਾਯੁਧੰ ਮਾਮਿਹ ਰੌਹਿਣਏਯ
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਭੈਮਾ ਯੁਧਿ ਜਾਤਹਰ੍ਸ਼਼ਾਃ।
ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤਮੇਕੰ ਕੁਰੁਯੋਧਮੁਖ੍ਯਾ-
ਨਗ੍ਨਿੰ ਮਹਾਕਕ੍ਸ਼਼ਮਿਵਾਨ੍ਤਕਾਲੇ ॥ 3-121-11 (20636)
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮੁਕ੍ਤਾੰਨਿਸ਼ਿਤਾੰਨ ਸ਼ਕ੍ਤਾਃ।
ਸੋਢੁਂ ਕ੍ਰੁʼਪਦ੍ਰੋਣਵਿਕਰ੍ਣਕਰ੍ਣਾਃ।
ਜਾਨਾਸਿ ਪੀਰ੍ਯੰ ਚ ਤਵਾਤ੍ਮਜਸ੍ਯ
ਕਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣਿਰ੍ਭਵਤ੍ਯੇਵ ਯਥਾ ਰਣਸ੍ਥਃ ॥ 3-121-12 (20637)
ਸਾਮ੍ਬਃ ਸਸੂਤੰ ਸਰਥੰ ਭੁਜਾਭ੍ਯਾਂ
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤੁ ਬਲਾਤ੍ਪ੍ਰਮਥ੍ਯ।
ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇਜਾਮ੍ਬਵਤੀਸੁਤਸ੍ਯ
ਰਣੇ(ਅ)ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯੰ ਹਿ ਰਣੋਤ੍ਕਟਸ੍ਯ ॥ 3-121-13 (20638)
ਏਤੇਨ ਬਾਲੇਨ ਹਿ ਸ਼ਮ੍ਬਰਸ੍ਯ
ਦੈਤ੍ਯਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯੰ ਸਹਸਾ ਪ੍ਰਣੁੰਨਮ੍।
`ਹਤਃ ਸ ਪਾਪੋ ਯੁਧਿ ਕੇਵਲੇਨ
ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ ਹਰਿਤੁਲ੍ਯਵੀਰ੍ਯਃ' ॥ 3-121-14 (20639)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਰੁਰਤ੍ਯਾਯਤਪੀਨਬਾਹੁ-
ਰੇਤੇਨ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਨਿਹਤੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਚਕ੍ਰਃ।
ਕੋ ਨਾਮ ਸਾਮ੍ਬਸ੍ਯ ਮਹਾਰਥਸ੍ਯ
ਰਣੇ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਰਥਮਭ੍ਯੁਦੀਯਾਤ੍ ॥ 3-121-15 (20640)
ਯਥਾ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਨ੍ਤਰਮਨ੍ਤਕਸ੍ਯ
ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋ ਨ ਵਿਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮੇਤ।
ਤਥਾ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਨ੍ਤਰਮਸ੍ਯ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ
ਕੋ ਨਾਮ ਜੀਵਨ੍ਪੁਨਰਾਵ੍ਰਜੇਚ੍ਚ ॥ 3-121-16 (20641)
ਦ੍ਰੋਣੰ ਕਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਚ ਮਹਾਰਥੌ ਤੌ
ਸੁਤੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਪ੍ਯਥ ਸੋਮਦਤ੍ਤਮ੍।
ਸਰ੍ਵਾਣਇ ਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਚ ਵਾਸੁਦੇਵਃ
ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਸਾਯਕਵਹ੍ਨਿਜਾਲੈਃ ॥ 3-121-17 (20642)
ਕਿੰਨਾਮ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਮਮਸ੍ਤਿ-
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਸਦੇਵਕੇਸ਼਼ੁ।
ਆਤ੍ਤਾਯੁਧਸ੍ਯੋਤ੍ਤਮਬਾਣਪਾਣੇ-
ਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਯੁਧਸ੍ਯਾਪ੍ਰਤਿਮਸ੍ਯ ਯੁਦ੍ਧੇ ॥ 3-121-18 (20643)
ਤਤੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ(ਅ)ਪ੍ਯਸਿਚਰ੍ਮਪਾਣਿ-
ਰ੍ਮਹੀਮਿਮਾਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਰ੍ਵਿਸੰਜ੍ਞੈਃ।
ਹ੍ਰੁʼਤੋਤ੍ਤਮਾਙ੍ਗੈਰ੍ਨਿਹਤੈਃ ਕਰੋਤੁ
ਕੀਰ੍ਣਾਙ੍ਕੁਸ਼ੈਰ੍ਵੇਦਿਮਿਵਾਧ੍ਵਰੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-121-19 (20644)
ਗਦੋਲ੍ਮੁਕੌ ਬਾਹੁਕਭਾਨੁਨੀਥਾਃ
ਸ਼ੂਰਸ਼੍ਰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਨਿਸ਼ਠਃ ਕੁਮਾਰਃ।
ਰਣੋਤ੍ਕਟੌ ਸਾਰਣਚਾਰੁਦੇਸ਼਼੍ਣੌ
ਕੁਲੋਚਿਤੰ ਵਿਪ੍ਰਥਯਨ੍ਤੁ ਕਰ੍ਮ ॥ 3-121-20 (20645)
ਸਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਭੋਜਾਨ੍ਧਕਯੋਧਮੁਖ੍ਯਾ
ਸਮਾਗਤਾ ਸਾਤ੍ਵਤਸ਼ੂਰਸੇਨਾ।
ਹਤ੍ਵਾ ਰਣੇ ਤਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰਾ-
ਨ੍ਲੋਕੇ ਯਸ਼ਃ ਸ੍ਫੀਤਮੁਪਾਕਰੋਤੁ ॥ 3-121-21 (20646)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ੍ਤੁ
ਯਾਵਦ੍ਵ੍ਰਤੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਪਾਰਯਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਦ੍ਯੂਤੇ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮੇਨ ॥ 3-121-22 (20647)
ਅਸ੍ਮਤ੍ਪ੍ਰਮੁਕ੍ਤੈਰ੍ਵਿਸ਼ਿਖੈਰ੍ਜਿਤਾਰਿ-
ਸ੍ਤਤੋ ਮਹੀਂ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ।
ਨਿਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਂ ਹਤਸੂਤਪੁਤ੍ਰਾ-
ਮੇਤਦ੍ਧਿ ਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਮੰ ਯਸ਼ਸ੍ਯਮ੍ ॥ 3-121-23 (20648)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-121-24x (2097)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਮਾਧਵ ਸਤ੍ਯਮੇਤ-
ਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਮ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯਮਦੀਨਸਤ੍ਵ।
ਸ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਭੁਜਾਭ੍ਯਾਮਜਿਤਾਂ ਤੁ ਭੂਮਿੰ
ਨੇਚ੍ਛੇਤ੍ਕੁਰੂਣਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਃ ਕਥੰਚਿਤ੍ ॥ 3-121-24 (20649)
ਨ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਕਾਮਾੰਨ ਭਯਾੰਨ ਲੋਭਾ-
ਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਜਾਤੁ ਜਹ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮ੍।
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚਾਤਿਰਥੌ ਯਮੌ ਚ
ਤਥੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜੇਯਮ੍ ॥ 3-121-25 (20650)
ਉਭੌ ਹਿ ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਮੌ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਸ਼੍ਚੈਵ ਧਨੰਜਯਸ਼੍ਚ।
ਕਸ੍ਮਾੰਨ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸੇ-
ਨ੍ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਯਮ੍ ॥ 3-121-26 (20651)
ਯਦਾ ਤੁ ਪਾਞ੍ਚਾਲਪਤਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਸਕੇਕਯਸ਼੍ਚੇਦਿਪਤਿਰ੍ਵਯੰ ਚ।
ਯੁਧ੍ਯੇਮ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਰਣੇ ਸਮੇਤਾ-
ਸ੍ਤਦੈਵ ਸਰ੍ਵੇ ਰਿਪਵੋ ਹਿ ਨ ਸ੍ਯੁਃ ॥ 3-121-27 (20652)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-121-28x (2098)
ਨੇਦੰ ਚਿਤ੍ਰੰ ਮਾਧਵ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ
ਸਤ੍ਯੰ ਤੁ ਮੇ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਮੰ ਨ ਰਾਜ੍ਯਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤੁ ਮਾਂ ਵੇਦ ਯਥਾਵਦੇਕਃ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਚ ਵੇਦਾਹਮਥੋ ਯਥਾਵਤ੍ ॥ 3-121-28 (20653)
ਯਦੈਵ ਕਾਲੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰੋ
ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਤ੍ਯਯੰ ਮਾਧਵ ਵਿਕ੍ਰਮਸ੍ਯ।
ਤਦਾ ਰਣੇ ਤ੍ਵੰ ਚ ਸ਼ਿਨਿਪ੍ਰਵੀਰ
ਸੁਯੋਧਨੰ ਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕੇਸ਼ਵਸ਼੍ਚ ॥ 3-121-29 (20654)
ਪ੍ਰਤਿਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਦਸ਼ਾਰ੍ਹਵੀਰਾ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮਿ ਨਾਥੈਰ੍ਨਰਲੋਕਨਾਥੈਃ।
ਧਰ੍ਮੇ(ਅ)ਪ੍ਰਮਾਦੰ ਕੁਰੁਤਾਪ੍ਰਮੇਯਾ
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭੂਯਃ ਸੁਖਿਨਃ ਸਮੇਤਾਨ੍ ॥ 3-121-30 (20655)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-121-31x (2099)
ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਤਥਾ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯ
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਸ਼ਿਸ਼ੂਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍।
ਯਦੁਪ੍ਰਵੀਰਾਃ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਜਗ੍ਮੁ-
ਸ੍ਤੇ ਚਾਪਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਮੁਸੰਵਿਚੇਰੁਃ ॥ 3-121-31 (20656)
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਨੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜੌ
ਵਿਦਰ੍ਭਰਾਜੋਪਚਿਤਾਂ ਸੁਤੀਰ੍ਥਾਮ੍।
ਜਗਾਮ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਸਰਿਤੰ ਪਯੋਸ਼਼੍ਣੀਂ
ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਃ ਸਹ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ॥ 3-121-32 (20657)
ਸੁਤੇਨ ਸੋਮੇਨ ਵਿਮਿਸ਼੍ਰਤੋਯਾਂ
ਪਯਃ ਪਯੋਸ਼਼੍ਣੀਂ ਪ੍ਰਤਿ ਸੋਧ੍ਯੁਵਾਸ।
ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਮੁਖ੍ਯੈਰ੍ਮੁਦਿਤੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਸੰਸ੍ਤੂਯਮਾਨਃ ਸ੍ਤੁਤਿਭਿਰ੍ਵਰਾਭਿਃ ॥ 3-121-33 (20658)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਤਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 121 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-121-2 ਸ਼ੈਵ੍ਯਾਦਯ ਇਤਿ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਸ਼਼੍ਯਞ੍ ॥ 3-121-7 ਸ ਪਾਰ੍ਥੋਪਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਵਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣਾਨ੍ਵਯਃ ॥ 3-121-8 ਯਦਰ੍ਥੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਧਾਰ੍ਥਮ੍। ਤਤ੍ ਸੁਪੁਤ੍ਰਾਦਿਕਮ੍। ਅਸ੍ਮਾਕਮਸ੍ਤੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-121-11 ਭੈਮਾ ਭੀਮਕਰ੍ਮਕਰ੍ਤਾਰੋ ਭੀਮਵੰਸ਼ਜਾ ਵਾ ॥ 3-121-14 ਏਤੇਨ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ॥ 3-121-33 ਸੁਤੇਨ ਅਭਿਸ਼਼ੁਤੇਨ। ਯਜ੍ਞੇ ਸੋਮਪਾਨਤੁਲ੍ਯੰ ਤਜ੍ਜਲਪਾਨਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪਯੋਸ਼਼੍ਣੀਂ ਪ੍ਰਤਿ ਪਯੋਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਂ ਪਯੋਮਾਤ੍ਰਮਧ੍ਯੁਵਾਸੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 122
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.122. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 122
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪਯੋਸ਼਼੍ਣੋਤਟੇ ਗਯਕ੍ਰੁʼਤਯਾਗਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਚ੍ਯਵਨੇਨ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਯਾਜਨਾਦਿਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਲੋਮਸ਼ੰਪ੍ਰਤਿਸਵਿਸ੍ਤਰੰ ਚ੍ਯਵਨਚਰਿਤ੍ਰਕੀਰ੍ਤਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-122-0 (20659)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-122-0x (2100)
ਗਯੇਨ ਯਜਮਾਨੇਨ ਸੋਮੇਨੇਹ ਪੁਰੰਦਰਃ।
ਤਰ੍ਪਿਤ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਰਾਜਨ੍ਸ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤੋ ਮੁਦਮਭ੍ਯਗਾਤ੍ ॥ 3-122-1 (20660)
ਇਹ ਦੇਵੈਃ ਸਹੇਨ੍ਦ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਭਿਰੇਵ ਚ।
ਇਸ਼਼੍ਟੰ ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਮਹਦ੍ਭਿਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-122-2 (20661)
ਆਧੂਰ੍ਤਰਜਸਸ਼੍ਚੇਹ ਰਾਜਾ ਵਜ੍ਰਧਰੰ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਸੋਮੇਨ ਹਯਮੇਧੇਸ਼਼ੁ ਸਪ੍ਤਸੁ ॥ 3-122-3 (20662)
ਤਸ੍ਯ ਸਪ੍ਤਸੁ ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਮਾਸੀਦ੍ਧਿਰਣ੍ਯਯਮ੍।
ਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥੰ ਚ ਭੌਮੰ ਚ ਯਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯੰ ਨਿਯਤੰ ਮਖੇ ॥ 3-122-4 (20663)
ਚਸ਼਼ਾਲਯੂਪਚਮਸਾਃ ਸ੍ਥਾਲ੍ਯਃ ਪਾਤ੍ਰ੍ਯਃ ਸ੍ਰੁਚਃ ਸ੍ਰੁਵਾਃ।
ਤੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਚਾਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਯੋਗਾਃ ਸਪ੍ਤ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਃ ॥ 3-122-5 (20664)
ਸਪ੍ਤੈਕੈਕਸ੍ਯਯੂਪਸ੍ਯ ਚਸ਼਼ਾਲਾਸ਼੍ਚੋਪਰਿਸ਼੍ਥਿਤਾਃ।
ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਮ ਯੂਪਾਨ੍ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਭ੍ਰਾਜਮਾਨਾਨ੍ਹਿਰਣ੍ਮਯਾਨ੍।
ਸ੍ਵਯਮੁਤ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸੁਰ੍ਦੇਵਾਃ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-122-6 (20665)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਸ੍ਯ ਮਖਾਗ੍ਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਗਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇਃ।
ਅਮਾਦ੍ਯਦਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸੋਮੇਨ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਭਿਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 3-122-7 (20666)
ਪ੍ਰਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਾਨਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 3-122-8 (20667)
ਸਿਕਤਾ ਵਾ ਯਥਾ ਲੋਕੇ ਯਥਾਵਾ ਦਿਵਿ ਤਾਰਕਾਃ।
ਯਥਾ ਵਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤੋ ਧਾਰਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਾਃ ਸ੍ਮ ਕੇਨਚਿਤ੍ ॥ 3-122-9 (20668)
ਤਥੈਵ ਤਦਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯੰ ਧਨੰ ਯਤ੍ਪ੍ਰਦਦੌ ਗਯਃ।
ਸਦਸ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਮਹਾਰਾਜ ਤੇਸ਼਼ੁ ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਸਪ੍ਤਸੁ ॥ 3-122-10 (20669)
ਭਵੇਤ੍ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਮੇਤਦ੍ਧਿ ਯਦੇਤਤ੍ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍।
ਨ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤੁਂ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਤਃ ॥ 3-122-11 (20670)
ਹਿਰਣ੍ਮਯੀਭਿਰ੍ਗੋਭਿਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਾਭਿਰ੍ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ੍ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਨਾਨਾਦਿਗ੍ਭ੍ਯਃ ਸਮਾਗਤਾਨ੍ ॥ 3-122-12 (20671)
ਅਲ੍ਪਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਚੈਤ੍ਯੈਰਾਸੀਤ੍ਸਮਾਚਿਤਾ।
ਗਯਸ੍ਯ ਯਜਮਾਨਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-122-13 (20672)
ਸ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵੈਨੈਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਕਰ੍ਮਣਾ ਤੇਨ ਭਰਤ।
ਸਲੋਕਤਾਂ ਤਸ੍ਯ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪਯੋਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਂ ਯ ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍ ॥ 3-122-14 (20673)
ਤਰਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਤ੍ਰ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋਚ੍ਯੁਤ।
ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਮਹੀਪਾਲ ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-122-15 (20674)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-122-16x (2101)
ਸ ਪਯੋਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਂ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਵੈ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ।
ਵੈਦੂਰ੍ਯਪਰ੍ਵਤੰ ਚੈਵ ਨਰ੍ਮਦਾਂ ਚ ਮਹਾਨਦੀਮ੍ ॥ 3-122-16 (20675)
`ਉਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਮਹੀਪਤਿਃ'।
ਸਮਾਗਮਤ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਨਘ ॥ 3-122-17 (20676)
ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਾਚਖ੍ਯੌ ਲੋਮਸ਼ੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਰਮਣੀਯਾਨਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-122-18 (20677)
ਯਥਾਯੋਗੰ ਯਥਾਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਯਯੌ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ।
ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਦਦਦ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-122-19 (20678)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-122-20x (2102)
ਦੇਵਾਨਾਮੇਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਲੋਕਤਾਮ੍।
ਵੇਦੂਰ੍ਯਪਰ੍ਵਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਰ੍ਮਦਾਮਵਤੀਰ੍ਯ ਚ ॥ 3-122-20 (20679)
ਸਨ੍ਧਿਰੇਸ਼਼ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਰੇਤਾਯਾ ਦ੍ਵਾਪਰਸ੍ਯ ਚ।
ਏਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-122-21 (20680)
ਏਸ਼਼ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਦੇਸ਼ਸ੍ਤਾਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਯਤ੍ਰਾਪਿਬਤ੍ਸੋਮਮਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਵਾਸਵਃ ॥ 3-122-22 (20681)
ਚੁਕੋਪ ਭਾਰ੍ਗਵਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਸੰਸ੍ਤਮ੍ਭਯਾਮਾਸ ਚ ਤੰ ਵਾਸਵੰ ਚ੍ਯਵਨਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-122-23 (20682)
ਸੁਕਨ੍ਯਾਂ ਚਾਪਿ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਸ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀਮਵਾਪ੍ਤਵਾਨ੍।
`ਨਾਸਤ੍ਯੌ ਚ ਮਹਾਭਾਗ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਸੋਮਪੀਥਿਵੌ' ॥ 3-122-24 (20683)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-122-25x (2103)
ਕਥੰ ਵਿਸ਼਼੍ਟਮ੍ਭਿਤਸ੍ਤੇਨ ਭਗਵਾਨ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਭਾਰ੍ਗਵਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕੋਪੰ ਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-122-25 (20684)
ਨਾਸਤ੍ਯੌ ਚ ਕਥੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਸੋਮਪੀਥਿਨੌ।
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਖ੍ਯਾਤੁ ਭਗਵਾਨ੍ਮਮ ॥ 3-122-26 (20685)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 122 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-122-3 ਆਧੂਰ੍ਤਰਜਸੋ ਗਯਨਾਮਾ ॥ 3-122-4 ਵਾਨਰਸ੍ਪਤ੍ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਜੰ ਚਸ਼਼ਾਲਾਦਿ। ਭੌਮੰ ਮ੍ਰੁʼਨ੍ਮਯੰ ਸ੍ਥਾਲ੍ਯਾਦਿ ॥ 3-122-5 ਚਸ਼਼ਾਲੋ ਯੂਪਾਕਟਕਃ। ਯੂਪਃ ਯਜ੍ਞਸ੍ਤਮ੍ਭਃ। ਚਮਸਾਃ ਸੋਮਪਾਨਪਾਤ੍ਰਾਣਿ। ਪਾਤ੍ਰ੍ਯਃ ਹਵਿਃਸ੍ਥਾਪਨਾਰ੍ਥਾਨਿ ਮ੍ਰੁʼਨ੍ਮਯਾਨਿ। ਸ੍ਰੁਚਃ ਹਵਿਃਪ੍ਰਦਾਨਾਰ੍ਥਾਃ। ਸ੍ਰੁਵਾਹਵਿਰਵਦਾਨਾਰ੍ਥਾਃ ॥ 3-122-8 ਪ੍ਰਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਾਨ੍ ਏਕਯਤ੍ਨੇਨ ਭੂਯਃਖਰ੍ਣਮੁਦ੍ਰਾਦੇਰ੍ਮਾਪਕਾਨ੍ ਖਾਰੀਦ੍ਰੋਣਾਦੀਨ੍ ॥ 3-122-26 ਸੋਮਸ੍ਯ ਪੀਥਃ ਪਾਨੰ ਤਦ੍ਵਨ੍ਤੌ ਸੋਮਪੀਥਿਨੌ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 123
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.123. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 123
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲਾਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸੁਕਨ੍ਯੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਕਦਾਚਨ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਨਿਨਾ ਨ੍ਰੁʼਪੇਣ ਸੈਨ੍ਯਾਦਿਭਿਃਸਹ ਚ੍ਯਵਨਾਸ਼੍ਰਮਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਕਨ੍ਯਯਾ ਸੁਕਨ੍ਯਯਾ ਚਿਰਤਰਤਪਸ਼੍ਚਰ੍ਯਾਨਿਰਤਸ੍ਯ ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰੰ ਪਰ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਿਵਰ੍ਧਮਾਨਮਹਾਵਲ੍ਮੀਕਾਵਲੋਕਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਥਾ ਕੁਤੂਹਲਾਦ੍ਵਲ੍ਮੀਕੋਪਰਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨਚ੍ਯਵਨਨਯਨਯੁਗਲਸ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਕਣ੍ਟਕੇਨ ਵਿਭੇਦਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦਨਾਯ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਨਾ ਭਾਰ੍ਯਾਤ੍ਵਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਸੁਕਨ੍ਯਾਯਾਃ ਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-123-0 (20686)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-123-0x (2104)
ਭ੍ਰੁʼਗੋਰ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭੂਚ੍ਚਯਵਨੋ ਨਾਮ ਭਾਰਤ।
ਸਮੀਪੇ ਸਰਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-123-1 (20687)
ਸ੍ਥਾਣੁਭੂਤੋ ਮਹਾਤੇਜਾ ਵੀਰਸ੍ਥਾਨੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਅਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਚਿਰੰ ਕਾਲਮੇਕਦੇਸ਼ੇ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-123-2 (20688)
ਸਵਲ੍ਮੀਕੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਲਤਾਭਿਰਿਵ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸਮਾਕੀਰ੍ਣਃ ਪਿਪੀਲਿਕੈਃ ॥ 3-123-3 (20689)
ਤਥਾ ਸ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੋ ਧੀਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਪਿਣ੍ਡ ਇਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਤਪ੍ਯਤੇ ਸ੍ਮ ਤਪੋ ਘੋਰੰ ਵਲ੍ਮੀਕੇਨ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-123-4 (20690)
ਅਥ ਦੀਰ੍ਘਸ੍ਯ ਕਾਲਸ੍ਯ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਰ੍ਨਾਮ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਆਜਗਾਮ ਸਰੋ ਰਮ੍ਯੰ ਵਿਹਰ੍ਤੁਮਿਦਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-123-5 (20691)
ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯਾਸਨ੍ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਏਕੈਵ ਚ ਸੁਤਾ ਸੁਭ੍ਰੂਃ ਸੁਕਨ੍ਯਾ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-123-6 (20692)
ਸਾ ਸਖੀਭਿਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਾ ਦਿਵ੍ਯਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਾ।
ਚਙ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯਮਾਣਾ ਵਲ੍ਮੀਕੰ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯ ਸਮਾਸਦਤ੍ ॥ 3-123-7 (20693)
ਸਾ ਵੈ ਵਸੁਮਤੀਂ ਤਤ੍ਰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੀ ਸੁਮਨੋਰਮਾਮ੍।
ਵਨਸ੍ਪਤੀਨ੍ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤੀ ਵਿਜਹਾਰ ਸਖੀਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-123-8 (20694)
ਰੂਪੇਣ ਵਯਸਾ ਚੈਵ ਭਦਨੇਨ ਮਦੇਨ ਚ।
ਬਭਞ੍ਜ ਵਨਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਸ਼ਾਖਾਃ ਪਰਮਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਃ ॥ 3-123-9 (20695)
ਤਾਂ ਸਖੀਰਹਿਤਾਮੇਕਾਮੇਕਵਸ੍ਤ੍ਰਾਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਭਾਰ੍ਗਵੋ ਧਮਾਂਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤੀਮਿਵ ਵਿਦ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 3-123-10 (20696)
ਤਾਂ ਪਸ਼੍ਯਮਾਨੋ ਵਿਜਨੇ ਸ ਰੇਮੇ ਪਰਮਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਾਮਕਣ੍ਠਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਿਸ੍ਤਪੋਬਲਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਤਾਮਾਬਭਾਸ਼਼ੇਕਲ੍ਯਾਣੀਂ ਸਾ ਚਾਸ੍ਯ ਨ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਵੈ ॥ 3-123-11 (20697)
ਤਤਃ ਸੁਕਨ੍ਯਾ ਵਲ੍ਮੀਕੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਾਰ੍ਗਵਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ।
ਕੌਤੂਹਲਾਤ੍ਕਣ੍ਟਕੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਮੋਹਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਕਿੰਨੁ ਖਲ੍ਵਿਦਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਬਿਭੇਦਾਸ੍ਯ ਲੋਚਨੇ ॥ 3-123-12 (20698)
ਅਕ੍ਰੁਦ੍ਧ੍ਯਤ੍ਸ ਤਥਾ ਵਿਦ੍ਧੇ ਨੇਤ੍ਰੇ ਪਰਮਮਨ੍ਯੁਮਾਨ੍।
ਤਤਃ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਮੂਤ੍ਰੇ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ ॥ 3-123-13 (20699)
ਤਤੋ ਰੁਦ੍ਧੇ ਸ਼ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਮੂਤ੍ਰੇ ਸੈਨ੍ਯਮਾਸੀਤ੍ਸੁਦੁਃਖਿਤਮ੍।
ਤਥਾਗਤਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 3-123-14 (20700)
ਤਪੋਨਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਰੋਸ਼਼ਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਕੇਨਾਪਕ੍ਰੁʼਤਮਦ੍ਯੇਹ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਜ੍ਞਾਤੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਜ੍ਞਾਤੰ ਤਦ੍ਦ੍ਰੁਤੰ ਬ੍ਰੂਤ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-123-15 (20701)
ਤਮੂਚੁਃ ਸੈਨਿਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨ ਵਿਦ੍ਮੋ(ਅ)ਪਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਯਮ੍।
ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰ੍ਯਥਾਕਾਮੰ ਭਵਾਂਸ੍ਤਦਧਿਗਚ੍ਛਤੁ ॥ 3-123-16 (20702)
ਤਤਃ ਸ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਃ ਸਾਮ੍ਨਾ ਚੋਗ੍ਰੇਣ ਚ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪਰ੍ਯਜਾਨੰਨ ਚੈਵ ਤੇ ॥ 3-123-17 (20703)
ਆਨਾਹਾਰ੍ਤੰ ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਤ੍ਸੈਨ੍ਯਮਨੁਖਾਰ੍ਦਿਤਮ੍।
ਪਿਤਰੰ ਦੁਃਖਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਕਨ੍ਯੇਦਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-123-18 (20704)
ਮਯਾ(ਅ)ਟਨ੍ਤ੍ਯੇਹ ਵਲ੍ਮੀਕੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸਤ੍ਵਮਭਿਜ੍ਵਲਤ੍।
ਖਦ੍ਯੋਤਵਦਭਿਜ੍ਞਾਤੰ ਤਨ੍ਮਯਾ ਵਿਦ੍ਧਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍ ॥ 3-123-19 (20705)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਲ੍ਮੀਕੰ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਸ੍ਤੂਰ੍ਣਮਭ੍ਯਯਾਤ੍।
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼ਯ੍ਤ੍ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਦਿਤ੍ਯਸਮਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-123-20 (20706)
ਅਯਾਚਦਥ ਸੈਨ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਅਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਬਾਲਯਾ ਯਤ੍ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-123-21 (20707)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹੀਪਾਲੰ ਚ੍ਯਵਨੋ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਤਦਾ।
ਅਪਮਾਨਾਦਹੰ ਵਿਦ੍ਧੋ ਹ੍ਯਨਯਾ ਦਰ੍ਪਪੂਰ੍ਣਯਾ ॥ 3-123-22 (20708)
ਰੂਪੌਦਾਰ੍ਯਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾਂ ਲੋਭਮੋਹਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਤਾਮੇਵ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਹੰ ਰਾਜਨ੍ਦੁਹਿਤਰੰ ਤਵ।
ਕ੍ਸ਼਼ੰਸ੍ਯਾਮੀਤਿ ਮਹੀਪਾਲ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-123-23 (20709)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-123-24x (2105)
ਰੁʼਸ਼਼ੇਰ੍ਵਚਨਮਾਜ੍ਞਾਯ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਰਵਿਚਾਰਯਨ੍।
ਦਦੌ ਦੁਹਿਤਰੰ ਤਸ੍ਮੈ ਚ੍ਯਵਨਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 3-123-24 (20710)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਸਸਾਦ ਹ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਪ੍ਰਸਾਦੌ ਰਾਜਾ ਵੈ ਸਸੈਨ੍ਯਃ ਪੁਰਮਾਵ੍ਰਜਤ੍ ॥ 3-123-25 (20711)
ਸੁਕਨ੍ਯਾ(ਅ)ਪਿ ਪਤਿੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ।
ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਰ੍ਯਚਰਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਤਪਸਾ ਨਿਯਮੇਨ ਚ ॥ 3-123-26 (20712)
ਅਗ੍ਨੀਨਾਮਤੀਥੀਨਾਂ ਚ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਨਸੂਯਿਕਾ।
ਸਮਾਰਾਧਯਤ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਚ੍ਯਵਨੰ ਸਾ ਸ਼ੁਭਾਨਨਾ ॥ 3-123-27 (20713)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 123 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-123-2 ਵੀਰਸ੍ਤਾਨੇਨ ਵੀਰਾਸਨੇਨ ॥ 3-123-11 ਕ੍ਸ਼਼ਾਮਕਣ੍ਠਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਧ੍ਵਨਿਃ ਅਤਏਵ ਸਾ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਨ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ॥ 3-123-20 ਵਯੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਚ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍ ਇਤਿ ਝ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 124
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.124. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 124
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਦਾਚਨ ਚ੍ਯਵਨਾਸ਼੍ਰਮਮੁਪਾਗਤਾਭ੍ਯਾਮਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਤ੍ਵਾਯ ਸੁਕਨ੍ਯਾਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਦਕਾਮਯਮਾਨਾਂ ਤਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਾਚ੍ਚ੍ਯਵਨੇ ਰੂਪਯੌਵਨਸੰਪੰਨੇ ਸਤਿ ਤੁਲ੍ਯਰੂਪੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਵਰਣਚੋਦਨਾ ॥ 2 ॥ ਭਰ੍ਤ੍ਰਾਜ੍ਞਯਾ ਤਯਾ ਤਦਙ੍ਗੀਕਾਰੇ ਚ੍ਯਵਨੇਨ ਸਹਾਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਸਰਸੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਜਲੇ ਨਿਮਜ੍ਜਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਸੁਕਨ੍ਯਯਾ ਨਿਮਜ੍ਜ੍ਯੋਤ੍ਥਿਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰੂਪੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵਪਾਤਿਵ੍ਰਤ੍ਯਮਹਿੰਨਾ ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯੈਵ ਵਰਣਮ੍ ॥ 4 ॥ ਤਤਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਚ੍ਯਵਨੇਨਾਸ਼੍ਵਿਨੋਃ ਸੋਮਰਸਦਾਪਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-124-0 (20714)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-124-0x (2106)
ਕਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤ੍ਵਥ ਕਾਲਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਵਸ਼੍ਵਿਨੌ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਭਿਸ਼਼ੇਕਾਂ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸੁਕਨ੍ਯਾਂ ਤਾਮਪਸ਼੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-124-1 (20715)
ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਾਙ੍ਗੀਂ ਦੇਵਰਾਜਸੁਤਾਮਿਵ।
ਊਚਤੁਃ ਸਮਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਨਾਸਤ੍ਯਾਵਸ਼੍ਵਿਨਾਵਿਦਮ੍ ॥ 3-124-2 (20716)
ਕਸ੍ਯ ਤ੍ਵਮਸਿ ਵਾਮੋਰੁ ਵਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕਿੰ ਕਰੋਸ਼਼ਿ ਚ।
ਇਚ੍ਛਾਵ ਭਦ੍ਰੇ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਤ੍ਵਾਂ ਤਤ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਹਿ ਸ਼ੋਭਨੇ ॥ 3-124-3 (20717)
ਤਤਃ ਸੁਕਨ੍ਯਾ ਸੰਵੀਤਾ ਤਾਵੁਵਾਚ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮੌ।
ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਤਨਯਾਂ ਵਿਤ੍ਤੰ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਮਾਂ ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-124-4 (20718)
`ਨਾਮ੍ਨਾ ਚਾਹੰ ਸੁਕਨ੍ਯੇਤਿ ਨ੍ਰੁʼਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ।
ਸਾ(ਅ)ਹੰਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮਨੁਵਰ੍ਤਿਨੀ' ॥ 3-124-5 (20719)
ਅਥਾਸ਼੍ਵਿਨੌ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯੈਤਾਮਬ੍ਰੂਤਾਂ ਪੁਨਰੇਵ ਤੁ।
ਕਥੰ ਤ੍ਵਮਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਪਿਤ੍ਰਾ ਦਤ੍ਤਾ(ਅ)(ਅ)ਗਤਾ ਵਨੇ ॥ 3-124-6 (20720)
ਭ੍ਰਾਜਸੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਭੀਰੁ ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸੌਦਾਮਨੀ ਯਥਾ।
ਨ ਦੇਵੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਤੁਲ੍ਯਾਂ ਹਿ ਤ੍ਵਯਾ ਪਸ਼੍ਯਾਵ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 3-124-7 (20721)
ਅਨਾਭਰਣਸੰਪੰਨਾ ਪਰਮਾਮ੍ਬਰਵਰ੍ਜਿਤਾ।
ਸ਼ੋਭਯਸ੍ਯਧਿਕੰ ਭਦ੍ਰੇ ਵਨਮਪ੍ਯਨਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-124-8 (20722)
ਸਰ੍ਵਾਭਰਣਸੰਪਨਨਾ ਪਰਮਾਮ੍ਵਰਧਾਰਿਣੀ।
ਸ਼ੋਭੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗਿ ਨ ਤ੍ਵੇਵੰ ਮਲਪਙ੍ਕਿਨੀ ॥ 3-124-9 (20723)
ਕਸ੍ਮਾਦੇਵੰਵਿਧਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਜਰਾਜਰ੍ਜਰਿਤੰ ਪਤਿਮ੍।
ਤ੍ਵਮੁਪਾਸ੍ਸੇ ਹ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਕਾਮਭੋਗਬਹਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-124-10 (20724)
ਅਸਮਰ੍ਥੰ ਪਰਿਤ੍ਰਾਣੇ ਪੋਸ਼਼ਣੇ ਤੁ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ।
ਸਾ ਤ੍ਵੰ ਚ੍ਯਵਨਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਵਰਯਸ੍ਵੈਕਮਾਵਯੋਃ ॥ 3-124-11 (20725)
ਪਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਦੇਵਗਰ੍ਭਾਭੇ ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਯੌਵਨੰ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਸੁਕਨ੍ਯਾ(ਅ)ਪਿ ਸੁਰੌ ਤਾਵਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-124-12 (20726)
ਰਤਾ(ਅ)ਹੰ ਚ੍ਯਵਨੇ ਪਤ੍ਯੌ ਮੈਵੰ ਮਾਂ ਪਰ੍ਯਸ਼ਙ੍ਕਤਮ੍।
ਤਾਵਬ੍ਰੂਤਾਂ ਪੁਨਸ੍ਤ੍ਵੇਨਾਮਾਵਾਂ ਦੇਵਭਿਸ਼਼ਗ੍ਵਰੌ ॥ 3-124-13 (20727)
ਯੁਵਾਨੰ ਰੂਪਸੰਪੰਨੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਵਃ ਪਤਿੰ ਤਵ।
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯਾਵਯੋਸ਼੍ਚੈਵ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵਾਨ੍ਯਤਮੰ ਪਤਿਮ੍।
ਏਤੇਨ ਸਮਯੇਨੈਨਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰਯ ਪਤਿੰ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 3-124-14 (20728)
ਸਾ ਤਯੋਰ੍ਵਚਨਾਦ੍ਰਾਜੰਨੁਪਸੰਗਮ੍ਯ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍।
ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਤ੍ਤਾਭ੍ਯਾਮੁਕ੍ਤੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸੁਤੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-124-15 (20729)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚ੍ਯਵਨੋ ਭਾਰ੍ਯਾਮੁਵਾਚ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ।
`ਸਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤ੍ਯਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-124-16 (20730)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਦਸ਼੍ਵਿਨੌ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ'।
ਊਚਤੂ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀਂ ਤਾਂ ਪਤਿਸ੍ਤਵ ਵਿਸ਼ਤ੍ਵਪਃ ॥ 3-124-17 (20731)
ਤਤੋ(ਅ)ਮ੍ਭਸ਼੍ਚ੍ਯਵਨਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਰੂਪਾਰ੍ਥੀ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹ।
ਅਸ਼੍ਵਿਨਾਵਪਿ ਤਦ੍ਰਾਜਨ੍ਸਰਃ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਤਾਂ ਤਦਾ ॥ 3-124-18 (20732)
ਤਤੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦੁਤ੍ਤੀਰ੍ਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਸਰਸਸ੍ਤ੍ਰਯਃ।
ਦਿਵ੍ਯਰੂਪਧਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਵਾਨੋ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੁਣ੍ਡਲਾਃ।
ਤੁਲ੍ਯਵੇਸ਼਼ਧਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮਨਸਃ ਪ੍ਰੀਤਿਵਰ੍ਧਨਾਃ ॥ 3-124-19 (20733)
ਤੇ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵਾਨ੍ਯਤਮੰ ਸ਼ੁਭੇ।
ਅਸ੍ਮਾਕਮੀਪ੍ਸਿਤੰ ਭਦ੍ਰੇ ਪਤਿਤ੍ਵੇ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ॥ 3-124-20 (20734)
`ਤ੍ਵਮਸ਼੍ਵਿਨੋਰਨ੍ਯਤਰੰ ਚ੍ਯਵਨੰ ਵਾ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਿ'।
ਯਤ੍ਰ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਭਿਕਾਮਾ(ਅ)ਸਿ ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਸੁਸ਼ੋਭਨੇ ॥ 3-124-21 (20735)
ਸਾ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤੁ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤੁਲ੍ਯਰੂਪਧਰਾਨ੍ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍।
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਦੇਵੀ ਵਵ੍ਰੇ ਸ੍ਵਕੰ ਪਤਿਮ੍ ॥ 3-124-22 (20736)
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਤੁ ਚ੍ਯਵਨੋ ਭਾਰ੍ਯਾਂਵਯੋਰੂਪੰ ਚ ਵਾਞ੍ਛਿਤਮ੍।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤੌ ਨਾਸਤ੍ਯਾਵਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 3-124-23 (20737)
ਯਥਾ(ਅ)ਹੰ ਰੂਪਸੰਪੰਨੋ ਵਯਸਾ ਚ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਭਵਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸਨ੍ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨਿਮਾਮ੍ ॥ 3-124-24 (20738)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੁਵਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ(ਅ)ਹੰ ਸੋਮਪੀਥਿਨੌ।
ਮਿਸ਼਼ਤੋ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਵਾਮ੍ ॥ 3-124-25 (20739)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸੌ ਦਿਵੰ ਤੌ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਮਤੁਃ।
ਚ੍ਯਵਨਸ਼੍ਚ ਸੁਕਨ੍ਯਾ ਚ ਸੁਰਾਵਿਵ ਵਿਜਹ੍ਰਤੁਃ ॥ 3-124-26 (20740)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 124 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-124-1 ਵਿਵ੍ਰੁʼਤਾਮਨਾਚ੍ਛਾਦੀਤਾਮ੍ ॥ 3-124-4 ਤਤਃ ਸੁਕਨ੍ਯਾ ਸਵ੍ਰੀਡੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 125
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.125. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 125
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯ ਯੌਵਨਲਾਭਸ਼੍ਰਵਣਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਨਾ ਤਦਾਸ਼੍ਰਮਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਚ੍ਯਵਨੇਨ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤੇਰ੍ਯਾਜਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤ੍ਰ ਚ੍ਯਵਨੇਨਾਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤਸੋਮਰਸਦਾਨੋਦ੍ਯਮੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਤਸ੍ਯ ਹਨਨਾਯ ਬਾਹੁਨਾ ਵਜ੍ਰੋਦ੍ਯਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਦ੍ਬਾਹੁਸੰਸ੍ਤਗ੍ਭਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਯਾ ਸ਼ਕ੍ਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਸਰਣਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-125-0 (20741)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-125-0x (2107)
ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਰ੍ਵਯਸ੍ਥੰ ਚ੍ਯਵਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸੇਨਯਾ ਸਾਰ੍ਧਮੁਪਾਯਾਦ੍ਭਾਰ੍ਗਵਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-125-1 (20742)
ਚ੍ਯਵਨੰ ਚ ਸੁਕਨ੍ਯਾਂ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਸੁਤਾਵਿਵ।
ਰੇਮੇ ਸਭਾਰ੍ਯਃ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਹੀਮਿਵ ॥ 3-125-2 (20743)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਣਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੇਨ ਸਭਾਰ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਉਪੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕਲ੍ਯਾਣੀਃ ਕਥਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਮਨੋਰਮਾਃ ॥ 3-125-3 (20744)
ਅਥੈਨੰ ਭਾਰ੍ਗਵੋ ਰਾਜੰਨੁਵਾਚ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍।
ਯਾਜਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸੰਭਾਰਾਨੁਪਕਲ੍ਪਯ ॥ 3-125-4 (20745)
ਤਤਃ ਪਰਮਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਰਵਨੀਪਤਿਃ।
ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੂਜਯਤ੍ ॥ 3-125-5 (20746)
ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੇ(ਅ)ਹਨਿ ਯਜ੍ਞੀਯੇ ਸਰ੍ਵਕਾਮਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਤ੍।
ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਸ਼ਰ੍ਯਾਤਿਰ੍ਯਜ੍ਞਾਯਤਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-125-6 (20747)
ਤਤ੍ਰੈਨੰ ਚ੍ਯਵਨੋ ਰਾਜਨ੍ਯਾਜਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਗਵਃ।
ਅਦ੍ਭੁਤਾਨਿ ਚ ਤਤ੍ਰਾਸਨ੍ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-125-7 (20748)
ਅਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਚ੍ਚ੍ਯਵਨਃ ਸੋਮਮਸ਼੍ਵਿਨੋਰ੍ਦੇਵਯੋਸ੍ਤਦਾ।
ਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਾਰਯਾਮਾਸ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਨੰ ਸ ਤਯੋਰ੍ਗ੍ਰਹਮ੍ ॥ 3-125-8 (20749)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-125-9x (2108)
ਉਭਾਵੇਤੌ ਨ ਸੋਮਾਰ੍ਹੌ ਨਾਸਤ੍ਯਾਵਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ।
ਭਿਸ਼਼ਜੌ ਦਿਵਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਕਰ੍ਮਣਾ ਤੇਨ ਨਾਰ੍ਹਤਃ ॥ 3-125-9 (20750)
ਚ੍ਯਵਨ ਉਵਾਚ। 3-125-10x (2109)
ਮਾਵਮੰਸ੍ਥਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਰੂਪਦ੍ਰਵਿਣਵਤ੍ਤਰੌ।
ਯੌ ਚਕ੍ਰਤੁਰ੍ਮਾਂ ਮਧਵਨ੍ਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਾਰਕਮਿਵਾਜਰਮ੍ ॥ 3-125-10 (20751)
ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਬੁਧਾਂਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਨ੍ਕਥੰ ਵੈ ਨਾਰ੍ਹਤਃ ਸਵਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਿਨਾਵਪਿ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦੇਵੌ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪੁਰੰਦਰ ॥ 3-125-11 (20752)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-125-12x (2110)
ਚਿਕਿਤ੍ਸਕੌ ਕਰ੍ਮਕਰੌ ਕਾਮਰੂਪਸਮਨ੍ਵਿਤੌ।
ਲੋਕੇ ਚਰਨ੍ਤੌ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਂ ਕਥੰ ਸੋਮਮਿਹਾਰ੍ਹਤਃ ॥ 3-125-12 (20753)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-125-13x (2111)
ਏਤਦੇਵ ਤਦਾ ਵਾਕ੍ਯਮਾਮ੍ਰੇਡਯਤਿ ਵਾਸਵੇ।
ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਗ੍ਰਹੰ ਜਗ੍ਰਾਹ ਭਾਰ੍ਗਵਃ ॥ 3-125-13 (20754)
ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੰ ਤੁ ਤੰ ਸੋਮਮਸ਼੍ਵਿਨੋਰੁਤ੍ਤਮੰ ਤਦਾ।
ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਬਲਭਿਦ੍ਦੇਵ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-125-14 (20755)
ਆਭ੍ਯਾਮਰ੍ਤਾਯ ਸੋਮੰ ਤ੍ਵੰ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਸਿ ਯਦਿ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਵਜ੍ਰੰ ਤੇ ਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਘੋਰਰੂਪਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-125-15 (20756)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਮਯੰਨਿਨ੍ਦ੍ਰਮਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ ਭਾਰ੍ਗਵਃ।
ਜਗ੍ਰਾਹ ਵਿਧਿਵਤ੍ਸੋਮਮਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਮੁਤ੍ਤਮੰ ਗ੍ਰਹਮ੍ ॥ 3-125-16 (20757)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਾਹਰਦ੍ਵਜ੍ਰੰ ਘੋਰਰੂਪੰ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ।
ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਹਰਤੋ ਬਾਹੁਂ ਸ੍ਤਮ੍ਭਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਗਵਃ ॥ 3-125-17 (20758)
ਤੰ ਸ੍ਤਮ੍ਭਯਿਤ੍ਵਾ ਚ੍ਯਵਨੋ ਜੁਹੁਵੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਤੋ(ਅ)ਨਲਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਰ੍ਥੀ ਸੁਮਹਾਤੇਜਾ ਦੇਵੰ ਹਿੰਸਿਤੁਮੁਦ੍ਯਤਃ ॥ 3-125-18 (20759)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ(ਅ)ਥ ਸੰਜਜ੍ਞੇ ਮੁਨੇਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਪੋਬਲਾਤ੍।
ਮਦੋ ਨਾਮ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਕਾਯੋ ਮਹਾਸੁਰਃ ॥ 3-125-19 (20760)
ਸ਼ਰੀਰੰ ਯਸ੍ ਨਿਰ੍ਦੇਸ਼਼੍ਟੁਮਸ਼ਕ੍ਯੰ ਤੁ ਸੁਰਾਸੁਰੈਃ।
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਯਮਭਵਦ੍ਧੋਰੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਗ੍ਰਦਸ਼ਨੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-125-20 (20761)
ਹਨੁਰੇਕਾ ਸ੍ਥਿਤਾ ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਭੂਮਾਵੇਕਾ ਦਿਵੰ ਗਤਾ।
ਚਤਸ੍ਰਸ਼੍ਚਾਯਤਾ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰਸ਼ਤਮ੍ ॥ 3-125-21 (20762)
ਇਤਰੇ ਤਸ੍ਯ ਦਸ਼ਨਾ ਬਭੂਵੁਰ੍ਦਸ਼ਯੋਜਨਾਃ।
ਪ੍ਰਾਸਾਦਸ਼ਿਖਰਾਕਾਰਾਃ ਸ਼ੂਲਾਗ੍ਰਸਮਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ ॥ 3-125-22 (20763)
ਬਾਹੂ ਪਰਿਘਸੰਕਾਸ਼ਾਵਾਯਤਾਵਯੁਤੰ ਸਮੌ।
ਨੇਤ੍ਰੇ ਰਵਿਸ਼ਸ਼ਿਪ੍ਰਖ੍ਯੇ ਵਕ੍ਰੰ ਕਾਲਾਗ੍ਨਿਸੰਨਿਭਮ੍ ॥ 3-125-23 (20764)
ਲੇਲਿਹਞ੍ਜਿਹ੍ਵਯਾ ਵਕ੍ਰੰ ਵਿਦ੍ਯੁਚ੍ਚਪਲਲੋਲਯਾ।
ਵ੍ਯਾਤ੍ਤਾਨਨੋ ਘੋਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਗ੍ਰਸੰਨਿਵ ਜਗਦ੍ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-125-24 (20765)
ਸ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮੁਪਾਦ੍ਰਵਤ੍।
ਮਹਤਾ ਘੋਰਰੂਪੇਣ ਲੋਕਾਞ੍ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਨਾਦਯਤ੍ ॥ 3-125-25 (20766)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪ਼੍ਚਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 125 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-125-1 ਵਯਸ੍ਥੰ ਯੁਵਾਨਮ੍ ॥ 3-125-4 ਸੰਭਾਰਾਨ੍ ਯਜ੍ਞੋਪਕਰਣਾਨਿ ॥ 3-125-8 ਗ੍ਰਹੰ ਸੋਮਸ੍ਯ। ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਨੰ ਤਯੋਰਰ੍ਥੇ ॥ 3-125-11 ਸਵੰ ਸੋਮਮ੍ ॥ 3-125-12 ਭੈਸ਼਼ਜ੍ਯਾਤ੍ਕਰ੍ਮਣੋ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਾਵਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-125-13 ਆਮ੍ਰੇਡ੍ਯਤਿ ਪੁਨਃਪੁਨਰਾਵਰ੍ਤਯਤਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 126
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.126. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 126
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਭਿਸ਼਼੍ਟੁਤੇਨ ਚ੍ਯਵਨੇਨ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸ੍ਵਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਯਾਸ੍ਤਤੋ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯ ਸ੍ਰ੍ਯਾਦਿਸ਼਼ੁ ਵਿਭਜਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਸੁਕਮ੍ਯੋਪਾਖ੍ਯਾਨਸਮਾਪਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਨਾਨਾਤੀਰ੍ਥਮਹਿਮਾਨੁਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-126-0 (20767)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-126-0x (2112)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਘੋਰਵਦਨੰ ਮਦੰ ਦੇਵਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ।
ਆਯਾਨ੍ਤੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੰ ਵ੍ਯਾਤ੍ਤਾਨਨਮਿਵਾਨ੍ਤਕਮ੍ ॥ 3-126-1 (20768)
ਭਯਾਤ੍ਸੰਸ੍ਤਮ੍ਭਿਤਭੁਜਃ ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਵਿਣੀ ਲੇਲਿਹਨ੍ਮੁਹੁਃ।
ਤਤੋ(ਅ)ਵ੍ਰਵੀਦ੍ਦੇਵਰਾਜਸ਼੍ਚ੍ਯਵਨੰ ਭਯਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-126-2 (20769)
ਸੋਮਾਰ੍ਹਾਵਸ਼੍ਵਿਨਾਵੇਤਾਵਦ੍ਯ ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਭਾਰ੍ਗਵ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਵਚੋ ਵਿਪ੍ਰ ਪ੍ਰਸੀਦ ਮੇ ॥ 3-126-3 (20770)
ਨ ਤੇ ਮਿਥ੍ਯਾ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਭਵਤ੍ਵੇਸ਼਼ ਪਰੋ ਵਿਧਿਃ।
ਜਾਨਾਮਿ ਚਾਹੰ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਨ ਮਿਥ੍ਯਾ ਤ੍ਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-126-4 (20771)
ਸੋਮਪਾਵਸ਼੍ਵਿਨਾਵੇਤੌ ਯਥਾ ਵਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤੌ ਤ੍ਵਯਾ।
`ਤਥੈਵ ਮਾਮਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਸ਼੍ਰੇਯਸਾ ਯੋਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ' ॥ 3-126-5 (20772)
ਭੂਯ ਏਵ ਤੁ ਤੇ ਵੀਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇਦਿਤਿ ਭਾਰ੍ਗਵ।
ਸੁਕਨ੍ਯਾਯਾਃ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਲੋਕੇ ਕੀਰ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਥੇਦਿਤਿ ॥ 3-126-6 (20773)
ਅਤੋ ਮਯੈਤਦ੍ਵਿਹਿਤੰ ਤਵ ਵੀਰ੍ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਮੇ ਭਵਤ੍ਵੇਵੰ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-126-7 (20774)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਵ੍ਯਗਮਚ੍ਛੀਘ੍ਰੰ ਸੁਮੋਚ ਚ ਪੁਰੰਦਰਮ੍ ॥ 3-126-8 (20775)
ਮਦੰ ਚ ਵ੍ਯਭਜਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪਾਨੇ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਯਾਂ ਚ ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-126-9 (20776)
ਤਦਾ ਮਦੰ ਵਿਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਸੰਤਰ੍ਪ੍ਯ ਚੇਨ੍ਦੁਨਾ।
ਅਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਸਹਿਤਾਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਯਾਜਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 3-126-10 (20777)
ਵਿਖ੍ਯਾਪ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੰ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਵਦਤਾਂਵਰਃ।
ਸੁਕਨ੍ਯਯਾ ਸਹਾਰਣ੍ਯੇ ਵਿਜਹਾਰਾਨੁਕੂਲਯਾ ॥ 3-126-11 (20778)
ਤਸ੍ਯੈਤਦ੍ਦ੍ਵਿਜਸੰਘੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸਰੋ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਅਤ੍ਰਤ੍ਵੰ ਸਹ ਸੋਦਰ੍ਯੈਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਡਨ੍ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਤਰ੍ਪਯ ॥ 3-126-12 (20779)
ਏਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹੀਪਾਲ ਸਿਕਤਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਸੈਨ੍ਧਵਾਰਣ੍ਯਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੁਲ੍ਯਾਨਾਂ ਕੁਰੁ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-126-13 (20780)
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਰਾਜ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਚ ਜਲੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼।
ਸ੍ਥਾਣੋਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਜਪਨ੍ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-126-14 (20781)
ਸੰਧਿਰ੍ਦ੍ਵਯੋਰ੍ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਰੇਤਾਯਾ ਦ੍ਵਾਪਰਸ੍ਯ ਚ।
ਅਯੰ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਨਃ।
ਅਤ੍ਰੋਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ ਚੈਵ ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਨੇ ॥ 3-126-15 (20782)
ਆਰ੍ਚੀਕਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੈਵ ਨਿਵਾਸੌ ਵੈ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾਮ੍।
ਸਦਾਫਲਃ ਸਦਾਸ੍ਰੋਤੋ ਮਰੁਤਾਂ ਸ੍ਤਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-126-16 (20783)
ਚੈਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਤੇ ਬਹੁਵਿਧਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਏਤਚ੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸਸ੍ਤੀਰ੍ਥਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ।
ਵੈਖਾਨਸਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯੋ ਵਾਲਖਿਲ੍ਯਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-126-17 (20784)
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣਿ ਤ੍ਰੀਣਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਤ੍ਰੀਣਿ ਪ੍ਰਸਰ੍ਵਣਾਨਿ ਚ।
ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਨੁਪਰਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਯਥਾਕਾਮਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ ॥ 3-126-18 (20785)
ਸ਼ਾਨ੍ਤਨੁਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ੁਨਕਸ਼੍ਚ ਨਰਾਧਿਪਃ।
ਨਰਨਾਰਾਯਣੌ ਚੋਭੌ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤ੍ਵਾ ਚਿਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਸ੍ਥਾਨੰ ਸਨਾਤਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਵੀਸ਼੍ਵਰਧ੍ਯਾਨਤਤ੍ਪਰੌ ॥ 3-126-19 (20786)
ਇਹ ਨਿਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਯਾ ਦੇਵਾਃ ਪਿਤਰਸ਼੍ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਆਰ੍ਚੀਕਪਰ੍ਵਤੇ ਤੇਪੁਸ੍ਤਾਨ੍ਯਜਸ੍ਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-126-20 (20787)
ਇਹ ਤੇ ਵੈ ਚਰੂਨ੍ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਨੰਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਯਮੁਨਾ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਰੋਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚੇਹ ਤਪੋਰਤਃ ॥ 3-126-21 (20788)
ਯਮੌ ਚ ਭੀਮਸੇਨਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ।
ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਤ੍ਰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਸ੍ਤ੍ਵਯੈਵ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-126-22 (20789)
ਏਤਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੰ ਪੁਣ੍ਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰ।
ਯਤ੍ਰਧਾਤਾ ਵਿਧਾਤਾ ਚ ਵਪਰੁਣਸ਼੍ਚੋਰ੍ਧ੍ਵਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-126-23 (20790)
ਇਹ ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਵਸਨ੍ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਃ ਪਰਮਧਰ੍ਮਿਣਃ।
ਮੈਤ੍ਰਾਣਾਮ੍ਰੁʼਜੁਬੁਦ੍ਧੀਨਾਮਯੰ ਗਿਰਿਵਰਃ ਸ਼ੁਭਃ ॥ 3-126-24 (20791)
ਏਸ਼਼ਾ ਸਾ ਯਮੁਨਾ ਰਾਜਨ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਾ।
ਨਾਨਾਯਜ੍ਞਚਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਪੁਣ੍ਯਾ ਪਾਪਭਯਾਪਹਾ ॥ 3-126-25 (20792)
ਅਤ੍ਰਰਾਜਾ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਮਾਂਧਾਤਾ(ਅ)ਯਜਤ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਸਾਹਦੇਵਿਸ਼੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸੋਮਕੋ ਦਦਤਾਂਵਰਃ ॥ 3-126-26 (20793)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡ੍ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 126 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-126-2 ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਕਿਣੀ ਗਲ੍ਲਗਰ੍ਭੌ ॥ 3-126-3 ਵਚੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-126-15 ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਕਲਿਦ੍ਵਾਪਰਸੰਧਾਵਪਿ ਅਤ੍ਰਤੀਰ੍ਥੇ ਤ੍ਰੇਤਾਦ੍ਵਾਪਾਰਸੰਧਿਤੁਲ੍ਯਃ ਕਾਲੇਸ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਰਸ੍ਨਾਤਾਨਾਂ ਕਲਿਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-126-16 ਸਦਾਸ੍ਰੋਤਃ ਸਦਾਪ੍ਰਵਾਹਯੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ 3-126-18 ਤ੍ਰੀਣਿ ਸ੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣੀਤਿ ਤ੍ਰਿਕੋਣੰ ਵਾਰਾਣਸੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮ੍। ਤ੍ਰੀਣਿ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਨੀਤਿ ਚ ਪ੍ਰਯਾਗਮ੍। ਏਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਅਨੁਪਰਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ 3-126-20 ਤੇਪੁਸ੍ਤਪਸ੍ਰਕ੍ਰੁਃ ॥ 3-126-26 ਸਾਹਦੇਵਿਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 127
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.127. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 127
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਮਾਨ੍ਧਾਤ੍ਰੁʼਪਦਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਮਾਂਦਾਤ੍ਰੁʼਚਰਿਤ੍ਰਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-127-0 (20794)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-127-0x (2113)
ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਕਥੰ ਜਾਤੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਯੌਵਨਾਸ਼੍ਵੋ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-127-1 (20795)
ਕਥੰ ਚੈਨਾਂ ਪਰਾਂ ਖ੍ਯਾਤਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਯਸ੍ਯ ਲੋਕਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਵਸ਼੍ਯਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰਿਵ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-127-2 (20796)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਚਰਿਤੰ ਤਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
`ਸਤ੍ਯਕੀਰ੍ਤੇਰ੍ਹਿ ਮਾਨ੍ਧਾਤੁਃ ਕਥ੍ਯਮਾਨੰ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ' ॥ 3-127-3 (20797)
ਯਥਾ ਮਾਨ੍ਧਾਤ੍ਰੁʼਸ਼ਬ੍ਦਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰਸਮਦ੍ਯੁਤੇ।
ਜਨ੍ਮ ਚਾਪ੍ਰਤਿਵੀਰ੍ਯਸ੍ ਕੁਸ਼ਲੋ ਹ੍ਯਸਿ ਭਾਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 3-127-4 (20798)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-127-5x (2114)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਵਹਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਯਥਾ ਮਾਨ੍ਧਾਤ੍ਰੁʼਸ਼ਬ੍ਦੋ ਵੈ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਗੀਯਤੇ ॥ 3-127-5 (20799)
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਵੰਸ਼ਪ੍ਰਭਵੋ ਯੁਵਨਾਸ਼੍ਵੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਸੋ(ਅ)ਯਜਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਃ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-127-6 (20800)
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸਹਸ੍ਰੰ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਃ।
ਅਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਮੁਖ੍ਯੈਰਯਜਤ੍ਸ੍ਵਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-127-7 (20801)
ਅਨਪਤ੍ਯਸ੍ਤੁ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਮਹਾਵ੍ਰਤਃ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼੍ਵਾਧਾਯ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਨਿਤ੍ਯੋ ਬਭੂਵ ਹ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਸੰਯੋਜ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ 3-127-8 (20802)
ਸ ਕਦਾਚਿੰਨ੍ਰੁʼਪੋ ਰਾਜੰਨੁਪਵਾਸੇਨ ਦੁਃਖਿਤਃ।
ਪਿਪਾਸਾਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਹ੍ਰੁʼਦਯਃ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਰਮੰ ਭ੍ਰੁʼਗੋਃ ॥ 3-127-9 (20803)
ਤਾਮੇਵ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਇਸ਼਼੍ਟਿੰ ਚਕਾਰ ਸੌਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਰ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਪੁਤ੍ਰਕਾਰਣਾਤ੍ ॥ 3-127-10 (20804)
ਸੰਭ੍ਰੁʼਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਪੂਤੇਨ ਵਾਰਿਣਾ ਕਲਸ਼ੋ ਮਹਾਨ੍।
ਤਤ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-127-11 (20805)
ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਯ ਪ੍ਰਸਵੇਤ੍ਤਸ੍ਯ ਪਤ੍ਨੀ ਸ਼ਕ੍ਰਸਮੰ ਸੁਤਮ੍।
`ਤਦ੍ਵਾਰਿ ਵਿਹਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਯਸ੍ਮਿੰਨਾਸੀਤ੍ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍'।
ਤੰ ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਵੇਦ੍ਯਾਂ ਕਲਸ਼ੰ ਸੁਸ਼਼ੁਪੁਸ੍ਤੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-127-12 (20806)
ਰਾਤ੍ਰਿਜਾਗਰਣਾਚ੍ਛ੍ਰਾਨ੍ਤਾਨ੍ਸੌਦ੍ਯੁਮ੍ਨਿਃ ਸਮਤੀਤ੍ਯ ਤਾਨ੍।
ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਕਣ੍ਠਃ ਪਿਪਾਸਾਰ੍ਤਃ ਪਾਨੀਯਾਰ੍ਥੀ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਤੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਃ ਪਾਨੀਯੰ ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯਾਚਤ ॥ 3-127-13 (20807)
ਤਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੇਣ ਕਣ੍ਠੇਨ ਕ੍ਰੋਸ਼ਤਸ੍ਤਦਾ।
ਨਾਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੀਤ੍ਕਸ਼੍ਚਨ ਤਦਾ ਸ਼ਕੁਨੇਰਿਵ ਵਾਸ਼ਤਃ ॥ 3-127-14 (20808)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਕਲਸ਼ੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜਲਪੂਰ੍ਣੰ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਅਭ੍ਯਦ੍ਰਵਤ ਵੇਗੇਨ ਪੀਤ੍ਵਾ ਚਾਮ੍ਭੋ ਵ੍ਯਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ॥ 3-127-15 (20809)
ਸ ਪੀਤ੍ਵਾ ਸ਼ੀਤਲੰ ਤੋਯੰ ਪਿਪਾਸਾਰ੍ਤੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਨਿਰ੍ਵਾਣਮਗਮਦ੍ਧੀਮਾਨ੍ਸੁਸੁਖੀ ਚਾਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-127-16 (20810)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਬੁਧ੍ਯਨ੍ਤ ਮੁਨਯਃ ਸਤਪੋਧਨਾਃ।
ਨਿਸ੍ਤੋਯੰ ਤੰ ਚ ਕਲਸ਼ੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਤੇ ॥ 3-127-17 (20811)
ਕਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮੇਦਮਿਤਿ ਤੇ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਯੁਵਨਾਸ਼੍ਵੋ ਮਮੇਤ੍ਯੇਵੰ ਸਤ੍ਯੰ ਸਮਭਿਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-127-18 (20812)
ਨ ਯੁਕ੍ਤਮਿਤਿ ਤੰ ਪ੍ਰਾਹ ਭਗਵਾਨ੍ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਤਦਾ।
ਸੁਤਾਰ੍ਥੰ ਸ੍ਥਾਪਿਤਾ ਹ੍ਯਾਪਸ੍ਤਪਸਾ ਚੈਵ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-127-19 (20813)
ਮਯਾ ਹ੍ਯਤ੍ਰਾਹਿਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਪ ਆਸ੍ਥਾਯ ਦਾਰੁਣਮ੍।
ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਤਵ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇ ਮਹਾਬਲਪਰਾਕ੍ਰਮ ॥ 3-127-20 (20814)
ਮਹਾਬਲੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਸ੍ਤਪੋਬਲਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਰਮਪਿ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਗਮਯੇਦ੍ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3-127-21 (20815)
ਅਨੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਰਾਜਨ੍ਮਯੈਤਦੁਪਪਾਦਿਤਮ੍।
ਅਬ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜੰਨ ਯੁਕ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਦ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-127-22 (20816)
ਨ ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਯਮਸ੍ਮਾਭਿਰੇਤਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਤੋ(ਅ)ਨਯ੍ਥਾ।
ਨੂਨੰ ਦੈਵਕ੍ਰੁʼਤੰ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਯਦੇਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸਿ ॥ 3-127-23 (20817)
ਪਿਪਾਸਿਤੇਨ ਯਾਃ ਪੀਤਾ ਵਿਧਿਮਨ੍ਤ੍ਰਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਆਪਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਮਤ੍ਤਪੋਵੀਰ੍ਯਸੰਭ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-127-24 (20818)
ਤਾਭ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਾ ਪੁਤ੍ਰਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਵਿਧਾਸ੍ਯਾਮੋ ਵਯੰ ਤਤ੍ਰ ਤਵੇਸ਼਼੍ਟਿੰ ਪਰਮਾਦ੍ਭੁਤਾਮ੍ ॥ 3-127-25 (20819)
ਯਥਾ ਸ਼ਕ੍ਰਸਮੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
`ਨ ਚ ਪ੍ਰਾਣੈਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਯੋਗਸ੍ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ' ॥ 3-127-26 (20820)
ਮਾ ਖਿਦਸ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਦੈਵੰ ਹਿ ਬਲਵਤ੍ਤਰਮ੍'।
ਗਰ੍ਭਧਾਰਣਜੰ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਨ ਖੇਦੰ ਸਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-127-27 (20821)
ਤਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤੇ ਪੂਰ੍ਣੇ ਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਵਾਮੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੰ ਵਿਨਿਰ੍ਭਿਦ੍ਯ ਸੁਤਃ ਸੂਰ੍ਯ ਇਵ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-127-28 (20822)
ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਮਹਾਤੇਜਾ ਨ ਚ ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਾਵਿਸ਼ਤ੍।
ਯੁਵਨਾਸ਼੍ਵੰ ਨਰਪਤਿੰ ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-127-29 (20823)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤੰ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਰੁਪਾਗਮਤ੍।
ਤਤੋ ਦੇਵਾ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਤਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਧਾਸ੍ਯਤੀਤਿ ਕਿਮ੍ ॥ 3-127-30 (20824)
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਿਨੀਂ ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਸ੍ਯੇ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸਮਭਿਸੰਦਧੇ।
ਮਾਮਯੰ ਧਾਸ੍ਯਤੀਤ੍ਯੇਵੰ ਭਾਸ਼਼ਿਤੇ ਚੈਵ ਵਜ੍ਰਿਣਾ।
ਮਾਂਧਾਤੇਤਿ ਚ ਨਾਮਾਸ੍ਯ ਚਕ੍ਰੁਃ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-127-31 (20825)
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਿਨੀਂ ਸ਼ਕ੍ਰਦਤ੍ਤਾਮਾਖਾਦ੍ਯ ਸ ਸ਼ਿਸ਼ੁਸ੍ਤਦਾ।
ਅਵਰ੍ਧਤ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕਿਸ਼਼੍ਕੂਨ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯੋਦਸ਼ ॥ 3-127-32 (20826)
ਵੇਦਾਸ੍ਤੰ ਸਧਨੁਰ੍ਵੇਦਾ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਉਪਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜੰ ਧ੍ਯਾਤਮਾਤ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-127-33 (20827)
ਧਨੁਰਾਜਗਵੰ ਨਾਮ ਸ਼ਰਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੋਦ੍ਭਵਾਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਅਭੇਦ੍ਯੰ ਕਵਚੰ ਚੈਵ ਸਦ੍ਯਸ੍ਤਮੁਪਸ਼ਿਸ਼੍ਰਿਯੁਃ ॥ 3-127-34 (20828)
ਸੋ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਭਗਵਤਾ ਸ੍ਵਯੰ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਭਾਰਤ।
ਧਰ੍ਮੇਣ ਵ੍ਯਜਯਲ੍ਲੋਕਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਿਵ ਵਿਕ੍ਰਮੈਃ ॥ 3-127-35 (20829)
ਤਸ੍ਯਾਪ੍ਰਤਿਹਤੰ ਚਕ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਵਰ੍ਤਤ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਚੈਵ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਸ੍ਵਯਮੇਵੋਪਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-127-36 (20830)
ਤਸ੍ਯੇਯੰ ਵਸੁਸੰਪੂਰ੍ਣਾ ਵਸੁਧਾ ਵਸੁਧਾਧਿਪ।
ਤੇਨੇਸ਼਼੍ਟੰ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਸ੍ਵਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-127-37 (20831)
ਚਿਤਚੈਤ੍ਯੋ ਮਹਾਤੇਜਾ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਾਨ੍।
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯਾਰ੍ਧਾਸਨੰ ਰਾਜਁਲ੍ਲਬ੍ਧਵਾਨਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-127-38 (20832)
ਏਕਾਹ੍ਨਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਤੇਨ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯੇਨ ਧੀਮਤਾ।
ਵਿਜਿਤਾ ਸ਼ਾਸਨਾਦੇਵ ਸਰਤ੍ਨਾਕਰਪਤ੍ਤਨਾ ॥ 3-127-39 (20833)
ਤਸ੍ਯ ਚੈਤ੍ਯੈਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਰਤੂਨਾਂ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਤਾਮ੍।
ਚਤੁਰਨ੍ਤਾ ਮਹੀ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾ ਨਾਸੀਤ੍ਕਿੰਚਿਦਨਾਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-127-40 (20834)
ਤੇਨ ਪਦ੍ਮਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਗਵਾਂ ਦਸ਼ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਮਹਾਰਾਜ ਦਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ॥ 3-127-41 (20835)
ਤੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕ੍ਯਾਮਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸਸ੍ਯਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਮਿਸ਼਼ਤੋ ਵਜ੍ਰਪਾਣਿਨਃ ॥ 3-127-42 (20836)
ਤੇਨ ਸੋਮਕੁਲੋਤ੍ਪੰਨੋ ਗਾਨ੍ਧਾਰਾਧਿਪਤਿਰ੍ਮਹਾਨ੍।
ਸ਼ਰ੍ਜੰਨਿਵ ਮਹਾਮੇਘਃ ਪ੍ਰਮਥ੍ਯ ਨਿਹਤਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-127-43 (20837)
ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਸ੍ਤੇਨ ਤ੍ਰਾਤਾ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਨਾ।
ਤੇਨਾਤ੍ਮਤਪਸਾ ਲੋਕਾਸ੍ਤਾਪਿਤਾਸ਼੍ਚਾਤਿਤੇਜਸਾ ॥ 3-127-44 (20838)
ਤਸ੍ਯੈਤਦ੍ਦੇਵਯਜਨੰ ਸ੍ਥਾਨਮਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਃ।
ਯਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਤਮੇ ਦੇਸ਼ੇ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯਤਃ ॥ 3-127-45 (20839)
`ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਾਨ੍ਧਾਤੇਵ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਹੀਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ' ॥ 3-127-46 (20840)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਮਾਨ੍ਧਾਤੁਸ਼੍ਚਰਿਤੰ ਮਹਤ੍।
ਜਨ੍ਮ ਚਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਮਹੀਪਾਲ ਯਨ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-127-47 (20841)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-127-48x (2115)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ।
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛਾਨਨ੍ਤਰੰ ਭੂਯਃ ਸੋਮਕੰ ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-127-48 (20842)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 127 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-127-1 ਯੌਵਨਾਸ਼੍ਵੋ ਯੁਵਨਾਸ਼੍ਵਪੁਤ੍ਰਃ। ਯੌਵਨਾਸ਼੍ਵਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-127-8 ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਚਿਤ੍ਤਮ੍। ਆਤ੍ਮਵਾਨ੍ ਜਿਤਚਿਤ੍ਤਃ। ਸੰਯੋਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਟਦੇਵਤਯਾ ਐਵਯੰ ਨੀਤ੍ਵਾ ॥ 3-127-10 ਸੌਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਃ ਯੁਵਨਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ॥ 3-127-14 ਵਾਸ਼ਤਃ ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਕੁਰ੍ਵਤਃ ॥ 3-127-16 ਨਿਰ੍ਵਾਣੰ ਤਪਃਫਲਮ੍ ॥ 3-127-25 ਇਸ਼਼੍ਟਿਮਿਚ੍ਛਿਤਮ੍ ॥ 3-127-30 ਕਿੰ ਧਾਸ੍ਯਤਿ ਪਾਸ੍ਯਤਿ ਸ੍ਤਨ੍ਯਾਭਾਵਾਤ੍ ॥ 3-127-31 ਮਾਂ ਧਾਸ੍ਯਤਿ ਮਾਂ ਧਾਤਾ। ਧਾਤੇਤਿ ਲੁਡਨ੍ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨੰ ਧਾਸ੍ਯਤੀਤਿ। ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਿਨੀਂ, ਤਰ੍ਜਨੀਮ੍ ॥ 3-127-32 ਕਿਸ਼਼੍ਕੂਨ੍ ਹਸ੍ਤਾਨ੍ ਵਿਤਸ੍ਤੀਨ੍ਵਾ ॥ 3-127-36 ਚਕ੍ਰਮਾਜ੍ਞਾ 3-127-38 ਚਿਤਚੈਤ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਚਯਨਕ੍ਰਤੁਃ ॥ 3-127-41 ਪਦ੍ਮੰ ਸ਼ਤਕੋਟਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦਸ਼ ॥ 3-127-44 ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਃ ਸੁਰਨਰਤਿਰ੍ਯਕ੍ਸ੍ਥਾਵਰਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 128
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.128. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 128
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸੋਮਕਨਾਮਕੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ ਭਾਰ੍ਯਾਸ਼ਤੋਦ੍ਬਾਹੇਪਿ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਯਾਮੇਵ ਜਨ੍ਤੁਨਾਮਕੈਕਾਪਤ੍ਯਜਨਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪਿਪੀਲਿਕਾਦਸ਼਼੍ਟਸੁਤਦੁਃਖਦਰ੍ਸ਼ਨਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣੇਨ ਤੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ ਰੁʼਤ੍ਵਿਜੰਪ੍ਰਤਿ ਬਹੁਪੁਤ੍ਰੋਤ੍ਪਾਦਨੋਪਾਯਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 2 ॥ ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਾ ਰਾਜਾਨੰਪ੍ਰਤਿ ਜਨ੍ਤੋਃ ਪਸ਼ੂਕਰਣੇਨ ਹੋਮੇ ਤਦ੍ਵਪਾਘ੍ਰਾਣਨੇਨ ਭਾਰ੍ਯਾਸ਼ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤਜਨਨੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-128-0 (20843)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-128-0x (2116)
ਕਥੰਵੀਰ੍ਯਃ ਸ ਰਾਜਾ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸੋਮਕੋ ਦਦਤਾਂਵਰਃ।
ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵੰ ਚ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥ 3-128-1 (20844)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-128-2x (2117)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਸੀੰਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸੋਮਕੋ ਨਾਮ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ।
ਤਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾਸ਼ਤੰ ਰਾਜਨ੍ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਨਾਮਭੂਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-128-2 (20845)
ਸ ਵੈ ਯਤ੍ਨੇਨ ਮਹਤਾ ਤਾਸੁ ਪੁਤ੍ਰੰ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਕੰਚਿੰਨਾਸਾਦਯਾਮਾਸ ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਹ੍ਯਪਿ ॥ 3-128-3 (20846)
ਕਦਾਚਿਤ੍ਤਸ੍ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਯਤਮਾਨਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਜਨ੍ਤੁਰ੍ਨਾਮ ਸੁਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਯਾਂ ਸਮਜਾਯਤ ॥ 3-128-4 (20847)
ਤੰ ਜਾਤੰ ਮਾਤਰਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਸਮਾਸਤੇ।
ਸਤਤੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਾਮਭੋਗਾਨ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-128-5 (20848)
ਤਤਃ ਪਿਪੀਲਿਕਾ ਜਨ੍ਤੁਂ ਕਦਾਚਿਦਦਸ਼ਤ੍ਸ੍ਫਿਚਿ।
ਸ ਦਸ਼਼੍ਟੋ ਹ੍ਯਰੁਦਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤੇਨ ਦੁਃਖੇਨ ਬਾਲਕਃ ॥ 3-128-6 (20849)
ਤਤਸ੍ਤਾ ਮਾਤਰਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਾਃ।
ਪ੍ਰਵਾਰ੍ਯ ਜਨਤੁਂ ਸਹਸਾ ਸ ਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਤੁਮੁਲੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-128-7 (20850)
ਤਮਾਰ੍ਤਨਾਦੰ ਸਹਸਾ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਸ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਅਮਾਤ੍ਯਪਰ੍ਸ਼਼ਦੋ ਮਧ੍ਯੇ ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਹਰ੍ਤ੍ਵਿਜਾ ॥ 3-128-8 (20851)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਕਿਮੇਤਦਿਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਸੁਤੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-128-9 (20852)
ਤ੍ਵਰਮਾਣਃ ਸ ਚੋਤ੍ਥਾਯ ਸੋਮਕਃ ਸਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਨ੍ਤਃਪੁਰੰ ਪੁਤ੍ਰਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯਦਰਿੰਦਮਃ ॥ 3-128-10 (20853)
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮ੍ਯਾਨ੍ਤਃਪੁਰਾੰਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਾ ਸਹਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸਹਾਮਾਤ੍ਯ ਉਪਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-128-11 (20854)
ਸੋਮਕ ਉਵਾਚ। 3-128-12x (2118)
ਧਿਗਸ੍ਤ੍ਵਿਹੈਕਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵਮਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵੰ ਵਰੰ ਭਵੇਤ੍।
ਨਿਤ੍ਯਾਤੁਰਤ੍ਵਾਦ੍ਭੂਤਾਨਾਂ ਸ਼ੋਕ ਏਵੈਕਪੁਤ੍ਰਤਾ ॥ 3-128-12 (20855)
ਇਦੰ ਭਾਰ੍ਯਾਸ਼ਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪ੍ਰਭੋ।
ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥਿਨਾ ਮਯਾ ਵੋਢੰ ਨ ਤਾਸਾਂ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਪ੍ਰਜਾ ॥ 3-128-13 (20856)
ਏਕਃ ਕਥੰਚਿਦੁਤ੍ਪੰਨਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਜਨ੍ਤੁਰਯੰ ਮਮ।
ਯਤਮਾਨਾਸੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਕਿੰਨੁ ਦੁਃਖਮਤਃ ਪਰਮ੍ ॥ 3-128-14 (20857)
ਵਯਸ਼੍ਚ ਸਮਤੀਤੰ ਮੇ ਸਭਾਰ੍ਯਸ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਆਸਾਂ ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਸਮਾਯਤ੍ਤਾ ਮਮ ਚਾਤ੍ਰੈਕਪੁਤ੍ਰਕੇ ॥ 3-128-15 (20858)
ਸ੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਕਰ੍ਮ ਤਥਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਯੇਨ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਮਹਤਾ ਲਘੁਨਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਕਰ੍ਮਣਾ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੇਣ ਵਾ ॥ 3-128-16 (20859)
ਰੁʼਤ੍ਵਿਗੁਵਾਚ। 3-128-17x (2119)
ਅਸ੍ਤਿ ਚੈਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਰ੍ਮ ਯੇਨ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਨੋਸ਼਼ਿ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਥ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸੋਮਕ ॥ 3-128-17 (20860)
ਸੋਮਕ ਉਵਾਚ। 3-128-18x (2120)
ਕਾਰ੍ਯੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਕਾਰ੍ਯੰ ਯੇਨ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵੇਤਿ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਤੁ ਮੇ ॥ 3-128-18 (20861)
ਰੁʼਤ੍ਵਿਗੁਵਾਚ। 3-128-19x (2121)
ਯਜਸ੍ਵ ਜਨ੍ਤੁਨਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਵਿਤਤੇ ਕ੍ਰਤੌ।
ਤਤਃ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਚਿਰੇਣ ਤੇ ॥ 3-128-19 (20862)
ਵਪਾਰ੍ਯਾ ਹੂਯਮਾਨਾਯਾਂ ਧੂਮਮਾਘ੍ਰਾਯ ਮਾਤਰਃ।
ਤਤਸ੍ਤਾਃ ਸੁਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਞ੍ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸੁਤਾਨ੍ ॥ 3-128-20 (20863)
ਤਸ੍ਯਾਮੇਵ ਤੁ ਤੇ ਜਨ੍ਤੁਰ੍ਭਵਿਤਾ ਪੁਨਰਾਤ੍ਮਜਃ।
ਉਤ੍ਤਰੇ ਚਾਸ੍ਯ ਸੌਵਰ੍ਣੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-128-21 (20864)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 128 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-128-6 ਸ੍ਫਿਚਿ ਕਠ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-128-8 ਅਮਾਤ੍ਯਪਰ੍ਸ਼਼ਦੋ ਮਧ੍ਯੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਸਭਾਨ੍ਤਃ ॥ 3-128-9 ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਦੌਵਾਰਿਕਃ ॥ 3-128-19 ਜਨ੍ਤੁਨਾ ਪਸ਼ੁਭੂਤੇਨ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 129
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.129. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 129
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰੁʼਤ੍ਵਿਕ੍ਚੋਦਨਯਾ ਸੋਮਕੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ ਜਨ੍ਤੁਨਾਮਕਪੁਤ੍ਰਵਪਾਯਾ ਹੋਮੇ ਤਦ੍ਗਨ੍ਧਾਘ੍ਰਾਣਨੇਨ ਤਦ੍ਭਾਰ੍ਯਾਸ਼ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਲੋਕਾਨ੍ਤਰੰ ਗਤੇਨ ਸੋਮਕੇਨ ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਾ ਸਹ ਤਦ੍ਭੋਗ੍ਯਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰਹਨਨਜਨਾਰਕੀਯਦੁਃਖਾਨੁਭਵਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤੇਨ ਸਹੈਵ ਸ੍ਵੀਯਸੁਕ੍ਰੁʼਤਕਲੋਪਭੋਗਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-129-0 (20865)
ਸੋਮਕ ਉਵਾਚ। 3-129-0x (2122)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਯਦ੍ਯਦ੍ਯਥਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਤਥਾਤਥਾ।
ਪੁਤ੍ਰਕਾਮਤਯਾ ਸਰ੍ਵੰਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਚਸ੍ਤਵ ॥ 3-129-1 (20866)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-129-2x (2123)
ਤਤਃ ਸ ਯਾਜਯਾਮਾਸ ਸੋਮਕੰ ਤੇਨ ਜਨ੍ਤੁਨਾ।
ਮਾਤਰਸ੍ਤੁ ਬਲਾਤਪੁਤ੍ਰਮਪਾਕਾਰ੍ਸ਼਼ੁਃ ਕ੍ਰੁʼਪਾਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-129-2 (20867)
ਹਾ ਹਤਾਃ ਸ੍ਮੇਤਿ ਵਾਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤੀਵ੍ਰਸ਼ੋਕਸਮਾਹਤਾਃ।
ਤੰ ਮਾਤਰਃ ਪ੍ਤ੍ਯਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇ ਕਰੇ ॥ 3-129-3 (20868)
ਸਵ੍ਯੇ ਪਾਣੌ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਤੁ ਯਾਜਕੋਪਿ ਸ੍ਮ ਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ।
ਕੁਰਰੀਣਾਮਿਵਾਰ੍ਤਾਨਾਮਪਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਤੁ ਤੰ ਸੁਤਮ੍ ॥ 3-129-4 (20869)
ਵਿਸ਼ਸ੍ਯ ਚੈਨੰ ਵਿਧਿਵਦ੍ਵਪਾਮਸ੍ਯ ਜੁਹਾਵ ਸਃ।
ਵਪਾਯਾਂ ਹੂਯਮਾਨਾਯਾਂ ਗਨ੍ਧਮਾਘ੍ਰਾਯ ਮਾਤਰਃ ॥ 3-129-5 (20870)
ਆਰ੍ਤਾ ਨਿਪੇਤੁਃ ਸਹਸਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਗਰ੍ਭਾਨਲਬੰਸ੍ਤਤਸ੍ਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਙ੍ਗਨਾਃ ॥ 3-129-6 (20871)
ਤਤੋ ਦਸ਼ਸੁ ਮਾਸੇਸ਼਼ੁ ਸੋਮਕਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਜਜ੍ਞੇ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਪੂਰ੍ਣੰ ਤਾਸੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-129-7 (20872)
ਜਨ੍ਤੁਰ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਮਭਵਜ੍ਜਨਿਤ੍ਰ੍ਯਾਮੇਵ ਪੂਰ੍ਵਵਤ੍।
ਸ ਤਾਸਾਮਿਸ਼਼੍ਟ ਏਵਾਸੀੰਨ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਨਿਜਾਃ ਸੁਤਾਃ ॥ 3-129-8 (20873)
ਤਚ੍ਚ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮਸ੍ਯਾਸੀਤ੍ਸੌਵਰ੍ਣੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵ ਉਤ੍ਤਰੇ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੇ ਚਾਗ੍ਰ੍ਯਃ ਸ ਬਭੂਵ ਗੁਣੈਰਪਿ ॥ 3-129-9 (20874)
ਤਤਃ ਸ ਲੋਕਮਗਮਤ੍ਸੋਮਕਸ੍ਯ ਗੁਰੁਃ ਪਰਮ੍।
ਅਨ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਮੇਵ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤੁ ਸੋਮਕੋਪ੍ਯਗਮਤ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-129-10 (20875)
ਅਥ ਤੰ ਨਰਕੇ ਘੋਰੇ ਪਚ੍ਯਮਾਨੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸਃ।
ਤਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਤ੍ਵੰ ਨਰਕੇ ਪਚ੍ਯਸੇ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-129-11 (20876)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਗੁਰੁਃ ਸੋ(ਅ)ਥ ਪਚ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਨਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਯਾਜਿਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਯੇਦੰ ਕਰ੍ਮਣਃ ਫਲਮ੍ ॥ 3-129-12 (20877)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਹਮਤ੍ਰ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮੁਚ੍ਯਤਾਂ ਮਮ ਯਾਜਕਃ ॥ 3-129-13 (20878)
ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਹਿ ਮਹਾਭਾਗਃ ਪਚ੍ਯਤੇ ਨਰਕਾਗ੍ਨਿਨਾ।
`ਸੋਹਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਧਾਸ੍ਯੇ ਨਰਕੇ ਮੁਚ੍ਯਤਾਂ ਗੁਰੁਃ' ॥ 3-129-14 (20879)
ਧਰ੍ਮ ਉਵਾਚ। 3-129-15x (2124)
ਨਾਨ੍ਯ ਕਰ੍ਤੁਃ ਫਲੰ ਰਾਜੰਨੁਪਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਕਦਾਚਨ।
ਇਮਾਨਿ ਤਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਫਲਾਨਿ ਵਦਤਾਂਵਰ ॥ 3-129-15 (20880)
ਸੋਮਕ ਉਵਾਚ। 3-129-16x (2125)
ਪੁਣ੍ਯਾੰਨ ਕਾਮਯੇ ਲੋਕਾਨ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਹੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਮ੍।
ਇਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹਮਨਨੈਵ ਸਹ ਵਸ੍ਤੁਂ ਸੁਰਾਲਯੇ ॥ 3-129-16 (20881)
ਨਰਕੇ ਵਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜ ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸਮੋ ਹ੍ਯਹਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯਾਪੁਣ੍ਯਫਲੰ ਦੇਵ ਸਮਮਸ੍ਤ੍ਵਾਵਯੋਰਿਦਮ੍ ॥ 3-129-17 (20882)
ਧਰ੍ਮਰਾਜ ਉਵਾਚ। 3-129-18x (2126)
ਯਦ੍ਯੇਵਮੀਪ੍ਸਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਭੁਙ੍ਖਾਸ੍ਯ ਸਹਿਤਃ ਫਲਮ੍।
ਤੁਲ੍ਯਕਾਲੰ ਸਹਾਨੇਨ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਸਦ੍ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-129-18 (20883)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-129-19x (2127)
ਸ ਚਕਾਰ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੰ ਰਾਜਾ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪਾਪਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸ ਵਿਮੁਕ੍ਤੋ ਗੁਰੁਣਾ ਸਹ ॥ 3-129-19 (20884)
ਲੇਭੇ ਕਾਮਾਞ੍ਸ਼ੁਭਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਕਰ੍ਮਣਾ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਨ੍ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਸਹ ਤੇਨੈਵ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਗੁਰੁਣਾ ਸ ਗੁਰੁਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-129-20 (20885)
ਏਸ਼਼ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਃ ਪੁਣ੍ਯੋ ਯ ਏਸ਼਼ੋਗ੍ਰੇ ਵਿਰਾਜਤੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤ ਉਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ਰ ਸ਼਼ਡ੍ਰਾਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸੁਗਤਿੰ ਨਰਃ ॥ 3-129-21 (20886)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਮੋ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਾਃ।
ਸ਼਼ਡ੍ਰਾਤ੍ਰੰ ਨਿਯਤਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸ਼ਜ੍ਜੀਭਵ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ ॥ 3-129-22 (20887)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 129 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-129- ਵਾਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਃ ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਃ ॥ 3-129- ਵਪਾਂ ਦੇਹਾਨ੍ਤਰ੍ਗਤਮਪੂਪਾਕਾਰੰ ਮਾਸਮ੍ ॥ 3-129- ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚਿਹ੍ਨਮ੍ ॥ 3-129- ਸੋਮਕਸ੍ਯ ਰੁʼਤ੍ਵਿਗਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-129- ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨ੍। ਉਸ਼਼੍ਯ ਉਸ਼਼ਿਤ੍ਵਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 130
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.130. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 130
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਾਸ਼੍ਰਮਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸੰਗ੍ਰਹੇਣ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਚਰਿਤ੍ਰਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-130-0 (20888)
`ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-130-0x (2128)
ਸੋਮਕਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇ ਪੁਣ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਸ਼਼ਡ੍ਰਾਤ੍ਰਮੁਸ਼਼੍ਯ ਨਿਯਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾਦਿਭਿਰਰਿੰਦਮਃ।
ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਰ੍ਗਮ੍ਯ ਸਹਸਾ ਦਿਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਤਥੋਤ੍ਤਰਾਮ੍ ॥ 3-130-1 (20889)
ਬਹੁਦੂਰੰ ਤਤੋ ਗਤ੍ਵਾ ਵਨੰ ਤਤ੍ਰ ਮਨੋਹਰਮ੍।
ਬਹੁਪਸ਼਼੍ਪਫਲਾਕੀਰ੍ਣੰ ਮਹਾਨਦ੍ਯੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 3-130-2 (20890)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਰਾਜਾ(ਅ)ਸੌ ਲੋਮਸ਼ੰ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਕਿਮਿਦੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਰਮ੍ਯੰ ਵਨੰ ਬਹੁਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਮ੍ ॥ 3-130-3 (20891)
ਬਹੁਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੋਪੇਤੰ ਮੁਨਿਸਙ੍ਘੈਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਸ੍ਰਵਨ੍ਤ੍ਯਾ ਚ ਸਮਾਯੁਕ੍ਤੰ ਮਹਤ੍ਯਾ ਪੁਣ੍ਯਤੋਯਯਾ ॥ 3-130-4 (20892)
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਾਸ਼੍ਰਮਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਵਿਵਿਧਾ ਮੁਨੇ।
ਕਸ੍ਯਾਯਮਾਸ਼੍ਰਮਃ ਪੁਣ੍ਯਃ ਕਸ੍ਯੇਮੇ ਮੁਨਯੋ(ਅ)ਮਲਾਃ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਵਦ ਤ੍ਵੰ ਵਦਤਾਂਵਰ ॥ 3-130-5 (20893)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-130-6x (2129)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਵਨਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੰ ਨਿਖਿਲੇਨਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰੋਚ੍ਯਮਾਨੰ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-130-6 (20894)
ਮ੍ਰੁʼਕਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੋ ਮੇਧਾਵੀ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਮੁਨਿਃ।
ਬਾਲ ਏਵ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਰ੍ਵਵਿਦ੍ਯਾਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ॥ 3-130-7 (20895)
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕੁਰ੍ਵੰਸ੍ਤਪੋਰ੍ਥੰ ਵਨਮਾਵਿਸ਼ਤ੍।
ਅਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍ ॥ 3-130-8 (20896)
ਗ੍ਰੀਸ਼਼੍ਮੇ ਪਞ੍ਚਤਪਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਵਾਕਾਸ਼ਸੰਸ਼੍ਰਯਃ।
ਜਲਸ੍ਥਃ ਸ਼ਿਸ਼ਿਰੇ ਯੋਗੀ ਬਹੁਕਾਲਮਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-130-9 (20897)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਬਾਹੁਰ੍ਨਿਰਾਲਮ੍ਬਃ ਪਾਦਾਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਾਗ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ।
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਜਿਤਪ੍ਰਾਣਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਦ੍ਰੁʼਢਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਅਨਾਹਾਰੋ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚਿਰਮੇਵਮਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-130-10 (20898)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰੇ ਰਾਜੰਨਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਸੁਦਾਰੁਣਾ।
ਸੰਭੂਤਾ ਸਰ੍ਵਸੰਹਰ੍ਤ੍ਰੀ ਤਯਾ ਦਗ੍ਧੰ ਚਰਾਚਰਮ੍ ॥ 3-130-11 (20899)
ਅਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਯਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਨਿਧਨੰ ਗਤਾਃ।
ਕੇਚਿਦਨ੍ਯੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਮੁਨਯੋ ਦ੍ਵਿਜਪੁਙ੍ਗਵਾਃ ॥ 3-130-12 (20900)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਯੋਸ਼਼ਿਤਃ।
ਪਸ਼ੁਪਕ੍ਸ਼਼ਿਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਸਮਾਕੁਲਾਃ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੋਸ਼਼੍ਠਕਣ੍ਠਾਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਵਿਚੇਤਸਃ ॥ 3-130-13 (20901)
ਕੇਨਚਿਤ੍ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮੰ ਸ਼ਨਕੈਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਾਃ ਸਹਸਾ(ਅ)ਪਤਨ੍ ॥ 3-130-14 (20902)
ਸਮਾਧਿਵਿਰਤੋ ਯੋਗੀ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਤਦ੍ਵਨੰ ਨਿਬਿਡੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜਨੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਤ੍ਰੁʼਟ੍ਸਮਾਕਲੈਃ ॥ 3-130-15 (20903)
ਦਯਾਰ੍ਦ੍ਰਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਯੋਗੀ ਸ਼ਿਵੰ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਹ੍ਰੁʼਦਮ੍ਬੁਜੇ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥਾਯ ਵੇਦਗਨ੍ਧਿਸ੍ਵਰੇਣ ਸਃ।
ਆਜੁਹਾਵ ਤਦਾ ਗਙ੍ਗਾਂ ਤਪੋਯੋਗੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-130-16 (20904)
ਗਙ੍ਗਾ ਸਮਾਗਤਾ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤੇਨਾਹੂਤਾ(ਅ)ਤਿਪਾਵਨਾ।
ਨਾਮ੍ਨਾ ਵੇਦਨਦੀਤ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਾ ਲੋਕਪਾਵਨਾ ॥ 3-130-17 (20905)
ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਮਾਹੂਤਃ ਸੁਖੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭਾਰਤ।
ਸਸ੍ਯਾਨਿ ਚ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਿ ਫਲਮੂਲਾਨ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ।
ਸੰਭੂਤਾਨ੍ਯਤ੍ਰਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਜਨਾਃ ॥ 3-130-18 (20906)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤੋ ਜਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦ੍ਵਿਜਾਤ੍ਤਯਃ।
ਚਿਰੰ ਸੁਖਮਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਤੇਨ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-130-19 (20907)
ਏਵੰ ਵਿਧਾਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਸ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਪੁਨਸ਼੍ਚਚਾਰ ਚ ਤਪਃ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਤੁਸ਼਼੍ਟਯੇ ॥ 3-130-20 (20908)
ਏਵੰ ਬਹੁਤਿਥੇ ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਨ੍ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-130-21 (20909)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਸਰ੍ਵਦੇਵੇਸ਼ੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮੌਲਿਮੁਮਾਪਤਿਮ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਸ਼਼੍ਣ੍ਵਾਦਿਭਿਰ੍ਦੇਵੈਃ ਸਿਦ੍ਧਵਿਦ੍ਯਾਧਰੋਰਗੈਃ ॥ 3-130-22 (20910)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਵਰੈਃ ਸਕਿੰਨਰਪਤਤ੍ਰਿਭਿਃ।
ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੰ ਮਹਾਦੇਵਮਵ੍ਯਯੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕਲੰ ਸ਼ਿਵਮ੍।
ਪ੍ਰਣਨਾਮ ਮੁਨਿਰ੍ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸਾਸ਼਼੍ਟਾਙ੍ਗੰ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-130-23 (20911)
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯੋਤ੍ਥਾਯ ਸਹਸਾ ਬਦ੍ਧਾਞ੍ਜਲਿਪੁਟੋ ਮੁਨਿਃ।
ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵ ਵਿਵਿਧੈਃ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਦੇਵੰ ਜਗਤ੍ਪਤਿਮ੍ ॥ 3-130-24 (20912)
ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਦੇਵੋ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍।
ਵਰੰ ਵਰਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਵਰਦੋਸ੍ਮਿ ਮੁਨੇ ਤਵ ॥ 3-130-25 (20913)
ਏਵੰ ਸੰਬੋਧਿਤਸ੍ਤੇਨ ਸ਼ਿਵੇਨ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਾ।
ਸਗਦ੍ਗਦਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-130-26 (20914)
ਨਾਨ੍ਯੰ ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੇ ਸ਼ੰਭੋ ---ਤ੍ਵਤ੍ਪਾਦਪਙ੍ਕਜੇ।
ਭਕ੍ਤਿੰਹ੍ਯਨਨ੍ਯਸੁਲਭਾਂ ਸ੍ਵ ਵ੍ਯਭਿਚਾਰਿਣੀਮ੍ ॥ 3-130-27 (20915)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਥ ਮੁਨਿਨਾ ਭਰਤਗੀਸ਼੍ਵਰੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਪੁਨਰੇਵਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍ ॥ 3-130-28 (20916)
ਸਮ੍ਯਗਾਰਾਧਿਤਃ ਪਿਤ੍ਰਾ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥਮਾਦਰਾਤ੍ ॥ 3-130-29 (20917)
ਸ਼ਤਾਯੁਰ੍ਨਿਰ੍ਗੁਣਃ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸ਼ੁਭਃ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕਃ।
ਉਭਯੋਰਨ੍ਯਮਿਚ੍ਛ ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚ ਮਾਮ੍ ॥ 3-130-30 (20918)
ਨਿਰ੍ਗੁਣੋ ਮਾਸ੍ਤੁ ਦੇਵੇਸ਼ ਸ਼ਤਾਯੁਃ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਾਬ੍ਦਕਃ।
ਸੁਗੁਣੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸੁਤੋ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਇਤਿ ਪਿਤ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਤ ਪੁਰਾ ॥ 3-130-31 (20919)
ਤ੍ਵਯਾ ਤਪ੍ਤੇਨ ਤਪਸਾ ਤੋਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਮੁਨੇ।
ਦੀਰ੍ਘਮਾਯੁਰ੍ਮਯਾ ਦਤ੍ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਿਤਃ ॥ 3-130-32 (20920)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨੀਸ਼ਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ।
ਤਸ੍ਯਾਯਮਾਸ਼੍ਰਮਃ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਯੇਮੇ ਮੁਨਯੋ(ਅ)ਮਲਾਃ ॥ 3-130-33 (20921)
ਅਤ੍ਰੈਕਰਾਤ੍ਰਮੁਸ਼਼ਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਤਰਨ੍ਤਿ ਵੈ।
ਅਤ੍ਰੈਵ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਯਤੋ ਵਸ ਭੂਮਿਪ' ॥ 3-130-34 (20922)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 130 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 131
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.131. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 131
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਨਾਨਾਤੀਰ੍ਥਮਹਿਮਾਨੁਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-131-0 (20923)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-131-0x (2130)
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਕਿਲ ਸ੍ਵਯੰ ਰਾਜੰਨਿਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ।
ਸਤ੍ਰਮਿਸ਼਼੍ਟੀਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਾਮ ਪੁਰਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਿਕਮ੍ ॥ 3-131-1 (20924)
ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਨਾਭਾਗ ਇਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਯਮੁਨਾਮਨੁ।
ਯਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਸ਼ਪਦ੍ਮਾਨਿ ਸਦਸ੍ਯੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਭਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ ॥ 3-131-2 (20925)
ਯਜ੍ਞੈਸ਼੍ਚ ਤਪਸਾ ਚੈਵ ਪਰਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮਵਾਪ ਸਃ।
ਦੇਸ਼ਸ਼੍ਚ ਨਾਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਯੰ ਯ਼ਜ੍ਵਨਃ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-131-3 (20926)
ਸਾਰ੍ਵਭੌਮਸ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਯਾਤੇਰਮਿਤੌਜਸਃ।
ਸ੍ਪਰ੍ਧਮਾਨਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਤਸ੍ਯੇਦੰ ਯਜ੍ਞਵਾਸ੍ਤ੍ਵਿਹ ॥ 3-131-4 (20927)
ਪਸ਼੍ਯ ਨਾਨਾਵਿਧਾਕਾਰੈਰਗ੍ਨਿਭਿਰ੍ਨਿਚਿਤਾਂ ਮਹੀਮ੍।
ਮਜ੍ਜਨ੍ਤੀਮਿਵ ਚਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਂ ਯਯਾਤੇਰ੍ਯਜ੍ਞਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-131-5 (20928)
ਏਸ਼਼ਾ ਸ਼ਮ੍ਯੇਕਪਤ੍ਰਾ ਸਾ ਸ਼ਕਟੰ ਚੈਤਦੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯ ਰਾਮਹ੍ਰਦਾਨੇਤਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯ ਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-131-6 (20929)
ਏਤਚ੍ਚਰ੍ਚੀਕਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਯੋਗੈਰ੍ਵਿਚਰਤੋ ਮਹੀਮ੍।
ਪ੍ਰਸਰ੍ਪਣੰ ਮਹੀਪਾਲ ਰੌਪ੍ਯਾਯਾਮਮਿਤੌਜਸਃ ॥ 3-131-7 (20930)
ਅਤ੍ਰਾਨੁਵੰਸ਼ੰ ਪਠਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਉਲੂਖਲੈਰਾਭਰਣੈਃ ਪਿਸ਼ਚੀ ਯਦਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-131-8 (20931)
ਯੁਗਨ੍ਧਰੇ ਦਧਿ ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਯ ਉਸ਼਼ਿਤ੍ਵਾ ਚਾਚ੍ਯੁਤਸ੍ਥਲੇ।
ਤਦ੍ਵਦ੍ਭੂਤਲਯੇ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਸਪੁਤ੍ਰਾ ਵਸ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-131-9 (20932)
ਏਕਰਾਤ੍ਰਮੁਵਿਤ੍ਵੇਹ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਯਦਿ ਵਤ੍ਸ੍ਯਸਿ।
ਏਤਦ੍ਵੈ ਤੇ ਗਦੇਵਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਰਾਤ੍ਰੌ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਿਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ॥ 3-131-10 (20933)
ਅਦ੍ਯ ਚਾਤ੍ਰ ਨਿਵਤ੍ਸ੍ਯਾਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਂ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਦ੍ਵਾਰਮੇਤਤ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-131-11 (20934)
ਅਤ੍ਰੈਵ ਨਾਹੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਾ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰਤੁਭਿਰਿਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍।
ਯਯਾਤਿਰ੍ਬਹੁਰਤ੍ਨੌਰ੍ਘਰ੍ਯਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਮੁਦਮਭ੍ਯਗਾਤ੍ ॥ 3-131-12 (20935)
ਏਤਤ੍ਪ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਾਵਤਰਣੰ ਯਮੁਨਾਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਏਤਦ੍ਵੈ ਨਾਕਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਮਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-131-13 (20936)
ਅਤ੍ਰਸਾਰਸ੍ਵਤੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰੀਜਾਨਾਃ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਯੂਪੋਲੂਖਲਿਕਾਸ੍ਤਾਤ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਵਭ੍ਰੁʼਥਪ੍ਲਵਮ੍ ॥ 3-131-14 (20937)
ਅਤ੍ਰਵੈ ਭਰਤੋ ਰਾਜਾ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰਤੁਭਿਰਿਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍।
ਹਯਮੇਧੇਨ ਯਜ੍ਞੇਨ ਮੇਧ੍ਯਮਸ਼੍ਵਮਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ॥ 3-131-15 (20938)
ਅਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸਾਰਙ੍ਗੰ ਧਰ੍ਮੇਣਾਪ੍ਯ ਚ ਮੇਦਿਨੀਮ੍।
ਅਤ੍ਰੈਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਮਰੁਤ੍ਤਃ ਸਤ੍ਰਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪ੍ਰਾਪ ਚੈਵਰ੍ਸ਼਼ਿਮੁਖ੍ਯੇਨ ਸੰਵਰ੍ਤੇਨਾਭਿਪਾਲਿਤਃ ॥ 3-131-16 (20939)
ਅਤ੍ਰੋਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵਾਲ੍ਲੋਁਕਾਨ੍ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਪੂਯਤੇ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਚ੍ਚੈਵ ਅਤ੍ਰਾਪਿ ਸਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ ॥ 3-131-17 (20940)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-131-18x (2131)
ਤਤ੍ਰ ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਲੋਮਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-131-18 (20941)
ਸਰ੍ਵਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਪਸਾ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮ।
ਇਹਸ੍ਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਵੇਤਵਾਹਨਮ੍ ॥ 3-131-19 (20942)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-131-20x (2132)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਇਹ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਤਪੋਯੁਕ੍ਤਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਲ੍ਲੋਁਕਾਨ੍ਸਚਰਾਚਰਾਨ੍ ॥ 3-131-20 (20943)
ਸਰਸ੍ਵਤੀਮਿਮਾਂ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਪੁਣ੍ਯੈਕਸ਼ਰਣਾਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-131-21 (20944)
ਇਹ ਸਾਰਸ੍ਵਤੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰਿਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਥਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯੋਪਿ ਚ ॥ 3-131-22 (20945)
ਵੇਦੀ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਰੇਸ਼਼ਾ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਞ੍ਚਯੋਜਨਾ।
ਕੁਰੋਰ੍ਵੈ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮੇਤਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-131-23 (20946)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 131 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-131-2 ਅਭਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ ਦਤ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-131-4 ਯਜ੍ਞਵਾਸ੍ਤੁ ਯਜ੍ਞਭੂਮਿਃ। ਇਹ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਵਾਸ੍ਤੁਨਿ। ਇਦਮੁਤ੍ਤਰਾਨ੍ਵਯਿ ॥ 3-131-5 ਅਗ੍ਨਿਭਿਰਗ੍ਨਿਸ੍ਥਾਪਨਾਰ੍ਥੈਰਿਸ਼਼੍ਟਕਾਰਚਿਤੈਃ ਸ੍ਥਣ੍ਡਿਲੈਃ ॥ 3-131-6 ਸ਼ਮੀ ਆਮਿਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਦਧ੍ਯੁਤ੍ਪਾਦਨਾਰ੍ਥਮਾਨੀਤਾ ਸ਼ਮੀਸ਼ਾਖਾ। ਏਕਪਤ੍ਰਾ ਸ਼ਾਤਿਤਪਤ੍ਰਾ ॥ 3-131-7 ਪ੍ਰਸਰ੍ਪਣੰ ਸੰਚਾਰਭੂਮਿਃ। ਰੌਪ੍ਯਾਯਾਂ ਰੂਪ੍ਯਵਤ੍ ਸ਼੍ਵੇਤਵਰ੍ਣਾਯਾਂ ਸ੍ਥਤ੍ਯਾਂ ਨਦ੍ਯਾਂ ਵਾ। ਸਾਮੀਪ੍ਯੇ ਸਪ੍ਤਮੀ। ਪ੍ਰਸਰ੍ਪਣੰ ਤੀਰ੍ਥਮਿਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ॥ 3-131-8 ਅਨੁਵੰਸ਼ੰ ਪਰੰਪਰਾਗਤਮਾਖ੍ਯਾਨਸ਼੍ਵੋਕਮ੍। ਉਲੂਖਲੈਰਿਤਿ। ਉਲੂਖਲਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਕਰ੍ਣਾਭਰਣਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸ੍ਵਯਮੁਲੂਲੈਰੇਵਾਭਰਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਸਤੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਏਤੇਨ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਵੇਸ਼਼ਤ੍ਵੰ ਪਿਸ਼ਾਚ੍ਯਾਃ ॥ 3-131-9 ਯੁਗਨ੍ਧਰੇ ਪਯਃ ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਯੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ। ਉਕ੍ਤੰ ਭਾਸ਼਼ਣਮੇਵਾਹ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਯੁਗਨ੍ਧਰ ਇਤਿ। ਅਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੀਰ੍ਥੇ ਸਪੁਤ੍ਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਸ੍ਨਾਤੁਮਾਗਤਾ ਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਪਿਸ਼ਾਚੀ ਵਦਤਿ। ਤ੍ਵਯਾ ਯੁਗਨ੍ਧਰੇ ਪਰ੍ਵਤੇ ਦੇਸ਼ੇ ਵਾ ਦਧਿਪ੍ਰਾਸ਼ਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਤਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਟ੍ਰੀਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਗਰ੍ਦਭ੍ਯਾਦਿਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਚ ਦਧਿ ਕ੍ਰਿਯਤੇ। ਤਥਾ ਅਚ੍ਯੁਤਸ੍ਥਲਾਖ੍ਯੇ ਸੰਕਰਜਾਨਾਂ ਗ੍ਰਾਮੇ ਵਾਸਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਤਥਾ ਭੂਤਿਲਯਾਖ੍ਯੇ ਦਸ੍ਯੁਗ੍ਰਾਮੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਦਗ੍ਧਾਨਾਂ ਮ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪਣੰ ਯਸ੍ਯਾਂ ਨਦ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਤਸ੍ਯਾਂ ਸ੍ਨਾਤਾਸਿ। ਅਤੋ ਦੋਸ਼਼ਤ੍ਰਯਵਤੀ ਤ੍ਵਮ੍। ਏਤਤ੍ਕਰਣੇ ਰਹਿ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਮ੍। ਔਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮੈਕਸ਼ਫੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਸੁਰਾਤੁਲ੍ਯਮਿਤਿ। ਸੰਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸੰਕਰੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯੰ ਵ੍ਰਤੰ ਚਰੇਦਿਤਿ। ਪ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਭੂਤਿਲਯੇ ਵਿਪ੍ਰਃ ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯੰ ਵ੍ਰਤੰ ਚਰੇਦਿਤਿ ਚ। ਤਚ੍ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤਮਤਃ ਕਥਮਤ੍ਰ ਵਸ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ। ਦੋਸ਼਼ਵਤਾਮਿਹ ਤੀਰ੍ਥੇ ਵਾਸੋ ਦੁਰ੍ਲਭ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਏਵੰ ਪਿਸ਼ਾਚੀਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਪਿ ਸਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਨਾਦਿਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਤੀ। ਤਤਸ੍ਤਯਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯਾ ਤਸ੍ਯਾ ਘਟਪਿਠਰਾਦਿਕੰ ਨਾਸ਼ਿਤਮ੍। ਉਕ੍ਤੰਚ। ਏਤਤ੍ਤਵ ਦਿਵਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਰਾਤ੍ਰੌ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤੁ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੀਤਿ। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਜਾਤਮ੍। ਰਾਤ੍ਰੌ ਤੁ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਮਪਿ ਨਾਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਭਾਵਃ। ਅਥਾਪਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਵਸ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ਚੇਤ੍ਤਵ ਭੂਯਾਂਸਮਪਕਾਰੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਯੁਗਨ੍ਧਰਾਦਿਦੇਸ਼ਤ੍ਰਯਨਿਨ੍ਦਾਪਰਤ੍ਵੇਨ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ॥ 3-131-10 ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ ਏਕਰਾਤ੍ਰਮੇਵਾਤ੍ਰ ਵਸ੍ਤੁਂ ਯੋਗ੍ਯਾ। ਯਦਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਂ ਵਸ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ਤਰ੍ਹਿ ਤੇ ਤਵ ਏਤਤ੍ ਮਦੀਯੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਦ੍ਵਤ੍ ਪਿਸ਼ਾਚੀ ਭੂਤ੍ਵਾਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਨੰ ਨ ਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ। ਏਤਦਿਤਿ ਸ੍ਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯਾਭਿਨੀਯ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਦ੍ਵਿਤੀਯਦਿਨਵਾਸਸ੍ਯੈਵੈਤਤ੍ਫਲੰ। ਦ੍ਵਿਤੀਯਰਾਤ੍ਰਿਵਾਸੇ ਤੁਂ ਇਤੋਨ੍ਥਾ ਅਹਲ੍ਯਾਦਿਵਨ੍ਮੋਹਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼ਿਲਾਭਾਵੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਤੇਨ ਤੀਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਨਮਪਿ ਨ ਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਇਤਿ ॥ 3-131-13 ਏਤਤ੍ਪ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਵਟੰ ਨਾਮੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-131-14 ਦਨ੍ਤੋਲੂਖਲਿਨਸ੍ਤਤ੍ਰੇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ। ਸਾਰਸ੍ਵਤੈਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਰੁʼਤ੍ਵਿਗ੍ਭਿਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰੀਜਾਨਾਃ ਯੂਪੋਲੂਖਲਿਕਾਃ ਯੂਪਾਨ੍ ਉਲੂਖਲਾਨਿ ਚ ਯਜ੍ਞਸਾਧਨਾਨ੍ਯਾਦਦਤੇ ਯੂਪੋਲੂਖਲਿਕਾਃ ॥ 3-131-16 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸਾਰਙ੍ਗੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਹਰਿਣਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-131-21 ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਮਾਹ ਸਰਸ੍ਵਤੀਤਿ। ਪਸ਼੍ਯੈਕਸ਼ਰਣਾਵ੍ਰੁʼਤਾਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 132
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.132. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 132
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾਦਿਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸ਼੍ਯੇਨਕਪੋਤੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-132-0 (20947)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-132-0x (2133)
ਇਹ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤਨੂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ।
ਮਰ੍ਤੁਕਾਮਾ ਨਰਾ ਰਾਜੰਨਿਹਾਯਾਨ੍ਤਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-132-1 (20948)
ਏਵਮਾਸ਼ੀਃ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾ ਹਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਯਜਤਾ ਪੁਰਾ।
ਇਹ ਯੇ ਵੈ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਵੈ ਸ੍ਵਰ੍ਗਜਿਤੋ ਨਰਾਃ ॥ 3-132-2 (20949)
ਏਸ਼਼ਾ ਸਰਸ੍ਵਤੀ ਰਮ੍ਯਾ ਦਿਵ੍ਯਾ ਚੌਘਵਤੀ ਨਦੀ।
ਏਤਦ੍ਵਿਨਸ਼ਨੰ ਨਾਮ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-132-3 (20950)
ਦ੍ਵਾਰੰ ਨਿਸ਼਼ਾਦਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਦੋਸ਼਼ਾਤ੍ਸਰਸ੍ਵਤੀ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਵੀਰ ਮਾ ਨਿਸ਼਼ਾਦਾ ਹਿ ਮਾਂ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-132-4 (20951)
ਏਸ਼਼ ਵੈ ਚਮਸੋਦ੍ਭੇਦੋ ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾ ਸਰਸ੍ਵਤੀ।
ਯਤ੍ਰੈਨਾਮਭ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਦਿਵ੍ਯਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਃ ਸਮੁਦ੍ਰਗਾਃ ॥ 3-132-5 (20952)
ਏਤਤ੍ਸਿਨ੍ਧੋਰ੍ਮਹਤ੍ਤੀਰ੍ਥੰ ਯਤ੍ਰਾਗਸ੍ਤ੍ਯਮਰਿੰਦਮ।
ਲੋਪਾਮੁਦ੍ਰਾ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਭਰ੍ਤਾਰਮਵ੍ਰੁʼਣੀਤ ਵੈ ॥ 3-132-6 (20953)
ਏਤਤ੍ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ਤੀਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਭਾਸੰ ਭਾਸ੍ਕਰਦ੍ਯੁਤੇ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਦਯਿਤੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਪਾਪਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-132-7 (20954)
ਏਤਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਪਦੰ ਨਾਮ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਤੀਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਏਸ਼਼ਾਂ ਰਮ੍ਯਾ ਵਿਪਾਸ਼ਾ ਚ ਨਦੀ ਪਰਮਪਾਵਨੀ ॥ 3-132-8 (20955)
ਅਤ੍ਰ ਵੈ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕੇਨ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਨਿਪਤਿਤੋ ਵਿਪਾਸ਼ਃ ਪੁਨਰੁਤ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-132-9 (20956)
ਕਾਸ਼੍ਮੀਰਮਣ੍ਡਲੰ ਚੈਤਤ੍ਸਰ੍ਵਪੁਣ੍ਯਮਰਿੰਦਮ।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚਾਧ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੰ ਪਸ਼੍ਯੇਦੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-132-10 (20957)
ਯਤ੍ਰੌਤ੍ਤਰਾਣਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਨਾਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚ।
ਅਗ੍ਨੇਸ਼੍ਚੈਵਾਤ੍ਰ ਸੰਵਾਦਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ਼੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-132-11 (20958)
ਏਤਦ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਮਹਾਰਾਜ ਮਾਨਸਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਸ੍ਯ ਗਿਰੇਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਰਾਮੇਣ ਸ਼੍ਰੀਮਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-132-12 (20959)
ਏਸ਼਼ ਵਾਤਿਕਸ਼਼ਣ੍ਡੋ ਵੈ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਨਾਤ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ਯਦ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਵਿਦੇਹਾਦੁਤ੍ਤਰੰ ਚ ਯਃ ॥ 3-132-13 (20960)
ਇਦਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਮਪਰੰ ਦੇਸ਼ੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਯੁਗੇ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼ਰ੍ਵਸ੍ਯ ਸਹ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਦੈਃ।
ਸਹੋਮਯਾ ਚ ਭਵਤਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਕਾਮਰੂਪਿਣਃ ॥ 3-132-14 (20961)
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰਸਿ ਸਤ੍ਰੈਰ੍ਵੈ ਚੈਤ੍ਰੇ ਮਾਸਿ ਪਿਨਾਕਿਨਮ੍।
ਯਜਨ੍ਤੇ ਯਾਜਕਾਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪਰਿਵਾਰੰ ਸ਼ੁਭਾਰ੍ਥਿਨਃ ॥ 3-132-15 (20962)
ਅਤ੍ਰੋਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸਰਸਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪਾਪਃ ਸ਼ੁਭਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-132-16 (20963)
ਏਸ਼਼ ਉਜ੍ਜਾਨਕੋ ਨਾਮ ਪਾਵਕਿਰ੍ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਵਾਨ੍।
ਅਰੁਨ੍ਧਤੀਸਹਾਯਸ਼੍ਚ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-132-17 (20964)
ਹ੍ਰਦਸ਼੍ਚ ਕੁਸ਼ਵਾਨੇਸ਼਼ ਯਤ੍ਰ ਪਦ੍ਮੰ ਕੁਸ਼ੇਸ਼ਯਮ੍।
ਆਸ਼੍ਰਮਸ਼੍ਚੈਵ ਰੁਕ੍ਮਿਣ੍ਯਾ ਯਤ੍ਰਾਸ਼ਾਮ੍ਯਦਕੋਪਨਾ ॥ 3-132-18 (20965)
ਸਮਾਧੀਨਾਂ ਸਮਾਸਸ੍ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ।
ਤੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਹਾਰਾਜ ਭ੍ਰੁʼਗੁਤੁਨ੍ਦੰ ਮਹਾਗਿਰਿਮ੍ ॥ 3-132-19 (20966)
ਵਿਤਸ੍ਤਾਂ ਪਸ਼੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨੀਮ੍।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚਾਧ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾਂ ਸ਼ੀਤਤੋਯਾਂ ਸੁਨਿਰ੍ਮਲਾਮ੍ ॥ 3-132-20 (20967)
ਜਲਾਂ ਚੋਪਜਲਾਂ ਚੈਵ ਯਮੁਨਾਮਭਿਤੋ ਨਦੀਮ੍।
ਉਸ਼ੀਨਰੋ ਵੈ ਯਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਾਸਵਾਦਤ੍ਯਰਿਚ੍ਯਤ ॥ 3-132-21 (20968)
ਤਾਂ ਦੇਵਸਮਿਤਿੰ ਤਸ੍ਯ ਵਾਸਵਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਅਭ੍ਯਾਗਚ੍ਛੰਨ੍ਰੁʼਪਵਰੰ ਜ੍ਞਾਤੁਮਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-132-22 (20969)
ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨੌ ਵਰਦੌ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਮੁਸ਼ੀਨਰਮ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸ਼੍ਯੇਨਃ ਕਪੋਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਯਜ੍ਞੇ(ਅ)ਭਿਜਗ੍ਮਤੁਃ ॥ 3-132-23 (20970)
ਉਰੁਂ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕਪੋਤਃ ਸ਼੍ਯੇਨਜਾਦ੍ਭਯਾਤ੍।
ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥੀ ਤਦਾ ਰਾਜੰਨਿਲਿਲ੍ਯੇ ਭਯਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-132-24 (20971)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 132 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-132-1 ਇਹ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤ੍ਵੇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-132-9 ਵਦ੍ਵਾ ਪਾਸ਼ੈਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਵਿਪਾਸ਼ਃ ਪਾਸ਼ਹੀਨਃ। ਅਤਏਵ ਵਿਪਾਸ਼ਾਨਾਮ ॥ 3-132-12 ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵਸਤਿਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 3-132-13 ਯੋ ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਸ਼੍ਚ ਵਿਦੇਹਾਦੁਤ੍ਤਰੰ ਚ ਯਦ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਯਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰੰ ਏਸ਼਼ੋ(ਅ)ਨੁਭੂਯਮਾਨੋ ਵਾਤਿਕਸ਼਼ਣ੍ਡੋ ਵਾਤਾਨੀਤਃ ਪਦ੍ਮਾਦਿਸਮੂਹੋ ਨਾਤ੍ਯਵਰ੍ਤਤ। ਤੇਨ ਰਾਮੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣਾਨ੍ਵਯਃ। ਪਦ੍ਮਾਦੇਰ੍ਵਾਤਾਨੀਤਸ੍ਯਾਤ੍ਰਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਾਦ੍ਰਾਮਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਏਸ਼਼ ਵਾਤਿ ਮ੍ਰੁʼਕਣ੍ਡੋ ਵੈ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-132-14 ਯੁਗੰ ਪਞ੍ਚਸੰਵਤ੍ਸਰਾਤ੍ਮਕੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਸਮਾਪ੍ਤੇ ਸਤਿ ਯਦਾ ਸੌਰਸਾਵਨਬਾਰ੍ਹਸ੍ਪਤ੍ਯਨਾਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਚਾਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸੰਵਤ੍ਸਰਾ ਏਕਕਾਲੰ ਸਮਾਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯਕਾਲਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-132-17 ਪਾਵਕਿਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦਃ। ਸ਼ਾਨ੍ਤਵਾਨ੍ ਸ਼ਮੰ ਪ੍ਰਾਪ। ਵਸਿਸ਼਼੍ਟੋਪਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤਵਾਨ੍ ਏਸ਼਼ ਉਜ੍ਜੀਤਕੋ ਨਾਮ ਯਵਕ੍ਰੀਰ੍ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਵਾਨਿਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-132-18 ਕੁਸ਼ਵਾਨ੍ ਜਲਵਾਨ੍. ਅਕੋਪਨਾ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧਾ ॥ 3-132-19 ਸਮਾਸਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਃ। ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਸਮਾਧਿਫਲੰ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-132-22 ਦੇਵਸਮਿਤਿੰ ਰਾਜਸਭਾਮ੍ ॥ 3-132-24 ਨਿਲਿਲ੍ਯੇ ਲੀਨਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 133
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.133. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 133
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ਼ਿਬਿਪਰੀ7ਣਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਯੇਨੀਭੂਤੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣਾਨੁਦ੍ਰੁਤਸ੍ਯ ਕਪੋਤਰੂਪਧਾਰਿਣੋ(ਅ)ਗ੍ਨੇਃ ਸ਼ਿਵਿੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਰਣਾਗਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਕਪੋਤਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼ਯਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸ਼੍ਯੇਨਾਨੁਮਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰੋਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਂਸਸ੍ਯ ਕਪੋਤੇਨ ਸਹ ਤੁਲਾਰੋਪਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਮਾਂਸਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਕਪੋਤਸ੍ਯ ਗੌਰਵਾਤਿਰੇਕੇ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤੁਲਾਰੋਹਣਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਤਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਭ੍ਯਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਗ੍ਨਿਭ੍ਯਾਂ ਤਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਲੋਕਗਮਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-133-0 (20972)
ਸ਼੍ਯੇਨ ਉਵਾਚ। 3-133-0x (2134)
ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤ੍ਵਾਹੁਰੇਕੰ ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜਨ੍ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸ ਵੈ ਧਰ੍ਮਵਿਰੁਦ੍ਧੰ ਤ੍ਵੰ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰ੍ਮ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 3-133-1 (20973)
ਵਿਹਿਤੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਰਾਜਨ੍ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਮੇ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾ।
ਮਾਹਿੰਸੀਰ੍ਧਰ੍ਮਲੋਭੇਨ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਮਾ ਨਸ਼ਃ ॥ 3-133-2 (20974)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-133-3x (2135)
ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਰੂਪਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਰ੍ਥੀ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਭੀਤੋ ਮਹਾਦ੍ਵਿਜ।
ਮਤ੍ਸਕਾਸ਼ਮਨੁਪ੍ਰਪ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਣਗ੍ਰੁʼਧ੍ਨੁਰਯੰ ਦ੍ਵਿਜਃ ॥ 3-133-3 (20975)
ਏਵਮਭ੍ਯਾਗਤਸ੍ਯੇਹ ਕਪੋਤਸ੍ਯਾਭਯਾਰ੍ਥਿਨਃ।
ਅਪ੍ਰਦਾਨੇ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮਃ ਕਿੰ ਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਯੇਨੇਹ ਪਸ਼੍ਯਸਿ ॥ 3-133-4 (20976)
ਪ੍ਰਸ੍ਪਨ੍ਦਮਾਨਃ ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਕਪੋਤਃ ਸ਼੍ਯੇਨ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਮਤ੍ਸਕਾਸ਼ੰ ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥੀ ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਯਾਗੋ ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਃ ॥ 3-133-5 (20977)
[ਯੋ ਹਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਗਾਂ ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਮਾਤਰਮ੍।
ਸ਼ਰਣਾਗਤੰ ਚ ਤ੍ਯਜਤੇ ਤੁਲ੍ਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਹਿ ਪਾਤਕਮ੍] 3-133-6 (20978)
ਸ਼੍ਯੇਨ ਉਵਾਚ। 3-133-7x (2136)
ਆਹਾਰਤ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸੰਭਵਨ੍ਤਿ ਮਹੀਪਤੇ।
ਆਹਾਰੇਣ ਵਿਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਤੇਨ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਜਨ੍ਤਵਃ ॥ 3-133-7 (20979)
ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜੇ(ਅ)ਪ੍ਯਰ੍ਥੇ ਚਿਰਰਾਤ੍ਰਾਯ ਜੀਵਿਤੁਮ੍।
ਨ ਤੁ ਭੋਜਨਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਵਰ੍ਤਯਿਤੁਂ ਚਿਰਮ੍ ॥ 3-133-8 (20980)
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਦ੍ਵਿਲੋਪਿਤਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਮਮ ਪ੍ਰਾਣਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਕਾਯਮੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਨ੍ਥਾਨਮਪੁਨਰ੍ਭਵਮ੍ ॥ 3-133-9 (20981)
ਪ੍ਰਮ੍ਰੁʼਤੇ ਮਯਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨ੍ਪੁਤ੍ਰਦਾਰਾਦਿ ਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਕਪੋਤੰ ਤ੍ਵੰ ਬਹੂਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾੰਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 3-133-10 (20982)
ਬਹੂਨ੍ਯੋ ਬਾਧਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਸ ਧਰ੍ਮਃ ਕੁਵਰ੍ਤ੍ਮ ਤਤ੍।
ਅਵਿਰੋਧੀ ਤੁ ਯੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ ਧਰ੍ਮਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮ ॥ 3-133-11 (20983)
ਵਿਰੋਧਿਸ਼਼ੁ ਮਹੀਪਾਲ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਗੁਰੁਲਾਘਵਮ੍।
ਨ ਬਾਧਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਯਤ੍ਰ ਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਸਮੁਪਾਚਰੇਤ੍ ॥ 3-133-12 (20984)
ਗੁਰੁਲਾਘਵਮਾਜ੍ਞਾਯ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯੇ।
ਯਤੋ ਭੂਯਾਂਸ੍ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕੁਰੁ ਧਰ੍ਮਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 3-133-13 (20985)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-133-14x (2137)
ਬਹੁਕਲ੍ਯਾਣਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਭਾਸ਼਼ਸੇ ਵਿਹਗੋਤ੍ਤਮ।
ਸੁਪਰ੍ਣਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਰਾਟ੍ ਕਿੰ ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-133-14 (20986)
ਤਥਾਹਿ ਧਰ੍ਮਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਬਹੁਚਿਤ੍ਰੰ ਚ ਭਾਸ਼਼ਸੇ।
ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਕਿੰਚਿਦਿਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਸ਼ਰਣੈਸ਼਼ਿਪਰਿਤ੍ਯਾਗੰ ਕਥੰ ਸਾਧ੍ਵਿਤਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 3-133-15 (20987)
ਆਹਾਰਾਰ੍ਥੰ ਸਮਾਰਮ੍ਭਸ੍ਤਵ ਚਾਯੰ ਵਿਹੰਗਮ।
ਸ਼ਕ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਯਥਾ ਕਰ੍ਤੁਮਾਹਾਰੋ(ਅ)ਪ੍ਯਧਿਕਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-133-16 (20988)
ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੋ ਵਾ ਵਰਾਹੋ ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗੋ ਵਾ ਮਹਿਸ਼਼ੋਪਿ ਵਾ।
ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਮਦ੍ਯ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦਿਹ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 3-133-17 (20989)
ਸ਼੍ਯੇਨ ਉਵਾਚ। 3-133-18x (2138)
ਨ ਵਰਾਹੰ ਨ ਚੋਕ੍ਸ਼਼ਾਣੰ ਨ ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ਵਿਵਿਧਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਿ ਮਹਾਰਾਜ ਕਿੰ ਮਮਾਨ੍ਯੇਨ ਕੇਚਚਿਤ੍ ॥ 3-133-18 (20990)
ਯਸ੍ਤੁ ਮੇ ਦੈਵਵਿਹਿਤੋ ਭਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਪੁਙ੍ਗਵ।
ਤਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ ਮਹੀਪਾਲ ਕਪੋਤਮਿਮਮੇਵ ਮੇ ॥ 3-133-19 (20991)
ਸ਼੍ਯੇਨਾਃ ਕਪੋਤਾਨ੍ਸ੍ਵਾਦਨ੍ਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰੇਸ਼਼ਾ ਸਨਾਤਨੀ।
ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਸਾਰਮਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕਦਲੀਸ੍ਕਨ੍ਧਮਾਸਜ ॥ 3-133-20 (20992)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-133-21x (2139)
ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸ਼ਿਵੀਨਾਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਵੈ ਸ਼ਾਧਿ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਰਰ੍ਚਿਤਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮੇਤਨ੍ਮਯਾ ਦਤ੍ਤੰ ਰਾਜਵਦ੍ਵਿਹਗੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-133-21 (20993)
ਯੰ ਵਾ ਕਾਮਯਸੇ ਕਾਮੰ ਸ਼੍ਯੇਨ ਸਰ੍ਵੰ ਦਦਾਨਿ ਤੇ।
ਵਿਨੇਮੰ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਸ਼੍ਯਨ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥਿਨਮਾਗਤਮ੍ ॥ 3-133-22 (20994)
ਯੇਨੇਮੰ ਸ੍ਥਾਪਯੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮ।
ਤਦਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਹਿ ਦਾਸ੍ਯੇ ਕਪੋਤਕਮ੍ ॥ 3-133-23 (20995)
ਸ਼੍ਯੇਨ ਉਵਾਚ। 3-133-24x (2140)
ਉਸ਼ੀਨਰ ਕਪੋਤੇ ਤੇ ਯਦਿ ਸ੍ਨੇਹੋ ਨਰਾਧਿਪ।
ਆਤ੍ਮਨੋ ਮਾਂਸਮੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕਪੋਤਤੁਲਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-133-24 (20996)
ਯਦਾ ਸਮੰ ਕਪੋਤੇਨ ਤਵ ਮਾਂਸੰ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ।
ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਦੇਯੰ ਤਨ੍ਮਹ੍ਯੰ ਸਾ ਮੇ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-133-25 (20997)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-133-26x (2141)
ਅਨੁਗ੍ਰਹਮਿਮੰ ਮਨ੍ਯੇ ਸ਼੍ਯੇਨ ਯਨ੍ਮਾਭਿਯਾਚਸੇ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਮਾਂਸੰ ਤੁਲਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-133-26 (20998)
ਲੇਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-133-27x (2142)
ਅਥੋਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ੍ਵਮਾਂਸੰ ਤੁ ਰਾਜਾ ਪਰਮਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਤੁਲਯਾਮਾਸ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕਪੋਤੇਨ ਸਮੰ ਵਿਭੋ ॥ 3-133-27 (20999)
ਧ੍ਰਿਯਮਾਣਃ ਕਪੋਤਸ੍ਤੁ ਮਾਂਸੇਨਾਤ੍ਯਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ।
ਪੁਨਸ਼੍ਚੋਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਾਂਸਾਨਿ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਾਦਾਦੁਸ਼ੀਨਰਃ ॥ 3-133-28 (21000)
ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਯਦਾ ਮਾਂਸੰ ਕਪੋਤੇਨ ਸਮੰ ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਤ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਂਸੋ(ਅ)ਸਾਵਾਰੁਰੋਹ ਸ੍ਵਯੰ ਤੁਲਾਮ੍ ॥ 3-133-29 (21001)
ਸ਼੍ਯੇਨ ਉਵਾਚ। 3-133-30x (2143)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਮਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਕਪੋਤੋ ਹਵ੍ਯਵਾਡਯਮ੍।
ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨੌ ਧਰ੍ਮ ਤ੍ਵਾਂ ਯਜ੍ਞਵਾਟਮੁਪਾਗਤੌ ॥ 3-133-30 (21002)
ਯਤ੍ਤੇ ਮਾਂਸਾਨਿ ਗਾਤ੍ਰੇਭ੍ਯ ਉਕ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਏਸ਼਼ਾ ਤੇ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਲੋਕਾਨਭਿਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-133-31 (21003)
ਯਾਵਲ੍ਲੋਕੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਤਾਵਤ੍ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਲੋਕਾਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਵ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਃ ॥ 3-133-32 (21004)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭੂਮਿਪਤਯੇ ਤਸ੍ਮੈ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯ ਜਗ੍ਮਤੂ ਰਾਜੰਨਿਨ੍ਦ੍ਰਾਗ੍ਰੀ ਤੁਸ਼਼੍ਟਮਾਨਸੌ ॥ 3-133-33 (21005)
ਉਸ਼ੀਨਰੋ(ਅ)ਪਿਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਧਰ੍ਮੇਣਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯਰੋਦਸੀ।
ਵਿਭ੍ਰਾਜਮਾਨੋ ਵਪੁਸ਼਼ਾ(ਅ)ਪ੍ਯਾਰੁਰੋਹ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਮ੍ ॥ 3-133-34 (21006)
ਤਦੇਤਤ੍ਸਦਨੰ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪਸ਼੍ਯਸ੍ਵੈਤਨ੍ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਪਾਪਪ੍ਰਮੋਚਨਮ੍ ॥ 3-133-35 (21007)
ਤਤ੍ਰ ਵੈ ਸਤਤੰ ਦੇਵਾ ਮੁਨਯਸ਼੍ਚ ਸਨਾਤਨਾਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈ ਰਾਜਨ੍ਪੁਣ੍ਯਵਦ੍ਭਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-133-36 (21008)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 133 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-133-2 ਮਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ੀਰ੍ਧਰ੍ਮਲੋਭੇਨ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-133-20 ਕਦਲੀਸ੍ਕਨ੍ਧਮਾਸਜੇਤਿ ਕਦਲੀਸ੍ਕਨ੍ਧਤੁਲ੍ਯੇ ਨਿਃਸ਼ਾਰੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ ਧਰ੍ਮੇ ਮਾ ਸਜ੍ਜੋ ਭਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 134
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.134. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 134
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੋਰਾਸ਼੍ਰਮੰਗਤੰ ਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਧਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਧਨਾਰ੍ਜਨਾਯ ਜਨਕਪੁਰੰ ਗਤਸ੍ਯ ਕਹੋਲ਼ਸ੍ਯ ਵਨ੍ਦਿਨਾ ਵਾਦੇ ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਜਲੇ ਵਿਨਿਮਜ੍ਜਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਦ੍ਵਿਦਿਤਵਤਾ ਤਤ੍ਪੁਤ੍ਰੇਣਾਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੇਣ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਨਾਸਹ ਜਨਕਨਗਰੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-134-0 (21009)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-134-0x (2144)
ਯਃ ਕਥ੍ਯਤੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦਗ੍ਰ੍ਯਬੁਦ੍ਧਿ-
ਰੌਦ੍ਦਾਲਕਿਃ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮ੍।
ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪਸ਼੍ਯਤ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾ
ਸਦਾਫਲੈਰੁਪਪੰਨੰ ਮਹੀਜੈਃ ॥ 3-134-1 (21010)
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਤ੍ਰ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਰ੍ਦਦਰ੍ਸ਼
ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਮਾਨੁਸ਼਼ਦੇਹਰੂਪਾਮ੍।
ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਵਾਣੀਮਿਤਿ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਂ
ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਰ੍ਬਭਾਸ਼਼ੇ ॥ 3-134-2 (21011)
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਗੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਾ-
ਵਾਸ੍ਤਾਂ ਮੁਨੀ ਮਾਤੁਲਭਾਗਿਨੇਯੌ।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਸ਼੍ਚੈਵ ਕਹੋਲਸੂਨੁ-
ਰੌਦ੍ਦਾਲਕਿਃ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-134-3 (21012)
ਵਿਦੇਹਰਾਜਸ੍ ਸਮੀਪਤਸ੍ਤੌ
ਘੀਰਾਵੁਭੌ ਮਾਤੁਲਭਾਗਿਨੇਯੌ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਯਜ੍ਞਾਯਤਨੰ ਵਿਵਾਦੇ
ਵਨ੍ਦਿੰ ਨਿਜਗ੍ਰਾਹਤੁਰਪ੍ਰਮੇਯੌ ॥ 3-134-4 (21013)
ਉਪਾਸ੍ਸ੍ਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਹਾਨੁਜਸ੍ਤ੍ਵੰ
ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪੁਣ੍ਯਤਮੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੰ ਯਸ੍ਯ ਦੌਹਿਤ੍ਰਮਾਹੁ-
ਰ੍ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਵਨ੍ਦਿੰ ਜਨਕਸ੍ਯਾਥ ਯਜ੍ਞੇ।
ਵਾਦਿ ਵਿਪ੍ਰਾਗ੍ਨ੍ਯੋ ਬਾਲ ਏਵਾਭਿਗਮ੍ਯ
ਵਾਦੇ ਭਙ੍ਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਜਯਾਮਾਸ ਨਦ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-134-5 (21014)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-134-6x (2145)
ਕਥੰਪ੍ਰਭਾਵਃ ਸ ਬਭੂਵ ਵਿਪ੍ਰ-
ਸ੍ਤਥਾਭੂਤੰ ਯੋ ਨਿਜਗ੍ਰਾਹ ਵਨ੍ਦਿਮ੍।
`ਕਿੰਚਾਧਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਥ ਤਯੋਰ੍ਵਿਵਾਦੋ
ਵਿਦੇਹਰਾਜਸ੍ ਸਮੀਪ ਆਸੀਤ੍' ॥ 3-134-6 (21015)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਃ ਕੇਨ ਚਾਸੌ ਬਭੂਵ
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਮੇ ਲੋਮਸ਼ ਸ਼ੰਸ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-134-7 (21016)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-134-8x (2146)
ਉਦ੍ਦਾਲਕਸ੍ਯ ਨਿਯਤਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯ ਏਕੋ
ਨਾਮ੍ਨਾ ਕਹੋਲ਼ੇਤਿ ਬਭੂਵ ਰਾਜਨ੍।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰਾਚਾਰ੍ਯਵਸ਼ਾਨੁਵਰ੍ਤੀ
ਦੀਰ੍ਘ ਕਾਲੰ ਸੋ(ਅ)ਧ੍ਯਯਨੰ ਚਕਾਰ ॥ 3-134-8 (21017)
ਤੰ ਵੈ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਪਰ੍ਯਭਵੰਸ੍ਤੁ ਸ਼ਿਖਾ-
ਸ੍ਤੰ ਚ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਰਕਾਰੰ ਗੁਰੁਃ ਸਃ।
ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਸਦ੍ਯ ਏਵ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚ
ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਚ ਵੈ ਦੁਹਿਤਰੰ ਸ੍ਵਾਂ ਸੁਜਾਤਾਮ੍ ॥ 3-134-9 (21018)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਗਰ੍ਭਃ ਸਮਭਵਦਗ੍ਨਿਕਲ੍ਪਃ
ਸੋ(ਅ)ਧੀਯਾਨੰ ਪਿਤਰਮਥਾਭ੍ਯੁਵਾਚ।
ਸਰ੍ਵਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿਮਧ੍ਯਯਨੰ ਕਰੋਸ਼਼ਿ
ਨੇਦੰ ਪਿਤਃ ਸਮ੍ਯਗਿਵੋਪਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-134-10 (21019)
ਉਪਾਲਬ੍ਧਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਮਧ੍ਯੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਃ
ਸ ਤੰ ਕੋਪਾਦੁਦਰਸ੍ਥੰ ਸ਼ਸ਼ਾਪ।
ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਵਕ੍ਰੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਕ੍ਰੋ ਭਵਿਤਾਸ੍ਯਸ਼਼੍ਟਧੈਵ ॥ 3-134-11 (21020)
ਸ ਵੈ ਤਥਾ ਵਕ੍ਰ ਏਵਾਭ੍ਯਜਾਯ-
ਦਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰਥਿਤੋ ਮਾਨਵੇਸ਼਼ੁ।
ਅਸ੍ਯਾਸੀਦ੍ਵੈ ਮਾਤੁਲਃ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਃ
ਸ ਤੇਨ ਤੁਲ੍ਯੋ ਵਯਸਾ ਬਭੂਵ ॥ 3-134-12 (21021)
ਸੰਪੀਡ੍ਯਮਾਨਾ ਤੁ ਤਦਾ ਸੁਜਾਤਾ
ਵਿਵਰ੍ਧਮਾਨੇਨ ਸੁਤੇਨ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ।
ਉਵਾਚ ਭਰ੍ਤਾਰਮਿਦੰ ਰਹੋਗਤਾ
ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਹੀਨਾ ਵਸੁਨਾ ਧਨਾਰ੍ਥਿਨੀ ॥ 3-134-13 (21022)
ਕਥੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਧੁਨਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ
ਮਾਸਸ਼੍ਚਾਯੰ ਦਸ਼ਮੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਮੇ।
ਨੈਵਾਸ੍ਤਿ ਮੇ ਵਸੁ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਦਾਤਾ
ਯੇਂਨਾਹਮੇਤਾਮਾਪਦੰ ਨਿਸ੍ਤਰੇਯਮ੍ ॥ 3-134-14 (21023)
ਉਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੇਵੰ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਵੈ ਕਹੋਲ਼ੋ
ਵਿਤ੍ਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਜਨਕਮਥਾਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍।
ਸ ਵੈ ਤਦਾ ਵਾਦਵਿਦਾ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ
ਨਿਮਜ੍ਜਿਤੋ ਵਨ੍ਦਿਨੇਹਾਪ੍ਸੁ ਵਿਪ੍ਰਃ ॥ 3-134-15 (21024)
ਉਦ੍ਦਾਲਕਸ੍ਤੰ ਤੁ ਤਦਾ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ
ਸੂਤੇਨ ਵਾਦੇ(ਅ)ਪ੍ਸੁ ਨਿਮਜ੍ਜਿਤੰ ਤਥਾ।
ਉਵਾਚ ਤਾਂ ਤਤ੍ਰਤਤਃ ਸੁਜਾਤ-
ਮਸ਼਼੍ਟਵਕ੍ਰੇ ਗੂਹਿਤਵ੍ਯੋ(ਅ)ਯਮਰ੍ਥਃ ॥ 3-134-16 (21025)
ਰਰਕ੍ਸ਼਼ ਸਾ ਚਾਪਿ ਤਮਸ੍ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ
ਜਾਤੋ(ਅ)ਪ੍ਯਸੌ ਨੈਵ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਵਿਪ੍ਰਃ।
ਉਦ੍ਦਾਲਕੰ ਪਿਤਰੰ ਸੋ(ਅ)ਭਿਮੇਨੇ
ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੋ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਮ੍ ॥ 3-134-17 (21026)
ਤਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੇ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁ-
ਰਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੰ ਪਿਤੁਰਙ੍ਕੇ ਨਿਸ਼਼ਣ੍ਣਮ੍।
ਅਪਾਕਰ੍ਸ਼਼ਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਪਾਣੌ ਰੁਦਨ੍ਤੰ
ਨਾਯੰ ਤਵਾਙ੍ਕਃ ਪਿਤੁਰਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਵਾਂਸ਼੍ਚ ॥ 3-134-18 (21027)
ਯਤ੍ਤੇਨੋਕਤੰ ਦੁਰੁਕ੍ਤੰ ਤਤ੍ਤਦਾਨੀਂ
ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸ੍ਥਿਤੰ ਤਸ੍ਯ ਸੁਦੁਃਖਮਾਸੀਤ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਗਤ੍ਵਾ ਮਾਤਰੰ ਸੋ(ਅ)ਥ ਵਿਗ੍ਰਃ
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੇਦੰ ਕ੍ਵ ਨੁ ਤਾਤੋ ਮਮੇਤਿ ॥ 3-134-19 (21028)
ਤਤਃ ਸੁਜਾਤਾ ਪਰਮਾਰ੍ਤਰੂਪਾ
ਸ਼ਾਪਾਦ੍ਭੀਤਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਯਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ।
ਤਦ੍ਵੈ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰਸਰ੍ਵਮਾਜ੍ਞਾਯ ਰਾਤ੍ਰਾ-
ਵਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛ੍ਵੇਤਕੇਤੁਂ ਸ ਵਿਪ੍ਰਃ ॥ 3-134-20 (21029)
ਗਚ੍ਛਾਵ ਯਜ੍ਞੰ ਜਨਕਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ
ਬਹ੍ਵਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਤਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਃ।
ਸ਼੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਾਵੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਵਿਵਾਦ-
ਮੰਨੰ ਚਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਵਹੇ ਚ ॥ 3-134-21 (21030)
ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਤ੍ਵੰ ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਨੌ
ਸ਼ਿਵਸ਼੍ਚ ਸੌਮ੍ਯਸ਼੍ਚ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸ਼਼ਃ ॥ 3-134-22 (21031)
ਤੌ ਜਗ੍ਮਤੁਰ੍ਮਾਤੁਲਭਾਗਿਨੇਯੌ
ਯਜ੍ਞੰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਜਮਕਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਃ ਪਥਿ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਮੇਤ੍ਯ
ਪ੍ਰੋਤ੍ਸਾਰ੍ਯਮਾਣੋ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਜਗਾਦ ॥ 3-134-23 (21032)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਤਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 134 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-134-4 ਵਨ੍ਦਿੰ ਵਨ੍ਦਿਨਮ੍। ਨਿਜਗ੍ਰਾਹਤੁਃ ॥ 3-134-9 ਤੰ ਵੈ ਵਿਪ੍ਰਃ ਪਰ੍ਯਚਰਤ੍ਸਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤਾਂ ਚ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚਰ੍ਯਾਂ ਗੁਰੁਃ ਸਃ। ਇਤਿ ਝ ਪਾਠਃ ॥ 3-134-11 ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਵਰ੍ਤਮਾਨ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-134-14 ਵਸੁਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਜਾਤੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਪ੍ਰਜਾਤਾ ਪ੍ਰਸੂਤਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 135
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.135. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 135
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਨਾ ਸਹ ਜਨਕਯਜ੍ਞਸ਼ਾਲਾਂ ਵਿਵਿਕ੍ਸ਼਼ੋਰਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਪਾਲੇਨ ਨਿਰੋਧਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਅਸ਼਼੍ਠਾਵਕ੍ਰਦ੍ਵਾਰਪਾਲਯੋਃ ਸੰਵਾਦਃ ॥ 2 ॥ ਸ੍ਵਪ੍ਰਸ਼੍ਨਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਦਾਨਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਭਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਾਭੁਮਤਿਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-135-0 (21033)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-0x (2147)
ਅਨ੍ਧਸ੍ਯ ਪਨ੍ਥਾ ਬਧਿਰਸ੍ਯ ਪਨ੍ਥਾਃ
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਪਨ੍ਥਾ ਭਾਰਵਾਹਸ੍ਯ ਪਨ੍ਥਾਃ।
ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਨ੍ਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨਾਸਮੇਤ੍ਯ
ਸਮੇਤ੍ਯ ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯੈਵ ਪਨ੍ਥਾਃ ॥ 3-135-1 (21034)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-135-2x (2148)
ਪਨ੍ਥਾ ਅਯੰ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਮਯਾ ਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ
ਯੇਨੇਚ੍ਛਸੇ ਤੇਨ ਕਾਮੰ ਵ੍ਰਜਸ੍ਵ।
ਨ ਪਾਵਕੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਵੈ ਲਘੀਯਾ-
ਨਿਨ੍ਦ੍ਰੋਪਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਮਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮ੍ ॥ 3-135-2 (21035)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-135-3x (2149)
`ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਮਾਤੁਲੇਨੈਵ ਸਾਰ੍ਧੰ
ਯਥੇਸ਼਼੍ਟਮਾਰ੍ਗੋ ਯਜ੍ਞਨਿਵੇਸ਼ਨੰ ਤਤ੍।
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਨਿਵਾਰਿਤਃ ਸਨ੍
ਦ੍ਵਾਰਿ ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥੰ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ॥' 3-135-3 (21036)
ਯਜ੍ਞੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਨ੍ਤੌ ਸ੍ਮ ਤਾਤ
ਕੌਤੂਹਲੰ ਬਲਵਦ੍ਵੈ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮ੍।
ਆਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਵਤਿਥੀ ਸੰਪ੍ਰਵੇਸ਼ੰ
ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਾਵਹੇ ਦ੍ਵਾਰਪਤੇ ਤਵਾਜ੍ਞਾਮ੍ ॥ 3-135-4 (21037)
ਐਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਰ੍ਯਜ੍ਞਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਵਿਹਾਵਾਂ
ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ੂ ਵੈ ਜਨਕੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੂ।
ਨ ਵੈ ਕ੍ਰੁਧ੍ਯੋ ਵਨ੍ਦਿਨਾ ਚੋਤ੍ਤਮੇਨ
ਸੰਯੋਜਯ ਦ੍ਵਾਰਪਾਲ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ॥ 3-135-5 (21038)
ਦ੍ਵਾਰਪਾਲ ਉਵਾਚ। 3-135-5x (2150)
ਵਨ੍ਦੇਃ ਸਮਾਦੇਸ਼ਕਰਾ ਵਯੰ ਸ੍ਮ
ਨਿਬੋਧ ਵਾਕ੍ਯੰ ਚ ਮਯੇਰ੍ਯਮਾਣਮ੍।
ਨ ਵੈ ਬਾਲਾਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਵਿਪ੍ਰਾ
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਵਿਦਗ੍ਧਾਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯਾਃ ॥ 3-135-6 (21039)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-7x (2151)
ਯਦ੍ਯਤ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੋ
ਯੁਕ੍ਤੰ ਮਯਾ ਦ੍ਵਾਰਪਾਲ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟੁਮ੍।
ਵਯੰ ਹਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚਰਿਤਵ੍ਰਤਾਸ਼੍ਚ
ਵੇਦਪ੍ਰਭਾਵੇਨ ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਸ਼੍ਚ ॥ 3-135-7 (21040)
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਵਸ਼੍ਚਾਪਿ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ
ਜ੍ਞਾਨਾਗਮੇ ਚਾਪਿ ਗਤਾਃ ਸ੍ਮ ਨਿਸ਼਼੍ਠਾਮ੍।
ਨ ਬਾਲ ਇਤ੍ਯੇਵ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯਮਾਹੁ-
ਰ੍ਬਾਲੋ(ਅ)ਪ੍ਯਗ੍ਨਿਰ੍ਦਹਤਿ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ॥ 3-135-8 (21041)
ਦ੍ਵਾਰਪਾਲ ਉਵਾਚ। 3-135-9x (2152)
ਸਰਸ੍ਵਤੀਮੀਰਯ ਵੇਦ ਜੁਸ਼਼੍ਟਾ-
ਮੇਕਾਕ੍ਸ਼਼ਰਾਂ ਬਹੁਰੂਪਾਂ ਵਿਰਾਜਮ੍।
ਅਙ੍ਗਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਬਾਲੰ
ਕਿੰ ਸ਼੍ਲਾਘਸੇ ਦੁਰ੍ਲਭਾ ਵਾਦਸਿਦ੍ਧਿਃ ॥ 3-135-9 (21042)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-10x (2153)
ਨ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਕਾਯਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿ-
ਰ੍ਯਥਾ(ਅ)ਸ਼਼੍ਠੀਲਾ ਸ਼ਾਲ੍ਮਲੇਃ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ।
ਹ੍ਰਸ੍ਵੋ(ਅ)ਲ੍ਪਕਾਯਃ ਫਲਿਤੋ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ
ਯਸ਼੍ਚਾਫਲਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਭਾਵਃ ॥ 3-135-10 (21043)
ਦ੍ਵਾਰਪਾਲ ਉਵਾਚ। 3-135-11x (2154)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਭ੍ਯ ਏਵੇਹ ਮਤਿੰ ਸ੍ਮ ਬਾਲਾ
ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਕਾਲੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ।
ਨ ਹਿ ਜ੍ਞਾਤੁਮਲ੍ਪਕਾਲੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ
ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਬਾਲਃ ਸ੍ਥਵਿਰ ਇਵ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-135-11 (21044)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-12x (2155)
ਨ ਤੇਨ ਸ੍ਥਵਿਰੋ ਭਵਤਿ ਯੇਨਾਸ੍ਯ ਪਲਿਤੰ ਸ਼ਿਰਃ।
ਬਾਲੋਪਿ ਯਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਤਿ ਤੰ ਦੇਵਾਃ ਸ੍ਥਵਿਰੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-135-12 (21045)
ਨ ਹਾਯਨੈਰ੍ਨ ਪਲਿਤੈਰ੍ਨ ਵਿਤ੍ਤੈਰ੍ਨ ਚ ਬਨ੍ਧੁਭਿਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਕ੍ਰਿਰੇ ਧਰ੍ਮੰ ਯੋ(ਅ)ਨੂਚਾਨਃ ਸ ਨੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-135-13 (21046)
ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਰਸ੍ਮਿ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਬਨ੍ਦਿਨੰ ਰਾਜਸੰਸਦਿ।
ਨਿਵੇਦਯਸ੍ਵ ਮਾਂ ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥ ਰਾਜ੍ਞੇ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮਾਲਿਨੇ ॥ 3-135-14 (21047)
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਯਦ੍ਯ ਵਦਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਦ੍ਵਾਰਪਾਲ ਮਨੀਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਸਹ ਵਾਦੇ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇ ਤੁ ਵਨ੍ਦਿਨੰ ਚਾਪਿ ਨਿਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 3-135-15 (21048)
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਵਿਦ੍ਯਾਃ
ਸਹੈਵ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਪੁਰੋਧਮੁਖ੍ਯਾਃ।
ਉਤਾਹੋ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਚ੍ਚਤਾਂ ਨੀਚਤਾਂ ਵਾ
ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼੍ਵਥਾਦ੍ਯ ॥ 3-135-16 (21049)
ਦ੍ਵਾਰਪਾਲ ਉਵਾਚ। 3-135-17x (2156)
ਕਥੰ ਯਜ੍ਞੰ ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ੋ ਵਿਸ਼ੇਸ੍ਤ੍ਵੰ
ਵਿਨੀਤਾਨਾਂ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਸੰਪ੍ਰਵੇਸ਼ਮ੍।
ਉਪਾਯਤਃ ਪ੍ਰਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤਵਾਹੰ
ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨੇ ਕੁਰੁ ਯਤ੍ਨੰ ਯਥਾਵਤ੍ ॥ 3-135-17 (21050)
`ਏਸ਼਼ ਰਾਜਾ ਸੰਸ਼੍ਰਵਣੇ ਸ੍ਥਿਤਸ੍ਤੇ
ਸ੍ਤੁਹ੍ਯੇਨੰ ਤ੍ਵੰ ਵਚਸਾ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਨ।
ਸ ਚਾਨੁਜ੍ਞਾਂ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਕ੍ਤਃ
ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨੇ ਯਚ੍ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਵੇਸ਼਼੍ਟਮ੍'॥ 3-135-18 (21051)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-19x (2157)
ਭੋਭੋ ਰਾਜਞ੍ਜਨਕਾਨਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠ
ਤ੍ਵੰ ਵੈ ਸਮ੍ਰਾਟ੍ ਤ੍ਵਯਿ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਵਾ ਕਰ੍ਤਾ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਯਜ੍ਞਿਯਾਨਾਂ
ਯਯਾਤਿਰੇਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਵਾ ਪੁਰਸ੍ਤਾਤ੍ ॥ 3-135-19 (21052)
ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਵਨ੍ਦੀ ਵਾਦਵਿਦੋ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ
ਵਾਦੇ ਭਗ੍ਨਾਨਪ੍ਰਤਿਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨਃ।
ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਭਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰਾਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿ-
ਰ੍ਜਲੇ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮਜ੍ਜਯਤੀਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-135-20 (21053)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਕਾਸ਼ੇ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਯ ਵੈ ਕਥਯਿਤੁਮਾਗਤੋਸ੍ਮਿ।
ਕ੍ਵਾਸੌ ਵਨਦੀ ਯਾਵਦੇਨੰ ਸਮੇਤ੍ਯ
ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣੀਵ ਸਵਿਤਾ ਨਾਸ਼ਯਾਮਿ ॥ 3-135-21 (21054)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-135-22x (2158)
ਆਸ਼ੰਸਸੇ ਵਨ੍ਦਿਨੰ ਵੈ ਵਿਜੇਤੁ-
ਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਤ੍ਵੰ ਵਾਕ੍ਯਬਲੰ ਪਰਸ੍ਯ।
ਵਿਜ੍ਞਾਤਵੀਰ੍ਯੈਃ ਸ਼ਕ੍ਯਮੇਵੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਤੁਂ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਸੌ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਵਾਦਸ਼ੀਲੈਃ ॥ 3-135-22 (21055)
ਆਸ਼ੰਸਮਾਨਾ ਵਨ੍ਦਿਨੰ ਵੈ ਬਿਜੇਤੁ-
ਮਵਿਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤੁ ਬਲੰ ਵਨ੍ਦਿਨੋ(ਅ)ਸ੍ਯ।
ਸਮਾਗਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤੇਨ ਪੂਰ੍ਵੰ
ਨ ਸ਼ੋਭਨ੍ਤੇ ਭਾਸ੍ਕਰੇਣੇਵ ਤਾਰਾਃ ॥ 3-135-23 (21056)
ਆਸ਼ਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਹਿ ਤਵਾਤ੍ਰ ਯਤ੍ਨਃ
ਸ ਵਨ੍ਦਿਮਾਸਾਦ੍ਯਤਥਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ।
ਵਿਜ੍ਞਾਨਵਨ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੁ ਤਾਤ
ਕਥੰ ਸਦਸ੍ਤਰ੍ਤੁਮਿਦੰ ਸਮਰ੍ਥਃ ॥ 3-135-24 (21057)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-25x (2159)
ਵਿਵਾਦਿਤੋ(ਅ)ਸੌ ਨ ਹਿ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਰ੍ਹਿ
ਸਿੰਹੀਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੇਨ ਵਦਨ੍ਯਭੀਤਃ।
ਸਮੇਤ੍ਯ ਮਾਂ ਨਿਹਤਃ ਸ਼ੇਸ਼਼੍ਯਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ
ਮਾਰ੍ਗੇ ਭਗ੍ਨੰ ਸ਼ਕਟਮਿਵਾਬਲਾਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-135-25 (21058)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-135-26x (2160)
ਸ਼਼ਣ੍ਨਾਭੇਰ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚਤੁਰ੍ਵਿੰਸ਼ਤਿਪਰ੍ਵਣਃ।
ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼ਤਾਰਸ੍ਯ ਵੇਦਾਰ੍ਥੰ ਸ ਪਰਃ ਕਵਿਃ ॥ 3-135-26 (21059)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-27x (2161)
ਚਤੁਰ੍ਵਿੰਸ਼ਤਿਪਰ੍ਵ ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼਼ਣਅਨਾਭਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਪ੍ਰਧਿ।
ਤਤ੍ਰਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼ਤਾਰੰ ਵੈ ਚਕ੍ਰੰ ਪਾਤੁ ਸਦਾਗਤਿ ॥ 3-135-27 (21060)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-135-28x (2162)
ਬਡਬੇ ਇਵ ਸੰਯੁਕ੍ਤੇ ਸ਼੍ਯੇਨਪਾਤੇ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍।
ਕਸ੍ਤਯੋਰ੍ਗਰ੍ਭਮਾਧਤ੍ਤੇ ਗਰ੍ਭੰ ਸੁਸ਼਼ੁਵਤੁਸ਼੍ਚ ਕਮ੍ ॥ 3-135-28 (21061)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-29x (2163)
ਮਾ ਸ੍ਮ ਭੂਃ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹੇ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਣਾਮਪਿ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਵਾਤਸਾਰਥਿਰਾਧਤ੍ਤੇ ਗਰ੍ਭੰ ਸੁਸ਼਼ੁਵਤੁਸ਼੍ਚ ਤਮ੍ ॥ 3-135-29 (21062)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-135-30x (2164)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਤ੍ਸ੍ਤੁਪ੍ਤੰ ਨ ਨਿਮਿਸ਼਼ਤਿ ਕਿੰਸ੍ਵਿਜ੍ਜਾਤੰ ਨ ਚੋਪਤਿ।
ਕਸ੍ਯਖਿਦ੍ਧ੍ਰੁʼਦਯੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਵੇਗੇਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-135-30 (21063)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-135-31x (2165)
ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਸੁਪ੍ਤੋ ਨ ਨਿਮਿਸ਼਼ਤ੍ਯਣ੍ਡੰ ਜਾਤੰ ਨ ਚੋਪਤਿ।
ਅਸ਼੍ਮਨੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨਦੀ ਵੇਗੇਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-135-31 (21064)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-135-32x (2166)
ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਮਨ੍ਯੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਦੇਵਸਤ੍ਵ
ਨ ਤ੍ਵੰ ਬਾਲਃ ਸ੍ਥਵਿਰਃ ਸੰਮਤੋ ਮੇ।
ਨ ਤੇ ਤੁਲ੍ਯੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਵਾਕ੍ਪ੍ਰਲਾਪੇ
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਵਿਤਰਾਮ੍ਯੇਸ਼਼ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ ॥ 3-135-32 (21065)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 135 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-135-1 ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਪਨ੍ਥਾ ਵੈ ਪਥਿਕਸ੍ਯ ਪਨ੍ਥਾ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ. ਅਨ੍ਧਾਦੀਨਾਮਕ੍ਸ਼਼ਮਤ੍ਵਾਨ੍ਮਾਰ੍ਗੋ ਦੇਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਸਮੇਤ੍ਯ ਸਮੀਪੰ ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ॥ 3-135-5 ਐਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਰ੍ਜਨਕਸ੍ਯ ॥ 3-135-7 ਚਰਿਤਵ੍ਰਤਾਸ਼੍ਚ ਤਪਃਪ੍ਰਭਾਵੇਨ ਨਿਵੇਸ਼ਨਾਰ੍ਹਾਃ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-135-8 ਜ੍ਞਾਨਾਗਮੇ ਜ੍ਞਾਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਵੇਦਾਨ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਨਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 3-135-9 ਵੇਦ ਜਾਨੀਤੇ ਯਦਿ ਤਰ੍ਹਿ ਈਰਯ। ਜੁਸ਼਼੍ਟਾਂ ਮੁਨਿਸੇਵਿਤਾਮ੍। ਏਕਮੇਵ ਅਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯੰ ਯਸ੍ਯਾਂ ਤਾਂ ਏਕਾਕ੍ਸ਼਼ਰਾਮ੍। ਬਹੁਰੂਪਾਂ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵਾਦਾਦਿਰੂਪਾਮ੍। ਵਿਰਾਜੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕਰ੍ਮਕਾਣ੍ਡਾਦਾਧਿਵਯੇਨ ਰਾਜਮਾਨਾਮ੍। ਅਙ੍ਗੇਤਿ ਸੰਬੋਧਨੇ ॥ 3-135-10 ਸ਼ਾਲ੍ਮਲੇਰਸ਼਼੍ਠੀਲਾ ਸ਼ਾਲ੍ਮਲਿਫਲਾਨ੍ਤਰ੍ਗਤਗ੍ਰਨ੍ਥਿਃ। ਸਹਿ ਕੇਵਲਤੂਲਮਯਤ੍ਵਾੰਨਿਃਸਾਰਃ। ਅਤੋ ਦੇਹਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਵ੍ਯਰ੍ਥਾ। ਅਲ੍ਪਕਾਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ॥ 3-135-13 ਅਨੂਚਾਨਃ ਸਾਙ੍ਗਵੇਦਾਧ੍ਯਾਯੀ ॥ 3-135-14 ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮਾਲਿਨੇ ਸ੍ਵਰ੍ਣਮਾਲਾਧਾਰਿਣੇ ॥ 3-135-19 ਸਮ੍ਰਾਟ੍ ਸਾਰ੍ਵਭੌਮਃ ॥ 3-135-21 ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵੈਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਯੰ ਵੈ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-135-27 ਪ੍ਰਧਯੋ ਮਾਸਾ ਰਾਸ਼ਯੋ ਵਾ। ਤੇਸ਼਼ੁ ਹਿ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਹੋਰਾਤ੍ਰਾ ਅੰਸ਼ਾ ਵਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕੰ ਪ੍ਰਧੀਯਨ੍ਤੇ। ਚਕ੍ਰੰ ਪਾਤ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ ਕਾਲੇ ਯਥਾਕਾਲੰ ਵਿਹਿਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਤ੍ਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਕੇਵਲਕਾਲਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯਾਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥਤ੍ਵਾਤ੍। ਏਵਮਨ੍ਯਤ੍ਰਾਪਿ ਵਿੰਧਾਨੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਮ੍ ॥ 3-135-28 ਰਥਸੰਯੁਕ੍ਤੇ ਅਸ਼੍ਵੇ ਇਵ ਸਹਚਾਰਿਣ੍ਯੌ ਸ਼੍ਯੇਨਪਾਤੇ ਸ਼੍ਯੇਨਵਦਕਸ੍ਮਾਤ੍ ਪਤਨਸ਼ੀਲੇ ਯੇ ਉਭੇ ਵਰ੍ਤੇਤੇ। ਦਿਵੌਕਸਾਂ ਦੇਵਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਤਯੋਃ ਸੰਬਨ੍ਧਿਨੰ ਗਰ੍ਭੰ ਕੋ ਧਤ੍ਤੇ। ਕਸ੍ਯ ਗਰ੍ਭੇ ਤੇ ਉਤ੍ਪਦ੍ਯੇਤੇ ਕੰਚ ਜਨਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-135-32 ਵਾਕ੍ਪ੍ਰਲਾਪੇ ਵਾਚਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਸੰਲਾਪੇ। ਵਿਤਰਾਮ੍ਯੇਸ਼਼ ਵਨ੍ਦੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਏਸ਼਼ ਵਨ੍ਦੀ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 136
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.136. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 136
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੇਣ ਵਾਦੇ ਪਰਾਜਿਤਸ੍ਯ ਵਨ੍ਦਿਨੋ ਜਨਕੇਨ ਜਲੇ ਵਿਨਿਮਜ੍ਜਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਜਲਮਜ੍ਜਿਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਵਿਪ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤੇਸ਼਼ੁ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੇਣ ਸ੍ਵਪਿਤ੍ਰਾ ਕਹੋਲ਼ੇਨ ਮਾਤੁਲੇਨ ਚ ਸਹ ਸ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਸ੍ਯ ਪਿਤ੍ਰੁʼਚੋਦਨਯਾ ਸਮਙ੍ਗਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਾਦ੍ਦੇਹਸ੍ਯ ਸਮੀਭਵਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-136-0 (21066)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-0x (2167)
ਅਤ੍ਰੋਗ੍ਰਸੇਨਸਮਿਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਨ੍
ਸਮਾਗਤੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਤਿਮੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ।
ਨ ਮੇ ਵਿਵਿਤ੍ਸਾਨ੍ਤਰਮਸ੍ਤਿ ਵਾਦਿਨਾਂ
ਮਹਾਜਨੇ ਹੰਸਵਿਵਾਦਿਨਾਮਿਵ ॥ 3-136-1 (21067)
ਨ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਵੈ ਵਦਮਾਨੋ ਨਿਮਜ੍ਜਨ੍
ਜਲੰ ਪ੍ਰਪੰਨਃ ਸਰਿਤਾਮਿਵਾਧਨਃ।
ਹੁਤਾਸ਼ਨਸ੍ਯੇਵ ਸਮਿਦ੍ਧਤੇਜਸਃ
ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵਸ੍ਵੇਹ ਮਮਾਦ੍ਯ ਵਨ੍ਦਿਨ੍ ॥ 3-136-2 (21068)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-3x (2168)
ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਸ਼ਯਾਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ਮਾ ਪ੍ਰਬੋਧ
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੰ ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਵਿਣੀ ਸੰਲਿਹਾਨਮ੍।
ਪਦਾ ਹਤਸ੍ਯੇਹ ਸ਼ਿਰੋਭਿਹਤ੍ਯ
ਨਾਦਸ਼਼੍ਟੋ ਵੈ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਤੰਨਿਬੋਧ ॥ 3-136-3 (21069)
ਯੋ ਵੈ ਦਰ੍ਪਾਤ੍ਸੰਹਨਨੋਪਪੰਨਃ
ਸੁਦੁਰ੍ਬਲਃ ਪਰ੍ਵਤਮਾਵਿਹਨ੍ਤਿ।
ਤਸ੍ਯੈਵ ਪਾਣਿਃ ਸਨਖੋ ਵਿਦੀਰ੍ਯਤੇ
ਨ ਚੈਵ ਸ਼ੈਲਸ੍ਯ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਵ੍ਰਣਃ ॥ 3-136-4 (21070)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-5x (2169)
ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜ੍ਞੋ ਮੈਥਿਲਸ੍ਯ ਮੈਨਾਕਸ੍ਯੇਵ ਪਰ੍ਵਤਾਃ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਭੂਤਾ ਰਾਜਾਨੋ ਵਤ੍ਸਾ ਹ੍ਯਨਡੁਹੋ ਯਥਾ ॥ 3-136-5 (21071)
ਯਥਾ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਵਰਃ ਸੁਰਾਣਾਂ
ਨਦੀਸ਼਼ੁ ਗਙ੍ਗਾ ਪ੍ਰਵਰਾ ਯਥੈਵ।
ਤਥਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਣਾਂ ਪ੍ਰਵਰਸ੍ਤ੍ਵਮੇਕੋ
ਵਨ੍ਦਿੰ ਸਮਭ੍ਯਾਨਯ ਮਤ੍ਸਕਾਸ਼ਮ੍ ॥ 3-136-6 (21072)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-136-7x (2170)
ਏਵਮਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਃ ਸਮਿਤੌ ਹਿ ਗਰ੍ਜ-
ਞ੍ਜਾਤਕ੍ਰੋਧੋ ਵਨ੍ਦਿਨਮਾਹ ਰਾਜਨ੍।
ਉਕ੍ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੇ ਚੋਤ੍ਤਰੰ ਮੇ ਬ੍ਰਵੀਹਿ
ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਯ ਚਾਪ੍ਯੁਤ੍ਤਰੰ ਤੇ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ॥ 3-136-7 (21073)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-8x (2171)
ਏਕ ਏਵਾਗ੍ਨਿਰ੍ਬਹੁਧਾ ਸਮਿਧ੍ਯਤੇ
ਏਕਃ ਸੂਰ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਵਿਭਾਤਿ।
ਏਕੋ(ਅ)ਵੀਰੋ ਦੇਵਰਾਜੋ(ਅ)ਰਿਹਨ੍ਤਾ
ਯਮਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਣਾਮੀਸ਼੍ਵਰਸ਼੍ਚੈਕ ਏਵ ॥ 3-136-8 (21074)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-9x (2172)
ਦ੍ਵਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਾਗ੍ਨੀ ਚਰਤੋ ਵੈ ਸਖਾਯੌ
ਦ੍ਵੌ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਨਾਰਦਪਰ੍ਵਤੌ ਚ।
ਦ੍ਵਾਵਸ਼੍ਵਿਨੌ ਦ੍ਵੇ ਰਥਸ੍ਯਾਪਿ ਚਕ੍ਰੇ
ਭਾਰ੍ਯਾਪਤੀ ਦ੍ਵੌ ਵਿਹਿਤੌ ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ ॥ 3-136-9 (21075)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-10x (2173)
ਤ੍ਰਿਃ ਸੂਯਤੇ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵੈ ਪ੍ਰਜੇਯੰ
ਤ੍ਰਯੋ ਯੁਕ੍ਤਾ ਵਾਜਪੇਯੰ ਵਹਨ੍ਤਿ।
ਅਧ੍ਵਰ੍ਯਵਸ੍ਤ੍ਰਿਸਵਨਾਨਿ ਤਨ੍ਵਤੇ
ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾਸ੍ਤ੍ਰੀਣਿ ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਚਾਹੁਃ ॥ 3-136-10 (21076)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-11x (2174)
ਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਨਿਕੇਤੰ
ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਵਰ੍ਣਾ ਯਜ੍ਞਮਿਮੰ ਵਹਨ੍ਤਿ।
ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚਤਸ੍ਰੋ ਵਰ੍ਣਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯੰ ਚ
ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਦਾ ਗੌਰਪਿ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦੁਕ੍ਤਾ ॥ 3-136-11 (21077)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-12x (2175)
ਪਞ੍ਚਾਗ੍ਨਯਃ ਪਞ੍ਚਪਦਾ ਚ ਪਙ੍ਕ੍ਤਿ-
ਰ੍ਯਜ੍ਞਾਃ ਪਞ੍ਚੈਵਾਪ੍ਯਥ ਪਞ੍ਚੇਨਦ੍ਰਿਯਾਣਿ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵੇਦੇ ਪਞ੍ਚਚੂਡਾਪ੍ਸਰਾਸ਼੍ਚ
ਲੋਕੇ ਖ੍ਯਾਤੰ ਪਞ੍ਚਨਦੰ ਚ ਪੁਣ੍ਯਮ੍ ॥ 3-136-12 (21078)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-13x (2176)
ਸ਼਼ਡਾਧਾਨੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਾਹੁਰੇਕੇ
ਸ਼਼ਟ੍ ਚੈਵੇਮੇ ਰੁʼਤਵਃ ਕਾਲਚਕ੍ਰਮ੍।
ਸ਼਼ਡਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯੁਤ ਸ਼਼ਟ੍ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਸ਼੍ਚ
ਸ਼਼ਟ੍ ਸਾਦ੍ਯਸ੍ਕਾਃ ਸਰ੍ਵਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ॥ 3-136-13 (21079)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-14x (2177)
ਸਪ੍ਤ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਾਃ ਪਸ਼ਵਃ ਸਪ੍ਤ ਵਨ੍ਯਾਃ
ਸਪ੍ਤ ਚ੍ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਕ੍ਰਤੁਮੇਕੰ ਵਹਨ੍ਤਿ।
ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਪ੍ਤ ਚਾਪ੍ਯਰ੍ਹਣਾਨਿ
ਸਪ੍ਤਨ੍ਤ੍ਰੀ ਪ੍ਰਥਿਤਾ ਚੈਵ ਵੀਣਾ ॥ 3-136-14 (21080)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-15x (2178)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਸ਼ਾਣਾਃ ਸ਼ਤਮਾਨੰ ਵਹਨ੍ਤਿ
ਤਥਾਸ਼਼੍ਟਪਾਦਃ ਸ਼ਰਭਃ ਸਿੰਹਘਾਤੀ।
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਵਸੂਞ੍ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ਦੇਵਤਾਸੁ
ਯੂਪਸ਼੍ਚਾਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਰਿਰ੍ਵਿਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵਯਜ੍ਞੇ ॥ 3-136-15 (21081)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-16x (2179)
ਨਵੈਵੋਕ੍ਤਾਃ ਸਾਮਿਧੇਨ੍ਯਃ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ
ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਨਵਯੋਗੰ ਵਿਸਰ੍ਗਮ੍।
ਨਵਾਕ੍ਸ਼਼ਰਾ ਬ੍ਰੁʼਹਤੀ ਸੰਪ੍ਰਦਿਸ਼਼੍ਟਾ
ਨਵੈਵ ਯੋਗੋ ਗਣਨਾਮੇਤਿ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ ॥ 3-136-16 (21082)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-17x (2180)
ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ੋਕ੍ਤਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਲੋਕੇ
ਸਹਸ੍ਰਮਾਹੁਰ੍ਦਸ਼ਪੂਰ੍ਣੰ ਸ਼ਤਾਨਿ।
ਦਸ਼ੈਵ ਮਾਸਾਨ੍ਬਿਭ੍ਰਤਿ ਭਰ੍ਗਵਤ੍ਯੋ
ਦਸ਼ੈਰਕਾ ਦਸ਼ਦਾਸ਼ਾ ਦਸ਼ਾਰ੍ਹਾਃ ॥ 3-136-17 (21083)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-18x (2181)
ਏਕਾਦਸ਼ੈਕਾਦਸ਼ਿਨਃ ਪਸ਼ੂਨਾ-
ਮੇਕਾਦਸ਼ੈਵਾਤ੍ਰ ਭਵਨ੍ਤਿ ਯੂਪਾਃ।
ਏਕਾਦਸ਼ ਪ੍ਰਾਣਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਿਕਾਰਾ
ਏਕਾਦਸ਼ੋਕ੍ਤਾ ਦਿਵਿ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਰੁਦ੍ਰਾਃ ॥ 3-136-18 (21084)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-19x (2182)
ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਮਾਸਮਾਹੁ-
ਰ੍ਜਗਤ੍ਯਾਃ ਪਾਦੋ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੈਵਾਕ੍ਸ਼਼ਰਾਣਿ।
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਹਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤੋ ਯਜ੍ਞ ਉਕ੍ਤੋ
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਦਿਤ੍ਯਾਨ੍ਕਥਯਨ੍ਤੀਹ ਘੀਰਾਃ ॥ 3-136-19 (21085)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-20x (2183)
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੀ ਤਿਥਿਰੁਕ੍ਤਾ ਮਹੋਗ੍ਰਾ
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਦ੍ਵੀਪਵਤੀ ਮਹੀ ਚ। 3-136-20 (21086)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ।
ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਰਰਾਮ ਵਨ੍ਦੀ
ਸ਼੍ਲੋਕਸ੍ਯਾਰ੍ਧੰ ਵ੍ਯਾਜਹਾਰਾਸ਼਼੍ਟਵਕ੍ਰਃ। 3-136-20x (2184)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਹਾਨਿ ਸਸਾਰ ਕੇਸ਼ੀ
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਦੀਨ੍ਯਤਿਚ੍ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਚਾਹੁਃ ॥ 3-136-20x (2185)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-136-21x (2186)
ਤਤੋ ਮਹਾਨੁਦਤਿਸ਼਼੍ਠੰਨਿਨਾਦ-
ਸ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੰ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ।
ਅਧੋਮੁਖੰ ਧ੍ਯਾਨਪਰੰ ਤਦਾਨੀ-
ਮਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੰ ਚਾਪ੍ਯੁਦੀਰ੍ਯਨ੍ਤਮੇਵ ॥ 3-136-21 (21087)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਥਾ ਸੰਕੁਲੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ
ਸ੍ਫੀਤੇ ਯਜ੍ਞੇ ਜਨਕਸ੍ਯੋਤ ਰਾਜ੍ਞਃ।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੰ ਪੂਜਯਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪੇਯੁ-
ਰ੍ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਪ੍ਰਤੀਤਾਃ ॥ 3-136-22 (21088)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-23x (2187)
ਅਨੇਨੈਵ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵਾਂਸੋ
ਵਾਦੇ ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਲਿਲੇ ਮਜ੍ਜਿਤਾਃ ਪ੍ਰਾਕ੍।
ਤਾਨੇਵ ਧਰ੍ਮਾਨਯਮਦ੍ਯ ਵਨ੍ਦੀ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤੁ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਸ਼ੁ ਨਿਮਜ੍ਜਯੈਨਮ੍ ॥ 3-136-23 (21089)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-24x (2188)
ਅਹੰ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਰੁਣਸ੍ਯੋਤ ਰਾਜ੍ਞ-
ਸ੍ਤਤ੍ਰਾਸ ਸਤ੍ਰੰ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੰ ਵੈ।
ਸਤ੍ਰੇਣ ਤੇ ਜਨਕ ਤੁਲ੍ਯਕਾਲੰ
ਤਦਰ੍ਥੰ ਤੇ ਪ੍ਰਹਿਤਾ ਮੇ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯਾਃ ॥ 3-136-24 (21090)
ਤੇ ਤੁ ਸਰ੍ਵੇ ਵਰੁਣਸ੍ਯੋਤ ਯਜ੍ਞੰ
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਗਤਾ ਇਮ ਆਯਾਨ੍ਤਿ ਭੂਯਃ।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੰ ਪੂਜਯੇ ਪੂਜਨੀਯੰ
ਯਸ੍ਯ ਹੇਤੋਰ੍ਜਨਿਤਾਰੰ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯੇ ॥ 3-136-25 (21091)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-26x (2189)
ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸਮੁਦ੍ਰਾਮ੍ਭਸਿ ਮਜ੍ਜਿਤਾ ਯੇ
ਵਾਚਾ ਜਿਤਾ ਮੇਧਯਾ ਵਾ ਵਿਦਾਨਾਃ।
ਤਾਂ ਮੇਧਯਾ ਵਾਚਮਥੋਜ੍ਜਹਾਰ
ਯਥਾ ਵਾਚਮਵਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ॥ 3-136-26 (21092)
ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਦਹਞ੍ਜਾਤਵੇਦਾਃ ਸਤਾਂ, ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍
ਵਿਸਰ੍ਜਯੰਸ੍ਤੇਜਸਾ ਨ ਸ੍ਮ ਧਾਕ੍ਸ਼਼ੀਤ੍।
ਬਾਲੇਸ਼਼ੁ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਵਦਤ੍ਸੁ
ਤਥਾ ਵਾਚਮਵਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ॥ 3-136-27 (21093)
ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਾਤਕੀ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਵਰ੍ਚਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਸ਼਼ਿ
ਉਤਾਹੋ ਤ੍ਵਾਂ ਸ੍ਤੁਤਯੋ ਮਾਦਯਨ੍ਤਿ।
ਹਸ੍ਤੀਵ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਤੁਤਯੋ ਮਾਦਯਨ੍ਤਿ।
ਨ ਮਾਮਿਕਾਂ ਵਾਚਮਿਮਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਸ਼਼ਿ ॥ 3-136-28 (21094)
ਜਨਕ ਉਵਾਚ। 3-136-29x (2190)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਵਾਚੰ ਤਵ ਦਿਵ੍ਯਰੂਪਾ-
ਮਮਾਨੁਸ਼਼ੀਂ ਦਿਵ੍ਯਰੂਪੋ(ਅ)ਸਿ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍।
ਅਜੈਸ਼਼ੀਰ੍ਯਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਿਨੰ ਤ੍ਵੰ ਵਿਵਾਦੇ
ਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਏਸ਼਼ ਤਵ ਕਾਮੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਵਨ੍ਦੀ ॥ 3-136-29 (21095)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-136-30x (2191)
ਨਾਨਨ ਜੀਵਤਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦਰ੍ਥੋ ਮੇ ਵਨ੍ਦਿਨਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਪਿਤਾ ਯਦ੍ਯਸ੍ਯ ਵਰੁਣੋ ਮਜ੍ਜਯੈਨੰ ਜਲਾਸ਼ਯੇ ॥ 3-136-30 (21096)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-31x (2192)
ਅਹੰ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਰੁਣਸ੍ਯੋਤ ਰਾਜ੍ਞੋ
ਨ ਮੇ ਭਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਮਜ੍ਜਿਤਸ੍ਯ।
ਇਮੰ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਪਿਤਰੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ(ਅ)ਯ-
ਮਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਸ਼੍ਚਿਰਨਸ਼਼੍ਟੰ ਕਹੋਲ਼ਮ੍ ॥ 3-136-31 (21097)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-136-32x (2193)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪੂਜਿਤਾ ਵਿਪ੍ਰਾ ਵਰੁਣੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਉਦਤਿਸ਼਼੍ਠੰਸ੍ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਜਨਕਸ੍ਯ ਸਮੀਪਤਃ ॥ 3-136-32 (21098)
ਕਹੋਲ਼ ਉਵਾਚ। 3-136-33x (2194)
ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸੁਤਾਞ੍ਜਨਾ ਜਨਨਕਰ੍ਮਣਾ।
ਯਦਹੰ ਨਾਸ਼ਕੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਤਤ੍ਪੁਤ੍ਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਮਮ ॥ 3-136-33 (21099)
ਉਤਾਬਲਸ੍ਯ ਕ੍ਲਵਾਨੁਤ ਬਾਲਸ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤਃ।
ਉਤ ਵਾ(ਅ)ਵਿਦੁਸ਼਼ੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰੋ ਜਨਕ ਜਾਯਤੇ ॥ 3-136-34 (21100)
ਵਨ੍ਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-136-35x (2195)
ਸ਼ਿਤੇਨ ਤੇ ਪਰਸ਼ੁਨਾ ਸ੍ਵਯਮੇਵਾਨ੍ਤਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਸ਼ਿਰਾਂਸ੍ਯਪਾਹਰੰਨਾਜੌ ਰਿਪੂਣਾਂ ਭਦ੍ਰਮਸ੍ਤੁ ਤੇ ॥ 3-136-35 (21101)
ਮਹਦੈਕ੍ਥ੍ਯੰ ਗੀਯਤੇ ਸਾਮ ਚਾਗ੍ਰ੍ਯੰ
ਸਮ੍ਯਕ੍ਸੋਮਃ ਪੀਯਤੇ ਚਾਤ੍ਰ ਸਤ੍ਰੇ।
ਸ਼ੁਚੀਨ੍ਭਾਗਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰੁʼਹੁਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦੇਵਾ ਜਨਕਸ੍ਯੇਹ ਰਾਜ੍ਞਃ ॥ 3-136-36 (21102)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-136-37x (2196)
ਸਮੁਤ੍ਥਿਤੇਸ਼਼੍ਵਥ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਨ੍
ਵਿਪ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼੍ਵਧਿਕੰ ਸੁਪ੍ਰਭੇਸ਼਼ੁ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਜਨਕੇਨਾਥ ਰਾਜ੍ਞਾ
ਵਿਵੇਸ਼ ਤੋਯੰ ਸਾਗਰਸ੍ਯੋਤ ਵਨ੍ਦੀ ॥ 3-136-37 (21103)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰਃ ਪਿਤਰੰ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ
ਸੰਪੂਜਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ੍ਤੈਰ੍ਯਥਾਵਤ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਜਗਾਮਾਸ਼੍ਰਮਮੇਵ ਚਾਗ੍ਰ੍ਯੰ
ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਨ੍ਦਿੰ ਸਹਿਤੋ ਮਾਤੁਲੇਨ ॥ 3-136-38 (21104)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਾਵਕ੍ਰੰ ਮਾਤੁਰਥਾਨ੍ਤਿਕੇ ਪਿਤਾ
ਨਦੀਂ ਸਮਙ੍ਗਾਂ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਿਮਾਂ ਵਿਸ਼ਸ੍ਵ।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਚੈਨੰ ਸ ਤਥਾ ਵਿਵੇਸ਼
ਸਮੈਰਙ੍ਗੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਬਭੂਵ ਪੁਣ੍ਯਾ 3-136-39 (21105)
ਨਦੀ ਸਮਙ੍ਗਾ ਚ ਬਭੂਵ ਪੁਣ੍ਯਾ
ਯਸ੍ਯਾਂ ਸ੍ਨਾਤੋ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਾਦ੍ਧਿ।
ਤ੍ਵਮਪ੍ਯੇਨਾਂ ਸ੍ਨਾਨਪਾਨਾਵਗਾਹੈਃ
ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕਃ ਸਹਭਾਰ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ਸ਼੍ਵ ॥ 3-136-40 (21106)
ਅਤ੍ਰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਹਿਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ੍ਤ੍ਵੰ
ਸੁਖੋਸ਼਼ਿਤਃ ਸਹ ਵਿਪ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰਤੀਤਃ।
ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਨ੍ਯਾਨਿ ਸ਼ੁਚਿਕਰ੍ਮੈਕਭਕ੍ਤਿ-
ਰ੍ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਚਰਿਤਾਸ੍ਯਾਜਮੀਢ ॥ 3-136-41 (21107)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 136 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-136-1 ਨਾਵੈਮਿ ਵਨ੍ਦਿੰ ਵਰਮਤ੍ਰ ਵਾਦਿਨਾਂ ਮਹਾਜਲੇ ਹੰਸਮਿਵਾਦਦਾਮਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-136-2 ਨ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯਤਿਵਾਦਿਮਾਨਿਨ੍ ਗ੍ਲਹੰ ਪ੍ਰਪੰਨਃ ਸਰਿਤਾਮਿਵਾਗਮਃ। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-136-3 ਪ੍ਰਬੋਧ ਪ੍ਰਬੋਧਯ ॥ 3-136-4 ਸੰਹਨਨੇਨ ਦੇਹੇਨ ਦ੍ਰੁʼਢਕਾਯਤ੍ਵੇਨ ਉਪਪੰਨਃ ॥ 3-136-6 ਵਨ੍ਦਿੰ ਵਨ੍ਦਿਨਮ੍। ਵਿਭਕ੍ਤ੍ਯਲੋਪੇ ਨਕਾਰਲੋਪ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-136-13 ਸ਼਼ਡੇਵ ਯਜ੍ਞਾਃ ਸਰ੍ਵਵੇਦੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-136-15 ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਦਿਗੀਸ਼ਾਨ੍ਯਤਮਾਨਾਨ੍ਵਦਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ। ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਯੋਗਾਃ ਪ੍ਰਥਿਮਾਨੰ ਵਹਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-136-21 ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ ਵਰੁਣਪੁਤ੍ਰਮ੍. ਉਦੀਰ੍ਯਨ੍ਤਮੁਦੀਰ੍ਯਮਾਣਮ੍। ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-136-23 ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵਾਂਸਃ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ ॥ 3-136-25 ਜਨਿਤਾਰੰ ਵਰੁਣਮ੍ ॥ 3-136-26 ਵਾਚਾ ਉਚ੍ਚੈਃ ਪਾਠੇਨੈਵ। ਉਤ ਮੇਧਯਾ ਊਹਾਪੋਹਕੌਸ਼ਲੇਨ। ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਵਿਦਾਨਾਃ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਅਪਿ ਜਿਤਾਃ ਮਜ੍ਜਿਤਾਸ਼੍ਚ ਤਾਂ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਾਂ ਵਾਚੰ ਵੇਦਮਯੀਂ ਮੇਧਯਾ ਸਹਿਤਾਂ ਵਨ੍ਦਿਨਾ ਕੁਤਰ੍ਕਾਰ੍ਣਵੇ ਮਜ੍ਜਿਤਾਂ ਅਹੰ ਯਥਾ ਉਜ੍ਜਹਾਰ ਉਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਤਥਾ ਸਨ੍ਤਃ ਸਦਸਦ੍ਵਚਨਵਿਵੇਕਕੁਸ਼ਲਾਃ ਅਵਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ। ਲੋਡਰ੍ਥੇ ਲਟ੍। ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤ੍ਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-136-27 ਅਗ੍ਨਿਃ ਦਹਨ੍ ਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਦਾਹਕੋ(ਅ)ਪਿ ਜਾਤਵੇਦਾਃ ਜਾਤਾਨਿ ਸਤਾਮਸਤਾਂ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਵੇਦ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਜਾਤਵੇਦਾਃ। ਸਤਾਂ ਸਤ੍ਯਾਭਿਸੰਧੀਨਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਵਿਸਰ੍ਜਯਨ੍ ਵਰ੍ਜਯਨ੍ ਤੇਜਸਾ ਯਥਾ ਅਧਾਕ੍ਸ਼਼ੀਤ੍ਸ੍ਮ ਅਰ੍ਥਾਦਨ੍ਰੁʼਤਾਭਿਸੰਧਿਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍। ਨਸ਼ਬ੍ਦ ਉਪਮਾਰ੍ਥੇ। ਯਥਾ ਤਪ੍ਤਪਰਸ਼ੁਗ੍ਰਹਣੇ ਵਹ੍ਨਿਃ ਸਤ੍ਯਾਭਿਸੰਧਿ ਨ ਦਹਤਿ ਸਤ੍ਯਪਕ੍ਸ਼਼ਪਾਤੀ ਨਤੁ ਜਾਤਿਵਯੋਵਿਦ੍ਯਾਦਿਪਕ੍ਸ਼਼ਪਾਤੀ। ਏਵੰ ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਬਾਲਾਦਿਸ਼਼ੁ। ਅਤੋ ਬਾਲਵਚਨਮਿਤਿ ਮਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਾਵਮਨ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-136-28 ਸ਼੍ਲੋਸ਼਼੍ਮਾਤਕੀਸ਼ਬ੍ਦਿਤਤਸ੍ਤਰੁਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਭੋਜਨੰ ਤਤ੍ਫਲਭਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਘ੍ਰੰ ਦੋਸ਼਼ਕਰੰ ਚੇਤਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਮ੍ ॥ 3-136-29 ਅਦ੍ਯ ਤਵ ਕਾਮੋ ਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਏਸ਼਼ ਵਨ੍ਦੀ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-136-33 ਇਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਏਤਦਰ੍ਥਮ੍ ॥ 3-136-35 ਸ਼ਿਤੇਨ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੇਨ ਤੇ ਤਵ ਰਿਪੂਣਾਮਿਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ। ਯਮਾਦਪਿ ਤਵ ਸ਼ਥ੍ਰੁਸੰਹਰਣਸ਼ਕ੍ਤਿਰਧਿਕੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-136-36 ਔਕ੍ਥ੍ਯੰ ਉਕ੍ਥ੍ਯਾਖ੍ਯਕ੍ਰਤੁਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਗੇਯਮ੍ ॥ 3-136-38 ਸੌਤਿੰ ਸੂਤਸ੍ਯ ਵਰੁਣਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-136-39 ਸਮਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਮਗੇਤਿ ਯੋਗੋ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਃ। ਸ਼ਕਨ੍ਧ੍ਵਾਦਿਤ੍ਵਾਤ੍ ਪਰਰੂਪਮ੍ ॥ 3-136-41 ਪ੍ਰਤੀਤੋ ਵਿਸ਼੍ਰਬ੍ਧਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 137
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.137. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 137
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਰੈਭ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰਗਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਯਵਕ੍ਰੀਤੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਭਰਦ੍ਵਾਜਪੁਤ੍ਰੇਣ ਯਵਕ੍ਰੀਤੇਨ ਸ੍ਵਪਿਤ੍ਰੁʼਮਿਤ੍ਰੇ ਰੈਭ੍ਯੇ ਤਤ੍ਪੁਤ੍ਰਯੋਰਰ੍ਵਾਵਸੁਪਰਾਵਸ੍ਵੋਸ਼੍ਚਾਸੂਯਯਾ ਨਿਵੈਵੋਪਦੇਸ਼ੰ ਵੇਦਾਧਿਗਮਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਪਸ਼੍ਚਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਇਨ੍ਦ੍ਰਨਿਵਾਰਿਤੇਨਾਪਿ ਯਵਕ੍ਰੀਤੇਨ ਬਲਾਤ੍ਕਾਰੇਣ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਰਗ੍ਰਹਣਮ੍ ॥ 3 ॥ ਭਰਦ੍ਵਾਜੇਨ ਲਬ੍ਧਵਰੰ ਯਵਕ੍ਰੀਤੰਪ੍ਰਤਿ ਗਰ੍ਵੇਣ ਰੈਭ੍ਯਪੀਡਾਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਾਯ ਬਾਲਧ੍ਯੁਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-137-0 (21108)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-137-0x (2197)
ਏਸ਼਼ਾ ਮਧੁਵਿਲਾ ਨਾਮ ਸਮਙ੍ਗਾ ਸੰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਏਤਤ੍ਕਰ੍ਦਮਿਲੰ ਨਾਮ ਭਰਤਸ੍ਯਾਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ॥ 3-137-1 (21109)
ਅਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਕਿਲ ਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ।
ਆਪ੍ਲੁਤਃ ਸਰ੍ਵਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਸਮਙ੍ਗਾਯਾਂ ਵ੍ਯਮੁਚ੍ਯਤ ॥ 3-137-2 (21110)
ਏਤਦ੍ਵਿਨਸ਼ਨੰ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਮੈਨਾਕਸ੍ਯ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਦਿਤਿਰ੍ਯਤ੍ਰਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਤਦੰਨਮਪਚਤ੍ਪੁਰਾ ॥ 3-137-3 (21111)
ਏਨੰ ਪਰ੍ਵਤਰਾਜਾਨਮਾਰੁਹ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਅਯਸ਼ਸ੍ਯਾਮਸੰਸ਼ਬ੍ਦ੍ਯਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਂ ਵ੍ਯਪਨੋਤ੍ਸ੍ਯਥ ॥ 3-137-4 (21112)
ਏਤੇ ਕਨਖਲਾ ਰਾਜੰਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਦਯਿਤਾ ਨਗਾਃ।
ਏਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ਗਙ੍ਗਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-137-5 (21113)
ਸਨਤ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਗਵਾਨਤ੍ਰ ਸਿਦ੍ਧਿਮਗਾਤ੍ਪੁਰਾ।
ਆਜਮੀਢਾਵਗਾਹ੍ਯੈਨਾਂ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ॥ 3-137-6 (21114)
ਅਪਾਂ ਹ੍ਰਦੰ ਚ ਪੁਣ੍ਯਾਖ੍ਯੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਤੁਨ੍ਦੰ ਚ ਪਰ੍ਵਤਮ੍।
ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਗਙ੍ਗਾਂ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਾਨੁਜਃ ਸਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ ॥ 3-137-7 (21115)
ਆਸ਼੍ਰਮਃ ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਿਰਸੋ ਰਮਣੀਯਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਅਤ੍ਰ ਮਾਨੰ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕ੍ਰੋਧੰ ਚੈਵ ਵਿਵਰ੍ਜਯ ॥ 3-137-8 (21116)
ਏਸ਼਼ ਰੈਭ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੇਯ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਯਤ੍ਰਕਵਿਰ੍ਯਵਕ੍ਰੀਤੋ ਵ੍ਯਨਸ਼੍ਯਤ ॥ 3-137-9 (21117)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-137-10x (2198)
ਕਥੰ ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਭਰਦ੍ਵਾਜਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚ ਯਵਕ੍ਰੀਤਃ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਨਸ਼੍ਯਤ ਵੈ ਮੁਨੇਃ ॥ 3-137-10 (21118)
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ।
ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਦੇਵਕਲ੍ਪਾਨਾਂ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਰਮੇ ॥ 3-137-11 (21119)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-137-12x (2199)
ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ਼੍ਚ ਰੈਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਖਾਯੌ ਸੰਬਭੂਵਤੁਃ।
ਤਾਵੂਸ਼਼ਤੁਰਿਹਾਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣੌ ਵਨਾਨ੍ਤਰੇ ॥ 3-137-12 (21120)
ਰੈਭ੍ਯਸ੍ਯ ਤੁ ਸੁਤਾਵਾਸ੍ਤਾਮਰ੍ਵਾਵਸੁਪਰਾਵਸੂ।
ਆਸੀਦ੍ਯਵਕ੍ਰੀਃ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-137-13 (21121)
ਰੈਭ੍ਯੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਸਹਾਪਤ੍ਯਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਚੇਤਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਤਯੋਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਤੁਲਾ ਪ੍ਰੀਤਿਰਭਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-137-14 (21122)
ਯਵਕ੍ਰੀਃ ਪਿਤਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਪ੍ਰੈ ਰੈਭ੍ਯੰ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਸਹਾਨਘਃ ॥ 3-137-15 (21123)
ਪਰ੍ਯਤਪ੍ਯਤ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਮਨ੍ਯੁਨਾ(ਅ)ਭਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ।
ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਤਤੋ ਘੋਰੰ ਵੇਦਜ੍ਞਾਨਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-137-16 (21124)
ਸੁਸਮਿਦ੍ਧੇ ਮਹਤ੍ਯਗ੍ਨੌ ਸ਼ਰੀਰਮੁਪਤਾਪਯਨ੍।
ਜਨਯਾਮਾਸ ਸੰਤਾਪਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-137-17 (21125)
ਤਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਯਵਕ੍ਰੀਤਮੁਪਗਮ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਸ੍ਯ ਹੇਤੋਸ੍ਤ੍ਵਮਾਸ੍ਥਿਤਸ੍ਤਪ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-137-18 (21126)
ਯਵਕ੍ਰੀਤ ਉਵਾਚ। 3-137-19x (2200)
ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਮਨਧੀਤਾ ਵੈ ਵੇਦਾਃ ਸੁਰਗਣਾਰ੍ਚਿਤ।
ਪ੍ਰਤਿਭਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਤਪ੍ਯੇਹਮਿਦੰ ਪਰਮਕੰ ਤਪਃ ॥ 3-137-19 (21127)
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥੰ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਮਮਾਯੰ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨ।
ਤਪਸਾ ਜ੍ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਕੌਸ਼ਿਕ ॥ 3-137-20 (21128)
ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਵੇਦਾਃ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਗੁਰੁਮੁਖਾਦ੍ਵਿਭੋ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਤਸ੍ਮਾਦਯੰ ਯਤ੍ਨਃ ਪਰਮੋ ਮੇ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-137-21 (21129)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-137-22x (2201)
ਅਮਾਰ੍ਗ ਏਸ਼਼ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਯੇਨ ਤ੍ਵੰ ਯਾਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਕਿੰ ਵਿਘਾਤੇਨ ਤੇ ਵਿਪ੍ਰ ਗਚ੍ਛਾਧੀਹਿ ਗੁਰੋਰ੍ਮੁਖਾਤ੍ ॥ 3-137-22 (21130)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-137-23x (2202)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਗਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਯਵਕ੍ਰੀਰਪਿ ਭਾਰਤ।
ਭੂਯ ਏਵਾਕਰੋਦ੍ਯਤ੍ਨੰ ਤਪਸ੍ਯਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-137-23 (21131)
ਘੋਰੇਣ ਤਪਸਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤਪ੍ਯਮਾਨੋ ਮਹਤ੍ਤਪਃ।
ਸੰਤਾਪਯਾਮਾਸ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-137-24 (21132)
ਤੰ ਤਥਾ ਤਪ੍ਯਮਾਨੰ ਤੁ ਤਪਸ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍।
ਉਪੇਤ੍ਯ ਬਲਭਿਦ੍ਦੇਵੋ ਵਾਰਯਾਮਾਸ ਵੈ ਪੁਨਃ ॥ 3-137-25 (21133)
ਅਸ਼ਕ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਸਮਾਰਬ੍ਧੋ ਨੈਤਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਵ।
ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੈ ਵੇਦਾਸ੍ਤਵ ਚੈਵ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚ ਤੇ ॥ 3-137-26 (21134)
ਯਵਕ੍ਰੀਤ ਉਵਾਚ। 3-137-27x (2203)
ਨ ਚੈਤਦੇਵੰ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਦੇਵਰਾਜਸਮੀਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਮਹਤਾ ਨਿਯਮੇਨਾਹੰ ਤਪ੍ਸ੍ਯੇ ਘੋਰਤਰੰ ਤਪਃ ॥ 3-137-27 (21135)
ਸਮਿਦ੍ਧੇ(ਅ)ਗ੍ਨਾਵੁਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਙ੍ਗਮਙ੍ਗੰ
ਹੋਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਾ ਮਘਵੰਸ੍ਤੰਨਿਬੋਧ।
ਯਦ੍ਯੇਤਦੇਵੰ ਨ ਕਰੋਸ਼਼ਿ ਕਾਮੰ
ਮਮੇਪ੍ਸਿਤੰ ਦੇਵਰਾਜੇਹ ਸਰ੍ਵਮ੍ ॥ 3-137-28 (21136)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-137-29x (2204)
ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਤਮਭਿਜ੍ਞਾਯ ਮੁਨੇਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪ੍ਰਤਿਵਾਰਣਹੇਤ੍ਵਰ੍ਥੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ॥ 3-137-29 (21137)
ਤਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਕਰੋਦ੍ਰੂਪੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ।
ਅਨੇਕਸ਼ਤਵਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬਲਸ੍ਯ ਸਯਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ ॥ 3-137-30 (21138)
ਯਵਕ੍ਰੀਤਸ੍ਯ ਯਤ੍ਤੀਰ੍ਥਮੁਚਿਤੰ ਸ਼ੈਚਕਰ੍ਮਣਿ।
ਭਾਗੀਰਥ੍ਯਾਂ ਤਤ੍ਰ ਸੇਤੁਂ ਵਾਲੁਕਾਭਿਸ਼੍ਚਕਾਰ ਸਃ ॥ 3-137-31 (21139)
ਯਦਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਵਦਤੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਨ ਸ ਚਕ੍ਰੇ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਃ।
ਵਾਲੁਕਾਭਿਸ੍ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਗਙ੍ਗਾਂ ਸਮਭਿਪੂਰਯਨ੍ ॥ 3-137-32 (21140)
ਵਾਲੁਕਾਮੁਸ਼਼੍ਟਿਮਨਿਸ਼ੰ ਭਾਗੀਰਥ੍ਯਾਂ ਵ੍ਯਸਰ੍ਜਯਤ੍।
ਸ੍ਨਾਤੁਮਭ੍ਯਾਗਤੰ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਯਵਕ੍ਰੀਤਮਦਰ੍ਸ਼ਯਤ੍ ॥ 3-137-33 (21141)
ਤੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਯਵਕ੍ਰੀਤੋ ਯਤ੍ਨਵਨ੍ਤੰ ਨਿਬਨ੍ਧਨੇ।
ਪ੍ਰਹਸੰਸ਼੍ਚਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਸ ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗਵਃ ॥ 3-137-34 (21142)
ਕਿਮਿਦੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਿੰਚ ਤੇ ਹ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਅਤੀਵ ਹਿ ਮਹਾਨ੍ਯਤ੍ਨਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ(ਅ)ਯੰ ਨਿਰਰ੍ਥਕਃ ॥ 3-137-35 (21143)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-137-36x (2205)
ਬਨ੍ਧਿਸ਼਼੍ਯੇ ਸੇਤੁਨਾ ਗਙ੍ਗਾਂ ਸੁਖਃ ਪਨ੍ਥਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਤੇ ਹਿ ਜਨਸ੍ਤਾਤ ਤਰਮਾਣਃ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-137-36 (21144)
ਯਵਕ੍ਰੀਤ ਉਵਾਚ। 3-137-37x (2206)
ਨਾਯੰ ਸ਼ਕ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਬਦ੍ਧੁਂ ਮਹਾਨੋਘਸ੍ਤਪੋਧਨ।
ਅਸ਼ਕ੍ਯਾਦ੍ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਸ਼ਕ੍ਯਮਰ੍ਥੰ ਸਮਾਰਭ ॥ 3-137-37 (21145)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-137-38x (2207)
ਯਥੈਵ ਭਵਤਾ ਚੇਦ ਤਪੋ ਵੇਦਾਰ੍ਥਮੁਦ੍ਯਤਮ੍।
ਅਸ਼ਕ੍ਯੰ ਤਦ੍ਵਦਸ੍ਮਾਭਿਰਯੰ ਭਾਰਃ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-137-38 (21146)
ਯਵਕ੍ਰੀਤ ਉਵਾਚ। 3-137-39x (2208)
ਯਥਾ ਤਵ ਨਿਰਰ੍ਥੋ(ਅ)ਯਮਾਰਮ੍ਭਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼੍ਵਰ।
ਤਥਾ ਯਦਿ ਮਮਾਪੀਦੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨ ॥ 3-137-39 (21147)
ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਯਦ੍ਭਵੇਚ੍ਛਕ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਸੁਰਗਣੇਸ਼੍ਵਰ।
ਵਰਾਂਸ਼੍ਚ ਮੇ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਾਨ੍ਯਾਸਨ੍ਯੈਰ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਭਵਿਤਾਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-137-40 (21148)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-137-41x (2209)
ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਵਰਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰ ਉਕ੍ਤਵਾਨ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਵੇਦਾਃ ਪਿਤ੍ਰਾ ਸਹ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਾਃ ॥ 3-137-41 (21149)
ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਤ੍ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ਕਾਮੰ ਯਵਕ੍ਰੀਰ੍ਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤਿ।
ਸ ਲਬ੍ਧਕਾਮ ਪਿਤਰੰ ਸਮੇਤ੍ਯਾਥੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-137-42 (21150)
ਯਵਕ੍ਰੀਤ ਉਵਾਚ। 3-137-43x (2210)
ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੈ ਵੇਦਾ ਮਮ ਤਾਤਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ।
ਅਪਿ ਚਾਨ੍ਯਾਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਵੋ ਵਰਾ ਲਬ੍ਧਾਸ੍ਤਥਾ ਮਯਾ ॥ 3-137-43 (21151)
ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਉਵਾਚ। 3-137-44x (2211)
ਦਰ੍ਪਸ੍ਤੇ ਭਵਿਤਾ ਤਾਤ ਵਰਾਁਲ੍ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਾਨ੍।
ਸ ਦਰ੍ਪਪਰ੍ਣਃ ਕ੍ਰੁʼਪਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-137-44 (21152)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਾ ਗਾਥਾ ਦੇਵੈਰੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਮੁਨਿਰਾਸੀਤ੍ਪੁਰਾ ਪੁਤ੍ਰ ਬਾਲਧਿਰ੍ਨਾਮ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 3-137-45 (21153)
ਸ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਾਦੁਦ੍ਵਿਗ੍ਰਸ੍ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍।
ਭਵੇਨ੍ਮਮ ਸੁਤੋ(ਅ)ਮਰ੍ਤ੍ਯ ਇਤਿਤੰ ਲਬ੍ਧਵਾਂਸ਼੍ਚ ਸਃ ॥ 3-137-46 (21154)
ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦੋ ਵੈ ਦੇਵੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਨ ਤ੍ਵਮਰੈਃ ਸਮਃ।
ਨਾਮਰ੍ਤ੍ਯੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਮਰ੍ਤ੍ਯੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯੁਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-137-47 (21155)
ਬਾਲਧਿਰੁਵਾਚ। 3-137-48x (2212)
ਯਥੇਮੇ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਤਾਵਜ੍ਜੀਵੇਨ੍ਮਮ੍ ਸੁਤੋ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮੁਤ ਮੇ ਮਤਃ ॥ 3-137-48 (21156)
ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਉਵਾਚ। 3-137-49x (2213)
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਦਾ ਜਤ੍ਰੇ ਮੇਧਾਵੀ ਕ੍ਰੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਸ ਤੁ ਲਬ੍ਧਵਰੋ ਦਰ੍ਪਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚੈਵਾਵਮਨ੍ਯਤ ॥ 3-137-49 (21157)
ਵਿਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਮੁਨੀਨਾਂ ਚ ਵ੍ਯਚਰਤ੍ਸ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍।
ਆਸਸਾਦ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੰ ਧਨੁਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 3-137-50 (21158)
ਤਸ੍ਯਾਪਚਕ੍ਰੇ ਮੇਧਾਵੀ ਤੰ ਸ਼ਸ਼ਾਪ ਸ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਭਵ ਭਸ੍ਮੇਤਿ ਚੋਕ੍ਤਃ ਸ ਨ ਭਸ੍ਮ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-137-51 (21159)
ਧਨੁਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤੁ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੇਧਾਵਿਨਮਨਾਮਯਮ੍।
`ਮੁਨਿਸ੍ਤਤ੍ਕਾਰਣੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਯੰ ਮਹਿਸ਼਼ਰੂਪਧ੍ਰੁʼਤ੍।
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇਣਾਦ੍ਰੀਨਚਲਯਤ੍ਤਤੋ(ਅ)ਯੰਭਸ੍ਮਸਾਦਭੂਤ੍' ॥ 3-137-52 (21160)
ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਸ੍ਯ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਭੇਦਯਾਮਾਸ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍।
ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟੇ ਤੁ ਮਮਾਰ ਸਹਸਾ ਸ਼ਿਸ਼ੁਃ ॥ 3-137-53 (21161)
ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਤ੍ਰਮਾਦਾਯ ਵਿਲਲਾਪ ਤਤਃ ਪਿਤਾ ॥ 3-137-54 (21162)
ਲਾਲਪ੍ਯਮਾਨੰ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੁਨਯਃ ਪਰਮਾਰ੍ਤਵਤ੍।
ਊਚੁਰ੍ਵੇਦਵਿਦਃ ਸਰ੍ਵੈ ਗਾਥਾਂ ਯਾਂ ਤਾਂ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-137-55 (21163)
ਨ ਦਿਸ਼਼੍ਟਮਰ੍ਥਮਤ੍ਯੇਤੁਮੀਸ਼ੋ(ਅ)ਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਭੇਦਯਾਮਾਸ ਧਨੁਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਹੀਧਰਾਨ੍ ॥ 3-137-56 (21164)
ਏਵੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਵਰਾਨ੍ਬਾਲਾ ਦਰ੍ਪਪੂਰ੍ਣਾਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-137-57 (21165)
ਏਸ਼਼ ਰੈਭ੍ਯੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਃ ਪੁਤ੍ਰੌ ਚਾਸ੍ਯ ਤਥਾਵਿਧੌ।
ਤੰ ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਰ ਨਾਭ੍ਯੇਸ਼਼ਿ ਤਥਾ ਕੁਰ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ॥ 3-137-58 (21166)
ਸ ਹਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਮਰ੍ਥਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪੁਤ੍ਰ ਪੀਡਯਿਤੁਂ ਰੁਸ਼਼ਾ।
ਰੈਭ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਪਸ੍ਵੀ ਚ ਕੋਪਨਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-137-59 (21167)
ਯਵਕ੍ਰੀਤ ਉਵਾਚ। 3-137-60x (2214)
ਏਵ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਮਾ ਤਾਪੰ ਤਾਤ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਕਥੰਚਨ।
ਯਥਾ ਹਿ ਮੇ ਭਵਾਨ੍ਮਾਨ੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਰੈਭ੍ਯਃ ਪਿਤਾ ਮਮ ॥ 3-137-60 (21168)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-137-61x (2215)
ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਪਿਤਰੰ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣ ਯਵਕ੍ਰੀਰਕੁਤੋਭਯਃ।
ਵਿਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵੰਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨਨ੍ਯਾਨਤੁਸ਼਼੍ਯਤ੍ਪਰਯਾ ਮੁਦਾ ॥ 3-137-61 (21169)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 137 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-137-1 ਮਧੁਵਿਲੇਤਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਕਾਙ੍ਗਸਮੀਕਰਣਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵੰ ਸਮੰਗਾਯਾ ਏਵ ਨਾਮ ਮਧੁਵਹਾਨਾਮੇਤਿ ਕ.ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-137-3 ਅੰਨੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮੌਦਨਮ੍ ਅਦਿਤਿਃ ਪੁਤ੍ਰਕਾਮਾ। ਸਾਧ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੌਦਨਮਪਚਦਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੇਃ ॥ 3-137-4 ਅਯਸ਼ਸ੍ਯਾਂ ਅਯਸ਼ਸ੍ਕਰੀਮ੍। ਅਸੰਸ਼ਬ੍ਦ੍ਯਾਂ ਅਕੀਰ੍ਤਨੀਯਾਮ੍। ਅਯਸ਼ਸ੍ਯਾਮਸਹ੍ਯਾਂ ਚ ਅਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਂ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-137-14 ਇਤਰੋ ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਤਪਸ੍ਵ੍ਯੇਵ ਨਤੁ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਦਿਸੰਪੰਨਃ। ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਬਾਲ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਭਾਰਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-137-20 ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ 3-137-22 ਵਿਘਾਤੇਨ ਆਤ੍ਮਨਾਸ਼ਨੇਨ ॥ 3-137-26 ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਕਾਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 3-137-46 ਅਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ਅਮਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-137-48 ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾਸ੍ਤੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਮੇ ਸੁਤਸ੍ਯਾਯੁਰ੍ਭਵੇਰ੍ਦ੍ਧ੍ਰੁਵਮ੍। ਇਤਿ ਝ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-137-52 ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ਭੇਦਯਾਮਾਸਖਣ੍ਡਯਾਮਾਸ ॥ 3-137-55 ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਦੈਵਵਿਹਿਤਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 138
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.138. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 138
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰੈਭ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇ ਤਤ੍ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਯਾਃ ਪਰਾਵਸੁਭਾਰ੍ਯਾਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਜ੍ਜਾਤਕਾਮੇਨ ਯਵਕ੍ਰੀਤੇਨ ਏਕਾਨ੍ਤੇ ਬਲਾਤ੍ਕਾਰੇਣ ਤਦੁਪਭੋਗਃ ॥ 1 ॥ ਰੁਦਤ੍ਯਾਤਯਾ ਨਿਵੇਦਿਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੇਨ ਰੌਭ੍ਯੇਣ ਯਵਕ੍ਰੀਤਹਨਨਾਯ ਜ੍ਜਟਾਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਰਕ੍ਸ਼਼ਸੋਃ ਸਰ੍ਜ੍ਜਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਯਾ ਰੂਪਸੰਪਦਾ ਸੰਮੋਹ੍ਯ ਕਮਣ੍ਡਲੁਹਰਣਏ ਰਾਤ੍ਰਸਾਭਿਦ੍ਰਾਵਿਤੇਨ ਯਵਕ੍ਰੀਤੇਨ ਸ੍ਵਪਿਤੁਰਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 3 ॥ ਤਦਾ(ਅ)ਨ੍ਧੇਨ ਦ੍ਵਾਰਕਸ਼ੂਦ੍ਰੇਣ ਨਿਵਾਰਿਤਸ੍ਯ ਯਵਕ੍ਰੀਤਸ੍ਯ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ ਹਨਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-138-0 (21170)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-138-0x (2216)
ਚਙ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯਮਾਣਃ ਸ ਤਦਾ ਯਵਕ੍ਰੀਰਕੁਤੋਭਯਃ।
ਜਗਾਮ ਮਾਧਵੇ ਮਾਸਿ ਰੈਭ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-138-1 (21171)
ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਸ਼੍ਰਮੇ ਰਮ੍ਯੇ ਪੁਸ਼਼੍ਪਤਦ੍ਰੁਮਭੂਸ਼਼ਿਤੇ।
ਵਿਚਰਨ੍ਤੀਂ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਤਸ੍ਯ ਕਿੰਨਰੀਮਿਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-138-2 (21172)
ਯਵਕ੍ਰੀਸ੍ਤਾਮੁਵਾਚੇਦਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਵ ਮਾਮਿਨਿ।
ਨਿਰ੍ਲਜ੍ਜੋ ਲਜ੍ਜਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾਂ ਕਾਮੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਚੇਤਨਃ ॥ 3-138-3 (21173)
ਸਾ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੀਲਮਾਜ੍ਞਾਯ ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਾਪਾਚ੍ਚ ਬਿਭ੍ਯਤੀ।
ਤੇਜਸ੍ਵਿਤਾਂ ਚ ਰੈਭ੍ਯਸ੍ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-138-4 (21174)
ਤਤ ਏਕਾਨ੍ਤਮਾਨੀਯ ਲਜ੍ਜਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ।
ਆਜਗਾਮ ਤਦਾ ਰੈਭ੍ਯਃ ਸ੍ਵਮਾਸ਼੍ਰਮਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-138-5 (21175)
ਰੁਦਤੀਂ ਚ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਾਰ੍ਯਾਮਾਰ੍ਤਾ ਪਰਾਵਸੋਃ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਞ੍ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-138-6 (21176)
ਸਾ ਤਸ੍ਮੈ ਸਰ੍ਵਮਾਚਸ਼਼੍ਟ ਯਵਕ੍ਰੀਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਸ਼ੁਭਾ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਚ ਯਵਕ੍ਰੀਤੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਾਪੂਰ੍ਵੰ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-138-7 (21177)
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਾਨਸ੍ਯੈਵ ਰੈਭ੍ਯਸ੍ਯ ਯਵਕ੍ਰੇਸ੍ਤਦ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਨਮ੍।
ਦਹੰਨਿਵ ਤਦਾ ਚੇਤਃ ਕ੍ਰੋਧਃ ਸਮਭਵਨ੍ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-138-8 (21178)
ਸ ਤਦਾ ਮਨ੍ਯੁਨਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਕੋਪਨੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਅਵਲੁਪ੍ਯ ਜਟਾਮੇਕਾਂ ਜੁਹਾਵਾਗ੍ਨੌ ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 3-138-9 (21179)
ਤਤਃ ਸਮਭਵੰਨਾਰੀ ਤਸ੍ਯਾ ਰੂਪੇਣ ਸੰਮਿਤਾ।
ਅਵਲੁਪ੍ਯਾਪਰਾਂ ਚਾਪਿ ਜੁਹਾਵਾਗ੍ਨੌ ਜਟਾਂ ਪੁਨਃ ॥ 3-138-10 (21180)
ਤਤਃ ਸਮਭਵਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੋ ਦੀਪ੍ਤਾਸ੍ਯੰ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਅਬ੍ਰੂਤਾਂ ਤੌ ਤਦਾ ਰੈਭ੍ਯੰ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਰਵਾਮਹੇ ॥ 3-138-11 (21181)
ਤਾਵਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਯਵਕ੍ਰੀਰ੍ਵਧ੍ਯਤਾਮਿਤਿ।
ਜਗ੍ਮਤ੍ਰੁʼਸ੍ਤੌ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਵਕ੍ਰੀਤਜਿਘਾਂਸਯਾ ॥ 3-138-12 (21182)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਸਮੁਪਾਸ੍ਥਾਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਕਮਣ੍ਡਲੁਂ ਜਹਾਰਾਸ੍ਯ ਮੋਹਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-138-13 (21183)
ਉਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤੁ ਯਵਕ੍ਰੀਤਮਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕਮਣ੍ਡਲੁਮ੍।
ਤਤ ਉਦ੍ਯਤਸ਼ੂਲਃ ਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ਸਮੁਪਾਦ੍ਰਵਤ੍ ॥ 3-138-14 (21184)
ਤਮਾਦ੍ਰਵਨ੍ਤੰ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸ਼ੂਲਹਸ੍ਤੰ ਜਿਘਾਂਸਯਾ।
ਯਵਕ੍ਰੀਃ ਸਹਸੋਤ੍ਥਾਯ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਯਤ੍ਰਵੈ ਸਰਃ ॥ 3-138-15 (21185)
ਜਲਹੀਨੰ ਸਰੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਵਕ੍ਰੀਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤਃ ਪੁਨਃ।
ਜਗਾਮ ਸਰਿਤਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਾਸਨ੍ਵਿਸ਼ੋਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-138-16 (21186)
ਸ ਕਾਲ੍ਯਮਾਨੋ ਘੋਰੇਣ ਸ਼ੂਲਹਸ੍ਤੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ।
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰੇ ਪਿਤੁਰ੍ਭੀਤਃ ਸਹਸਾ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 3-138-17 (21187)
ਸ ਵੈ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਮਾਨਸ੍ਤੁ ਸ਼ੁਦ੍ਰੇਣਾਨ੍ਧੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ।
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋ ਬਲਾਦ੍ਦ੍ਵਾਰਿ ਸੋ(ਅ)ਵਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-138-18 (21188)
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ ਤੁ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇਣ ਯਵਕ੍ਰੀਤੰ ਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਤਾਡਯਾਮਾਸ ਸ਼ੂਲੇਨ ਸ ਭਿੰਨਹ੍ਰੁʼਦਯੋ(ਅ)ਪਤਤ੍ ॥ 3-138-19 (21189)
ਯਵਕ੍ਰੀਤੰ ਸ ਹਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਰੈਭ੍ਯਮਾਗਮਤ੍।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤੁ ਰੈਭ੍ਯੇਣ ਤਯਾ ਨਾਰ੍ਯਾ ਸਹਾਵਸਤ੍ ॥ 3-138-20 (21190)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 138 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-138-5 ਏਕਾਨ੍ਤਮੁੰਨੀਯ ਮਜ੍ਜਯਾਮਾਸੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਏਕਾਨ੍ਤੰ ਉੰਨੀਯ ਏਕਾਨ੍ਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਰਤੰ ਸਮਾਪ੍ਯ ਮਜ੍ਜਯਾਮਾਸ ਸੰਮੁਦ੍ਰੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-138-7 ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਮ੍। ਮਦੁਪਰਿ ਬਲਾਤ੍ਕਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-138-10 ਨਾਰੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ॥ 3-138-17 ਕਾਲ੍ਯਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਨਿਸ਼਼ਿਧ੍ਯਮਾਨਃ ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰੇ ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਸ਼ਾਲਾਯਾਮ੍ ॥ 3-138-18 ਅਵਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਬਹਿਰੇਵ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 139
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.139. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 139
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਵਾਰਰਕ੍ਸ਼਼ਕਸ਼ੂਦ੍ਰੇਣ ਨਿਵੇਦਿਤਪੁਤ੍ਰਮਰਣੇਨ ਭਰਦ੍ਵਾਜੇਨ ਰੈਭ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸੁਤੇਨ ਹਨਨਰੂਪਸ਼ਾਪਦਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪੁਤ੍ਰਮਰਣਦੁਃਖਿਤੇਨ ਭਰਦ੍ਵਾਜੇਨ ਤਦ੍ਦੇਹਦਹਨਪੂਰ੍ਵਕਮਗ੍ਨੌ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-139-0 (21191)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-139-0x (2217)
ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਮਾਹ੍ਨਿਕਮ੍।
ਸਮਿਤ੍ਕਲਾਪਮਾਦਾਯ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸ੍ਵਮਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-139-1 (21192)
ਤੰ ਸ੍ਮ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਰਾ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਪਾਵਕਾਃ।
ਨ ਤ੍ਵੇਨਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਹਤਪੁਤ੍ਰੰ ਤਦਾ(ਅ)ਗ੍ਨਯਃ ॥ 3-139-2 (21193)
ਵੈਕ੍ਰੁʼਤੰਤ੍ਵਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰੇ ਸ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਤਮਨ੍ਧੰ ਸ਼ੂਦ੍ਰਮਾਸੀਨੰ ਗ੍ਰੁʼਹਪਾਲਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-139-3 (21194)
ਕਿੰਨੁ ਮੇ ਨਾਗ੍ਨਯਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰ ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਨ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਮਿਹਾਸ਼੍ਰਮੇ ॥ 3-139-4 (21195)
ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਰੈਭ੍ਯੰ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮੇ ਗਤਵਾਨਲ੍ਪਚੇਤਨਃ।
ਏਤਦਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਨ ਹਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਤਿ ਮੇ ਮਨਃ ॥ 3-139-5 (21196)
ਸ਼ੂਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-139-6x (2218)
ਰੈਭ੍ਯੰ ਯਾਤੋ ਨੂਨਮਯੰ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਮਨ੍ਦਚੇਤਨਃ।
ਤਥਾਹਿ ਨਿਹਤਃ ਸ਼ੇਤੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-139-6 (21197)
ਪ੍ਰਕਾਲ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤੇਨਾਯੰ ਸ਼ੂਲਹਸ੍ਤੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ।
ਅਗ੍ਨ੍ਯਗਾਰੰ ਪ੍ਰਤਿਦ੍ਵਾਰਿ ਮਯਾ ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਨਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 3-139-7 (21198)
ਤਤਃ ਸ ਵਿਹਤਾਸ਼ੋ(ਅ)ਤ੍ਰਜਲਕਾਮੋਸ਼ੁਚਿਰ੍ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਨਿਹਤਃ ਸੋ(ਅ)ਤਿਵੇਗੇਨ ਸ਼ੂਲਹਸ੍ਤੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ॥ 3-139-8 (21199)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-139-8x (2219)
ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਤੁ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਮਹਤ੍।
ਗਤਾਸੁਂ ਪੁਤ੍ਰਮਾਦਾਯ ਵਿਲਲਾਪ ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ ॥ 3-139-9 (21200)
ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਉਵਾਚ। 3-139-10x (2220)
ਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਕਿਲਾਰ੍ਥਾਯ ਨਨੁ ਤ੍ਵੰ ਤਪ੍ਤਵਾਂਸ੍ਤਪਃ।
ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਮਨਧੀਤਾ ਵੈ ਵੇਦਾਃ ਸੰਪ੍ਰਤਿਭਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ॥ 3-139-10 (21201)
ਤਥਾ ਕਲ੍ਯਾਣਸ਼ੀਲਸ੍ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁਮਹਾਤ੍ਮਸੁ।
ਅਨਾਗਾਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਕਸ਼ਤ੍ਵਮੁਪੇਯਿਵਾਨ੍ ॥ 3-139-11 (21202)
ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧੋ ਮਯਾ ਤਾਤ ਰੈਭ੍ਯਾਵਸਥਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਗਤਵਾਨੇਵ ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੰ ਕਾਲਾਨ੍ਤਕਯਮੋਪਮਮ੍ ॥ 3-139-12 (21203)
ਯਃ ਸ ਜਾਨਨ੍ਮਹਾਤੇਜਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯੈਕੰ ਮਮਾਤ੍ਮਜਮ੍।
ਗਤਵਾਨੇਵ ਕੋਪਸ੍ਯ ਵਸ਼ੰ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥ 3-139-13 (21204)
ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਏਸ਼਼ ਰੈਭ੍ਯਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਣਾ।
ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇਪੁਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਣਾਨਿਸ਼਼੍ਟਤਮਾਨ੍ਭੁਵਿ ॥ 3-139-14 (21205)
ਯਥਾ(ਅ)ਹੰ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕੇਨ ਦੇਹੰ ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ੀ।
ਤਥਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸੁਤੋ ਰੈਭ੍ਯੰ ਹਿੰਸ੍ਯਾਚ੍ਛੀਘ੍ਰਮਨਾਗਸਮ੍ ॥ 3-139-15 (21206)
ਸੁਖਿਨੋ ਵੈ ਨਰਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਜਾਯਾ ਪੁਤ੍ਰੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਯੇ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਮਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 3-139-16 (21207)
ਯੇ ਤੁ ਪੁਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਚ੍ਛੋਕਾਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵ੍ਯਾਕੁਲਚੇਤਸਃ।
ਸ਼ਪਨ੍ਤੀਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਸਖੀਨਾਰ੍ਤਾਸ੍ਤੇਭ੍ਯਃ ਪਾਪਤਰੋ ਨੁ ਕਃ ॥ 3-139-17 (21208)
ਪਰਾਸੁਸ਼੍ਚ ਸੁਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ਪ੍ਤਸ਼੍ਚੈਸ਼਼੍ਟਃ ਸਖਾ ਮਯਾ।
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਮਾਪਦੰ ਕੋਤ੍ਰ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ(ਅ)ਨੁਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-139-18 (21209)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-139-19x (2221)
ਵਿਲਪ੍ਯੈਵੰ ਬਹੁਵਿਧੰ ਭਰਦ੍ਵਾਜੋ(ਅ)ਦਹਤ੍ਸੁਤਮ੍।
ਸੁਸਮਿਦ੍ਧੰ ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-139-19 (21210)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 139 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-139-1 ਆਹ੍ਨਿਕੰ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਹੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਜ੍ਞਮ੍ ॥ 3-139-2 ਹਤਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵੇਨ ਆਸ਼ੌਚਯੁਕ੍ਤਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-139-5 ਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਤਿ ਨਿਃਸੰਦੇਹੰ ਭਵਤਿ ॥ 3-139-7 ਅਗ੍ਨ੍ਯਗਾਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯੰ ਨ ਭਵੇਦਿਤਿ ॥ 3-139-9 ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ੂਦ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਪੁਤ੍ਰਨਿਰੋਧੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-139-15 ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ੀ ਸ਼ੋਕਾਕਾਨ੍ਤਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 140
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.140. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 140
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰੈਭ੍ਯਯਾਜ੍ਯੇਨ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਸਤ੍ਰੇ ਸਹਾਯਤ੍ਵੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤਯੋਰਰ੍ਵਾਵਸੁਪਰਾਵਸ੍ਵੋਸ੍ਤਦਰ੍ਥੰ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭਾਰ੍ਯਾਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਪੁਨਰਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਤੇਨ ਪਰਾਵਸੁਨਾ ਰਾਤ੍ਰੌ ਮ੍ਰੁʼਗਭ੍ਰਮੇਣ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨਸੰਵੀਤਸ੍ਯ ਰੈਭ੍ਯਸ੍ਯ ਹਨਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਪਰਾਵਸੁਚੋਦਨਯਾ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਗ੍ਰਸ੍ਤ ਇਤਿ ਪ੍ਰੋਤ੍ਸਾਰ੍ਯਮਾਣੇਨਾਰ੍ਵਾਵਸੁਨਾ ਤਪਃਪ੍ਰਸਾਦਿਤਸੂਰ੍ਯਾਦਿਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਰੈਭ੍ਯਭਰਦ੍ਵਾਜਯਵਕ੍ਰੀਤੋਤ੍ਥਾਨਾਦਿਵਰਗ੍ਰਹਣਮ੍ ॥ 3 ॥ ਦੇਵੈਰ੍ਯਵਕ੍ਰੀਤਦੁਃਖਸ੍ਯ ਵਨੋਪਦੇਸ਼ੰ ਵੇਦਾਭ੍ਯਾਸਫਲਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਰੈਭ੍ਯਾਦੀਨਾਮੁਜ੍ਜੀਵਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-140-0 (21211)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-140-0x (2222)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਸਤ੍ਰੰ ਤੇਨੇ ਮਹਾਭਾਗੋ ਰੈਭ੍ਯਯਾਜ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥ 3-140-1 (21212)
ਤੇਨ ਰੈਭ੍ਯਸ੍ਯ ਵੈ ਪੁਤ੍ਰਾਵਰ੍ਵਾਵਸੁਪਰਾਸੂ।
ਵ੍ਰੁʼਤੌ ਸਹਾਯੌ ਸਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਧੀਮਤਾ ॥ 3-140-2 (21213)
ਤਤ੍ਰ ਤੌ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੌ ਪਿਤ੍ਰਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਜਗ੍ਮਤੁਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮੇ ਤ੍ਵਭਵਦ੍ਰੈਭ੍ਯੋ ਭਾਰ੍ਯਾ ਚੈਵ ਪਰਾਵਸੋਃ ॥ 3-140-3 (21214)
ਅਥਾਵਲੋਕਕੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨਕਃ ਪਰਾਵਸੁਃ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨੇਨ ਸੰਵੀਤੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਪਿਤਰੰ ਵਨੇ ॥ 3-140-4 (21215)
ਜਘਨ੍ਯਰਾਤ੍ਰੇ ਨਿਦ੍ਰਾਨ੍ਧਃ ਸਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਤਮਸ੍ਯਾਪਿ।
ਚਰਨ੍ਤੰ ਗਹਨੇ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਮੇਨੇ ਸ ਪਿਤਰੰ ਮ੍ਰੁʼਗਮ੍ ॥ 3-140-5 (21216)
ਮ੍ਰੁʼਗੰ ਤੁ ਮਨ੍ਯਮਾਨੇਨ ਪਿਤਾ ਵੈ ਤੇਨ ਹਿੰਸਿਤਃ।
ਅਕਾਮਯਾਨੇਨ ਤਦਾ ਸ਼ਰੀਰਤ੍ਰਾਣਮਿਚ੍ਛਤਾ ॥ 3-140-6 (21217)
ਤਸ੍ਯ ਸ ਪ੍ਰੇਤਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭਾਰਤ।
ਪੁਨਰਾਗਮ੍ਯ ਤਤ੍ਸਤ੍ਰਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਾਤਰੰ ਵਚਃ ॥ 3-140-7 (21218)
ਇਦੰ ਕਰ੍ਮ ਨ ਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵੋਢੁਮੇਕਃ ਕਥੰਚਨ।
ਮਯਾ ਚ ਹਿੰਸਿਤਸ੍ਤਾਤੋ ਮਨ੍ਯਮਾਨੇਨ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਗਮ੍ ॥ 3-140-8 (21219)
ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮਦਰ੍ਥੇ ਵ੍ਰਤੰ ਤਾਤ ਚਰ ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘਾਤਿਨਾਮ੍।
ਸਮਰ੍ਥੋ ਹ੍ਯਹਮੇਕਾਕੀ ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਤੁਮਿਦੰ ਮੁਨੇ ॥ 3-140-9 (21220)
ਅਰ੍ਵਾਵਸੁਰੁਵਾਚ। 3-140-10x (2223)
ਕਰੋਤੁ ਵੈ ਭਵਾਨ੍ਸਤ੍ਰੰ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਂ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਨਿਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-140-10 (21221)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-140-11x (2224)
ਸ ਤਸ੍ਯਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਯਾਃ ਪਾਰੰ ਗਤ੍ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਅਰ੍ਵਾਵਸੁਸ੍ਤਦਾ ਸਤ੍ਰਮਾਜਗਾਮ ਪੁਨਰ੍ਮੁਨਿਃ ॥ 3-140-11 (21222)
ਤਤਃ ਪਰਾਵਸੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮੁਵਾਚੇਦੰ ਵਚਨੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ਗਦ੍ਗਦਮ੍ ॥ 3-140-12 (21223)
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਯਜ੍ਞੰ ਮਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ੇਦਿਤਿ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇਨਾਪਿ ਪੀਡਯੇਤ੍ਤ੍ਵਾਮਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-140-13 (21224)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-140-14x (2225)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਤਦਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਨਾਹ ਸ ਵਿਟ੍ਪਤੇ।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯੈਰੁਤ੍ਸਾਰ੍ਯਮਾਣਸ੍ਤੁ ਰਾਜੰਨਰ੍ਵਾਵਸੁਸ੍ਤਦਾ।
ਨ ਮਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯੇਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇਤ੍ਯਾਹ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-140-14 (21225)
ਉਚ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਇਤਿ ਭਾਰਤ।
ਨੈਵਸ੍ਮ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਾਮਿ ਬ੍ਰ੍ਹਮਹਤ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਯੰਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਮਮ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਦੰ ਮਯਾ ਸ ਪਰਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-140-15 (21226)
ਸ ਤਥਾ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯੈਃ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਿਤਃ।
ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਜਗਾਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਵਨਮੇਵ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-140-16 (21227)
ਉਗ੍ਰੰ ਤਪਃ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਦਿਵਾਕਰਮਥਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਰਹਸ੍ਯਵੇਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-140-17 (21228)
ਮੂਰ੍ਤਿਮਾਂਸ੍ਤੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਥ ਸ੍ਵਯਮਗ੍ਰਭੁਗਵ੍ਯਯਃ ॥ 3-140-19aਪ੍ਰੀਤਾਸ੍ਤਸ੍ਯਾਭਵਨ੍ਦੇਵਾਃ ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਰ੍ਵਾਵਸੋਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਤੰ ਤੇ ਪ੍ਰਵਰਯਾਮਾਸੁਰ੍ਨਿਰਾਸੁਸ਼੍ਚ ਪਰਾਵਸੁਮ੍ ॥ 3-140-18 (21229)
ਤਤੋ ਦੇਵਾ ਵਰੰ ਤਸ੍ਮੈ ਦਦੁਰਗ੍ਨਿਪੁਰੋਗਮਾਃ ॥ 3-140-20 (21230)
ਸ ਚਾਪਿ ਵਰਯਾਮਾਸ ਪਿਤੁਰੁਤ੍ਥਾਨਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਅਨਾਗਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤਤੋ ਭ੍ਰਾਤੁਃ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚਾਸ੍ਮਰਣੰ ਵਧੇ ॥ 3-140-21 (21231)
ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਯ ਚੋਤ੍ਥਾਨੰ ਯਵਕ੍ਰੀਤਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ।
ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਚਾਪਿ ਵੇਦਸ੍ਯ ਸੌਰਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-140-22 (21232)
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਤੰ ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰੋਚੁਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਰਾਨ੍ਦਦੁਃ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਬਭੂਵੁਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-140-23 (21233)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਯਵਕ੍ਰੀਤੋ ਦੇਵਾਨਗ੍ਨਿਪੁਰੋਗਮਾਨ੍।
ਸਮਧੀਤੰ ਮਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵ੍ਰਤਾਨਿ ਚਰਿਤਾਨਿ ਚ ॥ 3-140-24 (21234)
ਕਥੰ ਚ ਰੈਭ੍ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਮਾਮਦੀਯਾਨੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਤਥਾਯੁਕ੍ਤੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਨਿਹਨ੍ਤੁਮਮਰੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-140-25 (21235)
ਦੇਵਾ ਊਚੁਃ। 3-140-26x (2226)
ਮੈਵੰ ਕ੍ਰੁʼਥਾ ਯਵਕ੍ਰੀਤ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਵੈ ਮੁਨੇ।
ਰੁʼਤੇ ਗੁਰੁਮਧੀਤਾ ਹਿ ਸ੍ਵਯੰ ਵੇਦਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਰਾ ॥ 3-140-26 (21236)
ਅਨਨ ਤੁ ਗੁਰੂਨਦੁਃਖਾਤ੍ਤੋਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਕ੍ਰਮਣਾ।
ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਧਿਗਤਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-140-27 (21237)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-140-28x (2227)
ਯਵਕ੍ਰੀਤਮਥੋਕ੍ਤ੍ਵੈਵੰ ਦੇਵਾਃ ਸਾਗ੍ਨਿਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਸੰਜੀਵਯਿਤ੍ਵਾ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪੁਨਰ੍ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਮ੍ ॥ 3-140-28 (21238)
`ਤਤੋ ਵੈ ਸ ਯਵਕ੍ਰੀਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਚਚਾਰ ਹ।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ ਚ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤੰ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ' ॥ 3-140-29 (21239)
ਆਸ੍ਰਮਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਸਦਾਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਦ੍ਰੁਮਃ।
ਅਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ॥ 3-140-30 (21240)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 140 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-140-4 ਅਵਲੋਕਕਃ ਅਵਲੋਕਨਾਰ੍ਥੀ। ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਭਾਰ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-140-5 ਜਘਾਨਰਾਤ੍ਰਾਵਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-140-9 ਚਰ ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-140-14 ਵਿਟ੍ਪਤੇ ਹੇ ਪ੍ਰਜਾਧੀਸ਼ ॥ 3-140-16 ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਿਤੋ ਮਿਥ੍ਯਾਵਾਦ੍ਯਸੀਤ੍ਯਧਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਃ ॥ 3-140-17 ਰਹਸ੍ਯਵੇਦੰ ਸੂਰ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕੰ ਵੇਦਮ੍ ॥ 3-140-18 ਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨ੍ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਤੰ ਦ੍ਵਿਜੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ੰ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ॥ 3-140-19 ਤੰ ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਵਰਯਾਮਾਸੁਃ। ਨਿਰਾਸੁਰ੍ਨਿਰਾਚਕ੍ਰੁਰ੍ਯਜ੍ਞਾਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-140-22 ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਸੰਪ੍ਰਦਾਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮ੍। ਸੌਰਸ੍ਯ ਸੂਰ੍ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਸ੍ਯ ॥ 3-140-24 ਸਮਧੀਤੰ ਸਾਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 141
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.141. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 141
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲੋਮਸ਼ਚੋਦਨਯਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਕੈਲਾਸਾਦਿਗਿਰਿਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-141-0 (21241)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-141-0x (2228)
ਉਸ਼ੀਰਬੀਜੰ ਮੈਨਾਕੰ ਗਿਰਿੰ ਸ਼੍ਵੇਤੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਸਮਤੀਤੋ(ਅ)ਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕਾਲਸ਼ੈਲੰ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-141-1 (21242)
ਏਸ਼਼ਾ ਗਙ੍ਗਾ ਸਪ੍ਤਵਿਧਾ ਰਾਜਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸ੍ਥਾਨੰ ਵਿਰਜਸੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਯਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯਮਿਧ੍ਯਤੇ ॥ 3-141-2 (21243)
ਏਤਦ੍ਵੈ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਣਾਦ੍ਯ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਦ੍ਭੁਤਮ੍।
ਸਮਾਧਿੰ ਕੁਰੁਤਾਵ੍ਯਗ੍ਰਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 3-141-3 (21244)
ਏਤਦ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਦੇਵਾਨਾਮਾਕ੍ਰੀਡੰ ਚ ਰਣਾਙ੍ਕਿਤਮ੍।
ਅਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕਾਲਸ਼ੈਲੰ ਚ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-141-4 (21245)
ਸ਼੍ਵੇਤੰ ਗਿਰਿੰ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਮਨ੍ਦਰੰ ਚੈਵ ਪਰ੍ਵਤਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਮਾਣਿਵਰੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕੁਬੇਰਸ਼੍ਚੈਵ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਟ੍ ॥ 3-141-5 (21246)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀਤਿਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਗਾਮਿਨਃ।
ਤਥਾ ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਰਾਜਨ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚੈਵ ਚਤੁਰ੍ਗੁਣਾਃ ॥ 3-141-6 (21247)
ਅਨੇਕਰੂਪਸੰਸ੍ਥਾਨਾ ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣਾਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਮਨੁਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਾਣਿਭਦ੍ਰਮੁਪਾਸਤੇ ॥ 3-141-7 (21248)
ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰਤੀਵਾਤ੍ਰ ਗਤੌ ਵਾਯੁਸਮਾਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਮਨੁਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਾਣਿਭਦ੍ਰਮੁਪਾਸਤੇ ॥ 3-141-8 (21249)
ਤੈਸ੍ਤਾਤ ਬਲਿਭਿਰ੍ਗੁਪ੍ਤਾ ਯਾਤੁਧਾਨੈਸ਼੍ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਦੁਰ੍ਗਮਾਃ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸਮਾਧਿੰ ਪਰਮੰ ਕੁਰੁ ॥ 3-141-9 (21250)
ਕੁਬੇਰਸਚਿਵਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਰੌਦ੍ਰਾ ਮੈਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਤੈਃ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਾਮ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਤ੍ਤੋ ਵਿਕ੍ਰਮਣੇ ਭਵ ॥ 3-141-10 (21251)
ਕੈਲਾਸਃ ਪਰ੍ਵਤੋ ਰਾਜਨ੍ਪਡ੍ਯੋਜਨਸ਼ਤੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਃ।
ਯਤ੍ਰਦੇਵਾਃ ਸਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਵਿਸ਼ਾਲਾ ਯਤ੍ਰ ਭਾਰਤ ॥ 3-141-11 (21252)
ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਾਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਕਿੰਨਰਾਃ।
ਨਾਗਾਃ ਸੁਪਰ੍ਣਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਕੁਬੇਰਸਦਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-141-12 (21253)
ਤਾਨ੍ਵਿਗਾਹਸ੍ਵ ਪਾਰ੍ਥਾਦ੍ਯ ਤਪਸਾ ਚ ਦਮੇਨ ਚ।
ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋ ਮਯਾ ਰਾਜਨ੍ਭੀਮਸੇਨਬਲੇਨ ਚ ॥ 3-141-13 (21254)
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ ਵਰੁਣੋ ਰਾਜਾ ਯਮਸ਼੍ਚ ਸਮਿਤਿੰਜਯਃ।
ਗਙ੍ਗਾ ਚ ਯਮੁਨਾ ਚੈਵ ਪਰ੍ਵਤਾਸ਼੍ਚ ਦਿਸ਼ਨ੍ਤੁ ਤੇ ॥ 3-141-14 (21255)
ਮਰੁਤਸ਼੍ਚ ਸਹਾਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚ ਸਰਾਂਸਿ ਚ।
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਦੇਵਾਸੁਰੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਸੁਭ੍ਯਸ਼੍ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-141-15 (21256)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਪਰ੍ਵਤਾਦ੍ਵੈ
ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਘੋਸ਼਼ੰ ਤਵ ਦੇਵਿ ਗਙ੍ਗੇ।
ਗੋਪਾਯਯੇਮੰ ਸੁਭਗੇ ਗਿਰਿਭ੍ਯਃ
ਸਰ੍ਵਾਜਮੀਢਾਪਚਿਤੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਮ੍ ॥ 3-141-16 (21257)
ਦਦਸ੍ਵ ਸ਼ਰ੍ਮ ਪ੍ਰਵਿਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ
ਸ਼ੈਲਾਨਿਮਾਞ੍ਛੈਲਸੁਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ।
`ਸ਼ਿਵਪ੍ਰਦਾ ਸਰ੍ਵਸਰਿਤ੍ਪ੍ਰਧਾਨੇ
ਸ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕਸ੍ਯੇਹ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ'। 3-141-17 (21258)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-141-18x (2229)
ਅਪੂਰ੍ਵੋ(ਅ)ਯੰ ਸੰਭ੍ਰਮੋ ਲੋਮਸ਼ਸ੍ਯ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤ ਮਾ ਪ੍ਰਮਾਦਃ।
ਦੇਸ਼ੋ ਹ੍ਯਯੰ ਦੁਰ੍ਗਤਮੋ ਮਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰੰ ਸ਼ੌਚਮਿਹਾਚਰਧ੍ਵਮ੍ ॥ 3-141-18 (21259)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-141-19x (2230)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੀਮਮੁਦਾਰਵੀਰ੍ਯੰ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਯਤ੍ਤਃ ਪਾਲਯ ਭੀਮਸੇਨ।
ਸ਼ੂਨ੍ਯੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇ(ਅ)ਸੰਨਿਹਿਤੇ ਚ ਤਾਤ
ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਭਜਤੇ ਭਯੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-141-19 (21260)
ਤਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾਂ ਸ ਯਮੌ ਸਮੇਤ੍ਯ
ਮੂਰ੍ਧਨ੍ਯੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਵਿਮ੍ਰੁʼਜ੍ਯਗਾਤ੍ਰੇ।
ਉਵਾਚ ਤੌ ਬਾਸ਼਼੍ਪਕਲੰ ਸ ਰਾਜਾ
ਮਾ ਬੈਸ਼਼੍ਟਮਾਗਚ੍ਛਤਮਪ੍ਰਮਤ੍ਤੌ ॥ 3-141-20 (21261)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 141 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-141-1 ਕੈਲਾਸੰ ਚਾਪਿ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-141-2 ਯਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯਮਿਧ੍ਯਤ ਇਤਿ ਤ੍ਰਿਯੋਗਿਨਾਰਾਯਣਾਖ੍ਯੰ ਹਰਿਦ੍ਵਾਰਾਤ੍ ਪਰਤਃ ਸ੍ਥਾਨਮਸ੍ਤਿ ॥ 3-141-11 ਵਿਸ਼ਾਲਾ ਵਦਰੀ ॥ 3-141-16 ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੰਬਨ੍ਧਿਨਃ। ਜਾਮ੍ਬੂਨਦੰ ਸੁਵਰ੍ਣੰ ਤਨ੍ਮਯਾਤ੍ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ਮੇਰੋਃ। ਆਜਮੀਢਵੰਸ਼ੇ ਅਪਚਿਤੰ ਪੂਜਿਤੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-141-17 ਦਦਸ਼੍ਵ ਦੇਹਿ ॥ 3-141-18 ਸ਼ੌਚੰ ਵਾਙ੍ਯਨਃਕਾਯਸ਼ੁਦ੍ਧਿਮ੍ ॥ 3-141-20 ਭੈਸ਼਼੍ਟਮਿਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 142
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.142. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 142
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਦੁਰ੍ਗਮੇ ਗਮਨਾਕ੍ਸ਼਼ਮਤਯਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਨਿਵਾਰਿਤਾਨਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਦੀਨਾਂ ਵਹਨਾਙ੍ਗੀਕਾਰਃ ॥ 1 ॥ ਪਥਿ ਕੁਲਿਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿਨਾ ਸੁਬਾਹੁਨਾ ਪੂਜਿਤੈਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਭਿਸ੍ਤਸ੍ਯਿਨ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਰ੍ਗਸ੍ਥਾਪਨਪੂਰ੍ਵਕਮਰ੍ਜੁਨਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-142-0 (21262)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-142-0x (2231)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਚ।
ਅਗ੍ਨਿਨਾ ਤਪਸਾ ਚੈਵ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-142-1 (21263)
ਸੰਨਿਵਰ੍ਤਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਬਲਾਸ਼੍ਰਯਾਤ੍।
ਤਤੋ ਬਲੰ ਚ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਸੰਸ਼੍ਰਯਸ੍ਵ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-142-2 (21264)
ਰੁʼਸ਼਼ੇਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕੈਲਾਸੰ ਪਰ੍ਵਤੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕਥੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-142-3 (21265)
ਅਥਵਾ ਸਹਦੇਵੇਨ ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਚ ਸਮੰ ਵਿਭੋ।
ਸੂਤੈਃ ਪੌਰੋਗਵੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਪਰਿਚਾਰਕੈਃ ॥ 3-142-4 (21266)
ਰਥੈਰਸ਼੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਸਹਾਃ ਪਥਿ।
ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਹਿਤੋ ਭੀਮ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵਾਯਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣ ॥ 3-142-5 (21267)
ਤ੍ਰਯੋ ਵਯੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਲਧ੍ਵਾਹਾਰਾ ਯਤਵ੍ਰਤਾਃ।
ਅਹੰ ਚ ਨਕੁਲਸ਼੍ਚੈਵ ਲੋਮਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-142-6 (21268)
ਮਮਾਗਮਨਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਗ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਵਸੇਹ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਯਾਵਦਾਗਮਨੰ ਮਮ ॥ 3-142-7 (21269)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 3-142-8x (2232)
ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਸ਼੍ਰਮੇਣਾਰ੍ਤਾ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾ ਚੈਵ ਭਾਰਤ।
ਵ੍ਰਜਤ੍ਯੇਵ ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਸ਼੍ਵੇਤਵਾਹਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-142-8 (21270)
ਤਵਚਾਪ੍ਯਰਤਿਸ੍ਤੀਵ੍ਰਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਤਮਪਸ਼੍ਯਤਃ।
ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼੍ਵਪਲਾਯਿਨਮ੍।
ਕਿੰ ਪੁਨਃ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਮਾਂ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-142-9 (21271)
ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਕਾਮੰ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਪਰਿਚਾਰਕਾਃ।
ਸੂਤਾਃ ਪੌਰੋਗਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯੰ ਚ ਮਨ੍ਯੇਤ ਨੋ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-142-10 (21272)
ਨ ਹ੍ਯਹੰ ਹਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਵਨ੍ਤਮਿਹ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਸ਼ੈਲੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਕੀਰ੍ਣੇ ਦੁਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪਮੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-142-11 (21273)
ਇਯੰ ਚਾਪਿ ਮਹਾਭਾਗਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ।
ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨੋਤ੍ਸਹੇਦ੍ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍ ॥ 3-142-12 (21274)
ਤਥੈਵਸਹਦੇਵੋ(ਅ)ਯੰ ਸਤਤੰ ਤ੍ਵਾਮਨੁਵ੍ਰਤਃ।
ਨ ਜਾਤੁ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਮਤਜ੍ਞੋ ਹ੍ਯਹਮਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-142-13 (21275)
ਅਪਿਚਾਤ੍ਰ ਮਹਾਰਾਜ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ।
ਸਰ੍ਵੇ ਲਾਲਸਭੂਤਾਃ ਸ੍ਮ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਾਸ੍ਯਾਮਹੇ ਸਹ ॥ 3-142-14 (21276)
ਯਦ੍ਯਸ਼ਕ੍ਯੋ ਰਥੈਰ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਸ਼ੈਲੋ(ਅ)ਯੰ ਬਹੁਕਨ੍ਦਰਃ।
ਪਦ੍ਭਿਰੇਵ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਮਨਾ ਭਵ ॥ 3-142-15 (21277)
ਅਹੰ ਵਹਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀਂ ਯਤ੍ਰਯਤ੍ਰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਇਤਿ ਮੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਮਨਾ ਭਵ ॥ 3-142-16 (21278)
ਸੁਕੁਮਾਰੌ ਤਥਾ ਵੀਰੌ ਮਾਦ੍ਰੀਨਨ੍ਦਿਕਰਾਵੁਭੌ।
ਦੁਰ੍ਗੇ ਸੰਤਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਤ੍ਰਾਸ਼ਕ੍ਤੌ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-142-17 (21279)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-142-18x (2233)
ਏਵੰ ਤੇ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਯ ਬਲੰ ਭੀਮਾਭਿਵਰ੍ਧਤਾਮ੍।
ਯਤ੍ਤ੍ਵਮੁਤ੍ਸਹਸੇ ਵੋਢੁਂ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀਂ ਵਿਪੁਲੇ(ਅ)ਧ੍ਵਨਿ ॥ 3-142-18 (21280)
ਯਮਜੌ ਚਾਪਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਨੈਤਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਬਲੰ ਤਵ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵਧਰ੍ਮਃ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਧਤਾਮ੍ ॥ 3-142-19 (21281)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਮੁਤ੍ਸਹਸੇ ਨੇਤੁਂ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ।
ਮਾ ਤੇ ਗ੍ਲਾਨਿਰ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਮਾ ਚ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਪਰਾਭਵਃ ॥ 3-142-20 (21282)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-142-21x (2234)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਤੀ ਮਨੋਰਮਾ।
ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਸੰਤਾਪ ਕਾਰ੍ਯੋ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-142-21 (21283)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-142-22x (2235)
ਤਪਸਾ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਗਨ੍ਤੁਂ ਪਰ੍ਵਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਃ।
ਤਪਸਾ ਚੈਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਰ੍ਵੇ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍ ॥ 3-142-22 (21284)
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਭੀਮਸੇਨਸ਼੍ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਅਹੰ ਚ ਤ੍ਵੰ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਸ਼੍ਵੇਤਵਾਹਨਮ੍ ॥ 3-142-23 (21285)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-142-24x (2236)
ਏਵੰ ਸੰਭਾਸ਼਼ਮਾਣਾਸ੍ਤੇ ਸੁਬਾਹੁਵਿਸ਼਼ਯੰ ਮਹਤ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਮੁਦਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਭੂਤਗਜਵਾਜਿਮਤ੍ ॥ 3-142-24 (21286)
ਕਿਰਾਤਤਙ੍ਗਣਾਕੀਰ੍ਣੰ ਪੁਲਿਨ੍ਦਸ਼ਤਸੰਕੁਲਮ੍।
ਹਿਮਵਤ੍ਯਮਰੈਰ੍ਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਬਹ੍ਵਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਸਮਾਕੁਲਮ੍।
ਸੁਬਾਹੁਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੂਜਯਾਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤ ॥ 3-142-25 (21287)
ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ ਕੁਲਿਨ੍ਦਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰਃ ਪ੍ਰੀਤਿਪੂਰ੍ਵਕਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਪੂਜਿਤਾਸ੍ਤੇਨ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਸੁਖੋਪਿਤਾਃ ॥ 3-142-26 (21288)
ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੁਰ੍ਵਿਮਲੇ ਸੂਰ੍ਯੇ ਹਿਮਵਨ੍ਤੰ ਗਿਰਿੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਮੁਖਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਪੌਰੋਗਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-142-27 (21289)
ਸੂਦਾਂਸ਼੍ਚ ਪਾਰਿਬਰ੍ਹਾਂਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੁਲਿਨ੍ਦਾਧਿਪਤੇਃ ਪਰਿਦਾਯ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 3-142-28 (21290)
ਪਦ੍ਭਿਰੇਵ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾ ਯਯੁਃ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨਾਃ।
ਤੇ ਸ਼ਨੈਃ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੇਸ਼ਾਤ੍ਸੁਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮਾ ਧਨੰਜਯਮ੍ ॥ 3-142-29 (21291)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 142 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-142-28 ਪਰਿਦਾਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਸਮਰ੍ਪ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 143
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.143. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 143
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧਨੰਜਯਾਦਰ੍ਸਨਦੁਃਖਿਤੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਭੀਮੰਪ੍ਰਤਿ ਧਨੰਜਯਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਯ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-143-0 (21292)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-143-0x (2237)
ਭੀਮਸੇਨਯਮੌ ਚੋਭੌ ਪਾਞ੍ਚਾਲਿ ਚ ਨਿਬੋਧਤ।
ਨਾਸ੍ਤਿ ਭੂਤਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ੋ ਵੈ ਪਸ਼੍ਯਤਾਸ੍ਮਾਨ੍ਵਨੇਚਰਾਨ੍ ॥ 3-143-1 (21293)
ਦੁਰ੍ਬਲਾਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਿਤਾਃ ਸ੍ਮੇਤਿ ਯਦ੍ਬ੍ਰੁਵਾਮੇਤਰੇਤਰਮ੍।
ਅਸ਼ਕ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਵ੍ਰਜਾਮੋ ਯਦ੍ਨੰਜਯਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-143-2 (21294)
ਤਨ੍ਮੇ ਦਹਤਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਤੂਲਰਾਸ਼ਿਮਿਵਾਨਲਃ।
ਯਚ੍ਚ ਵੀਰੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਧਨੰਜਯਮੁਪਾਨ੍ਤਿਕੇ ॥ 3-143-3 (21295)
ਤਸ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨਤਪ੍ਤੰ ਮਾਂ ਸਾਨੁਜੰ ਵਨਮਾਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਯਾਜ੍ਞਸੇਨ੍ਯਾਃ ਪਰਾਮਰ੍ਸ਼ਃ ਸ ਚ ਵੀਰ ਦਹਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-143-4 (21296)
ਨਕੁਲਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵਜੰ ਪਾਰ੍ਥੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯਮਿਤੌਜਸਮ੍।
ਅਜੇਯਮੁਗ੍ਰਧਨ੍ਵਾਨੰ ਤੇਨ ਤਪ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-143-5 (21297)
ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਚੈਵ ਰਮ੍ਯਾਣਿ ਵਨਾਨਿ ਚ ਸਰਾਂਸਿ ਚ।
ਚਰਾਮਿ ਸਹ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-143-6 (21298)
ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣ੍ਯਹੰ ਵੀਰੰ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੰ ਧਨੰਜਯਮ੍।
ਯੰਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਬੀਭਤ੍ਸੁਂ ਤੇਨ ਤਪ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-143-7 (21299)
ਤੰ ਵੈ ਸ਼੍ਯਾਮੰ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੰ ਸਿੰਹਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਗਾਮਿਨਮ੍।
ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਤੇਨ ਤਪ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-143-8 (21300)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਨਿਪੁਣੰ ਯੁਦ੍ਦੇ(ਅ)ਵ੍ਰਤਿਮਾਨੰ ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਤਾਮ੍।
ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤੇਨ ਤਪ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-143-9 (21301)
ਚਰਨ੍ਤਮਰਿਸਙ੍ਘੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਕਾਲਮਿਵਾਨਘ।
ਪ੍ਰਭਿੰਨਮਿਵ ਮਾਤਙ੍ਗੰ ਸਿੰਹਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਧਨੰਜਯਮ੍ ॥ 3-143-10 (21302)
ਯਃ ਸ ਸ਼ਕ੍ਰਾਦਨਵਰੋ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਚ ਬਲੇਨ ਚ।
ਯਮਯੋਃ ਪੂਰ੍ਵਜਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ਼੍ਵੇਤਾਸ਼੍ਵੋ(ਅ)ਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-143-11 (21303)
`ਨਾਰਾਯਣਸਮੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੋ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ।
ਤੰ ਮਮਾਪਸ਼੍ਯਤੋ ਭੀਮ ਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਵੈ' ॥ 3-143-12 (21304)
ਦੁਃਖੇਨ ਮਹਤਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਿ ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍।
ਅਜੇਯਮੁਗ੍ਰਧਨ੍ਵਾਨੰ ਤੇਨ ਤਪ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-143-13 (21305)
ਸਤਤੰ ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਸ਼ੀਲਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯਮਾਣੋ(ਅ)ਪ੍ਯਣੀਯਸਾ।
ਰੁʼਜੁਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪੰਨਸ੍ਯ ਸ਼ਰ੍ਮਦਾਤਾ ਭਯਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-143-14 (21306)
ਸ ਤੁ ਜਿਹ੍ਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਮਾਯਯਾ(ਅ)ਭਿਜਿਘਾਂਸਤਃ।
ਅਪਿ ਵਜ੍ਰਧਰਸ੍ਯਾਪਿ ਭਵੇਤ੍ਕਾਲਵਿਸ਼਼ੋਪਮਃ ॥ 3-143-15 (21307)
ਸ਼ਤ੍ਰੋਰਪਿ ਪ੍ਰਪੰਨਸ੍ਯ ਸੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਦਾਤਾ(ਅ)ਭਯਸ੍ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰਮਿਤਾਤ੍ਮਾ ਮਹਾਹਲਃ ॥ 3-143-16 (21308)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਾਸ਼੍ਰਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਰਣੇ(ਅ)ਰੀਣਾਂ ਪ੍ਰਮਰ੍ਦਿਤਾ।
ਆਹਰ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਨਃ ਸੁਖਾਵਹਃ ॥ 3-143-17 (21309)
ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਯਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਾਸਤ੍ਪੁਰਾ ਮਮ।
ਬਹੂਨਿ ਬਹੁਜਾਤੀਨਿ ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-143-18 (21310)
ਯਸ੍ਯ ਬਾਹੁਬਲਾਦ੍ਵੀਰ ਸਭਾ ਚਾਸੀਤ੍ਪੁਰਾ ਮਮ।
ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਮਯੀ ਖ੍ਯਾਤਾ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-143-19 (21311)
ਵਾਸੁਦੇਵਸਮੰ ਵੀਰ੍ਯੇ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸਮੰ ਯੁਧਿ।
ਅਜੇਯਮਮਿਤੰ ਯੁਦ੍ਧੇ ਤੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਫਲ੍ਗੁਨਮ੍ ॥ 3-143-20 (21312)
ਸੰਕਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੰ ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਭੀਮਾਪਰਾਜਿਤਮ੍।
ਅਨੁਯਾਤਃ ਸ੍ਵਵੀਰ੍ਯੇਣ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਾ ॥ 3-143-21 (21313)
ਯਸ੍ ਬਾਹੁਬਲੇ ਤੁਲ੍ਯਃ ਪ੍ਰਭਾਵੇ ਚ ਪੁਰੰਦਰਃ।
ਜਵੇ ਵਾਯੁਰ੍ਮੁਖੇ ਸੋਮਃ ਕ੍ਰੋਧੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-143-22 (21314)
ਤੇ ਵਯੰ ਤੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਸਰ੍ਵੇਵੀਰ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਃ।
ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 3-143-23 (21315)
ਵਿਸ਼ਾਲਾ ਬਦਰੀ ਯਤ੍ਰਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮਃ।
ਤੰ ਸਦਾ(ਅ)ਧ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਗਿਰਿਸੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-143-24 (21316)
ਕੁਬੇਰਨਲਿਨੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਰਭਿਸੇਵਿਤਾਮ੍।
ਪਦ੍ਭਿਰੇਵ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਸ੍ਤਪ੍ਯਭਾਨਾ ਮਹਤ੍ਤਪਃ ॥ 3-143-25 (21317)
ਨਾਤਪ੍ਤਤਪਸਾ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਗਨ੍ਤੁਂ ਦੇਸ਼ੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ।
ਨ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਲੁਬ੍ਧੇਨ ਨਾਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-143-26 (21318)
ਤਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵੇਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਪਦੈਸ਼਼ਿਣਃ।
ਸਾਯੁਧਾ ਬਦ੍ਧਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਾਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਵਿਪ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਵ੍ਰਤੈਃ ॥ 3-143-27 (21319)
ਮਕ੍ਸ਼਼ਿਕਾਦੰਸ਼ਮਸ਼ਕਾਨ੍ਸਿੰਹਾਨ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਨ੍ਸਰੀਸ੍ਰੁʼਪਾਨ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯਨਿਯਤਃ ਪਾਰ੍ਥ ਨਿਯਤਸ੍ਤਾੰਨ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-143-28 (21320)
ਤੇ ਵਯੰ ਨਿਯਤਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍।
ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਮਿਤਾਹਾਰਾ ਧਨੰਜਯਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਃ ॥ 3-143-29 (21321)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 143 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-143-1 ਭੂਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਕ੍ਤਨਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-143-4 ਪਰਾਮਰ੍ਸ਼ਃ ਕੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰਹਣਮ੍। ਤਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਮਾਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-143-9 ਅਪ੍ਰਤਿਮਾਨੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨੰ ਸਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੰ ਯਸ੍ ਸੋ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਸ੍ਤਮ੍ ॥ 3-143-10 ਪ੍ਰਭਿੰਨੰ ਸ੍ਰਵਨ੍ਮਦਮ੍ ॥ 3-143-11 ਅਨਵਰੋ(ਅ)ਹੀਨਃ ॥ 3-143-16 ਅਮਿਤਾਤ੍ਮਾ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-143-20 ਅਮਿਤਮਹਿੰਸਿਤੰ ਅਜਿਤਮਿਤਿਯਾਵਤ੍ ॥ 3-143-21 ਹੇ ਭੀਮ ॥ 3-143-28 ਅਨਿਯਤੋ(ਅ)ਸ਼ੁਚਿਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 144
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.144. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 144
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਮਨ੍ਦਰਗਿਰਿਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਆਕਾਸ਼ਗਙ੍ਗਾਸੇਵਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਨਰਕਾਸੁਰਾਸ੍ਥਿਰਾਸ਼ਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਨਰਕਾਸੁਰਵਧਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਤਥਾ ਵਰਾਹਰੂਪਿਣਾ ਹਰਿਣਾ ਭਾਰਾਵਮਗ੍ਨਭੂਮ੍ਯੁਦ੍ਧਰਣਕਥਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-144-0 (21322)
[ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-144-0x (2238)
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰਃ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਦ੍ਯਃ ਸਪੁਰਕਾਨਨਾਃ।
ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਚੈਵ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਤਿ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਸਲਿਲੰ ਕਰੈਃ ॥ 3-144-1 (21323)
ਪਰ੍ਵਤੰ ਮਨ੍ਦਰੰ ਦਿਵ੍ਯਮੇਸ਼਼ ਪਨ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਯਾਸ੍ਯਤਿ।
ਸਮਾਹੀਤਾ ਨਿਰੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-144-2 (21324)
ਅਯੰ ਦੇਵਨਿਵਾਸੋ ਵੈ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਵੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚੈਵ ਦਿਵ੍ਯਾਨਾਂ ਨਿਵਾਸਃ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾਂ ॥ 3-144-3 (21325)
ਏਸ਼਼ਾ ਸ਼ਿਵਜਲਾ ਪੁਣ੍ਯਾ ਯਾਤਿ ਸੌਮ੍ਯ ਮਹਾਨਦੀ।
ਬਦਰੀਪ੍ਰਭਵਾ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਾ ॥ 3-144-4 (21326)
ਏਸ਼਼ਾ ਵੈਹਾਯਸੈਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਾਲਖਿਲ੍ਯੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਅਰ੍ਚਿਤਾ ਚੋਪਯਾਤਾ ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-144-5 (21327)
ਅਤ੍ਰਸਾਮ ਸ੍ਮ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਸਾਮਗਾਃ ਪੁਣ੍ਯਨਿਃਸ੍ਵਨਾਃ।
ਮਰੀਚਿਃ ਪੁਲਹਸ਼੍ਚੈਵ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼੍ਚੈਵਾਙ੍ਗਿਰਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-144-6 (21328)
ਅਤ੍ਰਾਹ੍ਨਿਕੰ ਸੁਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਜਪਤੇ ਸਮਰੁਦ੍ਗਣਃ।
ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵਾਸ਼੍ਵਿਨੌ ਚੈਵ ਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਤੰ ਤਦਾ ॥ 3-144-7 (21329)
ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ ਸਹ ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਜ੍ਯੋਤੀਸ਼਼ਿ ਚ ਗ੍ਰਹੈਃ ਸਹ।
ਅਹੋਰਾਤ੍ਰਵਿਭਾਗੇਨ ਨਦੀਮੇਨਾਮਨੁਵ੍ਰਜਨ੍ ॥ 3-144-8 (21330)
ਏਤਸ੍ਯਾਃ ਸਲਿਲੰ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਙ੍ਕਃ ਪਰ੍ਯਧਾਰਯਤ੍।
ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰੇ ਮਹਾਭਾਗ ਯੇਨ ਲੋਕਸ੍ਥਿਤਿਰ੍ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-144-9 (21331)
ਏਤਾਂ ਭਗਵਤੀਂ ਦੇਵੀਂ ਭਵਨ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਹਿ।
ਪ੍ਰਯਤੇਨਾਤ੍ਮਨਾ ਤਾਤ ਪ੍ਰਤਿਗਮ੍ਯਾਭਿਵਾਦਤ ॥ 3-144-10 (21332)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਲੋਮਸ਼ਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਆਕਾਸ਼ਗਙ੍ਗਾਂ ਪ੍ਰਯਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਵਾਦਯਨ੍ ॥ 3-144-11 (21333)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਃ।
ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਯਾਤਾਃ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗਣੈਃ ਸਹ ॥ 3-144-12 (21334)
ਤਤੋ ਦੂਰਾਤ੍ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ੍ਤੰ ਪਾਣ੍ਡੁਰੰ ਮੇਰੁਸੰਨਿਭਮ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਵਿਕੀਰ੍ਣੰ ਸਰ੍ਵਤੋਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-144-13 (21335)
ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮਾਨ੍ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸ ਤੁ ਲੋਮਸ਼ਃ।
ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਾਕ੍ਯਜ੍ਞਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਧ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਾਃ ॥ 3-144-14 (21336)
ਏਤਦ੍ਵਿਕੀਰ੍ਣੰ ਸੁਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਕੈਲਾਸਸ਼ਿਖਰੋਪਮਮ੍।
ਯਤ੍ਪਸ਼੍ਯਸਿ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪਰ੍ਵਤਪ੍ਰਤਿਮੰ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-144-15 (21337)
ਏਤਾਨ੍ਯਸ੍ਥੀਨਿ ਦੈਤ੍ਯਸ੍ਯ ਨਰਕਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪਰ੍ਵਤਪ੍ਰਤਿਮੰ ਭਾਤਿ ਪਰ੍ਵਤਪ੍ਰਸ੍ਤਰਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍ ॥ 3-144-16 (21338)
ਪੁਰਾਤਨੇਨ ਦੇਵੇਨ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਾ।
ਰਦੈਤ੍ਯੋ ਵਿਨਿਹਤਸ੍ਤੇਨ ਸੁਰਰਾਜਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਾ ॥ 3-144-17 (21339)
ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਯਨ੍ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਐਨਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ ਸ੍ਥਾਨੰ ਤਪਃਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਵਿਕ੍ਰਮਾਤ੍ ॥ 3-144-18 (21340)
ਤਪੋਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਬਾਹੁਵੇਗਬਲੇਨ ਚ।
ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੋ ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਸ ਦਿਤੇਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-144-19 (21341)
ਸ ਤੁ ਤਸ੍ਯ ਬਲੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਚਰਿਤਵ੍ਰਤਮ੍।
ਭਯਾਭਿਭੂਤਃ ਸੰਵਿਗ੍ਨਃ ਸ਼ਕ੍ਰ ਆਸੀਤ੍ਤਦਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-144-20 (21342)
ਤੇਨ ਸੰਚਿਨ੍ਤਿਤੋ ਦੇਵੋ ਮਨਸਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਵ੍ਯਯਃ।
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਾਗਤਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥਿਤੋ ਬਭੌ ॥ 3-144-21 (21343)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤੰ ਸਰ੍ਵੇ ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਸ਼੍ਚ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-144-22 (21344)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜ੍ਵਲਮਾਨਸ਼੍ਰੀਰ੍ਭਗਵਾਨ੍ਹਵ੍ਯਵਾਹਨਃ।
ਨਸ਼਼੍ਟਤੇਜਾਃ ਸਮਭਵਤ੍ਤਸ੍ਯ ਤੇਜੋਭਿਭਰ੍ਤ੍ਸਿਤਃ ॥ 3-144-23 (21345)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਰਦੰ ਦੇਵੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਦੇਵਗਣੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਪ੍ਰਣਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ ਵਜ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍।
ਪ੍ਰਾਹ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਯਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਯੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-144-24 (21346)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਵਾਚ। 3-144-25x (2239)
ਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ਭਯੰ ਸ਼ਕ੍ਰ ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਾੰਨਰਕਾਤ੍ਤਤਃ।
ਐਨ੍ਦ੍ਰੰ ਰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ ਸ੍ਥਾਨੰ ਤਪਃਸਿਦ੍ਧੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-144-25 (21347)
ਸੋਹਮੇਨੰ ਤਵ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਤਪਃਸਿਦ੍ਧਮਪਿ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਵਿਯੁਨਜ੍ਮਿ ਦੇਹਾਦ੍ਦੇਵੇਨਦ੍ਰ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯ ॥ 3-144-26 (21348)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-144-27x (2240)
ਤਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਪਾਣਿਨਾ ਚੇਤਨਾਂ ਹਰਤ੍।
ਸ ਪਪਾਤ ਤਤੋ ਭੂਮੌ ਗਿਰਿਰਾਜ ਇਵਾਹਤਃ।
ਤਸ੍ਯੈਤਦਸ੍ਥਿਸੰਘਾਤੰ ਮਾਯਾਵਿਨਿਹਤਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-144-27 (21349)
ਇਦੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯਮਪਰੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 3-144-28 (21350)
ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਵਸੁਮਤੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਪਾਤਾਲੇ ਚੈਵ ਮਜ੍ਜਿਤਾ।
ਪੁਨਰੁਦ੍ਧਰਿਤਾ ਤੇਨ ਵਾਰਾਹੇਣੈਕਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਿਣਾ ॥ 3-144-29 (21351)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-144-30x (2241)
ਮਗਵਨ੍ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੇਮਾਂ ਕਥਾਂ ਕਥਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥ 3-144-30 (21352)
ਕਥੰ ਤੇਨ ਸੁਰੇਸ਼ੇਨ ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਵਸੁਮਤੀ ਤਦਾ।
ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੁਨਰੁਦ੍ਧਰਿਤਾ ਤਦਾ ॥ 3-144-31 (21353)
ਕੇਨ ਚੈਵ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਜਗਤੋ ਧਰਣੀ ਧ੍ਰੁਵਾ।
ਸ਼ਿਵਾ ਦੇਵੀ ਮਹਾਭਾਗਾ ਸਰ੍ਵਸਸ੍ਯਪ੍ਰਰੋਹਿਣੀ।
ਕਸ੍ਯ ਚੈਵ ਪ੍ਰਭਾਵਾਦ੍ਧਿ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਗਤਾ ॥ 3-144-32 (21354)
ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਵਿਸ੍ਤਰਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3-144-33 (21355)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-144-34x (2242)
ਯਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਕਥਾਮੇਤਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਖਿਲੇਨੇਹ ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਮਮ ਭਾਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-144-34 (21356)
ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਤਾਤ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਭਯੰਕਰੇ।
ਯਮਤ੍ਵੰ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਆਦਿਦੇਵਃ ਪੁਰਾਤਨਃ ॥ 3-144-35 (21357)
ਯਮਤ੍ਵੰ ਕੁਰ੍ਵਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦੇਵਦੇਵਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਨ ਤਤ੍ਰ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਜ੍ਜਾਯਤੇ ਵਾ ਤਥਾ(ਅ)ਚ੍ਯੁਤ ॥ 3-144-36 (21358)
ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਸਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪਸ਼ੁਗਵੇਡਕਮ੍।
ਗਵਾਸ਼੍ਵੰ ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਪਿਸ਼ਿਤਾਸ਼ਨਾਃ ॥ 3-144-37 (21359)
ਤਥਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਮਾਨੁਪਾਸ਼੍ਚ ਪਰੰਤਪ।
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ੋ ਹ੍ਯਯੁਤਸ਼ੋ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਸਲਿਲੰ ਯਥਾ ॥ 3-144-38 (21360)
ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸੰਕੁਲੇ ਤਾਤ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਭਯੰਕਰੇ।
ਅਤਿਭਾਰਾਦ੍ਵਸੁਮਤੀ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਗਤਾ ॥ 3-144-39 (21361)
ਸਾ ਵੈ ਵ੍ਯਥਿਤਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗੀ ਭਾਰੇਣਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਚੇਤਨਾ।
ਨਾਰਾਯਣੰ ਵਰੰ ਦੇਵੰ ਪ੍ਰਪੰਨਾ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਾ ॥ 3-144-40 (21362)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯੁਵਾਚ। 3-144-41x (2243)
ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਧਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੰ ਸੁਚਿਰੰ ਤ੍ਵਿਹ।
ਭਾਰੇਣਾਸ੍ਮਿ ਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਸ੍ਮਿ ਸ੍ਮ ਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍ ॥ 3-144-41 (21363)
ਮਮੇਮੰ ਭਗਵਨ੍ਭਾਰੰ ਵ੍ਯਪਨੇਤੁਂ ਤ੍ਵਮਰ੍ਹਸਿ।
ਸ਼ਰਣਾਗਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ ਦੇਵ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਮੇ ਵਿਭੋ ॥ 3-144-42 (21364)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨਕ੍ਸ਼਼ਰਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਵਚਨੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯਾਰਸਮੀਰਿਤਮ੍ ॥ 3-144-43 (21365)
ਨ ਤੇ ਮਹਿ ਭਯੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭਾਰਾਰ੍ਤੇ ਵਸੁਧਾਰਿਣਿ।
ਅਯਮੇਵੰ ਤਥਾ ਕੁਰ੍ਮਿ ਯਥਾ ਲਧ੍ਵੀ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-144-44 (21366)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-144-45x (2244)
ਸ ਤਾਂ ਵਿਸਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਸੁਧਾਂ ਸ਼ੈਲਕੁਣ੍ਡਲਾਮ੍।
ਤਤੋ ਵਰਾਹਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ ਏਕਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-144-45 (21367)
ਰਕ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਨਯਨਾਭ੍ਯਾਂ ਤੁ ਭਯਮੁਤ੍ਪਾਦਯੰਨਿਵ।
ਧੂਮੰ ਚ ਜ੍ਵਲਯਁਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਤਤ੍ਰ ਦੇਸ਼ੇ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ ॥ 3-144-46 (21368)
ਸ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਵਸੁਮਤੀਂ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇਣੈਕੇਨ ਭਾਸ੍ਵਤਾ।
ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਵੀਰ ਸਮੁਦ੍ਧਰਤਿ ਸੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਰਃ ॥ 3-144-47 (21369)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਚੋਦ੍ਧਾਰ੍ਯਮਾਣਾਯਾਂ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਃ ਸਮਜਾਯਤ।
ਦੇਵਾਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਃ ॥ 3-144-48 (21370)
ਹਾਹਾਭੂਤਮਭੂਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਵ੍ਯੋਮ ਭੂਸ੍ਤਥਾ।
ਨ ਪਰ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦੇਵੋ ਵਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ੋਪਿ ਵਾ ॥ 3-144-49 (21371)
ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮਾਸੀਨੰ ਜ੍ਵਲਮਾਨਮਿਵ ਸ਼੍ਰਿਯਾ।
ਦੇਵਾਃ ਸਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਉਪਤਸ੍ਥੁਰਨੇਕਸ਼ਃ ॥ 3-144-50 (21372)
ਉਪਸਰ੍ਪ੍ਯ ਚ ਦੇਵੇਸ਼ੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਲੋਕਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍।
ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਾਕ੍ਯਮੁਚ੍ਚਾਰਯੰਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-144-51 (21373)
ਲੋਕਾਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵ੍ਯਾਕੁਲੰ ਚ ਚਰਾਚਰਮ੍।
ਸਮੁਦ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 3-144-52 (21374)
ਸੈਸ਼਼ਾ ਵਸੁਮਤੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਗਤਾ।
ਕਿਮੇਤਤ੍ਕਿੰਪ੍ਰਭਾਵੇਣ ਯੇਨੇਦੰ ਰਵ੍ਯਾਕੁਲੰ ਜਗਤ੍।
ਆਖ੍ਯਾਤੁ ਨੋ ਭਵਾਞ੍ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਵਿਸੰਜ੍ਞਾਃ ਸ੍ਮੇਹ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-144-53 (21375)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੋਵਾਚ। 3-144-54x (2245)
ਅਸੁਰੇਭ੍ਯੋ ਭਯੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਕੁਤ੍ਰਚਿਤ੍ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵੇਸ਼਼ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੋਭੋ ਜਾਯਤੇ(ਅ)ਮਰਾਃ ॥ 3-144-54 (21376)
ਯੋਸੌ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਕ੍ਸ਼਼ਰਾਤ੍ਮਾ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ।
ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵਾਤ੍ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 3-144-55 (21377)
ਯੈਸ਼਼ਾ ਵਸੁਮਤੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਗਤਾ।
ਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾ ਪੁਨਸ੍ਤੇਨ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-144-56 (21378)
ਤਸ੍ਯਾਮੁਦ੍ਧਾਰ੍ਯਮਾਣਾਯਾਂ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਃ ਸਮਜਾਯਤ।
ਏਵੰ ਭਵਨ੍ਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੁ ਚ੍ਛਿਦ੍ਯਤਾਂ ਸੰਸ਼ਯਸ਼੍ਚ ਵਃ ॥ 3-144-57 (21379)
ਦੇਵਾ ਊਚੁਃ। 3-144-58x (2246)
ਕ੍ਵ ਤਦ੍ਭੂਤੰ ਵਸੁਮਤੀਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰਤਿ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍।
ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਭਗਵਨ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਤ੍ਰ ਯਾਸ੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍ ॥ 3-144-58 (21380)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੋਵਾਚ। 3-144-59x (2247)
ਹਨ੍ਤ ਗਚ੍ਛਤ ਭਦ੍ਰੰ ਵੋ ਨਨ੍ਦਨੇ ਪਸ਼ਯ੍ਤ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਏਸ਼਼ੋਤ੍ਰ ਭਗਵਾਞ੍ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਮੁਪਰ੍ਣਃ ਸੰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 3-144-59 (21381)
ਵਾਰਾਦੇਣੈਵ ਰੂਪੇਣ ਭਗਵਾਁਲ੍ਲੋਕਭਾਵਨਃ।
ਕਾਲਾਨਲ ਇਵਾਭਾਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲਮੁਦ੍ਧਰਨ੍ ॥ 3-144-60 (21382)
ਏਤਸ੍ਯੋਰਸਿ ਸੁਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਮਭਿਰਾਜਤੇ।
ਪਸ਼੍ਯਧ੍ਵੰ ਵਿਬੁਧਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭੂਤਮੇਤਦਨਾਮਯਮ੍ ॥ 3-144-61 (21383)
ਲੋਮਸ਼ ਉਵਾਚ। 3-144-62x (2248)
ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਚਾਮਰਾਃ।
ਪਿਤਾਮਹੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦੇਵਾ ਯਥਾਗਤਮ੍ ॥ 3-144-62 (21384)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-144-63x (2249)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤਾਂ ਕਥਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਜਨਮੇਜਯ।
ਲੋਮਸ਼ਾਦੇਸ਼ਿਤੇਨਾਸ਼ੁ ਯਥਾ ਜਗ੍ਮੁਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ ॥ 3-144-63 (21385)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 144 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-144-1 ਭੋਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਨ੍ਦਰਾਦਨ੍ਯੇ ਪਰ੍ਵਤਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-144-4 ਮਹਾਨਦੀ ਗਙ੍ਗਾ ਅਲਕਨਨ੍ਦਾ ਵਾ ॥ 3-144-5 ਉਪਯਾਤਾ ਇਸ਼਼੍ਟਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਾ ॥ 3-144-7 ਆਹ੍ਰਿਕੰ ਨੈਯਮਿਕੰ ਜਪਮ੍। ਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰਮ੍ ॥ 3-144-10 ਵਾਦਤ ਵਾਦਯਤ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਰਲੋਪ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-144-13 ਪਾਣ੍ਡੁਰੰ ਸ਼੍ਵੇਤਮ੍। ਅਸ੍ਥਾਂ ਰਾਸ਼ਿਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-144-27 ਪਾਣਿਨਾ ਚਪੇਟਾਘਾਤੇਨ ਚੇਤਨਾਂ ਹਰਤ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਜਹਾਰ ॥ 3-144-32 ਗਤਾ ਅਧਸ੍ਤਾਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-144-37 ਪਸ਼ਵਸ਼੍ਚ ਗਾਵਸ਼੍ਚ ਏਡਕਾ ਮੇਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਪਸ਼ੁਗਵੇਡਕਮ੍ ॥ 3-144-44 ਨ ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ। ਹੇ ਮਹਿ। ਕੁਰ੍ਮਿ ਕਰੋਮਿ ॥ 3-144-46 ਧੂਮੰ ਧੂਪਮ੍। ਜ੍ਵਲਯੰਨਿਤਿ ਹੇਤੌ ਸ਼ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯਃ। ਯਥਾਯਥਾ ਧੂਮੋ ਜ੍ਵਲਤਿ ਤਥਾਤਥਾ(ਅ)ਵਰ੍ਧਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-144-51 ਵਾਕ੍ਯੰ ਉਚ੍ਚਾਰਯਨ੍ ਉਚ੍ਚਾਰਿਤਵਨ੍ਤਃ ॥ 3-144-59 ਨਨ੍ਦਨੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਵਨੇ। ਅਤ੍ਰ ਏਤਤ੍ਸਮੀਪੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 145
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.145. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 145
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਃ ॥ 1 ॥ ਤਦਾ ਪਾਦਪਾਦ੍ਯਨ੍ਤਰਿਤੈਸ੍ਤੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯੁਪਰਮੇ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-145-0 (21386)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-145-0x (2250)
ਤੇ ਸ਼ੂਰਾ ਸਜ੍ਜਧਨ੍ਵਾਨਸ੍ਤੂਣਵਨ੍ਤਃ ਸਮਾਰ੍ਗਣਾਃ।
ਬਦ੍ਧਗੋਧਾਙ੍ਗੁਲਿਤ੍ਰਾਣਾਃ ਖਙ੍ਗਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਮਿਤੌਜਸਃ ॥ 3-145-1 (21387)
ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਞ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸਰ੍ਵਧਨੁਸ਼਼੍ਮਤਾਮ੍।
ਪਞ੍ਚਾਲੀਸਹਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਯਯੁਰ੍ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 3-145-2 (21388)
ਸਰਾਂਸਿ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰ੍ਵਤਾਂਸ਼੍ਚ ਵਨਾਨਿ ਚ।
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਬਹੁਲਚ੍ਛਾਯਾਨ੍ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਗਿਰਿਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-145-3 (21389)
ਨਿਤ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਾਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਾਨ੍।
ਆਤ੍ਮਨ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਧਾਯ ਵੀਰਾ ਮੂਲਫਲਾਸ਼ਿਨਃ ॥ 3-145-4 (21390)
ਚੇਰੁਰੁਚ੍ਚਾਵਚਾਕਾਰਾਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਮਸੰਕਟਾਨ੍।
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਮ੍ਰੁʼਗਜਾਤਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ॥ 3-145-5 (21391)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਿਦ੍ਧਾਮਰਯੁਤੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਕਿੰਨਰਾਚਰਿਤੰ ਗਿਰਿਮ੍ ॥ 3-145-6 (21392)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤ੍ਸ੍ਵਥ ਵੀਰੇਸ਼਼ੁ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍।
ਚਣਅਡਵਾਤੰ ਮਹਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਦ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-145-7 (21393)
ਤਤੋ ਰੇਣੁਃ ਸਮੁਦ੍ਭੂਤਃ ਸਪਤ੍ਰਬਹੁਲੋ ਮਹਾਨ੍।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਦ੍ਯਾਂ ਚੈਵ ਸਹਸਾ(ਅ)ਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ ॥ 3-145-8 (21394)
ਨ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਯਤੇ ਕਿੰਚਿਦਾਵ੍ਰੁʼਤੇ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਰੇਣੁਨਾ।
ਨ ਚਾਪਿ ਸ਼ੇਕੁਸ੍ਤਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯਾਭਿਭਾਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-145-9 (21395)
ਨ ਚਾਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਤਮਸਾ(ਅ)(ਅ)ਵ੍ਰੁʼਤਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਃ।
ਆਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਵਾਤੇਨ ਸਾਸ਼੍ਮਚੂਰ੍ਣੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-145-10 (21396)
ਦ੍ਰੁਮਾਣਾਂ ਵਾਤਰੁਗ੍ਣਆਨਾਂ ਪਤਤਾਂ ਭੂਤਲੇ(ਅ)ਨਿਸ਼ਮ੍।
ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਮਹੀਜਾਨਾਂ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸਮਭਵਨ੍ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-145-11 (21397)
ਦ੍ਯੌਃ ਸ੍ਵਿਤ੍ਪਤਤਿ ਕਿੰ ਭੂਮਿਰ੍ਦੀਰ੍ਯਤੇ ਪਰ੍ਵਤੋਨੁ ਕਿਮ੍।
ਇਤਿ ਤੇ ਮੇਨਿਰੇ ਸਰ੍ਵੇਪਵਨੇਨ ਵਿਮੋਹਿਤਾਃ ॥ 3-145-12 (21398)
ਤੇ ਪਥਾ(ਅ)ਨਨ੍ਤਰਾਂਨ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਵਲ੍ਮੀਕਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਮਾਣਿ ਚ।
ਪਾਣਿਭਿਃ ਪਰਿਮਾਰ੍ਗਨ੍ਤੋ ਭੀਤਾ ਵਾਯੋਰ੍ਨਿਲਿਲ੍ਯਿਰੇ ॥ 3-145-13 (21399)
ਤਤਃ ਕਾਰ੍ਮੁਕਮਾਦਾਯ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮਾਦਾਯ ਸੰਗਮ੍ਯ ਤਸ੍ਥਾਵਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਪਾਦਪਮ੍ ॥ 3-145-14 (21400)
ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ਼੍ਚ ਧੌਮ੍ਯਸ਼੍ ਨਿਲਿਲ੍ਯਾਤੇ ਮਹਾਵਨੇ।
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਣ੍ਯੁਪਾਦਾਯ ਸਹਦੇਵਸ੍ਤੁ ਪਰ੍ਵਤੇ ॥ 3-145-15 (21401)
ਨਕੁਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਲੋਮਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨਾਸਾਦ੍ਯ ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਨਿਲਿਲ੍ਯਿਰੇ ॥ 3-145-16 (21402)
ਮਨ੍ਦੀਭੂਤੇ ਤੁ ਪਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰਜਸਿ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
ਮਹਦ੍ਭਿਰ੍ਜਲਧਾਰੌਰ੍ਘਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਭ੍ਯਾਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-145-17 (21403)
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਚਟਚਟਾਸ਼ਬ੍ਦੋ ਵਜ੍ਰਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯਤਾਮਿਵ।
ਤਤਸ੍ਤਾਸ਼੍ਚਞ੍ਚਲਾਭਾਸਸ਼੍ਚੇਰੁਰਭ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵਿਦ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-145-18 (21404)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ਼੍ਮਸਹਿਤਾ ਧਾਰਾਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਪ੍ਰਪੇਤੁਰਨਿਸ਼ੰ ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੀਘ੍ਰਵਾਤਸਮੀਰਿਤਾਃ ॥ 3-145-19 (21405)
ਤਤ੍ਰ ਸਾਗਰਗਾ ਹ੍ਯਾਪਃ ਕੀਰ੍ਯਮਾਣਾਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸਨ੍ਸਕਲੁਸ਼਼ਾਃ ਫੇਨਵਤ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-145-20 (21406)
ਵਹਨ੍ਤ੍ਯੋ ਵਾਰਿ ਬਹੁਲੰ ਫੇਨੋਡੁਪਪਰਿਪ੍ਲੁਤਮ੍।
ਪਰਿਸਮਸ੍ਰੁਰ੍ਮਹਾਸ਼ਬ੍ਦਾਃ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ੍ਯੋ ਮਹੀਰੁਹਾਨ੍ ॥ 3-145-21 (21407)
ਤਸ੍ਮਿੰਨੁਪਰਤੇ ਸ਼ਬ੍ਦੇਬਾਤੇ ਚ ਸਮਤਾਂ ਗਤੇ।
ਗਤੇ ਹ੍ਯਮ੍ਭਸਿ ਨਿਮ੍ਨਾਨਿ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤੇ ਦਿਵਾਕਰੇ ॥ 3-145-22 (21408)
ਨਿਰ੍ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤੇ ਸ਼ਨੈਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਤਸ੍ਥਿਰੇ ਪੁਨਰ੍ਵੀਰਾਃ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 3-145-23 (21409)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 145 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-145-13 ਪਥਾ ਮਾਰ੍ਗੇਣ। ਅਨਨ੍ਤਰਾਨ੍ਸੰਨਿਹਿਤਾਨ੍। ਨਿਲਿਲ੍ਯਿਰੇ ਨਿਲੀਨਾਃ ॥ 3-145-14 ਸੰਗਮ੍ਯਾਦਾਯੇਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ। ਗਤ੍ਵਾ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-145-19 ਅਸ਼੍ਮਸਹਿਤਾ_ ਕਰਕਾਸਹਿਤਾਃ ॥ 3-145-21 ਵਾਰਿ ਵਹਨ੍ਤ੍ਯੋ ਨਦ੍ਯਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 146
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.146. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 146
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪ੍ਰਯਾਣੇ ਗਮਨਾਕ੍ਸ਼਼ਮਤਯਾ(ਅ)ਧਃ ਪਤਨੇਨ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਾਯਾ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਲਿਲਸੇਚਨਾਦਿਨਾ ਸ਼੍ਰਮਾਪਨੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਾ ਦੁਸ਼੍ਚਰਾਧ੍ਵਸੰਚਰਣੇ ਚਿਨ੍ਤਯਮਾਨੰ ਯਿਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਭੀਮੇਨ ਸ੍ਵੇਨ ਘਟੋਤ੍ਕਚੇਨ ਵਾ ਤਸ੍ਯਾ ਵਹਨੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-146-0 (21410)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-146-0x (2251)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਯਾਤਮਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ।
ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਮਨੁਚਿਤਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਸਮੁਪਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-146-1 (21411)
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਦੁਃਖਪਰੀਤਾ ਚ ਵਾਤਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਤੇਨ ਚ।
ਸੌਕੁਮਾਰ੍ਯਾਚ੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਸੰਮੁਮੋਹ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-146-2 (21412)
ਸਾ ਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਮੋਹੇਨ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਮਸਿਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।
ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਭ੍ਯਾਮਨੁਰੂਪਾਭ੍ਯਾਮੂਰੂ ਸਮਵਲਮ੍ਬਤ ॥ 3-146-3 (21413)
ਆਲਮ੍ਬਮਾਨਾ ਸਹਿਤਾਵੂਰੂ ਗਜਕਰੋਪਮੌ।
ਰਪਪਾਤ ਸਹਸਾ ਭੂਮੌ ਵੇਪਨ੍ਤੀ ਕਦਲੀ ਯਥਾ ॥ 3-146-4 (21414)
ਤਾਂ ਪਤਨ੍ਤੀਂ ਵਰਾਰੋਹਾਂ ਭਜ੍ਯਮਾਨਾਂ ਲਤਾਮਿਵ।
ਨਕੁਲਃ ਸਮਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਪਰਿਜਗ੍ਰਾਹ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-146-5 (21415)
ਨਕੁਲ ਉਵਾਚ। 3-146-6x (2252)
ਰਾਜਨ੍ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜਸ੍ਯ ਸੁਤੇਯਮਸਿਤਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਨਿਪਤਿਤਾ ਭੂਮੌ ਤਾਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-146-6 (21416)
ਅਦੁਃਖਾਰ੍ਹਾ ਪਰੰ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਯੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁਗਾਮਿਨੀ।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਯ ਮਹਾਰਾਜ ਤਾਮਿਮਾਂ ਸ਼੍ਰਮਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਮ੍ ॥ 3-146-7 (21417)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-146-8x (2253)
ਰਾਜਾ ਤੁ ਵਚਨਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੁਃਖਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਭੀਮਸ਼੍ਚ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਸਹਸਾ ਸਮੁਪਾਦ੍ਰਵਨ੍ ॥ 3-146-8 (21418)
ਤਾਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਵਿਵਰ੍ਣਵਦਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਮ੍।
ਅਙ੍ਕਮਾਨੀਯ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਪਰ੍ਯਦੇਵਯਦਾਤੁਰਃ ॥ 3-146-9 (21419)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-146-10x (2254)
ਕਥੰ ਵੇਸ਼੍ਮਸੁ ਗੁਪ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵਾਸ੍ਤੀਰ੍ਣਸ਼ਯਨੋਚਿਤਾ।
ਭੂਮੌ ਨਿਸ਼਼ਤਿਤਾ ਸ਼ੇਤੇ ਸੁਖਾਰ੍ਹਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ॥ 3-146-10 (21420)
ਸੁਕੁਮਾਰੌ ਕਥੰ ਪਾਦੌ ਮੁਖੰ ਚ ਕਮਲਪ੍ਰਭਮ੍।
ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਵਰਾਰ੍ਹਾਯਾਃ ਸ਼੍ਯਾਮਤਾਂ ਸਮੁਪਾਗਤਮ੍ ॥ 3-146-11 (21421)
ਕਿਮਿਦੰ ਦ੍ਯੂਤਕਾਮੇਨ ਮਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਬੁਦ੍ਧਿਨਾ।
ਆਦਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚਰਤਾ ਵਨੇ ਮ੍ਰੁʼਗਗਣਾਕੁਲੇ ॥ 3-146-12 (21422)
ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵੈ ਪਤੀਨ੍।
ਇਤਿਦ੍ਰੁਵਦਰਾਜੇਨ ਪਿਤ੍ਰਾ ਦਤ੍ਤਾ(ਅ)ਯਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-146-13 (21423)
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਨਵਾਪ੍ਯੇਯੰ ਸ਼੍ਰਮਸ਼ੋਕਾਦ੍ਵਿਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾ।
ਸ਼ੇਤੇ ਨਿਪਤਿਤਾ ਭੂਮੌ ਪਾਪਸ੍ਯ ਮਮ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-146-14 (21424)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-146-15x (2255)
ਤਥਾ ਲਾਲਪ੍ਯਮਾਨੇ ਤੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ।
ਧੌਮ੍ਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਤ੍ਰਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-146-15 (21425)
ਤੇ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯਾਮਾਸੁਰਾਸ਼ੀਰ੍ਭਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਪੂਜਯਨ੍।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੋਘ੍ਨਾਂਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਞ੍ਜੇਪੁਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਸ਼੍ਚ ਤੇ ਕ੍ਰਿਯਾਃ ॥ 3-146-16 (21426)
ਪਠ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨਾ ਕਰੈਃ ਸ਼ੀਤੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ਼੍ਚ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ॥ 3-146-17 (21427)
ਸੇਵ੍ਯਮਾਨਾ ਚ ਸ਼ੀਤੇਨ ਜਲਮਿਸ਼੍ਰੇਣ ਵਾਯੁਨਾ।
ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਸੁਖਮਾਸਾਦ੍ਯ ਲੇਭੇ ਚੇਤਃ ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ਨੈਃ ॥ 3-146-18 (21428)
ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਚ ਤਾਂ ਦੀਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮਜਿਨਸੰਸ੍ਤਰੇ।
ਪਾਰ੍ਥਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮਯਾਮਾਸੁਰ੍ਲਬ੍ਧਸੰਜ੍ਞਾਂ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 3-146-19 (21429)
ਤਸ੍ਯਾ ਯਮੌ ਰਕ੍ਤਤਲੌ ਪਾਦੌ ਪੂਜਿਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣੌ।
ਕਰਾਭ੍ਯਾਂ ਕਿਣਜਾਤਾਭ੍ਯਾਂ ਸ਼ਨਕੈਃ ਸੰਵਵਾਹਤੁਃ ॥ 3-146-20 (21430)
ਪਰ੍ਯਾਸ਼੍ਵਾਸਯਦਪ੍ਯੇਨਾਂ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਉਵਾਚ ਚ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭੀਮਸੇਨਮਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 3-146-21 (21431)
ਬਹਵਃ ਪਰ੍ਵਤਾ ਮੀਮ ਵਿਸ਼਼ਮਾ ਹਿਮਦੁਰ੍ਗਮਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕਥੰ ਨੁ ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-146-22 (21432)
ਭੀਮਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-146-23x (2256)
ਤ੍ਵਾਂ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀਂ ਚ ਯਮੌ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸ੍ਵਯੰ ਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਮਾ ਵਿਸ਼਼ਾਦੇ ਮਨੁਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 3-146-23 (21433)
ਅਥਵਾ ਯੋ ਮਯਾ ਜਾਤੋ ਵਿਹਗੋ ਮਦ੍ਬਲੋਪਮਃ।
ਵਹੇਦਨਘ ਸਰ੍ਵਾੰਨੋ ਵਚਨਾਤ੍ਤੇ ਘਟੋਤ੍ਕਚਃ ॥ 3-146-24 (21434)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 146 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-146-1 ਕ੍ਰੋਸ਼ਮਾਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਯਾਤੇਸ਼਼ੁ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 1 .। 3-146-24 ਵਿਹਗਇਵ ਵਿਹਗਃ ਖੇਚਰਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 147
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.147. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 147
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਮਰਣਮਾਤ੍ਰਸੰਨਿਹਿਤੇਨ ਘਟੋਤ੍ਕਚੇਨ ਦੁਰ੍ਗਮੇ ਪਥਿ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਵਹਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਦਨੁਚਰੈ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਵਿਪ੍ਰਾਣੰ ਚ ਵਹਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮਮੇਤ੍ਯ ਤਤ੍ਰ ਸੁਖੇਨ ਨਿਵਾਸਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-147-0 (21435)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-147-0x (2257)
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਬਲਵਾਞ੍ਸ਼ੂਰਃ ਸਦ੍ਯੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਭਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨੌਰਸਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਨੇਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ਮਾਤਰਮ੍ ॥ 3-147-1 (21436)
ਤਵ ਭੀਮ ਸੁਤੇਨਾਹੰ ਨੀਤੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਤਃ ਸਹ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਾ ਗਚ੍ਛੇਯੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 3-147-2 (21437)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-147-3x (2258)
ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਵਚਨਮਾਜ੍ਞਾਯ ਭੀਮਸੇਨੋ ਘਟੋਤ੍ਕਚਮ੍।
`ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਬਲਵਾਨ੍ਮਹਾਬਲਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-147-3 (21438)
ਘਟੋਤ੍ਕਚਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮਾਤ੍ਰਃ ਪਿਤੁਸ੍ਤਦਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰੁਸ਼਼ਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦਭਿਵਾਦ੍ਯਾਥ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸ ਚ ਤੈਰਮਿਨਨ੍ਦਿਤਃ ॥ 3-147-4 (21439)
ਉਵਾਚ ਭੀਮਸੇਨੰ ਸ ਪਿਤਰੰ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-147-5 (21440)
ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭਵਤਾ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰਹਮਾਗਤਃ।
ਆਜ੍ਞਾਪਯ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਰ੍ਵੰ ਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-147-6 (21441)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤੁ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਪਰਿਸ਼਼ਸ੍ਵਜੇ।
ਚਿਨ੍ਤਾਯਾ ਸਮਨਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ'॥ 3-147-7 (21442)
ਹੈਡਿਮ੍ਬੇਯ ਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਤਵ ਮਾਤਾ(ਅ)ਪਰਾਜਿਤਾ।
ਤ੍ਵੰ ਕਚ ਕਾਮਗਮਸ੍ਤਾਤ ਬਲਵਾਨ੍ਵਹ ਤਾਂ ਖਗ ॥ 3-147-8 (21443)
ਸ੍ਕਨ੍ਧਮਾਰੋਪ੍ਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਵਿਹਾਯਸਾ।
ਗਚ੍ਛ ਨੀਚਿਕਯਾ ਗਤ੍ਯਾ ਯਥਾ ਚੈਨਾਂ ਨ ਪੀਡਯੇਃ ॥ 3-147-9 (21444)
ਘਟੋਤ੍ਕਚ ਉਵਾਚ। 3-147-10x (2259)
ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਚ ਧੌਮ੍ਯੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਯਮਜੌ ਤਥਾ।
ਏਕੋਪ੍ਯਹਮਲੰ ਵੋਢੁਂ ਕਿਮੁਤਾਦ੍ਯ ਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 3-147-10 (21445)
[ਅਨ੍ਯੇ ਚ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਸ਼ੂਰਾ ਵਿਹਙ੍ਗਾਃ ਕਾਮਰੂਪਿਣਃ।
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਹਿਤਾ(ਅ)ਨਘ।
`ਮਨ੍ਦੰਮਨ੍ਦੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਹਨ੍ਦ੍ਰੁਪਦਨਨ੍ਦਿਨੀਮ੍' ॥ 3-147-11 (21446)
ਵੈਸ਼੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-147-12x (2260)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮੁਵਾਹ ਸ ਘਟੋਤ੍ਕਚਃ।
ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਮਧ੍ਯਗੋ ਵੀਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਪਿ ਚਾਪਰੇ ॥ 3-147-12 (21447)
ਲੋਮਸ਼ਃ ਸਿਦ੍ਧਮਾਰ੍ਗੇਣ ਜਗਾਮਾਨੁਪਮਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਸ੍ਵੇਨੈਵ ਸ ਪ੍ਰਭਾਵੇਣ ਦ੍ਵੀਤੀਯ ਇਵ ਭਾਸ੍ਕਰਃ ॥ 3-147-13 (21448)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਮੁਪਾਦਾਯ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਨਿਯੋਗਾਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨਦ੍ਰਸ੍ਯ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ ॥ 3-147-14 (21449)
ਏਵੰ ਸੁਰਮਣੀਯਾਨਿ ਵਨਾਨ੍ਯੁਪਵਨਾਨਿ ਚ।
ਆਲੋਕਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਵਿਸ਼ਾਲਾਂ ਬਦਰੀਮਨੁ ॥ 3-147-15 (21450)
ਤੇ ਤ੍ਵਾਸ਼ੁਗਤਿਭਿਰ੍ਵੀਰਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਸ੍ਤੈਰ੍ਮਹਾਜਵੈਃ।
ਉਹ੍ਯਮਾਨਾ ਯਯੁਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਮਹਦਧ੍ਵਾਨਮਲ੍ਪਵਤ੍ ॥ 3-147-16 (21451)
ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਜਨਾਕੀਰ੍ਣਾੰਨਾਨਾਰਤ੍ਨਾਕਰਾਯੁਤਾਨ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਗਿਰਿਪਾਦਾਂਸ਼੍ਚ ਨਾਨਾਧਾਤੁਸਮਾਚਿਤਾਨ੍ ॥ 3-147-17 (21452)
ਵਿਦ੍ਯਾਘਰਮਾਕੀਰ੍ਣਆਨ੍ਯੁਤਾਨ੍ਵਾਨਰਕਿੰਨਰੈਃ।
ਤਥਾ ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚੈਵ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਸ਼੍ਚਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-147-18 (21453)
ਮਯੂਰੈਸ਼੍ਚਭਰੈਸ਼੍ਚੈਵ ਹਰਿਣੈ ਰੁਰੁਭਿਸ੍ਤਥਾ।
ਵਰਾਹੈਰ੍ਗਵਯੈਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹਿਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ ॥ 3-147-19 (21454)
ਨਦੀਜਾਲਸਮਾਕੀਰ੍ਣਾੰਨਾਨਾਪਕ੍ਸ਼਼ਿਯੁਤਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਨਾਨਾਵਿਧਮ੍ਰੁʼਗੈਰ੍ਜੁਸ਼਼੍ਟਾਂਸ਼੍ਚਾਰਣੈਸ਼੍ਚੋਪਸ਼ੋਭਿਤਾਨ੍।
ਸਮਦੈਸ਼੍ਚ੍ਯਸ਼ਿ ਵਿਹਗੈਃ ਉਪੈਰਨ੍ਵਿਤਾਂਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-147-20 (21455)
ਤੇ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਬਹੂਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨੁਤ੍ਤਰਾਂਸ਼੍ਚ ਕੁਰੂਨਪਿ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਵਿਵਿਧਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਕੈਲਾਸੰ ਪਰ੍ਵਤੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-147-21 (21456)
ਤਸ੍ਯਾਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਤੁ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮਮ੍।
ਉਪੇਤੰ ਪਾਦਪੈਰ੍ਦਿਵ੍ਯੈਃ ਸਦਾਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੋਪਗੈਃ ॥ 3-147-22 (21457)
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤਾਂ ਚ ਬਦਰੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਕਨ੍ਧਾਂ ਮਨੋਰਮਾਮ੍।
ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਾਮਵਿਰਲਚ੍ਛਾਯਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਤਾਮ੍ ॥ 3-147-23 (21458)
ਪਤ੍ਰੈਃ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧੈਰਵਿਰਲੈਰੁਪੇਤਾਂ ਮ੍ਰੁʼਦੁਭਿਃ ਸ਼ੁਭਾਮ੍।
ਵਿਸ਼ਾਲਸ਼ਾਖਾਂ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਾਮਤਿਦ੍ਯੁਤਿਸਮਨ੍ਵਿਤਾਮ੍ ॥ 3-147-24 (21459)
ਫਲੈਰੁਪਚਿਤੈਰ੍ਦਿਵ੍ਯੈਰਾਚਿਤਾਂ ਸ੍ਵਾਦੁਭਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਮਧੁਸ੍ਰਵੈਃ ਸਦਾ ਦਿਵ੍ਯਾਂ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਾਮ੍।
ਮਦਪ੍ਰਮੁਦਿਤੈਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਾਨਾਦ੍ਵਿਜਗਣੈਰ੍ਯੁਤਾਮ੍ ॥ 3-147-25 (21460)
ਅਦੰਸ਼ਮਸ਼ਕੇ ਦੇਸ਼ੇ ਬਹੁਮੂਲਫਲੋਦਕੇ।
ਨੀਲਸ਼ਾਦ੍ਵਲਸੰਛੰਨੇ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੇਵਿਤੇ ॥ 3-147-26 (21461)
ਸੁਭੂਮਿਭਾਗਵਿਸ਼ਦੇ ਸ੍ਵਭਾਵਵਿਦਿਤੇ ਸ਼ੁਭੇ।
ਜਾਤਾਂ ਹਿਮਮ੍ਰੁʼਦੁਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੇ ਦੇਸ਼ੇ(ਅ)ਪਹਤਕਣ੍ਟਕੇ ॥ 3-147-27 (21462)
ਤਾਮੁਪੇਤ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਹ ਤੈਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰ੍ਸ਼਼ਭੈਃ।
ਅਵਤੇਰੁਸ੍ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ੍ਕਨ੍ਧਤਃ ਸ਼ਨੈਃ ॥ 3-147-28 (21463)
ਤਤਸ੍ਤਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਰਾਜਨ੍ਸਹਿਤਾ ਦ੍ਵਿਜਪੁਙ੍ਗਵੈਃ ॥ 3-147-29 (21464)
ਤਮਸਾ ਰਹਿਤੰ ਪੁਣ੍ਯਮਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਰਵੇਃ ਕਰੈਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਤ੍ਰੁʼਟ੍ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣਦੋਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਜਿਤੰ ਸ਼ੋਕਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-147-30 (21465)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੰਬਾਧੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮ੍ਯਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੰ ਮਹਾਰਾਜ ਨਰੈਰ੍ਧਰ੍ਮਬਹਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ॥ 3-147-31 (21466)
ਬਲਿਹੋਮਾਰ੍ਚਿਤੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸੁਸੰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨੁਲੇਪਨਮ੍।
ਦਿਵ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪੋਪਹਾਰੈਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਭਿਵਿਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ 3-147-32 (21467)
ਵਿਸ਼ਾਲੈਰਗ੍ਨਿਸ਼ਰਣੈਃ ਸ੍ਰੁਗ੍ਭਾਣ੍ਡੈਰਾਚਿਤੰ ਸ਼ੁਭੈਃ।
ਮਹਦ੍ਭਿਸ੍ਤੋਯਕਲਸ਼ੈਃ ਕਠਿਨੈਸ਼੍ਚੋਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 3-147-33 (21468)
ਸ਼ਰਣ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਪਨਿਨਾਦਿਤਮ੍।
ਦਿਵ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਯਣੀਯੰ ਤਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਸ਼੍ਰਮਨਾਸ਼ਨਮ੍।
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਯੁਤਮਨਿਰ੍ਦੇਸ਼੍ਯੰ ਦੇਵਵਰ੍ਯੋਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 3-147-34 (21469)
ਫਲਮੂਲਾਸ਼ਨੈਰ੍ਦਾਨ੍ਤੈਸ਼੍ਚਾਰੁਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨਾਮ੍ਬਰੈਃ।
ਸੂਰ੍ਯਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰਸਮੈਸ੍ਤਪਸਾ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-147-35 (21470)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਪਰੈਰ੍ਯਤਿਭਿਰ੍ਨਿਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੈਰ੍ਮਹਾਭਾਗੈਰੁਪੇਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਭਿਃ ॥ 3-147-36 (21471)
ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀੰਨਿਯਤਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਧੀਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-147-37 (21472)
ਦਿਵ੍ਯਜ੍ਞਾਨੋਪਪੰਨਾਸ੍ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਤ ਸੁਪ੍ਰੀਤਾ ਦਿਵ੍ਯਾ ਦੇਵਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ। 3-147-38 (21473)
ਪ੍ਰੀਤਾਸ੍ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਸਤ੍ਕਾਰੰ ਵਿਧਿਨਾ ਪਾਵਕਾਪਮਾਃ।
ਉਪਾਜਹ੍ਰੁਸ਼੍ਚ ਸਲਿਲੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪਮੂਲਫਲੰ ਸ਼ੁਚਿ ॥ 3-147-39 (21474)
ਸ ਤੈਃ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ(ਅ)ਥ ਸਤ੍ਕਾਰਮੁਪਨੀਤੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਪ੍ਰਯਤਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਥ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-147-40 (21475)
ਤੰ ਸ਼ਕ੍ਰਸਦਨਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧੰ ਮਨੋਰਮਮ੍।
ਪ੍ਰੀਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੋਪਮੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ॥ 3-147-41 (21476)
ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸ਼ੋਭਯਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚ ਸਹਾਨਘ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਪਾਰਗੈਸ਼੍ਚ ਸਹਾਰ੍ਚਿਤਃ ॥ 3-147-42 (21477)
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਦੇਵਦੇਵਰ੍ਪਿਪੂਜਿਤਮ੍।
ਨਰਨਾਰਾਯਣਸ੍ਥਾਨੰ ਭਾਗੀਰਥ੍ਯੋਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 3-147-43 (21478)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਧ੍ਰੁʼਸ੍ਰਵਫਲਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਭਾਵਿਨੀਮ੍।
ਵਦਰੀਂ ਤਾਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-147-44 (21479)
ਮੁਦਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਰੇਮਿਰੇ ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਤਦਾ।
ਆਲੋਕਯਨ੍ਤੋ ਮੈਨਾਕੰ ਨਾਨਾਦ੍ਵਿਜਗਣਾਯੁਤਮ੍।
ਹਿਰਣ੍ਯਸ਼ਿਖਰੰ ਚੈਵ ਮਧ੍ਯੇ ਵਿਨ੍ਦੁਸਰਃ ਸ਼ਿਵਮ੍ ॥ 3-147-45 (21480)
ਭਾਗੀਰਥੀਂ ਸੁਤੀਰ੍ਥਾਂ ਚ ਸ਼ੀਤਾਮਲਜਲਾਂ ਸ਼ਿਵਾਮ੍।
ਮਣਿਪ੍ਰਵਾਲਪ੍ਰਸ੍ਤਾਰਾਂ ਪਾਦਪੈਰੁਸ਼਼ਸ਼ੋਭਿਤਾਮ੍ ॥ 3-147-46 (21481)
ਦਿਵ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਸਮਾਕੀਰ੍ਣਾਂ ਮਨਃਪ੍ਰੀਤਿਵਿਵਰ੍ਧਨੀਮ੍।
ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਵਿਜਹ੍ਰੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-147-47 (21482)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਚਰਿਤੇ ਦੇਸ਼ੇ ਪਰਮਦੁਰ੍ਗਮੇ।
ਭਾਗੀਰਥੀਪੁਣ੍ਯਜਲੇਤਰ੍ਪਯਾਂਚਕ੍ਰਿਰੇ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍।
ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਃ ਪਰਮੰ ਸ਼ੌਚਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-147-48 (21483)
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਤਰ੍ਪਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਜਪਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹਾਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹਿਤਾ ਵੀਰਾ ਹ੍ਯਵਸਨ੍ਪੁਰੁਪਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-147-49 (21484)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਸ੍ਤਤ੍ਰਪਸ਼ਯ੍ਨ੍ਤਃ ਕ੍ਰੀਡਿਤਾਨ੍ਯਮਰਪ੍ਰਭਾਃ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਰੇਮਿਰੇ ਤਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-147-50 (21485)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 147 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-147-11 ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਹਨੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-147-17 ਰਤ੍ਨਾਕਰੈਃ ਆਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ ਯੁਤਾਨ੍ ॥ 3-147-22 ਅਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਸਮੀਪੇ ॥ 3-147-27 ਸ੍ਵਭਾਵਤ ਏਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਰਹਿਤੇ ਸ੍ਵਭਾਵਵਿਹਿਤੇ। ਜਾਤਾਂ ਬਦਰੀਮ੍ ॥ 3-147-33 ਅਗ੍ਨਿਸ਼ਰਣੈਃ ਅਗ੍ਨ੍ਯਗਾਰੈਃ। ਆਚਿਤੰ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮ੍। ਕਠਿਨੈਃ ਸ਼ਿਕ੍ਯੈਃ ਕਰਣ੍ਡੈਰ੍ਵਾ ॥ 3-147-39 ਸਤ੍ਕਾਰੰ ਚਕ੍ਰੁਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-147-46 ਸੀਤਾਂ ਵਿਮਲਪਙ੍ਕਜਾਮ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਸੀਤਾਂ ਨਾਮਤਃ। ਪ੍ਰਸ੍ਤਾਰਃ ਸੋਪਾਨਪਾਦਗਣਾਦਿਰੂਪਃ। ਸ਼਼ਟ੍ਟ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 148
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.148. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 148
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਾਚਨ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਾ ਭੀਮਸੰਨਿਧਾਨੇ ਵਾਯ੍ਵਾਨੀਤਾਦ੍ਭੁਤਸੌਗਨ੍ਧਿਕਪੁਸ਼਼੍ਪਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਯਾ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਬਹੁਪੁਸ਼਼੍ਪਾਨਯਨੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨ ਭੀਮੇਨ ਤਦਰ੍ਥੰ ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਭੀਮਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗ ਸ੍ਵਮਾਰ੍ਗਨਿਰੋਧਕੇਨ ਹਨੁਮਤਾ ਸਹ ਸੰਵਾਦਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-148-0 (21486)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-148-0x (2261)
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਪਰਮੰ ਸ਼ੌਚਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਸ਼਼ਡ੍ਰਾਤ੍ਰਮਵਸਨ੍ਵੀਰਾ ਧਨੰਜਯਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-148-1 (21487)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਹਰਮਾਣਾਸ਼੍ਚ ਰਮਮਾਣਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਮਨੋਜ੍ਞੇ ਕਾਨਨਵਰੇ ਸਰ੍ਵ ਭੂਤਮਨੋਰਮੇ ॥ 3-148-2 (21488)
ਪਾਦਪੈਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਿਕਚੈਃ ਫਲਭਾਰਾਵਨਾਮਿਤੈਃ।
ਸ਼ੋਭਿਤਃ ਪਰ੍ਵਤੋ ਰਮ੍ਯਃ ਪੁਂਸ੍ਕੋਕਿਲਕੁਲਾਕੁਲੈਃ।
ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਪਤ੍ਰੈਰਵਿਰਲੈਃ ਸ਼ੀਤਚ੍ਛਾਯੈਰ੍ਮਨੋਰਮੈਃ ॥ 3-148-3 (21489)
ਸਰਾਂਸਿ ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਸੰਨਸਲਿਲਾਨਿ ਚ।
ਕਮਲੈਃ ਸੋਤ੍ਪਲੈਸ੍ਤਤ੍ਰਭ੍ਰਾਜਮਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਰੁਰੂਪਾਣਇ ਰੇਮਿਰੇ ਤਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-148-4 (21490)
ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਃ ਸੁਖਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੋ ਵਵੌ ਤਤ੍ਰ ਸਮੀਰਣਃ।
ਹ੍ਲਾਦਯਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਰ੍ਬਾਨ੍ਸਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਨ੍ਸਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭਾਨ੍ ॥ 3-148-5 (21491)
ਤਤਃ ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰੇ ਵਾਯੁਃ ਪ੍ਲਵਮਾਨੋ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।
ਸਹਸ੍ਰਪਤ੍ਰਮਰ੍ਕਾਭੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਪਦ੍ਮਮੁਪਾਹਰਤ੍ ॥ 3-148-6 (21492)
ਤਦਵੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧੰ ਮਨੋਰਮਮ੍।
ਅਨਿਲੇਨਾਹ੍ਰੁʼਤੰਭੂਮੌ ਪਤਿਤੰ ਜਲਜੰ ਸ਼ੁਚਿ ॥ 3-148-7 (21493)
ਤਚ੍ਛੁਭਾ ਸ਼ੁਭਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਤੀਵ ਮੁਦਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਭੀਮਸੇਨਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-148-8 (21494)
ਪਸ਼੍ਯ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸੁਰੁਚਿਰੰ ਭੀਮ ਪੁਸ਼਼੍ਪਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਗਨ੍ਧਸੰਸ੍ਥਾਨਸੰਪੰਨੰ ਮਨਸੋ ਮਮ ਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-148-9 (21495)
ਇਦੰ ਚ ਧਰ੍ਮਰਾਜਾਯ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਪਰੰਤਪ।
`ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਪਰਾਣਿ ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿ ਬਹੂਨਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ'।
ਹਰੇਰਿਦੰ ਮੇ ਕਾਮਾਯ ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਪੁਨਰਾਸ਼੍ਰਮੇ ॥ 3-148-10 (21496)
ਯਦਿ ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਿਯਾ ਪਾਰ੍ਥ ਬਹੂਨੀਮਾਨ੍ਯੁਪਾਹਰ।
ਤਾਨ੍ਯਹੰ ਨੇਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਪੁਨਰਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-148-11 (21497)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਾਞ੍ਚਲੀ ਭੀਮਸੇਨਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ।
ਜਗਾਮ ਪੁਸ਼਼੍ਪਮਾਦਾਯ ਧਰ੍ਮਰਾਜਾਯ ਤਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-148-12 (21498)
ਅਭਿਪ੍ਰਾਯੰ ਤੁ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਮਹਿਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਪ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯਕਾਮਃ ਸ ਪ੍ਰਾਯਾਦ੍ਭੀਮੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-148-13 (21499)
ਵਾਤੰ ਤਮੇਵਾਭਿਮੁਖੋ ਯਤਸ੍ਤਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਪਮਾਗਤਮ੍।
ਆਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਜਗਾਮਾਸ਼ੁ ਸਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣ੍ਯਪਰਾਣ੍ਯਪਿ ॥ 3-148-14 (21500)
ਰੁਕ੍ਮਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੰ ਧਨੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਰਾਂਸ਼੍ਚਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੋਪਮਾਨ੍।
ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਡਿਵ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਭਿੰਨ ਇਵ ਕੁਞ੍ਜਰਃ।
[ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਮਹਾਬਾਣਧਨੁਰ੍ਧਰਮ੍ ॥ 3-148-15 (21501)
ਨ ਗ੍ਲਾਨਿਰ੍ਨ ਚ ਵੈਕ੍ਲਬ੍ਯੰ ਨ ਭਯੰ ਨ ਚ ਸੰਭ੍ਰਮਃ।
ਕਦਾਚਿਜ੍ਜੁਸ਼਼ਤੇ ਪਾਰ੍ਥਮਾਤ੍ਮਜੰ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਨਃ ॥] 3-148-16 (21502)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛਨ੍ਸ ਬਾਹੁਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਵ੍ਯਪੇਤਭਯਸਮੋਹਃ ਸ਼ੈਲਮਭ੍ਯਪਤਦ੍ਬਲੀ ॥ 3-148-17 (21503)
ਸ ਤੰ ਦ੍ਰੁਮਲਤਾਗੁਲ੍ਮਚ੍ਛੰਨੰ ਨੀਲਸ਼ਿਲਾਤਲਮ੍।
ਗਿਰਿੰ ਚਚਾਰਾਰਿਹਰਃ ਕਿੰਨਰਾਚਰਿਤੰ ਸ਼ੁਭਮ੍ ॥ 3-148-18 (21504)
ਨਾਨਾਵਰ੍ਣਧਰੈਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੰ ਧਾਤੁਦ੍ਰੁਮਮ੍ਰੁʼਗਾਣ੍ਡਜੈਃ।
ਸਰ੍ਵਭੂਸ਼਼ਣਸੰਪੂਰ੍ਣੰ ਭੂਮੇਰ੍ਭੁਜਮਿਵੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮ੍ ॥ 3-148-19 (21505)
ਸਰ੍ਵਰ੍ਤੁਰਮਣੀਯੇਸ਼਼ੁ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਸਕ੍ਤਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰਭਿਪ੍ਰਾਯਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨਾਨੁਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-148-20 (21506)
ਪੁਂਸ੍ਕੋਕਿਲਨਿਨਾਦੇਸ਼਼ੁ ਸ਼਼ਟ੍ਪਦਾਚਰਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਬਦ੍ਧਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਮਨਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਜਗਾਮਾਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-148-21 (21507)
ਆਜਿਘ੍ਰਨ੍ਸ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸਰ੍ਵਰ੍ਤੁਕੁਸੁਮੋਦ੍ਭਵਮ੍।
ਗਨ੍ਧਮੁਦ੍ਧਤਮੁਦ੍ਦਾਮੋ ਵਨੇ ਮਤ੍ਤ ਇਵ ਦ੍ਵਿਪਃ ॥ 3-148-22 (21508)
ਵੀਜ੍ਯਮਾਨਃ ਸੁਪੁਣ੍ਯੇਨ ਨਾਨਾਕੁਸੁਮਗਨ੍ਧਿਨਾ।
ਪਿਤੁਃ ਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸ਼ੀਤੇਨ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਵਾਯੁਨਾ ॥ 3-148-23 (21509)
ਹ੍ਰਿਯਮਾਣਸ਼੍ਰਮਃ ਪਿਤ੍ਰਾ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਨੂਰੁਹਃ ॥ 3-148-24 (21510)
ਸ ਯਕ੍ਸ਼਼ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੁਰਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਮ੍।
ਵਿਲੋਕਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਪੁਸ਼਼੍ਪਹੇਤੋਰਰਿੰਦਮਃ ॥ 3-148-25 (21511)
ਵਿਸ਼਼ਮਚ੍ਛਦੈਰਚਿਤੈਰਨੁਲਿਪ੍ਤ ਇਵਾਙ੍ਗੁਲੈਃ।
ਵਿਮਲੈਰ੍ਧਾਤੁਵਿਚ੍ਛੇਦੈਃ ਕਾਞ੍ਚਨਾਞ੍ਜਨਰਾਜਤੈਃ ॥ 3-148-26 (21512)
ਸਪਕ੍ਸ਼਼ਮਿਵ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਲਗ੍ਨੈਃ ਪਯੋਧਰੈਃ।
ਮੁਕ੍ਤਾਹਾਰੈਰਿਵ ਚਿਤੰ ਚ੍ਯੁਤੈਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੋਦਕੈਃ ॥ 3-148-27 (21513)
ਅਭਿਰਾਮਦਰੀਕੁਞ੍ਜਨਿਰ੍ਝਰੋਦਕਕਨ੍ਦਰਮ੍।
ਅਪ੍ਸਰੋਨੂਪੁਰਰਵੈਃ ਪ੍ਰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਰਬਰ੍ਹਿਣਮ੍ ॥ 3-148-28 (21514)
ਦਿਗ੍ਵਾਰਣਵਿਸ਼਼ਾਣਾਗ੍ਰੈਰ੍ਘ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋਪਲਸ਼ਿਲਾਤਲਮ੍।
ਸ੍ਰਸ੍ਤਾਂਸ਼ੁਕਮਿਵਾਸ਼੍ਰੋਭ੍ਯੈਰ੍ਨਿਮ੍ਨਗਾਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤੈਰ੍ਜਲੈਃ ॥ 3-148-29 (21515)
ਸਸ਼ਸ਼਼੍ਪਕਬਲੈਃ ਸ੍ਵਸ੍ਥੈਰਦੂਰਪਰਿਵਰ੍ਤਿਭਿਃ।
ਭਯਾਨਭਿਕ੍ਸ਼਼ਜ੍ਞੈਰ੍ਹਰਿਣੈਃ ਕੌਤੂਹਲਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-148-30 (21516)
ਚਾਲਯਾਨਃ ਸ੍ਵਵੇਗੇਨ ਲਤਾਜਾਲਾਨ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ।
ਆਕ੍ਰੀਡਮਾਨਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਵਾਯੁਸੁਤੋ ਯਯੌ ॥ 3-148-31 (21517)
ਪ੍ਰਿਯਾਮਨੋਰਥੰ ਕਰ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯਤਸ਼੍ਚਾਰੁਲੋਚਨਃ।
ਪ੍ਰਾਂਸ਼ੁਃ ਕਨਕਵਰ੍ਣਾਭਃ ਸਿੰਹਸੰਹਨਨੋ ਯੁਵਾ ॥ 3-148-32 (21518)
ਮਤ੍ਤਵਾਰਣਵਿਕ੍ਰਨ੍ਤੋ ਮਤ੍ਤਵਾਰਣਵੇਗਵਾਨ੍।
ਮਤ੍ਤਵਾਰਣਤਾਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਤ੍ਤਵਾਰਣਵਾਰਣਃ ॥ 3-148-33 (21519)
ਪ੍ਰਿਯਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾਭਿਰ੍ਵਾਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਭਿਰ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੈਃ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯੋਸ਼਼ਾਭਿਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਭਿਰ੍ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-148-34 (21520)
ਨਵਾਵਤਾਰੰ ਰੂਪਸ੍ ਵਿਕ੍ਰੀਡੰਨਿਵ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਚਚਾਰ ਰਮਣੀਯੇਸ਼਼ੁ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸਾਨੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-148-35 (21521)
ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਵਨਵਾਸਿਨ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਸਮੁਦ੍ਯਤਃ ॥ 3-148-36 (21522)
ਸੋ(ਅ)ਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ਤਥਾ ਪਾਰ੍ਥੇ ਮਯਿ ਤ੍ਵਤਿਵਿਲਮ੍ਬਿਤੇ।
ਪੁਸ਼਼੍ਪਹੇਤੋਃ ਕਥੰ ਤ੍ਵਾਰ੍ਯਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-148-37 (21523)
ਸ੍ਨੇਹਾੰਨਰਵਰੋ ਨੂਨਮਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਬਲਸ੍ਯ ਚ।
ਨਕੁਲੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਨ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-148-38 (21524)
ਕਥੰ ਨੁ ਕੁਸੁਮਾਵਾਪ੍ਤਿਃ ਸ੍ਯਾਚ੍ਛੀਘ੍ਰਮਿਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍।
ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਰਾਡਿਵ ਵੇਗਿਤਃ ॥ 3-148-39 (21525)
[ਸਜ੍ਜਮਾਨਮਨੋਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਫੁਲ੍ਲੇਸ਼਼ੁ ਗਿਰਿਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਦ੍ਰੌਪਦੀਵਾਕ੍ਯਪਾਥੇਯੋ ਭੀਮਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤਰੰ ਯਯੌ ॥] 3-148-40 (21526)
ਕਮ੍ਪਯਨ੍ਮੇਦਿਨੀਂ ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਨਿਰ੍ਘਾਤ ਇਵ ਪਰ੍ਵਸੁ।
ਤ੍ਰਾਸਯਨ੍ਗਜਯੂਥਾਨਿ ਵਾਤਰੰਹਾ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-148-41 (21527)
ਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰਮ੍ਰੁʼਗਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮਰ੍ਦਯਾਨੋ ਮਹਾਬਲਃ।
ਉਨ੍ਮੂਲਯਨ੍ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਪੋਥਯੰਸ਼੍ਚੋਰਸਾ ਬਲੀ ॥ 3-148-42 (21528)
ਲਤਾਵਲ੍ਲੀਸ਼੍ਚ ਵੇਗੇਨ ਵਿਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਉਪਰ੍ਯੁਪਰਿ ਸ਼ੈਲਾਗ੍ਰਮਾਰੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੁਰਿਵ ਦ੍ਵਿਪਃ ॥ 3-148-43 (21529)
ਜਲਾਵਲਮ੍ਬੋ(ਅ)ਤਿਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਵਿਦ੍ਯੁਦਿਵ ਤੋਯਦਃ।
`ਵ੍ਯਨਦਤ੍ਸ ਮਹਾਨਾਦੰ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-148-44 (21530)
ਤੇਨ ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਮਹਤਾ ਭੀਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਬੋਧਿਤਾਃ।
ਗੁਹਾਂ ਸੰਤਤ੍ਯਜੁਰ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਨਿਲਿਲ੍ਯੁਰ੍ਵਨਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-148-45 (21531)
ਸਮੁਤ੍ਪੇਤੁਃ ਖਗਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯੂਥਾਨਿ ਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ।
ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚੋਤ੍ਸਸ੍ਰੁʼਜਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ੍ਤਤ੍ਯਜੁਰ੍ਹਰਯੋ ਗੁਹਾਮ੍।
ਵ੍ਯਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਨ੍ਤ ਮਹਾਸਿੰਹਾ ਮਹਿਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਵਨੇਚਰਾਃ ॥ 3-148-46 (21532)
ਤੇਨ ਵਿਤ੍ਰਾਸਿਤਾ ਨਾਗਾਃ ਕਰੇਣੁਪਰਿਵਾਰਿਤਾਃ।
ਤਦ੍ਵਨੰ ਸੰਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਜਗ੍ਮੁਰਨ੍ਯਨ੍ਮਹਾਵਨਮ੍ ॥ 3-148-47 (21533)
ਵਰਾਹਮ੍ਰੁʼਗਸਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚ ਮਹਿਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਵਨੇਚਰਾਃ।
ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਗੋਮਾਯੁਸਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਣੇਦੁਰ੍ਗਵਯੈਃ ਸਹ ॥ 3-148-48 (21534)
ਰਥਾਙ੍ਗਸਾਹ੍ਵਦਾਤ੍ਯੂਹਾ ਹੰਸਕਾਰਣ੍ਡਵਪ੍ਲਵਾਃ।
ਸ਼ੁਕਾਃ ਪਾਰਾਵਤਾਃ ਕੌਞ੍ਚਾ ਵਿਸੰਜ੍ਞਾ ਭੇਜਿਰੇ ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-148-49 (21535)
ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਦਰ੍ਪਿਤਾ ਨਾਗਾਃ ਕਰੇਣੁਸ਼ਰਪੀਡਿਤਾਃ।
ਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਭੀਮਸੇਨਮਥਾਦ੍ਰਵਨ੍ ॥ 3-148-50 (21536)
ਸ਼ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਮੂਤ੍ਰੰ ਚ ਮੁਞ੍ਚਾਨਾ ਭਯਵਿਭ੍ਰਾਨ੍ਤਮਾਨਸਾਃ।
ਵ੍ਯਾਦਿਤਾਸ੍ਯਾ ਮਹਾਰੌਦ੍ਰ ਵ੍ਯਨਦਨ੍ਭੀਸ਼਼ਣਾਨ੍ਰਵਾਨ੍ ॥ 3-148-51 (21537)
ਤਤੋ ਵਾਯੁਸੁਤਃ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਸ੍ਵਬਾਹੁਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਗਜੇਨਾਨ੍ਯਾਨ੍ਗਜਾਨ੍ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸਿੰਹੰ ਸਿੰਹੇਨ ਵਾ ਵਿਭੁਃ।
ਤਲਪ੍ਰਹਾਰੈਰਨ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਹਨਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਬਲੀ ॥ 3-148-52 (21538)
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਭੀਮੇਨ ਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰਤਰਕ੍ਸ਼਼ਵਃ।
ਭਯਾਦ੍ਵਿਸਸ੍ਰੁʼਜੁਰ੍ਭੀਮੰ ਸ਼ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਮੂਤ੍ਰੰ ਚ ਸੁਸ੍ਰੁਵੁਃ ॥ 3-148-53 (21539)
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤਾਨਪਾਸ੍ਯ ਮਹਾਬਲਃ।
ਵਨੰ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਞ੍ਸ਼ਬ੍ਦੇਨਾਪੂਰਯਨ੍ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-148-54 (21540)
ਅਥਾਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਗਨਧਮਾਦਨਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਸੁਰਮ੍ਯੰ ਕਦਲੀਸ਼਼ਣਅਡੰ ਬਹੁਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-148-55 (21541)
ਤਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਵੇਗੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਮਹਾਬਲਃ।
ਮਹਾਗਜ ਇਵਾਸ੍ਰਾਵੀ ਪ੍ਰਭਞ੍ਜਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਦ੍ਰੁਮਾਨ੍ ॥ 3-148-56 (21542)
ਉਤ੍ਪਾਟ੍ਯ ਕਦਲੀਸ੍ਤਮ੍ਭਾਨ੍ਬਹੁਤਾਲਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਯਾਨ੍।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਤਰਸਾ ਭੀਮਃ ਸਮਨ੍ਤਾਦ੍ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਃ।
ਵਿਮਰ੍ਦਨ੍ਸੁਮਹਾਤੇਜਾ ਨ੍ਰੁʼਸਿੰਹ ਇਵ ਦਰ੍ਪਿਤਃ ॥ 3-148-57 (21543)
ਤਤਃ ਸੰਨ੍ਯਪਤੰਸ੍ਤਤ੍ਰਸੁਬਹੂਨਿ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਚ।
ਰੁਰੁਵਾਰਣਯੂਥਾਨਿ ਮਹਿਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਜਲਾਸ਼੍ਰਯਾਃ ॥ 3-148-58 (21544)
`ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤਾਨਪਾਸ੍ਯ ਮਹਾਬਲਃ।
ਵਨੰ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾੰਨਾਦੇਨਾਪੂਰਯਨ੍ਦਿਸ਼ਃ' ॥ 3-148-59 (21545)
ਤੇਨ ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਚੈਵਾਥ ਭੀਮਸੇਨਰਵੇਣ ਚ।
ਵਨਾਨ੍ਤਰਗਤਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਿਤ੍ਰੇਸੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਹਪਕ੍ਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-148-60 (21546)
ਤਸ੍ਮਿਨਨਥ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਤੁ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੋਭੇ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍।
ਜਲਾਰ੍ਦ੍ਰਪਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵਿਹਗਾਃ ਸਮੁਤ੍ਪੇਤੁਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-148-61 (21547)
ਤਾਨੌਦਕਾਨ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾੰਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਤਾਨੇਵਾਨੁਸਰਨ੍ਰਮ੍ਯੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸੁਮਹਤ੍ਸਰਃ ॥ 3-148-62 (21548)
ਕਾਞ੍ਚਨੈਃ ਕਦਲੀਸ਼਼ਣ੍ਡੈਰ੍ਮਨ੍ਦਮਾਰੁਤਕਮ੍ਪਿਤੈਃ।
ਵੀਜ੍ਯਮਾਨਮਿਵਾਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯੰ ਤੀਰਾਤ੍ਤੀਰਵਿਸਰ੍ਪਿਭਿਃ ॥ 3-148-63 (21549)
ਤਤ੍ਸਰੋ(ਅ)ਥਾਵਤੀਰ੍ਯਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰਭੂਤਨਲਿਨੋਤ੍ਪਲਮ੍।
ਮਹਾਗਜ ਇਵੋਦ੍ਦਾਮਸ਼੍ਚਿਕ੍ਰੀਡ ਬਲਵਦ੍ਬਲੀ ॥ 3-148-64 (21550)
ਵਿਕ੍ਰੀਡ੍ਯਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰੁਚਿਰਮੁਤ੍ਤਤਾਰਾਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿਃ।
`ਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯਨ੍ਸਲਿਲੰ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਭਿੰਨ ਇਵਵਾਰਣਃ' ॥ 3-148-65 (21551)
ਤਤੋ ਜਗਾਹੇ ਵੇਗੇਨ ਤਦ੍ਵਨੰ ਬਹੁਪਾਦਪਮ੍।
ਦਧ੍ਮੌ ਚ ਸ਼ਙ੍ਖੰ ਸ੍ਵਨਵਤ੍ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
[ਆਸ੍ਫੋਟਯਚ੍ਚ ਬਲਵਾਨ੍ਭੀਮਃ ਸੰਨਾਦਯਨ੍ਦਿਸ਼ਃ ॥] 3-148-66 (21552)
ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਙ੍ਖਸ੍ਯ ਸ਼ਬ੍ਦਨ ਭੀਮਸੇਨਰਵੇਣ ਚ।
ਬਾਹੁਸ਼ਬ੍ਦਨ ਚੋਗ੍ਰੇਣ ਨਦਨ੍ਤੀਵ ਗਿਰੇਰ੍ਗੁਹਾਃ ॥ 3-148-67 (21553)
ਤੰ ਵਜ੍ਰਨਿਸ਼਼੍ਪੇਸ਼਼ਸਮਮਾਸ੍ਫੋਟਿਤਮਹਾਰਵਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ੈਲਗੁਹਾਸੁਪ੍ਤੈਃ ਸਿੰਹੈਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਮਹਾਸ੍ਵਨਃ ॥ 3-148-68 (21554)
ਸਿੰਹਨਾਦਭਯਤ੍ਰਸ੍ਤੈਃ ਕੁਞ੍ਜਰੈਰਪਿ ਭਾਰਤ।
ਮੁਕ੍ਤੋ ਵਿਰਾਵਃ ਸੁਮਹਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤੋ ਯੇਨ ਪੂਰਿਤਃ ॥ 3-148-69 (21555)
ਤੰ ਤੁ ਨਾਦੰ ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੁਪ੍ਤੋ ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਃ। 3-148-70 (21556)
[ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਭੀਮਸੇਨੰ ਤੁ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਹਨੁਮਾਨ੍ਕਪਿਃ ॥ 3-148-70 (21557)
ਦਿਵੰਗਮੰ ਰੁਰੋਧਾਥ ਮਾਰ੍ਗੰ ਭੀਮਸ੍ਯ ਕਾਰਣਾਤ੍।
ਅਨੇਨ ਹਿ ਪਥਾ ਮਾ ਵੈ ਗਚ੍ਛੇਦਿਤਿ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਸਃ ॥ 3-148-71 (21558)
ਆਸ੍ਤ ਏਕਾਯਨੇ ਮਾਰ੍ਗੇ ਕਦਲੀਸ਼਼ਣ੍ਡਮਣ੍ਡਿਤੇ।
ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਭੀਮਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਤੰ ਮਾਰ੍ਗਮਵਰੁਧ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-148-72 (21559)
ਮਾ(ਅ)ਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸ਼ਾਪੰ ਵਾ ਧਰ੍ਸ਼਼ਣਾਂ ਵੇਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਕਦਲੀਸ਼਼ਣ੍ਡਮਧ੍ਯਸ੍ਥੋ ਹ੍ਯੇਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਵਾਨਰਃ ॥ 3-148-73 (21560)
ਪ੍ਰਾਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਤ ਮਹਾਕਾਯੋ ਹਨੂਮਾੰਨਾਮ ਵਾਨਰਃ।
ਕਦਲੀਸ਼਼ਣ੍ਡਮਧ੍ਯਸ੍ਥੋ ਨਿਦ੍ਰਾਵਸ਼ਗਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-148-74 (21561)
`ਤੇਨ ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਮਹਤਾ ਵ੍ਯਬੁਧ੍ਯਤ ਮਹਾਕਪਿਃ'।
ਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਮਾਣਃ ਸੁਵਿਪੁਲੰ ਸ਼ਕ੍ਰਧ੍ਵਜਮਿਵੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮ੍।
ਆਸ੍ਫੋਟਯਚ੍ਚਲਾਙ੍ਗੂਲਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼ਨਿਸਮਸ੍ਵਨਮ੍ ॥ 3-148-75 (21562)
ਤਸ੍ਯ ਲਾਙ੍ਗੂਲਨਿਨਦੰ ਪਰ੍ਵਤਃ ਸੁਗੁਹਾਮੁਖੈਃ।
ਉਦ੍ਗਾਰਮਿਵ ਗੌਰ੍ਨਰ੍ਦੰਨੁਤ੍ਸਸਰ੍ਜ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-148-76 (21563)
ਲਾਙ੍ਗੂਲਾਸ੍ਫੋਟਸ਼ਬ੍ਦਾਚ੍ਚ ਚਲਿਤਃ ਸ ਮਹਾਗਿਰਿਃ।
ਵਿਘੂਰ੍ਣਮਾਨਸ਼ਿਖਰਃ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਸ਼ੀਰ੍ਯਤ ॥ 3-148-77 (21564)
ਸ ਲਾਙ੍ਗੂਲਰਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਤ੍ਤਵਾਰਣਨਿਸ੍ਵਨਮ੍।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਧਾਯਵਿਚਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚਚਾਰ ਗਿਰਿਸਾਨੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-148-78 (21565)
ਸ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਨੂਰੁਹਃ।
ਸ਼ਬ੍ਦਪ੍ਰਭਵਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛੰਸ਼੍ਚਚਾਰ ਕਦਲੀਵਨਮ੍ ॥ 3-148-79 (21566)
ਕਦਲੀਵਨਮਧ੍ਯਸ੍ਥਮਥ ਪੀਨੇ ਸ਼ਿਲਾਤਲੇ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸੁਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਵਾਨਰਾਧਿਪਤਿੰ ਤਦਾ ॥ 3-148-80 (21567)
ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸੰਪਾਤਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸੰਪਾਤਪਿਙ੍ਗਲਮ੍।
ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸੰਪਾਤਨਿਨਦੰ ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸੰਪਾਤਚਞ੍ਚਲਮ੍ ॥ 3-148-81 (21568)
ਬਾਹੁਸ੍ਵਸ੍ਤਿਕਵਿਨ੍ਯਸ੍ਤਪੀਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼ਿਰੋਧਰਮ੍।
ਸ੍ਕਨ੍ਧਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਕਾਯਤ੍ਵਾਤ੍ਤਨੁਮਧ੍ਯਕਟੀਤਟਮ੍ ॥ 3-148-82 (21569)
ਕਿੰਚਿਚ੍ਚਾਭੁਗ੍ਨਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਦੀਰ੍ਘਰੋਮਾਞ੍ਚਿਤੇਨ ਚ।
ਲਾਙ੍ਗੂਲੇਨੋਰ੍ਧ੍ਵਗਤਿਨਾ ਧ੍ਵਜੇਨੇਵ ਵਿਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ 3-148-83 (21570)
ਹ੍ਰਸ੍ਵੌਸ਼਼੍ਠੰ ਤਾਮ੍ਰਜਿਹ੍ਵਾਸ੍ਯੰ ਰਕ੍ਤਕਰ੍ਣੰ ਚਲਦ੍ਧੁਵਮ੍।
ਅਪਸ਼੍ਯਦ੍ਵਦਨੰ ਤਸ੍ਯ ਰਸ਼੍ਮਿਵਨ੍ਤਮਿਵੋਡੁਪਮ੍ ॥ 3-148-84 (21571)
ਵਦਨਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਗਤੈਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲੈਰ੍ਦਨ੍ਤੈਰਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਕੇਸਰੋਤ੍ਕਰਸੰਮਿਸ਼੍ਰਮਸ਼ੋਕਾਨਾਮਿਵੋਤ੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-148-85 (21572)
ਹਿਰਣ੍ਮਯੀਨਾਂ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥੰ ਕਦਲੀਨਾਂ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍।
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੇਨ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਸ੍ਵਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤਮਿਵਾਨਲਮ੍।
ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਮਪਤ੍ਰਸ੍ਤੰ ਲੋਚਨੈਰ੍ਮਧੁਪਿਙ੍ਗਲੈਃ ॥ 3-148-86 (21573)
ਤੰ ਵਾਨਰਵਰੰ ਧੀਮਾਨਤਿਕਾਯੰ ਮਹਾਬਲਮ੍।
ਸ੍ਵਰ੍ਗਪਨ੍ਥਾਨਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਹਿਮਵਨ੍ਤਮਿਵ ਸ੍ਤਿਤਮ੍ ॥ 3-148-87 (21574)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚੈਨੰ ਮਹਾਬਾਹੁਰੇਕੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਵਨੇ।
ਅਥੋਪਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਰਸਾ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-148-88 (21575)
ਸਿੰਹਨਾਦੰ ਚਕਾਰੋਗ੍ਰੰ ਵਜ੍ਰਾਸ਼ਨਿਸਮੰ ਬਲੀ।
ਤੇਨ ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਭੀਮਸ੍ਯ ਵਿਤ੍ਰੇਸੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-148-89 (21576)
ਹਨੂਮਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਾਸਤ੍ਵ ਈਸ਼਼ਦੁਨ੍ਮੀਲ੍ਯ ਲੋਚਨੇ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਮਥ ਸਾਵਜ੍ਞੰ ਲੋਚਨੈਰ੍ਮਧੁਪਿਙ੍ਗਲੈਃ ॥ 3-148-90 (21577)
`ਤਤਃ ਪਵਨਜਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਨ੍ਤਿਕਸ੍ਥੰ ਮਹੌਜਸਮ੍'।
ਸ੍ਮਿਤੇਨ ਚੈਨਮਾਸਾਦ੍ਯਹਨੂਮਾਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-148-91 (21578)
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਸਰੁਜਸ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਸੁਖਸੁਪ੍ਤਃ ਪ੍ਰਬੋਧਿਤਃ।
ਨਨੁ ਨਾਮ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਦਯਾ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਜਾਨਤਾ ॥ 3-148-92 (21579)
ਵਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਜਾਨੀਮਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ।
ਨਰਾਸ੍ਤੁ ਬੁਦ੍ਧਿਸੰਪੰਨਾ ਦਯਾਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਜਨ੍ਤੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-148-93 (21580)
ਕ੍ਰੂਰੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ ਕਥੰ ਦੇਹਵਾਕ੍ਚਿਤ੍ਤਦੂਸ਼਼ਿਸ਼਼ੁ।
ਧਰ੍ਮਘਾਤਿਸ਼਼ੁ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਦਿਮਨ੍ਤੋ ਭਵਦ੍ਵਿਧਾਃ ॥ 3-148-94 (21581)
ਨ ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਜਾਨਾਸਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਨੋਪਾਸਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ।
ਅਲ੍ਪਬੁਦ੍ਧਿਤਯਾ ਬਾਲ੍ਯਾਦੁਤ੍ਸਾਦਯਸਿ ਯਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ ॥ 3-148-95 (21582)
ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਵਾ ਕਿਮਿਦੰ ਵਨਮਾਗਤਃ।
ਵਰ੍ਜਿਤੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੈਰ੍ਭਾਵੈਸ੍ਤਥੈਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰਪਿ ॥ 3-148-96 (21583)
ਕ੍ਵ ਚ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਦ੍ਯਗਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਤਃ ਪਰਮਗਮ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਪਰ੍ਵਤਃ ਸੁਦੁਰਾਰੁਹਃ ॥ 3-148-97 (21584)
ਵਿਨਾ ਸਿਦ੍ਧਗਤਿੰ ਵੀਰ ਗਤਿਰਤ੍ਰ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
[ਦੇਵਲੋਕਸ੍ਯ ਮਾਰ੍ਗੋ(ਅ)ਯਮਗਮ੍ਯੋ ਮਾਨੁਸ਼਼ੈਃ ਸਦਾ] ॥ 3-148-98 (21585)
ਕਾਰੁਣ੍ਯਾਤ੍ਤ੍ਵਾਮਹੰ ਵੀਰ ਵਾਰਯਾਮਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ।
ਨਾਤਃ ਪਰੰ ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਗਨ੍ਤੁਮਾਸ਼੍ਵਸਿਹਿ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-148-99 (21586)
ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਸਰ੍ਵਥੈਵੇਹ ਤਵਾਦ੍ਯ ਮਨੁਜਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਇਮਾਨ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤਕਲ੍ਪਾਨਿ ਮੂਲਾਨਿ ਚ ਫਲਾਨਿ ਚ ॥ 3-148-100 (21587)
ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਵਧਮ੍।
ਗ੍ਰਾਹ੍ਯੰ ਯਦਿ ਵਚੋ ਮਹ੍ਯੰ ਹਿਤੰ ਮਨੁਜਪੁਙ੍ਗਵ ॥ 3-148-101 (21588)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰੇਤ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 248 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-148-3 ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਿਕਚੈਰ੍ਵਿਕਸਿਤਕੁਸੁਮੈਃ ॥ 3-148-6 ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰੇ ਐਸ਼ਾਨਕੋਣੇ ॥ 3-148-8 ਸੌਗਨ੍ਧਿਕੰ ਪਦ੍ਮਜਾਤਿਭੇਦਃ ॥ 3-148-9 ਸੰਸ੍ਥਾਨਮਾਕਾਰਃ ॥ 3-148-10 ਹਰੇਃ ਆਹਰ। ਇਦਮੇ ਤਜ੍ਜਾਤੀਯਮ੍ ॥ 3-148-15 ਪ੍ਰਭਿੰਨੋ ਮਤ੍ਤਃ ॥ 3-148-16 ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਨੋ ਵਾਯੋਃ ॥ 3-148-23 ਪਿਤੁਰ੍ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਃ ਸ਼ੀਤਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਕ੍ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਵਤਾ ਵਾਯੁਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-148-24 ਪਿਤ੍ਰਾ ਵਾਯੁਨਾ ॥ 3-148-26 ਧਾਤੁਵਿਚ੍ਛੇਦੈਰ੍ਧਾਤੁਭੇਦੈਃ। ਅਙ੍ਗੁਲੈਰਿਵ ਵਿਸ਼਼ਮਚ੍ਛਦੈਃ ਸਪ੍ਤਪਰ੍ਣਾਦਿਭਿਰ੍ਨਾਨਾਧਾਤੁਰਞ੍ਜਿਤਪਤ੍ਰੈਃ। ਆਞ੍ਜਨੇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਧਾਤੁਗ੍ਰਹਣਮ੍। ਪੀਤਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਵੇਤਧਾਤੁਭਿਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-148-27 ਪਯੋਧਰੈਰ੍ਮੇਘੈਃ ॥ 3-148-28 ਦਰੀ ਬਿਲਗ੍ਰੁʼਹਮ੍। ਕਦਰੰ ਮਹਾਪ੍ਰਪਾਤਃ ॥ 3-148-29 ਵਿਸ਼਼ਾਣਾਗ੍ਰੈਰ੍ਦਨ੍ਤਾਗ੍ਰੈਃ। ਸ਼ਿਲਾਃ ਸਮਪਾਸ਼਼ਾਣਾਃ ਸ਼ਯਨਾਸਨਯੋਗ੍ਯਾਃ। ਉਪਲਾਸ੍ਤਦਨ੍ਯੇ ॥ 3-148-30 ਸ਼ਸ਼਼੍ਪੰ ਬਾਲਤ੍ਰੁʼਣਮ੍। ਕਬਲੋ ਗ੍ਰਾਸਸ੍ਤਦ੍ਯੁਕ੍ਤੈਃ ॥ 3-148-33 ਵਾਰਣਾਨਾਮਪਿ ਵਾਰਣਃ ਨਿਵਾਰਕਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਦੌ ॥ 3-148-34 ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੈਰ੍ਵ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਭਿਃ ਨਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਾਭਿਰੇਕਾਗ੍ਰਾਭਿਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-148-35 ਰੂਪਸ੍ਯ ਸੌਨ੍ਦਰ੍ਯਸ੍ਯ ॥ 3-148-41 ਨਿਰ੍ਘਾਤ ਉਤ੍ਪਾਤਃ। ਪਰ੍ਵਸੁ ਉਤ੍ਸਵੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-148-42 ਪੋਥਯਨ੍ ਮਰ੍ਦਯਨ੍ ॥ 3-148-43 ਲਤਾ ਭੂਚਰਾ। ਬਲ੍ਲੀ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਚਰੇਤਿ ਭੇਦਃ ॥ 3-148-49 ਰਥਾਙ੍ਗਸਾਹ੍ਵਾਃ ਚਕ੍ਰਸਮਾਨਨਾਮਾਨਸ਼੍ਚਕ੍ਰਵਾਕਾ ਇਤਿਯਾਵਤ੍। ਦਾਤ੍ਯੂਹਃ ਮਯੂਰਸ਼੍ਚਾਤਕੋ ਵਾ ॥ 3-148-50 ਕਰੇਣੁਸ਼ਰੇਣ ਹਸ੍ਤਿਨੀਕ੍ਰੁʼਤੇਵੋਤ੍ਤੇਜਨੇਨ ਪੀਜਿਤਾਃ। ਸ਼ਰਸ੍ਤੂਤੇਜਨੇ ਵਾਣੇ ਇਤਿਭੇਦਿਨੀ ॥ 3-148-56 ਆਸ੍ਤ੍ਰਾਵੀ ਮਤ੍ਤਃ ॥ 3-148-64 ਨਲਿਨੋਤ੍ਪਲੰ ਪਦ੍ਮਪੁਸ਼਼੍ਪਮ੍ ॥ 3-148-68 ਆਸ੍ਫੋਟਿਤੰ ਬਾਹੁਧਾਤਃ ॥ 3-148-71 ਦਿਵੰਰਾਮੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਰ੍ਗਮ੍ ॥ 3-148-72 ਏਕਾਯਨੇ ਅਤਿਸੰਕੁਚਿਤੇ ॥ 3-148-76 ਉਦ੍ਗਾਰੰ ਰਪ੍ਰਤਿਸ਼ਬ੍ਦੰ ਗੌਰਿਵ ਉਤ੍ਸਸਰ੍ਜ ॥ 3-148-82 ਬਾਹੋਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਕੰ ਚਤੁਰਸ਼੍ਰੰ ਮੂਲੰ ਅੰਸ ਇਤਿ ਯਾਵਤ੍ ਤਤ੍ਰ ਨ੍ਯਸ੍ਤਕਧਰਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਃ ਸ੍ਕਨ੍ਧੇਤਿ। ਵਿਪੁਲਾਂਸਤ੍ਵਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-148-84 ਉਡੁਪੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮ੍ ॥ 3-148-85 ਅਸ਼ੋਕਾਨਾਮਸ਼ੋਕਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਾਮ੍ ॥ 3-148-92 ਸਰੁਜਃ ਸਪੀਡਃ। ਤੇ ਸ੍ਵਯਾ ॥ 3-148-99 ਆਸ਼੍ਵਸਿਹਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਕੁਰੁ ॥ 3-148-101 ਮਹ੍ਯੰ ਮਮ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 149
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.149. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 149
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਸ੍ਵਮਾਰ੍ਗਾਦਪਸਰਣੰ ਚੋਦਿਤੇਨ ਹਨੁਮਤਾ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਅਪਸਰਣੇ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਸ਼ਕ੍ਤਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਬਾਲੋਦ੍ਧਰਣੇਨ ਗਮਨਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥ ਪ੍ਰਯਤਨੇ(ਅ)ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਚਾਲਨੇ(ਅ)ਪ੍ਯਸਮਰ੍ਥੇਨ ਭੀਮੇਨ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਪ੍ਰਭਵਾਦਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 2 ॥ ਹਨੁਮਤਾ ਸ੍ਵਪ੍ਰਭਵਾਦਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਰਾਮਕਥਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-149-0 (21589)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-149-0x (2262)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਾਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤਦਾ ਵੀਰਃ ਪ੍ਰੋਵਾਚਾਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-149-1 (21590)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 3-149-2x (2263)
ਕੋ ਭਵਾਨ੍ਕਿੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਵਾ ਵਾਨਰੰ ਵਪੁਰਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਰੋ ਵਰ੍ਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-149-2 (21591)
ਕੌਰਵਃ ਸੋਮਵੰਸ਼ੀਯਃ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਗਰ੍ਭੇਣ ਧਾਰਿਤਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਵਾਯੁਤਨਯੋ ਭੀਮਸੇਨ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 3-149-3 (21592)
ਸ ਵਾਕ੍ਯੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਸ੍ਮਿਤੇਨ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਤ੍।
ਹਨੁਮਾਨ੍ਵਾਯੁਤਨਯੋ ਵਾਯੁਪੁਤ੍ਰਮਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-149-4 (21593)
ਵਾਨਰੋ(ਅ)ਹੰ ਨ ਤੇ ਮਾਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯਥੋਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਸਾਧੁ ਗਚ੍ਛ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਵੈਸ਼ਸਮ੍ ॥ 3-149-5 (21594)
ਭੀਮਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-149-6x (2264)
ਵੈਸ਼ਸੰ ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਯਦ੍ਵਾਨ੍ਯੰਨ ਤ੍ਵਾਂ ਰਪ੍ਰੁʼਚ੍ਚਾਮਿ ਵਾਨਰ।
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਮਾਰ੍ਗਮੁਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਮਾ ਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਵ੍ਯਥਾਮ੍ ॥ 3-149-6 (21595)
ਹਨੂਮਾਨੁਵਾਚ। 3-149-7x (2265)
ਨਾਸ੍ਤਿ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਮਮੋਤ੍ਥਾਤੁਂ ਜਰਯਾ ਕ੍ਲੇਸ਼ਿਤੋ ਹ੍ਯਹਮ੍।
ਯਦ੍ਯਵਸ਼੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਾਤਵ੍ਯੰ ਲਙ੍ਘਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਾਹਿ ਮਾਮ੍ ॥ 3-149-7 (21596)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 3-149-8x (2266)
ਨਿਰ੍ਗੁਣਃ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਤੁ ਦੇਹੰ ਤੇ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ।
ਤਮਹੰ ਜ੍ਞਾਨਵਿਜ੍ਞੇਯੰ ਨਾਵਮਨ੍ਯੇ ਨ ਲਙ੍ਘਯੇ ॥ 3-149-8 (21597)
ਯਦ੍ਯਾਗਮੈਰ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਚ ਤਮਹੰ ਭੂਤਭਾਵਨਮ੍।
ਕ੍ਰਮੇਯੰ ਤ੍ਵਾਂ ਗਿਰਿੰ ਚੈਵ ਹਨੀਮਾਨਿਵ ਸਾਗਰਮ੍ ॥ 3-149-9 (21598)
ਹਨੂਮਾਨੁਵਾਚ। 3-149-10x (2267)
ਕ ਏਸ਼਼ ਹਨੁਮਾੰਨਾਮ ਸਾਗਰੋ ਯੇਨ ਲਙ੍ਘਿਤਃ।
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਚਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਥ੍ਯਤਾਂ ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ॥ 3-149-10 (21599)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 3-149-11x (2268)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਮਮ ਗੁਣਸ਼੍ਲਾਘ੍ਯੋ ਬੁਦ੍ਧਿਸਤ੍ਵਬਲਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਰਾਮਾਯਣੇ(ਅ)ਤਿਵਿਖ੍ਯਾਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਃ ॥ 3-149-11 (21600)
ਰਾਮਪਤ੍ਨੀਕ੍ਰੁʼਤੇ ਯੇਨ ਸ਼ਤਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸਾਗਰਃ ਪ੍ਲਵਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਕ੍ਰਮੇਣੈਕੇਨ ਲਙ੍ਘਿਤਃ ॥ 3-149-12 (21601)
ਸ ਮੇ ਭ੍ਰਾਤਾ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਸ੍ਤੁਲ੍ਯੋ(ਅ)ਹੰ ਤਸ੍ ਤੇਜਸਾ।
ਬਲੇ ਪਰਾਕ੍ਰਮੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤਵ ਨਿਗ੍ਰਹੇ ॥ 3-149-13 (21602)
`ਇਮੰ ਦੇਸ਼ਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਾਰਣੇਨਾਸ੍ਮਿ ਕੇਨਚਿਤ੍।'
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਦੇਹਿ ਮੇ ਮਾਰ੍ਗੰ ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਚਾਦ੍ਯ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍।
ਮਚ੍ਛਾਸਨਮਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਤ੍ਵਾਂ ਵਾ ਨੇਸ਼਼੍ਯੇ ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 3-149-14 (21603)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ 3-149-15x (2269)
ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਤੰ ਬਲੋਨ੍ਮਤ੍ਤੰ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੇਣ ਦਰ੍ਪਿਤਮ੍।
ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨਾਵਹਸ੍ਯੈਨੰ ਹਨੂਮਾਨ੍ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-149-15 (21604)
ਪ੍ਰਸੀਦ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮੇ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰੁਤ੍ਥਾਤੁਂ ਜਰਯਾ(ਅ)ਨਘ।
ਮਮਾਨੁਕਮ੍ਪਯਾ ਤ੍ਵੇਤਤ੍ਪੁਚ੍ਛਮੁਤ੍ਸਾਰ੍ਯ ਗਮ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-149-16 (21605)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-149-17x (2270)
[ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਹਨੁਮਤਾ ਹੀਨਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਮਨਸਾ(ਅ)ਚਿਨਤਯਦ੍ਭੀਮਃ ਸ੍ਵਬਾਹੁਬਲਦਰ੍ਪਿਤਃ ॥ 3-149-17 (21606)
ਪੁਚ੍ਛੇ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਰਸਾ ਹੀਨਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਸਾਲੋਕ੍ਯਮਨ੍ਤਕਸ੍ਯੈਨੰ ਨਯਾਮ੍ਯਦ੍ਯੇਹ ਵਾਨਰਮ੍ ॥] 3-149-18 (21607)
ਸਾਵਜ੍ਞਮਥ ਵਾਮੇਨ ਸ੍ਮਯਞ੍ਜਗ੍ਰਾਹ ਪਾਣਿਨਾ।
ਨ ਚਾਸ਼ਕਚ੍ਚਾਲਯਿਤੁਂ ਭੀਮਃ ਪੁਚ੍ਛੰ ਮਹਾਕਪੇਃ ॥ 3-149-19 (21608)
ਉਚ੍ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਪੁਨਰ੍ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਯੁਧਮਿਵੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮ੍।
ਨੋਦ੍ਧਰ੍ਤੁਮਸ਼ਕਦ੍ਭੀਮੋ ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਮਪਿ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-149-20 (21609)
ਉਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਭ੍ਰੂਰ੍ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸੰਹਤਭ੍ਰਕੁਟੀਮੁਖਃ।
ਸ੍ਵਿੰਨਗਾਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਭੀਮੋ ਨ ਚੋਦ੍ਧਰ੍ਤੁਂਸ਼ਸ਼ਾਕ ਤਮ੍ ॥ 3-149-21 (21610)
ਯਤ੍ਨਵਾਨਪਿ ਤੁ ਸ਼੍ਰੀਮਾਁਲ੍ਲਾਙ੍ਗੂਲੋਦ੍ਧਰਣੇ ਤਤਃ।
ਕਪੇਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਗਤੋ ਭੀਮਸ੍ਤਸ੍ਥੌ ਵ੍ਰੀਡਡਾਨਤਾਨਨਃ ॥ 3-149-22 (21611)
ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪ੍ਰਸੀਦ ਕਪਿਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦੁਰੁਕ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ਯਤਾਂ ਮਮ ॥ 3-149-23 (21612)
ਸਿਦ੍ਧੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਦੇਵੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋ ਵਾ(ਅ)ਥ ਗੁਹ੍ਯਕਃ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਨ੍ਕੋ ਮਯਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਾਨਰਰੂਪਧ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 3-149-24 (21613)
ਨ ਚੇਦ੍ਗੁਹ੍ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਚੇਦ੍ਭਵੇਨ੍ਮਮ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਵਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਉਪਪੰਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-149-25 (21614)
ਹਨੂਮਾਨੁਵਾਚ। 3-149-26x (2271)
ਯਤ੍ਤੇ ਮਮ ਪਰਿਜ੍ਞਾਨੇ ਕੌਤੂਹਲਮਰਿੰਦਮ।
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਖਿਲੇਨ ਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਪਾਣ੍ਡਵਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-149-26 (21615)
ਅਹੰ ਕੇਸਰਿਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਵਾਯੁਨਾ ਜਗਦਾਯੁਸ਼਼ਾ।
ਜਾਤਃ ਕਮਲਪਤ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ ਹਨੂਮਾੰਨਾਮ ਵਾਨਰਃ ॥ 3-149-27 (21616)
ਸੂਰ੍ਯਪੁਤ੍ਰੰ ਚ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਸ਼ਕ੍ਰਪੁਤ੍ਰੰ ਚ ਵਾਲਿਨਮ੍।
ਸਰ੍ਵਵਾਨਰਰਾਜਾਨੌ ਸਰ੍ਵਵਾਨਰਯੂਥਪਾਃ ॥ 3-149-28 (21617)
ਉਪਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾ ਮਮ ਚਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ।
ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣਾਭਵਤ੍ਪ੍ਰੀਤਿਰਨਿਲਸ੍ਯਾਗ੍ਨਿਨਾ ਯਥਾ ॥ 3-149-29 (21618)
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ ਤਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਾਰਣਾਨ੍ਤਰੇ।
ਰੁʼਸ਼੍ਯਮੂਕੇ ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਸੁਗ੍ਰੀਵੋ ਨ੍ਯਵਸਚ੍ਚਿਰਮ੍ ॥ 3-149-30 (21619)
ਅਥ ਦਾਸ਼ਰਥਿਰ੍ਵੀਰੋ ਰਾਮੋ ਨਾਮ ਮਹਾਬਲਃ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ਰੂਪੇਣ ਚਚਾਰ ਵਸੁਧਾਤਲਮ੍ ॥ 3-149-31 (21620)
ਸ ਪਿਤੁਃ ਪ੍ਰਿਯਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛਨ੍ਸਹਭਾਰ੍ਯਃ ਸਹਾਨੁਜਃ।
ਸਧਨੁਰ੍ਧਨ੍ਵਿਨਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਦਣ੍ਡਕਾਰਣ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 3-149-32 (21621)
ਤਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾ ਜਨਸ੍ਥਾਨਾਚ੍ਛਲੇਨਾਪਹ੍ਰੁʼਤਾ ਬਲਾਤ੍।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਬਲਿਨਾ ਰਾਵਣੇਨ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-149-33 (21622)
ਸੁਵਰ੍ਣਰਤ੍ਨਚਿਤ੍ਰੇਣ ਮ੍ਰੁʼਗਰੂਪੇਣ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ।
ਵਞ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਮਾਰੀਚੇਨ ਤਦਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-149-34 (21623)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 149 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-149-5 ਵੈਸ਼ਸੰ ਵਿਰੋਧਮ੍ ॥ 3-149-9 ਭੂਤਭਾਵਨੰ ਭੂਤਾਨਾਂ ਵਿਯਦਾਦੀਨਾਂ ਜਰਾਯੁਜਾਦੀਨਾਂ ਚ ਭਾਵਨੰ ਰਚਨੰ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤਮ੍ ॥ 3-149-12 ਕ੍ਰਮੇਣ ਪਾਦਵਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਨ ॥ 3-149-17 ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਸਤਿ। ਤਮਿਤ੍ਯਧ੍ਯਾਹਾਰਃ। ਤੰ ਹੀਨਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮੰ ਮਨਸਾ(ਅ)ਵਿਨ੍ਤਯਨ੍ਮੇਨੇ ॥ 3-149-29 ਮਮ ਚ ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣ ਪ੍ਰੀਤਿਰਭਵਤ੍ ॥ 3-149-30 ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਃ ਨਿਰਸ੍ਤਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 150
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.150. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 150
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਹਨੁਮਤਾ ਭੀਮੰਪ੍ਰਤਿ ਸਮਗ੍ਰਰਾਮਕਥਾਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-150-0 (21624)
ਹਨੂਮਾਨੁਵਾਚ। 3-150-0x (2272)
ਹ੍ਰੁʼਤਦਾਰਃ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਪਤ੍ਨੀਂ ਮਾਰ੍ਗਨ੍ਸ ਰਾਘਵਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਞ੍ਸ਼ੈਲਸ਼ਿਖਰੇ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਵਾਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍ ॥ 3-150-1 (21625)
ਤੇਨ ਤਸ੍ਯਾਭਵਤ੍ਸਖ੍ਯੰ ਰਾਘਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ ਹਤ੍ਵਾ ਵਾਲਿਨੰ ਰਾਜ੍ਯੇ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਾਦਯਤ੍ ॥ 3-150-2 (21626)
ਸ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਸੀਤਾਯਾਃ ਪਰਿਮਾਰ੍ਗਣੇ।
ਵਾਨਰਾਨ੍ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-150-3 (21627)
ਤਤੋ ਵਾਨਰਕੋਟੀਭਿਃ ਸਹਿਤੋ(ਅ)ਹੰ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸੀਤਾਂ ਮਾਰ੍ਗਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-150-4 (21628)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਸੀਤਾਯਾ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੇਣ ਸੁਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਸੰਪਾਤਿਨਾ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤਾ ਰਾਵਣਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ ॥ 3-150-5 (21629)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਕਾਰ੍ਯਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਰਾਮਸ੍ਯਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਃ।
ਸ਼ਤਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤਾਰਮਰ੍ਣਵੰ ਸਹਸਾ ਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 3-150-6 (21630)
ਅਹੰ ਸ੍ਵਵੀਰ੍ਯਾਦੁਤ੍ਤੀਰ੍ਯ ਸਾਗਰੰ ਮਕਰਾਲਯਮ੍।
ਸੁਤਾਂ ਜਨਕਰਾਜਸ੍ਯ ਸੀਤਾਂ ਸੁਰਰਸੁਤੋਪਮਾਮ੍ ॥ 3-150-7 (21631)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਰਾਵਣਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ।
ਸਮੇਤ੍ਯ ਤਾਮਹੰ ਦੇਵੀਂ ਵੈਦੇਹੀਂ ਰਾਘਵਪ੍ਰਿਯਾਮ੍ ॥ 3-150-8 (21632)
ਦਗ੍ਧ੍ਵਾ ਲਙ੍ਕਾਮਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਸਾਦ੍ਰੁʼਪ੍ਰਾਕਾਰਤੋਰਣਾਮ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਤਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਨਾਮ ਤਤ੍ਰਪ੍ਰਕਾਸ਼੍ਯ ਵੈ ॥ 3-150-9 (21633)
ਮਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਚਾਵਧਾਰ੍ਯਾਸ਼ੁ ਰਾਮੋ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ।
ਅਬਦ੍ਧਪੂਰ੍ਵਮਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਸੇਤੁਂ ਮਹੋਦਧੌ।
ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਵਾਨਰਕੋਟੀਭਿਃ ਸਮੁਤ੍ਤੀਰ੍ਣੋ ਮਹਾਰ੍ਣਵਮ੍ ॥ 3-150-10 (21634)
ਤਤੋ ਰਰਾਮੇਣ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਹਤ੍ਵਾ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍।
ਰਣੇ ਤੁ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਗਣੰ ਰਾਵਣੰ ਲੋਕਰਾਵਣਮ੍ ॥ 3-150-11 (21635)
ਨਿਸ਼ਾਚਰੇਨਦ੍ਰੰ ਹਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸੁਤਬਾਨ੍ਧਵਮ੍।
ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯ ਲਙ੍ਕਾਯਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-150-12 (21636)
ਧਾਰ੍ਮਿਕੰ ਭਕ੍ਤਿਮਨ੍ਤੰ ਚ ਭਕ੍ਤਾਨੁਗਤਵਤ੍ਸਲਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਤਃ ਸੀਤਾਂ ਨਸ਼਼੍ਟਾਂ ਵੇਦਸ਼੍ਰੁਤਿੰ ਯਥਾ ॥ 3-150-13 (21637)
ਤਯੈਵ ਸਹਿਤਃ ਸਾਧ੍ਵ੍ਯਾ ਪਤ੍ਨ੍ਯਾ ਰਾਮੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਗਤ੍ਵਾ ਤਤੋ(ਅ)ਤਿਤ੍ਵਰਿਤਃ ਸ੍ਵਾਂ ਪੁਰੀਂ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਅਧ੍ਯਾਵਸਤ੍ਤਤੋ(ਅ)ਯੋਧ੍ਯਾਮਯੋਧ੍ਯਾਂ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-150-14 (21638)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੋ ਰਾਜ੍ਯੇ ਰਾਮੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਵਰੰ ਮਯਾ ਯਾਚਿਤੋ(ਅ)ਸੌ ਰਾਮੋ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ ॥ 3-150-15 (21639)
ਯਾਵਦ੍ਰਾਮਕਥੇਯੰ ਤੇ ਭਵੇਲ੍ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਨ੍।
ਤਾਵਜ੍ਜੀਵੇਯਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਚ ਸੋਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-150-16 (21640)
ਸੀਤਾਪ੍ਰਸਾਦਾਚ੍ਚ ਸਦਾ ਮਾਮਿਹਸ੍ਥਮਰਿੰਦਮ।
ਉਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਿਵ੍ਯਾ ਹਿ ਭੋਗਾ ਭੀਮ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਾਃ ॥ 3-150-17 (21641)
ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤਾਨਿ ਚ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਕਾਰਿਤਵਾਨ੍ਰਾਮਸ੍ਤਤਃ ਸ੍ਵਭਵਨੰ ਗਤਃ ॥ 3-150-18 (21642)
ਤਦਿਹਾਪ੍ਸਰਸਸ੍ਤਾਤ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਸਦਾ(ਅ)ਨਘ।
ਤਸ੍ਯ ਵੀਰਸ੍ਯ ਚਰਿਤੰ ਗਾਯਨ੍ਤ੍ਯੋ ਰਮਯਨ੍ਤਿ ਮਾਮ੍ ॥ 3-150-19 (21643)
ਅਯੰ ਚ ਮਾਰ੍ਗੋ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਮਗਮ੍ਯਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਰੁਦ੍ਧਵਾਨ੍ਮਾਰ੍ਗੰ ਤਵੇਮੰ ਦੇਵਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-150-20 (21644)
`ਤ੍ਵਾਮਨੇਨ ਪਥਾ ਯਾਨ੍ਤੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋਪਿ ਵਾ'।
ਧਰ੍ਸ਼਼ਯੇਦ੍ਵਾ ਸ਼ਪੇਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਮਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦਿਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-150-21 (21645)
ਦਿਵ੍ਯੋ ਦੇਵਪਥੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਨਾਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ।
ਯਦਰ੍ਥਮਾਗਤਸ਼੍ਚਾਸਿ ਅਤ ਏਵ ਸਰਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ ॥ 3-150-22 (21646)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 150 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-150-8 ਸਮੇਤ੍ਯ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸੰਭਾਸ਼਼ਣਾਦਿਨਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-150-9 ਅਸ੍ਯ ਰਾਮਸ੍ਯ। ਤਤ੍ਰ ਲਙ੍ਕਾਯਾਮ੍ ॥ 3-150-10 ਅਵਧਾਰ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ॥ 3-150-11 ਲੋਕਰਾਵਣੰ ਲੋਕਪੀਡਾਕਰਮ੍ ॥ 3-150-14 ਅਯੋਧ੍ਯਾਂ ਯੋਦ੍ਧੁਮਸ਼ਕ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-150-18 ਕਾਰਿਤਵਾਨ੍ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍। ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਣਿਚ੍। ਸ੍ਵਭਵਨੰ ਵੈਕੁਣ੍ਠਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 151
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.151. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 151
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਜਲਧਿਲਙ੍ਘਨਕਲਿਕਪ੍ਰੁʼਥੁਰੂਪਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨ ਹਨੁਮਤਾ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਏਤਤ੍ਕਾਲਿਕੈਸ੍ਤਾਤ੍ਕਾਲਿਕਰੂਪਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਤਾਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਦਿਯੁਗਧਰ਼੍ਮਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-151-0 (21647)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-151-0x (2273)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਭੀਮਸੇਨਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਾਨਸਃ ॥ 3-151-1 (21648)
ਉਵਾਚ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਹਨੂਮਨ੍ਤੰ ਕਪੀਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਮਤ੍ਤੋ ਧਨ੍ਯਤਰੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯਦਾਰ੍ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਹਮ੍ ॥ 3-151-2 (21649)
ਅਨੁਗ੍ਰਹੋ ਮੇ ਸੁਮਹਾਂਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਤਵ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਏਤਤ੍ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)(ਅ)ਰ੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਿਯੰ ਮਮ ॥ 3-151-3 (21650)
ਯਤ੍ਤ੍ਵੇਤਦਾਸੀਤ੍ਪ੍ਲਵਤਃ ਸਾਗਰੰ ਮਕਰਾਲਯਮ੍।
ਰੂਪਮਪ੍ਰਤਿਮੰ ਵੀਰ ਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਨੀਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 3-151-4 (21651)
ਏਵੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਮਭਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਚ ਤੇ ਵਚਃ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਹਰਿਰਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-151-5 (21652)
ਨ ਤਚ੍ਛਕ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਰੂਪੰ ਨਾਨ੍ਯੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍।
ਕਾਲਾਵਸ੍ਥਾ ਤਦਾ ਹ੍ਯਨ੍ਯਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਸਾ ਨ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍।
`ਤਤੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਮਮ ਰੂਪੰ ਨਰੋਤ੍ਤਮ' ॥ 3-151-6 (21653)
ਅਨ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਕਾਲਸ਼੍ਰੇਤਾਯਾਂ ਦ੍ਵਾਪਰੇ ਪਰਃ।
ਅਯੰ ਪ੍ਰਧ੍ਵੰਸਨਃ ਕਾਲੋ ਨਾਦ੍ਯ ਤਦ੍ਰੂਪਮਸ੍ਤਿ ਮੇ ॥ 3-151-7 (21654)
ਭੂਮਿਰ੍ਨਦ੍ਯੋ ਨਗਾਃ ਸ਼ੈਲਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਦੇਵਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਕਾਲੰ ਸਮਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਯਥਾ ਭਾਵਾ ਯੁਗੇਯੁਗੇ ॥ 3-151-8 (21655)
`ਕਾਲੰਕਾਲੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਰਾਣਾਂ ਨਰਪੁਙ੍ਗਵ'।
ਬਲਵਰ੍ਸ਼਼੍ਮਪ੍ਰਭਾਵਾ ਹਿ ਪ੍ਰਹੀਯਨ੍ਤ੍ਯੁਦ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-151-9 (21656)
ਤਦਲੰ ਬਤ ਤਦ੍ਰੂਪੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹ।
ਯੁਗੰ ਸਮਨੁਵਰ੍ਤਾਮਿ ਕਾਲੋ ਹਿ ਦੁਰਤਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-151-10 (21657)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 3-151-11x (2274)
ਯੁਗਸਙ੍ਖ੍ਯਾਂ ਸਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਆਚਾਰੰ ਚ ਯੁਗੇਯੁਗੇ।
ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਭਾਵਾਂਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਮਵੀਰ੍ਯੇ ਭਵਾਭਵੌ ॥ 3-151-11 (21658)
ਹਨੂਮਾਨੁਵਾਚ। 3-151-2x (2275)
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਾਮ ਯੁਗੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਯਤ੍ਰਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਯੁਗੋਤ੍ਤਮੇ ॥ 3-151-12 (21659)
ਨ ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਾਃ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਨ੍ਤੇ ਨ ਚ ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੰ ਨਾਮ ਕਾਲੇਨ ਗੁਣਤਾਂ ਗਤਮ੍ ॥ 3-151-13 (21660)
ਦੇਵਦਾਨਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੰਨਗਾਃ।
ਨਾਸਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਤਾਤ ਤਦਾ ਨ ਕ੍ਰਯਵਿਕ੍ਰਯਃ ॥ 3-151-14 (21661)
ਨ ਸਾਮਰੁʼਗ੍ਯਜੁਰ੍ਵਰ੍ਣਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨਾਸੀਚ੍ਚ ਮਾਨਵੀ।
ਅਭਿਧ੍ਯਾਯ ਫਲੰ ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਃ ਸੰਨ੍ਯਾਸ ਏਵ ਚ ॥ 3-151-15 (21662)
ਨ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਗਸੰਸਰ੍ਗੇ ਵ੍ਯਾਧਯੋ ਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਨਾਸੂਯਾ ਨਾਪਿ ਰੁਦਿਤੰ ਨ ਦਰ੍ਪੋ ਨਾਪਿ ਵੈਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-151-16 (21663)
ਨ ਵਿਗ੍ਰਹਃ ਕੁਤਸ੍ਤਨ੍ਦ੍ਰੀ ਨ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ੋ ਨ ਚ ਪੈਸ਼ੁਨਮ੍।
ਨ ਭਯੰ ਨਾਪਿ ਸੰਤਾਪੋ ਨ ਚੇਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਨ ਚ ਮਤ੍ਸਰਃ ॥ 3-151-17 (21664)
ਤਤਃ ਪਰਮਕੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਾ ਗਤਿਰ੍ਯੋਗਿਨਾਂ ਪਰਾ।
ਆਤ੍ਮਾ ਚ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਸ਼ੁਕ੍ਲੋ ਨਾਰਾਯਣਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-151-18 (21665)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਆਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਯੁਗੇ ਸਮਭਵਨ੍ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਨਿਰਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-151-19 (21666)
ਸਮਾਸ਼੍ਰਯੰ ਸਮਾਚਾਰੰ ਸਮਜ੍ਞਾਨੰ ਚ ਕੇਵਲਮ੍।
ਤਦਾ ਹਿ ਸਮਕਰ੍ਮਾਣੋ ਵਰ੍ਣਾ ਧਰ੍ਮਾਨਵਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ ॥ 3-151-20 (21667)
ਏਕਦੇਵਸਦਾਯੁਕ੍ਤਾ ਏਕਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਧਿਕ੍ਰਿਯਾਃ।
ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਵੇਕਵੇਦਾ ਧਰ੍ਮਮੇਕਮਨੁਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 3-151-21 (21668)
ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਯੁਕ੍ਤੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਕਾਲਯੋਗਿਨਾ।
ਅਕਾਮਫਲਸੰਯੋਗਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-151-22 (21669)
ਆਤ੍ਮਯੋਗਸਮਾਯੁਕ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਯੁਗੇ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਦਸ਼੍ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ ॥ 3-151-23 (21670)
`ਕਾਮਃ ਕਾਮਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਤਿਰੋਹਿਤਃ'।
ਏਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੰ ਨਾਮ ਤ੍ਰੈਗੁਣ੍ਯਪਰਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 3-151-24 (21671)
ਤ੍ਰੇਤਾਮਪਿ ਨਿਬੋਧ ਤ੍ਵੰ ਯਸ੍ਮਨ੍ਸਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਪਾਦੇਨ ਹ੍ਰਸਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਰਕ੍ਤਤਾਂ ਯਾਤਿ ਚਾਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-151-25 (21672)
ਸਤ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਨਰਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾ ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਾਃ।
ਤਤੋ ਯਜ੍ਞਾਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚਵਿਵਿਧਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਃ ॥ 3-151-26 (21673)
ਤ੍ਰੇਤਾਯਾਂ ਭਾਵਸੰਕਲ੍ਪਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਦਾਨਫਲੋਪਗਾਃ।
ਪ੍ਰਚਲਨ੍ਤਿ ਨ ਵੈ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਤਪੋਦਾਨਪਰਾਯਣਾਃ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਥਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਨ੍ਤੋ ਨਰਾਸ੍ਤ੍ਰੇਤਾਯੁਗੇ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-151-27 (21674)
ਦ੍ਵਾਪਰੇ ਚ ਯੁਗੇ ਧਰ੍ਮੋ ਦ੍ਵਿਭਾਗੋ ਨਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਵੈ ਪੀਤਤਾਂ ਯਾਤਿ ਚਤੁਰ੍ਧਾ ਵੇਦ ਏਵ ਚ ॥ 3-151-28 (21675)
ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਚ ਚਤੁਰ੍ਵੇਦਾਸ੍ਤ੍ਰਿਵੇਦਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪਰੇ।
ਦ੍ਵਿਵੇਦਾਸ਼੍ਚੈਕਵੇਦਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਰੁʼਚਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪਰੇ ॥ 3-151-29 (21676)
ਏਵੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਭਿਨਨੇਸ਼਼ੁ ਬਹੁਧਾ ਨੀਯਤੇ ਕ੍ਰਿਯਾ।
ਤਪੋਦਾਨਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਚ ਰਾਜਸੀ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਜਾ ॥ 3-151-30 (21677)
ਏਕਵੇਦਸ੍ਯ ਚਾਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਵੇਦਾਸ੍ਤੇ ਬਹਵਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਸਤ੍ਯਸ੍ਯ ਚੇਹ ਵਿਭ੍ਰੰਸ਼ਾਤ੍ਸਤ੍ਯੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਵਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-151-31 (21678)
ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯਵਮਾਨਾਨਾਂ ਵ੍ਯਾਘਯੋ ਬਹਵੋ(ਅ)ਭਵਨ੍।
ਕਾਮਾਸ਼੍ਚੋਪਦ੍ਰਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਦਾ ਵੈ ਦੈਵਕਾਰਿਤਾਃ ॥ 3-151-32 (21679)
ਯੈਰਰ੍ਦ੍ਯਭਾਨਾਃ ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ।
ਕਾਮਕਾਮਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਕਾਮਾ ਯਜ੍ਞਾਂਸ੍ਤਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਚਾਪਰੇ ॥ 3-151-33 (21680)
ਏਵੰ ਦ੍ਵਾਪਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਨ੍ਤ੍ਯਧਰ੍ਮਤਃ।
ਪਾਦੇਨੈਕੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਧਰ੍ਮਃ ਕਲਿਯੁਗੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-151-34 (21681)
ਤਾਮਸੰ ਯੁਗਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਭਵਤਿ ਕੇਸ਼ਵਃ।
ਵੇਦਾਚਾਰਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਯਜ੍ਞਕ੍ਰਿਯਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-151-35 (21682)
ਈਤਯੋ ਵ੍ਯਾਧਯਸ੍ਤਨ੍ਦ੍ਰੀ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਕ੍ਰੋਧਾਦਯਸ੍ਤਥਾ।
ਉਪਦ੍ਰਵਾਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਆਧਯੋ ਵ੍ਯਾਧਯਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-151-36 (21683)
ਯੁਗੇਸ਼਼੍ਵਾਵਰ੍ਤਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮੋ ਵ੍ਯਾਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਨਃ।
ਧਰ੍ਮੇ ਵ੍ਯਾਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਤੁ ਲੋਕੋ ਵ੍ਯਾਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਨਃ ॥ 3-151-37 (21684)
ਲੋਕੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਯਾਨਤਿ ਭਾਵਾ ਲੋਕਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਾਃ।
ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯਕ੍ਰੁʼਤਾ ਧਰ੍ਮਾਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਨਿ ਵਿਕੁਰ੍ਵਤੇ ॥ 3-151-38 (21685)
ਏਤਤ੍ਕਲਿਯੁਗੰ ਨਾਮ ਅਚਿਰਾਦ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਯੁਗਾਨੁਵਰ੍ਤਨੰ ਤ੍ਵੇਤਤ੍ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਚਿਰਜੀਵਿਨਃ ॥ 3-151-39 (21686)
ਯਚ੍ਚ ਤੇ ਮਤ੍ਪਰਿਜ੍ਞਾਨੇ ਕੌਤੂਹਲਮਰਿੰਦਮ।
ਅਨਰ੍ਥਕੇਸ਼਼ੁ ਕੋ ਭਾਵਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਜਾਨਤਃ ॥ 3-151-40 (21687)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯਨ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ।
ਯੁਗਸਙ੍ਖ੍ਯਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਗਮ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-151-41 (21688)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਤਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 151 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-151-3 ਏਕੰ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-151-5 ਹਰਿਰ੍ਵਾਨਰਃ ॥ 3-151-9 ਵਰ੍ਸ਼਼੍ਮ ਸ਼ਰੀਰਮ੍ ॥ 3-151-11 ਭਾਵਾਨ੍ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਨਿ। ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਮ੍। ਵੀਰ੍ਯੰ ਫਲੋਦਯਪਰ੍ਯਨ੍ਤੰ ਸ਼ਕ੍ਤਿਃ। ਭਵਾਭਵਾਵੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਨਾਸ਼ੌ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇ ਵਾ ॥ 3-151-12 ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵ ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਏਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਤਏਵ ਹੇਤੋਃ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੰ ਨਾਮ ॥ 3-151-15 ਤ੍ਰਯੀਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥਤ੍ਵਾਤ੍ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਦਾਨੀਂ ਸ੍ਵਭਾਵਸਿਦ੍ਧਤ੍ਵਾੰਨ ਸਾਮਾਦੀਨ੍ਯਾਸਨ੍। ਮਾਨਵੀਕ੍ਰਿਯਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਦ੍ਯਾਰਮ੍ਭਰੂਪਾ। ਕਿੰਤੁ ਅਭਿਧ੍ਯਾਯ ਫਲੰ ਸੰਕਲ੍ਪਾਦੇਵ ਸਰ੍ਵੰ ਸੰਪਦ੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-151-16 ਵੈਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਪਟਮ੍ ॥ 3-151-17 ਵਿਗ੍ਰਹੋ ਵੈਰਮ੍। ਤਨ੍ਦ੍ਰੀ ਆਲਸ੍ਯਮ੍। ਈਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਅਕ੍ਸ਼਼ਮਾ। ਮਤ੍ਸਰਃ ਪਰੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਾਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-151-18 ਤਤੋ(ਅ)ਸੂਯਾਦਿਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ ਪਰਮਕੰ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਾਤ੍ਮਕੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਗਤਿਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਮ੍। ਸ਼੍ਵੇਤਰਕ੍ਤਪੀਤਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਰੂਪਾਣਿ ਕ੍ਰਮੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤਾਦਿਸ਼਼ੁ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨਾਰਾਯਣਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ 3-151-33 ਯੈਃ ਵ੍ਯਾਧਿਭਿਃ ਕਾਮੈਸ਼੍ਚ ॥ 3-151-35 ਤਾਮਸੰ ਤਮੋਗੁਣਪ੍ਰਧਾਨੰ ਕਲਿਮ੍ ॥ 3-151-36 ਈਤਯਃ ਅਤਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਦਯਃ ॥ 3-151-37 ਵ੍ਯਾਵਰ੍ਤਤੇ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-151-38 ਭਾਵਾਃ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨਾਦਯਃ। ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਨਿ ਵਿਕੁਰ੍ਵਤੇ। ਅਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਰ੍ਥ੍ਯਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ ਜਾਯਤੇ। ਪੌਸ਼਼੍ਟਿਕਮਪਿ ਕਰ੍ਮ ਵਿਧਿਲੋਪਾੰਨਾਸ਼ਕੰ ਭਵਤੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-151-39 ਚਿਰਜੀਵਿਨੋ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਅਪਿ ਯੁਗਾਨੁਵਰ੍ਤਿਨਃ ਕਾਲਾਨੁਸਾਰਿਣੋ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-151-40 ਅਨਰ੍ਥਕੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰਯੋਜਨੇਸ਼਼ੁ। ਭਾਵੋ(ਅ)ਭਿਨਿਵੇਸ਼ਃ ॥ 3-151-41 ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 152
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.152. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 152
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਹਨੁਮਤਾ ਭੀਮਾਯ ਸਮੁਦ੍ਰਤਰਣਕਾਲਿਕਪ੍ਰੁʼਥੁਤਰਨਿਜਰੂਪਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣਧਰ੍ਮਨਿਰੂਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-152-0 (21689)
ਭੀਮਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-152-0x (2276)
ਪੂਰ੍ਵਰੂਪਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੇ ਨ ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕਥੰਚਨ।
ਯਦਿ ਤੇ(ਅ)ਹਮਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-152-1 (21690)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-152-2x (2277)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਭੀਮੇਨ ਸ੍ਮਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਲਵੰਗਮਃ।
ਤਦ੍ਰੂਪੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਯਦ੍ਵੈ ਸਾਗਰਲਙ੍ਘਨੇ ॥ 3-152-2 (21691)
ਭ੍ਰਾਤੁਃ ਪ੍ਰਿਯਮਭੀਪ੍ਸਨ੍ਵੈ ਚਕਾਰ ਸੁਮਹਦ੍ਵਪੁਃ।
`ਤਦ੍ਰੂਪੰ ਯਤ੍ਪੁਰਾ ਤਸ੍ਯ ਬਭੂਵੋਦਧਿਲਙ੍ਘਨੇ' ॥ 3-152-3 (21692)
ਦੇਹਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਤੋ(ਅ)ਤੀਵ ਵਰ੍ਧਤ੍ਯਾਯਾਮਵਿਸ੍ਤਰੈਃ।
ਸਦ੍ਰੁਮੰ ਕਦਲੀਸ਼਼ਣ੍ਡੰ ਛਾਦਯੰਨਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-152-4 (21693)
ਗਿਰਿਸ਼੍ਚੋਚ੍ਛ੍ਰਯਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਤਸ੍ਥੌ ਤਤ੍ਰ ਚ ਵਾਨਰਃ।
ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮਹਾਕਾਯੋ ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਇਵ ਪਰ੍ਵਤਃ ॥ 3-152-5 (21694)
ਤਾਮ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਭ੍ਰੁʼਕੁਟੀਕ੍ਰੁʼਤਲੋਚਨਃ।
ਦੀਰ੍ਘੰ ਲਾਙ੍ਗੂਲਮਾਵਿਧ੍ਯ ਦਿਸ਼ੋ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤਃ ਕਪਿਃ ॥ 3-152-6 (21695)
ਤਦ੍ਰੂਪੰ ਮਹਦਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭ੍ਰਾਤੁਃ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨਃ।
ਵਿਸਿਸ਼਼੍ਮਿਯੇ ਤਦਾ ਭੀਮੋ ਜਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-152-7 (21696)
ਤਮਰ੍ਕਮਿਵ ਤੇਜੋਭਿਃ ਸੌਵਰ੍ਣਮਿਵ ਪਰ੍ਵਤਮ੍।
ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਮਿਵ ਚਾਕਾਸ਼ੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭੀਮੋ ਨ੍ਯਮੀਲਯਤ੍ ॥ 3-152-8 (21697)
ਆਬਭਾਸ਼਼ੇ ਚ ਹਨੁਮਾਨ੍ਭੀਮਸੇਨੰ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ।
ਏਤਾਵਦਿਹ ਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੁਂ ਰੂਪੰ ਮਮਾਨਘ ॥ 3-152-9 (21698)
ਵਰ੍ਧੇ(ਅ)ਹੰ ਚਾਪ੍ਯਤੋ ਭੂਯੋ ਯਾਵਨ੍ਮੇ ਮਨਸੇਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਭੀਮ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼਼ੁ ਚਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਵਰ੍ਧਤੇ ਮੂਰ੍ਤਿਰੋਜਸਾ ॥ 3-152-10 (21699)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-152-11x (2278)
ਤਦਦ੍ਭੁਤੰ ਮਹਾਰੌਦ੍ਰੰ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯਪਰ੍ਵਤਸੰਨਿਭਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਹਨੂਮਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼੍ਮ ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਪਵਨਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 3-152-11 (21700)
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਤੋ ਭੀਮਃ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਨੂਰੁਹਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰਦੀਨਾਤ੍ਮਾ ਹਨੂਮਨ੍ਤਮਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-152-12 (21701)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਵਿਪੁਲੰ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਤੇ ਵਿਭੋ।
ਸੰਹਰਸ੍ਵ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯ ਸ੍ਵਯਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-152-13 (21702)
ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਦਿਵਾਕਰਮਿਵੋਦਿਤਮ੍।
ਅਪ੍ਰਮੇਯਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਮੈਨਾਕਮਿਵ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-152-14 (21703)
ਵਿਸ੍ਮਯਸ਼੍ਚੈਵ ਮੇ ਵੀਰ ਸੁਮਹਾਨ੍ਮਨਸੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਵੈ।
ਯਦ੍ਰਾਮਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਥੇ ਸ੍ਵਯੰ ਰਾਵਣਮਭ੍ਯਗਾਤ੍ ॥ 3-152-15 (21704)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਤਾਂ ਲਙ੍ਕਾਂ ਸਯੋਧਾਂ ਸਹਰਾਵਣਾਮ੍।
ਸ੍ਵਬਾਹੁਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ ਵਿਨਾਸ਼ਯਿਤੁਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-152-16 (21705)
ਨ ਹਿ ਤੇ ਕਿੰਚਿਦਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਮਾਰੁਤਾਤ੍ਮਜ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਨ ਚੈਵ ਤਵ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੋ ਰਾਵਯਣਃ ਸਗਣੋ ਯੁਧਿ ॥ 3-152-17 (21706)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਭੀਮੇਨ ਹਨੂਮਾਨ੍ਪ੍ਲਵਗੋਤ੍ਤਮਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਤੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਗਮ੍ਭੀਰਯਾ ਗਿਰਾ ॥ 3-152-18 (21707)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਭਾਰਤ।
ਭੀਮਸੇਨ ਨ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੋ ਮਮਾਸੌ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਮਃ ॥ 3-152-19 (21708)
ਮਯਾ ਤੁ ਨਿਹਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰਾਵਣੇ ਲੋਕਕਣ੍ਟਕੇ।
ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਨਸ਼੍ਯੇਦ੍ਰਾਘਵਸ੍ਯ ਤਤ ਏਤਦੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-152-20 (21709)
ਤੇਨ ਵੀਰੇਣ ਤੰ ਹਤ੍ਵਾ ਸਗਣੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਮਮ੍।
ਆਨੀਤਾ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਸੀਤਾ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥਾਪਿਤਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ ॥ 3-152-21 (21710)
ਤਦ੍ਗਚ੍ਛ ਵਿਪੁਲਪ੍ਰਜ੍ਞ ਭ੍ਰਾਤੁਃ ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਰਤਃ।
ਅਰਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਮਧ੍ਵਾਨੰ ਵਾਯੁਨਾ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-152-22 (21711)
ਏਸ਼਼ ਪਨ੍ਥਾਃ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਵਨਾਯ ਤੇ।
ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਧਨਦੋਦ੍ਯਾਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ॥ 3-152-23 (21712)
ਨ ਚ ਤੇ ਤਰਸਾ ਕਾਰ੍ਯਃ ਕੁਸੁਮਾਪਚਯਃ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਦੈਵਤਾਨਿ ਹਿ ਮਾਨ੍ਯਾਨਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-152-24 (21713)
ਬਲਿਹੋਮਨਮਸ੍ਕਾਰੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਦੈਵਤਾਨਿ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਹਿ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-152-25 (21714)
ਮਾ ਤਾਤ ਸਾਹਸੰ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਪਰਿਪਾਲਯ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਥਾਪਨੰ ਧਰ੍ਮੰ ਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵਾਗਮਯਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-152-26 (21715)
ਨ ਹਿ ਧਰ੍ਮਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਨੁਪਸੇਵ੍ਯ ਚ।
ਧਰ੍ਮੋ ਵੈ ਵੇਦਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮੈਰਪਿ ॥ 3-152-27 (21716)
ਅਧਰ੍ਮੋ ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਾਖ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਧਰ੍ਮਸੰਜ੍ਞਿਤਃ।
ਸ ਵਿਜ੍ਞੇਯੋ ਵਿਭਾਗੇਨ ਯਤ੍ਰਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 3-152-28 (21717)
ਆਚਾਰਸੰਭਵੋ ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਵੇਦਾਃ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਾਃ।
ਵੇਦੈਰ੍ਯਜ੍ਞਾਃ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ॥ 3-152-29 (21718)
ਵੇਦਾਚਾਰਵਿਧਾਨੋਕ੍ਤੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਧਾਰ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾਃ।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤ੍ਯੁਸ਼ਨਃਪ੍ਰੋਕ੍ਤੈਰ੍ਨਯੈਰ੍ਧਾਰ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 3-152-20 (21719)
ਬਲ੍ਯਾਕਰਵਣਿਜ੍ਯਾਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਰ੍ਥੈਰ੍ਯੋਨਿਪੋਸ਼਼ਣੈਃ।
ਵਾਰ੍ਤਯਾ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮੈਰੇਤੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ ॥ 3-152-31 (21720)
ਤ੍ਰਯੀ ਵਾਰ੍ਤਾ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਸ੍ਤਿਸ੍ਰੋ ਵਿਦ੍ਯਾ ਵਿਜਾਨਤਾਮ੍।
ਤਾਭਿਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਭਿਰ੍ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾ ਵਿਧੀਯਤੇ ॥ 3-152-32 (21721)
ਸਾ ਚੇਦ੍ਧਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤਾ ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਰਯੀਧਰ੍ਮਮ੍ਰੁʼਤੇ ਭੁਵਿ।
ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਮ੍ਰੁʼਤੇਚਾਪਿ ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦਮਿਦੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-152-33 (21722)
ਵਾਰ੍ਤਾਧਰ੍ਮੇ ਹ੍ਯਵਰ੍ਤਿਨ੍ਯੋ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਸੁਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੈਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਹ੍ਯੇਤੈਰ੍ਧਰ੍ਮੈਃ ਸੂਯਨ੍ਤਿ ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-152-34 (21723)
ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਮਮ੍ਰੁʼਤੰ ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯੇਕਸ਼੍ਚੈਵੈਕਵਰ੍ਣਕਃ।
ਯਜ੍ਞਾਧ੍ਯਯਨਦਾਨਾਨਿ ਤ੍ਰਯਃ ਸਾਧਾਰਣਾਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-152-35 (21724)
ਯਾਜਨਾਧ੍ਯਾਪਨੇ ਚੋਭੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਪਾਲਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਵੈ ਵੈਸ਼੍ਯਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਪੋਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-152-36 (21725)
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਚ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਣਆਂ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ।
ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਹੋਮਵ੍ਰਤੈਰ੍ਹੀਨਾਸ੍ਤਥੈਵ ਗੁਰੁਵਾਸਿਤਾਃ ॥ 3-152-37 (21726)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਤ੍ਰਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਵ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਵਿਨੀਤੋ ਨਿਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-152-38 (21727)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਃ ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਸਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਮਦ੍ਭਿਃ ਸ਼੍ਰੁਤਾਨ੍ਵਿਤੈਃ।
ਆਸ੍ਥਿਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿਦਣ੍ਡੇਨ ਵ੍ਯਸਨੀ ਪਰਿਭੂਯਤੇ ॥ 3-152-39 (21728)
ਨਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹੈਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਯਦਾ ਨੇਤਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਤਦਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਲੋਕਸ੍ਯ ਮਰ੍ਯਾਦਾਃ ਸੁਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-152-40 (21729)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੇਸ਼ੇ ਚ ਦੁਰ੍ਗੇ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਿਤ੍ਰਬਲੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਨਿਤ੍ਯੰ ਚਾਰੇਣ ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-152-41 (21730)
ਰਾਜ੍ਞਾਮੁਪਾਯਸ਼੍ਚਾਰਸ਼੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤ੍ਰਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ।
ਨਿਗ੍ਰਹਪ੍ਰਗ੍ਰਹੌ ਚੈਵ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਵੈ ਕਾਰ੍ਯਸਾਧਕਮ੍ ॥ 3-152-42 (21731)
ਸਾਮ੍ਨਾ ਦਾਨੇਨ ਭੇਦੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨੋਪੇਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਚ।
ਸਾਧਨੀਯਾਨਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਸਮਾਸਵ੍ਯਾਸਯੋਗਤਃ ॥ 3-152-43 (21732)
ਮਨ੍ਤ੍ਰਮੂਲਾ ਨਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇਚਾਰਾਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਨਯੈਃ ਸਦ੍ਭਿਸ੍ਤਦ੍ਵਿਧੈਃ ਸਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯੇਤ੍ ॥ 3-152-44 (21733)
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਮੂਢੇਨ ਬਾਲੇਨ ਲੁਬ੍ਧੇਨ ਲਘੁਨਾ(ਅ)ਪਿ ਵਾ।
ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯੀਤ ਗੁਹ੍ਯਾਨਿ ਯੇਸ਼਼ੁ ਚਾਸ੍ਪਨਦਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-152-45 (21734)
ਮਨ੍ਤ੍ਰਯੇਤ੍ਸਹ ਵਿਦ੍ਵਦ੍ਭਿਃ ਸ਼ਕ੍ਤੈਃ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕਾਰਯੇਤ੍।
ਸ੍ਨਿਗ੍ਧੈਸ਼੍ਚ ਨੀਤਿਵਿਨ੍ਯਾਸੈਰ੍ਮੂਰ੍ਖਾਨ੍ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍ ॥ 3-152-46 (21735)
ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਨ੍ਧਰ੍ਮਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਅਰ੍ਥਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨ੍।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਕ੍ਲੀਬਾੰਨਿਯੁਞ੍ਜੀਤ ਕ੍ਰੂਰਾਨ੍ਕ੍ਰੂਰੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 3-152-47 (21736)
ਸ੍ਵੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਸਮੁਦ੍ਭਵਾ।
ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕਰ੍ਮਸੁ ਵਿਜ੍ਞੇਯਾ ਰਿਪੂਣਾਂ ਚ ਬਲਾਬਲਮ੍ ॥ 3-152-48 (21737)
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸ੍ਵਪ੍ਰਤਿਪੰਨੇਸ਼਼ੁ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸਾਧੁਸ਼਼੍ਵਨੁਗ੍ਰਹਮ੍।
ਨਿਗ੍ਰਹੰ ਚਾਪ੍ਯਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦੇਸ਼਼ੁ ਕਾਰਯੇਤ੍ ॥ 3-152-49 (21738)
ਨਿਗ੍ਰਹੇ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਤਦਾ ਭਵਤਿ ਲੋਕਸ੍ਯ ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਸੁਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾ ॥ 3-152-50 (21739)
ਏਸ਼਼ ਤੇ(ਅ)ਭਿਹਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥ ਘੋਰੋ ਧਰ੍ਮੋ ਦੁਰਨ੍ਵਯਃ।
ਤੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਭਾਗੇਨ ਵਿਨਯਸ੍ਥੋ(ਅ)ਨੁਪਾਲਯ ॥ 3-152-51 (21740)
ਤਪੋਧਰ੍ਮਦਮੇਜ੍ਯਾਭਿਰ੍ਵਿਪ੍ਰਾ ਯਾਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਦਿਵਮ੍।
ਦਾਨਾਤਿਥ੍ਯਕ੍ਰਿਯਾਧਰ੍ਮੈਰ੍ਯਾਨ੍ਤਿ ਵੈਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਦ੍ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-152-52 (21741)
`ਦ੍ਵਿਜਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਲਭਨ੍ਤੇ ਗਤਿਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍'।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਯਾਤਿ ਤਥਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਭੁਵਿ ਨਿਗ੍ਰਹਪਾਲਨੈਃ ॥ 3-152-53 (21742)
ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਣੀਤਦਣ੍ਡਾ ਹਿ ਕਾਮਦ੍ਵੇਪਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਅਲੁਬ੍ਧਾ ਵਿਗਤਕ੍ਰੋਧਾਃ ਸਤਾਂ ਯਾਨ੍ਤਿ ਸਲੋਕਤਾਂ ॥ 3-152-54 (21743)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-152-5 ਗਿਰਿਸ਼੍ਚ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯਗਿਰਿਰਿਵ। ਇਵਾਰ੍ਥੇ ਚਃ ॥ 3-152-17 ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਃ ਸਮਰ੍ਥਃ ॥ 3-152-22 ਅਰਿਸ਼਼੍ਟੰ ਨਿਰ੍ਵਿਘ੍ਨਮ੍ ॥ 3-152-24 ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਮਰ੍ਤ੍ਯੇਨ ॥ 3-152-26 ਆਗਮਯਸ੍ਵ ਮਾਤ੍ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਾਃ ॥ 3-152-28 ਦੁਰ੍ਜਨਵਧੋ(ਅ)ਧਰ੍ਮੋਪਿ ਧਰ੍ਮਏਵ। ਪਰੋਪਘਾਤਕੰ ਸਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੋਪਿ ਅਧਰ੍ਮਏਵ ॥ 3-152-30 ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਦੇਵਾਨਾਂ ਨੀਤ੍ਯਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਚ ਸ੍ਥਿਤਿਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-152-31 ਵਾਰ੍ਤਾ ਜੀਵਿਕਾਰ੍ਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ॥ 3-152-32 ਸਾਚ ਕ੍ਰਮੇਣ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤ੍ਰਯੀਯਾਜਨਾਧ੍ਯਾਪਨਾਦਿਃ। ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ ਵਾਰ੍ਤਾਪਣ੍ਯਾਦਿਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਦਣ੍ਡਾਦਿਃ ॥ 3-152-33 ਸਾ ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾ ॥ 3-152-37 ਗੁਰੌ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਣੇ ਵਾਸਿਤੰ ਵਾਸੋ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ॥ 3-152-39 ਆਸ੍ਥਿਤੋ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤਃ ॥ 3-152-41 ਸ੍ਥਾਨੰ ਸਿਦ੍ਧਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-152-48 ਸ੍ਵੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚਾਰੇਭ੍ਯਃ ਪਰੇਭ੍ਯ ਉਤ੍ਕੋਚਾਦਿਨਾ ਲੋਭਿਤੇਭ੍ਯਃ ॥ 3-152-49 ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਜੀਵਨਾਸ਼ਯਾ।ਪ੍ਰਤਿਪੰਨੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਰਣਾਗਤੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-152-51 ਘੋਰੋ ਧਰ੍ਮੋ ਰਾਜਧਰ੍ਮਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 153
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.153. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 153
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਉਪਸੰਹ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰੁʼਥੁਰੂਪੇਣ ਹਨੁਮਤਾ ਸਪਰਿਸ਼਼੍ਵਙ੍ਗਵਰਦਾਨੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਭੀਮੇਨ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ ਸੌਰਾਨ੍ਧਿਕਸਰੋਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-153-0 (21744)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-153-0x (2279)
ਤਤਃ ਸੰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਿਪੁਲੰ ਤਦ੍ਵਪੁਃ ਕਾਮਵਰ੍ਧਿਤਮ੍।
ਭੀਮਸੇਨੰ ਪੁਨਰ੍ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਪਰ੍ਯਸ਼਼੍ਵਜਤ ਵਾਨਰਃ ॥ 3-153-1 (21745)
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਕ੍ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯਾਸ਼ੁ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਭੀਮਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਸ਼੍ਰਮੋ ਨਾਸ਼ਮੁਪਾਗਚ੍ਛਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਚਾਸੀਤ੍ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 3-153-2 (21746)
[ਬਲੰ ਚਾਤਿਬਲੋ ਮੇਨੇ ਨ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਮਹਾਨ੍।]
ਤਤਃ ਪੁਨਰਥੋਵਾਚ ਪਰ੍ਯਸ਼੍ਰੁਨਯਨੋ ਹਰਿਃ ॥ 3-153-3 (21747)
ਭੀਮਮਾਭਾਸ਼਼੍ਯ ਸੌਹਾਰ੍ਦਾਦ੍ਬਾਸ਼਼੍ਪਗਦ੍ਗਦਯਾ ਗਿਰਾ।
ਗਚ੍ਛ ਵੀਰ ਸ੍ਵਮਾਵਾਸੰ ਸ੍ਮਰ੍ਤਵ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਕਥਾਨ੍ਤਰੇ ॥ 3-153-4 (21748)
ਇਹਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨ ਨਿਵੇਦ੍ਯੋਸ੍ਮਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍।
ਧਨਦਸ੍ਯਾਲਯਾਚ੍ਚਾਪਿ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਮਹਾਬਲ ॥ 3-153-5 (21749)
ਏਸ਼਼ ਕਾਲ ਇਹਾਯਾਤੁਂ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯੋਸ਼਼ਿਤਾਮ੍।
ਮਮਾਪਿ ਸਫਲੰ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸ੍ਮਾਰਿਤਸ਼੍ਚਾਸ੍ਮਿ ਰਾਘਵਮ੍ ॥ 3-153-6 (21750)
[ਰਾਮਾਭਿਧਾਨੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਹਿ ਜਗਦ੍ਧ੍ਰੁʼਦਯਨਨ੍ਦਨਮ੍।
ਸੀਤਾਵਕ੍ਰਾਰਵਿਨ੍ਦਾਰ੍ਕੰ ਦਸ਼ਾਸ੍ਯਧ੍ਵਾਨ੍ਤਭਾਸ੍ਕਰਮ੍ ॥] 3-153-7 (21751)
ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਗਾਤ੍ਰਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਗਤ੍ਵਾ ਭੀਮ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ।
ਤਦਸ੍ਮਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਵੀਰ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਮਾਘਮਸ੍ਤੁ ਤੇ ॥ 3-153-8 (21752)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵੰ ਤ੍ਵੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਰੰ ਵਰਯ ਭਾਰਤ।
ਯਦਿ ਤਾਵਨ੍ਮਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾ ਗਤ੍ਵਾ ਵਾਰਣਸਾਹ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-153-9 (21753)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਨਿਹਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਯਾਵਦੇਤਤ੍ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍।
ਸ਼ਿਲਯਾ ਨਗਰੰ ਵਾ ਤਨ੍ਮਰ੍ਦਿਤਵ੍ਯੰ ਮਯਾ ਯਦਿ ॥ 3-153-10 (21754)
[ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਚਾਦ੍ਯ ਆਨਯਾਮਿ ਤਵਾਨ੍ਤਿਕਮ੍।]
ਯਾਵਦੇਤਤ੍ਕਰੋਮ੍ਯਦ੍ਯਕਾਮੰ ਤਵ ਮਹਾਬਲ ॥ 3-153-11 (21755)
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤੁ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹਨੂਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-153-12 (21756)
ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵ ਤ੍ਵਯਾ ਸਰ੍ਵੰ ਮਮ ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵ।
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕਾਮਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਸੀਦਮੇ ॥ 3-153-13 (21757)
ਸਨਾਥਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਵਯਾ ਨਾਥੇਨ ਵੀਰ੍ਯਵਨ੍।
ਤਵੈਵ ਤੇਜਸਾ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਵਯੰ ਪਰਾਨ੍ ॥ 3-153-14 (21758)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਹਨੁਮਾਨ੍ਭੀਮਸੇਨਮਭਾਸ਼਼ਤ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਤ੍ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਚ੍ਚੈਵ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਵ ॥ 3-153-15 (21759)
ਚਮੂਂ ਵਿਗਾਹ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਪਰਸ਼ਕ੍ਤਿਸਮਾਕੁਲਾਮ੍।
ਯਦਾ ਸਿੰਹਰਵੰ ਵੀਰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਹਾਬਲ ॥ 3-153-16 (21760)
ਤਦਾਹੰ ਬ੍ਰੁʼਂਹਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਰਵੇਣ ਰਵੰ ਤਵ।
`ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵ੍ਯਸਵਸ੍ਤੇ(ਅ)ਰਯੋ ਰਣੇ' ॥ 3-153-17 (21761)
ਵਿਜਯਸ੍ਯ ਧ੍ਵਜਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਨਾਦਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਪਾਮਿ ਦਾਰੁਣਾਨ੍।
ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਯੇ ਪ੍ਰਾਣਹਰਾਃ ਸੁਖੰ ਯੇਨ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 3-153-18 (21762)
ਏਵਮਾਭਾਸ਼਼੍ਯ ਹਨੁਮਾਂਸ੍ਤਦਾ ਪਾਣ੍ਡਵਨਨ੍ਦਨਮ੍।
ਮਾਰ੍ਗਮਾਖ੍ਯਾਯ ਭੀਮਾਯ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-153-19 (21763)
ਗਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹਰਿਵਰੇ ਭੀਮੋਪਿ ਬਲਿਨਾਂਵਰਃ।
ਤੇਨ ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਵਿਪੁਲੰ ਵ੍ਯਚਰਦ੍ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 3-153-20 (21764)
ਅਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ਵਪੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਚਾਪ੍ਰਤਿਮਾਂ ਭੁਵਿ।
ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮਨੁਭਾਵੰ ਚ ਸ੍ਮਰਨ੍ਦਾਸ਼ਰਥੇਰ੍ਯਯੌ ॥ 3-153-21 (21765)
ਸ ਤਾਨਿ ਰਮਣੀਯਾਨਿ ਵਨਾਨ੍ਯੁਪਵਨਾਨਿ ਚ।
ਵਿਲੋਲਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਵਨੇਪ੍ਸਯਾ ॥ 3-153-22 (21766)
ਫੁਲ੍ਲਪਦ੍ਮਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸਰਾਂਸਿ ਸਰਿਤਸ੍ਤਥਾ।
ਨਾਨਾਕੁਸੁਮਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਨਿ ਵਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-153-23 (21767)
ਮਤ੍ਤਵਾਰਣਯੁਥਾਨਿ ਪਙ੍ਕਕ੍ਲਿੰਨਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਾਮਿਵ ਮੇਘਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਾਨਿ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਤਦਾ ॥ 3-153-24 (21768)
ਹਰਿਣੈਸ਼੍ਚਪਲਾਪਾਙ੍ਗੈਰ੍ਹਰਿਣੀਸਹਿਤੈਰ੍ਵਨਮ੍।
ਸਸ਼ਸ਼਼੍ਪਕਵਲੈਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਪਥਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁਤੰ ਯਯੌ ॥ 3-153-25 (21769)
ਮਹਿਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਵਰਾਹੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੈਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਵ੍ਯਪੇਤਭੀਰ੍ਗਿਰਿੰ ਸ਼ੌਰ੍ਯਾਦ੍ਭੀਮਸੇਨੋ ਵ੍ਯਗਾਹਤ ॥ 3-153-26 (21770)
ਕੁਸੁਮਾਨਤਸ਼ਾਖੈਸ਼੍ਚ ਤਾਮ੍ਰਪਲ੍ਲਵਕੋਮਲੈਃ।
ਯਾਚ੍ਯਮਾਨ ਇਵਾਰਣ੍ਯੇ ਦ੍ਰੁਮੈਰ੍ਮਾਰੁਤਕਮ੍ਪਿਤੈਃ ॥ 3-153-27 (21771)
ਕ੍ਰੁʼਤਪਦ੍ਮਾਞ੍ਜਲਿਪੁਟਾ ਮਤ੍ਤਸ਼਼ਟ੍ਪਦਸੇਵਿਤਾਃ।
ਪ੍ਰਿਯਤੀਰ੍ਥਵਨਾ ਮਾਰ੍ਗੇ ਪਦ੍ਮਿਨੀਃ ਸਮਤਿਕ੍ਰਮਨ੍ ॥ 3-153-28 (21772)
ਸਜ੍ਜਮਾਨਮਨੋਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਫੁਲ੍ਲੇਸ਼਼ੁ ਗਿਰਿਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਦ੍ਰੌਪਦੀਵਾਕ੍ਯਪਾਥੇਯੋ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-153-29 (21773)
ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹਨਿ ਤਤਃ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਹਰਿਣੇ ਵਨੇ।
ਕਾਞ੍ਚਨੈਰ੍ਵਿਲੈਃ ਪਦ੍ਮੈਰ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ਵਿਪੁਲਾਂ ਨਦੀਮ੍ ॥ 3-153-30 (21774)
ਹੰਸਕਾਰਣ੍ਡਵਯੁਤਾਂ ਚਕ੍ਰਵਾਕੋਪਸ਼ੋਭਿਤਾਮ੍।
ਰਚਿਤਾਮਿਵ ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਰੇਰ੍ਭਾਲਾਂ ਵਿਮਲਪਙ੍ਕਜਾਮ੍ ॥ 3-153-31 (21775)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਨਦ੍ਯਾਂ ਮਹਾਸਤ੍ਵਃ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਵਨੰ ਮਹਤ੍।
ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ਪ੍ਰੀਤਿਜਨਨੰ ਬਾਲਾਰ੍ਕਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਦ੍ਯੁਤਿ ॥ 3-153-32 (21776)
ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਲਬ੍ਧਕਾਮਃ ਸ ਮਨਸਾ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਵਨਵਾਸਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਜਗਾਮ ਮਨਸਾ ਪ੍ਰਿਯਾਮ੍ ॥ 3-153-33 (21777)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 153 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 154
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.154. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 154
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਸਰੋਵਿਵਿਕ੍ਸ਼਼ੁਂ ਭੀਮੰਪ੍ਰਤਿ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਨਾਮਕੈ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਸ੍ਤਚ੍ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-154-0 (21778)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-154-0x (2280)
ਸ ਗਤ੍ਵਾਨਲਿਨੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਰਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍।
ਕੈਲਾਸਸ਼ਿਰੇ ਰਮ੍ਯੇ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸ਼ੁਭਕਾਨਨੇ ॥ 3-154-1 (21779)
ਕੁਬੇਰਭੁਵਨਾਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਜਾਤਾਂ ਪਰ੍ਵਤਨਿਰ੍ਝਰੈਃ।
ਸੁਰਮ੍ਯਾਂ ਵਿਪੁਲਚ੍ਛਾਯਾਂ ਨਾਨਾਦ੍ਰੁਮਲਤਾਕੁਲਾਮ੍ ॥ 3-154-2 (21780)
ਹਰਿਤਾਮ੍ਬੁਜਸੰਛੰਨਾਂ ਦਿਵ੍ਯਾਂ ਕਨਕਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਮ੍।
ਨਾਨਾਪਕ੍ਸ਼਼ਿਜਨਾਕੀਰ੍ਣਾਂ ਸੂਪਤੀਰ੍ਥਾਮਕਰ੍ਦਮਾਮ੍ ॥ 3-154-3 (21781)
ਅਤੀਵ ਰਮ੍ਯਾਂ ਸੁਜਲਾਂ ਜਾਤਾਂ ਪਰ੍ਵਤਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਭੂਤਾਂ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭਾਮਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਮ੍ ॥ 3-154-4 (21782)
ਤਤ੍ਰਾਮ੍ਰੁʼਤਰਸੰ ਸ਼ੀਤੰ ਲਘੁ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਃ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ਵਿਮਲੰ ਤੋਯੰ ਪਿਬੰਸ਼੍ਚ ਬਹੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-154-5 (21783)
ਤਾਂ ਤੁ ਕਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਦਿਵ੍ਯਸੌਗਨ੍ਧਿਕਾਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਜਾਤਰੂਪਮਯੈਃ ਪਦ੍ਮੈਸ਼੍ਛੰਨਾਂ ਪਰਮਗਨ੍ਧਿਭਿਃ ॥ 3-154-6 (21784)
ਵੈਡੂਰ੍ਯਵਰਨਾਲੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਚਿਤ੍ਰੈਰ੍ਮਨੋਰਮੈਃ।
ਹੰਸਕਾਰਣ੍ਡਵੋਦ੍ਧੂਤੈਃ ਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਭਿਰਮਲੰ ਰਜਃ ॥ 3-154-7 (21785)
ਆਕ੍ਰੀਡੰ ਰਾਜਰਾਜਸ੍ ਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰਪ੍ਸਰੋਭਿਸ਼੍ਚ ਦੇਵੈਸ਼੍ਚ ਪਰਮਾਰ੍ਚਿਤਾਮ੍ ॥ 3-154-8 (21786)
ਸੇਵਿਤਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੈਃ ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ੈਸ੍ਤਥਾ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ਕਿੰਨਰੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਗੁਪ੍ਤਾਂ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੇਨ ਚ ॥ 3-154-9 (21787)
ਤਾਂ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਹਲਃ।
ਬਭੂਵ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤੋ ਦਿਵ੍ਯੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਰੋ ਮਹਤ੍ ॥ 3-154-10 (21788)
ਤਚ੍ਚ ਕ੍ਰੋਵਸ਼ਾ ਨਾਮ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਰਾਜਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤਸਾਹਸ੍ਰਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਾਯੁਧਪਰਿਚ੍ਛਦਾਃ ॥ 3-154-11 (21789)
ਤੇ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯਮਜਿਨੈਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍।
ਰੁਕ੍ਮਾਙ੍ਗਦਧਰੰ ਵੀਰੰ ਭੀਮੰ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-154-12 (21790)
ਸਾਯੁਧੰ ਬਦ੍ਧਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਮਸ਼ਙ੍ਕਿਤਮਰਿੰਦਮਮ੍।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਪ੍ਸੁਮੁਪਾਯਾਨ੍ਤਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਃ ॥ 3-154-13 (21791)
ਅਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਸਾਯੁਧੋ(ਅ)ਜਿਨਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਯਚ੍ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ੁਰਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਸੰਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਹਾਰ੍ਹਥ ॥ 3-154-14 (21792)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍।
ਤੇਜੋਯੁਕ੍ਤਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤ ਕਸ੍ਤ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-154-15 (21793)
ਮੁਨਿਵੇਸ਼਼ਧਰਸ਼੍ਚੈਵ ਸਾਯੁਧਸ਼੍ਚੈਵ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ।
ਯਦਰ੍ਥਮਾਭਿਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤਦਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਹਾਮਤੇ ॥ 3-154-16 (21794)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਤਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 154 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-154-3 ਸੂਪਤੀਰ੍ਥਾਂ ਸ਼ੋਭਨਾਨਿ ਉਪਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਤੀਰਾਣਿ ਯਸ੍ਯਾਂ ਸਾ ॥ 3-154-5 ਲਘੁ ਆਰੋਗ੍ਯਕਰਮ੍ ॥ 3-154-6 ਜਾਤਰੂਪੰ ਸ੍ਵਰ੍ਣਮ੍ ॥ 3-154-8 ਆਕ੍ਰੀਡੰ ਕ੍ਰੀਡਾਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 155
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.155. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 155
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਸਰੋਰਕ੍ਸ਼਼ਕਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਾਹਰਣਏ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧੰ ਸ੍ਵਜਿਘਾਂਸੂਨਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗਦਯਾ ਤਾਡਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਭੀਮਗਦਾਪ੍ਰਹਾਰਮਸ਼ਕ੍ਨੁਵਦ੍ਭਿਸ੍ਤੈਰ੍ਬੀਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨਿਵੇਦਿਤੇਨ ਕੁਬੇਰੇਣ ਤਦਨੁਮੋਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-155-0 (21795)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 3-155-0x (2281)
ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਹੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਾਦਨਨ੍ਤਰਃ।
ਵਿਸ਼ਾਲਾਂ ਬਦਰੀਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ॥ 3-155-1 (21796)
ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਰਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਨਿਲੋਢਮਿਤੋ ਨੂਨੰ ਸਾ ਬਹੂਨਿ ਪਰੀਪ੍ਸਤਿ ॥ 3-155-2 (21797)
ਤਸ੍ਯਾ ਮਾਮਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਪਤ੍ਨ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਹਾਰਮਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਨਿਬੋਧਤ ਨਿਸ਼ਾਚਰਾਃ ॥ 3-155-3 (21798)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਊਚੁਃ। 3-155-4x (2282)
ਆਕ੍ਰੀਡੋ(ਅ)ਯੰ ਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ਦਯਿਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਨੇਹ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਵਿਹਰ੍ਤੁਂ ਮਰ੍ਤ੍ਯਧਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-155-4 (21799)
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਯਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਵਰੰ ਪਿਬਨ੍ਤਿ ਚ ਹਰਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-155-5 (21800)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਹਰਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵ।
`ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਪਸ੍ਯਾਨੁਮਤੇ ਕੁਬੇਰਸ੍ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ' ॥ 3-155-6 (21801)
ਅਨ੍ਯਾਯੇਨੇਹ ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਵਮਨ੍ਯ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਵਿਹਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੇਦ੍ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-155-7 (21802)
ਤਮਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਦ੍ਮਾਨਿ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ਬਲਾਦਿਹ।
ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਕਥਮ੍ ॥ 3-155-8 (21803)
[ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਜੰ ਵੈ ਤਤਃ ਪਿਵ ਹਰਸ੍ਵ ਚ।
ਨਾਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਮੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ॥ 3-155-9 (21804)
ਭੀਮਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-155-10x (2283)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ੍ਤੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮਿਹਾਨ੍ਤਿਕੇ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿਚ ਮਹਾਰਾਜੰ ਨਾਹੰ ਯਾਚਿਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ ॥ 3-155-10 (21805)
ਨ ਹਿ ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨ ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਨ ਚਾਹੰ ਹਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-155-11 (21806)
ਇਯੰ ਚ ਨਲਿਨੀ ਰਮ੍ਯਾ ਜਾਤਾ ਪਰ੍ਵਤਨਿਰ੍ਝਰੇ।
ਨੇਯੰ ਭਵਨਮਾਸਾਦ੍ਯਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-155-12 (21807)
ਤੁਲ੍ਯਾ ਹਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਿਯੰ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਚ।
ਏਵੰ ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਕਃ ਕੰ ਯਾਚਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-155-13 (21808)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਭੀਮਸੇਨੋ ਵ੍ਯਗਾਹਤ।
ਤਾਂ ਤੁ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਂ ਵੀਰਃ ਪ੍ਰਭਿੰਨ ਇਵ ਕੁਞ੍ਜਰਃ ॥ 3-155-14 (21809)
ਤਤਃ ਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਰ੍ਵਾਚਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਮਾ ਮੈਵਮਿਤਿ ਸਕ੍ਰੋਧੈਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਸਯਦ੍ਭਿਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-155-15 (21810)
ਕਦਰ੍ਥੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤੁ ਸ ਤਾਨ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍ਭੀਮਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਵ੍ਯਗਾਹਤ ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤੇ ਤੰ ਸਰ੍ਵੇ ਨ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-155-16 (21811)
ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤ ਬਧ੍ਨੀਤ ਵਿਕਰ੍ਤਤੇਮੰ
ਪਚਾਮ ਖਾਦਾਮ ਚ ਭੀਮਸੇਨਮ੍।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭਿਯਯੁਰ੍ਦ੍ਰਤੰ ਤੇ
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚੋਦ੍ਯਮ੍ਯ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਨੇਤ੍ਰਾਃ ॥ 3-155-17 (21812)
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਨਭ੍ਯਪਤਤ੍ਤਰਸ੍ਵੀ
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇਤਿ ॥
ਤੇ ਤੰ ਤਦਾ ਤੋਮਰਪਟ੍ਟਸਾਦ੍ਯੈ-
ਰ੍ਵ੍ਯਾਵਿਦ੍ਧਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸਹਸਾ ਨਿਪੇਤੁਃ। 3-155-18 (21813)
ਜਿਘਾਂਸਵਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾਃ ਸੁਭੀਮਾ
ਭੀਮੰ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰਿਵਵ੍ਰੁਰੁਗ੍ਰਾਃ।
ਜਿਘਾਂਸਵਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾਃ ਸੁਭੀਮਾ
ਭੀਮੰ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰਿਵਬ੍ਰੁਰੁਗ੍ਰਾਃ ॥ 3-155-19 (21814)
ਵਾਤੇਨ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਬਲਵਾਨ੍ਸੁਜਾਤਃ
ਸ਼ੂਰਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਨਿਹਨ੍ਤਾ।
ਸਤ੍ਯੇ ਚ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਰਤਃ ਸਦੈਵ
ਪਰਾਕ੍ਰਮੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਃ ॥ 3-155-20 (21815)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ ਮਾਰ੍ਗਾਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਨਿਹਤ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਾਣਾਮ੍।
ਯਥਾ ਪ੍ਰਵੀਰਾੰਨਿਜਘਾਨ ਭੀਮਃ
ਪਰਸ਼੍ਸ਼ਤਾਨ੍ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਸਮੀਪੇ ॥ 3-155-21 (21816)
ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਬਲੰ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ
ਵਿਦ੍ਯਾਬਲੰਬਾਹੁਬਲੰ ਤਥੈਵ।
ਅਸ਼ਕ੍ਨੁਵਨ੍ਤਃ ਸਹਿਤੰ ਸਮਨ੍ਤਾ-
ਦ੍ਦ੍ਰੁਤੰ ਪ੍ਰਵੀਰਾ ਸਹਸਾ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ॥ 3-155-22 (21817)
ਵਿਦੀਰ੍ਯਮਾਣਾਸ੍ਤਤ ਏਵ ਤੂਰ੍ਣ-
ਮਾਕਾਸ਼ਮਾਸ੍ਥਾਯ ਵਿਮੂਢਸੰਜ੍ਞਾਃ।
ਕੈਲਾਸਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣ੍ਯਭਿਦੁਦ੍ਰੁਵੁਸ੍ਤੇ
ਭੀਮਾਰ੍ਦਿਤਾਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾਃ ਪ੍ਰਭਗ੍ਨਾਃ ॥ 3-155-23 (21818)
ਸ ਸ਼ਕ੍ਰਵਦ੍ਦਾਨਵਦੈਤ੍ਯਸਙ੍ਘਾਨ੍
ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਜਿਤ੍ਵਾ ਚ ਰਣੇ(ਅ)ਰਿਸਙ੍ਘਾਨ੍।
ਵਿਗਾਹ੍ਯਤਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੀਣੀਂ ਜਿਤਾਰਿਃ
ਕਾਮੰ ਸ ਜਗ੍ਰਾਹ ਤਤੋ(ਅ)ਮ੍ਬੁਜਾਨਿ ॥ 3-155-24 (21819)
ਤਤਃ ਸ ਪੀਤ੍ਵਾ(ਅ)ਮ੍ਰੁʼਤਕਲ੍ਪਮਮ੍ਭੋ
ਭੂਯੋ ਬਭੂਵੋਤ੍ਤਮਵੀਰ੍ਯਤੇਜਾਃ।
ਉਤ੍ਪਾਟ੍ਯ ਜਗ੍ਰਾਹ ਤਤੋ(ਅ)ਮ੍ਬੁਜਾਨਿ
ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਾਨ੍ਯੁਤ੍ਤਮਗਨ੍ਧਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-155-25 (21820)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਤੇ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾਃ ਸਮੇਤ੍ਯ
ਧਨੇਸ਼੍ਵਰੰ ਭੀਮਬਲਪ੍ਰਣੁੰਨਾਃ।
ਭੀਮਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਬਲੰ ਚ ਸੰਖ੍ਯੇ
ਯਥਾਵਦਾਚਖ੍ਯੁਰਤੀਵ ਦੀਨਾਃ ॥ 3-155-26 (21821)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਚਸ੍ਤਤ੍ਤੁ ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਦੇਵਃ
ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਵਾਚ।
ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤੁ ਭੀਮੋ ਜਲਜਾਨਿ ਕਾਮੰ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਵਿਦਿਤੰ ਮਮੈਤਤ੍ ॥ 3-155-27 (21822)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਯ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰੰ ਤੇ
ਜਗ੍ਮੁਃ ਕੁਰੂਣਾਂ ਪ੍ਰਵਰੰ ਵਿਰੋਸ਼਼ਾਃ।
ਭੀਮੰ ਚ ਤਸ੍ਯਾਂ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਨਲਿਨ੍ਯਾਂ
ਯਥੋਪਜੋਸ਼਼ੰ ਵਿਹਰਨ੍ਤਮੇਕਮ੍ ॥ 3-155-28 (21823)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 155 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-155-1 ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਮਾਂ ਨਿਬੋਧਤ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-155-2 ਅਨਿਲੋਢੰ ਵਾਯੁਨਾ ਆਨੀਤਮ੍ ॥ 3-155-22 ਸਹਿਤਮੇਕੀਭੂਯਾਪ੍ਯਸ਼ਕ੍ਨੁਵਨ੍ਤਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 156
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.156. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 156
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਿਨਾ ਭੀਮਸੇਨਾਨਵਲੋਕਿਨਾ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂਪ੍ਰਤਿਭੀਮਾਭਿਗਤਦੇਸ਼ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 1 ॥ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਭੀਮਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਨਿਵੇਦਿਤੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਘਟੋਤ੍ਕਚਸਾਹਾਯ੍ਯੇਨ ਭੀਮਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਕੁਬੇਰਬਹੁਮਾਨਿਤੈਸ੍ਤੈਰਰ੍ਜੁਨਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਤਤ੍ਰੈਵ ਸੁਖੇਨ ਵਿਹਰਣਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-156-0 (21824)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-156-0x (2284)
ਤਤਸ੍ਤਾਨਿ ਮਹਾਰ੍ਹਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਬਹੂਨਿ ਬਹੁਰੂਪਾਣਿ ਵਿਰਜਾਂਸਿ ਸਮਾਦਦੇ ॥ 3-156-1 (21825)
ਤਤੋ ਵਾਯੁਰ੍ਮਹਾਞ੍ਸ਼ੀਘ੍ਰੋ ਨੀਚੈਃ ਸ਼ਰ੍ਕਰਕਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਦ੍ਵਰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮਮਭਿਚੋਦਯਨ੍ ॥ 3-156-2 (21826)
ਪਪਾਤ ਮਹਤੀ ਚੋਲ੍ਕਾ ਸਨਿਰ੍ਘਾਤਾ ਮਹਾਭਯਾ।
ਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰਭਸ਼੍ਚਾਭਵਤ੍ਸੂਰ੍ਯੰਸ਼੍ਛੰਨਰਸ਼੍ਮਿਸ੍ਤਮੋਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-156-3 (21827)
ਨਿਰ੍ਘਾਤਸ਼੍ਚਾਭਵਦ੍ਭੀਮੋ ਭੀਮੇ ਵਿਕ੍ਰਮਮਾਸ੍ਥਿਤੇ।
ਚਚਾਲ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਚਾਪਿ ਪਾਂਸੁਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪਪਾਤ ਚ ॥ 3-156-4 (21828)
ਸਲੋਹਿਤਾ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚਾਸਨ੍ਖਰਵਾਚੋ ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਾਃ।
ਤਮੋਵ੍ਰੁʼਤਮਭੂਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਯਤ ਕਿੰਚਨ। 3-156-5 (21829)
[ਅਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਭੀਮਾ ਉਤ੍ਪਾਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਜਜ੍ਞਿਰੇ ॥]
ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਉਵਾਚ ਵਦਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਕੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨਭਿਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-156-6 (21830)
ਸਜ੍ਜੀਭਵਤ ਭਦ੍ਰੰ ਵਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਾਃ।
ਯਥਾ ਰੂਪਾਣਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸੁਵ੍ਯਕ੍ਤੋ ਨਃ ਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-156-7 (21831)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਾਂਚਕ੍ਰੇ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਮਾਨੋ ਭੀਮੰ ਤੁ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-156-8 (21832)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਯਮੌ ਚਾਪਿ ਸਮੀਪਸ੍ਥਾਨਰਿੰਦਮਃ।
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਭੀਮੰ ਭੀਮਕਰ੍ਮਾਣਮਾਹਵੇ ॥ 3-156-9 (21833)
ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਭੀਮਃ ਪਾਞ੍ਚਾਲਿ ਕਿੰਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਿ।
ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਪਿ ਵਾ ਵੀਰ ਸਾਹਸੰ ਸਾਹਸਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-156-10 (21834)
ਇਮੇ ਹ੍ਯਕਸ੍ਮਾਦੁਤ੍ਪਾਤਾ ਮਹਾਸਮਰਸ਼ੰਸਿਨਃ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਤੋ ਭਯੰ ਤੀਵ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤਾਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-156-11 (21835)
ਤੰ ਤਥਾਵਾਦਿਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ।
ਪ੍ਰਿਯਾ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੀ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਚਾਰੁਹਾਸਿਨੀ ॥ 3-156-12 (21836)
ਯਤ੍ਤਤ੍ਸੌਗਨ੍ਧਿਕੰ ਰਾਜੰਨਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਨਾ।
ਤਨ੍ਮਯਾ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰੀਤਯਾ(ਅ)ਦ੍ਯੋਪਪਾਦਿਤਮ੍ ॥ 3-156-13 (21837)
ਅਪਿ ਚੋਕ੍ਤੋ ਮਯਾ ਵੀਰੋ ਯਦਿਪਸ਼੍ਯੇਰ੍ਬਹੂਨ੍ਯਪਿ।
ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਅਯੁਪਾਦਾਯ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਾਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-156-14 (21838)
ਸ ਤੁ ਨੂਨੰ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਪ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੰ ਮਮ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਪ੍ਰਾਗੁਦੀਚੀਂ ਦਿਸ਼ੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤਾਨ੍ਯਾਹਰ੍ਤੁਮਿਤੋ ਗਤਃ ॥ 3-156-15 (21839)
ਉਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੇਵੰ ਤਯਾ ਰਾਜਾ ਯਮਾਵਿਦਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਗਚ੍ਛਾਮ ਸਹਿਤਾਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਯੇਨ ਯਾਤੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-156-16 (21840)
ਵਹਨ੍ਤੁ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਵਿਪ੍ਰਾਨ੍ਯਥਾਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾਨ੍ਯਥਾਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍।
ਤ੍ਵਮਪ੍ਯਮਰਸੰਕਾਸ਼ ਵਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਘਟੋਤ੍ਕਚ ॥ 3-156-17 (21841)
ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਦੂਰਮਿਤੋ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟ ਇਤਿਮੇ ਮਤਿਃ।
ਚਿਰੰ ਚਤਸ੍ਯ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯੰ ਸ ਚ ਵਾਯੁਸਮੋ ਜਵੇ ॥ 3-156-18 (21842)
ਤਰਸ੍ਵੀ ਵੈਨਤੇਯਸ੍ਯ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭੁਵਿ ਲਙ੍ਘਨੇ।
ਉਤ੍ਪਤੇਦਪਿਚਾਕਾਸ਼ੰ ਨਿਪਤੇਚ੍ਚਯਥੇਚ੍ਛਕਮ੍ ॥ 3-156-19 (21843)
ਤਮਨ੍ਵਿਯਾਮ ਭਵਤਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਾਦ੍ਰਜਨੀਚਰਾਃ।
ਪੁਰਾ ਸ ਨਾਪਰਾਧ੍ਨੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਾਮ੍ ॥ 3-156-20 (21844)
ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇਹੈਡਿਮ੍ਬਪ੍ਰਮੁਖਾਸ੍ਤਦਾ।
ਉਦ੍ਦੇਸ਼ਜ੍ਞਾਃ ਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ਨਲਿਨ੍ਯਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-156-21 (21845)
ਆਦਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰਾਨਨੇਕਸ਼ਃ।
ਲੋਮਸ਼ੇਨੈਵ ਸਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਪ੍ਰੀਤਮਾਨਸਾਃ ॥ 3-156-22 (21846)
ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਵਰਿਤਾ ਗਤ੍ਵਾ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਾਨਨੇ।
ਪਦ੍ਮਸੌਗਨ੍ਧਿਕਵਤੀਂਨਲਿਨੀਂ ਸੁਮਨੋਰਮਾਮ੍ ॥ 3-156-23 (21847)
ਤੰ ਚ ਭੀਮੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤੀਰੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਨਿਹਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਪੁਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾਨ੍ ॥ 3-156-24 (21848)
ਭਿੰਨਕਾਯਾਕ੍ਸ਼਼ਿਬਾਹੂਰੁਨ੍ਸੰਚੂਰ੍ਣਿਤਸ਼ਿਰੋਧਰਾਨ੍।
ਤੰ ਚ ਭੀਮੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤੀਰੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-156-25 (21849)
ਸਕ੍ਰੋਧੰ ਸ੍ਤਵ੍ਧਨਯਨੰ ਸੰਦਸ਼਼੍ਟਦਸ਼ਨਚ੍ਛਦਮ੍।
ਉਦ੍ਯਮ੍ਯ ਚ ਗਦਾਂ ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਨਦੀਤੀਰੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-156-26 (21850)
ਪ੍ਰਜਾਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਸਮਯੇ ਦਣ੍ਡਹਸ੍ਤਮਿਵਾਨ੍ਤਕਮ੍।
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਤੁ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯਾਥ ਭਾਰਤ ॥ 3-156-27 (21851)
ਉਵਾਚ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਵਾਚਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕਿਮਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸਾਹਸੰ ਵਤ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਚਾਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਪੁਨਰੇਵੰ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਮਮ ਚੇਦਿਚ੍ਛਸਿ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-156-28 (21852)
ਅਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਪਦ੍ਮਾਨਿ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ।
ਤਸ੍ਯਾਮੇਵ ਨਲਿਨ੍ਯਾਂ ਤੁ ਵਿਜਹ੍ਰਰਮਰੋਪਮਾਃ ॥ 3-156-29 (21853)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੈਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼ਿਲਾਯੁਧਾਃ।
ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸਨ੍ਮਹਾਕਾਯਾਸ੍ਤਸ੍ਯੋਦ੍ਯਾਨਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-156-30 (21854)
ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਧਰ੍ਮਰਾਜਾਨੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਚਾਪਿ ਲੋਮਸ਼ਮ੍।
ਨਕੁਲੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰ੍ਸ਼਼ਭਾਨ੍ ॥ 3-156-31 (21855)
ਵਿਨਯੇਨ ਨਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਪ੍ਰਸੇਦੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣਦਾਚਰਾਃ ॥ 3-156-32 (21856)
ਵਿਦਿਤਾਸ਼੍ਚਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰਤੇ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵਾਃ।
ਊਸ਼਼ੁਰ੍ਨਾਤਿਚਿਰੰ ਕਾਲੰ ਰਮਮਾਣਾਃ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹਾਃ।
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਆ ਬੀਭਤ੍ਸੁਂ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸਾਨੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-156-33 (21857)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਯਾਯਃ ॥ 156 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-156-7 ਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ਪਰਾਕ੍ਰਮਕਾਲਃ ॥ 3-156-21 ਉਦ੍ਦੇਸ਼ਜ੍ਞਾਃ ਸ੍ਥਲਜ੍ਞਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 157
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.157. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 157
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਾਦੁਤ੍ਤਰੰ ਦੇਸ਼ੰ ਜਿਗਮਿਸ਼਼ੁਣਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀਸ਼੍ਰਵਣਾਤ੍ਤਤਃ ਪ੍ਰਤਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਅਨੁਚਰੈਃਸਹ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਤਿ ਪੁਨਰਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-157-0 (21858)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-157-0x (2285)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਵਸਮਾਨੋ(ਅ)ਥ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਸਹਿਤਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਸਹਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ ॥ 3-157-1 (21859)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਚ ਸ਼ਿਵਾਨਿ ਚ।
ਮਨਸੋ ਹ੍ਲਾਦਨੀਯਾਨਿ ਵਨਾਨਿ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ॥ 3-157-2 (21860)
ਦੇਵੈਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵਿਚੀਰ੍ਣਾਨਿ ਮੁਨਿਭਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਯਥਾਕ੍ਰਮਮਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਦ੍ਵਿਜੈਃ ਸੰਪੂਜਿਤਾਨਿ ਚ ॥ 3-157-3 (21861)
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪੂਰ੍ਵਚਰਿਤੰ ਤਪੋਧਰ੍ਮਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਚਰਿਤੰ ਕਥਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ ॥ 3-157-4 (21862)
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਾਨਾਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਿਵੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਅਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਦ੍ਵਿਜੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-157-5 (21863)
ਅਰ੍ਚਿਤਾਃ ਸਤਤੰ ਦੇਵਾਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪੈਰਦ੍ਭਿਃ ਸਦਾ ਚ ਵਃ।
ਯਥਾਲਬ੍ਧੈਰ੍ਮੂਲਫਲੈਃ ਪਿਤਰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਰ੍ਪਿਤਾਃ ॥ 3-157-6 (21864)
ਪਰ੍ਵਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ਰਮ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸਰਸ੍ਸੁ ਚ।
ਉਦਧੌ ਚ ਮਹਾਪੁਣ੍ਯੇ ਸੂਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-157-7 (21865)
ਇਲਾ ਸਰਸ੍ਵਤੀ ਸਿਨ੍ਧੁਰ੍ਯਮੁਨਾ ਨਰ੍ਮਦਾ ਤਥਾ।
ਨਾਨਾਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਰਮ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸੂਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸਹ ਦ੍ਵਿਜੈਃ ॥ 3-157-8 (21866)
ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਬਹਵਃ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ।
ਹਿਮਵਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੈਵ ਨਾਨਾਦ੍ਵਿਜਗਣਾਯੁਤਃ ॥ 3-157-9 (21867)
ਵਿਸ਼ਾਲਾ ਬਦਰੀ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮਃ।
ਦਿਵ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਸਿਦ੍ਧਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਪੂਜਿਤਾ ॥ 3-157-10 (21868)
ਯਥਾਕ੍ਰਮਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ।
ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜੇਨਦ੍ਰੇਣ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-157-11 (21869)
ਇਮੰ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਾਵਾਸੰ ਦੁਰ੍ਗਮੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍।
ਕਥੰ ਭੀਮ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਮਤਿਰਤ੍ਰ ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-157-12 (21870)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-157-13x (2286)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਵਾਗੁਵਾਚਾਸ਼ਰੀਰਿਣੀ।
ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਦੁਰ੍ਗਮੋ ਗਨ੍ਤੁਂ ਪਰ੍ਵਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਃ ॥ 3-157-13 (21871)
ਅਨਨੈਵ ਪਥਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਤਿਗਚ੍ਛ ਯਥਾਗਤਮ੍।
ਨਰਨਾਰਾਯਣਸ੍ਥਾਨੰ ਬਦਰੀਤ੍ਯਭਿਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-157-14 (21872)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਾਸ੍ਯਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਸੇਵਿਤਮ੍।
ਬਹੁਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੰ ਰਮ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਃ ॥ 3-157-15 (21873)
ਅਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਚ ਤੰ ਪਾਰ੍ਥ ਤ੍ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣਾਸ਼੍ਰਮੇ ਵਸੇਃ।
ਤਤੋ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨਿਵੇਸ਼ੰ ਧਨਦਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-157-16 (21874)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰੇ ਵਾਯੁਰ੍ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧਵਹਃ ਸ਼ੁਭਃ।
ਭਨਃਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਨਃ ਸ਼ੀਤਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਵੈ ॥ 3-157-17 (21875)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦਿਵ੍ਯਮਾਕਾਸ਼ਾਦ੍ਵਿਸ੍ਮਯਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ।
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-157-18 (21876)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਨ੍ਮਹਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜੋ ਧੌਮ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਭਾਸ਼਼ਤ।
ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮੁਤ੍ਤਰੰ ਗਨ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਤਿਗਚ੍ਛਾਮ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-157-19 (21877)
ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਵਿਸ੍ਮਯੋਤ੍ਫੁਲ੍ਲਲੋਚਨਃ।
[ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮ੍ਯ ਪੁਨਸ੍ਤੰ ਤੁ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥] 3-157-20 (21878)
ਭੀਮਸੇਨਾਦਿਭਿਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ।
ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ਼੍ਚੈਵ ਨ੍ਯਵਸਤ੍ਸੁਸੁਖੰ ਤਦਾ ॥ 3-157-21 (21879)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 157 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 158
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.158. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 158
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਿਪ੍ਰਵੇਸ਼਼ੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਨਿਕਟਚਿਰਵਾਸਿਨਾ ਜਟਾਸੁਰੇਣ ਭੀਮਾਸੰਨਿਧਾਨੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀਸਹਿਤਾਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨਪਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਲਾਯਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਸਮਾਗਤੇਨ ਭੀਮਨ ਤਸ੍ਯ ਮਾਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-158-0 (21880)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-158-0x (2287)
ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਪਰਿਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਾਨ੍ਵਸਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
[ਪਰ੍ਵਤੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਦ੍ਵਿਜੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪਾਰ੍ਤਾਗਮਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥] 3-158-1 (21881)
ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃਸੁ ਭੀਮਸੇਨਾਤ੍ਮਜੇ(ਅ)ਪਿ ਚ।
ਰਹਿਤਾਨ੍ਮੀਮਸੇਨੇਨ ਕਦਾਚਿਤ੍ਤਾਨ੍ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।
ਜਹਾਰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਵੈ ਯਮੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ॥ 3-158-2 (21882)
`ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-158-3x (2288)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਥੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯਮੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਜਹਾਰ ਚਿਤ੍ਰੰ ਭੀਮਸ਼੍ਚ ਗਤੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਕਣ੍ਟਕਃ।
ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਵਿਪ੍ਰਾਗ੍ਰ੍ਯ ਵ੍ਯਕ੍ਤਮੇਤਨ੍ਮਮਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-158-3 (21883)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ।' 3-158-4x (2289)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਕੁਸ਼ਲਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ਤਮਃ।
ਇਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਨ੍ਪਰ੍ਯੁਪਾਸ੍ਤੇ ਸ੍ਮ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ।
ਪਰੀਪ੍ਸਮਾਨਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਕਲਾਪਾਂਸ਼੍ਚ ਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਚ ॥ 3-158-4 (21884)
ਅਨ੍ਤਰੰ ਸੰਪਰਿਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਰ੍ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਹਰਣੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸ ਨਾਮ੍ਨਾ ਖ੍ਯਾਤੋ ਜਟਾਸੁਰਃ ॥ 3-158-5 (21885)
[ਪੋਸ਼਼ਣੰ ਤਸ੍ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਚਕ੍ਰੇ ਪਾਣ੍ਡਵਨਨ੍ਦਨਃ।
ਬੁਬੁਧੇ ਨ ਚ ਤੰ ਪਾਪੰ ਭਸ੍ਮਚ੍ਛੰਨਮਿਵਾਨਲਮ੍ ॥ 3-158-6 (21886)
ਸ ਭੀਮਸੇਨੇ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਰ੍ਥਮਰਿੰਦਮੇ।
[ਘਟੋਤ੍ਕਚੰ ਸਾਨੁਚਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਰਦ੍ਰੁਤੰ ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-158-7 (21887)
ਲੋਮਸ਼ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤੀਂਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤੁ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਸ਼੍ਚ ਸਮਾਹਿਤਾਨ੍।
ਸ੍ਨਾਤੁਂ ਵਿਨਿਰ੍ਗਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਰ੍ਥੰ ਚ ਤਪੋਧਨਾਨ੍] ॥ 3-158-8 (21888)
ਰੂਪਮਨ੍ਯਤ੍ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭੈਰਵੰ ਮਹਤ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ।
ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਤ੍ਰੀਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 3-158-9 (21889)
[ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕੌਸ਼ਿਕੰ ਖਙ੍ਗੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਗ੍ਰਹੰ ਰਿਪੋਃ।]
ਆਕ੍ਰਨ੍ਦਦ੍ਭੀਮਸੇਨ ਵੈ ਯੇਨ ਯਾਤੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-158-10 (21890)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਹ੍ਰਿਯਮਾਣੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੇ ਹੀਯਤੇ ਮੂਢ ਨ ਚੈਨੰ ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-158-11 (21891)
ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਕ੍ਵਚਿਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਗਤਾਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਧਰ੍ਮੰ ਤੇ ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-158-12 (21892)
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਮੂਲੰ ਧਰ੍ਮੰ ਤੇ ਵਿਦੁਰੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਏਤਤ੍ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵੰ ਸਮੀਪੇ ਸ੍ਥਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-158-13 (21893)
ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਪਿਤਰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਰਗਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਵਯਾਂਸਿ ਪਸ਼ਵਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-158-14 (21894)
ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਗਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਅਪਿ ਕੀਟਪਿਪੀਲਿਕਾਃ।
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਮਪਿ ਜੀਵਸਿ ॥ 3-158-15 (21895)
ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਯਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਲੋਕੋ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕਮ੍ਰੁʼਧ੍ਯਤਿ।
ਇਮੰ ਚ ਲੋਕੰ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਮਨੁਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾਃ।
ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਾਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਹਵ੍ਯਕਵ੍ਯੈਰ੍ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 3-158-16 (21896)
ਵਯੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਗੋਪ੍ਤਾਰੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰਸ਼੍ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ।
ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯਾਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਸ੍ਯ ਕੁਤੋ ਭੂਤਿਃ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-158-17 (21897)
ਨ ਚ ਰਾਜਾ(ਅ)ਵਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਜਾਤ੍ਵਨਾਗਸਿ।
ਅਨੁਰਪ੍ਯਪਚਾਰਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਮਾਕੰ ਨਰਾਸ਼ਨ ॥ 3-158-18 (21898)
ਵਿਘਸਾਸ਼ਾਨ੍ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਕੁਰ੍ਮਹੇ ਦੇਵਤਾਦਿਸ਼਼ੁ।
ਗੁਰੂਂਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਮਾਣਪ੍ਰਵਣਾਃ ਸਦਾ ॥ 3-158-19 (21899)
ਦ੍ਰੋਗ੍ਧਵ੍ਯੰ ਨ ਚ ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚਾੰਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੀਤ ਯਤ੍ਰਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3-158-20 (21900)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਃ ਸੁਖੋਸ਼਼ਿਤਃ।
ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚਾੰਨਾਨਿ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਜ੍ਞ ਕਥਮਸ੍ਮਾਞ੍ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 3-158-21 (21901)
ਏਵਮੇਵ ਵ੍ਰੁʼਥਾਚਾਰੋ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਵ੍ਰੁʼਥਾਮਤਿਃ।
ਵ੍ਰੁʼਥਾਮਰਣਮਰ੍ਹਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਥਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਨਮਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-158-22 (21902)
ਅਥ ਚੇਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਧਰ੍ਮੈਰ੍ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਃ।
ਪ੍ਰਦਾਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਸ੍ਮਾਕੰ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਹਰ ॥ 3-158-23 (21903)
ਅਥ ਚੇਤ੍ਤ੍ਵਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਇਦੰ ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਅਧਰ੍ਮੰ ਚਾਪ੍ਯਕੀਰ੍ਤਿੰ ਚ ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਕੇਵਲੰ ॥ 3-158-24 (21904)
ਏਤਾਮਦ੍ਯ ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਮ੍।
ਵਿਸ਼਼ਮੇਤਤ੍ਸਮਾਲੋਡ੍ਯ ਕੁਮ੍ਭੇਨ ਪ੍ਰਾਸ਼ਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-158-25 (21905)
ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਾਰਿਕਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ।
ਸ ਤੁ ਭਾਰਾਭਿਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਨ ਤਥਾ ਸ਼ੀਘ੍ਰਗੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-158-26 (21906)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਚ ਨਕੁਲੰ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਮਾ ਭੈਸ਼਼੍ਟੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍ਮੂਢਾਦ੍ਗਤਿਰਸ੍ਯ ਮਯਾ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-158-27 (21907)
ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਮਹਬਾਹੁਰ੍ਭਵਿਤਾ ਪਵਨਾਤ੍ਮਜਃ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ॥ 3-158-28 (21908)
ਸਹਦੇਵਸ੍ਤੁ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਮੂਢਚੇਤਸਮ੍।
ਉਵਾਚ ਵਚਨੰ ਰਾਜਨ੍ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-158-29 (21909)
ਰਾਜਨ੍ਕਿੰ ਨਾਮ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਯਤੋ(ਅ)ਧਿਕਮ੍।
ਯਦ੍ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਭਿਮੁਖਃ ਪ੍ਰਾਣਾਂਸ੍ਤ੍ਯਜੇਚ੍ਛਤ੍ਰੁਂ ਜਯੇਤ ਵਾ ॥ 3-158-30 (21910)
ਏਸ਼਼ ਵਾਸ੍ਮਾਨ੍ਵਯੰ ਵੈਨੰ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾਃ ਪਰੰਤਪ।
ਸੂਦਯੇਮ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੇਸ਼ਃ ਕਾਲੋ ਹ੍ਯਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-158-31 (21911)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਾਲਃ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮ।
ਜਯਨ੍ਤੋ ਹਨ੍ਯਮਾਨਾ ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਰ੍ਹਾਮ ਸਦ੍ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-158-32 (21912)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ਜੀਵਮਾਨੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਰਵਿਰਸ੍ਤਮਿਯਾਦ੍ਯਦਿ।
ਨਾਹੰ ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਪੁਨਰ੍ਜਾਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋਸ੍ਮੀਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-158-33 (21913)
ਭੋਭੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ ਤਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਵ ਸਹਦੇਵੋਸ੍ਮਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਹਤ੍ਵਾ ਰਵਾ ਮਾਂ ਨਯਸ੍ਵੈਨਾਂ ਹਤੋ ਵਾ ਸ੍ਵਪ੍ਸ੍ਯਸੀਹ ਵੈ ॥ 3-158-34 (21914)
ਤਦਾ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਮਾਦ੍ਰੇਯੇ ਭੀਮਸੇਨੋ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।
ਪ੍ਰਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸਵਜ੍ਰ ਇਵ ਵਾਸਵਃ ॥ 3-158-35 (21915)
ਸੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦ੍ਧਾਤਰੌ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਸ੍ਥੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ਤੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਤਦਾ ॥ 3-158-36 (21916)
ਮਾਰ੍ਗਾਚ੍ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਮੂਢੰ ਕਾਲੋਪਹਤਚੇਤਸਮ੍।
ਭ੍ਰਮਨ੍ਤੰ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰੈਵ ਦੈਵੇਨ ਪਰਿਮੋਹਿਤਮ੍ ॥ 3-158-37 (21917)
ਹ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਚ ਮਹਾਬਲਃ।
ਕ੍ਰੋਧਮਾਹਾਰਯਦ੍ਭੀਮੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰਚੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-158-38 (21918)
ਵਿਜ੍ਞਾਤੋ(ਅ)ਸਿ ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਚੇਸ਼਼੍ਟਞ੍ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਣੇ।
ਆਸ੍ਥਾ ਤੁ ਤ੍ਵਯਿ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯਤੋਸਿ ਨ ਹਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-158-39 (21919)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛੰਨੋ ਨ ਨੋ ਵਦਸਿ ਚਾਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਪ੍ਰਿਯੇਸ਼਼ੁ ਰਮਮਾਣੰ ਤ੍ਵਾਂ ਨ ਚੈਵਾਪ੍ਰਿਯਕਾਰਿਣਮ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪੇਣ ਵਿਹਿਤੰ ਨੈਵ ਹਨ੍ਯਾਮਨਾਗਸਮ੍ ॥ 3-158-40 (21920)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਜਾਨਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਯੋ ਹਨ੍ਯਾੰਨਰਕੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍।
ਅਪਕ੍ਵਸ੍ਯ ਚ ਕਾਲੇਨ ਵਧਸ੍ਤਵ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-158-41 (21921)
ਨੂਨਮਦ੍ਯਾਸਿ ਸੰਪਕ੍ਵੋ ਯਥਾ ਤੇ ਮਤਿਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ।
ਦਤ੍ਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਪਹਰਣੇ ਕਾਲੇਨਾਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਣਾ।
`ਸੋਪਿ ਕਾਲੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਥਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ' ॥ 3-158-42 (21922)
ਬਡਿਸ਼ੋ(ਅ)ਯੰਤ੍ਵਯਾ ਗ੍ਰਸ੍ਤਃ ਕਾਲਸੂਤ੍ਰੇਣ ਲਮ੍ਬਿਤਃ।
ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ(ਅ)ਮ੍ਭਸੀਵ ਸ੍ਯੂਤਾਸ੍ਯਃ ਕਥਮਦ੍ਯ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-158-43 (21923)
ਯੰ ਚਾਸਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਦੇਸ਼ੰ ਮਨਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਗਤੰ ਚ ਤੇ।
ਨ ਤੰ ਗਨ੍ਤਾਸਿ ਗਨ੍ਤਾਸਿ ਮਾਰ੍ਗੰ ਬਕਹਿਡਿਮ੍ਬਯੋਃ ॥ 3-158-44 (21924)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਭੀਮੇਨ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ਕਾਲਚੋਦਿਤਃ।
ਭੀਤ ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-158-45 (21925)
ਅਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚ ਪੁਨਰ੍ਭੀਮੰ ਰੋਸ਼਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਫੁਰਿਤਾਧਰਃ।
ਨ ਮੇ ਮੂਢਾ ਦਿਸ਼ਃ ਪਾਪ ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਮੇ ਵਿਲਮ੍ਬਨਮ੍ ॥ 3-158-46 (21926)
ਸ਼੍ਰੁਤਾ ਮੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਯੇ ਯੇ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਨਿਹਤਾ ਰਣੇ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਦ੍ਯਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵਾਸ੍ਰੇਣੋਦਕਕ੍ਰਿਯਾਮ੍ ॥ 3-158-47 (21927)
`ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾਤਦਾ ਭੀਮੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਯੋਦ੍ਧੁਮਾਯਯੌ।
ਕਰਾਲਵਦਨਃ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਕਾਲਸਰ੍ਪ ਇਵ ਸ਼੍ਵਸਨ੍' ॥ 3-158-48 (21928)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਤੋ ਭੀਮਃ ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਵਿਣੀ ਪਰਿਲੇਲਿਹਨ੍।
ਸ੍ਮਯਮਾਨ ਇਵ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਕਾਲਾਨ੍ਤਕੋਪਮਃ ॥ 3-158-49 (21929)
`ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਵੈ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤਿ ਕ੍ਰੋਧਸੰਰਕ੍ਤਲੋਚਨਃ'।
ਬਾਹੁਸੰਰਮ੍ਭਮੇਵੇਚ੍ਛੰਨਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍ ॥ 3-158-50 (21930)
ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਰ੍ਵ੍ਯਾਦਦਾਨਃ ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਵਿਣੀ ਪਰਿਸੰਲਿਹਨ੍।]
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਸੰਰਬ੍ਧੋ ਬਲੋ ਵਜ੍ਰਧਰੰ ਯਥਾ ॥ 3-158-51 (21931)
ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯਵਸ਼਼੍ਟਬ੍ਧੋ ਨਿਯੁਦ੍ਧਾਯਾਭਵਤ੍ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਚ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੋ ਬਾਹੁਯੁਦ੍ਧਮਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ' ॥ 3-158-52 (21932)
ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਤਯੋ ਰਾਜਨ੍ਬਾਹੁਯੁਦ੍ਧੇ ਸੁਦਾਰੁਣੇ।
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰਾਵਤਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਵੁਭਾਵਪ੍ਯਭ੍ਯਧਾਵਤਾਮ੍ ॥ 3-158-53 (21933)
ਨ੍ਯਵਾਰਯਤ੍ਤੌ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ੍ਯੇਤਿ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਧ੍ਵਮਿਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-158-54 (21934)
ਆਤ੍ਮਨਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਚ।
ਇਸ਼਼੍ਟੇਨ ਚ ਸ਼ਪੇ ਰਾਜਨ੍ਸੂਦਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍ ॥ 3-158-55 (21935)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੌ ਵੀਰੌ ਸ੍ਪਰ੍ਧਮਾਨੌ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਬਾਹੁਭਿਃ ਸਮਸਜ੍ਜੇਤਾਮੁਭੌ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰੌ ॥ 3-158-56 (21936)
ਤਯੋਰਾਸੀਤ੍ਸੰਪ੍ਰਹਾਰਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਯੋਰ੍ਭੀਮਰਕ੍ਸ਼਼ਸੋਃ।
ਅਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਯੋਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼ਮ੍ਬਰਯੋਰਿਵ ॥ 3-158-57 (21937)
ਤੌ ਵੀਰੌ ਸਮਭਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਵਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਪਰ੍ਯਧਾਵਤਾਮ੍।
ਆਰੁਜ੍ਯਾਰੁਜ੍ਯਤੌ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਜਘ੍ਨਤੁਃ।
ਜੀਮੂਤਾਵਿਵ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਤੇ ਵਿਨਦਨ੍ਤੌ ਮਹਾਬਲੌ ॥ 3-158-58 (21938)
ਬਭਞ੍ਜਤੁਰ੍ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨੂਰੁਭਿਰ੍ਬਲਿਨਾਂ ਵਰੌ।
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੇਨਾਭਿਸੰਰਬ੍ਧੌ ਪਰਸ੍ਪਰਵਧੈਸ਼਼ਿਣੌ ॥ 3-158-59 (21939)
ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਨਮਹੀਰੁਹਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍।
ਵਾਲਿਸੁਗ੍ਰੀਵਯੋਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੋਃ ਪੁਰੇਵ ਕਪਿਸਿੰਹਯੋਃ ॥ 3-158-60 (21940)
ਆਵਿਧ੍ਯਾਵਿਧ੍ਯ ਤੌ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਤਰੇਤਰਮ੍।
ਤਾਡਯਾਮਾਸਤੁਰੁਭੌ ਵਿਨਦਨ੍ਤੌ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ॥ 3-158-61 (21941)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਸ਼ੇ ਯਦਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਨਿਪਾਤਿਤਾਃ।
ਪੁਗੀਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਪਰਸ੍ਪਰਵਧੇਪ੍ਸਯਾ ॥ 3-158-62 (21942)
ਤਤਃ ਸ਼ਿਲਾਃ ਸਮਾਦਾਯ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਭਾਰਤ।
ਮਹਾਭ੍ਰੈਰਿਵ ਸ਼ੈਲੇਨ੍ਦ੍ਰੌ ਯੁਯੁਧਾਤੇ ਮਹਾਬਲੌ ॥ 3-158-63 (21943)
ਸ਼ਿਲਾਭਿਰੁਗ੍ਰਰੂਪਾਭਿਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਤੀਭਿਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਵਜ੍ਰੈਰਿਵ ਮਹਾਵੇਗੈਰਾਜਘ੍ਨਤੁਰਮਰ੍ਸ਼਼ਣੌ ॥ 3-158-64 (21944)
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਚ ਭੂਯਸ੍ਤਾਵਨ੍ਯੋਨ੍ਯਬਲਦਰ੍ਪਿਤੌ।
ਭੁਜਾਭ੍ਯਾਂ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਥ ਚਕਰ੍ਸ਼਼ਾਤੇ ਗਜਾਵਿਵ ॥ 3-158-65 (21945)
ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਭਿਸ਼੍ ਮਹਾਘੋਰੈਰਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਪੇਤਤੁਃ।
ਤਤਃ ਕਟਕਟਾਸ਼ਬ੍ਦੋ ਬਭੂਵ ਸ਼ੁਮਹਾਤ੍ਮਨੋਃ ॥ 3-158-66 (21946)
ਤਤਃ ਸੰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮੁਸ਼਼੍ਟਿੰ ਤੁ ਪਞ੍ਚਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਮਿਵੋਰਗਮ੍।
ਵੇਗੇਨਾਭ੍ਯਹਨਦ੍ਭੀਮੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ੍ਯ ਸ਼ਿਰੋਧਰਾਮ੍ ॥ 3-158-67 (21947)
ਤਤਃ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਤੁ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੋ ਭੀਮਸੇਨਭੁਜਾਹਤਮ੍।
ਸੁਪਰਿਭ੍ਰਾਨ੍ਤਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-158-68 (21948)
ਤਤ ਏਨੰ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਮਮਰੋਪਮਃ।
ਸਮੁਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਬਲਾਦ੍ਭੀਮੋ ਨਿਸ਼਼੍ਪਿਪੇਸ਼਼ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-158-69 (21949)
`ਤਤਃ ਸੰਪੀਡ੍ਯ ਬਲਵਦ੍ਭੁਜਾਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ।'
ਤਸ੍ਯ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਚੂਰ੍ਣਯਾਮਾਸ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਅਰਤ੍ਨਿਨਾ ਚਾਭਿਹਤ੍ਯ ਸ਼ਿਰਃ ਕਾਯਾਦਪਾਹਰਤ੍ ॥ 3-158-70 (21950)
ਸੰਦਸ਼਼੍ਟੌਸ਼਼੍ਠੰ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਫਲੰ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਵ ਚ੍ਯੁਤਮ੍।
ਜਟਾਸੁਰਸ੍ਯ ਤੁ ਸ਼ਿਰੋ ਭੀਮਸੇਨਬਲਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਪਪਾਤ ਰੁਧਿਰਾਦਿਗ੍ਧੰ ਸੰਦਸ਼਼੍ਟਦਸ਼ਨਚ੍ਛਦਮ੍ ॥ 3-158-71 (21951)
ਤੰ ਨਿਹਤ੍ਯਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੁਪਾਗਮਤ੍।
ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯੈਸ੍ਤੁ ਮਰੁਦ੍ਭਿਰਿਵ ਵਾਸਵਃ ॥ 3-158-72 (21952)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਜਟਾਸੁਰਵਧਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 158 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-158-4 ਕਲਾਪਾਨ੍ ਨਿਸ਼਼ਙ੍ਗਾਨ੍ ॥ 3-158-10 ਕੌਸ਼ਿਕੰ ਕੋਸ਼ਾਦਾਗਤਮ੍। ਗ੍ਰਹੰ ਗ੍ਰਹਣਮ੍ ॥ 3-158-16 ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਦੇਵਾਸੁਰਾਦੀਨਾਮ੍। ਰੁʼਧ੍ਯਤਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-158-19 ਵਿਘਸਾਸ਼ਾਨ੍ ਦੇਵਾਦਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾੰਨੰ ਵਿਘਸੰ ਤਸ੍ਯ ਆਸ਼ੋ ਭੋਜਨੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਾਨ੍ ॥ 3-158-20 ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯੋ ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍ ॥ 3-158-22 ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-158-26 ਗੁਰੁਕਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-158-30 ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਸਾਧੁਕਾਰ੍ਯਮ੍ ॥ 3-158-39 ਆਸ੍ਥਾ ਤ੍ਵਨ੍ਮਾਰਣੇ ਆਦਰਃ ॥ 3-158-40 ਅਤਿਥਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪੰ ਚ ਕਥੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-158-42 ਕਾਲਪਕ੍ਵ ਇਦਾਨੀਂ ਤ੍ਵੰ ਯਥੇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-158-43 ਬਡਿਸ਼ੋ ਮਤ੍ਸ੍ਯਵੇਧਨਮ੍ ॥ 3-158-47 ਅਸ੍ਰੇਣ ਲੋਹਿਤੇਨ ॥ 3-158-60 ਪੁਰਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋਰ੍ਯਥਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-158-61 ਆਵਿਧ੍ਯ ਭ੍ਰਾਮਯਿਤ੍ਵਾ ॥ 3-158-62 ਮੁਞ੍ਜੀਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਮੁਞ੍ਜੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਰਜ੍ਜ੍ਵਰ੍ਥੰ ਮੁਞ੍ਜਵਜ੍ਜਰ੍ਜਰੀਕ੍ਰੁʼਤਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-158-63 ਮਹਾਭ੍ਰੈਰਿਵੇਤ੍ਯਭੂਤੋਪਮਾ ॥ 3-158-67 ਸ਼ਿਰੋਧਰਾਂ ਗ੍ਰੀਵਾਮ੍ ॥ 3-158-68 ਅਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ਅਧਿਕੋਤ੍ਸਾਹ੍ਵਾਨਭੂਤ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 159
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.159. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 159
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਜਟਾਸੁਰਵਧਾਨਨ੍ਤਰੰ ਸਪਰਿਵਾਰੇਣ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮੇ ਨਿਵਾਸਃ ॥ 1 ॥ ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਾਦਿਸ਼਼ੁ ਸੁਖੇਨ ਸੰਚਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤ ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣਾਸ਼੍ਰਮਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-159-0 (21953)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-159-0x (2290)
ਨਿਹਤੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਨਰ੍ਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮਮ੍।
ਅਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਰਾਜਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਨਿਵਾਸਮਕਰੋਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-159-1 (21954)
ਸ ਸਮਾਨੀਯ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹਿਤਃ ਕਾਲੇ ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਜਯਮ੍ ॥ 3-159-2 (21955)
ਸਮਾਸ਼੍ਚਤਸ੍ਰੋ(ਅ)ਭਿਗਤਾਃ ਸ਼ਿਵੇਨ ਚਰਤਾਂ ਵਨੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤੋਦ੍ਦੇਸ਼ਃ ਸ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰੁʼ ਪਞ੍ਚਮੀਮਭਿਤਃ ਸਮਾਮ੍ ॥ 3-159-3 (21956)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪਰ੍ਵਤਰਾਜਾਨੰ ਸ਼੍ਵੇਤੰ ਸ਼ਿਖਰਿਣਾਂਵਰਮ੍।
[ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤੈਰ੍ਦ੍ਰੁਮਸ਼਼ਣ੍ਡੈਸ਼੍ਚ ਮਤ੍ਤਕੋਕਿਲਾਸ਼਼ਟ੍ਪਦੈਃ ॥ 3-159-4 (21957)
ਮਯੂਰੈਸ਼੍ਚਾਤਕੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਤ੍ਯੋਤ੍ਸਵਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੈਰ੍ਵਰਹੈਰ੍ਮਹਿਸ਼਼ੈਰ੍ਗਵਯੈਰ੍ਹਰਿਣੈਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-159-5 (21958)
ਸ਼੍ਵਾਪਦੈਰ੍ਵ੍ਯਾਲਰੂਪੈਸ਼੍ਚ ਰੁਰੁਭਿਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਫੁਲ੍ਲੈਃ ਸਹਸ੍ਰਪਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਪਤ੍ਰੈਸ੍ਤਥੋਤ੍ਪਲੈਃ ॥ 3-159-6 (21959)
ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲੈਃ ਕਮਲੈਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਨੀਲੋਤ੍ਪਲੈਰਪਿ।
ਮਹਾਪੁਣਅਯੰ ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਚ ਸੁਰਾਸੁਰਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।]
ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੋਦ੍ਦੇਸ਼ਃ ਸਮਾਗਮਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਃ ॥ 3-159-7 (21960)
ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚ ਸਮਯਸ੍ਤੇਨ ਪਾਰ੍ਥੇਨਾਮਿਤਤੇਜਸਾ।
ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਭਿ ਵਿਦ੍ਯਾਰ੍ਥੀਤਿ ਪੁਰਾ ਮਯਿ ॥ 3-159-8 (21961)
ਅਤ੍ਰਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾਨਮਵਾਪ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਰਮਰਿੰਦਮਮ੍।
ਦੇਵਲੋਕਾਦਿਮੰ ਲੋਕੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਪੁਨਰਾਗਤਮ੍ ॥ 3-159-9 (21962)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਾਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਕਾਰਣੰ ਚੈਵ ਤਤ੍ਤੇਵਾਮਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਮ੍ ॥ 3-159-10 (21963)
ਤਮੁਗ੍ਰਤਪਸਃ ਪ੍ਰੀਤਾਃ ਕੁਤ੍ਵਾਪਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਵਮੋਦਨ੍ਤ ਸ਼ਿਵੇਨ ਕੁਸ਼ਲੇਨ ਚ ॥ 3-159-11 (21964)
ਸੁਖੋਦਰ੍ਕਮਿਮੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਚਿਰਾਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਤੀਰ੍ਤ੍ਵਾ ਗਾਂ ਪਾਲਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-159-12 (21965)
ਤਤ੍ਤੁ ਰਾਜਾ ਵਚਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਸਹ ਵਿਪ੍ਰੈਸ੍ਤੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚ ਪਰੰਤਪਃ ॥ 3-159-13 (21966)
`ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹਿਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਹੈਡਿਮ੍ਬੇਯਾਦਿਭਿਸ੍ਤਦਾ'।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਰਨੁਯਾਤੋ ਵੈ ਲੋਮਸ਼ੇਨਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-159-14 (21967)
ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਤਤੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਰੁਦਹ੍ਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਮਹਾਤੇਜਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਸੁਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-159-15 (21968)
ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਬਹੁਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍।
ਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰਗਜਾਕੀਰ੍ਣਾਮੁਦੀਚੀਂ ਪ੍ਰਯਯੌ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-159-16 (21969)
ਅਵੇਮਾਣ ਕੈਲਾਸੰ ਮੈਨਾਕੰ ਚੈਵ ਪਰ੍ਵਤਮ੍।
ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਾਦਾਂਸ਼੍ਚ ਮੇਰੁਂ ਚਾਪਿ ਸ਼ਿਲੋਚ੍ਚਯਮ੍ ॥ 3-159-17 (21970)
ਉਪਰ੍ਯੁਪਰਿ ਸ਼ੈਲਸ੍ਯ ਬਹੀਸ਼੍ਚ ਸਰਿਤਃ ਸ਼ਿਵਾਃ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੰ ਹਿਮਵਤਃ ਪੁਣ੍ਯੰ ਯਯੌ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ੇ(ਅ)ਹਨਿ ॥ 3-159-18 (21971)
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਰਾਜਨ੍ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮਨ੍ਤਿਕਮ੍।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਹਿਮਵਤਃ ਪੁਣ੍ਯੇ ਨਾਨਾਦ੍ਰੁਮਲਤਾਵ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 3-159-19 (21972)
ਸਲਿਲਾਵਰ੍ਤਸੰਜਾਤੈਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤੈਸ਼੍ਚ ਮਹੀਰੁਹੈਃ।
ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਣ੍ਯਤਮਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਃ ॥ 3-159-20 (21973)
ਤਮੁਪਕ੍ਰਮ੍ਯ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨਮਰਿੰਦਮਾਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਾਣਮਵਦਨ੍ਤ ਗਤਕ੍ਲਮਾਃ ॥ 3-159-21 (21974)
ਅਭ੍ਯਨਨ੍ਦਤ੍ਸ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਪੁਤ੍ਰਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਨ੍।
ਪੂਜਿਤਾਸ਼੍ਚਾਵਸੰਸ੍ਤਤ੍ਰਸਪ੍ਤਰਾਤ੍ਰਮਰਿੰਦਮਾਃ ॥ 3-159-22 (21975)
ਅਸ਼਼੍ਟਮੇ(ਅ)ਹਨਿ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਾਣੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਰੋਚਯਨ੍ ॥ 3-159-23 (21976)
ਏਕੈਕਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤਾਨ੍ਵਿਪ੍ਰਾੰਨਿਵੇਦ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਿ।
ਨ੍ਯਾਸਭੂਤਾਨ੍ਯਥਾਕਾਲੰ ਬਨ੍ਧੂਨਿਵ ਸੁਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍।
ਪਾਰਿਬਰ੍ਹੰ ਚਤੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਪਰਿਦਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 3-159-24 (21977)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਯਜ੍ਞਪਾਤ੍ਰਾਣਿ ਰਤ੍ਨਾਨ੍ਯਾਭਰਣਾਨਿ ਚ।
ਨ੍ਯਦਧੁਃਪਾਣ੍ਡਵਾ ਰਾਜੰਨਾਸ਼੍ਰਮੇ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਃ ॥ 3-159-25 (21978)
ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਕੁਸ਼ਲਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਅਨ੍ਵਸ਼ਾਸਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਪੁਤ੍ਰਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਨ੍ ॥ 3-159-26 (21979)
ਤੇ(ਅ)ਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪ੍ਰਯਯੁਰ੍ਦਿਸ਼ਮੁਤ੍ਤਰਾਮ੍।
`ਕੁਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਹਿਤਾ ਵੀਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ 3-159-27 (21980)
ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨਨ੍ਵਗਚ੍ਛਦ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਾ ਮਹੀਪਤੀਨ੍।
ਉਪਨ੍ਯਸ੍ ਮਹਾਤੇਜਾ ਵਿਪ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-159-28 (21981)
ਅਨੁਸੰਸਾਰ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਨਾਸ਼ੀਰ੍ਭਿਰਭਿਨਨ੍ਦ੍ਯ ਚ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਾ ਨਿਵਵ੍ਰੁʼਤੇਪਨ੍ਥਾਨਮੁਪਦਿਸ਼੍ਯ ਚ ॥ 3-159-29 (21982)
ਨਾਨਾਮ੍ਰੁʼਗਗਣੈਰ੍ਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਪਦਾਤਿਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-159-30 (21983)
ਨਾਨਾਦ੍ਰੁਮਨਿਰੋਧੇਸ਼਼ੁ ਵਸਨ੍ਤਃ ਸ਼ੈਲਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਪਰ੍ਵਤੰ ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਤੰ ਚਤੁਰ੍ਥੇ(ਅ)ਹਨਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-159-31 (21984)
ਮਹਾਭ੍ਰਘਨਸੰਕਾਸ਼ੰ ਸਲਿਲੋਪਹਿਤੰ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਮਣਿਕਾਞ੍ਚਨਰਮ੍ਯੰ ਚ ਸ਼ੈਲੰ ਨਾਨਾਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਯਮ੍ ॥ 3-159-32 (21985)
`ਰਮ੍ਯੰ ਹਿਮਵਤਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥੰ ਬਹੁਕਨ੍ਦਰਨਿਰ੍ਝਰਮ੍।
ਸ਼ਿਲਾਵਿਭਙ੍ਗਵਿਕਟੰ ਲਤਾਪਾਦਪਸਙ੍ਕੁਲਮ੍' ॥ 3-159-33 (21986)
ਤੇ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯਪਨ੍ਥਾਨੰ ਯਤੋਕ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਾ।
ਅਨੁਸਸ੍ਰੁਰ੍ਯਥੋਦ੍ਦੇਸ਼ੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਵਿਵਿਧਾੰਨਗਾਨ੍ ॥ 3-159-34 (21987)
ਉਪਰ੍ਯੁਪਰਿ ਸ਼ੈਲਸ੍ਯ ਗੁਹਾਃ ਪਰਮਦੁਰ੍ਗਮਾਃ।
ਸੁਦੁਰ੍ਗਮਾਂਸ੍ਤੇ ਸੁਬਹੂਨ੍ਸੁਖੇਨੈਵਾਭਿਚਕ੍ਰਮੁਃ ॥ 3-159-35 (21988)
ਧੌਮ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚ ਪਾਰ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਲੋਮਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ।
ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਸਹਿਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰਨ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਿ ਹੀਯਤੇ ॥ 3-159-36 (21989)
ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਸੰਘੁਸ਼਼੍ਟੰ ਨਾਨਾਦ੍ਰੁਮਲਤਾਯੁਤਮ੍।
ਸ਼ਾਖਾਮ੍ਰੁʼਗਗਣੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸੇਵਿਤੰ ਸੁਮਨੋਰਮਮ੍ ॥ 3-159-37 (21990)
ਪੁਣ੍ਯੰ ਪਦ੍ਮਸਰੋਪੇਤੰ ਸਪਲ੍ਵਲਮਹਾਵਨਮ੍।
ਉਪਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮਹਾਭਾਗਾ ਮਾਲ੍ਯਵਤੰ ਮਹਾਗਿਰਿਮ੍ ॥ 3-159-38 (21991)
ਤਤਃ ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ਾਵਾਸੰ ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਸੇਵਿਤਮ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ਰੋਮਾਣਾਃ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 3-159-39 (21992)
ਵਿਦ੍ਯਾਧਰਾਨੁਚਰਿਤੰ ਕਿੰਨਰੀਭਿਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਗਜਸਙ੍ਘਸਮਾਵਾਸੰ ਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰਗਣਾਯੁਤਮ੍ ॥ 3-159-40 (21993)
ਸ਼ਰਭੋੰਨਾਦਸੰਘੁਸ਼਼੍ਟੰ ਨਾਨਮ੍ਰੁʼਗਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-159-41 (21994)
ਤੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਵਨੰ ਤੰਨਨ੍ਦਨਵਨੋਪਮਮ੍।
ਮੁਦਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਤਨਯਾ ਮਨੋਨਯਨਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-159-42 (21995)
ਵਿਵਿਸ਼ੁਃ ਕ੍ਰਮਸ਼ੋ ਵੀਰਾ ਅਰਣ੍ਯੰ ਸ਼ੁਭਕਾਨਨਮ੍।
ਦ੍ਰੌਪਦੀਸਹਿਤਾ ਵੀਰਾਸ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-159-43 (21996)
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰੀਤਿਜਨਨਾਨ੍ਵਲ੍ਗੂਨ੍ਮਨ੍ਦਕਲਾਞ੍ਸ਼ੁਭਾਨ੍।
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਰਮ੍ਯਾਨ੍ਸੁਮਧੁਰਾਞ੍ਸ਼ਬ੍ਦਾਨ੍ਖਗਮੁਖੇਰਿਤਾਨ੍ ॥ 3-159-44 (21997)
ਸਰ੍ਵਰ੍ਤੁਫਲਭਾਰਾਞ੍ਯਾਨ੍ਸਰ੍ਵਰ੍ਤੁਕੁਸੁਮੋਜ੍ਜ੍ਵਲਾਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਪਾਦਪਾਂਸ੍ਚਾਪਿ ਫਲਭਾਰਾਵਨਾਮਿਤਾਨ੍ ॥ 3-159-45 (21998)
ਆਮ੍ਰਾਨਾਮ੍ਰਾਤਕਾਨ੍ਫੁਲ੍ਲਾੰਨਾਰਿਕੇਲਾਨ੍ਸਤਿਨ੍ਦੁਕਾਨ੍।
ਮੁਞ੍ਜਾਤਕਾਂਸ੍ਤਥਾਞ੍ਜੀਰਾਨ੍ਦਾਡਿਮਾਨ੍ਬੀਜਪੂਰਕਾਨ੍ ॥ 3-159-46 (21999)
ਪਨਸਾਁਲ੍ਲਿਕੁਚਾਨ੍ਮੋਚਾਃ ਖਰ੍ਜੂਰਾਨਮ੍ਲਵੇਤਸਾਨ੍।
ਪਰਾਵਤਾਂਸ੍ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ੌਦ੍ਰਾਨੀਪਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਨੋਰਮਾਨ੍ ॥ 3-159-47 (22000)
ਬੇਲ੍ਵਾਨ੍ਕਪਿਤ੍ਥਾਞ੍ਜਮ੍ਬੂਸ਼੍ਚ ਕਾਸ਼੍ਮਰੀਰ੍ਬ੍ਰਦਰੀਸ੍ਤਥਾ।
ਪੁਕ੍ਸ਼਼ਾਨੁਦੁਮ੍ਬਰਵਟਾਨਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਿਕਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-159-48 (22001)
ਮਲ੍ਲਾਤਕਾਨਾਮਲਕੀਰ੍ਹਰੀਤਕਬਿਭੀਤਕਾਨ੍।
ਇਙ੍ਗੁਦਾਨ੍ਕਰਮਰ੍ਦਾਂਸ਼੍ਚ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਂਸ਼੍ ਮਹਾਫਲਾਨ੍ ॥ 3-159-49 (22002)
ਏਤਾਨਨ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਫਲੈਰਮ੍ਰੁʼਤਕਲ੍ਪੈਸ੍ਤਾਨਾਚਿਤਾਨ੍ਸ੍ਵਾਦੁਭਿਸ੍ਤਰੂਪਨ੍ ॥ 3-159-50 (22003)
ਤਥੈਵ ਚਮ੍ਪਕਾਸ਼ੋਕਾਨ੍ਕੇਤਕਾਨ੍ਬਕੁਲਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਪੁੰਨਾਗਾਨ੍ਸਪ੍ਤਪਰ੍ਣਾਂਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਣਿਕਾਰਾਨ੍ਸਕੇਤਕਾਨ੍।
ਪਾਟਲਾਨ੍ਕੁਟਜਾਨ੍ਰਮ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਦਾਰੇਨ੍ਦੀਵਰਾਂਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-159-51 (22004)
ਪਾਰਿਜਾਤਾਨ੍ਕੋਵਿਦਾਰਾਨ੍ਦੇਵਦਾਰੁਦ੍ਰੁਮਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਪਾਰਿਜਾਤਾਨ੍ਕੋਵਿਦਾਰਾਨ੍ਦੇਵਦਾਰੁਦ੍ਰੁਮਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਸ਼ਾਲਾਂਸ੍ਤਾਲਾਂਸ੍ਤਮਾਲਾਂਸ਼੍ਚ ਪਿਪ੍ਪਲਾਨ੍ਹਿਙ੍ਗੁਕਾਂਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-159-52 (22005)
ਚਕੋਰੈਃ ਸ਼ਤਪਤ੍ਰੈਸ਼੍ ਭ੍ਰੁʼਙ੍ਗਰਾਜੈਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ੁਕੈਃ।
ਕੋਕਿਲੈਃ ਕਲਵਿਙ੍ਕੈਸ਼੍ਚ ਹਾਰਿਤੈਰ੍ਜੀਵਜੀਵਕੈਃ ॥ 3-159-53 (22006)
ਪ੍ਰਿਯਕੈਸ਼੍ਚਾਤਕੈਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਃ ਖਗੈਃ।
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਰਮ੍ਯੰ ਸੁਮਧੁਰੰ ਕੂਜਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਨ੍ ॥ 3-159-54 (22007)
ਸਰਾਂਸਿ ਚ ਮਨੋਜ੍ਞਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਾਜ੍ਜਲਚਾਰਿਭਿਃ।
ਕੁਮੁਦੈਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੈਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰੁʼਥਾ ਕੋਕਨਦੋਤ੍ਪਲੈਃ।
ਕਹਾਰੈਃ ਕਮਲੈਸ਼੍ਚੈਵ ਆਚਿਤਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-159-55 (22008)
ਕਾਦਮ੍ਬੈਸ਼੍ਚਕ੍ਰਵਾਕੈਸ਼੍ਚ ਕੁਰਰੈਰ੍ਜਲਕੁਕ੍ਕੁਟੈਃ।
ਕਾਰਣ੍ਡਵੈਃ ਪ੍ਲਵੈਰ੍ਹੰਸੈਰ੍ਬਕੈਰ੍ਮਦ੍ਗੁਭਿਰੇਵ ਚ ॥ 3-159-56 (22009)
ਏਤੈਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਕੀਰ੍ਣਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਾਜ੍ਜਲਚਾਰਿਭਿਃ।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਸ੍ਤਥਾ ਤਾਮਰਸਰਸਾਸਵਮਦਾਲਸੈਃ ॥ 3-159-57 (22010)
ਪਦ੍ਮੋਦਰਚ੍ਯੁਤਰਜਃਕਿਞ੍ਜਲ੍ਕਾਰੁਣਰਞ੍ਜਿਤੈਃ।
ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਵਰੈਰ੍ਮਧੁਕਰੈਰ੍ਵਿਰੁਤਾਨ੍ਕਮਲਾਕਰਾਨ੍ ॥ 3-159-58 (22011)
ਅਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤੇ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਤਥੈਵ ਪਦ੍ਮਸ਼਼ਣ੍ਡੈਸ਼੍ਚ ਮਣ੍ਡਿਤਾਂਸ਼੍ਚ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-159-59 (22012)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀਭਿਃ ਸਹਿਤਾਁਲ੍ਲਤਾਮਣ੍ਡਲਕੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਮੇਘਤੂਰ੍ਯਰਵੋਦ੍ਦਾਮਮਦਨਾਕੁਲਿਤਾਨ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-159-60 (22013)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੈਵ ਕੇਕਾਮਧੁਰੰ ਸੰਗੀਤੰ ਮਧੁਰਸ੍ਵਰਮ੍।
ਚਿਤ੍ਰਾਨ੍ਕਲਾਪਾਨ੍ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਯ ਸਵਿਲਾਸਾਨ੍ਮਦਾਲਸਾਨ੍ ॥ 3-159-61 (22014)
ਮਯੂਰਾਨ੍ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾੰਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤੋ ਵਨਲਾਲਸਾਨ੍।
ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਿਯਾਭਿਃ ਸਹਿਤਾਨ੍ਰਮਮਾਣਾਨ੍ਕਲਾਪਿਨਃ ॥ 3-159-62 (22015)
ਵਲ੍ਲੀਲਤਾਸੰਕਟੇਸ਼਼ੁ ਕੁਟਜੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਿਤਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਚ੍ਚ ਕੁਟਜਾਨਾਂ ਤੁ ਵਿਟਪੇਸ਼਼ੂਤ੍ਕਟਾਨਿਵ ॥ 3-159-63 (22016)
ਕਲਾਪਰੁਚਿਰਾਟੋਪਨਿਚਿਤਾਨ੍ਮੁਕੁਟਾਨਿਵ।
ਵਿਵਰੇਸ਼਼ੁ ਤਰੂਣਾਂ ਚ ਰੁਚਿਰਾਨ੍ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ਼੍ਚ ਤੇ ॥ 3-159-64 (22017)
ਸਿਨ੍ਧੁਵਾਰਾਂਸ੍ਤਥੋਦਾਰਾਨ੍ਮਨ੍ਮਥਸ੍ਯੇਵ ਤੋਮਰਾਨ੍।
ਸੁਵਰ੍ਣਵਰ੍ਣਕੁਸੁਮਾਨ੍ਗਿਰੀਣਾਂ ਸਿਖਰੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਕਰ੍ਣਿਕਾਰਾਨ੍ਵਿਕਸਿਤਾਨ੍ਕਰ੍ਣਪੂਰਾਨਿਵੋਤ੍ਤਮਾਨ੍ ॥ 3-159-65 (22018)
ਤਥਾ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਕੁਰਬਕਾਨ੍ਵਨਰਾਜਿਸ਼਼ੁ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਨ੍।
ਕਾਮਵਸ਼੍ਯੌਤ੍ਸੁਕ੍ਯਕਰਾਨ੍ਕਾਮਸ੍ਯੇਵ ਸ਼ਰੋਤ੍ਕਰਾਨ੍ ॥ 3-159-66 (22019)
ਤਥੈਵ ਵਨਰਾਜੀਨਾਮੁਦਾਰਾਨ੍ਰਚਿਤਾਨਿਵ।
ਵਿਰਾਜਮਾਨਾਂਸ੍ਤੇ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤਿਲਕਾਂਸ੍ਤਿਲਕਾਨਿਵ ॥ 3-159-67 (22020)
ਤਥਾਨਙ੍ਗਸ਼ਰਾਕਾਰਾਨ੍ਸਹਕਾਰਾਨ੍ਮਨੋਰਮਾਨ੍।
ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਭ੍ਰਾਮਰਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਮਞ੍ਜਰੀਭਿਰ੍ਵਿਰਾਜਿਤਾਨ੍ ॥ 3-159-68 (22021)
ਹਿਰਣ੍ਯਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ ਪੁਸ਼਼੍ਯੈਰ੍ਦਾਵਾਗ੍ਨਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਰਪਿ।
ਲੋਹਿਤੈਰਞ੍ਜਨਾਭੈਸ਼੍ਚ ਵੈਦੂਰ੍ਯਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਰਪਿ।
ਅਤੀਵ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾ ਰਾਜਨ੍ਤੇ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਃ ਸ਼ੈਲਸਾਨੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-159-69 (22022)
ਤਥਾ ਸਾਲਾਂਸ੍ਤਮਾਲਾਂਸ਼੍ਚ ਪਾਟਲਾਬਕੁਲਾਨਪਿ।
ਮਾਲਾ ਇਵ ਸਮਾਸਕ੍ਤਾਃ ਸ਼ੈਲਾਨਾਂ ਸ਼ਿਖਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-159-70 (22023)
ਵਿਮਲਸ੍ਫਾਟਿਕਾਭਾਨਿ ਪਾਣ੍ਡੁਰਚ੍ਛਦਨੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜੈਃ।
ਕਲਹੰਸੈਰੁਪੇਤਾਨਿ ਸਾਰਸਾਭਿਰੁਤਾਨਿ ਚ ॥ 3-159-71 (22024)
ਸਰਾਂਸਿ ਬਹੁਸ਼ਃ ਪਾਰ੍ਥਾ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਸ਼ੈਲਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਪਦ੍ਮੋਤ੍ਪਲਵਿਮਿਸ਼੍ਰਾਣਿ ਸੁਖਸ਼ੀਤਜਲਾਨਿ ਚ ॥ 3-159-72 (22025)
ਏਵੰ ਕ੍ਰਮੇਣ ਤੇ ਵੀਰਾ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਗਨ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯਥ ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਰਸਵਨ੍ਤਿ ਫਲਾਨਿ ਚ ॥ 3-159-73 (22026)
ਸਰਾਂਸਿ ਚ ਮਨੋਜ੍ਞਾਨਿ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚਾਤਿਮਨੋਰਮਾਨ੍।
ਵਿਵਿਸ਼ੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇਵਿਸ੍ਮਯੋਤ੍ਫੁਲ੍ਲਲੋਚਨਾਃ ॥ 3-159-74 (22027)
ਕਮਲੋਤ੍ਪਲਕਹ੍ਲਾਰਪੁਣ੍ਡਰੀਕਸੁਗਨ੍ਧਿਨਾ।
ਸੇਵ੍ਯਮਾਨਾ ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਨ੍ਸੁਖਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੇਨ ਵਾਯੁਨਾ ॥ 3-159-75 (22028)
ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਭੀਮਮਾਹੇਦੰ ਪ੍ਰੀਤਿਮਦ੍ਵਚਃ।
ਅਹੋ ਸ਼੍ਰੀਮਦਿਦੰ ਭੀਮ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਕਾਨਨਮ੍ ॥ 3-159-76 (22029)
ਵਨੇ ਹ੍ਮਸ੍ਮਿਨ੍ਮਨੋਰਮ੍ਯੇ ਦਿਵ੍ਯਾ ਕਾਨਨਜਾ ਦ੍ਰੁਮਾਃ।
ਲਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰਾਃ ਪਤ੍ਰਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੋਪਗਾਃ।
ਭਾਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਿਕਚਾਃ ਪੁਂਸ੍ਕੋਕਿਲਕੁਲਾਕੁਲਾਃ ॥ 3-159-77 (22030)
ਨਾਤ੍ਰ ਕਣ੍ਟਕਿਨਃ ਕੇਚਿੰਨ ਚ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਃ।
ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਪਤ੍ਰਫਲਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸਾਨੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-159-78 (22031)
ਭ੍ਰਮਰਾਰਾਵਮਧੁਰਾ ਨਲਿਨੀਃ ਫੁਲ੍ਲਪਙ੍ਕਜਾਃ।
ਵਿਲੋਡ੍ਯਮਾਨਾ ਪਸ਼੍ਯੇਮਾਃ ਕਰਿਭਿਃ ਸਕਰੇਣੁਭਿਃ ॥ 3-159-79 (22032)
ਪਸ਼੍ਯੇਮਾਂ ਨਲਿਨੀਂ ਚਾਨ੍ਯਾਂ ਕਮਲੋਤ੍ਪਲਮਾਲਿਨੀਮ੍।
ਸ੍ਰਗ੍ਧਰਾਂ ਵਿਗ੍ਰਹਵਤੀਂ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਚ੍ਛ੍ਰਿਯਮਿਵਾਪਰਾਮ੍ ॥ 3-159-80 (22033)
ਨਾਨਾਕੁਸੁਮਗਨ੍ਧਾਢ੍ਯਾਸ੍ਤਸ੍ਯੇਮਾਃ ਕਾਨਨੋਤ੍ਤਮੇ।
ਉਪਗੀਯਮਾਨਾ ਭ੍ਰਮਰੈ ਰਾਜਨ੍ਤੇ ਵਨਰਾਜਯਃ ॥ 3-159-81 (22034)
ਪਸ਼੍ਯ ਭੀਮ ਸ਼ੁਭਾਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਦੇਵਾਕ੍ਰੀਡਾਨ੍ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਅਮਾਨੁਸ਼਼ਗਤਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸੰਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸ੍ਮ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-159-82 (22035)
ਲਤਾਭਿਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਗ੍ਰਾਭਿਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਃ ਪਾਦਪੋਤ੍ਤਮਾਃ।
ਸੰਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸ਼ੋਭਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸਾਨੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-159-83 (22036)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀਭਿਸ਼੍ਚਰਤਾਂ ਸਹਿਤਾਨਾਂ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾਮ੍।
ਨਦਤਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਭੀਮ ਪਰ੍ਵਤਸਾਨੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-159-84 (22037)
ਚਕੋਰਾਃ ਸ਼ਤਪਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਮਤ੍ਤਕੋਕਿਲਸ਼ਾਰਿਕਾਃ।
ਪਤ੍ਰਿਣਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਨੇਤਾਨ੍ਸੰਪਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਾਨ੍ ॥ 3-159-85 (22038)
ਰਕ੍ਤਪੀਤਾਰੁਣਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਪਾਦਪਾਗ੍ਰਗਤਾਃ ਖਗਾਃ।
ਪਰਸ੍ਪਰਮੁਦੀਨ੍ਤੇ ਬਹਵੋ ਜੀਵਜੀਵਕਾਃ ॥ 3-159-86 (22039)
ਹਰਿਤਾਰੁਣਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ਼ਾਡ੍ਵਲਾਨਾਂ ਸਮੀਪਤਃ।
ਸਾਰਸਾਃ ਪ੍ਰਤਿਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ੈਲਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ॥ 3-159-87 (22040)
ਵਦਨ੍ਤਿ ਮਧੁਰਾ ਵਾਚਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਮਨੋਰਮਾਃ।
ਭ੍ਰੁʼਙ੍ਗਰਾਜੋਪਚਕ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਲੋਹਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਃ ਪਤਤ੍ਰਿਣਃ ॥ 3-159-88 (22041)
ਚਤੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਾਣਾਃ ਪਦ੍ਮਾਭਾਃ ਕੁਞ੍ਜਰਾਃ ਸਕਰੇਣਵਃ।
ਏਤੇ ਵੈਡੂਰ੍ਯਵਰ੍ਣਾਭੰ ਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯਨ੍ਤਿ ਮਹਤ੍ਸਰਃ ॥ 3-159-89 (22042)
ਬਹੁਤਾਲਸਮੁਤ੍ਸੇਘਾਃ ਸ਼ੈਲਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਯੁਤਾਃ।
ਨਾਨਾਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਾਰਿਧਾਰਾਃ ਪਤਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-159-90 (22043)
ਭਾਸ੍ਕਰਾਭਪ੍ਰਭਾ ਭੀਮਾਃ ਸ਼ਾਰਦਾਭ੍ਰਘਨੋਪਮਾਃ।
ਸ਼ੋਭਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸ਼ੈਲੰ ਨਾਨਾਰਜਤਧਾਤਵਃ ॥ 3-159-91 (22044)
ਕ੍ਵਚਿਦਞ੍ਜਨਵਰ੍ਣਾਭਾਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਕਾਞ੍ਚਨਸੰਨਿਭਾਃ।
ਧਾਤਵੋ ਹਰਿਤਾਲਸ੍ਯ ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਧਿਙ੍ਗੁਲਕਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-159-92 (22045)
ਮਨਃਸ਼ਿਲਾਗੁਹਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਧ੍ਯਾਭ੍ਰਨਿਕਰੋਪਮਾਃ।
ਸ਼ਸ਼ਲੋਹਿਤਵਰ੍ਣਾਭਾਃ ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਗੈਰਿਕਧਾਤਵਃ ॥ 3-159-93 (22046)
ਸਿਤਾਸਿਤਾਭ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮਾ ਬਾਲਸੂਰ੍ਯਸਮਪ੍ਰਭਾਃ।
ਏਤੇ ਬਹੁਵਿਧਾਃ ਸ਼ੈਲੰ ਸ਼ੋਭਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪ੍ਰਭਾਃ ॥ 3-159-94 (22047)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਹ ਕਾਨ੍ਤਾਭਿਰ੍ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਭੀਮਵਿਕ੍ਰਮਾਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ੈਲਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥ ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਸਹ ॥ 3-159-95 (22048)
ਗੀਤਾਨਾਂ ਸਮਤਾਲਾਨਾਂ ਤਥਾਸਾਮ੍ਨਾਂ ਚ ਨਿਃਖਨਃ।
ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਬਹੁਧਾ ਭੀਮ ਸਰ੍ਵਭੂਤਮਨੋਹਰਃ ॥ 3-159-96 (22049)
ਮਹਾਗਙ੍ਗਾਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼ਖ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਦੇਵਨਦੀਂ ਸ਼ੁਭਾਮ੍।
ਕਲਹੰਸਗਣੈਰ੍ਜੁਸ਼਼੍ਟਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਕਿੰਨਰਸੇਵਿਤਾਮ੍ ॥ 3-159-97 (22050)
ਧਾਤੁਭਿਸ਼੍ਚ ਸਰਿਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਕਿੰਨਰੈਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰਪ੍ਸਰੋਭਿਸ਼੍ਚ ਕਾਨਨੈਸ਼੍ਚ ਮਨੋਰਮੈਃ ॥ 3-159-98 (22051)
ਵ੍ਯਾਲੈਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰੈਃ ਸ਼ਤਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ੈਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਉਪੇਤੰ ਪਸ਼੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼ੈਲਰਾਜਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-159-99 (22052)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-159-100x (2291)
ਤੇ ਪ੍ਰੀਤਮਨਸਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਗਤਿਮਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍।
ਨਾਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯਨ੍ਪਰ੍ਵਤੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਪਰੰਤਪਾਃ ॥ 3-159-100 (22053)
ਉਪੇਤਮਥ ਮਾਲ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਫਲਵਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਪਾਦਪੈਃ।
ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਪੇਣਸ੍ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰਾਸ਼੍ਰਮੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-159-101 (22054)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਤਿਗ੍ਮਤਪਸੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਧਮਨਿਸੰਤਤਮ੍।
ਪਾਰਗੰ ਸਰ੍ਵਵਿਦ੍ਯਾਨਾਮਾਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣਮੁਪਾਗਮਨ੍ ॥ 3-159-102 (22055)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਯਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 159 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-159-2 ਜਯੰ ਅਰ੍ਜੁਨਮ੍ ॥ 3-159-3 ਕ੍ਰੁʼਤੋਦ੍ਦੇਸ਼ਃ ਪਞ੍ਚਮੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਮਯਾ(ਅ)ਵਸ਼੍ਯਮਾਗਨ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਕੇਤਃ ॥ 3-159-4 ਸ਼੍ਵੇਤੰ ਕੈਲਾਸਮ੍ ॥ 3-159-7 ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਦੇਸ਼ੇ ਅਸ੍ਮਾਭਿਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਉਦ੍ਦੇਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-159-12 ਸੁਖੋਦਰ੍ਕੰ ਸੁਖੋਦਯਮ੍ ॥ 3-159-28 ਉਪਨ੍ਯਸ੍ਯ ਨਿਵੇਦ੍ਯ ॥ 3-159-29 ਅਨੁਸੰਸਾਰ੍ਯ ਅਨੁਗਮ੍ਯ ॥ 3-159-57 ਤਾਮਰਸਾਨਾਂ ਰਸਏਵ ਆਸਵੋ ਮਦ੍ਯੰ ਤਜ੍ਜੇਨ ਮਦੇਨ ਅਲਸਾਃ ॥ 3-159-58 ਵਿਰੁਤਾਨ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਸ਼ਬ੍ਦਯੁਤਾਨ੍ ॥ 3-159-63 ਕੁਟਜੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ। ਵਲ੍ਲੀਨਾਂ ਰਲਤਾਪ੍ਰਤਾਨਾਨਿ ਤੈਃ ਸੰਕਟੇਸ਼਼ੁ ਕੁਞ੍ਜੀਕ੍ਰੁʼਤੇਸ਼਼ੁ॥ 3-159-65 ਸਿੰਧੁਵਾਰਾਨ੍ ਪਦ੍ਮਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਨ੍ ॥ 3-159-66 ਕਾਮਵਸ਼੍ਯਾਨਾਂ ਨਰਾਣਾਮੌਤ੍ਮੁਕ੍ਯਕਰਾਨ੍ ॥ 3-159-76 ਹੇ ਭੀਮ ॥ 3-159-80 ਨਲਿਨੀਂ ਸਰਸੀਮ੍। ਕਮਲੋਤ੍ਪਲਯੋਰਵਾਨ੍ਤਰਜਾਤਿਭੇਦਃ। ਵਿਗ੍ਰਹਵਤੀਂ ਸ਼ਰੀਰਵਤੀਮ੍ ॥ 3-159-81 ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੈਲਸ੍ਯ ॥ 3-159-88 ਭ੍ਰੁʼਙ੍ਗਰਾਜਾਦਯਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-159-89 ਚਤੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਾਣਾਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦਨ੍ਤਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 160
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.160. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 160
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਪੇਣਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਕੈਲਾਸਵਰ੍ਣਨਪੂਰ੍ਵਕਮਰ੍ਜੁਨਾਗਮਨਪਰ੍ਯਨ੍ਤੰ ਸ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਏਵ ਨਿਵਾਸਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-160-0 (22056)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-160-0x (2292)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਪਸਾ ਦਗ੍ਧਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਮ੍।
ਅਭ੍ਯਵਾਦਯਤ ਪ੍ਰੀਤਃ ਸ਼ਿਰਸਾ ਨਾਮ ਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-160-1 (22057)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚ ਭੀਮਸ਼੍ਚ ਯਮੌ ਚ ਸੁਤਪਸ੍ਵਿਨੌ।
ਸ਼ਿਰੋਭਿਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯੋਪਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-160-2 (22058)
ਤਥੈਵ ਧੌਮ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪੁਰੋਹਿਤਃ।
ਯਥਾਨ੍ਯਾਯਮੁਪਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਮ੍ ॥ 3-160-3 (22059)
ਅਨ੍ਵਜਾਨਾਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਮੁਨਿਰ੍ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ।
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨਾਸ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-160-4 (22060)
ਕੁਰੂਣਾਮ੍ਰੁʼਪਭੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਸੀਨੰ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦਨਾਮਯਮ੍ ॥ 3-160-5 (22061)
ਨਾਨ੍ਰੁʼਤੇ ਕੁਰੁਪੇ ਭਾਵੰ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਧਰ੍ਮੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਸੇ।
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਸ਼੍ਚ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਪਾਰ੍ਥ ਨ ਸੀਦਤਿ ॥ 3-160-6 (22062)
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤੇ ਗੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਵੈਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪੂਜਿਤਾਃ।
ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਕੁਰੁਪੇ ਭਾਵੰ ਪਾਰ੍ਥ ਪਾਪੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 3-160-7 (22063)
ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤੁਂ ਚ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਧਾਤੁਂ ਚ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰਸ਼਼੍ਠ ਜਾਨਾਸਿ ਨ ਵਿਕਤ੍ਥਸੇ ॥ 3-160-8 (22064)
ਯਥਾਰ੍ਹੰ ਮਾਨਿਤਾਃ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਾਧਵਃ।
ਵਨੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਵਸਨ੍ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨੁਵਰ੍ਤਸੇ ॥ 3-160-9 (22065)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਧੌਮ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਦਾਚਾਰੈਰ੍ਨ ਪਾਰ੍ਥ ਪਰਿਤਪ੍ਯਤੇ।
ਦਾਨਧਰ੍ਮਤਪਃਸ਼ੌਚੈਰਾਰ੍ਜਵੇਨ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-160-10 (22066)
ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਪਾਰ੍ਥਾਨੁਵਰ੍ਤਸੇ।
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਯਾਤੇਨ ਪਥਾ ਗਚ੍ਛਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-160-11 (22067)
ਸ੍ਵੇਸ੍ਵੇ ਕਿਲ ਕੁਲੇ ਜਾਤੇ ਪੁਤ੍ਰੇ ਨਪ੍ਤਰਿ ਵਾ ਪੁਨਃ।
ਪਿਤਰਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਲੋਕਸ੍ਥਾਃ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਚ ਰਮਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-160-12 (22068)
ਕਿੰ ਤਸ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਕਿੰ ਚਾਸ੍ਯ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਸ਼ੋਭਨੰ ॥ 3-160-13 (22069)
ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਤਥੈਵਾਗ੍ਨਿਰ੍ਗੁਰੁਰਾਤ੍ਮਾ ਚ ਪਞ੍ਚਮਃ।
ਯਸ੍ਯੈਤੇਪੂਜਿਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਤਸ੍ ਲੋਕਾਵੁਭੌ ਜਿਤੌ ॥ 3-160-14 (22070)
[ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-160-15x (2293)
ਭਗਵੰਨਾਰ੍ਯ ਮਾ(ਅ)(ਅ)ਹੈਤਦ੍ਯਥਾਵਦ੍ਧਰ੍ਮਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਵਿਧਿਵਨ੍ਮਯਾ ॥ 3-160-15 (22071)
ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣ ਉਵਾਚ।] 3-160-16x (2294)
ਅਬ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਲਵਮਾਨਾ ਵਿਹਾਯਸਾ।
ਜੁਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-160-16 (22072)
ਕਾਮਿਨਃ ਸਹ ਕਾਨ੍ਤਾਭਿਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮਨੁਵ੍ਰਤਾਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ੈਲਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਸ੍ਥਾ ਯਥਾ ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-160-17 (22073)
ਅਰਜਾਂਸਿ ਚ ਵਾਸਾਂਸਿ ਵਸਾਨਾਃ ਕੌਸ਼ਿਕਾਨਿ ਚ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਬਹਵਃ ਪਾਰ੍ਥ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ ॥ 3-160-18 (22074)
ਵਿਦ੍ਯਾਧਰਗਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸ੍ਰਗ੍ਵਿਣਃ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ।
ਮਹੋਰਗਗਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਪਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚਾਰਣਾਦਯਃ ॥ 3-160-19 (22075)
ਅਸ੍ਯ ਚੋਪਰਿ ਸ਼ੈਲਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ।
ਭੇਰੀਪਣਵਸ਼ਙ੍ਖਾਨਾਂ ਮ੍ਰੁʼਦਙ੍ਗਾਨਾਂ ਚ ਨਿਃਖਨਃ ॥ 3-160-20 (22076)
ਇਹਸ੍ਥੈਰੇਵ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਨ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਃ ਕਥੰਚਿਤ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਤ੍ਰਾਭਿਗਮਨੇ ਮਤਿਃ ॥ 3-160-21 (22077)
ਨ ਚਾਪ੍ਯਤਃ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਗਨ੍ਤੁਂ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਵਿਹਾਰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਾਨਾਮਮਾਨੁਸ਼਼ਗਤਿਸ੍ਤੁ ਸਾ ॥ 3-160-22 (22078)
ਈਸ਼਼ਚ੍ਚਪਲਕਰ੍ਮਾਣੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਮਿਹ ਭਾਰਤ।
ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਤਾਡਯਨ੍ਤਿ ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ॥ 3-160-23 (22079)
ਅਸ੍ਯਾਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ਼ਿਖਰੰ ਕੈਲਾਸਸ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਗਤਿਃ ਪਰਮਸਿਦ੍ਧਾਨਾਂ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 3-160-24 (22080)
ਚਾਪਲਾਦ੍ਧਿ ਨ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪਾਰ੍ਤ ਯਾਨੈਸ੍ਤਤਃ ਪਰਮ੍।
ਅਯਃਸ਼ੂਲਾਦਿਭਿਰ੍ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸੂਦਨ ॥ 3-160-25 (22081)
ਅਪ੍ਸਰੋਭਿਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਨਰਵਾਹਨਃ।
ਇਹ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਤਾਤ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-160-26 (22082)
ਸ਼ਿਖਰੇ ਤੰ ਸਮਾਸੀਨਮਧਿਪੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਭਾਨੁਮਨ੍ਤਮਿਵੋਦਿਤਮ੍ ॥ 3-160-27 (22083)
ਦੇਵਦਾਨਵਸਿਦ੍ਧਾਨਾਂ ਤਥਾ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਚ।
ਗਿਰੇਃ ਸ਼ਿਖਰਮੁਦ੍ਯਾਨਮਿਦੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-160-28 (22084)
ਉਪਾਸੀਨਸ੍ਯ ਧਨਦੰ ਤੁਮ੍ਬੁਰੋਃ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ।
ਗੀਤਸਾਮਸ੍ਵਨਸ੍ਤਾਤ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ ॥ 3-160-29 (22085)
ਏਤਦੇਵੰਵਿਧੰ ਚਿਤ੍ਰਮਿਹ ਤਾਤ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਬਹੁਸ਼ਃ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-160-30 (22086)
ਭੁਞ੍ਜਾਨਾ ਮੁਨਿਭੋਜ੍ਯਾਨਿ ਰਸਵਨ੍ਤਿ ਫਲਾਨਿ ਚ।
ਵਸਧ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਯਾਵਦਰ੍ਜੁਨਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-160-31 (22087)
ਨ ਤਾਤ ਚਪਲੈਰ੍ਭਾਵ੍ਯਮਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੈਃ ਕਥੰਚਨ।
`ਚਪਲਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਮਾਨਵਃ' ॥ 3-160-32 (22088)
ਉਸ਼਼ਿਤ੍ਵੇਹ ਯਥਾਕਾਮੰ ਯਥਾਸ਼੍ਰਦ੍ਧੰ ਵਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ।
ਤਤਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਜਿਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪਾਲਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-160-33 (22089)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿਃ ਯਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 160 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-160-4 ਮੁਨਿਃ ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਠਿਸ਼਼ੇਣਃ ॥ 3-160-7 ਵੈਦ੍ਯਾਃ ਵਿਦ੍ਯਯਾ ਵਿਦਿਤਾਃ ॥ 3-160-8 ਸੁਸ਼਼ੁਕ੍ਰਨਮਮਾਂ ਉਪਕਾਰਿਣਮ੍। ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਅਪਕਾਰਿਣੰ ਹਾਤੁਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਨ ਵਿਕਤ੍ਥਸੇ ਜ੍ਞਾਤਾਸ੍ਮੀਤਿ ਨ ਸ਼੍ਲਾਘਸੇ ॥ 3-160-15 ਯਥਾਵਤ੍ ਮਾ(ਅ)(ਅ)ਹ ਯਥਾਮਾਮਾਹ ॥ 3-160-16 ਪਰ੍ਵਸੰਧਿਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਪਞ੍ਚਦਸ਼੍ਯੋਰਨ੍ਤਰਾਲੇ ॥ 3-160-28 ਉਦ੍ਯਾਨੰ ਕ੍ਰੀਡਾਵਨਯੁਤਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 161
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.161. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 161
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਦਾਚਨ ਗਰੁਡਪਕ੍ਸ਼਼ਵਾਤਾਨੀਤਾਦ੍ਭੁਤਾਮ੍ਬੁਜਦਰ੍ਸ਼ਿਨ੍ਯਾ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਬਹੁਪੁਸ਼਼੍ਪਾਨਯਨੰ ਤਥਾ ਦੁਸ਼਼੍ਟਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਕ੍ਸ਼਼ਪਣੰ ਚ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨ ਭੀਮੇਨ ਤਦਰ੍ਥੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸ਼ਿਖਰਾਰੋਹਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸ੍ਵੀਯਸ਼ਙ੍ਖਧ੍ਵਨਿਸ਼੍ਰਵਣੇਨਾਭਿਦ੍ਰੁਤਵਤਾਂ ਮਣਿਮਦਾਦੀਨਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇ ਹਨਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-161-0 (22090)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-161-0x (2295)
ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣਾਸ਼੍ਰਮੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਿਤਾਮਹਾਃ।
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨ ਸਰ੍ਵੇ ਦਿਵ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ ॥ 3-161-1 (22091)
ਕਿਯਨ੍ਤੰ ਕਾਲਮਵਸਨ੍ਪਰ੍ਵਤੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ।
ਕਿੰਚ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਤਿਬਲਪੌਰੁਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-161-2 (22092)
ਕਾਨਿ ਚਾਭ੍ਯਵਹਾਰ੍ਯਾਣਿ ਤਤ੍ਰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਵਸਤਾਂ ਲੋਕਵੀਰਾਣਾਮਾਸੰਸ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-161-3 (22093)
ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਚ ਮੇ ਸ਼ੰਸ ਭੀਮਸੇਨਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਯਦ੍ਯਚ੍ਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਬਾਹੁਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹੈਮਵਤੇ ਗਿਰੌ ॥ 3-161-4 (22094)
ਨ ਖਲ੍ਵਾਸੀਤ੍ਪੁਨਰ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਤਸ੍ ਯਕ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
`ਧਨਦਾਧ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਸਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਰ੍ਵਤੇ' ॥ 3-161-5 (22095)
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸਮਾਗਮਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਸੀਦ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਚ।
ਤਤ੍ਰ ਹ੍ਯਾਯਾਤਿ ਧਨਦ ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣੋ ਯਥਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-161-6 (22096)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਰਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਤਪੋਧਨ।
ਨ ਹਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਰਸ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 3-161-7 (22097)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-161-8x (2296)
ਏਤਦਾਤ੍ਮਹਿਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯਾਪ੍ਰਤਿਮਤੇਜਸਃ।
ਸ਼ਾਸਨੰ ਸਤਤੰ ਚਕ੍ਰੁਸ੍ਤਥੈਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-161-8 (22098)
ਭੁਞ੍ਜਾਨਾ ਮੁਨਿਭੋਜ੍ਯਾਨਿ ਰਸਵਨ੍ਤਿ ਫਲਾਨਿ ਚ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਬਾਣਹਤਾਨਾਂ ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਂ ਪਿਸ਼ਿਤਾਨ੍ਯਪਿ ॥ 3-161-9 (22099)
ਮੇਧ੍ਯਾਨਿ ਹਿਮਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਮਧੂਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਏਵੰ ਤੇ ਨ੍ਯਵਸੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-161-10 (22100)
ਤਥਾ ਨਿਵਸਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਞ੍ਚਮੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਭ੍ਯਗਾਤ੍।
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਾਂ ਲੋਮਸ਼ੋਕ੍ਤਾਨਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਯੁਤ ॥ 3-161-11 (22101)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਕਾਲ ਉਪਸ੍ਤਾਸ੍ਯ ਇਤਿ ਚੋਕ੍ਤ੍ਵਾ ਘਟੋਤ੍ਕਚਃ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ਸਹ ਸਰ੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਗਤਃ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-161-12 (22102)
ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣਾਸ਼੍ਰਮੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਸਤਾਂ ਵੈ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਬਹਵੋ ਮਾਸਾਃ ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਮਹਦਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 3-161-13 (22103)
ਤੈਸ੍ਤਤ੍ਰਵਿਹਰਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਰਮਮਾਣੈਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ।
ਪ੍ਰੀਤਿਮਨ੍ਤੋ ਮਹਾਭਾਗਾ ਮੁਨਯਸ਼੍ਚਾਰਣਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-161-14 (22104)
ਆਜਗ੍ਮੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨੋ ਯਤਵ੍ਰਤਾਃ।
ਤੇ ਤੈਃ ਸਹ ਕਥਾਂ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਦ੍ਰਿਵ੍ਯਾਂ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-161-15 (22105)
ਤਤਃ ਕਤਿਪਯਾਹਸ੍ਸੁ ਮਹਾਹ੍ਰਦਨਿਵਾਸਿਨਮ੍।
ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੰ ਮਹਾਨਾਗੰ ਸੁਪਰ੍ਣਃ ਸਹਸਾ(ਅ)ਹਰਤ੍ ॥ 3-161-16 (22106)
ਪ੍ਰਾਕਮ੍ਪਤ ਮਹਾਸ਼ੈਲਃ ਪ੍ਰਾਮ੍ਰੁʼਦ੍ਯਨ੍ਤ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਾਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਪਾਣਅਡਵਾਸ਼੍ਚ ਤਦਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 3-161-17 (22107)
ਤਤਃ ਸ਼ੈਲੋਤ੍ਤਮਸ੍ਯਾਗ੍ਰਾਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਮਾਰੁਤਃ।
ਅਵਹਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਗਨ੍ਧਵਨ੍ਤਿ ਸ਼ੁਭਾਨਿ ਚ ॥ 3-161-18 (22108)
ਤਤ੍ਰਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਣਾਨਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-161-19 (22109)
ਭੀਮਸੇਨੰ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਕਾਲੇ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਵਿਵਿਕ੍ਤੇ ਪਰ੍ਵਤੋਦ੍ਦੇਸ਼ੇ ਸੁਖਾਸੀਨੰ ਮਹਾਭੁਜਮ੍ ॥ 3-161-20 (22110)
ਸੁਪਰ੍ਣਾਨਿਲਵੇਗੇਨ ਸ਼੍ਵਸਨੇਨ ਮਹਾਬਲਾਤ੍।
ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਣਾਨਿ ਪਾਤ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-161-21 (22111)
`ਦਿਵ੍ਯਾਵਰ੍ਣਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧਵਹਾਨਿ ਚ।
ਮਦਯਨ੍ਤੀਵ ਗਨ੍ਧੇਨ ਮਨੋ ਮੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-161-22 (22112)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਨ੍ਸੌਰਭ੍ਯਾਚ੍ਚ ਤਥੈਵ ਚ।
ਨਸ਼੍ਯਤੀਵ ਮਨੋਦੁਃਖੰ ਮਮੇਦੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਤਾਪਨ ॥ 3-161-23 (22113)
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ ਕੁਸੁਮੈਰ੍ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧਵਹੈਃ ਸ਼ੁਭੈਃ।
ਦੇਵਤਾਨ੍ਯਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹਮਿਚ੍ਛੇਯੰ ਸਙ੍ਗਮੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-161-24 (22114)
ਇਦੰ ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣਾਮ੍ਬੁਜੰ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਗਨ੍ਧਸੰਸ੍ਥਾਨਸੰਪੰਨੰ ਮਮ ਮਾਨਸਵਰ੍ਧਨਮ੍' ॥ 3-161-25 (22115)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ ਨਹ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-161-26 (22116)
`ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਾਯੇਨ ਵਾਸੁਦੇਵਪ੍ਰਿਯੇਣ ਚ'।
ਖਾਣ੍ਡਵੇ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੇਨ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਤਵ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-161-27 (22117)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਰਗਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਵਾਸਵਸ਼੍ਚ ਪਰਾਜਿਤਃ।
ਹਤਾ ਮਾਯਾਵਿਨਸ਼੍ਚੋਗ੍ਰਾ ਧਨੁਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਚ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ॥ 3-161-28 (22118)
ਤਵਾਪਿ ਸੁਮਹਤ੍ਤੇਜੋ ਮਹਦ੍ਬਾਹੁਬਲੰ ਚ ਤੇ।
ਅਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਸ਼ਕ੍ਰਤੁਲ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮ ॥ 3-161-29 (22119)
ਤ੍ਵਦ੍ਬਾਹੁਬਲਵੇਗੇਨ ਤ੍ਰਾਸਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਹਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ੈਲੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤਾਂ ਭੀਮਸੇਨ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ ॥ 3-161-30 (22120)
ਤਤਃ ਸ਼ੈਲੋਤ੍ਤਮਸ੍ਯਾਗ੍ਰੰ ਚਿਤ੍ਰਮਾਲ੍ਯਧਰੰ ਸ਼ਿਵਮ੍।
ਵ੍ਯਪੇਤਭਯਸੰਮੋਹਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਵ ॥ 3-161-31 (22121)
ਏਵੰ ਪ੍ਰਣਿਹਿਤੰ ਭੀਮ ਚਿਰਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਮੇ ਮਨਃ।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼ੈਲਾਗ੍ਰੰ ਤ੍ਵਦ੍ਬਾਹੁਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ॥ 3-161-32 (22122)
`ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਚ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪੁਸ਼਼੍ਪੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਆਨੀਯਮਾਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵੈ ਤ੍ਵਯਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ' ॥ 3-161-33 (22123)
ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਮਿਵਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸ ਪਰੰਤਪਃ।
ਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਪ੍ਰਹਾਰਮਿਵਸਦ੍ਗਜਃ ॥ 3-161-34 (22124)
ਸਿੰਹਰ੍ਸ਼਼ਭਗਤਿਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨੁਦਾਰਃ ਕਨਕਪ੍ਰਭਃ।
ਮਨਸ੍ਵੀ ਬਲਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮਾਨੀ ਭੂਰਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-161-35 (22125)
ਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਵ੍ਯੰਸੋ ਮਤ੍ਤਵਾਰਣਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਸਿੰਹਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਸ੍ਕਨ੍ਧਃ ਸਾਲਪੋਤ ਇਵੋਦ੍ਗਤਃ ॥ 3-161-36 (22126)
ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਚਾਰੁਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗ ਕਮ੍ਬੁਗ੍ਰੀਵੋ ਮਹਾਹਨੁਃ।
ਰੁਕ੍ਮਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੰ ਧਨੁਃ ਖਙ੍ਗੰ ਤੂਣਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ ॥ 3-161-37 (22127)
ਸਕੇਸਰੀਵ ਚੋਤ੍ਸਿਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਭਿੰਨ ਇਵ ਵਾਰਣਃ।
ਵ੍ਯਪੇਤਭਯਸੰਮੋਹਃ ਸ਼ੈਲਮਭ੍ਯਪਤਦ੍ਬਲੀ ॥ 3-161-38 (22128)
ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰਮਿਵਾਯਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਭਿੰਨਮਿਵ ਵਾਰਣਮ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਪਾਰ੍ਥੰ ਖਙ੍ਗਧਨੁਰ੍ਧਰਮ੍ ॥ 3-161-39 (22129)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਗਦਾਮਾਦਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਵ੍ਯਪੇਤਭਯਸੰਮੋਹਃ ਸ਼ੈਲਰਾਜੰ ਸਮਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-161-40 (22130)
ਨ ਗ੍ਲਾਨਿਰ੍ਨ ਚ ਕਾਤਰ੍ਯੰ ਨ ਵੈਕ੍ਲਵ੍ਯੰ ਨ ਮਤ੍ਸਰਃ।
ਕਦਾਚਿਜ੍ਜੁਸ਼਼ਤੇ ਪਾਰ੍ਥਮਾਤ੍ਮਜੰ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਨਃ ॥ 3-161-41 (22131)
ਤਦੇਕਾਯਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਮੰ ਭੀਮਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਬਹੁਤਾਲੋਚ੍ਛ੍ਰਯੰ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮਾਰੁਰੋਹ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-161-42 (22132)
ਸ ਕਿੰਨਰਮਹਾਨਾਗਮੁਨਿਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍।
ਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯਾਗ੍ਰਮਾਰੁਰੋਹ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-161-43 (22133)
ਤਤੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਾਵਾਸੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਕਾਞ੍ਚਨੈਃ ਸ੍ਫਾਟਿਕੈਸ਼੍ਚੈਵ ਵੇਸ਼੍ਮਭਿਃ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-161-44 (22134)
[ਪ੍ਰਾਕਾਰੇਣ ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੰ ਸੌਵਰ੍ਣੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਦ੍ਯੁਤਿਮਤਾ ਸਰ੍ਵੋਦ੍ਯਾਨਵਤਾ ਤਥਾ ॥ 3-161-45 (22135)
ਸ਼ੈਲਾਦਭ੍ਯੁਚ੍ਛ੍ਰਯਵਤਾ ਚਯਾਟ੍ਟਾਲਕਸ਼ੋਭਿਨਾ।
ਦ੍ਵਾਰਤੋਰਣਨਿਰ੍ਵ੍ਯੂਹਧ੍ਵਜਸੰਵਾਹਸ਼ੋਭਿਨਾ ॥ 3-161-46 (22136)
ਵਿਲਾਸਿਨੀਭਿਰਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਨ੍ਤੀਭਿਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਵਾਯੁਨਾ ਧੂਯਮਾਨਾਭਿਃ ਪਤਾਕਾਭਿਰਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-161-47 (22137)
ਧਨੁਸ਼਼੍ਕੋਟਿਮਵਸ਼਼੍ਟਭ੍ਯ ਵਕ੍ਰਭਾਵੇਨ ਬਾਹੁਨਾ।
ਪਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ਸਖੇਦੇਨ ਦ੍ਰਵਿਣਾਧਿਪਤੇਃ ਪੁਰਮ੍ ॥] 3-161-48 (22138)
ਮੋਦਯਨਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਸੰਭਵਃ।
ਸਰ੍ਵਗਨ੍ਧਵਹਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਾਰੁਤਃ ਸੁਸੁਖੋ ਵਵੌ ॥ 3-161-49 (22139)
ਚਿਤ੍ਰਾ ਵਿਵਿਧਵਰ੍ਣਾਭਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਮਞ੍ਜਰਿਧਾਰਿਣਃ।
ਅਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਵਿਧਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁਮਾਃ ਪਰਮਸ਼ੋਭਿਨਃ ॥ 3-161-50 (22140)
ਰਤ੍ਨਜਾਲਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੰ ਚਿਤ੍ਰਮਾਲ੍ਯਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਿਪਤੇਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥ 3-161-51 (22141)
ਗਦਾਖਙ੍ਗਧਨੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿਃ ਸਮਭਿਤ੍ਯਕ੍ਤਜੀਵਿਤਃ।
ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਬਾਹੁਸ੍ਤਸ੍ਥੌ ਗਿਰਿਵਾਚਲਃ ॥ 3-161-52 (22142)
ਤਤਃ ਸ਼ਙ੍ਖਮੁਪਾਧ੍ਮਾਯ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਜ੍ਯਾਘੋਸ਼਼ੰ ਤਲਸ਼ਬ੍ਦੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਭੂਤਾਨ੍ਯਮੋਹਯਤ੍ ॥ 3-161-53 (22143)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੋਮਾਣਸ੍ਤੰ ਸ਼ਬ੍ਦਮਭਿਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਸਮੀਪਤਃ ॥ 3-161-54 (22144)
ਗਦਾਪਰਿਘਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਸ਼ੂਲਸ਼ਕ੍ਤਿਪਰਸ਼੍ਵਥਾਃ।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾ ਵ੍ਯਰੋਚਨ੍ਤ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਬਾਹੁਭਿਃ ॥ 3-161-55 (22145)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਯੁਦ੍ਧੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਸ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-161-56 (22146)
ਤੈਃ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਮਹਾਮਾਯੈਃ ਸ਼ੂਲਸ਼ਕ੍ਤਿਪਰਸ਼੍ਵਥਾਨ੍।
ਭਲ੍ਲੈਰ੍ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਚਿਚ੍ਛੇਦ ਭੀਮਵੇਗਤਰੈਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-161-57 (22147)
ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗਤਾਨਾਂ ਚ ਭੂਮਿਸ਼਼੍ਠਾਨਾਂ ਚ ਗਰ੍ਜਤਾਮ੍।
ਸ਼ਰੈਰ੍ਵਿਵ੍ਯਾਧ ਗਾਤ੍ਰਾਣਇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-161-58 (22148)
`ਸ਼ੋਣਿਤਸ੍ਯ ਤਤਃ ਪੇਤੁਰ੍ਘਨਾਨਾਮਿਵ ਭਾਰਤ।'
ਗਾਤ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਾ ਧਾਰਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਸਮਨ੍ਤਤਃ'।
ਸ ਲੋਹਿਤਮਹਾਵਸ਼਼੍ਟਿਮਭ੍ਯਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-161-59 (22149)
ਗਦਾਪਰਿਘਪਾਣੀਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂ ਕਾਯਸੰਭਵਾ।
ਕਾਯੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਾ ਧਾਰਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-161-60 (22150)
ਭੀਮਬਾਹੁਬਲੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਰਾਯੁਧੈਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਵਿਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਚ ॥ 3-161-61 (22151)
ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦ੍ਯਮਾਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਿਃ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸੂਰ੍ਯਮਭ੍ਰਗਣੈਰਿਵ ॥ 3-161-62 (22152)
ਸ ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਰਿਵਾਦਿਤ੍ਯਃ ਸ਼ਰੈਰਰਿਨਿਪਾਤਿਭਿਃ।
ਸਰ੍ਵਾਨਾਰ੍ਚ੍ਛਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਬਲਵਾਨ੍ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-161-63 (22153)
ਅਭਿਤਰ੍ਜਯਮਾਨਾਸ਼੍ਚ ਰੁਵਨ੍ਤਸ਼੍ ਮਹਾਰਵਾਨ੍।
ਸੰਨਾਹੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸਰ੍ਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ॥ 3-161-64 (22154)
ਤੇ ਹਿ ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗਾ ਭੀਮਸੇਨਭਯਾਰ੍ਦਿਤਾਃ।
ਭੀਮਮਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰੰ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਵਿਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਮਹਾਯੁਧਾਃ ॥ 3-161-65 (22155)
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤੇ ਗਦਾਸ਼ੂਲਾਨਸਿਸ਼ਕ੍ਤਿਪਰਸ਼੍ਵਥਾਨ੍।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਦਿਸ਼ਮਾਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤ੍ਰਾਸਿਤਾ ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 3-161-66 (22156)
ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੂਲਗਦਾਪਾਣਿਰ੍ਵ੍ਯੂਢੋਰਸ੍ਕੋ ਮਹਾਭੁਜਃ।
ਸਖਾ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯਾਸੀਨ੍ਮਣਿਮਾੰਨਾਮ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ॥ 3-161-67 (22157)
ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਸ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰੰ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਚ ਮਹਾਬਲਃ।
ਸ ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਸ੍ਮਯਮਾਨ ਇਵਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-161-68 (22158)
ਏਕੇਨ ਬਹਵਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਣ ਪਰਾਜਿਤਾਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਾਵਾਸੰ ਕਿੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਥ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-161-69 (22159)
ਏਵਮਾਭਾਸ਼਼੍ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਸ਼ਕ੍ਤਿਸ਼ੂਲਗਦਾਪਾਣਿਰਭ੍ਯਧਾਵਤ੍ਸ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 3-161-70 (22160)
ਤਮਾਪਤਨ੍ਤੰ ਵੇਗੇਨ ਪ੍ਰਭਿੰਨਮਿਵ ਵਾਰਣਮ੍।
ਵਤ੍ਸਦਨ੍ਤੈਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਭੀਮਸੇਨਃ ਸਮਾਰ੍ਦਯਤ੍ ॥ 3-161-71 (22161)
ਮਣਿਮਾਨਪਿ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮਹਤੀਂ ਗਦਾਮ੍।
ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਦ੍ਭੀਮਸੇਨਾਯ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-161-72 (22162)
ਵਿਦ੍ਯੁਦ੍ਰੂਪਾਂ ਮਹਾਘੋਰਾਮਾਕਾਸ਼ੇ ਮਹਤੀਂ ਗਦਾਮ੍।
ਸ਼ਰੈਰ੍ਬਹੁਭਿਰਾਨਰ੍ਛਦ੍ਭੀਮਸੇਨਃ ਸ਼ਿਲਾਸ਼ਿਤੈਃ ॥ 3-161-73 (22163)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਹਨ੍ਯਨ੍ਤ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇਗਦਾਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਾਯਕਾਃ।
ਨ ਵੇਗੰ ਧਾਰਯਾਮਾਸੁਰ੍ਗਦਾਵੇਗਸ੍ਯ ਵੇਗਿਤਾਃ ॥ 3-161-74 (22164)
ਗਦਾਯੁਦ੍ਧਸਮਾਚਾਰੰ ਬੁਧ੍ਯਮਾਨਃ ਸ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਵ੍ਯੰਸਯਾਮਾਸ ਤੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਹਾਰੰ ਭੀਮਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-161-75 (22165)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਮਹਾਘੋਰਾਂ ਰੁਕ੍ਮਦਣ੍ਡਾਮਯਸ੍ਮਯੀਮ੍।
ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵਾਨ੍ਤਰੇ ਧੀਮਾਨ੍ਪ੍ਰਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ॥ 3-161-76 (22166)
ਸਾ ਭੁਜੰ ਭੀਮਨਿਰ੍ਹ੍ਰਾਦਾ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾਭੀਮਸ੍ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਸਾਗ੍ਨਿਜ੍ਵਾਲਾ ਮਹਾਰੌਦ੍ਰਾ ਪਪਾਤ ਸਹਸਾ ਭੁਵਿ ॥ 3-161-77 (22167)
ਸੋ(ਅ)ਤਿਵਿਦ੍ਧੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ਮਿਤਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਗਦਾਂ ਜਗ੍ਰਾਹ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਗਦਾਯੁਦ੍ਧਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ॥ 3-161-78 (22168)
ਰੁਕ੍ਮਪਟ੍ਟਪਿਨਦ੍ਧਾਂ ਤਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਭਯਵਰ੍ਧਿਨੀਮ੍।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਥ ਨਦਨ੍ਭੀਮਃ ਸ਼ੈਕ੍ਯਾਂ ਸਰ੍ਵਾਯਸੀਂ ਗਦਾਮ੍।
ਤਰਸਾ ਚਾਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਮਣਿਮਨ੍ਤੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 3-161-79 (22169)
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਮਹਾਸ਼ੂਲੰ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮਣਿਮਾਨਪਿ।
ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਦ੍ਭੀਮਸੇਨਾਯ ਵੇਗੇਨ ਮਹਤਾ ਨਦਨ੍ ॥ 3-161-180 (22170)
ਭਙ੍ਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ੂਲੰ ਗਦਾਗ੍ਰੇਣ ਗਦਾਯੁਦ੍ਧਵਿਭਾਗਵਿਤ੍।
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਤੰ ਤੂਰ੍ਣੰ ਗਰੁਤ੍ਮਾਨਿਵ ਪੰਨਗਮ੍ ॥ 3-161-81 (22171)
ਸੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਮਵਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਵਿਧੂਯ ਸਹਸਾ ਗਦਾਮ੍।
ਪ੍ਰਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਵਿਨਦ੍ਯ ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-161-82 (22172)
ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼ਨਿਰਿਵੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਵਾਤਰਹਸਾ।
ਹਤ੍ਵਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਵ ਨਿਪਪਾਤ ਹ ॥ 3-161-83 (22173)
ਤੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਬੀਮਬਲੰ ਭੀਮਸੇਨਬਲਾਹਤਮ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸਿੰਹੇਨੇਵ ਗਵਾਂਪਤਿਮ੍ ॥ 3-161-84 (22174)
ਤੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਨਿਹਤੰ ਭੂਮੌ ਹਤਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਨਿਸ਼ਾਚਰਾਃ।
ਭੀਮਮਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜਗ੍ਮੁਃ ਪ੍ਰਾਚਜੀਂ ਦਿਸ਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-161-85 (22175)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਯਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-161-34 ਸਦ੍ਗਵ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-161-36 ਪ੍ਰੁʼਥੂ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੌ ਅੰਸੌ ਯਸ੍ਯਸ ਪ੍ਰੁʼਥੁਵ੍ਯੰਸਃ ॥ 3-161-41 ਗ੍ਲਾਨਿਃ ਸ਼੍ਰਮਃ. ਕਾਤਰ੍ਯੰ ਭਯਮ੍। ਵੈਕ੍ਲਵ੍ਯਮਨੁਤ੍ਸਾਹਃ। ਮਤ੍ਸਰਃ ਪਰੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਾਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-161-42 ਏਕਾਯਨੰ ਵਾਮਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸੰਚਾਰਸ਼ੂਨ੍ਯਮ੍ ॥ 3-161-45 ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੰ ਪਰਿਤ ਆਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-161-46 ਚਯਾਟ੍ਟਾਲਕਸ਼ੋਭਿਨਾ। ਚਯਃ ਪ੍ਰਕਾਰਸ੍ਯ ਮੂਲਬਨ੍ਧਃ। ਅਟ੍ਟਾਲਕਃ ਉਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹਮ੍। ਤੋਰਣੰ ਵਹਿਰ੍ਦ੍ਵਾਰਮ੍। ਨਿਰ੍ਵ੍ਯੂਹਃ ਨਾਗਦਨ੍ਤਾਖ੍ਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾੰਨਿਰ੍ਗਤੰ ਦਾਰੁ ॥ 3-161-48 ਵਕ੍ਰਭਾਵੇਨ ਵਕ੍ਰੇਣ ਬਾਹੁਨਾ ਉਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ। ਖੇਦੇਨ ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ਖਸੰਪਾਤ੍ਸ੍ਮਰਣੰ ਤੇਨ. ਦ੍ਰਵਿਣਾਧਿਪਤੇਃ ਧਨਾਧਿਪਤੇਃ ॥ 3-161-51 ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਦਦਰ੍ਸ਼ ॥ 3-161-64 ਨ ਮੋਹੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-161-68 ਅਦਰ੍ਸ਼ਯਦਾਧੀਕਾਰਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-161-69 ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ॥ 3-161-74 ਪ੍ਰਤ੍ਯਹਨ੍ਯਨ੍ਤ ਪ੍ਰਤਿਹਤਾਃ। ਵੇਗਿਤਾਃ ਵੇਗਵਨ੍ਤੋਪਿ। ਗਦਾਵੇਗਸ੍ਯ ਗਦਾਯਾਂ ਵੇਗੋ(ਅ)ਤ੍ਯਭ੍ਯਾਸੋ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ॥ 3-161-75 ਸਃ ਭੀਮਃ। ਵ੍ਯੰਸਯਾਮਾਸ ਵ੍ਯਰ੍ਥੀਚਕਾਰ ॥ 3-161-76 ਅਯਸ੍ਮਯੀ ਅਯੋਮਯੀਮ੍ ॥ 3-161-79 ਸ਼ੈਕ੍ਯਾਂ ਸ਼ੀਕਯਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨ੍ਪਰਾਭਵਤੀਤਿ ਸ਼ੈਕ੍ਯਾ। ਸ਼ੀਕਯਤੇਰ੍ਰੁʼਹਲੋਰ੍ਣ੍ਯਦਿਤਿ ਣ੍ਯਤ੍। ਤਤਃ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਿਕੋਣ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 162
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.162. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 162
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਾਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਦੁਰ੍ਮਨਾਯਮਾਨੈਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਭਿਃ ਪਰ੍ਵਤਾਗ੍ਰਾਰੋਹਣੇਨ ਭੀਮਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭੀਮਹਤਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੈਰ੍ਨਿਵੇਦਿਤਮਣਿਮਦਾਦਿਵਧੇਨ ਕੁਬੇਰੇਣ ਯੁਯੁਤ੍ਸਯਾ ਭੀਮੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤ੍ਰਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਮਨ੍ਯੁਨਾ ਤੇਨ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਗ ਸ੍ਤ੍ਯਸ਼ਾਪਾਵਾਸਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਭੀਮਸੇਨਕਾਰ੍ਯਾਨੁਮੋਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-162-0 (22176)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-162-0x (2297)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਵਿਧੈਃ ਸ਼ਬ੍ਦੈਰ੍ਨਾਦ੍ਯਮਾਨਾਂ ਗਿਰੇਰ੍ਗੁਹਾਮ੍।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰਾਵੁਭਾਵਪਿ ॥ 3-162-1 (22177)
ਧੌਮ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚ ਵਿਪ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਥਾ।
ਭੀਮਸੇਨਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਮਨਸੋ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-162-2 (22178)
ਦ੍ਰੌਪਦੀਮਾਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣਾਯ ਸੰਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਸਹਿਤਾਃ ਸਾਯੁਧਾਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸ਼ੈਲਮਾਰੁਰੁਹੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-162-3 (22179)
ਤਤਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ਼ੈਲਾਗ੍ਰੰ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਭੀਮਸੇਨਮਰਿੰਦਮਮ੍ ॥ 3-162-4 (22180)
ਸ੍ਫੁਰਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਕਾਯਾਨ੍ਗਤਸਤ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍।
ਮਹਾਬਲਾਨ੍ਮਹਾਸਤ੍ਵਾਨ੍ਭੀਮਸੇਨੇਵ ਪਾਤਿਤਾਨ੍ ॥ 3-162-5 (22181)
ਸ਼ੁਸ਼ੁਰਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਕਾਯਾਨ੍ਗਤਸਤ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍।
ਮਹਾਬਲਾਨ੍ਮਹਾਸਤ੍ਵਾਨ੍ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਪਾਤਿਤਾਨ੍ ॥ 3-162-6 (22182)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍।
ਤਤ੍ਰੋਪਵਿਵਿਸ਼ੁਃ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਗਤਿਮਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 3-162-7 (22183)
ਤੈਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭਿਰ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੈਰ੍ਗਿਰਿਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮਸ਼ੋਭਤ।
ਲੋਕਪਾਲੈਰ੍ਮਹਾਭਾਗੈਰ੍ਦਿਵੰ ਦੇਵਵਰੈਰਿਵ ॥ 3-162-8 (22184)
ਕੁਬੇਰਸਦਨੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਪਾਤਿਤਾਨ੍।
ਭ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰਾਤਰਮਾਸੀਨਮਥੋਵਾਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-162-9 (22185)
ਸਾਹਸਾਦ੍ਯਦਿਵਾ ਮੋਹਾਦ੍ਬੀਮ ਪਾਪਮਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਨੈਤਤ੍ਤੇ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵੀਰ ਮੁਨੇਰਿਵ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ਵਧਾਃ ॥ 3-162-10 (22186)
ਰਾਜਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ।
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਮਿਦੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਭੀਮਸੇਨ ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-162-11 (22187)
ਅਰ੍ਥਧਰ੍ਮਾਵਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯਃ ਪਾਪੇ ਕੁਰੁਤੇ ਮਨਃ।
ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਪਾਰ੍ਥ ਪਾਪਾਨਾਂ ਸ ਫਲੰ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-162-12 (22188)
`ਸਾਹਸੰਵਤ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਚਾਪ੍ਰਿਯਮ੍'।
ਪੁਨਰੇਵੰ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਮਮ ਚੇਦਿਚ੍ਛਸਿ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-162-13 (22189)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-162-14x (2298)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰਾਤਰਮਚ੍ਯੁਤਮ੍।
`ਭੀਮਸੇਨੰ ਮਹਾਬਾਹੁਮਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍' ॥ 3-162-14 (22190)
ਅਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਭਾਗਜ੍ਞਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਵਿਰਾਮ ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤਮੇਵਾਰ੍ਥੰ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-162-15 (22191)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਹਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਯੇ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਸਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਨ੍ਤ ਕੁਬੇਰਸਦਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-162-16 (22192)
ਤੇ ਜਵੇਨ ਮਹਾਵੇਗਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਾਲਯਮ੍।
ਭੀਮਮਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰੰ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਭੀਮਸੇਨਭਯਾਰ੍ਦਿਤਾਃ ॥ 3-162-17 (22193)
ਨ੍ਯਸ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਯੁਧਾਃ ਕ੍ਲਾਨ੍ਤਾਃ ਸ਼ੋਣਿਤਾਕ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛਦਾਃ।
ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਮੂਰ੍ਧਜਾ ਰਾਜਨ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਪਤਿਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-162-18 (22194)
ਗਦਾਪਰਿਘਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸਤੋਮਰਪ੍ਰਾਸਯੋਧਿਨਃ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਨਿਹਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਵ ਦੇਵਪੁਰਃਸਰਾਃ ॥ 3-162-19 (22195)
ਪ੍ਰਮ੍ਰੁʼਦ੍ਯਤਰਸਾ ਸ਼ੈਲੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਣ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰ।
ਏਕੇਨ ਨਿਹਤਾਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਗਤਾਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾ ਗਣਾਃ ॥ 3-162-20 (22196)
ਪ੍ਰਵਰਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਚ ਨਰਾਧਿਪ।
ਸ਼ੇਰਤੇ ਨਿਹਤਾ ਦੇਵ ਗਤਸਤ੍ਵਾਃ ਪਰਾਸਵਃ ॥ 3-162-21 (22197)
ਭਗ੍ਨਃ ਸ਼ੈਲੋ ਵਯੰ ਭਗ੍ਨਾ ਮਣਿਮਾਂਸ੍ਤੇ ਸਖਾ ਹਤਃ।
ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਵਿਧਤ੍ਸ੍ਵ ਯਦਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-162-22 (22198)
ਸ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਗਣਾਧਿਪਃ।
ਕੋਪਸੰਰਕ੍ਤਨਯਨਃ ਕਥਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-162-23 (22199)
ਦ੍ਵਿਤੀਯਮਪਰਾਧ੍ਯਨ੍ਤੰ ਭੀਮੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਚੁਕ੍ਰੋਧ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਪਤਿਰ੍ਯੁਜ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-162-24 (22200)
ਅਥਾਭ੍ਰਘਨਸੰਕਾਸ਼ੰ ਗਿਰਿਕੂਟਮਿਵੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮ੍।
ਰਥੰ ਸੰਯੋਜਯਾਮਾਸੁਰ੍ਗਰ੍ਨ੍ਧੈਵਰ੍ਹੇਮਮਾਲਿਭਿਃ ॥ 3-162-25 (22201)
ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਗੁਣੋਪੇਤਾ ਵਿਮਲਾਕ੍ਸ਼਼ਾ ਹਯੋਤ੍ਤਮਾਃ।
ਤੇਜੋਬਲਗੁਣੋਪੇਤਾ ਨਾਨਾਰਤ੍ਨਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਸ਼ੋਭਮਾਨਾ ਰਥੇ ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ ਇਵਾਸ਼ੁਗਾਃ ॥ 3-162-26 (22202)
`ਤਤਸ੍ਤੇ ਤੁ ਮਹਾਯਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍'।
ਹਰ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸੁਰਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਿਙ੍ਗਿਤੈਰ੍ਵਿਜਯਾਵਹੈਃ ॥ 3-162-27 (22203)
ਸ ਤਮਾਸ੍ਥਾਯ ਭਗਵਾਨ੍ਰਾਜਰਾਜੋ ਮਹਾਰਥਮ੍।
ਪ੍ਰਯਯੌ ਦੇਵਗਨਧਰ੍ਵੈਃ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-162-28 (22204)
ਤੰ ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸਰ੍ਵੇ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਧਨਾਧਿਪਮ੍।
`ਅਨੁਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਧਨਦੰ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ' ॥ 3-162-29 (22205)
ਰਕ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ਾ ਹੇਮਸੰਕਾਸ਼ਾ ਮਹਾਕਾਯਾ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਸਾਯੁਧਾ ਬਦ੍ਧਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਬਹੁਸ਼ਤਾਯੁਧਾਃ ॥ 3-162-30 (22206)
ਤੇ ਜਵੇਨ ਮਹਾਵੇਗਾਃ ਪ੍ਲਵਮਾਨਾ ਵਿਹਾਯਸਾ।
ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮਾਜਗ੍ਮੁਃ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ ਇਵਾਮ੍ਬਰਮ੍ ॥ 3-162-31 (22207)
ਤਤ੍ਕੇਸਰਿਮਹਾਜਾਲੰ ਧਨਾਧਿਪਤਿਪਾਲਿਤਮ੍।
`ਰਮ੍ਯੰ ਚੈਵ ਗਿਰੇਃ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮਾਸੇਦੁਰ੍ਯਤ੍ਰਪਾਣ੍ਡਵਾਃ' ॥ 3-162-32 (22208)
ਕੁਬੇਰੰ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਗਣਾਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੋਮਾਣਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-162-33 (22209)
ਕੁਬੇਰਸ੍ਤੁ ਮਹਾਸਤ੍ਵਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਆਤ੍ਤਕਾਰ੍ਮੁਕਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-162-34 (22210)
`ਸਰ੍ਵੇ ਚੇਮੇ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਪੁਰਨ੍ਦਰਸਮੌਜਸਃ।'
ਦੇਵਕਾਰ੍ਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਤੁਤੋਸ਼਼ ਹ ॥ 3-162-35 (22211)
ਤੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣ ਇਵਾਪੇਤੁਰ੍ਗਿਰਿਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਮਹਾਜਵਾਃ।
ਤਸ੍ਥੁਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਕਾਸ਼ੇ ਵੈ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਪੁਰਃਸਰਾਃ ॥ 3-162-36 (22212)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ।
ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਯਕ੍ਸ਼਼ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਮਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-162-37 (22213)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਧਨਦੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍।
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ ॥ 3-162-38 (22214)
ਅਪਰਾਦ੍ਧਮਿਵਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਨ੍ਯਮਾਨਾ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਤਸ੍ਥੁਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-162-39 (22215)
ਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨਯੁਤੰ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਪਕੰ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ।
ਵਿਹਿਤੰ ਚਿਤ੍ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਧਨਾਧਿਪਃ ॥ 3-162-40 (22216)
ਤਮਾਸੀਨੰ ਮਹਾਕਾਯਾਃ ਸ਼ਙ੍ਕੁਕਰ੍ਣਾ ਮਹਾਜਵਾਃ।
ਉਪੋਪਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ਼੍ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-162-41 (22217)
ਸ਼ਤਸ਼ਸ਼੍ਚਾਪਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ੍ਤਥੈਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯੋਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਦੇਵਾਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮ੍ ॥ 3-162-42 (22218)
ਕਾਞ੍ਜਨੀਂ ਸ਼ਿਰਸਾ ਬਿਭ੍ਰਦ੍ਭੀਮਸੇਨਃ ਸ੍ਰਜੰ ਸ਼ੁਭਾਮ੍।
ਬਾਣਖਙ੍ਗਧਨੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿਰੁਦੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ਧਨਾਧਿਪਮ੍ ॥ 3-162-43 (22219)
ਨ ਭੀਰ੍ਭੀਮਸ੍ਯ ਨ ਗ੍ਲਾਨਿਰ੍ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਸ੍ਯਾਪਿ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ।
ਆਸੀਤ੍ਤਸ੍ਯਾਮਵਸ੍ਤਾਯਾਂ ਕੁਬੇਰਮਪਿ ਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 3-162-44 (22220)
ਆਦਦਾਨੰ ਸ਼ਿਤਾਨ੍ਬਾਣਾਨ੍ਯੋਦ੍ਧੁਕਾਮਮਵਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭੀਮੰ ਧਰ੍ਮਸੁਤਮਬ੍ਰਵੀੰਨਰਵਾਹਨਃ ॥ 3-162-45 (22221)
ਵਿਦੁਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਪਾਰ੍ਥ ਭੂਤਹਿਤੇ ਰਤਮ੍।
ਨਿਰ੍ਭਯਸ਼੍ਚਾਪਿਸ਼ੈਲਾਗ੍ਰੇ ਵਸ ਤ੍ਵੰ ਸਹ ਬਨ੍ਧੁਭਿਃ ॥ 3-162-46 (22222)
ਨ ਚ ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯੋ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਕਾਲੇਨੈਤੇ ਹਤਾਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਨੁਜਸ੍ਤਵ ॥ 3-162-47 (22223)
ਵ੍ਰੀਡਾ ਚਾਤ੍ਰਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਸਾਹਸੰ ਯਦਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੁਰੈਃ ਪੂਰ੍ਵੰਵਿਨਾਸ਼ੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍ ॥ 3-162-48 (22224)
ਨ ਭੀਮਸੇਨੇ ਕੋਪੋ ਮੇ ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਕਰ੍ਮਣਾ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਮਮ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਰਭੂਤ੍ਪੁਰਾ ॥ 3-162-49 (22225)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-162-50x (2299)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੰ ਭੀਮਸੇਨਮਭਾਸ਼਼ਤ।
ਨੈਤਨ੍ਮਨਸਿ ਮੇ ਤਾਤ ਵਰ੍ਤਤੇ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-162-50 (22226)
ਯਦਿਦੰ ਸਾਹਸੰ ਭੀਮ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰ੍ਥੇ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸਿ।
ਮਾਮਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍ ॥ 3-162-51 (22227)
ਸ੍ਵਬਾਹੁਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਤੇਨਾਹੰ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵਯਿ।
ਸ਼ਾਪਾਦਦ੍ਯ ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਘੋਰਾਦਸ੍ਮਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-162-52 (22228)
ਅਹੰ ਪੂਰ੍ਵਮਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇਨ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ।
ਸ਼ਪ੍ਤੋ(ਅ)ਪਰਾਧੇ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯੈਸ਼਼ਾ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-162-53 (22229)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਹਿ ਮਮ ਸੰਕ੍ਲੇਸ਼ਃ ਪੁਰਾ ਪਾਣ੍ਡਵਨਨ੍ਦਨ।
ਨ ਤਵਾਤ੍ਰਾਪਰਾਧੋਸ੍ਤਿ ਕਥੰਚਿਦਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-162-54 (22230)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-162-55x (2300)
ਕਥੰ ਸ਼ਪ੍ਤੋਸਿ ਭਗਵੰਨਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਦੇਵ ਯਥੈਤਚ੍ਛਾਪਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-162-55 (22231)
ਇਦੰ ਚਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਭੂਤੰ ਮੇ ਯਤ੍ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਤਸ੍ ਧੀਮਤਃ।
ਤਦੈਵ ਤ੍ਵੰ ਨ ਨਿਰ੍ਦਗ੍ਧਃ ਸਬਲਃ ਸਪਦਾਨੁਗਃ ॥ 3-162-56 (22232)
ਧਨੇਸ਼੍ਵਰ ਉਵਾਚ। 3-162-57x (2301)
ਦੇਵਤਾਨਾਮਭੂਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਕੁਸ਼ਾਵਤ੍ਯਾਂ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-162-57 (22233)
ਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਤ੍ਰਾਹਮਗਮੰ ਮਹਾਪਦ੍ਮਸ਼ਤੈਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਆਂ ਘੋਰਰੂਪਾਣਾਂ ਵਿਵਿਧਾਯੁਧਧਾਰਿਣਾਮ੍ ॥ 3-162-58 (22234)
ਅਧ੍ਵਨ੍ਯਹਮਥਾਪਸ਼੍ਯਮਗਸ੍ਤ੍ਯਮ੍ਰੁʼਪਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਉਗ੍ਰੰ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਯਭਾਨੰ ਯਮੁਨਾਤੀਰਮਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍।
ਨਾਨਾਪਕ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾਕੀਰ੍ਣੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਦ੍ਰੁਮਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 3-162-59 (22235)
ਤਮੂਰ੍ਦ੍ਵਬਾਹੁਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯਾਭਿਮੁਖੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਤੇਜੋਰਾਸ਼ਿੰ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮਿਵੈਧਿਤਮ੍ ॥ 3-162-60 (22236)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਿਪਤਿਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਮਣਿਮਾੰਨਾਮ ਮੇ ਸਖਾ।
ਮੌਰ੍ਕ੍ਯਾਦਜ੍ਞਾਨਭਾਵਾਚ੍ਚ ਦਰ੍ਪਾਨ੍ਮੋਹਾਚ੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-162-61 (22237)
ਨ੍ਯਸ਼਼੍ਠੀਵਦਾਕਾਸ਼ਗਤੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧਨਿ।
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸ ਭਗਵਾਨੁਵਾਚੇਦੰ ਤਪੋਧਨਃ ॥ 3-162-62 (22238)
ਮਾਮਵਜ੍ਞਾਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਯਸ੍ਮਾਦੇਸ਼਼ ਸਖਾ ਤਵ।
ਧਰ੍ਸ਼਼ਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨੇਤਾਂ ਪਸ਼੍ਯਤਸ੍ਤੇ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-162-63 (22239)
ਤ੍ਵੰ ਚਾਪ੍ਯੇਭਿਰ੍ਹਤੈਃ ਸੈਨ੍ਯੈਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਦੁਰ੍ਭਤੇ।
ਤਮੇਵ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਾਦ੍ਵਿਪ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ॥ 3-162-64 (22240)
ਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਤੁ ਤਵੈਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਬਲਾਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਨ ਸ਼ਾਪੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਘੋਰੰ ਗਚ੍ਛ ਤੇ(ਅ)(ਅ)ਜ੍ਞਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-162-65 (22241)
ਏਸ਼਼ ਸ਼ਾਪੋ ਮਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਾਤ੍।
ਸ ਭੀਮੇਨ ਮਹਾਰਾਜ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਤਵ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-162-66 (22242)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਯਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 162 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-162-3 ਸੰਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਸਮਰ੍ਪ੍ਯ ॥ 3-162-10 ਮੁਨੇਰਿਵ ਵਨਵਾਸਿਨਸ੍ਤੇ ਤਵੈਤਤ੍ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਨੋਚਿਤਮ੍। ਯਤ੍ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ਨਿਰ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍. ਵਧੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂ ਹਿੰਸਾ ॥ 3-162-16 ਸਹਿਤਾ ਮਿਲਿਤਾਃ ॥ 3-162-24 ਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਰਥ ਇਵਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-162-25 ਅਭ੍ਰਘਨਃ ਸਜਲਮੇਘਃ। ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਹਯੈਰ੍ਯੋਜਯਾਮਾਸੁਃ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-162-26 ਵਿਮਲਾਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਦਸ਼ਾਵਰ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧਾਃ ॥ 3-162-48 ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਜ੍ਞਾਤਃ ॥ 3-162-54 ਮਮ ਮਯਾ। ਸੰਕ੍ਲੇਸ਼ੋ ਭਾਵਿਦੁਃਖਮ੍ ॥ 3-162-57 ਕੁਸ਼ਾਵਤ੍ਯਾਂ ਕੁਸ਼ਸ੍ਥਲੀਸੰਜ੍ਞੇ ਦੇਸ਼ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ॥ 3-162-60 ਏਧਿਤੰ ਸਮਿਦ੍ਧਮ੍ ॥ 3-162-61 ਮੌਰ੍ਖ੍ਯਾਤ੍ ਵਿਚਾਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮਤ੍ਵਾਤ੍। ਅਤਏਵ ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੋਯਮਿਤ੍ਯਜ੍ਞਾਨਭਾਵਾਤ੍। ਮੌਰ੍ਖ੍ਯਮਪਿ ਦਰ੍ਪਾਤ੍ਸੰਪਤ੍ਤਿਗਰ੍ਵਾਤ੍। ਸੋਪਿ ਮੋਹਾਤ੍ ਸੰਪਤ੍ਤੇਰ੍ਨਸ਼੍ਵਰਤ੍ਵਾਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ ॥ 3-162-62 ਨ੍ਯਸ਼਼੍ਠੀਵਤ੍ ਥੂਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 163
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.163. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 163
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੁਬੇਰੇਣ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਨੁਸ਼ਾਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਭਵਨਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕੁਬੇਰਾਜ੍ਞਯਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੂਜਿਤੈਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਭਿਸ੍ਤਦ੍ਰਾਤ੍ਰੌ ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਸੁਖਵਾਸਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-163-0 (22243)
ਧਨਦ ਉਵਾਚ। 3-163-0x (2302)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਦੇਸ਼ਕਾਲਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ।
ਲੋਕਤਨ੍ਤ੍ਰਵਿਧਾਨਾਨਾਮੇਸ਼਼ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਵਿਧਿਃ ॥ 3-163-1 (22244)
ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਦਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵੇ ਸ੍ਵੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਭਾਰਤ।
ਪਰਾਕ੍ਰਮਵਿਧਾਨਜ੍ਞਾ ਨਰਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-163-2 (22245)
ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਧਾਨਵਿਤ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਵੈ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਨੁ ॥ 3-163-3 (22246)
ਯ ਏਵੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ।
ਸ ਲੋਕੇ ਲਭਤੇ ਵੀਰ ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚ ਸਦ੍ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-163-4 (22247)
ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਨ੍ਤਰਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ਵਸੁਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-163-5 (22248)
[ਯਸ੍ਤੁ ਕੇਵਲਸੰਰਮ੍ਭਾਤ੍ਪ੍ਰਪਾਤੰ ਨ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ।]
ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਯਃ ਪਾਪਮੇਵਾਨੁਵਰ੍ਤਤੇ।
ਕਰ੍ਮਣਾਮਵਿਭਾਗਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-163-6 (22249)
ਅਕਾਲਜ੍ਞਃ ਸੁਦੁਰ੍ਮੇਧਾਃ ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਮਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਵਿਤ੍।
ਵ੍ਰੁʼਥਾਚਾਰਸਮਾਰਮ੍ਭਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-163-7 (22250)
ਸਾਹਸੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨਾਂ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੀਨਾਂ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥਲਿਪ੍ਸੂਨਾਂ ਪਾਪੋ ਭਵਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 3-163-8 (22251)
ਅਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ(ਅ)ਵਲਿਪ੍ਤਸ਼੍ਚ ਬਾਲਬੁਦ੍ਧਿਰਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਨਿਰ੍ਭਯੋ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਯੰ ਤੰ ਸ਼ਾਧਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-163-9 (22252)
ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣਸ੍ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭੂਯਸ੍ਤ੍ਵਮਾਸ਼੍ਰਮਮ੍।
ਤਮਿਸ੍ਰਾਂ ਪ੍ਰਥਮਾਂ ਤਤ੍ਰ ਵੀਤਸ਼ੋਕਭਯੋ ਵਸ ॥ 3-163-10 (22253)
ਅਲਕਾਂ ਸਹ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਸਹ ਕਿੰਨਰੈਃ।
`ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਬਦਰੀਂ ਵ੍ਰਜ' ॥ 3-163-11 (22254)
ਮੰਨਿਯੁਕ੍ਤਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਗਿਰਿਵਾਸਿਨਃ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਹਿਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮੈਃ ॥ 3-163-12 (22255)
ਸਾਹਸੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸੰਤਿਸ਼਼੍ਠੰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼ੈਲੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਵਾਰ੍ਯਤਾਂ ਸਾਧ੍ਵਯੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ ॥ 3-163-13 (22256)
ਇਤਃ ਪਰੰ ਚ ਵੋ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਨਗੋਚਰਾਃ।
ਉਪਸ਼੍ਥਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੋ ਰਾਜਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਚ ਵਃ ਸਦਾ ॥ 3-163-14 (22257)
ਤਥੈਵ ਚਾੰਨਪਾਨਾਨਿ ਸ੍ਵਾਦੂਨਿ ਚ ਬਬੂਨਿ ਚ।
ਆਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਃ ਸਦਾ ਵਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-163-15 (22258)
ਯਥਾ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਯਥਾ ਵਾਯੋਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਯਥਾ ਤਾਤ ਯੋਗੋਤ੍ਪੰਨੋ ਨਿਜਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-163-16 (22259)
ਆਤ੍ਮਜਾਵਾਤ੍ਮਸੰਪੰਨੌ ਯਮੌ ਚੋਭੌ ਯਥਾਸ਼੍ਵਿਨੋਃ।
ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ੍ਤਦ੍ਵਨ੍ਮਮਾਪੀਹ ਯੂਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-163-17 (22260)
ਅਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਧਾਨਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਧਾਨਵਿਤ੍।
ਭੀਮਸੇਨਾਦਵਰਜਃ ਪਲ੍ਗੁਨਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਦਿਵਿ ॥ 3-163-18 (22261)
ਯਾਃ ਕਾਸ਼੍ਚਨ ਮਤਾ ਲੋਕੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਾਃ ਪਰਮਸੰਪਦਃ।
ਜਨਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਤਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾਸ੍ਤਾਤ ਧਨੰਜਯੇ ॥ 3-163-19 (22262)
ਦ੍ਰਮੋ ਦਾਨੰ ਬਲੰ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਹ੍ਰੀਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਸ੍ਤੇਜ ਉਤ੍ਤਮਮ੍।
ਏਤਾਨ੍ਯਪਿ ਮਹਾਸਤ੍ਵੇ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ਯਮਿਤਤੇਜਸਿ ॥ 3-163-20 (22263)
ਨ ਮੋਹਾਤ੍ਕੁਰੁਤੇ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਕਰ੍ਮ ਪਾਣ੍ਡਵ ਗਰ੍ਹਿਤਮ੍।
ਨ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੋਕ੍ਤਾਨਿ ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ ॥ 3-163-21 (22264)
ਸ ਦੇਵਪਿਤ੍ਰੁʼਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਕੁਰੂਣਆਂ ਕੀਰ੍ਤਿਵਰ੍ਧਨਃ।
ਆਨੀਤਃ ਕੁਰੁਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸਦ੍ਮਨਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-163-22 (22265)
ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮਹੀਪਾਲਾਨ੍ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਸ਼ਮਾਨਯਤ੍।
ਸ ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਰ੍ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਪਿਤੁਸ੍ਤਵ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-163-23 (22266)
ਪ੍ਰੀਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਦਿਵਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਾ।
ਸਮ੍ਯਕ੍ਵਾਸੌ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਃ ਕੁਲਧੁਰ੍ਯ ਇਵ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-163-24 (22267)
ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਵਿਪ੍ਰਾਨ੍ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਸਪ੍ਤ ਮੁਖ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਮੇਧਾਨਾਹਰਦ੍ਯਮੁਨਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-163-25 (22268)
ਅਧਿਰਾਜਃ ਸ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਃ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗਜਿਚ੍ਛਕ੍ਰਲੋਕਸ੍ਥਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-163-26 (22269)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-163-27x (2303)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਚਨੰ ਧਨਦੇਨ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਤਤਸ੍ਤੇਨ ਬਭੂਵਃ ਸੰਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-163-27 (22270)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਗਦਾਂ ਖਙ੍ਗੰ ਧਨੁਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਪ੍ਰਾਧ੍ਵੰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਮਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਕੁਬੇਰਾਯ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-163-28 (22271)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਨਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਰਣ੍ਯਃ ਸ਼ਰਣਾਗਤਮ੍।
ਮਾਨਹਾ ਭਵ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਨਨ੍ਦਿਵਰ੍ਧਨਃ ॥ 3-163-29 (22272)
`ਵਿਭਯਸ੍ਤਾਪ ਸ਼ੈਲਾਗ੍ਰੇ ਵਸਾਨਃ ਸਹ ਬਨ੍ਧੁਭਿਃ।
ਸੁਪਰ੍ਣਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਨਾਂ ਸਤਤੰ ਮਾਨਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭਵ ॥ 3-163-30 (22273)
ਰੁʼਜੁਂ ਪਸ਼੍ਯਤ ਮਾ ਵਕ੍ਰੰ ਸਤ੍ਯੰ ਵਦਤ ਮਾ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਦੀਰ੍ਘੰ ਪਸ਼੍ਯਤ ਮਾ ਹ੍ਰਸ੍ਵੰ ਪਰੰ ਪਸ਼੍ਯਤ ਮਾ(ਅ)ਪਰਮ੍' ॥ 3-163-31 (22274)
ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਵੇਸ਼੍ਮਸੁ ਰਮ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਸਤਾਮਿਤ੍ਰਤਾਪਨਾਃ।
ਕਾਮਾੰਨ ਪਰਿਹਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵੋਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-163-32 (22275)
ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਵ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਮਘਵਤੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-163-33 (22276)
ਏਵਮੁਤ੍ਤਮਕਰ੍ਮਾਣਮਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਅਸ੍ਤੰ ਗਿਰਿਮਿਵਾਦਿਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਯਯੌ ਗੁਹ੍ਯਕਾਧਿਪਃ ॥ 3-163-34 (22277)
ਤੰ ਪਰਿਸ੍ਤੋਮਸੰਕੀਰ੍ਣੈਰ੍ਨਾਨਾਰਤ੍ਨਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤੈਃ।
ਯਾਨੈਰਨੁਯਯੁਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-163-35 (22278)
ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਿਵ ਕਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਃ ਕੁਬੇਰਸਦਨੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਬਭੂਵ ਪਰਮਾਸ਼੍ਵਾਨਾਮੈਰਾਵਤਪਥੇ ਯਥਾ ॥ 3-163-36 (22279)
ਤੇ ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤੂਰ੍ਣਮਾਕਾਸ਼ੰ ਧਨਾਧਿਪਤਿਵਾਜਿਨਃ।
ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ ਇਵਾਭ੍ਰਾਣਿ ਪਿਬਨ੍ਤ ਇਵਮਾਰੁਤਮ੍ ॥ 3-163-37 (22280)
ਤਤਸ੍ਤਾਨਿ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਗਤਸਤ੍ਵਾਨਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਅਪਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ ਸ਼ੈਲਾਗ੍ਰਾਦ੍ਧਨਾਧਿਪਤਿਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 3-163-38 (22281)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਹਿ ਸ਼ਾਪਕਾਲਃ ਸ ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਧੀਮਤਾ।
ਸਮਰੇ ਨਿਹਤਾਸ੍ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਾਪਸ੍ਯਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-163-39 (22282)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵੇਸ਼੍ਮਸੁ ਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਮ੍।
ਸੁਖਮੂਸ਼਼ੁਰ੍ਗਤੋਦ੍ਵੇਗਾਃ ਪੂਜਿਤਾਃ ਸਹ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ॥ 3-163-40 (22283)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਯਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 163 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-163-1 ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਯਤ੍ਨਸ਼ੀਲਤਾ। ਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਮਭਿਭਾਵਨਹੇਤੁਃ ਕ੍ਰਿਯਾ। ਵਿਧਾਨਾਨਾਂ ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਂ ਵਿਧਿਰਭ੍ਯੁਦਯਹੇਤੁਃ। ਅਦੇਸ਼ੇ ਅਕਾਲੇ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਦਿਕਮਭਿਭਵਹੇਤੁਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-163-6 ਸੰਰਮ੍ਭਾਤ੍ ਕੋਪਾਤ੍ ॥ 3-163-8 ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੀਨਾਂ ਵਞ੍ਜਨਾਪਰਾਣਾਮ੍ ॥ 3-163-9 ਅਵਲਿਪ੍ਤੋ ਗਰ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-163-18 ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਯਾਥਾਤ੍ਮ੍ਯਮ੍। ਵਿਧਾਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯਮ੍ ॥ 3-163-19 ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਯ ਹਿਤਾਃ ਸੰਪਦਃ ॥ 3-163-22 ਕੁਰੁਤੇ ਅਭ੍ਯਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-163-25 ਮਹਾਮੇਧਾਨਸ਼੍ਵਮੇਧਾਨ੍ ॥ 3-163-28 ਪ੍ਰਾਧ੍ਵੰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬਹ੍ਵਾ। ਉਪਸੰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-163-29 ਨਨ੍ਦਿਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ॥ 3-163-32 ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਵੇਸ਼੍ਮਸੁ ਅਸ੍ਮਦੀਯੇਸ਼਼ੁ। ਕਾਮਾਨ੍ ਕਾਮ੍ਯਮਾਨਾਨਰ੍ਥਾਨ੍ ਨ ਪਰਿਹਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਿੰਤੁ ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-163-35 ਪਰਿਸ੍ਤੋਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਰਕਮ੍ਬਲਾ ਹਸ੍ਤ੍ਯਾਦੀਨਾਂ ਪਲ੍ਯਾਣਭੂਤਾਃ ॥ 3-163-36 ਐਰਾਵਤਪਥੇ ਇਨਦ੍ਰਪੁਰੀਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇ ॥ 3-163-38 ਅਪਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ ਅਪਾਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 164
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.164. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 164
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਮੇਰੁਮਨ੍ਦਵਵਰ੍ਣਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰ੍ਯਾਦਿਗਤਿਪ੍ਰਕਾਰਨਿਰੂਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-164-0 (22284)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-164-0x (2304)
ਤਤਃ ਸੂਰ੍ਯੋਦਯੇ ਧੌਮ੍ਯਃ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀਸਹਿਤਾਂਸ੍ਚ ਤਾਨ੍।
ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਣੇਨ ਸਹਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-164-1 (22285)
ਤੇ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯਾਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣਸ੍ਯ ਪਾਦੌ ਧੌਮ੍ਯਸ੍ਯ ਚੈਵ ਹ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ੍ਤਾਨਪੂਜਯਨ੍ ॥ 3-164-2 (22286)
`ਆਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ'।
ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਪਾਣੌ ਪਾਣਿਨਾ ਸ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਪ੍ਰਾਚੀਂ ਦਿਸ਼ਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-164-3 (22287)
ਅਸੌ ਸਾਗਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਾਂ ਭੂਮਿਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਸ਼ੈਲਰਾਜੋ ਮਹਾਰਾਜ ਮਨ੍ਦਰੋ(ਅ)ਭਿਵਿਰਾਜਯਨ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋਪੇਤਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡਵ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-164-4 (22288)
ਪਰ੍ਵਤੈਸ਼੍ਚ ਵਨਾਨ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਕਾਨਨੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ੋਭਿਤਮ੍।
ਏਤਮਾਹੁਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਚ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਾਤ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-164-5 (22289)
ਅਤਸ਼੍ਚੋਦ੍ਯਨ੍ਤਮਾਦਿਤ੍ਯਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦੇਵਤਾਃ ॥ 3-164-6 (22290)
ਯਮਸ੍ਤੁ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਪ੍ਰੇਤਸਤ੍ਵਗਤੀਮੇਤਾਂ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਾਸ਼੍ਰਿਤੋ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-164-7 (22291)
ਏਤਤ੍ਸੰਯਮਨੰ ਪੁਣ੍ਯਮਤੀਵਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਪ੍ਰੇਤਰਾਜਸ੍ਯ ਭਵਨਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਤਮ੍ ॥ 3-164-8 (22292)
ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸਵਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸਤ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਅਸ੍ਤੰ ਪਰ੍ਵਤਰਾਜਾਨਮੇਤਮਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-164-9 (22293)
ਏਵੰ ਪਰ੍ਵਤਰਾਜਾਨੰ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਚ ਮਹੋਦਧਿਮ੍।
ਅਵਸਨ੍ਵਰੁਣੋ ਰਾਜਾ ਭੂਤਾਨਿ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-164-10 (22294)
ਉਦੀਚੀਂ ਦੀਪਯੰਨੇਸ਼਼ ਦਿਸ਼ੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਕੀਰ੍ਤਿਮਾਨ੍।
ਮਹਾਮੇਰੁਰ੍ਮਹਾਭਾਗ ਸ਼ਿਵੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਾਂਗਤਿਃ ॥ 3-164-11 (22295)
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਦਸ਼੍ਚੈਵ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਚਾਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ।
ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਜ੍ਜਙ੍ਗਮਾਗਮਮ੍ ॥ 3-164-12 (22296)
ਯਾਨਾਹੁਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਮਾਨਸਾਨ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਸਪ੍ਤਮਾਨ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਮਹਾਮੇਰੁਃ ਸ਼ਿਵੰ ਸ੍ਥਾਨਮਨਾਮਯਮ੍ ॥ 3-164-13 (22297)
ਅਤ੍ਰੈਵ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਪੁਨਰੇਸ਼਼ੋਦਯਨ੍ਤਿ ਚ।
ਸਪ੍ਤ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਾਤ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਪ੍ਰਮੁਖਾਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-164-14 (22298)
ਦੇਸ਼ੰ ਵਿਰਜਸੰ ਪਸ਼੍ਯ ਮੇਰੋਃ ਸ਼ਿਖਰਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਯਤ੍ਰਾਤ੍ਮਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤੈਰਧ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਦੇਵੈਃ ਸਹ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-164-15 (22299)
ਯਮਾਹੁਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੇਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਅਨਾਦਿਨਿਧਨੰ ਦੇਵੰ ਪ੍ਰਭੁਂ ਨਾਰਾਯਣੰ ਪਰਮ੍ ॥ 3-164-16 (22300)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸਦਨਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਪਰੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਯਤ੍ਨਾਤ੍ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਤੇਜੋਮਯੰ ਸ਼ੁਭਮ੍ ॥ 3-164-17 (22301)
ਅਤ੍ਯਰ੍ਕਾਨਲਦੀਪ੍ਤੰ ਤਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ੍ਵਯੈਵ ਪ੍ਰਭਯਾ ਰਾਜਨ੍ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਦੇਵਦਾਨਵੈਃ ॥ 3-164-18 (22302)
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾਂ ਨਾਰਾਯਣਸ੍ਥਾਨੰ ਮੇਰਾਵਤਿਵਿਰਾਜਤੇ ॥ 3-164-19 (22303)
ਯਤ੍ਰ ਭੂਤੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਤਾਤ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰਾਤ੍ਮਭੂਃ।
ਭਾਸਯਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸੁਸ਼੍ਰਿਯਾ(ਅ)ਭਿਵਿਰਾਜਤੇ ॥ 3-164-20 (22304)
ਨਾਤ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਾਤ ਕੁਤ ਏਵ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਗਤਿੰ ਹ੍ਯੇਤਾਂ ਯਤੀਨਾਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-164-21 (22305)
ਨ ਤੰ ਜ੍ਯੋਤੀਂਪਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭਾਸਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਸ੍ਵਯੰਪ੍ਰਭੁਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਤਤ੍ਰ ਹ੍ਯਤਿਵਿਰਾਜਤੇ ॥ 3-164-22 (22306)
ਯਤਯਸ੍ਤਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਨਾਰਾਯਣੰ ਹਰਿਮ੍।
ਪਰੇਣ ਤਪਸਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਭਾਵਿਤਾਃ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸ਼ੁਭੈਃ।
ਯੋਗਸਿਦ੍ਧਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਸ੍ਤਮੋਮੋਹਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ ॥ 3-164-23 (22307)
ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰ੍ਨੇਮੰ ਲੋਕਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ।
ਸ੍ਵਯੰਭੁਵੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਵਦੇਵੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 3-164-24 (22308)
ਸ੍ਥਾਨਮੇਤਨ੍ਮਹਾਭਾਵ ਧ੍ਰੁਵਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਈਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਸਦਾ ਹ੍ਯੇਤਤ੍ਪ੍ਰਣਮਾਤ੍ਰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-164-25 (22309)
[ਏਨੰ ਤ੍ਵਹਰਹਰ੍ਮੇਰੁਂ ਸੂਰ੍ਯਾਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸੌ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯਕੁਰੁਤਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-164-26 (22310)
ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਚਾਪ੍ਯਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਨਘ ਸਰ੍ਵਤਃ।
ਪਰਿਯਾਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰਾਜ ਗਿਰਿਰਾਜੰ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥] 3-164-27 (22311)
ਏਤੰ ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਭਗਵਾਨਪਿ।
ਕੁਰੁਤੇ ਵਿਤਮਸ੍ਕਰ੍ਮਾ ਆਦਿਤ੍ਯੋ(ਅ)ਭਿਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 3-164-28 (22312)
ਅਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਤਃ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਦਿਵਾਕਰਃ।
ਉਦੀਚੀਂ ਭਜਤੇ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਂ ਬਹੁਧਾ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-164-29 (22313)
ਸੁਮੇਰੁਮਨੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ ਪੁਨਰ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਪ੍ਰਾਙ੍ਯੁਖਃ ਸਵਿਤਾ ਦੇਵਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੇ ਰਤਃ ॥ 3-164-30 (22314)
ਸ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਭਜਨ੍ਕਾਲਾਨ੍ਬਹੁਧਾ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ।
ਤਥੈਵ ਭਗਵਾਨ੍ਸੋਮੋ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੈਃ ਸਹ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-164-31 (22315)
ਏਵਮੇਤੰ ਤ੍ਵਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਮਹਾਮੇਰੁਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ।
ਸੋਮਸ਼੍ਚ ਵਿਭਜਨ੍ਕਾਲੰ ਬਹੁਧਾ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ।
ਭਾਸਯਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਪੁਨਰ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਾਗਰਮ੍ ॥ 3-164-32 (22316)
ਤਥਾ ਤਮਿਸ੍ਰਹਾ ਦੇਵੋ ਮਯੂਖੈਰ੍ਭਾਸਯਞ੍ਜਗਤ੍।
ਮਾਰ੍ਗਮੇਤਮਸੰਬਾਧਮਾਦਿਤ੍ਯਃ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-164-33 (22317)
ਸਿਸ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸ਼ਿਸ਼ਿਰਾਣ੍ਯੇਵ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਭਜਤੇ ਦਿਸ਼ਮ੍।
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਕਾਲੰ ਸ਼ਿਸ਼ਿਰਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-164-34 (22318)
ਸ੍ਥਾਵਰਾਣਾਂ ਚ ਭੂਤਾਨਾਂ ਜਙ੍ਗਮਾਨਾਂ ਚ ਤੇਜਸਾ।
ਤੇਜਾਂਸਿ ਸਮੁਪਾਦਤ੍ਤੇ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ ਵਿਭਾਵਸੁਃ ॥ 3-164-35 (22319)
ਤਤਃ ਸ੍ਵੇਦਃ ਕ੍ਲਮਸ੍ਤਨ੍ਦ੍ਰੀ ਗ੍ਲਾਨਿਸ਼੍ਚ ਭਜਤੇ ਨਰਾਨ੍।
ਪ੍ਰਾਣਿਭਿਃ ਸਤਤੰ ਸ੍ਵਪ੍ਨੋਹ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਚ ਨਿਪੇਵ੍ਯਤੇ ॥ 3-164-36 (22320)
ਏਵਮੇਤਮਨਿਰ੍ਦੇਸ਼੍ਯੰ ਮਾਰ੍ਗਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭਾਨੁਮਾਨ੍।
ਪੁਨਃ ਸ੍ਰੁʼਜਤਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਭਗਵਾਨ੍ਭਾਸਯਨ੍ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-164-37 (22321)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਮਾਰੁਤਸੰਤਾਪੈਃ ਸੁਖੈਃ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਾਨ੍।
ਵਰ੍ਧਯਨਸੁਮਹਾਤੇਜਾਃ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਤਿਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-164-38 (22322)
ਏਵਮੇਸ਼਼ ਚਰਨ੍ਪਾਰ੍ਥ ਕਾਲਚਕ੍ਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ।
ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸਵਿਤਾ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-164-39 (22323)
ਸੰਤਤਾ ਗਤਿਰੇਤਸ੍ਯ ਨੈਸ਼਼ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਆਦਾਯੈਵ ਤੁ ਭੂਤਾਨਾਂ ਤੇਜੋ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਤੇ ਪੁਨਃ ॥ 3-164-40 (22324)
ਵਿਭਜਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਾਯੁਃ ਕਰ੍ਮ ਚ ਭਾਰਤ।
ਅਹੋਰਾਤ੍ਰੰ ਕਲਾਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਸਦਾ ਵਿਭੁਃ ॥ 3-164-41 (22325)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਯਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 164 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-164-4 ਇਨ੍ਦ੍ਰਵੈਸ਼੍ਰਵਣਾਂਵੇਤਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡਵ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-164-7 ਪ੍ਰੇਤਸਤ੍ਵਗਤੀਂ ਮ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਗਮ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-164-7 ਸੰਯਮਨੰ ਨਾਮਤਃ ॥ 3-164-10 ਆਵਸੰਨਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ ॥ 3-164-12 ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼਼ਾਂ ਭੂਤਾਨਾਮਾਤ੍ਮਾ। ਸੰਪੂਰ੍ਣਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡਪਿਣ੍ਡਭਿਮਾਨਿਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-164-17 ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਚਤੁਰ੍ਮੁਖਸ੍ਯ ॥ 3-164-25 ਪ੍ਰਣਮ ਨਮਸ੍ਕੁਰੁ ॥ 3-164-26 ਉਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਅਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਗਤ੍ਵੈਵ। ਭਚਕ੍ਰਵੇਗਾਤ੍ ਕੁਲਾਲਚਕ੍ਰੇ ਪ੍ਰਤੀਪੰ ਕ੍ਰਮਨ੍ਤੀ ਪਿਪੀਲਿਕੇਵ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਕੁਰੁਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-164-32 ਪੁਨਰ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ਮਨ੍ਦਰਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-164-34 ਸ਼ਿਸ਼ਿਰਾਣਿ ਸ਼ੀਤਾਨਿ ॥ 3-164-35 ਤੇਜਾਂਸਿ ਸਮੁਪਾਦਤ੍ਤੇ ਗ੍ਰੀਸ਼਼੍ਮੇ ॥ 3-164-37 ਅਨਿਰ੍ਦੇਸ਼੍ਯੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 165
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.165. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 165
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਦਧਿਗਤਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣਾਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦ੍ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਨਿਵਾਸਿਨੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-165-0 (22326)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-165-0x (2305)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਵਸਤਾਂ ਤੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ
ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਂ ਸਦ੍ਵ੍ਰਤਮਾਸ੍ਥਿਤਾਨਾਮ੍।
ਰਤਿਃ ਪ੍ਰਮੋਦਸ਼੍ਚ ਬਭੂਵ ਤੇਸ਼਼ਾ-
ਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ॥ 3-165-1 (22327)
ਤਾਨ੍ਵੀਰ੍ਯਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਵਾਂ-
ਸ੍ਤੇਜਸ੍ਵਿਨਃ ਸਤ੍ਯਧ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਧਾਨਾਨ੍।
ਸੰਪ੍ਰੀਯਮਾਣਾ ਬਹਵੋ(ਅ)ਬਿਜਗ੍ਮੁ-
ਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ॥ 3-165-2 (22328)
ਤੰ ਪਾਦਪੈਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੈਰੁਪੇਤੰ
ਨਗੋਤ੍ਤਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਹਾਰਥਾਨਾਮ੍।
ਮਨਃਪ੍ਰਸਾਦਃ ਪਰਮੋ ਬਭੂਵ
ਯਥਾ ਦਿਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਰੁਦ੍ਗਣਾਨਾਮ੍ ॥ 3-165-3 (22329)
ਮਯੂਰਹੰਸਸ੍ਵਨਨਾਦਿਤਾਨਿ
ਪੁਸ਼਼੍ਪੋਪਕੀਰ੍ਣਾਨਿ ਮਹਾਚਲਸ੍ਯ।
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣਿ ਸਾਨੂਨਿ ਚ ਪਸ਼੍ਯਮਾਨਾ
ਗਿਰੇਃ ਪਰੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮਵਾਪ੍ਯ ਤਸ੍ਥੁਃ ॥ 3-165-4 (22330)
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਕੁਬੇਰੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਮਿ-
ੰਨਗੋਤ੍ਤਮੇ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਕੂਟਗੁਲ੍ਮਾਃ।
ਕਾਦਮ੍ਬਕਾਰਣ੍ਡਵਹੰਸਜੁਸ਼਼੍ਟਾਃ
ਪਦ੍ਮਾਕੁਲਾਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ ॥ 3-165-5 (22331)
ਕ੍ਰੀਡਾਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂਸ੍ਚ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਰੂਪਾ-
ਨ੍ਸਵੇਦਿਕਾਂਸ੍ਤੇ ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਸੁਵੇਸ਼ਾਨ੍।
ਮਣਿਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਾਂਸ਼੍ਚ ਮਨੋਰਮਾਂਸ਼੍ਚ
ਯਥਾ ਭਵੇਯੁਰ੍ਨਦਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ॥ 3-165-6 (22332)
ਅਨੇਕਵਰ੍ਣੈਸ਼੍ ਸੁਗਨ੍ਧਿਭਿਸ਼੍ਚ
ਮਹਾਦ੍ਰੁਮੈਃ ਸੰਤਤਮਭ੍ਰਜਾਲੈਃ।
ਤਪਃਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਸਤਤੰ ਚਰਨ੍ਤਃ
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਗਿਰੇਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਿਤੁਂ ਨ ਸ਼ੇਕੁਃ ॥ 3-165-7 (22333)
ਸ੍ਵਤੇਜਸਾ ਤਸ੍ਯ ਨਗੋਤ੍ਤਮਸ੍ਯ
ਮਹੌਸ਼਼ਧੀਨਾਂ ਚ ਤਥਾ ਪ੍ਰਭਾਵਾਤ੍।
ਵਿਭਕ੍ਤਰੂਪਃ ਸਵਿਤਾ ਬਭੂਵ
ਨਿਸ਼ਾਮੁਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਣਾਮ੍ ॥ 3-165-8 (22334)
ਯਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਾਨਾਂ
ਵਿਭਾਵਸੁਰ੍ਭਾਵਿਤਾ ਹਰੀਸ਼ਃ।
ਤਸ੍ਯੋਦਯੰ ਚਾਸ੍ਤਮਨੰ ਚ ਵੀਰ-
ਸ੍ਤਤ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਸ੍ਤੇ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਸਿੰਹਾਃ ॥ 3-165-9 (22335)
ਰਵੇਸ੍ਤਮਿਸ੍ਰਾਗਮਨਿਰ੍ਗਮਾਂਸ੍ਤੇ
ਤਥੋਦਯੰ ਚਾਸ੍ਤਮਨੰ ਚ ਵੀਰਾਃ।
ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤਮੋਨੁਦਸ੍ਯ
ਗਭਸ੍ਤਿਜਾਲੈਃ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ੋ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ॥ 3-165-10 (22336)
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਵਨ੍ਤਃ ਸਤਤਕ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ
ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਚਿਵ੍ਰਤਾਸ਼੍ਚ।
ਸਤ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਰਥਸ੍ਯ
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਸ੍ਯਾਗਮਨਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-165-11 (22337)
ਇਹੈਵ ਹਰ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸਮਾਗਤਾਨਾਂ
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਧਨੰਜਯੇਨ।
ਇਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਃ ਪਰਮਾਸ਼ਿਪਸ੍ਤੇ
ਪਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤਪੋਯੋਗਪਰਾ ਬਭੂਵੁਃ ॥ 3-165-12 (22338)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਗਿਰੌ ਵਨਾਨਿ
ਕਿਰੀਟਿਨੰ ਚਿਨ੍ਤਯਤਾਮਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਮ੍।
ਬਭੂਵ ਰਾਵਿਰ੍ਦਿਵਸਸ਼੍ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ
ਸੰਵਤ੍ਸਰੇਣੈਵ ਸਮਾਨਰੂਪਃ ॥ 3-165-13 (22339)
ਯਦੈਵ ਧੌਮ੍ਯਾਨੁਮਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜਟਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤਃ ਸ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਃ।
ਤਦੈਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨਬਭੂਵ ਹਰ੍ਸ਼਼ਃ
ਕੁਤੋ ਰਤਿਸ੍ਤਦ੍ਗਤਮਾਨਸਾਨਾਮ੍ ॥ 3-165-14 (22340)
ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਨਿਯੋਗਾਤ੍ਤੁ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ
ਵਨਾਦਸੌ ਵਾਰਣਮਤ੍ਤਗਾਮੀ।
ਯਤ੍ਕਾਮ੍ਯਕਾਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤਃ ਸ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁ-
ਸ੍ਤਦੈਵ ਤੇ ਸ਼ੋਕਹਤਾ ਬਭੂਵੁਃ ॥ 3-165-15 (22341)
ਤਥੈਵ ਤੰ ਚਿਨ੍ਤਯਤਾਂ ਸਿਤਾਸ਼੍ਵ-
ਮਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਿਨੰ ਵਾਸਵਮਭ੍ਯੁਪੇਤਮ੍।
ਕਾਲਃ ਸ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਣ ਮਹਾਨਤੀਤ-
ਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਨਗੇ ਭਾਰਤ ਭਾਰਤਾਨਾਮ੍ ॥ 3-165-16 (22342)
[ਉਸ਼਼ਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ।
ਅਵਾਪ੍ਯ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਵਿਬੁਧੇਸ਼੍ਵਰਾਤ੍ ॥ 3-165-17 (22343)
ਆਗ੍ਨੇਯੰ ਵਾਰੁਣੰ ਸੌਮ੍ਯੰ ਵਾਯਵ੍ਯਮਥ ਵੈਸ਼਼੍ਣਵਮ੍।
ਐਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੰ ਪਾਰਮੇਸ਼਼੍ਠ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ ॥ 3-165-18 (22344)
ਯਮਸ੍ਯ ਧਾਤੁਃ ਸਵਿਤੁਸ੍ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟੁਰ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਚੰ।
ਤਾਨਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਭਿਵਾਦ੍ਯ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮ੍ ॥ 3-165-19 (22345)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤਦਾ ਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਆਗਚ੍ਛਦਰ੍ਜੁਨਃ ਪ੍ਰੀਤਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਗਨ੍ਧਪਾਦਨਮ੍ ॥ 3-165-20 (22346)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਯਕ੍ਸ਼਼ਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 165 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-165-4 ਮਹਤੀ ਚਲਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਃ ਸ਼ੋਭਾ ਯਸ੍ ਮਹਾਚਲਸ੍ਯ। ਚਲਾ ਲਮ੍ਯਾਂ ਪੁਮਾਨ੍ ਕਮ੍ਪੇ ਇਤਿ ਮੇਦਿਨੀ। ਸਾਨੂਨ੍ਯੇਵ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਗ੍ਰਾਣਿ ਪੁਂਸੰਯੋਗ੍ਯਾਨਿ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣੀਤ੍ਯੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ॥ 3-165-9 ਯੰ ਸੂਰ੍ਯਮ੍। ਵਿਭਾਵਸੁਵੈਹ੍ਨਿਰਾਸ੍ਥਿਤਃ। ਯਸ੍ਯ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਯੇਣੈਵ ਰਾਤ੍ਰੌ ਵਹ੍ਨਿਰ੍ਜਗਦ੍ਦੀਪਯਤਿ ਤਸ੍ਯੋਦਯਮਿਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 166
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.166. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 166
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ ਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਰ੍ਗਨਿਵਾਸਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-166-0 (22347)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-166-0x (2306)
ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਦ੍ਧਰਿਸੰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੰ
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਵਾਹੰ ਸਹਸੋਪਯਾਤਮ੍।
ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਪ੍ਰਭੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹਾਰਥਾਨਾਂ
ਹਰ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੰ ਚਿਨ੍ਤਯਤਾਂ ਬਭੂਵ ॥ 3-166-1 (22348)
ਸ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਃ ਸਹਸਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਨ੍ਮਾਤਲਿਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਃ।
ਬਭੌ ਮਹੋਲ੍ਕੇਵ ਘਨਾਨ੍ਤਰਸ੍ਥਾ
ਸ਼ਿਖੇਵ ਚਾਗ੍ਨੇਰ੍ਜ੍ਵਲਿਤਾ ਵਿਧੂਮਾ ॥ 3-166-2 (22349)
ਤਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ਸੰਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਕਿਰੀਟੀ
ਸ੍ਰਗ੍ਵੀ ਨਵਾਨ੍ਯਾਭਰਣਾਨਿ ਬਿਭ੍ਰਤ੍।
ਧਨੰਜਯੋ ਵਜ੍ਰਧਰਪ੍ਰਭਾਵਃ
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ਪਰ੍ਵਤਮਾਜਗਾਮ੍ ॥ 3-166-3 (22350)
ਸ ਸ਼ੈਲਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕਿਰੀਟਮਾਲੀ
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਵਾਹਾਦਵਰੁਹ੍ਯ ਤਸ੍ਮਾਤ੍।
ਧੌਮ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਦਾਵਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵ-
ਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਸ੍ਤਦਨਨ੍ਤਰੰ ਚ ॥ 3-166-4 (22351)
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਸ੍ਯਾਪਿ ਚ ਵਨ੍ਦ੍ਯ ਪਾਦੌ
ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤਾਭ੍ਯਾਮਭਿਵਾਦਿਤਸ਼੍ਚ।
ਸਮੇਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵ੍ਯ ਚੈਨਾਂ
ਪ੍ਰਹ੍ਵੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਭ੍ਰਾਤੁਰੁਪਹ੍ਵਰੇ ਸਃ ॥ 3-166-5 (22352)
ਬਭੂਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰਮਃ ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼-
ਸ੍ਤੇਨਾਪ੍ਰਮੇਯੇਣ ਸਮੇਤ੍ਯ ਤਤ੍ਰ।
ਸ ਚਾਪਿ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਕਿਰੀਟਮਾਲੀ
ਨਨਨ੍ਦ ਰਾਜਾਨਮਭਿਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ ॥ 3-166-6 (22353)
ਯਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ਸਪ੍ਤ ਜਘਾਨ ਪੂਗਾਨ੍
ਦਿਤੇਃ ਸੁਤਾਨਾਂ ਨਮੁਚੇਰ੍ਨਿਹਨ੍ਤਾ।
ਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰਵਾਹੰ ਸਮੁਪੇਤ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਾਃ
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਚਕ੍ਰੁਰਦੀਨਸਤ੍ਵਾਃ ॥ 3-166-7 (22354)
ਤੇ ਮਾਤਲੇਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰਤੀਵ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ
ਸਤ੍ਕਾਰਮਗ੍ਰ੍ਯੰ ਸੁਰਰਾਜਤੁਲ੍ਯਮ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵਚ੍ਚ ਦਿਵੌਕਸਙ੍ਘੰ
ਪਪ੍ਰਚ੍ਯੁਰੇਨੰ ਕੁਰੁਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਃ ॥ 3-166-8 (22355)
ਤਾਨਪ੍ਯਸੌ ਮਾਤਲਿਰਭ੍ਯਨਨ੍ਦ-
ਤ੍ਪਿਤੇਵ ਪੁਤ੍ਰਾਨਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍।
ਯਯੌ ਰਥੇਨਾਪ੍ਰਤਿਮਪ੍ਰਭੇਣ
ਪੁਨਃ ਸਕਾਸ਼ੰ ਤ੍ਰਿਦਿਵੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ॥ 3-166-9 (22356)
ਗਤੇ ਤੁ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਰਦੇਵਵਾਹੇ
ਸ਼ਕ੍ਰਾਤ੍ਮਜਃ ਸਰ੍ਵਰਿਪੁਪ੍ਰਮਾਥੀ।
`ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ ਇਵ ਪ੍ਰਤੀਤਃ
ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸ੍ਵਦੇਹਾਦਵਮੁਚ੍ਯ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਃ' ॥ 3-166-10 (22357)
ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਦਤ੍ਤਾਨਿਦਦੌ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਮਹਾਧਨਾਨ੍ਯੁਤ੍ਤਮਰੂਪਵਨ੍ਤਿ।
ਦਿਵਾਕਰਾਭਾਣਿ ਵਿਭੂਸ਼਼ਣਾਨਿ
ਪ੍ਰੀਤਃ ਪ੍ਰਿਯਾਯੈ ਸੁਤਸੋਮਮਾਤ੍ਰੇ ॥ 3-166-11 (22358)
ਤਤਰੁʼਃ ਸ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵਾਨਾਂ
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਸੂਰ੍ਯਾਗ੍ਨਿਸਮਪ੍ਰਭਾਣਾਮ੍।
ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਣਾਮੁਪਵਿਸ਼੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ
ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵਤ੍ਕਥਯਾਂਬਭੂਵ ॥ 3-166-12 (22359)
ਏਵੰ ਮਯਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯੁਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨਿ
ਸ਼ਕ੍ਰਾਚ੍ਚ ਵਾਯੋਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਵਾਚ੍ਚ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍।
ਤਥੈਵ ਸ਼ੀਲੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਚ
ਪ੍ਰੀਤਾਃ ਸੁਰਾ ਮੇ ਸਹਿਤਾਃ ਸਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ॥ 3-166-13 (22360)
ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਤੋ ਵੈ ਸ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਕਰ੍ਮਾ
ਤੇਭ੍ਯਃ ਸਮਾਖ੍ਯਾਯ ਦਿਵਃਪ੍ਰਵੇਸ਼ਮ੍।
ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹਿਤਃ ਕਿਰੀਟੀ
ਸੁਸ਼਼੍ਵਾਪ ਤਾਮਾਵਸਤਿੰ ਪ੍ਰਤੀਤਃ ॥ 3-166-14 (22361)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 166 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-166-1 ਹਰਿਭਿਰਸ਼੍ਵੈਃ ਸੰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਮ੍। ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਾਹੰ ਰਥਮ੍ ॥ 3-166-5 ਪ੍ਰਹ੍ਵੋ ਨਮ੍ਰਃ। ਉਪਹ੍ਣਰੇ ਸਮੀਪੇ ॥ 3-166-7 ਪੂਗਾਨ੍ਯੂਥਾਨਿ ॥ 3-166-8 ਏਨੰ ਮਾਤਲਿਮ੍ ॥ 3-166-11 ਸੁਤਸੋਮੋ ਭੀਮਾਦ੍ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਂ ਜਾਤਃ ॥ 3-166-14 ਆਵਸਤਿੰ ਰਾਤ੍ਰਿਮ੍। ਪ੍ਰਤੀਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 167
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.167. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 167
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੇਤ੍ਯ ਜਯਾਸ਼ੀਃ ਸੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-167-0 (22362)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-167-0x (2307)
[ਤਤੋ ਰਜਨ੍ਯਾਂ ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈਰਵਨ੍ਦਤ ਧਨੰਜਯਃ ॥] 3-167-1 (22363)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਸਰ੍ਵਵਾਦਿਤ੍ਰਨਿਃਖਨਃ।
ਬਭੂਵ ਤੁਮੁਲਃ ਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍ ॥ 3-167-2 (22364)
ਰਥਨੇਮਿਖਨਸ਼੍ਚੈਵ ਘਣ੍ਟਾਸ਼ਬ੍ਦਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵ੍ਯਾਲਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਂ ਚ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-167-3 (22365)
`ਰਵੋਨ੍ਮੁਖਾਸ੍ਤੇ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਾਃ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਮਰੁਦ੍ਭਿਰਨ੍ਵਿਤੰ ਸ਼ਕ੍ਰਮਾਪਤਨ੍ਤੰ ਵਿਹਾਯਸਾ' ॥ 3-167-4 (22366)
ਤੇ ਸਮਨ੍ਤਾਦਨੁਯਯੁਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਸ੍ਤਥਾ।
ਵਿਮਾਨੈਃ ਸੂਰ੍ਯਸੰਕਾਸ਼ੈਰ੍ਦੇਵਰਾਜਮਰਿੰਦਮਮ੍ ॥ 3-167-5 (22367)
ਤਤਃ ਸ ਹਰਿਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਮੇਘਨਾਦਿਨਮਾਰੁਹ੍ਯ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਯਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ ॥ 3-167-6 (22368)
ਪਾਰ੍ਥਾਨਭ੍ਯਾਜਪਾਮਾਸ਼ੁ ਦੇਵਰਾਜਃ ਪੁਰੰਦਰਃ।
ਆਗਤ੍ਯ ਚ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਰਥਾਦਵਰੁਰੋਹ ਵੈ ॥ 3-167-7 (22369)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਦੇਵਰਾਜਮੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 3-167-8 (22370)
ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਚੈਵਾਥ ਵਿਧਿਵਦ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਯਥਾਰ੍ਹਮਮਿਤਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-167-9 (22371)
ਧਨੰਜਯਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਪੁਰੰਦਰਮ੍।
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਤ੍ਪ੍ਰਣਤਸ੍ਤਸ੍ਥੌ ਦੇਵਰਾਜਸਮੀਪਤਃ ॥ 3-167-10 (22372)
ਆਘ੍ਰਾਯ ਤੰ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਧਨੰਜਯਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਵਿਨੀਤੰ ਸ੍ਥਿਤਮਨ੍ਤਿਕੇ ॥ 3-167-11 (22373)
ਜਟਿਲੰ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਤਪੋਯੁਕ੍ਤਮਕਲ੍ਮਸ਼਼ਮ੍।
ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯਾਥ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਬਭੂਵ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤੋ ਦੇਵਰਾਜੰ ਚ ਪੂਜਯਨ੍ ॥ 3-167-12 (22374)
ਤੰ ਤਥਾ(ਅ)ਦੀਨਮਨਸੰ ਰਾਜਾਨੰ ਹਰ੍,ਸੰਪ੍ਲੁਤਮ੍।
ਉਵਾਚ ਵਚਨੰ ਧੀਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਪੁਰੰਦਰਃ ॥ 3-167-13 (22375)
ਤ੍ਵਮਿਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਪੁਨਰਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-167-14 (22376)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਲਬ੍ਧਾਨਿ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ
ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਯਤੇਨ ਰਾਜਨ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚਾਸ੍ਮਿ ਧਨੰਜਯੇਨ
ਜੇਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰੇਸ਼਼ ਲੋਕੈਃ ॥ 3-167-15 (22377)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਜਗਾਮ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 3-167-16 (22378)
ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸਮਾਗਮਮ੍।
ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਯ ਇਦੰ ਵਿਦ੍ਵਾਨਧੀਯੀਤ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-167-17 (22379)
ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਨਿਯਤਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਃ।
ਸ ਜੀਵੇਦ੍ਧਿ ਨਿਰਾਬਾਧਃ ਸੁਸੁਖੀ ਸ਼ਰਦਾਂ ਸ਼ਤਮ੍ ॥ 3-167-18 (22380)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 167 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-167-3 ਭੁਜਙ੍ਗਵ੍ਯਾਘ੍ਰਸਿੰਹਾਨਾਂ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-167-6 ਹਰਿਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਰਥਮ੍ ॥ 3-167-9 ਅਮਿਤਾਤ੍ਮਾ ਅਮਿਤਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 3-167-15 ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਿਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਧੇਨ। ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭਤ੍ਤੋ ਗਿਰਿਸ਼ਾਚ੍ਚ ਦੇਵਾਤ੍ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 168
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.168. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 168
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਕਿਰਾਤਰੂਪਿਣਾ ਸਹ ਯੁਦ੍ਧਪ੍ਰਕਾਰਸ੍ਯ ਪਾਸ਼ੁਪਤਾਸ਼੍ਰਲਾਭਪ੍ਰਕਾਰਸ੍ਯ ਚ ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-168-0 (22381)
ਵੈਸ਼ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-168-0x (2308)
ਯਥਾਗਤੰ ਗਤੇ ਸ਼ਕ੍ਰੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਸੰਗਤਃ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਚੈਵ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਮਪੂਜਯਤ੍ ॥ 3-168-1 (22382)
ਅਭਿਵਾਦਯਮਾਨੰ ਤੰ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨ੍ਯੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍।
ਹਰ੍ਸ਼਼ਗਦ੍ਗਦਯਾ ਵਾਚਾ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-168-2 (22383)
ਕਥਮਰ੍ਜੁਨ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਰਵ੍ਯਤਿਗਤਸ੍ਤਵ।
ਕਥੰ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਵਾਪ੍ਤਾਨਿ ਦੇਵਰਾਜਸ਼੍ਚ ਤੋਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-168-3 (22384)
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਾ ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਨਿ ਕਚ੍ਚਿਦਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸੁਰਾਧਿਪਃ ਪ੍ਰੀਤੋ ਰੁਦ੍ਰਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਦਾਤ੍ਤਵ ॥ 3-168-4 (22385)
ਯਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਭਗਵਾਨ੍ਵਾ ਪਿਨਾਕਧ੍ਰੁʼਤ੍।
ਯਥੈਵਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਵਾਪ੍ਤਾਨਿ ਯਥੈਵਾਰਾਧਿਤਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ॥ 3-168-5 (22386)
ਯਥੋਕ੍ਤਵਾਂਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਭਗਵਾਞ੍ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਰਰਿੰਦਮ।
ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਿਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਕਿੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-168-6 (22387)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ।
ਯਥਾ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਮਹਾਦੇਵੋ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-168-7 (22388)
ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਵਜ੍ਰਪਾਣੇਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਰਿੰਦਮ।
ਏਤਦਾਖ੍ਯਾਹਿ ਮੇ ਸਰ੍ਵਮਖਿਲੇਨ ਧਨੰਜਯ ॥ 3-168-8 (22389)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-168-9x (2309)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਹਨ੍ਤ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਧਿਨਾ ਯੇਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍।
ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮਹੰ ਦੇਵੰ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਚ ਸ਼ੰਕਰਮ੍ ॥ 3-168-9 (22390)
ਵਿਦ੍ਯਾਮਧੀਤ੍ਯ ਤਾਂ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤਾਮਰਿਮਰ੍ਦਨ।
ਭਵਤਾ ਚ ਸਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਪਸੇ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਵਨਮ੍ ॥ 3-168-10 (22391)
ਭ੍ਰੁʼਗੁਤੁਨ੍ਦਮਥੋ ਗਤ੍ਵਾ ਕਾਮ੍ਯਕਾਦਾਸ੍ਥਿਤਸ੍ਤਪਃ।
ਏਕਰਾਤ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤਃ ਕੰਚਿਦਪਸ਼੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਪਥਿ ॥ 3-168-11 (22392)
ਸ ਮਾਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕ੍ਵਾਸਿ ਗਨ੍ਤਾ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ।
ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਤਥੰ ਸਰ੍ਵਮਬ੍ਰਵੰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-168-12 (22393)
ਸ ਤਥ੍ਯੰ ਮਮ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਅਪੂਜਯਤ ਮਾਂ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਂਸ਼੍ਚਾਭਵਨ੍ਮਯਿ ॥ 3-168-13 (22394)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤਪ ਆਤਿਸ਼਼੍ਠ ਭਾਰਤ।
ਤਪਸ੍ਵੀ ਨਚਿਰੇਣ ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਵਿਬੁਧਾਧਿਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-168-14 (22395)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਵਚਨਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਗਿਰਿਮਾਰੁਹ੍ਯ ਸ਼ੈਸ਼ਿਰਮ੍।
ਤਪੋ(ਅ)ਤਪ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਮਾਸੰ ਮੂਲਫਲਾਸ਼ਨਃ ॥ 3-168-15 (22396)
ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮੇ ਮਾਸੋ ਜਲੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਤੋ ਗਤਃ।
ਨਿਰਾਹਾਰਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੇ(ਅ)ਥ ਮਾਸੇ ਪਾਣ੍ਡਵਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-168-16 (22397)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਬਾਹੁਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਤੁ ਮਾਸਮਸ੍ਮਿ ਸ੍ਥਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਨ ਚ ਮੇ ਹੀਯਤੇ ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-168-17 (22398)
ਪਞ੍ਚਮੇ ਤ੍ਵਥ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਪ੍ਰਥਮੇ ਦਿਵਸੇ ਗਤੇ।
ਵਰਾਹਸੰਸ੍ਥਿਤੰ ਭੂਤੰ ਮਤ੍ਸਮੀਪੰ ਸਮਾਗਮਤ੍ ॥ 3-168-18 (22399)
ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਪ੍ਰੋਥੇਨ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਵਿਲਿਖੰਸ਼੍ਚਰਣੈਰਪਿ।
ਸੰਮਾਰ੍ਜਞ੍ਜਠਰੇਣੋਰ੍ਵੀਂ ਵਿਵਰ੍ਤੰਸ਼੍ਚ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ॥ 3-168-19 (22400)
ਅਨੁ ਤਸ੍ਯਾਪਰੰ ਭੂਤੰ ਮਹਤ੍ਕੈਰਾਤਸੰਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਧਨੁਰ੍ਬਾਣਾਸਿਮਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਗਣਾਨੁਗਤੰ ਤਦਾ ॥ 3-168-20 (22401)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਤਥਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੇ ਮਹੇਸ਼਼ੁਧੀ।
ਅਤਾਡਯੰ ਸ਼ਰੇਣਾਥ ਤਦ੍ਭੂਤੰ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-168-21 (22402)
ਯੁਪਤ੍ਤੰ ਕਿਰਾਤਸ੍ਤੁ ਵਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਬਲਵਦ੍ਧਨੁਃ।
ਅਭ੍ਯਾਜਘ੍ਨੇ ਦ੍ਰੁʼਢਤਰੰ ਕਮ੍ਪਯੰਨਿਵ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ॥ 3-168-22 (22403)
ਸਤੁ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਨ੍ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਤਾਡਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-168-23 (22404)
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਨਿਸ਼ਿਤੈਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਦਰ੍ਪੰ ਹਨ੍ਮਿ ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵ।
ਸੰਘਰ੍ਸ਼਼ਵਾਨ੍ਮਹਾਕਾਯਸ੍ਤਤੋ ਮਾਮਭ੍ਯਧਾਵਤ ॥ 3-168-24 (22405)
ਤਤੋ ਗਿਰਿਮਿਵਾਤ੍ਯਰ੍ਥਮਾਵ੍ਰੁʼਣੋਨ੍ਮਾਂ ਮਹਾਸ਼ਰੈਃ।
ਤੰ ਚਾਹੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਸਮਵਾਕਿਰਮ੍ ॥ 3-168-25 (22406)
ਤਤਃ ਸ਼ਰੈਰ੍ਦੀਪ੍ਤਮੁਖੈਰ੍ਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤੈਰਨੁ ਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤੈਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਿਧ੍ਯਮਹੰ ਤੰ ਤੁ ਵਜ੍ਰੈਰਿਵ ਸ਼ਿਲੋਚ੍ਚਯਮ੍ ॥ 3-168-26 (22407)
ਤਸ੍ਯ ਤਚ੍ਛਤਧਾ ਰੂਪਮਭਵਚ੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਧਾ।
ਤਾਨਿ ਚਾਸ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਸ਼ਰੈਰਹਮਤਾਡਯਮ੍ ॥ 3-168-27 (22408)
ਪੁਨਸ੍ਤਾਨਿ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਏਕੀਭੂਤਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਮਹਾਰਾਜ ਤਾਨ੍ਯਹੰ ਵ੍ਯਧਮੰ ਪੁਨਃ ॥ 3-168-28 (22409)
ਅਣੁਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਚ੍ਛਿਰਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰੁʼਹਚ੍ਚਾਣੁਸ਼ਿਰਾਃ ਪੁਨਃ।
ਏਕੀਭੂਤਸ੍ਤਦਾ ਰਾਜਨ੍ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ਮਾਂ ਯੁਧਿ ॥ 3-168-29 (22410)
ਯਦਾ(ਅ)ਭਿਭਵਿਤੁਂ ਬਾਣੈਰ੍ਨ ਚ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਤੰ ਰਣੇ।
ਤਤੋ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠੰ ਵਾਯਵ੍ਯੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-168-30 (22411)
ਨ ਚੈਨਮਸ਼ਕੰ ਹਨ੍ਤੁਂ ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਤਿਹਤੇ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਵਿਸ੍ਮਯੋ ਮੇ ਮਹਾਨਭੂਤ੍ ॥ 3-168-31 (22412)
ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਸਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਮਹੰ ਤਤਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਪੂਗੇਨ ਮਹਤਾ ਰਣੇ ਭੂਤਮਵਾਕਿਰਮ੍ ॥ 3-168-32 (22413)
ਸ੍ਥੂਣਾਕਰ੍ਣਮਥੋ ਜਾਲੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ਰੋਲ੍ਵਣਮ੍।
ਸ਼ਲਭਾਸ੍ਤ੍ਰਮਸ਼੍ਮਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯਾਹਮਭ੍ਯਯਾਮ੍ ॥ 3-168-33 (22414)
ਜਗ੍ਰਾਸ ਪ੍ਰਸਭੰ ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਮੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਜਗ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਦਾਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-168-34 (22415)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤੈਰ੍ਬਾਣੈਃ ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੋਪਚੀਯਤ।
ਉਪਚੀਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਤਦਾ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ ॥ 3-168-35 (22416)
ਤਤਃ ਸੰਤਾਪਿਤਾ ਲੋਕਾ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸੂਤੇਨ ਤੇਜਸਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣਏਨ ਹਿ ਦਿਸ਼ਃ ਸ੍ਵੰ ਚ ਸਰ੍ਵਤੋ ਹਿ ਵਿਦੀਪਿਤੰ ॥ 3-168-36 (22417)
ਤਦਪ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨੈਵ ਵ੍ਯਸ਼ਾਮਯਤ੍।
ਬ੍ਰ੍ਹਮਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਤੁ ਹਤੇ ਰਾਜਨ੍ਭਯੰ ਮਾਂ ਮਹਦਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-168-37 (22418)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਤਥਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੇ ਮਹੇਸ਼਼ੁਧੀ।
ਸਹਸਾ(ਅ)ਭ੍ਯਹਨੰ ਭੂਤੰ ਤਾਨ੍ਯਪ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਭਕ੍ਸ਼਼ਯਤ੍ ॥ 3-168-38 (22419)
ਏਤੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤੇਨ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇਸ਼਼੍ਵਾਯੁਧੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਮਮ ਤਸ੍ ਚ ਭੂਤਸ੍ਯ ਬਾਹੁਯੁਦ੍ਧਮਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-168-39 (22420)
ਵ੍ਯਾਯਾਮੰ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਲੈਰਭਿਸਮਾਹਤੌ।
ਅਪਾਯਚ੍ਚ ਤਦ੍ਭੂਤਮਹੰ ਚਾਪਾਤਯੰ ਮਹੀਮ੍ ॥ 3-168-40 (22421)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਤਦ੍ਭੂਤੰ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ।
ਸਹ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਪਸ਼੍ਯਤੋ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤੋਪਮਮ੍ ॥ 3-168-41 (22422)
ਮੁਖ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਦ੍ਰੂਪਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਦਿਵ੍ਯਮੇਵ ਮਹਾਰਾਜ ਵਰਾਨੋ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤਮਮ੍ਬਰਮ੍ ॥ 3-168-42 (22423)
ਹਿਤ੍ਵਾ ਕਿਰਾਤਰੂਪੰ ਚ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਸ੍ਵਰੂਪੰ ਦਿਵ੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਯੌ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-168-43 (22424)
ਸੋ(ਅ)ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਤਤਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਭਗਵਾਨ੍ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਃ।
ਧਨੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਦਾ ਪਾਣੌ ਬਹੁਰੂਪਃ ਪਿਨਾਕਧ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 3-168-44 (22425)
ਸ ਮਾਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਸਮਰੇ ਤਥੈਵਾਭਿਮੁਖੰ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਰਥੋਵਾਚ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮੀਤਿ ਪਰੰਤਪ ॥ 3-168-45 (22426)
ਤਤਸ੍ਤਦ੍ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਤੂਣੌ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਸਾਯਕੌ।
ਪ੍ਰਾਦਾਨ੍ਮਮੈਵ ਭਗਵਾਨ੍ਵਰਯਸ੍ਵੇਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-168-46 (22427)
ਤੁਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮਿ ਤਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਿੰ ਕਰਵਾਣਿ ਤੇ।
ਮਨੋਗਤੰ ਵੀਰ ਯਤ੍ਤੇ ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਿਤਰਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਅਮਰਤ੍ਵਮਪਾਹਾਯ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਤ੍ਤੇ ਮਨੋਗਤਮ੍ ॥ 3-168-47 (22428)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਡਲਿਰੇਵਾਹਮਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਮਾਨਸਃ।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਸ਼ਰ੍ਵੰ ਤਤੋ ਵਚਨਮਾਦਦੇ ॥ 3-168-48 (22429)
ਭਗਵਾਨਮੇ ਪ੍ਰਸੰਨਸ਼੍ਚੇਦੀਪ੍ਸਿਤੋ(ਅ)ਯੰ ਵਰੋ ਮਮ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣੀਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਯਾਨਿ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਕਾਨਿਚਿਤ੍ ॥ 3-168-49 (22430)
ਦਦਾਨੀਤ੍ਯੇਵ ਭਗਵਾਨਬ੍ਰਵੀਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕਸ਼੍ਚ ਮਾਮ੍।
ਰੌਦ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਦੀਯੰ ਤ੍ਵਾਮੁਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-168-50 (22431)
ਪ੍ਰਦਦੌ ਚ ਮਮ ਪ੍ਰੀਤਃ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਉਵਾਚ ਚ ਮਹਾਦੇਵੋ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 3-168-51 (22432)
ਨ ਪ੍ਰਯੋਜ੍ਯੰਭਵੇਦੇਤਨ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਕਥੰਚਨ।
[ਜਗਦ੍ਵਿਨਿਰ੍ਦਹੇਦੇਵਮਲ੍ਪਤੇਜਸਿ ਪਾਤਿਤਮ੍ ॥ 3-168-52 (22433)
ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਨ ਬਲਵਤ੍ਪ੍ਰਯੋਜ੍ਯੰਸ੍ਯਾਦ੍ਧਨੰਜਯ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਤਿਘਾਤੇ ਚ ਸਰ੍ਵਥੈਵ ਪ੍ਰਯੋਜਯੇਃ ॥ 3-168-53 (22434)
ਤਤੋ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਹਤੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਨਮ੍।
ਮੂਰ੍ਤਿਮਨ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਪ੍ਰਸੰਨੇ ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜੇ ॥ 3-168-54 (22435)
ਉਤ੍ਸਾਦਨਮਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪਰਸੇਨਾਨਿਕਰ੍ਤਨਮ੍।
ਦੁਰਾਸਦੰ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਸਹੰ ਸੁਰਦਾਨਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ॥ 3-168-55 (22436)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤ੍ਵਹੰ ਤੇਨ ਤਤ੍ਰੈਵ ਸਮੁਪਾਵਿਸ਼ਮ੍।
ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਤਸ਼੍ਚੈਵਮੇ ਦੇਵਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-168-56 (22437)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 168 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-168-2 ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 3-168-9 ਹਨ੍ਤੇਤ੍ਯਵ੍ਯਯੰ ਵਾਕ੍ਯਾਰਮ੍ਭੇ ਹਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਾ ॥ 3-168-15 ਸ਼ੈਸ਼ਿਰੰ ਹਿਮਮਯਮ੍ ॥ 3-168-17 ਪ੍ਰਾਣੋ ਬਲਮ੍ ॥ 3-168-18 ਚਤੁਰ੍ਥੇ ਮਾਸ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ। ਵਰਾਹਵਤ੍ ਸੰਸ੍ਥਿਤੰ ਆਕਾਰੋ ਯਸ੍ਯ ॥ 3-168-19 ਪ੍ਰੋਥੇਨ ਮੁਖਾਗ੍ਰੇਣ ਪੋਤ੍ਰਾਖ੍ਯੇਨ। ਵਿਵਰ੍ਤਨ੍ ਵਿਸ਼਼ਮੇਣ ਭਾਵੇਨ ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਇਤਸ੍ਤਤਃ ਪਰ੍ਯਟਨ੍ਵਾ ॥ 3-168-26 ਅਨੁਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤੈਃ ਦ੍ਰੁʼਢਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਃ ॥ 3-168-33 ਸ੍ਥੂਣਾਕਰ੍ਣ ਇਤਿ ਸ਼ਙ੍ਕੁਕਰ੍ਣਾਖ੍ਯੋ ਰੁਦ੍ਰਾਵਤਾਰਭੇਦਸ੍ਤਦ੍ਦੈਵਤ੍ਯਮਸ੍ਰਮ੍। ਜਾਲੰ ਜਲਮਯੰ ਵਾਰੁਣਮ੍। ਸ਼ੈਲਾਸ੍ਤ੍ਰਮਸ਼੍ਮਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-168-40 ਵ੍ਯਾਯਾਮੰ ਸੰਘਟਨਮ੍ ॥ 3-168-44 ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੋ ਬਲੀਵਰ੍ਦਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 169
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.169. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 169
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕਗਮਨਪ੍ਰਕਾਰਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰਨਿਵਾਸਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਦਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਪ੍ਰਕਾਰਸ੍ਯਚ ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-169-0 (22438)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-169-0x (2310)
ਤਤਸ੍ਤਾਮਵਸੰ ਪ੍ਰੀਤੋ ਰਜਨੀਂ ਤਤ੍ਰ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਦੇਵਦੇਵਸ੍ਯਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-169-1 (22439)
ਵ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੋ ਰਜਨੀਂ ਚਾਹੰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਪੌਰ੍ਵਾਹ੍ਣਿਕੀਃ ਕ੍ਰਿਯਾਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯੰ ਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸ੍ਮਿ ਯੰ ਪੁਰਾ ॥ 3-169-2 (22440)
ਤਸ੍ਮੈ ਚਾਹੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਨ੍ਯਵੇਦਯਮ੍।
ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਮਹਾਦੇਵੰ ਸਮੇਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-169-3 (22441)
ਸ ਮਾਮੁਵਾਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣੋ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਮਹਾਦੇਵੋ ਯਥਾ ਨਾਨ੍ਯੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍ ॥ 3-169-4 (22442)
ਸਮੇਤੰ ਲੋਕਪਾਲੈਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਵੈਵਸ੍ਵਤਾਦਿਭਿਃ।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਯਨਘ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸ ਚ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-169-5 (22443)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਮਾਂ ਰਾਜੰਨਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਅਗਚ੍ਛਤ੍ਸ ਯਥਾਕਾਮੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸੂਰ੍ਯਸੰਨਿਭਃ ॥ 3-169-6 (22444)
ਅਥਾਪਰਾਹ੍ਣੇ ਤਸ੍ਯਾਹ੍ਨਃ ਪ੍ਰਾਵਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਃ ਸਮੀਰਣਃ।
ਪੁਨਰ੍ਨਵਮਿਮੰ ਲੋਕੰ ਕੁਰ੍ਵੰਨਿਵ ਸਪਤ੍ਨਹਨ੍ ॥ 3-169-7 (22445)
ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਚੈਵ ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਸੁਗਨ੍ਧੀਨਿ ਨਵਾਨਿ ਚ।
ਸ਼ੈਸ਼ਿਰਸ੍ਯ ਗਿਰੇ ਪਾਦੇ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸਨ੍ਸਮੀਪਤਃ ॥ 3-169-8 (22446)
ਵਾਦਿਤ੍ਰਾਣਿਚ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਸੁਘੋਸ਼਼ਾਣਿ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਸ੍ਤੁਤਯਸ਼੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਸੰਯੁਕ੍ਤਾ ਅਸ਼੍ਰੂਯਨ੍ਤ ਮਨੋਹਰਾਃ ॥ 3-169-9 (22447)
ਗਣਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਤਤ੍ਰਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਤਥੈਵ ਚ।
ਪੁਰਸ੍ਤਾਦ੍ਦੇਵਦੇਵਸ੍ਯ ਜਗੁਰ੍ਗੀਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-169-10 (22448)
ਮਰੁਤਾਂ ਚ ਗਣਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਯਾਨੈਰੁਪਾਗਮਨ੍।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨੁਚਰਾ ਯੇ ਚ ਦੇਵਸਦ੍ਮਨਿਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-169-11 (22449)
ਤਤੋ ਮਰੁਤ੍ਵਾਨਹਰਿਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤੈਰ੍ਵਾਹੈਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤੈਃ।
ਸ਼ਚੀਸਹਾਯਸ੍ਤਤ੍ਰਾਯਾਤ੍ਸਹ ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਮਰੈਃ ॥ 3-169-12 (22450)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੈਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਕੁਬੇਰੋ ਨਰਵਾਹਨਃ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਮਾਂ ਰਾਜਁਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਤਃ ॥ 3-169-13 (22451)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਯਮੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਸ਼੍ਯੰ ਵ੍ਯਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਵਰੁਣੰ ਦੇਵਰਾਜੰ ਚ ਯਥਾਸ੍ਥਾਨਮਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-169-14 (22452)
ਤੇ ਮਾਮੂਚੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਿਤ੍ਵਾ ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਸਵ੍ਯਸਾਚਿੰਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਮਾਁਲ੍ਲੋਕਪਾਲਾਨਵਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 3-169-15 (22453)
ਸੁਰਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸਿ ਸ਼ੰਕਰਮ੍।
ਅਸ੍ਮਤ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਤ੍ਵਮਸ੍ਤ੍ਰਾਣੀਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-169-16 (22454)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਯਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਨ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਂ ਤਦਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ॥ 3-169-17 (22455)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਤੋ ਦੇਵੈਰਨੁਜ੍ਞਾਤੋਸ੍ਮਿ ਭਾਰਤ।
ਅਥ ਦੇਵਾ ਯਯੁਃ ਸਰ੍ਵੇਯਥਾਗਤਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-169-18 (22456)
ਮਘਵਾਨਪਿ ਮਾਂ ਦੇਵੋ ਰਥਮਾਰੋਪ੍ਯ ਸੁਪ੍ਰਭਮ੍।
ਉਵਾਚ ਭਗਵਾਨ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 3-169-19 (22457)
ਪੁਰੈਵਾਗਮਨਾਦਸ੍ਮਾਦ੍ਵੇਦਾਹੰ ਤ੍ਵਾਂ ਧਨੰਜਯ।
ਅਤਃ ਪਰੰ ਤ੍ਵਹੰ ਵੈ ਤ੍ਵਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯੇ ਭਰਤ੍ਰਸ਼਼ਭ ॥ 3-169-20 (22458)
ਤ੍ਵਯਾ ਹਿ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਪੁਰਾ ਸਮਾਪ੍ਲਾਵਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਤਪਸ਼੍ਚੇਦੰ ਮਹਤ੍ਤ੍ਪ੍ਤੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਗਨ੍ਤਾਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-169-21 (22459)
ਭੂਯਸ਼੍ਚੈਵ ਚ ਤਪ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਪਸ਼੍ਚਰਣਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
`ਦੁਸ਼੍ਚਰੰ ਘੋਰਮਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤਪੋਬਲਕਰੰ ਤਵ' ॥ 3-169-22 (22460)
ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਤ੍ਵਵਸ਼੍ਯੰ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਸ਼਼ੂਦਨ।
ਮਾਤਲਿਰ੍ਮੰਨਿਯੋਗਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਪ੍ਰਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-169-23 (22461)
ਵਿਦਿਤਸ੍ਤ੍ਵੰਹਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਮੁਨੀਨਾਂ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
`ਇਹਸ੍ਥਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਪਃ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍' ॥ 3-169-24 (22462)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਬ੍ਰੁਵੰ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਪ੍ਰਸੀਦ ਭਗਵਨ੍ਮਮ।
ਆਚਾਰ੍ਯੰ ਵਰਯੇ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਾਮਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-169-25 (22463)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-169-26x (2311)
ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ਤਾਤ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਰੰਤਪ।
ਯਦਰ੍ਥਮਸ੍ਤ੍ਰਾਣੀਪ੍ਸੁਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤੰ ਕਾਮੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 3-169-26 (22464)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਬ੍ਰੁਵੰ ਨਾਹੰ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਨ੍।
ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਨਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਘਾਤਨਾਤ੍ ॥ 3-169-27 (22465)
ਤਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਵਿਬੁਧਾਧਿਪ।
ਲੇਕਾਂਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਜਿਤਾਨ੍ਪਸ਼੍ਚਾਲ੍ਲਭੇਯੰ ਸੁਰਪੁਙ੍ਗਵ ॥ 3-169-28 (22466)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-169-29x (2312)
ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਮਯੈਤਤ੍ਤੇ ਵਾਕ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ ਧਨੰਜਯ।
ਮਮਾਤ੍ਮਜਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸੂਪਪੰਨਮਿਦੰ ਤਵ ॥ 3-169-29 (22467)
ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ ਮੇ ਭਵਨੰ ਗਤ੍ਵਾਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਭਾਰਤ।
ਵਾਯੋਰਗ੍ਨੇਰ੍ਵਸੁਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਵਰੁਣਾਤ੍ਸਮਰੁਦ੍ਗਣਾਤ੍ ॥ 3-169-30 (22468)
ਸਾਧ੍ਯੰ ਪੈਤਾਮਹੰ ਚੈਵ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਰਗਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਵੈਸ਼਼੍ਣਵਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-169-31 (22469)
ਮਦ੍ਗਤਾਨਿ ਚ ਜਾਨੀਹਿ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮਾਂ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-169-32 (22470)
ਅਥਾਪਸ਼੍ਯੰ ਹਰਿਯੁਜੰ ਰਥਮੈਨ੍ਦ੍ਰਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਦਿਵ੍ਯੰ ਮਾਯਾਮਯੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਯਤ੍ਤੰ ਮਾਤਲਿਨਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-169-33 (22471)
ਲੋਕਪਾਲੇਸ਼਼ੁ ਯਾਤੇਸ਼਼ੁ ਮਾਮੁਵਾਚਾਥ ਮਾਤਲਿਃ।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਦੇਵਰਾਜੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-169-34 (22472)
ਸੰਸਿਦ੍ਧਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕੁਰੁ ਕਾਰ੍ਯਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਲੋਕਾਨ੍ਸਸ਼ਰੀਰੋ ਦਿਵੰ ਵ੍ਰਜ ॥ 3-169-35 (22473)
ਦੇਵਰਾਜਃ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭਾਰਤ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰ ਮਾਤਲਿਨਾ ਗਿਰਿਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਸ਼ੈਸ਼ਿਰਮ੍ ॥ 3-169-36 (22474)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਮਾਰੋਹੰ ਰਥੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਚੋਦਯਾਮਾਸ ਸ ਹਯਾਨ੍ਮਨੋਮਾਰੁਤਰੰਹਸਃ ॥ 3-169-37 (22475)
[ਮਾਤਲਿਰ੍ਹਯਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੋ ਯਥਾਵਦ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਅਵੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ਚ ਮੇ ਵਕ੍ਰ੍ਰੁʼਂਸ੍ਤਿਤਸ੍ਯਾਥ ਸਸਾਰਥਿਃ।
ਤਥਾ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਰਥੇ ਰਾਜਨ੍ਵਿਸ੍ਮਿਤਸ਼੍ਚੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-169-38 (22476)
ਅਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤਮਿਦੰ ਤ੍ਵਦ੍ਯਵਿਚਿਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ।
ਯਦਾਸ੍ਥਿਤੋ ਰਥੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਪਦਾੰਨ ਚਲਿਤਃ ਪਦਮ੍ ॥] 3-169-39 (22477)
ਦੇਵਰਾਜੋ(ਅ)ਪਿਹਿ ਮਯਾ ਨਿਤ੍ਯਮਤ੍ਰੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਵਿਚਲਨ੍ਪ੍ਰਥਮੋਤ੍ਪਾਤੇ ਹਯਾਨਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-169-40 (22478)
ਤ੍ਵੰ ਪੁਨਃ ਸ੍ਥਿਤ ਏਵਾਤ੍ਰਰਥੇ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ।
ਅਤਿਸ਼ਕ੍ਰਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤਵੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ ॥ 3-169-41 (22479)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਕਾਸ਼ਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਮਾਤਲਿਰ੍ਵਿਬੁਧਾਲਯਾਨ੍।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਵਿਮਾਨਾਨਿ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-169-42 (22480)
[ਸ ਰਥੋ ਹਰਿਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਹ੍ਯੂਰ੍ਧ੍ਵਮਾਚਕ੍ਰਮੇ ਤਤਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਦੇਵਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪੂਜਯਨ੍ਤਿ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-169-43 (22481)
ਤਤਃ ਕਾਮਗਮਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨਪਸ਼੍ਯੰ ਵੈ ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਚੈਵ ਪ੍ਰਭਾਵਮਮਿਤੌਜਸਾਮ੍ ॥] 3-169-44 (22482)
ਨਨ੍ਦਨਾਦੀਨਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਵਨਾਨ੍ਯੁਪਵਨਾਨਿ ਚ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਮੇ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਮਾਤਲਿਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-169-45 (22483)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਭਵਨਮਪਸ਼੍ਯਭਮਰਾਵਤੀਮ੍।
ਦਿਵ੍ਯੈਃ ਕਾਮਫਲੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੈ ਰਤ੍ਨੈਸ਼੍ਚ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-169-46 (22484)
ਨ ਤਾਂ ਭਾਸਯਤੇ ਸੂਰ੍ਯੋ ਨ ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣੇ ਨ ਚ ਕ੍ਲਮਃ।
ਨ ਬਾਧਤੇ ਤਤ੍ਰਰਜਸ੍ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਤਿ ਨ ਜਰਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-169-47 (22485)
ਨ ਤਤ੍ਰਸ਼ੋਕੋ ਦੈਨ੍ਯੰ ਵਾ ਵੈਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਚੋਪਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਦਿਵੌਕਸਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਗ੍ਲਾਨਿਰਰਿਮਰ੍ਦਨ।
ਨ ਕ੍ਰੋਧਲੋਭੌ ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਤਾਮਸ਼ੁਬੰ ਵਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-169-48 (22486)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਣਿਨਃ ਸੁਰਵੇਸ਼੍ਮਨਿ।
ਨਿਤ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਾਦਪਾ ਹਰਿਤਚ੍ਛਦਾਃ ॥ 3-169-49 (22487)
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਃ ਪਦ੍ਮਸੌਗਨ੍ਧਿਕਾਯੁਤਾਃ।
ਸ਼ੀਤਸ੍ਤਤ੍ਰਵਵੌ ਵਾਯੁਃ ਸੁਗਨ੍ਧੋ ਵੀਜਤੇ ਸ਼ੁਭਃ ॥ 3-169-50 (22488)
ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਵਿਚਿਤ੍ਰਾ ਚ ਭੂਮਿਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾ।
ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਾਸ਼੍ਚ ਬਹਵੋ ਰੁਚਿਰਾ ਮਧੁਰਸ੍ਵਰਾਃ।
ਵਿਮਾਨਗਾਮਿਨਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਬਹਵੋ(ਅ)ਮਰਾਃ ॥ 3-169-51 (22489)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰ ਵਸੂਨ੍ਰੁਦ੍ਰਾਨ੍ਸਾਧ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸਮਰੁਦ੍ਗਣਾਨ੍।
ਆਦਿਤ੍ਯਾਨਸ਼੍ਵਿਨੌ ਚੈਵ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੂਜਯਮ੍ ॥ 3-169-52 (22490)
ਤੇ ਮਾਂ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਯਸ਼ਸਾ ਤੇਜਸਾ ਚ ਬਲੇਨ ਚ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਵਜਾਨਨ੍ਤ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਵਿਜਯੇਨ ਚ ॥ 3-169-53 (22491)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਤਾਂ ਪੁਰੀਂ ਦਿਵ੍ਯਾਂ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਪੂਜਿਤਾਮ੍।
ਦੇਵਰਾਜੰ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ॥ 3-169-54 (22492)
ਦਦਾਵਰ੍ਧਾਸਨੰ ਪ੍ਰੀਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਮੇ ਦਦਤਾਂਵਰਃ।
ਬਹੁਮਾਨਾਚ੍ਚ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਪਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਮਮ ਵਾਸਵਃ ॥ 3-169-55 (22493)
ਤਤ੍ਰਾਹੰ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਹਿਤੋ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਤਮਵਸੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਣੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-169-56 (22494)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੋਸ਼੍ਚ ਵੈ ਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਸਖਾ।
ਸ ਚ ਗਾਨ੍ਧਰ੍ਵਮਖਿਲੰ ਗ੍ਰਾਹਯਾਮਾਸ ਮਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-169-57 (22495)
ਤਤ੍ਰਾਹਮਵਸੰ ਰਾਜਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ਸੁਪੂਜਿਤਃ।
ਸੁਖੰ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ ਭਵਨੇ ਸਰ੍ਵਕਾਮਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-169-58 (22496)
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਵੈ ਗੀਤਸ਼ਬ੍ਦੰ ਚ ਤੂਰ੍ਯਸ਼ਬ੍ਦੰ ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯੰਸ਼੍ਚਾਪ੍ਸਰਸਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਨ੍ਤੀਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-169-59 (22497)
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਨਵਜ੍ਞਾਯ ਤਥ੍ਯੰ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਭਾਰਤ।
ਅਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਹਮਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-169-60 (22498)
ਤਤੋ(ਅ)ਤੁਸ਼਼੍ਯਤ੍ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਮੇ ਵਿਭੁਃ।
ਏਵੰ ਮੇ ਵਸਤੋ ਰਾਜੰਨੇਸ਼਼ ਕਾਲੋ(ਅ)ਤ੍ਯਗਾਦ੍ਦਿਵਿ ॥ 3-169-61 (22499)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 169 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-169-11 ਦੇਵਯਾਨੈਰ੍ਵਿਮਾਨੈਃ। ਦੇਵਸਦ੍ਮਨਿਵਾਸਿਨਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਬਾਲਾਦਯਃ ਸ਼ਚੀਜਯਨ੍ਤਾਦਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-169-14 ਯਥਾਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯਾਂ ਵਰੁਣਮਿਤ੍ਯਾਦਿ ॥ 3-169-27 ਅਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯੈਵ ਪ੍ਰਤਿਘਾਤਾਰ੍ਥਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਨਤ੍ਵਨ੍ਯਤ੍ਰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ॥ 3-169-33 ਮਾਯਾਮਯਮਿਵਾਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 3-169-39 ਪਦਾਤ੍ ਰਸ੍ਥਾਨਾਤ੍ ਨ ਚਲਿਤਃ। ਰਥਸ੍ਯ ਭ੍ਰਮਣੇਪਿ ਦ੍ਰੁʼਢਾਸਨ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-169-44 ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਿਣਮਿਤਿ ਦੈਰ੍ਧ੍ਯਾਭਾਵ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-169-53 ਅਨ੍ਵਜਾਨਨ੍ਤ ਵੀਰ੍ਯਾਦਿਮਾਨ੍ਭਵੇਤ੍ਯਾਸ਼ੀਰ੍ਵਾਦਾਨ੍ਦਦੁਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-169-60 ਅਨਵਜ੍ਞਾਯ ਆਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ। ਤਥ੍ਯੰ ਯਥਾਵਤ੍। ਅਤ੍ਯਥੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥ ਇਤਿ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ॥ 3-169-61 ਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਅਸ੍ਤ੍ਰੇਚ੍ਛਯਾ ਨਤੁ ਭੋਗੇਚ੍ਛਯਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 170
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.170. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 170
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਯਾਸਮਾਪ੍ਤੌ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਗੁਰੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਵੇਨ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਪਣੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇਨਾਰ੍ਜੁਨੇਨ ਤਦਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-170-0 (22500)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-170-0x (2313)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਮਤਿਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਮਥ ਮਾਂ ਹਰਿਵਾਹਨਃ।
ਰਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਪਾਣਿਬ੍ਯਾਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-170-1 (22501)
ਨ ਤ੍ਵਮਦ੍ਯ ਯੁਧਾ ਜੇਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਸੁਰਗਣੈਰਪਿ।
ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੈਰਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-170-2 (22502)
ਅਪ੍ਰਮੇਯੋ(ਅ)ਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਯੁਦ੍ਧੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਤਿਮਸ੍ਤਥਾ।
`ਅਜੇਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਸਰ੍ਵੈਰਪਿਸੁਰਾਸੁਰੈਃ' ॥ 3-170-3 (22503)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪੁਨਰ੍ਦੇਵਃ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਨੂਰੁਹਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਯੁਦ੍ਧੇ ਸਮੋ ਵੀਰ ਨ ਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-170-4 (22504)
ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ਸਦਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਚ੍ਚਾਸਿ ਸ਼ੂਰਸ਼੍ਚਾਸਿ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ ॥ 3-170-5 (22505)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਮਵਾਪ੍ਤਾਨਿ ਤ੍ਵਯਾ ਦਸ਼ ਚ ਪਞ੍ਚ ਚ।
ਪਞ੍ਚਭਿਰ੍ਵਿਧਿਭਿਃ ਪਾਰ੍ਥ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਨ ਤ੍ਵਯਾ ਸਮਃ ॥ 3-170-6 (22506)
ਪ੍ਰਯੋਗਮੁਪਸੰਹਾਰਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਚ ਧਨਞ੍ਜਯ।
ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਚ ਵੇਤ੍ਥ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤੀਘਾਤੰ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-170-7 (22507)
ਤਵ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥਕਾਲੋ(ਅ)ਯੰ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਃ ਪਰੰਤਪ।
ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਸ਼਼੍ਵ ਤੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਤਤੋ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਪਰਮ੍ ॥ 3-170-8 (22508)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਬ੍ਰਵੰ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵਰਾਜਮਿਦੰ ਵਚਃ।
ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯੰ ਯਨ੍ਮਯਾ ਕਰ੍ਤੁਂ ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵ ਨਿਬੋਧ ਤਤ੍ ॥ 3-170-9 (22509)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ।
ਨਾਵਿਪਹ੍ਯੰ ਤਵਾਦ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਕਿੰਚਨ ॥ 3-170-10 (22510)
ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਨਾਮ ਦਾਨਵਾ ਮਮ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ।
ਸਮੁਦ੍ਰਕੁਕ੍ਸ਼਼ਿਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਦੁਰ੍ਗੇ ਪ੍ਰਤਿਵਸਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-170-11 (22511)
ਤਿਸ੍ਰਃ ਕੋਟ੍ਯਃ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤਾਸ੍ਤੁਲ੍ਯਰੂਪਬਲਪ੍ਰਭਾਃ।
ਤਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰਜਹਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥਸ੍ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-170-12 (22512)
ਤਤੋ ਮਾਤਲਿਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਮਯੂਰਸਮਰੋਮਭਿਃ।
ਹਯੈਰੁਪੇਤੰ ਪ੍ਰਾਦਾਨ੍ਮੇ ਰਥੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਮਹਾਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-170-13 (22513)
ਬਬਨ੍ਧ ਚੈਵ ਮੇ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਕਿਰੀਟਮਿਦਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ੍ਵਰੂਪਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਚੈਵ ਪ੍ਰਾਦਾਦਙ੍ਗਵਿਭੂਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-170-14 (22514)
ਅਭੇਦ੍ਯੰ ਕਵਚੰ ਚੇਦੰ ਸ੍ਪਰ੍ਸਰੂਪਵਦੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਜਰਾਂ ਜ੍ਯਾਮਿਮਾਂ ਚਾਪਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵੇ ਸਮਯੋਜਯਤ੍ ॥ 3-170-15 (22515)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਯਾਮਹੰ ਤੇਨ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇਨ ਵਿਰਾਜਤਾ।
ਯੇਨਾਜਯਦ੍ਦੇਵਪਤਿਰ੍ਬਲਿੰ ਵੈਰੋਚਨਿੰ ਪੁਰਾ ॥ 3-170-16 (22516)
ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਤੇਨ ਘੋਸ਼਼ੇਣ ਬੋਧਿਤਾਃ।
ਮਨ੍ਵਾਨਾ ਦੇਵਰਾਜੰ ਮਾਂ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-170-17 (22517)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਮਾਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤ ਕਿੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਫਲ੍ਗੁਨ।
ਤਾਨਬ੍ਰੁਵੰ ਯਥਾਭੂਤਮਿਦੰ ਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 3-170-18 (22518)
ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਨਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਮਾਂ ਤਧੈਪਿਣਮ੍।
ਨਿਬੋਧਤ ਮਹਾਭਾਗਾ ਸ਼ਿਵੰ ਚਾਸ਼ਾਸ੍ਤ ਮੇ(ਅ)ਨਘਾਃ ॥ 3-170-19 (22519)
`ਤਤੋ ਵਾਗ੍ਭਿਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਭਿਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ'।
ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਰ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰਸੰਨਾਸ੍ਤੇ ਯਥਾ ਦੇਵੰ ਪੁਰੰਦਰਮ੍ ॥ 3-170-20 (22520)
ਰਥੇਨਾਨੇਨ ਮਘਵਾ ਜਿਤਵਾਞ੍ਸ਼ਮ੍ਬਰੰ ਯੁਧਿ।
ਨਮੁਚਿੰ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੌ ਚ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਨਰਕਾਵਪਿ ॥ 3-170-21 (22521)
ਬਹੂਨਿ ਚ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਯੁਤਾਨ੍ਯਰ੍ਬੁਦਾਨ੍ਯਪਿ।
ਰਥੇਨਾਨੇਨ ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਜਿਤਵਾਨ੍ਮਘਵਾ ਯੁਧਿ ॥ 3-170-22 (22522)
ਨ੍ਵਮਪ੍ਯਨੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨਿਬਾਤਕਵਚਾਨ੍ਰਣੇ।
ਵਿਜੇਤਾ ਯੁਧਿ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪੁਰੇਵ ਮਘਵਾ ਵਸ਼ੀ ॥ 3-170-23 (22523)
ਅਯੰਚ ਸ਼ਙ੍ਖਪ੍ਰਵਰੋ ਯੇਨ ਜੇਤਾਸਿ ਦਾਨਵਾਨ੍।
ਅਨੇਨ ਵਿਜਿਤਾ ਲੋਕਾ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣਾਪਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-170-24 (22524)
ਪ੍ਰਦੀਯਮਾਨੰ ਦੇਵੈਸ੍ਤੰ ਦੇਵਦਤ੍ਤੰ ਜਲੋਦ੍ਭਵਮ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਂ ਜਯਾਯੈਨੰ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਮਰੈਃ ॥ 3-170-25 (22525)
ਸ ਸ਼ਙ੍ਖੀ ਕਵਚੀ ਵਾਣੀ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼ਰਾਸਨਃ।
ਦਾਨਵਾਲਯਮਤ੍ਯੁਗ੍ਰੰ ਪ੍ਰਯਾਤੋਸ੍ਮਿ ਯੁਯੁਤ੍ਸਯਾ ॥ 3-170-26 (22526)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 170 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-170-6 ਪਞ੍ਚਭਿਃ ਪ੍ਰਯੋਗਾਦਿਭਿਃ ॥ 3-170-7 ਆਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ਪ੍ਰਯੋਗੋਪਸੰਹਾਰੌ। ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਨਾ ਦਗ੍ਧਾਨਾਮਨਾਗਸਾਂ ਪੁਨਰੁਜ੍ਜੀਵਨਮ੍। ਪ੍ਰਤੀਘਾਤੰ ਪਰਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣਾਭਿਭੂਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯੋਦ੍ਦੀਪਨਮ੍ ॥ 3-170-8 ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਯੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ। ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਵੇਦਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ। ਪਰੰ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-170-9 ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯੰ ਸ਼ਕ੍ਯਮ੍ ॥ 3-170-16 ਪ੍ਰਾਯਾਂ ਪ੍ਰਯਾਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ ॥ 3-170-19 ਆਸ਼ਾਸ੍ਤ ਆਸ਼ਾਧ੍ਵਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 171
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.171. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 171
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਨਿਵਾਤਕਵਚੈਃ ਸਹ ਯੁਯੁਤ੍ਸਯਾ ਮਾਤਲਿਸਨਾਥੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਰਥੇਨ ਤਤ੍ਪੁਰੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਅਰ੍ਜੁਨਸ਼ਙ੍ਖਧ੍ਵਨਿਸ਼੍ਰਵਣੇਨ ਸੰਨਦ੍ਧੈਰ੍ਨਿਵਾਤਕਵਚੈਸ੍ਤੇਨ ਸਹ ਯੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-171-0 (22527)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-171-0x (2314)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਸੁਰਪਿਭਿਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਮੁਦਧਿੰ ਭੀਮਮਪਾਂਪਤਿਮਥਾਵ੍ਯਯਮ੍ ॥ 3-171-1 (22528)
ਫੇਨਵਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚ ਸੰਹਤਾਸ਼੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਤਾਃ।
ਊਰ੍ਮਯਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਚਲਨ੍ਤਇਵ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ॥ 3-171-2 (22529)
ਨਾਵਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਤ੍ਰ ਰਤ੍ਨਪੂਰ੍ਣਾਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
`ਨਭਸੀਵ ਵਿਮਾਨਾਨਿ ਵਿਚਰਨ੍ਤ੍ਯੋ ਵਿਰੇਜਿਰੇ' ॥ 3-171-3 (22530)
ਤਿਮਿਙ੍ਗਿਲਾਃ ਕਚ੍ਛਪਾਸ਼੍ ਤਥਾ ਤਿਮਿਤਿਭਿਙ੍ਗਿਲਾਃ।
ਮਕਰਾਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਜਲੇ ਮਪ੍ਰਾ ਇਵਾਦ੍ਰਯਃ ॥ 3-171-4 (22531)
ਸ਼ਙ੍ਖਾਨਾਂ ਚ ਮਹਬਾਣਿ ਮਗ੍ਰਾਨ੍ਯਪ੍ਸੁ ਮਮਨ੍ਤਤਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ੍ਮ ਯਥਾ ਰਾਤ੍ਰੌ ਤਾਰਾਸ੍ਤਨ੍ਵਭ੍ਰਮੰਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-171-5 (22532)
ਤਥਾ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਤ੍ਰਰਤ੍ਨਸਙ੍ਘਾਃ ਪ੍ਲਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ।
ਵਾਯੁਸ਼੍ ਘ੍ਰੁʼਰ੍ਣਤੇ ਭੀਮਸ੍ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-171-6 (22533)
ਤਮਤੀਤ੍ਯ ਮਹਾਵੇਗੰ ਸਰ੍ਵਾਮ੍ਭੋਨਿਧਿਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਪਸ਼੍ਯੰ ਦਾਨਵਾਕੀਰ੍ਣੰ ਤਦ੍ਦੈਤ੍ਯਪੁਰਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍ ॥ 3-171-7 (22534)
ਤਤ੍ਰੈਵ ਮਾਤਲਿਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣੰ ਨਿਪਾਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲੇ।
ਦਾਨਵਾਨ੍ਰਥਘੋਪੇਣ ਤਨ੍ਪੁਰੰ ਸਮੁਪਾਦ੍ਰਵਤ੍ ॥ 3-171-8 (22535)
ਰਥਘੋਸ਼਼ੰ ਤੁ ਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ੍ਤਨਯਿਤ੍ਨੋਗ੍ਵਿਮ੍ਬਰੇ।
ਮਨ੍ਵਾਨਾ ਦੇਵਰਾਜੰ ਮਾਮਾਵਿਗ੍ਨਾ ਦਾਨਵਾ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-171-9 (22536)
ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਮਨਸਃ ਸ਼ਗ੍ਚਾਪਧਰਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਤਥਾ(ਅ)ਸਿਸ਼ੂਲਪਰਸ਼ੁਗਦਾਮੁਸਲਪਾਣਯਃ ॥ 3-171-10 (22537)
ਤਤੋ ਦ੍ਵਾਰਾਣਿ ਪਿਦਧੁਰ੍ਦਾਨਵਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਚੇਤਸਃ।
ਸੰਵਿਧਾਯ ਪੁਰੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਨ ਸ੍ਮ ਕਸ਼੍ਚਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-171-11 (22538)
ਤਤਃ ਸ਼ਙ੍ਖਮੁਪਾਦਾਯ ਦੇਵਦਤ੍ਤੰ ਮਹਾਸ੍ਵਨਮ੍।
ਪਰਮਾਂ ਮੁਦਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਪ੍ਰਾਧਮੰ ਤੰ ਸ਼ਨੈਰਹਮ੍ ॥ 3-171-12 (22539)
ਸ ਤੁ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਦਿਵੰ ਸ੍ਤਬ੍ਧ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਬ੍ਦਮਜੀਜਨਤ੍।
ਵਿਤ੍ਰੇਸੁਸ਼੍ਚ ਨਿਲਿਲ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਸੁਮਹਾਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ॥ 3-171-13 (22540)
ਤਤੋ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਦੰਸ਼ਿਤਾ ਵਿਵਿਧੈਸ੍ਤ੍ਰਾਣੈਰ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਯੁਪਾਣਯਃ ॥ 3-171-14 (22541)
ਆਯਸੈਸ਼੍ਰ ਮਹਾਸ਼ੂਲੈਰ੍ਗਦਾਭਿਰ੍ਮੁਸਲੈਰਪਿ।
ਪਟ੍ਟਸੈਃ ਕਰਵਾਲੈਸ਼੍ਚ ਰਥਚਕ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-171-15 (22542)
ਸ਼ਤਘ੍ਨੀਭਿਰ੍ਭੁਸ਼ੁਣ੍ਡੀਭਿਃ ਖਙ੍ਗੈਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੈਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤੈਃ।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤੈਰ੍ਦਿਤੇਃ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸਨ੍ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-171-16 (22543)
ਤਤੋ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਬਹੁਸ਼ੋ ਰਥਮਾਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਤਾਨ੍ਹਯਾਨ੍।
ਪ੍ਰਾਚੋਦਯਤ੍ਸਮੇ ਦੇਸ਼ੇ ਮਾਤਲਿਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-171-17 (22544)
ਤੇਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਣੁੰਨਾਨਾਸਾਸ਼ੁਤ੍ਵਾਚ੍ਛੀਘ੍ਰਗਾਮਿਨਾਮ੍।
ਨਾਨ੍ਵਪਸ਼੍ਯਤ੍ਤਦਾ ਕਸ਼੍ਰਿਤ੍ਤਨ੍ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-171-18 (22545)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਦਾਨਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰਯੋਧਵਾਤਾਨ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ।
ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵਰਰੂਪਾਣਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਚੋਦਯਨ੍ ॥ 3-171-19 (22546)
3-171-20 (22547)
ਤੇਨ ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਸਹਸਾ ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮਾਃ।
ਆਪ੍ਲਵਨ੍ਤ ਗਤੈਃ ਸਤ੍ਵੈਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-171-4 ਤਿਮਿਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਸ੍ਤ ਗਿਲਤਿ ਮਹਾਮਤਸ੍ਯਸ੍ਤਿਮਿਗਿਲਃ ਤਮਪਿ ਗਿਲਤੀਤਿ ਤਿਮਿਤਿਮਿਗਿਲਃ। ਤਿਮਿਰਿਵ ਗਿਲਨੀਯਸ੍ਤਿਮਿਗਿਲੋ ਯਸ੍ਯੇਤਿ ਵਿਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-171-6 ਘੂਰ੍ਮਤੇ ਭ੍ਰਮਤਿ ॥ 3-171-13 ਦਿਵੰ ਸ੍ਤਬ੍ਧ੍ਵਾ ਆਕਾਸ਼ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ॥ 3-171-14 ਦਸ਼ਿਤਾਃ ਸੰਨਦ੍ਧਾਃ। ਤ੍ਰਾਣੈਃ ਕਵਚੈਃ ॥ 3-171-19 ਤਤਸ੍ਤੇਦਾਨਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਬਾਦਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ। ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵਰਰੂਪਾਣਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਨਾਦਯਨ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-171-20 ਆਪ੍ਲਵਨ੍ਤ ਪਲਾਯਨੇ ਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤਃ। ਗਤੈਃ ਸਤ੍ਵੈਰ੍ਵਿਗਤਾਭਿਰ੍ਵੁਦ੍ਧਿਭਿਰੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-171-24 ਤਾਰਕਾਮਯੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਤਾਰਕਾਮਯੇ ਤਾਰਾਰ੍ਥੇ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 172
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.172. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 172
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਨਿਵਾਤਕਵਚੈਃ ਸਹ ਯੁਦ੍ਧਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-172-0 (22548)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-172-0x (2315)
ਤਤੋ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਃ ਸਰ੍ਵੇਵੇਗੇਨ ਭਾਰਤ।
ਅਭ੍ਯਦ੍ਰਵਨ੍ਮਾਂ ਸਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਯੁਧਾ ਰਣੇ ॥ 3-172-1 (22549)
ਆਚ੍ਛਾਦ੍ਯ ਰਥਪਨ੍ਥਾਨਮੁਤ੍ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤੋ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵਤਸ੍ਤੇ ਮਾਂ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੈਰਵਾਕਿਰਨ੍ ॥ 3-172-2 (22550)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਰੇ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਃ ਸ਼ੂਲਪਟ੍ਟਸਪਾਣਯਃ।
ਸ਼ੂਲਾਨਿ ਚ ਭੁਸ਼ੁਣ੍ਡੀਸ਼੍ਚ ਮੁਮੁਚੁਰ੍ਦਾਨਵਾ ਮਯਿ ॥ 3-172-3 (22551)
ਸੁਮਹਤ੍ਤੁਮੁਲੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਗਦਾਸ਼ਕ੍ਤਿਸਮਾਕੁਲਮ੍।
ਅਨਿਸ਼ੰ ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਮਾਨੰ ਤੈਰਪਤਨ੍ਮਦ੍ਰਥੋਪਰਿ ॥ 3-172-4 (22552)
ਅਨ੍ਯੇ ਮਾਮਭ੍ਯਧਾਵਨ੍ਤ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਸੁਧਿ।
ਸ਼ਿਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਯੁਧਾ ਰੌਦ੍ਰਾਃ ਕਾਲਰੂਪਾਃ ਪ੍ਰਹਾਰਿਣਃ ॥ 3-172-5 (22553)
ਤਾਨਹੰ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਵੇਗਵਦ੍ਭਿਰਜਿਹ੍ਮਗੈਃ।
ਗਾਣ੍ਡੀਵਮੁਕ੍ਤੈਰਭ੍ਯਘ੍ਨਮੇਕੈਕੰ ਦਸ਼ਭਿਰ੍ਮ੍ਰੁʼਧੇ ॥ 3-172-6 (22554)
ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵਿਮੁਖਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਤ੍ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੈਃ ਸ਼ਿਲਾਸ਼ਿਤੈਃ।
ਤਤੋ ਮਾਤਲਿਨਾ ਤੂਰ੍ਣੰ ਹਯਾਸ੍ਤੇ ਸੰਪ੍ਰਯੋਦਿਤਾਃ ॥ 3-172-7 (22555)
ਅਥ ਮਾਰ੍ਗਾਨ੍ਬਹੂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਿਚੇਰੁਰ੍ਵਾਤਰੰਹਸਃ।
ਸੁਸੰਯਤਾ ਮਾਤਲਿਨਾ ਪ੍ਰਾਮਥ੍ਨਨ੍ਤ ਦਿਤੇਃਸੁਤਾਨ੍ ॥ 3-172-8 (22556)
ਸ਼ਤੰ ਸ਼ਤਾਸ੍ਤੇ ਹਰਯਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਮਹਾਰਥੇ।
ਤਦਾ ਮਾਤਲਿਨਾ ਯਥ੍ਤਾ ਵ੍ਯਚਰੰਨਲ੍ਪਕਾ ਇਵ ॥ 3-172-9 (22557)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚਰਣਪਾਤੇਨ ਰਥਨੇਮਿਸ੍ਵਨੇਨ ਚ।
ਮਮ ਬਾਣਨਿਪਾਤੈਸ਼੍ਚ ਹਤਾਸ੍ਤੇ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਸੁਰਾਃ ॥ 3-172-10 (22558)
ਗਤਾਸਵਸ੍ਤਥੈਵਾਨ੍ਯੇ ਦਾਨਵਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਹਤਸਾਰਥਯਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵ੍ਯਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ ਤੁਰੰਗਮੈਃ ॥ 3-172-11 (22559)
ਤੇ ਦਿਸ਼ੋ ਵਿਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤਿਰੁਧ੍ਯ ਪ੍ਰਹਾਰਿਣਃ।
ਅਭ੍ਯਘ੍ਨਨ੍ਵਿਵਿਧੈਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਸ੍ਤਤੋ ਮੇ ਵ੍ਯਥਿਤੰ ਮਨਃ ॥ 3-172-12 (22560)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਮਾਤਲੇਰ੍ਵੀਰ੍ਯਮਦ੍ਭੁਤੰ ਸਮਦਰ੍ਸ਼ਯਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ਵੇਗਵਤੋ ਯਦਯਤ੍ਨਾਦਧਾਰਯਤ੍ ॥ 3-172-13 (22561)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਲਘੁਭਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਸ੍ਤਾਨਸੁਰਾਨ੍ਰਣੇ।
ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਸਾਯੁਧਾਨ੍ਰਾਜਞ੍ਛਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-172-14 (22562)
ਏਵੰ ਮੇ ਚਰਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਯਤ੍ਨੇਨ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਨ੍।
ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਭਵਦ੍ਵੀਰੋ ਮਾਤਲਿਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-172-15 (22563)
ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤਤਸ੍ਤੈਸ੍ਤੁ ਹਯੈਸ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨ ਚ।
ਅਗਮਨ੍ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਕੇਚਿੰਨ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰੇ ॥ 3-172-16 (22564)
ਸ੍ਪਰ੍ਧਮਾਨਾ ਇਵਾਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਰਣੇ।
ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੈਃ ਸ਼ਰਾਰ੍ਤੰ ਮਾਂ ਮਹਦ੍ਭਿਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-172-17 (22565)
ਸ਼ਰਵੇਗੈਰ੍ਨਿਹਤ੍ਯਾਹਮਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸ਼ਰਵਿਘਾਤਿਭਿਃ।
ਜ੍ਵਲਦ੍ਭਿਃ ਪਰਮੈਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੈਸ੍ਤਾਨਵਿਧ੍ਯੰ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-172-18 (22566)
ਤਤਃ ਸੰਪੀਡ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤੇ ਕ੍ਰੋਧਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਮਹਾਸੁਰਾਃ।
ਅਪੀਡਯਨ੍ਮਾਂ ਸਹਿਤਾਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਸ਼ੂਲਾਸਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ ॥ 3-172-19 (22567)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਯੁਞ੍ਜੰ ਗਾਨ੍ਧਰ੍ਵੰ ਨਾਮ ਭਾਰਤ।
ਦਯਿਤੰ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ ਮਾਧਵੰ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-172-20 (22568)
ਤਤਃ ਖਙ੍ਗਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲਾਂਸ਼੍ਚ ਤੋਮਰਾਂਸ਼ਚ੍ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੇਣ ਸ਼ਤਧਾ ਤੈਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾਨਹਮਚ੍ਛਿਦਮ੍ ॥ 3-172-21 (22569)
ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਹਰਣਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਤਸ੍ਤਾਨਪਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਿਧ੍ਯਮਹੰ ਰੋਸ਼਼ਾਦ੍ਦਸ਼ਭਿਰ੍ਦਸ਼ਭਿਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-172-22 (22570)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਾਦ੍ਧਿ ਤਦਾ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਯਥਾ ਭ੍ਰਮਰਪਙ੍ਕ੍ਤਯਃ।
ਨਿਸ਼਼੍ਪਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਬਾਣਾਸ੍ਤਨ੍ਮਾਤਲਿਰਪੂਜਯਤ੍ ॥ 3-172-23 (22571)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਤੁ ਬਾਣਾਸ੍ਤੇ ਬਹੁਤ੍ਵਾਚ੍ਛਲਭਾ ਇਵ।
ਅਵਾਕਿਰਨ੍ਮਾਂ ਬਲਵਤ੍ਤਾਨਹੰ ਵ੍ਯਧਮੰ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-172-24 (22572)
ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇ ਤੁ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਃ ਪੁਨਃ।
ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਮਹਦ੍ਭਿਰ੍ਮਾਂ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-172-25 (22573)
ਸ਼ਰਵੇਗਾੰਨਿਹਤ੍ਯਾਹਮਸ੍ਤ੍ਰੈਰਸ੍ਤ੍ਰਵਿਘਾਤਿਭਿਃ।
ਜ੍ਵਲਦ੍ਭਿਃ ਪਰਮੈਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੈਸ੍ਤਾਨਵਿਧ੍ਯੰ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-172-26 (22574)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਛਿੰਨਾਨਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤਿਸ੍ਮ ਸ਼ੋਣਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਵਾਭਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣ੍ਯਥ ਧਰਾਭ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-172-27 (22575)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼ਨਿਸਮਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੈਰ੍ਵੇਗਵਦ੍ਭਿਰਜਿਹ੍ਮਗੈਃ।
ਮਦ੍ਵਾਣੈਰ੍ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤੇ ਸਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਰਾਃ ਸ੍ਮ ਦਾਨਵਾਃ ॥ 3-172-28 (22576)
ਸ਼ਤਧਾ ਭਿੰਨਦੇਹਾਸ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪ੍ਰਹਰਣੌਜਸਃ।
ਤਤੋ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਮਾਮਯੁਧ੍ਯਨ੍ਤ ਮਾਯਯਾ ॥ 3-172-29 (22577)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 172 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-172-9 ਸ਼ਤਾਃ ਸ਼ਤਾਨਿ ਅਯੁਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਹਰਯੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਃ ॥ 3-172-14 ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਅਹਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-172-20 ਮਾਧਵੰ ਨਾਮ ਮਧੋਰ੍ਦੈਤ੍ਯਸ੍ ਵਧਾਰ੍ਧੰ ਨਿਰ੍ਮਿਤਤ੍ਵਾਤ੍। ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡਸਮੰਰਣੇ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 173
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.173. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 173
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਮਾਯਾਨਿਰਸਨਪੂਰ੍ਵਕ੍ ਦੈਤ੍ਯਹਨਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-173-0 (22578)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-173-0x (2316)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ਼੍ਮਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸੁਮਹਤ੍ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਤ੍ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਨਗਮਾਤ੍ਰੈਃ ਸ਼ਿਲਾਖਣ੍ਡੈਸ੍ਤਨ੍ਮਾਂ ਦ੍ਰੁʼਢਮਪੀਡਯਤ੍ ॥ 3-173-1 (22579)
ਤਦਹੰ ਵਜ੍ਰਸੰਕਾਸ਼ੈਃ ਸ਼ਰੈਰਿਨਦ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਚੋਦਿਤੈਃ।
ਅਚੂਰ੍ਣਯੰ ਵੇਗਵਦ੍ਭਿਃ ਸ਼ਤਧੈਕੈਕਮਾਹਵੇ ॥ 3-173-2 (22580)
ਚੂਰ੍ਣ੍ਯਮਾਨੇ(ਅ)ਸ਼੍ਮਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਤੁ ਯਾਵਕਃ ਸਮਜਾਯਤ।
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਮਚੂਰ੍ਣਾ ਨ੍ਯਪਤਨ੍ਪਾਵਕਪ੍ਰਕਰਾ ਇਵ ॥ 3-173-3 (22581)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ਼੍ਮਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਿਹਤੇ ਜਲਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਮਹਤ੍ਤਰਮ੍।
ਧਾਰਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਤ੍ਰਾਭਿਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਨਮਮਾਨ੍ਤਿਕੇ ॥ 3-173-4 (22582)
ਨਭਸ ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਾ ਧਾਰਾਸ੍ਤਿਗ੍ਮਵੀਰ੍ਯਾਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਆਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਸਰ੍ਵਤੋ ਵ੍ਯੋਮ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚੋਪਦਿਸ਼ਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-173-5 (22583)
ਧਾਰਾਣਾਂ ਚ ਨਿਪਾਤੇਨ ਵਾਯੋਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਫੂਰ੍ਜਿਤੇਨ ਚ।
ਗਰ੍ਜਿਤੇਨ ਚ ਮੇਘਾਨਾਂ ਨ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਯਤ ਕਿੰਚਨ ॥ 3-173-6 (22584)
ਧਾਰਾ ਦਿਵਿ ਚ ਸੰਬਦ੍ਧਾ ਵਸੁਧਾਯਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਵ੍ਯਾਮੋਹਯਨ੍ਤ ਮਾਂ ਤਤ੍ਰਨਿਪਤਨ੍ਤ੍ਯੋ(ਅ)ਨਿਸ਼ੰ ਭੁਵਿ ॥ 3-173-7 (22585)
ਤਤ੍ਰੋਪਦਿਸ਼਼੍ਟਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਦਿਵ੍ਯਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਿਸ਼ੋਸ਼਼ਣਮ੍।
ਦੀਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਹਿਣਵੰ ਘੋਰਮਸ਼ੁਪ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਤਜ੍ਜਲਮ੍ ॥ 3-173-8 (22586)
ਹਤੇ(ਅ)ਸ਼੍ਮਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਮਯਾ ਜਲਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਸ਼ੋਸ਼਼ਿਤੇ।
ਮੁਮੁਚੁਰ੍ਦਾਨਵਾ ਮਾਯਾਮਗ੍ਨਿੰ ਵਾਯੁਂ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-173-9 (22587)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਗ੍ਨਿੰ ਵ੍ਯਧਮੰ ਸਲਿਲਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਸ਼ੈਲੇਨ ਚ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਵਾਯੋਰਵੇਗਮਧਾਰਯਮ੍ ॥ 3-173-10 (22588)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਹਤਾਯਾਂ ਤੇ ਦਾਨਵਾ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਾਃ।
ਪ੍ਰਾਕੁਰ੍ਵਨ੍ਵਿਵਿਧਾਂ ਮਾਯਾਂ ਯੌਗਪਦ੍ਯੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-173-11 (22589)
ਤਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਦੁਰਭੂਤ੍ਸੁਮਹਦ੍ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਘੋਰਰੂਪਾਣਾਮਗ੍ਨੇਰ੍ਵਾਯੋਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-173-12 (22590)
ਸਾ ਤੁ ਮਾਯਾਮਯੀ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪੀਡਯਾਮਾਸ ਮਾਂ ਯੁਧਿ।
ਅਥ ਘੋਰੰ ਤਮਸ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਤ੍ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-173-13 (22591)
ਤਮਸਾ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੇਲੋਕੇ ਘੋਰੇਣ ਪਰੁਸ਼਼ੇਣ ਚ।
ਹਰਯੋ ਵਿਮੁਖਾਸ਼੍ਚਾਸਨ੍ਪ੍ਰਾਸ੍ਖਲਚ੍ਚਾਪਿ ਮਾਤਲਿਃ ॥ 3-173-14 (22592)
ਹਸ੍ਤਾਦ੍ਧਿਰਣ੍ਮਯਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤੋਦਃ ਪ੍ਰਾਪਤਦ੍ਭੁਵਿ।
ਅਸਕ੍ਰੁʼਚ੍ਚਾਹ ਮਾਂ ਭੀਤਃ ਕਿੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਵ ਇਤ੍ਯਪਿ ॥ 3-173-15 (22593)
ਮਾਂ ਚ ਭੀਰਾਵਿਸ਼ਤ੍ਤੀਵ੍ਰਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਗਤਚੇਤਸਿ।
ਸ ਚ ਮਾਂ ਵਿਗਤਜ੍ਞਾਨਃ ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-173-16 (22594)
ਸੁਰਾਣਾਮਸੁਰਾਣਾਂ ਚ ਸੰਗ੍ਰਾਮਃ ਸੁਮਹਾਨਭੂਤ੍।
ਅਮ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਪੁਰਾ ਪਾਰ੍ਤ ਸ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-173-17 (22595)
ਸ਼ਮ੍ਬਰਸ੍ਯ ਵਧੇ ਘੋਰਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮਃ ਸੁਮਹਾਨਭੂਤ੍।
ਸਾਰਥ੍ਯੰ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਹਮ੍ ॥ 3-173-18 (22596)
ਤਥੈਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵਧੇ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾ ਹਯਾ ਮਯਾ।
ਵੈਰੋਚਨੇਰ੍ਮਯਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਚਾਪਿ ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍ ॥ 3-173-19 (22597)
ਏਤੇ ਮਯਾ ਮਹਾਘੋਰਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਿਤਾਃ।
ਨ ਚਾਪਿ ਵਿਗਤਜ੍ਞਾਨੋ ਭੂਤਪੂਰ੍ਵੋਸ੍ਮਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-173-20 (22598)
ਪਿਤਾਮਹੇਨ ਸੰਹਾਰਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਵਿਹਿਤੋ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਨ ਹਿ ਯੁਦ੍ਧਮਿਦੰ ਯੁਕ੍ਤਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਜਗਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍ ॥ 3-173-21 (22599)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੰਸ੍ਤਭ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ।
ਮੋਹਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਦਾਨਵਾਨਾਮਹੰ ਮਾਯਾਬਲੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-173-22 (22600)
ਅਬ੍ਰੁਵੰ ਮਾਤਲਿੰ ਭੀਤੰ ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਬੁਜਯੋਰ੍ਬਲਮ੍।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਪ੍ਰਭਾਵੰ ਵੈ ਧਨੁਸ਼਼ੋ ਗਾਣ੍ਡਿਵਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-173-23 (22601)
ਅਦ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਯਯੈਤੈਸ਼਼ਾਂ ਮਾਯਾਮੇਤਾਂ ਸੁਦਾਰੁਣਾਮ੍।
ਵਿਨਿਹਨ੍ਮਿ ਤਮਸ਼੍ਚੋਗ੍ਰੰ ਮਾ ਭੈਃ ਸੂਤ ਸ੍ਤਿਰੋ ਭਵ ॥ 3-173-24 (22602)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾਹਮਸ੍ਰੁʼਜਮਸ੍ਤ੍ਰਮਾਯਾਂ ਨਰਾਧਿਪ।
ਮੋਹਨੀਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਹਿਤਾਯ ਤ੍ਰਿਦਿਵੌਕਸਾਮ੍ ॥ 3-173-25 (22603)
ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਾਸੁ ਮਾਯਾਸੁ ਤਾਸੁ ਤਾਸ੍ਵਸੁਰੋਤ੍ਤਮਾਃ।
ਪੁਨਰ੍ਬਹੁਵਿਧਾ ਮਾਯਾਃ ਪ੍ਰਾਕੁਰ੍ਵੰਨਮਿਤੌਜਸਃ ॥ 3-173-26 (22604)
ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਭਵਤ੍ਤਮਸਾ ਗ੍ਰਸ੍ਯਤੇ ਪੁਨਃ।
ਭਵਤ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨੋ ਲੋਕਃ ਪੁਨਰਪ੍ਸੁ ਨਿਮਜ੍ਜਤਿ ॥ 3-173-27 (22605)
ਸੁਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤੈਰ੍ਹਰਿਭਿਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇ ਸਤਿ ਮਾਤਲਿਃ।
ਵ੍ਯਚਰਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਦਨਾਗ੍ਰ੍ਯੇਣ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣੇ ॥ 3-173-28 (22606)
ਤਤਃ ਪਰ੍ਯਪਤੰਨੁਗ੍ਰਾ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਮਯਿ।
ਤਾਨਹੰ ਵਿਵਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਹਣ੍ਵੰ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3-173-29 (22607)
3-173-30 (22608)
ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਤਥਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਨ੍ਤਕੇ।
ਨਾਪਸ਼੍ਯੰ ਸਹਸਾ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦਾਨਵਾਨ੍ਮਾਯਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-173-1 ਨਗਮਾਤ੍ਰੈਃ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਮਾਣੈਃ ॥ 3-173-3 ਪਾਵਕਪ੍ਰਕਰਾਃ ਵਹ੍ਨਿਰਾਸ਼ਯਃ ॥ 3-173-19 ਵੈਰੋਚਨੇਃ ਬਲੇਃ ॥ 3-173-26 ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਾਸੁ ਨਸ਼੍ਯਮਾਨਾਸੁ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 174
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.174. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 174
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਨਿਵਾਤਕਵਚਵਧਾਨਨ੍ਤਰੰ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਗੈਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਤਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-174-0 (22609)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-174-0x (2317)
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤੇ ਦੈਤ੍ਯਾ ਯੋਧਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਮਾਯਯਾ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨਾਸ੍ਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੇਣ ਤਾਨਪ੍ਯਹਮਯੋਧਯਮ੍ ॥ 3-174-1 (22610)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਮੁਕ੍ਤਾ ਵਿਸ਼ਿਖਾਃ ਸਮ੍ਯਗਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ।
ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦੰਨੁਤ੍ਤਮਾਙ੍ਗਾਨਿ ਯਤ੍ਰਯਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਤੇ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-174-2 (22611)
ਤਤੋ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਮਯਾ ਯੁਧਿ।
ਸੰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਮਾਯਾਂ ਸਹਸਾ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਨ੍ਪੁਰਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-174-3 (22612)
ਵ੍ਯਪਯਾਤੇਸ਼਼ੁ ਦੈਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤੇ ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ।
ਅਪਸ਼੍ਯੰ ਦਾਨਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਹਤਾਞ੍ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-174-4 (22613)
ਵਿਨਿਸ਼਼੍ਪਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਤਤ੍ਰੈਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਾਭਰਣਾਨਿ ਚ।
ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਕਵਚਾਨਿ ਚ ॥ 3-174-5 (22614)
ਹਯਾਨਾਂ ਨਾਨ੍ਤਰੰ ਹ੍ਯਾਸੀਤ੍ਪਦਾਦ੍ਵਿਚਲਿਤੁਂ ਪਦਮ੍।
ਉਤ੍ਪਤ੍ਯ ਸਹਸਾ ਤਸ੍ਥੁਰਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗਮਾਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-174-6 (22615)
ਤਤੋ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਵ੍ਯੋਮ ਸੰਛਾਦ੍ਯ ਕੇਵਲਮ੍।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾ ਹ੍ਯਭ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤਃ ਸ਼ਿਲੋਚ੍ਚਯਾਨ੍ ॥ 3-174-7 (22616)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਭੂਮਿਗਤਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਹਯਾਨਾਂ ਚਰਣਾਨਥ।
ਵ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਦਾਨਵਾ ਘੋਰਾ ਰਥਚਕ੍ਰੇ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-174-8 (22617)
ਵਿਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਹਯਾਂਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਰਥੰ ਚ ਮਮ ਯੁਧ੍ਯਤਃ।
ਸਰ੍ਵਤੋ ਮਾਮਵਿਧ੍ਯਨ੍ਤ ਸਰਥੰ ਧਰਣੀਧਰੈਃ ॥ 3-174-9 (22618)
ਪਰ੍ਵਤੈਰੁਪਚੀਯਦ੍ਭਿਃ ਪਤਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰੈਃ।
ਸ ਦੇਸ਼ੋ ਯਤ੍ਰਵਰ੍ਤਾਮਿ ਗੁਹੇਵ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-174-10 (22619)
ਪਰ੍ਵਤੈਸ਼੍ਚਾਦ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਹੰ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤੈਸ਼੍ਚ ਵਾਜਿਭਿਃ।
ਅਗਚ੍ਛੰ ਪਰਮਾਮਾਰ੍ਤਿੰ ਮਾਤਲਿਸ੍ਤਦਲਕ੍ਸ਼਼ਯਤ੍ ॥ 3-174-11 (22620)
ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਮਾਂ ਭੀਤਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਆਰ੍ਜੁਨਾਰ੍ਜੁਨ ਮਾ ਭੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਜ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰਮੁਦੀਰਯ ॥ 3-174-12 (22621)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਜ੍ਰਮੁਦੀਰਯਮ੍।
ਦੇਵਰਾਜਸ੍ ਦਯਿਤੰ ਵਜ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-174-13 (22622)
ਅਚਲੰ ਸ੍ਥਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਗਾਣ੍ਡੀਵਮਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਚ।
ਅਮੁਞ੍ਚੰ ਵਜ੍ਰਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਨਾਯਤਾੰਨਿਸ਼ਿਤਾਞ੍ਸਰਾਨ੍ ॥ 3-174-14 (22623)
ਤਤੋ ਮਾਯਾਸ਼੍ ਤਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਂਸ਼੍ਚ ਤਾਨ੍।
ਤੇ ਵਜ੍ਰਚੋਦਿਤਾ ਬਾਣਾ ਵਜ੍ਰਭੂਤਾਃ ਰਸਮਾਵਿਸ਼ਨ੍ ॥ 3-174-15 (22624)
ਤੇ ਵਜ੍ਰਵੇਗਵਿਹਤਾ ਦਾਨਵਾਃ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮਾਃ।
ਇਤਰੇਤਰਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯ ਨ੍ਯਪਤਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲੇ ॥ 3-174-16 (22625)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਭੂਮੌ ਚ ਯੇ(ਅ)ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਦਾਨਵਾ ਰਥਵਾਜਿਨਃ।
ਅਨੁਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਤਾਨ੍ਵਾਣਾਃ ਪ੍ਰਾਹਿਣ੍ਵਨ੍ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3-174-17 (22626)
ਹਤੈਰ੍ਨਿਵਾਤਕਵਚੈਰ੍ਨਿਰਸ੍ਤੈਃ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮੈਃ।
ਸਮਾਚ੍ਛਾਦ੍ਯਤ ਦੇਸ਼ਃ ਸ ਵਿਕੀਰ੍ਣੈਰਿਵ ਪਰ੍ਵਤੈਃ ॥ 3-174-18 (22627)
ਨ ਹਯਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤਿਃ ਕਾਚਿੰਨ ਰਥਸ੍ ਨ ਮਾਤਲੇਃ।
ਮਮ ਚਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਤਦਾ ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-174-19 (22628)
ਤਤੋ ਮਾਂ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਰਾਜਨ੍ਮਾਤਲਿਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਨੈਤਦਰ੍ਜੁਨ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਵਯਿ ਵੀਰ੍ਯੰ ਯਦੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-174-20 (22629)
ਹਤੇਸ਼਼੍ਵਸੁਰਸਙ੍ਘੇਸ਼਼ੁ ਦਾਰਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੋਸ਼ੰਨਗਰੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯਥਾ ਸ਼ਰਦਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾਃ ॥ 3-174-21 (22630)
ਤਤੋ ਮਾਤਲਿਨਾ ਸਾਰ੍ਧਮਹੰ ਤਤ੍ਪੁਰਮਭ੍ਯਯਾਮ੍।
ਤ੍ਰਾਸਯਨ੍ਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਨਿਵਾਤਕਵਚਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-174-22 (22631)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਸ਼ਸਾਹਸ੍ਰਾਨ੍ਮਯੂਰਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ਹਯਾਨ੍।
ਰਥੰ ਚ ਰਵਿਸੰਕਾਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਗਣਸ਼ਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-174-23 (22632)
ਤਾਭਿਰਾਭਰਣੈਃ ਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਤ੍ਰਾਸਿਤਾਭਿਃ ਸਮੀਰਿਤਃ।
ਸ਼ਿਲਾਨਾਮਿਵ ਸ਼ੈਲੇਸ਼਼ੁ ਪਤਨ੍ਤੀਨਾਮਭੂਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-174-24 (22633)
ਵਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਦੈਤ੍ਯਨਾਰ੍ਯਸ੍ਤਾਃ ਸ੍ਵਾਨਿ ਵੇਸ਼੍ਮਾਨ੍ਯਥਾਵਿਸ਼ਨ੍।
ਬਹੁਰਤ੍ਨਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਾਤਕੁਮ੍ਭਮਯਾਨਿ ਚ ॥ 3-174-25 (22634)
ਤਦਦ੍ਭੁਤਾਕਾਰਮਹੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਗਰਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਦੇਵਨਗਰਾਦਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰ ਮਾਤਲਿੰ ਤਤਃ ॥ 3-174-26 (22635)
ਇਦਮੇਵੰਵਿਧੰ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਦੇਵਤਾ ਨ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯੁਤ।
ਪੁਰੰਦਰਪੁਰਾਦ੍ਧੀਦੰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਮਿਤਿ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-174-27 (22636)
ਮਾਤਲਿਰੁਵਾਚ। 3-174-28x (2318)
ਆਸੀਦਿਦੰ ਪੁਰਾ ਪਾਰ੍ਥ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਨਃ ਪੁਰਮ੍।
ਤਤੋ ਨਿਵਾਤਕਵਚੈਰਿਤਃ ਪ੍ਰਚ੍ਯਾਵਿਤਾਃ ਸੁਰਾਃ ॥ 3-174-28 (22637)
ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਤ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਚ ਪਿਤਾਮਹਮ੍।
ਇਦੰ ਵ੍ਰੁʼਤੰ ਨਿਵਾਸਾਯ ਦੇਵੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚਾਭਯੰ ਯੁਧਿ ॥ 3-174-29 (22638)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਭਗਵਾਨ੍ਸ੍ਵਯੰਭੂਰਭਿਚੋਦਿਤਃ।
ਵਿਧਤ੍ਤਾਂ ਭਗਵਾਨਤ੍ਰੇਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਹਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 3-174-30 (22639)
ਤਤ ਉਕ੍ਤੋ ਭਗਵਤਾ ਦਿਸ਼਼੍ਟਮਤ੍ਰੇਤਿ ਭਾਰਤ।
ਭਵਿਤਾਨ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਮਪ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਦੇਹੇਨਾਨ੍ਯੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਨ੍ ॥ 3-174-31 (22640)
ਤਤ ਏਸ਼਼ਾਂ ਵਧਾਰ੍ਥਾਯ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਦੌ ਤਵ।
ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਸੁਰੈਰ੍ਹਨ੍ਤੁਂ ਯ ਏਤੇ ਨਿਹਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-174-32 (22641)
ਕਾਲਸ੍ਯ ਪਰਿਣਾਮੇਨ ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਮਿਹ ਭਾਰਤ।
ਏਸ਼਼ਾਮਨ੍ਤਕਰਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਥਾ ॥ 3-174-33 (22642)
ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਾਰ੍ਥੰ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਹਦ੍ਬਲਮ੍।
ਗ੍ਰਾਹਿਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਦੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-174-34 (22643)
ਉਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-174-35x (2319)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਨਗਰੰ ਦਾਨਵਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਹਤ੍ਯ ਤਾਨ੍।
ਪੁਨਰ੍ਮਾਤਲਿਨਾ ਸਾਰ੍ਧਮਗਮੰ ਦੇਵਸਦ੍ਮ ਤਤ੍ ॥ 3-174-35 (22644)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 174 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-174-21 ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾਃ ਸਾਰਸ੍ਯਃ ॥ 3-174-35 ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਆਲੋਚ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 175
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.175. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 175
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਨਿਵਾਤਕਵਚਵਧਾਨਨ੍ਤਰੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਚ੍ਛਤਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇਨ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਾਵਲੋਕਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤਸ੍ਤਦ੍ਵਾਸਿਨਾਂ ਪੌਲੋਮਾਨਾਂ ਕਾਲਕੇਯਾਨਾਂ ਚ ਵਧਾਨਨ੍ਤਰੰ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-175-0 (22645)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-175-0x (2320)
ਨਿਵਰ੍ਤਮਾਨੇਨ ਮਯਾ ਮਹਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤਤੋ(ਅ)ਪਰਮ੍।
ਪੁਰੰ ਕਾਮਗਮੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਪਾਵਕਾਰ੍ਕਸਮਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-175-1 (22646)
ਰਤ੍ਨਦ੍ਰੁਮਮਯੈਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੈਰ੍ਭਾਸ੍ਵਰੈਸ਼੍ਚ ਪਤਤ੍ਰਿਭਿਃ।
ਪੌਲੋਮੈਃ ਕਾਲਕੇਯੈਸ਼੍ਚ ਰਨਿਤ੍ਯਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਰਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਤਮ੍ ॥ 3-175-2 (22647)
ਗੋਪੁਰਾਟ੍ਟਾਲਕੋਪੇਤੰ ਚਤੁਰ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਦੁਰਾਸਦਮ੍।
ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਮਯੰ ਦਿਵ੍ਯਮਦ੍ਭੁਤੋਪਮਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-175-3 (22648)
ਦ੍ਰੁਮੈਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਲੋਪੇਤੈਃ ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਮਯੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਥਾ ਪਤਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਦਿਵ੍ਯੈਰੁਪੇਤੰ ਸੁਮਨੋਹਰੈਃ ॥ 3-175-4 (22649)
ਅਸੁਰੈਰ੍ਨਿਤ੍ਯਮੁਦਿਤੈਃ ਸ਼ੂਲਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਮੁਸਲਾਯੁਧੈਃ।
ਚਾਪਮੁਦ੍ਗਰਹਸ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਰਗ੍ਵਿਭਿਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-175-5 (22650)
ਤਦਹੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਪੁਰਮਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਅਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰ ਮਾਤਲਿੰ ਰਾਜਨ੍ਕਿਮਿਦੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇਤਿ ਵੈ ॥ 3-175-6 (22651)
ਮਾਤਲਿਰੁਵਾਚ। 3-175-7x (2321)
ਪੁਲੋਮਾ ਨਾਮ ਦੈਤੇਯੀ ਕਾਲਕਾ ਚ ਮਹਾਸੁਰੀ।
ਦਿਵ੍ਯੰਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰੰ ਤੇ ਚੇਰਤੁਃ ਪਰਮੰ ਤਪਃ ॥ 3-175-7 (22652)
ਤਪਸੋਨ੍ਤੇ ਤਤਸ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਯੰਭੂਰਦਦਾਦ੍ਵਰਮ੍।
ਅਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤਾਂ ਵਰੰ ਤੇ ਤੁ ਸੁਤਾਨਾਮਲ੍ਪਦੁਃਖਤਾਮ੍ ॥ 3-175-8 (22653)
ਅਵਧ੍ਯਤਾਂ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੁਰਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੰਨਗੈਃ।
ਪੁਰੰ ਸੁਰਮਣੀਯੰ ਚ ਸ੍ਵਚਰੰ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-175-9 (22654)
ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨੈਃ ਸਮੁਦਿਤੰ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਮਮਰੈਰਪਿ।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਯਕ੍ਸ਼਼ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਪੰਨਗਾਸੁਰਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ॥ 3-175-10 (22655)
ਸਰ੍ਵਕਾਮਗੁਣੋਪੇਤੰ ਵੀਤਸ਼ੋਕਮਨਾਮਯਮ੍।
ਬ੍ਰ੍ਹਮਣੋ ਭਵਨਾਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਕਾਲਕੇਯਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਭੋ ॥ 3-175-11 (22656)
ਤਦੇਤਤ੍ਖਪੁਰੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਚਰਤ੍ਯਮਰਵਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਪੌਲੋਮਾਧ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੰ ਵੀਰ ਕਾਲਕੇਯੈਸ਼੍ਚ ਦਾਨਵੈਃ ॥ 3-175-12 (22657)
ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਖ੍ਯਾਯਤੇ ਨਗਰੰ ਮਹਤ੍।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰਕਾਲਕੇਯੈਸ਼੍ਚ ਪੌਲੋਮੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਸੁਰੈਃ ॥ 3-175-13 (22658)
ਤ ਏਤੇਮੁਦਿਤਾ ਰਾਜੰਨਵਧ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਦੈਵਤੈਃ।
ਨਿਵਸਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਗਤੋਦ੍ਵੇਗਾ ਨਿਰੁਤ੍ਸੁਕਾਃ ॥ 3-175-14 (22659)
`ਸੁਰਾਸੁਰੈਰਵਧ੍ਯਾਨਾਂ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਧਨਞ੍ਜਯ'।
ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰੇਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਪੁਰਾ ॥ 3-175-15 (22660)
[ਏਤਾਨਪਿ ਰਣੇ ਪਾਰ੍ਤ ਕਾਲਕੇਯਾਨ੍ਦੁਰਾਸਦਾਨ੍।
ਵਜ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨਯਸ੍ਵਾਸ਼ੁ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਸੁਮਹਾਬਲਾਨ੍] ॥ 3-175-16 (22661)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-175-17x (2322)
ਸੁਰਾਸੁਰੈਰਵਧ੍ਯੰ ਤਦਹੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਅਬ੍ਰੁਵੰ ਮਾਤਲਿੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਾਹ੍ਯੇਤਤ੍ਪੁਰਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-175-17 (22662)
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼ਦ੍ਵਿਸ਼਼ੋ ਯਾਵਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਮਸ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਨਯਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਨ ਕਥੰਚਿਦ੍ਧਿ ਮੇ ਪਾਪਾ ਨ ਵਧ੍ਯਾ ਯੇ ਸੁਰਦ੍ਵਿਸ਼਼ਃ ॥ 3-175-18 (22663)
ਉਵਾਹ ਮਾਂ ਤਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍।
ਰਥੇਨ ਤੇਨ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਹਰਿਯੁਕ੍ਤੇਨ ਮਾਤਲਿਃ ॥ 3-175-19 (22664)
ਤੇ ਮਾਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਦੈਤੇਯਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਭਰਣਾਮ੍ਬਰਾਃ।
ਸਮੁਤ੍ਪੇਤੁਰ੍ਮਹਾਵੇਗਾ ਰਥਾਨਾਸ੍ਥਾਯ ਦੰਸ਼ਿਤਾਃ ॥ 3-175-20 (22665)
ਤਤੋ ਨਾਲੀਕਨਾਰਾਚੈਰ੍ਭਲ੍ਲੈਃ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਤੋਮਰੈਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਘ੍ਨਨ੍ਦਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਮਾਂ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਸ੍ਤੀਵ੍ਰਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ ॥ 3-175-21 (22666)
ਤਦਹੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਾਰਯਮ੍।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਮਹਦ੍ਰਾਜਨ੍ਵਿਦ੍ਯਾਬਲਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 3-175-22 (22667)
ਵ੍ਯਾਮੋਹਯੰ ਚ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਰਥਮਾਰ੍ਗੈਸ਼੍ਚਰਨ੍ਰਣੇ।
ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਸੰਮੂਢਾਃ ਪਾਤਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਦਾਨਵਾਃ ॥ 3-175-23 (22668)
ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਵੰ ਵਿਮੂਢਾਨਾਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਧਾਵਤਾਮ੍।
ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਵਿਸ਼ਿਖੈਰ੍ਦੀਪ੍ਤੈਰਚ੍ਛਿਨ੍ਦੰ ਸ਼ਤਸਙ੍ਘਸ਼ਃ ॥ 3-175-24 (22669)
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਦੈਤੇਯਾਃ ਪੁਰਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਤ੍ਪੁਨਃ।
ਖਮੁਤ੍ਪੇਤੁਃ ਸਨਗਰਾ ਮਾਯਾਮਾਸ੍ਥਾਯ ਦਾਨਵੀਮ੍ ॥ 3-175-25 (22670)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਮਾਰ੍ਗਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਗਤਿੰ ਚੈਸ਼਼ਾਮਵਾਰਯਮ੍ ॥ 3-175-26 (22671)
ਤਤ੍ਪੁਰੰ ਖਚਰੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਕਾਮਗੰ ਦਿਵ੍ਯਵਰ੍ਚਸਮ੍।
ਦੈਤੇਯੈਰ੍ਵਰਦਾਨੇਨ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਸ੍ਮ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 3-175-27 (22672)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਭੂਮੌ ਨਿਪਤਤਿ ਪੁਨਰੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ।
ਪੁਨਸ੍ਤਿਰ੍ਯਕ੍ ਪ੍ਰਯਾਤ੍ਯਾਸ਼ੁ ਪੁਨਰਪ੍ਸੁ ਨਿਮਜ੍ਜਤਿ ॥ 3-175-28 (22673)
ਅਮਰਾਵਤਿਸੰਕਾਸ਼ੰ ਤਤ੍ਪੁਰੰ ਕਾਮਗੰ ਮਹਤ੍।
ਅਹਮਸ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਬਹੁਵਿਧੈਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਂ ਪਰੰਤਪ ॥ 3-175-29 (22674)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਨੁਦਿਤੇਨ ਚ।
ਵ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਂ ਸਹ ਦੈਤੇਯੈਸ੍ਤਤ੍ਪੁਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-175-30 (22675)
ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤ ਚਾਯਸੈਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਮਤ੍ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੈਰਜਿਹ੍ਮਗੈਃ।
ਮਹੀਮਭ੍ਯਪਤਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਭਗ੍ਨੰ ਪੁਰਮਾਸੁਰਮ੍ ॥ 3-175-31 (22676)
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਮਦ੍ਬਾਣੈਰ੍ਵਜ੍ਰਵੇਗੈਰਯਸ੍ਮਯੈਃ।
ਪਰ੍ਯਭ੍ਰਮਨ੍ਤ ਵੈ ਰਾਜੰਨਸੁਰਾਃ ਕਾਲਚੋਦਿਤਾਃ ॥ 3-175-32 (22677)
ਤਤੋ ਮਾਤਲਿਰਾਰੁਹ੍ਯਪੁਰਸ੍ਤਾੰਨਿਪਤੰਨਿਵ।
ਮਹੀਮਵਾਤਰਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਰਥੇਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਾ ॥ 3-175-33 (22678)
ਤਤੋ ਰਥਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਮਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍।
ਯੁਯੁਤ੍ਸੂਨਾਂ ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪਰ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਭਾਰਤ।
ਤਾਨ੍ਯਹੰ ਨਿਸ਼ਿਤੈਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਵ੍ਯਧਮੰ ਗਾਰ੍ਧ੍ਰਰਾਜਿਤੈਃ ॥ 3-175-34 (22679)
ਤੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸੰਨ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਯਥੋਰ੍ਮਯਃ।
ਨੇਮੇ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਣ ਯੁਦ੍ਧੇਨੇਤਿ ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਤਤ੍ ॥ 3-175-35 (22680)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਾਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਯੋਜਯਮ੍ ॥ 3-175-36 (22681)
ਤਤਸ੍ਤਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਾਣਇ ਰਥਿਨਾਂ ਚਿਤ੍ਰਯੋਧਿਨਾਮ੍।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਮਮ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਘ੍ਨਞ੍ਛਨਕੈਰਿਵ ॥ 3-175-37 (22682)
ਰਥਮਾਰ੍ਗਾਨ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਂਸ੍ਤੇ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-175-38 (22683)
ਵਿਚਿਤ੍ਰਮੁਕੁਟਾਪੀਡਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰਕਵਚਧ੍ਵਜਾਃ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਭਰਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮਮ ਪ੍ਰੀਤਿਕਰਾ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-175-39 (22684)
ਅਹੰ ਤੁਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੈਸ੍ਤਾਨਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਚੁਦਿਤੈ ਰਣੇ।
ਨਾਸ਼ਕ੍ਰੁਵੰ ਪੀਡਯਿਤੁਂ ਤੇ ਤੁ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੀਡਯਨ੍ ॥ 3-175-40 (22685)
ਤੈਃ ਪੀਡ੍ਯਮਾਨੋ ਬਹੁਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਕੁਸ਼ਲੈਰ੍ਯੁਧਿ।
ਵ੍ਯਥਿਤੋਸ੍ਮਿ ਮਹਾਯੁਦ੍ਧੇ ਭਯੰ ਚਾਗਾਨ੍ਮਹਨ੍ਮਮ ॥ 3-175-41 (22686)
`ਤਤੋਹੰ ਪਰਮਾਯਤ੍ਤੋ ਮਾਤਲਿੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ ॥ 3-175-42 (22687)
ਕਿਮੇਤੇ ਮਮ ਬਾਣੌਘੈਰ੍ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੈਃ।
ਨ ਵਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਹਾਘੋਰੈਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਹਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ ॥ 3-175-43 (22688)
ਸ ਮਾਮੁਵਾਚ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਮੇਸ਼਼ਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਾਨੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯਾਥ ਮਰ੍ਮਾਣਿ ਪ੍ਰਤਿਘਾਤੰ ਤਦਾਚਰ ॥ 3-175-44 (22689)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਮੂਚਿਵਾਨ੍।
ਨਿਵਰ੍ਤਯ ਰਥੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪਸ਼੍ਯ ਚੈਤਾੰਨਿਪਾਤਿਤਾਨ੍ ॥ 3-175-45 (22690)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਰਥੰ ਤਤ੍ਰ ਮਾਤਲਿਃ ਪਰ੍ਯਵਰ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-175-46 (22691)
ਤਤੋ ਮਤ੍ਵਾ ਰਣੇ ਭਗ੍ਨੰ ਦਾਨਵਾਃ ਪ੍ਰਤਿਹਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਵਿਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਸ੍ਵਰੇਣ ਮਹਤਾ ਮੁਹੁਃ ॥ 3-175-47 (22692)
ਅਭਗ੍ਨਃ ਕੈਸ਼੍ਚਿਦਪ੍ਯੇਸ਼਼ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ।
ਅਸ੍ਮਾਭਿਃ ਸਮਰੇ ਭਗ੍ਨ ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਸੰਘਸ਼ਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-175-48 (22693)
ਤਤੋਹੰ ਦੇਵਦੇਵਾਯ ਰੁਦ੍ਰਾਯਾਵ੍ਯਕ੍ਤਮੂਰ੍ਤਯੇ।
ਪ੍ਰਯਤਃ ਪ੍ਰਣਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ'।
ਯਤ੍ਤਦ੍ਰੌਦ੍ਰਮਿਤਿ ਖ੍ਯਾਤੰ ਸਰ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-175-49 (22694)
ਯਤ੍ਤਦ੍ਰੌਦ੍ਰਮਿਤਿ ਖ੍ਯਾਤੰ ਸਰ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍।
`ਮਹਤ੍ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍' ॥ 3-175-50 (22695)
`ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰ ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਨਵਲੋਚਨਮ੍।
ਤ੍ਰਿਮੁਖੰ ਸ਼਼ਙ੍ਭੁਜੰ ਦੀਪ੍ਤਮਰ੍ਕਜ੍ਵਲਨਮੂਰ੍ਧਜਮ੍।
ਲੇਲਿਹਾਨੈਰ੍ਮਹਾਨਾਗੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤਚਿਹ੍ਨਮਮਿਤ੍ਰਹਨ੍ ॥ 3-175-51 (22696)
ਵਿਭੀਸ੍ਤਤਸ੍ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਤੁ ਘੋਰੰ ਰੌਦ੍ਰੰ ਸਨਾਤਨਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਾਣ੍ਡੀਵਸੰਯੋਗਮਾਨੀਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-175-52 (22697)
ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰਿਨੇਤ੍ਰਾਯ ਸ਼ਰ੍ਵਾਯਾਮਿਤਤੇਜਸੇ।
ਮੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ਦਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਪਰਾਭਾਵਾਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-175-53 (22698)
ਮੁਕ੍ਤਮਾਤ੍ਰੇ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰੂਪਾਣ੍ਯਾਸਨ੍ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਮਥ ਸਿੰਹਾਨਾਂ ਵ੍ਯਾਗ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-175-54 (22699)
ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਮਹਿਸ਼਼ਾਣਾਂ ਚ ਪੰਨਗਾਨਾਂ ਤਥਾ ਗਵਾਮ੍।
ਸ਼ਰਭਾਣਾਂ ਗਜਾਨਾਂ ਚ ਵਾਨਰਾਣਾਂ ਚ ਸਙ੍ਘਸ਼ਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਭਾਣਾਂ ਵਰਾਹਾਣਾਂ ਮਾਰ੍ਜਾਰਾਣਾਂ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-175-55 (22700)
ਸਾਲਾਵ੍ਰੁʼਕਾਣਾਂ ਪ੍ਰੇਤਾਨਾਂ ਭੁਰੁਣ੍ਡਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਾਣਾਂ ਗਰੁਡਾਨਾਂ ਚ ਚਮਰਾਣਾਂ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-175-56 (22701)
ਦੇਵਾਨਾਂ ਚ ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਰਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਪਿਸ਼ਾਚਾਨਾਂ ਸਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਤਥੈਵ ਚ ਸੁਰਦ੍ਵਿਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-175-57 (22702)
ਗੁਹ੍ਯਕਾਨਾਂ ਚ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਤਥੈਵ ਚ।
ਝਸ਼਼ਾਣਾਂ ਗਜਵਕ੍ਰਾਣਾਮੁਲੂਕਾਨਾਂ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-175-58 (22703)
ਮੀਨਵਾਜਿਸਰੂਪਾਣਾਂ ਨਾਨਾਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਸਿਪਾਣਿਨਾਮ੍।
ਤਥੈਵ ਯਾਤੁਧਾਨਾਨਾਂ ਗਦਾਮੁਦ੍ਗਰਧਾਰਿਣਾਮ੍ ॥ 3-175-59 (22704)
ਏਤੈਸ੍ਚਾਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਭਿਰ੍ਨਾਨਾਰੂਪਧਰੈਸ੍ਤਦਾ।
ਸਰ੍ਵਮਾਸੀਜ੍ਜਗਦ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਤਸ੍ਮਿੰਨਸ੍ਤ੍ਰੇ ਵਿਸਰ੍ਜਿਤੇ ॥ 3-175-60 (22705)
ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰੋਭਿਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਸ਼੍ਚਤੁਰਾਸ੍ਯੈਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭੁਜੈਃ।
ਅਨੇਕਰੂਪਸੰਯੁਕ੍ਤੈਰ੍ਮਾਂਸਮੇਦੋਵਸਾਸ੍ਤਿਭਿਃ ॥ 3-175-61 (22706)
ਅਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤੇ ਦਾਨਵਾ ਯੇ ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਅਰ੍ਕਜ੍ਵਲਨਤੇਜੋਭਿਰ੍ਵਜ੍ਰਾਸ਼ਨਿਸਮਪ੍ਰਭੈਃ ॥ 3-175-62 (22707)
ਅਦ੍ਰਿਸਾਰਮਯੈਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਰ੍ਬਾਣੈਰਪਿ ਨਿਬਰ੍ਹਣੈਃ।
ਨ੍ਯਹਨੰ ਦਾਨਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮੁਹੂਰ੍ਤੇਨੈਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-175-63 (22708)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਣੁੰਨਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਗਤਾਸੂੰਨਭਸਸ਼੍ਚ੍ਯੁਤਾਨ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਾਣਮੰ ਭੂਯਸ੍ਤ੍ਰਿਪੁਰਘ੍ਨਾਯ ਵੇਧਸੇ ॥ 3-175-64 (22709)
ਤਥਾ ਰੌਦ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਨਿਸ਼਼੍ਪਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਦਿਵ੍ਯਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਾਨ੍।
ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਪਰਮੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮਗਮਦ੍ਦੇਵਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-175-65 (22710)
ਤਦਸਹ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਦੇਵੈਰਪਿ ਦੁਰਾਸਦਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਂ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਮਾਤਲਿਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-175-66 (22711)
ਉਚਾਚ ਵਚਨੰ ਚੇਦੰਪ੍ਰੀਯਮਾਣਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ।
`ਹਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਦਾਨਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਯਾ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-175-67 (22712)
ਸੁਰਾਸੁਰੈਰਸਹ੍ਯੰ ਹਿ ਕਰ੍ਮ ਯਤ੍ਸਾਧਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਨ ਹ੍ਯੇਤਤ੍ਸੰਯੁਗੇ ਕਰ੍ਤੁਮਪਿ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ।
`ਧ੍ਰੁਵੰ ਧਨਞ੍ਜਯ ਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪੁਰਾਰ੍ਦਨ' ॥ 3-175-68 (22713)
ਸੁਰਾਸੁਰੈਰਵਧ੍ਯੰ ਹਿ ਪੁਰਮੇਤਤ੍ਖਗੰ ਮਹਤ੍।
ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਮਥਿਤੰ ਵੀਰ ਸ੍ਵਵੀਰ੍ਯਤਪਸੋ ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-175-69 (22714)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-175-69x (2323)
ਵਿਦ੍ਵਸ੍ਤੇ ਖਪੁਰੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦਾਨਵੇਸ਼਼ੁ ਹਤੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਵਿਨਦਨ੍ਤ੍ਯਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਸਰ੍ਵਾ ਨਿਸ਼਼੍ਪੇਤੁਰ੍ਨਗਰਾਦ੍ਬਹਿਃ ॥ 3-175-70 (22715)
ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਕੇਸ਼੍ਯੋ ਵ੍ਯਥਿਤਾਃ ਕੁਰਰ੍ਯ ਇਵ ਦੁਃਖਿਤਾਃ।
ਪੇਤੁਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਞ੍ਸ਼ੋਚਮਾਨਾ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-175-71 (22716)
ਰੁਦਤ੍ਯੋ ਦੀਨਕਣ੍ਠ੍ਯਸ੍ਤੁ ਨਿਨਦਨ੍ਤ੍ਯੋ ਹਤੇਸ਼੍ਵਰਾਃ।
ਉਰਾਂਸਿ ਪਾਣਿਭਿਰ੍ਘ੍ਨਨ੍ਤ੍ਯੋ ਵਿਸ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਰਗ੍ਵਿਭੂਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 3-175-72 (22717)
ਤਚ੍ਛੋਕਯੁਕ੍ਤਮਸ਼੍ਰੀਕੰ ਦੁਃਖਦੈਨ੍ਯਸਮਾਹਤਮ੍।
ਨ ਬਭੌ ਦਾਨਵਪੁਰੰ ਹਤਤ੍ਵਿਟ੍ਕੰ ਹਤੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-175-73 (22718)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਨਗਰਾਕਾਰੰ ਹ੍ਰੁʼਤਨਾਗਮਿਵ ਹ੍ਰਦਮ੍।
ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮਿਵਾਰਣ੍ਯਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਭਵਤ੍ਪੁਰਮ੍ ॥ 3-175-74 (22719)
ਮਾਂ ਤੁ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਮਾਤਲਿਰਾਨਯਤ੍।
ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਭਵਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾਣਮਾਹਵਾਤ੍ ॥ 3-175-75 (22720)
ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਨਿਹਤ੍ਯ ਚ ਮਹਾਸੁਰਾਨ੍।
ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤਤੋ(ਅ)ਹੰਸ਼ਕ੍ਰਮਾਗਮਮ੍ ॥ 3-175-76 (22721)
ਮਮ ਕਰ੍ਮ ਚ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਮਾਤਲਿਰ੍ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਤਤ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਸ਼੍ਰਾਵਯਾਮਾਸ ਯਥਾਭੂਤੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-175-77 (22722)
ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਘਾਤੰ ਚ ਮਾਯਾਨਾਂ ਚ ਨਿਵਾਰਣਮ੍।
ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਨਾਂ ਚ ਵਧੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਮਹੌਜਸਾਮ੍।
`ਕਾਲਕੇਯਵਧੰ ਚੈਵ ਅਦ੍ਭੁਤੰ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍' ॥ 3-175-78 (22723)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰੀਤਃ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੁਰੰਦਰਃ।
ਮਰੁਦ੍ਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸਾਧੁਸਾਧ੍ਵਿਤ੍ਯਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
`ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਚ ਮਾਂ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਚਾਘ੍ਰਾਯ ਸਸ੍ਮਿਤਮ੍' ॥ 3-175-79 (22724)
ਤਤੋ ਮਾਂ ਦੇਵਰਾਜੋ ਵੈ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਿਬੁਧੈਃ ਸਾਰ੍ਧਮਿਦੰ ਸਮਧੁਰੰ ਵਚਃ ॥ 3-175-80 (22725)
ਅਤਿਦੇਵਾਸੁਰੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵ ਤ੍ਵਯਾ ਰਣੇ।
ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਰ੍ਥ ਮਹਾਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਘ੍ਨਤਾ ਮਮ ॥ 3-175-81 (22726)
ਏਵਮੇਵ ਸਦਾ ਭਾਵ੍ਯੰ ਸ੍ਥਿਰੇਣਾਜੌ ਧਨੰਜਯ।
ਅਸੰਮੂਢੇਨ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍ ॥ 3-175-82 (22727)
ਅਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯੋ ਰਣੇ ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਦੇਵਦਾਨਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ।
ਸਯਕ੍ਸ਼਼ਾਸੁਰਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਪਕ੍ਸ਼਼ਿਗਣਪੰਨਗੈਃ ॥ 3-175-83 (22728)
ਵਸੁਧਾਂ ਚਾਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤ੍ਵਦ੍ਬਾਹੁਬਲਨਿਰ੍ਜਿਤਾਮ੍।
ਪਾਲਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-175-84 (22729)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 175 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-175-12 ਖਪੁਰੰ ਖਚਰਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-175-18 ਨ ਵਧ੍ਯਾ ਇਤਿ ਨ ਅਪਿਤੁ ਵਧ੍ਯਾ ਏਵ ॥ 3-175-33 ਆਰੁਹ੍ਯ ਗਗਨਮੁਤ੍ਪਤ੍ਯ। ਅਵਾਤਰਤ੍ ਅਵਤੀਰ੍ਣਃ ॥ 3-175-34 ਪਰ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਅਵਰ੍ਤਨ੍ਤ। ਗਾਰ੍ਦ੍ਰਰਾਜਿਤੈਃ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਪਤ੍ਰਸ਼ੋਭਿਤੈਃ ॥ 3-175-35 ਯੁਦ੍ਧੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਸੰਨ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ। ਇਮੇ ਵਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਰਯੁਦ੍ਧੇਨ ਜੇਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-175-61 ਮਾਂਸਮੇਦੋਵਸਾਸ੍ਥਿਭਿਃ ਸੰਯੁਕ੍ਤੈਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-175-63 ਨਿਬਰ੍ਹਣੈਰ੍ਨਾਸ਼ਕਰੈਃ ॥ 3-175-65 ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 176
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.176. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 176
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸ੍ਵਸ੍ਮੈ ਸਾਨੁਗ੍ਰਹੰ ਕਵਚਕਿਰੀਟਾਦਿਦਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਚੋਦਨਾਯਾਂ ਸ਼੍ਵਃਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-176-0 (22730)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-176-0x (2324)
ਤਤੋ ਮਾਮਿਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਸੰਰੂਢਸ਼ਰਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਮ੍।
ਦੇਵਰਾਜੋ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯੇਦੰ ਕਾਲੇ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-176-1 (22731)
ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਤ੍ਵਯਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ।
ਨ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਭਵਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਭੁਵਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 3-176-2 (22732)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਃ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸਹ ਰਾਜਭਿਃ।
ਸੰਗ੍ਰਾਮਸ੍ਥਸ੍ਯ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰ ਕਲਾਂ ਨਾਰ੍ਹਨ੍ਤਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੀਮ੍ ॥ 3-176-3 (22733)
ਇਦੰ ਚ ਮੇ ਤਨੁਤ੍ਰਾਣੰ ਪ੍ਰਾਯਚ੍ਛਨ੍ਮਘਵਾਨ੍ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਅਭੇਦ੍ਯੰ ਕਵਚੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸ੍ਰਜੰ ਚੈਵ ਹਿਰਣ੍ਮਯੀਮ੍ ॥ 3-176-4 (22734)
ਦੇਵਦਤ੍ਤੰ ਚ ਮੇ ਸ਼ਙ੍ਖੰ ਦੇਵਃ ਪ੍ਰਾਦਾਨ੍ਮਹਾਰਵਮ੍।
ਦਿਵ੍ਯੰ ਚੇਦੰ ਕਿਰੀਟੰ ਮੇ ਸ੍ਵਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਯੁਯੋਜ ਹ ॥ 3-176-5 (22735)
ਤਤੋ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਾਭਰਣਾਨਿ ਚ।
ਪ੍ਰਾਦਾਚ੍ਛਕ੍ਰੋ ਮਮੈਤਾਨਿ ਰੁਚਿਰਾਣਿ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-176-6 (22736)
ਏਵੰ ਸੰਪੂਜਿਤਸ੍ਤਤ੍ਰਸੁਖਮਸ੍ਮ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ ਭਵਨੇ ਪੁਣ੍ਯੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸ਼ਿਸ਼ੁਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-176-7 (22737)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਮਰੈਃ ਸਹ।
ਸਮਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨ ਗਨ੍ਤੁਂ ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਹਿ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ਤੇ ॥ 3-176-8 (22738)
ਏਵਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਭਵਨੇ ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਭਾਰਤ।
ਉਸ਼਼ਿਤਾਨਿ ਮਯਾ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਮਰਤਾ ਦ੍ਯੂਤਜੰ ਕਲਿਮ੍ ॥ 3-176-9 (22739)
ਤਤੋ ਭਵਨ੍ਤਮਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍।
ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-176-10 (22740)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-176-11x (2325)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਧਨੰਜਯਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਚਾਰਾਧਿਤੋ ਰਾਜਾ ਦੇਵਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-176-11 (22741)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਚ ਭਗਵਨ੍ਸ੍ਥਾਣੁਰ੍ਦੇਵ੍ਯਾ ਸਹ ਪਰੰਤਪਃ।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਵਯੁਦ੍ਧੇਨ ਤੋਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-176-12 (22742)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਚ ਲੋਕਪਾਲੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਮੇਤੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਵਰ੍ਧਾਮਹੇ ਪਾਰ੍ਥ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ(ਅ)ਸਿ ਪੁਨਰਾਗਤਃ ॥ 3-176-13 (22743)
ਅਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਮਿਮਾਂ ਦੇਵੀਂ ਵਿਜਿਤਾਂ ਪੁਰਮਾਲਿਨੀਮ੍।
`ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਭੂਮਿੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤ੍ਵਯਾ ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਾਮ੍'।
ਮਨ੍ਯੇ ਚ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਨਪਿ ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ ॥ 3-176-14 (22744)
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਤਾਨਿ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਯੈਸ੍ਤਥਾ ਵੀਰ੍ਯਵਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਹਤਾਃ ॥ 3-176-15 (22745)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-176-16x (2326)
ਸਃ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਭਵਾਨ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਘੋਰਾ ਯੈਰ੍ਮਯਾ ਵਿਨਿਪਾਤਿਤਾਃ ॥ 3-176-16 (22746)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-176-17x (2327)
ਏਵਮਾਗਮਨੰ ਤਤ੍ਰ ਕਥਯਿਤ੍ਵਾ ਧਨੰਜਯਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈ ਰਜਨੀਂ ਤਾਮੁਵਾਸ ਹ ॥ 3-176-17 (22747)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 176 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-176-1 ਅਤਿਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਅਤਿ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ ਜੇਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਯਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਮ੍। ਸੰਰੂਢਾ ਦੇਹੇ ਨਿਮਗ੍ਨਾਃ ਸ਼ਰਾਸ੍ਤੈਰ੍ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਮ੍ ॥ 3-176-2 ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 177
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.177. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 177
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਨ੍ ॥ 1 ॥ ਅਸ੍ਰਤੇਜਸਾ ਜਗਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੋਭੇ ਸਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਚੋਦਨਯਾ ਨਰਾਦੇਨਾਰ੍ਜੁਨਪ੍ਰਤ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-177-0 (22748)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-177-0x (2328)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਾਂ ਵ੍ਯਤੀਤਾਯਾਂ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਉਤ੍ਥਾਯਾਵਸ਼੍ਯਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-177-1 (22749)
ਤਤਃ ਸੰਚੋਦਯਾਮਾਸ ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੰ ਮਾਤ੍ਰੁʼਨਨ੍ਦਨਮ੍।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯੈਰ੍ਜਿਤਾ ਦਾਨਵਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-177-2 (22750)
ਤਤੋ ਧਨੰਜਯੋ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵੈਰ੍ਦਤ੍ਤਾਨਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਤਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥ 3-177-3 (22751)
ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸ਼ੌਚੰ ਪਰਮਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
`ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤ੍ਰਿਨੇਤ੍ਰਾਯ ਵਾਸਵਾਯ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ' ॥ 3-177-4 (22752)
ਗਿਰਿਕੂਬਰਪਾਦਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ੁਭਵੇਣੁ ਤ੍ਰਿਵੇਣੁਮਤ੍।
ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸ਼ੋਭਮਾਨੋ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-177-5 (22753)
ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੇਨ ਕਵਚੇਨ ਸੁਵਰ੍ਚਸਾ।
ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਦੇਵਦਤ੍ਤੰ ਸ ਵਾਰਿਜਮ੍ ॥ 3-177-6 (22754)
ਸ਼ੋਸ਼ੁਭ੍ਯਮਾਨਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਆਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਭੁਜਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਤਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਯੋਪਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-177-7 (22755)
ਅਥ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੇਸ਼਼ੁ ਦਿਵ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਵੈ।
ਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਮਹੀ ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਸਮਕਮ੍ਪਤ ਸਦ੍ਰੁਮਾ ॥ 3-177-8 (22756)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤਾਃ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥੈਵ ਚ ਮਹੋਦਧਿਃ।
ਸ਼ੈਲਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵ੍ਯਦੀਰ੍ਯਨ੍ਤ ਨ ਵਵੌ ਚ ਸਮੀਰਣਃ ॥ 3-177-9 (22757)
ਨ ਬਭਾਸੇ ਸਹਸ੍ਰਾਂਸ਼ੁਰ੍ਨ ਜਜ੍ਵਾਲ ਚ ਪਾਵਕਃ।
ਨ ਵੇਦਾਃ ਪ੍ਰਤਿਭਾਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-177-10 (22758)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਭੂਮਿਗਤਾ ਯੇ ਚ ਪ੍ਰਾਣਿਨੋ ਜਨਮੇਜਯ।
ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਾਃ ਸਮੁਤ੍ਥਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-177-11 (22759)
ਵੇਪਮਾਨਾਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾਨਨਾਃ।
ਦਹ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੈਸ੍ਤੇ ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਧਨੰਜਯਮ੍ ॥ 3-177-12 (22760)
ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸਿਦ੍ਧਾ ਯੇ ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਜਙ੍ਗਮਾਨਿ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵਾਵਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-177-13 (22761)
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਵਰਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ਪਤਤ੍ਰਿਣਃ।
ਖੇਚਰਾਣਿ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵਾਵਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-177-14 (22762)
ਤਤਃ ਪਿਤਾਮਹਸ਼੍ਚੈਵ ਲੋਕਪਾਲਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਭਗਵਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਾਦੇਵਃ ਸਗਣੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਯਯੌ ਤਦਾ ॥ 3-177-15 (22763)
ਤਤੋ ਵਾਯੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਮਾਲ੍ਯੈਃ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਅਭਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੰਚਿਤ੍ਰੈਰਵਚਕ੍ਰੇ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-177-16 (22764)
ਜਗੁਸ਼੍ਚ ਗਾਥਾ ਵਿਵਿਧਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸੁਰਚੋਦਿਤਾਃ।
ਨਨ੍ਰੁʼਤੁਃ ਸਙ੍ਘਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਰਾਜੰਨਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ ॥ 3-177-17 (22765)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਨਾਰਦਸ਼੍ਚੋਦਿਤਃ ਸੁਰੈਃ।
ਆਗਮ੍ਯਾਹ ਵਚਃ ਪਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰਵਣੀਯਮਿਦੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-177-18 (22766)
ਅਰ੍ਜੁਨਾਰ੍ਜੁਨ ਮਾ ਯੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਭਾਰਤ।
ਨੈਤਾਨਿ ਨਿਰਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨੇ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-177-19 (22767)
ਅਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨੇ ਨ ਵਾ(ਅ)ਨਾਰ੍ਤਃ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜੀਤ ਕਦਾਚਨ।
ਪ੍ਰਯੋਗੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਨ੍ਦੋਸ਼਼ੋ ਹ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-177-20 (22768)
ਏਤਾਨਿ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਨਿ ਧਨੰਜਯ ਯਥਾਗਮਮ੍।
ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਸੁਖਾਰ੍ਹਾਣਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-177-21 (22769)
ਅਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਭਵਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਮੈਵੰ ਭੂਯਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-177-22 (22770)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ ਤ੍ਵੰ ਚੈਵ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਤਾਨਿ ਸੰਯੁਗੇ।
ਯੋਜ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਪਾਰ੍ਥੇ ਨਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਮਵਮਰ੍ਦਨੇ ॥ 3-177-23 (22771)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-177-24x (2329)
ਨਿਵਾਰ੍ਯਾਥ ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥੰ ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵਾ ਯਥਾਗਤਮ੍।
ਜਗ੍ਮੁਰਨ੍ਯੇ ਚ ਯੇ ਤਤ੍ਰ ਰਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-177-24 (22772)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਯਾਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਤਸ੍ਮਿਨਨੇਵ ਵਨੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤ ਊਸ਼਼ੁਃ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ॥ 3-177-25 (22773)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਯੁਦ੍ਧਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਮਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 177 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-177-2 ਮਾਤ੍ਰੁʼਨਨ੍ਦਨੰ ਮਾਤੁਃ ਸੁਖਕਰਮ੍ ॥ 3-177-5 ਗਿਰਯਏਵ ਕੂਵਰਾਦਯਸ੍ਤਦ੍ਵਨ੍ਤਮ੍। ਕੂਬਰੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਯੁਗੰ ਧ੍ਰਿਯਤੇ ਤਦ੍ਦਾਰੁ। ਪਾਦੌ ਚਕ੍ਰੇ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਃ ਤਯੋਃ ਸੰਧਾਨੰ ਦਾਰੁ। ਸ਼ੁਭਾਃ ਵੇਣਵਇਵ ਵੇਣਵੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਤਤ੍ ਸ਼ੁਭਵੇਮੁ ਤ੍ਰਿਵੇਣੁ ਅਕ੍ਸ਼਼ਕੂਬਰਯੋਃ ਸੰਧਾਨਾਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਖ ਦਾਰੁ ਤਦ੍ਵਨ੍ਤਮ੍। ਸੁਪਾਂ ਸੁਲੁਗਿਤਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਯਾ ਆਰ੍ਸ਼਼ੋ ਲੁਕ੍। ਰਥਪਦੇ ਵਾ ਕ੍ਲੀਬਤ੍ਵੰ ਧ੍ਯੇਯਮ੍। ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮੇਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਮਾਨਸੰ ਭੂਮਿਰੂਪੰ ਰਥਮ੍ ॥ 3-177-6 ਵਾਰਿਜੰ ਸ਼ਙ੍ਖਮ੍। ਦੇਵਦਤ੍ਤੰ ਨਾਮਤਃ ॥ 3-177-7 ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਯ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤੁਮ੍ ॥ 3-177-19 ਨਿਰਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਭਾਵੇ ਸਤਿ ॥ 3-177-20 ਅਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨੇਪਿ ਵਾ ਅਨਾਰ੍ਤਃ ਨ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜੀਤ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 178
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.178. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 178
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨਸਮਾਗਮਾਨਨ੍ਤਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਾਦਵਤਰਣਾਧ੍ਯਵਸਾਯਃ ॥ 1 ॥ ਲੋਮਸ਼ੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਜਯਾਸ਼ੀਰ੍ਵਚਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-178-0 (22774)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-178-0x (2330)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਰਥਿਨਾਂ ਪ੍ਰਵੀਰੇ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਤੇ ਭਵਨਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਨ੍ਤੁਃ।
ਅਤਃ ਪਰੰ ਕਿਮਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ ਪਾਰ੍ਥਾਃ
ਸਮੇਤ੍ਯ ਸ਼ੂਰੇਣ ਧਨੰਜਯੇਨ ॥ 3-178-1 (22775)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-178-2x (2331)
ਵਨੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਤੁ ਤੇ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ
ਸਹਾਰ੍ਜੁਨੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਸਮੇਨ ਵੀਰਾਃ।
ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਸ਼ੈਲਪ੍ਰਵਰੇ ਸੁਰਮ੍ਯੇ
ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਾਕ੍ਰੀਡਗਤਾ ਵਿਜਹ੍ਰੁਃ ॥ 3-178-2 (22776)
ਵੇਸ਼੍ਮਾਨਿ ਤਾਨ੍ਯਪ੍ਰਤਿਮਾਨਿ ਪਸ਼੍ਯਨ੍
ਕ੍ਰੀਡਾਸ਼੍ਚ ਨਾਨਾਦ੍ਰੁਮਸੰਨਿਬਦ੍ਧਾਃ।
ਚਚਾਰ ਧਨ੍ਵੀ ਬਹੁਧਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਃ
ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਯਤ੍ਤਃ ਸਤਤੰ ਕਿਰੀਟੀ ॥ 3-178-3 (22777)
ਅਵਾਪ੍ਯ ਵਾਸੰ ਨਰਦੇਵਪੁਤ੍ਰਾਃ
ਪ੍ਰਸਾਦਜੰ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ।
ਨ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਤੇ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਨ੍ਤਿ ਰਾਜ-
ਞ੍ਸ਼ਿਵਸ਼੍ ਕਾਲਃ ਸ ਬਭੂਵ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-178-4 (22778)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਯਥੈਕਰਾਤ੍ਰ-
ਮੂਸ਼਼ੁਃ ਸਮਾਸ੍ਤਤ੍ਰਤਥਾ ਚਤਸ੍ਰਃ।
ਪੂਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਸ਼਼ਟ੍ ਤਾ ਦਸ਼ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ
ਸ਼ਿਵਾ ਬਭੂਵੁਰ੍ਵਸਤਾਂ ਵਨੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-178-5 (22779)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਯੁਸੁਤਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ
ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨਮੁਪੋਪਵਿਸ਼੍ਯ।
ਯਮੌ ਚ ਵੀਰੌ ਸੁਰਰਾਜਕਲ੍ਪਾ-
ਵੇਕਾਨ੍ਤਮਾਸ੍ਥਾਯ ਹਿਤੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚ ॥ 3-178-6 (22780)
ਤਵ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਕੁਰੁਰਾਜ ਸਤ੍ਯਾਂ
ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਸ੍ਤ੍ਵਦਨੁਪ੍ਰਿਯੰ ਚ।
ਤਤੋ ਨ ਗਚ੍ਛਾਮ ਵਨਾਨ੍ਯਪਾਸ੍ਯ
ਸੁਯੋਧਨੰ ਸਾਨੁਚਰੰ ਨਿਹਨ੍ਤੁਮ੍ ॥ 3-178-7 (22781)
ਏਕਾਦਸ਼ੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਿਦੰ ਵਸਾਮਃ
ਸੁਯੋਧਨੇਨਾਤ੍ਤਸੁਖਾਃ ਸੁਖਾਰ੍ਹਾਃ।
ਤੰ ਵਞ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਧਮਬੁਦ੍ਧਿਸ਼ੀਲ-
ਮਜ੍ਞਾਤਵਾਸੰ ਸੁਖਮਾਪ੍ਨੁਯਾਮ ॥ 3-178-8 (22782)
ਤਵਾਜ੍ਞਯਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਾ
ਵਿਹਾਯ ਮਾਨੰ ਵਿਚਰਾਮੋ ਵਨਾਨਿ।
ਸਮੀਪਵਾਸੇਨ ਵਿਲੋਭਿਤਾਸ੍ਤੇ
ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਾਸ੍ਮਾਨਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦੇਸ਼ਾਨ੍ ॥ 3-178-9 (22783)
ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਤਤ੍ਰ ਵਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗੂਢੰ
ਨਰਾਧਮੰ ਤੰ ਸੁਖਮੁਦ੍ਧਰੇਮ।
ਨਿਰ੍ਯਾਤ੍ਯ ਵੈਰੰ ਸਫਲੰ ਸਪੁਸ਼਼੍ਪੰ
ਤਸ੍ਮੈ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਧਮਪੂਰੁਸ਼਼ਾਯ ॥ 3-178-10 (22784)
ਸੁਯੋਧਨਾਯਾਨੁਚਰੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾਯ
ਤਤੋ ਮਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗੋਪਮੰ ਦੇਸ਼ਮਿਮੰ ਚਰਦ੍ਭਿਃ
ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਵਿਹਨ੍ਤੁਂ ਨਰਦੇਵ ਸ਼ੋਕਃ ॥ 3-178-11 (22785)
ਕੀਰ੍ਤਿਸ੍ਤੁ ਤੇ ਭਾਰਤ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਾ
ਨਸ਼੍ਯੇਦ੍ਧਿ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਚਰਾਚਰੇਸ਼਼ੁ।
ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵਾਨਾਂ
ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਮਹਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਥ ਕ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ ॥ 3-178-12 (22786)
ਇਦੰ ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਸਤਤੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਯਾ ਯਲ੍ਲਭਸੇ ਕੁਬੇਰਾਤ੍।
ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਵਧਾਯ
ਕ੍ਰੁʼਤਾਗਸਾਂ ਭਾਰਤ ਨਿਗ੍ਰਹੇ ਚ ॥ 3-178-13 (22787)
ਤੇਜਸ੍ਤਵੋਗ੍ਰੰ ਨ ਸਹੇਤ ਰਾਜਨ੍
ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਪਿ ਵਜ੍ਰਪਾਣਿਃ।
ਨ ਹਿ ਵ੍ਯਥਾਂ ਜਾਤੁ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਸ੍ਤੌ
ਸਮੇਤ੍ਯ ਦੇਵੈਰਪਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜ ॥ 3-178-14 (22788)
ਤਵਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥਮਪਿ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੌ
ਸੁਪਰ੍ਣਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਨੇਸ਼੍ਚ ਨਪ੍ਤਾ।
ਯਥੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਮੋ ਬਲੇਨ
ਤਥੈਵ ਰਾਜਨ੍ਸ ਸ਼ਿਨਿਪ੍ਰਵੀਰਃ ॥ 3-178-15 (22789)
ਤਵਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥਮਭਿਪ੍ਰਪੰਨੋ
ਯਥੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸਹ ਯਾਦਵੈਸ੍ਤੈਃ।
ਤਥੈਵ ਚੇਮੌ ਨਰਦੇਵਵਰ੍ਯ
ਯਮੌ ਚ ਵੀਰੌ ਕ੍ਰੁʼਤਿਨੌ ਪ੍ਰਯੋਗੇ ॥ 3-178-16 (22790)
ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਯੋਗਪ੍ਰਭਵਪ੍ਰਧਾਨਾਃ
ਸ਼ਮੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮ ਪਰਾਨ੍ਸਮੇਤ੍ਯ ॥ 3-178-17 (22791)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ 3-178-18x (2332)
ਤਤਸ੍ਤਦਾਜ੍ਞਾਯ ਮਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸੁਤੋ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਸ੍ਥਾਨਮੁਪੇਤ੍ਯ ਰਾਜਾ
ਪਰ੍ਯਾਕ੍ਰਮਦ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ॥ 3-178-18 (22792)
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਵੇਸ਼੍ਮਾਨਿ ਨਦੀਃ ਸਰਾਂਸਿ
ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਚ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ।
ਯਥਾਗਤੰ ਮਾਰ੍ਗਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ
ਪੁਨਰ੍ਗਿਰਿੰ ਚੈਵ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ।
[ਤਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਸ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਿਃ
ਸੰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਮਾਸ ਨਗੇਨ੍ਦ੍ਰਵਰ੍ਯਮ੍ ॥] 3-178-19 (22793)
ਸਮਾਪ੍ਤਕਰ੍ਮਾ ਸਹਿਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿ-
ਰ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਪਤ੍ਨਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਲਭ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯਮ੍।
ਸ਼ੈਲੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭੂਯਸ੍ਤਪਸੇ ਜਿਤਾਤ੍ਮਾ
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਤਵਾਸ੍ਮੀਤਿ ਮਤਿੰ ਚਕਾਰ ॥ 3-178-20 (22794)
ਵ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੈਰਨੁਜੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜੈਸ਼੍ਚ
ਤੇਨੈਵ ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਪੁਨਰ੍ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ।
ਉਵਾਹ ਚੈਨਾਨ੍ਗਣਸ਼ਸ੍ਤਥੈਵ
ਘਟੋਤ੍ਕਚਃ ਪਰ੍ਵਤਨਿਰ੍ਝਰੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-178-21 (22795)
ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਃ
ਪਿਤੇਵ ਪੁਤ੍ਰਾਨਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਨ੍।
ਸ ਲੋਮਸ਼ੋ ਦਿਵਮੇਵੋਰ੍ਜਿਤਸ਼੍ਰੀ-
ਰ੍ਜਗਾਮ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਜਯੰ ਤਦੋਕ੍ਤ੍ਵਾ ॥ 3-178-22 (22796)
ਤੇਨਾਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਸ਼਼ੇਣੇਨ ਤਥਾਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ-
ਸ੍ਤੀਰ੍ਤਾਨਿ ਰਮ੍ਯਾਣਿ ਤਪੋਵਨਾਨਿ।
ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਸਰਾਂਸਿ ਪਾਰ੍ਥਾਃ
ਕਸੰਪਸ਼੍ਯਮਾਨਾਃ ਪ੍ਰਯਯੁਰ੍ਨਰਾਗ੍ਰ੍ਯਾਃ ॥ 3-178-23 (22797)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਆਜਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 178 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-178-1 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਨ੍ਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ॥ 3-178-2 ਆਕ੍ਰੀਡੰ ਉਦ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 3-178-4 ਵਾਸੰ ਸ੍ਥਾਨਮ੍। ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਭੂਮਿਸ੍ਤਾਨਾਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-178-5 ਪੂਰ੍ਵਾਸ਼੍ ਸ਼਼ਟ੍ ਸਮਾਃ ॥ 3-178-9 ਅਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦੇਸ਼ਾਨ੍ ਦੂਰਸ੍ਥਾਨ੍ ਨ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਪਿਤੁ ਸਮੀਪਸ੍ਥਾਨੇਵ ॥ 3-178-10 ਨਿਰ੍ਯਾਤ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪ੍ਯ। ਅਪਕਾਰਿਣੇ(ਅ)ਪਕਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਫਲੰ ਰਾਜ੍ਯਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ। ਪੁਸ਼਼੍ਪੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਧਃ ॥ 3-178-13 ਨਿਗ੍ਰਹੇ ਚ ਬਨ੍ਧਨੇ ਵਾ। ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਦ੍ਵਧੇ(ਅ)ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚੇਦਿਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-178-14 ਸਮੇਤ੍ਯ ਯੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ॥ 3-178-15 ਸੁਪਰ੍ਣਕੇਤੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ। ਸ਼ਿਨੇਰ੍ਨਪ੍ਤਾ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ। ਏਤਯੋਰ੍ਵੀਰ੍ਯੰ ਹਿਤਕਾਰਿਤ੍ਵੰ ਚਾਹ। ਤਥੈਵੇਤਿ। ਤਥੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਮੋ ਬਲੇਨ ਤਥੈਵ ਚਾਹੰ ਨਰਦੇਵ ਵਰ੍ਯ। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ। ਅਹੰ ਭੀਮਸੇਨ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-178-16 ਪ੍ਰਯੋਗੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਯੋਗੇ ਕ੍ਰੁʼਤਿਨੌ ਕੁਸ਼ਲੌ ॥ 3-178-17 ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਯੋਗਪ੍ਰਭਵਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਤਵ ਅਰ੍ਥਯੋਗੋ ਧਨਲਾਭਃ ਪ੍ਰਭਵ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤਦ੍ਦ੍ਵਯੰ ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਤਥਾ ॥ 3-178-20 ਇਤਿ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਮਾਸੇਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਮਤਿੰ ਚਕਾਰ। ਗਮਨੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 179
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.179. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 179
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਾਦਵਤੀਰ੍ਣੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਕ੍ਰਮੇਣ ਕੈਲਾਸਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਸੁਬਾਹ੍ਵਾਦਿਨਿਵਾਸਗਮਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਵੈਤਦਨਮੇਤ੍ਯ ਸਰਸ੍ਵਤੀਤੀਰੇ ਸੁਖਵਿਹਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-179-0 (22798)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-179-0x (2333)
ਨਗੋਤ੍ਤਮੰ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੈਰੁਪੇਤੰ
ਦਿਸ਼ਾਂ ਗਜੈਃ ਕਿੰਨਰਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ।
ਸੁਖੰ ਨਿਵਾਸੰ ਜਹਤਾਂ ਹਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ
ਨ ਪ੍ਰੀਤਿਰਾਸੀਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਣਾਮ੍ ॥ 3-179-1 (22799)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਨਰੇਵ ਹਰ੍ਸ਼਼ਃ
ਕੈਲਾਸਮਾਲੋਕ੍ਯ ਮਹਾਨ੍ਬਭੂਵ।
ਕੁਬੇਰਕਾਨ੍ਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਣਾਂ
ਮਹੀਧਰੰ ਵਾਰਿਧਰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ੍ ॥ 3-179-2 (22800)
ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਯਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤਸੰਨਿਰੋਧਾਨ੍
ਗੋਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਹਰੀਣਾਂ ਗਿਰਿਗਹ੍ਵਰਾਣਿ।
ਬਹੁਪ੍ਰਕਾਰਾਣਿ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਵੀਰਾਃ
ਸ੍ਥਲਾਨਿ ਨਿਮ੍ਨਾਨਿ ਚ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ॥ 3-179-3 (22801)
ਤਥੈਵ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਮਹਾਵਨਾਨਿ
ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਾਨੇਕਪਸੇਵਿਤਾਨਿ।
ਆਲੋਕਯਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭਿਯਯੁਃ ਪ੍ਰਤੀਤਾ-
ਸ੍ਤੇ ਧਨ੍ਵਿਨਾਃ ਖਙ੍ਗਧਰਾ ਨਰਾਗ੍ਰ੍ਯਾਃ ॥ 3-179-4 (22802)
ਵਨਾਨਿ ਰਮ੍ਯਾਣਿ ਨਦੀਃ ਸਰਾਂਸਿ
ਗੁਹਾ ਗਿਰੀਣਾਂ ਗਿਰਿਗਹ੍ਵਰਾਣਿ
ਏਤੇ ਨਿਵਾਸਾਃ ਸਤਤੰ ਬਭੂਵੁ-
ਰ੍ਨਿਸ਼ਾਮੁਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਣਾਮ੍ ॥ 3-179-5 (22803)
ਤੇ ਦੁਰ੍ਗਵਾਸੰ ਬਹੁਧਾ ਨਿਰੁਸ਼਼੍ਯ
ਵ੍ਯਤੀਤ੍ਯ ਕੈਲਾਸਮਚਿਨ੍ਤ੍ਯਰੂਪਮ੍।
ਆਸੇਦੁਰਤ੍ਯਰ੍ਥਮਨੋਰਮੰ ਤੇ
ਤਮਾਸ਼੍ਰਮਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਸ੍ਤੁ ॥ 3-179-6 (22804)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਾ ਤੇ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਚਿਤਾਸ੍ਤੇਨ ਚ ਵੀਤਮੋਹਾਃ।
ਸ਼ਸ਼ੰਸਿਰੇ ਵਿਸ੍ਤਰਸ਼ਃ ਪ੍ਰਵਾਸੰ
ਸ਼ਿਵੰ ਯਥਾਵਦ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਸ੍ਤੇ ॥ 3-179-7 (22805)
ਸੁਖੋਸ਼਼ਿਤਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤ ਏਕਰਾਤ੍ਰੰ
ਪੁਣ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇ ਦੇਵਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਜੁਸ਼਼੍ਟੇ।
ਅਭ੍ਯਾਯਯੁਸ੍ਤੇ ਬਦਰੀਂ ਵਿਸ਼ਾਲਾਂ
ਸੁਖੇਨ ਵੀਰਾਃ ਪੁਨਰੇਵ ਵਾਸਮ੍ ॥ 3-179-8 (22806)
ਊਸ਼਼ੁਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ
ਨਾਰਾਯਣਸ੍ਥਾਨਗਤਾਃ ਸਮਗ੍ਰਾਃ।
ਕੁਬੇਰਕਾਨ੍ਤਾਂ ਨਲਿਨੀਂ ਵਿਸ਼ੋਕਾਃ
ਸੰਪਸ਼੍ਯਮਾਨਾਃ ਸੁਰਸਿਦ੍ਧਜੁਸ਼਼੍ਟਾਮ੍ ॥ 3-179-9 (22807)
ਤਾਂ ਚਾਥ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਲਿਨੀਂ ਵਿਸ਼ੋਕਾਃ
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਸੁਤਾਃ ਸਰ੍ਵਨਰਪ੍ਰਧਾਨਾਃ।
ਤੇ ਰੇਮਿਰੇ ਨਨ੍ਦਨਵਾਸਮੇਤ੍ਯ
ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਯੋ ਵੀਤਮਲਾ ਯਥੈਵ ॥ 3-179-10 (22808)
ਤਤਃ ਕ੍ਰਮੇਣੋਪਯਯੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਾ
ਯਥਾਗਤੇਨੈਵ ਪਥਾ ਸਮਗ੍ਰਾਃ।
ਵਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਾਸੰ ਸੁਖਿਨੋ ਬਦਰ੍ਯਾਂ
ਕਿਰਾਤਰਾਜ੍ਞੋ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਸੁਬਾਹੋਃ ॥ 3-179-11 (22809)
ਚੀਨਾਂਸ੍ਤੁਸ਼਼ਾਰਾਨ੍ਦਰਦਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍
ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਕੁਲਿਨ੍ਦਸ੍ਯ ਚ ਭੂਰਿਰਮ੍ਯਾਨ੍।
ਅਤੀਤ੍ਯ ਦੁਰ੍ਗੰ ਹਿਮਵਤ੍ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੰ
ਪੁਰੰ ਸੁਬਾਹੋਰ੍ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਾਃ ॥ 3-179-12 (22810)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚ ਤਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾ-
ਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ਸੁਬਾਹੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਸਮਗ੍ਰਾਨ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਯੌ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਤਃ ਸ ਰਾਜਾ
ਤੰ ਚਾਭ੍ਯਨਨ੍ਦਨ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਾਃ ਕੁਰੂਣਾਮ੍ ॥ 3-179-13 (22811)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਾ ਤੁ ਸੁਬਾਹੁਨਾ ਤੇ
ਸੁਤੈਰ੍ਵਿਸ਼ੋਕਪ੍ਰਮੁਖੈਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ।
ਸਹੇਨਦ੍ਰਸੇਨੈਃ ਪਰਿਚਾਰਕੈਸ਼੍ਚ
ਪੌਰੋਗਵੈਰ੍ਯੇ ਚ ਰਮਹਾਨਸਸ੍ਥਾਃ ॥ 3-179-14 (22812)
ਸੁਖੋਪਿਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰਤ ਏਕਰਾਤ੍ਰੰ
ਸੂਤਾਨ੍ਸਮਾਦਾਯ ਰਥਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍।
ਘਟੋਤ੍ਕਚੰ ਸਾਨੁਚਰੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯੁਰ੍ਯਾਮੁਨਮਦ੍ਰਿਰਾਜਮ੍ ॥ 3-179-15 (22813)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਗਿਰੌ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੋਪਪੰਨ-
ਹਿਮੋਤ੍ਤਰੀਯਾਰੁਣਪਾਣ੍ਡੁਸਾਨੌ।
ਵਿਸ਼ਾਖਯੂਪੰ ਸਮੁਪੇਤ੍ਯ ਚਕ੍ਰੁ-
ਸ੍ਤਦਾ ਨਿਵਾਸੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰਾਃ ॥ 3-179-16 (22814)
ਵਰਾਹਨਾਨਾਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਜੁਸ਼਼੍ਟੰ
ਮਹਾਵਨੰ ਚੈਤ੍ਰਰਥਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ੍।
ਸ਼ਿਵੇਨ ਯਾਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਪ੍ਰਧਾਨਾਃ
ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਤਤ੍ਰਵਨੇ ਵਿਜਹ੍ਰੁਃ ॥ 3-179-17 (22815)
ਤਤ੍ਰਾਸਸਾਦਾਤਿਬਲੰ ਭੁਜਙ੍ਗੰ
ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਰ੍ਦਿਤੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਿਵੋਗ੍ਰਰੂਪਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ਪਰ੍ਵਤਕਨ੍ਦਰਾਯਾਂ
ਵਿਸ਼਼ਾਦਮੋਹਵ੍ਯਥਿਤਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ ॥ 3-179-18 (22816)
ਦ੍ਵੀਪੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਯਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਸ੍ਯ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ।
ਅਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਦ੍ਯਸ੍ਤਮਨਨ੍ਤਤੇਜਾ
ਗ੍ਰਾਹੇਣ ਸੰਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤਸਰ੍ਵਗਾਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-179-19 (22817)
ਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਥੋਪਯਾਨ੍ਤੰ
ਵਨੇ ਵਿਹੁਰ੍ਤੁਂ ਕੁਰਵਃ ਪ੍ਰਤੀਤਾਃ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਨਾਚ੍ਚੈਤ੍ਰਰਥਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾ-
ਚ੍ਛ੍ਰਿਯਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤਸ੍ਤਪਸਾ ਚ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ॥ 3-179-20 (22818)
ਤਤਸ਼੍ਚ ਯਾਤ੍ਵਾ ਮਰੁਧਨ੍ਵਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੰ
ਸਦਾ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਰਤਿਪ੍ਰਧਾਨਾਃ।
ਸਰਸ੍ਵਤੀਮੇਤ੍ਯ ਨਿਵਾਸਕਾਮਾਃ
ਸਰਸ੍ਤਤੋ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਪ੍ਰਤੀਯੁਃ ॥ 3-179-21 (22819)
ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ ਤਾਨ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾ-
ੰਨਿਵਾਸਿਨਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤੋ(ਅ)ਭਿਜਗ੍ਮੁਃ।
ਤਪੋਦਮਾਚਾਰਸਮਾਧਿਯੁਕ੍ਤਾ-
ਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣੋਦਪਾਤ੍ਰਾਵਰਣਾਸ਼੍ਮਕੁਟ੍ਟਾਃ ॥ 3-179-22 (22820)
ਪ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਰੌਹੀਤਕਵੇਤਸਾਸ਼੍ਚ
ਤਥਾ ਬਦਰ੍ਯਃ ਖਦਿਰਾਃ ਸ਼ਿਰੀਸ਼਼ਾਃ।
ਬਿਲ੍ਵੇਙ੍ਗੁਦਾਃ ਪੀਲੁਸ਼ਮੀਕਰੀਰਾਃ
ਸਰਸ੍ਵਤੀਤੀਰਰੁਹਾ ਬਭੂਵੁਃ ॥ 3-179-23 (22821)
ਤਾਂ ਯਕ੍ਸ਼਼ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਕਾਨ੍ਤਾ-
ਮਾਵਾਸਭੂਤਾਮਿਵ ਦੇਵਤਾਨਾਮ੍।
ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਤਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਃ
ਸੁਖੰ ਵਿਜਹ੍ਰੁਰ੍ਨਰਦੇਵਪੁਤ੍ਰਾਃ ॥ 3-179-24 (22822)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਆਜਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 179 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-179-1 ਨਗੋਤ੍ਤਮੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੰ ਜਹਤਾਂ ਤ੍ਯਜਤਾਮ੍ ॥ 3-179-2 ਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ਕਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-179-3 ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਯਾਨ੍ ਉਚ੍ਚੈਸ੍ਤ੍ਵਾਨਿ। ਸੰਨਿਰੋਧਾਨ੍ ਸੰਕੀਰ੍ਣਤ੍ਵਾਨਿ। ਗੋਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ ਸ੍ਥਾਨਾਨਿ। ਹਰੀਣਾਂ ਸਿੰਹਾਨਾਮ੍ ॥ 3-179-4 ਅਨੇਕਪਾਃ ਦ੍ਵਿਪਾਃ ॥ 3-179-5 ਗੁਹਾ ਅਲ੍ਪਪ੍ਰਮਾਣਾਦਰੀ। ਗਹ੍ਵਰੰ ਮਹਤੀ ਦਰੀ ॥ 3-179-9 ਨਲਿਨੀਂ ਸਰਸੀਮ੍ ॥ 3-179-10 ਨਨ੍ਦਨਮਿਨ੍ਦ੍ਰਵਨਮ੍ ॥ 3-179-14 ਪੌਰੋਗਵੈਃ ਪੁਰੋਗਾਮਿਭਿਃ ਪਟਗ੍ਰੁʼਹਾਦਿਸਾਮਗ੍ਰੀਵਾਹਃ ॥ 3-179-15 ਯਾਮੁਨੰ ਯਮੁਨੋਦ੍ਗਮਮ੍ ॥ 3-179-16 ਪੁਂਸਿ ਯਥਾ ਸ਼੍ਵੇਤਮੁਤ੍ਤਰੀਯੰ ਸ਼੍ਵੇਤਾਰੁਣਮੁਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ੰ ਚ ਤਦ੍ਵਤ੍ ਗਿਰੌ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਨਿ ਅਰੁਣਪਾਣ੍ਡਸਾਨੂਨਿ ਚ ਭਾਨ੍ਤੀਤ੍ਯੁਤ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਾ। ਵਿਸ਼ਾਖਯੂਪੰ ਸ੍ਥਾਨਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-179-17 ਸ਼ਿਵੇਨ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-179-19 ਦ੍ਵੀਪੋ ਦ੍ਵੀਪਵਦਾਸ਼੍ਰਯਃ। ਗ੍ਰਾਹੇਣ ਸਰ੍ਵੇਣ ॥ 3-179-22 ਤ੍ਰੁʼਣੋਦਪਾਤ੍ਰਾਵਰਣਾਃ ਆਸਨਾਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੁʼਣੇਨ ਪਾਦ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਉਦਕਪਾਤ੍ਰੇਣ ਚ ਆਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨਤਿ ਤੇ ਤਥਾਭੂਤਾਃ। ਅਸ਼੍ਮਕੁਟ੍ਟਾਃ ਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥਾ ਦਨ੍ਤੋਲੂਖਲਿਕਾ ਏਵ ਸਨ੍ਤੋ ਜਰਯਾ ਨਸ਼਼੍ਟਦਨ੍ਤਾ ਅਸ਼੍ਮਕੁਟ੍ਟਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-179-23 ਬਭੂਵੁਃ ਸ਼ੋਭਾਵਨ੍ਤ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 180
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.180. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 180
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਨੇ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਰ੍ਥਮਟਤੋ ਭੀਮਸ੍ਯ ਮਹਤਾ(ਅ)ਜਗਰੇਣ ਗ੍ਰਹਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-180-0 (22823)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-180-0x (2334)
ਕਥੰ ਨਾਗਾਯੁਤਪ੍ਰਾਣੋ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਭਯਮਾਹਾਰਯਤ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਤਸ੍ਮਾਦਜਗਰਾਨ੍ਮੁਨੇ ॥ 3-180-1 (22824)
ਪੌਲਸ੍ਤ੍ਯੰ ਧਨਦੰ ਯੁਦ੍ਦੇ ਯ ਆਹ੍ਵਯਤਿ ਦਰ੍ਪਿਤਃ।
ਨਲਿਨ੍ਯਾਂ ਕਦਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਹਨ੍ਤਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍ ॥ 3-180-2 (22825)
ਤੰ ਸੰਸਸਿ ਭਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟਮਾਪੰਨਮਰਿਸੂਦਨਮ੍।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਪਰੰ ਕੌਤੂਹਲੰ ਹਿ ਮੇ ॥ 3-180-3 (22826)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-180-4x (2335)
ਬਹ੍ਵਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੇ ਵਨੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਸਤਾਮੁਗ੍ਰਧਨ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨਾਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਃ ॥ 3-180-4 (22827)
ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਧਨੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿਰ੍ਬਦ੍ਧਖਙ੍ਗੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਦ੍ਵਨੰ ਰਮ੍ਯੰ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-180-5 (22828)
ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸ਼ੁਭਾਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਗਿਰੇਰ੍ਹਿਮਵਤਸ੍ਤਦਾ।
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸਿਦ੍ਧਚਰਿਤਾਨਪ੍ਸਰੋਗਣਸੇਵਿਤਾਨ੍ ॥ 3-180-6 (22829)
ਚਕੋਰੈਰੁਪਚਕ੍ਰੈਸ਼ਚ੍ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਜੀਵਜੀਵਕੈਃ।
ਕੋਕਿਲੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਙ੍ਗਰਾਜੈਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨਿਨਾਦਿਤਾਨ੍ ॥ 3-180-7 (22830)
ਨਿਤ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਹਿਮਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਕੋਮਲੈਃ।
ਉਪੇਤਾਨ੍ਬਹੁਲਚ੍ਛਾਯੈਰ੍ਮਨੋਨਯਨਨਨ੍ਦਨੈਃ ॥ 3-180-8 (22831)
ਸ ਸੰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਗਿਰਿਨਦੀਰ੍ਵੈਡੂਰ੍ਯਮਣਿਸੰਨਿਭੈਃ।
ਸਲਿਲੈਰ੍ਹਿਮਸੰਕਾਸ਼ੈਰ੍ਹੰਸਕਾਰਣ੍ਡਵਾਯੁਤੈਃ ॥ 3-180-9 (22832)
ਵਨਾਨਿ ਦੇਵਦਾਰੂਣਾਂ ਮੇਘਾਨਾਮਿਵ ਵਾਗੁਰਾਃ।
ਹਰਿਚਨ੍ਦਨਮਿਸ਼੍ਰਾਣਿ ਤੁਙ੍ਗਕਾਲੀਯਕਾਨ੍ਯਪਿ ॥ 3-180-10 (22833)
ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਪਰਿਧਾਵਨ੍ਸ ਸਮੇਸ਼਼ੁ ਮਰੁਧਨ੍ਵਸੁ।
ਵਿਧ੍ਯਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਞ੍ਸ਼ਰੈਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧੈਸ਼੍ਚਚਾਰ ਸ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-180-11 (22834)
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤੁ ਵਿਖ੍ਯਾਤੋ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਿਣੰ ਬਲਾਤ੍।
ਨਿਘ੍ਨੰਨਾਗਸ਼ਤਪ੍ਰਾਣੋ ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-180-12 (22835)
ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਂ ਸਵਰਾਹਾਣਾਂ ਮਹਿਸ਼਼ਾਣਾਂ ਮਹਾਭੁਜਃ।
ਵਿਨਿਘ੍ਨੰਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰੈਵ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-180-13 (22836)
ਸ ਮਾਤਙ੍ਗਸ਼ਤਪ੍ਰਾਣੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ਼ਤਵਾਰਣਃ।
ਸਿੰਹਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-180-14 (22837)
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨੁਤ੍ਪਾਟਯਾਮਾਸ ਤਰਸਾ ਵੈ ਬਭਞ੍ਜ ਚ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਨ੍ਵੈ ਨਾਦਯੰਸ੍ਤੁ ਵਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-180-15 (22838)
ਪਰ੍ਵਤਾਗ੍ਰਾਣਿ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗੰਨਾਦਯਾਨਸ਼੍ਚ ਵਿਜ੍ਵਰਃ।
ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ਪਾਦਪਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਾਦੇਨਾਪੂਰਯਨ੍ਮਹੀਮ੍ ॥ 3-180-16 (22839)
ਵੇਗੇਨ ਨ੍ਯਪਤਦ੍ਭੀਮੋ ਨਿਰ੍ਭਯਸ਼੍ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਆਸ੍ਫੋਟਯਨ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵੇਡਯੰਸ਼੍ਚ ਤਲਤਾਲਾਂਸ਼੍ਚ ਵਾਦਯਨ੍।
ਚਿਰਸੰਬਦ੍ਧਦਰ੍ਪਸ੍ਤੁ ਭੀਮਸੇਨੋ ਵਨੇ ਤਦਾ ॥ 3-180-17 (22840)
ਗਜੇਨਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਸਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਨਾਦੇਨ ਵ੍ਯਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤ ਗੁਹਾ ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-180-18 (22841)
ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਪ੍ਰਧਾਵੰਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੰਸ਼੍ਚ ਕ੍ਵਚਿਚ੍ਚੋਪਵਿਸ਼ੰਸ੍ਤਥਾ।
ਮ੍ਰੁʼਗਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਰ੍ਮਹਾਰੌਦ੍ਰੇ ਵਨੇ ਚਰਤਿ ਨਿਰ੍ਭਯਃ ॥ 3-180-19 (22842)
ਸ ਤਤ੍ਰਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਵਨੇ ਵਨਚਰੋਪਮਃ।
ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਮਭਿਸਮਾਪੇਦੇ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-180-20 (22843)
ਸ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਨਾਦਾੰਨਦਤਿ ਚਾਦ੍ਭੁਤਾਨ੍।
ਤ੍ਰਾਸਯਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਮਹਾਸਤ੍ਵਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-180-21 (22844)
ਤਤੋ ਭੀਮਸ੍ਯ ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਭੀਤਾਃ ਸਰ੍ਪਾ ਗੁਹਾਸ਼ਯਾਃ।
ਅਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਵੇਗੇਨ ਜਗਾਮਾਨੁਸ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਨੈਃ।
ਤਤੋ(ਅ)ਮਰਵਰਪ੍ਰਖ੍ਯੋ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-180-22 (22845)
ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਮਹਾਕਾਯੰ ਭੁਜਙ੍ਗੰ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਗਿਰਿਦੁਰ੍ਗੇ ਸਮਾਪੰਨੰ ਕਾਯੇਨਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕਨ੍ਦਰਮ੍ ॥ 3-180-23 (22846)
ਪਰ੍ਵਤਾਭੋਗਵਰ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣੰ ਭੋਗੈਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਰ੍ਕਮਣ੍ਡਲੈਃ।
ਚਿਤ੍ਰਾਙ੍ਗਮਙ੍ਗਜੈਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੈਰ੍ਹਰਿਦ੍ਰਾਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਚ੍ਛਵਿਮ੍ ॥ 3-180-24 (22847)
ਗੁਹਾਕਾਰੇਣ ਵਕ੍ਰੇਣ ਚਤੁਰ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਰਾਜਤਾ।
ਦੀਪ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣਾਤਿਤਾਮ੍ਰੇਣ ਲਿਹਾਨੰ ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਵਿਣੀ ਮੁਹੁਃ ॥ 3-180-25 (22848)
ਤ੍ਰਾਸਨੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਕਾਲਾਨ੍ਤਕਯਮੋਪਮਮ੍।
ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਕ੍ਸ਼਼੍ਵੇਡਨਾਦੇਨ ਭਰ੍ਤ੍ਸਯਨ੍ਤਮਿਵ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-180-26 (22849)
ਸ ਭੀਮੰ ਸਹਸਾ(ਅ)ਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਦਾਕੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਜਗ੍ਰਾਹਾਜਗਰੋ ਗ੍ਰਾਹੋ ਭੁਜਯੋਰੁਭਯੋਰ੍ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-180-27 (22850)
ਤੇਨ ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਗਾਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਵੈ ਤਦਾ।
ਸੰਜ੍ਞਾ ਮੁਮੋਹ ਸਹਸਾ ਵਰਦਾਨੇਨ ਤਸ੍ਯ ਹਿ ॥ 3-180-28 (22851)
ਦਸ਼ਨਾਗਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਹਿ ਯਦ੍ਬਲਮ੍।
ਇਦ੍ਰਲੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਭੁਜਯੋਰਸਮੰ ਪਰੈਃ ॥ 3-180-29 (22852)
ਸ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਤਥਾ ਤੇਨ ਭੁਜਗੇਨ ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਵਿਮ੍ਫੁਰਞ੍ਸ਼ਨਕੈਰ੍ਭੀਮੋ ਨ ਸ਼ਸ਼ਾਕ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੁਮ੍ ॥ 3-180-30 (22853)
ਨਾਗਾਯੁਤਸਮਪ੍ਰਾਣਃ ਸਿੰਹਸ੍ਕਨ੍ਧੋ ਮਹਾਭੁਜਃ।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋ ਵ੍ਯਜਹਾਤ੍ਸਤ੍ਵੰ ਵਰਦਾਨਵਿਮੋਹਿਤਃ ॥ 3-180-31 (22854)
ਸ ਹਿ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਮਕਰੋਤ੍ਤੀਵ੍ਰਮਾਤ੍ਮਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੇ।
ਨ ਚੈਨਮਸ਼ਕਦ੍ਵੀਰਃ ਕਥੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਾਧਿਤੁਮ੍ ॥ 3-180-32 (22855)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਆਜਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 180 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-180-10 ਤੁਙ੍ਗੰ ਕਾਲੀਯਕੰ ਚ ਕਾਸ਼਼੍ਠਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੌ ॥ 3-180-11 ਮਰੁਧਨ੍ਵਸੁ ਗਿਰੇਰ੍ਨਿਰ੍ਜਲਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ। ਮਰੁਰ੍ਨਾ ਗਿਰਿਧਨ੍ਵਨੋਰਿਤਿ ਮੇਦਿਨੀ ॥ 3-180-24 ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯਾਭੋਗਃ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਤਾ ਤਤ੍ਪਰਿਮਾਣੰ ਵਰ੍ਸ਼਼੍ਮ ਸ਼ਰੀਰੰ ਯਸ੍ਯ ਤਮ੍ ॥ 3-180-27 ਪ੍ਰੁʼਦਾਕੁਃ ਸਰ੍ਪਃ ॥ 3-180-31 ਸਤ੍ਵੰ ਬੁਦ੍ਧਿਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 181
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.181. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 181
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਜਗਰੇਣ ਭੀਮੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਜਗਰਤ੍ਵਪ੍ਰਾਪਕਕਾਰਣਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦੁਰ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦ੍ਦੁਰ੍ਮਨਾਯਮਾਨੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਭੀਮਮਾਰ੍ਗਾਨੁਸਰਣਏਨਾਜ੍ਜਗਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਭੀਮਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-181-0 (22856)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-181-0x (2336)
ਸ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਤਦਾ ਸਰ੍ਪਵਸ਼ੰ ਗਤਃ।
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਸਰ੍ਪਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯਮਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-181-1 (22857)
ਉਵਾਚ ਚ ਮਹਾਸਰ੍ਪੰ ਕਾਮਯਾਬ੍ਰੂਹਿ ਪੰਨਗ।
ਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭੋ ਭੁਜਗਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਿੰ ਮਯਾ ਚ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-181-2 (22858)
ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਹੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਾਦਨਨ੍ਤਰਃ।
ਨਾਗਾਯੁਤਸਮਪ੍ਰਾਣਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਨੀਤਃ ਕਥੰ ਵਸ਼ਮ੍ ॥ 3-181-3 (22859)
ਸਿੰਹਾਃ ਕੇਸਰਿਣੋ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਮਹਿਸ਼਼ਾ ਵਾਰਣਾਸ੍ਤਥਾ।
ਸਮਾਗਤਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼ੋ ਨਿਹਤਾਸ਼੍ਚ ਮਯਾ ਯੁਧਿ ॥ 3-181-4 (22860)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ਼੍ਚ ਪਿਸ਼ਾਚਾਸ਼੍ਚ ਪੰਨਗਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਭੁਜਵੇਗਮਸ਼ਕ੍ਤਾ ਮੇ ਸੋਢੁਂ ਪੰਨਗਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-181-5 (22861)
ਕਿੰਨੁ ਵਿਦ੍ਯਾਬਲੰ ਕਿੰਨੁ ਵਰਦਾਨਮਥੋ ਤਵ।
ਉਦ੍ਯੋਗਮਪਿ ਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਵਸ਼ਗੋਸ੍ਮਿ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-181-6 (22862)
ਅਨੁਤ੍ਯੋ ਵਿਕ੍ਰਮੋ ਨ੍ਰੂʼਣਾਮਿਤਿ ਮੇ ਧੀਯਤੇ ਮਤਿਃ।
ਯਥੇਦੰ ਮੇ ਤ੍ਵਯਾ ਨਾਗ ਬਲੰ ਪ੍ਰਤਿਹਤੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-181-7 (22863)
ਇਤ੍ਯੇਵੰਵਾਦਿਨੰ ਵੀਰੰ ਭੀਮਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਾਰਿਣਮ੍।
ਭੋਗੇਨ ਮਹਤਾ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵੇਸ਼਼੍ਟਯਤ੍ ॥ 3-181-8 (22864)
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯੈਨੰ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਤਤਃ ਸ ਭੁਜਗਸ੍ਤਦਾ।
ਵਿਮੁਚ੍ਯਾਸ੍ਯ ਭੁਜੌ ਪੀਨਾਵਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-181-9 (22865)
ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਦੇਵੈਰ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਹਾਭੁਜ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਕਾਲਸ੍ਯ ਮਹਤਃ ਪ੍ਰਿਯਾਃ ਪ੍ਰਾਣਾ ਹਿ ਦੇਹਿਨਾਂ ॥ 3-181-10 (22866)
ਯਥਾ ਤ੍ਵਿਦੰ ਮਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਭੁਜਙ੍ਗਤ੍ਵਮਰਿੰਦਮ।
ਤਦਵਸ਼੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਮਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਯਨ੍ਮਮ ॥ 3-181-11 (22867)
ਇਮਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਹ੍ਯਹੰ ਕੋਪਾਨ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ।
ਸ਼ਾਪਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਪਰਿਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ ਕਥਯਾਮਿ ਤਤ੍ ॥ 3-181-12 (22868)
ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਨਾਮ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਮਾਗਤਃ।
ਤਵੈਵ ਪੂਰ੍ਵਃ ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਾਯੋਰ੍ਵੰਸ਼ਧਰਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-181-13 (22869)
ਸੋਹੰ ਸ਼ਾਪਾਦਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਵਮਤ੍ਯ ਚ।
ਇਮਾਮਵਸ੍ਥਾਮਾਪੰਨਃ ਪਸ਼੍ਯ ਦੈਵਮਿਦੰ ਮਮ ॥ 3-181-14 (22870)
ਤ੍ਵਾਂ ਚੇਦਵਧ੍ਯਮਾਯਾਨ੍ਤਮਤੀਵ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਅਹਮਦ੍ਯੋਪਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਧਾਨੰ ਪਸ਼੍ਯ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-181-15 (22871)
ਨ ਹਿ ਮੇ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਥੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੰ ਗਤਃ।
ਗਚਜੋਵਾ ਮਹਿਸ਼਼ੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇ ਕਾਲੇ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-181-16 (22872)
ਨਾਸਿ ਕੇਵਲਸਰ੍ਪੇਣ ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਤਾ।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਃ ਕੌਰਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਰਦਾਨਮਿਦੰ ਮਮ ॥ 3-181-17 (22873)
ਪਤਤਾ ਹਿ ਵਿਮਾਨਾਗ੍ਰਾਨ੍ਮਯਾ ਸ਼ਕ੍ਰਾਸਨਾਦ੍ਦ੍ਰੁਤਮ੍।
ਕੁਰੁ ਸ਼ਾਪਾਨ੍ਤਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਭਗਵਾਨ੍ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-181-18 (22874)
`ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਮੋਹਮੇਤਿ ਮਹਾਬਲਃ'।
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤੇ ਭਵਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਿਤ੍ਕਾਲਪਰ੍ਯਯਾਤ੍ ॥ 3-181-19 (22875)
ਤਤੋਸ੍ਮਿ ਪਤਿਤੋ ਭੂਮੌ ਨ ਚ ਮਾਮਜਹਾਤ੍ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਃ।
ਸ੍ਮਾਰ੍ਤਮਸ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣੰ ਮੇ ਯਥੈਵਾਧਿਗਤੰ ਤਥਾ ॥ 3-181-20 (22876)
ਯਸ੍ਤੁ ਤੇ ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਵਿਭਾਗਵਿਤ੍।
ਸ ਤ੍ਵਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤਾ ਸ਼ਾਪਾਦਿਤਿ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-181-21 (22877)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ੍ਯ ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਣਿਨੋਪਿ ਬਲੀਯਸਃ।
ਸਤ੍ਵਭ੍ਰੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧਿਕਸ੍ਯਾਪਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯਾਸ਼ੁ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-181-22 (22878)
ਇਤਿਚਾਪ੍ਯਹਮਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੰ ਵਚਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦਯਾਵਤਾਮ੍।
ਮਯਿ ਸੰਜਾਤਹਾਰ੍ਦਾਨਾਮਥ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-181-23 (22879)
ਸੋਹੰ ਪਰਮਦੁਸ਼਼੍ਕਰ੍ਮਾ ਵਸਾਮਿ ਨਿਰਯੇ(ਅ)ਸ਼ੁਚੌ।
ਸਰ੍ਪਯੋਨਿਮਿਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਕਾਲਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-181-24 (22880)
ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਭੀਮਸੇਨੋ ਭੁਜਙ੍ਗਮਮ੍।
ਨ ਤੇ ਕੁਪ੍ਯੇ ਮਹਾਸਰ੍ਪ ਨਾਤ੍ਮਨੇ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-181-25 (22881)
ਯਸ੍ਮਾਦਭਾਵੀ ਭਾਵੀ ਵਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਃ ਸੁਖਦੁਃਖਯੋਃ।
ਆਗਮੇ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਪਾਯੇ ਨ ਤਤ੍ਰ ਗ੍ਲਪਯੇਨ੍ਮਨਃ ॥ 3-181-26 (22882)
ਦੈਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰੇਣ ਕੋ ਵਞ੍ਚਯਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਦੈਵਮੇਵ ਪਰੰ ਮਨ੍ਯੇ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਤੁ ਨਿਰਰ੍ਥਕਮ੍ ॥ 3-181-27 (22883)
ਪਸ਼੍ਯ ਦੈਵੋਪਘਾਤਾਦ੍ਧਿ ਭੁਜਵੀਰ੍ਯਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਯਮ੍।
ਇਮਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਨਿਮਿਤ੍ਤਮਿਹਾਦ੍ਯ ਮਾਮ੍ ॥ 3-181-28 (22884)
ਕਿੰਤੁ ਨਾਦ੍ਯਾਨੁਸ਼ੋਚਾਮਿ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਨਾਸ਼ਿਤਮ੍।
ਤਥਾ ਤੁ ਵਿਪਿਨੇ ਨ੍ਯਸ੍ਤਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਰਾਜ੍ਯਪਰਿਚ੍ਯੁਤਾਨ੍ ॥ 3-181-29 (22885)
ਹਿਮਵਾਂਸ਼੍ਚ ਸੁਦੁਰ੍ਗੋ(ਅ)ਯੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸੰਕੁਲਃ।
ਮਾਂ ਸਮੁਦ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਯਤਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਿਹ੍ਵਲਾਃ ॥ 3-181-30 (22886)
ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਮਥ ਮਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਦ੍ਯਮਾਃ।
ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲਾ ਮਯਾ ਤੇ ਹਿ ਬਾਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਯਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨਾ ॥ 3-181-31 (22887)
ਅਥਵਾ ਨਾਰ੍ਜੁਨੋ ਧੀਮਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਾਦਮੁਪਯਾਸ੍ਯਤਿ।
ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੋ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ॥ 3-181-32 (22888)
ਸਮਰ੍ਥਃ ਸ ਮਹਾਬਾਹੁਰੇਕਾਙ੍ਨਾ ਸੁਮਹਾਬਲਃ।
ਦੇਵਰਾਜਮਪਿ ਸ੍ਥਾਨਾਤ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯਾਵਯਿਤੁਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-181-33 (22889)
ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦੁਰ੍ਦ੍ਯੂਤਦੇਵਿਨਮ੍।
ਵਿਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਦਮ੍ਭਮੋਹਪਰਾਯਣਮ੍ ॥ 3-181-34 (22890)
ਮਾਤਰੰ ਚੈਵ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਂ ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨੀਮ੍।
ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਨਿਤ੍ਯਮਾਸ਼ਾਸ੍ਤੇ ਮਹਤ੍ਤ੍ਵਮਧਿਕੰ ਪਰੈਃ ॥ 3-181-35 (22891)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਕਥੰ ਤ੍ਵਨਾਥਾਯਾ ਮਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਾਦ੍ਭੁਜਙ੍ਗਮ੍।
ਸਫਲਾਸ੍ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਯਿ ਸਰ੍ਵੇ ਮਨੋਰਥਾਃ ॥ 3-181-36 (22892)
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਯਮੌ ਚ ਗੁਰੁਵਰ੍ਤਿਨੌ।
ਮਦ੍ਵਾਹੁਬਲਸੰਗੁਪ੍ਤੌ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨਿਨੌ ॥ 3-181-37 (22893)
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੋ ਨਿਰੁਤ੍ਸਾਹੌ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮੌ।
ਮਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਾਤ੍ਪਰਿਦ੍ਯੂਨਾਵਿਤਿ ਮੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਮਤਿਃ ॥ 3-181-38 (22894)
ਏਵੰਵਿਧੰ ਬਹੁ ਤਦਾ ਵਿਲਲਾਪ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਭੁਜਙ੍ਗਭੋਗਸੰਰੁਦ੍ਧੋ ਨਾਸ਼ਕਚ੍ਚ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੁਮ੍ ॥ 3-181-39 (22895)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਬਭੂਵਾਸ੍ਵਸ੍ਤਚੇਤਨਃ।
ਅਨਿਸ਼਼੍ਟਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨ੍ਘੋਰਾਨੁਤ੍ਪਾਤਾਨ੍ਪਰਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-181-40 (22896)
ਦਾਰੁਣੰ ਹ੍ਯਸ਼ਿਵੰ ਨਾਦੰ ਸ਼ਿਵਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਤਃ ਸ੍ਥਿਤਾ।
ਦੀਪ੍ਤਾਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਵਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਰੌਤਿ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਸ੍ਯ ਹ ॥ 3-181-41 (22897)
ਏਕਪਕ੍ਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਿਚਰਣਾ ਵਰ੍ਤਿਕਾ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾ।
ਰਕ੍ਤੰ ਵਮਨ੍ਤੀ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਮਭਾਸੁਰਾ ॥ 3-181-42 (22898)
ਪ੍ਰਵਵੌ ਚਾਨਿਲੋ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚਣ੍ਡਃ ਸਰ੍ਕਰਕਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਅਪਸਵ੍ਯਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਰੁਤਾਨਿ ਚ ॥ 3-181-43 (22899)
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ ਵਾਯਸਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਯਾਹਿਯਾਹੀਤਿ ਵਾਸ਼ਤਿ।
ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ਸ੍ਫੁਰਤਿ ਚ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਭੁਜਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-181-44 (22900)
ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਚਰਣਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਾਮੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪਰਿਤਪ੍ਯਤਿ।
ਸਵ੍ਯਸ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼੍ਣਓ ਵਿਕਾਰਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-181-45 (22901)
ਧਰ੍ਮਰਾਜੋਪਿ ਮੇਧਾਵੀ ਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨੋ ਮਹਦ੍ਭਯਮ੍।
ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਰਿਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਕ੍ਵ ਭੀਮ ਇਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-181-46 (22902)
ਸ਼ੰਸ ਤਸ੍ਮੈ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਚਿਰਯਾਤੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍।
ਸ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਸਹਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 3-181-47 (22903)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਨੰਜਯਮ੍।
ਨਕੁਲੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਵ੍ਯਾਦਿਦੇਸ਼ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-181-48 (22904)
ਸ ਤਸ੍ਯ ਪਦਮੁੰਨੀਯ ਤਸ੍ਮਾਦੇਵਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਮਾਸ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਭੀਮਸੇਨੰ ਮਹਾਵਨੇ ॥ 3-181-49 (22905)
ਸ ਪ੍ਰਾਚੀਂ ਦਿਸ਼ਮਾਸ੍ਥਾਯ ਮਹਤੋ ਗਜਯੂਥਪਾਨ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਿਹ੍ਨੈਰ੍ਭੀਮਸ੍ਯ ਪਰਿਚਿਹ੍ਨਿਤਾਮ੍ ॥ 3-181-50 (22906)
ਤਤੋ ਮ੍ਰੁʼਗਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨਦ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤਾਨਿ ਚ।
ਪਤਿਤਾਨਿ ਵਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਰ੍ਗੰ ਤਸ੍ਯਾਵਿਸ਼ੰਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 3-181-51 (22907)
ਧਾਵਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵੀਰਸ੍ ਮ੍ਰੁʼਗਾਰ੍ਥੰ ਵਾਤਰੰਹਸਃ।
ਊਰੁਵਾਤਵਿਨਿਰ੍ਭਗ੍ਨਾਨ੍ਦ੍ਰੁਮਾਨ੍ਵ੍ਯਾਵਰ੍ਜਿਤਾਨ੍ਪਥਿਃ ॥ 3-181-52 (22908)
ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਤੈਸ੍ਤਦਾ ਚਿਹ੍ਨੈਰ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ਗਿਰਿਗਹ੍ਵਰੇ।
[ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਮਾਰੁਤਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੇ ਨਿਸ਼਼੍ਪਤ੍ਰਦ੍ਰੁਮਸੰਕੁਲੇ ॥ 3-181-53 (22909)
ਈਰਿਣੇ ਨਿਰ੍ਜਲੇ ਦੇਸ਼ੇ ਕਣ੍ਟਕਿਦ੍ਰੁਮਸੰਕੁਲੇ।
ਅਸ਼੍ਮਸ੍ਥਾਣੁਕ੍ਸ਼਼ੁਪਾਕੀਰ੍ਣੇ ਸੁਦੁਰ੍ਗੇ ਵਿਸ਼਼ਮੋਤ੍ਕਟੇ।]
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ ਭੁਜਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਨਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਮਨੁਜੰ ਤਦਾ ॥ 3-181-54 (22910)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਆਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 181 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-181-2 ਕਾਮਯਾ ਇਚ੍ਛਾਤਃ ॥ 3-181-8 ਭੋਗੇਨ ਦੇਹੇਨ ॥ 3-181-15 ਉਪਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਗਿਚ੍ਛਾਮਿ। ਵਿਧਾਨੰ ਦੈਵਮ੍ ॥ 3-181-16 ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇ ਕਾਲੇ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਧਾਵਿਭਕ੍ਤਸ੍ਯਾਹ੍ਨੋ ਭਾਗੇ ॥ 3-181-20 ਸ੍ਮਾਰ੍ਤੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਵਿਸ਼਼ਯਮ੍। ਪੁਰਾਣੰ ਚਿਰਕਾਲੀਨਮਪਿ ਸ੍ਮਰਾਮੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-181-21 ਵਿਭਾਗਵਿਦਾਤ੍ਮਾਨਾਤ੍ਮਵਿਵੇਕਵਿਤ੍ ॥ 3-181-26 ਕਦਾਚਿਦਭਾਵੀ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਹੀਨਃ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਭਾਵੀ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਵਾਨ੍ ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਭਵਤਿ ॥ 3-181-31 ਪਰੁਸ਼਼ੋਕ੍ਤਿਭਿਰਿਤਿ ਸੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-181-42 ਵਰ੍ਤਿਕਾ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-181-44 ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਭੁਜ ਸ੍ਫੁਰਤੀਤਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੋ(ਅ)ਨਿਸ਼਼੍ਟਪ੍ਰਸ਼ਮਨਸ੍ਯ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ ॥ 3-181-45 ਵਿਕਾਰਃ ਸ੍ਫੁਰਣਮ੍ ॥ 3-181-50 ਯੂਥਪਾਨ੍ਪਤਿਤਾਨ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ੇਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ ॥ 3-181-54 ਈਰਿਣੇ ਊਸ਼਼ਰੇ। ਕ੍ਸ਼਼ੁਪਾਃ ਹ੍ਰਸ੍ਵਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 182
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.182. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 182
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਜਗਰਯੋਃ ਸੰਵਾਦਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-182-0 (22911)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-182-0x (2337)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਰ੍ਪਭੋਗੇਨ ਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍।
ਦਯਿਤੰ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਧੀਮਾਨਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-182-1 (22912)
ਕੁਨ੍ਤੀਮਾਤਃ ਕਥਮਿਮਾਮਾਪਦੰ ਤ੍ਵਮਵਾਪ੍ਤਵਾਨ੍।
ਕਸ਼੍ਚਾਯੰ ਪਰ੍ਵਤਾਭੋਗਪ੍ਰਤਿਮਃ ਪੰਨਗੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-182-2 (22913)
ਸ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰਤਰਮਗ੍ਰਜਮ੍।
ਕਥਯਾਮਾਸ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਗ੍ਰਹਣਾਦਿਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 3-182-3 (22914)
[ਅਯਮਾਰ੍ਯ ਮਹਾਸਤ੍ਵੋ ਭਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਮਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਾਨ੍।
ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਨਾਮ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਪ੍ਰਾਣਵਾਨਿਵ ਸੰਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-182-4 (22915)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-182-5x (2338)
ਮੁਚ੍ਯਤਾਮਯਮਾਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਭ੍ਰਾਤਾ ਮੇ(ਅ)ਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਵਯਮਾਹਾਰਮਨ੍ਯੰ ਤੇ ਦਾਸ੍ਯਾਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁੰਨਿਵਾਰਣਮ੍ ॥ 3-182-5 (22916)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-182-6x (2339)
ਮੁਚ੍ਯਤਾਮਯਮਾਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਭ੍ਰਾਤਾ ਮੇ(ਅ)ਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਗਮ੍ਯਤਾਂ ਨੇਹ ਸ੍ਥਾਤਵ੍ਯੰ ਸ਼੍ਵੋ ਭਵਾਨਪਿ ਮੇ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-182-6 (22917)
ਵ੍ਰਤਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਮਮ ਯੋ ਬ੍ਰਜੇਤ੍।
ਸ ਮ ਭਕ੍ਸ਼਼ੋ ਭਵੇਤ੍ਤਾਤ ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਮਮ ॥ 3-182-7 (22918)
ਚਿਰੇਣਾਦ੍ਯ ਮਯਾ(ਅ)(ਅ)ਹਾਰਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਯਮਨੁਜਸ੍ਤਵ।
ਨਾਹਮੇਨੰ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਚਾਨ੍ਯਮਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥] 3-182-8 (22919)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-182-9x (2340)
ਦੇਵੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਦੈਤ੍ਯ ਉਰਗੋ ਵਾ ਭਵਾਨ੍ਯਦਿ।
ਸਤ੍ਯੰ ਸਰ੍ਪ ਵਚੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-182-9 (22920)
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਗ੍ਰਸ੍ਤੋ ਭੀਮਸੇਨੋ ਭੁਜੰਗਮ।
ਕਿਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਪ੍ਰੀਤਿਸ੍ਤੇ ਸ੍ਯਾਦ੍ਭੁਜੰਗਮ।
ਕਿਮਾਹਾਰੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਾਮਿ ਕਥੰ ਮੁਞ੍ਚੇਦ੍ਭਵਾਨਿਮਮ੍ ॥ 3-182-10 (22921)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-182-11x (2341)
ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ(ਅ)ਹਮਾਸੰ ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਤਵਾਨਘ।
ਪ੍ਰਥਿਤਃ ਪਞ੍ਚਮਃ ਸੋਮਾਦਾਯੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-182-11 (22922)
ਕ੍ਰਤੁਭਿਸ੍ਤਪਸਾ ਚੈਵਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੇਨ ਦਮੇਨ ਚ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਵ੍ਯਗ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰਵਿਕਰ੍ਮੇਣ ਚ ॥ 3-182-12 (22923)
ਤਦੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦਰ੍ਪੋ ਮਾਮਗਮਤ੍ਤਦਾ।
ਸਹਸ੍ਰੰ ਹਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਮੁਵਾਹ ਸ਼ਿਵਿਕਾਂ ਮਮ ॥ 3-182-13 (22924)
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਦਮਤ੍ਤੋ(ਅ)ਹਮਵਮਤ੍ਯ ਤਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍।
ਇਮਾਮਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਦਸ਼ਾਮਾਨੀਤ ਇਤਿਮੇ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਃ ॥ 3-182-14 (22925)
ਨ ਤੁ ਮਾਮਜਹਾਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਯਾਵਦਨ੍ਵੇਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਤਸ੍ਯੈਵਾਨੁਗ੍ਰਹਾਦ੍ਰਾਜੰਨਗਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-182-15 (22926)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇ ਕਾਲੇ ਮਯਾ(ਅ)(ਅ)ਹਾਰਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਯਮਨੁਜਸ੍ਤਵ।
ਨਾਹਮੇਨੰ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਕਾਮਯੇ ॥ 3-182-16 (22927)
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨੁਚ੍ਚਾਰਿਤਾਨਦ੍ਯ ਵਾਯਹਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਚੇਨ੍ਮਮ।
ਤਥਾਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍ ॥ 3-182-17 (22928)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-182-18x (2342)
ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਰ੍ਪ ਯਥਾਕਾਮੰ ਪ੍ਰਤਿਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਵਚਃ।
ਅਪਿ ਚਚ੍ਛਕ੍ਨੁਯਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਹਰ੍ਤੁਂ ਤੇ ਭੁਜਙ੍ਗਮ੍ ॥ 3-182-18 (22929)
ਵੇਦ੍ਯੰਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨੇਹ ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍ਵੇਤ੍ਤਿ ਕੇਵਲਮ੍।
ਸਰ੍ਪਰਾਜ ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਵਚਃ ॥ 3-182-19 (22930)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-182-20x (2343)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕੋ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਵੇਦ੍ਯੰ ਕਿੰਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਬ੍ਰਵੀਹ੍ਯਤਿਮਤਿੰ ਤ੍ਵਾਂ ਹਿ ਵਾਕ੍ਯੈਰਨਿਮਿਨੋਮਿ ਤੇ ॥ 3-182-20 (22931)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-182-21x (2344)
ਸਤ੍ਯੰ ਦਾਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸ਼ੀਲਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਤਪੋ ਘ੍ਰੁʼਣਾ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਤ੍ਰਨਾਗੇਨ੍ਦ੍ਰਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-182-21 (22932)
ਵੇਦ੍ਯੰ ਸਰ੍ਪ ਪਰੰ ਬ੍ਰ੍ਹਮ ਨਿਰ੍ਦੁਃਖਮਸੁਖੰ ਚ ਯਤ੍।
ਯਤ੍ਰਗਤ੍ਵਾ ਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਭਵਤਃ ਕਿੰ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ॥ 3-182-22 (22933)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-182-23x (2345)
ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚੈਵ ਹਿ।
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਮਹਿੰਸਾ ਚ ਘ੍ਰੁʼਣਾ ਚੈਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-182-23 (22934)
ਵੇਦ੍ਯੰ ਯਚ੍ਚਾਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਦੁਃਖਮਸੁਖੰ ਚ ਨਰਾਧਿਪ।
ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਹੀਨੰ ਪਦੰ ਚਾਨ੍ਯੰਨ ਤਦਸ੍ਤੀਤਿ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-182-24 (22935)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-182-25x (2346)
ਸ਼ੂਦ੍ਰੇ ਤੁ ਯਦ੍ਭਵੇਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ ਦ੍ਵਿਜੇ ਤਚ੍ਚ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਨ ਵੈ ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਭਵੇਚ੍ਛੂਦ੍ਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ॥ 3-182-25 (22936)
ਯਤ੍ਰੈਤਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਪ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤਤ੍ਰੈਤੰਨ ਵੇਤ੍ਸਰ੍ਪ ਤੰ ਸ਼ੂਦ੍ਰਮਿਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼ੇਤ੍ ॥ 3-182-26 (22937)
ਯਤ੍ਪੁਨਰ੍ਭਵਤਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਨ ਵੇਦ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇਤਿ ਚ।
ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਹੀਨਮਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਰ ਪਦੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਚੇਦਪਿ ॥ 3-182-27 (22938)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਤੰ ਸਰ੍ਪ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਹੀਨੰ ਤੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਯਥਾ ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਭਵੇੰਨੋਸ਼਼੍ਣੰ ਨ ਸ਼ੀਤਤਾ ॥ 3-182-28 (22939)
ਏਵੰ ਵੈ ਸੁਖਦੁਃਖਾਭ੍ਯਾਂ ਹੀਨਮਸ੍ਤਿ ਪਦੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਏਸ਼਼ਾ ਮਮ ਮਤਿਃ ਸਰ੍ਪ ਯਥਾ ਵਾ ਮਨ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-182-29 (22940)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-182-30x (2347)
ਯਦਿ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪ੍ਰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਜਾਤਿਸ੍ਤਦਾਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਯਾਵੰਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-182-30 (22941)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-182-31x (2348)
ਜਾਤਿਰਤ੍ਰਮਹਾਸਰ੍ਪ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਤ੍ਵੇ ਮਹਾਮਤੇ।
ਸੰਕਰਾਤ੍ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 3-182-31 (22942)
ਸਰ੍ਵੇ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਪਤ੍ਯਾਨਿ ਜਨਯਨ੍ਤਿ ਯਦਾ ਨਰਾਃ।
ਵਾਙ੍ਮੈਥੁਨਮਥੋ ਜਨ੍ਮ ਮਰਣੰ ਚ ਸਮੰ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍ ॥ 3-182-32 (22943)
ਇਦਮਾਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਚ ਯੇ ਯਜਾਮਹ ਇਤ੍ਯਪਿ।
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛੀਲੰ ਪ੍ਰਧਾਨੇਸ਼਼੍ਟੰ ਵਿਦੁਰ੍ਯੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥ 3-182-33 (22944)
ਪ੍ਰਾਙ੍ਗਾਭਿਵਰ੍ਧਨਾਤ੍ਪੁਂਸੋ ਜਾਤਕਰ੍ਮ ਵਿਧੀਯਤੇ।
`ਤਥੋਪਨਯਨੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍'।
ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਯ ਮਾਤਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਪਿਤਾ ਤ੍ਵਾਚਾਰ੍ਯ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-182-34 (22945)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸਮੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਯਾਵਦ੍ਵੇਦੇਨ ਜਾਯਤੇ।
ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵੰ ਮਤਿਦ੍ਵੈਧੇ ਮਨੁਃ ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-182-35 (22946)
ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾ ਯਦਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਸੰਕਰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਰ ਨਾਗੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬਲਵਾਨ੍ਪ੍ਰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-182-36 (22947)
ਯਤ੍ਰੇਦਾਨੀਂ ਮਹਾਸਰ੍ਪ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹੰ ਪੂਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ਭੁਜਗੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-182-37 (22948)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-182-38x (2349)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵਿਦਿਤਵੇਦ੍ਯਸ੍ਯ ਤਵ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਭਕ੍ਸ਼਼ਯੇਯਮਹੰ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍ ॥ 3-182-38 (22949)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਆਜਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 182 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-182-4 ਪ੍ਰਾਣਵਾਨ੍ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਪਇਵ ਨਤੁ ਸਰ੍ਪਃ ॥ 3-182-28 ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਹੀਨੰ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-182-29 ਹੀਨੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਪਦੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-182-33 ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਤਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚੇਤਿ ਕਰ੍ਮਧਾਰਯਃ ॥ 3-182-34 ਨਾਭਿਵਰ੍ਧਨਾੰਨਾਲਚ੍ਛੇਦਨਾਤ੍ ॥ 3-182-36 ਯਦਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਯਦਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨ ਨਸ਼੍ਤਿ ਇਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ। ਯਦਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨ ਦੂਸ਼਼੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 183
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.183. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 183
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਵਪ੍ਰਸ਼੍ਨਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਦਾਨਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨਾਜਗਰਰੂਪਿਣਾ ਨਹੁਸ਼਼ੇਣ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਜਗਰਭਾਵਸੰਭਵਹੇਤੁਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਭੀਮੰ ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-183-0 (22950)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-183-0x (2350)
ਭਵਾਨੇਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਲੋਕੇ ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਪਾਰਗਃ।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਿੰ ਕੁਰ੍ਵਤਃ ਕਰ੍ਮ ਭਵੇਦ੍ਗਤਿਰਨੁਤ੍ਤਮਾ ॥ 1 ॥ 3-183-1 (22951)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-183-2x (2351)
ਪਾਤ੍ਰੇ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਯਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਭਾਰਤ।
ਅਹਿੰਸਾਨਿਰਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਗਚ੍ਛੇਦਿਤਿ ਮਤਿਰ੍ਮਮ ॥ 3-183-2 (22952)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-183-3x (2352)
ਦਾਨਾਦ੍ਵਾ ਸਰ੍ਪ ਸਤ੍ਯਾਦ੍ਵਾ ਕਿਮਤੋ ਗੁਰੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਅਹਿੰਸਾਪ੍ਰਿਯਯੋਸ਼੍ਚੈਵ ਗੁਰੁਲਾਘਵਮੁਚ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-183-3 (22953)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-183-4x (2353)
ਦਾਨੰ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵਾ ਅਹਿੰਸਾ ਪ੍ਰਿਯਮੇਵ ਚ।
ਏਸ਼਼ਾਂ ਕਾਰ੍ਯਗਰੀਯਸ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਗੁਰੁਲਾਘਵਮ੍ ॥ 3-183-4 (22954)
ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਦਾਨਪ੍ਰਯੋਗਾਦ੍ਧਿ ਸਤ੍ਯਮੇਵ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯਾਚ੍ਚ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਦਾਨੰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-183-5 (22955)
ਏਵਮੇਵ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸ ਪ੍ਰਿਯਵਾਕ੍ਯਾਨ੍ਮਹੀਪਤੇ।
ਅਹਿੰਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਗੁਰ੍ਵੀ ਤਤਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਮਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-183-6 (22956)
ਏਵਮੇਤਦ੍ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਕਾਰ੍ਯਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਮਨਨ੍ਤਰਮ੍।
ਯਦਭਿਪ੍ਰੇਤਮਨ੍ਯਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਾਵਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-183-7 (22957)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-183-8x (2354)
ਕਥੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਗਤਿਃ ਸਰ੍ਪ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਚ ਫਲੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਅਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਤ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਵਿਸ਼਼ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਮੇ ॥ 3-183-8 (22958)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-183-9x (2355)
ਤਿਸ੍ਰੋ ਵੈ ਗਤਯੋ ਰਾਜਨ੍ਪਰਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ।
ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਵਾਸਸ਼੍ਚ ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰਿਧਾ ॥ 3-183-9 (22959)
ਤਤ੍ਰ ਵੈ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਲ੍ਲੋਕਾਦ੍ਦਾਨਾਦਿਭਿਰਨਾਦਿਭਿਃ।
ਅਹਿੰਸਾਰ੍ਥਸਮਾਯੁਕ੍ਤੈਃ ਕਾਰਣੈਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-183-10 (22960)
ਵਿਪਰੀਤੈਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕਾਰਣੈਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਭਵੇਤ੍।
ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਸ੍ਤਥਾ ਤਾਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-183-11 (22961)
ਕ੍ਰਾਮਕ੍ਰੋਧਸਮਾਯੁਕ੍ਤੋ ਹਿੰਸਾਲੋਭਸਮਨਵਿਤਃ।
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰਿਬ੍ਰਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨੌ ਪ੍ਰਸੂਯਤੇ ॥ 3-183-12 (22962)
ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਭਾਵੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਵਿਧੀਯਤੇ।
ਗਵਾਦਿਭ੍ਯਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵੇਭ੍ਯੋ ਦੇਵਤ੍ਵਮਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-183-13 (22963)
ਸੋਯਮੇਤਾ ਗਤੀਸ੍ਤਾਤ ਜਨ੍ਤੁਸ਼੍ਚਰਤਿ ਕਾਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਨਿਮ੍ਨੇ ਮਹਤਿ ਚਾਤ੍ਮਾਨਮਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਚ ਵੈ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-183-14 (22964)
ਜਾਤੋ ਜਾਤਸ਼੍ਚ ਬਲਵਾਨ੍ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਨਾਮ੍ਨਾ(ਅ)ਥ ਦੇਹਵਾਨ੍।
ਫਲਾਰ੍ਥਸ੍ਤਾਤ ਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰੁʼਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਜਾਲਕ੍ਸ਼਼ਣਭਾਵਨਃ ॥ 3-183-15 (22965)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-183-16x (2356)
ਸ਼ਬ੍ਦੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੇ ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਤਥੈਵ ਰਸਗਨ੍ਧਯੋਃ।
ਤਸ੍ਯਾਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨਮਵ੍ਯਗ੍ਰੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਰ੍ਪ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-183-16 (22966)
ਕਿੰ ਨ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਸਿ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਯੁਗਪਤ੍ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਮਤੇ।
ਏਤਾਵਦੁਚ੍ਯਤਾਂ ਚੋਕ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਪੰਨਗਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-183-17 (22967)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-183-18x (2357)
ਤਦਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਮਾਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਦੇਹਸੰਸ਼੍ਰਯਣਾਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਕਰਣਾਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ ਭੋਗਾਨੁਪਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਯਥਾਵਿਥਿ ॥ 3-183-18 (22968)
ਜ੍ਞਾਨੰ ਚੈਵਾਤ੍ਰ ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚ ਕਮਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਸ੍ਯ ਭੋਗਾਧਿਕਰਣੇ ਕਰਣਾਨਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-183-19 (22969)
ਮਨਸਾ ਤਾਤ ਪਰ੍ਯੇਤਿ ਕ੍ਰਮਸ਼ੋ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨਿਮਾਨ੍।
ਵਿਸ਼਼ਯਾਯਤਨਤ੍ਵੇਨ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 3-183-20 (22970)
ਤਤ੍ਰਚਾਪਿ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਮਨੋ ਜਨ੍ਤੋਰ੍ਵਿਧੀਯਤੇ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੁਗਪਦਤ੍ਰਾਸ੍ਯ ਗ੍ਰਹਣੰ ਨੋਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-183-21 (22971)
ਸ ਆਤ੍ਮਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਭ੍ਰੁਵੋਰਨ੍ਤਰਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਰੁʼਜਤਿ ਵਿਵਿਧੇਸ਼਼ੁ ਪਰਾਵਰਾਮ੍ ॥ 3-183-22 (22972)
ਬੁਦ੍ਧੇਰੁਤ੍ਤਰਕਾਲੰ ਚ ਵੇਦਨਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਬੁਧੈਃ।
ਏਸ਼਼ ਵੈ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਵਿਧਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਭਾਵਨਃ ॥ 3-183-23 (22973)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-183-24x (2358)
ਮਨਸਸ਼੍ਚਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧੇਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਪਰਮ੍।
ਏਤਦਧ੍ਯਾਤ੍ਮਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਪਰੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਵਿਧੀਯਤੇ ॥ 3-183-24 (22974)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-183-25x (2359)
ਬੁਦ੍ਧਿਰਾਤ੍ਮਾਨੁਗਾ(ਅ)ਤੀਵ ਉਤ੍ਪਾਤੇਨ ਵਿਧੀਯਤੇ।
ਤਦਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ਹਿ ਸਾ ਜ੍ਞੇਯਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤਸ੍ਯੈਸ਼਼ਿਣੀ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-183-25 (22975)
ਬੁਦ੍ਧਿਰੁਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ਕਾਰ੍ਯਾਨ੍ਮਨਸ੍ਤੂਤ੍ਪੰਨਮੇਵ ਹਿ।
ਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਗੁਣਵਿਧਾਨੇਨ ਮਨਸ੍ਤਦ੍ਗੁਣਵਦ੍ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-183-26 (22976)
ਏਤਦ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਣੰ ਤਾਤ ਮਨੋਬੁਦ੍ਧ੍ਯੋਰ੍ਮਯੇਰਿਤਮ੍।
ਤ੍ਵਮਪ੍ਯਤ੍ਰਾਭਿਸੰਬੁਦ੍ਧਃ ਕਥੰ ਵਾ ਮਨਯ੍ਸੇ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-183-27 (22977)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-183-28x (2360)
ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ੁਭਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰਿਯੰ ਤਵ।
ਵਿਦਿਤੰ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯੰ ਤੇ ਕਸ੍ਮਾੰਨਹੁਸ਼਼ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-183-28 (22978)
ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੰ ਤ੍ਵਾਂ ਕਥੰ ਮੋਹ ਆਵਿਸ਼ਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਵਾਸਿਨਮ੍।
ਏਵਮਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਾਣਮਿਤਿ ਮੇ ਸੰਸ਼ਯੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-183-29 (22979)
ਸਰ੍ਪ ਉਵਾਚ। 3-183-30x (2361)
ਸੁਪ੍ਰਜ੍ਞਮਪਿ ਚੇਚ੍ਛੂਰਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਮੋਹਯਤੇ ਨਰਮ੍।
ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਸੁਖੇ ਸਰ੍ਵੋ ਨਾਵੈਤੀਤਿ ਮਤਿਰ੍ਮਮ ॥ 3-183-30 (22980)
ਸੋਹਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮੋਹੇਨ ਮਦਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪਤਿਤਃ ਪ੍ਰਤਿਸੰਬੁਦ੍ਧਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਤੁ ਸੰਬੋਧਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-183-31 (22981)
ਕ੍ਰੁʼਤੰਕਾਰ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਤ੍ਵਯਾ ਮਮ ਪਰੰਤਪ।
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਃ ਸ਼ਾਪ ਸੁਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੋ ਮੇ ਤ੍ਵਯਾ ਸੰਭਾਸ਼਼੍ਯ ਸਾਧੁਨਾ ॥ 3-183-32 (22982)
ਅਹੰ ਹਿ ਦਿਵਿ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਵਿਮਾਨਨ ਚਰਨ੍ਪੁਰਾ।
ਅਭਿਮਾਨੇਨ ਮਤ੍ਤਃ ਸਨ੍ਕੰਚਿੰਨਾਨ੍ਯਮਚਿਨ੍ਤਯਮ੍ ॥ 3-183-33 (22983)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਦੇਘਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੰਨਗਾਃ।
ਵਰੰ ਮਮ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-183-34 (22984)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਯੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਾਣਿਨੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਤਸ੍ਯ ਤੇਜੋ ਹਰਾਮ੍ਯਾਸ਼ੁ ਤਦ੍ਧਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਰ੍ਬਲੰ ਮਮ ॥ 3-183-35 (22985)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਸਰਸ੍ਰੰ ਹਿ ਉਵਾਹ ਸ਼ਿਬਿਕਾਂ ਮਮ।
ਕਸ ਮਾਮਪਨਯੋ ਰਾਜਨ੍ਭ੍ਰੰਸ਼ਯਾਮਾਸ ਵੈ ਸ਼੍ਰਿਯਃ ॥ 3-183-36 (22986)
ਤਤ੍ਰ ਹ੍ਯਗਸ੍ਤ੍ਯਃ ਪਾਦੇਨ ਵਹਨ੍ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮਹਾਮੁਨਿਃ।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਤਤੋਸ੍ਮ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਧ੍ਵੰਸ ਸਰ੍ਪੇਤਿ ਵੈਰੁਸ਼਼ਾ ॥ 3-183-37 (22987)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਮਾਨਾਗ੍ਰ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਸ਼੍ਚ੍ਯੁਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਪ੍ਰਪਤਨ੍ਬੁਬੁਧੇ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਵ੍ਯਾਲੀਭੂਤਮਧੋਮੁਖਮ੍ ॥ 3-183-38 (22988)
ਅਯਾਚੰ ਤਮਹੰ ਵਿਪ੍ਰੰ ਸ਼ਾਪਸ੍ਯਾਨ੍ਤੋ ਭਵੇਦਿਤਿ।
ਪ੍ਰਮਾਦਾਤ੍ਸੰਪ੍ਰਮੂਢਸ੍ਯ ਭਗਵਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-183-39 (22989)
ਤਤਃ ਸ ਮਾਮੁਵਾਚੇਦੰ ਪ੍ਰਪਤਨ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਪਾਨਵਿਤਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ਸ਼ਾਪਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-183-40 (22990)
ਅਭਿਮਾਨਸ੍ਯ ਵੈ ਤਸ੍ਯ ਬਲਸ੍ਯ ਚ ਨਰਾਧਿਪ।
ਫਲੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਮਹਾਰਾਜ ਫਲੰ ਪੁਣ੍ਯਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-183-41 (22991)
ਤਤੋ ਮੇ ਵਿਸ੍ਮਯੋ ਜਾਤਸ੍ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਪਸੋ ਬਲਮ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਤ੍ਵੰ ਚ ਯੇਨ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹਮਚੂਚੁਦਮ੍ ॥ 3-183-42 (22992)
ਸਤ੍ਯੰ ਦਮਸ੍ਤਪੋ ਯੋਗਮਹਿੰਸਾ ਜ੍ਞਾਨਨਿਤ੍ਯਤਾ।
ਸਾਧਕਾਨਿ ਸਤਾਂ ਪੁਂਸਾਂ ਨ ਜਾਤਿਰ੍ਨਕੁਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-183-43 (22993)
ਅਰਿਸ਼਼੍ਟ ਕਏਸ਼਼ ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਾ ਮੁਕ੍ਤੋ ਬੀਮੋ ਮਹਾਭੁਜ।
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਮਹਾਰਾਜ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦਿਵੰ ਪੁਨਃ ॥ 3-183-44 (22994)
`ਸ ਚਾਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਕਾਲਃ ਪੁਣ੍ਯ ਉਪਾਗਤਃ।
ਤਦਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਤ੍ਪਾਰ੍ਥ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਨ੍ਮੇ ਮਹਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍' ॥ 3-183-45 (22995)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-183-46x (2362)
`ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਤੁ ਵਿਮਾਨੰ ਕਾਮਗਾਮਿ ਵੈ।
ਅਵਪਾਤੇਨ ਮਹਤਾ ਤਤ੍ਰਾਵਾਪ ਤਦੁਤ੍ਤਮਮ੍' ॥ 3-183-46 (22996)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਜਗਰੰ ਦੇਹੰ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਦਿਵ੍ਯੰ ਵਪੁਃ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਗਤਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵਮੇਵ ਹ ॥ 3-183-47 (22997)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋਪਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਭੀਮੇਨ ਸੰਗਤਃ।
ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਸਹਿਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪੁਨਰਾਗਮਤ੍ ॥ 3-183-48 (22998)
ਤਤੋ ਦ੍ਵਿਜੇਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯਃ ਸਮੇਤੇਭ੍ਯੋ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਕਥਯਾਮਾਸ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-183-49 (22999)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੇ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭ੍ਰਾਤਰਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਤੇ ਤ੍ਰਯਃ।
ਆਸਨ੍ਸੁਵ੍ਰੀਡਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-183-50 (23000)
ਤੇ ਤੁ ਸਰ੍ਵੇਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਹਿਤੇਪ੍ਸਯਾ।
ਮੈਵਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰੁਵਨ੍ਭੀਮੰ ਗਰ੍ਹਯਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ ਸਾਹਸਮ੍ ॥ 3-183-51 (23001)
3-183-52 (23002)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤੁ ਭਯਾਨ੍ਪੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭੀਮੰ ਮਹਾਬਲਮ੍।
ਹਰ੍ਸ਼਼ਮਾਹਾਰਯਾਂਚਕ੍ਰੁਰ੍ਵਿਜਹ੍ਰੁਸ਼੍ਚ ਮੁਦਾ ਯੁਤਾਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-183-4 ਗੁਰੁਲਾਘਵੰ ਗੌਰਵੰ ਲਾਘਵੰ ਚੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 184
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.184. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 184
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ਼ਰਦ੍ਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਭਿਰ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨਾਤ੍ਪੁਨਃ ਕਾਮ੍ਯਕਵਨਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-184-0 (23003)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-184-0x (2363)
ਨਿਦਾਘਾਨ੍ਤਕਰਃ ਕਾਲਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਸੁਖਾਵਹਃ।
ਤਤ੍ਰੈਵ ਵਸਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਟ੍ ਸਮਭਿਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-184-1 (23004)
ਛਾਦਯਨ੍ਤੋ ਮਹਾਘੋਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਵੰ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ਬਲਾਹਕਾਃ।
ਪ੍ਰਵਵਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਸਿਤਾਃ ਸਤਤੰ ਤਦਾ ॥ 3-184-2 (23005)
ਤਪਾਤ੍ਯਯਨਿਕੇਤਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਅਪੇਤਾਰ੍ਕਪ੍ਰਭਾਜਾਲਾਃ ਸਵਿਦ੍ਯੁਨ੍ਮਣ੍ਡਪ੍ਰਭਾਃ ॥ 3-184-3 (23006)
ਵਿਰੂਢਸ਼ਸ਼਼੍ਪਾ ਧਰਣੀ ਮਤ੍ਤਦੰਸ਼ਸਰੀਸ੍ਰੁʼਪਾ।
ਬਭੂਵ ਪਯਸਾ ਸਿਕ੍ਤਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਧੂਮਰਜੋਗਣਾ ॥ 3-184-4 (23007)
ਨ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਯਤੇ ਕਿੰਚਿਦਮ੍ਭਸਾ ਸਮਵਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੇ।
ਸਮੰ ਵਾ ਵਿਸ਼਼ਮੰ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਨਦ੍ਯੋ ਵਾ ਸ੍ਤਾਵਰਾਣਿ ਵਾ ॥ 3-184-5 (23008)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਬ੍ਧਤੋਯਾ ਮਹਾਵੇਗਾਃ ਸ਼੍ਵਸਮਾਨਾ ਇਵਾਸ਼ੁਗਾਃ।
ਸਿਨ੍ਧਵਃ ਸ਼ੋਭਯਾਂਚਕ੍ਰੁਃ ਕਾਨਨਾਨਿ ਤਪਾਤ੍ਯਯੇ ॥ 3-184-6 (23009)
ਨਦਤਾਂ ਕਾਨਨਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ਼੍ਰੂਯਨ੍ਤੇ ਵਿਵਿਧਾਃ ਸ੍ਵਨਾਃ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਿਸ੍ਤਾਡ੍ਯਮਾਨਾਨਾਂ ਵਰਾਹਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 3-184-7 (23010)
ਸ੍ਤੋਕਕਾਃ ਸ਼ਿਖਿਨਸ਼੍ਚੈਵ ਪੁਂਸ੍ਕੋਕਿਲਗਣੈਃ ਸਹ।
ਮਤ੍ਤਾਃ ਪਰਿਪਤਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਦਰ੍ਦੁਰਸ਼੍ਚੈਵ ਦਰ੍ਪਿਤਾਃ ॥ 3-184-8 (23011)
ਤਦਾ ਬਹੁਵਿਧਾਕਾਰਾ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਣ੍ਮੇਘਾਨੁਨਾਦਿਤਾ।
ਅਭ੍ਯਤੀਤਾ ਸ਼ਿਵਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚਰਤਾਂ ਮਰੁਧਨ੍ਵਸੁ ॥ 3-184-9 (23012)
ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਹੰਸਸਮਾਕੀਰ੍ਣਾ ਸ਼ਰਤ੍ਪ੍ਰਮੁਦੀਤਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਰੂਢਕਕ੍ਸ਼਼ਵਨਪ੍ਰਸ੍ਥਾ ਪ੍ਰਸੰਨਜਲਨਿਮ੍ਨਗਾ ॥ 3-184-10 (23013)
ਵਿਮਲਾਕਾਸ਼ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾ ਸ਼ਰਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਿਵਾ(ਅ)ਭਸ਼਼ਤ੍।
ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਸਮਾਕੀਰ੍ਣਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-184-11 (23014)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਰਜਸਃ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਜਲਦਸ਼ੀਤਲਾਃ।
ਗ੍ਰਹਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸਙ੍ਘੈਸ਼੍ਚ ਸੋਮੇਨ ਚ ਵਿਰਾਜਿਤਾਃ ॥ 3-184-12 (23015)
ਕੁਮੁਦੈਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ੀਤਵਾਰਿਧਰਾਃ ਸ਼ਿਵਾਃ।
ਨਦੀਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਸ਼੍ਚੈਵ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-184-13 (23016)
ਤੇ ਵੈ ਮੁਮੁਦਿਰੇ ਵੀਰਾਃ ਪ੍ਰਸੰਨਸਲਿਲਾਂ ਸ਼ਿਵਾਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਾਨਃ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਾਂ ਸਰਸ੍ਵਤੀਮ੍ ॥ 3-184-15 (23017)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਣ੍ਯਤਮਾ ਰਾਤ੍ਰਿਃ ਪਰ੍ਵਸਨ੍ਧੌ ਸ੍ਮ ਸ਼ਾਰਦੀ।
ਤਤ੍ਰੈਵ ਵਸਤਾਮਾਸੀਤ੍ਕਾਰ੍ਤਿਕੀ ਜਨਮੇਜਯ ॥ 3-184-16 (23018)
ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਰ੍ਮਹਾਸਤ੍ਵੈਸ੍ਤਾਪਸੈਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਮੂਹੁਰ੍ਯੋਗਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-184-17 (23019)
ਤਮਿਸ੍ਰਾਭ੍ਯੁਦਯੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਸੂਤੈਃ ਪੌਰੋਗਵੈਃ ਸਾਕੰ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਪ੍ਰਯਯੁਰ੍ਵਨਮ੍ ॥ 3-184-18 (23020)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 184 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-184-2 ਅਸਿਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਣਾਃ ॥ 3-184-3 ਤਪਾਤ੍ਯਯੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸੁ ਨਿਕੇਤਾ ਇਵ ਮਣ੍ਡਪੀਭੂਤਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-184-5 ਸਮਵਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੇ ਆਚ੍ਛਾਦਿਤੇ। ਸ੍ਥਾਵਰਾਣਿ ਭੂਤਲਾਦੀਨਿ ॥ 3-184-6 ਆਸ਼ੁਗਾਃ ਤੀਵ੍ਰਵੇਗਾਃ। ਸਿੰਧਵਃ ਨਦ੍ਯਃ ॥ 3-184-8 ਸ੍ਤੋਕਕਾਸ਼੍ਚਾਕਾਃ। ਦੁਰ੍ਦਰਾਃ ਮਣ੍ਡੂਕਾਃ ॥ 3-184-9 ਮਰੁਧਨ੍ਵਸੁ ਗਿਰੇਃ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-184-10 ਰੂਢਕਕ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਬਹੁਤ੍ਰੁʼਣਾਨਿ ਵਨਾਨਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਸ਼ਬ੍ਦੇਦਿਤਾਨਿ ਸਾਨੂਨਿ ਚ ਯਸ੍ਯਾਂ ਸਾ ਤਥਾ ॥ 3-184-16 ਕਾਰ੍ਤਿਕੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਯੁਕ੍ਤਾ ਪੌਰ੍ਣਮਾਸੀ ॥ 3-184-17 ਯੋਗੰ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਰਥਾਦਾਵਿਤਿ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਾ ਵਾਹਨਾਦਿਕ ਸਮੂਹੁਃ ਆਰੋਪਿਤਭਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 185
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.185. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 185
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪੁਨਃ ਕਾਮਯ੍ਕਾਗਮਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤਵਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸਤ੍ਯਭਾਮਯਾ ਸਹ ਤਤ੍ਰਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਨਾਰਦਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਯੋਰਾਗਮਨੰ ਚ ॥ 2 ॥ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਚੋਦਨਯਾ ਪੁਰਾਣਕਥਾਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-185-0 (23021)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-185-0x (2364)
ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕੌਰਵ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਤਿਥ੍ਯਾ ਮੁਨਿਗਣੈਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਦੁਃ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ॥ 3-185-1 (23022)
ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਪਰਿਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਾਨ੍ਵਸਤਃ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਾਨ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਬਹਵਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-185-2 (23023)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦ੍ਵਿਜਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਃ ਸਖਾ।
ਸ ਏਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਵਸ਼ੀ ਸ਼ੌਰਿਰੁਦਾਰਧੀਃ ॥ 3-185-3 (23024)
ਵਿਦਿਤਾ ਹਿ ਹਰੇਰ੍ਯੂਯਮਿਹਾਯਾਤਾਃ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹਾਃ।
ਸਦਾ ਹਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਸ਼੍ਰੇਯੋਨ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ਚ ਵੋ ਹਰਿਃ ॥ 3-185-4 (23025)
ਬਹੁਵਤ੍ਸਰਜੀਵੀ ਚ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਤਪਸਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-185-5 (23026)
ਤਥੈਵ ਬ੍ਰੁਵਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਕੇਸ਼ਵਃ।
ਸ਼ੈਬ੍ਯਸੁਗ੍ਰੀਵਯੁਕ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨ ਰਥਿਨਾਰਃ ॥ 3-185-6 (23027)
ਮਘਵਾਨਿਵ ਪੌਲੋਮ੍ਯਾ ਸਹਿਤਃ ਸਤ੍ਯਭਾਮਯਾ।
ਉਪਾਯਾਦ੍ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰੋ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਾਨ੍ ॥ 3-185-7 (23028)
ਅਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਵਵਨ੍ਦੇ ਮੁਦਿਤੋ ਧੀਮਾਨ੍ਭੀਮੰ ਚ ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 3-185-8 (23029)
ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਧੌਮ੍ਯੰ ਚ ਯਮਾਭ੍ਯਾਮਭਿਵਾਦਿਤਃ।
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯਮਹਾਭਾਗਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਰ੍ਯਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਤ੍ ॥ 3-185-9 (23030)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਵੀਰੰ ਚਿਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਮਾਗਤਮ੍।
ਪਰ੍ਯਸ਼਼੍ਵਜਤ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਰਿੰਦਮਃ ॥ 3-185-10 (23031)
ਤਥੈਵ ਸਤ੍ਯਭਾਮਾ(ਅ)ਪਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਰਿਸ਼਼ਸ੍ਵਜੇ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਿਯੰ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਿਯਾ ॥ 3-185-11 (23032)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇਸਭਾਰ੍ਯਾਃ ਸਪੁਰੋਹਿਤਾਃ।
ਆਨਰ੍ਚੁਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਰਿਵਵ੍ਰੁਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-185-12 (23033)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤੁ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਸਮੇਤ੍ਯ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍
ਧਨੰਜਯੇਨਾਸੁਰਮਰ੍ਦਨੇਨ।
ਬਭੌ ਯਥਾ ਭੂਤਪਤਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਭਗਵਾਨ੍ਗੁਹੇਨ ॥ 3-185-13 (23034)
ਤਤਃ ਸਮਸ੍ਤਾਨਿ ਕਿਰੀਟਮਾਲੀ
ਵਨੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਗਦਾਗ੍ਰਜਾਯ।
ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਤ੍ਪੁਨਰਨ੍ਵਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ-
ਤ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸੁਭਦ੍ਰਾਂ ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯੁਮ੍ ॥ 3-185-14 (23035)
ਧੌਮ੍ਯੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਚ
ਯਮੌ ਚ ਭੀਮੰ ਚ ਦਸ਼ਾਰ੍ਹਸਿੰਹਃ।
ਉਵਾਚ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਭਵਤਾਂ ਸ਼ਿਵੇਨ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਿਰੀਟੀ ਮੁਦਿਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ॥ 3-185-15 (23036)
ਸ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਮਧੁਹਾ ਯਥਾਵ-
ਤ੍ਪਾਰ੍ਥਾਂਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਪੁਰੋਹਿਤੰ ਚ।
ਉਵਾਚ ਰਾਜਾਨਮਭਿਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਤੇਨ ਸਹੋਪਵਿਸ਼੍ਯ ॥ 3-185-16 (23037)
ਧਰ੍ਮਃ ਪਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵ ਰਾਜ੍ਯਲਾਭਾ-
ਤ੍ਤਸ੍ਯਾਦਿਮਾਹੁਸ੍ਤਪ ਏਵ ਰਾਜਨ੍।
ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਜਵਾਭ੍ਯਾਂ ਚਰਤਾ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ
ਜਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਚੰ ਪਰਸ਼੍ਚ ਲੋਕਃ ॥ 3-185-17 (23038)
ਅਧੀਤਮਗ੍ਰੇ ਚਰਤਾ ਵ੍ਰਤਾਨਿ
ਸਮ੍ਯਗ੍ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਮਵਾਪ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇਣ ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਸੂਨਿ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ
ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯਵਾਪ੍ਤਾਃ ਕ੍ਰਤਵਃ ਪੁਰਾਣਾਃ ॥ 3-185-18 (23039)
ਨ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਰਤਿਸ੍ਤਵਾਸ੍ਤਿ
ਕਾਮਾੰਨ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼ੇ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ।
ਨ ਚਾਰ੍ਤਲੋਭਾਤ੍ਪ੍ਰਜਹਾਸਿ ਧਰ੍ਮੰ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਭਾਵਾਦਸਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ॥ 3-185-19 (23040)
ਦਾਨੰ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਤਪਸ਼੍ਚ ਰਾਜਨ੍
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਚ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਦਮੋ ਧ੍ਰੁʼਤਿਸ਼੍ਚ।
ਅਵਾਪ੍ਯ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਵਸੂਨਿ ਭੋਗਾ-
ਨੇਸ਼਼ਾ ਪਰਾ ਪਾਰ੍ਥ ਸਦਾ ਰਤਿਸ੍ਤੇ ॥ 3-185-20 (23041)
ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਦੇਸ਼ੰ ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲਾਨਾਂ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਸਭਾਯਾਮਸ਼ਾਂ ਚ ਪਸ਼੍ਯਨ੍।
ਅਪੇਤਧਰ੍ਮਵ੍ਯਵਹਾਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ
ਸਹੇਤ ਤਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵ ਕਸ੍ਤ੍ਵਦਨ੍ਯਃ ॥ 3-185-21 (23042)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਸਰ੍ਵਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਕਾਮਃ
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਪ੍ਰਜਾਃ ਪਾਲਯਿਤਾਸਿ ਸਮ੍ਯਕ੍।
ਅਦ੍ਯੈਵ ਤੰਨਿਗ੍ਰਹਣੰ ਕੁਰੂਣਾਂ
ਯਦਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ਭਵਤਃ ਸਮਾਪ੍ਤਾ ॥ 3-185-22 (23043)
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮਪਿ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨੀਂ
ਦਸ਼ਾਰ੍ਹਭਰ੍ਤਾ ਸਹਿਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਃ।
ਕਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਸਮਗ੍ਰਾ(ਅ)ਸਿ ਧਨੰਜਯੇਨ
ਸਮਾਗਤੇਤ੍ਯੇਵਮੁਵਾਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ॥ 3-185-23 (23044)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਰਤਿਪ੍ਰਦਾਨਾ-
ਸ੍ਤਵਾਤ੍ਮਜਾਸ੍ਤੇ ਸ਼ਿਸ਼ਵਃ ਸ਼ੁਸ਼ੀਲਾਃ।
ਸਦ੍ਭਿਃ ਸਦੈਵਾਚਰਿਤੰ ਸਮਾਧਿੰ
ਚਰਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤਵ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨਿ ॥ 3-185-24 (23045)
ਰਾਜ੍ਯੇ ਨਿਯੁਕ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯਮਾਣਾਃ
ਪਿਤ੍ਰਾ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਤਵ ਸੋਦਰੈਸ਼੍ਚ।
ਨ ਯਜ੍ਞਸੇਨਸ੍ਯ ਨ ਮਾਤੁਲਾਨਾਂ
ਗ੍ਰੁʼਹੇਸ਼਼ੁ ਬਾਲਾ ਰਤਿਮਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-185-25 (23046)
ਆਨਰ੍ਤਮੇਵਾਭਿਮੁਖਾਃ ਸ਼ਿਵੇਨ
ਗਤ੍ਵਾਧਨੁਰ੍ਵੇਦਰਤਿਪ੍ਰਧਾਨਾਃ।
ਤਵਾਤ੍ਮਜਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪੁਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ
ਨ ਦੈਵਤੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ॥ 3-185-26 (23047)
ਯਥਾ ਤ੍ਵਮੇਵਾਰ੍ਹਸਿ ਤੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ
ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਤੁਮਾਰ੍ਯਾ ਚ ਯਥੈਵ ਕੁਨ੍ਤੀ।
ਤੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਮਾਦੇਨ ਤਥਾ ਕਰੋਤਿ
ਤਥੈਵ ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਸੁਭਦ੍ਰਾ ॥ 3-185-27 (23048)
ਯਥਾ(ਅ)ਨਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਯਥਾ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯੋ-
ਰ੍ਯਥਾ ਸੁਨੀਥਸ੍ਯ ਯਥੈਵ ਭਾਨੋਃ।
ਤਥਾ ਵਿਨੇਤਾ ਚ ਗਤਿਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ
ਤਵਾਤ੍ਮਜਾਨਾਮਪਿ ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯਃ ॥ 3-185-28 (23049)
ਗਦਾਸਿਚਰ੍ਮਗ੍ਰਹਣੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੂਰਾ-
ਨਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਸੁ ਰਥਾਸ਼੍ਵਯਾਨੇ।
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਨੇਤਾ ਵਿਨਯੇਦਤਨ੍ਦ੍ਰੀ-
ਸ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚਾਭਿਮਨ੍ਯੁਂ ਚ ਸਦਾ ਕੁਮਾਰਾਨ੍ ॥ 3-185-29 (23050)
ਸ ਚਾਪਿ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਣਿਧਾਯ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਂ
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਇ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪ੍ਰਦਾਯ।
ਤਵਾਤ੍ਮਜਾਨਾਂ ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯੋਃ
ਪਰਾਕ੍ਰਮੈਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯਃ ॥ 3-185-30 (23051)
ਯਥਾ ਵਿਹਾਰੰ ਪ੍ਰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਃ
ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤਵ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨਿ।
ਏਕੈਕਮੇਸ਼਼ਾਮਨੁਯਾਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਰ
ਰਥਾਸ਼੍ਚ ਯਾਨਾਨਿ ਚ ਦਨ੍ਤਿਨਸ਼੍ਚ ॥ 3-185-31 (23052)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ
ਦਸ਼ਾਰ੍ਹਯੋਧਾਃ ਕੁਕੁਰਾਨ੍ਧਕਾਸ਼੍ਚ।
ਏਤੇ ਨਿਦੇਸ਼ੰ ਤਵ ਪਾਲਯਨ੍ਤ-
ਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੁ ਯਤ੍ਰੇਚ੍ਛਸਿ ਤਤ੍ਰ ਰਾਜਨ੍ ॥ 3-185-32 (23053)
ਆਵਰ੍ਤਤਾਂ ਕਾਰ੍ਮੁਕਵੇਗਵਾਤਾ
ਹਲਾਯੁਧਪ੍ਰਗ੍ਰਣਾ ਮਧੂਨਾਮ੍।
ਸੇਨਾ ਤਵਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਤ੍ਤਾ
ਸਸਾਦਿਪਤ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥਾ ਸਨਾਗਾ ॥ 3-185-33 (23054)
ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪ੍ਯਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ
ਸੁਯੋਧਨਃ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ।
ਸ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਃ ਸਸੁਹਦ੍ਗਣਸ਼੍ਚ
ਭੌਮਸ੍ਯ ਸੌਬਾਧਿਪਤੇਸ਼੍ਚ ਮਾਰ੍ਗਮ੍ ॥ 3-185-34 (23055)
ਕਾਮੰ ਤਥਾ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਸ੍ਮਿ-
ਨ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੇ ਸਮਯਃ ਸਭਾਯਾਮ੍।
ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਯੋਧੈਸ੍ਤੁ ਹਤਾਰਿਯੋਧੰ
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਤਾਂ ਨਾਗਪੁਰੰ ਪ੍ਰਭਗ੍ਨਮ੍ ॥ 3-185-35 (23056)
ਵ੍ਯਪੇਤਮਨ੍ਯੁਰ੍ਵ੍ਯਪਨੀਤਪਾਪ੍ਮਾ
ਵਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ ਯਤ੍ਰੇਚ੍ਛਸਿ ਤਤ੍ਰ ਕਾਮਮ੍।
ਤਤਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਪ੍ਰਭਵੰ ਵਿਸ਼ੋਕਃ
ਪ੍ਰਪਤ੍ਸ੍ਯਸੇ ਨਾਗਪੁਰੰ ਸਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮ੍ ॥ 3-185-36 (23057)
ਤਤਸ੍ਤਦਾਜ੍ਞਾਯ ਮਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਯਥਾਵਦੁਕ੍ਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮੇਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ਕੇਸ਼ਵਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ॥ 3-185-37 (23058)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਕੇਸ਼ਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ
ਭਵਾਨ੍ਗਤਿਸ੍ਤ੍ਵਚ੍ਛਰਣਾ ਹਿ ਪਾਰ੍ਥਾਃ।
ਕਾਲੋਦਯੇ ਤਚ੍ਚ ਤਤਸ਼੍ਚ ਭੂਯਃ
ਕਰ੍ਤਾ ਭਵਾਨ੍ਕਰ੍ਮ ਨ ਸੰਸ਼ਯੋਸ੍ਤਿ ॥ 3-185-38 (23059)
ਯਥਾਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞੰ ਵਿਹ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚ ਕਾਲਃ
ਸਰ੍ਵਾਃ ਸਮਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਨਿਰ੍ਜਨੇਸ਼਼ੁ।
ਅਜ੍ਞਾਤਚਰ੍ਯਾਂ ਵਿਧਿਵਤ੍ਸਮਾਪ੍ਯ
ਭਵਦ੍ਗਤਾਃ ਕੇਸ਼ਵ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਃ ॥ 3-185-39 (23060)
ਏਸ਼਼ੈਵ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਜੁਸ਼਼ਤਾਂ ਸਦਾ ਤ੍ਵਾਂ
ਸਤ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਕੇਸ਼ਵ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਃ।
ਸਦਾਨਧਰ੍ਮਾਃ ਸਜਲਾਃ ਸਦਾਰਾਃ
ਸਬਾਨ੍ਧਵਾਸ੍ਤ੍ਵਚ੍ਛਰਣਾ ਹਿ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ॥ 3-185-40 (23061)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-185-41x (2365)
ਤਥਾ ਵਦਤਿਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੇ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇ ਚ ਭਾਰਤ।
ਅਥ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਧ੍ਰੁʼਕ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-185-41 (23062)
ਅਜਰਸ਼੍ਚਾਮਰੰਸ਼੍ਚੈਵ ਰੂਪੌਦਾਰ੍ਯਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਤਥਾ ਯੁਕ੍ਤੋ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ਕਃ ॥ 3-185-42 (23063)
ਤਮਾਗਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਿਣਮ੍।
ਉਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਹਯਾਦਵਾਃ ॥ 3-185-43 (23064)
ਤਮਰ੍ਚਿਤੰ ਸੁਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਮਾਸੀਨਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਤੇਨਾਹ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 3-185-44 (23065)
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਪਵਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਸਤ੍ਯਭਾਮਾ ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਹੰਪਰਮੰ ਵਚਃ ॥ 3-185-45 (23066)
ਪੁਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਕਥਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਃ ਸਦਾਚਾਰਾਨ੍ਸਨਾਤਨਾਨ੍।
ਰਾਜ੍ਞਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਮਾਰ੍ਕਣਅਡੇਯ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਨਃ ॥ 3-185-46 (23067)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-185-47x (2366)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਰੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਰਪਿ ਨਾਰਦਃ।
ਆਜਗਾਮ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਵਲੋਕਕਃ ॥ 3-185-47 (23068)
ਤਮਪ੍ਯਥ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਪਾਦ੍ਯਾਰ੍ਧ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯਮੁਪਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-185-48 (23069)
ਨਾਰਦਸ੍ਤ੍ਵਥ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਾਂਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਸ਼਼ਣਾਨ੍।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸ੍ਯ ਵਦਤਸ੍ਤਾਂ ਕਥਾਮਨ੍ਵਮੋਦਤ ॥ 3-185-49 (23070)
ਉਵਾਚ ਚੈਨੰ ਕਾਲਜ੍ਞੰ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ਸਨਾਰਦਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕਥ੍ਯਤਾਂ ਯਤ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-185-50 (23071)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕੁਰੁਧ੍ਵੰਵਿਪੁਲਮਾਖ੍ਯਾਤਵ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-185-51 (23072)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚਕ੍ਰੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਹ ਤੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜੈਃ।
ਮਧ੍ਯੰਦਿਨੇ ਯਥਾਦਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍ ॥ 3-185-52 (23073)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ਼੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 185 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-185-13 ਭੂਤਮਤਿਃ ਰੁਦ੍ਰਃ। ਗੁਹੇਨ ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯੇਨ ॥ 3-185-19 ਕੋਪੋ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪਰੁਸ਼਼ੋ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-185-20 ਏਸ਼਼ਾ ਦਾਨਾਦਿਰੂਪਾ ਸਦਾਰਤਿਃ ਨਿਤ੍ਯੰਪ੍ਰੀਤਿਵਿਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-185-21 ਰਾਜ੍ਯੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕੁਰੁਜਾਂਗਲਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਸਭਾਯਾਂ ਸਭਵਾਨਪਸ਼੍ਯਦਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-185-26 ਆਨਰ੍ਤੰ ਦ੍ਵਾਰਕਾਦੇਸ਼ਮ੍ ॥ 3-185-28 ਵਿਨੇਤਾ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤਾ ਰੌਵਿਮਣੇਯਃ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ॥ 3-185-33 ਮਧੂਨਾਂ ਮਾਥੁਰਾਣਾਮ੍। ਹਲਾਯੁਧਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹਣੋ ਨਿਯਨ੍ਤਾ ਯਸ੍ਯਾ ਸਾ ਸੇਨਾ। ਯਤ੍ਤਾ ਸੰਨਦ੍ਧਾ ॥ 3-185-34 ਭੌਮਸ੍ਯ ਨਰਕਾਸੁਰਸ੍ਯ ਸੌਭਾਧਿਪਤੇਃ ਸਾਤ੍ਵਸ੍ਯ। ਸਾਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸੌਭਾਧਿਪਤੇਸ਼੍ਚ ਮਾਰ੍ਗਮਿਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ ॥ 3-185-42 ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ਕਃ ਵਰ੍ਸ਼਼ੈਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-185-47 ਅਵਲੋਕਕਃ ਅਵਲੋਕਨਾਰ੍ਥੀ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 186
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.186. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 186
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਫਲਭੋਗਾਦਿਪ੍ਰਕਾਰਨਿਰੂਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-186-0 (23074)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-186-0x (2367)
ਤੰ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕੁਰੁਰਾਜੋ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍।
ਕਥਾਸੰਜਨਨਾਰ੍ਥਾਯ ਚੋਦਯਾਮਾਸ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-186-1 (23075)
ਭਵਾਨ੍ਦੈਵਤਦੈਤ੍ਯਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਚਰਿਤਜ੍ਞਃ ਪੁਰਾਤਨਃ ॥ 3-186-2 (23076)
ਸੇਵ੍ਯਸ਼੍ਚੋਪਾਸਿਤਵ੍ਯਸ਼੍ ਮਤੋ ਨਃ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚਿਰਮ੍।
ਅਯੰ ਚ ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨਵਲੋਕਕਃ ॥ 3-186-3 (23077)
ਭ੍ਰਮਤ੍ਯੇਵ ਹਿ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਸੁਖਾਚ੍ਚ੍ਯੁਤਮ੍।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਰਦੁਰ੍ਤ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਤਃ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-186-4 (23078)
ਕਰ੍ਮਣਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਰ੍ਤਾ ਸ਼ੁਭਸ੍ਯਾਪ੍ਯਸ਼ੁਭਸ੍ਯ ਵਾ।
ਸ੍ਵਫਲੰ ਤਦੁਪਾਸ਼੍ਨਾਪਿ ਕਥੰ ਕਰ੍ਤਾ ਸ੍ਵਿਦੀਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-186-5 (23079)
ਅਥਵਾ ਸੁਖਦੁਃਖੇਸ਼਼ੁ ਨ੍ਰੁʼਣਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਾਂਵਰ।
ਇਹ ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਵੇਤਿ ਪਰਦੇਹੇ(ਅ)ਥਵਾ ਪੁਨਃ ॥ 3-186-6 (23080)
ਦੇਹੀ ਚ ਦੇਹੰ ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਗ੍ਯਮਾਣਃ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੈਃ।
ਕਥੰ ਸੰਯੁਜ੍ਯਤੇਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਇਹ ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-186-7 (23081)
ਐਹਲੌਕਿਕਮੇਵੈਤਦੁਤਾਹੋ ਪਾਰਲੌਕਿਕਮ੍।
ਕ੍ਵ ਵਾ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਜਨ੍ਤੋਃ ਪ੍ਰੇਤਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 3-186-8 (23082)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-186-9x (2368)
ਤ੍ਵਦ੍ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਯਮਨੁਪ੍ਰਸ਼੍ਨੋ ਯਥਾਵਦ੍ਵਦਤਾਂਵਰ।
ਵਿਦਿਤੰ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯੰ ਤੇ ਸ੍ਥਿਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-186-9 (23083)
ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਦਿਹੈਕਮਨਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ।
ਯਥੇਹਾਮੁਤ੍ਰ ਚ ਨਰ ਸੁਖਦੁਃਖਮੁਪਾਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-186-10 (23084)
ਨਿਰ੍ਮਲਾਨਿ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਨਿ ਸ਼ਰੀਰਿਣਾਮ੍।
ਸਸਰ੍ਜ ਧਰ਼੍ਮਤਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਪੰਨਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ॥ 3-186-11 (23085)
ਅਮੋਘਫਲਸੰਕਲ੍ਪਾਃ ਸੁਵ੍ਰਤਾਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਾ ਨਰਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਃ ਪੁਰਾਣਾਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-186-12 (23086)
ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵੈਃ ਸਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦੇਨ ਨਭਸ੍ਤਲਮ੍।
ਤਤਸ਼੍ਚ ਪੁਨਰਾਯਾਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦਚਾਰਿਣਃ ॥ 3-186-13 (23087)
ਸ੍ਵਚ੍ਚਨ੍ਦਮਰਣਾਸ਼੍ਚਾਸੰਨਰਾਃ ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦਜੀਵਿਨਃ।
ਅਲ੍ਪਬਾਧਾ ਨਿਰਾਤਙ੍ਕਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾ ਨਿਰੁਪਦ੍ਰਵਾਃ ॥ 3-186-14 (23088)
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰੋਦੇਵਸਙ੍ਘਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਦਾਨ੍ਤਾ ਵਿਗਤਮਤ੍ਸਰਾਃ ॥ 3-186-15 (23089)
ਆਸਨ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਤਥਾ ਪੁਤ੍ਰਸਹਸ੍ਰਿਣਃ।
ਤਤਃ ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲਚਾਰਿਣਃ ॥ 3-186-16 (23090)
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਭਿਭੂਤਾਸ੍ਤੇ ਮਾਯਾਵ੍ਯਾਜੋਪਜੀਵਿਨਃ।
ਲੋਭਮੋਹਾਭਿਭੂਤਾਸ਼੍ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤਾ ਦੇਵੈਸ੍ਤਤੋ ਨਰਾਃ ॥ 3-186-17 (23091)
ਅਸ਼ੁਭੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਪਾਪਾਸ੍ਤਿਰ੍ਯਙ੍ਗਿਰਯਗਾਮਿਨਃ।
ਸੰਸਾਰੇਸ਼਼ੁ ਵਿਚਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਚ੍ਯਮਾਨਾਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-186-18 (23092)
ਮੋਘੇਸ਼਼੍ਟਾ ਮੋਘਸੰਕਲ੍ਪਾ ਮੋਘਜ੍ਞਾਨਾ ਵਿਚੇਤਸਃ।
`ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ਸਰ੍ਵਕਾਮਾਨਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿਕਾ ਭਿੰਨਸੇਤਵਃ' ॥ 3-186-19 (23093)
ਸਰ੍ਵਾਭਿਸ਼ਙ੍ਖਿਨਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਕ੍ਲੇਦਾਯਿਨਃ।
ਅਸ਼ੁਭੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਾਯਸ਼ਃ ਪਰਿਚਿਹ੍ਨਿਤਾਃ ॥ 3-186-20 (23094)
ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲ੍ਯਾ ਵ੍ਯਾਧਿਬਹੁਲਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨੋ(ਅ)ਭਿਤਾਪਿਨਃ।
ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਲ੍ਪਾਯੁਸ਼਼ਃ ਪਾਪਾ ਰੌਦ੍ਰਕਰ੍ਮਫਲੋਦਯਾਃ।
ਨਾਥਨ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਕਾਮਾਨਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿਕਾ ਭਿੰਨਚੇਤਸਃ ॥ 3-186-21 (23095)
ਜਨ੍ਤੋਃ ਪ੍ਰੇਤਸ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਗਤਿਃ ਸ੍ਵੈਰਿਹ ਕਰ੍ਮਭਿਃ।
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਯ ਹੀਨਬੁਦ੍ਧੇਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਮਕੋਸ਼ਃ ਕ੍ਵ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 3-186-22 (23096)
ਕ੍ਵਸ੍ਥਸ੍ਤਤ੍ਸਮੁਪਾਸ਼੍ਨਾਤਿ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯਦਿ ਵੇਤਰਤ੍।
ਇਤਿ ਤੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਯਚ੍ਚ ਤਤ੍ਰਾਪ੍ਯਨੁਨਯੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-186-23 (23097)
ਅਯਮਾਦਿਸ਼ਰੀਰੇਣ ਦੇਵਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਮਾਨਵਃ।
ਸ਼ੁਭਾਨਾਮਸ਼ੁਭਾਨਾਂ ਚ ਕੁਰੁਤੇ ਸੰਚਯੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-186-24 (23098)
ਆਯੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਹਾਯੇਦੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪ੍ਰਾਯੰ ਕਲੇਬਰਮ੍।
ਸੰਭਵਤ੍ਯੇਵ ਯੁਗਪਦ੍ਯੋਨੌ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤਰਾ(ਅ)ਭਵਃ ॥ 3-186-25 (23099)
ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਯ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਚ੍ਛਾਯੇਵਾਨੁਗਤੰ ਸਦਾ।
ਫਲਤ੍ਯਥ ਸੁਖਾਰ੍ਹੋ ਵਾ ਦੁਃਖਾਰ੍ਹੋਵਾ(ਅ)ਥ ਜਾਯਤੇ ॥ 3-186-26 (23100)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਤਵਿਧਿਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਜਨ੍ਤੁਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੈਃ ਸ਼ੁਭੈਃ।
ਅਸ਼ੁਭੈਰ੍ਵਾ ਨਿਰਾਦਾਨੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਜ੍ਞਾਨਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ ॥ 3-186-27 (23101)
ਏਸ਼਼ਾ ਤਾਵਦਬੁਦ੍ਧੀਨਾਂ ਗਤਿਰੁਕ੍ਤਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਅਤਃ ਪਰੰ ਜ੍ਞਾਨਵਤਾਂ ਨਿਬੋਧ ਗਤਿਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 3-186-28 (23102)
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਸ੍ਤਪ੍ਤਤਪਸਃ ਸਰ੍ਵਾਗਮਪਰਾਯਣਾਃ।
ਸ੍ਥਿਰਵ੍ਰਤਾਃ ਸਤ੍ਯਪਰਾ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇ ਰਤਾਃ ॥ 3-186-29 (23103)
ਸੁਸ਼ੀਲਾਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਜਾਤੀਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਾ ਦਾਨ੍ਤਾਃ ਸੁਤੇਜਸਃ।
ਸ਼ੁਚਿਯੋਨ੍ਯਨ੍ਤਰਗਤਾਃ ਪ੍ਰਾਯਸ਼ਃ ਸ਼ੁਭਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 3-186-30 (23104)
ਜਿਤੇਨਦ੍ਰਿਯਤ੍ਵਾਦ੍ਵਸ਼ਿਨਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਦਰਾਗਿਣਃ।
ਅਲ੍ਪਾਬਾਧਪਰਿਤ੍ਰਾਸਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਪਦ੍ਰਵਾਃ ॥ 3-186-31 (23105)
ਚ੍ਯਵਨ੍ਤੰ ਜਾਯਮਾਨੰ ਚ ਗਰ੍ਭਸ੍ਯੰ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪਰੰ ਚੈਵ ਬੁਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਜ੍ਞਾਨਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਃ ॥ 3-186-32 (23106)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਗਮਬੁਦ੍ਧਯਃ।
ਕਰ੍ਮਭੂਮਿਮਿਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਯਾਨ੍ਤਿ ਸੁਰਾਲਯਮ੍।
`ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ੁਭਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ' ॥ 3-186-33 (23107)
ਕਿੰਚਿਦ੍ਦੈਵਾਦ੍ਧਠਾਤ੍ਕਿੰਚਿਤ੍ਕਿੰਚਿਦੇਵ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਰਾਜਨ੍ਮਾ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਯਾਵਿਚਾਰਣਾ ॥ 3-186-34 (23108)
ਇਮਾਮਤ੍ਰੋਪਮਾਂ ਚਾਪਿ ਨਿਬੋਧ ਵਦਤਾਂਵਰ।
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਲੋਕੇ ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯਃ ਪਰੰਮਨ੍ਯੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-186-35 (23109)
ਇਹੈਵੈਕਸ੍ਯ ਨਾਮੁਤ੍ਰ ਅਮੁਤ੍ਰੈਕਸ੍ਯ ਨੋ ਇਹ।
ਇਹ ਚਾਮੁਤ੍ਰ ਚੈਕਸ੍ ਨਾਮੁਤ੍ਰੈਕਸ੍ਯ ਨੋ ਇਹ ॥ 3-186-36 (23110)
ਧਨਾਨਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਪੁਲਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ
ਨਿਤ੍ਯੰਰਮਨ੍ਤੇ ਸੁਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾਙ੍ਗਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਯੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਰਘ੍ਨਲੋਕੋ
ਨਾਸੌ ਸਦਾ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਸੁਖੇ ਰਤਾਨਾਮ੍ ॥ 3-186-37 (23111)
ਯੇ ਯੋਗਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਪਸਿ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਾਃ
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਸ਼ੀਲਾ ਜਰਯਨ੍ਤਿ ਦੇਹਾਨ੍।
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਭੂਤਹਿਤੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾ
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਸੌ ਨਾਯਮਰਿਘ੍ਨਲੋਕਃ ॥ 3-186-38 (23112)
ਯੇ ਧਰ੍ਮਮੇਵ ਪ੍ਰਥਮੰ ਚਰਨ੍ਤਿ
ਧਰ੍ਮੇਣ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਚ ਧਨਾਨਿ ਕਾਲੇ।
ਦਾਰਾਨਵਾਪ੍ਯ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਯਜਨ੍ਤੇ
ਤੇਸ਼਼ਾਮਯੰ ਚੈਵ ਪਰਸ਼੍ਚ ਲੋਕਃ ॥ 3-186-39 (23113)
ਯੇ ਨੈਵ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਨ ਤਪੋ ਨ ਦਾਨੰ
ਨ ਚਾਪਿ ਮੂਢਾਃ ਪ੍ਰਜਨੇ ਯਤਨ੍ਤੇ।
ਨ ਚਾਪਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸ਼ੁਭਾਨ੍ਯਭਾਗ੍ਯਾ-
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਯੰ ਚੈਵ ਪਰਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤਿ ॥ 3-186-40 (23114)
ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਤਿਵੀਰ੍ਯਸਤ੍ਵਾ
ਦਿਵ੍ਯੌਜਸਃ ਸੰਹਨਨੋਪਪੰਨਾਃ।
ਲੋਕਾਦਮੁਸ਼਼੍ਮਾਦਵਨਿੰ ਪ੍ਰਪੰਨਾਃ
ਸ੍ਵਧੀਤਵਿਦ੍ਯਾਃ ਸੁਰਕਾਰ੍ਯਹੇਤੋਃ ॥ 3-186-41 (23115)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੈਵ ਕਰ੍ਮਾਣਇ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਸ਼ੂਰਾ-
ਸ੍ਤਪੋਦਮਾਚਾਰਵਿਹਾਰਸ਼ੀਲਾਃ।
ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਪ੍ਰੇਤਗਤਾਂਸਚ੍ ਸਰ੍ਵਾ-
ਨ੍ਸੰਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਵਿਧਿਨਾ ਪਰੇਣ ॥ 3-186-42 (23116)
ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪਰੰ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਨਿਵਾਸੰ
ਕ੍ਰਮੇਣ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਥ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸ੍ਵੈਃ।
ਮਾਭੂਦ੍ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਾ ਤਵ ਕੌਰਵੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਿਮੰ ਸੁਖਾਰ੍ਥਮ੍ ॥ 3-186-43 (23117)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 186 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-186-4 ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਯੁਤਾਨ੍ ॥ 3-186-9 ਸ੍ਥਿਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਲੋਕਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮ੍। ਵੇਦਿਤਵ੍ਯੰ ਤੇ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਰ੍ਥਮਨੁਪਚ੍ਛਸੀਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-186-17 ਮਾਯਾ ਕੂਟਕਾਰ੍ਸ਼਼ਾਪਣਾਦਿਃ ਵ੍ਯਾਜੰ ਦਮ੍ਭਃ ਤਦੇਵੋਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਨਤੁ ਧਰ੍ਮਮ੍। ਤੇ ਮਾਯਾਵ੍ਯਾਜੋਪਜੀਵਿਨਃ ॥ 3-186-21 ਨਾਥਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਮਾਨਾਃ। ਕਾਮਾਨਾਂ ਕਾਮਾਨ੍ ॥ 3-186-23 ਅਨੁਨਯੰ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤਮ੍ ॥ 3-186-24 ਸ਼ਰੀਰੇਣ ਮਾਨਵੋ ਵਿਧਿਸੰਯੁਤਃ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-186-38 ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ ਪ੍ਰਾਣਿਵਧੇ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-186-40 ਪ੍ਰਜਨੇ ਪੁਤ੍ਰੋਤ੍ਪਾਦਨੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 187
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.187. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 187
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਪੁਨਰੁਜ੍ਜੀਵਨਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾਦਿਰੂਪਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-187-0 (23118)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-187-0x (2369)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਮੂਚੁਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾਸ੍ਤਦਾ।
ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ ਕਥ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-187-1 (23119)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਉਵਾਚ ਸੁਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ॥ 3-187-2 (23120)
ਹੇਹਯਾਨਾਂ ਕੁਲਕਰੋ ਰਾਜਾ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ।
ਕੁਮਾਰੋ ਰੂਪਸੰਪਨਨੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਵ੍ਯਚਰਦ੍ਬਲੀ ॥ 3-187-3 (23121)
ਚਰਮਾਣਸ੍ਤੁ ਸੋ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਤ੍ਰੁʼਣਵੀਰੁਤ੍ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤੇ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨੋਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਮੁਨਿਮਨ੍ਤਿਕੇ ॥ 3-187-4 (23122)
ਸ ਤੇਨ ਹਿੰਸਿਤੋ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਮਨ੍ਯਮਾਨੇਨ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਗਮ੍।
ਵ੍ਯਥਿਤਃ ਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ੋਕੋਪਹਤਚੇਤਨਃ ॥ 3-187-5 (23123)
ਜਗਾਮ ਹੇਹਯਾਨਾਂ ਵੈ ਸਕਾਸ਼ੰ ਪ੍ਰਥਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਜੀਵਨੇਤ੍ਰੋਸੌ ਕੁਮਾਰਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-187-6 (23124)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਤਦ੍ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕਥਯਾਮਾਸ ਵੈ ਤਦਾ।
`ਸ ਕੁਮਾਰੋ ਮਹੀਪਾਲੋ ਹੇਹਯਾਨਾਂ ਮਹੀਭ੍ਰੁʼਤਾਮ੍' ॥ 3-187-7 (23125)
ਤੰ ਚਾਪਿ ਹਿੰਸਿਤੰ ਤਾਤ ਮੁਨਿੰ ਮੂਲਫਲਾਸ਼ਿਨਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਤੇ ਤਤ੍ਰ ਬਭੂਵੁਰ੍ਦੀਨਮਾਨਸਾਃ ॥ 3-187-8 (23126)
ਕਸ੍ਯਾਯਮਿਤਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਮਾਰ੍ਗਮਾਣਾਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ।
ਜਗ੍ਮੁਸ਼੍ਚਾਰਿਸ਼਼੍ਟਨਾਮ੍ਨੋ(ਅ)ਥ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-187-9 (23127)
ਤੇ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤੰ ਮੁਨਿੰ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਮ੍।
ਤਸ੍ਥੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ ਤੁ ਮੁਨਿਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੂਜਾਮਥਾਹਰਤ੍ ॥ 3-187-10 (23128)
ਤੇ ਤਮੂਚੁਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨ ਵਯੰ ਸਕ੍ਰਿਯਾਂ ਮੁਨੇ।
ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ(ਅ)ਰ੍ਹਾਃ ਕਰ੍ਮਦੋਸ਼਼ੇਣ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹਿੰਸਿਤੋ ਹਿ ਨਃ ॥ 3-187-11 (23129)
ਤਾਨਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਕਥੰ ਵੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹਤਃ।
ਕ੍ਵ ਚਾਸੌ ਬ੍ਰੂਤ ਸਹਿਤਾਃ ਪਸ਼੍ਯਧ੍ਵੰ ਮੇ ਰਤਪੋਬਲਮ੍ ॥ 3-187-12 (23130)
ਤੇ ਤੁ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਖਿਲਮਾਖ੍ਯਾਯਾਸ੍ਮੈ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਨਾਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਤਤ੍ਰ ਗਤਾਸੁਂ ਤੇ ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-187-13 (23131)
ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼ਮਾਣਾਃ ਸਵ੍ਰੀਡਾਃ ਸੁਪ੍ਤਵਦ੍ਗਤਮਾਨਸਾਃ।
ਤਾਨਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਤ੍ਰਮੁਨਿਸ੍ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ॥ 3-187-14 (23132)
ਸ੍ਯਾਦਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸੋ(ਅ)ਥਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਰ੍ਯੋ ਵਿਨਾਸ਼ਿਤਃ।
ਪੁਤ੍ਰੋ ਹ੍ਯਯੰ ਮਮ ਨ੍ਰੁʼਪਾਸ੍ਤਪੋਬਲਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-187-15 (23133)
ਤੇ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਗਤਾਃ।
ਮਹਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਮਿਤਿ ਵੈ ਤੇ ਬ੍ਰੁਵਾਣਾ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-187-16 (23134)
ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਹ੍ਯਯਮਿਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕਥੰ ਜੀਵਿਤਮਾਪ੍ਤਵਾਨ੍।
ਕਿਮੇਤਤ੍ਤਪਸੋ ਵੀਰ੍ਯੰ ਯੇਨਾਯੰ ਜੀਵਿਤਃ ਪੁਨਃ।
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਹੇ ਵਿਪ੍ਰ ਯਦਿ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-187-17 (23135)
ਸ ਤਾਨੁਵਾਚ ਨਾਸ੍ਮਾਕੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰਭਵਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ।
ਕਾਰਣੰ ਚ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹੇਤੁਯੋਗੰ ਸਮਾਸਤਃ।
`ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰਭਵਤੇ ਯੇਨ ਨਾਸ੍ਮਾਕੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-187-18 (23136)
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਚਾਰਾਦਨਲਸਾਃ ਸਾਧ੍ਯੋਪਾਸਨਤਤ੍ਪਰਾਃ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾੰਨਾਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸਦਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਵ੍ਰਤਾਨ੍ਵਿਤਾਃ' ॥ 3-187-19 (23137)
ਸਤ੍ਯਮੇਵਾਭਿਜਾਨੀਮੋ ਨਾਨ੍ਰੁʼਤੇ ਕੁਰ੍ਮਹੇ ਮਨਃ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮਸ੍ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਭਯੰ ਨ ਨਃ ॥ 3-187-20 (23138)
ਯਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਦੇਸ਼਼ਾਂ ਕਥਯਾਮਹੇ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਹਿ ਚਰਿਤੰ ਬ੍ਰੂਮਸ੍ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਭਯੰ ਨ ਨਃ ॥ 3-187-21 (23139)
ਅਤਿਥੀਨੰਨਪਾਨੇਨ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਤ੍ਯਸ਼ਨੇਨ ਚ।
ਸੰਭੋਜ੍ਯ ਸ਼ੇਸ਼਼ਮਸ਼੍ਨੀਮਸ੍ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਭਯੰ ਨ ਨਃ ॥ 3-187-22 (23140)
ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਾ ਦਾਨ੍ਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਸ਼ੀਲਾਸ੍ਤੀਰ੍ਥਦਾਨਪਰਾਯਣਾਃ।
ਪੁਣ੍ਯਦੇਸ਼ਨਿਵਾਸਾਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਭਯੰ ਨ ਨਃ।
ਤੇਜਸ੍ਵਿਦੇਸ਼ਵਾਸਾਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਭਯੰ ਨ ਨਃ ॥ 3-187-23 (23141)
ਏਤਦ੍ਵੈ ਲੇਸ਼ਮਾਤ੍ਰੰ ਵਃ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਵਿਮਤ੍ਸਰਾਃ।
ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨ ਪਾਪਾਦ੍ਭਯਮਸ੍ਤਿ ਵਃ ॥ 3-187-24 (23142)
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍।
ਸ੍ਵਦੇਸ਼ਮਗਮਨ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਰਾਜਾਨੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-187-25 (23143)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 187 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-187-4 ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਃ ਪ੍ਰਾਵਰਣਮ੍ ॥ 3-187-9 ਜਗ੍ਮੁਸ਼੍ਚਾਰਿਸ਼਼੍ਟਨੇਮ੍ਨੋ(ਅ)ਥ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਰਿਸ਼਼੍ਟਨੇਮਿਸ਼ਬ੍ਦ ਇਕਾਰਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਪ੍ਯਤ੍ਰ ਮੰਨਨ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਜ੍ਞੇਯਃ ॥ 3-187-14 ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਤ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯਾਪਤ੍ਯਮ੍ ॥ 3-187-21 ਨੈਸ਼਼ਾਂ ਦੁਸ਼੍ਚਰਿਤੰ ਬ੍ਰੂਮਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-187-23 ਤੇਜਸ੍ਵਿਨਾਂ ਯੋਗਸਿਦ੍ਧਾਨਾਂ ਦੇਸ਼ਃ ਸਾਮੀਪ੍ਯਮ੍। ਤਤ੍ਸਙ੍ਗਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 188
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.188. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 188
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਵੈਨ੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧੇ ਅਤ੍ਰਿਗੌਤਮਵਿਵਾਦਾਨੁਵਾਦੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-188-0 (23144)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-188-0x (2370)
ਭੂਯ ਏਵ ਤੁ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਆਨਾਂ ਨਿਬੋਧ ਮੇ।
ਵੈਨ੍ਯੋ ਨਾਮੇਹ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਸ਼੍ਵਮੇਧਾਯ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-188-1 (23145)
ਤਮਤ੍ਰਿਰ੍ਗਨ੍ਤੁਮਾਰੇਬੇ ਵਿਤ੍ਤਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਭੂਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੰ ਨਾਨੁਰੁਧ੍ਯਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਕ੍ਤਿਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-188-2 (23146)
ਸ ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਮਹਾਤੇਜਾ ਵਨਮੇਵਾਨ੍ਵਰੋਚਯਤ੍।
ਧਰ੍ਮਪਤ੍ਨੀਂ ਸਮਾਹੂਯ ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚੇਦਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-188-3 (23147)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਃ ਫਲਮਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਬਹੁਲੰ ਨਿਰੁਪਦ੍ਰਵਮ੍।
ਅਰਣ੍ਯਗਮਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਰੋਚਤਾਂ ਵੋ ਗੁਣਾਧਿਕਮ੍ ॥ 3-188-4 (23148)
ਤੰ ਭਾਰ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਥ ਧਨਮੇਵਾਨੁਰੁਨ੍ਧਤੀ।
ਵੈਨ੍ਯੰ ਗਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਮਰ੍ਥਯਸ੍ਵ ਧਨੰ ਬਹੁਃ ॥ 3-188-5 (23149)
ਸ ਤੇ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਯਜਮਾਨੋ(ਅ)ਰ੍ਥਿਨੇ ਧਨਮ੍।
ਤਤ ਆਦਾਯ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਧਨੰ ਬਹੁ ॥ 3-188-6 (23150)
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਸੁਤਾਨ੍ਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਤਤੋ ਵ੍ਰਜ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਏਸ਼਼ ਵੈ ਪਰਮੋ ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਵਿਦ੍ਭਿਰੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-188-7 (23151)
ਅਤ੍ਰਿਰੁਵਾਚ। 3-188-8x (2371)
ਕਥਿਤੋ ਮੇ ਮਹਾਭਾਗੇ ਗੌਤਮੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਵੈਨ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-188-8 (23152)
ਕਿੰਤ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾਰੋ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਮੇ ਦ੍ਵਿਜਾਃ।
ਯਥਾ ਮੇ ਗੌਤਮਃ ਪ੍ਰਾਹ ਤਤੋ ਨ ਵ੍ਯਵਸਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-188-9 (23153)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਵਾਚੰ ਕਲ੍ਯਾਣੀਂ ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਸੰਹਿਤਾਮ੍।
ਮਯੋਕ੍ਤਾਮਨ੍ਯਥਾ ਬ੍ਰੂਯੁਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇ ਵੈ ਨਿਰਰ੍ਥਿਕਾਮ੍ ॥ 3-188-10 (23154)
ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੇ ਰੋਚਤੇ ਮੇ ਵਚਸ੍ਤਵ।
ਗਾਸ਼੍ਚ ਮੇ ਦਾਸ੍ਯਤੇ ਵੈਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਭੂਤੰ ਚਾਰ੍ਥਸੰਚਯਮ੍ ॥ 3-188-11 (23155)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਜਗਾਮਾਸ਼ੁ ਵੈਨ੍ਯਯਜ੍ਞੰ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਗਤ੍ਵਾ ਚ ਯਜ੍ਞਾਯਤਨਮਤ੍ਰਿਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 3-188-12 (23156)
ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਮਙ੍ਗਲਸੰਯੁਕ੍ਤੈਃ ਪੂਜਯਾਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ।
ਰਾਜਨ੍ਧਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਮੀਸ਼ਸ਼੍ਚ ਭੁਵਿ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਥਮੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਮੁਨਿਗਣਾਸ੍ਤ੍ਵਦਨ੍ਯੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ ॥ 3-188-13 (23157)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਵਚਨੰ ਵੈ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-188-14 (23158)
ਗੌਤਮ ਉਵਾਚ। 3-188-15x (2372)
ਮੈਵਮਤ੍ਰੇ ਪੁਨਰ੍ਬ੍ਰੂਯਾ ਨ ਤੇ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਸਮਾਹਿਤਾ।
ਅਤ੍ਰ ਨਃ ਪ੍ਰਥਮੋ ਧਾਤਾ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ॥ 3-188-15 (23159)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-188-16x (2373)
ਅਥਾਤ੍ਰਿਰਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਗੌਤਮੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਅਯਮੇਵ ਵਿਧਾਤਾ ਚ ਤਥੈਵੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ।
ਤ੍ਵਮੇਵ ਮੁਹ੍ਯਸੇ ਮੋਹਾੰਨ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੰ ਤਵਾਸ੍ਤਿ ਹ ॥ 3-188-16 (23160)
ਗੌਤਮ ਉਵਾਚ। 3-188-17x (2374)
ਜਾਨਾਮਿ ਨਾਹੰ ਮੁਹ੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵੰਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵਿਮੁਹ੍ਯਸੇ।
ਸ੍ਤੌਸ਼਼ਿ ਤ੍ਵੰ ਦਰ੍ਸ਼ਨਪ੍ਰੇਪ੍ਸੂ ਰਾਜਾਨੰ ਜਨਸੰਸਦਿ ॥ 3-188-17 (23161)
ਨ ਵੇਤ੍ਥ ਪਰਮੰ ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਚਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍।
ਬਾਲਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਮੂਢਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਕੇਨਾਪਿ ਹੇਤੁਨਾ ॥ 3-188-18 (23162)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-188-19x (2375)
ਵਿਵਦਨ੍ਤੌ ਤਥਾ ਤੌ ਤੁ ਮੁਨੀਨਾਂ ਦ੍ਰਸ਼ਨੇ ਸ੍ਥਿਤੌ।
ਯੇ ਤਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞੇ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤ ਕਥੰ ਤ੍ਵਿਮੌ ॥ 3-188-19 (23163)
ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ਕੇਨ ਦਤ੍ਤੋ(ਅ)ਯਮਨਯੋਰ੍ਵੈਨ੍ਯਸੰਸਦਿ।
ਉਚ੍ਚੈਃ ਸਮਭਿਭਾਸ਼਼ਨ੍ਤੌ ਕੇਨ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤੌ ॥ 3-188-20 (23164)
ਤਤਃ ਪਰਮਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਕਾਸ਼੍ਯਪਃ ਸਰ੍ਵਧਰ਼੍ਮਵਿਤ੍।
ਵਿਵਾਦਿਨਾਵਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੌ ਤਾਵੁਭੌ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-188-21 (23165)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਦਸ੍ਯਾਂਸ੍ਤੁ ਗੌਤਮੋ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਾਨ੍।
ਆਵਯੋਰ੍ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਤ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਵੈਨ੍ਯੰ ਵਿਧਾਤੇਤ੍ਯਾਹਾਤ੍ਰਿਰਤ੍ਰ ਨੌ ਸੰਸ਼ਯੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-188-22 (23166)
`ਤਤਸ੍ਤੁ ਗੌਤਮੇਨੋਕ੍ਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸੰਸਦਿ'।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਤੁ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਮੁਨਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਦ੍ਰਵਨ੍ਦੁਤਮ੍ ॥ 3-188-23 (23167)
ਸਨਤ੍ਕੁਮਾਰੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਸੰਸ਼ਯਚ੍ਛੇਦਨਾਯ ਵੈ।
`ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੁਃ ਪ੍ਰਣਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮਿਵ ਸੋਮਪਾਃ' ॥ 3-188-24 (23168)
ਸ ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਥ ਤਾਨੇਵੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਵਚਃ ॥ 3-188-25 (23169)
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇਣ ਸਹਿਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸਹ।
ਸੰਯੁਕ੍ਤੌ ਦਹਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਵਨਾਨੀਵਾਗ੍ਨਿਮਾਰੁਤੌ ॥ 3-188-26 (23170)
ਰਾਜਾ ਵੈ ਪ੍ਰਥਿਤੋ ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਤਿਰੇਵ ਚ।
ਸ ਏਵ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸ਼ੁਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸ ਧਾਤਾ ਚ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ ॥ 3-188-27 (23171)
ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰ੍ਵਿਰਾਟ੍ ਸਮ੍ਰਾਟ੍ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਭੂਪਤਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਯ ਏਭਿਃ ਸ੍ਤੂਯਤੇ ਸ਼ਬ੍ਦੈਃ ਕਸ੍ਤੰ ਨਾਰ੍ਚਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-188-28 (23172)
ਪੁਰਾਯੋਨਿਰ੍ਯੁਧਾਜਿਚ੍ਚ ਅਭੀਸ਼਼੍ਟਾਨਚਿਤੋ ਭਵਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਣੇਤਾ ਸਹਜਿਦ੍ਬਭ੍ਰੁਰਿਤਿ ਰਾਜਾ(ਅ)ਭਿਧੀਯਤੇ।
ਸਤ੍ਯਯੋਨਿਃ ਪੁਰਾਵਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਃ ॥ 3-188-29 (23173)
ਅਧਰ੍ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਭੀਤਾ ਬਲੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਸਮਾਦਧਨ੍।
`ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇਣ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚਾਵ੍ਯਯਮ੍' ॥ 3-188-30 (23174)
ਆਦਿਤ੍ਯੋ ਦਿਵਿ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਤਮੋ ਨੁਦਤਿ ਤੇਜਸਾ।
ਤਥੈਵ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਭੂਮਾਵਧਰ੍ਮਾੰਨੁਦਤੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-188-31 (23175)
ਤਤੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਧਾਨਤ੍ਵੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਾਮਾਣ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਉਤ੍ਤਰਃ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ੋ ਯੇਨ ਰਾਜੇਤਿ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-188-32 (23176)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇ ਉਵਾਚ। 3-188-33x (2376)
ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਿਦ੍ਧੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਤਮਤ੍ਰਿਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰੀਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਯੇਨਾਭਿਸੰਸ੍ਤੁਤਃ ॥ 3-188-33 (23177)
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਜ੍ਯਾਯਾਂਸੰ ਮਾਮਿਹਾਬ੍ਰਵੀਃ।
ਸਰ੍ਵਦੇਵੈਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸੰਮਿਤੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮੇਵ ਚ ॥ 3-188-34 (23178)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਵਿਵਿਧੰ ਵਸੁ ਭੂਰਿ ਚ।
ਦਾਸੀਸਹਸ੍ਰੰ ਸ਼੍ਯਾਮਾਨਾਂ ਸੁਵਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਮਲਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-188-35 (23179)
ਦਸ਼ਕੋਟੀਰ੍ਹਿਰਣ੍ਯਸ੍ਯ ਰੁਕ੍ਮਭਾਰਾਂਸ੍ਤਥਾ ਦਸ਼।
ਏਤਦ੍ਦਦਾਮਿ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਤੋ ਹਿ ਮੇ ॥ 3-188-36 (23180)
ਤਦਤ੍ਰਿਨਰ੍ਨ੍ਯਾਯਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਭਿਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਜ੍ਜਗਾਮ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨੇਵ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-188-37 (23181)
ਪ੍ਰਦਾਯ ਚ ਧਨੰ ਪ੍ਰੀਤਃ ਪੁਤ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਯਤਾਤ੍ਮਵਾਨ੍।
ਤਤਃ ਸਮਭਿਸੰਧਾਯ ਵਨਮੇਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-188-38 (23182)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 188 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-188-2 ਸੋ(ਅ)ਤ੍ਰਿਰਰ੍ਥੰ ਭੂਯੋ ਨਾਨੁਰੁਧ੍ਯਤ੍ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਮਰ੍ਥਾਰ੍ਥਾਂ ਨ ਬਭੂਵ। ਕੁਤਃ। ਕਰ੍ਮਵ੍ਯਕ੍ਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਫਲਦ੍ਵਾਰਾ(ਅ)ਭਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਃ। ਫਲਵ੍ਯਕ੍ਤ੍ਯਾ ਹਿ ਧਰ੍ਮੋ ਨਸ਼੍ਯਤ੍ਯਤਸ੍ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥੰ ਨੈਚ੍ਛਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-188-3 ਵਨੰ ਗਨ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-188-4 ਨਿਰੁਪਦ੍ਰਵਮਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਖ੍ਯਮ੍ ॥ 3-188-5 ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨੁਤਨ੍ਵਤੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਧਰ੍ਮੰ ਯਜ੍ਞਾਦਿਕੰ ਅਨੁਤਨ੍ਵਤੀ ਵਿਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤੀ। ਹੇਤੌ ਸ਼ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯਃ। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੇ ਧਨਮੇਵਾਰ੍ਜਯਸ੍ਵੇਤ੍ਯੁਵਾਚੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-188-8 ਰਾਜਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹੇ ਦੋਸ਼਼ੰ ਜਾਨੰਨਤ੍ਰਿਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਿਘ੍ਨਮੁਪਨ੍ਯਸ੍ਯਤਿ ਕਥਿਤ ਇਤ੍ਯਾਦਿਨਾ ॥ 3-188-9 ਵ੍ਯਵਸਾਮਿ ਉਦ੍ਯਮੰ ਕਰੋਮਿ ॥ 3-188-11 ਏਵੰ ਜਾਨੰਨਪਿ ਸ੍ਨੇਹਦੋਸ਼਼ਾਤ੍ਤਤ੍ਕਰ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਤੇ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ॥ 3-188-13 ਧਨ੍ਯੋ ਧਨਾਰ੍ਹਃ ਈਸ਼ ਈਸ਼ਿਤਾ ਨਿਯਨ੍ਤਾ। ਪ੍ਰਥਮਃ ਹਿਰਣ੍ਯਗਰ੍ਭਇਵ ਅਗ੍ਰਜਃ। ਨ੍ਰੁʼਪਃ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਕਃ ॥ 3-188-15 ਅਤ੍ਰ ਪਰਲੋਕਮੇਵ ਬਹੁਮਨ੍ਵਾਨੋ ਗੌਤਮ ਆਹ ਮੈਵਮਿਤਿ ॥ 3-188-16 ਤਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਇਵਾਤ੍ਰ ਰਾਜੈਵ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰ ਇਤਿਵਿਤ੍ਤਾਰ੍ਥੀ ਅਤ੍ਰਿਃ ਪਰਪਕ੍ਸ਼਼ੰ ਦੂਸ਼਼ਯਤਿ ਅਥੇਤਿ ॥ 3-188-19 ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਪਥੇ ॥ 3-188-21 ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ਼਼ੇਧਯਤ੍ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-188-22 ਨੌ ਆਵਯੋਃ । ਸੰਸ਼ਯਃ ਵਿਵਾਦਃ ॥ 3-188-27 ਪ੍ਰਥਿਤਃ ਪ੍ਰਥਾਂਗਤਃ। ਧਰ੍ਮਃ ਧਰ੍ਮਸ੍ਥਾਪਕਃ। ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਸ਼ੁਕ੍ਰਃ ਨੀਤਿਵਿਤ੍। ਧਾਤਾ ਅਤਏਵ ਜਨਕਃ। ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ ਹਿਤੋਪਦੇਸ਼਼੍ਟਾ ॥ 3-188-29 ਅਭਿਯਾ ਮੁਦਿਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਪੁਰਾਯੋਨਿਃ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਥਮੰ ਕਾਰਣਮ੍। ਯੁਘਾਜਿਤ੍ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਜਯਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਨੋਪਦ੍ਰਵਨਾਸ਼ਕਃ। ਅਭਿਯਾਃ ਅਭਿਤੋ ਯਾਤਿਯਾਮਿਕਵਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥਮਿਤ੍ਯਭਿਯਾਃ। ਮੁਦਿਤਃ ਭਵਃ ਈਸ਼੍ਵਰਃ। ਸ੍ਵਰ੍ਣੇਤਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਤਿ ਗਮਯਿਤਾ। ਸਹਜਿਤ੍ ਸਦ੍ਯੋਜਯਸ਼ੀਲਃ। ਬਭ੍ਰੁਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 189
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.189. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 189
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਦਾਨਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਨਿਰੂਪਕਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਰਸ੍ਵਤੀਸੰਵਾਦਾਨੁਵਾਦਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-189-0 (23183)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-189-0x (2377)
ਅਤ੍ਰੈਵ ਚ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾ ਗੀਤੰ ਪਰਪੁਰੰਜਯ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਾ ਮੁਨਿਨਾ ਵੀਰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਣ ਧੀਮਤਾ ॥ 3-189-1 (23184)
ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-189-2x (2378)
ਕਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯੇਹ ਭਦ੍ਰੇ
ਕਥੰ ਕੁਰ੍ਵੰਨ ਚ੍ਯਵਤੇ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਤ੍।
ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ਚਾਰੁਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗਿ ਸਰ੍ਵੰ
ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ ਨ ਚ੍ਯਵੇਯੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਤ੍ ॥ 3-189-2 (23185)
ਕਥੰ ਚਾਗ੍ਨਿੰ ਜੁਹੁਯਾਂ ਪੂਜਯੇ ਵਾ
ਕਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਕੇਨ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਨਸ਼੍ਯੇਤ੍।
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸੁਭਗੇ ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਹਿ
ਯਥਾ ਲੋਕਾਨ੍ਵਿਰਜਾਃ ਸੰਚਰੇਯਮ੍ ॥ 3-189-3 (23186)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-189-4x (2379)
ਏਵੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਕ੍ਤੇਨ ਤੇਨ
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਣਾ ਚੋਤ੍ਤਮਬੁਦ੍ਦਿਯੁਕ੍ਤਮ੍।
ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਵਿਪ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤੰ ਹਿਤੰ ਚ
ਸਰਸ੍ਵਤੀ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ॥ 3-189-4 (23187)
ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਜਾਨਾਤਿ ਯਥੋਪਦੇਸ਼ੰ
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਨਿਤ੍ਯਃ ਸ਼ੁਚਿਰਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ।
ਸ ਵੈ ਪੁਰੋ ਦੇਵਲੋਕਸ੍ਯ ਗਨ੍ਤਾ
ਸਹਾਮਰੈਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਪ੍ਰੀਤਿਯੋਗਮ੍ ॥ 3-189-5 (23188)
ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਰਮ੍ਯਾ ਵਿਪੁਲਾ ਵਿਸ਼ੋਕਾਃ
ਸੁਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣ੍ਯਃ ਸੁਪੁਣ੍ਯਾਃ।
ਅਕਰ੍ਦਮਾ ਮੀਨਵਤ੍ਯਃ ਸੁਤੀਰ੍ਥਾ
ਹਿਰਣ੍ਮਯੈਰਾਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੈਃ ॥ 3-189-6 (23189)
ਤਾਸਾਂ ਤੀਰੇਸ਼਼੍ਵਾਸਤੇ ਪੁਣ੍ਯਭਾਜੋ
ਮਹੀਯਮਾਨਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗਪ੍ਸਰੋਭਿਃ।
ਸੁਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਾਭਿਰਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਭਿ-
ਰ੍ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਣਾਭਿਰਤੀਵ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ॥ 3-189-7 (23190)
ਪਰੰ ਲੋਕੰ ਗੋਪ੍ਰਦਾਸ੍ਤ੍ਵਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ
ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨਡ੍ਵਾਹੰ ਸੂਰ੍ਯਲੋਕੰ ਵ੍ਰਜਨ੍ਤਿ।
ਵਾਸੋ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚਾਨ੍ਦ੍ਰਮਸੰ ਤੁ ਲੋਕੰ
ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਹਿਰਣ੍ਯਮਮਰਤ੍ਵਮੇਤਿ ॥ 3-189-8 (23191)
ਧੇਨੁਂ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਪ੍ਰਮਾਂ ਸਾਧੁਦੋਹਾਂ
ਕਲ੍ਯਾਣਵਤ੍ਸਾਮਪਲਾਯਿਨੀਂ ਚ।
ਯਾਵਨ੍ਤਿ ਰੋਮਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯਾ-
ਸ੍ਤਾਵਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣ੍ਯਾਸਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ ॥ 3-189-9 (23192)
ਅਨਡ੍ਵਾਹੰ ਸੁਵ੍ਰਤੰ ਯੋ ਦਦਾਤਿ
ਹਲਸ੍ਯ ਵੋਢਾਰਮਨਨ੍ਤਵੀਰ੍ਯਮ੍।
ਧੁਰੰਧਰੰ ਬਲਵਨ੍ਤੰ ਯੁਵਾਨੰ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਲੋਕਾਨ੍ਦਸ਼ਧੇਨੁਦਸ੍ਯ ॥ 3-189-10 (23193)
ਦਦਾਤਿ ਯੋ ਵੈ ਕਪਿਲਾਂ ਸਚੈਲਾਂ
ਕਾਂਸ੍ਯੋਪਦੋਹਾਂ ਦ੍ਰਵਿਣੈਰੁਤ੍ਤਰੀਯੈਃ।
ਤੈਸ੍ਤੈਰ੍ਗੁਣੈਃ ਕਾਮਦੁਹਾ(ਅ)ਥ ਭੂਤ੍ਵਾ
ਨਰੰ ਪ੍ਰਦਾਤਾਰਮੁਪੈਤਿ ਨਾਕੈਃ ॥ 3-189-11 (23194)
ਯਾਵਨ੍ਤਿ ਰੋਮਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਧੇਨ੍ਵਾ-
ਸ੍ਤਾਵਤ੍ਫਲੰ ਲਭਤੇ ਗੋਪ੍ਰਦਾਨੇ।
ਪੁਤ੍ਰਾਂਸਚ੍ ਪੌਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਕੁਲੰ ਚ ਸਰ੍ਵ-
ਮਾਸਪ੍ਤਮੰ ਤਾਰਯਤੇ ਪਰਤ੍ਰ ॥ 3-189-12 (23195)
ਸਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਕਾਞ੍ਚਨਚਾਰੁਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੀਂ
ਕਾਂਸ੍ਯੋਪਦੋਹਾਂ ਦ੍ਰਵਿਣੈਰੁਤ੍ਤਰੀਯੈਃ।
ਧੇਨੁਂ ਤਿਲਾਨਾਂ ਦਦਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਯ
ਲੋਕਾ ਵਸੂਨਾਂ ਸੁਲਭਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-189-13 (23196)
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਦਾਨਵਸੰਨਿਰੁਦ੍ਧੇ
ਤੀਵ੍ਰਾਨ੍ਧਕਾਰੇ ਨਰਕੇ ਪਤਨ੍ਤਮ੍।
ਮਹਾਰ੍ਣਵੇ ਨੌਰਿਵ ਵਾਤਯੁਕ੍ਤਾ
ਦਾਨੰ ਗਵਾਂ ਤਾਰਯਤੇ ਪਰਤ੍ਰ ॥ 3-189-14 (23197)
ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਦੇਯਾਂ ਤੁ ਦਦਾਤਿ ਕਨ੍ਯਾਂ
ਭੂਮਿਪ੍ਰਦਾਨੰ ਚ ਕਰੋਤਿ ਵਿਪ੍ਰੇ।
ਦਦਾਤਿ ਦਾਨੰ ਵਿਧਿਨਾ ਚ ਯਸ਼੍ਚ
ਸ ਲੋਕਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਰੰਦਰਸ੍ਯ ॥ 3-189-15 (23198)
ਯਃ ਸਪ੍ਤਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਜੁਹੋਤਿ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਹਵ੍ਯੰ ਤ੍ਵਗ੍ਨੌ ਨਿਯਤਃ ਸਾਧੁਸ਼ੀਲਃ।
ਸਪ੍ਤਾਵਰਾਨ੍ਸਪ੍ਤਪੂਰ੍ਵਾਨ੍ਪੁਨਾਤਿ
ਪਿਤਾਮਹਾਨਾਤ੍ਮਨਾ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸ੍ਵੈਃ ॥ 3-189-16 (23199)
ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-189-16x (2380)
ਕਿਮਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵ੍ਰਤੰ ਪੁਰਾਣ-
ਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਤਸ਼੍ਚਾਰੁਰੂਪੇ।
ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਹਮਿਹਾਦ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਾਂ
ਯਦਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵ੍ਰਤੰ ਪੁਰਾਣਮ੍ ॥ 3-189-17 (23200)
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-189-18x (2381)
ਨ ਚਾਸ਼ੁਚਿਰ੍ਨਾਪ੍ਯਨਿਰ੍ਣਿਕ੍ਤਪਾਣਿ-
ਰ੍ਨਾਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਜ੍ਜੁਹੁਯਾੰਨਾਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤ੍।
ਬੁਭੁਤ੍ਸਵਃ ਸ਼ੁਚਿਕਾਮਾ ਹਿ ਦੇਵਾ
ਨਾਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾਦ੍ਧਿ ਹਵਿਰ੍ਜੁਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ॥ 3-189-18 (23201)
ਨਾਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯੰ ਦੇਵਹਵ੍ਯੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜ੍ਯਾ-
ਨ੍ਮੋਘੰ ਪੁਰਾ ਸਿਞ੍ਚਤਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਹਿ।
ਅਪੂਰ੍ਣਮਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਮਾਹ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਨ ਵੈ ਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਜੁਹੁਯਾਦਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-189-19 (23202)
ਰਯੇ ਵੈ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨੁਂ ਜੁਹ੍ਵਤਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾਃ
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਾ ਹੁਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ਿਨਸ਼੍ਚ।
ਗਵਾਂ ਲੋਕੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧੰ
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੇਵੰ ਪਰਮੰ ਚਾਪਿ ਸਤ੍ਯਮ੍ ॥ 3-189-20 (23203)
ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-189-21x (2382)
ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਭੂਤਾਂ ਪਰਲੋਕਭਾਵੇ
ਕਰ੍ਮੋਦਯੇ ਬੁਦ੍ਦਿਮਭਿਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾਮ੍।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਚ ਦੇਵੀਂ ਸੁਭਗੇ ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਕਾ ਹ੍ਯਸਿ ਚਾਰੁਰੂਪੇ ॥ 3-189-21 (23204)
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-189-22x (2383)
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਦਹਮਭ੍ਯਾਗਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ
ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਣਾਂ ਸੰਸ਼ਯਚ੍ਛੇਦਨਾਯ।
ਤ੍ਵਤ੍ਸੰਯੋਗਾਦਹਮੇਤਦਬ੍ਰੁਵੰ
ਭਾਵੇ ਸ੍ਥਿਤਾ ਤਥ੍ਯਮਰ੍ਥੰ ਯਥਾਵਤ੍ ॥ 3-189-22 (23205)
ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-189-23x (2384)
ਨ ਹਿ ਤ੍ਵਯਾ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਕਾਚਿਦਸ੍ਤਿ
ਵਿਭ੍ਰਾਜਸੇ ਹ੍ਯਤਿਮਾਤ੍ਰੰ ਯਥਾ ਸ਼੍ਰੀਃ।
ਰੂਪੰ ਚ ਤੇ ਦਿਵ੍ਯਮਨਨ੍ਤਕਾਨ੍ਤਿ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਚ ਦੇਵੀਂ ਸੁਭਗੇ ਬਿਭਰ੍ਸ਼਼ਿ ॥ 3-189-23 (23206)
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-189-24x (2385)
ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਯਾਨਿ ਦ੍ਵਿਪਦਾਂਵਰਿਸ਼਼੍ਠ
ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਵਿਦ੍ਵੰਨੁਪਪਾਦਯਨ੍ਤਿ।
ਤੈਰੇਵ ਚਾਹੰ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਭਵਾਮਿ
ਚਾਪ੍ਯਾਯਿਤਾ ਰੂਪਵਤੀ ਚ ਵਿਪ੍ਰ ॥ 3-189-24 (23207)
ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਪਾਤ੍ਰਮੁਪਯੁਜ੍ਯਤੇ ਹ
ਵਾਨਸ੍ਪਤ੍ਯਮਾਯਸੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਵਾ।
ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਰੂਪੇਣ ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਚ
ਤੇਨੈਵ ਸਿਦ੍ਧਿਰਿਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ ॥ 3-189-25 (23208)
ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-189-26x (2386)
ਇਦੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰਮੰ ਮਨ੍ਯਮਾਨਾ
ਵ੍ਯਾਯਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਮੁਨਯਃ ਸੰਪ੍ਰਤੀਤਾਃ।
ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ਤੰ ਪਰਮੰ ਵਿਸ਼ੋਕੰ
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਰੰ ਯੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਧੀਰਾਃ।
ਸਾਙ੍ਖ੍ਯਾ ਯੋਗਾਃ ਪਰਮੰ ਯੰ ਵਿਦਨ੍ਤਿ
ਪਰੰ ਪੁਰਾਣੰ ਤਮਹੰ ਨ ਵੇਦ੍ਮਿ ॥ 3-189-26 (23209)
ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-189-27x (2387)
ਤੰ ਵੈ ਪਰੰ ਵੇਦਵਿਦਃ ਪ੍ਰਪੰਨਾਃ
ਪਰੰ ਪਰੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਪੁਰਾਣਮ੍।
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਦਾਨਵ੍ਰਤਪੁਣ੍ਯਯੋਗੈ-
ਸ੍ਤਪੋਧਨਾ ਵੀਤਸ਼ੋਕਾ ਵਿਮੁਕ੍ਤਾਃ ॥ 3-189-27 (23210)
ਤਸ੍ਯਾਥ ਮਧ੍ਯੇ ਵੇਤਸਃ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਃ
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਾਖੋ ਵਿਪੁਲੋ ਵਿਭਾਤਿ।
ਤਸ੍ਯ ਮੂਲਾਤ੍ਸਰਿਤਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਨ੍ਤਿ
ਮਧੂਦਕਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਃ ਸੁਪੁਣ੍ਯਾਃ ॥ 3-189-28 (23211)
ਸ਼ਾਖਾਂਸ਼ਾਖਾਂ ਮਹਾਨਦ੍ਯਃ ਸੰਯਾਨ੍ਤਿ ਸਿਕਤਾਸ਼ਯਾਃ।
ਧਾਨਾਪੂਪਾ ਮਾਂਸਸ਼ਾਕਾਃ ਸਦਾਪਾਯਸਕਰ੍ਦਮਾਃ ॥ 3-189-29 (23212)
ਯਸ੍ਮਿੰਨਗ੍ਨਿਮੁਖਾ ਦੇਵਾਃ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸਹਮਰੁਦ੍ਗਣਾਃ।
ਈਜਿਰੇ ਕ੍ਰਤੁਭਿਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੈਸ੍ਤਤ੍ਪਦੰ ਪਰਮੰ ਮੁਨੇ ॥ 3-189-30 (23213)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 189 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-189-8 ਅਨਡ੍ਵਾਹੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਮ੍ ॥ 3-189-11 ਉਤ੍ਤਰੀਯੈਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭਵੈਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਦਿਭਿਰ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯੈਃ ਸਹਿਤਾਮ੍ ॥ 3-189-15 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਦੇਯਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯੋਕ੍ਤੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਦੇਯਾਮ੍ ॥ 3-189-19 ਆਹ ਵੇਦ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 190
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.190. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 190
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਮਤ੍ਸ੍ਯਰੂਪਿਣੋ ਹਰੇਰ੍ਵੈਵਸ੍ਵਤਮਨੋਸ਼੍ਚ ਚਰਿਤਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕਮਸ੍ਯੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-190-0 (23214)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-190-0x (2388)
ਤਤਃ ਸ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਭੂਯੋ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮੁਵਾਚ ਹ।
ਕਥਯਸ੍ਵਤਿ ਚਰਿਤੰ ਮਨੋਰ੍ਵੈਵਸ੍ਵਤਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-190-1 (23215)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-190-2x (2389)
ਵਿਵਸ੍ਵਤਃ ਸੁਤੋ ਰਾਜਨ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸੁਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਬਭੂਵ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਸਮਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-190-2 (23216)
ਓਜਸਾਤੇਜਸਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਤਪਸਾ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਅਤਿਚਕ੍ਰਾਮ ਪਿਤਰੰ ਮਨੁਃ ਸ੍ਵੰਚ ਪਿਤਾਮਹਮ੍ ॥ 3-190-3 (23217)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਬਾਹੁਰ੍ਵਿਸ਼ਾਲਾਯਾਂ ਬਦਰ੍ਯਾਂ ਸ ਨਰਾਧਿਪਃ।
ਏਕਪਾਦਸ੍ਥਿਤਸ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਚਕਾਰ ਸੁਮਹਤ੍ਤਪਃ ॥ 3-190-4 (23218)
ਅਵਾਕੂਸ਼ਿਰਾਸ੍ਤਥਾ ਚਾਪਿ ਨੇਤ੍ਰੈਰਨਿਮਿਸ਼਼ੈਰ੍ਦ੍ਰੁʼਢਮ੍।
ਸੋ(ਅ)ਤਪ੍ਯਤ ਤਪੋ ਘੋਰੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਮਯੁਤੰ ਤਦਾ ॥ 3-190-5 (23219)
ਤੰ ਕਦਾਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਯਨ੍ਤਮਾਰ੍ਦ੍ਰਚੀਰਜਟਾਧਰਮ੍।
ਚੀਰਿਣੀਤੀਰਮਾਗਮ੍ਯ ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-190-6 (23220)
ਭਗਵਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਮਤ੍ਸ੍ਯੇਸ੍ਮਿ ਬਲਵਦ੍ਭ੍ਯੋ ਭਯੰਮਮ।
ਮਤ੍ਸ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਹਿ ਤਤੋ ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਸੁਵ੍ਰਤ ॥ 3-190-7 (23221)
ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹਿ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਸਦਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਵਿਹਿਤਾ ਨਃ ਸਨਾਤਨੀ ॥ 3-190-8 (23222)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਭਯੌਘਾਨ੍ਮਹਤੋ ਮਜ੍ਜਨ੍ਤੰ ਮਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਕਰ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਕ੍ਰੁʼਤੇਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਵ ॥ 3-190-9 (23223)
ਸ ਮਤ੍ਸ੍ਯਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ(ਅ)ਭਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ।
ਮਨੁਰ੍ਵੈਵਸ੍ਵਤੋ(ਅ)ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਤੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯੰ ਪਾਣਿਨਾ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-190-10 (23224)
ਉਦਕਾਨ੍ਤਮੁਪਾਨੀਯ ਮਤ੍ਸ੍ਯੰ ਵੈਵਸ੍ਵਤੋ ਮਨੁਃ।
ਅਲਿਞ੍ਜਰੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਤੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਂਸ਼ੁਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-190-11 (23225)
ਸ ਤਤ੍ਰ ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਰਾਜਨ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਪਰਮਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਸ੍ਵੀਕਰੋਤ੍ਤਸ੍ਮੈ ਮਨੁਰ੍ਭਾਵੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-190-12 (23226)
ਅਥ ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਸ ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਸੁਮਹਾਨਭੂਤ੍।
ਅਲਿਞ੍ਜਰਜਲੇ ਚੈਵ ਨਾਸੌ ਸਮਭਵਤ੍ਕਿਲ ॥ 3-190-13 (23227)
ਅਥ ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਮਨੁਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਨਰੇਵਾਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਭਗਵਨ੍ਸਾਧੁ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯਾਨ੍ਯਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਸੰਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯ ॥ 3-190-14 (23228)
ਉਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਲਿਞ੍ਜਰਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਤਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਮਨੁਃ।
ਤੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯਮਨਯਦ੍ਵਾਪੀਂ ਮਹਤੀਂ ਸ ਮਨੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-190-15 (23229)
ਤਤ੍ਰਤੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਚ੍ਚਾਪਿ ਮਨੁਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯ।
ਅਥਾਵਰ੍ਧਤ ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਸ ਪੁਨਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਗਣਾਨ੍ਬਹੂਨ੍ ॥ 3-190-16 (23230)
ਦ੍ਵਿਯੋਜਨਾਯਤਾ ਵਾਪੀ ਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤਾਚਾਪਿ ਯੋਜਨਮ੍।
ਤਸ੍ਯਾਂ ਨਾਸੌ ਸਮਭਵਨ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨ ॥ 3-190-17 (23231)
ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੁਂ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਵਾਪ੍ਯਾਂ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਮਨੁਂ ਮਤ੍ਸ੍ਯਸ੍ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਨਰੇਵਾਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-190-18 (23232)
ਨਯ ਮਾਂ ਭਗਵਨ੍ਸਾਧੋ ਸਮੁਦ੍ਰਮਹਿਸ਼਼ੀਂ ਪ੍ਰਿਯਾਮ੍।
ਗਙ੍ਗਾਂ ਨਾਂਤ੍ਰਾਪਿ ਸ਼ਕ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਵਸ੍ਤੁਂ ਮਤਿਮਤਾਂਵਰ ॥ 3-190-19 (23233)
ਨਿਦੇਸ਼ੇ ਹਿ ਮਯਾ ਤੁਭ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਤਵ੍ਯਮਨਸੂਯਤਾ।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਹਿ ਪਰਮਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਹਿ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-190-20 (23234)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਮਨੁਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਮਨਯਦ੍ਭਗਵਾਨ੍ਵਸ਼ੀ।
ਨਦੀਂ ਗਙ੍ਗਾਂ ਤਤ੍ਰਚੈਨੰ ਸ੍ਵਯੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਦੇਵ ਚ ॥ 3-190-21 (23235)
ਸ ਤਤ੍ਰ ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਕੰਚਿਤ੍ਰਾਲਮਰਿੰਦਮ।
ਗਤਃ ਪੁਨਰ੍ਮਨੁਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-190-22 (23236)
ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਹਿ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਤ੍ਵਾਚ੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੁਂ ਪ੍ਰਭੋ।
ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਨਯ ਮਾਮਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰਸੀਦ ਭਗਵੰਨਿਤਿ ॥ 3-190-23 (23237)
ਉਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗਙ੍ਗਾਸਲਿਲਾਤ੍ਤਤੋ ਮਤ੍ਸ੍ਯੰ ਮਨੁਃ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਸਮੁਦ੍ਰਮਨਯਤ੍ਪਾਰ੍ਤ ਤਤ੍ਰਚੈਨਮਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ॥ 3-190-24 (23238)
ਸੁਮਹਾਨਪਿ ਮਤ੍ਸ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸ ਮਨੋਰ੍ਨਯਤਸ੍ਤਦਾ।
ਆਸੀਦ੍ਯਥੇਸ਼਼੍ਟਹਾਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਗਨ੍ਧਸੁਖਸ਼੍ਚ ਵੈ ॥ 3-190-25 (23239)
ਯਦਾ ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਃ ਸ ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਨਨੁਨਾ ਤਦਾ।
ਤਤ ਏਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ੍ਮਯਮਾਨ ਇਵਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-190-26 (23240)
ਭਗਵਨ੍ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾ ਤ੍ਵਯਾ ਸਰ੍ਵਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਤੁ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਤਚ੍ਛ੍ਰੂਯਤਾਂ ਮਮ ॥ 3-190-27 (23241)
ਅਚਿਰਾਦ੍ਭਗਵਨ੍ਬੌਮਮਿਦੰ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍।
ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਮਹਾਭਾਗ ਪ੍ਰਲਯੰ ਵੈ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-190-28 (23242)
ਸੰਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲਨਕਾਲੋ(ਅ)ਯੰਲੋਕਾਨਾਂ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਬੋਧਯਾਮ੍ਯਦ੍ਯਯਤ੍ਤੇ ਹਿਤਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-190-29 (23243)
ਤ੍ਰਸਾਨਾਂ ਸ੍ਤਾਵਰਾਣਾਂ ਚ ਯਚ੍ਚੇਙ੍ਗੰ ਯਚ੍ਚ ਨੇਙ੍ਗਤਿ।
ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ੍ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਾਲਃ ਪਰਮਦਾਰੁਣਃ ॥ 3-190-30 (23244)
ਨੌਸ਼੍ਚ ਕਾਰਯਿਤਵ੍ਯਾ ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਢਾ ਯੁਕ੍ਤਵਟਾਰਕਾ।
ਤਤ੍ਰ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧਮਾਰੁਹੇਥਾ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 3-190-31 (23245)
ਬੀਜਾਨਿ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਯਥੋਕ੍ਤਾਨਿ ਮਯਾ ਪੁਰਾ।
ਤਸ੍ਯਾਮਾਰੋਹਯੇਰ੍ਨਾਵਿ ਸੁਸੰਗੁਪ੍ਤਾਨਿ ਭਾਗਸ਼ਃ ॥ 3-190-32 (23246)
ਨੌਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ੇਥਾਸ੍ਤਤੋ ਮੁਨਿਜਨਪ੍ਰਿਯ।
ਆਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੀ ਵਿਜ੍ਞੇਯਸ੍ਤੇਨ ਤਾਪਸ ॥ 3-190-33 (23247)
ਏਵਮੇਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਮਾਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋਸਿ ਵ੍ਰਜਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਤਾ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਮਹਤ੍ਯੋ ਵੈ ਆਪਸ੍ਤਰ੍ਤੁਂ ਮਯਾ ਵਿਨਾ।
ਨਾਤਿਸ਼ਙ੍ਕ੍ਯਮਿਦੰ ਚਾਪਿ ਵਚਨੰ ਮੇ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭੋ ॥ 3-190-34 (23248)
ਏਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯ ਇਤਿ ਤੰ ਸ ਮਤ੍ਸ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਜਗ੍ਮਤੁਸ਼੍ਚ ਯਥਾਕਾਮਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-190-35 (23249)
ਤਤੋ ਮਨੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯਕੇਨ ਹ।
ਬੀਜਾਨ੍ਯਾਦਾਯ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸਾਗਰੰ ਪੁਪ੍ਲੁਵੇ ਤਦਾ।
ਨੌਕਯਾ ਸ਼ੁਭਯਾਵੀਰ ਮਹੋਰ੍ਮਿਣਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-190-36 (23250)
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਚ ਮਨੁਸ੍ਤੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਸਚ ਤਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯ।
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੀ ਤਤ੍ਰਾਜਗਾਗਾਸ਼ੁ ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-190-37 (23251)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਮਨੁਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯੰ ਜਲਾਰ੍ਣਵੇ।
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਿਣੰ ਤੰ ਯਥੋਕ੍ਤੇਨ ਰੂਪੇਣਾਦ੍ਰਿਮਿਵੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮ੍ ॥ 3-190-38 (23252)
ਵਟਾਰਕਮਯੰ ਪਾਸ਼ਮਥ ਮਤ੍ਸ੍ਯਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧਨਿ।
ਮਨੁਰ੍ਮਨੁਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਤਸ੍ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇ ਨ੍ਯਵੇਸ਼ਯਤ੍ ॥ 3-190-39 (23253)
ਸੰਯਤਸ੍ਤੇਨ ਪਾਸ਼ੇਨ ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯ।
ਵੇਗੇਨ ਮਹਤਾ ਨਾਵੰ ਪ੍ਰਾਕਰ੍ਸ਼਼ਲ੍ਲਵਣਾਮ੍ਭਸਿ ॥ 3-190-40 (23254)
ਸ ਤਤਾਰ ਤਯਾ ਨਾਵਾ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰ।
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਾਨਮਿਵੋਰ੍ਮੀਭਿਰ੍ਗਰ੍ਜਮਾਨਮਿਵਾਮ੍ਭਸਾ ॥ 3-190-41 (23255)
ਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯਮਾਣਾ ਮਹਾਵਾਤੈਃ ਸਾ ਨੌਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹੋਦਧੌ।
ਘੂਰ੍ਣਤੇ ਚਪਲੇਵ ਸ੍ਰੀ ਮਤ੍ਤਾ ਪਰਪੁਰੰਜਯ ॥ 3-190-42 (23256)
ਨੈਵ ਭੂਮਿਰ੍ਨ ਚ ਦਿਸ਼ਃ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ੋ ਵਾ ਚਕਾਸ਼ਿਰੇ।
ਸਰ੍ਵੰ ਸਲਿਲਮੇਵਾਸੀਤ੍ਖੰ ਦ੍ਯੌਸ਼੍ਚ ਨਰਪੁਙ੍ਗਵ ॥ 3-190-43 (23257)
ਏਵੰਭੂਤੇ ਤਦਾ ਲੋਕੇ ਸੰਕੁਲੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮਨੁਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-190-44 (23258)
ਏਵੰ ਬਹੂਨ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਗਣਾਂਸ੍ਤਾਂ ਨਾਵੰ ਸੋ(ਅ)ਥ ਮਤ੍ਸ੍ਯਕਃ।
ਚਕਰ੍ਸ਼਼ਾਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਲਿਲਸੰਚਯੇ ॥ 3-190-45 (23259)
ਤਤੋ ਹਿਮਵਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਯਤ੍ਪਰੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਤ੍ਰਾਕਰ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਤੋ ਨਾਵੰ ਸ ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-190-46 (23260)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਦਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯਸ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਪ੍ਰਹਸਞ੍ਸ਼ਨੈਃ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਹਿਮਵਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇ ਨਾਵੰ ਬਧ੍ਨੀਤ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-190-47 (23261)
ਸਾ ਬਦ੍ਧਾ ਤਤ੍ਰ ਤੈਸ੍ਤੂਰ੍ਣਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਨੌਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇ ਹਿਮਵਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-190-48 (23262)
ਤਚ੍ਚ ਨੌਬਨ੍ਧਨੰ ਨਾਮ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਹਿਮਵਤਃ ਪਰਮ੍।
ਖ੍ਯਾਤਮਦ੍ਯਾਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-190-49 (23263)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦਨਿਮਿਸ਼਼ਸ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਅਹੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮਤ੍ਪਰੰ ਨਾਧਿਗਮ੍ਯਤੇ।
ਮਤ੍ਸ੍ਯਰੂਪੇਣ ਯੂਯੰ ਚ ਮਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-190-50 (23264)
ਮਨੁਨਾ ਚ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸਦੇਵਾਸੁਰਮਾਨੁਪਾਃ।
ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਸ਼੍ਚਯਚ੍ਚੇਙ੍ਗੰ ਯਚ੍ਚਾ ਨੇਙ੍ਗਤਿ ॥ 3-190-51 (23265)
ਤਪਸਾ ਚਾਪਿ ਤੀਵ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰਤਿਭਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਪ੍ਰਜਾਸਰ੍ਗੇ ਨ ਚ ਮੋਹੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨਾਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਗਤਃ ॥ 3-190-52 (23266)
ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮਃ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਨੁਰ੍ਵੈਵਸ੍ਵਤਃ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਪ੍ਰਮੂਢੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਪ੍ਰਜਾਸਰ੍ਗੇ ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਮਹਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-190-53 (23267)
ਤਪਸਾ ਮਹਤਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸੋ(ਅ)ਥ ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਮੇ।
ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਮਨੁਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਯਥਾਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-190-54 (23268)
ਇਤ੍ਯੇਤਨ੍ਮਾਤ੍ਸ੍ਯਕੰ ਨਾਮ ਪੁਰਾਣੰ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍।
ਆਖ੍ਯਾਨਮਿਦਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਹਰੰ ਮਯਾ ॥ 3-190-55 (23269)
ਯ ਇਦੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਮਨੋਸ਼੍ਚਰਿਤਮਾਦਿਤਃ।
ਸ ਸੁਖੀ ਸਰ੍ਵਪੂਰ੍ਣਾਰ੍ਥਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਮਿਯਾੰਨਰਃ ॥ 3-190-56 (23270)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 190 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-190-6 ਚੀਰਿਣੀਨਦੀਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-190-11 ਅਲਿਞ੍ਜਰੇ ਮਣਿਕਾਖ੍ਯਪਾਤ੍ਰੇ ॥ 3-190-13 ਨ ਸਮਭਵਤ੍ਸ੍ਥੂਲਤ੍ਵੇਨ ਨ ਮਮਾਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-190-30 ਤ੍ਰਸਾਨਾਂ ਜਙ੍ਗਮਾਨਾਮ੍। ਇਙ੍ਗੰ ਚਲਨਸ਼ੀਲੰ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿ। ਨੇਙ੍ਗਤਿ ਪਾਸ਼਼ਾਣਾਦਿ। ਕਾਲੋ(ਅ)ਨ੍ਤਃ ॥ 3-190-31 ਵਟਾਰਕਾ ਰਜ੍ਜੁਃ ॥ 3-190-32 ਯਥੋਕ੍ਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜੈਃ ਪੁਰਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-190-41 ਸਚ ਤਾਂਸ੍ਤਾਰਯੰਨਾਵਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 191
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.191. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 191
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਦਿਯੁਗਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯਧਰ੍ਮਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪ੍ਰਲਯਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਪ੍ਰਲਯਜਲੇ ਪਰਿਪ੍ਲਵਤਾ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਵਟਸ਼ਾਖਾਸ਼ਾਯਿਨਃ ਸ਼ਿਸ਼ੁਰੂਪਸ੍ਯ ਹਰੇਰੁਦਰਾਨ੍ਤਃਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡਦਰ੍ਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਨਰ੍ਵਹਿਰ੍ਨਿਰ੍ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-191-0 (23271)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-191-0x (2390)
ਤਤਃ ਸ ਪੁਨਰੇਵਾਥ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਵਿਨਯੋਪੇਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-191-1 (23272)
ਨੈਕੇ ਯੁਗਸਹਸ੍ਰਾਨ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਮਹਾਮੁਨੇ।
ਨ ਚਾਪੀਹ ਸਮਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਾਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਤਵ ॥ 3-191-2 (23273)
ਵਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਮ੍।
ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਾਯੁਸ਼਼ਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-191-3 (23274)
ਅਥਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਵਦਾਨਵਵਰ੍ਜਿਤੇ।
ਤ੍ਵਮੇਵ ਪ੍ਰਲਯੇ ਵਿਪ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਸੇ ॥ 3-191-4 (23275)
ਪ੍ਰਲਯੇ ਚਾਪਿ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧੇ ਚ ਪਿਤਾਮਹੇ।
ਤ੍ਵਮੇਕਃ ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਭੂਤਾਨੀਹ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਸਿ ॥ 3-191-5 (23276)
ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਨਿ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਯਥਾਵਤ੍ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਾ।
ਵਾਯੁਭੂਤਾ ਦਿਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯਾਪਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-191-6 (23277)
ਤ੍ਵਯਾ ਲੋਕਗੁਰੁਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ।
ਆਰਾਧਿਤੋ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਤ੍ਪਰੇਣ ਸਮਾਧਿਨਾ ॥ 3-191-7 (23278)
ਸ੍ਵਪ੍ਰਮਾਣਮਥੋ ਵਿਪ੍ਰ ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਨੇਕਸ਼ਃ।
ਘੋਰੇਣਾਵਿਸ਼੍ਯ ਤਪਸਾ ਵੇਧਸੋ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-191-8 (23279)
ਨਾਰਾਯਣਾਙ੍ਕਪ੍ਰਖ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਾਂਪਰਾਯੇ(ਅ)ਤਿਪਠ੍ਯਸੇ ॥ 3-191-9 (23280)
ਭਗਵਾਨਨੇਕਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਕਰ੍ਣਿਕੋਦ੍ਧਰਣੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਕਾਮਰੂਪਿਣਃ।
ਰਤ੍ਨਾਲੰਕਾਰਯੋਗਾਭ੍ਯਾਂ ਦ੍ਰੁʼਗ੍ਭ੍ਯਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਰਾ ॥ 3-191-10 (23281)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਵਾਨ੍ਤਕੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਜਰਾ ਵਾ ਦੇਹਨਾਸ਼ਿਨੀ।
ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਸ਼ਤਿ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਃ ॥ 3-191-11 (23282)
ਯਦਾ ਨੈਵ ਰਵਿਰ੍ਨਾਗ੍ਨਿਰ੍ਨ ਵਾਯੁਰ੍ਨ ਚ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ।
ਨੈਵਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਨੈਵੋਰ੍ਵੀ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਭਵਤਿ ਕਿੰਚਨ ॥ 3-191-12 (23283)
ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਕਾਰ੍ਣਵੇ ਲੋਕੇ ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮੇ।
ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਦੇਵਾਸੁਰਗਣੇ ਸਮੁਤ੍ਸੰਨਮਹੋਰਗੇ ॥ 3-191-13 (23284)
ਸ਼ਯਾਨਮਮਿਤਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪਦ੍ਮੇ ਪਦ੍ਮਨਿਕੇਤਨਮ੍।
ਤ੍ਵਮੇਕਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼ੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਸਿ ॥ 3-191-14 (23285)
ਏਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਤਸ੍ਮਾਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਸਰ੍ਵਾਂਹੇਤ੍ਵਾਤ੍ਮਿਕਾਂ ਕਥਾਂ ॥ 3-191-15 (23286)
ਅਨੁਭੂਤੰ ਹਿ ਬਹੁਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਯੈਕੇਨ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 3-191-16 (23287)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-191-17x (2391)
ਹਨ੍ਤ ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵੇ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਯ ਪੁਰਾਣਾਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਯਾਵ੍ਯਯਾਯ ਚ।
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਾਯ ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਯ ਨਿਰ੍ਗੁਣਾਯ ਗੁਣਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 3-191-17 (23288)
ਯ ਏਸ਼਼ ਪ੍ਰੁʼਥੁਦੀਰ੍ਘਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੀਤਵਾਸਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਏਸ਼਼ ਕਰ੍ਤਾ ਵਿਕਰ੍ਤਾ ਚ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਭੂਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-191-18 (23289)
ਅਚਿਨ੍ਤ੍ਯੰ ਮਹਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਪਵਿਤ੍ਰਮਿਤਿ ਚੋਚ੍ਯਤੇ।
ਅਨਾਦਿਨਿਧਨੰ ਭੂਤੰ ਵਿਸ਼੍ਵਮਵ੍ਯਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 3-191-19 (23290)
ਏਸ਼਼ ਕਰ੍ਤਾ ਨ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਕਾਰਣੰ ਚਾਪਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇ।
ਕੋ ਹ੍ਯੇਨੰ ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਵੇਤ੍ਤਿ ਦੇਵਾ ਅਪਿ ਨ ਤੰ ਪੌਰਸ਼਼ੇ ॥ 3-191-20 (23291)
ਸਰ੍ਵਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਮੇਵੈਤੰਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਆਦਿਤੋ ਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯ ਜਗਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-191-21 (23292)
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯਾਹੁਃ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯੁਗਮ੍।
ਤਸ੍ਯ ਤਾਵਚ੍ਛਤੀ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤਥਾਵਿਧਃ ॥ 3-191-22 (23293)
ਵੀਣਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਤ੍ਰੇਤਾਯੁਗਮਿਹੋਚ੍ਯਤੇ।
ਤਸ੍ਯ ਤਾਵਚ੍ਛਤੀ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤਤਃ ਪਰੰ ॥ 3-191-23 (23294)
ਤਥਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰੇ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਪਰਿਮਾਣਤਃ।
ਤਸ੍ਯਾਪਿ ਦ੍ਵਿਸ਼ਤੀ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤਥਾਵਿਧਃ ॥ 3-191-24 (23295)
ਸਹਸ੍ਰਮੇਕੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਤਤਃ ਕਲਿਯੁਗੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਸ੍ਯ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤੰ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤਤਃ ਪਰਮ੍ ॥ 3-191-25 (23296)
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਸੰਧ੍ਯਾਂਸ਼ਯੋਸ੍ਤੁਲ੍ਯੰ ਪ੍ਰਮਾਣਮੁਪਧਾਰਯ।
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਕਲਿਯੁਗੇ ਚੈਵ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯੁਗਮ੍ ॥ 3-191-26 (23297)
ਏਸ਼਼ਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਸਾਹਸ੍ਰੀ ਯੁਗਾਖ੍ਯਾ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਾ।
ਏਤਤ੍ਸਹਸ੍ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮਹੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-191-27 (23298)
ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਵਨੇ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ।
ਲੋਕਾਨਾਂ ਮਨੁਜਵਨ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪ੍ਰਲਯੰ ਤੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ ॥ 3-191-28 (23299)
ਅਲ੍ਪਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇ ਤੁ ਤਦਾ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਸਹਸ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਨਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਯਸ਼ੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਵਾਦਿਨਃ ॥ 3-191-29 (23300)
ਯਜ੍ਞਪ੍ਰਤਿਨਿਧਿਃ ਪਾਰ੍ਥ ਦਾਨਪ੍ਰਤਿਨਿਧਿਸ੍ਤਥਾ।
ਵ੍ਰਤਪ੍ਰਤਿਨਿਧਿਸ਼੍ਚੈਵ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-191-30 (23301)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਕਰ੍ਮਾਣਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਧਨਾਰ੍ਜਕਾਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਤ੍ਰ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-191-31 (23302)
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯਜ੍ਞਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਾ ਦਣ੍ਡਾਜਿਨਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਰ੍ਵਭਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਲੌ ਯੁਗੇ ॥ 3-191-32 (23303)
ਅਜਪਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤਾਤ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਜਪਪਰਾਯਣਾਃ।
ਵਿਪਰੀਤੇ ਤਦਾ ਲੋਕੇ ਪੂਰ੍ਵਰੂਪੰ ਕ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਯ ਤਤ੍ ॥ 3-191-33 (23304)
ਬਹਵੋ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਰਾਜਾਨਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਮਨੁਜਾਧਿਪ।
ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਨੁਸ਼ਾਸਿਨਃ ਪਾਪਾ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਵਾਦਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 3-191-34 (23305)
ਆਨ੍ਧ੍ਰਾਃ ਸ਼ਕਾਃ ਪੁਲਿਨ੍ਦਾਸ਼੍ਚ ਯਵਨਾਸ਼੍ਚ ਨਰਾਧਿਪਾਃ।
ਕਾਮ੍ਭੋਜਾ ਬਾਹ੍ਲਿਕਾਃ ਸ਼ੂਰਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਭੀਰਾ ਨਰੋਤ੍ਤਮਾ ॥ 3-191-35 (23306)
ਨ ਤਦਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮੁਪਜੀਵਤਿ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵੈਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-191-36 (23307)
ਅਲ੍ਪਾਯੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪਬਲਾਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ।
ਅਲ੍ਪਸਾਰਾਲ੍ਪਦੇਹਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਸਤ੍ਯਾਲ੍ਪਭਾਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-191-37 (23308)
ਬਹੁਸ਼ੂਨ੍ਯਾ ਜਨਪਦਾ ਮ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਲਾਵ੍ਰੁʼਤਾ ਦਿਸ਼ਃ।
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ ॥ 3-191-38 (23309)
ਭੋਵਾਦਿਨਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚਾਰ੍ਯਵਾਦਿਨਃ।
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਭਵਨ੍ਤਿ ਬਹੁਜਨ੍ਤਵਃ ॥ 3-191-39 (23310)
ਨ ਤਥਾ ਘ੍ਰਾਣਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਗਨ੍ਧਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਰਸਾਸ਼੍ਚ ਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨ ਤਥਾ ਸ੍ਵਾਦੁਯੋਗਿਨਃ ॥ 3-191-40 (23311)
ਬਹੁਪ੍ਰਜਾ ਹ੍ਰਸ੍ਵਦੇਹਾ ਸ਼ੀਲਾਚਾਰਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਮੁਖੇਭਗਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਰਾਜਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-191-41 (23312)
ਅਟ੍ਟਸ਼ੂਲਾ ਜਨਪਦਾਃ ਸ਼ਿਵਸ਼ੂਲਾਸ਼੍ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਥਾਃ।
ਕੇਸ਼ਸ਼ੂਲਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਰਾਜਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-191-42 (23313)
ਅਲ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ੀਰਾਸ੍ਤਥਾ ਗਾਵੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਜਨਾਧਿਪ।
ਅਲ੍ਪਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਾਦਪਾ ਬਹੁਵਾਯਸਾਃ ॥ 3-191-43 (23314)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਧ੍ਯਾਨੁਲਿਪ੍ਤਾਨਾਂ ਤਥਾ ਮਿਥ੍ਯਾਭਿਸ਼ੰਸਿਨਾਮ੍।
ਨ੍ਰੁʼਪਾਣਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-191-44 (23315)
ਲੋਭਮੋਹਪਰੀਤਾਸ਼੍ਚ ਮਿਥ੍ਯਾਧਰ੍ਮਧ੍ਵਜਾਵ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਚਞ੍ਚੂਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਦ੍ਵਿਜੈਰ੍ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-191-45 (23316)
ਕਰਾਭਾਰਭਯਾਦ੍ਭੀਤਾ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾਃ ਪਰਿਮੋਸ਼਼ਕਾਃ।
ਮੁਨਿਚ੍ਛਦ੍ਮਾਕ੍ਰੁʼਤਿਚ੍ਛੰਨਾ ਵਾਣਿਜ੍ਯਮੁਪਭੁਞ੍ਜਤੇ ॥ 3-191-46 (23317)
ਮਿਤ੍ਯਾ ਚ ਨਖਰੋਮਾਣਿ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਦ੍ਵਿਜਾਃ।
ਅਰ੍ਥਲੋਭਾੰਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਣਃ ॥ 3-191-47 (23318)
ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਥਾਚਾਰ ਪਾਰਪਾ ਗੁਰੁਤਲ੍ਪਗਾਃ।
ਐਹਲੌਕਿਕਮੀਹਨ੍ਤੇ ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਵਰ੍ਧਨਮ੍ ॥ 3-191-48 (23319)
`ਪਾਰਲੌਕਿਕਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਨਾਸ੍ਤਿਕਾਃ'।
ਬਹੁਪਾਸ਼਼ਣ੍ਡਸੰਕੀਰ੍ਣਾਃ ਪਰਾੰਨਗੁਣਵਾਦਿਨਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮਾ ਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-191-49 (23320)
ਯਥਰ੍ਤੁਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਭਗਵਾੰਨ ਤਥਾ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ।
ਨ ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵਭੀਜਾਨਿ ਸਮ੍ਯਗ੍ਰੋਹਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-191-50 (23321)
ਫਲੰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਪਰਿਹੀਯਤੇ।
ਹਿੰਸਾਭਿਰਾਮਸ਼੍ਚ ਜਨਸ੍ਤਥਾ ਸੰਪਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਅਧਰ੍ਮਫਲਮਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤਦਾ ਭਵਤਿ ਚਾਨਘ ॥ 3-191-51 (23322)
ਤਦਾ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਧਰ੍ਮਸੰਯੁਤਃ।
ਅਲ੍ਪਾਯੁਃ ਸ ਹਿ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਨ ਹਿ ਧਰ੍ਮੋਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 3-191-52 (23323)
ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਕੂਟਮਾਨੈਸ਼੍ਚ ਪਣ੍ਯੰ ਵਿਕ੍ਰੀਣਤੇ ਜਨਾਃ।
ਵਣਿਜਸ਼੍ਚ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਬਹੁਮਾਯਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-191-53 (23324)
ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾਃ ਪਰਿਹੀਯਨ੍ਤੇ ਪਾਪੀਯਾਨ੍ਵਰ੍ਧਤੇ ਜਨਃ।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਬਲਹਾਨਿਃ ਸ੍ਯਾਦਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਬਲਾਯਤੇ ॥ 3-191-54 (23325)
ਅਲ੍ਪਾਯੁਸ਼਼ੋ ਦਰਿਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾ ਮਾਨਵਾਸ੍ਤਥਾ।
ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਸ਼਼ਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਵਿਧਰ੍ਮਾਣੋ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-191-55 (23326)
ਨਗਰਾਣਆਂ ਵਿਹਾਰੇਸ਼਼ੁ ਵਿਧਰ੍ਮਾਣੋ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਅਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੈਰੁਪਾਯੈਸ਼੍ ਪ੍ਰਜਾ ਵ੍ਯਵਹਰਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-191-56 (23327)
ਸੰਚਯੇਨ ਤਥਾ(ਅ)ਲ੍ਪੇਨ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਾਢ੍ਯਮਦਾਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਧਨੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਤੋ ਨ੍ਯਸ੍ਤੰ ਮਿਥੋ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਸ਼ੋ ਨਰਾਃ ॥ 3-191-57 (23328)
ਹਰ੍ਤੁਂ ਵ੍ਯਵਸਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਪਾਪਾਚਾਰਸਮਨਵਿਤਾਃ।
ਨੈਤਦਸ੍ਤੀਤਿ ਮਨੁਜਾ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਨਿਰਪਤ੍ਰਪਾਃ ॥ 3-191-58 (23329)
ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਾਨਿ ਸਤ੍ਵਾਨਿ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ(ਅ)ਥ ਮ੍ਰੁʼਗਾਸ੍ਤਥਾ।
ਨਗਰਾਣਾਂ ਵਿਹਾਰੇਸ਼਼ੁ ਚੈਤ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਚ ਸ਼ੇਰਤੇ ॥ 3-191-59 (23330)
ਸਪ੍ਤਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ਼਼੍ਟਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਗਰ੍ਭਧਰਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਦਸ਼ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਪੁਂਸਾਂ ਪੁਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ ॥ 3-191-60 (23331)
ਭਵਨ੍ਤਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਨਰਾਃ ਪਲਿਤਿਨਸ੍ਤਥਾ।
ਆਯੁਃਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-191-61 (23332)
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਯੁਸ਼਼ੋ ਮਹਾਰਾਜ ਤਰੁਣਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ਼ੀਲਿਨਃ।
ਤਰੁਣਾਨਾਂ ਚ ਯਚ੍ਛੀਲੰ ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ ॥ 3-191-62 (23333)
ਵਿਪਰੀਤਾਸ੍ਤਦਾ ਨਾਰ੍ਯੋ ਵਞ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਹਤਃ ਪਤੀਨ੍।
ਵ੍ਯੁਚ੍ਚਰਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਦੁਃਸ਼ੀਲਾ ਦਾਸੈਃ ਪਸ਼ੁਭਿਰੇਵ ਚ ॥ 3-191-63 (23334)
ਵੀਰਪਤ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਨਾਰ੍ਯਃ ਸੰਸ਼੍ਰਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾੰਨ੍ਰੁʼਪ।
ਭਰ੍ਤਾਰਮਪਿ ਜੀਵਨ੍ਤਮਨ੍ਯਾਨ੍ਵ੍ਯਭਿਚਰਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-191-64 (23335)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਗਸਹਸ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਚਾਯੁਸ਼਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਅਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਜਾਯਤੇ ਬਹੁਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ॥ 3-191-65 (23336)
ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਯਲ੍ਪਸਾਰਾਣਿ ਸਤ੍ਵਾਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਾਨਿ ਵੈ।
ਪ੍ਰਲਯੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-191-66 (23337)
ਤਤੋ ਦਿਨਕਰੈਰ੍ਦੀਪ੍ਤੈਃ ਸਪ੍ਤਭਿਰ੍ਮਨੁਜਾਧਿਪ।
ਪੀਯਤੇ ਸਲਿਲੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮੁਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰਿਤ੍ਸੁ ਚ ॥ 3-191-67 (23338)
ਯਚ੍ਚ ਰਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਤ੍ਰੁʼਣੰ ਚਾਪਿ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੰ ਚਾਰ੍ਦ੍ਰੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਸਰ੍ਵੰ ਤਦ੍ਭਸ੍ਮਸਾਦ੍ਭੂਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-191-68 (23339)
ਤਤਃ ਸੰਵਰ੍ਤਕੋ ਵਹ੍ਨਿਰ੍ਵਾਯੁਨਾ ਸਹ ਭਾਰਤ।
ਲੋਕਮਾਵਿਸ਼ਤੇ ਪੂਰ੍ਵਮਾਦਿਤ੍ਯੈਰੁਪਸ਼ੋਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-191-69 (23340)
ਤਤਃ ਸ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਚ ਰਸਾਤਲਮ੍।
ਰਦੇਵਦਾਨਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਭਯੰ ਜਨਯਤੇ ਮਹਤ੍ ॥ 3-191-70 (23341)
ਨਿਰਦਹੰਨਾਗਲੋਕੰ ਚ ਯਚ੍ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਵਿਹ।
ਅਧਸ੍ਤਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਸਰ੍ਵੰ ਨਾਸ਼ਯਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ ॥ 3-191-71 (23342)
ਤਤੋ ਯੋਜਨਵਿੰਸ਼ਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਤਾਨਿ ਚ।
ਨਿਰ੍ਦਹਤ੍ਯਸ਼ਿਵੋ ਵਾਯੁਃ ਸ ਚ ਸੰਵਰ੍ਤਕੋ(ਅ)ਨਲਃ ॥ 3-191-72 (23343)
ਸਦੇਵਾਸੁਰਗਨ੍ਧਰ੍ਵੰ ਸਯਕ੍ਸ਼਼ੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍।
ਤਤੋ ਦਹਤਿ ਦੀਪ੍ਤਃ ਸ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਜਗਦ੍ਵਿਭੁਃ ॥ 3-191-73 (23344)
ਤਤੋ ਗਜਕੁਲਪ੍ਰਖ੍ਯਾਸ੍ਤਜਿਨ੍ਮਾਲਾਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਮਹਾਮੇਘਾ ਨਭਸ੍ਯਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ ॥ 3-191-74 (23345)
ਕੇਚਿੰਨੀਲੋਤ੍ਪਲਸ਼੍ਯਾਮਾਃ ਕੇਚਿਤ੍ਕੁਮੁਦਸੰਨਿਭਾਃ।
ਕੇਚਿਤ੍ਕਿਞ੍ਜਲ੍ਕਸੰਕਾਸ਼ਾਃ ਕੇਚਿਤ੍ਪੀਤਾਃ ਪਯੋਧਰਾਃ ॥ 3-191-75 (23346)
ਕੇਚਿਦ੍ਧਾਰਿਦ੍ਰਸੰਕਾਸ਼ਾਃ ਕਾਰਣ੍ਡਵਨਿਭਾਸ੍ਤਥਾ।
ਕੇਚਿਤ੍ਕਮਲਪਤ੍ਰਾਭਾਃ ਕੇਚਿਦ੍ਧਿਙ੍ਗੁਲਸਪ੍ਰਭਾਃ ॥ 3-191-76 (23347)
ਕੇਚਿਤ੍ਪੁਰਵਰਾਕਾਰਾਃ ਕੇਚਿਦ੍ਗਜਕੁਲੋਪਮਾਃ।
ਕੇਚਿਦਞ੍ਜਨਸੰਕਾਸ਼ਾਃ ਕੇਚਿਨ੍ਮਕਰਸੰਨਿਭਾਃ ॥ 3-191-77 (23348)
ਵਿਦ੍ਯੁਨ੍ਮਾਲਾਪਿਨਦ੍ਧਾਙ੍ਗਾਃ ਸਮੁਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਵੈ ਘਨਾਃ।
ਘੋਰਰੂਪਾ ਮਹਾਰਾਜ ਘੋਰਸ੍ਵਨਨਿਨਾਦਿਤਾਃ ॥ 3-191-78 (23349)
ਤਤੋ ਜਲਘਰਾਃ ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਯਾਪ੍ਨੁਵਨਤਿ ਨਭਸ੍ਤਲਮ੍।
`ਗਰ੍ਜਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਧਰਸੰਨਿਭਾਃ' ॥ 3-191-79 (23350)
ਤੈਰਿਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਰ੍ਵਾ ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਾਕਰਾ।
ਆਪੂਰ੍ਯਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸਲਿਲੌਘਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾ ॥ 3-191-80 (23351)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਜਲਦਾ ਘੋਰਾ ਰਾਵਿਣਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ਪ੍ਲਾਵਯਨ੍ਤ੍ਯਾਸ਼ੁ ਚੋਦਿਤਾਃ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਾ ॥ 3-191-81 (23352)
ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾ ਮਹਤ੍ਤੋਯੰ ਪੂਰਯਨ੍ਤੋ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍।
ਸੁਘੋਰਮਸ਼ਿਵੰ ਰੌਦ੍ਰੰ ਨਾਸ਼ਯਨਤਿ ਚ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 3-191-82 (23353)
ਤਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਪਯੋਦਾਸ੍ਤ ਉਪਪ੍ਲਵੇ।
ਧਾਰਾਭਿਃ ਪੂਰਯਨ੍ਤੋ ਵੈ ਚੋਦ੍ਯਮਾਨਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-191-83 (23354)
ਤਤਃ ਸਮੁਦ੍ਰਃ ਸ੍ਵਾਂ ਵੇਲਾਮਤਿਕ੍ਰਾਮਤਿ ਭਾਰਤ।
ਪਰ੍ਵਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਦੀਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਹੀ ਚਾਪਿ ਵਿਦੀਰ੍ਯਤੇ ॥ 3-191-84 (23355)
ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਹਸਾ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਪਯੋਦਾ ਨਭਸ੍ਤਲਮ੍।
ਸੰਵੇਸ਼਼੍ਟਯਿਤ੍ਵਾ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਾਯੁਵੇਗਪਰਾਹਤਾਃ ॥ 3-191-85 (23356)
ਕਤਤਸ੍ਤੰ ਮਾਰੁਤੰ ਘੋਰੰ ਸ੍ਵਯੰਭੂਰ੍ਮਨੁਜਾਧਿਪ।
ਆਦਿਃ ਪਦ੍ਮਾਲਯੋ ਦੇਵਃ ਪੀਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਪਿਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-191-86 (23357)
ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਕਾਰ੍ਣਵੇ ਘੋਰੇ ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮੇ।
ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਦੇਵਾਸੁਰਗਣਏ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਵਰ੍ਜਿਤੇ ॥ 3-191-87 (23358)
ਨਿਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇ ਮਹੀਪਾਲ ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਪਦਮਹੀਰੁਹੇ।
ਅਨਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਭ੍ਰਮਾਮ੍ਯੇਕੋ(ਅ)ਹਮਾਤੁਰਃ ॥ 3-191-88 (23359)
ਏਕਾਰ੍ਣਵੇ ਜਲੇ ਘੋਰੇ ਵਿਚਰਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵੋਤ੍ਤਮ।
ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਵੈਕ੍ਲਬ੍ਯਮਗਮੰ ਤਤਃ ॥ 3-191-89 (23360)
ਤਤਃ ਸੁਦੀਰ੍ਘੰ ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਲਵਮਾਨੋ ਧਰਾਧਿਪ।
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਕ੍ਵਚਿੰਨ ਸ਼ਰਣੰ ਲਬ੍ਧਵਾਨਸ੍ਮ੍ਯਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ॥ 3-191-90 (23361)
ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਤ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਲਿਲਸੰਨਿਘੌ।
ਨ੍ਯਗ੍ਰੋਧੰ ਸੁਮਹਾਨ੍ਤੰ ਵੈ ਵਿਸ਼ਾਲੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-191-91 (23362)
ਸ਼ਾਖਾਯਾਂ ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਾਯਾਂ ਨਰਾਧਿਪ।
ਪਰ੍ਯਙ੍ਕੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤਰਣਸੰਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 3-191-92 (23363)
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹਾਰਾਜ ਪਦ੍ਮੇਨ੍ਦੁਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਨਮ੍।
ਫੁਲ੍ਲਪਦ੍ਮਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਬਾਲੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-191-93 (23364)
ਤਤੋ ਮੇ ਪ੍ਰੁʼਤਿਵੀਪਾਲ ਵਿਸ੍ਮਯਃ ਸੁਮਹਾਭੂਤ੍।
ਕਥੰ ਤ੍ਵਯੰ ਸ਼ਿਸ਼ੁਃ ਸ਼ੇਤੇ ਲੋਕੇ ਨਾਸ਼ਮੁਪਾਗਤੇ ॥ 3-191-94 (23365)
ਤਪਸਾ ਚਿਨ੍ਤਯੰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤੰ ਸ਼ਿਸ਼ੁਂ ਨੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਭੂਤੰ ਭਵ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਜਾਨੰਨਪਿ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-191-95 (23366)
ਅਤਸੀਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਣਾਭਃ ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਕ੍ਰੁʼਤਭੂਸ਼਼ਣਃ।
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਇਵਾਵਾਸ ਸ ਤਦਾ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ ॥ 3-191-96 (23367)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬਾਲਃ ਸ ਪਦ੍ਮਨਿਭਲੋਚਨਃ।
ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਧਾਰੀ ਦ੍ਯੁਤਿਮਾਨ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸੁਖਾਵਹਮ੍ ॥ 3-191-97 (23368)
ਜਾਨਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਤਾਤ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਮਹਾਸਤ੍ਵੰ ਯਾਵਦਿਚ੍ਛਸਿ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 3-191-98 (23369)
ਅਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਸ਼ਰੀਰੰ ਮੇ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ।
ਆਸ੍ਖੇਹ ਵਿਹਿਤੋ ਵਾਸਃ ਪ੍ਰਸਾਦਸ੍ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਮਯਾ ॥ 3-191-99 (23370)
ਤਤੋ ਬਾਲੇਨ ਤੇਨੈਵ ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯਾਸੀਤ੍ਤਦਾ ਮਮ।
ਨਿਰ੍ਵੇਦੋ ਜੀਵਿਤੇ ਦੀਰ੍ਘੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਤ੍ਵੇ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-191-100 (23371)
ਤਤੋ ਬਾਲੇਨ ਤੇਨਾਸ੍ਯੰ ਸਹਸਾ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਸ੍ਯਾਹਮਵਸ਼ੋ ਵਕ੍ਰੇ ਦੈਵਯੋਗਾਤ੍ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਿਤਃ ॥ 3-191-101 (23372)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਤ੍ਕੁਕ੍ਸ਼਼ਿੰ ਸਹਸਾ ਮਨੁਜਾਧਿਪ।
ਸਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਨਗਰਾਕੀਰ੍ਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ॥ 3-191-102 (23373)
ਗਙ੍ਗਾਂ ਸ਼ਤਦ੍ਰੁਂ ਸੀਤਾਂ ਚ ਯਮੁਨਾਮਥ ਕੌਸ਼ਿਕੀਮ੍।
ਚਰ੍ਮਣ੍ਵਤੀਂਵੇਤ੍ਰਵਤੀਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਭਾਗਾਂ ਸਰਸ੍ਵਤੀਮ੍ ॥ 3-191-103 (23374)
ਸਿਨ੍ਧੁਂ ਚੈਵ ਵਿਪਾਸ਼ਾਂ ਚ ਨਦੀਂ ਗੋਦਾਵਰੀਮਪਿ।
ਵਸ੍ਵੋਕਸਾਰਾਂ ਨਲਿਨੀਂ ਨਰ੍ਮਦਾਂ ਚੈਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-191-104 (23375)
ਨਦੀਂ ਤਾਮ੍ਰਾਂ ਚ ਵੇਣਾਂ ਚ ਪੁਣ੍ਯਤੋਯਾਂ ਸ਼ੁਭਾਵਹਾਮ੍।
ਸੁਵੇਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵੇਣਾਂ ਚ ਇਰਾਮਾਂ ਚ ਮਹਾਨਦੀਮ੍ ॥ 3-191-105 (23376)
ਵਿਤਸ੍ਤਾਂ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਕਾਵੇਰੀਂ ਚ ਮਹਾਨਦੀਮ੍।
`ਤੁਙ੍ਗਭਦ੍ਰਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵੇਣੀਂ ਕਮਲਾਂ ਚ ਮਹਾਨਦੀਮ੍'।
ਸ਼ੋਣੰ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਿਸ਼ਲ੍ਯਾਂ ਕਿੰਪੁਨਾਮਪਿ ॥ 3-191-106 (23377)
ਏਤਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਨਦ੍ਯੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਯਾ ਨਰੋਤ੍ਤਮ।
ਪਰਿਕ੍ਰਾਮਨ੍ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਸ੍ਯ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-191-107 (23378)
ਤਤਃ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਪਸ਼੍ਮਾਮਿ ਯਾਦੋਗਣਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਰਤ੍ਨਾਕਰਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨ ਪਯਸੋਨਿਧਿਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-191-108 (23379)
ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਗਗਨੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰ੍ਯਵਿਰਾਜਿਤਮ੍।
ਜਾਜ੍ਵਲ੍ਯਮਾਨੰ ਤੇਜੋਭਿਃ ਪਾਵਕਾਰ੍ਕਸਮਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-191-109 (23380)
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਮਹੀਂ ਰਾਜਨ੍ਕਾਨਨੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਾਮ੍।
`ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਦ੍ਵੀਪਾਂ ਨਿਮ੍ਨਗਾਸ਼ਤਸੰਕੁਲਾਮ੍ ॥ 3-191-110 (23381)
ਯਜਨ੍ਤੇ ਹਿ ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਬਹੁਭਿਰ੍ਮਖੈਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨੁਰਞ੍ਜਨੈਃ ॥ 3-191-111 (23382)
ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਕਾਰਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾਧਿਪ।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਯਾਂ ਚ ਨਿਰਤਾ ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-191-112 (23383)
ਤਤਃ ਪਰਿਪਤਨ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਹਿਮਵਨ੍ਤੰ ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਹੇਮਕੂਟੰ ਚ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-191-113 (23384)
ਨਿਸ਼਼ਧੰ ਚਾਪਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਵੇਤੰ ਚ ਰਜਤਾਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਮਹੀਪਾਲ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 3-191-114 (23385)
ਮਨ੍ਦਰੰ ਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨੀਲੰ ਚਾਪਿ ਮਹਾਗਿਰਿਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਮੇਰੁ ਕਨਕਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-191-115 (23386)
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਚੈਵ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯੰ ਚ ਗਿਰਿਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਮਲਯੰ ਚਾਪਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਰਿਯਾਤ੍ਰੰ ਚ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-191-116 (23387)
ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਯਾਵਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਧਰਾਃ।
ਤਸ੍ਯੋਦਰੇ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਰਤ੍ਨਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-191-117 (23388)
ਸਿੰਹਾਨ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਨ੍ਵਰਾਹਾਂਸ਼੍ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮਨੁਜਾਧਿਪ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਯਾਨਿ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਸਤ੍ਤ੍ਵਾਨਿ ਜਗਤੀਪਤੇ।
ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਹੰ ਤਤ੍ਰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਪਰ੍ਯਚਰੰ ਤਦਾ ॥ 3-191-118 (23389)
ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਤਸ੍ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸੰਚਰਨ੍ਦਿਸ਼ਃ।
ਸ਼ਕ੍ਰਾਦੀਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਨ੍ਦੇਵਗਣਾਨਹਮ੍ ॥ 3-191-119 (23390)
ਸਾਧ੍ਯਾਨ੍ਰੁਦ੍ਰਾਂਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯਾਨ੍ਗੁਹ੍ਯਕਾਨ੍ਪਿਤਰਸ੍ਤਥਾ।
ਸਰ੍ਪਾੰਨਾਗਾਨ੍ਸੁਪਰ੍ਣਾਂਸ਼੍ਚ ਵਸੂਨਪ੍ਯਸ਼੍ਵਿਨਾਵਪਿ ॥ 3-191-120 (23391)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹੀਪਤੇ।
ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਸਙ੍ਘਾਂਸ਼੍ਚ ਨਾਗਾਂਸ਼੍ਚ ਮਨੁਜਾਧਿਪ ॥ 3-191-121 (23392)
ਸਿੰਹਿਕਾਤਨਯਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਸੁਰਸ਼ਤ੍ਰਵਃ।
ਯਚ੍ਚ ਕਿੰਚਿਨ੍ਮਯਾ ਲੋਕੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍ ॥ 3-191-122 (23393)
ਸਰ੍ਵੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤ੍ਵਰਮਾਣਃ ਫਲਾਹਾਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਜਗਦਿਦੰ ਵਿਭੋ ॥ 3-191-123 (23394)
ਅਨ੍ਤਃਸ਼ਰੀਰੇ ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਮਧਿਕੰ ਸ਼ਤਮ੍। 3-191-b124 ਨ ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯਸ੍ਯਾਹੰ ਦੇਹਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਕਦਾਚਨ ॥ 3-191-124 (23395)
ਸਤਤੰ ਧਾਵਮਾਨਸ਼੍ਚ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
`ਭ੍ਰਮੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਹੀਪਾਲ ਯਦਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਗਣਾਨ੍ਬਹੂਨ੍'।
ਆਸਾਦਯਾਮਿ ਨੈਵਾਨ੍ਤੰ ਤਸ੍ਯ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-191-125 (23396)
ਤਤਸ੍ਤਮੇਵ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤੋਸ੍ਮਿ ਵਿਧਿਵਤ੍ਤਦਾ।
ਵਰੇਣ੍ਯੰ ਵਰਦੰ ਦੇਵੰ ਮਨਸਾ ਕਰ੍ਮਣੈਵ ਚ ॥ 3-191-126 (23397)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸਹਸਾ ਰਾਜਨ੍ਵਾਯੁਵੇਗੇਨ ਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਃ।
ਮਹਾਤ੍ਮਨੋ ਮੁਖਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-191-127 (23398)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯੈਵ ਸ਼ਾਖਾਯਾਂ ਨ੍ਯਗ੍ਰੋਧਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਆਸ੍ਤੇ ਮਨੁਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮਾਦਾਯ ਵੈ ਜਗਤ੍ ॥ 3-191-128 (23399)
ਤੇ ਨੈਵ ਬਾਲਵੇਸ਼਼ੇਣ ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਕ੍ਰੁʼਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਆਸੀਨੰ ਤੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯਮਿਤਤੇਜਸਮ੍ ॥ 3-191-129 (23400)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬਾਲਃ ਸ ਪ੍ਰੀਤਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਧਾਰੀ ਦ੍ਯੁਤਿਮਾਨ੍ਪੀਤਵਾਸਾ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-191-130 (23401)
ਅਪੀਦਾਨੀਂ ਸ਼ਰੀਰੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਮਾਮਕੇ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ।
ਉਸ਼਼ਿਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ ॥ 3-191-131 (23402)
ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦਥ ਮੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤਾ ਪੁਨਰ੍ਨਵਾ।
ਮਾਯਾਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਮਾਤ੍ਮਨਮਪਸ਼੍ਯੰ ਲਬ੍ਧਚੇਤਸਮ੍ ॥ 3-191-132 (23403)
ਤਸ੍ਯ ਤਾਮ੍ਰਤਲੌ ਤਾਤ ਚਰਣੌ ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੌ।
ਸੁਜਾਤੌ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰਕ੍ਤਾਭਿਰਙ੍ਗੁਲੀਭਿਰ੍ਵਿਰਾਜਿਤੌ ॥ 3-191-133 (23404)
ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਮਯਾ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਹ੍ਯਭਿਵਨਦਿਤੌ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਪਰਿਮਿਤੰ ਤਸ੍ ਪ੍ਰਭਾਵਮਮਿਤੌਜਸਃ ॥ 3-191-134 (23405)
ਵਿਨਯੇਨਾਞ੍ਜਲਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨੋਪਗਮ੍ਯ ਹ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮਯਾ ਸ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਦੇਵਃ ਕਮਲਲੋਚਨਃ ॥ 3-191-135 (23406)
ਤਮਹੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਦਮਬ੍ਰਵਮ੍।
ਜ੍ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਦੇਵ ਤ੍ਵਾਂ ਮਾਯਾਂ ਚੈਤਾਂ ਤਵੋਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 3-191-136 (23407)
ਆਸ੍ਯੇਨਾਨੁਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਹੰ ਸ਼ਰੀਰੇ ਭਗਵੰਸ੍ਤਵ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਖਿਲਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਸਮਸ੍ਤਾਨ੍ਜਠਰੇ ਹਿ ਤੇ ॥ 3-191-137 (23408)
ਤਵ ਦੇਵ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥਾ ਦੇਵਦਾਨਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਨਾਗਾਸ਼੍ਚ ਜਗਤ੍ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍ ॥ 3-191-138 (23409)
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਚ੍ਚ ਮੇ ਦੇਵ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਨ ਪਰਿਹੀਯਤੇ।
ਦ੍ਰੁਤਮਨ੍ਤਃਸ਼ਰੀਰੇ ਤੇ ਸਤਤੰ ਪਰਿਵਰ੍ਤਿਨਃ ॥ 3-191-139 (23410)
ਨਿਰ੍ਗਤੋ(ਅ)ਹਮਕਾਮਸ੍ਤੁ ਇਚ੍ਛਯਾ ਤੇ ਮਹਾਪ੍ਰਭੋ।
ਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹਮਨਿਨ੍ਦਿਤੰ ॥ 3-191-140 (23411)
ਇਹ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸ਼ਿਸ਼ੁਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਕਿੰ ਭਵਾਨਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ।
ਪੀਤ੍ਵਾ ਜਗਦਿਦੰ ਸਰ੍ਵਮੇਤਦਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-191-141 (23412)
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥੰ ਤਵਾਨਘ।
ਕਿਯਨ੍ਤੰ ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਲਮਿਹ ਸ੍ਥੇਯਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-191-142 (23413)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਦੇਵੇਸ਼ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕਾਮ੍ਯਯਾ।
ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਕਮਲਪਤ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਮਹਦ੍ਧ੍ਯੇਤਦਚਿਨ੍ਤ੍ਯੰ ਚ ਯਦਹੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-191-143 (23414)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਦੇਵਦੇਵੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਮਾਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਵਦਤਾਂਵਰਃ ॥ 3-191-144 (23415)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 191 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-191-4 ਅਨਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-191-6 ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਨਿ ਜਰਾਯੁਜਾਣ੍ਡਜਸ੍ਵੇਦਜੋਦ੍ਭਿਜ੍ਜਾਨਿ ॥ 3-191-9 ਨਾਰਾਯਣਾਸ੍ਯ ਅਙ੍ਕਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਸਮੀਪੰ ਵਾ। ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਖ੍ਯਃ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਃ ਭਗਵਦ੍ਭਕ੍ਤੇਸ਼਼ੂਤ੍ਤਮਃ। ਸਾਂਪਰਾਯੇ ਪਰਲੋਕੇ ਅਤਿਪਠ੍ਯਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਸ੍ਤੂਯਸੇ। ਲੋਕੈਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-191-10 ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਉਪਲਬ੍ਧਿਸ੍ਥਾਨਤ੍ਵੇਨ ਸੰਬਨ੍ਧਿਕਰ੍ਣਿਕੋਦ੍ਧਰਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੋਗਕਲਯਾ ਹ੍ਰੁʼਦਯਪੁਣ੍ਡਰੀਕਮੁਦ੍ਘਾਟ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਰਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਰੁʼਗ੍ਭ੍ਯਾਂ ਭਗਵਾਨਨੇਕਸ਼ੋ(ਅ)ਨੇਕਵਰਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਇਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ। ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਤਤ੍ਤਜ੍ਜਾਤ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਸ੍ਤੂਨਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਅਲਕਾਰੋ ਨਿਵਾਰਣਕ੍ਰਿਯਾ। ਪਰੰ ਵੈਰਾਗ੍ਯਮਿਤਿ ਯਾਵਤ੍। ਯੋਗਃ ਅਭਿਯੋਗੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਸਃ। ਵੈਰਾਗ੍ਯਾਭ੍ਯਾਸਾਭ੍ਯਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-191-11 ਤਵ ਤ੍ਵਾਂ ਨ ਵਿਸ਼ਤੀਤ੍ਯਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-191-12 ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਅਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਮ੍। ਪਞ੍ਚਮਹਾਭੂਤਪ੍ਰਲਯੇ ਸਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-191-15 ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-191-17 ਸ੍ਵਯੰਭੁਵੇ ਅਜਨ੍ਮਨੇ। ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਯ ਪੂਰ੍ਣਾਯ। ਪੁਰਾਣਾਯ ਨਿਤ੍ਯੈਕਰੂਪਾਯ। ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਯ ਅਨਾਦਯੇ। ਅਵ੍ਯਯਾਯ ਨਿਤ੍ਯਾਯ ॥ 3-191-20 ਯਦ੍ਯੇਸ਼਼ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਵੇਦ ਚੇਦਾ ਅਪਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-191-22 ਤਾਵਚ੍ਛਤੀ ਚਤੁਃਸ਼ਤੀ। ਸਨ੍ਧ੍ਯਾ ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ ਯੁਗੇ ਉਤ੍ਤਰਯੁਗਧਰ੍ਮਾਣਾਮੁਪਸਰ੍ਜਨਤਯਾ ਸੰਕ੍ਰਮਃ। ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ਸ੍ਤੂਤ੍ਤਰਸ੍ਮਿਨ੍ ਪੂਰ੍ਵਯੁਗਧਰ੍ਮਾਣਾਮ੍। ਤਥਾਵਿਧ ਉਤ੍ਤਰਪ੍ਰਕਾਰਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ਤੀਮਿਤੋਯਮੇਵ ਪੂਰ੍ਵਯੁਗਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ ਉਤ੍ਤਰਯੁਗਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯੇਤਿ ਚੋਚ੍ਯਤੇ। ਤਥਾਚ ਕ੍ਰੁʼਤਤ੍ਰੇਤਯੋਃ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ੌ ਸਪ੍ਤਸ਼ਤੀ। ਤ੍ਰੇਤਾਦ੍ਵਾਪਰਯੋਃ ਪਞ੍ਚਸ਼ਤੀ। ਦ੍ਵਾਪਾਰਕਲ੍ਯੋਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ਤੀ। ਕਲਿਕ੍ਰੁʼਤਯੋਸ੍ਤੁ ਪਞ੍ਚਸ਼ਤੀਤਿ ਵਿਜ੍ਞੇਯਮ੍। ਏਵੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਦੌ ਚਤੁਃਸ਼ਤੀ ਕਲ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ੋਪਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾ। ਏਵੰ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ। ਤੇਨ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ਯੋਸ੍ਤੁਲ੍ਯੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਭਵਤਿ ॥ 3-191-31 ਤਥਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਧਨਾਰ੍ਜਕਾਃ ਇਤਿਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-191-37 ਸਤ੍ਯੇ(ਅ)ਲ੍ਪੰ ਸਤ੍ਯਾਲ੍ਪਮ੍। ਸਤ੍ਯਵਾਦੋ(ਅ)ਤ੍ਯਨ੍ਤਮਲ੍ਪ ਇਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 3-191-38 ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਅਨੁਭਵਾਭਾਵਾਤ੍ ॥ 3-191-41 ਮੁਖੇਭਗਾਃ ਪ੍ਰਥਮੰ ਮੁਖੇਨੈਵ ਭਗਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ ਕਾਮਮੁਦ੍ਦੀਪਯਨ੍ਤ੍ਯਃ। ਅਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਰਤਾਰ੍ਤਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-191-42 ਅਟ੍ਟਮੰਨੰ ਸ਼ਿਵੋ ਵੇਦੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਥਾਃ। ਕੇਸ਼ੋ ਭਗੰ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਸ਼ੂਲੰ ਤਦ੍ਵਿਕ੍ਰਯੰ ਵਿਦੁਰਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਃ ॥ 3-191-45 ਮਿਥ੍ਯਾਧਰ੍ਮਃ ਕਪਟਧਰ੍ਮਃ ਸਏਵ ਧ੍ਵਜਇਵ ਖ੍ਯਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਜ੍ਞਾਪ੍ਯੋ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਤਥਾ ਚਞ੍ਚੂਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੀਡ੍ਯਨ੍ਤੇ। ਦਿਸ਼ਃ ਦਿਕ੍ਸ੍ਥਾਃ ਜਨਾਃ ॥ 3-191-48 ਪਾਨਪਾਃ ਮਦ੍ਯਪਾਃ ॥ 3-191-56 ਨਗਰਾਣਾਂ ਨਗਰਸ੍ਥਾਨਾਮ੍ ॥ 3-191-57 ਆਢ੍ਯੋਹਮਿਤਿ ਮਦਃ ਆਢ੍ਯਮਦਃ ॥ 3-191-59 ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਾਨਿ ਵ੍ਰੁʼਕਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਦੀਨਿ ਚੈਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਦੇਵਤਾਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-191-63 ਅਰ੍ਹਤਃ ਯੋਗ੍ਯਾਨ੍ ॥ 3-191-86 ਤਤਸ੍ਤੰ ਸਲਿਲੰ ਘੋਰੰ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 192
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.192. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 192
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਹਰਿਣਾ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰਪ੍ਰਿਤ ਸ੍ਵਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕਮਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੋਤ੍ਤਮਤ੍ਵਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨੇਨ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਰਣਾਗਮਨਚੋਦਨਾ ॥ 2 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-192-0 (23416)
ਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-192-0x (2392)
ਕਾਮੰ ਦੇਵਾ(ਅ)ਪਿ ਮਾਂ ਵਿਪ੍ਰ ਨ ਹਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ।
ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਤੁ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥੇਦੰ ਵਿਮ੍ਰੁʼਜਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-192-1 (23417)
ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਕ੍ਤੋਸਿ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਮਾਂ ਚੈਵ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਃ।
ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮਿ ਤੇ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਯਚਰ੍ਯੰ ਚ ਤੇ ਮਹਤ੍ ॥ 3-192-2 (23418)
ਆਪੋ ਨਾਰਾ ਇਤਿ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਸ੍ਤਾਸਾਂ ਨਾਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਯਾ।
ਤੇਨ ਨਾਰਾਯਣਪ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਮਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਨੰ ਸਦਾ ॥ 3-192-3 (23419)
ਅਹੰਨਾਰਾਯਣੋ ਨਾਮ ਪ੍ਰਭਵਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ(ਅ)ਵ੍ਯਯਃ।
ਵਿਧਾਤਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਸੰਹਰ੍ਤਾ ਚ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ੍ ॥ 3-192-4 (23420)
ਅਹੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਹੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼੍ਚਾਹੰ ਸੁਰਾਧਿਪਃ।
ਅਹੰ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਰਾਜਾ ਯਮਃ ਪ੍ਰੇਤਾਧਿਪਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-192-5 (23421)
ਅਹੰ ਸ਼ਿਵਸ਼੍ਚ ਸੋਮਸ਼੍ਚ ਕਸ਼੍ਯਪੋ(ਅ)ਥ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ।
ਅਹੰ ਧਾਤਾ ਵਿਧਾਤਾ ਚ ਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚਾਹੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-192-6 (23422)
ਅਗ੍ਨਿਰਾਸ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿ ਪਾਦੌ ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਦਿਤ੍ਯੌ ਚ ਲੋਚਨੇ।
ਦ੍ਯੌਰ੍ਮੂਰ੍ਧਾ ਮੇ ਦਿਸ਼ਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਪਃ ਸ੍ਵੇਦਸੰਭਵਾਃ।
ਸਕਲੰ ਚ ਨਭਃ ਕਾਯੋ ਵਾਯੁਰ੍ਮਨਸਿ ਮੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-192-7 (23423)
ਮਯਾ ਕ੍ਰਤੁਸ਼ਤੈਰਿਸ਼਼੍ਟੰ ਬਹੁਭਿਸ੍ਤ੍ਵਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ।
ਯਜਨ੍ਤੇ ਵੇਦਵਿਦੁਸ਼਼ੋ ਮਾਂ ਦੇਵਸਦਨੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-192-8 (23424)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼੍ ਪਾਰ੍ਤਿਵਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਯਜਨ੍ਤੇ ਮਾਂ ਤਥਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕਜਿਗੀਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-192-9 (23425)
ਚਤੁਃਸਮੁਦ੍ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਾਂ ਮੇਰੁਮਨ੍ਦਰਭੂਸ਼਼ਣਾਮ੍।
ਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਭੂਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹਮੇਵੈਤਾਂ ਧਾਰਯਾਮਿ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍ ॥ 3-192-10 (23426)
ਵਾਰਾਹੰ ਰੂਪਮਾਸ੍ਥਾਯ ਮਯੇਯੰ ਜਗਤੀ ਪੁਰਾ।
ਮਜ੍ਜਮਾਨਾ ਜਲੇ ਵਿਪ੍ਰ ਵੀਰ੍ਯੇਣਾਸੀਤ੍ਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-192-11 (23427)
ਅਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਬਡਬਾਵਕ੍ਰੇ ਭੂਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਪਿਬਾਮ੍ਯਾਪਃ ਸਦਾ ਵਿਦ੍ਵੰਸ੍ਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-192-12 (23428)
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵਕ੍ਰੰ ਭੁਜੌ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮੂਰੂ ਮੇ ਸੰਸ੍ਥਿਤਾ ਵਿਸ਼ਃ।
ਪਾਦੌ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਭਵਨ੍ਤੀਮੇ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਕ੍ਰਮੇਣ ਚ ॥ 3-192-13 (23429)
ਰੁʼਗ੍ਵੇਦਃ ਸਾਮਵੇਦਸ਼੍ਚ ਯਜੁਰ੍ਵੇਦੋ(ਅ)ਪ੍ਯਥਰ੍ਵਣਃ।
ਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਮਾਮੇਵ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-192-14 (23430)
ਯਤਯਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰਮਾ ਯਤਾਤ੍ਮਾਨੋ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼਼ਵਃ।
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਦ੍ਵੇਸ਼਼ਮੁਕ੍ਤਾ ਨਿਃਸੰਜ੍ਞਾ ਵੀਤਕਲ੍ਮਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-192-15 (23431)
ਸਤ੍ਵਸ੍ਥਾ ਨਿਰਹੰਕਾਰਾ ਨਿਤ੍ਯਮਧ੍ਯਾਤ੍ਮਕੋਵਿਦਾਃ।
ਮਾਮੇਵ ਸਤਤੰ ਵਿਪ੍ਰਾਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤ ਉਪਾਸਤੇ ॥ 3-192-16 (23432)
ਅਹੰ ਸੰਵਰ੍ਤਕੋ ਵਹ੍ਨਿਰਹੰ ਸੰਵਰ੍ਤਕੋ ਯਮਃ।
ਅਹੰ ਸੰਵਰ੍ਤਕਃ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਹੰ ਸੰਵਰ੍ਤਕੋ(ਅ)ਨਿਲਃ ॥ 3-192-17 (23433)
ਤਾਰਾਰੂਪਾਣਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਨਭਸ੍ਤਲੇ।
ਮਮ ਰੂਪਾਣ੍ਯਥੈਤਾਨਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-192-18 (23434)
ਰਤ੍ਨਾਕਰਾਃ ਸਮੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਚਤੁਰ੍ਦਿਸ਼ਃ।
ਵਸਨੰ ਸ਼ਯਨੰ ਚੈਵ ਵਿਲਯੰ ਚੈਵ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮੇ ॥ 3-192-19 (23435)
ਮਯੈਵ ਸੁਵਿਭਕ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਦੇਵਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ।
ਕਾਮੰ ਕ੍ਰੋਧੰ ਚ ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਭਯੰ ਮੋਹੰ ਤਥੈਵ ਚ।
ਮਮੈਵ ਵਿਦ੍ਧਿ ਰੋਮਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-192-20 (23436)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਵਿਪ੍ਰ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੋਭਨਮ੍।
ਸਤ੍ਯੰ ਦਾਨੰ ਤਪਸ਼੍ਚੋਗ੍ਰਮਹਿੰਸਾ ਚੈਵ ਜਨ੍ਤੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-192-21 (23437)
ਮਦ੍ਵਿਧਾਨੇਨ ਵਿਹਿਤਾ ਮਮ ਦੇਹਵਿਹਾਰਿਣਃ।
ਮਯਾ(ਅ)ਭਿਭੂਤਵਿਜ੍ਞਾਨਾ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਨ੍ਤੇ ਨ ਕਾਮਤਃ ॥ 3-192-22 (23438)
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵੇਦਮਧੀਯਾਨਾ ਯਜਨ੍ਤੇ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਮਖੈਃ।
ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨੋ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 3-192-23 (23439)
---ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਯੋ ਵਿਦ੍ਵੰਨਰੈਰ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਭਿਃ।
---ਭਾਭਿਭੂਤੈਃ ਕ੍ਰੁʼਪਣੈਰਨਾਰ੍ਯੈਰਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-192-24 (23440)
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਹਾਫਲੰਵਿਦ੍ਧਿ ਪਦੰ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਣਃ।
ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਪੰ ਵਿਮੂਢਾਨਾਂ ਮਾਰ੍ਗੰ ਯੋਗੈਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-192-25 (23441)
ਯਦਾ ਯਦਾ ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਗ੍ਲਾਨਿਰ੍ਭਵਤਿ ਸਤ੍ਤਮ।
ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਮਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਸ੍ਰੁʼਜਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-192-26 (23442)
ਦੈਤ੍ਯਾ ਹਿੰਸਾਨੁਰਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਅਵਧ੍ਯਾਃ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮੈਃ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਯਦੋਤ੍ਪਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਾਰੁਣਾਃ ॥ 3-192-27 (23443)
ਤਦਾ(ਅ)ਹੰਸੰਪ੍ਰਸੂਯਾਮਿ ਗ੍ਰੁʼਹੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਦੇਹੰ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸ਼ਮਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-192-28 (23444)
ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਂਸ੍ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍।
ਸ੍ਥਾਵਰਾਣਿ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਸੰਹਰਾਮ੍ਯਾਤ੍ਮਮਾਯਯਾ ॥ 3-192-29 (23445)
ਕਰ੍ਮਕਾਲੇ ਪੁਨਰ੍ਦੇਹਮਨੁਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਸ੍ਰੁʼਜਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਆਵਿਸ਼੍ਯ ਮਾਨਸ਼਼ੰ ਦੇਹੰ ਮਰ੍ਯਾਦਾਬਨ੍ਧਕਾਰਣਾਤ੍ ॥ 3-192-30 (23446)
ਸ਼੍ਵੇਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਵਰ੍ਣਃ ਪੀਤਸ੍ਤ੍ਰੇਤਾਯੁਗੇ ਮਮ।
ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਦ੍ਵਾਪਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਕਲਿਯੁਗੇ ਤਥਾ ॥ 3-192-31 (23447)
ਤ੍ਰਯੋ ਭਾਗਾ ਹ੍ਯਧਰ੍ਮਸ੍ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਭਵਨਤਿ ਚ।
`ਯਦਾ ਭਵਤਿ ਮੇ ਵਰ੍ਣਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ੍' ॥ 3-192-32 (23448)
ਅਨ੍ਤਕਾਲੇ ਚ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਾਲੋ ਭੂਤ੍ਵਾ(ਅ)ਤਿਦਾਰੁਣਃ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਨਾਸ਼ਯਾਮ੍ਯੇਕਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍ ॥ 3-192-33 (23449)
ਅਹੰ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਤ੍ਮਾ ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸੁਖਾਵਹਃ।
ਅਜਿਤਃ ਸਰ੍ਵਗੋ(ਅ)ਨਨ੍ਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਉਰੁਕ੍ਰਮਃ।
ਕਾਲਚਕ੍ਰੰ ਨਯਾਮ੍ਯੇਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਹਮਰੂਪਕਮ੍ ॥ 3-192-34 (23450)
ਸ਼ਮਨੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵਕਾਲਕ੍ਰੁʼਤੋਦ੍ਯਮਮ੍।
ਏਵੰ ਪ੍ਰਣਿਹਿਤਃ ਸਮ੍ਯਙ੍ਮਾਯਯਾ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ।
ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨ ਚ ਮਾਂ ਵੇਤ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 3-192-35 (23451)
ਸਰ੍ਵਲੋਕੇ ਚ ਮਾਂ ਭਕ੍ਤਾਃ ਪੂਜਯਨ੍ਤਿ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-192-36 (23452)
ਯਚ੍ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਮਯਿ ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਤ੍ਮਕੰ ਦ੍ਵਿਜ।
ਸੁਖੋਦਯਾਯ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸੇ ਚ ਤਵਾਨਘ ॥ 3-192-37 (23453)
ਯਚ੍ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਲੋਕੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍।
ਵਿਹਿਤ ਸਰ੍ਵਥੈਵਾਸੌ ਮਮਾਤ੍ਮਾ ਭੂਤਭਾਵਨਃ ॥ 3-192-38 (23454)
ਅਰ੍ਧੰ ਮਮ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ।
ਅਹੰ ਨਾਰਾਯਣੋ ਨਾਮ ਸ਼ਙ੍ਖਚਕ੍ਰਗਦਾਧਰਃ ॥ 3-192-39 (23455)
ਯਾਵਦ੍ਯੁਗਾਨਾਂ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸਹਸ੍ਰਪਰਿਵਰ੍ਤਨਮ੍।
ਤਾਵਤ੍ਸ੍ਵਪਿਮਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-192-40 (23456)
ਏਵੰ ਸਰ੍ਵਮਹੰ ਕਾਲਮਿਹਾਸੇ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ।
ਅਸ਼ਿਸ਼ੁਃ ਸ਼ਿਸ਼ੁਰੂਪੇਣ ਯਾਵਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਨ ਬੁਧ੍ਯਤੇ ॥ 3-192-41 (23457)
ਮਯਾ ਚ ਦਤ੍ਤੋ ਵਿਪ੍ਰਾਗ੍ਰ੍ਯ ਵਰਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪਿਣਾ।
ਅਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪਰਿਤਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਪੂਜਿਤ ॥ 3-192-42 (23458)
ਸਰ੍ਵਮੇਕਾਰ੍ਣਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍।
ਵਿਕ੍ਲਬੋਸਿ ਮਯਾ ਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤੰ ਜਗਤ੍ ॥ 3-192-43 (23459)
ਅਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੋਸਿ ਯਦਾ ਮਮ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਲੋਕੰ ਸਮਸ੍ਤੰ ਚ ਵਿਸ੍ਮਿਤੋ ਨਾਵਬੁਧ੍ਯਸੇ ॥ 3-192-44 (23460)
ਤਤੋਸਿ ਵਕ੍ਰਾਦ੍ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਦ੍ਰੁਤੰ ਨਿਃਸਾਰਿਤੋ ਮਯਾ।
ਆਖ੍ਯਾਤਸ੍ਤੇ ਮਯਾ ਚਾਤ੍ਮਾ ਦੁਰ੍ਜ੍ਞੇ ਯੋਪਿ ਸੁਰਾਸੁਰੈਃ ॥ 3-192-45 (23461)
ਯਾਵਤ੍ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਨ ਬੁਧ੍ਯੇਤ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਤਾਵਤ੍ਤ੍ਵਮਿਹ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧਸ਼੍ਚਰ ਵੈ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-192-46 (23462)
ਤਤੋ ਵਿਬੁਦ੍ਧੇ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਲੋਕਪਿਤਾਮਹੇ।
ਏਕੀਭੂਤਃ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-192-47 (23463)
ਆਕਾਸ਼ੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਵਾਯੁਂ ਸਲਿਲਮੇਵ ਚ।
ਲੋਕੇ ਯਚ੍ਚ ਭਵੇਚ੍ਛੇਸ਼਼ਮਿਹ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍ ॥ 3-192-48 (23464)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-192-49x (2393)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਸ੍ਤਾਤ ਸ ਦੇਵਃ ਪਰਮਾਦ੍ਭੁਤਃ।
ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚੇਮਾਃ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾ ਵਿਵਿਧਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-192-49 (23465)
ਏਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਮਯਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਃ ॥ 3-192-50 (23466)
ਯਃ ਸ ਦੇਵੋ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪੁਰਾ ਪਦ੍ਮਾਯਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਸ ਏਸ਼਼ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਤੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 3-192-51 (23467)
ਅਸ੍ਯੈਵ ਵਰਦਾਨਾਦ੍ਧਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਨ ਪ੍ਰਜਹਾਤਿ ਮਾਮ੍।
ਦੀਰ੍ਗਮਾਯੁਸ਼੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦਮਰਣੰ ਮਮ ॥ 3-192-52 (23468)
ਸ ਏਸ਼਼ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਪੁਰਾਣਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਵਿਭੁਃ।
ਆਸ੍ਤੇ ਹਰਿਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੀਡੰਨਿਵ ਮਹਾਭੁਜਃ ॥ 3-192-53 (23469)
ਏਸ਼਼ ਧਾਤਾ ਵਿਧਾਤਾ ਚ ਸੰਹਰ੍ਤਾ ਚੈਵ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ।
ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਵਕ੍ਸ਼਼ਾ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਪਤਿਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-192-54 (23470)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੇਮੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਵਰੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਮਾਮਿਯਮਾਗਤਾ।
ਆਦਿਦੇਵਮਯੰ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪੀਤਵਾਸਸਮ੍ ॥ 3-192-55 (23471)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਮਾਧਵਃ।
ਗਚ੍ਛਧ੍ਵਮੇਨੰ ਸ਼ਰਣੰ ਸ਼ਰਣ੍ਯੰ ਕੌਰਵਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-192-56 (23472)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-192-57x (2394)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਚ ਤੇ ਪਾਰ੍ਤਾ ਯਮੌ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭੌ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਮਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-192-57 (23473)
ਸ ਚੈਤਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸਾਮ੍ਨਾ ਪਰਮਵਲ੍ਗੁਨਾ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਾਮਾਸ ਮਾਨਾਰ੍ਹੋ ਮਨ੍ਯਮਾਨੋ ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 3-192-58 (23474)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 192 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-192-2 ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-192-31 ਰਕ੍ਤੋ ਦ੍ਵਾਪਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਇਤਿ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-192-47 ਏਕੀਭੂਤੋ ਹਿ ਸ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 193
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.193. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 193
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿਕਲੌ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਲ੍ਲੋਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕਲਿਯਗਾਨ੍ਤੇ ਕਲ੍ਕਿਤ੍ਵੇਨਾਵਤਰਿਸ਼਼੍ਯਤਾ ਹਰਿਣਾ ਦੁਸ਼਼੍ਟਜਨਸੰਹਾਰਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-193-0 (23475)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-193-0x (2395)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍।
ਪੁਨ- ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਸਾਮਾਤ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਂ ਜਗਤੋ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-193-1 (23476)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-193-2x (2396)
ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਭੂਤੰ ਭਵਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਨੋ ਵਦਤਾਂਵਰ।
ਮੁਨੇ ਭਾਰ੍ਗਵ ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯੁਗਾਦੌ ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯੌ ॥ 3-193-2 (23477)
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਕਲਿਯੁਗੇ ਤ੍ਵਸ੍ਤਿ ਪੁਨਃ ਕੌਤੂਹਲੰ ਮਮ।
ਸਮਾਕੁਲੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਕਿੰਨੁ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-193-3 (23478)
ਕਿੰਵੀਰ੍ਯਾ ਮਾਨਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰਕਿਮਾਹਾਰਵਿਹਾਰਿਣਃ।
ਕਿਮਾਯੁਸ਼਼ਃ ਕਿੰਵਸਨਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-4 (23479)
ਕਾਂ ਚ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਨਃ ਸੰਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮੁਨੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣੀਹ ਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 3-193-5 (23480)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਮੁਨਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪੁਨਰੇਵਾਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਰਮਯਨ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ੍ਚ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-193-6 (23481)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਯਤ੍ਪੁਰਾ ਸ਼੍ਰੁਤਮੇਵ ਚ।
ਅਨੁਭੂਤੰ ਚ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰਦੇਵਦੇਵਪ੍ਰਸਾਦਜਮ੍ ॥ 3-193-7 (23482)
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਕਲੁਸ਼਼ੰ ਕਾਲਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕਥ੍ਯਮਾਨੰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-193-8 (23483)
ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਤ੍ਸਕਲੋ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯਾਜੋਪ੍ਰਾਧਿਵਰ੍ਜਿਤਃ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-193-9 (23484)
ਅਧਰ੍ਮਪਾਦਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤੁ ਤ੍ਰਿਭਿਰੰਸ਼ੈਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ।
ਤ੍ਰੇਤਾਯਾਂ ਦ੍ਵਾਪਰੇ(ਅ)ਰ੍ਧੇਨ ਵ੍ਯਾਮਿਸ਼੍ਰੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-193-10 (23485)
ਤ੍ਰਿਭਿਰੰਸ਼ੈਰਧਰ੍ਮਸ੍ਤੁ ਲੋਕਾਨਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਤਾਮਸੰ ਯੁਗਮਾਸਾਦ੍ਯ ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-193-11 (23486)
ਚਤੁਰ੍ਥਾਂਸ਼ੇਨ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੁ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਆਯੁਰ੍ਵੀਰ੍ਯੰ ਮਨੋ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਬਲੰ ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-193-12 (23487)
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਆਮਨੁਯੁਗੰ ਹ੍ਰਪ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-193-13 (23488)
ਵ੍ਯਾਜੈਰ੍ਧਰ੍ਮੰ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਵੈਤੰਸਿਕਾ ਨਰਾਃ।
ਸਤ੍ਯੰ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਲੋਕੇ ਨਰੈਃ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਭਿਃ ॥ 3-193-14 (23489)
ਸਤ੍ਯਹਾਨ੍ਯਾ ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਯੁਰਲ੍ਪੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਆਯੁਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਦ੍ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੁਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 3-193-15 (23490)
ਵਿਦ੍ਯਾਹੀਨਾਨਵਿਜ੍ਞਾਨਾਲ੍ਲੋਭੋਪ੍ਯਭਿਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਲੋਭਮੋਹਪਰਾ ਮੂਢਾਃ ਕਾਮਾਸਕ੍ਤਾਸ਼੍ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 3-193-16 (23491)
ਵੈਰਬਦ੍ਧਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਪਰਵਧੈਸ਼਼ਿਣਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸੰਕੀਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-193-17 (23492)
ਸ਼ੂਦ੍ਰਤੁਲ੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਪਃਸਤ੍ਯਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਅਨ੍ਤ੍ਯਾ ਮਧ੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-193-18 (23493)
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭਵਿਤਾ ਲੋਕੋ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਵਰਾ ਸ਼ਾਣੀ ਧਾਨ੍ਯਾਨਾਂ ਕੋਰਦੂਪਕਃ ॥ 3-193-19 (23494)
ਭਾਰ੍ਯਾਮਿਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿਸ਼਼ੇਣ ਜੀਵਨ੍ਤੋ ਦੁਹਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਜੈਡਕਮ੍ ॥ 3-193-20 (23495)
ਗੋਸ਼਼ੁ ਨਸ਼਼੍ਟਾਸੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਤਾਃ।
ਤੇ(ਅ)ਪਿਲੋਭਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-21 (23496)
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਪਰਿਮੁਸ਼਼੍ਣਨ੍ਤੋ ਹਿੰਸਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮਾਨਵਾਃ।
ਅਜਪਾ ਨਾਸ੍ਤਿਕਾਃ ਸ੍ਤੇਨਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-22 (23497)
ਸਰਿਤ੍ਤੀਰੇਸ਼਼ੁ ਕੁਦ੍ਦਾਲੈਰ੍ਵਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਚੌਪਧੀਃ।
ਤਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਲ੍ਪਫਲਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-23 (23498)
ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੇ ਦੈਵੇ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਵ੍ਰਤਾਃ।
ਤੇ(ਅ)ਪਿਲੋਭਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਹ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-193-24 (23499)
ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ ਭੋਕ੍ਤਾ ਚ ਪਿਤੁਃ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਅਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਨਿ ਭੋਜ੍ਯਾਨਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-25 (23500)
ਨ ਵ੍ਰਤਾਨਿ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਨਿਨ੍ਦਕਾਃ।
ਨ ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਹੋਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਵਾਦਵਿਮੋਹਿਤਾਃ।
ਨਿਮ੍ਨੇਸ਼਼੍ਵੀਹਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਹੇਤੁਵਾਦਵਿਮੋਹਿਤਾਃ ॥ 3-193-26 (23501)
ਨਿਮ੍ਨੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਧੁਰਿ ਧੇਨੁਕ੍ਰਾਃ।
ਏਕਹਾਯਨਵਤ੍ਸਾਂਸ਼੍ਚ ਵਾਹਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 3-193-27 (23502)
ਪੁਤ੍ਰਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰਵਧੰ ਤਥਾ।
`ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਪਿ ਪਤਿਪੁਤ੍ਰਾਦੀਨ੍ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ'।
ਨਿਰੁਦ੍ਵੇਗੋ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਬਾਦੀ ਨ ਨਿਨ੍ਦਾਮੁਪਲਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ॥ 3-193-28 (23503)
ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਭੂਤੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਿਯੰ ਦਾਨਵਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਿਰਾਨਨ੍ਦਮਨੁਤ੍ਸਵਮਥੋ ਤਥਾ ॥ 3-193-29 (23504)
ਪ੍ਰਾਯਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨਾਂ ਹਿ ਤਥਾ ਬਨ੍ਧੁਮਤਾਮਪਿ।
ਵਿਧਵਾਨਾਂ ਚ ਵਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਹ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 3-193-30 (23505)
ਸ੍ਵਲ੍ਪਵੀਰ੍ਯਬਲਾਃ ਸ੍ਵਾਧਾ ਲੋਭਮੋਹਪਰਾਯਣਾਃ।
ਤਤ੍ਕਥਾਦਾਨਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਮਪਿ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ॥ 3-193-31 (23506)
ਪਰਿਗ੍ਰਹੰਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਾਯਾਚਾਰਪਰਿਗ੍ਰਹਾਃ।
ਸੰਘਾਤਯਨ੍ਤਃ ਤਯ ਰਾਜਾਨਃ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 3-193-32 (23507)
ਪਰਸ੍ਪਰਵਧੋਯੁਕ੍ਤਾ ਮੂਰ੍ਖਾਃ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਨਃ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਸ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਲੋਕਕਣ੍ਟਕਾਃ ॥ 3-193-33 (23508)
ਅਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰੋ ਲੁਬ੍ਧਾਸ਼੍ ਮਾਨਾਹੰਕਾਰਦਰ੍ਪਿਤਾਃ।
ਕੇਵਲੰ ਦਣ੍ਡਰੁਚਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-34 (23509)
ਆਕ੍ਰਮ੍ਯਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਾਧੂਨਾਂ ਦਾਰਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਧਨਾਨਿ ਚ।
ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਿਰਨੁਕ੍ਰੋਸਾ ਰੁਦਤਾਮਪਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-193-35 (23510)
ਨ ਕਨ੍ਯਾਂ ਯਾਚੇ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨਾਪਿ ਕਨ੍ਯਾ ਪ੍ਰਦੀਯਤੇ।
ਸ੍ਵਯੰਗ੍ਰਹਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-36 (23511)
ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪਰਾਰ੍ਤਾਨ੍ਮੂਢਚੇਤਸਃ।
ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰ੍ਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-37 (23512)
ਮ੍ਲੇਚ੍ਛੀਭੂਤੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਹਸ੍ਤੋ ਹਸ੍ਤੰ ਪਰਿਮੁਸ਼਼ੇਦ੍ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-38 (23513)
ਸਤ੍ਯੰ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯਤੇ ਲੋਕੇ ਨਰੈਃ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਭਿਃ।
ਸ੍ਥਵਿਰਾ ਬਾਲਮਤਯੋ ਬਾਲਾਃ ਸ੍ਥਵਿਰਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 3-193-39 (23514)
ਭੀਰੁਸ੍ਥਾ ਸ਼ੂਰਮਾਨੀ ਸ਼ੂਰਾ ਭੀਰੁਵਿਸ਼਼ਾਦਿਨਃ।
ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤਿ ਚਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-40 (23515)
ਨੈਕਭਾਰ੍ਯੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਲੋਭਮੋਹਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਅਧਰ੍ਮੋ ਵਰ੍ਧਤੇ ਤਤ੍ਰ ਨ ਤੁ ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-193-41 (23516)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾ ਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਜਨਾਧਿਪ।
ਏਕਵਰ੍ਣਸ੍ਤਦਾ ਲੋਕੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-42 (23517)
ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੰਸ੍ਯਤਿ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਪਿਤਰੰ ਤਥਾ।
ਬਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਤਿਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-43 (23518)
ਯੇ ਯਵਾੰਨਾ ਜਨਪਦਾ ਗੋਧੂਮਾੰਨਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਤਾਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਸੰਸ਼੍ਰਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-44 (23519)
ਸ੍ਵੈਰਾਹਾਰਾਸ਼੍ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਯੋਪਿਤਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਨ ਸਹਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-45 (23520)
ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਭੂਤੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੇ ਨ ਦੇਵਾੰਨ ਪਿਤ੍ਰੂʼਸ੍ਤਰ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 3-193-46 (23521)
ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਸ੍ਯਚਿਚ੍ਛ੍ਰੋਤਾ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਗੁਰੁਃ।
ਤਮੋਗ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਲੋਕੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਜਨਾਧਿਪ ॥ 3-193-47 (23522)
ਪਰਮਾਯੁਸ਼੍ਚ ਭਵਿਤਾ ਤਦਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-48 (23523)
ਪਞ੍ਚਮੇ ਵਾ(ਅ)ਥ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇ ਵਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕਨ੍ਯਾ ਪ੍ਰਸੂਯਤੇ।
ਸਪ੍ਤਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ਼਼੍ਟਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-193-49 (23524)
ਪਤ੍ਯੌ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਤੁ ਤਦਾ ਰਾਜਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਵਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਨ ਤੋਸ਼਼ਮੁਪਯਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-193-50 (23525)
ਅਲ੍ਪਦ੍ਰਵ੍ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਥਾਲਿਙ੍ਗਾ ਹਿੰਸਾ ਚ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਦਾਤਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-51 (23526)
ਅਟ੍ਟਸ਼ੂਲਾ ਜਨਪਦਾਃ ਸ਼ਿਵਸ਼ੂਲਾਸ਼੍ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਥਾਃ।
ਕੇਸ਼ਸ਼ੂਲਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-52 (23527)
ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਚਾਰਾਃ ਸਰ੍ਵਮਭਕ੍ਸ਼਼ਾ ਦਾਰੁਣਾ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ।
ਭਾਵਿਨ ਪਸ਼੍ਚਿਮੇ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-193-53 (23528)
ਕ੍ਰਯਵਿਕ੍ਰਯਕਾਲੇ ਚ ਸਰ੍ਵਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਵਞ੍ਚਨਮ੍।
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਿਤ੍ਤਲੋਭਾਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-193-54 (23529)
ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਚਾਪ੍ਯਵਿਜ੍ਞਾਯ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰਿਯਾਸ੍ਤਥਾ।
ਆਤ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੇਨ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-55 (23530)
ਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾਣਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਸ਼ੰਸਿਨਃ।
ਭਵਿਤਾਰੋ ਜਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਤੁ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-56 (23531)
ਆਰਾਮਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਨਾਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯਥਾਃ।
ਭਵਿਤਾ ਸੰਸ਼ਯੋ ਲੋਕੇ ਜੀਵਿਤਸ੍ਯ ਹਿ ਦੇਹਿਨਾਮ੍ ॥ 3-193-57 (23532)
ਤਥਾ ਲੋਭਾਭਿਭੂਤਾਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਵੋਪਭੋਗਿਨਃ ॥ 3-193-58 (23533)
ਹਾਹਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ਦ੍ਵਿਜਾਸ਼੍ਚੈਵ ਭਯਾਰ੍ਤਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲਾਰ੍ਦਿਤਾਃ।
ਤ੍ਰਾਤਾਰਮਲਾਭਨ੍ਤੋ ਵੈ ਭ੍ਰਮਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍ ॥ 3-193-59 (23534)
ਜੀਵਿਤਾਨ੍ਤਕਰਾਃ ਕ੍ਰੂਰਾ ਰੌਦ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰਾਣਿਵਿਹਿੰਸਕਾਃ।
ਯਦਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾਸ੍ਤਦਾ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਯੁਗਮ੍ ॥ 3-193-60 (23535)
ਆਸ਼੍ਰਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਨਦੀ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਮਾਣਿ ਚ।
ਪ੍ਰਧਾਵਮਾਨਾ ਵਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹ ॥ 3-193-61 (23536)
ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ਪੀਡਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਕਾਕਾ ਇਵ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾਃ।
ਕੁਰਾਜਭਿਸ਼੍ਚ ਸਤਤੰ ਕਰਭਾਰਪ੍ਰਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 3-193-62 (23537)
ਧੈਰ੍ਯੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹੀਪਾਲ ਦਾਰੁਣੇ ਯੁਗਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਵਿਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਣਾਂ ਪਰਿਚਾਰਕਾਃ ॥ 3-193-63 (23538)
ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਕਾਃ।
ਸ਼੍ਰੋਤਾਰਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਮਾਣ੍ਯੇਨ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-193-64 (23539)
ਵਿਪਰੀਤਸ਼੍ਚ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਧਰੋਤ੍ਤਰਃ।
ਏਡੂਕਾਨ੍ਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਰ੍ਜਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾਃ।
ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਦ੍ਵਿਜਾ ਯੁਗਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-193-65 (23540)
ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਵਸਥੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਦੇਵਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਚੈਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਾਗਾਨਾਮਾਲਯੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-193-66 (23541)
ਏਡੂਕਚਿਹ੍ਨਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਨ ਦੇਵਗ੍ਰੁʼਹਭੂਸ਼਼ਿਤਾ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯੁਗੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਤਦ੍ਯੁਗਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-193-67 (23542)
ਦਾ ਰੌਦ੍ਰਾ ਧਰ੍ਮਹੀਨਾ ਮਾਂਸਾਦਾਃ ਪਾਨਪਾਸ੍ਤਥਾ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਦਾ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਯੁਗਮ੍ ॥ 3-193-68 (23543)
ਪੁਸ਼਼੍ਪੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪੇ ਯਦਾ ਰਾਜਨ੍ਫਲੇ ਵਾ ਫਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਯਤਿ ਮਹਾਰਾਜ ਤਦਾ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਯੁਗਮ੍ ॥ 3-193-69 (23544)
ਅਕਾਲਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਗਤੇ ਯੁਗੇ।
ਅਕ੍ਰਮੇਣ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਤਦਾ ਕ੍ਰਿਯਾਃ ॥ 3-193-70 (23545)
ਵਿਰੋਧਮਥ ਯਾਸ੍ਯਨਤਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹ।
ਮਹੀ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਜਨਾਕੀਰ੍ਣਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਤੋ(ਅ)ਚਿਰਾਤ੍ ॥ 3-193-71 (23546)
ਕਰਭਾਰਭਯਾਦ੍ਵਿਪ੍ਰਾ ਭਜਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼।
`ਅਨ੍ਯਾਯਵਰ੍ਤਿਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਨਰਾਧਿਪਾਃ' ॥ 3-193-72 (23547)
ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਜਨਪਦਾਸ੍ਤਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਟਿਕਰਾਰ੍ਦਿਤਾਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮਾਨੁਪਲਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਫਲਮੂਲੋਪਜੀਵਿਨਃ ॥ 3-193-73 (23548)
ਏਵੰ ਪਰ੍ਯਾਕੁਲੇ ਲੋਕੇ ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
`ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਮ੍'
ਨ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੁਪਦੇਸ਼ੇ ਚ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾ ਵਿਪ੍ਰਿਯਕਾਰਿਣਃ ॥ 3-193-74 (23549)
ਆਚਾਰ੍ਯੋਪਨਿਧਿਸ਼੍ਚੈਵ ਭਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਤਦਨਨ੍ਤਰਮ੍।
ਅਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਵਾਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਿਤ੍ਰਸੰਬਨ੍ਧਿਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ॥ 3-193-75 (23550)
ਅਭਾਵਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸੰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਦਿਸ਼ਃ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਾ ਸਰ੍ਵਾ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਪ੍ਰਭਾਣਿ ਚ ॥ 3-193-76 (23551)
ਪ੍ਰਧੂਪਿਤਾਨਿ ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਵਾਤਾਃ ਪਰ੍ਯਾਕੁਲਾਸ੍ਤਥਾ।
ਉਲ੍ਕਾਪਾਤਾਸ਼੍ਚ ਬਹਵੋ ਮਹਾਭਯਨਿਦਰ੍ਸ਼ਕਾਃ ॥ 3-193-77 (23552)
ਸ਼਼ਙ੍ਭਿਰਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਸਹਿਤੋ ਭਾਸ੍ਕਰਃ ਪ੍ਰਤਪਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤੁਮੁਲਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਰ੍ਹ੍ਰਾਦਾ ਦਿਗ੍ਦਾਹਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਕਬਨ੍ਧਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੋ ਭਾਨੁਰੁਦਯਾਸ੍ਤਮਨੇ ਤਦਾ ॥ 3-193-78 (23553)
ਅਕਾਲਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਭਗਵਾਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਹਸ੍ਰਦ੍ਰੁʼਕ੍।
ਸਸ੍ਯਾਨਿ ਚ ਨ ਰੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-79 (23554)
ਅਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਕ੍ਰੂਰਵਾਦਿਨ੍ਯਃ ਪਰੁਸ਼਼ਾ ਰਦਿਤਪ੍ਰਿਯਾਃ।
ਭਰ੍ਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਵਚਨੇ ਚੈਵ ਨ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਤਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-193-80 (23555)
ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਮਾਤਾਪਿਤਰੌ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਸੂਦਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਪਤੀਨ੍ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-193-81 (23556)
ਅਪਰ੍ਵਣਿ ਮਹਾਰਾਜ ਸੂਰ੍ਯੰ ਰਾਹੁਰੁਪੈਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਹੁਤਭੁਕ੍ਵਾਪਿ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-193-82 (23557)
ਪਾਨੀਯੰ ਭੋਜਨੰ ਚਾਪਿ ਯਾਚਮਾਨਾਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਧ੍ਵਗਾਃ।
ਨ ਲਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਿਵਾਸੰ ਚ ਨਿਰਸ੍ਤਾਃ ਪਥਿ ਸ਼ੇਰਤੇ ॥ 3-193-83 (23558)
ਨਿਰ੍ਘਾਤਵਾਯਸਾ ਨਾਗਾਃ ਸ਼ਕੁਨਾਃ ਸਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਾਃ।
ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵਾਚੋ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-84 (23559)
ਮਿਤ੍ਰਸੰਬਨ੍ਧਿਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਨਰਾਸ੍ਤਦਾ।
ਜਨੰ ਪਰਿਜਨੰ ਚਾਪਿ ਯਾਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-85 (23560)
ਅਥ ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਤ੍ਤਨਾਨ੍ਯਾਪਣਾਨਿ ਚ।
ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਸੰਲਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-193-86 (23561)
ਹਾ ਤਾਤ ਹਾ ਸੁਤੇਤ੍ਯੇਵੰ ਤਦਾ ਵਾਚ ਸੁਦਾਰੁਣਾਃ।
ਵਿਕ੍ਰੋਸ਼ਮਾਨਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਜਨੋ ਗਾਂ ਪਰ੍ਯਟਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-193-87 (23562)
`ਮੋਵਾਦਿਨਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਿਯਾਃ।
ਪਾਸ਼਼ਣ੍ਡਜਨਸੰਕੀਰ੍ਣਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ' ॥ 3-193-88 (23563)
ਤਤਸ੍ਤੁਮੁਲਸੰਘਾਤੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਯੁਗਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਪੂਰ੍ਵਕੋ ਲੋਕਃ ਕ੍ਰਮੇਣ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-193-89 (23564)
ਤਤਃ ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੇ(ਅ)ਨ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਨਰ੍ਲੋਕਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੇ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਪੁਨਰ੍ਦੈਵਮਨੁਕੂਲੰ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ॥ 3-193-90 (23565)
ਯਦਾ ਸੂਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਤਿਸ਼਼੍ਯਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੀ।
ਏਕਰਾਸ਼ੌ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਪਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਤਦਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-193-91 (23566)
ਕਾਲਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਚ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯੋ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ੁਭਾਨਿ ਚ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਗ੍ਰਹਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਨੁਲੋਮਗਾਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਸੁਭਿਕ੍ਸ਼਼ਮਾਰੋਗ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਿਰਾਮਯਮ੍ ॥ 3-193-92 (23567)
ਕਲ੍ਕੀ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਯਸ਼ਾ ਨਾਮ ਦ੍ਵਿਜਃ ਕਾਲਪ੍ਰਚੋਦਿਤਃ।
ਉਤ੍ਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-193-93 (23568)
ਸੰਭੂਤਃ ਸੰਭਲਗ੍ਰਾਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਵਸਥੇ ਸ਼ੁਭੇ।
`ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸੰਪੰਨਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਹਿਤਕ੍ਰੁʼੰਨ੍ਰੁʼਪ' ॥ 3-193-94 (23569)
ਮਨਸਾ ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਵਾਹਨਾਨ੍ਯਾਯੁਧਾਨਿ ਚ।
ਉਪਸ੍ਤਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੋਧਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਕਵਚਾਨਿ ਚ ॥ 3-193-95 (23570)
ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਜਯੀ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤੀ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸਚੇਮੰ ਸੰਕੁਲੰ ਲੋਕੰ ਪ੍ਰਸਾਦਮੁਪਨੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-193-96 (23571)
ਉਤ੍ਥਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦੀਪ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤਕ੍ਰੁʼਦੁਦਾਰਧੀਃ।
ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਕੋ ਹਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਯੁਗਸ੍ਯ ਪਰਿਵਰ੍ਤਕਃ ॥ 3-193-97 (23572)
ਸ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਗਤਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ।
ਉਤ੍ਸਾਦਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਦਾ ਸਰ੍ਵਮ੍ਲੇਚ੍ਛਗਣਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਃ ॥ 3-193-98 (23573)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-193-3 ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਜਗਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਉਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-193-5 ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਂ ਅਵਧਿਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤੰਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗਮ੍ ॥ 3-193-8 ਕਲੁਸ਼਼ੰ ਕਲਿਮ੍ ॥ 3-193-9 ਨਿਰ੍ਵ੍ਯਾਜਸ਼੍ਛਦ੍ਮਹੀਨਃ। ਉਪਾਧਿਵਰ੍ਜਿਤਃ ਲੋਭਾਦਿਹੀਨਃ। ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਇਵ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਤ੍ ॥ 3-193-10 ਅਰ੍ਧੇਨਾਧਰ੍ਮੇਣ ॥ 3-193-14 ਧਰ੍ਮਵੈਤੰਸਿਕਾਃ ਧਰ੍ਮਜਾਲਿਕਾਃ ਧਰ੍ਮਜਾਲੰ ਵਿਸ੍ਤਾਰ੍ਯ ਲੋਕਾਨ੍ਵਞ੍ਚਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-193-18 ਅਨ੍ਤ੍ਯਾ ਇਤਿ। ਚਾਣ੍ਡਾਲਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਦਿਕਰ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਦਯਸ਼੍ਚਾਣ੍ਡਾਲਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯ੍ਰਥਃ ॥ 3-193-19 ਸ਼ਾਣੀ ਸ਼ਣਸੂਤਰ੍ਜਾ ਪ੍ਰਵਰਾਸ਼ਾਟੀਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ ॥ 3-193-26 ਨਿਮ੍ਨੇਸ਼਼ੁ ਹੀਨੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 3-193-32 ਪਾਪਾਚਾਰਪਰਿਗ੍ਰਹਾ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-193-37 ਪਰਾਰ੍ਥਾਨ੍ਪਰਧਨਾਨਿ ॥ 3-193-38 ਹਸ੍ਤੋ ਹਸ੍ਤੰ ਪਰਿਮੁਸ਼਼ੇਦ੍ਧਸ੍ਤਵਦੇਕੋਦਰਜੋਪਿ ਭ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਵਞ੍ਚਯੇਦੇਵ ॥ 3-193-41 ਏਕਾਹਾਰ੍ਯੰ ਯੁਗੰ ਸਰ੍ਵਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਏਕਹਾਰ੍ਯੰ ਏਕਵਿਧਮੇਵ ਮਾਂਸਸ਼ਾਕਾਦਿਕਮਾਹਾਰਮਰ੍ਹਤੀਤਿ ਤਥਾ। ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਵਿਭਾਗੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-193-42 ਏਕਵਰ੍ਣਃ ਵਰ੍ਣਵਿਭਾਗਨਾਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-193-43 ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-193-45 ਖੈਰਾਚਾਰਸ਼੍ਚੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-193-49 ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-193-55 ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਜ੍ਞੇਯਸ੍ਵਰੂਪਾਣਿ ॥ 3-193-56 ਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਾ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-193-57 ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਲੋਕ ਇਜਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-193-59 ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲਾਰ੍ਦਿਤਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 3-193-60 ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਨਾਸ਼ੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-193-62 ਕਾਕਾ ਇਵ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸ਼ਙ੍ਕਿਨਃ ਨੀਚਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯੁਪਜੀਵਿਨੋ ਵਾ ॥ 3-193-65 ਏਡੂਕਾਨ੍ ਅਸ੍ਥ੍ਯਙ੍ਕਿਤਨਾਨਿ ਕੁਡ੍ਯਾਨਿ। ਜਾਲੂਕਾਨ੍ਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-193-73 ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ਤੁਲ੍ਯਾਚਾਰਵੇਸ਼਼ਾਃ। ਵਿਸ਼਼੍ਟਿਕਰਾਃ ਮ੍ਰੁʼਤਿਮਦਤ੍ਤ੍ਵਾਕਾਰਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ॥ 3-193-75 ਆਚਾਰ੍ਯੋਪਿ ਅਪਨਿਧਿਃ ਨਿਰ੍ਧਨਃ ਭਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਧਿਕੂਕ੍ਰਿਤੇ। ਅਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਧਨਯੋਗੇਨ ਨਤੁ ਸ੍ਨੇਹੇਨ ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਾ ॥ 3-193-78 ਕਬਨ੍ਧਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਃ ਰਾਹ੍ਵਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਃ ॥ 3-193-91 ਯਦੇਤਿ। ਗੁਰੁਸੂਰ੍ਯਚਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਯਦਾ ਯੁਗਪਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਿਤਿਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 3-193-94 ਸਭੂਤਃ ਸ਼ੰਬਲਗ੍ਨਾਮੇ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 194
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.194. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 194
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧਰ੍ਮਾਚਰਣਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-194-0 (23574)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-194-0x (2397)
ਤਤਸ਼੍ਚੋਰਕ੍ਸ਼਼ਯੰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਜੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਵਾਜਿਮੇਧੇ ਮਹਾਯਜ੍ਞੇ ਵਿਧਿਵਤ੍ਕਲ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-194-1 (23575)
ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਮਰ੍ਯਾਦਾਃ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਿਹਿਤਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ।
ਪੁਨਃ ਪੁਣ੍ਯਯਸ਼ਃਕਰ੍ਮ ਜਰਯਾ ਸੰਸ਼੍ਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-194-2 (23576)
ਤਚ੍ਛੀਲਮਨੁਵਰ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਲੋਕਵਾਸਿਨਃ।
ਵਿਪ੍ਰੈਸ਼੍ਚੋਰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤੇਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-194-3 (23577)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨਾਨਿ ਸ਼ਕ੍ਤੀਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲਾਨ੍ਯਾਯੁਧਾਨਿ ਚ।
ਸ੍ਥਾਪਯਨ੍ਦ੍ਵਿਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਵਿਜਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-194-4 (23578)
ਸੰਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰੈਰ੍ਮਾਨਯਾਨੋ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾਨ੍।
ਕਲ੍ਕੀਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹੀਂ ਸਦਾ ਦਸ੍ਯੁਵਧੇ ਰਤਃ ॥ 3-194-5 (23579)
ਹਾ ਮਾਤਸ੍ਤਾਤ ਪੁਤ੍ਰੇਤਿ ਤਾਸ੍ਤਾ ਵਾਚਃ ਸੁਦਾਰੁਣਾਃ।
ਵਿਕ੍ਰੋਸ਼ਮਾਨਾਨ੍ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦਸ੍ਯੂਨਨੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 3-194-6 (23580)
ਤਤੋ(ਅ)ਧਰ਼੍ਮਵਿਨਾਸ਼ੋ ਵੈ ਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੇਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕ੍ਰਿਯਾਵਾਂਸ਼੍ਚ ਜਨਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-194-7 (23581)
ਆਰਾਮਾਸ਼੍ਚੈਵ ਚੈਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਟਾਕਾਵਸਥਾਸ੍ਤਥਾ।
ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾ ਦੇਵਤਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-194-8 (23582)
ਯਜ੍ਞਕ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਯੁਗੇ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਾਧਵਸ਼੍ਚੈਵ ਮੁਨਯਸ਼੍ਚ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 3-194-9 (23583)
ਆਸ਼੍ਰਮਾ ਹਤਪਾਸ਼਼ਣ੍ਡਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਸਤ੍ਯੇ ਜਨਾਸ੍ਤਦਾ।
ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸ਼ੁਧ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਚੈਵ ਹਿ ॥ 3-194-10 (23584)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼੍ਵ੍ਰੁʼਤੁਸ਼਼ੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਸ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਨਰਾ ਦਾਨੇਸ਼਼ੁ ਨਿਰਤਾ ਵ੍ਰਤੇਸ਼਼ੁ ਨਿਯਮੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-194-11 (23585)
ਜਪਯਜ੍ਞਪਰਾ ਵਿਪ੍ਰਾ ਧਰ੍ਮਕਾਮਾ ਮੁਦਾ ਯੁਤਾਃ।
ਪਾਲਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਧਰ੍ਮੇਣੇਮਾਂ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍ ॥ 3-194-12 (23586)
ਵ੍ਯਵਹਾਰਰਤਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਯੁਗੇ।
ਸ਼਼ਟ੍ਕਰ੍ਮਨਿਰਤਾ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਰਤਾਃ ॥ 3-194-13 (23587)
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਯਾਂ ਰਤਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ੍ਤਥਾ ਵਰ੍ਣਤ੍ਰਯਸ੍ਯ ਚ।
ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਤ੍ਰੇਤਾਯਾਂ ਦ੍ਵਾਪਰੇ ਤਥਾ ॥ 3-194-14 (23588)
ਪਸ਼੍ਚਿਮੇ ਯੁਗਕਾਲੇ ਚ ਯਃ ਸ ਤੇ ਸੰਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ ਵਿਦਿਤਾ ਯੁਗਸਹ੍ਖ੍ਯਾ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-194-15 (23589)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤਮਤੀਤਾਨਾਗਤੰ ਮਯਾ।
ਵਾਯੁਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮਨੁਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਪੁਰਾਣਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸੰਸ੍ਤੁਤਮ੍ ॥ 3-194-16 (23590)
ਏਵੰ ਸੰਸਾਰਮਾਰ੍ਗਾ ਮੇ ਬਹੁਸ਼ਸ਼੍ਚਿਰਜੀਵਿਨਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚੈਵਾਨੁਭੂਤਾਸ਼੍ਚ ਕਿੰ ਭੂਯਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-194-17 (23591)
ਇਦੰ ਚੈਵਾਪਰੰ ਭੂਯਃ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਚ੍ਯੁਤ।
ਧਰ੍ਮਸੰਸ਼ਯਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਨਿਬੋਧ ਵਚਨੰ ਮਮ ॥ 3-194-18 (23592)
ਨ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ(ਅ)ਤ੍ਰ ਵਿਜ੍ਞੇਯੋ ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ।
ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਹਿ ਸੁਖੰ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ ਨਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-194-19 (23593)
ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪਰਿਭਵਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤੇ ਕਦਾਚਨ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕੁਪਿਤੋ(ਅ)ਹਨ੍ਯਾਦਪਿ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਯਾ ॥ 3-194-20 (23594)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-194-21x (2398)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੁਰੂਣਾਂ ਪ੍ਰਵਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਉਵਾਚ ਵਚਨੰ ਧੀਮਾਨ੍ਪਰਮੰ ਪਰਮਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-194-21 (23595)
`ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਯਾ ਕਿੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ।
ਕਥੰ ਚਾਯੰ ਜਿਤੋਲੋਕੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ' ॥ 3-194-22 (23596)
ਕਸ੍ਮਿਨ੍ਧਰ੍ਮੇ ਮਯਾ ਸ੍ਥੇਯੰ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਤਾ ਮੁਨੇ।
ਕਥੰਚ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਵੈ ਨ ਚ੍ਯਵੇਯੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਤਃ ॥ 3-194-23 (23597)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-194-24x (2399)
ਦਯਾਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਬੂਤੇਸ਼਼ੁ ਹਿਤੋ ਰਕ੍ਤੋ(ਅ)ਨਸੂਯਕਃ।
ਉਪਤ੍ਯਾਨਾਮਿਵ ਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਰਤਃ ॥ 3-194-24 (23598)
ਚਰ ਧਰ੍ਮੰ ਤ੍ਯਜਾਧਰ੍ਮੰ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪੂਰ੍ਵਾਨਨੁਸ੍ਮਰ।
ਪ੍ਰਮਾਦਾਦ੍ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਤਜ੍ਜਯ ॥ 3-194-25 (23599)
ਅਲੰ ਤੇ ਮਾਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸਤਤੰ ਪ੍ਰਿਯਵਾਗ੍ਭਵ।
ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਮੋਦਮਾਨਃ ਸੁਖੀ ਭਵ ॥ 3-194-26 (23600)
ਏਸ਼਼ ਭੂਤੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੇ ਸਮੁਦੀਰਿਤਃ।
ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਕਿੰਚਿਦਤੀਤਾਨਾਗਤੰ ਭੁਵਿ ॥ 3-194-27 (23601)
ਤਸ੍ਮਾਦਿਮੰ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਤ੍ਵੰ ਤਾਤ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ।
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਸ੍ਤਾਤ ਨ ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਾਲੇਨਾਪਿ ਪ੍ਰਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 3-194-28 (23602)
ਏਸ਼਼ ਕਾਲੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਦਿਬੌਕਸਾਮ੍।
ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤਾਤ ਕਾਲੇਨਾਪਿ ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ ॥ 3-194-29 (23603)
ਮਾ ਚ ਤੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਾ ਭੂਦ੍ਯਨ੍ਮਯੋਕ੍ਤੰ ਤਵਾਨਘ।
ਅਤਿਸ਼ਙ੍ਕ੍ਯ ਵਚੋ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਧਰ੍ਮਲੋਪੋ ਭਵੇਤ੍ਤਵ ॥ 3-194-30 (23604)
ਜਾਤੋਸਿ ਪ੍ਰਥਿਤੇ ਵੰਸ਼ੇ ਕੁਰੂਣਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਵਾਚਾ ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਸਮਾਚਰ ॥ 3-194-31 (23605)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-194-32x (2400)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਨੋਹਰਮ੍।
ਤਥਾ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਯਤ੍ਨੇਨ ਭਵਤਃ ਸ਼ਾਸਨੰ ਵਿਭੋ ॥ 3-194-32 (23606)
ਨ ਮੇ ਲੋਭੋਸ੍ਤਿ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਨ ਭਯੰ ਨ ਚ ਮਤ੍ਸਰਃ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤੰ ਯਤ੍ਤੇ ਮਯਿ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-194-33 (23607)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-194-34x (2401)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਚਨੰ ਤਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ।
ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਰਾਜਨ੍ਸਹਿਤਾ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 3-194-34 (23608)
ਵਿਪ੍ਰ੍ਰਸ਼਼ਭਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਯੇ ਤਤ੍ਰਾਸਨ੍ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਤਥਾ ਕਥਾਂ ਸ਼ੁਭਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸ੍ਯ ਧਮਤਃ।
ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ਸਮਪਦ੍ਯਨ੍ਤ ਪੁਰਾਣਸ੍ ਨਿਵੇਦਨਾਤ੍ ॥ 3-194-35 (23609)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 194 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-194-1 ਕਲ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਤਿ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-194-2 ਵਨੰ ਪੁਣ੍ਯਯਸ਼ਃ ਕਰ੍ਮਾਰਮਣੀਯੰ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ. ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-194-3 ਵਿਪ੍ਰੈਰ੍ਹੇਤੁਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤੇਯੁਗੇ ॥ 3-194-4 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਪਰਿਧੇਯਾਨਿ। ਤੇਨ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕਰ੍ਮਾਣਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ. ਸ਼ਕ੍ਤੀਰਿਤ੍ਯਾਦਿਨਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਃ। ਸ੍ਥਾਪਯਾਨ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਯੋਰ੍ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਂਚਕ੍ਰੇ ਇਤਿਭਾਵਃ ॥ 3-194-10 ਪ੍ਰਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਬੀਜਾਨਿ ਰੋਪ੍ਯਮਾਣਾਨਿ ਚੈਵ ਹੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯਨ੍ਤਿ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬੀਜਾਨਿ ਸੰਸ੍ਕਾਰਾਃ ਰੋਪ੍ਯਮਾਣਾਨਿ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਦ੍ਰੁʼਢੰ ਸੰਪਾਦ੍ਯਮਾਨਾਨ੍ਯਪਿ ਜ੍ਞਾਨਬਲਾੰਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥ ॥ 3-194-25 ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਾਨੇਨ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-194-34 ਤਸ੍ਯ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸ੍ ਧੀਮਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 195
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.195. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 195
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕਮਣ੍ਡੂਕੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਵੰਸ਼ਜੇਨ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿੰਨਾਮਕੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਰ੍ਥੰ ਵਨੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਉਦਕਾਦਰ੍ਸ਼ਨਰੂਪਸਮਯਕਰਣੇਨ ਮਣ੍ਡੂਕਕਨ੍ਯਾਯਾਃ ਪਰਿਣਯਃ ॥ 2 ॥ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਮਯਾਤਿਲਙ੍ਘਨੇ ਤਥਾ ਜਲੇ ਨਿਮਜ੍ਜਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਦਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮਣ੍ਡੂਕਹਨਨੇ ਤਾਪਸਰੂਪਿਣਾ ਮਣ੍ਡੂਕਰਾਜੇਨ ਤਨਨਿਵਾਰਣਏਨ ਤਸ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰੀਤ੍ਵਕਥਨਾਦਿਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਨਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਤਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਮਣ੍ਡੂਕਪੁਨ੍ਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰਯੋਃ ਸ਼ਲਦਲਯੋਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਾਮਦੇਵਮੁਨਿਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਕਥਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-195-0 (23610)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-195-0x (2402)
ਭੂਯ ਏਵ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸੀਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵੇਯੋ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮ੍ ॥ 3-195-1 (23611)
ਅਥਾਚਸ਼਼੍ਟ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ(ਅ)ਪੂਰ੍ਵਮਿਦੰ ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਚਰਿਤਮ੍ ॥ 3-195-2 (23612)
ਅਯੋਧ੍ਯਾਯਾਮਿਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿੰਨਾਮ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਮਗਮਤ੍ ॥ 3-195-3 (23613)
ਸ ਏਕੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵੇਨ ਮ੍ਰੁʼਗਮਨ੍ਵਸਰਤ੍ ਮ੍ਰੁʼਗੋ ਦੂਰਮਪਾਹਰਤ੍ ॥ 3-195-4 (23614)
ਅਧ੍ਵਨਿ ਜਾਤਸ਼੍ਰਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਭਿਭੂਤਸ਼੍ਚੈਕਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਸ਼ੇ ਨੀਲੰ ਗਹਨੰ ਵਨਸ਼਼ਣ੍ਡਮਪਸ਼੍ਯਤ੍ ॥ 3-195-5 (23615)
ਤਸ੍ਯਾਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤੋ ਵਨਸ਼਼ਣ੍ਡਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਤੀਵ ਰਮਣੀਯੰ ਸਰੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਾਸ਼੍ਵ ਏਵ ਵ੍ਯਗਾਹਤ ॥ 3-195-6 (23616)
ਅਥਾਸ਼੍ਵਸ੍ਤਃ ਸ ਬਿਸਮ੍ਰੁʼਣਾਲਮਸ਼੍ਵਾਯਾਗ੍ਰਤੋ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਤੀਰੇ ਸੰਵਿਵੇਸ਼ ਤਤਃ ਸ਼ਯਾਨੋ ਮਧੁਰੰਗੀਤਮਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤ੍ ॥ 3-195-7 (23617)
ਸ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਚਿਨ੍ਤਯੰਨੇਹ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਗਤਿੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕਸ੍ਯ ਸ੍ਵਲ੍ਵਯੰ ਗੀਤੰਸ਼ਬ੍ਦ ਇਤਿ ॥ 3-195-8 (23618)
ਅਥਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਕਨ੍ਯਾਂ ਪਰਮਰੂਪਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣ੍ਯਵਚਿਨ੍ਵਤੀਂ ਗਾਯਨ੍ਤੀਂ ਚ ਅਥ ਸਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਮੀਪੇ ਪਰ੍ਯਕ੍ਰਾਮਤ੍ ॥ 3-195-9 (23619)
ਤਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਕਸ੍ਯਾਸਿ ਭਦ੍ਰੇ ਕਾ ਵਾ ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਸਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਕਨ੍ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਤਾਂ ਰਾਜੋਵਾਚਾਰ੍ਥੀ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਹਮਿਤਿ ॥ 3-195-10 (23620)
ਅਥੋਵਾਚ ਕਨ੍ਯਾ ਸਮਯੇਨਾਹੰ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਤ੍ਵਯਾ ਲਬ੍ਧੁਂ ਨਾਨ੍ਯਥੇਤਿ ਰਾਜਾ ਤਾਂ ਸਮਯਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ ਮਣ੍ਡੂਕਰਾਜਸ੍ਯ ਕਃ ਸਮਯ ਇਤਿ ਤਤਃ ਕਨ੍ਯੇਦਮੁਵਾਚ ਨੋਦਕੰ ਮੇ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ॥ 3-195-11 (23621)
ਸ ਰਾਜਾ ਤਾਂ ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਾਂ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਤਯਾਸਹ ਤਤ੍ਰ ਤਸ੍ਥੌ ॥ 3-195-12 (23622)
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਸੀਨੇ ਰਾਜਨਿ ਸਾ ਸੇਨਾ(ਅ)ਨ੍ਵਗਚ੍ਛਤ੍ ॥ 3-195-13 (23623)
ਪਦੇਨਾਨੁਪਦੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੰ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਅਥ ਪਰ੍ਯਾਸ਼੍ਵਸ੍ਤਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ ਤਯੈਵ ਸਹ ਸ਼ਿਵਿਕਯਾ ਪ੍ਰਾਯਾਦਵਿਸ਼਼ਾਦਃ ਸ੍ਵਨਗਰਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਹਸਿ ਤਯਾ ਰਮਮਾਣੋ ਨ ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਦਪਸ਼੍ਯਤ੍ ॥ 3-195-14 (23624)
ਅਥ ਪ੍ਰਧਾਨਾਮਾਤ੍ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਸ਼ਚਰਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ ॥ 3-195-15 (23625)
ਕਿਮਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯੋਜਨੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਇਤ੍ਯਥਾਬ੍ਰੁਵੰਸ੍ਤਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-195-16 (23626)
ਅਪੂਰ੍ਵਮਿਵ ਪਸ਼੍ਯਾਮ ਉਦਕੰ ਨਾਤ੍ਰ ਨੀਯਤ ਇਤ੍ਯਥਾਮਾਤ੍ਯੋ(ਅ)ਨੁਦਕੰ ਵਨੰ ਕਾਰਯਿਤ੍ਵੋਦਾਰਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੰ ਬਹੁਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਮੂਲੰ ਤਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ ਮੁਕ੍ਤਾਜਾਲਮਯੀਂ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਵਾਪੀਂ ਗੂਢਾਂ ਸੁਧੋਪਲਿਪ੍ਤਾਂ ਸ ਰਹਸ੍ਯੁਪਗਮ੍ਯ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-195-17 (23627)
ਵਨਮਿਦਮੁਦਾਰਮਨੁਦਕੰ ਸਾਧ੍ਵਤ੍ਰ ਸਹੈਤਯਾ ਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-195-18 (23628)
ਸ ਤਸ੍ਯ ਵਚਨਾਤ੍ਤਯੈਵ ਸਹ ਦੇਵ੍ਯਾ ਤਦ੍ਵਨੰ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਤ੍ਸ ਕਦਾਚਿਤ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਨਨੇ ਰਮ੍ਯੇ ਤਯੈਵ ਸ ਵ੍ਯਵਾਹਰਦਥਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰ੍ਦਿਤਃ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਤਿਮੁਕ੍ਤਾਗਾਰਮਪਸ਼੍ਯਤ੍ ॥ 3-195-19 (23629)
ਤਤ੍ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਰਾਜਾ ਸਹ ਪ੍ਰਿਯਯਾ ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਿਮਲਾਂ ਸਲਿਲਪੂਰ੍ਣਾਂ ਵਾਪੀਮਪਸ਼੍ਤ੍ ॥ 3-195-20 (23630)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਚ ਤਾਂ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤੀਰੇ ਸਹੈਵ ਤਯਾ ਦੇਵ੍ਯਾ(ਅ)ਵਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ ॥ 3-195-21 (23631)
ਅਥ ਤਾ ਦੇਵੀਂ ਸ ਰਾਜਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਾਧ੍ਵਵਤਰ ਵਾਪੀਸਲਿਲਮਿਤਿ ਸਾ ਤਦ੍ਵਚ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਵਾਪੀਂ ਨ੍ਯਮਜ੍ਜੰਨ ਪੁਨਰੁਦਕਾਦੁਦਮਜ੍ਜਤ੍ ॥ 3-195-22 (23632)
ਤਾਂ ਸ ਮ੍ਰੁʼਗਯਮਾਣੋ ਰਾਜਾ ਨਾਪਸ਼੍ਯਦ੍ਵਾਪੀਮਥ ਨਿਃਸ੍ਰਾਵ੍ਯ ਮਣ੍ਡੂਕੰ ਸ਼੍ਵਭ੍ਰਮੁਖੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਆਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ਸ ਰਾਜਾ ॥ 3-195-23 (23633)
ਸਰ੍ਵਮਣ੍ਡੂਕਵਧਃ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ ਯੋਮਯਾ(ਅ)ਰ੍ਥੀ ਸ ਮਾਂ ਮ੍ਰੁʼਤਮਣ੍ਡੂਕੋਪਾਯਨਮਾਦਾਯੋਪਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਿਤਿ ॥ 3-195-24 (23634)
ਅਥ ਮਣ੍ਡੂਕਵਧੇ ਘੋਰੇ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਰਮਣ੍ਡੂਕਾਨ੍ਭਯਮਾਵਿਵੇਸ਼ ਤੇ ਭੀਤਾ ਮਣ੍ਡੂਕਰਾਜ੍ਞੇ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ॥ 3-195-25 (23635)
ਤਤੋ ਮਣ੍ਡੂਕਰਾਟ੍ ਤਾਪਸਵੇਸ਼਼ਧਾਰੀ ਰਾਜਾਨਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦੁਪੇਤ੍ਯ ਚੈਨਮੁਵਾਚ ॥ 3-195-26 (23636)
ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ੰ ਗਮਃ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਨਾਰ੍ਹਸਿ ਮਣ੍ਡੂਕਾਨਾਮਨਪਰਾਧਿਨਾਂ ਵਧੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼੍ਲੋਕੌ ਚਾਤ੍ਰ ਭਵਤਃ ॥ 3-195-27 (23637)
ਮਾ ਮਣ੍ਡੂਕਾਞ੍ਜਿਘਾਂਸੀਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕੋਪੰ ਸੰਧਾਰਯਾਚ੍ਯੁਤ। ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ਤਿ ਵਧਾਦ੍ਭੇਕਾ ਜਨਾਨਾਂ ਪਰਿਜਾਨਤਾਮ੍ ॥ 3-195-28 (23638)
ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਹਿ ਨੈਤਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕ੍ਰੋਧੰ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ। ਅਲੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਵਾਧਰ੍ਮੰ ਮਣ੍ਡੂਕੈਃ ਕਿੰ ਹਤੈਰ੍ਹਿ ਤੇ ॥ 3-195-29 (23639)
ਤਮੇਵੰਵਾਦਿਨਮਿਸ਼਼੍ਟਜਨਵਿਯੋਗਸ਼ੋਕਪਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਰਾਜਾ(ਅ)ਥੋਵਾਚ ॥ 3-195-30 (23640)
ਨ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ਯਤੇ ਤਨ੍ਮਯਾ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯੇਤਾਨੇਤੈਰ੍ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ ਪ੍ਰਿਯਾ ਮੇ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਸਰ੍ਵਥੈਵ ਮੇ ਵਧ੍ਯਾ ਮਣ੍ਡੂਕਾ ਨਾਰ੍ਹਸਿ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਮਾਮੁਪਰੋਦ੍ਧੁਮਿਤਿ ॥ 3-195-31 (23641)
ਸ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮੁਪਲਭ੍ਯਵ੍ਯਥਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਨਾਃ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਪ੍ਰਸੀਦ ਰਾਜੰਨਹਮਾਯੁਰ੍ਨਾਮ ਮਣ੍ਡੂਕਰਾਜੋ ਮਮ ਸਾ ਦੁਹਿਤਾ ਸੁਸ਼ੋਭਨਾ ਨਾਮ ਤਸ੍ਯਾ ਹਿ ਦੌਃਸ਼ੀਲ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬਹਵਸ੍ਤਯਾ ਰਾਜਾਨੋ ਵਿਪ੍ਰਲਬ੍ਧਪੂਰ੍ਵਾ ਇਤਿ ॥ 3-195-32 (23642)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਯਾ ਸਾ ਤਵ ਰਦੁਹਿਤਾ ਤਯਾ ਸਮਰ੍ਥੀ ਸਾ ਮੇ ਦੀਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-195-33 (23643)
ਅਥੈਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞੇ ਪਿਤਾ(ਅ)ਦਾਦਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚੈਨਾਮੇਨੰ ਰਾਜਾਨੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਸ੍ਵੇਤਿ ॥ 3-195-34 (23644)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਹਿਤਰੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ਸ਼ਾਪ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਾਨੋ ਵਿਪ੍ਰਲਬ੍ਧਾ ਬਹਵਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਾਨਿ ਤਵਾਪਤ੍ਯਾਨਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤਿਕਤ੍ਵਾਤ੍ਤਵੇਤਿ ॥ 3-195-35 (23645)
ਸ ਚ ਰਾਜਾ ਤਾਮੁਪਲਭ੍ਯ ਤਸ੍ਯਾਂ ਸੁਰਤਗੁਣਨਿਬਦ੍ਧਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਲੋਕਤ੍ਰਯੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਿਵੋਪਲਭ੍ਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ਬਾਸ਼਼੍ਪਸਨ੍ਦਿਗ੍ਧਯਾ ਵਾਚਾ ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯਾਭਿਪੂਜ੍ਯ ਮਣ੍ਡੂਕਰਾਜਮਬ੍ਰਵੀਦਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ॥ 3-195-36 (23646)
ਸ ਚ ਮਣ੍ਡੂਕਰਾਜੋ ਦੁਹਿਤਰਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਯਥਾਗਤਮਗਚ੍ਛਤ੍ ॥ 3-195-37 (23647)
ਅਥ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਕਾਲਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯਾਂ ਕੁਮਾਰਾਸ੍ਤ੍ਰਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੰਬਭੂਵੁਃ ਸ਼ਲੋ ਦਲੋ ਬਲਸ਼੍ਚੇਤਿ ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸ਼ਲੰ ਸਮਯੇ ਪਿਤਾ ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯ ਤਪਸਿ ਧ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਵਨੰ ਜਗਾਮ ॥ 3-195-38 (23648)
ਅਥ ਕਦਾਚਿਚ੍ਛਲੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਮਨੁਚਰਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਮਾਸਾਦ੍ਯ ਰਥੇਨਾਨ੍ਵਧਾਵਤ੍ ॥ 3-195-39 (23649)
ਸੂਤੰ ਚੋਵਾਚ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਮਾਂ ਵਾਹਯਸ੍ਵੇਤਿ ਸ ਤਥੋਕ੍ਤ ਸੂਤੋ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-195-40 (23650)
ਨ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਨੁਬਨ੍ਧੋ ਨੈਸ਼਼ ਸ਼ਕ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਮ੍ਰੁʼਗੋ(ਅ)ਯੰ ਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਯਦ੍ਯਪਿ ਤੇ ਰਥੇ ਯੁਕ੍ਤੌ ਵਾਮ੍ਯੌ ਸ੍ਯਾਤਾਮਿਤਿ ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਸੂਤਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ਵਾਭ੍ਯੌ ਵਾਜਿਨੌ ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ॥ ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਰਾਜਭਯਭੀਤਃ ਸੂਤੋ ਵਾਮਦੇਵਸ਼ਾਪਭਯਭੀਤਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯੋਪਾਚਖ੍ਯੌ ॥ ਵਾਮਦੇਵਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵੌ ਵਾਮ੍ਯੌ ਮਨੋਜਵਾਵਿਤਿ ॥ 3-195-41 (23651)
ਅਥੈਨਮੇਵੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਵਾਮਦੇਵਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਯਾਦਹੀਤਿ ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਵਾਮਦੇਵਾਸ਼੍ਰਮੰ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-195-42 (23652)
ਭਗਵਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗੋ ਮੇ ਵਿਦ੍ਧਃ ਪਲਾਯਤੇ ਸੰਭਾਵਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਵਾਮ੍ਯੌ ਦਾਤੁਮਿਤਿ ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਦਦਾਨਿ ਤੇ ਵਾਮ੍ਯੌ ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਰ੍ਯੇਣ ਭਵਤਾ ਮਮੈਵ ਵਾਮ੍ਯੌ ਨਿਰ੍ਯਾਤਯਿਤਵ੍ਯੌ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਿਤਿ ਸ ਚ ਤਾਵਸ਼੍ਵੌ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਪ੍ਰਾਯਾਦ੍ਵਾਜਿਯੁਕ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨ ਮ੍ਰੁʼਗੰ ਪ੍ਰਤਿ ਗਚ੍ਛੰਸ਼੍ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸੂਤਮਸ਼੍ਵਰਤ੍ਨਦ੍ਵਯਮਾਵਯੋਰ੍ਯੋਗ੍ਯੰ ਨੈਤੌ ਪ੍ਰਤਿਦੇਯੌ ਵਾਮਦੇਵਾਯੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗਮਵਾਪ੍ਯ ਸ੍ਵਨਗਰਮੇਤ੍ਯਾਸ਼੍ਵਾਵਨ੍ਤਃਪੁਰੇ(ਅ)ਸ੍ਥਾਪਯਤ੍ ॥ 3-195-43 (23653)
ਅਥਰ੍ਸ਼਼ਿਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਤਰੁਣੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਃ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਪਤ੍ਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਰਮਤੇ ਨ ਮੇ ਵਾਮ੍ਯੌ ਪ੍ਰਤਿਨਿਰ੍ਯਾਤਯਤ੍ਯਹੋ ਕਸ਼਼੍ਟਮਿਤਿ ॥ 3-195-44 (23654)
ਸ ਮਨਸਾ ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਮਾਸਿ ਪੂਰ੍ਣੇ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-195-45 (23655)
ਗਚ੍ਛਾਤ੍ਰੇਯ ਰਾਜਾਨੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਦਿ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਨਿਰ੍ਯਾਤਯੋਗਾਧ੍ਯਾਯਵਾਮ੍ਯਾਵਿਤਿ ਸ ਗਤ੍ਵੈਵੰ ਤੰ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਰਾਜ੍ਞਾਮੇਤਦ੍ਵਾਹਨਮਨਰ੍ਹਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਤ੍ਨਾਨਾਮੇਵੰਵਿਧਾਨਾਂ ਨ ਕਿੰਚਿਤ੍ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮਸ਼੍ਵੈਃ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸਾਧੁ ਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-195-46 (23656)
ਸ ਗਤ੍ਵੈਤਦੁਪਾਧ੍ਯਾਯਾਯਾਚਸ਼਼੍ਟ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਨਮਪ੍ਰਿਯੰ ਵਾਮਦੇਵਃ ਕ੍ਰੋਧਪਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਰਾਜਾਨਮਭਿਗਮ੍ਯਾਸ਼੍ਵਾਰ੍ਥਮਚੋਦਯੰਨ ਚਾਦਦਦ੍ਰਾਜਾ ॥ 3-195-47 (23657)
ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-195-48x (2403)
ਪ੍ਰਪਚ੍ਛ ਵਾਮ੍ਯੌ ਮਮ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਤ੍ਵੰ
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਹਿ ਤੇ ਕਾਰ੍ਯਮਾਭ੍ਯਾਮਸ਼ਕ੍ਯਮ੍।
ਮਾ ਤ੍ਵਾ ਵਧੀਦ੍ਵਰੁਣੋ ਘੋਰਪਾਸ਼ੈ-
ਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ॥ 3-195-48 (23658)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-195-49x (2404)
ਅਨਡ੍ਵਾਹੌ ਸੁਵ੍ਰਤੌ ਸਾਧੁ ਦਾਨ੍ਤਾ-
ਵੇਤਦ੍ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਵਾਹਨੰ ਵਾਮਦੇਵ।
ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਯਾਹਿ ਤ੍ਵੰ ਯਤ੍ਰ ਕਾਮੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ-
ਚ੍ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਵੈ ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੰਵਹਨ੍ਤਿ ॥ 3-195-49 (23659)
ਵਾਮਦਵੇ ਉਵਾਚ। 3-195-50x (2405)
ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਵੈ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੰਵਹਨ੍ਤਿ
ਲੋਕੇ(ਅ)ਮੁਸ਼਼੍ਮਿਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਯਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ।
ਅਸ੍ਮਿਸ੍ਤੁ ਲੋਕੇ ਮਮ ਯਾਨਮੇਤ-
ਦਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧਾਨਾਮਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਰਾਜਨ੍ ॥ 3-195-50 (23660)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-195-51x (2406)
ਚਤ੍ਵਾਰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਾ ਗਰ੍ਦਭਾਃ ਸੰਵਹਨ੍ਤੁ
ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਸ਼੍ਵਤਰ੍ਯੋ ਹਰਯੋ ਵਾਤਰੰਹਾਃ।
ਤੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਯਾਹਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਵਾਹੋ
ਮਮੈਵ ਵਾਮ੍ਯੌ ਨ ਤਵੈਤੌ ਹਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ॥ 3-195-51 (23661)
ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-195-52x (2407)
ਘੋਰੰ ਵ੍ਰਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯੈਤਦਾਹੁ-
ਰੇਤਦ੍ਰਾਜਨ੍ਯਦਿਹਾਜੀਵਮਾਨਃ।
ਅਯਸ੍ਮਯਾ ਘੋਰਰੂਪਾ ਮਹਾਨ੍ਤ-
ਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਵਾ ਯਾਤੁਧਾਨਾਃ ਸੁਰੌਦ੍ਰਾਃ।
ਮਯਾ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਵਧਮੀਪ੍ਸਮਾਨਾ
ਵਹਨ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ਿਤਸ਼ੂਲਾਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਧਾ ॥ 3-195-52 (23662)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-195-53x (2408)
ਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਦੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਾਮਦੇਵ
ਵਾਚਾ ਹਨ੍ਤੁਂ ਮਨਸਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਾ।
ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਸਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਮਿਹ ਪਾਤਯਨ੍ਤੁ
ਮਦ੍ਵਾਕ੍ਯਨੁੰਨਾਃ ਸ਼ਿਤਸ਼ੂਲਾਸਿਹਸ੍ਤਾਃ ॥ 3-195-53 (23663)
[ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-195-54x (2409)
ਮਮੈਤੌ ਵਾਮ੍ਯੌ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਰਾਜਨ੍
ਪੁਨਰ੍ਦਦਾਨੀਤਿ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯ ਮੇ ਤ੍ਵਮ੍।
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਮਮ ਵਾਮ੍ਯੌ ਤ੍ਵਮਸ਼੍ਵੌ
ਯਦ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨੰ ਜੀਵਿਤੁਂ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-195-54 (23664)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-195-55x (2410)
ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾ ਪ੍ਰਸੂਤਾ
ਨ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਸ਼ਾਸ੍ਮ੍ਯਦ੍ਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਹ੍ਯਸਤ੍ਯਮ੍।
ਤਵੈਵਾਜ੍ਞਾਂ ਸੰਪ੍ਰਣਿਧਾਯ ਸਰ੍ਵਾਂ
ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੁਣ੍ਯਲੋਕੰ ਲਭੇਯਮ੍ ॥] 3-195-55 (23665)
ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-195-56x (2411)
ਨਾਨੁਯੋਗਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਵਾਚਾ ਰਾਜਨ੍ਮਨਸਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਾ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਪਸਾ(ਅ)ਨ੍ਵੇਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਂ-
ਸ੍ਤੇਨ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭਵਤਿ ਹਿ ਜੀਵਮਾਨਃ ॥ 3-195-56 (23666)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-195-57x (2412)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਵਾਮਦੇਵੇਨ ਰਾਜਨ੍
ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਘੋਰਰੂਪਾਃ।
ਤੈਃ ਸ਼ੂਲਹਸ੍ਤੈਰ੍ਵਧ੍ਯਮਾਨਃ ਸ ਰਾਜਾ
ਪ੍ਰੋਵਾਚੇਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮੁਚ੍ਚੈਸ੍ਤਦਾਨੀਮ੍ ॥ 3-195-57 (23667)
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕਵੋ ਵਾ ਯਦਿ ਮਾਂ ਤ੍ਯਜੇਯੁ-
ਰ੍ਯੇ ਤੇ ਵਿਧੇਯਾ ਭੁਵਿ ਚਾਨ੍ਯੇ ਮਹੀਪਾਃ।
ਨੋਤ੍ਸ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਵਾਮਦੇਵਸ੍ ਵਾਮ੍ਯੌ
ਨੈਵੰਵਿਧਾ ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-195-58 (23668)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵੰਨੇਵ ਸ ਯਾਤੁਧਾਨੈ-
ਰ੍ਹਤੋ ਜਗਾਮਾਸ਼ੁ ਮਹੀਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੀਸ਼ਃ।
ਤਤੋ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਨਿਪਾਤਿਤ-
ਮਿਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕਵੋ ਵੈ ਦਲਮਭ੍ਯਸ਼਼ਿਞ੍ਚਨ੍ ॥ 3-195-59 (23669)
ਰਾਜ੍ਯੇ ਤਦਾ ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ਸ ਵਿਪ੍ਰਃ
ਪ੍ਰੋਵਾਚੇਦੰ ਵਚਨੰ ਵਾਮਦੇਵਃ।
ਦਲੰ ਰਾਜਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਹਿ ਦੇਯ-
ਮੇਵੰ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮ੍ ॥ 3-195-60 (23670)
ਬਿਭੇਸ਼਼ਿ ਚੇਤ੍ਤ੍ਵਮਧਰ੍ਮਾੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਮੇ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਵਾਦ੍ਯ ਵਾਮ੍ਯੌ।
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਮਦੇਵਸ੍ ਵਾਕ੍ਯੰ
ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ਸੂਤਮੁਵਾਚ ਰੋਸ਼਼ਾਤ੍ ॥ 3-195-61 (23671)
ਏਕੰ ਹਿ ਮੇ ਸਾਯਕੰ ਚਿਤ੍ਰਰੂਪੰ
ਦੁਗ੍ਧੰ ਵਿਸ਼਼ੇਣਾਹਰਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਮ੍।
ਯੇਨ ਵਿਦ੍ਧੋ ਵਾਮਦੇਵਃ ਸ਼ਯੀਤ
ਸੰਦਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ਸ਼੍ਵਭਿਰਾਰ੍ਤਰੂਪਃ ॥ 3-195-62 (23672)
ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-195-63x (2413)
ਜਾਨਾਮਿ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤਵਾਹੰ
ਜਾਤੰ ਮਹਿਸ਼਼੍ਯਾਂ ਸ਼੍ਯੇਨਜਿਤੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ।
ਏਤੰ ਜਹਿ ਤ੍ਵੰ ਮਦ੍ਵਚਨਾਤ੍ਪ੍ਰਣੁੰਨ-
ਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਸਾਯਕੈਰ੍ਘੋਰਰੂਪੈਃ ॥ 3-195-63 (23673)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-195-64x (2414)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਵਾਮਦੇਵੇਨ ਰਾਜੰਨ-
ਨ੍ਤਃਪੁਰੇ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੰ ਜਘਾਨ।
ਸ ਸਾਯਕਸ੍ਤਿਗ੍ਮਤੇਜਾ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦਲਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ॥ 3-195-64 (23674)
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕਵੋ ਹਨ੍ਤ ਚਰਾਮਿ ਵਃ ਪ੍ਰਿਯੰ
ਨਿਹਨ੍ਮੀਮੰ ਵਿਪ੍ਰਮਦ੍ਯ ਪ੍ਰਮਥ੍ਯ।
ਆਨੀਯਤਾਮਪਰਸ੍ਤਿਗ੍ਮਤੇਜਾਃ
ਪਸ਼੍ਯਧ੍ਵੰ ਮੇ ਵੀਰ੍ਯਮਦ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੀਸ਼ਾਃ ॥ 3-195-65 (23675)
ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-195-66x (2415)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਮੇਨੰ ਸਾਯਕੰ ਘੋਰਰੂਪੰ
ਵਿਸ਼਼ੇਣ ਦਿਗ੍ਧੰ ਮਮ ਸੰਦਧਾਸਿ।
ਨ ਤ੍ਵੇਤੰ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵਿਮੋਕ੍ਤੁਂ
ਸੰਧਾਤੁਂ ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਮਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰ ॥ 3-195-66 (23676)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-195-67x (2416)
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕਵਃ ਪਸ਼੍ਤ ਮਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ
ਨ ਵੈ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮ੍ਯੇਸ਼਼ ਸ਼ਰੰ ਵਿਮੋਕ੍ਤੁਮ੍
ਨ ਚਾਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤੁਂ ਨਾਸ਼ਮਭ੍ਯੁਤ੍ਸਹਾਮਿ
ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਵੈ ਜੀਵਤੁ ਵਾਮਦੇਵਃ ॥ 3-195-67 (23677)
ਵੈਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-195-68x (2417)
ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੈਨਾਂ ਮਹੀਸ਼਼ੀਂ ਸਾਯਕੇਨ
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦੇਨਸੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਤ੍ਵਮ੍।
ਤਤਸ੍ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਸ੍ਤੁ
ਤਤੋ ਮੁਨਿੰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ॥ 3-195-68 (23678)
ਯਥਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਵਾਮਦੇਵਾਹਮੇਨੰ
ਦਿਨੇਦਿਨੇ ਸੰਦਿਸ਼ਨ੍ਤੀ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਮ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯਤੀ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾਨਿ
ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੁਣ੍ਯਲੋਕੰ ਲਭੇਯਮ੍ ॥ 3-195-69 (23679)
ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-195-70x (2418)
ਤ੍ਵਯਾ ਤ੍ਰਾਤੰ ਰਾਜਕੁਲੰ ਸ਼ੁਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣੇ
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵਾਪ੍ਰਤਿਮੰ ਦਦਾਨਿ ਤੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਧੀਮੰ ਸ੍ਵਜਨੰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਿ
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਰਾਜ੍ਯੰ ਸੁਮਹਚ੍ਚਾਪ੍ਯਨਿਨ੍ਦ੍ਯੇ ॥ 3-195-70 (23680)
ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-195-71x (2419)
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੇ ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਵੇਵਮੇਸ਼਼
ਵਿਮੁਚ੍ਯਤਾਂ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਾਦਦ੍ਯ ਭਰ੍ਤਾ।
ਸ਼ਿਵੇਨ ਜੀਵਾਮਿ ਸਪੁਤ੍ਰਬਾਨ੍ਧਵੰ
ਵਰੋ ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਮਯਾ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯ ॥ 3-195-71 (23681)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-195-72x (2420)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚ ਸ ਮੁਨੀ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾ-
ਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਪ੍ਰਾਹ ਕੁਰੁਪ੍ਰਵੀਰ।
ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਮੁਦਿਤੋ ਬਭੂਵ
ਵਾਮ੍ਯੌ ਚਾਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦਦੌ ਸੰਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ॥ 3-195-72 (23682)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 195 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-195-7 ਆਸ਼੍ਵਸ੍ਤ ਇਤਿ ਛੇਦਃ ॥ 3-195-16 ਪ੍ਰਯੋਜਨੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍ ॥ 3-195-19 ਅਤਿਮੁਕ੍ਤਾਗਾਰੰ ਵਾਸਨ੍ਤੀਗ੍ਰੁʼਹਮ੍ ॥ 3-195-28 ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੀਯਤੇ ਧਨੋਦ੍ਰੇਕੋ ਜਨਾਨਾਮਵਿਜਾਨਤਾਮ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਧਨੋਦ੍ਰੇਕਃ ਸ਼੍ਰੀਤਪਸੋਰੁਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-195-29 ਪ੍ਤਿਜਾਨੀਹਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਕੁਰੁ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪਯ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮ੍। ਕ੍ਰੋਧੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼ੋਕਜਮ੍। ਅਲੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਾ ਕਰੁ ॥ 3-195-35 ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਹਿਤੰ ਤੇਨ ਰਹਿਤਾਨਿ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਾਨਿ ॥ 3-195-41 ਵਾਮ੍ਯੌ ਵਾਮਦੇਵੀਯੌ ਰਥੇ ਯੁਕ੍ਤੌ ਅਸ਼੍ਵੌ ਅਸ਼੍ਵਤਰੌ ॥ 3-195-44 ਪਤ੍ਰੰ ਵਾਹਨਮ੍ ॥ 3-195-48 ਅਨ੍ਤਰੇ ਭੇਦੇ ॥ 3-195-51 ਵਾਹੋ ਵਾਹਨਮ੍ ॥ 3-195-52 ਯਦੇਤਤ੍ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਸ੍ਵੰ ਆਜੀਵਮਾਨ ਉਪਜੀਵਮਾਨੋਸਿ ਏਤਦਿਹ ਘੋਰਮਨਿਸ਼਼੍ਟਪਾਕੰ ਵ੍ਰਤੰ ਕਰ੍ਮ ਆਹੁਰਿਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ। ਵਹੰਤੁ ਚਤੁਰ੍ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਾਪਯਨ੍ਤੁ ਚਤੁਰ੍ਧਾਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-195-53 ਤ੍ਵਾਂ ਮਾਂ ਹਨ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਤੇ ਮਦੀਯਾਸ੍ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਪਾਤਯਨ੍ਤ੍ਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-195-55 ਅਸਤ੍ਯੰ ਮਿਥ੍ਯਾਵਾਦਿਨਮਪਿ ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਨਾਨੁਸ਼ਾਸ੍ਮਿ ਨ ਦਣ੍ਡਯਾਮਿ। ਅਦ੍ਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਤਵਾਜ੍ਞਾਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਤਵਾਪਰਾਧਾਨ੍ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਸ਼਼੍ਯੇ ਆਜ੍ਞਯਾ ਚ ਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਇਤਿ ਵਰਦ੍ਵਯੰ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ॥ 3-195-56 ਅਨੁਯੋਗਃ ਸ਼ਾਸਨਮ੍। ਅਦਣ੍ਡ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਜਾਤਿਮ੍। ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸੇਵੀ ਸ ਜੀਵਤ੍ਯਨ੍ਯੋ ਨਸ਼੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵਰਦ੍ਵਯਮਪਿ ਨਿਰਰ੍ਥਕਮਿਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-195-58 ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਦਲੋ ਵਾ ਵਿਧੇਯਾ ਮੇ ਯਦਿ ਚੇਮੇ ਵਿਸ਼ੋਪਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਦਲਃ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠੋ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਰਵਿਧੇਯਾ ਆਜ੍ਞਾਕਾਰਿਣਃ ॥ 3-195-59 ਨਿਪਾਤਿਤੰ ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-195-63 ਏਤੰ ਜਹਿ ਤਵ ਸਾਯਕਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪੁਤ੍ਰਮੇਵ ਹਿੰਸਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਤੁ ਮਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-195-67 ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਮਦੇਵੇਨ ਸ੍ਤਮ੍ਭਿਤਹਸ੍ਤਪਾਦੋ ਰਾਜੋਵਾਚ ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕਵ ਇਤਿ ॥ 3-195-68 ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਹਤ੍ਵਾ। ਏਨਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਧ੍ਯਵਸਾਯਜਾਤ੍ਪਾਪਾਤ੍ ॥ 3-195-69 ਏਨੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਦਿਨੇਦਿਨੇ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕਰਾਣਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਸੰਦਿਸ਼ਨ੍ਤੀਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ ਸੇਵਿਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 196
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.196. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 196
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਸੁਖਦੁਃਖਨਿਰੂਪਕਬਕਸ਼ਕ੍ਰਸੰਵਾਦਾਨੁਵਾਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-196-0 (23683)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-196-0x (2421)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ਼੍ਚ।
ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਕੇਨ ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਰਾਸੀਦ੍ਬਕਃ ॥ 3-196-1 (23684)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸ੍ਤੁ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਸ਼੍ਚ ਬਕੋਰਾਜੰਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਨਾਤ੍ਰ ਵਿਚਾਰਣਾ ॥ 3-196-2 (23685)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਭਾਰਤ।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-196-3 (23686)
ਬਕਦਾਲ੍ਭ੍ਯੌ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਸ਼੍ਰੂਯੇਤੇ ਚਿਰਜੀਵਿਨੌ।
ਸਖਾਯੌ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ ਯਤਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀ ਲੋਕਸੰਮਤੌ ॥ 3-196-4 (23687)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਗਵਨ੍ਬਕਸ਼ਕ੍ਰਸਮਾਗਮਮ੍।
ਸੁਖਦੁਃਖਸਮਾਯੁਕ੍ਤੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਕਥਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-196-5 (23688)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-196-6x (2422)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਦੇਵਾਸੁਰੇ ਰਾਜਨ੍ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣੇ।
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਲੋਕਾਧਿਪੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-196-6 (23689)
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯੇ ਸਸ੍ਯਸੰਪਦ ਉਤ੍ਤਮਾਃ।
ਨਿਰਾਮਯਾਃ ਸੁਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਾਃ।
ਮੁਦਿਤਸ਼੍ਚ ਜਨਃ ਸਰ੍ਵਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-196-7 (23690)
ਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਮੁਦਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਬਲਨਿਸ਼਼ੂਦਨਃ।
ਤਤਸ੍ਤੁ ਮੁਦਿਤੋਰਾਜਨ੍ਦੇਵਰਾਜਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ ॥ 3-196-8 (23691)
ਐਰਾਵਤੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮੁਦਿਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ ਨਦੀਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ ॥ 3-196-9 (23692)
ਨਗਰਾਣਿ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਿ ਘੇਟਾਞ੍ਜਨਪਦਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਦਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਃ ॥ 3-196-10 (23693)
ਉਦਪਾਨੰ ਪ੍ਰਪਾ ਵਾਪੀ ਤਟਾਕਾਨਿ ਸਰਾਂਸਿ ਚ।
ਨਾਨਾਬ੍ਰਹ੍ਰਹ੍ਮਸਮਾਚਾਰੈਃ ਸੇਵਿਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤਤਮੈਃ ॥ 3-196-11 (23694)
ਤਤੋ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਰਮ੍ਯਾਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵ੍ਯਾਂ ਰਾਜਞ੍ਛਤਕ੍ਰਤੁਃ।
ਤਤ੍ਰ ਰਮ੍ਯੇ ਸ਼ਿਵੇ ਦੇਸ਼ੇ ਬਹੁਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸਮਾਕੁਲੇ ॥ 3-196-12 (23695)
ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਰਮ੍ਯਾਯਾਂ ਸਮੁਦ੍ਰਾਭ੍ਯਾਸ਼ਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਰਮ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮਪਦੇ ਰਮ੍ਯੇ ਬਕੰ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਦੇਵਰਾਟ੍ ॥ 3-196-13 (23696)
ਬਕਸ੍ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਢੰ ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਪਾਦ੍ਯਾਸਨਾਰ੍ਥਦਾਨੇਨ ਫਲਮੂਲੈਰਥਾਰ੍ਚਯਤ੍ ॥ 3-196-14 (23697)
ਸੁਖੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਵਰਦਸ੍ਤਤਸ੍ਤੁ ਬਲਸੂਦਨਃ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਬਕੰ ਦੇਵੰ ਉਵਾਚ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-196-15 (23698)
ਸ਼ਤੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਮੁਨੇ ਜਾਤਸ੍ਯ ਤੇ(ਅ)ਨਘ।
ਸਮਾਖ੍ਯਾਹਿ ਮਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਿੰ ਦੁਃਖੰ ਚਿਰਜੀਵਿਨਾਮ੍ ॥ 3-196-16 (23699)
ਬਕ ਉਵਾਚ। 3-196-17x (2423)
ਅਪ੍ਰਿਯੈਃ ਸਹ ਸੰਵਾਸਃ ਪ੍ਰਿਯੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਿਨਾਭਵਃ।
ਅਸਦ੍ਭਿਃ ਸੰਪ੍ਰਯੋਗਸ਼੍ਚ ਤਦ੍ਦੁਃਖੰ ਚਿਰਜੀਵਿਨਾਮ੍ ॥ 3-196-17 (23700)
ਪੁਤ੍ਰਦਾਰਵਿਨਾਸ਼ੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮਪਿ।
ਪਰੇਸ਼਼੍ਵਾਯਤ੍ਤਤਾ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਕਿੰਨੁ ਦੁਃਖਤਰੰ ਤਤਃ ॥ 3-196-18 (23701)
ਨਾਨ੍ਯਦ੍ਦੁਃਖਤਰੰ ਕਿੰਚਿਲ੍ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ।
ਅਰ੍ਥੈਰ੍ਵਿਹੀਨਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਏਰੈਃ ਸੰਪਰਿਭੂਯਤੇ ॥ 3-196-19 (23702)
ਅਕੁਲਾਨਾਂ ਕੁਲੇ ਭਾਵੰ ਕੁਲੀਨਾਨਾਂ ਕੁਲਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍।
ਸੰਯੋਗੰ ਵਿਪ੍ਰਯੋਗੰ ਚ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚਿਰਜੀਵਿਨਃ ॥ 3-196-20 (23703)
ਅਪਿਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੇਵੈਤਤ੍ਤਵ ਦੇਘ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋ।
ਅਕੁਲਾਨਾਂ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਕਥੰ ਕੁਲਵਿਪਰ੍ਯਯਃ ॥ 3-196-21 (23704)
ਦੇਵਦਾਨਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਵਿਪਰ੍ਯਾਸੰ ਕਿੰਨੁ ਦੁਃਖਤਰੰ ਤਤਃ ॥ 3-196-22 (23705)
ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਸ਼੍ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲੇਯਵਸ਼ਾਨੁਗਾਃ।
ਆਢ੍ਯੈਰ੍ਦਰਿਦ੍ਰਾ(ਅ)ਵਮਤਾਃ ਕਿੰਨੁ ਦੁਃਖਤਰੰ ਤਤਃ ॥ 3-196-23 (23706)
ਲੋਕੇ ਵੈਧਰ੍ਮ੍ਯਮੇਤਤ੍ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਤੇ ਬਹੁਵਿਸ੍ਤਰਮ੍।
ਹੀਨਜ੍ਞਾਨਾਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਕੋਵਿਦਾਃ।
ਬਹੁਦੁਃਖਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਮਾਨੁਸ਼਼੍ਯਮਿਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-196-24 (23707)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-196-25x (2424)
ਪੁਨਰੇਵ ਮਹਾਭਾਗ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤ।
ਸਮਾਖ੍ਯਾਹਿ ਮਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਿੰ ਸੁਖੰ ਚਿਰਜੀਵਿਨਾਮ੍ ॥ 3-196-25 (23708)
ਬਕ ਉਵਾਚ। 3-196-26x (2425)
ਅਸ਼਼੍ਟਮੇ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੇ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ਾਕੰ ਯਃ ਪਚਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹੇ।
ਕੁਮਿਤ੍ਰਾਣ੍ਯਨਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ ਕਿੰ ਵੈ ਸੁਖਤਰੰ ਤਤਃ ॥ 3-196-26 (23709)
ਯਤ੍ਰਾਹਾਨਿ ਨ ਗਣ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨੈਨਮਾਹੁਰ੍ਮਹਾਸ਼ਨਮ੍।
ਅਪਿ ਸ਼ਾਕੰ ਪਚਾਨਸ੍ਯ ਸੁਖੰ ਵੈ ਮਘਵਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 3-196-27 (23710)
ਆਰ੍ਜਿਤੰ ਸ੍ਵੇਨ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਨਾਪ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਕੰਚਨ।
ਫਲਸ਼ਾਕਮਪਿ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਹ੍ਯਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 3-196-28 (23711)
ਪਰਸ੍ਯ ਤੁ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਭੋਕ੍ਤੁਃ ਪਰਿਭੂਤਸ੍ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਸੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਪਿ ਨ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਵਿਕਲ੍ਪੋ(ਅ)ਯਮਤਃ ਸਤਾਮ੍ ॥ 3-196-29 (23712)
ਸ਼੍ਵਵਦ੍ਧਿ ਲੋਲੁਪੋ ਯਸ੍ਤੁ ਪਰਾੰਨੰ ਭੋਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਧਿਗਸ੍ਤੁ ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਭੁਕ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਪਣਸ੍ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-196-30 (23713)
ਯੋ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਤਿਥਿਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਃ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਯੰਨਾਨਿ ਯੋ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਕਿੰ ਵੈ ਸੁਖਤਰੰ ਤਤਃ ॥ 3-196-31 (23714)
ਅਤੋ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਰੰ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਪੂਤੰ ਕਿੰਚਿਤਚ੍ਛਤਕ੍ਰਤੋ।
ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਤ੍ਵਤਿਥਿਭ੍ਯੋ(ਅ)ੰਨੰ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਤੇਨੈਵ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 3-196-32 (23715)
ਤਾਵਤਾਂ ਗੋਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਦਾਯਕਃ।
ਯਦੇਨੋ ਯੌਵਨਕ੍ਰੁʼਤੰਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨਸ਼੍ਯਤੇ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-196-33 (23716)
ਰਸਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ ਭੁਕ੍ਤਸ੍ ਦ੍ਵਿਜਸ੍ਯ ਤੁ ਕਰੇ ਗਤਮ੍।
ਯਦ੍ਵਾਰਿ ਵਾਰਿਣਾ ਸਿਞ੍ਚੇਤ੍ਤਦ੍ਧ੍ਯੇਨਸ੍ਤਰਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ ॥ 3-196-34 (23717)
ਏਤਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵੈ ਬਹ੍ਵੀਃ ਕਥਯਿਤ੍ਵਾ ਕਥਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ।
ਬਕੇਨ ਸਹ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰ ਆਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਗਤਃ ॥ 3-196-35 (23718)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਣਅਣਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 196 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-196-1 ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਬਕਃ ਕਿਲ ਭਵਤੋ ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਰਾਸੀਚ੍ਚੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-196-12 ਯਹ੍ਨੋਤ੍ਸਵਵਤੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਧ੍ਵੀਂ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਰਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-196-21 ਆਕੁਲਾਨਾਂ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਕਥੰ ਕਾਲਵਿਪਰ੍ਯਯਃ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-196-34 ਦ੍ਵਿਜਸ੍ਯ ਤੁ ਕਰੇ ਹੁਤਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 197
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.197. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 197
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਮਹਿਮਖ੍ਯਾਪਕਸ਼ਿਬਿਚਰਿਤ੍ਰਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-197-0 (23719)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-197-0x (2426)
ਤਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪੁਨਰ੍ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮੂਚੁਃ ॥ 3-197-1 (23720)
ਕਥਿਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਰਾਜਨ੍ਯਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮਿਦਾਨੀਂ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਮਹ ਇਤਿ ਤਾਨੁਵਾਚ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਮਿਦਾਨੀਂ ਰਾਜਨ੍ਯਾਨਾਂ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮਿਤਿ ॥ ਕੁਰੂਣਾਮਨ੍ਯਤਮਃ ਸੁਹੋਤ੍ਰੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਨਭਿਗਮ੍ਯ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯਰਥਸ੍ਥਮੇਵ ਰਾਜਾਨਮੌਸ਼ੀਨਰੰ ਸ਼ਿਬਿੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਭਿਮੁਖੰ ਤੌ ਸਮੇਤ੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰੇਣ ਯਥਾਵਯਃ ਪੂਜਾਂ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯ ਗੁਣਸਾਮ੍ਯੇਨ ਪਰਸ੍ਪਰੇਣ ਤੁਲ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨੌ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਨ ਦਦਤੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨਾਰਦਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਤ੍ਕਿਮਿਦੰ ਭਵਨ੍ਤੌ ਪਰਸ੍ਪਰਸ੍ਯ ਪਨ੍ਥਾਨਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਇਤਿ ॥ 3-197-2 (23721)
ਤਾਵੂਚਤੁਰ੍ਨਾਰਦੰ ਨੈਤਦ੍ਭਗਵਨ੍ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਕਰ੍ਤ੍ਰਾਦਿਭਿਰ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ ਪਨ੍ਥਾ ਉਪਦਿਸ਼੍ਯਤੇ ਸਮਰ੍ਥਾਯ ਵਾ ਆਵਾਂ ਚ ਸਖ੍ਯੰ ਪਰਸ੍ਪਰੇਣੋਪਗਤੌ ਤਚ੍ਚਾਵਧਾਨਤੋ(ਅ)ਤ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਧਰੋਤ੍ਤਰੰ ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਮ੍ ॥
ਨਾਰਦਸ੍ਤ੍ਵੇਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ਼੍ਲੋਕਤ੍ਰਯਮਪਠਤ੍ ॥ 3-197-3 (23722)
ਕ੍ਰੂਰਃ ਕੌਰਵ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਦਵੇ ਮ੍ਰੁʼਦੁਃ ਕ੍ਰੂਰੇ ਚ ਕੌਰਵ।
ਸਾਧੁਸ਼੍ਚਾਸਾਧਵੇ ਸਾਧੁਃ ਸਾਧਵੇ ਨਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਕਥਮ੍ ॥ 3-197-4 (23723)
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ਤਗੁਣੰ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨਾਸ੍ਤਿ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਨਿਰ੍ਣਯਃ।
ਔਸ਼ੀਨਰਃ ਸਾਧੁਸ਼ੀਲੋ ਭਵਤੋ ਵੈ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-197-5 (23724)
ਜਲੇਤ੍ਕਦਰ੍ਯੰ ਦਾਨੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨਾਨ੍ਰੁʼਤਵਾਦਿਨਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾ ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾਣਮਸਾਧੁਂ ਸਾਧੁਨਾ ਜਯੇਤ੍ ॥ 3-197-6 (23725)
ਤਦੁਭਾਵੇਵ ਭਵਨ੍ਤਾਵੁਦਾਰੌ ਯ ਇਦਾਨੀਂ ਭਵਦ੍ਭ੍ਯਾਮਨ੍ਯਤਮਃ ਸੋਪਸਰ੍ਪਤੁ ਏਤਦ੍ਵੈ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾਵ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਨਾਰਦੋ ਬਭੂਵ ॥ ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੌਰਵ੍ਯਃ ਸ਼ਿਬਿੰ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਬਹੁਕਰ੍ਮਭਿਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯਯੌ ॥ 3-197-7 (23726)
ਤਦੇਤਦ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਮਹਾਭਾਗ੍ਯਮਪ੍ਯੁਕ੍ਤਵਾੰਨਾਰਦਃ ॥ 3-197-8 (23727)
॥ ਇਤਿਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਖ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 197 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-197-3 ਨੈਤਤ੍ ਯਤ੍ਪਨ੍ਥਾਸ੍ਤ੍ਯਾਜ੍ਯ ਇਤ੍ਯੇਤੰਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਃ ਪੂਰ੍ਵੇਤਿ। ਪੂਰ੍ਵੇ ਚ ਤੇ ਕਰ੍ਮਕਰ੍ਤ੍ਰਾਦਯਸ਼੍ਚੇਤਿ ਵਿਗ੍ਰਹਃ। ਅਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁʼਵਕ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯ ਆਦਿਸ਼ਬ੍ਦਾਰ੍ਥਃ। ਅਵਧਾਨਤੋ ਵਿਚਾਰਤਃ। ਅਧਰੇਤਿ। ਆਵਯੋਸ੍ਤਾਰਤਮ੍ਯੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-197-4 ਪੂਰ੍ਵਾਰ੍ਧੇ ਖਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਸਾਧੁਤ੍ਵੰ ਵੈ ਕਥੰ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-197-8 ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ਼ਿਬੇਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 198
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.198. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 198
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਵਿਪ੍ਰਾਯ ਗੋਪ੍ਰਦਾਨਰੂਪਯਵਾਤਿਚਰਿਤਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-198-0 (23728)
[*ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-198-0x (2427)
ਇਦਮਨ੍ਯਚ੍ਛ੍ਰੂਤਾਂ ਯਯਾਤਿਰ੍ਨਾਹੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਾ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਥਃ ਪੌਰਜਨਾਵ੍ਰੁʼਤ ਆਸਾਂਚਕ੍ਰੇ ॥ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਪੇਤ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ਭੋ ਰਾਜਨ੍ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੇਯੰ ਸਮਯਾਦਿਤਿ ਰਾਜੋਵਾਚ ॥ 3-198-1 (23729)
ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਭਗਵਾਨ੍ਸਮਯਮਿਤਿ ॥ 3-198-2 (23730)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-198-3x (2428)
ਵਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ਣੰ ਪਰਮੰ ਜੀਵਲੋਕੇ
ਕੁਰ੍ਯਾੰਨਰਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਯਾਚ੍ਯਮਾਨਃ।
ਤੰ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਕਥੰ ਤੁ ਰਾਜ-
ਨ੍ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਵਾਨ੍ਦਯਿਤੰ ਚ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ॥ 3-198-3 (23731)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-198-4x (2429)
ਨਚਾਨੁਕੀਰ੍ਤਯੇ ਦਦ੍ਯ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ
ਅਯਾਚ੍ਯਮਰ੍ਥੰ ਨ ਚ ਸੰਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਮਰ੍ਥੰ ਚ ਸੰਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ
ਤੰ ਚਾਪਿ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਸੁਖੀ ਭਵਾਮਿ ॥ 3-198-4 (23732)
ਦਦਾਮਿ ਤੇ ਰੋਹਿਣੀਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰੰ
ਪ੍ਰਿਯੋ ਹਿ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯਾਚਮਾਨਃ।
ਨ ਮੇ ਮਨਃ ਕੁਪ੍ਯਤਿ ਯਾਚਮਾਨੇ
ਦਤ੍ਤੰ ਨ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਕਦਾਚਿਦਰ੍ਥਮ੍ ॥ 3-198-5 (23733)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਾਜਾ ਗੋਸਹਸ੍ਰੰ ਦਦੌ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਂਸ਼੍ਚ ਗਵਾਂ ਸਹਸ੍ਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਇਤਿ ॥ 3-198-6 (23734)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 198 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-198-3 ਵਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ਣੰ ਯਾਚਕਸ੍ਯ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਮ੍। ਪ੍ਰੀਤ੍ਯੈਵ ਦਦਾਸਿ ਚੇਤ੍ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-198-4 ਹੇ ਦਦ੍ਯ ਦਦੋ ਹਾਨੰ ਤਦਰ੍ਹ ॥ 3-198-5 ਰੋਹਿਣੀਨਾਂ ਗਵਾਮ੍ ॥ * - ਏਤਦਾਦ੍ਯਧ੍ਯਾਯਤ੍ਰਯੰ ਸ਼਼ੋਢਸ਼ਗਦ੍ਯਾਧਿਕੰ ਝ. ਪੁਸ੍ਤਕਏਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਨੇਤਰਕੋਸ਼ੇਸ਼਼ੁ।ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 199
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.199. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 199
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਸੇਦੁਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦਰ੍ਭਚਰਿਤਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-199-0 (23735)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-199-0x (2430)
ਭੂਯ ਏਵ ਮਹਾਭਾਗ੍ਯੰ ਕਥ੍ਯਤਾਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-199-1 (23736)
ਅਥਾਚਸ਼਼੍ਟ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਰਾਜ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦਰ੍ਭਸੇਦੁਕਨਾਮਾਨੌ ਰਾਜਾਨੌ ਨਤਿਮਾਰ੍ਗਰਤਾਵਸ੍ਤ੍ਰੋਪਾਸ੍ਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਨੌ ॥ 3-199-2 (23737)
ਸੇਦੁਕੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦਰ੍ਭਸ੍ ਬਾਲਸ੍ਯੈਵ ਉਪਾਂਸ਼ੁਵ੍ਰਤਮਭ੍ਯਜਾਨਾਤ੍ ਕੁਪ੍ਯਮਦੇਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ॥ 3-199-3 (23738)
ਅਥ ਤੰ ਸੇਦੁਕੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵੇਦਾਧ੍ਯਯਨਸੰਪੰਨ ਆਸ਼ਿਸ਼਼ੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੀ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-199-4 (23739)
ਅਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰੰ ਮੇ ਭਵਾਨ੍ਦਦਾਤ੍ਵਿਤਿ ॥ ਤੰ ਸੇਦੁਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-199-5 (23740)
ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਭਵੋ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੰ ਦਾਤੁਮਿਤਿ ॥ 3-199-6 (23741)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਗਚ੍ਛ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦਰ੍ਭਸਕਾਸ਼ਮ੍ ॥ ਰਾਜਾ ਪਰਮਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਤੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ॥ ਸ ਤੇ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ਤਸ੍ਯੈਤਦੁਪਾਂਸ਼ੁਵ੍ਰਤਮਿਤਿ ॥ 3-199-7 (23742)
ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦਰ੍ਭਸਕਾਸ਼ੰ ਗਤ੍ਵਾ ਅਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰਮਯਾਚਤ ॥ ਸ ਰਾਜਾ ਤੰ ਕਸ਼ੇਨਾਤਾਡਯਤ੍ ॥ 3-199-8 (23743)
ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ਕਿੰ ਹਿੰਸ੍ਯਨਾਗਸੰ ਮਾਮਿਤਿ ॥ 3-199-9 (23744)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤੰ ਸ਼ਪਨ੍ਤੰ ਰਾਜਾ(ਅ)(ਅ)ਹ ॥ ਵਿਪ੍ਰ ਕਿੰ ਯੋ ਨ ਦਦਾਤਿ ਤੁਭ੍ਯਮੁਤਾਹੋਸ੍ਵਿਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਮੇਤਤ੍ ॥ 3-199-10 (23745)
ਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-199-11x (2431)
ਰਾਜਾਧਿਰਾਜ ਤਵ ਸਮੀਪੰ ਸੇਦੁਕੇਨ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੋ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮਾਗਤਃ ਤੇਨਾਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਮਯਾ ਤ੍ਵੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋਸਿ ॥ 3-199-11 (23746)
ਪੂਰ੍ਵਾਹ੍ਣੇ ਤੇ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯੋ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਬਲਿਰਾਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ ਯੋ ਹਨ੍ਯਤੇ ਕਸ਼ਯਾ ਕਥੰ ਮੋਘੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪਣੰ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-199-12 (23747)
3-199-13 (23748)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯ ਦੈਵਸਿਕਾਮੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਦਾਤ੍ ॥ ਅਧਿਕਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਮੂਲ੍ਯਮੇਵਾਦਾਦਿਤਿ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-199-3 ਉਪਾਂਸ਼ੁ ਬਹਿਰਨੁਦ੍ਧਾਟਿਤਮ੍। ਕੁਪ੍ਯੰ ਸ੍ਵਰ੍ਣਰੂਪ੍ਯਾਦਨ੍ਯਤ੍ ॥ 3-199-8 ਕਸ਼ੇਨ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਮਾਰ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-199-9 ਹਿੰਸਿ ਹਿਨਸ੍ਸਿ ਤਾਡਯਸਿ ॥ 3-199-10 ਸ਼ਪਨ੍ਤੰ ਸ਼ਾਪੰ ਦਿਤ੍ਸਨ੍ਤਮ੍। ਹੇ ਵਿਪ੍ ਯੋ ਨ ਦਦਾਤਿ ਸ੍ਵੀਯੰ ਧਨੰ ਤੁਭ੍ਯੰ ਤਸ੍ਮੈ ਵਾ ਏਤਤ੍ ਸ਼ਾਪਦਾਨੰ ਉਚਿਤਮ੍। ਉਤਾਹੋਸ੍ਵਿਤ੍ ਏਤਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਯੋਗ੍ਯੰ ਸ੍ਵੋਯਮਪਿ ਦਿਤ੍ਸੰਨ ਸ਼ਾਪਯੋਗ੍ਯਃ ਨਾਪਿ ਸ਼ਾਨਤਿਧਰ੍ਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ਼ਾਪੰ ਦਾਤੁਮਰ੍ਹਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-199-12 ਕ੍ਸ਼਼ੇਪਣੰ ਦੂਰੀਕਰਣਮ੍। ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਸ ਪ੍ਰਸਾਦਨੀਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-199-13 ਦੈਵਸਿਕਾਂ ਏਕਦਿਵਸਜਾਤਾਮੁਤ੍ਪਤਤਿੰ ਧਨਸ੍ਯ। ਸ੍ਵਨਿਯਮਭਙ੍ਗਾਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਦਣ੍ਡਯਿਤੁਮਪਿ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਾਦਧਿਕੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸਾਦਯਿਤੁਮਪਿ ਸਮਰ੍ਥਾ ਰਾਜਾਨ ਇਤਿ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 200
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.200. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 200
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਪ੍ਰਤਿ ਸ਼੍ਯੇਨਾਤ੍ਕਪੋਤਰਕ੍ਸ਼਼ਣਰੂਪਸ਼ਿਬਿਚਰਿਤਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-200-0 (23749)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-200-0x (2432)
ਦੇਵਾਨਾਂ ਕਥਾ ਸੰਜਾਤਾ ਮਹੀਤਲੰ ਗਤ੍ਵਾ ਮਹੀਪਤਿੰ ਸ਼ਿਬਿਮੌਸ਼ੀਨਰੰ ਸਾਧ੍ਵੇਨੰ ਸ਼ਿਬਿੰ ਜਿਜ੍ਞਾਸ੍ਯਾਮ ਇਤਿ ॥ ਏਵੰ ਭੋ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਨੀਨ੍ਦ੍ਰਾਵੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤਾਮ੍ ॥ 3-200-1 (23750)
ਅਗ੍ਨਿਃ ਕਪੋਤਰੂਪੇਣ ਤਮਭ੍ਯਧਾਵਦਾਮਿਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸ਼੍ਯੇਨਰੂਪੇਣ ॥ 3-200-2 (23751)
ਅਥ ਕਪੋਤੋ ਰਾਜ੍ਞੋ ਦਿਵ੍ਯਾਸਨਾਸੀਨਸ੍ਯੋਤ੍ਸਙ੍ਗੰ ਨ੍ਯਪਤਤ੍ ॥ 3-200-3 (23752)
ਅਥ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ਪ੍ਰਾਣਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਯੇਨਾਦ੍ਭੀਤੋ ਭਵਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਣਾਰ੍ਥੀ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-200-4 (23753)
ਵਸੁ ਦਦਾਤੁ ਅਨ੍ਤਵਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ਘੋਰੰ ਕਪੋਤਸ੍ਯ ਨਿਪਾਤਮਾਹੁਃ ॥ 3-200-5 (23754)
ਅਥ ਕਪੋਤੋ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ਪ੍ਰਾਣਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਯੇਨਾਦ੍ਭੀਤੋ ਭਵਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਣਾਰ੍ਥੀ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ਅਙ੍ਗੈਰਙ੍ਗਾਨਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਰ੍ਥੀ ਮੁਨਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਣਾਂਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ॥ 3-200-6 (23755)
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੇਨ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਣੰ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ॥ ਤਪਸਾ ਦਮੇਨ ਯੁਕ੍ਤਮਾਚਾਰ੍ਯਸ੍ਯਾਪ੍ਰਤਿਕੂਲਭਾਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ ਏਵੰਯੁਕ੍ਤਮਪਾਪੰ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ॥ 3-200-7 (23756)
ਗਦਾਮਿ ਵੇਦਾਨਵਿਚਿਨੋਮਿ ਛਨ੍ਦਃ
ਸਰ੍ਵੇਵੇਦਾ ਅਕ੍ਸ਼਼ਰਸ਼ੋ ਮੇ ਅਧੀਤਾਃ।
ਨ ਸਾਧੁ ਦਾਨੰ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਦਾਨੰ
ਮਾ ਪ੍ਰਾਦਾਃ ਸ਼੍ਯੇਨਾਯ ਨ ਕਪੋਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ॥ 3-200-8 (23757)
ਅਥ ਸ਼੍ਯੇਨੋ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-200-9 (23758)
ਪਰ੍ਯਾਯੇਣ ਵਸਤਿਰ੍ਵਾ ਭਵੇਸ਼਼ੁ
ਸਰ੍ਗੇ ਜਾਤਃ ਪੂਰ੍ਵਮਸ੍ਮਾਤ੍ਕਪੋਤਾਤ੍।
ਤ੍ਵਮਾਦਦਾਨੋ(ਅ)ਥ ਕਪੋਤਮੇਨੰ
ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਰਾਜਨ੍ਵਿਘ੍ਨਕਰ੍ਤਾ ਭਵੇਥਾਃ ॥ 3-200-10 (23759)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-200-11x (2433)
ਕੇਨੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਜਾਤੁ ਪਰਾ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ
ਵਾਗੁਚ੍ਯਮਾਨਾ ਸ਼ਕਨੇਨ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ।
ਯਾਂ ਵੈ ਕਪੋਤੋ ਵਦਤੇ ਯਾਂ ਚ ਸ਼੍ਯੇਨ
ਉਭੌ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਕਥਮਸ੍ਤੁ ਸਾਧੁ ॥ 3-200-11 (23760)
ਨਾਸ੍ਯ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਕਾਲੇ
ਨਾਸ੍ਯ ਬੀਜੰ ਰੋਹਤਿ ਕਾਲ ਉਪ੍ਤਮ੍।
ਭੀਤੰ ਪ੍ਰਪੰਨੰ ਯੋ ਹਿ ਦਦਾਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵੇ
ਨ ਤ੍ਰਾਣੰ ਲਭੇਤ੍ਰਾਣਮਿਚ੍ਛਨ੍ਸ ਕਾਲੇ ॥ 3-200-12 (23761)
ਜਾਤਾ ਹ੍ਰਸ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾ ਪ੍ਰਮੀਯਤੇ
ਸਦਾ ਨ ਵਾਸੰ ਪਿਤਰੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਕੁਰ੍ਵਤੇ।
ਭੀਤੰ ਪ੍ਰਪੰਨੰ ਯੋ ਹਿ ਦਦਾਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵੇ
ਨਾਸ੍ਯ ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਹਵ੍ਯਮ੍ ॥ 3-200-13 (23762)
ਮੋਘਮੰਨੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਚਾਪ੍ਰਚੇਤਾਃ
ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਲ੍ਲੋਕਾਦ੍ਧਸ਼੍ਯਤਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਵ।
ਭੀਤੰ ਪ੍ਰਪੰਨੰ ਯੋ ਹਿ ਦਦਾਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵੇ
ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਹਰਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਵਜ੍ਰਮ੍ ॥ 3-200-14 (23763)
ਉਕ੍ਸ਼਼ਾਣੰ ਪਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਹ ਓਦਨੇਨ
ਅਸ੍ਮਾਤ੍ਕਪੋਤਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿ ਤੇ ਨਯਨ੍ਤੁ।
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਸ਼ੇ ਰਮਸੇ(ਅ)ਤੀਵ ਸ਼੍ਯੇਨ
ਤਤ੍ਰਮਾਂਸੰ ਸ਼ਿਵਯਸ੍ਤੇ ਵਹਨ੍ਤੁ ॥ 3-200-15 (23764)
ਸ਼੍ਯੇਨ ਉਵਾਚ। 3-200-16x (2434)
ਨੋਕ੍ਸ਼਼ਾਣੋ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯੇਯੰ ਨ ਚਾਨ੍ਯ
ਦਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਂਸਮਧਿਕੰ ਵਾ ਕਪੋਤਾਤ੍।
ਦੇਵੈਰ੍ਦਤ੍ਤਃ ਸੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਮਮੈਸ਼਼ ਭਕ੍ਸ਼਼-
ਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਦਦਸ੍ਵ ਸ਼ਕੁਨਾਨਾਮਭਾਵਾਤ੍ ॥ 3-200-16 (23765)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-200-17x (2435)
ਉਕ੍ਸ਼਼ਾਣੰ ਵੇਹਤਮਨੂਨੰ ਨਯਨ੍ਤੁ
ਤੇ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਮਮੈਵ।
ਭਯਾਹਿਤਸ੍ ਦਾਯੰ ਮਮਾਨ੍ਤਿਕਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਮ੍ਨਾਯੰ ਤੁ ਤ੍ਵੰ ਹ੍ਯੇਨੰ ਮਾ ਹਿੰਸੀਃ ॥ 3-200-17 (23766)
ਤ੍ਯਜੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨਨੈਵ ਦਦ੍ਯਾਂ ਕਪੋਤੰ
ਸੌਮ੍ਯੋ ਹ੍ਯਯੰ ਕਿੰ ਨ ਜਾਨਾਸਿ ਸ਼੍ਯੇਨ।
ਯਥਾ ਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਮਾ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੇਹ ਸੌਮ੍ਯ
ਨਾਹੰ ਕਪੋਤਮਰ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਕਥੰਚਿਤ੍ ॥ 3-200-18 (23767)
ਯਥਾ ਮਾਂ ਵੈ ਸਾਧੁਵਾਦੈਃ ਪ੍ਰਸੰਨਾਃ
ਪ੍ਰਸ਼ੰਸੇਯੁਃ ਸ਼ਿਬਯਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਤੁ।
ਯਥਾ ਸ਼੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਿਯਮੇਵ ਕੁਰ੍ਯਾਂ
ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਮਾਂ ਯਦ੍ਵਦੇਸ੍ਤਤ੍ਕਰੋਮਿ ॥ 3-200-19 (23768)
ਸ਼੍ਯੇਨ ਉਵਾਚ। 3-200-20x (2436)
ਊਰੋਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਦੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ੍ਵਪਿਸ਼ਿਤੰ ਤਾਵਦ੍ਰਾਜਨ੍ਯਾਵਨ੍ਮਾਂਸੰ ਕਪੋਤੇਨ ਸਮਮ੍ ॥ ਤਥਾ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਾਧੁ ਤ੍ਰਾਤਃ ਕਪੋਤਃ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸੇਯੁਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਬਯ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਪ੍ਰਿਯੰ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਮੇਤਿ ॥ 3-200-20 (23769)
ਅਥ ਸ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਦੂਰੋਰੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ੍ਵਮਾਂਸਪੇਸ਼ੀਂ ਤੁਲਯਾਧਾਰਯਤ੍ ॥ ਗੁਰੁਤਰ ਏਵ ਕਪੋਤ ਆਸੀਤ੍ ॥ 3-200-21 (23770)
ਪੁਨਰਨ੍ਯਮੁਚ੍ਚਕਰ੍ਤ ਗੁਰੁਤਰ ਏਵ ਕਪੋਤਃ ॥ ਏਵੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਧਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰੰ ਤੁਲਾਯਾਮਾਰੋਪਯਾਮਾਸ ਰਤਤ੍ਤਥਾਪਿ ਗੁਰੁਤਰ ਏਵ ਕਪੋਤ ਆਸੀਤ੍ ॥ 3-200-22 (23771)
ਅਥ ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤੁਲਾਮਾਰੁਰੋਹ ॥ ਨ ਚ ਵ੍ਯਲੀਕਮਾਸੀਦ੍ਰਾਜ੍ਞ ਏਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਵ ਤ੍ਰਾਤ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਲੀਯਤ ਸ਼੍ਯੇਨਃ ਅਥ ਰਾਜਾ ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-200-23 (23772)
ਕਪੋਤੰ ਵਿਦ੍ਯੁਃ ਸ਼ਿਵਯਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਕਪੋਤ
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤੇ ਸ਼ਕੁਨੇ ਕੋ ਨੁ ਸ਼੍ਯੇਨਃ।
ਨਾਨੀਸ਼੍ਵਰ ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਜਾਤੁ ਕੁਰ੍ਯਾ-
ਦੇਤੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਭਗਵਨ੍ਮੇ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ॥ 3-200-24 (23773)
ਕਪੋਤ ਉਵਾਚ। 3-200-25x (2437)
ਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰੋ(ਅ)ਹੰ ਜ੍ਵਲਨੋ ਧੂਮਕੇਤੁ-
ਰਥੈਵ ਸ਼੍ਯੇਨੋ ਵਜ੍ਰਹਸ੍ਤਃ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ।
ਸਾਧੁ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੰ ਸੌਰਥੇਯ
ਨੌ ਜਿਜ੍ਞਾਸਯਾ ਤ੍ਵਤ੍ਸਕਾਸ਼ੰਪ੍ਰਪੰਨੌ ॥ 3-200-25 (23774)
ਯਾਮੇਤਾਂ ਪੇਸ਼ੀਂ ਮਮ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਯਾਯ
ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਭਵਾਨਸਿਨੋਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਾਜਨ੍।
ਏਤਦ੍ਵੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ ਸ਼ਿਵੰ ਕਰੋਮਿ
ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਣੰ ਰੁਚਿਰੰ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਮ੍ ॥ 3-200-26 (23775)
ਏਤਾਸਾਂ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਾਲਯਿਤਾ ਯਸ਼ਸ੍ਵੀ
ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਮਥ ਸੰਮਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਏਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਜਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ
ਕਪੋਤਰੋਮੇਤਿ ਚ ਤਸ੍ਯ ਨਾਮ ॥ 3-200-27 (23776)
ਕਪੋਤਰੋਮਾਣੰ ਸ਼ਿਬਿਨੌਦ੍ਭਿਦੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਨ੍ਰੁʼਪਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਸੰਹਨਨੰ ਯਸ਼ੋਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸਿ ਸ਼ੂਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੰ ਸੌਰਥਾਨਾਮ੍ ॥ 3-200-28 (23777)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 200 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-200-5 ਘੋਰੰ ਨਿਨ੍ਦਿਤੰ ਅਨਿਸ਼਼੍ਟਸੂਚਕਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਨ੍ਤਵਾਨ੍ ਦਿਗਨ੍ਤਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-200-6 ਅਙ੍ਗੈਰਿਤਿ। ਮੁਨਿਰਹੰ ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰੇਣ ਕਪੋਤਸ਼ਰੀਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਪ੍ਰਾਣਰਕ੍ਸ਼਼ਕਤ੍ਵੇਨ ਤ੍ਵਮੇਵ ਮਮ ਪ੍ਰਾਣਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-200-8 ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਮੇ ਸ਼੍ਯੇਨਾਯ ਤ੍ਵਤ੍ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਕੰ ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਨ ਸਾਧੁਦਾਨਮ੍ ॥ 3-200-10 ਭਵੇਸ਼਼ੁ ਜਨ੍ਮਸੁ ਪਰ੍ਯਾਯੇਣ ਵਸਤਿਃ ਸ੍ਥਿਤਿਰ੍ਭਵਤਿ ਅਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਗੇ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੌ ਅਸ੍ਮਾਤ੍ਕਪੋਤਾਤ੍ ਜਾਤੋਸਿ। ਅਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤਵ ਜਨ੍ਮਾਨ੍ਤਰੀਯੰ ਪਿਤਰੰ ਕਪੋਤੰ ਆਦਦਾਨੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ ਮਮ ਆਹਾਰੇ ਵਿਘ੍ਨੰ ਮਾਕੁਰ੍ਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-200-11 ਏਤਯੋਃ ਸ੍ਵਰੂਪੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸਾਧੁਕਰ੍ਮ ਕਥੰ ਕੁਰ੍ਯਾਮਿਤਿ ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-200-13 ਹ੍ਰਸ੍ਵਾ ਸ਼ੈਸ਼ਵੇ ਏਵ ਪ੍ਰਜਾ ਪ੍ਰਮੀਯਤੇ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ॥ 3-200-14 ਮੋਘੰ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲੰ ਸੋ(ਅ)ੰਨੰ ਵਿਨ੍ਦੰਤਿ ਲਭਤੇ। ਅਪ੍ਰਚੇਤਾਃ ਅਨੁਦਾਰਃ ॥ 3-200-15 ਅਸ੍ਮਾਤ੍ਕਪੋਤਾਤ੍। ਏਨੰ ਕਪੋਤੰ ਮੋਚਯਿਤ੍ਵਾ ਤੇ ਤੁਭ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਨਯਨ੍ਤੁ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਿਤ੍ਵੇਨ ਸਮਰ੍ਪਯਨ੍ਤੁ ॥ 3-200-16 ਸ਼ਕੁਨਾਨਾਂ ਏਕਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਬਹੁਤ੍ਵਮ੍। ਅਭਾਵਾਤ੍ ਨਾਸ਼ੇਨ ॥ 3-200-17 ਉਕ੍ਸ਼਼ਾਣੰ ਬਲੀਵਰ੍ਦਨਮ੍। ਵੇਹਤੰ ਵਨ੍ਧ੍ਯਾਂ ਗਾਂ ਵਾ ਅਨੂਨੰ ਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗਸੰਪੂਰ੍ਣੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ। ਭਯਾਹਿਤਸ੍ਯ ਭੀਪ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਪੋਤਸ੍ਯ। ਦਾਯੰ ਪ੍ਰਤਿਧਨੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਮ੍ਨਾਯੰ ਨਯਨ੍ਤੁ ਪ੍ਰਾਪਯਨ੍ਤੁ। ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਆਲੋਚਯਨ੍ਤੁ ਚ ਸਨ੍ਤਃ। ਏਨੰ ਕਪੋਤੰ ਮਾ ਹਿੰਸੀਰਿਤਿ ॥ 3-200-18 ਸੌਮ੍ਯੋ ਹ੍ਯਯੰ ਸੋਮਸੰਯੁਕ੍ਤਕ੍ਰਤੁਵੰਨਿਤ੍ਯੰ ਪਰਿਪਾਲ੍ਯੋ ਹ੍ਯਯਮ੍। ਹੇ ਸੌਮ੍ਯ ਸੋਮਵਤ੍ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 3-200-22 ਅਧਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ॥ 3-200-23 ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੌ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤੁਲਾਮਾਵਿਵੇਸ਼। ਵ੍ਯਲੀਕੰ ਅਪ੍ਰਿਯਮ੍। ਤ੍ਰਾਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਪੋਤ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ॥ 3-200-25 ਹੇ ਸੌਰਥੇਯ ਸੁਰਥਾਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰ। ਨੌ ਆਵਾਮ੍। ਵਿਦ੍ਧੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-200-26 ਅਸਿਨਾ ਸ੍ਵਙ੍ਗੇਨ। ਏਤਨ੍ਮਾਂਸਮ੍। ਵਃ ਗ੍ਰੁʼਪਾਣਾਂ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ ਚਿਹ੍ਨਿੰ ਕਰੋਮਿ ॥ 3-200-28 ਸ਼ਿਬਿਨਾ ਸ਼ਿਥਿਲਸ਼ਰੀਰੇਣ ਜਾਤੰ ਔਦ੍ਭਿਦੰ ਉਦ੍ਭੇਦੇਨ ਜਾਤਮ੍। ਯਸ਼ਸਾ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 201
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.201. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 201
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਨਾਰਦੇਰਿਤਾਸ਼਼੍ਟਕਾਦਿਰਾਜਤਾਰਤਮ੍ਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕਦਾਨਮਹਿਮਾਨੁਵਾਦ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-201-0 (23778)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-201-0x (2438)
ਭੂਯ ਏਵ ਮਹਾਭਾਗ੍ਯੰ ਕਥ੍ਯਤਾਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮ੍ ॥ ਅਥਾਚਸ਼਼੍ਟ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਃ ॥ ਅਸ਼਼੍ਟਕਸ੍ਯ ਵੈਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਰਸ਼੍ਵਮੇਧੇ ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜਾਨਃ ਪ੍ਰਾਗਚ੍ਛਨ੍ ॥ 3-201-1 (23779)
ਭ੍ਰਾਤਰਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨੋ ਵਮੁਮਨਾਃ ਸ਼ਿਬਿਰੌਸ਼ੀਨਰ ਰਇਤਿ ਸ ਚ ਸਮਾਪ੍ਤਯਜ੍ਞੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਰਥੇਨ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਤੇ ਚ ਨਾਰਦਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮਭਿਵਾਦ੍ਯਾਰੋਹਤੁ ਭਵਾਨ੍ਰਥਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-201-2 (23780)
ਤਾਂਸ੍ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਥਮਾਰੁਰੋਹ ॥ ਅਥ ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਕਃ ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਨਾਰਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਕਿੰਚਿਦਿਚ੍ਛੇਯੰ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਤਿ ॥ 3-201-3 (23781)
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ ਰਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਾਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਗੁਣਪ੍ਰਮੁਦਿਤਾਃ ॥ ਅਥਾਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਾਨੰ ਚਤੁਰ੍ਭਿਰ੍ਯਾਤਵ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੋ(ਅ)ਵਤਰੇਤ੍ ॥ ਅਯਮਸ਼਼੍ਟਕੋ(ਅ)ਵਤਰੇਦਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-201-4 (23782)
ਕਿੰਕਾਰਣਮਿਤ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ ॥ ਅਥਾਚਸ਼਼੍ਟਾਸ਼਼੍ਟਕਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਮਯਾ ਉਪਿਤੰ ਸ ਮਾਂ ਰਥੇਨਾਨੁਪ੍ਰਾਵਹਦਥਾਪਸ਼੍ਯਮਨੇਕਾਨਿ ਗੋਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਵਰ੍ਣਸ਼ੋ ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਨਿ ਤਮਹਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰ ਕਸ੍ਯੇਮਾ ਗਾਵ ਇਤਿ ਸੋਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ਮਯਾਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਇਤ੍ਯੇਤਾਸ੍ਤੇਨੈਵਸ੍ਵਯੰ ਸ਼੍ਲਾਘਤਿ ਕਥਿਤੇਨ ॥ ਏਪੋਵਤਰੇਦਥ ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਯਾਤਵ੍ਯੰ ਸਾਂਪ੍ਰਤੰ ਕੋ(ਅ)ਵਤਰੇਤ੍ ॥ 3-201-5 (23783)
ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨ ਇਤ੍ਯਤ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਕਾਰਣੰ ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨਸ੍ਯਾਪਿ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਮਯੋਪਿਤੰ ਸ ਮਾਂ ਰਥੇਨਾਨੁਪ੍ਰਾਵਹਤ੍ ॥ 3-201-6 (23784)
ਅਥੈਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੇਤਾਸ਼੍ਵੰ ਮੇ ਦਦਾਤੁ ਭਵਾੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਦਾਸ੍ਯਾਮੀਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਤ੍ਵਰਿਤਮੇਵ ਦੀਯਤਾਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤਮੇਵ ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯੈਵ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਮਦਦਤ੍ ॥ 3-201-7 (23785)
ਅਥਾਨ੍ਯੋਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਵਾਰ੍ਥੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਆਗਚ੍ਛਤ੍ ॥ ਤਥੈਵ ਚੈਨਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਾਮਪਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣਿਮਭ੍ਯਦਾਦਥ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਪੁਨਰਪਿ ਚਾਨ੍ਯੋਪ੍ਯਸ਼੍ਵਾਰ੍ਥੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਆਗਚ੍ਛਤ੍ ਤ੍ਵਰਿਤੋਥ ਤਸ੍ਮੈ ਅਪਨਹ੍ਯ ਵਾਮੰ ਧੁਰ੍ਯਮਦਦਤ੍ ॥ 3-201-8 (23786)
ਅਥ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਪੁਨਰਨ੍ਯ ਆਗਚ੍ਛਦਸ਼੍ਵਾਰ੍ਥੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤਮਬ੍ਰਵੀਦਤਿਯਾਤੋ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਰਿਤਮੇਵ ਮੇ ਦੀਯਤਾਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵੰ ਰਥਧੁਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤਾ ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਾਂਪ੍ਰਤੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਿਦਿਤਿ ॥ 3-201-9 (23787)
ਯ ਏਸ਼਼ ਦਦਾਤਿ ਚਾਸੂਯਤਿ ਚ ਤੇਨ ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੇਨ ਤਥਾ(ਅ)ਵਤਰੇਤ੍ ॥ ਅਥ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਯਾਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਕੋ(ਅ)ਵਤਰੇਤ੍ ॥ 3-201-10 (23788)
ਵਸੁਮਨਾ ਅਵਤਰੇਦਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-201-11 (23789)
ਕਿੰਕਾਰਣਮਿਤ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦਥਾਚਸ਼਼੍ਟ ਨਾਰਦਃ ॥ ਅਹੰ ਪਰਿਭ੍ਰਮਨ੍ਵਸੁਮਨਸੋ ਗ੍ਰੁʼਹਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-201-12 (23790)
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਵਚਨਮਾਸੀਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਪਰਥਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯੋਜਨੇਨ ਤਮਹਮਨ੍ਵਗਚ੍ਛੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਵਾਚਿਤੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਰਥੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਃ ॥ 3-201-13 (23791)
ਤਮਹੰ ਰਥੰ ਪ੍ਰਾਸ਼ੰਸਮਥ ਰਾਜਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭਗਵਤਾਰਥਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਃ ॥ ਏਸ਼਼ ਭਗਵਤੋ ਭਗਵਤੋਰਥ ਇਤਿ ॥ 3-201-14 (23792)
ਅਥ ਕਦਾਚਿਤ੍ਪੁਨਰਪ੍ਯਹਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ਪੁਨਰੇਵ ਚ ਰਥਪ੍ਰਯੋਜਨਮਾਸੀਤ੍ ॥ ਸਮ੍ਯਗਯਮੇਸ਼਼ ਭਗਵਤ ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਰਾਜਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਿਤਿ ਪੁਨਰੇਵ ਚ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਵਾਚਨੰ ਸਮਭਾਵਯਮਥ ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਮਾਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ਅਥੋ ਭਗਵਤਾ ਪੁਸ਼਼੍ਪਰਥਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਵਾਚਨਾਨਿ ਸੁਸ਼਼੍ਠੁ ਸੰਭਾਵਿਤਾਨਿ ਏਤੇਨ ਦ੍ਰੋਹਵਚਨੇਨਾਵਤਰੇਤ੍ ॥ 3-201-15 (23793)
ਅਥੈਕੇਨ ਯਾਤਵ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੋ(ਅ)ਵਤਰੇਤ੍ਪੁਨਰ੍ਨਾਰਦ ਆਹ ॥ ਸ਼ਿਬਿਰ੍ਯਾਯਾਦਹਮਵਤਰੇਯੰ ਅਤ੍ਰ ਕਿੰ ਕਾਰਣਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ਅਸਾਵਹੰ ਸ਼ਿਵਿਨਾ ਸਮੋ ਨਾਸ੍ਮਿ ਯਤੋ] ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦੇਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-201-16 (23794)
ਸ਼ਿਬੇ ਅੰਨਾਰ੍ਥ੍ਯਸ੍ਮੀਤਿ ਤਮਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛਿਬਿਃ ਕਿੰ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਾਜ੍ਞਾਪਯਤੁ ਭਵਾਨਿਤਿ ॥ 3-201-17 (23795)
ਅਥੈਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ਯ ਏਸ਼਼ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰੋ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਗਰ੍ਭੋ ਨਾਮ ਏਸ਼਼ ਪ੍ਰਮਾਤਵ੍ਯ ਇਤਿ ਤਮੇਨੰ ਸੰਸ੍ਕੁਰੁ ਅੰਨੰ ਚੋਪਪਾਦਯ ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਇਤਿ ॥ ਤਤਃ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਮਾਥ੍ਯ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਿਧਿਨਾ ਸਾਧਯਿਤ੍ਵਾ ਪਾਤ੍ਰ੍ਯਾਮਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ਿਰਸਾ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਮ੍ਰੁʼਗਯਤ੍ ॥ 3-201-18 (23796)
ਅਥਾਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਗਯਮਾਣਸ੍ਯ ਕਸ਼੍ਚਿਦਾਚਸ਼਼੍ਟ ਏਸ਼਼ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨਗਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਦਹਤਿ ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਕੋਸ਼ਾਗਾਰਮਾਯੁਧਾਗਾਰੰ ਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਗਾਰਮਸ਼੍ਵਸ਼ਾਲਾਂ ਹਸ੍ਤਿਸ਼ਾਲਾਂ ਚ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਇਤਿ ॥ 3-201-19 (23797)
ਅਥ ਸ਼ਿਬਿਸ੍ਤਥੈਵਾਵਿਕ੍ਰੁʼਤਮੁਖਵਰ੍ਣੋ ਨਗਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਿਦ੍ਧੰ ਭਗਵੰਨੰਨਮਿਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵ੍ਯਾਜਹਾਰ ਵਿਸ੍ਮਯਾਦਧੋਮੁਖਸ਼੍ਚਾਸੀਤ੍ ॥ 3-201-20 (23798)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਸਾਦਯਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਭਗਵਨ੍ਭੁਜ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ॥ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦੁਦ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸ਼ਿਬਿਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-201-21 (23799)
ਤ੍ਵਮੇਵੈਤਦਸ਼ਾਨੇਤਿ ਤਤ੍ਰਾਹ ਤਥੇਤਿ ਸ਼ਿਬਿਸ੍ਤਥੈਵਾਵਿਮਨਾ ਮਹਿਤ੍ਵਾ ਕਪਾਲਮਭ੍ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤੁਮੈਚ੍ਛਤ੍ ॥ 3-201-22 (23800)
ਅਥਾਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹਸ੍ਤਮਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ ॥ ਅਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚੈਨੰ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧੋਸਿ ਨ ਤੇ ਕਿੰਚਿਦਪਰਿਤ੍ਯਾਜ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਪਿ ਤੰ ਮਹਾਭਾਗੰ ਸਭਾਜਯਤ੍ ॥ 3-201-23 (23801)
ਸ ਹ੍ਯੁਦ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਪੁਤ੍ਰਮਪਸ਼੍ਯਦਗ੍ਰੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੰ ਦੇਵਕੁਮਾਰਮਿਵ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਾਨ੍ਵਿਤਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਚ ਤਮਰ੍ਥੰ ਵਿਧਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥
ਸ ਹ੍ਯੁਦ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਪੁਤ੍ਰਮਪਸ਼੍ਯਦਗ੍ਰੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੰ ਦੇਵਕੁਮਾਰਮਿਵ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਾਨ੍ਵਿਤਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਰ੍ਵੰਚ ਤਮਰ੍ਥੰ ਵਿਧਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-201-24 (23802)
ਤਸ੍ਯ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਵਿਧਾਤਾ ਤੇਨੈਵ ਵੇਸ਼਼ੇਣ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮਾਗਤ ਇਤਿਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੇ ਅਮਾਤ੍ਯਾ ਰਾਜਾਨਮੂਚੁਃ ॥ ਕਿੰ ਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਨਾ ਭਵਤਾ ਇਦਮੇਵੰ ਜਾਨਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿ ॥ 3-201-25 (23803)
ਸ਼ਿਬਿਰੁਵਾਚ। 3-201-26x (2439)
ਨੈਵਾਹਮੇਤਦ੍ਯਸ਼ਸੇ ਦਦਾਨਿ
ਨ ਚਾਰ੍ਯਹੇਤੋਰ੍ਨ ਚ ਭੋਗਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ।
ਪਾਪੈਰਨਾਸੇਵਿਤ ਏਸ਼਼ ਮਾਰ੍ਗ
ਇਤ੍ਯੇਵਮੇਤਤ੍ਸਕਲੰ ਕਰੋਮਿ ॥ 3-201-26 (23804)
ਸਦ੍ਭਿਃ ਸਦਾ(ਅ)ਧ੍ਯਾਸਿਤੰ ਤੁ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰਯਤੇ ਮਤਿਰ੍ਮੇ।
ਏਤਨ੍ਮਹਾਭਾਗ੍ਯਵਰੰ ਸ਼ਿਬੇਸ੍ਤੁ
ਤਸ੍ਮਾਦਹੰ ਵੇਦ ਯਥਾਵਦੇਤਤ੍ ॥ 3-201-27 (23805)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 201 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-201-4 ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤੰ ਚਿਰਕਾਲਭੋਗ੍ਯਮ੍। ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਾਨਮ੍। ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਮਾਰ੍ਸ਼਼ਮ੍। ਅਵਤਰੇਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਤ੍ ਭੂਮੌ ਪ੍ਰਥਮਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-201-7 ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੰ ਰਥਚਕ੍ਰਪ੍ਰਦੇਸ਼ਸ੍ਥਮਸ਼੍ਚਮ੍ ॥ 3-201-9 ਅਤਿਯਾਤੋ(ਅ)ਤਿਵੇਗਵਾਨ੍। ਅਸ਼੍ਵਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯਸ੍ਯਾਪਿ ਦਾਨਾਤ੍ ਧੁਰੰ ਸ੍ਵਹਸ੍ਤੇਨੈਵ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤਾ। ਸਾਂਪ੍ਰਤੰ ਯੁਕ੍ਤਾਯੁਕ੍ਤਵਿਚਾਰਃ ॥ 3-201-13 ਪੁਸ਼਼੍ਪਰਥਸ੍ ਗਿਰਿਗਗਨਸਾਗਰੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧਮਾਰ੍ਗਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯੋਜਨੇਨ ਤਦਰ੍ਥਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-201-14 ਰਥਃ ਸ੍ਤੁਤ ਏਵ ਨਤੁ ਯਾਚਿਤਃ। ਰਾਜਾਪਿ ਮਮਾਸ਼ਯੰ ਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਰਥੰ ਨ ਦਤ੍ਤਵਾਨ੍ ਰਥਸ੍ਤੁਤਿੰ ਚਾਨੁਮੋਦਿਤਵਾਨਿਤਿ ਪ੍ਰਘਟ੍ਟਕਾਰ੍ਥਃ ॥ 3-201-15 ਦ੍ਰੋਹਵਚਨੇਨ ਅਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਥਾਸ੍ਤਵੇਨ ॥ 3-201-22 ਮਹਿਤ੍ਵਾ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ। ਕਪਾਲੰ ਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਥਿਪਾਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-201-27 ਯੋ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਲਾਘਤੇ ਯਸ਼੍ਚਾਸੂਯੇਤ੍ ਯਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਿਨੋ ਲਿਪ੍ਸਿਤਮਿਙ੍ਗਿਤੈਰ੍ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾਪਿ ਤੰ ਸ੍ਤੁਤਿਮਾਤ੍ਰੇਣੈਵ ਸੰਭਾਵਯਤਿ ਨਤ੍ਵਰ੍ਥੇਨ ਯਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨਾਰ੍ਥਿਤਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਕ੍ਸ਼਼ਮਾਪੂਰ੍ਵਕਮਦੇਯਮਪਿ ਦਦਾਤਿ ਅਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਪਿ ਕਰੋਤਿ ਤੇ ਉਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਃ। ਤਤ੍ਰਾਪ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੋ ਨਾਰਦਾਦਪਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਇਤਿ ਦਾਤੁਰ੍ਗੁਣਦਾਮ ਵਿਧਾਨਪਰੋ(ਅ)ਯਮਧ੍ਯਾਯਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 202
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.202. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 202
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਕੀਰ੍ਤ੍ਯੋਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਨਰਕਨਿਵਾਸਹੇਤੁਤਾਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕੇਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-202-0 (23806)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-202-0x (2440)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰਨਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਭਵਤਸ਼੍ਚਿਰਜਾਤਤਰ ਇਤਿ ॥ 3-202-1 (23807)
ਸ ਤਾਨੁਵਾਚਾਸ੍ਤਿ ਖਲੁ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਨਾਮ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪੁਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵਾਤ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਃ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਮੇ ਵ੍ਯੁਚ੍ਛਿੰਨੇਤਿ ਸ ਮਾਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦਥ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜਾਨਾਤਿ ਮਾਂ ਭਵਾਨਿਤਿ ॥ 3-202-2 (23808)
ਤਮਹਮਬ੍ਰਵੰ ਨਾਭਿਜਾਨੀਮੋ ਭਵਨ੍ਤਮਿਤਿ ਰਕਾਰ੍ਯਚੇਸ਼਼੍ਟਾਕੁਲਤ੍ਵਾਨਨ ਵਯੰ ਰਾਸਾਯਨਿਕਾ ਗ੍ਰਾਮੈਕਰਾਤ੍ਰਵਾਸਿਨੋ ਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜਾਨੀਮੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨਾਮਨੁਸ਼਼੍ਟਾਨੰ ਨ ਸ਼ਰੀਰੋਪਤਾਪੇਨਾਤ੍ਮਨਃ ਸਮਾਰਭਾਮੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨਾਮਨੁਸ਼਼੍ਠਾਨਮ੍ ॥ 3-202-3 (23809)
`ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਪੁਨਰ੍ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ਅਥਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤਸ਼੍ਚਿਰਜਾਤਤਰ ਇਤਿ। ਤੰ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਬ੍ਰਵਮ੍ ॥' ਅਸ੍ਤਿ ਖਲੁ ਹਿਮਵਤਿ ਪ੍ਰਾਵਾਰਕਰ੍ਣੋ ਨਾਮੋਲੂਕਃ ਪ੍ਰਤਿਵਾਸਤਿ ॥ ਸ ਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚਿਰਜਾਤੋ ਭਵਨ੍ਤੰ ਯਦਿ ਜਾਨੀਯਾਦ੍ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਚਾਧ੍ਵਨਿ ਹਿਮਵਾਂਸ੍ਤ ਤ੍ਰਾਸੌ ਪ੍ਰਤਿਵਸਤੀਤਿ ॥ 3-202-4 (23810)
ਤਤ ਸ ਮਾਮਸ਼੍ਵੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰਾਵਹਦ੍ਯਤ੍ਰ ਬਭੂਵੋ ਲੂਕਃ ॥ ਅਥੈਨੰ ਸ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਾਤਿ ਮਾਂ ਭਵਾਨਿਤਿ ॥ 3-202-5 (23811)
ਸ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦੇਨੰ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਭਵਨ੍ਤਮਿਤਿ ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਪੁਨਸ੍ਤਮੁਲਙ ਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ॥ 3-202-6 (23812)
ਅਥਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਭਵਤਃ ਸਕਾਸ਼ਾਚ੍ਚਿਰਜਾਤ ਇਤਿ ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਸ੍ਤਿਖਲ੍ਵਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਨਾਮ ਸਰਸ੍ਤ ਸ੍ਮਿੰਨਾਲਿਜਙ੍ਘੋ ਨਾਮ ਬਕਃ ਪ੍ਤਿਵਸਤਿ ਸੋਸ੍ਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚਿਰਜਾਤਤਰਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਤਿ ਤਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਮਾਂ ਚੋਲੂਕਮਾਦਾਯ ਤਤ੍ਸਰੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਦ੍ਯਤ੍ਰਾਸੌ ਨਾਲਿਜਙ੍ਘੋ ਨਾਮ ਬਕੋ ਬਭੂਵ ॥ 3-202-7 (23813)
ਸੋਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭਵਾਨਿਮਮਿਨਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਰਾਜਾਨਮਭਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸ ਏਵੰ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀੰਨਾਭਿਜਾਨਾਮ੍ਯਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਰਾਜਾਨਮਿਤਿ ॥ ਤਤਃ ਸੋਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਭਵਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਸ਼੍ਚਿਰਜਾਤਤਰੋਸ੍ਤੀਤਿ ਸ ਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਸ੍ਤਿ ਖਲ੍ਵਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਸਰਸ੍ਯਕੂਪਾਰੋ ਨਾਮ ਰਕਚ੍ਛਪਃ ਪ੍ਰਤਿਵਸਤਿ ॥ ਸ ਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚਿਰਜਾਤਤਰਃ ਸ ਯਦਿ ਕਥੰਚਿਦਭਿਜਾਨੀਯਾਦਿਮੰ ਰਾਜਾਨੰ ਤਮਕੂਪਾਰੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਧ੍ਵਮਿਤਿ ॥ 3-202-8 (23814)
ਤਤਃ ਸ ਬਕਸ੍ਤਮਕੂਪਾਰੰ ਕਚ੍ਛਪੰ ਵਿਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ਅਸ੍ਮਾਕਮਭਿਪ੍ਰੇਤੰ ਭਵਨ੍ਤੰ ਕੰਚਿਦਰ੍ਥਮਭਿਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੰ ਸਾਧ੍ਵਾਗਮ੍ਯਤਾਂ ਤਾਵਦਿਤਿ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕਚ੍ਛਪਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰਸ ਉਤ੍ਥਾਯਾਭ੍ਯਾਗਚ੍ਛਦ੍ਯਤ੍ਰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮੋ ਵਯੰ ਤਸ੍ਯ ਸਰਸਸ੍ਤੀਰੇ ਆਗਤੰ ਚੈਨੰ ਵਯਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮ ਭਵਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਰਾਜਾਨਮਭਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ॥ 3-202-9 (23815)
ਸ ਮੂਹੂਰ੍ਤੰ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਬਾਸ਼਼੍ਪਸੰਪੂਰ੍ਣਨਯਨ ਉਦ੍ਵਿਗ੍ਨਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਵੇਪਮਾਨੋ ਵਿਸੰਜ੍ਞਕਲ੍ਪਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰਬ੍ਰਵੀਤ੍ ਕਿਮਹਮੇਨੰ ਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਸ੍ਯਾਮੀਹ ਹ੍ਯਨੇਨ ਸਹਸ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਪੂਰ੍ਵਮਗ੍ਨਿਚਿਤਿਸ਼਼ੂਪਹਿਤਾਃ ॥ 3-202-10 (23816)
ਸਰਸ਼੍ਚੇਦਮਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋਦਕਦਤ੍ਤਾਭਿਰ੍ਗੋਭਿਰਤਿਕ੍ਰਮਮਾਣਾਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ ਅਤ੍ਰਚਾਹੰ ਪ੍ਰਤਿਵਸਾਮੀਤਿ ॥ 3-202-11 (23817)
ਅਥੈਤਤ੍ਸਕਲੰ ਕਚ੍ਛਪੇਨੋਦਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰੰ ਦੇਵਲੋਕਾਦ੍ਦੇਵਰਥਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਦ੍ਵਾਚਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਰੂਯਨ੍ਤੇਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਤੁਤਸ੍ਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗੋ ਯਥੋਚਿਤੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਕੀਰ੍ਤਿਮਾਨਸ੍ਯਵ੍ਯਗ੍ਰੋ ਯਾਹੀਤਿ ॥ 3-20213x ਭਵਨ੍ਤਿ ਚਾਤ੍ਰ ਸ਼੍ਲੋਕਾਃ। 3-202-12 (23818)
ਦਿਵੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤਿ ਭੂਮਿੰ ਚ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਣਃ। ਯਾਵਤ੍ਸ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਭਵਤਿ ਤਾਵਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-202-13 (23819)
ਅਕੀਰ੍ਤਿਃ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ਲੋਕੇ ਯਸ੍ਯ ਭੂਤਸ੍ਯ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍। ਸ ਪਤਤ੍ਯਧਮਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਯਾਵਚ੍ਛਬ੍ਦਃ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ॥ 3-202-14 (23820)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਲ੍ਯਾਣਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਦਾਤਾ ਤਾਵੰਨਰੋ ਭੁਵਿ। ਵਿਹਾਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠੰ ਧਰ੍ਮਮੇਵ ਸਮਾਸ਼੍ਰਯੇਤ੍ ॥ 3-202-15 (23821)
ਇਤ੍ਯੇਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ ਰਾਜਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਤਾਵਦ੍ਯਾਵਦਿਮੌ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਯਥਾਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਾਮੀਤਿ ॥ 3-202-16 (23822)
ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰਾਵਾਰਕਰ੍ਣੰ ਚੋਲੂਕੰ ਯਥੋਚਿਤੇ ਸ੍ਥਾਨੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯ ਤੇਨ ਦੇਵਯਾਨੇਨ ਸੰਸਿਦ੍ਧੰ ਯਥੋਚਿਤੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਤਨ੍ਮਯਾ(ਅ)ਨੁਭੂਤੰ ਚਿਰਜੀਵਿਨੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮਿਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੁਵਾਚ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਃ ॥ 3-202-17 (23823)
ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚੋਚੁਃ ਸਾਧੁ ਸ਼ੋਭਨੰ ਭਵਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰਰਾਜਾਨਮਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕਾਚ੍ਚ੍ਯੁਤੰ ਸ੍ਵੇ ਸ੍ਥਾਨੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤੇਤ੍ਯਥੈਤਾਨਬ੍ਰਵੀਦਸੌ ਨਨੁ ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰੇਣਾਪਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਨਰਕੇ ਮਜ੍ਜਮਾਨੋ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਗਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਤ੍ਪੁਨਃ ਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਾਪਿਤ ਇਤਿ ॥ 3-202-18 (23824)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 202 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-202-3 ਰਸਾਯਨਿਕਾਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-202-10 ਅਗ੍ਨਿਚਿਤਿਸ਼਼ੁ ਅਗ੍ਨਿਚਯਨੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਮੁ ॥ 3-202-13 ਤਾਵਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਉਚ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-202-18 ਅਸੌ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 203
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.203. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 203
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਾਰ੍ਗਕਾਰਣੀਭੂਤਸਾਧਾਰਣਧਰ੍ਮਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-203-0 (23825)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-203-0x (2441)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਤਤ੍ਤਦਾ।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਾਨ੍ਮਹਾਭਾਗਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍ ॥ 3-203-1 (23826)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਨਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਤੰ ਮੁਨਿਮ੍।
ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਸ਼਼ੁ ਹ੍ਯਵਸ੍ਥਾਸੁ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਦਾਨੰ ਮਹਾਮੁਨੇ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕੰ ਤ੍ਵਨੁਭਵੇਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ ॥ 3-203-2 (23827)
ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੇ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ ਬਾਲ੍ਯੇ ਯੌਵਨੇ ਸ੍ਥਾਵਿਰੇ(ਅ)ਪਿ ਵਾ।
ਯਥਾ ਫਲੰ ਸਮਸ਼੍ਨਾਤਿ ਤਥਾ ਤ੍ਵੰ ਕਥਯਸ੍ਵ ਮੇ ॥ 3-203-3 (23828)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-203-4x (2442)
ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਜਨ੍ਮਾਨਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਦਾਨਾਨਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼।
ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਜਨ੍ਮ ਹ੍ਯਪੁਤ੍ਰਸ੍ ਯੇ ਚ ਧਰ੍ਮਬਹਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-203-4 (23829)
ਪਰਪਾਕੰ ਚ ਯੇ(ਅ)ਸ਼੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਚ ਪਚੇਤ੍ਤੁ ਯਃ।
ਪਰ੍ਯਸ਼੍ਨਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਯਤ੍ਰ ਤਦਸਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ॥ 3-203-5 (23830)
ਆਰੂਢਪਤਿਤੇ ਦਤ੍ਤਮਨ੍ਯਾਯੋਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਯਤ੍।
ਵ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤੁ ਪਤਿਤੇ ਦਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਤਸ੍ਕਰੇ ਤਥਾ ॥ 3-203-6 (23831)
ਗੁਰੌ ਚਾਨ੍ਰੁʼਤਿਕੇ ਪਾਪੇ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੇ ਗ੍ਰਾਮਯਾਜਕੇ।
ਵੇਦਵਿਕ੍ਰਯਿਣੇ ਦਤ੍ਤੰ ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲਯਾਜਕੇ ॥ 3-203-7 (23832)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਯਦ੍ਦਤ੍ਤੰ ਯਦ੍ਦਤ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲੀਪਤੌ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਜਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ਯਦ੍ਦਤ੍ਤੰ ਵ੍ਯਾਲਗ੍ਰਾਹੇ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-203-8 (23833)
ਪਰਿਚਾਰਕੇਸ਼਼ੁ ਯਦ੍ਦਤ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਦਾਨਾਨਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼।
ਤਮੋਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੁ ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਭਯਾਤ੍ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-203-9 (23834)
ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਚ ਦਾਨੰ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਗਰ੍ਭਸ੍ਥਸ੍ਤੁ ਨਰਃ ਸਦਾ।
ਦਦਦ੍ਦਾਨੰ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-203-10 (23835)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਵਸ੍ਥਾਸੁ ਸਰ੍ਵਦਾਨਾਨਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਦਾਤਵ੍ਯਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਰ੍ਗਜਿਗੀਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-203-11 (23836)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-203-12x (2443)
ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹੇ।
ਕੇਨ ਵਿਪ੍ਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਤਾਰਯਨ੍ਤਿ ਤਰਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-203-12 (23837)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-203-13x (2444)
ਜਪੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਹੋਮੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਾਧ੍ਯਾਯਨੇਨ ਚ।
ਨਾਵੰ ਵੇਦਮਯੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਤਾਰਯਨ੍ਤਿ ਤਰਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-203-13 (23838)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ੍ਤੋਸ਼਼ਯੇਦ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਦੇਵਤਾਃ।
ਵਚਨਾਚ੍ਚਾਪਿ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-203-14 (23839)
ਅਨਨ੍ਤੰ ਪੁਣ੍ਯਲੋਕੰ ਤੁ ਗਨ੍ਤਾ(ਅ)ਸੌ ਤੁ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਾਦਿਭਿਰ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਤਨੁਰ੍ਮ੍ਰਿਯਮਾਣੋ(ਅ)ਵਿਚੇਤਨਃ ॥ 3-203-15 (23840)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਣਾ ਏਵ ਸੰਪੂਜ੍ਯਾਃ ਪੁਣ੍ਯੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਭੀਪ੍ਸਤਾ।
ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਕਾਲੇ ਤੁ ਯਤ੍ਨੇਨ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾ ਹ੍ਯਜੁਗੁਪ੍ਸਿਤਾਃ ॥ 3-203-16 (23841)
ਦੁਰ੍ਬਲਃ ਕੁਨਸ੍ਵੀ ਕੁਸ਼਼੍ਠੀ ਮਾਯਾਵੀ ਕੁਣ੍ਡਗੋਲਕੌ।
ਵਰ੍ਜਨੀਯਾਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਕਾਣ੍ਡਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਸ਼੍ਚ ਦੇਹਿਨਃ ॥ 3-203-17 (23842)
ਜੁਗੁਪ੍ਸਿਤੰ ਹਿ ਯਚ੍ਛ੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਦਹਤ੍ਯਗ੍ਨਿਰਿਵੇਨ੍ਧਨਮ੍ ॥ 3-203-18 (23843)
ਯੇ ਯੇ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੇ ਨ ਪੂਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮੂਕਾਨ੍ਧਬਧਿਰਾਦਯਃ।
ਤੇ(ਅ)ਪਿਸਰ੍ਵੇ ਨਿਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾ ਮਿਸ਼੍ਰਿਤਾ ਵੇਦਪਾਰਗੈਃ ॥ 3-203-19 (23844)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਸ਼੍ਚ ਵੈ ਦੇਯਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਯਸ੍ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪ੍ਰਦਾਤਾਰੰ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਯਸ੍ਤਾਰਯਤਿ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਾਨ੍ ॥ 3-203-20 (23845)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਯੰ ਦ੍ਵਿਜੇ ਦਾਨੰ ਸਰ੍ਵਾਗਮਵਿਜਾਨਤਾ।
ਪ੍ਰਦਾਤਾਰੰ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਤਾਰਯੇਦ੍ਯਃ ਸ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਾਨ੍ ॥ 3-203-21 (23846)
ਨ ਤਥਾ ਹਵਿਸ਼਼ੋ ਹੋਮੈਰ੍ਨ ਪੁਸ਼਼੍ਪੈਰ੍ਨਾਨੁਲੇਪਨੈਃ।
ਅਗ੍ਨਯਃ ਪਾਰ੍ਥ ਤੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਹ੍ਯਤਿਥਿਭੋਜਨੇ ॥ 3-203-22 (23847)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰਸਰ੍ਵਯਤ੍ਨੇਨ ਯਤਸ੍ਵਾਤਿਥਿਭੋਜਨੇ ॥ 3-203-23 (23848)
ਪਾਦੋਦਕੰਪਾਦਘ੍ਰੁʼਤੰਦੀਪਮੰਨੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਮ੍।
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤੁ ਯੇ ਰਾਜੰਨੋਪਸਰ੍ਪਨ੍ਤਿ ਤੇ ਯਮਮ੍ ॥ 3-203-24 (23849)
ਦੇਵਮਾਲ੍ਯਾਪਨਯਨੰ ਦ੍ਵਿਜੋਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਾਵਮਾਰ੍ਜਨਮ੍।
ਆਕਲ੍ਪਪਰਿਚਰ੍ਯਾ ਚ ਗਾਤ੍ਰਸੰਵਾਹਨਾਨਿ ਚ।
ਅਤ੍ਰੈਕੈਕੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਗੋਦਾਨਾਦ੍ਵ੍ਯਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-203-25 (23850)
ਕਪਿਲਾਯਾਃ ਪ੍ਰਦਾਨਾਤ੍ਤੁ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਤਸ੍ਮਾਦਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਕਪਿਲਾਂ ਤੁ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯੇ ॥ 3-203-26 (23851)
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਾਯ ਦਰਿਦ੍ਰਾਯ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾਯਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਿਣੇ।
ਪੁਤ੍ਰਦਾਰਾਭਿਭੂਤਾਯ ਤਥਾ ਹ੍ਯਨੁਪਕਾਰਿਣੇ ॥ 3-203-27 (23852)
ਏਵੰਵਿਧੇਸ਼਼ੁ ਦਾਤਵ੍ਯਾ ਨ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ।
ਕੋ ਗੁਣੋ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਸ਼਼੍ਵਭਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 3-203-28 (23853)
ਏਕਸ੍ਯੈਕਾ ਪ੍ਰਦਾਤਵ੍ਯਾ ਨ ਬਹੂਨਾਂ ਕਦਾਚਨ।
ਸਾ ਗੌਰ੍ਵਿਕ੍ਰਯਮਾਪੰਨਾ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ਰਿਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕੁਲਮ੍।
ਨ ਤਾਰਯਤਿ ਦਾਤਾਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਨੈਵ ਨੈਵ ਤੁ ॥ 3-203-29 (23854)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਸੁਵਰ੍ਣੰ ਯਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ।
ਸੁਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਤੇਨ ਦਤ੍ਤੰ ਭਵਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-203-30 (23855)
ਅਨਡ੍ਵਾਹੰ ਤੁ ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਬਲਵਨ੍ਤੰ ਧੁਰੰਧਰਮ੍।
ਸ ਨਿਸ੍ਤਰਤਿ ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੰ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-203-31 (23856)
ਵਸੁਂਧਰਾਂ ਤੁ ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਯ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾਤ੍ਮਨੇ।
ਦਾਤਾਰੰ ਹ੍ਯਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਕਾਮਾਭਿਵਾਞ੍ਛਿਤਾਃ ॥ 3-203-32 (23857)
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਚਾੰਨਦਾਤਾਰੰ ਵਦਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਭੁਵਿ।
ਅਧ੍ਵਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਗਾਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪਾਂਸੁਨਾ ਚਾਵਕੁਣ੍ਠਿਤਾਃ ॥ 3-203-33 (23858)
ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਸ਼੍ਰਮਾਰ੍ਤਾਨਾਂ ਯੋ ਹ੍ਯੰਨੰ ਕਥਯੇਦ੍ਬੁਧਃ।
ਅੰਨਦਾਤ੍ਰੁʼਸਮਃ ਸੋਪਿ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-203-34 (23859)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਦਾਨਾਨਿ ਹਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ੰਨੰ ਸੰਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਹ।
ਨ ਹੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪੁਣ੍ਯਫਲੰ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਮਿਹ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-203-35 (23860)
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਚ ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਦੰਨੰ ਵਿਪ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸ ਤੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)(ਅ)ਪ੍ਨੋਤਿ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਸਲੋਕਤਾਮ੍ ॥ 3-203-36 (23861)
ਅੰਨਮੇਵ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਹਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰਤਰੰ ਨ ਚ।
ਅੰਨੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਸ਼੍ਚੋਕ੍ਤਃ ਸ ਚ ਸੰਵਤ੍ਸਰੋ ਮਤਃ ॥ 3-203-37 (23862)
ਸੰਵਤ੍ਸਰਸ੍ਤੁ ਯਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸੌ ਸਰ੍ਵੰ ਯਜ੍ਞੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸ੍ਥਾਵਰਾਣਿ ਚਰਾਣਿ ਚ ॥ 3-203-38 (23863)
ਤਸ੍ਮਾਦੰਨੰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯਇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-203-39 (23864)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਟਾਕਾਨਿ ਮਹੋਦਕਾਨਿ
ਵਾਪ੍ਯਸ਼੍ਚਕੂਪਾਸ਼੍ਚਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਾਸ਼੍ਚ।
ਅੰਨਸ੍ਯ ਦਾਨੰ ਮਧੁਰਾ ਚ ਵਾਣੀ
ਯਮਸ੍ਯ ਤੇ ਨਿਰ੍ਵਚਨਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-203-40 (23865)
ਧਾਨ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰਮੇਣਾਰ੍ਜਿਤਵਿਤ੍ਤਸੰਚਿਤੰ
ਵਿਪ੍ਰੇ ਸੁਸ਼ੀਲੇ ਪ੍ਰਤਿਯਚ੍ਛਤੇ ਯਃ।
ਵਸੁਂਧਰਾ ਤਸ੍ਯ ਭਵੇਤ੍ਸੁਤੁਸ਼਼੍ਟਾ
ਧਾਰਾਂ ਵਸੂਨਾਂ ਪ੍ਰਤਿਮੁਞ੍ਚਤੀਵ ॥ 3-203-41 (23866)
ਅੰਨਦਾਃ ਪ੍ਰਥਮੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯਦਨਨ੍ਤਰਮ੍।
ਅਯਾਚਿਤਪ੍ਰਦਾਤਾ ਚ ਸਮੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਤ੍ਰਯੋ ਜਨਾਃ ॥ 3-203-42 (23867)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-203-43x (2445)
ਕੌਤੂਹਲਸਮੁਤ੍ਪੰਨਃ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪੁਨਰੇਵ ਸਹਾਨੁਜਃ ॥ 3-203-43 (23868)
ਯਮਲੋਕਸ੍ਯ ਚਾਧ੍ਵਾਨਮਨ੍ਤਰੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚ।
ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਿੰਪ੍ਰਮਾਣੰ ਵਾ ਕਥੰ ਵਾ ਤਨ੍ਮਹਾਮੁਨੇ।
ਤਰਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚੈਵ ਕੇਨੋਪਾਯੇਨ ਸ਼ੰਸ ਮੇ ॥ 3-203-44 (23869)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-203-45x (2446)
ਸਰ੍ਵਗੁਹ੍ਯਤਨੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਪਵਿਤ੍ਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸੰਸ੍ਤੁਤਮ੍।
ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ ॥ 3-203-45 (23870)
ਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤਿਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਨਰਾਧਿਪ।
ਯਮਲੋਕਸ੍ਯ ਚਾਧ੍ਵਾਨਮਨ੍ਤਰੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-203-46 (23871)
ਆਕਾਸ਼ੰ ਤਦਪਾਨੀਯੰ ਘੋਰੰ ਕਾਨ੍ਤਾਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਨ ਤਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਚ੍ਛਾਯਾ ਵਾ ਪਾਨੀਨੰ ਕੇਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-203-47 (23872)
ਵਿਸ਼੍ਰਮੇਦ੍ਯਤ੍ਰ ਵੈ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਵਨਿ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ।
ਨੀਯਤੇ ਯਮਦੂਤੈਸ੍ਤੁ ਯਮਸ੍ਵਾਜ੍ਞਾਕਰੈਰ੍ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-203-48 (23873)
ਨਰਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਤਥੈਵਾਨ੍ਯੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਜੀਵਸੰਜ੍ਞਿਤਾਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਾਨਾਨਿ ਨਾਨਾਰੂਪਾਣਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-203-49 (23874)
ਹਯਾਦੀਨਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਤੇ(ਅ)ਧ੍ਵਾਨੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਵੈ ਨਰਾਃ।
ਸੰਨਿਵਾਰ੍ਯਾਤਪੰ ਯਾਨਤਿ ਚ੍ਛਤ੍ਰੇਣੈਵ ਹਿ ਚ੍ਛਤ੍ਰਦਾਃ ॥ 3-203-50 (23875)
ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚੈਵਾੰਨਦਾਤਾਰੋ ਹ੍ਯਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੰਨਦਾਃ।
ਵਸ੍ਤ੍ਰਿਣੋ ਵਸ੍ਤ੍ਰਦਾ ਯਾਨ੍ਤਿ ਅਵਸ੍ਤ੍ਰਾ ਯਾਨ੍ਤ੍ਯਵਸ੍ਤ੍ਰਦਾਃ ॥ 3-203-51 (23876)
ਹਿਰਣ੍ਯਦਾਃ ਸੁਖੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ੍ਤ੍ਵਭ੍ਯਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਭੂਮਿਦਾਸ੍ਤੁਸੁਖੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੈਃ ਕਾਮੈਃ ਸੁਤਰ੍ਪਿਤਾਃ ॥ 3-203-52 (23877)
ਯਾਨ੍ਤਿ ਚੈਵਾਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨਰਾ ਸਸ੍ਯਪ੍ਰਦਾਵਕਾਃ।
ਨਰਾਃ ਸੁਖਤਰੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਵਿਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਹਪ੍ਰਦਾਃ ॥ 3-203-53 (23878)
ਪਾਨੀਯਦਾ ਹ੍ਯਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤਾਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸੋ ਨਰਾਃ।
ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਦ੍ਯੋਤਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਯਾਨ੍ਤਿ ਦੀਪਪ੍ਰਦਾਃ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-203-54 (23879)
ਗੋਪ੍ਰਦਾਸ੍ਤੁ ਸੁਖੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵਪਾਤਕੈਃ।
ਵਿਮਾਨੈਰ੍ਹੰਸਸੰਯੁਕ੍ਤੈਰ੍ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਾਸੋਪਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-203-55 (23880)
ਤਥਾ ਬਰ੍ਹਿਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠਰਾਤ੍ਰੋਪਵਾਸਿਨਃ।
ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਪਤੇ ਯਸ੍ਤੁ ਏਕਭਕ੍ਤੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 3-203-56 (23881)
ਅਨ੍ਤਰਾ ਚੈਵ ਨਾਸ਼੍ਨਾਤਿ ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾ ਹ੍ਯਨਾਮਯਾਃ।
ਪਾਨੀਯਸ੍ਯ ਗੁਣਾ ਦਿਵ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੇਤਲੋਕਸੁਖਾਵਹਾਃ ॥ 3-203-57 (23882)
ਤਤ੍ਰ ਪੁਸ਼਼੍ਪੋਦਕਾ ਨਾਮ ਨਦੀ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਧੀਯਤੇ।
ਸ਼ੀਤਲੰ ਸਲਿਲੰ ਤਤ੍ਰਪਿਬਨ੍ਤਿ ਹ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤੋਪਮਮ੍ ॥ 3-203-58 (23883)
ਯੇ ਚਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾਣਃ ਪੂਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਧੀਯਤੇ।
ਏਵੰ ਨਦੀ ਮਹਾਰਾਜ ਸਰ੍ਵਕਾਮਪ੍ਰਦਾ ਹਿ ਸਾ ॥ 3-203-59 (23884)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੂਜਯੈਨਾਨ੍ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਅਧ੍ਵਨਿੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਗਾਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਪਥਿ ਪਾਂਸ਼ੁਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-203-60 (23885)
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੇ ਹ੍ਯੰਨਦਾਤਾਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹਮਾਯਾਤਿ ਚਾਸ਼ਯਾ।
ਤੰ ਪੂਜਯਾਥ ਯਤ੍ਨੇਨ ਸੋ(ਅ)ਤਿਥਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਯਣਸ਼੍ਚ ਸਃ ॥ 3-203-61 (23886)
ਤੰ ਯਾਨ੍ਤਮਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਵਾਸਵਾਃ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸੰਪੂਜਿਤੇ ਪ੍ਰੀਤਾ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਯਾਨ੍ਤ੍ਯਪੂਜਿਤੇ ॥ 3-203-62 (23887)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੂਜਯੈਨੰ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਕਿੰ ਭੂਯਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-203-63 (23888)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-203-64x (2447)
ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਕਥਾਂ ਧਰ੍ਮਸਮਾਸ਼੍ਰਯਾਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯਾਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਕਥ੍ਯਮਾਨਾਂ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭੋ ॥ 3-203-64 (23889)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-203-65x (2448)
ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਤਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ਕਥਾਂ ਕਥ੍ਯਮਾਨਾਂ ਮਯਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਸਰ੍ਵਪਾਪਹਰਾਂ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਵਹਿਤੋ ਮਮ ॥ 3-203-65 (23890)
ਕਪਿਲਾਯਾਂ ਤੁ ਦਤ੍ਤਾਯਾਂ ਯਤ੍ਫਲੰਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ।
ਤਤ੍ਫਲੰਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਪਾਦਧਾਵਨੇ ॥ 3-203-66 (23891)
ਦ੍ਵਿਜਪਾਦੋਦਕਕ੍ਲਿੰਨਾ ਯਾਵਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਮੇਦਿਨੀ।
ਤਾਵਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਪਰ੍ਣੇਨ ਪਿਬਨ੍ਤਿ ਪਿਤਰੋ ਜਲਮ੍ ॥ 3-203-67 (23892)
ਸ੍ਵਾਗਤੇਨਾਗ੍ਨਯਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾ ਆਸਨੇਨ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ।
ਪਿਤਰਃ ਪਾਦਸ਼ੌਚੇਨ ਅੰਨਾਦ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ॥ 3-203-68 (23893)
ਯਾਵਦ੍ਵਤ੍ਸਸ੍ਯ ਪਾਦੌ ਦ੍ਵੌ ਸ਼ਿਰਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਦਾਤਵ੍ਯਾ ਪ੍ਰਯਤੇਨਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-203-69 (23894)
ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗਤੋ ਵਤ੍ਸੋ ਯਾਵਦ੍ਯੋਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਤਾਵਦ੍ਗੌਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਜ੍ਞੇਯਾ ਯਾਵਦ੍ਗਰ੍ਭੰ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ॥ 3-203-70 (23895)
ਯਾਵਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯਾਂ ਰੋਮਾਣਿ ਵਤ੍ਸਸ੍ਯ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਤਾਵਦ੍ਯੁਗਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ੍ਵਰ੍ਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ ॥ 3-203-71 (23896)
ਸੁਵਰ੍ਣਨਾਸਾਂ ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਖੁਰਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਧੇਨੁਕਾਮ੍।
ਤਿਲੈਃ ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦਿਤਾਂ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨੈਰਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-203-72 (23897)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਯਃ ਪੁਨਰ੍ਦਦਤਿ ਸਾਧਵੇ।
ਫਲਾਨਾਂ ਫਲਮਸ਼੍ਨਾਤਿ ਤਦਾ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-203-73 (23898)
ਸਸਮੁਦ੍ਰਗੁਹਾ ਤੇਨ ਸਸ਼ੈਲਵਨਕਾਨਨਾ।
ਚਤੁਰਨ੍ਤਾ ਭਵੇਦ੍ਦਤ੍ਤਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-203-74 (23899)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਜਾਨੁਸ਼ਯੋ ਯਸ੍ਤੁ ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਸਕ੍ਤਭਾਜਨਃ।
ਯੋ ਦ੍ਵਿਜਃ ਸ਼ਬ੍ਦਰਹਿਤੰ ਸੰਯਨ੍ਤੁਸ੍ਤਾਰਣਾਯ ਵੈ ॥ 3-203-75 (23900)
ਯੇ ਪਾਨੀਯਾਨਿ ਦਦਤਿ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਯੇ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ।
ਜਪਨ੍ਤਿ ਸੰਹਿਤਾਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਾਰਣਕ੍ਸ਼਼ਮਾਃ ॥ 3-203-76 (23901)
ਹਵ੍ਯੰਕਵ੍ਯੰ ਚ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਤਚ੍ਛ੍ਰੋਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਰ੍ਹਤਿ।
ਦਤ੍ਤੰ ਹਿ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯੇ ਸਾਧੌਜ੍ਯਲਿਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨੌ ਯਥਾ ਹੁਤਮ੍ ॥ 3-203-77 (23902)
ਮਨ੍ਯੁਪ੍ਰਹਰਣਾ ਵਿਪ੍ਰਾ ਨ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਯੋਧਿਨਃ।
ਨਿਹਨ੍ਯੁਰ੍ਮਨ੍ਯੁਨਾ ਵਿਪ੍ਰਾ ਵਜ੍ਰਪਾਣਿਰਿਵਾਸੁਰਾਨ੍ ॥ 3-203-78 (23903)
ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਰਿਤੇਯੰ ਤੁ ਕਥਾ ਕਥਿਤਾ ਹਿ ਤਵਾਨਘ।
ਯਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮੁਨਯਃ ਪ੍ਰੀਤਾ ਨੈਮਿਸ਼਼ਾਰਣ੍ਯਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-203-79 (23904)
ਵੀਤਸ਼ੋਕਭਯਕ੍ਰੋਧਾ ਵਿਪਾਪ੍ਮਾਨਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੇਮਾਂ ਤੁ ਕਥਾਂ ਰਾਜਨ੍ਭਵਨ੍ਤੀਹ ਤੁ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 3-203-80 (23905)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-203-81x (2449)
ਕਿੰ ਤਚ੍ਛੌਚੰ ਭਵੇਦ੍ਯੇਨ ਵਿਪ੍ਰਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਸਦਾ ਭਵੇਤ੍।
ਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ ॥ 3-203-81 (23906)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-203-82x (2450)
ਵਾਕ੍ਸ਼ੌਚੰ ਕ੍ਰਮਸ਼ੌਚੰ ਚ ਯਚ੍ਚ ਸ਼ੌਚੰ ਜਲਾਤ੍ਮਕਮ੍।
ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਸ਼ੌਚੈਰੁਪੇਤੋ ਯਃ ਸ ਸ੍ਵਰ੍ਗੀ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-203-82 (23907)
ਸਾਯੰ ਪ੍ਰਾਤਸ਼੍ਚ ਸੰਧ੍ਯਾਂ ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪਸੇਵਤੇ।
ਪ੍ਰਜਪਨ੍ਪਾਵਨੀਂ ਦੇਵੀਂ ਗਾਯਤ੍ਰੀਂ ਵੇਦਮਾਤਰਮ੍ ॥ 3-203-83 (23908)
ਸ ਤਯਾ ਪਾਵਿਤੋ ਦੇਵ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨਸ਼਼੍ਟਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਃ।
ਨ ਸੀਦੇਤ੍ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਨੋ ਮਹੀਮਪਿ ਸਸਾਗਰਾਮ੍ ॥ 3-203-84 (23909)
ਯੇ ਚਾਸ੍ ਦਾਰੁਣਾ ਕੇਚਿਦ੍ਗ੍ਰਹਾਃ ਸੂਰ੍ਯਾਦਯੋ ਦਿਵਿ।
ਤੇ ਚਾਸ੍ਯ ਸੌਮ੍ਯਾ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ਿਵਾਃ ਸ਼ਿਵਤਰਾਃ ਸਦਾ ॥ 3-203-85 (23910)
ਸਰ੍ਵੇਨਾਨੁਗਤੰ ਚੈਨੰ ਦਾਰੁਣਾਃ ਪਿਸ਼ਿਤਾਸ਼ਨਾਃ।
ਘੋਰਰੂਪਾ ਮਹਾਕਾਯਾ ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-203-86 (23911)
ਨਾਧ੍ਯਾਪਨਾਦ੍ਯਾਜਨਾਦ੍ਵਾ ਅਨ੍ਯਾਯਾਦ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਾਤ੍।
ਦੋਸ਼਼ੋ ਭਵਤਿ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਜ੍ਵਲਿਤਾਗ੍ਨਿਸਸਾ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ॥ 3-203-87 (23912)
ਦੁਰ੍ਵੇਦਾ ਵਾ ਸੁਵੇਦਾ ਵਾ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤਥਾ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਾਵਮਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਭਸ੍ਮਚ੍ਛੰਨਾ ਇਵਾਗ੍ਨਯਃ ॥ 3-203-88 (23913)
ਯਥਾ ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨੇ ਦੀਪ੍ਤੌਜਾਃ ਪਾਵਕੋ ਨੈਵ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਏਵੰ ਵਿਦ੍ਵਾਨਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦੈਵਤੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-203-89 (23914)
ਪ੍ਰਾਕਰੈਸ਼੍ਚ ਪੁਰਦ੍ਵਾਰੈਃ ਪ੍ਰਾਸਾਦੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧੈਃ।
ਨਗਰਾਣਿ ਨ ਸ਼ੋਭਨ੍ਤੇ ਹੀਨਾਨਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤ੍ਤਮੈਃ ॥ 3-203-90 (23915)
ਵੇਦਾਢ੍ਞਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਸੰਪੰਨਾ ਜ੍ਞਾਨਵਨ੍ਤਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ।
ਯਤ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਨ੍ਤਿ ਵੈ ਵਿਪ੍ਰਾਸ੍ਤੰਨਾਮ ਨਗਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-203-91 (23916)
ਵ੍ਰਜੇ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਯਤ੍ਰਸਨ੍ਤਿ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ।
ਤਤ੍ਤੰਨਗਰਮਿਤ੍ਯਾਹੁਃ ਪਾਰ੍ਥ ਤੀਰ੍ਥੰ ਚ ਤਦ੍ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-203-92 (23917)
ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰੰ ਚ ਰਾਜਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਚ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਅਭਿਗਮ੍ਯਾਭਿਪੂਜ੍ਯਾਥ ਸਦ੍ਯਃ ਪਾਪਾਤ੍ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-203-93 (23918)
ਪੁਣ੍ਯਤੀਰ੍ਥਾਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਚ ਪਵਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਕੀਰ੍ਤਨਮ੍।
ਸਦ੍ਭਿਃ ਸੰਭਾਸ਼਼ਣੰ ਚੈਵ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ਬੁਧੈਃ ॥ 3-203-94 (23919)
ਸਾਧੁਸਙ੍ਗਮਪੂਤੇਨ ਵਾਕ੍ਸੁਭਾਸ਼਼ਿਤਵਾਰਿਣਾ।
ਪਵਿਤ੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਤਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸਨ੍ਤੋ ਮੰਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 3-203-95 (23920)
ਤ੍ਰਿਦਣ੍ਡਧਾਰਣੰ ਮੌਨੰ ਜਟਾਭਾਰੋ(ਅ)ਥ ਮੁਣ੍ਡਨਮ੍।
ਵਲ੍ਕਲਾਜਿਨਸੰਵੇਸ਼਼੍ਟੰ ਵ੍ਰਤਚਰ੍ਯਾ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ॥ 3-203-96 (23921)
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰੰ ਵਨੇ ਵਾਸਃ ਸ਼ਰੀਰਪਰਿਸ਼ੋਸ਼਼ਣਮ੍।
ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਮਿਥ੍ਯਾ ਸ੍ਯੁਰ੍ਯਦਿ ਭਾਵੋ ਨ ਨਿਰ੍ਮਲਃ ॥ 3-203-97 (23922)
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿੰ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰਾਦੀਨਾਂ ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗਾਮਿਨਾਮ੍।
ਵਿਕਾਰਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਤਰੰ ਮਨਃ ॥ 3-203-98 (23923)
ਯੇ ਪਾਪਾਨਿ ਨ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਮਨੋਵਾਕ੍ਕਰ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿਭਿਃ।
ਤੇ ਤਪਨ੍ਤਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਨ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਸ਼ੋਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-203-99 (23924)
ਨ ਜ੍ਞਾਤਿਭ੍ਯੋ ਦਯਾ ਯਸ੍ਯ ਸ਼ੁਕ੍ਲਦੇਹੋ(ਅ)ਵਿਕਲ੍ਮਸ਼਼ਃ।
ਹਿੰਸਾ ਸਾ ਤਪਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਾਨਾਸ਼ਿਤ੍ਵੰ ਤਪਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-203-100 (23925)
ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਚੈਵ ਮੁਨਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ੁਚਿਰਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਯਾਵਜ੍ਜੀਵੰ ਦਯਾਵਾਂਸ਼੍ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-203-101 (23926)
ਨ ਹਿ ਪਾਪਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਨਸ਼ਨਾਦਿਭਿਃ।
ਸੀਦਤ੍ਯਨਸ਼ਨਾਦੇਵ ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਲੇਪਨਃ ॥ 3-203-102 (23927)
ਅਜ੍ਞਾਤੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਕ੍ਲੇਸ਼ੋ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਹੀਯਤੇ।
ਨਾਗ੍ਨਿਰ੍ਦਹਤਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭਾਵਸ਼ੂਨ੍ਯਸ੍ਯ ਦੇਹਿਨਃ ॥ 3-203-103 (23928)
ਪੁਣ੍ਯਾਦੇਵ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਨ੍ਤਿ ਸ਼ੁਧ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਨਸ਼ਨਾਨਿ ਚ।
ਨ ਮੂਲਫਲਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤ੍ਵਾੰਨ ਮੌਨਾੰਨਾਨਿਲਾਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-203-104 (23929)
ਸ਼ਿਰਸੋ ਮੁਣ੍ਡਨਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਨ ਸ੍ਥਾਨਕੁਟਿਕਾਸਨਾਤ੍।
ਨ ਜਟਾਧਾਰਣਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿਨ ਤੁ ਸ੍ਥਾਨਕੁਟਿਕਾਸਨਾਤ੍। 3-203-105 (23930)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਹ੍ਯਨਸ਼ਨਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਨਾਗ੍ਨਿਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣਾਦਪਿ।
ਨ ਚੋਦਕਪ੍ਰਵੇਸ਼ੇਨ ਨ ਚ ਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਸ਼ਯਨਾਦਪਿ ॥ 3-203-106 (23931)
ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਾਪਿ ਜਰਾਮਰਣਮੇਵ ਚ।
ਵ੍ਯਾਧਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਹੀਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਚੋਤ੍ਤਮੰ ਪਦਮ੍ ॥ 3-203-107 (23932)
ਬੀਜਾਨਿ ਹ੍ਯਗ੍ਨਿਦਗ੍ਧਾਨਿ ਨ ਰੋਹਨ੍ਤਿ ਪੁਨਰ੍ਯਥਾ।
ਜ੍ਞਾਨਦਗ੍ਧੈਸ੍ਤਧਾ ਕ੍ਲੇਸ਼ੈਰ੍ਨਾਤ੍ਮਾ ਸੰਡੁਜ੍ਯਤੇ ਪੁਨਃ ॥ 3-203-108 (23933)
ਆਤ੍ਮਨਾ ਵਿਪ੍ਰਹੀਣਾਨਿ ਕਾਸ਼਼੍ਠਕੁਣ੍ਠੋਪਮਾਨਿ ਚ।
ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਸੰਦੇਹਃ ਫੇਨਾਨੀਵ ਮਹਾਰ੍ਣਵੇ ॥ 3-203-109 (23934)
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਭੂਤਗੁਹਾਸ਼ਯਮ੍।
ਸ਼੍ਲੋਕੇਨ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਧੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍ ॥ 3-203-110 (23935)
ਦ੍ਵ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਦਭਿਸੰਧਾਯ ਕੇਚਿਚ੍ਛ੍ਲੋਕਪਦਾਙ੍ਕਿਤੈਃ।
ਸ਼ਤੈਰਨ੍ਯੈਃ ਸਹਸ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-203-111 (23936)
ਨਾਯੰ ਲੋਕੋਸ੍ਤਿ ਨ ਪਰੋ ਨ ਸੁਖੰ ਸੰਸ਼ਯਾਤ੍ਮਨਃ।
ਊਟੁਰ੍ਜ੍ਞਾਨਵਿਦੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-203-112 (23937)
ਵਿਦਿਤਾਰ੍ਥਸ੍ਤੁ ਵੇਦਾਨਾਂ ਪਰਿਵੇਦ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍।
ਉਦ੍ਵਿਜੇਤ੍ਸ ਤੁ ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਦਾਵਾਗ੍ਨੇਰਿਵ ਮਾਨਵਃ ॥ 3-203-113 (23938)
ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੰ ਤਰ੍ਕੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯਆਸ਼੍ਰਯਸ੍ਵ ਸ਼੍ਰੁਤਿੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਮ੍।
ਏਕਾਰਾਭਿਸੰਬਦ੍ਧੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਹੇਤੁਭਿਰਿਚ੍ਛਸਿ।
ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨ ਤਸ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਸਾਧਨਸ੍ਯ ਵਿਪਰ੍ਯਯਾਤ੍ ॥ 3-203-114 (23939)
ਵੇਦ੍ਯੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾ-
ਤ੍ਤਦ੍ਧੀਰ੍ਵੇਦਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵੇਦਃ ਸ਼ਰੀਰਮ੍।
ਵੇਦਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਤਤ੍ਸਮਾਸੋਪਲਬ੍ਧਿਃ
ਕ੍ਲੀਬਸ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਨ ਸ ਵੇਦ੍ਯੰ ਨ ਵੇਦਃ ॥ 3-203-115 (23940)
ਵੇਦੋਕ੍ਤਮਾਯੁਰ੍ਦੇਵਾਨਾਮਾਸ਼ਿਸ਼਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਫਲਤ੍ਯਨੁਯੁਗੰ ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼੍ਚ ਸ਼ਰੀਰਿਣਾਮ੍ ॥ 3-203-116 (23941)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਤਦੇਤਤ੍ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦਨਸ਼ਨੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੋਚਰਮ੍ ॥ 3-203-117 (23942)
ਤਪਸਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਗਮਨੰ ਭੋਗੋ ਦਾਨੇਨ ਜਾਯਤੇ।
ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵਿਜ੍ਞੇਯਸ੍ਤੀਰ੍ਥਸ੍ਨਾਨਾਦਘਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-203-118 (23943)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-203-119x (2451)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਭਗਵਞ੍ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਪ੍ਰਦਾਨਵਿਧਿਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-203-119 (23944)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-203-120x (2452)
ਯਤ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਦਾਨਧਰ੍ਮੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਇਸ਼਼੍ਟੰ ਚੇਦੰ ਸਦਾ ਮਹ੍ਯੰ ਰਾਜਨ੍ਗੌਰਵਤਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-203-120 (23945)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਦਾਨਰਹਸ੍ਯਾਨਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਦਿਤਾਨਿ ਚ।
ਛਾਯਾਯਾਂ ਕਰਿਣਃ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਪਰਿਵੀਜਿਤਮ੍।
ਦਸ਼ਕਲ੍ਪਾਯੁਤਾਨੀਹ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯੇਤ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-203-121 (23946)
ਜੀਵਨਾਯ ਸਮਾਕ੍ਲਿੰਨੰ ਵਸੁ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹੀਪਤੇ।
ਵਿਪ੍ਰੰ ਤੁ ਵਾਸਯੇਦ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਯਜ੍ਞੈਃ ਸ ਇਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ ॥ 3-203-122 (23947)
ਪ੍ਰਤਿਸ੍ਰੋਤਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਵਾਹਾਃ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯੋ(ਅ)ੰਨਾਨੁਸੰਚਰਨ੍।
ਮਹਾਧੁਰਿ ਯਥਾ ਨਾਵਾ ਮਹਾਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਵਿਸ਼਼ੁਵੇ ਵਿਪ੍ਰਦਤ੍ਤਾਨਿ ਦਧਿਮਧ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਯਾਣਿ ਚ ॥ 3-203-123 (23948)
ਪਰ੍ਵਸੁ ਦ੍ਵਿਗੁਣੰ ਦਾਨਮ੍ਰੁʼਤੌ ਦਸ਼ਗੁਣੰ ਭਵੇਤ੍। 3-203-b124 `ਅਬ੍ਦੇ ਦਸ਼ਗੁਣੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮਨਨ੍ਤੰ ਵਿਸ਼਼ੁਵੇ ਭਵੇਤ੍' ॥ 3-203-124 (23949)
ਅਯਨੇ ਵਿਸ਼਼ੁਵੇ ਚੈਵਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤਿਮੁਖੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰ੍ਯੋਪਰਾਗੇ ਚ ਦਤ੍ਤਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-203-125 (23950)
ਰੁʼਤੁਸ਼਼ੁ ਦਸ਼ਗੁਣੰ ਵਦਨ੍ਤਿ ਦਤ੍ਤੰ
ਸ਼ਤਗੁਣਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਯਨਾਦਿਸ਼਼ੁ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਭਵਤਿ ਸਹਸ੍ਰਗੁਣੰ ਦਿਨਸ੍ਯ ਰਾਹੋ-
ਰ੍ਵਿਸ਼਼ੁਵਤਿ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ਫਲਮ੍ ॥ 3-203-126 (23951)
ਨਾਭੂਮਿਦੋ ਭੂਮਿਮਸ਼੍ਨਾਤਿ ਰਾਜ-
ੰਨਾਯਾਨਦੋ ਯਾਨਮਾਰੁਹ੍ਯ ਯਾਤਿ।
ਯਾਨ੍ਯਾਨ੍ਕਾਮਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਦਦਾਤਿ
ਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਕਾਮਾਞ੍ਜਾਯਮਾਨਃ ਸ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ॥ 3-203-127 (23952)
ਅਗ੍ਨੇਰਪਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਥਮੰ ਸੁਵਰ੍ਣੰ
ਭੂਰ੍ਵੈਸ਼਼੍ਣਵੀ ਸੂਰ੍ਯਸੁਤਾਸ਼੍ਚ ਗਾਵਃ।
ਲੋਕਾਸ਼੍ਤ੍ਰਯਸ੍ਤੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਦਤ੍ਤਾ
ਯਃ ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਗਾਸ਼੍ਚ ਮਹੀਂ ਚ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-203-128 (23953)
ਪਰੰਹਿ ਦਾਨਾੰਨ ਬਭੂਵ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ
ਭਵ੍ਯੰ ਤ੍ਰਿਲੋਕੇ ਭਵਤੇ ਕੁਤਃ ਪੁਨਃ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਪਰਮੰ ਹਿ ਦਾਨੰ
ਵਦਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 3-203-129 (23954)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 203 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-203-5 ਯਤ੍ਰ ਜਨ੍ਮਨਿ ਅਸਤ੍ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਿਤ੍ਰਾਣੰ ਵਿਨਾ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ਤਦਪਿ ਵ੍ਰੁʼਥੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-203-6 ਆਰੂਢਸ਼੍ਚਾਸੌ ਪਤਿਤਃ ॥ 3-203-7 ਗੁਰਾਵਪ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤਿਕੇ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਿਯੇ। ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ ॥ 3-203-8 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਬਨ੍ਧਵੋ ਜਾਤਿਮਾਤ੍ਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਆ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਧ੍ਯਯਨਸ਼ੂਨ੍ਯਾਃ ॥ 3-203-10 ਦਾਨੰ ਦਾਨਫਲੰ ਅਨ੍ਯਤ੍ਤੁ ਦਾਨੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਜਰਯਾ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ॥ 3-203-17 ਕਾਣ੍ਡਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਃ ਬਾਣਨਿਸ਼਼ਙ੍ਗਧਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਦੁਰ੍ਵਰ੍ਣਃ ਕੁਨਖੀਤਿ ਝ. ਪਾਃ ॥ 3-203-25 ਮਾਲ੍ਯੰ ਨਿਰ੍ਮਾਲ੍ਯਮ੍। ਆਕਲ੍ਪਃ ਗਨ੍ਧਾਦਿਨਾਲੰਕਰਣਮ੍। ਅਰੋਗਿਪ੍ਰਤਿਚਰ੍ਯਾਚੇਤਿ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਗੋਸ਼ਤਾਦਿਤਿ ਚ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-203-27 ਅਭਿਭੂਤਾਯ ਦਾਰਿਦ੍ਰ੍ਯਾਦੇਵ ॥ 3-203-28 ਅਭਿਵਰ੍ਜਿਤੰ ਦਤ੍ਤਮ੍ ॥ 3-203-29 ਸਾ ਬਹੁਭ੍ਯੋ ਦਤ੍ਤਾ ॥ 3-203-40 ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਾ ਗ੍ਰੁʼਹਾਃ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਯੈਃ ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਨਿਰ੍ਵਚਨਾਃ ਯਮਵਾਰ੍ਤਾਮਪਿ ਨ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯ੍ਰਤਃ ॥ 3-203-41 ਵਸੂਨਾਂ ਧਨਾਨਾਮ੍ ॥ 3-203-42 ਸਤ੍ਯੋਕ੍ਤਾਸ੍ਤਦਨਨ੍ਤਰਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-203-45 ਸਰ੍ਵੰ ਪੂਜ੍ਯਤਮੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-203-51 ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਤਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਦਾਤਾਰ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-203-76 ਅਪਾਨਪਾ ਨਗਦਿਤਾਸ੍ਤਥਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਪਾਨਪਾ ਅਮਦ੍ਯਪਾਃ ਨਗਦਿਤਾਃ ਨ ਕੇਨਚਿਦ੍ਦੋਸ਼਼ਵਤ੍ਤਯਾ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ ॥ 3-203-80 ਰਾਜੰਨ ਭਵਨ੍ਤੀਹ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਨ ਭਵਨ੍ਤੀਹ ਮਾਨਵਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੋਪਰ੍ਯੁਪਰਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਮੁਕ੍ਤਿਮੇਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-203-87 ਅਨ੍ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਵਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-203-94 ਪਵਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤ੍ਰਿਸੁਪਰ੍ਣਾਦਿਮਨ੍ਤ੍ਰਾਣਾਮ੍ ॥ 3-203-96 ਅਭਿਸ਼਼ੇਚਨੰ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-203-97 ਭਾਵਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ॥ 3-203-98 ਨ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮਿਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗਾਮਿਨਾਂ ਵਿਸ਼਼ਯਾਣਾਂ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿੰ ਵਿਨਾ ਅਸ਼ਨੰ ਭੋਗਃ ਸੁਕਰਮ੍। ਭੋਗੋ ਵਿਸ਼਼ਯਸ਼ੁਦ੍ਧਿੰ ਨਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਪਣ੍ਯਾਙ੍ਗਨਾਸਙ੍ਗਾਦਿਨਾਪਿ ਤਤ੍ਸਿਦ੍ਧੇਃ। ਕਿੰਤੁ ਅਨਾਸ਼ਿਤ੍ਵੰ ਅਮ੍ਰੁʼਤਤ੍ਵੰ ਭੋਗਵਰ੍ਜਨੰ ਵਾ ਤਾਂ ਵਿਨਾ ਨ ਸੁਕਰਮ੍। ਯਤੋ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਖਭਾਵਤੋ ਦੁਃਸੰਪਾਦਮਿਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਤ੍ਵੇ ਹੇਤੁਮਾਹਾਰ੍ਧੇਨ ਵਿਕਾਰੀਤਿ। ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਤਰੰ ਦੁਰ੍ਜਯਮ੍ ॥ 3-203-100 ਜ੍ਞਾਤਿਭ੍ਯਃ ਪੁਤ੍ਰਾਦ੍ਯਰ੍ਥੇ। ਸ਼ੁਕ੍ਲਦੇਹਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਵਤ੍ਤ੍ਯੁਪਜੀਵੀ। ਅਵਿਕਲ੍ਮਸ਼਼ਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਯਃ ਕੁਟੁਮ੍ਬੰ ਪੀਡਯਤਿ ਸ ਨਿਸ਼਼੍ਕਲ੍ਮਸ਼਼ੋ ਨ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਸ੍ਯੋਪਪਾਦਨਮੁਤ੍ਤਰਾਰ੍ਧੇਨ ਹਿੰਸੇਤਿ। ਅਨਾਸ਼ਿਤ੍ਵੰ ਅਸ਼ਨਤ੍ਯਾਗਃ ॥ 3-203-101 ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਲੇਪਨਃ ਦੇਹਃ ॥ 3-203-103 ਅਜ੍ਞਾਤੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤ੍ਕਿੰਤੁ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਕਲ੍ਪਿਤੰ ਤਪ੍ਤਸ਼ਿਲਾਰੇਹਣਾਦਿ। ਤੇਨ ਕ੍ਲੇਸ਼ ਏਵ ਨਤੁ ਅਨ੍ਯਤ੍ਪਾਪੰ ਪ੍ਰਹੀਯਤੇ ॥ 3-203-105 ਸ੍ਥਾਨਕੁਟਿਕਾਸਨਾਤ੍ਸ੍ਥਾਵਰਗ੍ਰੁʼਹਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ ॥ 3-203-109 ਆਤ੍ਮਨੇਤਿ ਸ਼ਰੀਰਾਣੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-203-113 ਸ ਤੁ ਵੇਦੇਭ੍ਯਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-203-115 ਵੇਦਪੂਰ੍ਵੰ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਤ੍ਤਦ੍ਵੈ ਵੇਦਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵੇਦਃ ਸ਼ਰੀਰਮ੍। ਵੇਦਸ੍ਤਤ੍ਵੰ ਤਤ੍ਸਮਾਸੋਪਲਬ੍ਧੌ ਕ੍ਲੀਵਸ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਤਤ੍ਸਵੇਦ੍ਯਸ੍ਯ ਵੇਦ੍ਯਮ੍। ਇਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ ॥ 3-203-117 ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਨੈਰ੍ਮਲ੍ਯੇਨ। ਅਨਸ਼ਨੰ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਰੋਧੋ ਨਤ੍ਵਾਹਾਰਤ੍ਯਾਗ ਇਤ੍ਯਾਹ ਤਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ॥ 3-203-121 ਛਾਯਾਯਾਂ ਕਰਿਣਃ। ਗੁਰ੍ਵਮਾਯੋਗੇ(ਅ)ਸ਼੍ਵਤ੍ਥਚ੍ਛਾਯਾ ਗਜਚ੍ਛਾਯਾਖ੍ਯੰ ਪਰ੍ਵ ਦੇਸ਼ਕਾਲਯੋਗਜਮ੍। ਤਤ੍ਕਰ੍ਣਪਰਿਵੀਜਿਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਕਰ੍ਣਾਇਵ ਕਰ੍ਣਾ ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਪਲ੍ਲਵਾਸ੍ਤੈਰ੍ਵੀਜਿਤੇ ਦੇਸ਼ੇ ਜਲੋਪਾਨ੍ਤੇ ॥ 3-203-122 ਸਮਾਕ੍ਲਿੰਨੰ ਆਰ੍ਦ੍ਰੰ ਵਸੁ ਅੰਨਾਦਿਦ੍ਰਵ੍ਯੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹੀਯਤੇ। ਵੈਸ਼੍ਯੰ ਤੁ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-203-123 ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਤੀਪੰ ਪੂਰ੍ਵਵਾਹਿਨ੍ਯਾਃ ਨਦ੍ਯਾਃ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਭਿਮੁਖੰ ਸ੍ਨੋਤਃ ਪ੍ਰਵਾਹੋ ਯਤ੍ਰਤਤ੍ ਤੀਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਤਿਸ੍ਨੋਤਃ। ਤਤ੍ਰ ਪਾਤ੍ਰੇ(ਅ)ਰ੍ਪਿਤਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਬਾਹਾ ਉਤ੍ਤਮਾਸ਼੍ਵਾਃ। ਵਿਪਰਿਣਮ੍ਯ ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਇਤ੍ਯਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਫਲਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪਰ੍ਜਨ੍ਯੋ(ਅ)ੰਨਾਨੁਸੰਚਰਨ੍ ਅੰਨਾਰ੍ਥੰ ਅਨੁਸੰਚਰਨ੍ਪਰ੍ਜਨ੍ਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਯਃ। ਅਤਿਥਿਰੂਪੇਣ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋਪ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਵਰ੍ਗਪ੍ਰਦ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਮਹਾਧੁਰਿ ਮਹਤਿ ਧੂਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਪ੍ਰਵਾਹੇ ਨਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਵਾ ਯਥਾ ਮਹਾਧੁਰਿ ਯੋਗਭਾਰੇ। ਯਥਾ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ਤਥੈਵ ਗਜਚ੍ਛਾਯਾਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਦਿਕਰ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 3-203-124 ਵਿਪ੍ਲਵੇ ਵਿਪ੍ਰਦਤ੍ਤਾਨਿ ਦਧਿਮਸ੍ਤ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਯਾਣਿ ਚ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-203-125 ਵਿਸ਼਼ੁਵੇ ਤੁਲਾਮੇਸ਼਼ਸੰਕ੍ਰਾਨ੍ਤ੍ਯੋਃ। ਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤਿਮੁਖੇ ਮਿਥੁਨਕਨਯਾਮੀਨਸੰਕ੍ਰਾਨ੍ਤਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-203-127 ਕਾਮਾਨ੍ ਕਾਮ੍ਯਮਾਨਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 204
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.204. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 204
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਉਦਙ੍ਕਨਾਮਕਮੁਨੇਸ੍ਤਪਸਾ ਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਤਸ੍ਮੈ ਵਰਦਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਉਦਙ੍ਕੰਪ੍ਰਤਿ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੇਨ ਧੁਨ੍ਧੁਨਾਮਕਾਸੁਰਘਾਤਨਵਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕਮਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-204-0 (23955)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-204-0x (2453)
[ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਤਤ੍ਤਥਾ।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਾਨ੍ਮਹਾਭਾਗਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍ ॥] 3-204-1 (23956)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਸ਼਼ਮਕਲ੍ਮਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-204-2 (23957)
ਵਿਦਿਤਾਸ੍ਤਵ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਦੇਵਦਾਨਵਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਰਾਜਵੰਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਵੰਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਃ ॥ 3-204-3 (23958)
ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਕਿੰਚਿਦਸ੍ਮਿਁਲ੍ਲੋਕੇ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਅਥ ਵੇਤ੍ਸਿ ਮੁਨੇ ਵੰਸ਼ਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋਰਗਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍ ॥ 3-204-4 (23959)
ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਕਿੰਨਰਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਤਥਾ।
ਇਦਮਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-204-5 (23960)
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤ ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਕੁਲਸੰਭਵਃ।
ਕਥੰ ਨਾਮ ਵਿਪਰ੍ਯਾਸਾਦ੍ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰਤ੍ਵਮਾਗਤਃ ॥ 3-204-6 (23961)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਭਾਰ੍ਗਵਸਤ੍ਤਮ।
ਵਿਪਰ੍ਯਸ੍ਤੰ ਯਥਾ ਨਾਮ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵਸ੍ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-204-7 (23962)
[ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-204-8x (2454)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣੈਵਮੁਕ੍ਤੋ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਮੁਨਿਃ।
ਧੌਨ੍ਧੁਮਾਰਮੁਪਾਖ੍ਯਾਨੰ ਕਥਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥] 3-204-8 (23963)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-204-9x (2455)
ਹਨ੍ਤ ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਮਿਦਮਾਖ੍ਯਾਨੰ ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰਸ੍ਯ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-204-9 (23964)
ਯਥਾ ਸ ਰਾਜਾ ਐਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕਃ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰਤ੍ਵਮਗਮਤ੍ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-204-10 (23965)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਤਾਤ ਉਦਙ੍ਕ ਇਤਿ ਭਾਰਤ।
ਮਰੁਧਨ੍ਵਸੁ ਰਮ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੌਰਵ ॥ 3-204-11 (23966)
ਉਦਙ੍ਕਸ੍ਤੁ ਮਹਾਰਾਜ ਤਪੋਤਪ੍ਯਤ੍ਸੁਦੁਸ਼੍ਚਰਮ੍।
ਆਰਿਰਾਧਯਿਸ਼਼ੁਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਬਹੂਨ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਗਣਾਨ੍ਵਿਭੁਃ ॥ 3-204-12 (23967)
ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰੀਤਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੇਯਿਵਾਨ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵ ਵਿਵਿਧੈਃ ਸ੍ਤਵੈਃ ॥ 3-204-13 (23968)
ਉਦਙ੍ਕ ਉਵਾਚ। 3-204-14x (2456)
ਤ੍ਵਯਾ ਦੇਵ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸਸੁਰਾਸੁਰਮਾਨਵਾਃ।
ਸ੍ਥਾਵਰਾਣਿ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਜਙ੍ਗਮਾਨਿ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-204-14 (23969)
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਾਸ਼੍ਚ ਵੇਦ੍ਯੰ ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ।
ਸ਼ਿਰਸ੍ਤੇ ਗਗਨੰ ਦੇਵ ਨੇਤ੍ਰੇ ਸ਼ਸ਼ਿਦਿਵਾਕਰੌ ॥ 3-204-15 (23970)
ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਃ ਪਵਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤੇਜੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਤਵਾਚ੍ਯੁਤ।
ਬਾਹਵਸ੍ਤੇ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਹਾਰ੍ਣਵਃ ॥ 3-204-16 (23971)
ਊਰੂ ਤੇ ਪਰ੍ਵਤਾ ਦੇਵ ਸ੍ਵੰ ਨਾਭਿਰ੍ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਪਾਦੌ ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਚੈਵ ਰੋਮਾਣ੍ਯੋਸ਼਼ਧਯਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-204-17 (23972)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੋਮਾਗ੍ਨਿਵਰੁਣਾ ਦੇਵਾਸੁਰਮਹੋਰਗਾਃ।
ਪ੍ਰਹ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਵਾਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤੋ ਵਿਵਿਧੈਃ ਸ੍ਤਵੈਃ ॥ 3-204-18 (23973)
ਤ੍ਵਯਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਭੁਵਨੇਸ਼੍ਵਰ।
ਯੋਗਿਨਃ ਸੁਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਃ ਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-204-19 (23974)
ਤ੍ਵਯਿ ਤੁਸ਼਼੍ਟੇ ਜਗਚ੍ਛਾਨ੍ਤੰ ਤ੍ਵਯਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਮਹਦ੍ਭਯਮ੍।
ਭਯਾਨਾਮਪਨੇਤਾਸਿ ਤ੍ਵਮੇਕਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-204-20 (23975)
ਦੇਵਾਨਾਂ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਣਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵਭੂਤਸੁਖਾਵਹਃ।
ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਵਿਕ੍ਰਮਣੈਰ੍ਦੇਵ ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-204-21 (23976)
ਅਸੁਰਾਣਾਂ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤਵ ਵਿਕ੍ਰਮਣੈਰ੍ਦੇਵਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮਗਮਨ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-204-22 (23977)
ਪਰਾਭਵੰ ਚ ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਕਰ੍ਤਾ ਵਿਕਰ੍ਤਾ ਚ ਭੂਤਾਨਾਮਿਹ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਆਰਾਧਯਿਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਦੇਵਾਃ ਸੁਖਮੇਧਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 3-204-23 (23978)
ਏਵੰ ਸ੍ਤੁਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਉਦਙ੍ਕੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਉਦਙ੍ਕਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-204-24 (23979)
ਉਦਙ੍ਕ ਉਵਾਚ। 3-204-25x (2457)
ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੋ ਮੇ ਵਰੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਯਦਹੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਹਰਿਮ੍।
ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰੰ ਜਗਤਃ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 3-204-25 (23980)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਵਾਚ। 3-204-26x (2458)
ਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤੇ(ਅ)ਹਮਲੌਲ੍ਯੇਨ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤਵ ਚ ਸਤ੍ਤਮ।
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਹਿ ਤ੍ਵਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਮਤ੍ਤੋ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ ਵਰੋ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-204-26 (23981)
ਏਵੰ ਸ ਚ੍ਛਨ੍ਦ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤੁ ਵਰੇਣ ਹਰਿਣਾ ਤਦਾ।
ਉਦਙ੍ਕਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਵਵ੍ਰੇ ਵਰੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-204-27 (23982)
ਯਦਿ ਮੇ ਭਗਵਨ੍ਪ੍ਰੀਤਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਨਿਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣ।
ਧਰ੍ਮੇ ਸਤ੍ਯੇ ਦਮੇ ਚੈਵ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਤੁ ਮੇ ਸਦਾ।
ਅਭ੍ਯਾਸਸ਼੍ਚ ਭਵੇਦ੍ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤ੍ਵਯਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਮੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-204-28 (23983)
ਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 3-204-29x (2459)
ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਧਿ ਭਵਿਤਾ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਤਵ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-204-29 (23984)
ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਤਿ ਯੋਗਸ਼੍ਚ ਯੇਨ ਯੁਕ੍ਤੋ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍।
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਂ ਮਹਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-204-30 (23985)
ਉਤ੍ਸਾਦਨਾਰ੍ਥੰ ਲੋਕਾਨਾਂ ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਨਾਮ ਮਹਾਸੁਰਃ।
ਤਪਸ੍ਯਤਿ ਤਪੋ ਘੋਰੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਯਸ੍ਤੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-204-31 (23986)
[ਰਾਜਾ ਹਿ ਵੀਰ੍ਯਵਾਂਸ੍ਤਾਤ ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਰਪਰਾਜਿਤਃ]
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-204-32 (23987)
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਦਾਨ੍ਤਃ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰਤਃ।
ਸ ਯੋਗਬਲਾਮਾਸ੍ਥਾਯ ਮਾਮਕੰ ਪਾਰ੍ਤਿਵੋਤ੍ਤਮਃ।
ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ਤਵ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-204-33 (23988)
ਉਦਙ੍ਕਮੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-204-34 (23989)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 204 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-204-3 ਦੇਵਦਾਨਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 205
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.205. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 205
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਉਦਙ੍ਕੇਨ ਰਾਜ੍ਯੇਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਚਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਨੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿ ਤੰਨਿਵਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧੁਨ੍ਧੁਨਾਮਕਾਸੁਰਹਨਨਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-205-0 (23990)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-205-0x (2460)
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੌ ਸੰਸ੍ਤਿਤੇ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਸ਼ਾਦਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਪਰਮਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸੋ(ਅ)ਯੋਧ੍ਯਾਯਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-205-1 (23991)
ਸ਼ਸ਼ਾਦਸ੍ਯ ਤੁ ਦਾਯਾਦ ਕਕੁਤ੍ਸ੍ਥੋ ਨਾਮ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਅਨੇਨਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਸ਼੍ਚਾਨੇਨਸਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-205-2 (23992)
ਵਿਸ਼਼੍ਵਗਸ਼੍ਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥੋਃ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਾਰ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਜਜ੍ਞਿਵਾਨ੍।
ਆਰ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਯੁਵਨਾਸ਼੍ਵਸ੍ਤੁ ਸ਼੍ਰਾਵਸ੍ਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 3-205-3 (23993)
ਜਜ੍ਞੇ ਸ਼੍ਰਾਵਸ੍ਤਕੋ ਰਾਜਾ ਸ਼੍ਰਾਵਸ੍ਤੀ ਯੇਨ ਨਿਰ੍ਮਿਤਾ।
ਸ਼੍ਰਾਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਦਾਯਾਦੋ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-205-4 (23994)
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵਸ੍ ਦਾਯਾਦਃ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣ੍ਯੇਕਵਿੰਸਤਿਃ ॥ 3-205-5 (23995)
ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਦ੍ਯਾਸੁ ਨਿਸ਼਼੍ਣਾਤਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਦੁਰਾਸਦਾਃ।
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚ ਪਿਤ੍ਰੁʼਤੋਗੁਣੈਰਭ੍ਯਧਿਕੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-205-6 (23996)
ਸਮਯੇ ਤੰ ਤਦਾ ਰਾਜ੍ਯੇ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੋ(ਅ)ਭ੍ਯਸ਼਼ੇਚਯਤ੍।
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ੂਰਮੁਤ੍ਤਮਧਾਰ੍ਮਿਕਮ੍ ॥ 3-205-7 (23997)
ਪੁਤ੍ਰਸੰਕ੍ਰਾਮਿਤਸ਼੍ਰੀਸ੍ਤੁ ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਜਗਾਮ ਤਪਸੇ ਧੀਮਾਂਸ੍ਤਪੋਵਨਮਮਿਤ੍ਰਹਾ ॥ 3-205-8 (23998)
ਅਥ ਸ਼ਸ਼੍ਵਾਵ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਤਮੁਦਙ੍ਕੋ ਨਰਾਧਿਪ।
ਵਨੰ ਸੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-205-9 (23999)
ਤਮੁਦਙ੍ਕੋ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂਵਰਮ੍।
ਨ੍ਯਵਾਰਯਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਰੋਤ੍ਤਮੇ ॥ 3-205-10 (24000)
ਉਦਙ੍ਕ ਉਵਾਚ। 3-205-11x (2461)
ਭਵਤਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਤਾਵਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਨਿਰੁਦ੍ਵਿਗ੍ਰਾ ਵਯੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਦਾਦ੍ਵਸੇਮਹਿ ॥ 3-205-11 (24001)
ਤ੍ਵਯਾ ਹਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਰਾਜਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਿਰੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾ ਨਾਰਣ੍ਯੰ ਗਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-205-12 (24002)
ਪਾਲਨ ਹਿ ਮਹਾਨ੍ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਿਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਨ ਤਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਮਾਭੂਤ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ॥ 3-205-13 (24003)
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਨ ਹਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਵਚਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਾਲਨੇ ਯਤ੍ਨਃ ਪੁਰਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-205-14 (24004)
ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਤਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਨਿਰੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਸ੍ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੁਂ ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-205-15 (24005)
ਮਮਾਸ਼੍ਰਮਸਮੀਪੇ ਵੈ ਸਮੇਸ਼਼ੁ ਮਰੁਧਨ੍ਵਸੁ।
ਸਮੁਦ੍ਰਵਾਲੁਕਾਪੂਰ੍ਣ ਉਜ੍ਜਾਲਕ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਬਹੁਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੋ ਬਹੁਯੋਜਨਮਾਯਤਃ ॥ 3-205-16 (24006)
ਤਤ੍ਰ ਰੌਦ੍ਰੋ ਦਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਮਧੁਕੈਟਭਯੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਨਾਮ ਸੁਦਾਰੁਣਃ।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਭੂਮਿਗਤੋ ਰਾਜਨ੍ਵਸਤ੍ਯਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-205-17 (24007)
ਤੰ ਨਿਹਤ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਵਨੰ ਤ੍ਵੰ ਗਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-205-18 (24008)
ਸ਼ੇਤੇ ਲੋਕਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਤਪ ਆਸ੍ਥਾਯ ਦਾਰੁਣਮ੍।
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਲੋਕਾਨਾਂ ਚਾਪਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-205-19 (24009)
ਅਵਧ੍ਯੋ ਦੈਵਤਾਨਾਂ ਹਿ ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਮਥ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਨਾਗਾਨਾਮਥ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਅਵਾਪ੍ਯਸ ਵਰੰ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਪਿਤਾਮਹਾਤ੍ ॥ 3-205-20 (24010)
ਤੰ ਵਿਨਾਸ਼ਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਮਾ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਮਹਤੀਂ ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮਵ੍ਯਯਾਂ ਧ੍ਰੁਵਾਮ੍ ॥ 3-205-21 (24011)
ਕ੍ਰੂਰਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਪਤੋ ਵਾਲੁਕਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਸ੍ਯ ਚ।
ਸੰਵਤ੍ਸਰਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-205-22 (24012)
ਯਦਾ ਤਦਾ ਭੂਸ਼੍ਚਲਤਿ ਸਸ਼ੈਲਵਨਕਾਨਨਾ।
ਤਸ੍ਯ ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਵਾਤੇਨ ਰਜ ਉਦ੍ਧੂਯਤੇ ਮਹਤ੍ ॥ 3-205-23 (24013)
ਆਦਿਤ੍ਯਰਥਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸਪ੍ਤਾਹੰ ਭੂਮਿਕਮ੍ਪਨਮ੍।
ਸਵਿਸ੍ਫੁਲਿਙ੍ਗੰ ਸਜ੍ਵਾਲੰ ਧੂਮਮਿਸ਼੍ਰੰ ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍ ॥ 3-205-24 (24014)
ਤੇਨ ਰਾਜੰਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸ੍ਤਾਤੁਂ ਸ੍ਵਆਂਸ਼੍ਰਮੇ ॥ 3-205-25 (24015)
ਤੰ ਵਿਨਾਸ਼ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਲੋਕਾਨਾਂ ਹਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ।
ਲਕਾਃ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਨਿਹਤੇ(ਅ)ਸੁਰੇ ॥ 3-205-26 (24016)
`ਧੁਨ੍ਧੁਨਾਮਾਨਮਤ੍ਯੁਗ੍ਰੰ ਦਾਨਵੰ ਧੋਰਵਿਗ੍ਰਹਮ੍।
ਸਮਰੇ ਧੋਰਤੁਮੁਲੇ ਵਿਨਾਸ਼ਯ ਮਹੇਸ਼਼ੁਣਾ' ॥ 3-205-27 (24017)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਤਸ੍ਯ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ।
ਤੇਜਸਾ ਤਵ ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਾਪ੍ਯਾਯਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-205-28 (24018)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਚ ਵਰੋ ਦਤ੍ਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਮ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-205-29 (24019)
ਯਸ੍ਤੰ ਮਹਾਸੁਰੰ ਰੌਦ੍ਰੰ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਤੇਜਸ੍ਤਦ੍ਵੈਸ਼਼੍ਣਵਮਿਤਿ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ॥ 3-205-30 (24020)
ਤਤ੍ਤੇਜਸ੍ਤ੍ਵੰਸਮਾਧਾਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭੁਵਿ ਦੁਃਸਹਮ੍।
ਤੰ ਨਿਸ਼਼ੂਦਯ ਸੰਦਿਸ਼਼੍ਟੋ ਦੈਤ੍ਯੰ ਰੌਦ੍ਰਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-205-31 (24021)
ਨ ਹਿ ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤੇਜਸਾ(ਅ)ਲ੍ਪੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ।
ਨਿਰ੍ਦਗ੍ਧੁਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਸ ਹਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤੈਰਪਿ ॥ 3-205-32 (24022)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 205 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-205-3 ਬਾਡਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਥੋ ਪੁਤ੍ਰ ਇਤਿ ਕ. ਥ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 206
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.206. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 206
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਬ੍ਰੁʼਹਦਸ਼੍ਵੇਨੋਦਙ੍ਕੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰੇਣ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੇਨ ਧੁਨ੍ਧੁਵਧਸ੍ਯ ਭਾਵਿਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਨੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਧੁਨ੍ਧੂਤ੍ਪਤ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਦੁਪੋਦ੍ਧਾਤਤਯਾ ਮਧੁਕੈਟਭਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-206-0 (24023)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-206-0x (2462)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰੁਦਙ੍ਕੇਨਾਪਰਾਜਿਤਃ।
ਉਦਙ੍ਕੰ ਕੌਰਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-206-1 (24024)
ਨ ਹਿ ਮੇ ਗਮਨੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਮੋਘਮੇਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਮਾਯੰ ਭਗਵਨ੍ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-206-2 (24025)
ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਕਾਰੀ ਚ ਵੀਰ੍ਯੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮੋ ਭੁਵਿ।
ਪ੍ਰਿਯੰ ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-206-3 (24026)
ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸ਼ੂਰੈਃ ਪਰਿਘਬਾਹੁਭਿਃ।
`ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਬਾਹੁਸ੍ਤੰ ਵੈ ਧੁਨ੍ਧੁਂ ਮਹਾ(ਅ)ਸੁਰਮ੍'।
ਵਿਸਰ੍ਜਯਸ੍ਵ ਮਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨ੍ਯਸ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੋਸ੍ਮਿ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍ ॥ 3-206-4 (24027)
ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਚ ਤੇਨੋਕ੍ਤੋ ਮੁਨਿਨਾ(ਅ)ਮਿਤਤੇਜਸਾ।
ਸ ਤਮਾਦਿਸ਼੍ਯ ਤਨਯਮੁਦਙ੍ਕਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ।
ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਜਗਾਮ ਵਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-206-5 (24028)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-206-6x (2463)
ਕ ਏਸ਼਼ ਭਗਵਨ੍ਦੈਤ੍ਯੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਸ੍ਤਪੋਧਨ।
ਕਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਥ ਨਪ੍ਤਾ ਵਾ ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍ ॥ 3-206-6 (24029)
ਏਵੰ ਮਹਾਬਲੋ ਦੈਤ੍ਯੋ ਨ ਸ਼੍ਰੁਤੋ ਮੇ ਤਪੋਧਨ।
`ਯਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਵਾਸਵਾਤੇਨ ਕਮ੍ਪਤੇ ਭੂਃ ਸਪਰ੍ਵਤਾ' ॥ 3-206-7 (24030)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਗਵਨ੍ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੇਨ ਵੇਦਿਤੁਮ੍।
ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਤਪੋਧਨ ॥ 3-206-8 (24031)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-206-9x (2464)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨਨਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨਰਾਧਿਪ।
ਕਥ੍ਯਮਾਨੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-206-9 (24032)
ਏਕਾਰ੍ਣਵੇ ਨਿਰਾਲੋਕੇ ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮੇ।
ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਚ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-206-10 (24033)
ਪ੍ਰਭਵੰ ਲੋਕਕਰ੍ਤਾਰੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਯਮਾਹੁਰ੍ਮੁਨਯਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
`ਚਤੁਰ੍ਭੁਜਮੁਦਾਰਾਙ੍ਗੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸ੍ਮਿ ਭਾਰਤ' ॥ 3-206-11 (24034)
ਸੁਸ਼਼੍ਵਾਪ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਪ੍ਸ਼ਯ੍ਯਾਮੇਕ ਏਵ ਹਿ।
ਨਾਗਸ੍ ਭੋਗੇ ਮਹਤਿ ਸ਼ੇਪਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ ॥ 3-206-12 (24035)
ਲੋਕਕਰ੍ਤਾ ਮਹਾਭਾਗ ਭਗਵਾਨਚ੍ਯੁਤੋ ਹਰਿਃ।
ਨਾਗਭਗੇਨ ਮਹਤਾ ਪਰਿਰਭ੍ਯ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍ ॥ 3-206-13 (24036)
ਸ੍ਵਪਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦੇਵਸ੍ਯ ਪਦ੍ਮੰ ਸੂਰ੍ਯਸਮਪ੍ਰਭਮ੍।
ਨਾਭ੍ਯਾ ਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰੋਤ੍ਪੰਨਃ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-206-14 (24037)
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਲ੍ਲੋਕਗੁਰੁਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਦ੍ਮੇ ਸੂਰ੍ਯਸਮਪ੍ਰਭਃ।
ਚਤੁਰ੍ਵੇਦਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਮੂਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਗਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਮੁਖਃ ॥ 3-206-15 (24038)
ਸ੍ਵਪ੍ਰਭਾਵਾਦ੍ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੋ ਮਹਾਬਲਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਤ੍ਵਥ ਕਾਲਸ੍ਯ ਦਾਨਵੌ ਵੀਰ੍ਯਵਤ੍ਤਮੌ ॥ 3-206-16 (24039)
ਮਧੁਸ਼੍ਚ ਕੈਟਭਸ਼੍ਚੈਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤੌ ਹਰਿੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍।
ਸ਼ਯਾਨੰ ਸ਼ਯਨੇ ਦਿਵ੍ਯੇ ਨਾਗਭੋਗੇ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍ ॥ 3-206-17 (24040)
ਬਹੁਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੇ ਬਹੁਯੋਜਨਮਾਯਤੇ।
ਕਿਰੀਟਕੌਸ੍ਤੁਭਧਰੰ ਪੀਤਕੌਸ਼ੇਯਵਾਸਸਮ੍ ॥ 3-206-18 (24041)
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤੇਜਸਾ ਵਪੁਪਾ ਤਥਾ।
ਸਹਸ੍ਰਸੂਰ੍ਯਪ੍ਰਤਿਮਮਦ੍ਭੁਤੋਪਮਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-206-19 (24042)
ਵਿਸ੍ਮਯ ਸੁਮਹਾਨਾਸੀਨ੍ਮਧੁਕੈਟਭਯੋਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-206-20 (24043)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਿਤਾਮਹੰ ਚਾਪਿ ਪਦ੍ਮੇ ਪਦ੍ਮਨਿਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਵਿਤ੍ਰਾਸਯੇਤਾਮਥ ਤੌ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮਮਿਤੌਜਸਮ੍ ॥ 3-206-21 (24044)
ਵਿਤ੍ਰਾਸ੍ਯਮਾਨੋ ਬਹੁਧਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਅਕਮ੍ਪਯਤ੍ਪਦ੍ਮਨਾਲੰ ਤਤੋ(ਅ)ਬੁਧ੍ਯਤ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 3-206-22 (24045)
ਅਥਾਪਸ਼੍ਤ ਗੋਵਿਨ੍ਦੋ ਦਾਨਵੌ ਵੀਰ੍ਯਵਤ੍ਤਰੌ ॥ 3-206-23 (24046)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਾਵਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੇਵਃ ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਵਾਂ ਮਹਾਬਲੌ।
ਦਦਾਮਿ ਵਾਂ ਵਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਰਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਹਿ ਮਮ ਜਾਯਤੇ ॥ 3-206-24 (24047)
ਤੌ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ੰ ਮਹਾਦਰ੍ਪੌ ਮਹਾਬਲੌ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਬ੍ਰੂਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਸਹਿਤੌ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ॥ 3-206-25 (24048)
ਆਵਾਂ ਵਰਯ ਦੇਵ ਤ੍ਵੰ ਵਰਦੌ ਸ੍ਵਃ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮ।
ਦਾਤਾਰੌ ਸ੍ਵੋ ਵਰੰ ਤੁਭ੍ਯੰ ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹ੍ਯਵਿਚਾਰਯਨ੍ ॥ 3-206-26 (24049)
ਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 3-206-27x (2465)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੇ ਵਰੰ ਵੀਰਾਵੀਪ੍ਸਿਤਸ਼੍ਚ ਵਰੋ ਮਮ।
ਯੁਵਾਂ ਹਿ ਵੀਰ੍ਯਸੰਪੰਨੌ ਨ ਵਾਮਸ੍ਤਿ ਸਮਃ ਪੁਮਾਨ੍ ॥ 3-206-27 (24050)
ਵਧ੍ਯਤ੍ਵਮੁਪਗਚ੍ਛੇਤਾਂ ਮਮ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮੌ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਕਾਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਲੋਕਹਿਤਾਯ ਵੈ ॥ 3-206-28 (24051)
ਮਧੁਕੈਟਭਾਵੂਚਤੁਃ। 3-206-29x (2466)
ਅਨ੍ਰੁʼਤੰਨੋਕ੍ਤਪੂਰ੍ਵੰ ਨੌ ਸ੍ਵੈਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਕੁਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ।
ਸਤ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਨਿਰਤੌ ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਾਵਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-206-29 (24052)
ਬਲੇ ਰੂਪੇ ਚ ਸ਼ੌਰ੍ਯੇ ਚ ਸ਼ਮੇ ਨ ਚ ਸਮੋਸ੍ਤਿ ਨੌ।
ਧਰ੍ਮੇ ਤਪਸਿ ਦਾਨੇ ਚ ਸ਼ੀਲਸਤ੍ਵਦਮੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-206-30 (24053)
ਉਪਪ੍ਲਵੋ ਮਹਾਨਸ੍ਮਾਨੁਪਾਵਰ੍ਤਤ ਕੇਸ਼ਵ।
ਉਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਤ੍ਵੰ ਕਾਲੋ ਹਿ ਦੁਰਤਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-206-31 (24054)
ਆਵਾਮਿਚ੍ਛਾਵਹੇ ਦੇਵ ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਕੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭੋ।
ਆਨਾਵ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਵਕਾਸ਼ੇ ਤ੍ਵੰ ਜਹ੍ਯਾਵਾਂ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-206-32 (24055)
ਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵਮਧਿਗਚ੍ਛਾਵ ਤਵ ਚਾਪਿ ਸੁਲੋਚਨ।
ਵਰ ਏਸ਼਼ ਵ੍ਰੁʼਤੋਦੇਵ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-206-33 (24056)
ਅਨ੍ਰੁʼਤੰ ਮਾ ਭਵੇਦ੍ਦੇਵ ਯਦ੍ਧਿ ਨੌ ਸੰਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤਦਾ ॥ 3-206-34 (24057)
ਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 3-206-35x (2467)
ਬਾਢਮੇਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-206-35 (24058)
ਸਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਥ ਗੋਵਿਨ੍ਦੋ ਨਾਪਸ਼੍ਯਦ੍ਯਦਨਾਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਅਵਕਾਸ਼ੰਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਵਾ ਦਿਵਿ ਵਾ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥ 3-206-36 (24059)
ਸ੍ਵਕਾਵਨਾਵ੍ਰੁʼਤਾਵੂਰੂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਵਰਸ੍ਤਦਾ।
ਮਧੁਕੈਟਭਯੋ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਿਰਸੀ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਚਕ੍ਰੇਣ ਸ਼ਿਤਧਾਰੇਣ ਨ੍ਯਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਤ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 3-206-37 (24060)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 206 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-206-9 ਨ ਤੇ(ਅ)ਭਿਗਮਨੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 207
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.207. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 207
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਧੁਕੈਟਭਪੁਤ੍ਰੇਣ ਧੁਨ੍ਧੁਨਾ ਤਪਸ੍ਤੋਸ਼਼ਿਤਾਦ੍ਵਿਰਿਞ੍ਚਾਦਵਧ੍ਯਤ੍ਵਾਦਿਵਰਗ੍ਰਹਣੇਨ ਦੇਵਾਨਾਂ ਪੀਡਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਉਦਙ੍ਕਚੋਦਿਤੇਨ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੇਨ ਸਮੁਦ੍ਰਮਧ੍ਯਮਧਿਵਸਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਦਹਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਦਾ ਦੇਵਾਦਿਭਿਃ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰ ਇਤਿ ਨਾਮਕਰਣੇਨ ਤਸ੍ਮੈ ਵਰਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨਾਮਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰੋਪਾਖ੍ਯਾਨਸ੍ਤਵਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-207-0 (24061)
ਮਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-207-0x (2468)
ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਨਾਮ ਮਹਾਰਾਜ ਤਯੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਸ ਤਪੋ(ਅ)ਤਪ੍ਯਤ ਮਹਨ੍ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-207-1 (24062)
ਅਤਿਸ਼਼੍ਠਦੇਕਪਾਦੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਧਮਨਿਸੰਤਤਃ।
ਤਸ੍ਮੈ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦਦੌ ਪ੍ਰੀਤੋ ਵਰੰ ਵਵ੍ਰੇ ਸ ਚ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 3-207-2 (24063)
ਦੇਵਦਾਨਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਸਰ੍ਪਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਅਵਧ੍ਯੋ(ਅ)ਹੰ ਭਵੇਯੰ ਵੈ ਵਰ ਏਸ਼਼ ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਮਯਾ ॥ 3-207-3 (24064)
ਏਵੰ ਭਵਤੁ ਗਚ੍ਛੇਤਿ ਤਮੁਵਾਚ ਪਿਤਾਮਹਃ।
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਪਾਦੌ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-207-4 (24065)
ਸਤੁ ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਵਰੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਮਹਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਅਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਧੰ ਦ੍ਰੁਤੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 3-207-5 (24066)
ਸਤੁ ਦੇਵਾਨ੍ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਧੁਨ੍ਧੁਰਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਬਬਾਧ ਸਰ੍ਵਾਨਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਵੈ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-207-6 (24067)
ਸਮੁਦ੍ਰਵਾਲੁਕਾਪੂਰ੍ਣੇ ਉਜ੍ਜਾਨਕ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੇ।
ਆਗਮ੍ਯ ਚ ਸ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਬਾਧਤੇਸ੍ਮ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤਮੁਦਙ੍ਕਾਸ਼੍ਰਮੰ ਵਿਭੋ ॥ 3-207-7 (24068)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਭੂਮਿਗਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਾਲੁਕਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਸ੍ਤਥਾ।
ਮਧੁਕੈਟਭਯੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-207-8 (24069)
ਸ਼ੇਤੇ ਲੋਕਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਤਪੋਬਲਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਉਦਙ੍ਕਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਾਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਪਾਵਕਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ਃ ॥ 3-207-9 (24070)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਰਾਜਾ ਸਬਲਵਾਹਨਃ।
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੋ ਨਰਪਤਿਰਨ੍ਵਿਤੋ ਬਲਸ਼ਾਲਿਨਾਮ੍ ॥ 3-207-10 (24071)
ਸਹਸ੍ਰੈਰੇਕਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਾ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਰਿਮਰ੍ਦਨਃ।
ਪ੍ਰਾਯਾਦੁਦਙ੍ਕਸਹਿਤੋ ਧੁਨ੍ਧੋਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਧਾਯ ਵੈ ॥ 3-207-11 (24072)
ਤਮਾਵਿਸ਼ਤ੍ਤਤੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਭਗਵਾਂਸ੍ਤੇਜਸਾ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਉਦਙ੍ਕਸ੍ ਨਿਯੋਗੇਨ ਲੋਕਾਨਾਂ ਹਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 3-207-12 (24073)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਯਾਤੇ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੇ ਦਿਵਿ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਮਹਾਨਭੂਤ੍।
ਏਸ਼਼ ਸ਼੍ਰੀਮਾੰਨ੍ਰੁʼਪਸੁਤੋ ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-207-13 (24074)
ਦਿਵ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਪੈਸ੍ਤੰ ਦੇਵਾਃ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਕਿਰਨ੍।
ਦੇਵਦੁਨ੍ਦੁਭਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨੇਦੁਃ ਸ੍ਵਯਮਨੀਰਿਤਾਃ ॥ 3-207-14 (24075)
ਸ਼ੀਤਸ਼੍ਚ ਵਾਯੁਃ ਪ੍ਰਵਵੌ ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਤਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਵਿਪਾਂਸੁਲਾਂ ਮਹੀਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਚ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ।
`ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਭਵਨ੍ਵਨ੍ਯਾਸ੍ਤੰ ਸਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜਾਃ' ॥ 3-207-15 (24076)
ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਵਿਮਾਨਾਨਿ ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਤਤ੍ਰੈਵ ਸਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਯਤ੍ਰ ਮਹਾਸੁਰਃ ॥ 3-207-16 (24077)
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਧੁਨ੍ਯੋਸ਼੍ਚ ਯੁਦ੍ਧਕੌਤੂਹਲਾਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸਹਿਤਾਃ ਸਮਵੈਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-207-17 (24078)
ਨਾਰਾਯਣੇਨ ਕੌਰਵ੍ਯ ਤੇਜਸਾ(ਅ)(ਅ)ਪ੍ਯਾਯਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਸ ਗਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਪੁਤ੍ਰੈਸ੍ਤੈਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-207-18 (24079)
ਅਰ੍ਣਵੰ ਸ੍ਵਾਨਯਾਮਾਸ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
`ਹਿਤਾਰ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਾਮੁਦਙ੍ਕਸ੍ਯ ਵਸ਼ੇ ਸ੍ਥਿਤਃ' ॥ 3-207-19 (24080)
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵਸ੍ ਪੁਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵੈ ਵਾਲੁਕਾਰ੍ਣਵੇ।
ਸਪ੍ਤਭਿਰ੍ਦਿਵਸੈਃ ਸ੍ਵਾਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-207-20 (24081)
ਆਸੀਦ੍ਧੋਰੰ ਵਪੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਾਲੁਕਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੰ ਮਹਤ੍।
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਯਥਾ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਤੇਜਸਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-207-21 (24082)
ਤਤੋ ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਦਿਸ਼ਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਮ੍।
ਸੁਪ੍ਤੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਕਾਲਾਨਲਸਮਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-207-22 (24083)
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੈਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤਃ ਸ਼ਰੈਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਰ੍ਗਦਾਭਿਰ੍ਮੁਸਲੈਰਪਿ ॥ 3-207-23 (24084)
ਪ੍ਟਸੈਃ ਪਰਿਧੈਃ ਪ੍ਰਾਸੈਃ ਖਙ੍ਗੈਸ਼੍ ਵਿਮਲੈਃ ਸ਼ਿਤੈਃ।
ਸਵਧ੍ਯਮਾਨਃ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੌ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-207-24 (24085)
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚਾਭਕ੍ਸ਼਼ਯਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਆਸ੍ਯਾਦ੍ਵਮਨ੍ਪਾਵਕੰ ਸ ਸੰਵਰ੍ਤਕਸਮੰ ਤਦਾ ॥ 3-207-25 (24086)
ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾੰਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨਦਹਤ੍ਸ੍ਵੇਨ ਤੇਜਸਾ।
ਮੁਖਜੇਨਾਗ੍ਨਿਨਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕਾਨੁਦ੍ਵਰ੍ਤਯੰਨਿਵ ॥ 3-207-26 (24087)
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਪੁਰੇਵ ਕਪਿਲਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਸਗਰਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਾਨ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-207-27 (24088)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੋਧਾਗ੍ਨਿਦਗ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਤੰ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਮਿਵਾਪਰਮ੍।
ਆਸਸਾਦ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੋ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-207-28 (24089)
ਤਸ੍ਯ ਵਾਰਿਮਹਾਰਾਜ ਸੁਸ੍ਰਾਵ ਬਹੁ ਦੇਹਤਃ।
ਤਤ੍ਤਦਾਪੀਯਤੇਤੇਜੋ ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਾਰਿਮਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-207-29 (24090)
ਯੋਗੀ ਯੋਗੇਨ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸ ਸਮਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਵਾਰਿਣਾ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਦੈਤ੍ਯੰਕ੍ਰੂਰਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਦਦਾਹ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਰ੍ਵਲੋਕਭਵਾਯ ਵੈ ॥ 3-207-30 (24091)
ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਦਗ੍ਧ੍ਵਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੋ ਮਹਾਸੁਰਮ੍।
ਸੁਰਸ਼ਤ੍ਰੁਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੇਸ਼ ਇਵਾਪਰਃ ॥ 3-207-31 (24092)
ਧੁਨ੍ਧੋਰ੍ਵਧਾਤ੍ਤਦਾ ਰਾਜਾ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੋ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰ ਇਤਿਖ੍ਯਾਤੋ ਨਾਮ੍ਨਾ ਸਮਭਵਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-207-32 (24093)
ਪ੍ਰੀਤੈਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰੇਦਸ਼ੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਮਸਿਤੈਸ੍ਤਦਾ।
ਪਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਪ੍ਰਣਤਸ੍ਤਦਾ।
ਅਤੀਵ ਮੁਦਿਤੋ ਰਾਜੰਨਿਦੰਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-207-33 (24094)
ਦਦ੍ਯਾਂ ਵਿਤ੍ਤੰ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਚਾਪਿ ਦੁਰ੍ਜਯਃ।
ਸਖ੍ਯੰ ਚ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਮੇ ਸ੍ਯਾਦ੍ਭੂਤੇਸ਼਼੍ਵਦ੍ਰੋਹ ਏਵ ਚ।
ਧਰ੍ਮੇ ਰਤਿਸ਼੍ ਸਤਤੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਵਾਸਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-207-34 (24095)
ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਤਤੋ ਦੇਵੈਃ ਪ੍ਰੀਤੈਰੁਕ੍ਤਃ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰੁਦਙ੍ਕੇਨ ਚ ਧੀਮਤਾ ॥ 3-207-35 (24096)
ਸੰਭਾਸ਼਼੍ਯ ਚੈਨੰ ਵਿਵਿਧੈਰਾਸ਼ੀਰ੍ਵਾਦੈਸ੍ਤਤੋ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਮ੍।
ਦੇਵਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸ੍ਵਾਨਿ ਸ੍ਤਾਨਾਨਿ ਭੇਜਿਰੇ ॥ 3-207-36 (24097)
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਤਦਾ(ਅ)ਭਵਨ੍।
ਦ੍ਰੁʼਢਾਸ਼੍ਵਃ ਕਪਿਲਾਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚ ਭਦ੍ਰਾਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚੈਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-207-37 (24098)
ਤੇਭ੍ਯਃ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਰਾਜੰਨਿਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੂਣਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
[ਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਸੁਮਹਾਭਾਗ ਰਾਜ੍ਞਾਮਮਿਤਤੇਜਸਾਮ੍] ॥ 3-207-38 (24099)
ਏਵੰਸੰ ਨਿਹਤਸ੍ਤੇਨ ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵੇਨ ਸਤ੍ਤਮ।
ਧੁਨ੍ਧੁਰ੍ਨਾਮ ਮਹਾਦੈਤ੍ਯੋ ਮਧੁਕੈਟਭਯੋਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-207-39 (24100)
ਕੁਵਲਾਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਧੁਨ੍ਧੁਮਾਰ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਨਾਮ੍ਨਾ ਚ ਗੁਣਯੁਕ੍ਤੇਨ ਤਦਾਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਸੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-207-40 (24101)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯਨ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ।
ਧੌਨ੍ਧੁਮਾਰਮੁਪਾਖ੍ਯਾਨੰ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਯਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-207-41 (24102)
ਇਦੰ ਤੁ ਪੁਣ੍ਯਮਾਖ੍ਯਾਨੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸਮਨੁਕੀਰ੍ਤਨਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾਦ੍ਯਃ ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਵਾਂਸ਼੍ਚ ਭਵੇੰਨਰਃ ॥ 3-207-42 (24103)
ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਭੂਤਿਮਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭਵਤਿ ਪਰ੍ਵਸੁ।
ਨ ਚ ਵ੍ਯਾਧਿਭੰਯਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਃ ॥ 3-207-43 (24104)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਗਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 207 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-207-30 ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿੰ ਸਗਮਯਿਤ੍ਵਾਵਿਚਾਰਿਣਾ ਇਤਿ ਕ. ਥ. ਪਾਠਃ। ਵਹ੍ਨਿੰ ਚ ਸ਼ਮਯਾਮਾਸ ਵਾਰਿਣਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 208
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.208. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 208
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-208-0 (24105)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-208-0x (2469)
ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍।
ਪ੍ਰਪਚ੍ਛ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਸ ਦੁਰ੍ਵਚਮ੍ ॥ 3-208-1 (24106)
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਗਵਨ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਮਾਹਾਤਮ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਕਥ੍ਯਮਾਨੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਪ੍ਰ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਚ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥ 3-208-2 (24107)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਿਹ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਦੇਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਮ।
ਸੂਰ੍ਯਾਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸੌ ਵਾਯੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਵਹ੍ਨਿਰੇਵ ਚ ॥ 3-208-3 (24108)
ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਗਾਵ ਏਵ ਚ ਸਤ੍ਤਮ।
ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦੇਵ ਵਿਹਿਤੰ ਤਚ੍ਚਾਪਿ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-208-4 (24109)
ਮਨ੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਗੁਰੁਵਤ੍ਸਰ੍ਵਮੇਕਪਤ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਨਾਂ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਾ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ।
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਨਃ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-208-5 (24110)
ਨਿਰੁਧ੍ਯ ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਮੰ ਮਨਃ ਸੰਰੁਧ੍ਯ ਚਾਨਘ।
ਪਤਿੰ ਦੈਵਤਵਚ੍ਚਾਪਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤਾ ਹਿ ਯਾ ॥ 3-208-6 (24111)
ਭਗਵਨ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਤ੍ਵੇਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮਮ ਪ੍ਰਭੋ।
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਭਰ੍ਤਰਿ ਚ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-208-7 (24112)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਸੁਘੋਰਾਦ੍ਧਿ ਨਾਨ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍।
ਸਾਧ੍ਵਾਚਾਰਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਬ੍ਰ੍ਹਮਨ੍ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੀਹ ਸਦਾਦ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-208-8 (24113)
ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਖਲੁ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਪਿਤਰੋ ਮਾਤਰਸ਼੍ਚ ਵੈ।
ਏਕਪਤ੍ਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਯਾ ਨਾਰ੍ਯੋ ਯਾਸ਼੍ ਸਤ੍ਯੰ ਵਦਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-208-9 (24114)
ਕੁਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਦਸ਼ਮਾਸਾਂਸ਼੍ਚ ਗਰ੍ਭੰ ਸੰਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਯਾਃ।
ਨਾਰ੍ਯਃ ਕਾਲੇਨ ਸੰਬੂਯ ਕਿਮਦ੍ਭੁਤਤਰੰ ਤਤਃ ॥ 3-208-10 (24115)
ਸੰਸ਼ਯੰ ਪਰਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵੇਦਨਾਮਤੁਲਾਮਪਿ।
ਪ੍ਰਜਾਯਨ੍ਤੇ ਸੁਤਾੰਨਾਰ੍ਯੋ ਦੁਃਖੇਨ ਮਹਤਾ ਵਿਭੋ ॥ 3-208-11 (24116)
ਪੁਸ਼਼੍ਣਨ੍ਤਿ ਚਾਪਿ ਮਹਤਾ ਸ੍ਨੇਹੇਨ ਦ੍ਵਿਜਪੁਙ੍ਗਵ।
`ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਤਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕਿੰਸ਼ੀਲੋ(ਅ)ਯੰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ' ॥ 3-208-12 (24117)
ਯਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੂਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਜੁਗੁਪ੍ਸਿਤਾਃ।
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਦਾ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਤਚ੍ਚ ਮੇ ਮਤਮ੍ ॥ 3-208-13 (24118)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਸਮਾਚਾਰਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਹਿ ਮੇ ਦ੍ਵਿਜ।
ਧਰ੍ਮਃ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭੋ ਵਿਪ੍ਰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-208-14 (24119)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਗਵਨ੍ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਵਿਦਾਂਵਰ।
ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਭ੍ਰੁʼਗੁਕੁਲਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੇ ਤਵ ਸੁਵ੍ਰਤ ॥ 3-208-15 (24120)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-208-16x (2470)
ਹਨ੍ਤ ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਸਮਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯੇ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਮੇਤੰ ਸੁਦੁਰ੍ਵਚਮ੍।
ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਗਦਤਸ੍ਤੰਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-208-16 (24121)
ਮਾਤਰੰਸ਼੍ਰੇਯਸੀਂ ਤਾਤ ਪਿਤ੍ਰੁʼਨਨ੍ਯੇ ਤੁ ਮੇਨਿਰੇ।
ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕੁਰੁਤੇ ਮਾਤਾ ਵਿਵਰ੍ਧਯਤਿ ਯਾ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-208-17 (24122)
ਤਪਸਾ ਦੇਵਤੇਜ੍ਯਾਭਿਰ੍ਵਨ੍ਦਨੇਨ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਯਾ।
ਸੁਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੈਰੁਪਾਯੈਸ਼੍ਚਾਪੀਹਨ੍ਤੇ ਪਿਤਰਃ ਸੁਤਾਨ੍ ॥ 3-208-18 (24123)
ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਣ ਮਹਤਾ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਸਦਾ ਵੀਰ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ(ਅ)ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-208-19 (24124)
ਆਸ਼ੰਸਤੇ ਹਿ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਭਾਰਤ।
ਯਸ਼ਃ ਕੀਰ੍ਤਿਮਥੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤੇਜੋ ਧਰ੍ਮੰ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-208-20 (24125)
`ਮਾਤੁਃ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਤਤੰ ਹਿਤਕਾਰਿੰਣੋਃ'।
ਤਯੋਰਾਸ਼ਾਂ ਤੁ ਸਫਲਾਂ ਯਃ ਕਰੋਤਿ ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ ॥ 3-208-21 (24126)
ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੁਸ਼਼੍ਯਤੋ ਯਸ੍ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਇਹ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚ ਤਸ੍ਯਾਥ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ ॥ 3-208-22 (24127)
ਨੈਵ ਯਜ੍ਞਕ੍ਰਿਯਾਃ ਕਾਸ਼੍ਚਿੰਨ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਨੋਪਵਾਸਕਮ੍।
ਯਾ ਤੁ ਭਰ੍ਤਰਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਤਯਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਜਯਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-208-23 (24128)
ਏਤਤ੍ਪ੍ਰਕਰਣੰ ਰਾਜੰਨਧਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਨਾਂ ਨਿਯਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਚਾਵਾਹਿਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-208-24 (24129)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਬਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਯਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 208 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-208-13 ਯੇ ਚਕ੍ਰੂਰੇਸ਼਼ੁ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-208-20 ਪ੍ਰਜਾਧਰ੍ਮੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 209
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.209. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 209
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਤਰੁਤਲੇ ਤਪਸ੍ਯਤਾ ਕੌਸ਼ਿਕੇਨਾਤ੍ਮੋਪਰਿ ਪੁਰੀਸ਼਼ੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਬਲਾਕਾਯਾਃ ਸਕ੍ਰੋਧਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਦਹਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਯਾਃ ਕਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚਿਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਦਾਨੇ ਚਿਰੀਕਰਣੇਨ ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਕੌਸ਼ਿਕੰਪ੍ਰਤਿ ਤਯਾ ਸ੍ਵਤ੍ਯ ਬਲਾਕਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਾਵਗਤਿਸੂਚਨੇਨ ਸ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧਰ੍ਮਾਵਗਤਯੇ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧਸਮੀਪਗਮਨਚੋਦਨਾ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-209-0 (24130)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-209-0x (2471)
ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਪ੍ਰਵਰੋ ਵੇਦਾਧ੍ਯਾਯੀ ਤਪੋਧਨਃ।
ਤਪਸ੍ਵੀ ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲਸ਼੍ਚ ਕੌਸ਼ਿਕੋ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-209-1 (24131)
ਸਾਙ੍ਗੋਪਨਿਸ਼਼ਦਾਨ੍ਵੇਦਾਨਧੀਤੇ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ।
ਸਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮੂਲੇ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵੇਦਾਨੁਚ੍ਚਾਰਯਨ੍ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-209-2 (24132)
ਉਪਰਿਸ਼਼੍ਟਾਚ੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਬਲਾਕਾ ਸੰਨ੍ਯਲੀਯਤ।
ਤਯਾ ਪੁਰੀਸ਼਼ਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤਦੋਪਰਿ ॥ 3-209-3 (24133)
ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਮਮਧ੍ਯਾਯਤ ਦ੍ਵਿਜਃ।
`ਤਾਂ ਬਲਕਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਨਿਲੀਨਾਂ ਨਗਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-209-4 (24134)
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕ੍ਰੋਧਾਭਿਭੂਤੇਨ ਬਲਾਕਾ ਸਾ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ।
ਅਪਧ੍ਯਾਤਾ ਚ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਨ੍ਯਪਤਦ੍ਧਰਣੀਤਲੇ ॥ 3-209-5 (24135)
ਬਲਾਕਾਂ ਪਤਿਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਤਸਤ੍ਵਾਮਚੇਤਨਾਮ੍।
ਕਾਰੁਣ੍ਯਾਦਭਿਸੰਤਪ੍ਤਃ ਪਰ੍ਯਸ਼ੋਚਤ ਤਾਂ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਅਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਰਾਗਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-209-6 (24136)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾਵ ਬਹੁਸ਼ੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਗ੍ਰਾਮੰ ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਾਯ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਗ੍ਰਾਮੇ ਸ਼ੁਚੀਨਿ ਪ੍ਰਚਰਨ੍ਕੁਲਾਨਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-209-7 (24137)
ਦੇਹੀਤਿ ਯਾਚਮਾਨੋ(ਅ)ਸੌ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਤਤਃ।
ਸ਼ੌਚੰ ਤੁ ਯਾਵਤ੍ਕੁਰੁਤੇ ਭਾਜਨਸ੍ਯ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਵੀ ॥ 3-209-8 (24138)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰੇ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਸੰਪੀਡਿਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਭਰ੍ਤਾ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਹਸਾ ਤਸ੍ਯਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-209-9 (24139)
ਸਾ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਤਿੰ ਸਾਧ੍ਵੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵ੍ਯਪਹਾਯ ਤਮ੍।
ਪਾਦ੍ਯਮਾਚਮਨੀਯੰ ਵੈ ਦਦੌ ਭਰ੍ਤੁਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸਨਮ੍ ॥ 3-209-10 (24140)
ਪ੍ਰਹ੍ਵਾ ਪਰ੍ਯਚਰਚ੍ਚਾਪਿ ਭਰ੍ਤਾਰਮਸਿਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।
ਆਹਾਰੇਣਾਥ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਵਾਕ੍ਯੈਃ ਸੁਮਧੁਰੈਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-209-11 (24141)
ਉਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਭਾਵਿਤਾ ਭਰ੍ਤੁਰ੍ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਦੈਵਤੰ ਚ ਪਤਿੰ ਮੇਨੇ ਭਰ੍ਤੁਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰਿਣੀ ॥ 3-209-12 (24142)
ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਵਾਚਾ ਨਾਤ੍ਯਸ਼੍ਨਾੰਨਾਪਿ ਚਾਪਿਵਤ੍।
ਤੰ ਸਰ੍ਵਭਾਵੋਪਗਤਾ ਪਤਿਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇ ਰਤਾ ॥ 3-209-13 (24143)
ਸਾਧ੍ਵਾਚਾਰਾ ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਾ ਕੁਟੁਮ੍ਬਸ੍ਯ ਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣੀ।
ਭਰ੍ਤੁਸ਼੍ਚਾਪਿ ਹਿਤੰ ਯਤ੍ਤਤ੍ਸਤਤੰ ਸਾ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-209-14 (24144)
ਦੇਵਤਾਤਿਥਿਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਯੋਸ੍ਤਥਾ।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣਪਰਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਤਤੰ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ॥ 3-209-15 (24145)
ਸਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਤਦਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੰਸ੍ਥਿਤੰ ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਕੁਰ੍ਵਤੀ ਪਤਿਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਸਸ੍ਮਾਰਾਥ ਸ਼ੁਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-209-16 (24146)
ਵ੍ਰੀਡਿਤਾ ਸਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ਸਾਧ੍ਵੀ ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਮਾਦਾਯ ਵਿਪ੍ਰਾਯ ਨਿਰ੍ਜਗਾਮ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-209-17 (24147)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-209-18x (2472)
ਕਿਮਿਦੰ ਭਵਤਿ ਤ੍ਵੰ ਮਾਂ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਰਾਙ੍ਗਨੇ।
ਉਪਰੋਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਤੀ ਨ ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਵਤ੍ਯਸਿ ॥ 3-209-18 (24148)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-209-19x (2473)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਕ੍ਰੋਧਸੰਤਪ੍ਤੰ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤਮਿਵ ਤੇਜਸਾ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਾਧ੍ਵੀ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵੰ ਵਚੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-209-19 (24149)
`ਕ੍ਸ਼਼ਮਸ੍ਵਵਿਪ੍ਰਪ੍ਰਵਰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਸ੍ਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀਜਡਾਤ੍ਮਤਾਮ੍।
ਪ੍ਰਸੀਦ ਭਗਵਨ੍ਮਹ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਪਾਂ ਕੁਰੁ ਮਯਿ ਦ੍ਵਿਜ' ॥ 3-209-20 (24150)
ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਮੇ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਭਰ੍ਤਾ ਮੇ ਦੈਵਤੰ ਮਹਤ੍।
ਸ ਚਾਪਿ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਃ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਿਤੋਮਯਾ ॥ 3-209-21 (24151)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-209-22x (2474)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਆ ਨ ਗਰੀਯਾਂਸੋ ਗਰੀਯਾਂਸ੍ਤੇ ਪਤਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਧਰ੍ਮੇ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਵਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 3-209-22 (24152)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਣਮਤੇ ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਮਾਨਵੋ ਭੁਵਿ।
ਅਵਲਿਪ੍ਤੇ ਨ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਨ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-209-23 (24153)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਹ੍ਯਗ੍ਨਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਦਹੇਯੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਪਿ।
`ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਦ੍ਵੀਪਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵਾਵਮਾਨਿਤਾਃ' ॥ 3-209-24 (24154)
ਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-209-25x (2475)
[ਨਾਹੰ ਬਲਾਕਾ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਤ੍ਯਜ ਕ੍ਰੋਧੰ ਤਪੋਧਨ।
ਅਨਯਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਕਿੰ ਮਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ] 3-209-25 (24155)
ਨਾਵਜਾਨਾਮ੍ਯਹੰ ਵਿਪ੍ਰਾਨ੍ਦੇਵੈਸ੍ਤੁਲ੍ਯਾਨ੍ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ।
ਅਪਰਾਧਮਿਮੰ ਵਿਪ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਮੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-209-26 (24156)
ਜਾਨਾਮਿ ਤੇਜੋ ਵਿਪ੍ਰਾਣਆਂ ਮਹਾਭਾਗ੍ਯੰ ਚ ਧੀਮਤਾਮ੍।
ਅਪੇਯਃ ਸਾਗਰਃ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਹਿ ਲਵਣੋਦਕਃ ॥ 3-209-27 (24157)
ਤਥੈਵ ਦੀਪ੍ਤਤਪਸਾਂ ਮੁਨੀਨਾਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੋਧਾਗ੍ਨਿਰਦ੍ਯਾਪਿ ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਨੋਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
`ਕਸ੍ਤਾਨ੍ਪਰਿਭਵੇਨ੍ਮੂਢੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਮਿਤੌਜਸਃ' ॥ 3-209-28 (24158)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪਰਿਭਵਾਦ੍ਵਾਤਾਪਿਃ ਸੁਦੁਰਾਤ੍ਮਵਾਨ੍।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਮਾਸਾਦ੍ਯ ਜੀਰ੍ਣਃ ਕ੍ਰੂਰੋ ਮਹਾਸੁਰਃ ॥ 3-209-29 (24159)
ਬਹੁਪ੍ਰਭਾਵਾਃ ਸ਼੍ਰੂਯਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਕ੍ਰੋਧਃ ਸੁਵਿਪੁਲੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪ੍ਰਸਾਦਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਅਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤ੍ਵਤਿਕ੍ਰਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਮੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-209-30 (24160)
ਪਤਿਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਧਰ੍ਮੋ ਯ ਸ ਮੇ ਰੋਚਤੇ ਦ੍ਵਿਜ।
ਦੈਵਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਭਰ੍ਤਾ ਮੇ ਦੈਵਤੰ ਪਰਮ੍ ॥ 3-209-31 (24161)
ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਧਰ੍ਮੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਯਾਃ ਫਲੰ ਪਸ਼੍ਯ ਪਤ੍ਯੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-209-32 (24162)
ਬਲਾਕਾ ਹਿ ਤ੍ਵਯਾ ਦਗ੍ਧਾ ਰੋਸ਼਼ਾਤ੍ਤਦ੍ਵਿਦਿਤੰ ਮਯਾ।
ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-209-33 (24163)
`ਮਾਸ੍ਮ ਕ੍ਰੁਧ੍ਯੋ ਬਲਾਕੇਵ ਨ ਵਧ੍ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ'।
ਯਃ ਕ੍ਰੋਧਮੋਹੌ ਤ੍ਯਜਤਿ ਤੰ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-209-34 (24164)
ਯੋ ਵਦੇਦਿਹ ਸਤ੍ਯਾਨਿ ਗੁਰੁਂ ਸੰਤੋਸ਼਼ਯੇਤ ਚ।
ਹਿੰਸਿਤਸ਼੍ਚ ਤ ਹਿੰਸੇਤ ਤੰ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-209-35 (24165)
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਧਰ੍ਮਪਰਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਨਿਰਤਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਵਸ਼ੌ ਯਸ੍ਯ ਤੰ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-209-36 (24166)
ਯਸ੍ਯ ਚਾਤ੍ਮਸਮੋ ਲੋਕੋ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਸ੍ਯ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ।
ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਚਰਤਸ੍ਤੰ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-209-37 (24167)
ਯੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਪਯੇਦਧੀਯੀਤ ਯਜੇਦ੍ਵਾ ਯਾਜਯੀਤ ਵਾ।
ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਤੰ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-209-38 (24168)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਚਾਰੀ ਵਦਾਨ੍ਯੋ ਯੋਪ੍ਯਧੀਯਾਦ੍ਦ੍ਵਿਜਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਵਾਨਮਤ੍ਤੋ ਵੈ ਤੰ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-209-39 (24169)
ਯਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਦੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਯੇਤ੍।
ਸਤ੍ਯੰ ਤਥਾ ਵ੍ਯਾਹਰਤਾਂ ਨਾਨ੍ਰੁʼਤੇ ਰਮਤੇ ਮਨਃ ॥ 3-209-40 (24170)
ਧਨੰ ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਹੁਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੰ ਦਮਮਾਰ੍ਜਵਮ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਨਿਗ੍ਰਹੰ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-209-41 (24171)
ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਜਵੇ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਃ ਪਰੰ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਜਨਾਃ।
ਦੁਰ੍ਜ੍ਞੇਯਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ ਚ ਸਤ੍ਯੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 3-209-42 (24172)
ਸ਼੍ਰੁਤਿਪ੍ਰਮਾਣੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍।
ਬਹੁਧਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਧਰ੍ਮਃ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮ ਏਵ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-209-43 (24173)
ਭਗਵਾਨਪਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸ੍ਵਾਦ੍ਯਾਯਨਿਰਤਃ ਸ਼ੁਚਿਃ।
ਨ ਤੁ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਭਗਵਨ੍ਦਰ੍ਮੰ ਵੇਤ੍ਸੀਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 3-209-44 (24174)
ਯਦਿ ਵਿਪ੍ਰ ਨ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਧਰ੍ਮੰ ਪਰਮਕੰ ਦ੍ਵਿਜ।
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੰ ਤਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ ਗਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮਿਥਿਲਾਂ ਪੁਰੀਮ੍ ॥ 3-209-45 (24175)
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਂ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਪੁਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਮਿਥਿਲਾਯਾਂ ਵਸੇਦ੍ਵ੍ਯਾਧਃ ਸ ਤੇ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-209-46 (24176)
ਤਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਯਥਾਕਾਮੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
`ਵ੍ਯਾਧਃ ਪਰਮਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ ਤੇ ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸੰਸ਼ਯਮ੍' ॥ 3-209-47 (24177)
ਅਤ੍ਯੁਕ੍ਤਮਪਿ ਮੇ ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸ੍ਯਨਿਨ੍ਦਿਤ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਹ੍ਯਵਧ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਯੇ ਧਰ੍ਮਮਭਿਵਿਨ੍ਦਤੇ ॥ 3-209-48 (24178)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-209-49x (2476)
ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਤਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਗਤਃ ਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚ ਸ਼ੋਭਨੇ।
ਉਪਾਲਮ੍ਭਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੋ ਮਮ ਨਿਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਪਰਮ੍ ॥ 3-209-49 (24179)
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ੋਭਨੇ।
`ਧਨ੍ਯਾ ਤ੍ਵਮਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਯਸ੍ਯਾਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। 3-209-50 (24180)
ਮਾਰਕ੍ਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-209-51x (2477)
3-209-51 (24181)
ਤਯਾ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨਿਰ੍ਗਤ੍ਯ ਸ੍ਵਮੇਵ ਭਵਨੰ ਯਯੌ।
ਵਿਨਿਨ੍ਦਨ੍ਸ ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕੌਸ਼ਿਕੋ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-209-28 ਦਣ੍ਡਕੇਨੋਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-209-48 ਅਭਿਵਿਨ੍ਦਤੇ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-209-50 ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 210
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.210. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 210
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੌਸ਼ਿਕਨਾਮਕੇਨ ਦ੍ਵਿਜਵਰੇਣ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਵਚਨਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਵਗਤਯੇ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵ੍ਯਾਧੇਨ ਤਸ੍ਮੈ ਨਾਨਾਧਰ੍ਮੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-210-0 (24182)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-210-0x (2478)
ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਤਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮਸ਼ੇਪਤਃ।
ਵਿਨਿਨ੍ਦਨ੍ਸ ਦ੍ਵਿਜੋ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨਮਾਗਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ ਇਵਾਬਭੌ ॥ 3-210-1 (24183)
ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਃ ਸ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਂ ਗਤਿਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੇਨ ਵੈ ਭਾਵ੍ਯੇ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਮਿਥਿਲਾਮਹਮ੍ ॥ 3-210-2 (24184)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ਤਸ੍ਯਾਂ ਵ੍ਯਾਧੋ ਨਿਵਸਤੇ ਕਿਲ।
ਤੰ ਗਚ੍ਚਾਮ੍ਯਹਮਦ੍ਯੈਵ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਤਪੋਧਨਮ੍ ॥ 3-210-3 (24185)
ਇਤਿਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਵਚਃ।
ਬਲਾਕਾਪ੍ਰਤ੍ਯਯੇਨਾਸੌ ਧਰ੍ਮ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਵਚਨੈਃ ਸ਼ੁਭੈਃ ॥ 3-210-4 (24186)
ਸੰਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਸ ਮਿਥਿਲਾਂ ਕੌਤੂਹਲਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਅਤਿਕ੍ਰਾਮੰਨਰਣ੍ਯਾਨਿ ਗ੍ਰਾਮਾਂਸ਼੍ਚ ਨਗਰਾਣਿ ਚ ॥ 3-210-5 (24187)
ਤਤੋ ਜਗਾਮ ਮਿਥਿਲਾਂ ਜਨਕੇਨ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍।
ਧਰ੍ਮਸੇਤੁਸਮਾਕੀਰ੍ਣਾਂ ਯਜ੍ਞੋਤ੍ਸਵਵਤੀਂ ਸ਼ੁਭਾਮ੍ ॥ 3-210-6 (24188)
ਗੋਪੁਰਾਟ੍ਟਾਲਕਵਤੀਂ ਹਰ੍ਮ੍ਯਪ੍ਰਾਕਾਰਸ਼ੋਭਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਨਗਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਵਿਮਾਨੈਰ੍ਬਹੁਭਿਰ੍ਯੁਤਾਮ੍ ॥ 3-210-7 (24189)
ਪਣ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਂ ਸੁਵਿਭਕ੍ਤਮਹਾਪਥਾਮ੍।
ਅਸ਼੍ਵੈ ਰਥੈਸ੍ਤਥਾ ਨਾਗੈਰ੍ਯੋਧੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਭਿਰ੍ਯੁਤਾਮ੍ ॥ 3-210-8 (24190)
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੁਸ਼਼੍ਟਜਨਾਕੀਰ੍ਣਾਂ ਨਿਤ੍ਯੋਤ੍ਸਵਸਮਾਕੁਲਾਮ੍।
ਸੋ(ਅ)ਪਸ੍ਯਦ੍ਬਹੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸਮਤਿਕ੍ਰਮਨ੍ ॥ 3-210-9 (24191)
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਚ੍ਚ ਸ ਚਾਸ੍ਯ ਕਥਿਤੋ ਦ੍ਵਿਜੈਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਰਗਤ੍ਵਾ ਤੰ ਸੂਨਾਮਧ੍ਯੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-210-10 (24192)
ਮਾਰ੍ਗਮਾਹਿਪਮਾਂਸਾਨਿ ਵਿਕ੍ਰੀਣਨ੍ਤੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਆਕੁਲਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਕ੍ਰੇਤ੍ਰੁʼਣਾਮੇਕਾਨ੍ਤੇ ਸੰਸ੍ਥਿਤੋ ਦ੍ਵਿਜਃ ॥ 3-210-11 (24193)
ਸ ਤੁ ਜ੍ਞਾਤਾ ਦ੍ਵਿਜੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਸਹਸਾ ਸੰਭ੍ਰਮੋਤ੍ਥਿਤਃ।
ਆਜਗਾਮ ਯਤੋ ਵਿਪ੍ਰਃ ਸ੍ਥਿਤ ਏਕਾਨ੍ਤਆਸਨੇ ॥ 3-210-12 (24194)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-210-13x (2479)
ਅਭਿਵਾਦਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਭਗਵਨ੍ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤੇ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਅਹੰ ਵ੍ਯਾਧੋ ਹਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਕਿੰ ਕਰੋਮਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਮਾਮ੍ ॥ 3-210-13 (24195)
ਏਕਪਤ੍ਨ੍ਯਾ ਯਦੁਕ੍ਤੋਸਿ ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵੰ ਮਿਥਿਲਾਮਿਤਿ।
ਜਾਨਾਮ੍ਯੇਤਦਹੰ ਸਰ੍ਵੰ ਯਦਰ੍ਥੰ ਤ੍ਵਮਿਹਾਗਤਃ ॥ 3-210-14 (24196)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚ ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ ਵਿਪ੍ਰੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਵਿਸ੍ਮਿਤਃ।
ਦ੍ਵਿਤੀਯਮਿਦਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯਚਿਨ੍ਤਯਤ ਦ੍ਵਿਜਃ ॥ 3-210-15 (24197)
ਅਦੇਸ਼ਸ੍ਥੰ ਹਿ ਤੇ ਸ੍ਤਾਨਮਿਤਿ ਵ੍ਯਾਘੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦ੍ਵਿਜਮ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਗਚ੍ਛਾਵ ਭਗਵਨ੍ਯਦਿ ਤੇ ਰੋਚਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-210-16 (24198)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-210-17x (2480)
ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੇਵ ਤੰ ਵਿਪ੍ਰੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਗ੍ਰਤਸ੍ਤੁ ਦ੍ਵਿਜੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ ਜਗਾਮ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-210-17 (24199)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹੰਰਮ੍ਯਮਾਸਨੇਨਾਭਿਪੂਜਿਤਃ।
`ਅਰ੍ਧ੍ਯੇਣ ਚ ਸ ਵੈ ਤੇਨ ਵ੍ਯਾਧੇਨ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ' ॥ 3-210-18 (24200)
ਪਾਦ੍ਯਮਾਚਮਨੀਯੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਃ।
ਤਤਃ ਸੁਖੋਪਵਿਸ਼਼੍ਸ੍ਤੰ ਵ੍ਯਾਧੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-210-19 (24201)
ਕਰ੍ਮੈਤਦ੍ਵੈ ਨ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭਵਤਃ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ।
ਅਨੁਤਪ੍ਯੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਾਤ ਤਵ ਘੋਰੇਣ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-210-20 (24202)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-210-21x (2481)
ਕੁਲੋਚਿਤਮਿਦੰ ਕਰ੍ਮ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਪਰਮ੍।
ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਮੇ ਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਵੇ ਮਨ੍ਯੁਂ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-210-21 (24203)
ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ ਵਿਹਿਤੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਕਰ੍ਮ ਸ੍ਵਮਨੁਪਾਲਯਨ੍।
ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਚ੍ਚ ਗੁਰੂ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੇ(ਅ)ਹੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-210-22 (24204)
ਸਤ੍ਯੰ ਵਦੇ ਨਾਭ੍ਯਸੂਯੇ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਦਦਾਮਿ ਚ।
ਦੇਵਤਾਤਿਥਿਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਮਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਰ੍ਤਯੇ ॥ 3-210-23 (24205)
ਨ ਕੁਤ੍ਸਯਾਮ੍ਯਹੰ ਕਿੰਚਿੰਨ ਗਰ੍ਹੇ ਬਲਵਤ੍ਤਰਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਵੇਤਿ ਕਰ੍ਤਾਰੰ ਪੁਰਾ ਕਰ੍ਮ ਦ੍ਵਿਜੇਤ੍ਤਮ ॥ 3-210-24 (24206)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗੋਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਵਾਣਿਜ੍ਯਮਿਹ ਲੋਕਸ੍ਯ ਜੀਵਨਮ੍।
ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਵਿਦ੍ਯਾ ਤੇਨ ਲੋਕੋ ਭਵਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-210-25 (24207)
ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਵੈਸ਼੍ਯੇ ਸੰਗ੍ਰਾਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਤਪੋਮਨ੍ਤ੍ਰਾਃ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਸਦਾ ॥ 3-210-26 (24208)
ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਨਿਰਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਵਿਕਰ੍ਮਾਣਸ਼੍ਚ ਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਤਾਨ੍ਯੁਨਕ੍ਤਿ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 3-210-27 (24209)
ਭੇਤਵ੍ਯੰ ਹਿ ਸਦਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਧਿਪਾ ਹਿਤੇ।
ਮਾਰਯਨ੍ਤਿ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥੰ ਲੁਬ੍ਧਾ ਮ੍ਰੁʼਗਮਿਵੇਸ਼਼ੁਭਿਃ ॥ 3-210-28 (24210)
ਜਨਕਸ੍ਯੇਹ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਨਿਰਤਾ ਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰੋਪਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-210-29 (24211)
ਸ ਏਸ਼਼ ਜਨਕੋ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਪਿ ਚੇਤ੍ਸੁਤਮ੍।
ਦਣ੍ਡ੍ਯੰ ਦਣ੍ਡੇ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤਿ ਯਥਾ ਨ ਗ੍ਲਾਤਿ ਧਾਰ੍ਮਿਕਮ੍ ॥ 3-210-30 (24212)
ਸੁਯੁਕ੍ਤਚਾਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸਰ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਸ਼੍ਰੀਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-210-31 (24213)
ਰਾਜਾਨੋ ਹਿ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਸ਼੍ਰਿਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਭੂਯਸੀਮ੍।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਤ੍ਰਾਤਾ ਰਾਜਾ ਭਵਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-210-32 (24214)
ਪਰੇਣ ਹਿ ਹਤਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਵਰਾਹਮਹਿਸ਼਼ਾਨਹਮ੍।
ਨ ਸ੍ਵਯੰ ਹਨ੍ਮਿ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਿਕ੍ਰੀਣਾਮਿ ਸਦਾ ਤ੍ਵਹਮ੍ ॥ 3-210-33 (24215)
ਨ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਿ ਮਾਂਸਾਨਿ ਰੁʼਤੁਗਾਮੀ ਤਥਾਹ੍ਯਹਮ੍।
ਸਦੋਪਵਾਸੀ ਚ ਤਥਾ ਨਕ੍ਤਭੋਜੀ ਸਦਾ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-210-34 (24216)
ਅਸ਼ੀਲਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਭਵਤਿ ਸ਼ੀਲਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਾਣਿਹਿੰਸਾਰਤਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭਵਤੇ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-210-35 (24217)
ਵ੍ਯਭਿਚਾਰਾਨਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਸੰਕੀਰ੍ਯਤੇ ਮਹਾਨ੍।
ਅਧਰ੍ਮੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਚਾਪਿ ਸੰਕੀਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਤਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-210-36 (24218)
ਭੇਰੁਣ੍ਡਾ ਵਾਮਨਾਃ ਕੁਬ੍ਜਾਃ ਸ੍ਥੂਲਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਕ੍ਲੀਬਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਬਧਿਰਾ ਜਾਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਤ੍ਯੁਚ੍ਚਲੋਚਨਾਃ ॥ 3-210-37 (24219)
ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨਾਮਧਰ੍ਮਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਭਵਃ ਸਦਾ।
ਸ ਏਸ਼਼ ਰਾਜਾ ਜਨਕਃ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-210-38 (24220)
ਅਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਨਿਰਤਾਃ ਸਦਾ।
`ਪਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਰਾਜਾ ਜਨਕਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਦ੍ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ' ॥ 3-210-39 (24221)
ਯੇਚੈਵ ਮਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਯੇਚ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ।
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੁਪਰਿਣੀਤੇਨ ਕਰ੍ਮਾਣਾ ਤੋਸ਼਼ਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-210-40 (24222)
ਯੇ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਸੰਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ।
ਨ ਕਿੰਚਿਦੁਪਜੀਵਨਤਿ ਦਾਨ੍ਤਾ ਉਤ੍ਥਾਨਸੀਲਿਨਃ ॥ 3-210-41 (24223)
ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ੰਨਦਾਨੰ ਸਤਤੰ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਤਾ।
ਯਥਾਰ੍ਹੰ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਾ ਚ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਵੈ ਦਯਾ ॥ 3-210-42 (24224)
ਤ੍ਯਾਗਾੰਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਂ ਗੁਣਾਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਤਿ ਪੂਰੁਸ਼਼ੇ।
ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਵਾਦੰ ਪਰਿਹਰੇਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮਯਾਚਿਤਃ ॥ 3-210-43 (24225)
ਨ ਚ ਕਾਮਾੰਨ ਸੰਰਮ੍ਭਾੰਨ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦ੍ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍।
ਪ੍ਰਿਯੇ ਨਾਤਿਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੇਦਪ੍ਰਿਯੇ ਨ ਚ ਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍ ॥ 3-210-44 (24226)
ਨ ਮੁਹ੍ਯੇਦਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨ ਚ ਧਰ਼੍ਮੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜੇਤ੍।
ਕਰ੍ਮ ਚੇਤ੍ਕਿੰਚਿਦਨ੍ਯਤ੍ਸ੍ਯਾਦਿਤਰੰਨ ਤਦਾਚਰੇਤ੍ ॥ 3-210-45 (24227)
ਯਤ੍ਕਲ੍ਯਾਣਮਭਿਧ੍ਯਾਯੇਤ੍ਤਤ੍ਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨਿਯੋਜਯੇਤ੍।
ਨ ਪਾਪੰ ਪ੍ਰਤਿ ਪਾਪਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਾਧੁਰੇਵ ਸਦਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-210-46 (24228)
ਆਤ੍ਮਨੈਵ ਹਤਃ ਪਾਪੋ ਯਃ ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਕਰ੍ਮ ਚੈਤਦਸਾਧੂਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਾਨਾਮਸਾਧੁਕਮ੍ ॥ 3-210-47 (24229)
ਨ ਧਰ੍ਮੋਸ੍ਤੀਤਿ ਮਨ੍ਵਾਨਾਃ ਸ਼ੁਚੀਨਵਹਸਨ੍ਤਿ ਯੇ।
ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾ ਧਰ੍ਮਸ੍ ਤੇ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-210-48 (24230)
ਮਹਾਦ੍ਰੁʼਤਿਰਿਵਾਧ੍ਮਾਤਃ ਪਾਪੋ ਭਵਤਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
`ਸਾਧੁਃ ਸੰਨਤਿਮਾਨੇਵ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ' ॥ 3-210-49 (24231)
ਮੂਢਾਨਾਮਵਲਿਪ੍ਤਾਨਾਮਸਾਰੰ ਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦਿਵਾ ਰੂਪਮਿਵਾਂਸ਼ੁਮਾਨ੍ ॥ 3-210-50 (24232)
ਨ ਲੋਕੇ ਰਾਜਤੇ ਮੂਰ੍ਖਃ ਕੇਵਲਾਤ੍ਮਪ੍ਰਸ਼ੰਸਯਾ।
ਅਪਿਚੇਹ ਮ੍ਰੁʼਜਾਹੀਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਦ੍ਯਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 3-210-51 (24233)
ਅਬ੍ਰੁਵਨ੍ਕਸ੍ਯਚਿੰਨਿਨ੍ਦਾਮਾਤ੍ਮਪੂਜਾਮਵਰ੍ਣਯਨ੍।
ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਗੁਣਸੰਪੰਨਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੋ ਭੁਵਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-210-52 (24234)
ਵਿਕਰ੍ਮਣਾ ਤਪ੍ਯਮਾਨਃ ਪਾਪਾਦ੍ਵਿਪਰਿਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਨ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਪੁਨਰਿਤਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਤ੍ਪਰਿਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-210-53 (24235)
ਕਰ੍ਮਣਾ ਯੇਨ ਕੇਨਾਪਿ ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਏਵੰ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰਿਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-210-54 (24236)
ਪਾਪਨਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵੇਹ ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲੋ ਵਿਨਿਹਨ੍ਤਿ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍।
ਧਰ੍ਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨੁਦਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ
ਯਤ੍ਕੁਰ੍ਵਤੇ ਪਾਪਮਿਹ ਪ੍ਰਮਾਦਾਤ੍ ॥ 3-210-55 (24237)
ਪਾਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਹਿ ਮਨ੍ਯੇਤ ਨਾਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਪੂਰੁਸ਼਼ਃ।
[ਤੰ ਤੁ ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯੈਵਾਨ੍ਤਰਪੂਰੁਸ਼਼ਃ] ॥ 3-210-56 (24238)
ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ੇਦੇਵ ਕਲ੍ਯਾਯਣੰ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੋ(ਅ)ਨਸੂਯਕਃ ॥ 3-210-57 (24239)
ਵਸਨਸ੍ਯੇਵ ਚ੍ਛਿਦ੍ਰਾਣਇ ਸਾਧੂਨਾਂ ਵਿਵ੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਯਃ।
`ਅਪਸ਼੍ਯੰਨਾਤ੍ਮਨੋ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਸ ਪਾਪਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਨਸ਼੍ਯਤਿ' ॥ 3-210-58 (24240)
ਪਾਪੰ ਚੇਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਲ੍ਯਾਣਮਭਿਪਦ੍ਯਤੇ।
ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵਪਾਪੇਭ੍ਯੋ ਮਹਾਭ੍ਰੇਣੇਵ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ ॥ 3-210-59 (24241)
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯਃ ਸਮੁਦ੍ਯਨ੍ਵੈ ਤਮਃ ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਯਪੋਹਤਿ।
ਏਵੰ ਕਲ੍ਯਾਣਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-210-60 (24242)
ਪਾਪਾਨਾਂ ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਲੋਭਮੋਹੌ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
`ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੌ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾ ਵਿਪ੍ਰ ਵਰ੍ਜਨੀਯੌ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ' ॥ 3-210-61 (24243)
ਲੁਬਧਾਃ ਪਾਪੰ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਨਾਤਿਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ।
ਅਧਰ੍ਮ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਰੂਪੇਣ ਤ੍ਰੁʼਣੈਃ ਕੂਪਾ ਇਵਾਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-210-62 (24244)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਪਞ੍ ਪਵਿਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਲਾਪਾ ਧਰ੍ਮਸੰਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਸਰ੍ਵੰ ਹਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਃ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਃ ॥ 3-210-63 (24245)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 210 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-210-1 ਆਗੋ(ਅ)ਪਰਾਧਃ ਕ੍ਰੁʼਤਮਨਨੇਤ੍ਯਾਗਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-210-7 ਵਿਮਾਨੈਃ ਸਾਪ੍ਤਭੌਮਿਕਗ੍ਰੁʼਹੈਃ ॥ 3-210-10 ਸੂਨਾ ਵਧਸ੍ਥਾਨੰ ਤਨ੍ਮਧ੍ਯੇ ॥ 3-210-16 ਅਦੇਸ਼ਸ੍ਥੰ ਅਯੋਗ੍ਯਦੇਸ਼ਸ੍ਥਮ੍ ॥ 3-210-22 ਗੁਰੂ ਮਾਤਾਪਿਤਰੌ ॥ 3-210-23 ਵਰ੍ਤਯੇ ਜੀਵਾਮਿ ॥ 3-210-24 ਕੁਤ੍ਸਾ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨਦੋਸ਼਼ਸੰਕੀਰ੍ਤਨਮ੍। ਗਰ੍ਹਾ ਅਵਿਦ੍ਯਮਾਨਦੋਸ਼਼ਾਰੋਪਃ। ਪੁਰਾਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-210-25 ਲੋਕਃ ਪਰਲੋਕਃ ॥ 3-210-30 ਨ ਗ੍ਲਾਤਿ ਨ ਗ੍ਲਾਨਿ ਨਯਤਿ ॥ 3-210-36 ਵ੍ਯਭਿਚਾਰਾਤ੍ਸ੍ਵੈਰਗਤੇਃ ॥ 3-210-37 ਭੇਰੁਣ੍ਡਾਃ ਭਯਾਨਕਾਃ। ਉਰੁਣ੍ਡਾਃ ਇਤਿ ਖ. ਥ.ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-210-40 ਸੁਪਰਿਣੀਤੇਨ ਸਾਧੁਨਾ ॥ 3-210-41 ਯੇ ਸੰਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਯਗ੍ਯੋਗੰ ਸੇਨਾਵਿਨੇਸ਼ੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤਏਵ ਪਾਰ੍ਤਿਵਾ ਅਨ੍ਯੇ ਚੋਰੋ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-210-44 ਸੰਰਮ੍ਭਾਦ੍ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-210-45 ਅਨ੍ਤ੍ ਵਿਪਰੀਤੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਇਤਰਤ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਕਲ੍ਯਾਣਮੇਵਾਚਰੇਤ੍ ॥ 3-210-46 ਪਾਪਃ ਪਾਪੀ ॥ 3-210-47 ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਾਨਾਂ ਵ੍ਯਸਨਵਤਾਮ੍ ॥ 3-210-49 ਦ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਭਸ੍ਤ੍ਰਾ। ਆਧ੍ਯਾਤਃ ਸੰਨਸਾਰੋਪਿ ਪੁਸ਼਼੍ਟੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-210-51 ਮ੍ਰੁʼਜਾਹੀਨਃ ਮਲਿਨਦੇਹਃ ॥ 3-210-52 ਮੂਢਸ੍ਵਰੂਪਮਾਹ ਅਬ੍ਰੁਵੰਨਿਤਿ ॥ 3-210-53 ਪਾਪਾਤ੍ ਪ੍ਰਾਕ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍। ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਤ੍ ॥ 3-210-54 ਜਪਤਪਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾਦ੍ਯਨ੍ਯਤਮੇਨ ਯੇਨਕੇਨਚਿਦਪਿ ਕਰ੍ਮਣਾ ਪਾਪਾਤ੍ ਪਰਿਮੁਚ੍ਯਤ੍ ਇਤ੍ਯਨੁਸ਼਼ਜ੍ਜ੍ਯਤੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 211
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.211. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 211
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੌਸ਼ਿਕੰਪ੍ਰਤਿ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਦਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-211-0 (24246)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-211-0x (2482)
ਸ ਤੁ ਵਿਪ੍ਰੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰੰ ਕਥਮਹੰ ਵਿਦ੍ਯਾਮਿਤਿ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-211-1 (24247)
`ਪਞ੍ਚ ਕਾਨਿ ਪਵਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ'।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ।
ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਮਹਾਮਤੇ ਵ੍ਯਾਧ ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-211-2 (24248)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-211-3x (2483)
ਯਜ੍ਞੋ ਦਾਨੰ ਤਪੋ ਵੇਦਾਃ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਪਞ੍ਚੈਤਾਨਿ ਪਵਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 3-211-3 (24249)
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦਮ੍ਭੰ ਲੋਭਮਨਾਰ੍ਜਵਮ੍।
ਧਰ੍ਮਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤੇ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਸੰਮਤਾਃ ॥ 3-211-4 (24250)
ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਭਿਦ੍ਯਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯਜ੍ਞਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਸ਼ੀਲਿਨਾਮ੍।
ਆਚਾਰਪਾਲਨੰ ਚੈਵ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-211-5 (24251)
ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੰ ਸਤ੍ਯਮਕ੍ਰੋਧੋ ਦਾਨਮੇਵ ਚ।
ਏਤਚ੍ਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 3-211-6 (24252)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਪ੍ਯ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਯਾਮਯੰ ਲਭਤੇ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿੰ ਸਾ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਹ੍ਯਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ॥ 3-211-7 (24253)
ਵੇਦਸ੍ਯੋਪਨਿਸ਼਼ਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯਸ੍ਯੋਪਨਿਸ਼਼ਦ੍ਦਮਃ।
ਦਮਸ੍ਯੋਪਨਿਸ਼਼ਤ੍ਤ੍ਯਾਗਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 3-211-8 (24254)
ਯੇ ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਨਸੂਯਨ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਮੋਹਾਨ੍ਵਿਤਾ ਨਰਾਃ।
ਅਪਥਾ ਗਚ੍ਛਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਮਨੁਯਾਤਾ ਚ ਪੀਡ੍ਯਤੇ ॥ 3-211-9 (24255)
ਯੇ ਤੁ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸੁਨਿਯਤਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਤ੍ਯਾਗਪਰਾਯਣਾਃ।
ਧਰ੍ਮਪਨ੍ਥਾਨਮਾਰੂਢਾਃ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 3-211-10 (24256)
ਨਿਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਾਨ੍ਵਿਤਾ ਜਨਾਃ।
ਉਪਾਧ੍ਯਾਯਮਤੇ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸ੍ਥਿਤ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥ 3-211-11 (24257)
ਨਾਸ੍ਤਿਕਾਨ੍ਭਿੰਨਮਰ੍ਯਾਦਾਨ੍ਕ੍ਰੂਰਾਨ੍ਪਾਪਮਤੌ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍।
ਤ੍ਯਜ ਤਾਞ੍ਜ੍ਞਾਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਨੁਪਸੇਵ੍ਯ ਚ ॥ 3-211-12 (24258)
ਕਾਮਲੋਭਗ੍ਰਹਾਕੀਰ੍ਣੰ ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਲਾਂ ਨਦੀਮ੍।
ਨਾਵੰ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਯੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜਨ੍ਮਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਸੰਤਰ ॥ 3-211-13 (24259)
ਕ੍ਰਮੇਣ ਸੰਚਿਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਬੁਦ੍ਧਿਯੋਗਮਯੋ ਮਹਾਨ੍।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰੇ ਭਵੇਤ੍ਸਾਧੂ ਰਾਗਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲੇ ਵ ਵਾਸਸਿ ॥ 3-211-14 (24260)
ਅਹਿੰਸਾ ਸਤ੍ਯਵਚਨੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੰ ਪਰਮ੍।
ਅਹਿੰਸਾ ਪਰਮੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ ਚ ਸਤ੍ਯੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ।
ਸਤ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯਃ ॥ 3-211-15 (24261)
ਸਤ੍ਯਮੇਵ ਗਰੀਯਸ੍ਤੁ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਆਚਾਰਸ਼੍ਚ ਸਤਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨ੍ਤੋ ਹ੍ਯਾਚਾਰਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 3-211-16 (24262)
ਯੋ ਯਥਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਜਨ੍ਤੁਃ ਸ ਸ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਮਸ਼੍ਨੁਤੇ।
ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੋਧਕਾਮਾਦੀਨ੍ਦੋਸ਼਼ਾਨਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯਨਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ 3-211-17 (24263)
ਆਰਮ੍ਭੋ ਨ੍ਯਾਯਯੁਕ੍ਤੋ ਯਃ ਸ ਹਿ ਧਰ਼੍ਮ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਅਨਾਚਾਰਸ੍ਤ੍ਵਧ੍ਰਮੇਤਿ ਏਤਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਾਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 3-211-18 (24264)
ਅਕ੍ਰੁਧ੍ਯਨ੍ਤੋ(ਅ)ਨਸੂਯਨ੍ਤੋ ਨਿਰਹੰਕਾਰਮਤ੍ਸਰਾਃ।
ਰੁʼਜਵਃ ਸ਼ਮਸੰਪੰਨਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ॥ 3-211-19 (24265)
ਤ੍ਰੈਵਿਦ੍ਯਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਸ਼ੁਚਯੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਨ੍ਤੋ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ।
ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਵੋ ਦਾਨ੍ਤਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-211-20 (24266)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਹੀਨਸਤ੍ਵਾਨਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਾਚਾਰਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਸ੍ਵੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਘੋਰਤ੍ਵੰ ਸੰਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-211-21 (24267)
ਤੰ ਤਦਾਚਾਰਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਪੁਰਾਣੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-211-22 (24268)
ਆਸ੍ਤਿਕਾ ਮਾਨਹੀਨਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਜਨਪੂਜਕਾਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪਸੰਪੰਨਾਸ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਗਾਮਿਨਃ ॥ 3-211-23 (24269)
ਵੇਦੋਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਥਮੋ ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚਾਪਰਃ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚੀਰ੍ਣਸ਼੍ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਤ੍ਰਿਵਿਧੰ ਧਰ੍ਮਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-211-24 (24270)
ਧਾਰਣੰ ਚਾਪਿ ਵੇਦਾਨਾਂ ਤੀਰ੍ਥਾਨਾਮਵਗਾਹਨਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਜਵੰ ਸ਼ੌਚੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-211-25 (24271)
ਸਰ੍ਵਭੂਤਦਯਾਵਨ੍ਤੋ ਹ੍ਯਹਿੰਸਾਨਿਰਤਾਃ ਸਦਾ।
ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਚ ਨ ਭਾਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਸਦਾ ਸਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵਿਜਪ੍ਰਿਯਾਃ ॥ 3-211-26 (24272)
ਸ਼ੁਭਾਨਾਮਸ਼ੁਭਾਨਾਂ ਚ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਸਬਲਾਸ਼੍ਰਯਮ੍।
ਵਿਪਾਕਮਭਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਸੰਮਤਾਃ ॥ 3-211-27 (24273)
ਨ੍ਯਾਯੋਪੇਤਾ ਗੁਣੋਪੇਤਾਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਃ।
ਸਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਜਿਤਃ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸੰਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਪਥੇ।
ਦਾਤਾਰਃ ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾਰੋ ਦੀਨਾਨੁਗ੍ਰਹਕਾਰਿਣਃ ॥ 3-211-28 (24274)
ਸਰ੍ਵਪੂਜ੍ਯਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਧਨਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ।
ਸਰ੍ਵਭੂਤਦਯਾਵਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਸੰਮਤਾਃ ॥ 3-211-29 (24275)
ਦਾਨਨਿਤ੍ਯਾਃ ਸੁਖਾਨ੍ਯਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਚ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍।
ਪੀਡਯਾ ਚ ਕਲਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਚ ਸਮਾਹਿਤਾਃ ॥ 3-211-30 (24276)
ਅਤਿਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ਸਦ੍ਭਿਃ ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾਂ ਚ ਪਸ਼ਯ੍ਨ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਮਾਤ੍ਮਹਿਤਾਨਿ ਚ।
ਏਵੰ ਸਨ੍ਤੋਵਰ੍ਤਮਾਨਾਸ੍ਤ੍ਵੇਧਨ੍ਤੇ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ ॥ 3-211-31 (24277)
ਅਹਿੰਸਾ ਸਤ੍ਯਵਚਨਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਵਥਾਰ੍ਜਵਮ੍।
ਅਦ੍ਰੋਹੋ ਨਾਤਿਮਾਨਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੀਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ਦਮਃ ਸ਼ਮਃ ॥ 3-211-32 (24278)
ਧੀਮਨ੍ਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭੂਤਾਨਾਮਨੁਕਮ੍ਪਕਾਃ।
ਅਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸੰਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤੋ ਲੋਕਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-211-33 (24279)
ਤ੍ਰੀਣ੍ਯੇਵ ਤੁ ਪਦਾਨ੍ਯਾਹੁਃ ਸਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍।
ਨ ਚੈਵ ਦ੍ਰੁਹ੍ਯੇਦ੍ਦਦ੍ਯਾਚ੍ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚੈਵ ਸਦਾ ਵਦੇਤ੍ ॥ 3-211-34 (24280)
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਚ ਦਯਾਵਨ੍ਤਃ ਸਨ੍ਤਃ ਕਰੁਣਵੇਦਿਨਃ।
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਹ ਸੁਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਪਨ੍ਥਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-211-35 (24281)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਸੁਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ।
ਅਨਸੂਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਸੰਤੋਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਤਾ ॥ 3-211-36 (24282)
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਨਿਸ਼਼ੇਵਣਮ੍।
ਕਰ੍ਮ ਚ ਸ਼੍ਰੁਤਸੰਪੰਨੰ ਸਤਾਂ ਮਾਰ੍ਗਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-211-37 (24283)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰੰ ਨਿਸ਼਼ੇਵਨ੍ਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧ੍ਰਮਮਨੁਵ੍ਰਤਾਃ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪ੍ਰਾਸਾਦਮਾਰੂਹ੍ਯ ਮੁਹ੍ਯਤੋ ਮਹਤੋ ਜਨਾਨ੍ ॥ 3-211-38 (24284)
ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਲੋਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾਃ।
ਅਤਿਸ਼਼ੁਣ੍ਯਾਨਿ ਦਾਨਾਨਿ ਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜਵਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-211-39 (24285)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯਥਾਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਯਥਾਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਗੁਣਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-211-40 (24286)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਦਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-211-6 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛੋਪਾਤ੍ਤਮਿਤਿ ਯਾਵਤ੍ ॥ 3-211-7 ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣਾਦ੍ਯਭਾਵੇ ॥ 3-211-8 ਉਪਨਿਸ਼਼ਦ੍ਰਹਸ੍ਯਮ੍ ॥ 3-211-9 ਅਨੁਯਾਤਾ ਅਨੁਗਨ੍ਤਾ ॥ 3-211-10 ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ਼੍ਚ ਤ੍ਯਾਗਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਦ੍ਵੇ ਪਰੰ ਅਯਨੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਤ੍ਯਾਗਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 3-211-14 ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਵਤਿ ਸ਼ੁਕ੍ਲਪੋਪਮੇ ਯੋਗਧਰ੍ਮਃ ਰਾਗਇਵ ਸਾਧੁਰ੍ਭਵੇਤ੍। ਸ਼ੁਕ੍ਲੇਵ ਵੇਤਿ ਇਵਾਰ੍ਥੇ ॥ 3-211-17 ਅਨਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ਅਜਿਤਚਿਤ੍ਤਃ ॥ 3-211-19 ਅਹੰਕਾਰੋ ਦਰ੍ਪਃ ਮਤ੍ਸਰਃ ਪਰਦੋਸ਼਼ਾਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਤ੍ਵੰ ਤਦ੍ਵਿਰ੍ਜਿਤਾਃ। ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਗੁਰੁਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਆਚਰਨ੍ਤਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਾਃ ॥ 3-211-20 ਤ੍ਰੈਵਿਦ੍ਯਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਤਿਸ੍ਰੋ ਵਿਦ੍ਯਾ ਰੁʼਗ੍ਯਜੁਃਸਾਮਾਤ੍ਮਿਕਾ ਯਤ੍ਰਸ ਤ੍ਰਿਵਿਦ੍ਯੋ ਯਜ੍ਞਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਾਧਵਸ੍ਤ੍ਰੈਵਿਦ੍ਯਾ ਯਾਜ੍ਞਿਕਾਃ। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ਼ੀਲੰ ਤਦ੍ਵਨ੍ਤਃ। ਮਨਸ੍ਵਿਨ ਜਿਤਚਿਤ੍ਤਾਃ ॥ 3-211-21 ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਾਚਾਰਕਰ੍ਮਣਾਂ ਅਨ੍ਯੈਰ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਃ ਆਚਾਰਃ ਸ਼ੀਲੰ ਕਰ੍ਮ ਯਜ੍ਞਾਦਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍। ਘੋਰਤ੍ਵੰ ਹਿੰਸਾਦਿਦੋਸ਼਼ਵਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-211-22 ਪੁਰਾਣਮਨਾਦਿਮ੍। ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਅਨਵਚ੍ਛਿੰਨਮ੍। ਧ੍ਰੁਵੰ ਨਿਤ੍ਯਮ੍। ਅਤ੍ਯਾਜ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-211-24 ਵੇਦੋਕ੍ਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਦਿਃ। ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਅਸ਼਼੍ਟਕਾਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਾਦਿਃ। ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਠਾਚੀਰ੍ਣਃ ਹੋਲਕਾਦਿਃ। ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਨਾਂ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਰਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-211-28 ਨ੍ਯਾਯੋ ਯੁਕ੍ਤਿਃ। ਗੁਣਾਃ ਸ਼ਮਾਦਯਸ੍ਤਦੁਪੇਤਾਃ। ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾਰਃ ਕੁਟੁਮ੍ਬੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-211-29 ਸ਼੍ਰੁਤਧਨਾਃ ਵਿਦ੍ਯਾਧਨਾਃ ॥ 3-211-35 ਕਰੁਣਾਃ ਕਰੁਣਾਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤੇ ਵੇਦਨਸ਼ੀਲਾਸ਼੍ਚ। ਮਤ੍ਵਰ੍ਥੀਯੋ(ਅ)ਚ੍ ॥ 3-211-39 ਅਤਿਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਪਾਪਾਨਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 212
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.212. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 212
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੌਸ਼ਿਕੰਪ੍ਰਤਿਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਸਰ੍ਵੈਹਿੰਸਾਯਾ ਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜਤ੍ਵੋਪਪਾਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਨੁਹਾਨਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੇਯਃਸਾਧਾਤ੍ਵਾਦਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-212-0 (24287)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-212-0x (2484)
ਸ ਤੁ ਵਿਪ੍ਰਮਥੋਵਾਚ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਯਦਹੰ ਹ੍ਯਾਚਰੇ ਕਰ੍ਮ ਘੋਰਮੇਤਦਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-212-1 (24288)
ਵਿਧਿਸ੍ਤੁ ਬਲਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਦੁਸ੍ਤਰੰ ਹਿ ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ ਪਾਪਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਦੋਸ਼਼ੋ ਭਵਤ੍ਯਯਮ੍ ॥ 3-212-2 (24289)
ਦੋਪਸ੍ਯੈਤਸ੍ਯ ਵੈ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਵਿਘਾਤੇ ਯਤ੍ਨਵਾਨਹਮ੍।
ਵਿਧਿਨਾ ਹਿ ਹਤੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਘਾਤਕੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-212-3 (24290)
ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾ ਹਿ ਵਯੰ ਕਰ੍ਮਣੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-212-4 (24291)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਹਤਾਨਾਂ ਮਾਂਸਾਨਿ ਵਿਕ੍ਰੀਣੀਮੋ ਵਯੰ ਦ੍ਵਿਜ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਭਵੇਦ੍ਧਰ੍ਮ ਉਪਯੋਗੇਨ ਭਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍।
ਦੇਵਤਾਤਿਥਿਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਪਿਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਚਾਪਿ ਪੂਜਨਾਤ੍ ॥ 3-212-5 (24292)
ਓਸ਼਼ਧ੍ਯੋ ਵੀਰੁਧਸ਼੍ਚੈਵ ਪਸ਼ਵੋ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਅੰਨਾਦ੍ਯਭੂਤਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਇਤ੍ਯਪਿ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 3-212-6 (24293)
ਆਤ੍ਮਮਾਂਸਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਸ਼ਿਬਿਰੌਸ਼ੀਨਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-212-7 (24294)
ਰਾਜ੍ਞੋ ਮਹਾਨਸੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਰਨ੍ਤਿਦੇਵਸ੍ਯ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜ।
[ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਰੇ ਤੁ ਪਚ੍ਛੇਤੇ ਪਸ਼ੂਨਾਮਨ੍ਵਹੰ ਤਦਾ।]
ਅਹਨ੍ਯਹਨਿ ਪਚ੍ਯੇਤੇ ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਰੇ ਗਵਾਂ ਤਥਾ ॥ 3-212-8 (24295)
ਸ ਮਾਸੰ ਦਦਤੋ ਹ੍ਯੰਨੰ ਰਨ੍ਤਿਦੇਵਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਅਤੁਲਾ ਕੀਰ੍ਤਿਰਭਵੰਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-212-9 (24296)
ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੇ ਚ ਪਸ਼ਵੋ ਵਧ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਅਗ੍ਨਯੋ ਮਾਂਸਕਾਮਾਸ਼੍ਚਇਤ੍ਯਪਿ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 3-212-10 (24297)
ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਪਸ਼ਵੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਵਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਤਤੰ ਦ੍ਵਿਜੈਃ।
ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਕਿਲ ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਵਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ ॥ 3-212-11 (24298)
ਯਦਿ ਨੈਵਾਗ੍ਨਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਮਾਂਸਕਾਮਾ(ਅ)ਭਵਨ੍ਪੁਰਾ।
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਨੈਵਾਭਵਨ੍ਮਾਂਸੰ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-212-12 (24299)
ਅਤ੍ਰਾਪਿ ਵਿਧਿਰੁਕ੍ਤਸ਼੍ ਮੁਨਿਭਿਰ੍ਮਾਂਸਭਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ॥ 3-212-13 (24300)
ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਪਿਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਚ ਸ਼ੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿਯਃ ਸਦਾ।
ਯਥਾਵਿਧਿ ਯਥਾਸ਼੍ਰਦ੍ਧੰ ਨ ਸ ਦੁਸ਼਼੍ਯੇਤ ਭਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ ॥ 3-212-14 (24301)
ਅਮਾਂਸਾਸ਼ੀ ਭਵਤ੍ਯੇਵਮਿਤ੍ਯਪਿ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ।
ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਰੁʼਤੌ ਭਵਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ॥ 3-212-15 (24302)
ਸਤ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤੇ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਅਤ੍ਰਾਪਿ ਵਿਧਿਰੁਚ੍ਯਤੇ।
ਸੌਦਾਸੇਨ ਤਦਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਦ੍ਵਿਜ।
ਸ਼ਾਪਾਭਿਭੂਤੇਨ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮਤ੍ਰ ਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-16 (24303)
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮ ਇਤਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਨ ਤ੍ਯਜਾਮਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਰਜੀਵਾਮ੍ਯੇਤੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-212-17 (24304)
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਤ੍ਯਜਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਧਰ੍ਮ ਇਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਨਿਰਤੋ ਯਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਃ ਸ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 3-212-18 (24305)
ਕੁਲੇ ਹਿ ਵਿਹਿਤੰ ਕਰ੍ਮ ਦੇਹੀ ਤੰ ਨ ਵਿਮੁਞ੍ਚਤਿ।
ਧਾਤ੍ਰਾ ਵਿਧਿਰਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਬਹੁਧਾ ਕਰ੍ਮਨਿਰ੍ਮਯੇ ॥ 3-212-19 (24306)
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਸ੍ਤੁ ਭਵੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯੇ।
ਕਥੰ ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੁਭੰ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਕਥੰ ਮੁਚ੍ਯੇ ਪਰਾਭਵਾਤ੍ ॥ 3-212-20 (24307)
ਕਰ੍ਮਣਸ੍ਤਸ੍ਯ ਘੋਰਸ੍ ਵਸੁਧਾ ਨਿਰ੍ਣਯੋ ਭਵੇਤ੍।
ਦਾਨੇ ਚ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯੇ ਚ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਣੇ ਤਥਾ।
ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਪੂਜਨੇ ਚਾਹੰ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਨਿਰਤਃ ਸਦਾ ॥ 3-212-21 (24308)
ਅਤਿਮਾਨਾਤਿਵਾਦਾਭ੍ਯਾਂ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਸਾਧ੍ਵੀਤਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਰ ਹਿੰਸਾ ਪਰਾ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-212-22 (24309)
ਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਲਾਙ੍ਗਲੈਰੁਰ੍ਵੀਂ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਸ਼ਯਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਜੀਵਾਨਨ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼ਸ੍ਤਤ੍ਰਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-23 (24310)
ਧਾਨ੍ਯਬੀਜਾਨਿ ਯਾਨ੍ਯਾਹੁਰ੍ਵ੍ਰੀਹ੍ਯਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਜੀਵਾ ਹਿ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-24 (24311)
ਅਧ੍ਯਾਕ੍ਰਮ੍ ਪਸ਼ੂਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵੈ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਚ।
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ੍ਤਥੌਸ਼਼ਧੀਸ਼੍ਚਾਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-212-25 (24312)
ਜੀਵਾ ਹਿ ਬਹਵੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਚ ਫਲੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਉਦਕੇ ਬਹਵਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਰਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-26 (24313)
ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪ੍ਰਾਣਿਭਿਃ ਪ੍ਰਾਣਿਜੀਵਨੈਃ।
ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਗ੍ਰਸਨ੍ਤੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-27 (24314)
ਸਤ੍ਵੈਃ ਸਤ੍ਵਾਨਿ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਬਹੁਧਾ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਪ੍ਰਾਣਿਨੋ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯਭਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-28 (24315)
ਚਙ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯਮਾਣਾ ਜੀਵਾਂਸ਼੍ਚ ਧਰਣੀਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਵਿਪ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-29 (24316)
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਯਾਨਾਸ਼੍ਚ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਜੀਵਾਨਨੇਕਸ਼ਃ।
ਅਜ੍ਞਾਨਾਦਥਵਾ ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਤਤ੍ਰਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-30 (24317)
ਜੀਵੈਰ੍ਗ੍ਰਸ੍ਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵਮਾਕਾਸ਼ੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਤਥਾ।
ਅਵਿਜ੍ਞਾਨਾਚ੍ਚ ਹਿੰਸਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-31 (24318)
ਅਹਿੰਸੇਤਿ ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਵਿਸ੍ਮਿਤੈਃ ਪੁਰਾ।
ਕੇ ਨ ਹਿੰਸਨ੍ਤਿ ਜੀਵਾਨ੍ਵੈ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ੍ ॥ 3-212-32 (24319)
ਬਹੁ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਇਹ ਵੈ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦਹਿੰਸਕਃ ॥ 3-212-33 (24320)
ਅਹਿੰਯਾਸਾਂ ਤੁ ਨਿਰਤਾ ਯਤਯੋ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਹਿ ਹਿੰਸਾਂ ਤੇ ਯਤ੍ਨਾਦਲ੍ਪਤਰਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-212-34 (24321)
ਆਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਮਹਾਗੁਣਾਃ।
ਮਹਾਘੋਰਾਣਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਲਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵੈ ਨ ਚ ॥ 3-212-35 (24322)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਂਸ੍ਚ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਃ।
ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨਨ ਸਮ੍ਯਗਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-212-36 (24323)
ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਸ਼੍ਚਨ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਬਾਨ੍ਧਵਾ ਬਾਨ੍ਧਵੈਰਪਿ।
ਗੁਰੂਂਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਨਿਦਨ੍ਤਿ ਮੂਢਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮਾਨਿਨਃ ॥ 3-212-37 (24324)
ਬਹੁ ਲੋਕੇ ਵਿਪਰ੍ਯਸ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਮਧਰ੍ਮੰ ਚ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਤੇ ॥ 3-212-38 (24325)
ਵਕ੍ਤੁਂ ਬਹੁਵਿਧੰ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ।
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਨਿਰਤੋ ਯੋ ਹਿ ਸ ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਨ੍ਮਹਤ੍ ॥ 3-212-39 (24326)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 212 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-212-1 ਏਤਨ੍ਮਾਂਸਵਿਕ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕਮ੍ ॥ 3-212-3 ਯਤ੍ਨਵਾਨਪਿ ਨ ਪਰਿਹਰ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ। ਵਿਧੇਃ ਪ੍ਰਾਬਲ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-212-4 ਸ਼ਰਵੰਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾ ਵਯੰ ਸੰਧਾਤ੍ਰੁʼਕਤ੍ਕਰ੍ਤਾ ਤੁ ਵਿਧਿਰੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-212-6 ਅੰਨਾਦ੍ਯਭੂਤਾਃ ਅੰਨੰ ਚ ਤਦਦ੍ਯੰ ਚ ਭੋਗ੍ਯੰ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਚੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-212-15 ਯਜ੍ਞਿਯਮਾਂਸਭੁਜੋ(ਅ)ਪਿ ਰੁʼਤੁਗਾਮਿਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮਿਵ ਔਪਚਾਰਿਕਮਮਾਂਸਾਸ਼ਿਤ੍ਵਮਿਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-212-20 ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾ ਤੁ ਭਵੇਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਕ੍ਰੂਰੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਵਰ੍ਤਤਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ।ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 213
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.213. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 213
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਕੌਸ਼ਿਕੰਪ੍ਰਤਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ਨਿਨ੍ਦਨਨ ਦੈਵਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਯੋਃ ਸੁਖਦੁਃਖਹੇਤੁਤਾਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-213-0 (24327)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-213-0x (2485)
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧਸ੍ਤੁ ਨਿਪੁਣੰ ਪੁਨਰੇਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਭਮੁਵਾਚੇਦੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ ॥ 3-213-1 (24328)
ਸ਼੍ਰੁਤਿਪ੍ਰਮਾਣੋ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਯਮਿਤਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍।
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾ ਗਤਿਰ੍ਹਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ ਬਹੁਸ਼ਾਖਾ ਹ੍ਯਨਨ੍ਤਿਕਾ ॥ 3-213-2 (24329)
ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਤਿਕੇ ਵਿਵਾਹੇ ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਮਨ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਅਨ੍ਰੁʼਤੇਨ ਭਵੇਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੇਨੈਵਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-213-3 (24330)
ਯਦ੍ਭੂਤਹਿਤਮਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਤਤ੍ਸਤ੍ਯਮਿਤਿ ਧਾਰਣਾ।
ਵਿਪਰ੍ਯਯਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਧਰ੍ਮਃ ਪਸ਼੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਤਾਮ੍ ॥ 3-213-4 (24331)
ਯਤ੍ਕਰੋਤ੍ਯਸ਼ੁਭੰ ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੁਭੰ ਵਾ ਯਦਿ ਸਤ੍ਤਮ।
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਤਤ੍ਸਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-213-5 (24332)
ਵਿਸ਼਼ਮਾਂ ਚ ਦਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਦੇਵਾਨ੍ਗਰ੍ਹਤਿ ਵੈ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਆਤ੍ਮ੍ਰੁʼਨਃ ਕਰ੍ਮਦੋਸ਼਼ੇਣ ਨ ਵਿਜਾਨਾਤ੍ਯਪਣ੍ਡਿਤਃ ॥ 3-213-6 (24333)
ਮੂਢੋ ਨੈਕ੍ਰੁʼਤਿਕਸ਼੍ਚਾਪਿ ਚਪਲਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
`ਨ ਸ਼ੁਭੰ ਕਰ੍ਮ ਬਧ੍ਨਾਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪਾਸ਼਼ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍' ॥ 3-213-7 (24334)
ਸੁਖਦੁਃਖਵਿਪਰ੍ਯਾਸੋ ਯਦਾ ਸਮੁਪਪਦ੍ਯਤੇ।
ਨੈਨੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਸੁਨੀਤੰ ਵਾ ਤ੍ਰਾਯਤੇ ਨੈਵ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-213-8 (24335)
ਯੋ ਯਮਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਥਾ ਕਾਮੰ ਤੰ ਤੰ ਕਾਮੰ ਸ ਆਪ੍ਨੁਯਾਤ੍।
ਯਦਿ ਸ੍ਯਾਦਪਰਾਧੀਨੰ ਪੌਰੁਸ਼਼ਸ੍ ਕ੍ਰਿਯਾਫਲਮ੍ ॥ 3-213-9 (24336)
ਸੰਯਤਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਮਤਿਮਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮਾਨਵਾਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲਾਃ ਸਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਹੀਣਾਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-213-10 (24337)
ਭੂਤਾਨਾਮਪਰਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਧਿੰਸਾਯਾਂ ਸਤਤੋਤ੍ਥਿਤਃ।
ਵਞ੍ਚਨਾਯਾਂ ਚ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸ ਸੁਖੇਨੈਵ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ॥ 3-213-11 (24338)
ਅਚੇਸ਼਼੍ਟਮਪਿ ਚਾਸੀਨੰ ਸ਼੍ਰੀਃ ਕੰਚਿਦੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਹਿ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-213-12 (24339)
ਦੇਵਾਨਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਪਣੈਃ ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਧ੍ਨੁਭਿਃ।
ਦਸ਼ਮਾਸਧ੍ਰੁʼਤਾ ਗਰ੍ਭਾ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਕੁਲਪਾਂਸਨਾਃ ॥ 3-213-13 (24340)
ਅਪਰੇ ਧਨਧਾਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਭੋਗੈਸ਼੍ਚ ਪਿਤ੍ਰੁʼਸੰਚਿਤੈਃ।
ਵਿਪੁਲੈਰਭਿਜਾਯਨ੍ਤੇ ਲਬ੍ਧਾਸ੍ਤੈਰੇਵ ਮਙ੍ਗਲੈਃ ॥ 3-213-14 (24341)
`ਨ ਦੇਹਜਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਵ੍ਯਾਧਯੋ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ'।
ਕਰ੍ਮਜਾ ਹਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਰੋਗਾ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-213-15 (24342)
ਆਧਿਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਬਾਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਵ੍ਯਾਲੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਮ੍ਰੁʼਗਾ ਇਵ।
ਵ੍ਯਾਧਯੋ ਵਿਨਿਵਾਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਗਾ ਵ੍ਯਾਧੈਰਿਵ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-213-16 (24343)
ਯੇਸ਼਼ਾਮਸ੍ਤਿ ਚ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਗ੍ਰਹਣੀਰੋਗਪੀਡਿਤਾਃ।
ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੰ ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਯਾ ॥ 3-213-17 (24344)
ਅਪਰੇ ਬਾਹੁਬਲਿਨਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬਹਵੋ ਜਨਾਃ।
ਦੁਃਖੇਨ ਚਾਧਿਗਚ੍ਛਨਤਿ ਭੋਜਨੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-213-18 (24345)
ਇਤਿ ਲੋਕਮਨਾਕ੍ਰਨ੍ਦੰ ਦੇਹਸ਼ਙ੍ਕਾਪਰਿਪ੍ਲੁਤਮ੍।
ਸ੍ਰੋਤਸਾ(ਅ)ਸਕ੍ਰੁʼਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੰ ਹ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਬਲੀਯਸਾ ॥ 3-213-19 (24346)
ਨ ਮ੍ਰਿਯੇਯੁਰ੍ਨ ਜੀਰ੍ਯੈਯੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਯੁਃ ਸਰ੍ਵਕਾਮਿਕਾਃ।
ਨਾਪ੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਤਿਪਸ਼੍ਯੇਯੁਰ੍ਵਿਧਿਸ਼੍ਚ ਯਦਿ ਨੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-213-20 (24347)
ਉਪਰ੍ਯੁਪਰਿ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੋ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮੀਹਤੇ।
ਯਤਤੇ ਚ ਯਥਾਥਕ੍ਤਿ ਨ ਚ ਤਦ੍ਵਰ੍ਤਤੇ ਤਥਾ ॥ 3-213-21 (24348)
ਬਹਵਃ ਸੰਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੁਲ੍ਯਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਙ੍ਗਲਾਃ।
ਮਹਤ੍ਤੁ ਫਲਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਕਰ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-213-22 (24349)
ਨ ਕੇਚਿਦੀਸ਼ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸ੍ਵਯੰਗ੍ਰਾਹ੍ਯਸ੍ਯ ਸਤ੍ਤਮ।
ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਵੈ ਇਹ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-213-23 (24350)
ਤਥਾ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰਿਯੰਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਜੀਵਃ ਕਿਲ ਸਨਾਤਨਃ।
ਸ਼ਰੀਰਮਧ੍ਰੁਵੰ ਲੋਕੇ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਮਿਹ ॥ 3-213-24 (24351)
ਵਧ੍ਯਮਾਨੇ ਸ਼ਰੀਰੇ ਤੁ ਦੇਹਨਾਸ਼ੋ ਭਵਤ੍ਯੁਤ।
ਜੀਵਃ ਸੰਕ੍ਰਮਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਰਕਰ੍ਮਬਨਧਨਿਬਨ੍ਧਨਃ ॥ 3-213-25 (24352)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-213-26x (2486)
ਕਥੰ ਧਰ੍ਮਵਿਦਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਜੀਵੋ ਭਵਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਵਦਤਾਂਵਰ ॥ 3-213-26 (24353)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-213-27x (2487)
ਨ ਜੀਵਨਾਸ਼ੋਸ੍ਤਿ ਹਿ ਦੇਹਭੇਦੇ
ਮਿਥ੍ਯੈਤਦਾਹੁਰ੍ਮ੍ਰਿਯਤੀਤਿ ਮੂਢਾਃ।
ਜੀਵਸ੍ਤੁ ਦੇਹਾਨ੍ਤਰਿਤਃ ਪ੍ਰਯਾਤਿ
ਦਸ਼ਾਰ੍ਧਤੈਵਾਸ੍ ਸ਼ਰੀਰਭੇਦਃ ॥ 3-213-27 (24354)
ਅਨ੍ਯੋ ਹਿ ਨਾਸ਼੍ਨਾਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਹਿ ਕਰ੍ਮ
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਲੋਕੇ ਮਨੁਜਸ੍ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍।
ਯਤ੍ਤੇਨ ਕਿੰਚਿਦ੍ਧਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰਹਿ ਕਰ੍ਮ
ਤਦਸ਼੍ਨੁਤੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਃ ॥ 3-213-28 (24355)
ਸੁਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਲਾ ਹਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਯਾ
ਨਰਾਧਮਾਃ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤੋ ਭਵਨ੍ਤਿ।
ਨਰੋ(ਅ)ਨੁਯਾਤਸ੍ਤ੍ਵਿਹ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸ੍ਵੈ-
ਸ੍ਤਤਃ ਸਮੁਤ੍ਪਦ੍ਯਤਿ ਭਾਵਿਤਸ੍ਤੈਃ ॥ 3-213-29 (24356)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-213-30x (2488)
ਕਥੰ ਸੰਭਵਤੇ ਯੋਨੌ ਕਥੰ ਵਾ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਃ।
ਜਾਤੀਃ ਪੁਣ੍ਯਾ ਹ੍ਯਪੁਣ੍ਯਾਸ਼੍ ਕਥੰ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-213-30 (24357)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-213-31x (2489)
ਗਰ੍ਭਾਧਾਨਸਮਾਯੁਕ੍ਤੰ ਕਰ੍ਮੇਦੰ ਸੰਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਸਮਾਸੇਨ ਤੁ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-213-31 (24358)
ਯਥਾ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤਸੰਭਾਰਃ ਪੁਨਰੇਵ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ।
ਸ਼ੁਭਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛੁਭਯੋਨੀਸ਼਼ੁ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪਾਪਯੋਨਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-213-32 (24359)
ਸ਼ੁਭੈਃ ਪ੍ਰਯੋਗੈਰ੍ਦੇਵਤ੍ਵੰਵ੍ਯਾਮਿਸ਼੍ਰੈਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਭਵੇਤ੍।
ਮੋਹਨੀਯੈਰ੍ਵਿਯੋਨੀਸ਼਼ੁ ਤ੍ਵਧੋਗਾਮੀ ਚ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ੈਃ ॥ 3-213-33 (24360)
ਜਾਤਿਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਜਰਾਦੁਃਖੈਃ ਸਤਤੰ ਸਮਭਿਦ੍ਰੁਤਃ।
ਸੰਸਾਰੇ ਪਚ੍ਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਦੋਸ਼਼ੈਰਾਤ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤੈਰ੍ਨਰਃ ॥ 3-213-34 (24361)
ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਗਤ੍ਵਾ ਨਰਕਮੇਵ ਚ।
ਜੀਵਾਃ ਸੰਪਰਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਨਿਬਨ੍ਧਨਾਃ ॥ 3-213-35 (24362)
ਜਨ੍ਤੁਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਮਭਿਸ੍ਤੈਸ੍ਤੈਃ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਦੁਃਖਿਤਃ।
ਤਦ੍ਦੁਃਖਪ੍ਰਤਿਘਾਤਾਰ੍ਥਮਪੁਣ੍ਯਾਂ ਯੋਨਿਮਾਪ੍ਨੁਤੇ ॥ 3-213-36 (24363)
ਤਤਃ ਕਰ੍ਮ ਸਮਾਦਤ੍ਤੇ ਪੁਨਰਨ੍ਯੰਨਵੰ ਬਹੁ।
ਪਚ੍ਯਤੇ ਤੁ ਪੁਨਸ੍ਤੇਨ ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪਥ੍ਯਮਿਵਾਤੁਰਃ ॥ 3-213-37 (24364)
ਅਜਸ੍ਰਮੇਵ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤੋ(ਅ)ਦੁਃਖਿਤਃ ਸੁਖਿਸੰਜ੍ਞਿਤਃ।
ਤਤੋ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਬਨ੍ਧਤ੍ਵਾਤ੍ਕਰ੍ਮਣਾਮੁਦਯਾਦਪਿ ॥ 3-213-38 (24365)
ਪਰਿਕ੍ਰਾਮਤਿ ਸੰਸਾਰੇ ਚਕ੍ਰਵਦ੍ਬਹੁਵੇਦਨਃ।
ਸ ਚੇੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਬਨ੍ਧਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-213-39 (24366)
ਤਪੋਯੋਗਸਮਾਰਮ੍ਭੰ ਕੁਰੁਤੇ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਬਹੁਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਲੋਕਾਨਸ਼੍ਨਾਤਿ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-213-40 (24367)
[ਸ ਚੇੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਬਨ੍ਧਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕਰ੍ਮਭਿਃ।]
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਯਤ੍ਰਗਤ੍ਵਾ ਨ ਸ਼ੋਚਤਿ ॥ 3-213-41 (24368)
ਪਾਪੰ ਕੁਰ੍ਵਨਪੁਣ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ।
`ਪੁਣ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪੁਣ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ'।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਯਤੇਤ੍ਕਰ੍ਤੁਂ ਵਰ੍ਜਯੀਤ ਚ ਪਾਪਕਮ੍ ॥ 3-213-42 (24369)
ਅਨਸੂਯੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਕਲ੍ਯਾਣਾਨ੍ਯੇਵ ਸੇਵਤੇ।
ਸੁਖਾਨਿ ਧਰ੍ਮਮਰ੍ਥੰ ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਚ ਲਭਤੇ ਨਰਃ ॥ 3-213-43 (24370)
ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਚ ਦਾਨ੍ਤਸ੍ ਨਿਯਤਸ੍ਯ ਯਤਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਰਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਿਹਿ ਲੋਕੇ ਪਰਤ੍ਰ ਚ ॥ 3-213-44 (24371)
ਸਤਾਂ ਧਰ਼੍ਮੇਣ ਵਰ੍ਤੇਤ ਕ੍ਰਿਯਾਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਵਦਾਚਰੇਤ੍।
ਅਸੰਕ੍ਲੇਸ਼ੇਨ ਲੋਕਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਲਿਪ੍ਸੇਤ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ ॥ 3-213-45 (24372)
ਸਨ੍ਤਿ ਹ੍ਯਾਗਮਵਿਜ੍ਞਾਨਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਕ੍ਰਿਯਾ ਲੋਕੇ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾਸ੍ਤੇ ਹ੍ਯਸੰਕਰਾਃ ॥ 3-213-46 (24373)
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮੇਣ ਰਮਤੇ ਧਰ੍ਮੰ ਚੈਵੋਪਜੀਵਤਿ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਦਵਾਪ੍ਤੇਨ ਧਨਨ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-213-47 (24374)
ਤਸ੍ਯੈਵ ਸਿੰਚਤੇ ਮੂਲੰ ਗੁਣਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਯਤ੍ਰ ਵੈ।
ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭਵਤਿ ਹ੍ਯੇਵੰ ਚਿਤ੍ਤੰ ਚਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ।
ਸ ਮਿਤ੍ਰਜਨਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟ ਇਹ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚ ਨਨ੍ਦਤਿ ॥ 3-213-48 (24375)
ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਤਥਾ ਰੂਪੰ ਗਨ੍ਧਾਨਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ੍ਚ ਸਤ੍ਤਮ।
ਪ੍ਰਭੁਤ੍ਵੰ ਲਭਤੇ ਚਾਪਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯੈਤਤ੍ਫਲੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-213-49 (24376)
ਧਰਮਸ੍ਯ ਚ ਪਲੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਨ ਤੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਦ੍ਵਿਜ।
ਅਤੁਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋ ਨਿਰ੍ਵੇਦਮਾਦਤ੍ਤੇ ਜ੍ਞਾਨਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ॥ 3-213-50 (24377)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਨਰ ਇਹ ਦੋਸ਼਼ੰ ਨੈਵਾਨੁਰੁਧ੍ਯਤੇ।
ਵਿਰਜ੍ਯੇ ਯਥਾਕਾਮੰ ਨ ਚ ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਮੁਞ੍ਚਤਿ ॥ 3-213-51 (24378)
ਫਲਤ੍ਯਾਗੇ ਚ ਯਤਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਲੋਕੰ ਕ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਕਮ੍।
ਤਤੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਯਤਤੇ ਨਾਨੁਪਾਯਾਦੁਪਾਯਤਃ ॥ 3-213-52 (24379)
ਏਵੰ ਨਿਰ੍ਵੇਦਮਾਦਤ੍ਤੇ ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਮ ਜਹਾਤਿ ਚ।
ਧਾਰ੍ਮਿਕਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭਵਤਿ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਲਭਤੇ ਪਰਮ੍ ॥ 3-213-53 (24380)
ਤਪੋ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਜਨ੍ਤੋਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮੂਲੰ ਸ਼ਮੋ ਦਮਃ।
ਤੇਨ ਸਰ੍ਵਾਨਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕਾਮਾਨ੍ਯਾਨ੍ਮਨਸੇਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-213-54 (24381)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਨਿਰੋਧੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਚ ਦਮੇਨ ਚ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪਦਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਯਤ੍ਪਰੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-213-55 (24382)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-213-56x (2490)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣੀਤਿ ਯਾਨ੍ਯਾਹੁਃ ਕਾਨਿ ਤਾਨਿ ਯਤਵ੍ਰਤ।
ਨਿਗ੍ਰਹਸ਼੍ਚ ਕਥੰ ਕਾਰ੍ਯੋ ਨਿਗ੍ਰਹਸ੍ਯ ਚ ਕਿੰ ਫਲਮ੍ ॥ 3-213-56 (24383)
ਕਥੰ ਚ ਫਲਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਧਰ੍ਮੰ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਸੁਧਾਰ੍ਮਿਕ ॥ 3-213-57 (24384)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਃ ॥ 213 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-213-4 ਧਾਰਣਾ ਅਵਧਾਰਣੰ। ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-213-8 ਸਨੀਤੰ ਗੁਰੁਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ॥ 3-213-10 ਪ੍ਰਹੀਣਾਃ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਅਪੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-213-13 ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੁਭਿਃ ਪੁਤਰ੍ਕਾਮੈਃ ॥ 3-213-19 ਅਨਾਕ੍ਰਨ੍ਦੰ ਅਸਹਾਯਮ੍। ਆਕ੍ਰਨ੍ਦਃ ਕ੍ਰਨ੍ਦਨੇ ਹ੍ਵਾਨੇ ਮਿਤ੍ਰਦਾਰੁਣਯੁਦ੍ਧਯੋਰਿਤਿ ਮੇਦਿਨੀ। ਸ੍ਰੋਤਸਾ ਕਰ੍ਮਪ੍ਰਵਾਹੇਣ ॥ 3-213-23 ਸ੍ਵੀਯਮਪਿ ਵਸ੍ਤੁ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਨਧੀਨੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਕਰ੍ਮਵਸ਼ਾਦ੍ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-213-27 ਦਸ਼ਾਰ੍ਧਤਾ ਪਞ੍ਚਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-213-27 ਮੋਹਨੀਯੈਸ੍ਤਾਮਸੈ। ਅਧਃ ਨਰਕਤਿਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੁ ॥ 3-213-33 ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ। 3-213-36 ਦੁਃਖਾਤ੍ਮਕਃ ਪ੍ਰਤੀਘਾਤਃ। ਦੁਖੰ ਭੋਕ੍ਤੁਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-213-39 ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਬਨ੍ਧੋ ਵੀਤਰਾਗਃ। ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਃ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚੇਤਿ ॥ 3-213-40 ਤਪੋਯੋਗਯੋਃ ਆਲੋਚਨਧ੍ਯਾਨਯੋ ਸਮਾਰਮ੍ਭਮ੍ ॥ 3-213-42 ਯਤੇਤ੍ ਯਤੇਤ ॥ 3-213-49 ਪ੍ਰਭੁਤ੍ਵੰ ਅਪ੍ਰਤਿਹਤੇਚ੍ਛਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-213-51 ਅਤੁਸ਼਼੍ਯਮਾਣਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਲਭਮਾਨਃ ਨਿਰ੍ਵੇਦੰ ਵੈਰਾਗ੍ਯੰ ਦੋਸ਼਼ੰ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦਿਕੰ ਨਾਨੁਰੁਧ੍ਯਤੇ ਤਦ੍ਵਸ਼ੋ ਨ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-213-52 ਉਪਾਯਤ ਏਵ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਯਤਤੇ ਨਨ੍ਵਨੁਪਾਯਾਦ੍ਦੈਵਮਾਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਯਾਦਿਤਿ ਯੋਜਨਾ ॥ 3-213-54 ਤਪਃ ਜ੍ਞਾਨਮ੍। ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਨਮ੍ ॥ 3-213-57 ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਨਿਗ੍ਰਹਾਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 214
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.214. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 214
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਕੌਸ਼ਿਕੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਾਣਿਭਿਰ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਸੁਕ੍ਰੁʼਤਕਰਣਪ੍ਰਕਾਰਾਦਿਕਧਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਾਦਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-214-0 (24385)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਯੇਯ ਉਵਾਚ। 3-214-0x (2491)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਯਥਾ ਵਿਪ੍ਰੰ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 3-214-1 (24386)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-214-2x (2492)
ਵਿਜ੍ਞਾਨਾਰ੍ਥੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਮਨਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕਾਮੰ ਭਜਤੇਕ੍ਰੋਧੰ ਚ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-214-2 (24387)
ਤਤਸ੍ਤਦਰ੍ਥੰ ਯਤਤੇ ਕਰ੍ਮ ਚਾਰਭਤੇ ਮਹਤ੍।
ਇਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਰੂਪਗਨ੍ਧਾਨਾਮਭ੍ਯਾਸੰ ਚ ਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ ॥ 3-214-3 (24388)
ਤਤੋ ਰਾਗਃ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਮ੍।
ਤਤੋ ਲੋਭਃ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਮੋਹਸ਼੍ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-214-4 (24389)
ਤਸ੍ ਲੋਭਾਭਿਭੂਤਸ੍ਯ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼਼ਹਤਸ੍ਯ ਚ।
ਨ ਧਰ੍ਮੇ ਜਾਯਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵ੍ਯਾਜਾਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਕਰੋਤਿ ਚ ॥ 3-214-5 (24390)
ਵ੍ਯਾਜੇਨ ਚਰਤੇ ਧਰ੍ਮਮਰ੍ਥੰ ਵ੍ਯਾਜੇਨ ਰੋਚਤੇ।
ਵ੍ਯਾਜੇਨ ਸਿਧ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਧਨੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-214-6 (24391)
ਤਤ੍ਰੈਵ ਰਮਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤਤਃ ਪਾਪੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਿ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਰ੍ਵਾਰ੍ਯਮਾਣਸ਼੍ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੈਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-214-7 (24392)
ਉਤ੍ਤਰੰ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸੰਬਦ੍ਧੰ ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਯਸ਼੍ਰੁਤਿਯੋਜਿਤਮ੍।
ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਧਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਰ੍ਤਤੇ ਰਾਗਦੋਸ਼਼ਜਃ ॥ 3-214-8 (24393)
ਪਾਪੰ ਚਿਨ੍ਤਯਤੇ ਚੈਵ ਬ੍ਰਵੀਤਿ ਚ ਕਰੋਤਿ ਚ।
ਤਸ੍ਯਾਧਰ੍ਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਗੁਣਾ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਾਧਵਃ ॥ 3-214-9 (24394)
ਏਕਸ਼ੀਲਾਸ਼੍ਚ ਮਿਤ੍ਰਤ੍ਵੰ ਭਜਨ੍ਤੇ ਪਾਪਕਰ੍ਮਿਣਃ।
ਸ ਤੇਨ ਦੁਃਖਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪਰਤ੍ਰ ਚ ਵਿਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-214-10 (24395)
ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਭਵਤਿ ਹ੍ਯੇਵੰ ਧਰ੍ਮਲਾਭੰ ਤੁ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਤਾਨ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਯਾ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪੂਰ੍ਵਮੇਵਾਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-214-11 (24396)
ਕੁਸ਼ਲਃ ਸੁਖਦੁਃਖੇਸ਼਼ੁ ਸਾਂਧੂਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੁਪਸੇਵਤੇ।
ਤਸ੍ਯ ਸਾਧੁਸਮਾਰਮ੍ਭਾਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਰਿਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਤੇ ॥ 3-214-12 (24397)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-214-13x (2493)
ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤੰਧਰ੍ਮੰ ਯਸ੍ਯ ਵਕ੍ਤਾ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਦਿਵ੍ਯਪ੍ਰਭਾਵਃ ਸੁਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰੇਵ ਮਤੋਸਿ ਮੇ ॥ 3-214-13 (24398)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-214-14x (2494)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੈ ਮਹਾਭਾਗਾਃ ਪਿਤਰੋ(ਅ)ਗ੍ਰਭੁਜਃ ਸਦਾ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਲੋਕੇ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾ ॥ 3-214-14 (24399)
ਯਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਤ੍ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀਂ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-214-15 (24400)
ਇਦੰ ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵਮਜਗਚ੍ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਮਹਾਭੂਤਾਤ੍ਮਕੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਾਤਃ ਪਰਤਰੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-214-16 (24401)
ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਖੰ ਵਾਯੁਰਗ੍ਨਿਰਾਪਸ੍ਤਥਾ ਚ ਭੂਃ।
ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਰੂਪੰ ਚ ਰਸੋ ਗਨ੍ਧਸ਼੍ ਤਦ੍ਗੁਣਾਃ ॥ 3-214-17 (24402)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਗੁਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਗੁਣਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਪੂਰ੍ਵਪੂਰ੍ਵਗੁਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਰਮਸ਼ੋ ਗੁਣਿਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-214-18 (24403)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ ਤੁ ਚੇਤਨਾ ਨਾਮ ਮਨ ਇਤ੍ਯਭਿਧੀਯਤੇ।
ਸਪ੍ਤਮੀ ਤੁ ਭਵੇਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰਹੰਕਾਰਸ੍ਤਤਃ ਪਰਮ੍ ॥ 3-214-19 (24404)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚ ਪਞ੍ਚਾਤ੍ਮਾ ਰਜਃ ਸਤ੍ਵੰ ਤਮਸ੍ਤਥਾ।
ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਕੋ ਰਾਸ਼ਿਰਵ੍ਯਕ੍ਤਸੰਜ੍ਞਕਃ ॥ 3-214-20 (24405)
ਸਰ੍ਵੈਰਿਹੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੈਸ੍ਤੁ ਵ੍ਯਕ੍ਤਾਵ੍ਯਕ੍ਤੈਃ ਸੁਸੰਵ੍ਰੁʼਤੈਃ।
ਚਤੁਰ੍ਵਿੰਸਕ ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਵ੍ਯਕਤ੍ਵਾਵ੍ਯਕ੍ਤਮਯੋ ਗੁਣਃ।
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਕਿੰ ਭੂਯਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-214-21 (24406)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 214 ॥
ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 215
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.215. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 215
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੌਸ਼ਿਕੰਪ੍ਰਤਿ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇ ਨਭੂਤਪਞ੍ਚਕਗੁਣਨਿਰੂਪਣਪੂਰ੍ਵਕਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਯਾਜਯਯੋਃ ਸੁਖਦੁਃਖਾਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਤਾਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-215-0 (24407)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-215-0x (2495)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਵਿਪ੍ਰਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਭਾਰਤ।
ਕਥਾਮਕਥਯਦ੍ਭੂਯੋ ਮਨਸਃ ਪ੍ਰੀਤਿਵਰ੍ਧਨੀਮ੍ ॥ 3-215-1 (24408)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-215-2x (2496)
ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਯਾਨ੍ਯਾਹੁਃ ਪਞ੍ਚ ਧਰ੍ਮਵਿਦਾਂਵਰ।
ਏਕੈਕਸ੍ਯ ਗੁਣਾਨ੍ਸਮ੍ਯਕ੍ਪਞ੍ਚਾਨਾਮਪਿ ਮੇ ਵਦ ॥ 3-215-2 (24409)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-215-3x (2497)
ਭੂਮਿਰਾਪਸ੍ਤਥਾ ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਵਾਯੁਰਾਕਾਸ਼ਮੇਵ ਚ।
ਗੁਣੋਤ੍ਤਰਾਣਇ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਗੁਣਾਨ੍ ॥ 3-215-3 (24410)
ਭੂਮਿਃ ਪਞ੍ਚਗੁਣਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਨੁਦਕੰ ਚ ਚਤੁਰ੍ਗੁਣਮ੍।
ਗੁਣਾਸ੍ਤ੍ਰਯਸ੍ਤੇਜਸਿ ਚ ਤ੍ਰਯਸ਼੍ਚਾਕਾਸ਼ਵਾਤਯੋਃ ॥ 3-215-4 (24411)
ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਰੂਪੰ ਚ ਰਸੋ ਗਨ੍ਧਸ਼੍ਚ ਪਞ੍ਚਮਃ।
ਏਤੇਗੁਣਾਃ ਪਞ੍ਚ ਭੂਮੇਃ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ ਗੁਣਵਤ੍ਤਰਾਃ ॥ 3-215-5 (24412)
ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਰੂਪੰ ਚ ਸਰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਅਪਾਮੇਤੇ ਗੁਣਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਸ੍ਤਵ ਸੁਵ੍ਰਤ ॥ 3-215-6 (24413)
ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਰੂਪੰ ਚ ਤੇਜਸੋ(ਅ)ਥ ਗੁਣਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ।
ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਵਾਯੌ ਤੁ ਸ਼ਬ੍ਦਸ਼੍ਚਾਕਾਸ਼ ਏਵ ਤੁ ॥ 3-215-7 (24414)
ਏਤੇ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਗੁਣਾ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪਞ੍ਚਸੁ।
ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਯੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ॥ 3-215-8 (24415)
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਨਾਤਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ਵ ਭਵਤਿ ਦ੍ਵਿਜ।
ਯਦਾ ਤੁ ਵਿਸ਼਼ਮੰ ਭਾਵਮਾਚਰਨ੍ਤਿ ਚਰਾਚਰਾਃ ॥ 3-215-9 (24416)
ਤਦਾ ਦੇਹੀ ਦੇਹਮਨ੍ਯੰ ਵ੍ਯਤਿਰੋਹਤਿ ਕਾਲਤਃ।
ਪ੍ਰਾਤਿਲੋਮ੍ਯਾਦ੍ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਚਾਨੁਪੂਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-215-10 (24417)
ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਾਤਵਃ ਪਾਞ੍ਚਭੌਤਿਕਾਃ।
ਯੈਰਾਵ੍ਰੁʼਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਜਗਤ੍ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍ ॥ 3-215-11 (24418)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤੇ ਯਦ੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਤਦ੍ਵ੍ਯਕ੍ਤਮਿਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਦਵ੍ਯਕ੍ਤਮਿਤਿ ਜ੍ਞੇਯੰ ਲਿਙ੍ਗਗ੍ਰਾਹ੍ਯਮਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-215-12 (24419)
ਯਥਾਸ੍ਵੰ ਗ੍ਰਾਹਕਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਬ੍ਦਾਦੀਨਾਮਿਮਾਨਿ ਤੁ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਤਥਾ ਦੇਹੀ ਧਾਰਯੰਨਿਹ ਤਪ੍ਯਤੇ ॥ 3-215-13 (24420)
ਲੋਕੇ ਵਿਤਤਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਲੋਕੰ ਚਾਤ੍ਮਨਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਪਰਾਪਰਜ੍ਞਃ ਸਕ੍ਤਃ ਸਨ੍ਸ ਤੁ ਭੂਤਾਨਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-215-14 (24421)
ਪਸ਼੍ਯਤਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਾਸੁ ਸਰ੍ਵਦਾ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਸ੍ ਸੰਯੋਗੋ ਨਾਸ਼ੁਭੇਨੋਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-215-15 (24422)
ਜ੍ਞਾਨਮੂਲਾਤ੍ਮਕੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਤਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਮੋਹਜਮ੍।
ਲੋਕਬੁਦ੍ਧਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇਨ ਜ੍ਞੇਯਮਾਰ੍ਗੇਣ ਗਮ੍ਯਤੇ ॥ 3-215-16 (24423)
ਅਨਾਦਿਨਿਧਨੰ ਜਨ੍ਤੁਮਾਤ੍ਮਯੋਨਿੰ ਸਦਾਵ੍ਯਯਮ੍।
ਅਨੌਪਮ੍ਯਮਮੂਰ੍ਤੰ ਚ ਭਗਵਾਨਾਹ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ॥ 3-215-17 (24424)
ਤਪੋਮੂਲਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਯਨ੍ਮਾਂ ਵਿਪ੍ਰਾਨੁਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ।
`ਤਪਸਾ ਹਿ ਸਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਯਦ੍ਯਦੇਵਾਭਿਵਾਞ੍ਛਤਿ'।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯੇਵ ਸੰਯਮ੍ਯ ਤਪੋ ਭਵਤਿ ਨਾਨ੍ਯਥਾ ॥ 3-215-18 (24425)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯੇਵ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰਯਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਨਰਕਾਵੁਭੌ।
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਯ ਨਰਕਾਯ ਚ ॥ 3-215-19 (24426)
ਏਸ਼਼ ਯੋਗਵਿਧਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਯਾਵਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਧਾਰਣਮ੍।
ਏਤਨ੍ਮੂਲੰ ਹਿ ਤਪਸਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਨਰਕਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-215-20 (24427)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੇਨ ਦੋਮਾਰ੍ਚ੍ਛਤ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍।
ਸੰਨਿਯਮ੍ਯ ਤੁ ਤਾਨ੍ਯੇਵ ਤਤਃ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਸਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-215-21 (24428)
ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਮਾਤ੍ਪ੍ਰਨਿ ਯੋਜ੍ਯਾਨਾਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਯੋ(ਅ)ਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਨ ਸ ਪਾਪੈਃ ਕੁਤੋ(ਅ)ਨਰ੍ਥੈਰ੍ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਵਿਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-215-22 (24429)
ਰਥਃ ਸ਼ਰੀਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ-
ਮਾਤ੍ਮਾ ਨਿਯਨ੍ਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯਾਹੁਰਸ਼੍ਵਾਨ੍।
ਤੈਰਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਸਦਸ਼੍ਵੈ-
ਰ੍ਦਾਨ੍ਤ ਸੁਖੰ ਯਾਤਿ ਰਥੀਵ ਧੀਰਃ ॥ 3-215-23 (24430)
ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਮਾਤ੍ਮਨਿਯੁਕ੍ਤਾਨਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਮਾਥਿਨਾਮ੍।
ਯੋ ਧੀਰੋ ਧਾਰਯੇਦ੍ਰਸ਼੍ਮੀਨ੍ਸ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਰਮਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-215-24 (24431)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਹਯਾਨਾਮਿਵ ਵਰ੍ਤ੍ਮਸੁ।
ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਸਾਰਥ੍ਯੇ ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਤਾਨਿ ਜਯੇਦ੍ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-215-25 (24432)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਵਿਚਰਤਾਂ ਯਨ੍ਮਨੋ(ਅ)ਨੁਵਿਧੀਯਤੇ।
ਤਦਸ੍ ਹਰਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਨਾਵੰ ਵਾਯੁਰਿਵਾਮ੍ਭਸਿ ॥ 3-215-26 (24433)
ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼਼ਟ੍ਸ੍ਵਮੋਹਾਤ੍ਫਲਾਗਮਮ੍।
ਤੇਸ਼਼੍ਵਧ੍ਯਵਸਿਤਾਧ੍ਯਾਯੀ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਧ੍ਯਾਨਜੰ ਫਲਮ੍ ॥ 3-215-27 (24434)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 215 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-215-3 ਗੁਣੋਤ੍ਤਰਾਣਿ ਉਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰਗੁਣਾਃ ਪੂਰ੍ਵਪੂਰ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-215-10 ਆਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਝ. ਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-215-20 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯ ਨਰਕਸ੍ਯ ਚੇਤਿ ਝ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-215-27 ਸ਼਼ਟ੍ਸੁ ਮੋਹਾਤ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 216
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.216. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 216
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਕੌਸ਼ਿਕੰਪ੍ਰਤਿਸਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣਤ੍ਰਯਗੁਣਨਿਰੂਪਣਪੂਰ੍ਵਕਮਧ੍ਯਾਤ੍ਮਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-216-0 (24435)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-216-0x (2498)
ਏਵੰ ਤੁ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੇ ਕਥਿਤੇ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਭਾਰਤ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ ਪੁਨ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਸੁਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-216-1 (24436)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਰਜਸਸ਼੍ਚੈਵ ਤਮਸਸ਼੍ਚ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਣਾਂਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਥਾਵਦਿਹ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ ॥ 3-216-2 (24437)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-216-2x (2499)
ਦ੍ਰੁʼਨ੍ਤ ਤੇ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਨ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ।
ਏਤਾਨ੍ਗੁਣਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਨਿਬੋਧ ਗਦਤੋ ਮਮ ॥ 3-216-3 (24438)
ਮੋਹਾਤ੍ਮਕੰ ਤਮਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਰਜ ਏਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਮ੍।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਬਹੁਲਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਸਤ੍ਵੰ ਜ੍ਯਾਯ ਇਹੋਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-216-4 (24439)
ਅਵਿਦ੍ਯਾਬਹੁਲੋ ਮੂਢਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨਸ਼ੀਲੋ ਵਿਚੇਤਨਃ।
ਦ੍ਰੁʼਰ੍ਹ੍ਰੁʼਪੀਕਸ੍ਤਮੋਧ੍ਯਸ੍ਤਃ ਸਕ੍ਰੋਧਸ੍ਤਾਮਸੋ(ਅ)ਲਸਃ ॥ 3-216-5 (24440)
ਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਾਕ੍ਯੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਚ ਯੋ ਨਰਾਗ੍ਰ੍ਯੋ(ਅ)ਨਮੂਯਕਃ।
ਵਿਵਿਤ੍ਸਮਾਨੋ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸ੍ਤਬ੍ਧੋ ਮਾਨੀ ਸ ਰਾਜਸਃ ॥ 3-216-6 (24441)
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਬਹੁਲੋ ਧੀਰੋ ਨਿਰ੍ਵਿਵਿਤ੍ਸੋ(ਅ)ਨਸੂਯਕਃ।
ਅਕ੍ਰੋਧਨੋ ਨਰੋ ਧੀਮਾਨ੍ਦਾਨ੍ਤਸ਼੍ਚੈਵਸ ਸਾਤ੍ਵਿਕਃ ॥ 3-216-7 (24442)
ਸਾਤ੍ਵਿਕਸ੍ਤ੍ਵਥ ਸੰਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੈਰ੍ਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ।
ਯਦਾ ਬੁਧ੍ਯਤਿ ਬੋਧ੍ਧਵ੍ਯੰ ਲੋਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਜੁਗੁਪ੍ਸਤੇ ॥ 3-216-8 (24443)
ਵੈਰਾਗ੍ਯਸ੍ ਚ ਰੂਪੰ ਤੁ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਭਵਤ੍ਯਹੰਕਾਰਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤ੍ਯਾਰ੍ਜਵੰ ਚ ਯਤ੍ ॥ 3-216-9 (24444)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ ਸਰ੍ਵਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਾਨਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਨ ਚਾਸ੍ਯਾਸੰਯਮੋ ਨਾਮ ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਭਵਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 3-216-10 (24445)
ਸ਼ੂਦ੍ਰਯੋਨੌ ਹਿ ਜਾਤਸ੍ਯ ਸਦ੍ਗੁਣਾਨੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤਃ।
ਵੈਸ਼੍ਯਤ੍ਵੰ ਭਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਤ੍ਵੰ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-216-11 (24446)
ਆਰ੍ਜਵੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਮਭਿਜਾਯਤੇ।
ਗੁਣਾਸ੍ਤੇ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕਿੰ ਭੂਯਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-216-12 (24447)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-216-13x (2500)
ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਧਾਤੁਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸ਼ਾਰੀਰੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਃ ਕਥੰ ਭਵੇਤ੍।
ਅਵਕਾਸ਼ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕਥੰ ਵਰ੍ਤਯਤੇ(ਅ)ਨਿਲਃ ॥ 3-216-13 (24448)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-216-14x (2501)
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਮੇਤੰ ਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਵ੍ਯਾਧਸ੍ਤੁ ਕਥਯਾਮਾਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 3-216-14 (24449)
ਮੂਰ੍ਧਾਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤੋ ਵਹ੍ਨਿਃ ਸ਼ਰੀਰੰ ਪਰਿਪਾਲਯਨ੍।
ਪ੍ਰਾਣੋ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ਚਾਗ੍ਨੌ ਚ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਤੇ ॥ 3-216-15 (24450)
ਭੂਂ ਭਵ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਣੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਤਦੇਵ ਭੂਤਾਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜ੍ਯੋਤਿਰੁਪਾਸ੍ਮਹੇ ॥ 3-216-16 (24451)
ਸ ਜਨ੍ਤੁਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ ਸਨਾਤਨਃ।
ਮਨੋਬੁਦ੍ਧਿਰਹੰਕਾਰੋ ਭੂਤਾਨਾਂ ਵਿਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਸਃ ॥ 3-216-17 (24452)
`ਅਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਸਸ੍ਵਸੰਜ੍ਞੰ ਚ ਜੀਵਃ ਕਾਲਃ ਸ ਚੈਵ ਹਿ।
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਾਣ ਏਵ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-216-18 (24453)
ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਸ੍ਵਪ੍ਨਕਾਲੇ ਚ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਯਤੇ ਚ ਸਃ।
ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਸੁ ਬਲਮਾਧਤ੍ਤੇ ਚੇਸ਼਼੍ਟਤ੍ਸੁ ਚੇਸ਼਼੍ਟਯਤ੍ਯਪਿ ॥ 3-216-19 (24454)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਰੁਦ੍ਦੇ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮ੍ਰੁʼਤ ਇਤ੍ਯਭਿਧੀਯਤੇ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰੀਰੰ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਪੁਨਰਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-216-20 (24455)
ਏਸ਼਼ ਤ੍ਵਗ੍ਨਿਰਪਾਨਨ ਪ੍ਰਾਣੇਨ ਪਰਿਪਾਲ੍ਯਤੇ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਸ੍ਤੁ ਸਮਾਨਨ ਸ੍ਵਾਂਸ੍ਵਾਂ ਗਤਿਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 3-216-21 (24456)
ਵਸ੍ਤੁਮੂਲੇ ਗੁਦੇ ਚੈਵ ਪਾਵਕੰ ਸਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਵਹਨ੍ਮੂਤ੍ਰੰ ਪੁਰੀਸ਼਼ੰਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਪਾਨਃ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-216-22 (24457)
ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਬਲੇ ਯ ਏਕਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਉਦਾਨ ਇਤਿ ਤੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰਧ੍ਯਾਤ੍ਮਵਿਦੁਸ਼਼ੋ ਜਨਾਃ ॥ 3-216-23 (24458)
ਸਨ੍ਧੌਸਨ੍ਧੌ ਸੰਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਤਥਾ(ਅ)ਨਿਲਃ।
ਸ਼ਰੀਰੇਸ਼਼ੁ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਵ੍ਯਾਨ ਇਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼੍ਤੇ ॥ 3-216-24 (24459)
ਧਾਤੁਸ਼਼੍ਵਗ੍ਨਿਸ੍ਤੁ ਵਿਤਤਃ ਸ ਤੁ ਵਾਯੁਸਮੀਰਿਤਃ।
ਰਸਾਨ੍ਧਾਤੂਂਸ਼੍ਚ ਦੋਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਪਰਿਧਾਵਤਿ ॥ 3-216-25 (24460)
ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਂ ਸੰਨਿਪਾਤਾਤ੍ਤੁ ਸੰਨਿਪਾਤਃ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ।
ਸੋਸ਼਼੍ਮਾ ਸੋਗ੍ਨਿਰਿਤਿਜ੍ਞੇਯੋ ਯੋ(ਅ)ੰਨੰ ਪਚਤਿਦੇਹਿਨਾਂ ॥ 3-216-26 (24461)
ਅਪਾਨੋਦਾਨਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਪ੍ਰਾਣਨ੍ਯਾਨੌ ਸਮਾਹਿਤੌ।
ਸਮਨ੍ਵਿਤਸ੍ਤ੍ਵਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪਚਤਿ ਪਾਵਕਃ ॥ 3-216-27 (24462)
ਅਸ੍ਯਾਪਿ ਪਾਯੁਪਰ੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤਥਾ ਸ੍ਯਾਦ੍ਗੁਦਸੰਜ੍ਞਿਤਃ।
ਸ੍ਰੋਤਾਂਸ਼ਿ ਤਸ੍ਮਾਜ੍ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣੇਸ਼਼ੁ ਦੇਹਿਨਾਮ੍ ॥ 3-216-28 (24463)
ਅਗ੍ਨਿਵੇਗਵਹਃ ਪ੍ਰਾਣੋ ਗੁਦਾਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਯਤੇ।
ਸ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮਾਗਮ੍ਯ ਪੁਨਃ ਸਮੁਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤਿ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 3-216-29 (24464)
ਪਕ੍ਵਾਸ਼ਯਸ੍ਤ੍ਵਧੋਨਾਭ੍ਯਾ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮਾਮਾਸ਼ਯਃ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਨਾਭਿਮਧ੍ਯੇ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ॥ 3-216-30 (24465)
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਹ੍ਰੁʼਦਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇ ਤਿਰ੍ਯਗੂਰ੍ਧ੍ਵਮਧਸ੍ਤਥਾ।
ਵਹਨ੍ਤ੍ਯੰਨਰਸਾੰਨਾਡ੍ਯੋ ਦਸ਼ਪ੍ਰਾਣਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ ॥ 3-216-31 (24466)
ਯੋਗਿਨਾਮੇਸ਼਼ ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਤੁ ਯੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਪਰਮ੍।
ਜਿਤਕ੍ਲਮਾਸਨੋ ਧੀਰੋ ਮੂਰ੍ਧਨ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਦਤ੍ ॥ 3-216-32 (24467)
ਏਵੰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਵਿਤਤੌ ਪ੍ਰਾਣਾਪਾਨੌ ਹਿ ਦੇਹਿਸ਼਼ੁ।
`ਤੌ ਤਾਵਦਗ੍ਨਿਸਹਿਤੌ ਵਿਦ੍ਧਿ ਵੈ ਪ੍ਰਾਣਮਾਤ੍ਮਨਿ' ॥ 3-216-33 (24468)
ਏਕਾਦਸ਼ਵਿਕਾਰਾਤ੍ਮਾ ਕਲਾਸੰਭਾਰਸੰਭ੍ਰੁʼਤਃ।
ਮੂਰ੍ਤਿਮਨ੍ਤੰ ਹਿ ਤੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕਰ੍ਮਾਜੇਤਾਤ੍ਮਕਮ੍।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯਃ ਸੰਸ੍ਥਿਤੋ ਹ੍ਯਗ੍ਨਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਲ੍ਯਾਮਿਵਾਹਿਤਃ ॥ 3-216-34 (24469)
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਤੰ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤ੍ਯਾਗਜਿਤਾਤ੍ਮਕੰ ॥ 3-216-35 (24470)
ਦੇਵੋ ਯਃ ਸੰਸ੍ਥਿਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਨਬ੍ਬਿਨ੍ਦੁਰਿਵ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞੰ ਤੰ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤ੍ਯਾਗਜਿਤਾਤ੍ਮਕੰ ॥ 3-216-36 (24471)
ਜੀਵਾਤ੍ਮਕੰ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਰਜਃ ਸਤ੍ਵੰ ਤਮਸ੍ਤਥਾ।
ਜੀਵਮਾਤ੍ਮਗੁਣੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਪਰਾਤ੍ਮਕੰ ॥ 3-216-37 (24472)
ਅਚੇਤਨੰ ਜੀਵਗੁਣੰ ਵਦਨ੍ਤਿ
ਸਚੇਸ਼਼੍ਟਤੇ ਚੇਸ਼਼੍ਟਯਤੇ ਚ ਸਰ੍ਵਮ੍।
ਤਤਃ ਪਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਵਿਦੋ ਵਦਨ੍ਤਿ
ਪ੍ਰਾਕਲ੍ਪਯਦ੍ਯੋ ਭੁਵਨਾਨਿ ਸਪ੍ਤ ॥ 3-216-38 (24473)
ਏਸ਼਼ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਤ੍ਵਗ੍ਰ੍ਯਯਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਯਾ ਜ੍ਞਾਨਵੇਦਿਭਿਃ ॥ 3-216-39 (24474)
ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਹਿ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਹਨਤਿ ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਮ੍।
ਪ੍ਰਸੰਨਾਤ੍ਮਾਤ੍ਮਨਿ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖਮਨਨ੍ਤ੍ਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-216-40 (24475)
ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਤੁ ਪ੍ਰਸਾਦਸ੍ਯ ਯਥਾ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਃ ਸੁਖੰ ਸ੍ਵਪੇਤ੍।
`ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਹਿ ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੋ ਨਿਸ਼਼੍ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ'।
ਨਿਵਾਤੇ ਵਾ ਯਥਾ ਦੀਪੋ ਦੀਪ੍ਯੇਤ੍ਕੁਸ਼ਲਦੀਪਿਤਃ ॥ 3-216-41 (24476)
ਪੂਰ੍ਵਰਾਤ੍ਰੇ(ਅ)ਪਰੇ ਚੈਵ ਯੁਞ੍ਜਾਨਃ ਸਤਤੰ ਮਨਃ।
ਲਧ੍ਵਾਹਾਰੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 3-216-42 (24477)
ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤੇਨੇਵ ਦੀਪੇਨ ਮਨੋਦੀਪੇਨ ਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਨਿਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ ਤਦਾ ਵਿਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-216-43 (24478)
ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਸ੍ਤੁ ਲੋਭਸ੍ ਕ੍ਰੋਧਸ੍ਯ ਚ ਵਿਨਿਗ੍ਰਹਃ।
ਏਤਤ੍ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਯਞ੍ਜ੍ਞਾਨੰ ਤਪੋ ਵੈ ਸੰਕ੍ਰਮੋ ਮਤਃ ॥ 3-216-44 (24479)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਤਪੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਨ੍ਛ੍ਰਿਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਚ੍ਚ ਮਤ੍ਸਰਾਤ੍।
ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਮਾਨਾਪਮਾਨਾਭ੍ਯਾਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤੁ ਪ੍ਰਮਾਦਤਃ ॥ 3-216-45 (24480)
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਚ ਪਰਮੰ ਬਲਮ੍।
ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨੰ ਪਰੰ ਜ੍ਞਾਨੰ ਪਰੰ ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਵ੍ਰਤਮ੍ ॥ 3-216-46 (24481)
ਸਤ੍ਯਸ੍ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਸਤ੍ਯੰ ਜ੍ਞਾਨੰ ਹਿਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਯਦ੍ਬੂਤਹਿਤਮਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਤਦ੍ਵੈ ਸਤ੍ਯੰ ਪਰੰ ਮਤਮ੍ ॥ 3-216-47 (24482)
ਯਸ੍ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਨਿਰਾਸ਼ੀਰ੍ਬਨ੍ਧਨਾਃ ਸਦਾ।
ਤ੍ਯਾਗੇ ਯਸ੍ ਹੁਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸ ਤ੍ਯਾਗੀ ਸ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ॥ 3-216-48 (24483)
ਯਦਾ ਨ ਗੁਰੁਤਾਂ ਚੈਨੰ ਚ੍ਯਾਵਯੇਦੁਪਪਾਦਯਨ੍।
ਤੰ ਵਿਦ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੋਗਮਯੋਗੰ ਯੋਗਸੰਜ੍ਞਿਤਮ੍ ॥ 3-216-49 (24484)
ਨ ਹਿੰਸ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਮੈਤ੍ਰਾਯਣਗਤਸ਼੍ਚਰੇਤ੍।
ਨੇਦੰ ਜੀਵਿਤਮਾਸਾਦ੍ਯਵੈਰੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਕੇਨਚਿਤ੍ ॥ 3-216-50 (24485)
ਆਕਿੰਚਨ੍ਯੰ ਸੁਸੰਤੋਸ਼਼ੋ ਨਿਰਾਸ਼ਿਤ੍ਵਮਚਾਪਲਮ੍।
ਏਤਦੇਵ ਪਰੰ ਜ੍ਞਾਨੰ ਸਦਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-216-51 (24486)
ਪਰਿਗ੍ਰਹੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਭਵੇਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਯਤਵ੍ਰਤਃ।
ਅਸ਼ੋਕੰ ਸ੍ਥਾਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ ਨਿਸ਼੍ਚਲੰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ ॥ 3-216-52 (24487)
ਤਪੋਨਿਤ੍ਯੇਨ ਦਾਨ੍ਤੇਨ ਮੁਨਿਨਾ ਸੰਯਤਾਤ੍ਮਨਾ।
ਅਜਿਤੰ ਜੇਤੁਕਾਮੇਨ ਭਾਵ੍ਯੰ ਸਙ੍ਗੇਸ਼਼੍ਵਸਙ੍ਗਿਨਾ ॥ 3-216-53 (24488)
ਗੁਣਾਗੁਣਮਨਾਸਙ੍ਗਮੇਕਕਾਰ੍ਯਮਨਨ੍ਤਰਮ੍।
ਏਤਤ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਹੁਰੇਕਪਦੰ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-216-54 (24489)
ਪਰਿਤ੍ਯਜਤਿ ਯੋ ਦੁਃਖੰ ਸੁਖੰ ਚਾਪ੍ਯੁਭਯੰ ਨਰਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸੋਤ੍ਯਨ੍ਤਮਾਸਙ੍ਗੰ ਚ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-216-55 (24490)
ਯਥਾਸ਼੍ਰੁਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਾਸੇਨ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਕਿੰ ਭੂਯਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-216-56 (24491)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-216-10 ਨਚਾਸ੍ਯ ਸੰਸ਼ਯੋ ਨਾਮ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-216-27 ਸਮਾਨੋਦਾਨਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇਪ੍ਰਾਣਪਾਨੌ ਸਮਾਹਿਤੌ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-216-45 ਧਰ੍ਮੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਚ੍ਚ ਮਤ੍ਸਰਾਤ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-216-50 ਮੈਤ੍ਰੰ ਮਿਤ੍ਰਭਾਵਸ੍ਤਦੇਵਾਯਨੰ ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਤਦ੍ਗਤਸ਼੍ਚਰੇਤ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 217
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.217. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 217
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਕੌਸ਼ਿਕਾਯ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੋਃ ਸ੍ਵਪਿਤ੍ਰੋਃ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਵਿਸ਼਼ਯੇ ਸ੍ਵਾਨੁਸੰਧਾਨਪ੍ਰਕਾਰਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-217-0 (24492)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-217-0x (2502)
ਏਵੰ ਸੰਕਥਿਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਧਰ੍ਮੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਦ੍ਰੁʼਢਪ੍ਰੀਤਮਨਾ ਵਿਪ੍ਰੋ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-217-1 (24493)
ਨ੍ਯਾਯਯੁਕ੍ਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਤਾ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍।
ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼੍ਵਭਿਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-217-2 (24494)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-217-3x (2503)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਮ ਯੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੰ ਚ ਪਸ਼੍ਯ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਯੇਨ ਸਿਦ੍ਧਿਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪੁਙ੍ਗਵ ॥ 3-217-3 (24495)
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਭਗਵਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਸਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਮਾਤਰੰ ਪਿਤਰੰ ਚ ਮੇ ॥ 3-217-4 (24496)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਥ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਪਰਮਾਰ੍ਚਿਤਮ੍।
ਸੌਧੰ ਹ੍ਰੁʼਦ੍ਯੰ ਚਤੁਃਸ਼ਾਲਮਤੀਵ ਚ ਮਨੋਰਮਮ੍ ॥ 3-217-5 (24497)
ਦੇਵਤਾਗ੍ਰੁʼਹਸੰਕਾਸ਼ ਦੈਵਤੈਸ਼੍ਚ ਸੁਪੂਜਿਤਮ੍।
ਸ਼ਯਨਾਸਨਸੰਬਾਧੰ ਗਨ੍ਧੈਸ਼੍ਚ ਪਰਮੈਰ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 3-217-6 (24498)
ਤਤ੍ਰਸ਼ੁਕ੍ਲਾਮ੍ਬਰਧਰੌ ਪਿਤਰਾਵਸ੍ਯ ਪੂਜਿਤੌ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਹਾਰੌ ਤੁ ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟੌ ਵਰਾਸਨੇ ॥ 3-217-7 (24499)
`ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਯਾਧਸ੍ਯ ਪਿਤਰੌ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸੰਦਦਰ੍ਸ਼ ਹ'।
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧਸ੍ਤੁ ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਦੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਿਰਸਾ(ਅ)ਪਤਤ੍ ॥ 3-217-8 (24500)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਵੂਚਤੁਃ। 3-217-9x (2504)
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੋਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਾਮਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤੁ।
ਪ੍ਰੀਤੌ ਸ੍ਵਸ੍ਤਵ ਸ਼ੌਚੇਨ ਦੀਰ੍ਘਮਾਯੁਰਵਾਪ੍ਨੁਹਿ।
[ਗਤਿਮਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਤਪੋ ਜ੍ਞਾਨੰ ਮੇਧਾਂ ਚ ਪਰਮਾਂ ਗਤਃ] ॥ 3-217-9 (24501)
ਸਤ੍ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕਾਲੇ ਸੁਪੂਜਿਤੌ।
`ਸੁਖਮੇਵ ਵਸਾਵੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਦੇਵਲੋਕਗਤਾਵਿਵ' ॥ 3-217-10 (24502)
ਨ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਦ੍ਦੈਵਤੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਦੈਵਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਪ੍ਰਯਤਸਤ੍ਵਾਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂਦਮੇਨਾਸਿ ਸਮਨਵਿਤਃ ॥ 3-217-11 (24503)
ਪਿਤੁਃ ਪਿਤਾਮਹਾ ਯੇ ਚ ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਾਃ।
ਪ੍ਰੀਤਾਸ੍ਤੇ ਸਤਤੰ ਪੁਤ੍ਰ ਦਮੇਨਾਵਾਂ ਚ ਪੂਜਯਾ ॥ 3-217-12 (24504)
ਮਨਸਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਾਚਾ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਨੈਵ ਹੀਯਤੇ।
ਨ ਚਾਨ੍ਯਾ ਹਿ ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਸਾਂਪ੍ਰਤੰ ਤਵ ॥ 3-217-13 (24505)
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇਨ ਰਾਮੇਣ ਯਥਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਸੁਪੂਜਿਤੌ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰਸਰ੍ਵੰਤਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰਕ ॥ 3-217-14 (24506)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-217-15x (2505)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੋ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਤੌ ਸ੍ਵਾਗਤੇਨ ਤੰ ਵਿਪ੍ਰਮਰ੍ਚਯਾਮਾਸਤੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-217-15 (24507)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਚ ਤਾਂ ਪੂਜਾਂ ਦ੍ਵਿਜਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਤਾਵੁਭੌ।
ਸਪੁਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਸਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਵਾਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਗ੍ਰੁʼਹੇ।
ਅਨਾਮਯ ਚ ਵਾਂ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸੁਖੰ ਵੇਹ ਸ਼ਰੀਰਯੋਃ ॥ 3-217-16 (24508)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਵੂਚਤੁਃ। 3-217-17x (2506)
ਕੁਸ਼ਲੰ ਨੌ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਵਿਪ੍ਰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਰ੍ਗੇ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵਮਪ੍ਯਵਿਘ੍ਨੇਨ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਭਗਵੰਨਿਤਿ ॥ 3-217-17 (24509)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-217-18x (2507)
ਹਾਢਮਿਤ੍ਯੇਵ ਤੌ ਵਿਪ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮੁਦਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧਸ੍ਤੁ ਤੰ ਵਿਪ੍ਰਮਰ੍ਥਵਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-217-18 (24510)
ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਭਗਵੰਨੇਤੌ ਮੇ ਦੈਵਤੰ ਪਰਮ੍।
ਯਦ੍ਦੈਵਤੇਭ੍ਯਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਦੇਤਾਭ੍ਯਾਂ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-217-19 (24511)
ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦ੍ਯਥਾ ਦੇਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਕ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਸੰਪੂਜ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਵਿਮੌ ਮਮ ॥ 3-217-20 (24512)
ਉਪਾਹਾਰਾਨਾਹਰਨ੍ਤੋ ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਯਥਾ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਵਦੇਤਾਭ੍ਯਾਂ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ॥ 3-217-21 (24513)
ਏਤੌ ਮੇ ਪਰਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਦੈਵਤਮ੍।
ਏਤੌ ਪੁਸ਼਼੍ਪੈਃ ਫਲੈਰੰਨੈਸ੍ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਿ ਸਦਾ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-217-22 (24514)
ਏਤਾਵੇਵਾਗ੍ਨਯੋ ਮਹ੍ਯੰ ਯਾਨ੍ਵਦਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ।
ਯਜ੍ਞਾ ਵੇਦਾਸ਼੍ਚ ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਸਰ੍ਵਮੇਤੌ ਮਮ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-217-23 (24515)
ਏਤਦਰ੍ਥੰ ਮਮ ਪ੍ਰਾਣਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਃ।
ਸਪੁਤ੍ਰਦਾਰਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-217-24 (24516)
ਸ੍ਵਯੰ ਚ ਸ੍ਨਾਪਯਾਮ੍ਯੇਤੌ ਤਥਾ ਪਾਦੌ ਪ੍ਰਧਾਵਯੇ।
ਆਹਾਰੰ ਚ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਾਮਿ ਸ੍ਵਯੰਚ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-217-25 (24517)
ਅਨੁਕੂਲਾਃ ਕਥਾ ਵਚ੍ਮਿ ਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇ।
ਅਧਰ੍ਮੇਣਾਪਿ ਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਿਯਮਾਭ੍ਯਾਂ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-217-26 (24518)
ਧਰ੍ਮਮੇਵ ਗੁਰੁਂ ਮਤ੍ਵਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦੇਤੌ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ਸਦਾ ਵਿਪ੍ਰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਵੈ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-217-27 (24519)
ਪਞ੍ਚੈਵ ਗੁਰਵੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਃ।
ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਾਤ੍ਮਾ ਚ ਗੁਰੁਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-217-28 (24520)
ਏਤੇਸ਼਼ੁ ਯਸ੍ਤੁ ਵਰ੍ਤੇਤ ਸਮ੍ਯਗੇਵ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਭਵੇਯੁਰਪ੍ਰਯਸ੍ਤੇਨ ਪਰਿਚੀਰ੍ਣਾਸ੍ਤੁ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-217-29 (24521)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 217 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-217-6 ਸ਼ਯਨਾਸਨਸਬਾਧੰ ਸ਼ਯਨਾਦਿਸੰਕੀਰ੍ਣਮ੍ ॥ 3-217-16 ਵਾਂ ਯੁਵਯੋਃ ॥ 3-217-17 ਨੌ ਆਵਯੋਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 218
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.218. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 218
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਕੌਸ਼ਿਕੰਪ੍ਰਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣਚੋਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ੂਦ੍ਰਯੋਨੌ ਜਨਨਨਿਦਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-218-0 (24522)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-218-0x (2508)
ਗੁਰੂ ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰਾਯ ਤੌ ਮਾਤਾਪਿਤਰਾਵੁਭੌ।
ਪੁਨਰੇਵ ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਵ੍ਯਾਧੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-218-1 (24523)
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਜਾਤੋਸ੍ਮਿ ਸੰਪਸ਼੍ਯ ਤਪਸੋ ਬਲਮ੍।
ਯਦਰ੍ਥਮੁਕ੍ਤੋਸਿ ਤਯਾ ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵੰ ਮਿਥਿਲਾਮਿਤਿ ॥ 3-218-2 (24524)
ਪਤਿਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਪਰਯਾ ਦਾਨ੍ਤਯਾ ਸਤ੍ਯਸ਼ੀਲਯਾ।
ਮਿਥਿਲਾਯਾਂ ਵਸਨ੍ਵ੍ਯਾਧਃ ਸ ਤੇ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-218-3 (24525)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-218-4x (2509)
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਯਾਃ ਸਤ੍ਯਾਯਾਃ ਸ਼ੀਲਾਢ੍ਯਾਯਾ ਯਤਵ੍ਰਤ।
ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਗੁਣਵਾਨਸਿ ਮੇ ਮਤਃ ॥ 3-218-4 (24526)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-218-5x (2510)
ਯਤ੍ਤਯਾ ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨਿਯੁਕ੍ਤੋ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਭੋ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਵ ਤਯਾ ਸਮ੍ਯਗੇਕਪਤ੍ਨ੍ਯਾ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-218-5 (24527)
ਤ੍ਵਦਨੁਗ੍ਰਹਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਤੁ ਵਿਪ੍ਰੈਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਿਤੰ ਮਯਾ।
ਵਾਕ੍ਯੰ ਚ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਤਾਤ ਯਤ੍ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਹਿਤੰ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-218-6 (24528)
ਤ੍ਵਯਾ ਨ ਪੂਜਿਤਾ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਚ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਅਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋਸਿ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਗ੍ਰੁʼਹਾਤ੍ਤਾਭ੍ਯਾਮਨਿਨਦਿਤ ॥ 3-218-7 (24529)
ਵੇਦੋਚ੍ਚਾਰਣਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਮਯੁਕ੍ਤੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਵ ਸ਼ੋਕੇਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਤਾਵਨ੍ਧੀਭੂਤੌ ਤਪਸ੍ਵਿਨੌ ॥ 3-218-8 (24530)
ਤੌ ਪ੍ਰਸਾਦਯਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛ ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਤ੍ਯਗਾਦਯਮ੍।
ਤਪਸ੍ਵੀ ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਚ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਨਿਰਤਃ ਸਦਾ ॥ 3-218-9 (24531)
ਸਰ੍ਵਮੇਤਦਪਾਰ੍ਥੰ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤੌ ਸੰਪ੍ਰਸਾਦਯ।
`ਤੌ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯਸ੍ਤਦਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ' ॥ 3-218-10 (24532)
ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਸ੍ਵ ਮਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਾਨ੍ਯਥਾ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਯਮ੍ਯਤਾਮਦ੍ਯਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤੇ ਕਥਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-218-11 (24533)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-218-12x (2511)
ਯਦੇਤਦੁਕ੍ਤੰ ਭਵਤਾ ਸਰ੍ਵੰ ਸਤ੍ਯਮਸੰਸ਼ਯਮ੍।
ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਤਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਧਰ੍ਮਾਚਾਰਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤ ॥ 3-218-12 (24534)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-218-13x (2512)
ਦੈਵਤਪ੍ਰਤਿਮੋ ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਮਨੁਵ੍ਰਤਃ।
ਪੁਰਾਣੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਪਮਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-218-13 (24535)
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਃ ਸਕਾਸ਼ੰ ਹਿ ਗਤ੍ਵਾਤ੍ਵੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ਕੁਰੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਰ੍ਹਿ ਪੂਜਨਮ੍।
ਅਤਃ ਪਰਮਹੰ ਧਰ੍ਮੰ ਨਾਨ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕੰਚਨ ॥ 3-218-14 (24536)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-218-15x (2513)
ਇਹਾਹਮਾਗਤੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਮੇ ਸੰਗਤੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਦੁਰ੍ਲਭਾ ਲੋਕੇ ਨਰਾ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਕਾਃ ॥ 3-218-15 (24537)
ਏਕੋਨਰਸਹਸ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਵਾਨਵਿਦ੍ਯਤੇ ਨ ਵਾ।
ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਤਵਸਤ੍ਯੇਨ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-218-16 (24538)
ਪਤਮਾਨੋ(ਅ)ਦ੍ਯਨਰਕੇ ਭਵਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਃ।
ਭਵਿਤਵ੍ਯਮਥੈਵੰ ਚ ਯਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋਸਿ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-218-17 (24539)
ਰਾਜਾ ਯਯਾਤਿਰ੍ਦੌਹਿਤ੍ਰੈਃ ਪਤਿਤਸ੍ਤਾਰਿਤੋ ਯਥਾ।
ਸਦ੍ਭਿਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਤਥਾ(ਅ)ਹੰ ਭਵਤਾ ਤ੍ਵਿਹ ॥ 3-218-18 (24540)
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਂ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਵਚਨਾਤ੍ਤਵ।
ਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਵੇਦਯਤਿ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 3-218-19 (24541)
ਦੁਰ੍ਜ੍ਞੇਯਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਯੋਨੌ ਹਿ ਵਰ੍ਤਤਾ।
ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ੂਦ੍ਰਮਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਹਿ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-218-20 (24542)
ਯੇਨ ਕਰ੍ਮਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਯੰ ਸ਼ੂਦ੍ਰਤਾ ਤ੍ਵਯਾ।
ਏਤਾਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵਿਜ੍ਞਾਤੁਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਤਵ ਸ਼ੂਦ੍ਰਤਾਮ੍।
ਕਾਮਯਾਨਸ੍ ਮੇ ਸ਼ੰਸ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਯਤਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ 3-218-21 (24543)
ਵ੍ਯਾਘ ਉਵਾਚ। 3-218-22x (2514)
ਅਨਤਿਕ੍ਰਮਣੀਯਾ ਵੈ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮੇ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪੂਰ੍ਵਦੇਹੇ ਮਮਾਨਘ ॥ 3-218-22 (24544)
ਅਹੰ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪੂਰ੍ਵਮਾਸੰ ਦ੍ਵਿਜਵਰਾਤ੍ਮਜਃ।
ਵੇਦਾਧ੍ਯਾਯੀ ਸੁਕੁਸ਼ਲੋ ਵੇਦਾਙ੍ਗਾਨਾਂ ਚ ਪਾਰਗਃ।
ਆਤ੍ਮਦੋਸ਼਼ਕ੍ਰੁʼਤੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਵਸ੍ਥਾਮਾਪ੍ਤਵਾਨਿਮਾਮ੍ ॥ 3-218-23 (24545)
ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਰਾਜਾ ਮਮ ਸਖਾ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਪਰਾਯਣਃ।
ਸੰਸਰ੍ਗਾਦ੍ਧਨੁਸ਼਼ਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਭਵੰ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-218-24 (24546)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਨਿਰ੍ਗਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਸਹਿਤੋ ਯੋਧਮੁਖ੍ਯੈਸ਼੍ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਸ਼੍ਚ ਸੁਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਹਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸੁਬਹੂਨਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-218-25 (24547)
ਅਥ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਃ ਸ਼ਰੋ ਘੋਰੋ ਮਯਾਪਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਤਾਡਿਤਸ਼੍ਚ ਰੁʼਸ਼਼ਿਸ੍ਤਨ ਸ਼ਰੇਣਾਨਤਪਰ੍ਵਣਾ ॥ 3-218-26 (24548)
ਭੂਮੌ ਨਿਪਤਿਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨੁਵਾਚ ਪ੍ਰਤਿਨਾਦਯਨ੍।
ਨਾਪਰਾਧ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕੇਨ ਪਾਪਮਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-218-27 (24549)
ਮਨ੍ਵਾਨਸ੍ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਗੰ ਚਾਹੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸਹਸਾ ਮੁਨਿਮ੍।
ਅਪਸ਼੍ਯੰ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਵਿਦ੍ਧੰ ਸ਼ਰੇਣਾਨਤਪਰ੍ਵਣਾ।
ਤਮੁਗ੍ਰਤਪਸੰ ਵਿਪ੍ਰੰ ਨਿਸ਼਼੍ਟਨਨ੍ਤੰ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-218-28 (24550)
ਅਕਾਰ੍ਯਕਰਣਾਚ੍ਚਾਪਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਮੇ ਵ੍ਯਥਿਤੰ ਮਨਃ।
ਅਜਾਨਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਦੰ ਮਯੇਤ੍ਯਹਮਥਾਬ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-218-29 (24551)
ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਮੇ ਸਰ੍ਵਮਿਤਿ ਚੋਕ੍ਤੋ ਮਯਾ ਮੁਨਿਃ ॥ 3-218-30 (24552)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਮਾਂ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ।
ਵ੍ਯਾਧਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭਵਿਤਾ ਕ੍ਰੂਰ ਸ਼ੂਦ੍ਰਯੋਨਾਵਿਤਿ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 3-218-31 (24553)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਾਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 218 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-218-2 ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦਿਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ। ਤਪਸਃ ਪਿਤ੍ਰੋਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਤ੍ਮਕਸ੍ਯ ॥ 3-218-28 ਨਿਸ਼਼੍ਟਨਨ੍ਤੰ ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 219
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.219. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 219
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਨਾਨਾਧਰ੍ਮਾਨ੍ਬੋਧਿਤੇਨ ਕੌਸ਼ਿਕੇਨ ਗ੍ਰੁʼਹਮੇਤ੍ਯ ਸ੍ਵਪਿਤ੍ਰੋਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਾਦਿਕਥਨੋਪਸੰਹਾਰਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-219-0 (24554)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-219-0x (2515)
ਏਵੰ ਸ਼ਪ੍ਤੋ(ਅ)ਹਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਣਾ ਤਦਾ ਦ੍ਵਿਜਬਰੋਤ੍ਤਮ।
ਅਹੰ ਪ੍ਰਾਸਾਦਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਗਿਰਾ ਵਾਕ੍ਯਵਿਸ਼ਾਰਦਮ੍ ॥ 3-219-1 (24555)
ਅਜਾਨਤਾ ਮਯਾ(ਅ)ਕਾਰ੍ਯਮਿਦਮਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮੁਨੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸੀਦ ਭਗਵੰਨਿਤਿ ॥ 3-219-2 (24556)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਰੁਵਾਚ। 3-219-3x (2516)
ਨਾਨ੍ਯਥਾ ਭਵਿਤਾ ਸ਼ਾਪ ਏਵਮੇਤਦਸੰਸ਼ਯਮ੍।
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਤ੍ਤ੍ਵੰਹਕਿੰਚਿਤ੍ਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰਹਮਦ੍ਯ ਤੇ ॥ 3-219-3 (24557)
ਸ਼ੂਦ੍ਰਯੋਨ੍ਯਾਂ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਹਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਸ਼੍ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-219-4 (24558)
ਤਯੋਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਮਹਤੀਂ ਸਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ।
ਜਾਤਿਸ੍ਮਰਸ਼੍ ਭਵਿਤਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਚੈਵ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-219-5 (24559)
`ਭੂਤ੍ਵਾਚ ਧਾਰ੍ਮਿਕੋ ਵ੍ਯਾਧਃ ਪਿਤ੍ਰੋਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇ ਰਤਃ।
ਸ਼ਾਪਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਤੁ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਭਵਿਤਾ(ਅ)ਸਿ ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਵਿਜਃ ॥ 3-219-6 (24560)
ਏਵੰ ਸ਼ਪ੍ਤਃ ਪੁਰਾ ਤੇਨ ਰੁʼਸ਼਼ਿਣਾ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯੁਗ੍ਰਤੇਜਸਾ।
ਪ੍ਰਸਾਦਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੇਨ ਮਮੈਵ ਦ੍ਵਿਪਦਾਂਵਰ ॥ 3-219-7 (24561)
ਸ਼ਰੰ ਚੋਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਤਸ੍ਯ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਆਸ਼੍ਰਮੰ ਚ ਮਯਾ ਨੀਤੋ ਨ ਚ ਪ੍ਰਾਣੈਰ੍ਵ੍ਯਯੁਜ੍ਯਤ ॥ 3-219-8 (24562)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯਥਾ ਮਮ ਪੁਰਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਅਭਿਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਮਯਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੋ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-219-9 (24563)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-219-10x (2517)
ਏਵਮੇਤਾਨਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਦੁਃਖਾਨਿ ਚ ਸੁਖਾਨਿ ਚ।
ਆਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧੇ ਨੋਤ੍ਕਣ੍ਠਾਂ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-219-10 (24564)
ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰਕਰ੍ਮ ਜਾਨਤਾ ਜਾਤਿਮਾਤ੍ਮਨਃ।
[ਲੋਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣ ॥] 3-219-11 (24565)
ਕਰ੍ਮਦੋਸ਼਼ਾਚ੍ਚ ਵੈ ਵਿਦ੍ਵੰਨਾਤ੍ਮਜਾਤਿਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵੈ।
ਕੰਚਿਤ੍ਕਾਲੰ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਵੈ ਤਤੋਸਿ ਭਵਿਤਾ ਦ੍ਵਿਜਃ ॥ 3-219-12 (24566)
ਸਾਂਪ੍ਰਤੰ ਚ ਮਤੋ ਮੇ(ਅ)ਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-219-13 (24567)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪਤਨੀਯੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਵਿਕਰ੍ਮਸੁ।
ਦਾਮ੍ਭਿਕ੍ਵੋ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਾਯਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇਣ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-219-14 (24568)
ਯਸ੍ਤੁ ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਦਮੇ ਸਤ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਸਤਤੋਤ੍ਥਿਤਃ।
ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਭਵੇਦ੍ਦ੍ਵਿਜਃ ॥ 3-219-15 (24569)
ਕਰ੍ਮਦੋਸ਼਼ੇਣ ਵਿਸ਼਼ਮਾਂ ਗਤਿਮਾਪ੍ਤੋਸਿ ਦਾਰੁਣਾਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਦੋਸ਼਼ਮਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਚਾਭਿਤਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-219-16 (24570)
ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਨੋਤ੍ਕਣ੍ਠਾਂ ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧਾ ਹ੍ਯਵਿਸ਼਼ਾਦਿਨਃ।
ਲੋਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਤਤ੍ਵਜ੍ਞਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 3-219-17 (24571)
ਵ੍ਯਾਧ ਉਵਾਚ। 3-219-18x (2518)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਮਾਨਸੰ ਦੁਃਖੰ ਹਨ੍ਯਾਚ੍ਛਾਰੀਰਮੌਸ਼਼ਧੈਃ।
ਏਤਦ੍ਵਿਜ੍ਞਾਨਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਨ ਬਾਲੈ ਸਮਤਾਮਿਯਾਤ੍ ॥ 3-219-18 (24572)
ਅਨਿਸ਼਼੍ਟਸੰਪ੍ਰਯੋਗਾਚ੍ਚ ਵਿਪ੍ਰਯੋਗਾਤ੍ਪ੍ਰਯਿਸ੍ਯ ਚ।
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਮਾਨਸੈਰ੍ਦੁਃਖੈਰ੍ਯੁਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਚਾਲ੍ਪਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 3-219-19 (24573)
ਗੁਣੈਰ੍ਭੂਤਾਨਿ ਯੁਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਵਿਯੁਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਥੈਵ ਚ।
ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਨੈਤਦੇਕਸ੍ਯ ਸ਼ੋਕਸ੍ਥਾਨੰ ਹਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-219-20 (24574)
ਅਨਿਸ਼਼੍ਟਨਾਨ੍ਵਿਤੰ ਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵਿਰਜ੍ਯਤੇ।
ਤਤਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੁਪਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-219-21 (24575)
ਸ਼ੋਚਤੋ ਨ ਭਵੇਤ੍ਕਿੰਚਿਤ੍ਕੇਵਲੰ ਪਰਿਤਪ੍ਯਤੇ।
ਪਰਿਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਯੇ ਦੁਃਖੰ ਸੁਖੰ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਭਯੰ ਨਰਾਃ ॥ 3-219-22 (24576)
ਤ ਏਵ ਸੁਖਮੇਧਨ੍ਤੇ ਜ੍ਞਾਨਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ।
ਅਸੰਤੋਸ਼਼ਪਰਾ ਮੂਢਾਃ ਸੰਤੋਸ਼਼ੰ ਯਾਨਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ ॥ 3-219-23 (24577)
ਅਸੰਤੋਸ਼਼ਸ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਸ੍ਤੁ ਪਰਮੰ ਸੁਖਮ੍।
ਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਗਤਾਧ੍ਵਾਨਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿੰ ॥ 3-219-24 (24578)
ਨ ਵਿਸ਼਼ਾਦੇ ਮਨਃ ਕਾਰ੍ਯੰ ਵਿਸ਼਼ਾਦੋ ਵਿਸ਼਼ਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਮਾਰਯਤ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਬਾਲੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਇਵੋਰਗਃ ॥ 3-219-25 (24579)
ਯੰਵਿਸ਼਼ਾਦੋ(ਅ)ਭਿਭਵਤਿ ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਤੇਜਸਾ ਤਸ੍ ਹੀਨਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-219-26 (24580)
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣਸ੍ ਕਰ੍ਮਣੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਫਲਮ੍।
ਨ ਹਿ ਨਿਰ੍ਵੇਦਮਾਗਮ੍ਯ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ਼ੋਭਨਮ੍ ॥ 3-219-27 (24581)
ਅਥਾਪ੍ਯੁਪਾਯੰ ਪਸ਼੍ਯੇਤ ਦੁਃਖਸ੍ ਪਰਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੇ।
ਅਸ਼ੋਚੰਨਾਰਭੇਤੈਵ ਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚਾਵ੍ਯਸਨੀ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-219-28 (24582)
ਭੂਤੇਸ਼਼੍ਵਭਾਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਯੇ ਤੁ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਪਰੰ ਗਤਾਃ।
ਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-219-29 (24583)
ਨ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਰਮੇ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਕਾਲਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਸ੍ਥਿਤੋਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍।
ਏਤੈਰ੍ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਾਵਸੀਦਾਮਿ ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-219-30 (24584)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-219-31x (2519)
ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੋਸਿ ਮੇਧਾਵੀ ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚ ਵਿਪੁਲਾ ਤਵ।
ਪਾਪਾੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਸਿ ਸਦਾ ਜ੍ਞਾਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋਸਿ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ ॥ 3-219-31 (24585)
ਆਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ ਤ੍ਵਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤੁ।
ਅਪ੍ਰਮਾਦਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮੇ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ ॥ 3-219-32 (24586)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-219-33x (2520)
ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੇਵ ਤੰ ਵ੍ਯਾਧਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰੁਵਾਚ ਹ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮਥੋ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-219-33 (24587)
ਸ ਤੁ ਗਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਜਃ ਸਰ੍ਵਾਂ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਂਸ੍ਤਦਾ।
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਮਨ੍ਧਾਭ੍ਯਾਂ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਸੁਸੰਸ਼ਿਤਃ ॥ 3-219-34 (24588)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਨਿਖਿਲੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸਿ ਯੰ ਤਾਤ ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ ॥ 3-219-35 (24589)
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਯਾ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਚ ਸਤ੍ਤਮ।
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਧੇਨ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾ ॥ 3-219-36 (24590)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-219-37x (2521)
ਅਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤਮਿਦੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਧਰ੍ਮਾਖ੍ਯਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਦਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਥਿਤੰ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-219-37 (24591)
ਸੁਖਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯਤਯਾ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਮੁਹੂਰ੍ਤ ਇਵ ਮੇ ਗਤਃ।
ਨ ਹਿ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਭਗਵਞ੍ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਾਨੋ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-219-38 (24592)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਿਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 219 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-219-20 ਗੁਣੈਃ ਗੁਣਕਾਰ੍ਯੈਃ ਸੁਖਦੁਃਖਮੋਹੈਃ ॥ 3-219-24 ਗਤਾਧ੍ਵਾਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਜ੍ਞਾਨਮਾਰ੍ਗਾਃ ॥ 3-219-29 ਬੁਦ੍ਧੇਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾਨਾਤ੍। ਪਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਗਤਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 220
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.220. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 220
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਙ੍ਗਿਰਸੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਅਗ੍ਙਿਰਸਃਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਰ੍ਦੇਵੈਰਙ੍ਗਿਰਸੋ ਵਚਨਾਦ੍ਗੁਰੁਤ੍ਵੇਨ ਸ੍ਵੀਕਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-220-0 (24593)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-220-0x (2522)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੇਮਾਂ ਧਰ੍ਮਸੰਯੁਕ੍ਤਾਂ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ਕਥਾਂ ਸ਼ੁਭਾਮ੍।
ਪੁਨਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮਿਦੰ ਤਦਾ ॥ 3-220-1 (24594)
ਕਥਮਗ੍ਨਿਰ੍ਵਨੰ ਯਾਤਃ ਕਥੰ ਚਾਪ੍ਯਙ੍ਗਿਰਾਃ ਪੁਰਾ।
ਨਸ਼਼੍ਟੇ(ਅ)ਗ੍ਨੌ ਹਵ੍ਯਮਹਵਦਗ੍ਨਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-220-2 (24595)
ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਯਦਾ ਚੈਕ ਏਵ ਬਹੁਤ੍ਵੰ ਚਾਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਸੁ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਭਗਵਨ੍ਸਰ੍ਵਮੇਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍ ॥ 3-220-3 (24596)
ਕੁਮਾਰਸ਼੍ਚ ਯਥੋਤ੍ਪੰਨੋ ਯਥਾ ਚਾਗ੍ਨੇਃ ਸੁਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਯਥਾ ਰੁਦ੍ਰਾਚ੍ਚ ਸੰਭੂਤੋ ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਸੁ ਚ ॥ 3-220-4 (24597)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਭਾਰ੍ਗਵਸਤ੍ਤਮ।
ਕੌਤੂਹਲਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੰ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 3-220-5 (24598)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-220-6x (2523)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਯਥਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤਵਹਸ੍ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੁਂ ਵਨੰ ਗਤਃ ॥ 3-220-6 (24599)
ਯਥਾ ਚ ਭਗਵਾਨਗ੍ਨਿਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵਾਙ੍ਗੇਰਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਸੰਤਾਪਯੰਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਭਯਾ ਨਾਸ਼ਯੰਸ੍ਤਿਮਿਰਾਵਲਿਮ੍ ॥ 3-220-7 (24600)
ਪੁਰਾਙ੍ਗਿਰਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਚਚਾਰ ਤਪ ਉਤ੍ਤਮਮ੍।
ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥੋ ਮਹਾਭਾਗੋ ਹਵ੍ਯਵਾਹੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਯਨ੍।
ਯਥਾਗ੍ਨਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤਦਾ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਯਕਾਸ਼ਯਤ੍ ॥ 3-220-8 (24601)
ਤਪਸ਼੍ਚਰੰਸ੍ਤੁ ਹੁਤਭੁਕ੍ਸੰਤਪ੍ਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤੇਜਸਾ।
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਗ੍ਲਾਨਸ਼੍ਚਤੇਜਸ੍ਵੀ ਨ ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਜਜ੍ਞਿਵਾਨ੍ ॥ 3-220-9 (24602)
ਅਥ ਸੰਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਭਗਵਾਨ੍ਹਵ੍ਯਵਾਹਨਃ।
ਅਨ੍ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵ ਲੋਕਾਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸੰਪ੍ਰਕਲ੍ਪਿਤਃ ॥ 3-220-10 (24603)
ਅਗ੍ਨਿਤ੍ਵੰ ਵਿਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੰ ਹਿ ਤਪ੍ਯਮਾਨਸ੍ ਮੇ ਤਪਃ।
ਕਥਮਗ੍ਨਿਃ ਪੁਨਰਹੰ ਭਵੇਯਮਿਤਿ ਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਸਃ ॥ 3-220-11 (24604)
ਅਪਸ਼੍ਯਦਗ੍ਨਿਵਲ੍ਲੋਕਾਂਸ੍ਤਾਪਯਨ੍ਤੰ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍।
ਸੋਪਾਸਰ੍ਪਚ੍ਛਨੈਰ੍ਭੀਤਸ੍ਤਮੁਵਾਚ ਤਦਾਙ੍ਗਿਰਾਃ ॥ 3-220-12 (24605)
ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਵ ਭਵਸ੍ਵਾਗ੍ਨਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪੁਨਰ੍ਲੋਕਭਾਵਨਃ।
ਵਿਜ੍ਞਾਤਸ਼੍ਚਾਸਿ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਸੰਸ੍ਥਾਨਚਾਰਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-220-13 (24606)
ਤ੍ਵਮਗ੍ਨੇ ਪ੍ਰਥਮਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਬ੍ਰ੍ਹਮਣਾ ਤਿਮਿਰਾਪਰ੍ਹਃ।
ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਵ ਤਮੋ ਨੁਦ ॥ 3-220-14 (24607)
ਅਗ੍ਨਿਰੁਵਾਚ। 3-220-15x (2524)
ਨਸ਼਼੍ਟਕੀਰ੍ਤਿਰਹੰ ਲੋਕੇ ਭਵਾਞ੍ਜਾਤੋ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ।
ਭਵਨ੍ਤਮੇਵ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਵਕੰ ਨ ਤੁ ਮਾਂ ਜਨਾਃ ॥ 3-220-15 (24608)
ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪਮ੍ਯਹਮਗ੍ਨਿਤ੍ਵੰ ਤ੍ਵਮਗ੍ਨਿਃ ਪ੍ਰਥਮੋ ਭਵ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯਕ ਏਵ ਚ ॥ 3-220-16 (24609)
ਅਙ੍ਗਿਰਾ ਉਵਾਚ। 3-220-17x (2525)
ਕੁਰੁ ਪੁਣ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯੰ ਭਵਾਗ੍ਨਿਸ੍ਤਿਮਿਰਾਪਹਃ।
ਮਾਂ ਚ ਦੇਵ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵਾਗ੍ਨੇ ਪ੍ਰਥਮੰ ਪੁਤ੍ਰਮਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-220-17 (24610)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-220-18x (2526)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾਙ੍ਗਿਰਸੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਜਾਤਵੇਦਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਕਰੋਤ੍।
ਰਾਜਨ੍ਵ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰ੍ਨਾਮ ਤਸ੍ਯਾਪ੍ਯਙ੍ਗਿਰਸਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-220-18 (24611)
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਥਮਜੰ ਤੰ ਤੁ ਵਹ੍ਨੇਰਙ੍ਗਿਰਸੰ ਸੁਤਮ੍।
ਉਪੇਤ੍ਯ ਦੇਵਾਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੁਃ ਕਾਰਣੰ ਤਤ੍ਰ ਭਾਰਤ ॥ 3-220-19 (24612)
ਸ ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਦਾ ਦੇਵੈਸ੍ਤਤ ਕਾਰਣਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਤਦ੍ਵਚੋ(ਅ)ਙ੍ਗਿਰਸਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-220-20 (24613)
ਤਤ੍ਰਨਾਨਾਵਿਧਾਨਗ੍ਨੀਨ੍ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਾਪ੍ਰਭਾਨ੍।
ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਵਹੁਭਿਃ ਖ੍ਯਾਤਾਨਨਾਨਾਰ੍ਥਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼੍ਵਿਹ ॥ 3-220-21 (24614)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 220॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-220-13 ਸੰਸ੍ਥਾਨਚਾਰਿਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਾਵਰਜੰਗਮੇਸ਼਼ੁ। ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸ੍ਥਾਨੰ ਗਤਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚਰਣਸ਼ੀਲੇਸ਼਼ੁ ਚੇਤਿ ਯੋਗਾਤ੍ ॥ 3-220-16 ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯਸ੍ਤਥੈਕਤ ਇਤਿ ਕ. ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-220-20 ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ ਅਙ੍ਗਿਰਸੋ ਵਚਃ ਅਯੰ ਭਵਤਾਂ ਗੁਰੁਰਿਤਿ ਅਙ੍ਗੀਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤਃ ॥ 3-220-21 ਯਾਤਾੰਨਾਨਾਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 221
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.221. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 221
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨਾਗ੍ਨੀਨਾਮੁਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਾਦਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-221-0 (24615)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-221-0x (2527)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਯਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਸ੍ਤੁ ਪੁਤ੍ਰਃ ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹ।
ਤਸ੍ਯਾਪਿ ਵਸੁਦਾਭਾਰ੍ਯਾ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤਸ੍ਯਾਂ ਚ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-221-1 (24616)
ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਜ੍ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਮਨਾਃ।
ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਭਾਸਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ ॥ 3-221-2 (24617)
ਪ੍ਰਜਾਸੁ ਤਾਸੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਦੇਵੀ ਭਾਨੁਮਤੀ ਨਾਮ ਪ੍ਰਥਮਾ(ਅ)ਙ੍ਗਿਰਸਃ ਸੁਤਾ ॥ 3-221-3 (24618)
ਭੂਤਾਨਾਮੇਵ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਯਸ੍ਯਾਂ ਰਾਗਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਰਾਗਾਦ੍ਰਾਗੇਤਿ ਯਾਮਾਹੁਰ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ(ਅ)ਙ੍ਗਿਰਸਃ ਸੁਤਾ ॥ 3-221-4 (24619)
ਯਾਂ ਕਪਰ੍ਦਿਸੁਤਾਮਾਹੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਤਿ ਦੇਹਿਨਃ।
ਤਨੁਤ੍ਵਾਤ੍ਸਾ ਸਿਨੀਵਾਲੀ ਤੁਤੀਯਾ(ਅ)ਙ੍ਗਿਰਸਃ ਸੁਤਾ ॥ 3-221-5 (24620)
ਯਾਂ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਗਵਤੀਂ ਜਨਃ ਕੁਹਕੁਹਾਯਤੇ।
ਏਕਾਨਕੇਤਿ ਯਾਮਾਹੁਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਥ੍ਯਙ੍ਗਿਰਸਃ ਸੁਤਾ ॥ 3-221-6 (24621)
ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਮਤੀ ਨਾਮ੍ਨਾ ਹਵਿਰ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਹਵਿਸ਼਼੍ਮਤੀ।
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀਮ੍ਗਿਰਸਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਪੁਣ੍ਯਾਮਾਹੁਰ੍ਮਹਿਸ਼਼੍ਮਤੀਮ੍ ॥ 3-221-7 (24622)
ਮਹਾਮਖੇਸ਼਼੍ਵਾਙ੍ਗਿਰਸੀ ਦੀਪ੍ਤਿਮਤ੍ਸੁ ਮਹੀਯਤੀ।
ਮਹਾਮਤੀਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਸਪ੍ਤਮੀ ਕਥ੍ਯਤੇ ਸੁਤਾ ॥ 3-221-8 (24623)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਸ਼੍ਚਾਨ੍ਦ੍ਰਮਸੀ ਭਾਰ੍ਯਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਦ੍ਯਾ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਅਗ੍ਨੀਨ੍ਸਾ(ਅ)ਜਨਯਤ੍ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਸ਼਼ਡੇਕਾਂ ਚਾਪਿ ਪੁਤ੍ਰਿਕਾਮ੍ ॥ 3-221-9 (24624)
ਆਹੁਤਿਸ਼਼੍ਵੇਵ ਯਸ੍ਯਾਗ੍ਨੇਰ੍ਹਵਿਰਾਜ੍ਯੰ ਵਿਧੀਯਤੇ।
ਸੋਗ੍ਨਿਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਃ ਪੁਤ੍ਰ ਸ਼ੰਯੁਰ੍ਨਾਮ ਮਹਾਪ੍ਰਭਃ ॥ 3-221-10 (24625)
ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਯਸ੍ਯੇਸ਼਼੍ਟਮਸ਼੍ਵਮੇਧਾਗ੍ਰਭਾਗਭੂਤ੍।
ਦੀਪ੍ਤਿਜ੍ਵਾਲੈਰਨੇਕਾਗ੍ਰੈਰਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮੋ(ਅ)ਥ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-221-11 (24626)
ਸ਼ੰਯੋਰਪ੍ਰਤਿਮਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸਤ੍ਯਾ ਸਤ੍ਯਾ(ਅ)ਥ ਧਰ੍ਮਜਾ।
ਅਗ੍ਨਿਤਸ੍ਯ ਸੁਤੋ ਦੀਪ੍ਤਸ੍ਤਿਸ੍ਰਃ ਕਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸੁਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 3-221-12 (24627)
ਪ੍ਰਥਮੇਨਾਜ੍ਯਭਾਗੇਨ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਧ੍ਵਰੇ।
ਅਗ੍ਨਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਰਦ੍ਵਾਜਃ ਪ੍ਰਥਮਃ ਪੁਤ੍ਰ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-221-13 (24628)
ਪੌਰ੍ਣਮਾਸੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਹਵਿਰਾਜ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁਵੋਦ੍ਯਤਮ੍।
ਭਰਤੋ ਨਾਮਤਃ ਸੋਗ੍ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਸ਼ੰਯੁਤਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-221-14 (24629)
ਤਿਸ੍ਰਃ ਕਨ੍ਯਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯਾ ਯਾਸਾਂ ਸ ਭਰਤ ਪਤਿਃ।
ਭਾਰਤਸ੍ਤੁ ਸੁਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਾਰਤ੍ਯੇਕਾ ਚ ਪੁਤ੍ਰਿਕਾ ॥ 3-221-15 (24630)
ਭਾਰਤੋ ਭਰਤਸ੍ਯਾਗ੍ਨੇਃ ਪਾਵਕਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ।
ਮਹਾਨਤ੍ਯਰ੍ਥਮਹਿਤਸ੍ਤਥਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-221-16 (24631)
ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾ ਤੁ ਵੀਰਾ ਵੀਰਸ਼੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਦਃ।
ਪ੍ਰਾਹੁਰਾਜ੍ਯੇਨ ਤਸ੍ਯੇਜ੍ਯਾਂ ਸੋਮਸ੍ਯੇਵ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਸ਼ਨੈਃ ॥ 3-221-17 (24632)
ਹਵਿਸ਼਼ਾ ਯੋ ਦ੍ਵਿਤੀਯੇਨ ਸੋਮੇਨ ਸਹ ਯੁਜ੍ਯਤੇ।
ਰਥਪ੍ਰਭੂ ਰਥਧ੍ਵਾਨਃ ਕੁਮ੍ਭਰੇਤਾਃ ਸ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-221-18 (24633)
ਸਰਯ੍ਵਾਂ ਜਨਯਤ੍ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਭਾਨੁਂ ਭਾਭਿਃ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍।
ਆਗ੍ਨੇਯਮਨਯਨ੍ਮਿਥ੍ਯੰ ਮਿਥ੍ਯੋ ਨਾਮੈਵ ਕਥ੍ਯਤੇ ॥ 3-221-19 (24634)
ਯਸ੍ਤੁ ਨ ਚ੍ਯਵਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ਯਸਾ ਵਰ੍ਚਸਾ ਸ਼੍ਰਿਯਾ।
ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਨਿਸ਼੍ਚ੍ਯਵਨੋ ਨਾਮ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸ੍ਤੌਤਿ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 3-221-20 (24635)
ਵਿਪਾਪ੍ਮਾ ਕਲੁਸ਼਼ੈਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ਾ ਜ੍ਵਲਨ੍।
ਵਿਪਾਪੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਃ ਸੁਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯੋਜ੍ਯਃ ਸਮਯਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 3-221-21 (24636)
ਅਕ੍ਰੋਸ਼ਤਾਂ ਹਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਯਃ ਕਰੋਤਿ ਹਿ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਮ੍।
ਅਗ੍ਨਿਃ ਸ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਨਾਮ ਸ਼ੋਭਯਤ੍ਯਭਿਸੇਵਿਤਃ ॥ 3-221-22 (24637)
ਅਨੁਕੂਜਨ੍ਤਿ ਯੇਨੇਹ ਵੇਦਨਾਰ੍ਤਾਃ ਸ੍ਵਯੰ ਜਨਾਃ।
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸ੍ਵਨੋ ਨਾਮ ਪਾਵਕਃ ਸਰੁਜਸ੍ਕਰਃ ॥ 3-221-23 (24638)
ਯਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ ਜਗਤੋ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਤੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰਧ੍ਯਾਤ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਸ਼੍ਵਜਿੰਨਾਮ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 3-221-24 (24639)
ਅਨ੍ਤਰਾਗ੍ਨਿਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਯਸ੍ਤੁ ਭੁਕ੍ਤੰ ਪਚਤਿ ਦੇਹਿਨਾਮ੍।
ਸ ਯਜ੍ਞੇ ਵਿਸ਼੍ਵਭੁਙ੍ਵਾਮ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-221-25 (24640)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਯਤਾਤ੍ਮਾ ਚ ਸਤਤੰ ਵਿਪੁਲਪ੍ਰਭਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪੂਜਯਨ੍ਤ੍ਯੇਨੰ ਪਾਕਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 3-221-26 (24641)
ਪ੍ਰਥਿਤੋ ਗੋਪਤਿਰ੍ਨਾਮ ਨਦੀ ਯਸ੍ਯਾਭਵਤ੍ਪ੍ਰਿਯਾ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ॥ 3-221-27 (24642)
ਬਡਬਾਗ੍ਨਿਃ ਪਿਬਤ੍ਯਮ੍ਭੋ ਯੋਸੌ ਪਰਮਦਾਰੁਣਃ।
ਊਰ੍ਦ੍ਵਭਾਗੂਰ੍ਧ੍ਵਭਾਙ੍ਨਾਮ ਕਵਿਃ ਪ੍ਰਾਣਾਸ਼੍ਰਿਤਸ੍ਤੁ ਯਃ ॥ 3-221-28 (24643)
ਉਦਗ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਹਵਿਰ੍ਯਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਦੀਯਤੇ।
ਤਤਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਭਵੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪਰਮਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-221-29 (24644)
ਯਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਆਵਿਰ੍ਭਵਤਿ ਪਾਵਕਃ।
ਕ੍ਰੋਧਸ੍ਯ ਤੁ ਰਸੋ ਜਜ੍ਞੇ ਮਨ੍ਯਤੀ ਚਾਥ ਪੁਤ੍ਰਿਕਾ ॥ 3-221-30 (24645)
ਸ੍ਵਾਹੇਤਿ ਦਾਰੁਣਾ ਕ੍ਰੂਰਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਤ੍ਰਿਦਿਵੇ ਯਸ੍ਯ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਰੂਪੇਣ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਅਤੁਲਤ੍ਵਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਦੇਵੈਰ੍ਨਾਮ੍ਨਾ ਕਾਮਸ੍ਤੁ ਪਾਵਕਃ ॥ 3-221-31 (24646)
ਸੰਹਰ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਧਾਰਯਨ੍ਕ੍ਰੋਧੰ ਧਨ੍ਵੀ ਸ੍ਰਗ੍ਵੀ ਰਥੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਸਮਰੇ ਨਾਸ਼ਯੇਚ੍ਛਤ੍ਰੂਨਮੋਘੋ ਨਾਮ ਪਾਵਕਃ ॥ 3-221-32 (24647)
ਉਕ੍ਥ੍ਯੋ ਨਾਮ ਮਹਾਭਾਗ ਤ੍ਰਿਭਿਰੁਕ੍ਥੈਰਭਿਸ਼਼੍ਟੁਤਃ।
ਮਹਾਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤ੍ਵਜਨਯਤ੍ਸਕਾਮਾਸ਼੍ਵੰ ਹਿ ਯੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-221-33 (24648)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਵਿੰਸਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 221 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-221-1 ਤਸ੍ਯਾਪਿ ਵਸੁਧਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਇਤਿ ਟ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-221-2 ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਤੇਜਾ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਮਨਾ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-221-10 ਹਵਿਸ਼਼ਾਦ੍ਯੰ ਵਿਧੀਯਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-221-17 ਵੀਰਸ੍ਯ ਪਿਣ੍ਡਦਾ ਇਤਿਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 222
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.222. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 222
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰਕ੍ਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਨ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-222-0 (24649)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-222-0x (2528)
ਕਾਸ਼੍ਯਪੋ ਹ੍ਯਥ ਵਾਸਿਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰਾਣਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਣਪੁਤ੍ਰਕਃ।
ਅਗ੍ਨਿਰਾਙ੍ਗਿਰਸਸ਼੍ਚੈਵ ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਤੀਵ੍ਰਵਰ੍ਚਕਃ ॥ 3-222-1 (24650)
ਅਚਰਤ੍ਸ ਤਪਸ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੇ ਬਹੁਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍।
ਪੁਤ੍ਰੰ ਲਭੇਯੰ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੰ ਯਸ਼ਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸਮਮ੍ ॥ 3-222-2 (24651)
ਮਹਾਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਿਭਿਰ੍ਧ੍ਯਾਤਃ ਪਞ੍ਚਭਿਸ੍ਤੈਸ੍ਤਦਾ ਤ੍ਵਥ।
ਜਜ੍ਞੇ ਤੇਜੋਮਯਾਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਾਕਰਃ ॥ 3-222-3 (24652)
ਸਮਿਦ੍ਧੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਃ ਸ਼ਿਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬਾਹੂ ਸੂਰ੍ਯਨਿਭੌ ਤਥਾ।
ਤ੍ਵਙ੍ਨੇਤ੍ਰੇ ਚ ਸੁਵਰ੍ਣਾਭੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਜਙ੍ਘੇ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-222-4 (24653)
ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸ ਤਪਸਾ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੈਃ ਪਞ੍ਚਭਿਰ੍ਜਨੈਃ।
ਪਾਞ੍ਚਜਨ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤੋ ਦੇਵਃ ਪਞ੍ਚਵੰਸ਼ਕਰਸ੍ਤੁ ਸਃ ॥ 3-222-5 (24654)
ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਜਨਯਤ੍ਪਾਵਕੰ ਘੋਰੰ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਸ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ ॥ 3-222-6 (24655)
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਰਥੰਤਰੌ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਵਕ੍ਰਾਚ੍ਚ ਤਪਸਾ ਹਰਿਮ੍।
ਸ਼ਿਵੰ ਨਾਭ੍ਯਾਂ ਬਲਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਣਾਦ੍ਵਾਯੁਂ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-222-7 (24656)
ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਮਨੁਦਾਤ੍ਤੌ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਭੂਤਾਨਿ ਚੈਵ ਹ।
ਏਤਾਨ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਤਃ ਪਞ੍ਚ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਮਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਸੁਤਾਨ੍ ॥ 3-222-8 (24657)
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਰਥਸ੍ਯ ਪ੍ਰਣਿਧਿਃ ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ਼੍ਯ ਮਹਤ੍ਤਰਃ।
ਭਾਨੁਰਙ੍ਗਿਰਸੋ ਧੀਰਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਰ੍ਚਸ੍ਯ ਸੌਰਭਃ ॥ 3-222-9 (24658)
ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯ ਚਾਨੁਦਾਤ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾਃ ਪਞ੍ਚ ਵੰਸ਼ਜਾਃ।
ਦੇਵਾਨ੍ਯਜ੍ਞਮੁਸ਼਼ਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਨ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਪਞ੍ਚਦਸ਼ੋਤ੍ਤਰਾਨ੍ ॥ 3-222-10 (24659)
ਸੁਭੀਮਮਤਿਭੀਮੰ ਚ ਭੀਮੰ ਭੀਮਬਲਾਬਲਮ੍।
ਏਤਾਨ੍ਯਜ੍ਞਮੁਸ਼਼ਃ ਪਞ੍ਚ ਦੇਵਾਨਪ੍ਯਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-222-11 (24660)
ਸੁਮਿਤ੍ਰੰ ਮਿਤ੍ਰਵਨ੍ਤੰ ਚ ਮਿਤ੍ਰਜ੍ਞੰ ਮਿਤ੍ਰਵਰ੍ਧਨਮ੍।
ਮਿਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਣਮਿਤ੍ਯੇਤਾਨ੍ਦੇਵਾਨਭ੍ਯਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-222-12 (24661)
ਸੁਰਪ੍ਰਵੀਰੰ ਵੀਰੰ ਚ ਸੁਰੇਸ਼ੰ ਚ ਸੁਵਰ੍ਚਸਮ੍।
ਸੁਰਾਣਾਮਪਿ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਪਞ੍ਚੈਤਾਨਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-222-13 (24662)
ਤ੍ਰਿਵਿਧੰ ਸੰਸ੍ਥਿਤਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍।
ਮੁਸ਼਼੍ਣਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਥਿਤਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਤਾਨ੍ਯਜ੍ਞਯਾਜਿਨਃ ॥ 3-222-14 (24663)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਿਸ਼਼੍ਟੰ ਹਰਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚ ਮਹਦ੍ਧਵਿਃ।
ਸ੍ਪਰ੍ਧਯਾਹਵ੍ਯਵਾਹਾਨਾਂ ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਹਰਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 3-222-15 (24664)
ਬਹਿਰ੍ਵੇਦ੍ਯਾਂ ਤਦਾਦਾਨੰ ਕੁਸ਼ਲੈਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰੈਤੇ ਨੋਪਸਰ੍ਪਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਰ ਚਾਗ੍ਨਿਃ ਸ੍ਥਿਤੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-222-16 (24665)
ਚਿਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰੁਦ੍ਵਹਨ੍ਯਜ੍ਞੰ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਭ੍ਯਾਂ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਬਾਧਤੇ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰੈ ਪ੍ਰਸ਼ਮਿਤਾਹ੍ਯੇਤੇ ਨੇਸ਼਼੍ਟੰ ਮੁਸ਼਼੍ਣਨ੍ਤਿ ਯਜ੍ਞਿਯਮ੍ ॥ 3-222-17 (24666)
ਤਪਸ੍ਯੇ ਬ੍ਰੁʼਦੁਕ੍ਥਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ ਭੂਮਿਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰੇ ਹੂਯਮਾਨੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਸਦ੍ਭਿਰੀਡ੍ਯਤੇ ॥ 3-222-18 (24667)
ਰਥਨ੍ਤਰਸ਼੍ਚਤਪਸਃ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਃ ਪਰਿਪਠ੍ਯਤੇ।
ਮਿਤ੍ਰਵਿਨ੍ਦਾ ਤਥਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਹਵਿਰਧ੍ਵਰ੍ਯਵੋ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-222-19 (24668)
`ਏਤੈਃ ਸਹ ਮਹਾਭਾਗ ਤਪਸ੍ਤੇਜਸ੍ਵਿਭਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪ'।
ਮੁਮੁਦੇ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤਃ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਭਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 3-222-20 (24669)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਰਕਦ੍ਵਿਰਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 222 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-222-2 ਕਾਸ਼੍ਯਪ ਇਤਿ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਅਤ੍ਰਪਾਠਕਮਾਦਰ੍ਥਕ੍ਰਮਸ੍ਯ ਬਲੀਯਸ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ ਆਦ੍ਯਯੋਃ ਸ਼੍ਲੋਕਯੋਰ੍ਵ੍ਯਤ੍ਯਾਸੇਨਾਰ੍ਥੋ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਃ। ਅਚਰਦਿਤਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 223
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.223. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 223
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਪ੍ਰਤਿ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣਾਗ੍ਨੀਨਾਂ ਵੰਸ਼ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-223-0 (24670)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-223-0x (2529)
ਗੁਰੁਭਿਰ੍ਨਿਯਮੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਭਰਤੋ ਨਾਮ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਅਗ੍ਨਿਃ ਪੁਸ਼਼੍ਟਿਮਗ੍ਨਿਮਿ ਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ਪੁਸ਼਼੍ਟਿੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-223-1 (24671)
`ਸਤਤੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪਾਵਕੋਯੰ ਮਹਾਪ੍ਰਭਃ'।
ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਵੋ ਨਾਮ ਸ਼ਕ੍ਤਿਪੂਜਾਯਨਿਸ਼੍ਚ ਸਃ।
ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾਨਾਂ ਸ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਿਵਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸਤਤੰ ਸ਼ਿਵਃ ॥ 3-223-2 (24672)
ਤਪਸਸ੍ਤੁ ਫਲੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤਪੋਮਯਮ੍।
ਉਦ੍ਧਰ੍ਤੁਕਾਮੋ ਮਤਿਮਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰੋ ਜਜ੍ਞੇ ਪੁਰੰਦਰਃ ॥ 3-223-3 (24673)
ਉਸ਼਼੍ਮਾ ਚੈਵੋਸ਼਼੍ਮਣੋ ਜਜ੍ਞੇ ਸੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਨੁਰ੍ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯੰ ਸਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-223-4 (24674)
ਸ਼ੰਭੁਮਗ੍ਨਿਮਥ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਗਾਃ।
ਆਵਸਥ੍ਯੰ ਦੇਵਿਜਾਃ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਦੀਪ੍ਤਮਗ੍ਨਿੰ ਮਹਾਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-223-5 (24675)
ਊਰ੍ਜਸ੍ਕਰਾਨ੍ਹਵ੍ਯਵਾਹਾਨ੍ਸੁਵਰ੍ਣਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਪ੍ਰਭਾਨ੍।
ਅਗ੍ਨਿਸ੍ਤਪੋ ਹ੍ਯਜਨਯਤ੍ਪਞ੍ਚ ਯਜ੍ਞਸੁਤਾਨਿਹ ॥ 3-223-6 (24676)
ਪ੍ਰਤਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਮਹਾਭਾਗ ਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਗਵਾਂਪਤਿਃ।
ਅਸੁਰਾਞ੍ਜਨਯਨ੍ਧੋਰਾਨ੍ਮਤ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਗ੍ਵਿਧਾਨ੍ ॥ 3-223-7 (24677)
ਤਪਸਸ਼੍ਚ ਮਨੁਂ ਭਾਨੁਂ ਚਾਪ੍ਯਙ੍ਗਿਰਾਃ ਸ੍ਰੁʼਜਤ੍।
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਭਾਨੁਂ ਤੁ ਤੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਘਾਃ ॥ 3-223-8 (24678)
ਭਾਨੋਰ੍ਭਾਰ੍ਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਭਾਸਾ ਤੁ ਸੋਮਜਾ।
ਸ਼਼ਟ੍ਪੁਤ੍ਰਾਞ੍ਜਨਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਸਾ ਕਨ੍ਯਯਾ ਸਹ।
ਭਾਨੋਰਾਙ੍ਗਿਰਸਸ੍ਯਾਥ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਵਿਧਿਮ੍ ॥ 3-223-9 (24679)
ਦੁਰ੍ਬਲਾਨਾਂ ਤੁ ਭੂਤਾਨਾਮਸੂਨ੍ਯਃ ਸੰਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ।
ਤਮਗ੍ਨਿੰ ਬਲਦੰ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਪ੍ਰਥਮੰ ਭਾਨੁਜੰ ਸੁਤਮ੍ ॥ 3-223-10 (24680)
ਯਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਭਵਤਿ ਦਾਰੁਣਃ।
ਅਗ੍ਨਿਃ ਸ ਮਨ੍ਯੁਮਾੰਨਾਮ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ ਭਾਨੁਜਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-223-11 (24681)
ਦਰ੍ਸ਼ੇ ਚ ਪੌਰ੍ਣਮਾਸੇ ਚ ਯਸ੍ਯੇਹ ਹਵਿਰੁਚ੍ਯਤੇ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਨਾਮੇਹ ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਸ੍ਤੁ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾੰਨਾਮ ਸੋਙ੍ਗਿਰਾਃ ॥ 3-223-12 (24682)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸਹਿਤੰ ਯਸ੍ਯ ਹਵਿਰਾਗ੍ਰਯਣੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਅਗ੍ਨਿਰਾਗ੍ਰਯਣੋ ਨਾਮ ਭਾਨੋਰੇਵਾਨ੍ਵਯਸ੍ਤੁ ਸਃ ॥ 3-223-13 (24683)
ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਾਨਾਂ ਹਵਿਸ਼਼ਾਂ ਯੋ ਨਿਰਗ੍ਰਹਃ।
ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਭਾਨੋਰੇਵਾਨ੍ਵਯਸ੍ਤੁ ਸਃ ॥ 3-223-14 (24684)
ਨਿਸ਼ਾਂ ਤ੍ਵਜਨਯਤ੍ਕਨ੍ਯਾਮਗ੍ਨੀਸ਼਼ੋਮਾਵੁਭੌ ਤਥਾ।
ਮਨੋਰੇਵਾਭਵਦ੍ਭਾਰ੍ਯਾ ਸੁਸ਼਼ੁਵੇ ਪਞ੍ਚ ਪਾਵਕਾਨ੍ ॥ 3-223-15 (24685)
ਪੂਜ੍ਯਤੇ ਹਵਿਸ਼਼ਾ ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਰੇ ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪਾਵਕਃ।
ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਸਹਿਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਗ੍ਨਿਰ੍ਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰਸ੍ਤੁ ਸਃ ॥ 3-223-16 (24686)
ਅਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਯਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ਪਰਿਸ਼਼ਠ੍ਯਤੇ।
ਸੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼੍ਵਪਤਿਰ੍ਨਾਮ ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਤਾਪਸਃ ਸੁਤਃ ॥ 3-223-17 (24687)
ਕਨ੍ਯਾ ਯਾ ਹਰਿਣੀ ਨਾਮ ਹਿਰਣ੍ਯਕਸ਼ਿਪੋਃ ਸੁਤਾਃ। 3-223-18 (24688)
ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਸੌ ਬਭੌ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸ ਵਹ੍ਨਿਃ ਸ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ।
ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਯੋ ਦੇਹੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਯਤਿ ਦੇਹਿਨਾਮ੍।
ਤਸ੍ਯ ਸੰਨਿਹਿਤੋ ਨਾਮ ਸ਼ਬ੍ਦਰੂਪਸ੍ ਸਾਧਨਃ ॥ 3-223-19 (24689)
ਸ਼ੁਕ੍ਲੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਵਪੁਰ੍ਦੇਵੋ ਯੋ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ।
ਅਕਲ੍ਮਸ਼਼ਃ ਕਲ੍ਮਸ਼਼ਾਣਾਂ ਕਰ੍ਤਾ ਕ੍ਰੋਧਾਸ਼੍ਰਿਤਸ੍ਤੁਸਃ ॥ 3-223-20 (24690)
ਕਪਿਲੰ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਚ ਯੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਯਤਯਃ ਸਦਾ।
ਅਗ੍ਨਿਃ ਸ ਕਪਿਲੋ ਨਾਮ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯਯੋਗਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਃ ॥ 3-223-21 (24691)
ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਯਚ੍ਛਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਯੇਨ ਚੇਸ਼਼੍ਟਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਿਹ ਵਿਚਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸੋ(ਅ)ਗ੍ਰਣੀਰ੍ਵਹ੍ਨਿਰੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-223-22 (24692)
ਇਮਾਮਨ੍ਯਾਨ੍ਸਮਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਪਾਵਕਾਨ੍ਪ੍ਰਥਿਤੌਜਸਃ।
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਸ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਰ੍ਥਮੁਲ੍ਵਣਾਨ੍ ॥ 3-223-23 (24693)
ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਯੁਰ੍ਯਦਾ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਕਥੰਚਿਦ੍ਵਾਯੁਨਾ(ਅ)ਗ੍ਨਯਃ।
ਇਸ਼਼੍ਟਿਰਸ਼਼੍ਟਾਕਪਾਲੇਨ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵੈ ਸ਼ੁਚਯੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੇ ॥ 3-223-24 (24694)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਗ੍ਨਿਰ੍ਯਦਾ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਸੰਸ੍ਰੁʼਜੇਤ ਤਦਾ ਕਿਲ।
ਇਸ਼਼੍ਟਿਰਸ਼਼੍ਟਾਕਪਾਲੇਨ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵੈ ਵੀਤਯੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੇ ॥ 3-223-25 (24695)
ਯਦ੍ਯਗ੍ਨਯੋ ਹਿ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਯੁਰ੍ਨਿਵੇਸ਼ਸ੍ਥਾ ਦਵਾਗ੍ਨਿਨਾ।
ਇਸ਼਼੍ਟਰਸ਼਼੍ਟਾਕਪਾਲੇਨ ਕਾਰ੍ਯਾ ਤੁ ਸ਼ੁਚਯੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੇ ॥ 3-223-26 (24696)
ਅਗ੍ਨਿੰ ਰਜਸ੍ਵਲਾ ਵੈ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਦਾਗ੍ਨਿਹੌਤ੍ਰਿਕਮ੍।
ਇਸ਼਼੍ਟਿਰਸ਼਼੍ਟਾਕਪਾਲੇਨ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਸੁਮਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੇ ॥ 3-223-27 (24697)
ਮ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼੍ਰੂਯੇਤ ਯੋ ਜੀਵਨ੍ਪਰਾਸੁਰਸ਼ੁਚਿਰ੍ਯਥਾ।
ਇਸ਼਼੍ਟਿਰਸ਼਼੍ਟਾਕਪਾਲੇਨ ਕਾਰ੍ਯਾ ਸੁਰਭਿਮਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੇ ॥ 3-223-28 (24698)
ਆਰ੍ਤੋ ਨ ਜੁਹੁਯਾਦਗ੍ਨਿੰ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੰ ਯਸ੍ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ।
ਇਸ਼਼੍ਟਿਰਸ਼਼੍ਟਾਕਪਾਲੇਨ ਕਾਰ੍ਯਾ ਤਨ੍ਤੁਮਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੇ ॥ 3-223-29 (24699)
ਦਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਪੌਰ੍ਣਮਾਸਸ਼੍ਚ ਯਸ੍ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਇਸ਼਼੍ਟਿਰਸ਼਼੍ਟਾਕਪਾਲੇਨ ਕਾਰ੍ਯਾ ਪਥਿਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੇ ॥ 3-223-30 (24700)
ਸੂਤਿਕਾਗ੍ਨਿਰ੍ਯਦਾ ਚਾਗ੍ਨਿੰ ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਦਾਗ੍ਨਿਹੌਤ੍ਰਿਕਮ੍।
ਇਸ਼਼੍ਟਿਰਸ਼਼੍ਟਾਕਪਾਲੇਨ ਕਾਰ੍ਯਾਂ ਚਾਗ੍ਨਿਮਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੇ ॥ 3-223-31 (24701)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 223 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-223-9 ਭਾਨੋਰ੍ਭਾਰ੍ਯਾ ਸੁਪ੍ਰਜਾ ਤੁ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਭਾਸਾ ਤੁ ਮੂਰ੍ਯਜਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-223-14 ਭਾਨੋਰੇਵਾਨ੍ਵਯਸ੍ਤੁਭਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-223-18 ਕਨ੍ਯਾ ਸਾ ਰੋਹਿਣੀ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-223-20 ਸ਼ੁਕ੍ਕਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਗਤਿਰ੍ਦੇਵੋ ਯੋ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਹੁਤਾਸ਼ਨੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 224
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.224. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 224
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਨਿਵੰਸ਼ਾਦਿਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-224-0 (24702)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-224-0x (2530)
ਆਪਸ੍ਯ ਮੁਦਿਤਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸਾ ਚਾਸ੍ਯ ਪਰਮਾਪ੍ਰਿਯਾ।
ਭੂਪਤਿੰ ਭੂਤਕਰ੍ਤਾਰੰ ਜਨਯਾਮਾਸ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 3-224-1 (24703)
ਭੂਤਾਨਾਂ ਸਾ(ਅ)ਪਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਯੰ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਪਾਵਕੰ ਪਤਿਮ੍।
ਆਤ੍ਮਾ ਭੁਵਨਕਰ੍ਤਾ ਚ ਸੋ(ਅ)ਧ੍ਵਰੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ ॥ 3-224-2 (24704)
ਮਹਤਾਂ ਚੈਵ ਭੂਤਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਿਹ ਯਃ ਪਤਿਃ।
ਭਗਵਾਨ੍ਸ ਮਹਾਤੇਜਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚਰਤਿ ਪਾਵਕਃ ॥ 3-224-3 (24705)
ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹਪਤਿਰ੍ਨਾਮ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਪੂਜ੍ਯਤੇ।
ਆਜ੍ਯੰ ਵਹਤਿਯੋ ਹਵ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ ਪਾਵਕਃ ॥ 3-224-4 (24706)
ਅਪਾਂਗਰ੍ਭੋ ਮਹਾਭਾਗਃ ਸਤ੍ਵਭੁਗ੍ਯੋ ਮਹਾਦ੍ਭੁਤਃ।
ਭੂਪਤਿਰ੍ਭੂਤਕਰ੍ਤਾ ਚ ਮਹਤਃ ਪਤਿਰੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-224-5 (24707)
ਮਤਾ ਵਹਨ੍ਤੋ ਹਵ੍ਯਾਨਿ ਤਸ੍ਯਾਗ੍ਨੇਰਪ੍ਰਜਾ(ਅ)ਭਵਨ੍।
ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਸ੍ਤੁ ਨਿਯਤਃ ਕ੍ਰਤੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭਵਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-224-6 (24708)
[ਸ ਵਹ੍ਨਿਃ ਪ੍ਰਥਮੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦੇਵੈਰਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਪ੍ਰਭੁਃ]।
ਆਯਾਨ੍ਤੰ ਨਿਯਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਾਰ੍ਣਵੰ ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-224-7 (24709)
ਦੇਵਾਸ੍ਤੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਾਰ੍ਗਮਾਣਾ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤ੍ਵਗ੍ਨਿਰਥਰ੍ਵਾਣੰ ਤਤੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-224-8 (24710)
ਦੇਵਾਨਾਂ ਵਹ ਹਵ੍ਯੰ ਤ੍ਵਮਹੰ ਵੀਰ ਸੁਦੁਰ੍ਬਲਃ।
ਅਥ ਤ੍ਵੰ ਗਚ੍ਛ ਮਧ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਿਯਮੇਤਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ॥ 3-224-9 (24711)
ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯ ਚਾਗ੍ਨਿਰਥਰ੍ਵਾਣਮਨ੍ਯੰ ਦੇਸ਼ੰ ਤਤੋ(ਅ)ਗਮਤ੍।
ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਮਾਚਖ੍ਯੁਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਤਾਨਗ੍ਨਿਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਵੈ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਭਾਵੈਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਥ ਸ਼ਰੀਰਿਣਾਮ੍ ॥ 3-224-10 (24712)
ਅਥਰ੍ਵਾਣੰ ਤਥਾ ਚਾਪਿ ਹਵ੍ਯਵਾਹੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-224-11 (24713)
ਅਨੁਨੀਯਮਾਨੋ ਹਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੇਵਵਾਕ੍ਯਾਨ੍ਵਿਤੇਨ ਸਃ।
ਨੈਚ੍ਛਦ੍ਵੋਢੁਂ ਹਵਿ ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ਰੀਰੰ ਚਾਪਿ ਸੋ(ਅ)ਤ੍ਯਜਤ੍ ॥ 3-224-12 (24714)
ਸ ਤਚ੍ਛਰੀਰੰ ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਧਰਾਂ ਤਦਾ।
ਭੂਮਿੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਭ੍ਰਾਤੂਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗਤੀਵ ਹਿ ॥ 3-224-13 (24715)
ਆਸ੍ਯਾਤ੍ਸੁਗਨ੍ਧੰ ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਅਸ੍ਥਿਭ੍ਯੋ ਦੇਵਦਾਰੁ ਚ।
ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਣਃ ਸ੍ਫਾਟਿਕੰ ਤਸ੍ ਪਿਤ੍ਤਾਨ੍ਮਾਰਕਤੰ ਤਥਾ ॥ 3-224-14 (24716)
ਵਾਤਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਸੰ ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਭਿਰੇਤੈਰ੍ਬਹੁ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਤ੍ਵਚਸ੍ਤਸ੍ਯਾਭ੍ਰਪਟਲੰ ਸ੍ਨਾਯੁਜੰ ਚਾਪਿ ਵਿਦ੍ਰੁਮਮ੍ ॥ 3-224-15 (24717)
ਸ਼ਰੀਰਾਸ੍ਥਿਵਿਧਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਧਾਤਵੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਭਵੰਨ੍ਰੁʼਪ।
ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰੀਰੰ ਚ ਪਰਮੇ ਤਪਸਿ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-224-16 (24718)
ਭ੍ਰੁʼਗ੍ਵਙ੍ਗਿਰਾਦਿਭਿਰ੍ਭੂਯਸ੍ਤਪਸੋਤ੍ਥਾਪਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਜਜ੍ਵਾਲ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਤਪਸਾ(ਅ)(ਅ)ਪ੍ਯਾਧਿਤਃ ਸ਼ਿਖੀ ॥ 3-224-17 (24719)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ੀਨਭਯਾਚ੍ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮਹਾਰ੍ਣਵਮ੍।
ਤਸ੍ਮਿੰਨਸ਼਼੍ਟੇ ਜਗਦ੍ਭੀਤਮਥਰ੍ਵਾਣਮਥਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍।
ਅਰ੍ਚਯਾਮਾਸੁਰੇਵੈਨਮਥਰ੍ਵਾਣੰ ਸੁਰਾਦਯਃ ॥ 3-224-18 (24720)
ਅਥਰ੍ਵਾਣੰ ਸ਼੍ਰਿਤਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨਾਤ੍ਮਨ੍ਯਾਲੋਚ੍ਯ ਪਾਵਕਃ।
ਮਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮੁਨ੍ਮਮਜ੍ਜ ਮਹਾਰ੍ਣਵਾਤ੍ ॥ 3-224-19 (24721)
ਏਵਮਗ੍ਨਿਰ੍ਭਗਵਤਾ ਨਸ਼਼੍ਟਃ ਪੂਰ੍ਵਮਥਰ੍ਵਣਾ।
ਆਹੂਤਃ ਸਰ੍ਵੂਤਾਨਾਂ ਹਵ੍ਯੰ ਵਹਤਿ ਸਰ੍ਵਦਾ ॥ 3-224-20 (24722)
ਏਵੰ ਤ੍ਵਜਨਯਦ੍ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਨ੍ਵੇਦੋਕ੍ਤਾਨ੍ਵਿਬੁਧਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਵਿਚਰਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਭ੍ਰਮਮਾਣਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਰ ਵੈ ॥ 3-224-21 (24723)
ਸਿਨ੍ਧੁਵਰ੍ਜ੍ਯਾਃ ਪਞ੍ਚ ਨਦ੍ਯੋ ਦੇਵਿਕਾ(ਅ)ਥ ਸਰਸ੍ਵਤੀ।
ਗਙ੍ਗਾ ਚ ਸ਼ਤਕੁਮ੍ਭਾ ਚ ਸਰਯੂ ਗਣ੍ਡਸਾਹ੍ਵਯਾ ॥ 3-224-22 (24724)
ਚਰ੍ਮਣ੍ਵਤੀ ਮਹੀ ਚੈਵ ਮੇਧ੍ਯਾ ਮੇਧਾਸ੍ਰੁʼਤਿਸ੍ਤਦਾ।
ਇਰਾਵਤੀ ਵੇਤ੍ਰਵਤੀ ਨਦ੍ਯਤਿਸ੍ਰੋ(ਅ)ਥ ਕੌਸ਼ਿਕੀ ॥ 3-224-23 (24725)
ਤਮਸਾ ਨਰ੍ਮਦਾ ਚੈਵ ਨਦੀ ਗੋਦਾਵਰੀ ਤਥਾ।
ਵੇਣ੍ਣਾ ਪ੍ਰਵੇਣੀ ਭੀਮਾ ਚ ਮਰੁਦਾ ਚੈਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-224-24 (24726)
ਭਾਰਤੀ ਸੁਪ੍ਰਯੋਗਾ ਚ ਕਾਵੇਰੀ ਮਜ੍ਜੁਰਾ ਤਥਾ।
ਤੁਙ੍ਗਵੇਣਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵੇਣਾ ਕਪਿਲਾ ਸ਼ੋਣ ਏਵ ਚ ॥ 3-224-25 (24727)
ਏਤਾ ਨਦ੍ਯਸ੍ਤੁ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਨਾਂ ਮਾਤਰੋ ਯਾਃ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ ॥ 3-224-26 (24728)
ਅਦ੍ਭੁਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਤਸ੍ਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਿਡੂਰਥਃ।
ਯਾਵਨ੍ਤਃ ਪਾਵਕਾਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਃ ਸੋਮਾਸ੍ਤਾਵਨ੍ਤ ਏਵ ਤੁ ॥ 3-224-27 (24729)
ਅਤ੍ਰੇਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਵਯੇ ਜਾਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਮਾਨਸਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਅਗ੍ਨਿਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮਸ੍ਤਾਨੇਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯਧਾਰਯਤ੍ ॥ 3-224-28 (24730)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਕਾਯਾੰਨਿਰ੍ਹਰਨ੍ਤਿ ਹੁਤਾਸ਼ਨਾਃ।
ਏਵਮੇਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨਯੋ ਯਥਾ ॥ 3-224-29 (24731)
ਅਪ੍ਰਮੇਯਾ ਯਥੋਤ੍ਪੰਨਾਃ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਤਸ੍ਤਿਮਿਰਾਪਹਾਃ।
ਅਦ੍ਭੁਤਸ੍ਤ ਤੁ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਯਥਾ ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍ ॥ 3-224-30 (24732)
ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਕੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ।
ਏਕ ਏਵੈਸ਼਼ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਜ੍ਞੇਯਃ ਪ੍ਰਥਮੋ(ਅ)ਙ੍ਗਿਰਾਃ ॥ 3-224-31 (24733)
ਬਹੁਧਾ ਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਃ ਕਾਯਾਜ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼੍ਟੋਮਃ ਕ੍ਰਤੁਰ੍ਵਥਾ।
ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਵੰਸ਼ਃ ਸੁਮਹਾਨਗ੍ਨੀਨਾਂ ਕੀਰ੍ਤਿਤੋ ਮਯਾ।
ਪਾਵਕੋ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਹਵ੍ਯੰ ਵਹਤਿ ਦੇਹਿਨਾਮ੍ ॥ 3-224-32 (24734)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਨ੍ਮਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਵਿੰਸਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 224 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-224-8 ਅਥਰ੍ਵਾਣਮਙ੍ਗਿਰਸੰ ਤੀਵ੍ਰਤਪਸੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ॥ 3-224-9 ਗਚ੍ਛ ਮਾ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ. ਮਧ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਿਙ੍ਗਾਕ੍ਸ਼਼ਮਗ੍ਨਿਮ੍। ਭਾਵਪ੍ਰਧਾਨੋ ਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਃ. ਤਥਾਚ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪਾਮ੍ਯਹਮਗ੍ਨਿਤ੍ਵੰ ਤ੍ਵਮਗ੍ਨਿਃ ਪ੍ਰਥਮੋ ਭਵੇਤ੍ਯੁਪਕ੍ਰਮਸ੍ਯੋਪਸੰਹਾਰੇਣ ਸਹੈਕਵਾਕ੍ਯਤਾ ਭਵਤਿ ॥ 3-224-10 ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯ ਆਦਿਸ਼੍ਯ ॥ 3-224-11 ਤਥਾਚਾਪਿ ਤਥੈਵ ਮਤ੍ਸ੍ਯੈਰਾਖ੍ਯਾਤੋਪਿ। ਵਚਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਧ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ੋ ਭਵੇਤਿ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਮੇਵ ॥ 3-224-13 ਧਾਤੂਨ੍ ਮਨਃਸ਼ਿਲਾਦੀਨ੍ ॥ 3-224-15 ਯਕ੍ਰੁʼਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਸੰ = ਤ੍ਰਿਭਿਰੇਵ ਬਭੁਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਨਖਾਸ੍ਤਸ੍ਯਾਭ੍ਰਪਟਲੰ ਸ਼ਿਰਾਜਾਲਾਨਿ ਵਿਦ੍ਰੁਮਮ੍। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-224-16 ਰੀਰਦ੍ਵਿਵਿਧਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ=ਏਵੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰੀਰੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਨ੍ਯੇ ਸ੍ਵਰ੍ਣਪਾਰਦਾਦਯਃ ॥ 3-224-17 ਤਪਸਾ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੇਨ। ਉਤ੍ਧਾਪਿਤਃ ਸਮਾਧੇਸ਼੍ਚ੍ਯਾਵਿਤਃ ॥ 3-224-19 ਅਥਰ੍ਵਾ ਤ੍ਵਸ੍ਰੁʼਜਲ੍ਲੋਕਾਨਾਤ੍ਮਨਾ ਲੋਕ੍ਯਪਾਵਕਮ੍। =ਅਨ੍ਮਮਾਥ ਮਹਾਰ੍ਣਵਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-224-21 ਏਵੰਤ੍ਵਿਤਿ। ਅਗ੍ਨੇਰਙ੍ਗਿਰਾਸ੍ਤਤੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸ੍ਤਃ ਸ਼ੰਯ੍ਵਾਦਿਕ੍ਰਮੇਣ ਵੇਦੋਕ੍ਤਾਨ੍ ਵਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਨ੍ ਨਾਨਾਸ੍ਥਾਨਾਨਿ ਅਜਨਯਤ੍ ॥ 3-224-27 ਯਾਵਨ੍ਤਃ ਪਾਵਕਾ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਤਾਵਨ੍ਤਃ ਸੋਮਾਃ ਸੋਮਯਾਗਾਃ ॥ 3-224-32 ਯੋਰ੍ਚਿਤੋ ਵਿਵਿਧੈਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 225
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.225. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 225
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਦਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਕੁਮਾਰੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਦੇਵਸੇਨਾਨਾਂ ਨਾਯਕਸੰਪਾਦਨਾਯ ਚਿਨ੍ਤਯਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਮਾਨਸਸ਼ੈਲੇ ਕਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਨ੍ਯਾਯਾ ਅਵਲੋਕਨਮ੍ ਤਸ੍ਯਾਃ ਕੁਲਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਦਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਸ਼੍ਚ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-225-0 (24735)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-225-0x (2531)
ਅਗ੍ਨੀਨਾਂ ਵਿਵਿਧਾ ਵੰਸ਼ਾਃ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਸ੍ਤੇ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ।
ਸ਼ੁਣੁ ਜਨ੍ਮ ਤੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯਸ੍ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-225-1 (24736)
ਅਦ੍ਭੁਤਸ੍ਯਾਦ੍ਭੁਤੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਮਿਤੌਜਸਮ੍।
ਜਾਤੰ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਭਾਰ੍ਯਾਭਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੰ ਕੀਰ੍ਤਿਵਰ੍ਧਨਮ੍ ॥ 3-225-2 (24737)
ਦੇਵਾਸੁਰਾਃ ਪੁਰਾ ਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਜਯਨ੍ਸਦਾ ਦੇਵਾਨ੍ਦਾਨਵਾ ਘੋਰਰੂਪਿਣਃ ॥ 3-225-3 (24738)
ਵਧ੍ਯਮਾਨੰ ਬਲੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬਹੁਸ਼ਸ੍ਤੈਃ ਪੁਰੰਦਰਃ।
ਸ ਸੈਨ੍ਯਨਾਯਕਾਰ੍ਥਾਯ ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਵਾਸਵਃ ॥ 3-225-4 (24739)
ਦੇਵਸੇਨਾਂ ਦਾਨਵੈਰ੍ਹਿ ਭਗ੍ਨਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਾਬਲਃ।
ਪਾਲਯੇਦ੍ਵੀਰ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸ ਜ੍ਞੇਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਮਯਾ ॥ 3-225-5 (24740)
ਸ ਸ਼ੈਲੰ ਮਾਨਸੰ ਗਤ੍ਵਾ ਧ੍ਯਾਯੰਨਰ੍ਥਮਿਮੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰੰ ਘੋਰਮਥ ਮੁਕ੍ਤੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਤਦਾ ॥ 3-225-6 (24741)
ਅਭਿਧਾਵਤੁ ਮਾਂ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁ ਚੈਵ ਹ।
ਪਤਿੰ ਚ ਮੇ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ਤੁ ਸ੍ਵਯੰ ਵਾ ਪਤਿਰਸ੍ਤੁ ਮੇ ॥ 3-225-7 (24742)
ਪੁਰੰਦਰਸ੍ਤੁ ਤਾਮਾਹ ਮਾ ਭੈਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਭਯੰ ਤਵ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਕੇਸ਼ਿਨੰ ਸ੍ਥਿਤਮਗ੍ਰਤਃ ॥ 3-225-8 (24743)
ਕਿਰੀਟਿਨੰ ਗਦਾਪਾਣਿੰ ਧਾਤੁਮਨ੍ਤਮਿਵਾਚਲਮ੍।
ਹਸ੍ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਕਨ੍ਯਾਂ ਤਾਮਥੈਨੰ ਵਾਸਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-225-9 (24744)
ਅਨਾਰ੍ਯਕਰ੍ਮਨ੍ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਿਮਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ।
ਵਜ੍ਰਿਣੰ ਮਾਂਵਿਜਾਨੀਹਿ ਵਿਰਮਾਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਬਾਧਨਾਤ੍ ॥ 3-225-10 (24745)
ਕੇਸ਼੍ਯੁਵਾਚ। 3-225-11x (2532)
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਸ੍ਵ ਤ੍ਵਮੇਵੈਨਾਂ ਸ਼ਕ੍ਰੈਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਾ ਮਯਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਤੇਜੀਵਤੋ ਗਨਤੁਂ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨ ॥ 3-225-11 (24746)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਗਦਾਂ ਕੇਸ਼ੀ ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਨ੍ਦ੍ਰਵਧਾਯ ਵੈ।
ਤਾਮਾਪਤਨ੍ਤੀਂ ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਮਧ੍ਯੇ ਵਜ੍ਰੇਣ ਵਾਸਵਃ ॥ 3-225-12 (24747)
ਅਥਾਸ੍ਯ ਸ਼ੈਲਸ਼ਿਖਰੰ ਕੇਸ਼ੀ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਵ੍ਯਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍।
`ਮਹਾਮੇਘਪ੍ਰਤੀਕਾਸ਼ੰ ਚਲਤ੍ਪਾਵਕਸੰਕੁਲਮ੍ ॥ 3-225-13 (24748)
ਤਦਾਪਨ੍ਤਤੰ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸ਼ੈਲਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ।
ਬਿਭੇਦ ਰਾਜਨ੍ਵਜ੍ਰੇਣ ਭੁਵਿ ਤੰਨਿਪਪਾਤ ਹ ॥ 3-225-14 (24749)
ਪਤਤਾ ਤੁ ਤਦਾ ਕੇਸ਼ੀ ਤੇਨ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇਣ ਤਾਡਿਤਃ।
ਹਿਤ੍ਵਾ ਕਨ੍ਯਾਂ ਮਹਾਭਾਗਾਂ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-225-15 (24750)
ਅਪਯਾਤੇ(ਅ)ਸੁਰੇ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਵਾਸਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਕਾਸਿ ਕਸ੍ਯਸਿ ਕਿੰਚੇਹ ਕੁਰੁਸ਼਼ੇ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ੁਭਾਨਨੇ ॥ 3-225-16 (24751)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਵਿੰਸਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 225 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-225-2 ਅਦ੍ਭੁਤਸ੍ਯਾਗ੍ਨੇਃ। ਅਦ੍ਭੁਤੰ ਅਭਿਵਨਮ੍ ॥ 3-225-6 ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਦੇਵਸੇਨਾਭਿਮਾਨਿਦੇਵਤਯਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 226
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.226. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 226
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਨ੍ਯਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿਸ੍ਵਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਪੁਤ੍ਰੀਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਕਾਮਨਾਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਕਨ੍ਯਾਯਾ ਉਚਿਤਪਤਿੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਕਨ੍ਯਾਭਰ੍ਤੁਰਨਤਿਚਿਰਭਾਵਿਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਸ੍ਯੈਵ ਤਤ੍ਸੇਨਾਪਤੀਭਵਨਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਮਸ੍ਵੇ ਤਤ੍ਪਤ੍ਨੀਨਾਮਵਲੋਕਨੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤਮਨਸਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਨਾ ਤਾਸਾਮਲਾਭੇਨ ਨਿਰ੍ਵੇਦਾਦ੍ਵਨੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਚਿਰੇਣਾਗ੍ਨਿਕਾਮਯਾ ਸ੍ਵਾਹਯਾ(ਅ)ਤ੍ਰਾਵਸਰੇ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਨੀਸਮਾਨਰੂਪਸ੍ਵੀਕਾਰੇਣਾਗ੍ਨਿਵਸ਼ੀਕਰਣਨਿਰ੍ਧਾਰਣਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-226-0 (24752)
ਕਨ੍ਯੋਵਾਚ। 3-226-0x (2533)
ਅਹੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ ਕਨ੍ਯਾ ਦੇਵਸੇਨੇਤਿ ਵੁਸ਼੍ਰੁਤਾ।
ਭਗਿਨੀ ਮੇ ਦੈਤ੍ਯਸੇਨਾ ਸਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਕੋਸ਼ਿਨਾ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-226-1 (24753)
ਸਹੈਵਾਵਾਂ ਭਗਿਨ੍ਯੌ ਤੁ ਸਖੀਭਿਃ ਸਹ ਮਾਨਸਮ੍।
ਆਗਚ੍ਛਾਵੋ ਵਿਹਾਰਾਰ੍ਥਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮ੍ ॥ 3-226-2 (24754)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਚਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ ਹਰ੍ਤੁਂ ਕੇਸ਼ੀ ਮਹਾਸੁਰਃ।
ਇਚ੍ਛਤ੍ਯੇਨੰ ਦੈਤ੍ਯਸੇਨਾ ਨ ਚਾਹੰ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨ ॥ 3-226-3 (24755)
ਸਾ ਹ੍ਰੁʼਤਾ(ਅ)ਨੇਨ ਭਗਵਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤਾ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਦ੍ਬਲੇਨ ਤੁ।
ਤ੍ਵਯਾ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਪਤਿਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਦੁਰ੍ਜਯਮ੍ ॥ 3-226-4 (24756)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-226-5x (2534)
ਮਮ ਮਾਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਸੇਯੀ ਤ੍ਵੰ ਮਾਤਾ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਾਯਣੀ ਮਮ।
ਆਖ੍ਯਾਤੁਂ ਤ੍ਵਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸ੍ਵਯਮਾਤ੍ਮਬਲੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-226-5 (24757)
ਕਨ੍ਯੋਵਾਚ। 3-226-6x (2535)
ਅਬਲਾ(ਅ)ਹੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਤਿਸ੍ਤੁ ਬਲਵਾਨ੍ਮਮ।
ਵਰਦਾਨਾਤ੍ਪਿਤੁਰ੍ਭਾਵੀ ਸੁਰਾਸੁਰਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-226-6 (24758)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-226-7x (2536)
ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤੁ ਬਲੰਦੇਵਿ ਪਤ੍ਯੁਸ੍ਤਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤਵ ਵਾਕ੍ਯਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-226-7 (24759)
ਕਨ੍ਯੋਵਾਚ। 3-226-8x (2537)
ਦੇਵਦਾਨਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਕਿੰਨਰੋਰਗਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਜੇਤਾ ਯੋ ਦੁਸ਼਼੍ਟਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-226-8 (24760)
ਯਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸ ਹਿ ਮੇ ਭਵਿਤਾ ਭਰ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਃ ਕੀਰ੍ਤਿਵਰ੍ਧਨਃ ॥ 3-226-9 (24761)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-226-10x (2538)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਯਾ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੁਃਖਿਤੋ(ਅ)ਚਿਨ੍ਤਯਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਅਸ੍ਯਾ ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਪਤਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੰਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਤੇ ॥ 3-226-10 (24762)
ਅਥਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸ ਉਦਯੇ ਭਾਸ੍ਕਰੰ ਭਾਸ੍ਕਰਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਸੋਮੰ ਚੈਵ ਮਹਾਭਾਗੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤੰ ਦਿਵਾਕਰਮ੍ ॥ 3-226-11 (24763)
ਅਮਾਵਾਸ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਯਾਂ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਰੌਦ੍ਰ ਏਵ ਤੁ।
ਦੇਵਾਸੁਰੰ ਚ ਸੰਗ੍ਰਾਮੰ ਸੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦੁਦਯੇ ਗਿਰੌ ॥ 3-226-12 (24764)
ਲੋਹਿਤੈਸ਼੍ਚ ਘਨੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਂ ਪੂਰ੍ਵਾਂ ਸੰਧ੍ਯਾਂ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਲ੍ਲੋਹਿਤੋਦੰ ਚ ਮਘਵਾਨ੍ਵਰੁਣਾਲਯਮ੍ ॥ 3-226-13 (24765)
ਭ੍ਰੁʼਗੁਭਿਸ਼੍ਚਾਙ੍ਗਿਰੋਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਹੁਤੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧੈਃ।
ਹਵ੍ਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਵਹ੍ਨਿੰ ਚ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤੰ ਦਿਵਾਕਰਮ੍ ॥ 3-226-14 (24766)
ਪਰ੍ਵ ਚੈਵ ਚਤੁਰ੍ਵਿੰਸ਼ੰ ਤਦਾ ਸੂਰ੍ਯਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਤਥਾ ਸੂਰ੍ਯੰ ਵਹ੍ਨਿਗਤੰ ਸੋਮੰ ਸੂਰ੍ਯਗਤੰ ਚ ਤਮ੍ ॥ 3-226-15 (24767)
ਸਮਾਲੋਕ੍ਯੈਕਤਾਮੇਵ ਸ਼ਸ਼ਿਨੋ ਭਾਸ੍ਕਰਸ੍ਯ ਚ।
ਸਮਵਾਯੰ ਤੁ ਤੰ ਰੌਦ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-226-16 (24768)
ਸੂਰ੍ਯਾਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸੋਰ੍ਘੋਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪਰਿਵੇਸ਼਼ਣਮ੍।
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਹਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਤੁ ਸ਼ੰਸਤਿ ॥ 3-226-17 (24769)
ਸਰਿਤ੍ਸਿਨ੍ਧੁਰਪੀਯੰ ਤੁ ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ੍ਰੁʼਗ੍ਵਾਹਿਨੀ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁʼਗਾਲਿਨਯਗ੍ਨਿਵਕ੍ਰਾ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯੰ ਵਿਰਾਵਿਣੀ ॥ 3-226-18 (24770)
ਏਸ਼਼ ਰੌਦ੍ਰਸ਼੍ਚਸੰਘਾਤੋ ਮਹਾਨ੍ਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸਾ।
ਸੋਮਸ੍ਯ ਵਹ੍ਨਿਸੂਰ੍ਯਾਭ੍ਯਾਮਦ੍ਭੁਤੋ(ਅ)ਯੰ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 3-226-19 (24771)
ਜਨਯੇਦ੍ਯੰ ਸੁਤੰ ਸੋਮਃ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾ ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਪਤਿਰ੍ਭਵੇਤ੍।
ਅਥਾਨੇਕੈਰ੍ਗੁਣੈਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨਿਰਗ੍ਨਿਃ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਦੇਵਤਾਃ ॥ 3-226-20 (24772)
ਏਸ਼਼ ਚੇਞ੍ਜਨਯੇਦ੍ਗਰ੍ਭੰ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾ ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਪਤਿਰ੍ਭਵੇਤ੍।
ਏਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਭਗਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਤਦਾ ਗਤਃ ॥ 3-226-21 (24773)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਦੇਵਸੇਨਾਂ ਤਾਂ ਵਵਨ੍ਦੇ ਸ ਪਿਤਾਮਹਮ੍।
ਉਵਾਚ ਚਾਸ੍ਯਾ ਦੇਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਾਧੁ ਸ਼ੂਰੰ ਪਤਿੰ ਦਿਸ਼ਾ ॥ 3-226-22 (24774)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੋਵਾਚ। 3-226-23x (2539)
ਯਥੈਤਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤੰਕਾਰ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਦਾਨਵਸੂਦਨ।
ਤਥਾ ਸ ਭਵਿਤਾ ਗਰ੍ਭੋ ਬਲਵਾਨੁਰੁਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-226-23 (24775)
ਸ ਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੇਨਾਨੀਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋ।
ਅਸ੍ਯਾ ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਪਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਸ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-226-24 (24776)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਮਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਸੌ ਮਹ ਕਨ੍ਯਯਾ।
ਤਤ੍ਰਾਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਯਤ੍ਰ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-226-25 (24777)
ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਪ੍ਰਮੁਖਾ ਮੁਖ੍ਯਾ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸੁਮਹਾਪ੍ਰਭਾਃ।
ਭਾਗਾਰ੍ਥੰ ਤਪਸੋਪਾਤ੍ਤੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸੋਮੰ ਤਥਾ(ਅ)ਧ੍ਵਰੇ ॥ 3-226-26 (24778)
ਪਿਪਾਸਵੋ ਯਯੁਰ੍ਦੇਵਾਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਇਸ਼਼੍ਟਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਯਤਾਨ੍ਯਾਯੰ ਸੁਸਮਿਦ੍ਧੇ ਹੁਤਾਸ਼ਨੇ ॥ 3-226-27 (24779)
ਜੁਹੁਵੁਸ੍ਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਹਵ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਦਿਵੌਕਸਾਮ੍।
ਸਮਾਹੂਤੋ ਹੁਤਵਹਃਸੋ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤਃ ਸੂਰ੍ਯਮਣ੍ਡਲਾਤ੍ ॥ 3-226-28 (24780)
ਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯਯੌ ਵਹ੍ਨਿਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਤੋ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਆਗਮ੍ਯਾਹਵਨੀਯੰ ਵੈ ਤੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਤੋ ਹੁਤਮ੍ ॥ 3-226-29 (24781)
ਸਤਤ੍ਰ ਵਿਵਿਧੰ ਹਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਹੁਤਾਸ਼ਨਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭ੍ਯੋ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਾਯਚ੍ਛਤ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍ ॥ 3-226-30 (24782)
ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਮੰਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸ ਪਤ੍ਨੀਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਸ੍ਵੇਸ਼਼੍ਵਾਸਤੇਸ਼਼ੂਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਨਾਯਨ੍ਤੀਸ਼੍ਚ ਯਥਾਸੁਸ੍ਵਮ੍ ॥ 3-226-31 (24783)
ਰੁਕ੍ਮਵੇਦਿਨਿਭਾਸ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਚਨ੍ਦ੍ਰਲੇਖਾ ਇਵਾਮਲਾਃ।
ਹੁਤਾਸ਼ਨਾਰ੍ਚਿਃਪ੍ਰਤਿਮਾਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਰਾ ਇਵਾਦ੍ਭੁਤਾਃ ॥ 3-226-32 (24784)
ਸ ਤਤ੍ਰਤੇਨ ਮਨਸਾ ਬਭੂਵ ਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਪਤ੍ਨੀਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਵਹ੍ਨਿਃ ਕਾਮਵਸ਼ੰ ਯਯੌ ॥ 3-226-33 (24785)
ਭੂਯਃ ਸੰਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਨ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤੋ ਹ੍ਯਹਮ੍।
ਸਾਧ੍ਵ੍ਯਃ ਪਤ੍ਨ੍ਯੋ ਦ੍ਵਿਜੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਮਕਾਮਾ ਕਾਮਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-226-34 (24786)
ਨੈਤਾਃ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਮਯਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਸ੍ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨਿਮਿਤ੍ਤਤਃ।
ਗਾਰ੍ਹਪਤ੍ਯੰ ਸਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼ਃ ॥ 3-226-35 (24787)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-226-36x (2540)
ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੰਨਿਵ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਃ ਸ਼ਿਖਾਭਿਃ ਕਾਞ੍ਚਨਪ੍ਰਭਾਃ।
ਪਸ਼੍ਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਮੁਮੁਦੇ ਗਾਰ੍ਹਪਤ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 3-226-36 (24788)
ਨਿਰੁਧ੍ਯ ਤਤ੍ਰਸੁਚਿਰਮੇਵੰ ਵਹ੍ਨਿਰ੍ਵਨੰ ਗਤਃ।
ਮਨਸ੍ਤਾਸੁ ਵਿਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਕਾਮਯਾਨੋ ਵਰਾਙ੍ਗਨਾਃ ॥ 3-226-37 (24789)
ਕਾਮਸੰਤਪ੍ਤਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਦੇਹਤ੍ਯਾਗੇ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ।
ਅਲਾਭੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਮਗ੍ਨਿਰ੍ਵਨਮੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 3-226-38 (24790)
ਸ੍ਵਾਹਾ ਤੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਦੁਹਿਤਾ ਪ੍ਰਥਮਾ(ਅ)ਕਾਮਯਤ੍ਤਦਾ।
ਸਾ ਤਸ੍ਯ ਚ੍ਛਿਦ੍ਰਮਨ੍ਵੈਚ੍ਛਚ੍ਚਿਰਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਭਾਮਿਨੀ। 3-226-39 (24791)
ਸਾ ਤੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਤ੍ਤੁ ਵਰ੍ਹਿੰ ਵਨਮੁਪਾਗਤਮ੍।
ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ਕਾਮਸੰਤਪ੍ਤੰ ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 3-226-40 (24792)
ਅਹੰ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਨੀਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰੂਪਾਣਿ ਪਾਵਕਮ੍।
ਕਾਮਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਾਮਾਰ੍ਤੰ ਤਾਸਾਂ ਰੂਪੇਣ ਮੋਹਿਤਮ੍।
ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਪ੍ਰੀਤਿਰਸ੍ ਕਾਮਾਵਾਪ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਮੇ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-226-41 (24793)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਙ੍ਘਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 226 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-226-12 ਅਪ੍ਯਮਾਵਸ੍ਯਮਾਵਾਸੀ ਚਾਮਾਮਾਸ੍ਯਪ੍ਯਮਾਮਸਾਤਿ ਸ਼ਬ੍ਦਾਰ੍ਣਵਃ ॥ 3-226-20 ਅਗ੍ਨਿਸ੍ਚ ਤੈਰ੍ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵੈਰਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਦੇਵਤੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 227
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.227. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 227
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਵਾਹਯਾ(ਅ)ਰੁਨ੍ਧਤੀਵਰ੍ਜੰ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਨੀਸਾਰੂਪ੍ਯੇਣਾਗ੍ਨਿਨਾ ਸਹ ਰਮਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤੋ ਗਾਰੁਡਰੂਪਸ੍ਵੀਕਾਰੇਣਾਗ੍ਨਿਰੇਤਸਾਂ ਸ਼੍ਵੇਤਪਰ੍ਵਤਸ੍ਥਕਾਞ੍ਚਨਕੁਣ੍ਡੇ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸ੍ਵਕੰਨਾਤ੍ਤਦ੍ਰੇਤਸਃ ਸ਼਼ਣ੍ਮੁਖਸ੍ਯ ਸੰਭਵਃ ॥ ਤਤਸ੍ਤੇਨ ਬਾਣੈਃ ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਗਿਰਿਵਿਦਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼੍ਵੇਤਗਿਰਿਸ਼ਿਖਰਵਿਭੇਦਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-227-0 (24794)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-227-0x (2541)
ਸ਼ਿਵਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਤ੍ਵਙ੍ਗਿਰਸਃ ਸ਼ੀਲਰੂਪਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਾ।
ਤਸ੍ਯਾਃ ਸਾ ਪ੍ਰਥਮੰ ਰੂਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਦੇਵੀ ਜਨਾਧਿਪ ॥ 3-227-1 (24795)
ਜਗਾਮ ਪਾਵਕਾਭ੍ਯਾਸ਼ੰ ਤੰ ਚੋਵਾਚ ਵਰਾਙ੍ਗਨਾ।
ਮਾਮਗ੍ਨੇ ਕਾਮਸੰਤਪ੍ਤਾਂ ਤ੍ਵੰ ਕਾਮਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-227-2 (24796)
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਨ ਚੇਦੇਵੰ ਮ੍ਰੁʼਤਾਂ ਮਾਮੁਪਧਾਰਯ।
`ਤਵਾਪ੍ਯਧਰ੍ਮਃ ਸੁਮਹਾਨ੍ਭਵਿਤਾ ਵੈ ਹੁਤਾਸ਼ਨ' ॥ 3-227-3 (24797)
ਅਹਮਙ੍ਗਿਰਸੋ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸ਼ਿਵਾ ਨਾਮ ਹੁਤਾਸ਼ਨ।
ਸਖੀਭਿਃ ਸਹਿਤਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 3-227-4 (24798)
ਅਗ੍ਨਿਰੁਵਾਚ। 3-227-5x (2542)
ਕਥੰ ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਵਿਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਕਾਮਾਰ੍ਤਮਿਤਰਾਃ ਕਥਮ੍।
ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪ੍ਰਿਯਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-227-5 (24799)
ਸ਼ਿਵੋਵਾਚ। 3-227-6x (2543)
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਿਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਬਿਭੀਮਸ੍ਤੁ ਵਯੰ ਤਵ।
ਤ੍ਵਚ੍ਚਿਤ੍ਤਮਿਙ੍ਗਿਤੈਰ੍ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤਵਾਨ੍ਤਿਕਮ੍ ॥ 3-227-6 (24800)
ਮੈਥੁਨਾਯੇਹ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਕਾਮਾਚ੍ਚੈਵ ਦ੍ਰੁਤੰ ਚ ਮਾਮ੍।
`ਉਪਯਨ੍ਤੁਂ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਤ੍ਵਮਰ੍ਹਸਿ'।
[ਜਾਮਯੋ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹੁਤਾਸ਼ਨ] ॥ 3-227-7 (24801)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-227-8x (2544)
ਤਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰੁਪਯੇਮੇ ਤਾਂ ਸ਼ਿਵਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਮੁਦਾਯੁਤਃ।
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਦੇਵੀ ਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾ ਸ਼ੁਕ੍ਰੰ ਜਗ੍ਰਾਹ ਪਾਣਿਨਾ ॥ 3-227-8 (24802)
ਸਾ(ਅ)ਚਨ੍ਤਯਨ੍ਮਮੇਦੰ ਯੇ ਰੂਪੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਾਨਨੇ।
ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਨਾਮਨ੍ਰੁʼਤੰ ਦੋਸ਼਼ੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਵਕੇ ॥ 3-227-9 (24803)
ਤਸ੍ਮਾਦੇਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਆ ਗਰੁਡੀ ਸੰਭਵਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਵਨਾੰਨਿਰ੍ਗਮਨੰ ਚੈਵ ਸੁਖੰ ਮਮ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-227-10 (24804)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-227-11x (2545)
ਸੁਪਰ੍ਣੀ ਸਾ ਤਦਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਜਗਾਮ ਮਹਾਵਨਾਤ੍।
ਉਪਸ਼੍ਯਤ੍ਪਰ੍ਵਤੰ ਸ਼੍ਵੇਤੰ ਸ਼ਰਸ੍ਤਮ੍ਬੈਃ ਸੁਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-227-11 (24805)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੀਵਿਸ਼਼ੈਃ ਸਪ੍ਤਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਗੁਪ੍ਤੰ ਭੋਗਿਭਿਰਦ੍ਭੁਤੈਃ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਿਸ਼੍ਚ ਪਿਸ਼ਾਚੈਸ਼੍ਚ ਰੌਦ੍ਰੈਰ੍ਭੂਤਗਣੈਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-227-12 (24806)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਭਿਸ਼੍ਚ ਸੰਪੂਰ੍ਣਮਨੇਕੈਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਜੈਃ।
`ਨਦੀਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੋਪੇਤੰ ਨਾਨਾਤਰੁਲਤਾਚਿਤਮ੍' ॥ 3-227-13 (24807)
ਸਾ ਤਤ੍ਰ ਸਹਸਾ ਗਤ੍ਵਾ ਸ਼ੈਲਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੰ ਸੁਦੁਰ੍ਗਮਮ੍।
ਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਕਾਞ੍ਚਨੇ ਕੁਣ੍ਡੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰੰ ਸਾ ਤ੍ਵਰਿਤਾ ਸ਼ੁਭਾ ॥ 3-227-14 (24808)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਮਪਿ ਸਾ ਦੇਵੀ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਪਤ੍ਨੀਸਰੂਪਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰਮਯਾਮਾਸ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 3-227-15 (24809)
ਦਿਵ੍ਯਰੂਪਮਰੁਨ੍ਧਤ੍ਯਾਃ ਕਰ੍ਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕਿਤੰ ਤਯਾ।
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਪਃਪ੍ਰਭਾਵੇਣ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇਨ ਚ ॥ 3-227-16 (24810)
ਸ਼਼ਟ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਸ੍ਤਤ੍ਤੁ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਮਗ੍ਨੇ ਰੇਤਃ ਕੁਰੁਤ੍ਤਮ।
ਤਸ੍ਮਨ੍ਕੁਣ੍ਡੇ ਪ੍ਰਤਿਪਦਿ ਕਾਮਿਨ੍ਯਾ ਸ੍ਵਾਹਯਾ ਤਦਾ ॥ 3-227-17 (24811)
ਤਤ੍ਸ੍ਕੰਨੰ ਤੇਜਸਾ ਤਤ੍ਰਸੰਵ੍ਰੁʼਤੰਜਨਯਤ੍ਸੁਤਮ੍।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਪੂਜਿਤੰ ਸ੍ਕੰਨਮਨਯਨ੍ਸ੍ਕਨ੍ਦਤਾਂ ਤਤਃ ॥ 3-227-18 (24812)
ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼ਿਰਾ ਦ੍ਵਿਗੁਣਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੋ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਿਭੂਜਕ੍ਰਮਃ।
ਏਕਗ੍ਰੀਵਸ੍ਤ੍ਵੇਕਕਾਯਃ ਕੁਮਾਰਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-227-19 (24813)
ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਯਾਮਭਿਵ੍ਯਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਾਯਾਂ ਸ਼ਿਸ਼ੁਰ੍ਬਭੌ।
ਅਙ੍ਗਪ੍ਰਤ੍ਯਙ੍ਗਸੰਭੂਤਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਥ੍ਯਾਮਭਵਦ੍ਗੁਹਃ ॥ 3-227-20 (24814)
ਲੋਹਿਤਾਭ੍ਰੇਣ ਮਹਤਾ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸਹ ਵਿਦ੍ਯੁਤਾ।
ਲੋਹਿਤਾਭ੍ਰੇ ਸੁਮਹਤਿ ਭਾਤਿ ਸੂਰ੍ਯ ਇਵੋਦਿਤਃ ॥ 3-227-21 (24815)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ ਤੁ ਧਨੁਸ੍ਤੇਨ ਵਿਪੁਲੰ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਨ੍ਯਸ੍ਤੰ ਯਤ੍ਰਿਪੁਰਘ੍ਨੇਨ ਸੁਰਾਰਿਵਿਨਿਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3-227-22 (24816)
ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਧਨੁਃਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਨਨਾਦ ਬਲਵਾਂਸ੍ਤਦਾ।
ਸੰਮੋਹਯੰਨਿਮਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਗੁਹਸ੍ਤ੍ਰੀਨ੍ਸਚਰਾਚਰਾਨ੍ ॥ 3-227-23 (24817)
ਤਸ੍ ਤੰ ਨਿਨਦੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਮੇਘੌਘਨਿਃਸ੍ਵਨਮ੍।
ਉਤ੍ਪੇਤਤੁਰ੍ਮਹਾਨਾਗੌ ਚਿਤ੍ਰਸ਼੍ਚੈਰਾਵਤਸ਼੍ਚ ਹ ॥ 3-227-24 (24818)
ਤਾਵਾਪਤਨ੍ਤੌ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ ਬਾਲੋ(ਅ)ਰ੍ਕਸਮਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਪਾਣਿਭ੍ਯਾਂ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਚਾਨ੍ਯੇਨ ਪਾਣਿਨਾ ॥ 3-227-25 (24819)
ਅਪਰੇਣਾਗ੍ਨਿਦਾਯਾਦਸ੍ਤਾਮ੍ਰਚੂਡੰ ਭੁਜੇਨ ਸਃ।
ਮਹਾਕਾਯਮੁਪਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕੁਕ੍ਕੁਟੰ ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਮ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਵ੍ਯਨਦਦ੍ਭੀਮੰ ਚਿਕ੍ਰੀਡ ਚ ਮਹਾਭੁਜਃ ॥ 3-227-26 (24820)
ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਭੁਜਾਭ੍ਯਾਂ ਬਲਵਾਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਸ਼ਙ੍ਖਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪ੍ਰਾਧ੍ਮਾਪਯਤ੍ ਭੂਤਾਨਾਂ ਤ੍ਰਾਸਨੰ ਬਲਿਨਾਮਪਿ।
ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਭੁਜਾਭ੍ਯਾਮਾਕਾਸ਼ੰ ਬਹੁਸ਼ੋ ਨਿਜਘਾਨ ॥ 3-227-28aਕ੍ਰੀਡਨ੍ਭਾਤਿ ਮਹਾਸੇਨਸ੍ਤ੍ਰੀਂਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਵਦਨੈਃ ਪਿਵਨ੍।
ਪਰ੍ਵਤਾਗ੍ਰੇ(ਅ)ਪ੍ਰਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਰਸ਼੍ਮਿਮਾਨੁਦਯੇ ਯਥਾ ॥ 3-227-27 (24821)
ਸ ਤਸ੍ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯਾਗ੍ਰੇ ਨਿਸ਼਼ਣ੍ਣੋ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਵ੍ਯਲੋਕਯਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਮੁਖੈਰ੍ਨਾਨਾਵਿਧੈਰ੍ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-227-29 (24822)
ਸ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਭਾਵਾਂਸ਼੍ਚਕਾਰ ਨਿਨਦੰ ਪੁਨਃ।
ਤਸ੍ਯ ਤੰ ਨਿਨਦੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨ੍ਯਪਤਨ੍ਬਹੁਧਾ ਜਨਾਃ।
ਭੀਤਾਸ਼੍ਚੋਦ੍ਵਿਗ੍ਰਮਨਸਸ੍ਤਮੇਵ ਸ਼ਰਣੰ ਯਯੁਃ ॥ 3-227-30 (24823)
ਯੇ ਤੁਂ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾ ਦੇਵੰ ਨਾਨਾਵਰ੍ਣਾਸ੍ਤਦਾ ਜਨਾਃ।
ਤਾਨਪ੍ਯਾਹੁਃ ਪਾਰਿਸ਼਼ਦਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸੁਮਹਾਬਲਾਨ੍ ॥ 3-227-31 (24824)
ਸ ਤੂਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਬਾਹੁਰੁਪਸਾਨ੍ਤ੍ਵ੍ਯ ਚ ਤਾਞ੍ਜਨਾਨ੍।
ਧਨੁਰ੍ਵਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਵ੍ਯਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਬਾਣਾਞ੍ਸ਼੍ਵੇਤੇ ਮਹਾਗਿਰੌ ॥ 3-227-32 (24825)
ਵਿਭੇਦ ਸ ਸ਼ਰੈਃ ਸ਼ੈਲੰ ਕ੍ਰੌਞ੍ਚੰ ਹਿਮਵਤਃ ਸੁਤਮ੍।
ਤੇਨ ਹੰਸਾਸ਼੍ਚ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਮੇਰੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-227-33 (24826)
ਸ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣੋ(ਅ)ਪਤਚ੍ਛੈਲੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰਾਵ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-227-34 (24827)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਪਤਿਤੇ ਤ੍ਵਨ੍ਯੇ ਨੇਦੁਃ ਸ਼ੈਲਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭਯਾਤ੍।
`ਘੋਰਮਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰੰ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੌਞ੍ਚੰ ਵਿਦਾਰਿਤਮ੍' ॥ 3-227-35 (24828)
ਸਤੰ ਨਾਦੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਾਰ੍ਤਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਬਲਿਨਾਂਵਰਃ।
ਨ ਪ੍ਰਾਵ੍ਯਧਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਚਾਨਦਤ੍ ॥ 3-227-36 (24829)
ਸਾ ਤਦਾ ਵਿਮਲਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਤੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਬਿਭੇਦ ਸ਼ਿਖਰੰ ਘੋਰੰ ਸ਼੍ਵੇਤਸ੍ ਤਰਸਾ ਗਿਰੇਃ ॥ 3-227-37 (24830)
ਸ ਤੇਨਾਭਿਹਤੋ ਦੀਰ੍ਣੋ ਗਿਰਿਃ ਸ਼੍ਵੇਤੋ(ਅ)ਚਲੈਃ ਸਹ।
ਪਲਾਯਤ ਮਹੀਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭੀਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-227-38 (24831)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤਾ ਭੂਮਿਰ੍ਵ੍ਯਸ਼ੀਰ੍ਯਤ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਆਰ੍ਤਾ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਬਲਵਤੀ ਬਭੌ ॥ 3-227-39 (24832)
ਪਰ੍ਵਤਾਸ਼੍ਚ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਮੇਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਗਤਾਃ।
ਅਥੈਨਮਭਜਲ੍ਲੋਕਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਸ਼ੁਕ੍ਲਸ੍ਯ ਪਞ੍ਚਮੀਮ੍ ॥ 3-227-40 (24833)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 227 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-227-4 ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਭਿਃ ਪ੍ਰਹਿਤਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-227-9 ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਨਾਮਹਿਤਮਿਤਿ ਝ. ਥ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 228
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.228. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 228
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ਼਼ਡ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਲੋਕਾਪਵਾਦਭਯਾਤ੍ਸ੍ਵਪਤ੍ਨੀਨਾਂ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ॥ 1 ॥ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਕੁਮਾਰਸ੍ਯ ਜਾਤਕਰ੍ਮਾਦਿਨਾ ਸੰਸ੍ਕਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸ੍ਕਨ੍ਦਪਰਾਕ੍ਰਮਾਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨ ਸਹਾ(ਅ)(ਅ)ਯੋਧਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਇਨ੍ਦ੍ਰਵਜ੍ਰਾਭਿਹਤਾਤ੍ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਾਦ੍ਵਿਸ਼ਾਸ੍ਵਸ੍ਯ ਤਥਾ ਕੁਮਾਰਾਣਾਂ ਕਨ੍ਯਾਨਾਂ ਚ ਸਮੁਦ੍ਭਵਃ ॥ 4 ॥ ਸ੍ਕਨ੍ਦਾਦ੍ਭੀਤੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਤੇਨ ਸਹ ਸੰਧਾਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-228-0 (24834)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-228-0x (2546)
ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਜਾਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤ੍ਵੇ ਮਹਾਸੇਨੇ ਮਹਾਬਲੇ।
ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮਹੋਤ੍ਪਾਤਾ ਘੋਰਰੂਪਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧਾਃ ॥ 1 ॥ 3-228-1 (24835)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੁਂਸੋਰ੍ਵਿਪਰੀਤੰ ਚ ਤਥਾ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਾਨਿ ਯਾਨਿ ਚ।
ਗ੍ਰਹਾ ਦੀਪ੍ਤਾ ਦਿਸ਼ਃ ਖੰ ਚ ਰਰਾਸ ਚ ਮਹੀ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-228-2 (24836)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਾਘੋਰਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੋਤ੍ਪਾਤਾਨ੍ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਅਕੁਰ੍ਵਞ੍ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾ ਲੋਕਾਨਾਂ ਲੋਕਭਾਵਨਾਃ ॥ 3-228-3 (24837)
ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਵਨੇ ਯੇ ਤੁ ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚੈਤ੍ਰਰਥੇ ਜਨਾਃ।
ਤੇ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵੰਨੇਸ਼਼ ਨੋ(ਅ)ਨਰ੍ਥਃ ਪਾਵਕੇਨਾਹ੍ਰੁʼਤੋ ਮਹਾਨ੍।
ਸੰਗਮ੍ਯ ਸ਼਼ਡ੍ਭਿਃ ਪਤ੍ਨੀਭਿਃ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਮਿਤਿ ਸ੍ਮ ਹ ॥ 3-228-4 (24838)
ਅਪਰੇ ਗਰੁਡੀਮਾਹੁਸ੍ਤਯਾ(ਅ)ਨਰ੍ਥੋ(ਅ)ਯਮਾਹ੍ਰੁʼਤਃ।
ਯੈਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਸਾ ਤਦਾ ਦੇਵੀ ਤਸ੍ਯਾ ਰੂਪੇਣ ਗਚ੍ਛਤੀ ॥ 3-228-5 (24839)
ਨ ਤੁ ਤਤ੍ਸ੍ਵਾਹਯਾ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰਜਾਨਾਤਿ ਵੈ ਜਨਃ ॥ 3-228-6 (24840)
ਸੁਪਰ੍ਣੀ ਤੁ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਮਾਯੰ ਤਨਯਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ।
ਉਪਗਮ੍ਯ ਸ਼ਨੈਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦਮਾਹਾਹੰ ਜਨਨੀ ਤਵ ॥ 3-228-7 (24841)
ਅਥ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਜਾਤੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਮਹੌਜਸਮ੍।
ਤਤ੍ਯਜੁਃ ਸ਼਼ਟ੍ ਤਦਾ ਪਤ੍ਨੀਰ੍ਵਿਨਾ ਦੇਵੀਮਰੁਨ੍ਧਤੀਮ੍।
ਸ਼਼ਡ੍ਭਿਰੇਵ ਤਦਾ ਜਾਤਮਾਹੁਸ੍ਤਦ੍ਵਨਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-228-8 (24842)
ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ੀਨਾਹ ਚ ਸ੍ਵਾਹਾ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯਮਿਤ੍ਯੁਤ।
ਅਹੰ ਹੇਤੁਰ੍ਨੈਤਦੇਵਮਿਤਿ ਰਾਜਨ੍ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-228-9 (24843)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿੰ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਮਹਾਮੁਨਿਃ।
ਪਾਵਕੰ ਕਾਮਸੰਤਪ੍ਤਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨ੍ਵਗਾਤ੍।
ਤਤ੍ਤੇਨ ਨਿਖਿਲੰ ਸਰ੍ਵਮਵਬੁਧ੍ਯ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-228-10 (24844)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਥਮੰ ਕੁਮਾਰੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਃ।
ਸ੍ਤਵੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਸੰਪ੍ਰਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਸੇਨਸ੍ ਚਾਪਿ ਸਃ ॥ 3-228-11 (24845)
ਮਙ੍ਗਲਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕੌਮਾਰਾਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼।
ਜਾਤਕਰ੍ਮਾਦਿਕਾਸ੍ਤਸ੍ ਕ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਮੁਨਿਃ ॥ 3-228-12 (24846)
ਪਡ੍ਵਕ੍ਰਸ੍ਯ ਤੁ ਮਾਂਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸ੍ਯ ਤੁ ਸਾਧਨਮ੍।
ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਸਾਧਨੰ ਚ ਤਥਾ ਪਾਰਿਸ਼਼ਦਾਮਸ਼਼ਿ ॥ 3-228-13 (24847)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ਼੍ਚਕਾਰੈਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਲੋਕਹਿਤਾਯ ਵੈ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਕੁਮਾਰਸ੍ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-228-14 (24848)
ਅਨ੍ਵਜਾਨਾਚ੍ਚ ਸ੍ਵਾਹਾਯਾ ਰੂਪਾਨ੍ਯਤ੍ਵੰ ਮਹਾਮੁਨਿਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚ ਮੁਨੀਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਨਾਪਰਾਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੈ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤਤ੍ਵਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਨੀਃ ਸਰ੍ਵਤੋਤ੍ਯਜਨ੍ ॥ 3-228-15 (24849)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-228-16x (2547)
ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਦਾ ਦੇਵਾ ਵਾਸਵੰ ਸਹਿਤਾ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਅਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯੰ ਵਲੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਜਹਿ ਸ਼ਕ੍ਰਾਸ਼ੁ ਮਾਚਿਰ੍ ॥ 3-228-16 (24850)
ਯਦਿ ਵਾ ਨ ਨਿਹੰਸ੍ਯੇਨਮਦ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਸੰਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਸ੍ਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਸ਼ਕ੍ਰ ਮਹਾਬਲਾ ॥ 3-228-17 (24851)
ਸ ਤਾਨੁਵਾਚ ਵ੍ਯਥਿਤੋ ਵਾਲੋ(ਅ)ਯੰ ਸੁਮਹਾਬਲਃ।
ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਂ ਯੁਧਿ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਨਾਸ਼ਯੇਤ੍।
[ਨ ਬਾਲਮੁਤ੍ਸਹੇ ਹਨ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਤੇ ॥ 3-228-18 (24852)
ਤੇ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵੰਨਾਸ੍ਤਿ ਤੇ ਵੀਰ੍ਯੰ ਯਤ ਏਵੰ ਪ੍ਰਭਾਸੇ।]
ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯਾਭਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਲੋਕਸ੍ਯ ਮਾਤਰਃ ॥ 3-228-19 (24853)
ਕਾਮਵੀਰ੍ਯਾ ਘ੍ਨਨ੍ਤੁ ਚੈਨੰ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਤਾ ਯਯੁਃ।
ਤਮਪ੍ਰਤਿਬਲੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਵਦਨਾਸ੍ਤੁ ਤਾਃ ॥ 3-228-20 (24854)
ਅਸ਼ਕ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯੈਵੰ ਤਮੇਵ ਸ਼ਰਣੰ ਯਯੁਃ।
ਊਚੁਸ਼੍ਚੈਨੰ ਤ੍ਵਮਸ੍ਮਾਕੰ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤੰਜਗਤ੍ ॥ 3-228-21 (24855)
ਅਭਿਨਨ੍ਦ੍ਯ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਸ੍ਨੁਤਾਃ ਸ੍ਨੇਹਵਿਕ੍ਲਬਾਃ।
[ਤਾਸਾਂ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਾਤੁਕਾਮਃ ਸ੍ਤਨਾਨ੍ਪ੍ਰਭੁਃ] ॥ 3-228-22 (24856)
ਤਾਃ ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਮਹਾਸੇਨਃਕਾਮਾਂਸ਼੍ਚਾਸਾਂ ਪ੍ਰਦਾਯ ਸਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਦਗ੍ਨਿਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਪਿਤਰੰ ਬਲਿਨਾਂ ਬਲੀ ॥ 3-228-23 (24857)
ਸ ਤੁ ਸੰਪੂਜਿਤਸ੍ਤੇਨ ਸਹ ਮਾਤ੍ਰੁʼਗਣੇਨ ਹ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਮਹਾਸੇਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਸ੍ਥਿਤਃ ਸ਼ਿਵਃ ॥ 3-228-24 (24858)
ਸਰ੍ਵਾਸਾਂ ਯਾ ਤੁ ਮਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਨਾਰੀ ਕ੍ਰੋਧਸਮੁਦ੍ਭਵਾ।
ਧਾਤ੍ਰੀ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਸ਼ੂਲਹਸ੍ਤਾ(ਅ)ਭ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 3-228-25 (24859)
ਲੋਹਿਤਸ੍ਯੋਦਧੇਃ ਕਨ੍ਯਾ ਕ੍ਰੂਰਾ ਲੋਹਿਤਭੋਜਨਾ।
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਮਹਾਸੇਨੰ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਪਰ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 3-228-26 (24860)
ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਨੈਗਮੇਯਸ਼੍ਛਾਗਵਕ੍ਰੋ ਬਹੁਪ੍ਰਜਃ।
ਰਮਯਾਮਾਸ ਸ਼ੈਲਸ੍ਤੰ ਬਾਲੰ ਕ੍ਰੀਡਨਕੈਰਿਵ ॥ 3-228-27 (24861)
ਬ੍ਰਹਾਃ ਸੋਪਗ੍ਰਹਾਸ਼੍ਚੈਵ ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਮਾਤਰਸ੍ਤਥਾ।
ਹੁਤਾਸ਼ਨਮੁਖਾਸ਼੍ਚੈਵ ਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਃ ਪਾਰਿਸ਼਼ਦਾਂ ਗਣਾਃ ॥ 3-228-28 (24862)
ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਘੋਰਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵਵਾਸਿਨਃ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਮਹਾਸੇਨੰ ਸ੍ਥਿਤਾ ਮਾਤ੍ਰੁʼਗਣੈਃ ਸਹ ॥ 3-228-29 (24863)
ਸੰਦਿਗ੍ਧੰ ਵਿਜਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਜਯੇਪ੍ਸੁਃ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਆਰੁਹ੍ਯੈਰਾਵਤਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਪ੍ਰਯਯੌ ਦੈਵਤੈਃ ਸਹ ॥ 3-228-30 (24864)
ਆਦਾਯ ਵਜ੍ਰੰ ਬਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦੇਵਗਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਵਿਜਿਘਾਂਸੁਰ੍ਮਹਾਸੇਨਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤੂਰ੍ਣਤਰੰ ਯਯੌ ॥ 3-228-31 (24865)
`ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਵੇਗੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਵਿਸ੍ਮਿਤਸ਼੍ਚਾਭਵਦ੍ਰਾਜਨ੍ਦੇਵਾਨੀਕਮਚੋਦਯਤ੍ ॥ 3-228-32 (24866)
ਉਗ੍ਰੰ ਤੰ ਚ ਮਹਾਨਾਦੰ ਦੇਵਾਨੀਕੰ ਮਹਾਪ੍ਰਭਮ੍।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਧ੍ਵਜਸੰਨਾਹੰ ਨਾਨਾਵਾਹਨਕਾਰ੍ਮੁਕਮ੍' ॥ 3-228-33 (24867)
ਪ੍ਰਵਰਾਮ੍ਬਰਸੰਵੀਤੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਜੁਸ਼਼੍ਟਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਵਿਜਿਘਾਂਸੁਂ ਤਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਕੁਮਾਰਃ ਸ਼ਕ੍ਰਮਨ੍ਵਯਾਤ੍ ॥ 3-228-34 (24868)
ਵਿਯਤ੍ਪਤਿਃ ਸ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਤੁ ਦ੍ਰੁਤਮਾਯਾਨ੍ਮਹਾਬਲਃ।
ਸੰਹਰ੍ਪਯਨ੍ਦੇਵਸੇਨਾਂ ਜਿਘਾਂਸੁਃ ਪਾਵਕਾਤ੍ਮਜਮ੍ ॥ 3-228-35 (24869)
ਸੰਪੂਜ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਸ੍ਤਥੈਵ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਸਮੀਪਮਥ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਹ੍ਨਿਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵਾਸਵਃ ॥ 3-228-36 (24870)
ਸਿੰਹਨਾਦੰ ਤਤਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਦੇਵੇਸ਼ਃ ਸਹਿਤੈਃ ਸੁਰੈਃ।
ਗੁਹੋ(ਅ)ਪਿਸ਼ਬ੍ਦੰ ਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵ੍ਯਨਦਾਤ੍ਸਾਗਰੋ ਯਥਾ ॥ 3-228-37 (24871)
ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਮਹਤਾ ਸਮੁਦ੍ਧੂਤੋਦਧਿਪ੍ਰਭਮ੍।
ਵਭ੍ਰਾਮ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰੈਵ ਦੈਵਸੈਨ੍ਯਮਚੇਤਨਮ੍ ॥ 3-228-38 (24872)
ਜਿਧਾਂਸੂਨੁਪਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਪਾਵਕਿਃ।
ਵਿਸਸਰ੍ਜ ਮੁਖਾਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਪਾਵਕਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ਃ ॥ 3-228-39 (24873)
ਅਦਹਦ੍ਦੇਵਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਵੇਪਮਾਨਾਨਿ ਭੂਤਲੇ ॥ 3-228-40 (24874)
ਤੇ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਸ਼ਿਰੋਦੇਹਾਃ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਯੁਧਵਾਹਨਾਃ।
ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਾਃ ਸਹਸਾ ਭਾਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਰਾਸ੍ਤਾਰਾਗਣਾ ਇਵ ॥ 3-228-41 (24875)
ਦਹ੍ਯਮਾਨਾਃ ਪ੍ਰਪੰਨਾਸ੍ਤੇ ਸ਼ਰਣੰ ਪਾਵਕਾਤ੍ਮਜਮ੍।
ਦੇਵਾ ਵਜ੍ਰਧਰੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਤਤਃ ਸ਼ਾਨਤਿਮੁਪਾਗਤਾਃ ॥ 3-228-42 (24876)
ਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਦੇਵੈਸ੍ਤਤਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦੇ ਵਜ੍ਰੰ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਨ੍ਯਪਾਤਯਤ੍ ॥ 3-228-43 (24877)
ਤਦ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਜਘਾਨਾਸ਼ੁ ਪਰ੍ਸ਼੍ਵੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਵਿਭੇਦ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੰ ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-228-44 (24878)
ਵਜ੍ਰਪ੍ਰਹਾਰਾਤ੍ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਸੰਜਾਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਪਰਃ।
ਯੁਵਾ ਕਾਞ੍ਚਨਸੰਨਾਹਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਧ੍ਰੁʼਗ੍ਦਿਵ੍ਯਕੁਣ੍ਡਲਃ ॥ 3-228-45 (24879)
ਯਦ੍ਵਜ੍ਰਵਿਸ਼ਨਾਜ੍ਜਾਤੋ ਵਿਸ਼ਾਖਸ੍ਤੇਨ ਸੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-228-46 (24880)
ਤੰ ਜਾਤਮਪਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਾਲਾਨਲਸਮਦ੍ਯੁਤਿਮ੍।
ਭਯਾਦਿਨਦ੍ਰਸ੍ਤੁਤ ਤੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਃ ॥ 3-228-47 (24881)
ਤਸ੍ਯਾਭਯੰਦਦੌ ਸ੍ਕਨ੍ਦਃ ਸਹਸੈਨ੍ਯਸ੍ ਸਤ੍ਤਮ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾ ਵਾਦਿਤ੍ਰਾਣ੍ਯਭ੍ਯਵਾਦਯਨ੍ ॥ 3-228-48 (24882)
ਸ੍ਕਨ੍ਦਪਾਰਿਸ਼਼ਦਾਨ੍ਧੋਰਾਞ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨ੍।
ਵਜ੍ਰਪ੍ਹਹਾਰਾਤ੍ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਜਜ੍ਞੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕੁਮਾਰਕਾਃ।
ਯੇ ਹਰਨ੍ਤਿ ਸ਼ਿਸ਼ੂਞ੍ਜਾਤਾਨ੍ਗਰ੍ਭਸ੍ਥਾਸ਼੍ਚੈਵ ਦਾਰੁਣਾਃ ॥ 3-228-49 (24883)
ਵਜ੍ਰਪ੍ਰਹਾਰਾਤ੍ਕਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਜਜ੍ਞਿਰੇ(ਅ)ਸ੍ ਮਹਾਬਲਾਃ ॥ 3-228-50 (24884)
ਕੁਮਾਰਾਨ੍ਸ ਵਿਸ਼ਖੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵੇ ਸਮਕਲ੍ਪਯਤ੍।
ਸ ਭੂਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨ੍ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ੰਸ਼੍ਛਾਗਮੁਖਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-228-51 (24885)
ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਕਨ੍ਯਾਗਣੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰਾਤ੍ਮੀਯੈਃ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰਕੈਃ।
ਮਾਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਾਨਾਂ ਚ ਭਦ੍ਰਸ਼ਾਖਸ਼੍ਚਕੋਮਲੈਃ ॥ 3-228-52 (24886)
ਤਤਃ ਕੁਮਾਰੰ ਸੰਜਾਤੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦਮਾਹੁਰ੍ਜਨਾ ਭੁਵਿ।
ਰੁਦ੍ਰਮਗ੍ਨਿਮੁਖਾਂ ਸ੍ਵਾਹਾਂ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਬਲਾਃ ॥ 3-228-53 (24887)
ਯਜਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰਕਾਮਾਸ਼੍ਚ ਪੁਤ੍ਰਿਣਸ਼੍ਚ ਸਦਾ ਜਨਾਃ।
ਯਾਸ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਵਜਨਯਤ੍ਕਨ੍ਯਾਸ੍ਤਪੋ ਨਾਮ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ ॥ 3-228-54 (24888)
ਕਿੰ ਕਰੋਮੀਤਿ ਤਾਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸਮਭਾਸ਼਼ਯਨ੍ ॥ 3-228-55 (24889)
ਭਵੇਮ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਮਾਤਰੋ ਵਯਮੁਤ੍ਤਮਾਃ।
ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਤਵ ਪੂਜ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਮੇਤਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਨਃ ॥ 3-228-56 (24890)
ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਧ੍ਵੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਗ੍ਵਿਧਾਃ।
ਸ਼ਿਵਾਸ਼੍ਚੈਵਾਸ਼ਿਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪੁਨਃਪੁਨਃਰੁਦਾਰਧੀਃ ॥ 3-228-57 (24891)
`ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਤਤਸ਼੍ਚੈਨੰ ਛਾਗਵਕ੍ਰੋ ਬਹੁਪ੍ਰਜਃ।
ਰਮਯਾਮਾਸ ਸ਼ੈਲਸ੍ਥੰ ਬਲੰ ਕ੍ਰੀਡਨਕੈਰਿਵ' ॥ 3-228-58 (24892)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 228 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-228-2 ਵਿਪਰੀਤੰ ਵੈਰਮ੍। ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਾਨਿ ਅਤਿਸ਼ੀਤਾਤ੍ਯੁਸ਼਼੍ਣਾਦੀਨਿ ॥ 3-228-15 ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਧ੍ਰੁਤ੍ਵਾਪਿ। ਸਰ੍ਵਤਃ ਲੋਕਾਪਵਾਦਭਯਾਦ੍ਰਾਮਵਤ੍ਪਤ੍ਨੀਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਵਨ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਥਾਵ੍ਰਵੀਤ੍ਤਾਨ੍ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ੀਨ੍ਯੁਸ਼਼੍ਮਤ੍ਪਤ੍ਨੀਸ਼਼੍ਵਯੰ ਸ਼ਿਸ਼ੁਃ। ਸ਼਼ਟ੍ਰਸੁ ਜਾਤੋਹੁਵਹਾਤ੍ਤੇ ਚਾਗ੍ਰੇਸ੍ਤ੍ਵਗ੍ਰਤੋਲ੍ਯਜਨ੍। ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-228-46 ਵਜ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਨਾਤ੍ ਬਾਹੋਰਾਖਨਨਾਚ੍ਚਵਿਸ਼ਾਖ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-228-51 ਕੁਮਾਰਾਸ੍ਤੇ=ਪਿਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-228-53 ਤਤਃ ਕੁਮਾਰਪਿਤਰਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 229
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.229. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 229
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਕਨ੍ਦਚਰਿਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਦੇਵਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਦੇਵਸੇਨਾਯਾ ਉਦ੍ਵਹਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-229-0 (24893)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-229-0x (2548)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵੇ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਮਾਤ੍ਰੁʼਗਣੋ(ਅ)ਗਮਤ੍।
ਕਾਕੀ ਚ ਹਲਿਮਾ ਚੈਵ ਮਾਤਾ ਚਾਥ ਹਲੀ ਤਥਾ।
ਆਰ੍ਯਾ ਬਾਲਾ ਚ ਧਾਤ੍ਰੀ ਚ ਸਪ੍ਤੈਤਾ ਸ਼ਿਸ਼ੁਮਾਤਰਃ ॥ 3-229-1 (24894)
ਏਤਾਸਾਂ ਵੀਰ੍ਯਸੰਪੰਨਃ ਸ਼ਿਸ਼ੁਰ੍ਨਾਮਾਤਿਦਾਰੁਣਃ।
ਸ੍ਕਨ੍ਦਪ੍ਰਸਾਦਜਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਭਯੰਕਰਃ ॥ 3-229-2 (24895)
ਏਸ਼਼ ਵੀਰੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਮਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦੋ ਮਾਤ੍ਰੁʼਗਣੋਦ੍ਭਵਃ।
ਛਾਗਵਕ੍ਰੇਣ ਸਹਿਤੋ ਨਵਮਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ॥ 3-229-3 (24896)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੰ ਛਾਗਮਯੰ ਵਕ੍ਰੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯੈਵੇਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤਮ੍।
ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼ਿਰੋਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਰਾਜੰਨਿਤ੍ਯੰ ਮਾਤ੍ਰੁʼਗਣਾਰ੍ਚਿਤਮ੍ ॥ 3-229-4 (24897)
ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰਵਰੰ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਮਿਹ ਸ਼ਬ੍ਦ੍ਯਤੇ।
ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਯੇਨਾਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਦਿਵ੍ਯਾਂ ਭਦ੍ਰਸ਼ਾਖ ਇਤਿ ਸ੍ਮ ਹ ॥ 3-229-5 (24898)
ਇਤ੍ਯੇਤਦ੍ਦ੍ਵਿਵਿਧਾਕਾਰੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ਼ੁਕ੍ਲਸ੍ਯ ਪਞ੍ਚਮੀਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਮਹਾਘੋਰੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠ੍ਯਾਂ ਜਨਾਧਿਪ ॥ 3-229-6 (24899)
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤੁ ਤੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦਮਾਮੁਕ੍ਤਕਵਚਸ੍ਰਜਮ੍।
ਹਿਰਣ੍ਯਚੂਡਮੁਕੁਟੰ ਹਿਰਣ੍ਯਾਂਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਹਾਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-229-7 (24900)
ਲੋਹਿਤਾਮ੍ਬਰਸੰਵੀਤੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮਨੋਰਮਮ੍।
ਸਰ੍ਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਸੰਪੰਨੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਸੁਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-229-8 (24901)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਵਰਦੰ ਸ਼ੂਰੰ ਯੁਵਾਨੰ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੁਣ੍ਡਲਮ੍।
ਅਭਜਤ੍ਪਦ੍ਮਰੂਪਾ ਸ਼੍ਰੀਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸ਼ਰੀਰਿਣੀ ॥ 3-229-9 (24902)
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਜੁਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਯਸ਼ਾਃ ਸ ਕੁਮਾਰੋ ਵਰਸ੍ਤਦਾ।
ਨਿਸ਼਼ਣ੍ਣੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਭੂਤੈਃ ਪੌਰ੍ਣਮਾਸ੍ਯਾਂ ਯਥਾ ਸ਼ਸ਼ੀ ॥ 3-229-10 (24903)
ਅਪੂਜਯਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 3-229-11 (24904)
ਇਦਮਾਹੁਸ੍ਤਦਾ ਚੈਵ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਤਤ੍ਰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-229-12 (24905)
ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਣ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਲੋਕਾਨਾਂ ਸ਼ੰਕਰੋ ਭਵ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼਼ਡ੍ਰਾਤ੍ਰਜਾਤੇਨ ਸਰ੍ਵੇ ਲੋਕਾ ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-229-13 (24906)
ਅਭਯੰਚ ਪੁਨਰ੍ਦਤ੍ਤੰ ਤ੍ਵਯੈਵੈਸ਼਼ਾਂ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮ।
ਤਸ੍ਮਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਭਵਾਨਸ੍ਤੁ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਭਯੰਕਰਃ ॥ 3-229-14 (24907)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-229-15x (2549)
ਕਿਮਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਾਂ ਕਰੋਤੀਹ ਤਪੋਧਨਾਃ।
ਕਥੰ ਦੇਵਗਣਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-229-15 (24908)
ਰੁʼਸ਼਼ਯ ਊਚੁਃ। 3-229-16x (2550)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਦਧਾਤਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਬਲੰ ਤੇਜਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸੁਖਮ੍।
ਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਾਮਾਨ੍ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-229-16 (24909)
ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਾਂ ਸੰਹਰਤਿ ਵ੍ਰਤਸ੍ਥਾਨਾਂ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ।
ਅਨੁਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਬਲਸੂਦਨਃ ॥ 3-229-17 (24910)
ਅਸੂਰ੍ਯੇ ਚ ਭਵੇਤ੍ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਚਨਦ੍ਰੇ ਚ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ।
ਭਵਤ੍ਯਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਪਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵੰ ਤਥਾ ॥ 3-229-18 (24911)
ਏਤਦਿਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇ ਹਿ ਵਿਪੁਲੰ ਬਲਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਚ ਵੀਰ ਬਲੀ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਭਵਸ੍ਵ ਨ ॥ 3-229-19 (24912)
ਸ਼ਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-229-20x (2551)
ਭਵਸ੍ਵੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਨਃ ਸੁਖਾਵਹਃ।
ਅਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯਸ੍ਵ ਚੈਵਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਰੂਪੋ(ਅ)ਸਿ ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-229-20 (24913)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-229-21x (2552)
ਸ਼ਾਧਿ ਤ੍ਵਮੇਵ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਮਵ੍ਯਾਗ੍ਰੇ ਨਿਜਯੇ ਰਤਃ।
ਅਹੰ ਤੇ ਕਿੰਕਰਃ ਸ਼ਕ੍ਰ ਨ ਮਮੇਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵਮੀਪ੍ਸਿਤਮ੍ ॥ 3-229-21 (24914)
ਸ਼ਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-229-22x (2553)
ਬਲੰਤਵਾਦ੍ਭੁਤੰ ਵੀਰ ਤ੍ਵੰ ਦੇਵਾਨਾਮਰੀਞ੍ਜਹਿ।
ਅਵਜ੍ਞਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਂ ਲੋਕਾ ਵੀਰ੍ਯਣ ਤਵ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾਃ ॥ 3-229-22 (24915)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵੇ ਤੁ ਸ੍ਥਿਤੰ ਵੀਰ ਬਲਹੀਨੰ ਪਰਾਜਿਤਮ੍।
`ਤ੍ਵਤ੍ਤੇਜਸਾ(ਅ)ਵਮੰਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਲੋਕਾ ਮਾਂ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮ' ॥ 3-229-23 (24916)
ਆਵਯੋਸ਼੍ਚ ਮਿਥੋ ਭੇਦੇ ਪ੍ਰਯਤਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ।
ਭੇਦਿਤੇ ਚ ਤ੍ਵਯਿ ਵਿਭੋ ਲੋਕੋ ਦ੍ਵੈਧਮੁਪੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-229-24 (24917)
ਦ੍ਵਿਧਾਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੇਸ਼਼੍ਵਾਵਯੋਸ੍ਤਥਾ।
ਵਿਗ੍ਰਹਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ ਭੂਤਭੇਦਾਨ੍ਮਹਾਬਲ ॥ 3-229-25 (24918)
ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਮਾਂ ਰਣੇ ਤਾਤ ਯਥਾਸ਼੍ਰਦ੍ਧੰ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਤਸ੍ਮਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਭਵਾਨੇਵ ਭਵਿਤਾ ਮਾ ਵਿਚਾਰਯ ॥ 3-229-26 (24919)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-229-27x (2554)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਰਾਜਾ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯ ਮਮੈਵ ਚ।
ਕਰੋਮਿ ਕਿੰ ਚ ਤੇਸ਼ਕ੍ਰ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ ॥ 3-229-27 (24920)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-229-28x (2555)
ਅਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵ ਵਾਕ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਬਲ।
ਯਦਿ ਸਤ੍ਯਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਾਦ੍ਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-229-28 (24921)
ਯਦਿ ਵਾ ਸ਼ਾਸਨੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ।
ਅਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯਸ੍ਵ ਦੇਵਾਨਾਂ ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ ਮਹਾਬਲ ॥ 3-229-29 (24922)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-229-30x (2556)
ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਦੇਵਾਨਾਮਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ।
ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਹਿਤਾਰ੍ਥਾਯ ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਞ੍ਚ ਮਾਮ੍ ॥ 3-229-30 (24923)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-229-31x (2557)
ਸੋ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਮਘਵਤਾ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦੇਵਗਣੈਃ ਸਹ।
ਅਤੀਵ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਤਤ੍ਰ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 3-229-31 (24924)
ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਛਤ੍ਰੰ ਧ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਵ੍ਯਰੋਚਤ।
ਤਥੈਵ ਸੁਸਮਿਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪਾਵਕਸ੍ਯਾਤ੍ਮਮਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 3-229-32 (24925)
ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤਾ ਚਾਸ੍ਯ ਦਿਵ੍ਯਾ ਮਾਲਾ ਹਿਰਣ੍ਮਯੀ।
ਆਬਦ੍ਧਾ ਤ੍ਰਿਪੁਰਘ੍ਨੇਨ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਾ ॥ 3-229-33 (24926)
ਆਗਮ੍ਯ ਮਨੁਜਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸਹ ਦੇਵ੍ਯਾ ਪਰੰਤਪ।
ਅਰ੍ਚਯਾਮਾਸ ਸੁਪ੍ਰੀਤੋ ਭਗਵਾਨ੍ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਃ ॥ 3-229-34 (24927)
ਰੁਦ੍ਰਮਗ੍ਨਿੰ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਪ੍ਰਾਹੂ ਰੁਦ੍ਰਸੂਨੁਸ੍ਤਤਸ੍ਤੁ ਸਃ।
`ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ਸੁਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕੁਮਾਰੋ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਃ' ॥ 3-229-35 (24928)
ਰੁਦ੍ਰੇਣ ਸ਼ੁਕ੍ਰਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤਚ੍ਛ੍ਵੇਤਃ ਪਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਪਾਵਕਸ੍ਯੇਨਦ੍ਰਿਯੰ ਸ਼੍ਵੇਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਗੇ ॥ 3-229-36 (24929)
ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੰ ਤੁ ਰੁਦ੍ਰੇਣ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵੇਦਿਵੌਕਸਃ।
ਰੁਦ੍ਰਸੂਨੁਂ ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਗੁਹੰ ਗੁਣਵਤਾਂਵਰਮ੍ ॥ 3-229-37 (24930)
ਅਨੁਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਰੁਦ੍ਰੇਣ ਵਹ੍ਨਿੰ ਜਾਤੋ ਹ੍ਯਯੰ ਸ਼ਿਸ਼ੁਃ।
ਤਤ੍ਰ ਜਾਤਸ੍ਤਤਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦੋ ਰੁਦ੍ਰਸੂਨੁਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-229-38 (24931)
ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਹ੍ਨੇਃ ਸ੍ਵਾਹਾਯਾਃ ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਚ ਤੇਜਸਾ।
ਜਾਤਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦਃ ਸੁਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਰੁਦ੍ਰਸੂਨੁਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-229-39 (24932)
ਅਰਜੇ ਵਾਸਸੀ ਰਕ੍ਤੇ ਵਸਾਨਃ ਪਾਵਕਾਤ੍ਮਜਃ।
ਭਾਤਿ ਦੀਪ੍ਤਵਪੁਃ ਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਰਕ੍ਤਾਭ੍ਰਾਭ੍ਯਾਮਿਵਾਂਸ਼ੁਮਾਨ੍ ॥ 3-229-40 (24933)
ਕੁਕ੍ਕੁਟਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨਿਨਾ ਦਤ੍ਤਸ੍ਤਸ੍ ਕੇਤੁਰਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਰਥੇ ਸਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਭਾਤਿ ਕਾਲਾਗ੍ਨਿਰਵ ਲੋਹਿਤਃ ॥ 3-229-41 (24934)
ਯਾ ਚੇਸ਼਼੍ਟਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਭਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਬਲੰ ਤਥਾ।
ਅਗ੍ਰਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਦੇਵਾਨਾਂ ਜਯਵਰ੍ਧਨੀ ॥ 3-229-42 (24935)
ਵਿਵੇਸ਼ ਕਵਚੰ ਚਾਸ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰੰ ਸਹਜੰ ਤਥਾ।
ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਦੇਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਵਤਿ ਤਤ੍ਸਦਾ ॥ 3-229-43 (24936)
ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮੋ ਬਲੰ ਤੇਜਃ ਕਾਨ੍ਤਤ੍ਵੰ ਸਤ੍ਯਮੁੰਨਤਿਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਤ੍ਵਮਸੰਮੋਹੋ ਭਕ੍ਤਾਨਾਂ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-229-44 (24937)
ਨਿਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਨੰ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਲੋਕਾਨਾਂ ਚਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨ ਸਹ ਜਾਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵ ਜਨਾਧਿਪ ॥ 3-229-45 (24938)
ਏਵੰ ਦੇਵਗਣੈਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸੋ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਬਭੌ ਪ੍ਰਤੀਤਃ ਸੁਮਨਾਃ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣੇਨ੍ਦੁਦਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥ 3-229-46 (24939)
ਇਸ਼਼੍ਟੈਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਘੋਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਦੇਵਤੂਰ੍ਯਵਰੈਰਪਿ।
ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਗੀਤੈਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੈਰਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣੈਃ ॥ 3-229-47 (24940)
ਏਤੈਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਭਿਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟੈਰ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ।
[ਸੁਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਿਸ਼ਾਚਾਨਾਂ ਗਣੈਰ੍ਦੇਵਗਣੈਸ੍ਤਥਾ।]
ਕ੍ਰੀਡਨ੍ਭਾਤਿ ਤਦਾ ਦੇਵੈਰਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਪਾਵਕਿਃ ॥ 3-229-48 (24941)
ਅਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੰ ਮਹਾਸੇਨਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਵਿਨਿਹਤ੍ਯ ਤਮਃ ਸੂਰ੍ਯੰ ਯਥੈਵਾਭ੍ਯੁਦਿਤੰ ਤਥਾ ॥ 3-229-49 (24942)
ਅਥੈਨਮਭ੍ਯਯੁਃ ਸਰ੍ਵਾ ਦੇਵਸੇਨਾਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਤ੍ਵੰ ਪਤਿਰਿਤਿ ਬ੍ਰੁਵਾਣਾਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਿਸ਼ਃ ॥ 3-229-50 (24943)
ਤਾਃ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਭਗਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਗਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਅਰ੍ਚਿਤਸ੍ਤੁ ਸ੍ਤੁਤਸ਼੍ਚੈਵ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਾਮਾਸ ਤਾ ਅਪਿ ॥ 3-229-51 (24944)
ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਸ਼੍ਚਾਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਤਦਾ।
ਸਸ੍ਮਾਰ ਤਾਂ ਦੇਵਸੇਨਾਂ ਯਾ ਸਾ ਤੇਨ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ॥ 3-229-52 (24945)
ਅਯੰ ਤਸ੍ਯਾਃ ਪਤਿਰ੍ਨੂਨੰ ਵਿਹਿਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਤ੍ਵਾਨਯਾਮਾਸ ਦੇਵਸੇਨਾਂ ਹ੍ਯਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍ ॥ 3-229-53 (24946)
ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਬਲਭਿਦਿਯੰ ਕਨ੍ਯਾ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮ।
ਅਜਾਤੇ ਤ੍ਵਯਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਤਵ ਪਤ੍ਨੀ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ ॥ 3-229-54 (24947)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਯਾ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪਾਣਿੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਦੇਵ੍ਯਾਃ ਪਾਣਿਨਾ ਪਦ੍ਮਵਰ੍ਚਸਾ ॥ 3-229-55 (24948)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਜਗ੍ਰਾਹ ਤਸ੍ਯਾਃ ਪਾਣਿੰ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਧਿ ਜਜਾਪ ਚ ਜੁਹਾਵ ਚ ॥ 3-229-56 (24949)
ਏਵੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ੀਂ ਦੇਵਸੇਨਾਂ ਵਿਦੁਰ੍ਜਨਾਃ।
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀਂ ਯਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਮਾਸਾਂ ਸੁਖਪ੍ਰਦਾਮ੍ ॥ 3-229-57 (24950)
ਸਿਨੀਬਾਲੀਂ ਕੁਹੂਂ ਚੈਵ ਸਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਪਰਾਜਿਤਾਮ੍।
`ਇਤ੍ਯੇਵਮਾਦਿਭਿਰ੍ਦੇਵੀ ਨਾਮਭਿਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ' ॥ 3-229-58 (24951)
ਯਦਾ ਸ੍ਕਨ੍ਦਃ ਪਤਿਰ੍ਲਬ੍ਧਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ ਦੇਵਸੇਨਯਾ।
ਤਦਾ ਤਮਾਸ਼੍ਰਯਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਃ ਸ੍ਵਯੰ ਦੇਵੀ ਸ਼ਰੀਰਿਣੀ ॥ 3-229-59 (24952)
ਸ਼੍ਰੀਜੁਸ਼਼੍ਟਃ ਪਞ੍ਚਮੀਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛ੍ਰੀਃ ਪਞ੍ਚਮੀ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ।
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਯਸ੍ਥਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ ਮਹਾਤਿਧਿਃ ॥ 3-229-60 (24953)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 229 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-229-27 ਸ਼ਸਨੰ ਤਦ੍ਦ੍ਰਵੀਹਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-229-35 ਰੁਦ੍ਰਮਗ੍ਨਿਮਿਤਿ। ਰੁਦ੍ਰੋ ਵਾ ਏਸ਼਼ ਯਦਗ੍ਨਿਰਿਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿਵਿਦੋ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ॥ 3-229-38 ਅਨੁਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਸ੍ਥਿਤੇਨੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 230
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.230. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 230
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿਸ੍ਕਨ੍ਦਚਰਿਤ੍ਰਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-230-0 (24954)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-230-0x (2558)
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹਾਸੇਨੰ ਦੇਵਸੇਨਾਪਤੀਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਨਯਃ ਸ਼਼ਡ੍ ਦੇਵ੍ਯਸ੍ਤਤ੍ਸਕਾਸ਼ਮਥਾਗਮਨ੍ ॥ 3-230-1 (24955)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸੰਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਾ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਾ ਮਹਾਵ੍ਰਤਾਃ।
ਦ੍ਰੁਤਮਾਗਮ੍ਯ ਚੋਚੁਸ੍ਤਾ ਦੇਵਸੇਨਾਪਤਿੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 3-230-2 (24956)
ਵਯੰ ਪੁਤ੍ਰ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਾਂ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਦੇਵਸੰਮਿਤੈਃ।
ਅਕਾਰਣਾਦ੍ਰੁਸ਼਼ਾ ਤੈਸ੍ਤੁ ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਥਾਨਾਤ੍ਪਰਿਚ੍ਯੁਤਾਃ ॥ 3-230-3 (24957)
ਅਸ੍ਮਾਭਿਃ ਕਿਲ ਜਾਤਸ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਕੇਨਾਪ੍ਯੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਤ੍ਸਤ੍ਯਮੇਤਤ੍ਸੰਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਤਸ੍ਮਾੰਨਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-230-4 (24958)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਭਵੇਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਧਿ ਨਃ ਪ੍ਰਭੋ।
ਤ੍ਵਾਂ ਪੁਤ੍ਰੰ ਚਾਪ੍ਯਭੀਪ੍ਸਾਮਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੈਤਦਨ੍ਰੁʼਣੋ ਭਵ ॥ 3-230-5 (24959)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-230-6x (2559)
ਮਾਤਰੋ ਹਿ ਭਵਤ੍ਯੋ ਮੇ ਸੁਤੋ ਵੋ(ਅ)ਹਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਃ।
ਯਦ੍ਵਾਪੀਚ੍ਛਤ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸੰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-230-6 (24960)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-230-7x (2560)
ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੰ ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਉਕ੍ਤਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨ ਬ੍ਰੂਹਿਤਿ ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਸਵਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-230-7 (24961)
ਅਭਿਜਿਤ੍ਸ੍ਪਰ੍ਧਮਾਨਾ ਤੁ ਰੋਹਿਣ੍ਯਾ ਕਨ੍ਯਸੀ ਸ੍ਵਸਾ।
ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਤਾਂ ਦੇਵੀ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੁਂ ਵਨੰ ਗਤਾ ॥ 3-230-8 (24962)
ਤਤ੍ਰ ਮੂਢੋਸ੍ਮਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਗਗਨਾਚ੍ਚ੍ਯੁਤਮ੍।
ਕਾਲੰ ਤ੍ਵਿਮੰ ਪਰੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸਹ ਚਿਨ੍ਤਯ ॥ 3-230-9 (24963)
ਧਨਿਸ਼਼੍ਠਾਦਿਸ੍ਤਦਾ ਕਾਲੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਪਰਿਕਲ੍ਪਿਤਃ।
ਰੋਹਿਣੋ ਹ੍ਯਭਵਤ੍ਪੂਰ੍ਵਮੇਵੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਸਮਾਭਵਤ੍ ॥ 3-230-10 (24964)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਤ੍ਰਿਵਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾ ਗਤਾਃ।
ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਸ਼ਕਟਾਕਾਰੰ ਭਾਤਿ ਤਦ੍ਵਹ੍ਨਿਦੈਵਤਮ੍ ॥ 3-230-11 (24965)
ਵਿਨਤਾ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਮਮ ਤ੍ਵੰ ਪਿਣ੍ਡਦਃ ਸੁਤਃ।
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਤ੍ਰ ਸਹਾਸਿਤੁਮ੍ ॥ 3-230-12 (24966)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-230-13x (2561)
ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਨਮਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਮਾਮ੍।
ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਯਾ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਾ ਵੈ ਦੇਵਿ ਵਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 3-230-13 (24967)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-230-14x (2562)
ਅਥ ਮਾਤ੍ਰੁʼਗਣਃ ਸਰ੍ਵਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਵਯੰ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਮਾਤਰਃ ਕਵਿਭਿਃ ਸ੍ਤੁਤਾਃ।
ਇਚ੍ਛਾਮੋ ਮਾਤਰਸ੍ਤੁਭ੍ਯੰ ਭਵਿਤੁਂ ਪੂਜਯਸ੍ਵ ਨਃ ॥ 3-230-14 (24968)
`ਤਾਸਾਂ ਤੁ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਸ੍ਕਨ੍ਦੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍'।
ਮਾਤਰੋ ਹਿ ਭਵਤ੍ਯੋ ਮੇ ਭਵਤੀਨਾਮਹੰ ਸੁਤਃ।
ਉਚ੍ਯਤਾਂ ਯਨ੍ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭਵਤੀਨਾਮਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍ ॥ 3-230-15 (24969)
ਮਾਤਰ ਊਚੁਃ। 3-230-16x (2563)
ਯਾਸ੍ਤੁ ਤਾ ਮਾਤਰਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਲੋਕਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪਿਤਾਃ।
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਤੁ ਭਵੇਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਤਾਸਾਂ ਚੈਵ ਨ ਤਦ੍ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-230-16 (24970)
ਭਵੇਮ ਪੂਜ੍ਯਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਨ ਤਾਃ ਪੂਜ੍ਯਾਃ ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪ੍ਰਜਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਹ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤਾਭਿਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤਾਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਨਃ ॥ 3-230-17 (24971)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-230-18x (2564)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਨ ਤਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਯਾ ਭਵਤੀਭਿਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੁਮ੍।
ਅਨ੍ਪ੍ਰਾਂ ਵਃ ਕਾਂ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਾਮਿ ਪ੍ਰਜਾਂ ਯਾਂ ਮਨਸੇਚ੍ਛਥਾ ॥ 3-230-18 (24972)
ਮਾਤਰ ਊਚੁਃ। 3-230-19x (2565)
ਇਚ੍ਚਾਮ ਤਾਸਾਂ ਮਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਪ੍ਰਜਾ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਨਃ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਭੂਤਾ ਯੇ ਚ ਤਾਸਾਮਥੇਸ਼੍ਵਰਾਃ ॥ 3-230-19 (24973)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-230-20x (2566)
ਪ੍ਰਜਾ ਵੋ ਦਦ੍ਮਿ ਕਸ਼਼੍ਟੰ ਤੁ ਭਵਤੀਭਿਰੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤ ਭਦ੍ਰੰ ਵਃ ਪ੍ਰਜਾ ਸਾਧੁਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-230-20 (24974)
ਮਾਤਰ ਊਚੁਃ। 3-230-21x (2567)
ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਾਮ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ।
ਤ੍ਵਯਾ ਨੋ ਰੋਚਤੇ ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਸਹਵਾਸਸ਼੍ਚਿਰੰਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-230-21 (24975)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-230-22x (2568)
ਯਾਵਤ੍ਸ਼਼ੋਡਸ਼ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਰੁਣਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਪ੍ਰਬਾਧਤ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਤਾਵਦ੍ਰੂਪੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧੈਃ ॥ 3-230-22 (24976)
ਅਹੰ ਚ ਵਃ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਰੌਦ੍ਰਮਾਤ੍ਮਾਨਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਪਰਮੰ ਤੇਨ ਸਹਿਤਾਃ ਸੁਖੰ ਵਤ੍ਸ੍ਯਥ ਪੂਜਿਤਾਃ ॥ 3-230-23 (24977)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-230-23x (2569)
ਤਤਃ ਸ਼ਰੀਰਾਤ੍ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਪਰੁਸ਼਼ਃ ਪਾਵਕਪ੍ਰਭਃ।
ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਂ ਨਿਸ਼਼੍ਪਪਾਤ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-230-24 (24978)
ਅਪਤਤ੍ਸਹਸਾ ਭੂਮੌ ਵਿਸੰਜ੍ਞੋ(ਅ)ਥ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਰ੍ਦਿਤਃ।
ਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨ ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਰੌਦ੍ਰਰੂਪੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-230-25 (24979)
ਸ੍ਕਨ੍ਦਾਪਸ੍ਮਾਰ ਇਤ੍ਯਾਹੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਵਿਨਤਾ ਤੁ ਮਹਾਰੌਦ੍ਰਾ ਕਥ੍ਯਤੇ ਸ਼ਕੁਨਿਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-230-26 (24980)
ਮਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰਪ੍ਰਾਹੁਸ੍ਤੰ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਪੂਤਨਾਗ੍ਰਹਮ੍।
ਕਸ਼਼੍ਟਾ ਦਾਰੁਣਰੂਪੇਣ ਘੋਰਰੂਪਾ ਨਿਸ਼ਾਚਰੀ ॥ 3-230-27 (24981)
ਪਸ਼ਾਚੀ ਰਦਾਰੁਣਾਕਾਰਾ ਕਥ੍ਯਤੇ ਸ਼ੀਤਪੂਤਨਾ।
ਗਰ੍ਭਾਨ੍ਸਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਣਾਂ ਤੁ ਹਰਤੇ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾ ॥ 3-230-28 (24982)
ਅਦਿਤਿੰ ਰੇਵਤੀਂ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਗ੍ਰਹਸ੍ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਰੈਵਤਃ।
ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਬਾਲਾਨ੍ਮਹਾਗੋਰੋ ਬਾਧਤੇ ਵੈ ਮਹਾਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-230-29 (24983)
ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਯਾ ਦਿਤਿਰ੍ਮਾਤਾ ਤਾਮਾਹੁਰ੍ਮੁਖਮਣ੍ਡਿਕਾਮ੍।
ਅਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸ਼ਿਸ਼ੁਮਾਂਸੇਨ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਦੁਰਾਸਦਾ ॥ 3-230-30 (24984)
ਕੁਮਾਰਾਸ਼੍ਚ ਕੁਮਾਰ੍ਯਸ਼੍ ਯੇ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸੰਭਵਾਃ।
ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਗਰ੍ਭਭੁਜਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕੌਰਵ੍ਯਸੁਮਹਾਗ੍ਰਹਾਃ ॥ 3-230-31 (24985)
ਤਾਸਾਮੇਵ ਤੁ ਪਤ੍ਨੀਨਾਂ ਪਤਯਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ।
ਆਜਾਯਮਾਨਾਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਬਾਲਕਾਨ੍ਰੌਦ੍ਰਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-230-32 (24986)
ਗਵਾਂ ਮਾਤਾ ਤੁ ਯਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੈਃ ਕਥ੍ਯਤੇ ਸੁਰਭਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਸ਼ਕੁਨਿਸ੍ਤਾਮਥਾਰੁਹ੍ਯਸਹ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਸ਼ਿਸ਼ੂਨ੍ਭੁਵਿ ॥ 3-230-33 (24987)
ਸਰਮਾ ਨਾਮ ਯਾ ਮਾਤਾ ਸ਼ੁਨਾਂ ਦੇਵੀ ਜਨਾਧਿਪ।
ਸਾ(ਅ)ਪਿਗਰ੍ਭਾਨ੍ਸਮਾਦਤ੍ਤੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਣਾਂ ਸਦੈਵ ਹਿ ॥ 3-230-34 (24988)
ਪਾਦਪਾਨਾਂ ਚ ਯਾ ਮਾਤਾ ਕਰਞ੍ਜਨਿਲਯਾ ਹਿ ਸਾ।
ਵਰਦਾ ਸਾ ਹਿ ਸੌਮ੍ਯਾ ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਿਨੀ ॥ 3-230-35 (24989)
ਕਰਞ੍ਜੇ ਤਾਂ ਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥਿਨੋ ਨਰਾਃ।
ਇਮੇ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਾਨ੍ਯੇ ਵੈ ਗ੍ਰਹਾ ਮਾਂਸਮਧੁਪ੍ਰਿਯਾਃ ॥ 3-230-36 (24990)
ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਰਾਤ੍ਰੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਸਤਤੰ ਸੂਤਿਕਾਗ੍ਰੁʼਹੇ।
ਕਦ੍ਰੂਃ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਵਪੁਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਗਰ੍ਭਿਣੀਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤ੍ਯਥ ॥ 3-230-37 (24991)
ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਸਾ ਤਤ੍ਰ ਤੰ ਗਰ੍ਭੰ ਸਾ ਤੁ ਨਾਗੰ ਪ੍ਰਸੂਯਤੇ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਤੁ ਯਾ ਮਾਤਾ ਸਾ ਗਰ੍ਭੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-230-38 (24992)
ਤਤੋ ਵਿਲੀਨਗਰ੍ਭਾ ਸਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀ ਭੁਵਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਯਾ ਜਨਿਤ੍ਰੀ ਤ੍ਵਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਰ੍ਭਮਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਾ ॥ 3-230-39 (24993)
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਤੋ ਗਰ੍ਭੰ ਕਥਯਨਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ।
ਲੋਹਿਤਸ੍ਯੋਦਧੇਃ ਕਨ੍ਯਾ ਧਾਤ੍ਰੀ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਸਾ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-230-40 (24994)
ਲੋਹਿਤਾਯਨਿਰਿਤ੍ਯੇਵੰ ਕਦਮ੍ਬੇ ਸਾ ਹਿ ਪੂਜ੍ਯਤੇ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਤੁ ਯਥਾ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਰ੍ਯਾ ਪ੍ਰਮਦਾਸ੍ਵਪਿ ॥ 3-230-41 (24995)
ਆਰ੍ਯਾ ਮਾਤਾ ਕੁਮਾਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਕਾਮਾਰ੍ਥਮਿਜ੍ਯਤੇ।
ਏਵਮੇਤੇ ਕੁਮਾਰਾਣਾਂ ਮਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਮਹਾਗ੍ਰਹਾਃ ॥ 3-230-42 (24996)
ਯਾਵਤ੍ਸ਼਼ੋਡਸ਼ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਸ਼ਿਸ਼ੂਨਾਂ ਹ੍ਯਸ਼ਿਵਾਸ੍ਤਤਃ।
ਯੇ ਚ ਮਾਤ੍ਰੁʼਗਣਾਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚੈਵਯੇ ਗ੍ਰਹਾਃ ॥ 3-230-43 (24997)
ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਕਨ੍ਦਗ੍ਰਹਾ ਨਾਮ ਜ੍ਞੇਯਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ਰੀਰਿਭਿਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਮਨੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸ੍ਨਾਨੰ ਧੂਪਮਥਾਞ੍ਜਨਮ੍।
ਬਲਿਕਾਰ੍ਗੇਪਹਾਰਾਸ਼੍ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯੇਜ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-230-44 (24998)
ਏਵਮਭ੍ਯਰ੍ਚਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸ਼ੁਭੰ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍।
ਆਯੁਰ੍ਦੀਰ੍ਘੰ ਚ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰਸਮ੍ਯਕ੍ਪੂਜਾਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-230-45 (24999)
ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਤੁ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਾਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਯੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਗ੍ਰਹਾ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍।
ਤਾਨਹੰ ਸੰਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-230-46 (25000)
ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਨਰੋ ਦੇਵਾਞ੍ਜਾਗ੍ਰਦ੍ਵਾ ਸ਼ਯਿਤੋਪਿ ਵਾ।
ਉਨ੍ਮਾਦ੍ਯਤਿ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤੰ ਤੁ ਦੇਵਗ੍ਰਹੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 3-230-47 (25001)
ਆਸੀਨਸ਼੍ਚ ਸ਼ਯਾਨਸ਼੍ਚ ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਨਰਃ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍।
ਉਨ੍ਮਾਦ੍ਯਤਿਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸ ਜ੍ਞੇਯਸ੍ਤੁ ਪਿਤ੍ਰੁʼਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-230-48 (25002)
ਅਵਮਨ੍ਯਤਿ ਯਃ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸ਼ਪਨ੍ਤਿ ਯਮ੍।
ਉਨ੍ਮਾਦ੍ਯਤਿ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਜ੍ਞੇਯਃ ਸਿਦ੍ਧਗ੍ਰਹਸ੍ਤੁ ਸਃ ॥ 3-230-49 (25003)
ਉਪਾਘ੍ਰਾਤਿ ਚ ਯੋ ਗਨ੍ਧਾਨ੍ਰਸਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧਾਨ੍।
ਉਨ੍ਮਾਦ੍ਯਤਿ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸ ਜ੍ਞੇਯੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-230-50 (25004)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯੰ ਦਿਵ੍ਯਾਃ ਸੰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਨਰੰ ਭੁਵਿ।
ਉਨ੍ਮਾਦ੍ਯਤਿ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਗ੍ਰਹੋ ਗਾਨ੍ਧਰ੍ਵ ਏਵ ਸਃ ॥ 3-230-51 (25005)
ਅਧਿਰੋਹਨ੍ਤਿ ਯੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਿਸ਼ਾਚਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਉਨ੍ਮਾਦ੍ਯਤਿ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਗ੍ਰਹਃ ਪੈਸ਼ਾਚ ਏਵ ਸਃ ॥ 3-230-52 (25006)
ਆਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਚ ਯੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕਾਲਪਰ੍ਯਯੇ।
ਉਨਮਾਦ੍ਯਤਿ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਜ੍ਞੇਯੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਗ੍ਰਹਸ੍ਤੁ ਸਃ ॥ 3-230-53 (25007)
ਯਸ੍ ਦੋਸ਼਼ੈਃ ਪ੍ਰਕੁਪਿਤੰ ਚਿਤ੍ਤੰ ਮੁਹ੍ਯਤਿ ਦੇਹਿਨਃ।
ਉਨਮਾਦ੍ਯਤਿ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸਾਧਨੰ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਃ ॥ 3-230-54 (25008)
ਵੈਕ੍ਲਵ੍ਯਾਚ੍ਚ ਭਯਾਚ੍ਚੈਵ ਘੋਰਾਣਾਂ ਚਾਪਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਉਨ੍ਮਾਦ੍ਯਤਿ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਸਾਧਨਮ੍ ॥ 3-230-55 (25009)
ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਰੀਡਿਤੁਕਾਮੋ ਵੈ ਭੋਕ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਪਰਃ।
ਅਭਿਕਾਮਸ੍ਤਥੈਵਾਨ੍ਯ ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਤ੍ਰਿਵਿਧੋ ਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-230-56 (25010)
ਯਾਵਤ੍ਸਪ੍ਤਤਿਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਗ੍ਰਹਾ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍।
ਅਤਃ ਪਰੰ ਦੇਹਿਨਾਂ ਤੁ ਗ੍ਰਹਤੁਲ੍ਯਾ ਭਵੇਞ੍ਜਰਾ ॥ 3-230-57 (25011)
ਅਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੰ ਦਾਨ੍ਤੰ ਸ਼ੁਚਿੰ ਨਿਤ੍ਯਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਮ੍।
ਆਸ੍ਤਿਕੰ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੰ ਚ ਵਰ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਗ੍ਰਹਾਃ ॥ 3-230-58 (25012)
ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਤੇ ਗ੍ਰਹੋਦ੍ਦੇਸ਼ੋ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਣਾਂ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਨ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਤਿ ਗ੍ਰਹਾ ਭਕ੍ਤਾੰਨਰਾਨ੍ਦੇਵੰ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-230-59 (25013)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿੰਸਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 230 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-230-4 ਅਸਤ੍ਯਮੇਤਤ੍ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ। ਅਪਤ੍ਯਮੇਤਤ੍ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਇਤਿ ਟ. ਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-230-7 ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਮਭਿਜਿੰਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ ਪਤਨਾੰਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸੰਖ੍ਯਾ ਕਥੰ ਸਮਾ ਭਵੇਦਿਤਿ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ ॥ 3-230-8 ਕਨ੍ਯਸੀ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠਾ। ਵਨੰ ਗਤਾ ਅਧਿਕਾਰੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-230-10 ਯਸ੍ਯ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯਾਦ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰ੍ਯਗੁਰੂਣਾਂ ਯੋਗਸ੍ਤਦ੍ਯੁਗਾਦਿਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮ੍। ਤਚ੍ਚਪੂਰ੍ਵੰ ਰੋਹਿਣ੍ਯਭੂਤ੍। ਤਦਾਭਿਜਿਤ੍ਪਤਨਕਾਲੇ ਤ੍ਵੇਕਨ੍ਯੂਨੈਰਹੋਰਾਤ੍ਰੈਰ੍ਭਗਣਸ੍ਯ ਭੋਗਾਤ੍ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗਾਦਿਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਧਨਿਸ਼਼੍ਠੈਵਾਭਵਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸੰਖ੍ਯਾ ਕਲਾਕਾਸ਼਼੍ਠਾਦੀਨਾਮ੍ ॥ 3-230-11 ਤਥਾ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਭਿਰੇਵ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸੰਖ੍ਯਾਪੂਰ੍ਤਿ ਕੁਰ੍ਵਿਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰਾਸ਼ਯੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਗਤਾਃ। ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਸਪ੍ਤਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਭੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-230-12 ਰੁʼਸ਼਼ਿਪਤ੍ਨੀਨਾਮਿਵ ਗਰੁਤ੍ਮਤ੍ਯਾ ਅਪਿਰੂਪੰ ਸ੍ਵਾਹਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿ ਤ੍ਸੁਤਤ੍ਵੰ ਬੋਧ੍ਯਮ੍ ॥ 3-230-13 ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਯਾ ਦੇਵਸੇਨਯਾ ॥ 3-230-14 ਮਾਤ੍ਰੁʼਗਣੋ ਵਿਨਤਾਦਿਸਮੂਹਃ ॥ 3-230-16 ਤਾਃ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਾਃ ਮਾਤਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀਮਾਹੇਸ਼੍ਵਰੀਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਃ ॥ 3-230-17 ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਤਾਭਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਯਾਦਿਭਿਰਸ੍ਮਦ੍ਭਰ੍ਤ੍ਰੂʼਨ੍ ਮਿਥ੍ਯਾਭਿਸ਼ਾਪਦੋਸ਼਼ੇਣ ਕੋਪਯਨ੍ਤੀਭਿਃ ਪ੍ਰਜਾ ਹ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸਙ੍ਗਾਭਾਵਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ। ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਭ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਭਰ੍ਤ੍ਰੂʼਣਾਮਨੁਕੂਲਨੇਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-230-18 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਮਯਾ ਦਤ੍ਤਾ ਅਪਿ। ਮਯਾ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਾ ਅਪਿ ਮੁਨਯੋ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਨਾਙ੍ਗੀਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-230-19 ਮਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਯਾਦੀਨਾਮ੍। ਤਾਸਾਂ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰਾਃ ਪਿਤ੍ਰਾਦਯਃ ॥ 3-230-20 ਪ੍ਰਜਾਃ ਅਸ੍ਮਦਾਦ੍ਯਾਃ। ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਯੂਯੰ ਮਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-230-32 ਅਜ੍ਞਾਯਮਾਨਾ ਗ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-230-38 ਮੁਜਾਤਾ ਹਰਿਣੀ ਯਾ ਤੁ ਸਾ ਗਰ੍ਭੰ ਪਿਬਤਿ ਪ੍ਰਭੋ ਇਤਿ ਟ. ਥ. ਧ.ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 231
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.231. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 231
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨ ਸ੍ਵਾਹਾਦੇਵ੍ਯਾ ਅਭੀਸ਼਼੍ਟਦਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰਪ੍ਰਤਿ ਸੋਪਪਤ੍ਤਿਕੰ ਤਸ੍ਯ ਰੁਦ੍ਰਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵਾਦਿਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-231-0 (25014)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-231-0x (2570)
ਯਦਾ ਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨ ਮਾਤ੍ਰੁʼਣਾਮੇਵਮੇਤਤ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਅਥਨੈਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸ੍ਵਾਹਾ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵਮੌਰਸਃ ॥ 3-231-1 (25015)
ਇਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਦਤ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਪਰਮਦੁਰ੍ਲਭਾਮ੍।
ਤਾਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਤਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਮ੍ ॥ 3-231-2 (25016)
ਸ੍ਵਾਹੋਵਾਚ। 3-231-3x (2571)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯਾਹੰ ਪ੍ਰਿਯਾ ਕਨ੍ਯਾ ਸ੍ਵਾਹਾ ਨਾਮ ਮਹਾਭੁਜ।
ਬਾਲ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚ ਜਾਤਕਾਮਾ ਹੁਤਾਸ਼ਨੇ ॥ 3-231-3 (25017)
ਨ ਸ ਮਾਂ ਕਾਮਿਨੀਂ ਪੁਤ੍ਰ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜਨਾਤਿ ਪਾਵਕਃ।
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਵਾਸੰ ਵਸ੍ਤੁ ਪੁਤ੍ਰ ਸਹਾਗ੍ਨਿਨਾ ॥ 3-231-4 (25018)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-231-5x (2572)
ਹਵ੍ਯੰ ਕਵ੍ਯੰਚ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੁਸੰਸ੍ਤੁਤਮ੍।
ਹੋਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਗ੍ਨੌ ਸਦਾ ਦੇਵਿ ਸ੍ਵਾਹੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-231-5 (25019)
ਅਦ੍ਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਸਤ੍ਪਥੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਏਵਮਗ੍ਨਿਸਤ੍ਵਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਸਦਾ ਵਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸ਼ੋਭਨੇ ॥ 3-231-6 (25020)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-231-7x (2573)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਤਤਃ ਸ੍ਵਾਹਾ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨ ਪੂਜਿਤਾ।
ਪਾਵਕੇਨ ਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਸ੍ਕਨ੍ਦਮਪੂਜਯਤ੍॥ 3-231-7 (25021)
ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮਹਾਸੇਨੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਭਿਗਚ੍ਛ ਮਹਾਦੇਵੰ ਪਿਤਰੰ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-231-8 (25022)
ਰੁਦ੍ਰੇਣਾਗ੍ਨਿੰ ਸਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਸ੍ਵਾਹਾਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਚੋਮਯਾ।
ਹਿਤਰ੍ਥੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਾਂ ਜਾਤਸ੍ਤ੍ਵਮਪਰਾਜਿਤਃ ॥ 3-231-9 (25023)
ਉਮਾਯੋਨ੍ਯਾਂ ਚ ਰੁਦ੍ਰੇਣ ਸ਼ੁਕ੍ਰੰ ਸਿਕ੍ਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਗਿਰੌ ਨਿਪਤਿਤੰ ਮਿਞ੍ਜਿਕਮਿਞ੍ਜਿਕੰ ਯਤਃ ॥ 3-231-10 (25024)
`ਮਿਥੁਨੰ ਵੈ ਮਹਾਭਾਗ ਤਤ੍ਰ ਤਦ੍ਰੁਦ੍ਰਸੰਭਵਮ੍'।
ਸੰਭੂਤੰ ਲੋਹਿਤੋਦੇ ਤੁ ਸ਼ੁਕ੍ਰਸ਼ੇਸ਼਼ਮਵਾਪਤਤ੍ ॥ 3-231-11 (25025)
ਸੂਰ੍ਯਰਸ਼੍ਮਿਸ਼਼ੁ ਚਾਪ੍ਯਨਯਦਨ੍ਯਚ੍ਚੈਵਾਪਤਦ੍ਭੁਵਿ।
ਆਸਕ੍ਤਮਨ੍ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਤਦੇਵੰ ਪ੍ਚਧਾ(ਅ)ਪਤਤ੍ ॥ 3-231-12 (25026)
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰਾ ਗਣਾ ਜ੍ਞੇਯਾ ਮਨੀਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਤਵ ਪਾਰਿਸ਼਼ਦਾ ਘੋਰਾ ਯ ਏਤੇ ਪਿਸ਼ਿਤਾਸ਼ਿਨਃ ॥ 3-231-13 (25027)
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਚਾਪ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸੇਨੋ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਅਪੂਜਯਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਪਿਤਰੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਸਲਃ ॥ 3-231-14 (25028)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-231-15x (2574)
ਅਰ੍ਕਪੁਸ਼਼੍ਪੈਸ੍ਤੁ ਤੇ ਪਞ੍ ਗਣਾਃ ਪੂਜ੍ਯਾ ਧਨਾਰ੍ਥਿਭਿਃ।
ਵ੍ਯਾਦਿਪ੍ਰਸ਼ਮਨਾਰ੍ਥੰ ਚਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੂਜਾਂ ਸਮਾਚਰੇਤ੍ ॥ 3-231-15 (25029)
ਮਿਞ੍ਜਿਕਾਮਿਞ੍ਜਿਕੰ ਚੈਵ ਮਿਥੁਨੰ ਰੁਦ੍ਰਸੰਭਵਮ੍।
ਨਮਸ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਸਦੈਵੇਹ ਬਾਲਾਨਾਂ ਹਿਤਮਿਚ੍ਛਤਾ ॥ 3-231-16 (25030)
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਮਾਨੁਸ਼਼ਮਾਂਸਾਦਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਕਾ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ।
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਜਾਤਾਸ੍ਤਾ ਦੇਵ੍ਯੋ ਨਮਸ੍ਕਾਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਜਾਰ੍ਥਿਭਿਃ ॥ 3-231-17 (25031)
ਏਸ਼਼ਾਮੇਵ ਪਿਸ਼ਾਚਾਨਾਮਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਗਣਾਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਘਣ੍ਟਾਯਾਃ ਸਪਤਾਕਾਯਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਸੰਭਵੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-231-18 (25032)
ਐਰਾਵਤਸ੍ਯ ਘਣ੍ਟੇ ਦ੍ਵੇ ਵੈਜਯਨ੍ਤ੍ਯਾਵਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੇ।
ਗੁਹਸ੍ਯ ਤੇ ਸ੍ਵਯੰ ਦਤ੍ਤੇ ਕ੍ਰਮੇਣਾਨਾਯ੍ਯ ਧੀਮਤਾ ॥ 3-231-19 (25033)
ਏਕਾ ਤਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਖਸ੍ਯ ਘਣ੍ਟਾ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਚਾਪਰਾ।
ਪਤਾਕਾ ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯਸ੍ ਵਿਸ਼ਾਖਸ੍ਯ ਚ ਲੋਹਿਤਾ ॥ 3-231-20 (25034)
ਯਾਨਿ ਕ੍ਰੀਡਨਕਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਦੇਵੈਰ੍ਦਤ੍ਤਾਨਿ ਵੈ ਤਦਾ।
ਤੈਰੇਵ ਰਮਤੇ ਦੇਵੋ ਮਹਾਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-231-21 (25035)
ਸ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਿਸ਼ਾਚਾਨਾਂ ਗਣੈਰ੍ਦੇਵਗਣੈਸ੍ਤਥਾ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਕਾਞ੍ਚਨੇ ਸ਼ੈਲੇ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਃ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ॥ 3-231-22 (25036)
ਤੇਨ ਵੀਰੇਣ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਸ ਸ਼ੈਲਃ ਸ਼ੁਭਕਾਨਨਃ।
ਆਦਿਤ੍ਯੇਨੇਵਾਂਸ਼ੁਮਤਾ ਮਨ੍ਦਰਸ਼੍ਚਾਰੁਕਨ੍ਦਰਃ ॥ 3-231-23 (25037)
ਸੰਤਾਨਕਵਨੈਃ ਫੁਲ੍ਲੈਃ ਕਰਵੀਰਵਨੈਰਪਿ।
ਪਾਰਿਜਾਤਵਨੈਸ਼੍ਚੈਵ ਜਪਾਸ਼ੋਕਵਨੈਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-231-24 (25038)
ਕਦਮ੍ਬਤਰੁਸ਼਼ਣ੍ਡੈਸ਼੍ਚ ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗਗਣੈਰਪਿ।
ਦਿਵ੍ਯੈਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਗਣੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਸ਼੍ਵੇਤਪਰ੍ਵਤਃ ॥ 3-231-25 (25039)
ਤਤ੍ਰਦੇਵਗਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ।
ਮੇਘਤੂਰ੍ਯਰਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ੁਬ੍ਧੋਦਧਿਸਮਸ੍ਵਨਾਃ ॥ 3-231-26 (25040)
ਤਤ੍ਰਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਸਰਸਸ੍ਤਥਾ।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਤਤ੍ਰਭੂਤਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਨਿਨਦੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-231-27 (25041)
ਏਵੰ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਵੇਤਪਰ੍ਵਤਸੰਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਨ ਚ ਗ੍ਲਾਯਤਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-231-28 (25042)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 231 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-231-10 ਮੁਞ੍ਜਿਕੋ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਕਾ ਤਤਃ ਇਤਿ ਟ. ਥ.ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 232
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.232. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 232
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਦੇਵਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਕਾਨਨ੍ਤਰੰ ਮਹਾਦੇਵਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਵਤ੍ਯਾ ਸਹ ਭਦ੍ਰਵਟੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਦੇਨ੍ਦ੍ਰਾਦਿਭਿਰ੍ਦਿਕ੍ਪਾਲੈਃ ਸਸੈਨ੍ਯੈਸ੍ਤਮਨੁ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਦਾ ਰੁਦ੍ਰੇਣ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਦੇਵਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ ਨਿਯੋਜਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਤੋ ਦੇਵਾਸੁਰਾਣਾਂ ਮਹਾਯੁਦ੍ਧਮ੍। ਤਤ੍ਰਸ੍ਕਨ੍ਦੇਨ ਮਹਿਸ਼਼ਾਸੁਰਸੰਹਾਰਃ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-232-0 (25043)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-232-0x (2575)
ਯਦਾ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਭਗਵਾਨ੍ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ ਤੁ ਪਾਵਕਿਃ।
ਤਦਾ ਸੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭਦ੍ਰਵਟੰ ਹਰਃ ॥ 3-232-1 (25044)
ਰਥੇਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਣੇਨ ਪਾਰ੍ਵਤ੍ਯਾ ਸਹਿਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
`ਅਨੁਯਾਤਃ ਸੁਰੈਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਪੁਰੋਗਮੈਃ' ॥ 3-232-2 (25045)
ਸਹਸ੍ਰੰ ਤਸ੍ਯ ਸਿੰਹਾਨਾਂ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਰਥੋਤ੍ਤਮੇ।
ਉਤ੍ਪਪਾਤ ਦਿਵੰ ਸ਼ੁਭ੍ਰੰ ਕਾਲੇਨਾਭਿਪ੍ਰਚੋਦਿਤਮ੍ ॥ 3-232-3 (25046)
ਤੇਪਿਬਨ੍ਤ ਇਵਾਕਾਸ਼ੰ ਤ੍ਰਾਸਯਨ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ਰਾਚਰਾਨ੍।
ਸਿੰਹਾ ਨਭਸ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਤ ਨਦਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਰੁਕੇਸਰਾਃ ॥ 3-232-4 (25047)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰਥੇ ਪਸ਼ੁਪਤਿਃ ਸ੍ਥਿਤੋ ਭਾਤ੍ਯੁਮਯਾ ਸਹ।
ਵਿਦ੍ਯੁਤਾ ਸਹਿਤਃ ਸੂਰ੍ਯਃ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਚਾਪੇ ਘਨੇ ਯਥਾ ॥ 3-232-5 (25048)
ਅਗ੍ਰਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਗਵਾਨ੍ਧਨੇਸ਼ੋ ਗੁਹ੍ਯਕੈਃ ਸਹ।
ਆਸ੍ਥਾਯ ਰੁਚਿਰੰ ਯਾਤਿ ਪੁਸ਼਼੍ਪਕੰ ਨਰਵਾਹਨਃ ॥ 3-232-6 (25049)
ਐਰਾਵਤੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੁਰੈਃ ਸਹ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨੁਯਯੌ ਯਾਨ੍ਤੰ ਵਰਦੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਧ੍ਵਜਮ੍ ॥ 3-232-7 (25050)
ਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਕੈਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਿਃ ਸ੍ਰਗ੍ਵਿਭਿਃ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਯਾਤ੍ਯਮੋਘੋ ਮਹਾਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਪਕ੍ਸ਼਼ਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-232-8 (25051)
ਤਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਤੋ ਦੇਵਾ ਬਹਵਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਧਿਨਃ।
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵਸੁਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਰੁਦ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਸਹ ਸੰਗਤਾਃ ॥ 3-232-9 (25052)
ਯਮਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ।
ਘੋਰੈਰ੍ਵ੍ਯਾਧਿਸ਼ਤੈਰ੍ਯਾਤਿ ਘੋਰਰੂਪਵਪੁਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-232-10 (25053)
ਯਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਸ਼੍ਚੈਵ ਰਘੋਰਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਖਰਃ ਸ਼ਿਤਃ।
ਵਿਜਯੋ ਨਾਮ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਯਾਤਿ ਸ਼ੂਲਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-232-11 (25054)
ਤਮੁਗ੍ਰਪਾਸ਼ੋ ਵਰੁਣੋ ਭਗਵਾਨ੍ਸਲਿਲੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਸ਼ਨੈਰ੍ਯਾਤਿ ਯਾਦੋਭਿਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-232-12 (25055)
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋਵਿਜਯਸ੍ਯਾਪਿ ਯਾਤਿ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪਟ੍ਟਸਃ।
ਗਦਾਮੁਸਲਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾਦ੍ਯੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪ੍ਰਹਰਣੋਤ੍ਤਮੈਃ ॥ 3-232-13 (25056)
ਪਟ੍ਟਸੰ ਤ੍ਵਨ੍ਵਗਾਦ੍ਰਾਜੰਸ਼੍ਛਤ੍ਰੰ ਰੌਦ੍ਰੰ ਮਹਾਪ੍ਰਭਮ੍।
ਕਮਣ੍ਡਲੁਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁ ਤੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਃ ॥ 3-232-14 (25057)
ਤਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਤੋ ਭਾਤਿ ਦਣ੍ਡੋ ਗਚ੍ਛਞ੍ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਭ੍ਰੁʼਗ੍ਵਙ੍ਗਿਰੋਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਦੈਧਤੈਸ਼੍ਚਾਨੁਪੂਜਿਤਃ ॥ 3-232-15 (25058)
ਏਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ ਰੁਦ੍ਰੋ ਵਿਮਲੇ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਯਾਤਿ ਸੰਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤੇਜਸਾ ਤ੍ਰਿਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-232-16 (25059)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਭੁਜਗਾਸ੍ਤਥਾ।
ਨਦ੍ਯੋ ਹ੍ਰਦਾਃਸਮੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚਤਥੈਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ ॥ 3-232-17 (25060)
ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਗ੍ਰਹਾਸ਼੍ਚੈਵਦੇਵਾਨਾਂ ਸ਼ਿਸ਼ਵਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰਾ ਯਾਨ੍ਤਿ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ॥ 3-232-18 (25061)
ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤ੍ਯਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਚਾਰੁਰੂਪਾ ਵਰਾਙ੍ਗਨਾਃ।
ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਯਯੌ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਿਨਾਕਿਨਮ੍ ॥ 3-232-19 (25062)
ਛਤ੍ਰੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡੁਰੰ ਸੋਮਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧਨ੍ਯਧਾਰਯਤ੍।
ਚਾਮਰੇ ਚਾਪਿ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤੌ ॥ 3-232-20 (25063)
ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯਾਤਿ ਰਾਜਞ੍ਛ੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸਹਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸ੍ਤੁਵਾਨੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਕੇਤਨਮ੍ ॥ 3-232-21 (25064)
ਗੌਰੀ ਵਿਦ੍ਯਾ(ਅ)ਥ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀ ਕੇਸ਼ਿਨੀ ਮਿਤ੍ਰਸਾਹ੍ਵਯਾ।
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸਹ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਃ ਪਾਰ੍ਵਤ੍ਯਾ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ॥ 3-232-22 (25065)
ਤਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਯਾਗਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਕਵਿਭਿਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਤਸ੍ਯ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਵਚਨੰ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚਮੂਮੁਖੇ ॥ 3-232-23 (25066)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਤਾਕਾਂ ਵੈ ਯਾਤ੍ਯਗ੍ਰੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਗ੍ਰਹਃ।
ਵ੍ਯਾਪ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੁ ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨੇ ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ ਵੈ ਸਖਾ।
ਪਿਙ੍ਗਲੋ ਨਾਮ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਲੋਕਸ੍ਯਾਨਨ੍ਦਦਾਯਕਃ ॥ 3-232-24 (25067)
ਏਬਿਸ਼੍ਚ ਸਹਿਤੋ ਦੇਵਸ੍ਤਤ੍ਰਯਾਤਿ ਯਥਾਸੁਖਮ੍।
ਅਗ੍ਰਤਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਸ੍ਚੈਵੰ ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਯ ਗਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁਵਾ ॥ 3-232-25 (25068)
ਰੁਦ੍ਰੰ ਸਤ੍ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪੂਜਯਨ੍ਤੀਹ ਦੈਵਤਮ੍।
ਸ਼ਿਵਮਿਤ੍ਯੇਵ ਯੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰੀਸ਼ੰ ਰੁਦ੍ਰੰ ਪਿਨਾਕਿਨਮ੍ ॥ 3-232-26 (25069)
`ਏਵੰ ਸਰ੍ਵੇ ਸੁਰਗਣਾਸ੍ਤਦਾ ਵੈ ਪ੍ਰੀਤਮਾਨਸਾਃ'।
ਭਾਵੈਸ੍ਤੁ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰੈਃ ਪੂਜਯਨ੍ਤਿ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-232-27 (25070)
ਕਦੇਵਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਦੇਵਸੇਨਾਭਿਰਾਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਅਨੁਦਚ੍ਛਤਿ ਦੇਵੇਸ਼ੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਸੁਤਃ ॥ 3-232-28 (25071)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਸੇਨੰ ਮਹਾਦੇਵੋ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਵਚਃ।
ਸਪ੍ਤਮੰ ਮਾਰੁਤਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਨਿਤ੍ਯਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ॥ 3-232-29 (25072)
ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 3-232-30x (2576)
ਸਪ੍ਤਮੰ ਮਾਰੁਤਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਪਾਲਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਪ੍ਰਭੋ।
ਯਦਨ੍ਯਦਪਿ ਮੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਦੇਵ ਤਦ੍ਵਦ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-232-30 (25073)
ਰੁਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-232-31x (2577)
ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਤ੍ਰ ਸੰਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਃ ਸਦੈਵ ਹਿ।
ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨ੍ਮਮ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-232-31 (25074)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-232-25x (2578)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਸਸਰ੍ਜੈਨੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਯਜ੍ਯ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ।
`ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਸਹੋਮਯਾ ਪ੍ਰੀਤੋ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤਮਿਵ ਤੇਜਸਾ' ॥ 3-232-32 (25075)
ਵਿਸਰ੍ਜਿਤੇ ਤਤਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦੇ ਬਭੂਵੌਤ੍ਪਾਤਿਕੰ ਮਹਤ੍।
ਸਹਸੈਵ ਮਹਾਰਾਜਦੇਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਮੋਹਯਤ੍ ॥ 3-232-33 (25076)
ਜਜ੍ਵਾਲ ਸ੍ਵੰ ਸਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਮੂਢੰ ਭੁਵਨੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਚਚਾਲ ਵ੍ਯਨਦਚ੍ਚੋਰ੍ਵੀ ਤਮੋਭੂਤੰ ਜਗਤ੍ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-232-34 (25077)
ਤਤਸ੍ਤਦ੍ਦਾਰੁਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤਃ ਸ਼ੰਕਰਸ੍ਤਦਾ।
ਉਮਾ ਚੈਵਮਹਾਭਾਗ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਸਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-232-35 (25078)
ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਮੂਢੇਸ਼਼ੁ ਪਰ੍ਵਤਾਮ੍ਬੁਦਸੰਨਿਭਮ੍।
ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣੰ ਘੋਰਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਮਹਦ੍ਬਲਮ੍ ॥ 3-232-36 (25079)
ਤਦ੍ਵੈ ਘੋਰਮਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯੰ ਗਰ੍ਜਚ੍ਚ ਵਿਵਿਧਾ ਗਿਰਃ।
ਅਭ੍ਯਦ੍ਰਵਦ੍ਰਣਏ ਦੇਵਾਨ੍ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਚ ਸ਼ੰਕਰਮ੍ ॥ 3-232-37 (25080)
ਤੈਰ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਯਨੀਕੇਸ਼਼ੁ ਬਾਣਜਾਲਾਨ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ।
ਪਰ੍ਵਤਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਘ੍ਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਸਾਸਿਪਰਿਘਾ ਗਦਾਃ ॥ 3-232-38 (25081)
ਨਿਪਤਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਤੈਰ੍ਘੋਰੈਰ੍ਦੇਵਾਨੀਕੰ ਮਹਾਯੁਧੈਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਵ੍ਯਦ੍ਰਵਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਮੁਖੰ ਚਾਪ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 3-232-39 (25082)
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯੋਧਨਾਗਾਸ਼੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਯੁਧਮਹਾਰਥਮ੍।
ਦਾਨਵੈਰਰ੍ਦਿਤੰ ਸੈਨ੍ਯੰ ਦੇਵਾਨਾਂ ਵਿਮੁਖੰ ਬਭੌ ॥ 3-232-40 (25083)
ਅਸੁਰੈਰ੍ਵਧ੍ਯਮਾਨੰ ਤਤ੍ਪਾਵਕੈਰਿਵ ਕਾਨਨਮ੍।
ਅਪਤਦ੍ਦਗ੍ਧਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਵਨੰ ਤਥਾ ॥ 3-232-41 (25084)
ਤੇ ਵਿਭਿੰਨਸ਼ਿਰੋਦੇਹਾਃ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਤੋ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਨ ਨਾਥਮਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਮਹਾਰਣੇ ॥ 3-232-42 (25085)
ਅਥ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਰੁਤੰ ਸੈਨ੍ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਃ ਪੁਰੰਦਰਃ।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਯੰਨੁਵਾਚੇਦੰ ਬਲਭਿਦ੍ਦਾਨਵਾਰ੍ਦਿਤਮ੍ ॥ 3-232-43 (25086)
ਭਯੰ ਤ੍ਯਜਤ ਭਦ੍ਰੰ ਵ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤ।
ਕੁਰੁਧ੍ਵੰਵਿਕ੍ਰਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਮਾ ਵਃ ਕਾਚਿਦ੍ਵ੍ਯਥਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-232-44 (25087)
ਜਯਤੈਨਾਮ੍ਸੁਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਦਾਨਵਾਨ੍ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨ੍।
ਅਭਿਦ੍ਰਵਤ ਭਦ੍ਰੰ ਵੋ ਮਯਾ ਸਹ ਮਹਾਸੁਰਾਨ੍ ॥ 3-232-45 (25088)
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਮਾਸ਼੍ਵਸ੍ਤਾ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਦਾਨਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੁਧ੍ਯਨ੍ਤ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਯਮ੍ ॥ 3-232-46 (25089)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਃ ਸਰ੍ਵੇਮਰੁਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਯੁਰ੍ਮਹਾਭਾਗਾਃ ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵਸੁਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-232-47 (25090)
ਤੈਰ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਯਨੀਕੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੈਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸੰਯੁਗੇ।
ਸ਼ਰਾਸ਼੍ਚ ਦੈਤ੍ਯਕਾਯੇਸ਼਼ੁ ਪਿਬਨ੍ਤਿ ਰੁਧਿਰੰ ਬਹੁ ॥ 3-232-48 (25091)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦੇਹਾਨ੍ਵਿਨਿਰ੍ਭਿਦ੍ਯ ਸ਼ਰਾਸ੍ਤੇ ਨਿਸ਼ਿਤਾਸ੍ਤਦਾ।
ਨਿਪਤਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਨਗੇਭ੍ਯ ਇਵ ਪੰਨਗਾਃ ॥ 3-232-49 (25092)
ਤਾਨਿ ਦੈਤ੍ਯਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਨਿਰ੍ਭਿੰਨਾਨਿਸ੍ਮ ਸਾਯਕੈਃ।
ਅਪਤਨ੍ਭੂਤਲੇਰਾਜੰਸ਼੍ਛਿੰਨਾਭ੍ਰਾਣੀਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-232-50 (25093)
ਤਤਸ੍ਤਦ੍ਦਾਨਵੰ ਸੈਨ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦੇਵਗਣੈਰ੍ਯੁਧਿ।
ਤ੍ਰਾਸਿਤੰ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਬਾਣੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤੰਚੈਵ ਪਰਾਙ੍ਯੁਖਮ੍ ॥ 3-232-51 (25094)
ਅਥੋਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਤਦਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦੇਵੈਰੁਦਾਯੁਧੈਃ।
ਸੰਹਤਾਨਿ ਚ ਤੂਰ੍ਯਾਣਿ ਪ੍ਰਾਵਾਦ੍ਯਨ੍ਤ ਹ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ ॥ 3-232-52 (25095)
ਏਵਮਨ੍ਯੋਨ੍ਰਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਯੁਦ੍ਧਮਾਸੀਤ੍ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍।
ਦੇਵਾਨਾਂ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਚ ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਕਰ੍ਦਮਮ੍ ॥ 3-232-53 (25096)
ਅਨਯੋ ਦੇਵਲੋਕਸ੍ਯ ਸਹਸੈਵਾਭ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਤਥਹਿ ਦਾਨਵਾ ਘੋਰਾ ਵਿਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-232-54 (25097)
ਤਤਸ੍ਤੂਰ੍ਯਪ੍ਰਣਾਦਾਸ਼੍ਚ ਭੇਰੀਣਾਂ ਚ ਮਹਾਸ੍ਵਨਾਃ।
ਬਭੂਵੁਰ੍ਦਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਸਿੰਹਨਾਦਾਸ਼੍ਚ ਦਾਰੁਣਾਃ ॥ 3-232-55 (25098)
ਅਥ ਦੈਤ੍ਯਬਲਾਦ੍ਘੋਰਾੰਨਿਸ਼਼੍ਪਪਾਤ ਮਹਾਬਲਃ।
ਦਾਨਵੋ ਮਹਿਸ਼਼ੋ ਨਾਮ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵਿਪੁਲੰ ਗਿਰਿਮ੍ ॥ 3-232-56 (25099)
ਤੇ ਤੰ ਧਨੈਰਿਵਾਦਿਤ੍ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਸੰਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍।
ਤਮੁਦ੍ਯਤਗਿਰਿੰ ਰਾਜਨ੍ਵ੍ਯਦ੍ਰਵਨ੍ਤ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-232-57 (25100)
ਅਥਾਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ੋ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਤੰ ਗਿਰਿਮ੍।
`ਮਹਾਕਾਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸਤੋਯਮਿਵ ਤੋਯਦਮ੍' ॥ 3-232-58 (25101)
ਪਤਤਾ ਤੇਨ ਗਿਰਿਣਾ ਦੇਵਸੈਨ੍ਯਸ੍ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਭੀਮਰੂਪੇਣ ਨਿਹਤਮਯੁਤੰ ਪ੍ਰਾਪਤਦ੍ਭੁਵਿ ॥ 3-232-59 (25102)
ਅਥ ਤੈਰ੍ਦਾਨਵੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਮਹਿਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਸਯਨ੍ਸੁਰਾਨ੍।
ਅਭ੍ਯਦ੍ਰਵਦ੍ਰਣੇ ਤੂਰ੍ਣੰ ਸਿੰਹਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਮ੍ਰੁʼਗਾਨਿਵ ॥ 3-232-60 (25103)
ਤਮਾਪਤਨ੍ਤੰ ਮਹਿਸ਼਼ੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਵ੍ਯਦ੍ਰਵਨ੍ਤਰਣੇ ਬੀਤਾ ਵਿਕੀਰ੍ਣਾਯੁਧਕੇਤਨਾਃ ॥ 3-232-61 (25104)
ਤਤਃਸ ਮਹਿਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਰੁਦ੍ਰਰਥੰ ਯਯੌ।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਚ ਜਗ੍ਰਾਹ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ ਰਥਕੂਵਰਮ੍ ॥ 3-232-62 (25105)
ਯਦਾ ਰੁਦ੍ਰਰਥੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਮਹਿਸ਼਼ਃ ਸਹਸਾ ਗਤਃ।
ਰੇਸਤੂ ਰੋਦਸੀ ਗਾਢੰ ਮੁਮੁਹੁਸ਼੍ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-232-63 (25106)
ਅਨਦੰਸ਼੍ਚਮਹਾਕਾਯਾ ਦੈਤ੍ਯਾ ਜਲਧਰੋਪਮਾਃ।
ਆਸੀਚ੍ਚਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਜਿਤਮਸ੍ਮਾਭਿਰਿਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-232-64 (25107)
ਤਥਾਭੂਤੇ ਤੁ ਭਗਵਾਨਾਹੂਯ ਗੁਹਮਾਤ੍ਮਜਮ੍।
`ਦੌਰਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯ ਪੁਤਰ੍ ਤ੍ਵੰ ਦਾਨਵਸ੍ਯ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਜਹਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਦੁਰਾਚਾਰੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤੇ ਬਲਮ੍ ॥ 3-232-65 (25108)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾਵ ਭਗਵਾਨ੍ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਪਰਿਪੂਜ੍ਯ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਅਯੋਜਯੰਨਿਗ੍ਰਹਾਰ੍ਥੰ ਮਹਿਸ਼਼ਸ੍ ਗਤਾਯੁਸ਼਼ਃ'।
ਸਸ੍ਮਾਰ ਚ ਤਦਾ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਤਸ੍ਯ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-232-66 (25109)
ਮਹਿਸ਼਼ੋ(ਅ)ਪਿ ਰਥੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰੌਦ੍ਰੰ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ ਚਾਨਦਤ੍।
ਦੇਵਾਨ੍ਸੰਤ੍ਰਾਸਯੰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦੈਤ੍ਯਾਂਸ੍ਚਾਪਿਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਯਤ੍ ॥ 3-232-67 (25110)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨਭਯੇ ਘੋਰੇ ਦੇਵਾਨਾਂ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਆਜਗਾਮ ਮਹਾਸੇਨਃ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਸੂਰ੍ਯ ਇਵ ਜ੍ਵਲਨ੍ ॥ 3-232-68 (25111)
ਲੋਹਿਤਾਮ੍ਬਰਸੰਵੀਤੋ ਲੋਹਿਤਸ੍ਰਗ੍ਵਿਭੂਸ਼਼ਣਃ।
ਲੋਹਿਤਾਸ਼੍ਵੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਹਿਰਣ੍ਯਕਵਚਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-232-69 (25112)
ਰਥਮਾਦਿਤ੍ਯਸੰਕਾਸ਼ਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ਕਨਕਪ੍ਰਭਮ੍।
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੈਤ੍ਯਸੇਨਾ ਸਾ ਵ੍ਯਦ੍ਰਵਤ੍ਸਹਸਾ ਰਣੇ ॥ 3-232-70 (25113)
ਸ ਚਾਪਿ ਤਾਂ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਾਂ ਮਹਿਸ਼਼ਸ੍ ਵਿਦਾਰਿਣੀਮ੍।
ਮੁਮੋਚ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਰਾਜੇਨਦ੍ਰ ਮਹਾਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-232-71 (25114)
ਸਾ ਮੁਕ੍ਤਾ(ਅ)ਭ੍ਯਹਰਤ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ਸ੍ਯ ਸ਼ਿਰੋ ਮਹਤ੍।
ਪਪਾਤ ਭਿੰਨੇ ਸ਼ਿਰਸਿ ਮਹਿਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਜੀਵਿਤਃ ॥ 3-232-72 (25115)
ਪਤਤਾ ਸ਼ਿਰਸਾ ਤੇਨ ਦ੍ਵਾਰੰ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਯੋਜਨਮ੍।
ਪਰ੍ਵਤਾਭੇਨ ਪਿਹਿਤੰ ਤਦਾ(ਅ)ਗਮ੍ਯੰ ਤਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਉਤ੍ਤਰਾਃ ਕੁਰਵਸ੍ਤੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਦ੍ਯ ਯਥਾਸੁਮ੍ ॥ 3-232-73 (25116)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਤੁ ਸਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਸ੍ਕਨ੍ਦਹਸ੍ਤਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਦੇਵਦਾਨਵੈਃ ॥ 3-232-74 (25117)
ਪ੍ਰਾਯਃ ਸ਼ਰੈਰ੍ਵਿਨਿਹਤਾ ਮਹਾਸੇਨੇਨ ਧੀਮਤਾ।
ਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਦੈਤ੍ਯਗਣਾ ਘੋਰਾ ਭੀਤਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਦੁਰਾਸਦੈਃ।
ਸ੍ਕਨ੍ਦਪਾਰਿਸ਼਼ਦੈਰ੍ਹਤ੍ਵਾ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-232-75 (25118)
ਦਨਵਾਨ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਪਿਬਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ਼ੋਣਿਤਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਣਾੰਨਿਰ੍ਦਾਨਵੰ ਸਰ੍ਵਮਕਾਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਹਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-232-76 (25119)
ਤਮਾਂਸੀਵਯਥਾ ਸੂਰ੍ਯੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨਗ੍ਨਿਰ੍ਘਨਾਨ੍ਖਗਃ।
ਤਥਾਸ੍ਕਨ੍ਦੋ(ਅ)ਜਯਚ੍ਛਤ੍ਰੂਨ੍ਸ੍ਵੇਨ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਕੀਰ੍ਤਿਮਾਨ੍ ॥ 3-232-77 (25120)
ਸੰਪੂਜ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰਭਿਵਾਦ੍ਯ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਕ੍ਰੁʼਤਿਕਾਪੁਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਕੀਰਣਾਂਸ਼ੁਰਿਵਾਂਸ਼ੁਮਾਨ੍ ॥ 3-232-78 (25121)
ਨਸ਼਼੍ਟਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਯਦਾ ਸ੍ਕਨ੍ਦਃ ਪ੍ਰਯਾਤਸ੍ਤੁ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਤਦਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਸੇਨੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਪੁਰੰਦਰਃ ॥ 3-232-79 (25122)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਵਰਃ ਸ੍ਕਨ੍ਦ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਯੰ ਮਹਿਸ਼਼ੋ ਹਤਃ।
`ਹਜਯ੍ਯੋ ਯੁਧਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਦਾਨਵਃ ਸ ਮਹਾਬਲਃ' ॥ 3-232-80 (25123)
ਦੇਵਾਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਸਮਾ ਯਸ੍ਯ ਵਬੂਵੁਰ੍ਜਯਤਾਂਵਰ।
ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼ਮਿਤੋ ਦੇਵਕਣ੍ਟਕਃ ॥ 3-232-81 (25124)
ਸ਼ਤੰ ਮਹਿਸ਼਼ਤੁਲ੍ਯਾਨਾਂ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਤ੍ਵਯ ਰਣੇ।
ਨਿਹਤੰਦੇਵਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਯੈਰ੍ਵਯੰ ਪੂਰ੍ਵਤਾਪਿਤਾਃ ॥ 3-232-82 (25125)
ਤਾਵਕੈਰ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਦਾਨਵਾਃ ਸ਼ਤਸਙ੍ਘਸ਼ਃ।
ਅਜੇਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਣੇ(ਅ)ਰੀਣਾਮੁਮਾਪਤਿਰਿਵ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-232-83 (25126)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਪ੍ਰਥਮੰ ਦੇਵ ਖ੍ਯਾਤੰ ਕਰ੍ਮ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਤਵਾਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਵਸ਼ਗਾਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਸੁਰਾਸ੍ਤਵ ਮਹਾਭੁਜ ॥ 3-232-84 (25127)
ਮਹਾਸੇਨਮੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸਹ ਦੈਵਤੈਃ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਭਗਵਤਾ ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੇਣ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ ॥ 3-232-85 (25128)
ਗਤੋ ਭਦ੍ਰਵਟੰਰੁਦ੍ਰੋ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਉਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਦੇਵਾ ਰੁਦ੍ਰੇਣ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਪਸ਼੍ਯਤ ਮਾਮਿਵ ॥ 3-232-86 (25129)
ਸ ਹਤ੍ਵਾ ਦਾਨਵਗਣਾਨ੍ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਏਕਾਹ੍ਨੈਵਾਜਯਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਵਹ੍ਨਿਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-232-87 (25130)
ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ ਯ ਇਦੰ ਵਿਪ੍ਰਃ ਪਠੇਜ੍ਜਨ੍ਮ ਸਮਾਹਿਤਃ।
`ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਯਃ ਸ਼੍ਰਾਵਯੇਦ੍ਵਾਵਿਚੇਤਨਮ੍ ॥ 3-232-88 (25131)
ਧਨਮਾਯੁਰ੍ਯਸ਼ੋ ਦੀਪ੍ਤਿੰ ਪੁਤ੍ਰਾਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੁਜਯੰਤਥਾ'।
ਸਪੁਸ਼਼੍ਟਿਮਿਹਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸਾਲੋਕ੍ਯਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-232-89 (25132)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 232 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-232-8 ਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਕੈਰ੍ਗ੍ਰਹਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੈਃ ਭਾਸ੍ਕਰੈਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਿਃ ਇਤਿ ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-232-23 ਵਿਦ੍ਯਾਗਣਾਃ ਸ੍ਤੁਤਿਪਦ੍ਯਸਮੂਹ੍ਯਃ ॥ 3-232-62 ਕੂਵਰੰ ਧੂਃਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮ੍ ॥ 3-232-63 ਰੇਸਤੁਃ ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਚਕ੍ਰਤੁਃ। ਰੋਦਸੀ ਦ੍ਯਾਵਾਭੂਮੀ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 233
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.233. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 233
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਸ੍ਕਨ੍ਦਨਾਮ੍ਨਾਂ ਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-233-0 (25133)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-233-0x (2579)
ਭਗਵਞ੍ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਨਾਮਾਨਿ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-233-1 (25134)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-233-2x (2580)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਸੰਨਿਧੌ।
ਉਵਾਚ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-233-2 (25135)
ਆਗੇਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸ੍ਕਨਦਸ਼੍ਚ ਦੀਪ੍ਤਕੀਰ੍ਤਿਰਨਾਮਯਃ।
ਮਯੂਰਕੇਤੁਰ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭੂਤੇਸ਼ੋ ਮਹਿਸ਼਼ਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 3-233-3 (25136)
ਕਾਮਜਿਤ੍ਕਾਮਦਃ ਕਾਨ੍ਤਃ ਸਤ੍ਯਵਾਗ੍ਭੁਵਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਸ਼ਿਸ਼ੁਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਃ ਸ਼ੁਚਿਸ਼੍ਚਣ੍ਡੋ ਦੀਪ੍ਤਵਰ੍ਣਃ ਸ਼ੁਭਾਨਨਃ ॥ 3-233-4 (25137)
ਅਮੋਘਸ੍ਤ੍ਵਨਘੋ ਰੌਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਨਨਸ੍ਤਥਾ।
ਦੀਪ੍ਤਸ਼ਕ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਨਦ੍ਰਕੁਕ੍ਕੁਟਮੋਹਨਃ ॥ 3-233-5 (25138)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਪਵਿਤ੍ਰੋ ਮਾਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਸਲਃ।
ਕਨ੍ਯਾਭਰ੍ਤਾ ਵਿਭਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਾਹੇਯੋ ਰੇਵਤੀਸੁਤਃ ॥ 3-233-6 (25139)
ਪ੍ਰਭੁਰ੍ਨੇਤਾ ਵਿਸ਼ਾਖਸ਼੍ਚ ਨੈਗਮੇਯਃ ਸੁਦੁਸ਼੍ਚਰਃ।
ਸੁਵ੍ਰਤੋ ਲਲਿਤਸ਼੍ਚੈਵਬਾਲਕ੍ਰੀਡਨਕਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-233-7 (25140)
ਖਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਚ ਸ਼ੂਰਃ ਸ਼ਰਵਣੋਦ੍ਭਵਃ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚੈਵ ਦੇਵਸੇਨਾਪ੍ਰਿਯਸ੍ਤਥਾ।
ਵਾਸੁਦੇਵਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰਿਯਕ੍ਰੁʼਦੇਵ ਤੁ ॥ 3-233-8 (25141)
ਨਾਮਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯਸ੍ਯ ਯਃ ਪਠੇਤ੍।
ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਧਨੰ ਚੈਵ ਸ ਲਭੇੰਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-233-9 (25142)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-233-10x (2581)
ਸ੍ਤੋਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦੇਵੈਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਜੁਸ਼਼੍ਟੰ
ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਗੁਹੰਨਾਮਭਿਰਪ੍ਰਮੇਯਮ੍।
ਸ਼਼ਡਾਨਨੰ ਸ਼ਕ੍ਤਿਧਰੰ ਸੁਵੀਰੰ
ਨਿਬੋਧ ਚੈਤਾਨਿ ਕੁਰੁਪ੍ਰਵੀਰ ॥ 3-233-10 (25143)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਵੈ ਬ੍ਰਹਮਜੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਚ੍ਚ
ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸ਼ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਤਾਂਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਪ੍ਰਿਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਰ੍ਵਮਨ੍ਤ੍ਰੀ
ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂਚ ਨੇਤਾ ॥ 3-233-11 (25144)
ਸ੍ਵਾਹਾ ਸ੍ਵਧਾ ਤ੍ਵੰਪਰਮੰ ਪਵਿਤ੍ਰੰ
ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤੁਤਸ੍ਤ੍ਵੰਪ੍ਰਥਿਤਃ ਸ਼਼ਡਰ੍ਚਿਃ।
ਸੰਵਤ੍ਸਰਸ੍ਤ੍ਵਮ੍ਰੁʼਤਵਸ਼੍ਚ ਸ਼਼ਡ੍ਵੈ
ਮਾਸਾਰ੍ਧਮਾਸਾਸ਼੍ਚਦਿਨੰ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ॥ 3-233-12 (25145)
ਤ੍ਵੰਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਰਵਿਨ੍ਦਵਕ੍ਰਃ
ਸਹਸ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ੋਸਿ ਸਹਸ੍ਰਬਾਹੁਃ।
ਤ੍ਵੰ ਲੋਕਪਾਲਃ ਪਰਮੰ ਹਵਿਸ਼੍ਚ
ਤ੍ਵੰ ਭਾਵਨਃ ਸਰ੍ਵਸੁਰਾਸੁਰਾਣਾਮ੍ ॥ 3-233-13 (25146)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਸੇਨਾਧਿਪਤਿਃ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡਃ
ਪ੍ਰਭੁਰ੍ਵਿਭੁਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਥ ਸ਼ਕ੍ਰਜੇਤਾ।
ਸਹਸ੍ਰਪਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਧਰਣੀ ਤ੍ਵਮੇਵ
ਸਹਸ੍ਰਤੁਸ਼਼੍ਟਿਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਭੁਕ੍ਵ ॥ 3-233-14 (25147)
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਮਨਨ੍ਤਰੂਪਃ।
ਸਹਸ੍ਰਪਾਤ੍ਤ੍ਵੰਦਸ਼ਸ਼ਕ੍ਤਿਧਾਰੀ।
ਗਙ੍ਗਾਸੁਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਵਮਤੇਨ ਦੇਵ
ਸ੍ਵਾਹਾਮਹੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਨਾਂ ਤਥੈਵ ॥ 3-233-15 (25148)
ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੀਡਸੇ ਸ਼਼ਣ੍ਮੁਖ ਕੁਕ੍ਕੁਟੇਨ
ਯਥੇਸ਼਼੍ਟਨਾਨਾਵਿਧਕਾਮਰੂਪੀ।
ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾ(ਅ)ਸਿ ਸੋਮੋ ਮਰੁਤਃ ਸਦੈਵ
ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਸਿ ਵਾਯੁਰਚਲੇਨ੍ਦ੍ਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਃ ॥ 3-233-16 (25149)
ਸਨਾਤਨਾਨਾਮਪਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਸ੍ਤ੍ਵੰ
ਪ੍ਰਭੁਃ ਪ੍ਰਭੂਣਾਮਪਿ ਚੋਗ੍ਰਧਨ੍ਵਾ।
ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾ ਦਿਤਿਜਾਨ੍ਤਕਸ੍ਤ੍ਵੰ
ਜਤਾ ਰਿਪੂਣਾਂ ਪ੍ਰਵਰਃ ਸੁਰਾਣਾਮ੍ ॥ 3-233-17 (25150)
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਤਪਸ੍ਤਤ੍ਪਰਮੰ ਤ੍ਵਮੇਵ
ਪਰਾਵਰਜ੍ਞੋਸਿ ਪਰਾਵਰਸ੍ਤ੍ਵਮ੍।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਕਾਮਸ੍ਯ ਪਰਸ੍ਯ ਚੈਵ
ਤ੍ਵਤ੍ਤੇਜਸਾ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮਿਦੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨ੍ ॥ 3-233-18 (25151)
ਵ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵਸੁਰਪ੍ਰਵੀਰ
ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਮਯਾ ਸੰਸ੍ਤੁਤ ਲੋਕਨਾਥ।
ਨਮੋਸ੍ਤੁ ਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਨੇਤ੍ਰਬਾਹੋ
ਅਤਃ ਪਰੰ ਵੇਦ੍ਮਿ ਗਤਿੰ ਨ ਤੇ(ਅ)ਹਮ੍ ॥ 3-233-19 (25152)
ਸ੍ਕਨ੍ਦਸ੍ਯ ਯ ਇਦੰ ਵਿਪ੍ਰਃ ਪਠੇਜ੍ਜਨ੍ਮ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਸ਼੍ਰਾਵਯੇਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਯਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾਦ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜੇਰਿਤਮ੍ ॥ 3-233-20 (25153)
ਧਨਮਾਯੁਰ੍ਯਸ਼ੋ ਦੀਪ੍ਤੰ ਪੁਤ੍ਰਾਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੁਜਯੰ ਤਥਾ।
ਸ ਪੁਸ਼਼੍ਟਿਤੁਸ਼਼੍ਟੀ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ੍ਕਨ੍ਦਸਾਲੋਕ੍ਯਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 3-233-21 (25154)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਸਮਾਸ੍ਯਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 233 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-233-4 ਕਾਮਜਿਤ੍ਪੂਣਮਨੋਰਥਃ ॥ 3-233-10 ਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 3-233-11 ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਸਾਧੁਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਜੋਵੇਦੋਕ੍ਤੇਨ ਗਰ੍ਭਾਧਾਨਾਦਿਕਰ੍ਮਣਾਜਾਤਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦ੍ਵੇਦਾਰ੍ਥਜ੍ਞਾਤਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਕਰ੍ਮਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪੇ ਸ਼ੇਤੇ ਇਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸ਼ਯਃ। ਅਦਨ੍ਤਤ੍ਵਮਾਰ੍ਸ਼਼ਮ੍। ਕਰ੍ਮਬ੍ਰਹ੍ਮਨਿਸ਼਼੍ਠਾਵਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਵ੍ਰਤੀਤਿ ਪਾਠੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਸਮਾਨੰ ਵ੍ਰਤਮਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਦਿਰੂਪੰ ਯਸ੍ਯ ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਵ੍ਰਤੀ ॥ 3-233-12 ਵਸ਼਼ਡਰ੍ਚਿਃਸ਼਼ਣ੍ਮੁਖਤ੍ਵਾਤ੍ਵਡ੍ਜਿਹ੍ਵਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 234
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.234. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 234
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸਤ੍ਯਭਾਮਯਾ ਪਤਿਵਸ਼ੀਕਰਣੋਪਾਯੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਾ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਤਦੁਤ੍ਤਾਰਦਾਨਵ੍ਯਾਜੇਨ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਧਰ੍ਮਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-234-0 (25155)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-234-0x (2582)
ਉਪਾਸੀਨੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਚ ਭਾਰਤ।
ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਸਤ੍ਯਭਾਮਾ ਚ ਵਿਵਿਸ਼ਾਤੇ ਤਦਾ ਸਮਮ੍ ॥ 3-234-1 (25156)
`ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਚਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪੁਣ੍ਯਮੁਭੇ ਤੇ ਪਰਮਸ੍ਤ੍ਰਿਯੌ'।
ਜਾਹਸ੍ਯਮਾਨੇ ਸੁਪ੍ਰੀਤੇ ਸੁਖੰ ਤਤ੍ਰ ਨਿਸ਼਼ੀਦਤੁਃ ॥ 3-234-2 (25157)
ਚਿਰਸ੍ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯੰਵਦੇ।
ਕਥਯਾਮਾਸਤੁਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਾਃ ਕਥਾਃ ਕੁਰੁਯਦੂਚਿਤਾਃ ॥ 3-234-3 (25158)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਤ੍ਯਭਾਮਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਿਯਾ।
ਸਾਤ੍ਰਾਜਿਤੀ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨੀਂ ਰਹਸੀਦੰ ਸੁਮਧ੍ਯਮਾ ॥ 3-234-4 (25159)
ਕੇਨ ਦ੍ਰੌਪਦਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਸਿ।
ਲੋਕਪਾਲੋਪਮਾਨ੍ਵੀਰਾੰਨੂਨੰ ਪਰਮਸੰਮਤਾਨ੍ ॥ 3-234-5 (25160)
ਕਥੰ ਚ ਵਸ਼ਗਸ੍ਤੁਭ੍ਯੰ ਨ ਕੁਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਤੇ ਸ਼ੁਭੇ।
ਤਵ ਵਸ਼੍ਯਾ ਹਿ ਸਤਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ॥ 3-234-6 (25161)
`ਨ ਚਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਸੂਯਨ੍ਤੇ ਕਥੰ ਵਾ ਤੇ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ'।
ਮੁਖਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ ॥ 3-234-7 (25162)
ਵ੍ਰਤਚਰ੍ਯਾ ਤਪੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਨਾਨਮਨ੍ਤ੍ਰੌਸ਼਼ਧਾਨਿ ਵਾ।
ਵਿਦ੍ਯਾਵੀਰ੍ਯੰ ਮੂਲਵੀਰ੍ਯੰਜਪਹੋਮਾਗਦਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-234-8 (25163)
ਮਮਾਦ੍ਯਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵਪਾਞ੍ਚਾਲਿ ਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਭਗਵੇਤਨਮ੍।
ਯੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਭਵੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਮਮ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਵਸ਼ਾਨੁਗਃ ॥ 3-234-9 (25164)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾਸਤ੍ਯਭਾਮਾ ਵਿਰਰਾਮ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ਮਹਾਭਾਗਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਾਮ੍ ॥ 3-234-10 (25165)
ਅਸਤ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਸਮਾਚਰੰ ਸਤ੍ਯੇ ਮਾਮਨੁਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ।
ਅਸਦਾਚਰਿਤੇ ਮਾਰ੍ਗੇ ਕਥੰ ਸ੍ਯਾਦਨੁਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3-234-11 (25166)
ਅਨੁਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ਸੰਸ਼ਯੋ ਵਾ ਨੈਸ਼਼ ਤ੍ਵਯ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਤੇ।
ਕਥੰ ਹ੍ਯੁਪੇਤਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਤ੍ਵੰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਿਯਾ ॥ 3-234-12 (25167)
ਯਦੈਵ ਭਰ੍ਤਾ ਜਾਨੀਯਾਨਮਨ੍ਤ੍ਰਮੂਲਪਰਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮ੍।
ਉਦ੍ਵਿਜੇਤ ਤਦੈਵਾਸ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਪਾਦ੍ਵੇਸ਼੍ਮਗਤਾਦਿਵ ॥ 3-234-13 (25168)
ਉਦ੍ਵਿਗ੍ਨਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰਸ਼ਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮ੍।
ਨ ਜਾਤੁ ਵਸ਼ਗੋ ਭਰ੍ਤਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਕਾਰਣਾਤ੍ ॥ 3-234-14 (25169)
ਕਿਮਤ੍ਰਪ੍ਰਹਿਤਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਗਦਾਃ ਪਰਮਦਾਰੁਣਾਃ।
ਮੂਲਪ੍ਰਵਾਦੈਰ੍ਹਿ ਵਿਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਜਿਘਾਂਸਵਃ ਬਬ 3-234-15 (25170)
ਜਿਹ੍ਵਯਾ ਯਾਨਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਚਾ ਵਾਪ੍ਯੁਪਸੇਵਤੇ।
ਤਤ੍ਰ ਚੂਰ੍ਣਾਨਿ ਦਤ੍ਤਾਨਿ ਹਨ੍ਯੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-234-16 (25171)
ਜਲੋਦਰਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸ਼੍ਵਿਤ੍ਰਿਣਃ ਪਲਿਤਾਸ੍ਤਥਾ।
ਅਪੁਮਾਂਸਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਜਡਾਨ੍ਧਵਧਿਰਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-234-17 (25172)
ਪਾਪਾਨੁਗਾਸ੍ਤੁ ਪਾਪਾਸ੍ਤਾਃ ਪਤੀਨੁਪਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤ੍ਯੁਤ।
ਨ ਜਾਤੁ ਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਭਰ੍ਤੁਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-234-18 (25173)
ਵਰ੍ਤਾਮ੍ਯਹੰ ਤੁ ਯਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ।
ਤਾਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਸਤ੍ਯਾਂ ਸਤ੍ਯਭਾਮੇ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਿ ॥ 3-234-19 (25174)
ਅਹੰਕਾਰੰ ਵਿਹਾਯਾਹੰ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਚ ਸਰ੍ਵਦਾ।
ਸਦਾਰਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਤੋਪਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-234-20 (25175)
ਪ੍ਰਣਯੰ ਪ੍ਰਤਿਸੰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਿਧਾਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਿ।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰ੍ਨਿਰਭੀਮਾਨਾ ਪਤੀਨਾਂ ਚਿਤ੍ਤਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀ ॥ 3-234-21 (25176)
ਦੁਰ੍ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾਚ੍ਛਙ੍ਕਮਾਨਾ ਦੁਸ੍ਥਿਤਾਦ੍ਦੁਰਵੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਤ੍।
ਦੁਰਾਸਿਤਾਦ੍ਦੁਰ੍ਵ੍ਰਜਿਤਾਦਿਙ੍ਗਿਤਾਧ੍ਯਾਸਿਤਾਦਪਿ ॥ 3-234-22 (25177)
ਸੂਰ੍ਯਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰਸਮਾਨ੍ਸੋਮਕਲ੍ਪਾਨ੍ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਸੇਵੇ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਹਣਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨੁਗ੍ਰਵੀਰ੍ਯਪ੍ਰਤਾਪਿਨਃ ॥ 3-234-23 (25178)
ਦੇਵੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋ ਯੁਵਾ ਚਾਪਿ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਦ੍ਰਵ੍ਯਵਾਨਭਿਰੂਪੋ ਵਾ ਨ ਮੇ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਮਤਃ ॥ 3-234-24 (25179)
ਨ ਭੁਕ੍ਤਵਤਿ ਨ ਸ੍ਨਾਤੇ ਨਾਸੰਵਿਸ਼਼੍ਟੇ ਚ ਭਰ੍ਤਰਿ।
ਨ ਸੰਵਿਸ਼ਾਮਿ ਨਾਸ਼੍ਨਾਮਿ ਨ ਸ੍ਨਾਯੇ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਤੀ ॥ 3-234-25 (25180)
ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਦ੍ਵਨਾਦ੍ਵਾ ਗ੍ਰਾਮਾਦ੍ਵਾ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਗੁਹਮਾਗਤਮ੍।
ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਯਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਆਸਨੇਨੋਦਕੇਨ ਚ ॥ 3-234-26 (25181)
ਪ੍ਰਸੰਨਭਾਣ੍ਡਾ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾੰਨਾ ਕਾਲੇ ਭੋਜਨਦਾਯਿਨੀ।
ਸੰਯਤਾ ਗੁਪ੍ਤਧਾਨ੍ਯਾ ਚ ਸੁਸੰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਨਿਵੇਸ਼ਨਾ ॥ 3-234-27 (25182)
ਅਤਿਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਭਾਸ਼਼ਾ ਦੁਃਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਨਾਨੁਸੇਵਤੀ।
ਅਨੁਕੂਲਵਤੀ ਨਿਤ੍ਯੰ ਭਵਾਮ੍ਯਨਲਸਾ ਸਦਾ ॥ 3-234-28 (25183)
ਅਨਰ੍ਮ ਚਾਪਿ ਹਸਿਤੰ ਦ੍ਵਾਰਿ ਸ੍ਥਾਨਮਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼ਃ।
ਅਵਸ੍ਕਰੇ ਚਿਰਸ੍ਥਾਨੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕੁਟੇਸ਼਼ੁ ਚ ਵਰ੍ਜਯੇ ॥ 3-234-29 (25184)
`ਅਤ੍ਯਾਲਾਪਮਸਨ੍ਤੋਸ਼਼ੰ ਪਰਵ੍ਯਾਪਾਰਸੰਕਥਾਃ'।
ਅਤਿਹਾਸਾਤਿਰੋਸ਼਼ੌ ਚ ਕ੍ਰੋਧਸ੍ਥਾਨੰ ਚ ਵਰ੍ਜਯੇ ॥ 3-234-30 (25185)
ਨਿਰਤਾ(ਅ)ਹੰ ਸਦਾ ਸਤ੍ਯੇ ਪਾਪਾਨਾਂ ਚ ਵਿਵਰ੍ਜਨੇ।
ਸਰ੍ਵਥਾ ਭਰ੍ਤੁਰਹਿਤੰ ਨ ਮਮੇਸ਼਼੍ਟੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-234-31 (25186)
ਯਦਾ ਪ੍ਰਵਸਤੇ ਭਰ੍ਤਾ ਕੁਟੁਮ੍ਬਾਰ੍ਥੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍।
ਸੁਮਨੋਵਰ੍ਣਕਾਪੇਤਾ ਭਵਾਮਿ ਵ੍ਰਤਚਾਰਿਣੀ ॥ 3-234-32 (25187)
ਯਚ੍ਚ ਭਰ੍ਤਾ ਨ ਪਿਬਤਿ ਯਚ੍ਚ ਭਰ੍ਤਾ ਨ ਸੇਵਤੇ।
ਯਚ੍ਚ ਨਾਸ਼੍ਨਾਤਿ ਮੇ ਭਰ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵੰ ਤਦ੍ਵਰ੍ਜਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-234-33 (25188)
ਯਥੋਪਦੇਸ਼ੰ ਨਿਯਤਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਵਰਾਙ੍ਗਨੇ।
ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾ ਸੁਪ੍ਰਯਤਾ ਭਰ੍ਤੁਃ ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਰਤਾ ॥ 3-234-34 (25189)
ਯੇ ਚ ਧਰ੍ਮਾਃ ਕੁਟੁਮ੍ਬੇਸ਼਼ੁ ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰ੍ਵਾਮੇ ਕਥਿਤਾਃ ਪੁਰਾ।
`ਅਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮਿ ਤਾਨ੍ਸਤ੍ਯੇ ਨਿਤ੍ਯਕਾਲਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾ' ॥ 3-234-35 (25190)
ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਬਲਿਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਵਿਧਿਸ੍ਥਾਲੀਪਾਕਾਸ਼੍ਚ ਪਰ੍ਵਸੁ।
ਮਾਨ੍ਯਾਨਾਂ ਮਾਨਸਤ੍ਕਾਰਾ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਵਿਦਿਤਾ ਮਮ ॥ 3-234-36 (25191)
ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਨੁਵਰ੍ਤਾਮਿ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾ।
ਵਿਨਯਾਨਨਿਯਮਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਦਾ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਸ਼੍ਰਿਤਾ ॥ 3-234-37 (25192)
ਮ੍ਰੁʼਦੂਨ੍ਸਤਃ ਸਤ੍ਯਸ਼ੀਲਾਨ੍ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਾਨੁਪਾਲਿਨਃ।
ਸ ਦੇਵਃ ਸਾ ਗਤਿਰ੍ਨਾਰ੍ਯਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਾ ਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਚਰੇਤ੍ ॥ 3-234-38 (25193)
ਪਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਯੋ ਹਿ ਮੇ ਧਰ੍ਮੋ ਮਤਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਸਨਾਤਨਃ।
ਸ ਦੇਵਃ ਸਾ ਗਤਿਰ੍ਨਾਰ੍ਯਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਾਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਚਰੇਤ੍ ॥ 3-234-39 (25194)
ਅਹੰ ਪਤੀੰਨਾਤਿਸ਼ਯੇ ਨਾਤ੍ਯਸ਼੍ਨੇ ਨਾਤਿਭੂਸ਼਼ਯੇ।
ਨਾਪਿ ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਂ ਪਰਿਵਦੇ ਸਰ੍ਵਦਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾ ॥ 3-234-40 (25195)
ਅਵਧਾਨੇਨ ਸੁਭਗੇ ਨਿਤ੍ਯੋਤ੍ਥਿਤਤਯੈਵ ਚ।
ਭਰ੍ਤਾਰੋ ਵਸ਼ਗਾ ਮਹ੍ਯੰ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯੈਵ ਚ ॥ 3-234-41 (25196)
ਨਿਤ੍ਯਮਾਰ੍ਯਾਮਹੰ ਕੁਨ੍ਤੀਂ ਵੀਰਸੂਂ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨੀਮ੍।
ਸ੍ਵਯੰ ਪਰਿਚਰਾਮ੍ਯਤਾਂ ਪਾਨਾਚ੍ਛਾਦਨਭੋਜਨੈਃ ॥ 3-234-42 (25197)
ਨੈਤਾਮਤਿਸ਼ਯੇ ਜਾਤੁ ਵਸ੍ਤ੍ਰਭੂਸ਼਼ਣਭੋਜਨੈਃ।
ਨ ਵਦੇ ਚਾਪ੍ਯਤਿਵਾਚਾ ਤਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਸਮਾਮ੍ ॥ 3-234-43 (25198)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਗ੍ਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ੍ਮ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਰੁਕ੍ਮਪਾਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਨਿਵੇਸ਼ਨੇ ॥ 3-234-44 (25199)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀਤਿਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ੍ਨਾਤਕਾ ਗ੍ਰੁʼਹਮੇਧਿਨਃ।
ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦ੍ਦਾਸੀਕ ਏਕੈਕੋ ਯਾਨ੍ਵਿਭਰ੍ਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-234-45 (25200)
ਦਸ਼ਾਨ੍ਯਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਯੇਸ਼਼ਾਮੰਨੰ ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਰੁਕ੍ਮਪਾਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਯਤੀਨਾਮੂਰ੍ਧ੍ਵਰੇਤਸਾਮ੍ ॥ 3-234-46 (25201)
ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਗ੍ਰਹਾਰੇਣ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਵੇਦਵਾਦਿਨਃ।
ਯਥਾਰ੍ਹੰ ਪੂਜਯਾਮਿ ਸ੍ਮ ਪਾਨਾਚ੍ਛਾਦਨਭੋਜਨੈਃ ॥ 3-234-47 (25202)
ਸ਼ਤੰ ਦਾਸੀਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਕਮ੍ਬੁਕੇਯੂਰਧਾਰਿਣ੍ਯੋ ਨਿਸ਼਼੍ਕਕਣ੍ਠ੍ਯਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-234-48 (25203)
ਮਹਾਰ੍ਹਮਾਲ੍ਯਾਭਰਣਾਃ ਸੁਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚਨ੍ਦਨੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਮਣੀਨ੍ਹੇਮ ਚ ਵਿਭ੍ਰਤ੍ਯੋ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤਗੀਤਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ॥ 3-234-49 (25204)
ਤਾਸਾਂ ਨਾਮ ਚ ਰੂਪੰਚ ਭੋਜਨਾਚ੍ਛਾਦਨਾਨਿ ਚ।
ਸਰ੍ਵਾਸਾਮੇਵ ਵੇਦਾਹੰ ਕਰ੍ਮ ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-234-50 (25205)
ਸ਼ਤੰ ਦਾਸੀਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਪਾਤ੍ਰੀਪਸ੍ਤਾ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਤਿਥੀਨ੍ਭੋਜਯਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-234-51 (25206)
ਸ਼ਤਮਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦਸ਼ਨਾਗਾਯੁਤਾਨਿ ਚ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯਾਨੁਯਾਤ੍ਰਮਿਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥਨਿਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-234-52 (25207)
ਏਤਦਾਸੀਤ੍ਤਦਾ ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਨ੍ਮਹੀਂ ਪਰ੍ਯਪਾਲਯਤ੍।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਵਿਧਿੰ ਚੈਵ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ਾਮਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਚ ॥ 3-234-53 (25208)
ਅਨ੍ਤਃਪੂਰਾਣਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਆਗੋਪਾਲਾਵਿਪਾਲੇਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵੰ ਵੇਦ ਕ੍ਰੁʼਤਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-234-54 (25209)
ਸਰ੍ਵੰ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਮੁਦਯਮਾਯੰ ਚ ਵ੍ਯਯਮੇਵ ਚ।
ਏਕਾ(ਅ)ਹੰਵੇਦ੍ਮਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਿ ॥ 3-234-55 (25210)
ਮਯਿ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਾਸਜ੍ਯਕੁਟੁਮ੍ਬੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਉਪਾਸਨਰਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਘਟਯਨ੍ਤਿ ਵਰਾਨਨੇ ॥ 3-234-56 (25211)
ਤਮਹੰ ਭਾਰਮਾਸਕ੍ਤਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਸੁਖੰ ਸਰ੍ਵੰਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯਰਾਤ੍ਰ੍ਯਹਾਨਿ ਘਟਾਮਿ ਵੈ ॥ 3-234-57 (25212)
ਅਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਵਰੁਣਸ੍ਯੇਵ ਨਿਧਿਪੂਰ੍ਣਮਿਵੋਦਧਿਮ੍।
ਏਕਾਹੰ ਵੇਦ੍ਮਿ ਕੋਸ਼ੰ ਵੈ ਪਤੀਨਾਂ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਾਮ੍ ॥ 3-234-58 (25213)
ਅਨਿਸ਼ਾਯਾਂ ਨਿਸ਼ਾਯਾਂ ਚ ਵਿਹਾਯ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਯੋਃ।
ਆਰਾਧਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਕੌਰਵ੍ਯਾਂਸ੍ਤੁਲ੍ਯਾ ਰਾਤ੍ਰਿਰਹਸ਼੍ਚ ਮੇ ॥ 3-234-59 (25214)
ਪ੍ਰਥਮੰ ਪ੍ਰਤਿਬੁਧ੍ਯਾਮਿ ਚਰਮੰ ਸੰਵਿਸ਼ਾਮਿ ਚ।
ਨਿਤ੍ਯਕਾਲਮਹੰ ਸਤ੍ਯੇ ਏਤਤ੍ਸੰਵਨਨੰ ਮਮ ॥ 3-234-60 (25215)
ਏਤਜ੍ਜਾਨਾਮ੍ਯਹੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸੰਵਨਨੰ ਮਹਤ੍।
ਅਸਤ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਸਮਾਚਾਰੰ ਨਾਹੰ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਨ ਕਾਮਯੇ ॥ 3-234-61 (25216)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-234-62x (2583)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਸਹਿਤੰ ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਤਦਾ।
ਉਵਾਚ ਸਤ੍ਯਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀਂ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣੀਂ ॥ 3-234-62 (25217)
ਅਭਿਪੰਨਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਪਾਞ੍ਚਾਲਿ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮਸ੍ਵ ਮੇ।
ਕਾਮਕਾਰਃ ਸਖੀਨੰ ਹਿ ਸੋਪਹਾਸੰ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-234-63 (25218)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਸਤ੍ਯਭਾਮਾਸੰਵਾਦਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 234 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-234-1 ਸਮਮੇਕਤ੍ਰ। ਵਿਵਿਸ਼ਾਤੇ ਤਦਾਸ਼੍ਰਮਮਿਤਿ ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-234-2 ਜਾਹਸ੍ਯਮਾਨੇ ਪਰਸ੍ਪਰਮਤਿਸ਼ਯੇਨ ਹਸਨ੍ਤ੍ਯੌ ॥ 3-234-8 ਮੂਲਵੀਰ੍ਯੰ ਮੂਲੰ ਅਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤੰ ਤਾਰੁਣ੍ਯਾਦਿ ਤਦ੍ਵੀਰ੍ਯਮ੍। ਅਗਦੋ(ਅ)ਞ੍ਜਨਾਦਿਰੌਸ਼਼ਧਮ੍ ॥ 3-234-9 ਭਗਦੈਵਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਭਗਦੈਵਤ ਸੌਭਾਗ੍ਯਵਰ੍ਧਕੰ ਸੌਰਵ੍ਰਤਾਦਿਕਮ੍। ਵਸ਼ਾਨੁਗ ਇਚ੍ਛਾਨੁਸਾਰੀ ॥ 3-234-11 ਹੇ ਸਤ੍ਯੇ ਅਨੁਕੀਰ੍ਤਨਮੁਤ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-234-17 ਜਲੋਦਰਃ ਉਦਰਰੋਗਃ। ਸ਼੍ਵਿਤ੍ਰਿਣਃ ਕੁਸ਼਼੍ਠਵਨ੍ਤਃ ॥ 3-234-18 ਉਪਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤਿ ਦੋਸ਼਼ੈਰ੍ਯੋਜਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-234-21 ਪ੍ਰਣਯੰ ਈਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਚਿਤ੍ਤਮ੍। ਆਤ੍ਮਨਿ ਸ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍। ਨਿਰਭਿਮਾਨਾ ਦਰ੍ਪਹੀਨਾ ॥ 3-234-22 ਇਙ੍ਗਿਤੰ ਅਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ਅਧ੍ਯਾਸਿਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਕਟਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਇਙ੍ਗਿਤਾਧ੍ਯਾਸਿਤਾਤ੍ ॥ 3-234-23 ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਹਣਃ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਰਿਪੂਨ੍ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍। ਸੇਵੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਣਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਾਨਿਤਿ ਕ. ਟ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-234-24 ਅਭਿਰੂਪਃ ਸੁਨ੍ਦਰਃ ॥ 3-234-28 ਅਤਿਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਭਾਸ਼਼ਾ ਤਿਰਸ੍ਕਾਰਸ਼ੂਨ੍ਯਵਚਨਾ ॥ 3-234-29 ਅਨਰ੍ਮ ਪਰਿਹਾਸਹੀਨਮ੍। ਹਸਿਤੰ ਹਾਸਃ। ਸ੍ਥਾਨੰ ਸ੍ਥਿਤਿਮ੍। ਅਵਸ੍ਕਰੇ ਤਿਰਸ੍ਕਰੋਮਿ। ਕਿਰਤੇਰਿਦੰ ਰੂਪਮ੍। ਨਿਸ਼਼੍ਕੁਟੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਹਾਰਾਮੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-234-32 ਸੁਮਨੋਵਰ੍ਣਕਾਪੇਤਾ ਪੁਸ਼਼੍ਪੈਰਨੁਲੇਪਨੈਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਜਿਤਾ ॥ 3-234-36 ਮਾਨਃ ਪੂਜਾ। ਸਤ੍ਕਾਰ ਆਦਰਃ ॥ 3-234-40 ਨਾਤਿਸ਼ਯੇ ਨਾਤਿਕ੍ਰਮਾਮਿ। ਨ ਪਰਿਵਦੇ ਨ ਨਿਨ੍ਦਾਮਿ ॥ 3-234-41 ਅਵਧਾਨੇਨ ਅਪ੍ਰਮਾਦੇਨ। ਮਹ੍ਯੰ ਮਮ ॥ 3-234-47 ਅਗ੍ਰਹਾਰੇਣ ਵੈਸ਼੍ਵਦੇਵਾਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਥਮਦੇਯੇਨਾੰਨੇਵ ॥ 3-234-52 ਅਨੁਯਾਤ੍ਰੰ ਸ੍ਵੈਰਯਾਤ੍ਰਾਯਾਮਪਿ ਪਰਿਵਾਰਭੂਤਮ੍ ॥ 3-234-54 ਵੇਦਵੇਦ੍ਮਿ ॥ 3-234-60 ਸੰਵਨਨੰ ਵਸ਼ੀਕਰਣਮ੍ ॥ 3-234-63 ਅਭਿਪੰਨਾ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਨਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 235
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.235. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 235
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਤ੍ਯਭਾਮਾਂਪ੍ਰਤਿ ਪਤਿਵਸ਼ੀਕਰਣੋਪਾਯੋਪਦੇਸ਼ਵ੍ਯਾਜੇਨ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਧਰ੍ਮਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-235-0 (25219)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-235-0x (2584)
ਇਮੰ ਤੁ ਤੇ ਮਾਰ੍ਗਮਪੇਤਦੋਸ਼਼ੰ
ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚਿਤ੍ਤਗ੍ਰਹਣਾਯ ਭਰ੍ਤੁਃ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਯਥਾਵਤ੍ਸਖਿ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ
ਭਰ੍ਤਾਰਮਾਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ਕਾਮਿਨੀਭ੍ਯਃ ॥ 3-235-1 (25220)
ਨੈਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੈਵਤਮਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਿ-
ਤ੍ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸਦੇਵਕੇਸ਼਼ੁ।
ਯਥਾ ਪਤਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਸਰ੍ਵਕਾਮਾ
ਲਭ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਸਾਦੇ ਕੁਪਿਤਸ਼੍ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-235-2 (25221)
ਤਸ੍ਮਾਦਪਤ੍ਯੰ ਵਿਵਿਧਾਸ਼੍ ਭੋਗਾਃ
ਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨਾਨ੍ਯਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨਿ।
ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਤਥੈਵ ਗਨ੍ਧਾਃ
ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ਼੍ਚਲੋਕੋ ਵਿਪੁਲਾ ਚ ਕੀਰ੍ਤਿਃ ॥ 3-235-3 (25222)
ਸੁਖੰ ਸੁਖਨੇਹ ਨ ਜਾਤੁ ਲਭ੍ਯੰ
ਦੁਃਖੇਨ ਸਾਧ੍ਵੀ ਲਭਤੇ ਸੁਖਾਨਿ।
ਸਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਾਰਾਧਯ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇਨ
ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਣਾ ਚ ॥ 3-235-4 (25223)
ਸ੍ਨਾਨਾਸਨੈਸ਼੍ਚਾਰੁਭਿਰਗ੍ਰਮਾਲ੍ਯੈ-
ਰ੍ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣ੍ਯਯੋਗੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧੈਃ।
ਅਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯੋਸ੍ਮੀਤਿ ਯਥਾ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ
ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਸੰਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਰ੍ਵਭਾਵੈਃ ॥ 3-235-5 (25224)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਰੰ ਦ੍ਵਾਰਗਤਸ੍ ਭਰ੍ਤੁਃ
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਥਿਤਾ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤ੍ਵਰਿਤਾ(ਅ)ਸਨੇਨ
ਪਾਦ੍ਯੇਨ ਚੈਨੰ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਯਸ੍ਵ ॥ 3-235-6 (25225)
ਸੰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਾਯਾਮਥ ਚੈਵ ਦਾਸ੍ਯਾ-
ਮੁਤ੍ਥਾਯ ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਕਾਰ੍ਯਮ੍।
ਜਾਨਾਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤਵ ਭਾਵਮੇਤੰ
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਮਾਂ ਭਜਤੀਤਿ ਸਤ੍ਯੇ ॥ 3-235-7 (25226)
ਤ੍ਵਤ੍ਸੰਨਿਧੌ ਯਤ੍ਕਥਯੇਤ੍ਪਤਿਸ੍ਤੇ
ਯਦ੍ਯਪ੍ਯਗੁਹ੍ਯੰ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯਮ੍।
ਕਾਚਿਤ੍ਸਪਤ੍ਨੀ ਤਵ ਵਾਸੁਦੇਵੰ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਦਿਸ਼ੇਤ੍ਤੇਨ ਭਵੇਦ੍ਵਿਰਾਗਃ ॥ 3-235-8 (25227)
ਪ੍ਰਿਯਾਂਸ਼੍ਚ ਰਮ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਹਿਤਾਂਸ਼੍ ਭਰ੍ਤੁ-
ਸ੍ਤਾਨ੍ਭੋਜਯੇਥਾ ਰਵਿਵਿਧੈਰੁਪਾਯੈਃ।
ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੈਰੁਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਰਹਿਤੈਸ਼੍ ਤਸ੍ਯ
ਭਿਦ੍ਸ੍ਵਨਿਤ੍ਯੰ ਕੁਹਕੋਦ੍ਧਤੈਸ਼੍ਚ ॥ 3-235-9 (25228)
ਮਦੰ ਪ੍ਰਮਾਦੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਹਿਤ੍ਵਾ
ਸੰਯਚ੍ਛ ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ ਵਾਚਮ੍।
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸਾਮ੍ਬਾਵਪਿ ਤੇ ਕੁਮਾਰੌ
ਨੋਪਾਸਿਤਵ੍ਯੌ ਰਹਿਤੇ ਕਦਾਚਿਤ੍ ॥ 3-235-10 (25229)
ਮਹਾਕੁਲੀਨਾਭਿਰਪਾਪਿਕਾਭਿਃ
ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਃ ਸਤੀਭਿਸ੍ਤਵ ਸਖ੍ਯਮਸ੍ਤੁ।
ਚਣ੍ਡਾਸ਼੍ ਸ਼ੌਣ੍ਡਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਸ਼ਨਾਸ਼੍ਚ
ਚੋਰਾਸ਼੍ਚ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚਪਲਾਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਜ੍ਯਾਃ ॥ 3-235-11 (25230)
ਏਤਦ੍ਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਭਗਵੇਤਨੰ ਚ
ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੰ ਤਦਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਬਰ੍ਹਣੰ ਚ।
ਮਹਾਰ੍ਹਮਾਲ੍ਯਾਭਰਣਾਙ੍ਗਰਾਗਾ
ਭਰ੍ਤਾਰਮਾਰਾਧਯ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧੈਃ ॥ 3-235-12 (25231)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਸਤ੍ਯਭਾਮਾਸੰਵਾਦਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 235 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-235-1 ਆਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ਬਲਾਦ੍ਧਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਕਾਮਿਨੀਭ੍ਯਃ ਸਪਤ੍ਨੀਭ੍ਯਃ। ਭਰ੍ਤਾਰਮਾਕਰ੍ਸ਼਼ਸੀਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-235-4 ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਣਾ ਕਾਯਕ੍ਲੇਸ਼ੇਨ ॥ 3-235-5 ਸੰਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਦ੍ਵਿਧਤ੍ਸ੍ਵੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-235-8 ਨ ਭਵੇਦ੍ਵਿਕਾਰ ਇਤਿਟ. ਪਾਠਃ ॥ 3-235-10 ਤਪ੍ਰਮਾਦੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਤਿ ਧ.ਪਾਠਃ। ਨੈਵੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਕੁਹਕੇਸ਼਼ੁ ਕੁਰ੍ਯਾ ਇਤਿ ਥ.ਪਾਠਃ। ਰਹਿਤੇ ਵਿਜਨੇ ॥ 3-235-11 ਚਣ੍ਡਾਃ ਕ੍ਰੂਰਾਃ। ਸ਼ੌਣ੍ਡਾਃ ਪਰਾਭਿਭਵਸਮਰ੍ਥਾਃ। ਮਹਾਸ਼ਨਾਃ ਬਹੁਭੁਜਃ। ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦ੍ਯਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ। ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਵਰ੍ਜ੍ਯਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-235-12 ਭਗਦੈਵਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਭਗਦੈਵਤੰ ਭਾਗ੍ਯਕਰਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 236
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.236. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 236
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪ੍ਰਿਯੋਕ੍ਤਿਭਿਰ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਵਤ੍ਯਾ ਸਤ੍ਯਭਾਮਯਾ ਸਹ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸ੍ਵਪੁਰੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-236-0 (25232)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-236-0x (2585)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਾਦਿਭਿਰ੍ਵਿਪ੍ਰੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਕਥਾਭਿਰਨੁਕੂਲਾਭਿਃ ਸਹ ਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 3-236-1 (25233)
ਤਤਸ੍ਤੈਃ ਸੰਵਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਆਰੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੂ ਰਥੰ ਸਤ੍ਯਾਮਾਹ੍ਵਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥ 3-236-2 (25234)
ਸਤ੍ਯਭਾਮਾ ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਵਜਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਾਮ੍।
ਉਵਾਚ ਵਚਨੰ ਹ੍ਰੁʼਦ੍ਯੰ ਯਥਾਭਾਵੰ ਸਮਾਹਿਤਮ੍ ॥ 3-236-3 (25235)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਮਾਭੂਤ੍ਤਵੋਤ੍ਕਣ੍ਠਾ ਮਾ ਵ੍ਯਥਾ ਮਾ ਪ੍ਰਜਾਗਰਃ।
ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਦੇਵਸੰਕਾਸ਼ੈਰ੍ਜਿਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ॥ 3-236-4 (25236)
ਨ ਹ੍ਯੇਵੰ ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨਾ ਨੈਵੰ ਪੂਜਿਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਚਿਰੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਯਥਾ ਤ੍ਵਮਸਿਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ॥ 3-236-5 (25237)
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਭੂਮਿਰਿਯੰ ਨਿਹਤਕਣ੍ਟਕਾ।
ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮਯਾ ॥ 3-236-6 (25238)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਵੈਰਾਣਿ ਪ੍ਤਿਯਾਤ੍ਯ ਚ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਥਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸਿ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜੇ ॥ 3-236-7 (25239)
ਯਾਸ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਪਾਨਾਂ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਾਹਸਨ੍ਦਰ੍ਪਮੋਹਿਤਾਃ।
ਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਹਤਸੰਕਲ੍ਪਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤ੍ਵੰ ਕੁਰੁਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-236-8 (25240)
ਤਵ ਦੁਃਖੋਪਪੰਨਾਯਾ ਯੈਰਾਚਰਿਤਮਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਵਿਦ੍ਧਿ ਸੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 3-236-9 (25241)
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਵਿਨ੍ਧ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸੁਤਸੋਮਸ੍ਤਥਾਵਿਧਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤਕਰ੍ਮਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਿਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ਤਾਨੀਕਸ਼੍ਚ ਨਾਕੁਲਿਃ ॥ 3-236-10 (25242)
ਸਹਦੇਵਾਚ੍ਚ ਯੋ ਜਾਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤਸੇਨਸ੍ਤਵਾਤ੍ਮਜਃ।
ਸਰ੍ਵੇਕੁਸ਼ਲਿਨੋ ਵੀਰਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸੁਤਾਸ੍ਤਵ ॥ 3-236-11 (25243)
ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਰਿਵ ਪ੍ਰੀਤਾ ਦ੍ਵਾਰਵਤ੍ਯਾਂ ਰਤਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਤ੍ਵਮਿਵੈਸ਼਼ਾਂ ਸੁਭਦ੍ਰਾ ਚ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਥਿਤਾ ॥ 3-236-12 (25244)
ਪ੍ਰੀਯਤੇ ਤਵ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਾ ਤੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਾ।
ਦੁਃਖਿਤਾ ਤੇਨ ਦੁਃਖੇਨ ਸੁਖੇਨ ਸੁਖਿਤਾ ਤਥਾ ॥ 3-236-13 (25245)
ਭਜੇਤ੍ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਚੈਵ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਜਨਨੀ ਤਥਾ।
ਭਾਨੁਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਭਿਸ਼੍ਚੈਨਾਨ੍ਵਿਸ਼ਿਨਸ਼਼੍ਟਿ ਚ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 3-236-14 (25246)
ਭੋਜਨਾਚ੍ਛਾਦਨੇ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮੇ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਃ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਰਾਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਜਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ॥ 3-236-15 (25247)
ਤੁਲ੍ਯੋ ਹਿਪ੍ਰਣਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਚ ਭਾਮਿਨਿ।
ਏਵਮਾਦਿ ਪ੍ਰਿਯੰ ਸਤ੍ਯੰਹ੍ਰੁʼਦ੍ਯਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਨੋਨੁਗਮ੍ ॥ 3-236-16 (25248)
ਗਮਨਾਯ ਮਨਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇਵਾਸੁਦੇਵਰਥੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਹਿਸ਼਼ੀ ਚਕਾਰਾਭਿਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 3-236-17 (25249)
ਆਰੁਰੋਹ ਰਥੰ ਸ਼ੌਰੇਃ ਸਤ੍ਯਭਾਮਾ(ਅ)ਥ ਭਾਮਿਨੀ।
ਸ੍ਮਯਿਤ੍ਵਾਤੁ ਯਦੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵ੍ਯ ਚ।
ਉਪਾਵਰ੍ਤ੍ਯ ਤਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੈਰ੍ਹਯੈਃ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਪਰੰਤਪਃ ॥ 3-236-18 (25250)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਸਤ੍ਯਭਾਮਾਸੰਵਾਦਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 236 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-236-2 ਸੰਵਿਦੰ ਸੰਭਾਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-236-3 ਸ੍ਵਜਿਤ੍ਵਾ ਆਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯ ॥ 3-236-4 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਹੇਦ੍ਰੌਪਦਿ ॥ 3-236-6 ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਾ ਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼਼ਾ ॥ 3-236-16 ਪ੍ਰਣਯਃ ਸ੍ਨੇਹਃ ॥ 3-236-18 ਉਪਾਵਰ੍ਤ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਨਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 237
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.237. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 237
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਿਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤਵਤਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪਰਿਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਪਾਣ੍ਡਵਪਰਾਕ੍ਰਮਾਨੁਸ੍ਮਰਣੇਨ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਭਾਵਿਵਧਨਿਰ੍ਧਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪਰਿਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-237-0 (25251)
ਜਨਸੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-237-0x (2586)
ਏਵੰ ਵਨੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਨਰਾਗ੍ਰ੍ਯਾਃ
ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣਵਾਤਾਤਪਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਙ੍ਗਾਃ।
ਸਰਸ੍ਤਦਾਸਾਦ੍ਯਵਨੰ ਚ ਪੁਣ੍ਯੰ
ਤਤਃ ਪਰੰਕਿਮਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ॥ 3-237-1 (25252)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-237-2x (2587)
ਸਰਸ੍ਤਦਾਸਾਦ੍ਯ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾ
ਜਨੰ ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵਿਧਾਯ ਚੇਸ਼਼੍ਟਮ੍।
ਵਨਾਨਿ ਰਮ੍ਯਾਣ੍ਯਥ ਪਰ੍ਵਤਾਂਸ਼੍ਚ
ਨਦੀਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਤਦਾ ਵਿਚੇਰੁਃ ॥ 3-237-2 (25253)
ਤਥਾ ਵਨੇ ਤਾਨ੍ਵਸਤਃ ਪ੍ਰਵੀਰਾਨ੍
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤਪੋਧਨਾਸ਼੍ਚ।
ਅਭ੍ਯਾਯਯੁਰ੍ਵੇਦਵਿਦਃ ਪੁਰਾਣਾ-
ਸ੍ਤਾਨ੍ਪੂਜਯਾਮਾਸੁਰਥੋ ਨਰਾਗ੍ਰ੍ਯਾਃ ॥ 3-237-3 (25254)
ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਤ੍ਕੁਸ਼ਲਃ ਕਥਾਸੁ
ਵਿਪ੍ਰੋ(ਅ)ਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਭੁਵਿ ਕੌਰਵੇਯਾਨ੍।
ਸ ਤੈਃ ਸਮੇਤ੍ਯਾਥ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯੈਵ
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ ॥ 3-237-4 (25255)
ਅਥੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਤਿਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚ
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮੇਨ।
ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਃ ਸੰਕਥਯਾਂਬਭੂਵ
ਧਰ੍ਮਾਨਿਲੇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਭਵਾਨ੍ਯਮੌ ਚ ॥ 3-237-5 (25256)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਵਾਤਾਤਪਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਙ੍ਗਾਨ੍
ਦੁਃਖਸ੍ਯ ਚੋਗ੍ਰਸ੍ ਮੁਖੇ ਪ੍ਰਪੰਨਾਨ੍।
ਤਾਂ ਚਾਪ੍ਯਨਾਥਾਮਿਵ ਵੀਰਨਾਥਾਂ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ਗੁਣੇਨ ਯੁਕ੍ਤਾਮ੍ ॥ 3-237-6 (25257)
ਤਤਃ ਕਥਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਰਾਜਾ
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ(ਅ)ਭਿਤਪ੍ਤਃ।
ਵਨੇ ਤਥਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾ-
ਞ੍ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਦੁਃਖਨਦੀਂਪ੍ਰਪੰਨਾਨ੍ ॥ 3-237-7 (25258)
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਦੈਨ੍ਯਾਭਿਹਤਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ
ਨਿਸ਼੍ਵਾਸਵਾਤੋਪਹਤਸ੍ਤਦਾਨੀਮ੍।
ਵਾਚੰ ਕਥੰਚਿਤ੍ਸ੍ਥਿਰਤਾਮੁਪੇਤ੍ਯ
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਤ੍ਮਪ੍ਰਭਵੰ ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ॥ 3-237-8 (25259)
ਕਥੰਨੁ ਸਤ੍ਯਃ ਸ਼ੁਚਿਰਾਰ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ
ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸੁਤਾਨਾਂ ਮਮ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲੇ ਸ੍ਮ
ਸ਼ੇਤੇ ਪੁਰਾ ਰਾਙ੍ਕਵਕੂਟਸ਼ਾਯੀ ॥ 3-237-9 (25260)
ਪ੍ਰਬੋਧ੍ਯਤੇ ਮਾਗਧਸੂਤਪੁਤ੍ਰੈ-
ਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਤੁਵਦ੍ਭਿਃ ਸ੍ਵਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਃ।
ਪਤਤ੍ਰਿਸਙ੍ਘੈਃ ਸ ਜਘਨ੍ਯਰਾਤ੍ਰੇ
ਪ੍ਰਬੋਧ੍ਯਤੇ ਨੂਨਮਿਲਾਤਲਸ੍ਥਃ ॥ 3-237-10 (25261)
ਕਥੰਨੁ ਵਾਤਾਤਪਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਙ੍ਗੋ
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ਕੋਪਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾਙ੍ਗਃ।
ਸ਼ੇਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਤਥੋਚਿਤਾਙ੍ਗਃ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਸੁਧਾਤਲਸ੍ਥਃ ॥ 3-237-11 (25262)
ਤਥਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ਸੁਕੁਮਾਰੋ ਮਨਸ੍ਵੀ
ਵਸ਼ੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਧਰ੍ਮਸੁਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ।
ਵਿਦੂਯਮਾਨੈਰਿਵ ਸਰ੍ਵਗਾਤ੍ਰੈ-
ਰ੍ਧ੍ਰੁਵੰ ਨ ਸ਼ੇਤੇ ਵਸਤੀਰਮਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ ॥ 3-237-12 (25263)
ਯਮੌ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਚ
ਭੀਮੰ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਖਵਿਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨ੍।
ਵਿਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਸਰ੍ਪ ਇਵੋਗ੍ਰਤੇਜਾ
ਧ੍ਰੁਵੰ ਨ ਸ਼ੇਤੇ ਵਸਤੀਰਮਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ ॥ 3-237-13 (25264)
ਤਥਾ ਯਮੌ ਚਾਪ੍ਯਸੁਖੌ ਸੁਖਾਰ੍ਹੌ
ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਰੀਪਾਵਮਰੌ ਦਿਵੀਵ।
ਪ੍ਰਜਾਗਰਸ੍ਥੌ ਧ੍ਰੁਵਮਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੌ
ਕ੍ਰੋਧੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਚ ਵਾਰ੍ਯਮਾਣੌ ॥ 3-237-14 (25265)
ਸਮੀਰਣੇਨਾਥ ਸਮੋ ਬਲੇਨ
ਸਮੀਰਣਸ੍ਯੈਵਸੁਤੋ ਬਲੀਯਾਨ੍।
ਸ ਧਰ੍ਮਪਾਸੇਨ ਸਿਤੋ(ਅ)ਗ੍ਰਜੇਨ
ਧ੍ਰੁਵੰ ਵਿਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਸਹਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-237-15 (25266)
ਸ ਚਾਪਿਭੂਮੌ ਪਰਿਵਰ੍ਤਮਾਨੋ
ਵਧੰ ਸੁਤਾਨਾਂ ਮਮ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ।
ਸਤ੍ਯੇਨ ਧਰ੍ਮੇਣ ਚ ਵਾਰ੍ਯਮਾਣਃ
ਕਾਲੰਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਯਧਿਕੋ ਰਣੇ(ਅ)ਨ੍ਯੈਃ ॥ 3-237-16 (25267)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੌ ਤੁ ਜਿਤੇ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੋ ਯਤ੍ਪਰੁਸ਼਼ਾਣ੍ਯਵੋਚਤ੍।
ਤਾਨਿ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਾਙ੍ਗੰ
ਦਹਨ੍ਤਿ ਕਕ੍ਸ਼਼ਾਗ੍ਨਿਰਿਵੇਨ੍ਧਨਾਨਿ ॥ 3-237-17 (25268)
ਨ ਪਾਪਕੰ ਧ੍ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ
ਧਨੰਜਯਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਵਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਤਮ੍।
ਅਰਣ੍ਯਵਾਸੇਨ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ ਤੁ
ਭੀਮਸ੍ਯ ਕੋਪੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵਾਨਿਲੇਨ ॥ 3-237-18 (25269)
ਸ ਤੇਨ ਕੋਪੇਨ ਵਿਦੀਰ੍ਯਮਾਣਃ
ਕਰੰ ਕਰੇਣਾਭਿਨਿਪੀਡ੍ਯਵੀਰਃ।
ਵਿਨਿਃਸ਼੍ਵਸਤ੍ਯੁਸ਼਼੍ਣਮਤੀਵ ਘੋਰੰ
ਦਹੰਨਿਵੇਮਾਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਸੇਨਾਮ੍ ॥ 3-237-19 (25270)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਸ਼੍ਚ
ਸੰਰਮ੍ਭਿਣਾਵਨ੍ਤਕਕਾਲਕਲ੍ਪੌ।
ਨ ਸ਼ੇਸ਼਼ਯੇਤਾਂ ਯੁਧਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸੇਨਾਂ
ਸ਼ਰਾਨ੍ਕਿਰਨ੍ਤਾਵਨਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਨ੍ ॥ 3-237-20 (25271)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੁਮਨ੍ਦਚੇਤਾਃ।
ਮਧੁ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਤੁ ਪ੍ਰਪਾਤੰ
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰੰ ਚੈਵ ਧਨੰਜਯੰ ਚ ॥ 3-237-21 (25272)
ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੰ ਕਰ੍ਮ ਨਰੋਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇਚੇਤ੍ਸ ਫਲੰਵਿਪਾਕੇ।
ਸਤੇਨ ਯੁਜ੍ਯਤ੍ਯਵਸ਼ਃ ਫਲੇਨ
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕਥੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ॥ 3-237-22 (25273)
ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਸੁਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਹ੍ਯੁਪਿਤੇ ਚ ਬੀਜੇ
ਦੇਵੇਚ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਤੁਕਾਲਯੁਕ੍ਤਮ੍।
ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਫਲੰਤਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਿ-
ਰਨ੍ਯਤ੍ਰਦੈਵਾਦਿਤਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਹੇਤੁਃ ॥ 3-237-23 (25274)
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਤਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਯਥਾ ਨ ਸਾਧੁ
ਸਾਧੁਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ।
ਮਯਾ ਚ ਦੁਸ਼਼੍ਪੁਤ੍ਰਵਸ਼ਾਨੁਗੇਨ
ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਕੁਰੂਣਾਮਯਮਨ੍ਤਕਾਲਃ ॥ 3-237-24 (25275)
ਧ੍ਰੁਵੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤ੍ਯਸਮੀਰਿਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿ-
ਰ੍ਧ੍ਰੁਵੰ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਯਤ੍ਯੁਤ ਗਰ੍ਭਿਣੀ ਯਾ।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਦਿਨਾਦੌ ਰਜਨੀਪ੍ਰਣਾਸ਼-
ਸ੍ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਦੌ ਚ ਦਿਨਪ੍ਰਣਾਸ਼ਃ ॥ 3-237-25 (25276)
ਕ੍ਰੁʼਤੇਚ ਕਸ੍ਮਾੰਨ ਪਰੇਚ ਕੁਰ੍ਯੁ-
ਰ੍ਦਤ੍ਤੇ ਚ ਦਦ੍ਯੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਕਥੰਸ੍ਵਿਤ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਰ੍ਥਕਾਲੰ ਚ ਭਵੇਦਨਰ੍ਥਃ
ਕਥੰਚਨ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿਤਤ੍ਕੁਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-237-26 (25277)
ਕਥੰ ਨ ਭਿਦ੍ਯੇਤ ਨ ਚ ਸ੍ਰਵੇਤ
ਨ ਚ ਪ੍ਰਸਿਚ੍ਯੇਦਿਤਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯਮ੍।
ਅਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੰ ਸ਼ਤਧਾ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਯੇ-
ਦ੍ਭ੍ਰੁਵੰ ਨ ਨਾਸ਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਲੋਕੇ ॥ 3-237-27 (25278)
ਗਤੋ ਹ੍ਯਰਣ੍ਯਾਦਪਿਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕੰ
ਧਨੰਜਯਃ ਪਸ਼ਯ੍ਤ ਵੀਰ੍ਯਮਸ੍ਯ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਨਿ
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰ੍ਲੋਕਮਿਮੰ ਪ੍ਰਪੰਨਃ ॥ 3-237-28 (25279)
ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਹਿ ਗਤ੍ਵਾ ਸਸ਼ਰੀਰ ਏਵ
ਕੋ ਮਾਨੁਸ਼਼ਃ ਪੁਨਰਾਗਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੇਤ੍।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰਕਾਲੋਪਹਤਾਨਨੇਕਾ-
ਨ੍ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਤੁਕੁਰੂਨ੍ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ੂਨ੍ ॥ 3-237-29 (25280)
ਧਨੁਰ੍ਗ੍ਰਾਹਸ਼੍ਚਾਰ੍ਜੁਨਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ
ਧਨੁਸ਼੍ਚ ਤਦ੍ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਭੀਮਵੇਗਮ੍।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ ਤਸ੍ਯ
ਤ੍ਰਯਸ੍ਯ ਤੇਜਃ ਪ੍ਰਸਹੇਤ ਕੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ॥ 3-237-30 (25281)
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸ੍ਯ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਰਹਿਤੇ ਸੌਬਲੋ(ਅ)ਥ।
ਅਬੋਧਯਤ੍ਕਰ੍ਣਮੁਪੇਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ
ਸ ਚਾਪ੍ਯਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਭਵਦਲ੍ਪਚੇਤਾਃ ॥ 3-237-31 (25282)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਧੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 237 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-237-1 ਸਰੋ ਦ੍ਵੈਤਵਨਸ੍ਥਮ੍ ॥ 3-237-2 ਜਨੰ ਸਮੁਦਾਯਮ੍ ॥ 3-237-3 ਵਨੇ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ॥ 3-237-4 ਨ੍ਰੁʼਪ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮ੍ ॥ 3-237-9 ਰਙ੍ਕੋਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਸ੍ਯ ਲੋਮਰਾਸ਼ਿਮਯੀਤੂਲਿਕਾ ਰਾਙ੍ਕਵਕੂਟਮ੍ ॥ 3-237-13 ਉਗ੍ਰਤੇਜਾ ਅਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-237-14 ਪ੍ਰਜਾਗਰਸ੍ਥੌ ਭੁਵਿ ਸ਼ਯਾਤੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-237-16 ਅਨ੍ਯੈਃ ਅਨ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਅਧਿਕਃ ॥ 3-237-23 ਉਪਿਤੇ ਨ੍ਯੁਪ੍ਤੇ। ਏਵੰ ਮਚ੍ਚਿਤ੍ਤੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦੀਨਾਂ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਹਿਤੋਪਦੇਸ਼ੋ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਭਵਤੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-237-24 ਮਤਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸ਼ਕੁਨਿਨਾ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਚ ਤਦਾਨੀਮੇਵ ਤਾਨ੍ ਅਵਿਘ੍ਨਤਾ ॥ 3-237-25 ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਯਤਿ ਅਪਤ੍ਯੰ ਅਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਦੌ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਾਦੌ। ਏਤਸ੍ ਪਾਪਸ੍ਯ ਫਲੰ ਅਪਰਿਹਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਭਾਵਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 238
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.238. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 238
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਣਸ਼ਕੁਨਿਭ੍ਯਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿਸ੍ਵਵੈਭਵਪ੍ਰਦਰ੍ਸਨੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਦੁਃਖਜਨਨਾਯ ਦ੍ਵੈਤਵਨਗਮਨਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-238-0 (25283)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-238-0x (2588)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਸ਼ਕੁਨਿਸ੍ਤਦਾ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਕਾਲੇ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਹਿਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-238-1 (25284)
ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਸ੍ਵੇਨ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਭਾਰਤ।
ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵੇਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮੇਕੋ ਦਿਵਿ ਸ਼ਮ੍ਬਰਹਾਯਥਾ ॥ 3-238-2 (25285)
`ਤਵਾਦ੍ਯਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਰਾਜੰਨਖਿਲਾ ਸਾਗਰਾਮ੍ਬਰਾ।
ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਾਕਾਰਾ ਸਹਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਾ' ॥ 3-238-3 (25286)
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਤੀਚ੍ਯੋਦੀਚ੍ਯਵਾਸਿਨਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਕਰਪ੍ਰਦਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤੇ ਨਾਰਾਧਿਪ ॥ 3-238-4 (25287)
ਯਾ ਹਿ ਸਾ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੇਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਭਜਡਤੇ ਪੁਰਾ।
ਸਾ(ਅ)ਦ੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜੰਨਵਾਪ੍ਤਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-238-5 (25288)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥਗਤੇ ਯਾਂ ਤਾਂ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ।
ਅਪਸ਼੍ਯਾਮ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਰਾਜਨ੍ਸੁਚਿਰੰ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਃ ॥ 3-238-6 (25289)
ਸਾ ਤੁ ਬੁਦ੍ਧਿਬਲੇਨੇਯੰ ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਥਾਵਿਧਾਤ੍।
ਤ੍ਵਯਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੇਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-238-7 (25290)
ਤਥੈਵ ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਰਾਜਾਨਃ ਪਰਵੀਰਹਨ੍।
ਸ਼ਾਸਨੇ(ਅ)ਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਕਿੰ ਕੁਰ੍ਮ ਇਤਿ ਵਾਦਿਨਃ ॥ 3-238-8 (25291)
ਤੇ ਵਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਰਾਜੰਨਿਖਿਲਾ ਸਾਗਰਾਮ੍ਬਰਾ।
ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਾ ਦੇਵੀ ਸਗ੍ਰਾਮਨਗਰਾਕਰਾ ॥ 3-238-9 (25292)
ਨਾਨਾਵਨੋਦ੍ਦੇਸ਼ਵਤੀ ਪਤ੍ਤਨੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਾ।
`ਨਾਨਾਜਨਪਦਾਕੀਰ੍ਣਾ ਸ੍ਫੀਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਮਹਾਹਲਾ' ॥ 3-238-10 (25293)
ਨਨ੍ਦ੍ਯਮਾਨੋ ਦ੍ਵਿਜੈ ਰਾਜਨ੍ਭਾਸਿ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਰਾਡਿਵ।
ਪੌਰੁਸ਼਼ਾਦ੍ਦਿਵਿ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਭ੍ਰਾਜਸੇ ਰਸ਼੍ਮਿਵਾਨਿਵ ॥ 3-238-11 (25294)
ਰੁਦ੍ਰੈਰਿਵ ਯਮੋ ਰਾਜਾ ਮਰੁਦ੍ਭਿਰਿਵ ਵਾਸਵਃ।
ਕੁਰੁਭਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਨ੍ਭਾਸਿ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਰਾਡਿਵ ॥ 3-238-12 (25295)
ਯੈਃ ਸ੍ਮ ਤੇ ਨਾਦ੍ਰਿਯੇਤਾਜ੍ਞਾ ਨ ਚ ਯੇ ਸ਼ਾਸਨੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਪਸ਼੍ਯਾਮਸ੍ਤਾਞ੍ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਹੀਨਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵਨਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-238-13 (25296)
ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਹਿ ਮਹਾਰਾਜਸਰੋ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਵਸਨ੍ਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਵਨਵਾਸਿਭਿਃ ॥ 3-238-14 (25297)
ਸਪ੍ਰਯਾਹਿ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਤਃ।
ਤਾਪਯਨ੍ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਸ਼੍ਮਿਵਾਨਿਵ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-238-15 (25298)
ਸ੍ਤਿਤੋਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਚ੍ਯੁਤਾਨ੍ਰਾਜ੍ਯਾਚ੍ਛਿਯਾਹੀਨਾਞ੍ਛ੍ਰਿਯਾਵ੍ਰੁʼਤਃ
ਅਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਰ੍ਥਃ ਪਸ਼੍ਯ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾੰਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-238-16 (25299)
ਮਹਾਭਿਜਨਸੰਪੰਨੰ ਭਦ੍ਰੇ ਮਹਤਿ ਸੰਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁ ਯਯਾਤਿਮਿਵ ਨਾਹੁਸ਼਼ਾਂ ॥ 3-238-17 (25300)
ਯਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚੈਵ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਦੀਪ੍ਤਾਂ ਸਾ ਸਮਰ੍ਥਾ ਭਵਤ੍ਯੁਤ ॥ 3-238-18 (25301)
ਸਮਸ੍ਥੋ ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਾਨ੍ਹਿ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦੋ ਯੋ(ਅ)ਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ।
ਜਗਤੀਸ੍ਥਨਿਵਾਦ੍ਰਿਸ੍ਥਃ ਕਿਮਤਃ ਪਰਮੰ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-238-19 (25302)
ਨ ਪੁਤ੍ਰਧਨਲਾਭੇਨ ਨ ਰਾਜ੍ਯੇਨਾਪਿ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਯਾਮਮਿਤ੍ਰਾਧਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-238-20 (25303)
ਕਿੰਨੁ ਤਸ੍ਯ ਸੁਖੰ ਨ ਸ੍ਯਾਦਾਸ਼੍ਰਮੇ ਯੋ ਧਨੰਜਯਮ੍।
ਅਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥੋ ਵਲ੍ਕਲਾਜਿਨਵਾਸਸਮ੍ ॥ 3-238-21 (25304)
ਸੁਵਾਸਸੋ ਹਿ ਤੇ ਭਾਰ੍ਯਾ ਵਲ੍ਕਲਾਜਿਨਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਦੁਃਖਿਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਸਾ ਚ ਨਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤਾਂ ਪੁਨਃ ॥ 3-238-22 (25305)
ਵਿਨਿਨ੍ਦਤਾਂ ਤਥਾ(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਜੀਵਿਤੰ ਚ ਧਨਚ੍ਯੁਤਮ੍।
`ਦਾਰਾਣਾਂ ਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੀਪ੍ਤਾਮਦ੍ਯ ਜਨਾਧਿਪਾ' ॥ 3-238-23 (25306)
ਨ ਤਥਾ ਹਿਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਤਸ੍ਯਾ ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਵੈਮਨਸ੍ਯੰ ਯਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਵ ਭਾਰ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-238-24 (25307)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-238-25x (2589)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼ਕੁਨਿਨਾ ਸਹ।
ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਬਭੂਵਤੁਰੁਭੌ ਦਾਕ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਜਨਮੇਜਯ ॥ 3-238-25 (25308)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਬਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਧੋਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 238 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-238-4 ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯਾ ਉਦੀਚ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦੇਸ਼ਾਸ੍ਤਦ੍ਵਾਸਿਨਃ। ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-238-13 ਨਾਦ੍ਰਿਯੇਤ ਨਾਦ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-238-17 ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਮ੍ ॥ 3-238-18 ਸਮਰ੍ਥਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਚ ਸ਼ੋਕੰ ਦਾਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-238-20 ਅਘੰ ਦੁਃਖਮ੍ ॥ 3-238-22 ਨਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤਾਂ ਜੀਵਿਤਾਦਪਿ ਵਿਰਕ੍ਤਾ ਭਵਤੁ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 239
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.239. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 239
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਣਸ਼ਕੁਨ੍ਯਾਦਿਭਿਰ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨਗਮਨੇ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਯਾ ਉਪਾਯਤ੍ਵਨਿਰ੍ਧਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-239-0 (25309)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-239-0x (2590)
ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਤਃ।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭੂਤ੍ਵਾਪੁਨਰ੍ਦੀਨੋ ਰਾਧੇਯਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-239-1 (25310)
ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਯਦਿਦੰ ਕਰ੍ਣ ਸਰ੍ਵੰ ਮਨਸਿ ਮੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਨ ਤ੍ਵਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਂ ਲਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਗਮਨੇ ਯਤ੍ਰਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-239-2 (25311)
ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਤਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਮਨ੍ਯਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਪੋਯੋਗੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 3-239-3 (25312)
ਅਥਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨੁਬੁਧ੍ਯੇਤ ਨ੍ਰੁʼਪੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਏਤਾਮਪ੍ਯਾਯਤਿੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੰਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-239-4 (25313)
ਨ ਹਿ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍।
ਉਨ੍ਮਾਥਨਮ੍ਰੁʼਤੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਨਸ੍ਥਾਨਾਮਪਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-239-5 (25314)
ਜਾਨਾਸਿਹਿ ਯਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਦ੍ਯੂਤਕਾਲ ਉਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਯਚ੍ਚ ਮਾਂ ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਸੌਬਲੰ ਵਚਨੰ ਤਦਾ ॥ 3-239-6 (25315)
ਤਾਨਿਸਰ੍ਵਾਣਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਤ੍ਪਰਿਦੇਵਿਤਮ੍।
ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਗਚ੍ਛੇ ਗਮਨਾਯੇਤਰਾਯ ਵਾ ॥ 3-239-7 (25316)
ਮਮਾਪਿ ਹਿਮਹਾਨ੍ਹਰ੍ਸ਼਼ੋ ਯਦਹੰ ਭੀਮਫਲ੍ਗੁਨੌ।
ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਵਰਣ੍ਯੇ ਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਹਿਤਾਵਿਤਿ ॥ 3-239-8 (25317)
ਨ ਤਥਾ ਹ੍ਯਾਪ੍ਨੁਯਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਮਵਾਪ੍ਯ ਵਸੁਧਾਮਿਮਾਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਥਾ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾਨ੍ਵਲ੍ਕਲਾਜਿਨਵਾਸਸਃ ॥ 3-239-9 (25318)
ਕਿੰਨੁ ਸ੍ਯਾਦਧਿਕੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਦਹੰ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਾਮ੍।
ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਕਰ੍ਣ ਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਕਾਸ਼਼ਾਯਵਸਨਾਂ ਵਨੇ ॥ 3-239-10 (25319)
ਯਦਿ ਮਾਂ ਦਰ੍ਮਰਾਜਸ਼੍ਚ ਭੀਮਸੇਨਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਯੁਕ੍ਤੰ ਰਪਰਮਯਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਪਸ਼੍ਯੇਤਾਂ ਜੀਵਿਤੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-239-11 (25320)
ਉਪਾਯੰ ਨ ਤੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਮ ਤਦ੍ਵਨਮ੍।
ਯਥਾਚਾਭ੍ਯਨੁਜਾਨੀਯਾਦ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੰ ਮਾਂ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 3-239-12 (25321)
ਸ ਸੌਬਲੇਨ ਸਹਿਤਸ੍ਤਥਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੇਨ ਚ।
ਉਪਾਯੰ ਪਸ਼੍ਯ ਰਨਿਪੁਣੰ ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਮ ਤਦ੍ਵਨਮ੍ ॥ 3-239-13 (25322)
ਅਹਮਪ੍ਯਨੁਗਚ੍ਛਾਮਿ ਗਮਨਾਯੇਤਰਾਯ ਚ।
ਕਲ੍ਯਮੇਵ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਮੀਪੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸ੍ਯ ਹ ॥ 3-239-14 (25323)
ਮਯਿ ਤਤ੍ਰੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੇ ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਚ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮੇ।
ਉਪਾਯੋ ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੰ ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਸਹਸੌਬਲਃ ॥ 3-239-15 (25324)
ਤਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਰਗਮਨੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਵ੍ਯਵਸਾਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹਮਨੁਨੀਯ ਪਿਤਾਮਹਮ੍ ॥ 3-239-16 (25325)
ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇਗ੍ਮੁਰਾਵਸਥਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ।
ਵ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾਯਾਂ ਰਜਨ੍ਯਾਂ ਤੁ ਕਰ੍ਣੋ ਰਾਜਾਨਮਭ੍ਯਯਾਤ੍ ॥ 3-239-17 (25326)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਕਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਉਪਾਯਃ ਪਰਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਯੰ ਤੰ ਨਿਬੋਧਜਨੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-239-18 (25327)
ਘੋਸ਼਼ਾ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਸਰ੍ਵੇਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਾ ਨਰਾਧਿਪ।
ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਦੇਸ਼ੇਨ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-239-19 (25328)
ਉਚਿਤੰ ਹਿ ਸਦਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਂ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਏਵੰ ਚੇਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-239-20 (25329)
ਤਥਾ ਕਥਯਮਾਨੌ ਤੁ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਗਾਨ੍ਧਾਰਰਾਜਃ ਸ਼ਕੁਨਿਰਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹਸੰਨਿਵ ॥ 3-239-21 (25330)
ਉਪਾਯੋ(ਅ)ਯੰਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਗਮਨਾਯ ਨਿਰਾਮਯਃ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਸ੍ਯਤਿਨੋ ਰਾਜਾ ਚੋਦਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਚਾਪ੍ਯੁਤ ॥ 3-239-22 (25331)
ਘੋਸ਼਼ਾ ਦ੍ਵੈਤਵ੍ਰਨੇ ਸਰ੍ਵੇਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਾ ਨਰਾਧਿਪ।
ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਦੇਸ਼ੇਨ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਸਰਃ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-239-23 (25332)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹਸਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯ ਤਲਾਨ੍ਦਦੁਃ।
ਤਦੇਵ ਚ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚੇਤ੍ਯ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-239-24 (25333)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-239-4 ਆਯਤਿਮੁਤ੍ਤਰਕਾਲਮ੍ ॥ 3-239-7 ਇਤਰਾਯਾਵਸ੍ਥਾਨਾਯ ॥ 3-239-11 ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਉਪੇਤੰ ਪਸ਼੍ਯੇਤਾਂ ਚੇਜ੍ਜੀਵਿਤੰ ਯੁਕ੍ਤਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-239-14 ਅਹ੍ਮਪ੍ਯਦ੍ਯਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਕਲ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਤਃ ॥ 3-239-15 ਵਚੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-239-19 ਘੋਸ਼਼ਾ ਗੋਵ੍ਰਜਾਃ ॥ 3-239-22 ਅਯਮੁਪਾਯੋ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰੈਵ ॥ 3-239-24 ਤਲਾਨ੍ ਹਸ੍ਤਤਲਾਨਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 240
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.240. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 240
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਵ੍ਯਾਜੇਨਾਨੁਜਾਦਿਭਿਃ ਸਹਦ੍ਵੈਤਵਨੰਪ੍ਰਤਿਰਾਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-240-0 (25334)
ਵੈਸੰਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-240-0x (2591)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਜਨਮੇਜਯ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਖਮਥੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-240-1 (25335)
ਤਤਸ੍ਤੈਰ੍ਵਿਹਿਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸੰਗਵੋ ਨਾਮ ਵਲ੍ਲਵਃ।
ਸਮੀਪਸ੍ਥਾਸ੍ਤਦਾ ਗਾਵੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-240-2 (25336)
ਅਨਨ੍ਤਰੰ ਚ ਰਾਧੇਯਃ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਆਹਤੁਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਨਾਧਿਪਮ੍ ॥ 3-240-3 (25337)
ਰਮਣੀਯੇਸ਼਼ੁ ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਘੋਸ਼਼ਾਃ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਕੌਰਵ।
ਸ੍ਮਾਰਣੇ ਸਮਯਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਤ੍ਸਾਨਾਮਪਿ ਚਾਙ੍ਕਨਮ੍ ॥ 3-240-4 (25338)
ਮ੍ਰੁʼਗਯਾ ਚੋਚਿਤਾ ਰਾਜੰਨਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਸੁਤਸ੍ਯਤੇ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਗਮਨੰ ਤ੍ਵਮਨੁਜ੍ਞਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-240-5 (25339)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-240-6x (2592)
ਮ੍ਰੁʼਗਯਾ ਸ਼ੋਭਨਾ ਤਾਤ ਗਵਾਂ ਹਿ ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਵਿਸ੍ਰਮ੍ਭਸ੍ਤੁ ਨ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਵਲ੍ਲਵਾਨਾਮਿਤਿ ਸ੍ਮਰੇ ॥ 3-240-6 (25340)
ਤੇ ਤੁ ਤਤ੍ਰਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸਮੀਪ ਇਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਅਤੋ ਨਾਭ੍ਯਨੁਜਾਨਾਮਿ ਗਮਨੰ ਤਤ੍ਰ ਵਃ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-240-7 (25341)
ਛਦ੍ਮਨਾ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਸ੍ਤੇ ਤੁ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਵਨੇ।
ਤਪੋਨਿਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਰਾਧੇਯ ਸਮਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 3-240-8 (25342)
ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਨ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧ੍ਯੇਦ੍ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤ੍ਵਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਯਜ੍ਞਸੇਨਸ੍ ਦੁਹਿਤਾ ਤੇਜ ਏਵਤੁ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 3-240-9 (25343)
ਯੂਯੰਚਾਪ੍ਯਪਰਾਧ੍ਯੇਯੁਰ੍ਦਰ੍ਪਮੋਹਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਤਤੋ ਵਿਨਿਰ੍ਦਹੇਯੁਸ੍ਤੇ ਤਪਸਾ ਹਿ ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-240-10 (25344)
ਅਥਵਾ ਸਾਯੁਧਾਵੀਰਾ ਮਨ੍ਯੁਨਾ(ਅ)ਭਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾਃ।
ਸਹਿਤਾ ਬਦ੍ਧਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ਾ ਦਹੇਯੁਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਤੇਜਸਾ ॥ 3-240-11 (25345)
ਅਥ ਯੂਯੰ ਬਹੁਤ੍ਵਾਤ੍ਤਾੰਨਾਰਭਧ੍ਵੰ ਕਥੰਚਨ।
ਅਨਾਰ੍ਯੰ ਪਰਮੰ ਤਤ੍ਸ੍ਯਾਦਸ਼ਕ੍ਯੰ ਤਚ੍ਚ ਵੈ ਮਤਮ੍ ॥ 3-240-12 (25346)
ਉਸ਼਼ਿਤੋ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਲੋਕੇ ਧਨੰਜਯਃ।
ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਵਾਪ੍ਯਾਥ ਤਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਤੋ ਵਨੰ ॥ 3-240-13 (25347)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਜਿਤਾ ਬੀਭਤ੍ਸੁਨਾ ਪੁਰਾ।
ਕਿੰ ਪੁਨਃ ਸਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਨ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਵੋ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 3-240-14 (25348)
ਅਥਵਾ ਮਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਤਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਥ।
ਉਦ੍ਵਿਗ੍ਰਵਾਸਾ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧਾ ਦੁਃਖੰ ਤਤ੍ਰਗਮਿਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 3-240-15 (25349)
ਅਥਵਾ ਸੈਨਿਕਾਃ ਕੇਚਿਦਪਕੁਰ੍ਯੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ।
ਤਦਬੁਦ੍ਧਿਕ੍ਰੁʼਤੰਕਰ੍ਮ ਦੋਸ਼਼ਮੁਤ੍ਪਾਦਯੇਚ੍ਚ ਵਃ ॥ 3-240-16 (25350)
ਤਸ੍ਮਾਦਨ੍ਯੇ ਨਰਾ ਯਾਨ੍ਤੁ ਸ੍ਮਾਰਣਾਯਾਪ੍ਤਕਾਰਿਣਃ।
ਨ ਸ੍ਵਯੰ ਤਤ੍ਰਗਮਨੰ ਰੋਚਯੇ ਤਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-240-17 (25351)
ਸ਼ਕੁਨਿਰੁਵਾਚ। 3-240-18x (2593)
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੰ ਚ ਸੰਸਦਿ।
ਤੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਸ੍ਤਵ੍ਯਾਨੀਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-240-18 (25352)
ਅਨੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਰਤੰ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਨ ਨਃ ਕੋਪੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-240-19 (25353)
ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਚੈਵ ਨੋ ਗਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾ ਸੰਵਰ੍ਧਤੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਸ੍ਮਾਰਣੰ ਤੁ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਾਮੋ ਨ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਦਰ੍ਸਨਮ੍ ॥ 3-240-20 (25354)
ਨ ਚਾਨਾਰ੍ਯਸਮਾਚਾਰਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਤ੍ਰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਨ ਚ ਤਤ੍ਰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਯਤ੍ਰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3-240-21 (25355)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-240-22x (2594)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ਼ਕੁਨਿਨਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਮਨੁਜਜ੍ਞੇ ਨ ਕਾਮਤਃ ॥ 3-240-22 (25356)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤੁ ਗਾਨ੍ਧਾਰਿਃ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਨਿਰ੍ਯਯੌ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-240-23 (25357)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੇਨ ਚ ਤਥਾ ਸੌਬਲੇਨ ਚ ਧੀਮਤਾ।
ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-240-24 (25358)
ਤੰ ਨਿਰ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸਰਃ।
ਪੌਰਾਸ਼੍ਚਾਨੁਯਯੁਃ ਸਰ੍ਵੇਸਹਦਾਰਾ ਵਨੰ ਚ ਤਤ੍ ॥ 3-240-25 (25359)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਰਥਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਤ੍ਰੀਣਿ ਨਾਗਾਯੁਤਾਨਿ ਚ।
ਪਤ੍ਤਯੋ ਬਹੁਸਾਹਸ੍ਰਾ ਹਯਾਸ਼੍ਚ ਨਵਤਿਃ ਸ਼ਤਾਃ ॥ 3-240-26 (25360)
ਸ਼ਕਟਾਪਣਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਵਣਿਜੋ ਵਨ੍ਦਿਨਸ੍ਤਥਾ।
ਨਰਾਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਸ਼ੀਲਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-240-27 (25361)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਸੁਮਹਾਨਭਵਤ੍ਸ੍ਵਨਃ।
ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਵ ਮਹਾਵਾਯੋਰੁਤ੍ਥਿਤਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-240-28 (25362)
ਗਵ੍ਯੂਤਿਮਾਤ੍ਰੇਨ੍ਯਵਸਦ੍ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਪ੍ਰਯਾਤੋ ਵਾਹਨੈਃ ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤਤੋ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸਰਃ ॥ 3-240-29 (25363)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 240 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-240-2 ਸਮਙ੍ਗੋ ਨਾਮ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-240-4 ਸ੍ਮਾਰਣੇ ਸ੍ਮਰਣਹੇਤੌ ਕਰ੍ਮਣਿ ਗਵਾਂ ਸੰਖ੍ਯਾਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਯੋਵਰ੍ਣਜਾਤਿਨਾਮ੍ਨਾਂ ਲੇਖਨੇ ॥ 3-240-7 ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-240-9 ਤੇਜੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰੇਵ ॥ 3-240-27 ਵੇਸ਼ੋ ਵੇਸ਼੍ਯਾਜਨਾਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3-240-29 ਗਵ੍ਯੂਤਿਃ ਕ੍ਰੋਸ਼ਦ੍ਵਯਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 241
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.241. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 241
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਸਰੋ(ਅ)ਭਿਤਃ ਕ੍ਰੀਡਾਸ੍ਥਾਨਨਿਰ੍ਮਾਣਾਯਾਜ੍ਞਸਾਨਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਤਤ੍ਰਾਗਤੈਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਪ੍ਰਤਿਵਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤਨਿਵਾਰਣੰ ਨਿਵੇਦਿਤੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਤੇਸ਼਼ਾਮੁਤ੍ਸਾਰਣਾਯ ਸੇਨਾਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਪਰੁਸ਼਼ਭਾਸ਼਼ਣੈਰ੍ਭੋਪਿਤੈਰ੍ਭਟੈਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ਤੰਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-241-0 (25364)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-241-0x (2595)
ਅਥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਵਨੇ ਵਸਨ੍।
ਜਗਾਮ ਘੋਸ਼਼ਾਨਭਿਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਚਕ੍ਰੇ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-241-1 (25365)
ਰਮਣੀਯੇ ਸਮਾਜ੍ਞਾਤੇ ਸੋਦਕੇ ਸਮਹੀਰੁਹੇ।
ਦੇਸ਼ੇ ਸਰ੍ਵਗੁਣੋਪੇਤੇ ਚਕ੍ਰੁਰਾਵਸਥਾੰਨਰਾਃ ॥ 3-241-2 (25366)
ਤਥੈਵ ਤਤ੍ਸਮੀਪਸ੍ਥਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗਾਵਸਥਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸ਼ਕੁਨੇਸ਼੍ਚੈਵ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-241-3 (25367)
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਤਦਾ ਗਾਵਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਅਙ੍ਕਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਤਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 3-241-4 (25368)
ਅਙ੍ਕਯਾਮਾਸ ਵਤ੍ਸਾਂਸ਼੍ਚ ਜਜ੍ਞੇ ਚੋਪਸ੍ਰੁʼਤਾਂਸ੍ਤ੍ਵਪਿ।
ਬਾਲਵਤ੍ਸਾਸ਼੍ਚ ਯਾਂ ਗਾਵਃ ਕਾਲਯਾਮਾਸ ਤਾ ਅਪਿ ॥ 3-241-5 (25369)
ਅਥ ਸ ਸ੍ਮਾਰਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰਿਹਾਯਨਾਨ੍।
ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਗੋਪਾਲਕੈਃ ਪ੍ਰੀਤੋ ਵ੍ਯਾਹਰਤ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-241-6 (25370)
ਸ ਚ ਪੌਰਜਨਃ ਸਰ੍ਵਃ ਸਰ੍ਵਃ ਸੈਨਿਕਾਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਯਥੋਪਜੋਸ਼਼ੰ ਚਿਕ੍ਰੀਡੁਰ੍ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯਥਾ(ਅ)ਮਰਾਃ ॥ 3-241-7 (25371)
ਤਤੋ(ਅ)ਧ੍ਵਗਮਨਾਚ੍ਛ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਕੁਸ਼ਲਾ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਾਦਿਤੈਃ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਕਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-241-8 (25372)
ਸ ਸ੍ਤ੍ਰੀਗਣਵ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਦਦੌ ਵਸੁ।
ਤੇਭ੍ਯੋ ਯਥਾਰ੍ਹਮੰਨਾਨਿ ਪਾਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ॥ 3-241-9 (25373)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਰਕ੍ਸ਼਼ੂਨ੍ਮਹਿਸ਼਼ਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍।
ਗਵਯਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਵਰਾਹਾਂਸ਼੍ਚ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-241-10 (25374)
ਸ ਤਾਞ੍ਛਰੈਰ੍ਵਿਨਿਰ੍ਭਿਦ੍ਯ ਗਜਾਂਸ਼੍ਚ ਸੁਬਹੂਨ੍ਵਨੇ।
ਰਮਣੀਯੇਸ਼਼ੁ ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰਾਹਯਾਮਾਸ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ ॥ 3-241-11 (25375)
ਗੋਰਸਾਨੁਪਯੁਞ੍ਜਾਨ ਉਪਭੋਗਾਂਸ਼ਚ੍ ਭਾਰਤ।
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਸ ਰਮਣੀਯਾਨਿ ਵਨਾਨ੍ਯੁਪਵਨਾਨਿ ਚ ॥ 3-241-12 (25376)
ਮਤ੍ਤਭ੍ਰਮਰਜੁਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਬਰ੍ਹਿਣਾਭਿਰੁਤਾਨਿ ਚ।
ਅਗਚ੍ਛਦਾਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਪੁਣ੍ਯੰ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸਰਃ ॥ 3-241-13 (25377)
ਮਤ੍ਤਭ੍ਰਮਰਸੰਜੁਸ਼਼੍ਟੰ ਨੀਲਕਣ੍ਠਰਵਾਕੁਲਮ੍।
ਸਪ੍ਤਚ੍ਛਦਸਮਾਕੀਰ੍ਣੰ ਪੁੰਨਾਗਵਕੁਲੈਰ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 3-241-14 (25378)
ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤੋ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰ ਇਵ ਵਜ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍।
ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਚ ਤਤ੍ਰਸ੍ਥੋ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-241-15 (25379)
ਈਜੇ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਯਜ੍ਞੇਨ ਸਾਦ੍ਯਸ੍ਕੇਨ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਚੈਵ ਵਨ੍ਯੇਨ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-241-16 (25380)
`ਵਿਦ੍ਵਦ੍ਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਧੀਮਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਵਨਵਾਸਿਭਿਃ'।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਵੇਸ਼ਮਭਿਤਃ ਸਰਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੌਰਵ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹਿਤੋ ਧੀਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਪਤ੍ਨ੍ਯਾ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-241-17 (25381)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਨਾਦਿਦੇਸ਼ ਸਹਾਨੁਜਃ।
ਆਕ੍ਰੀਡਾਵਸਥਾਞ੍ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਕੁਰੁਧ੍ਵੰ ਸਰਸੋ(ਅ)ਭਿਤਃ ॥ 3-241-18 (25382)
ਤੇ ਤਥੇਤ੍ਯੇਵ ਕੌਰਵ੍ਯਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਚਨਕਾਰਿਣਃ।
ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਸ੍ਤਦਾਕ੍ਰੀਡਾਞ੍ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸਰਃ ॥ 3-241-19 (25383)
ਸੇਨਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸਰਃ ॥ 3-241-20 (25384)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤੰ ਵਨਦ੍ਵਾਰਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਮਵਾਰਯਨ੍।
ਤਤ੍ਰ ਗਨ੍ਧਰ਼੍ਵਰਾਜੋ ਵੈ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਕੁਬੇਰਭਵਨਾਦ੍ਰਾਜੰਨਾਜਗਾਮ ਗਣਾਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-241-21 (25385)
ਗਣੈਰਪ੍ਸਰਸਾਂ ਚੈਵ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਂ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਜੈਃ।
ਵਿਹਾਰਸ਼ੀਲੈਃ ਕ੍ਰੀਡਾਰ੍ਥੰ ਤੇਨ ਤਤ੍ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੰ ਸਰਃ ॥ 3-241-22 (25386)
ਤੇਨ ਤਤ੍ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੇ ਰਾਜਪਰਿਚਾਰਕਾਃ।
ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਯਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 3-241-23 (25387)
ਸ ਤੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੈਨਿਕਾਨ੍ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਾਨ੍।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਕੌਰਵ੍ਯ ਉਤ੍ਸਾਰਯਤ ਤਾਨਿਤਿ ॥ 3-241-24 (25388)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੇਨਾਗ੍ਰਯਾਯਿਨਃ।
ਸਰੋ ਦ੍ਵੈਨਵਨੰ ਗਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨਿਦਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-241-25 (25389)
ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨਾਮ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੁਤੋ ਬਲੀ।
ਚਿਕ੍ਰੀਡਿਸ਼਼ੁਰਿਹਾਯਾਤਿ ਤਦਰ੍ਥਮਪਸਰ੍ਪਤ ॥ 3-241-26 (25390)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਰਪ੍ਰਹਸਨ੍ਤੋ ਵਿਸ਼ਾਂਮਪਤੇ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਬ੍ਰੁਵੰਸ੍ਤਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨਿਦੰ ਹਿ ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਵਚਃ ॥ 3-241-27 (25391)
ਨ ਚੇਤਯਤਿ ਵੋ ਰਾਜਾ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨਾਜ੍ਞਾਪਯਤ੍ਯੇਵੰ ਵਸ਼੍ਯਾਨਿਵ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-241-28 (25392)
ਯੂਯੰ ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ਵਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਨ੍ਦਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਯੇ ਤਸ੍ ਵਚਨਾਦੇਵਮਸ੍ਮਾਨ੍ਬ੍ਰੂਥ ਵਿਚੇਤਸਃ ॥ 3-241-29 (25393)
ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਤ੍ਵਰਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਸ ਕੌਰਵਃ।
ਨ ਚੇਦਦ੍ਯੈਵ ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-241-30 (25394)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੇਨਾਗ੍ਰਯਾਯਿਨਃ।
ਸੰਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਯਤੋ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੁਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-241-31 (25395)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 241 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-241-4 ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਦਾ ਗਾਵਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਙ੍ਕੈਸ਼੍ਚਿਹ੍ਨੈਃ। ਲਕ੍ਸ਼਼ੈਃ ਸੰਖ੍ਯਾਨੈਃ। ਲਕ੍ਸ਼਼ਾ ਨਪੁਂਸਿ ਸੰਖ੍ਯਾਯਾਮਿਤਿ ਮੇਦਿਨੀ ॥ 3-241-5 ਜਜ੍ਞੇ ਜ੍ਞਾਤਵਾਨ੍। ਉਪਸ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ ਦਮਨਾਰ੍ਹਾਨ੍ ਵਤ੍ਸਤਰਾਨ੍ਸਮੀਪਾਗਤਾਨ੍ਵਾ ਕਾਲਯਾਮਾਸ ਸੰਖ੍ਯਾਤਵਾਨ੍ ॥ 3-241-6 ਤ੍ਰਿਹਾਯਨਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਨ੍। ਵ੍ਯਾਹਰਤ੍ ਵਿਜਹਾਰ ॥ 3-241-7 ਯਥੋਪਜੋਸ਼਼ੰ ਯਥਾਰੁਚਿ ॥ 3-241-16 ਸਾਦ੍ਯਸ੍ਕੇਨ ਏਕਾਹਸਾਧ੍ਯੇਨੇ ॥ 3-241-22 ਆਤ੍ਮਜੈਰ੍ਜਯਨ੍ਤਾਦਿਭਿਃ ਸਹੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 242
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.242. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 242
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃਸਹ ਕੌਰਵਾਣਾਮਾਯੋਧਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾਦਿਭਿਰ੍ਵਿਰਥੀਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਕਰ੍ਣੇਨ ਰਣਾਙ੍ਕਣਾਤ੍ਪਲਾਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-242-0 (25396)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-242-0x (2596)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੁਰ੍ਯਾਧਨਮੁਪਾਗਮਨ੍।
ਅਬ੍ਰੁਵੰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਯਦੂਚੁਃ ਕੌਰਵੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-242-1 (25397)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਵਾਰਿਤੇ ਸੈਨ੍ਯੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਪੂਰ੍ਣਃ ਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਭਾਰਤ ॥ 3-242-2 (25398)
ਸ਼ਾਸਤੈਨਾਨਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨ੍ਮਮ ਵਿਪ੍ਰਿਯਕਾਰਿਣਃ।
ਯਦਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੀਡਤੇ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦੇਵੈਃ ਸਹ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ।
`ਵਯਮਤ੍ਰ ਯਥਾ ਪ੍ਰੀਤਾ ਕ੍ਰੀਡਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਨਿਰਙ੍ਕੁਸ਼ੰ' ॥ 3-242-3 (25399)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਸਰ੍ਵ ਏਵਾਭਿਸੰਨਦ੍ਧਾ ਯੋਧਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-242-4 (25400)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਮਥ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤਦ੍ਵਨੰ ਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਬਲਾਤ੍।
ਸਿੰਹਨਾਦੇਨ ਮਹਤਾ ਪੂਰਯਨ੍ਤੋ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ ॥ 3-242-5 (25401)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਰੈਰਵਾਰ੍ਯਨ੍ਤ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਕੁਰੁਸੈਨਿਕਾਃ।
`ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਰਤਤ੍ਰ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਮਾ ਸਾਹਸਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ' ॥ 3-242-6 (25402)
ਤੇ ਵਾਰ੍ਯਮਾਣਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਵਸੁਧਾਯਿਪ।
ਤਾਨਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਦ੍ਵਨੰ ਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਮਹਤ੍ ॥ 3-242-7 (25403)
ਯਦਿ ਵਾਤਾ ਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਸਰਾਜਕਾਃ।
ਤਤਸ੍ਤੇ ਖੇਚਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੇ ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ॥ 3-242-8 (25404)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਜਸ੍ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕੌਰਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ।
ਅਨਾਰ੍ਯਾਞ੍ਸ਼ਾਸਤੇਤ੍ਯੇਤਾਂਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੋ(ਅ)ਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-242-9 (25405)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਾਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੇਨ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਯੁਧਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨਭਿਦ੍ਰਵਨ੍ ॥ 3-242-10 (25406)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਪਤਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਾਨ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨੁਦ੍ਯਤਾਯੁਧਾਨ੍।
ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵੰਸ੍ਤੇ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 3-242-11 (25407)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦ੍ਰਵਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਪਰਾਙ੍ਮੁਖਾਨ੍।
ਰਾਧੇਯਸ੍ਤੁ ਤਦਾ ਵੀਰੋ ਨਾਸੀਤ੍ਤਤ੍ਰਪਰਾਙ੍ਮੁਖਃ ॥ 3-242-12 (25408)
ਆਪਤਨ੍ਤੀਂ ਤੁ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਮਹਾਚਮੂਮ੍।
ਮਹਤਾ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਰਾਧੇਯਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਾਰਯਤ੍ ॥ 3-242-13 (25409)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਪ੍ਰੈਰ੍ਵਿਸ਼ਿਖੈਰ੍ਭਲ੍ਲੈਰ੍ਵਤ੍ਸਦਨ੍ਤੈਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਯਸੈਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਞ੍ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਭਿਘ੍ਨਁਲ੍ਲਘੁਤ੍ਵਾਤ੍ਸੂਤਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-242-14 (25410)
ਪਾਤਯੰਨੁਤ੍ਤਮਾਙ੍ਗਾਨਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਮਹਾਰਥਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣਏਨ ਵ੍ਯਧਮਤ੍ਸਰ੍ਵਾਂ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਸ੍ਯ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ॥ 3-242-15 (25411)
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੇਣ ਧੀਮਤਾ।
ਭੂਯ ਏਵਾਭ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਸ਼ਤਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-242-16 (25412)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਭੂਤਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਸਮਪਦ੍ਯਤ।
ਆਪਤਦ੍ਭਿਰ੍ਮਹਾਵੇਗੈਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਸ੍ਯ ਸੈਨਿਕੈਃ ॥ 3-242-17 (25413)
ਅਥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਃ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੋ ਵਿਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਾਃ।
ਨ੍ਯਹਨੰਸ੍ਤਤ੍ਤਦਾ ਸੈਨ੍ਯੰ ਰਥੈਰ੍ਗਰੁਡਨਿਃਖਨੈਃ ॥ 3-242-18 (25414)
ਸੈਨ੍ਯਮਾਯੋਧਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਕਰ੍ਣੋ ਰਾਜੰਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ॥ 3-242-19 (25415)
ਮਹਤਾ ਰਥਸਙ੍ਘੇਨ ਰਥਚਾਰੇਣ ਚਾਪ੍ਯੁਤ।
ਵੈਕਰ੍ਤਨੰ ਪਰੀਪ੍ਸਨ੍ਤੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਾਰਯਨ੍।
ਤਤਃ ਸੰਨ੍ਯਪਤਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਕੌਰਵੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-242-20 (25416)
ਤਦਾ ਸੁਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਦ੍ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਤਤਸ੍ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਦਵੋ(ਅ)ਭੂਵਨਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸ਼ਰਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 3-242-21 (25417)
ਉਚ੍ਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਚ ਕੌਰਵ੍ਯਾਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪੀਡਿਤਾਨ੍ ॥ 3-242-22 (25418)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰਾਸਿਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੋ ਹ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਉਤ੍ਪਪਾਤਾਸਨਾਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਵਧੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-242-23 (25419)
ਤਤੋ ਮਾਯਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਸ੍ਥਾਯ ਯੁਯੁਧੇ ਚਿਤ੍ਰਮਾਰ੍ਗਵਿਤ੍।
`ਵਿਯਤ੍ਸੰਛਾਦਯਾਮਾਸ ਨ ਵਵੌ ਤਤ੍ਰ ਮਾਰੁਤਃ' ॥ 3-242-24 (25420)
ਹਸ੍ਤ੍ਯਾਰੋਹਾ ਹਤਾਃ ਪੇਤੁਰ੍ਹਸ੍ਤਿਭਿਃ ਸਹ ਭਾਰਤ।
ਹਯਾਰੋਹਾਃ ਸਹ ਹਯੈ ਰਥੈਸ਼੍ਚ ਰਥਿਨਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-242-25 (25421)
ਪਤ੍ਤਯਸ਼੍ਚ ਤਥਾਪੇਤੁਰ੍ਵਿਸ਼ਸ੍ਤਾਃ ਸ਼ਰਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ'।
ਤਯਾ(ਅ)ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤ ਕੌਰਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਸ੍ਯ ਮਾਯਯਾ ॥ 3-242-26 (25422)
ਏਕੈਕੋ ਹਿ ਤਦਾ ਯੋਧੋ ਧਾਰ੍ਤਾਰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਪਰ੍ਯਵਾਰ੍ਯਤ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਦਸ਼ਭਿਰ੍ਦਸ਼ਭਿਰ੍ਯੁਧਿ ॥ 3-242-27 (25423)
ਤਤਃ ਸੰਪੀਡ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤੇ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਤਦਾ।
ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਤ ਰਣੇ ਭੀਤਾ ਯਤ੍ਰਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-242-28 (25424)
ਭਜ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼੍ਵਨੀਕੇਸ਼਼ੁ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਕਰ੍ਣੋ ਵੈਕਰ੍ਤਨੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਥੌ ਗਿਰਿਰਿਵਾਚਲਃ ॥ 3-242-29 (25425)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਯੋਧਯਾਮਾਸੁਃ ਸਮਰੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਾਃ ॥ 3-242-30 (25426)
ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਜਿਘਾਂਸਮਾਨਾਃ ਸੰਰਬ੍ਧਾਃ ਕਰ੍ਣਮਭ੍ਯਦ੍ਰਵਤ੍ਰਣੇ ॥ 3-242-31 (25427)
ਅਸਿਭਿਃ ਪਟ੍ਟਸੈਃ ਸ਼ੂਲੈਰ੍ਗਦਾਭਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤਃ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-242-32 (25428)
ਅਨ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਯ ਯੁਗਮਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਧ੍ਵਜਮਨ੍ਯੇ ਨ੍ਯਪਾਤਯਨ੍।
ਈਸ਼਼ਾਮਨ੍ਯੇ ਹਯਾਨਨ੍ਯੇ ਸੂਤਮਨ੍ਯੇ ਨ੍ਯਪਾਤਯਨ੍ ॥ 3-242-33 (25429)
ਅਨ੍ਯੇ ਚ੍ਛਤ੍ਰੰ ਵਰੂਥੰ ਚ ਬਨ੍ਧੁਰੰ ਚ ਤਥਾ ਪਰੇ।
`ਅਨ੍ਯੇ ਸੰਚੂਰ੍ਣਯਾਮਾਸੁਸ਼੍ਛਤ੍ਰੇ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ੌ ਤਥਾ ਪਰੇ ॥' 3-242-34 (25430)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਬਹੁਸਾਹਸ੍ਰਾਸ੍ਤਿਲਸ਼ੋ ਵ੍ਯਧਮਨ੍ਰਥਮ੍ ॥
ਤਤੋ ਰਥਾਦਵਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਸਿਚਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤ੍। 3-242-35 (25431)
`ਅੰਸਾਵਲਮ੍ਬਿਤਧਨੁਰ੍ਧਾਵਮਾਨੋ ਮਹਾਬਲਃ'।
ਵਿਕਰ੍ਣਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਯਾਸ਼੍ਵਾਨਚੋਦਯਤ੍ ॥ 3-242-36 (25432)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 242 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-242-19 ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਯੋਧਯਾਮਾਸੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਣਮਥਾਗ੍ਰਤਃ। ਮਹਤਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ। ਅਡਭਾਵ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 3-242-34 ਵਰੂਥੰ ਰਥਗੁਪ੍ਤਿਮ੍। ਬਨ੍ਧੁਰੰ ਰਥਵਨ੍ਧਨਾਨਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 243
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.243. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 243
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਚਿਤ੍ਰਰਥੇਨ ਰਣੇ ਪਰਾਜਿਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਰਥਾਰੋਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਇਤਰੈਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਭ੍ਰਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਤਦ੍ਦਾਰਾਣਾਂ ਵਨ੍ਧਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਮਾਤ੍ਯਾਦਿਭਿਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਤੰਨਿਵੇਦਨੇ ਭੀਮੇਨ ਤਦਨੁਮੋਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-243-0 (25433)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-243-0x (2597)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਸ੍ਤੁ ਮਹਾਰਾਜ ਭਗ੍ਨੇ ਕਰ੍ਣੇ ਮਹਾਰਥੇ।
ਸੰਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਚ੍ਚਮੂਃ ਸਰ੍ਵਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 3-243-1 (25434)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦ੍ਰਵਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਪਰਾਙ੍ਮੁਖਾਨ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਮਹਾਰਾਜੋ ਨਾਸੀਤ੍ਤਤ੍ਰ ਪਰਾਙ੍ਮੁਖਃ ॥ 3-243-2 (25435)
ਤਾਮਾਪਤਨ੍ਤੀਂ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਮਹਾਚਮੂਮ੍।
ਮਹਤਾ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਵਰ੍ਸ਼਼ਦਰਿੰਦਮਃ ॥ 3-243-3 (25436)
ਅਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤੰ ਰਥਮ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤਃ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-243-4 (25437)
ਯੁਗਮੀਸ਼਼ਾਂ ਵਰੂਥੰ ਚ ਤਥੈਵ ਧ੍ਵਜਸਾਰਥੀ।
ਅਸ਼੍ਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਵੇਣੁਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਤਿਲਸ਼ੋ ਵ੍ਯਧਮਞ੍ਛਰੈਃ ॥ 3-243-5 (25438)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਚਿਤ੍ਰਸਨੋ ਵਿਰਥੰ ਪਤਿਤੰ ਭੁਵਿ।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਸ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਜੀਵਗ੍ਰਾਹਮਥਾਗ੍ਰਹੀਤ੍ ॥ 3-243-6 (25439)
`ਤਸ੍ਯ ਬਾਹੂ ਮਹਾਰਾਜ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਰਜ੍ਜ੍ਵਾ ਮਹਾਰਥਮ੍।
ਆਰੋਪ੍ਯਸ ਮਹਾਬਾਹੁਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੋ ਨਨਾਦ ਹ' ॥ 3-243-7 (25440)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੇ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ੍ਥਿਤੰ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਰਥੇ।
ਪਰ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-243-8 (25441)
ਵਿਧਿਸ਼ਤਿੰ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਮਾਦਾਯਾਨ੍ਯੇ ਵਿਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ।
ਵਿਨ੍ਦਾਨੁਵਿਨ੍ਦਾਵਪਰੇ ਰਾਜਦਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-243-9 (25442)
ਸੇਨਾਸ੍ਤੁ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਮਭਿਦ੍ਰੁਤਾਃ।
ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਭਗ੍ਨੈਃ ਸਹਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਭ੍ਯਯੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-243-10 (25443)
ਸ਼ਕਟਾਪਣਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਯਾਨਯੁਗ੍ਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਸ਼ਰਣੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਞ੍ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਹਿਯਮਾਣੇ ਮਹੀਪਤੌ ॥ 3-243-11 (25444)
ਸੈਨਿਕਾ ਊਚੁਃ। 3-243-12x (2598)
ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ੀ ਮਹਾਬਾਹੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਬਲਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਰਾਜਾ ਪਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤਮਨੁਧਾਵਤ ॥ 3-243-12 (25445)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੋ ਦੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਹੋ ਦੁਰ੍ਮੁਖੋ ਦੁਰ੍ਮੁਖੋ ਦੁਰ੍ਜਯਸ੍ਤਥਾ।
ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਹ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈ ਰਾਜਦਾਰਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-243-13 (25446)
ਇਤਿਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਮਾਤ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤੋ ਰਾਜਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨਃ।
ਆਰ੍ਤਾ ਦੀਨਾਸ੍ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੁਪਾਗਮਨ੍ ॥ 3-243-14 (25447)
ਤਾਂਸ੍ਤਥਾ ਵ੍ਯਥਿਤਾਨ੍ਦੀਨਾਨ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਮਾਤ੍ਯਾਨ੍ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-243-15 (25448)
ਮਹਤਾ ਹਿ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਸੰਨਹ੍ਯ ਗਜਵਾਜਿਭਿਃ।
ਅਨ੍ਯਥਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨਾਮਰ੍ਥੋ ਜਾਤੋ(ਅ)ਯਮਨ੍ਯਥਾ ॥ 3-243-16 (25449)
ਅਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਯਦਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਸ੍ਤਦਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-243-17 (25450)
ਦੁਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਮਿਦੰ ਤਾਵਦ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਦੁਰ੍ਦ੍ਯੂਤਦੇਵਿਨਃ।
`ਦੀਨਾਨ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯਾਸ੍ਮਾਨ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ' ॥ 3-243-18 (25451)
ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾਰਮਨ੍ਯੇ ਕ੍ਲੀਵਸ੍ਯ ਘਾਤਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਇਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-243-19 (25452)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਲੋਕੇ ਪੁਮਾਨਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਮਨ੍ਪ੍ਰਿਯੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਯੇਨਾਸ੍ਮਾਕੰ ਹ੍ਰੁʼਤੋ ਭਾਰ ਆਸੀਨਾਨਾਂ ਸੁਖਾਵਹਃ ॥ 3-243-20 (25453)
ਸ਼ੀਤਵਾਤਾਤਪਸਹਾਂਸ੍ਤਪਸਾ ਚੈਵ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਨ੍।
ਸਮਸ੍ਥੋ ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਾਨ੍ਹਿ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥ 3-243-21 (25454)
ਅਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੌਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਯੇ ਸ਼ੀਲਮਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਰਾਭਵਮ੍ ॥ 3-243-22 (25455)
ਅਧਰ੍ਮੋ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੇਨ ਯੇਨੈਤਦੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਅਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਵਃ ॥ 3-243-23 (25456)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਭੀਮਸੇਨਮਪਸ੍ਵਰਮ੍।
ਨ ਕਾਲਃ ਪਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਯਮਿਤਿ ਰਾਜਾ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-243-24 (25457)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 243॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-243-6 ਜੀਵਗ੍ਰਾਹੰ ਜੀਵਨ੍ਤਮੇਵ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵੇਤਿ ਣਮੁਲਨ੍ਤਮ੍। ਕਸ਼਼ਾਦਿਤ੍ਵਾਦਗ੍ਰਹੀਦਿਤ੍ਯਨੁਪ੍ਰਯੋਗਃ ॥ 3-243-18 ਰਾਜ੍ਞੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ॥ 3-243-19 ਕ੍ਲੀਬਸ੍ਯ ਅਸ਼ਕ੍ਤਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-243-23 ਯੇਨੈਤਦੁਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-243-24 ਅਪਸ੍ਵਰੰ ਕ੍ਰੋਧੇਨ ਵਿਕਲਵਰ੍ਣੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਬ੍ਰੁਵਾਣਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 244
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.244. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 244
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਕ੍ਰੁʼਤਾਪਨਯਾਨੁਸ੍ਮਨਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦ੍ਵਿਮੋਚਨਸ੍ਯਾਨੌਚਿਤ੍ਯਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਪੁਨਸ੍ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਤਚ੍ਚੋਦਨਾਯਾਮਰ੍ਜੁਨੇਨ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-244-0 (25458)
ਯਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-244-0x (2599)
ਅਸ੍ਮਾਨਭਿਗਤਾਂਸ੍ਤਾਤ ਭਯਾਰ੍ਤਾਞ੍ਛਰਣੈਸ਼਼ਿਣਃ।
ਕੌਰਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ਕਥੰ ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤ੍ਵਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-244-1 (25459)
ਭਵਨ੍ਤਿ ਭੇਦਾ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਕਲਹਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ।
ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਾਨਿ ਚ ਵੈਰਾਣਿ ਜ੍ਞਾਤਿਧਰ੍ਮੋ ਨ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-244-2 (25460)
ਯਦਾ ਤੁ ਕਸ਼੍ਚਿਜ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਬਾਹ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ ਕੁਲਮ੍।
ਨ ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਸਨ੍ਤੋ ਬਾਹ੍ਯੇਨਾਭਿਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-244-3 (25461)
ਜਾਨਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਹਿ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰਸ੍ਮਾਨਿਹ ਚਿਰੋਸ਼਼ਿਤਾਨ੍।
ਸ ਏਵੰ ਪਰਿਭੂਯਾਸ੍ਮਾਨਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਦਿਦਮਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-244-4 (25462)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਗ੍ਰਹਣਾਦ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੇਣ ਬਲਾਦ੍ਰਣੇ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਬਾਹ੍ਯਾਭਿਮਰ੍ਸ਼ਾਚ੍ਚ ਹਤੰ ਭਵਤਿ ਨਃ ਕੁਲਮ੍ ॥ 3-244-5 (25463)
ਸ਼੍ਚਰਣੰ ਚ ਪ੍ਰਪੰਨਾਨਾਂ ਤ੍ਰਾਣਾਰ੍ਥੰ ਚ ਕੁਲਸ੍ਯ ਚ।
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਧ੍ਵੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸਜ੍ਜੀਭਵਤ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥ 3-244-6 (25464)
ਅਰ੍ਜੁਨਸ਼੍ਚ ਯਮੌ ਚੈਵ ਤ੍ਵੰ ਚ ਭੀਮਾਪਰਾਜਿਤਃ।
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਧ੍ਵੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਹ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 3-244-7 (25465)
ਏਤੇ ਰਥਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਵਿਮਲਾ ਕਾਞ੍ਚਨਧ੍ਵਜਾਃ ॥ 3-244-8 (25466)
ਸਸ੍ਵਨਾਨਧਿਰੋਹਧ੍ਵੰ ਨਿਤ੍ਯਸਜ੍ਜਾਨਿਮਾਨ੍ਰਥਾਨ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਾਦਿਭਿਃ ਸੂਤੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਰਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਨ੍ ॥ 3-244-9 (25467)
ਏਤਾਨਾਸ੍ਥਾਯ ਵੈ ਯਤ੍ਤਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਯੋਦ੍ਧੁਮਾਹਵੇ।
ਸੁਯੋਧਨਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਯ ਪ੍ਰਯਤਧ੍ਵਮਤਨਦ੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-244-10 (25468)
`ਪਰੈਃ ਪਰਿਭਵੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਵਯੰ ਪਞ੍ਚੋਤ੍ਤਰੰ ਸ਼ਤਮ੍।
ਪਰਸ੍ਪਰਵਿਰੋਧੇ ਤੁ ਵਯੰ ਪਞ੍ਚੈਵ ਤੇ ਸ਼ਤਮ੍ ॥' 3-244-11 (25469)
ਯ ਏਵ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਰਾਜਨ੍ਯਃ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥਮਿਹਾਗਤਮ੍।
ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਕਿੰ ਪੁਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 3-244-12 (25470)
`ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪੁਨਰ੍ਵਾਕ੍ਯਮਭਾਸ਼਼ਤ।
ਕੋਪਸੰਰਕ੍ਤਨਯਨਃ ਪੂਰ੍ਵਵੈਰਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ ॥ 3-244-13 (25471)
ਪੁਰਾ ਜਤੁਗ੍ਰੁʼਹੇ(ਅ)ਨੇਨ ਦਗ੍ਧੁਮਸ੍ਮਾਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵੀਰ ਤਦਾ ਦੈਵੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-244-14 (25472)
ਕਾਲਕੂਟਵਿਸ਼਼ੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਭੋਜਨੇ ਮਮ ਭਾਰਤ।
ਉਪ੍ਤ੍ਵਾ ਗਙ੍ਗਾਂ ਲਤਾਪਾਸ਼ੈਰ੍ਵੈਦ੍ਧ੍ਵਾ ਚ ਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-244-15 (25473)
ਰਸਾਤਲੰ ਚ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਦਾ ਵਾਸੁਕਿਮਞ੍ਜਸਾ।
ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਮਹੀਤਲਮ੍ ॥ 3-244-16 (25474)
ਦ੍ਯੂਤਕਾਲੇ(ਅ)ਪਿਕੌਨ੍ਤੇਯ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿ ਵੈ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਰਾਭਰ੍ਸ਼ਃ ਕੇਸ਼ਗ੍ਰਹਣਮੇਵ ਚ।
ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਪਹਰਣੰ ਚੈਵ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਵੈ ॥ 3-244-17 (25475)
ਰਾਜ੍ਯੰ ਚਾਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਕ੍ਤਵਾਨ੍ਪਰੁਸ਼਼ਾਣਿ ਨਃ।
ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਪਾਪਾਨਾਂ ਫਲੰ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-244-18 (25476)
ਅਸ੍ਮਾਬਿਰੇਵਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਨਿਗ੍ਰਹਮ੍।
ਅਨ੍ਯੇਨ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਦ੍ਵੈ ਮੈਤ੍ਰ੍ਯਮਸ੍ਮਾਕਮਿਚ੍ਛਤਾ।
ਉਪਕਾਰੀ ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋ ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਮਨਾ ਭਵ ॥ 3-244-19 (25477)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-244-20x (2600)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰੇ ਰਾਜੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੇਨ ਵੈ ਹ੍ਰੁʼਤਃ।
ਵਿਲਲਾਪ ਸੁਦੁਃਖਾਰ੍ਤੋ ਨੀਯਮਾਨਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-244-20 (25478)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ।
ਸਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਸਹਦਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੇਣ ਹ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-244-21 (25479)
ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਯਸ਼ਸ੍ਕਰ'
ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੇਣ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਬਲਾਤ੍।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਮਹਾਯਸ਼ਃ ॥ 3-244-22 (25480)
ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਤੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਨਯਤਿ ਮਾਮਯਮ੍।
ਦੁਸ਼੍ਸ਼ਾਸਨੰ ਦੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਹੰ ਦੁਰ੍ਮੁਖੰ ਦੁਰ੍ਜਯੰ ਤਥਾ ॥ 3-244-23 (25481)
ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਹਰਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਅਸ੍ਮਾਨ੍ਦਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਅਨੁਧਾਵਤ ਮਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਧ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-244-24 (25482)
ਯਮੌ ਮਾਮਨੁਧਾਵੇਤਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਮਮ ਸਾਯੁਧੌ।
ਕੁਰੁਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਸੁਮਹਦਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਵ੍ਯਪੋਹਯਧ੍ਵੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-244-25 (25483)
ਏਵੰ ਵਿਲਪਮਾਨਸ੍ਯ ਕੌਰਵਸ੍ਯਾਰ੍ਤਯਾ ਗਿਰਾ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਲਾਪੰ ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਘ੍ਰੁʼਣਯਾ(ਅ)ਭਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 3-244-26 (25484)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਪੁਨਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਭੀਮਸੇਨਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸੁਯੋਧਨਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਯ ਪ੍ਰਯਤਧ੍ਵਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ' ॥ 3-244-27 (25485)
ਕ ਇਵਾਰ੍ਯੋ ਦਯੇਤ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨਭਿਧਾਵੇਤਿ ਚੋਦਿਤਃ।
ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲੰ ਸ਼ਰਣਾਪੰਨੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਪਿ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-244-28 (25486)
ਵਰਪ੍ਰਦਾਨੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰਜਨ੍ਮ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਸ਼ਤ੍ਰੋਸ਼੍ਚ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੀਣਿ ਚੈਕੰ ਚ ਤਤ੍ਸਮਮ੍ ॥ 3-244-29 (25487)
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਤ੍ਯਧਿਕਮੇਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਦਾਪੰਨਃ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਤ੍ਵਦ੍ਬਾਹੁਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਜੀਵਿਤੰ ਪਰਿਮਾਰ੍ਗਤੇ ॥ 3-244-30 (25488)
ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਪ੍ਰਧਾਵੇਯੰ ਯਦਿ ਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ।
ਵਿਤਤੋ ਮੇ ਕ੍ਰਤੁਰ੍ਵੀਰ ਨ ਹਿ ਮੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਵਿਚਾਰਣਾ ॥ 3-244-31 (25489)
ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਤੁ ਯਥਾ ਭੀਮ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯੇਥਾਃ ਸੁਯੋਧਨਮ੍।
ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੈਰੁਪਾਯੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਯਤੇਥਾਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 3-244-32 (25490)
ਨ ਸਾਮ੍ਨਾ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯੇਤ ਯਦਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਡਸੌ।
ਪਰਾਕ੍ਰਮੇਣ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯੇਥਾਃ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 3-244-33 (25491)
ਅਥਾਸੌ ਮ੍ਰੁʼਦੁਯੁਦ੍ਧੇਨ ਨ ਮੁਞ੍ਚੇਦ੍ਭੀਮ ਕੌਰਵਾਨ੍।
ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰ੍ਪਿਮੋਚ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ ॥ 3-244-34 (25492)
ਏਤਾਵਦ੍ਧਿ ਮਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਸੰਦੇਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵੈ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ।
ਵੈਤਾਨੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਤਤੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਚ ਭਾਰਤ।
`ਵਰਪ੍ਰਦਾਨੰ ਸੁਮਹਦ੍ਯਾਚਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍' ॥ 3-244-35 (25493)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-244-36x (2601)
ਅਜਾਤਸਤ੍ਰੋਰ੍ਵਚਨੰ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਧਨੰਜਯਃ।
ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞੇ ਗੁਰੋਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-244-36 (25494)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-244-37x (2602)
ਯਦਿ ਕਕਸਾਮ੍ਨਾ ਨ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਾਨ੍।
ਅਦ੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਜਸ੍ਯ ਭੂਮਿਃ ਪਾਸ੍ਯਤਿ ਸ਼ੋਣਿਤਮ੍ ॥ 3-244-37 (25495)
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਤੁ ਤਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ।
ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਤਦਾ ਰਾਜਨ੍ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਤੰ ਮਨਃ ॥ 3-244-38 (25496)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 244 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-244-28 ਕ ਇਵਾਰ੍ਯੋ ਨਯੇਤ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ। ਕ ਇਹਾਰ੍ਯੋ ਭਵੇਤ੍ਰਾਣੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਭਿਧਾਵ ਯਾਹੀਤਿ ਚੋਦਿਤ ਆਰ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ ਦਯੇਤ੍। ਸ੍ਵਪ੍ਰਾਣੇਸ਼਼ੁ ਦਯਾਂ ਕੁਰ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 245
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.245. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 245
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਾਦੀਨਾਂ ਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾਦਿਭਿਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਯੁਦ੍ਧਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-245-0 (25497)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-245-0x (2603)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਮਸੇਨਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਦਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-245-1 (25498)
ਅਭੇਦ੍ਯਾਨਿ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਨਹ੍ਯਨ੍ਤ ਭਾਰਤ।
ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਕਵਚਾਨਿ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਆਯੁਧਾਨਿ ਚ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਸਮਾਦਧੁਃ ॥ 3-245-2 (25499)
ਤੇ ਦੰਸ਼ਿਤਾ ਰਥੈਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧ੍ਵਜਿਨਃ ਸਸ਼ਰਾਸਨਾਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਜ੍ਵਲਿਤਾ ਇਵਪਾਵਕਾਃ ॥ 3-245-3 (25500)
ਤਾਨ੍ਰਥਾਨ੍ਸਾਧੁਸੰਪੰਨਾਨ੍ਸੰਯੁਕ੍ਤਾਞ੍ਜਵਨੈਰ੍ਹਯੈਃ।
ਆਸ੍ਥਾਯ ਰਥਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਾਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਵ ਯਯੁਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-245-4 (25501)
ਤਤਃ ਕੌਰਵਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਨ੍ਮਹਾਸ੍ਵਨਃ।
ਪ੍ਰਯਾਤਾਨ੍ਸਹਿਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਮਹਾਰਥਾਨ੍ ॥ 3-245-5 (25502)
ਜਿਤਕਾਸ਼ਿਨਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਚਰਾਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨੈਵ ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰਭੀਤਵਤ੍ ॥ 3-245-6 (25503)
ਨ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਜਿਤਕਾਸ਼ਿਨਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਥਗਤਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ਼੍ਚਤੁਰੋ ਰਣੇ ॥ 3-245-7 (25504)
ਤਾਂਸ੍ਤੁ ਵਿਭ੍ਰਾਜਿਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਲੋਕਪਾਲਾਨਿਵੋਦ੍ਯਤਾਨ੍।
ਵ੍ਯੂਢਾਨੀਕਾ ਵ੍ਯਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-245-8 (25505)
ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤੁ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਕ੍ਰਮੇਣ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਯੁਦ੍ਧਮੁਪਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-245-9 (25506)
ਨ ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਜਸ੍ਯ ਸੈਨਿਕਾ ਮਨ੍ਦਚੇਤਸਃ।
ਸ਼ਕ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਿਤੁਂ ਤਦਾ ॥ 3-245-10 (25507)
ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਯੁਧਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਪਰੰਤਪਃ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਖਚਰਾਨ੍ਰਣੇ ॥ 3-245-11 (25508)
ਨੈਤਦ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਜਸ੍ਯ ਯੁਕ੍ਤੰ ਕਰ੍ਮ ਜੁਗੁਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਪਰਦਾਰਾਭਿਮਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 3-245-12 (25509)
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਧ੍ਵੰ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੁਤਾਨਿਮਾਨ੍।
ਦਾਰਾਂਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਮੁਞ੍ਚਧ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 3-245-13 (25510)
ਤ ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਾ।
ਉਤ੍ਸ੍ਮਯਨ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਪਾਰ੍ਥਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-245-14 (25511)
ਏਕਸ੍ਯੈਵ ਵਯੰ ਤਾਤ ਕੁਰ੍ਯਾਮ ਵਚਨੰ ਭੁਵਿ।
ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਮਾਜ੍ਞਾਯ ਚਰਾਮੋ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਾਃ ॥ 3-245-15 (25512)
ਤੇਨੈਕੇਨ ਰਕਯਥਾਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਥਾ ਵਰ੍ਤਾਮ ਭਾਰਤ।
ਨ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮਨ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਾਤ੍ ॥ 3-245-16 (25513)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਧਨੰਜਯਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਪੁਨਰੇਵੈਤਾਨ੍ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-245-17 (25514)
ਯਦਿ ਸਾਮ੍ਨਾ ਨ ਮੁਞ੍ਚਧ੍ਵੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਾਨ੍।
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 3-245-18 (25515)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਧਨੰਜਯਃ।
ਸਸਰ੍ਜ ਨਿਸ਼ਿਤਾਨ੍ਬਾਣਾਨ੍ਖਚਰਾਨ੍ਖਚਰਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-245-19 (25516)
ਤਥੈਵ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ੍ਤੇ ਬਲੋਤ੍ਕਾਟਾਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਭ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 3-245-20 (25517)
ਤਤਃ ਸੁਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਤਰਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਬਭੂਵ ਭੀਮਵੇਗਾਨਾਂ ਚ ਭਾਤ ॥ 3-245-21 (25518)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 245 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-245-3 ਦੰਸ਼ਿਤਾਃ ਸੰਨਦ੍ਧਾਃ ॥ 3-245-10 ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਕਲ੍ਯਾਣਮ੍। ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਿਤੁਂ ਪ੍ਰਾਪਯਿਤੁਮ੍ ॥ 3-245-19 ਸ੍ਵਚਰਾਨ੍ ਗਗਨਗਮਨਾਨ੍। ਖਚਰਾਨ੍ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 246
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.246. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 246
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਮਾਯਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨੇਨ ਯੁਧ੍ਯਤੇ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾਯਾਸ੍ਰਪ੍ਰਯੋਗੇ ਸਤਿ ਤੇਨਾਰ੍ਜੁਨਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸਖਿਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇਨਾਸ੍ਰੋਪਸੰਹਾਰੇ ਭੀਮਾਦੀਨਾਂ ਯੁਦ੍ਧੋਪਰਮਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤੇਨ ਸਹ ਸੰਲਾਪਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-246-0 (25519)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-246-0x (2604)
ਤਤੋ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਸੰਪੰਨਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਹੇਮਮਾਲਿਨਃ।
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤਃ ਸ਼ਰਾਨ੍ਦੀਪ੍ਤਾਨ੍ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-246-1 (25520)
ਚਤੁਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਰਣੇ ਸੰਨ੍ਯਪਤਨ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-246-2 (25521)
ਯਥਾ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਚ ਰਥੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ ਚੋਭਯੋਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸ਼ਤਸ਼ਸ਼੍ਛਿੰਨੌ ਤਥਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਿਤਰੇ ॥ 3-246-3 (25522)
ਤਾਨ੍ਸਮਾਪਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਗਧਰ੍ਵਾਞ੍ਛਤਸ਼ੋ ਰਣੇ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੰਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੈਰਨੇਕਸ਼ਃ ॥ 3-246-4 (25523)
ਤੇ ਕੀਰ੍ਯਮਾਣਾਃ ਖਗਮਾਃ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੈਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਨ ਸ਼ੇਕੁਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਮੀਪੇ ਪਰਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍ ॥ 3-246-5 (25524)
ਅਭਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਨਭਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਦਾ।
ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਥ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯੁਪਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-246-6 (25525)
ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਦ੍ਯਮਸਾਦਨਮ੍।
ਅਜੇਯਾਨਰ੍ਜੁਨਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਬਲੋਤ੍ਕਟਃ ॥ 3-246-7 (25526)
ਤਥਾ ਭੀਮੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸੰਯੁਗੇ ਬਲਿਨਾਂਵਰਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਞ੍ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਰਾਜਞ੍ਚਘਾਨ ਨਿਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-246-8 (25527)
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰਾਵਪਿ ਤਥਾ ਯੁਧ੍ਮਾਨੌ ਬਲੋਤ੍ਕਟੌ।
ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਗ੍ਰਤੋ ਰਾਜਞ੍ਜਘ੍ਨਤੁਃ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਪਰਾਨ੍ ॥ 3-246-9 (25528)
ਤੇਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਦਿਵ੍ਯੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਰਥੈਃ।
ਉਤ੍ਪੇਤੁਃ ਖਮੁਪਾਦਾਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੁਤਾਂਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-246-10 (25529)
ਸਤਾਨੁਤ੍ਪਤਿਤਾਨਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਧਨੰਜਯਃ।
ਮਹਤਾ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਤ੍ ॥ 3-246-11 (25530)
ਤੇ ਬ੍ਰਦ੍ਧਾਃ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਸ਼ਕੁਨ੍ਤਾ ਇਵ ਪਞ੍ਜਰੇ
ਵਵਰ੍ਪੁਰਰ੍ਜੁਨੰ ਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਗਦਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ ॥ 3-246-12 (25531)
ਗਦਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੀਸ੍ਤਾ ਨਿਹਤ੍ਯ ਪਰਮਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍।
ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਚਾਹਨਦ੍ਭਲ੍ਲੈਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-246-13 (25532)
ਸ਼ਿਰੋਭਿਃ ਪ੍ਰਪਤਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਚਰਣੈਰ੍ਬਾਹੁਭਿਸ੍ਤਥਾ।
ਅਸ਼੍ਮਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰਿਵਾਭਾਤਿ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮਭਵਦ੍ਭਯਮ੍ ॥ 3-246-14 (25533)
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਭੂਮਿਸ਼਼੍ਠਮਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਥਾਃ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੈਰਵਾਕਿਰਨ੍ ॥ 3-246-15 (25534)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਪਰੰਤਪਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸੰਵਾਰ੍ਯ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਿਧ੍ਯਤ ॥ 3-246-16 (25535)
ਸ੍ਥੂਣਾਕਰ੍ਣੇਨ੍ਦ੍ਰਜਾਲੰ ਚ ਸੌਰੰ ਚਾਪਿ ਤਥਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ।
ਆਗ੍ਨੇਯੰ ਚਾਪਿ ਸੌਮ੍ਯੰ ਚ ਸਸਰ੍ਜ ਕੁਰੁਨਨਦਨਃ ॥ 3-246-17 (25536)
ਤੇ ਦਹ੍ਯਮਾਨਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਯਕੈਃ।
ਦੈਤੇਯਾ ਇਵ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਵਿਸ਼਼ਾਦਮਗਮਨ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-246-18 (25537)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਮਾਕ੍ਰਮਮਾਣਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਵਾਰਿਤਾਃ।
ਵਿਸਰ੍ਪਮਾਣਾ ਭਲ੍ਲੈਸ਼੍ਚ ਵਾਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ ॥ 3-246-19 (25538)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰਾਸਿਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੇਣ ਭਾਰਤ।
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੋ ਗਦਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਮਨਾਦ੍ਰਵਤ੍ ॥ 3-246-20 (25539)
ਤਸ੍ਯਾਭਿਪਤਤਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਗਦਾਹਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸੰਯੁਗੇ।
ਗਦਾਂ ਸਰ੍ਵਾਯਸੀਂ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ਼ਰੈਸ਼੍ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਸਪ੍ਤਧਾ ॥ 3-246-21 (25540)
ਸ ਗਦਾਂ ਬਹੁਧਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਂ ਬਾਣੈਸ੍ਤਰਸ੍ਵਿਨਾ।
ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਯਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ॥ 3-246-22 (25541)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਇ ਤਸ੍ਯ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਸੰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਦਿਵ੍ਯੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਸ੍ਤਦਾ ਵੀਰਃ ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਦਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-246-23 (25542)
ਸ ਵਾਰ੍ਯਮਾਣਸ੍ਤੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਰਰ੍ਜੁਨੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਜੋ ਬਲਵਾਨ੍ਮਾਯਯਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-246-24 (25543)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੰ ਤਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪ੍ਰਹਰਨ੍ਤਮਥਾਰ੍ਜੁਨਃ।
ਤਾਡਯਾਮਾਸ ਖਚਰੈਰ੍ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੈਃ ॥ 3-246-25 (25544)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਵਧੰ ਚਾਸ੍ਯ ਚਕ੍ਰੇ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਦਾ।
ਸ਼ਬ੍ਦਵੇਸ਼਼ੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਬਹੁਰੂਪੋ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-246-26 (25545)
ਰਸ ਵਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਰਰ੍ਜੁਨੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਿਯਃ ਸਖਾ ॥ 3-246-27 (25546)
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਸ੍ਤਥੋਵਾਚ ਸਖਾਯੰ ਯੁਧਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਮ੍।
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਮਥਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਖਾਯਮਿਤਿ ਵਿਸ੍ਮਿਤਃ ॥ 3-246-28 (25547)
ਸੰਜਹਾਰਾਸ੍ਤ੍ਰਮਥੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਪਾਣ੍ਡਵਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥ 3-246-29 (25548)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਹ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਧਨੰਜਯਮ੍।
ਸੰਜਹ੍ਰੁਃ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁਤਾਨਸ਼੍ਵਾਞ੍ਸ਼ਰਵੇਗਾਨ੍ਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਚ ॥ 3-246-30 (25549)
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਸ਼੍ਚ ਭੀਮਸ਼੍ਚ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਯਮਾਵਪਿ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕੌਸ਼ਲਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਰਥੇਸ਼਼੍ਵੇਵਾਵਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-246-31 (25550)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 246 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-246-3 ਤਥਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚਤੁਰ੍ਣਾਮਪਿ ਰਥਾਨ੍ ਛੰਨਾਨ੍ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਿਰੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ॥ 3-246-20 ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ॥ 3-246-22 ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਆਚ੍ਯਾਦ੍ਯ। ਵਿਦ੍ਯਯਾ ਅਦਰ੍ਸ਼ਨਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 247
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.247. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 247
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੇਨਾਰ੍ਜੁਨੰਪ੍ਰਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਬਨ੍ਧਨੇ ਕਾਰਣਾਭਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦੀਨਾਂ ਬਨ੍ਧਾਦ੍ਵਿਮੋਚਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸ੍ਵਪੁਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-247-0 (25551)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-247-0x (2605)
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੰ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਮਧ੍ਯੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 3-247-1 (25552)
ਕਿੰ ਤੇ ਵ੍ਯਵਸਿਤੰ ਵੀਰ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਵਿਨਿਗ੍ਰਹੇ।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚ ਸਦਾਰੋ(ਅ)ਯੰ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-247-2 (25553)
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-247-3x (2606)
ਵਿਦਿਤੋ(ਅ)ਯਮਭਿਪ੍ਰਾਯਸ੍ਤਤ੍ਰਸ੍ਥੇਨ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਧਨੰਜਯ ॥ 3-247-3 (25554)
ਵਨਸ੍ਥਾਨ੍ਭਵਤੋ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਾਨਨਰ੍ਹਵਤ੍।
ਸਮਸ੍ਥੋ ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤ੍ਯਨਵਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 3-247-4 (25555)
ਇਮੇ(ਅ)ਵਹਸਿਤੁਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਮ੍।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਮਾਮੁਵਾਚ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-247-5 (25556)
ਗਚ੍ਛ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਮਿਹਾਨਯ।
ਧਨੰਜਯਸ਼੍ਚ ਤੇ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਰਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਾਹਵੇ ॥ 3-247-6 (25557)
ਸ ਚ ਪ੍ਰਿਯਃ ਸਖਾ ਤੁਭ੍ਯੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ ਤਵ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਵਚਨਾਦ੍ਦੇਵਰਾਜਸ੍ ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਹਾਗਤੋ ਦ੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-247-7 (25558)
ਅਯੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਬਦ੍ਧਸ਼੍ਚ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸੁਰਾਲਯਮ੍।
ਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯੇਨੰ ਕਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 3-247-8 (25559)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-247-9x (2607)
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਤਾਂ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨ ਭ੍ਰਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਸੰਦੇਸ਼ਾਨ੍ਮਮ ਚੇਦਿਚ੍ਛਸਿ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-247-9 (25560)
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-247-10x (2608)
ਪਾਪੋ(ਅ)ਯੰ ਨਿਤ੍ਯਸੰਦੁਸ਼਼੍ਟੋ ਨ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਮਰ੍ਹਤਿ।
ਪ੍ਰਲਬ੍ਧਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਸ਼੍ਚ ਧਨੰਜਯ ॥ 3-247-10 (25561)
ਨੇਦੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਤਸ੍ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਜਾਨਾਤਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੁਰੁ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-247-11 (25562)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-247-12x (2609)
ਤੇ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਰਾਜਨਮਭਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ਸ਼ੰਸੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 3-247-12 (25563)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਸ੍ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸ੍ਯ ਵਚਸ੍ਤਦਾ।
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸ ਚ ॥ 3-247-13 (25564)
`ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਸ੍ਤਦਾ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਪ੍ਰੌਢਯਾ ਗਿਰਾ।
ਮੁਞ੍ਚਧ੍ਵੰਸਾਨੁਜਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸਦਾਰੰ ਚ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 3-247-14 (25565)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ੍ਤੁ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਸ੍ਯ ਵੈ ਦ੍ਰੁਤਮ੍।
ਰਾਜਾਨੰ ਮੋਚਯਾਮਾਸੁਰ੍ਬਦ੍ਧੰ ਨਿਗਡਬਨ੍ਧਨੈਃ ॥ 3-247-15 (25566)
ਸਦਾਰੰ ਸਾਨੁਗਾਮਾਤ੍ਯੰ ਬਾਲਜਾਲਮਯੇਨ ਯੇ।
ਲੁਛਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸਮੀਪਤਃ ॥ 3-247-16 (25567)
ਪਤਿਤਾ ਲਜ੍ਜਿਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਸ੍ਥੁਸ਼੍ਚਾਧੋਮੁਖਾਸ੍ਤਦਾ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋਪਿ ਦਯਯਾ ਤਾਨ੍ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤਥਾਗਤਾਨ੍ ॥ 3-247-17 (25568)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਬਲਿਭਿਃ ਸ਼ਕ੍ਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਨ ਹਿੰਸਿਤਃ।
ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਸਾਮਾਤ੍ਯਜ੍ਞਾਤਿਬਾਨ੍ਧਵਃ ॥ 3-247-18 (25569)
ਉਪਕਾਰੋ ਮਸਾਂਸ੍ਤਾਤ ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਯੰ ਮਮ ਖੇਚਰ।
ਕੁਲੰ ਨ ਪਰਿਭੂਤੰ ਮੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇਣਾਸ੍ਯ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-247-19 (25570)
ਆਜ੍ਞਾਪਯਧ੍ਵਮਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਪ੍ਰੀਤੰ ਮਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਵਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਨਭਿਪ੍ਰਾਯਾਂਸ੍ਤਤੋ ਵ੍ਰਜਤ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥ 3-247-20 (25571)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਾਸ੍ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੇਣ ਧੀਮਤਾ।
ਸਹਾਪ੍ਸਰੋਭਿਃ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਮੁਖਾ ਯਯੁਃ ॥ 3-247-21 (25572)
`ਦੇਵਲੋਕੰ ਤਤੋ ਗਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਨ੍ਯਵੇਦਯਚ੍ਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋਃ' ॥ 3-247-22 (25573)
ਦੇਵਰਾਡਪਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਸਮਜੀਵਯਤ੍।
ਦਿਵ੍ਯੇਨਾਮ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਯੇ ਹਤਾਃ ਕੌਰਵੈਰ੍ਯੁਧਿ ॥ 3-247-23 (25574)
ਜ੍ਞਾਤੀਂਸ੍ਤਾਨਵਮੁਚ੍ਯਾਥ ਰਾਜਦਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਰਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-247-24 (25575)
ਸਸ੍ਤ੍ਰੀਕੁਮਾਰੈਃ ਕੁਰੁਭਿਃ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਾ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਬਭ੍ਰਾਜਿਰੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਕ੍ਰਤੁਮਧ੍ਯੇ ਯਥਾ(ਅ)ਗ੍ਨਯਃ ॥ 3-247-25 (25576)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਮੁਕ੍ਤੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਣਯਾਦਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-247-26 (25577)
ਰਮਾ ਸ੍ਮ ਤਾਤ ਪੁਨਃ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਾਹਸੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਨ ਹਿ ਸਾਹਸਕਰ੍ਤਾਰਃ ਸੁਖਮੇਘਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-247-27 (25578)
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਮਾਨ੍ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਬ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਵ੍ਰਜ ਯਥਾਕਾਮੰ ਵੈਮਨਸ੍ਯੰ ਚ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 3-247-28 (25579)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-247-29x (2610)
ਪਾਣ੍ਡਵੇਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਨੋ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੰ ਗਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਇਵਾਤੁਰਃ।
ਵਿਦੀਰ੍ਯਮਾਣੋ ਵ੍ਰੀਡਾਵਾਞ੍ਜਗਾਮ ਨਗਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-247-29 (25580)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਗਤੇ ਕੌਰਵੇਯੇ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਵੀਰਃ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ ॥ 3-247-30 (25581)
ਤਪੋਧਨੈਸ਼੍ਚ ਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰ ਇਵਾਮਰੈਃ।
ਤਥਾ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਜਹਾਰ ਮੁਦਾ ਯੁਤਃ ॥ 3-247-31 (25582)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 247 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-247-10 ਪ੍ਰਲਬ੍ਧਾ ਵਞ੍ਚਕਃ ॥ 3-247-11 ਇਦੰ ਮਦੁਕ੍ਤੰ ਸਮਸ੍ਥੋ ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ॥ 3-247-17 ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋਪੀਤਿ। ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-247-28 ਵੈਮਨਸ੍ਯੰ ਵੈਰੰ ਕੇਨਚਿਤ੍ਸਹ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ਮਾ ਕੁਰੁ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 248
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.248. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 248
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਕ੍ਵਚਨ ਰਮਣੀਯੇ ਦੇਸ਼ੇ ਸੇਨਾਦਿਸੰਨਿਵੇਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕਮਵਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰਸਮਾਗਤੇਨ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੇ ਬਨ੍ਧਨਮੋਚਨੇ ਅਪਰਿਜਾਨਤਾ ਕਰ੍ਣੇਨ ਭ੍ਰਮਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਜੇਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਨ ਰੂਪੇਣ ਪ੍ਰਸ਼ਸਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-248-0 (25583)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-248-0x (2611)
ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਜਿਤਬਦ੍ਧਸ੍ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਯੁਧਾ ਪਸ਼੍ਚਾਨ੍ਮਾਨਿਨਃ ਸੁਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-248-1 (25584)
ਕਤ੍ਥਨਸ੍ਯਾਵਲਿਪ੍ਤਸ੍ਯ ਗਰ੍ਵਿਤਸ੍ ਚ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਸਦਾ ਚ ਪੌਰੁਸ਼਼ੌਦਾਰ੍ਯੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਵਮਨ੍ਯਤਃ ॥ 3-248-2 (25585)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ ਪਾਪਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਾਹੰਕਾਰਵਾਦਿਨਃ।
ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੋ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੇ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਃ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ ॥ 3-248-3 (25586)
ਤਸ੍ਯ ਲਜ੍ਜਾਨਵਿਤਸ੍ਯੈਵ ਸ਼ੋਕਵ੍ਯਾਕੁਲਚੇਤਸਃ।
ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੰ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਰਤ੍ਵੰ ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਕੀਰ੍ਤਯ ॥ 3-248-4 (25587)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-248-5x (2612)
ਧਰ੍ਮਰਾਜਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਸ੍ਤੁ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਲਜ੍ਜਯਾ(ਅ)ਧੋਮੁਖਃ ਸੀਦੰਨੁਪਾਸਰ੍ਪਤ੍ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ ॥ 3-248-5 (25588)
ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਪ੍ਰਯਯੌ ਰਾਜਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਬਲਾਨੁਗਃ।
ਸ਼ੋਕੋਦਹਤਯਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਃ ਪਰਾਭਵਮ੍ ॥ 3-248-6 (25589)
ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਪਥਿ ਯਾਨਾਨਿ ਦੇਸ਼ੇ ਸੁਯਵਸੋਦਕੇ।
ਸੰਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ੁਭੇ ਰਮ੍ਯੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥਪਾਦਾਤੰ ਯਥਾਸ੍ਥਾਨੰ ਨ੍ਯਵੇਸ਼ਯਤ੍ ॥ 3-248-7 (25590)
ਅਥੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਰਾਜਾਨੰ ਪਰ੍ਯਙ੍ਕੇ ਜ੍ਵਲਨਪ੍ਰਭੇ।
ਉਪਪ੍ਲੁਤੰ ਯਥਾ ਸੋਮੰ ਰਾਹੁਣਾ ਰਾਤ੍ਰਿਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਉਪਾਗਮ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਰ੍ਣੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਤਦਾ ॥ 3-248-8 (25591)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਜੀਵਸਿ ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਦਿਸ਼਼੍ਠ੍ਯਾ ਨਃ ਸੰਗਮਃ ਪੁਨਃ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤ੍ਵਯਾ ਜਿਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਕਾਮਰੂਪਿਣਃ ॥ 3-248-9 (25592)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਸਮਗ੍ਰਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਸ੍ਤੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੂਨ੍ਰਣੇ ਯੁਕ੍ਤਾੰਨਿਰ੍ਜਿਤਾਰੀਨ੍ਮਹਾਰਥਾਨ੍ ॥ 3-248-10 (25593)
ਅਹੰ ਤ੍ਵਭਿਦ੍ਰੁਤਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਪਸ਼੍ਯਤਸ੍ਵ।
ਨਾਸ਼ਕ੍ਨੁਵੰ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤੁਂ ਦੀਰ੍ਯਮਾਣਾਂ ਚ ਵਾਹਿਨੀਮ੍।
ਸ਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਾਙ੍ਗਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵ੍ਯਪਯਾਤੋ(ਅ)ਭਿਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-248-11 (25594)
ਇਦੰ ਤ੍ਵਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤੰ ਮਨ੍ਯੇ ਯਦ੍ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨਿਹ ਭਾਰਤ।
ਅਰਿਸ਼਼੍ਟਾਨਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਦਾਰਬਲਵਾਹਨਾਨ੍।
ਵਿਮੁਕ੍ਤਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦਮਾਨੁਸ਼਼ਾਤ੍ ॥ 3-248-12 (25595)
ਨੈਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਮਾਨ੍ਵਿਦ੍ਯਤਿ ਭਾਰਤ।
ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਾਹਵੇ ॥ 3-248-13 (25596)
3-248-14 (25597)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਣੇਨ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਉਵਾਚਾਵਾਕ੍ਸ਼ਿਰਾ ਰਾਜਨ੍ਬਾਸ਼਼੍ਪਗਦ੍ਗਦਯਾ ਗਿਰਾ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-248-2 ਕਤ੍ਥਨਸ੍ਯਾਤ੍ਮਸ੍ਤੁਤਿਪਰਸ੍ਯ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 249
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.249. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 249
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਕਰ੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਾਨੁਜਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਵਨ੍ਧਨਸ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਚੋਦਨਯਾ ਮੀਮਾਦਿਮਿਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਰਣੇ ਪਰਾਜਯਸ੍ਯ ਚ ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-249-0 (25598)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 3-249-0x (2613)
ਅਜਾਨਤਸ੍ਤੇ ਰਾਧੇਯ ਨਾਭ੍ਯਸੂਯਾਮ੍ਯਹੰ ਵਚਃ।
ਜਾਨਾਸਿ ਤ੍ਵੰ ਜਿਤਾਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਂ ਸ੍ਤੇਜਸਾ ਮਯਾ ॥ 3-249-1 (25599)
ਆਯੋਧਿਤਾਸ੍ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸੁਚਿਰੰ ਸੋਦਰੈਰ੍ਮਮ।
ਮਯਾ ਸਹ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚੋਭਯਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 3-249-2 (25600)
ਮਾਯਾਧਿਕਾਸ੍ਤ੍ਵਯੁਧ੍ਯਨ੍ਤ ਯਦਾ ਸ਼ੂਰਾ ਵਿਯਦ੍ਗਤਾਃ।
ਤਦਾ ਨੋ ਨ ਸਮੰ ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਤ੍ਖੇਚਰੈਃ ਸਹ ॥ 3-249-3 (25601)
ਪਰਾਜਯੰ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸ੍ਮੋ ਰਣੇ ਬਨ੍ਧਨਮੇਵ ਚ।
ਸਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਮਾਤ੍ਯਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਦਾਰਬਲਵਾਹਨਾਃ।
ਉਚ੍ਚੈਰਾਕਾਸ਼ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਹ੍ਰਿਯਮਾਣਾਃ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾਃ ॥ 3-249-4 (25602)
ਅਥ ਨਃ ਸੈਨਿਕਾਃ ਕੇਚਿਦਮਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਉਪਗਮ੍ਯਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ਦੀਨਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਞ੍ਸ਼ਰਣਪ੍ਰਦਾਨ੍ ॥ 3-249-5 (25603)
ਏਸ਼਼ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਹਾਨੁਜਃ।
ਸਾਮਾਤ੍ਯਦਾਰੋ ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਦਿਵਮਾਸ਼੍ਰਿਤੈਃ ॥ 3-249-6 (25604)
ਤੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਤ ਭਦ੍ਰੰ ਵਃ ਸਹਦਾਰੰ ਨਰਾਧਿਪਮ੍।
ਪਰਾਮਰ੍ਸ਼ੋ ਮਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਕੁਰੁਦਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
`ਇਤ੍ਯਬ੍ਰੁਵਨ੍ਰਣਆਨ੍ਮੁਕ੍ਤਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮੁਪਾਗਤਾਃ' ॥ 3-249-7 (25605)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਸ੍ਤਦਾ।
ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਸੋਦਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਾਜ੍ਞਾਪਯਤ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ॥ 3-249-8 (25606)
ਅਥਾਗਮ੍ਯ ਤਮੁਦ੍ਦੇਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਮਯਾਚਨ੍ਤ ਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 3-249-9 (25607)
ਯਦਾ ਚਾਸ੍ਮਾੰਨ ਮੁਮੁਚੁਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਾ ਅਪਿ।
`ਆਕਾਸ਼ਚਾਰਿਣੋ ਵੀਰਾ ਨਦਨ੍ਤੋ ਜਲਦਾ ਇਵ' ॥ 3-249-10 (25608)
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ਼੍ਚ ਭੀਮਸ਼੍ਚ ਯਮਜੌ ਚ ਬਲੋਤ੍ਕਟੌ।
ਮੁਮੁਚੁਃ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ ॥ 3-249-11 (25609)
ਅਥ ਸਰ੍ਵੇ ਰਣੰ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਾਤਾਃ ਖੇਚਰਾ ਦਿਵਮ੍।
ਅਸ੍ਮਾਨੇਵਾਭਿਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਦੀਨਾਨ੍ਮੁਦਿਤਮਾਨਸਾਃ ॥ 3-249-12 (25610)
ਤਤਃ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਃ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍।
ਅਮਾਨੁਸ਼਼ਾਣਿ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜਾਨੰ ਘਨੰਜਯਮ੍ ॥ 3-249-13 (25611)
ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾ ਦਿਸ਼ੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ।
ਧਨੰਜਯਸਖਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਵੈ ਤਦਾ ॥ 3-249-14 (25612)
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਸਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਕੁਸ਼ਲੰ ਪਰਿਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਤੈਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨਾਮਯਮ੍ ॥ 3-249-15 (25613)
ਤੇ ਸਮੇਤ੍ਯ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਸੰਨਾਹਾਨ੍ਵਿਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯ ਚ।
ਏਕੀਭੂਤਾਸ੍ਤਤੋ ਵੀਰਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 3-249-16 (25614)
`ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਤੌ'।
ਅਪੂਜਯੇਤਾਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਧਨੰਜਯੌ ॥ 3-249-17 (25615)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 249 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-249-1 ਨਾਭ੍ਯਸੂਯਾਮਿ ਦੋਸ਼਼ਵਦਿਤਿ ਨ ਮਨ੍ਯੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 250
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.250. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 250
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਕਰ੍ਣੰਪ੍ਰਤਿਸ੍ਵਬਨ੍ਧਨਵਿਸ਼਼ਯੇ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨਸੰਵਾਦਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਤ੍ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯਨ੍ਧਮੋਚਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਨੇ ਨਿਜਾਧ੍ਵਸਾਯਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰਪ੍ਰਤਿ ਰਾਜ੍ਯਪਾਲਨਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਕਰ੍ਣੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਨਾੰਨਿਵਰ੍ਤਨਾਯ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-250-0 (25616)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 3-250-0x (2614)
ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੰ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਪ੍ਰਹਸੰਨਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਦਾ।
ਇਦੰ ਵਚਨਮਕ੍ਲੀਵਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਰਵੀਰਹਾ ॥ 3-250-1 (25617)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨਰ੍ਹਸਿ ਮੇ ਵੀਰ ਮੋਕ੍ਤੁਂ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸਤ੍ਤਮ।
ਅਨਰ੍ਹਧਰ੍ਸ਼਼ਣਾ ਹੀਮੇ ਜੀਵਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡੁਸ਼਼ੁ ॥ 3-250-2 (25618)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਉਵਾਚ ਯਤ੍ਕਰ੍ਣ ਵਯੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਨ੍ਤੋ ਵਿਨਿਰ੍ਗਤਾਃ ॥ 3-250-3 (25619)
`ਸ੍ਥਿਤੋਰਾਜ੍ਯੇਚ੍ਯੁਤਾਨ੍ਸ੍ਥਾਨਾਚ੍ਛ੍ਰਿਯਾਹੀਨਾਂਸ਼੍ਰਿਯਾਵ੍ਰੁʼਤਃ'
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਮਿ ਨਿਃਸੁਖਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਸਦਾਰਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਿਤਿ ॥ 3-250-4 (25620)
ਤਸ੍ਮਿੰਨੁਚ੍ਚਾਰ੍ਯਮਾਣੇ ਤੁ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੇਣ ਵਚਸ੍ਤਥਾ।
ਭੂਮੇਰ੍ਵਿਵਰਮਨ੍ਵੈਚ੍ਛੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵ੍ਰੀਡਯਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-250-5 (25621)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਥਾਗਮ੍ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ।
ਅਸ੍ਮਦ੍ਦੁਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੰ ਤਸ੍ਮੈ ਬਦ੍ਧਾਂਸ਼੍ਚਾਸ੍ਮਾੰਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ॥ 3-250-6 (25622)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਸਮਕ੍ਸ਼਼ਮਹੰ ਦੀਨੋ ਬਦ੍ਧਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਸ਼ੰ ਗਤਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯੋਪਹ੍ਰੁʼਤਃ ਕਿੰਨੁ ਦੁਃਖਮਤਃ ਪਰਮ੍ ॥ 3-250-7 (25623)
ਯੇ ਮੇ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਰਿਪੁਰ੍ਯੇਸ਼਼ਾਮਹੰ ਸਦਾ।
ਤੈਰ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਹੰ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦਤ੍ਤੰ ਤੈਰੇਵ ਜੀਵਿਤਮ੍ ॥ 3-250-8 (25624)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾਂ ਯਦ੍ਯਹੰ ਵੀਰ ਵਧੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਰਣੇ।
ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤਦ੍ਭਵਿਤਾ ਮਹ੍ਯੰ ਨੈਵੰਭੂਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤਮ੍ ॥ 3-250-9 (25625)
ਭਵੇਦ੍ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਮੇ ਖ੍ਯਾਤੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਤੋ ਵਧਾਤ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਪੁਣ੍ਯਲੋਕਾਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸਦਨੇ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਃ ॥ 3-250-10 (25626)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਮੇ ਵ੍ਯਵਸਿਤੰ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁਧ੍ਵੰ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਇਹ ਪ੍ਰਾਯਮੁਪਾਸਿਸ਼਼੍ਯੇ ਯੂਯੰ ਵ੍ਰਜਤ ਵੈ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍।
ਭ੍ਰਾਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮੇ ਸਰ੍ਵੇ ਯਾਨ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-250-11 (25627)
ਕਰ੍ਣਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਬਾਨ੍ਧਵਾਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਪੁਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-250-12 (25628)
ਨ ਹ੍ਯਹੰ ਸੰਪ੍ਰਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਪੁਰੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਾਨਾਪਹੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਮਾਨਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਥਾ ॥ 3-250-13 (25629)
`ਕਾਮੰ ਰਣਸ਼ਿਰਸ੍ਯਦ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਵੈ ਵਿਮਾਨਿਤਃ'।
ਸ ਸੁਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛੋਕਦੋ ਜਾਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਹਰ੍ਵਰ੍ਧਨਃ।
ਵਾਰਣਾਹ੍ਵਯਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕਿੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਜਨਾਧਿਪਮ੍ ॥ 3-250-14 (25630)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਕ੍ਰੁʼਪਦ੍ਰੌਣੀ ਵਿਦੁਰਃ ਸੰਜਯਸ੍ਤਥਾ।
ਬਾਹ੍ਲੀਕਃ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੰਮਤਾਃ ॥ 3-250-15 (25631)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸ਼੍ਰੇਣਿਮੁਖ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਥੋਦਾਸੀਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯਃ।
ਕਿੰ ਮਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰਤਿ ਕਿੰ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਤਿਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਾਨਹੰ ॥ 3-250-16 (25632)
ਰਿਪੂਣਾਂ ਸ਼ਿਰਸਿ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਚੋਰਸਿ।
ਆਤ੍ਮਦੋਸ਼਼ਾਤ੍ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਃ ਕਥੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਾਨਹਮ੍ ॥ 3-250-17 (25633)
ਦੁਰ੍ਵਿਨੀਤਾਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਾਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮੇਵ ਚ।
ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਨ ਚਿਰੰ ਭਦ੍ਰੇ ਯਥਾ(ਅ)ਹੰ ਮਦਗਰ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-250-18 (25634)
ਅਹੋ ਵਤ ਯਥੇਦੰ ਮੇ ਕਸ਼਼੍ਟੰ ਦੁਸ਼੍ਚਰਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸ੍ਵਯੰ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਨਾ ਮੋਹਾਦ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-250-19 (25635)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਾਯਮੁਪਾਸਿਸ਼਼੍ਯੇ ਨ ਹਿਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਜੀਵਿਤੁਮ੍।
ਚੇਤਯਾਨੋ ਹਿ ਕੋ ਜੀਵੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਚ੍ਛਤ੍ਰੁਭਿਰੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-250-20 (25636)
ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਸ਼੍ਚਾਵਹਸਿਤੋ ਮਾਨੀ ਪੌਰੁਸ਼਼ਵਰ੍ਜਿਤਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਵਿਕ੍ਰਮਾਢ੍ਯੈਸ਼ਚ੍ ਸਾਵਮਾਨਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-250-21 (25637)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-250-22x (2615)
ਏਵੰ ਚਿਨ੍ਤਾਪਰਿਗਤੋ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਵਚਨੰ ਮਮ ਭਾਰਤ ॥ 3-250-22 (25638)
ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛ ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਦਤ੍ਤਮਭਿਸ਼਼ੇਕੰ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਭਵ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸ੍ਫੀਤਾਂਕਰ੍ਣਸੌਬਲਪਾਲਿਤਾਮ੍ ॥ 3-250-23 (25639)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪਾਲਯ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੰ ਮਰੁਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ਯਥਾ।
ਬਾਨ੍ਧਵਾਸ਼੍ਚੋਪਜੀਵਨ੍ਤੁ ਦੇਵਾ ਇਵ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮ੍ ॥ 3-250-24 (25640)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਸਦਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਕੁਰ੍ਵੀਥਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਰਮਾਦਤਃ।
ਬਨ੍ਧੂਨਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਚੈਵ ਭਵੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਗਤਿਃ ਸਦਾ ॥ 3-250-25 (25641)
ਜ੍ਞਾਤੀਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਪਸ਼੍ਯੇਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਦੇਵਗਣਾਨ੍ਯਥਾ।
ਗੁਰਵਃ ਪਾਲਨੀਯਾਸ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛ ਪਾਲਯ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ॥ 3-250-26 (25642)
ਨਨ੍ਦਯਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਂਸ਼੍ਚਾਵਭਰ੍ਤ੍ਸਯਨ੍।
ਕਣ੍ਠੇ ਚੈਨੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-250-27 (25643)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੀਨੋ ਦੁਸ਼ਾਸਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਸ਼੍ਰੁਕਣ੍ਠਃ ਸੁਦੁਃਖਾਰ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਚ ॥ 3-250-28 (25644)
ਸਗਦ੍ਗਦਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਕਪ੍ਰਸੀਦੇਤ੍ਯਪਤਦ੍ਭੂਮੌ ਦੂਯਮਾਨੇਨ ਚੇਤਸਾ ॥ 3-250-29 (25645)
ਦੁਃਖਿਤਃ ਪਾਦਯੋਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨੇਤ੍ਰਜੰ ਜਲਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍।
ਉਕ੍ਤਵਾਂਸ਼੍ਚ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਨੈਤਦੇਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-250-30 (25646)
ਵਿਦੀਰ੍ਯਤ੍ਸਕਲਾ ਭੂਮਿਰ੍ਦ੍ਯੌਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸ਼ਕਲੀਭਵੇਤ੍।
ਰਵਿਰਾਤ੍ਮਪ੍ਰਭਾਂ ਜਹ੍ਯਾਤ੍ਸੋਮਃ ਸ਼ੀਤਾਂਸ਼ੁਤਾਂ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ॥ 3-250-31 (25647)
ਵਾਯੁਃ ਸ਼ੈਘ੍ਰ੍ਯਮਥੋ ਜਹ੍ਯਾਦ੍ਧਿਮਵਾਂਸ਼੍ਚ ਹਿਮੰ ਤ੍ਯਜੇਤ੍।
ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯੇਤ੍ਤੋਯੰ ਸਮੁਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵਹ੍ਨਿਰਪ੍ਯੁਸ਼਼੍ਣਤਾਂ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ॥ 3-250-32 (25648)
ਨ ਚਾਹੰ ਤ੍ਵਦ੍ਰੁʼਤੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਸੇਯੰ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍।
ਪੁਨਃਪੁਨਃ ਪ੍ਰਸੀਦੇਤਿ ਵਾਕ੍ਯੰ ਚੇਦਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-250-33 (25649)
`ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਸ਼ੋਕਕ੍ਰੁʼਦ੍ਰਾਜਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸ਼ੋਕਨਾਸ਼ਨਃ'
ਤ੍ਵਮੇਵ ਨਃਕੁਲੇਰਾਜਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸ਼ਤੰ ਸਮਾਃ ॥ 3-250-34 (25650)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਰਾਜਾਨੰ ਸੁਸ਼੍ਵਰੰ ਪ੍ਰਰੁਰੋਦ ਹ।
ਪਾਦੌ ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਮਾਨਾਰ੍ਹੌ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-250-35 (25651)
ਤਥਾ ਤੌ ਦੁਃਖਿਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸੁਯੋਧਨੌ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਵ੍ਯਥਾਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕਰ੍ਣਸ੍ਤੌ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-250-36 (25652)
ਵਿਸ਼਼ੀਦਥਃ ਕਿੰ ਕੌਰਵ੍ਯੌ ਬਾਲਿਸ਼੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾਵਿਵ।
ਨ ਸ਼ੋਕਃ ਸ਼ੋਚਮਾਨਸ੍ਯ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 3-250-37 (25653)
ਯਦਾ ਚ ਸ਼ੋਚਤਃ ਸ਼ੋਕੋਵ੍ਯਸਨੰ ਨਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ।
ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਕਿੰ ਤਤਃ ਸ਼ੋਕੇ ਸ਼ੋਚਮਾਨੌ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਥਃ ॥ 3-250-38 (25654)
ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤੰ ਮਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਞ੍ਸ਼ੋਚਨ੍ਤੌ ਨਨ੍ਦਯਿਸ਼਼੍ਯਥਃ।
ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ੍ਤਵ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-250-39 (25655)
ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਿਪਯਵਾਸਿਭਿਃ।
ਪਾਲ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਤੇ ਹਿ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਗਤਜ੍ਵਰਾਃ ॥ 3-250-40 (25656)
ਨਾਰ੍ਹਸ੍ਯੇਵੰਗਤੇ ਮਨ੍ਯੁਂ ਕਰ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਵਤ੍ਸ੍ਵਯਮ੍।
ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਾਸ੍ਤਵ ਸੋਦਰ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਪ੍ਰਾਯੰ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 3-250-41 (25657)
`ਤਦਲੰ ਦੁਃਖਿਤਾਨੇਤਾਨ੍ਕਰ੍ਤੁਂ ਸਰ੍ਵਾੰਨਰਾਧਿਪ'।
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਵ੍ਰਜ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯ ਸੋਦਰਾਨ੍ ॥ 3-250-42 (25658)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 250 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-250-9 ਏਵੰਭੂਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੰ ਨ ਸ਼੍ਰੇਯ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-250-16 ਸ਼੍ਰੇਣਿਮੁਖ੍ਯਾਃ ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਸੰਘਾਤਮੁਖ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-250-24 ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਵੰ ਸਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ॥ 3-250-27 ਕਰ੍ਣੰ ਚੈਨੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-250-32 ਹਿਮਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰਿਪ੍ਲਵੇਤ੍ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ। ਪਰਿਵ੍ਰਜੇਤ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-250-38 ਯਦਿ ਸ਼ੋਕੇਨ ਵ੍ਯਸਨੰ ਨਸ਼੍ਯੇਤ੍ਤਰ੍ਹਿ ਸ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਨਤੁ ਤਤ੍ਤਥਾਸ੍ਤਿ ਅਤਃ ਸ਼ੋਕੋ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 251
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.251. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 251
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਣੇਨ ਬਹੁਧਾ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨੇਪਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਾਧ੍ਯਵਸਾਯਾਦਪਰਾਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-251-0 (25659)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-251-0x (2616)
ਰਾਜੰਨਦ੍ਯਾਵਗਚ੍ਛਾਮਿ ਤਵੈਵ ਲਘੁਸਤ੍ਵਤਾਮ੍।
`ਅਲ੍ਪਤ੍ਵੰ ਚ ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਮਵਿਵੇਕਿਤਾਮ੍' ॥ 3-251-1 (25660)
ਕਿਮਤ੍ਰ ਚਿਤ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰਸਿ।
ਸਦ੍ਯੋ ਵਸ਼ੰ ਸਮਾਪੰਨਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 3-251-2 (25661)
ਸੇਨਾਜੀਵੈਸ਼੍ਚ ਕੌਰਵ੍ਯ ਤਥਾ ਵਿਸ਼਼ਯਵਾਸਿਭਿਃ।
ਅਜ੍ਞਾਤੈਰ੍ਯਦਿ ਵਾ ਜ੍ਞਾਤੈਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-251-3 (25662)
ਪ੍ਰਾਯਃ ਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰਿਵਾਹਿਨੀਮ੍।
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਨ੍ਤੇ ਚਯੁਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਚ ਸ੍ਵਸੈਨਿਕੈਃ ॥ 3-251-4 (25663)
ਸੇਨਾਜੀਵਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਸਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ।
ਤੈਃ ਸੰਗਮ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਾਰ੍ਥਾਯ ਯਤਿਤਵ੍ਯੰ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-251-5 (25664)
ਯਦ੍ਯੇਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈ ਰਾਜਨ੍ਭਵਦ੍ਵਿਸ਼਼ਯਵਾਸਿਭਿਃ।
ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਸਿ ਕਤਤ੍ਰਕਾ ਪਰਿਦੇਵਨਾ ॥ 3-251-6 (25665)
ਨ ਚੈਤਤ੍ਸਾਧੁ ਯਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ੍ਵਸੇਨਯਾ ਸੰਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤੰ ਨਾਨੁਯਾਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ॥ 3-251-7 (25666)
ਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚ ਬਲਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸੰਯੁਗੇਸ਼਼੍ਵਪਲਾਯਿਨਃ।
ਭਵਤਸ੍ਤੇ ਸਭਾਯਾਂ ਵੈ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਪੂਰ੍ਵਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-251-8 (25667)
ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਨਿ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਤ੍ਵਮਦ੍ਯਾਪ੍ਯੁਪਭੁਞ੍ਜਸੇ।
ਸਤ੍ਵਸ੍ਥਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯ ਨ ਤੇ ਪ੍ਰਾਯਮੁਪਾਵਿਸ਼ਨ੍ ॥ 3-251-9 (25668)
`ਤਦਲੰ ਤੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਸ਼਼ਾਦੰ ਕਰ੍ਤੁਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍'।
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਰਰਾਜਨ੍ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਨ ਚਿਨ੍ਤਾਂ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-251-10 (25669)
ਅਵਸ਼੍ਯਮੇਵ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਿਸ਼਼ਯਵਾਸਿਭਿਃ।
ਪ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯਾਚਰਿਤਵ੍ਯਾਨਿ ਤਤ੍ਰ ਕਾ ਪਰਿਦੇਵਨਾ ॥ 3-251-11 (25670)
ਮਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮੇਤਦ੍ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਦ੍ਯੇਵੰ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਾਮੀਹ ਭਵਤ੍ਪਾਦੌ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੰਨਰਿਮਰ੍ਦਨ ॥ 3-251-12 (25671)
ਨੋਤ੍ਸਹੇ ਜੀਵਿਤੁਮਹੰ ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਹੀਨੋ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਪ੍ਰਾਯੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੁ ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਹਾਸ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-251-13 (25672)
ਵੈਸ਼ੰਬਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-251-14x (2617)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਣੇਨ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਨੈਵੋਤ੍ਥਾਤੁਂ ਮਨਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਯ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 3-251-14 (25673)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-251-8 ਭਵਤਸ੍ਤੇ ਸਹਾਯਾ ਵੈ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 252
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.252. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 252
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ਼ਕੁਨ੍ਯਾਦਿਭਿਰ੍ਬਹੁਧਾ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਨੇਪਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਾਨਿਸ਼੍ਚਯਾਦਨਿਵਰ੍ਤਨੇ ਪਾਤਾਲਵਾਸਿਨਿਰ੍ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵੈਸ੍ਤਦਾਨਯਨਾਯ ਜਪਹੋਮਾਦਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸਰ੍ਜਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਯਾ ਪ੍ਰਾਯੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਪਾਤਾਲੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਨਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-252-0 (25674)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-252-0x (2618)
ਪ੍ਰਾਯੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਰਾਜਾਨੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਉਵਾਚ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸੌਬਲਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-252-1 (25675)
ਸਮ੍ਯਗੁਕ੍ਤੰ ਹਿ ਕਰ੍ਣੇਨ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤੰ ਕੌਰਵ ਤ੍ਵਯਾ।
ਮਯਾ ਹ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਸ੍ਫੀਤਾਂ ਤਾਂ ਮੋਹਾਦਪਹਾਸਿ ਕਿਮ੍ ॥ 3-252-2 (25676)
ਤ੍ਵਮਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਨ੍ਰੁʼਪਵਰ ਪ੍ਰਾਣਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਅਦ੍ਯ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਵਗਨ੍ਛਾਮਿ ਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਸੇਵਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-252-3 (25677)
ਯਃ ਸਮੁਤ੍ਪਤਿਤੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਦੈਨ੍ਯੰ ਵਾ ਨ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ।
ਸ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪਾਤ੍ਰਮਾਮਮਿਵਾਮ੍ਭਸਿ ॥ 3-252-4 (25678)
ਅਤਿਭੀਰੁਂ ਮ੍ਰੁʼਦੁਂ ਕ੍ਲੀਬੰ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਮਾਦਿਨਮ੍।
ਵ੍ਯਸਨਾਦ੍ਵਿਸ਼਼ਯਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਨ ਭਜਨ੍ਤਿ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-252-5 (25679)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਹਿ ਤੇ ਸ਼ੋਕੋ ਵਿਪਰੀਤੇ ਕਥੰ ਭਵੇਤ੍।
ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ੋਭਨੰ ਪਾਰ੍ਥੈਃ ਸ਼ੋਕਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਨਾਸ਼ਯ ॥ 3-252-6 (25680)
ਯਤ੍ਰ ਹਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸਤ੍ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੋਚਸਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਵਿਪਰੀਤਮਿਦੰ ਤਵ ॥ 3-252-7 (25681)
ਪ੍ਰਸੀਦਮਾ ਤ੍ਯਜਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਮਰ।
ਕਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਯਸ਼ੋ ਧਰ੍ਮਮਵਾਪ੍ਨੁਹਿ।
ਕ੍ਰਿਯਾਮੇਤਾਂ ਸਮਾਜ੍ਞਾਯ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੋ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-252-8 (25682)
ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮਵਸ੍ਤਾਪ੍ਯ ਚੈਵ ਤਾਨ੍।
ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛੈਸ਼਼ਾਂ ਤਤਃ ਸੁਖਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-252-9 (25683)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-252-10x (2619)
ਸ਼ਕੁਨੇਸ੍ਤੁ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚ।
ਪਾਦਯੋਃ ਪਤਿਤੰ ਵੀਰੰ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਤ੍ ॥ 3-252-10 (25684)
ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਸਾਧੁਜਾਤਾਭ੍ਯਾਂ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਮਰਿੰਦਮਮ੍।
ਉਤ੍ਥਾਪ੍ਯ ਸੰਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ(ਅ)ਜਿਘ੍ਰਤ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-252-11 (25685)
ਕਰ੍ਣਸੌਬਲਯੋਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੰਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਵਚਨਾਨ੍ਯਸੌ।
ਨਿਰ੍ਵੇਦੰ ਪਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਵ੍ਰੀਡਯਾ(ਅ)ਭਿਪਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਨੈਰਾਸ਼੍ਯਮਗਮਤ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-252-12 (25686)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਚੈਵ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਮਨ੍ਯੁਰਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਨ ਧਰ੍ਮਧਨਸੌਖ੍ਯੇਨ ਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇਣ ਨ ਚਾਜ੍ਞਯਾ ॥ 3-252-13 (25687)
ਨੈਵ ਭੋਗੈਸ਼੍ਚ ਮੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਾ ਵਿਹਨ੍ਯਤ ਗਚ੍ਛਤ।
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੇਯੰ ਮਮ ਮਤਿਃ ਸ੍ਥਿਤਾ ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਨੇ ॥ 3-252-14 (25688)
ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਨਗਰੰ ਸਰ੍ਵੇ ਪੂਜ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਗੁਰਵੋ ਮਮ।
ਤ ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਚ੍ ਰਾਜਾਨਮਰਿਮਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-252-15 (25689)
ਯਾ ਗਤਿਸ੍ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮਪਿ ਭਾਰਤ।
ਕਥੰ ਵਾ ਸੰਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਹੀਨਾਃ ਪੁਰੰ ਵਯਮ੍ ॥ 3-252-16 (25690)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-252-17x (2620)
ਸ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਰਮਾਤ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਭਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸ੍ਵਜਨੇਨ ਚ।
ਬਹੁਪ੍ਰਕਾਰਮਪ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਾੰਨ ਵ੍ਯਚਾਲ੍ਯਤ ॥ 3-252-17 (25691)
ਦਰ੍ਭਾਸ੍ਤਰਣਮਾਸ੍ਤੀਰ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਃ।
ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਪਃ ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਭੂਤਲੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-252-18 (25692)
ਕੁਸ਼ਚੀਰਾਮ੍ਬਰਧਰਃ ਪਰੰ ਨਿਯਮਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਵਾਗ੍ਯਤੋ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਸ ਸ੍ਵਰ੍ਗਗਤਿਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 3-252-19 (25693)
ਮਨਸੋਪਚਿਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਰਸ੍ ਚ ਬਹਿਃਕ੍ਰਿਯਾਃ।
`ਤਸ੍ਥੌਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ੇ(ਅ)ਥਮਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਨਿਸ਼੍ਚਯਾਮ੍' ॥ 3-252-20 (25694)
ਅਥ ਤੰ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਤਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਦੈਤੇਯਦਾਨਵਾਃ।
ਪਾਤਾਲਵਾਸਿਨੋ ਰੌਦ੍ਰਾਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਦੇਵੈਰ੍ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ ॥ 3-252-21 (25695)
ਤੇ ਸ੍ਵਪਕ੍ਸ਼਼ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਤੰ ਤੁ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਵੈ।
ਆਹ੍ਵਾਨਾਯ ਤਦਾ ਚਕ੍ਰੁਃ ਕਰ੍ਮ ਵੈਤਾਨਸੰਭਵਮ੍ ॥ 3-252-22 (25696)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤ੍ਯੁਸ਼ਨੋਕ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ।
ਅਥਰ੍ਵਵੇਦਪ੍ਰੋਕ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਯਾਸ਼੍ਚੌਪਨਿਸ਼਼ਦਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਃ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਜਪ੍ਯਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਾਸ੍ਤਦਾ ਸਮਵਰ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-252-23 (25697)
ਜੁਹ੍ਵਤ੍ਯਗ੍ਨੌ ਹਵਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਤ੍ਸੁਸਮਾਹਿਤਾਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਪਾਰਗਾਃ ਸੁਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 3-252-24 (25698)
`ਅਧ੍ਵਰ੍ਯਵੋ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਾਵਰ੍ਤਯੰਸ੍ਤਤਃ' ॥ 3-252-25 (25699)
ਕਰ੍ਮਸਿਦ੍ਧੌ ਤਦਾ ਤਤ੍ਰ ਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਮਾਣਾ ਮਹਾਦ੍ਭੁਤਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਕਿੰ ਕਰੋਮੀਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-252-26 (25700)
ਆਹੁਰ੍ਦੈਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਾਂ ਤਤ੍ਰ ਸੁਪ੍ਰੀਤੇਨਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ।
ਪ੍ਰਾਯੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਰਾਜਾਨੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਿਹਾਨਯ ॥ 3-252-27 (25701)
ਤਥੇਤਿ ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਸਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਯਯੌ ਤਦਾ।
ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਦਗਮਚ੍ਚਾਪਿ ਯਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-252-28 (25702)
ਸਮਾਦਾਯ ਚ ਰਾਜਾਨੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਰਸਾਤਲਮ੍।
ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਚ੍ਚ ਪੁਰਤਸ੍ਤੰ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-252-29 (25703)
ਤਮਾਨੀਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਤ੍ਰੌ ਸੰਗਤ੍ਯ ਦਾਨਵਾਃ।
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕਿੰਚਿਦੁਤ੍ਫੁਲ੍ਲਲੋਚਨਾਃ ॥ 3-252-30 (25704)
`ਦ੍ਰੁʼਢਮੇਨੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਯਜ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਦਾ'।
ਸਾਭਿਮਾਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਥਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-252-31 (25705)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-252-4 ਪਾਤ੍ਰੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਪਾਤ੍ਰਮ੍। ਆਮਮਪਕ੍ਵਮ੍ ॥ 3-252-5 ਕ੍ਲੀਵੰ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਹੀਨਮ੍। ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੰ ਚਿਰਕਾਰਿਣਮ੍। ਪ੍ਰਮਾਦਿਨਮਨਵਹਿਤਮ੍। ਵ੍ਯਸਨਾਤ੍ ਦ੍ਯੂਤਪਾਨਮ੍ਰੁʼਗਯਾਦਿਰੂਪਾਤ੍। ਵਿਸ਼਼ਯੈਃ ਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾਦਿਭਿਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਮ੍। ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਪ੍ਰਮਾਦੀ ਵਿਸ਼਼ਯਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸ਼੍ਚੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-252-6 ਪਾਰ੍ਥੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਾ ਨਾਸ਼ਯੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-252-8 ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼ਰੀਰੰ ਮਾ ਤ੍ਯਜ ॥ 3-252-10 ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮ੍ਲਾਨਮ੍ ॥ 3-252-12 ਨਿਰ੍ਵੇਦੰ ਜੀਵਿਤੇ ਵੈਰਾਗ੍ਯਮ੍। ਨੈਰਾਸ਼੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯਲਾਭੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-252-13 ਸਮਨ੍ਯੁਃ ਦੈਨ੍ਯਵਾਨ੍। ਧਰ੍ਮੇਣ ਧਨੇਨ ਸੌਖ੍ਯੇਨ ਵਾ ਨ ਮਮ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਧਰ੍ਮਧਨਾਭ੍ਯਾਂ ਯਤ੍ਸੌਖ੍ਯੰ ਤੇਨ ਵਾ ॥ 3-252-14 ਮਾ ਵਿਹਨ੍ਯਤ ਮਮ ਸੰਕਲ੍ਪੰ ਮਾ ਨਾਸ਼ਯਤ ॥ 3-252-19 ਵਾਗ੍ਯਤੋ ਮੌਨੀ ॥ 3-252-20 ਮਨਸਾ ਉਪ ਸਮੀਪੇ ਚਿਤਿੰ ਦਾਹਾਰ੍ਥੰ ਕਾਸ਼਼੍ਠਸੰਚਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਸੰਕਲ੍ਪ੍ਯ ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਮਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਬਹਿਃਕ੍ਰਿਯਾਃ ਸ੍ਨਾਨਪਾਨਾਦ੍ਯਾਃ ॥ 3-252-22 ਵੈਤਾਨਸੰਭਵਮਗ੍ਨਿਵਿਸ੍ਤਾਰਸਾਧ੍ਯੰ ਨਵਕੁਣ੍ਡ੍ਯਾਦਿਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 3-252-23 ਉਪਨਿਸ਼਼ਦਿ ਆਰਣ੍ਯਕੇ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਃ ਔਪਨਿਸ਼਼ਦਾਃ। ਸਮਵਰ੍ਤਯਨ੍ ਸੰਪ੍ਰਾਵਰ੍ਤਯਨ੍ ਦੈਤੇਯਦਾਨਵਾ ਇਤਿਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-252-26 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਆਜ੍ਞਾਕਰੀ ਦੇਵਤਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 253
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.253. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 253
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਾਤਾਲਵਾਸਿਭਿਰ੍ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵੈਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਹੇਤੂਪਨ੍ਯਾਸਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਨਿਸ਼੍ਚਯਾੰਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪੁਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਾਨੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਨਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਪਰੇਦ੍ਯੁਃ ਕਰ੍ਣਾਦਿਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਹ ਸ੍ਵਪੁਰੰਪਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-253-0 (25706)
ਦਾਨਵਾ ਊਚੁਃ। 3-253-0x (2621)
ਭੋਃ ਸੁਯੋਧਨ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭਰਤਾਨਾਂ ਕੁਲੋਦ੍ਵਹ।
ਸ਼ੂਰੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਥੈਵ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-253-1 (25707)
ਅਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਸਾਹਸਮਿਦੰ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਨਮ੍।
ਆਤ੍ਮਤ੍ਯਾਗੀ ਹ੍ਯਧੋ ਯਾਤਿ ਵਾਚ੍ਯਤਾਂ ਚਾਯਸ਼ਸ੍ਕਰੀਮ੍ ॥ 3-253-2 (25708)
ਨ ਹਿ ਕਾਰ੍ਯਵਿਰੁਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਬਹੁਪਾਪੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ।
ਮੂਲਘਾਤਿਸ਼਼ੁ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਭਵਦ੍ਵਿਧਾਃ ॥ 3-253-3 (25709)
ਨਿਯਚ੍ਛੈਨਾਂ ਮਤਿੰ ਰਾਜਨ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸੁਖਨਾਸ਼ਿਨੀਮ੍।
ਯਸ਼ਃਪ੍ਰਤਾਪਵੀਰ੍ਯਘ੍ਨੀਂ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਹਰ੍ਸ਼਼ਵਰ੍ਧਨੀਮ੍ ॥ 3-253-4 (25710)
ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰਭੋ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਦਿਵ੍ਯਤਾਂ ਚਾਤ੍ਮਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਨਿਰ੍ਮਾਣੰ ਚ ਰਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਤਤੋ ਧੈਰ੍ਯਮਵਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 3-253-5 (25711)
ਪੁਰਾ ਤ੍ਵ ਤਪਸਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਲਬ੍ਧੋ ਰਾਜਨ੍ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਾਤ੍।
ਪੂਰ੍ਵਕਾਯਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵੋ ਨਿਰ੍ਮਿਤੋ ਵਜ੍ਰਸੰਚਯੈਃ ॥ 3-253-6 (25712)
ਅਸ੍ਤ੍ਰੈਰਭੇਦ੍ਯਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਧਃਕਾਯਸ਼੍ਚ ਤੇ(ਅ)ਨਘ।
ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਮਯੋ ਦੇਵ੍ਯਾ ਰੂਪਤਸ੍ਤ੍ਰੀਮਨੋਹਰਃ ॥ 3-253-7 (25713)
ਏਵਮੀਸ਼੍ਵਰਸੰਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤਵ ਦੇਹੋ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ।
ਦੇਵ੍ਯਾ ਚ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦਿਵ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਨ ਮਾਨੁਸ਼਼ਃ ॥ 3-253-8 (25714)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾ ਭਗਦਤ੍ਤਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਰਿਪੂਨ੍ ॥ 3-253-9 (25715)
ਤਦਲੰ ਤੇ ਵਿਸ਼਼ਾਦੇਨ ਭਯੰ ਤਵ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਸਹਾਯਾਰ੍ਥੰ ਚ ਤੇ ਵੀਰਾਃ ਸੰਭੂਤਾ ਬੁਵਿ ਦਾਨਵਾਃ ॥ 3-253-10 (25716)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦੀਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਪਰੇ(ਅ)ਸੁਰਾਃ।
ਯੈਰਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਘ੍ਰੁʼਣਾਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਵ ਵੈਰਿਭਿਃ ॥ 3-253-11 (25717)
ਨੈਵ ਪੁਤ੍ਰਾੰਨ ਚ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼੰਨ ਪਿਤ੍ਰੂʼੰਨ ਚ ਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍।
ਨੈਵ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾੰਨ ਚ ਜ੍ਞਾਤੀੰਨ ਬਾਲਾਨ੍ਤ੍ਯਵਿਰਾੰਨ ਚ।
ਯੁਧਿ ਸੰਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-253-12 (25718)
ਨਿਃਸ੍ਨੇਹਾ ਦਾਨਵਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਿ।
ਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬਨ੍ਧੁਭ੍ਯਃ ਸ੍ਨੇਹਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਦੂਰਤਃ ॥ 3-253-13 (25719)
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਾਃ ਕਲੁਸ਼਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਮਾਨਸਾਃ।
ਅਨਭਿਜ੍ਞਾਤਮੂਲਾਸ਼੍ਚ ਦੈਵਾਚ੍ਚ ਵਿਧਿਨਿਰ੍ਮਿਤਾਤ੍।
ਵ੍ਯਾਭਾਸ਼਼ਮਾਣਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਨ ਮੇ ਜੀਵਨ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ॥ 3-253-14 (25720)
ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇ ਸਮਵਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਸ਼੍ਲਾਘਮਾਨਾਃ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਜਨਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 3-253-15 (25721)
ਤੇਪਿ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪ੍ਰਤਿਯੋਤ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਵਧੰ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੈਵਯੁਕ੍ਤਾ ਮਹਾਬਲਾਃ ॥ 3-253-16 (25722)
ਦੈਤ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ੋਗਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਭੂਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਯੋਨਿਸ਼਼ੁ।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਧਿ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਸ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 3-253-17 (25723)
ਗਦਾਭਿਰ੍ਮੁਸਲੈਃ ਸ਼ੂਲੈਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਰੁਚ੍ਚਾਵਚੈਸ੍ਤਥਾ।
`ਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨਤਿ ਤੇ ਵੀਰਾਸ੍ਤਵਾਰਿਸ਼਼ੁ ਮਹਾਬਲਾਃ' ॥ 3-253-18 (25724)
ਯਚ੍ਚ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਗਤੰ ਵੀਰ ਭਯਮਰ੍ਜੁਨਸੰਭਵਮ੍।
ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਵਿਹਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਵਧੋਪਾਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-253-19 (25725)
ਹਤਸ੍ਯ ਨਰਕਸ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਕਰ੍ਣਮੂਰ੍ਤਿਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਤਦ੍ਵੈਰੰ ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਵੀਰ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਕੇਸ਼ਵਾਰ੍ਜੁਨੌ ॥ 3-253-20 (25726)
ਸ ਤੇ ਵਿਕ੍ਰਮਸ਼ੌਣ੍ਡੀਰੋ ਰਣੇ ਪਾਰ੍ਥੰ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਕਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚਾਰੀਨ੍ਮਹਾਰਥਃ ॥ 3-253-21 (25727)
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵੈਤਚ੍ਛਦ੍ਮਨਾ ਵਜ੍ਰੀ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਃ।
ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਕਵਚੰ ਚੈਵ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯਾਪਹਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-253-22 (25728)
ਤਸ੍ਮਾਦਸ੍ਮਾਭਿਰਪ੍ਯਤ੍ਰ ਦੈਤ੍ਯਾਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਨਿਯੁਕ੍ਤਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਤੇ ਸੰਸ਼ਪ੍ਤਕਾ ਇਤਿ।
ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੰ ਵੀਰੰ ਯੁਧਿ ਹਿੰਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ ॥ 3-253-23 (25729)
ਅਸਪਤ੍ਨਾ ਤ੍ਵਯਾ ਹੀਯੰ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾ ਵਸੁਧਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਮਾ ਵਿਸ਼਼ਾਦੰ ਗਮਸ੍ਤਸ੍ਮਾੰਨੈਤਤ੍ਤ੍ਵਯ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-253-24 (25730)
ਵਿਨਸ਼਼੍ਟੇ ਤ੍ਵਯਿ ਚਾਸ੍ਮਾਕੰ ਪਕ੍ਸ਼਼ੋ ਹੀਯੇਤ ਕੌਰਵ।
ਗਚ੍ਛ ਵੀਰ ਨ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਨ੍ਯਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਕਥੰਚਨ।
ਤ੍ਵਮਸ੍ਮਾਕੰ ਗਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-253-25 (25731)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-253-26x (2622)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਦੈਤ੍ਯਾਸ੍ਤੰ ਰਾਜਕੁਞ੍ਜਰਮ੍।
ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਚ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪੁਤ੍ਰਵਦ੍ਦਾਨਵਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-253-26 (25732)
ਸ੍ਥਿਰਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਭਾਰਤ।
ਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਯ ਜਯਮਾਪ੍ਨੁਹਿ ਚੇਤ੍ਯਥ ॥ 3-253-27 (25733)
ਤੈਰ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਸੈਵਾਨਯਤ੍ਪੁਰਃ।
ਤਮੇਵ ਦੇਸ਼ੰ ਯਤ੍ਰਾਸੌ ਤਦਾ ਪ੍ਰਾਯਮੁਪਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-253-28 (25734)
ਪ੍ਰਤਿਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯਤੰ ਵੀਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਸਮਭਿਪੂਜ੍ਯ ਚ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਚ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਾ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-253-29 (25735)
ਗਤਾਯਾਮਥ ਤਸ੍ਯਾਂ ਤੁ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨਭੂਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵਮਚਿਨ੍ਤਯਤ ਭਾਰਤ ॥ 3-253-30 (25736)
`ਸੰਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤਾਨਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਦਾਨਵੋਕ੍ਤਾਨਿ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ'।
ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਣੇ ਪਾਣ੍ਡੂਨਿਤਿ ਚਾਸ੍ਯਾਭਵਨਮਤਿਃ ॥ 3-253-31 (25737)
ਕਰ੍ਣੰ ਸੰਸ਼ਪ੍ਤਕਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯਾਮਿਤ੍ਰਘਾਤਿਨਃ।
ਅਮਨ੍ਯਤ ਵਧੇ ਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਸਮਰ੍ਥਾਂਸ਼੍ਚ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-253-32 (25738)
ਏਵਮਾਸ਼ਾ ਦ੍ਰੁʼਢਾ ਤਸ੍ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ।
ਵਿਨਿਰ੍ਜਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਭਵਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-253-33 (25739)
ਕਰ੍ਣੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟਚਿਤ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਨਰਕਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ।
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਵਧੇ ਕ੍ਰੂਰਾਂ ਕਰੋਤਿ ਸ੍ਮ ਤਦਾ ਮਤਿਮ੍ ॥ 3-253-34 (25740)
ਸੰਸ਼ਪ੍ਤਕਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਵੀਰਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਵਿਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਃ।
ਰਜਸ੍ਤਮੋਭ੍ਯਾਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਫਾਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ਵਧੈਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-253-35 (25741)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦਾਨਵਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਚੇਤਸਃ।
ਨ ਤਥਾ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸ੍ਨੇਹਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭਵੰਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-253-36 (25742)
ਨ ਚਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਕਸ੍ਮੈਚਿਦੇਤਦ੍ਰਾਜਾ ਸੁਯੋਧਨਃ।
`ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਯਾ(ਅ)(ਅ)ਨਾਯ੍ਯਕਥਿਤੰ ਯਦਸ੍ਯ ਨਿਸ਼ਿ ਦਾਨਵੈਃ' ॥ 3-253-37 (25743)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਨਿਸ਼ਨ੍ਤੇ ਚ ਕਰ੍ਣੋ ਵੈਕਰ੍ਤਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸ੍ਮਯੰਨਿਵਾਞ੍ਜਲਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਹੇਤੁਮਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-253-38 (25744)
ਨ ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਜਯਤੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਞ੍ਜੀਵਨ੍ਭਦ੍ਰਾਣਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਭਦ੍ਰਾਣਿ ਕੁਤਃ ਕੌਰਵੇਯ ਕੁਤੋ ਜਯਃ ॥ 3-253-39 (25745)
ਨ ਕਾਲਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਾਦਸ੍ਯ ਭਯਸ੍ਯ ਮਰਣਸ੍ਯ ਵਾ।
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚੈਵਨੰ ਭੁਜਾਭ੍ਯਾਂ ਸ ਮਹਾਭੁਜਃ ॥ 3-253-40 (25746)
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਰਾਜਨ੍ਕਿੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਛੋਚਸਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਨ੍।
ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਾਪ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਸ ਕਥੰ ਮਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-253-41 (25747)
ਅਥਵਾ ਤੇ ਭਯੰ ਜਾਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਸਤ੍ਯੰਤੇ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਾਮਿ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਣੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਮ੍ ॥ 3-253-42 (25748)
ਗਤੇ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸਤ੍ਯੇਨਾਯੁਧਮਾਲਭੇ।
ਆਨਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਪਾਰ੍ਤਾਨ੍ਵਸ਼ੰ ਤਵ ਜਨਾਧਿਪ ॥ 3-253-43 (25749)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਣੇਨ ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਵਚਨਾਤ੍ਤਥਾ।
ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੇਨ ਚਾਪ੍ਯੇਸ਼਼ਾਮੁਦਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-253-44 (25750)
ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ੍ਥਿਰਾਂ ਮਤਿਮ੍।
ਤਤੋ ਮਨੁਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ ਯੋਜਯਾਮਾਸ ਵਾਹਿਨੀਮ੍।
ਰਥਨਾਗਾਸ਼੍ਵਫਲਿਲਾਂ ਪਦਾਤਿਜਨਸੰਕੁਲਾਮ੍ ॥ 3-253-45 (25751)
ਗਙ੍ਗੌਘਪ੍ਰਤਿਮਾ ਚਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਚਮੂਃ ॥ 3-253-46 (25752)
ਸ਼੍ਵੇਤਚ੍ਛਤ੍ਰੈਃ ਪਤਾਕਾਭਿਸ਼੍ਚਾਮਰੈਸ਼੍ਚ ਸੁਪਾਣ੍ਡੁਰੈਃ।
ਰਥੈਰ੍ਨਾਗੈਃ ਪਦਾਤੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ(ਅ)ਤੀਵ ਸੰਕੁਲਾ ॥ 3-253-47 (25753)
ਵ੍ਯਪੇਤਾਭ੍ਰਘਨੇ ਕਾਲੇ ਦ੍ਯੌਰਿਵਾਸੀਤ੍ਤੁ ਸ਼ਾਰਦੀ।
`ਹੰਸਪਙ੍ਕ੍ਤਿਸਮਾਕੀਰ੍ਣਾ ਭ੍ਰਮਤ੍ਸਾਰਸਸ਼ੋਭਿਤਾ' ॥ 3-253-48 (25754)
ਜਯਾਸ਼ੀਰ੍ਭਿਰ੍ਦ੍ਵਿਜੇਨ੍ਦ੍ਰੈਃ ਸ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ(ਅ)ਧਿਰਾਜਵਤ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੰਨਞ੍ਜਲਿਮਾਲਾਸ਼੍ਚ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨਾਧਿਪਃ ॥ 3-253-49 (25755)
ਸੁਯੋਧਨੋ ਯਯਾਵਗ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਯਾ ਜ੍ਵਲਮ੍।
ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਾਰ੍ਧੰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੌਬਲੇਨ ਚ ਦੇਵਿਨਾ ॥ 3-253-50 (25756)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਦਯਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਤੇ।
ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਃ ਸੋਮਦਤ੍ਤੋ ਮਾਰਾਜਸ਼੍ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ ॥ 3-253-51 (25757)
ਰਥੈਰ੍ਨਾਨਾਵਿਧਾਕਾਰੈਰ੍ਹਯੈਰ੍ਗਜਵਰੈਸ੍ਤਥਾ।
ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸਿੰਹੰ ਤਮਨੁਜਗ੍ਮੁਃ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹਾਃ ॥ 3-253-52 (25758)
`ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪੁਰੋਗਮਾਃ' ॥
ਕਾਲੇਨਾਲ੍ਪੇਨ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-253-53 (25759)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 253 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-253-21 ਵਿਕ੍ਰਮੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਜਯੇ। ਸ਼ੌਣ੍ਡੀਰਃ ਸਮਰ੍ਥਃ ॥ 3-253-27 ਜਯਮਾਪ੍ਰੁਹਿ ਚੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਅਥ ਤੈਰ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-253-34 ਅਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ਮਨਸਾ ॥ 3-253-36 ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮੁਪਰੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-253-44 ਏਸ਼਼ਾਂ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਦੀਨਾਮ੍ ॥ 3-253-48 ਵ੍ਯਪੇਤਃ ਅਭ੍ਰਘਨਃ ਮੇਘ੍ਨਵਿਸ੍ਤਾਰੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਸ਼ਰਦੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-253-49 ਅਧਿਰਾਜਾ ਸਾਰ੍ਵਭੌਮੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤਦ੍ਵਤ੍ ॥ 3-253-50 ਦੇਵਿਨਾ ਦ੍ਯੂਤਰਤੇਨ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 254
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.254. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 254
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤੈਃਸਹ ਸਨ੍ਧਿਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਗਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਨੁਮਤ੍ਯਾ ਕਰ੍ਣੇਨ ਦਿਗ੍ਵਿਜਯਾਯਾ ਨਿਰ੍ਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-254-0 (25760)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-254-0x (2623)
ਏਵੰ ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਕਿਮਕੁਰ੍ਵਤ ਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-254-1 (25761)
ਕਰ੍ਣੋ ਵੈਕਰ੍ਤਨਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਃ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਨ੍ਮੇ ਸ਼ੰਸਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-254-2 (25762)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-254-3x (2624)
ਏਵੰ ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਚ ਸੁਯੋਧਨੇ।
ਆਗਤੇ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨੈਃ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਿਦੰ ਵਚ ॥ 3-254-3 (25763)
ਉਕ੍ਤੰ ਤਾਤ ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਗਚ੍ਛਤਸ੍ਤੇ ਤਪੋਵਨਮ੍।
ਵਚਨੰ ਤੇ ਨ ਰੁਚਿਤੰ ਮਮ ਤੰਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਤੇ ॥ 3-254-4 (25764)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵੀਰ ਗ੍ਰਹਣੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਬਲਾਤ੍।
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚਾਸਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਨ ਚ ਲਜ੍ਜਸੇ ॥ 3-254-5 (25765)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਵ ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਸਸੈਨ੍ਯਸ੍ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਪਯਾਦ੍ਭੀਤੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਤਦਾ ਰਣਾਤ੍ ॥ 3-254-6 (25766)
ਕ੍ਰੋਸ਼ਤਸ੍ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ।
`ਵ੍ਯਪਾਯਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥' 3-254-7 (25767)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੇ ਵਿਕ੍ਰਮਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤੇ ॥ 3-254-8 (25768)
ਨ ਚਾਪਿ ਪਾਦਭਾਕ੍ਕਰ੍ਣਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੇ ਚ ਸ਼ੌਰ੍ਯੇ ਚ ਧਰ੍ਮੇ ਵਾ ਧਰ੍ਮਵਤ੍ਸਲ ॥ 3-254-9 (25769)
ਤਸ੍ਮਾਦਹੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਮਨ੍ਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ੍ਤੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਰਸਨ੍ਧਿੰ ਸਨ੍ਧਿਵਿਦਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕੁਲਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੇ ॥ 3-254-10 (25770)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਸਹਸਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਸਸੌਬਲਃ ॥ 3-254-11 (25771)
ਤੰ ਤੁ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਕਰ੍ਣਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਦਯਃ।
ਅਨੁਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 3-254-12 (25772)
ਤਾਂਸ੍ਤੁ ਸੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕੁਰੁਪਿਤਾਮਹਃ।
ਲਜ੍ਜਯਾ ਵ੍ਰੀਡਿਤੋ ਰਾਜਞ੍ਜਗਾਮ ਸ੍ਵੰ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-254-13 (25773)
ਗਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਮਹਾਰਾਜ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਪੁਨਰਾਗਮ੍ਯ ਤੰ ਦੇਸ਼ਮਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ॥ 3-254-14 (25774)
ਕਿਮਸ੍ਮਾਕੰ ਭਵੇਚ੍ਛ੍ਰੇਯਃ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਕਥੰ ਚ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥ 3-254-15 (25775)
[*ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-254-16x (2625)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੌਰਵ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋਸ੍ਮਾੰਨਿਨ੍ਦਤਿ ਸਦਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤਿ ॥ 3-254-16 (25776)
ਤ੍ਵਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਚ੍ਚ ਮਹਾਬਾਹੋ ਮਾਮਪਿ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਵਿਗਰ੍ਹਤੇ ਚ ਮਾਂ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤ੍ਵਤ੍ਸਮੀਪੇ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-254-17 (25777)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਚਸ੍ਤਦ੍ਵੈ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਮੀਹ ਭਾਰਤ।
ਤ੍ਵਤ੍ਸਮੰ ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 3-254-18 (25778)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਯਸ਼ੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਵ ਨਿਨ੍ਦਾਂ ਚ ਭਾਰਤ।
ਅਨੁਜਾਨੀਹਿ ਮਾਂ ਰਾਜਨ੍ਸਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਬਲਵਾਹਨਮ੍ ॥ 3-254-19 (25779)
ਜੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਰਾਜਨ੍ਸਸ਼ੈਲਵਨਕਾਨਨਾਮ੍।
ਜਿਤਾ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਭੂਮਿਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭਿਰ੍ਬਲਸ਼ਾਲਿਭਿਃ ॥ 3-254-20 (25780)
ਤਾਮਹੰ ਤੇ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਏਕ ਏਵ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਸੰਪਸ਼੍ਯਤੁ ਸੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕੁਰੁਕੁਲਾਧਮਃ ॥ 3-254-21 (25781)
ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਯੰ ਨਿਨ੍ਦਤੇ ਯੋ ਹਿ ਅਪ੍ਰਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤਿ।
ਸ ਪਸ਼੍ਯਤੁ ਬਲੰ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਤੁ ਵਿਗਰ੍ਹਤੁ ॥ 3-254-22 (25782)
ਅਨੁਜਾਨੀਹਿ ਮਾਂ ਰਾਜਨ੍ਧ੍ਰੁਵੋ ਹਿ ਵਿਜਯਸ੍ਤਵ।
ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ਸਤ੍ਯੰ ਰਾਜੰਨਾਯੁਧਮਾਲਭੇ ॥ 3-254-23 (25783)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਚੋ ਰਾਜਨ੍ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਕਰ੍ਣਮਾਹ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-254-24 (25784)
ਧਨ੍ਯੋਸ੍ਮ੍ਯਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋਸ੍ਮਿ ਯਸ੍ਯ ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਬਲਃ।
ਹਿਤੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਸੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਫਲੰਜਨ੍ਮ ਚਾਦ੍ਯ ਮੇ ॥ 3-254-25 (25785)
ਯਦਾ ਚ ਮਨ੍ਯਸੇ ਵੀਰ ਸਰ੍ਵਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਬਰ੍ਹਣਮ੍।
ਤਦਾ ਨਿਰ੍ਗਚ੍ਛ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਹ੍ਯਨੁਸ਼ਾਧਿ ਚ ਮਾਮਿਤਿ ॥ 3-254-26 (25786)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਕਰ੍ਣੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਧੀਮਤਾ।
ਸਰ੍ਵਮਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਰਿਕਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-254-27 (25787)
ਪ੍ਰਯਯੌ ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਸ਼ੁਭਦੈਵਤੇ।
ਸ਼ੁਭੇਤਿਥੌ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਚ ਪੁਜ੍ਯਮਾਨੋ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ ॥ 3-254-28 (25788)
ਮਙ੍ਗਲੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਭੈਃ ਸ੍ਨਾਤੋ ਵਾਗ੍ਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਪੂਜਿਤਃ।
ਨਾਦਯਨ੍ਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਸਚਰਾਚਰਮ੍ ॥ 3-254-29 (25789)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਪਞ੍ਚਾਸਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 254 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-254-6 ਅਪਯਾਤ੍ ਅਪਾਯਾਤ੍ ਪਲਾਯਿਤਃ ॥ 3-254-10 ਸੰਧਿੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਯੁਕ੍ਤੰ ਮਨ੍ਯੇ ॥ 3-254-15 ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਯਦ੍ਧਿਤਮਿਤਿ ਝ. ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-254-27 ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਰਿਕੰ ਪ੍ਰਯਾਤੁਂ ਰਾਜ੍ਞੋ(ਅ)ਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਸ਼ਕਟਾਪਣਵੀਥ੍ਯਾਦਿ ॥ 3-254-29 ਮਙ੍ਗਲੈਃ ਮਙ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯੈਃ ਸੁਗਨ੍ਧਤੈਲਾਦਿਭਿਃ ਸ੍ਨਾਤਃ। ਸ਼ੁਭੈਰ੍ਨੀਰਾਜਨਾਦਿਭਿਃ ਪ੍ਰਯਯੌ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ * ਏਤਦਾਦਿਃ ਸਾਰ੍ਧੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯੋ ਝ. ਪੁਸ੍ਤਕਏਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 255
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.255. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 255
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦਿਗ੍ਵਿਜਯਾਰ੍ਥੰ ਗਤੇਨ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਕਲਰਾਜਵਸ਼ੀਕਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਨਰ੍ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-255-0 (25790)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-255-0x (2626)
ਤਤਃ ਕਰ੍ਣੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਪੁਰੰ ਰਮ੍ਯੰ ਰੁਰੋਧ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-255-1 (25791)
ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਮਹਤਾ ਚੈਨੰ ਚਕ੍ਰੇ ਵੀਰੰ ਵਸ਼ਾਨੁਗਮ੍।
ਸੁਵਰ੍ਣੰ ਰਜਤੰ ਚਾਪਿ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਕਰੰ ਚ ਦਾਪਯਾਂਮਾਸ ਦ੍ਰੁਪਦੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-255-2 (25792)
ਤੰ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯੇ(ਅ)ਨੁਗਾਃ।
ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਸ਼ਗਾਂਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਕਰੰ ਚੈਨਾਨਦਾਪਯਤ੍ ॥ 3-255-3 (25793)
ਅਥੋਤ੍ਤਰਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਗਤ੍ਵਾ ਵਸ਼ੇ ਚਕ੍ਰੇ ਨਰਾਧਿਪਾਨ੍।
ਭਗਦਤ੍ਤੰ ਚ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਰਾਧੇਯੋ ਗਿਰਿਮਾਰੁਹਤ੍ ॥ 3-255-4 (25794)
ਹਿਮਵਨ੍ਤੰ ਮਹਾਸ਼ੈਲੰ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ।
ਪ੍ਰਯਯੌ ਚ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾੰਨ੍ਰੁʼਪਤੀਨ੍ਵਸ਼ਮਾਨਯਤ੍ ॥ 3-255-5 (25795)
ਸ ਹੈਮਵਤਿਕਾਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਕਰੰ ਸਰ੍ਵਾਨਦਾਪਯਤ੍।
ਨੇਪਾਲਵਿਸ਼਼ਯੇ ਯੇ ਚ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤਾਨਵਾਜਯਤ੍ ॥ 3-255-6 (25796)
ਅਵਤੀਰ੍ਯ ਤਤਃ ਸ਼ੈਲਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵਾਂ ਦਿਸ਼ਮਭਿਦ੍ਰੁਤਃ।
ਅਙ੍ਗਾਨ੍ਵਙ੍ਗਾਨ੍ਕਲਿਙ੍ਗਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਣ੍ਡਿਕਾਨ੍ਮਿਥਿਲਾਨਥ ॥ 3-255-7 (25797)
ਮਾਗਧਾਨ੍ਕਰ੍ਕਖਣ੍ਡਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੇ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ।
ਆਵਸ਼ੀਰਾਂਸ਼੍ਚ ਯੋਧ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਅਹਿਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸੋ(ਅ)ਜਯਤ੍ ॥ 3-255-8 (25798)
ਪੂਰ੍ਵਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਵਤ੍ਸਭੂਮਿੰ ਤਥਾ(ਅ)ਗਮਤ੍ ॥ 3-255-9 (25799)
ਵਤ੍ਸਭੂਮਿੰ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਕੇਵਲਾਂ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾਵਤੀਮ੍।
ਮੋਹਨੰ ਪਤ੍ਤਨੰ ਚੈਵ ਤ੍ਰਿਪੁਰੀਂ ਕੋਸਲਾਂ ਤਥਾ ॥ 3-255-10 (25800)
ਏਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਕਰਮਾਦਾਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਦਿਸ਼ਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕਰ੍ਣੋ ਜਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਰੁਕ੍ਮਿਣੰ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਸੂਤਜਃ ॥ 3-255-11 (25801)
ਸ ਯੁਦ੍ਧੰ ਤੁਮੁਲੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰੁਕ੍ਮੀ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਸੂਤਜਮ੍।
ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਬਲੇਨ ਚ ॥ 3-255-12 (25802)
ਨ ਤੇ ਵਿਘ੍ਨੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਸਮਪਾਲਯਮ੍।
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਚਾਹੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਾਮਿ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਯਾਵਦਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-255-13 (25803)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਰੁਕ੍ਮਿਣਾ ਕਰ੍ਣਃ ਪਾਣ੍ਡ੍ਯੰ ਸ਼ੈਲੰ ਚ ਸੋਗਮਤ੍ ॥ 3-255-14 (25804)
ਸ ਕੇਵਲੰ ਰਣਏ ਚੈਵ ਨੀਲੰ ਚਾਪਿ ਮਹੀਪਤਿਮ੍।
ਵੇਣੁਦਾਰਿਸੁਤੰ ਚੈਵ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਨ੍ਰੁʼਪਾਨ੍ਕਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਦਾਪਯਤ੍ ॥ 3-255-15 (25805)
ਸ਼ੈਸ਼ੁਪਾਲਿੰ ਤਤੋ ਗਤ੍ਵਾ ਵਿਜਿਗ੍ਯੇ ਸੂਤਨਨ੍ਦਨਃ।
ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਸ੍ਥਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤੀਨ੍ਵਸ਼ੇ ਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-255-16 (25806)
ਆਵਨ੍ਤ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਾਮ੍ਨਾ ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਭਿਃ ਸਹ ਸੰਮ੍ਯ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਮਪਿ ਨਿਰ੍ਜਯਤ੍ ॥ 3-255-17 (25807)
ਵਾਰੁਣੀਂ ਦਿਸ਼ਮਾਗਮ੍ਯ ਯਾਵਨਾਨ੍ਵਰ੍ਬਰਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਨ੍ਰੁʼਪਾਨ੍ਪਸ਼੍ਚਿਮਭੂਮਿਸ੍ਥਾਨ੍ਦਾਪਯਾਮਾਸ ਵੈ ਕਰਾਨ੍ ॥ 3-255-18 (25808)
ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਸਪੂਰ੍ਵਾਪਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍।
ਸਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਟਵਿਕਾਨ੍ਵੀਰਃ ਸਪਰ੍ਵਤਨਿਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-255-19 (25809)
ਭਦ੍ਰਾਨ੍ਰੋਹਿਤਕਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਆਗ੍ਰੇਯਾਨ੍ਮਾਲਵਾਨਪਿ।
ਗਣਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਨੀਤਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ ॥ 3-255-20 (25810)
ਸ਼ਸ਼ਕਾਨ੍ਯਵਨਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਜਿਗ੍ਯੇ ਸੂਤਨਨ੍ਦਨਃ।
ਨਗ੍ਨਜਿਤ੍ਪ੍ਰਮੁਖਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਗਣਾਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਥਾਨ੍ ॥ 3-255-21 (25811)
ਏਵੰ ਸ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਥਃ।
ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯਮਾਗਮਤ੍ ॥ 3-255-22 (25812)
ਤਮਾਗਤੰ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨਾਧਿਪਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਗਤ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਪਿਤ੍ਰੁʼਬਾਨ੍ਧਵਃ ॥ 3-255-23 (25813)
ਅਰ੍ਚਯਾਮਾਸ ਵਿਧਿਨਾ ਕਰ੍ਣਮਾਹਵਸ਼ੋਭਿਨਮ੍।
ਆਸ਼੍ਰਾਵਯਚ੍ਚ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣੋ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-255-24 (25814)
ਯੰਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾੰਨ ਚ ਦ੍ਰੋਣਾੰਨ ਕ੍ਰੁʼਪਾੰਨ ਚ ਵਾਹ੍ਲਿਕਾਤ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਮਯਾ ਹਿ ਤਤ੍ ॥ 3-255-25 (25815)
ਬਹੁਨਾ ਚ ਕਿਮੁਕ੍ਤੇਨ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਕਰ੍ਣ ਵਚੋ ਮਮ।
ਸਨਾਥੋਸ੍ਮਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤ੍ਵਯਾ ਨਾਥੇਨ ਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-255-26 (25816)
ਨ ਹਿ ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕਲਾਮਰ੍ਹਨ੍ਤਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੀਮ੍।
ਅਨ੍ਯੇਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਰਾਜਾਨੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਦਿਤੋਦਿਤਾਃ ॥ 3-255-27 (25817)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤੰ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਂ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯ ਕਰ੍ਣ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸ ਅਦਿਤਿੰ ਵਜ੍ਰਭ੍ਰੁʼਦ੍ਯਥਾ ॥ 3-255-28 (25818)
ਤਤੋ ਹਲਹਲਾਸ਼ਬ੍ਦਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਦ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਹਾਹਾਕਾਰਾਸ਼੍ਚ ਬਹਵੋ ਨਗਰੇ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯੇ ॥ 3-255-29 (25819)
ਰਕੇਚਿਦੇਨੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਤਥਾ ਪਰੇ।
ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮਾਸੰਸ੍ਤਥਾ ਚਾਨ੍ਯੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਜਨਾਧਿਪ ॥ 3-255-30 (25820)
ਏਵੰ ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਃ।
ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਾਕਾਸ਼ਾਂ ਸਸਮੁਦ੍ਰਾਂ ਸਨੁਸ਼਼੍ਕੁਟਾਮ੍ ॥ 3-255-31 (25821)
ਦੇਸ਼ੈਰੁਚ੍ਚਾਵਚੈਃ ਪੂਰ੍ਣਾਂ ਪਤ੍ਤਨੈਰ੍ਨਗਰੈਰਪਿ।
ਦ੍ਵੀਪੈਸ਼੍ਚਾਨੂਪਸੰਪੂਰ੍ਣੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-255-32 (25822)
ਕਾਲੇਨ ਨਾਤਿਦੀਰ੍ਘੇਣ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਧਨਮਾਦਾਯ ਸੂਤਜੋ ਨ੍ਰੁʼਪਮਭ੍ਯਯਾਤ੍ ॥ 3-255-33 (25823)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਰਾਜੰਨਭ੍ਯਨ੍ਤਰਮਰਿੰਦਮ।
ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਸਹਿਤੰ ਵੀਰੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸਃ ॥ 3-255-34 (25824)
ਪੁਤ੍ਰਵਚ੍ਚ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪਾਦੌ ਜਗ੍ਰਾਹ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਚਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਚਾਪਿ ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਃ ॥ 3-255-35 (25825)
ਤਦਾਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਰਾਜਾ ਚ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਃ।
ਜਾਨਾਤੇ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਕਰ੍ਣੇਨ ਯੁਧਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-255-36 (25826)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 255 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-255-7 ਮੁਣ੍ਡਿਕਾਨ੍ਮਿਥਿਲਾਨਿਤਿ ਖ.ਪਾਠਃ ॥ 3-255-13 ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਸਮਪਾਲਯੰ ਪਾਲਿਤਵਾਨਸ੍ਮਿ। ਰਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਵੇਕ੍ਸ਼਼ਯੈਵ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨ ਤ੍ਵਜ੍ਜਿਗੀਸ਼਼ਯੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-255-14 ਸ਼ੈਲੰ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ੈਲਮ੍ ॥ 3-255-20 ਆਗ੍ਨੇਯਾਨ੍ਮਾਲਵਾਨਿਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ ॥ 3-255-24 ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਣਵਿਜਯੰ ਪੁਰੇ ਉਦ੍ਧੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ॥ 3-255-27 ਅਭ੍ਯੁਦਿਤ੍ਨੇਭ੍ਯੋਪਿ ਉਦਿਤਾਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤਮਾਃ ॥ 3-255-31 ਆਕਾਸ਼ਃ ਪਰ੍ਵਤਵਨਯੋਰਨ੍ਤਰਾਲਮ੍। ਸਸ੍ਯਾਦ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਭੂਮਿਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-255-32 ਅਨੂਪੰ ਸਰ੍ਵਤੋਜਲੰ ਤੇਨ ਸੰਪੂਰ੍ਣੈਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 256
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.256. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 256
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਰਾਜਸੂਯਯਾਜਨੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੈਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਹੇਤੂਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤੰਨਿਪੇਧਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਪ੍ਰਤਿ ਯਜ੍ਞਾਨ੍ਤਰਕਰਣਨਿਯੋਜਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-256-0 (25827)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-256-0x (2627)
ਜਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਰਾਜਨ੍ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ ਜਨਾਧਿਪ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਰਵੀਰਘ੍ਨੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 3-256-1 (25828)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੌਰਵ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਚੰ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸ੍ਯਰਿੰਦਮ ॥ 3-256-2 (25829)
ਤਵਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਵੀਰ ਨਿਃਸਪਤ੍ਨਾ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ।
ਤਾਂ ਪਾਲਯ ਯਥਾ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਹਤਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-256-3 (25830)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-256-4x (2628)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਣੇਨ ਕਰ੍ਣੰ ਰਾਜਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪੁਨਃ।
ਨ ਕਿੰਚਿਦ੍ਦੁਰ੍ਲਭੰ ਤਸ੍ਯ ਯਸ੍ ਤ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-256-4 (25831)
ਸਹਾਯਸ਼੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮਦਰ੍ਥੰ ਚ ਸਮੁਦ੍ਯਤਃ।
ਅਭਿਪ੍ਰਾਯਸ੍ਤੁ ਮੇ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵੈ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 3-256-5 (25832)
ਰਾਜਸੂਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰਤੁਵਰੰ ਤਦਾ।
ਕਮਮ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਾ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਤਾਂ ਸੰਪਾਦਯ ਸੂਤਜ ॥ 3-256-6 (25833)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਤਃ ਕਰ੍ਣੋ ਰਾਜਾਨਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਤਵਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾ ਵਸ਼੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-256-7 (25834)
ਆਹੂਯਨ੍ਤਾਂ ਦ੍ਵਿਜਵਰਾਃ ਸੰਭਾਰਾਸ਼੍ਚ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਸੰਭ੍ਰਿਯਨ੍ਤਾਂ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਯਜ੍ਞੋਪਕਰਣਾਨਿ ਚ ॥ 3-256-8 (25835)
ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਸ਼੍ਚ ਸਮਾਹੂਤਾ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਵੇਦਪਾਰਗਾਃ।
ਕ੍ਰਿਯਾਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੁ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-256-9 (25836)
ਬਹ੍ਵੰਨਪਾਨਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸੁਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾਂ ਮਹਾਯਜ੍ਞਸ੍ਤਵਾਪਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-256-10 (25837)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਣੇਨ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਪੁਰੋਹਿਤੰ ਸਮਾਨਾਯ੍ਯ ਵਚਨੰ ਚੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-256-11 (25838)
ਰਾਜਸੂਯੰ ਕ੍ਰਤੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸਮਾਪ੍ਤਵਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਆਹਰਸ੍ਵ ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-256-12 (25839)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਮੁਵਾਚ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-256-13 (25840)
`ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਯੇ ਤਤ੍ਰਾਸਨ੍ਸਮਾਗਤਾਃ'।
ਨ ਸ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਕ੍ਰਤੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਜੀਵਮਾਨੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ।
ਆਹਰ੍ਤੁਂ ਕੌਰਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕੁਲੇ ਤਵ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-256-14 (25841)
ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਰ੍ਜੀਵਤਿ ਚ ਤੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪਿਤਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਅਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਤੇ ਕ੍ਰਤੁਰੇਣਸ਼਼ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-256-15 (25842)
ਅਸ੍ਤਿ ਤ੍ਵਨ੍ਯਨ੍ਮਹਤ੍ਸਤ੍ਰੰ ਰਾਜਸੂਯਸਮੰ ਪ੍ਰਭੋ।
ਤੇਨ ਤ੍ਵੰ ਯਜ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚੇਦੰ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 3-256-16 (25843)
ਯ ਇਮੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾਃ ਕਰਦਾਸ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਤੇ ਕਰਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਸੁਵਰ੍ਣੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-256-17 (25844)
ਤੇਨ ਤੇ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਦ੍ਯਲਾਙ੍ਗਲੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮ।
ਯਜ੍ਞਵਾਟਸ੍ ਤੇ ਭੂਮਿਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਤੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-256-18 (25845)
ਤਤ੍ਰ ਯਜ੍ਞੋ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਭੂਤਾੰਨਃ ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾਂ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਸਰ੍ਵਤੋ ਹ੍ਯਨਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 3-256-19 (25846)
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਵੈਸ਼਼੍ਣਵੋ ਨਾਮ ਯਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਚਿਤਃ।
ਏਤੇਨ ਨੇਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਰੁʼਤੇਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ॥ 3-256-20 (25847)
ਰਾਜਸੂਯੰ ਕ੍ਰਤੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸ੍ਪਰ੍ਧਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਮਹਾਕ੍ਰਤੁਃ।
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਰੋਚਤੇ ਚੈਵ ਸ਼੍ਰੇਯਸ਼੍ਚ ਤਵ ਭਾਰਤ ॥ 3-256-21 (25848)
ਨਿਰ੍ਵਿਘ੍ਨਸ਼੍ਚ ਭਵਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਸਫਲਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਾ ਤਵ।
`ਤਸ੍ਮਾਦੇਸ਼਼ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤਵ ਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾਮ੍' ॥ 3-256-22 (25849)
ਏਵਮੁਕਤ੍ਸ੍ਤੁ ਤੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰੈਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਕਰ੍ਣੰ ਚ ਸੌਬਲੰ ਚੈਵ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਸ਼੍ਚੈਵੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-256-23 (25850)
ਰੋਚਤੇ ਮੇ ਵਚਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਰੋਚਤੇ ਯਦਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਤ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-256-24 (25851)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਤਥੇਤ੍ਯੂਚੁਰ੍ਨਰਾਧਿਪਮ੍।
ਸੰਦਿਦੇਸ਼ ਤਤੋਰਾਜਾਵ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਥਾਨ੍ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-256-25 (25852)
ਹਲਸ੍ਯ ਕਰਣੇ ਚਾਪਿ ਵ੍ਯਾਦਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਿਲ੍ਪਿਨਃ।
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-256-26 (25853)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 256 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-256-17 ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਘਟਿਤਮਲੰਕਾਰਾਦਿਰੂਪਮ੍। ਅਕ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਯਤ੍ ॥ 3-256-25 ਵ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਥਾਨ੍ ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਨਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 257
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.257. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 257
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਯਜ੍ਞਸਮਾਪਨਾਨਨ੍ਤਰੰ ਸਤਹੁਮਾਨੰ ਪ੍ਰਾਹੁਣਿਕਵਿਪ੍ਰਨ੍ਰੁʼਪੇਪ੍ਰਸ਼਼ਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਨਿਜਨਗਰਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-257-0 (25854)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-257-0x (2629)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਨਃ ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮੂਰ੍ਚੁਰ੍ਨਰਾਧਿਪਮ੍।
ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-257-1 (25855)
ਸਜ੍ਜੰ ਕ੍ਰਤੁਵਰੰ ਰਾਜਨ੍ਕਾਲਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਸੌਵਰ੍ਣੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਲਾਙ੍ਗਲੰ ਚ ਮਹਾਧਨਮ੍ ॥ 3-257-2 (25856)
ਏਵਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਵਿਸ਼ੰਪਤੇ।
ਆਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ਕ੍ਰਤੁਰਾਜਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3-257-3 (25857)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਭੂਤਾਰ੍ਥਃ ਸੁਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਗਾਨ੍ਧਾਰਿਰ੍ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-257-4 (25858)
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਃ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਕਰ੍ਣੋ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-257-5 (25859)
ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰਣਾਰ੍ਥੰ ਦੂਰ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸ਼ੀਘ੍ਰਗਾਨ੍।
ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨਾਂ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-257-6 (25860)
ਤੇ ਪ੍ਰਯਾਤਾ ਯਥੋਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਦੂਤਾਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤਵਾਹਨਾਃ।
ਤਤ੍ਰ ਕਚਿਤ੍ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤੰ ਤੁ ਦੂਤੰ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-257-7 (25861)
ਗਚ੍ਛ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪਾਪਪੂਰੁਸ਼਼ਾਨ੍।
ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰਯ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਵਿਪ੍ਰਾਂਸ੍ਤ ਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਤਦਾ ॥ 3-257-8 (25862)
ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨੁਵਾਚਾਭਿਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਚ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਮਹਾਰਾਜ ਯਜਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-257-9 (25863)
ਸ੍ਵਵੀਰ੍ਯਾਰ੍ਜਿਤਮਰ੍ਥੌਘਮਵਾਪ੍ਯ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਃ।
ਤਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਤਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-257-10 (25864)
ਅਹੰ ਤੁ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕੌਰਵੇਣ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤਿ ਵੋ ਰਾਜਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਮਨੋਭਿਲਸ਼਼ਿਤੰ ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤੰ ਕ੍ਰਤੁਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਥ ॥ 3-257-11 (25865)
ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੂਤਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਅਬ੍ਰਵੀੰਨ੍ਰੁʼਪਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਰਾਜਾ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਯਜਤੇ ਕ੍ਰਤੁਮੁਖ੍ਯੇਨ ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕੀਰ੍ਤਿਵਰ੍ਧਨਃ ॥ 3-257-12 (25866)
ਵਯਮਪ੍ਯੁਪਯਾਸ੍ਯਾਮੋ ਨ ਤ੍ਵਿਦਾਨੀਂ ਕਥੰਚਨ।
ਸਮਯਃ ਪਰਿਪਾਲ੍ਯੋ ਨੋ ਯਾਵਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਮ੍ ॥ 3-257-13 (25867)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਤਦ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਭੀਮੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਤਦਾ ਤੁ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਗਨ੍ਤਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-257-14 (25868)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨੌ ਯਦਾ ਤੰ ਪਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਰਣਸਤ੍ਰੇ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-257-15 (25869)
ਯਦਾ ਕ੍ਰੋਧਹਵਿਰ੍ਮੋਕ੍ਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਆਗਨ੍ਤਾਰਸ੍ਤਦਾ ਸ੍ਮੇਤਿ ਵਾਚ੍ਯਸ੍ਤੇ ਸ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-257-16 (25870)
ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਸ੍ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਰਾਜੰਨੈਵੋਚੁਃ ਕਿੰਚਿਦਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਦੂਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-257-17 (25871)
ਅਥਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਨਾਨਾਜਨਪਦੇਸ਼੍ਵਰਾਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-257-18 (25872)
ਤੇ ਤ੍ਵਰ੍ਚਿਤਾ ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਯਥਾਵਿਧਿ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਮੁਦਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰੀਤਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਾਃ ॥ 3-257-19 (25873)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸਰ੍ਵਕੌਰਵੈਃ।
ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਯੁਕ੍ਤੋ ਵਿਦੁਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-257-20 (25874)
ਯਥਾ ਸੁਖੀ ਜਨਃ ਸਰ੍ਵਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾਦੰਨਸੰਯੁਤਃ।
ਤੁਸ਼਼੍ਯੇਤ੍ਤੁ ਯਜ੍ਞਸਦਨੇ ਤਥਾ ਨੀਤਿਰ੍ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-257-21 (25875)
ਵਿਦੁਰਸ੍ਤੁ ਤਦਾਜ੍ਞਾਯ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਰਿੰਦਮ।
ਯਥਾ ਪ੍ਰਮਾਣਤੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ ॥ 3-257-22 (25876)
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਪੇਯਾੰਨਪਾਨੇਨ ਮਾਲ੍ਯੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੁਗਨ੍ਧਿਭਿਃ।
ਵਾਸੋਭਿਰ੍ਵਿਵਿਧੈਸ਼੍ਚੈਵ ਯੋਜਯਾਮਾਸ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ ॥ 3-257-23 (25877)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਹ੍ਯਵਭ੍ਰੁʼਥੰ ਵੀਰੋ ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਵਿਵਿਧੰ ਵਸੁ।
ਵਿਸਰ੍ਜਯਾਮਾਸ ਨਪਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-257-24 (25878)
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਚ ਨ੍ਰੁʼਪਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ।
ਵਿਵੇਸ਼ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰ ਸਹਿਤਃ ਕਰ੍ਣਸੌਬਲੈਃ ॥ 3-257-25 (25879)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 257 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-257-25 ਕਰ੍ਣਸੌਬਲੈਃ ਸੌਬਲਾਦ੍ਯੈਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 258
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.258. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 258
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਭਾਯਾਂ ਕਰ੍ਣੇਨਾਰ੍ਜੁਵਧਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਚਾਰਮੁਖਾਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ੍ਤਚ੍ਛ੍ਰਵਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-258-0 (25880)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-258-0x (2630)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸੂਤਾਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਰਚ੍ਯੁਤਮ੍।
ਜਨਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੂ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-258-1 (25881)
ਲਾਜੈਸ਼੍ਚਨ੍ਦਨਚੂਰ੍ਣੈਸ਼੍ਚ ਵਿਕੀਰ੍ਯ ਚ ਜਨਾਸ੍ਤਤਃ।
ਊਟੁਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਵਿਘ੍ਨਃ ਸਮਾਪ੍ਤੋਯੰ ਕ੍ਰਤੁਸ੍ਤਵ ॥ 3-258-2 (25882)
ਅਪਰੇ ਤ੍ਵਬ੍ਰੁਵੰਸ੍ਤਤ੍ਰਵਾਦਿਕਾਸ੍ਤੰ ਮਹੀਪਤਿਮ੍।
ਯੌਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਨ ਸਮੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਤੇ ਕ੍ਰਤੁਃ ॥ 3-258-3 (25883)
ਨੈਵ ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰਤੋਰੇਸ਼਼ ਕਲਾਮਰ੍ਹਤਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੀਮ੍।
ਏਵੰ ਤਤ੍ਰਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ਕੇਚਿਦ੍ਵਾਤਿਕਾਸ੍ਤੰ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-258-4 (25884)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰੁਵੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਅਤਿ ਸਰ੍ਵਾਨਯੰ ਕ੍ਰਤੁਃ।
`ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤੋ ਹ੍ਯਯੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਧੀਮਤਾ' ॥ 3-258-5 (25885)
ਯਯਾਤਿਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਭਰਤਸ੍ਤਥਾ।
ਕ੍ਰਤੁਮੇਨੰ ਸਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪੂਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦਿਵੰ ਗਤਾਃ ॥ 3-258-6 (25886)
ਏਤਾ ਵਾਚਃ ਸ਼ੁਭਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਪੁਰੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਵਵੇਸ਼੍ਮ ਚ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-258-7 (25887)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤਤਃ ਪਾਦਾਨ੍ਮਤਾਪਿਤ੍ਰੋਰ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦੀਨਾਂ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-258-8 (25888)
ਅਭਿਵਾਦਿਤਃ ਕਨੀਯੋਭਿਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨਨ੍ਦਨਃ।
ਨਿਸ਼਼ਸਾਦਾਸਨੇ ਮੁਖ੍ਯੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 3-258-9 (25889)
ਤਮੁਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਰਾਜੰ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤੇ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਮਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਯੰ ਮਹਾਕ੍ਰਤੁਃ ॥ 3-258-10 (25890)
ਹਤੇਸ਼਼ੁ ਯੁਧਿ ਪਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੂਯੇ ਤਥਾ ਤ੍ਵਯਾ।
ਆਹ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਹੰ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਵਾਂ ਸਭਾਜਯਿਤਾ ਪੁਨਃ ॥ 3-258-11 (25891)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਰਾਜੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ। 3-258-12 (25892)
ਸਤ੍ਯਮੇਤਤ੍ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤੰ ਹਿ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਦੁਰਾਤ੍ਮਸੁ।
ਨਿਹਤੇਸ਼਼ੁ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਚਾਪਿ ਮਹਾਕ੍ਰਤੌ।
ਰਾਜਸੂਯੇ ਪੁਨਰ੍ਵੀਰ ਤ੍ਵਮੇਵੰ ਵਰ੍ਧਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-258-13 (25893)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜ ਕਰ੍ਣਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਰਾਜਸੂਯੰ ਕ੍ਰਤੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਕੌਰਵਃ ॥ 3-258-14 (25894)
ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕੌਰਵਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਸ੍ਥਾੰਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮਃ।
`ਰਾਧੇਯਸੌਬਲਾਦੀਨ੍ਵੈ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹੀਪਤਿਃ' ॥ 3-258-15 (25895)
ਕਦਾ ਤੁ ਤੰ ਕ੍ਰਤੁਵਰੰ ਰਾਜਸੂਯੰ ਮਹਾਧਨਮ੍।
ਨਿਹਤ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਾਹਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੌਰਵਾਃ ॥ 3-258-16 (25896)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਦਾ ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਰਾਜਕੁਞ੍ਜਰ।
ਪਾਦੌ ਨ ਧਾਵਯੇ ਤਾਵਦ੍ਯਾਵੰਨ ਨਿਹਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ॥ 3-258-17 (25897)
ਕੀਲਾਲਜੰ ਨ ਖਾਦੇਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਚਾਸੁਰਵ੍ਰਤਮ੍।
ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਨੈਵ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਾਚਿਤੋ ਯੇਨ ਕੇਚਨਿਤ੍ ॥ 3-258-18 (25898)
ਅਥੋਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੈਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਰਥੈਃ।
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੇ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ਵਧੇ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 3-258-19 (25899)
ਵਿਜਿਤਾਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਮਨ੍ਯਨ੍ਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਾਃ।
`ਤਦਾ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਮਾਰੁਹ੍ਯ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੇਣ ਭਾਸ਼਼ਿਤੇ' ॥ 3-258-20 (25900)
ਦੂਰ੍ਯੋਧਨੋ(ਅ)ਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਨਰਪੁਙ੍ਗਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਗ੍ਰੁʼਹੰਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਯਥਾ ਚੈਤ੍ਰਰਥੰ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-258-21 (25901)
ਤੇ(ਅ)ਪਿਸਰ੍ਵੇ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਵੇਸ਼੍ਮਾਨਿ ਭਾਰਤ।
`ਸ੍ਵਾਨਿਸ੍ਵਨਿ ਮਹਾਰਾਜ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਦਯੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾ' ॥ 3-258-22 (25902)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਦੂਤਵਾਕ੍ਯਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ।
ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਤਮੇਵਾਰ੍ਥੰ ਨਾਲਭਨ੍ਤ ਸੁਖੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-258-23 (25903)
ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਚਾਰੈ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰੁਪਪਾਦਿਤਾ।
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ਸੂਤਪੁਤਰ੍ਸ੍ਯ ਵਿਜਯਸ੍ਯ ਵਧੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-258-24 (25904)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਸੁਤਃ ਸਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨੋ ਨਰਾਧਿਪ।
`ਅਧੋਮੁਖਸ਼੍ਚਿਰੰ ਤਸ੍ਥੌ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍' ॥ 3-258-25 (25905)
ਅਭੇਦ੍ਯਕਵਚੰ ਮਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਣਮਦ੍ਭੁਤਵਿਕ੍ਰਮਮ੍।
ਅਨੁਸ੍ਮਰੰਸ਼੍ ਸੰਕ੍ਲੇਸ਼ਾੰਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮੁਪਜਗ੍ਮਿਵਾਨ੍ ॥ 3-258-26 (25906)
ਤਸ੍ਯ ਚਿਨ੍ਤਾਪਰੀਤਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਜਜ੍ਞੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਬਹੁਵ੍ਯਾਲਮ੍ਰੁʼਗਾਕੀਰ੍ਣੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਵਨਮ੍ ॥ 3-258-27 (25907)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ਾਸ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਵੀਰੈਰ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪੈਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-258-28 (25908)
ਸੰਗਮ੍ਯ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੇਣ ਕਰ੍ਣੇਨਾਹਵਸ਼ੋਭਿਨਾ।
`ਸਤਤੰ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣੋ ਵੈ ਦੇਵਿਨਾ ਸੌਬਲੇਨ ਚ' ॥ 3-258-29 (25909)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਪ੍ਰਿਯੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਮਹੀਭ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 3-258-30 (25910)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚ ਪ੍ਰਿਯੰ ਰਾਜਨ੍ਸ ਚਕਾਰ ਪਰੰਤਪਃ।
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਵੀਰੋ ਦਤ੍ਤਭੁਕ੍ਤਫਲੰ ਧਨਮ੍ ॥ 3-258-31 (25911)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 258 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-258-1 ਮਾਗਧਾਸ਼੍ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੰ ਨਾਗਰਾਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ। ਇਤਿ ਕ. ਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-258-3 ਵਾਦਿਕਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨੁਵਾਦਿਨੋ ਭੂਤਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ। ਵਾਤਿਕਾਸ੍ਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਵਾਤਿਕਾਃ ਵਾਤਰੋਗੋਪਹਤਚੇਤਸ ਉਚਿਤਭਾਸ਼਼ਣਾਨਭਿਜ੍ਞਃ ॥ 3-258-11 ਸਭਾਜਯਿਤਾ ਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ॥ 3-258-17 ਧਾਵਯੇ ਪਰੇਣਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-258-18 ਕੀਲਾਲਜੰ ਮਾਂਸਮ੍। ਅਸੁਰੰ ਸੁਰਾਰਹਿਤੰ ਚ ਵ੍ਰਤੰ ਸ੍ਵਨਿਯਮੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ। ਮਦ੍ਯੰ ਮਾਂਸੰ ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-258-19 ਉਤ੍ਕੁਸ਼਼੍ਟੰ ਉਚ੍ਚੈਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 259
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.259. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 259
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਾਣ੍ਡਵਨਿਹਤਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੈਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗੈਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਸ੍ਥਾਨਾਨ੍ਤਰਗਮਨਨ ਸ੍ਵਕੁਸ਼ਲਸ਼ੇਸ਼਼ੀਕਰਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵੀਯਸ੍ਵਪ੍ਨਦਰ੍ਸ਼ਨਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਨਃ ਕਾਮ੍ਯਕਵਨੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-259-0 (25912)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-259-0x (2631)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਕਿਮਕਾਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਨ੍ਮਮਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-259-1 (25913)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-259-2x (2632)
ਤਤਃ ਸ਼ਯਾਨੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਰਾਤ੍ਰੌ ਦ੍ਵੈਤਵਨ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਨ੍ਤੇ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸੁਰ੍ਬਾਸ਼਼੍ਪਕਣ੍ਠਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-259-2 (25914)
ਤਾਨਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵੇਪਮਾਨਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲੀਨ੍।
ਬ੍ਰੂਤ ਯਦ੍ਵਕ੍ਤੁਕਾਮਾਃ ਸ੍ਥ ਕੇ ਭਵਨ੍ਤਃ ਕਿਮਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-259-3 (25915)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯੇਨ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਾ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਬ੍ਰੁਵਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਸ੍ਤਤ੍ਰਹਤਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-259-4 (25916)
ਵਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗਾ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਹਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤੁ ਭਾਰਤ।
ਨੋਤ੍ਸੀਦੇਮ ਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਵਾਸਪਰ੍ਯਯਃ ॥ 3-259-5 (25917)
ਭਵਨ੍ਤੋ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵਾਸ੍ਤ੍ਰਕੋਵਿਦਾਃ।
ਕੁਲਾਨ੍ਯਲ੍ਪਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤੋ ਵਨੌਕਸਾਮ੍ ॥ 3-259-6 (25918)
ਬੀਜਭੂਤਾ ਵਯੰ ਕੇਚਿਦਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਮਹਾਮਤੇ।
ਵਿਵਰ੍ਧੇਮਹਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-259-7 (25919)
ਤਾਨ੍ਵੇਪਮਾਨਾਨ੍ਵਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾਨ੍ਬੀਜਮਾਤ੍ਰਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ਿਤਾਨ੍।
ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਦੁਃਖਾਰ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-259-8 (25920)
ਤਾਂਸ੍ਤਥੇਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੇ ਰਤਃ।
ਯਥਾ ਭਵਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰੁਵਤੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਤਤ੍ਤਥਾ ॥ 3-259-9 (25921)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਃ ਸ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਹਿਤਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦਯਾਪੰਨੋ ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-259-10 (25922)
ਉਕ੍ਤੋ ਰਾਤ੍ਰੌ ਮ੍ਰੁʼਗੈਰਸ੍ਮਿ ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਨ੍ਤੇ ਹਤਸ਼ੇਸ਼਼ਿਤੈਃ।
ਤਨੁਭੂਤਾਃ ਸ੍ਮ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਦਯਾ ਨਃ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-259-11 (25923)
ਤੇ ਸਤ੍ਯਮਾਹੁਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਦਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਵਨੌਕਸਾਮ੍।
ਸਾਸ਼਼੍ਟਮਾਸੰ ਹਿ ਨੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਯਦੇਨਾਨੁਪਯੁਂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਹੇ ॥ 3-259-12 (25924)
ਪੁਨਰ੍ਵਹੁਮ੍ਰੁʼਗੰ ਰਮ੍ਯੰ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਕਾਨਨੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤ੍ਰੇਮਾਂ ਵਸਤਿੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਰਮੇਮਹਿ ॥ 3-259-13 (25925)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-259-14x (2633)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪ੍ਰਯਯੁਰ੍ਧਰ੍ਮਕੋਵਿਦਾਃ ॥ 3-259-14 (25926)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਰਸਹੋਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਾਦਿਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯੈਰਨੁਗਤਾਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-259-15 (25927)
ਤੇ ਯਾਤ੍ਵਾ ਸੁਸੁਖੈਰ੍ਮਾਰ੍ਗੈਃ ਸ੍ਵੰਨੈਃ ਸ਼ੁਚਿਜਲਾਨ੍ਵਿਤੈਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਪੁਣ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਤਾਪਸਾਨ੍ਵਿਤਮ੍ ॥ 3-259-16 (25928)
ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਸ੍ਮ ਕੌਰਵ੍ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਭੈਸ੍ਤਦਾ।
ਤਦ੍ਵਨੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਿਨੋ ਯਥਾ ॥ 3-259-17 (25929)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ਵਪ੍ਨੋਦ੍ਭਵਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 259 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-259-5 ਵਾਸਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯਯਃ ਵੈਪਰੀਤ੍ਯ ਨਾਤ੍ਰਵਸ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 260
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.260. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 260
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਦਾਚਨ ਕਾਮ੍ਯਕਵਚਵਾਸਿਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੁਪਾਗਤੇਨ ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਦਾਨਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-260-0 (25930)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-260-0x (2634)
ਵਨੇ ਨਿਵਸਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣ੍ਯੇਕਾਦਸ਼ਾਤੀਯੁਃ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਣ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-260-1 (25931)
ਫਲਮੂਲਾਸ਼ਨਾਸ੍ਤੇ ਹਿ ਸੁਖਾਰ੍ਹਾ ਦੁਃਖਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਨੁਧ੍ਯਾਨ੍ਤਃ ਸੇਹਿਰੇ ਵਰਪੂਰੁਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-260-2 (25932)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਾਤ੍ਮਕਰ੍ਮਾਪਰਾਧਜਮ੍।
ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਸ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਦੁਃਖਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-260-3 (25933)
ਨ ਸੁਸ਼਼੍ਵਾਪ ਸੁਖੰ ਰਾਜਾ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸ਼ਲ੍ਯੈਰਿਵਾਰ੍ਪਿਤੈਃ।
ਦੌਰਾਤ੍ਮ੍ਯਮਨੁਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤਤ੍ਕਾਲੇ ਦ੍ਯੂਤੋਦ੍ਭਵਸ੍ਯ ਹਿ ॥ 3-260-4 (25934)
ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਪਰੁਸ਼਼ਾ ਵਾਚਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਪਰਮੋ ਦੀਨੋ ਦਧ੍ਰੇ ਕੋਪਵਿਸ਼਼ੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-260-5 (25935)
ਅਰ੍ਜੁਨੋਯਮਜੌ ਚੋਭੌ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਸ ਚ ਭੀਮੋ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੁਤ੍ਤਮੋ ਬਲੇ ॥ 3-260-6 (25936)
`ਚਿਰਸ੍ਯ ਜਾਤੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਸਾਸੂਯਮਿਵ ਤੇ ਤਦਾ'।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਸੇਹੁਰ੍ਦੁਖਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-260-7 (25937)
ਅਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤ੍ਵਲ੍ਪਕਾਲੰ ਮਨ੍ਵਾਨਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਵਪੁਰਨ੍ਯਦਿਵਾਕਾਰ੍ਪੁਰੁਤ੍ਸਾਹਾਮਰ੍ਸ਼਼ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੈਃ ॥ 3-260-8 (25938)
ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਤ੍ਵਥ ਕਾਲਸ੍ਯ ਵ੍ਯਾਸਃ ਸਤ੍ਯਵਤੀਸੁਤਃ।
ਆਜਗਾਮ ਮਹਾਯੋਗੀ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਵਲੋਕਕਃ ॥ 3-260-9 (25939)
ਤਮਾਗਤਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਗਮ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਦ੍ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 3-260-10 (25940)
ਤਮਾਸੀਨਮੁਪਾਸੀਨਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰ੍ਨਿਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸ਼ੌਚੇਨ ਵ੍ਯਾਸੰ ਪਾਣ੍ਡਵਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-260-11 (25941)
ਤਾਨਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ਪੌਤ੍ਰਾਨ੍ਵਨੇ ਵਨ੍ਯੇਨ ਜੀਵਤਃ।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰਨੁਕਮ੍ਪਾਰ੍ਥਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਬਾਸ਼਼੍ਪਗਦ੍ਗਦਮ੍ ॥ 3-260-12 (25942)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ।
ਨਾਤਪ੍ਤਤਪਸੋ ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਮਹਤ੍ਸੁਖਮ੍।
ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਪਰ੍ਯਾਯੇਣੋਪਸੇਵਤੇ ॥ 3-260-13 (25943)
ਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸੁਖੰ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵਾਂਸ੍ਤ੍ਵੇਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਪਰਯਾ ਧਿਯਾ ॥ 3-260-14 (25944)
ਉਦਯਾਸ੍ਤਮਯਜ੍ਞੋ ਹਿ ਨ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸ਼ੋਚਤਿ।
ਸੁਖਮਾਪਤਿਤੰ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਦੁਃਖਮਾਪਤਿਤੰ ਸਹਨ੍ ॥ 3-260-15 (25945)
ਕਾਲਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮੁਪਾਸੀਤ ਸਸ੍ਯਾਨਾਮਿਵ ਕਰ੍ਸ਼਼ਕਃ।
ਤਪਸੋ ਹਿ ਪਰੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤਪਸਾ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਮਹਤ੍ ॥ 3-260-16 (25946)
ਨਾਸਾਧ੍ਯੰ ਤਪਸਃ ਕਿੰਚਿਦਿਤਿ ਬੁਧ੍ਯਸ੍ ਭਾਰਤ।
ਸਤ੍ਯਮਾਰ੍ਜਵਮਕ੍ਰੋਧਃ ਸੰਵਿਭਾਗੋ ਦਮਃ ਸ਼ਮਃ ॥ 3-260-17 (25947)
ਅਨਸੂਯਾ(ਅ)ਵਿਹਿੰਸਾ ਚ ਸ਼ੌਚਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੰਯਮਃ।
ਸਾਧਨਾਨਿ ਮਹਾਰਾਜ ਨਰਾਣਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 3-260-18 (25948)
ਅਧਰ੍ਮਰੁਚਯੋ ਮੂਢਾਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਗਤਿਪਰਾਯਣਾਃ।
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਂ ਯੋਨਿਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਨ ਸੁਖੰ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਅਨਾਃ ॥ 3-260-19 (25949)
ਇਹ ਯਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਪਰਤ੍ਰੋਪਭੁਜ੍ਯਤੇ।
`ਮੂਲਸਿਕ੍ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਫਲੰ ਸ਼ਾਖਾਸੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ'।
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਰੀਰੰ ਯੁਞ੍ਜੀਤ ਤਪਸਾ ਨਿਯਮੇਨ ਚ ॥ 3-260-20 (25950)
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛੇਤ ਸੰਪੂਜ੍ਯਾਭਿਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਚ।
ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਗਤਮਤ੍ਸਰਃ ॥ 3-260-21 (25951)
ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਲਭੇਤਾਯੁਰਨਾਯਾਸਮਥਾਰ੍ਜਵਮ੍।
ਅਕ੍ਰੋਧਨੋ(ਅ)ਨਸੂਯਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿੰ ਲਭਤੇ ਪਰਾਮ੍ ॥ 3-260-22 (25952)
ਦਾਨ੍ਤਃ ਸ਼ਮਪਰਃ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਨ ਚ ਤਪ੍ਯਤਿ ਦਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਰਗਤਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-260-23 (25953)
ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾ ਚ ਦਾਤਾ ਚ ਭੋਗਵਾਨ੍ਸੁਖਵਾੰਨਰਃ।
ਭਵਤ੍ਯਹਿੰਸਕਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰਮਾਰੋਗ੍ਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-260-24 (25954)
ਮਾਨ੍ਯੰ ਮਾਨਯਿਤਾ ਜਨ੍ਮ ਕੁਲੇ ਮਹਤਿ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
`ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਸੁਖਮਤ੍ਯਰ੍ਥਮਿਹ ਲੋਕੇ ਪਰਤ੍ਰ ਚ'।
ਵ੍ਯਸਨੈਰ੍ਨ ਤੁਸੰਯੋਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-260-25 (25955)
ਸ਼ੁਭਾਨੁਸ਼ਯਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਹਿ ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਕਾਲਧਰ੍ਮਣਾ।
ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਵਤਿ ਤਦ੍ਯੋਗਾਤ੍ਕਲ੍ਯਾਣਮਤਿਰੇਵ ਸਃ ॥ 3-260-26 (25956)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-260-27x (2635)
ਭਗਵਨ੍ਦਾਨਧਰ੍ਮਾਣਆਂ ਤਪਸੋ ਵਾ ਮਹਾਮੁਨੇ।
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਬਹੁਗੁਣੰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਕਿੰ ਵਾ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-260-27 (25957)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 3-260-28x (2636)
ਦਾਨਾੰਨ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਨ।
ਅਰ੍ਥੇ ਚ ਮਹਤੀ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਸ ਚ ਦੁਃਖੇਨ ਲਭ੍ਯਤੇ ॥ 3-260-28 (25958)
`ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੇਵੈਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਲੋਕਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍'।
ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਰਣਾਜਿਰਮ੍।
ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਮੁਦ੍ਰਮਟਵੀਂ ਤਥਾ ॥ 3-260-29 (25959)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗੋਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਿਤ੍ਯੇਕੇ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਤਾਮੇਕੇ ਨਿਰ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਨਾਰ੍ਥਿਨਃ ॥ 3-260-30 (25960)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੁਃਖਾਰ੍ਜਿਤਸ੍ਯੈਵ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਃ।
ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਤਰੰ ਦਾਨੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦਾਨੰ ਮਤੰ ਮਮ ॥ 3-260-31 (25961)
ਵਿਸੇਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਰ ਵਿਜ੍ਞੇਯੋ ਨ੍ਯਾਯੇਨੋਪਾਰ੍ਜਿਤੰ ਧਨਮ੍।
ਪਾਤ੍ਰੇ ਕਾਲੇ ਚ ਦੇਸ਼ੇ ਚ ਪ੍ਰਯਤਃ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯੇਤ੍ ॥ 3-260-32 (25962)
ਅਨ੍ਯਾਯਾਤ੍ਸਮੁਪਾਤ੍ਤੇਨ ਦਾਨਧਰ੍ਮੌ ਧਨਨ ਯਃ।
ਕੁਰੁਤੇ ਨ ਸ ਕਰ੍ਤਾਰੰ ਤ੍ਰਾਯਤੇ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-260-33 (25963)
ਪਾਤ੍ਰੇ ਦਾਨੰ ਸ੍ਵਲ੍ਪਮਪਿ ਕਾਲੇ ਦਤ੍ਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਮਨਸਾ ਹਿ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯਾਨਨ੍ਤਫਲੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-260-34 (25964)
`ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਧਰ੍ਮਾਨੁਗਾ ਦੇਵੀ ਪਾਵਨੀ ਵਿਸ਼੍ਵਧਾਰਿਣੀ।'
ਸਵਿਤ੍ਰੀ ਪ੍ਰਸਵਿਤ੍ਰੀ ਚ ਸੰਸਾਰਾਰ੍ਣਵਤਾਰਿਣੀ ॥ 3-260-35 (25965)
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਮਹਦ੍ਭਿਰ੍ਨਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਭਿਃ।
ਸਧਨਾ ਅਪਿਰਾਜਾਨੋ ਨਿਃਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਨਰਕੰ ਗਤਾਃ ॥ 3-260-36 (25966)
ਨਿਸ਼਼੍ਕਿੰਚਨਾਸ਼੍ਚ ਮੁਨਯਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਵਨ੍ਤੋ ਦਿਵੰ ਗਤਾਃ।
ਦੇਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਚ ਪਾਤ੍ਰੇ ਚ ਮੁਦ੍ਗਲਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ।
ਵ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੋਣੰ ਪ੍ਰਦਾਯਾਥ ਪਰੰ ਪਦਮਵਾਪ੍ਤਵਾਨ੍' ॥ 3-260-37 (25967)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਵ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੋਣਪਰਿਤ੍ਯਾਗਾਦ੍ਯਤ੍ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ ਮੁਦ੍ਗਲਃ ॥ 3-260-38 (25968)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਵ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੌਣਿਕਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 260 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-260-2 ਧ੍ਯਾਨ੍ਤਃ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤਃ ॥ 3-260-4 ਦ੍ਯੂਤੋਦ੍ਭਵਸ੍ ਦ੍ਯੂਤਹੇਤੋਃ ਸ਼ਕੁਨ੍ਯਾਦੇਃ ॥ 3-260-9 ਅਵਲੋਕਕੋ(ਅ)ਵਲੋਕਿਤੁਕਾਮਃ ॥ 3-260-14 ਨਹ੍ਯਨਨ੍ਤੰ ਸੁਖੰ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-260-16 ਤਪਸਾ ਜ੍ਞਾਨੇਨ। ਮਹਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ॥ 3-260-21 ਕਾਲੇ ਦਾਨਕਾਲੇ ॥ 3-260-22 ਅਨਾਯਾਸੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ਪਰਿਹਾਰਮ੍। ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਸੁਖਮ੍। ਪਰਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਖ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-260-24 ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾ ਅੰਨਾਦੇਰ੍ਵਿਭਾਗਕਰ੍ਤਾ। ਦਾਤਾ ਧਨਾਦੇਃ ॥ 3-260-26 ਸ਼ੁਭਮੇਵਾਨੁਸ਼ੇਤੇ ਸ਼ੁਭਪਕ੍ਸ਼਼ਪਾਤਿਨੀ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਯਸ੍ਯ। ਕਾਲਧਰ੍ਮੇਣ ਮਰਣੇਨ ॥ 3-260-27 ਦਾਨਜਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਾਣਾਮ੍। ਤਪਸਃ ਕਾਯਕ੍ਲੇਸ਼ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਦੇਃ। ਏਤ ਰਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਿੰ ਬਹੁਗੁਣੰ ਕਿੰ ਪਰਲੋਕੇ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-260-31 ਦੁਃਖਾਰ੍ਜਿਤਸ੍ਯ ਧਨਸ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਮਤੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤ੍ਵੇਨ ॥ 3-260-38 ਦ੍ਰੋਣੋ ਮਾਨਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਸ੍ਤਨ੍ਮਿਤਾ ਵ੍ਰੀਹਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦਾਨਾਤ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 261
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.261. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 261
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮੁਦ੍ਗਲਚਿਤ੍ਤਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਣਾਯ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਾ ਸ਼਼ਟ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋਯਾਚਨੇਸ਼਼੍ਯਵਿਕ੍ਰੁʼਤਮਨਸਾ ਤੇਨ ਤਦਾਤਦਾ(ਅ)ੰਨਦਾਨੇਨ ਤਤ੍ਤੋਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਨ੍ਮਹਿਮ੍ਨਾ ਸਵਿਮਾਨੇਨ ਦੇਵਦੂਤੇਨ ਸਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯੈਵ ਮੁਦ੍ਗਲਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹ੍ਨਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਮੁਦ੍ਗਲੇਨ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਵਰੂਪਨਿਰੂਪਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-261-0 (25969)
ਯੁਦਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-261-0x (2637)
ਵ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੋਣਃ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਃ ਕਥੰ ਤੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਕਸ੍ਮੈ ਦਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭਗਵਨ੍ਵਿਧਿਨਾ ਕੇਨ ਚਾਤ੍ਥ ਮੇ ॥ 3-261-1 (25970)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਧਰ੍ਮਾ ਭਗਵਾਨ੍ਯਸ੍ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਹਿ ਕਰ੍ਮਭਿਃ।
ਸਫਲੰ ਤਸ੍ਯ ਜਨ੍ਮਾਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਸਦ੍ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਃ ॥ 3-261-2 (25971)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 3-261-3x (2638)
ਸ਼ਿਲੋਞ੍ਛਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮੁਦ੍ਗਲਃ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਆਸੀਦ੍ਰਾਜਨ੍ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਸਤ੍ਯਵਾਗਨਸੂਯਕਃ ॥ 3-261-3 (25972)
ਅਤਿਥਿਵ੍ਰਤੀ ਕ੍ਰਿਯਾਵਾਂਸ਼੍ਚ ਕਾਪੋਤੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਸਤ੍ਰਮਿਸ਼਼੍ਟੀਕ੍ਰੁʼਤੰਨਾਮ ਸਮੁਪਾਸ੍ਤੇ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-261-4 (25973)
ਸਪੁਤ੍ਰਦਾਰੋ ਹਿ ਮੁਨਿਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਹਾਰੋ ਬਭੂਵ ਹ।
ਕਪੋਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਪਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਵ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੋਯਣਮੁਪਾਰ੍ਜਯਤ੍ ॥ 3-261-5 (25974)
ਦਰ੍ਸ਼ੰ ਚ ਪੌਰ੍ਣਮਾਸੰ ਚ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਵਿਗਤਮਨ੍ਸਰਃ।
ਦੇਵਤਾਤਿਥਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕੁਰੁਤੇ ਦੇਹਯਾਪਨਮ੍ ॥ 3-261-6 (25975)
ਤਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸਹਿਤੋ ਦੇਵੈਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਿਭੁਵਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਭਾਗੰ ਪਰ੍ਵਣਿਪਰ੍ਵਣਿ ॥ 3-261-7 (25976)
ਸ ਪਰ੍ਵਕਾਲ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮੁਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਅਤਿਥਿਭ੍ਯੋ ਦਦਾਵੰਨੰ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-261-8 (25977)
ਵ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯ ਤਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਦਦਤੋ(ਅ)ੰਨੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ੇਰ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯਹੀਨਸ੍ ਵਰ੍ਧਤ੍ਯਤਿਥਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-261-9 (25978)
ਤਚ੍ਛਤਾਨ੍ਯਪਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾਮ੍।
ਮੁਨੇਸ੍ਤ੍ਯਾਗਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਤੁ ਤਦੰਨੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-261-10 (25979)
ਤੰ ਤੁ ਰਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੰ ਮੁਦ੍ਗਲੰ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਮ੍।
ਦੁਰ੍ਵਾਸਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ਦਿਗ੍ਵਾਸਾਸ੍ਤਮਥਾਭ੍ਯਾਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-261-11 (25980)
ਵਿਭ੍ਰਚ੍ਚਾਨਿਯਤੰ ਵੇਸ਼਼ਮੁਨ੍ਮਤ੍ਤ ਇਵ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਵਿਕਚਃ ਪਰੁਸ਼਼ਾ ਵਾਚੋ ਵ੍ਯਾਹਰਨ੍ਵਿਵਿਧਾ ਮੁਨਿਃ ॥ 3-261-12 (25981)
ਅਭਿਗਮ੍ਯਾਥ ਤੰ ਵਿਪ੍ਰਮੁਵਾਚ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਅੰਨਾਰ੍ਥਿਨਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਂ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-261-13 (25982)
ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਮੁਨਿੰ ਮੁਦ੍ਗਲਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਪਾਦ੍ਯਮਾਚਮਨੀਯੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਵੇਦ੍ਯਾੰਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-261-14 (25983)
ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਸ ਤਪਸੋਪਾਤ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਾਯਾਤਿਥਿਪ੍ਰਿਯਃ।
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਾਯ ਪਰਾਂ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸ ਧ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-261-15 (25984)
ਤਤਸ੍ਤਦੰਨੰ ਰਸਵਤ੍ਸ ਏਵ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਯਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ।
ਬੁਭੁਜੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮੁਨ੍ਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਤਸ੍ਮੈ ਚ ਮੁਦ੍ਗਲਃ ॥ 3-261-16 (25985)
ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚਾੰਨੰ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਮੁਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੇਨਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਤਃ।
ਅਥਾਙ੍ਗੰ ਲਿਲਿਪੇ(ਅ)ੰਨੇਨ ਯਥਾਗਤਮਗਾਚ੍ਚ ਸਃ ॥ 3-261-17 (25986)
`ਤੇਨੈਵਾਤ੍ਮਾਨਮਾਲਿਪ੍ਯ ਹਸਨ੍ਗਾਯਨ੍ਪ੍ਰਧਾਵਤਿ।
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤੇ ਧਾਵਤੇ ਚੈਵ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਤਤ੍ਕ੍ਰੋਸ਼ਤੇ ਤਥਾ' ॥ 3-261-18 (25987)
ਏਵੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਪਰ੍ਵਕਾਲੇ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ।
ਆਗਮ੍ਯ ਬੁਭੁਜੇ ਸਰ੍ਵਮੰਨਪੁਞ੍ਛੋਪਜੀਵਿਨਃ ॥ 3-261-19 (25988)
ਨਿਰਾਹਾਰਸ੍ਤੁ ਸ ਮੁਨਿਰੁਞ੍ਛਮਾਰ੍ਜਯੇ ਪੁਨਃ।
ਨ ਚੈਨੰ ਵਿਕ੍ਰਿਯਾਂ ਨੇਤੁਮਸ਼ਕਨ੍ਮੁਦ੍ਗਲੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾ ॥ 3-261-20 (25989)
ਨ ਕ੍ਰੋਧੋ ਨ ਚ ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯੰ ਨਾਵਮਾਨੋ ਨ ਸੰਭ੍ਰਮਃ।
ਸਪੁਤ੍ਰਦਾਰਮੁਞ੍ਛਨ੍ਤਮਾਵਿਵੇਸ਼ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-261-21 (25990)
ਤਥਾ ਤਮੁਞ੍ਛਧਰ੍ਮਾਣੰ ਦੁਰ੍ਵਾਸਾ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਉਪਤਸ੍ਥੇ ਯਥਾਕਾਲੰ ਸ਼਼ਟ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 3-261-22 (25991)
ਨ ਚਾਸ੍ ਮਨਸਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵਿਕਾਰੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਮੁਨੇਃ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਸ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਨਿਰ੍ਮਲੰ ਮਨਃ ॥ 3-261-23 (25992)
ਤਮੁਵਾਚ ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤਃ ਸ ਮੁਨਿਰ੍ਮੁਦ੍ਗਲੰ ਤਦਾ।
ਤ੍ਵਤ੍ਸਮੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਦਾਤਾ ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯਵਰ੍ਜਿਤਃ ॥ 3-261-24 (25993)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਧਰ੍ਮਸੰਜ੍ਞਾਂ ਪ੍ਰਣੁਦਤ੍ਯਾਦਤ੍ਤੇ ਧੈਰ੍ਯਮੇਵ ਚ।
ਵਿਸ਼਼ਯਾਨੁਸਾਰਿਣੀ ਜਿਹ੍ਵਾ ਕਰ੍ਸ਼਼ਤ੍ਯੇਵ ਰਸਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-261-25 (25994)
ਆਹਾਰਪ੍ਰਭਵਾਃ ਪ੍ਰਾਣਾ ਮਨੋ ਦੁਰ੍ਨਿਗ੍ਰਹੰ ਚਲਮ੍।
ਮਨਸਸ਼੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਚਾਪ੍ਯੈਕਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਤਪਃ ॥ 3-261-26 (25995)
ਸ਼੍ਰਮੇਣੋਪਾਰ੍ਜਿਤੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ ਨ ਚ ਦੁਃਖੇਨ ਚੇਤਸਾ।
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਤਾ ਸਾਧੋ ਯਥਾਵਦੁਪਪਾਦਿਤਮ੍ ॥ 3-261-27 (25996)
ਪ੍ਰੀਤਾਃ ਸ੍ਮੋ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਸ਼੍ਚ ਸਮੇਤ੍ਯ ਭਵਤਾ ਸਹ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਭਿਜਯੋ ਧੈਰ੍ਯੰ ਸੰਵਿਭਾਗੋ ਦਮਃ ਸ਼ਮਃ।
ਦਯਾ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਿ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-261-28 (25997)
`ਲੋਕਾਃ ਸਮਸ੍ਤਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਧਾਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਚਰਾਚਰਾਃ।
ਧਰ੍ਮੋਪਿ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਿਯੁਕ੍ਤ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-261-29 (25998)
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਵਸੰਪੰਨੋ ਨ ਤ੍ਵਦਨ੍ਯੋਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ'।
ਜਿਤਾਸ੍ਤੇ ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਲੋਕਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸਿ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-261-30 (25999)
ਅਹੋ ਦਾਨੰ ਵਿਘੁਸ਼਼੍ਟੰ ਤੇ ਸੁਮਹਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਵਾਸਿਭਿਃ।
ਸਸ਼ਰੀਰੋ ਭਵਾਨ੍ਗਨ੍ਤਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਸੁਚਰਿਤਵ੍ਰਤ ॥ 3-261-31 (26000)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਵਦਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਦਾ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸੋ ਮੁਨੇਃ।
ਦੇਵਦੂਤੋ ਵਿਮਾਨੇਨ ਮੁਦ੍ਗਲੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-261-32 (26001)
ਹੰਸਸਾਰਸਯੁਕ੍ਤੇਨ ਕਿਙ੍ਕਿਣੀਜਾਲਮਾਲਿਨਾ।
ਕਾਮਗੇਨ ਵਿਚਿਤ੍ਰੇਣ ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧਵਤਾ ਤਥਾ ॥ 3-261-33 (26002)
ਉਵਾਚ ਚੈਨੰ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਵਿਮਾਨੰ ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਸਮੁਪਾਰੋਹ ਸੰਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸਿ ਪਰਮਾਂ ਮੁਨੇ ॥ 3-261-34 (26003)
ਤਮੇਵੰਵਾਦਿਨਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਦੇਵਦੂਤਮੁਵਾਚ ਹ।
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਭਵਤਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਨ੍ਗੁਣਾਨ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਨਿਵਾਸਿਨਾਂ ॥ 3-261-35 (26004)
ਕੇ ਗੁਣਾਸ੍ਤਤ੍ਰਵਸਤਾਂ ਕਿੰ ਤਪਃ ਕਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਤਤ੍ਰਸੁਖੰ ਕਿੰ ਚ ਦੋਸ਼਼ੋ ਵਾ ਦੇਵਦੂਤਕ ॥ 3-261-36 (26005)
ਸਤਾਂ ਸਾਪ੍ਤਪਦੰ ਮਿਤ੍ਰਮਾਹੁਃ ਸਨ੍ਤਃ ਕੁਲੋਚਿਤਾਃ।
ਮਿਤ੍ਰਤਾਂ ਚ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮਹੰ ਵਿਭੋ ॥ 3-261-37 (26006)
ਯਦਤ੍ਰ ਤਥ੍ਯੰ ਪਥ੍ਯੰ ਚ ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹ੍ਯਵਿਚਾਰਯਨ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵ੍ਯਵਸਾਯੰ ਗਿਰਾ ਤਵ ॥ 3-261-38 (26007)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਵ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੌਣਿਕਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 261 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-261-2 ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਧਰ੍ਮਾ ਨ੍ਰੁʼਣਾਂ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਵੇਤ੍ਤਾ। ਭਗਵਾਨ੍ ਈਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-261-3 ਉਞ੍ਛਃ ਕਣਸ਼ ਆਦਾਨੰ ਕਣਿਸ਼ਾਦ੍ਯਰ੍ਜਨੰ ਸ਼ਿਲਮਿਤਿ ਯਾਦਵਃ। ਤੇ ਉਭੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਜੀਵਨੰ ਯਸ੍ ਸ ਸ਼ਿਲੋਞ੍ਛਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ॥ 3-261-4 ਕਾਪੋਤੀਂਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਅਲ੍ਪਸੰਗ੍ਰਹਰੂਪਾਮ੍। ਇਸ਼਼੍ਟੀਕ੍ਰੁʼਤੰਇਸ਼਼੍ਟਿਭਿਰੇਵ ਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤ੍ਯੰ ਨਤੁ ਪਸ਼੍ਵਾਦਿਨਾ ਸਤ੍ਰੰ ਯਜ੍ਞਮ੍ ॥ 3-261-9 ਵ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੋਣਮਾਤ੍ਰੰ ਯਦਾ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ਤਦਾ ਦਦਾਤਿ ਤਦਾ ਚ ਦੀਯਮਾਨੰ ਤਦ੍ਵਰ੍ਧਤਿ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-261-10 ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ॥ 3-261-12 ਵਿਕਚਃ ਹਸਨ੍ਮੁਣ੍ਡੋ ਵਾ ॥ 3-261-19 ਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ॥ 3-261-25 ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾ ॥ 3-261-27 ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਦੁਃਖੰ ਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਚੇਤਸਾ ਇਤਿ ਖ. ਝ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-261-38 ਵ੍ਯਵਸਾਯੰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 262
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.262. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 262
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੇਵਦੂਤਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੁਖਸ੍ਯਾਸ੍ਥਿਰਤਾਂ ਪਰਿਜਾਨਤਾ ਮੁਦ੍ਗਲੇਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਨਭਿਰੋਚਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦੇਵਦੂਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਮੁਦ੍ਗਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-262-0 (26008)
ਦੇਵਦੂਤ ਉਵਾਚ। 3-262-0x (2639)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਕਾਰ੍ਯਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਯਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੁਖਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਯਬੁਧੋ ਯਥਾ ॥ 3-262-1 (26009)
ਉਪਰਿਸ਼਼੍ਟਾਦਯੰ ਲੋਕੋ ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਸ੍ਵਰਿਤਿ ਸੰਜ੍ਞਿਤਃ।
ਊਰ੍ਧ੍ਵਗਃ ਸਤ੍ਪਥਃ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਦੇਵਯਾਨਚਰੋ ਮੁਨੇ ॥ 3-262-2 (26010)
ਨਾਤਪ੍ਤਤਪਸਃ ਪੁਂਸੋ ਨਾਮਹਾਯਜ੍ਞਯਾਜਿਨਃ।
ਨਾਨ੍ਰੁʼਤਾ ਨਾਸ੍ਤਿਕਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਤ੍ਰਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮੁਦ੍ਗਲ ॥ 3-262-3 (26011)
ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੋ ਜਿਤਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾ ਦਾਨ੍ਤਾ ਵਿਮਤ੍ਸਰਾਃ।
ਦਾਨਧਰ੍ਮਰਤਾਃ ਪੁਂਸਃ ਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚਾਹਿਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 3-262-4 (26012)
ਤਤ੍ਰਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ਮਦਮਾਤ੍ਮਕਮ੍।
ਲੋਕਾਨ੍ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸਦ੍ਭਿਰਾਚਰਿਤਾੰਨ੍ਰੁʼਭਿਃ ॥ 3-262-5 (26013)
ਦੇਵਾਃ ਸਾਧ੍ਯਾਸ੍ਤਥਾ ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਤਥੈਵ ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਯਾਮਾ ਧਾਮਾਸ਼੍ਚ ਮੌਦ੍ਗਲ੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-262-6 (26014)
ਏਸ਼਼ਾਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਾਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗਨੇਕਸ਼ਃ।
ਭਾਸ੍ਵਨ੍ਤਃ ਕਾਮਸੰਪੰਨਾ ਲੋਕਾਸ੍ਤੇਜੋਮਯਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ ॥ 3-262-7 (26015)
ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤ੍ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਯੋਜਨਾਨਿ ਹਿਰਣ੍ਮਯਃ।
ਮੇਰੁਃ ਪਰ੍ਵਤਰਾਡ੍ਯਤ੍ਰਦੇਵੋਦ੍ਯਾਨਾਨਿ ਮੁਦ੍ਗਲ ॥ 3-262-8 (26016)
`ਨਨ੍ਦਨਾਨ੍ਯਤਿਰਮ੍ਯਾਣਿ ਤਤ੍ਰੋਦ੍ਯਾਨਾਨਿ ਮੁਦ੍ਗਲ।
ਸਰ੍ਵਕਾਮਫਲੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੈਃ ਸ਼ੋਭਿਤਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਤਃ' ॥ 3-262-9 (26017)
ਨਨ੍ਦਨਾਦੀਨਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਵਿਹਾਰਾਃ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਨ ਗ੍ਲਾਨਿਰ੍ਨ ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣੇ ਭਯੰ ਤਥਾ ॥ 3-262-10 (26018)
ਬੀਭਤ੍ਸਮਸ਼ੁਭੰ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਰੋਗੋ ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਮਨੋਜ੍ਞਾਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਗਨ੍ਧਾਃ ਸੁਖਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-262-11 (26019)
ਸ਼ਬ੍ਦਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਨੋਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਤਸ੍ਤਤ੍ਰਵੈ ਮੁਨੇ।
ਨ ਸ਼ੋਕੋ ਨ ਜਰਾ ਤਤ੍ਰ ਨਾਯਾਸਪਰਿਦੇਵਨੇ ॥ 3-262-12 (26020)
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਸ ਮੁਨੇ ਲੋਕਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਫਲਹੇਤੁਕਃ।
ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੈਸ੍ਤਤ੍ਰਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਸੰਭਵਨ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-262-13 (26021)
ਤੈਜਸਾਨਿ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯ੍ਰੋਪਪਦ੍ਯਤਾਮ੍।
ਕਰ੍ਮਜਾਨ੍ਯੇਵ ਮੌਦ੍ਗਲ੍ਯ ਨ ਮਾਤ੍ਰੁʼਪਿਤ੍ਰੁʼਜਾਨ੍ਯੁਤ ॥ 3-262-14 (26022)
ਰਨ ਸੰਸ੍ਵੇਦੋ ਨ ਦੌਰ੍ਗਨ੍ਧ੍ਯੰ ਪੁਰੀਸ਼਼ੰ ਮੂਤ੍ਰਮੇਵ ਚ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਚ ਰਜੋਵਸ੍ਤ੍ਰੰ ਬਾਧਤੇ ਤਤ੍ਰਵੈ ਮੁਨੇ ॥ 3-262-15 (26023)
ਨ ਮ੍ਲਾਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਰਜਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧਾ ਮਨੋਰਮਾਃ।
ਸਮੂਹ੍ਯਨ੍ਤੇ ਵਿਮਾਨੈਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨੇਵੰਵਿਧਾ ਹਿ ਤੇ ॥ 3-262-16 (26024)
ਈਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ਼ੋਕਕ੍ਲਮਾਪੇਤਾ ਮੋਹਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯਵਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਸੁਖੰ ਸੰਰ੍ਗਜਿਤਸ੍ਤਤ੍ਰਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤੇ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 3-262-17 (26025)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਥਾਵਿਧਾਨਾਂ ਤੁ ਲੋਕਾਨਾਂ ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗਵ।
ਉਪਰ੍ਯੁਪਰਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ ਲੋਕਾ ਦਿਵ੍ਯਾ ਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 3-262-18 (26026)
ਪਰਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਸ੍ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਤੇਜੋਮਯਃ ਸ਼ੁਭਃ।
ਯਤ੍ਰ ਯਾਨ੍ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੂਤਾਃ ਸ੍ਵੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸ਼ੁਭੈਃ ॥ 3-262-19 (26027)
ਰੁʼਭਵੋ ਨਾਮ ਤਤ੍ਰਾਨ੍ਯੇ ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਦੇਵਤਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਲੋਕਾਃ ਪਰਤਰੇ ਯਾਨ੍ਯਜਨ੍ਤੀਹ ਦੇਵਤਾਃ ॥ 3-262-20 (26028)
ਸ੍ਵਯੰਪ੍ਰਭਾਸ੍ਤੇ ਭਾਸ੍ਵਨ੍ਤੋ ਲੋਕਾਃ ਕਾਮਦੁਘਾਃ ਪਰੇ।
ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਾਪੋ ਨ ਭੋਗੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਤ੍ਸਰਃ ॥ 3-262-21 (26029)
ਨ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤ੍ਯਾਹੁਤਿਭਿਸ੍ਤੇ ਨਾਪ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤਭੋਜਨਾਃ।
ਤਥਾ ਦਿਵ੍ਯਸ਼ਰੀਰਾਸ੍ਤੇ ਨ ਚ ਵਿਗ੍ਰਹਮੂਰ੍ਤਯਃ ॥ 3-262-22 (26030)
ਨਾਸੁਖਾਃ ਸੁਖਕਾਮਾਸ੍ਤੇ ਦੇਵਦੇਵਾਃ ਸਨਾਤਨਾਃ।
ਨ ਕਲ੍ਪਪਰਿਵਰ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤਥਾ ॥ 3-262-23 (26031)
ਰਜਰਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ਕੁਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਹਰ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰੀਤਿਃ ਸੁਖੰ ਨ ਚ।
ਨ ਦੁਃਖੰ ਨ ਸੁਖੰ ਚਾਪਿ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼਼ੌ ਕੁਤੋ ਮੁਨੇ ॥ 3-262-24 (26032)
ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਮੌਦ੍ਗਲ੍ਯਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਸਾ ਗਤਿਃ ਪਰਾ।
ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਪਾ ਪਰਮਾ ਸਿਦ੍ਧਿਰਗਮ੍ਯਾ ਕਾਮਗੋਚਰੈਃ ॥ 3-262-25 (26033)
ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਿਮੇ ਲੋਕਾਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਲੋਕਾ ਮਨੀਸ਼਼ਿਭਿਃ।
ਗਮ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਿਯਮੈਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੈਰ੍ਦਾਨੈਰ੍ਵਾ ਵਿਧਿਪੂਰ੍ਵਕੈਃ ॥ 3-262-26 (26034)
ਸੇਯੰ ਦਾਨਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਿਰਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਸੁਖੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਤਾਂ ਰਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੈਰ੍ਲਬ੍ਧਾਂ ਤਪਸਾ ਦ੍ਯੋਤਿਤਪ੍ਰਭਃ ॥ 3-262-27 (26035)
ਏਤਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੁਖੰ ਵਿਪ੍ਰ ਲੋਕਾ ਨਾਨਾਵਿਧਾਸ੍ਤਥਾ।
ਗੁਣਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਦੋਸ਼਼ਾਨਪਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-262-28 (26036)
ਕ੍ਰੁʼਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਣਸ੍ਤਤ੍ਰਭੁਜ੍ਯਤੇ ਯਤ੍ਫਲੰ ਦਿਵਿ।
ਨ ਚਾਨ੍ਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਕਰ੍ਮ ਮੂਲਚ੍ਛੇਦੇਨ ਭੁਜ੍ਯਤੇ ॥ 3-262-29 (26037)
ਸੋ(ਅ)ਤ੍ਰਦੋਸ਼਼ੋ ਮਮ ਮਤਸ੍ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਪਤਨੰ ਚ ਯਤ੍।
ਸੁਖਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮਨਸ੍ਕਾਨਾਂ ਪਤਨੰ ਯਚ੍ਚ ਮੁਦ੍ਗਲ ॥ 3-262-30 (26038)
ਅਸੰਤੋਸ਼਼ਃ ਪਰੀਤਾਪੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੀਪ੍ਤਤਰਾਃ ਸ਼੍ਰਿਯਃ।
ਯਦ੍ਭਵਤ੍ਯਵਰੇ ਸ੍ਥਾਨੇ ਸ੍ਥਿਤਾਨਾਂ ਤਤ੍ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-262-31 (26039)
ਸੰਜ੍ਞਾਮੋਹਸ਼੍ਚਪਤਤਾਂ ਰਜਸਾ ਚ ਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਪ੍ਰਮ੍ਲਾਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ਮਾਲ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਤਃ ਪਿਪਤਿਸ਼਼ੋਰ੍ਭਯਮ੍ ॥ 3-262-32 (26040)
ਆਬ੍ਰਹ੍ਮਭਵਨਾਦੇਤੇ ਦੋਸ਼਼ਾ ਮੌਦ੍ਗਲ੍ਯ ਦਾਰੁਣਾਃ।
ਨਾਕਲੋਕੇਸੁਕ੍ਰੁʼਤਿਨਾਂ ਗੁਣਾਸ੍ਤ੍ਵਯੁਤਸ਼ੋ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍ ॥ 3-262-33 (26041)
ਅਯੰ ਤ੍ਵਨ੍ਯੋ ਗੁਣਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ਼੍ਚ੍ਯੁਤਾਨਾਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗਤੋ ਮੁਨੇ।
ਸ਼ੁਭਾਨੁਸ਼ਯਯੋਗੇਨ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੂਪਜਾਯਤੇ ॥ 3-262-34 (26042)
ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਸ ਮਹਾਭਾਗਃ ਕੁਲੇ ਮਹਤਿ ਜਾਯਤੇ।
ਨ ਚੇਤ੍ਸੰਬੁਧ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਰਗਚ੍ਛਤ੍ਯਧਮਤਾਂ ਤਤਃ ॥ 3-262-35 (26043)
ਇਹ ਯਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਪਰਤ੍ਰੋਪਭੁਜ੍ਯਤੇ।
ਕਰ੍ਮਭੂਮਿਰਿਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਫਲਭੂਮਿਰਸੌ ਮਤਾ ॥ 3-262-36 (26044)
[ਮੁਦ੍ਗਲ ਉਵਾਚ। 3-262-37x (2640)
ਮਹਾਨ੍ਤਸ੍ਤੁ ਅਮੀ ਦੋਪਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ।
ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ ਏਵ ਯਸ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯੋ ਲੋਕੰ ਤੰ ਪ੍ਰਵਦਸ੍ਵ ਮੇ ॥ 3-262-37 (26045)
ਦੇਵਦੂਤ ਉਵਾਚ। 3-262-38x (2641)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸਦਨਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਤਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਪਰਮੰ ਪਦਮ੍।
ਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਸਨਾਤਨੰ ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਪਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਤਿ ਯਦ੍ਵਿਦੁਃ ॥ 3-262-38 (26046)
ਨ ਤਤ੍ਰਵਿਪ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਵਿਸ਼਼ਯਾਤ੍ਮਕਾਃ।
ਦਮ੍ਭਲੋਭਮਹਾਕ੍ਰੋਧਮੋਹਦ੍ਰੋਹੈਰਭਿਦ੍ਰੁਤਾਃ ॥ 3-262-39 (26047)
ਨਿਰ੍ਮਮਾ ਨਿਰਹੰਕਾਰਾ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਿਨ੍ਦ੍ਵਾਃ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ।
ਧ੍ਯਾਨਯੋਗਪਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਤ੍ਰਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ॥] 3-262-40 (26048)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਤੰ ਯਨ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ਮੁਦ੍ਗਲ।
ਤਵਾਨੁਕਮ੍ਪਯਾ ਸਾਧੋ ਸਾਧੁ ਗਚ੍ਛਾਮ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-262-41 (26049)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 3-262-42x (2642)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮੌਦ੍ਗਲ੍ਯੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਿਮਮ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਧਿਯਾ।
ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਚ ਮੁਨਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਦੇਵਦੂਤਮੁਵਾਚਹ ॥ 3-262-42 (26050)
ਦੇਵਦੂਤ ਨਮਸ੍ਤੇ(ਅ)ਮ੍ਤੁ ਗਚ੍ਛ ਤਾਤ ਯਥਾਸੁਖਮ੍।
ਮਹਾਦੋਸ਼਼ੇਣ ਮੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇਣ ਸੁਖੇਨ ਚਾ ॥ 3-262-43 (26051)
ਪਤਨਾਨ੍ਤੇ ਮਹਾਦੁਃਖੰ ਪਰਿਤਾਪਃ ਸੁਦਾਰੁਣਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗਭਾਜਃ ਪਤਨ੍ਤੀਹ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨ ਕਾਮਯੇ ॥ 3-262-44 (26052)
ਯਤ੍ਰਗਤ੍ਵਾਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਨ ਵ੍ਯਥਨ੍ਤਿਚਲਨ੍ਤਿ ਵਾ।
ਤਦਹੰ ਸ੍ਥਾਨਮਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਮਾਰ੍ਗਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 3-262-45 (26053)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਮੁਨਿਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਦੇਵਦੂਤੰਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤਮ੍।
ਸ਼ਿਲੋਞ੍ਛਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸ਼ਮਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-262-46 (26054)
ਤੁਲ੍ਯਨਿਨ੍ਦਾਸ੍ਤੁਤਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾਸਮਲੋਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਮਕਾਞ੍ਚਨਃ।
ਜ੍ਞਾਨਯੋਗੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਧ੍ਯਾਨਨਿਤ੍ਯੋ ਬਭੂਵ ਹ ॥ 3-262-47 (26055)
`ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਮਃ ਸਮਯੋਜਯਦਾਤ੍ਮਨਿ।
ਯੁਕ੍ਤਚਿਤ੍ਤੰ ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਯੁਯੋਜ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰੇ' ॥ 3-262-48 (26056)
ਧ੍ਯਾਨਯੋਗਾਦ੍ਬਲੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍।
ਜਗਾਮ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਂ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪਰਾਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਮ੍ ॥ 3-262-49 (26057)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਪਿਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨ ਸ਼ੋਕੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਫੀਤਾਤ੍ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਪਸਾ ਤਦਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-262-50 (26058)
ਸੁਖਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਰੰ ਦੁਃਖੰ ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਰੰ ਸੁਖਮ੍।
ਪਰ੍ਯਾਯੇਣੋਪਸਰ੍ਪਨ੍ਤੇ ਨਰੰ ਨੇਮਿਮਰਾ ਇਵ ॥ 3-262-51 (26059)
ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਰਾਜ੍ਯੰਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸ੍ਯਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮ।
ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰਵ੍ਯੇਤੁ ਤੇ ਮਾਨਸੋ ਜ੍ਵਰਃ ॥ 3-262-52 (26060)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-262-53x (2643)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾਭਗਵਾਨ੍ਵ੍ਯਾਸਃ ਪਾਣ੍ਡਵਨਨ੍ਦਨਮ੍।
ਜਗਾਮ ਤਪਸੇ ਧੀਮਾਨ੍ਪੁਨਰੇਵਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-262-53 (26061)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਬ੍ਰੀਹਿਦ੍ਰੌਣਿਕਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 262 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-262-2 ਉਪਰਿਸ਼਼੍ਟਾਚ੍ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਲੋਕਃ ਇਤਿ ਖ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-262-3 ਪੁਸਃ ਪੁਮਾਂਸਃ ॥ 3-262-4 ਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚਾਹਬਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ਇਤਿ ਖ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-262-6 ਯਾਮਾ ਧਾਮਾਸ਼੍ਚ ਗਣਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-262-7 ਦੇਵਾਨਾਂ ਨਿਕਾਯਾ ਆਲਯਾ ਯੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦੇਵਨਿਕਾਯਾਨਾਮ੍ ॥ 3-262-14 ਉਪਪਦ੍ਯਤਾਮੁਪਗਚ੍ਛਤਾਮ੍ ॥ 3-262-26 ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ਦਿਮੇ ਦੇਵਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਲੋਕਾ ਇਤਿ ਖ. ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-262-27 ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਿਃ ਸੰਪਤ੍ਤਿਃ .। 3-262-51 ਨੇਮਿ ਚਕ੍ਰਧਾਰਾਮ੍। ਅਰਾਃ ਨਾਮਿਨੇਮਿਸੰਧਾਨਦਾਰੂਣਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 263
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.263. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 263
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਾਦਾਚਨ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਯੁਤਸਹਿਤੇਨ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗ੍ਰੁʼਹੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਨ ਸ੍ਵਪਰਿਚਰ੍ਯਾਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੰ ਤਪ੍ਰਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦੀਨਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਭੋਜਨਾਵਸਾਨੇ ਭੋਜਨਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਾ ਤਸ੍ਮੈ ਤਦ੍ਵਰਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-263-0 (26062)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-263-0x (2644)
ਵਸਤ੍ਸ੍ਵੇਵੰ ਵਨੇ ਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ।
ਰਮਮਾਣਏਸ਼਼ੁ ਚਿਤ੍ਰਾਬਿਃ ਕਥਾਭਿਰ੍ਮੁਨਿਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-263-1 (26063)
ਸੂਰ੍ਯਦਤ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ਯਾੰਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾ ਭੋਜਨਾਵਧਿ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ੍ਤਰ੍ਪਮਾਣੇਸ਼਼ੁ ਯੇ ਚਾੰਨਾਰ੍ਥਮੁਪਾਗਤਾਃ।
ਆਰਣ੍ਯਾਨਾਂ ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਂ ਚ ਮਾਂਸੈਰ੍ਨਾਨਾਵਿਧੈਰਪਿ ॥ 3-263-2 (26064)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਯਃ।
ਕਥੰ ਤੇਸ਼਼੍ਵਨ੍ਵਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਪਾਪਾਚਾਰਾ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 3-263-3 (26065)
ਦਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸ਼ਕੁਨੇਸ਼੍ਚ ਮਤੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਏਤਦਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਭਗਵਨ੍ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ ॥ 3-263-4 (26066)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-263-5x (2645)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਨਗਰੇ ਵਸਤਾਮਿਵ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਮਹਾਰਾਜ ਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਪਮਰੋਚਯਤ੍ ॥ 3-263-5 (26067)
ਤਥਾ ਤੈਰ੍ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੈਃ ਕਰ੍ਣਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਦਿਭਿਃ।
ਨਾਨੋਪਾਯੈਰਧੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ਸੁ ਦੁਰਾਤ੍ਮਸੁ ॥ 3-263-6 (26068)
ਅਭ੍ਯਾਗਚ੍ਛਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਤਪਸ੍ਵੀ ਕਸੁਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਯੁਤਸਮੋਪੇਤੋ ਦੁਰ੍ਵਾਸਾ ਨਾਮ ਕਾਮਤਃ ॥ 3-263-7 (26069)
ਤਮਾਗਤਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮੁਨਿੰ ਪਰਮਕੋਪਨਮ੍।
ਸਹਿਤੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਾਤਿਥ੍ਯੇਨ ਨ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤ੍ ॥ 3-263-8 (26070)
ਵਿਧਿਵਤ੍ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਸ੍ਵਯੰ ਕਿੰਕਰਵਤ੍ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਅਹਾਨਿ ਕਤਿਚਿਤ੍ਤਤ੍ਰ ਤਸ੍ਥੌ ਸ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-263-9 (26071)
ਤੰ ਚ ਪਰ੍ਯਚਰਦ੍ਰਾਜਾ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਾਪਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ॥ 3-263-10 (26072)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦਦਸ੍ਵਾੰਨੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਮਮ ਨਰਾਧਿਪ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸ੍ਨਾਤੁਂ ਪ੍ਰ੍ਯਾਗਚ੍ਚਤਿ ਵੈ ਚਿਰਾਤ੍ ॥ 3-263-11 (26073)
ਨ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਦ੍ਯਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵੈਤ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਅਕਸ੍ਮਾਦੇਤ੍ਯ ਚ ਬ੍ਰੂਤੇ ਭੋਜਨਯਾਸ੍ਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵਰਾਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-263-12 (26074)
ਕਦਾਚਿਚ੍ਚ ਨਿਸ਼ੀਥੇ ਸ ਉਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੌ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਪੂਰ੍ਵਵਤ੍ਕਾਰਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ੰਨੰ ਨ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਗਰ੍ਹਯਨ੍ਸ੍ਮ ਸਃ ॥ 3-263-13 (26075)
ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਤਥਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯਦਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਨੈਤਿ ਨ ਕ੍ਰੋਧੰ ਤਦਾ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਭਵਨ੍ਮੁਨਿਃ ॥ 3-263-14 (26076)
ਆਹਚੈਨੰ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੋ ਵਰਦੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-263-15 (26077)
ਵਰੰ ਵਰਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਯਤ੍ਤੇ ਮਨਸਿ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਮਯਿ ਪ੍ਰੀਤੇ ਤੁ ਯਦ੍ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਨਾਲਭ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਵ ॥ 3-263-16 (26078)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-263-17x (2646)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਃ।
ਅਮਨ੍ਯਤ ਪੁਨਰ੍ਜਾਤਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 3-263-17 (26079)
ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੰ ਚਾਸੀਤ੍ਕਰ੍ਣਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਦਿਭਿਃ।
ਯਾਚਨੀਯੰ ਮੁਨੇਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਦਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥ 3-263-18 (26080)
ਅਤਿਹਰ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਵਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਵਰਮੇਨਮਯਾਚਤ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੈਃ ਸਹ ਮਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਯਥਾ ਜਾਤੋ(ਅ)ਤਿਥਿਰ੍ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-263-19 (26081)
ਅਸ੍ਮਤ੍ਕੁਲੇ ਮਹਾਰਾਜੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਵਨੇ ਵਸਤਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ।
ਗੁਣਵਾਞ੍ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਵਮਤਿਥਿਰ੍ਭਵ ॥ 3-263-20 (26082)
ਯਦਾ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਸਾ ਸੁਕੁਮਾਰੀ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਤੀਂਸ਼੍ਚ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ॥ 3-263-21 (26083)
ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਚ ਸ੍ਵਯੰ ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਖਾਸੀਨਾ ਭਵੇਦ੍ਯਦਾ।
ਤਦਾ ਤ੍ਵੰ ਤਤ੍ਰਗਚ੍ਛੇਥਾ ਯਦ੍ਯਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯਤਾ ਮਯਿ ॥ 3-263-22 (26084)
ਤਥਾ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯੇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਯੋਧਨਮ੍।
ਦੁਰ੍ਵਾਸਾ ਅਪਿਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਯਥਾਗਤਮਗਾਤ੍ਤਤਃ ॥ 3-263-23 (26085)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਮਪਿ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤਦਾ ਮੇਨੇ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਕਰੇਣ ਚ ਕਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਮੁਦਿਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-263-24 (26086)
ਕਰ੍ਣੋਪਿ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸਹਿਤਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਮੁਦਾ।
ਦੁਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਕਾਮਃ ਸੁਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਕੌਰਵ ਵਰ੍ਧਸੇ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤੇ ਸ਼ਤ੍ਰਵੋ ਮਗ੍ਨਾ ਦੁਸ੍ਤਰੇ ਵ੍ਯਸਨਾਰ੍ਣਵੇ ॥ 3-263-25 (26087)
ਦੁਰ੍ਵਾਸਃਕ੍ਰੋਧਜੇ ਵਹ੍ਨੌ ਪਤਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਾਃ।
ਸ੍ਵੈਰੇਵ ਤੇ ਮਹਾਪਾਪੈਰ੍ਗਤਾ ਵੈ ਦੁਸ੍ਤਰੰ ਤਮਃ ॥ 3-263-26 (26088)
ਵੈਸ਼ੰਪਾਯੁ ਉਵਾਚ। 3-263-27x (2647)
ਇਤ੍ਥੰ ਤੇ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਰਾਜਨ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਯਃ।
ਹਸਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰੀਤਮਨਸੋ ਜਗ੍ਮੁਃ ਸ੍ਵੰਸ੍ਵੰ ਨਿਕੇਤਨਮ੍ ॥ 3-263-27 (26089)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 263 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
* ਇਤਃ ਪਰੰ ਦੁਰ੍ਵਾਸਉਪਾਖ੍ਯਾਨਾਤ੍ਮਕਮਧ੍ਯਾਯਦ੍ਵਯੰ ਝ. ਪੁਸ੍ਤਕਏਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। 3-263-6 ਅਧ ਦੁਃਖਮ੍ ॥ 3-263-16 ਧਰ੍ਮ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮਾਦਨਪੇਤਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 264
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.264. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 264
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਸਫਲੀਕਰਣਾਯਾਕਾਲੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੰਨਯਾਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਨੁਮਤ੍ਯਾ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਯੁਤੇਨ ਸਹ ਸ੍ਨਾਨਾਯ ਨਦੀਂਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਅਤ੍ਰਾਨ੍ਤਰੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਤਤ੍ਸਮੀਪਾਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਥਾ ਨਿਵੇਦਿਤਦੁਰ੍ਵਾਸੋਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੇਨ ਤੇਨ ਸ੍ਵੀਯਕ੍ਸ਼਼ੁੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀਪ੍ਰਤ੍ਯੰਨਯਾਚਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਤਯਾ(ਅ)ੰਨਸ੍ਯ ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਭਾਵੇ ਨਿਵੇਦਿਤੇ(ਅ)ੰਨਸ੍ਯਾਲੀਮਾਨਾਯ੍ਯ ਤਤ੍ਕਣ੍ਠਲਗ੍ਨਸ਼ਾਕਪੁਲਾਕਭਕ੍ਸ਼਼ਣਏਨ ਸਸ਼ਿਪ੍ਯਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਜਨਨਮ੍ ॥ 5 ॥ ਤਤੋ ਭੋਜਨਾਯ ਭੀਮੇਨਾਹ੍ਵਾਨੇ ਲਜਿਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸੋ ਭਰ੍ਯਾਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਯੈਃ ਸਹ ਪਲਾਯਨਮ੍ ॥ 6 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-264-0 (26090)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-264-0x (2648)
ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਦ੍ਦੁਰ੍ਵਾਸਾਃ ਸੁਖਾਸੀਨਾਂਸ੍ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚਾਵਸ੍ਥਿਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ ਮੁਨਿਃ।
ਅਭ੍ਯਾਗਚ੍ਛਤ੍ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੈਰਯੁਤਸੰਮਿਤੈਃ ॥ 3-264-1 (26091)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਾਨ੍ਤੰ ਤਮਤਿਥਿੰ ਸ ਚ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਜਗਾਮਾਭਿਮੁਖਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-264-2 (26092)
ਤਸ੍ਮੈ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾਞ੍ਜਲਿੰ ਸਮ੍ਯਗੁਪਵੇਸ਼੍ਯ ਵਰਾਸਨੇ।
ਵਿਧਿਵਤ੍ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਤਮਾਤਿਥ੍ਯਨ ਨ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤ੍।
ਆਹ੍ਨਿਕੰ ਭਗਵਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਹੀਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-264-3 (26093)
ਜਗਾਮ ਚ ਮੁਨਿਃ ਸੋਪਿ ਸ੍ਨਾਤੁਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੈਃ ਸਹਾਨਘਃ।
ਭੋਜਯੇਤ੍ਸਹਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੰ ਮਾਂ ਕਥਮਿਤ੍ਯਵਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 3-264-4 (26094)
ਨ੍ਯਮਜ੍ਜਤ੍ਸਲਿਲੇ ਚਾਪਿ ਮੁਨਿਸਙ੍ਘਃ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-264-5 (26095)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰੇ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਯੋਪਿਤਾਂ ਵਰਾ।
ਚਿਨ੍ਤਾਮਵਾਪ ਪਰਮਾਮੰਨਹੇਤੋਃ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ॥ 3-264-6 (26096)
ਸਾ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਚ ਯਦਾ ਨਾੰਨਹੇਤੁਮਵਿਨ੍ਦਤ।
ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਕੰਸਨਿਸ਼਼ੂਦਨਮ੍ ॥ 3-264-7 (26097)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੇਵਕੀਨਨ੍ਦਨਾਵ੍ਯਯ।
ਵਾਸੁਦੇਵ ਜਗੰਨਾਥ ਪ੍ਰਣਤਾਰ੍ਤਿਵਿਨਾਸ਼ਨ ॥ 3-264-8 (26098)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਜਨਕ ਵਿਸ਼੍ਵਹਰ੍ਤਃ ਪ੍ਰਭੋ(ਅ)ਵ੍ਯਯ।
ਪ੍ਰਪੰਨਪਾਲ ਗੋਪਾਲ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲ ਪਰਾਤ੍ਪਰ।
ਆਕੂਤੀਨਾਂ ਚ ਚਿਤ੍ਤੀਨਾਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕ ਨਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ ॥ 3-264-9 (26099)
ਵਰੇਣ੍ਯ ਵਰਦਾਨਨ੍ਤ ਅਗਤੀਨਾਂ ਗਤਿਪ੍ਰਦ।
ਪੁਰਾਣਪੁਰੁਸ਼਼ ਪ੍ਰਾਣਮਨੋਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾਦ੍ਯਗੋਚਰ ॥ 3-264-10 (26100)
ਸਰ੍ਵਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ ਪਰਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ ਤ੍ਵਾਮਹੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਾ।
ਪਾਹਿ ਮਾਂ ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ ਦੇਵ ਸ਼ਰਣਾਗਤਵਤ੍ਸਲ ॥ 3-264-11 (26101)
ਨੀਲੋਤ੍ਪਲਦਲਸ਼੍ਯਾਮ ਪਦ੍ਮਗਰ੍ਭਾਰੁਣੇਕ੍ਸ਼਼ਣ।
ਪੀਤਾਮ੍ਬਰਪਰੀਧਾਨ ਲਸਤ੍ਕੌਸ੍ਤੁਭਭੂਸ਼਼ਣ ॥ 3-264-12 (26102)
ਤ੍ਵਮਾਦਿਰਨ੍ਤੋ ਭੂਤਾਨਾਂ ਤ੍ਵਮੇਵ ਚ ਪਰਾਯਣਮ੍।
ਪਰਾਤ੍ਪਰਤਰੰ ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਤੋਮੁਖਃ ॥ 3-264-13 (26103)
ਤ੍ਵਾਮੇਵਾਹੁਃ ਪਰੰ ਬੀਜੰ ਨਿਧਾਨੰ ਸਰ੍ਵਸੰਪਦਾਮ੍।
ਤ੍ਵਯਾ ਨਾਥੇਨ ਦੇਵੇਸ਼ ਸਰ੍ਵਾਪਦ੍ਮ੍ਯੋ ਭਯੰ ਨ ਹਿ ॥ 3-264-14 (26104)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਦਹੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸਭਾਯਾਂ ਮੋਚਿਤਾ ਯਥਾ।
ਤਥੈਵ ਸੰਕਟਾਦਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਮੁਦ੍ਧਰ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-264-15 (26105)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-264-16x (2649)
ਏਵੰ ਸ੍ਤੁਤਸ੍ਤਦਾ ਦੇਵਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਭਕ੍ਤਵਤ੍ਸਲਃ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਸੰਕਟੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਦੇਵਦੇਵੋ ਜਗਤ੍ਪਤਿਃ ॥ 3-264-16 (26106)
ਪਾਰ੍ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਂ ਸ਼ਯਨੇ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰੁਕ੍ਮਿਣੀਂ ਕੇਸ਼ਵਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਤਤ੍ਰਾਜਗਾਮ ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਹ੍ਯਚਿਨ੍ਤ੍ਯਗਤਿਰੀਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-264-17 (26107)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਪਰਯਾ ਮੁਦਾ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਸੁਦੇਵਾਯ ਮੁਨੇਰਾਗਮਨਾਦਿਕਮ੍ ॥ 3-264-18 (26108)
ਤਤਸ੍ਤਾਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤੋਸ੍ਮਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਾਤੁਰਃ।
ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਭੋਜਯ ਮਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-264-19 (26109)
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਲਜ੍ਜਿਤਾ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸ੍ਥਾਲ੍ਯਾਂ ਭਾਸ੍ਕਰਦਤ੍ਤਾਯਾਮੰਨੰ ਮਦ੍ਭੋਜਨਾਵਧਿ ॥ 3-264-20 (26110)
ਭੁਕ੍ਤਵਤ੍ਯਸ੍ਮ੍ਯਹੰ ਦੇਵ ਤਸ੍ਮਾਦੰਨੰ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਭਗਵਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਕਮਲਲੋਚਨਃ ॥ 3-264-21 (26111)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਨ ਨਰ੍ਮਕਾਲੋ(ਅ)ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਚ੍ਛ੍ਰਮੇਣਾਤੁਰੇ ਮਯਿ।
ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਗਚ੍ਛ ਮਮ ਸ੍ਥਾਲੀਮਾਨਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਯ ॥ 3-264-22 (26112)
ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਤਃ ਸ੍ਥਾਲੀਮਾਨਾਯ੍ਯ ਸ ਯਦੂਦ੍ਵਹਃ।
ਸ੍ਥਾਲ੍ਯਾਃ ਕਣ੍ਠੇ(ਅ)ਥ ਸੰਲਗ੍ਨੰ ਸ਼ਾਕਾੰਨੰ ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 3-264-23 (26113)
ਉਪਯੁਜ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਦੇਨਾਮਨੇਨ ਹਰਿਰੀਸ਼੍ਵਰਃ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰੀਯਤਾਂ ਦੇਵਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਯਜ੍ਞਭੂਕ੍ ॥ 3-264-24 (26114)
ਆਕਾਰਯ ਮੁਨੀਞ੍ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਭੋਜਨਾਯੇਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਭੀਮਸੇਨੰ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਵਿਨਾਸ਼ਨਃ ॥ 3-264-25 (26115)
ਤਤੋ ਜਗਾਮ ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਆਕਾਰਿਤੁਂ ਤੁ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਭੋਜਨਾਰ੍ਥੰ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ।
ਸ੍ਨਾਤੁਂ ਗਤਾਨ੍ਦੇਵਨਦ੍ਯਾਂ ਦੁਰ੍ਵਾਸਃਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤੀਨ੍ਮੁਨੀਨ੍ ॥ 3-264-26 (26116)
ਤੇ ਚਾਵਤੀਰ੍ਣਾਃ ਸਲਿਲੇ ਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਘਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੋਦ੍ਗਾਰਾਨ੍ਸਾੰਨਰਸਾਂਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਤਾਃ।
ਉਤ੍ਤੀਰ੍ਯ ਸਲਿਲਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-264-27 (26117)
ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਮੁਨਯੋ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਰਾਜ੍ਞਾ ਹਿਕਾਰਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ੰਨੰ ਵਯੰ ਸ੍ਨਾਤੁਂ ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ 3-264-28 (26118)
ਆਕਣ੍ਠਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਭੁਞ੍ਜਾਮਹੇ ਵਯਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਪਾਕਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋਸ੍ਮਾਭਿਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਕਰਵਾਮਹੇ ॥ 3-264-29 (26119)
ਦੁਰ੍ਵਾਸਾ ਉਵਾਚ। 3-264-30x (2650)
ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਪਾਕੇਨ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰਪਰਾਧਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਮਹਾਨ੍।
ਮਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨਧਾਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਕ੍ਰੂਰਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ॥ 3-264-30 (26120)
ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਭਾਵੰ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਬਿਭੇਮਿ ਸੁਤਰਾਂ ਵਿਪ੍ਰਾ ਹਰਿਪਾਦਾਸ਼੍ਰਯਾਜ੍ਜਨਾਤ੍ ॥ 3-264-31 (26121)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਾਃ।
ਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁʼਤਵਿਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰਤਿਨਸ੍ਤਪਸਿ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-264-32 (26122)
ਸਦਾਚਾਰਰਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਾਸੁਦੇਵਪਰਾਯਣਾਃ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਸ੍ਤੇ ਨਿਰ੍ਦਹੇਯੁਰ੍ਵੈ ਤੂਲਰਾਸ਼ਿਮਿਵਾਨਲਃ।
ਤਤ ਏਤਾਨਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪਲਾਯਤ ॥ 3-264-33 (26123)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-264-34x (2651)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮੁਨਿਨਾ ਗੁਰੁਣਾ ਤਦਾ।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭੀਤਾ ਦੁਦ੍ਰੁਵੁਸ੍ਤੇ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ ॥ 3-264-34 (26124)
ਭੀਮਸੇਨੋ ਦੇਵਨਦ੍ਯਾਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਾਨ੍।
ਤੀਰ੍ਥੇ ਸ਼਼੍ਵਿਤਸ੍ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯਾ ਵਿਚਚਾਰ ਗਵੇਸ਼਼ਯਨ੍ ॥ 3-264-35 (26125)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਥੇਭ੍ਯਸ੍ਤਾਪਸੇਭ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਦ੍ਰੁਤਾਨ੍।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਥਾਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੰ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-264-36 (26126)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰ੍ਯਾਗਮਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਨਤਃ ਕਿਯਤ੍ਕਾਲੰ ਜਿਤਾਤ੍ਮਾਨੋ(ਅ)ਵਤਸ੍ਥਿਰੇ ॥ 3-264-37 (26127)
ਨਿਸ਼ੀਥੇ(ਅ)ਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਚਾਕਸ੍ਮਾਦਸ੍ਮਾਨ੍ਸ ਚ੍ਛਲਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਕਥੰ ਚ ਨਿਸ੍ਤਰੇਮਾਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਦ੍ਦੈਵੋਪਸਾਦਿਤਾਤ੍ ॥ 3-264-38 (26128)
ਇਤਿ ਚਿਨ੍ਤਾਪਰਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤੋ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ।
ਉਵਾਚ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਤਾਂ ਗਤਃ ॥ 3-264-39 (26129)
ਭਵਤਾਮਾਪਦੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ੇਃ ਪਰਮਕੋਪਨਾਤ੍।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਚਿਨ੍ਤਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥਾ ਅਹੰ ਸਤ੍ਵਰਮਾਗਤਃ ॥ 3-264-40 (26130)
ਨ ਭਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਰ੍ਦੁਰ੍ਵਾਸਸੋ(ਅ)ਲ੍ਪਕਮ੍।
ਤੇਜਸਾ ਭਵਤਾਂ ਭੀਤਃ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਪਲਾਯਿਤਃ ॥ 3-264-41 (26131)
ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਯੇ ਕੇਚਿੰਨ ਤੇ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਆਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ ਵੋ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਿਯਤੰ ਭਦ੍ਰਮਸ੍ਤੁ ਵਃ ॥ 3-264-42 (26132)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-264-43x (2652)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੇਰਿਤੰ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਬਭੂਵੁਃ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਮਾਨਸਾਃ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹਿਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤਮੂਚੁਰ੍ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਾਃ ॥ 3-264-43 (26133)
ਤ੍ਵਯਾ ਨਾਥੇਨ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਦੁਸ੍ਤਰਾਮਾਪਦੰ ਵਿਭੋ।
ਤੀਰ੍ਣਾਃ ਪ੍ਲਵਮਿਵਾਸਾਦ੍ਯ ਮਜ੍ਜਮਾਨਾ ਮਹਾਰ੍ਣਵੇ ॥ 3-264-44 (26134)
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਸਾਧਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਇਤ੍ਯਾਜ੍ਞਾਤੋ ਯਯੌ ਪੁਰੀਮ੍ ॥ 3-264-45 (26135)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰਭੋ।
ਊਸ਼਼ੁਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸੋ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਵਨਾਦ੍ਵਨਮ੍।
ਇਤਿ ਤੇ(ਅ)ਭਿਹਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਹਮਿਹ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-264-46 (26136)
ਏਵੰਵਿਧਾਨ੍ਯਲੀਕਾਨਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਰ੍ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਵਨਸ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਵ੍ਰੁʼਥਾ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 3-264-47 (26137)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 264 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-264-6 ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰੇ ਕਾਲੇ ॥ 3-264-9 ਆਕੂਤੀਨਾਂ ਚਿਤ੍ਤੀਨਾਂ ਚੇਤਿ ਚੇਤੋਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਣਾਮ੍ ॥ 3-264-25 ਸਹਦੇਵ ਮਹਾਬਾਹੁਰਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-264-26 ਸਹਦੇਵੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-264-35 ਸਹਦੇਵੋ ਦੇਵਨਦ੍ਯਾਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-264-47 ਅਲੀਕਾਨ੍ਯਹਿਤਾਨਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 265
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.265. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 265
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਞ੍ਚਸ੍ਵਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਰ੍ਥੇ ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਸਪਰਿਜਨੇਨ ਸੈਨ੍ਧਵੇਨ ਮਾਰ੍ਗਵਸ਼ਾਤ੍ਤਦਾਸ਼੍ਰਮਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰਦ੍ਰੌਪਦੀਦਰ੍ਸ਼ਨਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤਹ੍ਰੁʼਦਾ ਜਯਦ੍ਰਥੇਨ ਤਤ੍ਤਤ੍ਵਜਿਜ੍ਞਾਸਯਾ ਤੰਨਿਕਟੰ ਪ੍ਰਤਿਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯਸ੍ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-265-0 (26138)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-265-0x (2653)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਬਹੁਮ੍ਰੁʼਗੇ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਅਟਮਾਨਾ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਵਿਜਹ੍ਵੁਸ੍ਤੇ ਯਥਾਮਰਾਃ ॥ 3-265-1 (26139)
ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾ ਬਹੁਵਿਧਾਨ੍ਵਨੋਦ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਯਥਰ੍ਤੁਕਾਲਰਮ੍ਯਾਸ਼੍ਚਵਨਰਾਜੀਃ ਸੁਸ਼਼ੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਃ ॥ 3-265-2 (26140)
ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਸ਼ੀਲਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਤਨ੍ਮਹਦ੍ਵਨਮ੍।
ਵਿਜਹ੍ਨਰਿਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਿਮਾਃ ਕੰਚਿਤ੍ਕਾਲਮਰਿੰਦਮਾਃ ॥ 3-265-3 (26141)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਯੌਗਪਦ੍ਯੇਨ ਯਯੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚਤੁਰ੍ਦਿਸ਼ਮ੍।
ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਪਰਤਪਾਃ ॥ 3-265-4 (26142)
ਦ੍ਰੌਪਦੀਮਾਸ਼੍ਰਮੇ ਨ੍ਯਸ੍ ਤ੍ਰੁʼਣਬਿਨ੍ਦੋਰਨੁਜ੍ਞਯਾ।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਦੀਪ੍ਤਤਪਸੋ ਘੌਮ੍ਯਸ੍ਯ ਚ ਪੁਰੋਧਸਃ ॥ 3-265-5 (26143)
ਤਸ੍ਤੁ ਰਾਜਾ ਸਿੰਧੂਨਾਂ ਵਾਰ੍ਧਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਰ੍ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਵਿਵਾਹਕਾਮਃ ਸਾਲ੍ਵੇਯਾਨ੍ਪ੍ਰਯਾਤਃ ਸੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-265-6 (26144)
ਮਹਤਾ ਪਰਿਬਰ੍ਹੇਣ ਰਾਜਯੋਗ੍ਯੇਨ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਰਾਜਭਿਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧਮੁਪਾਯਾਤ੍ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਚ ਸਃ ॥ 3-265-7 (26145)
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਮ੍।
ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੀਮਾਸ਼੍ਰਮਦ੍ਵਾਰਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਨਿਰ੍ਜਨੇ ਵਨੇ ॥ 3-265-8 (26146)
ਵਿਭ੍ਰਾਜਮਾਨਾਂ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਬਿਭ੍ਰਤੀਂ ਰੂਪਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਭ੍ਰਾਜਯਨ੍ਤੀਂ ਵਨੋਦ੍ਦੇਸ਼ੰ ਨੀਲਾਭ੍ਰਮਿਵ ਵਿਦ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 3-265-9 (26147)
ਅਪ੍ਸਰਾ ਦੇਵਕਨ੍ਯਾ ਵਾ ਮਾਯਾ ਵਾ ਦੇਵਨਿਰ੍ਮਿਤਾ।
ਇਤਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਞ੍ਜਲਿੰ ਸਰ੍ਵੇ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਰੁʼਸ੍ਤਾਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਮ੍ ॥ 3-265-10 (26148)
ਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਸਿਨ੍ਧੂਨਾਂ ਵਾਰ੍ਧਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਰ੍ਜਯਦ੍ਰਥਃ।
ਵਿਸ੍ਮਿਤਸ੍ਤ੍ਵਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਟਮਾਨਸਃ ॥ 3-265-11 (26149)
ਸ ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯੰ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਾਮਮੋਹਿਤਃ।
ਕਸ੍ਯ ਤ੍ਵੇਸ਼਼ਾ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀ ਯਦਿਵਾ(ਅ)ਪਿਨ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀ ॥ 3-265-12 (26150)
ਵਿਵਾਹਾਰ੍ਥੋ ਨ ਮੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਿਮਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਤਿਮੁਨ੍ਦਰੀਮ੍।
ਏਤਾਮੇਵਾਹਮਾਦਾਯ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਮਾਲਯਮ੍ ॥ 3-265-13 (26151)
ਗਚ੍ਛ ਜਾਨੀਹਿ ਸੌਮ੍ਯੇਮਾਂ ਕਸ੍ਯ ਵਾ(ਅ)ਤ੍ਰ ਕੁਤੋਪਿ ਵਾ।
ਕਿਮਰ੍ਥਮਾਗਤਾ ਸੁਭ੍ਰੂਰਿਦੰ ਕਸ਼਼੍ਟਕਿਤੰ ਵਨਮ੍ ॥ 3-265-14 (26152)
ਅਪਿ ਨਾਮ ਵਰਾਰੋਹਾ ਮਾਮੇਸ਼਼ਾ ਲੋਕਸੁਨ੍ਦਰੀ।
ਭਜੇਦਦ੍ਯਾਯਤਾਪਾਙ੍ਗੀ ਸੁਦਤੀ ਤਨੁਮਧ੍ਯਮਾ ॥ 3-265-15 (26153)
ਅਪ੍ਯਹੰ ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਮਃ ਸ੍ਯਾਮਿਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਰਸ੍ਰਿਯਮ੍।
ਗਚ੍ਛਜਾਨੀਹਿ ਕੋਨ੍ਵਸ੍ਯਾ ਨਾਥ ਇਤ੍ਯੇਵ ਕੋਟਿਕ ॥ 3-265-16 (26154)
ਸ ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯਸ੍ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਥਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਕਨ੍ਦ੍ਯ ਕੁਣ੍ਡਲੀ।
ਉਪੇਤ੍ਯਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਤਦਾ ਕ੍ਰੋਸ਼਼੍ਟਾ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਵਧੂਮਿਵ ॥ 3-265-17 (26155)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 265 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-265-7 ਪਰਿਬਰ੍ਹੇਣ ਪਰਿਚ੍ਛਦੇਨ ॥ 3-265-9 ਨੀਲਾਭ੍ਰੰ ਨੀਲਮੇਘਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 266
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.266. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 266
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਜਯਦ੍ਰਥਚੋਦਨਯਾ ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯੇਨ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਕੁਲਾਦਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-267-0 (26156)
ਕੋਟਿਕ ਉਵਾਚ। 3-267-0x (2654)
ਕਾ ਤ੍ਵੰ ਕਦਮ੍ਬਸ੍ਯ ਵਿਨਮ੍ਯ ਸ਼ਾਖਾਂ
ਕਿਮਾਸ਼੍ਰਮੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਸਿ ਸ਼ੋਭਮਾਨਾ।
ਦੇਦੀਪ੍ਯਮਾਨਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਸ਼ਿਖੇਵ ਨਕ੍ਤੰ
ਵ੍ਯਾਧੂਯਮਾਨਾ ਪਵਨੇਨ ਸੂਭ੍ਰੂਃ ॥ 3-267-1 (26157)
ਅਤੀਵ ਰੂਪੇਣ ਸਮਨ੍ਵਿਤਾ ਤ੍ਵੰ
ਨ ਚਾਪ੍ਯਰਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਬਿਭੇਸ਼਼ਿ ਕਿੰਨੁ।
ਦੇਵੀ ਨੁ ਯਕ੍ਸ਼਼ੀ ਯਦਿਦਾਨਵੀ ਵਾ
ਵਰਾਪ੍ਸਰਾ ਦੈਤ੍ਯਵਰਾਙ੍ਗਨਾ ਵਾ ॥ 3-267-2 (26158)
ਵਪੁਸ਼਼੍ਮਤੀ ਵੋਰਗਰਾਜਕਨ੍ਯਾ
ਵਨੇਚਰੀ ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਣਦਾਚਰਸ੍ਤ੍ਰੀ।
ਤ੍ਵੰ ਦੇਵਰਾਜ੍ਞੋ ਵਰੁਣਸ੍ਯ ਪਤ੍ਨੀ
ਯਮਸ੍ਯ ਸੋਮਸ੍ਯ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ॥ 3-267-3 (26159)
ਧਾਤੁਰ੍ਵਿਧਾਤੁਃ ਸਵਿਤੁਰ੍ਵਿਭੋਰ੍ਵਾ
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਸਦਨਾਤ੍ਪ੍ਰਪੰਨਾ।
ਨ ਹ੍ਯੇਵ ਨਃ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ਯੇ ਵਯੰ ਸ੍ਮ
ਨ ਚਾਪਿ ਜਾਨੀਮ ਤਵੇਹ ਨਾਥਮ੍ ॥ 3-267-4 (26160)
ਵਯੰ ਹਿ ਮਾਨੰ ਤਵ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਤਃ
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮ ਭਦ੍ਰੇਪ੍ਰਭਵੰ ਪ੍ਰਭੁਂ ਚ।
ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਬਨ੍ਧੂਂਸ਼੍ਚ ਪਤਿੰ ਕੁਲੰ ਚ
ਜਾਤਿੰ ਚ ਯਚ੍ਚੇਗਹ ਕਰੋਸ਼਼ਿ ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ॥ 3-267-5 (26161)
ਅਹੰ ਤੁ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੁਰਥਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ
ਯੰ ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯੇਤਿ ਵਿਦੁਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ।
`ਵਸ਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ਸਤ੍ਯਰਤਿਰ੍ਵਰੋਰੁ
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋਪਸੇਵੀ ਗੁਰੁਪੂਜਕਸ਼੍ਚ' ॥ 3-267-6 (26162)
ਅਸੌ ਤੁ ਯਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿਕਾਞ੍ਚਨਾਙ੍ਗੇ
ਤਥੇ ਹੁਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚਯਨੇ ਯਥੈਵ।
ਤਰਿਗਰ੍ਤਰਾਜਃ ਕਮਲਾਯਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ
ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰਕਰੋ ਨਾਮ ਸ ਏਸ਼਼ ਵੀਰਃ ॥ 3-267-7 (26163)
ਅਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰਸ੍ਤ੍ਵੇਸ਼਼ ਮਹਾਧਨੁਸ਼਼੍ਮਾ-
ਨ੍ਪੁਤ੍ਰਃ ਕੁਲਿਨ੍ਦਾਧਿਪਤੇਰ੍ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਃ।
ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਪੁਲਾਯਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ
ਸੁਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਃ ਪਰ੍ਵਤਵਾਸਨਿਤ੍ਯਃ ॥ 3-267-8 (26164)
ਅਸੌ ਤੁ ਯਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਸਮੀਪੇ
ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਯੁਵਾ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਃ।
ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਰਾਜਃ ਸੁਬਲਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਃ
ਸ ਏਵ ਹਨ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸੁਗਾਤ੍ਰਿ ॥ 3-267-9 (26165)
ਯਸ੍ਯਾਨੁਯਾਤ੍ਰੰ ਧ੍ਵਜਿਨਃ ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤਿ
ਸੌਵੀਰਕਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਃ।
ਸ਼ੋਣਾਸ਼੍ਵਯੁਕ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਥੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇ
ਮਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਦੀਪ੍ਤਾ ਇਵ ਇਵ੍ਯਵਾਹਾਃ ॥ 3-267-10 (26166)
ਅਙ੍ਗਾਰਕਃ ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਗੁਪ੍ਤਕਸ਼੍ਚ
ਸ਼੍ਰੁਂਜਯਃ ਸੰਜਯਸੁਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ।
ਪ੍ਰਭੰਕਰੋ(ਅ)ਥ ਭ੍ਰਮਰੋ ਰਵਿਸ਼੍ਚ
ਸ਼ੂਰਃ ਪ੍ਰਤਾਪਃਕੁਹਨਸ਼੍ਚ ਨਾਮ ॥ 3-267-11 (26167)
ਯੰ ਸ਼਼ਟ੍ਸਹਸ੍ਰਾ ਰਥਿਨੋ(ਅ)ਨੁਯਾਨ੍ਤਿ
ਨਾਗਾ ਹਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪਦਾਤਿਨਸ਼੍ਚ।
ਜਯਦ੍ਰਥੋ ਨਾਮ ਯਦਿ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਤੇ
ਸੌਵੀਰਰਾਜਃ ਸੁਭਗੇ ਸ ਏਸ਼਼ਃ ॥ 3-267-12 (26168)
ਤਸ੍ਯਾਪਰੇ ਭ੍ਰਾਤਰੋ(ਅ)ਦੀਨਸਤ੍ਵਾ
ਬਲਾਹਕਾਨੀਕਵਿਦਾਰਣਾਦ੍ਯਾਃ।
ਸੌਵੀਰਵੀਰਾਃ ਪ੍ਰਵਰਾ ਯੁਵਾਨੋ
ਰਾਜਾਨਮੇਤੇ ਬਲਿਨੋ(ਅ)ਨੁਯਾਨ੍ਤਿ ॥ 3-267-13 (26169)
ਏਤੈਃ ਸਹਾਯੈਰੁਪਯਾਤਿ ਰਾਜਾ
ਮਰੁਦ੍ਗਣੈਰਿਨ੍ਦ੍ਰ ਇਵਾਭਿਗੁਪ੍ਤਃ।
ਅਜਾਨਤਾਂ ਖ੍ਯਾਪਯ ਨਃ ਸੁਕੇਸ਼ਿ
ਕਸ੍ਯਾਸਿ ਭਾਰ੍ਯਾ ਦੁਹਿਤਾ ਚ ਕਸ੍ਯ ॥ 3-267-14 (26170)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 266 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-267-4 ਧਾਤੁਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ ਸਰਸ੍ਵਤੀ ਵਾ। ਵਿਧਾਤੁਃ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯ ਰੁਦ੍ਵਸ੍ਯ ਵਾ। ਅਦਿਤਿਃ ਪਾਰ੍ਵਤੀ ਵਾ। ਵਿਭੋਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਰ੍ਵਾ ॥ 3-267-5 ਪ੍ਰਭਵਪਿਤਰਮ੍। ਪ੍ਰਭੁਂ ਮਹਾਨ੍ਤਮ੍। ਪ੍ਰਭਵੰ ਭੁਵੰ ਚੇਤਿ ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-267-7 ਚਯਨੇ ਇਸ਼਼੍ਟਕੋਚ੍ਚਯੇ ॥ 3-267-12 ਪਦਾਤਿਨਃ ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਅਤਿਤੁਂ ਸਤਤੰ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸ਼ੀਲੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਪਦਾਤਯਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 267
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.267. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 267
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯਪ੍ਰਤਿ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਜਨਨਾਦਿਸ੍ਵੀਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-267-0 (26171)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-267-0x (2655)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਸ਼ਿਬੀਨਾਂ ਕਪ੍ਰਵਰੇਣ ਤੇਨ।
ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਨ੍ਦੰ ਪ੍ਰਵਿਮੁਚ੍ਯ ਸ਼ਾਖਾਂ
ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤੀ ਕੌਸ਼ਿਕਮੁਤ੍ਤਰੀਯਮ੍ ॥ 3-267-1 (26172)
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਭਿਜਾਨਾਮਿ ਨਰੇਨਦ੍ਰਪੁਤ੍ਰ
ਨ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਤ੍ਵਾਮਭਿਭਾਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਨ ਤ੍ਵੇਹ ਵਕ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਤਵੇਹ ਵਾਕ੍ਯ-
ਮਨ੍ਯੋ ਨਰੋ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ(ਅ)ਪਿ ਨਾਰੀ ॥ 3-267-2 (26173)
ਏਕਾ ਹ੍ਯਹੰ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਤੇਨ ਵਾਚੰ
ਦਦਾਨਿ ਵੈ ਭਦ੍ਰ ਨਿਬੋਧ ਚੇਦਮ੍।
ਅਹੰ ਹ੍ਯਰਣ੍ਯੇਕਥਮੇਕਮੇਕਾ
ਤ੍ਵਾਮਾਲਪੇਯੰ ਨਿਰਤਾ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ॥ 3-267-3 (26174)
ਜਾਨਾਮਿ ਚ ਤ੍ਵਾਂ ਸੁਰਥਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੰ
ਯੰ ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯੇਤਿ ਵਿਦੁਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ।
ਤਸ੍ਮਾਦਹੰ ਸ਼ੈਬ੍ਯ ਤਥੈਵ ਤੁਭ੍ਯ-
ਮਾਖ੍ਯਾਮਿ ਬਨ੍ਧੂਨ੍ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਕੁਲੰ ਚ ॥ 3-267-4 (26175)
ਅਪਤ੍ਯਮਸ੍ਮਿ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਤਿ ਮਾਂ ਸ਼ੈਬ੍ਯ ਵਿਦੁਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ।
ਸਾ(ਅ)ਹੰ ਵ੍ਰੁʼਣੇ ਪਞ੍ਚ ਜਨਾਨ੍ਪਤਿਤ੍ਵੇ
ਯੇ ਖਾਣ੍ਡਵਪ੍ਰਸ੍ਥਗਤਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਾਸ੍ਤੇ ॥ 3-267-5 (26176)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚ
ਮਾਦ੍ਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪੁਤ੍ਰੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰੌ।
ਤੇ ਮਾਂ ਨਿਵੇਸ਼੍ਯਹ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚਤਸ੍ਰੋ
ਵਿਬਜ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਪ੍ਰਯਾਤਾਃ ॥ 3-267-6 (26177)
ਪ੍ਰਾਚੀਂ ਰਾਜਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਭੀਮਸੇਨੋ
ਜਯਃ ਪ੍ਰਤੀਚੀਂ ਯਮਜਾਵੁਦੀਚੀਮ੍।
ਮਨ੍ਯੇ ਤੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਰਥਸਤ੍ਤਮਾਨਾਂ
ਕਾਲੋ ਬਹੁਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਇਹੋਪਯਾਤੁਮ੍ ॥ 3-267-7 (26178)
ਸੰਮਾਨਿਤਾ ਯਾਸ੍ਯਥ ਤੈਰ੍ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ
ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਵਾਹਾਨਵਰੋਹਯਧ੍ਵਮ੍।
ਪ੍ਰਿਯਾਤਿਥਿਰ੍ਧਰ੍ਮਸੁਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਪ੍ਰੀਤੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਯੁਪ੍ਮਾਨ੍ ॥ 3-267-8 (26179)
ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਾ ਸਾ
ਸ਼ੈਵ੍ਯਾਤ੍ਮਜੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੁਖੀ ਪ੍ਰਤੀਤਾ।
ਵਿਵੇਸ਼ ਤਾਂ ਪਰ੍ਣਸ਼ਾਲਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਂ
ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਤੇਸ਼਼ਾਮਤਿਥਿਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮ੍ ॥ 3-267-9 (26180)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 267 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-267-2 ਅਭਿਭਾਸ਼਼੍ਟੁਂ ਅਭਿਭਾਸ਼਼ਿਤੁਮ੍। ਤ੍ਵਾਮਪਿ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-267-3 ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ॥ 3-267-7 ਜਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 268
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.268. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 268
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯਾਦ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀਤਤ੍ਵੰਵਿਦਿਤਵਤਾ ਜਯਦ੍ਰਥੇਨ ਦ੍ਰੌਪਦੀਮੇਤ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਰ੍ਯਾਤ੍ਵਯਾਚਨਾਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-268-0 (26181)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-268-0x (2656)
ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਨੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ਭਾਰਤ।
`ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯੋ ਜਗਾਮਾਸ਼ੁ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-268-1 (26182)
ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ੈਬ੍ਯੰ ਸੌਵੀਰਕੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-268-2 (26183)
ਯਦਾ ਵਾਚੰ ਵ੍ਯਾਹਰਨ੍ਤ੍ਯਾਮਸ੍ਯਾਂ ਮੇ ਰਮਤੇ ਮਨਃ।
ਸੀਮਨ੍ਤਿਨੀਨਾਂ ਸੁਖ੍ਯਾਯਾਂ ਵਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕਥੰ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-268-3 (26184)
ਏਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਮੇ(ਅ)ਨ੍ਯਾ ਯਥਾ ਸ਼ਾਖਾਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਪ੍ਰਤਿਭਾਨ੍ਤਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-268-4 (26185)
ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦੇਵ ਹਿ ਮਨਸ੍ਤਯਾ ਮੇ(ਅ)ਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਤਾਂ ਸਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਕਲ੍ਯਾਣੀਂ ਯਦਿ ਸ੍ਯਾਚ੍ਛੈਬ੍ਯ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀ ॥ 3-268-5 (26186)
ਕੋਟਿਕ ਉਵਾਚ। 3-268-6x (2657)
ਏਸ਼਼ਾ ਵੈ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਸੰਮਤਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-268-6 (26187)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਚੈਵ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਪ੍ਰਿਯਾ ਬਹੁਮਤਾ ਸਤੀ।
ਤਯਾ ਸਮੇਤ੍ਯ ਸੌਵੀਰ ਸੌਵੀਰਾਭਿਮੁਖੋ ਵ੍ਰਜ ॥ 3-268-7 (26188)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-268-8x (2658)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਮਿਤਿ।
ਪਤਿਃ ਸੌਵੀਰਸਿਨ੍ਧੂਨਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਟਭਾਵੋ ਜਯਦ੍ਰਥਃ ॥ 3-268-8 (26189)
ਸ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਸਿੰਹਗੋਸ਼਼੍ਠੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋ ਯਥਾ।
ਆਤ੍ਮਨਾ ਸਪ੍ਤਮਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-268-9 (26190)
ਕੁਸ਼ਲੰ ਤੇ ਵਰਾਰੋਹੇ ਭਰ੍ਤਾਰਸ੍ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਨਾਮਯਾਃ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਸ਼ਲਕਾਮਾਸਿ ਤੇ(ਅ)ਪਿਕਚ੍ਚਿਦਨਾਮਯਾਃ ॥ 3-268-10 (26191)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-268-11x (2659)
ਅਪਿ ਤੇ ਕੁਸ਼ਲੰ ਰਾਜਨ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਕੋਸ਼ੇ ਬਲੇ ਤਥਾ।
ਕਚ੍ਚਿਦੇਕਃ ਸ਼ਿਬੀਨਾਢ੍ਯਾਨ੍ਸੌਵੀਰਾਨ੍ਸਹ ਸਿਨ੍ਧੁਭਿਃ।
ਅਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਸਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਵਿਦਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-268-11 (26192)
ਕੌਰਵ੍ਯਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਰਾਜਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਅਹੰ ਚ ਭ੍ਰਾਤਰਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਯਾਂਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਨ੍ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-268-12 (26193)
ਪਾਦ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹਾਣੇਦਮਾਸਨੰ ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ।
ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ਵਿਤਾ ਮ੍ਰੁʼਗੀਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਾਤਰਾਸ਼ੰ ਦਦਾਨਿ ਤੇ ॥ 3-268-13 (26194)
ਐਣੇਯਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤਾੰਨ੍ਯਙ੍ਕੂਨ੍ਹਰਿਣਾਞ੍ਸ਼ਰਭਾਞ੍ਸ਼ਸ਼ਾਨ੍।
ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਵ੍ਰੁਰੂਞ੍ਸ਼ਮ੍ਬਰਾਂਸ਼੍ਚ ਗਵਯਾਂਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ਬਹੂਨ੍ ॥ 3-268-14 (26195)
ਵਰਾਹਾਮਹਿਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਯਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾ ਮ੍ਰੁʼਗਜਾਤਯਃ।
ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਤਿ ਸ੍ਵਯੰ ਤੁਭ੍ਯੰ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-268-15 (26196)
ਜਯਦ੍ਰਥ ਉਵਾਚ। 3-268-16x (2660)
ਕੁਸ਼ਲੰ ਪ੍ਰਾਤਰਾਸ਼ਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ ਮੇ ਦਿਤ੍ਸਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਏਹਿ ਮੇ ਰਥਮਾਰੋਹ ਸੁਖਮਾਪ੍ਨੁਹਿ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 3-268-16 (26197)
ਗਤਸ਼੍ਰੀਕਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨ੍ਗਤਚੇਤਸਃ।
ਅਰਣ੍ਯਵਾਸਿਨਃ ਪਾਰ੍ਥਾੰਨਾਨੁਰੋਦ੍ਧੁਂ ਤ੍ਵਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-268-17 (26198)
ਨੈਵ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਗਤਸ਼੍ਰੀਕੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮੁਪਯੁਞ੍ਜਤੇ।
ਯੁਞ੍ਜਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜੀਤ ਨ ਸ਼ਰਿਯਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਵਸੇਤ੍ ॥ 3-268-18 (26199)
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵਿਹੀਨਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਚ੍ਚ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ।
ਅਲੰ ਤੇ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮੁਪਾਸਿਤੁਮ੍ ॥ 3-268-19 (26200)
ਭਾਰ੍ਯਾ ਮੇ ਭਵ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਤ੍ਯਜੈਨਾਨ੍ਮੁਖਮਾਪ੍ਨੁਹਿ।
ਅਖਿਲਾਨ੍ਸਿਨ੍ਧੁਸੌਵੀਰਾਨਾਪ੍ਨੁਹਿ ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਸਹ ॥ 3-268-20 (26201)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-268-21x (2661)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜੇਨ ਵਾਕ੍ਯੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯਕਮ੍ਪਨਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਤਸ੍ਮਾਦਪਾਕ੍ਰਾਮਦ੍ਦੇਸ਼ਾਤ੍ਸਭ੍ਰੁਕੁਟੀਮੁਖੀ ॥ 3-268-21 (26202)
ਅਵਮਤ੍ਯਾਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਂਕ੍ਯਮਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਚ ਸੁਮਧ੍ਯਮਾ।
ਮੈਵਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਲਜ੍ਜਸ੍ਵੇਤਿ ਚ ਸੈਨ੍ਧਵਮ੍ ॥ 3-268-22 (26203)
ਸਾ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾਮੁਪਯਾਤਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ।
ਵਿਲਮ੍ਬਯਾਮਾਸ ਪਰੰ ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਯੁਞ੍ਜਤੀ ॥ 3-268-23 (26204)
ਦ੍ਰੈਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-268-23x (2662)
ਨੈਵੰ ਵਦ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਤ੍ਵੰ ਨ ਚ ਮਨ੍ਯਸੇ।
ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਸ੍ਵਸਾ ਚੈਵ ਕਨੀਯਸੀ ॥ 3-268-24 (26205)
ਦੁਸ਼੍ਸ਼ਲਾ ਨਾਮ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭਰ੍ਤਾ ਰਾਜਕੁਲੋਦ੍ਵਹ।
ਮਮ ਭ੍ਰਾਤਾ ਚ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੇਨ ਤ੍ਵਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਮਹਾਰਥ ॥ 3-268-25 (26206)
ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾਨਾਂ ਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਨ ਧਰ੍ਮੰ ਤ੍ਵਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸੇ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜੋਥ ਵਾਕ੍ਯਮੁਤ੍ਤਰਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-268-26 (26207)
ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਚੈਵ ਹਿ।
ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-268-27 (26208)
ਸ੍ਵਸਾ ਚ ਸ੍ਵਸ੍ਰਿਯਾ ਚੈਵ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਾਰ੍ਯਾ ਤਥੈਵ ਚ।
ਸੁਖੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰ ਨ੍ਰੁʼਪੋਦ੍ਭਵਾਃ' ॥ 3-268-28 (26209)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 268 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-268-3 ਸੌਵੀਰਕੋ ਜਯਦ੍ਰਥਃ ॥ 3-268-7 ਯਦਾਸ੍ਯਾਂ ਮੇ ਮਨੋਰਮਤੇ ਤਦਾ ਭਵਾਨ੍ਕਥੰ ਵਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ ਇਤਿ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 3-268-9 ਸਿੰਹਗੋਸ਼਼੍ਠੰ ਗੋਸ਼਼੍ਠਮਿਵ ਗੋਸ਼਼੍ਠੰ ਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 3-268-11 ਅਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਪਾਲਯਸਿ। ਵਿਦਿਤਾ ਲਬ੍ਧਾਃ ॥ 3-268-18 ਸ਼੍ਰਿਯਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਸਤੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਹੀਨਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਕੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-268-19 ਸਮਾਃ ਸੰਵਤ੍ਸਰਾਨ੍ ॥ 3-268-23 ਵਿਲੋਭਯਾਮਾਸ ਪਰਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 269
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.269. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 269
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸ੍ਵਾਭਿਲਾਸ਼਼ਿਣੋ ਜਯਦ੍ਰਥਸ੍ਯ ਗਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਬਲਾਤ੍ਸ੍ਵਵਸ੍ਤ੍ਰਾਨ੍ਤਕਰ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ਤਸ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਦਧਃਪਾਤਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤਦ੍ਰਥਾਰੋਹਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-269-0 (26210)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-269-0x (2663)
ਸਰੋਸ਼਼ਰਾਗੋਪਹਤੇਨ ਵਲ੍ਗੁਨਾ
ਸਰਾਗਨੇਤ੍ਰੇਣ ਨਤੋੰਨਤਭ੍ਰੁਵਾ।
ਮੁਖੇਨ ਵਿਸ੍ਫੂਰ੍ਯ ਸੁਵੀਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੰ
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਾ ਪੁਨਃ ॥ 3-269-1 (26211)
ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਵਿਸ਼਼ਾਨ੍ਮਹਾਰਥਾ-
ਨਭਿਬ੍ਰੁਵਨ੍ਮੂਢ ਨ ਲਜ੍ਜਸੇ ਕਥਮ੍।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਾੰਨਿਰਤਾਨ੍ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ
ਸ੍ਤਿਤਾਨ੍ਸਮੂਹੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍ ॥ 3-269-2 (26212)
ਨ ਕਿੰਚਿਦਾਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਪਾਪੰ
ਵਨੇਚਰੰਵਾ ਗ੍ਰੁʼਹਮੇਧਿਨੰ ਵਾ।
ਤਪਸ੍ਵਿਨੰ ਸੰਪਰਿਪੂਰ੍ਣਵਿਦ੍ਯੰ
ਭਜਨ੍ਤਿ ਚੈਵੰ ਸੁਨਰਾਃ ਸੁਵੀਰ ॥ 3-269-3 (26213)
ਅਹੰ ਤੁ ਮਨ੍ਯੇ ਤਵ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿ-
ਦੇਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸੰਨਿਵੇਸ਼ੇ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਪਾਤਾਲਮੁਖੇ ਪਤਨ੍ਤੰ
ਪਾਣੌ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਸੰਹਰੇਤ ॥ 3-269-4 (26214)
ਨਾਗੰ ਪ੍ਰਮਿੰਨੰ ਗਿਰਿਕੂਟਕਲ੍ਪ-
ਮੁਪਤ੍ਯਕਾਂ ਹੈਮਵਤੀਂ ਚਰਨ੍ਤਮ੍।
ਦਣ੍ਡੀਵ ਯੂਥਾਦਪਸੇਧਸਿ ਤ੍ਵੰ
ਯੋ ਜੇਤੁਮਾਸ਼ੰਸਸਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮ੍ ॥ 3-269-5 (26215)
ਬਾਲ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਬਲਸ੍ਯ
ਸਿੰਹਸ੍ ਪਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣਿ ਮੁਖਾਲ੍ਲੁਨਾਸਿ।
ਪਦਾ ਸਮਾਹਤ੍ਯ ਪਲਾਯਮਾਨਃ
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਭੀਮਸੇਨਮ੍ ॥ 3-269-6 (26216)
ਮਹਾਬਲੰ ਘੋਰਤਰੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ
ਜਾਤੰ ਹਰਿੰ ਪਰ੍ਵਤਕਨ੍ਦਰੇਸ਼਼ੁ।
ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤਮੁਗ੍ਰੰ ਪ੍ਰਪਦੇਨ ਹੰਸਿ
ਯਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਮਾਯੋਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਮੁਗ੍ਰਮ੍ ॥ 3-269-7 (26217)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋਰਗੌ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਮੁਖੌ ਦ੍ਵਿਜਿਹ੍ਵੌ
ਮਤ੍ਤਃ ਪਦਾ ਕ੍ਰਾਮਸਿ ਪੁਚ੍ਛਦੇਸ਼ੇ।
ਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਭ੍ਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਾਭ੍ਯਾਂ
ਜਘਨ੍ਯਜਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਯੁਯੁਤ੍ਸਸੇ ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-269-8 (26218)
ਯਥਾ ਚ ਵੇਣੁਃ ਕਦਲੀ ਨਲੋ ਵਾ
ਫਲਨ੍ਤ੍ਯਭਾਵਾਯ ਨ ਭੂਤਯੇ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ।
ਤਥੈਵ ਮਾਂ ਤੈਃ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ-
ਮਾਦਾਸ੍ਯਸੇ ਕਰ੍ਕਟਕੀਵ ਗਰ੍ਭਮ੍ ॥ 3-269-9 (26219)
ਜਯਦ੍ਰਥ ਉਵਾਚ। 3-269-10x (2664)
ਜਾਨਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਵਿਦਿਤੰ ਮਮੈਤ-
ਦ੍ਯਥਾਵਿਧਾਸ੍ਤੇ ਨਰਦੇਵਪੁਤ੍ਰਾਃ।
ਨ ਤ੍ਵੇਵਮੇਤੇਨ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣੇਨ
ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਵਯੰ ਤ੍ਰਾਸਯਿਤੁਂ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ॥ 3-269-10 (26220)
ਵਯੰ ਪੁਨਃ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ
ਕੁਲੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਨਵਮੇਸ਼਼ੁ ਜਾਤਾਃ।
ਸ਼਼ਡ੍ਭ੍ਯੋ ਗੁਣੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕਾ ਵਿਹੀਨਾ
ਨ੍ਮਨ੍ਯਾਮਹੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ ॥ 3-269-11 (26221)
ਸਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠ ਗਜੰ ਰਥੰ ਵਾ
ਨ ਵਾਕ੍ਯਮਾਤ੍ਰੇਣ ਵਯੰ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ।
ਆਸ਼ੰਸ ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਵਦਨ੍ਤੀ
ਸੌਵੀਰਰਾਜਸ੍ਯ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਸਾਦਮ੍ ॥ 3-269-12 (26222)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 3-269-13x (2665)
ਮਹਾਬਲਾ ਕਿੰਤ੍ਵਿਹ ਦੁਰ੍ਬਲੇਵ
ਸੌਵੀਰਰਾਜਸ੍ਯ ਮਤਾ(ਅ)ਹਮਸ੍ਮਿ।
ਨਾਹੰ ਪ੍ਰਮਾਥਾਦਿਹ ਸੰਪ੍ਰਤੀਤਾ
ਸੌਵੀਰਰਾਜੰ ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਵਦੇਯਮ੍ ॥ 3-269-13 (26223)
ਯਸ੍ਯਾ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੌ ਪਦਵੀਂ ਚਰੇਤਾਂ
ਸਮਾਸ੍ਥਿਤਾਵੇਕਰਥੇ ਸਮੇਤੌ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿਤਾਂ ਨਾਪਹਰੇਤ੍ਕਥੰਚਿ-
ਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਮਾਤ੍ਰਃ ਕ੍ਰੁʼਪਣਃ ਕੁਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ॥ 3-269-14 (26224)
ਯਥਾ ਵਿਕੀਟੀ ਪਰਵੀਰਘਾਤੀ
ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਰਥਸ੍ਥੋ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਮਨਾਂਸਿ।
ਮਦਨ੍ਤਰੇ ਤ੍ਵਦ੍ਧ੍ਵਜਿਨੀਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟਾ
ਵਕ੍ਸ਼਼ੰ ਦਹੰਨਗ੍ਨਿਰਿਵੋਸ਼਼੍ਣਗੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-269-15 (26225)
ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ਸਾਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਵੀਰੋ
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਕੇਕਯਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵੇ।
ਏਤੇ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇ ਮਮ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਃ
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੂਪਾਃ ਪਦਵੀਂ ਚਰੇਯੁਃ ॥ 3-269-16 (26226)
ਮੌਰ੍ਵੀਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਤਨਯਿਤ੍ਨੁਘੋਸ਼਼ਾ
ਗਾਣ੍ਡੀਵਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਵਤਿਵੇਗਵਨ੍ਤਃ।
ਹਸ੍ਤੰ ਸਮਾਹਤ੍ਯ ਧਨੰਜਯਸ੍ਯ
ਭੀਮਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਘੋਰਤਰੰ ਨਦਨਤਿ ॥ 3-269-17 (26227)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਮੁਕ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਾਸ਼ਰੌਘਾਨ੍
ਪਤਙ੍ਗਸਙ੍ਘਾਨਿਵ ਸ਼ੀਘ੍ਰਵੇਗਾਨ੍।
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਯਰ੍ਜੁਨੰ ਵੀਰ੍ਯਸ਼ਾਲਿਨੰ
ਤਦਾ ਸ੍ਵਬੁਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਤਿਨਿਨ੍ਦਿਤਾਸਿ ॥ 3-269-18 (26228)
ਸਸ਼ਙ੍ਖਘੋਸ਼਼ਃ ਸਤਲਤ੍ਰਘੋਸ਼਼ੋ
ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਮੁਹੁਰੁਦ੍ਵਹੰਸ਼੍ਚ।
ਯਦਾ ਸ਼ਰਾਨਰ੍ਪਯਿਤਾ ਤਵੋਰਸਿ
ਤਦਾ ਮਨਸ੍ਤੇ ਕਿਮਿਵਾਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ ॥ 3-269-19 (26229)
ਗਦਾਹਸ੍ਤੰ ਭੀਮਮਭਿਦ੍ਰਵਨ੍ਤੰ
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਸੰਪਤਨ੍ਤੌ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਜੰ ਕ੍ਰੋਧਵਿਸ਼਼ੰ ਵਮਨ੍ਤੌ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚਿਰੰ ਤਾਪਮੁਪੈਸ਼਼੍ਯਸੇ(ਅ)ਧਮ ॥ 3-269-20 (26230)
ਯਥਾ ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਨਾਤਿਚਰੇ ਕਥੰਚਿ-
ਤ੍ਪਤੀਨ੍ਮਹਾਰ੍ਹਾਨ੍ਮਨਸਾ(ਅ)ਪਿਜਾਤੁ।
ਤੇਨਾਦ੍ਯ ਸਤ੍ਯੇਨ ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤੰਤ੍ਵਾਂ
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਮਿ ਪਾਰ੍ਥੈਃ ਪਰਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਮ੍ ॥ 3-269-21 (26231)
ਨ ਸੰਭ੍ਰਮੰ ਗਨ੍ਤੁਮਹੰ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ
ਤ੍ਵਯਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਵਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ।
ਸਮਾਗਤਾ(ਅ)ਹੰ ਹਿ ਕੁਰੁਪ੍ਰਵੀਰੈਃ
ਪੁਨਰ੍ਵਨੰ ਕਾਮ੍ਯਕਮਾਗਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ॥ 3-269-22 (26232)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-269-23x (2666)
`ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸ ਸਿਨ੍ਧੁਨਾਥ-
ਸ੍ਤਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਮਾਹਵਿਸ਼ਾਲਨੇਤ੍ਰਾਮ੍।
ਆਰੁਹ੍ਯਤਾਮਾਸ਼ੁ ਰਥੰ ਮਦੀਯੰ
ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਵਲਾਦ੍ਦੌਪਦਿਕਰ੍ਸ਼਼ਯੇਹਮ੍' ॥ 3-269-23 (26233)
ਸਾ ਤਾਨਨੁਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਲਨੇਤ੍ਰਾ
ਜਿਘ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਨਵਭਰ੍ਤ੍ਸਯਨ੍ਤੀ।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਮਾ ਮਾ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤੇਤਿ ਭੀਤਾ
ਧੌਮ੍ਯੰ ਪ੍ਰਚੁਕ੍ਰੋਸ਼ ਪੁਰੋਹਿਤੰ ਸਾ ॥ 3-269-24 (26234)
ਜਗ੍ਰਾਹ ਤਾਮੁਤ੍ਤਰਵਸ੍ਤ੍ਰਦੇਸ਼ੇ
ਜਯਦ੍ਰਥਸ੍ਤੰ ਸਮਵਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਸਾ।
ਤਯਾ ਸਮਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਤਨੁਃ ਸ ਪਾਪਃ
ਪਪਾਤ ਸ਼ਾਖੀਵ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੂਲਃ ॥ 3-269-25 (26235)
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਮਾਣਾ ਤੁ ਮਹਾਜਵੇਨ
ਮੁਹੁਰ੍ਵਿਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ।
ਸਾ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਰਥਮਾਰੁਰੋਹ
ਧੌਮ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਦਾਵਭਿਵਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ॥ 3-269-26 (26236)
ਧੌਮ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-269-27x (2667)
ਨੇਯੰ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਤ੍ਵਯਾ ਨੇਤੁਮਵਿਜਿਤ੍ਯ ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ ਪੌਰਾਣਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਜਯਦ੍ਰਥ ॥ 3-269-27 (26237)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਫਲੰਪਾਪੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਆਸਾਦ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਪੁਰੋਗਮਾਨ੍ ॥ 3-269-28 (26238)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-269-29x (2668)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਵਾਹ੍ਰਿਯਮਾਣਾਂ ਤਾਂ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀਂ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਮ੍।
ਅਨ੍ਵਗਚ੍ਛਤ੍ਤਦਾ ਧੌਮ੍ਯਃ ਪਦਾਤਿਗਣਮਧ੍ਯਗਃ ॥ 3-269-29 (26239)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 269 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-269-1 ਰੋਸ਼਼ੇਣ ਰਾਗੋ ਰਕ੍ਤਿਮਾ ਤੇਨ ਸਹਿਤੰ ਸਰੋਸ਼਼ਰਾਗੰ ਤਦੁਪਹਤੰ ਚ ਮ੍ਲਾਨੰ ਚ ਤੇਨ। ਵਲ੍ਗੁਨਾ ਸੁਨ੍ਦਰੇਣ। ਨਤੇ ਸ੍ਵਭਾਵਤ ਉੰਨਤੇ ਕ੍ਰੋਧੇਨ ਭ੍ਰੁਵੌ ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਤਥਾ। ਵਿਸ੍ਫੂਰ੍ਯ ਫੂਤ੍ਕਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ। ਸਰੋਸ਼਼ਵਾਚੋਪਹਿਤੇਨੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-269-2 ਅਭਿ ਅਭਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਬ੍ਰੁਵਨ੍। ਸ੍ਥਿਤਾਨਚਲਾਨ੍। ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਭਿਰਪ੍ਯਜੇਯਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-269-3 ਭਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਹੈਵੰ ਸੁਨਰਾਃ ਸੁਵੀਰੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-269-4 ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸੰਨਿਵੇਸ਼ੇ ਨ੍ਰੁʼਪਸਮਾਜੇ। ਪਾਤਾਲਮੁਖੇ ਮਹਾਗ੍ਰੁʼਰ੍ਤੇ। ਪ੍ਰਤਿਸੰਹਰੇਤ੍ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧੇਤ ॥ 3-269-5 ਉਪਤ੍ਯਕਾਮਦ੍ਰਿਸਮੀਪਭੂਮਿਮ੍। ਦਣ੍ਡੀ ਦਣਅਡਮਾਤ੍ਰਾਯੁਧੋ ਯੂਥਾਤ੍ਸਮੂਹਾਦਪਸੇਧਸਿ ਅਪਕਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 3-269-6 ਬਾਲ੍ਯਾਤ੍ ਮੌਢ੍ਯਾਤ੍ ਪਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣਿ ਮੁਖੋਪਰਿਸ੍ਥਕੇਸ਼ਾਨ੍। ਪਦਾ ਸਮਾਹਤ੍ਯ ਲੁਨਾਸਿ ਛਿਨਸ੍ਤਿ ॥ 3-269-9 ਵੇਣ੍ਵਾਦਯਃ ਫਲਿਤਾ ਏਵ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ। ਕਰ੍ਕਟੀ ਚ ਪਰਿਣਤਗਰ੍ਭਾ ਨਸ਼੍ਯਤੀਤਿ ਲੋਕਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਮ੍ ॥ 3-269-10 ਵਿਭੀਸ਼਼ਣੇਨ ਭਯਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ॥ 3-269-11 ਸਪ੍ਤਦਸ਼ ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਨਵਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾਦਯਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਨ੍ਤਿ ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਾਨਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਾਨਿ. ਨਿਤ੍ਯਯੋਗੇ ਮਤ੍ਵਰ੍ਥੀਯੋਰ੍ਸ਼ਆਦ੍ਯਚ੍। ਅਨਵਮੇਸ਼਼ੁ ਅਨੀਚੇਸ਼਼ੁ। ਸ਼਼ਙ੍ਗੁਣਾਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯਤੇਜੋਧ੍ਰੁʼਤਿਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣ੍ਯਦਾਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਣਿ ॥ 3-269-12 ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਨਿਵਾਰਿਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਪੁਨਰਿਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਪਰਾਜਯਾਨਨ੍ਤਰਮ੍। ਤ੍ਵੰ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਆਸ਼ੰਸ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯ ॥ 3-269-13 ਪ੍ਰਮਾਥਾਤ ਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍। ਪ੍ਰਤੀਤਾ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਾ। ਸਭਾਯਾਂ ਵਸ੍ਤ੍ਰਰਾਸ਼ਿਪ੍ਰਦਾਨੇਨ ਭਗਵਦਨੁਗ੍ਰਹੀਤਤ੍ਵਾਤ੍। ਮਹਾਬਲਾਃ ਕਿੰਤ੍ਵਿਹ ਦੁਰ੍ਬਲਾ ਵਾ ਸੌਵੀਰਰਾਜਸ੍ਯ ਸੁਤਾਹਮਸ੍ਮਿ। ਸਾਹੰ ਪ੍ਰਮਾਦਾਦਿਹ ਸੰਪ੍ਰਭੀਤੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-269-14 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੌ ਵਾਸੁਦੇਵਾਰਜੁਨੌ ॥ 3-269-15 ਮਦਨ੍ਤਰੇ ਮੰਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍। ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਵੇਸ਼਼੍ਟਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਉਸ਼਼੍ਣਗੇਸ਼਼ੁ ਨਿਦਾਧੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-269-17 ਗਾਣ੍ਡੀਵਮੁਕ੍ਤਾਃ ਸ਼ਰਾਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-269-19 ਅਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥੇ ਵ੍ਯਤ੍ਯਯੇਨ ਲ੍ਰੁʼਙ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 270
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.270. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 270
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਗਤੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਦੁਰ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦ੍ਵਿਪਦਾਸ਼ਙ੍ਕਯਾ ਸਤ੍ਵਰੰ ਸ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਦਾ ਦਾਸ੍ਯਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਾਵਗਮੇਨ ਜਯਦ੍ਰਥਪਥਾਨੁਗਤੈਸ੍ਤਦਵਲੋਕਨੇਨ ਕੋਪਾਤ੍ਸਮੁਤ੍ਕ੍ਰੋਸ਼ਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-270-0 (26240)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-270-0x (2669)
ਤਤੋ ਦਿਸ਼ਃ ਸੰਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਾ
ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ਵਰਾਹਾਨ੍ਮਹਿਪਾਂਸ੍ਚ ਹਨ੍ਵਾ।
ਧਨੁਰ੍ਧਰਾਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤਮਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਚਰਨ੍ਤਃ ਸਹਿਤਾ ਬਭੂਵੁਃ ॥ 3-270-1 (26241)
ਤਤੋ ਮ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਲਜਨਾਨੁਕੀਰ੍ਣੰ
ਮਹਾਵਨੰ ਤਦ੍ਵਿਹਗੋਪਘੁਸ਼਼੍ਟਮ੍।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚ ਤਾਨਭ੍ਯਵਦਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗਿਰੋ ਵ੍ਯਾਹਰਤਾਂ ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਮ੍ ॥ 3-270-2 (26242)
ਆਦਿਤ੍ਯਦੀਪ੍ਤਾਂ ਦਿਸ਼ਮਭ੍ਯੁਪੇਤ੍ਯ
ਮ੍ਰੁʼਗਾ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਕ੍ਰੂਰਮਿਮੇ ਵਦਨ੍ਤਿ।
ਆਯਾਸਮੁਗ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿਵੇਦਯਨ੍ਤੋ
ਮਹਾਭਯੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਵਾ(ਅ)ਵਮਾਨਮ੍ ॥ 3-270-3 (26243)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਨਿਵਰ੍ਤਧ੍ਵਮਲੰ ਮ੍ਰੁʼਗੈਰ੍ਨੋ
ਮਨੋ ਹਿ ਮੇ ਦੂਯਤਿ ਦਹ੍ਯਤੇ ਚ।
ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਸਮਾਚ੍ਛਾਦ੍ਯ ਚ ਮੇ ਸਮਨ੍ਯੁ-
ਰੁਦ੍ਧੂਯਤੇ ਪ੍ਰਾਣਪਤਿਃ ਸ਼ਰੀਰੇ ॥ 3-270-4 (26244)
ਸਰਃ ਸੁਪਰ੍ਣਨ ਹ੍ਰੁʼਤੋਰਗੇਨ੍ਦ੍ਰ-
ਮਰਾਜਕੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਿਵੇਹ ਸ਼ਾਨ੍ਤਮ੍।
ਏਵੰਵਿਧੰ ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਕਾਮ੍ਯਕੰ
ਸ਼ੌਣ੍ਡੈਰ੍ਯਥਾ ਪੀਤਸੁਰਸ਼੍ਚ ਕੁਮ੍ਭਃ ॥ 3-270-5 (26245)
ਤੇ ਸੈਨ੍ਧਵੈਰਗ੍ਨ੍ਯਨਿਲੋਗ੍ਰਵੇਗੈ-
ਰ੍ਮਹਾਜਵੈਰ੍ਵਾਜਿਭਿਰੁਹ੍ਯਮਾਨਾਃ।
ਯੁਕ੍ਤੈਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਭਿਃ ਸੁਰਥੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਾ-
ਸ੍ਤਦਾਸ਼੍ਰਮਾਯਾਭਿਮੁਖਾ ਬਭੂਵੁਃ ॥ 3-270-6 (26246)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਗੋਮਾਯੁਰਨਲ੍ਪਘੋਸ਼਼ੋ
ਨਿਵਰ੍ਤਤਾਂ ਵਾਮਮੁਪੇਤ੍ਯ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਮ੍।
ਪ੍ਰਵ੍ਯਾਹਰਤ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਰਾਜਾ
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਭੀਮੰ ਚ ਧਨੰਜਯੰ ਚ ॥ 3-270-7 (26247)
ਯਥਾ ਵਦਤ੍ਯੇਪ ਵਿਹੀਨਯੋਨਿਃ
ਸਾਲਾਵ੍ਰੁʼਕੋਵਾਮਮੁਪੇਤ੍ਯ ਪਾਰ੍ਸ੍ਵਮ੍।
ਸੁਵ੍ਯਕ੍ਤਮਸ੍ਮਾਨਵਮਤ੍ਯ ਪਾਪੈਃ
ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਭਿਮਰ੍ਦਃ ਕੁਰੁਭਿਃ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ॥ 3-270-8 (26248)
ਏਤ੍ਯਾਥ ਤੇ ਤਦ੍ਵਨਮਾਵਿਸ਼ਨ੍ਤੋ
ਮਹਤ੍ਯਰਣ੍ਯੇ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ।
ਬਾਲਾਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਤਦਾ ਰੁਦਨ੍ਤੀਂ
ਧਾਤ੍ਰੇਯਿਕਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਵਧੂਂ ਪ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ॥ 3-270-9 (26249)
ਤਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤੋ(ਅ)ਭਿਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ
ਰਥਾਦਵਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਾਵਤ੍।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਚੈਨਾਂ ਵਚਨੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਧਾਤ੍ਰੇਯਿਕਾਮਾਰ੍ਤਤਰਸ੍ਤਦਾਨੀਮ੍ ॥ 3-270-10 (26250)
ਕਿੰ ਰੋਦਿਸ਼਼ਿ ਤ੍ਵੰ ਪਤਿਤਾ ਧਰਣ੍ਯਾਂ
ਕਿੰ ਤ ਮੁਖੰ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ਦੀਨਵਰ੍ਣਮ੍।
ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਪਾਪੈਃ ਸੁਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਃ
ਪ੍ਰਮਾਥਿਤਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ।
`ਗਤੇਸ਼਼੍ਵਰਣ੍ਯੰ ਹਿ ਸੁਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡੋਃ
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਪਰੈਰ੍ਨਾਪਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ ॥ 3-270-11 (26251)
ਪਰ੍ਯਾਕੁਲਾ ਸਾਧੁ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੂਤ-
ਮਭ੍ਯਾਪਤਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਮ੍।
ਉਰੋ ਘ੍ਨਤੀ ਕਸ਼਼੍ਟਤਰੰ ਤਦਾਨੀ-
ਮੁਚ੍ਚੈਃ ਪ੍ਰਚੁਕ੍ਰੋਸ਼ ਹ੍ਰੁʼਤੇਤਿ ਦੇਵੀ ॥ 3-270-12 (26252)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-270-13x (2670)
ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਯਰੂਪਾ ਤੁ ਵਿਸ਼ਾਲਨੇਤ੍ਰਾ
ਸ਼ਰੀਰਤੁਲ੍ਯਾ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵਾਨਾਮ੍।
`ਕੇਨਾਤ੍ਮਨਾਸ਼ਾਯ ਯਦਾਪਨੀਤਾ
ਛਿਦ੍ਰੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਪਤ੍ਨੀ' ॥ 3-270-13 (26253)
ਯਦ੍ਯੇਵ ਦੇਵੀਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾ
ਦਿਵੰ ਪ੍ਰਪੰਨਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ ਸਮੁਦ੍ਰਮ੍।
ਤਸ੍ਯਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਦੇ ਹਿ ਪਾਰ੍ਥਾ-
ਸ੍ਤਥਾ ਹਿ ਸੰਤਪ੍ਯਤਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ॥ 3-270-14 (26254)
ਕੋ ਹੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਮਰਿਮਰ੍ਦਨਾਨਾਂ
ਕ੍ਲੇਸ਼ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਮਪਰਾਜਿਤਾਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰਾਣੈਃ ਸਮਾਮਿਸ਼਼੍ਟਤਮਾਂ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ੇ-
ਦਨੁਤ੍ਤਮੰ ਰਤ੍ਨਮਿਵ ਪ੍ਰਮੂਢਃ ॥ 3-270-15 (26255)
ਨ ਬੁਧ੍ਯਤੇ ਨਾਥਵਤੀਮਿਹਾਦ੍ਯ
ਬਹਿਸ਼੍ਚਰੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍।
ਕਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਕਾਯੰ ਪ੍ਰਤਿਭਿਦ੍ਯ ਘੋਰਾ
ਮਹੀਂ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਿਤਾਃ ਸ਼ਰਾਗ੍ਰ੍ਯਾਃ ॥ 3-270-16 (26256)
ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ੁਚਸ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਭੀਰੁ ਵਿਦ੍ਧਿ
ਯਥਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਪੁਨਰੇਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ।
ਨਿਹਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਃ ਸਮਗ੍ਰਾ-
ਨ੍ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਨਤ੍ਯਥ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨ੍ਯਾ ॥ 3-270-17 (26257)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚਾਰੁਮੁਖੰ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ
ਧਾਤ੍ਰੇਯਿਕਾ ਸਾਰਥਿਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਮ੍।
ਜਯਦ੍ਰਥੇਨਾਪਹ੍ਰੁʼਤਾਪ੍ਰਮਥ੍ਯ
ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਾਨ੍ਪਰਿਭੂਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ॥ 3-270-18 (26258)
ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਵਰ੍ਤ੍ਮਾਨਿ ਨਵਾਨ੍ਯਮੂਨਿ
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਨ ਮ੍ਲਾਨ੍ਤਿ ਤਥੈਵ ਭਗ੍ਨਾਃ।
ਆਵਰ੍ਤਯਧ੍ਵੰ ਹ੍ਯਨੁਯਾਤ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ
ਨ ਦੂਰਯਾਤੈਵ ਹਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ॥ 3-270-19 (26259)
ਸੰਨਹ੍ਯਧ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵ ਏਵੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਾ
ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਚਾਰੂਣਿ ਚ ਦੰਸ਼ਨਾਨਿ।
ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤ ਚਾਪਾਨਿ ਮਹਾਧਨਾਨਿ
ਸ਼ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪਦਵੀਂ ਵ੍ਰਜਧ੍ਵਮ੍ ॥ 3-270-20 (26260)
ਪੁਰਾ ਹਿ ਨਿਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਸਨਦਣ੍ਡਮੋਹਿਤਾ
ਪ੍ਰਮੂਢਚਿਤ੍ਤਾ ਵਦਨੇਨ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਤਾ।
ਦਦਾਤਿ ਕਸ੍ਮੈਚਿਦਨਰ੍ਹਤੇ ਤਨੁਂ
ਵਰਾਜ੍ਯਪੂਰ੍ਣਾਮਿਵ ਭਸ੍ਮਨਿ ਸ੍ਰੁਚਮ੍ ॥ 3-270-21 (26261)
ਪੁਰਾ ਤੁਸ਼਼ਾਗ੍ਨਾਵਿਵ ਹੂਯਤੇ ਹਵਿਃ
ਪੁਰਾ ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨੇ ਸ੍ਰਗਿਵਾਪਵਿਦ੍ਧ੍ਯਤੇ।
ਪੁਰਾ ਚ ਸੋਮੋ(ਅ)ਧ੍ਵਰਗੋ(ਅ)ਵਲਿਹ੍ਯਤੇ
ਸ਼ੁਨਾ ਯਥਾ ਵਿਪ੍ਰਜਨੇ ਪ੍ਰਮੋਹਿਤੇ ॥ 3-270-22 (26262)
`ਪੁਰਾ ਹਿ ਪਾਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਤੌ ਚ ਕਾਪਿਲੀ
ਪ੍ਰਸਿਚ੍ਛਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਧਾਰਾ ਯਤਧ੍ਵਮ੍'।
ਮਹਤ੍ਯਰਣ੍ਯੇ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ
ਪੁਰਾ ਸ੍ਰੁʼਗਾਲੋ ਨਲਿਨੀਂ ਵਿਗਾਹਤੇ ॥ 3-270-23 (26263)
`ਪੁਰਾ ਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਹੁਤਿਪੂਜਿਤਾਯਾਂ
ਹੁਤਾਗ੍ਨਿਵੇਦ੍ਯਾਂ ਬਲਿਭੁਙ੍ਗਿਲੀਯਤੇ।
ਸ਼੍ਰੁਤਿੰ ਚ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਾਂ ਮਹਾਧ੍ਵਰੇ
ਗ੍ਰਾਮ੍ਯੋ ਜਨੋ ਯਦ੍ਵਦਸੌ ਨ ਨਾਸ਼ਯੇਤ੍' ॥ 3-270-24 (26264)
ਮਾ ਵਃ ਪ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ਸੁਨਸੰ ਸੁਲੋਚਨੰ
ਚਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਭਾਚ੍ਛੰ ਵਦਨੰ ਪ੍ਰਸੰਨਮ੍।
ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਚ੍ਛੁਭੰ ਕਸ਼੍ਚਿਦਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਕਾਰੀ
ਸ਼੍ਵਾ ਵੈ ਪੁਰੋਡਾਸ਼ਮਿਵਾਧ੍ਵਰਸ੍ਥਮ੍ ॥ 3-270-25 (26265)
ਏਤਾਨਿ ਵਰ੍ਤ੍ਮਾਨ੍ਯਨੁਯਾਤ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ
ਮਾ ਵਃ ਕਾਲਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਿਹਾਤ੍ਯਗਾਦ੍ਵੈ ॥ 3-270-26 (26266)
`ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪ੍ਰਧਾਵਧ੍ਵਮਿਤੋ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾ
ਯਾਵੰਨ ਦੂਰੰ ਵ੍ਰਜਤੀਤਿ ਪਾਪਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹਰਧ੍ਵੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸਕਾਸ਼ਾ-
ਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਮਿਵ ਸ੍ਵਾਂ ਦਯਿਤਾਂ ਨ੍ਰੁʼਸਿੰਹਾਃ' ॥ 3-270-27 (26267)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-270-28x (2671)
ਭਦ੍ਰੇ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਾਮ ਨਿਯਚ੍ਛ ਵਾਚੰ
ਮਾ(ਅ)ਸ੍ਮਤ੍ਸਕਾਸ਼ੇ ਪਰੁਸ਼਼ਾਣ੍ਯਵੋਚਃ।
ਰਾਜਾਨੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾ
ਬਲੇਨ ਮਤ੍ਤਾਃ ਪਞ੍ਚਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-270-28 (26268)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-270-29x (2672)
ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਯੁਰ੍ਹਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ
ਤਾਨ੍ਯੇਵ ਵਰ੍ਤ੍ਮਾਨ੍ਯਨੁਵਰ੍ਤਮਾਨਾਃ।
ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਰ੍ਵ੍ਯਾਲਵਦੁਚ੍ਛ੍ਵਸਨ੍ਤੋ
ਜ੍ਯਾਂ ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਧਨੁਰ੍ਭ੍ਯਃ ॥ 3-270-29 (26269)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਰੇਣੁ-
ਮੁਦ੍ਧੂਤੰ ਵੈ ਵਾਜਿਸ੍ਵੁਰਪ੍ਰਣੁੰਨਮ੍।
ਪਦਾਤੀਨਾਂ ਮਧ੍ਯਗਤੰ ਚ ਧੌਮ੍ਯੰ
ਵਿਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤੰ ਭੀਮ ਪਾਰ੍ਥੇਤ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਮ੍ ॥ 3-270-30 (26270)
ਤੇ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵ੍ਯ ਧੌਮ੍ਯੰ ਪਰਿਦੀਨਸਤ੍ਵਾਃ
ਸੁਖੰ ਭਵਾਨੇਤ੍ਵਿਤਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਃ।
ਸ਼੍ਯੇਨਾ ਯਥੈਵਾਮਿਸ਼਼ਸੰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾ
ਜਵੇਨ ਤਤ੍ਸੈਨ੍ਯਮਥਾਭ੍ਯਧਾਵਨ੍ ॥ 3-270-31 (26271)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੋਪਮਵਿਕ੍ਰਮਾਣਾਂ
ਸੰਰਬ੍ਧਾਨਾਂ ਧਰ੍ਸ਼਼ਣਾਦ੍ਯਾਜ੍ਞਸੇਨ੍ਯਾਃ।
ਕ੍ਰੋਧਃ ਪ੍ਰਜਜ੍ਵਾਲ ਜਯਦ੍ਰਥੰ ਚ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਤਸ੍ਯ ਰਥੇ ਸ੍ਥਿਤਾਂ ਚ ॥ 3-270-32 (26272)
ਪ੍ਰਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਥ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜੰ
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਸ਼੍ਚੈਵ ਧਨੰਜਯਸ਼੍ਚ।
ਯਮੌ ਚ ਰਾਜਾ ਚ ਮਹਾਧਨੁਰ੍ਧਰਾ-
ਸ੍ਤਤੋ ਦਿਸ਼ਃ ਸੰਮੁਮੁਹੁਃ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-270-33 (26273)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 270 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-270-2 ਗ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਲਗਣਾਨੁਕੀਰ੍ਣੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-270-3 ਮਹਾਵਨੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਬਾਧ੍ਯਮਾਨੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-270-4 ਸਮਾਚ੍ਛਾਦ੍ਯ ਨੋਹਯਿਤ੍ਵਾ। ਸਮਨ੍ਯੁਃ ਦੈਨ੍ਯਸਹਿਤਃ। ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਂ ਆਧ੍ਯਾਤ੍ਮਿਕਾਨਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪਤਿਰ੍ਮੁਖ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਣਃ ॥ 3-270-6 ਸਿਨ੍ਧੁਦੇਸ਼ਜੈਰ੍ਵਾਜਿਭਿਰਸ਼੍ਵੈਃ। ਸੁਰਥੈਃ ਸ਼ੋਭਨਰਥੈਃ ॥ 3-270-9 ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਵਧੂਂ ਦਾਸੀਮ੍ ॥ 3-270-21 ਪੁਰਾ ਯਾਵਦਨਰ੍ਹਤੇ ਤਨੁਂ ਨ ਦਦਾਤਿ ਤਾਵਚ੍ਛਾਘ੍ਰਮਨੁਯਾਤੇਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-270-28 ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਾਮ ਦੂਰੇ ਭਵ। ਵਰੁਸ਼਼ਾਣਿ ਅਨਰ੍ਹਤੇ ਤਨੁਂ ਦਦਾਤੀਤ੍ਯਾਦੀਨਿ ॥ 3-270-32 ਧਰ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ ਪਰਾਭਵਾਤ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 271
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.271. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 271
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਜਯਦ੍ਰਥੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਤਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-271-0 (26274)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-271-0x (2673)
ਤਤੋ ਘੋਰਤਰਃ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਵਨੇ ਸਮਭਵਤ੍ਤਦਾ।
ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਣਾਮਮਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 3-271-1 (26275)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਧ੍ਵਜਾਗ੍ਰਾਣ੍ਯਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਰਾਜਾ
ਸ੍ਵਯੰਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵਾਨਾਮ੍।
ਜਯਦ੍ਰਥੋ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨੀਮੁਵਾਚ
ਰਥੇ ਸ੍ਥਿਤਾਂ ਭਾਨੁਮਤੀਂ ਹਤੌਜਾਃ ॥ 3-271-2 (26276)
ਆਯਾਨ੍ਤੀਮੇ ਪਞ੍ਚਰਥਾ ਮਹਾਨ੍ਤੋ
ਮਨ੍ਯੇ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਪਤਯਸ੍ਤਵੈਤੇ।
ਸਾ ਜਾਨਤੀ ਖ੍ਯਾਪਯ ਨਃ ਸੁਕੇਸ਼ਿ
ਪਰੰਪਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਰਥਸ੍ਥਮ੍ ॥ 3-271-3 (26277)
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ੍। 3-271-4x (2674)
ਕਿੰ ਤੇ ਜ੍ਞਾਤੈਰ੍ਮੂਢ ਮਹਾਧਨੁਰ੍ਧਰੈ-
ਰਨਾਯੁਸ਼਼੍ਯੰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਤਿਘੋਰਮ੍।
ਏਤੇ ਵੀਰਾਃ ਪਤਯੋ ਮੇ ਸਮੇਤਾ
ਨ ਵਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਿਹਾਸ੍ਤਿ ਯੁਦ੍ਧੇ ॥ 3-271-4 (26278)
ਆਖ੍ਯਾਤਵ੍ਯੰ ਤ੍ਵੇਵ ਸਰ੍ਵੰ ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ੋ-
ਰ੍ਮਯਾ ਤੁਭ੍ਯੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਾ ਧਰ੍ਮ ਏਸ਼਼ਃ।
ਨ ਮੇ ਵ੍ਯਥਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤ੍ਵਦ੍ਭਯੰ ਵਾ
ਸੰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸਾਨੁਜੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮ੍ ॥ 3-271-5 (26279)
ਯਸ੍ ਧ੍ਵਜਾਗ੍ਰੇ ਨਦਤੋ ਮ੍ਰੁʼਦਙ੍ਗੌ
ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦੌ ਮਧੁਰੌ ਸੁਯੁਕ੍ਤੌ।
ਏਨੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞੰ
ਸਦਾ ਜਨਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਨੁਯਾਨ੍ਤਿ ॥ 3-271-6 (26280)
ਯ ਏਸ਼਼ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਸ਼ੁਦ੍ਧਗੌਰਃ।
ਪ੍ਰਚਣ੍ਡਘੋਣਸ੍ਤਨੁਰਾਯਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ।
ਏਤੰ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤਮੰ ਵਦਨ੍ਤਿ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਧਰ੍ਮਸੁਤੰ ਪਤਿੰ ਮੇ ॥ 3-271-7 (26281)
ਅਪ੍ਯੇਸ਼਼ ਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ਸ਼ਰਣਾਗਤਸ੍ਯ
ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਧਰ੍ਮਚਾਰੀ ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਃ।
ਪਰੈਹ੍ਯੇਨੰ ਮੂਢ ਜਵੇਨ ਭੂਤਯੇ
ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਨ੍ਯਸ੍ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਃ ॥ 3-271-8 (26282)
ਅਥਾਪ੍ਯੇਨੰ ਪਸ਼੍ਯਸਿ ਯੰ ਰਥਸ੍ਯੰ
ਮਹਾਭੁਜੰ ਸਾਲਮਿਵ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮ੍।
ਸੰਦਸ਼਼੍ਟੌਸ਼਼੍ਠੰ ਭ੍ਰੁਕੁਟੀਸੰਹਤਭ੍ਰੁਵੰ
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰੋ ਨਾਮ ਪਤਿਰ੍ਮਮੈਸ਼਼ਃ ॥ 3-271-9 (26283)
ਆਜਾਨੇਯਾ ਬਲਿਨਃ ਸਾਧੁਦਾਨ੍ਤਾ
ਮਹਾਬਲਾਃ ਸ਼ੂਰਮੁਦਾਵਹਨ੍ਤਿ।
ਏਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਾਣਿ
ਭੀਮੇਤਿ ਸ਼ਬ੍ਦੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਤਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮ੍ ॥ 3-271-10 (26284)
ਨਾਸ੍ਯਾਪਰਾਦ੍ਧਾਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ਮਵਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ
ਨਾਯੰ ਵੈਰੰ ਵਿਸ੍ਮਰਤੇ ਕਦਾਚਿਤ੍।
ਵੈਰਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਸੰਵਿਧਾਯੋਪਯਾਤਿ
ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਛਾਨ੍ਤਿੰ ਨ ਚ ਤਤ੍ਤਪ੍ਯਤੀਵ ॥ 3-271-11 (26285)
ਧਨੁਰ੍ਧਰਾਗ੍ਰ੍ਯੋ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਯਸ਼ਸ੍ਵੀ
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੇਵੀ ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਃ।
ਭ੍ਰਾਤਾ ਚ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ
ਧਨੰਜਯੋ ਨਾਮ ਪਤਿਰ੍ਮਮੈਸ਼਼ਃ ॥ 3-271-12 (26286)
ਯੋ ਵੈ ਨ ਕਾਮਾੰਨ ਭਯਾੰਨ ਲੋਭਾ-
ਤ੍ਤ੍ਯਜੇਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਚ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍।
ਸ ਏਸ਼਼ ਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰਤੁਲ੍ਯਤੇਜਾਃ
ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਹਃ ਪ੍ਰਮਾਥੀ ॥ 3-271-13 (26287)
ਯਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਰ੍ਤਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞੋ
ਭਯਾਰ੍ਤਾਨਾਂ ਭਯਹਰ੍ਤਾ ਮਨੀਸ਼਼ੀ।
`ਬਨ੍ਧੁਪ੍ਰਿਯਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠੋ
ਮਹਾਹਵੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਤਿਵਾਰ੍ਯਵੀਰ੍ਯਃ' ॥ 3-271-14 (26288)
ਯਸ੍ਯੋਤ੍ਤਮੰ ਰੂਪਮਾਹੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ।
ਪ੍ਰਾਣੈਰ੍ਗਰੀਯਾਂਸਮਨੁਵ੍ਰਤੰ ਵੈ
ਸ ਏਸ਼਼ ਵੀਰੋ ਨਕੁਲਃ ਪਤਿਰ੍ਮੇ ॥ 3-271-15 (26289)
ਯਃ ਖਙ੍ਗਯੋਧੀ ਲਘੁਚਿਤ੍ਰਹਸ੍ਤੋ
ਮਹਾਂਸ਼੍ਚ ਧੀਮਾਨ੍ਸਹਦੇਵੋ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ।
ਯਸ੍ਯਾਦ੍ਯਕਰ੍ਮ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਮੂਢਸਤ੍ਵ
ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋਰ੍ਵਾ ਦੈਤ੍ਯਸੇਨਾਸੁ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ॥ 3-271-16 (26290)
ਸ਼ੂਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋ ਮਤਿਮਾਨ੍ਮਨਸ੍ਵੀ
ਪ੍ਰਿਯੰਕਰੋ ਧਰ੍ਮਸੁਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ।
ਹੁਤਾਸ਼ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਰ੍ਕਸਮਾਨਤੇਜਾ
ਜਘਨ੍ਯਜਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ॥ 3-271-17 (26291)
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸਮੋ ਯਸ੍ ਨਰੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ
ਵਕ੍ਤਾ ਤਥਾ ਸਤ੍ਸੁ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਃ।
ਸਏਸ਼਼ ਸ਼ੂਰੋ ਨਿਤ੍ਯਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਸ਼੍ਚ
ਧੀਮਾਨ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਹਦੇਵਃ ਪਤਿਰ੍ਮੇ ॥ 3-271-18 (26292)
ਤ੍ਯਜੇਤ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਪ੍ਰਵਿਸ਼ੇਦ੍ਧਵ੍ਯਵਾਹੰ
ਨ ਤ੍ਵੇਵੈਸ਼਼ ਵ੍ਯਾਹਰੇਦ੍ਧਰ੍ਮਬਾਹ੍ਯਮ੍।
ਸਦਾ ਮਨਸ੍ਵੀ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਰਤਸ਼੍ਚ
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਾਣੈਰਿਸ਼਼੍ਟਤਮੋ ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਃ ॥ 3-271-19 (26293)
ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਯਨਤੀਂ ਨਾਵਮਿਵਾਰ੍ਣਵਾਨ੍ਤੇ
ਰਤ੍ਨਾਭਿਪੂਰ੍ਣਾਂ ਮਕਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ।
ਸੇਨਾਂ ਤਵੇਮਾਂ ਹਤਸਰ੍ਵਯੋਧਾਂ
ਵਿਕ੍ਸ਼਼ੋਭਿਤਾਂ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੈਃ ॥ 3-271-20 (26294)
ਇਤ੍ਯੇਤੇ ਵੈ ਕਥਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾ
ਯਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮੋਹਾਦਵਮਤ੍ਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ।
ਯਦ੍ਯੇਤੇਭ੍ਯੋ ਮੁਚ੍ਯਸੇ ਰਿਸ਼਼੍ਟਦੇਹਃ
ਪੁਨਰ੍ਜਨ੍ਮ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਜੀਵਿਤੰ ਚ ॥ 3-271-21 (26295)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-271-22x (2675)
3-271-22 (26296)
ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਾ-
ਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰਸ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲੀਂਸ੍ਤਾਨ੍ਪਦਾਤੀਨ੍।
ਯਥਾ(ਅ)ਨੀਕੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਧਕਾਰੰ
ਚਕ੍ਰੁਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਃ ਸਰ੍ਵਤਸ੍ਤੇ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-271-4 ਅਨਾਯੁਧ੍ਯਮਾਯੁਰ੍ਨਾਸ਼ਕਮ੍ ॥ 3-271-8 ਪਰੈਹਿ ਸ਼ਰਣੰ ਗਚ੍ਛ। ਏਨੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮ੍ ॥ 3-271-10 ਆਜਾਨੇਯਾ ਅਸ਼੍ਵਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ॥ 3-271-11 ਅਪਰਾਦ੍ਧਾਃ ਅਪਰਾਧਵਨ੍ਤਃ ॥ 3-271-16 ਮੂਢਸਤ੍ਵ ਮੂਢਬੁਦ੍ਧੇ। ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋਰ੍ਵਾ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋਰਿਵ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 272
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.272. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 272
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨਾਂ ਜਯਦ੍ਰਥਾਦਿਭਿਰਾਯੋਧਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਜਯਦ੍ਰਥੇਨ ਮੀਮਾਦਿਭਿਃ ਸ੍ਵਸਹਾਯਾਨਾਂ ਨਿਧਨੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀਵਿਮੋਚਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਲਾਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਾਭ੍ਯਾਂ ਪਰੁਸ਼਼ੋਕ੍ਤਿਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦਨੁਧਾਵਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-272-0 (26297)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-272-0x (2676)
ਸੰਤਿਸ਼਼੍ਠਧ੍ਵੰ ਪ੍ਰਹਰਤ ਤੂਰ੍ਣੰ ਵਿਪਰਿਧਾਵਤ।
ਇਤਿ ਸ੍ਮ ਸੈਨ੍ਧਵੋ ਰਾਜਾ ਚੋਦਯਾਮਾਸ ਤਾੰਨ੍ਰੁʼਪਨ੍ ॥ 3-272-1 (26298)
ਤਤੋ ਘੋਰਤਮਃ ਸ਼ਬ੍ਦੋਰਣੇ ਸਮਭਵਤ੍ਤਦਾ।
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਯਮਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਸਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਨ੍ ॥ 3-272-2 (26299)
ਸ਼ਿਬਿਸਿੰਧੁਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਾਨਾਂ ਵਿਸ਼਼ਾਦਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਜਾਯਤ।
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਨ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਨਿਵ ਬਲੋਤ੍ਕਟਾਨ੍ ॥ 3-272-3 (26300)
ਹੇਮਬਿਨ੍ਦੁਂ ਮਹੋਤ੍ਸੇਧਾਂ ਸਰ੍ਵਸ਼ੈਕ੍ਯਾਯਸੀਂ ਗਦਾਮ੍।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਭ੍ਯਦ੍ਰਵਦ੍ਭੀਮਃ ਸੈਨ੍ਧਵੰ ਕਾਲਚੋਦਿਤਮ੍ ॥ 3-272-4 (26301)
ਤਦਨ੍ਤਰਮਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਹਾਰਯਤ੍।
ਮਹਤਾ ਰਥਵੰਸ਼ੇਨ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕੋਧਰਮ੍ ॥ 3-272-5 (26302)
ਸ਼ਕ੍ਤਿਤੋਮਰਨਾਰਾਚੈਰ੍ਵੀਰਬਾਹੁਪ੍ਰਚੋਦਿਤੈਃ।
ਕੀਰ੍ਯਮਾਣੋਪਿ ਬਹੁਭਿਰ੍ਨ ਸ੍ਮ ਭੀਮੋ(ਅ)ਭ੍ਯਕਮ੍ਪਤ ॥ 3-272-6 (26303)
ਗਜੰ ਤੁ ਸਗਜਾਰੋਹੰ ਪਦਾਤੀਂਸ਼੍ਚ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼।
ਜਘਾਨ ਗਦਯਾ ਭੀਮਃ ਸੈਨ੍ਧਵਧ੍ਵਜੰਨੀਮੁਖੇ ॥ 3-272-7 (26304)
ਪਾਰ੍ਥਃ ਪਞ੍ਚਸ਼ਤਾਞ੍ਸ਼ੂਰਾਨ੍ਪਾਰ੍ਵਤੀਯਾਨ੍ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਪਰੀਪ੍ਸਮਾਨਃ ਸੌਵੀਰੰ ਜਘਾਨ ਧ੍ਵਜਿਨੀਮੁਖੇ ॥ 3-272-8 (26305)
ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਯੰ ਸੁਵੀਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਵਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਹਾਰਿਣਾਮ੍।
ਨਿਮੇਸ਼਼ਮਾਤ੍ਰੇਣ ਸ਼ਤੰ ਜਘਾਨ ਸਮਰੇ ਤਦਾ ॥ 3-272-9 (26306)
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਨਕੁਲਸ੍ਤਤ੍ਰਰਥਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਕਨ੍ਦ੍ਯ ਖਙ੍ਗਧ੍ਰੁʼਤ੍।
ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਪਾਦਰਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਬੀਜਵਤ੍ਪ੍ਰਵਪਨ੍ਮੁਹੁਃ ॥ 3-272-10 (26307)
ਸਹਦੇਵਸ੍ਤੁ ਸੰਯਾਯ ਰਥੇਨ ਗਜਯੋਧਿਨਃ।
ਪਾਤਯਾਮਾਸ ਨਾਰਾਚੈਰ੍ਦ੍ਰੁਮੇਭ੍ਯ ਇਵ ਬਰ੍ਹਿਣਃ ॥ 3-272-11 (26308)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਃ ਸਧਨੁਰਵਤੀਰ੍ਯ ਮਹਾਰਥਾਤ੍।
ਗਦਯਾ ਚਤੁਰੋ ਵਾਹਾਨ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ ਤਦਾ(ਅ)ਵਧੀਤ੍ ॥ 3-272-12 (26309)
ਤਮਥਾਭ੍ਯਾਗਤੰ ਰਾਜਾ ਪਦਾਤਿੰ ਕੁਨ੍ਤਿਨਨ੍ਦਨਃ।
ਅਰ੍ਧਚਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਬਾਣਏਨ ਵਿਵ੍ਯਾਧੋਰਸਿ ਧਰ੍ਮਰਾਟ੍ ॥ 3-272-13 (26310)
ਸ ਭਿੰਨਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਵੀਰੋ ਵਕ੍ਰਾਚ੍ਛੋਣਿਤਮੁਦ੍ਵਮਨ੍।
ਪਪਾਤਾਭਿਮੁਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ਼੍ਚਿੰਨਮੂਲ ਇਵ ਦ੍ਰੁਮਃ ॥ 3-272-14 (26311)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਤੁ ਰਥਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਕਨ੍ਦ੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਾਟ੍।
ਹਤਾਸ਼੍ਵਃ ਸਹਦੇਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਮਹਾਰਥਮ੍ ॥ 3-272-15 (26312)
ਨਕੁਲੰ ਤ੍ਵਭਿਸੰਵਾਰ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰਕਰਮਹਾਮੁਖੌ।
ਉਭਾਵੁਭਤਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਃ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੈਰਵਰ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍ ॥ 3-272-16 (26313)
ਤੌ ਸ਼ਰੈਰਭਿਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੌ ਜੀਮੂਤਾਵਿਵ ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੌ।
ਏਕੈਕੇਨ ਵਿਪਾਠੇਨ ਜਘ੍ਨੇ ਮਾਦ੍ਰਵਤੀਸੁਤਃ ॥ 3-272-17 (26314)
ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਰਾਜਃ ਸੁਰਥਸ੍ਤਸ੍ਯਾਥ ਗਜੂਰ੍ਗਤਃ।
ਰਥਮਾਕ੍ਸ਼਼ੇਪਯਾਮਾਸ ਗਜੇਨ ਗਜਯਾਨਵਿਤ੍ ॥ 3-272-18 (26315)
ਨਕੁਲਸ੍ਤ੍ਵਪਭੀਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਥਾਚ੍ਚਰ੍ਮਾਸਿਪਾਣਿਮਾਨ੍।
ਉਦ੍ਧਾਮ੍ਯ ਸ੍ਤਾਨਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਥੌ ਗਿਰਿਵਾਚਲਃ ॥ 3-272-19 (26316)
ਸੁਰਥਸ੍ਤੰ ਗਜਵਰੰ ਵਧਾਯ ਨਕੁਲਸ੍ਯ ਤੁ।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸਕ੍ਰੋਧਮਤ੍ਯੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਕਰੰ ਤਤਃ ॥ 3-272-20 (26317)
ਨਕੁਲਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਾਗਸ੍ਯ ਸਮੀਪਪਰਿਵਰ੍ਤਿਨਃ।
ਸਵਿਸ਼਼ਾਣੰ ਭੁਜੰ ਮੂਲੇ ਖਙ੍ਗੇਨ ਨਿਰਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਤ ॥ 3-272-21 (26318)
ਸ ਵਿਨਦ੍ਯਮਹਾਨਾਦੰ ਗਜਃ ਕਿਙ੍ਕਿਣਿਭੂਸ਼਼ਣਃ।
ਪਤੰਨਵਾਕ੍ਸ਼ਿਰਾ ਭੂਮੌ ਹਸ੍ਤ੍ਯਾਰੋਹਮਪੋਥਯਤ੍ ॥ 3-272-22 (26319)
ਸ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਮਹਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ੂਰੋ ਮਾਦ੍ਰਵਤੀਸੁਤਃ।
ਭੀਮਸੇਨਰਥੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ਼ਰ੍ਮ ਲੇਭੇ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 3-272-23 (26320)
ਭੀਮਸ੍ਤ੍ਵਾਪਤਤੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੋਟਿਕਾਸ਼੍ਯਸ੍ ਸੰਗਰੇ।
ਸੂਤਸ੍ਯ ਨੁਦਤੋ ਵਾਹਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਰੇਣਾਪਾਹਰਚ੍ਛਿਰਃ ॥ 3-272-24 (26321)
ਨ ਬੁਬੋਧ ਹਤੰ ਸੂਤੰ ਸ ਰਾਜਾ ਬਾਹੁਸ਼ਾਲਿਨਾ।
ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵਾ ਵ੍ਯਦ੍ਰਵਨ੍ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਹਤਮਸੂਤਾਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-272-25 (26322)
ਵਿਰਥੰ ਹਤਸੂਤੰ ਤੰ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂਵਰਃ।
ਜਘਾਨ ਤਲਯੁਕ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਾਸੇਨਾਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 3-272-26 (26323)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਨਾਂ ਤੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸੌਵੀਰਾਣਾਂ ਧਨੰਜਯਃ।
ਚਕਰ੍ਤ ਨਿਸ਼ਿਤੈਰ੍ਭਲ੍ਲੈਰ੍ਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਚ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਚ ॥ 3-272-27 (26324)
ਸ਼ਿਬੀਨਿਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਮੁਖ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਾਨ੍ਸੈਨ੍ਧਵਾਨਪਿ।
ਜਘਾਨਾਤਿਰਥਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਬਾਣਗੋਚਰਮਾਗਤਾਨ੍ ॥ 3-272-28 (26325)
ਸੂਦਿਤਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਬਹਵਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ।
ਸਪਤਾਕਾਸ਼੍ਚ ਮਾਤਙ੍ਗਾਃ ਸਧ੍ਵਜਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 3-272-29 (26326)
ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਤਸ੍ਥੁਃ ਸਰ੍ਵਮਾਯੋਧਨੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸ਼ਰੀਰਾਣ੍ਯਸ਼ਿਰਸ੍ਕਾਨਿ ਵਿਦੇਹਾਨਿ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਚ ॥ 3-272-30 (26327)
ਸ਼੍ਵਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਕਙ੍ਕਕਾਕੋਲਭਾਸਗੋਮਾਯੁਵਾਯਸਾਃ।
ਅਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯੰਸ੍ਤਤ੍ਰਵੀਰਾਣਾਂ ਹਤਾਨਾਂ ਮਾਸਸ਼ੋਣਿਤੈਃ ॥ 3-272-31 (26328)
`ਏਵੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼ਰਜ੍ਵਾਲੈਰ੍ਗਾਣ੍ਡੀਵਾਨਿਲਚੋਦਿਤੈਃ।
ਸੇਨੇਨ੍ਧਨੰ ਦਦਾਹਾਸ਼ੁ ਸਰੋਸ਼਼ਃ ਪਾਰ੍ਥਪਾਵਕਃ ॥ 3-272-32 (26329)
ਚਕ੍ਰਾਣਾਂ ਪਤਿਤਾਨਾਂ ਚ ਯੁਗਾਨਾਂ ਚ ਮਹੀਪਤੇ।
ਤੂਣੀਰਾਣਆਂ ਪਤਾਕਾਨਾਂ ਧ੍ਵਜਾਨਾਂ ਚ ਰਥੈਃ ਸਹ ॥ 3-272-33 (26330)
ਈਸ਼਼ਾਣਾਮਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਤ੍ਰਿਵੇਣੂਨਾਂ ਤਥੈਵ ਚ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਮਥ ਯੋਕ੍ਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਤੋਦਾਨਾਂ ਚ ਰਾਸ਼ਯਃ ॥ 3-272-34 (26331)
ਸ਼ਿਰਸਾਂ ਪਤਿਤਾਨਾਂ ਚ ਕੁਣ੍ਡਲੋਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ਧਾਰਿਣਾਮ੍।
ਭੁਜਾਨਾਂ ਮਕੁਟਾਨਾਂ ਚ ਹਾਰਾਣਾਮਙ੍ਗਦੈਃ ਸਹ ॥ 3-272-35 (26332)
ਛਤ੍ਰਾਣਾਂ ਵ੍ਯਜਨਾਨਾਂ ਚ ਚਰ੍ਮਣਆਂ ਵਰ੍ਮਣਾਂ ਤਥਾ।
ਛਿੰਨਾਨਾਂ ਕਾਰ੍ਮੁਕਾਣਾਂ ਚ ਪਟ੍ਟਸਾਨਾਂ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 3-272-36 (26333)
ਸ਼ਕ੍ਤੀਨਾਮਥ ਖਙ੍ਗਾਨਾਂ ਦਣ੍ਡਾਨਾਂ ਸਹ ਤੇਮਰੈਃ।
ਰਾਸ਼ਯਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-272-37 (26334)
ਪਤਿਤੈਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਤਙ੍ਗੈਃ ਸਯੋਧੈਃ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮੈਃ।
ਹਯੈਰ੍ਦ੍ਵਿਧਾਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਸਾਦਿਭਿਃ ਸਾਯੁਧੈਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-272-38 (26335)
ਵਿਪ੍ਰਵਿਦ੍ਧੈ ਰਥੈਸ਼੍ਚੈਵ ਨਿਹਤੈਸ਼੍ਚਪਦਾਤਿਭਿਃ।
ਅਗਮ੍ਯਰੂਪਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਕਰ੍ਦਮਾ' ॥ 3-272-39 (26336)
ਹਤੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਵੀਰੇਸ਼਼ੁ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜੋ ਜਯਦ੍ਰਥਃ।
ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਃ ਪਲਾਯਨਪਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-272-40 (26337)
ਸ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸੰਕੁਲੇ ਸੈਨ੍ਯੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀਮਵਤਾਰ੍ਯ ਤਾਮ੍।
ਪ੍ਰਾਣਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਰੁਪਾਧਾਵਦ੍ਵਨੰ ਤਤ੍ਰ ਨਰਾਧਮਃ ॥ 3-272-41 (26338)
ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧੌਮ੍ਯਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੇਣ ਵੀਰੇਣ ਰਥਮਾਰੋਪਯਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-272-42 (26339)
ਤਤਸ੍ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਰੁਤੰ ਸੈਨ੍ਯਮਪਯਾਤੇ ਜਯਦ੍ਰਥੇ।
ਆਦਿਸ਼੍ਯਾਦਿਸ਼੍ਯ ਨਾਰਾਚੈਰਾਜਘਾਨ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-272-43 (26340)
ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਤੁ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤੰ ਜਯਦ੍ਰਥਮ੍।
ਵਾਰਯਾਮਾਸ ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤੰ ਭੀਮੰ ਸੈਨ੍ਧਵਸੈਨਿਕਾਨ੍ ॥ 3-272-44 (26341)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-272-45x (2677)
ਯਸ੍ਯਾਪਚਾਰਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਯਮਸ੍ਮਾਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ੋ ਦੁਰਾਸਦਃ।
ਤਮਸ੍ਮਿਨ੍ਸਮਰੋਦ੍ਦੇਸ਼ੇ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਜਯਦ੍ਰਥਮ੍ ॥ 3-272-45 (26342)
`ਮੂਢੰ ਨੈਕ੍ਰੁʼਤਿਕੰ ਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਕਾਰਿਣਮ੍'।
ਤਮੇਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਕਿੰ ਤੇ ਯੋਧੈਰ੍ਨਿਪਾਤਿਤੈਃ।
ਅਨਾਮਿਸ਼਼ਮਿਦੰ ਕਰ੍ਮ ਕਥੰ ਵਾ ਮਨ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-272-46 (26343)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-272-47x (2678)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤੁ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੇਨ ਧੀਮਤਾ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਭਿਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਵਾਗ੍ਮੀ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-272-47 (26344)
ਹਤਪ੍ਰਵੀਰਾ ਰਿਪਵੋ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਵਿਦ੍ਰੁਤਾ ਦਿਸ਼ਃ।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਰਾਜੰਨਿਵਰ੍ਤਤੁ ਭਵਾਨਿਤਃ ॥ 3-272-48 (26345)
ਯਮਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧੌਮ੍ਯੇਨ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯ ॥ 3-272-49 (26346)
ਨ ਹਿ ਮੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇਜੀਵਨ੍ਮੂਢਃ ਸੈਨ੍ਧਵਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਪਾਤਾਲਤਲਸੰਸ੍ਥੋਪਿ ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਰੋਸ੍ਯ ਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-272-50 (26347)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-272-51x (2679)
ਨ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ(ਅ)ਪਿਸ ਸੈਨ੍ਧਵਃ।
ਦੁਃਸ਼ਲਾਮਭਿਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਂ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਮ੍ ॥ 3-272-51 (26348)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-272-52x (2680)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਭੀਮਮੁਵਾਚ ਵ੍ਯਾਕੁਲੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ।
ਕੁਪਿਤਾ ਹ੍ਰੀਮਤੀ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਪਤੀ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਾਵੁਭੌ ॥ 3-272-52 (26349)
ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਮਹ੍ਯੰ ਵਧ੍ਯਃ ਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਧਮਃ।
ਸੈਨ੍ਧਵਾਪਸ਼ਦਃ ਪਾਪੋ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ਕੁਲਪਾਂਸਨਃ ॥ 3-272-53 (26350)
ਭਾਰ੍ਯਾਭਿਹਰ੍ਤਾ ਵੈਰੀ ਯੋ ਯਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਯਹਰੋ ਰਿਪੁਃ।
ਯਾਚਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਨ ਮੋਕ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-272-54 (26351)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੌ ਤੌ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਯਯਤੁਰ੍ਯਤ੍ਰ ਸੈਨ੍ਧਵਃ।
ਰਾਜਾ ਨਿਵਵ੍ਰੁʼਤੇਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮਾਦਾਯ ਸਪੁਰੋਹਿਤਃ ॥ 3-272-55 (26352)
ਸ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦਮਪਵਿਦ੍ਧਵ੍ਰੁʼਸੀਕਟਮ੍।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਾਦਿਭਿਰ੍ਵਿਪ੍ਰੈਰਨੁਕੀਰ੍ਣੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਹ ॥ 3-272-56 (26353)
ਦ੍ਰੌਪਦੀਮਨੁਸ਼ੋਚਦ੍ਭਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ੍ਤੈਃ ਸਮਾਹਿਤੈਃ।
ਸਮੇਯਾਯ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਭਾਰ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਮਧ੍ਯਗਃ ॥ 3-272-57 (26354)
ਤੇ ਸ੍ਮ ਤੰ ਮੁਦਿਤਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਨਰਪ੍ਯਾਗਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਾਨ੍ਸਿਨਧੁਸੌਵੀਰਾਨ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਚਾਹ੍ਰੁʼਤਾਂ ਪੁਨਃ ॥ 3-272-58 (26355)
ਸ ਤੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਾਤਤ੍ਰੈਵੋਪਵਿਵੇਸ਼ ਹ।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਰਮੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਯਮਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 3-272-59 (26356)
ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚਾਪਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੋਸ਼ਗਤੰ ਰਿਪੁਮ੍।
ਸ੍ਵਯਮਸ਼੍ਵਾਂਸ੍ਤੁਦਨ੍ਤੌ ਤੌ ਜਵੇਨੈਵਾਭ੍ਯਧਾਵਤਾਮ੍ ॥ 3-272-60 (26357)
ਇਦਮਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤੰ ਚਾਤ੍ਰ ਚਕਾਰਾਤਿਰਥੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ।
ਕ੍ਰੋਸ਼ਮਾਤ੍ਰਗਤਾਨਸ਼੍ਵਾਨ੍ਸੈਨ੍ਧਵਸ੍ਯ ਜਘਾਨ ਯਤ੍ ॥ 3-272-61 (26358)
ਸ ਹਿ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਸੰਪੰਨਃ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਕਾਲੇ(ਅ)ਪ੍ਯਸੰਭ੍ਰਮਃ।
ਅਕਰੋਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕਰ੍ਮ ਸ਼ਰੈਰਸ੍ਤ੍ਰਾਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੈਃ ॥ 3-272-62 (26359)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਾਵਤਾਂ ਵੀਰਾਵੁਭੌ ਭੀਮਧਨੰਜਯੌ।
ਹਤਾਸ਼੍ਵੰ ਸੈਨ੍ਧਵੰ ਭੀਤਮੇਕੰ ਵ੍ਯਾਕੁਲਚੇਤਸਮ੍ ॥ 3-272-63 (26360)
ਸੈਨ੍ਧਵਸ੍ਤੁ ਹਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਨ੍ਸ੍ਵਾਨ੍ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ।
`ਰਥਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਕਨ੍ਦ੍ਯ ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਵੈ ਪਲਾਯਨਪਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍' ॥ 3-272-64 (26361)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਵਿਕ੍ਰਮਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਚ ਧਨੰਜਯਮ੍।
ਪਲਾਯਨਕ੍ਰੁʼਤੋਤ੍ਸਾਹਃ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਯੇਨ ਵੈ ਵਨਮ੍ ॥ 3-272-65 (26362)
ਸੈਨ੍ਧਵੰ ਤ੍ਵਮਿਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਪਲਾਯਨੇ।
ਅਨੁਯਾਯ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਫਲ੍ਗੁਨੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-272-66 (26363)
ਅਨਨ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਕਥੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ ਬਲਾਤ੍।
ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਨ ਤੇ ਯੁਕ੍ਤੰ ਪਲਾਯਨਮ੍ ॥ 3-272-67 (26364)
ਕਥੰ ਹ੍ਯਨੁਚਰਾਨ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਧ੍ਯੇ ਪਲਾਯਸੇ।
ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਮਾਨਃ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਸੈਨ੍ਧਵੋ ਨ ਨ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-272-68 (26365)
ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤਿ ਤੰ ਭੀਮਃ ਸਹਸਾ(ਅ)ਭ੍ਯਦ੍ਰਵਦ੍ਬਲੀ।
ਮਾ ਵਧੀਰਿਤਿ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਤੰ ਦਯਾਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-272-69 (26366)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 272 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-272-5 ਅਨ੍ਤਰੰ ਅਭ੍ਯਹਾਰਯਤ੍ ਭੀਮਜਯਦ੍ਰਥਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੇਨ ਵ੍ਯਵਧਾਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍। ਰਥਵੰਸ਼ੇਨ ਰਥਵਰ੍ਗ੍ਰੇਣ ॥ 3-272-16 ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰਕਰਸੁਮਾਲਵੌ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ। ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰਕਰਮਹਾਮਲੌ ਇਤਿ ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-272-21 ਸਵਿਸ਼਼ਾਣੰ ਭੁਜੰ ਸਦਨ੍ਤੰ ਸ਼ੁਣ੍ਡਾਦਣ੍ਡਮ੍। ਮੂਲੇ ਗਣ੍ਡਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇ ॥ 3-272-26 ਤਲਯੁਕ੍ਤੇਨ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਯੁਕ੍ਤੇਨ ॥ 3-272-46 ਅਨ੍ਵਿਸ਼਼ ਅਨ੍ਵਿਚ੍ਛ ॥ 3-272-51 ਦੁਃਸ਼ਲਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਭਗਿਨੀਮ੍ ॥ 3-272-56 ਅਪਵਿਦ੍ਧਾ ਇਤਸ੍ਤਤੋ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਾ ਬਸ੍ਯਃ ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਾਸਨਾਨਿ ॥ 3-272-65 ਵਿਕ੍ਰਮਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 273
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.273. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 273
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਕੇਸ਼ਗ੍ਰਹਣੇਨ ਨਿਪਾਤਿਤਸ੍ਯ ਜਯਦ੍ਰਥਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਪਾਦਪ੍ਰਹਾਰਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਪ੍ਰੇਣ ਪਞ੍ਚਚੂਦੀਨਿਰ੍ਮਾਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭੀਮੇਨ ਬਨ੍ਧਨਪੂਰ੍ਵਕਮਾਨੀਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਮੋਚਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਜਯਦ੍ਰਯੇਨ ਤਪਃਪ੍ਰਸਾਦਿਤਾਨ੍ਮਹਾਦੇਵਾਦਰ੍ਜੁਨਵਰ੍ਜਮੇਕਸ੍ਮਿਨ੍ਦਿਨੇ ਪਾਣ੍ਡਵਜਯਰੂਪਵਰਾ(ਅ)(ਅ)ਦਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-273-0 (26367)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-273-0x (2681)
ਜਯਦ੍ਰਥਸ੍ਤੁ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭ੍ਰਾਤਰਾਵੁਦ੍ਯਤਾਯੁਧੌ।
ਪ੍ਰਾਦਾਵਤ੍ਤੂਰ੍ਣਮਵ੍ਯਗ੍ਰੋ ਜੀਵਿਤੇਪ੍ਸੁਃ ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ ॥ 3-273-1 (26368)
`ਲਤਾਭਿਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੇ ਕਕ੍ਸ਼਼ੇ ਕਿਰੀਟੰ ਰਤ੍ਨਭਾਸ੍ਵਰਮ੍।
ਅਪਵਿਧ੍ਯਪ੍ਰਧਾਵਨ੍ਤੰ ਨਿਲੀਯਨ੍ਤੰ ਵਨਾਨ੍ਤਰੇ ॥ 3-273-2 (26369)
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤੁ ਤੰ ਕਕ੍ਸ਼਼ੇ ਲੀਯਮਾਨੰ ਭਯਾਕੁਲਮ੍।
ਮਾਰ੍ਗਮਾਣੋ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯਾਸ਼ੁ ਰਥਾਦ੍ਰਤ੍ਨਵਿਭੂਪਿਤਾਤ੍'।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਨਿਜਗ੍ਰਾਹਕੇਸ਼ਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਹ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-273-3 (26370)
ਸਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਚ ਤੰ ਭੀਮੋ ਨਿਸ਼਼੍ਪਿਪੇਪ ਮਹੀਤਲੇ।
ਗਲੇ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾਰਾਜਾਨੰ ਪਾਤਯਾਮਾਸ ਚੈਵ ਹ ॥ 3-273-4 (26371)
ਪੁਨਃ ਸ ਜੀਵਮਾਨਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯੋਤ੍ਪਤਿਤੁਮਿਚ੍ਛਤਃ।
ਪਦਾ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਪ੍ਰਾਹਰਦ੍ਵਿਲਪਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-273-5 (26372)
ਤਸ੍ਯ ਜਾਨੂ ਦਦੌ ਭਮੋ ਜਘ੍ਨੇ ਚੈਨਮਰਤ੍ਨਿਨਾ।
ਸ ਮੋਹਮਗਮਦ੍ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਹਾਰਵਰਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-273-6 (26373)
ਸਰੋਸ਼਼ੰ ਭੀਮਸੇਨੰ ਤੁ ਵਾਰਯਾਮਾਸ ਫਲ੍ਗੁਨਃ।
ਦੁਃਸ਼ਲਾਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤੇਰਾਜਾ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਮਾਹੇਤਿ ਕੌਰਵ ॥ 3-273-7 (26374)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 3-273-8x (2682)
ਨਾਯੰ ਪਾਪਸਮਾਚਾਰੋ ਮਤ੍ਤੋ ਜੀਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਸ੍ਤਦਨਰ੍ਹਾਯਾਃ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼਼੍ਟਾ ਨਰਾਧਮਃ ॥ 3-273-8 (26375)
ਕਿੰਨੁ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਮਯਾ ਕਰ੍ਤੁਂ ਯਦ੍ਰਾਜਾ ਸਤਤੰ ਘ੍ਰੁʼਣੀ।
ਤ੍ਵੰ ਚ ਬਾਲਿਸ਼ਯਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸਦੈਵਾਸ੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰਬਾਧਸੇ ॥ 3-273-9 (26376)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਟਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪਞ੍ਚਚਕ੍ਰੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਅਰ੍ਧਚਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਵਾਣੇਨ ਕਿੰਚਿਦਬ੍ਰੁਵਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-273-10 (26377)
ਵਿਕਲ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੰ ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਹ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਜੀਵਿਤੁਂ ਚੇਚ੍ਛਸੇ ਮੂਢ ਹੇਤੁਂ ਮੇ ਗਦਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-273-11 (26378)
ਦਾਸੋਸ੍ਮੀਤਿ ਤ੍ਵਯਾ ਵਾਚ੍ਯੰ ਸੰਸਤ੍ਸੁ ਚ ਸਭਾਸੁ ਚ।
ਏਵੰ ਚੇਜ੍ਜੀਵਿਤੰ ਦਦ੍ਯਾਮੇਸ਼਼ ਯੁਦ੍ਧਜਿਤੋ ਵਿਧਿਃ ॥ 3-273-12 (26379)
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਤੰ ਰਾਜਾ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮਾਣੋ ਜਯਦ੍ਰਥਃ।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਭੀਮਮਾਹਵਸ਼ੋਭਿਨਮ੍ ॥ 3-273-13 (26380)
ਤਤ ਏਨੰ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਨ੍ਤੰ ਵਦ੍ਧ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਰਥਮਾਰੋਪਯਾਮਾਸ ਵਿਸੰਜ੍ਞੰ ਪਾਂਸੁਕੁਣ੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-273-14 (26381)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਭੀਮਃ ਪਾਰ੍ਤਾਨੁਗਸ੍ਤਦਾ।
ਅਗ੍ਰ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਮਮਧ੍ਯਸ੍ਥਾਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-273-15 (26382)
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਭੀਮਸ੍ਤੁ ਤਦਵਸ੍ਥੰ ਜਯਦ੍ਰਥਮ੍।
ਤੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਾਹਸਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-273-16 (26383)
ਰਾਜਾਨੰ ਚਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੀਮੋ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੈ ਕਥਯੇਤਿ ਵੈ।
ਦਾਸਭਾਵੰ ਗਤੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਪਾਪਚੇਤਨਃ ॥ 3-273-17 (26384)
ਤਮੁਵਾਚ ਚ ਤਤੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸਪ੍ਰਣਯੰ ਵਚਃ।
ਮੁਞ੍ਚੇਮਮਧਮਾਚਾਰੰ ਪ੍ਰਮਾਣਾ ਯਦਿ ਤੇ ਵਯਮ੍ ॥ 3-273-18 (26385)
ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਚਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੀਮਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਦਾਸੋ(ਅ)ਯੰਮੁਚ੍ਯਤਾਂ ਰਾਤ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾਪਞ੍ਚਸ਼ਿਖਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-273-19 (26386)
`ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਭੀਮਸ੍ਤੁ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਚੈਵ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ।
ਮੁਮੋਚ ਤੰ ਮਹਾਪਾਪੰ ਜਯਦ੍ਰਥਮਚੇਤਨਮ੍' ॥ 3-273-20 (26387)
ਸ ਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯੇਤ੍ਯਰਾਜਾਨਮਭਿਵਾਦ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਵਵਨ੍ਦੇ ਵਿਹ੍ਵਲੋਰਾਜਾਤਾਂਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਮੁਨੀਂਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-273-21 (26388)
ਤਮੁਵਾਚ ਧ੍ਰੁʼਣੀ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਤਥਾਜਯਦ੍ਰਥੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ ॥ 3-273-22 (26389)
ਅਦਾਸੋ ਗਚ੍ਛ ਮੁਕ੍ਤੋਸਿ ਮੈਵੰ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਪੁਨਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਕਾਮੁਕ ਧਿਗਸ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 3-273-23 (26390)
ਏਵੰਵਿਧੰ ਹਿ ਕ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਤ੍ਵਦਨਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਧਮਃ।
`ਕਰ੍ਮ ਧਰ੍ਮਵਿਰੁਦ੍ਧੰ ਵੈ ਲੋਕਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਦੁਰ੍ਮਤੇ' ॥ 3-273-24 (26391)
ਗਤਸਤ੍ਤ੍ਵਮਿਵ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਤਾਰਮਸ਼ੁਭਸ੍ਯ ਤਮ੍।
ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਕ੍ਰੁʼਪਾਂ ਚਕ੍ਰੇ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-273-25 (26392)
ਧਰ੍ਮੇ ਤੇ ਵਰ੍ਧਤਾਂ ਵੁਦ੍ਧਿਰ੍ਮਾ ਚਾਧਰ੍ਮੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ।
ਸਾਸ਼੍ਚ ਸਾਥਪਾਦਾਤਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛ ਜਯਦ੍ਰਥ ॥ 3-273-26 (26393)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸਵ੍ਰੀਜੰ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਕਿੰਚਿਦਵਾਙ੍ਯੁਖਃ।
ਜਗਾਮ ਰਾਜਾ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤੋ ਗਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾਰਾਯ ਭਾਰਤ ॥ 3-273-27 (26394)
ਸ ਦੇਵੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤ੍ਵਾ ਵਿਰੂਪਾਕ੍ਸ਼਼ਮੁਮਾਪਤਿਮ੍।
ਤਪਸ਼੍ਚਚਾਰ ਵਿਪੁਲੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰੀਤੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਃ ॥ 3-273-28 (26395)
ਬਲਿੰ ਸ੍ਵਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਸ੍ਤ੍ਰਿਲੋਚਨਃ।
ਵਰੰ ਚਾਸ੍ਮੈ ਦਦੌ ਦੇਵਃ ਸ ਜਗ੍ਰਾਹ ਚ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-273-29 (26396)
ਸਮਸ੍ਤਾਨ੍ਸਰਥਾਨ੍ਪਞ੍ਚਜਯੇਯੰ ਯੁਧਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਇਤਿ ਰਾਜਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੇਵੰ ਨੇਤਿ ਦੇਵਸ੍ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-273-30 (26397)
ਅਜਯ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਵਧ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਵਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤਾਨ੍ਯੁਧਿ।
ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੰ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਨਰੰ ਨਾਮ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-273-31 (26398)
ਬਦਰ੍ਯਾਂ ਤਪ੍ਤਤਪਸੰ ਨਾਰਾਯਣਸਹਾਯਕਮ੍।
ਅਜਿਤੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਾਂ ਦੇਵੈਰਪਿ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ॥ 3-273-32 (26399)
ਮਯਾ ਦਤ੍ਤੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਦਿਵ੍ਯਮਪ੍ਰਤਿਮੰ ਸ਼ਰਮ੍।
ਅਵਾਪ ਲੋਕਪਾਲੇਭ੍ਯੋ ਵਜ੍ਰਾਦੀਨ੍ਸ ਮਹਾਸ਼ਰਾਨ੍ ॥ 3-273-33 (26400)
ਦੇਵਦੇਵੋ ਹ੍ਯਨਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸੁਰਗੁਰੁਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਪ੍ਰਧਾਨਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਵ੍ਯਕ੍ਤੋਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਾਵਿਸ਼੍ਵਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨ੍ ॥ 3-273-34 (26401)
ਯੁਗਾਨ੍ਤਕਾਲੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਾਲਾਗ੍ਨਿਰ੍ਦਹਤੇ ਜਗਤ੍।
ਸਪਰ੍ਵਤਾਰ੍ਣਵਦ੍ਵੀਪੰ ਸਸ਼ੈਲਵਨਕਾਨਨਮ੍।
ਨਿਰ੍ਦਹੰਨਾਗਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚਪਾਤਾਲਤਲਚਾਰਿਣਃ ॥ 3-273-35 (26402)
ਅਥਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਸੁਮਹੰਨਾਨਾਵਰ੍ਣਾਃ ਪਯੋਧਰਾਃ।
ਘੋਰਸ੍ਵਰਾ ਵਿਨਦਿਨਸ੍ਤਟਿਨ੍ਮਾਲਾਵਲਮ੍ਬਿਨਃ।
ਸਮੁਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾਵਿਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-273-36 (26403)
ਤਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨੀਂ ਸ਼ਮਯਾਮਾਸੁਃ ਸੰਵਰ੍ਤਾਗ੍ਨਿਨਿਯਾਮਕਾਃ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਮਾਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਧਾਰਾਭਿਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ੍ਯਾਪੂਰ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-273-37 (26404)
ਏਕਾਰ੍ਣਵੇ ਤਦਾਤਸ੍ਮਿੰਨੁਪਸ਼ਾਨ੍ਤਚਰਾਚਰੇ।
ਨਸ਼਼੍ਟਚਨ੍ਦ੍ਰਾਰ੍ਕਪਵਨੇ ਗ੍ਰਹਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵਰ੍ਜਿਤੇ।
ਚਤੁਰ੍ਯੁਗਸਹਸ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਸਲਿਲੇਨਾਪ੍ਲੁਤਾ ਮਹੀ ॥ 3-273-38 (26405)
ਤਤੋ ਨਾਰਾਯਣਾਖ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਹਸ੍ਰਪਾਤ੍।
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ੀਰ੍ਪਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨੁਕਾਮਸ੍ਤ੍ਵਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-273-39 (26406)
ਫਣਾਸਹਸ੍ਰਵਿਕਟੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਪਰ੍ਯਙ੍ਕਭੋਗਿਨਮ੍।
ਸਹਸ੍ਰਮਿਵ ਤਿਗ੍ਮਾਂਸ਼ੁਸੰਘਾਤਮਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿਮ੍।
ਕੁਨ੍ਦੇਨ੍ਦੁਹਾਰਗੋਕ੍ਸ਼਼ੀਰਮ੍ਰੁʼਣਾਲਕੁਮੁਦਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-273-40 (26407)
ਤਤ੍ਰਾਸੌ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵਃ ਸ੍ਵਪਞ੍ਜਲਨਿਧੌ ਤਦਾ।
ਨੈਸ਼ੇਨ ਤਮਸਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾਂ ਸ੍ਵਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿੰਕੁਰੁਤੇ ਵਿਭੁਃ ॥ 3-273-41 (26408)
ਸਤ੍ਵੋਦ੍ਰੇਕਾਤ੍ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਸ੍ਤੁ ਸ਼ੂਨ੍ਯੰ ਲੋਕਮਪਸ਼੍ਯਤ।
ਇਮੰ ਚੋਦਾਹਰਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰਸ਼੍ਲੋਕੰ ਨਾਰਾਯਣੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-273-42 (26409)
ਆਪੋ ਨਾਰਾਸ੍ਤਤ੍ਤਨਵ ਇਤ੍ਯਪਾਂ ਨਾਮ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮਃ।
ਅਯਨੰ ਤੇਨ ਚੈਵਾਸ੍ਤੇ ਤੇਨ ਨਾਰਾਯਣਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-273-43 (26410)
ਪ੍ਰਧ੍ਯਾਨਸਮਕਾਲੰ ਤੁਪ੍ਰਜਾਹੇਤੋਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਧ੍ਯਾਤਮਾਤ੍ਰੇ ਤੁ ਭਗਵੰਨਾਭ੍ਯਾਂ ਪਦ੍ਮਃ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-273-44 (26411)
ਤਤਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਮੁਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਨਾਭਿਪਦ੍ਮਾਦ੍ਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤਤ੍ਰੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਹਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-273-45 (26412)
ਸ਼ੂਨ੍ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜਗਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਮਾਨਸਾਨਾਤ੍ਮਨਃ ਸਮਾਨ੍।
ਤਤੋ ਮਰੀਚਿਪ੍ਰਮੁਖਾਨ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਨਸ੍ਰੁʼਜੰਨਵ ॥ 3-273-46 (26413)
ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਤ੍ਰਸਾਨਿ ਸ੍ਥਾਵਰਾਣਿ ਚ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਭੂਤਾਨਿ ਪਿਸ਼ਾਚੋਰਗਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ ॥ 3-273-47 (26414)
ਸ੍ਰੁʼਜਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮੂਰ੍ਤਿਸ੍ਤੁ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਪੌਰੁਸ਼਼ੀ ਤਨੁਃ।
ਰੌਦ੍ਰੀ ਭਾਵੇਨ ਸ਼ਮਯੇਤ੍ਤਿਸ੍ਰੋ(ਅ)ਵਸ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ ॥ 3-273-48 (26415)
ਨ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤੇ ਸਿਨ੍ਧੁਪਤੇ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਣਃ।
ਕਥ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਮੁਨਿਭਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਵੇਦਪਾਰਗੈਃ ॥ 3-273-49 (26416)
ਜਲੇਨ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲੇ।
ਤਦਾ ਚੈਕਾਰ੍ਣਵੇ ਤਸ੍ਮਿਨਨੇਕਾਕਾਸ਼ੇ ਪ੍ਰਭੁਸ਼੍ਚਰਨ੍ ॥ 3-273-50 (26417)
ਨਿਸ਼ਾਯਾਮਿਵ ਖਦ੍ਯੋਤਃ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਟ੍ਕਾਲੇ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਨਾਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਮਾਰ੍ਗਮਾਣਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-273-51 (26418)
ਜਲੇ ਨਿਮਗ੍ਨਾਂ ਗਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਚੋਦ੍ਧਰ੍ਤੁਂ ਮਨਸੇਚ੍ਛਤਿ।
ਕਿੰਨੁ ਰੂਪਮਹੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਸਲਿਲਾਦੁਦ੍ਧਰੇ ਮਹੀਮ੍ ॥ 3-273-52 (26419)
ਏਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ।
ਜਲਕ੍ਰੀਡਾਭਿਰੁਚਿਤੰ ਵਾਰਾਹੰ ਰੂਪਮਸ੍ਮਰਤ੍ ॥ 3-273-53 (26420)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਰਾਹਵਪੁਪੰ ਵਾਙ੍ਮਯੰ ਵੇਦਸੰਮਿਤਮ੍।
ਦਸ਼ਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਮਾਯਤੰ ਸ਼ਤਯੋਜਨਮ੍ ॥ 3-273-54 (26421)
ਮਹਾਪਰ੍ਵਤਵਰ੍ਸ਼਼੍ਮਾਭੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਿਮਤ੍।
ਮਹਾਮੇਘੌਘਨਿਰ੍ਘੋਪੰ ਨੀਲਜੀਮੂਤਸੰਨਿਭਮ੍ ॥ 3-273-55 (26422)
ਭੂਤ੍ਵਾ ਯਜ੍ਞਵਰਾਹੋ ਵੈ ਅਪਃ ਸੰਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣੈਕੇਨ ਚੋਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ੍ਵੇ ਸ੍ਥਾਨੇ ਨ੍ਯਵਿਸ਼ਨ੍ਮਹੀਮ੍ ॥ 3-273-56 (26423)
ਪੁਨਰੇਵ ਮਹਾਬਾਹੁਰਪੂਰ੍ਵਾਂ ਤਨੁਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਨਰਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਧਤਨੁਂ ਸਿੰਹਸ੍ਯਾਰ੍ਧਤਨੁਂ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-273-57 (26424)
ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸਭਾਂ ਗਤ੍ਵਾਪਾਣਿੰ ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਪਾਣਿਨਾ।
ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਮਾਦਿਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸੁਰਾਰਿਰ੍ਦਿਤਿਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-273-58 (26425)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚਾਪੂਰ੍ਵਵਪੁਸ਼਼ੰ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਸੰਰਕ੍ਤਲੋਚਨਃ।
ਸ਼ੂਲੋਦ੍ਯਤਕਰਃ ਸ੍ਰਗ੍ਵੀ ਹਿਰਣ੍ਯਕਸ਼ਿਪੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-273-59 (26426)
ਮੇਘਸ੍ਤਨਿਤਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੋ ਨੀਲਾਭ੍ਰਚਯਸੰਨਿਭਃ।
ਦੇਵਾਰਿਰ੍ਦਿਤਿਜੋ ਵੀਰੋ ਨ੍ਰੁʼਸਿੰਹੰ ਸਮੁਪਾਦ੍ਰਵਤ੍ ॥ 3-273-60 (26427)
ਸਮੁਤ੍ਪਤ੍ਯ ਤਤਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਬਲੀਯਸਾ।
ਨਾਰਸਿੰਹੇਨ ਵਪੁਸ਼਼ਾਦਾਰਿਤਃ ਕਰਜੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-273-61 (26428)
ਏਵੰ ਨਿਹਤ੍ਯ ਭਗਵਾਨ੍ਦੈਤ੍ਯੇਨਦ੍ਰੰ ਰਿਪੁਘਾਤਿਨਮ੍।
ਭੂਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਭੁਰ੍ਲੋਕਹਿਤਾਯ ਚ।
ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਦਿਤ੍ਯਾ ਗਰ੍ਭਧਾਰਿਤਃ ॥ 3-273-62 (26429)
ਪੂਰ੍ਣੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰੇ ਤੁ ਪ੍ਰਸੂਤ ਭਰ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-273-63 (26430)
ਦੁਰ੍ਦਿਨਾਮ੍ਭੋਦਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਦੀਪ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵਾਮਨਾਕ੍ਰੁʼਤਿਃ।
ਦਣ੍ਡੀ ਕਮਣ੍ਡਲੁਧਰਃ ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸੋਰਸਿ ਭੂਸ਼਼ਿਤਃ।
ਜਟੀ ਯਜ੍ਞੋਪਵੀਤੀ ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਬਾਲਰੂਪਧ੍ਰੁʼਕ੍ ॥ 3-273-64 (26431)
ਯਜ੍ਞਵਾਟੰ ਗਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਦਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵੈ ਤਦਾ।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਹਾਯੋ(ਅ)ਸੌ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਬਲਿਨੋ ਮਖੇ ॥ 3-273-65 (26432)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਵਾਮਨਤਨੁਂ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਬਲਿਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਵਿਪ੍ਰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤ੍ਵੰ ਕਿੰ ਦਦਾਨਿਤੇ ॥ 3-273-66 (26433)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਬਲਿਨਾ ਵਾਮਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-273-67 (26434)
ਸ੍ਵਸ੍ਤੀਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਬਲਿੰ ਦੇਵਃ ਸ੍ਮਯਮਾਨੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਮੇਦਿਨੀਂ ਦਾਨਵਪਤੇ ਦੇਹਿ ਮੇ ਵਿਕ੍ਰਮਤ੍ਰਯਮ੍ ॥ 3-273-68 (26435)
ਬਲਿਰ੍ਦਦੌ ਪ੍ਰਸੰਨਾਤ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਰਾਯਾਮਿਤਤੇਜਸੇ।
ਤਤੋ ਦਿਵ੍ਯਾਦ੍ਭੁਤਤਮੰ ਰੂਪੰ ਵਿਕ੍ਰਮਤੋਹਰੇਃ ॥ 3-273-69 (26436)
ਵਿਕ੍ਰਮੈਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯੋ ਜਹਾਰਾਸ਼ੁ ਸ ਮੇਦਿਨੀਮ੍।
ਦਦੌ ਸ਼ਕ੍ਰਾਯ ਚ ਮਹੀਂ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਦੇਵਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-273-70 (26437)
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਵਾਮਨੋ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਃ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਤੇਨ ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸਨ੍ਵੈਸ਼਼੍ਣਵੰ ਚੋਚ੍ਯਤੇ ਜਗਤ੍ ॥ 3-273-71 (26438)
ਅਸਤਾਂ ਨਿਗ੍ਰਹਾਰ੍ਥਾਯ ਧਰ੍ਮਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਯ ਚ।
ਅਵਤੀਰ੍ਣੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਮਜਾਯਤ ਯਦੁਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਯੰ ਦੇਵੰਵਿਦੁਸ਼਼ੋਗਾਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸੈਨ੍ਦਵ ॥ 3-273-72 (26439)
ਅਨਾਦ੍ਯਨ੍ਤਮਜੰ ਦੇਵੰ ਪ੍ਰਭੁਂਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਯੰ ਦੇਵੰ ਵਿਦੁਸ਼਼ੋਗਾਨ੍ਤਿਤਸ੍ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸੈਨ੍ਧਵ ॥ 3-273-73 (26440)
ਯਮਾਹੁਰਜਿਤੰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਸ਼ਙ੍ਖਚਕ੍ਰਗਦਾਧਰਮ੍।
ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਧਾਰਿਣੰ ਦੇਵੰ ਪੀਤਕੌਸ਼ੇਯਵਾਸਸਮ੍ ॥ 3-273-74 (26441)
ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-273-75 (26442)
ਸਹਾਯਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਤੁਲਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਸਮਾਨਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇ ਪਾਰ੍ਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਪਰਵੀਰਹਾ ॥ 3-273-76 (26443)
ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਤੇਨ ਜੇਤੁਂ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰਪਿ ਦੁਃਸਹਃ।
ਕਃ ਪੁਨਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਭਾਵੋ ਰਣੇ ਪਾਰ੍ਥੰ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-273-77 (26444)
ਤਮੇਕੰ ਵਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾਤੁ ਸਰ੍ਵੰਯੌਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਬਲਮ੍।
ਚਤੁਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਤ੍ਰਾਜਨ੍ਦਿਨੈਕੰ ਜੇਪ੍ਯਸੇ ਰਿਪੂਨ੍ ॥ 3-273-78 (26445)
`ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰਪਾਰ੍ਥਰਹਿਤਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਏਤਦ੍ਧਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਮਯਾ ਦਤ੍ਤੋ ਵਰਸ੍ਤਵ' ॥ 3-273-79 (26446)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-273-80x (2683)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਸਰ੍ਵਪਾਪਹਰੋ ਹਰਃ।
ਉਮਾਪਤਿਃ ਪਸ਼ੁਪਤਿਰ੍ਯਜ੍ਞਹਾ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 3-273-80 (26447)
ਵਾਮਨੈਰ੍ਵਿਕਟੈਃ ਕੁਬ੍ਜੈਰੁਗ੍ਰਸ਼੍ਰਵਣਦਰ੍ਸ਼ਨੈਃ।
ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਰਿਸ਼਼ਦੈਰ੍ਘੋਰੈਰ੍ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣੋਦ੍ਯਤੈਃ ॥ 3-273-81 (26448)
ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕੋ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਭਗਨੇਤ੍ਰਨਿਪਾਤਨਃ।
ਉਮਾਸਹਾਯੋ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-273-82 (26449)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸ੍ਵਮੇਵ ਭਵਨੰ ਯਯੌ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿੰਨ੍ਯਵਸਨ੍ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਤਥਾ ॥ 3-273-83 (26450)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਯਜਦ੍ਰਥਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 273 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-273-9 ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਦਯਾਵਾਨ੍। ਬਾਲਿਸ਼ਯਾ ਸ੍ਵਲ੍ਪਯਾ। ਬਾਧਸੇਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਹਨ੍ਤੁਂ ਨ ਦਦਾਸਿ ॥ 3-273-10 ਸਟਾਃ ਜਟਾਃ ਕੇਸ਼ਸੰਨਿਵੇਸ਼ੇ ਮਧ੍ਯੇ ਮਧ੍ਯੇਪਞ੍ਚਸੁ ਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਅਰ੍ਧਚਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਬਾਣੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਵਦ੍ਵਾਸ਼਼ਯਾਮਾਸੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-273-11 ਵਿਕਤ੍ਥਯਿਤ੍ਵਾਰਾਜਾਨਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-273-29 ਬਲਿੰ ਉਪਹਾਰਮ੍ ॥ 3-273-31 ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਦੇਵੈਰਪਿ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-273-33 ਸ਼੍ਰੁʼਣਾਤਿ ਹਿਨਸ੍ਤੀਤਿ ਸ਼ਰਮਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-273-34 ਨਾਰਾਯਣਸਹਾਯਸ੍ਯਾਜੇਯਤ੍ਵੰ ਵਕ੍ਤੁਂ ਨਾਰਾਯਣਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮੇਵਾਹ ਦੇਵਦੇਵ ਇਤ੍ਯਾਦਿਨਾ ॥ 3-273-35 ਕਾਲਾਗ੍ਨਿਰੂਪੋ ਨਾਰਾਯਣੋ ਨਿਦੇਹਤੇ ॥ 3-273-36 ਵਿਨਦਿਨਃ ਗਰ੍ਜਨ੍ਤਃ। ਸਮੁਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ ਸਮੁਦਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍। ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-273-37 ਸ਼ਮਯਾਮਾਸੁਃ ਪਯੋਧਰਾ ਇਤਿਪ੍ਰਪੂਰ੍ਵੇਣਾਨ੍ਵਯਃ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਮਾਤ੍ਰੈਃ ਰਥਾਕ੍ਸ਼਼ਮਾਤ੍ਰਾਭਿਃ ਸ੍ਥੂਲਾਭਿਃ। ਸਾਮਾਨ੍ਯੇ ਨਪੁਂਸਕਮ੍ ॥ 3-273-40 ਅਧ੍ਯਤਿਸ਼਼੍ਠਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-273-43 ਨਾਰਾਯਣਪਦੰਨਿਰ੍ਵਕ੍ਤਿ ਆਪ ਇਤਿ। ਨਰਾਜ੍ਜਾਤਾ ਨਾਰਾਃ ਤਤ੍ਤਨਯਃ ਨਾਰਾਯਣਸ੍ਯੈਵ ਤਨਵਃ ਨਾਰਾਃ ਆਪਃ ਅਯਨੰ ਨਿਵਾਸਸ੍ਥਾਨੰ ਯਸ੍ਯ ॥ 3-273-45 ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਪਦ੍ਮੇ ਪਿਤਾਮਹ ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟ ਇਤਿਕ੍ਰਮਭਙ੍ਗੇਨ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 3-273-47 ਤ੍ਰਸਾਨਿ ਜੰਗਮਾਨਿ ॥ 3-273-49 ਹੇ ਸਿਨ੍ਧੁਪਤੇ। ਤੇ ਤਵ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਸ਼੍ਰਵਣੰ ਨਾਸ੍ਤਿ। ਯਥੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਣਃ ਕਥ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਨ ਵੇਤ੍ਸੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-273-53 ਜਲਕ੍ਰੀਡਾਯਾਮਭਿਰੁਚਿਤੰ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਯਸ੍ਯ ॥ 3-273-54 ਵਰਾਹਵਪੁਸ਼਼ਮਾਤ੍ਮਾਨਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਵਾਙ੍ਯਯੰ ਚਤੁਰ੍ਵੇਦਮਯਮ੍। ਵੇਦਸੰਮਿਤੰ ਵੇਦਪ੍ਰਮਿਤਯਜ੍ਞਰੂਪਮ੍ ॥ 3-273-55 ਵਰ੍ਸ਼਼੍ਮ ਸ਼ਰੀਰਮ੍ ॥ 3-273-56 ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਯਾ ਨ੍ਯਵਿਸ਼ਤ੍ ਨ੍ਯਵੇਸ਼ਯਤ੍ ॥ 3-273-62 ਗਰ੍ਭੇ ਧਰਿਤਃ ਗਰ੍ਭਧਾਰਿਤਃ ॥ 3-273-64 ਦੁਰ੍ਦਿਨੰ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਟ੍ਦਿਨੰ ਤਤ੍ਰ ਭਵੋ(ਅ)ਮ੍ਭੋਦਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮੇਘਸ੍ਤਤ੍ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ। ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸੇਨੋਰਸਿ ਭੂਸ਼਼ਿਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-273-65 ਵਾਟੰ ਸ੍ਥਾਨਮ੍। ਬਲਿਨੋ ਬਲੇਃ। ਅਯਮਿਕਾਰਾਨ੍ਤ ਇੰਨਨ੍ਤਸ਼੍ਰ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 3-273-69 ਦਿਵ੍ਯੰ ਚ ਤਦਦ੍ਧੁਤਤਮੰ ਚ ਰੂਪੰ ਬਭੂਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-273-72 ਅਵਤੀਰ੍ਣੋ(ਅ)ਵਤਰਣੰ ਕੁਰ੍ਵੰਨਜਾਯਤ ਆਵਿਰ੍ਭੂਤਃ। ਯਦੁਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਯਦੂਨਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 3-273-73 ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਵਿਦੁਸ਼਼ੋ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਗਾਨ੍ਤਿ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ॥ 3-273-75 ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ਅਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਯ ਅਜਿਤਮਾਹੁਸ੍ਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-273-77 ਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸਹਾਯਤ੍ਵੇਨ ਹੇਤੁਨਾ। ਭਾਵਃ ਪੂਜ੍ਯਤਮਃ। ਭਾਵਃ ਪੂਜ੍ਯਤਮੇ ਲੋਕੇ ਇਤ੍ਯਨੇਕਾਰ੍ਥਃ ॥ 3-273-78 ਦਿਨੈਕਮੇਕਦਿਨਮੇਵ ਨ ਸਰ੍ਵਦਾ ॥ 3-273-83 ਜਯਦ੍ਰਥੋ(ਅ)ਪਿ ਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਮੇਵੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 274
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.274. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 274
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸਮਾਨਦੁਃਖਿਸਤ੍ਤਾਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-274-0 (26451)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-274-0x (2684)
ਏਵੰ ਹ੍ਰੁʼਤਾਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਤ ਊਰ੍ਦ੍ਵੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਕਿਮਕੁਰ੍ਵਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-274-1 (26452)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-274-2x (2685)
ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਜਯਦ੍ਰਥਮ੍।
ਆਸਾਂਚਕ੍ਰੇ ਮੁਨਿਗਣੈਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-274-2 (26453)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਾਮਨੁਸ਼ੋਚਤਾਮ੍।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-274-3 (26454)
ਭਗਵਨ੍ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਤ੍ਵੰ ਖ੍ਯਾਤੋ ਭੂਤਭਵਿਸ਼਼੍ਯਵਿਤ੍।
ਸੰਸ਼ਯੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਮਿ ਚ੍ਛਿਨ੍ਧਿ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-274-4 (26455)
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਸੁਤਾ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਵੇਦਿਮਧ੍ਯਾਤ੍ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਾ।
ਅਯੋਨਿਜਾ ਮਹਾਭਾਗਾਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾ ਪਾਣ੍ਡੋਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-274-5 (26456)
ਮਨ੍ਯੇ ਕਾਲਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਦੈਵੰ ਚ ਦੁਰਤਿਕ੍ਰਮਮ੍।
ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਚ ਭੂਤਾਨਾਂ ਯਸ੍ ਨਾਸ੍ਤਿ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-274-6 (26457)
ਕਥੰ ਹਿ ਪਤ੍ਨੀਮਸ੍ਮਾਕੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਂ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣੀਮ੍।
ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਦੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭਾਵਃ ਸ਼ੁਚਿੰ ਸ੍ਤੈਨ੍ਯਮਿਵਾਨ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-274-7 (26458)
ਨ ਹਿ ਪਾਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰਕਿੰਚਿਤ੍ਕਰ੍ਮ ਵਾ ਨਿਨ੍ਦਿਤੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਧਰ੍ਮਃ ਸੁਚਰਿਤੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 3-274-8 (26459)
ਤਾਂ ਜਹਾਰ ਬਲਾਦ੍ਰਾਜਾ ਮੂਢਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਜਯਦ੍ਰਥਃ।
ਤਸ੍ਯਾਃ ਸੰਹਰਣਾਤ੍ਪਾਪਃ ਸ਼ਿਰਸਃ ਕੇਸ਼ਵਾਪਨਮ੍ ॥ 3-274-9 (26460)
ਪਰਾਜਯੰ ਚ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਸਸਹਾਃ ਸਮਾਪ੍ਤਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾ ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਹਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਸੈਨ੍ਧਵੰ ਬਲਮ੍ ॥ 3-274-10 (26461)
ਤਦ੍ਦਾਰਹਰਣੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਸ੍ਮਾਭਿਰਵਿਤਰ੍ਕਿਤਮ੍।
ਦੁਃਖਸ਼੍ਚਾਯੰ ਵਨੇ ਵਾਸੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਯਾਂ ਚ ਜੀਵਿਕਾ ॥ 3-274-11 (26462)
ਹਿੰਸਾ ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਜਾਤੀਨਾਂ ਵਨੌਕੋਭਿਰ੍ਵਨੌਕਸਾਮ੍।
ਜ੍ਞਾਤਿਭਿਰ੍ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਸ਼੍ਚ ਮਿਥ੍ਯਾਵ੍ਯਵਸਿਤੈਰਿਯਮ੍ ॥ 3-274-12 (26463)
ਅਸ੍ਤਿ ਨੂਨੰ ਮਯਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦਲ੍ਪਭਾਗ੍ਯਤਰੋ ਨਰਃ।
ਭਵਤਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵੋ ਵਾ ਸ਼੍ਰੁਤਪੂਰ੍ਵੋ(ਅ)ਪਿ ਵਾ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-274-13 (26464)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 274 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-274-6 ਦੈਵੰ ਚ ਵਿਧਿਨਿਰ੍ਮਿਤਮਿਤਿ ਝ. ਧ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰਦੈਵੰ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਵਿਧਿਃ ਸਦਸਤ੍ਕਰ੍ਮਣੀ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਨਿਰ੍ਮਿਤਮ੍ ॥ 3-274-7 ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭਾਵਃ ਪਰੇਣ ਹਰਣਮ੍ ॥ 3-274-12 ਮਿਥ੍ਯਾਵ੍ਯਵਸਿਤੈਃ ਵ੍ਰੁʼਥਾਤਾਪਸਵੇਸ਼਼ਧਰੈਃ। ਇਯੰ ਹਿੰਸਾ ਕ੍ਰਿਯਤ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-274-13 ਮਯਾ ਸਮ ਇਤਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 275
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.275. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 275
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰਰਾਮਾਦ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਰਾਵਣੋਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯੁਪੋਦ੍ਧਾਤਤਯਾ ਕੁਬੇਰੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-275-0 (26465)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-275-0x (2686)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਪ੍ਰਤਿਮੰ ਦੁਃਖੰ ਰਾਮੇਣ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਜਾਨਕੀ ਤਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਬਲੀਯਸਾ ॥ 3-275-1 (26466)
ਆਸ਼੍ਰਮਾਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਰਾਵਣੇਨ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ।
ਮਾਯਾਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਰਸਾ ਹਤ੍ਵਾ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੰ ਜਟਾਯੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-275-2 (26467)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਜਹਾਰ ਤਾਂ ਰਾਮਃ ਸੁਗ੍ਰੀਵਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਸੇਤੁਂ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਦਗ੍ਧ੍ਵਾ ਲਙ੍ਕਾਂ ਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-275-3 (26468)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-275-4x (2687)
ਕਸ੍ਮਿੰਨਾਮਃ ਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਕਿੰਵੀਰ੍ਯਃ ਕਿੰਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਰਾਵਣਃ ਕਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਾ ਕਿੰ ਵੈਰੰ ਤਸ੍ ਤੇਨ ਹ ॥ 3-275-4 (26469)
ਏਤਨ੍ਮੇ ਭਗਵਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸਮ੍ਯਗਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
`ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੋਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਯਥਾਸਰ੍ਵਮਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।'
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਚਰਿਤੰ ਰਾਮਸ੍ਯਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-275-5 (26470)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-275-6x (2688)
ਅਜੋਨਾਮਾਭਵਦ੍ਰਾਜਾ ਮਹਾਨਿਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਵੰਸ਼ਜਃ।
ਤਸ੍ ਪੁਤ੍ਰੋ ਦਸ਼ਰਥਃਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਵਾਞ੍ਛੁਚਿਃ ॥ 3-275-6 (26471)
ਅਭਵੰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕੋਵਿਦਾਃ।
ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ਼ਤ੍ਰੁਘ੍ਨਾ ਭਰਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-275-7 (26472)
ਰਾਮਸ੍ਯ ਮਾਤਾ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਕੈਕੇਯੀ ਭਰਤਸ੍ਯ ਤੁ।
ਸੁਤੌ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ਼ਤ੍ਰੁਘ੍ਨੌ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਯਾਃ ਪਰੰਤਪੌ ॥ 3-275-8 (26473)
ਵਿਦੇਹਰਾਜੋ ਜਨਕਃ ਸੀਤਾ ਤਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਾ ਵਿਮੋ।
ਯਾਂ ਚਕਾਰ ਸ੍ਵਯੰ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾ ਰਾਮਸ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ੀਂ ਪ੍ਰਿਯਾਮ੍ ॥ 3-275-9 (26474)
ਏਤਦ੍ਰਾਮਸ੍ਯ ਤੇ ਜਨ੍ਮ ਸੀਤਾਯਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍।
ਰਾਵਣਸ੍ਯਾਪਿ ਤੇ ਜਨ੍ਮ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਰਜਨੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-275-10 (26475)
ਪਿਤਾਮਹੋ ਰਾਵਣਸ੍ਯ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦੇਵਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ।
ਸ੍ਵਯੰਭੂਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਾਂ ਪ੍ਰਭੁਃ ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 3-275-11 (26476)
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯੋ ਨਾਮ ਤਸ੍ਯਾਸੀਨ੍ਮਾਨਸੋ ਦਯਿਤਃ ਸੁਤਃ।
ਤਸ੍ਯ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਨਾਮ ਗਵਿ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-275-12 (26477)
ਪਿਤਰੰ ਸ ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ।
ਤਸ੍ਯ ਕੋਪਾਤ੍ਪਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸਸਰ੍ਜਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-275-13 (26478)
ਸ ਜਜ੍ਞੇ ਵਿਸ਼੍ਰਵਾ ਨਾਮ ਤਸ੍ਯਾਤ੍ਮਾਰ੍ਧੇਨ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਾਯ ਸਕ੍ਰੋਧਸ੍ਤਤੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-275-14 (26479)
ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਤੁਪ੍ਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਦਦੌ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ ਹ।
ਅਮਰਤ੍ਵੰ ਧਨੇਸ਼ਤ੍ਵੰ ਲੋਕਪਾਲਤ੍ਵਮੇਵ ਚ ॥ 3-275-15 (26480)
ਈਸ਼ਾਨਨ ਤਥਾ ਸਖ੍ਯੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਚ ਨਲਕੂਵਰਮ੍।
ਰਾਜਧਾਨੀਨਿਵੇਸੰ ਚ ਲਙ੍ਕਾਂਰਕ੍ਸ਼਼ੋਗਣਾਨ੍ਵਿਤਾਮ੍ ॥ 3-275-16 (26481)
ਵਿਮਾਨੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪਕੰ ਨਾਮ ਕਾਮਗੰ ਚ ਦਦੌ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਮਾਧਿਪਤ੍ਯੰਚ ਰਾਜਰਾਜਤ੍ਵਮੇਵ ਚ ॥ 3-275-17 (26482)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 275 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-275-2 ਰਾਵਣੇਨ ਵਿਹਾਯਸਾ ਇਤਿ ਥ. ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-275-9 ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾ ਯੋਰਾਮਮਹਿਸ਼਼ੀਂ ਇਤਿ ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ। ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸੰਕਲ੍ਪੇਨ ਚਕਾਰ ਨਤੁ ਮੈਥੁਨਦ੍ਵਾਰਾ। ਅਯੋਨਿਜਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-275-12 ਗਵਿ ਗੋਸੰਜ੍ਞਾਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਯਾਮ੍ ॥ 3-275-13 ਤਸ੍ਯ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਕੋਪਾਤ੍ ਮਾਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਪਿਤਰੰ ਸੇਵਤ ਇਤ੍ਯਤਿਜ੍ਵਲਨਾਤ੍। ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੰ ਵਾਧਿਤੁਂ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਏਵ ਯੋਗਬਲੇਨ ਵਿਸ਼੍ਰਵਃਸੰਜ੍ਞੰ ਦੇਹਾਨ੍ਤਰੰ ਚਕੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 276
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.276. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 276
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮੁਨਿਵਰੇਣ ਵਿਸ਼੍ਰਵਸਾ ਭਾਰ੍ਯਾਤ੍ਰਯੇ ਰਾਵਣਾਦੀਨਾਮੁਤ੍ਪਾਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸਾਨੁਜੇਨ ਰਾਵਣੇਨ ਤਪਸ੍ਤੋਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਵਰਾਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਪਕਾ ਪਹਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਸਨੇਨ ਲਙ੍ਕਾਯਾਂ ਨਿਵਾਸਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-276-0 (26483)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-276-0x (2689)
ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ ਤੁ ਯਃ ਕ੍ਰੋਧਾਦਰ੍ਧਦੇਹੋ(ਅ)ਭਵਨ੍ਮੁਨਿਃ।
ਵਿਸ਼੍ਰਵਾਨਾਮ ਸਕ੍ਰੋਧੰ ਪਿਤਰੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼੍ਵਰਃ। 3-276-1 (26484)
ਬੁਬੁਧੇ ਤੰ ਤੁ ਸਕ੍ਰੋਧੰ ਪਿਤਰੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਕੁਬੇਰਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਰ੍ਥੰ ਯਤਤੇ ਸ੍ਮ ਸਦਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-276-2 (26485)
ਸ ਰਾਜਰਾਜੋ ਲਙ੍ਕਾਯਾਂ ਨ੍ਯਵਸੰਨਰਵਾਹਨਃ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਃ ਪ੍ਰਦਦੌ ਤਿਸ੍ਰਃ ਪਿਤੁਰ੍ਵੈ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾਃ ॥ 3-276-3 (26486)
ਤਾਃ ਸਦਾ ਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸੰਤੋਸ਼਼ਯਿਤੁਮੁਦ੍ਯਤਾਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਭਰਤਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਗੀਤਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ॥ 3-276-4 (26487)
ਪੁਸ਼਼੍ਪੋਤ੍ਕਟਾ ਚ ਰਾਕਾ ਚ ਮਾਲਿਨੀ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਪਰ੍ਧਯਾਰਾਜਞ੍ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਾਮਾਃ ਸੁਮਧ੍ਯਮਾਃ ॥ 3-276-5 (26488)
ਸ ਤਾਸਾਂ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਦਦੌ ਵਰਾਨ੍।
ਲੋਕਪਾਲੋਪਮਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਨਕੈਕਸ੍ਯਾ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਾਨ੍ ॥ 3-276-6 (26489)
ਪੁਸ਼਼੍ਪੋਤ੍ਕਟਾਯਾਂ ਜਜ੍ਞਾਤੇ ਦ੍ਵੌ ਪੁਤ੍ਰੌ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼੍ਵਰੌ।
ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੌ ਬਲੇਨਾਪ੍ਰਤਿਮੌ ਭੁਵਿ ॥ 3-276-7 (26490)
ਮਾਲਿਨ ਜਨਯਾਮਾਸ ਪੁਤ੍ਰਮੇਕੰ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮ੍।
ਰਾਕਾਰ੍ਯਾ ਮਿਥੁਨੰ ਜਜ੍ਞੇ ਖਰਃ ਸ਼ੂਰ੍ਪਣਖਾ ਤਥਾ ॥ 3-276-8 (26491)
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਸ੍ਤੁ ਰੂਪੇਣ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਸ ਬਭੂਵ ਮਹਾਭਾਗੋ ਧਰ੍ਮਗੋਪ੍ਤਾ ਕ੍ਰਿਯਾਰਤਿਃ ॥ 3-276-9 (26492)
ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਮਹੋਤ੍ਸਾਹੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਮਹਾਸਤ੍ਵਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 3-276-10 (26493)
ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਓ ਬਲੇਨਾਸੀਤ੍ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕੋ ਯੁਧਿ।
ਮਾਯਾਵੀ ਰਣਸ਼ੌਣ੍ਡਸ਼੍ਚਰੌਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਰਜਨੀਚਰਃ ॥ 3-276-11 (26494)
ਖਰੋ ਧਨੁਸ਼਼ਿ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦ੍ਵਿਟ੍ ਪਿਸ਼ਿਤਾਸ਼ਨਃ।
ਸਿਦ੍ਧਵਿਘ੍ਨਕਰੀ ਚਾਪਿ ਰੌਦ੍ਰੀ ਸ਼ੂਰ੍ਪਣਖਾ ਤਦਾ ॥ 3-276-12 (26495)
ਸਰ੍ਵੇ ਵੇਦਵਿਦਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇਸੁਚਰਿਤਵ੍ਰਤਾਃ।
ਊਸ਼਼ੁਃ ਪਿਤ੍ਰਾ ਸਹ ਰਤਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਰ੍ਵਤੇ ॥ 3-276-13 (26496)
ਤਤੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੰ ਤਤ੍ਰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਨਰਵਾਹਨਮ੍।
ਪਿਤ੍ਰਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਸਮਾਸੀਨਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਤਮ੍ ॥ 3-276-14 (26497)
ਜਾਤਾਮਰ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇ ਤੁ ਤਪਸੇ ਧ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸੁਰ੍ਘੋਰੇਣ ਤਪਸਾ ਤਦਾ ॥ 3-276-15 (26498)
ਅਤਿਸ਼਼੍ਠਦੇਕਪਾਦੇਨ ਸਹਸ੍ਰੰ ਪਰਿਵਤ੍ਸਰਾਨ੍।
ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ੋ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਃ ਪਞ੍ਚਾਗ੍ਨਿਃ ਸੁਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 3-276-16 (26499)
ਅਧਃਸ਼ਾਯੀ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੋ ਯਤਾਹਾਰੋ ਯਤਵ੍ਰਤਃ।
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ ਸ਼ੀਰ੍ਣਪਰ੍ਣਮੇਕਮਭ੍ਯਵਹਾਰਯਨ੍ ॥ 3-276-17 (26500)
ਉਪਵਾਸਰਤਿਰ੍ਧੀਮਾਨ੍ਸਦਾ ਜਪ੍ਯਪਰਾਯਣਃ।
ਤਮੇਵ ਕਾਲਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਤਪ ਉਦਾਰਧੀਃ ॥ 3-276-18 (26501)
ਸ੍ਵਰਃ ਸ਼ੂਰ੍ਪਣਖਾ ਚੈਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵੈ ਤਪ੍ਯਤਾਂ ਤਪਃ।
ਪਰਿਚਰ੍ਯਾਂ ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਚ ਚਕ੍ਰਤੁਰ੍ਹਸ਼਼੍ਟਮਾਨਸੌ ॥ 3-276-19 (26502)
ਪੂਰ੍ਣੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰੇਤੁ ਸ਼ਿਰਸ਼੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਦਸ਼ਾਨਨਃ।
ਜੁਹੋਤ੍ਯਗ੍ਨੌ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤੇਨਾਤੁਸ਼਼੍ਯਜ੍ਜਗਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-276-20 (26503)
ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯੰ ਗਤ੍ਵਾ ਤਪਸਸ੍ਤਾੰਨ੍ਯਵਾਰਯਤ੍।
ਪ੍ਰਲੋਭ੍ਯਵਰਦਾਨੇਨ ਸਰ੍ਵਾਨੇਵਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ॥ 3-276-21 (26504)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੋਵਾਚ। 3-276-22x (2690)
ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਵੋ ਨਿਵਰ੍ਤਧ੍ਵੰ ਵਰਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਣੁਤ ਪੁਤ੍ਰਕਾਃ।
ਯਦ੍ਯਦਿਸ਼਼੍ਟਮ੍ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵੇਕਮਮਰਤ੍ਵੰ ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ ॥ 3-276-22 (26505)
ਯਦ੍ਯਦਗ੍ਨੌ ਹੁਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ਿਰਸ੍ਤੇ ਮਹਦੀਪ੍ਸਯਾ।
ਤਥੈਵ ਤਾਨਿ ਤੇ ਦੇਹੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਥੇਪ੍ਸਯਾ ॥ 3-276-23 (26506)
ਵੈਰੂਪ੍ਯੰ ਚ ਨ ਤੇ ਦੇਹੇ ਕਾਮਰੂਪਧਰਸ੍ਤਥਾ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਰਣੇ(ਅ)ਰੀਣਾਂ ਵਿਜੇਤਾ ਨ ਚ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-276-24 (26507)
ਰਾਵਣ ਉਵਾਚ। 3-276-25x (2691)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਦੇਵਾਸੁਰਤੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਤਸ੍ਤਥਾ।
ਸਰ੍ਪਕਿੰਨਰਭੂਤੇਭ੍ਯੋ ਨ ਮੇ ਭੂਯਾਤ੍ਪਰਾਭਵਃ ॥ 3-276-25 (26508)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੋਵਾਚ। 3-276-26x (2692)
ਯ ਏਤੇ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨ ਤੇਭ੍ਯੋਸ੍ਤਿ ਭਯੰ ਰਤਵ।
ਰੁʼਤੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਦ੍ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਤਥਾ ਤਦ੍ਵਿਹਿਤੰ ਮਯਾ ॥ 3-276-26 (26509)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-276-27x (2693)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ਸਮਭਵਤ੍ਤਦਾ।
ਅਵਮੇਨੇ ਹਿ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਕਃ ॥ 3-276-27 (26510)
ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਮਥੋਵਾਚ ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਃ।
`ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਪੁਨਃਪੁਨਃ'।
ਸ ਵਵ੍ਰੇ ਮਹਤੀਂ ਨਿਦ੍ਰਾਂ ਤਮਸਾ ਗ੍ਰਸ੍ਤਚੇਤਨਃ ॥ 3-276-28 (26511)
ਤਥਾਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮੁਵਾਚ ਹ।
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਪੁਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-276-29 (26512)
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣ ਉਵਾਚ। 3-276-29x (2694)
ਪਰਮਾਪਦ੍ਗਤਸ੍ਯਾਪਿ ਨਾਧਰ੍ਮੇ ਮੇ ਮਤਿਰ੍ਭਵੇਤ੍।
ਅਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਚ ਭਗਵਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤੁ ਮੇ ॥ 3-276-30 (26513)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੋਵਾਚ। 3-276-31x (2695)
ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਯੋਨੌ ਤੇ ਜਾਤਸ੍ਯਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ।
ਨਾਧਰ੍ਮੇ ਧੀਯਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਮਰਤ੍ਵੰ ਦਦਾਨਿ ਤੇ ॥ 3-276-31 (26514)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-276-32x (2696)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ੍ਤੁ ਵਰੰਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਲਙ੍ਕਾਯਾਸ਼੍ਚ੍ਯਾਵਯਾਮਾਸ ਯੁਧਿ ਜਿਤ੍ਵਾ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-276-32 (26515)
ਹਿਤ੍ਵਾਸ ਭਗਵਾਁਲ੍ਲਙ੍ਕਾਮਾਵਿਸ਼ਦ੍ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਨੁਗਤੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਸਹ ॥ 3-276-33 (26516)
ਵਿਮਾਨੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪਕੰ ਤਸ੍ਯ ਜਹਾਰਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਰਾਵਣਃ।
ਸ਼ਸ਼ਾਪ ਤੰ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਨ ਤ੍ਵਾਮੇਤਦ੍ਵਹਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-276-34 (26517)
ਯਸ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਸਮਰੇ ਹਨ੍ਤਾ ਤਮੇਵੈਤਦ੍ਵਹਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਵਮਤ੍ਯ ਗੁਰੁਂ ਮਾਂ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤ੍ਵੰਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-276-35 (26518)
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਤਾਂ ਮਾਰ੍ਗਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍।
ਅਨ੍ਵਗਚ੍ਛਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਤਃ ॥ 3-276-36 (26519)
ਤਸ੍ਮੈ ਸ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੇ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੰ ਦਦੌ ਧੀਮਾਨ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸੇਨਯੋਃ ॥ 3-276-37 (26520)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਾਸ਼੍ਚ ਪਿਸ਼ਾਚਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੇਤ੍ਯ ਰਾਜਾਨਮਭ੍ਯਸ਼਼ਿਞ੍ਚਨ੍ਦਸ਼ਾਨਨਮ੍ ॥ 3-276-38 (26521)
ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਸ਼੍ਚਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਬਲੋਤ੍ਕਟਃ।
ਆਕ੍ਰਮ੍ਯ ਰਤ੍ਨਾਨ੍ਯਹਰਤ੍ਕਾਮਰੂਪੀ ਵਿਹੰਗਮ ॥ 3-276-39 (26522)
ਰਾਵਯਾਮਾਸ ਲੋਕਾਨ੍ਯਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਵਣ ਉਚ੍ਯਤੇ।
ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਃ ਕਾਮਬਲੋ ਦੇਵਾਨਾਂ ਭਯਮਾਦਧਤ੍ ॥ 3-276-40 (26523)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ,ਟ੍ਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 276 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-276-2 ਪਿਤਰੰ ਵਿਸ਼੍ਰਵਸਮ੍। ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਕ੍ਸ਼੍ਵਰਃ ਕੁਬੇਰੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃਪੁਰੀਨਾਯਕਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 3-276-5 ਪੁਸ਼਼੍ਪੋਤ੍ਕਟਾ ਬਲਾਕਾ ਚ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-276-13 ਪਿਤ੍ਰਾ ਵਿਸ਼੍ਰਵਸਾ ॥ 3-276-16 ਪਞ੍ਚਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਚਤ੍ਵਾਰ ਏਕਃ ਸੂਰ੍ਯ ਇਤਿਪਞ੍ਚਾਨਾਮਗ੍ਨੀਨਾਂ ਮ੍ਯਗਃ ਪਞ੍ਚਾਗ੍ਨਿਃ ॥ 3-276-17 ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਸ੍ਤਪੋ(ਅ)ਤਿਸ਼਼੍ਠਦਿਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੇਣਾਨ੍ਵਯਃ ॥ 3-276-23 ਮਹਦੀਪ੍ਸਯਾ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਪਦਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-276-35 ਰਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-276-36 ਅਨ੍ਵਗਚ੍ਛਤ੍ ਕੁਬੇਰਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-276-39 ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਜਾਤੌ ਜਾਤੌ ਯਦੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤਦ੍ਰਤ੍ਨਮਭਿਧੀਯਤੇ। ਵਿਹੰਗਮਃ ਖੇਚਰਃ ॥ 3-276-40 ਰਾਵਯਾਮਾਸ ਹਿੰਸਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਰੁਹੋ ਰੂਪਮਿਦਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 277
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.277. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 277
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਵਣੋਪਦ੍ਰਿਤਦੇਵਗਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸ਼੍ਰੀਹਰੇ ਰਾਮਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਨਿਵੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਸਾਹਾਯ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਵਾਨਰਾਦਿਭਾਵੇਨ ਜਨਨਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-277-0 (26524)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-277-0x (2697)
ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਿਦ੍ਧਾ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ।
ਹਵ੍ਯਵਾਹੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਾਃ ॥ 3-277-1 (26525)
ਅਗ੍ਨਿਰੁਵਾਚ। 3-277-2x (2698)
ਯੋਸੌ ਵਿਸ਼੍ਰਵਸਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੋ ਮਹਾਬਲਃ।
ਅਵਧ੍ਯੋ ਵਰਦਾਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਭਗਵਤਾ ਪੁਰਾ ॥ 3-277-2 (26526)
ਸ ਬਾਧਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਰਕਾਰੈਰ੍ਮਹਾਬਲਃ।
ਤਤੋ ਨਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁ ਭਗਵਾੰਨਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਤਾ ਹਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 3-277-3 (26527)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੋਵਾਚ। 3-277-4x (2699)
ਨ ਸ ਦੇਵਾਸੁਰੈਃ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਜੇਤੁਂ ਵਿਭਾਵਸੋ।
ਵਿਹਿਤੰ ਤਤ੍ਰਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਭਿਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਗ੍ਰਹਃ ॥ 3-277-4 (26528)
ਤਦਰ੍ਥਮਵਤੀਰ੍ਣੋ(ਅ)ਸੌ ਮੰਨਿਯੋਗਾਚ੍ਚਤੁਰ੍ਭੁਜਃ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-277-5 (26529)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-277-6x (2700)
ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਨਿਧੌ ਸ਼ਕ੍ਰਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦੇਵਗਣੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਸੰਭਵ ਤ੍ਵੰ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-277-6 (26530)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸਹਾਯਾਨ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੀਸ਼਼ੁ ਵਾਨਰੀਸ਼਼ੁ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਜਨਯਧ੍ਵੰ ਸੁਤਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਕਾਮਰੂਪਬਲਾਨ੍ਵਿਤਾਨ੍ ॥ 3-277-7 (26531)
`ਤੇ ਯਥੋਕ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਮ੍।
ਸਸ੍ਰੁʼਜੁਰ੍ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਵਾਨਰਰੂਪਿਣਃ' ॥ 3-277-8 (26532)
ਤਤੋ ਭਾਗਾਨੁਭਾਗੇਨ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਦਾਨਵਾਃ।
ਅਵਤਰ੍ਤੁਂ ਮਹੀਂ ਸਰ੍ਵੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸੁਰਞ੍ਜਸਾ ॥ 3-277-9 (26533)
`ਅਵਤੇਰੁਰ੍ਮਹੀਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦੰਸ਼ੈਸ਼੍ਚ ਸਹਿਤਾਃ ਸੁਰਾਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਿਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਸਹ ਕਿੰਨਰੈਃ।
ਚਾਰਣਾਸ਼੍ਚਾਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਘੋਰਾਨ੍ਵਾਨਰਾਨ੍ਵਨਚਾਰਿਣਃ ॥ 3-277-10 (26534)
ਯਸ੍ਯ ਦੇਵਸ੍ਯ ਯਦ੍ਰੂਪੰ ਵੇਸ਼਼ਸ੍ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਯਦ੍ਵਿਧਮ੍।
ਅਜਾਯਨ੍ਤ ਸਮਾਸ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਸੁਤਾਸ੍ਤਦਾ' ॥ 3-277-11 (26535)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੀ ਦੁਨ੍ਦੁਭੀਂ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ।
ਸ਼ਸ਼ਾਸ ਵਰਦੋ ਦੇਵੋ ਗਚ੍ਛ ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ ॥ 3-277-12 (26536)
ਪਿਤਾਮਹਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੀ ਦੁਨ੍ਦੁਭੀ ਤਤਃ।
ਮਨ੍ਥਰਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ ਕੁਬ੍ਜਾ ਸਮਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-277-13 (26537)
ਸ਼ਕ੍ਰਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਵਾਨਰਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਵਰਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਜਨਯਾਮਾਸੁਰਾਤ੍ਮਜਾਨ੍ ॥ 3-277-14 (26538)
ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਵਵਰ੍ਤਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਯਸ਼ਸਾ ਚ ਬਲੇਨ ਚ।
ਭੇਤ੍ਤਾਰੋ ਗਿਰਿਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣਾਂ ਸਾਲਤਾਲਸ਼ਿਲਾਯੁਧਾਃ ॥ 3-277-15 (26539)
ਵਜ੍ਚਸੰਹਨਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਮੋਘਵਲਾਸ੍ਤਥਾ।
ਕਾਮਵੀਰ੍ਯਬਲਾਸ਼੍ਚੈਵਸਰ੍ਵੇ ਬੁਦ੍ਧਿਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ॥ 3-277-16 (26540)
ਨਾਗਾਯੁਤਸਮਪ੍ਰਾਣਾ ਵਾਯੁਵੇਗਸਮਾ ਜਵੇ।
ਯਥੇਚ੍ਛਵਿਨਿਪਾਤਾਸ਼੍ਚ ਕੇਚਿਦਤ੍ਰ ਵਨੌਕਸਃ ॥ 3-277-17 (26541)
ਏਵੰ ਵਿਧਾਯ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਭਗਵਾਁਲ੍ਲੋਕਭਾਵਨਃ।
ਮਨ੍ਥਰਾਂ ਬੋਧਯਾਮਾਸ ਯਦ੍ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਤਥਾ ॥ 3-277-18 (26542)
ਸਾ ਤਦ੍ਵਚ ਸਮਾਜ੍ਞਾਯ ਤਥਾ ਚਕ੍ਰੇ ਮਨੋਜਵਾ।
ਇਤਸ਼੍ਚੇਤਸ਼੍ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਵੈਰਸੰਧੁਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਰਤਾ ॥ 3-277-19 (26543)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਾਣਿ ਸਪ੍ਤਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 277 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-277-3 ਵਿਪ੍ਰਕਾਰੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਃ ਪ੍ਰਕਾਰੈਃ ॥ 3-277-15 ਓਜਸਾ ਤੇਜਸਾ ਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਯਸ਼ਸਾ ਇਤਿ ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-277-16 ਵਜ੍ਰਸੰਹਨਨਾਃ ਵਜ੍ਰਵਦ੍ਦ੍ਰੁʼਢਾਙ੍ਗਾਃ ॥ 3-277-17 ਯਤ੍ਰੇਚ੍ਛਕਨਿਵਸਾਸ਼੍ਚ ਇਤਿ ਖ. ਝ. ਪਾਠਃ। ਯਤ੍ਰੇਚ੍ਛਾ ਤਤ੍ਰੈਵ ਨਿਵਾਸੋ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਯਤ੍ਰੇਚ੍ਛਕਨਿਵਾਸਾਃ ॥ 3-277-18 ਯਦ੍ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਕੈਕੇਯੀਪ੍ਰਲੋਭਨੰ ਰਾਮਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਨਾਦਿ ਚ ॥ 3-277-19 ਸੰਧੁਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਦੀਪਨੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 278
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.278. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 278
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਮੇਣ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯੌਵਰਾਜ੍ਯਾਭਿਸ਼਼ੇਚਨੋਦ੍ਯੁਕ੍ਤੇ ਦਸ਼ਰਥੇ ਮਨ੍ਥਰਾਬੋਧਿਤਾਯਾਃ ਕੈਕਯ੍ਯਾ ਵਚਨਾਤ੍ਸੀਤਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਵਨਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਕਰੇਣ ਸ਼ੂਰ੍ਪਣਖਾਵੈਰੂਪ੍ਯਕਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਖਰਾਦਿਹਨਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇਨ ਰਾਵਣੇਨ ਰਾਮਵਿਪ੍ਰਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ ਮਾਰੀਚਸਮੀਪੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-278-0 (26544)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-278-0x (2701)
ਉਕ੍ਤੰ ਭਗਵਤਾ ਜਨ੍ਮ ਰਾਮਾਦੀਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍।
ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਕਾਰਣੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਕਥ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-278-1 (26545)
ਕਥੰ ਦਾਸ਼ਰਥੀ ਵੀਰੌ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ।
ਪ੍ਰਸ੍ਤਾਪਿਤੌ ਵਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਮੈਥਿਲੀ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-278-2 (26546)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-278-3x (2702)
ਜਾਤਪੁਤ੍ਰੋ ਦਸ਼ਰਥਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਭਵੰਨ੍ਰੁʼਪ।
ਕ੍ਰਿਯਾਰਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਰਤਃ ਸਤਤੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੇਵਿਤਾ ॥ 3-278-3 (26547)
ਕ੍ਰਮੇਣ ਚਾਸ੍ਯ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਾ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਨ੍ਤ ਮਹੌਜਸਃ।
ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਸਰਹਸ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰਗਾਃ ॥ 3-278-4 (26548)
ਚਰਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਦਾਰਾਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਤਿਵ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਮੰ ਦਸ਼ਰਥਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਭਵਤ੍ਸੁਖੀ ॥ 3-278-5 (26549)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋ ਰਾਮੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਰਮਯਾਮਾਸ ਹਿ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਮਨੋਹਰਤਯਾ ਧੀਮਾਨ੍ਪਿਤੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-278-6 (26550)
ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਮਤਿਮਾਨ੍ਮਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਵਯੋਧਿਕਮ੍।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਸਚਿਵੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞੈਸ਼੍ਚ ਪੁਰੋਹਿਤੈਃ ॥ 3-278-7 (26551)
ਅਭਿਸ਼਼ੇਕਾਯ ਰਾਮਸ੍ਯ ਯਾਵੈਰਾਜ੍ਯੇਨ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਮੇਨਿਰੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-278-8 (26552)
ਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਮਤ੍ਤਮਾਤਙ੍ਗਗਾਮਿਨਮ੍।
ਕਮ੍ਬੁਗ੍ਰੀਵੰ ਮਹੋਰਸ੍ਕੰ ਨੀਲਕੁਞ੍ਚਿਤਮੂਰ੍ਧਜਮ੍ ॥ 3-278-9 (26553)
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵੀਰੰ ਸ਼ਕ੍ਰਾਦਨਵਰੰ ਬਲੇ।
ਪਾਰਗੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮੰ ਮਤੌ ॥ 3-278-10 (26554)
ਸਰ੍ਵਾਨੁਰਕ੍ਤਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਸਰ੍ਵਵਿਦ੍ਯਾਵਿਸ਼ਾਰਦਮ੍।
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਮਿਤ੍ਰਾਣਾਮਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਮਨੋਹਰਮ੍ ॥ 3-278-11 (26555)
ਨਿਯਨ੍ਤਾਰਮਸਾਧੂਨਾਂ ਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਾਮ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਨ੍ਤਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਜੇਤਾਰਮਪਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ 3-278-12 (26556)
ਪੁਤ੍ਰੰ ਰਾਜਾ ਦਸ਼ਰਥਃ ਕੌਸਲ੍ਯਾਨਨ੍ਦਵਰ੍ਧਨਮ੍।
ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਪਰਮਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਮਗਚ੍ਛਤ੍ਕੁਲਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-278-13 (26557)
ਚਿਨ੍ਤਯੰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤੇਜਾ ਗੁਣਾਨ੍ਰਾਮਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਅਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਃ ਪੁਰੋਹਿਤਮ੍ ॥ 3-278-14 (26558)
ਅਦ੍ ਪੁਸ਼਼੍ਯੋ ਨਿਸ਼ਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਯੋਗਮੁਪੈਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸੰਭਾਰਾਃ ਸੰਭ੍ਰਿਯਨ੍ਤਾਂ ਮੇ ਰਾਮਸ਼੍ਚੋਪਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-278-15 (26559)
`ਸ਼੍ਵ ਏਵਪੁਸ਼਼੍ਯੋ ਭਵਿਤਾ ਯਤ੍ਰਰਾਮਃ ਸੁਤੋ ਮਯਾ।
ਯੌਵਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਕ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪੌਰੇਸ਼਼ੁ ਸਹਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ' ॥ 3-278-16 (26560)
ਇਤਿ ਤਦ੍ਰਾਜਵਚਨੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯਾਥ ਮਨ੍ਥਰਾ।
ਕੈਕੇਯੀਮਭਿਗਮ੍ਯੇਦੰ ਕਾਲੇ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-278-17 (26561)
ਅਦ੍ਯ ਕੈਕੇਯਿ ਦੌਰ੍ਭਾਗ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਤੇ ਖ੍ਯਾਪਿਤੰ ਮਹਤ੍।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਛੰਨੋ ਦਸ਼ਤਿ ਦੁਰ੍ਭਗੇ ॥ 3-278-18 (26562)
ਸੁਭਗਾ ਖਲੁ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਯਸ੍ਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਕੁਤੋ ਹਿ ਤਵ ਸੌਭਾਗ੍ਯੰ ਯਸ੍ਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਨ ਰਾਜ੍ਯਭਾਕ੍ ॥ 3-278-19 (26563)
ਸਾ ਤਦ੍ਵਚਨਮਾਜ੍ਞਾਯ ਸਰ੍ਵਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਾ।
ਵੇਦੀ ਵਿਲਗ੍ਨਮਧ੍ਯੇਨ ਬਿਭ੍ਰਤੀ ਰੂਪਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-278-20 (26564)
ਵਵਿਕ੍ਤੇ ਪਤਿਮਾਸਾਦ੍ਯ ਹਸਨ੍ਤੀਵ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਰਾਜਾਨੰ ਤਰ੍ਜਯਨ੍ਤੀਵ ਮਧੁਰੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-278-21 (26565)
ਸਤ੍ਯਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞ ਯਨ੍ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਕਾਮਮੇਕੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍।
ਉਪਾਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਤਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮੁਞ੍ਚਸ੍ਵ ਸੰਕਟਾਤ੍।
`ਤਦਦ੍ਯ ਕੁਰੁ ਸਤ੍ਯੰ ਮੇ ਵਰੰ ਵਰਦ ਭੂਪਤੇ' ॥ 3-278-22 (26566)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-278-25x (2703)
ਵਰੰ ਦਦਾਨਿ ਤੇ ਹਨ੍ਤ ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਯਦਿਚ੍ਛਸਿ।
ਅਵਧ੍ਯੋ ਵਧ੍ਯਤਾਂ ਕੋਦ੍ਯ ਵਧ੍ਯਃ ਕੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਵਿਮੁਚ੍ਯਤਾਂ ॥ 3-278-23 (26567)
ਧਨੰ ਦਦਾਨਿ ਕਸ੍ਯਾਦ੍ ਹ੍ਰਿਯਤਾਂ ਕਸ੍ਯਰਵਾਪੁਨਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਵਾਦਿਹਾਨ੍ਯਤ੍ਰਯਤ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਿਤ੍ਤਮਸ੍ਤਿ ਮੇ ॥ 3-278-24 (26568)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਰਾਜਰਾਜੋਸ੍ਮਿ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ ਰਿਤਾ।
ਯਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭਿਲਪਿਤਃ ਕਾਮੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਮਾਚਿਰੰ ॥ 3-278-25 (26569)
ਸਾਤਦ੍ਵਚਨਮਾਜ੍ਞਾਯ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪਮ੍।
ਆਤ੍ਮਨੋ ਬਲਮਾਜ੍ਞਾਯ ਤਤ ਏਨਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 3-278-26 (26570)
ਆਭਿਸ਼਼ੇਚਨਿਕੰ ਯਤ੍ਤੇ ਰਾਮਾਰ੍ਥਮੁਪਕਲ੍ਪਿਤਮ੍।
ਭਰਤਸ੍ਤਦਵਾਪ੍ਨੋਤੁ ਵਨੰ ਗਚ੍ਛਤੁ ਰਾਘਵਃ ॥ 3-278-27 (26571)
`ਨਵ ਪਞ੍ਚ ਚ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਦਣ੍ਡਕਾਰਣ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਚੀਰਾਜਿਨਜਟਾਧਾਰੀ ਰਾਮੋ ਭਵਤੁ ਤਾਪਸਃ' ॥ 3-278-28 (26572)
ਸ ਤੰ ਰਾਜਾ ਵਰੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਦਾਰੁਣੋਦਯਮ੍।
ਦੁਃਖਾਰ੍ਤੋ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵ੍ਯਾਜਹਾਰ ਹ ॥ 3-278-29 (26573)
ਤਤਸ੍ਤਥੋਕ੍ਤੰ ਪਿਤਰੰ ਰਾਮੋ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਵਨੰ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਯੋ ਭਵਤ੍ਵਿਤਿ ॥ 3-278-30 (26574)
ਤਮਨ੍ਵਗਚ੍ਛਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਵਾਨ੍ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਾਁਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ੍ਤਦਾ।
ਸੀਤਾ ਚ ਭਾਰ੍ਯਾ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਵੈਦੇਹੀ ਜਨਕਾਤ੍ਮਜਾ ॥ 3-278-31 (26575)
ਤਤੋ ਵਨੰ ਗਤੇਰਾਮੇ ਰਾਜਾ ਦਸ਼ਰਥਸ੍ਤਦਾ।
ਸਮਯੁਜ੍ਯਤ ਦੇਹਸ੍ਯ ਕਾਲਪਰ੍ਯਾਯਧਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-278-32 (26576)
ਰਾਮੰ ਤੁ ਗਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਰਾਜਾਨੰ ਚ ਤਥਾਗਤਮ੍।
ਅਨਾਰ੍ਯਾ ਭਰਤੰ ਦੇਵੀ ਕੈਕੇਯੀ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-278-33 (26577)
ਗਤੋਦਸ਼ਰਥਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਵਨਸ੍ਥੌ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਰਾਜ੍ਯੰਵਿਪੁਲੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਨਿਹਤਕਣ੍ਟਕਮ੍ ॥ 3-278-34 (26578)
ਤਾਮੁਵਾਚ ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਬਤ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਪਤਿੰ ਹਤ੍ਵਾਕੁਲੰ ਚੇਦਮੁਤ੍ਸਾਦ੍ਯ ਧਨਲੁਬ੍ਧਯਾ ॥ 3-278-35 (26579)
ਅਯਸ਼ਃ ਪਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਮੇ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਤ੍ਵੰ ਕੁਲਪਾਂਸਨੇ।
ਸਕਾਮਾ ਭਵ ਮੇ ਮਾਤਰਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਰੁਰੋਦ ਹ ॥ 3-278-36 (26580)
ਸ ਚਾਰਿਤ੍ਰੰ ਵਿਸ਼ੋਧ੍ਯਾਥ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਸੰਨਿਧੌ।
ਅਨ੍ਵਯਾਦ੍ਧਾਤਰੰ ਰਾਮੰ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਨਲਾਲਸਃ ॥ 3-278-37 (26581)
ਕੌਸਲ੍ਯਾਂ ਚ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਂ ਚ ਕੈਕੇਯੀਂ ਚ ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ।
ਅਗ੍ਰੇ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਯਾਨੈਃ ਸ ਸ਼ਤ੍ਰੁਘ੍ਨਸਹਿਤੋ ਯਯੌ ॥ 3-278-38 (26582)
ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਵਾਮਦੇਵਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਪ੍ਰੈਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਪੌਰਜਾਨਪਦੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਰਾਮਾਨਯਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-278-39 (26583)
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਚਿਤ੍ਰਕੂਟਸ੍ਥੰ ਸ ਰਾਮੰ ਸਹਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਮ੍।
ਤਾਪਸਾਨਾਮਲੰਕਾਰੰ ਧਾਰਯਨ੍ਤੰ ਧਨੁਰ੍ਧਰਮ੍ ॥ 3-278-40 (26584)
`ਉਵਾਚ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਰਘੂਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ਼ਸ਼ੰਸ ਮਰਣੰ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੋ(ਅ)ਨਾਥਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕੋਸਲਾਨ੍ ॥ 3-278-41 (26585)
ਨਾਥ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯਮਿਤਿ ਚੋਕ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 3-278-42 (26586)
ਸ ਤਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਮਃ ਪਰਮਦੁਃਖਿਤਃ।
ਚਕਾਰ ਦੇਵਕਲ੍ਪਸ੍ਯ ਪਿਤੁਃ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵੋਦਕਕ੍ਰਿਯਾਮ੍ ॥ 3-278-43 (26587)
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸ ਤਦਾਰਾਮੋ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਸਲਮ੍।
ਪਾਦੁਕੇ ਮੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯੇਤੇ ਰਾਜ੍ਯਗੋਪ੍ਤ੍ਰ੍ਯੌ ਪਰੰਤਪ।
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਤੰ ਪ੍ਰਾਹ ਭਰਤਃ ਪ੍ਰਣਤਸ੍ਤਦਾ' ॥ 3-278-44 (26588)
ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਃ ਸ ਰਾਮੇਣ ਪਿਤੁਰ੍ਵਚਨਕਾਰਿਣਾ।
ਨਨ੍ਦਿਗ੍ਰਾਮੇ(ਅ)ਕਰੋਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸ੍ਯ ਪਾਦੁਕੇ ॥ 3-278-45 (26589)
ਰਾਮਸ੍ਤੁ ਪੁਨਰਾਸ਼ਙ੍ਕ੍ਯ ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਗਮਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮਹਾਰਣ੍ਯੰ ਸ਼ਰਭਙ੍ਗਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-278-46 (26590)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ਼ਰਭਙ੍ਗੰ ਸ ਦਣ੍ਡਕਾਰਣ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ।
ਨਦੀਂ ਗੋਦਾਵਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਨ੍ਯਵਸਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-278-47 (26591)
ਵਸਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਰਾਮਸ੍ਯ ਤਤਃ ਸ਼ੂਰ੍ਪਣਖਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਖਰੇਣਾਸੀਨ੍ਮਹਦ੍ਵੈਰੰ ਜਨਸ੍ਥਾਨਨਿਵਾਸਿਨਾ ॥ 3-278-48 (26592)
ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਤਾਪਸਾਨਾਂ ਤੁ ਰਾਘਵੋ ਧਰ੍ਮਵਤ੍ਸਲਃ।
ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਜਘਾਨ ਭੁਵਿ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍ ॥ 3-278-49 (26593)
ਦੂਸ਼਼ਣੰ ਚ ਸ੍ਵਰੰ ਚੈਵਨਿਹਤ੍ਯ ਸੁਮਹਾਬਲੌ।
ਚਕ੍ਰੇ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਪੁਨਰ੍ਧੀਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਰਣ੍ਯੰ ਸ ਰਾਘਵਃ ॥ 3-278-50 (26594)
ਹਤੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃਸੁ ਤਤਃ ਸ਼ੂਰ੍ਪਣਖਾ ਪੁਨਃ।
ਯਯੌ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਨਾਸੋਸ਼਼੍ਠੀ ਲਙ੍ਕਾਂ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-278-51 (26595)
ਤਤੋ ਰਾਵਣਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀ ਦੁਃਖਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਾ।
ਪਪਾਤ ਪਾਦਯੋਰ੍ਭ੍ਰਾਤੁਃ ਸੰਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਰੁਧਿਰਾਨਨਾ ॥ 3-278-52 (26596)
ਤਾਂ ਤਥਾ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਵਣਃ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ।
ਉਤ੍ਪਪਾਤਾਸਨਾਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਦਨ੍ਤੈਰ੍ਦਨ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ ॥ 3-278-53 (26597)
ਸ੍ਵਾਨਮਾਤ੍ਯਾਨ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਾਥ ਵਿਵਿਕ੍ਤੇ ਤਾਮੁਵਾਚ ਸਃ।
ਕੇਨਾਸ੍ਯੇਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਭਦ੍ਰੇ ਮਾਮਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਵਮਤ੍ਯ ਚ ॥ 3-278-54 (26598)
ਕਃ ਸ਼ੂਲੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਰ੍ਵਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸੇਵਤੇ।
ਕਃ ਸ਼ਿਰਸ੍ਯਗ੍ਨਿਮਾਧਾਯ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਃ ਸ੍ਵਪਤੇ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-278-55 (26599)
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੰ ਘੋਰਤਰੰ ਪਾਦੇਨ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤੀਹ ਕਃ।
ਸਿੰਹੰ ਕੇਸਰਿਣੰ ਮਤ੍ਤਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸੁ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 3-278-56 (26600)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਬ੍ਰੁਵਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨੇਤ੍ਰੇਭ੍ਯਸ੍ਤੇਜਸੋ(ਅ)ਰ੍ਚਿਸ਼਼ਃ।
ਨਿਸ਼੍ਚੇਰੁਰ੍ਦਹ੍ਯਤੋ ਰਾਤ੍ਰੌ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯੇਵ ਸ੍ਵਰਨ੍ਧ੍ਰਤਃ ॥ 3-278-57 (26601)
ਤਸ੍ਯ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਚਖ੍ਯੌ ਭਗਿਨੀ ਰਾਮਵਿਕ੍ਰਮਮ੍।
ਖਰਦੂਸ਼਼ਣਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਪਰਾਭਵਮ੍ ॥ 3-278-58 (26602)
`ਤਤੋ ਜ੍ਞਾਤਿਵਧੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਵਣਃ ਕਾਲਚੋਦਿਤਃ।
ਰਾਮਸ੍ਯ ਵਧਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਮਾਰੀਚੰ ਮਨਸਾਗਮਤ੍' ॥ 3-278-59 (26603)
ਸ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਸਾਗਰੰ ਲਵਣਾਕਰਮ੍।
ਊਰ੍ਧ੍ਵਮਾਚਕ੍ਰਮੇ ਰਾਜਾ ਵਿਧਾਯ ਨਗਰੇ ਵਿਧਿਮ੍ ॥ 3-278-60 (26604)
ਤ੍ਰਿਕੂਟੰ ਸਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕਾਲਪਰ੍ਵਤਮੇਵ ਚ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਮਕਰਾਵਾਸੰ ਗਮ੍ਭੀਰੋਦੰ ਮਹੋਦਧਿਮ੍ ॥ 3-278-61 (26605)
ਤਮਤੀਤ੍ਯਾਥ ਗੋਕਰ੍ਣਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਦਸ਼ਾਨਨਃ।
ਦਯਿਤੰ ਸ੍ਤਾਨਮਵ੍ਯਗ੍ਰੰ ਸ਼ੂਲਪਾਣੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-278-62 (26606)
ਤਤ੍ਰਾਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਮਾਰੀਚੰ ਪੂਰ੍ਵਾਮਾਤ੍ਯੰ ਦਸ਼ਾਨਨਃ।
ਪੁਰਾ ਰਾਮਭਯਾਦੇਵ ਤਾਪਸੰ ਪ੍ਰਿਯਜੀਵਿਤਮ੍ ॥ 3-278-63 (26607)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 278 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-278-6 ਰਾਮਪਦੰਨਿਰ੍ਵਕ੍ਤਿ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠ ਇਤਿ ॥ 3-278-11 ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ਅਨੁਰਕ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯਃ ਪ੍ਰਜਾ ਯਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਾਨੁਰਕ੍ਤਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਮ੍ ॥ 3-278-14 ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਇਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ਆਸ਼ੀਰ੍ਵਚਨਮ੍। ਪੁਰੋਹਿਤੰ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਮ੍ ॥ 3-278-15 ਅਦ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਾ ਤਿਥਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੁਸ਼਼੍ਯਯੋਗਮੁਪੈਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-278-21 ਪ੍ਰਣਯੰ ਵ੍ਯਞ੍ਜਯਨ੍ਤੀਵ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-278-22 ਕਾਮੰ ਵਰੰ ਉਪਾਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਦੇਹਿ। ਸੰਕਟਾਤ੍ ਕਸ਼਼੍ਠਾਤ੍ ॥ 3-278-32 ਕਾਲਪਰ੍ਯਾਯਧਰ੍ਮਣਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ ॥ 3-278-33 ਆਨਾਯ੍ਯ ਭਰਤੰ ਦੇਵੀ ਇਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ ॥ 3-278-37 ਚਾਰਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਵਿਸ਼ੋਸ਼਼੍ਯ ਇਦੰ ਕੈਕੇਯ੍ਯੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਤੁ ਮਯੇਤਿ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼੍ਯ ॥ 3-278-56 ਸਿੰਹੰ ਹਿੰਸ੍ਰਮ੍. ਕੇਸਰਿਣੰ ਸਟਾਵਨ੍ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਜਮ੍ ॥ 3-278-57 ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਰੋਤੋਭ੍ਯਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਸ੍ਰੋਤੋਭ੍ਯਸ਼੍ਚੁਰਾਦਿਰਨ੍ਧ੍ਰੇਭ੍ਯਃ। ਤੇਜਸੋਰ੍ਚਿਸ਼਼ੋ(ਅ)ਗ੍ਨੇਰ੍ਜ੍ਵਾਲਾਃ ॥ 3-278-58 ਖਰਦੂਸ਼਼ਣਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਤਤ੍ਪਰਾਭਵਸਹਿਤਮ੍ ॥ 3-278-60 ਵਿਧਿੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 279
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.279. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 279
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਵਣੇਨ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਵੇਸ਼਼ਧਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਮਾਰੀਚੇਨ ਮ੍ਰੁʼਗਰੂਪਧਾਰਿਣਾ ਸਹ ਰਾਮਾਸ਼੍ਰਮਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮ੍ਰੁʼਗਗ੍ਰਹਣਾਯ ਸੀਤਾਚੋਦਨਯਾ ਤਦਨੁਧਾਵਿਨਾ ਰਾਮੇਣ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਮ੍ਰੁʼਗਹਨਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਮ੍ਰਿਯਮਾਣਸ੍ਯ ਮਾਰੀਚਸ੍ਯਹਾਸੀਤੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੇਤਿ ਰਾਮਸ੍ਵਰਸਮਾਨਸ੍ਵਰਸ਼੍ਰਦਣਏਨ ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਾਯਾ- ਸੀਤਾਯਾ- ਪਰੁਸ਼਼ਭਾਸ਼਼ਣਸ਼੍ਰਵਣਾਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੇਨ ਰਾਮਮਾਰ੍ਗਾਨੁਸਰਣਮ੍ ॥ 3 ॥ ਅਤ੍ਰਾਨ੍ਤਰੇ ਰਾਵਣੇਨ ਨਿਜਰੂਪਧਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸੀਤਾਪਹਰਣਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-279-0 (26608)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-279-0x (2704)
ਮਾਰੀਚਸ੍ਤ੍ਵਥ ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਵਣਮਾਗਤਮ੍।
ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਸਤ੍ਕਾਰੈਃ ਫਲਮੂਲਾਦਿਭਿਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-279-1 (26609)
ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਚੈਨਮਾਸੀਨਮਨ੍ਵਾਸੀਨਃ ਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਉਵਾਚ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਾਕ੍ਯਜ੍ਞੋ ਵਾਕ੍ਯਕੋਵਿਦਮ੍ ॥ 3-279-2 (26610)
ਨ ਤੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਵਰ੍ਣਃ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਪੁਰੇ ਤਵ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯਃ ਸਰ੍ਵਾ ਭਜਨ੍ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਯਥਾ ਪੁਰਾ ॥ 3-279-3 (26611)
ਕਿਮਿਹਾਗਮਨੇ ਚਾਪਿ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼੍ਵਰ।
ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯੇਵ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਯਦ੍ਯਪਿ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍ ॥ 3-279-4 (26612)
ਸ਼ਸ਼ੰਸ ਰਾਵਣਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਰਾਮਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍।
ਸਮਾਸੇਨੈਵ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਕ੍ਰੋਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-279-5 (26613)
ਮਾਰੀਚਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛ੍ਰਤ੍ਵਾ ਸਮਾਸੇਨੈਵ ਰਾਵਣਮ੍।
ਅਲੰ ਤੇ ਰਾਮਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯਜ੍ਞੋ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿ ਤਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-279-6 (26614)
ਬਾਣਵੇਗੰ ਹਿ ਕਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸੋਢੁਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪ੍ਰਵ੍ਰਜ੍ਯਾਯਾਂ ਹਿ ਮੇ ਹੇਤੁਃ ਸ ਏਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਵਿਨਾਸ਼ਮੁਖਮੇਤਤ੍ਤੇ ਕੇਨਾਖ੍ਯਾਤੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-279-7 (26615)
ਤਮੁਵਾਚਾਥ ਸਕ੍ਰੋਧੋ ਰਾਵਣਃ ਪਰਿਭਰ੍ਤ੍ਸਯਨ੍।
ਅਕੁਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਦ੍ਵਚਨੰ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਪਿ ਤੇ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-279-8 (26616)
ਮਰੀਚਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਮਰਣੰ ਵਰਮ੍।
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਮਰਣੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਸ੍ਯ ਯਨ੍ਮਤਮ੍ ॥ 3-279-9 (26617)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਥ ਮਾਰੀਚੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂਵਰਮ੍।
ਕਿੰ ਤੇ ਸਾਹ੍ਯਾਂ ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਵਸ਼ੋਪਿ ਤਤ੍ ॥ 3-279-10 (26618)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੋ ਗਚ੍ਛ ਸੀਤਾਂ ਪ੍ਰਲੋਭਯ।
ਰਤ੍ਨਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੋ ਮ੍ਰੁʼਗੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਰਤ੍ਨਚਿਤ੍ਰਤਨੂਰੁਹਃ ॥ 3-279-11 (26619)
ਧ੍ਰੁਵੰ ਸੀਤਾ ਸਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤ੍ਵਾਂ ਰਾਮੰ ਚੋਦਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਪਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਚ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥੇ ਸੀਤਾ ਵਸ਼੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-279-12 (26620)
ਤਾਮਾਦਾਯਾਪਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਤਃ ਸ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਭਾਰ੍ਯਾਵਿਯੋਗਾਦ੍ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰੇਤਤ੍ਸਾਹ੍ਯੰ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ॥ 3-279-13 (26621)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤੋਮਾਰੀਚਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋਦਕਮਥਾਤ੍ਮਨਃ।
ਰਾਵਣੰ ਪੁਰਤੋ ਯਾਨ੍ਤਮਨ੍ਵਗਚ੍ਛਤ੍ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ ॥ 3-279-14 (26622)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾਰਾਮਸ੍ਯਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਃ।
ਚਕ੍ਰਤੁਸ੍ਤਦ੍ਯਥਾ ਸਰ੍ਵਮੁਭੌ ਯਤ੍ਪੂਰ੍ਵਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਮ੍ ॥ 3-279-15 (26623)
ਰਾਵਣਸ੍ਤੁ ਯਤਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਮੁਣ੍ਡਃ ਕੁਣ੍ਡੀਤ੍ਰਿਦਣ੍ਡਧ੍ਰੁʼਤ੍।
ਮ੍ਰੁʼਗਸ਼੍ਚਭੂਤ੍ਵਾਮਾਰੀਚਸ੍ਤੰ ਦੇਸ਼ਮੁਪਜਗ੍ਮਤੁਃ ॥ 3-279-16 (26624)
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਮਾਰੀਚੋ ਵੈਦੇਹੀਂ ਮ੍ਰੁʼਗਰੂਪਧ੍ਰੁʼਤ੍।
ਚੋਦਯਾਮਾਸ ਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਸਾ ਰਾਮੰ ਵਿਧਿਚੋਦਿਤਾ ॥ 3-279-17 (26625)
ਰਾਮਸ੍ਤਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਸਤ੍ਵਰਃ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯਯੌ ਮ੍ਰੁʼਗਲਿਪ੍ਸਯਾ ॥ 3-279-18 (26626)
ਸ ਧਨ੍ਵੀ ਬਦ੍ਧਤੂਣੀਰਃ ਖਙ੍ਗਗੋਧਾਙ੍ਗੁਲਿਤ੍ਰਵਾਨ੍।
ਅਨ੍ਵਧਾਵਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗੰ ਰਾਮੋ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਤਾਰਾਮ੍ਰੁʼਗੰ ਯਥਾ ॥ 3-279-19 (26627)
ਸੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਃ ਪੁਨਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਵ੍ਰਜਨ੍।
ਚਕਰ੍ਸ਼਼ ਮਹਦਧ੍ਵਾਨੰ ਰਾਮਸ੍ਤੰ ਵੁਬੁਧੇ ਤਤਃ ॥ 3-279-20 (26628)
ਨਿਸ਼ਾਚਰੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤੰ ਰਾਘਵਃ ਪ੍ਰਤਿਭਾਨਵਾਨ੍।
ਅਮੋਘੰ ਸ਼ਰਮਾਦਾਯ ਜਘਾਨ ਮ੍ਰੁʼਗਰੂਪਿਣਮ੍ ॥ 3-279-21 (26629)
ਸ ਰਾਮਵਾਣਾਭਿਹਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰਾਮਸ੍ਵਰੰ ਤਦਾ।
ਹਾ ਸੀਤੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੇਤ੍ਯੇਵੰ ਚੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰੇਣ ਹ ॥ 3-279-22 (26630)
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਤਸ੍ਯ ਵੈਦੇਹੀ ਤਤਸ੍ਤਾਂ ਕਰੁਣਾਂ ਗਿਰਮ੍।
ਸਾਪ੍ਰਾਪਤਤ੍ਤਤਃ ਸੀਤਾ ਤਾਮੁਵਾਚਾਥ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ ॥ 3-279-23 (26631)
ਅਲੰ ਤੇ ਸ਼ਙ੍ਕਯਾ ਭੀਰੁ ਕੋ ਰਾਮੰ ਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਰਾਮੰ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਮ੍ ॥ 3-279-24 (26632)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਸਾ ਪ੍ਰਰੁਦਤੀ ਪਰ੍ਯਸ਼ਙ੍ਕਤ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਮ੍।
ਹਤਾ ਵੈ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਚਾਰਿਤ੍ਰਭੂਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-279-25 (26633)
ਸਾ ਤੰ ਪਰੁਸ਼਼ਮਾਰਬ੍ਧਾ ਵਕ੍ਤੁਂ ਸਾਧ੍ਵੀ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ।
ਨੈਸ਼਼ ਕਾਮੋ ਭਵੇਨ੍ਮੂਢ ਯੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ ਹ੍ਰੁʼਦਾ ॥ 3-279-26 (26634)
ਅਪ੍ਯਹੰਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮਾਦਾਯ ਹਨ੍ਯਾਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ।
ਪਤੇਯੰ ਗਿਰਿਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਦ੍ਵਾ ਵਿਸ਼ੇਯੰ ਵਾ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-279-27 (26635)
ਰਾਮੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮੁਤ੍ਸੁਜ੍ਯਨ ਤ੍ਵਹੰ ਤ੍ਵਾਂ ਕਥਞ੍ਚਨ।
ਨਿਹੀਨਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੰ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੀ ਕ੍ਰੋਸ਼਼੍ਟੁਕੰ ਯਥਾ ॥ 3-279-28 (26636)
ਏਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ ਪ੍ਰਿਯਰਾਘ੍ਨਵ।
ਪਿਧਾਯਕਰ੍ਣੌ ਸਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਯੇਨ ਰਾਘਵਃ ॥ 3-279-29 (26637)
ਸ ਰਾਮਸ੍ਯ ਪਦੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪ੍ਰਸਸਾਰ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ।
ਅਵੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣੋ ਵਿਮ੍ਬੋਸ਼਼੍ਠੀਂ ਪ੍ਰਯਯੌ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-279-30 (26638)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋ ਰਾਵਣਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਅਭਵ੍ਯੋ ਭਵ੍ਯਰੂਪੇਣ ਭਸ੍ਮਚ੍ਛੰਨ ਇਵਾਨਲਃ ॥ 3-279-31 (26639)
ਯਤਿਵੇਪਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛੰਨੋ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ੁਸ੍ਤਾਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਮ੍।
`ਉਪਾਗਚ੍ਛਤ੍ਸ ਵੈਦੇਹੀਂ ਰਾਵਣਃ ਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯਃ' ॥ 3-279-32 (26640)
ਸਾ ਤਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾ ਜਨਕਾਤ੍ਮਜਾ।
ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਫਲਮੂਲਾਸ਼ਨਾਦਿਭਿਃ ॥ 3-279-33 (26641)
ਅਵਮਤ੍ਯਤਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਵੰ ਰੂਪੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਾਮਾਸ ਵੈਦੇਹੀਂ ਕਾਮੀ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੁਙ੍ਗਵਃ ॥ 3-279-34 (26642)
ਸੀਤੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਰਾਜੋ(ਅ)ਹੰਰਾਵਣੋ ਨਾਮ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਮਮ ਲਙ੍ਕਾਪੁਰੀ ਨਾਮ੍ਨਾ ਰਮ੍ਯਾ ਪਾਰੇ ਮਹੋਦਧੇਃ ॥ 3-279-35 (26643)
ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਨਰਨਾਰੀਸ਼਼ੁ ਸ਼ੋਭਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਯਾ ਸਹ।
ਭਾਰ੍ਯਾ ਮੇ ਭਵ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਤਾਪਸੰ ਤ੍ਯਜ ਰਾਘਵਮ੍ ॥ 3-279-36 (26644)
ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯਾਥ ਜਾਨਕੀ।
ਪਿਧਾਯ ਕਰ੍ਣੌ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣੀ ਮੈਵਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-279-37 (26645)
ਪ੍ਰਪਤੇਦ੍ਦ੍ਯੌਃ ਸਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸ਼ਕਲੀਭਵੇਤ੍।
`ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯੇਤ੍ਤੋਯਨਿਧੌ ਤੋਯੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸ਼ੀਤਾਂਸ਼ੁਤਾਂ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ॥ 3-279-38 (26646)
ਉਸ਼਼੍ਣਾਂਸ਼ੁਤ੍ਵਮਥੋ ਜਹ੍ਯਾਦਾਦਿਤ੍ਯੋ ਵਹ੍ਨਿਰੁਸ਼਼੍ਣਤਾਮ੍'।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਸ਼ੈਤ੍ਯੰ ਭਜੇੰਨਾਹੰ ਤ੍ਯਜੇਯੰਰਘੁਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-279-39 (26647)
ਕਥੰ ਹਿ ਭਿੰਨਕਰਟੰ ਪਦ੍ਮਿਨੰ ਵਨਗੋਚਰਮ੍।
ਉਪਸ੍ਥਾਯ ਮਹਾਨਾਗੰ ਕਰੇਣੁਃ ਸੂਕਰੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍ ॥ 3-279-40 (26648)
ਕਥੰ ਹਿ ਪੀਤ੍ਵਾ ਮਾਧ੍ਵੀਕੰ ਪੀਤ੍ਵਾ ਚ ਮਧੁਮਾਧਵੀਮ੍।
ਲੋਭੰ ਸੌਵੀਰਕੇ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨਾਰੀ ਕਾਚਿਦਿਤਿ ਸ੍ਮਰੇਃ ॥ 3-279-41 (26649)
ਇਤਿ ਸਾ ਤੰ ਸਮਾਭਾਸ਼਼੍ਯ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਰਮੰ ਤਤਃ।
ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਫੁਰਮਾਣੌਸ਼਼੍ਠੀ ਵਿਧੁਨ੍ਵਾਨਾ ਕਰੌ ਮੁਹੁਃ ॥ 3-279-42 (26650)
ਤਾਮਧਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣੀਂ ਰਾਵਣਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ਼਼ੇਧਯਤ੍ ॥ 3-279-43 (26651)
ਭਰ੍ਤ੍ਸਯਿਤ੍ਵਾਤੁ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸ੍ਵਰੇਣ ਗਤਚੇਤਨਾਮ੍।
ਮੂਰ੍ਧਜੇਸ਼਼ੁ ਨਿਜਗ੍ਰਾਹ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮਾਚਕ੍ਰਮੇ ਤਤਃ ॥ 3-279-44 (26652)
ਤਾਂ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਤੋ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੋ ਜਟਾਯੁਰ੍ਗਿਰਿਗੋਚਰਃ।
ਰੁਦਤੀਂ ਰਾਮਰਾਮੇਤਿ ਹਿਯਮਾਣਾਂ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀਮ੍ ॥ 3-279-45 (26653)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 279 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-279-6 ਰਾਮਮਾਸਾਦ੍ਯਾਲੰ ਰਾਮੰ ਨੈਵਾਸਾਦਯੇਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-279-14 ਉਦਕਮੌਰ੍ਧ੍ਵਦੇਹਿਕਮ੍ ॥ 3-279-19 ਗੋਧਾ ਜ੍ਯਾਧਾਤਵਾਰਣੰ ਅਙ੍ਗੁਲਿਤ੍ਰੰ ਚ ਤਦ੍ਵਾਨ੍। ਤਾਰਾਮ੍ਰੁʼਗੰ ਤਾਰਾਰੂਪੰ ਮ੍ਰੁʼਗਮ੍। ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ਸ੍ਵਾਂ ਦੁਹਿਤਰੰ ਮ੍ਰੁʼਗੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਜਗਾਮ ਤਸ੍ਯ ਰੁਦ੍ਰਃ ਸ਼ਿਰੋ(ਅ)ਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤਦੇਤਨ੍ਗ੍ਰੁʼਗਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ੰ ਨਾਮ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-279-25 ਪਰ੍ਯਸ਼ਤ੍ਰੁʼਤ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੋ ਮਯ੍ਯਭਿਲਾਸ਼਼ਵਾਨਿਤਿ ਸ਼ਜ੍ਞਾਮਕਰੋਤ੍ ॥ 3-279-26 ਨੈਵ ਕਾਲੋ ਹਯੰ ਮੂਡਤਿ ਕ.ਥ. ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-279-40 ਭਿੰਨਕਰਟੰ ਭਿੰਨਗਣ੍ਡਸ੍ਥਲੰਮਤ੍ਤਮ੍। ਕਰੇਣੁਰ੍ਹਸ੍ਤਿਨੀ ॥ 3-279-41 ਮਾਧ੍ਵੀਕੰ ਮਧੁਪੁਸ਼਼੍ਪਜੰ ਮਦ੍ਯਮ੍।ਮੁਮਾਧਵੀਂ ਕ੍ਸ਼਼ੌਦ੍ਰਜਾਂ ਸੁਰਾਮ੍। ਸੀਵੀਰੰ ਕਾਜ੍ਜਿਕਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 280
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.280. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 280
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸੀਤਾਮਾਦਾਯ ਗਚ੍ਛਤਾ ਰਾਵਣੇਨ ਨਿਰੋਧਕਤ੍ਯਜਟਾਯੁਸ਼਼ੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਹਨਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਲਙ੍ਕਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥ ਮ੍ਰੁʼਗਹਨਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪ੍ਰਤਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਰਾਮੇਣ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਸੰਗਤਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਜਨੇ ਸੀਤਾਤ੍ਯਜਨੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਗਰ੍ਹਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਾਵਾਸਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸੀਤਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਿਣਾ ਸਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੇਨ ਰਾਮੇਣ ਮਾਰ੍ਗੇ ਸ੍ਵਗ੍ਰਾਹਿਣਃ ਕਬਨ੍ਧਸ੍ਯ ਵਧਃ ॥ 3 ॥ ਕਬਨ੍ਧਦੇਹਾੰਨਿਰ੍ਗਤੇਨ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੇਣ ਰਾਮੰਪ੍ਰਤਿ ਪਮ੍ਪਾਤਟੇ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਚੋਦਨਾ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-280-0 (26654)
ਗਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-280-0x (2705)
ਸਖਾ ਦਸ਼ਰਥਸ੍ਯਾਸੀਜ੍ਜਟਾਯੁਰਰੁਣਾਤ੍ਮਜਃ।
ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਰਾਜੋ ਮਹਾਵੀਰਃ ਸੰਪਾਤਿਰ੍ਯਸ੍ ਸੋਦਰਃ ॥ 3-280-1 (26655)
ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਦਾ ਸੀਤਾਂ ਰਾਵਣਾਙ੍ਕਗਤਾਂ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਮ੍।
ਸਕ੍ਰੋਧੋ(ਅ)ਭ੍ਯਦ੍ਰਵਤ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ੀ ਰਾਵਣੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 3-280-2 (26656)
ਅਥੈਨਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੋ ਮੁਞ੍ਚਮੁਞ੍ਚੇਤਿ ਮੈਥਿਲੀਮ੍।
ਧ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਮਯਿ ਕਥੰ ਹਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਨਿਸ਼ਾਚਰ ॥ 3-280-3 (26657)
ਨ ਹਿਮੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਜੀਵਨ੍ਯਦਿ ਨੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਸੇ ਵਧੂਮ੍।
ਉਕ੍ਤ੍ਵੈਵੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਤੰ ਚਕਰ੍ਤ ਨਖਰੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-280-4 (26658)
ਪਕ੍ਸ਼਼ਤੁਣ੍ਡਪ੍ਰਹਾਰੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਜਰ੍ਜਰੀਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਚਕ੍ਸ਼਼ਾਰ ਰੁਧਿਰੰ ਭੂਰਿ ਗਿਰਿਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣੈਰਿਵ ॥ 3-280-5 (26659)
ਸ ਵਧ੍ਯਮਾਨੋ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੇਣ ਰਾਮਪ੍ਰਿਯਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਾ।
ਖਙ੍ਗਮਾਦਾਯ ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਭੁਜੌ ਤਸ੍ ਪਤਤ੍ਰਿਣਃ ॥ 3-280-6 (26660)
ਨਿਹਤ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਰਾਜੰ ਸਭਿੰਨਾਭ੍ਰਸ਼ਿਖਰੋਪਮਮ੍।
ਊਰ੍ਧ੍ਵਮਾਚਕ੍ਰਮੇ ਸੀਤਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ(ਅ)ਙ੍ਕੇਨ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ॥ 3-280-7 (26661)
ਯਤ੍ਰਯਤ੍ਰਤੁ ਵੈਦੇਹੀ ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਮਣ੍ਡਲਮ੍।
ਸਰੋਵਾ ਸਰਿਤੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਤਤ੍ਰ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਭੂਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-280-8 (26662)
ਸਾ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਗਿਰਿਪ੍ਰਸ੍ਥੇ ਪਞ੍ਚ ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਾਨ੍।
ਤਤ੍ਰ ਵਾਸੋ ਮਹਦ੍ਦਿਵ੍ਯਮੁਤ੍ਸਸਰ੍ਜ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-280-9 (26663)
ਤਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਾਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਪਪਾਤ ਪਵਨੋਦ੍ਧਤਮ੍।
ਮਧ੍ਯੇ ਸੁਪੀਤੰ ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਵਿਦ੍ਯੁਨ੍ਮੇਘਾਨ੍ਤਰੇ ਯਥਾ ॥ 3-280-10 (26664)
ਅਚਿਰੇਣਾਤਿਚਕ੍ਰਾਮ ਖੇਚਰਃ ਖੇ ਚਰੰਨਿਵ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਥ ਪੁਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਬਹੁਦ੍ਵਾਰਾਂ ਮਨੋਰਮਾਮ੍ ॥ 3-280-11 (26665)
ਪ੍ਰਾਕਾਰਵਪ੍ਰਸੰਬਾਧਾਂ ਨਿਰ੍ਮਿਤਾਂ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਪੁਰੀਂ ਲਙ੍ਕਾਂ ਸਸੀਤੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-280-12 (26666)
ਏਵੰ ਹ੍ਰੁʼਤਾਯਾਂ ਵੈਦੇਹ੍ਯਾਂ ਰਾਮੋ ਹਤ੍ਵਾ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਗਮ੍।
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਦੂਰਾਦ੍ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਤਦਾ ॥ 3-280-13 (26667)
ਕਥਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵੈਦੇਹੀਂ ਵਨੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸੇਵਿਤੇ।
ਇਤਿ ਤੰ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸੀਤਿ ਵ੍ਯਗਰ੍ਹਯਤ੍ ॥ 3-280-14 (26668)
ਮ੍ਰੁʼਗਰੂਪਧਰੇਣਾਥ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸੋਪਕਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਭ੍ਰਾਤੁਰਾਗਮਨੰ ਚੈਵਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਪਰ੍ਯਤਪ੍ਯਤ ॥ 3-280-15 (26669)
ਗਰ੍ਹਯੰਨੇਵ ਰਾਮਸ੍ਤੁ ਤ੍ਵਰਿਤਸ੍ਤੰ ਸਮਾਸਦਤ੍।
ਅਪਿ ਜੀਵਤਿ ਵੈਦੇਹੀਮਿਤਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣ ॥ 3-280-16 (26670)
ਤਸ੍ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਚਖ੍ਯੌ ਸੀਤਾਯਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੋ ਵਚਃ।
ਯਦੁਕ੍ਤਵਤ੍ਯਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵੈਦੇਹੀ ਪਸ਼੍ਚਿਮੰ ਵਚਃ ॥ 3-280-17 (26671)
ਦਹ੍ਯਮਾਨੇਨ ਤੁ ਹ੍ਰੁʼਦਾ ਰਾਮੋ(ਅ)ਭ੍ਯਪਤਦਾਸ਼੍ਰਮਮ੍।
ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਰਤਦਾ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੰ ਨਿਹਤੰ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮਮ੍ ॥ 3-280-18 (26672)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨਸ੍ਤੰ ਵਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਬਲਵਦ੍ਧਨੁਃ।
ਅਭ੍ਯਧਾਵਤ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥਸ੍ਤਤਸ੍ਤੰ ਸਹਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ ॥ 3-280-19 (26673)
ਸ ਤਾਵੁਵਾਚ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਸਹਿਤੌ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ।
ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਰਾਜੇਸ੍ਮਿ ਭਦ੍ਰੰਵਾਂ ਸਖਾ ਦਸ਼ਰਥਸ੍ ਵੈ ॥ 3-280-20 (26674)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਧਨੁਸ਼਼ੀ ਸ਼ੁਭੇ।
ਕੋਯੰ ਪਿਤਰਮਸ੍ਮਾਕੰ ਨਾਮ੍ਨਾ(ਅ)(ਅ)ਹੇਤ੍ਯੂਚਤੁਸ਼੍ਚ ਤੌ ॥ 3-280-21 (26675)
ਤਤੋ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ਤੁਸ੍ਤੌ ਤੰ ਛਿਨਨਪਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਵਯੰ ਖਗਮ੍।
ਤਯੋਃ ਸ਼ਸ਼ੰਸ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਸ੍ਤੁ ਸੀਤਾਰ੍ਥੇ ਰਾਵਣਾਦ੍ਵਧਮ੍ ॥ 3-280-22 (26676)
ਅਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦ੍ਰਾਘਵੋ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੰ ਰਾਵਣਃ ਕਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਗਤਃ।
ਤਸ੍ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਃ ਸ਼ਿਰਃਕਮ੍ਪੈਰਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਮਮਾਰ ਚ ॥ 3-280-23 (26677)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਿਤਿ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥੋ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਤਦਿਙ੍ਗਿਤਮ੍।
ਸੰਸ੍ਕਾਰੰ ਲਮ੍ਭਯਾਮਾਸ ਸਖਾਯੰ ਪੂਜਯਨ੍ਪਿਤੁਃ ॥ 3-280-24 (26678)
ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਵ੍ਯਪਵਿਦ੍ਧਬ੍ਰੁʼਸੀਕਟਮ੍।
ਵਿਧ੍ਵਸ੍ਤਕਲਸ਼ੰ ਸ਼ੂਨ੍ਯੰ ਗੋਮਾਯੁਸ਼ਤਸੰਕੁਲਮ੍ ॥ 3-280-25 (26679)
ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟੌ ਵੈਦੇਹੀਹਰਣਾਰ੍ਦਿਤੌ।
ਜਗ੍ਮਤੁਰ੍ਦਣ੍ਡਕਾਰਣ੍ਯੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨ ਪਰੰਤਪੌ ॥ 3-280-26 (26680)
ਵਨੇ ਮਹਤਿ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੁ ਰਾਮਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਣਾ ਸਹ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਮ੍ਰੁʼਗਯੂਥਨਿ ਦ੍ਰਵਮਾਣਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-280-27 (26681)
ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਚ ਘੋਰੰ ਸਤ੍ਵਾਨਾਂ ਦਾਵਾਗ੍ਨਰਿਵਵਰ੍ਧਤਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯੇਤਾਂ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਚ੍ਚ ਕਬਨ੍ਧੰ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3-280-28 (26682)
ਮੇਘਪਰ੍ਵਤਸੰਕਾਸ਼ੰ ਸਾਲਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਮਹਾਭੂਜਮ੍।
ਉਰੋਗਤਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਹੋਦਰਮਹਾਮੁਖਮ੍ ॥ 3-280-29 (26683)
ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾਥ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕਰੇ ਜਗ੍ਰਾਹ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਮ੍।
ਵਿਸ਼਼ਾਦਮਗਮਤ੍ਸਦ੍ਯਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰਥ ਭਾਰਤ ॥ 3-280-30 (26684)
ਸ ਰਾਮਮਭਿਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ ਯੇਨ ਤਨ੍ਮੁਖਮ੍।
ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਸ਼੍ਚਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮੰ ਪਸ਼੍ਯਾਵਸ੍ਥਾਮਿਮਾਂ ਮਮ ॥ 3-280-31 (26685)
ਹਰਣੰ ਚੈਵਵੈਦੇਹ੍ਯਾ ਮਮ ਚਾਯਮੁਪਪ੍ਲਵਃ।
ਰਾਜ੍ਯਭ੍ਰੰਸ਼ਸ਼੍ਚ ਭਵਤਸ੍ਤਾਤਸ੍ਯ ਮਰਣੰ ਤਥਾ ॥ 3-280-32 (26686)
ਨਾਹੰ ਤ੍ਵਾਂ ਮਹ ਵੈਦੇਹ੍ਯਾ ਸਮੇਤੰ ਕੋਸਲਾਗਤਮ੍।
ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਥਿਤੇ ਰਾਜ੍ਯੇਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-280-33 (26687)
ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਧਨ੍ਯਾ ਯੇ ਕੁਸ਼ਲਾਜਸ਼ਮੀਦਲੈਃ।
ਅਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਸ੍ ਵਦਨੰ ਸੋਮੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਘਨੰ ਯਥਾ ॥ 3-280-34 (26688)
ਏਵੰ ਬਹੁਵਿਧੰ ਧੀਮਾਨ੍ਵਿਲਲਾਪ ਸ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ।
ਤਮੁਵਾਚਾਥਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥਃ ਸੰਭ੍ਰਮੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਯਸੰਭ੍ਰਮਃ ॥ 3-280-35 (26689)
ਮਾ ਵਿਸ਼਼ੀਦ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਨੈਸ਼਼ ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮਯਿ ਸ੍ਥਿਤੇ।
`ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਿਤੁਂ ਵੀਰ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦਵਰ੍ਧਨ'।
ਛਿਨ੍ਧ੍ਯਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਬਾਹੁਂ ਛਿੰਨਃ ਸਵ੍ਯੋ ਮਯਾ ਭੁਜਃ ॥ 3-280-36 (26690)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਵਦਤਾ ਤਸ੍ ਭੁਜੋ ਰਾਮੇਣ ਪਾਤਿਤਃ।
ਖਙ੍ਗੇਨ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੇਨ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਤਿਲਕਾਣ੍ਡਵਤ੍ ॥ 3-280-37 (26691)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਬਾਹੁਂ ਸ੍ਵਙ੍ਗੇਨਾਜਘ੍ਨਿਵਾਨ੍ਬਲੀ।
ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰਪਿ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭ੍ਰਾਤਰੰ ਰਾਘਵੰ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-280-38 (26692)
ਪੁਨਰ੍ਜਘਾਨ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਵੈ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਗਤਾਸੁਰਪਤਦ੍ਭੂਮੌ ਕਬਨ੍ਧਃ ਸੁਮਹਾਂਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-280-39 (26693)
ਤਸ੍ਯ ਦੇਹਾਦ੍ਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਦਿਵ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਦਿਵਮਾਸ੍ਥਾਯ ਦਿਵਿ ਸੂਰ੍ਯ ਇਵ ਜ੍ਵਲਨ੍ ॥ 3-280-40 (26694)
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਰਾਮਸ੍ਤੰ ਵਾਗ੍ਮੀ ਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ।
ਕਾਮਯਾ ਕਿਮਿਦੰ ਚਿਤ੍ਰਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ ॥ 3-280-41 (26695)
ਤਸ੍ਯਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੁਰਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼ਪੇਨ ਯੋਨਿੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸੇਵਿਤਾਮ੍ ॥ 3-280-42 (26696)
ਰਾਵਣੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਾਸੀਤਾ ਲਙ੍ਕਾਯਾਂ ਸੰਨਿਵੇਸ਼ਿਤਾ।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਮਭਿਗਚ੍ਛਸ੍ਵਸ ਤੇ ਸਾਹ੍ਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-280-43 (26697)
ਏਸ਼਼ਾ ਪਮ੍ਪਾ ਸ਼ਿਵਜਲਾ ਹੰਸਕਾਰਣ੍ਡਵਾਯੁਤਾ।
ਰੁʼਸ਼੍ਯਮੂਕਸ੍ਯ ਸ਼ੈਲਸ੍ਯ ਸੰਨਿਕਰ੍ਸ਼਼ੇ ਤਟਾਕਿਨੀ ॥ 3-280-44 (26698)
ਵਸਤੇ ਤਤ੍ਰਸੁਗ੍ਰੀਵਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ਸਚਿਵੈਃ ਸਹ।
ਭ੍ਰਾਤਾ ਬਾਨਰਰਾਜਸ੍ ਵਾਲਿਨੋ ਹੇਮਮਾਲਿਨਃ ॥ 3-280-45 (26699)
ਤੇਨ ਤ੍ਵੰ ਸਹਸੰਗਮ੍ਯ ਦੁਃਖਮੂਲੰ ਨਿਵੇਦਯ।
ਸਮਾਨਸ਼ੀਲੋ ਭਵਤਃ ਸਾਹਾਯ੍ਯੰ ਸ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-280-46 (26700)
ਏਤਾਵਚ੍ਛਕ੍ਯਮਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਵਕ੍ਤੁਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸਿ ਜਾਨਕੀਮ੍।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਵਾਨਰਰਾਜਸ੍ ਵਿਦਿਤੋ ਰਾਵਣਾਲਯਃ ॥ 3-280-47 (26701)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੋ ਦਿਵ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ ਮਹਾਪ੍ਰਭਃ।
ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਜਗ੍ਮਤੁਸ਼੍ਚੋਭੌ ਪ੍ਰਵੀਰੌ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ ॥ 3-280-48 (26702)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-280-3 ਧ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-280-4 ਨਖਰੈਃ ਨਖੈਃ ॥ 3-280-5 ਚਕ੍ਸ਼਼ਾਰ ਸੁਸ੍ਰਾਵ ॥ 3-280-7 ਅਙ੍ਕੇਨ ਉਤ੍ਸਙ੍ਗੇਨ ॥ 3-280-9 ਗਿਰਿਪ੍ਰਸ੍ਥੇ ਪਰ੍ਵਤਸ਼ਿਖਰੇ ॥ 3-280-12 ਪ੍ਰਾਕਾਰਃ ਪਰਿਧਿਭਿਤ੍ਤਿਃ ਵਪ੍ਰਸ੍ਤਦ੍ਬਾਹ੍ਯੰ ਵੇਣੁਮਯੰ ਦੁਰ੍ਗੰ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਸੰਬਾਧਾ ਦੁਰ੍ਗਮਾ ॥ 3-280-14 ਕਥੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਸੀਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 3-280-20 ਵਾਂ ਯੁਵਯੋਃ ॥ 3-280-21 ਆਹਵ੍ਰ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 3-280-29 ਉਰਸਿ ਨੇਤ੍ਰੇ ਉਦਰੇ ਮੁਖੰ ਚ ਯਸ੍ਯ। ਕਬਨ੍ਧਃ ਸ਼ੋਰ੍ਸ਼਼ਹੀਨਃ ਪੁਮਾਨ੍ ॥ 3-280-31 ਯੇਨ ਯਤਸ੍ਤਨ੍ਮੁਖੰ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-280-41 ਕਾਮਯਾ ਇਚ੍ਛਯਾ ॥ 3-280-44 ਪਮ੍ਪਾ ਨਾਮਤਃ। ਤਟਾਕਿਨੀ ਸਰਸੀ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 281
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.281. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 281
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਮਣ ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣ ਸਖ੍ਯਕਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਾਲਿਹਨਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਰਾਵਣੇਨਾਸ਼ੋਕਵਨੇ ਸੀਤਾਨਿਵੇਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦ੍ਵਸ਼ੀਕਰਣਾਯ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਨਾਂ ਨਿਯੋਜਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਰਿਜਟਯਾ ਰਾਮਰਾਵਣਯੋਰਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿਸ਼਼੍ਟਸੂਚਕਸ੍ਵਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਵਾਪ੍ਨਪ੍ਰਕਾਰਕਥਨੇਨ ਸੀਤਾਯਾਃ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-281-0 (26703)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-281-0x (2706)
ਤਤੋ(ਅ)ਵਿਦੂਰੇ ਨਲਿਨੀਂ ਰਪ੍ਰਭੂਤਕਮਲੋਤ੍ਪਲਾਮ੍।
ਸੀਤਾਹਰਣਦੁਃਖਾਰ੍ਤਃ ਪਮ੍ਪਾਂ ਰਾਮਃ ਸਮਾਸਦਤ੍ ॥ 3-281-1 (26704)
ਮਾਰੁਤੇਨ ਸੁਸ਼ੀਤੇਨ ਸੁਖੇਨਾਮ੍ਰੁʼਤਗਨ੍ਧਿਨਾ।
ਸੇਵ੍ਯਮਾਨੋ ਵਨੇ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਜਗਾਮ ਮਨਸਾ ਪ੍ਰਿਯਾਮ੍ ॥ 3-281-2 (26705)
ਵਿਲਲਾਪ ਸਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤਤ੍ਰਕਾਨ੍ਤਾਨੁਸ੍ਮਰਨ੍।
ਕਾਮਬਾਣਾਭਿਸੰਤਪ੍ਤੰ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਸ੍ਤਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-281-3 (26706)
ਨ ਤ੍ਵਾਮੇਵੰਵਿਧੋ ਭਾਵਃ ਸ੍ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਤਿ ਮਾਨਦ।
ਆਤ੍ਮਵਨ੍ਤਮਿਵ ਵ੍ਯਾਧਿਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੇਵਿਨਮ੍ ॥ 3-281-4 (26707)
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰੁਪਲਬ੍ਧਾ ਤੇ ਵੈਦੇਹ੍ਯਾ ਰਾਵਣਸ੍ਯ ਚ।
ਤਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰੇਣ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚੈਵੋਪਪਾਦਯ ॥ 3-281-5 (26708)
ਅਭਿਗਚ੍ਛਾਵ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਸ਼ੈਲਸ੍ਥੰ ਹਰਿਪੁਙ੍ਗਵਮ੍।
ਮਯਿ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੇ ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇ ਚ ਸਹਾਯੇ ਚ ਸਮਾਸ਼੍ਵਸ ॥ 3-281-6 (26709)
ਏਵੰ ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੇਨ ਸ ਰਾਘਵਃ।
ਉਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਮਾਪੇਦੇ ਕਾਰ੍ਯੇ ਚਾਨਨ੍ਤਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-281-7 (26710)
ਨਿਸ਼਼ੇਵ੍ਯ ਵਾਰਿ ਪਮ੍ਪਾਯਾਸ੍ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੁʼਨਪਿ।
ਪ੍ਰਤਸ੍ਥਤੁਰਭੌ ਵੀਰੌ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ ॥ 3-281-8 (26711)
ਤਾਵ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮੂਕਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਬਹੁਮੂਲਫਲਦ੍ਰੁਮਮ੍।
ਗਿਰ੍ਯਗ੍ਰੇ ਵਾਨਰਾਨ੍ਪਞ੍ਵੀਰੌ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ਤੁਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-281-9 (26712)
ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸਚਿਵੰ ਵਾਨਰੰ ਤਯੋਃ।
ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੰ ਹਨੂਮਨ੍ਤੰ ਹਿਮਵਨ੍ਤਮਿਵ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-281-10 (26713)
ਤੇਨ ਸੰਭਾਸ਼਼੍ਯ ਪੂਰ੍ਵੰ ਤੌ ਸੁਗ੍ਰੀਵਮਭਿਜਗ੍ਮਤੁਃ।
ਰਸਖ੍ਯੰ ਵਾਨਰਰਾਜੇਨ ਚਕ੍ਰੇ ਰਾਮਸ੍ਤਦਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-281-11 (26714)
`ਤਤਃ ਸੀਤਾਂ ਹ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੁਗ੍ਰੀਵੋ ਵਾਲਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਦੁਃਖਮਾਖ੍ਯਾਤਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਰਾਮਾਯਾਮਿਤਤੇਜਸੇ' ॥ 3-281-12 (26715)
ਤਦ੍ਵਾਸੋ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤਸ੍ ਕਾਰ੍ਯੇ ਨਿਵੇਦਿਤੇ।
ਵਾਨਰਾਣਾਂ ਤੁ ਯਤ੍ਸੀਤਾ ਹ੍ਰਿਯਮਾਣਾ ਵ੍ਯਪਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ॥ 3-281-13 (26716)
ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਕਰੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਪ੍ਲਵਗਾਧਿਪਮ੍।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਵਾਨਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇ ਸ੍ਵਯੰਰਾਮੋ(ਅ)ਭ੍ਯਸ਼਼ੇਚਯਤ੍ ॥ 3-281-14 (26717)
ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞੇ ਚਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥਃ ਸਮਰੇ ਵਾਲਿਨੋ ਵਧਮ੍।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵੈਦੇਹ੍ਯਾਃ ਪੁਨਰਾਨਯਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-281-15 (26718)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਵਿਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਚ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਅਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵਕਿਸ਼਼੍ਕਿਨ੍ਧਾਂ ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਯੁਦ੍ਧਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-281-16 (26719)
ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਕਿਸ਼਼੍ਕਿਨ੍ਧਾਂ ਨਨਾਦੌਘਨਿਭਸ੍ਵਨਃ।
ਨਸਾਯ੍ ਤਨ੍ਮਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇ ਵਾਲੀ ਤਾਰਾ ਤੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ਼਼ੇਧਯਤ੍ ॥ 3-281-17 (26720)
ਯਥਾਨਦਤਿਸੁਗ੍ਰੀਵੋ ਬਲਵਾਨੇਸ਼਼ ਵਾਨਰਃ।
ਮਨ੍ਯੇ ਚਾਸ਼੍ਰਯਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਨ ਤ੍ਵੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-281-18 (26721)
ਹੇਮਮਾਲੀ ਤਤੋ ਵਾਲੀ ਤਾਰਾਂ ਤਾਰਾਧਿਪਾਨਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਵਚਨੰ ਵਾਗ੍ਮੀ ਤਾਂ ਵਾਨਰਪਤਿਃ ਪਤਿਃ ॥ 3-281-19 (26722)
ਸਰ੍ਵਭੂਤਰੁਤਜ੍ਞਾ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਰ੍ਵੰ ਕਪੀਸ਼੍ਵਰ ॥
ਕੇਨ ਚਾਸ਼੍ਰਯਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਮਮੈਪ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਗਨ੍ਧਿਕਃ ॥ 3-281-20 (26723)
ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਤੁ ਤਾਰਾ ਤਾਰਾਧਿਪਪ੍ਰਭਾ।
ਪਤਿਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਰ੍ਵੰ ਕਪੀਸ਼੍ਵਰ ॥ 3-281-21 (26724)
ਹ੍ਰੁʼਤਦਾਰੋ ਮਹਾਸਤ੍ਵੋਰਾਮੋ ਦਸ਼ਰਥਾਤ੍ਮਜਃ।
ਰਤੁਲ੍ਯਾਰਿਮਿਤ੍ਰਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ ॥ 3-281-22 (26725)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਚਾਸ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰਪਰਾਜਿਤਃ।
ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੋ ਨਾਮ ਮੇਧਾਵੀ ਸ੍ਥਿਤਃ ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ ॥ 3-281-23 (26726)
ਮੈਨ੍ਦਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਵਿਦਸ਼੍ਚਾਪਿ ਹਨੂਮਾਂਸ਼੍ਚਾਨਿਲਾਤ੍ਮਜਃ।
ਜਾਮ੍ਬਵਾਨ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਰਾਜਸ਼੍ਚ ਸੁਗ੍ਰੀਵਸਚਿਵਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-281-24 (26727)
ਸਰ੍ਵ ਏਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਅਲੰ ਤਵ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਰਾਮਵੀਰ੍ਯਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਯਾਃ ॥ 3-281-25 (26728)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਵਚੋ ਹਿਤਮੁਕ੍ਤੰ ਕਪੀਸ਼੍ਵਰਃ।
ਪਰ੍ਯਸ਼ਙ੍ਕਤ ਤਾਮੀਰ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸੁਗ੍ਰੀਵਗਤਮਾਨਸਾਮ੍ ॥ 3-281-26 (26729)
ਤਾਰਾਂ ਪਰੁਸ਼਼ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਨਿਰ੍ਜਗਾਮ ਗੁਹਾਮੁਖਾਤ੍।
ਸ੍ਥਿਤੰ ਮਾਲ੍ਯਵਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਸੋਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-281-27 (26730)
ਅਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਕ੍ਲੀਵ ਨਿਰ੍ਜਿਤੋ ਜੀਵਿਤਪ੍ਰਿਯਃ।
ਮੁਕ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਸਿ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਕਥੰਕਾਰੰ ਰਣੇ ਪੁਨਃ ॥ 3-281-28 (26731)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਹਸੁਗ੍ਰੀਵੋ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਹੇਤੁਮਦ੍ਵਚਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨੰ ਰਾਮੰ ਸਮ੍ਬੋਧਯੰਨਿਵ ॥ 3-281-29 (26732)
ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਹ੍ਰੁʼਤਦਾਰਸ੍ਯ ਚ ਤ੍ਵਯਾ।
ਕਿੰ ਮੇ ਜੀਵਿਤਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਮਿਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਸਮਾਗਤਮ੍ ॥ 3-281-30 (26733)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾਬਹੁਵਿਧੰ ਤਤਸ੍ਤੌ ਸੰਨਿਪੇਤਤੁਃ।
ਸਮਰੇ ਵਾਲਿਸੁਗ੍ਰੀਵੌ ਸਾਲਤਾਲਸ਼ਿਲਾਯੁਧੌ ॥ 3-281-31 (26734)
ਉਭੌ ਜਘ੍ਨਤੁਰਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮੁਭੌ ਭੂਮੌ ਨਿਪੇਤਤੁਃ।
ਉਭੌ ਵਵਲ੍ਗਤੁਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੰ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਭਿਸ਼੍ਚ ਨਿਜਘ੍ਨਤੁਃ ॥ 3-281-32 (26735)
ਉਭੌ ਰੁਧਿਰਸੰਸਿਕ੍ਤੌ ਨਖਦਨ੍ਤਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਤੌ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭਾਤੇ ਤਦਾ ਵੀਰੌ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਵਿਵ ਕਿੰਸ਼ੁਕੌ ॥ 3-281-33 (26736)
ਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਸ੍ਤਯੋਰ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਯਦਾ ਕਸ਼੍ਚਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਸ੍ ਤਦਾ ਮਾਲਾਂ ਹਨੁਮਾਨ੍ਕਣ੍ਠ ਆਸਜਤ੍ ॥ 3-281-34 (26737)
ਸ ਮਾਲਯਾ ਤਦਾ ਵੀਰਃ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਕਣ੍ਠਸਕ੍ਤਯਾ।
ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਿਵ ਮਹਾਸ਼ੈਲੋ ਮਲਯੋ ਮੇਘਮਾਲਯਾ ॥ 3-281-35 (26738)
ਕ੍ਰੁʼਤਚਿਹ੍ਨੰ ਤੁ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਰਾਮੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਾਧਨੁਃ।
ਵਿਚਕਰ੍ਸ਼਼ ਧਨੁਃਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਵਾਲਿਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ ॥ 3-281-36 (26739)
ਵਿਸ਼਼੍ਫਾਰਸ੍ਤਸ੍ ਧਨੁਸ਼਼ੋ ਯਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯੇਵ ਤਦਾ ਬਭੌ।
ਵਿਤਤ੍ਰਾਸ ਤਦਾ ਵਾਲੀ ਸ਼ਰੇਣਾਭਿਹਤੋ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ॥ 3-281-37 (26740)
ਸ ਭਿੰਨਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਵਾਲੀ ਵਕ੍ਰਾਚ੍ਛੋਣਿਤਮੁਦ੍ਵਮਨ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਵਸ੍ਥਿਤੰ ਰਾਮੰ ਤਤਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਣਾ ਸਹ ॥ 3-281-38 (26741)
ਗਰ੍ਹਯਿਤ੍ਵਾਸ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥੰ ਪਪਾਤ ਭੁਵਿ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ।
ਤਾਰਾ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤੰ ਭੂਮੌ ਤਾਰਾਪਤਿਮਿਵ ਚ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 3-281-39 (26742)
ਹਤੇ ਵਾਲਿਨਿ ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਕਿਸ਼਼੍ਕਿਨ੍ਧਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਤਾਂ ਤਾਰਾਪਤਿਮੁਖੀਂ ਤਾਰਾਂ ਨਿਪਤਿਤੇਸ਼੍ਵਰਾਮ੍ ॥ 3-281-40 (26743)
ਰਾਮਸ੍ਤੁ ਚਤੁਰੋ ਮਾਸਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਮਾਲ੍ਯਵਤਃ ਸ਼ੁਭੇ।
ਨਿਵਾਸਮਕਰੋਦ੍ਧੀਮਾਨ੍ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣਾਭ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-281-41 (26744)
ਰਾਵਣੋ(ਅ)ਪਿਪੁਰੀਂ ਗਤ੍ਵਾਲਙ੍ਕਾਂ ਕਾਮਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸੀਤਾਂ ਨਿਵੇਸ਼ਯਾਮਾਸ ਭਵਨੇ ਨਨ੍ਦਨੋਪਮੇ ॥ 3-281-42 (26745)
ਅਸ਼ੋਕਵਨਿਕਾਭ੍ਯਾਸੇ ਤਾਪਸਾਸ੍ਰਮਸੰਨਿਭੇ।
ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ੍ਮਰਣਤਨ੍ਵਙ੍ਗੀ ਤਾਪਸੀਵੇਸ਼਼ਧਾਰਿਣੀ ॥ 3-281-43 (26746)
ਉਪਵਾਸਤਪਃਸ਼ੀਲਾ ਤਤਃ ਸਾ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।
ਉਵਾਸ ਦੁਃਖਵਸਤਿੰ ਫਲਮੂਲਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼ਨਾ ॥ 3-281-44 (26747)
ਦਿਦੇਸ਼ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਸ੍ਤਤ੍ਰਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਿਪਃ।
ਪ੍ਰਾਸਾਸਿਸ਼ੂਲਪਰਸ਼ੁਮੁਦ੍ਗਰਾਲਾਤਧਾਰਿਣੀਃ ॥ 3-281-45 (26748)
ਦ੍ਵ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੀਂ ਤ੍ਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੀਂ ਲਲਾਟਕ੍ਸ਼਼ੀਂ ਦੀਰ੍ਘਜਿਹ੍ਵਾਮਜਿਹ੍ਵਿਕਾਮ੍।
ਤ੍ਰਿਸ੍ਤਨੀਮੇਕਪਾਦਾਂ ਚ ਤ੍ਰਿਜਟਾਮੇਕਲੋਚਨਾਮ੍ ॥ 3-281-46 (26749)
ਏਤਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦੀਪ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਕਰਭੋਤ੍ਕਟਮੂਰ੍ਧਜਾਃ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯਾਸਤੇ ਸੀਤਾਂ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-281-47 (26750)
ਤਾਸ੍ਤੁ ਤਾਮਾਯਤਾਪਾਙ੍ਗੀਂ ਪਿਸ਼ਾਚ੍ਯੋ ਦਾਰੁਣਸ੍ਵਰਾਃ।
ਤਰ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਸਦਾ ਰੌਦ੍ਰਾਃ ਪਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਵਰਾਃ ॥ 3-281-48 (26751)
ਖਾਦਾਮ ਪਾਟਯਾਮੈਨਾਂ ਤਿਲਸ਼ਃ ਪ੍ਰਵਿਭਜ੍ਯਤਾਮ੍।
ਯੇਯੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮਸ੍ਮਾਕਮਵਮਤ੍ਯੇਹ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-281-49 (26752)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਪਰਿਭਰ੍ਤ੍ਸਨ੍ਤੀਸ੍ਤ੍ਰਾਸਯਾਨਾਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼ੋਕਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯੇਦਮੁਵਾਚ ਤਾਃ ॥ 3-281-50 (26753)
ਆਰ੍ਯਾਃ ਖਾਦਤ ਮਾਂ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਨ ਮੇ ਲੋਭੋਸ੍ਤਿ ਜੀਵਿਤੇ।
ਵਿਨਾ ਤੰ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਨੀਲਕੁਞ੍ਚਿਤਮੂਰ੍ਧਜਮ੍ ॥ 3-281-51 (26754)
ਅਦ੍ਯੈਵਾਹੰ ਨਿਰਾਹਾਰਾ ਜੀਵਿਤਪ੍ਰਿਯਵਰ੍ਜਿਤਾ।
ਸ਼ੋਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਬਲ੍ਲੀ ਤਲਗਤਾ ਯਥਾ ॥ 3-281-52 (26755)
ਨ ਤ੍ਵਨ੍ਯਮਭਿਗਚ੍ਛੇਯੰ ਪੁਮਾਂਸੰ ਰਾਘਵਾਦ੍ਰੁʼਤੇ।
ਇਤਿ ਜਾਨੀਤ ਸਤ੍ਯੰ ਮੇਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਯਦਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-281-53 (26756)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯਸ੍ਤਾਃ ਖਰਸ੍ਵਨਾਃ।
ਆਖ੍ਯਾਤੁਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਜਨ੍ਮੁਸ੍ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਦਿਤਃ ॥ 3-281-54 (26757)
ਗਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਤ੍ਰਿਜਟਾ ਨਾਮ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਾਮਾਸ ਵੈਦੇਹੀਂ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨੀ ॥ 3-281-55 (26758)
ਸੀਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਕਰੁ ਮੇ ਸਖਿ।
ਭਯੰ ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਯਜ ਵਾਮੋਰੁ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚੇਦੰ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 3-281-56 (26759)
ਅਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ ਨਾਮ ਮੇਧਾਵੀ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਸ ਰਾਮਸ੍ਯ ਹਿਤਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੇ ਮਾਮਚੂਚੁਦਤ੍ ॥ 3-281-57 (26760)
ਸੀਤਾ ਮਦ੍ਵਚਨਾਦ੍ਵਾਚ੍ਯਾ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਚ।
ਭਰ੍ਤਾ ਤੇਕੁਸ਼ਲੀ ਰਾਮੋਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾਨੁਗਤੋ ਬਲੀ ॥ 3-281-58 (26761)
ਸਖ੍ਯੰ ਵਾਨਰਰਾਜੇਨ ਸ਼ਕ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮਤੇਜਸਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਰਾਘਵਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੇ ਚ ਸਮੁਦ੍ਯਤਃ ॥ 3-281-59 (26762)
ਮਾ ਚ ਤੇ ਭੂਦ੍ਭਯੰ ਭੀਰੁ ਰਾਵਣਾਲ੍ਲੋਕਗਰ੍ਹਿਤਾਤ੍।
ਨਲਕੂਬਰਸ਼ਾਪੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਹ੍ਯਸਿ ਨਨ੍ਦਿਨਿ ॥ 3-281-60 (26763)
ਸ਼ਪ੍ਤੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਪੁਰਾ ਪਾਪੋ ਵਧੂਂ ਰਮ੍ਭਾਂ ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍।
ਨ ਸ਼ਕ੍ਰੋਤ੍ਯਵਸ਼ਾਂ ਨਾਰੀਮੁਪੈਤੁਮਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-281-61 (26764)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਭਰ੍ਤਾ ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਸਹਿਤੋ ਧੀਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਚੇਤੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-281-62 (26765)
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾ ਹਿ ਸੁਮਹਾਘੋਰਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਮੇ(ਅ)ਨਿਸ਼਼੍ਟਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ।
ਵਿਨਾਸ਼ਾਯਾਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਪੌਲਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਕੁਲਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-281-63 (26766)
ਦਾਰੁਣੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਕਰ੍ਮਾ ਨਿਸ਼ਾਚਰਃ।
ਸ੍ਵਭਾਵਾਚ੍ਛੀਲਦੋਸ਼਼ੇਣ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਭਯਵਰ੍ਧਨਃ ॥ 3-281-64 (26767)
ਸ੍ਪਰ੍ਧਤੇ ਸਰ੍ਵਦੇਵੈਰ੍ਯਃ ਕਾਲੋਪਹਤਚੇਤਨਃ।
ਮਯਾ ਵਿਨਾਸਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਤਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-281-65 (26768)
ਤੈਲਾਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਵਿਕਚੋ ਮਜ੍ਜਨਪ੍ਕੇ ਦਸ਼ਾਨਨਃ।
ਅਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਵਰਯੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਰਥੇ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰਨਿਵ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-281-66 (26769)
ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਾਦਯਸ਼੍ਚੇਮੇ ਨਗ੍ਨਾਃ ਪਤਿਤਮੂਰ੍ਧਜਾਃ।
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਾਸ਼ਾਂ ਰਕ੍ਤਮਾਲ੍ਯਾਨੁਲੇਪਨਾਃ ॥ 3-281-67 (26770)
ਸ਼੍ਵੇਤਾਤਪਤ੍ਰਃ ਸੋਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਮਾਲ੍ਯਾਨੁਲੇਪਨਃ।
ਸ਼੍ਵੇਤਪਰ੍ਵਤਮਾਰੂਢ ਏਕ ਏਵ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-281-68 (26771)
ਸਚਿਵਾਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਮਾਲ੍ਯਾਨੁਲੇਪਨਾਃ।
ਸ਼੍ਵੇਤਪਰ੍ਵਤਮਾਰੂਢਾ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਮਹਾਭਯਾਤ੍ ॥ 3-281-69 (26772)
ਰਾਮਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਸਸਾਗਰਾ।
ਯਸ਼ਸਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪੂਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਪਤਿਃ ॥ 3-281-70 (26773)
ਹਸ੍ਤਿਸਕ੍ਥਿਸਮਾਰੂਢੋ ਭੁਞ੍ਜਾਨੋ ਮਧੁਪਾਯਸਮ੍।
ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਦਿਧਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-281-71 (26774)
ਰੁਦਤੀ ਰੁਧਿਰਾਰ੍ਦ੍ਰਾਙ੍ਗੀ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੇਣ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ।
ਅਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਦਿਸ਼ਮੁਤ੍ਤਰਾਮ੍ ॥ 3-281-72 (26775)
ਹਰ੍ਸ਼਼ਮੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਵੈਦੇਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਸਮਨ੍ਵਿਤਾ।
ਰਾਘਵੇਣ ਸਹਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਸੀਤੇ ਤ੍ਵਮਚਿਰਾਦਿਵ ॥ 3-281-73 (26776)
ਇਤ੍ਯੇਤਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਸ਼ਾਵਾਕ੍ਸ਼਼ੀ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰਿਜਟਾਵਚਃ।
ਬਭੂਵਾਸ਼ਾਵਤੀ ਬਾਲਾ ਪੁਨਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸਮਾਗਮੇ ॥ 3-281-74 (26777)
ਤਾਵਦਭ੍ਯਾਗਤਾ ਰੌਦ੍ਰ੍ਯਃ ਪਿਸ਼ਾਚ੍ਯਸ੍ਤਾਃਸੁਦਾਰੁਣਾਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤਾਂ ਤ੍ਰਿਜਟਯਾ ਸਹਾਸੀਨਾਂ ਯਥਾਪੁਰਮ੍ ॥ 3-281-75 (26778)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 281 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-281- ਅਵਿਦੂਰੇ ਸਮੀਪੇ। ਨਲਿਨੀਂ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਿਣੀਮ੍ ॥ 3-281-2 ਅਮ੍ਰੁʼਤਗਨ੍ਧਿਨਾ(ਅ)ਮ੍ਰੁʼਤਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਨ ॥ 3-281-5 ਉਪਪਾਦਯ ਸਫਲੀਕੁਰੁ ॥ 3-281-7 ਅਨਨ੍ਤਰਃ ਸੰਲਗ੍ਨੁਃ ॥ 3-281-9 ਰੁʼਸ਼੍ਯਮੂਕੰ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 3-281-17 ਓਘੋ ਜਨਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਸ੍ਤੰਨਿਭਃ ਸ੍ਵਨੋ ਯਸ੍ਯ ॥ 3-281-18 ਆਸ਼੍ਰਯਵਾਨ੍ ਪਰਬਲਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 3-281-26 ਈਰ੍ਸ਼਼ੁਰੀਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਲੁਃ ॥ 3-281-28 ਮੁਕ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਸਿ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਕਥੰ ਘੋਰੇ ਪੁਨਰਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ। ਮੁਕ੍ਤੋ ਜ੍ਞਾਤਿਰਿਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕਾ ਤ੍ਵਰਾ ਮਰਣੇ ਪੁਨਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-281-30 ਜੀਵਿਤਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਜੀਵਨਸ੍ਯ ਸ਼੍ਲਾਪ੍ਯਤ੍ਵਮ੍ ॥ 3-281-47 ਕਰਭੋਤ੍ਕਟਮੂਰ੍ਧਜਾਃ ਉਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਕੇਸ਼੍ਯਃ ॥ 3-281-48 ਪਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਞ੍ਜਨਖਰਾਤ੍ਮਕਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾ ਯਾਸਾਂ ਤਾਃ ॥ 3-281-52 ਵ੍ਯਾਲੀ ਤਾਲਗਤਾ ਯਯੇਤਿ ਖ.ਝ.ਪਾਠਃ ॥ 3-281-61 ਵਧੂਂ ਸ੍ਰੁਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 3-281-70 ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 282
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.282. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 282
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਵਣੇਨ ਸੀਤਾਸਮੀਪਮੇਤ੍ਯ ਬਹੁਧਾਪ੍ਰਲੋਭਨੇ(ਅ)ਪ੍ਯਵਿਕ੍ਰੁʼਤਮਾਨਸਯਾ ਤਯਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨੇ ਸ੍ਵਾਵਾਸੰਪ੍ਰਤਿਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-282-0 (26779)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-282-0x (2707)
ਤਤਸ੍ਤਾਂ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤਾਂ ਦੀਨਾਂ ਮਲਿਨਵਾਸਸਮ੍।
ਮਣਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਭ੍ਯਲੰਕਾਰਾਂ ਰੁਦਤੀਂ ਚ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮ੍ ॥ 3-282-1 (26780)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਭਿਰੁਪਾਸ੍ਯਨ੍ਤੀਂ ਸਮਾਸੀਨਾਂ ਸ਼ਿਲਾਤਲੇ।
ਰਾਵਣਃਕਾਮਬਾਣਾਰ੍ਤੋ ਦਦਰ੍ਸ਼ੋਪਸਸਰ੍ਪ ਚ ॥ 3-282-2 (26781)
ਦੇਵਦਾਨਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਯੁਧਿ।
ਅਜਿਤੋਸ਼ੋਕਵਨਿਕਾਂ ਯਯੌ ਕਨ੍ਦਰ੍ਪਪੀਡਿਤਃ ॥ 3-282-3 (26782)
ਦਿਵ੍ਯਾਮ੍ਬਰਧਰਃ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਸੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਃ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਮਾਲ੍ਯਮੁਕੁਟੋ ਵਸਨ੍ਤ ਇਵ ਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨ੍ ॥ 3-282-4 (26783)
ਨ ਕਲ੍ਪਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋਯਤ੍ਨਾਦਪਿ ਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨਚੈਤ੍ਯਦ੍ਰੁਮਵਦ੍ਭੂਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਪਿ ਭਯੰਕਰਃ ॥ 3-282-5 (26784)
ਸ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਨੁਮਧ੍ਯਾਯਾਃ ਸਮੀਪੇ ਰਜਨੀਚਰਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਰੋਹਿਣੀਮੇਤ੍ਯ ਸ਼ਨੈਸ਼੍ਚਰ ਇਵ ਗ੍ਰੈਹਃ ॥ 3-282-6 (26785)
ਸ ਤਾਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣੀਂ ਪੁਸ਼਼੍ਪਕੇਤੁਸ਼ਰਾਹਤਃ।
ਇਦਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਤ੍ਰਸ੍ਤਾਂ ਰੌਹੀਮਿਵਾਬਲਾਮ੍ ॥ 3-282-7 (26786)
ਸੀਤੇ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਮੇਤਾਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋਭਰ੍ਤੁਰਨੁਗ੍ਰਹਃ।
ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਤਨ੍ਵਙ੍ਗਿ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਪਰਿਕਰ੍ਮ ਤੇ ॥ 3-282-8 (26787)
ਭਜਸ੍ਵਮਾਂ ਵਰਾਰੋਹੇ ਮਹਾਰ੍ਹਾਭਰਣਾਮ੍ਬਰਾ।
ਭਵਮੇ ਸਰ੍ਵਨਾਰੀਣਾਮੁਤ੍ਤਮਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ॥ 3-282-9 (26788)
ਸਨ੍ਤਿ ਮੇ ਦੇਵਕ੍ਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਆਂ ਚ ਯੋਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸਨ੍ਤਿ ਦਾਨਵਨ੍ਯਾਸ਼੍ ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਚਾਪਿ ਯੋਸ਼਼ਿਤਃ।
`ਤਾਸਾਮਦ੍ਯਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ਿ ਸਰ੍ਵਾਸਾਂ ਮੇ ਭਵੋਤ੍ਤਮਾ ॥ 3-282-10 (26789)
ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ ਪਿਸ਼ਾਚੀਨਾਂ ਕੋਟ੍ਯੋ ਮੇ ਵਚਨੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਦ੍ਵਿਸ੍ਤਾਵਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂ ਭੀਮਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 3-282-11 (26790)
ਤਤੋ ਮੇ ਤ੍ਰਿਗੁਣਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਯੇ ਮਦ੍ਵਚਨਕਾਰਿਣਃ।
ਕੇਚਿਦੇਵ ਧਨਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਮੇ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ॥ 3-282-12 (26791)
ਗਨ੍ਦਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸੋ ਭਦ੍ਰੇ ਮਾਮਾਪਾਨਗਤੰ ਸਦਾ।
ਉਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਵਾਮੋਰੁ ਯਥੈਵ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਮਮ ॥ 3-282-13 (26792)
ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਹਮਪਿ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਵਿਸ਼੍ਰਵਸੋ ਮੁਨੇਃ।
ਪਞ੍ਚਮੋ ਲੋਕਪਾਲਾਨਾਮਿਤਿ ਮੇ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਯਸ਼ਃ ॥ 3-282-14 (26793)
ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭੋਜ੍ਯਾਨਿ ਪਾਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਯਥੈਵ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼ਸ੍ਯਤਥੈਵ ਮਮ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 3-282-15 (26794)
ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਤਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਵਨਵਾਸਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਵ।
ਭਾਰ੍ਯਾ ਮੇ ਭਵਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਯਥਾ ਮਣ੍ਡੋਦਰੀਤਥਾ ॥ 3-282-16 (26795)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਤੇਨ ਵੈਦੇਹੀ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸੁਭਾਨਨਾ।
ਤ੍ਰੁʼਣਮਨਤਰਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਤਮੁਵਾਚ ਨਿਸ਼ਾਚਰਮ੍ ॥ 3-282-17 (26796)
ਅਸ਼ਿਵੇਨਾਤਿਵਾਮੋਰੂਰਜਸ੍ਰੰ ਨੇਤ੍ਰਵਾਰਿਣਾ।
ਸ੍ਤਨਾਵਪਤਿਤੌ ਬਾਲਾ ਸੰਹਤਾਵਭਿਵਰ੍ਸ਼਼ਤੀ ॥ 3-282-18 (26797)
`ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯਕਥੰਚਿਤ੍ਸਾ ਵਿਸ਼਼ਾਦਾਦਤਿਮੋਹਿਤਾ'।
ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੰ ਵੈਦੇਹੀ ਪਤਿਦੇਵਤਾ ॥ 3-282-19 (26798)
ਅਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਵਦਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼੍ਵਰ।
ਵਿਸ਼਼ਾਦਯੁਕ੍ਤਮੇਤਤ੍ਤੇ ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੁਤਮਭਾਗ੍ਯਯਾ।
ਤਦ੍ਭਦ੍ਰਮੁਖ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਮਾਨਸੰ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-282-20 (26799)
ਪਰਦਾਰਾ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਲਭ੍ਯਾ ਚ ਸਤਤੰ ਚ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ।
ਨ ਚੈਵੌਪਯਿਕੀ ਭਾਰ੍ਯ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀ ਤਵ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ ॥ 3-282-21 (26800)
ਵਿਵਸ਼ਾਂ ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਚ ਕਾਂ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰੀਤਿਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ।
ਨ ਚ ਪਾਲਯਸੇ ਧਰ੍ਮੰ ਲੋਕਪਾਲਸਮਃ ਕਥਮ੍ ॥ 3-282-22 (26801)
ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਰਾਜਰਾਜੰ ਤੰ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਸਸ੍ਵੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍।
ਧਨੇਸ਼੍ਵਰੰ ਵ੍ਯਪਦਿਸ਼ਨ੍ਕਥੰ ਤ੍ਵਿਹ ਨ ਲਜ੍ਜਸੇ ॥ 3-282-23 (26802)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਰੁਦਤ੍ਸੀਤਾ ਕਮ੍ਪਯਨ੍ਤੀ ਪਯੋਧਰੌ।
ਸ਼ਿਰੋਧਰਾਂ ਚ ਤਨ੍ਵਙ੍ਗੀ ਮੁਸ੍ਵੰ ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦ੍ਯਵਾਸਸਾ ॥ 3-282-24 (26803)
ਤਸ੍ਯ ਰੁਦਤ੍ਯਾ ਭਾਮਿਤ੍ਯਾ ਦੀਰ੍ਘਾ ਵੇਣੀ ਸੁਸਯਤਾ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਸ੍ਵਸਿਤਾ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਾ ਕਾਲੀ ਵ੍ਯਾਲੀਵ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-282-25 (26804)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਦ੍ਰਾਵਣੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸੀਤਯੋਕ੍ਤੰ ਸੁਨਿਸ਼਼ੁਰਮ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੋ(ਅ)ਪਿਦੁਰ੍ਮੇਧਾਃ ਪੁਨਰੇਵਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-282-26 (26805)
ਕਾਮਮਙ੍ਗਨਿ ਮੇ ਸੀਤੇ ਦੁਨੋਤੁ ਮਕਰਧ੍ਵਜਃ।
ਨਤ੍ਵਾਮਕਾਮਾਂ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣੀਂ ਸਮੇਪ੍ਯੇ ਚਾਰੁਹਾਸਿਨੀਂ ॥ 3-282-27 (26806)
ਕਿੰਨੁ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਮਯਾ ਕਰ੍ਤੁਂ ਯਤ੍ਤ੍ਵਮਦ੍ਯਾਪਿਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍।
ਆਹਾਰਭੂਤਮਸ੍ਮਾਕੰ ਰਾਮਮੇਵਾਨੁਰੁਧ੍ਯਸੇ ॥ 3-282-28 (26807)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਾਮਨਿਨ੍ਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀਂ ਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਜਗਾਮਾਭਿਮਤਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-282-29 (26808)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਭਿਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਾਵੈਦੇਹੀ ਸ਼ੋਕਕਸ਼ਿੰਤਾ।
ਸੇਵ੍ਯਮਾਨਾ ਤ੍ਰਿਜਟਯਾ ਤਤ੍ਰੈਵ ਨ੍ਯਵਸਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-282-30 (26809)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 282 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-282-2 ਉਪਾਸ੍ਯਨ੍ਤੀਮੁਪਾਸ੍ਯਮਾਨਾਮ੍ ॥ 3-282-7 ਰੌਹੀਂ ਹਰਿਣੀਮ੍ ॥ 3-282-8 ਪਰਿਕਰ੍ਮ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਭਰਣਾਦਿਨਾ ਪ੍ਰਸਾਧਨਮ੍ ॥ 3-282-20 ਵਿਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯਤਾਂ ਮਤ੍ਤ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-282-21 ਔਪਯਿਕੀ ਉਪਯੋਗਾਹੀ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 283
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.283. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 283
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਮੇਣ ਸ਼ਰਦਾਗਮੇ(ਅ)ਪਿਵਿਪਯਾਸਕ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਵਾਨੁਪਸਰ੍ਪਿਣੰ ਸੁਗ੍ਰੀਵਪ੍ਰਤਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣ ਸਹਰਾਮਾਸ੍ਤਿਕਮਾਗਤੇਨ ਲਕ੍ਸ਼਼ਮਣੇਨ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਸੀਤਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯ ਸੁਗ੍ਰੀਵਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਰਪ੍ਰੇਪਣਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤੋ ਲਙ੍ਕਾਪੁਰਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਹਨੁਮਤਾ(ਅ)ਙ੍ਗਦਾਦਿਭਿਃ ਸਹ ਮਧੁਵਨਭਙ੍ਗਪੂਰ੍ਵਕੰਰਾਮਾਯ ਸੀਤਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਾਦਿਨਿਵੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦ੍ਦਤ੍ਤਚੂਡਾਮਣਿਦਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-283-0 (26810)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-283-0x (2708)
ਰਾਘਵਃ ਸਹਸੌਮਿਤ੍ਰਿਃ ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣਾਭਿਪਾਲਿਤਃ।
ਵਸਨਮਾਲ੍ਯਵਤਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਵਿਮਲੰ ਨਭਃ ॥ 3-283-1 (26811)
ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਵਿਮਲੇ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਨਿਰ੍ਮਲੰ ਸ਼ਸਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਗ੍ਰਹਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਤਾਰਾਭਿਰਨੁਯਾਨ੍ਤਮਮਿਤ੍ਰਹਾ ॥ 3-283-2 (26812)
ਕੁਮੁਦੋਤ੍ਪਲਪਦ੍ਮਾਨਾਂ ਗਨ੍ਧਮਾਦਾਯ ਵਾਯੁਨਾ।
ਮਹੀਧਰਸ੍ਥਃ ਸ਼ੀਤੇਨ ਸਹਸਾਪ੍ਰਤਿਬੋਧਿਤਃ ॥ 3-283-3 (26813)
ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਵੀਰਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਦੁਰ੍ਮਨਾਃ।
ਸੀਤਾਂ ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ ਯਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਰੁਦ੍ਧਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਵੇਸ਼੍ਮਨਿ ॥ 3-283-4 (26814)
ਗਚ੍ਛ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣ ਜਾਨੀਹਿ ਕਿਸ਼਼੍ਕਿੰਦਾਯਾਂ ਕਪੀਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੰ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੰ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਪਣ੍ਡਿਤਮ੍ ॥ 3-283-5 (26815)
ਯੋਸੌ ਕੁਲਾਧਮੋ ਮੂਢੋ ਮਯਾ ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਿਤਃ।
ਸਰ੍ਵਵਾਨਰਗੋਪੁਚ੍ਛਾ ਯਮ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਭਜਨ੍ਤਿ ਵੈ ॥ 3-283-6 (26816)
ਯਦਰ੍ਥੰ ਨਿਹਤੋ ਬਾਲੀ ਮਯਾ ਰਘੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸਹਮਹਾਬਾਹੋ ਕਿਸ਼਼੍ਕਿਨ੍ਧੋਪਵਨੇ ਤਦਾ ॥ 3-283-7 (26817)
ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੰ ਤਮਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਵਾਨਰਾਪਸ਼ਦੰ ਭੁਵਿ।
ਯੋ ਮਾਮੇਵੰਗਤੋ ਮੂਢੋ ਨ ਜਾਨੀਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣ ॥ 3-283-8 (26818)
ਅਸੌ ਮਨ੍ਯੇ ਨ ਜਾਨੀਤੇ ਸਮਯਪ੍ਰਤਿਪਾਲਨਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤੋਪਕਾਰੰ ਮਾਂ ਨੂਨਮਵਮਤ੍ਯਾਲ੍ਪਯਾ ਧਿਯਾ ॥ 3-283-9 (26819)
ਯਦਿਤਾਵਦਨੁਦ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ਼ੇਤੇ ਕਾਮਸੁਖਾਤ੍ਮਕਃ।
ਨੇਤਵ੍ਯੋ ਵਾਲਿਮਾਰ੍ਗੇਣ ਸਰ੍ਵਭੂਤਗਤਿੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-283-10 (26820)
ਅਥਾਪਿ ਘਟਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮਰ੍ਤੇ ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਤਮਾਦਾਯੈਵ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥ ਤ੍ਵਰਾਵਾਨ੍ਭਵ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 3-283-11 (26821)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਗੁਰੁਵਾਕ੍ਯਹਿਤੇ ਰਤਃ।
ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਰੁਚਿਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਮਾਰ੍ਗਣਗੁਣੰ ਧਨੁਃ ॥ 3-283-12 (26822)
ਕਿਸ਼਼੍ਕਿਨ੍ਧਾਦ੍ਵਾਰਮਾਸਾਦ੍ਯਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਾਨਿਵਾਰਿਤਃ।
ਸਕ੍ਰੋਧ ਇਤਿਤੰ ਮਤ੍ਵਾਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਯੌ ਹਰਿਃ ॥ 3-283-13 (26823)
ਤੰ ਸਦਾਰੋਵਿਨੀਤਾਤ੍ਮਾ ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਪ੍ਲਵਗਾਧਿਪਃ।
ਪੂਜਯਾ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਸ੍ਤਦਰ੍ਹਯਾ ॥ 3-283-14 (26824)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮਵਚਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰਕੁਤੋਭਯਃ।
ਸ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਹ੍ਵਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ॥ 3-283-15 (26825)
ਸਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਦਾਰੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਸੁਗ੍ਰੀਵੋ ਵਾਨਰਾਧਿਪਃ।
ਇਦਮਾਹ ਵਚਃ ਪ੍ਰੀਤੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਨਰਕੁਞ੍ਜਰਮ੍ ॥ 3-283-16 (26826)
ਨਾਸ੍ਮਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣ ਦੁਰ੍ਮੇਧਾ ਨਾਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞੋ ਨ ਨਿਰ੍ਘ੍ਰੁʼਣਃ।
ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਯਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੋ ਮੇ ਸੀਤਾਪਰ੍ਯੇਸ਼਼ਣੇ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-283-17 (26827)
ਦਿਸ਼ਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਵਿਨੀਤਾ ਹਰਯੋ ਮਯਾ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਕਾਲੋ ਮਾਸੇ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਮਨੇ ਪੁਨਃ ॥ 3-283-18 (26828)
ਯੈਰਿਯੰ ਸਵਨਾ ਸਾਦ੍ਰਿਃ ਸਪੁਰਾ ਸਾਗਰਾਮ੍ਬਰਾ।
ਵਿਚੇਤਵ੍ਯਾ ਮਹੀ ਵੀਰ ਸਗ੍ਰਾਮਨਗਰਾਕਰਾ ॥ 3-283-19 (26829)
ਸ ਮਾਸਃ ਪਞ੍ਚਰਾਤ੍ਰੇਣ ਪੂਰ੍ਣੋ ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਸਿ ਰਾਮੇਣ ਸਹਿਤਃ ਸੁਮਹਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-283-20 (26830)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਤ੍ਤੇਨ ਕਵਾਨਰੇਨਦ੍ਰੇਣ ਧੀਮਤਾ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਰੋਸ਼਼ਮਦੀਨਾਤ੍ਮਾ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੂਜਯਤ੍ ॥ 3-283-21 (26831)
ਸਰਾਮੰ ਸਹਸੁਗ੍ਰੀਵੋ ਮਾਲ੍ਯਵਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਠਮਾਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਭਿਗਮ੍ਯੋਦਯੰ ਤਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-283-22 (26832)
ਇਤ੍ਯੇਵੰਵਾਨਰੇਨਦ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਸਮਾਜਨ੍ਮੁਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਦਿਸ਼ਸ੍ਤਿਸ੍ਰੋ ਵਿਚਿਤ੍ਯਾਥ ਨ ਤੁ ਯੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਗਤਾਃ ॥ 3-283-23 (26833)
ਆਚਖ੍ਯੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਰਾਮਾਯ ਮਹੀਂ ਸਾਗਰਮੇਖਲਾਮ੍।
ਵਿਚਿਤਾਂ ਨ ਤੁ ਵੈਦੇਹ੍ਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਰਾਵਣਸ੍ ਵਾ ॥ 3-283-24 (26834)
ਗਤਾਸ੍ਤੁ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਾਸ਼ਾਂ ਯੇ ਵੈ ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਾਃ।
ਆਸ਼ਾਵਾਂਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਰ੍ਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਾਰਯਤ੍ ॥ 3-283-25 (26835)
ਦ੍ਵਿਮਾਸੋਪਰਮੇ ਕਾਲੇ ਵ੍ਯਤੀਤੇ ਪ੍ਲਵਗਾਸ੍ਤਤਃ।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਮਭਿਗਮ੍ਯੇਦੰ ਤ੍ਵਰਿਤਾ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 3-283-26 (26836)
ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰਵਾਲਿਨਾ ਯਤ੍ਤਤ੍ਸ੍ਫੀਤੰ ਮਧੁਵਨੰ ਮਹਤ੍।
ਤ੍ਵਯਾ ਚ ਪ੍ਲਵਗਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਦ੍ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਪਵਨਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 3-283-27 (26837)
ਵਾਲਿਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਙ੍ਗਦਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਪ੍ਲਵਗਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਵਿਚੇਤੁਂ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਾਸ਼ਾਂ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-283-28 (26838)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਨਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮੇਨੇ ਸਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਾਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਹਿ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਮੇਤਦ੍ਭਵਤਿ ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 3-283-29 (26839)
ਸ ਤਦ੍ਰਾਮਾਯ ਮੇਧਾਵੀ ਸ਼ਸ਼ੰਸ ਪ੍ਲਵਗਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਰਾਮਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਮਾਨੇਨ ਮੇਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਂ ਤੁ ਮੈਥਿਲੀਮ੍ ॥ 3-283-30 (26840)
ਹਨੁਮਤ੍ਪ੍ਰਮੁਖਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਲਵਙ੍ਗਮਾਃ।
ਅਭਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਹਰੀਨ੍ਦ੍ਰੰ ਤੰ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸੰਨਿਧੌ ॥ 3-283-31 (26841)
ਗਤਿੰ ਚ ਮੁਖਵਰ੍ਣੰ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਰਾਮੋ ਹਨੂਮਤਃ।
ਅਗਮਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੰ ਭੂਯੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਸੀਤੇਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 3-283-32 (26842)
ਹਨੂਮਤ੍ਪ੍ਰਮੁਖਾਸ੍ਤੇ ਤੁ ਵਾਨਰਾਃ ਪੂਰ੍ਣਮਾਨਸਾਃ।
ਪ੍ਰਣੇਮੁਰ੍ਵਿਧਿਵਦ੍ਰਾਮੰ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਤਥਾ ॥ 3-283-33 (26843)
ਤਾਨੁਵਾਚਾਨਤਾਨ੍ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਸ਼ਰੰ ਧਨੁਃ।
ਅਪਿ ਮਾਂ ਜੀਵਯਿਸ਼਼੍ਯਧ੍ਵਮਪਿ ਵਃ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਾ ॥ 3-283-34 (26844)
ਅਪਿ ਰਾਜ੍ਯਮਯੋਧ੍ਯਾਯਾਂ ਕਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਪੁਨਃ।
ਨਿਹਤ੍ਯਸਮਰੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯਜਨਕਾਤ੍ਮਜਾਮ੍ ॥ 3-283-35 (26845)
ਅਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾਵੈਦੇਹੀਮਹਤ੍ਵਾ ਚ ਰਣੇ ਰਿਪੂਨ੍।
ਹ੍ਰੁʼਤਦਾਰੋ(ਅ)ਵਧੂਤਸ਼੍ਚਨਾਹੰ ਜੀਵਿਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ ॥ 3-283-36 (26846)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਵਚਨੰ ਰਾਮੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਨਿਲਾਤ੍ਮਜਃ।
ਪ੍ਰਿਯਮਾਖ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਰਾਮ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਸਾ ਜਾਨਕੀ ਮਯਾ ॥ 3-283-37 (26847)
ਵਿਚਿਤ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਾਸ਼ਾਂ ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਾਕਰਾਮ੍।
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਕਾਲੇ ਵ੍ਯਤੀਤੇ ਸ੍ਮ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤੋ ਮਹਾਗੁਹਾਂ ॥ 3-283-38 (26848)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਾਮੋ ਵਯੰ ਤਾਂ ਤੁ ਬਹੁਯੋਜਨਮਾਯਤਾਮ੍।
ਅਨ੍ਧਕਾਰਾਂ ਸੁਵਿਪਿਨਾਂ ਗਹਨਾਂ ਕੀਟਸੇਵਿਤਾਮ੍ ॥ 3-283-39 (26849)
ਗਤ੍ਵਾ ਸੁਮਹਦਧ੍ਵਾਨਮਾਦਿਤ੍ਯਸ੍ ਪ੍ਰਭਾਂ ਤਤਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ ਸ੍ਮ ਤਤ੍ਰੈਵਭਵਨੰ ਦਿਵ੍ਯਮਨ੍ਤਰਾ ॥ 3-283-40 (26850)
ਗਯਸ੍ ਕਿਲ ਦੈਤ੍ਯਸ੍ ਤਦਾ ਸਦ੍ਵੇਸ਼੍ਮ ਰਾਘਵ।
ਤਤ੍ਰਪ੍ਰਭਾਵਤੀ ਨਾਮ ਤਪੋ(ਅ)ਤਪ੍ਯਤ ਤਾਪਸੀ ॥ 3-283-41 (26851)
ਤਯਾ ਦਤ੍ਤਾਨਿ ਭੋਜ੍ਯਾਨਿਪਾਨਾਨਿਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਭੁਕਤ੍ਵਾ ਲਬ੍ਧਬਲਾਃ ਸਨ੍ਤਸ੍ਤਯੋਕ੍ਤੇਨ ਪਥਾ ਤਤਃ ॥ 3-283-42 (26852)
ਨਿਰ੍ਯਾਯ ਤਸ੍ਮਾਦੁਦ੍ਦੇਸ਼ਾਤ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮੋ ਲਵਣਾਮ੍ਭਸਃ।
ਸਮੀਪੇ ਸਹ੍ਯਮਲਯੌ ਦਰ੍ਦੁਰੰ ਚ ਮਹਾਗਿਰਿਮ੍ ॥ 3-283-43 (26853)
ਤਤੋ ਮਲਯਮਾਰੁਹ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਵਰੁਣਾਲਯਮ੍।
ਕਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਾ ਵ੍ਯਥਿਤਾਃ ਖਿੰਨਾ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਜੀਵਿਤੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-283-44 (26854)
ਅਨੇਕਸ਼ਤਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੰ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਮਹੋਦਧਿਮ੍।
ਤਿਮਿਨਕ੍ਰਝਸ਼਼ਾਵਾਸੰ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਃ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾਃ ॥ 3-283-45 (26855)
ਤਤ੍ਰਾਨਸ਼ਨਸੰਕਲ੍ਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਨਾ ਵਯੰ ਤਦਾ।
ਤਤਃ ਕਥਾਨ੍ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਸ੍ਯ ਜਟਾਯੋਰਭਵਤ੍ਕਥਾ ॥ 3-283-46 (26856)
ਤਤਃ ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਭੰ ਘੋਰਰੂਪੰ ਭਯਾਵਹਮ੍।
ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ ਸ੍ਮ ਵੈਨਤਿਯੇਮਿਵਾਪਰਮ੍ ॥ 3-283-47 (26857)
ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨਤਰ੍ਕਯਦ੍ਭੋਕ੍ਤੁਮਥਾਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਵਚੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਭੋਃ ਕ ਏਸ਼਼ ਮਮ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਜਟਾਯੋਃ ਕੁਰੁਤੇ ਕਥਾਮ੍ ॥ 3-283-48 (26858)
ਸੰਪਾਤਿਰ੍ਨਾਮ ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਖਗਾਧਿਪਃ।
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਪਰ੍ਧਯਾ ਰੂਢਾਵਾਵਾਮਦਿਤ੍ਯਸਤ੍ਪਦਮ੍ ॥ 3-283-49 (26859)
ਤਤੋ ਦਗ੍ਧਾਵਿਮੌ ਪਕ੍ਸ਼਼ੌ ਨ ਦਗ੍ਧੌ ਤੁ ਜਟਾਯੁਸ਼਼ਃ।
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮੇ ਚਿਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ ਭ੍ਰਾਤਾ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਪਤਃ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-283-50 (26860)
ਨਿਰ੍ਦਗ੍ਧਪਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਤਿਤੋ ਹ੍ਯਹਮਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਗਿਰੌ।
`ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵੀਰੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਵੈ ਜਟਾਯੁਸ਼਼ਮ੍' ॥ 3-283-51 (26861)
ਤਸ੍ਯੈਵੰ ਵਦਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਹਤੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਨਿਵੇਦਿਤਃ।
ਵ੍ਯਸਨੰ ਭਵਤਸ਼੍ਚੇਦੰ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਦ੍ਵੈ ਨਿਵੇਦਿਤਮ੍ ॥ 3-283-52 (26862)
ਸ ਸਮ੍ਪਾਤਿਸ੍ਤਦਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਸੁਮਹਦਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਚੇਤਾਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਪੁਨਰਸ੍ਮਾਨਰਿੰਦਮ ॥ 3-283-53 (26863)
ਕਃ ਸਰਾਮਃ ਕਥੰ ਸੀਤਾ ਜਟਾਯੁਸ਼੍ਚ ਕਥੰ ਹਤਃ।
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਸਰ੍ਵਮੇਵੈਤਚ੍ਛ੍ਰੋਤੁਂ ਪ੍ਲਵਗਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-283-54 (26864)
ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵੈਤਦ੍ਭਵਤੋ ਵ੍ਯਸਨਾਗਮਮ੍।
ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਨੇ ਚੈਵਹੇਤੁਂ ਵਿਸ੍ਤਰਸ਼ੋ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-283-55 (26865)
ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨਾਸ਼੍ਵਾਸਯਾਮਾਸ ਵਾਕ੍ਯੇਨਾਨੇਨ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਰਾਟ੍।
ਰਾਵਣੋ ਵਿਦਿਤੋ ਮਹ੍ਯੰ ਲਙ੍ਕਾ ਚਾਸ੍ਯ ਮਹਾਪੁਰੀ ॥ 3-283-56 (26866)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਪਾਰੇ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਕੂਟਗਿਰਿਕਨ੍ਦਰੇ।
ਭਵਿਤ੍ਰੀ ਤਤ੍ਰ ਵੈਦੇਹੀ ਨ ਰਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰਵਿਚਾਰਣਾ ॥ 3-283-57 (26867)
ਇਤਿਤਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਯਮੁਤ੍ਥਾਯ ਸਤ੍ਵਰਾਃ।
ਸਾਗਰਕ੍ਰਮਣੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਃ ਪਰੰਤਪ ॥ 3-283-58 (26868)
ਨਾਧ੍ਯਵਾਸ੍ਯਦ੍ਯਦਾ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸਾਗਰਸ੍ਯ ਵਿਲਙ੍ਘਨਮ੍।
ਤਤਃ ਪਿਤਰਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਪੁਪ੍ਲੁਵੇ(ਅ)ਹੰਮਹਾਰ੍ਣਵਮ੍।
ਸ਼ਤਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੰ ਨਿਹਤ੍ਯ ਜਲਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਮ੍ ॥ 3-283-59 (26869)
ਉਪਵਾਸਤਪਃਸ਼ੀਲਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਦਰ੍ਸ਼ਨਲਾਲਸਾ।
ਜਟਿਲਾ ਮਲਦਿਗ੍ਧਾਙ੍ਗੀਕ੍ਰੁʼਸ਼ ਦੀਨਾ ਤਪਸ੍ਵਿਨ ॥ 3-283-60 (26870)
ਨਿਮਿਤ੍ਤੈਸ੍ਤਾਮਹੰ ਸੀਤਾਮੁਪਲਭ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧੈਃ।
ਉਪਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਬ੍ਰਵੰ ਚਾਰ੍ਯਾਮਭਿਗਮ੍ਯ ਰਹੋਗਤਾਮ੍ ॥ 3-283-61 (26871)
ਸੀਤੇ ਰਾਮਸ੍ਯ ਦੂਤੋ(ਅ)ਹੰਵਾਨਰੋਮਾਰੁਤਾਤ੍ਮਜਃ।
ਤ੍ਵਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਮਭਿਪ੍ਰਪ੍ਸੁਰਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਿਹਾਯਸਾ ॥ 3-283-62 (26872)
ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੌ ਕੁਸ਼ਲਿਨੌ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ।
ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਖਾਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣਾਭਿਪਾਲਿਤੌ ॥ 3-283-63 (26873)
ਕੁਸ਼ਲੰਤ੍ਵਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮਃਸੀਤੇ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਣਾ ਸਹ।
ਸਖਿਭਾਵਾਚ੍ ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-283-64 (26874)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਭਰ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਖਾਮ੍ਰੁʼਗੈਃ ਸਹ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੰ ਕੁਰੁ ਮੇ ਦੇਵਿ ਵਾਨਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਨ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ॥ 3-283-65 (26875)
ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵਚ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਸੀਤਾ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ।
ਅਵੈਮਿ ਤ੍ਵਾਂਹਨੂਮਨ੍ਤਮਵਿਨ੍ਧ੍ਯਵਚਨਾਦਹਮ੍ ॥ 3-283-66 (26876)
ਅਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੰਮਤਃ।
ਕਥਿਤਸ੍ਤੇਨ ਸੁਗ੍ਰੀਵਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧੈਃ ਸਚਿਵੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-283-67 (26877)
ਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਚੋਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਾਂ ਸੀਤਾ ਪਾਦਾਦਿਮੰ ਮਣਿਮ੍।
ਘਾਰਿਤਾ ਯੇਨ ਵੈਦੇਹੀ ਕਾਲਮੇਤਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-283-68 (26878)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾਰ੍ਥੰ ਕਥਾਂ ਚੇਮਾਂ ਕਥਯਾਮਾਸ ਜਾਨਕੀ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾਮਿਸ਼਼ੀਕਾਂ ਕਾਕਾਯ ਚਿਤ੍ਰਕੂਟੇ ਮਹਾਗਿਰੌ ॥ 3-283-69 (26879)
ਭਵਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਨਕਾਰਣਾਤ੍।
`ਏਕਾਕ੍ਸ਼਼ਿਵਿਕਲਃ ਕਾਕਃ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚਵੈ' ॥ 3-283-70 (26880)
ਗ੍ਰਾਹਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤਤੋ ਦਗ੍ਧ੍ਵਾਚ ਤਾਂ ਪੁਰੀਮ੍।
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਇਤਿਤੰ ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨਮਾਰ੍ਚਯਤ੍ ॥ 3-283-71 (26881)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 283 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-283-5 ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਮੈਥੁਨਾਦਿਸ਼਼ੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਸ਼਼ੁ। ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਮਸਾਵਧਾਨਮ੍ ॥ 3-283-12 ਗੁਰੋਰ੍ਵਾਕ੍ਯੇ ਹਿਤੇ ਚ ਰਤਸ੍ਤਤ੍ਪਰਃ ॥ 3-283-26 ਸਯੋਰੁਪਰਮਃ ਸਮਾਪ੍ਤਿਰ੍ਯਸ੍ਮਿਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ॥ 3-283-35 ਕਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਣਿਚ੍ ॥ 3-283-49 ਸਤ੍ਪਦੰ ਗਤਵਨ੍ਤਾਵਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-283-68 ਧਰਿਤਾ ਜੀਵਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 284
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.284. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 284
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਾਨਰਸਨਾਪਤਿਭਿਃ ਸ੍ਵਸ੍ਵਸੈਨ੍ਯੈਃ ਸਹਰਾਮਸੁਗ੍ਰੀਵੋਪਾਸਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵਾਨਰਸੇਨਾਭਿਃ ਸਹ ਸਾਗਰਤੀਰਮੁਪਾਗਤੇਨ ਰਾਮੇਣ ਸੇਨਾਨਾਂ ਸਾਗਰਤਰਣਾਯ ਸਮੁਦ੍ਰਾਰਾਧਨਾਰ੍ਥੰ ਨਿਯਮੇਨ ਦਰ੍ਭਸੰਸ੍ਤਰੇ ਸ਼ਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸਾਗਰੇਣ ਰਾਮੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਨਲੇਨ ਸੇਤੁਨਿਰ੍ਮਾਪਣਚੋਦਨਾ ॥ 3 ॥ ਰਾਮੇਣ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥਿਨੋ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਸ੍ਯ ਲਙ੍ਕਾਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸੇਤੁਮਾਰ੍ਗੇਣ ਸੈਨ੍ਯੈਃ ਸਹ ਲਙ੍ਕਾਗਮਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-284-0 (26882)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-284-0x (2709)
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਰਾਮਸ੍ਯ ਸਮਾਸੀਨਸ੍ਯ ਤੈਃ ਸਹ।
ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਃ ਕਪਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸੁਗ੍ਰੀਵਵਚਨਾਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-284-1 (26883)
ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਰੇਣ ਵਾਨਰਾਣਾਂ ਤਰਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੋ ਵਾਲਿਨਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸੁਸ਼਼ੇਣੋ ਰਾਮਮਭ੍ਯਯਾਤ੍ ॥ 3-284-2 (26884)
ਕੋਟੀਸ਼ਤਵ੍ਰੁʼਤੋਵਾ(ਅ)ਪਿਗਜੋ ਗਵਯ ਏਵ ਚ।
ਵਾਨਰੇਨ੍ਰੌ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੌ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-284-3 (26885)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਗੋਲਾਙ੍ਗੂਲੋ ਮਹਾਰਾਜ ਗਵਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਭੀਮਦਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥ 3-284-4 (26886)
ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਵਾਸੀ ਤੁ ਪ੍ਰਥਿਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਃ।
ਕੋਟੀਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਰੀਣਾਂ ਸਮਕਰ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 3-284-5 (26887)
ਪਨਸੋ ਨਾਮ ਮੇਧਾਵੀ ਵਾਨਰਃਸੁਮਹਾਬਲਃ।
ਕੋਟੀਰ੍ਦਸ਼ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਚ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤ੍ਪਞ੍ਚ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-284-6 (26888)
ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਦਧਿਮੁਖੋ ਨਾਮ ਹਰਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ(ਅ)ਤਿਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਚਕਰ੍ਸ਼਼ ਮਹਾਸੈਨਯੰ ਹਰੀਣਾਂ ਭੀਮਤੇਜਸਾਮ੍ ॥ 3-284-7 (26889)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਣਾਨਾਂ ਮੁਖਪੁਣ੍ਡ੍ਰਾਣਾਮ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਭੀਮਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਕੋਟੀਰ੍ਦਸ਼ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਚ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤ੍ਪਞ੍ਚ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-284-8 (26890)
ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਹਰਿਯੂਥਪਯੂਥਪਾਃ।
ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਸਮੀਯੂ ਰਾਮਕਾਰਣਾਤ੍ ॥ 3-284-9 (26891)
ਗਿਰਿਕੂਟਨਿਭਾਙ੍ਗਾਨਾਂ ਸਿੰਹਾਨਾਮਿਵ ਗਰ੍ਜਤਾਮ੍।
ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਤੁਮੁਲਃ ਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਪ੍ਰਧਾਵਤਾਮ੍ ॥ 3-284-10 (26892)
ਗਿਰਿਕੂਟਨਿਭਾਃ ਕ੍ਨਚਿਤ੍ਕੇਚਿਨ੍ਮਹਿਸ਼਼ਸੰਨਿਭਾਃ।
ਸ਼ਰਦਭ੍ਰਪ੍ਰਤੀਕਾਸ਼ਾਃ ਕੇਚਿਦ੍ਧਿਙ੍ਗੁਲਕਾਨਨਾਃ ॥ 3-284-11 (26893)
ਉਤ੍ਪਤਨ੍ਤਃ ਪਤਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਪ੍ਲਵਮਾਨਾਸ਼੍ਚ ਵਾਨਰਾਃ।
ਉਦ੍ਧੁਨ੍ਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਪਰੇ ਰੇਣੂਨ੍ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-284-12 (26894)
ਸਵਾਨਰਮਹਾਸੈਨ੍ਯਃ ਪੂਰ੍ਣਸਾਗਰਸੰਨਿਭਃ।
ਨਿਵੇਸ਼ਮਕਰੋਤ੍ਤਤ੍ਰਸੁਗ੍ਰੀਵਾਨੁਮਤੇ ਤਦਾ ॥ 3-284-13 (26895)
ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਹਰੀਨ੍ਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਤਿਥੌ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੇ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਚਾਭਿਪੂਜਿਤੇ ॥ 3-284-14 (26896)
ਤੇਨ ਵ੍ਯੂਢੇਨ ਸੈਨ੍ਯੇਨ ਲੋਕਾਨੁਦ੍ਵਰ੍ਤਯੰਨਿਵ।
ਪ੍ਰਯਯੌ ਰਾਘਵਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸੁਗ੍ਰੀਵਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-284-15 (26897)
ਮੁਖਮਾਸੀਤ੍ਤੁ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਹਨੂਮਾਨ੍ਮਾਰੁਤਾਤ੍ਮਜਃ।
ਜਘਨੰ ਪਾਲਯਾਮਾਸ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰਕੁਤੋਭਯਃ ॥ 3-284-16 (26898)
ਬਦ੍ਧਗੋਧਾਙ੍ਗੁਲਿਤ੍ਰਣੌ ਰਾਘਵੌ ਤਤ੍ਰਜਗ੍ਮਤੁਃ।
ਵ੍ਰੁʼਤੌ ਹਰਿਮਹਾਮਾਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰ੍ਯੌ ਗ੍ਰਹੈਰਿਵ ॥ 3-284-17 (26899)
ਪ੍ਰਬਭੌ ਹਰਿਸੈਨ੍ਯੰ ਤਤ੍ਸਾਲਤਾਲਸ਼ਿਲਾਯੁਧਮ੍।
ਸੁਮਹਚ੍ਛਾਲਿਭਵਨੰ ਯਥਾ ਸੂਰ੍ਯੋਦਯੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-284-18 (26900)
ਨਲਨੀਲਾਙ੍ਗਦਕ੍ਰਾਥਮੈਨ੍ਦਦ੍ਵਿਵਿਦਪਾਲਿਤਾ।
ਯਯੌ ਸੁਮਹਤੀ ਸੇਨਾ ਰਾਘਵਸ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ ॥ 3-284-19 (26901)
ਵਿਵਿਧੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਬਹੁਮੂਲਫਲੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਪ੍ਰਭੂਤਮਧੁਮਾਂਸੇਸ਼਼ੁ ਵਾਰਿਮਤ੍ਸੁ ਵਿਵੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 3-284-20 (26902)
ਨਿਵਸਨ੍ਤੀ ਨਿਰਾਬਾਧਾ ਤਥੈਵਗਿਰਿਸਾਨੁਸ਼਼ੁ।
ਉਪਾਯਾਦ੍ਧਿਰਿਸੇਨਾ ਸਾ ਕ੍ਸ਼਼ਾਰੋਦਮਥ ਮਾਗਰਮ੍ ॥ 3-284-21 (26903)
ਦ੍ਵਿਤੀਯਸਾਗਰਨਿਮੰ ਤਦ੍ਬਲੰਬਹੁਲਧ੍ਵਜਮ੍।
ਵੇਲਾਵਨੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ ਨਿਵਾਸਮਕਰੋਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-284-22 (26904)
ਤਤੋ ਦਾਸ਼ਰਥਿਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਮਧ੍ਯੇ ਵਾਨਰਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 3-284-23 (26905)
ਉਪਾਯਃ ਕੋਨੁ ਭਵਤਾਂ ਮਤਃ ਸਾਗਰਲਙ੍ਘਨੇ।
ਇਯੰ ਹਿ ਮਹਤੀ ਸੇਨਾ ਸਾਗਰਸ਼੍ਚਾਤਿਦੁਸ੍ਤਰਃ ॥ 3-284-24 (26906)
ਤਤ੍ਰਾਨ੍ਯੇ ਵ੍ਯਾਹਰਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਵਾਨਰਾਃ ਪਟੁਮਾਨਿਨਃ।
ਸਮਰ੍ਥਾ ਲਙ੍ਘਨੇ ਸਿਨ੍ਦੋਰ੍ਨ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯ ਵਾਨਰਾਃ ॥ 3-284-25 (26907)
ਕੇਚਿੰਨੌਭਿਰ੍ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿਚ੍ਚ ਵਿਵਿਧੈਃ ਪ੍ਲਵੈਃ।
ਨੇਤਿ ਰਾਮਸ੍ਤੁ ਤਾਨਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-284-26 (26908)
ਸ਼ਤਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤਾਰੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵਵਾਨਰਾਃ।
ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੁਂ ਤੋਯਨਿਧਿੰ ਵੀਰਾਨੈਸ਼਼ਾ ਵੋ ਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕੀ ਮਤਿਃ ॥ 3-284-27 (26909)
ਨਾਵੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਯਾ ਬਹ੍ਵ੍ਯਸ੍ਤਾਰਯਿਤੁਂ ਤਥਾ।
ਵਣਿਜਾਮੁਪਘਾਤੰ ਚ ਕਥਮਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧਸ਼੍ਚਰੇਤ੍ ॥ 3-284-28 (26910)
ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੰ ਚੈਵ ਨਃ ਸੈਨ੍ਯੰ ਹਨ੍ਯਾਚ੍ਛਿਦ੍ਰੇਣ ਵੈ ਪਰਃ।
ਪ੍ਲਵੋਡੁਪਪ੍ਰਤਾਰਸ਼੍ਚਨੈਵਾਤ੍ਰਮਮ ਰੋਚਤੇ ॥ 3-284-29 (26911)
ਅਹੰ ਤ੍ਵਿਮੰ ਜਲਨਿਧਿੰ ਸਮਾਰਪ੍ਸ੍ਯਾਮ੍ਯੁਪਾਯਤਃ।
ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯੁਪਵਸਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਤਿ ਮਾਂ ਤਤਃ ॥ 3-284-30 (26912)
ਨ ਚੇਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤਾ ਮਾਰ੍ਗੰ ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਨਮਹੰ ਤਤਃ।
ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰੈਰਪ੍ਰਤਿਹਤੈਰਤ੍ਯਗ੍ਨਿਪਵਨੋਜ੍ਜ੍ਵਲੈਃ ॥ 3-284-31 (26913)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਹਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਥ ਰਾਘਵਃ।
ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਸ੍ਯੇ ਜਲਨਿਧੰ ਵਿਧਿਵਤ੍ਕੁਸ਼ਸੰਸ੍ਤਰੇ ॥ 3-284-32 (26914)
ਸਾਗਰਸ੍ਤੁ ਤਤਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਰਾਘਵਮ੍।
ਦੇਵੋ ਨਦਨਦੀਮਰ੍ਤਾ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਯਾਦੋਗਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-284-33 (26915)
ਕੌਸਲ੍ਯਾਮਾਤਰਿਤ੍ਯੇਵਮਾਭਾਸ਼਼੍ਯ ਮਧੁਰੰ ਵਚਃ।
ਇਦਮਿਤ੍ਯਾਹ ਰਤ੍ਨਾਨਾਮਾਕਰੈਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-284-34 (26916)
ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਿੰ ਤੇਕਰੋਮ੍ਯਤ੍ਰਸਾਹਾਯ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਐਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੋ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿ ਤੇ ਜ੍ਞਾਤੀ ਰਾਮ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸਮੁਦ੍ਰੇਣ ਰਾਮੋ ਵਾਕ੍ਯਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-284-35 (26917)
ਮਾਰ੍ਗਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਦਤ੍ਤੰ ਨਦਨਦੀਪਤੇ।
ਯੇਨ ਗਤ੍ਵਾਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੰ ਹਨ੍ਯਾਮ ਕੁਲਪਾਂਸਨਮ੍।
`ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰਸਾਨੁਬਨ੍ਧੰ ਤੰ ਮਮ ਭਾਰ੍ਯਾਪਹਾਰਿਣਮ੍' ॥ 3-284-36 (26918)
ਯਦ੍ਯੇਵੰ ਯਾਚਤੋ ਮਾਰ੍ਗੰ ਨ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਤਿ ਮੇ ਭਵਾਨ੍।
ਸ਼ਰੈਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ੋਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਯਤਿਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੈਃ ॥ 3-284-37 (26919)
ਇਤ੍ਯੇਵੰਬ੍ਰੁਵਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਰਾਮਸ੍ਯ ਵਰੁਣਾਲਯਃ।
ਉਵਾਚਵ੍ਯਥਿਤੋਵਾਕ੍ਯਮਿਤਿਬਦ੍ਧਾਞ੍ਜਲਿਃਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-284-38 (26920)
ਨੇਚ੍ਛਾਮਿ ਪ੍ਰਤਿਘਾਤੰ ਤੇ ਨਾਸ੍ਮਿ ਵਿਘ੍ਨਕਰਸ੍ਤਵ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚੇਦੰ ਵਚੋਰਾਮ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਾਚਰ ॥ 3-284-39 (26921)
ਯਦਿ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਮਾਰ੍ਗੰ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ ਵ੍ਰਜਤੋ(ਅ)(ਅ)ਜ੍ਞਯਾ।
ਅਨ੍ਯੇ(ਅ)ਪ੍ਯਾਜ੍ਞਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਮੇਵੰ ਧਨੁਸ਼਼ੋਬਲਾਤ੍ ॥ 3-284-40 (26922)
ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਤ੍ਰਨਲੋ ਨਾਮ ਵਾਨਰਃ ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਸੰਮਤਃ।
ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟੁਃ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥ ਤਨਯੋ ਬਲਵਾਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-284-41 (26923)
ਸ ਯਤ੍ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਤ੍ਰੁʼਣੰ ਵਾ(ਅ)ਪਿਸ਼ਿਲਾਂ ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਮਯਿ।
ਸਰ੍ਵੰ ਤਦ੍ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ ਤੇ ਸੇਤੁਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-284-42 (26924)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰਾਮੋ ਨਲਮੁਵਾਚ ਹ।
ਕੁਰੁ ਸੇਤੁਂ ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਤ੍ਵੰਸ਼ਕ੍ਤੋ ਹ੍ਯਸਿ ਮਤੋ ਮਮ ॥ 3-284-43 (26925)
ਤੇਨੋਪਾਯੇਨ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥਃ ਸਤੁਬਨ੍ਧਮਕਾਰਯਤ੍।
ਦਸ਼ਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤਾਰਮਾਯਤੰ ਸ਼ਤਯੋਜਨਮ੍ ॥ 3-284-44 (26926)
ਨਲਸੇਤੁਰਿਤਿ ਖ੍ਯਾਤੋ ਯੋ(ਅ)ਦ੍ਯਾਪਿ ਪ੍ਰਥਿਤੋ ਭੁਵਿ।
ਰਾਮਸ੍ਯਾਜ੍ਞਾਂ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਗਿਰਿਸੰਨਿਭਃ ॥ 3-284-45 (26927)
ਤਤ੍ਰਸ੍ਥੰ ਸ ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਾਗਚ੍ਚਦ੍ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ।
ਭ੍ਰਾਤਾ ਵੈ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ਸਚਿਵੈਃ ਸਹ ॥ 3-284-46 (26928)
ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਰਾਮਸ੍ਤੰ ਸ੍ਵਾਗਤੇਨ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਸ੍ਯ ਤੁ ਸ਼ਙ੍ਕਾ(ਅ)ਭੂਤ੍ਪ੍ਰਣਿਧਿਃ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਸ੍ਮਹ ॥ 3-284-47 (26929)
ਰਾਘਵਃ ਸਤ੍ਯਚੇਸ਼਼੍ਟਾਭਿਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਵ ਚਰਿਤੇਙ੍ਗਿਤੈਃ।
ਯਦਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਤਤ ਏਨਮਪੂਜਯਤ੍ ॥ 3-284-48 (26930)
ਸਰ੍ਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਰਾਜ੍ਯੇਚਾਪ੍ਯਭ੍ਯਪਿਞ੍ਚਦ੍ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮ੍।
ਚਕ੍ਰੇ ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸਚਿਵੰ ਸਹ੍ਰੁʼਦੰਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ੍ ਚ ॥ 3-284-49 (26931)
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮਤੇ ਚੈਵ ਸੋ(ਅ)ਤ੍ਯਕ੍ਰਾਮਨ੍ਮਹਾਰ੍ਣਵਮ੍।
ਸਸੈਨ੍ਯਃ ਸੇਤੁਨਾ ਤੇਨ ਮਾਰ੍ਗੇਣੈਵ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 3-284-50 (26932)
ਤਤੋ ਗਤ੍ਵਾਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਲਙ੍ਕੋਦ੍ਯਾਨਾਨ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ।
ਭੇਦਯਾਮਾਸ ਕਪਿਭਿਰ੍ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਚ ਬਹੂਨਿ ਚ ॥ 3-284-51 (26933)
ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਤਾਂ ਰਾਵਣਾਮਾਤ੍ਯੌ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੌ ਸ਼ੁਕਸਾਰਣੌ।
ਚਰੌ ਵਾਨਰਰੂਪੇਣ ਤੌ ਜਗ੍ਰਾਹ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-284-52 (26934)
ਪ੍ਰਤਿਪੰਨੌ ਯਦਾ ਰੂਪੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਤੌ ਨਿਸ਼ਾਚਰੌ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਸੈਨ੍ਯੰ ਰਾਮਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ॥ 3-284-53 (26935)
ਨਿਵੇਸ਼੍ਯੋਪਵਨੇ ਸੈਨ੍ਯੰ ਸ ਸ਼ੂਰਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਯਵਾਨਰਮ੍।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਦੁਤ੍ਯੇਨ ਰਾਵਣਸ੍ਯ ਤਤੋ(ਅ)ਙ੍ਗਦਮ੍ ॥ 3-284-54 (26936)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 284 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-284-8 ਮੁਖੇ ਪੁਣ੍ਡ੍ਰਸ੍ਤਿਲਕੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ. ਲਲਾਟੇ ਊਰ੍ਧ੍ਵਪੁਣ੍ਡ੍ਰਾਕਾਰੇਣ ਚਿਹ੍ਨੇਨ ਚਿਹ੍ਨਿਤਾਨਾਮ੍ ॥ 3-284-10 ਸ਼ਿਰੀਸ਼਼ਕੁਸੁਮਾਭਾਨਾਂ ਸਿੰਹਾਨਾਮਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-284-18 ਸ਼ਾਲਿਭਿਰ੍ਭਾਤੀਤਿ ਸ਼ਾਲਿਭੰ ਤਚ੍ਚਤਦ੍ਵਨੰ ਪਕ੍ਵਜਲਿਭਵਨੰ ਤਦ੍ਵਤ੍ਪੀਤਵਰ੍ਣਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-284-29 ਪ੍ਲਵਃ ਅਲਾਬੁਘਟਾਦਿਮਯੰ ਤਰਣਸਾਧਨਮ੍। ਉਡੁਪੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਨੌਕਾ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਾਰਸ੍ਤਰਣਮ੍ ॥ 3-284-30 ਸਮਾਰਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਆਰਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ॥ 3-284-34 ਮਧੁਰੰ ਵਚ ਇਦੰਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਿਤ੍ਯਾਹੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 3-284-40 ਆਜ੍ਞਾਯੇਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ। ਪੂਰ੍ਵਰੂਪਮਾਰ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-284-47 ਪ੍ਰਣਿਧਿਸ਼੍ਛਲਕ੍ਰੁʼਤ ਗੁਪ੍ਤਚਾਰੋ ਵਾ ॥ 3-284-50 ਮਾਸੇਨੈਵ ਨਰਾਧਿਪ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 285
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.285. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 285
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਙ੍ਗਦੇਨ ਰਾਵਣਾਯ ਰਾਮਸੰਦੰਸ਼ਨਿਵੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰਪੁਨਾ ਰਾਮਸਮੀਪਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵਾਨਰੈ ਰਾਮਾਜ੍ਞਯਾ ਲਙ੍ਕਾਪ੍ਰਾਕਾਰਾਦਿਵਿਭੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ਸਹ ਯੋਧਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤੋ ਰਾਮੇਣ ਸ੍ਵਸੇਨਾਨਾਮਵਹਾਰਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-285-0 (26937)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-285-0x (2710)
ਪ੍ਰਭੂਤਾੰਨੋਦਕੇਤਸ੍ਮਿਨ੍ਬਹੁਮੂਲਫਲੇ ਵਨੇ।
ਸੇਨਾਂ ਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥੋ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪਰ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 3-285-1 (26938)
ਰਾਵਣਃ ਸੰਵਿਧੰ ਚਕ੍ਰੇ ਲਙ੍ਕਾਯਾਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਨਿਰ੍ਮਿਤਾਮ੍।
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਵਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਾ ਦ੍ਰੁʼਢਪ੍ਰਾਕਾਰਤੋਰਣਾ ॥ 3-285-2 (26939)
ਅਗਾਧਤੋਯਾਃ ਪਰਿਖਾ ਮੀਨਨਕ੍ਰਸਮਾਕੁਲਾਃ।
ਬਭੂਵੁਃ ਸਪ੍ਤ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਵਾਦਿਰੈਃ ਸ਼ਙ੍ਕੁਭਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ ॥ 3-285-3 (26940)
ਕਰ੍ਣਾਟਯਨ੍ਤ੍ਰਾ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਾ ਬਭੂਵੁਃ ਸਹੁਡੋਪਲਾਃ।
ਸਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਘਟਾਯੋਧਾਃ ਸਸਰ੍ਜਰਸਪਾਂਸਵਃ ॥ 3-285-4 (26941)
ਮੁਸਲਾਲਾਤਨਾਰਾਚਤੋਮਰਾਸਿਪਰਸ਼੍ਵਥੈਃ।
ਅਨ੍ਵਿਤਾਸ਼੍ਚਸ਼ਤਘ੍ਨੀਭਿਃ ਸਮਧੂਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਮੁਦ੍ਗਰਾਃ ॥ 3-285-5 (26942)
ਪੁਰਦ੍ਵਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਗੁਲ੍ਮਾਃ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਾਃ।
ਬਭੂਵੁਃ ਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲਾਃ ਪ੍ਰਭੂਤਗਜਵਾਜਿਨਃ ॥ 3-285-6 (26943)
ਅਙ੍ਗਦਸ੍ਤ੍ਵਥ ਲਙ੍ਕਾਯਾਂ ਦ੍ਵਾਰਦੇਸ਼ਮੁਪਾਗਤਃ।
ਵਿਦਿਤੋ ਰਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ਗਤਵ੍ਯਥਃ ॥ 3-285-7 (26944)
ਮਧ੍ਯੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਕੋਟੀਨਾਂ ਬਹ੍ਵੀਨਾਂ ਸੁਮਹਾਬਲਃ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਮੇਘਮਾਲਾਭਿਰਾਦਿਤ੍ਯ ਇਵ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-285-8 (26945)
ਸਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੌਲਸ੍ਤ੍ਯਮਮਾਤ੍ਯੈਰਭਿਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਰਾਮਸੰਦੇਸ਼ਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਵਾਗ੍ਮੀ ਵਕ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-285-9 (26946)
ਆਹ ਤ੍ਵਾਂ ਰਾਘਵੋ ਰਾਜਨ੍ਕੋਸਲੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਦਾਦਤ੍ਸ੍ਵ ਸੁਦੁਰ੍ਮਤੇ। 3-285-10 (26947)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਰਾਜਾਨਮਨਯੇ ਰਤਮ੍।
ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਨਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਦੇਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਨਗਰਾਣਿ ਚ ॥ 3-285-11 (26948)
ਤ੍ਵਯੈਕੇਨਾਪਰਾਦ੍ਧੰ ਮੇ ਸੀਤਾਮਾਹਰਤਾ ਬਲਾਤ੍।
ਵਧਾਯਾਨਪਰਾਦ੍ਧਾਨਾਮਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-285-12 (26949)
ਯੇ ਤ੍ਵਯਾ ਬਲਦਰ੍ਪਾਭ੍ਯਾਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਨੇਚਰਾਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋਹਿੰਸਿਤਾਃ ਪੂਰ੍ਵੰਦੇਵਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਵਮਾਨਿਤਾਃ ॥ 3-285-13 (26950)
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਨਿਹਤਾ ਰੁਦਤ੍ਯਸ਼੍ਚਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਤਦਿਦੰ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਫਲੰਤਸ੍ਯਾਨਯਸ੍ਯ ਤੇ ॥ 3-285-14 (26951)
ਹਨ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਰ੍ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ।
ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਧਨੁਸ਼਼ੋ ਵੀਰ੍ਯੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ਸ੍ ਨਿਸ਼ਾਚਰ ॥ 3-285-15 (26952)
ਮੁਚ੍ਯਤਾਂ ਜਾਨਕੀ ਸੀਤਾ ਨ ਮੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਸਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਅਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮਿਮੰ ਲੋਕੰਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਨਿਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-285-16 (26953)
ਇਤਿਤਸ੍ ਬ੍ਰੁਵਾਣਸ੍ ਦੂਤਸ੍ ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਵਚਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨ ਮਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇ ਰਾਜਾ ਰਾਵਣਃ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ ॥ 3-285-17 (26954)
ਹਙ੍ਗਿਤਜ੍ਞਾਸ੍ਤਤੋ ਭਰ੍ਤੁਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਰਜਨੀਚਰਾਃ।
ਚਤੁਰ੍ਸ਼਼੍ਵਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਜਗ੍ਰੁʼਹੁਃ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਮਿਵ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-285-18 (26955)
ਤਾਂਸ੍ਤਥਾਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਸੰਸਕ੍ਤਾਨਙ੍ਗਦੋ ਰਜਨੀਚਰਾਨ੍।
ਆਦਾਯੈਵ ਖਮੁਤ੍ਪਤ੍ਯ ਪ੍ਰਾਸਾਦਤਲਮਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-285-19 (26956)
ਵੇਗੇਨੋਤ੍ਪਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪੇਤੁਸ੍ਤੇ ਰਜਨੀਚਰਾਃ।
ਭੁਵਿ ਸੰਭਿੰਨਹ੍ਰੁʼਦਯਾਃ ਪ੍ਰਹਾਰਵਰਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 3-285-20 (26957)
ਸੰਸਕ੍ਤੋਹਰ੍ਮ੍ਯਸ਼ਿਖਰਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੁਨਰਵਾਪਤਤ੍।
ਲਙ੍ਘਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰੰ ਲਙ੍ਕਾਂ ਸੁਵੇਲਸ੍ਯ ਸਮੀਪਤਃ ॥ 3-285-21 (26958)
ਕੋਸਲੇਨ੍ਦ੍ਰਮਥਾਗਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵਮਾਵੇਦ੍ਯ ਵਾਨਰਃ।
ਵਿਸ਼ਸ਼੍ਰਾਮ ਸ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਰਾਘਵੇਣਾਭਿਨਨ੍ਦਿਤਃ ॥ 3-285-22 (26959)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਭਿਸਾਰੇਣ ਹਰੀਣਾਂ ਵਾਤਰੰਹਸਾਮ੍।
ਭੇਦਯਾਮਾਸ ਲਙ੍ਕਾਯਾਃ ਗ੍ਰਾਕਾਰੰ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-285-23 (26960)
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਪਤੀ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਥ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਨਗਰਦ੍ਵਾਰਮਵਾਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗਾਦ੍ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ॥ 3-285-24 (26961)
ਕਰਭਾਰੁਣਗਾਤ੍ਰਾਣਾਂ ਹਰੀਣਾਂ ਯੁਦ੍ਧਸ਼ਾਲਿਨਾਮ੍।
ਕੋਟੀਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰੇਣ ਲਙ੍ਕਾਮਭ੍ਯਪਤਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-285-25 (26962)
ਪ੍ਰਲਮ੍ਬਬਾਹੂਰੁਕਰਜਙ੍ਘਾਨ੍ਤਰਵਿਲਮ੍ਬਿਨਾਮ੍।
ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਣਆਂ ਧੂਮ੍ਰਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਤਿਸ੍ਰਃ ਕੋਠ੍ਯੋ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-285-26 (26963)
ਉਤ੍ਪਤਦ੍ਭਿਃ ਪਤਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਨਿਪਤਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਵਾਨਰੈਃ।
ਨਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਤਦਾ ਸੂਰ੍ਯੋ ਰਜਸਾ ਨਾਸ਼ਿਤਪ੍ਰਭਃ ॥ 3-285-27 (26964)
ਸ਼ਾਲਿਪ੍ਰਸੂਨਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ ਸ਼ਿਰੀਪਕੁਸੁਮਪ੍ਰਭੈਃ।
ਤਰੁਣਾਦਿਤ੍ਯਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ ਸ਼ਣਗੌਰੈਸ਼੍ਚ ਵੈਨਰੈਃ ॥ 3-285-28 (26965)
ਪ੍ਰਾਕਾਰੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਤੁ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਕਪਿਲੀਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸਸ੍ਤ੍ਰੀਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-285-29 (26966)
ਬਿਭਿਦੁਸ੍ਤੇ ਮਣਿਸ੍ਤਮ੍ਭਾਨ੍ਕਰ੍ਣਾਟ੍ਟਸ਼ਿਖਰਾਣਿ ਚ।
ਭਗ੍ਨੋਨ੍ਮਥਿਤਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਣਿ ਯਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਵਿਚਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪੁਃ ॥ 3-285-30 (26967)
ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਤਘ੍ਨੀਸ਼੍ਚ ਸਚਕ੍ਰਾਃ ਸਗੁਡੋਪਲਾਃ।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪੁਰ੍ਭੁਜਵੇਗੇਨ ਲਙ੍ਕਾਮਧ੍ਯੇਮਹਾਸ੍ਵਨਾਃ ॥ 3-285-31 (26968)
ਪ੍ਰਾਕਾਰਸ੍ਥਾਸ਼੍ਚਯੇ ਕੇਚਿੰਨਿਸ਼ਾਚਰਗਣਾਸ੍ਤਥਾ।
ਪ੍ਰਦੁਦ੍ਰੁਵੁਸ੍ਤੇ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਕਪਿਭਿਃ ਸਮਭਿਦ੍ਰੁਤਾਃ ॥ 3-285-32 (26969)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਰਾਜਵਚਨਾਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ਕਾਮਰੂਪਿਣਃ।
ਨਿਰ੍ਯਯੁਰ੍ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾਕਾਰਾਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਤਸਙ੍ਘਸ਼ਃ ॥ 3-285-33 (26970)
ਸ਼ਖਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਦ੍ਰਾਵਯਿਤ੍ਵਾ ਵਨੌਕਸਃ।
ਪ੍ਰਾਕਾਰੰ ਸ਼ੋਭਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਪਰੰ ਵਿਸ੍ਮਯਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 3-285-34 (26971)
ਸ ਮਾਪਰਾਸ਼ਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਰ੍ਬਭੂਵ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਦਾਚਰੈਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਨਿਰ੍ਵਾਨਰੋ ਭੂਯਃ ਪ੍ਰਾਕਾਰੋ ਭੀਮਦਰ੍ਸ਼ਨੈਃ ॥ 3-285-35 (26972)
ਪੇਤੁਃ ਸ਼ਲਵਿਭਿੰਨਾਙ੍ਗਾ ਬਹਵੋ ਵਾਨਰਰ੍ਪਭਾਃ।
ਸ੍ਤਮ੍ਭਤੋਰਣਭਗ੍ਨਾਸ਼੍ਚਪੇਤੁਸ੍ਤਤ੍ਰਨਿਸ਼ਾਚਰਾਃ ॥ 3-285-36 (26973)
ਕੇਸ਼ਾਕੇਸ਼੍ਯਭਵਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂ ਵਾਨਰੈਃ ਸਹ।
ਨਖੈਰ੍ਦਨ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਵੀਰਾਣਾਂ ਖਾਦਤਾਂ ਵੈ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-285-37 (26974)
ਨਿਸ਼਼੍ਟਨਨ੍ਤੋ ਹ੍ਯੁਭਯਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਾਨਰਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਹਤਾਨਿਪਤਿਤਾ ਭੂਮੌ ਨ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 3-285-38 (26975)
ਰਾਮਸ੍ਤੁ ਸ਼ਰਜਾਲਾਨਿਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਜਲਦੋ ਯਥਾ।
ਤਾਨਿਲਙ੍ਕਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਜਘ੍ਰੁਸ੍ਤਾਨ੍ਰਜਨੀਚਰਾਨ੍ ॥ 3-285-39 (26976)
ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰਪਿ ਨਾਰਾਚੈਰ੍ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਾ ਜਿਤਕ੍ਲਮਃ।
ਆਦਿਸ਼੍ਯਾਦਿਸ਼੍ਯ ਦੁਰ੍ਗਸ੍ਥਾਨ੍ਪਾਤਯਾਮਾਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍ ॥ 3-285-40 (26977)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਹਾਰੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਰਾਧਵਾਜ੍ਞਯਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਵਿਮਰ੍ਦੇ ਲਙ੍ਕਾਯਾਂ ਲਬ੍ਧਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋਜਯੋਤ੍ਤਰਃ ॥ 3-285-41 (26978)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਾਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 285 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-285-2 ਸੰਵਿਧੰ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਾਨ੍ਤ੍ਯਨਯਾ ਤਾਂ ਯਾਤ੍ਰਾਦਿਸੰਪਤ੍ਤਿਮ੍ ॥ 3-285-4 ਸਹੁਡਾਃ ਸੋਪਲਾਸ਼੍ਚ। ਹੁਢੰ ਮੂਤ੍ਰਾਦ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਜਨਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮ੍। ਉਪਲਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਯਾ ਗੋਲਕਾਃ. ਕਪਾਟਯਨ੍ਤ੍ਰਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-285-5 ਸਮਧੂਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਮੁਦ੍ਗਰਾਃ। ਮਧੂਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕ੍ਸ਼਼ੌਦ੍ਰੰ ਮਧੁ ॥ 3-285-6 ਗੁਲ੍ਮਾਃ ਗੁਪ੍ਤੋਪਵੇਸ਼ਨਸ੍ਥਾਨਾਨਿ ॥ 3-285-7 ਗਤਵ੍ਯਥੋ ਨਿਰ੍ਭਯਃ ॥ 3-285-9 ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਹੇਰਾਵਣ ਇਤਿ ਸੰਬੋਧ੍ਯ ॥ 3-285-10 ਤਦਾਦਤ੍ਸ੍ਵ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਚੇਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ ॥ 3-285-23 ਸਰ੍ਵਾਭਿਸਾਰਃ ਯੁਪਗਤ੍ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਭਿਸਾਰੋ ਯਤ੍ਨਸ੍ਤੇਨ ॥ 3-285-24 ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਪਤਿਰ੍ਜਾਮ੍ਬਵਾਨ੍ ॥ 3-285-25 ਕਰਭੋ ਮਣਿਬਨ੍ਧਾਦਿਕਨਿਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਤੰ ਹਸ੍ਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਸ੍ਤਦ੍ਵਦਰੁਣਾਃ ॥ 3-285-28 ਸ਼ਣੋ ਗੋਣੀਸੂਤ੍ਰੋਪਾਦਾਨਵੀਰੁਤ੍ ॥ 3-285-30 ਕਰ੍ਣਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯਾਨੰ ਤੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਯਤ੍ਪਾਸ਼਼ਾਣਾਦਿਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਤਤ੍ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਣਾਟ੍ਟਮਿਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ॥ 3-285-36 ਸ੍ਤਮ੍ਭਤਃ ਸ੍ਤਮ੍ਭੈਰ੍ਵਾਨਰੋਪਾਤ੍ਤੈਃ। ਰਣੇ ਭਗ੍ਨਾ ਰਣਭਗ੍ਨਾਃ ॥ 3-285-37 ਕੇਸ਼ਾਕੇਸ਼ਿ ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਕੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮ੍ ॥ 3-285-38 ਨਿਸ਼਼੍ਟਨਨ੍ਤਃਸ਼ਬ੍ਦੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਃ ॥ 3-285-40 ਆਦਿਸ਼੍ਯ ਸੰਮੁਖੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-285-41 ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਹਾਰਃ ਸ਼ਿਵਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍। ਲਬ੍ਧਾ ਆਯੁਧੈਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਵੇਧ੍ਯਾਯਸ੍ਮਿੰਨਵਨ੍ਧ੍ਯਪ੍ਰਹਾਰ ਇਤਿਯਾਵਤ੍। ਜਯੋਤ੍ਤਰੋ ਜਯੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਵਾਨ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 286
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.286. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 286
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾਦੀਨਾਂ ਰਾਵਣੇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਦਾਦਿਭਿਃ ਸਹ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਯੁਦ੍ਧਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-286-0 (26979)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-286-0x (2711)
ਤਤੋ ਨਿਵਿਸ਼ਮਾਨਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਸੈਨਿਕਾਨ੍ਰਾਵਣਾਨੁਗਾਃ।
ਅਭਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਗਣਾ(ਅ)ਨਕੇ ਪਿਸ਼ਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍ ॥ 3-286-1 (26980)
ਪਰ੍ਵਣਃ ਪਤਨੋ ਜਮ੍ਭਃ ਖਰਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ੋ ਹਰਿਃ।
ਪ੍ਰਰੁਜਸ਼੍ਚਾਰੁਜਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਘਸਸ਼੍ਚੈਵਮਾਦਯਃ ॥ 3-286-2 (26981)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਪਤਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਨਾਂ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਵਧੰ ਤਜ੍ਜ੍ਞਸ਼੍ਚਕਾਰ ਸ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-286-3 (26982)
ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨਾ ਹਰਿਭਿਰ੍ਬਲਿਭਿਰ੍ਦੂਰਪਾਤਿਭਿਃ।
ਨਿਹਤਾਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ੋ ਰਾਜਨ੍ਮਹੀਂ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਗਤਾਸਵਃ ॥ 3-286-4 (26983)
ਅਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਃ ਸਬਲੋ ਰਾਵਣੋ ਨਿਰ੍ਯਯਾਵਥ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਬਲੈਰ੍ਘੋਰੈਃ ਪਿਸ਼ਾਚਾਨਾਂਚ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-286-5 (26984)
ਯੁਦ੍ਧਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਧਾਨਜ੍ਞ ਉਸ਼ਨਾ ਇਵ ਚਾਪਰਃ।
ਵ੍ਯੂਹ੍ਯਚੌਸ਼ਨਸੰ ਵ੍ਯੂਹੰ ਹਰੀਨਭ੍ਯਵਹਾਰਯਤ੍ ॥ 3-286-6 (26985)
ਰਾਘਵਸ੍ਤੁ ਵਿਨਿਰ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਵ੍ਯੂਢਾਨੀਕੰ ਦਸ਼ਾਨਨਮ੍।
ਬਾਰ੍ਹਸ੍ਪਤ੍ਯੰ ਵਿਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਵ੍ਯੂਹ੍ਯ ਹ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 3-286-7 (26986)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਯੁਯੁਧੇ ਤਤ੍ਰ ਤਤੋ ਰਾਮੇਣ ਰਾਵਣਃ।
ਯੁਯੁਧੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਥੈਵੇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤਾ ਸਹ ॥ 3-286-8 (26987)
ਵਿਰੂਪਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸੁਗ੍ਰੀਵਸ੍ਤਾਰੇਣ ਚ ਨਿਸ੍ਵਰ੍ਵਟਃ।
ਪੌਣ੍ਡ੍ਰੇਣ ਚ ਨਲਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਦੁਸ਼ਃ ਪਨਸੇਨ ਚ ॥ 3-286-9 (26988)
ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯੰ ਯੰ ਹਿ ਯੋ ਮੇਨੇ ਸ ਸ ਤੇਨ ਸਮੇਯਿਵਾਨ੍।
ਯੁਯੁਧੇ ਯੁਦ੍ਧਵੇਲਾਯਾਂ ਸ੍ਵਬਾਹੁਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 3-286-10 (26989)
ਸ ਸੰਪ੍ਰਹਾਰੋ ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਭੀਰੂਣਾਂ ਭਯਵਰ੍ਧਨਃ।
ਰੋਮਸੰਹਰ੍ਸ਼਼ਣੋ ਘੋਰਃ ਪੁਰਾ ਦੇਵਾਸੁਰੇ ਯਥਾ ॥ 3-286-11 (26990)
ਰਾਵਣੋ ਰਾਮਮਾਨਰ੍ਚ੍ਛਚ੍ਛਕ੍ਤਿਸ਼ੂਲਾਸਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ।
ਨਿਸ਼ਿਤੈਰਾਯਸੈਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈ ਰਾਵਣੰ ਚਾਪਿ ਰਾਘਵਃ ॥ 3-286-12 (26991)
ਤਥੈਵੇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤੰ ਯਤ੍ਤੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੋ ਮਰ੍ਮਭੇਦਿਭਿਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਚ੍ਚਾਪਿ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿੰ ਬਿਭੇਦ ਬਹੁਭਿਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-286-13 (26992)
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ਤੰ ਚ ਪ੍ਰਹਸ੍ਤਸ਼੍ਚ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮ੍।
ਖਗਪਤ੍ਰੈਃ ਸ਼ਰੈਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਰਭ੍ਯਵਰ੍ਸ਼਼ਦ੍ਗਤਵ੍ਯਥਃ ॥ 3-286-14 (26993)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਬਲਵਤਾਮਾਸੀਨ੍ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਮਾਗਮਃ।
ਵਿਵ੍ਯਥੁਃ ਸਕਲਾ ਯੇਨ ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾਸ਼੍ਚਰਾਚਰਾਃ ॥ 3-286-15 (26994)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 286 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-286-1 ਗਣਾ ਅਨੇਕੇ ਇਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ ॥ 3-286-3 ਅਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਵਧਮਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਸ਼ਕ੍ਤੇਰ੍ਨਾਸ਼ਮ੍ ॥ 3-286-6 ਹਰੀਨ੍ ਵਾਨਰਾਨ੍। ਅਭ੍ਯਵਹਾਰਯਦਾਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-286-12 ਆਨਰ੍ਚ੍ਛਦਪੀਡਯਤ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 287
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.287. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 287
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਹਨੁਮਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਹਸ੍ਤਧੂਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਵਧਸ਼੍ਰਵਣਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣੇਨ ਰਾਵਣੇਨ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-287-0 (26995)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-287-0x (2712)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ਤਃ ਸਹਸਾ ਸਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮ੍।
ਗਦਯਾ ਤਾਡਯਾਮਾਸ ਵਿਨਦ੍ਯ ਰਣਕਰ੍ਕਸ਼ਮ੍ ॥ 3-287-1 (26996)
ਸ ਤਯਾ(ਅ)ਭਿਹਤੋ ਧੀਮਾਨ੍ਗਦਯਾ ਭੀਮਵੇਗਯਾ।
ਨਾਕਮ੍ਪਤ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਹਿਮਵਾਨਿਵ ਸੁਸ੍ਥਿਰਃ ॥ 3-287-2 (26997)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਵਿਪੁਲਾਂ ਸ਼ਤਘਣ੍ਟਾਂ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ।
ਅਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਮਹਾਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਸ੍ ਸ਼ਿਰਃ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-287-3 (26998)
ਪਤਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸ ਤਯਾ ਵੇਗਾਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ(ਅ)ਸ਼ਨਿਵੇਗਯਾ।
ਹ੍ਰੁʼਤੋਤ੍ਤਾਮਙ੍ਗੋ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਵਾਤਰੁਗ੍ਣ ਇਵ ਦ੍ਰੁਮਃ ॥ 3-287-4 (26999)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਹਤੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਪ੍ਰਹਸ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਣਦਾਚਰਮ੍।
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਧੂਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵੇਗੇਨ ਮਹਤਾ ਕਪੀਨ੍ ॥ 3-287-5 (27000)
ਤਸ੍ ਮੇਘੋਪਮੰ ਸੈਨ੍ਯਮਾਪਤਦ੍ਭੀਮਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਸਹਸਾ ਦੀਰ੍ਣਾ ਰਣੇ ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਾਃ ॥ 3-287-6 (27001)
ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਸਹਸਾ ਦੀਰ੍ਣਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਾਨ੍।
ਨਿਰ੍ਯਯੌ ਕਪਿਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ ਹਨੂਮਾਨ੍ਮਾਰੁਤਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 3-287-7 (27002)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਵਸ੍ਥਿਤੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਹਰਯਃ ਪਵਨਾਤ੍ਮਜਮ੍।
ਮਹਤ੍ਯਾ ਤ੍ਵਰਯਾ ਰਾਜਤ੍ਸੰਨ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-287-8 (27003)
ਤਤਃ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਮਹਾਨਾਸੀਤ੍ਤੁਮੁਲੋ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਰਾਮਰਾਵਣਸੈਨ੍ਯਾਨਾਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਧਾਵਤਾਮ੍ ॥ 3-287-9 (27004)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਘੋਰੇ ਰੁਧਿਰਕਰ੍ਦਮੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ੂਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕਪਿਸੈਨ੍ਯੰ ਤਦ੍ਦ੍ਰਾਵਯਾਮਾਸ ਪਤ੍ਰਿਭਿਃ ॥ 3-287-10 (27005)
ਤੰ ਸ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਮਹਾਮਾਤ੍ਰਮਾਪਤਨ੍ਤੰ ਸਪਤ੍ਨਜਿਤ੍।
ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਹਨੁਮਾਂਸ੍ਤਰਸਾ ਪਵਨਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 3-287-11 (27006)
ਤਯੋਰ੍ਯੁਦ੍ਧਮਭੂਦਧੋਰੰ ਹਰਿਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਵੀਰਯੋਃ।
ਜੀਗੀਸ਼਼ਤੋਰ੍ਯੁਧਾ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਯੋਰਿਵੰ ॥ 3-287-12 (27007)
ਕਗਦਾਭਿਃ ਪਰਿਘੈਸ਼੍ਚੈਵ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਜਘ੍ਨਿਵਾਨ੍ਕਪਿਮ੍।
ਕਪਿਸ਼੍ਚ ਜਘ੍ਨਿਵਾਨ੍ਰਃ ਸਸ੍ਕਨ੍ਧਵਿਟਪੈਰ੍ਦ੍ਰੁਮੈਃ ॥ 3-287-13 (27008)
ਤਤਸ੍ਤਮਤਿਕੋਪੇਨ ਸਾਸ਼੍ਵੰ ਸਰਥਸਾਰਥਿਮ੍।
ਧੂਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮਵਧੀਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਹਨੂਮਾਨ੍ਮਾਰੁਤਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 3-287-14 (27009)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਨਿਹਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧੂਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਹਰਯੋ ਜਾਤਵਿਸ਼੍ਰਮ੍ਭਾ ਜਘ੍ਨੁਰਨ੍ਯੇ ਚ ਸੈਨਿਕਾਨ੍ ॥ 3-287-15 (27010)
ਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਹਰਿਭਿਰ੍ਬਲਿਭਿਰ੍ਜਿਤਕਾਸ਼ਿਭਿਃ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਭਗ੍ਨਸੰਕਲ੍ਪਾ ਲਙ੍ਕਾਮਭ੍ਯਪਤਨ੍ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-287-16 (27011)
ਤੇ(ਅ)ਭਿਪਤ੍ਯ ਪੁਰੰ ਭਗ੍ਨਾ ਹਤਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਨਿਸ਼ਾਚਰਾਃ।
ਸਰ੍ਵੰ ਰਾਜ੍ਞੇ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਰਾਵਣਾਯ ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ॥ 3-287-17 (27012)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਵਣਸ੍ਤੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ਤੰ ਨਿਹਤੰ ਯੁਧਿ।
ਧੂਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੰ ਸਸੈਨ੍ਯੰ ਸਹਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਃ ॥ 3-287-18 (27013)
ਸੁਦੀਰ੍ਘਮਿਵ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਸਮੁਤ੍ਪਤ੍ਯ ਵਰਾਸਨਾਤ੍।
ਉਵਾਚ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਕਾਲੋ(ਅ)ਯਮਾਗਤਃ ॥ 3-287-19 (27014)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਵਾਦਿਤ੍ਰੈਃ ਸੁਮਹਾਸ੍ਵਨੈਃ।
ਸ਼ਯਾਨਮਤਿਨਿਦ੍ਰਾਲੁਂ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਮਬੋਧਯਤ੍ ॥ 3-287-20 (27015)
ਪ੍ਰਬੋਧ੍ਯ ਮਹਤਾ ਚੈਨੰ ਯਤ੍ਨੇਨਾ(ਅ)(ਅ)ਗਤਸਾਧ੍ਵਸਃ।
ਸ੍ਵਸ੍ਥਮਾਸੀਨਮਵ੍ਯਗ੍ਰੰ ਵਿਨਿਦ੍ਰੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਿਪਃ।
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਃ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 3-287-21 (27016)
ਧਨ੍ਯੋਸਿ ਯਸ੍ਯ ਤੇ ਨਿਦ੍ਰਾ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੇਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ।
ਯ ਇਦੰ ਦਾਰੁਣੰ ਕਾਲੰ ਨ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਮਹਾਭਯਮ੍ ॥ 3-287-22 (27017)
ਏਸ਼਼ ਤੀਰ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਣਵੰ ਰਾਮਃ ਸੇਤੁਨਾ ਹਰਿਭਿਃ ਸਹ।
ਅਵਮਤ੍ਯੇਹ ਨਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਰੋਤਿ ਕਦਨੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-287-23 (27018)
ਮਯਾ ਤ੍ਵਪਹ੍ਰੁʼਤਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸੀਤਾ ਨਾਮਾਸ੍ਯ ਜਾਨਕੀ।
ਤਾਂ ਨੇਤੁਂ ਸ ਇਹਾਯਾਤੋ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਸੇਤੁਂ ਮਹਾਰ੍ਣਵੇ ॥ 3-287-24 (27019)
ਤੇਨ ਚੈਵ ਪ੍ਰਹਸ੍ਤਾਦਿਰ੍ਮਹਾੰਨਃ ਸ੍ਵਜਨੋ ਹਤਃ।
ਤਸ੍ਯ ਨਾਨ੍ਯੋ ਨਿਹਨ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 3-287-25 (27020)
ਸਦੰਸ਼ਿਤੋ(ਅ)ਭਿਨਿਰ੍ਯਾਹਿ ਤ੍ਵਮਦ੍ਯ ਬਲਿਨਾਂਵਰ।
ਰਾਮਾਦੀਨ੍ਸਮਰੇ ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਜਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਰਿੰਦਮ ॥ 3-287-26 (27021)
ਦੂਸ਼਼ਣਾਵਰਜੌ ਚੈਵ ਵਜ੍ਰਵੇਗਪ੍ਰਮਾਥਿਨੌ।
ਤੌ ਤ੍ਵਾਂ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਸਹਿਤਾਵਨੁਯਾਸ੍ਯਤਃ ॥ 3-287-27 (27022)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੁਸਪਤਿਃ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੰ ਤਰਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਸੰਦਿਦੇਸ਼ੇਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇ ਵਜ੍ਰਵੇਗਪ੍ਰਮਾਥਿਨੌ ॥ 3-287-28 (27023)
ਤਥ੍ਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯੁਤੌ ਵੀਰੌ ਰਾਵਣੰ ਦੂਸ਼਼ਾਣਾਨੁਜੌ।
ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੂਰ੍ਣੰ ਨਿਰ੍ਯਯਤੁਃ ਪੁਰਾਤ੍ ॥ 3-287-29 (27024)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 287 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-287-11 ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਮਹਾਮਾਤ੍ਰੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮ੍ ॥ 3-287-21 ਆਗਤਸਾਧ੍ਵਸਃ ਜਾਤਭਯਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 288
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.288. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 288
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੇਨ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਵਧਃ ॥ 1 ॥ ਹਨੁਮੰਨੀਲਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਂ ਵਜ੍ਰਵੇਗਪ੍ਰਮਾਥਿਨੋਰ੍ਵਧਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-288-0 (27025)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-288-0x (2713)
ਤਤੋ ਨਿਰ੍ਯਾਯ ਸ੍ਵਪੁਰਾਤ੍ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਃ ਸਹਾਨੁਗਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ਕਪਿਸੈਨ੍ਯੰ ਰਤਜ੍ਜਿਤਕਾਸ਼੍ਯਗ੍ਰਤਃ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-288-1 (27026)
ਸ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਤਤ੍ਸੈਨ੍ਯੰ ਰਾਮਦਰ੍ਸ਼ਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ।
ਅਪਸ਼੍ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿੰ ਧਨੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿੰ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-288-2 (27027)
ਤਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯਾਸ਼ੁ ਹਰਯਃ ਪਰਿਵਬ੍ਰੁਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
`ਸ਼ੈਲਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਯੁਧਾ ਨਾਦਾਨਮੁਞ੍ਚਨ੍ਭੀਸ਼਼ਣਾਸ੍ਤਤਃ' ॥ 3-288-3 (27028)
ਅਭ੍ਯਘ੍ਨੰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਕਾਯੈਰ੍ਬਹੁਭਿਰ੍ਜਗਤੀਰੁਹੈਃ।
ਕਰਜੈਰਤੁਦੰਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਵਿਹਾਯ ਭਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-288-4 (27029)
ਬਹੁਧਾ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤੇ ਯੁਦ੍ਧਮਾਰ੍ਗੈਃ ਪ੍ਲਵੰਗਮਾਃ।
ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣੈਰ੍ਭੀਮੈ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਮਤਾਡਯਨ੍ ॥ 3-288-5 (27030)
ਸ ਤਾਡ੍ਯਮਾਨਃ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਵਾਨਰਾਨ੍।
ਬਲੰ ਚਣ੍ਡਬਲਾਖ੍ਯੰ ਚ ਵਜ੍ਰਬਾਹੁਂ ਚ ਵਾਨਰਮ੍ ॥ 3-288-6 (27031)
ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵ੍ਯਥਨੰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਉਦਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਪਰਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾਸ੍ਤਾਰਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-288-7 (27032)
ਤਾਨੁਚ੍ਚੈਃ ਕ੍ਰੋਸ਼ਤਃ ਸੈਨ੍ਯਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ ਹਰਿਯੂਥਪਾਨ੍।
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਮਪੇਤਭੀਃ ॥ 3-288-8 (27033)
ਤਤੋ ਨਿਪਤ੍ਯ ਵੇਗੇਨ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੰ ਮਹਾਮਨਾ।
ਸਾਲੇਨ ਜਘ੍ਨਿਵਾਨ੍ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿੰ ਬਲੇਨ ਕਪਿਕੁਞ੍ਜਰਃ ॥ 3-288-9 (27034)
ਸ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਮਹਾਵੇਗਃ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਸ੍ ਮੂਰ੍ਧਨਿ।
ਬਿਭੇਦ ਸਾਲੰ ਸੁਗ੍ਰੀਵੋ ਨ ਚੈਵਾਵ੍ਯਥਯਤ੍ਕਪਿਃ ॥ 3-288-10 (27035)
ਤਤੋ ਵਿਨਦ੍ਯਸਹਸਾ ਸਾਲਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਵਿਬੋਧਿਤਃ।
ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਮਾਦਾਯ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੋ(ਅ)ਹਰਦ੍ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-288-11 (27036)
ਹ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਤੁ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ।
ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਭ੍ਯਦ੍ਰਵਦ੍ਵੀਰਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰ੍ਮਿਤ੍ਰਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-288-12 (27037)
ਸੋ(ਅ)ਭਿਪਤ੍ਯ ਮਹਰ੍ਵੇਗੰ ਰੁਕ੍ਮਪੁਙ੍ਖੰ ਮਹਾਸ਼ਰਮ੍।
ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਤ੍ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣਾਯ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ ਪਰਵੀਰਹਾ ॥ 3-288-13 (27038)
ਸ ਤਸ੍ਯ ਦੇਹਾਵਰਣੰ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਦੇਹੰ ਚ ਸਾਯਕਃ।
ਜਗਾਮ ਦਾਰਯਨ੍ਭੂਮਿੰ ਰੁਧਿਰੇਣ ਸਮੁਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-288-14 (27039)
ਤਥਾ ਸ ਭਿੰਨਹ੍ਰੁʼਦਯਃ ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਕਪੀਸ਼੍ਵਰਮ੍।
`ਵੇਗੇਨ ਮਹਤਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-288-15 (27040)
ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼ਿਲਾਯੁਧਃ।
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਮਹਤੀਂ ਸ਼ਿਲਾਮ੍ ॥ 3-288-16 (27041)
ਤਸ੍ਯਾਭਿਪਤਤਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਾਭ੍ਯਾਮੁਚ੍ਛਿਤੌ ਕਰੌ।
ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਨਿਸ਼ਿਤਾਗ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਸ ਬਭੂਵ ਚਤੁਰ੍ਭੁਜਃ ॥ 3-288-17 (27042)
ਤਾਨਪ੍ਯਸ੍ ਭੁਜਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼ਿਲਾਯੁਧਾਨ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ੁਰੈਸ਼੍ਚਿਚ੍ਛੇਦਲਘ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਃ ਪ੍ਰਤਿਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ ॥ 3-288-18 (27043)
ਸ ਬਭੂਵਾਤਿਕਾਯਸ਼੍ਚ ਬਹੁਪਾਦਸ਼ਿਰੋਭੁਜਃ।
ਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰ੍ਦਦਾਰਾਦ੍ਰਿਚਯੋਪਮਮ੍ ॥ 3-288-19 (27044)
ਸ ਪਪਾਤ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਾਭਿਹਤੋ ਰਣੇ।
ਮਹਾਸ਼ਨਿਵਿਨਿਰ੍ਦਗ੍ਧਃ ਪਾਦਪੋ(ਅ)ਙ੍ਕੁਰਵਾਨਿਵ ॥ 3-288-20 (27045)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸੰਕਾਸ਼ੰ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੰ ਤਰਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਗਤਾਸੁਂ ਪਤਿਤੰ ਭੂਮੌ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਨ੍ਭਯਾਤ੍ ॥ 3-288-21 (27046)
ਤਥਾਤਾਨ੍ਦ੍ਰਵਤੋ ਯੋਧਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੌ ਦੂਸ਼਼ਣਾਨੁਜੌ।
ਅਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯਾਥ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿੰ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਵਭ੍ਯਧਾਵਤਾਮ੍ ॥ 3-288-22 (27047)
ਤਾਵਾਦ੍ਰਵਨ੍ਤੌ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੌ ਵਜ੍ਰਵੇਗਪ੍ਰਮਾਥਿਨੌ।
ਅਭਿਜਗ੍ਰਾਹ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰ੍ਵਿਨਦ੍ਯੋਭੌ ਪਤਤ੍ਰਿਭਿਃ ॥ 3-288-23 (27048)
ਤਤਃ ਸੁਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਦ੍ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਦੂਸ਼਼ਣਾਨੁਜਯੋਃ ਪਾਰ੍ਥ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ੍ ਚ ਧੀਮਤਃ ॥ 3-288-24 (27049)
ਮਹਤਾ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੌ ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਵਰ੍ਪਤ।
ਤੰ ਚਾਪਿਵੀਰੌ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਵੁਭੌ ਤੌ ਸਮਵਰ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍ ॥ 3-288-25 (27050)
ਮੁਹੂਰ੍ਤਮੇਵਮਭਵਦ੍ਵਜ੍ਰਵੇਗਪ੍ਰਮਾਥਿਨੋਃ।
ਸੌਮਿਤ੍ਰੇਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਾਹੋਃ ਸੰਪ੍ਰਹਾਰਃ ਸੁਦਾਰੁਣਃ ॥ 3-288-26 (27051)
ਅਥਾਦ੍ਰਿਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਮਾਦਾਯ ਹਨੁਮਾਨ੍ਮਾਰੁਤਾਤ੍ਮਜਃ।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯਾਦਦੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਵਜ੍ਰਵੇਗਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ॥ 3-288-27 (27052)
ਨੀਲਸ਼੍ਚ ਮਹਤਾ ਗ੍ਰਾਵ੍ਣਾ ਦੂਪਣਾਵਰਜੰ ਹਰਿਃ।
ਪ੍ਰਮਾਥਿਨਮਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਪ੍ਰਮਮਾਥ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-288-28 (27053)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਵਰ੍ਤਤ ਪੁਨਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮਃ ਕਟੁਕੋਦਯਃ।
ਰਾਮਰਾਵਣਸੈਨ੍ਯਾਨਾਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਧਾਵਤਾਮ੍ ॥ 3-288-29 (27054)
ਸ਼ਤਸੋ ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਵਨ੍ਯਾ ਜਘ੍ਨੁਰ੍ਵਨ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰਵਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਾਯੇਣ ਨ ਤੁ ਵਾਨਰਾਃ ॥ 3-288-30 (27055)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 288 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-288-1 ਜਿਤਕਾਸ਼ਿ ਦ੍ਰੁʼਢਮੁਸ਼਼੍ਟਿ। ਕਾਸ਼ਿਰ੍ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਦਿਤਿ ਯਾਸ੍ਕ ॥ 3-288-30 ਵਨ੍ਯਾ ਵਨੇਚਰਾ ਵਾਨਰਾਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 289
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.289. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 289
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਏਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤੋਰ੍ਯੁਦ੍ਧਮ੍ ॥ 1 ॥ ਅਙ੍ਗਦੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਦ੍ਰਥਭਙ੍ਗੇ ਮਾਯਯਾ ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨੇ ਚ ਰਾਮੇਣਾਪਿ ਤਤ੍ਰਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-289-0 (27056)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-289-0x (2714)
ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਹਤੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੰ ਸਹਾਨੁਗਮ੍।
ਪ੍ਰਹਸ੍ਤੰ ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੰ ਧੂਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚਾਤਿਤੇਜਸਮ੍ ॥ 3-289-1 (27057)
ਪੁਤ੍ਰਮਿਨਦ੍ਰਜਿਤੰ ਵੀਰੰ ਰਾਵਣਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਜਹਿਰਾਮਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਚ ਸਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਮ੍ ॥ 3-289-2 (27058)
ਤ੍ਵਯਾ ਹਿ ਮਮ ਸਤ੍ਪੁਤ੍ਰ ਯਸ਼ੋ ਦੀਪ੍ਤਮੁਪਾਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਜਿਤ੍ਵਾਵਜ੍ਰਧਰੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ਚੀਪਤਿਮ੍ ॥ 3-289-3 (27059)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੋ ਵਾ ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਦਤ੍ਤਵਰੈਃ ਸ਼ਰੈਃ।
ਜਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨ ਮਮ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ ॥ 3-289-4 (27060)
ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸੁਗ੍ਰੀਵਾਃ ਸ਼ਰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਨ ਤੇ(ਅ)ਨਘ।
ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸੋਢੁਂ ਚ ਕੁਤਸ੍ਤਦਨੁਯਾਯਿਨਃ ॥ 3-289-5 (27061)
ਅਗਤਾ ਯਾ ਪ੍ਰਹਸ੍ਤੇਨ ਕੁਮ੍ਭਕਰ੍ਣੇਨ ਚਾਨਘ।
ਖਰਸ੍ਯਾਪਚਿਤਿਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਤਾਂ ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵੇ ਮਹਾਭੁਜ ॥ 3-289-6 (27062)
ਤ੍ਵਮਦ੍ਯ ਨਿਸ਼ਿਤੈਰ੍ਬਾਣੈਰ੍ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਸਸੈਨਿਕਾਨ੍।
ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਯ ਮਾਂ ਪੁਤ੍ਰ ਪੁਰਾ ਜਿਤ੍ਵੇਵ ਵਾਸਵਮ੍ ॥ 3-289-7 (27063)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਦੰਸ਼ਿਥਃ।
ਪ੍ਰਯਯਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਜਿਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤੂਰ੍ਣਮਾਯੋਧਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-289-8 (27064)
ਤਤੋ ਵਿਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯ ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟੰ ਨਾਮ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਆਹ੍ਵਯਾਮਾਸ ਸਮਰੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਸ਼ੁਭਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-289-9 (27065)
ਤੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਾਵਚ੍ਚ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਸ਼ਰੰ ਧਨੁਃ।
ਤ੍ਰਾਸਯੰਸ੍ਤਲਘੋਸ਼਼ੇਣ ਸਿੰਹਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਮ੍ਰੁʼਗੰ ਯਥਾ ॥ 3-289-10 (27066)
ਤਯੋਃ ਸਮਭਵਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਸੁਮਹਜ੍ਜਯਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨੋਃ।
ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਪੋਸ੍ਤੀਵ੍ਰਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਪਰ੍ਧਿਨੋਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-289-11 (27067)
ਰਾਵਣਿਸ੍ਤੁ ਯਦਾ ਨੈਨੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਯਤਿ ਸਾਯਕੈਃ।
ਤਤੋ ਗੁਰੁਤਰੰ ਯਤ੍ਨਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦ੍ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਃ ॥ 3-289-12 (27068)
ਤਤ ਏਵੰ ਮਹਾਵੇਗੈਰਰ੍ਦਯਾਮਾਸ ਤੋਮਰੈਃ।
ਤਾਨਾਗਤਾਨ੍ਸ ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰ੍ਨਿਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-289-13 (27069)
ਤੇ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਸ਼ਰੈਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਰ੍ਨ੍ਯਪਤਨ੍ਧਰਣੀਤਲੇ।
`ਸਾਧਕਾ ਰਾਵਣੇਰਾਜੌ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਸ਼ਕਲੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-289-14 (27070)
ਤਮਙ੍ਗਦੋ ਵਾਲਿਸੁਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਪਾਦਪਮ੍।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਮਹਾਵੇਗਸ੍ਤਾਡਯਾਮਾਸ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 3-289-15 (27071)
ਤਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਦਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਸੇਨੋਰਸਿ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਹਰ੍ਤੁਮੈਚ੍ਛਤ੍ਤੰ ਚਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਸੰ ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ ॥ 3-289-16 (27072)
ਤਮਭ੍ਯਾਸ਼ਗਤੰ ਵੀਰਮਙ੍ਗਦੰ ਰਾਵਣਾਤ੍ਮਜਃ।
ਗਦਯਾ(ਅ)ਤਾਡਯਤ੍ਸਵ੍ਯੇ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਮ੍ ॥ 3-289-17 (27073)
ਤਮਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਪ੍ਰਹਾਰੰ ਸ ਬਲਵਾਨ੍ਵਾਲਿਨਃ ਸੁਤਃ।
ਸਸਰ੍ਜੇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤਃ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਸਾਲਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਤਥਾਙ੍ਗਦਃ ॥ 3-289-18 (27074)
ਸੋ(ਅ)ਙ੍ਗਦੇਨ ਰੁਪੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਵਧਾਯੇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤਸ੍ਤਰੁਃ।
ਜਘਾਨੇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥ ਰਥੰ ਸਾਸ਼੍ਵੰ ਸਸਾਰਥਿਮ੍ ॥ 3-289-19 (27075)
ਤਤੋ ਹਤਾਸ਼੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਕਨ੍ਦ੍ਯ ਰਥਾਤ੍ਸ ਹਤਸਾਰਥਿਃ।
ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰ੍ਦਧੇ ਰਾਜਨ੍ਮਾਯਯਾ ਰਾਵਣਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 3-289-20 (27076)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤੰ ਬਹੁਮਾਯੰ ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍।
ਰਾਮਸ੍ਤੰ ਦੇਸ਼ਮਾਗਮ੍ਯ ਤਤ੍ਸੈਨ੍ਯੰ ਪਰ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 3-289-21 (27077)
ਸ ਰਾਮਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਸ਼ਰੈਸ੍ਤਤੋ ਦਤ੍ਤਵਰੈਸ੍ਤਦਾ।
ਵਿਵ੍ਯਾਧ ਸਰ੍ਵਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਚ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 3-289-22 (27078)
ਤਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੰਸ਼ਰੈਃ ਸ਼ੂਰੌ ਮਾਯਯਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੰ ਤਦਾ।
ਯੋਧਯਾਮਾਸਤੁਰੁਭੌ ਰਾਵਣਿੰ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ ॥ 3-289-23 (27079)
ਸ ਰੁਸ਼਼ਾ ਸਰ੍ਵਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਤਯੋਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਿੰਹਯੋਃ।
ਵ੍ਯਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਸਾਯਕਾਨ੍ਭੂਯਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-289-24 (27080)
ਤਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੰ ਵਿਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤਃ ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤਮਨਿਸ਼ੰ ਸ਼ਰਾਨ੍।
ਹਰਯੋ ਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਵ੍ਯੋਮ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮਹਤੀਃ ਸ਼ਿਲਾਃ ॥ 3-289-25 (27081)
ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਤੌ ਚਾਪ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਃ ਸਸ਼ਰੈਰ੍ਵਿਵ੍ਯਾਧ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਸ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਾਡਯਾਮਾਸ ਰਾਵਣਿਰ੍ਮਾਯਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-289-26 (27082)
ਤੌ ਸ਼ਰੈਰਰ੍ਦਿਤੌ ਵੀਰੌ ਭ੍ਰਾਰੌ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ।
ਪੇਤਤੁਰ੍ਗਗਨਾਦ੍ਭੂਮਿੰ ਸੂਰ੍ਯਾਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸਾਵਿਵ ॥ 3-289-27 (27083)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 289 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-289-18 ਰਾਸਰ੍ਜ ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍। ਸਾਲਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਮਹਾਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਤਰੁਮ੍ ॥ 3-289-26 ਤਾਨ੍ ਹਰੀਨ੍। ਤੌ ਚ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 290
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.290. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 290
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਚ੍ਛਰਜਾਲਬਨ੍ਧੇਨ ਮੋਹਾਧਿਗਮਪੂਰ੍ਵਕੰ ਭੂਮੌ ਪਤਿਤਯੋ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਯੋਰ੍ਵਿਭੀਸ਼਼ਣੇਨ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਮੋਹਾਪਨੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸੁਗ੍ਰੀਵੇਣ ਮਹੌਸ਼਼ਧ੍ਯਾ ਤਯੋਰ੍ਵਿਸ਼ਲ੍ਯੀਕਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤੋ ਰਾਮਾਦੀਨਾਂ ਨੇਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਕੁਬੇਰਦੂਤਾਨੀਤਜਲਮਾਰ੍ਜਨੇਨਾਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਨਸ੍ਤੁਦਰ੍ਸ਼ਨਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯੁਦਯਃ ॥ 3 ॥ ਤਤਃ ਪੁਨਰੁਪਾਗਤਸ੍ਯੇਨ੍ਪ੍ਰਜਿਤੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੇਨ ਵਧਃ ॥ 4 ॥ ਤਤਃ ਪੁਤ੍ਰਵਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸੀਤਾਵਧੋਦ੍ਯਤਸ੍ਯ ਰਾਵਣਸ੍ਯਾਵਿਨ੍ਧ੍ਯਾਖ੍ਯੇਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਮਾਤ੍ਯੇਨ ਸਾਮ੍ਨਾ ਤਤੋ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-290-0 (27084)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-290-0x (2715)
ਤਾਵੁਭੌ ਪਤਿਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਰਾਮਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੌ।
ਬਬਨ੍ਧ ਰਾਵਣਿਰ੍ਭੂਯਃ ਸ਼ਰੈਰ੍ਦਤ੍ਤਵਰੈਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-290-1 (27085)
ਤੌ ਵੀਰੌ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਬਦ੍ਧਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤਾ ਰਣੇ।
ਰੇਜਤੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਸ਼ਕੁਨ੍ਤਾਵਿਵ ਪਞ੍ਜਰੇ ॥ 3-290-2 (27086)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਪਤਿਤੌ ਭੂਮੌ ਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਰਾਚਿਤੌ।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਕਪਿਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯੋਪਤਸ੍ਤਿਵਾਨ੍ ॥ 3-290-3 (27087)
ਸੁਸ਼਼ੇਣਮੈਨ੍ਦਦ੍ਵਿਵਿਦੈਃ ਕੁਮੁਦੇਨਾਙ੍ਗਦੇਨ ਚ।
ਹਨੁਮਨਨੀਲਤਾਰੈਸ਼੍ਚ ਨਲੇਨ ਚ ਕਪੀਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-290-4 (27088)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਦੇਸ਼ਮਾਗਮ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ।
ਬੋਧਯਾਮਾਸ ਤੌ ਵੀਰੌ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰਮੋਹਿਤੌ ॥ 3-290-5 (27089)
ਵਿਸ਼ਲ੍ਯੌ ਚਾਪਿ ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨੈਤੌ ਚਕਾਰ ਹ।
ਵਿਸ਼ਲ੍ਯਯਾ ਮਹੌਸ਼਼ਧ੍ਯਾ ਦਿਵ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਯਾ ॥ 3-290-6 (27090)
ਤੌ ਲਬ੍ਧਸੰਜ੍ਞੌ ਨ੍ਰੁʼਵਰੌ ਵਿਸ਼ਲ੍ਯਾਵੁਦਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾਮ੍।
ਉਭੌ ਗਤਕ੍ਲਮੌ ਚਾਸ੍ਤਾਂ ਣੇਨੈਤੌ ਮਹਾਰਥੌ ॥ 3-290-7 (27091)
ਤਤੋ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ ਪਾਰ੍ਥ ਰਾਮਮਿਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਨਨ੍ਦਨਮ੍।
ਉਵਾਚ ਵਿਜ੍ਵਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 3-290-8 (27092)
ਅਯਮਮ੍ਭੋ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾਤੁ ਰਾਜਰਾਜਸ੍ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਗੁਹ੍ਕੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਤਃ ਸ਼੍ਲੇਤਾਤ੍ਤ੍ਵਤ੍ਸਕਾਸ਼ਮਰਿੰਦਮ ॥ 3-290-9 (27093)
ਇਦਮਮ੍ਭਃ ਕੁਬੇਰਸ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਨਾਂ ਭੂਤਾਨਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਰ੍ਥੰ ਪਰੰਤਪ ॥ 3-290-10 (27094)
ਅਨੇਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਨਯਨੋ ਭੂਤਾਨ੍ਯਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਨ੍ਯੁਤ।
ਭਵਾਨ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯਸ੍ਮੈ ਚ ਭਵਾਨੇਤਤ੍ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-290-11 (27095)
ਤਥੇਤਿ ਰਾਮਸ੍ਤਦ੍ਵਾਰਿ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਭਿਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਚਕਾਰ ਨੇਤ੍ਰਯੋਃ ਸ਼ੌਚੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-290-12 (27096)
ਸੁਗ੍ਰੀਵਜਾਮ੍ਬਵਨ੍ਤੌ ਚਹਨੁਮਾਨਙ੍ਗਦਸ੍ਤਥਾ।
ਮੈਨ੍ਦਦ੍ਵਿਵਿਦਨੀਲਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਯਃ ਪ੍ਲਵਗਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 3-290-13 (27097)
ਤਥਾਸਮਭਵਚ੍ਚਾਪਿ ਯਦੁਵਾਚ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨਾਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਂਸ਼਼੍ਯਾਸਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 3-290-14 (27098)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾ ਤੁ ਪਿਤ੍ਰੇ ਕਰ੍ਮ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ।
ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਪੁਨਰਾਗਚ੍ਛਤ੍ਤ੍ਵਰਯਾ(ਅ)(ਅ)ਜਿਸ਼ਿਰਃਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-290-15 (27099)
ਤਮਾਗਤੰ ਤੁ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਪੁਨਰੇਵ ਯੁਯੁਤ੍ਸਯਾ।
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰ੍ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-290-16 (27100)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਾਹ੍ਨਿਕਮੇਵੈਨੰ ਜਿਘਾਂਸੁਰ੍ਜਿਤਕਾਸ਼ਿਨਮ੍।
ਸ਼ਰੈਰ੍ਜਘਾਨ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਜ੍ਞੋ(ਅ)ਥ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਃ ॥ 3-290-17 (27101)
ਤਯੋਃ ਸਮਭਵਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਤਦਾ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਜੀਗੀਸ਼਼ਤੋਃ।
ਅਤੀਵ ਚਿਤ੍ਰਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਸ਼ਕ੍ਰਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਯੋਰਿਵ ॥ 3-290-18 (27102)
ਅਵਿਧ੍ਯਦਿਨ੍ਦ੍ਰਜਿਤ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿੰ ਮਰ੍ਮਭੇਦਿਭਿਃ।
ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਸ਼੍ਚਾਨਲਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੈਰਵਿਧ੍ਯਦ੍ਰਾਵਣਿੰ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 3-290-19 (27103)
ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਸ਼ਰਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਦ੍ਰਾਵਣਿਃ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ।
ਅਸ੍ਰੁʼਜਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾਯਾਸ਼਼੍ਟੌ ਸ਼ਰਾਨਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੋਪਮਾਨ੍ ॥ 3-290-20 (27104)
ਤਸ੍ਯੇਸ਼਼ੂਨ੍ਪਾਵਕਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੈਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਃ ਪਤ੍ਰਿਭਿਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ।
`ਵਾਰਯਾਮਾਸ ਨਾਰਾਚੈਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰ੍ਮਿਤ੍ਰਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-290-21 (27105)
ਅਸ੍ਰੁʼਜਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ਼੍ਚਾਸ਼਼੍ਟੌ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਯ ਸ਼ਰਾਨ੍ਪੁਨਃ'।
ਤਥਾ ਤੰ ਨ੍ਯਹਨਦ੍ਵੀਰਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਨਿਗਦਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-290-22 (27106)
ਏਕੇਨਾਸ੍ਯ ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤੰ ਬਾਹੁਂ ਦੇਹਾਦਪਾਤਯਤ੍।
ਦ੍ਵਿਤੀਯੇਨ ਤੁ ਬਾਣੇਨ ਭੁਜਮਨ੍ਯਮਪਾਤਯਤ੍ ॥ 3-290-23 (27107)
ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੇਨ ਤੁ ਬਾਣੇਨ ਸ਼ਿਤਧਾਰੇਣ ਭਾਸ੍ਵਤਾ।
ਜਹਾਰ ਸੁਨਸੰ ਚਾਪਿ ਸ਼ਿਰੋ ਜ੍ਵਲਿਤਕੁਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 3-290-24 (27108)
ਵਿਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਭੁਜਸ੍ਕਨ੍ਧਃ ਕਬਨ੍ਧਾਕ੍ਰੁʼਤਿਦਰ੍ਸ਼ਨਃ।
`ਪਪਾਤ ਵਸੁਧਾਯਾਂ ਤੁ ਛਿੰਨਮੂਲ ਇਵਦ੍ਰੁਮਃ' ॥ 3-290-25 (27109)
ਤੰ ਹਤ੍ਵਾਸੂਤਮਪ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਜਘਾਨ ਬਲਿਨੰਵਰਃ।
ਲਙ੍ਕਾਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਯਾਮਾਸੁਸ੍ਤੰ ਰਥੰ ਵਾਜਿਨਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-290-26 (27110)
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਰਾਵਣਸ੍ਤੰ ਚ ਰਥੰ ਪੁਤ੍ਰਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸ ਪੁਤ੍ਰੰ ਨਿਹਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰਾਸਾਤ੍ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਮਾਨਸਃ। 3-290-27 (27111)
ਰਾਵਣਃ ਸ਼ੋਕਮੋਹਾਰ੍ਤੋ ਵੈਦੇਹੀਂ ਹਨ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯਤਃ ॥
ਙ੍ਗਮਾਦਾਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਜਵੇਨਾਭਿਪਪਾਤ ਹ ॥ 3-290-28 (27112)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਦੇਰਵਿਨ੍ਧ੍ਯਃ ਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਸ਼ਮਯਾਮਾਸ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਯੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ॥ 3-290-29 (27113)
ਮਹਾਰਾਜ੍ਯੇਸ੍ਥਿਤੋ ਦੀਪ੍ਤੇ ਨ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਹਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਹਤੈਵੈਸ਼਼ਾ ਯਦਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਚ ਕਬਨ੍ਧਨਸ੍ਥਾ ਚ ਤੇ ਵਸ਼ੇ ॥ 3-290-30 (27114)
ਨ ਚੈਸ਼਼ਾ ਦਹਭੇਦੇਨ ਹਤਾਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ।
ਜਹਿ ਭਰ੍ਤਾਰਮੇਵਾਸ੍ਯਾ ਹਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹਤਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-290-31 (27115)
ਨ ਹਿ ਤੇ ਵਿਕ੍ਰਮੇ ਤੁਲ੍ਯਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਪਿ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ।
ਅਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿ ਤ੍ਵਯਾ ਸਨ੍ਦ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਾਸਿਤਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸਾ ਯੁਧਿ ॥ 3-290-32 (27116)
ਏਵੰ ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਰਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ ਰਾਵਣੰ ਤਦਾ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਸੰਸ਼ਮਯਾਮਾਸ ਜਗ੍ਰੁʼਹੇ ਚ ਸ ਤਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-290-33 (27117)
ਨਿਰ੍ਯਾਣੇ ਸ ਮਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਯਨ੍ਤਾਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਚਰਃ।
ਆਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ਤਦਾਰਥੋ ਮੇ ਕਲ੍ਪ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 3-290-34 (27118)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 290 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-290-14 ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥਗ੍ਰਾਹਕਾਣਿ ॥ 3-290-17 ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਜ੍ਞ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣੇਨ ਸੰਕੇਤਿਤਃ ॥ 3-290-34 ਨਿਧਾਯਾਸਿੰ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਚਰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਨਿਧਾਯ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ। ਅਸਿੰ ਖਙ੍ਗਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 291
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.291. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 291
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਦ੍ਵਧਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਰਾਵਣੇਨ ਤ੍ਵਯਮੇਵ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਰਾਮੰਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਯਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਦਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਰਾਮਾਯ ਮਾਤਲਿਸਨਾਯਸ੍ਯ ਨਿਜਰਥਸ੍ਯ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮੇਣ ਮਾਯਾਯੋਧਿਨੋ ਰਾਵਣਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਹਨਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-291-0 (27119)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-291-0x (2716)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਃ ਪ੍ਰਿਯੇ ਪੁਤ੍ਰੇ ਨਿਪਾਤਿਤੇ।
ਨਿਰ੍ਯਯੌ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਹੇਮਰਤ੍ਨਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-291-1 (27120)
ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੋਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਰ੍ਘੇਰੈਰ੍ਵਿਵਿਧਾਯੁਧਪਾਣਿਭਿਃ।
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਰਾਮੰ ਸ ਪੋਥਯਨ੍ਹਰਿਯੂਥਪਾਨ੍ ॥ 3-291-2 (27121)
ਤਮਾਦ੍ਰਵਨ੍ਤੰ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਮੈਨ੍ਦਨੀਲਨਲਾਙ੍ਗਦਾਃ।
ਹਨੁਮਾਞ੍ਜਾਮ੍ਬਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਸੈਨ੍ਯਾਃ ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 3-291-3 (27122)
ਤੇ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਸੈਨ੍ਯੰ ਤਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਾਨਰਪੁਙ੍ਗਵਾਃ।
ਦ੍ਰੁਮੈਰ੍ਵਿਧ੍ਵੰਸਯਾਂਚਕ੍ਰੁਰ੍ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 3-291-4 (27123)
ਤਤਃ ਸ੍ਵਸੈਨ੍ਯਮਾਲੋਕ੍ਯ ਵਧ੍ਯਮਾਨਮਰਾਤਿਭਿਃ।
ਮਾਯਾਵੀ ਚਾਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਮਾਯਾਂ ਰਾਵਣੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਿਪਃ ॥ 3-291-5 (27124)
ਤਸ੍ਯ ਦੇਹਵਿਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਸ਼ਰਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਪਾਣਯਃ ॥ 3-291-6 (27125)
ਤਾਨ੍ਰਾਮੋ ਜਘ੍ਨਿਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦਿਵ੍ਯੇਨਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍।
ਅਥ ਭੂਯੋਪਿ ਮਾਯਾਂ ਸ ਵ੍ਯਦਧਾਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਿਪਃ ॥ 3-291-7 (27126)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰਾਮਸ੍ ਰੂਪਾਣਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ।
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਰਾਮੰ ਚ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਚ ਦਸ਼ਾਨਨਃ ॥ 3-291-8 (27127)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਰਾਮਮਰ੍ਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੰ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਚਰਾਃ।
ਅਭਿਪੇਤੁਸ੍ਤਦਾ ਰਾਮੰ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼ਰਾਸਨਾਃ ॥ 3-291-9 (27128)
ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ ਮਾਯਾਮਿਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਉਵਾਚ ਰਾਮਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਮਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-291-10 (27129)
ਜਹੀਮਾਨ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍ਪਾਪਾਨਾਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਤਿਰੂਪਕਾਨ੍।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭ੍ਯਹਨਦ੍ਰਾਮੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ਼੍ਚਾਤ੍ਮਰੂਪਕਾਨ੍ ॥ 3-291-11 (27130)
ਤਤੋ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵਯੁਕ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਾ।
ਉਪਤਸ੍ਥੇ ਰਣੇ ਰਾਮੰ ਮਾਤਲਿਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸਾਰਥਿਃ ॥ 3-291-12 (27131)
ਮਾਤਲਿਰੁਵਾਚ। 3-291-13x (2717)
ਅਯੰ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵਯੁਗ੍ਜੈਤ੍ਰੋ ਮਘੋਨਃ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੋਤ੍ਤਮਃ।
`ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਮਿਹ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸੰਦੇਸ਼ਾਦ੍ਵੈ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋਃ' ॥ 3-291-13 (27132)
ਅਨੇਨ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥ ਸਮਰੇ ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਾਨ੍।
ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਰਥੋਦਾਰੇਣ ਜਘ੍ਨਿਵਾਨ੍ ॥ 3-291-14 (27133)
ਤਦਨਨ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਮਯਾ ਯਤ੍ਤੇਨ ਸੰਯੁਗੇ।
ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇਨ ਜਹਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਰਾਵਣੰ ਮਾ ਚਿਰੰ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 3-291-15 (27134)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਰਾਘਵਸ੍ਤਥ੍ਯੰ ਵਚੋ(ਅ)ਸ਼ਙ੍ਕਤ ਮਾਤਲੇਃ।
ਮਾਯੈਸ਼਼ਾਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ੍ਯੇਤਿ ਤਮੁਵਾਚ ਵਿਬੀਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-291-16 (27135)
ਨੇਯੰ ਮਾਯਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਰਾਵਣਸ੍ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤਦਾਤਿਸ਼਼੍ਠ ਰਥੰਸ਼ੀਘ੍ਰਮਿਮਸੈਨ੍ਦ੍ਰੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-291-17 (27136)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥਸ੍ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਮ੍।
ਰਥੇਨਾਭਿਪਪਾਤਾਥ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੰ ਰੁਸ਼਼ਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-291-18 (27137)
ਹਾਹਾਕੁਤਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਰਾਵਣੇ ਸਮਭਿਦ੍ਰੁਤੇ।
ਸਿੰਹਨਾਦਾਃ ਸਪਟਹਾਦਿਤਿ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਨਦਨ੍ ॥ 3-291-19 (27138)
[ਦਸ਼ਕਨ੍ਧਰਰਾਜਸੂਨ੍ਵੋਸ੍ਤਥਾ ਯੁਦ੍ਧਮਭੂਨ੍ਮਹਤ੍।
ਅਲਬ੍ਧੋਪਮਮਨ੍ਯਤ੍ਰਤਯੋਰੇਵ ਤਥਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥] 3-291-20 (27139)
ਸਰਾਮਾਯ ਮਹਾਘੋਰੰ ਵਿਸਸਰ੍ਜ ਨਿਸ਼ਾਚਰਃ।
ਸ਼ੂਲਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼ਨਿਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡਭਿਵੋਦ੍ਯਤਮ੍ ॥ 3-291-21 (27140)
ਤਚ੍ਛੂਲੰ ਸਤ੍ਵਰੰ ਰਾਮਸ਼੍ਚਚ੍ਛੇਦ ਨਿਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ।
ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕਰ੍ਮ ਰਾਵਣੰ ਭਯਮਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-291-22 (27141)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਸਰ੍ਜਾਸ਼ੁ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਃ ਸ਼ਿਤਾਞ੍ਛਰਾਨ੍।
ਸਹਸ੍ਰਾਯੁਤਸ਼ੋ ਰਾਮੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ॥ 3-291-23 (27142)
ਤਤੋ ਭੁਸ਼ੁਣ੍ਡੀਃ ਸ਼ੂਲਾਨਿ ਮੁਸਲਾਨਿ ਪਰਸ਼੍ਵਥਾਨ੍।
ਸ਼ਕ੍ਤੀਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰਾਃ ਸ਼ਤਘ੍ਨੀਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਤਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਾਨ੍ ॥ 3-291-24 (27143)
ਤਾਂ ਮਾਯਾਂਵਿਵਿਧਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਭਯਾਤ੍ਪ੍ਰਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਾਨਰਾਃ ਸਰ੍ਵਤੋਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 3-291-25 (27144)
ਤਤਃ ਸੁਪਤ੍ਰੰ ਸੁਮੁਖੰਹੇਮਪੁਙ੍ਗੰ ਸ਼ਰੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤੂਣਾਦਾਦਾਯ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਯੁਯੋਜ ਹ ॥ 3-291-26 (27145)
ਤੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਬਾਣੰ ਰਾਮੇਣ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣਾਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਮ੍।
ਜਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁਰ੍ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਃ ॥ 3-291-27 (27146)
ਅਲ੍ਪਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ਮਾਯੁਸ਼੍ਚ ਤਤੋ(ਅ)ਮਨ੍ਯਨ੍ਤ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੋਦੀਰਣਾਚ੍ਛਤ੍ਰੋਰ੍ਦੇਵਦਾਨਵਕਿੰਨਰਾਃ ॥ 3-291-28 (27147)
ਤਤਃ ਸਸਰ੍ਜ ਤੰ ਰਾਮਃ ਸ਼ਰਮਪ੍ਰਤਿਮੌਜਸਮ੍।
ਰਾਵਣਾਨ੍ਤਕਰੰ ਘੋਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡਮਿਵੋਦ੍ਯਤਮ੍ ॥ 3-291-29 (27148)
ਮੁਕ੍ਤਮਾਤ੍ਰੇਣ ਰਾਮੇਣ ਦੂਰਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਭਾਰਤ।
ਸ ਤੇਨ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਰਥਃ ਸਾਸ਼੍ਵਸਾਰਥਿਃ।
ਪ੍ਰਜਜ੍ਵਾਲ ਮਹਾਜ੍ਵਾਲੇਨਾਗ੍ਨਿਨਾਭਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 3-291-30 (27149)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਃ ਸਹਗਨ੍ਧਰ੍ਵਚਾਰਣਾਃ।
ਨਿਹਤੰ ਰਾਵਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਮੇਣਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 3-291-31 (27150)
ਤਤ੍ਯਜੁਸ੍ਤੰ ਮਹਾਭਾਗੰ ਪਞ੍ਚਭੂਤਾਨਿ ਰਾਵਣਮ੍।
ਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰਤੇਜਸਾ ॥ 3-291-32 (27151)
ਸ਼ਰੀਰਧਾਤਵੋ ਹ੍ਯਸ੍ ਮਾਸੰ ਰੁਧਿਰਮੇਵ ਚ।
ਨੇਸ਼ੁਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰਨਿਰ੍ਦਗ੍ਦਾ ਨ ਚ ਭਸ੍ਮਾਪ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 3-291-33 (27152)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 291 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-291-8 ਰਾਮਸ੍ਯ ਰੂਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਮਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ੍ਯ ਰੂਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰਾਮਮਿਤਿ ਯੇਜਨਾ ॥ 3-291-32 ਪਞ੍ਚਭੂਤਾਨਿ ਤਤ੍ਯਜੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 292
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.292. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 292
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਰਾਵਣਵਧਾਨਨ੍ਤਰਮਵਿਨ੍ਧ੍ਯਨਾਮ੍ਨਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਨ ਰਾਮਸਮੀਪੰਪ੍ਰਤਿ ਸੀਤਾਯਾ ਆਨਯਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸੂਤਯਾ ਸ੍ਵਸ਼ੀਲਸ਼ਙ੍ਕਿਨੋ ਰਾਮਸ੍ਯਾਨਙ੍ਗੀਕਾਰਵਚਨਸ਼੍ਰਵਣੇਨ ਬੂਮੌ ਪਤਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗਤੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਭਿਃ ਸੀਤਾਯਾਃ ਸੌਸ਼ੀਲ੍ਯਖ੍ਯਾਪਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਰਾਮੰਪ੍ਰਤਿ ਤਦ੍ਗ੍ਰਹਣਚੋਦਨਾ ॥ 3 ॥ ਰਾਮੇਣ ਸੀਤਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾਦਿਭਿਃ ਸਹਾਯੋਧ੍ਯਾਂਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਦੂਤ੍ਯੇਨ ਭਰਤੰਪ੍ਰਤਿ ਹਨੁਮਤ੍ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਨਨ੍ਦਿਗ੍ਰਾਮਮਾਗਤੇਨ ਰਾਮੇਣ ਭਰਤਾਧਿਭਿਃ ਸਹਾਯੋਧ੍ਯਾਂਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 5 ॥ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਾਦਿਭਿਃ ਸੀਤਯਾ ਸਹ ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਪਿਕ੍ਤੇਨ ਰਾਮੇਣ ਸੁਗ੍ਰੀਵਵਿਭੀਸ਼਼ਣਾਦੀਨਾਂ ਸਬਹੁਮਾਨੰ ਸ੍ਵਸ੍ਵਪੁਰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਮ੍ ॥ 6 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-292-0 (27153)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-292-0x (2718)
ਸ ਹਤ੍ਵਾ ਰਾਵਯਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨਦ੍ਰੰ ਸੁਰਦ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍।
ਬਭੂਵ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਰਾਮਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਣਾ ਸਹ ॥ 3-292-1 (27154)
ਤਤੋ ਹਤੇ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੇ ਦੇਵਾਃ ਸਰ੍ਸ਼਼ਿਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਆਸ਼ੀਰ੍ਭਿਰ੍ਜਯਯੁਕ੍ਤਾਭਿਰਾਨਰ੍ਚੁਸ੍ਤੰ ਮਹਾਭੁਜਮ੍ ॥ 3-292-2 (27155)
ਰਾਮੰ ਕਮਲਪਤ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਃ ਸਰ੍ਵਦੇਵਤਾਃ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਵਾਗ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਲਯਾਃ ॥ 3-292-3 (27156)
ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਰਣੇ ਰਾਮੰ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯਥਾਗਤਮ੍।
ਤਨ੍ਮਹੋਤ੍ਸਵਸੰਕਾਸ਼ਮਾਸੀਦਾਕਾਸ਼ਮਚ੍ਯੁਤ ॥ 3-292-4 (27157)
ਤਤੋ ਹਤ੍ਵਾ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੰ ਲਙ੍ਕਾਂ ਰਾਮੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਾਯ ਪ੍ਰਦਦੌ ਪ੍ਰਭੁਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ॥ 3-292-5 (27158)
ਤਤਃ ਸੀਤਾਂ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍।
ਅਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ ਨਾਮ ਸੁਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਮਾਤ੍ਯੋ ਵਿਨਿਰ੍ਯਯੌ ॥ 3-292-6 (27159)
ਉਵਾਚ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥੰ ਦੈਨ੍ਯਮਾਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛ ਦੇਵੀਂ ਸਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਞ੍ਜਾਨਕੀਮਿਤਿ ॥ 3-292-7 (27160)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥੋਤ੍ਤਮਾਤ੍।
ਬਾਸ਼਼੍ਪੇਣਾਪਿਹਿਤਾਂ ਸੀਤਾਂ ਦਦਰ੍ਸ਼ੇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-292-8 (27161)
ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚਾਰੁਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗੀਂ ਯਾਨਸ੍ਥਾਂ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਮ੍।
ਮਲੋਪਚਿਤਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗੀਂ ਜਟਿਲਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਾਸਸਮ੍ ॥ 3-292-9 (27162)
ਉਵਾਚ ਰਾਮੋ ਵੈਦੇਹੀਂ ਪਰਾਮਰ੍ਸ਼ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ।
`ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵੇਙ੍ਗਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਸ੍ਯੈ ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਸਃ' ॥ 3-292-10 (27163)
ਗਚ੍ਛ ਵੈਦੇਹਿ ਮੁਕ੍ਤਾ ਤ੍ਵੰ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਨਮਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਮਾਮਾਸਾਦ੍ਯਪਤਿੰ ਭਦ੍ਰੇ ਨ ਤ੍ਵੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਵੇਸ਼੍ਮਨਿ।
ਜਰਾਂ ਵ੍ਰਜੇਥਾ ਇਤਿਮੇ ਨਿਹਤੋਸੌ ਨਿਸ਼ਾਚਰਃ ॥ 3-292-11 (27164)
ਕਥੰ ਹ੍ਯਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਜਾਤੁ ਜਾਨਨ੍ਧਰ੍ਮਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਪਰਹਸ੍ਤਗਤਾਂ ਨਾਰੀਂ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਧਾਰਯੇਤ੍ ॥ 3-292-12 (27165)
ਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਮਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਂ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਹੰ ਤ੍ਵਾਮਦ੍ਯ ਮੈਥਿਲਿ।
ਨੋਤ੍ਸਹੇ ਪਰਿਭੋਗਾਯ ਸ਼੍ਵਾਵਲੀਢੰ ਹਵਿਰ੍ਯਥਾ ॥ 3-292-13 (27166)
ਤਤਃ ਸਾ ਸਹਸਾ ਬਾਲਾ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦਾਰੁਣੰ ਵਚਃ।
ਪਪਾਤ ਦੇਵੀ ਵ੍ਯਥਿਤਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਕਦਲੀ ਯਥਾ ॥ 3-292-14 (27167)
ਯੋਪ੍ਯਸ੍ਯਾ ਹਰ੍ਸ਼਼ਸੰਭੂਤੋ ਮੁਖਰਾਗਃ ਪੁਰਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਸਪੁਨਰ੍ਨਸ਼਼੍ਟੋ ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਾਦਿਵ ਦਰ੍ਪਣੇ ॥ 3-292-15 (27168)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਹਰਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਮਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਗਤਾਸੁਕਲ੍ਪਾ ਨਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਾ ਬਭੂਵੁਃ ਸਹਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾਃ ॥ 3-292-16 (27169)
ਤਤੋ ਦੇਵੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਵਿਮਾਨੇਨ ਚਤੁਰ੍ਮੁਖਃ।
ਪਦ੍ਮਯੋਨਿਰ੍ਜਗਤ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਰਾਘਵਮ੍ ॥ 3-292-17 (27170)
ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚਯਮੋ ਵਰੁਣ ਏਵ ਚ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਪਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਮਲਾਃ ॥ 3-292-18 (27171)
ਰਾਜਾ ਦਸ਼ਰਥਸ਼੍ਚੈਵ ਦਿਵ੍ਯਭਾਸ੍ਵਰਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨ੍।
ਵਿਮਾਨੇਨ ਮਹਾਰ੍ਹੇਣ ਹੰਸਯੁਕ੍ਤੇਨ ਭਾਸ੍ਵਤਾ ॥ 3-292-19 (27172)
ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੰਕੁਲਮ੍।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਤਾਰਕਾਚਿਤ੍ਰੰ ਸ਼ਰਦੀਵ ਨਭਸ੍ਤਲਮ੍ ॥ 3-292-20 (27173)
ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਵੈਦੇਹੀ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਰਾਮੰ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲਵਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍ ॥ 3-292-21 (27174)
ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ ਨ ਤੇ ਕੋਪੰ ਕਰੋਮਿ ਵਿਦਿਤਾਹਿ ਮੇ।
ਗਤਿਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਨਰਾਣਾਂ ਚ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚਦੰ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 3-292-22 (27175)
ਅਨ੍ਤਸ਼੍ਚਰਤਿਭੂਤਾਨਾਂ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਾ ਸਦਾਗਤਿਃ।
ਸ ਮੇ ਵਿਮੁਞ੍ਚਤੁ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਯਦਿ ਪਾਪੰ ਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-292-23 (27176)
ਅਗ੍ਨਿਰਾਪਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਕਾਸ਼ੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਵਾਯੁਰੇਵ ਚ।
ਵਿਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੁ ਮਮ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਯਦਿ ਪਾਪੰ ਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-292-24 (27177)
ਯਥਾ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਦ੍ਰੁʼਤੇਵੀਰ ਨਾਨ੍ਯੰਸ੍ਵਪ੍ਨੇ(ਅ)ਪ੍ਯਚਿਨ੍ਤਯਮ੍।
ਤਥਾ ਮੇ ਦੇਵ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵ ਹਿ ਪਤਿਰ੍ਭਵ ॥ 3-292-25 (27178)
ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਵਾਗਾਰੀਤ੍ਸੁਭਗਾ ਲੋਕਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀ।
ਪੁਣ੍ਯਾਸੰਹਰ੍ਸ਼਼ਣੀ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਾਨਰਾਣਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 3-292-26 (27179)
ਵਾਯੁਰੁਵਾਚ। 3-292-27x (2719)
ਬੋਭੋ ਰਾਘਵ ਸਤ੍ਯੰ ਵੈ ਵਾਯੁਰਸ੍ਮਿ ਸਦਾਗਤਿਃ।
ਅਪਾਪਾ ਮੈਥਿਲੀ ਰਾਜਨ੍ਸੰਗਚ੍ਛਸਹਭਾਰ੍ਯਯਾ ॥ 3-292-27 (27180)
ਅਗ੍ਨਿਰੁਵਾਚ। 3-292-28x (2720)
ਅਹਮਨ੍ਤਃਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥੋ ਭੂਤਾਨਾਂ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ।
ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਮਪਿ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥ ਮੈਥਿਲੀਨਾਪਰਾਧ੍ਯਤਿ ॥ 3-292-28 (27181)
ਵਰੁਣ ਉਵਾਚ। 3-292-29x (2721)
ਰਸਾਵੈ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸੂਤਾ ਹਿ ਭੂਤਦੇਹੇਸ਼਼ੁ ਰਾਘਵ।
ਅਹੰਵੈ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਮਿ ਮੈਥਿਲੀ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-292-29 (27182)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-292-30x (2722)
`ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਮਿ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ੀ ਲੋਕਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਾਨਾਂ ਸੀਤੇਯਮਪਾਪਾ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍' ॥ 3-292-30 (27183)
ਬ੍ਰ੍ਹਮੋਵਾਚ। 3-292-31x (2723)
ਪੁਤ੍ਰ ਨੈਤਦਿਹਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਧਰ੍ਮਣਿ।
ਸਾਧੋ ਸਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ ਕਾਕੁਤ੍ਸ੍ਥ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚੇਦੰ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 3-292-31 (27184)
ਸ਼ਤ੍ਰੁਰੇਸ਼਼ ਤ੍ਵਯਾ ਵੀਰ ਦੇਵਗਨਧਰ੍ਵਭੋਗਿਨਾਮ੍।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਪਾਤਿਤਃ ॥ 3-292-32 (27185)
ਅਵਧ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਪੁਰਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਿਤ੍ਕਾਰਣਾਤ੍ਪਾਪਃ ਕੰਚਿਤ੍ਕਾਲਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 3-292-33 (27186)
ਵਧਾਰ੍ਥਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ਸੀਤਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ।
ਨਲਕੂਬਰਸ਼ਾਪੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾ ਚਾਸ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਮਯਾ ॥ 3-292-34 (27187)
ਯਦਿ ਹ੍ਯਕਾਮਾਮਾਸੇਵੇਤ੍ਸ੍ਤਰਿਯਮਨ੍ਯਾਮਪਿ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਸ਼ਤਧਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਫਲੇਨ੍ਮੂਰ੍ਧਾ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸੋਭਵਤ੍ਪੁਰਾ ॥ 3-292-35 (27188)
ਨਾਤ੍ਰਸ਼ਙ੍ਕਾ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛੇਮਾਂ ਮਹਾਮਤੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ਮਹਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਦੇਵਾਨਾਮਮਿਤਪ੍ਰਭ ॥ 3-292-36 (27189)
ਦਸ਼ਰਥ ਉਵਾਚ। 3-292-37x (2724)
ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਵਤ੍ਸ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪਿਤਾ ਦਸ਼ਰਥੋਸ੍ਮਿ ਤੇ।
ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-292-37 (27190)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 3-292-38x (2725)
ਅਭਿਵਾਦਯੇਤ੍ਵਾਂ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਦਿ ਤ੍ਵੰ ਜਨਕੋ ਮਮ।
ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਮਯੋਧ੍ਯਾਂ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ਤਵ ॥ 3-292-38 (27191)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-292-39x (2726)
ਤਮੁਵਾਚ ਪਿਤਾ ਭੂਯਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਗਚ੍ਛਾਯੋਧ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਤ੍ਵੰਰਾਮ ਰਕ੍ਤਾਨ੍ਤਲੋਚਨ।
ਸੰਪੂਰ੍ਣਾਨੀਹਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-292-39 (27192)
ਤਤੋ ਦੇਵਾੰਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਰਭਿਨਨ੍ਦਿਤਃ।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਇਵ ਪੌਲੋਮ੍ਯਾ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਸ ਸਮੇਯਿਵਾਨ੍ ॥ 3-292-40 (27193)
ਤਤੋ ਵਰੰ ਦਦੌ ਤਸ੍ਮੈ ਹ੍ਯਵਿਨ੍ਧ੍ਯਾਯ ਪਰੰਤਪਃ।
ਤ੍ਰਿਜਟਾਂ ਚਾਰ੍ਥਮਾਨਾਭ੍ਯਾਂ ਯੋਜਯਾਮਾਸ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਮ੍ ॥ 3-292-41 (27194)
ਤਮੁਵਾਚ ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦੇਵੈਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼਼ੁਰੋਗਮੈਃ।
ਕੌਸਲ੍ਯਾਮਾਤਰਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ੍ਤੇ ਵਰਾਨਦ੍ਯ ਦਦਾਨਿ ਕਾਨ੍ ॥ 3-292-42 (27195)
ਵਵ੍ਰੇਰਾਮਃ ਸ੍ਥਿਤਿੰ ਧਰ੍ਮੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਸ਼੍ਚਾਪਰਾਜਯਮ੍।
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਰ੍ਨਿਹਤਾਨਾਂ ਚ ਵਾਨਰਾਣਾਂ ਸਮੁਦ੍ਭਵਮ੍ ॥ 3-292-43 (27196)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੇ ਤਥੇਤਿਵਚਨੇ ਤਦਾ।
ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਵਾਨਰਾ ਲਬ੍ਧਚੇਤਸਃ ॥ 3-292-44 (27197)
ਸੀਤਾ ਚਾਪਿ ਮਹਾਭਾਗਾ ਵਰੰ ਹਨੁਮਤੇ ਦਦੌ।
ਰਾਮਕੀਰ੍ਤ੍ਯਾ ਸਮੰ ਪੁਤ੍ਰ ਜੀਵਿਤੰ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-292-45 (27198)
ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਾਮੁਪਭੋਗਾਸ਼੍ਚ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸਦਾ।
ਉਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਹਨੁਮੰਨਿਤਿ ਸ੍ਮ ਹਰਿਲੋਚਨ ॥ 3-292-46 (27199)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਨਾਂ ਤੇਪਾਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨੰ ਯਯੁਰ੍ਦੇਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਕ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਃ ॥ 3-292-47 (27200)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਮੰ ਤੁ ਜਾਨਕ੍ਯਾ ਸੰਗਤੰ ਸ਼ਕ੍ਰਸਾਰਥਿਃ।
ਉਵਾਚ ਪਰਮਪ੍ਰੀਤਸੁਹ੍ਰੁʼਨ੍ਮਧ੍ਯ ਇਦੰ ਵਚਃ ॥ 3-292-48 (27201)
ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਸੁਰਭੋਗਿਨਾਮ੍।
ਅਪਨੀਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ਦੁਃਖਮਿਦੰ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮ ॥ 3-292-49 (27202)
ਸਦੇਵਾਸੁਰਗਨਧਰ੍ਵਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੰਨਗਾਃ।
ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਲੋਕਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਯਾਵਦ੍ਭੂਮਿਰ੍ਧਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-292-50 (27203)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯਰਾਮੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਮ੍।
ਸੰਪੂਜ੍ਯਾਪਾਕ੍ਰਮਤ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਾ ॥ 3-292-51 (27204)
ਤਤਃਸੀਤਾਂ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਾਮਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਣਾ ਸਹ।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਪ੍ਰਮੁਖੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵਵਾਨਰੈਃ ॥ 3-292-52 (27205)
ਵਿਧਾਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਲਙ੍ਕਾਯਾਂ ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸੰਤਤਾਰ ਪੁਨਸ੍ਤੇਨ ਸੇਤੁਨਾ ਮਕਰਾਲਯਮ੍ ॥ 3-292-53 (27206)
ਪੁਸ਼਼੍ਪਕੇਣ ਵਿਸਾਨਨ ਖੇਚਰੇਣ ਵਿਰਾਜਤਾ।
ਕਾਮਗੇਨ ਯਥਾਮੁਖ੍ਯੈਰਮਾਤ੍ਯੈਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੋ ਵਸੀ ॥ 3-292-54 (27207)
ਤਤਸ੍ਤੀਰੇ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯੰ ਯਤ੍ਰਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਤਤ੍ਰੈਵੋਵਾਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵਵਾਨਰੈਃ ॥ 3-292-55 (27208)
ਅਥੈਨਾਨ੍ਰਾਘਵਃ ਕਾਲੇ ਸਮਾਨੀਯਾਭਿਪੂਜ੍ਯ ਚ।
ਵਿਸਰ੍ਜਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਰਤ੍ਨੈਃ ਸੰਤੋਸ਼਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 3-292-56 (27209)
ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਵਾਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਗੋਪੁਚ੍ਛਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਸਹਿਤੋ ਰਾਮਃ ਕਿਸ਼਼੍ਕਿਨ੍ਦਾਂ ਪੁਨਰਾਗਮਤ੍ ॥ 3-292-57 (27210)
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣੇਨਾਨੁਗਤਃ ਸੁਗ੍ਰੀਵਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਪੁਸ਼਼੍ਪਕੇਣ ਵਿਮਾਨੇਨ ਵੈਦੇਹ੍ਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਵਨਮ੍ ॥ 3-292-58 (27211)
ਕਿਸ਼਼੍ਕਿਨ੍ਧਾਂ ਤੁ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯਰਾਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂਵਰਃ।
ਅਙ੍ਗਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾਣੰ ਯੌਵਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭ੍ਯਸ਼਼ੇਚਯਤ੍ ॥ 3-292-59 (27212)
ਤਤਸ੍ਤੈਰੇਵ ਸਹਿਤੋ ਰਾਮਃ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿਣਾ ਸਹ।
ਯਥਾਗਤੇਨ ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਪ੍ਰਯਯੌ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-292-60 (27213)
ਅਯੋਧ੍ਯਾਂ ਸ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯਪੁਰੀਂ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪਤਿਸ੍ਤਤਃ।
ਭਰਤਾਯ ਹਨੂਮਨ੍ਤੰ ਦੂਤੰ ਪ੍ਰਾਸ੍ਥਾਪਯਦ੍ਦ੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-292-61 (27214)
ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵੇਙ੍ਗਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰਪ੍ਰਿਯੰ ਤਸ੍ਮੈ ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਵੈ।
ਵਾਯੁਪੁਤ੍ਰੇ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਨਨ੍ਦਿਗ੍ਰਾਮਮੁਪਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-292-62 (27215)
ਸਤਤ੍ਰਮਲਦਿਗ੍ਧਾਙ੍ਗੰ ਭਰਤੰ ਚੀਰਵਾਸਸਮ੍।
`ਨਨ੍ਦਿਗ੍ਰਾਮਗਤੰਰਾਮਃ ਸਸ਼ਤ੍ਰੁਘ੍ਨੰ ਸਰਾਘਵਃ'।
ਅਗ੍ਰਤਃਪਾਦੁਕੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਸੀਨਮਾਸਨੇ ॥ 3-292-63 (27216)
ਸਮੇਤ੍ਯਭਰਤੇਨਾਥ ਸ਼ਤ੍ਰੁਘ੍ਨੇਨ ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਰਾਘਵਃ ਸਹਸੌਮਿਤ੍ਰਿਰ੍ਮੁਮੁਦੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-292-64 (27217)
ਤਤੋ ਭਰਤਸ਼ਤ੍ਰੁਘ੍ਨੌ ਸਮੇਤੌ ਗੁਰੁਣਾ ਤਦਾ।
ਵੈਦੇਹ੍ਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨੋਭੌ ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸਮਵਾਪਤੁਃ ॥ 3-292-65 (27218)
ਤਸ੍ਮੈ ਤਦ੍ਭਰਤੋ ਰਾਜ੍ਯਮਾਗਤਾਯਾਤਿਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਨ੍ਯਾਸੰ ਨਿਰ੍ਯਾਤਯਾਮਾਸ ਯੁਕ੍ਤਃ ਪਰਮਯਾ ਮੁਦਾ ॥ 3-292-66 (27219)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਵੈਸ਼਼੍ਣਵੇ ਸ਼ੂਰੰ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ(ਅ)ਭਿਜਿਤੇ(ਅ)ਹਨਿ।
ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋ ਵਾਮਦੇਵਸ਼੍ਚ ਸਹਿਤਾਵਭ੍ਯਸ਼਼ਿਞ੍ਚਤਾਮ੍ ॥ 3-292-67 (27220)
ਸੋਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਃ ਕਪਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸੁਗ੍ਰੀਵੰ ਸਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਮ੍।
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣੰ ਚ ਪੌਲਸ੍ਤ੍ਯਮਨ੍ਵਜਾਨਾਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-292-68 (27221)
ਅਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯ ਵਿਵਿਧੈ ਰਤ੍ਨੈਃ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਕ੍ਤੌ ਮੁਦਾ ਯੁਤੌ।
ਸਮਾਧਾਯੇਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਦੁਃਖੇਨ ਵਿਸਸਰ੍ਜ ਹ ॥ 3-292-69 (27222)
ਪੁਸ਼਼੍ਪਕੰ ਚ ਵਿਮਾਨੰ ਤਤ੍ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਸ ਰਾਘਵਃ।
ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਾਯੈਵ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਸ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 3-292-70 (27223)
ਤਤੋ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸਹਿਤਃ ਸਰਿਤੰ ਗੋਮਤੀਮਨੁ।
ਸ਼ਤਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਨਾਜਹ੍ਰੇ ਜਾਰੂਥ੍ਯਾਨ੍ਸ ਨਿਰਰ੍ਗਲਾਨ੍ ॥ 3-292-71 (27224)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 292 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-292-3 ਬ੍ਰਿਦਸ਼ਾਲਯਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਤਤ੍ਸ੍ਥਾਃ ॥ 3-292-55 ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸਮੁਦ੍ਰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਰ੍ਥੰ ਸ਼ਯਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ ॥ 3-292-62 ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵੇਙ੍ਗਿਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰਿਤਿ ਧ.ਪਾਟਃ ॥ 3-292-65 ਗੁਰੁਣਾ ਰਾਮੇਣ ॥ 3-292-67 ਵੈਸ਼਼੍ਣਵੇ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇਸ਼੍ਰਵਣੇ ॥ 3-292-71 ਜਾਰੂਥ੍ਯਾਨ੍ ਤ੍ਰਿਗੁਣਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਜੁਨਮਿਸ਼੍ਰਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 293
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.293. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 293
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਨੁਪਮਦੁਃਖਾਨੁਭਵਿਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸ਼ੋਚਤੋਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਹੇਤੂਪਨ੍ਯਾਸੇਨ ਸ਼ੋਕਾਪਨੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-293-0 (27225)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-293-0x (2727)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਰਾਮੇਣਾਮਿਤਤੇਜਸਾ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਵ੍ਯਸਨਮਤ੍ਯੁਗ੍ਰੰ ਵਨਵਾਸਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਰਾ ॥ 3-293-1 (27226)
ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ ਪਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋਸਿ ਪਰੰਤਪ।
ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯਾਸ਼੍ਰਯੇਮਾਰ੍ਗੇ ਵਰ੍ਤਸੇ ਦੀਪ੍ਤਨਿਰ੍ਣਯੇ ॥ 3-293-2 (27227)
ਨ ਹਿ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪਰਮਣ੍ਵਪਿ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਮਾਰ੍ਗੇ ਨਿਪੀਦੇਯੁਃ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਅਪਿ ਸੁਰਾਸੁਰਾਃ ॥ 3-293-3 (27228)
ਸੰਹਤ੍ਯ ਨਿਹਤੋਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੋ ਮਰੁਦ੍ਭਿਰ੍ਵਜ੍ਰਪਾਣਿਨਾ।
ਨਮੁਚਿਸ਼੍ਚੈਵਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੋ ਦੀਰ੍ਗਜਿਹ੍ਵਾ ਚਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀ ॥ 3-293-4 (27229)
ਸਹਾਯਵਤਿ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਃ ਸਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੀਹ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਕਿੰਨੁ ਤਸ੍ਯਾਜਿਤੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਯਸ੍ ਭ੍ਰਾਤਾ ਧਨੰਜਯਃ ॥ 3-293-5 (27230)
ਅਯੰ ਚ ਬਲਿਨਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ।
ਯੁਵਾਨੌ ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੌ ਵੀਰੌ ਮਾਦ੍ਰਵਤੀਸੁਤੌ ॥ 3-293-6 (27231)
ਏਭਿਃ ਸਹਾਯੈਃ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵਿਸ਼਼ੀਦਸਿ ਪਰੰਤਪ।
ਯ ਇਮੇ ਵਜ੍ਰਿਣਃ ਸੇਨਾਂ ਜਯੇਯੁਃ ਸਮਰੁਦ੍ਗਣਾਮ੍ ॥ 3-293-7 (27232)
ਤ੍ਵਮਪ੍ਯੇਭਿਰ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੈਃ ਸਹਾਯੈਰ੍ਦੇਵਰੂਪਿਭਿਃ।
ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਰਣੇ ਸਰ੍ਵਾਨਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-293-8 (27233)
ਇਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਮਿਮਾਂ ਪਸ਼੍ਯਸੈਨ੍ਧਵੇਨ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ।
ਬਲਿਨਾ ਵੀਰ੍ਯਮਤ੍ਤੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਾਮੇਭਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 3-293-9 (27234)
ਆਨੀਤਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍।
ਜਯਦ੍ਰਥੰ ਚ ਰਾਜਾਨੰ ਵਿਜਿਤੰ ਵਸ਼ਮਾਗਤਮ੍ ॥ 3-293-10 (27235)
ਅਸਹਾਯੇਨ ਰਾਮੇਣ ਵੈਦੇਹੀ ਪੁਨਰਾਹ੍ਰੁʼਤਾ।
ਹਤ੍ਵਾਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਦਸ਼ਗ੍ਰੀਵੰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰ ਭੀਮਵਿਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-293-11 (27236)
ਯਸ੍ ਸ਼ਾਖਾਮ੍ਰੁʼਗਾਮਿਤ੍ਰਾਣ੍ਯ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਕਾਲਮੁਖਾਸ੍ਤਥਾ।
ਜਾਤ੍ਯਨ੍ਤਰਗਤਾ ਰਾਜੰਨੇਤਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਨੁਚਿਨ੍ਤਯ ॥ 3-293-12 (27237)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਾ ਸ਼ੁਚੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧਾ ਹਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਪਰੰਤਪ ॥ 3-293-13 (27238)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-293-14x (2728)
ਏਵਮਾਸ਼੍ਵਾਸਿਤੋ ਰਾਜਾਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਧੀਮਤਾ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਃਖਮਦੀਨਾਤ੍ਮਾ ਪੁਨਰਪ੍ਯੇਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-293-14 (27239)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਮੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 294 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-293-2 ਦੀਪ੍ਤਨਿਰ੍ਣਯੇ ਅਸੰਦਿਗ੍ਧੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਫਲੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 294
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.294. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 294
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਅਸ੍ਵਪਤਿਨਾਮ੍ਨੋ ਮਦ੍ਰਰਾਜਸ੍ਯ ਸ੍ਵੀਯਵ੍ਰਤਚਰ੍ਯਾਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਸਾਵਿਤ੍ਰੀਦੇਵੀਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਨਾਮਕਕਨ੍ਯਾਜਨਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਯੌਵਨਸ੍ਯਯਾਤਯਾ ਪਿਤ੍ਰਾਜ੍ਞਯਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਦਾਮਾਤ੍ਯੈਃ ਸਹ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਮਾਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵੋਧਿਤਵਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-294-0 (27240)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-294-0x (2729)
ਨਾਤ੍ਮਾਨਮਨੁਸ਼ੋਚਾਮਿ ਨੇਮਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਮਹਾਮੁਨੇ।
ਹਰਣੰ ਚਾਪਿ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ ਯਥੇਮਾਂ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਾਮ੍ ॥ 3-294-1 (27241)
ਦ੍ਯੂਤੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਤਾਰਿਤਾ ਵਯਮ੍।
ਜਯਦ੍ਰਥੇਨ ਚਪੁਨਰ੍ਵਨਾਚ੍ਚਾਪਿ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-294-2 (27242)
ਅਸ੍ਤਿ ਸੀਮਨ੍ਤਿਨੀ ਕਾਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿਵਾ ਸ਼੍ਰੁਤਾ।
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ਮਹਾਭਾਗਾ ਯਥੇਯੰ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਾ ॥ 3-294-3 (27243)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-294-4x (2730)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਕੁਲਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਮਹਾਭਾਗ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਰਾਜਕਨ੍ਯਯਾ ॥ 3-294-4 (27244)
ਆਸੀਨ੍ਮਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਰਾਜਾ ਪਰਮਧਾਰ੍ਮਿਕਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਸ਼੍ਚਮਹਾਤ੍ਮਾ ਚ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-294-5 (27245)
ਯਜ੍ਵਾ ਦਾਨਪਤਿਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੌਰਜਾਨਪਦਪ੍ਰਿਯਃ।
ਪਾਰ੍ਥਿਵੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਪਤਿਰ੍ਨਾਮ ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੇ ਰਤਃ ॥ 3-294-6 (27246)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨਨਪਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯਵਾਗ੍ਵਿਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਅਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇਨ ਵਯਸਾ ਸੰਤਾਪਮੁਪਜਗ੍ਮਿਵਾਨ੍ ॥ 3-294-7 (27247)
ਅਪਤ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਨਾਰ੍ਥੰ ਚ ਤੀਵ੍ਰੰ ਨਿਯਮਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਕਾਲੇ ਪਰਿਮਿਤਾਹਾਰੋ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-294-8 (27248)
ਹੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰੰ ਸ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇ ਤਦਾਕਾਲੇ ਬਭੂਵ ਮਿਤਮੋਜਨਃ ॥ 3-294-9 (27249)
ਏਤੇਨ ਨਿਯਮੇਨਾਸੀਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣ੍ਯਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ੈਵ ਤੁ।
ਪੂਰ੍ਣੇ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਮਭ੍ਯਗਾਤ੍ ॥ 3-294-10 (27250)
ਰੂਪਿਣੀ ਤੁ ਤਦਾ ਰਾਜਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਤ੍ਸਮੁਤ੍ਥਾਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਾ ॥ 3-294-11 (27251)
ਉਵਾਚ ਚੈਨੰ ਵਰਦਾ ਵਚਨੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਤਦਾ।
ਸਾ ਤਮਸ਼੍ਵਪਤਿੰ ਰਾਜਨ੍ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਨਿਯਮੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 3-294-12 (27252)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਦਮੇਨ ਨਿਯਮੇਨ ਰਚ।
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਚ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਚ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ॥ 3-294-13 (27253)
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵਾਸ਼੍ਵਪਤੇ ਮਦ੍ਰਰਾਜ ਯਦੀਪ੍ਸਿਤਮ੍।
ਨ ਪ੍ਰਾਮਾਦਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤੇ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-294-14 (27254)
ਅਸ਼੍ਵਪਤਿਰੁਵਾਚ। 3-294-15x (2731)
ਅਪਤ੍ਯਾਰ੍ਥਃ ਸਮਾਰਮ੍ਭਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਧਰ੍ਮੇਪ੍ਸਯਾ ਮਯਾ।
ਪੁਤ੍ਰਾ ਮੇ ਬਹਵੋ ਦੇਵਿ ਭਵੇਯੁਃ ਕੁਲਭਾਵਨਾਃ ॥ 3-294-15 (27255)
ਤੁਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਸਿ ਯਦਿ ਮੇ ਦੇਵਿ ਵਰਮੇਤੰ ਵ੍ਰੁʼਣੋਮ੍ਯਹਮ੍।
ਸੰਤਾਂ ਪਰਮੋ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯਾਹੁਰ੍ਮਾਂ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 3-294-16 (27256)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-294-17x (2732)
ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਮਯਾ ਰਾਜੰਨਭਿਪ੍ਰਾਯਮਿਮੰ ਤਵ।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥਮੁਕ੍ਤੋ ਵੈ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤੇ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 3-294-17 (27257)
ਪ੍ਰਸਾਦਾਚ੍ਚੈਵ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਸ੍ਵਯੰ ਵਿਹਿਤਵਤ੍ਯਹਮ੍।
ਕਨ੍ਯਾ ਤੇਜਸ੍ਵਿਨੀ ਸੌਮ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-294-18 (27258)
ਉਤ੍ਤਰੰ ਚ ਨ ਤੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵ੍ਯਾਹਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕਥੰਚਨ।
ਪਿਤਾਮਹਨਿਯੋਗੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-294-19 (27259)
ਸ ਤਥੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਵਚਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਮਾਸ ਪੁਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-294-20 (27260)
ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਯਾਂ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਂ ਜਗਾਮ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯੇ ਚਾਵਸਦ੍ਬੀਰਃ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍ ॥ 3-294-21 (27261)
ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੁ ਗਤੇ ਕਾਲੇ ਸ ਰਾਜਾ ਨਿਯਤਬ੍ਰਤਃ।
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਯਾਂ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣ੍ਯਾਂ ਮਹਿਸ਼਼੍ਯਾਂ ਕਗਰ੍ਭਮਾਦਧੇ ॥ 3-294-22 (27262)
ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਗਰ੍ਭਃ ਸ ਮਾਨਵ੍ਯਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਵ੍ਯਰ੍ਧਤੰ ਤਦਾ ਸ਼ੁਕ੍ਲੇ ਤਾਰਾਪਤਿਰਿਵਾਮ੍ਬਰੇ ॥ 3-294-23 (27263)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਤੁ ਸੁਸ਼਼ੁਵੇ ਕਨ੍ਯਾਂ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਾਮ੍।
ਕ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯਾ ਮੁਦਿਤਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 3-294-25aਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਪ੍ਰੀਤਯਾ ਦਤ੍ਤਾ ਸਾਵ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾ ਦ੍ਦੁਤਯਾ ਹ੍ਯਪਿ।
ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਤ੍ਯੇਵ ਨਾਮਾਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਵਿਪ੍ਰਾਸ੍ਤਥਾ ਪਿਤਾ ॥ 3-294-24 (27264)
ਸਾ ਵਿਗ੍ਰਹਵਤੀਵ ਸ਼੍ਰੀਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਾ।
ਕਾਲੇਨ ਚਾਪਿ ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਯੌਵਨਸ੍ਤਾ ਬਭੂਵ ਹ ॥ 3-294-26 (27265)
ਤਾਂ ਸੁਮਧ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥੁਸ਼੍ਰੋਣੀਂ ਪ੍ਰਤਿਮਾਂ ਕਾਞ੍ਚਨੀਮਿਵ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਯੰ ਰਦੇਵਕਨ੍ਯੇਤਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੰਮੇਨਿਰੇ ਜਨਾਃ ॥ 3-294-27 (27266)
ਤਾਂ ਤੁ ਪਦ੍ਮਪਲਾਸ਼ਾਕ੍ਸ਼਼ੀਂ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤੀਮਿਵ ਤੇਜਸਾ।
ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵਰਯਾਮਾਸ ਤੇਜਸਾ ਪ੍ਰਤਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 3-294-28 (27267)
ਅਥੋਪੋਸ਼਼੍ਯ ਸ਼ਿਰਃਸ੍ਨਾਤਾ ਦੇਵਤਾਮਭਿਗਮ੍ਯ ਸਾ।
ਹੁਤ੍ਵਾਗ੍ਨਿੰ ਵਿਧਿਵਦ੍ਵਿਪ੍ਰਾਨ੍ਵਾਚਯਾਮਾਸ ਪਰ੍ਵਣਿ ॥ 3-294-29 (27268)
ਤਤਃ ਸੁਮਨਸਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਪਿਤੁਃ ਸਮੀਪਮਗਮਦ੍ਦੇਵੀ ਸ਼੍ਰੀਰਿਵ ਰੂਪਿਣੀ ॥ 3-294-20 (27269)
ਸਾ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪਿਤੁਃ ਪਾਦੌ ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਚ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਵਰਾਰੋਹਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਮਾਸ੍ਥਿਤਾ ॥ 3-294-31 (27270)
ਯੌਵਨਸ੍ਥਾਂ ਤੁ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਂ ਸੁਤਾਂ ਦੇਵਰੂਪਿਣੀਮ੍।
ਅਯਾਚ੍ਯਮਾਨਾਂ ਚ ਵਰੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਦੁਃਖਿਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-294-32 (27271)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-294-33x (2733)
ਪੁਤ੍ਰਿ ਪ੍ਰਦਾਨਕਾਲਸ੍ਤੇ ਨ ਚ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵ੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਮਾਮ੍।
ਸ੍ਵਯਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਗੁਣੈਃ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-294-33 (27272)
ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ ਨਿਵੇਦ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਮਮ।
ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਹੰ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਵਰਯ ਤ੍ਵੰ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍ ॥ 3-294-34 (27273)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਠ੍ਯਮਾਨੰ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿਕਲ੍ਯਾਣਿ ਗਦਤੋ ਮੇ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-294-35 (27274)
ਅਪ੍ਰਦਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵਾਚ੍ਯੋ ਵਾਚ੍ਯਸ਼੍ਚਾਨੁਪਯਨ੍ਪਤਿਃ।
ਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪਿਤਰਿ ਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਵਾਚ੍ਯੋ ਮਾਤੁਰਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ॥ 3-294-36 (27275)
ਇਦੰ ਮੇ ਵਚਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਵਾ ਭਰ੍ਤੁਰਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣੇ ਨ੍ਵਰ।
ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਯਥਾ ਯਾਚ੍ਯੋ ਨ ਭਵੇਯੰ ਤਥਾ ਕੁਰੁ ॥ 3-294-37 (27276)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੁਹਿਤਰੰ ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ।
ਵ੍ਯਾਦਿਦੇਸ਼ਾਨੁਯਾਤ੍ਰੰ ਚ ਗਮ੍ਯਤਾਂ ਚੇਤ੍ਯਚੋਦਯਤ੍ ॥ 3-294-38 (27277)
ਸਾ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪਿਤੁਃ ਪਾਦੌ ਵ੍ਰੀਡਿਤੇਵ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ।
ਪਿਤੁਰ੍ਵਚਨਮਾਜ੍ਞਾਯ ਨਿਰ੍ਜਗਾਮਾਵਿਚਾਰਿਤਮ੍ ॥ 3-294-39 (27278)
ਸਾ ਹੈਮੰ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸ੍ਥਵਿਰੈਃ ਸਚਿਵੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾ।
ਤਪੋਵਨਾਨਿਰਮ੍ਯਾਣਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-294-40 (27279)
ਮਾਨ੍ਯਾਨਾਂ ਤਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਾਦਾਭਿਵਾਦਨਮ੍।
ਵਨਾਨਿ ਕ੍ਰਮਸ਼ਸ੍ਤਾਤ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵਾਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ ॥ 3-294-41 (27280)
ਏਵੰ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਧਨੋਤ੍ਸਰ੍ਗੰ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਾ।
ਕੁਰ੍ਵੀ ਦ੍ਵਿਜਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਤੰਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-294-42 (27281)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 294 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-294-9 ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਸਵਿਤ੍ਰੁʼਕਨ੍ਯਾ ਤਦ੍ਦੈਵਤ੍ਯਵਾ ਰੁʼਚਾ ਰਸਾ ਚ। ਸੋਰ੍ਮਾ ਵਧੂਯੁਰਭਵਦਿਤ੍ਯਾਦਿਃ। ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇਕਾਲੇ ਅਸ਼਼੍ਟਧਾਵਿਭਕ੍ਤਸ੍ਯਾਹ੍ਨਃ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇਸ਼ੇ ॥ 3-294-19 ਉਤ੍ਤਰੰ ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਵਚਨਮ੍ ॥ 3-294-20 ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯਾਜ੍ਞੋਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ 3-294-23 ਮਾਨਵ੍ਯਾ ਮਨੁਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾਃ ॥ 3-294-28 ਪ੍ਰਤਿਵਾਰਿਤੋ(ਅ)ਭਿਭੂਤਃ ॥ 3-294-30 ਸੁਮਨਸ ਇਸ਼਼੍ਟਦੇਵਤਾਯਾਃ। ਸ਼ੋਸ਼਼ਾਃ ਪ੍ਰਸਾਦਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦਤ੍ਤਾਨਿ ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ॥ 3-294-32 ਅਯਾਚ੍ਯਮਾਨਾਂ ਤੁ ਨਰੈਰਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-294-34 ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤ ਇਚ੍ਛਿਤਃ ॥ 3-294-36 ਵਾਚ੍ਯੋ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਃ। ਅਨੁਪਯਨ੍ ਰੁʼਤਾਵਗਚ੍ਛਨ ॥ 3-294-38 ਅਨੁਯਾਤ੍ਰਾਂ ਯਾਤ੍ਰੋਪਕਰਣੰ ਵਾਹਨਾਦਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 295
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.295. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 295
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਮਨਸਾ ਸ੍ਵਾਨੁਗੁਣਨਿਰ੍ਧਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਨਾਦਾਗਤਯਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਨਾਰਦੇਨ ਸਹ ਸੰਭਾਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਯ ਪਿਤੁਰਨ੍ਤਿਕਮੇਤ੍ਯ ਤਯੋਃ ਪਾਦਾਭਿਵਾਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਨਾਰਦਸੰਨਿਧੌ ਪਿਤ੍ਰਾ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਾ ਤਥਾ ਦ੍ਯੁਮਸ੍ਸੇਨਸੂਨੋਃ ਸਤ੍ਯਵਤਃ ਪਠਿਤ੍ਵੇਨ ਮਨਸਾ ਵਰਣਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਪਿਤ੍ਰਾ ਨਾਰਦਵਚਨਾਤ੍ਤਸ੍ਯਾਲ੍ਪਾਯੁਸ਼਼੍ਟ੍ਵਨਿਵੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਰਾਨ੍ਤਰਵਰਣੰ ਚੋਦਿਤਯਾਪਿ ਤਯਾ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਵਸਾਯਾਦਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਰਾਜ੍ਞਾਪਿ ਤਸ੍ਯਾ ਨਿਰ੍ਵਨ੍ਧਾੰਨਾਰਦਵਚਨਾਚ੍ਚ ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਤਸ੍ਯਾ ਦਾਨਾਧ੍ਯਵਸਾਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-295-0 (27282)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-295-0x (2734)
ਅਥ ਮਦ੍ਰਾਧਿਪੋ ਰਾਜਾ ਨਾਰਦੇਨ ਸਮਾਗਤਃ।
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਕਥਾਯੋਗੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 3-295-1 (27283)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵਾਸ਼੍ਰਮਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਆਜਗਾਮ ਪਿਤੁਰ੍ਵੇਸ਼੍ਮ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਸਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ॥ 3-295-2 (27284)
ਨਾਰਦੇਨ ਸਹਾਸੀਨੰ ਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਿਤਰੰ ਸ਼ੁਭਾ।
ਉਭਯੋਰੇਵ ਸ਼ਿਰਸਾ ਚਕ੍ਰੇ ਪਾਦਾਭਿਵਾਦਨਮ੍ ॥ 3-295-3 (27285)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-295-4x (2735)
ਕ੍ਵ ਗਤਾ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸੁਤੇਯੰ ਤੇ ਕੁਤਸ਼੍ਚੈਵਾਗਤਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਯੁਵਤੀਂ ਭਦ੍ਰ ਨ ਚੈਨਾਂ ਸੰਪ੍ਰਯਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-295-4 (27286)
ਅਸ਼੍ਵਪਤਿਰੁਵਾਚ। 3-295-5x (2736)
ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਖਲ੍ਵਨੇਨੈਵ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਾਦ੍ਯੈਵ ਚਾਗਤਾ।
ਏਤਸ੍ਯਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਯੋ(ਅ)ਨਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-295-5 (27287)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-295-6x (2737)
ਸਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੇਤਿ ਪਿਤ੍ਰਾ ਸੰਯੋਦਿਤਾ ਸ਼ੁਭਾ।
ਤਦੈਵ ਤਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-295-6 (27288)
ਆਸੀਤ੍ਸਾਲ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਚਾਨ੍ਧੋ ਬਭੂਵ ਹ ॥ 3-295-7 (27289)
ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬਾਲਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਸਾਮੀਪ੍ਯੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਛਿਦ੍ਰੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪੂਰ੍ਵਵੈਰਿਣਾ ॥ 3-295-8 (27290)
ਸ ਬਾਲਵਤ੍ਸਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਵਨਮ੍।
ਮਹਾਰਣ੍ਯੰ ਗਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਸ੍ਤੇਸ਼਼ੇ ਮਹਾਵ੍ਰਤਃ ॥ 3-295-9 (27291)
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਃ ਪੁਰੇ ਜਾਤਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ਼੍ਚ ਤਪੋਵਨੇ।
ਸਤ੍ਯਵਾਨਨੁਰੂਪੋ ਮੇ ਭਰ੍ਤੇਤਿ ਮਨਸਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-295-10 (27292)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-295-11x (2738)
ਅਹੋ ਵਤ ਮਹਤ੍ਪਾਪੰ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਅਜਾਨਨ੍ਤ੍ਯਾ ਯਦਨਯਾ ਗੁਣਵਾਨ੍ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-295-11 (27293)
ਸਤ੍ਯੰ ਵਦਤ੍ਯਸ੍ਯ ਪਿਤਾ ਸਤ੍ਯੰ ਮਾਤਾ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਤੇ।
ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਨਾਮੈਤਤ੍ਸਤ੍ਯਵਾਨਿਤਿ ॥ 3-295-12 (27294)
ਬਾਲਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਕਰੋਤ੍ਯਸ਼੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਨ੍ਮਯਾਨ੍।
ਚਿਤ੍ਰੇ(ਅ)ਪਿ ਵਿਲਿਖਤ੍ਯਸ਼੍ਵਾਂਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਾਸ਼੍ਵ ਇਤਿ ਚੋਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-295-13 (27295)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-295-14x (2739)
ਅਪੀਦਾਨੀਂ ਸ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨਪਿ ਵਾ ਸ਼੍ਰੁʼਰਃ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਸਲਃ ॥ 3-295-14 (27296)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-295-15x (2740)
ਵਿਵਸ੍ਵਾਨਿਵ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਵ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮੋ ਮਤੌ।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰ ਇਵਨ ਵੀਰਸ਼੍ਚ ਵਸੁਧੇਵ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-295-15 (27297)
ਅਸ਼੍ਵਪਤਿਰੁਵਾਚ। 3-295-16x (2741)
ਅਪਿ ਰਾਜਾਤ੍ਮਜੋ ਦਾਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍।
ਰੂਪਵਾਨਪ੍ਯੁਦਾਰੋ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥ 3-295-16 (27298)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-295-17x (2742)
ਸਾਂਕ੍ਰੁʼਤੇ ਰਨ੍ਤਿਦੇਵਸ੍ ਸ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਦਾਨਤਃ ਸਮਃ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਚ ਸ਼ਿਬਿਰੌਸ਼ੀਨਰੋ ਯਥਾ ॥ 3-295-17 (27299)
ਯਯਾਤਿਰਿਵ ਚੋਦਾਰਃ ਸੋਮਵਤ੍ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨਃ।
ਰੂਪੇਣਾਨ੍ਯਤਮੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨਸੁਤੋ ਬਲੀ ॥ 3-295-18 (27300)
`ਸ ਵਦਾਨ੍ਯਃ ਸ ਤੇਜਸ੍ਵੀਧੀਮਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਨ੍ਵਿਤਃ'।
ਸ ਦਾਨ੍ਤਃ ਸ ਮ੍ਰੁʼਦੁਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸ ਸਤ੍ਯਃ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਸਨ੍ਮੈਤ੍ਰਃ ਸੋਨਸੂਯਸ਼੍ਚ ਸ ਹ੍ਰੀਮਾਨ੍ਦ੍ਯੁਤਿਮਾਂਸ਼੍ਚ ਸਃ ॥ 3-295-19 (27301)
ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਸ਼੍ਚਾਰ੍ਜਵੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵ ਚ ਧ੍ਰੁਵਾ।
ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਤਸ੍ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਃ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਸ਼੍ਚ ਕਥ੍ਯਤੇ ॥ 3-295-20 (27302)
ਅਸ਼੍ਵਪਤਿਰੁਵਾਚ। 3-295-21x (2743)
ਗੁਣੈਰੁਪੇਤੰ ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤੰ ਭਗਵਨ੍ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਮੇ।
ਦੋਸ਼਼ਾਨਪ੍ਯਸ੍ਯ ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਦਿ ਸਨ੍ਤੀਹ ਕੇਚਨ ॥ 3-295-21 (27303)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-295-22x (2744)
ਏਕ ਏਵਾਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ੋ ਹਿ ਗੁਣਾਨਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਸ ਚ ਦੋਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮਤਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍ ॥ 3-295-22 (27304)
ਏਕੋ ਦੋਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਨਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸੋਦ੍ਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍।
ਸੰਵਤ੍ਸਰੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਯੁਰ੍ਦੇਹਨ੍ਯਾਸੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-295-23 (27305)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-295-24x (2745)
ਏਹਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰਿ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਅਨ੍ਯੰ ਵਰਯ ਸ਼ੋਭਨੇ।
ਤਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ੋ ਮਹਾਨੇਕੋ ਗੁਣਾਨਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਚ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-295-24 (27306)
ਯਥਾ ਮੇ ਭਗਵਾਨਾਹ ਨਾਰਦੋ ਦੇਵਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸੰਵਤ੍ਸਰੇਣ ਸੋ(ਅ)ਲ੍ਪਾਯੁਰ੍ਦੇਹਨ੍ਯਾਸੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-295-25 (27307)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-295-26x (2746)
ਸਕ੍ਰੁʼਦੰਸ਼ੋ ਨਿਪਤਤਿ ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਕਨ੍ਯਾ ਪ੍ਰਦੀਯਤੇ।
ਸ ਕ੍ਰੁʼਦਾਹ ਦਦਾਨੀਤਿ ਤ੍ਰੀਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸਕ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 3-295-26 (27308)
ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਰਥਵਾ(ਅ)ਲ੍ਪਾਯੁਃ ਸਗੁਣੋ ਨਿਰ੍ਗੁਣੋ(ਅ)ਪਿ ਵਾ।
ਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਮਯਾ ਭਰ੍ਤਾ ਨ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਵ੍ਰੁʼਣੋਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-295-27 (27309)
ਮਨਸਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਤਤੋ ਵਾਚਾ(ਅ)ਭਿਧੀਯਤੇ।
ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਕਰ੍ਮਣਾ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਮੇ ਮਨਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-295-28 (27310)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-295-29x (2747)
ਸ੍ਥਿਰਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਦੁਹਿਤੁਸ੍ਤਵ।
ਨੈਸ਼਼ਾ ਵਾਰਯਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਾਦਸ੍ਮਾਤ੍ਕਥੰਚਨ ॥ 3-295-29 (27311)
ਨਾਨ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਸਤ੍ਯਵਤਿ ਵੈ ਗੁਣਾਃ।
ਪ੍ਰਦਾਨਮੇਵ ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮੇ ਰੋਚਤੇ ਦੁਹਿਤੁਸ੍ਤਵ ॥ 3-295-30 (27312)
ਰਾਜੋਵਾਚ। 3-295-31x (2748)
ਅਵਿਚਾਲ੍ਯਮੇਤਦੁਕ੍ਤੰ ਤਥ੍ਯੰ ਚ ਭਵਤਾ ਵਚਃ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯੇਤਦੇਵੰ ਚ ਗੁਰੁਰ੍ਹਿ ਭਗਵਾਨ੍ਮਮ ॥ 3-295-31 (27313)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 3-295-32x (2749)
ਅਵਿਘ੍ਨਮਸ੍ਤੁ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਦਾਨੇ ਦੁਹਿਤੁਸ੍ਤਵ।
ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਤਾਵਤ੍ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਭਦ੍ਰਮਸ੍ਤੁ ਵਃ ॥ 3-295-32 (27314)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-295-33x (2750)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਮੁਤ੍ਪਤ੍ਯ ਨਾਰਦਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਗਤਃ।
ਰਾਜਾ(ਅ)ਪਿ ਦੁਹਿਤੁਃ ਸਜ੍ਜੰ ਵੈਵਾਹਿਕਮਕਾਰਯਤ੍ ॥ 3-295-33 (27315)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 295 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-295-1 ਕਥਾਯੋਗੇਨ ਕਥਾਪ੍ਰਸਙ੍ਗੇਨ ॥ 3-295-8 ਸਾਮੀਪ੍ਯੇਨ ਸਮੀਪਵਾਸਿਨਾ। ਛਿਦ੍ਰੇ ਅਨ੍ਧਤ੍ਵੇ ਸਤਿ ॥ 3-295-10 ਸ੍ਯਵਾੰਨਾਮਤਃ ॥ 3-295-14 ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਨ੍ ॥ 3-295-17 ਸਾਂਕ੍ਰੁʼਤੇਃ ਸੰਕ੍ਰੁʼਤਿਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ॥ 3-295-22 ਆਕ੍ਰਮ੍ਯ ਅਭਿਭੂਯ ॥ 3-295-26 ਅੰਸ਼ਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠਪਾਸ਼਼ਾਣਾਦੇਃ ਸ਼ਕਲਃ ਸਕ੍ਰੁʼੰਨਿਪਤਤਿ। ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਕਰਣੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-295-31 ਏਤਤ੍ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਵਚਨੰ ਅਵਿਚਾਲ੍ਯੰ ਭਵਤਾ ਚ ਤਥ੍ਯੰ ਉਕ੍ਤਮ੍ ॥ 3-295-32 ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 296
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.296. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 296
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਸ਼੍ਵਪਤਿਨਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨਾਸ਼੍ਰਮਮੇਤ੍ਯ ਸਤ੍ਯਵਤੇ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾਃ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਰਦਾਨੇਨ ਵੈਵਾਹਿਕੋਤ੍ਸਵਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਨਗਰਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-296-0 (27316)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-296-0x (2751)
ਅਥ ਕਨ੍ਯਾਪ੍ਰਦਾਨੇ ਸ ਤਮੇਵਾਰ੍ਥੰ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍।
ਸਮਾਨਿਤ੍ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰਭਾਣ੍ਡੰ ਵੈਵਾਹਿਕੰ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 3-296-1 (27317)
ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਰੁʼਤ੍ਵਿਕ੍ਸਭ੍ਯਪੁਰੋਹਿਤਾਨ੍।
ਸਮਾਹੂਯ ਦਿਨੇ ਪੁਣ੍ਯੇ ਪ੍ਰਯਯੌ ਸਹ ਕਨ੍ਯਯਾ ॥ 3-296-2 (27318)
ਮੇਧ੍ਯਾਰਣ੍ਯੰ ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਚ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨਾਸ਼੍ਰਮੰ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਮੇਵ ਦ੍ਵਿਜੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਤਮੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 3-296-3 (27319)
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮਹਾਭਾਗੰ ਸਾਲਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍।
ਕੌਸ਼੍ਯਾਂ ਬ੍ਰੁʼਸ੍ਯਾਂ ਸਮਾਸੀਨੰ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਹੀਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਤਦਾ ॥ 3-296-4 (27320)
ਸ ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਯ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਪੂਜਾਂ ਯਥਾ(ਅ)ਰ੍ਹਤਃ।
ਵਾਚਾ ਸੁਨਿਯਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਚਕਾਰਾਤ੍ਮਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 3-296-5 (27321)
ਤਸ੍ਯਾਰ੍ਧ੍ਯਮਾਸੰ ਚੈਵ ਗਾਂ ਚਾਵੇਦ੍ਯਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਕਿਮਾਗਮਨਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਰਾਜਾ ਰਾਜਾਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-296-6 (27322)
ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਮਭਿਪ੍ਰਾਯਮਿਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤਾਂ ਚ ਤਾਮ੍।
ਸਤ੍ਯਵਨ੍ਤੰ ਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-296-7 (27323)
ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਨਾਮ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕਨ੍ਯੇਯੰ ਮਮ ਸ਼ੋਭਨਾ।
ਤਾਂ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥੇ ਤ੍ਵੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਮੇ ॥ 3-296-8 (27324)
ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-296-8x (2752)
ਚ੍ਯੁਤਾਃ ਸ੍ਮ ਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਵਨਵਾਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾ-
ਸ਼੍ਚਰਾਮ ਧਰ੍ਮੰ ਨਿਯਤਾਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ।
ਕਥੰ ਤ੍ਵਨਰ੍ਹਾ ਵਨਵਾਸਮਾਸ਼੍ਰਮੇ
ਸਹਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਿਮੰ ਸੁਤਾ ਤਵ ॥ 3-296-9 (27325)
ਅਸ਼੍ਵਮਤਿਰੁਵਾਚ। 3-296-10x (2753)
ਸੁਖੰ ਚ ਦੁਃਖੰ ਚ ਭਵਾਭਵਾਤ੍ਮਕੰ
ਯਦਾ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਸੁਤਾ(ਅ)ਹਮੇਵ ਚ।
ਨ ਮਦ੍ਵਿਧੇ ਯੁਜ੍ਯਤੇਵਾਕ੍ਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ
ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨਾਭਿਗਤੋਸ੍ਮਿ ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-296-10 (27326)
ਆਸ਼ਾਂ ਨਾਰ੍ਹਸਿ ਮੇ ਹਨ੍ਤੁਂ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਤ੍ਪ੍ਰਣਤਸ੍ਯ ਚ।
ਅਭਿਤਸ਼੍ਚਾਗਤੰ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੁਂ ਨ ਮਾ(ਅ)ਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-296-11 (27327)
ਅਨੁਰੂਪੋ ਹਿ ਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਮਮਾਹੰ ਤਵਾਪਿ ਚ।
ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛ ਮੇ ਕਨ੍ਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਸਤ੍ਯਵਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-296-12 (27328)
ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-296-13x (2754)
ਪੂਰ੍ਵਮੇਵਾਭਿਲਵਿਤਃ ਸੰਬਨ੍ਧੋ ਮੇ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ।
ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਰਾਜ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਹਮਿਤਿ ਤਤ ਏਤਦ੍ਵਿਚਾਰਿਤਮ੍ ॥ 3-296-13 (27329)
ਅਭਿਪ੍ਰਾਯਸ੍ਤ੍ਵਯੰ ਯੋ ਮੇ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸ ਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਤੁ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯੈਵ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਹ੍ਯਸਿ ਮੇ(ਅ)ਤਿਥਿਃ ॥ 3-296-14 (27330)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਮਾਨਾਯ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਃ।
ਯਥਾਵਿਧਿ ਸਮੁਦ੍ਵਾਹੰ ਕਾਰਯਾਮਾਸਤੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪੌ ॥ 3-296-15 (27331)
ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਪਤਿਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਯਥਾਰ੍ਹੰ ਸਪਰਿਚ੍ਛਦਮ੍।
ਯਯੌ ਸ੍ਵਮੇਵ ਭਵਨੰ ਯੁਕ੍ਤਃ ਪਰਮਯਾ ਮੁਦਾ ॥ 3-296-16 (27332)
ਸਤ੍ਯਵਾਨਪਿ ਤਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਾਮ੍।
ਮੁਮੁਦੇ ਸਾ ਰਚ ਰਤੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਮਨਸੇਪ੍ਸਿਤਮ੍ ॥ 3-296-17 (27333)
ਗਤੇ ਪਿਤਰਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸੰਨ੍ਯਸ੍ਯਾਭਰਣਾਨਿ ਸਾ।
ਜਗ੍ਰੁʼਹੇਵਲ੍ਕਲਾਨ੍ਯੇਵ ਵਸ੍ਤ੍ਰੰ ਕਾਸ਼਼ਾਯਮੇਵ ਚ ॥ 3-296-18 (27334)
ਪਰਿਚਾਰੈਰ੍ਗੁਣੈਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯੇਣ ਦਮੇਨ ਚ।
ਸਰ੍ਵਕਾਮਕ੍ਰਿਯਾਭਿਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਮਾਦਧੇ ॥ 3-296-19 (27335)
ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਂ ਸ਼ਰੀਰਸਤ੍ਕਾਰੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰਾਚ੍ਛਾਦਨਾਦਿਭਿਃ।
ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੰ ਦੇਵਸਤ੍ਕਾਰੈਰ੍ਵਾਚਃ ਸੰਯਮਨੇਨ ਚ ॥ 3-296-20 (27336)
ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦੇਨ ਨੈਸ਼਼ੁਣੇਨ ਸ਼ਮੇਨ ਚ।
ਰਹਸ਼੍ਚੈਵੋਪਚਾਰੇਣ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਪਰ੍ਯਤੋਸ਼਼ਯਤ੍ ॥ 3-296-21 (27337)
ਏਵੰ ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਦਾ ਨਿਵਸਤਾਂ ਸਤਾਮ੍।
ਕਾਲਸ੍ਤਪਸ੍ਯਤਾਂ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਾਕ੍ਰਾਮਤ ਭਾਰਤ ॥ 3-296-22 (27338)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਗ੍ਲਾਯਮਾਨਾਯਾਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ।
ਨਾਰਦੇਨ ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਮਨਸਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-296-23 (27339)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਣ੍ਣਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 296 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-296-1 ਵੈਵਾਹਿਕੰ ਭਾਣ੍ਡੰ ਵਿਵਾਹੋਚਿਤਮੁਪਕਰਣਮ੍ ॥ 3-296-4 ਕੌਸ਼੍ਯਾਂ ਰਕੁਸ਼ਮਯ੍ਯਾਂ ਬ੍ਰੁʼਸ੍ਯਾਮਾਸਨੇ ॥ 3-296-5 ਆਤ੍ਮਨਿਵੇਦਨਮਸ਼੍ਵਪਤਿਰਹਮਿਤਿ ਜ੍ਞਾਪਨਮ੍ ॥ 3-296-10 ਭਵਾਭਵਾਤ੍ਮਕਮੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਨਾਸ਼ਾਤ੍ਮਕਮ੍। ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-296-11 ਮਾ ਮਾਮ੍ ॥ 3-296-14 ਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਤੁ ਨਿਸ਼਼੍ਪਦ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-296-16 ਸਪਰਿਚ੍ਛਦੰ ਪਾਰਿਵਰ੍ਹਸਹਿਤਮ੍ ॥ 3-296-19 ਪਰਿਚਾਰੈਃ ਸੇਵਨੈਃ। ਗੁਣੈਃ ਸ਼ੀਲਸਤ੍ਯਾਦਿਭਿਃ। ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯੇਣ ਸ੍ਨੇਹੇਨ। ਦਮੇਨ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਯਾ। ਸਰ੍ਵਕਾਮਕ੍ਰਿਯਾਭਿਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਿਸ਼਼੍ਟਸੰਪਾਦਨੇਨ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 297
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.297. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 297
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਦਾਚਨ ਨਾਰਦਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੇਸਤ੍ਯਵਤੋ ਮ੍ਰੁʼਤਿਦਿਵਸੇ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਪਰਸ਼ੁਹਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਨੰਗਚ੍ਛਤੋ ਭਰ੍ਤੁਰਨੁਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-297-0 (27340)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-297-0x (2755)
ਤਤਃ ਕਾਲੇ ਬਹੁਤਿਥੇ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਕਦਾਚਨ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸ ਕਾਲੋ ਮਰ੍ਵ੍ਯੰ ਯਤ੍ਰਸਤ੍ਯਵਤਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-297-1 (27341)
ਗਣਯਨ੍ਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਦਿਵਸਦਿਵਸੇ ਗਤੇ।
ਯਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਾਰਦੇਨੋਕ੍ਤੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 3-297-2 (27342)
ਚਤੁਰ੍ਥੇ(ਅ)ਹਨਿ ਮਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਭਾਮਿਨੀ।
ਵ੍ਰਤੰ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰੰ ਸ੍ਥਿਤਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-297-3 (27343)
`ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼੍ਯਾਂ ਚੋਪਵਾਸੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸੁ ਚ ਪਾਰਣਮ੍।
ਆਯੁਸ਼਼੍ਯੰ ਵਰ੍ਧਤੇ ਭਰ੍ਤੁਰ੍ਵ੍ਰਤੇਨਾਨਿ ਭਾਰਤ' ॥ 3-297-4 (27344)
ਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਕਨਿਯਮੰ ਤਸ੍ਯਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੁਃਖਾਨ੍ਵਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਉਤ੍ਥਾਯ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ ॥ 3-297-5 (27345)
ਅਤਿਤੀਵ੍ਰੋ(ਅ)ਯਮਾਰਮ੍ਭਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)(ਅ)ਰਬ੍ਧੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜੇ।
ਤਿਸ੍ਰੁʼਣਾਂ ਵਸਤੀਨਾਂ ਹਿ ਸ੍ਤਾਨੰ ਪਰਮਦੁਸ਼੍ਚਰਮ੍ ॥ 3-297-6 (27346)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-297-7x (2756)
ਨ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਤਾਤ ਸੰਤਾਪਃ ਪਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਵ੍ਰਤਮ੍।
ਵ੍ਯਸੰਸਾਯਕ੍ਰੁʼਤੰ ਹੀਦੰ ਵ੍ਯਵਸਾਯਸ਼੍ਚ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-297-7 (27347)
ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-297-8x (2757)
ਵ੍ਰਤੰ ਭਿਨ੍ਧੀਤਿ ਵਕ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਾਂ ਨਾਸ੍ਮਿ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਕਥੰਚਨ।
ਪਾਰਯਸ੍ਵੇਤਿ ਵਚਨੰ ਯੁਕ੍ਤਮਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਵਦੇਤ੍ ॥ 3-297-8 (27348)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-297-9x (2758)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨੋ ਵਿਰਰਾਮ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੀ ਚੈਵ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਕਾਣ੍ਠਭੂਤੇਵ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-297-9 (27349)
ਸ਼੍ਵੋਭੂਤੇ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਮਰਣੇ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਦੁਃਖਾਨ੍ਵਿਤਾਯਾਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸਾ ਰਾਤ੍ਰਿਰ੍ਵ੍ਯਤ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ॥ 3-297-10 (27350)
ਅਦ੍ਯ ਤਦ੍ਦਿਵਸੰ ਚੇਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੀਪ੍ਤੰ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮ੍।
ਯੁਗਮਾਤ੍ਰੋਦਿਤੇ ਸੂਰ੍ਯੇਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪੌਰ੍ਵਾਙ੍ਣਿਕੀਃ ਕ੍ਰਿਯਾਃ ॥ 3-297-11 (27351)
`ਵ੍ਰਤੰ ਸਮਾਪ੍ਯਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਸ੍ਨਾਤ੍ਵਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ'।
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਞ੍ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਂ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਮੇਵ ਚ।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯਾਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਨਿਯਤਾ ਸ੍ਥਿਤਾ ॥ 3-297-12 (27352)
ਅਵੈਧਵ੍ਯਾਸ਼ਿਸ਼਼ਸ੍ਤੇ ਤੁ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਰ੍ਥੰ ਹਿਤਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ।
ਊਚੁਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਪੋਵਨਨਿਵਾਸਿਨਃ ॥ 3-297-13 (27353)
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਧ੍ਯਾਨਯੋਗਪਰਾਯਣਾ।
ਮਨਸਾ ਤਾ ਗਿਰਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-297-14 (27354)
ਤੰ ਕਾਲੰ ਤੰ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਚ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੀ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਾ।
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਨਾਰਦਵਚਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾ ॥ 3-297-15 (27355)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਾਵੂਚਤੁਸ੍ਤਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਾਮ੍।
ਏਕਾਨ੍ਤਮਾਸ੍ਥਿਤਾਂ ਵਾਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-297-16 (27356)
ਵ੍ਰਤੰ ਯਥੋਪਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤੁ ਤਥਾ ਤਤ੍ਪਾਰਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਆਹਾਰਕਾਲਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਯਦਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-297-17 (27357)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-297-18x (2759)
ਅਸ੍ਤੰ ਗਤੇ ਮਯਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯੇ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਮਯਾ।
ਏਸ਼਼ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਕਲ੍ਪਃ ਸਮਯਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਮਯਾ ॥ 3-297-18 (27358)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-297-19x (2760)
ਏਵੰ ਸੰਭਾਸ਼਼ਮਾਣਾਯਾਃ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਭੋਜਨੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸ੍ਕਨ੍ਧੇ ਪਰਸ਼ੁਮਾਦਾਯ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਵਨਮ੍ ॥ 3-297-19 (27359)
ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਤ੍ਵਾਹ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਨੈਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਗਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਸਹ ਤ੍ਵਯਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਹਿਤ੍ਵਾਂ ਹਾਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ ॥ 3-297-20 (27360)
ਸਤ੍ਯਵਾਨੁਵਾਚ। 3-297-21x (2761)
ਵਨੰ ਨ ਗਤਪੂਰ੍ਵੰ ਤੇ ਦੁਃਖ ਪਨ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਭਾਮਿਨਿ।
ਵ੍ਰਤੋਪਵਾਸਕ੍ਸ਼਼ਾਮਾ ਚ ਕਥੰ ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-297-21 (27361)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-297-22x (2762)
ਉਪਵਾਸਾੰਨ ਮੇ ਗ੍ਲਾਨਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਚਾਪਿ ਪਰਿਸ਼੍ਰਮਃ।
ਗਮਨੇ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੋਤ੍ਸਾਹਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਦ੍ਧੁਂ ਨ ਮਾ(ਅ)ਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-297-22 (27362)
ਸਤ੍ਯਵਾਨੁਵਾਚ। 3-297-23x (2763)
ਯਦਿ ਤੇ ਗਮਨੋਤ੍ਸਾਹਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵ ਪ੍ਰਯਮ੍।
ਮਮ ਤ੍ਵਾਮਨ੍ਤ੍ਰਯ ਗੁਰੂੰਨ ਮਾਂ ਦੋਸ਼਼ਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਦਯਮ੍ ॥ 3-297-23 (27363)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-297-24x (2764)
ਸਾ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛ੍ਵਸ਼੍ਰੂਂ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੰ ਚ ਮਹਾਵ੍ਰਤਾ।
ਅਯੰ ਗਚ੍ਛਤਿ ਮੇ ਭਰ੍ਤਾ ਫਲਾਹਾਰੋ ਮਹਾਵਨਮ੍ ॥ 3-297-24 (27364)
ਇਚ੍ਛੇਯਮਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਆਰ੍ਯਯਾ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੇਣ ਹ।
ਅਨੇਨ ਸਹ ਨਿਰ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਵਿਰਹਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਃ ॥ 3-297-25 (27365)
ਗੁਰ੍ਵਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਰ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤੇਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਸ਼੍ਚ ਸੁਤਸ੍ਤਵ।
ਨ ਨਿਵਾਰ੍ਯੋ ਨਿਵਾਰ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਨ੍ਯਥਾ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੋ ਵਨਮ੍ ॥ 3-297-26 (27366)
ਸੰਵਤ੍ਸਰਃ ਕਿੰਚਿਦੂਨੋ ਨ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ(ਅ)ਹਮਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍।
ਵਨੰ ਕੁਸੁਮਿਤੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪਰੰ ਕੌਤੂਹਲੰ ਹਿ ਮੇ ॥ 3-297-27 (27367)
ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨ ਉਵਾਚ। 3-297-28x (2765)
ਯਦਾ ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਪਿਤ੍ਰਾ ਦਤ੍ਤਾ ਸ੍ਨਾਸ਼਼ੁ ਮਮ।
ਨਾਨਯਾ(ਅ)ਭ੍ਯਰ੍ਥਨਾਯੁਕ੍ਤਮੁਕ੍ਤਪੂਰ੍ਵੰ ਸ੍ਮਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-297-28 (27368)
ਤਦੇਸ਼਼ਾ ਲਭਤਾਂ ਕਾਮੰ ਯਥਾਭਿਲਸ਼਼ਿਤੰ ਵਧੂਃ।
ਅਪ੍ਰਮਾਦਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪੁਤ੍ਰਿ ਸਤ੍ਯਵਤਃ ਪਥਿ ॥ 3-297-29 (27369)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-297-30x (2766)
ਉਭਾਭ੍ਯਾਮਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਸਾ ਜਗਾਮ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਸਹਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਹਸਨ੍ਤੀਵ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਵਿਦੂਯਤਾ ॥ 3-297-30 (27370)
ਸਾ ਵਨਾਨਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਰਮਣੀਯਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਮਯੂਰਗਣਜੁਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਵਿਪੁਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ॥ 3-297-31 (27371)
ਨਦੀਃ ਪੁਣ੍ਯਵਹਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਂਸ਼੍ਚ ਨਗੋਤ੍ਤਮਾਨ੍।
ਸਤ੍ਯਵਾਨਾਹ ਪਸ਼੍ਯੇਤਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਂ ਮਧੂਰੰ ਵਚਃ ॥ 3-297-32 (27372)
ਨੀਰੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ।
ਮ੍ਰੁʼਤਮੇਵ ਹਿੰ ਮੇਨੇ ਕਾਲੇ ਮੁਨਿਵਚਃ ਸ੍ਮਰਨ੍ ॥ 3-297-33 (27373)
ਅਨੁਵ੍ਰਜਨ੍ਤੀ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਜਗਾਮ ਮ੍ਰੁʼਦੁਗਾਮਿਨੀ।
ਦ੍ਵਿਧੇਵ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੰ ਚ ਕਾਲਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਤੀ ॥ 3-297-34 (27374)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਤਿਬ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 297 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-297-6 ਵਸਤੀਨਾਂ ਸ੍ਥਾਨੰ ਭੋਜਨਤ੍ਰਯਨਿਰੋਧਃ। ਉਪਵਸਤੀਤ੍ਯਾਦੌ ਵਸਤੇਸ੍ਤਾਦਰ੍ਥ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 3-297-7 ਪਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਮਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ। ਵ੍ਯਵਸਾਯਕ੍ਰੁʼਤਮੁਦ੍ਯੋਗਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-297-11 ਰਕਯੁਗੰ ਹਸ੍ਤਚਤੁਸ਼਼੍ਕੰ ਤਾਵਦੁਦਿਤੇ ਉਪਰਿ ਯਾਤੇ ॥ 3-297-33 ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾ ਇਤਿ ਕ. ਥ. ਪਾਠਃ। ਸ੍ਮਰੰਨਿਤਿ ਵ੍ਯਤ੍ਯਯੇਨ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 298
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.298. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 298
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸਹ ਵਨੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਸਤ੍ਯਵਤਾ ਫਲਾਹਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕਾਸ਼਼੍ਠਵਿਪਾਟਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸ਼ਿਰੋਵੇਦਨਾਦੂਨਤਯਾ ਕਾਸ਼਼੍ਠਪਾਟਨਾਦੁਪਰਮਪੂਰ੍ਵਕੰ ਭਾਰ੍ਯੋਤ੍ਸਙ੍ਗੇ ਸ਼ਿਰੋਨਿਧਾਨੇਨ ਭੂਤਲੇ ਸ਼ਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤਃ ਸਤ੍ਯਵਤੋ(ਅ)ਸੁਹਰਣਾਯ ਸਮਾਗਤੰ ਯਮੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ਯਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸਾਞ੍ਜਲਿਬਨ੍ਧੰ ਤਦਾਗਮਨਪ੍ਰਯੋਜਨਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 3 ॥ ਯਮੇਨ ਤਾਂਪ੍ਰਤਿਤਤ੍ਕ੍ਰਧਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਸ਼ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਸਤ੍ਯਵਤਸ੍ਤਦੀਯਸ਼ਰੀਰਾਦਪਕਰ੍ਸ਼਼ਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਲੋਕੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਤਮਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਃ ਸ੍ਤੁਤਿਵਚਨਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਯਮੇਨ ਤਸ੍ਯੈ ਵਰਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਨ੍ਧਵਿਮੋਚਨੇਨ ਸਤ੍ਯਵਤੋ ਵਿਸਰ੍ਜਨਮ੍ ॥ 5 ॥ ਤਤਃ ਪੁਨਰੁਜ੍ਜੀਵਿਤੇਨ ਸਤ੍ਯਵਤਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਸਹ ਪੁਤਾਸ਼੍ਰਮੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 6 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-298-0 (27375)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-298-0x (2767)
ਅਥ ਭਾਰ੍ਯਾਸਹਾਯਃ ਸ ਫਲਾਨ੍ਯਾਦਾਯ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਕਠਿਨੰ ਪੂਰਯਾਮਾਸ ਤਤਃ ਕਾਣ੍ਠਾਨ੍ਯਪਾਟਯਤ੍ ॥ 3-298-1 (27376)
ਤਸ੍ਯ ਪਾਟਯਤਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਸ੍ਵੇਦੋ ਵੈ ਸਮਜਾਯਤ।
ਵ੍ਯਾਯਾਮੇਨ ਚ ਤੇਨਾਸ੍ਯ ਜਜ੍ਞੇ ਸ਼ਿਰਸਿ ਵੇਦਨਾ ॥ 3-298-2 (27377)
ਸੋ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਮੁਵਾਚ ਸ਼੍ਰਮਪੀਡਿਤਃ।
ਵ੍ਯਾਯਾਮੇਨ ਮਮਾਨੇਨ ਜਾਤਾ ਸ਼ਿਰਸਿ ਵੇਦਨਾ ॥ 3-298-3 (27378)
ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਚੈਵ ਸਾਵਿਤ੍ਰਿ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਦੂਯਤੀਵ ਚ।
ਅਸ੍ਵਸ੍ਥਮਿਵ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਮਿਤਭਾਸ਼਼ਿਣਿ ॥ 3-298-4 (27379)
ਸ਼ੂਲੈਰਿਵ ਸ਼ਿਰੋ ਵਿਦ੍ਧਮਿਦੰ ਸੰਲਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮ੍ਯਹਮ੍।
`ਭ੍ਰਮਨ੍ਤੀਵ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਰੂਢੰ ਮਨੋ ਮਮ'।
ਤਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੇ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਨ ਸ੍ਤਾਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰਸ੍ਤਿ ਮੇ ॥ 3-298-5 (27380)
ਸਾ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਭਰ੍ਤਾਰਮੁਪਗਮ੍ਯ ਚ।
ਉਤ੍ਸਙ੍ਗੇ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸ਼ਿਰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 3-298-6 (27381)
ਤਤਃ ਸਾ ਨਾਰਦਵਚੋ ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਤੀ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ।
ਤੰ ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਵੇਲਾਂ ਦਿਵਸੰ ਚ ਯੁਯੋਜ ਹ ॥ 3-298-7 (27382)
`ਹਨ੍ਤ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯਮਿਤਿ ਚਿਨ੍ਤਾਪਰਾ ਸਤੀ'।
ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦੇਵ ਚਾਪਸ਼੍ਯ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਰਕ੍ਤਵਾਸਸਮ੍।
ਵਦ੍ਧਮੌਲਿੰ ਵਪੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤਮਾਦਿਤ੍ਯਸਮਤੇਜਸਮ੍ ॥ 3-298-8 (27383)
ਸ਼੍ਯਾਮਾਵਦਾਤੰ ਰਕ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਾਸ਼ਹਸ੍ਤੰ ਭਯਾਵਹਮ੍।
ਸ੍ਥਿਤੰ ਸਤ੍ਯਵਤਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੰ ਤਮੇਵ ਚ ॥ 3-298-9 (27384)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਸਹਸੋਤ੍ਥਾਯ ਭਰ੍ਤੁਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ਿਰਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰੁਵਾਚਾਰ੍ਤਾ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਪ੍ਰਵੇਪਤੀ ॥ 3-298-10 (27385)
ਦੈਵਤੰਤ੍ਵਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਵਪੁਰੇਤਦ੍ਧ੍ਯਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍।
ਕਾਮਯਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਦੇਵੇਸ਼ ਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕਿੰਚ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 3-298-11 (27386)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-12x (2768)
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ(ਅ)ਸਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰਿ ਤਥੈਵ ਚ ਤਪੋਨ੍ਵਿਤਾ।
ਅਸ੍ਤ੍ਵਾਮਭਿਭਾਸ਼਼ਾਮਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ੁਭੇ ਯਮਮ੍ ॥ 3-298-12 (27387)
ਅਯੰ ਤੇ ਰਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ਭਰ੍ਤਾ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਯੁਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਤ੍ਮਜਃ।
ਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਮਹੰ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਵਿਦ੍ਧ੍ਯੇਤਨ੍ਮੇ ਚੀਕਿਰ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ॥ 3-298-13 (27388)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-13x (2769)
ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਭਗਵਨ੍ਦੂਤਾਸ੍ਤਵਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਨ੍।
ਨੇਤੁਂ ਕਿਲ ਭਵਾਨ੍ਕਸ੍ਮਾਦਾਗਤੋਸਿ ਸ੍ਵਯੰ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 3-298-14 (27389)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-298-15x (2770)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਰਾਜਸ੍ਤਾਂ ਭਗਵਾਨ੍ਸ੍ਵਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਯਥਾਵਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੁਂ ਤਤ੍ਪ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 3-298-15 (27390)
ਅਯੰ ਚ ਧਰ੍ਮਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਰੂਪਵਾਨ੍ਗੁਣਸਾਗਰਃ।
ਨਾਰ੍ਹੋ ਮਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਨੇਤੁਮਤੋਸ੍ਮਿ ਸ੍ਵਯਮਾਗਤਃ ॥ 3-298-16 (27391)
ਤਤਃ ਸਤ੍ਯਵਤਃ ਕਾਯਾਤ੍ਪਾਸ਼ਬਦ੍ਧੰ ਵਸ਼ੰਗਤਮ੍।
ਅਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਮਾਤ੍ਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਨਿਸ਼੍ਚਕਰ੍ਸ਼਼ ਯਮੋ ਬਲਾਤ੍ ॥ 3-298-17 (27392)
ਤਤਃ ਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਾਣੰ ਗਤਸ਼੍ਵਾਸੰ ਹਤਪ੍ਰਭਮ੍।
ਨਿਰਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟੰਸ਼ਰੀਰੰ ਤਦ੍ਬਭੂਵਾਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸਨਮ੍ ॥ 3-298-18 (27393)
ਯਮਸ੍ਤੁ ਤੰ ਤਤੋ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਾਤੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮੁਖਃ।
ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਚੈਵ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾ ਯਮਮੇਵਾਨ੍ਵਗਚ੍ਛਤ ॥ 3-298-19 (27394)
`ਭਰ੍ਤੁਃ ਸ਼ਰੀਰਰਾਂ ਚ ਵਿਧਾਯ ਹਿ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ।
ਭਰ੍ਤਾਰਮਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਤਥਾਵਸ੍ਥੰ ਸੁਮਧ੍ਯਮਾ'।
ਨਿਯਮਵ੍ਰਤਸੰਸਿਦ੍ਧਾ ਮਹਾਭਾਗਾ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ॥ 3-298-20 (27395)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-21x (2771)
ਨਿਵਰ੍ਤ ਗਚ੍ਛ ਸਾਵਿਤ੍ਰਿ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵਾਸ੍ਯੌਰ੍ਧ੍ਵਦੈਹਿਕਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤੰਭਰ੍ਤੁਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੰ ਯਾਵਦ੍ਗਮ੍ਯੰ ਗਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-298-21 (27396)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-22x (2772)
ਯਤ੍ਰ ਮੇ ਨੀਯਤੇ ਭਰ੍ਤਾ ਸ੍ਵਯੰ ਵਾ ਯਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਮਯਾ ਚ ਤਤ੍ਰ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯਮੇਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-298-22 (27397)
ਤਪਸਾ ਗੁਰੁਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਚ ਭਰ੍ਤੁਃ ਸ੍ਨੇਹਾਦ੍ਵ੍ਰਤੇਨ ਚ।
ਤਵ ਚੈਵ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਨ ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਹਤਾ ਗਤਿਃ ॥ 3-298-23 (27398)
ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਸਾਪ੍ਤਪਦੰ ਮੈਤ੍ਰੰ ਬੁਧਾਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ।
ਮਿਤ੍ਰਤਾਂ ਚ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-298-24 (27399)
ਨਾਨਾਤ੍ਮਵਨ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵਨੇ ਚਰਨ੍ਤਿ
ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਵਾਸੰ ਚ ਪਰਿਸ਼੍ਰਮੰ ਚ।
ਵਿਜ੍ਞਾਨਤੋ ਧਰ੍ਮਮੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਨ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਃ ਪ੍ਰਧਾਨਮ੍ ॥ 3-298-25 (27400)
ਏਕਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸਤਾਂ ਮਤੇਨ
ਸਰ੍ਵੇਸ੍ਮ ਤੰ ਮਾਰ੍ਗਮਨੁਪ੍ਰਪੰਨਾਃ।
ਮਾ ਵੈ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਮਾ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ ਚ ਵਾਞ੍ਛੇ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਨ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਃ ਪ੍ਰਧਾਨਮ੍ ॥ 3-298-26 (27401)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-37x (2773)
ਨਿਵਰ੍ਤ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮਿ ਤਵਾਨਯਾ ਗਿਰਾ
ਸ੍ਵਰਾਕ੍ਸ਼਼ਰਵ੍ਯਞ੍ਜਨਹੇਤੁਯੁਕ੍ਤਯਾ।
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵੇਹਵਿਨਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੰ
ਦਦਾਨਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ਵਰਮ੍ ॥ 3-298-27 (27402)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-28x (2774)
ਚ੍ਯੁਤਃ ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਵਨਵਾਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤੋ
ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੋ ਮਮਾਸ਼੍ਰਮੇ।
ਸ ਲਬ੍ਧਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਬਲਵਾਨ੍ਭਵੇੰਨ੍ਰੁʼਪ-
ਸ੍ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਾਜ੍ਜ੍ਵਲਨਾਰ੍ਕਸੰਨਿਭਃ ॥ 3-298-28 (27403)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-29x (2775)
ਦਦਾਨਿ ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਤਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ਵਰੰ
ਯਥਾ ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤੰ ਭਵਿਤਾ ਚ ਤਤ੍ਤਥਾ।
ਤਵਾਧ੍ਵਨਾ ਗ੍ਲਾਨਿਮਿਵੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ
ਨਿਵਰ੍ਤ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਨ ਤੇ ਸ਼੍ਰਮੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-298-29 (27404)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-30x (2776)
ਸ਼੍ਰਮਃ ਕੁਤੋ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸਮੀਪਤੋ ਹਿਮੇ
ਯਤੋ ਹਿ ਭਰ੍ਤਾ ਮਮ ਸਾ ਗਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁਵਾ।
ਯਤਃ ਪਤਿੰ ਨਮੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਗਤਿਃ
ਸੁਰੇਸ਼ ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਵਚੋ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 3-298-30 (27405)
ਸਤਾਂ ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸੰਗਤਮੀਪ੍ਸਿਤੰ ਪਰੰ
ਤਤਃ ਪਰੰ ਮਿਤ੍ਰਮਿਤਿ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ।
ਨ ਚਾਫਲੰ ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਸੰਗਤੰ
ਤਤਃ ਸਤਾਂ ਸੰਨਿਵਸੇਤ੍ਸਮਾਗਮੇ ॥ 3-298-31 (27406)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-32x (2777)
ਮਨੋਨੁਕੂਲੰ ਬੁਧਬੁਦ੍ਧਿਵਰ੍ਧਨੰ
ਤ੍ਵਯਾ ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਵਚਨੰ ਹਿਤਾਸ਼੍ਰਯਮ੍।
ਵਿਨਾ ਪੁਨਃ ਸਤ੍ਯਵਤੋਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੰ
ਵਰੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਵਰਯਸ੍ਵ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 3-298-32 (27407)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-33x (2778)
ਹ੍ਰੁʼਤੰਪੁਰਾ ਮੇ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ
ਸ੍ਵਮੇਵ ਰਾਜ੍ਯੰਲਭਤਾਂ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਕਜਹ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾੰਨ ਚ ਮੇ ਗੁਰੁਰ੍ਯਥਾ
ਦ੍ਵਿਤੀਯਮੇਤਦ੍ਵਰਯਾਮਿ ਤੇ ਵਰਮ੍ ॥ 3-298-33 (27408)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-34x (2779)
ਸ੍ਵਮੇਵੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ(ਅ)ਚਿਰਾ-
ੰਨ ਚ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਤ੍ਪਰਿਹੀਯਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਮਯਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜੇ
ਨਿਵਰ੍ਤ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਨ ਤੇ ਸ਼੍ਰਮੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-298-34 (27409)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-35x (2780)
ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤ੍ਵਯੈਤਾ ਨਿਯਮੇਨ ਸੰਯਤਾ
ਨਿਯਮ੍ਯ ਚੈਤਾ ਨਯਸੇ ਨਿਕਾਮਯਾ।
ਤਤੋ ਯਮਤ੍ਵੰ ਤਵ ਦੇਵ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੰ
ਨਿਬੋਧ ਚੇਮਾਂ ਗਿਰਮੀਰਿਤਾਂ ਮਯਾ ॥ 3-298-35 (27410)
ਅਦ੍ਰੋਹਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਗਿਰਾ।
ਅਨੁਗ੍ਰਹਸ਼੍ਚ ਦਾਨੰ ਚ ਸਤਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 3-298-36 (27411)
ਏਵੰਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਪੇਸ਼ਲਾਃ।
ਸਨ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੇਵਾਪ੍ਯਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਦਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਕੁਰ੍ਵਤੇ ॥ 3-298-37 (27412)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-38x (2781)
ਪਿਪਾਸਿਤਸ੍ਯੇਵ ਭਵੇਦ੍ਯਥਾ ਪਯ-
ਸ੍ਤਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਸਮੀਰਿਤਮ੍।
ਵਿਨਾ ਪੁਨਃ ਸਤ੍ਯਵਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੰ
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵੇਹ ਸ਼ੁਭੇ ਯਦਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-298-38 (27413)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-39x (2782)
ਮਮਾਨਪਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ ਪਿਤਾ
ਭਵਤ੍ਪਿਤੁਃ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਤਥੌਰਸਮ੍।
ਕੁਲਸ੍ਯ ਸੰਤਾਨਕਰੰ ਚ ਯਦ੍ਭਵੇ-
ਤ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਮੇਤਦ੍ਵਰਯਾਮਿ ਤੇ ਵਰਮ੍ ॥ 3-298-39 (27414)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-40x (2783)
ਕੁਲਸ੍ਯ ਸੰਤਾਨਕਰੰ ਸੁਵਰ੍ਚਸੰ
ਸ਼ਤੰ ਸੁਤਾਨਾਂ ਪਿਤੁਰਸ੍ਤੁ ਤੇ ਸ਼ੁਭੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਨਰਾਧਿਪਾਤ੍ਮਜੇ
ਨਿਵਰ੍ਤ ਦੂਰੰ ਹਿ ਪਥਸ੍ਤ੍ਵਮਾਗਤਾ ॥ 3-298-40 (27415)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-41x (2784)
ਨ ਦੂਰਮੇਤਨ੍ਮਮ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸੰਨਿਧੌ
ਮਨੋ ਹਿ ਮੇ ਦੂਰਤਰੰ ਪ੍ਰਧਾਵਤਿ।
ਅਥ ਵ੍ਰਜੰਨੇਵ ਗਿਰੰ ਸਮੁਦ੍ਯਤਾਂ
ਮਯੋਚ੍ਯਮਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਭੂਯ ਏਵ ਚ ॥ 3-298-41 (27416)
ਵਿਵਸ੍ਵਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤਨਯਰੁʼ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਂ-
ਸ੍ਤਤੋ ਹਿ ਵੈਵਸ੍ਵਤ ਉਚ੍ਯਸੇ ਬੁਧੈਃ।
ਸਮੇਨ ਧਰ੍ਮੇਣ ਚਰਨ੍ਤਿ ਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾ-
ਸ੍ਤਤਸ੍ਤਵੇਹੇਵਰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਤਾ ॥ 3-298-42 (27417)
ਆਤ੍ਮਨ੍ਯਪਿ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਸ੍ਤਥਾ ਭਵਤਿ ਸਤ੍ਸੁ ਯਃ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਤ੍ਸੁ ਵਿਸ਼ੇਪੇਣ ਸਰ੍ਵਃ ਪ੍ਰਣਯਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-298-43 (27418)
ਸੌਹਦਾਤ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਨਾਮ ਜਾਯਤੇ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਤ੍ਸੁ ਵਿਸ਼ੇਪੇਣ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਕੁਰੁਤੇ ਜਨਃ ॥ 3-298-44 (27419)
ਯਵ ਉਵਾਚ। 3-298-45x (2785)
ਉਦਾਹ੍ਰੁʼਤੰਤੇ ਵਚਨੰ ਯਦਙ੍ਗਨੇ
ਸ਼ੁਭੇ ਨ ਤਾਦ੍ਰੁʼਕ੍ ਤ੍ਵਦ੍ਰੁʼਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮਯਾ।
ਅਨੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮਿ ਵਿਨਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੰ
ਵਰੰ ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਵਰਯਸ੍ਵ ਗਚ੍ਛ ਚ ॥ 3-298-45 (27420)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-46x (2786)
ਮਮਾਤ੍ਮਜੰ ਸਤ੍ਯਵਤਸ੍ਤਥੌਰਸੰ
ਭਵੇਦੁਭਾਭ੍ਯਾਮਿਹ ਯਤ੍ਕੁਲੋਦ੍ਵਹਮ੍।
ਸ਼ਤੰ ਸੁਤਾਨਾਂ ਬਲਵੀਰ੍ਯਸ਼ਾਲਿਨਾ-
ਮਿਦੰਚਤੁਰ੍ਥੰ ਵਰਯਾਮਿ ਤੇ ਵਰਮ੍ ॥ 3-298-46 (27421)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-47x (2787)
ਸ਼ਤੰ ਸੁਤਾਨਾਂ ਬਲਵੀਰਯ੍ਸ਼ਾਲਿਨਾਂ
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿਕਰੰ ਤਵਾਬਲੇ।
ਪਰਿਸ਼੍ਰਮਸ੍ਤੇ ਨ ਭਵੇੰਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜੇ
ਨਿਵਰ੍ਤ ਦੂਰੰ ਹਿ ਪਥਸ੍ਤ੍ਵਮਾਗਤਾ ॥ 3-298-47 (27422)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-48x (2788)
ਸਤਾਂ ਸਦਾ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ
ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਨ ਚ ਵ੍ਯਥਨ੍ਤਿ।
ਸਤਾਂ ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਨਾਫਲਃ ਸੰਗਮੋਸ੍ਤਿ
ਸਦ੍ਭ੍ਯੋ ਭਯੰਨਾਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ॥ 3-298-48 (27423)
ਸਨ੍ਤੋ ਹਿ ਸਤ੍ਯੇਨ ਨਯਨ੍ਤਿ ਸੂਰ੍ਯੰ
ਸਨ੍ਤੋ ਭੂਮਿੰ ਤਪਸਾ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ।
ਸਨ੍ਤੋ ਗਤਿਰ੍ਭੂਤਭਵ੍ਯਸ੍ ਰਾਜ-
ਨ੍ਸਤਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਨਾਵਸੀਦਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ॥ 3-298-49 (27424)
ਆਰ੍ਯਜੁਸ਼਼੍ਟਮਿਦੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਿਤਿ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍।
ਸਨ੍ਤਃ ਪਰਾਰ੍ਥੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾ ਨਾਵੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਯਾਃ ॥ 3-298-50 (27425)
ਨ ਚ ਪ੍ਰਸਾਦਃ ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਮੋਘੋ
ਨ ਚਾਪ੍ਯਰ੍ਥੋ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ਨਾਪਿ ਮਾਨਃ।
ਯਸ੍ਮਾਦੇਤੰਨਿਯਤੰ ਸਤ੍ਸੁ ਨਿਤ੍ਯੰ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਨ੍ਤੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰੋ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥ 3-298-51 (27426)
ਯਮ ਉਵਾਚ। 3-298-52x (2789)
ਯਥਾਯਥਾ ਭਾਸ਼਼ਸਿ ਧਰ੍ਮਸੰਹਿਤੰ
ਮਨੋਨੁਕੂਲੰ ਸੁਪਦੰ ਮਹਾਰ੍ਥਵਤ੍।
ਤਥਾਤਥਾ ਮੇ ਤ੍ਵਯਿ ਭਕ੍ਤਿਰੁਤ੍ਤਮਾ
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵਾਪ੍ਰਤਿਮੰ ਪਤਿਵ੍ਰਤੇ ॥ 3-298-52 (27427)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-53x (2790)
ਨ ਤੇ(ਅ)ਪਵਰ੍ਗਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਾਦ੍ਵਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤ-
ਸ੍ਤਥਾ ਯਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਰੇਸ਼਼ੁ ਮਾਨਦ।
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੇ ਜੀਵਤੁ ਸਤ੍ਯਵਾਨਯੰ
ਯਥਾ ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਹ੍ਯੇਵਮਹੰ ਪਤਿੰ ਵਿਨਾ ॥ 3-298-53 (27428)
ਨ ਕਾਮਯੇ ਭਰ੍ਤਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ਸੁਖੰ
ਨ ਕਾਮਯੇ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ਦਿਵਮ੍।
ਨਕਾਮਯੇ ਭਰ੍ਤਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ਸ਼੍ਰਿਯੰ
ਨ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਹੀਨਾ ਵ੍ਯਵਸਾਮਿ ਜੀਬਿਤੁਮ੍ ॥ 3-298-54 (27429)
ਵਰਾਤਿਸਰ੍ਗਃ ਸ਼ਤਪੁਤ੍ਰਤਾ ਮਮ
ਤ੍ਵਯੈਵ ਦਤ੍ਤੋ ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਚ ਮੇ ਪਤਿਃ।
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੇ ਜੀਵਤੁ ਸਤ੍ਯਵਾਨਯੰ
ਤਵੈਵ ਸਤ੍ਯੰ ਵਚਨੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-298-55 (27430)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-298-56x (2791)
ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤੰ ਪਾਸ਼ੰ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵੈਵਸ੍ਵਤੋ ਯਮਃ।
ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-298-56 (27431)
ਏਸ਼਼ ਭਦ੍ਰੇ ਮਯਾ ਮੁਕ੍ਤੋ ਭਰ੍ਤਾ ਤੇ ਕੁਲਨਨ੍ਦਿਨਿ।
`ਤੋਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਸਾਧ੍ਵਿ ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਤਸੰਹਿਤੈਃ' ॥ 3-298-57 (27432)
ਅਰੋਗਸ੍ਵ ਨੇਯਸ਼੍ਚ ਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਃ ਸ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਿ।
ਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤਾਯੁਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਸਾਰ੍ਧਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-298-58 (27433)
ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਜ੍ਞੈਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮੇਣ ਖ੍ਯਾਤਿੰ ਲੋਕੇ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤ੍ਵਯਿ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਚੈਵ ਸਤ੍ਯਵਾਞ੍ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-298-59 (27434)
ਤੇ ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜਾਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਿਣਃ।
ਖ੍ਯਾਤਾਸ੍ਤ੍ਵੰਨਾਮਧੇਯਾਸ਼੍ਚਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਹ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਃ ॥ 3-298-60 (27435)
ਪਿਤੁਸ਼੍ਚ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਭਵਿਤਾ ਤਵ ਮਾਤਰਿ।
ਮਾਲਵ੍ਯਾਂ ਮਾਲਵਾ ਨਾਮ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਃ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਿਣਃ।
ਭ੍ਰਾਤਰਸ੍ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੋਪਮਾਃ ॥ 3-298-61 (27436)
ਏਵੰ ਤਸ੍ਯੈ ਵਰੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍।
ਨਿਵਰ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਂ ਸ੍ਵਮੇਵ ਭਵਨੰ ਯਯੌ ॥ 3-298-62 (27437)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਪਿ ਯਮੇ ਯਾਤੇ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਪ੍ਰਤਿਲਭ੍ਯ ਚ।
ਜਗਾਮ ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰਾਸ੍ਯਾ ਭਰ੍ਤੁਃ ਸ਼ਾਵੰ ਕਲੇਵਰਮ੍ ॥ 3-298-63 (27438)
ਸਾ ਭੂਮੌ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭਰ੍ਤਾਰਮੁਪਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਪਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ।
ਉਤ੍ਸਙ੍ਗੇ ਸ਼ਿਰ ਆਰੋਪ੍ਯ ਭੂਮਾਵੁਪਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 3-298-64 (27439)
ਸੰਜ੍ਞਾਂ ਚਸ ਪੁਨਰ੍ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਪ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਾਗਤ ਇਵ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਪੁਨਃਪੁਨਰੁਦੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਵੈ ॥ 3-298-65 (27440)
ਸੁਚਿਰੰ ਬਤ ਸੁਪ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਨਾਵਬੋਧਿਤਃ।
ਕ੍ਵ ਚਾਸੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਯੋਸੌ ਮਾਂ ਸੰਚਕਰ੍ਸ਼਼ਹ ॥ 3-298-66 (27441)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-67x (2792)
ਸੁਚਿਰੰ ਤ੍ਵੰਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤੋਸਿ ਮਮਾਹ੍ਕੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਗਤਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵਃ ਪ੍ਰਜਾਸੰਯਮਨੋ ਯਮਃ ॥ 3-298-67 (27442)
ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੋਸਿ ਮਹਾਭਾਗ ਵਿਨਿਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ।
ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਸਮੁਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਵਿਗਾਢਾਂ ਪਸ਼੍ਯ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀਮ੍ ॥ 3-298-68 (27443)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-298-69x (2793)
ਉਪਲਭ੍ਯਤਤਃ ਸੰਜ੍ਞਾਂ ਸੁਖਸੁਪ੍ਤ ਇਵੋਤ੍ਥਿਤਃ।
ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾ ਵਨਾਨ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋਵਾਚ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-298-69 (27444)
ਫਲਾਹਾਰੋਸ੍ਮਿ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਵਯਾ ਸਹ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ।
ਤਤਃ ਪਾਟਯਤਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਸ਼ਰਿਸੋ ਮੇ ਰੁਜਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 3-298-70 (27445)
ਸ਼ਿਰੋਭਿਤਾਪਸੰਤਪ੍ਤਃ ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਚਿਰਮਸ਼ਕ੍ਨੁਵਨ੍।
ਤਵੋਤ੍ਸਙ੍ਗੇ ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਇਤਿ ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਮਰੇ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 3-298-71 (27446)
ਤ੍ਵਯੋਪਗੂਢਸ੍ਯ ਚ ਮੇ ਨਿਦ੍ਰਯਾ(ਅ)ਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਮਨਃ।
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰ ਤਮੋ ਘੋਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਚ ਮਹੌਜਸਮ੍ ॥ 3-298-72 (27447)
ਤਦ੍ਯਦਿ ਤ੍ਵੰ ਵਿਜਾਨਾਸਿ ਕਿੰ ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨੋ ਮੇ ਯਦਿਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਦਿ ਵਾ ਸਤ੍ਯਮੇਵ ਤਤ੍ ॥ 3-298-73 (27448)
ਤਮੁਵਾਚਾਥ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਰਜਨੀ ਵ੍ਯਵਗਾਹਤੇ।
ਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੰਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ ॥ 3-298-74 (27449)
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੋਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪਿਤਰੌ ਪਸ਼੍ਯ ਸੁਵ੍ਰਤ।
ਵਿਗਾਢਾ ਰਜਨੀ ਚੇਯੰ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਦਿਵਾਕਰਃ ॥ 3-298-75 (27450)
ਨਕ੍ਤੰਚਰਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕ੍ਰੂਰਾਭਿਭਾਸ਼਼ਿਣਃ।
ਸ਼੍ਰੂਯਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਣਸ਼ਬ੍ਦਾਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਂ ਚਰਤਾਂ ਵਨੇ ॥ 3-298-76 (27451)
ਏਤਾ ਘੋਰੰ ਸ਼ਿਵਾ ਨਾਦਾਨ੍ਦਿਸ਼ੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਪਸ਼੍ਚਿਮਾਮ੍।
ਆਸ੍ਥਾਯ ਵਿਰੁਵਨ੍ਤ੍ਯੁਗ੍ਰਾਃ ਕਮ੍ਪਯਨ੍ਤ੍ਯੋ ਮਨੋ ਮਮ ॥ 3-298-77 (27452)
ਸਤ੍ਯਵਾਨੁਵਾਚ। 3-298-78x (2794)
ਵਨੰ ਪ੍ਰਤਿਭਯਾਕਾਰੰ ਘਨੇਨ ਤਮਸਾ ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਨ ਵਿਜ੍ਞਾਸ੍ਯਸਿ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਗਨ੍ਤੁਂ ਚੈਵ ਨ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-298-78 (27453)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-298-79x (2795)
ਅਸ੍ਮਿੰਨ ਵਨੇ ਦਗ੍ਧੇ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ੍ਥਿਤੋ ਜ੍ਵਲਨ੍।
ਵਾਯੁਨਾ ਧਮ੍ਯਮਾਨੋਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-298-79 (27454)
ਤਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਮਾਨਯਿਤ੍ਵੇਹ ਜ੍ਵਾਲਯਿਪ੍ਯਾਮਿ ਸਰ੍ਵਤਃ।
ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨੀਮਾਨਿ ਸਨ੍ਤੀਹ ਜਹਿ ਸੰਤਾਪਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-298-80 (27455)
ਯਦਿ ਨੋਤ੍ਸਹਸੇ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਰੁਜੰ ਤ੍ਵਾਂ ਹਿ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਨ ਚ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਸਿ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਤਮਸਾ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੇ ਵਨੇ ॥ 3-298-81 (27456)
ਸ਼੍ਵਃ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਵਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇ ਯਾਸ੍ਯਾਵੋ(ਅ)ਨੁਮਤੇ ਤਵ।
ਵਸਾਵੇਹ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਮੇਕਾਂ ਰੁਚਿਤੰ ਯਦਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-298-82 (27457)
ਸਤ੍ਯਵਾਨੁਵਾਚ। 3-298-83x (2796)
ਸ਼ਿਰੋਰੁਜਾ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਮੇ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨ੍ਯਙ੍ਗਾਨਿ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸੰਯੋਗੰ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਜਮ੍ ॥ 3-298-83 (27458)
ਨ ਕਦਾਚਿਦ੍ਵਿਕਾਲੇ ਹਿ ਗਤਪੂਰ੍ਵੋਹਮਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍।
ਅਨਾਗਤਾਯਾਂ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਯਾਂ ਮਾਤਾ ਮੇ ਪ੍ਰਰੁਣਦ੍ਧਿ ਮਾਮ੍ ॥ 3-298-84 (27459)
ਦਿਵਾ(ਅ)ਪਿਮਯਿ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਪ੍ਯੇਤੇ ਗੁਰੂ ਮਮ।
ਵਿਚਿਨੋਤਿ ਹਿ ਮਾਂ ਤਾਤਃ ਸਹੈਵਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਭਿਃ ॥ 3-298-85 (27460)
ਮਾਤ੍ਰਾ ਪਿਤ੍ਰਾ ਚ ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੁਃਖਿਤਾਭ੍ਯਾਮਹੰ ਪੁਰਾ।
ਉਪਾਲਬ੍ਧਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼ਸ਼੍ਚਿਰੇਣਾਗਚ੍ਛਸੀਤਿ ਹਿ ॥ 3-298-86 (27461)
ਕਾਤ੍ਵਵਸ੍ਥਾ ਤਯੋਰਦ੍ਯ ਮਦਰ੍ਥਮਿਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯੇ।
ਤਯੋਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇ ਮਯਿ ਚ ਮਹਦ੍ਦੁਃਖੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-298-87 (27462)
ਪੁਰਾ ਮਾਮੂਚਤੁਸ਼੍ਚੈਵ ਰਾਤ੍ਰਾਵਸ੍ਰਾਯਮਾਣਕੌ।
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੁਦੁਃਖਿਤੌ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਬਹੁਸ਼ਃ ਪ੍ਰੀਤਿਸੰਯੁਤੌ ॥ 3-298-88 (27463)
ਤ੍ਵਯਾ ਹੀਨੌ ਨ ਜੀਵਾਵ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਪੁਤ੍ਰਕ।
ਯਾਵਦ੍ਧਰਿਸ਼਼੍ਯਸੇ ਪੁਤ੍ਰ ਤਾਵੰਨੌ ਜੀਵਿਤੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-298-89 (27464)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੋਰਨ੍ਧਯੋਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਵੰਸ਼ਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਃ।
ਤ੍ਵਯਿ ਪਿਣ੍ਡਸ਼੍ਚ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਸਨ੍ਤਾਨਸ਼੍ਚਾਵਯੋਰਿਤਿ ॥ 3-298-90 (27465)
ਮਾਤਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਪਿਤਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਤਯੋਰ੍ਯਸ਼਼੍ਟਿਰਹੰ ਕਿਲ।
ਤੌ ਰਾਤ੍ਰੌ ਮਾਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੌ ਕਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-298-91 (27466)
ਨਿਦ੍ਰਾਯਾਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਸੂਯਾਮਿ ਯਸ੍ਯਾ ਹੇਤੋਃ ਪਿਤਾ ਮਮ।
ਮਾਤਾ ਚ ਸੰਸ਼ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਨਪਕਾਰਿਣੀ ॥ 3-298-92 (27467)
ਅਹੰ ਚ ਸੰਸ਼ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਮਾਪਦਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਂ ਹਿ ਵਿਨਾ ਨਾਹੰ ਜੀਵਿਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ ॥ 3-298-93 (27468)
ਵ੍ਯਕ੍ਤਮਾਕੁਲਯਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪਿਤਾ ਮਮ।
ਏਕੈਕਮਸ੍ਯਾਂ ਵੇਲਾਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਮ੍ ॥ 3-298-94 (27469)
ਨਾਤ੍ਮਾਨਮਨੁਸ਼ੋਚਾਮਿ ਯਥਾ(ਅ)ਹੰਪਿਤਰੰ ਸ਼ੁਭੇ।
ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਚਾਪ੍ਯਨੁਗਤਾਂ ਮਾਤਰੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਾਮ੍ ॥ 3-298-95 (27470)
ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨ ਹਿ ਤਾਵਦ੍ਯ ਸਨ੍ਤਾਪੰ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਯਤਃ।
ਜੀਵਨ੍ਤਾਵਨੁਜੀਵਾਮਿ ਭਰ੍ਤਵ੍ਯੌ ਤੌ ਮਯੇਤਿ ਹ ॥ 3-298-96 (27471)
ਤਯੋਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਮੇ ਕਰ੍ਵ੍ਯਮਿਤਿ ਜੀਵਾਮਿ ਚਾਪ੍ਯਹਮ੍।
`ਪਰਮੰ ਦੈਵਤੰ ਤੌ ਮੇ ਪੂਜਨੀਯੌ ਸਦਾ ਮਯਾ।
ਤਯੋਸ੍ਤੁ ਮੇ ਸਦਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯੇਵੰ ਵ੍ਰਤਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾਤਨਮ੍' ॥ 3-298-97 (27472)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-298-98x (2797)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਗੁਰੁਭਕ੍ਤੋ ਗੁਰੁਪ੍ਰਿਯਃ।
ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤ੍ਯ ਬਾਹੂ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਃ ਸੁਸ੍ਵਰੰ ਪ੍ਰਰੁਰੋਦ ਹ ॥ 3-298-98 (27473)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਭਰ੍ਤਾਰੰ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰਮ੍ਰੁʼਜ੍ਯਾਸ਼੍ਰੂਣਿ ਪਾਣਿਭ੍ਯਾਂ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣੀ ॥ 3-298-99 (27474)
ਯਦਿ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੰ ਯਦਿ ਦਤ੍ਤੰ ਹੁਤੰ ਯਦਿ।
ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਭਰ੍ਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਮਮ ਪੁਣ੍ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀ ॥ 3-298-100 (27475)
ਨ ਸ੍ਮਰਾਮ੍ਯੁਕ੍ਤਪੂਰ੍ਵੰ ਵੈ ਸ੍ਵੈਰੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤਾਂ ਗਿਰਮ੍।
ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਤਾਵਦ੍ਯ ਧ੍ਰਿਯੇਤਾਂ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੌ ਮਮ ॥ 3-298-101 (27476)
ਸਤ੍ਯਵਾਨੁਵਾਚ। 3-298-102x (2798)
ਕਾਮਯੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਪਿਤ੍ਰੋਰ੍ਯਾਹਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰਿ ਮਾਚਿਰਮ੍।
`ਅਪਿਨਾਮ ਗੁਰੂ ਤੌ ਹਿ ਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਧ੍ਰਿਯਮਾਣਕੌ' ॥ 3-298-102 (27477)
ਪੁਰਾ ਮਾਤੁਃ ਪਿਤੁਰ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿਯਦਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਨ ਜੀਵਿਸ਼਼੍ਯੇ ਵਰਾਰੋਹੇ ਸਤ੍ਯੇਨਾਤ੍ਮਾਨਮਾਲਭੇ ॥ 3-298-103 (27478)
ਯਦਿ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਮਾਂ ਚੇਜ੍ਜੀਵਨ੍ਤਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਮਮ ਪ੍ਰਿਯੰ ਵਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਗਚ੍ਛਾਵਾਸ਼੍ਰਮਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍ ॥ 3-298-104 (27479)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-298-105x (2799)
ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਕੇਸ਼ਾਨ੍ਸੰਮ੍ਯ ਭਾਮਿਨੀ।
ਪਤਿਮੁਤ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-298-105 (27480)
ਉਤ੍ਤਾਯ ਸਤ੍ਯਵਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਮ੍ਰੁʼਜ੍ਯਾਙ੍ਗਾਨਿ ਪਾਣਿਨਾ।
ਸਰ੍ਵਾ ਦਿਸ਼ਃ ਸਮਾਲੋਕ੍ਯ ਕਠਿਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਮਾਦਧੇ ॥ 3-298-106 (27481)
ਤਮੁਵਾਚਾਥਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਸ਼੍ਵਃ ਫਲਾਨਿ ਹਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਾਰ੍ਥਮੇਤੰ ਤੇ ਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਰਸ਼ੁਂ ਤ੍ਵਹਮ੍ ॥ 3-298-107 (27482)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਵਾ ਕਠਿਨਭਾਰੰ ਸਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ਼ਾਖਾਵਲਮ੍ਬਿਨਮ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਪਰਸ਼ੁਂ ਭਰ੍ਤੁਃ ਸਕਾਸ਼ੇ ਪੁਨਰਾਗਮਤ੍ ॥ 3-298-108 (27483)
ਵਾਮੇ ਸ੍ਕਨ੍ਧੇ ਤੁ ਵਾਮੋਰੂਰ੍ਭਰ੍ਤੁਰ੍ਬਾਹੁਂ ਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਚ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਏਨ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਜਗਾਮ ਗਜਗਾਮਿਨੀ ॥ ਸਤ੍ਯਵਾਨੁਵਾਚ। 3-298-109 (27484)
ਅਭ੍ਯਾਸਗਮਨਾਦ੍ਭੀਰੁ ਪਨ੍ਥਾਨੋ ਵਿਦਿਤਾ ਮਮ।
ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਰਾਲੋਕਿਤਯਾ ਜ੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਨਯਾ ਚਾਪਿ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 3-298-110 (27485)
ਆਗਤੌ ਸ੍ਵਃ ਪਥਾ ਯੇਨ ਫਲਾਨ੍ਯਵਚਿਤਾਨਿ ਚ।
ਯਥਾਗਤੰ ਸ਼ੁਭੇ ਗਚ੍ਛ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਮਾ ਵਿਚਾਰਯ ॥ 3-298-111 (27486)
ਪਲਾਸ਼ਖਣ੍ਡੇ ਚੈਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪਨ੍ਥਾ ਵ੍ਯਾਵਰ੍ਤਤੇ ਦ੍ਵਿਧਾ।
ਤਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰੇਣ ਯਃ ਪਨ੍ਥਾਸ੍ਤੇਨ ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਰਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-298-112 (27487)
ਸ੍ਵਸ੍ਥੋਸ੍ਮਿ ਬਲਵਾਨਸ੍ਮਿ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪਿਤਰਾਵੁਭੌ।
ਬ੍ਰੁਵੰਨੇਵ ਤ੍ਵਰਾਯੁਕ੍ਤਃ ਸਮ੍ਪ੍ਰਾਯਾਦਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-298-113 (27488)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਨਵਤ੍ਯਧਿਕਦ੍ਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 298 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-298-1 ਕਠਿਨੰ ਸ੍ਤਾਲੀਮ੍ ॥ 3-298-7 ਯੁਯੋਜ ਅਨੁਚਿਨ੍ਤਿਤਵਤੀ ॥ 3-298-8 ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪੀਤਵਾਸਸਮਿਤਿ ਕ. ਥ. ਪਾਠਃ ॥ 3-298-11 ਕਾਮਯਾ ਇਚ੍ਛਯਾ ॥ 3-298-25 ਅਨਾਤ੍ਮਵਨ੍ਤਃ ਅਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ। ਵਨੇ ਧਰ੍ਮੰ ਯਜ੍ਞਾਦਿਰੂਪੰ ਨ ਚਰਨ੍ਤਿ। ਜਿਤੇਨਦ੍ਰਿਯਾ ਏਵ ਵਨੇ ਗ੍ਰਾਮੇ ਵਾ ਯਜ੍ਞਾਦੀਨ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਸੰਬਦ੍ਧਾਨ੍ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥਯੋਃ ਸੰਗ੍ਰਹਃ। ਵਾਸੰ ਗੁਰੁਕੁਲਵਾਸੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮ੍। ਪਰਿਸ਼੍ਰਮੰ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਰੂਪਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਸੰਨ੍ਯਾਸਮ੍। ਵਿਜ੍ਞਾਨਤਃ ਚਤੁਰ੍ਥ੍ਯਰ੍ਥੇ ਸਾਰ੍ਵਵਿਭਕ੍ਤਿਕਸ੍ਤਸਿਃ। ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਫਲੰ ਆਤ੍ਮਵਿਜ੍ਞਾਨਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-298-26 ਏਤੇਸ਼਼ਾਮਾਸ਼੍ਰਮਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਸਮੁਚ੍ਚਯੰ ਵਾਰਯਤਿ ਏਕਸ੍ਯੇਤਿ। ਚਤੁਰ੍ਣਾਮਨ੍ਯਤਮਸ੍ਯੈਕਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸਤਾਂ ਮਤੇਨ ਦਮ੍ਭਾਦਿਰਹਿਤਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਸਮ੍ਯਗਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤੇਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸਰ੍ਵੇ ਤੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਜ੍ਞਾਨਮਾਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਪੰਨਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਅਤੋ ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਵਾਸੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯੰ ਚੇਤਿ ਪਾਠਕ੍ਰਮਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕੰ ਗੁਰੁਕੁਲਵਾਸੰ ਦਾਰਾ(ਅ)ਕਰਣਰੂਪੰ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ ਪਾਰਿਵ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਦਾਰਾਦਿਤ੍ਯਾਗਰੂਪੰ ਵਾ ਨ ਵਾਞ੍ਛੇ। ਜ੍ਞਾਨਹੇਤੋਃ ਪ੍ਰਧਾਨਭੂਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਦ੍ਯੇਪਿ ਸਿਦ੍ਧੇਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ. ਮਦ੍ਧਰ੍ਤੁਰ੍ਹਰਣੇਨਾਵਯੋਰ੍ਧਰ੍ਮੰ ਮਾ ਨਾਸ਼ਯੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-298-27 ਨਿਵਰ੍ਤ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ। ਸ੍ਵਰ ਉਦਾਤ੍ਤਾਦਿਃ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਰਮਕਾਰਾਦਿ। ਵ੍ਯਞ੍ਜਨੰ ਕਕਾਰਾਦਿ। ਏਤਦ੍ਯੁਕ੍ਤਤ੍ਵੇਨ ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਬ੍ਦਤੋ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ਤ੍ਵਮੁਕ੍ਤਮ੍। ਹੇਤੁਯੁਕ੍ਤਤ੍ਵੇਨ ਯੁਕ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤਤ੍ਵਮਪ੍ਯੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ 3-298-33 ਗੁਰੁਃ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਃ ॥ 3-298-42 ਸਮੇਨ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਿਤ੍ਰਾਦਿਤਾਰਤਮ੍ਯਹੀਨੇਨ ਤਵ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨੇਨ ਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਿ। ਤ੍ਵਦਾਜ੍ਞਾਵਸ਼ਗਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਤਏਵ ਤਵ ਨਾਮ ਧਰ੍ਮਰਾਜ ਇਤਿ। ਧਰ੍ਮੇਣੈਵ ਰਾਜਤੇ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਰਾਜਤ ਇਤਿਵਾ ॥ 3-298-43 ਲੌਕਿਕੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮੰ ਕੁਰ੍ਯੰਨਿਸ਼਼੍ਟਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕਿਮੁਤ ਤ੍ਵਯਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇ ਇਤ੍ਯਾਸ਼ਯੇਨਾਹ ਆਤ੍ਮਨ੍ਯਪੀਤਿ। ਸਰ੍ਵਃ ਪ੍ਰਣਮਤੇ ਨਰ ਇਤਿ ਕ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-298-45 ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-298-48 ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ ਧਰ੍ਮਃ ਪਤ੍ਯੁਃ ਸਕਾਸ਼ਾਦੇਵਾਪਤ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਨੰ ਸਤਾਂ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਂ ਦਾਰਾਣਾਂ ਤਤ੍ਰੈਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ। ਨਨੁ ਗਤਾਯੁਸ਼਼ਿ ਪਤ੍ਯੌ ਕਥੰ ਤਤ੍ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਤ ਆਹ ਸੰਤ ਇਤਿ। ਵਰੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤੋ ਨਵ੍ਯਥਨ੍ਤਿ ਨਾਪਿ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਕਿੰਤੁ ਉਕ੍ਤੰ ਨਿਰ੍ਵਹਨ੍ਤ੍ਯੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਾਸ਼ਕ੍ਯੇ(ਅ)ਰ੍ਥੇ ਕਥੰ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਤ ਆਹ ਸਤਾਮਿਤਿ। ਸਤਾਮਸ਼ਕ੍ਯਮਪਿ ਨਾਸ੍ਤਿ। ਭੰਯਚਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਤੇਭ੍ਯੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤੋਹੰ ਨਿਰ੍ਭਯਾਸ੍ਮੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-298-49 ਤ੍ਵਯਾਪਿ ਸਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵੀਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਮਿਤ੍ਯਾਹ ਸਨ੍ਤੋ ਹੀਤਿ। ਭੂਤਭਵ੍ਯਸ੍ਯ ਭੂਤਸ੍ਯ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਚ ॥ 3-298-51 ਏਤਤ੍ ਤ੍ਰਯੰ ਪ੍ਰਸਾਦੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ ਮਾਨਸ਼੍ਚ। ਦਰਿਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦੋ ਨਾਰ੍ਥਾਯ। ਸ਼੍ਰੀਮਤਾਂ ਪ੍ਰਸਾਦੋ(ਅ)ਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਦਪਿ ਨ ਮਾਨਦਃ। ਸਤਾਂ ਤੁ ਮਾਨਦ ਇਤਿ। ਖਲੇ ਤੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਏਵ ਨਾਸ੍ਤਿ। ਅਤਸ੍ਤ੍ਰਯੰ ਤ੍ਵਯ੍ਯੇਵ ਸ੍ਤਿਤਮਿਤਿ ਤ੍ਵੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਸ੍ਮਾਕੰ ਭਵੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 3-298-53 ਤੇ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ। ਅਪਵਰ੍ਗਃ ਪੁਤ੍ਰਫਲਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਾਦ੍ਵਿਨਾ ਸਮੀਚੀਨਾਦ੍ਦਾਮ੍ਪਤ੍ਯਯੋਗਾਦ੍ਰੁʼਤੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜਾਦਿਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਪਣੇਨ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੋਨਿਸ਼਼੍ਪਾਦਿਤੋ ਭਵਤਿ। ਯਥਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਰੇਸ਼਼ੁ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ ਮਦਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯੇਵ ਨ ਤਦ੍ਵਤ੍। ਯਸ੍ਮਾਦੇਵੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੇ ॥ 3-298-54 ਵ੍ਯਵਸਾਮਿ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ॥ 3-298-60 ਤ੍ਵੰਨਾਮਧੇਯਾਃ ਸਾਵਿਤ੍ਰਾ ਇਤਿ ॥ 3-298-88 ਅਸ੍ਰਾਯਮਾਣਕੌ ਰੁਦਨ੍ਤੌ ॥ 3-298-89 ਨੌ ਆਵਯੋਃ ॥ 3-298-94 ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰਨ੍ਧਃ ॥ 3-298-101 ਧ੍ਰਿਯੇਤਾਂ ਜੀਵੇਤਾਮ੍। ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੌ ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੌ ॥ 3-298-106 ਕਠਿਨੇ ਫਲਪੂਰ੍ਣੇ ਪਾਤ੍ਰੇ ॥ 3-298-108 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਵਾ ਆਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਆਦਾਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-298-109 ਜਗਾਤ੍ਯਮ੍ਰੁʼਦੁਭਾਮਿਨੀ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 299
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.299. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 299
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਅਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਲਾਭਤੁਸ਼਼੍ਟਨਾਪਿ ਪੁਤ੍ਰਾਨਾਗਮਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣੇਨ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨਨ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਤਦਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਰੁʼਸ਼਼ਿਗਣੇਨ ਸ਼ੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਜ੍ਞਾਪਨੇਨ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਿਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਸਹ ਸਤ੍ਯਵਤਾ ਪਿਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਮੁਨਿਗਣਾਯ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਵਨੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-299-0 (27489)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-299-0x (2800)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ।
ਲਬ੍ਧਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪ੍ਰਸੰਨਾਯਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਂ ਸਰ੍ਵੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਹ ॥ 3-299-1 (27490)
ਸ ਸਰ੍ਵਾਨਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਗਤ੍ਵਾ ਸ਼ੈਬ੍ਯਯਾ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ।
ਪੁਤ੍ਰਹੇਤੋਃ ਪਰਾਮਾਰ੍ਤਿੰ ਜਗਾਮ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-299-2 (27491)
ਤਾਵਾਸ਼੍ਰਮਾੰਨਦੀਸ਼੍ਚੈਵਵਨਾਨਿ ਚ ਸਰਾਂਸਿ ਚ।
ਤਸ੍ਯਾਂ ਨਿਸ਼ਿ ਵਿਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤੌ ਦਮ੍ਪਤੀ ਪਰਿਜਗ੍ਮਤੁਃ ॥ 3-299-3 (27492)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਤੁ ਯੰ ਕੰਚਿਦੁਨ੍ਮੁਖੌ ਸੁਤਸ਼ਙ੍ਕਯਾ।
ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਸਹਿਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯੇਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨਿਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤਾਮ੍ ॥ 3-299-4 (27493)
ਭਿੰਨੈਸ਼੍ਚ ਪਰੁਸ਼਼ੈਃ ਪਾਦੈਃ ਸਵ੍ਰਣੈਃ ਸ਼ੋਣਿਤੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤੈਃ।
ਕੁਸ਼ਕਣਅਟਕਵਿਦ੍ਧਾਙ੍ਗਾਵੁਨਮਤ੍ਤਾਵਿਵ ਧਾਵਤਃ ॥ 3-299-5 (27494)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਭਿਃ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਤਾਵਾਨੀਤੌ ਸ੍ਵਮਾਸ਼੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-299-6 (27495)
ਤਤ੍ਰਭਾਰ੍ਯਾਸਹਾਯਃ ਸ ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਸ੍ਤਪੋਧਨੈਃ।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਿਤੋਪਿ ਚਿਤ੍ਰਾਰ੍ਥੈਃ ਪੂਰ੍ਵਰਾਜਕਥਾਸ਼੍ਰਯੈਃ ॥ 3-299-7 (27496)
ਤਤਸ੍ਤੌ ਪੁਨਰਾਸ਼੍ਵਸ੍ਤੌ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਪੁਤ੍ਰਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ।
ਬਾਲ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨਿ ਚ।
ਸ਼ੋਕੰ ਜਗ੍ਮਤੁਰਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤੌ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤੌ ॥ 3-299-8 (27497)
ਹਾਪੁਤ੍ਰ ਹਾਸਾਧ੍ਵਿ ਵਧੁ ਕ੍ਵਾਸਿਕ੍ਵਾਸੀਤ੍ਯਰੋਦਤਾਮ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯੇਸ਼਼ਾਮੁਵਾਚੇਦੰ ਤਯੋਰ੍ਵਚਃ ॥ 3-299-9 (27498)
ਸੁਵਰ੍ਚਾ ਉਵਾਚ। 3-299-10x (2801)
ਯਥਾਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਤਪਸਾ ਚ ਦਮੇਨ ਚ।
ਆਚਾਰੇਣ ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤਾ ਤਥਾ ਜੀਵਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-299-10 (27499)
ਗੌਤਮ ਉਵਾਚ। 3-83-299x (2802)
ਵੇਦਾਃ ਸਾਙ੍ਗਾ ਮਯਾ(ਅ)ਧੀਤਾਸ੍ਤਪੋ ਮੇ ਸੰਚਿਤੰ ਮਹਤ੍।
ਕੌਮਾਰਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਚ ਗੁਰਵੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਤੋਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 3-299-11 (27500)
ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚੀਰ੍ਣਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵ ਵ੍ਰਤਾਨਿ ਮੇ।
ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ੋਪਵਾਸਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੋਮੇ ਵਿਧਿਵਤ੍ਸਦਾ ॥ 3-299-12 (27501)
ਅਨੇਨ ਤਪਸਾ ਵੇਦ੍ਮਿ ਸਰ੍ਵੰ ਪਰਚੀਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਸਤ੍ਯਮੇਤੰਨਿਬੋਧਧ੍ਵੰ ਧ੍ਰਿਯਤੇ ਸਤ੍ਯਵਾਨਿਤਿ ॥ 3-299-13 (27502)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-299-14x (2803)
ਉਪਾਧ੍ਯਾਯਸ੍ਯ ਮੇ ਵਕ੍ਰਾਦ੍ਯਥਾ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਨੈਵ ਜਾਤੁ ਭਵੇਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾ ਤਥਾ ਜੀਵਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-299-14 (27503)
ਰੁʼਸ਼਼ਯ ਊਚੁਃ। 3-299-15x (2804)
ਯਥਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਸਰ੍ਵੈਰੇਵ ਸੁਲਕ੍ਸ਼਼ਣੈਃ।
ਅਵੈਧਵ੍ਯਕਰੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਤਥਾ ਜੀਵਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-299-15 (27504)
ਭਾਰਦ੍ਵਾਜ ਉਵਾਚ। 3-299-16x (2805)
ਯਥਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਤਪਸਾ ਚ ਦਮੇਨ ਚ।
ਆਚਾਰੇਣ ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤਾ ਤਥਾ ਜੀਵਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-299-16 (27505)
ਦਾਲ੍ਭ੍ਯਾ ਰਉਵਾਚ। 3-299-17x (2806)
ਯਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਤੇ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਵ੍ਰਤਮ੍।
ਗਤਾ(ਅ)(ਅ)ਹਾਰਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੈਵ ਤਥਾ ਜੀਵਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-299-17 (27506)
ਆਪਸ੍ਤਮ੍ਬ ਉਵਾਚ। 3-299-18x (2807)
ਯਥਾ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਪਾਰ੍ਥਿਵੀਂ ਚੈਵਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਤੇ ਤਥਾ ਜੀਵਤਿ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-299-18 (27507)
ਧੌਮ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-299-19x (2808)
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗੁਣੈਰੁਪੇਤਸ੍ਤੇ ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਰੋ ਜਨਪ੍ਰਿਯਃ।
ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੋਪੇਤਸ੍ਤਥਾ ਜੀਵਤਿ ਸ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-299-19 (27508)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-299-20x (2809)
ਏਵਮਾਸ਼੍ਵਾਸਿਤਸ੍ਤੈਸ੍ਤੁ ਸਤ੍ਯਵਾਗ੍ਭਿਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਭਿਃ।
ਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਵਿਗਣਯਨ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਤਃ ਸ੍ਥਿਰ ਇਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-299-20 (27509)
ਤਤੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਤ੍ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਸਤ੍ਵਤਾ ਸਹ।
ਆਜਗਾਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਰਾਤ੍ਰੌ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 3-299-21 (27510)
`ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚੋਤ੍ਪਤਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਜਗ੍ਮੁਸ਼੍ਚ ਤੇ ਦ੍ਵਿਜਾਃ।
ਕਣ੍ਠੰ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਚਾਸ੍ਯ ਸਮਾਲਿਙ੍ਗ੍ਯਾਭ੍ਯਰੋਦਤਾਂ' ॥ 3-299-22 (27511)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਊਚੁਃ। 3-299-23x (2810)
ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਸੰਗਤੰ ਤ੍ਵਾਂ ਤੁ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤੰ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚ।
ਸਰ੍ਵੇ ਵਯੰ ਵੈ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਵੈ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 3-299-23 (27512)
ਸਮਾਗਮੇਨ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਚ।
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਸ਼੍ਚਾਤ੍ਮਨੋ ਲਾਭਾਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਠ੍ਯਾ ਵਿਵਰ੍ਧਸੇ ॥ 3-299-24 (27513)
ਸਰ੍ਵੈਰਸ੍ਮਾਭਿਰੁਕ੍ਤੰ ਯਤ੍ਤਥਾ ਤੰਨਾਤ੍ਰਸੰਸ਼ਯਃ।
ਭੂਯੋਭੂਯਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਸ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-299-25 (27514)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-299-26x (2811)
ਤਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿੰ ਤਤ੍ਰ ਸੰਜ੍ਵਾਲ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਾਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਹਿ।
ਉਪਾਸਾਂਚਕ੍ਰਿਰੇ ਪਾਰ੍ਥ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨੰ ਮਹੀਪਤਿਮ੍ ॥ 3-299-26 (27515)
ਸ਼ੈਵ੍ਯਾ ਚ ਸਤ੍ਯਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਚੈਕਤਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤੈਰਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਵਿਸ਼ੋਕਾ ਸਮੁਪਾਵਿਸ਼ਨ੍ ॥ 3-299-27 (27516)
ਤਤੋ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਹਾਸੀਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਵਨਵਾਸਿਨਃ।
ਜਾਤਕੌਤੂਹਲਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਸੁਤਮ੍ ॥ 3-299-28 (27517)
ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਨਾਗਤੰ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਸਭਾਰ੍ਯੇਣ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭੋ।
ਵਿਰਾਤ੍ਰੇ ਚਾਗਤੰ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਕੋਨੁ ਬਨ੍ਧਸ੍ਤਵਾਭਵਤ੍ ॥ 3-299-29 (27518)
ਸੰਤਾਪਿਤਃ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਵਯੰ ਚੈਵ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ।
ਕਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ਨ ਜਾਨੀਮਸ੍ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਿਸਿ ॥ 3-299-30 (27519)
ਸਤ੍ਯਵਾਨੁਵਾਚ। 3-299-31x (2812)
ਪਿਤ੍ਰਾ(ਅ)ਹਮਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਸਹਿਤੋ ਗਤਃ।
ਅਥ ਮੇ(ਅ)ਭੂਚ੍ਛਿਰੋਦੁਃਖੰ ਵਨੇ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਤਃ ॥ 3-299-31 (27520)
ਸੁਪ੍ਤਸ਼੍ਚਾਹੰ ਵੇਦਨਯਾ ਚਿਰਮਿਤ੍ਯੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਤਾਵਤ੍ਕਾਲੰ ਨ ਚ ਮਯਾ ਸੁਪ੍ਤਪੂਰ੍ਵੰ ਕਦਾਚਨ ॥ 3-299-32 (27521)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਭਵਤਾਂ ਸੰਤਾਪੋ ਮਾ ਭਵੇਦਿਤਿ।
ਅਤੋ ਵਿਰਾਤ੍ਰਾਗਮਨੰ ਨਾਨ੍ਯਦਸ੍ਤੀਹ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 3-299-33 (27522)
ਗੌਤਮ ਉਵਾਚ। 3-299-34x (2813)
ਅਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰ੍ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨਸ੍ਯ ਤੇ ਪਿਤੁਃ।
ਨਾਸ੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਕਾਰਣੰ ਵੇਤ੍ਸਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 3-299-34 (27523)
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰਿ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਵੇਤ੍ਥ ਪਰਾਵਰਮ੍।
ਤ੍ਵਾਂ ਹਿ ਜਾਨਾਮਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰਿ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਮਿਵ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-299-35 (27524)
ਤ੍ਵਮਤ੍ਰ ਹੇਤੁਂ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਨਿਰੁਚ੍ਯਤਾਮ੍।
ਰਹਸ੍ਯੰ ਯਦਿ ਤੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਿਦਤ੍ਰ ਵਦਸ੍ਵ ਨਃ ॥ 3-299-36 (27525)
ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯੁਵਾਚ। 3-299-37x (2814)
ਏਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾ ਵੇਤ੍ਥ ਸੰਕਲ੍ਪੋ ਨਾਨ੍ਯਥਾ ਹਿ ਵਃ।
ਨ ਹਿ ਕਿੰਚਿਦ੍ਰਹਸ੍ਯੰ ਮੇ ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਤਥ੍ਯਮੇਵ ਯਤ੍ ॥ 3-299-37 (27526)
ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਮੇ ਪਤ੍ਯੁਰਾਖ੍ਯਾਤੋ ਨਾਰਦੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਸ ਚਾਦ੍ਯ ਦਿਵਸਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤਤੋ ਨੈਨੰ ਜਹਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-299-38 (27527)
ਸੁਪ੍ਤੰ ਚੈਨੰ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦੁਪਾਗਚ੍ਛਤ੍ਸਕਿੰਕਰਃ।
ਸ ਏਨਮਨਯਦ੍ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਦਿਸ਼ੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਾਮ੍ ॥ 3-299-39 (27528)
ਅਸ੍ਤੌਸ਼਼ੰ ਤਮਹੰ ਦੇਵੰ ਸਤ੍ਯੇਨ ਵਚਸਾ ਵਿਭੁਮ੍।
ਪਞ੍ਚ ਵੈ ਤੇਨ ਮੇ ਦਤ੍ਤਾ ਵਰਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਤ ਤਾਨ੍ਮਮ ॥ 3-299-40 (27529)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ਚ ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯੰਚ ਦ੍ਵੌ ਵਰੌ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਸ੍ਯ ਮੇ।
ਲਬ੍ਧੰ ਪਿਤੁਃ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚਾਤ੍ਮਨਃ ਸ਼ਤਮ੍ ॥ 3-299-41 (27530)
ਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤਾਯੁਰ੍ਮੇ ਭਰ੍ਤਾ ਲਬ੍ਧਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍।
ਭਰ੍ਤੁਰ੍ਹਿ ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥੰ ਤੁ ਮਯਾ ਚੀਰ੍ਣੰ ਤ੍ਵਿਦੰ ਵ੍ਰਤਮ੍। 3-299-42 (27531)
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਮਯਾ(ਅ)(ਅ)ਖ੍ਯਾਤੰ ਕਾਰਣੰ ਵਿਸ੍ਤਰਣ ਵਃ।
ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸੁਖੋਦਰ੍ਕਮਿਦੰ ਦੁਃਖੰ ਮਹਨ੍ਮਮ ॥ 3-299-43 (27532)
ਰੁʼਸ਼਼ਯ ਊਚੁਃ। 3-299-44x (2815)
ਨਿਮਜ੍ਜ੍ਮਾਨੰ ਵ੍ਯਸਨੈਰਭਿਦ੍ਰੁਤੰ
ਕੁਲੰ ਨਰਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਤਮੋਮਯੇ ਹ੍ਰਦੇ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸੁਸ਼ੀਲਵ੍ਰਤਪੁਣ੍ਯਯਾ ਕੁਲੰ
ਰਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤੰ ਸਾਧ੍ਵਿ ਪੁਨਃ ਕੁਲੀਨਯਾ ॥ 3-299-44 (27533)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-299-45x (2816)
ਤਥਾ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯ ਹ੍ਯਭਿਪੂਜ੍ਯ ਚੈਵ
ਵਰਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਤਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਸਪੁਤ੍ਰਭਞ੍ਜਸਾ
ਸ਼ਿਵੇਨ ਰਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮੁਦਿਤਾਃ ਸ੍ਵਮਾਲਯਮ੍ ॥ 3-299-45 (27534)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 299 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-299-5 ਭਿੰਨੌਰ੍ਵਿਦੀਰ੍ਣੈਃ। ਪਰੁਸ਼਼ੈਃ ਕਰ੍ਕਸ਼ੈਃ ॥ 3-299-12 ਕੁਸ਼ਲਾਨਿ ਚ ਯਾਨਿ ਮੇ ਇਤਿ ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-299-18 ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਯਾਂ ਪ੍ਰਸੰਨਾਯਾਮ੍ ॥ 3-299-29 ਵਿਰਾਤ੍ਰੇ ਬਹੁਰਾਤ੍ਰੇ ਕਾਲੇ ਆਗਤੰ ਆਗਮਨਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 300
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.300. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 300
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸਾਲ੍ਵਦੇਸ਼ੀਯੈਰ੍ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨੰਪ੍ਰਤਿ ਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਾ ਤਚ੍ਛਤ੍ਰੁਨਿਸ਼਼ਰ੍ਹਣਨਿਵੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਨਿਜਨਗਰੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥ ਸਭਾਰ੍ਯੇਣ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨੇਨ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਸਤ੍ਯਵਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਮੁਨਿਗਣਾਭਿਵਾਦਨਾਦਿਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਪੁਰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-300-0 (27535)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-300-0x (2817)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਾਂ ਵ੍ਯਤੀਤਾਯਾਮੁਦਿਤੇ ਸੂਰ੍ਯਮਣ੍ਡਲੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤਪੌਰ੍ਵਾਹ੍ਣਿਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੇਯੁਸ੍ਤੇ ਤਪੋਧਨਾਃ ॥ 3-300-1 (27536)
ਤਦੇਵ ਸਰ੍ਵੰ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਮਹਾਭਾਗ੍ਯੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਦ੍ਯੁਮ੍ਸੇਨਾਯ ਨਾਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯਨ੍ਕਥਯਨ੍ਤਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 3-300-2 (27537)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸਾਲ੍ਵੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਾ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍।
ਆਚਖ੍ਯੁਰ੍ਨਿਹਤੰ ਚੈਵ ਸ੍ਵੇਨਾਮਾਤ੍ਯੇਨ ਤੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍ ॥ 3-300-3 (27538)
ਤੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਾ ਹਤੰ ਪ੍ਰੋਚ੍ਯ ਸਸਹਾਯੰ ਸਬਾਨ੍ਧਵਮ੍।
ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਵਿਦ੍ਰੁਤੰ ਚ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਦ੍ਬਲਮ੍ ॥ 3-300-4 (27539)
ਐਕਮਤ੍ਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਨਸ੍ਯ ਸ੍ਵੰ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵਾ ਸ ਨੋ ਰਾਜਾ ਭਵਤ੍ਵਿਤਿ ॥ 3-300-5 (27540)
ਅਨੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨੇਹ ਵਯੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਿਤਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨੀਮਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗੰ ਚ ਤੇ ਬਲਮ੍ ॥ 3-300-6 (27541)
ਪ੍ਰਯਾਹਿ ਰਾਜਨ੍ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਘੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੇ ਨਗਰੇ ਜਯਃ।
ਅਧ੍ਯਾਸ੍ਸ੍ਵ ਚਿਰਰਾਤ੍ਰਾਯ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਪਦਮ੍ ॥ 3-300-7 (27542)
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯ ਉਵਾਚ। 3-300-8x (2818)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤੰ ਚ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੰ ਵਪੁਸ਼਼ਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਨਿਪਤਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਵਿਸ੍ਮਯੋਤ੍ਫੁਲ੍ਲਲੋਚਨਾਃ ॥ 3-300-8 (27543)
ਤੋ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਃ।
ਤੈਸ਼੍ਚਾਭਿਪੂਜਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਪ੍ਰਯਯੌ ਨਗਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-300-9 (27544)
ਸ਼ੈਵ੍ਯਾ ਚ ਸਹ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸ੍ਵਾਸ੍ਤੀਰ੍ਣੇਨ ਸੁਵਰ੍ਚਸਾ।
ਨਰਯੁਕ੍ਤੇਨ ਯਾਨੇਨ ਪ੍ਰਯਯੌ ਸੇਨਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 3-300-10 (27545)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਸ਼਼ਿਚੁਃ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨੰ ਪੁਰੋਹਿਤਾਃ।
ਪੁਤ੍ਰੰ ਚਾਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯੌਵਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭ੍ਯਸ਼਼ੇਚਯਨ੍ ॥ 3-300-11 (27546)
ਤਤਃ ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਃ ਕੀਰ੍ਤਿਵਰ੍ਧਨਮ੍।
ਤਦ੍ਵੈ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਜਜ੍ਞੇ ਸ਼ੂਰਾਣਾਮਨਿਵਰ੍ਤਿਨਾਮ੍ ॥ 3-300-12 (27547)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਸੋਦਰਾਣਾਂ ਚ ਤਥੈਵਾਸ੍ਯਾਭਵਚ੍ਛਤਮ੍।
ਮਦ੍ਰਾਧਿਪਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵਪਤੇਰ੍ਮਾਲਵ੍ਯਾਂ ਸੁਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 3-300-13 (27548)
ਏਵਮਾਤ੍ਮਾ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਰੂਃ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰ ਏਵ ਚ।
ਭਰ੍ਤੁਃ ਕੁਲੰ ਚ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਤ੍ਸਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤੰ ॥ 3-300-14 (27549)
ਤਥੈਵੈਸ਼਼ਾ ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਸ਼ੀਲਸੰਮਤਾ।
ਤਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਵ ਕੁਲਾਙ੍ਗਨਾ ॥ 3-300-15 (27550)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-300-16x (2819)
ਏਵੰ ਸ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਤੇਨ ਅਨੁਨੀਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਵਿਸ਼ੋਕੋ ਵਿਜ੍ਵਰੋ ਰਾਜਨ੍ਕਾਮ੍ਯਕੇ ਨ੍ਯਵਸਤ੍ਤਦਾ ॥ 3-300-16 (27551)
ਯਸ਼੍ਚੇਦੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾਦ੍ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਸ ਸੁਖੀ ਸਰ੍ਵਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥੋ ਨ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾੰਨਰਃ ॥ 3-300-17 (27552)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 300 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-300-7 ਚਿਰਰਾਤ੍ਰਾਯ ਬਹੁਕਾਲਮ੍ ॥ 3-300-17 ਸਰ੍ਪਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥੋ ਰਦੀਰ੍ਘਮਾਯੁਰਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 301
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.301. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 301
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਕਰ੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਰਪਾਣ੍ਡਵਪ੍ਰਿਯਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ ਭਾਵਿਕਵਚਕੁਣਅਡਲਯਾਚਨਾਨਿਵੇਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦਾਨਪ੍ਰਤਿਪੇਧਵਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸੂਰ੍ਯੰਪ੍ਰਤਿ ਹੇਤੂਕ੍ਤਿਪੂਰ੍ਵਕਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਤਦ੍ਦਾਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-301-0 (27553)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-301-0x (2820)
ਯਤ੍ਤਤ੍ਤਦਾ ਮਹਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਁਲ੍ਲੋਮਸ਼ੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਚਨਾਦੇਵ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 3-301-1 (27554)
ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਭਯੰ ਤੀਵ੍ਰੰ ਨ ਚ ਕੀਰ੍ਤਯਸੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਤਚ੍ਚਾਪ੍ਯਪਹਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਧਨੰਜਯ ਇਤੋ ਗਤੇ ॥ 3-301-2 (27555)
ਕਿੰਨੁ ਰਤਜ੍ਜਪਤਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਰ੍ਣੰ ਪ੍ਰਤਿ ਮਹਦ੍ਭਯਮ੍।
ਆਸੀੰਨ ਚ ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਕਥਯਾਮਾਸ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ ॥ 3-301-3 (27556)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-301-4x (2821)
ਅਹੰ ਤੇ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਕਥਯਾਮਿ ਕਥਾਮਿਮਾਮ੍।
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੋ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਸ੍ਵ ਗਿਰੰ ਮਮ ॥ 3-301-4 (27557)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੇ ਸਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੇ।
ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਹਿਤਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛਕ੍ਰਃ ਕਰ੍ਣੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮੁਦ੍ਯਤਃ ॥ 3-301-5 (27558)
ਅਭਿਪ੍ਰਾਯਮਥੋ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਭਾਵਸੁਃ।
ਕੁਣ੍ਡਲਾਰ੍ਥੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸੂਰ੍ਯਃ ਕਰ੍ਣਮੁਪਾਗਤਃ ॥ 3-301-6 (27559)
ਮਹਾਰ੍ਹੇ ਸ਼ਯਨੇ ਵੀਰੰ ਸ੍ਪਰ੍ਦ੍ਧ੍ਯਾਸ੍ਤਰਣਸੰਵ੍ਰੁʼਤੇ।
ਸ਼ਯਾਨਮਤਿਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਮ੍ ॥ 3-301-7 (27560)
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਨ੍ਤੇ ਨਿਸ਼ਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਰਸ਼੍ਮਿਵਾਨ੍।
ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ ਪਰਯਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਨੇਹਾਚ੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-301-8 (27561)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵੇਦਵਿਦ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਸੂਰ੍ਯੋ ਯੋਗਰ੍ਦ੍ਧਿਰੂਪਵਾਨ੍।
ਹਿਤਾਰ੍ਥਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਰ੍ਣੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਮਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 3-301-9 (27562)
ਕਰ੍ਣ ਮਦ੍ਵਚਨੰ ਤਾਤ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਤ੍ਯਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰ।
ਬ੍ਰੁਵਤੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਤ੍ਪਰਮੰ ਹਿਤਮ੍ ॥ 3-301-10 (27563)
ਉਪਾਯਾਸ੍ਯਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਹਿਤੇਪ੍ਸਯਾ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚ੍ਛਦ੍ਮਨਾ ਕਰ੍ਣ ਕੁਣ੍ਡਲੋਪਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 3-301-11 (27564)
ਵਿਦਿਤੰ ਤੇਨ ਸ਼ੀਲੰ ਤੇ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤਸ੍ਤਥਾ।
ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਦਦਾਸ੍ਯੇਵ ਨ ਯਾਚਸੇ ॥ 3-301-12 (27565)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਤਾਤ ਦਦਾਸ੍ਯੇਵ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਯਾਚਿਤਮ੍।
ਵਿਤ੍ਤੰ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦਪ੍ਯਾਹੁਰ੍ਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਸਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ ॥ 3-301-13 (27566)
ਤ੍ਵਾਂ ਤੁ ਚੈਵੰਵਿਧੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਯੰ ਵੈ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ।
ਆਗਨ੍ਤਾ ਰਕੁਣ੍ਡਲਾਰ੍ਥਾਯ ਕਵਚੰ ਚੈਵ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 3-301-14 (27567)
ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਯਾਚਮਾਨਾਯ ਨ ਦੇਯੇ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਤ੍ਵਯਾ।
ਅਨੁਨੇਯਃ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼੍ਰੇਯ ਏਤਦ੍ਧਿ ਤੇ ਪਰਮ੍ ॥ 3-301-15 (27568)
ਕੁਣ੍ਡਲਾਰ੍ਥੇ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵੰਸ੍ਤਾਤ ਕਾਰਣੈਰ੍ਬਹੁਭਿਸ੍ਤ੍ਵਯਾ।
ਅਨ੍ਯੈਰ੍ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਵਿਤ੍ਤੈਃ ਸੰਨਿਵਾਰ੍ਯਃ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-301-16 (27569)
ਰਤ੍ਨੈਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਸ੍ਤਥਾ ਗੋਭਿਰ੍ਧਨੈਰ੍ਬਹੁਵਿਧੈਰਪਿ।
ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਭਿਃ ਕੁਣ੍ਡਲੇਪ੍ਸੁਃ ਪੁਰੰਦਰਃ ॥ 3-301-17 (27570)
ਯਦਿ ਦਾਸ੍ਯਸਿ ਕਰ੍ਣ ਤ੍ਵੰ ਸਹਜੇ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਸ਼ੁਭੇ।
ਆਯੁਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰ੍ਵਸ਼ਮੁਪੈਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-301-18 (27571)
ਕਵਚੇਨ ਸਮਾਯੁਕ੍ਤਃ ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਮਾਨਦ।
ਅਵਧ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਣੇ(ਅ)ਰੀਣਾਮਿਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 3-301-19 (27572)
ਅਮ੍ਰੁʼਤਾਦੁਤ੍ਥਿਤੰ ਹ੍ਯੇਤਦੁਭਯੰ ਰਤ੍ਨਸੰਮਿਤਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਕਰ੍ਣ ਜੀਵਿਤੰ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਵ ॥ 3-301-20 (27573)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-301-20x (2822)
ਕੋ ਮਾਮੇਵੰ ਭਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਹ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੰ ਪਰਮ੍।
ਕਾਮਯਾ ਭਗਵਨ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਕੋ ਭਵਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਵੇਸ਼਼ਧ੍ਰੁʼਕ੍ ॥ 3-301-21 (27574)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-301-22x (2823)
ਅਹੰ ਤਾਤ ਸਹਸ੍ਰਾਂਸ਼ੁਃ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਯੇ।
ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੈਤਦ੍ਵਯੋ ਮੇ ਤ੍ਵਮੇਤਚ੍ਛ੍ਰੇਯਃ ਪਰੰ ਹਿ ਤੇ ॥ 3-301-22 (27575)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-301-23x (2824)
ਸ਼੍ਰੇਯ ਏਵ ਮਮਾਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਯਸ੍ਯ ਮੇ ਗੋਪਤਿਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਪ੍ਰਵਕ੍ਤਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਹਿਤਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚੇਦੰ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 3-301-23 (27576)
ਪ੍ਰਸਾਦਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਵਰਦੰ ਪ੍ਰਣਯਾਚ੍ਚ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍।
ਨ ਨਿਵਾਰ੍ਯੋ ਵ੍ਰਤਾਦਸ੍ਮਾਦਹੰ ਯਦ੍ਯਸ੍ਮਿ ਤੇ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 3-301-24 (27577)
ਵ੍ਰਤੰ ਵੈ ਮਮ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਵੇਤ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਵਿਭਾਵਸੋ।
ਯਥਾ(ਅ)ਹੰ ਦ੍ਵਿਜਮੁਖ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਾਣਾਨਪਿਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 3-301-25 (27578)
ਯਦ੍ਯਾਗਚ੍ਛਤਿ ਮਾਂ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚ੍ਛਦ੍ਮਨਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਹਿਤਾਰ੍ਥੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਖੇਚਰੋਤ੍ਤਮ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 3-301-26 (27579)
ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਵਿਬੁਧਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਵਰ੍ਮ ਚੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਨ ਮੇ ਕੀਰ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯੇਤ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 3-301-27 (27580)
ਮਦ੍ਵਿਧਸ੍ਯਾਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਹਿ ਨ ਯੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਣਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਯੁਕ੍ਤੰ ਹਿ ਯਸ਼ਸਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਮਰਣੰ ਲੋਕਸੰਮਤਮ੍ ॥ 3-301-28 (27581)
ਸੋਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਸਹ ਵਰ੍ਮਣਾ।
ਯਦਿ ਮਾਂ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਘ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮੁਪਯਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3-301-29 (27582)
ਹਿਤਾਰ੍ਥੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਮੇ ਪ੍ਰਯਾਚਿਤੁਮ੍।
ਤਨ੍ਮੇ ਕੀਰ੍ਤਿਕਰੰ ਲੋਕੇ ਤਸ੍ਯਾਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-301-30 (27583)
ਵ੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਲੋਕੇ ਹਿ ਜੀਵਿਤੇਨਾਪਿ ਭਾਨੁਮਨ੍।
ਕੀਰ੍ਤਿਮਾਨਸ਼੍ਨੁਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਹੀਨਕੀਰ੍ਤਿਸ੍ਤੁ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 3-301-31 (27584)
ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਲੋਕੇ ਸੰਜੀਵਯਤਿ ਮਾਤ੍ਰੁʼਵਤ੍।
ਅਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਜੀਵਿਤੰ ਹਨ੍ਤਿ ਜੀਵਤੋਪਿ ਸ਼ਰੀਰਿਣਃ ॥ 3-301-32 (27585)
ਅਯੰਪੁਰਾਣਃ ਸ਼੍ਲੋਕੋ ਹਿ ਸ੍ਵਯੰ ਗੀਤੋ ਵਿਭਾਵਸੋ।
ਧਾਤ੍ਰਾ ਲੋਕੇਸ਼੍ਵਰ ਯਥਾ ਕੀਰ੍ਤਿਰਾਯੁਰ੍ਨਰਸ੍ਯ ਹ ॥ 3-301-33 (27586)
ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਪਰੇ ਲੋਕੇ ਕੀਰ੍ਤਿਰੇਵ ਪਰਾਯਣਮ੍।
ਇਹ ਲੋਕੇ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾ ਚ ਕੀਰ੍ਤਿਰਾਯੁਰ੍ਵਿਵਰ੍ਧਨੀ ॥ 3-301-34 (27587)
ਸੋਹੰ ਸ਼ਰੀਰਜੇ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮ੍।
ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਵਿਧਿਵਦ੍ਦਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 3-301-35 (27588)
ਹੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰੀਰੰ ਰਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍।
ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਚ ਪਰਾਨਾਜੌ ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 3-301-36 (27589)
ਭੀਤਾਨਾਮਭਯੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥਿਨਾਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਵਾਲਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਂਸ਼੍ਚ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਭਯਾਤ੍ ॥ 3-301-37 (27590)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਪਰਮੰ ਲੋਕੇ ਯਸ਼ਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਜੀਵਿਤੇਨਾਪਿ ਮੇ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਕੀਰ੍ਤਿਸ੍ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਿ ਮੇ ਵ੍ਰਤਮ੍ ॥ 3-301-38 (27591)
ਸੋ ਹੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਮਘਵਤੇ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਮੇਤਾਮਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚ੍ਛਦ੍ਮਿਨੇ ਦੇਵ ਲੋਕੇ ਗਨ੍ਤਾ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 3-301-39 (27592)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 301 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-301-6 ਵਿਭਾਵਸੁਃ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਭਾਃ ਦੀਪ੍ਤਿਃ ਸੈਵ ਵਸੁ ਧਨੰ ਯਸ੍ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਸੂਰ੍ਯਃ ॥ 3-301-7 ਸ੍ਪਰ੍ਧ੍ਯੰ ਵਿਮਰ੍ਦਸਹੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਣੀਯੰ ਵਾ ॥ 3-301-8 ਸ੍ਵਪ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਸ੍ਵਾਪ੍ਨਮਧ੍ਯੇ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 302
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.302. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 302
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਹੇਤੁਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਨਰਿਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਕਵਚਕੁਣ੍ਡਲਦਾਨਪ੍ਰਤਿਧੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-302-0 (27593)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-302-0x (2825)
ਮਾ(ਅ)ਹਿਤੰ ਕਰ੍ਣ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਸ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਤਥਾ।
ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਥ ਭਾਰ੍ਯਾਣਾਮਥੋ ਮਾਤੁਰਥੋ ਪਿਤੁਃ ॥ 3-302-1 (27594)
ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯਾਵਿਰੋਧੇਨ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਭ੍ਰੁʼਦ੍ਵਰ।
ਇਸ਼਼੍ਯਤੇ ਯਸ਼ਸਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਦਿਵੇ ਸ੍ਥਿਰਾ ॥ 3-302-2 (27595)
ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਣਵਿਰੋਧੇਨ ਕੀਰ੍ਤਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮ੍।
ਸਾ ਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਸਮਾਦਾਯ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-302-3 (27596)
ਜੀਵਤਾਂ ਕੁਰੁਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਸੁਤਾਸ੍ਤਥਾ।
ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ਕੇਚਿਲ੍ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-302-4 (27597)
ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣ ਨਿਬੋਧ ਤਤ੍।
ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਜੀਵਤਃ ਸਾਧ੍ਵੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 3-302-5 (27598)
ਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਾ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭਸ੍ਮੀਭੂਤਸ੍ਯ ਦੇਹਿਨਃ।
ਮ੍ਰੁʼਤਃ ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਨ ਜਾਨੀਤੇ ਜੀਵਨ੍ਕੀਰ੍ਤਿ ਸਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 3-302-6 (27599)
ਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਮਰ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਯਥਾ ਮਾਲਾ ਗਤਾਯੁਸ਼਼ਃ।
ਅਹੰ ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੇਤਦ੍ਭਕ੍ਤੋਸੀਤਿ ਹਿਤੇਪ੍ਸਯਾ ॥ 3-302-7 (27600)
ਭਕ੍ਤਿਮਨ੍ਤੋ ਹਿ ਮੇ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਇਤ੍ਯੇਤੇਨਾਪਿ ਹੇਤੁਨਾ।
ਭਕ੍ਤੋਯੰ ਪਰਯਾ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਮਾਮਿਤ੍ਯੇਵ ਮਹਾਭੁਜ ॥ 3-302-8 (27601)
ਮਮਾਪਿ ਭਕ੍ਤਿਰੁਤ੍ਪੰਨਾ ਸ ਤ੍ਵੰ ਕੁਰੁ ਵਚੋ ਮਮ।
ਅਸ੍ਤਿ ਚਾਤ੍ਰ ਪਰੰ ਕਿੰਚਿਦਧ੍ਯਾਤ੍ਮੰ ਦੇਵਨਿਰ੍ਮਿਤਮ੍।
ਅਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਾਂ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੇਤਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਵਿਸ਼ਙ੍ਕਯਾ ॥ 3-302-9 (27602)
ਦੇਵਗੁਹ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਨਸ੍ਮਾੰਨਾਖ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਗੁਹ੍ਯੰ ਕਾਲੇ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-302-10 (27603)
ਪੁਨਰੁਕ੍ਤੰ ਚ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵੰ ਰਾਧੇਯ ਨਿਬੋਧ ਤਤ੍।
ਮਾ(ਅ)ਸ੍ਮੈ ਤੇ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਦਦ੍ਯਾ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇ ਵਜ੍ਰਾਪਾਣਿਨਾ ॥ 3-302-11 (27604)
ਸ਼ੋਭਸੇ ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਰੁਚਿਰਾਭ੍ਯਾਂ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ।
ਵਿਸ਼ਾਖਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯਗਤਃ ਸ਼ਸ਼ੀਵ ਵਿਮਲੇ ਦਿਵਿ ॥ 3-302-12 (27605)
ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਜੀਵਤਃ ਸਾਧ੍ਵੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯੇਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤਤ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯੇਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਤਾਤ ਕੁਣ੍ਡਲਾਰ੍ਥੇ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-302-13 (27606)
`ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਹਿਤੇ ਯੁਕ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵੇਸ਼਼ਧ੍ਰੁʼਤ੍'।
ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਃ ਕੁਣ੍ਡਲੇਪ੍ਸਾ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ।
ਵਿਹਨ੍ਤੁਂ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ ਹੇਤੁਯੁਕ੍ਤੈਃ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-302-14 (27607)
ਉਪਪਤ੍ਤ੍ਯੁਪਪੰਨਾਰ੍ਥੈਰ੍ਮਾਧੁਰ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਭੂਸ਼਼ਣੈਃ।
ਪੁਰੰਦਰਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣ ਤ੍ਵੰ ਬੁਦ੍ਧਿਮੇਤਾਮਪਾਨੁਦ ॥ 3-302-15 (27608)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸ੍ਪਰ੍ਧਸੇ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ।
ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਤ੍ਵਯਾ ਚੇਹ ਯੁਧਿ ਸ਼ੂਰਃ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-302-16 (27609)
ਨ ਤੁ ਤ੍ਵਾਮਰ੍ਜੁਨਃ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਵਿਜੇਤੁਂ ਯੁਧਿ ਯਦ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸ਼ਰੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-302-17 (27610)
ਤਸ੍ਮਾੰਨ ਦੇਯੇ ਸ਼ਖ੍ਰਾਯ ਤ੍ਵਯੈਤੇ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਸ਼ੁਭੇ।
ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਯਦਿ ਨਿਰ੍ਜੇਤੁਂ ਕਰ੍ਣ ਕਾਮਯਸੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਮ੍ ॥ 3-302-18 (27611)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 302 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-302-4 ਜੀਵਤਾਂ ਪਤ੍ਰਾਦੀਨਾਂ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਙ੍ਗਾਦਿਜੰ ਸੁਖੰ ਪਿਤ੍ਰਾਦਿਃ ਕੁਰੁਤੇ ਲਭਤੇ ॥ 3-302-8 ਮਾਂ ਮਮ ॥ 3-302-12 ਵਿਸ਼ਾਖਯੋਃ ਵਿਸ਼ਾਖਾਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਦ੍ਵੇ ਭਾਸ੍ਵਰੇ ਤਾਰੇ ਤਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਗਤਃ ਪੂਰ੍ਣਚਨ੍ਦ੍ਰਃ ॥ 3-302-14 ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 303
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.303. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 303
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਣਏਨ ਸੂਰ੍ਯੰਪ੍ਰਤਿ ਸਾਨੁਨਯੰ ਸ਼ਕ੍ਰਾਯ ਕਵਚਕੁਣ੍ਡਲਦਾਨੇ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥ ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਕਰ੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰਾਚ੍ਛਕ੍ਤਿਗ੍ਰਹਣਚੋਦਨਾਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿਦਾਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-303-0 (27612)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-303-0x (2826)
ਭਗਵਨ੍ਤਮਹੰ ਭਕ੍ਤੋ ਯਥਾ ਮਾਂ ਵੇਤ੍ਥ ਗੋਪਤੇ।
ਤਥਾ ਪਰਮਤਿਗ੍ਮਾਂਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਦੇਯੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 3-303-1 (27613)
ਨ ਮੇ ਦਾਰਾ ਨ ਮੇਪੁਤ੍ਰਾ ਨ ਚਾਤ੍ਮਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਨ ਚ।
ਤਥੇਸ਼਼੍ਟਾ ਵੈ ਸਦਾ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਗੋਪਤੇ ਮਮ ॥ 3-303-2 (27614)
ਇਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਭਕ੍ਤਾਨਾਂ ਚ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਭਕ੍ਤਿਮਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਚ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਤ੍ਵੰ ਚ ਭਾਸ੍ਕਰ ॥ 3-303-3 (27615)
ਇਸ਼਼੍ਟੋ ਭਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮੇ ਕਰ੍ਣੋ ਨ ਚਾਨ੍ਯਦ੍ਦੈਵਤੰ ਦਿਵਿ।
ਜਾਨੀਤ ਇਤਿਵੈ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨਾਹ ਮਦ੍ਧਿਤਮ੍ ॥ 3-303-4 (27616)
ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਰਸਾ ਯਾਚੇ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਚ ਪੁਨਃਪੁਨਃ।
ਇਤਿ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤਿਗ੍ਮਾਂਸ਼ੋ ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਮੇ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-303-5 (27617)
ਬਿਭੇਮਿ ਨ ਤਥਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰ੍ਯਥਾ ਬਿਭ੍ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਾਦਹਮ੍।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸਤਾਮ੍ ॥ 3-303-6 (27618)
ਪ੍ਰਦਾਨੇ ਜੀਵਿਤਸ੍ਯਾਪਿ ਨ ਮੇ(ਅ)ਤ੍ਰਾਸ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾ।
ਯਚ੍ਚ ਮਾਮਾਤ੍ਥ ਦੇਵ ਤ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-303-7 (27619)
ਵ੍ਯੇਤੁ ਸੰਤਾਪਜੰ ਦੁਃਖੰ ਤਵ ਭਾਸ੍ਕਰ ਮਾਨਸਮ੍।
ਅਰ੍ਜੁਨਪ੍ਰਤਿਮੰ ਚੈਵ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਣੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਮ੍ ॥ 3-303-8 (27620)
ਤਵਾਪਿ ਵਿਦਿਤੰ ਦੇਵ ਮਮਾਪ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਬਲੰ ਮਹਤ੍।
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਾਦੁਪਾਤ੍ਤੰ ਯਤ੍ਤਥਾ ਦ੍ਰੋਣਾਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-303-9 (27621)
ਇਦੰ ਤ੍ਵਮਨੁਜਾਨੀਹਿ ਸੁਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵ੍ਰਤੰ ਮਮ।
ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਵਜ੍ਰਿਣੇ ਦਦ੍ਯਾਮਪਿ ਜੀਵਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-303-10 (27622)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-303-11x (2827)
ਯਦਿ ਤਾਤ ਦਦਾਸ੍ਯੇਤੇ ਵਜ੍ਰਿਣੇ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਸ਼ੁਭੇ।
ਤ੍ਵਮਪ੍ਯੇਨਮਥੋ ਬ੍ਰੂਯਾ ਵਿਜਯਾਰ੍ਥੰ ਮਹਾਬਲ ॥ 3-303-11 (27623)
ਨਿਯਮੇਨ ਪ੍ਰਦਦ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕੁਣ੍ਡਲੇਵੈ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋਃ।
ਅਵਧ੍ਯੋ ਹ੍ਯਸਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 3-303-12 (27624)
ਅਰ੍ਜੁਨਨ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਹਿ ਤਵ ਦਾਨਵਸੂਦਨਃ।
ਪ੍ਰਾਰ੍ਤਯਾਨੋ ਰਣੇ ਵਤ੍ਸ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਤੇ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 3-303-13 (27625)
ਸ ਤ੍ਵਮਪ੍ਯੇਨਮਾਰਾਧ੍ਯ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾਭਿਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ।
ਅਭ੍ਯਰ੍ਥਯੇਥਾ ਦੇਵੇਸ਼ਮਮੋਘਾਰ੍ਥੰ ਪੁਰੰਦਰਮ੍ ॥ 3-303-14 (27626)
ਅਮੋਘਾਂ ਦੇਹਿ ਮੇ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਮਿਤ੍ਰਵਿਨਿਬਰ੍ਹਿਣੀਮ੍।
ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਵਰ੍ਮ ਚੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-303-15 (27627)
ਇਤ੍ਯੇਵ ਨਿਯਮੇਨ ਤ੍ਵੰ ਦਦ੍ਯਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਯ ਕੁਣ੍ਡਲੇ।
ਤਯਾ ਤ੍ਵੰ ਕਰ੍ਣ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਰਣੇ ਰਿਪੂਨ੍ ॥ 3-303-16 (27628)
ਨਾਹਤ੍ਵਾ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨੇਤਿ ਕਰੰ ਪੁਨਃ।
ਸਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 3-303-17 (27629)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-300-18x (2828)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਹਸ੍ਰਾਂਸ਼ੁਃ ਸਹਸਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰਧੀਯਤ।
`ਕਰ੍ਣਸ੍ਤੁ ਬੁਬੁਧੇ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥੰਨਿਵ ॥ 3-303-18 (27630)
ਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਸ੍ਤੁ ਰਾਧੇਯਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਚਕਾਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਵਦਤਾਂਵਰ ॥ 3-303-19 (27631)
ਯਦਿ ਮਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰ ਆਯਾਤਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਰ੍ਥੰ ਪਰਨ੍ਤਪ।
ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਵਰ੍ਮ ਚੈਵ ਹ ॥ 3-303-20 (27632)
ਸ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਤਰੁਤ੍ਥਾਯ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਵਾਚਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਯਥਾਕਾਰ੍ਯਮੁਪਾਕ੍ਰਮਤ੍ ॥ 3-303-21 (27633)
ਵਿਧਿਨਾ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਜਪਤ੍ਤਦਾ'।
ਤਤਃ ਸੂਰ੍ਯਾਯ ਜਪ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਕਰ੍ਣਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨੰ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-303-22 (27634)
ਯਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਯਥੋਕ੍ਤਮੁਭਯੋਰ੍ਨਿਸਿ।
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਸ਼ਸ਼ੰਸਾਸ੍ਮੈ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਸ੍ਤਦਾ ॥ 3-303-23 (27635)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵੋ ਭਾਨੁਃ ਸ੍ਵਰ੍ਭਾਨੁਸੂਦਨਃ।
ਉਵਾਚ ਤੰ ਤਥੇਤ੍ਯੇਵ ਕਰ੍ਣੰ ਸੂਰ੍ਯਃ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ॥ 3-303-24 (27636)
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਰਾਧੇਯਃ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਸ਼ਕ੍ਤਿਮੇਵਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਵੈ ਵਾਸਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਾਲਯਤ੍ ॥ 3-303-25 (27637)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 303 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-303-23 ਅਸ੍ਮੈ ਸੂਰ੍ਯਾਯ। ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰਣਃ ॥ 3-303-24 ਸ੍ਵਰ੍ਭਾਨੁਸੂਦਨਃ ਰਾਹੁਦਮਨਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 304
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.304. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 304
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਵਾਵਾਸੇ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਮਾਵਾਸਯਤਾ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜੇਨ ਤਤ੍ਪਰਿਚਰ੍ਯਾਯੈ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਿਯੋਜਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-304-0 (27638)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-304-0x (2829)
ਕਿੰ ਤਦ੍ਗੁਹ੍ਯੰ ਨ ਚਾਖ੍ਯਾਤੰ ਕਰ੍ਣਾਯੇਹੋਸ਼਼੍ਣਰਸ਼੍ਮਿਨਾ।
ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਕੁਣ੍ਡਲੇ ਤੇ ਚ ਕਵਚੰ ਰਚੈਵ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-304-1 (27639)
ਕੁਤਸ਼੍ਚ ਕਵਚੰ ਤਸ੍ਯੰ ਕੁਣ੍ਡਲੇਚੈਵ ਸਤ੍ਤਮ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਪੋਧਨ ॥ 3-304-2 (27640)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-304-3x (2830)
ਅਹੰ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੇਤਤ੍ਤਸ੍ਯ ਗੁਹ੍ਯੰ ਵਿਭਾਵਸੋਃ।
ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਤੇ ਚ ਕਵਚੰ ਵੈਵ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-304-3 (27641)
ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜੰ ਪੁਰਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਃ।
ਤਿਗ੍ਮਤੇਜਾ ਮਹਾਨ੍ਪ੍ਰਾਂਸ਼ੁਃ ਸ਼੍ਮਸ਼੍ਰੁਦਣ੍ਡਜਟਾਧਰਃ ॥ 3-304-4 (27642)
ਦਰ੍ਸਨੀਯੋ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗਸ੍ਤੇਜਸਾ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲੰਨਿਵ।
ਮਧੁਪਿਙ੍ਗੋ ਮਧੁਰਵਾਕ੍ਤਪਃਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਭੂਸ਼਼ਣਃ ॥ 3-304-5 (27643)
ਸ ਰਾਜਾਨੰ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ।
ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵੈ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਤਵ ਗੇਹੇ ਵਿਮਤ੍ਸਰ ॥ 3-304-6 (27644)
ਨ ਮੇ ਵ੍ਯਲੀਕੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਾ ਤਵ ਚਾਨੁਗੈਃ।
ਏਵੰ ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਗੇਹੇ ਯਦਿ ਤੇ ਰੋਚਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-304-7 (27645)
ਯਥਾਕਾਮੰ ਚ ਗਚ੍ਛੇਯਮਾਗਚ੍ਛੇਯੰ ਤਥੈਵ ਚ।
ਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨੇ ਚ ਮੇ ਰਾਜੰਨਾਪਰਾਧ੍ਯੇਤ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 3-304-8 (27646)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਃ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਕ੍ਤਮਿਦੰ ਵਚਃ।
ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਪਰੰਚੇਤਿ ਪੁਨਸ਼੍ਚੈਵਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-304-9 (27647)
ਮਮ ਕਨ੍ਯਾ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਨਾਮ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਵਿਤਾ ਸਾਧ੍ਵੀ ਨਿਯਤਾ(ਅ)ਨਵਮਾਨਿਨੀ ॥ 3-304-10 (27648)
ਉਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ਸਾ ਤ੍ਵਾਂ ਵੈ ਪੂਜਯਾ(ਅ)ਨਵਮਤ੍ਯ ਚ।
ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿੰ ਸਮੁਪਯਾਸ੍ਯਸਿ ॥ 3-304-11 (27649)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤੰ ਵਿਪ੍ਰਮਭਿਪੂਜ੍ਯ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਉਵਾਚ ਕਨ੍ਯਾਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲਲੋਚਨਾਮ੍ ॥ 3-304-12 (27650)
ਅਯੰ ਵਤ੍ਸੇ ਮਹਾਭਾਗੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਸ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਮਮ ਗੇਹੇ ਮਯਾ ਚਾਸ੍ਯ ਤਥੇਤ੍ਯੇਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-304-13 (27651)
ਤ੍ਵਯਿ ਵਤ੍ਸੇ ਪਰਾਯਤ੍ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਭਿਰਾਧਨਮ੍।
ਤਨ੍ਮੇ ਵਾਕ੍ਯਮਮਿਥ੍ਯਾ ਤ੍ਵੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 3-304-14 (27652)
ਅਯੰ ਤਪਸ੍ਵੀ ਭਗਵਾਨ੍ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਨਿਯਤੋ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਯਦ੍ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਯਾਨ੍ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤਤ੍ਤਦ੍ਦੇਯਮਾਤ੍ਸਰਾਤ੍ ॥ 3-304-15 (27653)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਹਿ ਪਰੰ ਤੇਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਹਿ ਪਰੰ ਤਪਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਨਮਸ੍ਕਾਰੈਃ ਸੂਰ੍ਯੋ ਦਿਵਿ ਵਿਰਾਜਤੇ ॥ 3-304-16 (27654)
ਅਮਾਨਯਨ੍ਹਿ ਦਾਣ੍ਡਕ੍ਯੋ ਵਾਤਾਪਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਸੁਰਃ।
ਨਿਹਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੇਨ ਤਾਲਜਙ੍ਘਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
`ਵੈਨ੍ਧ੍ਯਾਦ੍ਰਿਸ਼੍ਚ ਸਮੁਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਨਦ੍ਦੁਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਵਿਹਿੰਸਿਤਃ' ॥ 3-304-17 (27655)
ਸੋਯੰ ਵਤ੍ਸੇ ਮਹਾਭਾਰ ਆਹਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਸਦਾ ਨਿਯਤਾ ਕੁਰ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਭਿਰਾਧਨਮ੍ ॥ 3-304-18 (27656)
ਜਾਨਾਮਿ ਪ੍ਰਣਿਧਾਨੰ ਤੇ ਬਾਲ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਨਨ੍ਦਿਨਿ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼੍ਵਿਹ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਗੁਰੁਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਚੈਵ ਹ ॥ 3-304-19 (27657)
ਤਥਾ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਮਿਤ੍ਰਸੰਬਨ੍ਧਿਮਾਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ।
ਮਯਿ ਚੈਵ ਯਥਾਵਤ੍ਤ੍ਵੰਸਰ੍ਵਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਸੇ ॥ 3-304-20 (27658)
ਨ ਹ੍ਯਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਜਨੋ(ਅ)ਸ੍ਤੀਹ ਪੁਰੇ ਚਾਨ੍ਤਃਪੁਰੇ ਚ ਤੇ।
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗਿ ਤਵ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਜਨੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ॥ 3-304-21 (27659)
ਸੰਦੇਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਂ ਤੁ ਮਨ੍ਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿੰ ਕੋਪਨੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਪ੍ਰੁʼਥੇ ਬਾਲੇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵੈ ਸੁਤਾ ਚਾਸਿਮਮੇਤਿ ਚ ॥ 3-304-22 (27660)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਂ ਚ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਸ਼ੂਰਸ੍ ਦਯਿਤਾ ਸੁਤਾ।
ਦਤ੍ਤਾ ਪ੍ਰੀਤਿਮਤਾ ਮਹ੍ਯੰ ਪਿਤ੍ਰਾ ਬਾਲਾ ਪੁਰਾਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-304-23 (27661)
ਵਸੁਦੇਵਸ੍ ਭਗਿਨੀ ਸੁਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਵਰਾ ਮਮ।
ਅਗ੍ਰ੍ਯਮਗ੍ਰੇ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਤੇਨਾਸਿ ਦੁਹਿਤਾ ਮਮ ॥ 3-304-24 (27662)
ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਹਿ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਕੁਲੇ ਮਮ ਵਿਵਰ੍ਧਿਤਾ।
ਸੁਖਾਤ੍ਸੁਖਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਹ੍ਰਦਾਦ੍ਧ੍ਰਦਮਿਵਾਪਗਾ ॥ 3-304-25 (27663)
ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲੇਯਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕਥੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੰ ਗਤਾਃ।
ਬਾਲਭਾਵਾਦ੍ਵਿਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਮਦਾਃ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 3-304-26 (27664)
ਪ੍ਰੁʼਥੇ ਰਾਜਕੁਲੇ ਜਨ੍ਮ ਰੂਪੰ ਚਾਪਿ ਤਵਾਦ੍ਭੁਤਮ੍।
ਤੇਨ ਤੇਨਾਸਿ ਸੰਪੰਨਾ ਸਮੁਪੇਤਾ ਚ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 3-304-27 (27665)
ਸਾ ਤ੍ਵੰ ਦਰ੍ਪੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਦਮ੍ਭੰ ਮਾਨੰ ਚ ਭਾਮਿਨਿ।
ਆਰਾਧ੍ਯਵਰਦੰ ਵਿਪ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸਾ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਪ੍ਰੁʼਥੇ ॥ 3-304-28 (27666)
ਏਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਕਲ੍ਯਾਣਮਨਘੇ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਕੋਪਿਤੇ ਚ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੇ ਕੁਤ੍ਸ੍ਨੰ ਦਹ੍ਯੇਤ ਮੇ ਕੁਲਮ੍ ॥ 3-304-29 (27667)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 304 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-304-11 ਅਨਵਮਤ੍ਯ ਅਵਮਾਨਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ॥ 3-304-13 ਵਸ੍ਤੁਂ ਵਾਸੰ ਕਰ੍ਤੁਮ੍ ॥ 3-304-19 ਪ੍ਰਣਿਧਾਨੰ ਚਿਤ੍ਤੈਕਾਗ੍ਰ੍ਯਮ੍ ॥ 3-304-20 ਆਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ॥ 3-304-24 ਅਗ੍ਰ੍ਯੰ ਅਗ੍ਰੇ ਦੇਯੰ ਮਯਾ ਪ੍ਰਥਮਮਪਤ੍ਯੰ ਤੁਭ੍ਯੰ ਦੇਯਮਿਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-304-25 ਹ੍ਰਦਮਿਵਾਗਤੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-304-26 ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲੇਯਾਃ ਦੁਸ਼਼੍ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਃ। ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੰ ਨਿਰ੍ਵਨ੍ਯੰ ਗਤਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਵਿਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਦੌਸ਼਼੍ਠ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 305
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.305. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 305
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਾਵਧਾਨੰ ਪਰਿਚਰ੍ਯਯਾ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਃ ਪਰਿਤੋਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-305-0 (27668)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-305-0x (2831)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾ ਰਾਜੰਨੁਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯਾਮਿ ਪੂਜਯਾ।
ਯਥਾਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞੰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਨ ਚ ਮਿਥ੍ਯਾ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-305-1 (27669)
ਏਸ਼਼ ਚੈਵ ਸ੍ਵਭਾਵੋ ਮੇ ਪੂਜਯੇਯੰ ਦ੍ਵਿਜਾਨਿਤਿ।
ਤਵ ਚੈਵ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸ਼੍ਚ ਪਰਮੰ ਮਮ ॥ 3-305-2 (27670)
ਯਦ੍ਯੇਵੈਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਾਯਾਹ੍ਨੇ ਯਦਿ ਪ੍ਰਾਤਰਥੋ ਨਿਸ਼ਿ।
ਯਦ੍ਯਰ੍ਧਰਾਤ੍ਰੇ ਭਗਵਾੰਨ ਮੇ ਕੋਪੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-305-3 (27671)
ਲਾਭੋ ਮਮੈਸ਼਼ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਦ੍ਵੈਪੂਜਯਿਤੁਂ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍।
ਆਦੇਸ਼ੇ ਤਵ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੀ ਹਿਤੰ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-305-4 (27672)
ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੋ ਭਵਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨ ਵ੍ਯਲੀਕੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਃ।
ਵਸਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਤੇ ਗੇਹੇ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-305-5 (27673)
ਯਤ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਚ ਦ੍ਵਿਜਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਹਿਤੰ ਚੈਵ ਤਵਾਨਘ।
ਯਤਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਵ੍ਯੇਤੁ ਤੇ ਮਾਨਸੋ ਜ੍ਵਰਃ ॥ 3-305-6 (27674)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਹਿ ਮਹਾਭਾਗਾਃ ਪੂਜਿਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਤਾਰਣਾਯ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਵਿਪਰੀਤੇ ਵਧਾਯ ਚ ॥ 3-305-7 (27675)
ਰਸਾ(ਅ)ਹਮੇਤਦ੍ਵਿਜਾਨਨ੍ਤੀ ਤੋਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਨ ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਵ੍ਯਥਾਂ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਾਤ੍ ॥ 3-305-8 (27676)
ਅਪਰਾਧੇ(ਅ)ਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਾਜ੍ਞਾਮਸ਼੍ਰੇਯਸੇ ਦ੍ਵਿਜਾਃ।
ਭਵਨ੍ਤਿ ਚ੍ਯਵਨੋ ਯਦ੍ਵਤ੍ਸੁਕਨ੍ਯਾਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਰਾ ॥ 3-305-9 (27677)
ਨਿਯਮੇਨ ਪਰੇਣਾਹਮੁਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯੇ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਯਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਦੰ ਭਾਪਿਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 3-305-10 (27678)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੀਂ ਬਹੁਸ਼ਃ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਸਮਰ੍ਥ੍ਯ ਚ।
ਇਤਿਚੇਤਿ ਚ ਕ੍ਰਤਵ੍ਯੰ ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵਮਥਾਦਿਸ਼ਤ੍ ॥ 3-305-11 (27679)
ਏਵਮੇਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਭਦ੍ਰੇ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਵਿਸ਼ਙ੍ਕਯਾ।
ਮਦ੍ਧਿਤਾਰ੍ਥੰ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰਕੁਲਾਰ੍ਥੰ ਚਾਪ੍ਯਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 3-305-12 (27680)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਪ੍ਰੁʼਥਾਂ ਪਰਿਦਦੌ ਤਸ੍ਮੈ ਦ੍ਵਿਜਾਯ ਦ੍ਵਿਜਵਤ੍ਸਲਃ ॥ 3-305-13 (27681)
ਇਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਮਮ ਸੁਤਾ ਬਾਲਾ ਸੁਖਵਿਵਰ੍ਧਿਤਾ।
ਅਪਰਾਧ੍ਯੇਤ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿੰਨ ਕਾਰ੍ਯੰ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-305-14 (27682)
ਦ੍ਵਿਜਾਤਯੋ ਮਹਾਭਾਗਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਬਾਲਤਪਸ੍ਵਿਸ਼਼ੁ।
ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਕ੍ਰੋਧਨਾਃ ਪ੍ਰਾਯੋ ਹ੍ਯਪਰਾਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 3-305-15 (27683)
ਸੁਮਹਤ੍ਯਪਰਾਧੇ(ਅ)ਪਿ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਕਾਰ੍ਯਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ।
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਯਥੋਤ੍ਸਾਹੰ ਪੂਜਾ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 3-305-16 (27684)
ਤਥੇਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨੋਕ੍ਤੇ ਸ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰੀਤਮਾਨਸਃ।
ਹੰਸਚਨ੍ਦ੍ਰਾਂਸ਼ੁਸੰਕਾਸ਼ੰ ਗ੍ਰੁʼਹਮਸ੍ਮੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-305-17 (27685)
ਤਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਸ਼ਰਣੇ ਕ੍ਲ੍ਰੁʼਪ੍ਤਮਾਸਨੰ ਤਸ੍ਯ ਭਾਨੁਮਤ੍।
ਆਹਾਰਾਦਿ ਚ ਸਰ੍ਵੰ ਤਤ੍ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 3-305-18 (27686)
ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਤੁ ਤਨ੍ਦ੍ਰੀਂ ਮਾਨੰ ਤਥੈਵ ਚ।
ਆਤਸ੍ਥੇ ਪਰਮੰ ਯਤ੍ਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਭਿਰਾਧਨੇ ॥ 3-305-19 (27687)
ਤਤ੍ਰਸਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਸ਼ੌਚਪਰਾ ਸਤੀ।
ਵਿਧਿਵਤ੍ਪਰਿਚਾਰਾਰ੍ਹੰ ਦੇਵਵਤ੍ਪਰ੍ਯਤੋਸ਼਼ਯਤ੍ ॥ 3-305-20 (27688)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 305 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-305-1 ਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾ ਨਿਯਮਯੁਕ੍ਤਾ ॥ 3-305-5 ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੋ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਃ। ਰਵ੍ਯਲੀਕਮਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 3-305-18 ਅਗ੍ਨਿਸ਼ਰਣੇ ਅਗ੍ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 3-305-19 ਤਨ੍ਦ੍ਰੀਂ ਆਲਸ੍ਯਮ੍ ॥ 3-305-20 ਪਰਿਚਾਰਾਰ੍ਹੰ ਪੂਜਾਰ੍ਹਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 306
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.306. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 306
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੁਨ੍ਤੀਪਰਿਚਰ੍ਯਾਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਾ ਤਾਂਪ੍ਰਤਿ ਅਭੀਪ੍ਸਿਤਾਰ੍ਥਵਰਣਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਕਿੰਚਿਦਪ੍ਯਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯੈ ਤਸ੍ਯੈ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸਕਲਦੇਵਵਸ਼ੀਕਰਣਦਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥ ਤਤਸ੍ਤੇਨ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਾਮਨ੍ਤ੍ਰਣਪੂਰ੍ਵਕਮਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-306-0 (27689)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-306-0x (2832)
ਸਾ ਤੁ ਕਨ੍ਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਮ੍।
ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਮਨਸਾ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾ ॥ 3-306-1 (27690)
ਪ੍ਰਾਤਰੇਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਦਾਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ।
ਤਤ ਆਯਾਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਾਯੰ ਰਾਤ੍ਰਾਵਥੋ ਪੁਨਃ ॥ 3-306-2 (27691)
ਤੰ ਚ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਵੇਲਾਸੁ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭੋਜ੍ਯਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯੈਃ।
ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਵਰ੍ਧਮਾਨੈਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਦਾ ॥ 3-306-3 (27692)
ਅੰਨਾਦਿਸਮੁਦਾਚਾਰਃ ਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਥਾ।
ਦਿਵਸੇਦਿਵਸੇ ਤਸ੍ਯ ਵਰ੍ਧਤੇ ਨ ਤੁ ਹੀਯਤੇ ॥ 3-306-4 (27693)
ਨਿਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਸਨਾਪਵਾਦੈਸ਼੍ਚ ਤਥੈਵਾਪ੍ਰਿਯਯਾ ਗਿਰਾ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਰਾਜੰਨ ਚਕਾਰਾਪ੍ਰਿਯੰ ਤਦਾ ॥ 3-306-5 (27694)
ਸ੍ਵਪ੍ਨਕਾਲੇ ਪੁਨਸ਼੍ਚੈਤਿ ਨ ਚੈਤਿ ਬਹੁਸ਼ੋ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮਪਿ ਹ੍ਯੰਨੰ ਦੀਯਤਾਮਿਤਿ ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-306-6 (27695)
ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵ ਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾ ਤਸ੍ਮੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਵਤ੍ਪੁਤ੍ਰਵਚ੍ਚੈਵ ਸ੍ਵਸ੍ਰੁʼਵਚ੍ਚ ਸੁਸੰਯਤਾ ॥ 3-306-7 (27696)
ਯਥੋਪਜੋਸ਼਼ੰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਪ੍ਰਵਰਸ੍ਯ ਸਾ।
ਪ੍ਰੀਤਿਮੁਤ੍ਪਾਦਯਾਮਾਸ ਕਨ੍ਯਾਰਤ੍ਨਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 3-306-8 (27697)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਤੁਤੋਪ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ।
ਅਵਧਾਨੇਨ ਭੂਯੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਃ ਪਰੰ ਯਤ੍ਨਮਥਾਕਰੋਤ੍ ॥ 3-306-9 (27698)
ਤਾਂ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਚ ਸਾਯੰ ਚ ਪਿਤਾ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਭਾਰਤ।
ਅਪਿਤੁਸ਼਼੍ਯਤਿਤੇ ਪੁਤ੍ਰਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪਰਿਚਰ੍ਯਯਾ ॥ 3-306-10 (27699)
ਤੰ ਸਾ ਪਰਮਮਿਤ੍ਯੇਵਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਵਾਪਾਗ੍ਰ੍ਯਾਂ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜੋ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 3-306-11 (27700)
ਤਤਃ ਸੰਵਤ੍ਸਰੇ ਪੂਰ੍ਣੇ ਯਦਾ(ਅ)ਸੌ ਜਪਤਾਂਵਰਃ।
ਨਾਪਸ਼੍ਯਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਾਯਾਃ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇ ਰਤਃ ॥ 3-306-12 (27701)
ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸ ਏਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਪਰਮੰ ਭਦ੍ਰੇ ਪਰਿਚਾਰੇਣ ਤੇ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 3-306-13 (27702)
ਵਰਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਕ੍ਰਲ੍ਯਾਣਿ ਦੂਰਾਪਾਨ੍ਮਾਨੁਪੈਰਿਹ।
ਯੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸੀਮਨ੍ਤਿਨੀਃ ਸਰ੍ਵਾਯਸ਼ਸਾ(ਅ)ਭਿਮਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-306-14 (27703)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-306-15x (2833)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਮਮ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸਸ੍ਯਾ ਮੇ ਵੇਦਵਿਤ੍ਤਮ।
ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸੰਨਃ ਪਿਤਾ ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਪ੍ਰ ਵਰੈਰ੍ਮਮ ॥ 3-306-15 (27704)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-306-16x (2834)
ਯਦਿ ਨੇਚ੍ਛਸਿ ਮਤ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਰੰ ਭਦ੍ਰੇ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ।
ਇਮੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਤ੍ਵਮਾਹ੍ਰਾਨਾਯ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍ ॥ 3-306-16 (27705)
ਯੰਯੰ ਦੇਵੰ ਤ੍ਵਮੇਤੇਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇਣਾਵਾਹਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਤੇਨਤੇਨ ਵਸ਼ੇ ਭਦ੍ਰੇ ਸ੍ਥਾਤਵ੍ਯੰ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-306-17 (27706)
ਅਕਾਮੋ ਵਾ ਸਕਾਮੋ ਵਾ ਸ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਵਸ਼ੇ।
ਵਿਬੁਧੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਇਵਾਨਤਃ ॥ 3-306-18 (27707)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-306-19x (2835)
ਨ ਸ਼ਸ਼ਕ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਸਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੁਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ।
ਤੰ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਪ੍ਰਵਰੰ ਤਦਾ ਸ਼ਾਪਭਯਾੰਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 3-306-19 (27708)
ਤਤਸ੍ਤਾਮਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀਂ ਗ੍ਰਾਹਯਾਮਾਸ ਸ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਾਮੰ ਤਦਾ ਰਾਜੰਨਥਰ੍ਵਸ਼ਿਰਸਿ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 3-306-20 (27709)
ਤੰ ਪ੍ਰਦਾਯ ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਮੁਵਾਚ ਹ।
ਉਪਿਤੋਸ੍ਮਿ ਸੁਖੰ ਰਾਜਨ੍ਕਨ੍ਯਯਾ ਪਰਿਤੋਪਿਤਃ ॥ 3-306-21 (27710)
ਤਵਗੇਹੇ ਸੁਵਿਹਿਤਃ ਸਦਾ ਸੁਪ੍ਰਤਿਪੂਜਿਤਃ।
ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਹੇ ਤਾਵਦਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 3-306-22 (27711)
ਸ ਤੁ ਰਾਜਾ ਦ੍ਵਿਜੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੰ ਤਦਾ।
ਬਭੂਵ ਵਿਸ੍ਮਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰੁʼਥਾਂ ਚ ਸਮਪੂਜਯਤ੍ ॥ 3-306-23 (27712)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡਧਿਕਵਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਦ੍ਯਾਯਃ ॥ 306 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-306-3 ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯੈਃ ਆਸ਼੍ਰਯੈਃ ਸ਼ਯਨਾਸਨਾਦ੍ਯੈਃ ॥ 3-306-4 ਅੰਨਾਦਿਨਾ ਸਮੁਦਾਚਾਰਃ ਸਮੁਪਸਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 3-306-8 ਯਥੋਪਜੋਪੰ ਪ੍ਰਿਯਮਨਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ॥ 3-306-9 ਸ਼ੀਲੰ ਸ਼ਮਾਦਿ। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪਰਿਚਰ੍ਯਾ। ਅਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਾਯਾਃ ਸ਼੍ਰੋਯੋਰ੍ਥੰ ਅਵਧਾਨੇਨ ਸਮਾਧਿਕਾਲੇ ਯਤ੍ਨਮਕਰੋਤ੍। ਯਤ੍ਨੇਨ ਤਸ੍ਯਾਃ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਚਿਨ੍ਤਿਤਵਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-306-19 ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯਵਾਰਮ੍। ਨ ਸ਼ਸ਼ਾਕ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿੰ ਸਾ ਇਤਿ ਥ. ਧ. ਪਾਟਃ ॥ 3-306-22 ਵਿਹਿਤਃ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਹਿਤਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 307
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.307. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 307
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਦਾਚਨ ਰੁʼਤੁਸ੍ਨਾਤਯਾ ਸੂਰ੍ਯਮਨਲੋਕਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਾ ਦਤ੍ਤਮਤ੍ਰਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਣਾਯ ਤਦਾਹ੍ਵਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮਨ੍ਤ੍ਰਬਲਾਦੁਪਾਗਤੇਨ ਰਵਿਣਾ ਸ੍ਵੇਨ ਸਙ੍ਗਮਨਙ੍ਗੀਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਭੀਸ਼਼ਿਕਾਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਙ੍ਗਾਯਾਨੁਨਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-307-0 (27713)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-307-0x (2836)
ਗਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੇ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਾਲਪਰ੍ਯਯੇ।
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਾਮਬਲਾਬਲਮ੍ ॥ 3-307-1 (27714)
ਅਯੰ ਵੈ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਤੇਨ ਮਮ ਦਤ੍ਤੋ ਹਮਾਤ੍ਮਨਾ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਾਮੋ ਬਲੰ ਤਸ੍ਯ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯੇ ਨਾਤਿਚਿਰਾਦਿਤਿ ॥ 3-307-2 (27715)
ਏਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਸਾ ਦਦਰ੍ਸ਼ਰ੍ਤੁਂ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।
ਵ੍ਰੀਡਿਤਾ ਸਾ(ਅ)ਭਵਦ੍ਬਾਲਾ ਕਨ੍ਯਾਭਾਵੇ ਰਜਸ੍ਵਲਾ ॥ 3-307-3 (27716)
ਤਤੋ ਹਰ੍ਮ੍ਯਤਲਸ੍ਥਾ ਸਾ ਮਹਾਰ੍ਹਸ਼ਯਨੋਚਿਤਾ।
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਸਮੁਦ੍ਯਨ੍ਤੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਦਿਤ੍ਯਮਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 3-307-4 (27717)
ਤਤ੍ਰ ਬਦ੍ਧਮਨੋਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰਭਵਤ੍ਸਾ ਸੁਮਧ੍ਯਮਾ।
ਨ ਚਾਤਪ੍ਯਤ ਰੂਪੇਣ ਭਾਨੋਃ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਗਤਸ੍ਯ ਸਾ ॥ 3-307-5 (27718)
ਤਸ੍ਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰਭੂਦ੍ਦਿਵ੍ਯਾ ਸਾ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਦ੍ਦਿਵ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਆਮੁਕ੍ਤਕਵਚੰ ਦੇਵੰ ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-307-6 (27719)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਕੌਤੂਹਰਲੰ ਤ੍ਵਾਸੀਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ਨਰਾਧਿਪ।
ਆਹ੍ਵਾਨਮਕਰੋਤ੍ਸਾ(ਅ)ਥ ਤਸ੍ਯ ਦੇਵਸ੍ਯ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 3-307-7 (27720)
ਪ੍ਰਾਣਾਨੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤਦਾ ਹ੍ਯਾਜੁਹਾਵ ਦਿਵਾਕਰਮ੍।
ਆਜਗਾਮ ਤਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਦਿਵਾਕਰਃ ॥ 3-307-8 (27721)
ਮਧੁਪਿਙ੍ਗੋ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕਮ੍ਬੁਗ੍ਰੀਵੋ ਹਸੰਨਿਵ।
ਅਙ੍ਗਦੀ ਬਦ੍ਧਮੁਕੁਟੋ ਦਿਸ਼ਃ ਪ੍ਰਜ੍ਵਾਲਯੰਨਿਵ ॥ 3-307-9 (27722)
ਯੋਗਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਧਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨਮਾਜਗਾਮ ਤਤਾਪ ਚ।
ਆਬਭਾਸ਼਼ੇ ਤਤਃ ਕੁਨ੍ਤੀਂ ਸਾਮ੍ਨਾ ਪਰਮਬਲ੍ਗੁਨਾ ॥ 3-307-10 (27723)
ਆਗਤੋਸ੍ਮਿ ਵਸ਼ੰ ਭਦ੍ਰੇ ਤਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਕਿੰ ਕਰੋਮਿ ਵਸ਼ੋ ਰਾਜ੍ਞਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਰ੍ਤਾ ਤਦਸ੍ਮਿ ਤੇ ॥ 3-307-11 (27724)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-307-12x (2837)
ਗਮ੍ਯਤਾਂ ਭਗਵੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਯਤ ਏਵਾਗਤੋ ਹ੍ਯਸਿ।
ਕੌਤੂਹਲਾਤ੍ਸਮਾਹੂਤਃ ਪ੍ਰਸੀਦ ਭਗਵੰਨਿਤਿ ॥ 3-307-12 (27725)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-307-13x (2838)
ਗਮਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਯਥਾ ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਤਨੁਮਧ੍ਯਮੇ।
ਨ ਤੁ ਦੇਵੰ ਸਮਾਹੂਯ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਿਤੁਂ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ॥ 3-307-13 (27726)
ਤਵਾਭਿਸਨ੍ਧਿ ਸੁਭਗੇ ਰਸੂਰ੍ਯਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰੋ ਭਵੇਦਿਤਿ।
ਵੀਰ੍ਯੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮੋ ਲੋਕੇ ਕਵਚੀ ਕੁਣ੍ਡਲੀਤਿ ਚ ॥ 3-307-14 (27727)
ਸਾ ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਪ੍ਰਦਾਨੰ ਵੈ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਗਜਗਾਮਿਨਿ।
ਉਤ੍ਪਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਹਿ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਯਥਾਸੰਕਲ੍ਪਮਙ੍ਗਨੇ।
ਅਥ ਗਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਭਦ੍ਰੇ ਤ੍ਵਯਾ ਸੰਗਮ੍ਯ ਸੁਸ੍ਮਿਤੇ ॥ 3-307-15 (27728)
ਯਦਿ ਤ੍ਵੰਵਚਨੰ ਨਾਦ੍ਯ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਮ ਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਸ਼ਪ੍ਸ੍ਯੇ ਕਨ੍ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਪਿਤਰੰ ਚ ਤੇ ॥ 3-307-16 (27729)
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਰ੍ਵਾਨਪਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਪਿਤਰੰ ਚੈਵ ਤੇ ਮੂਢੰ ਯੋ ਨ ਵੇਤ੍ਤਿ ਤਵਾਨਯਮ੍ ॥ 3-307-17 (27730)
ਤਸ੍ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਯੋਸੌ ਮਨ੍ਤ੍ਰਮਦਾਤ੍ਤਵ।
ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਵਿਨਯੰ ਪਰਮ੍ ॥ 3-307-18 (27731)
ਏਤੇ ਹਿ ਵਿਬੁਧਾਃ ਸਰ੍ਵੇਪੁਰੰਦਰਮੁਖਾ ਦਿਵਿ।
ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਲਬ੍ਧੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮਯਨ੍ਤ ਇਵ ਮਾਂ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 3-307-19 (27732)
ਪਸ਼੍ਯ ਚੈਨਾਨ੍ਸੁਰਗਣਾਨ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰਿਦੰ ਹਿ ਤੇ।
ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਮਯਾ ਦਤ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ਯਸਿ ਯੇਨ ਮਾਮ੍ ॥ 3-307-20 (27733)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-307-21x (2839)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨ੍ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ
ਸਰ੍ਵਾਨਵ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਖਸ੍ਥਾਨ੍।
ਪ੍ਰਭਾਵਨ੍ਤੰ ਭਾਨੁਮਨ੍ਤੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯੰ ਰੋਚਮਾਨਾਂਸ੍ਤਥੈਵ ॥ 3-307-21 (27734)
ਸਾ ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨੇਵ ਬਾਲਾ
ਸੂਰ੍ਯੰ ਦੇਵੀ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਾਹ ਭੀਤਾ।
ਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵੰ ਵੈ ਗੋਪਤੇ ਸ੍ਵੰ ਵਿਮਾਨੰ
ਕਨ੍ਯਾਭਾਵਾਦ੍ਦੁਃਖ ਏਵਾਪਚਾਰਃ ॥ 3-307-22 (27735)
ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਗੁਰਵਸ਼੍ਚੈਵਯੇ(ਅ)ਨ੍ਯੇ
ਦੇਹਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਵਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਦਾਨੇ।
ਨਾਹੰ ਧਰ੍ਮੰ ਲੋਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਲੋਕੇ
ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ਦੇਹਰਕ੍ਸ਼਼ਾ ॥ 3-307-23 (27736)
ਮਯਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਬਲੰ ਜ੍ਞਾਤੁਮਾਹੂਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਿਭਾਵਸੋ।
ਬਾਲ੍ਯਾਦ੍ਬਾਲੇਤਿ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਮੇ ਵਿਭੋ ॥ 3-307-24 (27737)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-307-25x (2840)
ਬਾਲੇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਨਯੰ ਤਵਾਹੰ
ਦਦਾਨਿ ਨਾਨ੍ਯਾਨੁਨਯੰ ਲਭੇਤ।
ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਦਾਨੰ ਕੁਰੁ ਕੁਨ੍ਤਿਕਨ੍ਯੇ
ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਸ੍ਤਵੈਵੰ ਹਿ ਭਵੇਚ੍ਚ ਭੀਰੁ ॥ 3-307-25 (27738)
ਨ ਚਾਪਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਯੁਕ੍ਤੰ ਹਿ ਮਯਾ ਮਿਥ੍ਯਾਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵੈ।
ਅਸਮੇਤ੍ਯ ਤ੍ਵਯਾ ਭੀਰੁ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਹੂਤੇਨ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 3-307-26 (27739)
ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗਿ ਲੋਕੇ ਸਮਵਹਾਸ੍ਯਤਾਮ੍।
`ਗਚ੍ਛੇਯਮੇਵ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਗਤੋ(ਅ)ਹੰ ਵੈ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਃ'।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਬੁਧਾਨਾਂ ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਂ ਤਥਾ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 3-307-27 (27740)
3-307-28 (27741)
ਸਾ ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਸਮਾਗਚ੍ਛ ਪੁਤ੍ਰੰ ਲਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਮਾਧ੍ਸ਼ਮ੍।
ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-307-3 ਰੁʼਤੁਂ ਰਜਃ ॥ 3-307-8 ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਦੀਨਿ ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ। ਜਲੇਨ ਸਮ੍ਯਗਾਚਮ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-307-11 ਕਿੰ ਕਰੋਮ੍ਯਵਸ਼ੋ ਰਾਜ੍ਞਿ ਇਤਿ ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-307-13 ਯਥਾਹੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤਥਾ ਮਾ ਮਾਂ ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਨਤੁ ਤਦ੍ਯੋਗ੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਹ ਨਤ੍ਵਿਤਿ । ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਪ੍ਰਸਾਦਮਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ॥ 3-307-14 ਤਵਾਭਿਸਨ੍ਧਿੰ ਸੁਭਗੇ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਪੁਤ੍ਰਃ ਇਤਿ ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-307-16 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਦੁਰ੍ਵਾਸਸਮ੍ ॥ 3-307-18 ਵਿਨਯੰ ਦਣ੍ਡੰ ਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ॥ 3-307-22 ਅਪਚਾਰੋ(ਅ)ਪਰਾਧਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਵ੍ਰੀਡਮਾਨੇਵ ਬਾਲੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 308
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.308. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 308
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਙ੍ਗਮਨ੍ਤਰਾ ਦੁਸ਼੍ਸ਼ਕਾਨੁਨਯੇ ਭਾਸ੍ਕਰੇ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਤ੍ਤਦਙ੍ਗੀਕਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਪੁਨਃ ਕਨ੍ਯਾਤ੍ਵਲਾਭਰੂਪਵਰਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਸ੍ਯਾਂ ਗਰ੍ਭਾਧਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-308-0 (27742)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-308-0x (2841)
ਸਾ ਤੁ ਕਨ੍ਯਾ ਬਹੁਵਿਧੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੀ ਮਧੁਰੰ ਵਚਃ।
ਅਨੁਨੇਤੁਂ ਸਹਸ੍ਰਾਂਸ਼ੁਂ ਨ ਸ਼ਸ਼ਾਕ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 3-308-1 (27743)
ਨ ਸ਼ਸ਼ਾਕ ਯਦਾ ਬਾਲਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੁਂ ਤਮੋਨੁਦਮ੍।
ਭੀਤਾ ਸ਼ਾਪਾਤ੍ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਦਧ੍ਯੌ ਦੀਰ੍ਘਮਥਾਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ 3-308-2 (27744)
ਅਨਾਗਸਃ ਪਿਤੁਃ ਸ਼ਾਪੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤਥੈਵ ਚ।
ਮੰਨਿਮਿਤ੍ਤਃ ਕਥੰ ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਦਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਭਾਵਸੋਃ ॥ 3-308-3 (27745)
ਬਾਲੇਨਾਪਿ ਸਤਾ ਮੋਹਾਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਾਪਹ੍ਨਵਾਨ੍ਯਪਿ।
ਨਾ(ਅ)ਭ੍ਯਾਸਾਦਯਿਤਵ੍ਯਾਨਿ ਤੇਜਾਂਸਿ ਚ ਤਪਾਂਸਿ ਚ॥ 3-308-4 (27746)
ਸਾਹਮਦ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭੀਤਾ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਚ ਕਰੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਕਥੰ ਤ੍ਵਕਾਰ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਵੈ ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-308-5 (27747)
ਸਾ ਵੈ ਸ਼ਾਪਪਰਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਬਹੁ ਚਿਨ੍ਤਯਤੀ ਹ੍ਰੁʼਦਾ।
ਮੋਹੇਨਾਭਿਪਰੀਤਾਙ੍ਗੀ ਸ੍ਮਯਮਾਨਾ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 3-308-6 (27748)
ਤੰ ਦੇਵਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੀਤਾ ਬਨ੍ਧੂਨਾਂ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਵ੍ਰੀਡਾਵਿਹ੍ਵਲਯਾ ਵਾਚਾ ਸ਼ਾਪਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 3-308-7 (27749)
ਪਿਤਾ ਮੇ ਧ੍ਰਿਯਤੇ ਦੇਵ ਮਾਤਾ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਨ ਤੇਸ਼਼ੁ ਧ੍ਰਿਯਮਾਣਏਸ਼਼ੁ ਵਿਦਿਲੋਪੋ ਭਵੇਦਯਮ੍ ॥ 3-308-8 (27750)
ਤ੍ਵਯਾ ਤੁ ਸੰਗਮੋ ਦੇਵ ਯਦਿ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਧਿਵਰ੍ਜਿਤਃ।
ਮੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਕੁਲਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਲੋਕੇ(ਅ)ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-308-9 (27751)
ਅਥਵਾ ਧਰ੍ਮਮੇਤੰ ਤ੍ਵੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਤਪਤਾਂਵਰ।
ਰੁʼਤੇ ਪ੍ਰਦਾਨਾਦ੍ਬਨ੍ਧੁਭ੍ਯਸ੍ਤਵ ਕਾਮੰ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-308-10 (27752)
ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਦਾਨੰ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਤਵ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਸਤੀ ਤ੍ਵਹਮ੍।
ਤ੍ਵਯਿ ਧਰ੍ਮੋ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਕੀਰ੍ਤਿਰਾਯੁਸ਼੍ਚ ਦੇਹਿਨਾਮ੍ ॥ 3-308-11 (27753)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-308-12x (2842)
ਨ ਤੇ ਪਿਤਾ ਨ ਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਰਵੋ ਵਾ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ।
ਪ੍ਰਭਵਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਦਾਨੇ ਤੇ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਵਚਃ ॥ 3-308-12 (27754)
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਾਮਯਤੇ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਕਨੇਰ੍ਧਾਤੋਸ਼੍ਚ ਭਾਮਿਨਿ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਨ੍ਯੇਹ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣੀ ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ॥ 3-308-13 (27755)
ਨਾਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਰਿਤਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਭਵਤਿ ਭਾਮਿਨਿ।
ਅਧਰ੍ਮੰਕੁਤ ਏਵਾਹੰ ਵਰੇਯੰ ਲੋਕਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 3-308-14 (27756)
ਅਨਾਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਸਰ੍ਵਾ ਨਰਾਸ਼੍ਚ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ।
ਸ੍ਵਭਾਵ ਏਸ਼਼ ਲੋਕਾਨਾਂ ਵਿਕਾਰੋ(ਅ)ਨ੍ਯ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-308-15 (27757)
ਸਾ ਮਯਾ ਸਹਸੰਗਮ੍ਯ ਪੁਨਃ ਕਨ੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਤੇ ਮਹਾਵਾਦ੍ਦੁਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-308-16 (27758)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-308-17x (2843)
ਯਦਿ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਮ ਭਵੇਤ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਤਮੋਨੁਦ।
ਕੁਣ੍ਡਲੀ ਕਵਚੀ ਸ਼ੂਰੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਮਹਾਬਲਃ।
`ਅਸ੍ਤੁ ਮੇ ਸਙ੍ਗਮੋ ਦੇਵ ਅਨੇਨ ਸਮਯੇਨ ਤੇ' ॥ 3-308-17 (27759)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-308-18x (2844)
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕੁਣ੍ਡਲੀ ਦਿਵ੍ਯਵਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤ੍।
ਉਭਯੰ ਚਾਮ੍ਰੁʼਤਮਯੰ ਤਸ੍ ਭਦ੍ਰੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-308-18 (27760)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 3-308-19x (2845)
ਯਦ੍ਯਤਦਮ੍ਰੁʼਤਾਦਸ੍ਤਿ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਵਰ੍ਮ ਚੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਯੰ ਵੈ ਤ੍ਵੰ ਮਤ੍ਤ ਉਤ੍ਪਾਦਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-308-19 (27761)
ਅਸ੍ਤੁ ਮੇ ਸਙ੍ਗਮੋ ਦੇਵ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ।
ਤ੍ਵਦ੍ਵੀਰ੍ਯਰੂਪਸਤ੍ਵੌਜਾ ਧਰ਼੍ਮਯੁਕ੍ਤੋ ਭਵੇਤ੍ਸ ਚ ॥ 3-308-20 (27762)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-308-21x (2846)
ਅਦਿਤ੍ਯਾ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਰਾਜ੍ਞਿ ਦਤ੍ਤੇ ਮੇ ਮਤ੍ਤਕਾਸ਼ਿਨਿ।
ਤਸ੍ਮੈ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਵਾਮੋਰੁ ਵਰ੍ਮ ਚੈਵੇਦਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 3-308-21 (27763)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-308-22x (2847)
ਪਰਮੰ ਭਗਵੰਨੇਵੰ ਸਙ੍ਗਮਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ।
ਯਦਿ ਪੁਤ੍ਰੋ ਭਵੇਦੇਵੰ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਗੋਪਤੇ ॥ 3-308-22 (27764)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-308-23x (2848)
ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤਾਂ ਕੁਨ੍ਤੀਮਾਵਿਵੇਸ਼ ਵਿਹੰਗਮਃ।
ਸ੍ਵਰ੍ਭਾਨੁਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਯੋਗਾਤ੍ਮਾ ਨਾਭ੍ਯਾਂ ਪਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਚੈਵ ਤਾਮ੍ ॥ 3-308-23 (27765)
ਤਤ ਸਾ ਵਿਹ੍ਵਲੇਵਾਸੀਤ੍ਕਨ੍ਯਾ ਸੂਰਯ੍ਸ੍ ਤੇਜਸਾ।
ਪਪਾਤ ਚਾਥ ਸਾ ਦੇਵੀ ਸ਼ਯਨੇ ਮੂਢਚੇਤਨਾ ॥ 3-308-24 (27766)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 3-308-25x (2849)
ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਪੁਤ੍ਰੰ ਵੈ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਕਨ੍ਯਾ ਚੈਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-308-25 (27767)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-308-26x (2850)
ਤਤਃ ਸਾ ਵ੍ਰੀਡਿਤਾ ਬਾਲਾ ਤਦਾ ਸੂਰ੍ਯਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਭੂਰਿਵਰ੍ਚਸਮ੍ ॥ 3-308-26 (27768)
ਇਤਿਸ੍ਮੋਕ੍ਤਾ ਕੁਨ੍ਤਿਰਾਜਾਤ੍ਮਜਾ ਸਾ
ਵਿਵਸ੍ਵਨ੍ਤੰ ਯਾਚਮਾਨਾ ਸਲਜ੍ਜਾ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਣ੍ਯੇ ਸ਼ਯਨੀਯੇ ਪਪਾਤ
ਮੋਹਾਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਵੇਪਮਾਨਾ ਲਤੇਵ ॥ 3-308-27 (27769)
ਤਿਗ੍ਮਾਂਸ਼ੁਸ੍ਤਾਂ ਤੇਜਸਾ ਮੋਹਯਿਤ੍ਵਾ
ਯੋਗੇਨਾਵਿਸ਼੍ਯਾਤ੍ਮਸੰਸ੍ਥਾਂ ਚਕਾਰ।
ਨ ਚੈਵੈਨਾਂ ਦੂਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਭਾਨੁਃ
ਸੰਜ੍ਞਾਂ ਲੇਭੇ ਭੂਯ ਏਵਾਤ ਬਾਲਾ ॥ 3-308-28 (27770)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਰਅਸ਼਼੍ਟਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 308 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-308-2 ਦਧ੍ਯੌ ਚਿਨ੍ਤਿਤਵਤੀ। ਅਨ੍ਤਰੰ ਕਾਲਮ੍ ॥ 3-308-4 ਬਾਲੇਨਾਲ੍ਪਵਯਸਾਪਿ ਸਤਾ ਸਾਧੁਨਾ ਮੋਹਾਚ੍ਚਿਤ੍ਤਪਾਰਵਸ਼੍ਯਾਤ੍ ਤੇਜਾਸਿ ਸੂਰ੍ਯਾਦੀਨਿ ਤਪਾਂਸਿ ਦੁਰ੍ਵਾਸਆਦੀਨਿ ਨਾਭ੍ਯਾਸਾਦਯਿਤਵ੍ਯਾਨ੍ਯਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਸਤ੍ਤਿਵਿਸ਼਼ਯਾਣਿ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਨਿ ॥ 3-308-7 ਬਨ੍ਧੂਨਾਂ ਬਨ੍ਧੁਭ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-308-8 ਧ੍ਰਿਯਤੇ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-308-12 ਪ੍ਰਭਵਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਾਮ੍ਯਮਰ੍ਹਨ੍ਤਿ ॥ 3-308-13 ਕਾਮਯਤੇ ਸਰ੍ਵਾਨਿਤਿ ਕਨ੍ਯੇਤਿ ਕਨ੍ਯਾਸ਼ਬ੍ਦਨਿਰ੍ਵਚਨਮ੍ ॥ 3-308-14 ਤਤ੍ਰਹੇਤੁਃ ਲੋਕਕਾਮ੍ਯਯਾ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯਯਾ ਕਾਮਵਤ੍ਤਯਾ ॥ 3-308-15 ਅਨ੍ਯੋ ਵਿਵਾਹਨਿਯਮਾਦਿਰ੍ਵਿਕਾਰਃ ॥ 3-308-18 ਅਮ੍ਰੁʼਤਮਯੰ ਸਹਜੰ ਵਰ੍ਮ ॥ 3-308-26 ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਸੰਗਮਾਯੋਪਕ੍ਰਨ੍ਤਮ੍ 3-308-28 ਆਤ੍ਮਸੰਸ੍ਥਾਂਵਚਨਵਸ਼ਾਮ੍। ਏਨਾਂ ਨ ਦੂਸ਼਼ਯਾਮਾਸ। ਕਨ੍ਯਾਤ੍ਵਸ੍ਥਾਪਨੇਨੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 309
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.309. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 309
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਕਤਿਪਯਕਾਲਾਤਿਪਾਤੇ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸਹਜਕਵਚਕੁਣ੍ਡਲਧਾਰਣਏਨ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਜਨਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਾਸਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰਪੂਰ੍ਵਕੰ ਜਾਤਮਾਤ੍ਰਸ੍ ਗਰ੍ਭਸ੍ਯ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਯਾਂ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਪੂਰ੍ਵਕਮਸ਼੍ਵਨਦ੍ਯਾਂ ਵਿਸਰ੍ਜਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸਗਰ੍ਭਾਯਾ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਯਾਃ ਕ੍ਰਮੇਣ ਚਰ੍ਮਣ੍ਵਤੀਯਮੁਨਾਦ੍ਵਾਰਾ ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਪ੍ਲਵਨੇਨ ਚਮ੍ਪਾਪੁਰੀਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-309-0 (27771)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-309-0x (2851)
ਤਤੋ ਗਰ੍ਭਃ ਸਮਭਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਾਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਸ਼ੁਕ੍ਲੇ ਦਸ਼ੋਤ੍ਤਰੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਤਾਰਾਪਤਿਰਿਵਾਮ੍ਬਰੇ ॥ 3-309-1 (27772)
ਸਾ ਬਾਨ੍ਧਵਭਯਾਦ੍ਬਾਲਾ ਗਰ੍ਭੰ ਤੰ ਵਿਨਿਗੂਹਤੀ।
ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣੀ ਨ ਚੈਨਾਂ ਬੁਬੁਧੇ ਜਨਃ ॥ 3-309-2 (27773)
ਨ ਹਿ ਤਾਂ ਵੇਦ ਨਾਰ੍ਯਨ੍ਯਾ ਕਾਚਿਦ੍ਧਾਤ੍ਰੇਯਿਕਾਮ੍ਰੁʼਤੇ।
ਕਨ੍ਯਾਪੁਰਗਤਾਂ ਬਾਲਾਂ ਨਿਪੁਣਾਂ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ॥ 3-309-3 (27774)
ਤਤਃ ਕਾਲੇਨ ਸਾ ਗਰ੍ਭੰ ਸੁਸ਼਼ੁਵੇ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ।
ਕਨ੍ਯੈਵ ਤਸ੍ਯ ਦੇਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦਮਰਪ੍ਰਭਮ੍ ॥ 3-309-4 (27775)
ਤਥੈਵਾਬਦ੍ਧਕਵਚੰ ਕਨਕੋਜ੍ਜ੍ਵਲਕੁਣ੍ਡਲਮ੍।
ਹਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਯਥਾਸ੍ਯ ਪਿਤਰੰ ਤਥਾ ॥ 3-309-5 (27776)
ਜਾਤਮਾਤ੍ਰੰ ਚ ਤੰ ਗਰ੍ਭੰ ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਭਾਮਿਨੀ।
`ਉਤ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮਾ ਤੰ ਗਰ੍ਭੰ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ। 3-309-6 (27777)
ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਭਿਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਸੁਨਦ੍ਧਾਂ ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਮ੍ ॥
ਪ੍ਲਵੈਰ੍ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਬਦ੍ਧਾਂ ਪ੍ਲਵਨਾਰ੍ਥੰ ਜਲੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਅਜਿਨੈਰ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਭਿਸ਼੍ਚੈਵੰ ਸੰਸ੍ਤੀਰ੍ਣਸ਼ਯਨਾਂ ਤਥਾ'॥ 3-309-7 (27778)
ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਯਾਂ ਸਮਾਧਾਯ ਸ੍ਵਾਸ੍ਤੀਰ੍ਣਾਯਾਂ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਮਧੂਚ੍ਚਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਥਿਤਾਯਾਂ ਤੰ ਸੁਖਾਯਾਂ ਰੁਦਤੀ ਤਥਾ।
ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਯਾਂ ਸੁਪਿਧਾਨਾਯਾਮਸ਼੍ਵਨਦ੍ਯਾਮਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ॥ 3-309-8 (27779)
ਜਾਨਤੀ ਚਾਪ੍ਯਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕਨ੍ਯਾਯਾ ਗਰ੍ਭਧਾਰਣਮ੍।
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਨੇਹੇਨ ਸਾ ਰਾਜਨ੍ਕਰੁਣੰ ਪਰ੍ਯਦੇਵਯਤ੍ ॥ 3-309-9 (27780)
ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤੀ ਮਞ੍ਜੂਪਾਮਸ਼੍ਵਨਦ੍ਯਾਂ ਤਦਾ ਜਲੇ।
ਉਵਾਚ ਰੁਦਤੀਕੁਨ੍ਤੀ ਯਾਨਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-309-10 (27781)
ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਵਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇਭ੍ਯਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪੁਤ੍ਰਕ।
ਦਿਵ੍ਯੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਭੂਤੇਭ੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਤੋਯਚਰਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ॥ 3-309-11 (27782)
ਸ਼ਿਵਾਸ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤੁ ਪਨ੍ਥਾਨੋ ਮਾ ਚ ਤੇ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ।
ਆਗਤਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪੁਤ੍ਰ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਦ੍ਰੋਹਚੇਤਸਃ ॥ 3-309-12 (27783)
ਪਾਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਵਰੁਣੋ ਰਾਜਾ ਸਲਿਲੇ ਸਲਿਲੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਥਃ ਪਵਨਃ ਸਰ੍ਵਗਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-309-13 (27784)
ਪਿਤਾ ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਤੁ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਤਪਨਸ੍ਤਪਤਾਂਵਰਃ।
ਯੇਨ ਦਤ੍ਤੋਸਿ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਕਿਲ ॥ 3-309-14 (27785)
ਆਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ ਰੁਦ੍ਰਾਃ ਸਾਧ੍ਯਾ ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਚ ਦੇਵਤਾਃ।
ਮਰੁਤਸ਼੍ਚ ਸਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ਸਦਿਦੀਸ਼੍ਵਰਾਃ ॥ 3-309-15 (27786)
ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਸੁਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼਼ਮੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂਵਿਦੇਸ਼ੇਪਿ ਕਵਚੇਨਾਭਿਸੂਚਿਤਮ੍ ॥ 3-309-16 (27787)
ਧਨ੍ਯਸ੍ਤੇ ਪੁਤ੍ਰ ਜਨਰਕੋ ਦੇਵੋ ਭਾਨੁਰ੍ਵਿਭਾਵਸੁਃ।
ਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਵਾਹਿਨੀਗਤਮ੍ ॥ 3-309-17 (27788)
ਧਨ੍ਯਾ ਸਾ ਪ੍ਰਮਦਾ ਯਾ ਤ੍ਵਾਂ ਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵੇ ਕਲ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤਃ ਪੁਤ੍ਰ ਸ੍ਤਨੰ ਪਾਸ੍ਯਸਿ ਦੇਵਜ ॥ 3-309-18 (27789)
ਕੋਨੁ ਸ੍ਵਪ੍ਨਸ੍ਤਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਾ ਤ੍ਵਾਮਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਮ੍।
ਦਿਵ੍ਯਵਰ੍ਮਸਮਾਯੁਕ੍ਤੰ ਦਿਵ੍ਯਕ੍ਰੁʼਣ੍ਡਲਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 3-309-19 (27790)
ਪਦ੍ਮਾਯਤਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਦ੍ਮਤਾਮ੍ਰਦਲੋਜ੍ਜ੍ਵਲਮ੍।
ਸੁਲਲਾਟੰ ਸੁਕੇਸ਼ਾਨ੍ਤੰ ਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵੇ ਕਲ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-309-20 (27791)
ਧਨ੍ਯਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰ ਤ੍ਵਾਂ ਭੂਮੌ ਸੰਸਰ੍ਪਮਾਣਕਮ੍।
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਕਲਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਵਦਨ੍ਤੰ ਰੇਣੁਗੁਣ੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 3-309-21 (27792)
ਧਨ੍ਯਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰ ਤ੍ਵਾਂ ਪੁਨਰ੍ਯੌਵਨਗੋਚਰਮ੍।
ਹਿਮਵਦ੍ਵਨਸੰਭੂਤੰ ਸਿੰਹੰ ਕੇਸਰਿਣੰ ਯਥਾ ॥ 3-309-22 (27793)
ਏਵੰ ਬਹੁਵਿਧੰ ਰਾਜਨ੍ਵਿਲਪ੍ਯ ਕਰੁਣੰ ਪ੍ਰੁʼਥਾ।
ਅਵਾਮ੍ਰੁʼਜਤਮਜ੍ਜੂਸ਼਼ਾਮਸ਼੍ਵਨਦ੍ਯਾਂ ਤਦਾ ਜਲੇ ॥ 3-309-23 (27794)
ਰੁਦਤੀ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤਾ ਨਿਸ਼ੀਥੇ ਕਮਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ।
ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸਹ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਰਾਜਨ੍ਪੁਤ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਲਾਲਸਾ ॥ 3-309-24 (27795)
ਵਿਸਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਂ ਸੰਬੋਧਨਭਯਾਤ੍ਪਿਤੁਃ।
ਵਿਵੇਸ਼ ਰਾਜਭਵਨੰ ਪੁਨਃ ਸ਼ੋਕਾਤੁਰਾ ਤਤਃ ॥ 3-309-25 (27796)
ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾ ਤ੍ਵਸ਼੍ਵਨਦ੍ਯਾਃ ਸਾ ਯਯੌ ਚਰ੍ਮਯਣ੍ਵਤੀਂ ਨਦੀਮ੍।
ਚਰ੍ਮਣ੍ਵਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚਯਮੁਨਾਂ ਤਤੋ ਗਙ੍ਗਾਂ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 3-309-26 (27797)
ਗਙ੍ਗਾਯਾਃ ਸੂਤਵਿਸ਼਼ਯੰ ਚਮ੍ਪਾਮਨੁਯਯੌ ਪੁਰੀਮ੍।
ਸ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਗਤੋ ਗਰ੍ਭਸ੍ਤਰਙ੍ਗੈਰੁਹ੍ਯਮਾਨਕਃ ॥ 3-309-27 (27798)
ਅਮ੍ਰੁʼਤਾਦੁਤ੍ਥਿਤੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਤਨੁਵਰ੍ਮ ਸਕੁਣ੍ਡਲਮ੍।
ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਤੰ ਗਰ੍ਭੰ ਦੈਵੰ ਚ ਵਿਧਿਨਿਰ੍ਮਿਤਮ੍ ॥ 3-309-28 (27799)
ਏਤਦ੍ਗੁਹ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯਾਸੀਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ ਸੂਰ੍ਯਸੰਭਵੋ ਗਰ੍ਭਃ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਗਰ੍ਭੇਣ ਧਾਰਿਤਃ' ॥ 3-309-29 (27800)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 309 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-309-1 ਦਸ਼ੋਤ੍ਤਰੇ ਏਕਾਦਸ਼ੇ ਸ਼ੁਕ੍ਲੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਤਿਪਦਿ ਚਨ੍ਦ੍ਰਇਵ ਬਾਲ ਉਦ੍ਭੂਤਃ। ਮਾਘਸ਼ੁਕ੍ਲਪ੍ਰਤਿਪਦਿ ਕਰ੍ਣਨਿਸ਼਼ੇਕਜਨ੍ਮੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-309-5 ਹਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸਿੰਹਨੇਤ੍ਰਮ੍ ॥ 3-309-6 ਗਰ੍ਭੰ ਪ੍ਰਤਿ ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯੇਤ੍ਯਧ੍ਯਾਹਾਰੇਣਾਨ੍ਵਯਃ ॥ 3-309-8 ਮਧੂਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸਿਕ੍ਥਕਮ੍। ਮਯਨਮਿਤਿ ਭਾਸ਼਼ਾਯਾਮ੍। ਤੇਨ ਸ੍ਥਿਤਾਯਾਂ ਸਰ੍ਵਤੋਲਿਪ੍ਤਾਯਾਂ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਯਾਮ੍। ਜਲਪ੍ਰਵੇਸ਼ੋ ਨ ਭਵੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 3-309-12 ਆਗਮਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਸਨ੍ਤੁ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਤਵ ਇਤਿ ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ। ਆਗਮਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪਾਨ੍ਤੁ ਇਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-309-28 ਦੈਵੰ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼ। ਗਰ੍ਭੰ ਸਕੁਣ੍ਡਲੰ ਵਰ੍ਮ ਧਾਰਯਾਮਾਸੇਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ। ਗਰ੍ਭੰ ਕਵਚਕੁਣ੍ਡਲਧਾਰਕੰਚਕਾਰੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵਿਧਿਨਾ ਈਸ਼੍ਵਰੇਣ ਨਿਰ੍ਮਿਤਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 310
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.310. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 310
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਨਾਨਾਯ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਸਹ ਗਙ੍ਗਾਂ ਗਤੇਨਾਧਿਰਥਨਾਮ੍ਨਾ ਸੂਤੇਨ ਤਤ੍ਰੋਤ੍ਪ੍ਲਵਮਾਨਾਯਾਃ ਸਗਰ੍ਭਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਯਾ ਗ੍ਰਹਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ੋਦ੍ਘਾਟਨੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਗਰ੍ਭਸ੍ਯ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰਤਯਾ ਪਰਿਕਲ੍ਪਨੇਨ ਨਾਮਕਰਣਾਦਿਪੂਰ੍ਵਕੰਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਪੋਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਕਰ੍ਣੇਨ ਪਰਸ਼ੁਰਾਮਾਦਿਭ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਹਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸਖ੍ਯਕਰਣਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-310-0 (27801)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-310-0x (2852)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਵੈ ਸਖਾ।
ਸੂਤੋ(ਅ)ਧਿਰਥ ਇਤ੍ਯੇਵ ਸਦਾਰੋ ਜਾਹ੍ਨਵੀਂ ਯਯੌ ॥ 3-310-1 (27802)
ਤਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾ(ਅ)ਭਵਦ੍ਰਾਜਨ੍ਰੂਪੇਣਾਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਭੁਵਿ।
ਰਾਧਾ ਨਾਮ ਮਹਾਭਾਗਾ ਨ ਸਾ ਪੁਤ੍ਰਮਵਿਨ੍ਦਤ।
ਅਪਤ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਪਰੰ ਯਤ੍ਨਮਕਰੋਚ੍ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 3-310-2 (27803)
ਸਾ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਥ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਮੁਹ੍ਯਮਾਨਾਂ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।
ਦਤ੍ਤਰਕ੍ਸ਼਼ਾਪ੍ਰਤਿਸਰਾਮਨ੍ਵਾਲਮ੍ਭਨਸ਼ੋਭਨਾਮ੍ ॥ 3-310-3 (27804)
ਊਰ੍ਮੀਤਰਙ੍ਗੈਰ੍ਜਾਹ੍ਨਵ੍ਯਾਃ ਸਮਾਨੀਤਾਮੁਪਹ੍ਵਰਮ੍।
`ਵਿਵਰ੍ਤਮਾਨਾਂ ਬਹੁਸ਼ਃ ਪੁਨਃਪੁਨਰਿਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-310-4 (27805)
ਤਤਃ ਸਾ ਵਾਯੁਨਾ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਰੋਤਸਾ ਚ ਬਲੀਯਸਾ।
ਉਪਾਨੀਤੋ ਯਤਃ ਸੂਤਃ ਸਭਾਰ੍ਯੋ ਜਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ' ॥ 3-310-5 (27806)
ਸਾ ਤੁ ਕੌਤੂਹਲਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਂ ਗ੍ਰਾਹਯਾਮਾਸ ਭਾਮਿਨੀ।
ਤਤੋ ਨਿਵੇਦਯਾਮਾਸ ਸੂਤਸ੍ਯਾਧਿਰਥਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 3-310-6 (27807)
ਸ ਤਾਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਮੁਤ੍ਸਾਰ੍ਯ ਜਲਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍।
ਯਨ੍ਤ੍ਰੈਰੁਦ੍ਘਾਟਯਾਮਾਸ ਸੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਰਬਾਲਕਮ੍ ॥ 3-310-7 (27808)
ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੁਣ੍ਡਲਯੁਕ੍ਤੇਨ ਵਦਨੇਨ ਵਿਰਾਜਿਤਮ੍।
`ਪਰਿਮ੍ਲਾਨਮੁਖੰ ਬਾਲੰ ਰੁਦਨ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 3-310-8 (27809)
ਸ ਤੁ ਤੰ ਪਰਯਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਵਰਾਤ੍ਮਜਮ੍'।
ਸ ਸੂਤੋ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਵਿਸ੍ਮਯੋਤ੍ਫੁਲ੍ਲਲੋਚਨਃ।
ਅਙ੍ਕਮਾਰੋਪ੍ਯ ਤੰ ਬਾਲੰ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-310-9 (27810)
ਇਦਮਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤੰ ਭੀਰੁ ਯਤੋ ਜਾਤੋਸ੍ਮਿ ਭਾਮਿਨਿ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਦੇਵਗਰ੍ਭੋ(ਅ)ਯੰ ਮਨ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮੁਪਾਗਤਃ ॥ 3-310-10 (27811)
ਅਨਪਤ੍ਯਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਦੇਵੈਰ੍ਦਤ੍ਤੋ ਧ੍ਰੁਵੰ ਮਮ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੰ ਦਦੌ ਪੁਤ੍ਰੰ ਰਾਧਾਯੈ ਸ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 3-310-11 (27812)
ਰਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਤੰ ਰਾਧਾ ਵਿਧਿਵਦ੍ਦਿਵ੍ਯਰੂਪਿਣਮ੍।
ਪੁਤ੍ਰੰ ਕਮਲਗਰ੍ਭਾਭੰ ਦੇਵਗਰ੍ਭੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-310-12 (27813)
`ਸ੍ਤਨ੍ਯੰ ਸਮਸ੍ਰਵਚ੍ਚਾਸ੍ਯ ਦੈਵਾਦਿਤ੍ਥ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ'।
ਪੁਪੋਸ਼਼ ਚੈਨੰ ਵਿਧਿਵਦ੍ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਸ ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਯੇ ਪ੍ਰਾਭਵੰਨੌਰਸਾਃ ਸੁਤਾਃ ॥ 3-310-13 (27814)
`ਨਾਮਕਰ੍ਮ ਚ ਚਕ੍ਰੁਸ੍ਤੇ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਤਸ੍ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਕਰ੍ਣ ਇਤ੍ਯੇਵ ਤੰ ਬਾਲੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਰ੍ਣੰ ਸਕੁਣ੍ਡਲਮ੍' ॥ 3-310-14 (27815)
ਵਸੁਵਰ੍ਮਧਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੰ ਬਾਲੰ ਹੇਮਕੁਣ੍ਡਲਮ੍।
ਨਾਮਾਸ੍ਯ ਵਸੁਸ਼਼ੇਣੇਤਿ ਤਤਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 3-310-15 (27816)
ਏਵੰ ਸ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵੰ ਜਗਾਮਾਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਵਸੁਸ਼਼ੇਣ ਇਤਿਖ੍ਯਾਤੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ ਇਤ੍ਯੇਵ ਚ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-310-16 (27817)
ਸੂਤਸ੍ਯ ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ(ਅ)ਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਚਾਰੇਣ ਵਿਦਿਤਸ਼੍ਚਾਸੀਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਯਾ ਦਿਵ੍ਯਵਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 3-310-17 (27818)
ਸੂਤਸ੍ਤ੍ਵਧਿਰਥਃ ਪੁਤ੍ਰੰ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਸਮਯੇਨ ਤਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਪੁਰੰ ਵਾਰਣਸਾਹ੍ਵਯਮ੍ ॥ 3-310-18 (27819)
ਤਤ੍ਰੋਪਸਦਨੰ ਚਕ੍ਰੇ ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਕਰ੍ਮਣਿ।
ਸਖ੍ਯੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨੈਵਮਗਮਤ੍ਸ ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 3-310-19 (27820)
ਦ੍ਰੋਣਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਪਾਚ੍ਚ ਰਾਮਾਚ੍ਚ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਾਮੰ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮ੍।
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਲੋਕੇ(ਅ)ਭਵਤ੍ਖ੍ਯਾਤਃ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਵਾਸਤਾਂ ਗਤਃ ॥ 3-310-20 (27821)
ਸੰਧਾਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਵਿਪ੍ਰਿਯੇ ਰਤਃ।
ਯੋਦ੍ਧੁਮਾਸ਼ੰਸਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਫਲ੍ਗੁਨੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-310-21 (27822)
ਸਦਾ ਹਿ ਤਸ੍ ਸ੍ਪਰ੍ਧਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਦਰ੍ਜੁਨਨ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਚ ਕਰ੍ਣੇਨ ਯਤੋ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੰ ਬਭੂਵ ਹ ॥ 3-310-22 (27823)
ਏਤਦ੍ਗੁਹ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯਾਸੀੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਯਃ ਸੂਰ੍ਯਸੰਭਵਃ ਕਰ੍ਣਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਕੁਲੇ ਰਤਃ ॥ 3-310-23 (27824)
ਤੰ ਤੁ ਕੁਣ੍ਡਲਿਨੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਰ੍ਮਣਾ ਚ ਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਅਵਧ੍ਯੰ ਸਮਰੇ ਮਤ੍ਵਾ ਪਰ੍ਯਤਪ੍ਯਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 3-310-24 (27825)
ਯਦਾ ਚ ਕਰ੍ਣੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭਾਨੁਮਨ੍ਤੰ ਦਿਵਾਕਰਮ੍।
ਸ੍ਤੌਤਿ ਮਧ੍ਯੰਦਿਨੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਸਲਿਲੋਤ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-310-25 (27826)
ਤਤ੍ਰੈਨਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਧਨਹੇਤੁਨਾ।
ਨਾਦੇਯੰ ਤਸ੍ਯ ਤਤ੍ਕਾਲੇ ਕਿੰਚਿਦਸ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਸ਼਼ੁ ॥ 3-310-26 (27827)
ਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਦੇਹੀਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਃ।
ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਚੇਤਿ ਰਾਧੇਯਸ੍ਤਮਥ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-310-27 (27828)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਦਸ਼ਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 310 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-310-3 ਦਤ੍ਤੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਤਿਸਰੋ ਦੂਰ੍ਵਾਕਙ੍ਕਣਾਦਿਰੂਪੋ ਯਸ੍ਯਾਂ ਤਾਮਅ। ਅਨ੍ਵਾਲਮ੍ਭਨੰ ਕੁਙ੍ਕੁਮਹਸ੍ਤਦਾਨਮ੍ ॥ 3-310-5 ਉਪਹ੍ਵਰੰ ਸਮੀਪਮ੍ ॥ 3-310-7 ਉਤ੍ਸਾਰ੍ਯ ਪਰਤੋ ਨੀਤ੍ਵਾ ॥ 3-310-15 ਵਸੁਵਰ੍ਮ ਸ੍ਵਰ੍ਣਕਵਚਨਮ੍ ॥ 3-310-17 ਅਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਜਨਪਦਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ॥ 3-310-19 ਉਪਸਦਨੰ ਗੁਰੂਪਸਦਨਮ੍ ॥ 3-310-20 ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਵਾਸਤਾਂ ਮਹਾਧਨੁਰ੍ਧਰਤਾਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 311
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.311. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 311
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵੇਪਧਾਰਣੇਨ ਕਰ੍ਣਪ੍ਰਤਿ ਕਵਚਕੁਣ੍ਡਲਯਾਚਨਮ੍ ॥ ਤਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵੰ ਜਾਨਤਾ ਕਰ੍ਣੇਨ ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਕ੍ਤਿਗ੍ਰਹਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਸ੍ਮੈ ਕਵਚਕੁਣ੍ਡਲਦਾਨਮ੍ ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-311-0 (27829)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-311-0x (2853)
ਦੇਵਰਾਜਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚ੍ਛਦ੍ਮਨਾ(ਅ)(ਅ)ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਸ੍ਵਾਗਤਮਿਤ੍ਯਾਹ ਨ ਬੁਬੋਧਾਸ੍ਯ ਮਾਨਸਮ੍ ॥ 3-311-1 (27830)
ਹਿਰਣ੍ਯਕਣ੍ਠੀਃ ਪ੍ਰਮਦਾ ਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਵਾ ਬਹੁਗੋਕੁਲਾਨ੍।
ਕਿੰ ਦਦਾਨੀਤਿ ਤੰ ਵਿਪ੍ਰਮੁਵਾਚਾਧਿਰਥਿਸ੍ਤਤਃ ॥ 3-311-2 (27831)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 3-311-3x (2854)
ਹਿਰਣ੍ਯਕਣ੍ਠ੍ਯਃ ਪ੍ਰਮਦਾ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰੀਤਿਵਰ੍ਧਨਮ੍।
ਨਾਹ ਦਤ੍ਤਮਿਹੇਚ੍ਛਾਮਿ ਤਦਰ੍ਥਿਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦੀਯਤਾਮ੍ ॥ 3-311-3 (27832)
ਯਦੇਤਤ੍ਸਹਜੰ ਵਰ੍ਮ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਚ ਤਵਾਨਘ।
ਏਤਦੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮੇ ਦੇਹਿ ਯਦਿ ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤੋ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-311-4 (27833)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਵਯਾ ਦਤ੍ਤਾਂ ਪਰੰਤਪ।
ਏਸ਼਼ ਮੇ ਸਰ੍ਵਲਾਭਾਨਾਂ ਲਾਭਃ ਪਰਮਕੋ ਮਤਃ ॥ 3-311-5 (27834)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-311-6x (2855)
ਅਵਨਿੰ ਪ੍ਰਮਦਾ ਗਾਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਵਾਪੰ ਬਹੁਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍।
ਤਤ੍ਤੇ ਵਿਪ੍ਰ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਨ ਤੁ ਵਰ੍ਮ ਸਕੁਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 3-311-6 (27835)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-311-7x (2856)
ਏਵੰ ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਵਾਰ੍ਯਮਾਣਃ ਸ ਤੁ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਰਕਰ੍ਣੇਨ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨਾਨ੍ਯੰ ਵਰਮਯਾਚਤ ॥ 3-311-7 (27836)
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਸ਼੍ਚ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਪੂਜਿਤਸ਼੍ਚ ਯਥਾਵਿਧਿ।
ਨ ਚਾਨ੍ਯੰ ਸ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਕਾਮਯਾਮਾਸ ਵੈ ਵਰਮ੍ ॥ 3-311-8 (27837)
ਯਦਾ ਨਾਨ੍ਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਣੁਤੇ ਵਰੰ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ।
`ਵਿਨਾ(ਅ)ਸ੍ ਸਹਜੰ ਵਰ੍ਮ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ'।
ਤਦੈਨਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੂਯੋ ਰਾਧੇਯਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ ॥ 3-311-9 (27838)
ਸਹਜੰ ਵਰ੍ਮ ਮੇ ਵਿਪ੍ਰ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਚਾਮ੍ਰੁʼਤੋਦ੍ਭਵੇ।
ਤੇਨਾਵਧ੍ਯੋਸ੍ਮਿ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਤਤੋ ਨੈਤਜ੍ਜਹਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 3-311-10 (27839)
ਵਿਸ਼ਾਲੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਰਾਜ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਨਿਹਤਕਣ੍ਟਕਮ੍।
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਸ਼਼੍ਵ ਮਤ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਾਧੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪੁਙ੍ਗਵ ॥ 3-311-11 (27840)
ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰਵਰ੍ਮਣਾ ਸਹਜੇਨ ਚ।
ਦਮਨੀਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 3-311-12 (27841)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-311-12x (2857)
ਯਦਨ੍ਯੰ ਨ ਵਰੰ ਵਵ੍ਰੇ ਭਗਵਾਨ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ ਕਰ੍ਣਸ੍ਤੰ ਪੁਨਰਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 3-311-13 (27842)
ਵਿਦਿਤੋ ਦੇਵਦੇਵੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਗੇਵਾਸਿ ਮਮ ਪ੍ਰਭੋ।
ਨ ਤੁ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਮਯਾ ਦਾਤੁਂ ਤਵ ਸ਼ਕ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਵਰਮ੍ ॥ 3-311-14 (27843)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਦੇਵੇਸ਼੍ਵਰਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਦੇਯੋ ਵਰੋ ਮਮ।
ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚੈਵ ਭੂਤਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੋ ਹ੍ਯਸਿ ਭੂਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 3-311-15 (27844)
ਯਦਿ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਦੇਵ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਕਵਚੰ ਤਥਾ।
ਵਧ੍ਯਤਾਮੁਪਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵੰ ਚ ਸ਼ਕ੍ਰਾਵਹਾਸ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 3-311-16 (27845)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਨਿਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕੁਣ੍ਡਲੇਵਰ੍ਮ ਚੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਹਰਸ੍ਵ ਸ਼ਕ੍ਰਕਾਮੰ ਮੇ ਨ ਦਦ੍ਯਾਮਹਮਨ੍ਯਥਾ ॥ 3-311-17 (27846)
ਸ਼ਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-311-18x (2858)
ਵਿਦਿਤੋ(ਅ)ਹੰ ਰਵੇਃ ਪੂਰ੍ਵਮਾਯਾਨੇਵ ਤਵਾਨ੍ਤਿਕਮ੍।
ਤੇਨ ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤਮੇਵਮੇਤੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-311-18 (27847)
ਕਾਮਮਸ੍ਤੁ ਤਥਾ ਤਾਤ ਤਵ ਕਰ੍ਣ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ।
ਵਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮੇ ਵਜ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-311-19 (27848)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-311-20x (2859)
ਤਤਃ ਕਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੁ ਉਪਸੰਗਮ੍ਯ ਵਾਸਵਮ੍।
ਅਮੋਘਾਂ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਵਵ੍ਰੇ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣਮਾਨਸਃ ॥ 3-311-20 (27849)
ਕ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 3-311-21x (2860)
ਵਰ੍ਮਣਾ ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਮੇ ਦੇਹਿ ਵਾਸਵ।
ਅਮੋਘਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਙ੍ਘਾਨਾਂ ਘਾਤਿਨੀਂ ਪ੍ਰੁʼਥਨਾਮੁਖੇ ॥ 3-311-21 (27850)
ਤਤਃ ਸਞ੍ਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਵਾਸਵਃ।
ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਕਰ੍ਣੰ ਵਾਕ੍ਯਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-311-22 (27851)
ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਮੇ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਸ੍ਵ ਵਰ੍ਮ ਚੈਵ ਸ਼ਰੀਰਜਮ੍।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਕਰ੍ਣ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਤ੍ਵਮਨੇਨ ਸਮਯੇਨ ਚ ॥ 3-311-23 (27852)
ਅਮੋਘਾ ਹਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਮਮ ਕਰਚ੍ਯੁਤਾ।
ਪੁਨਸ਼੍ਚ ਪਾਣਿਮਭ੍ਯੇਤਿ ਮਮ ਦੈਤ੍ਯਾਨ੍ਵਿਨਿਘ੍ਨਤਃ ॥ 3-311-24 (27853)
ਸੇਯੰ ਤਵ ਕਰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਹਤ੍ਵੈਰਕੰ ਰਿਪੁਮੂਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਗਰ੍ਜਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਪਨ੍ਤੰ ਚ ਮਾਮੇਵੈਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੂਤਜ ॥ 3-311-25 (27854)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-311-25x (2861)
ਏਕਮੇਵਾਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਰਿਪੁਂ ਹਨ੍ਤੁਂ ਮਹਾਹਵੇ।
ਗਰ੍ਜਨ੍ਤੰਪ੍ਰਤਪਨ੍ਤੰ ਚ ਯਤੋ ਮਮ ਭਯੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-311-26 (27855)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-311-27x (2862)
ਏਕੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਰਿਪੁਂ ਗਰ੍ਜਨ੍ਤੰ ਬਲਿਨੰ ਰਣੇ।
ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਯੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸ੍ਯੇਕੰ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਸ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 3-311-27 (27856)
ਯਮਾਹੁਰ੍ਵੇਦਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ ਵਰਾਹਮਪਰਾਜਿਤਮ੍।
ਨਾਰਾਯਣਮਚਿਨ੍ਤ੍ਯੰ ਚ ਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 3-311-28 (27857)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-311-29x (2863)
`ਏਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਥ ਤ੍ਵੰ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਨਿਸ਼਼ੂਦਨ।
ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਣੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਯੋ ਮੇ ਸ੍ਥਾਤਾ ਪੁਰਸ੍ਸਰਃ' ॥ 3-311-29 (27858)
ਏਵਮਪ੍ਯਸ੍ਤੁ ਭਗਵੰਨੇਕਵੀਰਵਧੇ ਮਮ।
ਅਮੋਘਾਂ ਦੇਹਿ ਮੇ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਯਥਾ ਹਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਾਪਿਨਮ੍ ॥ 3-311-30 (27859)
ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੁ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਕਵਚੰ ਚ ਤੇ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਤੁ ਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨ ਮੇ ਬੀਭਤ੍ਸਤਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-311-31 (27860)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 3-311-32x (2864)
ਨ ਤੇ ਬੀਭਤ੍ਸਤਾ ਕਰ੍ਣ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕਥਞ੍ਚਨ।
ਬ੍ਰਣਸ਼੍ਚੈਵ ਨ ਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਾਨ੍ਰੁʼਤਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-311-32 (27861)
ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਤੇ ਪਿਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣਸ੍ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਵਦਤਾਂਵਰ।
ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਨੈਵ ਵਰ੍ਣੇਨ ਤ੍ਵੰ ਕਰ੍ਣ ਭਵਿਤਾ ਪੁਨਃ ॥ 3-311-33 (27862)
ਵਿਦ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਯਦ੍ਯਮੋਘਾਮਸੰਸ਼ਯੇ।
ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਚਾਪਿ ਤ੍ਵਯ੍ਯੇਵੈਸ਼਼ਾ ਪਤਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-311-34 (27863)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 3-311-35x (2865)
ਸੰਸ਼ਯੰ ਪਰਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਵਾਸਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਯਥਾ ਮਾਮੌਤ੍ਥ ਸ਼ਕ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 3-311-35 (27864)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-311-36x (2866)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਨਿਸ਼ਿਤੰ ਸਰ੍ਵਗਾਤ੍ਰਾਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਤ ॥ 3-311-36 (27865)
ਤਤੋ ਦੇਵਾ ਮਾਨਵਾ ਦਾਨਵਾਸ਼੍ਚ
ਨਿਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਨ੍ਤੰ ਕਰ੍ਣਮਾਤ੍ਮਾਨਮੇਵ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵੇ ਸਿੰਹਨਾਦਾਨ੍ਪ੍ਰਣੇਦੁ-
ਰ੍ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਯਾਸੀਨ੍ਮੁਖਜੋ ਵੈ ਵਿਕਾਰਃ ॥ 3-311-37 (27866)
ਤਤੋ ਦਿਵ੍ਯਾ ਦੁਨ੍ਦੁਭਯਃ ਪ੍ਰਣੇਦੁਃ
ਪਪਾਤੋਚ੍ਚੈਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਦਿਵ੍ਯਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਰ੍ਣੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸੰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਗਾਤ੍ਰੰ
ਮਹੁਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸ੍ਮਯਮਾਨੰ ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਮ੍ ॥ 3-311-38 (27867)
ਤਤਸ਼੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਕਵਚੰ ਦਿਵ੍ਯਮਙ੍ਗਾ-
ਤ੍ਤਥੈਵਾਰ੍ਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਦਦੌ ਵਾਸਵਾਯ।
ਤਥੋਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰਦਦੌ ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਤੇ
ਕਰ੍ਣਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰ੍ਮਣਾ ਤੇਨ ਕਰ੍ਣਃ ॥ 3-311-39 (27868)
`ਤਤੋ ਦੇਵੋ ਮੁਦਿਤੋ ਵਜ੍ਰਪਾਣਿ-
ਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਰ੍ਣੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਗਾਤ੍ਰਮ੍'।
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਵਞ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ
ਕਰ੍ਣੰ ਲੋਕੇ ਯਸ਼ਸਾ ਯੋਜਯਿਤ੍ਵਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤੰਕਾਰ੍ਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵਨਾਂ ਹਿ ਭੇਨੇ
ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਦਿਵਮੇਵੋਤ੍ਪਪਾਤ ॥ 3-311-40 (27869)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਣੰ ਮੁਸ਼਼ਿਤੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ
ਦੀਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਗ੍ਨਦਰ੍ਪਾ ਇਵਾਸਨ੍।
ਤਾਂ ਰਚਾਵਸ੍ਥਾਂ ਗਮਿਤੰ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਾ ਜਹ੍ਰੁʼਪੁਃ ਕਾਨਨਸ੍ਥਾਃ ॥ 3-311-41 (27870)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-311-42x (2867)
ਕ੍ਵਸ੍ਤਾ ਵੀਰਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤੇ ਬਭੂਵੁਃ
ਕੁਤਸ਼੍ਚੈਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਵਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਤ੍।
ਕਿੰ ਵਾ(ਅ)ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੇ(ਅ)ਬ੍ਦੇ ਵ੍ਯਤੀਤੇ
ਤਨ੍ਮੇ ਸਰ੍ਵੰ ਭਗਵਾਨ੍ਵ੍ਯਾਕਰੋਤੁ ॥ 3-311-42 (27871)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-311-43x (2868)
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਸੈਨ੍ਧਵੰ ਦ੍ਰਾਵਯਿਤ੍ਵਾ
ਵਿਪ੍ਰੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਕਾਮ੍ਯਕਾਦਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍ਤੇ।
ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤਵਨ੍ਤਃ ਪੁਰਾਣੰ
ਕਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੀਣਆਂ ਚਰਿਤੰ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ॥ 3-311-43 (27872)
`ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਜਗ੍ਮੁਃ ਸਰਥਾਃ ਸਾਨੁਯਾਤ੍ਰਾਃ
ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਸੂਤਪੌਰੋਗਵੈਸ੍ਤੇ।
ਤਤੋ ਯਯੁਰ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਾ
ਨਿਸ੍ਤੀਰ੍ਯੈਵੰ ਵਨਵਾਸੰ ਸਮਗ੍ਰਮ੍' ॥ 3-311-44 (27873)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾਹਰਣਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਦਸ਼ਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 311 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-311-3 ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਤ੍ਪਾਦਵਨ੍ਧਨਮ੍ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-311-6 ਅਵਨਿ ਗ੍ਰੁʼਹਾਰ੍ਥਮ੍। ਨਿਵਾਪੰ ਨ੍ਯੁਪ੍ਯਤੇ ਬੀਜਮੰਮਿੰਨਿਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮ੍। ਬਹੁਵਰ੍ਪਿਕੰ ਯਾਵਜ੍ਜੀਵਿਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰੂਪਮ੍ .। 3-311-18 ਆਯਾਨੇਵ ਆਗਚ੍ਛੰਨੇਵ ॥ 3-311-39 ਕ੍ਰੁʼਣਾਤਿ ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਤਿ ਛਿਨਤ੍ਤਿ ਵਾ ਅਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ਕਰ੍ਣ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 312
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.312. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 312
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਭਿਃ ਕਾਮ੍ਯਕਵਨਾਤ੍ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰਕੇਨਚਿਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗੇਣ ਤਰੁਸਙ੍ਘਰ੍ਪਵਸ਼ਾਤ੍ਸ੍ਵਵਿਪਾਣਲਗ੍ਨੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਰਣਿਨਾ ਸਹ ਪਲਾਯਨਮ੍ ॥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਤਦਾਨਯਨਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ੍ਤਦਨੁਧਾਵਨਮ੍ ॥ ਤਤਸ੍ਤੌਃ ਸੁਦੂਰੰ ਸ੍ਵਾਪਕਰ੍ਪਣਪੂਰ੍ਵਕਮਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਟਮੂਲੇ ਸਮੁਪਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-312-0 (27874)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 3-312-0x (2869)
ਏਵੰ ਹ੍ਰੁʼਤਾਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਕਿਮਕੁਰ੍ਵਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-312-1 (27875)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-312-2x (2870)
ਏਵੰ ਹ੍ਰੁʼਤਾਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਵਿਹਾਯ ਕਾਮ੍ਯਕੰ ਰਾਜਾ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 3-312-2 (27876)
ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨੰ ਰਮ੍ਯਮਾਜਗਾਮ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਸ੍ਵਾਦੁਮੂਲਫਲੰ ਰਮ੍ਯੰ ਵਿਚਿਤ੍ਰਬਹੁਪਾਦਪਮ੍ ॥ 3-312-3 (27877)
ਅਨੁਭੁਕ੍ਤਫਲਾਹਾਰਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਮਿਤਾਸ਼ਨਾਃ।
ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ॥ 3-312-4 (27878)
ਵਸਨ੍ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਰਾਜਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੌ ॥ 3-312-5 (27879)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੋ ਯਤਵ੍ਰਤਾਃ।
ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਾਰ੍ਚ੍ਛਨ੍ਤ ਵਿਪੁਲੰ ਸੁਖੋਦਰ੍ਕੰ ਪਰੰਤਪਾਃ ॥ 3-312-6 (27880)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਤਿਵਸਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਪੁਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਵਨੇ ਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਸੁਖੋਦਰ੍ਕੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 3-312-7 (27881)
ਅਰਣੀਸਹਿਤੰ ਭਾਣ੍ਡੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ।
ਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ ਘਰ੍ਸ਼਼ਣਸ੍ਯ ਵਿਪਾਣੇ ਸਮਸਜ੍ਜਤ ॥ 3-312-8 (27882)
ਤਦਾਦਾਯ ਗਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਗਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਤਰਿਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪ੍ਲਵਮਾਨੋ ਮਹਾਜਵਃ ॥ 3-312-9 (27883)
ਹ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਤੁ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ ਵਿਪ੍ਰਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ।
ਤ੍ਵਰਿਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਮਤ੍ਤਤ੍ਰਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਪਰੀਪ੍ਸਯਾ।
`ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਵਸਤਾਂ ਤਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਰਥਮ੍' ॥ 3-312-10 (27884)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਮਾਸੀਨੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੰ ਵਨੇ।
ਆਗਮ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਸੰਤਪ੍ਤਸ਼੍ਚੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 3-312-11 (27885)
ਅਰਣੀਸਹਿਤੰ ਭਾਣ੍ਡੰ ਸਮਾਸਕ੍ਤੰ ਵਨਸ੍ਪਤੌ।
ਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ਯ ਘਰ਼੍ਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਾਣੇ ਸਮਸਜ੍ਜਤ ॥ 3-312-12 (27886)
ਤਮਾਦਾਯ ਗਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਗਃ।
ਆਸ਼੍ਰਮਾਤ੍ਤ੍ਵਰਿਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪ੍ਲਵਮਾਨੋ ਮਹਾਜਵਃ ॥ 3-312-13 (27887)
ਤਸ੍ਯ ਗਤ੍ਵਾ ਪਦੰ ਰਾਜੰਨਾਸਾਦ੍ਯ ਚ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਗਮ੍।
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰੰ ਨ ਲੁਪ੍ਯੇਤ ਤਦਾਨਯਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 3-312-14 (27888)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਤੋ(ਅ)ਥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ॥ 3-312-15 (27889)
ਸੰਨਦ੍ਧਾ ਧਨ੍ਵਿਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵੰਨਰਪੁਙ੍ਗਵਾਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਯਤਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਨ੍ਵਗਮਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਮ੍ ॥ 3-312-16 (27890)
ਕਰ੍ਣਿਨਾਲੀਕਨਾਰਾਚਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤੋ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਨਾਵਿਧ੍ਯਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਮ੍ਰੁʼਗਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍ ॥ 3-312-17 (27891)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਾਨਾਂ ਨਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਗਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋਮ੍ਰੁʼਗੰ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 3-312-18 (27892)
ਸ਼ੀਤਲਚ੍ਛਾਯਮਾਗਮਯ੍ ਨ੍ਯਗ੍ਰੋਧੰ ਗਹਨੇ ਵਨੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਪਰੀਤਾਙ੍ਗਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਮੁਪਾਵਿਸ਼ਨ੍ ॥ 3-312-19 (27893)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਨਕੁਲੋ ਦੁਃਖਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮਮਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 3-312-20 (27894)
ਨਾਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਲੇ ਜਾਤੁ ਮਮਜ੍ਜ ਧਰ੍ਮੋ
ਨ ਚਾਲਸ੍ਯਾਦਰ੍ਥਲੋਪੋ ਬਭੂਵ।
ਅਨੁਤ੍ਤਰਾਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਭੂਪ
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸ੍ਮਃ ਸੰਸ਼ਯੰ ਕਿੰਨੁ ਰਾਜਨ੍ ॥ 3-312-21 (27895)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਆਰਣ੍ਯੇਯਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 312 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-312-8 ਅਰਣੀਸਹਿਤੰ ਮਨ੍ਥੰ ਇਤਿ ਝਯ ਪਾਠਃ। ਅਰਣੀ ਉਤ੍ਤਰਾਧਰੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਮਥਨਕਾਸ਼਼੍ਠੇ ਰਤਾਭ੍ਯਾਂ ਰਸਹਿਤੰ ਮਨ੍ਥੰ ਨਿਰ੍ਮਥਨਦਣ੍ਡਮ੍ ॥ 3-312-9 ਆਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਤਰਿਤਃ ਆਸ਼੍ਰਮਦੂਰਗਤਃ ॥ 3-312-14 ਪਦੰ ਮਾਰ੍ਗੇ ਚਿਹ੍ਨੰ ਗਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਥ। ਤੇਨੈਵ ਪਥਾ ਤਦਾਨਯਤ ॥ 3-312-21 ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਮਮਜ੍ਜ ਧਰ੍ਮਲੋਪੋ(ਅ)ਰ੍ਥਲੋਪਸ਼੍ਚ ਨਾਭੂਤ੍। ਆਲਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯੁਪਚਰ੍ਯਤੇ। ਤ੍ਵਯਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾਃ ਪ੍ਰਤਿਵਾਕ੍ਯਰਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਉਪਸ੍ਥਿਤੇ ਓਮਿਤ੍ਯੇਵ ਵਦਾਮੋ ਨਤੁ ਵਾਕ੍ਯਾਨ੍ਤਰਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸੰਸ਼ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਲੋਪਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਦੋਸ਼਼ਮ੍ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 313
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.313. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 313
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਪਿਪਾਸਿਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਨਿਯੋਗਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਗ੍ਰਮਧਿਰੂਢੇਨ ਨਕੁਲੇਨ ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਸਰੋਵਿਲੋਕਨਮ੍ ॥ ਪਾਨੀਯਾਨਯਮਾਯ ਸਰੋਗਤੇਸ਼਼ੁ ਨਕੁਲਾਦਿਸ਼਼ੁ ਯਕ੍ਸ਼਼ਵਚਨਾਵਮਤ੍ਯਾ ਪਾਨੀਯਪਾਨੇਨ ਦੀਰ੍ਘਨਿਦ੍ਰਾਸ਼੍ਰਵਣਾਦਨਾਗਤੇਸ਼਼ੁ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣਾਪਿ ਤਤ੍ਸਰੋਗਮਨਮ੍ ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-313-0 (27896)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-313-0x (2871)
ਨਾਪਦਾਮਸ੍ਤਿ ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਨ ਕਾਰਣਮ੍।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੁ ਵਿਭਜਤ੍ਯਰ੍ਥਮੁਭਯੋਃ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਃ ॥ 3-313-1 (27897)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 3-313-2x (2872)
ਪ੍ਰਾਤਿਕਾਮ੍ਯਨਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਸਭਾਯਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਵਤ੍ਤਦਾ।
ਨ ਮਯਾ ਨਿਹਤਸ੍ਤਤ੍ਰਤੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸ੍ਮ ਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-313-2 (27898)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 3-313-3x (2873)
ਵਾਚਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਸ੍ਥਿਭੇਦਿਨ੍ਯਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੇਣ ਭਾਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਅਤਿਤੀਵ੍ਰਾ ਮਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਾਸ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸ੍ਮ ਸੰਸ਼ਯੰ ॥ 3-313-3 (27899)
ਸਹਦੇਵ ਉਵਾਚ। 3-313-4x (2874)
ਸ਼ਕੁਨਿਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਯਦਾ(ਅ)ਜੈਸ਼਼ੀਦਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਭਾਰਤ।
ਸ ਮਯਾ ਨ ਹਤਸ੍ਤਤ੍ਰਤੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸ੍ਮ ਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-313-4 (27900)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-313-5x (2875)
ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਨਕੁਲੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਆਰੁਹ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਾਦ੍ਰੇਯ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ ॥ 3-313-5 (27901)
ਪਾਨੀਯਮਨ੍ਤਿਕੇ ਪਸ਼੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਵਾਪ੍ਯੁਦਕਾਸ਼੍ਰਯਾਨ੍।
ਏਤੇ ਹਿ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾਸ੍ਤਵ ਤਾਤ ਪਿਪਾਸਿਤਾਃ ॥ 3-313-6 (27902)
ਨਕੁਲਸ੍ਤੁ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਜ੍ਯੇ(ਅ)ਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਮਤਿਮਾਞ੍ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਾਰੁਹ੍ਯ ਪਾਦਪਮ੍।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਾਂਤਰੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਮਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 3-313-7 (27903)
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਬਹੁਲਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨੁਦਕਸੰਸ਼੍ਰਯਾਨ੍।
ਸਾਰਸਾਨਾਂ ਚ ਨਿਰ੍ਹ੍ਰਾਦਸ੍ਤਤ੍ਰੋਦਕਮਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 3-313-8 (27904)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਤ੍ਯਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਗਚ੍ਛ ਸੌਮ੍ਯ ਤਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤੂਣੈਃ ਰਪਾਨੀਯਮਾਨਯ ॥ 3-313-9 (27905)
ਨਕੁਲਸ੍ਤੁ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਯਤ੍ਰ ਪਾਨੀਯੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਚੈਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-313-10 (27906)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਮਲੰ ਤੋਯੰ ਸਾਰਸੈਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍।
ਪਾਤੁਕਾਮਸ੍ਤਤੋ ਵਾਚਮਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੇ ॥ 3-313-11 (27907)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-313-12x (2876)
ਮਾ ਤਾਤ ਸਾਹਸੰ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਰ੍ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮਾਦ੍ਰੇਯ ਤਤਃ ਪਿਬ ਹਰਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-313-12 (27908)
ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੁ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਕੁਲਃ ਸੁਪਿਪਾਸਿਤਃ।
ਅਪਿਬਚ੍ਛੀਤਲੰ ਤੋਯੰ ਪੀਤ੍ਵਾ ਚ ਨਿਪਪਾਤ ਹ ॥ 3-313-13 (27909)
ਚਿਰਾਯਮਾਣੇ ਨਕੁਲੇ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧ੍ਰਾਤਰੰ ਵੀਰੰ ਸਹਦੇਵਮਰਿੰਦਮਮ੍ ॥ 3-313-14 (27910)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਚਿਰਾਯਤੇ ਤਾਤ ਸਹਦੇਵ ਤਵਾਗ੍ਰਜਃ।
ਤੰ ਚੈਵਾਨਯ ਸੋਦਰ੍ਯੰ ਪਾਨੀਯੰ ਚ ਤ੍ਵਮਾਨਯ ॥ 3-313-15 (27911)
ਸਹਦੇਵਸ੍ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਚ ਹਤੰ ਭੂਮੌ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਨਕੁਲੰ ਤਦਾ ॥ 3-313-16 (27912)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸ਼ੋਕਾਭਿਸੰਤਪ੍ਤਸ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਾ ਚ ਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ।
ਅਭਿਦੁਦ੍ਰਾਵ ਰਪਾਨੀਯੰ ਤਤੋ ਵਾਗਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 3-313-17 (27913)
ਮਾ ਤਾਤ ਸਾਹਸੰ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਰ੍ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਥਾਕਾਮੰ ਪਿਬਸ੍ਵ ਚ ਹਰਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-313-18 (27914)
ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੁ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਹਦੇਵਃ ਪਿਪਾਸਿਤਃ।
ਅਪਿਬਚ੍ਛੀਤਲੰ ਤੋਯੰ ਪੀਤ੍ਵਾ ਚ ਨਿਪਪਾਤ ਹ ॥ 3-313-19 (27915)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸ ਵਿਜਯੰ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਤੇ ਚਿਰਗਤੌ ਬੀਭਤ੍ਸੋ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 3-313-20 (27916)
ਤੌ ਚੈਵਾਨਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪਾਨੀਯੰ ਚ ਤ੍ਵਮਾਨਯ।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਨਸ੍ਤਾਤ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਦੁਃਖਿਤਾਨਾਮਪਾਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3-313-21 (27917)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਸ਼ਰੰ ਧਨੁਃ।
ਆਮੁਕ੍ਤਖਙ੍ਗੋ ਮੇਧਾਵੀ ਤਤ੍ਸਰਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ ॥ 3-313-22 (27918)
ਯਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੌ ਪਾਨੀਯਹਰਣੇ ਗਤੌ।
ਤੌ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਹਤੌ ਤਤ੍ਰਭ੍ਰਾਤਰੌ ਸ਼੍ਵੇਤਵਾਹਨਃ ॥ 3-313-23 (27919)
`ਵਿਗਤਾਸੂ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਸ਼ਯਾਨੌ ਵਸੁਧਾਤਲੇ'।
ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤਾਵਿਵ ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਰਸਿੰਹਃ ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ।
ਧਨੁਰੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਵ੍ਯਲੋਕਯਤ ਤਦ੍ਵਨਮ੍ ॥ 3-313-24 (27920)
ਨਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਰਕਿੰਚਿਤ੍ਸ ਭੂਤਮਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਵਨੇ।
ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਪਿਪਾਸਾਰ੍ਤਃ ਪਾਨੀਯੰ ਸੋਭ੍ਯਧਾਵਤ ॥ 3-313-25 (27921)
ਅਭਿਧਾਵੰਸ੍ਤਤੋ ਵਾਚਮਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੇ।
ਯਤ੍ਤ੍ਵਮਿਚ੍ਛਸਿ ਪਾਨੀਯੰ ਨੈਤਚ੍ਛਕ੍ਯੰ ਬਲਾਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 3-313-26 (27922)
ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਦਿ ਵੈ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨ੍ਮਯੋਕ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਤਤਃ ਪਾਸ੍ਯਸਿ ਪਾਨੀਯੰ ਹਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 3-313-27 (27923)
ਵਾਰਿਤਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਾਰ੍ਥੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨੋ ਨਿਵਾਰਯ।
ਯਾਵਦ੍ਬਾਣੈਰ੍ਵਿਨਿਰ੍ਭਿੰਨਃ ਪੁਨਰ੍ਨੈਵੰ ਵਦਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-313-28 (27924)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ਼ਰੈਰਸ੍ਤ੍ਰਾਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੈਃ।
ਪ੍ਰਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਰਦਿਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦਵੇਧੰ ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍।
ਕਰ੍ਣਿਨਾਲੀਕਨਾਰਾਚਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ। 3-313-29 (27925)
ਸ ਤ੍ਵਮੋਘਾਨਿਸ਼਼ੂਨ੍ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ(ਅ)ਭਿਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ।
ਅਨੇਕੈਰਿਸ਼਼ੁਸੰਘਾਤੈਰਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਹ ॥ 3-313-30 (27926)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-313-31x (2877)
ਕਿੰ ਵਿਧਾਨੇਨ ਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਯਃ ਪਿਬ।
ਅਨੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਪਿਬਨ੍ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨ੍ਪੀਤ੍ਵੈਵ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-313-31 (27927)
ਸ ਚ ਮੋਘਾਨਿਸ਼਼ੂਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਚ ਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ।
ਅਵਜ੍ਞਾਯੈਵ ਤਾਂ ਵਾਚੰ ਪੀਤ੍ਵੈਵ ਨਿਪਪਾਤ੍ ਹ ॥ 3-313-32 (27928)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੀਮਸੇਨੰ ਕੁਨਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਬੀਭਤ੍ਸੁਸ਼੍ਚ ਪਰੰਤਪ ॥ 3-313-33 (27929)
ਚਿਰੰਗਤਾਸ੍ਤੋਯਹੇਤੋਰ੍ਨ ਚਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ।
ਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵਾਨਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪਾਨੀਯੰ ਚ ਤ੍ਵਮਾਨਯ ॥ 3-313-34 (27930)
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਰਯਤ੍ਰਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਭ੍ਰਾਤਰੋਸ੍ਯ ਨਿਪਾਤਿਤਾਃ ॥ 3-313-35 (27931)
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੁਃਖਿਤੋ ਭੀਮਸ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਾ ਚ ਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ।
ਅਮਨ੍ਯਤ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕਰ੍ਮ ਤਦ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍ ॥ 3-313-36 (27932)
ਸਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁਵਮਦ੍ਯ ਮੇ।
ਪਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤਾਵਤ੍ਪਾਨੀਯਮਿਤਿ ਪਾਰ੍ਥੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 3-313-37 (27933)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਾਵਤ੍ਪਾਨੀਯੰ ਪਿਪਾਸੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥ 3-313-38 (27934)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-313-39x (2878)
ਮਾ ਤਾਤ ਸਾਹਸੰਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਰ੍ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਤਃ ਪਿਬ ਹਰਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-313-39 (27935)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਭੀਮੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣਾਮਿਤਤੇਜਸਾ।
ਅਨੁਕ੍ਤ੍ਵੈਵ ਤੁ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨ੍ਪੀਤ੍ਵੈਵ ਨਿਪਪਾਤ ਹ ॥ 3-313-40 (27936)
ਤਤਃ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
`ਆਤ੍ਮਨਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨਮਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਯ ਵਿਚਾਰਮਕਰੋਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 3-313-41 (27937)
ਤਤਸ਼੍ਚਿਰਗਤਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨਥਾ(ਅ)(ਅ)ਜ੍ਞਾਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਚਿਰਾਯਮਾਣਾਨ੍ਬਹੁਸ਼ਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰੁਵਾਚਹ ॥ 3-313-42 (27938)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਵਨਮਿਦੰ ਦਗ੍ਧੰ ਕਿੰਖਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਭਵੇਤ੍।
ਪ੍ਰਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਭੂਤੰ ਸ਼ਪ੍ਤਾਸ੍ਤੇਨਾਥ ਤੇ(ਅ)ਪਤਨ੍ ॥ 3-313-43 (27939)
ਨ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਥਵਾ ਵੀਰਾਃ ਪਾਨੀਯੰ ਯਤ੍ਰਤੇ ਗਤਾਃ।
ਅਨ੍ਵਿਚ੍ਛਦ੍ਭਿਰ੍ਵਨੇ ਤੋਯੰ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯਮਤਿਪਾਤਿਤਃ ॥ 3-313-44 (27940)
ਕਿੰਨੁ ਤਤ੍ਕਾਰਣੰ ਯੇਨ ਨਾਯਾਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ।
ਗਚ੍ਛਾਮ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਪਦੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ' ॥ 3-313-45 (27941)
ਸਮੁਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦਹ੍ਯਮਾਨੇਨ ਚੇਤਸਾ।
ਵ੍ਯਪੇਤਜਨਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮਹਾਵਨਮ੍ ॥ 3-313-46 (27942)
ਰੁਰੁਭਿਸ਼੍ਚ ਵਰਾਹੈਸ਼੍ਚ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍।
ਨੀਲਭਾਸ੍ਵਰਵਰ੍ਣੈਸ਼੍ਚ ਪਾਦਪੈਰੁਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 3-313-47 (27943)
ਭ੍ਰਮਰੈਰੁਪਗੀਤੰ ਚ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
`ਮ੍ਰੁʼਦੁਸ਼ਾਡ੍ਵਲਸੰਕੀਰ੍ਣਭੂਮਿਭਾਗੰ ਮਨੋਹਰਮ੍' ॥ 3-313-48 (27944)
ਸ ਗਚ੍ਛਨ੍ਕਾਨਨੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹੇਮਜਾਲਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤਤ੍ਸਰਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯਥਾ ॥ 3-313-49 (27945)
ਉਪੇਤੰ ਨਲਿਨੀਜਾਲੈਃ ਸਿਨ੍ਧੁਵਾਰੈਃ ਸਚੇਤਸੈਃ।
ਕੇਤਕੈਃ ਕਰਵੀਰੈਸ਼੍ਚ ਪਿਪ੍ਪਲੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-313-50 (27946)
`ਤਤੋ ਧਰ੍ਮਸੁਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਦਰ੍ਸ਼ਨਲਾਲਸਃ'।
ਸ਼੍ਰਮਾਰ੍ਤਸ੍ਤਦੁਪਾਗਮ੍ਯ ਸਰੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਥ ਵਿਸ੍ਮਿਤਃ ॥ 3-313-51 (27947)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਆਰਣੇਯਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 313 ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-313-1 ਰੂਪੰ ਵਿਭਜਤਿ ॥ 3-313-2 ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਵਤ੍ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿਵ ॥ 3-313-12 ਸਾਹਸੰ ਜਲਪਾਨਰੂਪਮ੍। ਪਰਿਗ੍ਰਹੋ ਨਿਯਮਃ। ਯੋ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨ੍ਵਦੇਤ੍ਸ ਏਵੇਤਃ ਪਯਃ ਪਿਬੇਦ੍ਧਰੇਦ੍ਧੇਤਿ ॥ 3-313-28 ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨੋ ਭੂਤ੍ਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 3-313-31 ਵਿਧਾਨਨ ਯਤ੍ਨੇਨ। ਰਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 3-313-49 ਹਮਜਾਲਾਨਿ ਹੇਮਵਰ੍ਣਾਨਿ ਕੇਸਰਾਣਿ ਤੈਃ ਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਣ੍ਡਿਤਮ੍ ॥ 3-313-50 ਸਿਨ੍ਧੁਵਾਰੈਰ੍ਜਲਜਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੈਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 314
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.314. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 314
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸਰਸ੍ਤੀਰਸ਼ਾਯਿਨਾਂ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਣਾਮਬਲੋਕਨੇਨ ਸਕਰੁਣੰ ਪਰਿਦੇਵਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਨੀਯਪਾਨਾਯ ਪ੍ਰਯਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸ੍ਵੀਯਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨਾਮੁਤ੍ਤਰਦਾਨਮਨ੍ਤਰਾ ਜਲਪਾਨਸ੍ਯ ਦੁਸ਼੍ਸ਼ਕਤ੍ਵਕਥਨੇਨ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਪੇਧਨੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮੁਚਿਤੋਤ੍ਤਰਦਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਤਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਭੀਮਾਦੀਨਾਂ ਚਤੁਰ੍ਣਾਮੁਜ੍ਜੀਵਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-314-0 (27948)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-314-0x (2879)
ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਹਤਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਁਲ੍ਲੋਕਪਾਲਾਨਿਵ ਚ੍ਯੁਤਾਨ੍।
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਸ਼ਕ੍ਰਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋਪਮਾਨ੍ ॥ 3-314-1 (27949)
ਵਿਨਿਕੀਰ੍ਣਧਨੁਰ੍ਬਾਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਹਤਮਰ੍ਜੁਨਮ੍।
ਭੀਮਸੇਨੰ ਯਮੌ ਚੈਵ ਨਿਰ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਗਤਾਯੁਸ਼਼ਃ ॥ 3-314-2 (27950)
ਸਦੀਰ੍ਘਮੁਸ਼਼੍ਣੰ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ੋਕਬਾਸ਼਼੍ਪਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ।
ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਤਿਤਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਾਸਮਨ੍ਵਿਤਃ। 3-314-3 (27951)
ਨਨੁ ਤ੍ਵਯਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ।
ਸੁਯੋਧਨਸ੍ਯ ਭੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਗਦਯਾ ਸਕ੍ਥਿਨੀ ਰਣੇ ॥ 3-314-4 (27952)
ਵ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤਦਦ੍ਯ ਮੇ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵਯਿ ਵੀਰੇ ਨਿਪਾਤਿਤੇ।
ਮਹਾਤ੍ਮਨਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕੁਰੂਣਾਂ ਕੀਰ੍ਤਿਵਰ੍ਧਨੇ ॥ 3-314-5 (27953)
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸੰਭਵਾ ਵਾਚੋ ਵਿਧਰ੍ਮਿਣ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤਾਃ।
ਭਵਤਾਂਦਿਵ੍ਯਵਾਚਸ੍ਤੁ ਤਾ ਭਵਨ੍ਤੁ ਕਥੰ ਮ੍ਰੁʼਪਾ ॥ 3-314-6 (27954)
ਦੇਵਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯਦਾ(ਅ)ਵੋਚਨ੍ਮੂਤਕੇ ਤ੍ਵਾਂ ਧਨੰਜਯ।
ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਨਵਰਃ ਕੁਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਵੇਤਿ ਵੈ ॥ 3-314-7 (27955)
ਉਤ੍ਤਰੇ ਪਾਰਿਯਾਤ੍ਰੇ ਚ ਜਗੁਰ੍ਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਵਿਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਚੈਸ਼਼ਾਮਾਹਰ੍ਤਾ ਪੁਨਰੋਜਸਾ ॥ 3-314-8 (27956)
ਨਾਸ੍ਯ ਜੇਤਾ ਰਣੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਜੇਤਾ ਨੈਸ਼਼ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍।
ਸੋਯੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਵਸ਼ੰ ਯਾਤਃ ਕਥੰ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਮਹਾਬਲਃ ॥ 3-314-9 (27957)
ਅਯੰਮਮਾਸ਼ਾਂ ਸੰਹਤ੍ਯ ਸ਼ੇਤੇ ਭੂਮੌ ਧਨੰਜਯਃ।
ਆਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯਯੰ ਵਯੰ ਨਾਥੰ ਦੁਃਖਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿਸੇਹਿਮ ॥ 3-314-10 (27958)
ਰਣੇ ਪ੍ਰਗਲ੍ਭੌ ਵੀਰੌ ਚਸਦਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਬਰ੍ਹਣੌ।
ਕਥੰ ਰਿਪੁਵਸ਼ੰ ਯਾਤੌ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੌ ਮਹਾਬਲੌ।
ਯੌ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਾਪ੍ਰਤਿਹਤੌ ਭੀਮਸੇਨਧਨੰਜਯੌ ॥ 3-314-11 (27959)
ਅਸ਼੍ਮਸਾਰਮਯੰ ਨੂਨੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਮਮ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਃ।
ਯਮੌ ਯਦੇਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਤਿਤੌ ਨਾਵਦੀਰ੍ਯਤੇ ॥ 3-314-12 (27960)
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞਾ ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਾਸ੍ਤਪੋਯੁਕ੍ਤਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਅਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਰ੍ਮ ਕਿੰ ਸ਼ੇਧ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 3-314-13 (27961)
ਅਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਸ਼ਰੀਰਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਪ੍ਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼ਰਾਸਨਾਃ।
ਅਸੰਜ੍ਞਾ ਭੁਵਿ ਸੰਗਮ੍ਯ ਕਿੰ ਸ਼ੇਸ਼਼੍ਵਮਪਰਾਜਿਤਾਃ ॥ 3-314-14 (27962)
ਸਾਨੂਨਿਵਾਦ੍ਰੇਃ ਸੰਸੁਪ੍ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨ੍ਮਹਾਮਤਿਃ।
ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਵਿੰਨਃ ਖਿੰਨਃ ਕਸ਼਼੍ਟਾਂ ਦਸ਼ਾਂ ਗਤਃ ॥ 3-314-15 (27963)
ਏਵਮੇਵੇਦਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਸ਼ੋਕਸਾਗਰਮਧ੍ਯਸ੍ਥੋ ਦਧ੍ਯੌ ਕਾਰਣਮਾਕੁਲਃ ॥ 3-314-16 (27964)
ਇਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤਾਂ ਚੇਤਿ ਦੇਸ਼ਕਾਲਵਿਭਾਗਵਿਤ੍।
ਨਾਭਿਪੇਦੇ ਮਹਾਬਾਹੁਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ ਮਹਾਮਤਿਃ ॥ 3-314-17 (27965)
ਅਥਸੰਸ੍ਤਭ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਤਪਃਸੁਤਃ।
ਏਵੰਵਿਲਪ੍ਯ ਬਹੁਧਾ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸਵੀਰਾਃ ਕੇਨ ਨਿਪਾਤਿਤਾਃ ॥ 3-314-18 (27966)
ਨੈਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਹਾਰੋਸ੍ਤਿ ਪਦੰ ਨੇਹਾਸ੍ਤਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍।
ਭੂਤੰ ਮਹਦੇਦੰ ਮਨ੍ਯੇ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਯੇਨ ਮੇ ਹਤਾਃ ॥ 3-314-19 (27967)
ਏਕਾਗ੍ਰੰ ਚਿਨ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੀਤ੍ਵਾ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਵਾ ਜਲਮ੍।
`ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ੰਨ੍ਯਸਨੰ ਘੋਰੰ ਸਮਮੇਵ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍' ॥ 3-314-20 (27968)
ਸ੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨੇਦਮੁਪਾਂਸ਼ੁ ਪਰਿਕਲ੍ਪਿਤਮ੍।
ਗਾਨ੍ਧਾਰਰਾਜਰਚਿਤੰ ਸਤਤੰ ਜਿਹ੍ਮਵੁਦ੍ਧਿਨਾ ॥ 3-314-21 (27969)
ਯਸ੍ ਕਾਰ੍ਯਮਕਾਰ੍ਯੰ ਵਾ ਸਮਮੇਵ ਭਵਤ੍ਯੁਤ।
ਕਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਦ੍ਵੀਰੋ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਰਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 3-314-22 (27970)
ਅਥਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਗੂਢੈਃ ਪ੍ਰਯੋਗੋ(ਅ)ਯੰਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ।
ਭਵੇਦਿਤਿ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਬਹੁਧਾ ਸਮਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-314-23 (27971)
`ਆਚਾਰ੍ਯੰ ਕਿੰਨੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਹੰ ਨੁ ਕਿਮ੍।
ਵਿਦੁਰੰ ਕਿੰਨੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮੰ ਨਯੇ ॥ 3-314-24 (27972)
ਅਮ੍ਬਾਂ ਚ ਕਿੰਨੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਰ੍ਵਦਾ ਦੁਃਖਭਾਗਿਨੀਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਂ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਹੀਨੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤੀਂ ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨੀਮ੍ ॥ 3-314-25 (27973)
ਯਦਾ ਤ੍ਵੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸ਼ਕ੍ਰਤੁਲ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮੈਃ।
ਸਾਰ੍ਧੰ ਵਨੰ ਗਤੋ ਵੀਰੈਃ ਕਥਮੇਕਸ੍ਤ੍ਵਮਾਗਤਃ' ॥ 3-314-26 (27974)
ਕਸ੍ਯ ਕਿੰਨੁ ਵਿਸ਼਼ੇਣੇਦਮੁਦਕੰ ਦੂਪਿਤੰ ਯਥਾ।
ਮ੍ਰੁʼਤਾਨਾਮਪਿ ਚੈਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨੈਵ ਜਾਯਤੇ।
ਮੁਖਵਰ੍ਣਾਃ ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਮੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਮਿਤ੍ਯਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 3-314-27 (27975)
ਏਕੈਕਸ਼ਸ਼੍ਚੌਘਬਲਾਨਿਮਾਨ੍ਪੁਰੁਪਸਤ੍ਤਮਾਨ੍।
ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸੇਤ ਕਾਲਾਨ੍ਤਕਯਮਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 3-314-28 (27976)
ਏਤੇਨ ਵ੍ਯਵਸਾਯੇਨ ਤਤ੍ਤੋਯੰ ਵ੍ਯਵਗਾਢਵਾਨ੍।
ਪਾਤੁਕਾਮਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਤੋਯਮਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੇ ॥ 3-314-29 (27977)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-30x (2880)
ਅਹੰ ਬਕਃ ਸ਼ੈਵਲਮਤ੍ਸ੍ਯਭਕ੍ਸ਼਼ੋ
ਨੀਤਾ ਮਯਾ ਪ੍ਰੇਤਵਸ਼ੰ ਤਵਾਨੁਜਾਃ।
ਤ੍ਵੰ ਪਞ੍ਚਮੋ ਭਵਿਤਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ
ਨ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੋ ਵ੍ਯਾਕਰੋਪਿ ॥ 3-314-30 (27978)
ਮਾ ਤਾਤ ਸਾਹਸੰਕਾਰ੍ਪੀਰ੍ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਤਃ ਪਿਬ ਹਰਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-314-31 (27979)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-32x (2881)
ਰੁਦ੍ਰਾਣਾਂ ਵਾ ਵਸੂਨਾਂ ਵਾਮਰੁਤਾਂ ਵਾ ਪ੍ਰਧਾਨਭਾਕ੍।
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਕੋ ਭਵਾਨ੍ਦੇਵੋ ਨੈਤਚ੍ਛਕੁਨਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-314-32 (27980)
ਹਿਮਵਾਨ੍ਪਾਰਿਯਾਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯੋ ਭਲਯ ਏਵ ਚ।
ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ਕੇਨ ਪਾਤਿਤਾ ਭੁਵਿ ਤੇਜਸਾ ॥ 3-314-33 (27981)
ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਤੀਵ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਬਲਿਨਾਂਵਰ।
`ਵਿਨਿਘ੍ਨਤਾ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਂਸ਼੍ਚਤੁਰੋਪਿ ਮਮਾਤ੍ਮਜਾਨ੍' ॥ 3-314-34 (27982)
ਯਾੰਨ ਦੇਵਾਨ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨਾਸੁਰਾਸ਼੍ਚ ਨ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਵਿਪਹੇਰਨ੍ਮਹਾਯੁਦ੍ਧੇ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇ ਤਨ੍ਮਹਾਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 3-314-35 (27983)
ਨ ਤੇ ਜਾਨਾਮਿ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤ੍ਤਮ੍।
ਕੌਤੂਹਲੰ ਮਹਜ੍ਜਾਤੰ ਸਾਧ੍ਵਸੰ ਚਾਗਤੰ ਮਮ ॥ 3-314-36 (27984)
ਯੇਨਾਸ੍ਸ੍ਯੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਹ੍ਰੁʼਦਯਃ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਸ਼ਿਰੋਜ੍ਵਰਃ।
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਭਗਵੰਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕੋ ਭਵਾਨਿਹ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 3-314-37 (27985)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-38x (2882)
ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਮਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਨਾਸ੍ਮਿ ਪਕ੍ਸ਼਼ੀ ਜਲੇਚਰਃ।
ਮਯੈਤੇ ਨਿਹਤਾ ਸਰ੍ਵੇ ਭ੍ਰਾਤਰਸ੍ਤੇ ਨਿਵਾਰਿਤਾਃ ॥ 3-314-38 (27986)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-314-39x (2883)
ਤਤਸ੍ਤਾਮਸ਼ਿਵਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਵਾਚੰ ਸ ਪਰੁਪਾਕ੍ਸ਼਼ਰਾਮ੍।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ ਬ੍ਰੁਵਤੋ ਰਾਜੰਨਾਕਮ੍ਪਤ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 3-314-39 (27987)
ਵਿਰੂਪਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਹਾਕਾਯੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਾਲਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਯਮ੍।
ਜ੍ਵਲਨਾਰ੍ਕਪ੍ਰਤੀਕਾਸ਼ਮਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮਮ੍ ॥ 3-314-40 (27988)
ਸੇਤੁਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੰ ਦਦ੍ਰਸ਼ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ।
ਮੇਘਗਮ੍ਭੀਰਨਾਦੇਨ ਤਰ੍ਜਯਨ੍ਤੰ ਮਹਾਸ੍ਵਨਮ੍ ॥ 3-314-41 (27989)
`ਉਵਾਚ ਯਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸ਼ੋਕਪ੍ਰਪੀਡਿਤਮ੍' ॥ 3-314-42 (27990)
ਇਮੇ ਤੇਭ੍ਰਾਤਰੋ ਰਾਜਨ੍ਵਾਰ੍ਯਮਾਣਆ ਮਯਾ(ਅ)ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਬਲਾਤ੍ਤੋਯੰ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਸ੍ਤਤੋ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਦਿਤਾ ਮਯਾ।
ਨ ਪੇਯਮੁਦਕੰ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨਿਹ ਪਰੀਪ੍ਸਤਾ ॥ 3-314-43 (27991)
ਪਾਰ੍ਥ ਮਾ ਸਾਹਸੰ ਕਾਰ੍ਪੀਰ੍ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਰਿਗ੍ਰਹਃ।
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਤਃਪਿਬ ਹਰਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-314-44 (27992)
ਯੂਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-45x (2884)
ਨ ਚਾਹੰ ਕਾਮਯੇ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਤਵ ਪੂਰ੍ਵਪਰਿਗ੍ਰਹਮ੍ ॥ 3-314-45 (27993)
ਕਾਮੰ ਨੈਤਤ੍ਪ੍ਰਸੰਸਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਸਦਾ।
ਯਦਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸੇਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਯਥਾਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਤੁ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ ਮਾਮ੍ ॥ 3-314-46 (27994)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-47x (2885)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦਾਦਿਤ੍ਯਮੁੰਨਯਤਿ ਕੇ ਚ ਤਸ੍ਯਾਭਿਤਸ਼੍ਚਰਾਃ।
ਕਸ਼੍ਚੈਨਮਸ੍ਤੰ ਨਯਤਿਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 3-314-47 (27995)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-48x (2886)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤ੍ਯਮੁੰਨਯਤਿ ਦੇਵਾਸ੍ਤਸ੍ਯਾਭਿਤਸ਼੍ਚਰਾਃ।
ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤੰ ਨਯਤਿ ਚ ਸਤ੍ਯੇ ਚ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 3-314-48 (27996)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-29x (2887)
ਕੇਨ ਸ੍ਵਿਚ੍ਛ੍ਰੋਤ੍ਰਿਯੋ ਭਵਤਿ ਕੇਨ ਸ੍ਵਿਦ੍ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਮਹਤ੍।
ਕੇਨ ਸ੍ਵਿਦ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯਵਾਨ੍ਭਵਤਿਰਾਜਨ੍ਕੇਨ ਚ ਬੁਦ੍ਦਿਮਾਨ੍ ॥ 3-314-49 (27997)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-50x (2888)
ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯੋ ਭਤਿ ਰਤਪਸਾ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਮਹਤ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਦ੍ਵਿਤੀਯਵਾਨ੍ਭਵਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੇਵਯਾ ॥ 3-314-50 (27998)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-51x (2889)
ਕਿੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਦੇਵਤ੍ਵੰ ਕਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਃ ਸਤਾਮਿਵ।
ਕਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਭਾਵਃ ਕਿਮੇਸ਼਼ਾਮਸਤਾਮਿਵ ॥ 3-314-51 (27999)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-52x (2890)
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯ ਏਸ਼਼ਾਂ ਦੇਵਤ੍ਵੰ ਤਪ ਏਸ਼਼ਾਂ ਸਤਾਮਿਵ।
ਮਰਣੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਭਾਵਃ ਪਰਿਵਾਦੋ(ਅ)ਸਤਾਮਿਵ ॥ 3-314-52 (28000)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-53x (2891)
ਕਿੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਦੇਵਤ੍ਵੰ ਕਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਃ ਸਤਾਮਿਵ।
ਕਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਭਾਵਃ ਕਿਮੇਸ਼਼ਾਮਸਤਾਮਿਵ ॥ 3-314-53 (28001)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-54x (2892)
ਇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਮੇਸ਼਼ਾਂ ਦੇਵਤ੍ਵੰ ਯਜ੍ਞ ਏਸ਼਼ਾਂ ਸਤਾਮਿਵ।
ਭਯੰ ਵੈ ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਭਾਵਃ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੋ(ਅ)ਸਤਾਮਿਵ ॥ 3-314-54 (28002)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-55x (2893)
ਕਿਮੇਕੰ ਯਜ੍ਞਿਯੰ ਸਾਮ ਕਿਮੇਕੰ ਯਜ੍ਞਿਯੰ ਯਜੁਃ।
ਕਾ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਵ੍ਰੁʼਣੁਤੇ ਯਜ੍ਞੰ ਕਾਂ ਯਜ੍ਞੋ ਨਾਤਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-314-55 (28003)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-56x (2894)
ਪ੍ਰਾਣੋ ਵੈ ਯਜ੍ਞਿਯੰਸਾਮ ਮਨੋ ਵੈ ਯਜ੍ਞਿਯੰ ਯਜੁਃ।
ਰੁʼਗੇਕਾ ਵ੍ਰੁʼਣੁਤੇ ਯਜ੍ਞੰ ਤਾਂ ਯਜ੍ਞੋ ਨਾਤਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 3-314-56 (28004)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-57x (2895)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦਾਵਪਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਰਕਿੰਸ੍ਵਿੰਨਿਵਪਤਾਂ ਵਰਮ੍।
ਕਿੰਸ੍ਵਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਮਾਨਾਨਾਂ ਕਿਸ੍ਵਿਤ੍ਪ੍ਰਸਵਤਾਂਵਰਮ੍ ॥ 3-314-57 (28005)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-58x (2896)
ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਾਵਪਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਬੀਜੰ ਨਿਵਪਤਾਂ ਵਰਮ੍।
ਗਾਵਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਮਾਨਾਨਾਂ ਪੁਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਸਵਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 3-314-58 (28006)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-59x (2897)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥਾਨਨੁਭਵਨ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਁਲ੍ਲੋਕਪੂਜਿਤਃ।
ਸੰਮਤਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮੁਚ੍ਛ੍ਵਸਨ੍ਕੋ ਨ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-314-59 (28007)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-60x (2898)
ਦੇਵਤਾਤਿਥਿਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਮਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਯਃ।
ਨ ਨਿਰ੍ਵਪਤਿ ਪਞ੍ਚਾਨਾਮੁਚ੍ਛ੍ਵਸੰਨ ਸ ਜੀਵਤਿ ॥ 3-314-60 (28008)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-61x (2899)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਗੁਰੁਤਰੰ ਭੂਮੇਃ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦੁਚ੍ਚਤਰੰ ਚ ਸ੍ਵਾਤ੍।
ਕਿੰਸ੍ਵਿਚ੍ਛੀਘ੍ਰਤਰੰ ਵਾਯੋਃ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਬਹੁਤਰੰ ਤ੍ਰੁʼਣਾਤ੍ ॥ 3-314-61 (28009)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-62x (2900)
ਮਾਤਾ ਗੁਰੁਤਰਾ ਭੂਮੇਃ ਖਾਤ੍ਪਿਤੋਚ੍ਚਤਰਸ੍ਤਥਾ।
ਮਨਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤਰੰ ਵਾਤਾਚ੍ਚਿਨ੍ਤਾ ਬਹੁਤਰੀ ਤ੍ਰੁʼਣਾਤ੍ ॥ 3-314-62 (28010)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-63x (2901)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਤ੍ਸੁਪ੍ਤੰ ਨ ਨਿਮਿਸ਼਼ਤਿ ਕਿੰਸ੍ਵਿਜ੍ਜਾਤੰ ਨ ਚੇਙ੍ਗਤੇ।
ਕਸ੍ਯਸ੍ਵਿਦ੍ਧ੍ਰੁʼਦਯੰ ਨਾਸ੍ਤਿਕਾਸ੍ਵਿਦ੍ਵੇਗੇਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-314-63 (28011)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-64x (2902)
ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਸੁਪ੍ਤੋ ਨ ਨਿਮਿਸ਼਼ਤ੍ਯਣ੍ਡੰ ਜਾਤੰ ਨ ਚੇਙ੍ਗਤੇ।
ਅਸ਼੍ਮਨੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰਨਾਸ੍ਤਿ ਨਦੀ ਵੇਗੇਨ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 3-314-64 (28012)
ਅਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-65x (2903)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਤ੍ਪ੍ਰਵਸਤੋ ਮਿਤ੍ਰੰ ਕਿੰਸ੍ਵਿਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਸਤਃ।
ਆਤੁਰਸ੍ ਚ ਕਿੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਕਿੰਸ੍ਵਿਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-314-65 (28013)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-66x (2904)
ਵਿਦ੍ਯਾ ਪ੍ਰਵਸਤੋ ਮਿਤ੍ਰੰ ਭਾਰ੍ਯਾ ਮਿਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਸਤਃ।
ਆਤੁਰਸ੍ਯ ਭਿਸ਼਼ਙ੍ਭਿਤ੍ਰੰ ਦਾਨੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 3-314-66 (28014)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-67x (2905)
ਕੋ(ਅ)ਤਿਥਿਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਕਿੰ ਸ੍ਵਿਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਸਨਾਤਨਮ੍।
ਅਮ੍ਰੁʼਤੰ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਕਿੰਸ੍ਵਿਤ੍ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਜਗਤ੍ ॥ 3-314-67 (28015)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-68x (2906)
ਅਤਿਥਿਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਗ੍ਨਿਃ ਸੋਮੋ ਗਵਾਮ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸਨਾਤਨੋ(ਅ)ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਵਾਯੁਃ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਜਗਤ੍ ॥ 3-314-68 (28016)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-69x (2907)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦੇਕੋ ਵਿਚਰਤੇ ਜਾਤਃ ਕੋ ਜਾਯਤੇ ਪੁਨਃ।
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਧਿਮਸ੍ਯ ਭੈਸ਼਼ਜ੍ਯੰ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦਾਵਪਨੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-314-69 (28017)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-70x (2908)
ਸੂਰ੍ਯ ਏਕੋ ਵਿਚਰਤੇ ਯਨ੍ਦ੍ਰਮਾ ਜਾਯਤੇ ਪੁਨਃ।
ਅਗ੍ਨਿਰ੍ਹਮਸ੍ਯ ਭੈਸ਼਼ਜ੍ਯੰ ਭੂਮਿਰਾਵਪਨੰ ਮਹਤ੍ ॥ 3-314-70 (28018)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-71x (2909)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦੇਕਪਦੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦੇਕਪਦੰ ਯਸ਼ਃ।
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦੇਕਪਦੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯੰ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦੇਕਪਦੰ ਸੁਖਮ੍ ॥ 3-314-71 (28019)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-72x (2910)
ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮੇਕਪਦੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਦਾਨਮੇਕਪਦੰ ਯਸ਼ਃ।
ਸਤ੍ਯਮੇਕਪਦੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯੰ ਸ਼ੀਲਮੇਕਪਦੰਸੁਖਮ੍ ॥ 3-314-72 (28020)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-73x (2911)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦਾਤ੍ਮਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਦੈਵਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸਖਾ।
ਉਪਜੀਵਨੰ ਕਿਸ੍ਵਿਦਸ੍ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦਸ੍ਯ ਪਰਾਯਣਮ੍ ॥ 3-314-73 (28021)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-74x (2912)
ਪੁਤ੍ਰ ਆਤ੍ਮਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾ ਦੈਵਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸਖਾ।
ਉਪਜੀਵਨੰ ਚ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯੋ ਦਾਨਮਸ੍ ਪਰਾਯਣਮ੍ ॥ 3-314-74 (28022)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-75x (2913)
ਧਨ੍ਯਾਨਾਮੁਤ੍ਤਮੰ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਧਨਾਨਾਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਿਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਲਾਭਾਨਾਮੁਤ੍ਤਮੰ ਕਿੰਸ੍ਯਾਤ੍ਸੁਖਾਨਾਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਿਮੁਤ੍ਤਮੰ ॥ 3-314-75 (28023)
ਧਨ੍ਯਾਨਾਮੁਤ੍ਤਮੰ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰਧਨਾਨਾਮੁਤ੍ਤਮੰ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਲਾਭਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਯ ਆਰੋਗ੍ਯੰ ਸੁਖਾਨਾਂ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਰੁਤ੍ਤਮਾ ॥ 3-314-76 (28024)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-77x (2914)
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰੰਲਕੇ ਕਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਃ ਸਦਾਫਲਃ।
ਕਿੰ ਨਿਯਮ੍ਯ ਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਕੈਸ਼੍ ਸਨ੍ਧਿਰ੍ਨ ਜੀਰ੍ਯਤੇ ॥ 3-314-77 (28025)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-78x (2915)
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਪਰੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਰੇਤਾਧਰ੍ਮਃ ਸਦਾਫਲਃ।
ਮਨੋ ਯਮ੍ਯ ਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਿਃ ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਨ ਜੀਰ੍ਯਤੇ ॥ 3-314-78 (28026)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-79x (2916)
ਕਿੰਨੁ ਹਿਤ੍ਵਾਪ੍ਰਿਯੋ ਭਵਤਿ ਕਿੰਨੁ ਹਿਤ੍ਵਾ ਨ ਸ਼ੋਚਤਿ।
ਕਿੰਨੁ ਹਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਥਵਾਨ੍ਭਵਤਿ ਕਿੰਨੁ ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖੀ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-314-79 (28027)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-80x (2917)
ਮਾਨੰ ਹਿਤ੍ਵਾਪ੍ਰਿਯੋ ਭਵਤਿ ਕ੍ਰੋਧੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਨ ਸ਼ੋਚਤਿ।
ਕਾਮੰ ਹਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰ੍ਥਵਾਨ੍ਭਵਤਿ ਲੋਮੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖੀ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-314-80 (28028)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-81x (2918)
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਦਾਨੰ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਨਟਨਰ੍ਤਕੇ।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚੈਵ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚੈਵ ਰਾਜਸੁ ॥ 3-314-81 (28029)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-82x (2919)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਦਾਨੰ ਯਸ਼ੋਰ੍ਥੰ ਨਟਨਰ੍ਤਕੇ।
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਙ੍ਗ੍ਰਹਾਰ੍ਥੰ ਚ ਭਯਾਰ੍ਥੰ ਚੈਵ ਰਾਜਸੁ ॥ 3-314-82 (28030)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-83x (2920)
ਅਜ੍ਞਾਨੇਨਾਵ੍ਰੁʼਤੋਲੋਕਸ੍ਤਮਸਾ ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਲੋਭਾਤ੍ਤ੍ਯਜਤਿਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸਙ੍ਗਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-314-83 (28031)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-84x (2921)
ਅਜ੍ਞਾਨੇਨਾਵ੍ਰੁʼਤੋਲੋਕਸ੍ਤਮਸਾ ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ।
ਲੋਭਾਤ੍ਤ੍ਯਜਤਿਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸਙ੍ਗਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 3-314-84 (28032)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-85x (2922)
ਮ੍ਰੁʼਤ ਕਥੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਥੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵਤ੍।
ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰਕਥੰ ਵਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਥੰ ਯਜ੍ਞਾ ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-314-85 (28033)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-86x (2923)
ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਦਰਿਦ੍ਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਮ੍ਰੁʼਤੰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਰਾਜਕਮ੍।
ਮ੍ਰੁʼਤਮਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯੰ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਯਜ੍ਞਸ੍ਤ੍ਵਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 3-314-86 (28034)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-87x (2924)
ਕਾ ਦਿਕ੍ਕਿਮੁਦਕੰਪਾਰ੍ਥ ਕਿਮੰਨੰ ਕਿੰਚ ਵੈ ਵਿਸ਼਼ਮ੍।
ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਸ੍ ਕਾਲਮਾਖ੍ਯਾਹਿ ਤਤਃ ਪਿਬ ਹਰਸ੍ਵ ਚ ॥ 3-314-87 (28035)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-88x (2925)
ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਗ੍ਜਲਮਾਕਾਸ਼ੰ ਗੌਰੰਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਿਸ਼਼ਮ੍।
ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕਾਲਃ ਕਥੰ ਵਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 3-314-88 (28036)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-89x (2926)
ਤਪਃ ਕਿੰਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਕੋ ਦਮਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਚ ਕਾ ਪਰਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਕਾ ਚ ਹ੍ਰੀਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਾ ॥ 3-314-89 (28037)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-90x (2927)
ਤਪਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਵਰ੍ਤਿਤ੍ਵੰ ਮਨਸੋ ਦਮਨੰ ਦਮਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਤ੍ਵੰਹੀਰਕਾਰ੍ਯਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3-314-90 (28038)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-91x (2928)
ਕਿੰ ਜ੍ਞਾਨੰ ਪ੍ਰੋਚ੍ਯਤੇ ਰਾਜਨ੍ਕਃ ਸ਼ਮਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਦਯਾ ਚ ਕਾ ਪਰਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਕਿੰ ਚਾਰ੍ਜਵਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 3-314-91 (28039)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-92x (2929)
ਜ੍ਞਾਨੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਸਮ੍ਬੋਧਃ ਸ਼ਮਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਤਾ।
ਦਯਾਸਰ੍ਵਸੁਖੈਪਿਤ੍ਵਮਾਰ੍ਜਵੰ ਸਮਚਿਤ੍ਤਤਾ ॥ 3-314-92 (28040)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-93x (2930)
ਕਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਦੁਰ੍ਜਯਃ ਪੁਂਸਾਂ ਕਸ਼੍ਚਵ੍ਯਾਧਿਰਨਨ੍ਤਕਃ।
ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ਼੍ਚ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ਸਾਧੁਰਸਾਧੁਃ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-314-93 (28041)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-94x (2931)
ਕ੍ਰੋਧਃ ਸੁਦੁਰ੍ਜਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਲੋਭੋਵ੍ਯਾਧਿਰਨਨ੍ਤਕਃ।
ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤਃ ਸਾਧੁਰਸਾਧੁਰ੍ਨਿਰ੍ਦਯਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-314-94 (28042)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-95x (2932)
ਕੋ ਮੋਹਃ ਪ੍ਰੋਚ੍ਯਤੇ ਰਾਜਨ੍ਕਸ਼੍ ਮਾਨਃ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਕਿਮਾਲਸ੍ਯੰ ਚ ਵਿਜ੍ਞੇਯੰ ਕਸ਼੍ਚਸ਼ੋਕਃ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ ॥ 3-314-95 (28043)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-96x (2933)
ਮੋਹੋ ਹਿਧਰ੍ਮਮੂਢ੍ਤਵੰਮਾਨਸ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਾਭਿਮਾਨਿਤਾ।
ਧਰ੍ਮਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਿਯਤਾ(ਅ)(ਅ)ਲਸ੍ਯੰ ਸ਼ੋਕਸ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾਨਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-314-96 (28044)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-97x (2934)
ਕਿੰ ਸ੍ਥੈਰ੍ਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਕਿੰ ਚ ਧੈਰ੍ਯਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸ੍ਨਾਨੰ ਚ ਕਿੰ ਪਰੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਦਾਨੰ ਚ ਕਿਮਿਹੋਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-314-97 (28045)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿ ਉਵਾਚ। 3-314-98x (2935)
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਰਤਾ ਸ੍ਥੈਰ੍ਯੰ ਧੈਰ੍ਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਗ੍ਰਹਃ।
ਸ੍ਨਾਨੰ ਮਨੋਮਲਤ੍ਯਾਗੋ ਦਾਨੰ ਵੈ ਭੂਤਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-314-98 (28046)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-99x (2936)
ਕਃ ਪਣ੍ਡਿਃ ਪੁਮਾਨ੍ਜ੍ਞੇਯੋ ਨਾਸ੍ਤਿਕਃ ਕਸ਼੍ਚ ਉਚ੍ਯਤੇ।
ਕੋ ਮੂਰ੍ਖਃ ਕਸ਼੍ਚਕਾਮਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੋ ਮਤ੍ਸਰ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-314-99 (28047)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-100x (2937)
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਜ੍ਞੇਯੋ ਨਾਸ੍ਤਿਕੋ ਮੂਰ੍ਖ ਉਚ੍ਯਤੇ।
ਕਾਮਃ ਸੰਸਾਰਹੇਤੁਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਪੋ ਮਤ੍ਸਰਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-314-100 (28048)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-101x (2938)
ਕੋ(ਅ)ਹੰਕਾਰ ਯਇਤਿਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਕਸ਼੍ਚ ਦਮ੍ਭਃ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਕਿੰ ਤਦ੍ਦੈਵੰ ਪਰੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਕਿੰ ਤਤ੍ਪੈਸ਼ੁਨ੍ਯਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-314-101 (28049)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-102x (2939)
ਮਹਾ(ਅ)ਜ੍ਞਾਨਮਹੰਕਾਰੋ ਦਮ੍ਭੋ ਧਰ੍ਮੋ ਧ੍ਵਜੋਚ੍ਛ੍ਰਯਃ।
ਦੈਵੰ ਰਦਾਨਫਲੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਪੈਸ਼ੁਨ੍ਯੰ ਪਰਦੂਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3-314-102 (28050)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-103x (2940)
ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਪਰਸ੍ਪਰਵਿਰੋਧਿਨਃ।
ਏਸ਼਼ਾਂ ਨਿਤ੍ਯਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨਾਂ ਕਥਮੇਕਤ੍ਰ ਸੰਗਮਃ ॥ 3-314-103 (28051)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-104x (2941)
ਯਦਾ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਭਾਰ੍ਯਾ ਚ ਪਰਸ੍ਪਰਵਸ਼ਾਨੁਗੌ।
ਤਦਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਾਨਾਂ ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਸੰਗਮਃ ॥ 3-314-104 (28052)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-105x (2942)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯੋਨਰਕਃ ਕੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਏਤਨ੍ਮੇ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਤਚ੍ਛੀਘ੍ਰੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 3-314-105 (28053)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-106x (2943)
ਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਸ੍ਵਯਮਾਹੂਯ ਯਾਚਮਾਨਮਕਿੰਚਨਮ੍।
ਪਸ਼੍ਚਾੰਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਯੋਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਸੋਕ੍ਸ਼਼ਯੰਨਰਕੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-314-106 (28054)
ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਮਿਥ੍ਯਾ ਯੋ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਸ਼਼ੁ।
ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਪਿਤ੍ਰੁʼਧ੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਸੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯੰਨਰਕੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-314-107 (28055)
ਵਿਦ੍ਯਮਾਨੇ ਧਨੇ ਲੋਭਾਦ੍ਦਾਨਭੋਗਵਿਵਰ੍ਜਿਤਃ।
ਪਸ਼੍ਚਾੰਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਯੋ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਸੋਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਨਰਕੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 3-314-108 (28056)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-109x (2944)
ਰਾਜਨ੍ਕੁਲੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੇਨ ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਵਾ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯੰ ਕੇਨ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹ੍ਯੇਤਤ੍ਸੁਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ॥ 3-314-109 (28057)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-110x (2945)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਕੁਲੰ ਤਾਤ ਨ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੋ ਨ ਚ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਕਾਰਣੰ ਹਿ ਦ੍ਵਿਜਤ੍ਵੇਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੇਵ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 3-314-110 (28058)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯਤ੍ਨੇਨ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੀਣਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਤਸ੍ਤੁ ਹਤੋ ਹਤਃ ॥ 3-314-111 (28059)
ਪਠਕਾਃ ਪਾਠਕਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਚਿਨ੍ਤਕਾਃ।
ਸਰ੍ਵੇ ਵ੍ਯਸਨਿਨੋ ਮੂਰ੍ਖਾ ਯਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਾਨ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਃ ॥ 3-314-112 (28060)
ਚਤੁਰ੍ਵੇਦੋ(ਅ)ਪਿ ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਦਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ।
ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਪੋਰ ਦਾਨ੍ਤਃ ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 3-314-113 (28061)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-114x (2946)
ਪ੍ਰਿਯਵਚਨਵਾਦੀ ਕਿੰ ਲਭਤੇ
ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ਿਤਕਾਰ੍ਯਕਰਃ ਕਿੰ ਲਭਤੇ।
ਬਹੁਮਿਤ੍ਰਕਰਃ ਕਿੰ ਲਭਤੇ
ਧਰ੍ਮੇ ਰਤਃ ਕਿੰ ਲਭਤੇ ਕਥਯ ॥ 3-314-114 (28062)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-115x (2947)
ਪ੍ਰਿਯਵਚਨਵਾਦੀ ਪ੍ਰੀਯੋ ਭਵਤਿ
ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ਿਤਕਾਰ੍ਯਕਰੋ(ਅ)ਧਿਕੰ ਜਯਤਿ।
ਬਹੁਮਿਤ੍ਰਕਰਃ ਸੁਖੰ ਵਸਤ
ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਰਤਃ ਸ ਗਤਿੰ ਲਭਤੇ ॥ 3-314-115 (28063)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-116x (2948)
ਕੋਮੋਦਤੇਕਿਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਕਃ ਪਨ੍ਥਾਃ ਕਾ ਚ ਵਾਰ੍ਤਿਕਾ।
ਵਦ ਮੇ ਚਤੁਰਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਜੀਵਨ੍ਤੁ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ॥ 3-314-116 (28064)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ 3-314-117x (2949)
ਪਞ੍ਚਮੇ(ਅ)ਹਨਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇ ਵਾ ਸ਼ਾਕੰ ਪਚਤਿ ਸ੍ਵੇ ਗ੍ਰੁʼਹੇ।
ਅਨ੍ਰੁʼਣੀ ਰਚਾਪ੍ਰਵਾਸੀ ਚਸ ਵਾਰਿਚਰ ਮੋਦਤੇ ॥ 3-314-117 (28065)
ਅਹਨ੍ਯਹਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਹ ਯਮਾਲਯਮ੍।
ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਥਾਵਰਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਿਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯਮਤਃ ਪਰਮ੍ ॥ 3-314-118 (28066)
ਤਰ੍ਕੋ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਃ ਸ਼੍ਰੁਤਯੋ ਵਿਭਿੰਨਾ
ਨੈਕੋ ਮੁਨਿਰ੍ਯਸ੍ਯ ਮਤੰ ਪ੍ਰਮਾਣਮ੍।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਨਿਹਿਤੰ ਗੁਹਾਯਾਂ
ਮਹਾਜਨੋ ਯੇਨ ਗਤਃਸ ਪਨ੍ਥਾ ॥ 3-314-119 (28067)
ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀ ਵਿਭਾਣ੍ਡੰ ਗਗਨੰ ਪਿਘਾਨੰ
ਸੂਰ੍ਯਾਗ੍ਨਿਨਾ ਰਾਤ੍ਰਿਦਿਵੇਨ੍ਧਨੇਨ।
ਮਾਸਰ੍ਤੁਦਰ੍ਵੀਪਰਿਘਟ੍ਟਨੇਨ
ਭੂਤਾਨਿ ਕਾਲਃ ਪਚਤੀਤਿ ਵਾਰ੍ਤਾ ॥ 3-314-120 (28068)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-121x (2950)
ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾ ਮੇ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾ ਯਥਾਤਤ੍ਵੰ ਪਰੰਤਪ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਤ੍ਵਿਦਾਨੀਂਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਹਿ ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਧਨੀ ਨਰਃ ॥ 3-314-121 (28069)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-122x (2951)
ਦਿਵੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤਿ ਭੂਮਿੰ ਚ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ।
ਯਾਵਤ੍ਸ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਭਵਤਿ ਤਾਵਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 3-314-122 (28070)
ਤੁਲ੍ਯੇ ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ ਯਸ੍ ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਤਥੈਵ ਚ।
ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇ ਚੋਭੇ ਸਵੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ ਉਚ੍ਯੇਤ ॥ 3-314-123 (28071)
`ਸਮਤ੍ਵੰ ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਮਾਨਸਃ।
ਸੁਪ੍ਰਸੰਨਃ ਸਦਾ ਯੋਗੀ ਸ ਵੈ ਸਰ੍ਵਧਨੀ ਨਰਃ' ॥ 3-314-124 (28072)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-125x (2952)
ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਧਨੀ ਨਰਃ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮੇਕੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਯਮਿਚ੍ਛਸਿ ਸ ਜੀਵਤੁ ॥ 3-314-125 (28073)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-126x (2953)
ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਯ ਏਸ਼਼ ਰਕ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਸਾਲ ਇਵੋਤ੍ਥਿਤਃ।
ਵ੍ਯੂਢੋਰਸ੍ਕੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਨਕੁਲੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਜੀਵਤੁ ॥ 3-314-126 (28074)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-127x (2954)
ਪ੍ਰਿਯਸ੍ਤੇ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਯਮਰ੍ਜੁਨੋ ਵਃ ਪਰਾਯਣਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਕਸ੍ਮਾੰਨਕੁਲੰ ਰਾਜਨ੍ਸਾਪਤ੍ਨੰ ਜੀਵਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-314-127 (28075)
ਯਸ੍ ਨਾਗਸਹਸ੍ਰੇਣ ਦਸ਼ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਨ ਵੈ ਬਲਮ੍।
ਤੁਲ੍ਯੰਤੰ ਭੀਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਨਕੁਲੰ ਜੀਵਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-314-128 (28076)
ਤਥੈਨੰ ਮਨੁਜਾਃ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਭੀਮਸੇਨੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਵ।
ਅਥ ਕਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸਾਪਤ੍ਨੰ ਜੀਵਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-314-129 (28077)
ਯਸ੍ਯ ਬਾਹੁਬਲੰਸਰ੍ਵੇਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਮੁਪਾਸਤੇ।
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਤਮਪਾਹਾਯ ਨਕੁਲੰ ਜੀਵਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 3-314-130 (28078)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-314-131x (2955)
ਧਰ੍ਮ ਏਵ ਹਤੋ ਹਨ੍ਤਿ ਧ੍ਰਮੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ਼੍ਮੰ ਨ ਤ੍ਯਜਾਮਿ ਮਾ ਨੋ ਧਰ੍ਮੋ ਹਤੋ(ਅ)ਵਧੀਤ੍ ॥ 3-314-131 (28079)
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮਃ ਪਰਮਾਰ੍ਥਾਚ੍ਚਮੇ ਮਤਮ੍।
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਾਮਿ ਨਕੁਲੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਜੀਵਤੁ ॥ 3-314-132 (28080)
ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲਃ ਸਦਾ ਰਾਜਾਇਤਿਮਾਂ ਮਾਨਵਾ ਵਿਦੁਃ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾੰਨ ਚਲਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਕੁਲੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਜੀਵਤੁ ॥ 3-314-133 (28081)
ਕੁਨ੍ਤੀ ਚੈਵ ਤੁ ਮਾਦ੍ਰੀ ਚ ਦ੍ਵੇ ਭਾਰ੍ਯੇ ਤੁ ਪਿਤੁਰ੍ਮਮ।
ਉਭੇ ਸਪੁਤ੍ਰੇ ਸ੍ਯਾਤਾਂ ਵੈ ਇਤਿਮੇ ਧੀਯਤੇ ਮਤਿਃ ॥ 3-314-134 (28082)
ਯਥਾ ਕੁਨ੍ਤੀ ਤਥਾ ਮਾਦ੍ਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮੇ ਤਯੋਃ।
ਮਾਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਂ ਸਮਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਨਕੁਲੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਜੀਵਤੁ ॥ 3-314-135 (28083)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-314-136x (2956)
3-314-136 (28084)
ਯਸ੍ ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਾਚ੍ਚ ਕਾਮਚ੍ਚ ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਪਰੰ ਮਤਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸਰ੍ਵੇ ਜੀਵਨ੍ਤੁ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Footnotes
3-314-6 ਬਿਧਰ੍ਭਿਣ੍ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 3-314-9 ਨ ਕਸ੍ਯਚਿਦਜੇਤਾ(ਅ)ਪਿਤੁ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯੈਵ ਜੇਤਾ ॥ 3-314-10 ਆਸ਼ਾਂ ਰਾਜ੍ਯਾਸ਼ਾਮ੍। ਸੰਹਤ੍ਯ ਵਿਨਾਸ਼੍ਯ ॥ 3-314-16 ਦਧ੍ਯੌ ਕਾਰਣੰ ਮਰਣਹੇਤੁਂ ਵਿਚਾਰਿਤਵਾਨ੍ ॥ 3-314-18 ਤਪਃਸੁਤਃ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 3-314-22 ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਃਪਾਪਾਕਰ੍ਮਣਃ ॥ 3-314-28 ਓਘਵਲਾਨ੍ ਮਹਾਪ੍ਰਵਾਹਯੇਗਾਨ੍। ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸੇਤ ਪ੍ਰਤਿਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ੍ ਕਰੋਤਿ ਯਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਯਨਰੁʼ ਕਾਲਾਨ੍ਤਕਯਮਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ॥ 3-314-32 ਪ੍ਰਯਾਨਭਾਕ੍ ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਭਾਕ੍ ।. 3-314-34 ਅਤੀਵ ਤੇ ਮਹਦਿਤਿਪਾਠੇ ਤੇ ਤਥ ॥ 3-314-48 ਵੇਦਾਸ੍ਤਸ੍ਯਾਭਿਤਸ਼੍ਚਰਾ ਇਤਿ ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਤਮਸ੍ਤੰ ਨਯਤੀਤਿ ਕ. ਚ. ਧ.ਪਾਠਃ ॥ 3-314-49 ਕੇਨ ਦ੍ਵਿਤਯੋ ਭਵਤੀਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-314-54 ਪਰਿਤ੍ਯਾਗ ਆਰ੍ਤਾਨਾਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਦਾਨਮੇਸ਼਼ਾਂ ਸਤਾਮਿਵਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-314-55 ਕਾ ਚੈਕਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼੍ਚਤ ਇਤਿ ਕ. ਧ.ਪਾਟਃ ॥ 3-314-56 ਵਾਗੇਕਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼੍ਚਤੇ(ਅ)ਯਜ੍ਞਮਿਤਿ ਕ. ਪਾਠਃ ॥ 3-314-60 ਨ ਨਿਰ੍ਵਪਤਿ ਨ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ ਦੇਵਤਾਦਿਭ੍ਯਃ ॥ 3-314-62 ਉਕ੍ਤਸਾਧਨਾਸ਼ਕ੍ਤੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਮਨੋਨਿਰੋਧਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਵਤ੍ਤੁਚ੍ਛਾਯਾਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਾਯਸ੍ਤ੍ਯਾਗਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤ੍ਯਾਹ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਗੁਰ੍ਵਿਤਿ। ਬਹੁਤਰੰ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮਿਤਿ ਧ.ਪਾਠਃ। ਬਹੁਤਰੀ ਤ੍ਰੁʼਣਾਦਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ ॥ 3-314-64 ਕਿੰਸ੍ਵਿਜ੍ਜਾਤੰ ਨਚੋਪਤਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-314-66 ਸਾਰ੍ਤਃ ਪ੍ਰਵਸਤੋ ਮਿਤ੍ਰਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-314-70 ਏਕਪਦੰ ਏਕਮੇਵ ਪਰ੍ਯਵਸਾਨਸ੍ਥਾਨਮ੍। ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੇ ਧਰ੍ਮਃ ਪਰ੍ਯਵਸਿਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਤਃ। ਏਵਮੁਤ੍ਤਰਤ੍ਰ ॥ 3-314-87 ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਵਿਸ਼਼ੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ॥ 3-314-126 ਜੀਵੰ ਜੀਵਨ੍ਤਮ੍ ॥ 3-314-128 ਅਨੁਭਾਵੇਨ ਨਕੁਲਗਤਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੇਨ ॥ 3-314-130 ਨਃ ਅਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਵਧੀਤ੍ ॥ 3-314-131 ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਅਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯਮ੍। ਪਰਮਾਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਤ੍ਯਾਤ੍ ॥ 3-314-133 ਧੀਯਤੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੁਤੇ ॥ 3-314-135 ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਧਰ੍ਮਾਚ੍ਚ ਇਤਿ ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ ॥ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 315
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
3.315. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 315
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Topics
Mahabharata - Vana Parva - Chapter Text
3-315-0 (28085)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-315-0x (2957)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਯਕ੍ਸ਼਼ਵਚਨਾਦੁਦਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਵ੍ਯਪਗਚ੍ਛਤਾਮ੍ ॥ 3-315-1 (28086)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿ ਉਵਾਚ। 3-315-2x (2958)
ਸਰਸ੍ਯੇਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਮਪਰਾਜਿਤਮ੍।
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਕੋ ਭਵਾਨ੍ਦੇਵੋ ਨ ਮੇ ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਤੋ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-315-2 (28087)
ਬਸੂਨਾਂ ਵਾ ਭਵਾਨੇਕੋ ਰੁਦ੍ਰਾਣਾਮਥਵਾ ਭਵਾਨ੍।
ਅਥਵਾ ਮਰੁਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਵਜ੍ਰੀ ਵਾ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 3-315-3 (28088)
ਮਮ ਹਿ ਭ੍ਰਾਤਰ ਇਮੇ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਤਯੋਧਿਨਃ।
ਤੰ ਯੋਧੰ ਨ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੇਨ ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਪਾਤਿਤਾਃ ॥ 3-315-4 (28089)
ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਦਾਨਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਸ ਭਵਾਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋਸ੍ਮਾਕਮਥਵਾ ਨਃ ਪਿਤਾ ਭਵਾਨ੍ ॥ 3-315-5 (28090)
ਯਕ੍ਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 3-315-6x (2959)
ਅਹੰਤੇ ਜਨਕਸ੍ਤਾਤ ਧਰ੍ਮੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਪਰਾਕ੍ਰਮ।
ਤ੍ਵਾਂ ਰਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਰਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 3-315-6 (28091)
ਯਸ਼ਃ ਸਤ੍ਯੰਦਮਃ ਸ਼ੌਚਮਾਰ੍ਜਵੰ ਹ੍ਰੀਰਚਾਪਲਮ੍।
ਦਾਨੰ ਤਪੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯੇਤਾਸ੍ਤਨਵੋ ਮਮ ॥ 3-315-7 (28092)
ਅਹਿੰਸਾ ਸਮਤਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਸ੍ਤਪਃ ਸ਼ੌਚਮਮਤ੍ਸਰਃ।
ਦ੍ਵਾਰਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਮੇ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਿਯੋ ਹ੍ਯਸਿ ਸੁਤੋ ਮਮ ॥ 3-315-8 (28093)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਰਕ੍ਤੋਸਿ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤੇ ਸ਼਼ਟ੍ਰਪਦੀ ਜਿਤਾ।
ਦ੍ਵੇ ਪੂਰ੍ਵੇ ਮਧ੍ਯਮੇ ਦ੍ਵੇ ਚ ਦ੍ਵੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤੇ ਸਾਂਪਰਾਯਿਕੇ ॥ 3-315-9 (28094)
ਧ੍ਰਮੋ(ਅ)ਹਮਿਤਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਜਿਜ੍ਞਾਸੁਸ੍ਤ੍ਵਾਮਿਹਾਗਤਃ।
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟੋਸ੍ਮਿ ਵਰੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 3-315-10 (28095)
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰਦਾਤਾ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿ ਤਵਾਨਘ।
ਯੇ ਹਿ ਮੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਭਕ੍ਤਾ ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਮਸ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਗਤਿਃ ॥ 3-315-11 (28096)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-315-12x (2960)
ਅਰਣੀ ਤੁ ਹ੍ਰੁʼਤਾਯਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਗੇਣ ਵਦਤਾਂਵਰ।
ਤਸ੍ਯਾਗ੍ਨਯੋ ਨ ਲੁਪ੍ਯੇਰਨ੍ਪ੍ਰਥਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਵਰੋ ਮਮ ॥ 3-315-12 (28097)
ਧਰ੍ਮ ਉਵਾਚ। 3-315-13x (2961)
ਆਰਣੇਯਮਿਦੰ ਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਮਯਾ।
ਮ੍ਰੁʼਗਵੇਸ਼਼ੇਣ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਜਿਜ੍ਞਾਲਾਰ੍ਥੰ ਤਵਾਨਘ ॥ 3-315-13 (28098)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-315-14x (2962)
ਦਦਾਨੀਤ੍ਯੇਵ ਭਗਵਾਨੁਤ੍ਤਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਅਨ੍ਯੰ ਵਰਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਵਰੰ ਤ੍ਵਮਮਰੋਪਮ ॥ 3-315-14 (28099)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-315-15x (2963)
ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਰਣ੍ਯੇ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰਨੋ ਨਾਭਿਜਾਨੀਯੁਰ੍ਵਸਤੋ ਮਨੁਜਾਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 3-315-15 (28100)
ਦਦਾਨੀਤ੍ਯੇਵ ਭਗਵਾਨੁਤ੍ਤਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਭੂਯਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਵਾਸਯਾਮਾਸ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 3-315-16 (28101)
ਯਦ੍ਯਪਿ ਸ੍ਵੇਨ ਰੂਪੇਣ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਥ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍।
ਨ ਵੋ ਵਿਜ੍ਞਾਸ੍ਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 3-315-17 (28102)
ਵਰ੍ਸ਼਼ੰਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਮਿਦੰ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਕੁਰੂਦ੍ਵਹਾਃ।
ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਗੂਢਾ ਅਵਿਜ੍ਞਾਤਾਸ਼੍ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 3-315-18 (28103)
ਯਦ੍ਵਃ ਸੰਕਲ੍ਪਿਤੰ ਰੂਪੰ ਮਨਸਾ ਯਸ੍ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਰ੍ਵੇ ਛਨ੍ਦਤੋ ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 3-315-19 (28104)
ਅਰਣੀਸਹਿਤੰ ਭਾਣ੍ਡੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤ।
ਜਿਜ੍ਞਾਸਾਰ੍ਥੰ ਮਯਾ ਹ੍ਯੇਤਦਾਹ੍ਰੁʼਤੰਮ੍ਰੁʼਗਰੂਪਿਣਾ ॥ 3-315-20 (28105)
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵਾਪਰੰ ਸੌਮ੍ਯ ਵਰਮਿਸ਼਼੍ਟੰ ਦਦਾਨਿ ਤੇ।
ਨ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯਾਮਿ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਵੈ ਵਰਾਂਸ੍ਤਥਾ ॥ 3-315-21 (28106)
ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਂ ਪੁਤ੍ਰ ਵਰਮਪ੍ਰਤਿਮੰ ਮਹਤ੍।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਮਤ੍ਪ੍ਰਭਵੋ ਰਾਜਨ੍ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚਮਮਾਂਸ਼ਜਃ ॥ 3-315-22 (28107)
ਜੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 3-315-23x (2964)
ਦੇਵਦੇਵੋ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭਵਾਨ੍ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਨਾਤਨਃ।
ਯੰ ਦਦਾਸਿ ਵਰੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੰ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਪਿਤਃ ॥ 3-315-23 (28108)
ਜਯੇਯੰ ਲੋਭਮੋਹੌ ਚ ਕ੍ਰੋਧੰ ਚਾਹੰ ਸਦਾ ਵਿਭੋ।
ਦਾਨੇ ਤਪਸਿ ਸਤ੍ਯੇ ਚ ਮਨੋ ਮੇ ਸਤਤੰ ਵੇਤ੍ ॥ 3-315-24 (28109)
ਧਰ੍ਮ ਉਵਾਚ। 3-315-25x (2965)
ਰਉਪਪੰਨੋ ਗੁਣੈਰੇਤੈਃ ਸ੍ਵਭਾਵੇਨਾਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਭਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਃ ਪੁਨਸ਼੍ਚੈਵ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 3-315-25 (28110)
ਵੈਸ਼ੰਵਾਯਨ ਉਵਾਚ। 3-315-26x (2966)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾਨ੍ਤ(ਅ)ਰ੍ਦਧੇ ਧਰ੍ਮੋ ਭਗਬਾਁਲ੍ਲੋਕਭਾਵਨਃ।
ਸਮੇਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਖਸੁਪ੍ਤਾ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 3-315-26 (28111)
ਉਪੇਤ੍ਯਚਾਸ਼੍ਰਮੰ ਵੀਰਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਗਤਕ੍ਲਮਾਃ।
ਆਰਣੇਯੰ ਦਦੁਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯ ਤਪਸ੍ਵਿਨੇ ॥ 3-315-27 (28112)
ਇਦੰ ਸਮੁਤ੍ਥਾਨਸਮਾਗਤੰ ਮਹ-
ਤ੍ਪਿਤੁਸ਼੍ਚਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਕੀਰ੍ਤਿਵਰ੍ਧਨਮ੍।
ਪਠੰਨਰਃ ਰਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਵਸ਼ੀ
ਸਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਃ ਸ਼ਤਪਰ੍ਸ਼਼ਭਾਗ੍ਭਵੇਤ੍ ॥ 3-315-28 (28113)
ਨ ਚਾਪ੍ਯਧਰ੍ਮੇ ਨ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵਿਭੇਦਨੇ
ਪਰਸ੍ਵਹਾਰੇ ਪਰਦਾਰਮਰ੍ਸ਼ਨੇ।
ਕਦਰ੍ਯਭਾਵੇ ਨ ਰਮੇਨੇਮਨਃ ਸਦਾ
ਨ੍ਰੁʼਣਾਂ ਸਦਾਖ੍ਯਾਨਮਿਦੰ ਵਿਜਾਨਤਾਮ੍ ॥ 3-315-29 (28114)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਤਸਾਹਸ੍ਰਿਕਾਯਾਂ ਸੰਹਿਤਾਯਾਂ ਵੈਯਾਸਿਕ੍ਯਾਂ ਅਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਆਰਣੇਯਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ 315 ॥
ਆਰਣੇਯਪਰ੍ਵ ਸਮਾਪ੍ਤਮ੍ ॥ 21 ॥ ਸਮਾਪ੍ਤਮਿਦਮਰਣ੍ਯਪਰ੍ਵ ਚ ॥ 3 ॥ ਅਤਃ ਪਰੰ ਵਿਰਾਟਪਰ੍ਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਤਸ੍ਯਾਯਮਾਦ੍ਯਃ ਸ਼੍ਲੋਕਃ। ਜਨਮੇਯਜ ਉਵਾਚ। ਕਥੰ ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਿਤਾਮਹਾਃ। ਅਜ੍ਞਾਤਵਾਸਮੁਸ਼਼ਿਤਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਭਯਾਰ੍ਦਿਤਾਃ ॥