Kumbhaghonam Edition in Punjabi/Gurumukhi Script
5. ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 001
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.1. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 001
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਰਾਟਸਭਾਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਦੂਤਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਨਿਰ੍ਧਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-1-0 (31688)
ਸ਼੍ਰੀਵੇਦਵ੍ਯਾਸਾਯ ਨਮਃ। 5-1-0x (3327)
ਨਾਰਾਯਣੰ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਰੰ ਚੈਵ ਨਰੋਤ੍ਤਮਮ੍।
ਦੇਵੀਂ ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਚੈਵ ਤਤੋ ਜਯਮੁਦੀਰਯੇਤ੍ ॥ 5-1-1 (31689)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-1-1x (3328)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਵਾਹੰ ਤੁ ਕੁਰੁਪ੍ਰਵੀਰਾ-
ਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯੋਰ੍ਮੁਦਿਤਾਃ ਸਪਕ੍ਸ਼਼ਾਃ।
ਵਿਸ਼੍ਰਮ੍ਯ ਰਾਤ੍ਰਾਵੁਸ਼਼ਸਿ ਪ੍ਰਤੀਤਾਃ
ਸਭਾਂ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਜਗ੍ਮੁਃ ॥ 5-1-1 (31690)
ਸਭਾ ਤੁ ਸਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯਪਤੇਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ
ਮਣਿਪ੍ਰਵੇਕੋਤ੍ਤਮਰਤ੍ਨਚਿਤ੍ਰਾ।
ਨ੍ਯਸ੍ਤਾਸਨਾ ਮਾਲ੍ਯਵਤੀ ਸੁਗਨ੍ਧਾ
ਤਾਮਭ੍ਯਯੁਸ੍ਤੇ ਨਰਰਾਜਵਰ੍ਯਾਃ॥ 5-1-2 (31691)
ਅਥਾਸਨਾਨ੍ਯਾਵਿਸ਼ਤਾਂ ਪੁਰਸ੍ਤਾ-
ਦੁਭੌ ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੌ।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਚ ਮਾਨ੍ਯੌ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੀਨਾਂ
ਪਿਤ੍ਰਾ ਸਮੰ ਤਮਜਨਾਰ੍ਦਨੌ ਚ ॥ 5-1-3 (31692)
ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜਸ੍ਯ ਸਮੀਪਤਸ੍ਤੁ
ਸ਼ਿਨਿਪ੍ਰਵੀਰਃ ਸਹਰੌਹਿਣੇਯਃ
ਮਤ੍ਸ੍ਯਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤੁ ਸੁਸੰਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੌ
ਜਨਾਰ੍ਦਨਸ਼੍ਚੈਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ਼੍ਚ॥ 5-1-4 (31693)
ਸੁਤਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨੌ ਮਾਦ੍ਰਵਤੀਸੁਤੌ ਚ।
ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸਾਮ੍ਬੌ ਚ ਯੁਧਿ ਪ੍ਰਵੀਰੌ
ਵਿਰਾਟਪੁਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਸਹਾਭਿਮਨ੍ਯੁਃ ॥ 5-1-5 (31694)
ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਸ਼ੂਰਾਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਮਾਨਾ
ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਰੂਪੇਣ ਬਲੇਨ ਚੈਵ।
ਉਪਾਵਿਸ਼ਨ੍ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਃ ਕੁਮਾਰਾਃ
ਸੁਵਰ੍ਣਚਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵਰਾਸਨੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-1-6 (31695)
ਤਥੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਰਥੇਸ਼਼ੁ
ਵਿਰਾਜਮਾਨਾਭਰਣਾਮ੍ਬਰੇਸ਼਼ੁ
ਰਰਾਜ ਸਾ ਰਾਜਵਤੀ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ
ਗ੍ਰਹੈਰਿਵ ਦ੍ਯੌਰ੍ਵਿਮਲੈਰੁਪੇਤਾ ॥ 5-1-7 (31696)
ਤਤਃ ਕਥਾਸ੍ਤੇ ਸਮਵਾਯਯੁਕ੍ਤਾਃ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰਾਃ ।
ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਪਰਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਃ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਨ੍ਰੁʼਪਾਸ੍ਤੇ ਸਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਃ ॥ 5-1-8 (31697)
ਕਥਾਨ੍ਤਮਾਸਾਦ੍ਯ ਚ ਮਾਧਵੇਨ
ਸੰਘਟ੍ਟਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਕਾਰ੍ਯਹੇਤੋਃ।
ਤੇ ਰਾਜਸਿੰਹਾਃ ਸਹਿਤਾ ਹ੍ਯਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵ-
ਨ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਮਹਾਰ੍ਥੰ ਸੁਮਹੋਦਯੰ ਚ ॥ 5-1-9 (31698)
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-1-10x (3329)
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਦਿਤੰ ਯਥਾ(ਅ)ਯੰ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਸੌਬਲੇਨਾਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਾਮ੍।
ਜਿਤੋ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ(ਅ)ਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਰਾਜ੍ਯੰ
ਵਨਪ੍ਰਵਾਸੇ ਸਮਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚ ॥ 5-1-10 (31699)
ਸ਼ਕ੍ਤੈਰ੍ਵਿਜੇਤੁਂ ਤਰਸਾ ਮਹੀਂ ਚ
ਸਤ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤੈਃ ਸਤ੍ਯਰਥੈਰ੍ਯਥਾਵਤ੍।
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਸੁਤੈਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਰੁਤਮੁਗ੍ਰਰੂਪੰ
ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ ਸਪ੍ਤ ਚ ਚੀਰ੍ਣਮਗ੍ਰ੍ਯੈਃ ॥ 5-1-11 (31700)
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਦੁਸ੍ਤਰੋ(ਅ)ਯ-
ਮਜ੍ਞਾਯਮਾਨੈਰ੍ਭਵਤਾਂ ਸਮੀਪੇ।
ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨਸਹ੍ਯਾਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਸਹਦ੍ਭਿ-
ਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਨੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਮ੍।
ਏਤੈਃ ਪਰਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਨਿਯੋਗਯੁਕ੍ਤੈ-
ਰਿਚ੍ਛਦ੍ਭਿਰਾਪ੍ਤੰ ਸ੍ਵਕੁਲੇਨ ਰਾਜ੍ਯਮ੍॥ 5-1-12 (31701)
ਏਵੰ ਗਤੇ ਧਰ੍ਮਸੁਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯਾਪਿ ਚ ਯਦ੍ਧਿਤੰ ਸ੍ਯਾਤ੍।
ਤਚ੍ਚਿਨ੍ਤਯਧ੍ਵੰ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ
ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਚ ਯੁਕ੍ਤੰ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਕਰੰ ਚ ॥ 5-1-13 (31702)
ਅਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤੰ ਨ ਚ ਕਾਮਯੇਤ
ਰਾਜ੍ਯੰ ਸੁਰਾਣਾਮਪਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤੰ ਤੁ ਮਹੀਪਤਿਤ੍ਵੰ
ਗ੍ਰੋਮੇ(ਅ)ਪਿ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਦਯੰ ਬੁਭੂਸ਼਼ੇਤ੍ ॥ 5-1-14 (31703)
ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਹਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਿਦਿਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਾਣਾਂ
ਯਥਾ(ਅ)ਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰੈਃ।
ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਾਰੇਣ ਯਥਾ ਹ੍ਯਨੇਨ
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਮਹਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਸਹ੍ਯਰੂਪਮ੍ ॥ 5-1-15 (31704)
ਨ ਚਾਪਿ ਪਾਰ੍ਥੋ ਵਿਜਿਤੋ ਰਣੇ ਤੈਃ
ਸ੍ਵਤੇਜਸਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੈਃ।
ਤਥਾ(ਅ)ਪਿ ਰਾਜਾ ਸਹਿਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿ-
ਰਭੀਪ੍ਸਤੇ(ਅ)ਨਾਮਯਮੇਵ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 5-1-16 (31705)
ਯਤ੍ਤੁ ਸ੍ਵਯੰ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤੈਰ੍ਵਿਜਿਤ੍ਯ
ਸਮਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਭੂਮਿਪਤੀਨ੍ਪ੍ਰਪੀਡ੍ਯ
ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਨ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰਾਃ
ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਾ ਮਾਦ੍ਰਵਤੀਸੁਤੌ ਚ ॥ 5-1-17 (31706)
ਬਲਾਭਿਯੁਕ੍ਤੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰੁਪਾਯੈਃ
ਸੰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਾ ਹਨ੍ਤੁਮਮਿਤ੍ਰਸਙ੍ਘੈਃ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਦ੍ਭਿਰਸਦ੍ਭਿਰੁਗ੍ਰੈਃ
ਸਰ੍ਵੰ ਚ ਤਦ੍ਵੋ ਵਿਦਿਤੰ ਯਥਾਵਤ੍ ॥ 5-1-18 (31707)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਲੋਭੰ ਪ੍ਰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਤਾਂ ਚਾਪਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ।
ਸੰਬਨ੍ਧਿਤਾਂ ਚਾਪਿ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤੇਸ਼਼ਾਂ
ਮਤਿੰ ਕੁਰੁਧ੍ਵੰ ਸਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਵ । 5-1-19 (31708)
ਇਮੇ ਚ ਸਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਰਤਾਃ ਸਦੈਵ
ਤੰ ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਸਮਯੰ ਯਥਾਵਤ੍।
ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਤੈਰੁਪਚਰ੍ਯਮਾਣਾ
ਹਨ੍ਯੁਃ ਸਮੇਤਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰਾਨ੍॥ 5-1-20 (31709)
ਤੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰਕਾਰੰ ਚ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯੇ
ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਾਸ੍ਤਾਨ੍ਪਰਿਵਾਰਯੇਯੁਃ।
ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਬਾਧੇਯੁਰਿਮਾਂਸ੍ਤਥੈਵੰ
ਤੈਰ੍ਬਾਧ੍ਯਮਾਨਾ ਯੁਧਿ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਹਨ੍ਯੁਃ ॥ 5-1-21 (31710)
ਤਥਾ(ਅ)ਪਿ ਨੇਮੇ(ਅ)ਲ੍ਪਤਯਾ(ਅ)ਸਮਰ੍ਥਾ-
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਜਯਾਯੇਤਿ ਭਵੇਨ੍ਮਤਿਰ੍ਵਃ ।
ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ਸਹਿਤਾਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿ-
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਯਤੇਯੁਰੇਵ ॥ 5-1-22 (31711)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯਾਪਿ ਮਤੰ ਯਥਾਵ-
ੰਨ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਕਿੰ ਨੁ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ
ਅਜ੍ਞਾਯਮਾਨੇ ਚ ਮਤੇ ਪਰਸ੍ਯ
ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪਾਰੰ ਕਥਮਭ੍ਯੁਪੇਮਃ ॥ 5-1-23 (31712)
ਤਸ੍ਮਾਦਿਤੋ ਗਚ੍ਛਤੁ ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲਃ
ਸ਼ੁਚਿਃ ਕੁਲੀਨਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ।
ਦੂਤਃ ਸਮਰ੍ਥਃ ਪ੍ਰਸ਼ਮਾਯ ਤੇਸ਼਼ਾਂ
ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਧਦਾਨਾਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ॥ 5-1-24 (31713)
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੁ ਜਨਾਰ੍ਦਨਸ੍ਯ
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤੰ ਮਧੁਰੰ ਸਮੰ ਚ।
ਸਮਾਦਦੇ ਵਾਕ੍ਯਮਥਾਗ੍ਰਜੋ(ਅ)ਸ੍ਯ
ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਦਤੀਵ ਰਾਜਨ੍ ॥ ॥ 5-1-25 (31714)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਥਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-1-1 ਪ੍ਰਤੀਤਾਃ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਾਃ ॥ 1 ॥ 5-1-3 ਆਵਿਸ਼ਤਾਮੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟੌ । ਪਿਤ੍ਰਾ ਬਸੁਦੇਵੇਨ ॥ 3 ॥ 5-1-10 ਅਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਾਂ ਦ੍ਯੂਤਕ੍ਰੀਡਾਯਾਮ੍ ॥ 10 ॥ 5-1-11 ਸਤ੍ਯੰ ਰਥਵਦਾਰੋਦ੍ਧੰ ਯੋਗ੍ਯੰ ਯੋਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 11 ॥ 5-1-14 ਬਭੂਸ਼਼ੇਤ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੇਤ੍ । ਤਙਭਾਵ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 14 ॥ 5-1-16 ਅਨਾਮਯੰ ਕੁਸ਼ਲਮ੍ ॥ 16 ॥ 5-1-20 ਅਤੋ ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਧਪ੍ਰਦਾਨਾਤ੍ ॥ 20 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 002
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.2. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 002
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਬਲਰਾਮੇਣ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਤਾਨੁਮੋਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਪਕ੍ਸ਼਼ਪਤਾਵਿਸ਼਼੍ਕਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-2-0 (31715)
ਬਲਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-2-0x (3330)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਗਦਪੂਰ੍ਵਜਸ੍ਯ
ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਥਾ ਧਰ੍ਮਵਦਰ੍ਥਵਚ੍ਚ।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਸ਼੍ਚ ਹਿਤੰ ਚ ਯੁਕ੍ਤੰ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯਾਪਿ ਤਥੈਵ ਰਾਜ੍ਞਃ ॥ 5-2-1 (31716)
ਅਰ੍ਧੰ ਹਿ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵੀਰਾਃ
ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਯਤਨ੍ਤੇ।
ਪ੍ਰਦਾਯ ਚਾਰ੍ਧੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰਃ
ਸੁਖੀ ਸਹਾਸ੍ਮਾਭਿਰਤੀਵ ਮੋਦੇਤ੍ ॥ 5-2-2 (31717)
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਹਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪੂਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰਾਃ
ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਪਰੇਸ਼਼ੁ ਚੈਵ ।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਃ ਸੁਖਮਾਵਿਸ਼ੇਯੁ-
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਹਿਤੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮ੍ ॥ 5-2-3 (31718)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯਾਪਿ ਮਤੰ ਚ ਵੇਤ੍ਤੁਂ
ਵਕ੍ਤੁਂ ਚ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ।
ਪ੍ਰਿਯੰ ਚ ਮੇ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦਿ ਤਤ੍ਰ ਕਸ਼੍ਚਿ-
ਦ੍ਵ੍ਰਜੇਚ੍ਛਮਾਰ੍ਥੰ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍ ॥ 5-2-4 (31719)
ਸ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਕੁਰੁਪ੍ਰਵੀਰੰ
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਮਹਾਨੁਭਾਵਮ੍ ।
ਦ੍ਰੋਣੰ ਸਪੁਤ੍ਰੰ ਵਿਦੁਰੰ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਚ
ਗਾਨ੍ਧਾਰਰਾਜੰ ਚ ਸਮੂਤਪੁਤ੍ਰਮ੍ ॥ 5-2-5 (31720)
ਸਵੇ ਚ ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰਾ
ਬਲਪ੍ਰਧਾਨਾ ਨਿਗਮਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ।
ਸ੍ਥਿਤਾਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਯਥਾ ਸ੍ਵਕੇਸ਼਼ੁ
ਲੋਕਪ੍ਰਵੀਰਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ॥ 5-2-6 (31721)
ਏਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਸਮਾਗਤੇਸ਼਼ੁ
ਪੌਰੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸੰਗਤੇਸ਼਼ੁ।
ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਵਾਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤਯੁਕ੍ਤੰ
ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥਕਰੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-2-7 (31722)
ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਵਸ੍ਥਾਸੁ ਚ ਤੇ ਨ ਕੋਪ੍ਯਾ
ਗ੍ਰਸ੍ਤੋ ਹਿ ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ ਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤੈਸ੍ਤੈਃ।
ਪ੍ਰਿਯਾਭ੍ਯੁਪੇਤਸ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ
ਦ੍ਯੂਤੇ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ ॥ 5-2-8 (31723)
ਨਿਵਾਰ੍ਯਮਾਣਸ਼੍ਚ ਕੁਰੁਪ੍ਰਵੀਰਃ
ਸਰ੍ਵੈਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਰ੍ਹ੍ਯਮਪ੍ਯਤਞ੍ਝਃ।
ਸ ਦੀਵ੍ਯਮਾਨਃ ਪ੍ਰਤਿਦੀਵ੍ਯ ਚੈਨੰ
ਗਾਨ੍ਧਾਰਰਾਜਸ੍ਯ ਸੁਤੰ ਮਤਾਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-2-9 (31724)
ਹਿਤ੍ਵਾ ਹਿ ਕਰ੍ਣੰ ਚ ਸੁਯੋਧਨੰ ਚ
ਸਮਾਹ੍ਵਯਦ੍ਦੇਵਿਤੁਮਾਜਮੀਢਃ।
ਦੁਰੋਦਰਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਯਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਹੇਤ ਜੇਤੁਮ੍ ॥ 5-2-10 (31725)
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤਾਨ੍ਸੌਬਲਮੇਵ ਚਾਯੰ
ਸਮਾਹ੍ਵਯਤ੍ਤੇਨ ਜਿਤੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਾਮ੍।
ਸ ਦੀਵ੍ਯਮਾਨਃ ਪ੍ਰਤਿਦੇਵਨੇਨ
ਅਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵਪਰਾਙ੍ਭੁਖੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-2-11 (31726)
ਸੰਰਮ੍ਭਮਾਣੋ ਵਿਜਿਤਃ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ
ਤਤ੍ਰਾਪਰਾਧਃ ਸ਼ਕੁਨੇਰ੍ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਣਮ੍ਯੈਵ ਵਚੋ ਬ੍ਰਵੀਤੁ
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਬਹੁਸਾਮਯੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ 5-2-12 (31727)
ਤਥਾ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰਃ
ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇਂ ਨਿਯੋਕ੍ਤੁਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਤੇਨ।
ਅਯੁਦ੍ਧਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ ਕੌਰਵਾਣਾਂ
ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਾਸ਼੍ਵਸਧ੍ਵਮ੍॥ 5-2-13 (31728)
ਸਾਮ੍ਨਾ ਜਿਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ(ਅ)ਰ੍ਥਕਰੋ ਭਵੇਤ
ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਨਯੋ ਭਵਿਤਾ ਨੇਹ ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ॥ 5-2-14 (31729)
ਏਵੰ ਧ੍ਰੁਵਤ੍ਯੇਵ ਮਧੁਪ੍ਰਵੀਰੇ
ਸ਼ਿਨਿਪ੍ਰਵੀਰਃ ਸਹਸੋਤ੍ਪਪਾਤ
ਤਚ੍ਚਾਪਿ ਵਾਕ੍ਯੰ ਪਰਿਨਿਨ੍ਦ੍ਯ ਤਸ੍ਯ
ਸਮਾਦਦੇ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਸਮੁਨ੍ਯੁਃ ॥ ॥ 5-2-15 (31730)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
5-2-16 (31731)
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-2-3 ਰਾਜ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਧਮ੍ ॥ 3 ॥ 5-2-6 ਬਲੰ ਚਤੁਰਙ੍ਗਮ੍। ਨਿਗਮੋ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਤੇ ਉਭੇ ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਯੋਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 5-2-10 ਦੁਰੋਦਰਾਃ ਦ੍ਯੂਤਕਾਰਾਃ ॥ 5-2-12 ਸੰਰਮ੍ਭਮਾਣਃ ਹਠੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 003
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.3. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 003
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾ ਬਲਰਾਮਵਚਨਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਨਿਗ੍ਰਹਨਿਰ੍ਧਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-3-0 (31732)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਰੁਵਾਚ। 5-3-0x (3331)
ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੰਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਤੇ।
ਯਥਾਰੂਪੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ ਤੇ ਤਥਾਰੂਪੰ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-3-1 (31733)
ਸਨ੍ਤਿ ਵੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥਾ।
ਉਭਾਵੇਤੌ ਦ੍ਰੁʼਢੌ ਪਕ੍ਸ਼਼ੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-3-2 (31734)
ਏਕਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਜਾਯੇਤੇ ਕੁਲੇ ਕ੍ਲੀਬਮਹਾਬਲੌ ।
ਫਲਾਫਲਵਤੀ ਸ਼ਾਖੇ ਯਥੈਕਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨਸ੍ਪਤੌ ॥ 5-3-3 (31735)
ਨਾਭ੍ਯਸੂਯਾਮਿ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਬ੍ਰੁਵਤੋ ਲਾਙ੍ਗਲਧ੍ਵਜ।
ਯੇ ਤੁ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਾਨਸੂਯਾਮਿ ਮਾਧਵ ॥ 5-3-4 (31736)
ਕਥੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ਮਲ੍ਪਮਪਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਲਭਤੇ ਪਰਿਸ਼਼ਨ੍ਮਧ੍ਯੇ ਵ੍ਯਾਹਰ੍ਤੁਮਕੁਤੋਭਯਃ॥ 5-3-5 (31737)
ਸਮਾਹੂਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਜਿਤਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਕੋਵਿਦਾਃ।
ਅਨਕ੍ਸ਼਼ਜ੍ਞੰ ਯਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਜਯਃ ਕੁਤਃ। 5-3-6 (31738)
ਯਦਿ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤੰ ਗੇਹੇ ਕ੍ਰੀਡਨ੍ਤੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਜਯੇਯੁਸ੍ਤੇ ਤਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮਤੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-3-7 (31739)
ਸਮਾਹੂਯ ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤੰ ਸਦਾ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਜਿਤਵਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਕਿੰ ਨੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰੰ ਸ਼ੁਭਮ੍ ॥ 5-3-8 (31740)
ਕਥੰ ਪ੍ਰਣਿਪਤੇਚ੍ਚਾਯਮਿਹ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਣੰ ਪਰਮ੍।
ਵਨਵਾਸਾਦ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤਰਤੁ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਪੈਤਾਮਹੰ ਪਦਮ੍ ॥ 5-3-9 (31741)
ਯਦ੍ਯਯੰ ਪਰਵਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਾਮਯੇਤ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਏਵਮਪ੍ਯਯਮਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਪਰਾੰਨਾਰ੍ਹਤਿ ਯਾਚਿਤੁਮ੍ ॥ 5-3-10 (31742)
ਕਥੰ ਚ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਨ ਚ ਰਾਜ੍ਯੰ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਵਃ।
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਨਵਾਸਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਯ ਆਹੁਰ੍ਵਿਦਿਤਾ ਇਤਿ ॥ 5-3-11 (31743)
ਅਨੁਨੀਤਾ ਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦ੍ਰੋਣੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਚ।
ਨ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਪ੍ਰਦਾਤੁਂ ਪੈਤ੍ਰੁʼਕੰ ਵਸੁ ॥ 5-3-12 (31744)
ਅਹੰ ਤੁ ਤਾਞ੍ਛਿਤੈਰ੍ਬਾਣੈਰਨੁਨੀਯ ਰਣੇ ਬਲਾਤ੍।
ਪਾਦਯੋਃ ਪਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-3-13 (31745)
ਅਥ ਤੇ ਨ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤਾਯ ਧੀਮਤਃ।
ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਾ ਯਮਸ੍ਯ ਸਦਨੰ ਪ੍ਰਤਿ॥ 5-3-14 (31746)
ਨ ਹਿ ਤੇ ਯੁਯੁਧਾਨਸ੍ਯ ਸੰਰਬ੍ਧਸ੍ਯ ਯੁਯੁਤ੍ਸਤਃ।
ਵੇਗੰ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਸੰਸੋਦ੍ਧੁਂ ਵਜ੍ਰਸ੍ਯੇਵ ਮਹੀਧਰਾਃ ॥ 5-3-15 (31747)
ਕੋ ਹਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾਨੰ ਕਸ਼੍ਚ ਚਕ੍ਰਾਯੁਧੰ ਯੁਧਿ ।
ਮਾਂ ਚਾਪਿ ਵਿਸ਼਼ਹੇਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਕਸ਼੍ਚ ਭੀਮੰ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ॥ 5-3-16 (31748)
ਯਮੌ ਚ ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਾਨੌ ਯਮਕਲ੍ਪੌ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੀ।
ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਵੀਰੌ ਯਮਕਾਲੋਪਮਦ੍ਯੁਤੀ॥ 5-3-17 (31749)
ਕੋ ਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੁਰਾਸਾਦੇਦ੍ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਚ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਮ੍।
ਪਞ੍ਚੈਤਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਂਸ੍ਤੁ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਕੀਰ੍ਤਿਵਰ੍ਧਨਾਨ੍ ॥ 5-3-18 (31750)
ਸਮਪ੍ਰਮਾਣਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਸਮਵੀਰ੍ਯਾਨ੍ਮਦੋਤ੍ਕਟਾਨ੍ ।
ਸੌਭਦ੍ਰੰ ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਮਮਰੈਰਪਿ ਦੁਃਸਹਮ੍ ॥ 5-3-19 (31751)
ਗਦਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸਾਮ੍ਬਾਂਸ਼੍ਚ ਕਾਲਸੂਰ੍ਯਾਨਲੋਪਮਾਨ੍।
ਤੇ ਵਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੰ ਸ਼ਕੁਨਿਨਾ ਸਹ ॥ 5-3-20 (31752)
ਕਰ੍ਣੰ ਚੈਵ ਨਿਹਤ੍ਯਾਜਾਵਭਿਸ਼਼ੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ।
ਨਾਧਰ੍ਮੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਚ੍ਛਤ੍ਰੂਨ੍ਹਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤਤਾਯਿਨਃ ॥ 5-3-21 (31753)
ਅਧਰ੍ਮ੍ਯਮਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਚ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਣਾਂ ਪ੍ਰਯਾਚਨਮ੍।
ਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯਃ ਕਾਮਸ੍ਤੰ ਕੁਰੁਧ੍ਵਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ ॥ 5-3-22 (31754)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਹ੍ਯਯੁਦ੍ਧੇਨ ਨ ਰਾਜ੍ਯੰ ਦਾਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਅਦ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਲਭਤਾਂ ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਨਿਹਤਾ ਵਾ ਰਣੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਵਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਸੁਧਾਤਲੇ ॥ ॥ 5-3-23 (31755)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-3-3 ਫਲਾਫਲਾਵਤੀ। ਸੁਪੋ ਲੁਕ੍ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ਪੂਰ੍ਵਸਵਰ੍ਣੋ ਵਾ ॥ 3 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 004
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.4. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 004
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਰੁਪਦੇਨ ਸਾਤ੍ਯਕਿਮਤਾਨੁਮੋਦਨੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾਮਾਹ੍ਵਾਨਾਯ ਦੂਤਪ੍ਰਸ੍ਥਨਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-4-0 (31756)
ਦ੍ਰੁਪਦ ਉਵਾਚ। 5-4-0x (3332)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਨ ਹਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਧੁਰੇਣ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 5-4-1 (31757)
ਅਨੁਵਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਤੰ ਚਾਪਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸੁਤਪ੍ਰਿਯਃ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਚ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾਨ੍ਮੌਰ੍ਖ੍ਯਾਦ੍ਰਾਧੇਯਸੌਬਲੌ ॥ 5-4-2 (31758)
ਬਲਦੇਵਸ੍ਯ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੁ ਮਮ ਜ੍ਞਾਨੇ ਨ ਯੁਜ੍ਯਤੇ।
ਏਤਦ੍ਧਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣਾਗ੍ਰੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸੁਨਯਮਿਚ੍ਛਤਾ ॥ 5-4-3 (31759)
ਨ ਤੁ ਵਾਚ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਵਚੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਕਥੰਚਨ ।
ਨਹਿ ਮਾਰ੍ਦਵਸਾਧ੍ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਮਤੋ ਮਮ ॥ 5-4-4 (31760)
ਗਰ੍ਦਭੇ ਮਾਰ੍ਦਵੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਗੋਸ਼਼ੁ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਸਮਾਚਰੇਤ੍ ।
ਮ੍ਰੁʼਦੁ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯੋ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਪਾਪਚੇਤਸਿ ॥ 5-4-5 (31761)
ਮ੍ਰੁʼਦੁਂ ਵੈ ਮਨ੍ਯਤੇ ਪਾਪੋ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣਮਸ਼ਕ੍ਤਿਕਮ੍ ।
ਹਿਤਮਰ੍ਥੰ ਨ ਜਾਨੀਯਾਦਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਮਾਰ੍ਦਵੇ ਸਤਿ ॥ 5-4-6 (31762)
ਏਤਚ੍ਚੈਵ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਯਤ੍ਨਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਹ ।
ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮ ਮਿਤ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਬਲਾਨ੍ਯੁਦ੍ਯੋਜਯਨ੍ਤੁ ਨਃ ॥ 5-4-7 (31763)
ਸ਼ਲ੍ਯਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੋਸ਼੍ਚ ਜਯਤ੍ਸੇਨਸ੍ਯ ਵਾ ਵਿਭੋ ।
ਕੇਕਯਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਦੂਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਸ਼ੀਘ੍ਰਗਾਃ ॥ 5-4-8 (31764)
ਸ ਚ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨੂਨੰ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਪੂਰ੍ਵਾਭਿਪੰਨਾਃ ਸਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭਜਨ੍ਤੇ ਪੂਰ੍ਵਚੋਦਨਮ੍ ॥ 5-4-9 (31765)
ਤਤ੍ਵਰਧ੍ਵੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਪ੍ਰਚੋਦਨੇ ।
ਮਹਦ੍ਧਿ ਕਾਰ੍ਯੰ ਵੋਢਵ੍ਯਮਿਤਿ ਮੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-4-10 (31766)
ਸ਼ਲ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਯੇ ਚ ਤਸ੍ਯਾਨੁਗਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ।
ਭਗਦਤ੍ਤਾਯ ਰਾਜ੍ਞੇ ਚ ਪੂਰ੍ਵਸਾਗਰਵਾਸਿਨੇ ॥ 5-4-11 (31767)
ਅਮਿਤੌਜਸੇ ਤਥੋਗ੍ਰਾਯ ਹਾਰ੍ਦਿਕ੍ਯਾਯਾਨ੍ਧਕਾਯ ਚ।
ਦੀਰ੍ਘਪ੍ਰਜ੍ਞਾਯ ਸ਼ੂਰਾਯ ਰੋਚਮਾਨਾਯ ਵਾ ਵਿਭੋ ॥ 5-4-12 (31768)
ਆਨੀਯਤਾਂ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸੇਨਾਬਿਨ੍ਦੁਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ।
ਸੇਨਜਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਿਨ੍ਧ੍ਯਸ਼੍ਚ ਚਿਤ੍ਰਵਰ੍ਮਾ ਸੁਵਾਸ੍ਤੁਕਃ ॥ 5-4-13 (31769)
ਬਾਹ੍ਲੀਕੋ ਮੁਞ੍ਜਕੇਸ਼ਸ਼੍ਚ ਚੈਦ੍ਯਾਧਿਪਤਿਰੇਵ ਚ।
ਸੁਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚ ਸੁਬਾਹੁਸ਼੍ਚ ਪੌਰਵਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-4-14 (31770)
ਸ਼ਕਾਨਾਂ ਪਹ੍ਲਵਾਨਾਂ ਕਰ੍ਣਵੇਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥
ਸੁਰਾਰਿਸ਼੍ਚ ਨਦੀਜਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਣਵੇਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 5-4-15 (31771)
ਨੀਲਸ਼੍ਚ ਵੀਰਧਰ੍ਮਾ ਚ ਭੂਮਿਪਾਲਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਦੁਰ੍ਜਯੋ ਦਨ੍ਤਵਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਰੁਕ੍ਮੀ ਚ ਜਨਮੇਜਯਃ ॥ 5-4-16 (31772)
ਆਸ਼਼ਾਢੋ ਵਾਯੁਵੇਗਸ਼੍ਚ ਪੂਰ੍ਵਪਾਲੀ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ।
ਭੂਰਿਤੇਜਾ ਦੇਵਕਸ਼੍ਚ ਏਕਲਵ੍ਯਃ ਸਹਾਤ੍ਮਜੈਃ ॥ 5-4-17 (31773)
ਕਾਰੂਸ਼਼ਕਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਧੂਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਕਾਮ੍ਭੋਜਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਕਾ ਯੇ ਚ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਨੂਪਕਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ॥ 5-4-18 (31774)
ਜਯਤ੍ਸੇਨਸ਼੍ਚ ਕਾਸ਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪਞ੍ਚਨਦਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ॥
ਜਾਨਕਿਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਃ ਪਾਰ੍ਵਤੀਯਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ॥ 5-4-19 (31775)
ਜਾਨਕਿਸ਼੍ਚ ਸੁਸ਼ਰ੍ਮਾ ਚ ਮਣਿਮਾਨ੍ਯੋਤਿਮਤ੍ਸਕਃ।
ਪਾਂਸ਼ੁਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਧਿਪਸ਼੍ਚੈਵ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 5-4-20 (31776)
ਤੁਣ੍ਡਸ਼੍ਚ ਦਣ੍ਡਧਾਰਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਸੇਨਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਅਪਰਾਜਿਤੋ ਨਿਸ਼਼ਾਦਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੇਣਿਮਾਨ੍ਵਸੁਮਾਨਪਿ ॥ 5-4-21 (31777)
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਬਲੋ ਮਹੌਜਾਸ਼੍ਚ ਬਾਹੁਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ।
ਸਮੁਦ੍ਰਸੇਨੋ ਰਾਜਾ ਚ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 5-4-22 (31778)
ਉਦ੍ਭਵਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਕਸ਼੍ਚੈਵ ਵਾਟਧਾਨਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ।
ਸ਼੍ਰੁਤਾਯੁਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਢਾਯੁਸ਼੍ਚ ਸਾਲ੍ਵਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 5-4-23 (31779)
ਕੁਮਾਰਸ਼੍ਚ ਕਲਿਙ੍ਗਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੋ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਃ ।
ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਤਦ੍ਧਿ ਮਮ ਰੋਚਤੇ ॥ 5-4-24 (31780)
ਅਯੰ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਮਮ ਰਾਜਨ੍ਪੁਰੋਹਿਤਃ।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਵਾਕ੍ਯਮਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦੀਯਤਾਮ੍ ॥ 5-4-25 (31781)
ਯਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਵਾਚ੍ਯੋ ਯਥਾ ਸਾਨ੍ਤਨਵੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਯਥਾ ਵਾਚ੍ਯੋ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਰਥਿਨਾਂ ਵਰਃ ॥ ॥ 5-4-26 (31782)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਥੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-4-2 ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾਤ੍ ਤਦੰਨਭਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਦੈਨ੍ਯਾਤ੍ ॥ 2 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 005
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.5. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 005
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਦ੍ਰੁਪਦਵਾਕ੍ਯਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਦੂਤਪੁਰੋਹਿਤਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣੰ ਸੰਦਿਸ਼੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਕਾਂਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦਦੂਤਾਹੂਦਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਮਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਦੂਤਾਹੂਤਾਨਾਂ ਚ ਰਾਜ੍ਞਾਮਾਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-5-0 (31783)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-5-0x (3333)
ਦ੍ਰੁਪਦੇਨੈਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਵਾਕ੍ਯੇ ਵਾਕ੍ਯਵਿਦਾਂ ਵਰਃ।
ਵਸੁਦੇਵਸੁਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸਿੰਹੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍ ॥ 5-5-1 (31784)
ਉਪਪੰਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸੋਮਕਾਨਾਂ ਧੁਰੰਧਰੇ।
ਅਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਕਰੰ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯਾਮਿਤੌਜਸਃ ॥ 5-5-2 (31785)
ਏਤਚ੍ਚ ਪੂਰ੍ਵੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨਃ ਸੁਨੀਤਿਮਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍।
ਅਨ੍ਯਥਾ ਹ੍ਯਾਚਰਨ੍ਕਰ੍ਮ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੁਬਾਲਿਸ਼ਃ ॥ 5-5-3 (31786)
ਕਿੰ ਤੁ ਸੰਬਨ੍ਧਕੰ ਤੁਲ੍ਯਮਸ੍ਮਾਕੰ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡੁਸ਼਼ੁ।
ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਚ ਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 5-5-4 (31787)
ਤੇ ਵਿਵਾਹਾਰ੍ਥਮਾਨੀਤਾ ਵਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਤਥਾ ਭਵਾਨ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਵਿਵਾਹੇ ਮੁਦਿਤਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-5-5 (31788)
ਭਵਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਤਮੋ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਵਯਸਾ ਚ ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਚ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਵਤ੍ਤੇ ਵਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਾਮੇਹ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-5-6 (31789)
ਭਵਨ੍ਤੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸਤਤੰ ਬਹੁ ਮਨ੍ਯਤੇ।
ਆਚਾਰ੍ਯਯੋਃ ਸਖਾ ਚਾਸਿ ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯ ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਸ੍ਵ ਚ ॥ 5-5-7 (31790)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਤ੍ਵਦ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥਕਰੰ ਵਚਃ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਤੰਨਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯਦ੍ਭਵਾਨ੍ ॥ 5-5-8 (31791)
ਯਦਿ ਤਾਵਚ੍ਛਮੰ ਕੁਰ੍ਯੰਨ੍ਯਾਯੇਨ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਨ ਭਵੇਤ੍ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰੇਣ ਮਹਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 5-5-9 (31792)
ਅਥ ਦਰ੍ਪਾਨ੍ਵਿਤੋ ਮੋਹਾੰਨ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਃ ।
ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪਸ਼੍ਚਾਦਸ੍ਮਾਨ੍ਸਭਾਹ੍ਵਯੇ ॥ 5-5-10 (31793)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਮਨ੍ਦਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਸਬਾਨ੍ਧਵਃ ।
ਨਿਸ਼਼੍ਠਾਮਾਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਮੂਢਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਿ ॥ 5-5-11 (31794)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-5-12x (3334)
ਤਤਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਵਿਰਾਟਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ ।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਸਗਣੰ ਸਹਬਾਨ੍ਧਵਮ੍ ॥ 5-5-12 (31795)
ਦ੍ਵਾਰਕੰ ਤੁ ਗਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਚਕ੍ਰੁਃ ਸਾਙ੍ਘ੍ਰਾਮਿਕੰ ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਰਾਟਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 5-5-13 (31796)
ਤਤਃ ਸੰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਵਿਰਾਟਃ ਸਹ ਬਾਨ੍ਧਵੈਃ ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਭੂਮਿਪਾਲਾਨਾਂ ਦ੍ਰੁਪਦਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 5-5-14 (31797)
ਵਚਨਾਤ੍ਕੁਰੁਸਿੰਹਾਨਾਂ ਮਤ੍ਸ੍ਯਪਾਞ੍ਚਾਲਯੋਸ਼੍ਚ ਤੇ ।
ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹੀਪਾਲਾਃ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਮਹਾਬਲਾਃ ॥ 5-5-15 (31798)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਮਹਦ੍ਬਲਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੁਤਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਮਾਨਿਨ੍ਯੁਰ੍ਮਹੀਪਤੀਨ੍ ॥ 5-5-16 (31799)
ਸਮਾਕੁਲਾ ਮਹੀ ਰਾਜਨ੍ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਕਾਰਣਾਤ੍।
ਤਦਾ ਸਮਭਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਸੰਪ੍ਰਯਾਣੇ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍ ॥ 5-5-17 (31800)
ਸੰਕੁਲਾ ਚ ਤਦਾ ਭੂਮਿਸ਼੍ਚਤੁਰਙ੍ਗਵਲਾਨ੍ਵਿਤਾ।
ਬਲਾਨਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵੀਰਾਣਾਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-5-18 (31801)
ਚਾਲਯਨ੍ਤੀਵ ਗਾਂ ਦੇਵੀਂ ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਾਮਿਮਾਮ੍।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵਯੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਃ ਸ੍ਵਪੁਰੋਹਿਤਮ੍।
ਕੁਰੁਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ ॥ 5-5-19 (31802)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੇਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ਼ਞ੍ਚਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-5-4 ਸੰਬਨ੍ਧਕੰ ਤੁਤ੍ਯਮਿਤਿ। ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਕੁਨ੍ਤੀਦ੍ਵਾਰਾ । ਕੁਰੁਸ਼਼ੁ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਕਨ੍ਯਾਯਾਃ ਸਾਮ੍ਬੇਨਾਹਰਣਾਤ੍ ॥ 5-5-11 ਨਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਨਾਸ਼ਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 006
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.6. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 006
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦ੍ਰੁਪਦੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਪੁਰੋਹਿਤਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਯ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-6-0 (31803)
ਦ੍ਰੁਪਦ ਉਵਾਚ। 5-6-0x (3335)
ਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਿਨਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਃ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਜੀਵਿਨਃ।
ਬੁਦ੍ਧਿਮਤ੍ਸੁ ਨਰਾਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਨਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 5-6-1 (31804)
ਦ੍ਵਿਜੇਸ਼਼ੁ ਵੈਦ੍ਯਾਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸੋ ਵੈਦ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਬੁਦ੍ਧਯਃ।
ਕ੍ਰੁʼਤਬੁਦ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਤਾਰਃ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ ॥ 5-6-2 (31805)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਬੁਦ੍ਧੀਨਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ।
ਕੁਲੇਨ ਚ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸਿ ਵਯਸਾ ਚ ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਚ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ਼੍ਚਾਸਿ ਸ਼ੁਕ੍ਰੇਣਾਙ੍ਗਿਰਸੇਨ ਚ ॥ 5-6-3 (31806)
ਵਿਦਿਤੰ ਚਾਪਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ ਕੌਰਵਃ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਚ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-6-4 (31807)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਦਿਤੇ ਵਞ੍ਚਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪਰੈਃ ।
ਵਿਦੁਰੇਣਾਨੁਨੀਤੋ(ਅ)ਪਿ ਪੁਤ੍ਰਮੇਵਾਨੁਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-6-5 (31808)
ਸ਼ਕੁਨਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਹਿ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਸਮਾਹ੍ਵਯਤ੍ ।
ਅਨਕ੍ਸ਼਼ਜ੍ਞੰ ਮਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਸ੍ਥਿਤੰ ਸ਼ੁਚਿਮ੍ ॥ 5-6-6 (31809)
ਤੇ ਤਥਾ ਵਞ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ।
ਨ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਰਾਜ੍ਯੰ ਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੈ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-6-7 (31810)
ਭਵਾਂਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਵਚਃ ।
ਮਨਾਂਸਿ ਤਸ੍ਯ ਯੋਧਾਨਾਂ ਧ੍ਰੁਵਮਾਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-6-8 (31811)
ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਾਵਕਮ੍।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦੀਨਾਂ ਭੇਦੰ ਸੰਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-6-9 (31812)
ਅਮਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚ ਭਿੰਨੇਸ਼਼ੁ ਯੋਧੇਸ਼਼ੁ ਵਿਮੁਖੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਪੁਨਰੇਕਤ੍ਰ ਕਰਣੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਰ੍ਮ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-6-10 (31813)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰੇ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਸੁਖਮੇਕਾਗ੍ਰਬੁਦ੍ਧਯਃ।
ਸੇਨਾਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਂ ਚੈਵ ਸਞ੍ਚਯਮ੍ ॥ 5-6-11 (31814)
ਭਿਦ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਲਮ੍ਬਮਾਨੇ ਤਥਾ ਤ੍ਵਯਿ।
ਨ ਤਥਾ ਤੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਕਰ੍ਮ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-6-12 (31815)
ਏਤਤ੍ਪ੍ਰਯੋਜਨੰ ਚਾਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯੇਨੋਪਲਭ੍ਯਤੇ।
ਸੰਗਤ੍ਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਵਚਸ੍ਤਵ ॥ 5-6-13 (31816)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਮਾਚਰਨ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਪਾਲੁਸ਼਼ੁ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੀਯਾਨ੍ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ ॥ 5-6-14 (31817)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਕੁਲਧਰ੍ਮੰ ਚ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪੂਰ੍ਵੈਰਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ।
ਵਿਭੇਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਮਨਾਂਸ੍ਯੇਸ਼਼ਮਿਤਿ ਮੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-6-15 (31818)
ਨ ਚ ਤੇਭ੍ਯੋ ਭਯੰ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹ੍ਯਸਿ ਵੇਦਵਿਤ੍ ।
ਦੂਤਕਰ੍ਮਣਿ ਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥਵਿਰਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-6-16 (31819)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਪੁਸ਼਼੍ਯਯੋਗੇਨ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇਨ ਜਯੇਨ ਚ।
ਕੌਰਵੇਯਾਨ੍ਪ੍ਰਯਾਤ੍ਵਾਸ਼ੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯਸ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ ॥ 5-6-17 (31820)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-6-18x (3336)
ਤਥਾ(ਅ)ਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਯਯੌ ਦ੍ਰੁਪਦੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਪੁਰੋਧਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸੰਪੰਨੋ ਨਗਰੰ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-6-18 (31821)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਵਿਦ੍ਵਾੰਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਕੋਵਿਦਃ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਹਿਤਾਰ੍ਥਾਯ ਕੌਰਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਮਿਵਾਨ੍ ॥ ॥ 5-6-19 (31822)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-6-2 ਵੈਦ੍ਯਾਃ ਵਿਦ੍ਯਾਵਨ੍ਤਃ । ਕ੍ਰੁʼਤਬੁਦ੍ਧਯਃ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤਜ੍ਞਾਃ ॥ 2 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 007
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.7. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 007
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਰ੍ਜੁਨਯੋਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦਰ੍ਸ਼ਨਾਯ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਯੁਗਪਤ੍ ਦ੍ਵਾਰਕਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸਾਰਥ੍ਯੇਨ ਵਰਯਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਸਹ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਨਾਰਾਯਣਾਹ੍ਵਯਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਕੁਮਾਰਾਨਾਦਾਯ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਣਾਸਹ ਸ੍ਵਪੁਰਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-7-0 (31823)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-7-0x (3337)
ਪੁਰੋਹਿਤੰ ਤੇ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਨਗਰੰ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯਮ੍।
ਦੂਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸੁਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਭ੍ਯਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-7-1 (31824)
ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਦੂਤਾਨਨ੍ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਵਾਰਕਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ।
ਸ੍ਵਯੰ ਜਗਾਮ ਕੌਰਵ੍ਯਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-7-2 (31825)
ਗਤੇ ਦ੍ਵਾਰਵਤੀਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਬਲਦੇਵੇ ਚ ਮਾਧਵੇ।
ਸਹ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ੍ਯਨ੍ਧਕੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਭੋਜੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਸ਼ਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-7-3 (31826)
ਸਰ੍ਵਮਾਗਮਯਾਮਾਸ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਮਜੋ ਰਾਜਾ ਗੂਢੈਃ ਪ੍ਰਣਿਹਿਤੈਸ਼੍ਚਰੈਃ ॥ 5-7-4 (31827)
ਸ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਾਧਵੰ ਯਾਨ੍ਤੰ ਸਦਸ਼੍ਵੈਰਨਿਲੋਪਮੈਃ ।
ਬਲੇਨ ਨਾਤਿਮਹਤਾ ਦ੍ਵਾਰਕਾਮਭ੍ਯਯਾਤ੍ਪੁਰੀਮ੍ ॥ 5-7-5 (31828)
ਤਮੇਵ ਦਿਵਸੰ ਚਾਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ ।
ਆਨਨ੍ਰਤਨਗਰੀਂ ਰਮ੍ਯਾਂ ਜਗਾਮਾਸ਼ੁ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-7-6 (31829)
ਤੌ ਯਾਤ੍ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਦ੍ਵਾਰਕਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨੌ ।
ਸੁਪ੍ਤੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ਤੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਸ਼ਯਾਨੰ ਚਾਭਿਜਗ੍ਮਤੁਃ ॥ 5-7-7 (31830)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਥਮੰ ਵਾਸੁਦੇਵਮੁਪਾਸ਼੍ਰਯਤ੍ ।
ਉਚ੍ਛੀਰ੍ਸ਼਼ਤਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਵਰਾਸਨੇ ॥ 5-7-8 (31831)
ਤਤਃ ਕਿਰੀਟੀ ਤਸ੍ਯਾਨੁ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮਹਾਮਨਾਃ ।
ਪਸ਼੍ਚਾਰ੍ਧੇ ਤੁ ਸ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਪ੍ਰਹ੍ਵੋ(ਅ)ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ॥ 5-7-9 (31832)
ਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਃ ਸ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੋ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਗ੍ਰੇ ਕਿਰੀਟਿਨਾਮ੍।
ਸਿੰਹਾਸਨਗਤੰ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ ॥ 5-7-10 (31833)
ਸ ਤਯੋਃ ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਤ੍ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯ ਤੌ ।
ਤਦਾਗਮਨਜੰ ਹੇਤੁਂ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥ 5-7-11 (31834)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮੁਵਾਚ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਵਿਗ੍ਰਹੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਭਵਾਨ੍ਸਾਹ੍ਯੰ ਮਮ ਦਾਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-7-12 (31835)
ਸਮੰ ਹਿ ਭਵਤਃ ਸਖ੍ਯੰ ਮਮ ਚੈਵਾਰ੍ਜੁਨੇ(ਅ)ਪਿ ਚ।
ਤਥਾ ਸੰਬਨ੍ਧਕੰ ਤੁਲ੍ਯਮਸ੍ਮਾਕੰ ਤ੍ਵਯਿ ਮਾਧਵ ॥ 5-7-13 (31836)
ਅਹੰ ਚਾਭਿਗਤੰ ਸਨ੍ਤੋ ਭਜਨ੍ਤੇ ਪੂਰ੍ਵਸਾਰਿਣਃ ॥
ਤ੍ਵੰ ਚ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤਮੋ ਲੋਕੇ ਸਤਾਮਦ੍ਯ ਜਨਾਰ੍ਦਨ । 5-7-14 (31837)
ਸਤਤੰ ਸੰਮਤਸ਼੍ਚੈਵ ਸਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਨੁਪਾਲਯ ॥ 5-7-15 (31838)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-7-16x (3338)
ਭਵਾਨਭਿਗਤਃ ਪੂਰ੍ਵਮਤ੍ਰ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਥਮੰ ਰਾਜਨ੍ਮਯਾ ਪਾਰ੍ਥੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-7-16 (31839)
ਤਵ ਪੂਰ੍ਵਾਭਿਗਮਨਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵੰ ਚਾਪ੍ਯਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ।
ਸਾਹਾਯ੍ਯਮੁਭਯੋਰੇਵ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸੁਯੋਧਨ ॥ 5-7-17 (31840)
ਪ੍ਰਵਾਰਣੰ ਤੁ ਬਾਲਾਨਾਂ ਪੂਰ੍ਵੰ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਵਾਰਣੰ ਪੂਰ੍ਵਮਰ੍ਹਃ ਪਾਰ੍ਥੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-7-18 (31841)
ਮਤ੍ਸੰਹਨਨਤੁਲ੍ਯਾਨਾਂ ਗੋਪਾਨਾਮਰ੍ਬੁਦੰ ਮਹਤ੍।
ਨਾਰਾਯਣਾ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਗ੍ਰਾਮਯੋਧਿਨਃ ॥ 5-7-19 (31842)
ਤੇ ਵਾ ਯੁਧਿ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਵੇਕਸ੍ਯ ਸੈਨਿਕਾਃ ।
ਅਯੁਧ੍ਯਮਾਨਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਨ੍ਯਸ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੋ(ਅ)ਹਮੇਕਤਃ ॥ 5-7-20 (31843)
ਆਭ੍ਯਾਮਨ੍ਯਤਰੰ ਪਾਰ੍ਥ ਯਤ੍ਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦ੍ਯਤਰੰ ਮਤਮ੍।
ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਣੀਤਾਂ ਭਵਾਨਗ੍ਰੇ ਪ੍ਰਵਾਰ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮਤਃ ॥ 5-7-21 (31844)
` ਏਤਦ੍ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਤਾਨ੍ਵਾ ਵਰਯ ਸਾਹਾਯ੍ਯੇ ਮਾਂ ਸਾਚਿਵ੍ਯੇ(ਅ)ਥਵਾ ਪੁਨਃ ' 5-7-22 (31845)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-7-23x (3339)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੇ ਧਨਞ੍ਜਯਃ।
ਅਯੁਧ੍ਯਮਾਨੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਵਰਯਾਮਾਸ ਕੇਸ਼ਵਮ੍॥ 5-7-23 (31846)
ਨਾਰਾਯਣਮਮਿਘ੍ਨੰ ਕਾਮਾਜ੍ਜਾਤਮਜੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ ।
ਸਰ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਰਤੋ ਦੇਵਦਾਨਵਯੋਰਪਿ ॥ 5-7-24 (31847)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਸੈਨ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਮਾਵਰਯਤ੍ਤਦਾ ।
ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਮਹਸ੍ਰੰ ਤੁ ਯੋਧਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-7-25 (31848)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਚਾਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸੰਪ੍ਰਾਪ ਪਰਮਾਂ ਮੁਦਮ੍ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਸੈਨ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਮਾਦਾਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 5-7-26 (31849)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯਾਦ੍ਭੀਮਬਲੋ ਰੌਹਿਣੇਯੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵੰ ਚਾਗਮਨੇ ਹੇਤੁਂ ਸ ਤਸ੍ਮੈ ਸੰਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਤਃ ਸ਼ੌਰਿਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 5-7-27 (31850)
ਬਲਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-7-28x (3340)
ਵਿਦਿਤੰ ਤੇ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਯਨ੍ਮਯੋਕ੍ਤੰ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਪੁਰਾ ਵੈਵਾਹਿਕੇ ਤਦਾ ॥ 5-7-28 (31851)
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯੋਕ੍ਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਮਯਾ ਸੰਬਨ੍ਧਕੰ ਤੁਲ੍ਯਮਿਤਿ ਰਾਜਨ੍ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 5-7-29 (31852)
ਨ ਚ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ ਵੈ ਕੇਸ਼ਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਨ ਚਾਹਮੁਤ੍ਸਹੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਵਿਨਾ ਸ੍ਥਾਤੁਮਪਿ ਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 5-7-30 (31853)
ਨਾਹੰ ਸਹਾਯਃ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਨਾਪਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਵੈ ।
ਇਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਾਸੁਦੇਵਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਹ ॥ 5-7-31 (31854)
ਜਾਤੋ(ਅ)ਸਿ ਭਾਰਤੇ ਵੰਸ਼ੇ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਪੂਜਿਤੇ ।
ਗਚ੍ਛ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਧਰ੍ਮੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇਣ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-7-32 (31855)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-7-33x (3341)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਤਦਾ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਹਲਾਯੁਧਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਚਾਪਿ ਮਹਾਬਾਹੁਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-7-33 (31856)
ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾਣੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੁਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਦਦੌ ਤਸ੍ਯ ਸੇਨਾਮਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਂ ਤਦਾ ॥ 5-7-34 (31857)
ਸ ਤੇਨ ਸਰ੍ਵਸੈਨ੍ਯੇਨ ਭੀਮੇਨ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ ।
ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਰਿਯਯੌ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸੰਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ ॥ 5-7-35 (31858)
ਤਤਃ ਪੀਤਾਮ੍ਬਰਧਰੋ ਜਗਤ੍ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ।
ਗਤੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਕਿਰੀਟਿਨਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-7-36 (31859)
ਅਯੁਧ੍ਯਮਾਨਃ ਕਾਂ ਬ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਾਸ੍ਥਾਯਾਹੰ ਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ । 5-7-37 (31860)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ।
ਭਵਾਨ੍ਸਮਰ੍ਥਸ੍ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾੰਨਿਹਨ੍ਤੁਂ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ।
ਨਿਹਨ੍ਤੁਮਹਮਸ਼਼੍ਯੇਕਃ ਸਮਰ੍ਥਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥ 5-7-37x (3342)
ਭਵਾਂਸ੍ਤੁ ਕੀਰ੍ਤਿਮਾਁਲ੍ਲੋਕੇ ਤਦ੍ਯਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਯਸ਼ਸਾਂ ਚਾਹਮਪ੍ਯਰ੍ਥੀ ਤਸ੍ਮਾਦਸਿ ਮਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-7-38 (31861)
ਸਾਰਥ੍ਯੰ ਤੁ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਮੇ ਮਾਨਸੰ ਸਦਾ।
ਚਿਰਰਾਤ੍ਰੇਪ੍ਸਿਤੰ ਕਾਮੰ ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-7-39 (31862)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-7-40x (3343)
ਉਪਪੰਨਮਿਦੰ ਪਾਰ੍ਥ ਯਤ੍ਸ੍ਪਰ੍ਧਸਿ ਮਯਾ ਸਹ।
ਸਾਰਥ੍ਯੰ ਤੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਾਮਃ ਸੰਪਦ੍ਯਤਾਂ ਤਵ ॥ 5-7-40 (31863)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-7-41x (3344)
ਏਵੰ ਪ੍ਰਮੁਦਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਕੁਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ।
ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਪ੍ਰਵਰੈਃ ਪੁਨਰਾਯਾਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ ॥ 5-7-41 (31864)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-7-10 ਪ੍ਰਵਾਰਣੰ ਈਪ੍ਸਿਤਸਾਦਾਨਮ੍। ਪੂਰ੍ਵਮਰ੍ਹਃ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਵਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 10 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 008
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.8. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 008
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਚ੍ਛਤਃ ਸ਼ਲ੍ਯਸ੍ਯ ਮਾਰ੍ਗੇ ਭ੍ਰਮਾਹੁਰ੍ਯੋਧਨਸਭਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥ ਤਦ੍ਭੁਤ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤੋਪਚਾਰਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਤੇਨ ਪਾਰਿਤੋਸ਼਼ਿਕਦਾਨੇ ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੇ ਗੂਢੇਨਸਤਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਪ੍ਰਕਟੀਭੂਯ ਸਾਹਾਯ੍ਯਵਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੁਪਗਮ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਞ੍ਚਨਾਂ ਕਥਿਤਵਤਾ ਸ਼ਲ੍ਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਭ੍ਯਰ੍ਥਨਯਾ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸਾਰਥ੍ਯਕਰਣੇਨ ਤੇਜੋਵਧਕਰਣਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-8-0 (31865)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-8-0x (3345)
ਸ਼ਲ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਦੂਤਾਨਾਂ ਸੈਨ੍ਯੇਨ ਮਹਤਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਅਭ੍ਯਾਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਰਥੈਃ ॥ 5-8-1 (31866)
ਤਸ੍ਯ ਸੇਨਾਨਿਵੇਸ਼ੋ(ਅ)ਭੂਦਧ੍ਵਰ੍ਧਮਿਵ ਯੋਜਨਮ੍ ।
ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਪੁਲਾਂ ਸੇਨਾਂ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਸ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥ 5-8-2 (31867)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਪਤੀ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਕਵਚਾਃ ਸ਼ੂਰਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰਧ੍ਵਜਕਾਰ੍ਮੁਕਾਃ ॥ 5-8-3 (31868)
ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਭਰਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਚਿਤ੍ਰਰਥਵਾਹਨਾਃ ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਸ੍ਰਗ੍ਧਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਵਿਤ੍ਰਾਮ੍ਬਰਭੂਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 5-8-4 (31869)
ਸ੍ਵਦੇਸ਼ਵੇਸ਼਼ਾਭਰਣਾ ਵੀਰਾਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਤਸ੍ਯ ਸੇਨਾਪ੍ਰਣੇਤਾਰੋ ਬਭੂਵੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-8-5 (31870)
ਵ੍ਯਥਯੰਨਿਵ ਭੂਤਾਨਿ ਕਮ੍ਪਯੰਨਿਵ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ।
ਸ਼ਨੈਰ੍ਵਿਸ਼੍ਰਾਮਯਨ੍ਸੇਨਾਂ ਸ ਯਯੌ ਯਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 5-8-6 (31871)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਹਾਰਥਮ੍ ।
ਉਪਾਯਾਨ੍ਤਮਭਿਦ੍ਰੁਤ੍ਯ ਸ੍ਵਯਮਾਨਰ੍ਚ ਭਰਤ ॥ 5-8-7 (31872)
ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਪੂਜਾਰ੍ਥੰ ਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸਭਾਃ ।
ਰਮਣੀਯੇਸ਼਼ੁ ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਰਤ੍ਨਚਿਤ੍ਰਾਃ ਸ੍ਵਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-8-8 (31873)
ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਭਿਰ੍ਵਿਵਿਧੈਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਰੀਡਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯੋਜਿਤਾਃ ।
ਤਤ੍ਰ ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਮਾਂਸਾਨਿ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਪੇਯੰ ਚ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-8-9 (31874)
ਕੂਪਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰਾ ਔਦਕਾਨਿ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਚ ॥
ਸ ਤਾਃ ਸਭਾਃ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ ਯਥਾ(ਅ)ਮਰਃ । 5-8-10 (31875)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਸਚਿਵੈਰ੍ਦੇਸ਼ੇ ਦੇਸ਼ੇ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥
ਆਜਗਾਮ ਸਭਾਮਨ੍ਯਾਂ ਦੇਵਾਵਸਥਵਰ੍ਚਸਮ੍ । 5-8-11 (31876)
ਸ ਤਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼ਯੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੈਃ ਕਲ੍ਯਾਣੈਰਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ੈਃ ॥
ਮੇਨੇ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕਮਾਤ੍ਮਾਨਮਵਮੇਨੇ ਪੁਰਨ੍ਦਰਮ੍। 5-8-12 (31877)
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਸ ਤਤਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਕੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਚਕ੍ਰੁਃ ਸਭਾ ਇਮਾਃ । 5-8-13 (31878)
ਆਨੀਯਨ੍ਤਾਂ ਸਭਾਕਾਰਾਃ ਪ੍ਰਦੇਯਾਰ੍ਹਾ ਹਿ ਮੇ ਮਤਾਃ ॥
ਪ੍ਰਦੇਯਮੇਸ਼਼ਾਂ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਨੁਮਨ੍ਯਤਾਮ੍। 5-8-15a` ਤਤਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਰਾਜਾਨੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤੇ ਸਚਿਵਾਸ੍ਤਦਾ'
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਯ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾਃ ॥ 5-8-14 (31879)
ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਦਾ ਸ਼ਲ੍ਯੋ ਦਿਦਿਤ੍ਸੁਰਪਿ ਜੀਵਿਤਮ੍ ।
ਗੂਢੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਮਾਤੁਲਮ੍ ॥ 5-8-16 (31880)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਦ੍ਰਰਾਜਸ਼੍ਚ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਨੰ ਚ ਤਸ੍ਯ ਤਮ੍।
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰੀਤ ਇਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ ਧ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 5-8-17 (31881)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-8-18x (3346)
ਸਤ੍ਯਵਾਗ੍ਭਵ ਕਲ੍ਯਾਣ ਵਰੋ ਵੈ ਮਮ ਦੀਯਤਾਮ੍।
ਸਰ੍ਵਸੇਨਾਪ੍ਰਣੇਤਾ ਵੈ ਭਵਾਨ੍ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-8-18 (31882)
ਯਥੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤੁਭ੍ਯੰ ਤਥੈਵ ਭਵਤੋ ਹ੍ਯਹਮ੍।
ਅਨੁਮਾਨ੍ਯੰ ਚ ਪਾਲ੍ਯੰ ਚ ਭਕ੍ਤੰ ਚ ਭਜ ਮਾਂ ਵਿਭੋ ॥ 5-8-19 (31883)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-8-20x (3347)
ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛਲ੍ਯਃ ਕਿਮਨ੍ਯਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ।
ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯੇਵ ਗਾਨ੍ਧਾਰਿਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 5-8-20 (31884)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-8-21x (3348)
ਗਚ੍ਛ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਪੁਰੰ ਸ੍ਵਕਮੇਵ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਅਹੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯੇ ਦ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵੈ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਰਿੰਦਮਮ੍ ॥ 5-8-21 (31885)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਸ਼਼੍ਯੇ ਨਰਾਧਿਪ ।
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਚਾਪਿ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥ 5-8-22 (31886)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-8-23x (3349)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਾਮਾਗਮ੍ਯਤਾਂ ਰਾਜਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਤ੍ਵਯ੍ਯਧੀਨਾਃ ਸ੍ਮ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਰਦਾਨੰ ਸ੍ਮਰਸ੍ਵ ਨਃ ॥ 5-8-23 (31887)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-8-24x (3350)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪ।
` ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਰਾਜੰਨ ਮਿਥ੍ਯਾ ਕਰ੍ਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ ॥ 5-8-24 (31888)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-8-25x (3351)
ਪਰ੍ਯਸ਼਼੍ਵਜੇਤਾਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਸ਼ਲ੍ਯਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਵੁਭੌ ॥ 5-8-25 (31889)
ਸ ਤਥਾ ਸ਼ਲ੍ਯਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪੁਰਾਯਾਤ੍ਸ੍ਵਕੰ ਪੁਰਮ੍।
ਸ਼ਲ੍ਯੋ ਜਗਾਮ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਨਾਖ੍ਯਾਤੁਂ ਕਰ੍ਮ ਤਸ੍ਯ ਤਤ੍ ॥ 5-8-26 (31890)
ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੰ ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸ੍ਕਨ੍ਧਾਵਾਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਚ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਥ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਸ਼ਲ੍ਯਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਹ ॥ 5-8-27 (31891)
ਚਿਰਾਤ੍ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੰ ਮਾਤੁਲੰ ਸਮਿਤਿਞ੍ਜਯਮ੍।
ਆਸਨੇਭ੍ਯਃ ਸਮੁਤ੍ਪੇਤੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਹਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਃ ॥ 5-8-28 (31892)
ਤਥਾ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨੌ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੌ ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੀਯੌ ਚ ਯਮਾਵੁਭੌ ।
ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਚ ਸੁਭਦ੍ਰਾ ਚ ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-8-29 (31893)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਚ ਮਹਾਪਾਹੁਂ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਸ੍ਤਦਾ ।
ਪਾਦ੍ਯਮਰ੍ਘ੍ਯੰ ਚ ਗਾਂ ਚੈਵ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯ ਪੁਰੋਧਸਾ ॥ 5-8-30 (31894)
ਕਤਾਞ੍ਜਲਿਰਦੀਨਾਤ੍ਮਾ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਲ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਵੈ ਰਾਜੰਨੇਤਦਾਸਨਮਾਸ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-8-31 (31895)
ਤਤੋ ਨ੍ਯਸ਼਼ੀਦਚ੍ਛਲ੍ਯਸ਼੍ਚ ਕਾਞ੍ਚਨੇ ਪਰਮਾਸਨੇ ।
ਤਤ੍ਰ ਪਾਦ੍ਯਥਾਰ੍ਘ੍ਯੰ ਚ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 5-8-32 (31896)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-8-33x (3352)
ਦੁਃਖਸ੍ਯੈਤਸ੍ਯ ਮਹਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਵੈ।
ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਫਲੰ ਰਾਜਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-8-33 (31897)
ਵਿਦਿਤੰ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਲੋਕਤਨ੍ਤ੍ਰੰ ਨਰਾਧਿਪ ।
ਤਸ੍ਮਾਲ੍ਲੋਕਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਤਵ ਤਾਤ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-8-34 (31898)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-8-35x (3353)
ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਚਾਰ੍ਘ੍ਯੰ ਵਿਧਿਵਨ੍ਮਦ੍ਰਰਾਜਾਯ ਭਾਰਤ।
ਕੁਸ਼ਲੰ ਪਾਣ੍ਡਵੋ(ਅ)ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਚ੍ਛਲ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਸੁਖਾਵਹਮ੍ ॥ 5-8-35 (31899)
ਸ ਤੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਭਿਃ ।
ਆਸਨੇ ਚੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸ ਸ਼ਲ੍ਯਃ ਪਾਰ੍ਥਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-8-36 (31900)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-8-37x (3354)
ਕੁਸ਼ਲੰ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ।
ਅਰਣ੍ਯਵਾਸਾਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ(ਅ)ਸਿ ਵਿਮੁਕ੍ਤੋ ਜਯਤਾਂ ਵਰ ॥ 5-8-37 (31901)
ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜੰਨਿਰ੍ਜਨੇ ਗਹਨੇ ਵਨੇ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾ ਚਾਨਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 5-8-38 (31902)
ਅਜ੍ਞਾਤਵਾਸੰ ਘੋਰੰ ਚ ਵਸਤਾ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਦੁਃਖਮੇਵ ਕੁਤਃ ਸੌਖ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-8-39 (31903)
ਸਤ੍ਯੇ ਤਪਸਿ ਦਾਨੇ ਚ ਤਵ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਦਮਸ਼੍ਚਾਹਿੰਸਾ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚੈਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 5-8-40 (31904)
ਅਦ੍ਭੁਤਸ਼੍ਚ ਪੁਨਰ੍ਲੋਕਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ।
ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਵਦਾਨ੍ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਦਾਨ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਃ ॥ 5-8-41 (31905)
ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤੇ ਵਿਦਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਬਹਵੋ ਲੋਕਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਾਃ ।
ਸਰ੍ਵੰ ਜਗਦਿਦੰ ਤਾਤ ਵਿਦਿਤੰ ਤੇ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-8-42 (31906)
ਮੁਦਿਤਸ਼੍ਚ ਪੁਨਰ੍ਲੋਕਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੇ ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮਿਦੰ ਰਾਜਨ੍ਪਾਰਿਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-8-43 (31907)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸਹਾਨੁਗਮ੍।
ਨਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਧਰ੍ਮਨਿਚਯੰ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 5-8-44 (31908)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-8-45x (3355)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਕਥਯਦ੍ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਮਾਗਮਮ੍।
ਤਚ੍ਚ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਵਰਦਾਨੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-8-45 (31909)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-8-46x (3356)
ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਯਦ੍ਵੀਰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਾਚਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 5-8-46 (31910)
ਏਕੰ ਤ੍ਵਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਮਹੀਪਤੇ ।
ਰਾਜੰਨਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਪਿ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-8-47 (31911)
ਮਮ ਤ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਵੀਰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਵਿਜ੍ਞਾਪਯਾਮਿ ਤੇ।
ਭਵਾਨਿਹ ਮਹਾਰਾਜ ਵਾਸੁਦੇਵਸਮੋ ਯੁਧਿ ॥ 5-8-48 (31912)
ਕਰ੍ਣਾਰ੍ਜੁਨਾਭ੍ਯਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਦ੍ਵੈਰਥੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ।
ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਭਵਤਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸਾਰਥ੍ਯੰ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-8-49 (31913)
ਤਤ੍ਰ ਪਾਲ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਰਾਜਨ੍ਯਦਿ ਮਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਤੇਜੋਵਧਸ਼੍ਚ ਤੇ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸੌਤੇਰਸ੍ਮਞ੍ਜਯਾਵਹ੍ਨਃ ।
ਅਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਪਿ ਹ੍ਯੇਤਤ੍ਕਰ੍ਮੁਮਰ੍ਹਸਿ ਮਾਤੁਲ ॥ 5-8-50 (31914)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-8-51x (3357)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਪਾਣ੍ਡਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਤੇਜੋਵਧਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਮਾਂ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਙ੍ਗਮੇ ॥ 5-8-51 (31915)
ਅਹੰ ਤਸ੍ਯ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਙ੍ਘ੍ਰਾਮੇ ਸਾਰਥਿਰ੍ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਹਿ ਸਮੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਾਂ ਸੋ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯਤੋ ॥ 5-8-52 (31916)
ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਕੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਪ੍ਰਤੀਪਮਹਿਤੰ ਵਚਃ।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਸੰਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯੋਦ੍ਧੁਕਾਮਸ੍ਯ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 5-8-53 (31917)
ਯਥਾ ਸ ਹ੍ਰੁʼਤਦਰ੍ਪਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੁʼਤਤੇਜਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੁਖੰ ਹਨ੍ਤੁਂ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 5-8-54 (31918)
ਏਵਮੇਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਤਾਤ ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਥ ਮਾਮ੍।
ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-8-55 (31919)
ਯਚ੍ਚ ਦੁਃਖੰ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਦ੍ਯੂਤੇ ਵੈ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਹ।
ਪਰੁਸ਼਼ਾਣਿ ਚ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਵੈ ॥ 5-8-56 (31920)
ਜਟਾਸੁਰਾਤ੍ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ਃ ਕੀਚਕਾਚ੍ਚ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ(ਅ)ਧਿਗਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਯਥਾ(ਅ)ਸ਼ੁਭਮ੍ ॥ 5-8-57 (31921)
ਸਰ੍ਵੰ ਦੁਃਖਮਿਦੰ ਵੀਰ ਸੁਖੋਦਰ੍ਕੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਨਾਤ੍ਰ ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯੋ ਵਿਧਿਰ੍ਹਿ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ ॥ 5-8-58 (31922)
ਦੁਃਖਾਨਿ ਹਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਦੇਵੈਰਪਿ ਹਿ ਦੁਃਖਾਨਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨਿ ਜਗਤੀਪਤੇ ॥ 5-8-59 (31923)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਰਾਜਨ੍ਸਭਾਰ੍ਯੇਣ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਅਨੁਭੂਤੰ ਮਹਦ੍ਦੁਃਖੰ ਦੇਵਰਾਜੇਨ ਭਾਰਤ ॥ ॥ 5-8-60 (31924)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-8-27 ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੰ ਵਿਰਾਟਨਗਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਮ੍। ਸ੍ਕਨ੍ਧਾਵਾਰੰ ਸੇਨਾਨਿਵੇਸ਼ਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 5-8-53 ਪ੍ਰਤੀਪੰ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਪ੍ਰਤਿਕੂਲਮ੍ । ਅਹਿਤੰ ਪਰਿਣਾਮਵਿਰੁਦ੍ਧਮ੍ ॥ 5-8-58 ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਦੈਨ੍ਯਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 009
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.9. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 009
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼ਲ੍ਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯਾਪਿ ਦੁਃਖਾਨੁਭਵੇ ਕਥਿਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਤੇਨ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਤਤ੍ਕਥਨੋਪਕ੍ਰਮਃ ॥ 1 ॥ ਇਨ੍ਦ੍ਰਜਿਘਾਂਸਯਾ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸੋ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਸ੍ਯ ਤਪੋਭਙ੍ਗਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਅਪ੍ਸਰਸਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਅਪ੍ਸਰੋਭਿਸ੍ਤਸ੍ਯਾਧਰ੍ਸ਼਼ਣੀਯਤ੍ਵੇ ਜ੍ਞਾਤੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਵਜ੍ਰਪਾਤਨਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਹਨਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਹਤੇਪਿ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਜੀਵਤੀਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨੇ ਭਯਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਆਗਤੇਨ ਤਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾ ਤਚ੍ਛਿਰਸ਼੍ਛੇਦਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਹਨਨਕੁਪਿਤੇਨ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਪੁਨਰਿਨ੍ਦ੍ਰਵਧਾਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਨਮ੍ ॥ 5 ॥ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇਣੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਪਰਾਜਿਤੇ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਦੇਵਾਨਾਂ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨਮ੍ ॥ 6 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-9-0 (31925)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-9-0x (3358)
ਕਥਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਭਾਰ੍ਯੇਣ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪਰੰ ਘੋਰਮੇਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍ ॥ 5-9-1 (31926)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-9-2x (3359)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਪੁਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਸਭਾਰ੍ਯੇਣ ਯਥਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਦੁਃਖਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਭਾਰਤ ॥ 5-9-2 (31927)
ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰ੍ਹ੍ਯਾਸੀਦ੍ਦੇਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਸ ਪੁਤ੍ਰੰ ਵੈ ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸਮਿਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਰੋਹਾਤ੍ਕਿਲਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ॥ 5-9-3 (31928)
ਐਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ।
ਤੈਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਵਦਨੈਰ੍ਘੋਰੈਃ ਸੂਰ੍ਯੇਨ੍ਦੁਜ੍ਵਲਨੋਪਮੈਃ ॥ 5-9-4 (31929)
ਵੇਦਾਨੇਕੇਨ ਸੋ(ਅ)ਧੀਤੇ ਸੁਰਾਮੇਕੇਨ ਚਾਪਿਬਤ੍।
ਏਕੇਨ ਚ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪਿਬੰਨਿਵ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-9-5 (31930)
ਸ ਤਪਸ੍ਵੀ ਮੁਦੁਰ੍ਦਾਨ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮੇ ਤਪਸਿ ਚੋਦ੍ਯਤਃ ।
ਤਪਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਤ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਸੁਦੁਸ਼੍ਚਰਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-9-6 (31931)
ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਪੋਵੀਰ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੰ ਚਾਮਿਤਤੇਜਸਃ ।
ਵਿਸ਼਼ਾਦਮਗਮਚ੍ਛਕ੍ਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਮਾ ਭਵੇਦਿਤਿ ॥ 5-9-7 (31932)
ਕਥੰ ਸਜ੍ਜੇਚ੍ਚ ਭੋਗੇਸ਼਼ੁ ਨ ਚ ਤਪ੍ਯੇਨ੍ਮਹਤ੍ਤਪਃ ।
ਵਿਵਰ੍ਧਮਾਨਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਾਃ ਸਰ੍ਵੰ ਹਿ ਭੁਵਨੰ ਗ੍ਰਸੇਤ੍ ॥ 5-9-8 (31933)
ਇਤਿ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਬਹੁਧਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਆਜ੍ਞਾਪਯਤ੍ਸੋ(ਅ)ਪ੍ਸਰਸਸ੍ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟ੍ਰੁʼਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰਲੋਭਨੇ ॥ 5-9-9 (31934)
ਯਥਾ ਸ ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਾਃ ਕਾਮਭੋਗੇਸ਼਼ੁ ਵੈ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਕੁਰੁਤ ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਪ੍ਰਲੋਭਯਤ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 5-9-10 (31935)
ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਰਵੇਸ਼਼ਾਃ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣ੍ਯੋ ਹਾਰੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਮਨੋਹਰੈਃ ।
ਹਾਵਭਾਵਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸੌਨ੍ਦਰ੍ਯਸ਼ੋਭਿਤਾਃ ॥ 5-9-11 (31936)
ਪ੍ਰਲੋਭਯਤ ਭਦ੍ਰੰ ਵਃ ਸ਼ਮਯਧ੍ਵੰ ਭਯੰ ਮਮ।
ਅਸ੍ਵਸ੍ਥੰ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਾਨੰ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਿ ਵਰਾਙ੍ਗਨਾਃ ॥ 5-9-12 (31937)
ਭਯੰ ਤਨ੍ਮੇ ਮਹਾਘੋਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਨਾਸ਼ਯਤਾਬਲਾਃ । 5-9-13 (31938)
ਅਪ੍ਸਰਸ ਊਚੁਃ।
ਤਥਾ ਯਤ੍ਨੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਸ਼ਕ੍ਰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਲੋਭਨੇ।
ਯਥਾ ਨਾਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਭਯੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਬਲਨਿਸ਼਼ੂਦਨ ॥ 5-9-13x (3360)
ਨਿਰ੍ਦਹੰਨਿਵ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਯੋ(ਅ)ਸਾਵਾਸ੍ਤੇ ਤਪੋਨਿਧਿਃ।
ਤੰ ਪ੍ਰਲੋਯਿਤੁਂ ਦੇਵ ਗਚ੍ਛਾਮਃ ਸਹਿਤਾ ਵਯਮ੍ ॥ 5-9-14 (31939)
ਯਤਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਵਸ਼ੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਵ੍ਯਪਨੇਤੁਂ ਚ ਤੇ ਭਯਮ੍ । 5-9-15 (31940)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਤਾਸ੍ਤ੍ਵਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸੋ(ਅ)ਨ੍ਤਿਕਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਤਾ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਭਾਵੈਰ੍ਲੋਭਯਨ੍ਤ੍ਯੋ ਵਰਾਙ੍ਗਨਾਃ ॥ 5-9-15x (3361)
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸੰਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸੁਸ੍ਤਥੈਵਾਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਸੌਸ਼਼੍ਠਵਮ੍।
ਨਾਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤਾਃ ਸ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 5-9-16 (31941)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪੂਰ੍ਣਸਾਗਰਸੰਨਿਭਃ।
ਤਾਸ੍ਤੁ ਯਤ੍ਨੰ ਪਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪੁਨਃ ਸ਼ਕ੍ਰਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-9-17 (31942)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਪੁਟਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਦੇਵਰਾਜਮਥਾਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਨ ਸ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਸੁਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੋ ਧੈਰ੍ਯਾਚ੍ਚਾਲਯਿਤੁਂ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 5-9-18 (31943)
ਯਤ੍ਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਹਾਭਾਗ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਮ੍ ।
ਸੰਪੂਜ੍ਯਾਪ੍ਸਰਸਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਚ ਮਹਾਮਤਿਃ ॥ 5-9-19 (31944)
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਤਸ੍ਯੈਵ ਵਧੋਪਾਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ।
ਸ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਵੀਰੋ ਦੇਵਰਾਜਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥ 5-9-20 (31945)
ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮਤਿਰ੍ਧੀਮਾਨ੍ਵਧੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਵਜ੍ਰਮਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਾਮ੍ਯਦ੍ਯ ਸ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-9-21 (31946)
ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਨੋਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋ ਦੁਰ੍ਬਲੋ(ਅ)ਪਿ ਬਲੀਯਸਾ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਵਧੇ ਦ੍ਰੁʼਢਾਮ੍ ॥ 5-9-22 (31947)
ਅਥ ਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰਨਿਭੰ ਘੋਰਰੂਪੰ ਭਯਾਵਹਮ੍।
ਮੁਮੋਚ ਵਜ੍ਰੰ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-9-23 (31948)
ਸ ਪਪਾਤ ਹਤਸ੍ਤੇਨ ਵਜ੍ਰੇਣ ਦ੍ਰੁʼਢਮਾਹਤਃ।
ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯੇਵ ਸ਼ਿਖਰੰ ਪ੍ਰਣੁੰਨੰ ਮੇਦਿਨੀਤਲੇ ॥ 5-9-24 (31949)
ਤੰ ਤੁ ਵਜ੍ਰਹਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਯਾਨਮਚਲੋਪਮਮ੍।
ਨ ਸ਼ਰ੍ਮ ਲੇਭੇ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਦੀਪਿਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤੇਜਸਾ ॥ 5-9-25 (31950)
ਹਤੋ(ਅ)ਪਿ ਦੀਪ੍ਤਤੇਜਾਃ ਸ ਜੀਵੰਨਿਵ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਘਾਤਿਤਸ੍ਯ ਸ਼ਿਰਾਂਸ੍ਯਾਜੌ ਜੀਵਨ੍ਤੀਵਾਦ੍ਭੁਤਾਨਿ ਵੈ ॥ 5-9-26 (31951)
` ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਤਸ੍ਯਾਜਾਯਨ੍ਤ ਤ੍ਰੀਣ੍ਯੇਵ ਸ਼ਕੁਨਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ।
ਤਿਤ੍ਤਿਰਿਃ ਕਲਵਿਙ੍ਕਸ਼੍ਚ ਤਥੈਵ ਚ ਕਪਿਞ੍ਜਲਃ ।
ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਸ਼ਿਰਾਂਸ੍ਯੇਵ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਤਾਨਿ ਭਾਰਤ ' ॥ 5-9-27 (31952)
ਤਤੋ(ਅ)ਤਿਭੀਤਗਾਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਰ ਆਸ੍ਤੇ ਵਿਚਾਰਯਨ੍।
ਅਥਾਜਗਾਮ ਪਰਸ਼ੁਂ ਸ੍ਕਨ੍ਧੇਨਾਦਾਯ ਵਰ੍ਧਕਿਃ ॥ 5-9-28 (31953)
ਤਦਰਣ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਯਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸੌ ਨਿਪਾਤਿਤਃ ।
ਸ ਭੀਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤਕ੍ਸ਼਼ਾਣੰ ਘਟਮਾਨੰ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ ॥ 5-9-29 (31954)
ਅਪਸ਼੍ਯਦਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚੈਨੰ ਸਤ੍ਵਰੰ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਛਿਨ੍ਧਿ ਸ਼ਿਰਾਂਸ੍ਯਸ੍ਯ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਵਚਨੰ ਮਮ ॥ 5-9-30 (31955)
ਤਕ੍ਸ਼਼ੋਵਾਚ। 5-9-31x (3362)
ਮਹਾਸ੍ਕਨ੍ਧੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਪਰਸ਼ੁਰ੍ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਕਰ੍ਤੁਂ ਚਾਹੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਰ੍ਮ ਰਾਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਮ੍ ॥ 5-9-31 (31956)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-9-32x (3363)
ਮਾ ਭੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੇਤਦ੍ਵੈ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਵਚਨੰ ਮਮ।
ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਧਿ ਤੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਜ੍ਰਕਲ੍ਪੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-9-32 (31957)
ਤਕ੍ਸ਼਼ੋਵਾਚ। 5-9-33x (3364)
ਕੰ ਭਵਨ੍ਤਮਹੰ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਘੋਰਕਰ੍ਮਾਣਮਦ੍ਯ ਵੈ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਕਥਯਸ੍ਵ ਮੇ ॥ 5-9-33 (31958)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-9-34x (3365)
ਅਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਵਿਦਿਤਮਸ੍ਤੁ ਤੇ।
ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੈਤਦ੍ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਮੇ ਤਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਮਾ(ਅ)ਤ੍ਰ ਵਿਚਾਰਯ ॥ 5-9-34 (31959)
` ਮਯਾ ਹਿ ਨਿਹਤਃ ਸ਼ੇਤੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਵਿਦ੍ਵਿ ਵੈ। 5-9-35 (31960)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ।
ਸ ਪ੍ਰਹ੍ਵਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍' ॥ 5-9-35x (3366)
ਕ੍ਰੂਰੇਣ ਨਾਪਤ੍ਰਪਸੇ ਕਥੰ ਸ਼ਕ੍ਰੇਹ ਕਰ੍ਮਣਾ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਪੁਤ੍ਰਮਿਮੰ ਹਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਭਯੰ ਨ ਤੇ ॥ 5-9-36 (31961)
ਸ਼ਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-9-37x (3367)
ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਵਨਾਰ੍ਥ ਸੁਦੁਸ਼੍ਚਰਮ੍।
ਸ਼ਤ੍ਰੁਰੇਸ਼਼ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਵਜ੍ਰੇਣ ਨਿਹਤੋ ਮਯਾ ॥ 5-9-37 (31962)
ਅਦ੍ਯਾਪਿ ਚਾਹਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਸ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ੰਨਸ੍ਮਾਦ੍ਬਿਭੇਮਿ ਵੈ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਛਿਨ੍ਧਿ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਤ੍ਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰਹੰ ਤਵ ॥ 5-9-38 (31963)
ਸ਼ਿਰਃ ਪਸ਼ੋਸ੍ਤੇ ਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਾਗੰ ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਮਾਨਵਾਃ ।
ਏਸ਼਼ ਤੇ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰਹਸ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਕੁਰੁ ਮਮ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-9-39 (31964)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-9-40x (3368)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤਕ੍ਸ਼਼ਾ ਸ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਵਚਨਾਤ੍ਤਦਾ।
ਸ਼ਿਰਾਂਸ੍ਯਥ ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸਃ ਕੁਠਾਰੇਣਾਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤਦਾ॥ 5-9-40 (31965)
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਮੰਨਣ੍ਡਜਾਸ੍ਤ੍ਵਥ।
ਕਪਿਞ੍ਜਲਾਸ੍ਤਿਤ੍ਤਿਰਾਸ਼੍ਚ ਕਲਵਿਙ੍ਕਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-9-41 (31966)
ਯੇਨ ਵੇਦਾਨਧੀਤੇ ਸ੍ਮ ਪਿਬਤੇ ਸੋਮਮੇਵ ਚ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਕ੍ਰਾਰ੍ਦ੍ਵਿਨਿਸ਼੍ਚੇਰੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤਸ੍ਯ ਕਪਿਞ੍ਜਲਾਃ ॥ 5-9-42 (31967)
ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਾ ਦਿਸ਼ੋ ਰਾਜਨ੍ਪਿਬੰਨਿਵ ਨੀਰੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਕ੍ਰਾਦ੍ਵਿਨਿਸ਼੍ਚੇਰੁਸ੍ਤਿਤ੍ਤਿਰਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 5-9-43 (31968)
ਯਤ੍ਸੁਰਾਪੰ ਤੁ ਤਸ੍ਯਾਸੀਦ੍ਵਕ੍ਰੰ ਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸਸ੍ਤਦਾ।
ਕਲਵਿਙ੍ਕਾਃ ਸਮੁਤ੍ਪੇਤੁਃ ਸ਼੍ਯੇਨਾਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-9-44 (31969)
ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਿਜ੍ਵਰੋ ਮਘਵਾਨਥ।
`ਤਕ੍ਸ਼਼੍ਣੇ ਤਥਾ ਵਰੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥' 5-9-45 (31970)
ਜਗਾਮ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਦੇਵਸ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ਾ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਯਯੌ।
ਮੇਨੇ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਸੁਰਾਰਿਹਾ ॥ 5-9-46 (31971)
` ਤਕ੍ਸ਼਼ਾਪਿ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹੰ ਗਤ੍ਵਾ ਨੈਵ ਸ਼ੰਸਤਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍।
ਅਥੈਨੰ ਨਾਭਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਮੇਕੰ ਤਥਾਗਤਮ੍ ॥ 5-9-47 (31972)
ਅਥ ਸੰਵਤ੍ਸਰੇ ਪੂਰ੍ਣੇ ਭੂਤਾਃ ਪਸ਼ੁਪਤੇਃ ਪ੍ਰਭੋ।
ਤਮਾਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤ ਮਘਵਾੰਨਃ ਪ੍ਰਭੁਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਇਤਿ। 5-9-48 (31973)
ਤਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵ੍ਰਤੰ ਘੋਰਮਾਚਰਤ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ।
ਤਪਸਾ ਚ ਸੁਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸਹ ਦੇਵੈਰ੍ਮਰੁਦ੍ਗਣੈਃ ॥ 5-9-49 (31974)
ਸਮੁਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਚ ਵਨਸ੍ਪਤਿਸ਼਼ੁ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਚ।
ਵਿਭਜ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਂ ਚ ਤਾਨ੍ਵਰੈਰਪ੍ਯਯੋਜਯਤ੍ ॥ 5-9-50 (31975)
ਵਰਦਸ੍ਤੁ ਵਰੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯੈ ਸਾਗਰਾਯ ਚ।
ਵਨਸ੍ਪਤਿਭ੍ਯਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਂ ਨੁਨੋਦ ਤਾਮ੍॥ 5-9-51 (31976)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵੈਰ੍ਲੋਕੈਸ਼੍ਚ ਪੂਜਿਤਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ' ॥ 5-9-52 (31977)
ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣਾਥ ਹਤੰ ਸੁਤਮ੍।
ਕ੍ਰੋਧਸੰਰਕ੍ਤਨਯਨ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-9-53 (31978)
ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟੋਵਾਚ। 5-9-54x (3369)
ਤਪ੍ਯਮਾਨੰ ਤਪੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੰ ਦਾਨ੍ਤੰ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍।
ਵਿਨਾ(ਅ)ਪਰਾਧੇਨ ਯਤਃ ਪੁਤ੍ਰੰ ਹਿੰਸਿਤਵਾਨ੍ਮਮ ॥ 5-9-54 (31979)
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਕ੍ਰਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਮੁਤ੍ਪਾਦਯਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਲੋਕਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਮੇ ਵੀਰ੍ਯੰ ਤਪਸਸ਼੍ਚ ਬਲੰ ਮਹਮ੍ ।
ਸ ਚ ਪਸ਼੍ਯਤੁ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਪਾਪਚੇਤਨਃ ॥ 5-9-55 (31980)
ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਸੁਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ।
ਅਗ੍ਨੌ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮੁਤ੍ਪਾਦ੍ਯ ਘੋਰੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-9-56 (31981)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ਼ਤ੍ਰੋ ਵਿਵਰ੍ਧਸ੍ਵ ਪ੍ਰਭਾਵਾਤ੍ਤਪਸੋ ਮਮ।
ਸੋ(ਅ)ਵਰ੍ਘਤ ਦਿਵੰ ਸ੍ਤਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸੂਰ੍ਯਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰੋਪਮਃ ॥ 5-9-57 (31982)
ਕਿੰ ਕਰੋਮੀਤਿ ਚੋਵਾਚ ਕਾਲਸੂਰ੍ਯ ਇਵੋਦਿਤਃ।
ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਜਹੀਤਿ ਚਾਪ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਜਗਾਮ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਤਤਃ ॥ 5-9-58 (31983)
ਤਤੋ ਯੁਦ੍ਧੰ ਸਮਭਵਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਾਸਵਯੋਰ੍ਮਹਤ੍।
ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਯੋਰ੍ਮਹਾਘੋਰੰ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤੰ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-9-59 (31984)
ਤਤੋ ਜਗ੍ਰਾਹ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੋ ਵੀਰਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮ੍ ।
ਅਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਦ੍ਵਕ੍ਰੇ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਕੋਪਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 5-9-60 (31985)
ਗ੍ਰਸ੍ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇਣ ਸ਼ਕ੍ਰੇ ਤੁ ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵੇਸ਼੍ਵਰਾਃ।
ਅਸ੍ਰੁʼਜੰਸ੍ਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਵਾ ਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਿਕਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਨਾਸ਼ਿਨੀਮ੍ ॥ 5-9-61 (31986)
ਵਿਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਮਾਣਸ੍ਯ ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ੍ਯਾਸ੍ਯਾਦਪਾਵ੍ਰੁʼਤਾਤ੍।
ਸ੍ਵਾਨ੍ਯਙ੍ਗਾਨ੍ਯਭਿਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਬਲਨਾਸ਼ਨਃ ॥ 5-9-62 (31987)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਲੋਕਸ੍ਯ ਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਿਕਾ ਪ੍ਰਾਣਿਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾ।
ਜਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁਸ਼੍ਚ ਸੁਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-9-63 (31988)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਯੁਦ੍ਧੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਾਸਵਯੋਃ ਪੁਨਃ ।
ਸੰਰਬ੍ਧਯੋਸ੍ਤਦਾ ਘੋਰੰ ਸੁਚਿਰੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-9-64 (31989)
ਯਦਾ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ ਰਣੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੋ ਬਲਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟੁਸ੍ਤੇਜੋਬਲਾਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਦਾ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਨ੍ਯਵਰ੍ਤਤ। 5-9-65 (31990)
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਚ ਤਦਾ ਦੇਵਾ ਵਿਸ਼਼ਾਦਮਗਮਨ੍ਪਰਮ੍ ।
ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਹ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟੁਸ੍ਤੇਜੋਵਿਮੋਹਿਤਾਃ ॥ 5-9-66 (31991)
ਅਮਨ੍ਤ੍ਰਯਨ੍ਤ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਮੁਨਿਭਿਃ ਸਹ ਭਾਰਤ।
ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਵੈ ਰਾਜਨ੍ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਭਯਮੋਹਿਤਾਃ ॥ 5-9-67 (31992)
ਜਗ੍ਮੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਨੋਭਿਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਵ੍ਯਯਮ੍।
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਮਨ੍ਦਰਾਗ੍ਰੇ ਸਰ੍ਵੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਧੇਪ੍ਸਵਃ ॥ ॥ 5-9-68 (31993)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-9-11 ਹਾਵਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਰਚੇਸ਼਼੍ਟਾਃ । ਭਾਵਾਃ ਚਿਤ੍ਤਵਿਕਾਰਾ ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਦਯਸ੍ਤਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਃ ॥ 5-9-16 ਸੌਸ਼਼ਵੰ ਸੌਨ੍ਦਰ੍ਯਮ੍। ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ ਲਬ੍ਧਭੋਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਤੋਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-9-28 ਵਰ੍ਧਕਿਃ ਤਕ੍ਸ਼਼ਾ ॥ 5-9-31 ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-9-56 ਠਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਆਚਮ੍ਯ ॥ 5-9-60 ਅਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮੁਖੰ ਸੰਪ੍ਰਸਾਰ੍ਯ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 010
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.10. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 010
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਸ਼਼੍ਣਵਾਜ੍ਞਯਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ੍ਯ ਆਸੁਧਾਦ੍ਯਵਧ੍ਯਤ੍ਵਵਰਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਯੋਃ ਸਨ੍ਧਿਕਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕਦਾਚਨ ਸਮੁਦ੍ਰਤੀਰੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੋਪਰਿ ਸਵਜ੍ਰੇ ਫੇਨੇ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੇ ਤਤ੍ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਨਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਧਜਨ੍ਯਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਪੀਡਿਤਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਤ੍ਪ੍ਰਵਾਸਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-10-0 (31994)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-10-0x (3370)
ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਦੇਵਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇਣ ਜਗਦਵ੍ਯਯਮ੍।
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਘਾਤਾਯ ਯਦ੍ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-10-1 (31995)
ਸਮਰ੍ਥੋ ਹ੍ਯਭਵੰ ਪੂਰ੍ਵਮਸਮਰ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍।
ਕਥੰ ਨੁ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭਦ੍ਰੰ ਵੋ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸ ਹਿ ਮੇ ਮਤਃ ॥ 5-10-2 (31996)
ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਚ ਯੁਦ੍ਧੇ ਚਾਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ ।
ਗ੍ਰਸੇਤ੍ਰਿਭੁਵਨੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਦੇਵਾਸੁਰਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-10-3 (31997)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮਿਮੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਧ੍ਵੰ ਤ੍ਰਿਦਿਵੌਕਸਃ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਸਮੇਤ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 5-10-4 (31998)
ਤੇਨ ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮੋ ਵਧੋਪਾਯੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ । 5-10-5 (31999)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਮਘਵਤਾ ਦੇਵਾਃ ਸ਼ਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾਸ੍ਤਦਾ।
ਸ਼ਰਣ੍ਯੰ ਸ਼ਰਮੰ ਦੇਵੰ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 5-10-5x (3371)
ਊਚੁਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵੇਸ਼ੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਭਯਾਰ੍ਦਿਤਾਃ।
ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਵਿਕ੍ਰਮਣੈਃ ਪੁਰਾ ॥ 5-10-6 (32000)
ਅਮ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋ ਦੈਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਨਿਹਤਾ ਰਣੇ।
ਬਲਿੰ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਮਹਾਦੈਤ੍ਯੰ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਦੇਵਾਧਿਪਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-10-7 (32001)
ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਭੁਃ ਸਰ੍ਵਦੇਵਾਨਾਂ ਤ੍ਵਯਾ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਤਤਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਦੇਵੋ ਮਹਾਦੇਵ ਸਰ੍ਵਲੋਕਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-10-8 (32002)
ਗਤਿਰ੍ਭਵ ਤ੍ਵੰ ਦੇਵਾਨਾਂ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਮਮਰੋਤ੍ਤਮ।
ਜਗਦ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇਣਾਸੁਰਸੂਦਨ ॥ 5-10-9 (32003)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਵਾਚ। 5-10-10x (3372)
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਕਰਣੀਯੰ ਮੇ ਭਵਤਾਂ ਹਿਤਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦੁਪਾਯੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ(ਅ)ਸੌ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-10-10 (32004)
ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਸਰ੍ਸ਼਼ਿਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਯਤ੍ਰਾਸੌ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਧ੍ਰੁʼਕ੍।
ਸਾਮ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜਧ੍ਵੰ ਤਤ ਏਨੰ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 5-10-11 (32005)
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਜਯੋ ਦੇਵਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਮਮ ਤੇਜਸਾ ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਜ੍ਰੇ ਹ੍ਯਸ੍ਯਾਯੁਧੋਤ੍ਤਮੇ ॥ 5-10-12 (32006)
ਗਚ੍ਛਧ੍ਵਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮਾਃ ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਹ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਨ੍ਧਿੰ ਕੁਰੁਤ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 5-10-13 (32007)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-10-14x (3373)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਦੇਵੇਨ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਸ੍ਤਥਾ ।
ਯਯੁਃ ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਹਿਤਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪੁਰਃਸਰਮ੍ ॥ 5-10-14 (32008)
ਸਮੀਪਮੇਤ੍ਯ ਚ ਯਦਾ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਮਹੌਜਸਃ।
ਤੰ ਤੇਜਸਾ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤੰ ਪ੍ਰਤਪਨ੍ਤੰ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ ॥ 5-10-15 (32009)
ਗ੍ਰਸਨ੍ਤਮਿਵ ਲੋਕਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਨ੍ਸੂਰ੍ਯਾਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸੌ ਯਥਾ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤੇ ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਹ ਦੇਵਤਾਃ ॥ 5-10-16 (32010)
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਥ ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਮੂਚੁਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਵਚਃ।
ਵ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਜਗਦਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤੇਜਸਾ ਤਵ ਦੁਰ੍ਜਯ ॥ 5-10-17 (32011)
ਨ ਚ ਸ਼ਕ੍ਨੋਸ਼਼ਿ ਨਿਰ੍ਜੇਸ਼਼ੁਂ ਵਾਸਵੰ ਬਲਿਨਾਂ ਵਰ।
ਯੁਧ੍ਯਤੋਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਾਂ ਕਾਲੋ ਵ੍ਯਤੀਤਃ ਸੁਮਹਾਨਿਹ ॥ 5-10-18 (32012)
ਪੀਡ੍ਯਨ੍ਤੇ ਚ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸਦੇਵਾਸੁਰਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ ।
ਸਖ੍ਯੰ ਭਵਤੁ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਹ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 5-10-19 (32013)
ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਸੁਖੰ ਤ੍ਵੰ ਚ ਸ਼ਕ੍ਰਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਵਾਕ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯਾਥ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਃਸ ਤੁ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 5-10-20 (32014)
ਉਵਾਚ ਤਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ(ਅ)ਸੁਰਃ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਯੂਯੰ ਮਹਾਭਾਗਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-10-21 (32015)
ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਥ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਮਮਾਪਿ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁਤਾਨਘਾਃ।
ਸਨ੍ਧਿਃ ਕਥੰ ਵੈ ਭਵਿਤਾ ਮਮ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ ।
ਤੇਜਸੋਰ੍ਹਿ ਦ੍ਵਯੋਰ੍ਦੇਵਾਃ ਸਖ੍ਯੰ ਵੈ ਭਵਿਤਾ ਕਥਮ੍ ॥ 5-10-22 (32016)
ਰੁʼਸ਼਼ਯ ਊਚੁਃ । 5-10-23x (3374)
ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸਤਾਂ ਸਙ੍ਗਤਮੀਪ੍ਸਿਤਵ੍ਯੰ
ਤਤਃ ਪਰੰ ਭਵਿਤਾ ਭਵ੍ਯਮੇਵ।
ਨਾਤਿਕ੍ਰਾਮੇਤ੍ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਸਙ੍ਗਤੰ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਤਾਂ ਸੰਗਤਮੀਪ੍ਸਿਤਵ੍ਯਮ੍ ॥ 5-10-23 (32017)
ਦ੍ਰੁʼਢੰ ਸਤਾਂ ਸਙ੍ਗਤੰ ਚਾਪਿ ਨਿਤ੍ਯੰ
ਬ੍ਰੂਯਾਚ੍ਚਾਰ੍ਥੰ ਹ੍ਯਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਧੀਰਾਃ ।
ਮਹਾਰ੍ਥਵਤ੍ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਸਙ੍ਗਤੰ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਨ੍ਤੰ ਨ ਜਿਘਾਂਸੇਤ ਧੀਰਃ ॥ 5-10-24 (32018)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸਤਾਂ ਸੰਮਤਸ਼੍ਚ ਨਿਵਾਸਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਹ੍ਯਨਿਨ੍ਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-10-25 (32019)
ਤੇਨ ਤੇ ਸਹ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਨ੍ਧਿਰ੍ਭਵਤੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
ਏਵੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਮਾਗਚ੍ਛ ਮਾ ਤੇ ਭੂਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰਨ੍ਯਥਾ ॥ 5-10-26 (32020)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-10-27x (3375)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਾਨੁਵਾਚ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਮੇ ਮਾਨਨੀਯਾਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ॥ 5-10-27 (32021)
ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਯਦਹੰ ਦੇਵਾਸ੍ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਯਦਿ।
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਦੂਚੁਰ੍ਮਾਂ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 5-10-28 (32022)
ਨ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੇਣ ਨ ਚਾਦ੍ਰੇਣ ਨਾਸ਼੍ਮਨਾ ਨ ਚ ਦਾਰੁਣਾ ।
ਨ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨ ਦਿਵਾ ਨ ਤਥਾ ਨਿਸ਼ਿ ॥ 5-10-29 (32023)
ਵਧ੍ਯੋ ਭਵੇਯੰ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਸਹ ਦੈਵਤੈਃ ।
ਏਵੰ ਮੇ ਰੋਚਤੇ ਸਨ੍ਧਿਃ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਹ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 5-10-30 (32024)
ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੇਵ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤਮੂਚੁਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਏਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਤੁ ਸਨ੍ਧਾਨੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਮੁਦਿਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 5-10-31 (32025)
` ਤਤਃ ਸਨ੍ਧਿੰ ਮਿਥਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਦੀਪ੍ਤਤੇਜਸਃ।
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਸਹ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇਣ ਪੁਨਰ੍ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਯਥਾਗਤਮ੍ '॥ 5-10-32 (32026)
ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਦਾ(ਅ)ਭਵਚ੍ਚਾਪਿ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਹਰ੍ਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵਧਸੰਯੁਕ੍ਤਾਨੁਪਾਯਾਨਨ੍ਵਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 5-10-34a` ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸਨ੍ਧਿਕਰ੍ਮਣਿ ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ੍ਤ੍ਵੀਰਿਤੰ ਯਚ੍ਚ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤਦਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ ॥' 5-10-33 (32027)
ਛਿਦ੍ਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ਸਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਃ ਸਦਾ ਵਸਤਿ ਦੇਵਰਾਟ੍।
ਸ ਕਦਾਚਿਨ੍ਸਮੁਦ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਸਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮਹਾਸੁਰਮ੍ ॥ 5-10-35 (32028)
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਕਾਲ ਉਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਚਾਤਿਦਾਰੁਣੇ।
ਤਤਃ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਭਗਵਾਨ੍ਵਰਦਾਨੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-10-36 (32029)
ਸਨ੍ਧ੍ਯੇਯੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਰੌਦ੍ਰਾ ਨ ਰਾਤ੍ਰਿਰ੍ਦਿਵਸੰ ਨ ਚ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ਼੍ਚਾਵਸ਼੍ਯਵਧ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਮਮ ਸਰ੍ਵਹਰੋ ਰਿਪੁਃ ॥ 5-10-37 (32030)
ਯਦਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਨ ਹਨ੍ਮ੍ਯਦ੍ਯ ਵਞ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸੁਰਮ੍।
ਮਹਾਬਲੰ ਮਹਾਕਾਯੰ ਨ ਮੇ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 5-10-38 (32031)
ਏਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤਯੰਨੇਵ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍।
ਅਥ ਫੇਨੰ ਤਦਾ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ੍ ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮਪ੍ ॥ 5-10-39 (32032)
ਨਾਯੰ ਯੁਸ਼਼੍ਕੋ ਨ ਚਾਦ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਨ ਚ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮਿਦੰ ਤਥਾ।
ਏਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਦੇਵ ਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 5-10-40 (32033)
ਸਵਜ੍ਰਮਥ ਫੇਨੰ ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇ ਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਫੇਨੰ ਤੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਥ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਵ੍ਯਨਾਸ਼ਯਤ੍ ॥ 5-10-41 (32034)
ਨਿਹਤੇ ਤੁ ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇ ਦਿਸ਼ੋ ਵਿਤਿਮਿਰਾ(ਅ)ਭਵਨ੍।
ਪ੍ਰਵਵੌ ਚ ਸ਼ਿਵੋ ਵਾਯੁਃ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ ਜਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-10-42 (32035)
ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਮਹੋਰਗਾਃ ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਤਮਸ੍ਤੁਵਨ੍ਵਿਵਿਧੈਃ ਸ੍ਤਵੈਃ ॥ 5-10-43 (32036)
ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੈਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨ੍ਯਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਤ੍।
ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਵਾਸਵਃ ਸਹ ਦੈਵਤੈਃ ॥ 5-10-44 (32037)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਤਤੋ ਹਤੇ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇ ਦੇਵਭਯਙ੍ਕਰੇ॥ 5-10-45 (32038)
ਅਨ੍ਰੁʼਤੇਨਾਭਿਭੂਤੋ(ਅ)ਭੂਚ੍ਛਕ੍ਰਃ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਨਾਃ ।
ਤ੍ਰੈਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ(ਅ)ਭਿਭੂਤਸ਼੍ਚ ਸ ਪੂਰ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਯਾ॥ 5-10-46 (32039)
` ਮਹਾਦੇਵਸ੍ਯ ਭੂਤੈਸ਼੍ਚ ਸ ਪੁਨਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਇਤਿ।
ਆਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੋ ਨਿਰ੍ਭਯੈਰ੍ਭੂਯੋ ਵ੍ਰੀਡਿਤੋ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ '॥ 5-10-47 (32040)
ਸੋ(ਅ)ਨ੍ਤਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਲੋਕਾਨਾਂ ਨਸ਼਼੍ਟਸੰਜ੍ਞੋ ਵਿਚੇਤਨਃ।
ਨ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਯਤ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵਭਿਭੂਤਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 5-10-48 (32041)
ਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛੰਨੋ(ਅ)ਵਸਚ੍ਚਾਪ੍ਸੁ ਚੇਸ਼਼੍ਟਮਾਨ ਇਵੋਰਗਃ ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੇ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾ ਭਯਾਰ੍ਦਿਤੇ॥ 5-10-49 (32042)
ਭੂਮਿਃ ਪ੍ਰਧ੍ਵਸ੍ਤਸੰਕਾਸ਼ਾ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਕਾਨਨਾ ।
ਵਿਚ੍ਛਿੰਨਸ੍ਰੋਤਸੋ ਨਦ੍ਯਃ ਸਰਾਂਸ੍ਯਨੁਦਕਾਨਿ ਚ॥ 5-10-50 (32043)
ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਤ੍ਵਾਨਾਮਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਦੇਵਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤ੍ਰਸ੍ਤਾਸ੍ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 5-10-51 (32044)
ਅਰਾਜਕੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵਮਭਿਭੂਤਮੁਪਦ੍ਰਵੈਃ।
ਤਤੋ ਭੀਤਾ(ਅ)ਭਵਨ੍ਦੇਵਾਃ ਕੋ ਨੋ ਰਾਜਾ ਭਵੇਦਿਤਿ ॥ 5-10-52 (32045)
ਦਿਵਿ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦੇਵਰਾਜਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਨ ਸ੍ਮ ਕਸ਼੍ਚਨ ਦੇਵਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਯੇ ਵੈ ਕੁਰੁਤੇ ਮਤਿਮ੍ ॥ ॥ 5-10-53 (32046)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਦਸ਼ਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-10-4 ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍ ॥ 4 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 011
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.11. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 011
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਦੇਵੈਸ਼੍ਚ ਨਹੁਪਸ੍ਯ ਵਰਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕਮਿਨ੍ਦ੍ਰਰਾਜ੍ਯੇ ਅਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕਦਾਚਨ ਸ੍ਵਾਵਲੀਕਨੇਨ ਕਲੁਸ਼਼ਿਤਮਨਸਾ ਨਹੁਪੇਣ ਕਾਮ੍ਯਮਾਨਾਯੈ ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣ੍ਯੈ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਨਾ ਅਭਯਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-11-0 (32047)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-11-0x (3376)
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਥਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਦਿਵੇਸ਼੍ਵਰਾਃ।
ਅਯੰ ਵੈ ਨਹੁਪਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਦੇਵਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-11-1 (32048)
ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵੀ ਚ ਧਾਰ੍ਮਿਕਸ਼੍ਚੈਵ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
ਤੇ ਗਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਬ੍ਰੁਵਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜਾ ਨੋ ਭਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-11-2 (32049)
ਸ ਤਾਨੁਵਾਚ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਪਿਗਣਾਂਸ੍ਤਥਾ ।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਪਰਿਪ੍ਸਨ੍ਹਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-11-3 (32050)
ਦੁਰ੍ਬਲੋ(ਅ)ਹੰ ਨ ਮੇ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਭਵਤਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨੇ।
ਬਲਵਾਞ੍ਜ੍ਞਾਯਤਾਂ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਬਲੰ ਸ਼ਕ੍ਰੇ ਹਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 5-11-4 (32051)
ਤਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪੁਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਪੁਰੋਗਮਾਃ ।
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਤਪਸਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਪਾਹਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ ॥ 5-11-5 (32052)
ਪਰਸ੍ਪਰਭਯੰ ਘੋਰਮਸ੍ਮਾਕੰ ਹਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ।
ਅਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯਸ੍ਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭਵ ਰਾਜਾ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ ॥ 5-11-6 (32053)
ਦੇਵਦਾਨਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਂ ਤਥਾ।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਗਨ੍ਧਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਯਵਰ੍ਤਿਨਾਮ੍। 5-11-7 (32054)
ਤੇਜ ਆਦਾਸ੍ਯਸੇ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਬਲਵਾਂਸ਼੍ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਧਰ੍ਮੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਦਾ ਸਰਵਲੋਕਾਧਿਪੋ ਭਵ ॥ 5-11-8 (32055)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ੀਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਗੋਪਾਯਸ੍ਵ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ । 5-11-9 (32056)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ।
ਅਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਃ ਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ ॥ 5-11-9x (3377)
ਧਰ੍ਮੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਦਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਧਿਪੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਸੁਦੁਰ੍ਲਭੰ ਵਰੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ॥ 5-11-10 (32057)
ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਤਤੰ ਭੂਤ੍ਵਾ ਕਾਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਪਦ੍ਯਤ।
ਦੇਵੋਦ੍ਯਾਨੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਨਨ੍ਦਨੋਪਵਨੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 5-11-11 (32058)
ਕੈਲਾਸੇ ਹਿਮਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਮਨ੍ਦਰੇ ਸ਼੍ਵੇਤਪਰ੍ਵਤੇ।
ਸਹ੍ਯੇ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਮਲਯੇ ਸਮੁਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰਿਤ੍ਸੁ ਚ ॥ 5-11-12 (32059)
ਅਪ੍ਸਰੋਭਿਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਦੇਵਕਨ੍ਯਾਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਦੇਵਰਾਜੋ(ਅ)ਥ ਕ੍ਰੀਡਨ੍ਬਹੁਵਿਧੰ ਤਦਾ ॥ 5-11-13 (32060)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਦਿਵ੍ਯਾ ਬਹੁਵਿਧਾਃ ਕਥਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਨੋਹਰਾਃ ।
ਵਾਦਿਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਗੀਤੰ ਚ ਮਧੁਰਸ੍ਵਨਮ੍ ॥ 5-11-14 (32061)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੁਰ੍ਨਾਰਦਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ।
ਰੁʼਤਵਃ ਸ਼਼ਟ੍ਚ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਮੂਰ੍ਤਿਮਨ੍ਤ ਉਪਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-11-15 (32062)
ਮਾਰੁਤਃ ਸੁਰਭਿਰ੍ਵਾਤਿ ਮਨੋਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਵਸ਼ੀਤਲਃ ।
ਏਵੰ ਵਿਕ੍ਰੀਡਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-11-16 (32063)
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਦੇਵੀ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਿਯਾ।
ਸ ਤਾਂ ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਾਹ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਭਾਸਦਃ ॥ 5-11-17 (32064)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਦੇਵੀ ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਂ ਨੋਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਅਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਲੋਕਾਨਾਂ ਚ ਤਥੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 5-11-18 (32065)
ਆਗਚ੍ਛਤੁ ਸ਼ਚੀ ਮਹ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਦ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ।
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਮਨਾ ਦੇਵੀ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-11-19 (32066)
ਰਕ੍ਸ਼਼ ਮਾਂ ਨਹੁਸ਼਼ਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਸ੍ਤ੍ਵਾਮਸ੍ਮਿ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਾ।
ਸਰ੍ਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਸੰਪੰਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਾਂ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਸੇ॥ 5-11-20 (32067)
ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਦਯਿਤਾਮਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਸੁਖਭਾਗਿਨੀਮ੍।
ਅਵੈਧਵ੍ਯੇਨ ਯੁਕ੍ਤਾਂ ਚਾਪ੍ਯੇਕਪਤ੍ਨੀਂ ਪਤਿਵ੍ਰਦਾਮ੍ ॥ 5-11-21 (32068)
ਉਕ੍ਤਵਾਨਸਿ ਮਾਂ ਪੂਰ੍ਵਮ੍ਰੁʼਤਾਂ ਤਾਂ ਕੁਰੁ ਵੈ ਗਿਰਮ੍।
ਨੋਕ੍ਤਪੂਰ੍ਵੰ ਚ ਭਗਵਨ੍ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ਤੇ ਕਿੰਚਿਦੀਸ਼੍ਵਰ ॥ 5-11-22 (32069)
ਤਸ੍ਮਾਦੇਤਦ੍ਭਵੇਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰਥੋਵਾਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀਂ ਭਯਮੋਹਿਤਾਮ੍ ॥ 5-11-23 (32070)
ਯਦੁਕ੍ਤਾਸਿ ਮਯਾ ਦੇਵਿ ਸਤ੍ਯੰ ਤਦ੍ਭਵਿਤਾ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ।
ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਦੇਵਰਾਜੰ ਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਿਹਾਗਤਮ੍ ॥ 5-11-24 (32071)
ਨ ਭੇਤਵ੍ਯੰ ਚ ਨਹੁਸ਼਼ਾਤ੍ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ।
ਸਮਾਨਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਨਚਿਰਾਦ੍ਭਵਤੀਮਹਮ੍॥ 5-11-25 (32072)
ਅਥ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਨਹੁਸ਼਼ ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀਂ ਸ਼ਰਣੀਂ ਗਤਾਮ੍।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਰਙ੍ਗਿਰਸਸ਼੍ਰੁਕ੍ਰੋਧ ਸ ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਤਦਾ ॥ ॥ 5-11-26 (32073)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-11-2 ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਰਾਜਾ ਭਵ ॥ 2 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 012
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.12. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 012
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਹੁ ਸ਼਼ਪ੍ਰਸਾਦਨਾਯ ਦੇਵਾਦਿਭਿਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨਾਪਿ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਨਾ ਸ਼ਚ੍ਯਾ ਅਤ੍ਯਾਜਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤ੍ਯਨੁਮਤ੍ਯਾ ਸਮਯਕਰਣਾਯ ਸ਼ਚ੍ਯਾਨਹੁਸ਼਼ਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-12-0 (32074)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-12-0x (3378)
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਤੁ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਅਬ੍ਰੁਵਨ੍ਦੇਵਰਾਜਾਨੰ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-12-1 (32075)
ਦੇਵਰਾਜ ਜਹਿ ਕ੍ਰੋਧੰ ਤ੍ਵਯਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਜਗਦ੍ਵਿਭੋ।
ਤ੍ਰਸ੍ਤੰ ਸਾਸੁਰਗਨ੍ਧਰ੍ਵੰ ਸਕਿੰਨਰਮਹੋਰਗਮ੍ ॥ 5-12-2 (32076)
ਜਹਿ ਕ੍ਰੋਧਮਿਮੰ ਸਾਧੋ ਨ ਕੁਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਵਦ੍ਵਿਧਾਃ ।
ਪਰਸ੍ਯ ਪਤ੍ਨੀ ਸਾ ਦੇਵੀ ਪ੍ਰਸੀਦਸ੍ਵ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 5-12-3 (32077)
ਨਿਵਰ੍ਤਯ ਮਨਃ ਪਾਪਾਤ੍ਪਰਦਾਰਾਭਿਮਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਦੇਵਰਾਜੋ(ਅ)ਸਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯ ॥ 5-12-4 (32078)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਨ ਜਗ੍ਰਾਹ ਤਦ੍ਵਚਃ ਕਾਮਮੋਹਿਤਃ ।
ਅਥ ਦੇਵਾਨੁਵਾਚੇਦਮਿਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ਸੁਰਾਧਿਪਃ ॥ 5-12-5 (32079)
ਅਹਲ੍ਯਾ ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਪੂਰ੍ਵਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਪਤ੍ਨੀ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ।
ਜੀਵਤੋ ਭਰ੍ਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸ ਵਃ ਕਿੰ ਨ ਨਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 5-12-6 (32080)
ਬਹੂਨਿ ਚ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨੀਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਵੈ ਪੁਰਾ ।
ਵੈਧਰ੍ਮ੍ਯਾਣ੍ਯੁਪਧਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸ ਵਃ ਕਿੰ ਨ ਨਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 5-12-7 (32081)
ਉਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤੁ ਦੇਵੀ ਮਾਮੇਤਦਸ੍ਯਾ ਹਿਤੰ ਪਰਮ੍।
ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਚ ਸਦਾ ਦੇਵਾਃ ਸ਼ਿਵਮੇਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-12-8 (32082)
ਦੇਵਾ ਊਚੁਃ। 5-12-9x (3379)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀਮਾਨਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ ਦਿਵਸ੍ਪਤੇ।
ਜਹਿ ਕ੍ਰੋਧਮਿਮੰ ਵੀਰ ਪ੍ਰੀਤੋ ਭਵ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 5-12-9 (32083)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-12-10x (3380)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੰ ਤਦਾ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਹ ਭਾਰਤ।
ਤਗ੍ਮੁਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿੰ ਵਕ੍ਤੁਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀਂ ਚਾਸ਼ੁਭੰ ਵਚਃ ॥ 5-12-10 (32084)
ਜਾਨੀਮਃ ਸ਼ਰਣੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀਂ ਤਵ ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ।
ਦਤ੍ਤਾਭਯਾਂ ਚ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤ੍ਵਯਾ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-12-11 (32085)
ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਦੇਵਾਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ।
ਪ੍ਰਸਾਦਯਨ੍ਤਿ ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀ ਨਹੁਸ਼਼ਾਯ ਪ੍ਰਦੀਯਤਾਮ੍ ॥ 5-12-12 (32086)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਦੇਵਰਾਜੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ।
ਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ਵਿਮੰ ਵਰਾਰੋਹਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ॥ 5-12-13 (32087)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਸਾ ਦੇਵੀ ਬਾਸ਼਼੍ਪਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸਸ੍ਵਨਮ੍ ।
ਉਵਾਚ ਰੁਦਤੀ ਦੀਨਾ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 5-12-14 (32088)
ਨਾਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਪਤਿੰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮ।
ਸ਼ਰਣਾਗਤਾਸ੍ਮਿ ਤੇ ਬ੍ਰਹੰਸ੍ਤ੍ਰਾਯਸ੍ਵ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 5-12-15 (32089)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰੁਵਾਚ। 5-12-16x (3381)
ਸ਼ਰਣਾਗਤੰ ਨ ਤ੍ਯਜੇਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਣਿ ਮਮ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ।
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਂ ਸਤ੍ਯਸ਼ੀਲਾਂ ਚ ਨ ਤ੍ਯਜੇਯਮਨਿਨ੍ਦਿਤੇ ॥ 5-12-16 (32090)
ਨਾਕਾਰ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸਨ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ।
ਸ਼੍ਰੁਤਧਰ੍ਮਾ ਸਤ੍ਯਸ਼ੀਲੋ ਜਾਨਨ੍ਧਰ੍ਮਾਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 5-12-17 (32091)
ਨਾਹਮੇਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਗਚ੍ਛਧ੍ਵੰ ਵੈ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮਾਃ ।
ਅਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥੇ ਪੁਰਾ ਗੀਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਮਿਦਮ੍ ॥ 5-12-18 (32092)
ਨ ਤਸ੍ਯ ਬੀਜੰ ਰੋਹਤਿ ਰੋਹਕਾਲੇ
ਨ ਤਸ੍ਯ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਕਾਲੇ।
ਭੀਤੰ ਪ੍ਰਪੰਨੰ ਪ੍ਰਦਦਾਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵੇ
ਨ ਸ ਤ੍ਰਾਤਾਰੰ ਲਭਤੇ ਤ੍ਰਾਣਮਿਚ੍ਛਨ੍ ॥ 5-12-19 (32093)
ਮੋਘਮੰਨੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਚਾਪ੍ਯਚੇਤਾਃ
ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਲ੍ਲੋਕਾਦ੍ਧਸ਼੍ਯਤਿ ਨਸ਼਼੍ਟਚੇਸ਼਼੍ਟਃ।
ਭੀਤੰ ਪ੍ਰਪੰਨੰ ਪ੍ਰਦਦਾਤਿ ਯੋ ਵੈ
ਨ ਤਸ੍ਯ ਹਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾਃ ॥ 5-12-20 (32094)
ਪ੍ਰਮੀਯਤੇ ਚਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾ ਹ੍ਯਕਾਲੇ
ਸਦਾ ਵਿਵਾਸੰ ਪਿਤਰੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਕੁਰ੍ਵਤੇ।
ਭੀਤੰ ਪ੍ਰਪੰਨੰ ਪ੍ਰਦਦਾਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵੇ
ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਹਰਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਵਜ੍ਰਮ੍ ॥ 5-12-21 (32095)
ਏਤਦੇਵੰ ਵਿਜਾਨਨ੍ਵੈ ਨ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਚੀਮਿਮਾਮ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀਂ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਂ ਲੋਕੇ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ੀਂ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ॥ 5-12-22 (32096)
ਅਸ੍ਯਾ ਹਿਤੰ ਭਵੇਦ੍ਯਚ੍ਚ ਮਮ ਚਾਪਿ ਹਿਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਤਤ੍ਸੁਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਨਹਿ ਦਾਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼ਚੀਮ੍ ॥ 5-12-23 (32097)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-12-24x (3382)
ਅਥ ਦੇਵਾਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਗੁਰੁਮਾਹੁਰਿਦੰ ਵਚਃ।
ਕਥੰ ਸੁਨੀਤੰ ਨੁ ਭਵੇਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਸ੍ਵ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇ ॥ 5-12-24 (32098)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰੁਵਾਚ। 5-12-25x (3383)
ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਯਾਚਤਾਂ ਦੇਵੀ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੰ ਸ਼ੁਭਾ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਿ ਹਿਤਮੇਤਦ੍ਧਿ ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 5-12-25 (32099)
ਬਹੁਵਿਘ੍ਨਃ ਸੁਰਾਃ ਕਾਲਃ ਕਾਲਃ ਕਾਲੰ ਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਗਰ੍ਵਿਤੋ ਬਲਵਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਵਰਸੰਸ਼੍ਰਯਾਤ੍ ॥ 5-12-26 (32100)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-12-27x (3384)
ਤਤਸ੍ਤੇਨ ਤਥੋਕ੍ਤੇ ਤੁ ਪ੍ਰੀਤਾ ਦੇਵਾਸ੍ਤਥਾਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸਾਧ੍ਵਿਦਮੁਕ੍ਤੰ ਤੇ ਹਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍ ॥ 5-12-27 (32101)
ਏਵਮੇਤਦ੍ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦੇਵੀ ਚੇਯੰ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯਤਾਮ੍।
ਤਤਃ ਸਮਸ੍ਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀਂ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨਿਪੁਰੋਗਮਾਃ ॥ 5-12-28 (32102)
ਊਚੁਰ੍ਵਚਨਮਵ੍ਯਗ੍ਰਾ ਲੋਕਾਨਾਂ ਹਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ। 5-12-29 (32103)
ਦੇਵਾ ਊਚੁਃ।
ਤ੍ਵਯਾ ਜਗਦਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਧ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍।
ਏਕਪਤ੍ਨ੍ਯਸਿ ਸਤ੍ਯਾ ਚ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-12-29x (3385)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤ੍ਵਾਮਭਿਕਾਮਸ਼੍ਚ ਵਿਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਦੇਵਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸੁਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ॥ 5-12-30 (32104)
ਏਵੰ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀ ਕਾਰ੍ਯਸਿਦ੍ਧਯੇ।
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ ਸਵ੍ਰੀਡਾ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-12-31 (32105)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਾਂ ਨਹੁਸ਼਼ਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਯੋਰੂਪਸਮਨ੍ਵਿਤਾਮ੍ ।
ਸਮਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਕਾਮੋਪਹਤਚੇਤਨਃ ॥ ॥ 5-12-32 (32106)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-12-7 ਵੈਧਰ੍ਮ੍ਯਾਣਿ ਤ੍ਵਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵਧਾਦੀਨਿ। ਉਪਧਾਃ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸਖ੍ਯਾਦੀਨਿ ਛਲਾਨਿ ॥ 5-12-20 ਅਚੇਤਾਃ ਦੁਰ੍ਬਲਚਿਤ੍ਤਃ ॥ 5-12-25 ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੰ ਕਾਲਾਵਧਿਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 013
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.13. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 013
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼ਚ੍ਯਾ ਨਹੁਸ਼਼ੰਪ੍ਰਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣੇ(ਅ)ਪ੍ਯਪਰਿਜ੍ਞਾਨੇ ਤ੍ਵਾਮੁਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯ ਇਤਿ ਸਮਯਕਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦੇਵੈਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣ੍ਵਾਜ੍ਞਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਪਨੋਦਨਾਯ ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਯਾਜਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਧ੍ਵਸ੍ਤਪਾਪ੍ਮਨੋਪੀਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ਭਯਾਦਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼ਚ੍ਯਾ ਉਪਸ਼੍ਰੁਤਿਦੇਵੀਪੂਜਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-13-0 (32107)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-13-0x (3386)
ਅਥ ਤਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਦੇਵਰਾਟ੍ ਤਦਾ।
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਮਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ ॥ 5-13-1 (32108)
ਭਜਸ੍ਵ ਮਾਂ ਵਰਾਰੋਹੇ ਪਤਿਤ੍ਵੇ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਤੁ ਸਾ ਦੇਵੀ ਨਹੁਸ਼਼ੇਣ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ॥ 5-13-2 (32109)
ਪ੍ਰਾਵੇਪਤ ਭਯੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾ ਪ੍ਰਵਾਤੇ ਕਦਲੀ ਯਥਾ।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸਾ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਸ਼ਿਰਸਾ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ॥ 5-13-3 (32110)
ਦੇਵਰਾਜਮਥੋਵਾਚ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਕਾਲਮਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਲਬ੍ਧੁਂ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਕੰਚਿਤ੍ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 5-13-4 (32111)
ਨ ਹਿ ਵਿਜ੍ਞਾਯਤੇ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਕਿੰ ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕ੍ਵ ਵਾ ਗਤਃ।
ਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਤਤ੍ਤੁ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਯਦਿ ਨ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 5-13-5 (32112)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਾਮੁਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯੇ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣ੍ਯਾ ਨਹੁਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਭੂਤ੍ ॥ 5-13-6 (32113)
ਨਹੁਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 5-13-7x (3387)
ਏਵੰ ਭਵਤੁ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਯਥਾ ਮਾਮਿਹ ਭਾਸ਼਼ਸੇ।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਚਾਗਮਨੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦਨੁਸ੍ਮਰੇਃ ॥ 5-13-7 (32114)
ਨਹੁਸ਼਼ੇਣ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਚ ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਤਤਃ ਸ਼ੁਭਾ।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਨਿਕੇਤੰ ਚ ਸਾ ਜਗਾਮ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 5-13-8 (32115)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਸੰਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਚ ਵਚੋ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨਿਪੁਰੋਗਮਾਃ ।
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸੁਰੇਕਾਗ੍ਰਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-13-9 (32116)
ਦੇਵਦੇਵੇਨ ਸ਼ਙ੍ਗਮ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ।
ਊਚੁਸ਼੍ਚੈਨੰ ਸਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਾਕ੍ਯਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ॥ 5-13-10 (32117)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਧ੍ਯਾਭਿਭੂਤੋ ਵੈ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸੁਰਗਣੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
ਗਤਿਸ਼੍ਚ ਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਦੇਵੇਸ਼ ਪੂਰ੍ਵਜੋ ਜਗਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 5-13-11 (32118)
ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਤ੍ਵਮੁਪਜਗ੍ਮਿਵਾਨ੍।
ਤ੍ਵਦ੍ਵੀਰ੍ਯਨਿਹਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੇ ਵਾਸਵੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਯਾ ॥ 5-13-12 (32119)
ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸੁਰਗਣਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਸ੍ਯ ਵਿਨਿਰ੍ਦਿਸ਼।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੇਵਾਨਾਂ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-13-13 (32120)
ਮਾਮੇਵ ਯਜਤਾਂ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪਾਵਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਜ੍ਰਿਣਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਹਯਮੇਧੇਨ ਮਾਮਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ ॥ 5-13-14 (32121)
ਪੁਨਰੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਦੇਵਾਨਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵਮਕੁਤੋਭਯਃ।
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਸ਼੍ਚ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਨਾਸ਼ੰ ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥ 5-13-15 (32122)
ਕਿੰਚਿਤ੍ਕਾਲਮਿਦੰ ਦੇਵਾ ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਧ੍ਵਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸ਼ੁਭਾਂ ਸਤ੍ਯਾਂ ਵਾਣੀਂ ਤਾਮਮ੍ਰੁʼਤੋਪਮਾਮ੍। 5-13-16 (32123)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸੁਰਗਣਾਃ ਸੋਪਾਧ੍ਯਾਯਾਃ ਸਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ।
ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਭਯੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਸ੍ਤੰ ਦੇਸ਼ਮੁਪਚਕ੍ਰਮੁਃ ॥ 5-13-17 (32124)
ਤਤ੍ਰਾਸ਼੍ਵਮੇਧਃ ਸੁਮਹਾਨ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਪਾਵਨਾਰ੍ਥੰ ਵੈ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਪਹੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 5-13-18 (32125)
ਵਿਭਜ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਂ ਤੁ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਚ ਨਦੀਸ਼਼ੁ ਚ।
ਪਰ੍ਵਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਚ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਚੈਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 5-13-19 (32126)
ਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਚ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਚ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਵਿਜ੍ਵਰੋ ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾ ਚ ਵਾਸਵੋ(ਅ)ਭਵਦਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ 5-13-20 (32127)
ਅਕਮ੍ਪ੍ਯੰ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਸ੍ਥਾਨਾਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬਲਨਿਸ਼਼ੂਦਨਃ।
ਤੇਜੋਘ੍ਨੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਵਰਦਾਨਾਚ੍ਚ ਦੁਃਸਹਮ੍॥ 5-13-21 (32128)
ਤਤਃ ਸ਼ਚੀਪਤਿਰ੍ਦੇਵਃ ਪੁਨਰੇਵ ਵ੍ਯਨਸ਼੍ਯਤ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਕਾਲਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਚਚਾਰ ਹ ॥ 5-13-22 (32129)
ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੇ ਤੁ ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੇ ਸ਼ਚੀ ਸ਼ੋਕਸਮਨ੍ਵਿਤਾ ।
ਹਾ ਸ਼ਕ੍ਰੇਤਿ ਤਦਾ ਦੇਵੀ ਵਿਲਲਾਪ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾ ॥ 5-13-23 (32130)
ਯਦਿ ਦਤ੍ਤੰ ਯਦਿ ਹੁਤੰ ਗੁਰਵਸ੍ਤੋਸ਼਼ਿਤਾ ਯਦਿ।
ਏਕਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਮੇਵਾਸ੍ਤੁ ਸਤ੍ਯੰ ਯਦ੍ਯਸ੍ਤਿ ਵਾ ਮਯਿ ॥ 5-13-24 (32131)
ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਚੇਮਾਮਹੰ ਦਿਵ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਮੁਤ੍ਤਰਾਯਣੇ।
ਦੇਵੀਂ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਨਮਸ੍ਯਾਮਿ ਸਿਧ੍ਯਤਾਂ ਮੇ ਮਨੋਰਥਃ ॥ 5-13-25 (32132)
ਪ੍ਰਯਤਾ ਚ ਨਿਸ਼ਾਂ ਦੇਵੀਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਤਤ੍ਰ ਸਾ।
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਤ੍ਵਾਤ੍ਸਤ੍ਯੇਨ ਸੋਪਸ਼੍ਰੁਤਿਮਥਾਕਰੋਤ੍ ॥ 5-13-26 (32133)
ਯਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਦੇਵਰਾਜੋ(ਅ)ਸੌ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਸ੍ਵ ਮੇ।
ਇਤ੍ਯਾਹੋਪਸ਼੍ਰੁਤਿੰ ਦੇਵੀਂ ਸਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੇਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਮ੍ ॥ ॥ 5-13-27 (32134)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-13-12 ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਤ੍ਵੰ ਵ੍ਯਾਪਕਤ੍ਵਮ੍ ॥ 12 ॥ 5-13-26 ਆਕਰੋਤ੍ ਆਕਾਰਿਤਵਤੀ ॥ 26 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 014
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.14. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 014
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਤੁਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੀਭੂਤਯਾ ਉਪਸ਼੍ਰੁਤਿਦੇਵ੍ਯਾਸਹ ਪਦ੍ਮਨਾਲਭੇਦਨੇਨ ਤਦ੍ਵਿਵਰੰ ਗਤਯਾ ਸ਼ਚ੍ਯਾ ਤਤ੍ਰਸ੍ਥੇਨ੍ਦ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸ੍ਤੁਤ੍ਵਾ ਨਹੁਸ਼਼ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-14-0 (32135)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-14-0x (3388)
ਅਥੈਨਾਂ ਰੂਪਿਣੀ ਸਾਧ੍ਵੀਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦੁਪਸ਼੍ਰੁਤਿਃ।
ਤਾਂ ਵਯੋਰੂਪਸੰਪੰਨਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵੀਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾਮ੍ ॥ 5-14-1 (32136)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਸੰਪੂਜ੍ਯੈਨਾਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮਹੰ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਕਾ ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਰਾਨਨੇ ॥ 5-14-2 (32137)
ਉਪਸ਼੍ਰੁਤਿਰੁਵਾਚ। 5-14-3x (3389)
ਉਪਸ਼੍ਰੁਤਿਰਹੰ ਦੇਵਿ ਤਵਾਨ੍ਤਿਕਮੁਪਾਗਤਾ।
ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਚੈਵ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਤਵ ਸਤ੍ਯੇਨ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 5-14-3 (32138)
ਪਤਿਵ੍ਰਤਾ ਚ ਯੁਕ੍ਤਾ ਚ ਯਮੇਨ ਨਿਯਮੇਨ ਚ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਦੇਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਨਿਸ਼਼ੂਦਨਮ੍ ॥ 5-14-4 (32139)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਨ੍ਵੇਹਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਤਤਸ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਂ ਦੇਵੀਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀ ਸਾ ਸਮਨ੍ਵਗਾਤ੍ ॥ 5-14-5 (32140)
ਦੇਵਾਰਣ੍ਯਾਨ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪਰ੍ਵਤਾਂਸ਼੍ਚ ਬਹੂਂਸ੍ਤਤਃ ।
ਹਿਮਵਨ੍ਤਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਉਤ੍ਤਰੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਮਾਗਮਤ੍॥ 5-14-6 (32141)
ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਚ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬਹੁਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਆਸਸਾਦ ਮਹਾਦ੍ਵੀਪੰ ਨਾਨਾਦ੍ਰੁਮਲਤਾਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-14-7 (32142)
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸਰੋ ਦਿਵ੍ਯੰ ਨਾਨਾਸ਼ਕੁਨਿਭਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਸ਼ਤਯੋਜਨਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੰ ਤਾਵਦੇਵਾਯਤੰ ਸ਼ੁਭਮ੍ ॥ 5-14-8 (32143)
ਤਤ੍ਰ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਪਦ੍ਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਣਾਨਿ ਭਾਰਤ ।
ਸ਼਼ਟ੍ਪਦੈਰੁਪਗੀਤਾਨਿ ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ॥ 5-14-9 (32144)
ਸਰਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ ਤੁ ਪਦ੍ਮਿਨੀ ਮਹਤੀ ਸ਼ੁਭਾ ।
ਗੌਰੇਣੋੰਨਤਨਾਲੇਨ ਪਦ੍ਮੇਨ ਮਹਤਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 5-14-10 (32145)
ਪਦ੍ਮਸ੍ਯ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਨਾਲੰ ਚ ਵਿਵੇਸ਼ ਸਹਿਤਾ ਤਯਾ।
ਬਿਸਤਨ੍ਤੁਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਚ੍ਛਤਕ੍ਰਤੁਮ੍ ॥ 5-14-11 (32146)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੇਣ ਰੂਪੇਣਾਵਸ੍ਥਿਤੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ।
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਰੂਪਧਰਾ ਦੇਵੀ ਬਭੂਵੋਪਸ਼੍ਰੁਤਿਸ਼੍ਚ ਸਾ॥ 5-14-12 (32147)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵ ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣੀ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੈਃ ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ।
ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਸ੍ਤਤੋ ਦੇਵਃ ਸ਼ਚੀਮਾਹ ਪੁਰਨ੍ਦਰਃ ॥ 5-14-13 (32148)
ਕਿਮਰ੍ਥਮਸਿ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਵਿਜ੍ਞਾਤਸ਼੍ਚ ਕਥੰ ਤ੍ਵਹਮ੍।
ਤਤਃ ਸਾ ਕਥਯਾਮਾਸ ਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 5-14-14 (32149)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵੰ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਦਰ੍ਪਾਵਿਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਮਾਮੁਵਾਚ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋ ॥ 5-14-15 (32150)
ਉਪਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤਿ ਸ ਕ੍ਰੂਰਃ ਕਾਲੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਮਮ ।
ਯਦਿ ਨ ਤ੍ਰਾਸ੍ਯਸਿ ਵਿਭੋ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸ ਮਾਂ ਵਸ਼ੇ ॥ 5-14-16 (32151)
ਏਤੇਨ ਚਾਹੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਦ੍ਰੁਤੰ ਸ਼ਕ੍ਰ ਤਵਾਨ੍ਤਿਕਮ੍।
ਜਹਿ ਰੌਦ੍ਰੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 5-14-17 (32152)
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਸ੍ਵ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਸੂਦਨ।
ਤੇਜਃ ਸਮਾਪ੍ਨੁਹਿ ਵਿਭੋ ਦੇਵਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਚ ॥ ॥ 5-14-18 (32153)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-14-16 ਤ੍ਰਾਸ੍ਯਸਿ ਪਾਲਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 16 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 015
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.15. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 015
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰਬੋਧਿਤਸ਼ਚੀਵਚਨਾਤ੍ ਨਹੁਸ਼਼ੇਣ ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਾਦਿਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਸ੍ਵਸ਼ਿਬਿਕਾਯਾਂ ਵਾਹਕਤਯਾ ਯੋਜਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸ਼ਚੀਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਯਾ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਨਾ ਹੋਮੇਨ ਸੰਤੋਸ਼਼੍ਯਾਗ੍ਨੋਰਿਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਅਗ੍ਨਿਨਾ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿੰਪ੍ਰਤਿ ਜਲਵਰ੍ਜੰ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣੇਪੀਨ੍ਦ੍ਰਾਨਧਿਗਮਕਥਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-15-0 (32154)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-15-0x (3390)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਭਗਵਾਞ੍ਸ਼ਚ੍ਯਾ ਤਾਂ ਪੁਨਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਵਿਕ੍ਰਮਸ੍ਯ ਨ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯੰ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ ॥ 5-15-1 (32155)
ਵਿਵਰ੍ਦ੍ਧਿਤਸ਼੍ਚ ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਹਵ੍ਯਕਵ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਭਾਮਿਨਿ ।
ਨੀਤਿਮਤ੍ਰ ਵਿਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਦੇਵਿ ਤਾਂ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-15-2 (32156)
ਗੁਹ੍ਯੰ ਚੈਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨਾਖ੍ਯਾਤਵ੍ਯੰ ਸ਼ੁਭੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ।
ਗਤ੍ਵਾ ਨਹੁਸ਼਼ਮੇਕਾਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਚ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ ॥ 5-15-3 (32157)
ਰੁʼਸ਼਼ਿਯਾਨੇਨ ਦਿਵ੍ਯੇਨ ਮਾਮੁਪੈਹਿ ਜਗਤ੍ਪਤੇ ।
ਏਵੰ ਤਵ ਵਸ਼ੇ ਪ੍ਰੀਤਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਤੰ ਵਦ ॥ 5-15-4 (32158)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਦੇਵਰਾਜੇਨ ਪਤ੍ਨੀ ਸਾ ਕਮਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ।
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤ੍ਯਥੋਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਜਗਾਮ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-15-5 (32159)
ਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਤਾਂ ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਸ੍ਮਿਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤੇ ਵਰਾਰੋਹੇ ਕਿੰ ਕਰੋਮਿ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ ॥ 5-15-6 (32160)
ਭਕ੍ਤੰ ਮਾਂ ਭਜ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਕਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ਮਨਸ੍ਵਿਨਿ ।
ਤਵ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ ॥ 5-15-7 (32161)
ਨ ਚ ਵ੍ਰੀਡਾ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਮਯਿ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਃ।
ਸਤ੍ਯੇਨ ਵੈ ਪਸ਼ੇ ਦੇਵਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਵਚਨੰ ਤਵ ॥ 5-15-8 (32162)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਣ੍ਯੁਵਾਚ। 5-15-9x (3391)
ਯੋ ਮੇ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਲਸ੍ਤਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇ ਜਗਤ੍ਪਤੇ।
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵ ਭਰ੍ਤਾ ਮੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸੁਰਾਧਿਮ ॥ 5-15-9 (32163)
ਕਾਰ੍ਯੰ ਚ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਮੇ ਯਤ੍ਤਦ੍ਦੇਵਰਾਜਾਵਧਾਰਯ।
ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਦਿ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਿਯਮੇਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-15-10 (32164)
ਵਾਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰਣਯਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਤਤਃ ਸ੍ਯਾਂ ਵਸ਼ਗਾ ਤਵ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਾਜਿਨੋ ਵਾਹਾ ਹਸ੍ਤਿਨੋ(ਅ)ਥ ਰਥਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-15-11 (32165)
ਇਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹਮਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਵਾਹਨੰ ਤੇ ਸੁਰਾਧਿਪ ।
ਯੰਨ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਨ ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਨ ਸੁਰਾਣਾਂ ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍ ॥ 5-15-12 (32166)
ਵਹਨ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਾਭਾਗਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਙ੍ਗਤਾ ਵਿਭੋ।
ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਿਬਿਕਯਾ ਰਾਜੰਨੇਤਦ੍ਧਿ ਮਮ ਰੋਚਤੇ ॥ 5-15-13 (32167)
ਨਾਸੁਰੇਸ਼਼ੁ ਨ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਤੁਲ੍ਯੋ ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇਜ ਆਦਤ੍ਸੇ ਸ੍ਵੇਨ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 5-15-14 (32168)
ਨ ਤੇ ਪ੍ਰਮੁਖਤਃ ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਕਸ਼੍ਚਿਚ੍ਛਕ੍ਨੋਤਿ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ । 5-15-15 (32169)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਨਹੁਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਾਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ਤਦਾ ਕਿਲ।
ਉਵਾਚ ਵਚਨੰ ਚਾਪਿ ਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤਾਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਮ੍ ॥ 5-15-15x (3392)
ਨਹੁਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 5-15-16x (3393)
ਅਪੂਰ੍ਵੰ ਵਾਹਨਮਿਦੰ ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤੰ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ।
ਦ੍ਰੁʼਢੰ ਮੇ ਰੁਚਿਰੰ ਦੇਵਿ ਤ੍ਵਦ੍ਵਸ਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਵਰਾਨਨੇ ॥ 5-15-16 (32170)
ਨ ਹ੍ਯਲ੍ਪਵੀਰ੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਯੋ ਵਾਹਾਨ੍ਕੁਰੁਤੇ ਮੁਨੀਨ੍ ।
ਅਹੰ ਤਪਸ੍ਵੀ ਬਲਵਾਨ੍ਭੂਤਭਵ੍ਯਭਵਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 5-15-17 (32171)
ਮਯਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਜਗੰਨ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਯਿ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਦੇਵਦਾਨਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਕਿੰਨਰੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ॥ 5-15-18 (32172)
ਨ ਮੇ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਲੋਕਾਃ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ।
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਯੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਸ੍ਯ ਤੇਜੋ ਹਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-15-19 (32173)
` ਅਹਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਲੋਕਾਨਾਂ ਚ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਮਯਿ ਹਵ੍ਯੰ ਚ ਕਵ੍ਯੰ ਚ ਲੋਕਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸਨਾਤਨਾਃ ।'
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਵਚਨੰ ਦੇਵਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-15-20 (32174)
ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ ।
ਪਸ਼੍ਯ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਯੋਗੰ ਮੇ ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਚ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ॥ 5-15-21 (32175)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-15-22x (3394)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤਾਂ ਦੇਵੀਂ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਚ ਵਰਾਨਨਾਮ੍ । 5-15-22b` ਅਥ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਬਲਵੀਰ੍ਯੇਣ ਭਾਰਤ ॥ 5-15-22 (32176)
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸੁਪ੍ਰਤੀਕੰ ਚ ਨਾਗਮੈਰਾਵਤੰ ਤਥਾ।
ਹੰਸਯੁਕ੍ਤੰ ਵਿਮਾਨੰ ਚ ਹਰਿਯੁਕ੍ਤੰ ਤਥਾ ਰਥਮ੍ ॥ 5-15-23 (32177)
ਸ ਤੁ ਦਰ੍ਪੇਣ ਮਹਤਾ ਪਰਿਭੂਯ ਮਹਾਮੁਨੀਨ੍।'
ਵਿਮਾਨੇ ਯੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਰੁʼਸ਼਼ੀੰਨਿਯਮਾਮਾਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 5-15-24 (32178)
ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਬਲੋਪੇਤੋ ਮਤ੍ਤੋ ਮਦਬਲੇਨ ਚ।
ਕਾਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਵਾਹਯਾਮਾਸ ਤਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ ॥ 5-15-25 (32179)
ਨਹੁਸ਼਼ੇਣ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਚ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸਮਯੋ(ਅ)ਲ੍ਪਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਮੇ ਨਹੁਸ਼਼ੇਣੇਹ ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-15-26 (32180)
ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤ੍ਵੰ ਭਕ੍ਤਾਯਾਃ ਕੁਰੁ ਮੇ ਦਯਾਮ੍।
ਬਾਢਮਿਤ੍ਯੇਵ ਭਗਵਾਨ੍ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰੁਵਾਚ ਤਾਮ੍ ॥ 5-15-27 (32181)
ਨ ਭੇਤਵ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਦੇਵਿ ਨਹੁਸ਼਼ਾਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਃ ।
ਨ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ਚਿਰੰ ਗਤ ਏਸ਼਼ ਨਰਾਧਮਃ ॥ 5-15-28 (32182)
ਅਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਵਾਹਨਾਚ੍ਚ ਹਤਃ ਸ਼ੁਭੇ ।
ਇਸ਼਼੍ਟਿੰ ਚਾਹੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯਾਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ ॥ 5-15-29 (32183)
ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਚਾਧਿਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਾਭੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭਦ੍ਰਮਸ੍ਤੁ ਤੇ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਜ੍ਵਾਲ੍ਯ ਵਿਧਿਵਜ੍ਜੁਹਾਵ ਪਰਮੰ ਹਵਿਃ ॥ 5-15-30 (32184)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰ੍ਮਹਾਤੇਜਾ ਦੇਵਰਾਜੋਪਲਬ੍ਧਯੇ।
ਹੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿੰ ਸੋਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਞ੍ਛਕ੍ਰ ਅਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 5-15-31 (32185)
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਵੇਸ਼਼ਮਦ੍ਭੁਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ॥ 5-15-32 (32186)
ਸ ਦਿਸ਼ਃ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰ੍ਵਤਾਂਸ਼੍ਚ ਵਨਾਨਿ ਚ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਯਾਥ ਮਨੋਗਤਿਃ।
ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਨ੍ਤਰਮਾਤ੍ਰੇਣ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 5-15-33 (32187)
ਅਗ੍ਨਿਰੁਵਾਚ। 5-15-34x (3395)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਦੇਵਰਾਜਮਿਹ ਕ੍ਵਚਿਤ੍।
ਆਪਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ਸਦਾ ਚਾਪਃ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟੁਂ ਨੋਤ੍ਸਹਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-15-34 (32188)
ਨ ਮੇ ਤਤ੍ਰ ਗਤਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਿਮਨ੍ਯਤ੍ਕਰਵਾਣਿ ਤੇ।
ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੇਵਗੁਰੁਰਪੋ ਵਿਸ਼ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 5-15-35 (32189)
ਅਗ੍ਨਿਰੁਵਾਚ। 5-15-36x (3396)
ਨਾਪਃ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟੁਂ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸ਼ਰਣੰ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਪੰਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇਸ੍ਤੁ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 5-15-36 (32190)
ਅਦ੍ਯ੍ਭੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਸ਼੍ਮਨੋ ਲੋਹਮੁਤ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗੰ ਤੇਜਃ ਸ੍ਵਾਸੁ ਯੋਨਿਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ॥ ॥ 5-15-37 (32191)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-15-21 ਮਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਮ ਵਹਨੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 21 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 016
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.16. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 016
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਨਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਵਰ੍ਧਿਤੇਨਾਗ੍ਨਿਨਾ ਪਦ੍ਮਨਾਲਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਯੇ ਤੰਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਨਾ ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੇ ਕੁਬੇਰਾਦੀਨਾਂ ਤਤ੍ਰਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਨਹੁਸ਼਼ਜਯੇ ਸਾਹਾਯ੍ਯਾਯਾਗ੍ਨੇਰ੍ਭਾਗਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕੁਬੇਰਾਦੀਨਾਂ ਤਤ੍ਤਾਦ੍ਦਿਗਾਧਿਪਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-16-0 (32192)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰੁਵਾਚ। 5-16-0x (3397)
ਤ੍ਵਮਗ੍ਰੇ ਸਰ੍ਵਦੇਵਾਨਾਂ ਮੁਖੰ ਤ੍ਵਮਸਿ ਹਵ੍ਯਵਾਟ੍।
ਤ੍ਵਮਨ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਗੂਢਸ਼੍ਚਰਸਿ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਵਤ੍॥ 5-16-1 (32193)
ਤ੍ਵਾਮਾਹੁਰੇਕੰ ਕਵਯਸ੍ਤ੍ਵਾਮਾਹੁਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਧੰ ਪੁਨਃ।
ਤ੍ਵਯਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ ਜਗਚ੍ਚੇਦੰ ਸਦ੍ਯੋ ਨਸ਼੍ਯੇਦ੍ਧੁਤਾਸ਼ਨ ॥ 5-16-2 (32194)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁਭ੍ਯੰ ਨਮੋ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਵਿਜਿਤਾਂ ਗਤਿਮ੍।
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਹ ਪਤ੍ਨੀਭਿਃ ਸੁਤੈਰਪਿ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮ੍ ॥ 5-16-3 (32195)
ਤ੍ਵਮੇਵਾਗ੍ਨੇ ਹਵ੍ਯਵਾਹਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵ ਪਰਮੰ ਹਵਿਃ।
ਯਜਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਰੈਸ੍ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਯਜ੍ਞੈਸ਼੍ਚ ਪਰਮਾਧ੍ਵਰੈਃ ॥ 5-16-4 (32196)
ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਲੋਕਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਮਿਮਾਨ੍ਹਵ੍ਯਵਾਹ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਪਚਸਿ ਪੁਨਃ ਸਮਿਦ੍ਧਃ ।
ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਭੁਵਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸੂਤਿ-
ਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵਾਗ੍ਰੇ ਭਵਸਿ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾ ॥ 5-16-5 (32197)
ਤ੍ਵਾਮਗ੍ਨੇ ਜਲਦਾਨਾਹੁਰ੍ਵਿਦ੍ਯੁਤਸ਼੍ਚ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ।
ਵਹਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਹੇਤਯਃ ॥ 5-16-6 (32198)
ਤ੍ਵਯ੍ਯਾਪੋ ਨਿਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਜਗਤ੍।
ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਕਿਚਿਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਪਾਵਕ ॥ 5-16-7 (32199)
ਸ੍ਵਯੋਰ੍ਨਿ ਭਜਤੇ ਸਰ੍ਵੋ ਵਿਸ਼ਸ੍ਵਾਪੋ(ਅ)ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ।
ਅਹੰ ਤ੍ਵਾਂ ਵਰ੍ਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸਨਾਤਨੈਃ ॥ 5-16-8 (32200)
ਏਵੰ ਸ੍ਤੁਤੋ ਹਵ੍ਯਵਾਟ੍ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਕਵਿਰੁਤ੍ਤਮਃ ।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮਥੋਵਾਚ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨ੍ਵਾਕ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ॥ 5-16-9 (32201)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-16-10x (3398)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਯਾਪਸ੍ਤਤੋ ਵਹ੍ਨਿਃ ਸਸਮੁਦ੍ਰਾਃ ਸਪਲ੍ਵਲਾਃ।
ਆਸਸਾਦ ਸਰਸ੍ਤਚ੍ਚ ਗੂਢੋ ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ ॥ 5-16-10 (32202)
ਅਥ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਪਦ੍ਮਾਨਿ ਵਿਚਿਨ੍ਵਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸ ਤੁ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਬਿਸਮਧ੍ਯਗਤੰ ਤਦਾ ॥ 5-16-11 (32203)
ਆਗਤ੍ਯ ਚ ਤਤਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਤਮਾਚਸ਼਼੍ਟ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਃ।
ਅਣੁਮਾਤ੍ਰੇਣ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਪਦ੍ਮਤਨ੍ਤ੍ਵਾਸ਼੍ਰਿਤੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 5-16-12 (32204)
ਗਤ੍ਵਾ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਹਿਤੋ(ਅ)ਥ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ ।
ਪੁਰਾਣੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਦੇਵੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵ ਬਲਸੂਦਨਮ੍ ॥ 5-16-13 (32205)
ਮਹਾ(ਅ)ਸੁਰੋ ਹਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰ ਨਮੁਚਿਰ੍ਦਾਰੁਣਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ।
ਸ਼ਮ੍ਬਰਸ਼੍ਚ ਬਲਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥੋਭੌ ਘੋਰਵਿਕ੍ਰਮੌ ॥ 5-16-14 (32206)
ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋ ਵਿਵਰ੍ਧਸ੍ਵ ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੂੰਨਿਸ਼਼ੂਦਯ ।
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ਕ੍ਰ ਸੰਪਸ਼੍ਯ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੀਸ਼੍ਚ ਸਮਾਗਤਾਨ੍ ॥ 5-16-15 (32207)
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦਾਨਵਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਲੋਕਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭੋ।
ਅਪਾਂ ਫੇਨੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਤੇਜੋਤਿਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਮ੍।
ਤ੍ਵਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੋ ਹਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਦੇਵਰਾਜ ਜਗਤ੍ਪਤੇ ॥ 5-16-16 (32208)
ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਰਣ੍ਯ ਈਡ੍ਯ-
ਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸਮੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਨੇਹ ਭੂਤਮ੍।
ਤ੍ਵਯਾ ਧਾਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸ਼ਕ੍ਰ
ਤ੍ਵੰ ਦੇਵਾਨਾਂ ਮਹਿਮਾਨੰ ਚਕਰ੍ਥ ॥ 5-16-17 (32209)
ਪਾਹਿ ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬਲਮਾਪ੍ਨੁਹਿ ।
ਏਵੰ ਸੰਸ੍ਤੂਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਸੋ(ਅ)ਵਰ੍ਧਤ ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ਨੈਃ ॥ 5-16-18 (32210)
ਸ੍ਵੰ ਚੈਵ ਵਪੁਰਾਸ੍ਥਾਯ ਬਭੂਵ ਸ ਬਲਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚ ਗੁਰੰ ਦੇਵੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-16-19 (32211)
ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਵੋ ਹਤਸ੍ਤ੍ਵਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਸੁਰਃ ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸੁਮਹਾਕਾਯੋ ਯੋ ਵੈ ਲੋਕਾਨਨਾਸ਼ਯਤ੍ ॥ 5-16-20 (32212)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰੁਵਾਚ। 5-16-21x (3399)
ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਾ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਤੇਜਸਾ।
ਦੇਵਰਾਜ੍ਯਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਾੰਨੋ ਬਾਧਤੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-16-21 (32213)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-16-22x (3400)
ਕਥੰ ਚ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਦੇਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍।
ਤਪਸਾ ਕੇਨ ਵਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਕਿੰਵੀਰ੍ਯੋ ਵਾ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇ ।
` ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕਥਯ ਤ੍ਵੰ ਮੇ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵਮੁਪੇਯਿਵਾਨ੍ ॥ 5-16-22 (32214)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰੁਵਾਚ। 5-16-23x (3401)
ਤ੍ਵਯਿ ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੇ ਦੇਵੇਸ਼ ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤੰ ਜਗਤ੍।
ਪਰਸ੍ਪਰਭਯੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨੰ ਬਭੂਵਾਰ੍ਤਮਰਾਜਕਮ੍ ॥ 5-16-23 (32215)
ਤਤੋ ਦੇਵੈਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਰ੍ਸ਼਼ਿਸਙ੍ਘੈਃ ਸਪਾਵਕੈਃ ।
ਮਾਨੁਸ਼਼ੋ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਾ ਦੇਵਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਿਤਃ ॥ 5-16-24 (32216)
ਦੇਵਾ ਭੀਤਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਮਕਾਮਯਨ੍ਤ
ਤ੍ਵਯਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ ਮਹਦੈਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪਦੰ ਤਤ੍।
ਤਦਾ ਦੇਵਾਃ ਪਿਤਰੋ(ਅ)ਥਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮੁਖ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ॥ 5-16-25 (32217)
ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵੰਨਹੁਸ਼਼ੰ ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਕ੍ਰ
ਤ੍ਵੰ ਨੋ ਰਾਜਾ ਭਵ ਭੁਵਨਸ੍ਯ ਗੋਪ੍ਤਾ।
ਤਾਨਬ੍ਰਵੀੰਨਹੁਸ਼਼ੋ ਨਾਸ੍ਮਿ ਸ਼ਕ੍ਤ
ਆਪ੍ਯਾਯਧ੍ਵੰ ਤਪਸਾ ਤੇਜਸਾ ਮਾਮ੍ ॥ 5-16-26 (32218)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੈਰ੍ਵਰ੍ਦ੍ਧਿਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦੇਵੈ
ਰਾਜਾ(ਅ)ਭਵੰਨਹੁਸ਼਼ੋ ਘੋਰਵੀਰ੍ਯਃ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੇ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀ-
ਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਾਹਾਨ੍ਯਾਤਿ ਲੋਕਾਨ੍ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ॥ 5-16-27 (32219)
ਤੇਜੋਹਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਵਿਸ਼਼ੰ ਸੁਘੋਰੰ
ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਪਸ਼੍ਯੇਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਵੈ ਕਦਾਚਿਤ੍।
ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਾਰ੍ਤਾ
ਨ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਗੂਢਰੂਪਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਃ ॥ 5-16-28 (32220)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-16-29x (3402)
ਏਵੰ ਵਦਤ੍ਯਙ੍ਗਿਰਸਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠੇ
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੌ ਲੋਕਪਾਲਃ ਕੁਬੇਰਃ।
ਵੈਵਸ੍ਵਤਸ਼੍ਚੈਵ ਯਮਃ ਪੁਰਾਣੋ
ਦਵੇਸ਼੍ਚ ਸੋਮੋ ਵਰੁਣਸ਼੍ਚਾਜਗਾਮ॥ 5-16-29 (32221)
ਤੇ ਵੈ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਮੂਚੁ-
ਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤ੍ਵਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਨਿਹਤਸ਼੍ਚੈਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਃ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਚ ਤ੍ਵਾਂ ਕੁਸ਼ਲਿਨਮਕ੍ਸ਼਼ਤੰ ਚ
ਪਸ਼੍ਯਾਮੋ ਵੈ ਨਿਹਤਾਰਿੰ ਚ ਸ਼ਕ੍ਰ ॥ 5-16-30 (32222)
ਸ ਤਾਨ੍ਯਥਾਵਚ੍ਚ ਹਿ ਲੋਕਪਾਲਾ-
ਨ੍ਸਮੇਤ੍ਸ ਵੈ ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ।
ਉਵਾਚ ਚੈਨਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼਼੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰਃ
ਸੰਚੋਦਯਿਸ਼਼੍ਯੰਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰੇਣ ॥ 5-16-31 (32223)
ਰਾਜਾ ਦੇਵਾਨਾਂ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਘੋਰਰੂਪ-
ਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਾਹ੍ਯੰ ਦੀਯਤਾਂ ਮੇ ਭਵਦ੍ਭਿਃ ।
ਤੇ ਚਾਬ੍ਰੁਵੰਨਹੁਸ਼਼ੋ ਘੋਰਰੂਪੋ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੀਵਿਸ਼਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬਿਭੀਮ ਈਸ਼ ॥ 5-16-32 (32224)
ਤ੍ਵੰ ਚੇਦ੍ਰਾਜਾਨੰ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਪਰਾਜਯੇ-
ਸ੍ਤਤੋ ਵਯੰ ਭਾਗਮਰ੍ਹਾਮ ਸ਼ਕ੍ਰ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭਵਤੁ ਭਵਾਨਪਾਂ ਪਤਿ-
ਰ੍ਯਮਃ ਕੁਬੇਰਸ਼੍ਚ ਮਯਾਭਿਸ਼਼ੇਕਮ੍ ॥ 5-16-33 (32225)
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਸਹੈਵ ਦੈਵਤੈ
ਰਿਪੁਂ ਜਯਾਮ ਤੰ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਘੋਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਮ੍।
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਜ੍ਵਲਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਹ ਭਾਗ
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਮਹ੍ਯੰ ਤਵ ਸਾਹ੍ਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ।
ਤਮਾਹ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਭਵਿਤਾ(ਅ)ਗ੍ਨੇ ਤਵਾਪਿ
ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਾਗ੍ਨ੍ਯੋਰ੍ਵੈ ਭਾਗ ਏਕੋ ਮਹਾਕ੍ਰਤੌ ॥ 5-16-34 (32226)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-16-35x (3403)
ਏਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਭਗਵਾਨ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ।
ਕੁਬੇਰੰ ਸਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਧਨਾਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਭੁਂ ਤਥਾ ॥ 5-16-35 (32227)
ਵੈਵਸ੍ਵਤੰ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚ ਵਰੁਣੰ ਚਾਪ੍ਯਪਾਂ ਤਥਾ।
ਆਧਿਪਤ੍ਯੰ ਦਦੌ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਰਦਸ੍ਤਥਾ ॥ ॥ 5-16-36 (32228)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-16-6 ਹੇਤਯਃ ਜ੍ਵਾਲਾਃ ॥ 5-16-31 ਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰੇਣ ਅਨ੍ਤਰੰ ਭੇਦਃ। ਬੁਦ੍ਧਿਭੇਦਾਰ੍ਥਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 017
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.17. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 017
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਲੋਕਪਾਲੈਃ ਸਹ ਨਹੁਸ਼਼ਨਿਸ਼਼ੂਦਨੋਪਾਯੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਨ੍ਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰਮੇਤ੍ਯ ਭਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਦੇਵਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ਪਰਿਭ੍ਰੰਸ਼ਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-17-0 (32229)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-17-0x (3404)
ਅਥ ਸੰਚਿਨ੍ਤਯਾਨਸ੍ਯ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਧੋਪਾਯੰ ਲੋਕਪਾਲੈਃ ਸਦੈਵਤੈਃ ॥ 5-17-1 (32230)
ਤਪਸ੍ਵੀ ਤਤ੍ਰ ਭਗਵਾਨਗਸ੍ਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਰ੍ਚ੍ਯ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਵੈ ਵਰ੍ਧਤੇ ਭਵਾਨ੍ ॥ 5-17-2 (32231)
ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਵਿਨਾਸ਼ੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਾਸੁਰਵਧੇਨ ਚ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਦ੍ਯ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੋ ਦੇਵਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ਪੁਰਨ੍ਦਰ ॥ 5-17-3 (32232)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਹਤਾਰਿੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਭਵਨ੍ਤੰ ਵਲਸੂਦਨ। 5-17-4 (32233)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ।
ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਹੰ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ਤਤ।
ਪਾਦ੍ਯਮਾਚਮਨੀਯੰ ਚ ਗਾਮਰ੍ਘ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛ ਮੇ ॥ 5-17-4x (3405)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-17-5x (3406)
ਪੂਜਿਤੰ ਚੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਮਾਸੇਨ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ਦੇਵੇਸ਼ਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍ ॥ 5-17-5 (32234)
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਗਵਨ੍ਕਥ੍ਯਮਾਨੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਃ ਕਥੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾੰਨਹੁਸ਼਼ਃ ਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-17-6 (32235)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-17-7x (3407)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਸ਼ਕ੍ਰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦ੍ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੋ ਦੁਰਾਚਾਰੋ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਬਲਦਰ੍ਪਿਤਃ ॥ 5-17-7 (32236)
ਸ਼੍ਰਮਾਰ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਵਹਨ੍ਤਸ੍ਤੰ ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਪਾਪਕਾਰਿਣਮ੍ ।
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮਹਾਭਾਗਾਸ੍ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਮਲਾਃ ॥ 5-17-8 (32237)
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੁਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ੰ ਦੇਵੰ ਸੰਸ਼ਯੰ ਜਯਤਾਂ ਵਰ।
ਯ ਇਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾ ਵੈ ਪ੍ਰੋਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਗਵਾਮ੍ ॥ 5-17-9 (32238)
ਏਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਭਵਤ ਉਤਾਹੋ ਨੇਤਿ ਵਾਸਵ।
ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਨੇਤਿ ਤਾਨਾਹ ਤਮਸਾ ਮੂਢਚੇਤਨਃ ॥ 5-17-10 (32239)
ਰੁʼਸ਼਼ਯ ਊਚੁਃ। 5-17-11x (3408)
ਅਧਰ੍ਮੇ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸੇ।
ਪ੍ਰਮਾਣਮੇਤਦਸ੍ਮਾਕੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 5-17-11 (32240)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-17-12x (3409)
ਤਤੋ ਵਿਵਦਮਾਨਃ ਸ ਮੁਨਿਭਿਃ ਸਹ ਵਾਸਵ ।
ਅਥ ਮਾਮਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਪਾਦੇਨਾਧਰ੍ਮਪੀਡਿਤਃ ॥ 5-17-12 (32241)
ਤੇਨਾਭੂਦ੍ਧਤਤੇਜਾਸ਼੍ਚ ਨਿਃਸ਼੍ਰੀਕਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤਿਃ ।
ਤਤਸ੍ਤੰ ਤਮਸਾ ਵਿਗ੍ਨਮਵੋਚੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਪੀਡਿਤਮ੍ ॥ 5-17-13 (32242)
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਰਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਦੂਸ਼਼ਯਸਿ ਮੇ ਯਚ੍ਚ ਮੂਰ੍ਧ੍ਯ੍ਰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਪਦਾ ॥ 5-17-14 (32243)
ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਤ੍ਵਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਮੂਢ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਲ੍ਪਾਨ੍ਦੁਰਾਸਦਾਨ੍ ॥ 5-17-15 (32244)
ਵਾਹਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵ੍ਰਾ ਵਾਹਯਸਿ ਤੇਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦ੍ਧਤਪ੍ਰਭਃ ।
ਧ੍ਵੰਸ ਪਾਪ ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪੁਣ੍ਯੋ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 5-17-16 (32245)
ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਪਰੂਪਧਰੋ ਮਹਾਨ੍।
ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪੂਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 5-17-17 (32246)
` ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਨਾਮ ਤਵ ਵੰਸ਼ਸਮੁਦ੍ਭਵਮ੍।
ਨਿਹਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਾਪੇਨ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਮ੍॥' 5-17-18 (32247)
ਏਵੰ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੋ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਸ ਦੇਵਰਾਜ੍ਯਾਦਰਿਨ੍ਦਮ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਵਰ੍ਧਾਮਹੇ ਸ਼ਕ੍ਰ ਹਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਕਣ੍ਟਕਃ ॥ 5-17-19 (32248)
ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਪਾਹਿ ਲੋਕਾਞ੍ਸ਼ਚੀਪਤੇ।
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਜਿਤਾਮਿਤ੍ਰਃ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 5-17-20 (32249)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-17-21x (3410)
ਤਤੋ ਦੇਵਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਪਿਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਭੁਜਗਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-17-21 (32250)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਦੇਵਕਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ।
ਸਰਾਂਸਿ ਸਰਿਤਃ ਸ਼ੈਲਾਃ ਸਾਗਰਾਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 5-17-22 (32251)
ਉਪਾਗਮ੍ਯਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਵਰ੍ਧਸਿ ਸ਼ਕ੍ਰੁਹਨ੍ ।
ਹਤਸ਼੍ਚ ਨਹੁਸ਼਼ਃ ਪਾਪੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਗਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਧੀਮਤਾ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਪਾਪਸਮਾਚਾਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸਰ੍ਪੋ ਮਹੀਤਲੇ ॥ ॥ 5-17-23 (32252)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 018
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.18. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 018
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਪੁਨਰ੍ਦੇਵਲੋਕਮੇਤ੍ਯ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਰਾਜ੍ਯਪਾਲਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸ਼ਲ੍ਯੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਵਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨਾਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-18-0 (32253)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-18-0x (3411)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣੈਃ।
ਐਰਾਵਤੰ ਸਮਾਰੁਹ੍ਯ ਦ੍ਵਿਪੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੈਰ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 5-18-1 (32254)
ਪਾਵਕਃ ਸੁਮਹਾਤੇਜਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ।
ਯਮਸ਼੍ਚ ਵਰੁਣਸ਼੍ਚੈਵ ਕੁਬੇਰਸ਼੍ਚ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 5-18-2 (32255)
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਦੇਵੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਨਿਸ਼਼ੂਦਨਃ ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰਪ੍ਸਰੋਭਿਸ਼੍ਚ ਯਾਤਸ੍ਤ੍ਰਿਭੁਵਨੰ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 5-18-3 (32256)
ਸ ਸਮੇਤ੍ਯ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣ੍ਯਾ ਦੇਵਰਾਜਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ।
ਮੁਦਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਪਾਲਯਾਮਾਸ ਦੇਵਰਾਟ੍ ॥ 5-18-4 (32257)
ਤਤਃ ਸ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਅਙ੍ਗਿਰਾਃ ਸਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ।
ਅਥਰ੍ਵਵੇਦਮਨ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸਮਪੂਜਯਤ੍॥ 5-18-5 (32258)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਭਗਵਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ।
ਵਰੰ ਚ ਪ੍ਰਦਦੌ ਤਸ੍ਮੈ ਅਥਰ੍ਵਾਙ੍ਗਿਰਸੇ ਤਦਾ॥ 5-18-6 (32259)
ਅਥਰ੍ਵਾਙ੍ਗਿਰਸੰ ਨਾਮ ਵੇਦੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਵੈ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਉਦਾਹਰਣਮੇਤਦ੍ਧਿ ਯਜ੍ਞਭਾਗੰ ਚ ਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ। 5-18-7 (32260)
ਏਵੰ ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਭਗਵਾਨਥਰ੍ਵਾਙ੍ਗਿਰਸੰ ਤਦਾ।
ਵ੍ਯਸਰ੍ਜਯਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਦੇਵਰਾਜਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ ॥ 5-18-8 (32261)
ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਪੋਧਨਾਨ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਮੁਦਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਧਰ੍ਮੇਣਾਪਾਲਯਤ੍ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-18-9 (32262)
ਏਵੰ ਦੁਃਖਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ।
ਅਜ੍ਞਾਤਵਾਸਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਵਧਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-18-10 (32263)
ਨਾਤ੍ਰ ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯੋ ਯਤ੍ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸਿ ਮਹਾਵਨੇ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 5-18-11 (32264)
ਏਵੰ ਤ੍ਵਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਭਾਰਤ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਹਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-18-12 (32265)
ਦੁਰਾਚਾਰਸ਼੍ਚ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਬ੍ਰਹ੍ਵਦ੍ਵਿਟ੍ ਪਾਪਚੇਤਨਃ।
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ਼ਾਪਾਭਿਹਤੋ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ ॥ 5-18-13 (32266)
ਏਵੰ ਤਵ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸੂਦਨ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਨਾਸ਼ੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਣਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਯਃ ॥ 5-18-14 (32267)
ਤਤਃ ਸਾਗਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਾਂ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਮੇਦਿਨੀਮਿਮਾਮ੍।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਵੀਰ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਚ ਸਹਾਨਯਾ ॥ 5-18-15 (32268)
ਉਪਾਖ੍ਯਾਨਮਿਦੰ ਸ਼ਕ੍ਰਵਿਜਯੰ ਵੇਦਸੰਮਿਤਮ੍ ।
ਰਾਜ੍ਞਾ ਵ੍ਯੂਢੇਸ਼਼੍ਵਨੀਕੇਸ਼਼ੁ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਜਯਮਿਚ੍ਛਤਾ। 5-18-16 (32269)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਸ਼੍ਰਾਵਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਜਯੰ ਜਯਤਾਂ ਵਰ।
ਸੰਸ੍ਤੂਯਮਾਨਾ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 5-18-17 (32270)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਮਭਾਵੋਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਪਰਾਧੇਨ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਬਲੇਨ ਚ॥
ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਘੋਰੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਚਿਰਾਦਿਵ ॥ 5-18-18 (32271)
ਆਖ੍ਯਾਨਮਿਨ੍ਦ੍ਰਵਿਜਯੰ ਯ ਇਦੰ ਨਿਯਤਃ ਪਠੇਤ੍।
ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾ ਜਿਤਸ੍ਵਰ੍ਗਃ ਪਰਤ੍ਰੇਹ ਚ ਮੋਦਤੇ ॥ 5-18-19 (32272)
ਨ ਚਾਰਿਜੰ ਭਯੰ ਤਸ੍ਯ ਨਾਪੁਤ੍ਰੋ ਵਾ ਭਵੇੰਨਰਃ।
ਨਾਪਦੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਕਾਂਚਿਦ੍ਦੀਰ੍ਘਮਾਯੁਸ਼੍ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ।
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਦਯਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨ ਕਦਾਚਿਤ੍ਪਰਾਜਯਮ੍ ॥ 5-18-20 (32273)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-18-21x (3412)
ਏਵਮਾਸ਼੍ਵਾਸਿਤੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ਲ੍ਯੇਨ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਵਿਧਿਵਚ੍ਛਲ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-18-21 (32274)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸ਼ਲ੍ਯਵਚਨੰ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਮਦ੍ਰਰਾਜਮਿਦੰ ਵਚਃ ॥ 5-18-22 (32275)
ਭਵਾਨ੍ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸਾਰਥ੍ਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਤਤ੍ਰ ਤੇਜੋਵਧਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯਾਰ੍ਜੁਨਸੰਸ੍ਤਵੈਃ ॥ 5-18-23 (32276)
ਸ਼ਲ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-18-24x (3413)
ਏਵਮੇਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਮਾਂ ਸੰਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਸੇ।
ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਤਵ ॥ 5-18-24 (32277)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-18-25x (3414)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਞ੍ਛਲ੍ਯੋ ਮਦ੍ਰਾਧਿਪਸ੍ਤਦਾ।
ਜਗਾਮ ਸਬਲਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ ॥ 5-18-25 (32278)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 019
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.19. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 019
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਾਤ੍ਯਕਿਪ੍ਰਮੁਖਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਵਸੇਨਾ(ਅ)(ਅ)ਨਯਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭਗਦਤ੍ਤਾਦੀਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਾਹਾਯ੍ਯਕਰਣਾਯ ਆਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-19-0 (32279)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-19-0x (3415)
ਯੁਯੁਧਾਨਸ੍ਤਤੋ ਵੀਰਃ ਸਾਤ੍ਵਤਾਨਾਂ ਮਹਾਰਥਃ।
ਮਹਤਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗੇਣ ਬਲੇਨਾਗਾਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 5-19-1 (32280)
ਤਸ੍ਯ ਯੋਧਾ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾ ਨਾਨਾਦੇਸ਼ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣਾ ਵੀਰਾਃ ਸ਼ੋਭਯਾਂਚਕ੍ਰਿਰੇ ਬਲਮ੍ ॥ 5-19-2 (32281)
ਪਰਸ਼੍ਵਥੈਰ੍ਭਿਣ੍ਡਿਪਾਲੈਃ ਸ਼ੂਲਤੋਮਰਮੁਦ੍ਗਰੈਃ ।
ਪਰਿਘੈਰ੍ਯਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ ਪਾਸ਼ੈਃ ਕਰਵਾਲੈਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਮਲੈਃ ॥ 5-19-3 (32282)
ਖਙ੍ਗਕਾਰ੍ਮੁਕਨਿਰ੍ਯੂਹੈਃ ਸ਼ਰੈਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧੈਰਪਿ ।
ਤੈਲਧੌਤੈਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਦ੍ਭਿਸ੍ਤਦਸ਼ੋਭਤ ਵੈ ਬਲਮ੍ ॥ 5-19-4 (32283)
ਤਸ੍ਯ ਮੇਘਪ੍ਰਕਾਸ਼ਸ੍ਯ ਸੌਵਰ੍ਣੌਃ ਸ਼ੋਭਿਤਸ੍ਯ ਚ।
ਬਭੂਵ ਰੂਪੰ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਮੇਘਸ੍ਯੇਵ ਸਵਿਦ੍ਯੁਤਃ ॥ 5-19-5 (32284)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀ ਤੁ ਸਾ ਸੇਨਾ ਤਦਾ ਯੌਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਬਲਮ੍।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਨ੍ਤਰ੍ਦਧੇ ਰਾਜਨ੍ਸਾਗਰੰ ਕੁਨਦੀ ਯਥਾ ॥ 5-19-6 (32285)
ਤਥੈਵਾਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਂ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚੇਦੀਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਬਲੀ ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਰੁਪਾਗਚ੍ਚਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਮਿਤੌਜਸਃ ॥ 5-19-7 (32286)
ਮਾਗਧਸ਼੍ਚ ਜਯਤ੍ਸੇਨੋ ਜਾਰਾਸਨ੍ਧਿਰ੍ਮਹਾਬਲਃ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯੈਵ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 5-19-8 (32287)
ਤਥੈਵ ਪਾਣ੍ਡ੍ਯੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਾਗਰਾਨੂਪਵਾਸਿਭਿਃ।
ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਯੋਧੈਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੁਪਾਗਮਤ੍॥ 5-19-9 (32288)
ਤਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯਮਤੀਵਾਸੀਤ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਬਲਸਮਾਗਮੇ।
ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਤਰੰ ਰਾਜਨ੍ਸੁਵੇਸ਼਼ੰ ਬਲਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-19-10 (32289)
` ਕੇਕਯਾਸ਼੍ਚ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸੋਦਰਾਃ ਪਞ੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ।
ਸੰਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋਨਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਾ ਸਮਾਗਤਾਃ ॥' 5-19-11 (32290)
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯਾਪ੍ਯਭੂਤ੍ਸੇਨਾ ਨਾਨਾਦੇਸ਼ਸਮਾਗਤੈਃ।
ਸ਼ੋਭਿਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਸ਼ੂਰੈਃ ਪੁਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਮਹਾਰਥੈਃ ॥ 5-19-12 (32291)
ਤਥੈਵ ਰਾਜਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਾਂ ਵਿਰਾਟੋ ਵਾਹਿਨੀਪਤਿਃ ।
ਪਾਰ੍ਵਤੀਯੈਰ੍ਮਹੀਪਾਲੈਃ ਸਹਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਯਾਤ੍ ॥ 5-19-13 (32292)
ਇਤਸ਼੍ਚੇਤਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸਪ੍ਤੈਵ ਵਿਵਿਧਧ੍ਵਜਸਙ੍ਕੁਲਾਃ ॥ 5-19-14 (32293)
ਯੁਯੁਤ੍ਸਮਾਨਾਃ ਕੁਰੁਭਿਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ ।
ਤਥੈਵ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸਮਭਿਰ੍ਧਯਨ੍ ॥ 5-19-15 (32294)
ਭਗਦਤ੍ਤੋ ਮਹੀਪਾਲਃ ਸੇਨਾਮਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਂ ਦਦੌ।
ਤਸ੍ਯ ਚੀਨੈਃ ਕਿਰਾਤੈਸ਼੍ਚ ਕਾਞ੍ਚਨੈਰਿਵ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-19-16 (32295)
ਬਭੌ ਬਲਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਕਰ੍ਣਿਕਾਰਵਨੰ ਯਥਾ।
ਤਥਾ ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸ਼ਲ੍ਯਸ਼੍ਚ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-19-17 (32296)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੁਪਾਯਾਤਾਵਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਾ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਚ ਹਾਰ੍ਦਿਕ੍ਯੋ ਭੋਜਾਨ੍ਧਕੁਕੁਰੈਃ ਸਹ ॥ 5-19-18 (32297)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯੈਵ ਸੇਨਾਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੁਪਾਗਮਤ੍।
ਤਸ੍ਯ ਤੈਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੈਰ੍ਵਨਮਾਲਾਧਰੈਰ੍ਬਲਮ੍ ॥ 5-19-19 (32298)
ਅਸ਼ੋਭਤ ਯਥਾ ਮਤ੍ਤੈਰ੍ਵਨੰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੀਡਿਤੈਰ੍ਗਜੈਃ ।
ਜਯਦ੍ਰਥਮੁਖਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਸਿਨ੍ਧੁਸੌਵੀਰਵਾਸਿਨਃ ॥ 5-19-20 (32299)
ਆਜਗ੍ਮੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾਃ ਕਮ੍ਪਯਨ੍ਤ ਇਵਾਚਲਾਨ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀ ਸੇਨਾ ਬਹੁਲਾ ਵਿਬਭੌ ਤਦਾ॥ 5-19-21 (32300)
ਵਿਧੂਯਮਾਨੋ ਵਾਤੇਨ ਬਹੁਰੂਪ ਇਵਾਮ੍ਬੁਦਃ।
ਸੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ਼੍ਚ ਕਾਮ੍ਭੋਜੋ ਯਵਨੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ਕੈਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-19-22 (32301)
ਉਪਾਜਗਾਮ ਕੌਰਵ੍ਯਮਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਤਸ੍ਯ ਸੇਨਾਸਮਾਵਾਯਃ ਸ਼ਲਭਾਨਾਮਿਵਾਬਭੌ ॥ 5-19-23 (32302)
ਸ ਚ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕੌਰਵ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰ੍ਦਧੇ ਤਦਾ।
ਤਥਾ ਮਹਿਸ਼਼੍ਮਤੀਵਾਸੀ ਨੀਲੋ ਨੀਲਾਯੁਧੈਃ ਸਹ ॥ 5-19-24 (32303)
ਮਹੀਪਾਲੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੈਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਪਥਵਾਸਿਭਿਃ ।
ਆਵਨ੍ਤ੍ਯੌ ਚ ਮਹੀਪਾਲੌ ਮਹਾਬਲਸੁਸੰਵ੍ਰੁʼਤੌ ॥ 5-19-25 (32304)
ਪ੍ਰੁʼਥਗਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਭ੍ਯਾਂ ਤਾਵਭਿਯਾਤੌ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ।
ਤਤਸ੍ਤਤਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਭੂਮਿਪਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 5-19-26 (32305)
ਤਿਸ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਃ ਸਮਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਵਾਹਿਨ੍ਯੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਏਵਮੇਕਾਦਸ਼ਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਸੇਨਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਤਾਃ ॥ 5-19-27 (32306)
ਯੁਯੁਤ੍ਸਮਾਨਾਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾੰਨਾਨਾਧ੍ਵਜਸਮਾਕੁਲਾਃ ।
ਨ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੇ ਰਾਜੰਨਵਕਾਸ਼ੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-19-28 (32307)
ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸ੍ਵਬਲਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯੇਨਾਪਿ ਭਾਰਤ ।
ਤਤਃ ਪ਼ਞ੍ਚਨਦੰ ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਚ ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲਮ੍ ॥ 5-19-29 (32308)
ਤਥਾ ਰੋਹਿਤਕਾਰਣ੍ਯੰ ਮਰੁਭੂਮਿਸ਼੍ਚ ਕੇਵਲਾ।
ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਰੰ ਕਾਲਕੂਟੰ ਗਙ੍ਗਾਕੂਲੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-19-30 (32309)
ਵਾਰਣੰ ਵਾਟਧਾਨੰ ਚ ਯਾਮੁਨਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰ੍ਵਤਃ।
ਏਸ਼਼ ਦੇਸ਼ਃ ਸੁਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਭੂਤਧਨਧਾਨ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 5-19-31 (32310)
ਬਭੂਵ ਕੌਰਵੇਯਾਣਾਂ ਬਲੇਨਾਤੀਵ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤਤ੍ਰ ਸੈਨ੍ਯੰ ਤਥਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸ ਪੁਰੋਹਿਤਃ ॥ 5-19-32 (32311)
ਯਃ ਸ ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜੇਨ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਃ ਕੌਰਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ ॥ 5-19-33 (32312)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੇਨੋਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-19-1 ਯੁਯੁਧਾਨਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ॥ 5-19-19 ਵਨਮਾਲਾ ਆਪਾਦਲਮ੍ਬਿਨੀ ਮਾਲਾ 5-19-23 ਸਮਾਵਾਯਃ ਸਮੂਹਃ ॥ 5-19-30 ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਰਾਦਯਃ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 020
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.20. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 020
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਹਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰਗਤੇਨ ਦ੍ਰੁਪਦਪੁਰੋਹਿਤੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਦ੍ਰੁਪਦਵਚਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-20-0 (32313)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-20-0x (3416)
ਸ ਚ ਕੌਰਵ੍ਯਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਪੁਰੋਹਿਤਃ।
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਵਿਦੁਰੇਣ ਚ ॥ 5-20-1 (32314)
ਸਰ੍ਵਕੌਸ਼ਲ੍ਯਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਦੌ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚੈਵਮਨਾਮਯਮ੍।
ਸਰ੍ਵਸੇਨਾਪ੍ਰਣੇਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-20-2 (32315)
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਦਿਤੋ ਰਾਜਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਵਾਕ੍ਯੋਪਾਦਾਨਹੇਤੋਸ੍ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਦਿਤੇ ਸਤਿ ॥ 5-20-3 (32316)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡੁਸ਼੍ਚ ਸੁਤਾਵੇਕਸ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੌ ।
ਤਯੋਃ ਸਮਾਨੰ ਦ੍ਰਵਿਣੰ ਪੈਤ੍ਰੁʼਕੰ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-20-4 (32317)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਯੇ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਤੈਃ ਪੈਤ੍ਰੁʼਕੰ ਵਸੁ।
ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਃ ਕਥੰ ਨਾਮ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਪੈਤ੍ਰੁʼਕੰ ਵਸੁ ॥ 5-20-5 (32318)
ਵਨੰ ਗਤੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯੈਰ੍ਵਿਦਿਤੰ ਵਃ ਪੁਰਾ ਯਥਾ।
ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪੈਤ੍ਰੁʼਕੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਯਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 5-20-6 (32319)
ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਤਿਕੈਰਪ੍ਯੁਪਾਯੈਃ ਪ੍ਰਯਤਦ੍ਭਿਰਨੇਕਸ਼ਃ ।
ਸ਼ੇਸ਼਼ਵਨ੍ਤੋ ਨ ਸ਼ਕਿਤਾ ਨੇਤੁਂ ਵੈ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 5-20-7 (32320)
ਪੁਨਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਧਿਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸ੍ਵਬਲੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ।
ਛਦ੍ਮਨਾ(ਅ)ਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੈਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਃ ਸਸੌਬਲੈਃ ॥ 5-20-8 (32321)
ਤਦਪ੍ਯਨੁਮਤੰ ਕਰ੍ਮ ਯਥਾ ਯੁਕ੍ਤਮਨੇਨ ਵੈ।
ਵਾਸਿਤਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣੀਹ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ ॥ 5-20-9 (32322)
ਸਭਾਯਾਂ ਕ੍ਲੇਸ਼ਿਤੈਰ੍ਵੀਰੈਃ ਸਹਭਾਰ੍ਯੈਸ੍ਤਥਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ।
ਅਰਣ੍ਯੇ ਵਿਵਿਧਾਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਸ੍ਤੈਃ ਸੁਦਾਰੁਣਾਃ ॥ 5-20-10 (32323)
ਤਥਾ ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਯੋਨ੍ਯਨ੍ਤਰਗਤੈਰਿਵ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਪਰਮਸੰਕ੍ਲੇਸ਼ੋ ਯਥਾ ਪਾਪੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 5-20-11 (32324)
ਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵੰ ਕਰ੍ਮ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍ ।
ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਨ੍ਧਿਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵਾਃ ॥ 5-20-12 (32325)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਚ।
ਅਨੁਨੇਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਨ੍ਤਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਾਃ ॥ 5-20-13 (32326)
ਨ ਹਿ ਤੇ ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਵੀਰਾਃ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਹ।
ਅਵਿਨਾਸ਼ੇਨ ਲੋਕਸ੍ਯ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸ੍ਵਕਮ੍ ॥ 5-20-14 (32327)
ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਹੇਤੁਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸ ਚ ਹੇਤੁਰ੍ਨ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਬਲੀਯਾਂਸਸ੍ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ॥ 5-20-15 (32328)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਪ੍ਤੈਵ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਙ੍ਗਤਾਃ।
ਯੁਯੁਤ੍ਸਮਾਨਾਃ ਕੁਰੁਭਿਃ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 5-20-16 (32329)
ਅਪਰੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਸਮਾਃ ।
ਸਾਤ੍ਯਕਿਰ੍ਭੀਮਸੇਨਸ਼੍ਚ ਯਮੌ ਚ ਸੁਮਹਾਬਲੌ ॥ 5-20-17 (32330)
ਏਕਾਦਸ਼ੈਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾ ਏਕਤਸ਼੍ਚ ਸਮਾਗਤਾਃ ।
ਏਕਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਬਹੁਰੂਪੀ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-20-18 (32331)
ਯਥਾ ਕਿਰੀਟੀ ਸਰ੍ਵਾਭ੍ਯਃ ਸੇਨਾਭ੍ਯੋ ਵ੍ਯਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ।
ਏਵਮੇਵ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਵਾਸੁਦੇਵੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 5-20-19 (32332)
ਬਹੁਲਤ੍ਵੰ ਚ ਸੇਨਾਨਾਂ ਵਿਕ੍ਰਮੰ ਚ ਕਿਰੀਟਿਨਃ।
ਬੁਦ੍ਧਿਮਤ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਯੁਧ੍ਯੇਤ ਕੋ ਨਰਃ ॥ 5-20-20 (32333)
ਤੇ ਭਵਨ੍ਤੋ ਯਥਾਧਰ੍ਮੰ ਯਥਾਸਮਯਮੇਵ ਚ।
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਪ੍ਰਦਾਤਵ੍ਯੰ ਮਾ ਵਃ ਕਾਲੋ(ਅ)ਤ੍ਯਗਾਦਯਮ੍ ॥ ॥ 5-20-21 (32334)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-20-3 ਵਾਕ੍ਯੇਤਿ। ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਮਤੋ ਹੇਤੋਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-20-7 ਸ਼ੇਸ਼਼ਵਨ੍ਤਃ ਆਯੁਃਸ਼ੇਸ਼਼ਯੁਕ੍ਤਾਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 021
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.21. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 021
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਪੁਰੋਹਿਤਵਾਕ੍ਯੇ(ਅ)ਨੁਮੋਦਿਤੇ ਕਰ੍ਣੇਨ ਤਦਾਕ੍ਸ਼਼ੇਪਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਙ੍ਕੇਤਕਾਲਸ੍ਯ ਸਸ਼ੇਸ਼਼ਤਯਾ ਪੁਨਰ੍ਵਨਵਾਸਾਦਿਨਾ ਤਤ੍ਸਮਾਪਨੇ ਰਾਜ੍ਯਦਾਨੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਕਰ੍ਣਾਧਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਃ ॥ 2 ॥ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵੇਨ ਸਞ੍ਜਯਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਯਾਪਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-21-0 (32335)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-21-0x (3417)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਸੰਪੂਜ੍ਯੈਨੰ ਯਥਾਕਾਲੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-21-1 (32336)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਕੁਸ਼ਲਿਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਹ ਦਾਮੋਦਰੇਣ ਤੇ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਸਹਾਯਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਤੇ ਰਤਾਃ ॥ 5-21-2 (32337)
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਚ ਸਨ੍ਧਿਕਾਮਾਸ੍ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਾਃ ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨ ਯੁਦ੍ਧਮਨਸਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਹ ਬਾਨ੍ਧਵੈਃ ॥ 5-21-3 (32338)
ਭਵਤਾ ਸਤ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ ਤੁ ਸਰ੍ਵਮੇਤੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਅਤਿਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਤੁ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਾਦਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-21-4 (32339)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਕ੍ਸੇਸ਼ਿਤਾਸ੍ਤੇ ਵਨੇ ਚੇਹ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪਿਤੁਰ੍ਧਨਮਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 5-21-5 (32340)
ਕਿਰੀਟਿ ਬਲਵਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਕੋ ਹਿ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤੰ ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਿਸ਼਼ਹੇਤ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-21-6 (32341)
ਅਪਿ ਵਜ੍ਰਧਰਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਕਿਮੁਤਾਨ੍ਯੇ ਧਨੁਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਂ ਸਮਰ੍ਥ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-21-7 (32342)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-21-8x (3418)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਮਨ੍ਯੁਨਾ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਸਮਾਲੋਕ੍ਯ ਕਰ੍ਣੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-21-8 (32343)
ਨ ਤਤ੍ਰਾਵਿਦਿਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਁਲ੍ਲੋਕੇ ਭੂਤੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍ ।
ਪੁਨਰੁਕ੍ਤੇਨ ਕਿੰ ਤੇਨ ਭਾਸ਼਼ਿਤੇਨ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-21-9 (32344)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਰ੍ਥੇ ਸ਼ਕੁਨਿਰ੍ਦ੍ਯੂਤੇ ਨਿਰ੍ਜਿਤਵਾਨ੍ਪੁਰਾ ।
ਸਮਯੇਨ ਗਤੋ(ਅ)ਰਣ੍ਯੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-21-10 (32345)
ਸ ਤੰ ਸਮਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨੇਚ੍ਛਤਿ ਪੈਤ੍ਰੁʼਕਮ੍।
ਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਾਂ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨਾਂ ਚ ਮੂਰ੍ਖਵਤ੍ ॥ 5-21-11 (32346)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਭਯਾਦ੍ਵਿਦ੍ਵੰਨ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਪਾਦਮਨ੍ਤਤਃ।
ਧਰ੍ਮਤਸ੍ਤੁ ਮਹੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪ੍ਰਦਦ੍ਯਾਚ੍ਛਤ੍ਰਵੇ(ਅ)ਪਿ ਚ ॥ 5-21-12 (32347)
ਯਦਿ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਪੁਨਃ ।
ਯਥਾਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞੰ ਕਾਲੰ ਤੰ ਚਰਨ੍ਤੁ ਵਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ॥ 5-21-13 (32348)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯਾਙ੍ਕੇ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤਾਮਕੁਤੋਭਯਾਃ ।
ਅਧਾਰ੍ਮਿਕੀਂ ਤੁ ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਮੌਰ੍ਖ੍ਯਾਤ੍ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੁ ਕੇਵਲਾਤ੍ ॥ 5-21-14 (32349)
ਅਥ ਤੇ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੁਦ੍ਧਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਆਸਾਦ੍ਯੇਮਾਨ੍ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਸ੍ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 5-21-15 (32350)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-21-16x (3419)
ਕਿੰ ਨੁ ਰਾਧੇਯ ਵਾਚਾ ਤੇ ਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਸ੍ਮਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਏਕ ਏਵ ਯਦਾ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ਼਼ਡ੍ਰਥਾਞ੍ਜਿਤਵਾਨ੍ਯੁਧਿ ॥ 5-21-17a` ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਧੀਰਃ ਕਿੰ ਤ੍ਵੰ ਤਤ੍ਰੈਵ ਨਾਗਤਃ'।
ਬਹੁਸ਼ੋ ਜੀਯਮਾਨਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤਦੈਵ ਤੇ ॥ 5-21-16 (32351)
ਨ ਚੇਦੇਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਯਦਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਯੁਧਿ ਹਤਾਸ੍ਤੇਨ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ ਪਾਂਸੁਕਾਨ੍। 5-21-18 (32352)
` ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੋ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-21-19 (32353)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਤਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਨੁਮਾਨ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਚ।
ਅਵਭਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯ ਚ ਰਾਧੇਯਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-21-19x (3420)
ਅਸ੍ਮਦ੍ਧਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਹਿਤੰ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-21-20 (32354)
ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਞ੍ਜਯਮ੍ ।
ਸ ਭਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਯਾਤ੍ਵਦ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੇਵ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 5-21-21 (32355)
ਸ ਤੰ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕੌਰਵ੍ਯਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ।
ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਸਮਾਹੂਯ ਸਞ੍ਜਯੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ ॥ 5-21-22 (32356)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-21-8 ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਧਰ੍ਸ਼਼ਣਾਯੁਕ੍ਤੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ॥ 8 ।ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 022
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.22. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 022
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਯਥਾਕ੍ਰਮੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪਾਣ੍ਡਵਨਿਨ੍ਦਾਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸਞ੍ਜਯਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-22-0 (32357)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-22-0x (3421)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨਾਹੁਃ ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾ-
ਨੁਪਪ੍ਲਵ੍ਯੇ ਤਾਨ੍ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਗਤ੍ਵਾ।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਚ ਸਭਾਜਯੇਥਾ
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਵਨਾਦ੍ਗ੍ਰਾਮਮੁਪਸ੍ਥਿਤਸ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-22-1 (32358)
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਦੇਃ ਸਞ੍ਜਯ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਮਨ੍ਤਃ
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਵਾਸਮਤਦਰ੍ਹਾ ਨਿਰੁਸ਼਼੍ਯ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਸੁ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ
ਮਿਥ੍ਯਾਪੇਤਾਨਾਮੁਪਕਾਰਿਣਾਂ ਸਤਾਮ੍ ॥ 5-22-2 (32359)
ਨਾਹੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ
ਮਿਥ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਕਾਂਚਨ ਜਾਤ੍ਵਪਸ਼੍ਯਮ੍।
ਸਰ੍ਵਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਵੀਰ੍ਯੇਣ ਲਬ੍ਧਾਂ
ਪਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਮਹ੍ਯਮੇਵ ॥ 5-22-3 (32360)
ਦੋਸ਼਼ੰ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨਾਧ੍ਯਗਚ੍ਛੰ ਪਰੀਚ੍ਛ-
ਨ੍ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਕੰਚਿਦ੍ਯੇਨ ਗਰ੍ਹੇਯ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਭ੍ਯਾਂ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ
ਸੁਖਪ੍ਰਿਯੇ ਨਾਨੁਰੁਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾਤ੍ ॥ 5-22-4 (32361)
ਧਰ੍ਮੰ ਸ਼ੀਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਤਥੈਵ
ਨਿਦ੍ਰਾਂ ਤਨ੍ਦ੍ਰੀਂ ਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ੌ ਪ੍ਰਮਾਦਮ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਚੈਵ ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਚਾਭਿਭੂਯ
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਗਾਨ੍ਪ੍ਰਯਤਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ॥ 5-22-5 (32362)
ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਧਨਾਨਿ ਕਾਲੇ
ਨ ਸੰਵਾਸਾਞ੍ਜੀਰ੍ਯਤਿ ਤੇਸ਼਼ੁ ਮੈਤ੍ਰੀ ।
ਯਥਾਰ੍ਹਮਾਨਾਰ੍ਥਕਰਾ ਹਿ ਪਾਰ੍ਥਾ-
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਾਜਮੀਢਸ੍ਯ ਪਕ੍ਸ਼਼ੇ।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਪਾਪਾਦ੍ਵਿਪਮਾਨ੍ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੇ-
ਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਤਰਾਚ੍ਚ ਕਰ੍ਣਾਤ੍ ॥ 5-22-6 (32363)
` ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਵਸ਼ੰ ਜਗਾਮ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸਞ੍ਜਯ ਰਾਗਬੁਦ੍ਧਿਃ।'
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਹੀਮੌ ਹੀਨਸੁਖਪ੍ਰਿਯਾਣਾਂ
ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਂ ਸੰਜਨਯਤੋ ਹਿ ਤੇਜਃ ॥ 5-22-7 (32364)
ਉਤ੍ਥਾਨਵੀਰ੍ਯਃ ਸੁਖਮੇਧਮਾਨੋ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਤਤ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਭਾਗੰ ਯਚ੍ਚ ਮਨ੍ਯੇਤ ਬਾਲਃ
ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਹਰ੍ਤੁਂ ਜੀਵਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍ ॥ 5-22-8 (32365)
ਯਸ੍ਯਾਰ੍ਜੁਨਃ ਪਦਵੀਂ ਕੇਸ਼ਵਸ਼੍ਚ
ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ਸਾਤ੍ਯਕੋ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ।
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯਾਨ੍ਤਿ
ਪੁਰਾ ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਸਾਧੁ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 5-22-9 (32366)
ਸਹ੍ਯੇਵੈਕਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ
ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਪ੍ਰਣੁਦੇਦ੍ਰਥਸ੍ਥਃ।
ਤਥਾ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਕੇਸ਼ਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੋ
ਲੋਕਤ੍ਰਯਸ੍ਯਾਧਿਪਤਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ ॥ 5-22-10 (32367)
ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ ਕਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾ-
ਦ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਰੇਣ੍ਯ ਏਕਃ।
ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਘੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਵਪਞ੍ਸ਼ਰੌਘਾ-
ਨ੍ਪਤਙ੍ਗਸਙ੍ਘਾਨਿਵ ਸ਼ੀਘ੍ਰਵੇਗਾਨ੍ ॥ 5-22-11 (32368)
ਦਿਸ਼ੰ ਹ੍ਯੁਦੀਚੀਮਪਿ ਚੋਤ੍ਤਰਾਨ੍ਕੁਰੂਨ੍
ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵੈਕਰਥੋ ਜਿਗਾਯ।
ਧਨੰ ਚੈਪਾਮਾਹਰਤ੍ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ
ਸੇਨਾਨੁਗਾਨ੍ਦ੍ਰਵਿਡਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਚਕ੍ਰੇ ॥ 5-22-12 (32369)
ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਦੇਵਾਨ੍ਖਾਣ੍ਡਵੇ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ
ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਿਗਾਯ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍।
ਉਪਾਹਰਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਜਾਤਵੇਦਸੇ
ਯਸ਼ੋ ਮਾਨੰ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍ ॥ 5-22-13 (32370)
ਗਦਾਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਮੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਭੀਮਾ-
ਦ੍ਧਸ੍ਤ੍ਯਾਰੋਹੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਮਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯ।
ਰਥੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਾਦਾਹੁਰਹੀਨਮੇਨੰ
ਬਾਹ੍ਵੋਰ੍ਵਲੇਨਾਯੁਤਨਾਗਵੀਰ੍ਯਮ੍ ॥ 5-22-14 (32371)
ਸੁਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ
ਦਹੇਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਂਸ੍ਤਰਸਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ ।
ਸਦਾ(ਅ)ਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਨ ਵਲਾਤ੍ਸ ਸ਼ਕ੍ਯੋ
ਯੁਦ੍ਧੇ ਜੇਤੁਂ ਵਾਸਵੇਨਾਪਿ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ ॥ 5-22-15 (32372)
ਸੁਤੇਜਸੌ ਵਲਿਨੌ ਸ਼ੀਘ੍ਰਹਸ੍ਤੌ
ਸੁਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਫਾਲ੍ਗੁਨੇਨ।
ਸ਼੍ਯੇਨੌ ਯਥਾ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਪੂਗਾਨ੍ਰੁਜਨ੍ਤੌ
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਸ਼ੇਪਯੇਤਾਂ ਨ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ ॥ 5-22-16 (32373)
ਏਤਦ੍ਬਲੰ ਪੂਰ੍ਣਮਸ੍ਮਾਕਮੇਵੰ
ਯਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਮਨ੍ਯੇ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਿਹੈਕਃ ॥ 5-22-17 (32374)
ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਸੋਮਕਾਨਾਂ ਪ੍ਰਬਰ੍ਹਃ
ਸਨ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਸ਼੍ਰੁਤੋ ਮੇ।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਪ੍ਰਸਹੇਤ ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਯੋ
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸ ਸ੍ਯਾਦਗ੍ਰਣੀਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸਿੰਹ ॥ 5-22-18 (32375)
ਸਹੋਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚਰਿਤਾਰ੍ਥੋ ਵਯਸ੍ਥੋ
ਮਾਤ੍ਸ੍ਯੇਯਾਨਾਮਧਿਪੋ ਵੈ ਵਿਰਾਟਃ।
ਸ ਵੈ ਸਪੁਤ੍ਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਚ ਸ਼ਸ਼੍ਵ-
ਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ਭਕ੍ਤ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮੇ ॥ 5-22-19 (32376)
ਅਵਰੁਦ੍ਧਾ ਰਥਿਨਃ ਕੇਕਯੇਭ੍ਯੋ
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਿ।
ਕੇਕਯੇਭ੍ਯੋ ਰਾਜ੍ਯਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾ
ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਥਿਨਸ਼੍ਰਾਨੁਵਸਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ ॥ 5-22-20 (32377)
ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਵੀਰਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੀਨਾਂ
ਸਮਾਗਤਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍।
ਸ਼ੂਰਾਨਹੰ ਭਕ੍ਤਿਮਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਨ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਨ੍ ॥ 5-22-21 (32378)
ਗਿਰ੍ਯਾਸ਼੍ਰਯਾ ਦੁਰ੍ਗਨਿਵਾਸਿਨਸ਼੍ਚ
ਯੋਧਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਕੁਲਜਾਤਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਃ।
ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਸ਼੍ਚ ਨਾਨਾਯੁਧਵੀਰ੍ਯਵਨ੍ਤਃ
ਸਮਾਗਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ॥ 5-22-22 (32379)
ਪਾਣ੍ਡ੍ਯਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ ਸਮਿਤੀਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪੋ
ਯੋਧਪ੍ਰਵੀਰੈਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਸਮੇਤਃ।
ਸਮਾਗਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਲੋਕਪ੍ਰਵੀਰੋ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਵੀਰ੍ਯਤੇਜਾਃ ॥ 5-22-23 (32380)
ਅਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦ੍ਰੋਣਾਦਰ੍ਜੁਨਾਦ੍ਵਾਸੁਦੇਵਾ-
ਤ੍ਕ੍ਰੁʼਪਾਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦ੍ਯੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ।
ਯੰ ਤੰ ਕਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਤਿਮਮਾਹੁਰੇਕੰ
ਸ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ॥ 5-22-24 (32381)
ਉਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਸ਼੍ਚੇਦਿਕਰੂਸ਼ਕਾਸ਼੍ਚ
ਸਰ੍ਵੋਦ੍ਯੋਗੈਰ੍ਭੂਮਿਪਾਲਾਃ ਸਮੇਤਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਸੂਰ੍ਯਮਿਵਾਤਪਨ੍ਤੰ
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤੰ ਚੇਦਿਪਤਿੰ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤਮ੍ ॥ 5-22-25 (32382)
ਅਸ੍ਤਮ੍ਭਨੀਯੰ ਯੁਧਿ ਮਨ੍ਯਮਾਨ੍ਯੋ
ਜ੍ਯਾਂ ਕਰ੍ਸ਼਼ਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤਮੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵੋਤ੍ਸਾਹੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਨਿਹਤ੍ਯ
ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤਰਸਾ ਸੰਮਮਰ੍ਦ ॥ 5-22-26 (32383)
ਯਸ਼ੋਮਾਨੌ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ
ਪੁਰਾ(ਅ)ਭਿਨਚ੍ਛਿਸ਼ੁਪਾਲੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ।
ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਮਾਨੰ
ਕਰੂਸ਼ਰਾਜਪ੍ਰਮੁਖਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ॥ 5-22-27 (32384)
ਤਮਸਹ੍ਯੰ ਕੇਸ਼ਵੰ ਤਤ੍ਰ ਮਤ੍ਵਾ
ਸੁਗ੍ਰੀਵਯੁਕ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮ੍।
ਸੰਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵੰਸ਼੍ਚੇਦਿਪਤਿੰ ਵਿਹਾਯ
ਸਿੰਹੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਮ੍ਰੁʼਗਾ ਇਵਾਨ੍ਯੇ॥ 5-22-28 (32385)
ਯਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤੀਪਸ੍ਤਰਸਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦੀਯਾ-
ਦਾਸ਼ੰਸਮਾਨੋ ਦ੍ਵੈਰਥੇ ਵਾਸੁਦੇਵਮ੍ ।
ਸੋ(ਅ)ਸ਼ੇਤ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਹਤਃ ਪਰਾਸੁ-
ਰ੍ਵਾਤੇਨੇਵੋਨ੍ਮਥਿਤਃ ਕਰ੍ਣਿਕਾਰਃ ॥ 5-22-29 (32386)
ਪਰਾਕ੍ਰਮੰ ਮੇ ਯਦਵੇਦਯਨ੍ਤ
ਤੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥੇ ਸਞ੍ਜਯ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ।
ਅਨੁਸ੍ਮਰੰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋ-
ਰ੍ਗਾਵਲ੍ਗਣੇ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍ ॥ 5-22-30 (32387)
ਨ ਜਾਤੁ ਤਾਞ੍ਛਤ੍ਰੁਰਨ੍ਯਃ ਸਹੇਤ
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸ ਸ੍ਯਾਦਗ੍ਰਣੀਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸਿੰਹਃ ।
ਪ੍ਰਵੇਪਤੇ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਭਯੇਨ
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਵੇਕਰਥੇ ਸਮੇਤੌ ॥ 5-22-31 (32388)
ਨ ਚੇਦ੍ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸਙ੍ਗਰੰ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿ-
ਸ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਲਭੇਚ੍ਛਰ੍ਮ ਤਦਾ ਸੁਤੋ ਮੇ।
ਨੋ ਚੇਤ੍ਕੁਰੂਨ੍ਸਞ੍ਜਯ ਨਿਰ੍ਦਹੇਤਾ-
ਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਵਿਸ਼਼੍ਣੂ ਦੈਤ੍ਯਸੇਨਾਂ ਯਥੈਵ ॥ 5-22-32 (32389)
ਮਤੇ ਹਿ ਮੇ ਸ਼ਕ੍ਰਸਮੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ
ਸਨਾਤਨੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਵੀਰਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ।
ਧਰ੍ਮਾਰਾਮੋ ਹ੍ਰੀਨਿਸ਼਼ੇਵਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ
ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵੋ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ॥ 5-22-33 (32390)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਮਨਸ੍ਵੀ
ਨੋ ਚੇਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਦਹੇਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ ।
ਨਾਹੰ ਤਥਾ ਹ੍ਯਰ੍ਜੁਨਾਦ੍ਵਾਸੁਦੇਵਾ-
ਦ੍ਭੀਮਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਯਮਯੋਰ੍ਵਾ ਬਿਭੇਮਿ ॥ 5-22-34 (32391)
ਯਥਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕ੍ਰੋਧਦੀਪ੍ਤਸ੍ਯ ਸੂਤ
ਮਨ੍ਯੋਰਹੰ ਭੀਤਤਰਃ ਸਦੈਵ ।
ਮਹਾਤਪਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਯੁਕ੍ਤਃ
ਸਙ੍ਕਲ੍ਪੋ(ਅ)ਯੰ ਮਾਨਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯੇਤ੍ ॥ 5-22-35 (32392)
ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰੋਧੰ ਸਞ੍ਜਯਾਹੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਸ੍ਥਾਨੇ ਜਾਨਨ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮਸ੍ਮ੍ਯਦ੍ਯ ਭੀਤਃ।
ਸ ਗਚ੍ਛ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪ੍ਰਹਿਤੋ ਰਥੇਨ
ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜਸ੍ਯ ਚਮੂਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-22-36 (32393)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ
ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਕ੍ਤੰ ਵਦੇਸ੍ਤ੍ਵਮ੍।
ਜਨਾਰ੍ਦਨੰ ਚਾਪਿ ਸਮੇਤ੍ਯ ਤਾਤ
ਮਹਾਮਾਤ੍ਰੰ ਵੀਰ੍ਯਵਤਾਮੁਦਾਰਮ੍ ॥ 5-22-37 (32394)
ਅਨਾਮਯੰ ਮਦ੍ਵਚਨੇਨ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ-
ਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮੀਪ੍ਸੁਃ ।
ਨ ਤਸ੍ਯ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਚਨੰ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍
ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸੂਤ ॥ 5-22-38 (32395)
ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ਾਮਾਤ੍ਮਸਮਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ
ਵਿਦ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਕਰ੍ਮਣਿ ਨਿਤ੍ਯਯੁਕ੍ਤਃ ।
ਸਮਾਨੀਤਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਂਸ਼੍ਚ
ਜਨਾਰ੍ਦਨੰ ਯੁਯੁਧਾਨੰ ਵਿਰਾਟਮ੍ ॥ 5-22-39 (32396)
ਅਨਾਮਯੰ ਮਦ੍ਵਚਨੇਨ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ
ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਂਸ਼੍ਚ ਪਞ੍ਚ।
ਯਦ੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਲੰ ਪਰੇਭ੍ਯ-
ਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਨ੍ਯੇਥਾ ਭਾਰਤਾਨਾਂ ਹਿਤੰ ਚ
ਤਦ੍ਭਾਸ਼਼ੇਥਾਃ ਸਞ੍ਜਯ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ 5-22-40 (32397)
5-22-40f"
ਨ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਯੇਦ੍ਯੰਨ ਚ ਯੁਦ੍ਧਹੇਤੁਃ ॥ ॥
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼ਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-22-2 ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਮਨ੍ਤੋ ਵਯਮਿਤਿ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਦੇਃ । ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਨਿਰੁਸ਼਼੍ਯਾਪਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰਕ੍ਰੋਧੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਸੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਮਿਥ੍ਯਾਪੇਤਾਨਾਂ ਨਿਸ਼਼੍ਕਪਟਾਨਾਮ੍ ॥ 2 ॥ 5-22-3 ਮਹ੍ਯੰ ਪਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਸ਼਼ੁਃ ਮਦਰ੍ਥੰ ਪਰਿਤ ਆਨੀਤਵਨ੍ਤਃ ॥ 5-22-4 ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਭ੍ਯਾਂ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥੰ 5-22-7 ਤੇਜਃ ਕ੍ਰੋਧਮ੍ ॥ 5-22-9 ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮੈ। ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਭਾਗਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 5-22-10 ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਜਯਸ਼ੀਲਃ ॥ 5-22-13 ਜਾਤਵੇਦਸੇ ਉਪਾਹ੍ਰੁʼਰਤ੍ ਖਾਣ੍ਡਵਮਿਤਿ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਨਾਨੁਸ਼਼ਙ੍ਗਃ ॥ 5-22-20 ਅਵਰੁਦ੍ਧਾਃ ਬਹਿਰ੍ਨਿਃ ਸਾਰਿਤਾਃ ॥ 5-22-24 ਕਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣਿਃ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਤਤ੍ਤੁਲ੍ਯਮ੍ ॥ 5-22-25 ਚੇਦਿਪਤਿੰ ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲਮ੍ । ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਮਮਰ੍ਦੇਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੇਣਾਨ੍ਵਯਃ ॥ 5-22-29 ਆਸ਼ੰ ਸਮਾਨੋ ਜਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-22-30 ਯਤ੍ ਯਤਃ । ਅਵੇਦਯਨ੍ਤ ਜ੍ਞਾਪਿਤਵਨ੍ਤਃ । ਚਾਰਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-22-31 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੌ ਵਾਸੁਦੇਵਾਰ੍ਜੁਨੌ ॥ 5-22-34 ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਞ੍ਚਿਤਃ । ਮਨਸ੍ਵੀ ਜਿਤਮਨਾਃ ॥ 5-22-36 ਸ੍ਥਾਨੇ ਜਾਨਨ੍ ਯੁਕ੍ਤੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ ॥ 5-22-37 ਮਹਾਮਾਤ੍ਰੰ ਮਹਾਭਾਗਮ੍ ॥ 5-22-38 ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮੀਪ੍ਸੁਰਸ੍ਤੀਤਿ ਵਦੇਤ੍ਯਧ੍ਯਾਹਾਰਃ ॥ 5-22-40 ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਯੇਤ੍ ਵਰ੍ਧਯੇਤ੍ । ਕ੍ਰੋਧਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 023
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.23. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 023
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨੋਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਕੁਸ਼ਲਪ੍ਰਸ਼੍ਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸਞ੍ਜਯੰਪ੍ਰਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦੀਨਾਂ ਕੁਸ਼ਲਾਦਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-23-0 (32398)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-23-0x (3422)
ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤੁ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਞ੍ਜਯਃ।
ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੰ ਯਯੌ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਮਿਤੌਜਸਃ ॥ 5-23-1 (32399)
ਸ ਤੁ ਰਾਜਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-23-2 (32400)
ਗਵਲ੍ਗਣਿਃ ਸਞ੍ਜਯਃ ਸੂਤਸੂਨੁ-
ਰਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਮਵਦਤ੍ਪ੍ਰਤੀਤਃ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਾਮਰੋਗੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯੇ
ਸਹਾਯਵਨ੍ਤੰ ਚ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਮ੍ ॥ 5-23-3 (32401)
ਅਨਾਮਯੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ਬਿਕੇਯੋ
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਨੀਸ਼਼ੀ ।
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਭੀਮਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਪਾਣ੍ਡਵਾਗ੍ਰ੍ਯੋ
ਧਨਞ੍ਜਯਸ੍ਤੌ ਚ ਮਾਦ੍ਰੀਤਨੂਜੌ ॥ 5-23-4 (32402)
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਾ ਵੀਰਪਤ੍ਨੀ ਸੁਪੁਤ੍ਰਾ।
ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ ਯਤ੍ਰ ਚ ਵਾਞ੍ਛਸਿ ਤ੍ਵ-
ਮਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਕਾਮਾਨ੍ਭਾਰਤ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਕਾਮਃ ॥ 5-23-5 (32403)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-23-6x (3423)
ਗਾਵਲ੍ਗਣੇ ਸਞ੍ਜਯ ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਤੇ
ਪ੍ਰੀਤਾਤ੍ਮਾ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਸੂਤ।
ਅਨਾਮਯੰ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨੇ ਤਵਾਹੰ
ਸਹਾਨੁਜੈਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਚਾਸ੍ਮਿ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ ॥ 5-23-6 (32404)
ਚਿਰਾਦਿਦੰ ਕੁਸ਼ਲੰ ਭਾਰਤਸ੍ਯ
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਸੂਤ।
ਮਨ੍ਯੇ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਹੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੰ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਤ੍ਵਾਂ ਸਞ੍ਜਯ ਪ੍ਰੀਤਿਯੋਗਾਤ੍ ॥ 5-23-7 (32405)
ਪਿਤਾਮਹੋ ਨਃ ਸ੍ਥਵਿਰੋ ਮਨਸ੍ਵੀ
ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਃ।
ਸਕੌਰਵ੍ਯਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਤਾਤ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ
ਯਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ ॥ 5-23-8 (32406)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਪੁਤ੍ਰੋ
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਮਹਾਤ੍ਮਾ।
ਮਹਾਰਾਜੋ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ ਪ੍ਰਾਤਿਪੇਯਃ
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਕੁਸ਼ਲੀ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰ ॥ 5-23-9 (32407)
ਸ ਸੋਮਦਤ੍ਤਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਤਾਤ ਕਚ੍ਚਿ-
ਦ੍ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਃ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧਃ ਸ਼ਲਸ਼੍ਚ।
ਦ੍ਰੋਣਃ ਸਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰੋ
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਕਚ੍ਚਿਦੇਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਰੋਗਾਃ ॥ 5-23-10 (32408)
ਸਰ੍ਵੇ ਕੁਰੁਭ੍ਯਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਯ
ਧਨੁਰ੍ਧਰਾ ਯੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ।
ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞਾਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਵਦਾਤਾ
ਧਨੁਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਮੁਖ੍ਯਤਮਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮ੍ ॥ 5-23-11 (32409)
ਕਚ੍ਚਿਨ੍ਮਾਨੰ ਤਾਤ ਲਭਨ੍ਤ ਏਤੇ
ਧਨੁਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤਃ ਕਚਿਦੇਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਰੋਗਾਃ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਨਿਵਸਤਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯੋ
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸ਼ੀਲਵਾਨ੍ਦ੍ਰੋਣਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 5-23-12 (32410)
ਵੈਸ਼੍ਯਾਪੁਤ੍ਰਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਤਾਤ ਕਚ੍ਚਿਤ੍
ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਃ ।
ਕਰ੍ਣੋ ਮਾਨੀ ਕੁਸ਼ਲੀ ਤਾਤ ਕਚ੍ਚਿਤ੍
ਸੁਯੋਧਨੋ ਯਸ੍ਯ ਮਨ੍ਦੋ ਵਿਧੇਯਃ ॥ 5-23-13 (32411)
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਭਾਰਤਾਨਾਂ ਜਨਨ੍ਯੋ
ਮਹਾਦਾਸ੍ਯੋ ਦਾਸਭਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸੂਤ।
ਵਧ੍ਵਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਭਾਗਿਨੇਯਾ ਭਗਿਨ੍ਯੋ
ਦੌਹਿਤ੍ਰਾ ਵਾ ਕਚ੍ਚਿਦਪ੍ਯਵ੍ਯਲੀਕਾਃ ॥ 5-23-14 (32412)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਯਥਾਵਤ੍
ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਪੂਰ੍ਵਵਤ੍ਤਾਤ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮ੍।
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਦਾਯਾਨ੍ਮਾਮਕਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ
ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਸਞ੍ਜਯ ਨੋਪਹਨ੍ਤਿ ॥ 5-23-15 (32413)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਪੁਤ੍ਰ
ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿਕ੍ਰਮਾਨ੍ਵੈ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਤਥਾ ਵਰ੍ਤ੍ਮਭੂਤਾ-
ਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਦੈਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮ੍ ॥ 5-23-16 (32414)
ਏਤਞ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਚੋਤ੍ਤਮੰ ਜੀਵਲੋਕੇ
ਸ਼ੁਕ੍ਲੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਵਿਹਿਤੰ ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ।
ਤੇ ਚੇਦ੍ਦੋਸ਼਼ੰ ਨ ਨਿਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਦਾਃ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਨਾਸ਼ੋ ਭਵਿਤਾ ਕੌਰਵਾਣਾਮ੍ ॥ 5-23-17 (32415)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਪੁਤ੍ਰੋ
ਬੁਭੂਸ਼਼ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਮਾਤ੍ਯਵਰ੍ਗੇ।
ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਭੇਦੇਨ ਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤਿ
ਮੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਰੂਪਾ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚੈਕਮਤ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-23-18 (32416)
ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਪਾਪੰ ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਤਾਤ
ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ।
ਦ੍ਰੋਣਃ ਸਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ ਵੀਰੋ
ਨਾਸ੍ਮਾਸੁ ਪਾਪਾਨਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ ॥ 5-23-19 (32417)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਜ੍ਯੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸਪੁਤ੍ਰੰ
ਸਮੇਤ੍ਯਾਹੁਃ ਕੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ।
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਸ੍ਯੁਸਙ੍ਘਾਨ੍ਸਮੇਤਾ-
ਨ੍ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਯੁਧਾਂ ਪ੍ਰਣੇਤੁਃ ॥ 5-23-20 (32418)
ਮੌਰ੍ਵੀਭੁਜਾਗ੍ਰਪ੍ਰਹਿਤਾਨ੍ਸ੍ਮ ਤਾਤ
ਦੋਧੂਯਮਾਨੇਨ ਧਨੁਰ੍ਧਰੇਣ।
ਗਾਣ੍ਡੀਵਨੁੰਨਾਂਸ੍ਤਨਯਿਤ੍ਨੁਘੋਸ਼਼ਾ-
ਨਜਿਹ੍ਮਗਾਨ੍ਕਚ੍ਚਿਦਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-23-21 (32419)
ਨ ਚਾਪਸ਼੍ਯੰ ਕੰਚਿਦਹੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਯੋਧੰ ਸਮੰ ਵਾ(ਅ)ਧਿਕਮਰ੍ਜੁਨੇਨ।
ਯਸ੍ਯੈਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਨਿਸ਼ਿਤਾਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਧਾਰਾਃ
ਸੁਵਾਸਸਃ ਸਮੰਤੋ ਹਸ੍ਤਵਾਪਃ ॥ 5-23-22 (32420)
ਗਦਾਪਾਣਿਰ੍ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ
ਪ੍ਰਵੇਪਯਞ੍ਛਤ੍ਰੁਸਙ੍ਘਾਨਨੀਕੇ।
ਨਾਗਃ ਪ੍ਰਭਿੰਨ ਇਵ ਨਙ੍ਘਲੇਸ਼਼ੁ
ਚੰਕ੍ਰਮ੍ਯਤੇ ਕਚ੍ਚਿਦੇਨੰ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-23-23 (32421)
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰਃ ਸਹਦੇਵਃ ਕਲਿਙ੍ਗਾਨ੍
ਸਮਾਗਤਾਨਜਯਦ੍ਦਨ੍ਤਕੂਰੇ।
ਵਾਮੇਨਾਸ੍ਯਨ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨੈਵ ਯੋ ਵੈ
ਮਹਾਬਲੰ ਕਚ੍ਚਿਦੇਨੰ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-23-24 (32422)
ਪੁਰਾ ਜੇਤੁਂ ਨਕੁਲਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਯੰ
ਸ਼ਿਬੀਂਸ੍ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਾਨ੍ਸਞ੍ਜਯ ਪਸ਼੍ਯਤਸ੍ਤੇ।
ਦਿਸ਼ੰ ਪ੍ਰਤੀਚੀਂ ਵਸ਼ਮਾਨਯਨ੍ਮੇ
ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤੰ ਕਚ੍ਚਿਦੇਨੰ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-23-25 (32423)
ਪਰਾਭਵੋ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਯ ਆਸੀ-
ਦ੍ਦੁਰ੍ਮਨ੍ਵਿਤੇ ਘੋਪਯਾਤ੍ਰਾਗਤਾਨਾਮ੍ ।
ਯਤ੍ਰ ਮਨ੍ਦਾਞ੍ਛਤ੍ਰੁਵਸ਼ੰ ਪ੍ਰਯਾਤਾ-
ਨਮੋਚਯਦ੍ਭੀਮਸੇਨੋ ਜਯਸ਼੍ਚ ॥ 5-23-26 (32424)
ਅਹੰ ਪਸ਼੍ਚਾਦਰ੍ਜੁਨਮਭ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ੰ
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ਤ੍।
ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਙ੍ਘਾਨੁਦਸ੍ਯ
ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਾਗਮਤ੍ਕਚ੍ਚਿਦੇਨੰ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-23-27 (32425)
ਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਸਾਧੁਨੈਕੇਨ ਨੂਨੰ
ਸੁਖੰ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਵੈ ਭਵਤੀਹ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਪਰਿਜੇਤੁਂ ਵਯੰ ਚੇ-
ੰਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਮ੍ ॥ ॥ 5-23-28 (32426)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-23-11 ਕੁਰੁਭ੍ਯਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਨ੍ਤਿ ਕਚ੍ਚਿਦਿਤ੍ਯਨੁਸ਼਼ਙ੍ਗਃ ॥ 5-23-14 ਅਵ੍ਯਲੀਕਾਃ ਨਿਸ਼਼੍ਕਪਟਾਃ ॥ 5-23-15 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਜੀਵਿਕਾਂ ਦਾਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ । ਦਾਯਾਨ੍ਮਦ੍ਦਤ੍ਤਾਨ੍ ਗ੍ਰਾਮਾਦੀਨ੍ ॥ 5-23-17 ਏਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪਾਲਨੰ ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਪਰਲੋਕਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕੰ ਜੀਵਲੋਕੇ ਇਹ ਸ਼ੁਕ੍ਲੰ ਯਸ਼ਸ੍ਕਰਮ੍ । ਦੋਸ਼਼ੰ ਲੋਭੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯੁਪਘਾਤੇਨ ਨ ਨਿਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ॥ 5-23-18 ਬੁਭੂਪਤੇ ਪ੍ਰਾਪਯਿਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-23-21 ਮੌਰ੍ਵ੍ਯਾਃ ਭੁਜਃ ਕੌਟਿਲ੍ਯੰ ਤਸ੍ਯ ਅਗ੍ਰਮਿਵਾਗ੍ਰੰ ਸ਼ਰਸੰਧਾਨਦੇਸ਼ਃ ਤਤਃ ਪ੍ਰਹਿਤਾਨ੍ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਾਨ੍ ॥ 5-23-22 ਸੁਵਾਸਸਃ ਸੁਸ਼਼ੁਙ੍ਘਾ। ਹਸ੍ਤਵਾਪੋ ਹਸ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ੇਪਃ । ਏਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਵਾਣਾ ਅਸ੍ਯ ਏਤੇਨ। ... .... ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-23-23 ਨਙ੍ਵਲੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਰੁʼਣੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਲੇਸ਼਼ੁ ॥ 23 ॥ 5-23-24 ਦਨ੍ਤਕੂਰੇ ਸੰਪ੍ਰਾਗੇ ॥ 24 ॥ 5-23-26 ਜਯਃ ਅਰ੍ਜੁਨਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 024
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.24. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 024
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨਾਮੁਤ੍ਤਰਦਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸਨ੍ਦੇਸ਼ਸ਼੍ਰਵਣਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-24-0 (32427)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-24-0x (3424)
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਥ ਮੇ ਪਾਣ੍ਡਵ ਤਤ੍ਤਥੈਵ
ਕੁਰੂਨ੍ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਜਨੰ ਚ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ।
ਅਨਾਮਯਾਸ੍ਤਾਤ ਮਨਸ੍ਵਿਨਸ੍ਤੇ
ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ਪਾਰ੍ਥ ਯਾਂਸ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-24-1 (32428)
ਸਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਸਾਧਵੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ
ਸਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਪਾਪਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵ ਤਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਧਿ।
ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਰਿਪੁਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਹਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ
ਕੁਤੋ ਦਾਯਾਂਲ੍ਲੋਪਯੇਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮ੍ ॥ 5-24-2 (32429)
ਯਦ੍ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਸੁ ਵਰ੍ਤਤੇ(ਅ)ਸਾਵਧਰ੍ਮ੍ਯ-
ਮਦ੍ਰੁਗ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁਗ੍ਧਵਤ੍ਤੰਨ ਸਾਧੁ।
ਮਿਤ੍ਰਧ੍ਰੁਕ੍ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ
ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਦ੍ਵਿਪਨ੍ਸਾਧੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਸਾਧੁਃ ॥ 5-24-3 (32430)
ਸ ਚਾਪਿ ਜਾਨਾਤਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਚ ਤਪ੍ਯਤੇ
ਸ਼ੋਚਤ੍ਯਨ੍ਤਃ ਸ੍ਥਵਿਰੋ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਮੇਤ੍ਯ
ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੋਹਃ ਪਾਤਕੇਭ੍ਯੋ ਯਰੀਯਾਨ੍ ॥ 5-24-4 (32431)
ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ਤੁਭ੍ਯੰ ਨਰਦੇਵ ਸਙ੍ਗਮੇ
ਯੁਦ੍ਧੇ ਚ ਜਿਸ਼਼੍ਣੋਸ਼੍ਚ ਯੁਧਾਂ ਪ੍ਰਣੇਤੁਃ।
ਸਮੁਦ੍ਧੁਸ਼਼੍ਟੇ ਦੁਨ੍ਦੁਭਿਸ਼ਙ੍ਖਸ਼ਬ੍ਦੇ
ਗਦਾਪਾਣਿੰ ਭੀਮਸੇਨੰ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-24-5 (32432)
ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤੌ ਚਾਪਿ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਜਿਮਧ੍ਯੇ
ਸਰ੍ਵਾ ਦਿਸ਼ਃ ਸੰਪਤਨ੍ਤੌ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ।
ਸੇਨਾਂ ਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੌ ਸ਼ਗ੍ਵੈਪਰਜਮੰ
ਮਹਾਰਥੌ ਸਮਰੇ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਕਮ੍ਪੌ ॥ 5-24-6 (32433)
ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਮਨ੍ਯੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਰਾਜ-
ੰਨਨਾਗਤੰ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਯਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਮ੍।
ਤ੍ਵੰ ਚੇਤ੍ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਃ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡਵ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਰੂਪਮ੍।
ਤ੍ਵਮੇਵੈਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਗਤਸ਼੍ਚ ਭੂਯਃ
ਸਮੀਕੁਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ ॥ 5-24-7 (32434)
ਨ ਕਾਮਾਰ੍ਥੰ ਸਨ੍ਤ੍ਯਜੇਯੁਰ੍ਹਿ ਧਰ੍ਮੰ
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਸੁਤਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਾਃ ।
ਤ੍ਵਮੇਵੈਤਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ
ਸਮੀਕੁਰ੍ਯਾ ਯੇਨ ਸ਼ਰ੍ਮਾਪ੍ਨੁਯੁਸ੍ਤੇ ॥ 5-24-8 (32435)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਸ਼੍ਚ
ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸੰਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ।
ਯਨ੍ਮਾਂ ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਨਿਸ਼ਾਯਾ-
ਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ ਵਚਨੰ ਪਿਤਾ ਤੇ ॥ 5-24-9 (32436)
ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਸਹਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਰਾਜਨ੍
ਸਮੇਤ੍ਯ ਤਾਂ ਵਾਚਮਿਮਾਂ ਨਿਬੋਧ ॥ ॥ 5-24-10 (32437)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-24-4 ਗਰੀਯਾਨਿਤਿ ...... 5-24-5 ........ 5-24-7 ਅਨਾਗਤੰ ਅਜ੍ਞਾਤੰ ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 025
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.25. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 025
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਯੁਦ੍ਧਨਿਨ੍ਦਾਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸ਼ਮਸ੍ਵੀਕਾਰਸ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦ੍ਯਭਿਮਤਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-25-0 (32438)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-25-0x (3425)
ਸਮਾਗਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਸ਼੍ਚ
ਜਨਾਰ੍ਦਨੋ ਯੁਯੁਧਾਨੋ ਵਿਰਾਟਃ।
ਯਤ੍ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ
ਗਾਵਲ੍ਗਣੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਤ੍ਸੂਤਪੁਤ੍ਰ ॥ 5-25-1 (32439)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 5-22-2x (3426)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਚ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰੰ ਚ
ਧਨਞ੍ਜਯੰ ਮਾਦ੍ਰਵਤੀਸੁਤੌ ਚ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰਯੇ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਚ ਸ਼ੌਰਿੰ
ਯੁਯੁਧਾਨੰ ਚੇਕਿਤਾਨੰ ਵਿਰਾਟਮ੍ ॥ 5-25-2 (32440)
ਪਞ੍ਚਾਲਾਨਾਮਧਿਪੰ ਚੈਵ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤੰ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨਿਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਵਾਚੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਤੇਮਾਂ ਮਦੀਯਾਂ
ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਾਂ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਨ੍ਕੁਰੂਣਾਮ੍ ॥ 5-25-3 (32441)
ਸ਼ਮੰ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਭਿਨਨ੍ਦ-
ੰਨਯੋਜਯਤ੍ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਰਥੰ ਮੇ।
ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਪੁਤ੍ਰਸ੍ਵਜਨਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞ-
ਸ੍ਤਦ੍ਰੋਚਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸ਼ਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ॥ 5-25-4 (32442)
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਧਰ੍ਮੈਃ ਸਮੁਪੇਤਾਸ੍ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਾਃ
ਸੰਸ੍ਥਾਨੇਨ ਮਾਰ੍ਦਨੇਵਾਰ੍ਜਵੇਨ।
ਜਾਤਾਃ ਕੁਲੇ ਹ੍ਯਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾ ਵਦਾਨ੍ਯਾ
ਹੀਨਿਸ਼਼ੇਵਾਃ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਾਃ ॥ 5-25-5 (32443)
ਨ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਕਰ੍ਮ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਸੁ ਹੀਨੰ
ਸਤ੍ਵੰ ਹਿ ਵਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭੀਮਸੇਨਾਃ ।
ਉਦ੍ਭਾਸਤੇ ਹ੍ਯਞ੍ਜਨਬਿਨ੍ਦੁਵਤ੍ਤ-
ਚ੍ਛੁਭ੍ਰੇ ਵਸ੍ਤ੍ਰੇ ਯਦ੍ਭਵੇਤ੍ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ੰ ਵਃ ॥ 5-25-6 (32444)
ਸਰ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਯਤ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਃ
ਪਾਪੋਦਯੋ ਭਾਵਸੰਸ੍ਥਃ ਕੁਰੂਣਾਮ੍।
ਕਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕੁਰ੍ਯਾਞ੍ਜਾਤੁ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਜਾਨਨ੍
ਪਰਾਜਯੋ ਯਤ੍ਰ ਸਮੋ ਜਯਸ਼੍ਚ ॥ 5-25-7 (32445)
ਤੇ ਵੈ ਧਨ੍ਯਾ ਯੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਜ੍ਞਾਤਿਕਾਰ੍ਯੰ
ਤੇ ਵੈ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਬਾਨ੍ਧਵਾਸ਼੍ਚ।
ਉਪਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਜੀਵਿਤੰ ਸਨ੍ਤ੍ਯਜੇਯੁ-
ਰ੍ਯਤਃ ਕੁਰੂਣਾਂ ਨਿਯਤੋ ਵੈ ਭਵਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-25-8 (32446)
ਤੇ ਚੇਤ੍ਕੁਰੂਨਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਥ ਪਾਰ੍ਥਾ
ਨਿਰ੍ਣੀਯ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤੋ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ।
ਸਮੰ ਵਸ੍ਤਜ੍ਜੀਵਿਤੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨ ਸ੍ਯਾ-
ਦ੍ਯਜ੍ਜੀਵਧ੍ਵੰ ਜ੍ਞਾਤਿਵਧੇਨ ਸਾਧੁ ॥ 5-25-9 (32447)
ਕੋ ਹ੍ਯੇਵ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਸਹ ਕੇਸ਼ਵੇਨ
ਸਚੇਕਿਤਾਨਾਨ੍ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਬਾਹੁਗੁਪ੍ਤਾਨ੍।
ਸਸਾਤ੍ਯਕੀਨ੍ਵਿਸ਼਼ਹੇਤ ਪ੍ਰਜੇਤੁਂ
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਦੇਵਾਨ੍ਸਚਿਵਾਨ੍ਸਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ ॥ 5-25-10 (32448)
ਕੋ ਵਾ ਕੁਰੂਨ੍ਦ੍ਰੋਣਭੀਸ਼਼੍ਮਾਭਿਗੁਪ੍ਤਾ-
ਨਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮ੍ਨਾ ਸ਼ਲ੍ਯਕ੍ਰੁʼਪਾਦਿਭਿਸ਼੍ਚ।
ਰਣੇ ਵਿਜੇਤੁਂ ਵਿਸ਼਼ਹੇਤ ਰਾਜਨ੍
ਰਾਧੇਯਗੁਪ੍ਤਾਨ੍ਸਹ ਭੂਮਿਪਾਲੈਃ ॥ 5-25-11 (32449)
ਮਹਦ੍ਬਲੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ
ਕੋ ਵੈ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਹਨ੍ਤੁਮਕ੍ਸ਼਼ੀਯਮਾਣਃ ।
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਜਯੇ ਚੈਵ ਪਰਾਜਯੇ ਚ
ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਕਿੰਚਿਤ੍ ॥ 5-25-12 (32450)
ਕਥੰ ਹਿ ਨੀਚਾ ਇਵ ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲੇਯਾ
ਨਿਰ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ।
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਣਤੋ ਵਾਸੁਦੇਵੰ
ਪਞ੍ਚਾਲਾਨਾਮਧਿਪੰ ਚੈਵ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮ੍ ॥ 5-25-13 (32451)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ਸ਼ਰਣੰ ਵਃ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ
ਕਥੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੁਰੁਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਮ੍।
ਨ ਹ੍ਯੇਵਮੇਵੰ ਵਚਨੰ ਵਾਸੁਦੇਵੋ
ਧਨਞ੍ਜਯੋ ਵਾ ਜਾਤੁ ਕਿੰਚਿੰਨ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-25-14 (32452)
ਪ੍ਰਣਾਨ੍ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਯਾਚਮਾਨਃ ਕੁਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯ-
ਦੇਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਸਾਧਨਾਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ।
ਏਤਦ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਪੁਰੋਗਮਸ੍ਯ
ਮਤੰ ਯਦ੍ਵਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰਿਹੋਤ੍ਤਮਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ ॥ 5-25-15 (32453)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-25-4 ਰਥਮਯੋਜਯਤ੍। ਇਹ ਆਗਨ੍ਤੁਮ੍। ਰਾਜ੍ਞਃ ਤਤ੍ ਵਚਨੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਰੋਚਤਾਂ ਤਤਸ਼੍ਚ ਸ਼ਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ॥ 4 ॥ 5-25-5 ਸੰਸ੍ਥਾਨੇਨਾਕਾਰੇਣ। ਮਾਰ੍ਦਵੇਨ ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ। ਆਰ੍ਜਵੇਨ ਅਕੌਟਿਲ੍ਯੇਨ। ਅਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਃ ਅਨੁਗ੍ਰਾਃ । ਹ੍ਰੀਨਿਸ਼਼ੇਵਾਃ ਲਜ੍ਜਾਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 5 ॥ 5-25-6 ਹੀਨੰ ਹਿੰਸ੍ਰੰ ਸਤ੍ਤ੍ਵੰ ਬੁਦ੍ਧਿਸਤ੍ਵੰ ਸਾਧੁਤ੍ਵੰ ਵਾ। ਭੀਮਸੇਨਾਃ ਭੀਸ਼਼ਣਸੈਨ੍ਯਾਃ ॥ 6 ॥ 5-25-7 ਯਤ੍ਰ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਭਾਵਸੰਸ੍ਥਃ ਸ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 7 ॥ 5-25-8 ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦੀਨਾਂ ਕਾਰ੍ਯੰ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ ਮੋਚਨਾਦਿਕੰ ਉਪਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਨਿਨ੍ਦਿਤਮ੍ ॥ 8 ॥ 5-25-9 ਨਿਰ੍ਣੀਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ। ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਹਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 9 ॥ 5-25-12 ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 12 ॥ 5-25-13 ਨਿਰ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਰ੍ਵਿਰੁਦ੍ਧੰ ਕਮ ਕਥੰ ਕੁਰ੍ਯੁਃ । ਪ੍ਰਣਤਃ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 13 ॥ 5-25-14 ਸਾਧਨਾਰ੍ਥੰ ਸੰਧਿਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਨਤੁ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਭੀਸ਼਼ਯਾਮੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 15 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 026
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.26. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 026
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸ੍ਵਪਰਯੋਃ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਾਭਿਸਨ੍ਧਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਜਯ੍ਯਤ੍ਵਮਭਿਧਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥੇ ਰਾਜ੍ਯਦਾਨੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-26-0 (32454)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-26-0x (3427)
ਕਾਂ ਨੁ ਵਾਚੰ ਸਞ੍ਜਯ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਸ਼਼ਿ।
ਯੁਦ੍ਧੈਸ਼਼ਿਣੀਂ ਯੇਨ ਯੁਦ੍ਧਾਦ੍ਬਿਭੇਸ਼਼ਿ ।
ਅਯੁਦ੍ਧੰ ਵੈ ਤਾਤ ਯੁਦ੍ਧਾਦ੍ਗਰੀਯਃ
ਕਸ੍ਤਲ੍ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਜਾਤੁ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਸੂਤ ॥ 5-26-1 (32455)
ਅਕੁਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੇਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਸਞ੍ਜਯ
ਸਿਦ੍ਧ੍ਯੇਤ੍ਸਙ੍ਕਲ੍ਪੋ ਮਨਸਾ ਯੰ ਯਮਿਚ੍ਛੇਤ੍।
ਨ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਵਿਦਿਤੰ ਮਮੈਤ-
ਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧਾਦ੍ਬਹੁ ਯਲ੍ਲਘੀਯਃ ॥ 5-26-2 (32456)
ਕੁਤੋ ਯੁਦ੍ਧੰ ਜਾਤੁ ਨਰੋ(ਅ)ਵਗਚ੍ਛੇ-
ਤ੍ਕੋ ਦੇਵਸ਼ਪ੍ਤੋ ਹਿ ਵ੍ਰੁʼਣੀਤ ਯੁਦ੍ਧਮ੍।
ਸੁਖੈਸ਼਼ਿਣਃ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਾ
ਧਰ੍ਮਾਦਹੀਨੰ ਯਚ੍ਚ ਲੋਕਸ੍ਯ ਪਥ੍ਯਮ੍ ॥ 5-26-3 (32457)
ਧਰ੍ਮੋਦਯੰ ਸੁਖਮਾਸ਼ੰਸਮਾਨਾਃ
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੋਪਾਯੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ਕਰ੍ਮ ਦੁਃਖਮ੍।
ਸੁਖੰ ਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਰ੍ਵਿਜਿਘਾਂਸੁਸ਼੍ਚ ਦੁਃਖੰ
ਕਰ੍ਮਾਰਭੇਦ੍ਯਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਨਪੇਤਮ੍ ॥ 5-26-4 (32458)
ਕ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਵਸ਼ਾਨੁਰਾਨਾਂ
ਕਰ੍ਮਾਭਿਜ੍ਞਃ ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰੰ ਦੁਨੋਤਿ।
ਯਯਾ ਪ੍ਰਮੁਕ੍ਤੋ ਨ ਕਰੋਤਿ ਦੁਃਖੰ
ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਦਪੇਤਾਮ੍ ॥ 5-26-5 (32459)
ਯਥੇਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਸਮਿਦ੍ਧਤੇਜਸੋ
ਭੂਯੋ ਬਲੰ ਵਰ੍ਧਤੇ ਪਾਵਕਸ੍ਯ।
ਕਾਮਾਰ੍ਥਲਾਭੇਨ ਤਥੈਵ ਭੂਯੋ
ਨ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਪਿਸ਼਼ੇਵਾਗ੍ਨਿਰਿਦ੍ਧਃ ।
ਸੰਪਸ਼੍ਯੇਮੰ ਭੋਗਚਯੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ
ਸਹਾਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ॥ 5-26-6 (32460)
ਨਾਸ਼੍ਰੇਯਾਨੀਸ਼੍ਵਰੋ ਵਿਗ੍ਰਹਾਣਾਂ
ਨਾਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਵੈ ਗੀਤਸ਼ਬ੍ਦੰ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਤਿ।
ਨਾਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਵੈ ਸੇਵਤੇ ਮਾਲ੍ਯਗਨ੍ਧਾ-
ੰਨ ਚਾਪ੍ਯਸ਼੍ਰੇਯਾਨਨੁਲੇਪਨਾਨਿ ॥
ਨਾਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਵੈ ਪ੍ਰਾਵਾਰਾਨ੍ਸੰਵਿਵਸ੍ਤੇ
ਕਥੰ ਤ੍ਵਸ੍ਮਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਣੁਦੇਤ੍ਕੁਰੁਭ੍ਯਃ ॥ 5-26-7 (32461)
ਅਤ੍ਰੈਵ ਸ੍ਯਾਦਵੁਧਸ੍ਯੈਵ ਕਾਮਃ।
ਪ੍ਰਾਯਃ ਸ਼ਰੀਰੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਦੁਨੋਤਿ ॥ 5-26-8 (32462)
ਸ੍ਵਯੰ ਰਾਜਾ ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਃ ਪਰੇਸ਼਼ੁ
ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛਤਿ ਤੰਨ ਸਾਧੁ।
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੇਵ
ਤਥਾ ਪਰੇਤਾਮਪਿ ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪੈਤਿ ॥ 5-26-9 (32463)
ਆਸੰਨਮਗ੍ਨਿੰ ਤੁ ਨਿਦਾਘਕਾਲੇ
ਗਮ੍ਭੀਰਕਕ੍ਸ਼਼ੇ ਗਹਨੇ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ।
ਯਥਾ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਵਾਯੁਵਸ਼ੇਨ ਸ਼ੋਚੇ-
ਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸ਼ਿਸ਼ਿਰਵ੍ਯਪਾਯੇ ॥ 5-26-10 (32464)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਰਾਜਾ
ਲਾਲਪ੍ਯਤੇ ਸਞ੍ਜਯ ਕਸ੍ਯ ਹੇਤੋਃ ।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਨਾਰ੍ਜਵੇ ਰਤੰ
ਪੁਤ੍ਰੰ ਮਨ੍ਦੰ ਮੂਢਮਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣੰ ਤੁ ॥ 5-26-11 (32465)
ਅਨਾਪ੍ਤਵਚ੍ਚਾਪ੍ਤਤਮਸ੍ਯ ਵਾਚਃ
ਸੁਯੋਧਨੋ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯਾਵਮਤ੍ਯ।
ਸੁਤਸ੍ਯ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪ੍ਰਿਯੈਸ਼਼ੀ
ਸੰਬੁਧ੍ਯਮਾਨੋ ਵਿਸ਼ਤੇ(ਅ)ਧਰ੍ਮਮੇਵ ॥ 5-26-12 (32466)
ਮੇਧਾਵਿਨੰ ਹ੍ਯਰ੍ਥਕਾਮੰ ਕੁਰੂਣਾਂ
ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵਾਗ੍ਮਿਨੰ ਸ਼ੀਲਵਨ੍ਤਮ੍ ।
ਸ ਤੰ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਕੁਰੁਭ੍ਯੋ
ਨ ਸਸ੍ਮਾਰ ਵਿਦੁਰੰ ਪੁਤ੍ਰਕਾਮ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-26-13 (32467)
ਮਾਨਘ੍ਨਸ੍ਯਾਸੌ ਮਾਨਕਾਮਸ੍ਯ ਚੇਰ੍ਸ਼਼ੋਃ
ਸੰਰਮ੍ਭਿਣਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਧਰ੍ਮਾਤਿਗਸ੍ਯ।
ਦੁਰ੍ਭਾਸ਼਼ਿਣੋ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਾਨੁਗਸ੍ਯ
ਕਾਮਾਤ੍ਮਨੋ ਦੌਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦੈਰ੍ਭਾਵਿਤਸ੍ਯ ॥ 5-26-14 (32468)
ਅਨੇਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰੇਯਸੋ ਦੀਰ੍ਘਮਨ੍ਯੋ-
ਰ੍ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੁਹਃ ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧੇਃ।
ਸੁਤਸ੍ਯ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪ੍ਰਿਯੈਸ਼਼ੀ
ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ਪ੍ਰਾਜਹਾਦ੍ਧਰ੍ਮਕਾਮੌ ॥ 5-26-15 (32469)
ਤਦੈਵ ਮੇ ਸਞ੍ਜਯ ਦੀਵ੍ਯਤੋ(ਅ)ਭੂ-
ਨ੍ਮਤਿਃ ਕੁਰੂਣਾਮਾਗਤਃ ਸ੍ਯਾਦਭਾਵਃ ।
ਕਾਵ੍ਯਾਂ ਵਾਚੰ ਵਿਦੁਰੋ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣੋ
ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਯਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਮ੍ ॥ 5-26-16 (32470)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤੁਰ੍ਯਦਾ ਨਾਨ੍ਵਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧਿੰ
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਕੁਰੂਨ੍ਸੂਤ ਤਦਾ(ਅ)ਭ੍ਯਾਜਗਾਮ।
ਯਾਵਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਮਨ੍ਵਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਤਸ੍ਯ
ਤਾਵਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਬਭੂਵ ॥ 5-26-17 (32471)
ਤਦਰ੍ਥਲੁਬ੍ਧਸ੍ਯ ਨਿਬੋਧ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ
ਯੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੂਤ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ
ਗਾਵਲ੍ਗਣੇ ਪਸ਼੍ਯ ਸੰਮੋਹਮਸ੍ਯ ॥ 5-26-18 (32472)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ
ਕਥੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੁਰੁਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਮ੍ ।
ਆਤ੍ਤੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪਰੇਭ੍ਯਃ
ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਿਤੇ ਵਿਦੁਰੇ ਦੀਰ੍ਘਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੌ ॥ 5-26-19 (32473)
ਆਸ਼ੰਸਤੇ ਵੈ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਪੁਤ੍ਰੋ
ਮਹਾਰਾਜ੍ਯਮਸਪਤ੍ਨੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮ੍।
ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਸ਼ਮਃ ਕੇਵਲੰ ਨੋਪਲਭ੍ਯਃ
ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਵਕੰ ਮਦ੍ਗਤੇ ਮਨ੍ਯਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਮ੍ ॥ 5-26-20 (32474)
ਯਤ੍ਤਤ੍ਕਰ੍ਣੋ ਮਨ੍ਯਤੇ ਪਾਰਣੀਯੰ
ਯੁਦ੍ਧੇ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਯੁਧਮਰ੍ਜੁਨੰ ਵੈ ।
ਆਸੰਸ਼੍ਚ ਯੁਦ੍ਧਾਨਿ ਪੁਰਾ ਮਹਾਨ੍ਤਿ
ਕਥੰ ਕਰ੍ਣੋ ਨਾਭਵਦ੍ਦ੍ਵੀਪ ਏਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 5-26-21 (32475)
ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ ਸੁਯੋਧਨਸ਼੍ਚ
ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ ਪਿਤਾਮਹਸ਼੍ਚ।
ਅਨ੍ਯੇ ਚ ਯੇ ਕੁਗ੍ਵਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਨ੍ਤਿ
ਯਥਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਾੰਨਾਮ੍ਤ੍ਯਪਰੋ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ ॥ 5-26-22 (32476)
ਜਾਨਨ੍ਤ੍ਯੇਤਨ੍ਕੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ
ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਯੇ ਭੂਮਿਪਾਲਾਃ ਸਮੇਤਾਃ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਰਾਜ੍ਯਮਿਹਾਭਵਦ੍ਯਥਾ
ਅਰਿਨ੍ਦਮੇ ਫਾਲ੍ਗੁਨੇ(ਅ)ਵਿਦ੍ਯਮਾਨੇ ॥ 5-26-23 (32477)
ਤੇਨਾਨੁਬਨ੍ਧੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ
ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਹਰ੍ਤੁਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਮਤ੍ਵਮ੍ ।
ਕਿਰੀਟਿਨਾ ਤਾਲਮਾਤ੍ਰਾਯੁਧੇਨ
ਤਦ੍ਵੇਦਿਨਾ ਸੰਯੁਗੰ ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ॥ 5-26-24 (32478)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਵਿਸ਼਼੍ਫਾਰਿਤਸ਼ਬ੍ਦਮਾਤ੍ਰੰ
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਮ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਨ ਚੇਦੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਭੀਮਸੇਨੰ
ਸੁਯੋਧਨੋ ਮਨ੍ਯਤੇ ਸਿਦ੍ਧਮਰ੍ਥਮ੍ ॥ 5-26-25 (32479)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪ੍ਯੇਤੰਨੋਤ੍ਸਹੇਤ੍ਤਾਤ ਹਰ੍ਤੁ-
ਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਨੋ ਜੀਵਤਿ ਭੀਮਸੇਨੇ।
ਧਨਞ੍ਜਯੇ ਨਕੁਲੇ ਚੈਵ ਸੂਤ
ਤਥਾ ਵੀਰੇ ਸਹਦੇਵੇ(ਅ)ਸਹਿਸ਼਼੍ਣੌ ॥ 5-26-26 (32480)
ਸਚੇਦੇਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯੇਤ ਬੁਦ੍ਧਿੰ
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਰਾਜਾ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਸੂਤ।
ਏਵੰ ਰਣੇ ਪਾਣ੍ਡਵਕੋਪਦਗ੍ਧਾ
ਨ ਨਸ਼੍ਯੇਯੁਃ ਸਞ੍ਜਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ॥ 5-26-27 (32481)
ਜਾਨਾਮਿ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਸ੍ਮਾਸੁ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ
ਤ੍ਵਾਂ ਪੂਜਯਨ੍ਮਞ੍ਜਯਾਹੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮੇਯਮ੍।
ਵਚ੍ਚਾਸ੍ਮਾਕੰ ਕੌਰਵੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤਪੂਰ੍ਵੰ
ਯਾ ਨੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਤ੍ ॥ 5-26-28 (32482)
ਅਦ੍ਯਾਪਿ ਸਾ ਤਤ੍ਰ ਤਥੈਵ ਵਰ੍ਤਤਾਂ
ਯਾਨ੍ਤਿ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਨ੍ਵਮਾਤ੍ਥ ।
ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਰਾਪ੍ਰਵ੍ਯੇ ਭਵਤੁ ਮਮੈਵ ਰਾਜ੍ਯੰ
ਸੂਯੋਧਨੋ ਯਚ੍ਛਤੁ ਭਾਗ੍ਨਾਗ੍ਰ੍ਯਃ ॥ ॥ 5-26-29 (32483)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡ੍ਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-26-3 ਅਹੀਨੰ ਅਨਪਗਤਮ੍ ॥ 3 ॥ 5-26-6 ਉਕ੍ਤਮਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੇ ਯੋਜਯਤਿ ਸੰਪਸ਼੍ਯੇਤਿ। ਅਸ੍ਮਾਭਿਰਿਤ੍ਯਤ੍ਰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ ਅਨ੍ਤਰ੍ਭਾਵ੍ਯਾਹ । ਪਞ੍ਚਾਧਿਕੇਨ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੇਨ ਸਹ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਭੋਗੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਪਸ਼੍ਯ। ਅਥਾਪਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯੈਵ ਭਵਤ੍ਵਿਤਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ ਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਦੂਰੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਤੋ ਭੋਗਾਤ੍ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿੰ ਨ ਲਭਤ ਇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 6 ॥ 5-26-7 ਪਿਤ੍ਰੁʼਵ੍ਯਨਿਨ੍ਦਾਦੋਸ਼਼ਾਦ੍ਭੀਤਃ ਪੁਨਰਾਹ ਨਾਸ਼੍ਰੇਯਾਨਿਤਿ। ਯਃ ਪੁਣ੍ਯਵਤ੍ਤਰਃ ਸ ਵਿਗ੍ਰਹਾਣਾਮੀਸ਼੍ਵਰੋ ਭਵਤਿ ਪਰੈਃ ਸਹ ਵਿਰੋਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ੰ ਕਰੋਤਿ। ਅਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤੇਨੈਵ ਨਸ਼੍ਯਤਿ। ਅਤਃ ਸ ਪੁਣ੍ਯਵਤ੍ਤਰ ਏਵ। ਅਸ੍ਮਦ੍ਦੋਸ਼਼ਾਤ੍ਤੁ ਵਯੰ ਵਨੇ ਦੁਃਖਮਨੁਭਵਾਮੋ ਨਤੁ ਪਰਾਪਰਾਧੇਨੇਤਿ ਭਾਵਃ । ਪ੍ਰਾਵਾਰਾਨ੍ ਦਿਵ੍ਯਵਾਸਾਂਸਿ ਸੰਵਿਵਸ੍ਤੇ ਪਰਿਧਤ੍ਤੇ। ਅਨ੍ਯਧਾ ਅਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ਼੍ਚੇਦ੍ਰਾਜਾ ਤਰ੍ਹਿ ਅਸ੍ਮਾਨ੍ ਕੁਰੁਭ੍ਯਃ ਕਥੰ ਸੰਪ੍ਰਣੁਦੇਤ੍ ਦੂਰੀਕੁਰ੍ਯਾਤ੍। ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਭ੍ਰੰਸ਼ਨੰ ਹਿ ਪੁਣ੍ਯਵਤਾਮੇਵ ਕਰ੍ਮ ਨਾਸ਼੍ਰੇਯਸਾਮਿਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 7 ॥ 5-26-8 ਅਤ੍ਰੇਤਿ ਯਦ੍ਯਪ੍ਯੇਵੰ ਤਥਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰ੍ਦਾਹਕਰੋ(ਅ)ਯੰ ਕਾਮਃ ਅਬੁਧਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦੇਰੇਵ ਉਚਿਤੋ ਨ ਬੁਧਸ੍ਯਾਸ੍ਮਦਾਦੇਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸ਼ਰੀਰੇ ਸ਼ਰੀਰਮਧ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਦੁਨੋਤਿ ਖੇਦਯਤਿ ॥ 8 ॥ 5-26-9 ਅਬੁਧਤ੍ਵਮੇਵਾਹ ਸ੍ਵਯਮਿਤਿ। ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਃ ਸੰਕਟਸ੍ਥਃ ਸਨ੍ ਪਰੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਣਾਦਿਸ਼਼ੁ ਆਤ੍ਮਨੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਅਸ਼ਕ੍ਤਤ੍ਵੰ ਤਥਾ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਕਰ੍ਣਾਦੀਨਾਮਪਿ ਸ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪੈਤਿ ॥ 9 ॥ 5-26-10 ਗਮ੍ਭੀਰਕਕ੍ਸ਼਼ੇ ਬਹੁਤ੍ਰੁʼਣੇ ਗਹਨੇ ਵਨੇ। ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਸ਼ੋਚੇਤ੍ ਮਮ ਸੁਖੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਸ਼ੋਕੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍। ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦਾਹਾਦਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮੋਚਯਿਤੁਮਿਚ੍ਛੁਃ । ਸ਼ਿਸ਼ਿਰਵ੍ਯਾਪਾਯੇ ਵਸਨ੍ਤੇ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਨਿਦਾਘਕਾਲੇ ਦਾਹਕਾਲੇ ਮਧ੍ਯਾਹ੍ਨੇ ॥ 10 ॥ 5-26-11 ਲਾਲਪ੍ਯਤੇ ਦੀਨਵਦ੍ਭਾਸ਼਼ਤੇ। ਮਨ੍ਦੰ ਅਭਾਗ੍ਯਮ੍ ॥ 5-26-12 ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਵਾਚੋ(ਅ)ਵਮਤ੍ਯ ਸੁਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯੈਸ਼਼ੀ ਅਧਰ੍ਮਮੇਵ ਸੰਵਿਸ਼ਤੇ ਆਸ਼੍ਰਯਤੇ ॥ 5-26-13 ਕੁਰੁਭ੍ਯਃ ਕੁਰੂਣਾਂ ਹਿਤਾਰ੍ਥਮ੍। ਨ ਸਸ੍ਮਾਰ ਨਾਦ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍। ਪੁਤ੍ਰਕਾਮ੍ਯਾਤ੍ ਪੁਤ੍ਰਲੋਭਾਤ੍ ॥13 ॥ 5-26-14 ਅਸੌ ਰਾਜਾ ਸੁਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯੈਸ਼਼ੀ ਧਰ੍ਮਕਾਮੌ ਪ੍ਰਾਜਹਾਤ੍ ਤ੍ਯਕ੍ਤਵਾਨਿਤਿ ਦ੍ਵਯੋਃ ਸੰਬਨ੍ਧਃ । ਈਰ੍ਸ਼਼ੋਃ ਪਰੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਾਸਹਿਸ਼਼੍ਣੋਃ । ਸੰਰਮ੍ਭਿਣਃ ਕ੍ਰੋਧਿਨਃ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਾਨੁਗਸ੍ਯ ਦੈਨ੍ਯਭਾਜਾਂ ਕਰ੍ਣਾਦੀਨਾਮਨੁਗਸ੍ਯ। ਦੌਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦੈਃ ਪਾਪੈਃ ਭਾਵਿਤਸ੍ਯ ਪੂਜਿਤਸ੍ਯ ॥ 14 ॥ 5-26-15 ਅਨੇਯਸ੍ਯ ਅਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਸ੍ਯ। ਅਸ਼੍ਰੇਯ ਸਃ ਅਭਾਗ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ਪਸ਼੍ਯੰਨਪਿ ॥ 15 ॥ 5-26-20 ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਲੁਬ੍ਧੇ ਸ਼ਮਃ ਨ ਉਪਲਭ੍ਯਃ ਯਃ ਮਦ੍ਗਤੇ ਮਮ ਵਨੰਪ੍ਰਤਿ ਗਮਨੇ ਸਤਿ ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਵਕਮੇਵਾਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 20 ॥ 5-26-21 ਪਾਰਣੀਯੰ ਜੇਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਮ੍। ਯੁਦ੍ਧਾਨਿ ਗੋਗ੍ਰਹ੍ਰੁʼਦੌ ਆਸਨ੍। ਦ੍ਵੀਪੋ ਦ੍ਵੀਪਵਤ੍ ਯੁਦ੍ਧਪ੍ਰਵਾਹੇਣ ਉਹ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 21 ॥ 5-26-24 ਅਨੁਬਨ੍ਧੰ ਬਧ੍ਨਾਤੀਤਿ ਬਨ੍ਧੋ ਰਾਜ੍ਯਾਦਿਃ ਤਮਨੁਮੂਲ੍ਯ ਵਰ੍ਤਮਾਨੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਮਤ੍ਵੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਹਰ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਮਨ੍ਯਤੇ। ਕਿੰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ । ਤੇਨ ਕਿਰੀਟਿਨਾ ਸਹ ਤਤ੍ਰ ਰਾਜ੍ਯੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਸੰਯੁਗੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ । ਤਾਲੋ ਹਸ੍ਤਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯੰ ਤਦ੍ਵੇਦਿਨਾ ਧਨੁਰ੍ਵਿਦ੍ਯਾਵੇਦਿਨਾ ॥ 24 ॥ 5-26-27 ਏਤਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਅਪ੍ਰਦਾਨੇ ਨਾਸ਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤ੍ਯੇਵੰਰੂਪਾਮ੍ ॥ 27 ॥ 5-26-28 ਭੂਤਪੂਰ੍ਵੰ ਭੀਮਬਨ੍ਧਨਜਤੁਗ੍ਰੁʼਹਦਾਹਾਦਿ ॥ 28 ॥ 5-26- 5-26- 5-26- 5-26- 5-26-ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 027
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.27. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 027
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਯੁਦ੍ਧੇ ਦੋਸ਼਼ੋਦ੍ਭਾਵਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਰੈਭੋਗਾਪ੍ਰਦਾਨੇਪਿ ਸ਼ਮਾਸ਼੍ਰਯਗਮ੍ਯੈਵ .....ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-27-0 (32484)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-27-0x (3428)
ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਾ ਪਾਣ੍ਡਵ ਤੇ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਾ
ਲੋਕੇ ਸ਼੍ਰੁਤਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਚਾਪਿ ਪਾਰ੍ਥ ।
ਮਹਾਸ਼੍ਰਾਵੰ ਜੀਵਿਤ ਚਾਪ੍ਯਨਿਤ੍ਯੰ
ਸੰਪਸ਼੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵ ਮਾ ਵ੍ਯਨੀਨਸ਼ਃ ॥ 5-27-1 (32485)
ਨਚੇਦ੍ਭਾਗੰ ਕੁਰਵੋ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧਾ-
ਤ੍ਪ੍ਰਯਚ੍ਛੇਰੰਸ੍ਤੁਭ੍ਯਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ।
ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਚਰ੍ਯਾਮਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਰਾਜ੍ਯੇ
ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਮਨ੍ਯੇ ਨ ਤੁ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ ॥ 5-27-2 (32486)
ਅਲ੍ਪਕਾਲੰ ਜੀਵਿਤੰ ਯਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇ
ਮਹਾਸ੍ਰਾਵੰ ਨਿਤ੍ਯਦੁਃਖੰ ਚਲੰ ਚ।
ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਤਦ੍ਯਸ਼ਸੋ ਨਾਨੁਰੂਪੰ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਾਪੰ ਪਾਣ੍ਡਵ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਸ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-27-3 (32487)
ਕਾਮਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੰ ਪ੍ਰਸਜਨ੍ਤ ਏਤੇ
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਯੇ ਵਿਘ੍ਨਮੂਲੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ।
ਪੂਰ੍ਵੰ ਨਰਸ੍ਤਾਨ੍ਮਤਿਮਾਨ੍ਪ੍ਰਣਿਘ੍ਨਨ੍
ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਂ ਲਭਤੇ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਮ੍ ॥ 5-27-4 (32488)
ਨਿਬਨ੍ਧਨੀ ਹ੍ਯਰ੍ਥਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਹ ਪਾਰ੍ਥ
ਤਾਮਿਚ੍ਛਤਾਂ ਬਾਧ੍ਯਤੇ ਧਰ੍ਮ ਏਵ।
ਧਰ੍ਮੰ ਤੁ ਯਃ ਪ੍ਰਣ੍ਰੁʼਣੀਤੇ ਸ ਬੁਦ੍ਧਃ
ਕਾਮੇ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਨੋ ਹੀਯਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨੁਰੋਧਾਤ੍ ॥ 5-27-5 (32489)
ਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਤਾਤ ਮੁਖ੍ਯੰ
ਮਹਾਪ੍ਰਤਾਪਃ ਸਵਿਤੇਵ ਭਾਤਿ।
ਹੀਨੋ ਹਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਮਹੀਮਪੀਮਾਂ
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਨਰਃ ਸੀਦਤਿ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 5-27-6 (32490)
ਵੇਦੋ(ਅ)ਧੀਤਸ਼੍ਚਰਿਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ
ਯਜ੍ਞੈਰਿਸ਼਼੍ਟੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦਤ੍ਤਮ੍ ।
ਪਰੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਮਨ੍ਯਮਾਨੇਨ ਭੂਯ
ਆਤ੍ਮਾ ਦਤ੍ਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗੰ ਸੁਖੇਭ੍ਯਃ ॥ 5-27-7 (32491)
ਸੁਖਪ੍ਰਿਯੇ ਸੇਵਮਾਨੋ(ਅ)ਤਿਵੇਲੰ
ਯੋਗਾਭ੍ਯਾਸੇ ਯੋ ਨ ਕਰੋਤਿ ਕਰ੍ਮ।
ਵਿਤ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਹੀਨਸੁਖੋ(ਅ)ਤਿਵੇਲੰ
ਦੁਃਖੰ ਸ਼ੇਤੇ ਕਾਮਵੇਗਪ੍ਰਣੁੰਨਃ ॥ 5-27-8 (32492)
ਏਵੰ ਪੁਨਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਾ(ਅ)ਪ੍ਰਸਕ੍ਤੋ
ਹਿਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮੰ ਯਃ ਪ੍ਰਕਰੋਤ੍ਯਧਰ੍ਮਮ੍।
ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਤ੍ਪਰਲੋਕਾਯ ਮੂਢੋ
ਹਿਤ੍ਵਾ ਦੇਹੰ ਤਪ੍ਯਤੇ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਮਨ੍ਦਃ ॥ 5-27-9 (32493)
ਨ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਵਿਪ੍ਰਣਾਸ਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਮੁਤ੍ਰ
ਪੁਣ੍ਯਾਨਾਂ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ ਪਾਪਕਾਨਾਮ੍ ।
ਪੂਰ੍ਵੰ ਕਰ੍ਤੁਰ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪੰ
ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤ੍ਵੇਨਮਨੁਯਾਤ੍ਯੇਵ ਕਰ੍ਤਾ ॥ 5-27-10 (32494)
ਨ੍ਯਾਯੋਪੇਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਥ ਦਤ੍ਤੰ
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਪੂਤੰ ਗਨ੍ਧਰਸੋਪਪੰਨਮ੍ ।
ਅਨ੍ਵਾਹਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੂਤ੍ਤਮਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਸ਼਼ੁ
ਤਥਾਰੂਪੰ ਕਰ੍ਮ ਵਿਖ੍ਯਾਯਤੇ ਤੇ ॥ 5-27-11 (32495)
ਇਹ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਕਾਰ੍ਯੰ
ਨ ਵੈ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ਪਾਰਲੋਕ੍ਯੰ ਚ ਕਰ੍ਮ
ਪੁਣ੍ਯੰ ਮਹਤ੍ਸਦ੍ਭਿਰਤਿਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਮ੍ ॥ 5-27-12 (32496)
ਜਹਾਤਿ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਚ ਜਰਾਂ ਭਯੰ ਚ
ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਮਨਸੋ(ਅ)ਪ੍ਰਿਯਾਣਿ।
ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰਚਿ-
ਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵੈ ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰੀਣਨਾਦ੍ਧਿ ॥ 5-27-13 (32497)
ਏਵੰਰੂਪੰ ਕਰ੍ਮਫਲੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯਾਪ੍ਰਿਯੇਣ।
ਤ੍ਯਜ ਕ੍ਰੋਧੰ ਪਾਣ੍ਡਵ ਹਰ੍ਸ਼਼ਜੰ ਚ
ਲੋਕਾਵੁਭੌ ਮਾ ਪ੍ਰਹਾਸੀਸ਼੍ਚਿਰਾਯਾ ॥ 5-27-14 (32498)
ਅਨ੍ਤੰ ਗਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਯਾ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ
ਸਤ੍ਯੰ ਦਮੰ ਚਾਰ੍ਜਵਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਮ੍ ।
ਅਸ਼੍ਵਮੇਧੰ ਰਾਜਸੂਯੰ ਤਥੇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ
ਪਾਪਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਕਰ੍ਮਣੋ ਮਾ ਪੁਨਰ੍ਗਾਃ ॥ 5-27-15 (32499)
ਤਚ੍ਚੇਦੇਵੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਰੂਪੇਣ ਪਾਰ੍ਥਾਃ
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਧ੍ਵੰ ਕਰ੍ਮ ਪਾਪੰ ਚਿਰਾਯ।
ਨਿਵਸਧ੍ਵੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਨ੍ਵਨੇਸ਼਼ੁ
ਦੁਃਖੰ ਵਾਸੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਧਰ੍ਮ ਏਵ ॥ 5-27-16 (32500)
ਪ੍ਰਵ੍ਰਜ੍ਯਯਾ ਯਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਸ੍ਤਾ-
ਦਾਤ੍ਮਾਧੀਨੰ ਯਦ੍ਬਲੰ ਤੇ ਤਦਾ(ਅ)ਸੀਤ੍।
ਨਿਤ੍ਯੰ ਚ ਵਸ਼੍ਯਾਃ ਸਚਿਵਾਸ੍ਤਵੇਮੇ
ਜਨਾਰ੍ਦਨੋ ਯੁਯੁਧਾਸ਼੍ਚ ਵੀਰਃ ॥ 5-27-17 (32501)
ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਰਾਜਾ ਰੁਕ੍ਮਰਥਃ ਸਪੁਤ੍ਰਃ
ਪ੍ਰਹਾਰਿਭਿਃ ਸਹਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਵਿਰਾਟਃ।
ਰਾਜਾਨਸ੍ਤੇ ਯੇ ਵਿਜਿਤਾਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾ-
ਤ੍ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਤੇ ਸੰਸ਼੍ਰਯੇਯੁਃ ਸਮਸ੍ਤਾਃ ॥ 5-27-18 (32502)
ਮਹਾਸਹਾਯਃ ਪ੍ਰਤਪਨ੍ਬਲਸ੍ਥਃ
ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਾਸੁਦੇਵਾਰ੍ਜੁਨਾਭ੍ਯਾਮ੍।
ਵਰਾਨ੍ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤੋ ਰਙ੍ਗਮਧ੍ਯੇ
ਵ੍ਯਨੇਸ਼਼੍ਯਥਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦਰ੍ਪਮ੍ ॥ 5-27-19 (32503)
ਬਲੰ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਵਰ੍ਧਯਿਤ੍ਵਾ ਪਰਸ੍ਯ
ਨਿਜਾਨ੍ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰ੍ਸ਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਸਹਾਯਾਨ੍।
ਨਿਰੁਸ਼਼੍ਯ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਨ੍ਵਨੇਸ਼਼ੁ
ਯੁਯੁਤ੍ਸਸੇ ਪਾਣ੍ਡਵ ਹੀਨਕਾਲੇ॥ 5-27-20 (32504)
ਅਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਮਾਨੋ-
(ਅ)ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਵਾ ਭੂਤਿਮਥੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪੈਤਿ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵਾਨ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਧਰ੍ਮੰ
ਸੰਸ੍ਤਮ੍ਭਾਦ੍ਵਾ ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਭੂਤੇਰਪੈਤਿ ॥ 5-27-21 (32505)
ਨਾਧਰ੍ਮੇ ਤੇ ਧੀਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਿ-
ਰ੍ਨ ਸੰਰਮ੍ਭਾਤ੍ਕਰ੍ਮ ਚਕਰ੍ਥ ਪਾਪਮ੍ ।
ਆਤ੍ਥ ਕਿੰ ਤਤ੍ਕਾਰਣੰ ਯਸ੍ਯ ਹੇਤੋਃ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵਿਰੁਦ੍ਧੰ ਕਰ੍ਮ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸੀਦਮ੍ ॥ 5-27-22 (32506)
ਅਵ੍ਯਾਧਿਜੰ ਕਟੁਕੰ ਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਰੋਗਿ
ਯਸ਼ੋਮੁਸ਼਼ੰ ਪਾਪਫਲੋਦਯੰ ਵਾ।
ਸਤਾਂ ਪੇਯੰ ਯੰਨ ਪਿਬਨ੍ਤ੍ਯਸਨ੍ਤੋ
ਮਨ੍ਯੁਂ ਮਹਾਰਾਜ ਪਿਬ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ॥ 5-27-23 (32507)
ਪਾਪਾਨੁਬਨ੍ਧੰ ਕੋ ਨੁ ਤੰ ਕਾਮਯੇਤ
ਕ੍ਸ਼਼ਮੈਵ ਤੇ ਜ੍ਯਾਯਸੀ ਨੋਤ ਭੋਗਾਃ ।
ਯਤ੍ਰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਹਤਃ ਸ੍ਯਾ-
ਦ੍ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਰੋਣਃ ਸਹਪੁਤ੍ਰੋ ਹਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-27-24 (32508)
ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਸ਼ਲ੍ਯਃ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਰ੍ਵਿਕਰ੍ਣੋ
ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿਃ ਕਰ੍ਣਦੁਰ੍ਯੋਧਨੌ ਚ।
ਏਤਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਤ੍ਸੁਖੰ ਸ੍ਯਾ-
ਦ੍ਯਦ੍ਵਿਨ੍ਦੇਥਾਸ੍ਤਦਨੁਬ੍ਰੂਹਿ ਪਾਰ੍ਥ ॥ 5-27-25 (32509)
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ(ਅ)ਪੀਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਾਗਰਾਨ੍ਤਾਂ
ਜਰਾਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੂ ਨੈਵ ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਹ੍ਯਾਃ।
ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਚ ਰਾਜ-
ੰਨੈਵੰ ਵਿਦ੍ਵਾੰਨੈਵ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕੁਰੁ ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-27-26 (32510)
ਅਮਾਤ੍ਯਾਨਾਂ ਯਦਿ ਕਾਮਸ੍ਯ ਹੇਤੋ-
ਰੇਵੰ ਯੁਕ੍ਤੰ ਕਰ੍ਮ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ਤ੍ਵਮ੍।
ਅਪਕ੍ਰਮੇਃ ਸ੍ਵੰ ਪ੍ਰਦਾਯੈਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ
ਮਾਗਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵੈ ਦੇਵਯਾਨਾਤ੍ਪਥੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ॥ ॥ 5-27-27 (32511)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-27-1 ਮਹਾਨ੍ ਸ਼੍ਰਾਵਃ ਸ਼੍ਰਵਣੰ ਯਣ ਮਹਾਕੀਰ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਮਾ ਵ੍ਯਨੀਨਸ਼ਃ ਕ੍ਰੋਧੇਨ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਨ੍ ਮਾ ਨਾਸ਼ਯ ॥ 1 ॥ 5-27-4 ਪ੍ਰਸਜਨ੍ਤੇ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਤਿ ॥ 4 ॥ 5-27-5 ਗ੍ਰੁʼਘ੍ਨਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਾਵਾਨ੍ ॥ 5 ॥ 5-27-6 ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਅਰ੍ਥਕਾਮਾਦ੍ਯਰ੍ਥਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ॥ 6 ॥ 5-27-7 ਪਰੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਪਰਲੋਕੰ ਮਨ੍ਯਮਾਨੇਨ ਮਾਨਯਤਾ। ਪਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਗਣਮ੍। ਤਤ੍ਰਤ੍ਯਸੁਖੇਭ੍ਯਸ੍ਤਦਰ੍ਥੰ ਤ੍ਵਯਾ ਆਤ੍ਮਾਪਿ ਦਤ੍ਤਃ ॥ 7 ॥ 5-27-8 ਸੁਖਪ੍ਰਿਯੇ ਭੋਗਾਨ੍ ਪੁਤ੍ਰਾਦੀਂਸ਼੍ਚ ਸੇਵਮਾਨਃ । ਯੋਗਾਭ੍ਯਾਸੇ ਚਿਤ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਮਭ੍ਯਸਿਤੁਂ ਕਰ੍ਮ ਆਸਨਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮਾਦਿਕੰ ਨ ਕਰੋਤਿ ॥ 8 ॥ 5-27-9 ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਯਜ੍ਞਾਦਿਰੂਪੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਯਃ ਅਧਰ੍ਮਮੇਵ ਪ੍ਰਕਰੋਤਿ ਸੰਚਿਨੋਤਿ ॥ 9 ॥ 5-27-10 ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਭੋਗੰ ਵਿਨਾ ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨੰ ਵਿਨਾ ਵਾ ਨ ਨਸ਼੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 10 ॥ 5-27-11 ਅਨ੍ਵਾਹਾਰ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਿਤ੍ਯਨੇਨ ਸ਼੍ਰੌਤਮਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਦਿਕੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਤਤ੍ਰਹਿ ਅਨ੍ਵਾਹਾਰ੍ਯੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਵੇਨ ਦੀਯਤੇ ॥ 11 ॥ 5-27-12 ਕਾਰ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਃ । ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ॥ 12 ॥ 5-27-13 ਪਰਲੋਕੇ ਕਰ੍ਮ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਾਹ ਜਹਾਤੀਤਿ ॥ 13 ॥ 5-27-14 ਅਤ੍ਰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ ਕਾਮਵਸ਼ਾਦਮੁਤ੍ਰ ਫਲੰ ਨ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯੇਤੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਕਰ੍ਮਜੰ ਫਲੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰੇਣ ਵੈਰਾਗ੍ਯੇਣ ਸੰਪੰਨੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਯੋਗਾਭ੍ਯਾਸਮੇਵ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਕਿੰ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਬਨ੍ਧੁਨਾਸ਼ਲਭ੍ਯੇਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 14 ॥ 5-27-16 ਤਚ੍ਚੇਦਿਤਿ। ਭੋ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਭੋ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਤਤ੍ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਮ ਗੋਤ੍ਰਵਧਰੂਪੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਰੂਪੇਣ ਚਿਰਾਯ ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਚੇਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਧ੍ਵੰ ਤਰ੍ਹਿ ਯਦ੍ਵਨੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਨ੍ ਦੁਃਖੰ ਵਾਸੰ ਨਿਵਸਧ੍ਵੰ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮ ਏਵੇਤਿ ਯਤ੍ਤਤ੍ਪਦਾਧ੍ਯਾਹਾਰੇਣ ਯੋਜ੍ਯਮ੍। ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਨਾਸ਼ਮਿਚ੍ਛਤਾਂ ਭਵਤਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਯੋ ਵਨਵਾਸਃ ਕਾਰਿਤਃ ਸ ਧਰ੍ਮ ਏਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 16 ॥ 5-27-17 ਪੁਰਸ੍ਤਾਤ੍ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਨਕਾਲੇ ਏਵ ਯਤ੍ ਯਤਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾਦਪਿ ਏਤਦ੍ਬਲੰ ਆਤ੍ਮਾਧੀਨਮੇਵਾਸੀਤ੍। ਜ੍ਞਾਤਿਵਧੇਨਾਪਿ ਰਾਜ੍ਯਸੁਖਮਾਵਸ਼੍ਯਕੰ ਚੇਤ੍ਤਰ੍ਹਿ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਸਹਾਯਸਤ੍ਵਾਤ੍ਕੁਤੋ ਨ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿ ਏਤਦਾਦਿਸ਼੍ਲੋਕਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯਰ੍ਥਃ ॥ 17 ॥ 5-27-20 ਹੀਨਕਾਲੇ ਗਤੇ ਕਾਲੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 20 ॥ 5-27-21 ਸਰ੍ਵਥਾਪਿ ਯੁਦ੍ਧੰ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਜਯਪਰਾਜਯਯੋਰਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਤ੍ਵਾਦਿਤ੍ਯਾਹ ਅਪ੍ਰਾਹ ਇਤਿ। ਭੂਤੇਰਪੈਤਿ ਦੈਵਾਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 21 ॥ 5-27-23 ਅਵ੍ਯਾਧਿਜੰ ਕਟੁਕੰ ਪਿਤ੍ਤਾਦਿਕੰ ਵਿਨਾਪ੍ਯਰੋਚਕਮ੍ । ਯਸ਼ੋਮੁਸ਼਼ੰ ਯਸ਼ੋਹਰਮ੍। ਪੇਯੰ ਗਿਲਨੀਯਮ੍। ਮਨ੍ਯੁਂ ਕ੍ਰੋਧਮ੍। ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਸ਼ਾਨ੍ਤੋ ਭਵ ॥ 23 ॥ 5-27-27 ਦੇਵਯਾਨਾਤ੍ਪਥੋ(ਅ)ਰ੍ਚਿਰਾਦਿਮਾਰ੍ਗਾਦਪੁਨਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਫਲਾਤ੍ ਗੋਤ੍ਰਦ੍ਰੋਹੇਣ ਮਾਗਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 27 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 028
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.28. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 028
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸਞ੍ਜਯੰਪ੍ਰਤਿ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਨਿਰ੍ਣਯਸ੍ਯ ਇਤਰਾਸਾਧਾਰਣਤਯਾ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਹਸ੍ਯਜ੍ਞਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਚਨਾਨੁਯਯਿਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-28-0 (32512)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-28-0x (3429)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਸਞ੍ਜਯ ਸਤ੍ਯਮੇਤ-
ਦ੍ਧਰ੍ਮੋ ਵਰਃ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਯਤ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਥ ।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤੁ ਮਾਂ ਸਞ੍ਜਯ ਗਰ੍ਹਯੇਸ੍ਤ੍ਵੰ
ਯਦਿ ਧਰ੍ਮੰ ਯਦ੍ਯਧਰ੍ਮੰ ਚਰਾਮਿ ॥ 5-28-1 (32513)
ਯਤ੍ਰਾਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਰੂਪਾਣਿ ਧਤ੍ਤੇ
ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੋ(ਅ)ਧਰ੍ਮਰੂਪਃ।
ਬਿਭ੍ਰਦ੍ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਰੂਪੰ ਤਥਾ ਚ
ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਸ੍ਤੰ ਸੰਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ॥ 5-28-2 (32514)
ਏਵੰ ਤਥੈਵਾਪਦਿ ਲਿਙ੍ਗਮੇਤ-
ਦ੍ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਨਿਤ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੀ ਭਜੇਤਾਮ੍।
ਆਦ੍ਯੰ ਲਿਙ੍ਗੰ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਮਾਣ-
ਮਾਪਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਸਞ੍ਜਯ ਤੰ ਨਿਬੋਧ ॥ 5-28-3 (32515)
ਲੁਪ੍ਤਾਯਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੌ ਯੇਨ ਕਰ੍ਮ
ਨਿਸ਼਼੍ਪਾਦਯੇਤ੍ਤਤ੍ਪਰੀਪ੍ਸੇਦ੍ਵਿਹੀਨਃ।
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਸ੍ਥਸ਼੍ਚਾਪਦਿ ਵਰ੍ਤਮਾਨ
ਉਭੌ ਗਰ੍ਹ੍ਯੌ ਭਵਤਃ ਸਞ੍ਜਯੈਤੌ ॥ 5-28-4 (32516)
ਅਵਿਨਾਸ਼ਮਿਚ੍ਛਤਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ
ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਿਹਿਤੰ ਯਦ੍ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ।
ਸੰਪਸ਼੍ਯੇਥਾਃ ਕਰ੍ਮਸੁ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨ੍
ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾਨ੍ਸਞ੍ਜਯ ਗਰ੍ਹਯੇਸ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-28-5 (32517)
ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾਂ ਸਤ੍ਤ੍ਵਿਚ੍ਛੇਦਨਾਯ
ਵਿਧਿਯਤੇ ਸਤ੍ਸੁ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਸਦੈਵ।
ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਤੁ ਯੇ ਨ ਵੈਦ੍ਯਾਃ
ਸਰ੍ਵੋਤ੍ਸਙ੍ਗੰ ਸਾਧੁ ਮਨ੍ਯੇਤ ਤੇਭ੍ਯਃ ॥ 5-28-6 (32518)
ਤਦਧ੍ਵਾਨਃ ਪਿਤਰੋ ਯੇ ਚ ਪੂਰ੍ਵੇ
ਪਿਤਾਮਹਾ ਯੇ ਚ ਤੇਭ੍ਯਃ ਪਰੇ(ਅ)ਨ੍ਯੇ।
ਯਜ੍ਞੈਸ਼਼ਿਣੋ ਯੇ ਚ ਹਿ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਯੁ-
ਰ੍ਨਾਨ੍ਯੰ ਤਤੋ ਨਾਸ੍ਤਿਕੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਮਨ੍ਯੇ ॥ 5-28-7 (32519)
ਯਤ੍ਕਿੰਚਨੇਦੰ ਵਿਤ੍ਤਮਸ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਯਦ੍ਦੇਵਾਨਾਂ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਂ ਪਰੰ ਯਤ੍।
ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯੰ ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ
ਨਾਧਰ੍ਮਤਃ ਸਞ੍ਜਯ ਕਾਮਯੇਯਮ੍ ॥ 5-28-8 (32520)
ਧਰ੍ਮੇਸ਼੍ਵਰਃ ਕੁਸ਼ਲੋ ਨੀਤਿਮਾਂਸ਼੍ਚਾ-
ਪ੍ਯੁਪਾਸਿਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਨੀਸ਼਼ੀ।
ਨਾਨਾਵਿਧਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹਾਬਲਾਂਸ਼੍ਚ
ਰਾਜਨ੍ਯਭੋਜਾਨਨੁਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ॥ 5-28-9 (32521)
ਯਦਿ ਹ੍ਯਹੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਸਾਮ ਗਰ੍ਹ੍ਯੋ
ਨਿਯੁਧ੍ਯਮਾਨੋ ਯਦਿ ਜਹ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮ੍ ।
ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਤੁ
ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਤੂਭਯੋਰਰ੍ਥਕਾਮਃ ॥ 5-28-10 (32522)
ਸ਼ੈਨੇਯੋ(ਅ)ਯੰ ਚੇਦਯਸ਼੍ਚਾਨ੍ਧਕਾਸ਼੍ਚ
ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਭੋਜਾਃ ਕੁਕੁਰਾਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਸ਼੍ਚ ।
ਉਪਾਸੀਨਾ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿੰ
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਨਨ੍ਦਯਨ੍ਤਿ॥ 5-28-11 (32523)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ੍ਯਨ੍ਧਕਾ ਹ੍ਯੁਗ੍ਰਸੇਨਾਦਯੋ ਵੈ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪ੍ਰਣੀਤਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਾਃ ।
ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ ਸਤ੍ਯਪਰਾਯਣਾਸ਼੍ਚ
ਮਹਾਬਲਾ ਯਾਦਵਾ ਭੋਗਵਨ੍ਤਃ ॥ 5-28-12 (32524)
ਕਾਸ਼੍ਯੋ ਬਭ੍ਰੁਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮੁਤ੍ਤਮਾਂ ਗਤੋ
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਭ੍ਰਾਤਰਮੀਸ਼ਿਤਾਰਮ੍ ।
ਯਸ੍ਮੈ ਕਾਮਾਨ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਵਾਸੁਦੇਵੋ
ਗ੍ਰੀਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਯਯੇ ਮੇਘ ਇਵ ਪ੍ਰਜਾ(ਅ)ਭ੍ਯਃ ॥ 5-28-13 (32525)
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ(ਅ)ਯੰ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਤਾਤ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍
ਵਿਦ੍ਧਿ ਹ੍ਯੇਨੰ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਮ੍।
ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਨਃ ਸਾਧੁਤਮਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ
ਨਾਤਿਕ੍ਰਾਮੇ ਵਚਨੰ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ॥ 5-28-14 (32526)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-28-2 ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਾਯਾਂ ਤ੍ਰੈਵਿਧ੍ਯਮਾਹ ਯਤ੍ਰੇਤਿ । ਯਤ੍ਰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਦਮ੍ਭਾਦਿਮਤਿ ਅਧਰ੍ਮਃ ਅਭਿਚਾਰਾਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਜਪਾਦਿਃ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯੇਵਾਨ੍ਯੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨਯੋਗਿਨਿ ਦਤ੍ਤਾਤ੍ਰੇਯਾਦੌ ਧਰ੍ਮੋ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦਿਸ਼ੂਨ੍ਯਤਾਰੂਪੋ ਯੋਗਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਪਿ ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਵਦਾਚਰਣਾਦਧਰ੍ਮਰੂਪ ਇਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। ਯਤ੍ਰ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਾਦੌ ਧਰ੍ਮਃ ਧਰ੍ਮਰੂਪ ਏਵ। ਯਦ੍ਯਪਿ ਚਾਣ੍ਡਾਲਾਦੌ ਅਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਪ੍ਯਧਰ੍ਮਰੂਪ ਏਵਾਸ੍ਤਿ ਤਥਾਪਿ ਤਸ੍ਯਾਨੁਪਾਦੇਯਤ੍ਵਾਨ੍ਤ੍ਰਯਮੇਵ ਵਿਚਾਰ੍ਯਮ੍। ਏਤਚ੍ਚ ਤ੍ਵਥਾਪਿ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾ ਮਯਿ ਵਿਚਾਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਸ਼ਯਃ ॥ 2 ॥ 5-28-3 ਆਪਤ੍ਕਾਲਵਸ਼ਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਯੋਰ੍ਵ੍ਯਤ੍ਯਾਸੋ ਜਾਯਤ ਇਤ੍ਯਾਹ ਏਵਮਿਤਿ। ਏਤਦੇਵੰਰੂਪੰ ਲੋਕਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਲਿਙ੍ਗੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਪ੍ਰਵਚਨਾਦਿ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਸ਼ੌਰ੍ਯਾਦਿ। ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਦਿ । ਤਤ੍ਤਥੈਵ ਯਥੋਕ੍ਤਮੇਵ। ਤਥਾਪਿ ਨਿਤ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੀ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਰ੍ਤੇਤੇ ਤੌ ਨਿਤ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੀ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਤਲ੍ਲਿਙ੍ਗੰ ਭਜੇਤਾਮ੍। ਅਯੰ ਭਾਵਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਲਿਙ੍ਗੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵੈਸ਼੍ਯਯੋਰਾਪਦਿ ਧਰ੍ਮਃ ਅਨਾਪਦ੍ਯਧਰ੍ਮਃ । ਤਥਾ ਚੈਕਸ੍ਯੈਵ ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਯ ਵਰ੍ਣਾਨ੍ਤਰੇ ਅਵਸ੍ਥਾਭੇਦਾਦ੍ਧਰ੍ਮਤ੍ਵਮਧਰ੍ਮਤ੍ਵੰ ਚ ਨਿਤ੍ਯਮਿਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਮਾਹ ਆਦ੍ਯਮਿਤਿ। ਆਦ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਲਿਙ੍ਗੰ ਯਾਜਨਾਦਿ ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯੈਵ ਤਤ੍ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਅਵ੍ਯਭਿਚਾਰਿ। ਆਪਦ੍ਯਪਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਣ ਯਾਜਨਾਧ੍ਯਾਪਨਾਦਿਕੰ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਏਵੰ ਵਿਧੰ ਤੰ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾੰਨਿਬੋਧ ਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ॥ 3 ॥ 5-28-4 ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਜੀਵਿਕਾਹੇਤੁਭੂਤੰ ਧਨਮ੍। ਤਚ੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਭੂਮਿਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਦਿਕਮ੍। ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਧਪਸ਼੍ਵਾਦਿਕਮ੍। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਸਤਿ ਯੇਨ ਕਰ੍ਮ ਸੰਧ੍ਯੋਪਾਸਨਾਦਿਕੰ ਨਿਸ਼਼੍ਪਾਦਯੇਤ੍ ਤਤ੍ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਟਨਾਦਿਕਮਪਿ ਪਰਿਪ੍ਸੇਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੇਤ੍। ਅਨ੍ਯਥਾ ਜੀਵਿਕਾਯਾ ਅਭਾਵਾਤ੍ਕਰ੍ਮਲੋਪਃ ਪ੍ਰਾਣਨਾਸ਼ਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਦਤੋ(ਅ)ਤ੍ਯਨ੍ਤਾਪਦਿ ਤਾਵਾਨ੍ ਵਿਪ੍ਰਧਮਾ(ਅ)ਪੀਤਰੈਰਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯ ਏਵ। ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਸ੍ਥਸ਼੍ਚੇਤਿ। ਆਪਦਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਸ੍ਥੋ(ਅ)ਪਿ ਯਦ੍ਯਾਪਦ੍ਵਰ੍ਮਮਨੁਸਰੇਤ੍ਸ ਲੋਭਾਦ੍ਗਰ੍ਹ੍ਯਾਃ। ਆਪਤ੍ਸ੍ਥੋ(ਅ)ਪਿ ਯਦਿ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤੰ ਧਰਮਮਨੁਸਰੇਤ੍ਸ ਜੀਵਨਲੋਪਾਤ੍ ਕੁਟੁਮ੍ਬਹਿੰਸਯਾ ਚ ਗਰ੍ਹ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਯੋ ਨ ਕਰ੍ਮੇਤਿ ਕo ਡo ਪਾਠਃ ॥ 4 ॥ 5-28-5 ਯਤ੍ ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਧੇਤੋਃ । ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ ਅਵਿਨਾਸ਼ੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਵਿਨਾਸ਼ਾਭਾਵਮਿਚ੍ਛਤਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਆਪਦੁਤ੍ਤੀਰ੍ਣਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਿਹਿਤਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਏਤੋਰਾਪਦਿ ਅਨ੍ਯਸ੍ਯਾਨ੍ਯਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਰਯਣੰ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਮੇਵੇਤਿ ਜ੍ਞਾਯਤੇ। ਅਤ ਏਵ ਏਵਚਕ੍ਰਾਯਾਗਸ੍ਮਾਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਟਨੰ ਨਾਨੁਮਿਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਏਵਮਨਾਪਦਿ ਕਰ੍ਮਸੁ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨ੍ ਆਪਦਿ ਚ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾਨ੍ ਸੰਪਸ਼੍ਯੇਥਾਃ ਸਮ੍ਯਗੇਵੇਦਮਿਤਿ ਪਸ਼੍ਯੇਥਾਃ। ਅਨ੍ਯਥਾ ਤੁ ਆਪਦਿ ਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾਨ੍ ਆਤ੍ਮਪਰਹਿੰਸ੍ਰਾਨ੍ ਅਨਾਪਦਿ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾਂਸ਼੍ਚਤਿਲੁਬ੍ਧਾਨ੍ ਵਿਹਰ੍ਗਯੇਸ੍ਤ੍ਵਮ੍। ਆਪਦ੍ਯੇਤਾਨ੍ਕਰ੍ਮਸੁ ਇਤਿ ਕo ਡo ਪਾਠਃ ॥ 5 ॥ 5-28-6 ਕਿੰਚ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾਂ ਮਨਸਃ ਨਿਗ੍ਰਹੰ ਨਾਸ਼ੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਾਮ੍। ਈਸ਼਼ ਗਤਿਹਿੰਸਾਦਰ੍ਸ਼ਨੇਸ਼਼੍ਵਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਰੂਪਮ੍। ਸਤ੍ਤ੍ਵਿਚ੍ਛੇਦਨਾਯ ਸਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਸਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਚਿਦਾਤ੍ਮਨਾ ਸਹ ਏਕਲੋਲੀਭੂਤਸ੍ਯ ਵਿਚ੍ਛੇਦਨਾਯ ਮੁਞ੍ਜੇਸ਼਼ੀਕਾਨ੍ਯਾਯੇਨ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਕਰਣਾਯ ਸਤ੍ਸੁ ਸਤਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਜੀਵਿਕਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਵੇਦਾਨਿਮੰ ਲੋਕਮਮੁਂ ਚ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਾਨਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛੇਦਿਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯ ਸਰ੍ਵਸੰਨ੍ਯਾਸਪੂਰ੍ਵਕੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਚਰ੍ਯਵਿਧਾਨਾਤ੍। ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਕਸ੍ਯਾਪਿ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਾ। ਯੇਤੁ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਾ ਅਪਿ ਵੈਦ੍ਯਾਃ ਵਿਦ੍ਯਾਨਿਸ਼਼੍ਠਾਃ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਚਰ੍ਯਸ੍ਯਾਵਿਧਾਨਾਤ੍ ਤੇਭ੍ਯਃ ਤੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥੇ ਸਰ੍ਵੋਤ੍ਸਙ੍ਗੰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੁਤ੍ਸਙ੍ਗੰ ਸਮੀਪੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸੰਯੋਗੰ ਆਪਦਨਾਪਦੋਰੁਚਿਤੰ ਸਾਧੁ ਮਨ੍ਯੇਤ। ਸਰ੍ਵੋਚ੍ਛੇਦਮਿਤਿ ਕo ਡo ਪਾਠੇ ਤੇਭ੍ਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥੇ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਯਟਨੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਚ੍ਛੇਦਾਯ ਮਨ੍ਯੇਤੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 6 । 5-28-7 ਤਦਧਾਨ ਇਤਿ। ਪਿਤ੍ਰਾਦਯਃ ਯਜ੍ਞੈਸ਼਼ਿਣੋ ਯੇ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਤਦਧ੍ਵਾਨਃ ਸ ਏਵ ਮਯੋਕ੍ਤੋ(ਅ)ਧ੍ਵਾ ਮਾਰ੍ਗੋ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਤਦਧ੍ਵਾਨੋ(ਅ)ਭੂਵਨ੍। ਹਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਮ੍। ਯੇ ਚ ਕਰ੍ਮ ਨ ਕੁਰ੍ਯੁਃ ਸੰਨ੍ਯਾਸਿਨ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਤਦਧ੍ਵਾਨਃ। ਅਹਮਪਿ ਆਸ੍ਤਿਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਤਿ ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੰ ਅਧ੍ਵਾਨੰ ਨ ਮਨ੍ਯੇ ॥ 7 ॥ 5-28-9 ਧਰ੍ਮੇਸ਼੍ਵਰਃ ਧਰ੍ਮਫਲਸ੍ਯ ਦਾਤਾ ॥ 9 ॥ 5-28-12 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪ੍ਰਣੀਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨੈਵ ਨੀਤਿਪਥੰ ਨੀਤਾਃ ॥ 12 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 029
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.29. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 029
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡੇਸ਼਼ੁ ਤੁਲ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕਰ੍ਮਣਾਮਵਸ਼੍ਯਾਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯਤ੍ਵਸਮਰ੍ਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸਞ੍ਜਯੰਪ੍ਰਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਨਯਸ੍ਮਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸਨ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤਤ੍ਰਾਗਮਨਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸ਼ਮਾਸ਼ਮਾਨ੍ਯਤਰਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨੁਸਾਰਿਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਯਥਾਭਿਲਸ਼਼ਿਤਕਰਣਕਥਨਚੋਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-29-0 (32527)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-29-0x (3430)
ਅਵਿਨਾਸ਼ੰ ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾ-
ਮਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਭੂਤਿਮੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚ।
ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੂਤ
ਸਮਾਸ਼ੰਸੇ ਬਹੁਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮ੍ ॥ 5-29-1 (32528)
ਕਾਮੋ ਹਿ ਮੇ ਸਞ੍ਜਯ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ
ਨਾਨ੍ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤੇਤਿ।
ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਹਿ ਪ੍ਰਿਯਮੇਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੋਮਿ
ਮਨ੍ਯੇ ਚੈਤਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-29-2 (32529)
ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਮੋ ਹਿ ਨੂਨੰ
ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਿਤਃ ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ।
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਪੁਤ੍ਰਃ
ਕਸ੍ਮਾਦੇਸ਼਼ਾਂ ਕਲਹੋ ਨਾਵਮੂਰ੍ਚ੍ਛੇਤ੍ ॥ 5-29-3 (32530)
ਨ ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਚਰੰ ਸਞ੍ਜਯੇਹ
ਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਜਾਨਾਮਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਚ੍ਚ
ਅਥੋ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਸਜ੍ਜਯ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ
ਉਤ੍ਸਾਹਿਨਃ ਪੂਰਯਤਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮ ॥ 5-29-4 (32531)
ਯਥਾਖ੍ਯਾਤਮਾਵਮਤਃ ਕੁਟੁਮ੍ਬੇ
ਪੁਰਾ ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਸਾਧੁਵਿਲੋਪਮਾਤ੍ਥ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਧੌ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਯਥਾਵ-
ਦੁਚ੍ਚਾਵਚਾ ਮਤਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮ੍ ॥ 5-29-5 (32532)
ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)(ਅ)ਹੁਃ ਸਿਦ੍ਧਿਮੇਕੇ ਪਰਤ੍ਰ
ਹਿਨ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਵਿਦ੍ਯਯਾ ਸਿਦ੍ਧਿਮੇਕੇ।
ਨਾਭੁਞ੍ਜਾਨੋ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭੋਜ੍ਯਸ੍ਯ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯੇ-
ਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨਪੀਹ ਵਿਹਿਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮ੍ ॥ 5-29-6 (32533)
ਯਾ ਵੈ ਵਿਦ੍ਯਾਃ ਸਾਧਯਨ੍ਤੀਹ ਕਰ੍ਮ
ਤਾਸਾਂ ਫਲੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਨੇਤਰਾਸਾਮ੍।
ਤਤ੍ਰੇਹ ਵੈ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਫਲੰ ਤੁ ਕਰ੍ਮ
ਪੀਤ੍ਵੋਦਕੰ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ(ਅ)(ਅ)ਰ੍ਤਃ ॥ 5-29-7 (32534)
ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਵਿਧਿਰ੍ਵਿਹਿਤਃ ਕਰ੍ਮਣੈਵ
ਸੰਵਰ੍ਤਤੇ ਸਞ੍ਜਯ ਤਤ੍ਰ ਕਰ੍ਮ।
ਤਤ੍ਰ ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਕਰ੍ਮਣਃ ਸਾਧੁ ਮਨ੍ਯੇ-
ਨ੍ਮੋਘੰ ਤਸ੍ਯਾਲਪਿਤੰ ਦੁਰ੍ਬਲਸ੍ਯ ॥ 5-29-8 (32535)
ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਮੀ ਭਾਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾਃ ਪਰਤ੍ਰ
ਕਰ੍ਮਣੈਵੇਹ ਪ੍ਲਵਤੇ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਾ।
ਅਹੋਰਾਤ੍ਰੇ ਵਿਦਧਤ੍ਕਰ੍ਮਣੈਵ
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤੋ ਨਿਤ੍ਯਮੁਦੇਤਿ ਸੂਰ੍ਯਃ ॥ 5-29-9 (32536)
ਮਾਸਾਰ੍ਧਮਾਸਾਨਥ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਯੋਗਾ-
ਨਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯੁਪੈਤਿ।
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤੋ ਦਹਤੇ ਜਾਤਵੇਦਾਃ
ਸਮਿਦ੍ਧ੍ਯਮਾਨਃ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪ੍ਰਜਾਭ੍ਯਃ ॥ 5-29-10 (32537)
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾ ਭਾਰਮਿਮੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ
ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਦੇਵੀ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਵਲੇਨ।
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਸਪੋ ਵਹਨ੍ਤਿ
ਸਨ੍ਤਰ੍ਪਯਨ੍ਤ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਨਦ੍ਯਃ ॥ 5-29-11 (32538)
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭੂਰਿਤੇਜਾਃ
ਸੰਨਾਦਯੰਨਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ।
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਚਚਾਰ
ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤ੍ਵਮਿਚ੍ਛਨ੍ਬਲਭਿਦ੍ਦੇਵਤਾਨਾਮ੍ ॥ 5-29-12 (32539)
ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖੰ ਮਨਸਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਾਣਿ
ਤੇਨ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਸ਼੍ਰੈਸ਼਼੍ਠ੍ਯਮਾਪ।
ਸਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਪਾਲਯੰਨਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ
ਦਮੰ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਸਮਤਾਂ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚ ॥ 5-29-13 (32540)
ਏਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੁਪਸੇਵਮਾਨੋ
ਯੋ ਦੇਵਰਾਜ੍ਯੰ ਮਘਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ ਮੁਖ੍ਯਮ੍।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਚਚਾਰ
ਸਮੀਹਿਤਃ ਸੰਸ਼ਿਮਾਤ੍ਮਾ ਯਥਾਵਤ੍ ॥ 5-29-14 (32541)
ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖ ਪ੍ਰਤਿਰੁਧ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ
ਤੇਨ ਦੇਵਾਨਾਮਗਮਦ੍ਗੌਰਵੰ ਸਃ।
ਤਥਾ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਮੁਤ੍ਰ ਭਾਨ੍ਤਿ
ਰੁਦ੍ਰਾਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ(ਅ)ਥਾਪਿ ਵਿਸ਼੍ਵੇ ॥ 5-29-15 (32542)
ਯਮੋ ਰਾਜਾ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਃ ਕੁਬੇਰੋ
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਾਪ੍ਸਰਸਸ਼੍ਚ ਸੂਤ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦ੍ਯਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰਿਯਾਂ ਚ
ਨਿਪੇਵਮਾਣਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਮੁਤ੍ਰ ਭਾਨ੍ਤਿ ॥ 5-29-16 (32543)
ਜਾਨੰਨਿਮੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੰ
ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਵਿਸ਼ਾਂ ਚ।
ਸ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਜਾਨਤਾਂ ਜ੍ਞਾਨਵਾਨ੍ਸਨ੍
ਵ੍ਯਾਯਚ੍ਛਸੇਕ ਸਞ੍ਜਯ ਕੌਰਵਾਰ੍ਥੇ ॥ 5-29-17 (32544)
ਆਮ੍ਨਾਯੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਸੰਯੋਗਮਸ੍ਯ
ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵਮੇਧੇ ਰਾਜਸੂਯੇ ਚ ਵਿਦ੍ਧਿ।
ਸੰਯੁਜ੍ਯਤੇ ਧਨੁਪਾ ਵਰ੍ਮਣਾ ਚ
ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਾਦ੍ਯੈ ਰਥਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਭੂਯਃ ॥ 5-29-18 (32545)
ਤੇ ਚੇਦਿਮੇ ਕੌਰਵਾਣਾਮ੍ਰੁਪਾਯ-
ਮਵਗਚ੍ਛੇਯੁਵਧੇਨੈਵ ਪਾਰ੍ਥਾਃ।
ਧਰ੍ਮਤ੍ਰਾਣੰ ਪੁਣ੍ਯਮੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਯਾ-
ਦਾਰ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਭੀਮਸੇਨੰ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ॥ 5-29-19 (32546)
ਤੇ ਚੇਤ੍ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ
ਆਪਦ੍ਯੇਰਨ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਵਸ਼ੇਨ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮ੍।
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾਪੂਰਯਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮ
ਤਦਪ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨਿਧਨੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਮ੍ ॥ 5-29-20 (32547)
ਉਤਾਹੋ ਤ੍ਵੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਸ਼ਾਮ੍ਯਮੇਵ
ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਧਰ੍ਮਤਨ੍ਤ੍ਰਮ੍।
ਅਯੁਦ੍ਧੇ ਵਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਧਰ੍ਮਤਨ੍ਤ੍ਰੰ
ਤਥੈਵ ਤੇ ਵਾਚਮਿਮਾਂ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਮਿ ॥ 5-29-21 (32548)
ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਥਮੰ ਸੰਵਿਭਾਗ-
ਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਸਞ੍ਜਯ ਸ੍ਵੰ ਚ ਕਰ੍ਮ।
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯਾਥੋ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਕਰ੍ਮ
ਪ੍ਰਸ਼ੰਸ ਵਾ ਨਿਨ੍ਦ ਵਾ ਯਾ ਮਤਿਸ੍ਤੇ॥ 5-29-22 (32549)
ਅਧੀਯੀਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵੈ ਯਜੇਤ
ਦਦ੍ਯਾਦੀਯਾਤ੍ਤੀਰ੍ਥਮੁਖ੍ਯਾਨਿ ਚੈਵ।
ਅਧ੍ਯਾਪ੍ਰਯੇਦ੍ਯਾਜਯੇਚ੍ਚਾਪਿ ਯਾਜ੍ਯਾਨ੍
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਾਨ੍ਵਾ ਵਿਹਿਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛੇਤ੍ ॥ 5-29-23 (32550)
` ਅਧੀਯੀਤ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਥੋ ਯਜੇਤ
ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਧਨੰ ਨ ਤੁ ਯਾਚੇਤ ਕਿੰਚਿਤ੍।
ਨ ਯਾਜਯੇੰਨ ਤੁ ਚਾਧ੍ਯਾਪਯੀਤ
ਏਵੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਃ ਪੁਰਾਣਃ ॥' 5-29-24 (32551)
ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਯੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮੇਣਾਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ(ਅ)ਥ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ।
ਯਜ੍ਞੈਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਵੇਦਾਨਧੀਤ੍ਯ
ਦਾਰਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਵਾ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਦਾਵਸੇਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ ॥ 5-29-25 (32552)
ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਧਰ੍ਮਮਧੀਤ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੰ
ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਵ੍ਰਜਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮ੍।
ਵੈਸ਼੍ਯੋ(ਅ)ਧੀਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗੋਰਕ੍ਸ਼਼ਪਣ੍ਯੈ-
ਰ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਚਿਨ੍ਵਨ੍ਪਾਲਯੰਨਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ॥ 5-29-26 (32553)
ਪ੍ਰਿਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ
ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲਃ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਦਾਵਸੇਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍।
ਪਰਿਚਰ੍ਯਾ ਵਨ੍ਦਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ
ਨਾਧੀਯੀਤ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਃ ।
ਨਿਤ੍ਯੋਤ੍ਥਿਤੋ ਭੂਤਯੇ(ਅ)ਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ਸ੍ਯਾ-
ਦੇਵੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਧਰ੍ਮਃ ਪੁਰਾਣਃ ॥ 5-29-27 (32554)
ਏਤਾਨ੍ਰਾਜਾ ਪਾਲਯੰਨਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ
ਨਿਯੋਜਯਨ੍ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ।
ਅਕਾਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਜਾਸੁ
ਨਾਧਾਰ੍ਮਿਕਾਨਨੁਰੁਧ੍ਯੇਤ ਕਾਮਾਤ੍ ॥ 5-29-28 (32555)
ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਦਿ ਵਿਦ੍ਯੇਤ ਕਸ਼੍ਚਿ-
ਦਭਿਜ੍ਞਾਤਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਃ ।
ਸ ਤੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ
ਨ ਚੈਤਦ੍ਬੁਧ੍ਯੇਦਿਤਿ ਤਸ੍ਮਿੰਨਸਾਧੁਃ ॥ 5-29-29 (32556)
ਯਦਾ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਯੇਤ੍ਪਰਭੂਤੌ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੋ
ਵਿਧਿਪ੍ਰਕੋਪਾਦ੍ਬਲਮਾਦਦਾਨਃ।
ਤਤੋ ਰਾਜ੍ਞਾਮਭਵਦ੍ਯੁਦ੍ਧਮੇਤ-
ਤ੍ਤਤ੍ਰ ਜਾਤੰ ਵਰ੍ਮ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਧਨੁਸ਼੍ਚ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣੈਤਦ੍ਦਸ੍ਯੁਵਧਾਯ ਕਰ੍ਮ
ਉਤ੍ਪਾਦਿਤੰ ਵਰ੍ਮ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਧਨੁਸ਼੍ਚ ॥ 5-29-30 (32557)
ਤਤ੍ਰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਦਸ੍ਯੁਵਧੇਨ ਲਭ੍ਯਤੇ
ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਦੋਸ਼਼ਃ ਕੁਰੁਭਿਸ੍ਤੀਵ੍ਰਰੂਪਃ ।
ਅਧਰ੍ਮਜ੍ਞੈਰ੍ਧਰ੍ਮਮਬੁਧ੍ਯਮਾਨੈਃ
ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤਃ ਸਞ੍ਜਯ ਸਾਧੁ ਤੰਨ ॥ 5-29-31 (32558)
ਤਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਪੁਤ੍ਰੋ
ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਹਰੇਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਕਸ੍ਮਾਤ੍।
ਨਾਵੇਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਰਾਜਧਰ੍ਮੰ ਪੁਰਾਣੰ
ਤਦਨ੍ਵਯਾਃ ਕੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ॥ 5-29-32 (32559)
ਸ੍ਤੇਨੋ ਹਰੇਦ੍ਯਤ੍ਰ ਧਨੰ ਹ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ
ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਵਾ ਯਤ੍ਰ ਹਰੇਤ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ।
ਉਭੌ ਗਰ੍ਹ੍ਯੌ ਭਵਤਃ ਸਞ੍ਜਯੈਤੌ
ਕਿੰ ਵੈ ਪ੍ਰੁʼਥਤ੍ਕੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੇ ॥ 5-29-33 (32560)
ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਲੋਭਾਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਧਰ੍ਮਮੇਤੰ
ਯਮਿਚ੍ਛਤਿ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾਨੁਗਾਮੀ।
ਭਾਗਃ ਪੁਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟ-
ਸ੍ਤੰ ਨਃ ਕਸ੍ਮਾਦਾਦਦੀਰਨ੍ਪਰੇ ਵੈ ॥ 5-29-34 (32561)
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਪਦੇ ਯੁਧ੍ਯਤਾਂ ਨੋ ਵਧੋ(ਅ)ਪਿ
ਸ਼੍ਲਾਘ੍ਯਃ ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਪਪਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਮ੍।
ਏਤਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਪੁਰਾਣਾ-
ਨਾਚਕ੍ਸ਼਼ੀਥਾਃ ਸਞ੍ਜਯ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ ॥ 5-29-35 (32562)
ਏਤੇ ਮਦਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਵਸ਼ਾਭਿਪੰਨਾਃ
ਸਮਾਨੀਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਮੂਢਾਃ।
ਇਦੰ ਪੁਨਃ ਕਰ੍ਮ ਪਾਪੀਯ ਏਵ
ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਪਸ਼੍ਯ ਵਤ੍ਤੰ ਕੁਰੂਣਾਮ੍ ॥ 5-29-36 (32563)
ਪ੍ਰਿਯੰ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ
ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਂ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪਪੰਨਾਮ੍।
ਯਦੁਪੈਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ ਕੁਰਵੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮੁਖ੍ਯਾਃ
ਕਾਮਾਨਿਗੇਨੋਪਰੁਦ੍ਧਾਂ ਵ੍ਰਜਨ੍ਤੀਮ੍ ॥ 5-29-37 (32564)
ਤਾਂ ਚੇਤ੍ਤਦਾ ਤੇ ਸਕੁਮਾਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ
ਅਵਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਕੁਰਵਃ ਸਮੇਤਾਃ ।
ਮਮ ਪ੍ਰਿਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤ੍
ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਮਸ੍ਯਾਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ ॥ 5-29-38 (32565)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਃ ਪ੍ਰਤਿਲੋਮ੍ਯਾੰਨਿਨਾਯ
ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਾਣਾਂ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮ੍।
ਸਾ ਤਤ੍ਰ ਨੀਤਾ ਕਰੁਣੰ ਵ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਨਾਨ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤੁਰ੍ਨਾਥਮਵਾਪ ਕਿੰਚਿਤ੍ ॥ 5-29-39 (32566)
ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾਦੇਵ ਸਹਿਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਭੂਪਾ
ਨਾਸ਼ਕ੍ਨੁਵਨ੍ਪ੍ਰਤਿਵਕ੍ਤੁਂ ਸਭਾਯਾਮ੍।
ਏਕਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਧਰ੍ਮ੍ਯਮਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣੋ
ਧਰ੍ਮਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਲ੍ਪਬੁਦ੍ਧਿਮ੍ ॥ 5-29-40 (32567)
ਅਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਮੇਤੰ ਸਭਾਯਾ-
ਅਥੇਚ੍ਛਸੇ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯੋਪਦੇਸ਼਼੍ਟੁਮ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਤ੍ਵੇਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਚਕਾਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧੰ
ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਤਤ੍ਰ ਸਭਾਂ ਸਮੇਤ੍ਯ ॥ 5-29-41 (32568)
ਯੇਨ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੁਜ੍ਜਹਾਰ
ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਨੌਰਿਵ ਸਾਗਰੌਘਾਤ੍।
ਯਤ੍ਰਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਃ ਸਭਾਯਾਂ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਸ੍ਥਿਤਾਂ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਾਣਾਂ ਸਮੀਪੇ ॥ 5-29-42 (32569)
ਨ ਤੇ ਗਤਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨਿ
ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇਥਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਵੇਸ਼੍ਮ।
ਪਰਾਜਿਤਾਸ੍ਤੇ ਪਤਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ
ਪਤਿੰ ਚਾਨ੍ਯੰ ਭਾਮਿਨਿ ਤ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ॥ 5-29-43 (32570)
ਯੋ ਬੀਭਤ੍ਸੋਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਪ੍ਰੋਤ ਆਸੀ-
ਦਸ੍ਥਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਮਰ੍ਮਘਾਤੀ ਸੁਘੋਰਃ ।
ਕਰ੍ਣਾਚ੍ਛਰੋ ਵਾਙ੍ਭਯਸ੍ਤਿਗ੍ਮਤੇਜਾਃ
ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਫਾਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ॥ 5-29-44 (32571)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜਿਨਾਨਿ ਪਰਿਧਿਤ੍ਸਮਾਨਾਨ੍
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਃ ਕਟੁਕਾਨ੍ਯਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ੍।
ਏਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼਼ਣ੍ਡਤਿਲਾ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਾਃ
ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗਤਾ ਨਰਕੰ ਦੀਰ੍ਘਕਾਲਮ੍ ॥ 5-29-45 (32572)
ਗਾਨ੍ਧਾਰਰਾਜਃ ਸ਼ਕੁਨਿਰ੍ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ
ਯਦਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦ੍ਯੂਤਕਾਲੇ ਸ ਪਾਰ੍ਥਮ੍।
ਪਰਾਜਿਤੋ ਨਕੁਲਃ ਕਿੰ ਤਵਾਸ੍ਤਿ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਤ੍ਵੰ ਦੀਵ੍ਯ ਵੈ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨ੍ਯਾ।
ਜਾਨਾਸਿ ਤ੍ਵੰ ਸਞ੍ਜਯ ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍
ਦ੍ਯੂਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਗਰ੍ਹ੍ਯਮੇਵੰ ਯਥੋਕ੍ਤਮ੍ ॥ 5-29-46 (32573)
ਸ੍ਵਯੰ ਤ੍ਵਹੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯੇ ਤਤ੍ਰ ਗਨ੍ਤੁਂ
ਸਮਾਧਾਤੁਂ ਕਾਰ੍ਯਮੇਤਦ੍ਵਿਪੰਨਮ੍ ।
` ਜਾਨਾਸਿ ਤ੍ਵੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਮੋਹੰ
ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ਪਾਪਵਸ਼ਾਨੁਗਸ੍ਯ ' ॥ 5-29-47 (32574)
ਅਹਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਯਦਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੰ
ਸ਼ਮੰ ਕੁਰੂਣਾਮਪਿ ਚੇਚ੍ਛਕੇਯਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਚ ਮੇ ਸ੍ਯਾਚ੍ਚਰਿਤੰ ਮਹੋਦਯੰ
ਮੁਚ੍ਯੇਰੰਸ਼੍ਚ ਕੁਰਵੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ਾਤ੍ ॥ 5-29-48 (32575)
ਅਪਿ ਮੇ ਵਾਚੰ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਯ ਕਾਵ੍ਯਾਂ
ਧਰ੍ਮਾਰਾਮਾਮਰ੍ਥਵਤੀਮਹਿੰਸ੍ਰਾਮ੍ ।
ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼ੇਰਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ
ਮਾਂ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਕੁਰਵਃ ਪੂਜਯੇਯੁਃ ॥ 5-29-49 (32576)
ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਰਥਿਨਾ ਫਾਲ੍ਗੁਨੇਨ
ਭੀਮੇਨ ਚੈਵਾਹਵਦੰਸ਼ਿਤੇਨ।
ਬਲੋਤ੍ਸਿਕ੍ਤਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਦ੍ਧਿ
ਪ੍ਰਦਹ੍ਯਮਾਨਾਨ੍ਕਰ੍ਮਣਾ ਸ੍ਵੇਨ ਪਾਪਾਨ੍ ॥ 5-29-50 (32577)
ਪਰਾਜਿਤਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਂਸ੍ਤੁ ਵਾਚੋ
ਰੌਦ੍ਰਾ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾ ਭਾਸ਼਼ਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ।
ਗਦਾਹਸ੍ਤੋ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਸ੍ਮਾਰਯਿਤਾ ਹਿ ਕਾਲੇ ॥ 5-29-51 (32578)
ਸੁਯੋਧਨੋ ਮਨ੍ਯੁਮਯੋ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਃ
ਸ੍ਕਨ੍ਧਃ ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼ਕੁਨਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਖਾਃ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਫਲੇ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇ
ਮੂਲੰ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਮਨੀਸ਼਼ੀ ॥ 5-29-52 (32579)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਧਰ੍ਮਮਯੋ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਃ
ਸ੍ਕਨ੍ਧੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੋ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸ਼ਾਖਾਃ ।
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੇ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇ
ਮੂਲੰ ਤ੍ਵਹੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ॥ 5-29-53 (32580)
` ਵਨੰ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਪੁਤ੍ਰਃ
ਸਿੰਹਾ ਵਨੇ ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਃ।
ਸਿੰਹਾਭਿਗੁਪ੍ਤੰ ਨ ਵਨੰ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਤ੍
ਸਿੰਹੋ ਨ ਨਸ਼੍ਯੇਤ ਵਨਾਭਿਗੁਪ੍ਤਃ ॥ 5-29-54 (32581)
ਨਿਰ੍ਵਨੋ ਵਧ੍ਯਤੇ ਸਿੰਹੋ ਨਿਃਸਿੰਹੰ ਵਧ੍ਯਤੇ ਵਨਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਿੰਹੋ ਵਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਵਨੰ ਸਿੰਹੰ ਚ ਪਾਲਯੇਤ੍ ॥' 5-29-55 (32582)
ਵਨੰ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਵਨੇ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਮਾ ਵਨੰ ਛਿਨ੍ਧਿ ਸਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਨੇਸ਼ੁਰ੍ਵਨੰ ਵਿਨਾ॥ 5-29-56 (32583)
ਨਿਰ੍ਵਨੋ ਵਧ੍ਯਤੇ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਛਿਦ੍ਯਤੇ ਵਨਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਵਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਵਯੰ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਚ ਪਾਲਯੇਤ੍ ॥ 5-29-57 (32584)
ਲਤਾਧਰ੍ਮਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਸਾਲਾਃ ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਨ ਲਤਾ ਵਰ੍ਧਤੇ ਜਾਤੁ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਮਨਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ॥ 5-29-58 (32585)
ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਿਤੁਂ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾ ਯੋਦ੍ਧੁਮਰਿਨ੍ਦਮਾਃ।
ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਤਤ੍ਕਰੋਤੁ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 5-29-59 (32586)
ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਸ਼ਮੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਃ।
ਯੋਧਾਃ ਸਮਰ੍ਥਾਸ੍ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵੰਨਾਚਕ੍ਸ਼਼ੀਥਾ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ ॥ 5-29-60 (32587)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-29-2 ਸ਼ਾਮ੍ਯਤੇਤਿ ਵਚਨਾਦਨ੍ਯਤ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਨ ਬ੍ਰੂਯਾਮ੍ । ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਰਾਜ੍ਞੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਚ੍ਚ ਏਤਦੇਵ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ। ਅਹੰ ਚ ਏਤਨ੍ਮਨ੍ਯੇ ਮਾਨਯਾਮਿ ॥ 2 ॥ 5-29-3 ਤਤ੍ਰ ਰਾਜ੍ਯੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ। ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਲਿਪ੍ਸਾਵਾਨ੍ । ਏਵੰ ਸਤਿ ਏਸ਼਼ਾਂ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਧੇਤੋਃ ਕਲਹਃ ਨਾਵਮੂਰ੍ਚ੍ਛੇਤ੍ ॥ 3 ॥ 5-29-4 ਵਿਚਰੰ ਵਿਚਲਿਤਮ੍। ਪੂਰਯਤਃ ਪਾਲਯਤਃ ॥ 4 ॥ 5-29-5 ਯਥਾਖ੍ਯਾਤੰ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਿਮਨਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਆਵਸਤਃ ਅਧਿਤਿਸ਼਼੍ਟਤਃ ਸਾਧੁਵਿਲੋਪੰ ਧਰ੍ਮਲੋਪੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਧੇਤੋਃ ਆਤ੍ਥ ਉਕ੍ਤਵਾਨ੍ ਤ੍ਵਮ੍। ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਧੌ ॥ 5 ॥ 5-29-17 ਵ੍ਯਾਯਚ੍ਛਸੇ ਨਿਗ੍ਰਹੰ ਕਰੋਸ਼਼ਿ ॥ 17 ॥ 5-29-18 ਵਿਦ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਮਸ੍ਤੀਤਿ ਨਾਯਮਨ੍ਯੇਨ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯੋ ਜੇਤੁਂ ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 18 ॥ 5-29-19 ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਅਵਧੇਨ ਉਪਾਯਮ੍। ਰਾਜ੍ਯਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਵਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਏਸ਼਼ਾਂ ਏਤੈਃ। ਭੀਮਸੇਨੰ ਆਰ੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਅਹਿੰਸਾਯਾਂ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਮੇਵ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 19 ॥ 5-29-21 ਸ਼ਾਮ੍ਯਮੇਵ ਸ਼ਮਃ ਕਾਰ੍ਯਏਵੇਤਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ਤਰ੍ਹਿ ਧਰ੍ਮਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਯੁਦ੍ਧਪਕ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਉਤ ਅਯੁਦ੍ਧਪਕ੍ਸ਼਼ੇ । ਤਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਯਦੇਵ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤਥੈਵ ਤੇ ਵਾਚੰ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 21 ॥ 5-29-26 ਸਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਅਧੀਤ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ॥ 26 ॥ 5-29-29 ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਤਰਃ ਅਭਿਜ੍ਞਾਤਃ ਜ੍ਞਾਨਤਃ ਧਰ੍ਮਤਸ਼੍ਚ ਯਦਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਤਿ ਸ ਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਕਰ੍ਮਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ। ਪ੍ਰਜਾਃ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ ਅਨੁਸ਼ਾਸਿਤੁਮਿਚ੍ਛਤ੍ ਏਤਨ੍ਮਦੁਕ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਜਾਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤਿ ਬੁਧ੍ਯੇਤ੍। ਨਚ ਤਸ੍ਮਿੰਨਸਾਧੁਃ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ(ਅ)ਸਾਧੁਰਧਰ੍ਮੋ ਨ ਚਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਪਿ ਬੁਧ੍ਯੇਤ੍ ॥ 29 ॥ 5-29-30 ਪਰਭੂਤੌ ਪਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇ ਨੂਸ਼ੰਸਸ਼੍ਚੋਰਕਲ੍ਪੋ ਰਾਜਾ ਵਿਧਿਪ੍ਰਕੋਸ਼਼ਾਤ੍ ਦੈਵਪ੍ਰਾਤਕੂਲ੍ਯਾਤ੍ ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯੇਤ੍। ਤਤੋ ਹੇਤੋਃ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਸਮਭਵਤ੍ । ਕਰ੍ਮ ਯੁਦ੍ਧਮ੍। ਵਰ੍ਮ ਕਵਚਮ੍। ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਖਙ੍ਗਾਦਿ ਧਨੁਸ਼੍ਚੇਤਿ॥ 30 ॥ 5-29-31 ਕੁਰੁਭਿਰ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੈਰਯੰ ਦੋਸ਼਼ਃ ਵਞ੍ਜਨਾਰੂਪਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤਃ ॥ 31 ॥ 5-29-32 ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਦਾਗਤੰ ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯਮ੍। ਤਦਨ੍ਵਯਾਸ੍ਤਦਨੁਸਾਰਿਣਃ ॥ 32 ॥ 5-29-33 ਪ੍ਰੁʼਥਤ੍ਕ੍ਵੰ ਸ੍ਤੇਨਾਦਨ੍ਯਤ੍ਵਮ੍ ॥ 33 ॥ 5-29-34 ਏਤੰ ਛਲੇਨ ਰਾਜ੍ਯਾਪਹਾਰਮ੍। ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਵਨਵਾਸਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਮਿਤਿ ਕੌਰਵੇਸ਼਼ੁ ਨ੍ਯਾਸਰੂਪੇਣ ਸ੍ਥਿਤਃ ਤੰ ਭਾਗੰ ਨਃ ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਪਰੇ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ ਆਦਦੀਰਨ੍ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਨ੍ਤਃ ॥ 34 ॥ 5-29-35 ਪਦੇ ਪਦਨੀਯੇ ਅਵਸ਼੍ਯਗ੍ਰਾਹ੍ਯੇ ਭਾਗੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ॥ 35 ॥ 5-29-37 ਕਾਮਾਨੁਗੇਨ ਰਜਸਾ। ਉਪਰੁਦ੍ਧਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹਕਰ੍ਮਤੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਮ੍ ॥ 37 ॥ 5-29-39 ਪ੍ਰਾਤਿਲੋਮ੍ਯਾਤ੍ ਅਕ੍ਰਮੇਣ ॥ 39 ॥ 5-29-40 ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾਤ੍ ਦੈਨ੍ਯਾਤ੍ ॥ 40 ॥ 5-29-41 ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੰ ਉਪਦੇਸ਼਼੍ਟੁਂ ਇਚ੍ਛਸੇ ॥ 41 ॥ 5-29-47 ਵਿਪੰਨੰ ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਸਮਾਧਾਤੰ ਸਮੀਕਰ੍ਤੁਮ੍ ॥ 47 ॥ 5-29-48 ਸ਼ਕੇਯੰ ਸ਼ਕ੍ਤਸ਼੍ਚੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮ੍ ॥ 48 ॥ 5-29-49 ਕਾਵ੍ਯਾਂ ਸ਼ੋਕ੍ਰੀਮ੍ ॥ 49 ॥ 5-29-51 ਰੌਦ੍ਰਾਃ ਮਰ੍ਮਚ੍ਛਿਦਃ। ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਨਿਃਸ੍ਨੇਹਾਃ। ਭਾਸ਼਼ਤੇ ਦ੍ਯੂਤਾਵਸਾਨੇ(ਅ)ਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 51 ॥ 5-29-53 ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਃ ॥ 53 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 030
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.30. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 030
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਗਮਨਾਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦ੍ਯਾਮਨ੍ਤ੍ਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸਞ੍ਜਯੰਪ੍ਰਤਿ ਆਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਆਖਞ੍ਜਕੁਬ੍ਜੰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਯਥਾਯੋਗ੍ਯੰ ਵਨ੍ਦਨਾਦਿਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਕੁਸ਼ਲਨਿਵੇਦਨਚੋਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਸਨ੍ਧਿਵਿਗ੍ਰਹਾਨ੍ਯਤਰਪਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵੀਕਰਣਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਨਕਥਨਚੋਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-30-0 (32588)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-30-0x (3431)
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਨਰਦੇਵਦੇਵ
ਗਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਪਾਣ੍ਡਵ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ।
ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਵਾਚਾ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਹਿ ਕਿੰਚਿ-
ਦੁਚ੍ਚਾਰਿਤੰ ਮੇ ਮਨਸੋ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਙ੍ਗਾਤ੍ ॥ 5-30-1 (32589)
ਜਨਾਰ੍ਦਨੰ ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚ
ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤੌ ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ ਚੇਕਿਤਾਨਮ੍ ।
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼ਿਵੰ ਸੁਖੰ ਵਃ
ਸੌਮ੍ਯੇਨ ਮਾਂ ਪਸ਼੍ਯਤ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ॥ 5-30-2 (32590)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-30-3x (3432)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਸਞ੍ਜਯ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛ
ਨ ਨਃ ਸ੍ਮਰਸ੍ਯਪ੍ਰਿਯੰ ਜਾਤੁ ਵਿਦ੍ਵਨ੍।
ਵਿਦ੍ਮਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਾਂ ਤੇ ਚ ਵਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵੇ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਧ੍ਯਗਤੰ ਸਭਾਸ੍ਥਮ੍ ॥ 5-30-3 (32591)
ਆਪ੍ਤੋ ਦੂਤਃ ਸਞ੍ਜਯ ਸੁਪ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਸਿ
ਕਲ੍ਯਾਣਵਾਕ੍ ਸ਼ੀਲਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਮਾਂਸ਼੍ਚ।
ਨ ਮੁਹ੍ਯੇਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਞ੍ਜਯ ਜਾਤੁ ਮਤ੍ਯਾ
ਨ ਚ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ੍ਯੇਰੁਚ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-30-4 (32592)
ਨ ਮਰ੍ਮਗਾਂ ਜਾਤੁ ਵਕ੍ਤਾ(ਅ)ਸਿ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾਂ
ਨੋਪਸ਼੍ਰੁਤਿੰ ਕਟੁਕਾਂ ਨੋਤਿ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਾਮ੍।
ਧਰ੍ਮਾਰਾਮਾਮਰ੍ਥਵਤੀਮਹਿੰਸ੍ਰਾ-
ਮੇਤਾਂ ਵਾਚੰ ਤਵ ਜਾਨੀਮ ਸੂਤ ॥ 5-30-5 (32593)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਨਃ ਪ੍ਰਿਯਤਮੋ(ਅ)ਸਿ ਦੂਤ
ਇਹਾਗਚ੍ਛੇਦ੍ਵਿਦੁਰੋ ਵਾ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ।
ਅਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸਿ ਪੁਰਾਤਨਸ੍ਤ੍ਵੰ
ਧਨਞ੍ਜਯਸ੍ਯਾਤ੍ਮਸਮਃ ਸਖਾ(ਅ)ਸਿ ॥ 5-30-6 (32594)
ਇਤੋ ਗਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਯ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ
ਉਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠੇਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਯੇ ਤਦਰ੍ਹਾਃ।
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਵੀਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚਰਣੋਪਪੰਨਾਃ
ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਪਪੰਨਾਃ ॥ 5-30-7 (32595)
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਿਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਵਸ਼੍ਚ
ਤਪਸ੍ਵਿਨੋ ਯੇ ਚ ਨਿਤ੍ਯਾ ਵਨੇਸ਼਼ੁ ।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤਾਨ੍ਮਦ੍ਵਚਨੇਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂ-
ਸ੍ਤਥੈਵ ਤਾਨ੍ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-8 (32596)
ਪੁਰੋਹਿਤੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞ-
ਸ੍ਤਥਾਚਾਰ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤ੍ਵਿਜੋ ਯੇ ਚ ਤਸ੍ਯ।
ਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵਤ੍ਵੰ ਸਹਿਤਾਨ੍ਵੈ ਯਥਾਵਤ੍
ਸਙ੍ਗਚ੍ਛੇਥਾਃ ਕੁਸ਼ਲੇਨੈਵ ਸੂਤ ॥ 5-30-9 (32597)
ਅਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਾ ਯੇ ਚ ਵਸਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ
ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ ਸ਼ੀਲਬਲੋਪਪੰਨਾਃ ।
ਆਸ਼ੰਸਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ਤੋ
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਮਾਤ੍ਰਾਂ ਚਰਨ੍ਤਃ ॥ 5-30-10 (32598)
ਸ਼੍ਲਾਘਸ੍ਵ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਲਿਨੰ ਸ੍ਮ ਤੇਭ੍ਯੋ
ਹ੍ਯਨਾਮਯੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਰ੍ਜਘਨ੍ਯਮ੍।
ਯੇ ਜੀਵ੍ਤਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ
ਪਸ਼ੂਂਸ਼੍ਚ ਯੇ ਪਾਲਯਨ੍ਤੋ ਵਸਨ੍ਤਿ।
` ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਵਲਾ ਬਿਭ੍ਰਤਿ ਯੇ ਚ ਲੋਕੰ
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਸ਼਼ਾਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥' 5-30-11 (32599)
ਆਚਾਰ੍ਯ ਇਸ਼਼੍ਟੋ ਨਯਗੋ ਵਿਧੇਯੋ
ਵੇਦਾਨਭੀਪ੍ਸਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਚਚਾਰ।
ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਤ੍ਪੁਨਰੇਵ ਚਕ੍ਰੇ
ਦ੍ਰੋਣਃ ਪ੍ਰਸੰਨੋ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾਸੌ ॥ 5-30-12 (32600)
ਅਧੀਤਵਿਦ੍ਯਸ਼੍ਚਰਣੋਪਪੰਨੋ
ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਤ੍ਪੁਨਰੇਵ ਚਕ੍ਰੇ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮੰ ਤਰਸ੍ਵਿਨੰ
ਤਮਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾਨੰ ਕੁਸ਼ਲੰ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-13 (32601)
ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤਸ੍ਯਾਵਸਥੰ ਸ੍ਮ ਗਤ੍ਵਾ
ਮਹਾਰਥਸ੍ਯਾਤ੍ਮਵਿਦਾਂ ਵਰਸ੍ਯ।
ਤ੍ਵੰ ਮਾਮਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ਵੈ
ਕ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਪਾਦੌ ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਣਿਨਾ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਃ ॥ 5-30-14 (32602)
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸ਼ੌਰ੍ਯਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਤਪਸ਼੍ਚ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਸ਼ੀਲੰ ਸ਼੍ਰੁਤਰੂਪੇ ਧ੍ਰੁʼਤਿਸ਼੍ਚ।
ਪਾਦੌ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਸ੍ਯ
ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਮਾਂ ਤਤ੍ਰ ਨਿਵੇਦਯੇਥਾਃ ॥ 5-30-15 (32603)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਯਃ ਪ੍ਰਣੇਤਾ ਕੁਰੂਣਾਂ
ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੇਵੀ ਮਨੀਸ਼਼ੀ।
ਤਸ੍ਮੈ ਰਾਜ੍ਞੇ ਸ੍ਥਵਿਰਾਯਾਭਿਵਾਦ੍ਯ
ਆਚਕ੍ਸ਼਼ੀਥਾਃ ਸਞ੍ਜਯ ਮਾਮਰੋਗਮ੍ ॥ 5-30-16 (32604)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਮਨ੍ਦੋ
ਮੂਰ੍ਖਃ ਸ਼ਠਃ ਸਞ੍ਜਯ ਪਾਪਸ਼ੀਲਃ।
ਯਸ੍ਯਾਪਵਾਦਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਯਾਤਿ ਸਰ੍ਵਾਂ
ਸੁਯੋਧਨੰ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-17 (32605)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਕਨੀਯਾਨਪਿ ਤਸ੍ਯ ਮਨ੍ਦ-
ਸ੍ਤਥਾਸ਼ੀਲਃ ਸਞ੍ਜਯ ਸੋਪਿ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍।
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸ਼ੂਰਤਮਃ ਕੁਰੂਣਾਂ
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਵਾਚ੍ਯਃ ॥ 5-30-18 (32606)
ਯਸ੍ਯ ਕਾਮੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ
ਨਾਨ੍ਯਃ ਸ਼ਮਾਦ੍ਭਾਰਤਾਨਾਮਿਤਿ ਸ੍ਮ।
ਸ ਬਾਹ੍ਲਿਕਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਮਨੀਸ਼਼ੀ
ਪੁਨਰ੍ਯਥਾ ਮਾ(ਅ)ਭਿਵਦੇਤ੍ਪ੍ਰਸੰਨਃ ॥ 5-30-19 (32607)
` ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਸ੍ਤਾਤ ਨਿਪਾਤਯੋਧੀ
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਰਥਿਨਾਮੁਤ੍ਤਮੋ(ਅ)ਗ੍ਰ੍ਯਃ ।
ਗਤ੍ਵਾ ਸ੍ਮ ਤੰ ਮਦ੍ਵਚਨੇਨ ਬ੍ਰੂਯਾਃ
ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਤਥਾ ਮਦ੍ਵਚਨਾਤ੍ਪ੍ਰਤੀਤਃ ॥ 5-30-20 (32608)
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਰਥਿਨਾਮੁਤ੍ਤਮੋ(ਅ)ਗ੍ਰ੍ਯਃ
ਸਮਃ ਸ਼ਲੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਮਸ੍ਯ।
ਹੀਨਿਸ਼਼ੇਵੋ ਦੇਵਿਤਾ ਯੋ ਮਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਃ ਪੁਰੁਮਿਤ੍ਰੋ ਜਯਸ਼੍ਚ।
ਯੇ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨੰ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਨਾਭ੍ਯਨਨ੍ਦੰ-
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥' 5-30-21 (32609)
ਗੁਣੈਰਨੇਕੈਃ ਪ੍ਰਵਰੈਸ਼੍ਚ ਯੁਕ੍ਤੋ
ਵਿਜ੍ਞਾਨਵਾੰਨੈਵ ਚ ਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰੋ ਯਃ।
ਸ੍ਨੇਹਾਦਮਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸਹਤੇ ਸਦੈਵ
ਸ ਸੋਮਦਤ੍ਤਃ ਪੂਜਨੀਯੋ ਮਤੋ ਮੇ॥ 5-30-22 (32610)
ਅਰ੍ਹਤ੍ਤਮਃ ਕੁਰੁਸ਼਼ੁ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਃ
ਸ ਨੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸੰਜਯ ਮਤ੍ਸਖਾ ਚ।
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਰਥਿਨਾਮੁਤ੍ਤਮੋ(ਅ)ਰ੍ਹਃ
ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-23 (32611)
ਯੇ ਚੈਵਾਨ੍ਯੇ ਕੁਰੁਮੁਖ੍ਯਾ ਯੁਵਾਨਃ
ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਪੌਤ੍ਰਾ ਭ੍ਰਾਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਨਃ।
ਯੰਯਮੇਸ਼਼ਾਂ ਮਨ੍ਯਸੇ ਯੇਨ ਯੋਗ੍ਯੰ
ਤਤ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰੋਚ੍ਯਾਨਾਮਯੰ ਸੂਤ ਵਾਚ੍ਯਾਃ ॥ 5-30-24 (32612)
ਯੇ ਰਾਜਾਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਯੋਧਨਾਯ
ਸਮਾਨੀਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਕੇਚਿਤ੍।
ਵਸ਼ਾਤਯਃ ਸਾਲ੍ਵਕਾਃ ਕੇਕਯਾਸ਼੍ਚ
ਤਥਾਮ੍ਬਸ਼਼੍ਠਾ ਯੇ ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਮੁਖ੍ਯਾਃ ॥ 5-30-25 (32613)
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯੋਦੀਚ੍ਯਾ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣ੍ਯਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ੂਰਾ-
ਸ੍ਤਥਾ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯਾਃ ਪਾਰ੍ਵਤੀਯਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ।
ਅਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਃ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪੁੰਨਾ-
ਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਸੂਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-26 (32614)
ਹਸ੍ਤ੍ਯਾਰੋਹਾ ਰਥਿਨਃ ਸਾਦਿਨਸ਼੍ਚ
ਪਦਾਤਯਸ਼੍ਚਾਰ੍ਯਸਙ੍ਘਾ ਮਹਾਨ੍ਤਃ।
ਆਖ੍ਯਾਯ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਲਿਨੰ ਸ੍ਮ ਨਿਤ੍ਯ-
ਮਨਾਮਯੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ਸਮਗ੍ਰਾਨ੍ ॥ 5-30-27 (32615)
ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞੋ ਹ੍ਯਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤਾਨਮਾਤ੍ਯਾਨ੍
ਦੌਵਾਰਿਕਾਨ੍ਯੇ ਚ ਸੇਨਾਂ ਨਯਨ੍ਤਿ।
ਆਯਵ੍ਯਯੰ ਯੇ ਗਮਯਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯ-
ਮਰ੍ਥਾਂਸ਼੍ਚ ਯੇ ਮਹਤਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ॥ 5-30-28 (32616)
ਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਾਰਕੰ ਕੁਰੁਮਧ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਮੂਢੰ
ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਮ੍ ।
ਨ ਤਸ੍ਯ ਯੁਦ੍ਧੰ ਰੋਚਤੇ ਵੈ ਕਦਾਚਿ-
ਦ੍ਵੈਸ਼੍ਯਾਪੁਤ੍ਰੰ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-29 (32617)
ਨਿਕਰ੍ਤਨੇ ਦੇਵਨੇ ਯੋ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤੀਯ-
ਸ਼੍ਛੰਨੋਪਧਃ ਸਾਧੁਦੇਵੀ ਮਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ।
ਯੋ ਦੁਰ੍ਜਯੋ ਦੇਵਰਥੇਨ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ
ਸ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਵਾਚ੍ਯਃ ॥ 5-30-30 (32618)
ਗਾਨ੍ਧਾਰਰਾਜਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਪਾਰ੍ਵਤੀਯੋ
ਨਿਕਰ੍ਤਨੇ ਯੋ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਦੇਵੀ।
ਮਾਨੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੂਤ
ਮਿਥ੍ਯਾਬੁਦ੍ਧੇਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-31 (32619)
ਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੇਕਰਥੇਨ ਵੀਰਃ
ਸਮੁਤ੍ਸਹਤ੍ਯਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਪ੍ਯਾਨ੍ਵਿਜੇਤੁਮ੍ ।
ਯੋ ਮੁਹ੍ਯਤਾਂ ਮੋਹਯਿਤਾ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ
ਵੈਕਰ੍ਤਨਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-32 (32620)
ਸ ਏਵ ਭਕ੍ਤਃ ਸ ਗੁਰੁਃ ਸ ਭਰ੍ਤਾ
ਸ ਵੈ ਪਿਤਾ ਸ ਚ ਮਾਤਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਚ੍ਚ।
ਅਗਾਧਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਿਦੁਰੋ ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ੀ
ਸ ਨੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤੰ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-33 (32621)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਯਾਸ਼੍ਚ ਗੁਣੋਪਪੰਨਾ
ਜ੍ਞਾਯਨ੍ਤੇ ਨਃ ਸਞ੍ਜਯ ਮਾਤਰਸ੍ਤਾਃ।
ਤਾਭਿਃ ਸਰ੍ਵਾਭਿਃ ਸਹਿਤਾਭਿਃ ਸਮੇਤ੍ਯ
ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਃ ਸਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਭਿਰਭਿਵਾਦੰ ਵਦੇਥਾਃ ॥ 5-30-34 (32622)
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਪੁਤ੍ਰਾ ਜੀਵਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸੁਸਮ੍ਯ-
ਗ੍ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਰੂਪਾਃ ।
ਇਤਿ ਸ੍ਮੋਤ੍ਕਾ ਸਞ੍ਜਯ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਸ਼੍ਚਾ-
ਦਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਸਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 5-30-35 (32623)
ਰਾਜ੍ਞੋ ਭਾਰ੍ਯਾਃ ਸਞ੍ਜਯ ਵੇਤ੍ਥ ਤਤ੍ਰ
ਤਾਸਾਂ ਸਰ੍ਵਾਸਾਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ।
ਸੁਸੰਗੁਪ੍ਤਾਃ ਸੁਰਭਯੋ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਃ
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨਾਵਸਥਾਪ੍ਰਮਤ੍ਤਾਃ ॥ 5-30-36 (32624)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੇਸ਼਼ੁ ਭਦ੍ਰਾਃ
ਕਲ੍ਯਾਣੀਂ ਵਰ੍ਤਧ੍ਵਮਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਰੂਪਾਮ੍।
ਯਥਾ ਚ ਵਃ ਸ੍ਯੁਃ ਪਤਯੋ(ਅ)ਨੁਕੂਲਾ-
ਸ੍ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਾਤ੍ਮਨਃ ਸ੍ਥਾਪਯਧ੍ਵਮ੍ ॥ 5-30-37 (32625)
ਯਾ ਨਃ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਃ ਸਞ੍ਜਯ ਵੇਤ੍ਥ ਤਤ੍ਰ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਕੁਲੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਗੁਣੋਪਪੰਨਾਃ।
ਪ੍ਰਜਾਵਤ੍ਯੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਮੇਤ੍ਯ ਤਾਸ਼੍ਚ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਵੋ(ਅ)ਭ੍ਯਵਦਤ੍ਪ੍ਰਸੰਨਃ ॥ 5-30-38 (32626)
ਕਨ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਜੇਥਾਃ ਸਦਨੇਸ਼਼ੁ ਸਞ੍ਜਯ
ਅਨਾਮਯੰ ਮਦ੍ਵਚਨੇਨ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ।
ਕਲ੍ਯਾਣਾ ਵਃ ਸਨ੍ਤੁ ਪਤਯੋ(ਅ)ਨੁਕੂਲਾ
ਯੂਯੰ ਪਤੀਨਾਂ ਭਵਤਾਨੁਕੂਲਾਃ ॥ 5-30-39 (32627)
ਅਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਵਤ੍ਯਃ ਸੁਗਨ੍ਧਾ
ਅਬੀਭਤ੍ਸਾਃ ਸੁਖਿਤਾ ਭੋਗਵਤ੍ਯਃ।
ਲਘੁ ਯਾਸਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਵਾਕ੍ਵ ਲਘ੍ਵੀ
ਵੇਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-40 (32628)
ਦਾਸ੍ਯਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਯਾ ਯੇ ਚ ਦਾਸਾਃ ਕੁਰੂਣਾਂ
ਤਦਾਸ਼੍ਰਯਾ ਬਹਵਃ ਕੁਬ੍ਜਖਞ੍ਜਾਃ।
ਆਖ੍ਯਾਯ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਲਿਨੰ ਸ੍ਮ ਤੇਭ੍ਯੋ-
(ਅ)ਪ੍ਯਨਾਮਯੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਰ੍ਜਘਨ੍ਯਮ੍ । 5-30-41 (32629)
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਵੈ ਪੁਰਾਣੀਂ
ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਭੋਗਾਨ੍ਦਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਦਦਾਤਿ।
ਅਙ੍ਗਹੀਨਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨ੍ਵਾਮਨਾਨ੍ਵਾ
ਯਾਨਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ॥ 5-30-42 (32630)
ਅਨ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਬਧਿਰਾਸ੍ਤਥੈਵ
ਹਸ੍ਤਾਜੀਵਾ ਬਹਵੋ ਯੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਸਨ੍ਤਿ।
ਆਖ੍ਯਾਯ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਲਿਨੰ ਸ੍ਮ ਤੇਭ੍ਯੋ-
(ਅ)ਪ੍ਯਨਾਮਯੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਰ੍ਜਘਨ੍ਯਮ੍ ॥ 5-30-43 (32631)
ਮਾ ਭੈਸ਼਼੍ਟ ਦੁਃਖੇਨ ਕੁਜੀਵਿਤੇਨ
ਨੂਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਰਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਪਾਪਮ੍।
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ
ਵਾਸੋਭਿਰੰਨੇਨ ਚ ਵੋ ਭਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ॥ 5-30-44 (32632)
` ਨ ਚਾਪ੍ਯੇਤਚ੍ਛਕ੍ਯਮੇਕੇਨ ਵਕ੍ਤੁਂ
ਨਾਨਾਦੇਸ਼ਾ ਬਹਵੋ ਜਾਤਿਸਙ੍ਘਾਃ।
ਵਿਪ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤੋ ਬਾਲਵਦ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛ-
ੰਨਮਸ੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਸਞ੍ਜਯ ਭੈਮਸੇਨਾਨ੍।
ਤੇ ਮੇ ਯਥਾ ਵਾਚਮਿਮਾਂ ਯਥੋਕ੍ਤਾਂ
ਤ੍ਵਯੋਚ੍ਯਮਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁਯੁਕ੍ਤਥਾ ਕੁਰੁ ॥ 5-30-45 (32633)
ਸਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ
ਭਾਵੀਨ੍ਯਥੋ ਨੋ ਬਤ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ।
ਤਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਕ੍ਤਰੂਪਾਂਸ੍ਤਥੈਵ
ਤਾਮੇਵ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਸ਼੍ਰਾਵਯੇਥਾ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਤਮ੍ ॥ 5-30-46 (32634)
ਯੇ ਚਾਨਾਥਾ ਦੁਰ੍ਬਲਾਃ ਸਰ੍ਵਕਾਲ-
ਮਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰਯਤਨ੍ਤੇ(ਅ)ਥ ਮੂਢਾਃ।
ਤਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨ੍ਸਰ੍ਵਥੈਵ
ਹ੍ਯਸ੍ਮਦ੍ਵਾਕ੍ਯਾਤ੍ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਤ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ॥ 5-30-47 (32635)
ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਯੇ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ-
ੰਨਾਨਾਦਿਗ੍ਭ੍ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਤਾਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰ ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵਾਰ੍ਹਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵਾ-
ਨ੍ਸੰਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਥਾਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਚਾਵ੍ਯਯੰ ਚ ॥ 5-30-48 (32636)
ਏਵੰ ਸਰ੍ਵਾਨਾਗਤਾਭ੍ਯਾਗਤਾਂਸ਼੍ਚ
ਰਾਜ੍ਞੋ ਦੂਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਦਿਗ੍ਭ੍ਯੋਭ੍ਯੁਪੇਤਾਨ੍ ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਸੂਤ
ਪਸ਼੍ਚਾਦਹੰ ਕੁਸ਼ਲੀ ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਾਚ੍ਯਃ ॥ 5-30-49 (32637)
ਨ ਹੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ ਸਨ੍ਤ੍ਯਪਰੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਯੇ ਯੋਧਕਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਲਬ੍ਧਾਃ।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੁ ਨਿਤ੍ਯੋ ਮਮ ਧਰ੍ਮ ਏਵ
ਮਹਾਬਲਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਬਰ੍ਹਣਾਯ ॥ 5-30-50 (32638)
ਇਦੰ ਪੁਨਰ੍ਵਚਨੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ
ਸੁਯੋਧਨੰ ਸਞ੍ਜਯ ਸ਼੍ਰਾਵਯੇਥਾਃ ।
ਯਸ੍ਤੇ ਸ਼ਰੀਰੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਦੁਨੋਤਿ
ਕਾਮਃ ਕੁਰੂਨਸਪਤ੍ਨੋ(ਅ)ਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ ॥ 5-30-51 (32639)
ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਯੁਕ੍ਤਿਰੇਤਸ੍ਯ ਕਾਚਿ-
ੰਨੈਵੰ ਵਿਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤੇ।
ਦਦਸ੍ਵ ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਰਪੁਰੀਂ ਮਮੈਵ
ਯੁਧ੍ਵਸ੍ਵ ਵਾ ਭਾਰਤਮੁਖ੍ਯਵੀਰ ॥ ॥ 5-30-52 (32640)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-30-1 ਅਭਿਸ਼਼ਙ੍ਗਾਤ੍ ਆਵੇਸ਼ਾਤ੍ ॥ 5-30-5 ਉਪਸ਼੍ਰੁਤਿੰ ਵਾਰ੍ਤਾਮ੍। ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਮਰ੍ਮਗਾਮ੍। ਕਟੁਕਾਂ ਨੀਰਸਾਮ੍ ॥ 5 ॥ 5-30-7 ਚਰਣੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣਾਧ੍ਯਯਨਮ੍ ॥ 5-30-10 ਅਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਾਃ ਅਤ੍ਰੈਵਰ੍ਣਿਕਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਦਯਃ। ਧਰ੍ਮਮਾਤ੍ਰਾਂ ਧਰ੍ਮਲੇਸ਼ੰ ਜਰਨ੍ਤਃ ॥ 5-30-11 ਸ਼੍ਲਾਘ੍ਯਸ੍ਵ ਸ੍ਤੁਹਿ। ਜਘਨ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਚਾਤੇਭ੍ਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਅਨਾਮਯੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ। ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਵਾਣਿਜ੍ਯਾਦਿਨਾ ਪਾਲਯਨ੍ਤਃ ਸ੍ਥਾਨਾਧਿਕਾਰਿਣਃ ॥ 5-30-12 ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਤ੍ ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਉਪਚਾਰਃ ਪ੍ਰਯੋਗਃ ਸੰਹਾਰਸ਼੍ਚੇਤਿ ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਪਾਦਾ ਅਸ੍ਥੇਤਿ ਅਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 5-30-13 ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੇਤਿ ਸੌਨ੍ਦਰ੍ਯੰ ਸੰਗੀਤੰ ਚ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਦ੍ਯੋਤਿਤਮ੍ ॥ 5-30-25 ਪਾਣ੍ਡਵਾਯੋਧਨਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ॥ 5-30-29 ਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਾਰਕੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮ੍ ॥ 5-30-30 ਨਿਕਰ੍ਤਨੇ(ਅ)ਰ੍ਥਾਪਹਾਰੇ । ਛੰਨੋਪਧੋ ਗੁਪ੍ਤਛਲਃ ॥ 5-30-32 ਮੁਹ੍ਯਤਾਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਮ੍ ॥ 5-30-40 ਸ਼ੀਘ੍ਰਹਾਰਿ। ਵੇਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਵੇਸ਼੍ਯਾਃ ॥ 5-30-44 ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵਃ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਭਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪੋਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਇਤਿ ਬ੍ਰੂਯਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 44 । 5-30-46 ਮੇ ਮਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਵਤ੍ਸਰਦੇਯਾਨਿ ਨੋ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਨ ਚਾਲਯਨ੍ਤਿ। ਤ੍ਵਦੀਯਾ ਅਧਿਕਾਰਿਣਃ ਤਾਨ੍ਯਹੰ ਯਥਾ ਯਥਾਵਤ੍ਪਸ਼੍ਯਮਿ ਤਥੈਵ ਤਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਤ੍ਵਦ੍ਦਤ੍ਤੰ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪਰਿਪਾਲਯਾਮੀਤਿ ਦੂਤਦ੍ਵਾਰਾ ਮਾਂ ਸ਼੍ਰਾਵਯੇਥਾ ਇਤਿ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਬ੍ਰ੍ਰੁʼਹੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 46 ॥ 5-30-47 ਆਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰਯਤਨ੍ਤੇ ਨ ਤੁ ਕਰ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ॥ 5-30-50 ਨਿਤ੍ਯਃ ਅਵਿਨਾਸ਼ਿਫਲਃ ॥ 50 ॥ 5-30-52 ਯੁਕ੍ਤਿਃ ਸੰਭਾਵਨਾ ਏਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਸ਼ਕ੍ਰਪੁਰੀਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥਮ੍ ॥ 52 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 031
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.31. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 031
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸਞ੍ਜਯੰਪ੍ਰਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਭੀਸ਼਼੍ਮਯੋਰਭਿਵਾਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਨ੍ਧਿਕਰਣਵਿਜ੍ਞਾਪਨਨਿਵੇਦਨਚੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਯੋਪੇਕ੍ਸ਼਼ਣਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਗ੍ਰਾਮਪਞ੍ਚਕਦਾਨੇਨ ਸਨ੍ਧਿਕਰਣਸਨ੍ਦੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-31-0 (32641)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-31-0x (3433)
ਉਤ ਸਨ੍ਤਮਸਨ੍ਤੰ ਵਾ ਬਾਲੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਚ ਸਞ੍ਜਯ।
ਉਤਾਬਲੰ ਬਲੀਯਾਂਸੰ ਧਾਤਾ ਪ੍ਰਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼ੇ ॥ 5-31-1 (32642)
ਉਤ ਬਾਲਾਯ ਪਾਣ੍ਡਿਤ੍ਯੰ ਪਣ੍ਡਿਤਾਯੋਤ ਬਾਲਤਾਮ੍।
ਦਦਾਤਿ ਸਰ੍ਵਮੀਸ਼ਾਨਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾਚ੍ਛੁਕ੍ਰਮੁਚ੍ਚਰਨ੍ ॥ 5-31-2 (32643)
ਬਲੰ ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨਸ੍ਯ ਆਚਕ੍ਸ਼਼ੀਥਾ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਅਥ ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤ੍ਵਾ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੇਨ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ ॥ 5-31-3 (32644)
ਗਾਵਲ੍ਗਣੇ ਕੁਰੂਨ੍ਗਤ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯੋਪਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਤਃ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਰਨਾਮਯਮ੍ ॥ 5-31-4 (32645)
ਬ੍ਰੂਯਾਸ਼੍ਚੈਨੰ ਤ੍ਵਮਾਸੀਨੰ ਕੁਰੁਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍ ।
ਤਵੈਵ ਰਾਜਨ੍ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਸੁਖੰ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-31-5 (32646)
ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਬਾਲਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਰਾਜ੍ਯਮਰਿਨ੍ਦਮ।
ਰਾਜ੍ਯੇ ਤਾਨ੍ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਗ੍ਰੇ ਨੋਪੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 5-31-6 (32647)
ਸਰ੍ਵਮਪ੍ਯੇਤਦੇਕਸ੍ਯ ਨਾਲੰ ਸਞ੍ਜਯ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ ।
ਤਾਤ ਸੰਹਤ੍ਯ ਜੀਵਾਮੋ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਮਾ ਵਸ਼ੰ ਗਮਃ ॥ 5-31-7 (32648)
ਤਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਭਾਰਤਾਨਾਂ ਪਿਤਾਮਹਮ੍।
ਸ਼ਿਰਸਾ(ਅ)ਭਿਵਦੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਮ ਨਾਮ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ ॥ 5-31-8 (32649)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਪਿਤਾਮਹਃ ।
ਭਵਤਾ ਸ਼ਨ੍ਤਨੋਰ੍ਵੰਸ਼ੋ ਨਿਮਗ੍ਨਃ ਪੁਨਰੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-31-9 (32650)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਕੁਰੁ ਤਥਾ ਤਾਤ ਸ੍ਵਮਤੇਨ ਪਿਤਾਮਹ ।
ਯਥਾ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਪੌਤ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮਨ੍ਤਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-31-10 (32651)
ਤਥੈਵ ਵਿਦੁਰੰ ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਕੁਰੂਣਾਂ ਮਨ੍ਤ੍ਰਧਾਰਿਣਮ੍।
ਅਯੁਦ੍ਧੰ ਸੌਮ੍ਯ ਭਾਸ਼਼ਸ੍ਵ ਹਿਤਕਾਮੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ॥ 5-31-11 (32652)
ਅਥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਬ੍ਰੂਯਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਮਧ੍ਯੇ ਕੁਰੂਣਾਮਾਸੀਨਮਨੁਨੀਯ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-31-12 (32653)
ਅਪਾਪਾਂ ਯਦੁਪੈਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮੇਤਾਂ ਸਭਾਗਤਾਮ੍ ।
ਤਦ੍ਦੁਃਖਮਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾਮ ਮਾ ਵਧੀਸ਼਼੍ਮ ਕੁਰੂਨਿਤਿ ॥ 5-31-13 (32654)
ਏਵੰ ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਾਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਬਲੀਯਾਂਸੋ(ਅ)ਪਿ ਸਨ੍ਤੋ ਯਤ੍ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕੁਰਵੋ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-31-14 (32655)
ਯੰਨਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਯੇਃ ਸੌਮ੍ਯ ਅਜਿਨੈਃ ਪ੍ਰਤਿਵਾਸਿਤਾਨ੍।
ਤਦ੍ਦੁਃਖਮਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾਮ ਮਾ ਵਧੀਸ਼਼ਯ ਕੁਰੂਨਿਤਿ ॥ 5-31-15 (32656)
ਯਤ੍ਕੁਨ੍ਤੀਂ ਸਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਕੇਸ਼ੇਸ਼਼੍ਵਧਰ੍ਸ਼਼ਯਤ੍।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਤੇ(ਅ)ਨੁਮਤੇ ਤਚ੍ਚਾਸ੍ਮਾਭਿਰੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-31-16 (32657)
ਅਥੋਚਿਤੰ ਸ੍ਵਕੰ ਭਾਗੰ ਲਭੇਮਹਿ ਪਰਨ੍ਤਪ।
ਨਿਵਰ੍ਤਯ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-31-17 (32658)
ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰੇਵੰ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰੀਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ।
ਰਾਜ੍ਯੈਕਦੇਸ਼ਮਪਿ ਨਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਸ਼ਮਮਿਚ੍ਛਤਾਮ੍ ॥ 5-31-18 (32659)
ਅਵਿਸ੍ਥਲੰ ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲੰ ਮਾਕਨ੍ਦੀਂ ਵਾਰਣਾਵਤਮ੍।
ਅਵਸਾਨੰ ਭਵਤ੍ਵਤ੍ਰ ਕਿੰਚਿਦੇਕੰ ਚ ਪਞ੍ਚਮਮ੍ ॥ 5-31-19 (32660)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਦੇਹਿ ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਪਞ੍ਚ ਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਸੁਯੋਧਨ।
ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਨੋਸ੍ਤੁ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਜ੍ਞਾਤਿਭਿਃ ਸਹ ਸਞ੍ਜਯ॥ 5-31-20 (32661)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰਾਤਰਮਨ੍ਵੇਤੁ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਯੁਜ੍ਯਤਾਮ੍।
ਸ੍ਮਯਮਾਨਾਃ ਸਮਾਯਾਨ੍ਤੁ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਃ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਹ ॥ 5-31-21 (32662)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਤਾਨ੍ਕੁਰੁ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯੇਯਮਿਤਿ ਕਾਮਯੇ।
ਸਰ੍ਵੇ ਸੁਮਨਸਸ੍ਤਾਤ ਸ਼ਾਮ੍ਯਾਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-31-22 (32663)
ਅਲਮੇਵ ਸ਼ਮਾਯਾਸ੍ਮਿ ਤਥਾ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਸਞ੍ਜਯ।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਰਲੰ ਚਾਹੰ ਮ੍ਰੁʼਦਵੇ ਦਾਰੁਣਾਯ ਚ ॥ ॥ 5-31-23 (32664)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-31-1 ਸਨ੍ਤੰ ਸਾਧੁਮ੍। ਅਸਨ੍ਤੰ ਦੁਸ਼਼੍ਟਮ੍ । ਧਾਤਾ ਈਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 1 ॥ 5-31-2 ਸ਼ੁਕ੍ਰੰ ਬੀਜਭੂਤੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨੰ ਕਰ੍ਮ ਉਚ੍ਚਰਨ੍ ਉਦ੍ਦੀਪਯਨ੍ ॥ 2 ॥ 5-31-7 ਸਰ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡਮ੍। ਸੰਹਤ੍ਯ ਏਕੀਭੂਯ ॥ 7 ॥ 5-31-13 ਅਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾਮ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਵਨ੍ਤੋ ਵਯਮ੍ ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਃ ਮਾਂ ਵਧੀਸ਼਼੍ਮੇਤਿ ॥ 13 ॥ 5-31-17 ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂ ਲੁਬ੍ਧਾਮ੍ ॥ 17 ॥ 5-31-18 ਅਵਸਾਨੰ ਵਸਤਿਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 032
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.32. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 032
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੁਜ੍ਞਾਤੇਨ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਰਾਤ੍ਰੌ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮੁਪਗਮ੍ਯ ਅਭਿਵਾਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਕ੍ਰੁʼਤਕੁਸ਼ਲਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਦਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਵਿਗਰ੍ਹ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਵਤ੍ਤਨਸ੍ਯ ਸ਼੍ਵਃਕਥਨਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਭਵਨਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ।
` ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਉਵਾਚ ਸਞ੍ਜਯੰ ਤਤ੍ਰ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ ॥ 5-32-1 (32665)
ਪਿਤਾਮਹੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਸਞ੍ਜਯ।
ਦ੍ਰੋਣੰ ਸਪੁਤ੍ਰੰ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਚ ਮਹਾਰਾਜੰ ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕਮ੍ ॥ 5-32-2 (32666)
ਵਿਕਰ੍ਣੰ ਸੋਮਦਤ੍ਤੰ ਚ ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਚੈਵ ਸੌਬਲਮ੍ ।
ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿੰ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੰ ਜਯਤ੍ਸੇਨੰ ਚ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਭਗਦਤ੍ਤੰ ਤਥਾ ਚੈਵ ਸ਼ੂਰੰ ਰਣਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-32-3 (32667)
ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਯੇ ਕੁਰਵਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਨ੍ਤਿ
ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚੇਦ੍ਭੂਮਿਪਾਲਾਃ ਸਮੇਤਾਃ।
ਯੁਯੁਤ੍ਸਵਃ ਸੈਨ੍ਧਵਾਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਸ਼੍ਚ
ਸਮਾਨੀਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸੂਤ ॥ 5-32-4 (32668)
ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਕੁਸ਼ਲੰ ਵਨ੍ਦਨੰ ਚ
ਸਮਾਗਮੇ ਮਦ੍ਵਚਨੇਨ ਵਾਚ੍ਯਾਃ।
ਤਤੋ ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਸਞ੍ਜਯ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨਮ੍ ॥ 5-32-5 (32669)
ਏਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਪ੍ਯ ਧਨਞ੍ਜਯਸ੍ਤੰ
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਦ੍ਧਰ੍ਮਵਚ੍ਚਾਪਿ ਪਾਰ੍ਥਃ ।
ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ੍ਕਵਜਨਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ੰ
ਵਿਤ੍ਰਾਸਨੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਮਜਾਨਾਮ੍ ॥ 5-32-6 (32670)
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਥੇਤ੍ਸੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸਞ੍ਜਯਃ।
ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਕੇਸ਼ਵੰ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥' 5-32-7 (32671)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਪ੍ਰਯਯੌ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਤਦਾ।
ਸ਼ਾਸਨੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯਕ ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-32-8 (32672)
` ਤਦਾ ਤੁ ਸਞ੍ਜਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਕਾਹੇਨ ਪਰਨ੍ਤਪਃ।
ਯਾਤਿ ਸ੍ਮ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰ ਨਿਸ਼ਾਕਾਲੇ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥' 5-32-9 (32673)
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਸ਼੍ਵੈਰ੍ਮਹਾਜਵੈਃ।
ਅਨ੍ਤਃਪੁਰੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-32-10 (32674)
ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਥ ਮਾਂ ਸਮੁਪਾਗਤਮ੍।
ਸਕਾਸ਼ਾਤ੍ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਞ੍ਜਯੰ ਮਾਚਿਰੰ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 5-32-11 (32675)
.....ਰ੍ਤਿ ਚੇਦਭਿਵਦੇਸ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥ
.....ਵਿਸ਼ੇਯੰ ਵਿਦਿਤੋ ਭੂਮਿਪਸ੍ਯ।
.....ਦ੍ਯਮਤ੍ਰਾਤ੍ਯਯਿਕੰ ਹਿ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ
..... ਸ੍ਥੋ(ਅ)ਥ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਜਗਾਦ ॥ 5-32-12 (32676)
ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥ ਉਵਾਚ। 5-32-13x (3434)
ਸਞ੍ਜਯੋ(ਅ)ਯੰ ਭੂਮਿਪਤੇ ਨਮਸ੍ਤੇ
ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਦ੍ਵਾਰਮੁਪਾਗਤਸ੍ਤੇ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਦੂਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸਕਾਸ਼ਾਤ੍
ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਰਾਜਨ੍ਕਿਮਯੰ ਕਰੋਤੁ ॥ 5-32-13 (32677)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-23-14x (3435)
ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਲਿਨੰ ਕਲ੍ਪਮਸ੍ਮੈ
ਪ੍ਰਵੇਸ਼੍ਯਤਾਂ ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਸਞ੍ਜਯਾਯ
ਨ ਚਾਹਮੇਤਸ੍ਯ ਭਵਾਮ੍ਯਕਲ੍ਪਃ
ਸ ਮੇ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਵਾਰਿ ਤੇਸ਼਼੍ਠੇਚ੍ਚ ਸਕ੍ਤਃ ॥ 5-32-14 (32678)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-23-15x (3436)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਨੁਮਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ
ਮਹਦ੍ਵੇਸ਼੍ਮ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸ਼ੂਰਾਰ੍ਯਗੁਪ੍ਤਮ੍।
ਸਿੰਹਾਸਨਸ੍ਥੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮਾਸਸਾਦ
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 5-32-15 (32679)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 5-32-16x (3437)
ਸਞ੍ਜਯੋ(ਅ)ਹੰ ਭੂਮਿਪਤੇ ਨਮਸ੍ਤੇ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਗਤ੍ਵਾ ਨਰਦੇਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੋ ਮਨਸ੍ਵੀ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਚਾਨ੍ਵਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ ॥ 5-32-16 (32680)
ਸ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਃ
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰੀਯਸੇ ਨਪ੍ਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚ।
ਤਥਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਃ ਸਚਿਵੈਸ਼੍ਚ ਰਾਜਨ੍
ਯੇ ਚਾਪਿ ਤ੍ਵਾਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤੈਸ਼੍ਚ ॥ 5-32-17 (32681)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-32-18x (3438)
ਅਭਿਨਨ੍ਦ੍ਯ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਤ ਵਦਾਮਿ ਸਞ੍ਜਯ
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਚ ਸੁਖੇਨ ਪਾਰ੍ਥਮ੍।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸ ਰਾਜਾ ਕੁਸ਼ਲੀ ਸਪੁਤ੍ਰਃ
ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਸਾਨੁਜਃ ਕੌਰਵਾਣਾਮ੍ ॥ 5-32-18 (32682)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-32-19x (3439)
ਸਹਾਮਾਤ੍ਯ ਕੁਸ਼ਲੀ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੋ
ਬੁਭੂਸ਼਼ਤੇ ਯਚ੍ਚ ਤੇ(ਅ)ਗ੍ਰੇ ਤ੍ਮਨਾ(ਅ)ਭੂਤ੍
ਨਿਰ੍ਣੀਕ੍ਤਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਰੋ ਮਨਸ੍ਵੀ
ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਮਾਞ੍ਸ਼ੀਲਵਾਂਸ਼੍ਚ ॥ 5-32-19 (32683)
ਪਰੋ ਧਰ੍ਮਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ
ਧਰ੍ਮਃ ਪਰੋ ਵਿਤ੍ਤਚਯਾਨ੍ਮਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ।
ਸੁਖਪ੍ਰਿਯੇ(ਅ)ਧਰ੍ਮਹੀਨੇ(ਅ)ਨਪਾਰ੍ਥੇ
ਨੁ ਰੁਧ੍ਯਤੇ ਭਾਰਤ ਤਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 5-32-20 (32684)
ਪਰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਃ ਪੁਰਸ਼਼ੋ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਤੇ
ਸੂਤ੍ਰਪ੍ਰੋਤਾ ਦਾਰੁਮਯੀਵ ਯੋਸ਼਼ਾ।
ਇਮੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਯਮੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ
ਮਨ੍ਯੇ ਪਰੰ ਕਰ੍ਮ ਦੈਵੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-32-21 (32685)
ਇਮੰ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਵ ਕਰ੍ਮ ਦੋਸ਼਼ੰ
ਪਾਪੋਦਰ੍ਕੰ ਘੋਰਮਵਰ੍ਣਰੂਪਮ੍।
ਯਾਵਤ੍ਪਰਃ ਕਾਮਯਤੇ(ਅ)ਤਿਵੇਲੰ
ਤਾਵੰਨਰੋ(ਅ)ਯੰ ਲਭਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਮ੍ ॥ 5-32-22 (32686)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਸ੍ਤੁ ਵਿਹਾਯ ਪਾਪੰ
ਜੀਰ੍ਣਾਂ ਤ੍ਵਚੰ ਸਰ੍ਪ ਇਵਾਸਮਰ੍ਥਾਮ੍।
ਵਿਰੋਚਤੇ ਹ੍ਯਾਰ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਵੀਰੋ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਪਾਪੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ॥ 5-32-23 (32687)
ਹਨ੍ਤਾਤ੍ਮਨਃ ਕਰ੍ਮ ਨਿਬੋਧ ਰਾਜਨ੍
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤਾਦਾਰ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਦਪੇਤਮ੍ ।
ਉਪਕ੍ਰੋਸ਼ੰ ਚੇਹ ਗਤੋ(ਅ)ਸਿ ਰਾਜਨ੍
ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਪਾਪੰ ਪ੍ਰਸਜੇਦਮੁਤ੍ਰ ॥ 5-32-24 (32688)
ਸ ਤ੍ਵਮਰ੍ਥੰ ਸੰਸ਼ਯਿਤੰ ਵਿਨਾ ਤੈ-
ਰਾਸ਼ੰਸਸੇ ਪੁਤ੍ਰਵਸ਼ਾਨੁਗੋ(ਅ)ਸ੍ਯ।
ਅਧਰ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਨੇਦੰ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਵਤ੍ਸਮੰ ਭਾਰਤਾਗ੍ਰ੍ਯ॥ 5-32-25 (32689)
ਹੀਨਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲੇਯੋ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੋ
ਦੀਰ੍ਘੰ ਵੈਰੀ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਯਾਸ੍ਵਧੀਰਃ।
ਏਵੰਧਰ੍ਮਾਨਾਪਦਃ ਸੰਸ਼੍ਰਯੇਯੁ-
ਰ੍ਹੀਨਵੀਰ੍ਯੋ ਯਸ਼੍ਚ ਭਵੇਦਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਃ ॥ 5-32-26 (32690)
ਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਬਲਵਾਨ੍ਯੋ ਯਸ਼ਸ੍ਵੀ।
ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਃ ਸੁਖਜੀਵੀ ਯਤਾਤ੍ਮਾ।
ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਗ੍ਰਥਿਤੌ ਯੋ ਬਿਭਰ੍ਤਿ
ਸ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਵਸ਼ਾਦੁਪੈਤਿ ॥ 5-32-27 (32691)
ਕਥੰ ਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਗ੍ਰ੍ਯਧਰੋ ਮਨੀਸ਼਼ੀ
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਰਾਪਦਿ ਸੰਪ੍ਰਣੇਤਾ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਮਨ੍ਤ੍ਰੈਰਹੀਨੋ
ਨਰੋ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਯਾਦਮੂਢਃ ॥ 5-32-28 (32692)
ਤਵ ਹ੍ਯਮੀ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦਃ ਸਮੇਤ੍ਯ
ਸਮਾਸਤੇ ਕਰ੍ਮਸੁ ਨਿਤ੍ਯਯੁਕ੍ਤਾਃ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂਮਯੰ ਬਲਵਾੰਨਿਸ਼੍ਚਯਸ਼੍ਚ
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਨਿਯਮੇਨੋਦਪਾਦਿ॥ 5-32-29 (32693)
ਅਕਾਲਿਕੰ ਕੁਰਵੋ ਨਾਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍
ਪਾਪੇਨ ਚੇਤ੍ਪਾਪਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਃ
ਇਚ੍ਛੇਞ੍ਜਾਤੁ ਤ੍ਵਯਿ ਪਾਪੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ
ਨਿਨ੍ਦਾ ਚੇਯੰ ਤਵ ਲੋਕੇ(ਅ)ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ ॥ 5-32-30 (32694)
ਕਿਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼ਯਾਦੀਸ਼੍ਵਰਾਣਾਂ
ਯਤ੍ਰ ਪਾਰ੍ਥਃ ਪਰਲੋਕੰ ਸ੍ਮ ਦ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੁਮ੍ ।
ਅਤ੍ਯਕ੍ਰਾਮਤ੍ਸ ਤਥਾ ਸੰਮਤਃ ਸ੍ਯਾ-
ੰਨ ਸੰਸ਼ਯੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਕਾਰਃ ॥ 5-32-31 (32695)
ਏਤਾਨ੍ਗੁਣਾਨ੍ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤਾਨਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਭਾਵਾਭਾਵੌ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਵਨਿਤ੍ਯੌ।
ਬਲਿਰ੍ਹਿ ਰਾਜਾ ਪਾਰਮਵਿਨ੍ਦਮਾਨੋ
ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਕਾਲਾਤ੍ਕਾਰਣੰ ਤਤ੍ਰ ਮੇਨੇ ॥ 5-32-32 (32696)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇ ਨਾਸਿਕਾ ਤ੍ਵਕ੍ ਚ ਜਿਹ੍ਵਾ
ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯੈਤਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਜਨ੍ਤੋਃ।
ਤਾਨਿ ਪ੍ਰੀਤਾਨ੍ਯੇਵ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਕ੍ਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ
ਤਾਨ੍ਯਵ੍ਯਥੋ ਦੁਃਖਹੀਨਃ ਪ੍ਰਣੁਦ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-32-33 (32697)
ਨਤ੍ਵੇਵ ਮਨ੍ਯੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮ
ਸਵਰ੍ਤਤੇ ਸੁਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੰ ਯਥਾਵਤ੍।
ਮਾਤੁਃ ਪਿਤੁਃ ਕਰ੍ਮਣਾਭਿਪ੍ਰਸੂਤਃ
ਸੰਵਰ੍ਧਤੇ ਵਿਧਿਵਦ੍ਭੋਜਨੇਨ ॥ 5-32-34 (32698)
ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਚ ਰਾਜ-
ੰਨਿਨ੍ਦਾਪ੍ਰਸ਼ੰਸੇ ਚ ਭਜਨ੍ਤ ਏਵ।
ਪਰਸ੍ਤ੍ਵੇਨੰ ਗਰ੍ਹਯਤੇ(ਅ)ਪਰਾਧੇ
ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤੇ ਸਾਧੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤਮੇਵ ॥ 5-32-35 (32699)
ਸ ਤ੍ਵਾਂ ਗਰ੍ਹੇ ਭਾਰਤਾਨਾਂ ਵਿਰੋਧਾ-
ਦਨ੍ਤੋ ਨੂਨੰ ਭਵਿਤਾ(ਅ)ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮ੍ ।
ਨੋਚੇਦਿਦੰ ਤਵ ਕਰ੍ਮਾਪਰਾਧਾਤ੍
ਕੁਰੂਨ੍ਦਹੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਸੇਵ ਕਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-32-36 (32700)
ਤ੍ਵਮੇਵੈਕੋ ਜਾਤੁ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜਨ੍
ਵਸ਼ੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇ ਨੇਰਨ੍ਦ੍ਰ।
ਕਾਮਾਤ੍ਮਨਃ ਸ਼੍ਲਾਘਨੋ ਦ੍ਯੂਤਕਾਲੇ
ਨਾਗਾਃ ਸ਼ਮੰ ਪਸ਼੍ਯ ਵਿਪਾਕਮਸ੍ਯ ॥ 5-32-37 (32701)
ਅਨਾਪ੍ਤਾਨਾਂ ਸਙ੍ਗ੍ਰਹਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਪ੍ਤਾਨਾਂ ਨਿਗ੍ਰਹਾਚ੍ਚੈਵ ਰਾਜਨ੍।
ਭੂਮਿੰ ਸ੍ਫੀਤਾਂ ਦੁਰ੍ਬਲਤ੍ਵਾਦਨਨ੍ਤਾ-
ਮਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ਕੌਰਵੇਯ ॥ 5-32-38 (32702)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਰਥਵੇਗਾਵਧੂਤਃ
ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭਿਪਦ੍ਯੇ ਸ਼ਯਨੰ ਨ੍ਰੁʼਸਿੰਹ ।
ਪ੍ਰਾਤਃ ਸ਼੍ਰੋਤਾਰਃ ਕੁਰਵਃ ਸਭਾਯਾ-
ਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਵਚਨੰ ਸਮੇਤਾਃ ॥ 5-32-39 (32703)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-32-40x (3440)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਵਸਥੰ ਪਰੇਹਿ
ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਸ਼ਯਨੰ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰ।
ਪ੍ਰਾਤਃ ਸ਼੍ਰੋਤਾਰਃ ਕੁਰਵਃ ਸਭਾਯਾ-
ਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਵਚਨੰ ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤਮ੍ ॥ ॥ 5-32-40 (32704)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ ॥ ਸਮਾਪ੍ਤੰ ਚੇਦੰ ਸਞ੍ਜਯਯਾਨਪਰ੍ਵ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-32-8 ...... ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ॥ 8 ॥ 5-32-12 ਆਤ੍ਯਯਿਕੰ ਆਵਸ਼੍ਯਕਮ੍ ॥ 12 ॥ 5-32-14 ਕਲ੍ਪੰ ਦ੍ਰੁʼਢਮ੍। ਅਕਲ੍ਪਃ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਅਸਮਰ੍ਸ਼੍ਰਃ । ਸਕ੍ਤਃ ਨਿਰੁਦ੍ਧਃ ॥ 5-32-15 ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਆਰ੍ਯਾਃ ਸਾਧਵਸ਼੍ਚ ਤੈਰ੍ਗੁਪ੍ਤਮ੍ ॥ 5-32-17 ਨਪ੍ਤੁਭਿਃ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ॥ 5-32-18 ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਸੁਖੇਨ ਅਭਿਨਨ੍ਦ੍ਯ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਵਦਾਮਿ ॥ 5-32-19 ਤੇ ਤਵ ਅਗ੍ਰੇ ਯਤ੍ ਤ੍ਮਨਃ ਆਤ੍ਮਨਃ ਰਾਜ੍ਯਧਨਾਦਿਕੰ ਅਭੂਤ੍ ਤਤ੍ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ। ਨਿਰ੍ਣਿਕ੍ਤੌ ਦੋਸ਼਼ਮਲਹੀਨੌ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸ ਤਥਾ। ਮਨਸ੍ਵੀ ਉਦਾਰਃ । ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਮਾਨ੍ ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਦਰ੍ਸ਼ੀ ॥ 5-32-20 ਪਰੋ ਮੁਖ੍ਯਃ। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਦਯਾ ਤਤਃ ਰੋਸ਼਼(ਅ)ਮੁਖ੍ਯਃ ਵਿਤ੍ਤਚਯਾਤ੍ ਜਾਤ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਵਿਤ੍ਤਸਾਧ੍ਯਃ ਸਜ੍ਞਦਾਨਾਦਿਃ। ਕਿੰਚ ਤਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਅਨਪਾਰ੍ਥੇ ਨ ਅਪਾਰ੍ਥੇ ਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰਯੋਜਨੇ ਸਪ੍ਰਯੋਜਨੇ ਸੁਖਪ੍ਰਿਯੇ। ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ। ਨੁ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ । ਰੁਧ੍ਯਤੇ ਅਨੁਰੁਧ੍ਯਤੇ। ਅੰਨਾਦਿਜੰ ਦੇਹਪੁਸ਼਼੍ਟਿਸੁਖੰ ਪੁਤ੍ਰਾਦਿ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚ ਸ ਪਰੋਪਕਾਰਾਰ੍ਥਮੇਵਾਨੁਰੁਧ੍ਯਤੇ ਨ ਕਾਮਕਾਰੇਣੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-32-21 ਪਰੇਣ ਈਸ਼੍ਵਰੇਣ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਃ। ਨਿਯਮੰ ਨਿਗ੍ਰਹੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਕਾਰਾਤ੍ ਦੈਵੰ ਐਸ਼੍ਵਰੰ ਕਰ੍ਮ ਪਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮਨ੍ਯੇ ॥ 5-32-22 ਅਵਰ੍ਣਰੂਪੰ ਅਵਰ੍ਣਨੀਯਰੂਪੰ ਅਵਾਚ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਯਾਵਤ੍ਪਰਃ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਕਾਮਯਤੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਵਯੰ ਕੰਚਿਤ੍ਕਾਲਮਿਤੀਚ੍ਛਤਿ ਤਾਵਦਪਰੋ ਨਰਃ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਲਭਤੇ ॥ 5-32-25 ਤੈਰ੍ਵਿਨਾ ਏਕਾਕਿਨਾ ਸੰਸ਼ਯਿਤੰ ਦੁਰ੍ਲਭਮਪਿ ਆਸ਼ੰਸਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮ੍। ਅਸ੍ਯ ਤਵ ਮਹਾਨ੍ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਅਧਰ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦੋ(ਅ)ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਭਵੇਤ੍। ਤ੍ਵਤ੍ਸਮੰ ਤਵ ਯੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ 5-32-26 ਏਵੰਧਰ੍ਮਾਨ੍ ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨ੍ ॥ 5-32-27 ਸਹਿ ਸ ਏਵ ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਵਸ਼ਾਤ੍ ਭਾਗ੍ਯਵਸ਼ਾਤ੍ ਅਸ੍ਯ ਕੁਲੇਜਾਤਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣਜਾਤਸ੍ਯ । ਕਰ੍ਮਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟੀ। ਇਦੰ ਗੁਣਸ਼਼ਟ੍ਕਮੁਪੈਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ । ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਕੁਲੇ ਜਾਤੋਪਿ ਕੇਵਲੰ ਅਨ੍ਰੁʼਤੋਪਜੀਵਿਤ੍ਵਾਤ੍ ਗੁਣਾਨਤ੍ਰਹੀਨੋ(ਅ)ਸੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-32-28 ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਏਵ ਅਗ੍ਰ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਗ੍ਰ੍ਯਃ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਯਃ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰੋ ਧਰ੍ਤਾ। ਤੈਰੇਵੰ ਉਕ੍ਤਰੀਤ੍ਯਾ ਦ੍ਯੂਤੰ ਮਾ ਕੁਰ੍ਵਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਕਥੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਕਰ੍ਮ ਪਾਣ੍ਡਵਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਨੰ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨ ਕਥਮਪੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-32-29 ਅਮੀ ਕਰ੍ਣਾਦਯਃ । ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ਯਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਅਯੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨ ਦੇਯਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ਨਿਯਮੇਨ ਉਦਪਾਦਿ ਉਤ੍ਪੰਨਃ ॥ 5-32-30 ਅਕਾਲਿਕੰ ਅਕਸ੍ਮਾਦੇਵ ਕੁਰਵੋ ਨਾਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ ਨਸ਼਼੍ਟਾਃਸ੍ਯੁਃ। ਤਵ ਪਾਪੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤੋ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਤ੍ਵਯਿ ਪਾਪੰ ਇਚ੍ਛੇਚ੍ਚੇਤ੍। ਨਨ੍ਵੇਵੰ ਤਰ੍ਹਿ ਤਸ੍ਯ ਗੋਤ੍ਰਵਧਦੋਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਾਸ਼ਙ੍ਕ੍ਯਾਹ ਤ੍ਵਯੀਤਿ। ਸ੍ਵਨਾਸ਼ਹੇਤੁਂ ਅਧਰ੍ਮੰ ਕੁਰ੍ਵਤਿ ਤ੍ਵਯਿ ਚੋਰੇ ਇਵ ਪਾਪੰ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਰਾਦਾ ਨਿਸ਼਼੍ਪਾਪੋ(ਅ)ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-32-31 ਈਸ਼੍ਵਰਾਣਾਂ ਦੇਵਾਨਾਂ ਵਿਸ਼਼ਯਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਕਿਮ੍। ਸਰ੍ਵੰ ਦੇਵਾਧੀਨਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਯਤ੍ਰ ਯਤਃ ਪਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ਪਰਲੋਕੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਅਤ੍ਯਕ੍ਰਾਮਤ੍। ਇਮੰ ਲੋਕੰ ਸਸ਼ਰੀਰ ਏਵ ਤ੍ਯਕ੍ਤਵਾਨ੍। ਸ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਨਾਰਦਾਦਿਵਦੁਭਯਲੋਕਸੰਚਾਰਯੋਗ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਸਾਧੂਨਾਂ ਸੰਮਤੋ(ਅ)ਪਿ ਯਦਿ ਤਥਾ ਵਨਵਸੇਨ ਕ੍ਲੇਸ਼ਸਹਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਤਦਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਕਾਰੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਥੇ ਸੰਸ਼ਯੋ ਨ ॥ 5-32-32 ਏਤਾਨਿਤਿ। ਏਤਾਨ੍ ਸ਼ੌਰ੍ਯਾਂਦੀਨ੍ ਗੁਣਾਨ੍ ਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਕਰ੍ਮਾਨੁਸਾਰੇਣ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਹ੍ਰਾਯਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਅਤ ਏਵ ਭਾਵਾਭਾਵੌ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇ ਅਨਿਤ੍ਯੌ ਆਗਮਾਪਾਯਿਨੌ ਚ ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਬਲਿਰਾਜਾ ਪੂਰ੍ਵਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਕਾਰਣਪਾਰੰ ਅਨ੍ਤੰ ਅਵਿਨ੍ਦਮਾਨਃ ਸਨ੍ ਕਾਲਾਤ੍ ਈਸ਼੍ਵਰਾਦਨ੍ਯਤ੍ਕਾਰਣੰ ਅਭ੍ਯੁਦਯਾਦਿਹੇਤੁਰਨ੍ਯਤ੍ਕਿੰਚਿੰਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਮੇਨੇ ॥ 32 ॥ 5-32-33 ਅਤਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਦੇਵਾਯਤ੍ਤਤ੍ਵਾਤ੍ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਕ੍ਸ਼਼ਯੇਣੈਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰੀਤਿਃ ਸੰਪਾਦਨੀਯਾ ਨਤੁ ਨਾਨਾਯਤ੍ਨਸਾਧ੍ਯਤਤ੍ਤਦ੍ਵੀਸ਼਼ਯਸਮਰ੍ਪਣੇਨੇਤ੍ਯਾਹ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰਿਤਿ। ਨਨੁ ਸ੍ਵਸ੍ਵਵਿਸ਼਼ਯਾਲਾਭੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਥੰ ਪ੍ਰੀਤਿਃ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਾਸ਼ਙ੍ਕ੍ਯ ਤਾਨਿ ਨਿਰੋਧਾਨ੍ਯੇਵੇਤ੍ਯਾਹ ਤਾਨੀਤਿ। ਅਵ੍ਯਥਃ ਲਾਭਾਲਾਭਾਦੌ ਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯਹੀਨਃ ਪ੍ਰਣੁਦ੍ਯਾਤ੍ ਸ੍ਵਸ੍ਵਗੋਚਰੇਭ੍ਯੋ ਨਿਵਰ੍ਤਯੇਤ੍ ॥ 5-32-34 ਏਤਦ੍ਦੂਸ਼਼ਯਤਿ ਨਤ੍ਵਿਤਿ। ਏਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਸਤਿ ਅਨ੍ਯੇ ਆਹੁਃ। ਤਦੇਵਾਹ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯੇਤਿ। ਸੰਵਰ੍ਤਤੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਫਲਵਤ੍ ਵਰ੍ਤਤੇ। ਤਦੇਵਾਹ ਮਾਤੁਰਿਤਿ। ਕਰ੍ਮਾਭਾਵੇ ਜਨ੍ਮਬ੍ਰੁʼਦ੍ਧੀ ਨ ਸ੍ਯਾਤਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ 5-32-36 ਕਿੰਚ ਨੋਚੇਦਿਤਿ। ਇਯੰ ਮਯਾ ਉਚ੍ਯਮਾਨੰ ਕਰ੍ਮ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯੋ ਰਾਜ੍ਯਾਂਸ਼ਪ੍ਰਦਾਨਾਤ੍ਮਕੰ ਤਵ ਨੋਚੇਤ੍ ਸੰਮਤਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਤਰ੍ਹਿ ਤਵਾਪਰਾਧਾਤ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਮਾਗ੍ਨਿਃ ਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਯਥਾ ਦਹਤਿ ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਏਵ ਮਾਰ੍ਗ ਇਵ ਸੁਖਪ੍ਰਾਪਕੋ ਯਸ੍ਯ ਸ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਮਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ ਕੁਰੂਨ੍ ਦਹੇਦਿਤ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 5-32-37 ਸ਼੍ਲਾਘਨਃ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਵਾਨਃ। ਨਾਗਾਃ ਨ ਗਤਵਾਨਸਿ ॥ 5-32-38 ਅਨਾਪ੍ਤਾਨਾਂ ਕਰ੍ਣਾਦੀਨਾਮ੍ । ਆਪ੍ਤਾਨਾਂ ਵਿਦੁਰਾਦੀਨਾਮ੍। ਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍ ਦੂਰੀਕਰਣਾਤ੍॥ 5-32-39 ਅਵਧੂਤਸ੍ਤਿਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ । ਅਤ ਏਵ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ। ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਮ੍ ॥ 5-32-40 ਆਵਸਥੰ ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍। ਪਰੇਹਿ ਗਚ੍ਛ। ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਸੇਵਸ੍ਵ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 033
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.33. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 033
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਰਾਤ੍ਰੌ ਵਿਦੁਰਾਨਯਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਚਿਨ੍ਤਯਾ ਪ੍ਰਜਾਗਰੰਗਤੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਿਸੁਖੋਪਾਯਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇ ਵਿਦੁਰੇਣ ਨੀਤਿਕਥਨ ਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯੋ ਰਾਜ੍ਯਦਾਨਸ੍ਯ ਤਦੁਪਾਯਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-33-0 (32705)
ਵੈਸ਼ੰਪਾਨਯ ਉਵਾਚ। 5-33-0x (3441)
ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥੰ ਪ੍ਰਾਹ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹੀਪਤਿਃ ।
ਵਿਦੁਰੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਮਿਹਾਨਯ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥ 5-33-1 (32706)
ਪ੍ਰਹਿਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੂਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾਰਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਈਸ਼੍ਵਰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਾਰਾਜੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 5-33-2 (32707)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵਿਦੁਰਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥੰ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿਵੇਦਯ ॥ 5-33-3 (32708)
ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥ ਉਵਾਚ। 5-33-4x (3442)
ਵਿਦੁਰੋ(ਅ)ਯਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਵ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਦ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ਤੇ ਪਾਦੌ ਕਿੰ ਕਰੋਤੁ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਮਾਮ੍ ॥ 5-33-4 (32709)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-33-5x (3443)
ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਯ ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਵਿਦੁਰੰ ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ਿਨਮ੍ ।
ਅਹੰ ਹਿ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਨਾਕਲ੍ਪੋ ਜਾਤੁ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ॥ 5-33-5 (32710)
ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥ ਉਵਾਚ। 5-33-6x (3444)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਾਨ੍ਤਃਪੁਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਰ੍ਮਹਾਰਾਦਜਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਨ ਹਿ ਤੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ(ਅ)ਕਲ੍ਪੋ ਜਾਤੁ ਰਾਜਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਿ ਮਾਮ੍ ॥ 5-33-6 (32711)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-33-7x (3445)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਵਿਦੁਰੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੰ ਨਰਾਧਿਪਮ੍ ॥ 5-33-7 (32712)
ਵਿਦੁਰੋ(ਅ)ਹੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤਵ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਯਦਿ ਕਿੰਚਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਯਮਸ੍ਮਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਮਾਮ੍ ॥ 5-33-8 (32713)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-33-9x (3446)
ਸਞ੍ਜਯੋ ਵਿਦੁਰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਗਰ੍ਹਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਮਾਂ ਗਤਃ।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ਸ਼੍ਵੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਸ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-33-9 (32714)
ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਕੁਰੁਵੀਰਸ੍ਯ ਨ ਵਿਜ੍ਞਾਤੰ ਵਚੋ ਮਯਾ।
ਤਨ੍ਮੇ ਦਹਤਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਤਦਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਤ੍ਪ੍ਰਜਾਗਰਮ੍ ॥ 5-33-10 (32715)
ਆਗ੍ਰਤੋ ਦਹ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਯਦਨੁਪਸ਼੍ਯਸਿ।
ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਨਸ੍ਤਾਤ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕੁਸ਼ਲੋ ਹ੍ਯਸਿ ॥ 5-33-11 (32716)
ਯਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸਞ੍ਜਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯੋ
ਨ ਮੇ ਯਥਾਵਨ੍ਮਨਸਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ।
ਸਰ੍ਵੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਗਤਾਨਿ
ਕਿੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੀਤ੍ਯੇਵ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਤਾ ॥ 5-33-12 (32717)
` ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਿਦੁਰ ਤ੍ਵੰ ਯਥਾਵ-
ਨ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਤੰ ਸਰ੍ਵਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ।
ਯਥਾ ਨ ਨਸ੍ਤਾਤ ਹਿਤੰ ਭਵੇਚ੍ਚ
ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸੁਖਿਤਾ ਭਵੇਯੁਃ ॥' 5-33-13 (32718)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-33-14x (3447)
ਅਭਿਯੁਕ੍ਤੰ ਬਲਵਤਾ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਹੀਨਸਾਧਨਮ੍ ।
ਹ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵੰ ਕਾਮਿਨੰ ਚੋਰਮਾਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਾਃ ॥ 5-33-14 (32719)
ਕਚ੍ਚਿਦੇਤੈਰ੍ਮਹਾਦੋਸ਼਼ੈਰ੍ਨ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸਿ ਨਰਾਧਿਪ।
ਕਚ੍ਚਿਚ੍ਚ ਪਰਵਿਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯੰਨ ਪਰਿਤਪ੍ਯਸੇ ॥ 5-33-15 (32720)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-33-16x (3448)
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤੇ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਪਰੰ ਨੈਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਵਚਃ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਰਾਦਰ੍ਸ਼਼ਿਵੰਸ਼ੇ ਹਿ ਤ੍ਵਮੇਕਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸੰਮਤਃ ॥ 5-33-16 (32721)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-33-17x (3449)
ਰਾਜਾ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਸੰਪੰਨਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਧਿਪੋ ਭਵੇਤ੍।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ 5-33-17 (32722)
ਵਿਪਰੀਤਤਰਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਭਾਗਧੇਯੇ ਨ ਸੰਮਤਃ।
ਅਰ੍ਚਿਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਚ੍ਚੈਵ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਧਰ੍ਮਕੋਵਿਦਃ ॥ 5-33-18 (32723)
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਦਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਪਰਾਕ੍ਰਮਾਤ੍।
ਗੁਰੁਤ੍ਵਾਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਬਹੂਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਂਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-33-19 (32724)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਸੌਬਲੇ ਚ ਕਰ੍ਣੇ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੇ ਤਥਾ।
ਏਤੇਸ਼਼੍ਵੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਾਧਾਯ ਕਥੰ ਤ੍ਵੰ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-33-20 (32725)
ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨੰ ਸਮਾਰਮ੍ਭਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਤਾ।
ਯਮਰ੍ਥਾੰਨਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸ ਵੈ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-21 (32726)
` ਏਕਸ੍ਮਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਯਜ੍ਞਪਾਤ੍ਰਾਣਿ ਰਾਜ-
ਨ੍ਸ੍ਰੁਕ੍ਵ ਦ੍ਰੋਣੀ ਪੇਠਨੀਪੀਡਨੇ ਚ।
ਏਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰੁਵਤੋ ਮੇ ਨਿਬੋਧ
ਏਕਸ੍ਮਾਦ੍ਵੈ ਜਾਯਤੇ(ਅ)ਸਚ੍ਚ ਸਚ੍ਚ ॥ 5-33-22 (32727)
ਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਨਿ ਨਿਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਨ ਸੇਵਤੇ।
ਅਨਾਸ੍ਤਿਕਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨ ਏਤਤ੍ਪਣ੍ਡਿਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-33-23 (32728)
ਕ੍ਰੋਧੋ ਹਰ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਦਰ੍ਪਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੀਃ ਸ੍ਤਮ੍ਭੋ ਮਾਨ੍ਯਮਾਨਿਤਾ।
ਯਮਰ੍ਥਾੰਨਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸ ਵੈ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-24 (32729)
ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਵਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੰ ਪਰੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵਾਸ੍ਯ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਸ ਵੈ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-25 (32730)
ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਨ ਵਿਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸ਼ੀਤਮੁਸ਼਼੍ਣੰ ਭਯੰ ਰਤਿਃ।
ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਵਾ ਸ ਵੈ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 5-33-26 (32731)
ਯਸ੍ਯ ਸੰਸਾਰਿਣੀ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਵਨੁਵਰ੍ਤਤੇ।
ਕਾਮਾਦਰ੍ਥੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਤੇ ਯਃ ਸ ਵੈ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-27 (32732)
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਚ ਕੁਰ੍ਵਤੇ।
ਕਿੰਚਿਦਵਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਰਾਃ ਪਣ੍ਡਿਤਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 5-33-28 (32733)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਚਿਰੰ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਤਿ
ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਚਾਰ੍ਯੰ ਭਜਤੇ ਨ ਕਾਮਾਤ੍।
ਨਾਸੰਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਵ੍ਯੁਪਯੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਪਰਾਰ੍ਥੇ
ਤਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੰ ਪ੍ਰਥਮੰ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਯ ॥ 5-33-29 (32734)
ਨਾਪ੍ਰਾਪ੍ਯਮਭਿਵਾਞ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਨੇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸ਼ੋਚਿਤੁਮ੍।
ਆਪਤ੍ਸੁ ਚ ਨ ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾਃ ਪਣ੍ਡਿਤਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 5-33-30 (32735)
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਯਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰਮਤੇ ਨਾਨ੍ਤਰ੍ਵਸਤਿ ਕਰ੍ਮਣਃ।
ਅਵਨ੍ਧ੍ਯਕਾਲੋ ਵਸ਼੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਸ ਵੈ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ 5-33-31 (32736)
ਆਰ੍ਯਕਰ੍ਮਣਿ ਰਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਭੂਤਿਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਤੇ
ਹਿਤੰ ਚ ਨਾਭ੍ਯਸੂਯਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-33-32 (32737)
ਨ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਾਤ੍ਮਸੰਮਾਨੇ ਨਾਵਮਾਨੇਨ ਤਪ੍ਯਤੇ।
ਗਾਙ੍ਗੋ ਹ੍ਰਦ ਇਵਾਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯੋ ਯਃ ਸ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-33 (32738)
ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਯੋਗਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਉਪਾਯਜ੍ਞੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਨਰਃ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-34 (32739)
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਾਕ੍ ਚਿਤ੍ਰਕਥ ਊਹਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਭਾਨਵਾਨ੍।
ਆਸ਼ੁ ਗ੍ਰਨ੍ਥਸ੍ਯ ਵਕ੍ਤਾ ਚ ਯਃ ਸ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-35 (32740)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੁਗੰ ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਚੈਵ ਸ਼੍ਰੁਤਾਨੁਗਾ ।
ਅਸੰਭਿੰਨਾਰ੍ਯਮਰ੍ਯਾਦਃ ਪਣ੍ਡਿਤਾਖ੍ਯਾਂ ਲਭੇਤ ਸਃ ॥ 5-33-36 (32741)
` ਅਰ੍ਥੰ ਮਹਾਨ੍ਤਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਾਮੇਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮੇਵ ਚ।
ਵਿਚਰਤ੍ਯਸਮੁੰਨਦ੍ਧੋ ਯਃ ਸ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ '॥ 5-33-37 (32742)
ਅਸ਼੍ਰੁਤਸ਼੍ਚ ਸਮੁੰਨਦ੍ਧੋ ਦਰਿਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਮਨਾਃ ।
ਅਰ੍ਥਾਂਸ਼੍ਚਾਕਰ੍ਮਣਾ ਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਰ੍ਮੂਢ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ਬੁਧੈਃ ॥ 5-33-38 (32743)
ਸ੍ਵਮਰ੍ਥੰ ਯਃ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪਰਾਰ੍ਥਮਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਮਿਥ੍ਯਾ ਚਰਤਿ ਮਿਤ੍ਰਾਰ੍ਥੇ ਯਸ਼੍ਚ ਮੂਢਃ ਸ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-39 (32744)
ਅਕਾਮਾਨ੍ਕਾਮਯਤਿ ਯਃ ਕਾਮਯਾਨਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਜੇਤ੍।
ਬਲਵਨ੍ਤੰ ਚ ਯੋ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਤਮਾਹੁਰ੍ਮੂਢਚੇਤਸਮ੍ ॥ 5-33-40 (32745)
ਅਮਿਤ੍ਰੰ ਕੁਰੁਤੇ ਮਿਤ੍ਰੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਚ ।
ਕਰ੍ਮ ਚਾਰਭਤੇ ਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਤਮਾਹੁਰ੍ਮੂਢਚੇਤਸਮ੍ ॥ 5-33-41 (32746)
ਸੰਸਾਰਯਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਵਿਚਿਕਿਤ੍ਸਤੇ।
ਚਿਰੰ ਕਰੋਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਾਰ੍ਥੇ ਸ ਮੂਢੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-33-42 (32747)
ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯੋ ਨ ਦਦਾਤਿ ਦੈਵਤਾਨਿ ਨ ਚਾਰ੍ਚਤਿ ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਨ ਲਭਤੇ ਤਮਾਹੁਰ੍ਮੂਢਚੇਤਸਮ੍ ॥ 5-33-43 (32748)
ਅਨਾਹੂਤਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤਿ ਅਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਬਹੁ ਭਾਸ਼਼ਤੇ।
ਅਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸਿਤਿ ਮੂਢਚੇਤਾ ਨਰਾਧਮਃ ॥ 5-33-44 (32749)
ਪਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤਿ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਸ੍ਵਯੰ ਤਥਾ।
ਯਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁਧ੍ਯਤ੍ਯਨੀਸ਼ਾਨਃ ਸ ਚ ਮੂਢਤਮੋ ਨਰਃ ॥ 5-33-45 (32750)
ਆਤ੍ਮਨੋ ਬਲਮਾਜ੍ਞਾਯ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਪਰਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍।
ਅਲਭ੍ਯਮਿਚ੍ਛੰਨੈਸ਼਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯਾਨ੍ਮੂਢਬੁਦ੍ਧਿਰਿਹੋਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-46 (32751)
ਅਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਯੋ ਰਾਜਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੰ ਨ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਚ ।
ਕਦਰ੍ਯੰ ਭਜਤੇ ਯਸ਼੍ਚ ਤਮਾਹੁਰ੍ਮੂਢਚੇਤਸਮ੍ ॥ 5-33-47 (32752)
ਏਕਃ ਸੰਪੰਨਮਾਸ਼੍ਨਾਤਿ ਵਸ੍ਤੇ ਵਾਸਸ਼੍ਚ ਸ਼ੋਭਨਮ੍ ।
ਯੋ(ਅ)ਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਕੋ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਤਰਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-33-48 (32753)
ਏਕਃ ਪਾਪਾਨਿ ਕੁਰੁਤੇ ਫਲੰ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਮਹਾਜਨਃ।
ਭੋਕ੍ਤਾਰੋ ਵਿਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਰ੍ਤਾ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-49 (32754)
ਏਕੰ ਹਨ੍ਯਾੰਨ ਵਾ ਹਨ੍ਯਾਦਿਸ਼਼ੁਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਤਾ।
ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸਰਾਜਕਮ੍ ॥ 5-33-50 (32755)
ਏਕਯਾ ਦ੍ਵੇ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਤ੍ਰੀਂਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭਿਰ੍ਵਸ਼ੇ ਕੁਰੁ।
ਪਞ੍ਚ ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸ਼਼ਟ੍ ਸਪ੍ਤ ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖੀ ਭਵਾ॥ 5-33-51 (32756)
ਏਕੰ ਵਿਸ਼਼ਰਸੋ ਹਨ੍ਤਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣੈਕਸ਼੍ਚ ਵਧ੍ਯਤੇ।
ਸਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸਪ੍ਰਜੰ ਹਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਪਿਪ੍ਲਵਃ ॥ 5-33-52 (32757)
ਏਕਃ ਸ੍ਵਾਦੁ ਨ ਭੁਞ੍ਜੀਤ ਏਕਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਾੰਨ ਚਿਨ੍ਤਯੇਤ੍।
ਏਕੋ ਨ ਗਚ੍ਛੇਦਧ੍ਵਾਨੰ ਨੈਕਃ ਸੁਪ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਜਾਗ੍ਰੁʼਯਾਤ੍ ॥ 5-33-53 (32758)
ਏਕਮੇਵਾਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਤਦ੍ਯਦ੍ਰਾਜੰਨਾਵਬੁਧ੍ਯਸੇ।
ਸਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵਗਸ੍ਯ ਸੋਪਾਨੰ ਪਾਰਾਵਾਰਸ੍ਯ ਨੌਰਿਵ ॥ 5-33-54 (32759)
ਏਕਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਾਂ ਦੋਸ਼਼ੋ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ ਨੋਪਪਦ੍ਯਤੇ।
ਯਦੇਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤਮਸ਼ਕ੍ਤੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਜਨਃ ॥ 5-33-55 (32760)
ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ੋ ਨ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਹਿ ਪਰਮੰ ਬਲਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਗੁਣੋ ਹ੍ਯਸ਼ਕ੍ਤਾਨਾਂ ਸ਼ਕ੍ਤਾਨਾਂ ਭੂਸ਼਼ਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ॥ 5-33-56 (32761)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤੀਰ੍ਲੋਕੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾ ਕਿੰ ਨ ਸਾਧ੍ਯਤੇ।
ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਖਙ੍ਗਃ ਕਰੇ ਯਸ੍ਯ ਕਿੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਦੁਰ੍ਜਨਃ ॥ 5-33-57 (32762)
ਅਤ੍ਰੁʼਣੇ ਪਤਿਤੋ ਵਹ੍ਨਿਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵੋਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨ੍ਪਰੰ ਦੋਸ਼਼ੈਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਚੈਵ ਯੋਜਯੇਤ੍ ॥ 5-33-58 (32763)
ਏਕੋ ਧਰ੍ਮਃ ਪਰੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮੈਕਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰੁਤ੍ਤਮਾ ।
ਵਿਦ੍ਯੈਕਾ ਪਰਮਾ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਰਹਿੰਸੈਕਾ ਸੁਖਾਵਹਾ ॥ 5-33-59 (32764)
ਦ੍ਵਾਵਿਮੌ ਗ੍ਰਸਤੇ ਭੂਮਿਃ ਸਰ੍ਪੋ ਬਲਿਸ਼ਯਾਨਿਵ।
ਰਾਜਾਨੰ ਚਾਵਿਰੋਦ੍ਧਾਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਚਾਪ੍ਰਵਾਸਿਨਮ੍ ॥ 5-33-60 (32765)
ਦ੍ਵੇ ਕਰ੍ਮਣੀ ਨਰਃ ਕੁਰ੍ਵੰਨਸ੍ਮਿਁਲ੍ਲੋਕੇ ਵਿਰੋਚਤੇ ।
ਅਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਕਿੰਚਿਦਸਤੋ(ਅ)ਨਰ੍ਚਯੰਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-33-61 (32766)
ਦ੍ਵਾਵਿਮੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪਰਪ੍ਰਤ੍ਯਯਕਾਰਿਣੌ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਕਾਮਿਤਕਾਮਿਨ੍ਯੋ ਮੂਰ੍ਖਾਃ ਪੂਜਿਤਪੂਜਕਾਃ ॥ 5-33-62 (32767)
ਦ੍ਵਾਵਿਮੌ ਕਣ੍ਟਕੌ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੌ ਸ਼ਰੀਰਪਰਿਸ਼ੋਸ਼਼ਿਣੌ।
ਯਸ਼੍ਚਾਧਨਃ ਕਾਮਯਤੇ ਯਸ਼੍ਚ ਕੁਪ੍ਯਤ੍ਯਨੀਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 5-33-63 (32768)
ਦ੍ਵਾਵੇਵ ਨ ਵਿਰਾਜੇਤੇ ਵਿਪਰੀਤੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਨਿਰਾਰਮ੍ਭਃ ਕਾਰ੍ਯਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕਃ ॥ 5-33-64 (32769)
ਦ੍ਵਾਵਿਮੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ੌ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯੋਪਰਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਃ।
ਪ੍ਰਭੁਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤੋ ਦਰਿਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਦਾਨਵਾਨ੍ ॥ 5-33-65 (32770)
ਨ੍ਯਾਯਾਗਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯੌ ਦ੍ਵਾਵਤਿਕ੍ਰਮੌ ।
ਅਪਾਤ੍ਰੇ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਪਾਤ੍ਰੇ ਚਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍ ॥ 5-33-66 (32771)
ਦ੍ਵਾਵਭ੍ਯਸਿ ਨਿਵੇਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੌ ਗਲੇ ਬਧ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਢਾਂ ਸ਼ਿਲਾਮ੍ ।
ਧਨਵਨ੍ਤਮਦਾਤਾਰੰ ਦਰਿਦ੍ਰੰ ਚਾਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 5-33-67 (32772)
ਦ੍ਵਾਵਿਮੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸੂਰ੍ਯਮਣ੍ਡਲਭੇਦਿਨੌ।
ਪਰਿਵ੍ਰਾਡ੍ਯੋਗਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਰਣੇ ਚਾਭਿਮੁਖੋ ਹਤਃ ॥ 5-33-68 (32773)
ਤ੍ਰਯੋ ਨ੍ਯਾਯਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਸ਼੍ਰੂਯਨ੍ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਕਨੀਯਾਨ੍ਮਧ੍ਯਮਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਇਤਿ ਵੇਦਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-33-69 (32774)
ਤ੍ਰਿਵਿਧਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਰਾਜੰਨੁਤ੍ਤਮਾਧਮਮਧ੍ਯਮਾਃ ।
ਨਿਯੋਜਯੇਦ੍ਯਥਾਵਤ੍ਤਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਧੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 5-33-70 (32775)
ਤ੍ਰਯ ਏਵਾਧਨਾ ਰਾਜਨ੍ਭਾਰ੍ਯਾ ਦਾਸਸ੍ਤਥਾ ਸੁਤਃ।
ਯਤ੍ਤੇ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਯੈਤੇ ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਧਨਮ੍ ॥ 5-33-71 (32776)
ਹਰਣੰ ਚ ਪਰਸ੍ਵਾਨਾਂ ਪਰਦਾਰਾਭਿਮਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਵਹਾਃ ॥ 5-33-72 (32777)
ਤ੍ਰਿਵਿਧੰ ਨਰਕਸ੍ਯੇਦੰ ਦ੍ਵਾਰੰ ਨਾਸ਼ਨਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਕਾਮਃ ਕ੍ਰੋਧਸ੍ਤਥਾ ਲੋਭਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦੇਤਤ੍ਰਯੰ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ॥ 5-33-73 (32778)
ਵਰਪ੍ਰਦਾਨੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰਜਨ੍ਮ ਚ ਭਾਰਤ।
ਸ਼ਤ੍ਰੋਸ਼੍ਚ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਤ੍ਰੀਣਿ ਚੈਕੰ ਚ ਤਤ੍ਸਮਮ੍ ॥ 5-33-74 (32779)
ਭਕ੍ਤੰ ਚ ਭਜਮਾਨੰ ਚ ਤਵਾਸ੍ਮੀਤਿ ਚ ਵਾਦਿਨਮ੍ ।
ਤ੍ਰੀਨੇਤਾਞ੍ਛਰਣੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਮੇ(ਅ)ਪਿ ਕਨ ਸਨ੍ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ॥ 5-33-75 (32780)
ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਰਾਜ੍ਞਾ ਤੁ ਮਹਾਬਲੇਨ
ਵਰ੍ਜ੍ਯਾਨ੍ਯਾਹੁਃ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਤਾਨਿ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍।
ਅਲ੍ਪਪ੍ਰਜ੍ਞੈਃ ਸਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾ-
ੰਨ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੈਰਲਸੈਸ਼੍ਚਾਰਣੈਸ਼੍ਚ ॥ 5-33-76 (32781)
ਚਤਵਾਰਿ ਤੇ ਤਾਤ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਵਸਨ੍ਤੁ
ਸ਼੍ਰਿਯਾ(ਅ)ਭਿਜੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਧਰ੍ਮੇ।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਜ੍ਞਾਤਿਰਵਸੰਨਃ ਕੁਲੀਨਃ
ਸਖਾ ਦਰਿਦ੍ਰੋ ਭਗਿਨੀ ਚਾਨਪਤ੍ਯਾ ॥ 5-33-77 (32782)
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯਾਹ ਮਹਾਰਾਜ ਸਾਦ੍ਯਸ੍ਕਾਨਿ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ।
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੇ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਤਾਨੀਮਾਨਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 5-33-78 (32783)
ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਚ ਸਙ੍ਕਲ੍ਪਮਨੁਭਾਵੰ ਚ ਧੀਮਤਾਮ੍।
ਵਿਨਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 5-33-79 (32784)
ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਭਯੰਕਰਾਣਿ
ਭਯੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਯਥਾਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ।
ਮਾਨਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮੁਤ ਮਾਨਮੌਨੰ
ਮਾਨੇਨਾਧੀਤਮੁਤ ਮਾਨਯਜ੍ਞਃ ॥ 5-33-80 (32785)
ਪਞ੍ਚਾਗ੍ਨਯੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਪਰਿਚਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤਃ।
ਪਿਤਾ ਮਾਤਾਗ੍ਨਿਰਾਤ੍ਮਾ ਚ ਗੁਰੁਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-33-81 (32786)
ਪਞ੍ਚੈਵ ਪੂਜਯਁਲ੍ਲੋਕੇ ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕੇਵਲਮ੍।
ਦੇਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੂਨਤਿਥਿਪਞ੍ਚਮਾਨ੍ ॥ 5-33-82 (32787)
ਪਞ੍ਚ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਮਿਤ੍ਰਾਣ੍ਯਮਿਤ੍ਰਾ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਾ ਉਪਜੀਵ੍ਯੋਪਜੀਵਿਨਃ । 5-33-83 (32788)
ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਮਰ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਛਿਦ੍ਰੰ ਚੇਦੇਕਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍।
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸ੍ਰਵਤਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਦ੍ਰੁʼਤੇਃ ਪਾਤ੍ਰਾਦਿਵੋਦਕਮ੍ ॥ 5-33-84 (32789)
ਸ਼਼ਡ੍ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣੇਹ ਹਾਤਵ੍ਯਾ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਤਾ।
ਨਿਦ੍ਰਾ ਤਨ੍ਦ੍ਰੀ ਭਯੰ ਕ੍ਰੋਧ ਆਲਸ੍ਯੰ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਤਾ । 5-33-85 (32790)
ਸ਼਼ਡਿਮਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਜਹ੍ਯਾਦ੍ਭਿੰਨਾਂ ਨਾਵਮਿਵਾਰ੍ਣਵੇ।
ਅਪ੍ਰਵਕ੍ਤਾਰਮਾਚਾਰ੍ਯਮਨਧੀਯਾਨਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਮ੍ ॥ 5-33-86 (32791)
ਅਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰੰ ਰਾਜਾਨੰ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਚਾਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨੀਮ੍ ।
ਗ੍ਰਾਮਕਾਮੰ ਚ ਗੋਪਾਲੰ ਵਨਕਾਮੰ ਚ ਨਾਪਿਤਮ੍ ॥ 5-33-87 (32792)
ਸ਼਼ਡੇਵ ਤੁ ਗੁਣਾਃ ਪੁਂਸਾ ਨ ਹਾਤਵ੍ਯਾਃ ਕਦਾਚਨ।
ਸਤ੍ਯੰ ਦਾਨਮਨਾਲਸ੍ਯਮਨਸੂਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ॥ 5-33-88 (32793)
ਅਰ੍ਥਾਗਮੋ ਨਿਤ੍ਯਮਰੋਗਿਤਾ ਚ
ਪ੍ਰਿਯਾ ਚ ਭਾਰ੍ਯਾ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨੀ ਚ।
ਵਸ਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਰ੍ਥਕਰੀ ਚ ਵਿਦ੍ਯਾ
ਸ਼਼ਡ੍ਜੀਵਲੋਕਸ੍ਯ ਸੁਖਾਨਿ ਰਾਜਨ੍ ॥ 5-33-89 (32794)
ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਮਾਤ੍ਮਨਿ ਨਿਤ੍ਯਾਨਾਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਯੋ(ਅ)ਧਿਗਚ੍ਛਤਿ।
ਨ ਸ ਪਾਪੈਃ ਕੁਤੋ(ਅ)ਨਰ੍ਥੈਰ੍ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਵਿਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-33-90 (32795)
ਸ਼਼ਡਿਮੇ ਸ਼਼ਟ੍ਸੁ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਤਮੋ ਨੋਪਲਭ੍ਯਤੇ।
ਚੋਰਾਃ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੇ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਵ੍ਯਾਧਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚਿਕਿਤ੍ਸਕਾਃ ॥ 5-33-91 (32796)
ਪ੍ਰਮਦਾਃ ਕਾਮਯਾਨੇਸ਼਼ੁ ਯਜਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਯਾਜਕਾਃ ।
ਰਾਜਾ ਵਿਵਦਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮੂਰ੍ਖੇਸ਼਼ੁ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ ॥ 5-33-92 (32797)
ਸ਼਼ਡਿਮਾਨਿ ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਨਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍।
ਗਾਵਃ ਸੇਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਭਾਰ੍ਯਾ ਵਿਦ੍ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲਸਙ੍ਗਤਿਃ ॥ 5-33-93 (32798)
ਸ਼਼ਡੇਤੇ ਹ੍ਯਵਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪੂਰ੍ਵੋਪਕਾਰਿਣਮ੍ ।
ਆਚਾਰ੍ਯੰ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਦਾਰਾਸ਼੍ਚ ਮਾਤਰੰ ॥ 5-33-94 (32799)
ਨਾਰੀਂ ਵਿਗਤਕਾਮਾਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਯੋਜਕਮ੍ ।
ਨਾਵੰ ਨਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਕਾਨ੍ਤਾਰਾ ਨਾਤੁਰਾਸ਼੍ਚ ਚਿਕਿਤ੍ਸਕੰ ॥ 5-33-95 (32800)
ਆਰੋਗ੍ਯਮਾਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯਮਵਿਪ੍ਰਵਾਸਃ
ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੈਃ ਸਹ ਸੰਪ੍ਰਯੋਗਃ।
ਸ੍ਵਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਭੀਤਵਾਸਃ
ਸ਼਼ਟ੍ ਜੀਵਲੋਕਸ੍ਯ ਸੁਖਾਨਿ ਰਾਜਨ੍ ॥ 5-33-96 (32801)
ਈਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਧ੍ਰੁʼਣੀ ਨਸਨ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ਕ੍ਰੋਧਨੋ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ।
ਪਰਭਾਗ੍ਯੋਪਜੀਵੀ ਚ ਸ਼਼ਡੇਤੇ ਨਿਤ੍ਯਦੁਃਖਿਤਾਃ ॥ 5-33-97 (32802)
ਸਪ੍ਤ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਸਦਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਹਾਤਵ੍ਯਾ ਵ੍ਯਸਨੋਦਯਾਃ।
ਪ੍ਰਾਯਸ਼ੋ ਯੈਰ੍ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਮੂਲਾ ਅਪੀਸ਼੍ਵਰਾਃ॥ 5-33-98 (32803)
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾ ਪਾਨੰ ਵਾਕ੍ਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਪਞ੍ਚਮਮ੍।
ਮਹਚ੍ਚ ਦਣ੍ਡਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯਮਰ੍ਥਦੂਸ਼਼ਣਮੇਵ ਚ॥ 5-33-99 (32804)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਪੂਰ੍ਵਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਨਰਸ੍ਯ ਵਿਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤਃ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪ੍ਰਥਮੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ਼੍ਚ ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੇ॥ 5-33-100 (32805)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਵਾਨਿ ਚਾਦਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚ ਜਿਘਾਂਸਤਿ।
ਰਮਤੇ ਨਿਨ੍ਦਯਾ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ॥ 5-33-101 (32806)
ਨੈਨਾਨ੍ਸ੍ਮਰਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਯਾਚਿਤਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਸੂਯਤਿ।
ਏਤਾਨ੍ਦੋਸ਼਼ਾੰਨਰਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਬੁਧ੍ਵਾ ਵਿਸਰ੍ਜਯੇਤ੍ ॥ 5-33-102 (32807)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿਮਾਨਿ ਹਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਨਵਨੀਤਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਾਨ੍ਯੇਵ ਸ੍ਵਸੁਖਾਨ੍ਯਪਿ ॥ 5-33-103 (32808)
ਸਮਾਗਮਸ਼੍ਚ ਸਖਿਭਿਰ੍ਮਹਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਧਨਾਗਮਃ ।
ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਚ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਙ੍ਗਃ ਸੰਨਿਪਾਤਸ਼੍ਚ ਮੈਥੁਨੇ ॥ 5-33-104 (32809)
ਸਮਯੇ ਚ ਪ੍ਰਿਯਾਲਾਪਃ ਸ੍ਵਯੂਥ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਮੁੰਨਤਿਃ ।
ਅਭਿਪ੍ਰੇਤਸ੍ਯ ਲਾਭਸ਼੍ਚ ਪੂਜਾ ਚ ਜਨਸੰਸਦਿ ॥ 5-33-105 (32810)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਗੁਮਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਚ ਕੌਲ੍ਯੰ ਚ ਦਮਃ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚ।
ਪਰਾਕ੍ਰਮਸ਼੍ਚਾਬਹੁਭਾਸ਼਼ਿਤਾ ਚ
ਦਾਨੰ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਤਾ ਚ ॥ 5-33-106 (32811)
ਨਵਦ੍ਵਾਰਮਿਦੰ ਵੇਸ਼੍ਮ ਤ੍ਰਿਸ੍ਥੂਣੰ ਪਞ੍ਚਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਾਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਯੋ ਵੇਦ ਸ ਪਰਃ ਕਵਿਃ ॥ 5-33-107 (32812)
ਦਸ਼ ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਨਿਬੋਧ ਤਾਨ੍।
ਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤ ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਬੁਭੁਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 5-33-108 (32813)
ਤ੍ਵਰਮਾਣਸ਼੍ਚ ਲੁਬ੍ਧਸ਼੍ਚ ਭੀਤਃ ਕਾਮੀ ਚ ਤੇ ਦਸ਼।
ਤਸ੍ਮਾਦੇਤੇਸ਼਼ੁ ਭਾਵੇਸ਼਼ੁ ਨ ਪ੍ਰਸਞ੍ਜੇਤ ਪਣ੍ਡਿਤਃ॥ 5-33-109 (32814)
ਅਤ੍ਰੈਵੋਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥਮਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਗੀਤੰ ਚੈਵ ਸੁਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 5-33-110 (32815)
ਯਃ ਕਾਮਮਨ੍ਯੂ ਪ੍ਰਜਹਾਤਿ ਰਾਜਾ
ਪਾਤ੍ਰੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਪਯਤੇ ਧਨੰ ਚ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਵਿਚ੍ਛ੍ਰੁਤਵਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਕਾਰੀ
ਤੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਃ ਕੁਰੁਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਮ੍ ॥ 5-33-111 (32816)
ਜਾਨਾਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਯਿਤੁਂ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍
ਵਿਜ੍ਞਾਤਦੋਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਦਧਾਤਿ ਦਣ੍ਡਮ੍।
ਜਾਨਾਤਿ ਮਾਤ੍ਰਾਂ ਚ ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਂ ਚ
ਤੰ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਜੁਸ਼਼ਤੇ ਸਮਗ੍ਰਾ ॥ 5-33-112 (32817)
ਸੁਦੁਰ੍ਬਲੰ ਨਾਵਜਾਨਾਤਿ ਕੰਚਿ-
ਦ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਰਿਪੁਂ ਸੇਵਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵਮ੍।
ਨ ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਰੋਚਯਤੇ ਬਲਸ੍ਥੈਃ
ਕਾਲੇ ਚ ਯੋ ਵਿਕ੍ਰਮਤੇ ਸ ਧੀਰਃ ॥ 5-33-113 (32818)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਪ.. ਨ ਵ੍ਯਥਤੇ ਕਦਾਚਿ-
ਦੁਦ੍ਯੋਗਮਾਨ੍ਵਚ੍ਛਤਿ ਚਾਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ।
ਦੁਃਖੰ ਚ ਕਾਲੇ ਸਹਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਧੁਰਨ੍ਧਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਜਿਤਾਃ ਸਪਤ੍ਨਾਃ ॥ 5-33-114 (32819)
ਅਨਰ੍ਥਕੰ ਵਿਪ੍ਰਵਾਸੰ ਗ੍ਰੁʼਹੇਭ੍ਯਃ
ਪਾਪੈਃ ਸਨ੍ਧਿੰ ਪਰਦਾਰਾਭਿਮਰ੍ਸ਼ਮ੍।
ਦਮ੍ਭੰ ਸ੍ਤੈਨ੍ਯੰ ਪੈਸ਼ੁਨੰ ਮਦ੍ਯਮਾਨੰ
ਨ ਸੇਵਤੇ ਯਃ ਸ ਸੁਖੀ ਸਦੈਵ ॥ 5-33-115 (32820)
ਨ ਸੰਰਮ੍ਭੇਣਾਰਭਤੇ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗ-
ਮਾਕਾਰਿਤਃ ਸ਼ੰਸਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਵ।
ਨ ਮਿਤ੍ਰਾਰ੍ਥੇ ਰੋਚਯਤੇ ਵਿਵਾਦੰ
ਨਾਪੂਜਿਤਃ ਕੁਪ੍ਯਤਿ ਚਾਪ੍ਯਮੂਢਃ ॥ 5-33-116 (32821)
ਨ ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਸੂਯਤ੍ਸਯਨੁਕਮ੍ਪਤੇ ਚ
ਨ ਦੁਰ੍ਬਲਃ ਪ੍ਰਾਤਿਭਾਵ੍ਯੰ ਕਰੋਤਿ।
ਨਾਤ੍ਯਾਹ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਤੇ ਵਿਵਾਦੰ
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਲਭਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਮ੍॥ 5-33-117 (32822)
ਯੋ ਨੋਦ੍ਧਤੰ ਕੁਰੁਤੇ ਜਾਤੁ ਵੇਸ਼਼ੰ
ਨ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣਾਪਿ ਵਿਕਤ੍ਥਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਾਨ੍।
ਨ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ ਕਟੁਕਾਨ੍ਯਾਹ ਕਿੰਚਿ-
ਤ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਸਦਾ ਤੰ ਕੁਰੁਤੇ ਜਨੋ ਹਿ ॥ 5-33-118 (32823)
ਨ ਵੈਰਮੁਦ੍ਦਿਪਯਤਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੰ
ਨ ਦਰ੍ਪਮਾਰੋਹਤਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮੇਤਿ।
ਨ ਦੁਰ੍ਗਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਕਰੋਤ੍ਯਕਾਰ੍ਯੰ
ਤਮਾਰ੍ਯਸ਼ੀਲੰ ਪਰਮਾਹੁਰਾਰ੍ਯਾਃ ॥ 5-33-119 (32824)
ਨ ਸ੍ਵੇ ਸੁਖੇ ਵੈ ਕੁਰੁਤੇ ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ੰ
ਨਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਦੁਃਖੇ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ।
ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਨ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਕੁਰੁਤੇ(ਅ)ਨੁਤਾਪੰ
ਸ ਕਥ੍ਯਤੇ ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਯਸ਼ੀਲਃ ॥ 5-33-120 (32825)
ਦੇਸ਼ਾਚਾਰਾਨ੍ਸਮਯਾਞ੍ਜਾਤਿਧਰ੍ਮਾਨ੍
ਬੁਭੂਸ਼਼ਤੇ ਯਃ ਸ ਪਰਾਵਰਜ੍ਞਃ।
ਸ ਯਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਭਿਗਤਃ ਸਦੈਵ
ਮਹਾਜਨਸ੍ਯਾਧਿਪਤ੍ਯੰ ਕਰੋਤਿ ॥ 5-33-121 (32826)
ਦਮ੍ਭੰ ਮੋਹੰ ਮਤ੍ਸਰੰ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ
ਰਾਜਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਪੈਸ਼ੁਨੰ ਪੂਗਵੈਰਮ੍।
ਮਤ੍ਤੋਨ੍ਮਤ੍ਤੈਰ੍ਦੁਰ੍ਜਨੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਾਦੰ
ਯਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵਾਨ੍ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍ਸ ਪ੍ਰਧਾਨਃ ॥ 5-33-122 (32827)
ਦਮੰ ਸ਼ੌਚੰ ਦੈਵਿਕੰ ਮਙ੍ਗਲਾਨਿ
ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਨ੍ਵਿਵਿਧਾਁਲ੍ਲੋਕਵਾਦਾਨ੍।
ਏਤਾਨਿ ਯਃ ਕੁਰੁਤੇ ਨੈਤ੍ਯਕਾਨਿ
ਤਸ੍ਯੋਤ੍ਥਾਨੰ ਦੇਵਤਾ ਰਾਧਯਨ੍ਤਿ ॥ 5-33-123 (32828)
ਸਮੈਰ੍ਵਿਵਾਹੰ ਕੁਰੁਤੇ ਨ ਹੀਨੈਃ
ਸਮੈਃ ਸਖ੍ਯੰ ਵ੍ਯਵਹਾਰੰ ਕਥਾਂ ਚ।
ਗੁਣੈਰ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ਼੍ਚ ਪੁਰੋ ਦਧਾਤਿ
ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਯਾਃ ਸੁਨੀਤਾਃ ॥ 5-33-124 (32829)
ਮਿਤੰ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਸੰਵਿਭਜ੍ਯਾਸ਼੍ਰਿਤੇਭ੍ਯੋ
ਮਿਤੰ ਸ੍ਵਪਿਤ੍ਯਮਿਤੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ।
ਦਦਾਤ੍ਯਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਯਾਚਿਤਃ ਸੰ-
ਸ੍ਤਮਾਤ੍ਮਵਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਜਹਤ੍ਯਨਰ੍ਥਾਃ ॥ 5-33-125 (32830)
ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਯਸ੍ਯ
ਨਾਨ੍ਯੇ ਜਨਾਃ ਕਰ੍ਮ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਕਿੰਚਿਤ੍।
ਮਨ੍ਤ੍ਰੇ ਗੁਪ੍ਤੇ ਸਮ੍ਯਗਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤੇ ਚ
ਨਾਲ੍ਪੋ(ਅ)ਪ੍ਯਸ੍ਯ ਚ੍ਯਵਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਰ੍ਥਃ ॥ 5-33-126 (32831)
ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਪ੍ਰਸ਼ਮੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਃ
ਸਤ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਮਾਨਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛੁਦ੍ਧਭਾਵਃ
ਅਤੀਵ ਸ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਜ੍ਞਾਤਿਮਧ੍ਯੇ
ਮਹਾਮਣਿਰ੍ਜਾਤ੍ਯ ਇਵ ਸਪ੍ਰੰਨਃ ॥ 5-33-127 (32832)
ਯ ਆਤ੍ਮਨਾ(ਅ)ਪਤ੍ਰਪਤੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਨਰਃ
ਸ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਗੁਰੁਰ੍ਭਵਤ੍ਯੁਤ
ਅਨਨ੍ਤਜੇਜਾਃ ਸੁਮਨਾਃ ਸਮਾਹਿਤਃ
ਸ ਤੇਜਸਾ ਸੂਰ੍ਯ ਇਵਾਵਭਾਸਤੇ ॥ 5-33-128 (32833)
ਵਨੇ ਜਾਤਾਃ ਸ਼ਾਪਦਗ੍ਧਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪਾਃ ।
ਤ੍ਵਯੈਵ ਬਾਲਾ ਵਰ੍ਧਿਤਾਃ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਸ਼੍ਚ
ਤਵਾਦੇਸ਼ੰ ਪਾਲਯਨ੍ਤ੍ਯਾਮ੍ਬਿਕੇਯ ॥ 5-33-129 (32834)
ਪ੍ਰਦਾਯੈਸ਼਼ਾਮੁਚਿਤੰ ਤਾਤਰਾਜ੍ਯੰ
ਸੁਖੀ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਸਹਿਤੋ ਮੋਦਮਾਨਃ ।
ਨ ਦੇਵਾਨਾਂ ਨਾਪਿ ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਣਾਂ
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤ੍ਵੰ ਗਰ੍ਹਣੀਯੋ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ॥ ॥ 5-33-130 (32835)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-33-5 ਅਕਲ੍ਪੋ ਨ ਕਿੰਤੁ ਕਲ੍ਪਃ ਸਮਰ੍ਥ ਏਵ । ਸਰ੍ਵਦਾ ਵਿਦੁਰਸੰਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਮਯ ਅਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯੇਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-33-10 ਪ੍ਰਜਾਗਰੰ ਨਿਦ੍ਰਾਯਾ ਅਭਾਵਮ੍ ॥ 5-33-12 ਯਤਃ ਯਦਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਤਦਾਰਭ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਤਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਚਿਨ੍ਤਾ ॥ 5-33-14 ਅਭਿਯੁਕ੍ਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਧੋਪਾਤ੍ ਏਕਃ ਤ੍ਰਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਚ ਪ੍ਰਦਾਗਰਾਵੇਸ਼ਭਾਜਨਾਨਿ ॥ 5-33-15 ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ ਲਿਪ੍ਸਾਵਾਨ੍ ॥ 5-33-17 ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਃ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਏਸ਼਼ਣੀਯਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥ੍ਯ ਇਤਿਯਾਵਤ੍ । ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤੋ ਵਨਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-33-18 ਵਿਪਰੀਤਃ ਰਾਜਲਕ੍ਸ਼਼ਣਹੀਨਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਃ । ਭਾਗਧੇਯੇ ਰਾਜ੍ਯਾਂਸ਼ੇ । ਅਰ੍ਚਿਸ਼਼ਾਂ ਨੇਤ੍ਰਰਸ਼੍ਮੀਨਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍। ਨ ਸੰਮਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਪਿ ਸੰਨਿਤਿ ਉਪਹਾਸਃ ॥ 5-33-19 ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਤ੍ ਕ੍ਰੂਰਤ੍ਵਾਭਾਵਾਤ੍। ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਤ੍ ਦਯਾਲੁਤ੍ਵਾਤ੍। ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-33-20 ਏਤੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ। ਏਤੇਸ਼਼ਾਮਧੀਨੋ ਭੂਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-33-21 ਏਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਿਤ੍ਯੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਵਕ੍ਤੁਂ ਪਾਣ੍ਡਿਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਨ੍ਯਾਹ ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਮਿਤ੍ਯਾਦਿਨਾ। ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੀਯਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਮ੍। ਸਮਾਰਮ੍ਭਃ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼਼ਃ । ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵੈਰਾਗ੍ਯਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ। ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਤਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ। ਏਤਾਨਿ ਅਯਥਾਭੂਤਾਨਿ ਮੂਢਾਨ੍ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥਾਤ੍ ਭ੍ਰੰਸ਼ਯਨ੍ਤਿ ਨਤੁ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-33-23 ਅਨਾਸ੍ਤਿਕਃ ਪਰਲੋਕਾਦ੍ਯਸ੍ਤੀਤਿ ਜਾਨਨ੍। ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਗੁਰੁਵੇਦਵਾਕ੍ਯਾਦਿਸ਼਼ੁ ਫਲਾਵਸ਼੍ਯੰਭਾਵਨਿਸ਼੍ਚਯਸ੍ਤਦ੍ਵਾਨ੍ ॥ 5-33-24 ਦਰ੍ਪਃ ਪਰਾਵਜ੍ਞਾਨਮ੍। ਸ੍ਤਮ੍ਭਃ ਅਸੰਨਤਿਃ। ਮਾਨ੍ਯਮਾਨਿਤਾ ਮਾਨ੍ਯੰ ਮਾਨਾਰ੍ਹੰ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਮਨ੍ਯਤ ਇਤਿ ਮਾਨ੍ਯਮਾਨੀ ਤਸ੍ਯ ਭਾਵਸ੍ਤਤ੍ਤਾ ॥ 5-33-27 ਸੰਸਾਰਿਣੀ ਸ੍ਵਭਾਵਤੋ(ਅ)ਨਵਸ੍ਤਿਤਾਪਿ ਕਾਮਾਤ੍ ਐਹਿਕ ਸੁਖਾਤ੍ ਉਭਯਲੋਕਸੁਖਾਵਹੰ ਧਰ੍ਮਮਰ੍ਥੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਤੇ ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਃ। ਕਾਮੋ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਕਾਮਾਦਿਤਿ। ਯਸ੍ਤੁ ਕਾਮੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਅਰ੍ਥੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਤੇ ਸਃ ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥੀ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਦੇਵ ਸਰ੍ਵੰ ਅਰ੍ਥੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ਜ੍ਞਾਨਫਲੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯਾਰ੍ਥਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰ੍ਭਾਵਾਤ੍ ਸ ਜਨਕਾਦਿਤੁਲ੍ਯਃ ਅਤਃ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-33-29 ਚਿਰੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਜ੍ਞਾਨਦਾਰ੍ਢ੍ਯਾਯ ਅਸੰਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਯਥਾਵਦਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ। ਵ੍ਯੁਪਯੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਵਾਗ੍ਵ੍ਯਯੰ ਕਰੋਤਿ। ਪਰਾਰ੍ਥੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੰ ਚਿਹ੍ਨਮ੍ ॥ 5-33-31 ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਸ੍ਵਯਤ੍ਨਮਾਧ੍ਯਤ੍ਵਮ੍। ਕਰ੍ਮਣਃ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਨ ਵਸਤਿ ਨੋਪਰਮਤੇ ਕਿੰਤੁ ਸਮਾਪਯਤ੍ਯੇਵ । ਅਵਨ੍ਧ੍ਯਕਾਲਃ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸਪ੍ਰਯੋਜਨਮੇਵ ਕਰ੍ਮਾਚਰਨ੍ ॥ 5-33-32 ਆਰ੍ਯਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃਕ ਤਦ੍ਯੋਗ੍ਯਕਰ੍ਮਣਿ । ਭੂਰਿਤੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ॥ 5-33-34 ਯੋਗੋ ਰਚਨਾਪ੍ਰਕਾਰਃ। ਉਪਾਯਸ੍ਤਦਰ੍ਥਸਾਗ੍ਰੀ। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਸ ਨਰਃ ਪਣ੍ਡਿਤਃ ॥ 5-33-35 ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਾਕ੍ ਅਕੁਣ੍ਠਿਤਵਚਨਃ । ਚਿਤ੍ਰਕਥੋ ਲੋਕਕਥਾਭਿਜ੍ਞਃ । ਊਹਸ੍ਤਰ੍ਕਃ। ਪ੍ਰਤਿਭਾਨੰ ਤਤ੍ਕਾਲਸ੍ਫੂਰ੍ਤਿਃ ॥ 5-33-36 ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੁਗੰ ਬੁਦ੍ਧਿਵਸ਼੍ਯਮ੍। ਸ਼੍ਰੁਤਾਨੁਗਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਨੁਸਾਰਿਣੀ ॥ 5-33-38 ਮਹਾਮਨਾਃ ਅਧਿਕੇਚ੍ਛਾਵਾਨ੍। ਅਕਰ੍ਮਣਾ ਹੀਨਕਰ੍ਮਣਾ ਦ੍ਯੂਤਾਦਿਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-33-42 ਸੰਸਾਰਯਤਿ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਦਿਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਯਤਿ ॥ 5-33-46 ਨੈਸ਼਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯਾਤ੍ ਅਯਤ੍ਨਤਃ॥ 5-33-47 ਕਦਰ੍ਯੰ ਅਦਾਤਾਰਮ੍ ॥ 5-33-51 ਏਕਯਾ ਬੁਦ੍ਦ੍ਯਾ। ਦ੍ਵੇ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯੇ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਸਮ੍ਯਗਵਧਾਰ੍ਯ। ਤ੍ਰੀਨ੍ ਮਿਤ੍ਰੋਦਾਸੀਨਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍। ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ਸਾਮਦਾਨਭੇਦਦਣ੍ਡੈਃ। ਮਿਤ੍ਰੰ ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਦਾਨਭੇਦਾਭ੍ਯਾਮੁਦਾਸੀਨਮ੍ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਵਸ਼ੀਕੁਰੁ । ਪਞ੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਜਿਤ੍ਵਾ। ਸ਼਼ਡ੍ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹਾਦੀਨ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ। ਸਪ੍ਤ ਹਿਤ੍ਵਾ-ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾ ਪਾਨੰ ਵਾਕ੍ਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਪਞ੍ਚਮਮ੍। ਮਹਚ੍ਚ ਦਣ੍ਡਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯਮਰ੍ਥਦੂਸ਼਼ਣਮੇਵ ਚੇਤਿ ਸਪ੍ਤ ਹੇਯਾਨਿ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਖੀ ਭਵ ॥ 5-33-54 ਸਤ੍ਯੰ ਯਥਾਰ੍ਥਭਾਸ਼਼ਣਮ੍। ਪਾਰਾਵਾਰਸ੍ਯ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ॥ 5-33-69 ਯਦ੍ਧੰ ਕਨੀਯਾਨ੍। ਭੇਦਦਾਨੇ ਮਧ੍ਯਮਃ। ਸਾਮ ਉਤ੍ਤਮਃ 5-33-71 ਤ੍ਵਯਿਸਤਿ ਤ੍ਵਤ੍ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਧਨੋ(ਅ)ਤਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਯੰ ਦਾਤੁਂ ਪ੍ਰਭੁਰਸੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-33-75 ਸ਼ਰਣੰ ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍। ਵਿਸ਼਼ਮੇਪਿ ਸੰਕਟੇਪਿ ॥ 5-33-76 ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਸਾਧ੍ਯੇ ਕਾਰ੍ਯੇ ਚਿਰੰ ਕੁਰ੍ਵਦ੍ਧਿਃ । ਅਲਸੈਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਕਾਲਗਮਕੈਃ। ਚਾਰਣੈਃ ਸ੍ਤਾਵਕੈਃ। ਅਰਣੈਰਿਤਿਚ੍ਛੇਦੋ ਕਵਾ। ਰਣਵਿਰੋਧਿਭਿਰ੍ਦ੍ਯੂਤਾਦ੍ਯਾਸਕ੍ਤੈਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-33-77 ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਕੁਲਧਰ੍ਮਾਨੁਪਦਿਸ਼ਤਿ। ਕੁਲੀਨਃ ਸ਼ਿਸ਼ੂਨ੍ ਆਚਾਰੰ ਗ੍ਰਾਹਯਤਿ। ਸਖਾ ਹਿਤੰ ਵਦਤਿ। ਭਗਿਨੀ ਧਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 5-33-78 ਸਾਦ੍ਯਸ੍ਕਾਨਿ ਸਦ੍ਯਃਫਲਾਨਿ ॥ 5-33-79 ਦੇਵਤਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਭਾਜਃ। ਸ੍ਵਰ੍ਗਪਦਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ- ਯੰਨ ਦੁਃਖੇਨ ਸੰਭਿੰਨੰ ਨ ਚ ਗ੍ਰਸ੍ਤਮਨਨ੍ਤਰਮ੍। ਅਭਿਲਾਸ਼਼ੋਪਨੀਤੰ ਚ ਤਤ੍ਸੁਖੰ ਸ੍ਵਃਪਦਾਸ੍ਪਦਮ੍ ਇਤ੍ਯੇਵੰਰੂਪਃ। ਅਤਸ੍ਤੇ ਸਤ੍ਯਸੰਕਲ੍ਪਾਃ। ਧੀਮਤਾਮਗਸ੍ਤ੍ਯਾਦੀਨਾਮਨੁਭਾਵੰ ਸਮੁਦ੍ਰਪਾਨਾਦਿਪ੍ਰਭਾਵਮ੍। ਤੇਪਿ ਦੇਵਤੁਲ੍ਯਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵਿਨਯੋਪਿ ਗੁਰੁਪ੍ਰਸਾਦਕਰਤ੍ਵੇਨ ਸਦ੍ਯਃਫਲਃ। ਵਿਨਾਸ਼ਹੇਤੁਃ ਕਰ੍ਮਾਪਿ ਚੌਰ੍ਯਾਦਿਕੰ ਤਚ੍ਚ ਤ੍ਵਯ੍ਯੇਵਾਸ੍ਤਿ। ਤਵ ਸਰ੍ਵੰ ਕਰ੍ਮ ਮਾਨਾਰ੍ਥਮੇਵੇਤਿ ਭਾਃ। ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਨੰ ਵਿਨਾਸ਼ਯਿਤੁਃ ਸਦ੍ਯਃਫਲਮ੍ ॥ 5-33-82 ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਵਾਤ੍ਤਾਦੀਨ੍ ਗੋਤ੍ਰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚ । ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ ਪਿਤ੍ਰਾਦੀਨ੍ ॥ 5-33-83 ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਮ੍। ਉਪਜੀਵ੍ਯਾਃ ਗੁਰਵਃ । ਇਹ ਲੋਕੇ ਸਾਧਿਤਾ ਮਿਤ੍ਰਾਦਯਾਃ। ਇਹ ਪਰਲੋਕੇ ਜਨ੍ਮਾਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਸ੍ਵੰ ਸ੍ਵੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਤਃ ॥ 5-33-84 ਦ੍ਰੁʼਤੇਸ਼੍ਚਰ੍ਮਮਯਾਜ੍ਜਲਪਾਤ੍ਰਾਤ੍ 5-33-88 ਗੋਪਾਲਸ੍ਯ ਗ੍ਰਾਮੇ ਵਾਸੇ ਵਨਵਾਸਸਾਧ੍ਯਸ੍ਯ ਗੋਰਕ੍ਸ਼਼ਣਸ੍ਯਾਭਾਵਃ। ਨਾਪਿਤਸ੍ਯ ਵਨੇ ਵਾਸੇ ਗ੍ਰਾਮੇ ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਾਭਾਵ ਇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-33-90 ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਮਿਤਿ। ਆਤ੍ਮਨਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਨਿਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਮ੍- ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਸ਼ੋਕਮੋਹੌ ਮਦਮਾਨੌ ਚ ਸ਼਼ਟ੍ਪਦੀਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾਨਾਮ੍। ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਵਸ਼ਿਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-33-95 ਨਾਤੁਰਾਃ ਅਰੋਗਾਃ ॥ 5-33-96 ਸ੍ਵਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾ ਸ੍ਵਨਿਸ਼੍ਚਯਪੂਰ੍ਵਿਕਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਵਰ੍ਤਨੰ ਨਤੁ ਗਤਾਨੁਗਤਿਕਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-33-100 ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਮਨਸਾਨਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚਿਨ੍ਤਯਤਿ। ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੇ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-33-104 ਸੰਨਿਪਾਤਃ ਸਮਰਤੰ (ੰਨਗਰ੍ਭਃ) ॥ 5-33-107 ਤ੍ਰਿਸ੍ਥੂਣੰ ਵਾਤਪਿਤ੍ਤਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਾਣਃ ਸ੍ਥੂਣਾਯਰੂ...। ਪਞ੍ਚ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਵਦੁਦਾਸੀਨਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾਦਯੋ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਯਸ੍ਮਿਨ੍। ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਾਧਿ ....... ਵੀਵਾਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 107 ॥ 5-33-108 ਮਤ੍ਤੇ ਮਦ੍ਯਾਦਿਨਾ। ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤਰਾਸਕ੍ਤਯਾ(ਅ)ਨਵਹਿਤਃ। ਉਨ੍ਮਤ੍ਤੇ ਧਾਤੁਦੋਸ਼਼ਾਤ੍ ॥ 5-33-112 ਮਾਤ੍ਰਾ ਉਪਰਾਧਾਨੁਸਾਰੇਣ ਦਣ੍ਡਪ੍ਰਮਾਣਮ੍ । ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦੌ ਅਪਰਾਧਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਗਾਂ ਚ ਜ...ਤਿ ॥ 5-33-113 ਯੁਕ੍ਤਃ ਛਿ...ਪੇਕ੍ਸ਼਼ਣਿ ਹਿਤਃ ॥ 113 ॥ 5-33-114 ਸੰਭ੍ਯ...ਕ੍ਰੋਧ ਨ ਚ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੇ ਯਤਤੇ ਵਿਵਾਦੰ ਇਤਿ ਕo ਪਾਠਃ। 5-33-116 ਨ ........ਇਤਿ । ਖo ਪਾਠਃ। ਮਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥੇ ਅਲ੍ਪਾਰ੍ਥੇ ਇਤਿ ......॥ 5-33-11. ਪ੍ਰਾਤਿਭਾਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲੋ ਭਾਵਃ ਚਿਤ੍ਤਾਭਿਪ੍ਰਾਯਾ ......... ਪ੍ਰਾਤਿਭਾਵ੍ਯੰ ਵਿਰੋਧਮ੍। ਅਤ੍ਯਾਹ ਅਤਿਕਮ੍ਯ ਬ੍ਰਵੀਤਿ ॥ 5-33-122 ਦਮ੍ਭੰ ਪਰਵਚ੍ਚਨੇਚ੍ਛਯਾ ਧਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼੍ਠਾਨਮ੍ ॥ 5-33-127 ਜਾਤ੍ਯ ਅਭਿਜਾਤਃ ਉਤ੍ਤਮੇ ਆਕਰੇ ਜਾਤਃ ॥ 5-33-128 ਆਤ੍ਮਨਾ ਅਪਤ੍ਰਪਤੇ ਪਰੈਰਜ੍ਞਾਤੇ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਵ੍ਯਲੀਕੇ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਲਜ੍ਜਤੇ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 034
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.34. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 034
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਿਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਸਾਧਨਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇ ਵਿਦੁਰੇਣ ਨੀਤਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਰਾਜ੍ਯਦਾਨਸ੍ਯ ਤਤ੍ਸਾਧਨਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-34-0 (32836)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-34-0x (3450)
ਜਾਗ੍ਰਤੋ ਦਹ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਨੁਪਸ਼੍ਯਸਿ।
ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਨਸ੍ਤਾਤ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕੁਸ਼ਲਃ ਸ਼ੁਚਿਃ ॥ 5-34-1 (32837)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਥਾਵਦ੍ਵਿਦੁਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪੂਰ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਃ।
ਯਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਪਥ੍ਯਮਦੀਨਸਤ੍ਵ
ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਰੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਦ੍ਵੈ ਕੁਰੂਣਾਮ੍ ॥ 5-34-2 (32838)
ਪਾਪਾਸ਼ਙ੍ਕੀ ਪਾਪਮੇਵਾਨੁਪਸ਼੍ਯਨ੍
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਵ੍ਯਾਕੁਲੇਨਾਤ੍ਮਨਾਹਮ੍ ।
ਕਜੇ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਤ੍ਪੰ ਯਥਾਵ-
ਨ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਤੰ ਸਰ੍ਵਮਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ॥ 5-34-3 (32839)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-34-4x (3451)
ਸ਼ੁਭੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਪਾਪੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਨਾਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਯਃ ਸ ਨੇਚ੍ਛੇਤ੍ਪਰਾਭਵਮ੍ ॥ 5-34-4 (32840)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਹਿਤੰ ਯਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਕੁਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ।
ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਰੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਬ੍ਰੁਵਤਸ੍ਤੰਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 5-34-5 (32841)
ਮਿਥ੍ਯੋਪੇਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯੇਤਾਦੀਨਿ ਭਾਰਤ।
ਅਨੁਪਾਯਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਮਾ ਸ੍ਮ ਤੇ....ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 5-34-6 (32842)
ਤਥੈਵ ਯੋਗਵਿਹਿਤੰ ਯਤ੍ਤੁ ਕਰ੍ਮ ਨ ਸਿਧ੍ਯਤਿ।
ਉਪਾਯਯੁਕ੍ਤੰ ਮੇਧਾਵੀ ਨ ਤਤ੍ਰ ਗ੍ਲਪਯੇਨ੍ਮਨਃ ॥ 5-34-7 (32843)
ਅਨੁਬਨ੍ਧਾਨਵੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ।
ਸੰਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯ ਚ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਸਹਸਾ ਨ ਸਮਾਚਰੇਤ੍ ॥ 5-34-8 (32844)
ਅਨੁਬਨ੍ਧੰ ਚ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵਿਪਾਕੰ ਚੈਵ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਉਤ੍ਥਾਨਮਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚੈਵ ਧੀਰਃ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਵਾ ਨ ਵਾ ॥ 5-34-9 (32845)
ਯਃ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਸ੍ਥਾਨੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਕੋਸ਼ੇ ਜਨਪਦੇ ਦਣ੍ਡੇ ਨ ਸ ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ॥ 5-34-10 (32846)
ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਤਾਨਿ ਪ੍ਰਮਾਣਾਨਿ ਯਥੋਕ੍ਤਾਨ੍ਯਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਯੁਕ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਰ੍ਜ੍ਞਾਨੇ ਸ ਰਾਜ੍ਯਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-34-11 (32847)
ਨ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਿਤ੍ਯੇਵ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯਮਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍।
ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਹ੍ਯਵਿਨਯੋ ਹਨ੍ਤਿ ਜਰਾ ਰੂਪਮਿਵੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-34-12 (32848)
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋਤ੍ਤਮਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛੰਨੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਬਡਿਸ਼ਮਾਯਸਮ੍।
ਅੰਨਾਭਿਲਾਸ਼਼ੀ ਗ੍ਰਸਤੇ ਨਾਨੁਬਨ੍ਧਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-34-13 (32849)
ਯਚ੍ਛਕ੍ਯੰ ਗ੍ਰਸਿਤੁਂ ਗ੍ਰਸ੍ਯੰ ਗ੍ਰਸ੍ਤੰ ਪਰਿਣਮੇਚ੍ਚ ਯਤ੍।
ਹਿਤੰ ਚ ਪਰਿਣਾਮੇ ਯਤ੍ਤਦਾਦ੍ਯੰ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਤਾ ॥ 5-34-14 (32850)
ਵਨਸ੍ਪਤੇਰਪਕ੍ਵਾਨਿ ਫਲਾਨਿ ਪ੍ਰਚਿਨੋਤਿ ਯਃ।
ਸ ਨਾਪ੍ਨੋਤਿ ਰਸੰ ਤੇਭ੍ਯੋ ਬੀਜੰ ਚਾਸ੍ਯ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-34-15 (32851)
ਯਸ੍ਤੁ ਪਕ੍ਵਮੁਪਾਦਤ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਪਰਿਣਤੰ ਫਲਮ੍।
ਫਲਾਦ੍ਰਸੰ ਸ ਲਭਤੇ ਬੀਜਾਚ੍ਚੈਵ ਫਲੰ ਪੁਨਃ ॥ 5-34-16 (32852)
ਯਥਾ ਮਧੁ ਸਮਾਦਤ੍ਤੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਪਦਃ।
ਤਦ੍ਵਦਰ੍ਥਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਭ੍ਯ ਆਦਦ੍ਯਾਦਵਿਹਿੰਸਯਾ ॥ 5-34-17 (32853)
ਪੁਸ਼਼੍ਪੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪੰ ਵਿਚਿਨ੍ਵੀਤ ਮੂਲਚ੍ਛੇਦੰ ਨ ਕਾਰਯੇਤ੍ ।
ਮਾਲਾਕਾਰ ਇਵਾਰਾਮੇ ਨ ਯਥਾਙ੍ਗਾਰਕਾਰਕਃ ॥ 5-34-18 (32854)
ਕਿੰ ਨੁ ਮੇ ਸ੍ਯਾਦਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਿੰ ਨੁ ਮੇ ਸ੍ਯਾਦਕੁਰ੍ਵਤਃ।
ਇਤਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਞ੍ਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਨ ਵਾ ॥ 5-34-19 (32855)
ਅਨਾਰਭ੍ਯਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਾਃ ਕੇਚਿੰਨਿਤ੍ਯੰ ਯਥਾ(ਅ)ਗਤਾਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰੋ(ਅ)ਹਿ ਭਵੇਦ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਿਰਰ੍ਥਕਃ ॥ 5-34-20 (32856)
` ਅਨਰ੍ਥੇ ਚੈਵ ਨਿਰਤਮਰ੍ਥੇ ਚੈਵ ਪਰਾਙ੍ਭੁਖਮ੍।
ਨ ਤੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸ਼਼ਣ੍ਢੰ ਪਤਿਮਿਵ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-34-21 (32857)
ਪ੍ਰਸਾਦੋ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲੋ ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਰਰ੍ਥਕਃ।
ਨ ਤੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸ਼਼ਣ੍ਢੰ ਪਤਿਮਿਵ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-34-22 (32858)
ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਦਰ੍ਥਾੰਨਰਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਲਘੁਮੂਲਾਨ੍ਮਹਾਫਲਾਨ੍ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਰਭਤੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਨ ਦੀਰ੍ਘਯਤਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ ॥ 5-34-23 (32859)
ਰੁʼਜੁ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਯਃ ਸਰ੍ਵੰ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਨੁ ਪਿਬੰਨਿਵ ।
ਆਸੀਨਮਪਿ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਕਮਨੁਰਜ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੰ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-34-24 (32860)
ਸੁਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਃ ਸ੍ਯਾਦਫਲਃ ਫਲਿਤਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਦੁਰਾਰੁਹਃ ।
ਅਪਕ੍ਵਃ ਪਕ੍ਵਸਙ੍ਕਾਸ਼ੋ ਨ ਤੁ ਸ਼ੀਰ੍ਯੇਤ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 5-34-25 (32861)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਮਨਸਾ ਵਾਚਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਚ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮ੍।
ਪ੍ਰਸਾਦਯਤਿ ਯੋ ਲੋਕੰ ਤੰ ਲੋਕੋ(ਅ)ਨੁਪ੍ਰਸੀਦਤਿ ॥ 5-34-26 (32862)
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਮ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਧਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾ ਇਵ।
ਸਾਗਰਾਨ੍ਤਾਮਪਿ ਮਹੀਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸ ਪਰਿਹੀਯਤੇ ॥ 5-34-27 (32863)
ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਪਿ ਸ੍ਵੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ।
ਵਾਯੁਰਭ੍ਰਮਿਵਾਸਾਦ੍ਯ ਭ੍ਰੰਸ਼ਯਤ੍ਯਨਯੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-34-28 (32864)
ਧਰ੍ਮਮਾਚਰਤੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚਰਿਤਮਾਦਿਤਃ।
ਵਸੁਧਾ ਵਸੁਸੰਪੂਰ੍ਣਾ ਵਰ੍ਧਤੇ ਭੂਤਿਵਰ੍ਧਨੀ ॥ 5-34-29 (32865)
ਅਥ ਸੰਤ੍ਯਜਤੋ ਧਰ੍ਮਮਧਰ੍ਮੰ ਚਾਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਃ।
ਪ੍ਰਤਿਸੰਵੇਸ਼਼੍ਟਤੇ ਭੂਮਿਰਗ੍ਨੌ ਚਰ੍ਮਾਹਿਤੰ ਯਥਾ। 5-34-30 (32866)
ਯ ਏਵ ਯਤ੍ਨਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵਿਮਰ੍ਦਨੇ।
ਸ ਏਵ ਯਤ੍ਨਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸ੍ਵਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪਰਿਪਾਲਨੇ । 5-34-31 (32867)
ਧਰ੍ਮੇਣ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਿਨ੍ਦੇਤ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਰਿਪਾਲਯੇਤ੍।
ਧਰ੍ਮਮੂਲਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨ ਜਹਾਤਿ ਨ ਹੀਯਤੇ ॥ 5-34-32 (32868)
ਅਪ੍ਯੁਨ੍ਮਤ੍ਤਾਤ੍ਪ੍ਰਲਪਤੋ ਬਾਲਾਚ੍ਚ ਪਰਿਜਲ੍ਪਤਃ।
ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਾਰਮਾਦਦ੍ਯਾਦਸ਼੍ਮਭ੍ਯ ਇਵ ਕਾਞ੍ਚਨਮ੍ ॥ 5-34-33 (32869)
ਸੁਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਮਹਤਾਂ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਤਤਸ੍ਤਤਃ।
ਸਞ੍ਚਿਨ੍ਵਨ੍ਧੀਰ ਆਸੀਤ ਸ਼ਿਲਾਹਾਰੀ ਸ਼ਿਲੰ ਯਥਾ ॥ 5-34-34 (32870)
ਗਨ੍ਧੇਨ ਗਾਵਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੇਦੈਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ।
ਚਾਰੈਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਭ੍ਯਾਮਿਤਰੇ ਜਨਾਃ ॥ 5-34-35 (32871)
ਭੂਯਾਂਸੰ ਲਭਤੇ ਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਯਾ ਗੌਰ੍ਭਵਤਿ ਦੁਰ੍ਦੁਹਾ ।
ਅਥ ਯਾ ਸੁਦੁਘਾ ਰਾਜੰਨੈਵ ਤਾਂ ਵਿਤੁਦਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ॥ 5-34-36 (32872)
ਯਦਤਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਣਮਤਿ ਨ ਤਤ੍ਸਨ੍ਤਾਪਮਰ੍ਹਤਿ।
ਯਚ੍ਚ ਸ੍ਵਯੰ ਨਤੰ ਦਾਰੁ ਨ ਤਤ੍ਸੰਨਾਮਯੇਦ੍ਬੁਧਃ ॥ 5-34-37 (32873)
ਏਤਯੋਪਮਯਾ ਧੀਰਃ ਸੰਨਮੇਤ ਬਲੀਯਸੇ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਸ ਪ੍ਰਣਮਤੇ ਨਮਤੇ ਯੋ ਬਲੀਯਸੇ ॥ 5-34-38 (32874)
ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਨਾਥਾਃ ਪਸ਼ਵੋ ਰਾਜਾਨੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਬਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਪਤਯੋ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ॥ 5-34-39 (32875)
ਸਤ੍ਯੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਦ੍ਯਾ ਯੋਗੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ।
ਮ੍ਰੁʼਜਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਰੂਪੰ ਕੁਲੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 5-34-40 (32876)
ਮਾਨੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਧਾਨ੍ਯਮਸ਼੍ਵਾਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਨੁਕ੍ਰਮਾਤ੍।
ਅਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦ੍ਗਾਵਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਃ ਕੁਚੇਲਤਃ ॥ 5-34-41 (32877)
ਨ ਕੁਲੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਹੀਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰਮਾਣਮਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ।
ਅਨ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਹਿ ਜਾਤਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 5-34-42 (32878)
ਯ ਈਰ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪਰਵਿਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਰੂਪੇ ਵੀਰ੍ਯੇ ਕੁਲਾਨ੍ਵਯੇ ।
ਸੁਖਸੌਭਾਗ੍ਯਸਤ੍ਕਾਰੇ ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਯਾਧਿਰਨਨ੍ਤਕਃ ॥ 5-34-43 (32879)
ਅਕਾਰ੍ਯਕਰਣਾਦ੍ਭੀਤਃ ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਂ ਚ ਵਿਵਰ੍ਜਨਾਤ੍।
ਅਕਾਲੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਭੇਦਾਚ੍ਚ ਯੇਨ ਮਾਦ੍ਯੇੰਨ ਤਤ੍ਪਿਬੇਤ੍ ॥ 5-34-44 (32880)
ਵਿਦ੍ਯਾਮਦੋ ਧਨਮਦਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ(ਅ)ਭਿਜਨੋ ਮਦਃ।
ਮਦਾ ਏਤੇ(ਅ)ਵਲਿਪ੍ਤਾਨਾਮੇਤ ਏਵ ਸਤਾਂ ਦਮਾਃ ॥ 5-34-45 (32881)
ਅਸਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਰ੍ਥਿਤਾਃ ਸਦ੍ਭਿਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਕਾਰ੍ਯੇ ਕਦਾਚਨ।
ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਮਾਤ੍ਮਾਨਮਸਨ੍ਤਮਪਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 5-34-46 (32882)
ਗਤਿਰਾਤ੍ਮਵਤਾਂ ਸਨ੍ਤਃ ਸਨ੍ਤ ਏਵ ਸਤਾਂ ਗਤਿਃ ।
ਅਸਤਾਂ ਚ ਗਤਿਃ ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਤ੍ਵਸਨ੍ਤਃ ਸਤਾਂ ਗਤਿਃ ॥ 5-34-47 (32883)
ਜਿਤਾ ਸਭਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰਵਤਾ ਮਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ਾ ਗੋਮਤਾ ਜਿਤਾ।
ਅਧ੍ਵਾ ਜਿਤੋ ਯਾਨਵਤਾ ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ੀਲਵਤਾ ਜਿਤਮ੍ ॥ 5-34-48 (32884)
ਸ਼ੀਲੰ ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਤਦ੍ਯਸ੍ਯੇਹ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ।
ਨ ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੇਨਾਰ੍ਥੋ ਨ ਧਨੇਨ ਨ ਬਨ੍ਧੁਭਿਃ ॥ 5-34-49 (32885)
ਆਢ੍ਯਾਨਾਂ ਮਾਂਸਪਰਮੰ ਮਧ੍ਯਾਨਾਂ ਗੋਰਸੋਤ੍ਤਰਮ੍।
ਤੈਲੋਤ੍ਤਰੰ ਦਰਿਦ੍ਰਾਣਾਂ ਭੋਜਨੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-34-50 (32886)
ਸੰਪੰਨਤਰਮੇਵਾੰਨੰ ਦਰਿਦ੍ਰਾ ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਸਦਾ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਸ੍ਵਾਦੁਤਾਂ ਜਨਯਤਿ ਸਾ ਚਾਢ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਾ ॥ 5-34-51 (32887)
ਪ੍ਰਾਯੇਣ ਸ਼੍ਰੀਮਤਾਂ ਲੋਕੇ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਜੀਰ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਹਿ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਦਰਿਦ੍ਰਾਣਾਂ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 5-34-52 (32888)
ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਭਯਮਨ੍ਤ੍ਯਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯਾਨਾਂ ਮਰਣਾਦ੍ਭਯਮ੍ ।
ਉਤ੍ਤਮਾਨਾਂ ਤੁ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਮਵਮਾਨਾਤ੍ਪਰੰ ਭਯਮ੍ ॥ 5-34-53 (32889)
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਦਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠਾ ਮਦਾਃ ਪਾਨਮਦਾਦਯਃ ।
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਦਮਤ੍ਤੋ ਹਿ ਨੋ ਪਤਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ॥ 5-34-54 (32890)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੌਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਮਾਨੈਰਨਿਗ੍ਰਹੈਃ ।
ਤੈਰਯੰ ਤਾਪ੍ਯਤੇ ਲੋਕੋ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਗ੍ਰਹੈਰਿਵ ॥ 5-34-55 (32891)
ਯੋ ਜਿਤਃ ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਗੇਣ ਸਹਜੇਨਾਤ੍ਮਕਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ।
ਆਪਦਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਸ਼ੁਕ੍ਲਪਕ੍ਸ਼਼ ਇਵੋਡੁਰਾਟ੍ ॥ 5-34-56 (32892)
ਅਵਿਜਿਤ੍ਯ ਯ ਆਤ੍ਮਾਨਮਮਾਤ੍ਯਾਨ੍ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਤੇ ।
ਅਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਵਾ ਜਿਤਾਮਾਤ੍ਯਃ ਸੋ(ਅ)ਵਸ਼ਃ ਪਰਿਹੀਯਤੇ ॥ 5-34-57 (32893)
ਆਤ੍ਮਾਨਮੇਵ ਪ੍ਰਥਮੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਰੂਪੇਣ ਯੋਜਯੇਤ੍ ।
ਤਤੋ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯਾਨਮਿਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਨ ਮੋਘੰ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-34-58 (32894)
ਵਸ਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੰ ਜਿਤਾਮਾਤ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਦਣ੍ਡੰ ਵਿਕਾਰਿਸ਼਼ੁ ।
ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕਾਰਿਣੰ ਧੀਰਮਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ ॥ 5-34-59 (32895)
ਰਥਃ ਸ਼ਰੀਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਰਾਜ-
ੰਨਾਤ੍ਮਾ ਨਿਯਨ੍ਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯਸ੍ਯ ਚਾਸ਼੍ਵਾਃ।
ਤੈਰਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ਕੁਸ਼ਲੀ ਸਦਸ਼੍ਵੈ-
ਰ੍ਦਾਨ੍ਤੈਃ ਸੁਖੰ ਯਾਤਿ ਰਥੀਵ ਧੀਰਃ ॥ 5-34-60 (32896)
ਏਤਾਨ੍ਯਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਨਿ ਵ੍ਯਾਪਾਦਯਿਤੁਮਪ੍ਯਲਮ੍।
ਅਵਿਧੇਯਾ ਇਵਾਦਾਨ੍ਤਾਃ ਸਰਥੰ ਸਾਰਥਿੰ ਹਯਮ੍ ॥ 5-34-61 (32897)
ਅਨਰ੍ਥਮਰ੍ਥਤਃ ਪਸ਼੍ਯੰਨਰ੍ਥੰ ਚੈਵਾਪ੍ਯਨਰ੍ਥਤਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰਜਿਤੈਰ੍ਬਾਲਃ ਸੁਦੁਃਖੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਸੁਖਮ੍ ॥ 5-34-62 (32898)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਯਃ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਸ੍ਯਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸ਼ਾਨੁਗਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਪ੍ਰਾਣਧਨਦਾਰੇਭ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸ ਪਰਿਹੀਯਤੇ ॥ 5-34-63 (32899)
ਅਰ੍ਥਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੋ ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮਨੀਸ਼੍ਵਰਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਦੈਸ਼੍ਵਾਰ੍ਯਾਦ੍ਭੂਸ਼੍ਯਤੇ ਹਿ ਸਃ ॥ 5-34-64 (32900)
ਆਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਾਨਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛੇਨ੍ਮਨੋਬੁਦ੍ਧੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰ੍ਯਤੈਃ ।
ਆਤ੍ਮਾ ਹ੍ਯੇਵਾਤ੍ਮਨੋ ਬਨ੍ਧੁਰਾਤ੍ਮੈਵ ਰਿਪੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-34-65 (32901)
ਬਨ੍ਧੁਰਾਤ੍ਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯੇਨੈਵਾਤ੍ਮਾਤ੍ਮਨਾ ਜਿਤਃ।
ਸ ਏਵ ਨਿਯਤੋ ਬਨ੍ਧੁਃ ਸ ਏਵ ਨਿਯਤੋ ਰਿਪੁਃ ॥ 5-34-66 (32902)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣੇਵ ਜਾਲੇਨ ਝਪਾਵਪਿਹਿਤਾਵੁਰੂ।
ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚ ਤੌ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੰ ਵਿਲੁਮ੍ਪਤਃ ॥ 5-34-67 (32903)
ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਹ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਸੰਭਾਰਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਧਿਗਚ੍ਛਤਿ।
ਸ ਵੈ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤਸੰਭਾਰਃ ਸਤਤੰ ਸੁਖਮੇਧਤੇ ॥ 5-34-68 (32904)
ਯਃ ਪਞ੍ਚਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਾਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਵਿਜਿਤ੍ਯ ਮਨੋਮਯਾਨ੍।
ਜਿਗੀਸ਼਼ਤਿ ਰਿਪੂਨਨ੍ਯਾਨ੍ਰਿਪਵੋ(ਅ)ਭਿਭਵਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ ॥ 5-34-69 (32905)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਹਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਬਧ੍ਯਮਾਨਾਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮਨੀਸ਼ਤ੍ਵਾਦ੍ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜ੍ਯਵਿਭ੍ਰਮੈਃ ॥ 5-34-70 (32906)
ਅਸੰਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤਾਮਪਾਪਾਂ-
ਸ੍ਤੁਲ੍ਯੋ ਦਣ੍ਡਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤੇ ਮਿਸ਼੍ਰਭਾਵਾਤ੍।
ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੇਣਾਰ੍ਦ੍ਰੰ ਦਹ੍ਯਤੇ ਮਿਸ਼੍ਰਭਾਵਾ-
ਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਾਪੈਃ ਸਹ ਸਨ੍ਧਿੰ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-34-71 (32907)
ਨਿਜਾਨੁਤ੍ਪਤਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪਸ਼੍ਚ ਪਞ੍ਚਪ੍ਰਯੋਜਨਾਨ੍।
ਯੋ ਮੋਹਾੰਨ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਤਮਾਪਦ੍ਗ੍ਰਸਤੇ ਨਰਮ੍ ॥ 5-34-72 (32908)
ਅਨਸੂਯਾਰ੍ਜਵੰ ਸ਼ੌਚੰ ਸਨ੍ਤੋਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਤਾ।
ਦਮਃ ਸਤ੍ਯਮਨਾਯਾਸੋ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 5-34-73 (32909)
ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਮਾਨਾਯਾਸਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਤਾ।
ਵਾਕ੍ਚੈਵ ਗੁਪ੍ਤਾ ਦਾਨੰ ਚ ਨੈਤਾਨ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 5-34-74 (32910)
ਆਕ੍ਰੋਸ਼ਪਰਿਵਾਦਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਹਿੰਸਨ੍ਤ੍ਯਬੁਧਾ ਬੁਧਾਨ੍।
ਵਕ੍ਤਾ ਪਾਪਮੁਪਾਦਤ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮਾਣੋ ਵਿਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-34-75 (32911)
ਹਿੰਸਾ ਬਲਮਸਾਧੂਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਦਣ੍ਡਵਿਧਿਰ੍ਬਲਮ੍ ।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਪਾ ਤੁ ਵਲੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਗੁਣਵਤਾਂ ਬਲਮ੍ ॥ 5-34-76 (32912)
ਵਾਕ੍ਸੰਯਮੋ ਹਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਤਮੋ ਮਤਃ।
ਅਰ੍ਥਵਚ੍ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਰੰ ਚ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਬਹੁ ਭਾਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 5-34-77 (32913)
ਅਭ੍ਯਾਵਹਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਵਿਵਿਧੰ ਵਾਕ੍ ਸੁਭਾਸ਼਼ਿਤਾ ।
ਸੈਵ ਦੁਰ੍ਭਾਸ਼਼ਿਤਾ ਰਾਜੰਨਨਰ੍ਥਾਯੋਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-34-78 (32914)
ਰੋਹਤੇ ਸਾਯਕੈਰ੍ਵਿਦ੍ਧੰ ਵਨੰ ਪਰਸ਼ੁਨਾ ਹਤਮ੍।
ਵਾਚਾ ਦੁਰੁਕ੍ਤੰ ਬੀਭਤ੍ਸੰ ਨ ਸੰਰੋਹਤਿ ਵਾਕ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਮ੍॥ 5-34-79 (32915)
ਕਰ੍ਣਿਨਾਲੀਕਨਾਰਾਚਾੰਨਿਰ੍ਹਰਨ੍ਤਿ ਸ਼ਰੀਰਤਃ।
ਵਾਕ੍ਛਸ਼ਲ੍ਯਸ੍ਤੁ ਨ ਨਿਰ੍ਹਰ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਹ੍ਰੁʼਦਿਸ਼ਯੋ ਹਿ ਸਃ ॥ 5-34-80 (32916)
ਵਾਕ੍ਸਾਯਕਾ ਵਦਨਾੰਨਿਸ਼਼੍ਪਤਨ੍ਤਿ
ਯੈਰਾਹਤਃ ਸ਼ੋਚਤਿ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਹਾਨਿ।
ਪਰਸ੍ਯ ਨਾਮਰ੍ਮਸੁ ਤੇ ਪਤਨ੍ਤਿ
ਤਾਨ੍ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਨਾਵਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍ਪਰੇਭ੍ਯਃ ॥ 5-34-81 (32917)
ਯਸ੍ਮੈ ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਯ ਪਰਾਭਵਮ੍।
ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਤਸ੍ਯਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸੋ(ਅ)ਵਾਚੀਨਾਨਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ॥ 5-34-82 (32918)
ਬੁਦ੍ਧੌ ਕਲੁਸ਼਼ਭੂਤਾਯਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਅਨਯੋ ਨਯਸਙ੍ਕਾਸ਼ੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯਾੰਨਾਪਸਰ੍ਪਤਿ ॥ 5-34-83 (32919)
ਸੇਯੰ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪਰੀਤਾ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਵਿਰੋਧੇਨ ਨ ਚੈਨਾਨਵਬੁਧ੍ਯਸੇ ॥ 5-34-84 (32920)
ਰਾਜਾ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਸੰਪੰਨਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਯੋ ਭਵੇਤ੍।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤੇ ਸ਼ਾਸਿਤਾ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-34-85 (32921)
ਅਤੀਵ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ੍ਤੇ ਭਾਗਧੇਯਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤੇਜਸਾ ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਚੈਵ ਯੁਕ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍ ॥ 5-34-86 (32922)
ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਦਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਦ੍ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ।
ਗੌਰਵਾਤ੍ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬਹੂਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਂਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ ॥ 5-34-87 (32923)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-34-1 ਦਹ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਚਿਨ੍ਤਾਗ੍ਨਿਨੇਤਿ ...... ॥ 5-34-2 ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ਪਧ੍ਯੇ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਰਮ੍ ॥ 5-34-3 ਪਾਪਾਸ਼ਙ੍ਕੀ ਭਾਵਿਦੁਃਖਾਦੁਹ੍ਰਿਜਨ੍। ਪਾਪੰ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਰ੍ਵਾਪਰਾਧੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ ॥ 5-34-6 ਮਿਥ੍ਯੋਪੇਤਾਨਿ ਕਪਟਦ੍ਯੁਤਾਦੀਨਿ। ਅਨੁਪਪ੍ਯੈਃ ਅਸਦਪਾਯੈਃ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਦੁਃਖਫਲਾਨੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-34-8 ਅਨੁਬਨ੍ਧਾਨ੍ ਪ੍ਰਯੋਜਨਾਨਿ ॥ 5-34-12 ਅਸਾਂਪ੍ਰਤੰ ਅਯੁਕ੍ਤੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਨ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯਮ੍ ॥ 5-34-13 ਮੁਖੇ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਮਨ੍ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਦੰ ਕਰ੍ਮ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਨੁਬਨ੍ਧੇ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਬਨ੍ਧਮ੍ ॥ 5-34-14 ਆਦ੍ਯੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਮ੍ ॥ 5-34-18 ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਰਕੋ ਹਿ ਮੂਲਤ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਦਹਤਿ । ਅਙ੍ਗਾਰ ਇਙ੍ਗਾਲਃ ॥ 5-34-20 ਅਨਾਰਭ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਬਲੈਃ ਸਹ ਵੈਰਾਦਯਃ। ਅਗਤਾਃ ਕਦਾਚਿਦਪ੍ਯਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ॥ 5-34- 23 ਲਘੁਮੂਲਾਨ੍ ਅਲ੍ਪੋਪਾਯਨਾਨ੍ ॥ 5-34- 25 ਸੁਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਃ ਵਾਚਾ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਚਾਨੁਗ੍ਰਹੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯੰਨਪਿ ਅਫਲਃ ਸ੍ਯਾਤ੍। ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇ ਨ ਧਨੇਨ ਵਰ੍ਧਯੇਤ੍। ਸਫਲੋਪਿ ਸਨ੍ ਦੁਰਾਰੁਹਃ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਸ਼੍ਯੋ ਨ ਭਵੇਤ੍। ਅਪਕ੍ਵ ਇਤਿ। ਅਨ੍ਤਰ੍ਬਲਹੀਨੋ(ਅ)ਪਿ ਬਲਵਤ੍ਤਾਂ ਬਹਿਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯੇਦੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-34-26 ਕਰ੍ਮਣਾ ਦਾਨੇਨ। ਲੋਕੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਰ੍ਗਮ੍ ॥ 5-34-29 ਆਦਿਤਃ ਆਦਿਕਾਲਾਤ੍ ਸਦ੍ਭਿਰਾਚਰਿਤੰ ਧਰ੍ਮਮਾਚਰਤ ਇਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ ॥ 5-34-30 ਪ੍ਰਤਿਸੰਵੇਸ਼਼੍ਟਤੇ ਸੰਕੁਚਤਿ । ਬਹੁਫਲੰ ਨ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-34-32 ਨ ਜਹਾਤਿ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-34-34 ਸੁਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਪਾਣ੍ਡਿਤ੍ਯਵਚਨਾਨਿ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਤਦੁਪਦਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਾਣਿ। ਸ਼ਿਲੰ ਕਣਿਸ਼ਾਦ੍ਯਰ੍ਜਨਮ੍ ॥ 5-34-40 ਯੋਗੇਨ ਅਭ੍ਯਾਸੇਨ। ਮ੍ਰੁʼਜਯਾ ਉਦ੍ਵਰ੍ਤਨੇਨ ॥ 5-34-41 ਅਨੁਕ੍ਰਮਃ ਵ੍ਯਾਯਾਮਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਃ । ਮਾਨੰ ਦ੍ਰੋਣਾਦਿ ॥ 5-34-42 ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 5-34-44 ਅਕਾਲੇ ਇਸ਼਼੍ਟਸਿਦ੍ਧਏ ਪ੍ਰਾਕ੍ ਭੀਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍। ਯੇਨ ਮਾਦ੍ਯੇਤ੍ ਲੋਭਾਦਿਨਾ ਤੰਨ ਪਿਬੇਤ੍ ਨਾਸ਼੍ਰਯੇਤ੍ ॥ 5-34-45 ਅਭਿਜਨਃ ਸਹਾਯਃ ॥ 5-34-51 ਸੰਪੰਨੰ ਮਿਸ਼਼੍ਟਮ੍ ॥ 5-34-53 ਸ਼ੀਲਾਭਾਵੇ ਸਤ੍ਸੁ ਅਵਮਾਨੋ ਮਹਾਨ੍ ਕ੍ਲੇਸ਼ ਇਤ੍ਯਾਹ ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੀਤਿ ॥ 5-34-54 ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਦਃ ਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠੋ ਨਿਨ੍ਦਿਤਤਮੋ ਯੇਭ੍ਯਸ੍ਤੇ ਪਾਨਮਦਾਦਯੋ ਮਦਾਃ ॥ 5-34-55 ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਬ੍ਦਾਦਿਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰਹੈਃ ਸੂਰ੍ਯਾਦਿਭਿਃ ॥ 5-34-56 ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਗਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਦਿਗਣਃ ॥ 5-34-58 ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਮਨਃ ॥ 5-34-61 ਵ੍ਯਾਪਾਦਯਿਤੁਂ ਨਾਸ਼ਯਿਤੁਮ੍। ਅਵਿਧੇਯਾਃ ਅਵਸ਼ਾਃ ॥ 5-34-62 ਅਰ੍ਥਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਹੇਤੋਃ। ਅਨਰ੍ਥਤਃ ਅਨ੍ਯਾਯਤਃ ॥ 5-34-67 ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਛਿਦ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੰ ਤੌ ਨਾਸ਼ਯਤਃ। ਜਾਲਮਿਵ ਮਹਾਮੀਨਾਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-34-68 ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਅਨੁਰੁਧ੍ਯ। ਸੰਭਾਰਾਨ੍ ਜਯਸਾਧਨਾਨਿ ॥ 5-34-70 ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਵਣਾਦਯਃ। ਰਾਜ੍ਯਵਿਭ੍ਰਮੈਃ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਵਿਲਾਸੈਃ । ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸੀਤਾਹਰਣਾਦਿਭਿਃ ॥ 5-34-72 ਪਞ੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪਞ੍ਚਪ੍ਰਯੋਜਨਾਨਿ ਸ਼ਬ੍ਦਸ਼੍ਰਵਣਾਦੀਨਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਾਨ੍। ਉਤ੍ਪਤਤਃ ਉਤ੍ਪਥੇਨ ਗਚ੍ਛਤਃ ॥ 5-34-73 ਅਨਾਯਾਸਃ ਅਚਾਞ੍ਚਲ੍ਯਮ੍ ॥ 5-34-74 ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਸਹਨਸ਼ੀਲਤਾ। ਵਾਕ੍ਗੁਪ੍ਤਾ ਅਸੰਬਦ੍ਧਪ੍ਰਲਾਪਾਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਅਨ੍ਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨੀਚੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-34-75 ਆਕ੍ਰੋਸ਼ੋ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਭਾਸ਼਼ਣਮ੍। ਪਰਿਵਾਦੋ ਨਿਨ੍ਦਾ ॥ 5-34-77 ਵਾਕ੍ਯਸੰਯਮੋ ਨਿਯਤੰ ਵਚਨਮ੍। ਵਿਚਿਤ੍ਰੰ ਚਮਤ੍ਕਾਰਯੁਕ੍ਤਮ੍॥ 5-34-79 ਬੀਭਤ੍ਸੰ ਨਿਨ੍ਦਿਤੰ ਯਤੋ ਨ ਸੰਰੋਹਤਿ ॥ 5-34-80 ਕਰ੍ਣੀ ਕਰ੍ਣਾਕ੍ਰੁʼਤਿਫਲਕੋ ਬਾਣਃ। ਨਾਲੀਕਃ ਨਲਿਕਯਾ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਯੋ ਬਾਣਃ। ਨਿਰ੍ਹਰਨ੍ਤਿ ਨਿਃਸਾਰਯਨ੍ਤਿ ॥ 5-34-81 ਨਾਮਰ੍ਮਸੁ ਕਿੰਤੁ ਮਰ੍ਮਸ੍ਯੇਵ ॥ 5-34-82 ਅਵਾਚੀਨਾਨਿ ਨੀਚਕਰ੍ਮਾਣਿ ॥ 5-34-85 ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤੇ ਤ੍ਵਦਾਜ੍ਞਕਾਰੀ। ਸ਼ਾਸਿਤਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਃ ॥ 5-34-86 ਭਾਗਧੇਯੇ ਰਾਜ੍ਯਾਂਸ਼ੇ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ 5-34-87 ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਤ੍ ਦਯਾਲੁਤ੍ਵਾਤ੍। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਤ੍ ਅਕ੍ਰੌਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 035
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.35. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 035
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸੁਧਨ੍ਵਵਿਰੋਚਨਸੰਵਾਦਾਦਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਪੁਤ੍ਰਤੌਲ੍ਯੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-35-0 (32924)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-35-0x (3452)
ਬ੍ਰੂਹਿ ਭੂਯੋ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧੇ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਵਚਃ।
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮੇ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਰ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣੀਹ ਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 5-35-1 (32925)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-35-2x (3453)
ਸਰ੍ਵਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਵਾ ਸ੍ਨਾਨੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਚਾਰ੍ਜਵਮ੍।
ਉਭੇ ਤ੍ਵੇਤੇ ਸਮੇ ਸ੍ਯਾਤਾਮਾਰ੍ਜਵੰ ਵਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ। 5-35-2 (32926)
ਆਰ੍ਜਵੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਤਤੰ ਵਿਭੋ।
ਇਹ ਕੀਰ੍ਤਿ ਪਰਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 5-35-3 (32927)
ਯਾਵਤ੍ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਾ ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਗੀਯਤੇ।
ਤਾਵਤ੍ਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ॥ 5-35-4 (32928)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਵਿਰੋਚਨਸ੍ਯ ਸੰਵਾਦੰ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਰ੍ਥੇ ਸੁਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 5-35-5 (32929)
ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ਸ੍ਥਿਤਾ ਕਨ੍ਯਾ ਕੇਸ਼ਿਨੀ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ।
ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਪਤਿਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 5-35-6 (32930)
ਵਿਰੋਚਨੋ(ਅ)ਥ ਦੈਤੇਯਸ੍ਤਦਾ ਤਤ੍ਰਾਜਗਾਮ ਹ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੰਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਹ ਕੇਸ਼ਿਨੀ ॥ 5-35-7 (32931)
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ। 5-35-8x (3454)
ਕਿੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸ੍ਵਿਚ੍ਛ੍ਰੇਯਾਂਸੋ ਦਿਤਿਜਾਃ ਸ੍ਵਿਦ੍ਵਿਰੋਚਨ
ਅਥ ਕੇਨ ਸ੍ਮ ਪਰ੍ਯਙ੍ਕੰ ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਨਾਧਿਰੋਹਤਿ ॥ 5-35-8 (32932)
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ। 5-35-9x (3455)
ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਵੈ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਵਯੰ ਕੇਸ਼ਿਨਿ ਸਤ੍ਤਮਾਃ।
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਖਲ੍ਵਿਮੇ ਲੋਕਾਃ ਕੇ ਦੇਵਾਃ ਕੇ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ 5-35-9 (32933)
ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯੁਵਾਚ। 5-35-10x (3456)
ਇਹੈਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਾਵ ਉਪਸ੍ਥਾਨੇ ਵਿਰੋਚਨ।
ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਤਰਾਗਨ੍ਤਾ ਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਵਾਂ ਸਮਾਗਤੌ ॥ 5-35-10 (32934)
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ। 5-35-11x (3457)
ਤਥਾ ਭਦ੍ਰੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਭੀਰੁ ਭਾਸ਼਼ਸੇ।
ਸੁਧਨ੍ਵਾਨੰ ਚ ਮਾਂ ਚੈਵ ਪ੍ਰਾਤਰ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸਿ ਸਙ੍ਗਤੌ ॥ 5-35-11 (32935)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-35-12x (3458)
ਅਤੀਤਾਯਾਂ ਚ ਸ਼ਰ੍ਵਰ੍ਯਾਮੁਦਿਤੇ ਸੂਰ੍ਯਮਣ੍ਡਲੇ।
ਅਥਾਜਗਾਮ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਵਿਰੋਚਨੋ ਯਤ੍ਰ ਵਿਭੋ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾ ਸਹਿਤਃ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-35-12 (32936)
ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਚ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤ੍ਪ੍ਰਾਹ੍ਲਾਦਿੰ ਕੇਸ਼ਿਨੀਂ ਤਥਾ।
ਸਮਾਗਤੰ ਦ੍ਵਿਜੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕੇਸ਼ਿਨੀ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਥਾਯਾਸਨੰ ਤਸ੍ਮੈ ਪਾਦ੍ਯਮਰ੍ਘ੍ਯੰ ਦਦੌ ਪੁਨਃ ॥ 5-35-14a` ਇਤਿ ਹੋਵਾਚ ਵਚਨੰ ਵਿਰੋਚਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਆਸ੍ਸ੍ਵ ਤਲ੍ਪੇ ਹਿ ਸੌਵਰ੍ਣੇ ਪ੍ਰਾਹ੍ਲਾਦੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਵਹਮ੍ ॥' 5-35-13 (32937)
ਅਨ੍ਵਾਲਭੇ ਹਿਰਣ੍ਮਯੰ ਪ੍ਰਾਹ੍ਲਾਦੇ ਤੇ ਵਰਾਸਨਮ੍।
ਏਕਤ੍ਵਮੁਪਸੰਪੰਨੋ ਨਤ੍ਵਾਸੋ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ॥ 5-35-15 (32938)
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ। 5-35-16x (3459)
ਤਵਾਰ੍ਹਤੇ ਤੁ ਫਲਕੰ ਕੂਰ੍ਚੰ ਵਾਪ੍ਯਥਵਾ ਬ੍ਰੁʼਸੀ।
ਸੁਧਨ੍ਵੰਨ ਤ੍ਵਮਰ੍ਹੋ(ਅ)ਸਿ ਮਯਾ ਸਹ ਸਮਾਸਨਮ੍ ॥ 5-35-16 (32939)
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ। 5-35-17x (3460)
ਪਿਤਾਪੁਤ੍ਰੌ ਸਹਾਸੀਤਾਂ ਦ੍ਵੌ ਵਿਪ੍ਰੌ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਵਪਿ।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਵੈਸ਼੍ਯੌ ਚ ਸ਼ੂਦ੍ਰੌ ਚ ਨ ਤ੍ਵਨ੍ਯਾਵਿਤਰੇਤਰਮ੍ ॥ 5-35-17 (32940)
ਪਿਤਾ ਹਿ ਤੇ ਸਮਾਸੀਨਮੁਪਾਸੀਤੈਵ ਮਾਮਧਃ।
ਬਾਲਃ ਸੁਖੈਧਿਤੋ ਗੇਹੇ ਨ ਤ੍ਵੰ ਕਿਞ੍ਚਨ ਬੁਧ੍ਯਸੇ ॥ 5-35-18 (32941)
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ। 5-35-19x (3461)
ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਚ ਗਵਾਸ਼੍ਵੰ ਚ ਯਦ੍ਵਿਤ੍ਤਮਸੁਰੇਸ਼਼ੁ ਨਃ।
ਸੁਧਨ੍ਵਨ੍ਵਿਪਣੇ ਤੇਨ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਵ ਯੇ ਵੁਦੁਃ ॥ 5-35-19 (32942)
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ। 5-35-20x (3462)
ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਚ ਗਵਾਸ਼੍ਵੰ ਚ ਤਵੈਵਾਸ੍ਤੁ ਵਿਰੋਚਨ।
ਪ੍ਰਾਣਯੋਸ੍ਤੁ ਪਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਵ ਯੇ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-35-20 (32943)
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ। 5-35-21x (3463)
ਆਵਾਂ ਕੁਤ੍ਰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਵਃ ਪ੍ਰਾਣਯੋਰ੍ਵਿਪਣੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ।
ਨ ਤੁ ਦੇਵੇਸ਼਼੍ਵਹੰ ਸ੍ਥਾਤਾ ਨ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 5-35-21 (32944)
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ। 5-35-22x (3464)
ਪਿਤਰੰ ਤੇ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਵਃ ਪ੍ਰਾਣਯੋਰ੍ਵਿਪਣੇ ਕ੍ਰੁʼਪੇ।
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯਾਪਿ ਸ ਹੇਤੋਰ੍ਹਿ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੋ ਨਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਦੇਤ੍ ॥ 5-35-22 (32945)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-35-23x (3465)
ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਪਣੌ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੌ ਤਤ੍ਰਾਭਿਜਗ੍ਮਤੁਸ੍ਤਦਾ।
ਵਿਰੋਚਨਸੁਧਨ੍ਵਾਨੌ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੌ ਯਤ੍ਰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-35-23 (32946)
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 5-35-24x (3466)
ਇਮੌ ਤੌ ਸੰਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਤੇ ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਨ ਚਰਿਤੰ ਸਹ।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਾਵਿਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਵੇਕਮਾਰ੍ਗਾਵਿਹਾਗਤੌ ॥ 5-35-24 (32947)
ਕਿੰ ਵੈ ਸਹੈਵੰ ਚਰਥੋ ਨ ਪੁਰਾ ਚਰਥਃ ਸਹ।
ਵਿਰੋਚਨੈਤਤ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਕਿੰ ਤੇ ਸਖ੍ਯੰ ਸੁਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 5-35-25 (32948)
ਵਿਰੋਚਨ ਉਵਾਚ। 5-35-26x (3467)
ਨ ਮੇ ਸੁਧਨ੍ਵਨਾ ਸਖ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਣਯੋਰ੍ਵਿਪਣਾਵਹੇ।
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਮਾ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਮਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਦੇਃ ॥ 5-35-26 (32949)
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 5-35-27x (3468)
ਉਦਕੰ ਮਧੁਪਰ੍ਕੰ ਚਾਪ੍ਯਾਨਯਨ੍ਤੁ ਸੁਧਨ੍ਵਨੇ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਭ੍ਯਰ੍ਚਨੀਯੋ(ਅ)ਸਿ ਸ਼੍ਵੇਤਾ ਗੌਃ ਪੀਵਰੀ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 5-35-27 (32950)
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ। 5-35-28x (3469)
ਉਦਕੰ ਮਧੁਪਰ੍ਕੰ ਚ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਵਾਚਾਰ੍ਪਿਤੰ ਮਮ।
ਪ੍ਰਹ੍ਲਦ ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਮੇ ਤਥ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ।
ਕਿੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸ੍ਵਿਚ੍ਛ੍ਰੇਯਾਂਸ ਉਤਾਹੋ ਸ੍ਵਿਦ੍ਵਿਰੋਚਨਃ 5-35-28 (32951)
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 5-35-29x (3470)
` ਨ ਕਲ੍ਮਾਸ਼਼ੋ ਨ ਕਪਿਲੋ ਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਨ ਚ ਲੋਹਿਤਃ।
ਅਣੀਯਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਧਾਰਾਯਾਃ ਕੋ ਧਰ੍ਮੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਿਤਿ ॥ 5-35-29 (32952)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯੋ ਭਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਚੈਵ ਨਿਯੋਜਿਤਃ ।'
ਪੁਤ੍ਰ ਏਕੋ ਮਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਹਾਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਤਯੋਰ੍ਵਿਵਦਤੋਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਕਥਮਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਵਦੇਤ੍ ॥ 5-35-30 (32953)
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ। 5-35-31x (3471)
` ਯਦੇਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਯਦਿ ਵਾਪਿ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਮਤੁਲੰ ਮੂਰ੍ਧਾ ਤੇ ਵਿਫਲਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-35-31 (32954)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-35-32x (3472)
ਆਦਿਤ੍ਯੇਨ ਸਹਾਯਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੋ ਹੰਸਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੰ ਸਰ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਨਮ੍ ॥ 5-35-32 (32955)
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 5-35-33x (3473)
ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਚਾਪਿ ਭਵੇਤ੍ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਤਯੋਰ੍ਵਿਵਦਤੋਰ੍ਹੰਸ ਕਥੰ ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-35-33 (32956)
ਹੰਸ ਉਵਾਚ।' 5-35-34x (3474)
ਗਾਂ ਪ੍ਰਦਦ੍ਯਾਦੌਰਸਾਯ ਯਦ੍ਵਾਨ੍ਯਤ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਧਨਮ੍।
ਦ੍ਵਯੋਰ੍ਵਿਵਦਤੋ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਸਤ੍ਯੰ ਯਥਾ ਵਦੇਤ੍ ॥ 5-35-34 (32957)
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 5-35-35x (3475)
ਅਥ ਯੋ ਨੈਵ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਹੰਸ ਤਤ੍ਵੰ ਚ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਕਿਯਦੇਨਃ ਕਰੋਤਿ ਸਃ ॥ 5-35-35 (32958)
`ਹੰਸ ਉਵਾਚ 5-35-36x (3476)
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਵਿਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਗੋਕਰ੍ਣਸ਼ਿਥਿਲੰ ਚਰਨ੍।
ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤਿ ਰਾਜੰਸ੍ਤੁ ਨਾਸ੍ਯ ਲੋਕੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਨ ਪ੍ਰਜਾਃ । 5-35-36 (32959)
ਧਰ੍ਮ ਏਤਾਨ੍ਸੰਰੁਜਤਿ ਯਥਾ ਨਦ੍ਯਸ੍ਤੁ ਕੂਲਜਾਨ੍।
ਯੇ ਧਰ੍ਮਮਨੁਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤ ਆਸਤੇ ॥ 5-35-37 (32960)
ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਰ੍ਧੰ ਤੁ ਹਰੇਤ੍ਤਤ੍ਰ ਭਵੇਤ੍ਪਾਦਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਤਰਿ।
ਪਾਦਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਭਾਸਤ੍ਸੁ ਯਤ੍ਰ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯੋ ਨ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-35-38 (32961)
ਅਨੇਨਾ ਭਵਤਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਸਭਾਸਦਃ।
ਕਰ੍ਤਾਰਮੇਨੋ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਵਾ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯੋ ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-35-39 (32962)
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 5-35-40x (3477)
ਮੋਹਾਦ੍ਵਾ ਚੈਵ ਕਾਮਾਦ੍ਵਾ ਮਿਥ੍ਯਾਵਾਦੰ ਯਦਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਤਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਦੁਰ੍ਵਿਵਕ੍ਤਾ ਤੁ ਕਿੰ ਵਸੇਤ੍ ॥ 5-35-40 (32963)
ਹੰਸ ਉਵਾਚ।' 5-35-41x (3478)
ਯਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿਮਧਿਵਿੰਨਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਯਾਂ ਚੈਵਾਕ੍ਸ਼਼ਪਰਾਜਿਤਃ।
ਯਾਂ ਚ ਭਾਰਾਭਿਤਪ੍ਤਾਙ੍ਗੋ ਦੁਰ੍ਵਿਵਕ੍ਤਾ ਤੁ ਤਾਂ ਵਸੇਤ੍ ॥ 5-35-41 (32964)
ਨਗਰੇ ਪ੍ਰਤਿਰੁਦ੍ਧਃ ਸਨ੍ਬਹਿਰ੍ਦ੍ਵਾਰੇ ਬੁਭੁਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਅਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਭੂਯਸਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਦੁਰ੍ਵਿਵਕ੍ਤਾ ਤੁ ਤਾਂ ਵਸੇਤ੍ ॥ 5-35-42 (32965)
ਯਾਂ ਚ ਰਾਤ੍ਰਿਮਭਿਦ੍ਰੁਗ੍ਧੋ ਯਾਂ ਚ ਮਿਤ੍ਰੇ ਪ੍ਰਿਯੇ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤੇ।
ਸਰ੍ਵਸ੍ਵੇਨ ਚ ਹੀਨੋ ਯੋ ਦੁਰ੍ਵਿਵਕ੍ਤਾ ਤੁ ਤਾਂ ਵਸੇਤ੍ ॥ 5-35-43 (32966)
ਪਞ੍ਚ ਪਸ਼੍ਵਨ੍ਰੁʼਤੇ ਹਨ੍ਤਿ ਦਸ਼ ਹਨ੍ਤਿ ਗਵਾਨ੍ਰੁʼਤੇ।
ਸ਼ਤਮਸ਼੍ਵਾਨ੍ਰੁʼਤੇ ਹਨ੍ਤਿ ਸਹਸ੍ਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 5-35-44 (32967)
ਹਨ੍ਤਿ ਜਾਤਾਨਜਾਤਾਂਸ਼੍ਚ ਹਿਰਣ੍ਯਾਰ੍ਥੇ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਦਨ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਭੂਮ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤੇ ਹਨ੍ਤਿ ਮਾ ਸ੍ਮ ਭੂਮ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਦੇਃ ॥ 5-35-45 (32968)
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 5-35-46x (3479)
ਮਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨਙ੍ਗਿਰਾ ਵੈ ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਤ੍ਵਿਦ੍ਵਰੋਚਨ।
ਮਾਤਾਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੇਯਸੀ ਮਾਤੁਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਤੇਨ ਵੈ ਜਿਤਃ ॥ 5-35-46 (32969)
ਵਿਰੋਚਨ ਸੁਧਨ੍ਵਾ(ਅ)ਯੰ ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰਸ੍ਤਵ।
ਸੁਧਨ੍ਵਨ੍ਪੁਨਰਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਯਾ ਦਤ੍ਤੰ ਵਿਰੋਚਨਮ੍ ॥ 5-35-47 (32970)
ਸੁਧਨ੍ਵੋਵਾਚ। 5-35-48x (3480)
ਯਦ੍ਧਰ੍ਮਮਵ੍ਰੁʼਣੀਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਕਾਮਾਦਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਦੀਃ।
ਪੁਨਰ੍ਦਦਾਮਿ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥ 5-35-48 (32971)
ਏਸ਼਼ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਮਯਾ ਦਤ੍ਤੋ ਵਿਰੋਚਨਃ।
ਪਾਦਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲਨੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕੁਮਾਰ੍ਯਾਃ ਸੰਨਿਧੌ ਮਮ ॥ 5-35-49 (32972)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-35-50x (3481)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭੂਮ੍ਯਰ੍ਥੇ ਨਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ।
ਮਾ ਗਮਃ ਸਸੁਤਾਮਾਤ੍ਯੋ ਨਾਸ਼ੰ ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-35-50 (32973)
ਨ ਦੇਵਾ ਯਸ਼਼੍ਟਿਮਾਦਾਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਪਸ਼ੁਪਾਲਵਤ੍।
ਯੰ ਤੁ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸੰਯੋਜਯਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ ॥ 5-35-51 (32974)
ਯਥਾਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਕੁਰੁਤੇ ਮਨਃ।
ਤਥਾਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਃ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-35-52 (32975)
ਨੈਨੰ ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਾਤ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤਿ
ਮਾਯਾਵਿਨੰ ਮਾਯਯਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਮ੍।
ਨੀਡੰ ਸ਼ਕੁਨ੍ਤਾ ਇਵ ਜਾਤਪਕ੍ਸ਼਼ਾ-
ਸ਼੍ਛਨ੍ਦਾਂਸ੍ਯੇਨੰ ਪ੍ਰਜਹਤ੍ਯਨ੍ਤਕਾਲੇ ॥ 5-35-53 (32976)
ਮਦ੍ਯਪਾਨੰ ਕਲਹੰ ਪੂਗਵੈਰੰ
ਭਾਰ੍ਯਾਪਤ੍ਯੋਰਨ੍ਤਰੰ ਜ੍ਞਾਤਿਭੇਦਮ੍।
ਰਾਜਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੁਂਸਯੋਰ੍ਵਿਵਾਦੰ
ਵਰ੍ਜ੍ਯਾਨ੍ਯਾਹੁਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪਨ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਟਃ ॥ 5-35-54 (32977)
ਸਾਮੁਦ੍ਰਿਕੰ ਵਣਿਜੰ ਚੋਰਪੂਰ੍ਵੰ
ਸ਼ਲਾਕਧੂਰ੍ਤੰ ਚ ਚਿਕਿਤ੍ਸਕੰ ਚ।
ਅਰਿੰ ਚ ਮਿਤ੍ਰੰ ਚ ਕੁਸ਼ੀਲਵੰ ਚ
ਨੈਤਾਨ੍ਸਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਤ੍ਵਧਿਕ੍ਰੁʼਰ੍ਵੀਤ ਸਪ੍ਤ ॥ 5-35-55 (32978)
ਮਾਨਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮੁਤ ਮਾਨਮੌਨੰ
ਮਾਨੇਨਾਧੀਤਮੁਤ ਮਾਨਯਜ੍ਞਃ।
ਏਤਾਨਿ ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯਭਯਙ੍ਕਰਾਣਿ
ਭਯੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਯਥਾਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ॥ 5-35-56 (32979)
ਅਗਾਰਦਾਹੀ ਗਰਦਃ ਕੁਣ੍ਡਾਸ਼ੀ ਸੋਮਵਿਕ੍ਰਯੀ।
ਪਰ੍ਵਕਾਰਸ਼੍ਚ ਸੂਚੀ ਚ ਮਿਤ੍ਰਧ੍ਰੁਕ੍ਪਾਰਦਾਰਿਕਃ ॥ 5-35-57 (32980)
ਭ੍ਰੂਣਹਾ ਗੁਰੁਤਲ੍ਪੀ ਚ ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਾਨਪੋ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਅਤਿਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਕਾਰੁਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤਿਕੋ ਵੇਦਨਿਨ੍ਦਕਃ ॥ 5-35-58 (32981)
ਸ੍ਰੁਵਪ੍ਰਗ੍ਰਹਣੋ ਵ੍ਰਾਤ੍ਯਃ ਕੀਨਾਸ਼ਸ਼੍ਚਾਤ੍ਮਵਾਨਪਿ ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਯੋ ਹਿੰਸ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਭਿਃ ਸਮਾਃ ॥ 5-35-59 (32982)
ਤ੍ਰੁʼਣੋਲ੍ਕਯਾ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਜਾਤਰੂਪੰ
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਭਦ੍ਰੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਸਾਧੁਃ।
ਸ਼ੂਰੋ ਭਯੇਸ਼਼੍ਵਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਧੀਰਃ
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਾਪਤ੍ਸੁ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚਾਰਯਸ਼੍ਚ ॥ 5-35-60 (32983)
ਜਰਾ ਰੂਪੰ ਹਰਤਿ ਹਿ ਧੈਰ੍ਯਮਾਸ਼ਾ
ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਧਰ੍ਮਚਰ੍ਯਾਮਸੂਯਾ।
ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਸ਼ੀਲਮਨਾਰ੍ਯਸੇਵਾ
ਹ੍ਰਿਯੰ ਕਾਮਃ ਸਰ੍ਵਮੇਵਾਭਿਮਾਨਃ । 5-35-61 (32984)
ਨ ਕ੍ਰੋਧਿਨੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ ਨ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਮਸ੍ਯ ਮਿਤ੍ਰੰ
ਕ੍ਰ੍ਰੁʼਗਸ੍ਯ ਨ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਸੁਖਿਨੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਾ ।
ਨ ਕਾਮਿਨੋ ਹ੍ਰੀਰਲਸਸ੍ਯ ਨ ਸ਼੍ਰੀਃ
ਸਰ੍ਵੰ ਤੁ ਨ ਸ੍ਯਾਦਨਵਸ੍ਥਿਤਸ੍ਯ ॥ 5-35-62 (32985)
ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਮਙ੍ਗਲਾਨ੍ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਪ੍ਰਾਗਲ੍ਭ੍ਯਾਤ੍ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਧਤੇ।
ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਕੁਰੁਤੇ ਮੂਲੰ ਸੰਯਮਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-35-63 (32986)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਗੁਣਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਚ ਕੌਲ੍ਯੰ ਚ ਦਮਃ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚ।
ਪਰਾਕ੍ਰਮਸ਼੍ਚਾਬਹੁਭਾਸ਼਼ਿਤਾ ਚ
ਦਾਨੰ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਤਾ ਚ ॥ 5-35-64 (32987)
ਏਤਾਨ੍ਗੁਣਾਂਸ੍ਤਤ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ-
ਨੇਕੋ ਗੁਣਃ ਸੰਸ਼੍ਰਯਤੇ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ
ਰਾਜਾ ਯਦਾ ਸਤ੍ਕੁਰੁਤੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੰ
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਗੁਣਾਨੇਪ ਗੁਣੋਤਿਭਾਤਿ ॥ 5-35-65 (32988)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਨ੍ਰੁʼਪੇਮਾਨਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਲੋਕੇ
ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨਿ।
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯੇਪਾਮਨ੍ਵਵੇਤਾਨਿ ਸਦ੍ਭਿ-
ਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਚੈਪਾਮਨੁਯਾਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ॥ 5-35-66 (32989)
ਯਜ੍ਞੋ ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਤਪਸ਼੍ਚ
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯੇਤਾਨ੍ਯਨ੍ਵਵੇਤਾਨਿ ਸਦ੍ਭਿਃ।
ਦਮਃ ਸਤ੍ਯਮਾਰ੍ਜਵਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ
ਚਤ੍ਵਾਰ੍ਯੇਤਾਨ੍ਯਨੁਯਾਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ॥ 5-35-67 (32990)
ਇਜ੍ਯਾਧ੍ਯਯਨਦਾਨਾਨਿ ਤਪਃ ਸਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਘ੍ਰੁʼਣਾ।
ਅਲੋਭ ਇਤਿ ਮਾਰ੍ਗੋ(ਅ)ਯੰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਸ਼਼੍ਟਵਿਧਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-35-68 (32991)
ਤਤ੍ਰ ਪੂਰ੍ਵਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਗੋ ਦਮ੍ਭਾਰ੍ਥਮਪਿ ਸੇਵ੍ਯਤੇ।
ਉਤ੍ਤਰਸ਼੍ਚ ਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਗੋ ਨਾਮਹਾਤ੍ਮਸੁ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-35-69 (32992)
ਨ ਸਾ ਸਭਾ ਯਤ੍ਰ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ
ਨ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਯੇ ਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਮ੍।
ਨਾਸੌ ਧਰ੍ਮੋ ਯਤ੍ਰ ਨ ਸਤ੍ਯਮਸ੍ਤਿ
ਨ ਤਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਯਚ੍ਛਲੇਨਾਨੁਵਿਦ੍ਧਮ੍ ॥ 5-35-70 (32993)
ਸਤ੍ਯੰ ਰੂਪੰ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵਿਦ੍ਯਾ ਕੌਲ੍ਯੰ ਸ਼ੀਲੰ ਬਲੰ ਧਨਮ੍।
ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਚ ਚਿਤ੍ਰਭਾਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਦਸ਼ੇਮੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਯੋਨਯਃ ॥ 5-35-71 (32994)
ਪਾਪੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪਾਪਕੀਰ੍ਤਿਃ ਪਾਪਮੇਵਾਸ਼੍ਰੁਤੇ ਫਲਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪਾਪਕੀਰ੍ਤਿਃ ਪੁਣ੍ਯਮਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ॥ 5-35-72 (32995)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਾਪੰ ਨ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ੰਸਿਤਵ੍ਰਤਃ।
ਪਾਪੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਨਾਸ਼ਯਤਿ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਪੁਃਨ ਪੁਃਨਃ ॥ 5-35-73 (32996)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਪਾਪਮੇਵ ਨਿਤ੍ਯਮਾਰਭਤੇ ਨਰਃ।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਵਰ੍ਧਯਤਿ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-35-74 (32997)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਪੁਣ੍ਯਮੇਵ ਨਿਤ੍ਯਮਾਰਭਤੇ ਨਰਃ।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪੁਣ੍ਯਕੀਰ੍ਤਿਃ ਪੁਣ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਸ੍ਮ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਨਿਸ਼਼ੇਵੇਤ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸੁਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 5-35-75 (32998)
ਅਸੂਯਕੋ ਦਨ੍ਦਸ਼ੂਕੋ ਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰੋ ਵੈਰਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛਠਃ।
ਸ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਮਹਦਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨਚਿਰਾਤ੍ਪਾਪਮਾਚਰਨ੍ ॥ 5-35-76 (32999)
ਅਨਸੂਯੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਸ਼ੋਭਨਾਨ੍ਯਾਚਰਨ੍ਸਦਾ।
ਨਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਮਹਦਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਚ ਵਿਰੋਚਤੇ ॥ 5-35-77 (33000)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਮੇਵਾਗਮਯਤਿ ਯਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੇਭ੍ਯਃ ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਃ।
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਹ੍ਯਵਾਪ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਸੁਖਮੇਧਿਤੁਮ੍ ॥ 5-35-78 (33001)
ਦਿਵਸੇਨੈਵ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਰਾਤ੍ਰੌ ਸੁਖੰ ਵਸੇਤ੍।
ਅਸ਼਼੍ਟਮਾਸੇਨ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸੁਖੰ ਵਸੇਤ੍॥ 5-35-79 (33002)
ਪੂਰ੍ਵੇ ਵਯਸਿ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸੁਖੰ ਵਸੇਤ੍।
ਯਾਵਜ੍ਜੀਵੰ ਤੁ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਸੁਖੰ ਵਸੇਤ੍ ॥ 5-35-80 (33003)
ਜੀਰ੍ਣਮੰਨੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਚ ਗਤਯੌਵਨਾਮ੍।
ਸ਼ੂਰੰ ਵਿਜਿਤਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੰ ਗਤਪਾਰੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 5-35-81 (33004)
ਧਨੇਨਾਧਰ੍ਮਲਬ੍ਧੇਨ ਯਚ੍ਛਿਦ੍ਰਮਪਿਧੀਯਤੇ।
ਅਸੰਵ੍ਰੁʼਤੰ ਤਦ੍ਭਵਤਿ ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਦਵਦੀਰ੍ਯਤੇ ॥ 5-35-82 (33005)
ਗੁਰੁਰਾਤ੍ਮਵਤਾਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਰਾਜਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਅਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨਪਾਪਾਨਾਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਵੈਵਸ੍ਵਤੋ ਯਮਃ ॥ 5-35-83 (33006)
ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਨਦੀਨਾਂ ਚ ਕੁਲਾਨਾਂ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰਭਵੋ ਨਾਧਿਗਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਦੁਸ਼੍ਚਰਿਤਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-35-84 (33007)
ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਪੂਜਾਭਿਰਤੋ ਦਾਤਾ ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼਼ੁ ਚਾਰ੍ਜਵੀ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ਼ੀਲਭਾਗ੍ਰਾਜੰਸ਼੍ਚਿਰੰ ਪਾਲਯਤੇ ਮਹੀਮ੍ ॥ 5-35-85 (33008)
ਸੁਵਰ੍ਣਪੁਸ਼਼੍ਪਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ।
ਸ਼ੂਰਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਯਸ਼੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ ਸੇਵਿਤੁਮ੍ ॥ 5-35-86 (33009)
ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਬਾਹੁਮਧ੍ਯਾਨਿ ਭਾਰਤ।
ਤਾਨਿ ਜਙ੍ਘਾਜਘਨ੍ਯਾਨਿ ਭਾਰਪ੍ਰਤ੍ਯਵਰਾਣਿ ਚ॥ 5-35-87 (33010)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ(ਅ)ਥ ਸ਼ਕੁਨੌ ਮੂਢੇ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੇ ਤਥਾ।
ਕਰ੍ਮੇ ਚੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਾਧਾਯ ਕਥੰ ਤ੍ਵੰ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-35-88 (33011)
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗੁਣੈਰੁਪੇਤਾਸ੍ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ ॥ ॥ 5-35-89 (33012)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-35-2 ਆਰ੍ਜਵੰ ਅਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯਮ੍ ॥ 5-35-10 ਇਹਸ੍ਥਾਨੇ ਉਪਸ੍ਥਾਨੇ ਮਾਮੁਪਸ੍ਥਾਤੁਮ੍। ਵਾਂ ਦੈਤ੍ਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੌ ਅਹੰ ਪਸ਼੍ਯੇਯਮ੍ ॥ 5-35-13 ਸਮਾਗਚ੍ਛਤ੍ ਉਭਯੋਃ ਸੰਮੁਖੰ ਅਗਚ੍ਛਤ੍ ॥ 5-35-14 ਵਿਰੋਚਨੇਨ ਸੌਵਰ੍ਣੇ ਪੀਠੇ ਮਯਾ ਸਹ ਉਪਵੇਸ਼੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਃ ਸੁਧਨ੍ਵਾ ਉਵਾਚ ॥ 5-35-15 ਅਨ੍ਵਾਲਭੇ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਾਮ੍ਯੇਵ ॥ 5-35-16 ਫਲਕੰ ਕਾਸ਼਼੍ਠਪੀਠੰ। ਕੂਰ੍ਚੰ। ਬ੍ਰੁʼਸੀ ਵਰ੍ਤਿਤਦਰ੍ਭਮਯੰ ਪੀਠੰ ਵਾ। ਤਵ ਅਰ੍ਹਤੇ ਯੋਗ੍ਯੰ ਭਵਤਿ ॥ 5-35-18 ਉਪਾਸੀਤ ਸੇਵਤੇ। ਅਧਃ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-35-19 ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਆਵਯੋਃ ਕਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਇਤਿ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਮ੍। ਯੇ ਵਿਦੁਸ੍ਤਾਨ੍ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਵ ॥ 5-35-24 ਸਹ ਨ ਚਰਿਤੰ ਵੈਰਾਤ੍ ॥ 5-35-27 ਪੀਵਰੀ ਪੁਸ਼਼੍ਟਾ। ਕੁਤਾ ਮਧੁਪਰ੍ਕਾਰ੍ਥੰ ਉਪਕਲ੍ਪਿਤਾ ॥ 5-35-30 ਨਿਯੋਜਿਤਃ ਅਹਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-35-39 ਪਗਚ੍ਛੇਦਿਤਿ ਙo ਪਾਠਃ ॥ 5-35-40 ਕਿੰ ਵਸੇਤ੍ ਕਥੰ ਵਸੇਤ੍ ॥ 5-35-41 ਅਧਿਵਿੰਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤਸਪਤ੍ਨੀਕਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਤਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਵਸੇਤ੍ਤਦ੍ਵਦ੍ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ 5-35-44 ਪਞ੍ਚ ਪੂਰ੍ਵਜਾਨ੍ ਪਸ਼੍ਵਨ੍ਰੁʼਤੇ ਅਜਾਦਿਪਸ਼ੁਹਿੰਸਾਰ੍ਥਮਨ੍ਰੁʼਤੇ ਉਕ੍ਤੇ ਸਤਿ ਹਨ੍ਤਿ ਨਾਸ਼ਯਤਿ ਪਰਲੋਕਾਤ੍ ਚ੍ਯਾਵਯਤਿ। ਏਵਮੁਤ੍ਤਰਤ੍ਰ ॥ 5-35-46 ਅਙ੍ਗਿਰਾਃ ਸੁਧਨ੍ਵਨਃ ਪਿਤਾ। ਤ੍ਵਤ੍ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ॥ 5-35-49 ਪਾਦਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲਨੰ ਹਰਿਦ੍ਰਯਾ ਪਾਦਧਾਵਨਮ੍। ਕੁਮਾਰ੍ਯਾਃ ਕੇਸ਼ਿਨ੍ਯਾਃ । ਵਿਵਾਹੇ ਦੰਪਤ੍ਯੋਃ ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਹਰਿਦ੍ਰਯਾ ਪਾਦਧਾਵਨੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੀਤਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਮ੍। ਅਸ੍ਯੈਵ ਭਾਰ੍ਯਾ ਕੇਸ਼ਿਨੀ ਭਵਤ੍ਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-35-50 ਅਬ੍ਰੁਵਨ੍ਸਤ੍ਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-35-53 ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਵੇਦਾਃ 5-35-54 ਅਨ੍ਤਰੰ ਵਿਯੋਗਮ੍। ਵਿਵਾਦੰ ਵੈਰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 5-35- 55 ਸਾਮੁਦ੍ਰਿਕੰ ਹਸ੍ਤਰੇਖਾਦਿਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਕਮ੍। ਵਣਿਜੰ ਚੋਰਪੂਰ੍ਵੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਚੋਰਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਵਿਣਿਕ੍ਰਭੂਤਃ ਤੰ ਕੂਟਤੁਲਾਵਨ੍ਤੰ ਵਾ। ਸ਼ਲਾਕਧੂਰ੍ਤੰ ਸ਼ਲਾਕਯਾ ਪਾਸ਼ਾਦਿਨਾ ਵਾ ਸ਼ਕੁਨਾਦਿਕਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਨ੍ ਵਞ੍ਚਯਤਿ ਤਮ੍। ਅਰਿੰ ਵਿਪਰੀਤਸਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭਯਾਤ੍। ਮਿਤ੍ਰੰ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਕਾਣਮਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਤ੍। ਕੁਸ਼ੀਵਲੰ ਕੁਤ੍ਸਿਤੰ ਸ਼ੀਲੰ ਵਾਤਿ ਅਨੁਸਰਤੀਤਿ ਤਮ੍। ਨਰ੍ਤਕੀਦਾਸੰ ਵਿਟੋਨ੍ਮਤ੍ਤਾਦਿਕੰ ਵਾ । 5-35-53 ਸਤ੍ਕਰ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਪਿ ਤਸ੍ਯ ਸਾਧੁਤ੍ਵੰ ਨ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਹ ਮਾਨੇਤਿ। ਮਾਨਃ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਉਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਃ ਤਦਰ੍ਥਾਨ੍ਯਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਦੀਨਿ ਭਯਦਾਨੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਮੌਨੰ ਧ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 5-35-57 ਕੁਣ੍ਡਾਸ਼ੀ ਭਗਭਕ੍ਸ਼਼ਃ । ਜੀਵਤਿ ਭਰ੍ਤਰਿ ਜਾਰਾਜ੍ਜਾਤਃ ਕੁਣ੍ਡਸ੍ਤਦੰਨਾਸ਼ੀ। ਸੋਮਵਿਕ੍ਰਯੀ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਃ। ਪਰ੍ਵਕਾਰਃ ਸ਼ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ ਆਯੁਧਮਾਤ੍ਰਕਰ੍ਤੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸੂਚੀ ਸੂਚਕੋ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਦੀਨਾਂ ਪਰਦੋਸ਼਼ਾਣਾਂ ਚ। ਜ੍ਯੌਤਿਸ਼਼ਿਕਃ ਪਿਸ਼ੁਨੋ ਵਾ । 5-35-58 ਕਾਰੁਃ ਅਸ਼ੁਚਿਃ। ਨਾਸ੍ਤਿਕਃ ਪਰਲੋਕਾਦਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ॥ 5-35-59 ਸ੍ਰੁਵਪ੍ਰਗ੍ਰਹਣੋ ਗ੍ਰਾਮਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਵ੍ਰਾਤ੍ਯਃ ਅਤੀਤੋਪਨਯਨਕਾਲਃ ਪਤਿਤਸਾਵਿਤ੍ਰੀਕੋ ਵਾ। ਕੀਨਾਸ਼ਃ ਕਰ੍ਸ਼਼ਕਃ। ਆਤ੍ਮਵਾਨ੍ਸਮਰ੍ਥੋਪਿ ਯੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਹਿੰਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-35-60 ਤ੍ਰੁʼਣੋਲ੍ਕਯਾ ਤ੍ਰੁʼਣਜ੍ਵਾਲਯਾ ਜਾਤਰੂਪੰ ਰੂਪਵਦ੍ਵਸ੍ਤ ਜ੍ਞਾਯਤੇ(ਅ)ਨ੍ਧਕਾਰੇ ਸਤਿ। ਭਦ੍ਰੇ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਃ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿਯਾਵਤ੍। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਸ਼ੀਲੇਨ ਸੋਸ੍ਤਿ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਜ੍ਞਾਯਤੇ। ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਅਹਿੰਸਾਦਿਪ੍ਰਧਾਨੇਨ । ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਦੁਰ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਸੰਕਟੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-35-63 ਸ਼੍ਰੀਰਿਤਿ। ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰਕਾਰਿਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-35-65 ਏਸ਼਼ ਗੁਣੋ ਰਾਜਸਤ੍ਕਾਰਃ॥ 5-35-66 ਇਮਾਨਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਨਿ। ਅਨ੍ਵਵੇਤਾਨਿ ਨਿਤ੍ਯਸੰਵਦ੍ਧਾਨਿ। ਅਨੁਯਾਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਰੇਨ ਭਜਨ੍ਤਿ॥ 5-35-71 ਰੂਪੰ ਵਿਨਯਮੁਦ੍ਰਾ। ਧ੍ਰੁਤੰ ਅਧ੍ਯਯਨਮ੍। ਵਿਦ੍ਯਾ ਦੇਵਤਾਦ੍ਯੁਪਾਸਨਮ੍। ਚਿਤ੍ਰਭਾਸ਼਼੍ਯੰ ਯੁਕ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤੰ ਵਚਨਮ੍ ॥ 5-35-76 ਦਨ੍ਦਸ਼ੂਕੋ ਮਰ੍ਮਚ੍ਛੇਤ੍ਤਾ। ਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰਃ ਅਪ੍ਰਿਯਵਾਕ੍। ਨਚਿਰਾਤ੍ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮ੍ ॥ 5-35-77 ਨਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਸੁਖਮ੍ ॥ 5-35-78 ਆਗਮਯਤਿ ਆਨਯਤਿ ॥ 5-35-79 ਵਰ੍ਸ਼਼ਾ ਇਤ੍ਯਤ੍ਯਨ੍ਤਸੰਯੋਗੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ ॥ 5-35-81 ਗਤਪਾਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-35-82 ਪਰਿਪਾਕਸੁਖੰ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਵਤ੍ਪੁਤ੍ਰਾ ਨ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਯਾਯੇਨ ਚ ਸੁਖੰ ਲਿਪ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਤੁ ਵਿਪਰੀਤਮੇਵੇਤ੍ਯਾਹ ਧਨੇਨੇਤਿ ॥ 5-35-83 ਆਤ੍ਮਵਤਾਂ ਜਿਤਚਿਤ੍ਤਾਨਾਮ੍। ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨਪਾਪੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ।ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 036
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.36. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 036
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਆਤ੍ਰੇਯੇਣ ਸਾਧ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼਼੍ਟਨੀਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਮਹਾਕੁਲਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਦ੍ਯਭਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸਨ੍ਧਿਕਰਣਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ।
ਅਤ੍ਰੈਵੋਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।
ਆਤ੍ਰੇਯਸ੍ਯ ਚ ਸੰਵਾਦੰ ਸਾਧ੍ਯਾਨਾਂ ਚੇਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 5-36-1 (33013)
ਚਰਨ੍ਤੰ ਹੰਸਰੂਪੇਣ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿੰ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਮ੍।
ਸਾਧ੍ਯਾ ਦੇਵਾ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤ ਵੈ ਪੁਰਾ ॥ 5-36-2 (33014)
ਸਾਧ੍ਯਾ ਊਚੁਃ । 5-36-3x (3482)
ਸਾਧ੍ਯਾ ਦੇਵਾ ਵਯਮੇਤੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਵਨ੍ਤੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮੋ(ਅ)ਨੁਮਾਤੁਮ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਧੀਰੋ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਤੋ ਨਃ
ਕਾਵ੍ਯਾਂ ਵਾਚੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸ੍ਯੁਦਾਰਾਮ੍ ॥ 5-36-3 (33015)
ਹੰਸ ਉਵਾਚ। 5-36-4x (3483)
ਏਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਮਰਾਃ ਸੰਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮੇ
ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸ਼ਮਃ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਾਨੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ।
ਗ੍ਰਨ੍ਥਿੰ ਵਿਨੀਯ ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ
ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ ਚਾਤ੍ਮਸਮੰ ਨਯੀਤ ॥ 5-36-4 (33016)
ਆਕ੍ਰੁਸ਼੍ਯਮਾਨੋ ਨਾਕ੍ਰੋਸ਼ੇਨ੍ਮਨ੍ਯੁਰੇਵ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਤਃ।
ਆਕ੍ਰੋਸ਼਼੍ਟਾਰੰ ਨਿਰ੍ਦਹਤਿ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਸ੍ਯ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 5-36-5 (33017)
ਨਾਕ੍ਰੋਸ਼ੀ ਸ੍ਯਾੰਨਾਵਮਾਨੀ ਪਰਸ੍ਯ
ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੋਹੀ ਨੋਤ ਨੀਚੋਪਸੇਵੀ।
ਨ ਚਾਭਿਮਾਨੀ ਨ ਚ ਹੀਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ
ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਵਾਚੰ ਰੁਸ਼ਤੀਂ ਵਰ੍ਜਯੀਤ॥ 5-36-6 (33018)
ਮਰ੍ਮਾਣ੍ਯਸ੍ਥੀਨਿ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਤਥਾਸੂ-
ਨ੍ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵਾਚੋ ਨਿਰ੍ਦਹਨ੍ਤੀਹ ਪੁਂਸਾਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਾਚਮੁਸ਼ਤੀਂ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਰੂਪਾਂ
ਧਰ੍ਮਾਰਾਮੋ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੋ ਵਰ੍ਜਯੀਤ ॥ 5-36-7 (33019)
ਅਰੁਨ੍ਤੁਦੰ ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਵਾਚੰ
ਵਾਕ੍ਕਣ੍ਟਕੈਰ੍ਵਿਤੁਦਨ੍ਤੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍।
ਵਿਦ੍ਯਾਦਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਕਤਮੰ ਜਨਨਾਂ
ਮੁਖੇ ਨਿਬਦ੍ਧਾਂ ਨਿਰ੍ਰੁʼਤਿੰ ਵੈ ਵਹਨ੍ਤਮ੍॥ 5-36-8 (33020)
ਪਰਸ਼੍ਚੇਦੇਨਮਭਿਵਿਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਬਾਣੈ-
ਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੁਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਰਨਲਾਰ੍ਕਦੀਪ੍ਤੈਃ ।
ਵਿਰਿਚ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯਤਿਰਿਚ੍ਯਮਾਨੋ
ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਕਵਿਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮੇ ਦਧਾਤਿ ॥ 5-36-9 (33021)
ਯਦਿ ਸਨ੍ਤੰ ਸੇਵਤਿ ਯਦ੍ਯਸਨ੍ਤੰ
ਤਪਸ੍ਵਿਨੰ ਯਦਿ ਵਾ ਸ੍ਤੇਨਮੇਵ।
ਵਾਸੋ ਯਥਾ ਰਙ੍ਗਵਸ਼ੰ ਪ੍ਰਯਾਤਿ
ਤਥਾ ਸ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਸ਼ਮਭ੍ਯੁਪੈਤਿ॥ 5-36-10 (33022)
ਅਤਿਵਾਦੰ ਨ ਪ੍ਰਵਦੇੰਨ ਵਾਦਯੇ-
ਦ੍ਯੋ ਨਾਹਤਃ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਯਾੰਨ ਘਾਤਯੇਤ੍ ।
ਹਨ੍ਤੁਂ ਚ ਯੋ ਨੇਚ੍ਛਤਿ ਪਾਪਕੰ ਵੈ
ਤਸ੍ਮੈ ਦੇਵਾਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਨ੍ਤ੍ਯਾਗਤਾਯ ॥ 5-36-11 (33023)
ਅਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾਚ੍ਛ੍ਰੇਯ ਆਹੁਃ
ਸਤ੍ਯੰ ਵਦੇਦ੍ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਤਦ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯਮ੍।
ਪ੍ਰਿਯੰ ਵਦੇਦ੍ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਤਤ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ
ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਵਦੇਦ੍ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਤਚ੍ਚਤੁਰ੍ਥਮ੍ ॥ 5-36-12 (33024)
ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ ਸੰਨਿਵਿਸ਼ਤੇ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚੋਪਸੇਵਤੇ।
ਯਾਦ੍ਰੁʼਗਿਚ੍ਛੇਚ੍ਚ ਭਵਿਤੁਂ ਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਭਵਤਿ ਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ॥ 5-36-13 (33025)
ਯਤੋ ਯਤੋ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ਤਤਸ੍ਤਤੋ ਵਿਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਨਿਵਰ੍ਤਨਾਦ੍ਧਿ ਸਰ੍ਵਤੋ ਨ ਵੇਤ੍ਤਿ ਦੁਃਖਮਣ੍ਵਪਿ ॥
ਨ ਜੀਯਤੇ ਚਾਨੁਜਿਗੀਸ਼਼ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਾ-
ੰਨ ਵੈਰਕ੍ਰੁʼਚ੍ਚਾਪ੍ਰਤਿਘਾਤਕਸ਼੍ਚ। 5-36-14 (33026)
ਨਿਨ੍ਦਾਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਸੁ ਸਮਸ੍ਵਭਾਵੋ
ਨ ਸ਼ੋਚਤੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨੈਵ ਚਾਯਮ੍ ॥ 5-36-15 (33027)
ਭਾਵਮਿਚ੍ਛਤਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਨਾਭਾਵੇ ਕੁਰੁਤੇ ਮਨਃ।
ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਦਾਨ੍ਤੋ ਯਃ ਸ ਉਤ੍ਤਮਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ॥ 5-36-16 (33028)
ਨਾਨਰ੍ਥਕੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਦਦਾਤਿ ਚ।
ਰਨ੍ਧ੍ਰੰ ਪਰਸ੍ਯ ਜਾਨਾਤਿ ਯਃ ਸ ਮਧ੍ਯਮਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ॥ 5-36-17 (33029)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਤੂਪਹਤੋ(ਅ)ਭਿਸ਼ਸ੍ਤੋ
ਨਾਵਰ੍ਤਤੇ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਃ।
ਨ ਸ੍ਯਚਿਨ੍ਮਿਤ੍ਰਮਥੋ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ
ਕਲਾਸ਼੍ਚੈਤਾ ਅਧਮਸ੍ਯੇਹ ਪੁਂਸਃ ॥
ਨ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਪਰੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ।
ਨਿਰਾਕਰੋਤਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਯੋ ਵੈ ਸੋ(ਅ)ਧਮਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ॥ 5-36-18 (33030)
ਉਤ੍ਤਮਾਨੇਵ ਸੇਵੇਤ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੇ ਤੁ ਮਧ੍ਯਮਾਨ੍।
ਅਧਮਾਂਸ੍ਤੁ ਨ ਸੇਵੇਤ ਯ ਇਚ੍ਛੇਦ੍ਭੂਤਿਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-36-20 (33031)
ਪ੍ਰਾਗ੍ਨੋਤਿ ਵੈ ਵਿਤ੍ਤਮਸਦ੍ਬਲੇਨ
ਨਿਤ੍ਯੋਤ੍ਥਾਨਾਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣ।
ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਸਮ੍ਯਗ੍ਲਭਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਂ
ਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਹਾਕੁਲਾਨਾਮ੍ ॥ 5-36-21 (33032)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-36-22x (3484)
ਮਹਾਕੁਲੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾ
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਨਿਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਸ਼੍ਚ।
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਦੁਰੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਮੇਤੰ
ਭਵਨ੍ਤਿ ਵੈ ਕਾਨਿ ਮਹਾਕੁਲਾਨਿ ॥ 5-36-22 (33033)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-36-23x (3485)
ਤਪੋ ਦਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤ੍ਵੰ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ।
ਇਜ੍ਯਾ ਵਿਵਾਹਾਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਨੰ ਚਾੰਨਦਾਨਮ੍।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵੇਤੇ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵੰ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਸਤਾਂ ਗੁਣਾਸ੍ਤਾਨਿ ਮਹਾਕੁਲਾਨਿ ॥ 5-36-23 (33034)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਵ੍ਯਥਤੇ ਨ ਯੋਨਿ-
ਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਚਰਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਮ੍।
ਯੇ ਕੀਰ੍ਤਿਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕੁਲੇ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂ
ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤਾਨਿ ਮਹਾਕੁਲਾਨਿ ॥ 5-36-24 (33035)
ਅਨਿਜ੍ਯਯਾ ਕੁਵਿਵਾਹੈਰ੍ਵੇਦਸ੍ਯੋਤ੍ਸਾਦਨੇਨ ਚ।
ਕੁਲਾਨ੍ਯਕੁਲਤਾਂ ਯਾਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿਕ੍ਰਮੇਣ ਚ ॥ 5-36-25 (33036)
ਦੇਵਦ੍ਰਵ੍ਯਨਿਨਾਸ਼ੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਵਹਰਣੇਨ ਚ।
ਕੁਲਾਨ੍ਯਕੁਲਤਾਂ ਯਾਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿਕ੍ਰਮੇਣ ਚ ॥ 5-36-26 (33037)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪਰਿਭਵਾਤ੍ਪਰਿਵਾਦਾਚ੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਕੁਲਾਨ੍ਯਕੁਲਤਾਂ ਯਾਨ੍ਤਿ ਨ੍ਯਾਸਾਪਹਰਣੇਨ ਚ॥ 5-36-27 (33038)
ਕੁਲਾਨਿ ਸਮੁਪੇਤਾਨਨਿ ਗੋਭਿਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਤਃ ।
ਕੁਲਸੰਖ੍ਯਾਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯਾਨਿ ਹੀਨਾਨਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਤਃ ॥ 5-36-28 (33039)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਵਿਹੀਨਾਨਿ ਕੁਲਾਨ੍ਯਲ੍ਪਧਨਾਨ੍ਯਪਿ ।
ਕੁਲਸਙ੍ਖ੍ਯਾਂ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਚ ਮਹਦ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 5-36-29 (33040)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯਤ੍ਨੇਨ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਵਿਤ੍ਤਮੇਤਿ ਚ ਯਾਤਿ ਚ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੀਣੋ ਵਿਤ੍ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਤਸ੍ਤੁ ਹਤੋ ਹਤਃ ॥ 5-36-30 (33041)
ਗੋਭਿਃ ਪਸ਼ੁਭਿਰਸ਼੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾ ਚ ਸੁਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯਾ।
ਕੁਲਾਨਿ ਨ ਪ੍ਰਰੋਹਨ੍ਤਿ ਯਾਨਿ ਹੀਨਾਨਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਤਃ ॥ 5-36-31 (33042)
ਮਾ ਨਃ ਕੁਲੇ ਵੈਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਤੁ
ਰਾਜਾ ਬਦ੍ਧੋ ਮਾ ਪਰਸ੍ਵਾਪਹਾਰੀ ।
ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੋਹੀ ਨੈਕ੍ਰੁʼਤਿਕੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤੀ ਵਾ
ਪੂਰ੍ਵਾਸ਼ੀ ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਤਿਥਿਭ੍ਯਃ ॥ 5-36-32 (33043)
ਯਸ਼੍ਚ ਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਣਣਾਨ੍ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ੇਤ੍।
ਨ ਨਃ ਸ ਸਮਿਤਿੰ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨੋ ਨਿਰ੍ਵਪੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਮ੍ ॥ 5-36-33 (33044)
ਤ੍ਰੁʼਣਾਨਿ ਭੂਮਿਰੁਦਕੰ ਵਾਕ੍ਵ੍ਰਤੁਰ੍ਥੀ ਚ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾ।
ਸਤਾਮੇਤਾਨਿ ਗੇਹੇਸ਼਼ੁ ਨੋਚ੍ਛਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-36-34 (33045)
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਪਰਯਾ ਰਾਜੰਨੁਪਨੀਤਾਨਿ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਮ੍।
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਧਰ੍ਮਿਣਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਿਣਾਮ੍ ॥ 5-36-35 (33046)
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਪਿ ਭਾਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੋ ਵੈ
ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਵੋਢੁਂ ਨ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਮਹੀਜਾਃ ।
ਏਵੰ ਯੁਕ੍ਤਾ ਭਾਰਸਹਾ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਮਹਾਕੁਲੀਨਾ ਨ ਤਥਾਨ੍ਯੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ ॥ 5-36-36 (33047)
ਨ ਤਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਯਸ੍ਯ ਕੋਪਾਦ੍ਬਿਭੇਤਿ
ਯਦ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਰੰ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤੇਨੋਪਚਰ੍ਯਮ੍।
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਮਿਤ੍ਰੇ ਪਿਤਰੀਵਾਸ਼੍ਵਸੀਤ
ਤਦ੍ਵੈ ਮਿਤ੍ਰੰ ਸਙ੍ਗਤਾਨੀਤਰਾਣਿ ॥ 5-36-37 (33048)
ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪ੍ਯਸੰਬਦ੍ਧੋ ਮਿਤ੍ਰਸਾਵੇਨ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਸ ਏਵ ਬਨ੍ਧੁਸ੍ਤਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਸਾ ਗਤਿਸ੍ਤਤ੍ਪਰਾਯਣਮ੍ ॥ 5-36-38 (33049)
ਚਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਵੈ ਪੁਂਸੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਨੁਪਸੇਵਤਃ।
ਪਾਰਿਪ੍ਲਵਮਤੇਰ੍ਨਿਤ੍ਯਮਧ੍ਰੁਵੋ ਮਿਤ੍ਰਸਙ੍ਗ੍ਰਹਃ ॥ 5-36-39 (33050)
ਚਲਚਿਤ੍ਤਮਨਾਤ੍ਮਾਨਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਵਸ਼ਾਨੁਗਮ੍।
ਅਰ੍ਥਾਃ ਸਮਭਿਵਰ੍ਤਤੇ ਹੰਸਾਃ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੰ ਸਰੋ ਯਥਾ ॥ 5-36-40 (33051)
ਅਕਸ੍ਮਾਦੇਵ ਕੁਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਸੀਦਨ੍ਤ੍ਯਨਿਮਿਤ੍ਤਤਃ ।
ਸ਼ੀਲਮੇਤਦਸਾਧੂਨਾਮਭ੍ਰੰ ਪਾਰਿਪ੍ਲਵੰ ਯਥਾ ॥ 5-36-41 (33052)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਯੇ ।
ਤਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਨਪਿ ਕ੍ਰਵ੍ਯਾਦਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਾੰਨੋਪਭੁਞ੍ਜਤੇ॥ 5-36-42 (33053)
ਅਰ੍ਥਯੇਦੇਵ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸਤਿ ਵਾ(ਅ)ਸਤਿ ਵਾ ਧਨੇ।
ਨਾਨਰ੍ਥਯਨ੍ਪ੍ਰਜਾਨਾਤਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਾਰਫਲ੍ਗੁਤਾਮ੍ ॥ 5-36-43 (33054)
ਸਨ੍ਤਾਪਾਦ੍ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤੇ ਰੂਪੰ ਸਨ੍ਤਾਪਾਦ੍ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤੇ ਬਲਮ੍।
ਸਨ੍ਤਾਪਾਦ੍ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤੇ ਜ੍ਞਾਨੰ ਸਨ੍ਤਾਪਾਦ੍ਵ੍ਯਾਧਿਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-36-44 (33055)
ਅਨਵਾਪ੍ਯੰ ਚ ਸ਼ੋਕੇਨ ਸ਼ਰੀਰੰ ਚੋਪਤਪ੍ਯਤੇ।
ਅਮਿਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾ ਸ੍ਮ ਸ਼ੋਕੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 5-36-45 (33056)
ਪੁਨਰ੍ਨਰੋ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ਜਾਯਤੇ ਚ
ਪੁਨਰ੍ਨਰੋ ਹੀਯਤੇ ਵਰ੍ਧਤੇ ਚ।
ਪੁਨਰ੍ਨਰੋ ਯਾਚਤਿ ਯਾਚ੍ਯਤੇ ਚ
ਪੁਨਰ੍ਨਰਃ ਸ਼ੋਚਤਿ ਸ਼ੋਚ੍ਯਤੇ ਚ ॥ 5-36-46 (33057)
ਸੁਖੰ ਚ ਦੁਃਖੰ ਚ ਭਵਾਭਵੌ ਚ
ਲਾਭਾਲਾਭੌ ਮਰਣੰ ਜੀਵਿਤੰ ਚ।
ਪਰ੍ਯਾਯਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਮੇਤੇ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਤਿ
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧੀਰੋ ਨ ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੇੰਨ ਸੋਚੇਤ੍ ॥ 5-36-47 (33058)
ਚਲਾਨਿ ਹੀਮਾਨਿ ਸ਼਼ਡਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯਦ੍ਯਦ੍ਵਰ੍ਧਤੇ ਯਤ੍ਰਯਤ੍ਰ।
ਤਤਸ੍ਤਤਃ ਸ੍ਰਵਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਸ੍ਯ
ਚ੍ਛਿਦ੍ਰੋਦਕੁਮ੍ਭਾਦਿਵ ਨਿਤ੍ਯਮਮ੍ਭਃ ॥ 5-36-48 (33059)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-36-49x (3486)
ਤਨੁਰੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ਿਖੀ ਰਾਜਾ ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਰਿਤੋ ਮਯਾ।
ਮਨ੍ਦਾਨਾਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇਨਾਨ੍ਤੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-36-49 (33060)
ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਵਿਗ੍ਰਮਿਦੰ ਮਨਃ।
ਯਤ੍ਤਤ੍ਪਦਮਨੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨੰ ਤਨ੍ਮੇ ਵਦ ਮਹਾਮਤੇ ॥ 5-36-50 (33061)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-36-51x (3487)
ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਯਾਤਪਸੋ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍।
ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਲੋਭਸਨ੍ਤ੍ਯਾਗਾਚ੍ਛਾਨ੍ਤਿੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ ॥ 5-36-51 (33062)
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਭਯੰ ਪ੍ਰਣੁਦਤਿ ਤਪਸਾ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਮਹਤ੍।
ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਜ੍ਞਾਨੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਭੋਗੇਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 5-36-52 (33063)
ਅਨਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ਦਾਨਪੁਣ੍ਯੰ ਵੇਦਪੁਣ੍ਯਮਨਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ।
ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼਼ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤੀਹ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-36-53 (33064)
ਸ੍ਵਧੀਤਸ੍ਯ ਸੁਯੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਚ ਕਰ੍ਮਣਃ ।
ਤਪਸਸ਼੍ਚ ਸੁਤਪ੍ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਸੁਖਮੇਧਤੇ ॥ 5-36-54 (33065)
ਸ੍ਵਾਸ੍ਤੀਰ੍ਣਾਨਿ ਸ਼ਯਨਾਨਿ ਪ੍ਰਪੰਨਾ
ਨ ਵੈ ਭਿੰਨਾ ਜਾਤੁ ਨਿਦ੍ਰਾਂ ਲਭਨ੍ਤੇ।
ਨ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਰਾਜਨ੍ਰਤਿਮਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ
ਨ ਮਾਗਧੈਃ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਾ ਨ ਸੂਤੈਃ ॥ 5-36-55 (33066)
ਨ ਵੈ ਭਿੰਨਾ ਜਾਤੁ ਚਰਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮੰ
ਨ ਵੈ ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤੀਹ ਭਿੰਨਾਃ ।
ਨ ਵੈ ਭਿੰਨਾ ਗੌਰਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ
ਨ ਵੈ ਭਿੰਨਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਮੰ ਰੋਚਯਨ੍ਤਿ ॥ 5-36-56 (33067)
ਨ ਵੈ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ੍ਵਦਤੇ ਪਥ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ
ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਕਲ੍ਪਤੇ ਨੈਵ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍।
ਭਿੰਨਾਨਾਂ ਵੈ ਮਨੁਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਰਾਯਣੰ
ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕਿਞ੍ਚਿਦਨ੍ਯਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਾਤ੍ ॥ 5-36-57 (33068)
ਸੰਪੰਨੰ ਗੋਸ਼਼ੁ ਸੰਭਾਵ੍ਯੰ ਸੰਭਾਵ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਤਪਃ।
ਸੰਭਾਵ੍ਯੰ ਚਾਪਲੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਸੰਭਾਵ੍ਯੰ ਜ੍ਞਾਤਿਤੋ ਭਯੰ ॥ 5-36-58 (33069)
ਤਨ੍ਤਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਯਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਨਵੋ ਬਹੁਲਾਃ ਸਮਾਃ।
ਬਹੂਨ੍ਬਹੁਤ੍ਵਾਦਾਯਾਸਾਨ੍ਸਹਨ੍ਤੀਤ੍ਸੁਪਮਾ ਸਤਾਮ੍ ॥ 5-36-69 (33070)
ਧੂਮਾਯਨ੍ਤੇ ਵ੍ਯਪੇਤਾਨਿ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤਿ ਸਹਿਤਾਨਿ ਚ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋਲ੍ਮੁਕਾਨੀਵ ਜ੍ਞਾਤਯੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-36-60 (33071)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਚ ਯੇ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼਼ੁ ਗੋਸ਼਼ੁ ਚ।
ਵ੍ਰੁʼਨ੍ਤਾਦਿਵ ਫਲੰ ਪਕ੍ਵੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਪਤਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 5-36-61 (33072)
ਮਹਾਨਪ੍ਯੇਕਜੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੋ ਬਲਵਾਨ੍ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ।
ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਏਵ ਵਾਤੇਨ ਸਸ੍ਕਨ੍ਧੋ ਮਰ੍ਦਿਤੁਂ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ ॥ 5-36-62 (33073)
ਅਥ ਯੇ ਸਹਿਤਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸਙ੍ਘਸ਼ਃ ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ।
ਤੇ ਹਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤਮਾਨ੍ਵਾਤਾਨ੍ਸਹਨ੍ਤੇਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸੰਸ਼੍ਰਯਾਤ੍ ॥ 5-36-63 (33074)
ਏਵੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਮਪ੍ਯੇਕੰ ਗੁਣੈਰਪਿ ਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਵਾਯੁਰ੍ਦ੍ਰੁਮਮਿਵੈਕਜਮ੍ ॥ 5-36-64 (33075)
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸਮੁਪਸ਼਼੍ਟਮ੍ਭਾਦਨ੍ਯੋਨ੍ਯਾਪਾਸ਼੍ਰਯੇਣ ਚ।
ਜ੍ਞਾਤਯਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਸਰਸੀਵੋਤ੍ਪਲਾਨ੍ਯੁਤ ॥ 5-36-65 (33076)
ਅਵਧ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗਾਵੋ ਜ੍ਞਾਤਯਃ ਸ਼ਿਸ਼ਿਵਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚਾੰਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੀਤ ਯੇ ਚ ਸ੍ਯੁਃਕ ਸ਼ਰਣਾਗਤਾਃ।
ਮਹਤ੍ਯਪ੍ਯਪਰਾਧੇ(ਅ)ਪਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦਣ੍ਡੋ ਵਿਸਰ੍ਜਨਮ੍ ॥ 5-36-66 (33077)
ਨ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇ ਗੁਣਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਰਾਜਨ੍ਸਧਨਤਾਮ੍ਰੁʼਤੇ।
ਅਨਾਤੁਰਤ੍ਵਾਦ੍ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਤਕਲ੍ਪਾ ਹਿ ਰੋਗਿਣਃ ॥ 5-36-67 (33078)
ਅਵ੍ਯਾਧਿਜੰ ਕਟੁਕੰ ਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਰੋਗਿ
ਪਾਪਾਨੁਬਨ੍ਧੰ ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਮੁਸ਼਼੍ਣਮ੍ ।
ਸਤਾਂ ਪੇਯੰ ਯੰਨ ਪਿਬਨ੍ਤ੍ਯਸਨ੍ਤੋ
ਮਨ੍ਯੁਂ ਮਹਾਰਾਜ ਪਿਬ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ॥ 5-36-68 (33079)
ਰੋਗਾਰ੍ਦਿਤਾ ਨ ਫਲਾਨ੍ਯਾਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ
ਨ ਵੈ ਲਭਨ੍ਤੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍।
ਦੁਃਖੋਪੇਤਾ ਰੋਗਿਣੋ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ
ਨ ਬੁਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਨਭੋਗਾੰਨਸੌਖ੍ਯਮ੍॥ 5-36-69 (33080)
ਪੁਰਾ ਹ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਨਾਕਰੋਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਚੋ ਮੇ
ਦ੍ਯੂਤੇ ਜਿਤਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਰਾਜਨ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਵਾਰਯੇਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਾਂ
ਕਿਤਵਤ੍ਵੰ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਵਰ੍ਜਯਨ੍ਤਿ॥ 5-36-70 (33081)
ਨ ਤਦ੍ਬਲੰ ਯਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੇ
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਰਸਾ ਸੇਵਿਤਵ੍ਯਃ।
ਪ੍ਰਧ੍ਵੰਸਿਨੀ ਕ੍ਰੂਰਸਮਾਹਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀ-
ਰ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਪ੍ਰੌਢਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾਨ੍ ॥ 5-36-71 (33082)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪਾਲਯਨ੍ਤੁ
ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਸੁਤਾਸ੍ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਪਾਨ੍ਤੁ।
ਏਕਾਰਿਮਿਤ੍ਰਾਃ ਕੁਰਵੋ ਹ੍ਯੇਕਕਾਰ੍ਯਾ
ਜੀਵਨ੍ਤੁ ਰਾਜਨ੍ਸੁਖਿਨਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ॥ 5-36-72 (33083)
ਮੇਢੀਭੂਤਃ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਤ੍ਵਮਦ੍ਯ
ਤ੍ਵਯ੍ਯਾਧੀਨੰ ਕੁਰੁਕੁਲਮਾਜਮੀਢ।
ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਬਾਲਾਨ੍ਵਨਵਾਸਪ੍ਰਤਪ੍ਤਾ-
ਨ੍ਗੋਪਾਯਸ੍ਵ ਸ੍ਵੰ ਯਸ਼ਸ੍ਤਾਤ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ ॥ 5-36-73 (33084)
ਸਨ੍ਧਤ੍ਸ੍ਵ ਤ੍ਵੰ ਕੌਰਵ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੈ-
ਰ੍ਮਾ ਨੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰੰ ਰਿਪਵਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਨ੍ਤੁ।
ਸਤ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤਾਸ੍ਤੇ ਨਰਦੇਵ ਸਰ੍ਵੇ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਸ੍ਥਾਪਯ ਤ੍ਵੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ॥ ॥ 5-36-74 (33085)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-36-2 ਹੰਸਰੂਪੇਣ ਪਰਿਵ੍ਰਾਜਕਰੂਪੇਣ ॥ 5-36-3 ਅਨੁਮਾਤੁਂ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਜ੍ਞਾਤਮ੍। ਕਾਵ੍ਯਾਂ ਵਿਦ੍ਵਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਭਿਧਾਯਿਨੀਮ੍ ॥ 5-36-4 ਮੇ ਮਯਾ ਸੰਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਗੁਰੁਭ੍ਯ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਤਦੇਵਾਹ ਧ੍ਰੁʼਤਿਰਿਤਿ ॥ 5-36-5 ਨਾਕ੍ਰੋਸ਼ੇਤ੍ ਨ ਸ਼ਪੇਤ੍। ਯਤਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਤੋ ਮਨ੍ਯੁਃ ਕ੍ਰੋਧ ਏਵ ਆਕ੍ਰੋਸ਼਼੍ਟਾਰੰ ਦਹਤਿ ॥ 5-36-8 ਨਿਰ੍ਰੁʼਤਿੰ ਅਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਂ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਵਾ ॥ 5-36-9 ਬਾਣੈਃ ਵਾਗ੍ਬਾਣੈਃ ਵਿਰਿਵ੍ਯਮਾਨਃ ਤਨੂਕ੍ਰਿਯਮਾਣਃ। ਦਧਾਤਿ ਪੁਸ਼਼੍ਣਾਤਿ ॥ 5-36-10 ਰਙ੍ਗਸ੍ਯ ਨੀਲਾਦੇਰ੍ਵਸ਼ੰ ਨੀਲਤਾਦਿਕਮ੍ ॥ 5-36-11 ਅਤਿਪ੍ਰੋਕ੍ਤੋਪਿ ਨ ਵਦੇਤ੍ ਵਾਦਯੇਦ੍ਵਾ। ਅਨਾਹਤੋ ਨੈਵ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਯਾਤ੍। ਆਹਤੋਪਿ ਪਾਪਕੰ ਹਨ੍ਤਾਰੰ ਯਦਿ ਹਨ੍ਤੁਂ ਨੇਚ੍ਛੇਤ੍ ਸ ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-36-12 ਅਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਮੌਨਮ੍। ਤਤੋਪਿ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਸਤ੍ਯਵਚਨਮ੍। ਸਤ੍ਯਮਪਿ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚੇਤ੍ ਤਤੋ(ਅ)ਪਿ ਸ਼੍ਰੇਯਃ। ਤਦਪਿ ਧਰ੍ਮਾਦਨਪੇਤੰ ਚੇਤ੍ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤਮਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-36-15 ਅਸ੍ਯਾਮਵਰਥਾਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਨ ਕਿੰਚਿਦ੍ਦੁਃਖਾਦਿਕਮਸ੍ਤੀਤ੍ਯਾਹ ਨ ਜੀਯਤੇ ਚੇਤਿ ॥ 5-36-16 ਭਾਵੰ ਕਲ੍ਯਾਣਮ੍। ਅਭਾਵੇ ਅਕਲ੍ਯਾਣੇ ॥ 5-36-17 ਅਨਰ੍ਥਕੰ ਮਿਥ੍ਯਾ ਨ ਸਾਂਤ੍ਵਯਤਿ ॥ 5-36-18 ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਃ ਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸ਼ਾਸਨੰ ਯਸ੍ਯ। ਏਤਾਃ ਕਲਾਃ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਅਧਮਸ੍ਯੈਵ ॥ 5-36-19 ਪਰੇਭ੍ਯਃ ਗਰੁਭ੍ਯਃ। ਆਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਹੀਨਃ ॥ 5-36-23 ਤਪਃ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਚਾਨ੍ਦਾਯਣਾਦਿ। ਦਮ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਯਃ। ਤਾਨਿ ਮਹਾਕੁਲਾਨਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ॥ 5-36-24 ਨ ਵ੍ਯਥਤੇ ਨ ਚਲਤਿ। ਯੋਨਿਃ ਪਿਤ੍ਰਾਦਯੋਪਿ ॥ 5-36-28 ਗੋਭਿਰ੍ਵਾਗ੍ਭਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪੁਰੁਸ਼਼ਤਃ ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਅਰ੍ਥਤਃ ਧਨੈਸ਼੍ਚ ਕੁਲਾਨਿ ਕੁਲਸੰਖ੍ਯਾਂ ਕੁਲੇਸ਼਼ੁ ਗਣਨਾਂ ਸਮੁਪੇਤਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥ 5-36-29 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਤਃ ਧਰ੍ਮੇਣ । ਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਆਹਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-36-31 ਗੋਭਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਾਭਿਃ ॥ 5-36-32 ਨੈਕ੍ਰੁʼਤਿਕਃ ਕਪਟੀ। ਵੈਰਕ੍ਰੁʼਦਾਦਯਃ ਕੁਲਘ੍ਨਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-36-33 ਨਿਰ੍ਵਪੇਤ੍ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-36-35 ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਸਤ੍ਕਾਰੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਤ੍ਰੁʼਣਾਦੀਨਿ ॥ 5-36-36 ਸ੍ਯਾਨ੍ਦਨਃ ਰਥਯੋਗ੍ਯੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਃ। ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨਵਦਵਿਕਲਾਃ ॥ 5-36-37 ਸਙ੍ਗਤਾਨਿ ਸੰਬਨ੍ਧਮਾਤ੍ਰਾਣਿ ॥ 5-36-38 ਬਨ੍ਧੁਃ ਸੰਬਨ੍ਧੀ । ਮਿਤ੍ਰੰ ਉਪਕਾਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-36-39 ਪਾਰਿਪ੍ਲਵਮਤੇਃ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ॥ 5-36-41 ਅਭ੍ਰੰ ਮੇਘਃ ॥ 5-36-42 ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਹਿਤਾਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-36-43 ਅਨਰ੍ਥਯਨ੍ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਸ਼ੂਨ੍ਯਃ ॥ 5-36-45 ਅਨਵਾਪ੍ਯੰ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਮ੍। ਸ਼ੋਕੇਨ ਸ਼ੋਕਮਾਤ੍ਰੇਣ। ਇਸ਼਼੍ਟਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-36-47 ਸਰ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-36-49 ਤਨੁਃ ਸ਼ਰੀਰਮਭਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਸ੍ਥਾਨੰ ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਤਤ੍ਰ ਰੁਦ੍ਧੋ(ਅ)ਨਭਿਵ੍ਯਕ੍ਤਃ ਸ਼ਿਖੀ ਅਗ੍ਨਿਸ੍ਤਥਾਯੰ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਰੁਦ੍ਧਃ। ਤਨੁਨਾ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਾ ਰੁਦ੍ਧਃ ॥ 5-36-52 ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਮਹਤ੍ਸਦ੍ਗੁਰੁਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਦਿਕੰ ਲਭਤੇ। ਤਤੋ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਜ੍ਞਾਨੰ ਗ੍ਰਨ੍ਥਜਮ੍। ਯੋਗੇਨ ਸਰ੍ਵਚਿਤ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧੇਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮ੍॥ 5-36-53 ਦਾਨਪੁਣ੍ਯੰ ਦਾਨਜੰ ਪੁਣ੍ਯੰ। ਵੇਦਪੁਣ੍ਯੰ ਵੇਦੋਕ੍ਤਯਾਗਾਦ੍ਯਨੁਸ਼਼੍ਠਾਨਜੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਤਤ੍ਤਤ੍ਫਲਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-36-54 ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਸ੍ਵਧੀਤਾਦੀਨਾਂ ਕਰ੍ਮਣਾਮਨ੍ਤੇ ॥ 5-36-57 ਯੋਗਃ ਅਲਬ੍ਧਲਾਭਃ। ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਲਬ੍ਧਪਰਿਪਾਲਨਮ੍ । ਤਦੁਭਯਮ੍ ॥ 5-36-58 ਸੰਪੰਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਾਦਿਸੰਪਤ੍ਤਿਃ ॥ 5-36-62 ਏਕਜਃ ਏਕਾਕੀ। ਪ੍ਰਸਹ੍ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ॥ 5-36-67 ਸਧਨਤਾਂ ਰੁʼਤੇ ਵਿਨਾ। ਅਨਾਤੁਰਤ੍ਵਾਤ੍ ਰੁʼਤੇ ਚ॥ 5-36-68 ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 5-36-69 ਫਲਾਨਿ ਪੁਤ੍ਰਪਸ਼੍ਵਾਦੀਨਿ। ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿਸ਼਼੍ਟਵਿਵੇਕੰ ਪਿਤ੍ਤੋਪਹਤਰਸਨਤ੍ਵਾਤ੍। ਏਵੰ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ। ਭੋਗਃ ਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾਦਿਸਙ੍ਗਃ। ਧਨਾਦਿਜੰ ਸੁਖੰ ਲਬ੍ਧਮਪਿ ਨ ਬੁਧ੍ਯਨ੍ਤੇ। ਅਤਃ ਸੰਤਾਪੰ ਜਾਗਰਾਦਿਦ੍ਵਾਰਾ ਰੋਗੋਤ੍ਪਾਦਕੰ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-36-70 ਕਿਤਵਤ੍ਵੰ ਦ੍ਯੂਤਪ੍ਰਿਯਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-36-73 ਮੇਢੀਭੂਤਃ ਖਲਸ੍ਤਮ੍ਭੀਭੂਤਃ ਸ੍ਵਯੰ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯਾਪਾਰੋਪਿ ਪਰਿਤਃ ਸੰਚਰਮਾਣਾਨਾਂ ਬਲੀਵਰ੍ਦਾਨਾਮਿਵ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟਪ੍ਰਚਾਰਨਿਰੋਧਕਃ ॥ 5-36-74 ਅਨ੍ਤਰੰ ਭੇਦਮ੍। ਸ੍ਥਾਪਯ ਯੁਦ੍ਧਾੰਨਿਵਰ੍ਤਯਸ੍ਵ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 037
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.37. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 037
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਅਲ੍ਪਾਯੁਸ਼਼੍ਟ੍ਵਕਾਰਣਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇ ਵਿਦੁਰੇਣ ਤਦਭਿਧਾਯ ਨੀਤਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਸਨ੍ਧਿਕਰਣਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-37-0 (33086)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-37-0x (3488)
ਸਪ੍ਤਦਸ਼ੇਮਾਨ੍ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਨੁਃ ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨਾਕਾਸ਼ੰ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਭਿਰ੍ਘ੍ਨਤਃ ॥ 5-37-1 (33087)
ਤਾਨੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਧਨੁਰਨਾਮ੍ਯੰ ਨਮਤੋ ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਥੋ ਮਰੀਚਿਨਃ ਪਾਦਾਨਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-37-2 (33088)
ਯਸ਼੍ਚਾਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਵੈ ਯਸ਼੍ਚ ਤੁਸ਼਼੍ਯੇ-
ਦ੍ਯਸ਼੍ਚਾਤਿਵੇਲੰ ਭਜਤੇ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤਮ੍ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਯੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭਦ੍ਰਮਸ਼੍ਰੁਤੇ
ਯਸ਼੍ਚਾਯਾਚ੍ਯੰ ਯਾਚਤੇ ਕਤ੍ਥਤੇ ਵਾ ॥ 5-37-3 (33089)
ਯਸ਼੍ਚਾਭਿਜਾਤਃ ਪ੍ਰਕਰੋਤ੍ਯਕਾਰ੍ਯੰ
ਯਸ਼੍ਚਾਬਲੋ ਬਲਿਨਾ ਨਿਤ੍ਯਵੈਰੀ।
ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾਯ ਚ ਯੋ ਬ੍ਰਵੀਤਿ
ਯਸ਼੍ਚਾਕਾਮ੍ਯੰ ਕਾਮਯਤੇ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ । 5-37-4 (33090)
ਵਧ੍ਵਾ(ਅ)ਵਹਾਸੰ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੋ ਮਨ੍ਯਤੇ ਯੋ
ਵਧ੍ਵਾ(ਅ)ਵਸੰਨਭਯੋ ਮਾਨਕਾਮਃ ।
ਪਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਨਿਰ੍ਵਪਤਿ ਯਸ਼੍ਚ ਬੀਜੰ
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਚ ਯਃ ਪਰਿਵਦਤੇ(ਅ)ਤਿਵੇਲਮ੍ ॥ 5-37-5 (33091)
ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਨ ਸ੍ਮਰਾਮੀਤਿ ਵਾਦੀ
ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਯਃ ਕਤ੍ਥਤਿ ਯਾਚ੍ਯਮਾਨਃ।
ਯਸ਼੍ਚਾਸਤਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਮੁਪਾਨਯੀਤ
ਏਤਾੰਨਯਨ੍ਤਿ ਨਿਰਯੰ ਪਾਸ਼ਹਸ੍ਤਾਃ ॥ 5-37-6 (33092)
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਯਥਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਯੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯ-
ਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਥਾ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯੰ ਸ ਧਰ੍ਮਃ।
ਮਾਯਾਚਾਰੋ ਮਾਯਯਾ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯਃ
ਸਾਧ੍ਵਾਚਾਰਃ ਸਾਧੁਨਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪੇਯਃ ॥ 5-37-7 (33093)
ਜਰਾ ਰੂਪੰ ਹਰਤਿ ਹਿ ਧੈਰ੍ਯਮਾਸ਼ਾ
ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਧਰ੍ਮਚਰ੍ਯਾਮਸੂਯਾ
ਕਾਮੋ ਹ੍ਰਿਯੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਨਾਰ੍ਯਸੇਵਾ
ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵਾਭਿਮਾਨਃ ॥ 5-37-8 (33094)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-37-9x (3489)
ਸ਼ਤਾਯੁਰੁਕ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਵਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਵੈ ਯਦਾ।
ਨਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯਥ ਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਯੁਃ ਕੇਨੇਹ ਹੇਤੁਨਾ ॥ 5-37-9 (33095)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-37-10x (3490)
ਅਤਿਮਾਨੋ(ਅ)ਤਿਵਾਦਸ਼੍ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਤ੍ਯਾਗੋ ਨਰਾਧਿਪ।
ਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚਾਤ੍ਮਵਿਧਿਤ੍ਸਾ ਚ ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੋਹਸ਼੍ਚ ਤਾਨਿ ਸ਼਼ਟ੍ ॥ 5-37-10 (33096)
ਏਤ ਏਵਾਸਯਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਃ ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਨ੍ਤ੍ਯਾਯੂਂਸ਼਼ਿ ਦੇਹਿਨਾਮ੍।
ਏਤਾਨਿ ਮਾਨਵਾਨ੍ਧ੍ਨਨ੍ਤਿ ਨ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਭਦ੍ਰਮਸ੍ਤੁ ਤੇ ॥ 5-37-11 (33097)
ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਸ੍ਯੈਤਿ ਯੋ ਦਾਰਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਗੁਰੁਤਲ੍ਪਗਃ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲੀਪਤਿਰ੍ਦ੍ਵਿਜੋ ਯਸ਼੍ਚ ਪਾਨਪਸ਼੍ਚੈਵ ਭਾਰਤ ॥ 5-37-12 (33098)
ਆਦੇਸ਼ਕ੍ਰੁʼਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਹਨ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਕਸ਼੍ਚ ਯਃ।
ਸ਼ਰਣਾਗਤਹਾ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਣਃ ਸਮਾਃ।
ਏਤੈਃ ਸਮੇਤ੍ਯ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 5-37-13 (33099)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਾਕ੍ਯੋ ਨਯਵਿਦ੍ਵਦਾਨ੍ਯਃ
ਸ਼ੇਸ਼਼ਾੰਨਭੋਕ੍ਤਾ ਹ੍ਯਵਿਹਿੰਸਕਸ਼੍ਚ।
ਨਾਨਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਕੁਲਿਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਃ
ਸਤ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮੁਪੈਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ॥ 5-37-14 (33100)
ਸੁਲਭਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਰਾਜਨ੍ਸਤਤੰ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨਃ।
ਅਪ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਤੁ ਪਥ੍ਯਸ੍ਯ ਵਕ੍ਤਾ ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਚ ਦੁਰ੍ਲਭਃ ॥ 5-37-15 (33101)
ਯੋ ਹਿ ਧਰ੍ਮੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਹਿਤ੍ਵਾ ਭਰ੍ਤੁਃ ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ।
ਅਪ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯਾਹ ਪਥ੍ਯਾਨਿ ਤੇਨ ਰਾਜਾ ਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 5-37-16 (33102)
ਤ੍ਯਜੇਤ੍ਕੁਲਾਰ੍ਥੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਗ੍ਰਾਮਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਕੁਲੰ ਤ੍ਯਜੇਤ੍।
ਗ੍ਰਾਮੰ ਜਨਪਦਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ॥ 5-37-17 (33103)
ਆਪਦਰ੍ਥੇ ਧਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਦਾਰਾਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਧਨੈਰਪਿ ।
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸਤਤੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਦਾਰੈਰਪਿ ਧਨੈਰਪਿ ॥ 5-37-18 (33104)
ਦ੍ਯੂਤਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾ ਕਲ੍ਪੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਵੈਰਕਰੰ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਯੂਤੰ ਨ ਸੇਵੇਤ ਹਾਸ੍ਯਾਰ੍ਥਮਪਿ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ॥ 5-37-19 (33105)
ਉਕ੍ਤੰ ਮਯਾ ਦ੍ਯੂਤਕਾਲੇ(ਅ)ਪਿ ਰਾਜ-
ੰਨੇਦੰ ਯੁਕ੍ਤੰ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਾਤਿਪੇਯ।
ਤਦੌਸ਼਼ਧੰ ਪਥ੍ਯਮਿਵਾਤੁਰਸ੍ਯ
ਨ ਰੋਚਤੇ ਤਵ ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯ ॥ 5-37-20 (33106)
ਕਾਕੈਰਿਮਾਂਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਬਰ੍ਹਾਨ੍ਮਯੂਰਾਨ੍
ਪਰਾਜਯੇਥਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਃ ।
ਹਿਤ੍ਵਾ ਸਿੰਹਾਨ੍ਕ੍ਰੋਸ਼਼੍ਟੁਕਾਨ੍ਗੂਹਮਾਨਃ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਸ਼ੋਚਿਤਾ ਤ੍ਵੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ॥ 5-37-21 (33107)
ਯਸ੍ਤਾਤ ਨ ਕ੍ਰੁਧ੍ਯਤਿ ਸਰ੍ਵਕਾਲੰ
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ੍ਯ ਭਕ੍ਤਸ੍ਯ ਹਿਤੇ ਰਤਸ੍ਯ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਭਰ੍ਤਰਿ ਵਿਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤਿ
ਨ ਚੈਨਮਾਪਤ੍ਸੁ ਪਰਿਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ॥ 5-37-22 (33108)
ਨ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸੰਰੋਧਨੇਨ
ਰਾਜ੍ਯੰ ਧਨੰ ਸਞ੍ਜਿਘ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇਦਪੂਰ੍ਵਮ੍।
ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਹ੍ਯੇਨੰ ਵਞ੍ਚਿਤਾ ਵੈ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾਃ
ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਾ ਹ੍ਯਮਾਤ੍ਯਾ ਪਰਿਹੀਨਭੋਗਾਃ ॥ 5-37-23 (33109)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਿ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪਰਿਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯ ਸਰ੍ਵਾ-
ਣ੍ਯਾਯਵ੍ਯਯੇ ਚਾਨੁਰੂਪਾਂ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮ੍।
ਸਙ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦਨੁਰੂਪਾਨ੍ਸਹਾਯਾਨ੍
ਸਹਾਯਸਾਧ੍ਯਾਨਿ ਹਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਾਣਿ ॥ 5-37-24 (33110)
ਅਭਿਪ੍ਰਾਯੰ ਯੋ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਭਰ੍ਤੁਃ
ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਕਰੋਤ੍ਯਤਨ੍ਦ੍ਰੀ।
ਵਕ੍ਤਾ ਹਿਤਾਨਾਮਨੁਰਕ੍ਤ ਆਰ੍ਯਃ
ਸ਼ਕ੍ਤਿਜ੍ਞ ਆਤ੍ਮੇਵ ਹਿ ਸੋ(ਅ)ਨੁਕਮ੍ਪ੍ਯਃ ॥ 5-37-25 (33111)
ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੁ ਯੋ ਨਾਦ੍ਰਿਯਤੇ(ਅ)ਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਃ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹ ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਯੁਜ੍ਯਮਾਨਃ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਭਿਮਾਨੀ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਵਾਦੀ
ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਃ ਸ ਤਾਦ੍ਰੁʼਕ੍ ਤ੍ਵਰਯੈਵ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਃ ॥ 5-37-26 (33112)
ਅਸ੍ਤਬ੍ਧਮਕ੍ਲੀਬਮਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੰ
ਸਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ੰ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਮਹਾਰ੍ਯਮਨ੍ਯੈਃ।
ਅਰੋਗਜਾਤੀਯਮੁਦਾਰਵਾਕ੍ਯੰ
ਦੂਤੰ ਵਦਨ੍ਤ੍ਯਸ਼਼੍ਟਗੁਣੋਪਪੰਨਮ੍ ॥ 5-37-27 (33113)
ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਞ੍ਜਾਤੁ ਪਰਸ੍ਯ ਗੇਹੇ
ਗਚ੍ਛੇੰਨਰਸ਼੍ਚੇਤਯਾਨੋ ਵਿਕਾਲੇ।
ਨ ਚਤ੍ਵਰੇ ਨਿਸ਼ਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇੰਨਿਗੂਢੋ
ਨ ਰਾਜਕਾਮ੍ਯਾਂ ਯੋਸ਼਼ਿਤੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯੀਤ ॥ 5-37-28 (33114)
ਨ ਨਿਹ੍ਨਵੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਗਤਸ੍ਯ ਗਚ੍ਛੇ-
ਤ੍ਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਕੁਸਙ੍ਗਤਸ੍ਯ।
ਨ ਚ ਬ੍ਰੂਯਾੰਨਾਸ਼੍ਵਸਿਮਿ ਤ੍ਵਯੀਤਿ
ਸਕਾਰਣੰ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ੰ ਤੁ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-37-29 (33115)
ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਰਾਜਾ ਪੁਂਸ਼੍ਚਲੀ ਰਾਜਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਃ
ਪੁਤ੍ਰੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਵਿਧਵਾ ਬਾਲਪੁਤ੍ਰਾ।
ਸੇਨਾਜੀਵੀ ਚੋਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਭੂਰਿਰੇਵ
ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਜਨੀਯਾਃ ਸ੍ਯੁਰੇਤੇ ॥ 5-37-30 (33116)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਗੁਣਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਚ ਕੌਲ੍ਯੰ ਚ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਦਮਸ਼੍ਚ।
ਪਰਾਕ੍ਰਮਸ਼੍ਚਾਬਹੁਭਾਸ਼਼ਿਤਾ ਚ
ਦਾਨੰ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਤਾ ਚ ॥ 5-37-31 (33117)
ਏਤਾਨ੍ਗੁਣਾਂਸ੍ਤਾਤ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ-
ਨੇਕੋ ਗੁਣਃ ਸੰਸ਼੍ਰਯਤੇ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ।
ਰਾਜਾ ਯਦਾ ਸਤ੍ਕੁਰੁਤੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੰ
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਗੁਣਨੇਸ਼਼ ਗੁਣੋ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ॥ 5-37-32 (33118)
ਗੁਣਾ ਦਸ਼ ਸ੍ਨਾਨਸ਼ੀਲੰ ਭਜਨ੍ਤੇ
ਬਲੰ ਰੂਪੰ ਸ੍ਵਰਵਰ੍ਣਪ੍ਰਸ਼ੁਦ੍ਧਿਃ।
ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾ ਚ
ਸ਼੍ਰੀਃ ਸੌਕੁਮਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵਰਾਸ਼੍ਚ ਨਾਰ੍ਯਃ ॥ 5-37-33 (33119)
ਗੁਣਾਸ਼੍ਚ ਸ਼਼ਣ੍ਮਿਤਭੁਕ੍ਤੰ ਭਜਨ੍ਤੇ
ਆਰੋਗ੍ਯਮਾਯੁਸ਼੍ਚ ਬਲੰ ਸੁਖੰ ਚ।
ਅਨਾਵਿਲੰ ਚਾਸ੍ਯ ਭਵਤ੍ਯਪਤ੍ਯੰ
ਨ ਚੈਨਮਾਦ੍ਯੂਨ ਇਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ਤਿ ॥ 5-37-34 (33120)
ਅਕਰ੍ਮਸ਼ੀਲੰ ਚ ਮਹਾਸ਼ਨੰ ਚ
ਲੋਕਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਬਹੁਮਾਯੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਮ੍।
ਅਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਮਮਿਸ਼਼੍ਟਵੇਸ਼਼-
ਮੇਤਾਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਨ ਪ੍ਰਤਿਵਾਸਯੇਤ ॥ 5-37-35 (33121)
ਕਦਰ੍ਯਮਾਕ੍ਰੋਸ਼ਕਮਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚ
ਵਨੌਕਸੰ ਧੂਰ੍ਤਮਮਾਨ੍ਯਮਾਨਿਨਮ੍।
ਨਿਸ਼਼੍ਠੂਰਿਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨ-
ਮੇਤਾਨ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਾਰ੍ਤੋਪਿ ਨ ਜਾਤੁ ਯਾਚੇਤ੍ ॥ 5-37-36 (33122)
ਸੰਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਾਣਮਤਿਪ੍ਰਮਾਦੰ
ਨਿਤ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਦ੍ਰੁʼਢਭਕ੍ਤਿਕੰ ਚ।
ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰਾਗੰ ਪਟੁਮਾਨਿਨੰ ਚਾ-
ਪ੍ਯੇਤਾੰਨ ਸੇਵੇਤ ਨਰਾਧਮਾਨ੍ਸ਼਼ਟ੍ ॥ 5-37-37 (33123)
ਸਹਾਯਬਨ੍ਧਨਾ ਹ੍ਯਰ੍ਥਾਃ ਸਹਾਯਾਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਬਨ੍ਧਨਾਃ। 5-37-38 ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਬਨ੍ਧਨਾਵੇਤੌ ਵਿਨਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਨ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤਃ ॥ 5-37-38 (33124)
ਉਤ੍ਪਾਦ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਨਨ੍ਰੁʼਣਾਂਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਚ ਤੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਨੁਵਿਧਾਯ ਕਾਂਚਿਤ੍।
ਸ੍ਥਾਨੇ ਕੁਮਾਰੀਃ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾ
ਅਰਣ੍ਯਸੰਸ੍ਥੋ(ਅ)ਥ ਮੁਨਿਰ੍ਬੁਭੂਸ਼਼ੇਤ੍ ॥ 5-37-39 (33125)
ਹਿਤੰ ਯਤ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਸੁਖਾਵਹਮ੍।
ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦੀਸ਼੍ਵਰੋ ਹ੍ਯੇਤਨ੍ਮੂਲੰ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ ॥ 5-37-40 (33126)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਭਾਵਸ੍ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਵਮੁਤ੍ਥਾਨਮੇਵ ਚ।
ਵ੍ਯਵਸਾਯਸ਼੍ਚ ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਸ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਭਯੰ ਕੁਤਃ ॥ 5-37-41 (33127)
ਪਸ਼੍ਯ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਵਿਗ੍ਰਹੇ ਤ੍ਵੰ
ਯਤ੍ਰ ਵ੍ਯਥੇਯੁਰਪਿ ਦੇਵਾਃ ਸਸ਼ਕ੍ਰਾ।
ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਵੈਰੰ ਨਿਤ੍ਯਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਵਾਸੋ
ਯਸ਼ਃਪ੍ਰਣਾਸ਼ੋ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਸ਼੍ਚ ਹਰ੍ਸ਼਼ਃ॥ 5-37-42 (33128)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਕੋਪਸ੍ਤਵ ਚੈਵੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪ
ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ।
ਉਤ੍ਸਾਦਯੇਲ੍ਲੋਕਮਿਮੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ
ਸ਼੍ਵੇਤੋ ਗ੍ਰਹਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗਿਵਾਪਤਨ੍ਖੇ ॥ 5-37-43 (33129)
ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤੰ ਚੈਵ ਕਰ੍ਣਃ ਪਞ੍ਚ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਨੁਸ਼ਾਸੇਯੁਰਖਿਲਾਂ ਸਾਗਰਾਮ੍ਬਰਾਮ੍ ॥ 5-37-44 (33130)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਵਨੰ ਰਾਜਨ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾ ਮਤਾਃ।
ਮਾ ਵਨੰ ਛਿਨ੍ਧਿ ਸਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਮਾ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਨੀਨਸ਼ਨ੍ਵਨਾਤ੍ ॥ 5-37-45 (33131)
ਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਨਮ੍ਰੁʼਤੇ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਨ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਨ ਸ੍ਯੁਰ੍ਰੁʼਤੇ ਵਨਮ੍।
ਵਨੰ ਹਿ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੈਰ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਕਾਨਨਮ੍ ॥ 5-37-46 (33132)
ਨ ਤਥੇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਾਨ੍ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਵੇਦਿਤੁਂ ਗੁਣਾਨ੍।
ਯਥੇਸ਼਼ਾਂ ਜ੍ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੈਰ੍ਗੁਣ੍ਯੰ ਪਾਪਚੇਤਸਃ ॥ 5-37-47 (33133)
ਅਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪਰਾਮਿਚ੍ਛਨ੍ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਦਿਤਸ਼੍ਚਰੇਤ੍।
ਨਹਿ ਧਰ੍ਮਾਦਪੈਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕਾਦਿਵਾਮ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-37-48 (33134)
ਯਸ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਵਿਰਤਃ ਪਾਪਾਤ੍ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਚ ਨਿਵੇਸ਼ਿਤਃ।
ਤੇਨ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਬੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਿਸ਼੍ਚ ਯਾ ॥ 5-37-49 (33135)
ਯੋ ਧਰ੍ਮਮਰ੍ਥੰ ਕਾਮੰ ਚ ਯਥਾਕਾਲੰ ਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ ।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਸੰਯੋਗੰ ਸੋ(ਅ)ਮੁਤ੍ਰੇਹ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 5-37-50 (33136)
ਸੰਨਿਯਚ੍ਛਤਿ ਯੋ ਵੇਗਮੁਤ੍ਥਿਤੰ ਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ਯੋਃ।
ਸ ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਭਾਜਨੰ ਰਾਜਨ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪਤ੍ਸੁ ਨ ਮੁਹ੍ਯਤਿ ॥ 5-37-51 (33137)
ਬਲੰ ਪਞ੍ਚਵਿਧੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਣਾਂ ਨਿਬੋਧ ਮੇ।
ਯਤ੍ਤੁ ਬਾਹੁਬਲੰ ਨਾਮ ਪ੍ਰਥਮੰ ਵਲਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-37-52 (33138)
ਅਮਾਤ੍ਯਲਾਭੋ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਬਲਮੁਚ੍ਯਤੇ।
ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ ਧਨਲਾਭੰ ਤੁ ਬਲਮਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-37-53 (33139)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸਹਜੰ ਰਾਜਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਬਲਮ੍ ।
ਅਭਿਜਾਤਬਲੰ ਨਾਮ ਤਚ੍ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਬਲੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-37-54 (33140)
ਯੇਨ ਤ੍ਵੇਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਨਿ ਭਾਰਤ ।
ਯਦ੍ਬਲਾਨਾਂ ਬਲੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਬਲਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-37-55 (33141)
ਮਹਤੇ ਯੋ(ਅ)ਪਕਾਰਾਯ ਨਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਵੇੰਨਰਃ ।
ਤੇਨ ਵੈਰੰ ਸਮਾਸਜ੍ਯ ਦੂਰਸ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਨਾਸ਼੍ਵਸੇਤ੍ ॥ 5-37-56 (33142)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ਸਰ੍ਪੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਪ੍ਰਭੁਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼਼ੁ ।
ਭੋਗੇਸ਼਼੍ਵਾਯੁਸ਼਼ਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਕਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-37-57 (33143)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਸ਼ਰੇਣਾਭਿਹਤਸ੍ਯ ਜਨ੍ਤੋ-
ਸ਼੍ਚਿਕਿਤ੍ਸਕਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਚੌਸ਼਼ਧਾਨਿ ।
ਨ ਹੋਮਮਨ੍ਤ੍ਰਾ ਨ ਚ ਮਙ੍ਗਲਾਨਿ
ਨਾਥਰ੍ਵਣਾ ਨਾਪ੍ਯਗਦਾਃ ਸੁਸਿਦ੍ਧਾਃ ॥ 5-37-58 (33144)
ਸਰ੍ਪਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਸਿੰਹਸ਼੍ਚ ਕੁਲਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਨਾਵਜ੍ਞੇਯਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯੇਤੇ(ਅ)ਤਿਤੇਜਸਃ ॥ 5-37-59 (33145)
ਅਗ੍ਨਿਸ੍ਤੇਜੋ ਮਹਲ੍ਲੋਕੇ ਗੂਢਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਦਾਰੁਸ਼਼ੁ।
ਨ ਚੋਪਯੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਤਦ੍ਦਾਰੁ ਯਾਵੰਨੋਦ੍ਦੀਪ੍ਯਤੇ ਪਰੈਃ ॥ 5-37-60 (33146)
ਸ ਏਵ ਖਲੁ ਦਾਰੁਭ੍ਯੋ ਯਦਾ ਨਿਰ੍ਮਥ੍ਯ ਦੀਪ੍ਯਤੇ।
ਤਦ੍ਦਾਰੁ ਚ ਵਨੰ ਚਾਨ੍ਯੰਨਿਰ੍ਦਹਤ੍ਯਾਸ਼ੁ ਤੇਜਸਾ ॥ 5-37-61 (33147)
ਏਵਮੇਵ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਃ ਪਾਵਕੋਪਮਤੇਜਸਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਨ੍ਤੋ ਨਿਰਾਕਾਰਾਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵ ਸ਼ੇਰਤੇ ॥ 5-37-62 (33148)
ਲਤਾਧਰ੍ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਸਪੁਤ੍ਰਃ ਸਾਲਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾ ਮਤਾਃ।
ਨ ਲਤਾ ਵਰ੍ਧਤੇ ਜਾਤੁ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਮਨਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ॥ 5-37-63 (33149)
ਵਨੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕੇਯ
ਸਿੰਹਾਨ੍ਵਨੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ੍ਤਾਤ ਵਿਦ੍ਧਿ।
ਸਿੰਹੈਰ੍ਵਿਹੀਨੰ ਹਿ ਵਨੰ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਤ੍
ਸਿੰਹਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰ੍ਰੁʼਤੇ ਵਨੇਨ ॥ ॥ 5-37-64 (33150)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-37-2 ਨਮਤਃ ਨਾਮਯਤਃ। ਮਰੀਚਿਨਃ ਮਰੀਚਿਮਤਃ ਸੂਰ੍ਯਚਨ੍ਦ੍ਰਾਦੇਃ। ਵ੍ਰੀਹ੍ਯਾਦਿਤ੍ਵਾਨ੍ਮਤ੍ਵਰ੍ਥੀਯ ਇਨਿਃ। ਪਾਦਾਨ੍ ਰਸ਼੍ਮੀਨ੍ ॥ 5-37-3 ਅਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੰ ਸ਼ਾਸਨਾਨਰ੍ਹਮ੍। ਤੁਸ਼਼੍ਯੇਤ੍ ਅਲ੍ਪਲਾਭੇਨੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਭਦ੍ਰਮਸ਼੍ਨੁਤ ਇਤਿ। ਸ਼ਤ੍ਰੁਸੇਵਯਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਚ ਯੋ ਭਦ੍ਰਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ਤੌ ਦ੍ਵੌ ਮੂਰ੍ਖਾਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਨੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤੀਤਿ ਙ ਪਾਠਃ ॥ 3 ॥ 5-37-4 ਅਭਿਜਾਤਃ ਕੁਲੀਨਃ ॥ 5-37-5 ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਃ ਸਨ੍ ਯੋ ਵਧ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਰਭਾਰ੍ਯਯਾ ਸਹ ਅਵਹਾਸੰ ਪਰਿਹਾਸੰ ਤਤ੍ਪਿਤ੍ਰਾਦਿਭਿਰਿਵ ਮਨ੍ਯਤੇ ਸ ਏਕਾਦਸ਼ਃ। ਵਧ੍ਵਾ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਯਾ ਭੂਤਯਾ ਅਵਸੰਨਭਯੋ ਨਸ਼਼੍ਟਭਯਃ ਵਧੂਪਿਤ੍ਰਾਦਿਭਿਰਾਪਦਿ ਤ੍ਰਾਤੋਪਿ ਤਤ੍ਰੈਵ ਮਾਨੰ ਕਾਮਯਤੇ ਯਃ ਸ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੋ ਮੂਰ੍ਖਃ। ਵਧ੍ਵਾਵਾਸਮਿਤਿ ਙo ਪਾਠਃ ॥ 5-37-10 ਅਤ੍ਯਾਗਃ ਅਤਿਸ਼ਯਿਤਮਾਗੋ(ਅ)ਪਰਾਧਃ। ਆਤ੍ਮਵਿਧਿਤ੍ਸੋਤਿ ਪੋਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਧਾਞਃ ਸਨਿ ਰੂਪਮ੍। ਆਤ੍ਮਪੋਸ਼਼ਣੇਚ੍ਛਾ ਸ਼ਿਸ਼੍ਨੋਦਰਪਰਾਯਣਤੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-37-11 ਅਸਯਃ ਖਙ੍ਗਾਃ। ਭਦ੍ਰਮਸ੍ਤੁ ਤੇ ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਂਤ੍ਯਾਗੇਨ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸ਼ਤਾਯੁਸ਼਼ੋ ਭਵਨ੍ਤ੍ਵਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-37-12 ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲੀ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ। ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਤ੍ਰੈਵਰ੍ਣਿਕਃ। ਪਾਨਪਃ ਮਦ੍ਯਪਃ ॥ 5-37-13 ਆਦੇਸ਼ਕ੍ਰੁʼਤ੍ ਗ੍ਰਾਮਣੀਃ । ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਕਃ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ ਦਾਸ੍ਯੇ ਨਿਯੋਜਯਨ੍। ਸਮੇਤ੍ਯ ਸੰਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ 5-37-24 ਪਰਿਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯ ਸਾਧ੍ਯਾਸਾਧ੍ਯਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ। ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਜੀਵਿਕਾਂ ਆਯਵ੍ਯਯਾਨੁਰੂਪਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-37-27 ਅਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਕਾਰਿਣਮ੍ ॥ 5-37-29 ਕਿੰਤੁ ਮਮ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਸ੍ਤੀਤਿ। ਤਥਾ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ੰ ਵ੍ਯਾਜੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਦਪਸਰੇਦੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-37-30 ਏਤੇ ਵ੍ਯਵਹਰੇ ਧਨਦਾਨਾਦੌ ਵਰ੍ਜਨੀਯਾਃ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਾਸ਼ਭਯਾਤ। ਏਤੇਭ੍ਯੋ ਨ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯੰ ਚ। ਅਧਮਰ੍ਣੋ ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਲਜ੍ਜਾਵਾਂਸ਼੍ਚੇਦਤਿਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਯਾਚ੍ਯਮਾਨਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨੇਵ ਜਹ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-37-34 ਮਿਤਭੁਕ੍ਤੰ ਮਿਤਭੋਜਿਨਮ੍। ਆਦ੍ਯੂਨੋ ਬਹੁਭੋਜੀ ॥ 5-37-36 ਕਦਰ੍ਯੰ ਅਦਾਤਾਰਮ੍ ॥ 5-37-37 ਸੰਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਾਣੰ ਆਤਤਾਯਿਨਮ੍॥ 5-37-41 ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਜੀਵਿਕਾਯਾ ਅਭਾਵਃ ॥ 5-37-43 ਸ਼੍ਵੇਤੋ ਗ੍ਰਹਃ ਧੂਮਕੇਤੁਃ ॥ 5-37-54 ਅਭਿਜਾਤਬਲੰ ਕੁਲਬਲਮ੍ ॥ 5-37-59 ਕੁਲਪੁਤ੍ਰੋ ਜ੍ਞਾਤਿਃ ॥ 5-37-62 ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-37-63 ਸਾਲਾਃ ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 038
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.38. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 038
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਨੀਤਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯੋ ਰਾਜ੍ਯਾਪ੍ਰਦਾਨੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯਭ੍ਰੰਸ਼ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-38-0 (33151)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-38-0x (3491)
ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਣਾ ਹ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰਾਮਨ੍ਤਿ ਯੂਨਃ ਸ੍ਥਵਿਰ ਆਯਤਿ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਾਭਿਵਾਦਾਭ੍ਯਾਂ ਪੁਨਸ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-38-1 (33152)
ਪੀਠੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸਾਧਵੇ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਤਾਯ
ਆਨੀਯਾਪਃ ਪਰਿਨਿਰ੍ਣਿਜ੍ਯ ਪਾਦੌ।
ਸੁਖੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਵੇਦ੍ਯਾਤ੍ਮਸੰਸ੍ਥਾਂ
ਤਤੋ ਦਦ੍ਯਾਦੰਨਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਧੀਰਃ ॥ 5-38-2 (33153)
ਯਸ੍ਯੋਦਕੰ ਮਧੁਪਰ੍ਕੰ ਚ ਗਾਂ ਚ
ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਗੇਹੇ ।
ਲੋਭਾਦ੍ਭਯਾਦਥ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਤੋ ਵਾ
ਤਸ੍ਯਾਨਰ੍ਥੰ ਜੀਵਿਤਮਾਹੁਰਰ੍ਯਾਃ ॥ 5-38-3 (33154)
ਚਿਕਿਤ੍ਸਕਃ ਸ਼ਲ੍ਯਕਰ੍ਤਾਵਕੀਰ੍ਣੀ
ਸ੍ਤੇਨਃ ਕ੍ਰੂਰੋ ਮਦ੍ਯਪੋ ਭ੍ਰੂਣਹਾ ਚ।
ਸੇਨਾਜੀਵੀ ਸ਼੍ਰੁਤਿਵਿਕ੍ਰਾਯਕਸ਼੍ਚ
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਪ੍ਯਤਿਥਿਰ੍ਨੋਦਕਾਰ੍ਹਃ ॥ 5-38-4 (33155)
ਅਵਿਕ੍ਰੇਯੰ ਲਵਣੰ ਪਕ੍ਵਮੰਨੰ
ਦਧਿ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਮਧੁ ਤੈਲੰ ਘ੍ਰੁʼਤੰ ਚ।
ਤਿਲਾ ਮਾਂਸੰ ਫਲਮੂਲਾਨਿ ਸ਼ਾਕੰ
ਰਕ੍ਤੰ ਵਾਸਃ ਸਰ੍ਵਗਨ੍ਧਾ ਗੁਡਾਸ਼੍ਚ॥ 5-38-5 (33156)
ਅਰੋਸ਼਼ਣੋ ਯਃ ਸਮਲੋਸ਼਼੍ਠਾਸ਼੍ਮਕਾਞ੍ਚਨਃ
ਪ੍ਰਹੀਣਸ਼ੋਕੋ ਗਤਸਨ੍ਧਿਵਿਗ੍ਰਹਃ ।
ਨਿਨ੍ਦਾਪ੍ਰਸ਼ੰਸੋਪਰਤਃ ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ
ਤ੍ਯਜੰਨੁਦਾਸੀਨਵਦੇਸ਼਼ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕਃ ॥ 5-38-6 (33157)
ਨੀਵਾਰਮੂਲੇਙ੍ਗੁਦਸ਼ਾਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ
ਸੁਸੰਯਤਾਤ੍ਮਾਗ੍ਨਿਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚੋਦ੍ਯਃ।
ਵਨੇ ਵਸੰਨਤਿਥਿਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ
ਧੁਰਨ੍ਧਰਃ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਦੇਸ਼਼ ਤਾਪਸਃ ॥ 5-38-7 (33158)
ਅਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋ ਦੂਰਸ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਨਾਸ਼੍ਵਸੇਤ੍।
ਦੀਰ੍ਘੌ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋ ਬਾਹੂ ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਹਿੰਸਤਿ ਹਿੰਸਿਤਃ ॥ 5-38-8 (33159)
ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਦਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਨਾਤਿਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਭਯਮੁਤ੍ਪੰਨੰ ਮੂਲਾਨ੍ਯਪਿ ਨਿਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਤਿ ॥ 5-38-9 (33160)
ਅਨੀਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਗੁਪ੍ਤਦਾਰਸ਼੍ਚ ਸੰਵਿਭਾਗੀ ਪ੍ਰਿਯੰਵਦਃ।
ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣੋ ਮਧੁਰਵਾਕ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਨ ਚਾਸਾਂ ਵਸ਼ਗੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-38-10 (33161)
ਪੂਜਨੀਯਾ ਮਹਾਭਾਗਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਗ੍ਰੁʼਹਦੀਪ੍ਤਯਃ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਯੋਕ੍ਤਾਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-38-11 (33162)
ਪਿਤੁਰਨ੍ਤਃਪੁਰੰ ਦਦ੍ਯਾਨ੍ਮਾਤੁਰ੍ਦਦ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਨਸਮ੍।
ਗੋਸ਼਼ੁ ਚਾਤ੍ਮਸਮੰ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍।
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਰ੍ਵਾਣਿਜ੍ਯਚਾਰੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਸੇਵੇਤ ਚ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ ॥ 5-38-12 (33163)
ਅਦ੍ਭ੍ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਸ਼੍ਮਨੋ ਲੋਹਮੁਤ੍ਥਿਤਮ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗੰ ਤੇਜਃ ਸ੍ਵਾਸੁ ਯੋਨਿਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ॥ 5-38-13 (33164)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਨ੍ਤੰ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਃ ਪਾਵਕੋਪਮਤੇਜਸਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਨ੍ਤੋ ਨਿਰਾਕਾਰਾਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵ ਸ਼ੇਰਤੇ ॥ 5-38-14 (33165)
ਯਸ੍ਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਬਾਹ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਾਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਸ ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼੍ਚਿਰਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 5-38-15 (33166)
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੰਨ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ੇਤ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਯੇਵ ਤੁ ਦਰ੍ਸ਼ਯੇਤ੍।
ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਤਥਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਨ ਭਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-38-16 (33167)
ਗਿਰਿਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਮੁਪਾਰੁਹ੍ਯ ਪ੍ਰਾਸਾਦੰ ਵਾ ਰਹੋਗਤਃ।
ਅਰਣ੍ਯੇ ਨਿਃਸ਼ਲਾਕੇ ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭਿਧੀਯਤੇ ॥ 5-38-17 (33168)
ਨਾਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਪਰਮੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਭਾਰਤਾਰ੍ਹਤਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍।
ਅਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵਾਪਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵਾਪ੍ਯਨਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ 5-38-18 (33169)
ਨਾਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹੀਪਾਲਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸਚਿਵਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਅਮਾਤ੍ਯੇ ਹ੍ਯਰ੍ਥਲਿਪ੍ਸਾ ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮੇਵ ਚ ॥ 5-38-19 (33170)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਯਸ੍ਯ ਪਾਰਿਸ਼਼ਦਾ ਵਿਦੁਃ।
ਧਰ੍ਮੇ ਚਾਰ੍ਥੇ ਚ ਕਾਮੇ ਚ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ। 5-38-20 (33171)
ਗੂਢਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧਿਰਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥
ਅਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਨਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਯੋ ਮੋਹਾਦਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। 5-38-21 (33172)
ਸ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਪਰਿਭ੍ਰੰਸ਼ਾਦ੍ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤੇ ਜੀਵਿਤਾਦਪਿ ॥
ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਨਾਮਨੁਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਸੁਖਾਵਹਮ੍। 5-38-22 (33173)
ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਵਾਨਨੁਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਾਪਕਰੰ ਮਤਮ੍॥
ਅਨਧੀਤ੍ਯ ਯਥਾ ਵੇਦਾੰਨ ਵਿਪ੍ਰਃ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਮਰ੍ਹਤਿ । 5-38-23 (33174)
ਏਵਮਸ਼੍ਰੁਤਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯੋ ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥
ਸ੍ਥਾਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕ੍ਸ਼਼ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯਵਿਦਿਤਾਤ੍ਮਨਃ। 5-38-24 (33175)
ਅਨਵਜ੍ਞਾਤਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਧੀਨਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥
ਅਮੋਘਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਸ੍ਵਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। 5-38-25 (33176)
ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਤ੍ਯਯਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਵਸੁਦੈਵ ਵਸੁਨ੍ਧਰਾ ॥
ਨਾਮਮਾਤ੍ਰੇਣਾ ਤੁਸ਼਼੍ਯੇਤ ਛਤ੍ਰੇਣ ਚ ਮਹੀਪਤਿਃ। 5-38-26 (33177)
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜੇਦਰ੍ਥਾੰਨੈਕਃ ਸਰ੍ਵਹਰੋ ਭਵੇਤ੍ ॥
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵੇਦ ਭਰ੍ਤਾ ਵੇਦ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਤਥਾ। 5-38-27 (33178)
ਅਮਾਤ੍ਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਵੇਦ ਰਾਜਾ ਰਾਜਾਨਮੇਵ ਚ ॥
ਨ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਵਸ਼ਮਾਪੰਨੋ ਮੋਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਵਧ੍ਯਤਾਂ ਗਤਃ। 5-38-28 (33179)
ਨ੍ਯਗ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸੀਤ ਵਧ੍ਵੰ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਬਲੇ ਸਤਿ ॥
ਅਹਤਾਦ੍ਧਿ ਭਯੰ ਤਸ੍ਮਾਜ੍ਜਾਯਤੇ ਨਚਿਰਾਦਿਵ ॥ 5-38-29 (33180)
ਦੈਵਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਰਾਜਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਨਿਯਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸਦਾ ਕ੍ਰੋਧੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਬਾਲਾਤੁਰੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 5-38-30 (33181)
ਨਿਰਰ੍ਥੰ ਕਲਹੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਰ੍ਜਯੇਨ੍ਮੂਢਸੇਵਿਤਮ੍।
ਕੀਰ੍ਤਿ ਚ ਲਭਤੇ ਲੋਕੇ ਨ ਚਾਨਰ੍ਥੇਨ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ॥ 5-38-31 (33182)
ਪ੍ਰਸਾਦੋ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲੋ ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਰਰ੍ਥਕਃ।
ਨ ਤੰ ਭਰ੍ਤਾਰਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸ਼਼ਣ੍ਢੰ ਪਤਿਮਿਵ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-38-32 (33183)
ਨ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਧਨਲਾਭਾਯ ਨ ਜਾਡ੍ਯਮਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੇ।
ਲੋਕਪਰ੍ਯਾਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਜਾਨਾਤਿ ਨੇਤਰਃ ॥ 5-38-33 (33184)
ਵਿਦ੍ਯਾਸ਼ੀਲਵਯੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਬੁਦ੍ਧਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਧਨਾਭਿਜਾਤਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮੂਢੋ(ਅ)ਵਮਨ੍ਯਤੇ॥ 5-38-34 (33185)
ਅਨਾਰ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਪ੍ਰਾਜ੍ਞਮਸੂਯਕਮਧਾਰ੍ਮਿਕਮ੍।
ਅਨਰ੍ਥਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਵਾਗ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਕ੍ਰੋਧਨੰ ਤਥਾ ॥ 5-38-35 (33186)
ਅਵਿਸੰਵਾਦਨੰ ਦਾਨੰ ਸਮਯਸ੍ਯਾਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮਃ ।
ਆਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਣਿਹਿਤਾ ਚ ਵਾਕ੍॥ 5-38-36 (33187)
ਅਵਿਸੰਵਾਦਕੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞੋ ਮਤਿਮਾਨ੍ਰੁʼਜੁਃ ।
ਅਪਿ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੀਣਕੋਸ਼ੋ(ਅ)ਪਿ ਲਭਤੇ ਪਰਿਵਾਰਣਮ੍ ॥ 5-38-37 (33188)
ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸ਼ਮੋ ਦਮਃ ਸ਼ੌਚੰ ਕਾਰੁਣ੍ਯੰ ਵਾਗਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰਾ।
ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚਾਨਭਿਦ੍ਰੋਹਃ ਸਪ੍ਤੈਤਾਃ ਸਮਿਧਃ ਸ਼੍ਰਿਯਃ ॥ 5-38-38 (33189)
ਅਸੰਵਿਭਾਗੀ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੋ ਨਿਰਪਤ੍ਰਪਃ ।
ਤਾਦ੍ਰੁʼਙ੍ਵਰਾਧਿਪੋ ਲੋਕੇ ਵਰ੍ਜਨੀਯੋ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-38-39 (33190)
ਨ ਚ ਰਾਤ੍ਰੌ ਸੁਖੰ ਸ਼ੇਤੇ ਸਸਰ੍ਪ ਇਵ ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ।
ਯਃ ਕੋਪਯਤਿ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ੰ ਸਦੋਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਜਨਮ੍ ॥ 5-38-40 (33191)
ਯੇਸ਼਼ੁ ਦੁਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਦੋਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਸ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਸਦਾ ਪ੍ਰਸਾਦਨੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦੇਵਤਾਨਾਮਿਵਾਚਰੇਤ੍ ॥ 5-38-41 (33192)
ਯੇ(ਅ)ਰ੍ਥਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਪਤਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਯੇ ਚਾਨਾਰ੍ਯੇ ਸਮਾਸਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਸੰਸ਼ਯੰ ਗਤਾਃ ॥ 5-38-42 (33193)
ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਯਤ੍ਰ ਕਿਤਵੋ ਬਾਲੋ ਯਤ੍ਰਾਨੁਸ਼ਾਸਿਤਾ।
ਮਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਵਸ਼ਾ ਰਾਜੰਨਦ੍ਯਾਮਸ਼੍ਮਪ੍ਲਵਾ ਇਵ ॥ 5-38-43 (33194)
ਪ੍ਰਯੋਜਨੇਸ਼਼ੁ ਯੇ ਸਕ੍ਤਾ ਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ।
ਤਾਨਹੰ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨ੍ਮਨ੍ਯੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਹਿ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਿਨਃ ॥ 5-38-44 (33195)
ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਕਿਤਵਾ ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਚਾਰਣਾਃ ।
ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਬਨ੍ਧਕ੍ਯੋ ਨ ਸ ਜੀਵਤਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 5-38-45 (33196)
ਹਿਤ੍ਵਾ ਤਾਨ੍ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਮਿਤੌਜਸਃ।
ਆਹਿਤੰ ਭਾਰਤੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਮਹਤ੍ ॥ 5-38-46 (33197)
ਤੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਚਿਰਾਦਿਵ।
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਦਸੰਮੂਢੰ ਬਲਿੰ ਲੋਕਤ੍ਰਯਾਦਿਵ ॥ ॥ 5-38-47 (33198)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-38-1 ਆਯਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-38-2 ਨਿਰ੍ਣਿਜ੍ਯ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲ੍ਯ। ਆਤ੍ਮਸੰਸ੍ਥਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਮ੍ ॥ 5-38-4 ਅਵਕੀਰ੍ਣੀ ਨਸ਼਼੍ਟਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਃ। ਨੋਦਕਾਰ੍ਹ ਉਦਕਮਾਤ੍ਰਾਨਰ੍ਹੋ(ਅ)ਪਿ ਅਤਿਥਿਃ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-38-15 ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼੍ਚਾਰੇਃ ਪਰਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਜਾਨਨ੍ ॥ 5-38-17 ਨਿਃਸ਼ਲਾਕੇ ਰਹਸਿ ॥ 5-38-20 ਪਾਰਿਸ਼਼ਾਦਃ ਸਭਾਸਦਃ ॥ 5-38-23 ਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯੰ ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਂ ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹਯਾਨਾਸਨਦ੍ਵੈਧੀਭਾਵਸਮਾਸ਼੍ਰਯਾਣਾਂ ਸਮੂਹਃ ਨ ਸ਼੍ਰੁਤੋ ਯੇਨ ਸਃ ॥ 5-38-25 ਆਤ੍ਮਨੈਵ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ ਜ੍ਞਾਨੰ ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਜ੍ਞਾਤਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ॥ 5-38-26 ਨਾਮਮਾਤ੍ਰੇਣੈਵ ਰਾਜਾ ਭਵੇਤ੍। ਭੋਗਾਂਸ੍ਤੁ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਃ ਸਮਾਨਾਨੇਵ ਭੁਞ੍ਜੀਤ ॥ 5-38-36 ਆਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਪਿ ਸ੍ਵੀਯਾਨ੍ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ । ਪ੍ਰਣਿਹਿਤਾ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾ ॥ 5-38-37 ਪਰਿਵਾਰਣੰ ਪਰਿਵਾਰਾਨ੍ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਿਤ੍ਰਾਦੀਨ੍ ॥ 5-38-38 ਸਮਿਧਃ ਉਦ੍ਦੀਪਿਕਾਃ ॥ 5-38-39 ਅਸੰਵਿਭਾਗੀ ਪੋਸ਼਼੍ਯੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਯੰ ਭੁਞ੍ਜਾਨਃ ॥ 5-38-44 ਯੇ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਃ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਆਧਿਕ੍ਯਾਨਿ। ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਿਨਃ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਃ ਸੰਘਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤਤ੍ਕਾਰਿਣਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 039
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.39. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 039
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਜ੍ਞਾਤਿਸੰਗ੍ਰਹੇ ਗੁਣਵਰ੍ਣਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੁਨਃ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਸਾਮ੍ਯੇਨ ਵਰ੍ਤਨਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-39-0 (33199)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-39-0x (3492)
ਅਨੀਸ਼੍ਵਰੋ(ਅ)ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵਾਭਵੇ
ਸੂਤ੍ਰਪ੍ਰੋਤਾ ਦਾਰੁਮਯੀਵ ਯੋਸ਼਼ਾ।
ਧਾਤ੍ਰਾ ਤੁ ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਯੰ
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਦ ਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰਵਣੇ ਧ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਹਮ੍ ॥ 5-39-1 (33200)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-39-2x (3493)
ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਵਚਨੰ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰਪਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍।
ਲਭਤੇ ਬੁਧ੍ਦ੍ਯਵਜ੍ਞਾਨਮਵਮਾਨੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-39-2 (33201)
ਪ੍ਰਿਯੋ ਭਵਤਿ ਦਾਨੇਨ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦੇਨ ਚਾਪਰਃ ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਮੂਲਬਲੇਨਾਨ੍ਯੋ ਯਃ ਪ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰਿਯ ਏਵ ਸਃ ॥ 5-39-3 (33202)
ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੋ ਨ ਸਾਧੁਰ੍ਭਵਤਿ ਨ ਮੇਧਾਵੀ ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਃ।
ਪ੍ਰਿਯੇ ਸ਼ੁਭਾਨਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੇ ਪਾਪਾਨਿ ਚੈਵ ਹ ॥ 5-39-4 (33203)
ਉਕ੍ਤੰ ਮਯਾ ਜਾਤਮਾਤ੍ਰੇ(ਅ)ਪਿ ਰਾਜਨ੍
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਤ੍ਯਜ ਪੁਤ੍ਰੰ ਤ੍ਵਮੇਕਮ੍।
ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿ-
ਰਸ੍ਯਾਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰਸ਼ਤਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਃ ॥ 5-39-5 (33204)
ਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਬਹੁਮਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਮਾਵਹੇਤ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਬਹੁਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਾਵਹੇਤ੍ ॥ 5-39-6 (33205)
ਨ ਸ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮਹਾਰਾਜ ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਾਵਹੇਤ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸ ਤ੍ਵਿਹ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਯੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਬਹੁ ਨਾਸ਼ਯੇਤ੍ ॥ 5-39-7 (33206)
ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਗੁਣਤਃ ਕੇਚਿਦ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਧਨਤੋ(ਅ)ਪਰੇ।
ਧਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਗੁਣੈਰ੍ਹੀਨਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਵਿਵਰ੍ਜਯ ॥ 5-39-8 (33207)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-39-9x (3494)
ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵਮਾਯਤੀਯੁਕ੍ਤੰ ਭਾਸ਼਼ਸੇ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸੰਮਤਮ੍।
ਨ ਚੋਤ੍ਸਹੇ ਸੁਤੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਯਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਤੋ ਜਯਃ ॥ 5-39-9 (33208)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-39-10x (3495)
ਅਤੀਵ ਗੁਣਸੰਪੰਨੋ ਨ ਜਾਤੁਃ ਵਿਨਯਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਮਪਿ ਭੂਤਾਨਾਮੁਪਮਰ੍ਦਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-39-10 (33209)
ਪਰਾਪਵਾਦਨਿਰਤਾਃ ਪਰਦੁਃਖੋਦਯੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਪਰਸ੍ਪਰਵਿਰੋਧੇ ਚ ਯਤਨ੍ਤੇ ਸਤਤੋਤ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-39-11 (33210)
ਸਦੋਸ਼਼ੰ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਵਾਸੇ ਸੁਮਹਦ੍ਭਯਮ੍।
ਅਰ੍ਥਾਦਾਨੇ ਮਹਾਨ੍ਦੋਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਦਾਨੇ ਚ ਮਹਦ੍ਭਯਮ੍ ॥ 5-39-12 (33211)
ਯੇ ਵੈ ਭੇਦਨਸ਼ੀਲਾਸ੍ਤੁ ਸਕਾਮਾ ਨਿਸ੍ਤ੍ਰਪਾਃ ਸ਼ਠਾਃ।
ਯੇ ਪਾਪਾ ਇਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾਃ ਸੰਵਾਸੇ ਪਿਰਿਗਰ੍ਹਿਤਾਃ ॥ 5-39-13 (33212)
ਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਰ੍ਮਹਾਦੋਸ਼਼ੈਰ੍ਯੇ ਨਰਾਸ੍ਤਾਨ੍ਵਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍।
ਨਿਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਸੌਹਾਰ੍ਦੇ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਨੀਚੇ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-39-14 (33213)
ਯਾ ਚੈਵ ਫਲਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇ ਚੈਵ ਯਤ੍ਸੁਖਮ੍ ।
ਯਤਤੇ ਚਾਪਵਾਦਾਯ ਯਤ੍ਨਮਾਰਭਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 5-39-15 (33214)
ਅਲ੍ਪੇ(ਅ)ਪ੍ਯਪਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮੋਹਾੰਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ ਸਙ੍ਗਤੰ ਨੀਚੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੈਰਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ ।
ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਨਿਪੁਣੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਦੂਰਾਦ੍ਵਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍ ॥ 5-39-16 (33215)
ਯੋ ਜ੍ਞਾਤਿਮਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਦਰਿਦ੍ਰੰ ਦੀਨਮਾਤੁਰਮ੍।
ਸ ਪੁਤ੍ਰਪਸ਼ੁਭਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸ਼੍ਚਾਨਨ੍ਤ੍ਯਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ॥ 5-39-17 (33216)
ਜ੍ਞਾਤਯੋ ਵਰ੍ਧਨੀਯਾਸ੍ਤੈਰ੍ਯ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਸ਼ੁਭਮ੍ ॥ 5-39-18 (33217)
ਕੁਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਾਧੁ ਸਮਾਚਰੰ।
ਸ਼੍ਰੇਯਸਾ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਰਾਜਨ੍ਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਜ੍ਞਾਤਿਸਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਂ ॥ 5-39-19 (33218)
ਵਿਗੁਣਾ ਹ੍ਯਪਿ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਜ੍ਞਾਤਯੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਕਿੰਪੁਨਰ੍ਗੁਣਵਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-39-20 (33219)
ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਵੀਰਾਣਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਦੀਯਤਾਂ ਗ੍ਰਾਮਕਾਃ ਕੇਚਿਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਮੀਸ਼੍ਵਰ ॥ 5-39-21 (33220)
ਏਵੰ ਲੋਕੇ ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਰਾਧਿਪ।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਨ ਹਿ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤਾਤ ਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 5-39-22 (33221)
ਮਯਾ ਚਾਪਿ ਹਿਤੰ ਵਾਚ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਂ ਤ੍ਵਦ੍ਧਿਤੈਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਜ੍ਞਾਤਿਭਿਰ੍ਵਿਗ੍ਰਹਸ੍ਤਾਤ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸ਼ੁਭਾਰ੍ਥਿਨਾ।
ਸੁਖਾਨਿ ਸਹ ਭੋਜ੍ਯਾਨਿ ਜ੍ਞਾਤਿਭਿਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-39-23 (33222)
ਸੰਭੋਜਨੰ ਸੰਕਥਨੰ ਸੰਪ੍ਰੀਤਿਸ਼੍ਚ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ।
ਜ੍ਞਾਤਿਭਿਃ ਸਹ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਨ ਵਿਰੋਧਃ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-39-24 (33223)
ਜ੍ਞਾਤਯਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤੀਹ ਜ੍ਞਾਤਯੋ ਮਞ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਚ।
ਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤੀਹ ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਮਞ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 5-39-25 (33224)
ਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਭਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਾਣ੍ਜਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਮਾਨਦ।
ਅਧਰ੍ਸ਼਼ਣੀਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਤੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-39-26 (33225)
ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਤੰ ਜ੍ਞਾਤਿਮਾਸਾਦ੍ਯ ਯੋ ਜ੍ਞਾਤਿਰਵਸੀਦਤਿ ।
ਦਿਗ੍ਧਹਸ੍ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਗ ਇਵ ਸ ਏਨਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 5-39-27 (33226)
ਪਸ਼੍ਚਾਦਪਿ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਵ ਤਾਪੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ।
ਤਾਨ੍ਵਾ ਹਤਾਨ੍ਸੁਤਾਨ੍ਵਾਪਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਚਿਨ੍ਤਯ ॥ 5-39-28 (33227)
ਯੇਨ ਖਟ੍ਵਾਂ ਸਮਾਰੂਢਃ ਪਰਿਤਪ੍ਯੇਤ ਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਆਦਾਵੇਨ ਨ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦਧ੍ਰੁਵੇ ਜੀਵਿਤੇ ਸਤਿ ॥ 5-39-29 (33228)
ਨ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨਾਪਨਯਤੇ ਪੁਮਾਨਨ੍ਯਤ੍ਰ ਭਾਰ੍ਗਵਾਤ੍ ।
ਸ਼ੇਸ਼਼ਸੰਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਸ੍ਤੁ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤ੍ਸ੍ਵੇਵ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-39-30 (33229)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਯਦ੍ਯੇਤਤ੍ਪਾਪੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਤ੍ਵਯਾ ਤਤ੍ਕੁਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਨੇਯੰ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 5-39-31 (33230)
ਤਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਦੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਪ੍ਯ ਲੋਕੇ ਵਿਗਤਕਲ੍ਮਸ਼਼ਃ ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪੂਜਨੀਯੋ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 5-39-32 (33231)
ਸੁਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਧੀਰਾਣਾਂ ਫਲਤਃ ਪਰਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਯਃ।
ਅਧ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚਿਰੰ ਯਸ਼ਸਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-39-33 (33232)
ਅਸਮ੍ਯਗੁਪਯੁਕ੍ਤੰ ਹਿ ਜ੍ਞਾਨੰ ਸੁਕੁਸ਼ਲੈਰਪਿ ।
ਉਪਲਭ੍ਯੰ ਚਾਵਿਦਿਤੰ ਵਿਦਿਤੰ ਚਾਨਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 5-39-34 (33233)
ਪਾਪੋਦਯਫਲੰ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਯੋ ਨਾਰਭਤਿ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 5-39-35 (33234)
ਯਸ੍ਤੁ ਪੂਰ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪਮਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਨੁਵਰ੍ਤਤੇ ।
ਅਗਾਧਪਙ੍ਕੇ ਦੁਰ੍ਮੇਧਾ ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਵਿਨਿਪਾਤ੍ਯਤੇ ॥ 5-39-36 (33235)
ਮਨ੍ਤ੍ਰਭੇਦਸ੍ਯ ਸ਼਼ਟ੍ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਦ੍ਵਾਰਾਣੀਮਾਨਿ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍।
ਅਰ੍ਥਸਨ੍ਤਤਿਕਾਮਸ਼੍ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦੇਤਾਨਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 5-39-37 (33236)
ਮਦੰ ਸ੍ਵਪ੍ਨਪਵਿਜ੍ਞਾਨਮਾਕਾਰੰ ਚਾਤ੍ਮਸੰਭਵਮ੍ ।
ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਮਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰਮ੍ਭੰ ਦੂਤਾਚ੍ਚਾਕੁਸ਼ਲਾਦਪਿ ॥ 5-39-38 (33237)
ਦ੍ਵਾਰਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਯੋ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸੰਵ੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਸਦਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਾਚਰਣੇ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-39-39 (33238)
ਨਵੈ ਸ਼੍ਰੁਤਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਨੁਪਸੇਵ੍ਯ ਵਾ।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਵੇਦੁਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੌ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮੈਰਪਿ ॥ 5-39-40 (33239)
ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਪਤਿਤੰ ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਵਾਕ੍ਯਮਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਿ।
ਅਨਾਤ੍ਮਨਿ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਹੁਤਮਨਗ੍ਨਿਕਮ੍ ॥ 5-39-41 (33240)
ਮਤ੍ਯਾ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮੇਧਾਵੀ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸੰਪਾਦ੍ਯ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਥ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੈਰ੍ਮੈਤ੍ਰੀਂ ਸਮਾਚਰੇਤ੍ ॥ 5-39-42 (33241)
ਅਕੀਰ੍ਤਿ ਵਿਨਯੋ ਹਨ੍ਤਿ ਹਨ੍ਤ੍ਯਨਰ੍ਥੰ ਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ।
ਹਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਕ੍ਰੋਧਮਾਚਾਰੋ ਹਨ੍ਤ੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-39-43 (33242)
ਪਰਿਚ੍ਛਦੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇਣ ਵੇਸ਼੍ਮਨਾ ਪਰਿਚਰ੍ਯਯਾ।
ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਕੁਲੰ ਰਾਜਨ੍ਭੋਜਨਾਚ੍ਛਾਦਨੇਨ ਚ ॥ 5-39-44 (33243)
ਉਪਸ੍ਥਿਤਸਯ ਕਾਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਵਾਦੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਅਪਿ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਦੇਹਸ੍ਯ ਕਾਮਰਕ੍ਤਸ੍ਯ ਕਿੰ ਪੁਨਃ ॥ 5-39-45 (33244)
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋਪਸੇਵਿਨੰ ਵੈਦ੍ਯੰ ਧਾਰ੍ਮਿਕੰ ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਮਿਤ੍ਰਵਨ੍ਤੰ ਸੁਵਾਕ੍ਯੰ ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੰ ਪਰਿਪਾਲਯੇਤ੍ ॥ 5-39-46 (33245)
ਦੁਸ਼਼੍ਕੁਲੀਨਃ ਕੁਲੀਨੋ ਵਾ ਮਰ੍ਯਾਦਾਂ ਯੋ ਨ ਲਙ੍ਘਯੇਤ੍।
ਧਰ੍ਮਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਹ੍ਰੀਮਾਨ੍ਸ ਕੁਲੀਨਸ਼ਤਾਦ੍ਵਰਃ ॥ 5-39-47 (33246)
ਯਯੋਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੰ ਨਿਭ੍ਰੁʼਤੰ ਨਿਭ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵਾ।
ਸਮੇਤਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਤਯੋਰ੍ਮੈਤ੍ਰੀ ਨ ਜੀਰ੍ਯਤਿ ॥ 5-39-48 (33247)
ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਛੰਨੰ ਕੂਪੰ ਤ੍ਰੁʼਣੈਰਿਵ।
ਵਿਵਰ੍ਜਯੀਤ ਮੇਧਾਵੀ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮੈਤ੍ਰੀ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-39-49 (33248)
ਅਵਲਿਪ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਮੂਰ੍ਖੇਸ਼਼ੁ ਰੌਦ੍ਰਸਾਹਸਿਕੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਤਥੈਵਾਪੇਤਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਨ ਮੈਤ੍ਰੀਮਾਚਰੇਦ੍ਬੁਧਃ ॥ 5-39-50 (33249)
ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞੰ ਧਾਰ੍ਮਿਕੰ ਸਤ੍ਯਮਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਢਭਕ੍ਤਿਕਮ੍ ।
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੰ ਸ੍ਥਿਤੰ ਸ੍ਥਿਤ੍ਯਾਂ ਮਿਤ੍ਰਮਿਤ੍ਯਭਿਵਾਞ੍ਛਤਿ ॥ 5-39-51 (33250)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮਨੁਤ੍ਸਰ੍ਗੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾਪਿ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਅਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪੁਨਰੁਤ੍ਸਰ੍ਗਃ ਸਾਦਯੇਦ੍ਦੈਵਤਾਨਪਿ ॥ 5-39-52 (33251)
ਮਾਰ੍ਦਵੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਨਸੂਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ।
ਆਯੁਸ਼਼੍ਯਾਣਿ ਬੁਧਾਃ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚਾਵਿਮਾਨਨਾ ॥ 5-39-53 (33252)
ਅਪਨੀਤੰ ਸੁਨੀਤੇਨ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਨਿਨੀਪਤੇ ।
ਮਤਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸੁਦ੍ਰੁʼਢਾਂ ਤਦਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-39-54 (33253)
ਆਯਤ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਕਾਰਜ੍ਞਸ੍ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਦ੍ਰੁʼਢਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ।
ਅਤੀਤੇ ਕਾਰ੍ਯਸ਼ੇਸ਼਼ਜ੍ਞੋ ਨਰੋ(ਅ)ਰ੍ਥੈਰ੍ਨ ਪ੍ਰਹੀਯਤੇ॥ 5-39-55 (33254)
ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਵਾਚਾ ਯਦਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ ।
ਤਦੇਵਾਪਹਰਤ੍ਯੇਨੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਲ੍ਯਾਣਮਾਚਰੇਤ੍ ॥ 5-39-56 (33255)
ਮਙ੍ਗਲਾਲਮ੍ਭਨੰ ਯੋਗਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮੁਤ੍ਥਾਨਮਾਰ੍ਜਵਮ੍।
ਭੂਤਿਮੇਤਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਤਾਂ ਚਾਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-39-57 (33256)
ਅਨਿਰ੍ਵੇਦਃ ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਮੂਲੰ ਲਾਭਸ੍ਯ ਚ ਸ਼ੁਭਸ੍ਯ ਚ।
ਮਹਾਨ੍ਭਵਤ੍ਯਨਿਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣਃ ਸੁਖੰ ਚਾਨਨ੍ਤ੍ਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 5-39-58 (33257)
ਨਾਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਤਰੰ ਕਿੰਚਿਦਨ੍ਯਤ੍ਪਥ੍ਯਤਮੰ ਮਤਮ੍।
ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਯਥਾ ਤਾਤ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਦਾ ॥ 5-39-59 (33258)
ਕ੍ਸ਼਼ਮੇਦਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਕਾਰਣਾਤ੍।
ਅਰ੍ਥਾਨਰ੍ਥੌ ਸਮੌ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਹਿਤਾ ॥ 5-39-60 (33259)
ਯਤ੍ਸੁਖੰ ਸੇਵਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਭ੍ਯਾਂ ਨ ਹੀਯਤੇ।
ਕਾਮੰ ਤਦੁਪਸੇਵੇਤ ਨ ਮੂਢਵ੍ਰਤਮਾਚਰੇਤ੍ ॥ 5-39-61 (33260)
ਦੁਃਖਾਰ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਨਾਸ੍ਤਿਕੇਸ਼਼੍ਵਲਸੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਨ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਵਸਤ੍ਯਦਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਯੇ ਚੋਤ੍ਸਾਹਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ ॥ 5-39-62 (33261)
ਆਰ੍ਜਵੇਨ ਨਰੰ ਯੁਕ੍ਤਮਾਰ੍ਜਵਾਤ੍ਸਵ੍ਯਪਤ੍ਰਪਮ੍।
ਅਸ਼ਕ੍ਤੰ ਮਨ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਬੁਦ੍ਧਯਃ ॥ 5-39-63 (33262)
ਅਤ੍ਯਾਰ੍ਯਮਤਿਦਾਤਾਰਮਤਿਸ਼ੂਰਮਤਿਵ੍ਰਤਮ੍ ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਭਿਮਾਨਿਨੰ ਚੈਵ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਭਯਾੰਨੋਪਸਰ੍ਪਤਿ ॥ 5-39-64 (33263)
ਨ ਚਾਤਿਗੁਣਵਤ੍ਸ੍ਵੇਸ਼਼ਾ ਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਨਿਰ੍ਗੁਣੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਨੇਸ਼਼ਾ ਗੁਣਾਨ੍ਕਾਮਯਤੇ ਨੈਰ੍ਗੁਣ੍ਯਾੰਨਾਨੁਰਜ੍ਯਤੇ।
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਾ ਗੌਰਿਵਾਨ੍ਧਾ ਸ਼੍ਰੀਃ ਕ੍ਵਚਿਦੇਵਾਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ॥ 5-39-65 (33264)
ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਫਲਾ ਵੇਦਾਃ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਫਲੰ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਰਤਿਪੁਤ੍ਰਫਲਾ ਨਾਰੀ ਦਤ੍ਤਭੁਕ੍ਤਫਲੰ ਧਨਮ੍ ॥ 5-39-66 (33265)
ਅਧਰ੍ਮੋਪਾਰ੍ਜਿਤੈਰਰ੍ਥੈਰ੍ਯਃ ਕਰੋਤ੍ਯੌਰ੍ਧ੍ਵਦੇਹਿਕਮ੍।
ਨ ਸ ਤਸ੍ਯ ਫਲੰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਸ੍ਯ ਦੁਰਾਗਮਾਤ੍ ॥ 5-39-67 (33266)
ਕਾਨ੍ਤਾਰੇ ਵਨਦੁਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਸ੍ਵਾਪਤ੍ਸੁ ਸੰਭ੍ਰਮੇ।
ਉਦ੍ਯਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਤ੍ਵਵਤਾਂ ਭਯਮ੍ ॥ 5-39-68 (33267)
ਉਤ੍ਥਾਨੰ ਸੰਯਮੋ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਪ੍ਰਮਾਦੋ ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਃ ।
ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਵਿਦ੍ਧਿ ਮੂਲੰ ਭਵਸ੍ਯ ਤੁ ॥ 5-39-69 (33268)
ਤਪੋ ਬਲੰ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਾਂ ਬਲਮ੍ ।
ਹਿੰਸਾ ਬਲਮਸਾਧੂਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਗੁਣਵਤਾਂ ਬਲਮ੍ ॥ 5-39-70 (33269)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਤਾਨ੍ਯਵ੍ਰਤਘ੍ਨਾਨਿ ਆਪੋ ਮੂਲੰ ਫਲੰ ਪਯਃ।
ਹਵਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕਾਮ੍ਯਾ ਚ ਗੁਰੋਰ੍ਵਚਨਮੌਸ਼਼ਧਮ੍ ॥ 5-39-71 (33270)
ਨ ਤਤ੍ਪਰਸ੍ਯ ਸਨ੍ਦਧ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਕੂਲੰ ਯਦਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸਙ੍ਗ੍ਰਹੇਣੈਵ ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਾਮਾਦਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-39-72 (33271)
ਅਕ੍ਰੋਧੇਨ ਜਯੇਤ੍ਕ੍ਰੋਧਮਸਾਧੁਂ ਨਾਧੁਨਾ ਜਯੇਤ੍।
ਜਯੇਤ੍ਕਦਰ੍ਯੰ ਦਾਨੇਨ ਜਯੇਨ੍ਮਤ੍ਯੇਨ ਚਾਨ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-39-73 (33272)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਧੂਰ੍ਤਕੇ(ਅ)ਲਸੇ ਭੀਰੌ ਚਣ੍ਡੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨਿਨਿ।
ਚੋਰੇ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੇ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਨ ਕਾਰ੍ਯੋ ਨ ਚ ਨਾਸ੍ਤਿਕੇ ॥ 5-39-74 (33273)
ਅਭਿਵਾਦਨਸ਼ੀਲਪ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋਪਸੇਵਿਨਃ ।
ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਕੀਰ੍ਤਿਰਾਪੁਰ੍ਯਸ਼ੋ ਬਲਮ੍॥ 5-39-75 (33274)
ਅਤਿਕ੍ਲੇਸ਼ੇਨ ਯੇ(ਅ)ਥੋਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਨਿਕ੍ਰਮੇਣ ਵਾ।
ਅਰੇਰ੍ਵਾ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੇਨ ਮਾ .. ਤੇਸ਼਼ੁ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 5-39-76 (33275)
ਅਵਿਦ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ੋਚ੍ਯਃ ਸ਼ੋਚ੍ਯੰ ਮੈਥੁਨਮਪ੍ਰਜਮ੍।
ਨਿਰਾਹਾਰਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ਼ੋਚ੍ਯਾਃ ਸ਼ੋਚ੍ਯੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਰਾਜਕੰ ॥ 5-39-77 (33276)
ਅਧ੍ਵਾ ਜਰਾ ਦੇਹਵਤਾਂ ਪਰ੍ਵਤਾਨਾਂ ਜਲੰ ਜਰਾ।
ਅਸੰਭੋਗੋ ਜਰਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਵਾਕ੍ਛਲ੍ਯੰ ਮਨਸੋ ਜਰਾ॥ 5-39-78 (33277)
ਅਨਾਮ੍ਨਾਯਮਲਾ ਵੇਦਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਵ੍ਰਤੰ ਮਲਮ੍।
ਮਲੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਵਾਹ੍ਲੀਕਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਮਲਮ੍ ॥ 5-39-79 (33278)
ਕੌਤੂਹਲਮਲਾ ਸਾਧ੍ਵੀ ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਮਲਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-39-80 (33279)
ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਯ ਮਲੰ ਰੂਪ੍ਯੰ ਰੂਪ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਮਲੰ ਤ੍ਰਪੁ।
ਜ੍ਞੇਯੰ ਤ੍ਰਪੁਮਲੰ ਸੀਮੰ ਸੀਸਸ੍ਯਾਪਿ ਮਲੰ ਮਲਮ੍ ॥ 5-39-81 (33280)
ਨ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇਨ ਜਯੇੰਨਿਦ੍ਰਾਂ ਨ ਕਾਮੇਨ ਜਯੇਤ੍ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ।
ਨੇਨ੍ਧਨੇਨ ਜਯੇਦਗ੍ਨਿੰ ਨ ਪਾਨੇਨ ਸੁਰਾਂ ਜਯੇਤ੍ ॥ 5-39-82 (33281)
ਯਸ੍ਯ ਦਾਨਜਿਤੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਸ਼ਤ੍ਰਵੋ ਯੁਧਿ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ ।
ਅੰਨਪਾਨਜਿਤਾ ਦਾਰਾਃ ਸਫਲੰ ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤਮ੍ ॥ 5-39-83 (33282)
ਸਹਸ੍ਰਿਣੋ(ਅ)ਪਿ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤਿਨਸ੍ਤਥਾ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਵਿਮੁਞ੍ਚੇਚ੍ਛਾਂ ਨ ਕਥਞ੍ਚਿੰਨ ਜੀਵ੍ਯਤੇ ॥ 5-39-84 (33283)
ਯਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਵ੍ਰੀਹਿਯਵੰ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਪਸ਼ਵਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ।
ਨਾਲਮੇਕਸ੍ਯ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਿਤਿ ਪਸ਼੍ਯੰਨ ਮੁਹ੍ਯਤਿ॥ 5-39-85 (33284)
ਰਾਜਨ੍ਭੂਯੋ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਮਮਾਚਰ।
ਸਮਤਾ ਯਦਿ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤੇਸ਼਼ੁ ਵਾ ॥ ॥ 5-39-86 (33285)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-39-1 ਭਵਾਭਵੇ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇ। ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਦੈਵਸ੍ਯ। ਵਦੈਵ ਨਤੁ ਮ ਦੂਸ਼਼ਯੇਤਿ ਭਾਵਃ। ਧ੍ਰੁʼਤਃ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ ॥ 5-39-2 ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਵਜ੍ਞਾਨੰ ਅਵਜ੍ਞਾਤਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-39-9 ਆਯਤੀਯੁਕ੍ਤੰ ਉਦਰ੍ਕੇ ਹਿਤਮ੍ ॥ 5-39-15 ਫਲਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਸੁਖੰ ਚ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ। ਆਰਭਤੇ ਨੀਚ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-39-16 ਸਙ੍ਗਤੰ ਸੰਬਨ੍ਧਮ੍। ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ॥ 5-39-27 ਦਿਗ੍ਧਹਸ੍ਤੰ ਵਿਸ਼਼ਾਕ੍ਤਬਾਣਹਸ੍ਤਮ੍। ਸ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ ਏਨਸ੍ਤਸ੍ਯ ਜ੍ਞਾਤੇਰਵਸਾਦਜੰ ਪਾਪੰ ਵਿਨ੍ਦਤਿ। ਮ੍ਰੁʼਗਵਧਜੰ ਪਾਪੰ ਵ੍ਯਾਧ ਇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-39-29 ਖਟ੍ਵਾਂ ਸਮਾਰੂਢਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਾਗਾਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ॥ 5-39-30 ਭਾਰ੍ਗਵਾਤ੍ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਰ੍ਤਾਰੰ ਸ਼ੁਕ੍ਰੰ ਵਿਹਾਯ ਅਨ੍ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਿ ਨ ਅਪਨਯਤੇ ਇਤਿ ਨ ਅਪਿਤੁ ਸਰ੍ਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯਪਨਯਤੇ ਅਨੀਤਿੰ ਕਰੋਤਿ। ਅਤਃ ਯਤ੍ ਅਤੀਤੰ ਤਤ੍ ਅਤੀਤਮੇਵ। ਸ਼ੇਸ਼਼ਸ੍ਯ ਤਤ੍ਕਾਲੋਚਿਤਸ੍ਯ ਅਰ੍ਥਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਃ ਵਿਚਾਰਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-39-31 ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਨੇਯੰ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍॥ 5-39-33 ਅਧ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਕਰੋਤਿ ॥ 5-39-34 ਸੁਕੁਸ਼ਲੈਰਪ੍ਯੁਪਯੁਕ੍ਤੰ ਉਪਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨੰ ਅਸਮ੍ਯਗੇਵ। ਯਤਃ ਉਪਲਭ੍ਯੰ ਜ੍ਞੇਯੰ ਤੇਨ ਅਵਿਦਿਤੰ ਨ ਜ੍ਞਾਤੰ । ਜ੍ਞਾਤੰ ਵਾ ਤਤ੍ ਨਾਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍। ਮਦੁਕ੍ਤੰ ਤ੍ਵਯਿ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲਮੇਵੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-39-35 ਪਾਪੋਦਯਫਲੰ ਪਾਪਹੇਤੁਭੂਤਪ੍ਰਯੋਜਨਕੰ ਕਰ੍ਮ ਯੋ ਨਾਰਭਤੇ ਸ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 5-39-36 ਪਾਪਮੇਵਾਨੁਵਰ੍ਤਤੇ ਸਤਤੰ ਕਰੋਤਿ। ਪਙ੍ਕੇ ਨਾਰਕੇ ॥ 5-39-38 ਅਵਿਜ੍ਞਾਨੰ ਪਰਕੀਯਗੁਪ੍ਤਚਾਰਾਦੇਰਜ੍ਞਾਨਮ੍। ਆਤ੍ਮਸੰਭਵੰ ਆਕਾਰੰ ਨੇਤ੍ਰਵਕ੍ਰਵਿਕਾਰਾਦਿਕਮ੍ ॥ 5-39-39 ਮਨ੍ਤ੍ਰਭੇਦਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾਣਿ ਸੰਵ੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਪਿਦਧਾਤਿ ॥ 5-39-40 ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 5-39-44 ਪਰਿਚ੍ਛਦਃ ਭੋਗ੍ਯਵਸ੍ਤੁਸਾਮਗ੍ਰੀ । ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇਣ ਜਨ੍ਮਸ੍ਥਾਨੇਨ। ਕੁਗ੍ਰਾਮਵਾਸਿਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਾਯੇਣ ਵਿਵੇਕਾਭਾਵਾਤ੍। ਪਰਿਚਰ੍ਯਯਾ ਆਚਾਰੇਣ ॥ 5-39-46 ਵੈਦ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਯਾਵਨ੍ਤਮ੍ ॥ 5-39-52 ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗੋ ਵਿਸ਼਼ਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ। ਅਨੁਤ੍ਸਰ੍ਗੋ ਵਿਸ਼਼ਯੇਭ੍ਯੋ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ। ਸਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਤੁਲ੍ਯਾ ਦੁਰਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-39-53 ਆਯੁਸ਼਼੍ਯਾਣਿ ਆਯੁਸ਼਼੍ਕਰਾਣਿ ॥ 5-39-54 ਅਪਨੀਤੰ ਨਾਸ਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-39-55 ਆਯਤ੍ਯਾਂ ਆਗਾਮਿਤਿ ਕਾਲੇ ਦੁਃਖਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਜ੍ਞਃ ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਦ੍ਰੁʼਢਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-39-57 ਮਙ੍ਗਲਾਨਾਂ ਦਧਿਦੂਰ੍ਵਾਗਵਾਦੀਨਾਂ ਆਲਮ੍ਭਨੰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਃ। ਯੋਗਃ ਸਹਾਯਸੰਪਤ। ਉਤ੍ਥਾਨੰ ਉਦ੍ਯਮਃਕ ॥ 5-39-58 ਅਨਿਰ੍ਵੇਦਃ ਉਦ੍ਯੋਗਾਤ੍ ਅਨੁਪਰਮਃ ॥ 5-39-61 ਮੂਢਵ੍ਰਤੰ ਆਹਾਰਾਦੌ ਅਤਿਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਮ੍ ॥ 5-39-62 ਅਦਾਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਲਿਪ੍ਸਾਹੀਨੇਸ਼਼ੁ॥ 5-39-67 ਔਰ੍ਧ੍ਵਦੇਹਿਕੰ ਪਰਲੋਕਸਾਧਨੰ ਯਜ੍ਞਦਾਨਾਦਿ ॥ 5-39-69 ਸੰਯਮਃ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਨਿਗ੍ਰਹਃ। ਭਵਸ੍ਯ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਸ੍ਯ ॥ 5-39-71 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕਾਮ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਇਚ੍ਛਾ ਇਤ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-39-73 ਸੰਦਧ੍ਯਾਤ੍ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-39-73 ਸਾਧੁਨਾ ... 5-39-78 ਸ੍ਤ੍ਰੀਧੂਰ੍ਤਕੇ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾਂ ਧੁਤੇ ਚੇਤ੍ਯੇਕਵਦ੍ਭਾਵਃ ॥ 5-39-79 ਵਾਹ੍ਲੀਕਾਃ ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਸਿਨ੍ਧੁਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਨਦੀਨਾਂ ਯਤ੍ਰ ਸੰਗਮਃ ਵਾਹ੍ਲੀਕਾ ਨਾਮ ਤੇ ਦੇਸ਼ਾਃ ॥ 5-39-80 ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਃ ਪ੍ਰਵਾਸਃ ॥ 5-39-82 ਸ੍ਵਪ੍ਨੇਨ ਸ਼ਯਨੇਨ ॥ 5-39-86 ਯਦਿ ਤੇ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸਮਤਾਸ੍ਤਿ ਤਰ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਸਮਮੇਵਾਚਰ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 040
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.40. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 040
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਤਦ੍ਵਰ੍ਣਵਰ੍ਮਣਾਂ ਤੈਤ੍ਤੈਸ਼੍ਵਸ਼੍ਯਾਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਦਾਯ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਨਿਯੋਜਨਚੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-40-0 (33286)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-40-0x (3496)
ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਰ੍ਚਿਤਃ ਮਦ੍ਭਿਰਸਞ੍ਜਮਾਨਃ
ਕਰੋਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਹਾਪਯਿਤ੍ਵਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਯਸ਼ਸ੍ਤੰ ਸਮੁਪੈਤਿ ਮਨ੍ਤ-
ਮਲੰ ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਹਿ ਸੁਖਾਯ ਸਨ੍ਤਃ ॥ 5-40-1 (33287)
ਮਹਾਨ੍ਤਮਪ੍ਯਰ੍ਥਮਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤੰ
ਯਃ ਮਨ੍ਤ੍ਯਜਤ੍ਯਨਪਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਏਵ।
ਸੁਖੰ ਸੁਦੁਃਖਾਨ੍ਯਵਮੁਚ੍ਯ ਸ਼ੇਤੇ
ਜੀਰ੍ਣਾਂ ਤ੍ਵਚੰ ਸਰ੍ਪ ਇਵਾਵਮੁਚ੍ਯ ॥ 5-40-2 (33288)
ਅਨ੍ਰੁʼਤੇ ਚ ਸਮੁਤ੍ਕਰ੍ਪੋ ਰਾਜਗਾਮਿ ਚ ਪੈਸ਼ੁਨਮ੍ ।
ਗੁਰੋਸ਼੍ਚਾਲੀਕਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਃ ਸਮਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਯਾ ॥ 5-40-3 (33289)
ਅਸੂਯੈਕਪਦੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਤਿਵਾਦਃ ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਵਧਃ।
ਅਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਤ੍ਵਰਾ ਸ਼੍ਲਾਘਾ ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰਵਸ੍ਤ੍ਰਃ ॥ 5-40-4 (33290)
ਆਲਸ੍ਯੰ ਮਦਮੋਹੌ ਚ ਚਾਪਲੰ ਗੋਸ਼਼੍ਠਿਰੇਵ ਚ।
ਸ੍ਤਬ੍ਧਤਾ ਚਾਭਿਮਾਨਿਤ੍ਵੰ ਤਥਾ ਤ੍ਯਾਗਿਤ੍ਵਮੇਵ ਚ ॥ 5-40-5 (33291)
ਏਤੇ ਵੈ ਸਪ੍ਤ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਯੁਃ ਸਦਾ ਵਿਦ੍ਯਾਰ੍ਥਿਨਾਂ ਮਤਾਃ ।
ਸੁਖਾਰ੍ਥਿਨਃ ਕੁਤੋ ਵਿਦ੍ਯਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਯਾਰ੍ਥਿਨਃ ਸੁਖੰ।
ਸੁਖਾਰ੍ਥੀ ਵਾ ਤ੍ਯਜੇਦ੍ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਵਿਦ੍ਯਾਰ੍ਥੀ ਵਾ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ਸੁਖਮ੍ ॥ 5-40-6 (33292)
ਨਾਗ੍ਨਿਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯਤਿ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨਾਂ ਨਾਪਗਾਨਾਂ ਮਹੋਦਧਿਃ।
ਨਾਨ੍ਤਕਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਨ ਪੁਂਸਾਂ ਵਾਮਲੋਚਨਾ ॥ 5-40-7 (33293)
ਆਸ਼ਾ ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਹਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਕਃ
ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਹਨ੍ਤਿ ਯਸ਼ਃ ਕਦਰ੍ਯਤਾ ।
ਅਪਾਲਨੰ ਹਨ੍ਤਿ ਪਸ਼ੂਂਸ਼੍ਚ ਰਾਜ-
ੰਨੇਕਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹਨ੍ਤਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮ੍ ॥ 5-40-8 (33294)
ਅਜਾਸ਼੍ਚ ਕਾਂਸ੍ਯੰ ਰਜਤੰ ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ
ਮਧ੍ਵਾਕਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਜ੍ਞਾਤਿਰਵਸੰਨਃ ਕੁਲੀਨ
ਏਤਾਨਿ ਤੇ ਸਨ੍ਤੁ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਸਦੈਵ ॥ 5-40-9 (33295)
ਅਜੋਕ੍ਸ਼਼ਾ ਚਨ੍ਦਨੰ ਵੀਣਾ ਆਦਰ੍ਸ਼ੋ ਮਧੁਸਰ੍ਪਿਸ਼਼ੀ ।
ਵਿਸ਼਼ਮੌਦੁਮ੍ਬਰੰ ਸ਼ਙ੍ਖਃ ਸ੍ਵਰ੍ਣਨਾਭੋ(ਅ)ਥ ਰੋਚਨਾ ॥ 5-40-10 (33296)
ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤਵ੍ਯਾਨਿ ਧਨ੍ਯਾਨਿ ਮਨੁਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦੇਵਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪੂਜਾਰ੍ਥਮਤਿਥੀਨਾਂ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-40-11 (33297)
ਇਦੰ ਚ ਤ੍ਵਾਂ ਸਰ੍ਵਪਰੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ
ਪੁਣ੍ਯੰ ਪਦੰ ਤਾਤ ਮਹਾਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਮ੍।
ਨ ਜਾਤੁ ਕਾਮਾੰਨ ਭਯਾੰਨ ਲੋਭਾ-
ਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਜਹ੍ਯਾਜ੍ਜੀਵਿਸ੍ਯਾਪਿ ਹੇਤੋਃ ॥ 5-40-12 (33298)
ਨਿਤ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਤ੍ਵਨਿਤ੍ਯੇ
ਜੀਵੋ ਨਿਤ੍ਯੋ ਧਾਤੁਰਸ੍ਯ ਤ੍ਵਨਿਤ੍ਯਃ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਵ ਨਿਤ੍ਯੇ
ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਯ ਸਨ੍ਤੋਸ਼਼ਪਰਾ ਹਿ ਸਨ੍ਤਃ ॥ 5-40-13 (33299)
ਮਹਾਬਲਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾਨ੍
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ੍ਯ ਭੂਮਿੰ ਧਨਧਾਨ੍ਯਪੂਰ੍ਣਾਮ੍।
ਰਾਜ੍ਯਾਨਿ ਹਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪੁਲਾਂਸ਼੍ਚ ਭੋਗਾਨ੍।
ਗਤਾੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਵਸ਼ਮਨ੍ਤਕਸ੍ਯ ॥ 5-40-14 (33300)
ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦੁਃਖਪੁਸ਼਼੍ਟੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ
ਉਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹਾੰਨਿਰ੍ਹਰਨ੍ਤਿ।
ਤੰ ਮੁਕ੍ਤਕੇਸ਼ਾਃ ਕਰੁਣੰ ਰੁਦਨ੍ਤਿ
ਚਿਤਾਮਧ੍ਯੇ ਕਾਸ਼਼੍ਠਮਿਵ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ਤਿ॥ 5-40-15 (33301)
ਅਨ੍ਯੋ ਧਨੰ ਪ੍ਰੇਤਗਤਸ੍ਯ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ
ਵਯਾਂਸਿ ਚਾਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਸ਼ਰੀਰਧਾਤੂਨ੍।
ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਮਯੰ ਸਹ ਗਚ੍ਛਤ੍ਯਮੁਤ੍ਰ
ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਪਾਪੇਨ ਚ ਵੇਸ਼਼੍ਟ੍ਯਮਾਨਃ ॥ 5-40-16 (33302)
ਉਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਜ੍ਞਾਤਯਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸੁਤਾਃ।
ਅਪੁਸ਼਼੍ਪਾਨਫਲਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਯਥਾ ਤਾਤ ਪਤਤ੍ਰਿਣਃ ॥ 5-40-17 (33303)
ਅਗ੍ਨੌ ਪ੍ਰਾਸ੍ਤੰ ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮਾਨ੍ਵੇਤਿ ਸ੍ਵਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਯਤ੍ਨਾਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਸਞ੍ਚਿਨੁਯਾਚ੍ਛਨੈਃ ॥ 5-40-18 (33304)
ਅਸ੍ਮਾਲ੍ਲੋਕਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵਮਮੁਸ਼਼੍ਯ ਚਾਧੋ
ਮਹਤ੍ਤਮਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਹ੍ਯਨ੍ਧਕਾਰਮ੍।
ਤਦ੍ਵੈ ਮਹਾਮੋਹਨਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਲਭੇਤ ਰਾਜਨ੍ ॥ 5-40-19 (33305)
ਇਦੰ ਵਚਃ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਚੇਦ੍ਯਥਾਵ-
ੰਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤੁਮੇਵ।
ਯਸ਼ਃ ਪਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਜੀਵਲੋਕੇ
ਭਯੰ ਨਚਾਮੁਤ੍ਰ ਨਚੇਹ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ॥ 5-40-20 (33306)
ਆਤ੍ਮਾ ਨਦੀ ਭਾਰਤ ਪੁਣ੍ਯਤੀਰ੍ਥਾ
ਸਤ੍ਯੋਦਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਿਕੂਲਾ ਦਯੋਰ੍ਮਿਃ।
ਤਸ੍ਯਾਂ ਸ੍ਨਾਤਃ ਪੂਯਤੇ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਾ
ਪੁਣ੍ਯੋ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਨਿਤ੍ਯਮਲੋਭ ਏਵ ॥ 5-40-21 (33307)
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਗ੍ਰਾਹਵਤੀਂ ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਲਾਂ ਨਦੀਮ੍।
ਨਾਵੰ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਯੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜਨ੍ਮਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਸੰਤਰ ॥ 5-40-22 (33308)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਸ੍ਵਬਨ੍ਧੁਂ
ਵਿਦ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਵਯਸਾ ਚਾਪਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮ੍ ।
ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯੇ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ
ਯਃ ਸੰਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇੰਨ ਸ ਮੁਹ੍ਯੇਤ੍ਕਦਾਚਿਤ੍ ॥ 5-40-23 (33309)
ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਸ਼ਿਸ਼੍ਰੋਦਰੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਪਾਣਿਪਾਦੰ ਚ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ।
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇ ਚ ਮਨਸਾ ਮਨੋ ਵਾਚੰ ਚ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-40-24 (33310)
ਨਿਤ੍ਯੋਦਕੀ ਨਿਤ੍ਯਯਜ੍ਞੋਪਵੀਤੀ
ਨਿਤ੍ਯਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੀ ਪਤਿਤਾੰਨਵਰ੍ਜੀ ।
ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਗੁਰਵੇ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵ-
ੰਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਰ੍ਯਵਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਤ੍ ॥ 5-40-25 (33311)
ਅਧੀਤ੍ਯ ਵੇਦਾਨ੍ਪਰਿਸੰਸ੍ਤੀਰ੍ਯ ਚਾਗ੍ਨੀ-
ਨਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਜ੍ਞੈਃ ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ।
ਗੋਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪੂਤਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ
ਹਤਃ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮੇਤਿ ॥ 5-40-26 (33312)
ਵੈਸ਼੍ਯੋ(ਅ)ਧੀਤ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਂਸ਼੍ਚ
ਧਨੈਃ ਕਾਲੇ ਸੰਵਿਭਜ੍ਯਾਸ਼੍ਰਿਤਾਂਸ਼੍ਚ।
ਤ੍ਰੇਤਾਪੂਤੰ ਧੂਮਮਾਘ੍ਰਾਯ ਪੁਣ੍ਯੰ
ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਦਿਵ੍ਯਸੁਖਾਨਿ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ॥ 5-40-27 (33313)
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਵੈਸ਼੍ਯਵਰ੍ਣੰ ਚ ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ
ਕ੍ਰਮੇਣੈਤਾੰਨ੍ਯਾਯਤਃ ਪੂਜਯਾਨਃ।
ਤੁਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼੍ਵੇਤੇਸ਼਼੍ਵਵ੍ਯਥੋ ਦਗ੍ਧਪਾਪ-
ਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੇਹੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੁਖਾਨਿ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ॥ 5-40-28 (33314)
ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਵੋਕ੍ਤੋ
ਹੇਤੁਂ ਚਾਨੁਬ੍ਰੁਵਤੋ ਮੇ ਨਿਬੋਧ।
ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਧੀਯਤੇ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰ-
ਸ੍ਤੰ ਤ੍ਵੰ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜਧਰ੍ਮੇ ਨਿਯੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ ॥ 5-40-29 (33315)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-40-30x (3497)
ਏਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਮਾਮਨੁਸ਼ਾਸਨਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ।
ਮਮਾਪਿ ਚ ਮਤਿਃ ਸੌਮ੍ਯ ਭਵਤ੍ਯੇਵੰ ਯਥਾਤ੍ਥ ਮਾਮ੍ ॥ 5-40-30 (33316)
ਸਾ ਤੁ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਪ੍ਯੇਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਮੇ ਸਦਾ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਵਿਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-40-31 (33317)
ਨ ਦਿਸ਼਼੍ਟਮਭ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਭੂਤੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍।
ਦਿਸ਼਼੍ਟਮੇਵ ਧ੍ਰੁਵੰ ਮਨ੍ਯੇ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਤੁ ਨਿਰਰ੍ਥਕਮ੍ ॥ ॥ 5-40-32 (33318)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ ॥ ਸਮਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਪ੍ਰਜਾਗਰਪਰ੍ਵ ॥ -------
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-40-1 ਪ੍ਰਮੰਨਃ ਸਨ੍ਤਃ ਸਾਧਵਃ ਸੁਖਾਯ ਅਲੰ ਸੁਖੰ ਦਾਤੁਂ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਾਃ ॥ 5-40-4 ਏਕਪਦੰ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 5-40-5 ਮਦਮੋਹੌ ਏਕੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਪ੍ਤ ॥ 5-40-9 ਆਕਰ੍ਸ਼਼ਃ ਵਿਸ਼਼ਾਦੀਨਾਮ੍ ॥ 5-40-10 ਅਜੇਨ ਸਹਿਤਃ ਉਕ੍ਸ਼਼ਾ ਅਜੋਕ੍ਸ਼਼ਾ। ਔਦੁਮ੍ਬਰੰ ਤਾਮ੍ਰਮਯੰ ਪਾਤ੍ਰਜਾਤਮ੍। ਵਿਸ਼਼ੰ ਲੋਹਮਿਤਿ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਃ। ਸ੍ਵਰ੍ਣਨਾਭਃ ਸ਼ਾਲਗ੍ਰਾਮਃ । ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਰ੍ਤਃ ਸ਼ਙ੍ਖਃ । 5-40-11 ਧਨ੍ਯਾਨਿ ਮਙ੍ਗਲਾਵਹਾਨਿ ॥ 5-40-12 ਮਹਾਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹੇਨ ਉਤ੍ਸਵੇਨ ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸਮਾਨੰ ਮਾਙ੍ਗਲਿਕਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-40-19 ਅਸ੍ਮਾਲ੍ਲੋਕਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ। ਅਮੁਸ਼਼੍ਯ ਅਮੁਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਤ੍। ਪ੍ਰਲਭੇਤ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍ ॥ 5-40-20 ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤੁਂ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਚੇਦਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-40-21 ਪੁਣ੍ਯਮਪਿ ਕਿੰ ਨਿਤ੍ਯ ਮਲੋਭ ਏਵ। ਵੈਰਾਗ੍ਯਾਤ੍ਰ ਪਰੰ ਪੁਣ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-40-24 ਮਨੋ ਵਾਚੰ ਚ ਵਿਦ੍ਯਯੇਤਿ ਙ ਪਾਠਃ ॥ 5-40-25 ਨਿਤ੍ਯੋਦਕੀ ਯਥਾਕਾਲੰ ਸ੍ਨਾਨਾਚਮਨਪਰਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 041
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.41. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 041
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਪੁਨਰ੍ਧਰ੍ਮਰਹਸ੍ਯਕਥਨੰ ਚੋਦਿਤੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ੂਦ੍ਰਯੋਨਿਜਾਤਤ੍ਵੇਨ ਤਤ੍ਕਥਨਾਨੌਚਿਤ੍ਯਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸ੍ਮਰਣ ਮਾਤ੍ਰਸੰਨਿਹਿਤੰ ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤੰਪ੍ਰਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਤਤ੍ਵੋਪਦੇਸ਼ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-41-0 (33319)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-41-0x (3498)
ਅਨੁਕ੍ਤੰ ਯਦਿ ਤੇ ਕਿਞ੍ਚਿਦ੍ਵਾਚਾ ਵਿਦੁਰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਤਨ੍ਮੇ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਤੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਹਿ ਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 5-41-1 (33320)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-41-2x (3499)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਕੁਮਾਰੋ ਵੈ ਯਃ ਪੁਰਾਣਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਤਨਤ੍ਸੁਜਾਤਃ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-41-2 (33321)
ਸ ਤੇ ਗੁਹ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸੰਸ਼੍ਰਯਾਨ੍।
ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਰਾਜ ਸਰ੍ਵਬੁਦ੍ਧਿਮਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-41-3 (33322)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-41-4x (3500)
ਕਿੰ ਤ੍ਵੰ ਨ ਵੇਦ ਤਦ੍ਭੂਯੋ ਯਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਸਨਾਤਨਃ।
ਤ੍ਵਮੇਵ ਵਿਦੁਰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਸ਼ੇਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਤਵ ॥ 5-41-4 (33323)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-41-5x (3501)
ਸ਼ੂਦ੍ਰਯੋਨਾਵਹੰ ਜਾਤੋ ਨਾਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਦ੍ਵਕ੍ਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ।
ਕੁਮਾਰਸ੍ਯ ਤੁ ਯਾਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵੇਦ ਤਾਂ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮਹਮ੍ ॥ 5-41-5 (33324)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀਂ ਹਿ ਯੋਨਿਮਾਪੰਨਃ ਸਗੁਹ੍ਯਮਪਿ ਯੋ ਵਦੇਤ੍।
ਨ ਤੇਨ ਗਰ੍ਹ੍ਯੋ ਦੇਵਾਨਾਂ ਤਸ੍ਮਾਦੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 5-41-6 (33325)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-41-7x (3502)
ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਵਿਦੁਰ ਤ੍ਵੰ ਮੇ ਪੁਰਾਣੰ ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ।
ਕਥਮੇਤੇਨ ਦੇਹੇਨ ਸ੍ਯਾਦਿਹੈਵ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 5-41-7 (33326)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-41-8x (3503)
ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਵਿਦੁਰਸ੍ਤਭ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਸ਼ੰਸਿਤਵ੍ਰਤਮ੍।
ਸ ਚ ਤਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥ 5-41-8 (33327)
ਸ ਚੈਨੰ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਸੁਖੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਮਥੈਨੰ ਵਿਦੁਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 5-41-9 (33328)
ਭਗਵਨ੍ਸੰਸ਼ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਮਾਨਸਃ ।
ਯੋ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਮਯਾ ਵਕ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਮਸ੍ਮੈ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-41-10 (33329)
ਯੰ ਸ਼੍ਰਤ੍ਵਾ(ਅ)ਯੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸਰ੍ਵਦੁਃਖਾਤਿਗੋ ਭਵੇਤ੍॥ 5-41-11 (33330)
ਲਾਭਾਲਾਭੌ ਪ੍ਰਿਯਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੌ ਯਥੈਨੰ ਨ ਜਰਾਨ੍ਤਕੌ।
ਵਿਸ਼਼ਹੇਰਨ੍ਭਯਾਮਰ੍ਸ਼਼ੌ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਮਦੋਦ੍ਭਵੌ ।
ਅਰਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਤਨ੍ਦ੍ਰੀ ਚ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋਦਯੌ ॥ ॥ 5-41-12 (33331)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-41-2 ਸਨੁਤ੍ਕੁੰਮਰਃ ਪ੍ਰੋਵਾਚੇਤਿ ਕo ਪਾਠਃ ॥ 5-41-4 ਤਮਹੰ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਤਤ੍ਵਤੋ ਵੈ ਸਨਾਤਨਮਿਤਿ ਕo ਪਾਠo ॥ 5-41-12 ਵਿਸ਼਼ਹੇਰਨ੍ ਬਾਧੇਰਨ੍। ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਃ ਅਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਤਾ । ਉਦ੍ਭਵ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 042
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.42. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 042
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-42-0 (33332)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-42-0x (3504)
ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਨੀਸ਼਼ੀ
ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਿਦੁਰੇਰਿਤੰ ਤਤ੍।
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤੰ ਰਹਿਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਪਰਮਾਂ ਬੁਭੂਸ਼਼ਨ੍ ॥ 5-42-1 (33333)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-42-2x (3505)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਯਦਿਮੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ
ਨ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਸ੍ਤੀਤਿ ਤਵੋਪਦੇਸ਼ਮ੍।
ਦੇਵਾਸੁਰਾ ਹ੍ਯਾਚਰਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯ-
ਮਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵੇ ਤਤ੍ਕਤਰੰਨੁ ਸਤ੍ਯਮ੍ ॥ 5-42-2 (33334)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-42-3x (3506)
ਅਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਕਰ੍ਮਣਾ ਕੇਚਿਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਚਾਪਰੇ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਬ੍ਰੁਵਤੋ ਰਾਜਨ੍ਯਥੈਤਨ੍ਮਾ ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਿਥਾਃ ॥ 5-42-3 (33335)
ਉਭੇ ਸਤ੍ਯੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ
ਮੋਹੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ਸੰਮਤੋ(ਅ)ਯੰ ਕਵੀਨਾਮ੍।
ਪ੍ਰਮਾਦੰ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਹੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ
ਤਥਾ(ਅ)ਪ੍ਰਮਾਦਮਮ੍ਰੁʼਤਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ॥ 5-42-4 (33336)
ਪ੍ਰਮਾਦਾਦ੍ਵੈ ਅਸੁਰਾਃ ਪਰਾਭਵ-
ੰਨਪ੍ਰਮਾਦਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਾਃ ਸੁਰਾਸ਼੍ਚ।
ਨੈਵ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਇਵਾਤ੍ਤਿ ਜਨ੍ਤੂ-
ੰਨ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਰੂਪਮੁਪਲਭ੍ਯਤੇ ਹਿ ॥ 5-42-5 (33337)
ਯਮੰ ਤ੍ਵੇਕੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਮਾਹੁ-
ਰਾਤ੍ਮਾਵਾਸਮਮ੍ਰੁʼਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮ੍।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਲੋਕੇ ਰਾਜ੍ਯਮਨੁਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਦੇਵਃ
ਸ਼ਿਵਃ ਸ਼ਿਵਾਨਾਮਸ਼ਿਵੋ(ਅ)ਸ਼ਿਵਾਨਾਮ੍ ॥ 5-42-6 (33338)
ਅਸ੍ਯਾਦੇਸ਼ਾੰਨਿਃਸਰਤੇ ਨਰਾਣਾਂ
ਕ੍ਰੋਧਃ ਪ੍ਰਮਾਦੋ ਲੋਭਰੂਪਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ।
ਅਹੰ ਗਤੇਨੈਵ ਚਰਨ੍ਵਿਮਾਰ੍ਗਾ-
ੰਨ ਚਾਤ੍ਮਨੋ ਯੋਗਮੁਪੈਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ॥ 5-42-7 (33339)
ਤੇ ਮੋਹਿਤਾਸ੍ਤਦ੍ਵਸ਼ੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ
ਇਤਃ ਪ੍ਰੇਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪੁਨਃ ਪਤਨ੍ਤਿ।
ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਦੇਵਾ ਅਨੁਵਿਪ੍ਲਵਨ੍ਤੇ
ਅਤੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਮਰਣਾਦਭ੍ਯੁਪੈਤਿ ॥ 5-42-8 (33340)
ਕਰ੍ਮੋਦਯੇ ਕਰ੍ਮਫਲਾਨੁਰਾਗਾ-
ਸ੍ਤਤ੍ਰਾਨੁ ਤੇ ਯਾਨ੍ਤਿ ਨ ਤਰਨ੍ਤਿ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮ੍ ।
ਸਦਰ੍ਥਯੋਗਾਨਵਗਮਾਤ੍ਸਮਨ੍ਤਾ-
ਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਭੋਗਭੋਗੇਨ ਦੇਹੀ ॥ 5-42-9 (33341)
ਤਦ੍ਵੈ ਮਹਾਮੋਹਨਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ
ਮਿਥ੍ਯਾਰ੍ਥਯੋਗਸ੍ਯ ਗਤਿਰ੍ਹਿ ਨਿਤ੍ਯਾ।
ਮਿਥ੍ਯਾਰ੍ਥਯੋਗਾਭਿਹਤਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ
ਸ੍ਮਰੰਨੁਪਾਸ੍ਤੇ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ ॥ 5-42-10 (33342)
ਅਭਿਧ੍ਯਾ ਵੈ ਪ੍ਰਥਮੰ ਹਨ੍ਤਿ ਲੋਕਾਨ੍
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਵਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਸ਼ੁ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍।
ਏਤੇ ਬਾਲਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵੇ ਪ੍ਰਾਪਯਨ੍ਤਿ
ਧੀਰਾਸ੍ਤੁ ਧੈਰ੍ਯੇਣ ਤਰਨ੍ਤਿ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮ੍ ॥ 5-42-11 (33343)
ਸੋ(ਅ)ਭਿਧ੍ਯਾਯੰਨੁਤ੍ਪਤਿਸ਼਼੍ਣੰਨਿਹਨ੍ਯਾ-
ਦਨਾਦਰੇਣਾਪ੍ਰਤਿਬੁਧ੍ਯਮਾਨਃ।
ਨੈਨੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਿਵਾਤ੍ਤਿ ਭੂਤ੍ਵਾ
ਏਵੰ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਯੋ ਵਿਨਿਹਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾਨ੍ ॥ 5-42-12 (33344)
ਕਾਮਾਨੁਸਾਰੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਾਮਾਨਨੁ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ।
ਕਾਮਾਨ੍ਵ੍ਯੁਦਸ੍ਯ ਧੁਨੁਤੇ ਯਤ੍ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਰਜਃ ॥ 5-42-13 (33345)
ਤਮੋਪ੍ਰਕਾਸ਼ੋ ਭੂਤਾਨਾਂ ਨਰਕੋ(ਅ)ਯੰ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤ ਇਵ ਧਾਵਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਃ ਸ਼੍ਵਭ੍ਰਮੁਨ੍ਮੁਖਾਃ ॥ 5-42-14 (33346)
ਅਮੂਢਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯੇਹ ਕੁਰ੍ਯਾ-
ਤ੍ਕਿੰ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸ੍ਤਾਰ੍ਣ ਇਵਾਸ੍ਯ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ ।
ਅਮਨ੍ਯਮਾਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਕਿਞ੍ਚਿਦਨ੍ਯ-
ੰਨਾਧੀਯਤੇ ਤਾਰ੍ਣ ਇਵਾਸ੍ਯ ਸਰ੍ਪਃ ॥ 5-42-15 (33347)
ਕ੍ਰੋਧਾਲ੍ਲੋਭਾਨ੍ਮੋਹਭਯਾਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ
ਸ ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸ੍ਤ੍ਵਚ੍ਛਰਿਰੇ ਯ ਏਸ਼਼ਃ।
ਏਵੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਜਾਯਮਾਨੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ
ਜ੍ਞਾਨੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠੰਨ ਬਿਭੇਤੀਹ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਃ।
ਵਿਨਸ਼੍ਯਤੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਤਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁ-
ਰ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰ੍ਯਥਾ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ॥ 5-42-16 (33348)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-42-17x (3507)
ਯਾਨੇਵਾਹੁਰਿਜ੍ਯਯਾ ਸਾਧੁਲੋਕਾਨ੍
ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਪੁਣ੍ਯਤਮਾਨ੍ਸਨਾਤਨਾਤ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰਾਰ੍ਥੰ ਕਥਯਨ੍ਤੀਹ ਵੇਦਾ
ਏਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾੰਨੈਤਿ ਕਥੰ ਨੁ ਕਰ੍ਮ ॥ 5-42-17 (33349)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-42-18x (3508)
ਏਵੰ ਹ੍ਯਵਿਦ੍ਵਾਨੁਪਯਾਤਿ ਤਤ੍ਰ
ਤਤ੍ਰਾਰ੍ਥਜਾਤੰ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ ਵੇਦਾਃ।
ਸਵੇਹ ਆਯਾਤਿ ਪਰੰ ਪਰਾਤ੍ਮਾ
ਪ੍ਰਯਾਤਿ ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਨਿਹਤ੍ਯ ਮਾਰ੍ਗਾਨ੍ ॥ 5-42-18 (33350)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-42-19x (3509)
ਕੋ(ਅ)ਸੌ ਨਿਯੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਤਮਜੰ ਪੁਰਾਣੰ
ਸ ਚੇਦਿਦੰ ਸਰ੍ਵਮਨੁਕ੍ਰਮੇਣ।
ਕਿੰ ਵਾਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਮਥਵਾ ਸੁਖੰ ਚ
ਤਨ੍ਮੇ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵਤ੍ ॥ 5-42-19 (33351)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-42-20x (3510)
ਦੋਸ਼਼ੋ ਮਹਾਨਤ੍ਰ ਵਿਭੇਦਯੋਗੇ
ਹ੍ਯਨਾਦਿਯੋਗੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯਾਃ।
ਤਥਾਸ੍ਯ ਨਾਧਿਕ੍ਯਮਪੈਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ-
ਦਨਾਦਿਯੋਗੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪੁਂਸਃ ॥ 5-42-20 (33352)
ਯ ਏਤਦ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨ੍ਸ ਨਿਤ੍ਯੋ
ਵਿਕਾਰਯੋਗੇਨ ਕਰੋਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਮ੍।
ਤਥਾਚ ਤਚ੍ਛਕ੍ਤਿਰਿਤਿ ਸ੍ਮ ਮਨ੍ਯਤੇ।
ਤਥਾਰ੍ਥਯੋਗੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵੇਦਾਃ ॥ 5-42-21 (33353)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-42-22x (3511)
ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾੰਨਾਚਰਨ੍ਤੀਹ ਕੇਚਿ-
ਤ੍ਤਥਾ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਕੇਚਿਦਿਹਾਚਰਨ੍ਤਿ।
ਧਰ੍ਮਃ ਪਾਪੇਨ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਯਤੇ ਸ੍ਵਿ-
ਦੁਤਾਹੋ ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਤਿ ਪਾਪਮ੍ ॥ 5-42-22 (33354)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-42-23x (3512)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸ੍ਥਿਤੌ ਵਾਪ੍ਯੁਭਯੰ ਹਿ ਨਿਤ੍ਯੰ
ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਮ੍।
ਤਥਾਨ੍ਯਥਾ ਪੁਣ੍ਯਮੁਪੈਤਿ ਦੇਹੀ
ਤਥਾਗਤੰ ਪਾਪਮੁਪੈਤਿ ਸਿਦ੍ਧਮ੍ ॥ 5-42-23 (33355)
ਗਤ੍ਵੋਭਯੰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਸ੍ਥਿਰੰ
ਸ਼ੁਭਸ੍ਯ ਪਾਪਸ੍ਯ ਸ ਚਾਪਿ ਕਰ੍ਮਣਾ।
ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਪੰ ਪ੍ਰਣੁਦਤੀਹ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍
ਧਰ੍ਮੋ ਬਲੀਯਾਨਿਤਿ ਤਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਧਿਃ ॥ 5-42-24 (33356)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-42-25x (3513)
ਯਾਨਿਹਾਹੁਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਲੋਕਾ-
ਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸਨਾਤਨਾਨ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰਮਾਨ੍ਕਥਯ ਤਤੋ(ਅ)ਪਿ ਚਾਨ੍ਯਾ-
ੰਨੈਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਵੇਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਕਰ੍ਮ ॥ 5-42-25 (33357)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-42-26x (3514)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਵ੍ਰਤੇ(ਅ)ਥ ਵਿਸ੍ਪਰ੍ਧਾ ਬਲੇ ਬਲਵਤਾਮਿਵ।
ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਇਤਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤਾਮ੍ ॥ 5-42-26 (33358)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਵਿਸ੍ਪਰ੍ਧਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਜਜ੍ਜ੍ਞਾਨਸਾਧਨਮ੍।
ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਇਤੋ ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪਮ੍ ॥ 5-42-27 (33359)
ਤਸ੍ਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ਸਮਾਚਾਰਮਾਹੁਰ੍ਵੇਦਵਿਦੋ ਜਨਾਃ।
ਨੈਨੰ ਮਨ੍ਯੇਤ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਬਾਹ੍ਯਮਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਜਨਮ੍ ॥ 5-42-28 (33360)
ਯਤ੍ਰ ਮਨ੍ਯੇਤ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਵ ਤ੍ਰੁʼਣੋਦਕਮ੍।
ਅੰਨੰ ਪਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤਞ੍ਜੀਵੋੰਨਾਨੁਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍ ॥ 5-42-29 (33361)
ਯਤ੍ਰਾਕਥਯਮਾਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤ੍ਯਸ਼ਿਵੰ ਭਯਮ੍।
ਅਤਿਰਿਕ੍ਤਮਿਵਾਕੁਰ੍ਵਨ੍ਸ ਸ਼੍ਰੇਯਾੰਨੇਤਰੋ ਜਨਃ ॥ 5-42-30 (33362)
ਯੋ ਵਾ ਕਥਯਮਾਨਸ੍ਯ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨਾਨੁਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਵੰ ਨੋਪਭੁਞ੍ਜੀਤ ਤਦੰਨੰ ਸੰਮਤੰ ਸਤਾਮ੍।
ਕੁਸ਼ਵਲ੍ਕਲਚੇਲਾਦ੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਵੰ ਯੋਗਿਨੋ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-42-31 (33363)
ਯਥਾ ਖੰ ਵਾਨ੍ਤਮਸ਼੍ਨਾਤਿ ਸ਼੍ਵਾ ਵੈ ਨਿਤ੍ਯਮਭੂਤਯੇ ।
ਏਵੰ ਤੇ ਵਾਨ੍ਤਮਸ਼੍ਨਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯੋਪਸੇਵਨਾਤ੍ ॥ 5-42-32 (33364)
ਨਿਤ੍ਯਮਜ੍ਞਾਤਚਰ੍ਯਾ ਮੇ ਇਤਿ ਮਨ੍ਯੇਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ।
ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਤੁ ਵਸਨ੍ਮਧ੍ਯੇ ਨੈਵੰ ਵਿਨ੍ਦੇਤ ਕਿਞ੍ਚਨ ॥ 5-42-33 (33365)
ਕੋਹ੍ਯੇਵਮਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ।
ਨਿਰ੍ਲਿਙ੍ਗਮਚਲੰ ਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਸਰ੍ਵਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਵਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 5-42-34 (33366)
ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਸਨ੍ਤਮਾਤ੍ਮਾਨਮਨ੍ਯਥਾ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ।
ਕਿੰ ਤੇਨ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਚੋਰੇਣਾਤ੍ਮਾਪਹਾਰਿਣਾ ॥ 5-42-35 (33367)
ਅਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾਦਨਾਦਾਤਾ ਸੰਮਤੋ ਨਿਰੁਪਦ੍ਰਵਃ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ ਨ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਵਤ੍ਸ ਸ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਕਵਿਃ ॥ 5-42-36 (33368)
ਅਨਾਢ੍ਯਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਵਿਤ੍ਤੇ ਆਢ੍ਯਾ ਦੈਵੇ ਤਥਾ ਕ੍ਰਤੌ ।
ਤੇ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਾ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਕਮ੍ਪ੍ਯਾਸ੍ਤਾਨ੍ਵਿਦ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਸ੍ਤਨੁਮ੍ ॥ 5-42-37 (33369)
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਖਿਸ਼਼੍ਟਕ੍ਰੁʼਤੋ ਦੇਵਾਨ੍ਵਿਦ੍ਯਾਦ੍ਯ ਇਹ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਨ ਸ ਮਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਯਤਤੇ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-42-38 (33370)
ਯਮਪ੍ਰਯਤਮਾਨੰ ਤੁ ਮਾਨਯਨ੍ਤਿ ਸਮਾਹਿਤਾਃ ।
ਨ ਮਾਨ੍ਯਮਾਨੋ ਮਨ੍ਯੇਤ ਨਾਵਮਾਨੇ(ਅ)ਤਿਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍ ॥ 5-42-39 (33371)
ਲੋਕਃ ਸ੍ਵਭਾਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਹਿ ਨਿਮੇਸ਼਼ੋਨ੍ਮਸ਼਼ਵਤ੍ਸਦਾ।
ਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ ਮਾਨਯਨ੍ਤੀਹ ਇਤਿ ਮਨ੍ਯੇਤ ਮਾਨਿਤਃ ॥ 5-42-40 (33372)
ਅਧਰ੍ਮਨਿਪੁਣਾ ਮੁਢਾ ਲੋਕੇ ਮਾਯਾਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ।
ਨ ਮਾਨ੍ਯੰ ਮਾਨਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਵੰ ਮਨ੍ਯੇਤ ਮਾਨਿਤਃ ॥ 5-42-41 (33373)
ਨ ਵੈ ਮਾਨੰ ਚ ਮੌਨੰ ਚ ਸਹਿਤੌ ਵਸਤਃ ਸਦਾ।
ਅਯੰ ਹਿ ਲੋਕੋ ਮਾਨਸ੍ਯ ਅਸੌ ਮੌਨਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਿਦੁਃ ॥ 5-42-42 (33374)
ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਹਿ ਮਾਨਾਰ੍ਥਸੰਵਾਸਾ ਸਾ ਚਾਪਿ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨੀ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਾ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਹਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਹੀਨੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ॥ 5-42-43 (33375)
ਦ੍ਵਾਰਾਣਿ ਤਸ੍ਯੇਹ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ
ਬਹੁਪ੍ਰਕਾਰਾਣਿ ਦੁਰਾਧਰਾਣਿ।
ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਜਵੇ ਹ੍ਰੀਰ੍ਦਮਸ਼ੌਚਵਿਦ੍ਯਾ
ਸ਼਼ਣ੍ਮਾਨਮੋਹਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ॥ ॥ 5-42-44 (33376)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 043
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.43. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 043
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-43-0 (33377)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-43-0x (3515)
ਕਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਮੌਨਃ ਕਤਰੰਨੁ ਮੌਨੰ
ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਵਿਦ੍ਵੰਨਿਹ ਮੌਨਭਾਵਮ੍।
ਮੌਨੇਨ ਵਿਦ੍ਵਾਨੁਤ ਯਾਤਿ ਮੌਨੰ
ਕਥੰ ਮੁਨੇ ਮੌਨਮਿਹਾਚਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-43-1 (33378)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-43-2x (3516)
ਯਤੋ ਨ ਵੇਦਾ ਮਨਸਾ ਸਹੈਨ-
ਮਨੁਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਤਤੋ(ਅ)ਥ ਮੌਨਮ੍।
ਯਤ੍ਰੋਤ੍ਥਿਤੋ ਵੇਦਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਤਥਾਯੰ
ਸ ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵੇਨ ਵਿਭਾਤਿ ਰਾਜਨ੍ ॥ 5-43-2 (33379)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-43-3x (3517)
ਰੁʼਚੋ ਯਜੂਂਸ਼਼ਿ ਯੋ ਵੇਦ ਸਾਮਵੇਦੰ ਚ ਵੇਦ ਯਃ।
ਪਾਪਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪਾਪੇਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ਕਿੰ ਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ॥ 5-43-3 (33380)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-43-4x (3518)
ਨੈਨੰ ਸਾਮਾਨ੍ਯ੍ਰੁʼਚੋ ਵਾਪਿ ਨ ਯਜੂਂਸ਼਼੍ਯਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਤ੍ਰਾਯਨ੍ਤੇ ਕਰ੍ਮਣਃ ਪਾਪਾੰਨ ਤੇ ਮਿਥ੍ਯਾ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-43-4 (33381)
ਨ ਚ੍ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਾਤ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤਿ
ਮਾਯਾਵਿਨੰ ਮਾਯਯਾ ਸਰ੍ਵਮਾਨਮ੍।
ਨੀਡੰ ਸ਼ਕੁਨ੍ਤਾ ਇਵ ਜਾਤਪਕ੍ਸ਼਼ਾ-
ਸ਼੍ਛਨ੍ਦਾਂਸ੍ਯੇਨੰ ਪ੍ਰਜਹਤ੍ਯਨ੍ਤਕਾਲੇ ॥ 5-43-5 (33382)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-43-6x (3519)
ਨ ਚੇਦ੍ਵੇਦਾ ਵੇਦਵਿਦੰ ਤ੍ਰਾਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤਾ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣ।
ਅਥ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਲਾਪੋ(ਅ)ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 5-43-6 (33383)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-43-7x (3520)
ਤਸ੍ਯੈਵ ਨਾਮਾਦਿਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਰੂਪੈ-
ਰਿਦੰ ਜਗਦ੍ਭਾਤਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵ ।
ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਵੇਦਾ-
ਸ੍ਤਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਵੈਰੂਪ੍ਯਮੁਦਾਹਰਨ੍ਤਿ ॥ 5-43-7 (33384)
ਤਦਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤੰ ਤਪ ਏਤਦਿਜ੍ਯਾ
ਤਾਭ੍ਯਾਮਸੌ ਪੁਣ੍ਯਮੁਪੈਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍।
ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਪਾਪੰ ਵਿਨਿਹਤ੍ਯ ਪਸ਼੍ਚਾ-
ਤ੍ਸੰਜਾਯਤੇ ਜ੍ਞਾਨਵਿਦੀਪਿਤਾਤ੍ਮਾ ॥ 5-43-8 (33385)
ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਚਾਤ੍ਮਾਨਮੁਪੈਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾ-
ਨਥਾਨ੍ਯਥਾ ਵਰ੍ਗਫਲਾਨੁਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਤ੍ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਰ੍ਵ-
ਮਮੁਤ੍ਰ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਪੁਨਰੇਤਿ ਮਾਰ੍ਗਮ੍ ॥ 5-43-9 (33386)
ਅਸ੍ਮਿਁਲ੍ਲੋਕੇ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੰ ਫਲਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਭੁਜ੍ਯਤੇ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮਿਮੇ ਲੋਕਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇ ਤਪਸਿ ਸੰਯਤਾਃ ॥ 5-43-10 (33387)
` ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਤਪਃ ਸ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਾਵਦੇਵ ਤਤ੍।
ਏਤਤ੍ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਤ੍ਯ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਤਪੋ ਭਵਤਿ ਕੇਵਲਮ੍ ॥' 5-43-11 (33388)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-43-12x (3521)
ਕਥੰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਪ੍ਯ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਤਪੋ ਭਵਤਿ ਕੇਵਲਮ੍।
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਥਾ ਵਿਦ੍ਯਾਮ ਤਦ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-43-12 (33389)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-43-13x (3522)
ਨਿਸ਼਼੍ਕਲ੍ਮਸ਼਼ੰ ਤਪਸ੍ਤ੍ਵੇਤਤ੍ਕੇਵਲੰ ਪਰਿਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ।
ਏਤਤ੍ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਪ੍ਯ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਤਪੋ ਭਵਤਿ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 5-43-13 (33390)
ਤਪੋਮੂਲਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਯਨ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ।
ਤਪਸਾ ਵੇਦਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਪਰੰ ਤ੍ਵਮ੍ਰੁʼਤਮਾਪ੍ਨੁਯੁਃ ॥ 5-43-14 (33391)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-43-15x (3523)
ਕਲ੍ਮਸ਼਼ੰ ਤਪਸੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕਲ੍ਮਸ਼਼ੰ ਤਪਃ।
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਯੇਨੇਦੰ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਗੁਹ੍ਯੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-43-15 (33392)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-43-16x (3524)
ਕ੍ਰੋਧਾਦਯੋ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਯਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ਾ-
ਸ੍ਤਥਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਨਿ ਦਸ਼ ਤ੍ਰਿ ਰਾਜਨ੍।
ਧਰ੍ਮਾਦਯੋ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੈਤੇ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਗੁਣਾ ਯੇ ਵਿਦਿਤਾ ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਮ੍ ॥ 5-43-16 (33393)
ਕ੍ਰੋਧਃ ਕਾਮੋ ਲੋਭਮੋਹੌ ਵਿਧਿਤ੍ਸਾ-
(ਅ)ਕ੍ਰੁʼਪਾ(ਅ)ਸੂਯੇ ਮਾਨਸ਼ੋਕੌ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਾ ਚ।
ਈਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਜੁਗੁਪ੍ਸਾ ਚ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਦੋਸ਼਼ਾ
ਵਰ੍ਜ੍ਯਾਃ ਸਦਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੈਤੇ ਨਰਾਣਾਮ੍ ॥ 5-43-17 (33394)
ਏਕੈਕਮੇਤੇ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ।
ਲਿਪ੍ਸਮਾਨੋਨ੍ਤਰੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਮਿਵ ਲੁਬ੍ਧਕਃ ॥ 5-43-18 (33395)
ਵਿਕਤ੍ਥਨਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਾਲੁਰ੍ਮਨਸ੍ਵੀ
ਬਿਭ੍ਰਤ੍ਕੋਸ਼਼ੰ ਚਪਲੋ ਰੋਸ਼਼ਣਸ਼੍ਚ।
ਏਤਾਨ੍ਪਾਪਾਃ ਸ਼਼ਣ੍ਣਰਾਃ ਪਾਪਧਰ੍ਮਾਨ੍
ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵਤੇ ਨੋ ਤ੍ਰਸਨ੍ਤਃ ਸੁਦੁਰ੍ਗੇ ॥ 5-43-19 (33396)
ਸੰਭੋਗਸੰਵਿਦ੍ਵਿਸ਼਼ਮੋ(ਅ)ਤਿਮਾਨੀ
ਦਤ੍ਤਾਨੁਤਾਪੀ ਕ੍ਰੁʼਪਣੋ ਬਲੀਯਾਨ੍।
ਵਰ੍ਗਪ੍ਰਸ਼ੰਸੀ ਵਨਿਤਾਸੁ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾ
ਏਤੇ ਪਰੇ ਸਪ੍ਤ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਵਰ੍ਗਾਃ ॥ 5-43-20 (33397)
ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਦਮਸ੍ਤਪਸ਼੍ਚ
ਆਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯੰ ਹ੍ਰੀਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾਨਸੂਯਾ।
ਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਦਾਨੰ ਚ ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚ
ਵ੍ਰਤਾਨਿ ਵੈ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ॥ 5-43-21 (33398)
ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਤੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਭਵੇਦ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਭ੍ਯਃ
ਸਰ੍ਵਾਮਪੀਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਤ੍।
ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਮੇਕਤੋ ਵਾਰ੍ਥਿਤੋ ਯ-
ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਮਸ੍ਤੀਤਿ ਸ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯਃ ॥ 5-43-22 (33399)
ਦਮਸ੍ਤ੍ਯਾਗੋ(ਅ)ਪ੍ਰਮਾਦਸ਼੍ਚ ਏਤੇਸ਼਼੍ਵਮ੍ਰੁʼਤਮਾਹਿਤਮ੍।
ਤਾਨਿ ਸਤ੍ਯਮੁਖਾਨ੍ਯਾਹੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੇ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-43-23 (33400)
ਦਮੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਦੋਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਤਿਕੂਲ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਭਵੇਤ੍ ।
ਅਨ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਭ੍ਯਸੂਯਾ ਚ ਕਾਮਾਰ੍ਥੌ ਚ ਤਥਾ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਾ॥ 5-43-24 (33401)
ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ਼ੋਕਸ੍ਤਥਾ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਲੋਭਃ ਪੈਸ਼ੂਨ੍ਯਮੇਵ ਚ।
ਮਤ੍ਸਰਸ਼੍ਚ ਵਿਹਿੰਸਾ ਚ ਪਰਿਤਾਪਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਰਤਿਃ ॥ 5-43-25 (33402)
ਅਪਸ੍ਮਾਰਸ਼੍ਚਾਤਿਵਾਦਸ੍ਤਥਾ ਸੰਭਾਵਨਾਤ੍ਮਨਿ।
ਏਤੈਰ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤੋ ਦੋਸ਼਼ੈਰ੍ਯਃ ਸ ਦਾਨ੍ਤਃ ਸਦ੍ਭਿਰੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-43-26 (33403)
ਮਦੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਦੋਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤ੍ਯਾਗੋ ਭਵਤਿ ਸ਼਼ਡ੍ਵਿਧਃ।
ਵਿਪਰ੍ਯਯਾਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਏਤੇ ਮਦਦੋਸ਼਼ਾ ਉਦਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ ।
ਦੋਸ਼਼ਾ ਦਮਸ੍ਯ ਯੇ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਸ੍ਤਾਨ੍ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍ ॥ 5-43-27 (33404)
ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ੍ਤੁ ਸ਼਼ਡ੍ਵਿਧਸ੍ਤ੍ਯਾਗਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੋ ਭਵੇਤ੍ ।
ਤੇਨ ਦੁਃਖੰ ਤਰਤ੍ਯੇਵ ਭਿੰਨੰ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਜਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 5-43-28 (33405)
ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ੍ਤੁ ਸ਼਼ਡ੍ਵਿਧਸ੍ਤ੍ਯਾਗਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਿ ।
ਇਸ਼਼੍ਟਾਪੂਰ੍ਤੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਸ੍ਯਾੰਨਿਤ੍ਯਵੈਰਾਗ੍ਯਯੋਗਤਃ ॥ 5-43-29 (33406)
ਕਾਮਤ੍ਯਾਗਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥
ਅਪ੍ਯਵਾਚ੍ਯੰ ਵਦਨ੍ਤ੍ਯੇਤੰ ਸ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ ਗੁਣਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-43-30 (33407)
ਤ੍ਯਕ੍ਤੈਰ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯੈਰ੍ਯਦ੍ਭਵਤਿ ਨੋਪਯੁਕ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਕਾਮਤਃ।
ਨ ਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯੈਸ੍ਤਦ੍ਭਵਤਿ ਨੋਪਯੁਕ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਕਾਮਤਃ ॥ 5-43-31 (33408)
ਨ ਚ ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਸਿਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਦੁਃਖੰ ਤੇ ਨ ਚ ਨ ਗ੍ਲਪੇਤ੍।
ਸਰ੍ਵੈਰੇਵ ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਵਾਨਪਿ ਯੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-43-32 (33409)
ਅਪ੍ਰਿਯੇ ਚ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨੇ ਵ੍ਯਥਾਂ ਜਾਤੁ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਇਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਦਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਨ ਯਾਚੇਤ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-43-33 (33410)
ਅਰ੍ਹਤੇ ਯਾਚਮਾਨਾਯ ਪ੍ਰਦੇਯੰ ਤਚ੍ਛੁਭੰ ਭਵੇਤ੍।
ਅਪ੍ਰਮਾਦੀ ਭਵੇਦੇਤੈਃ ਸ ਚਾਪ੍ਯਸ਼਼੍ਟਗੁਣੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-43-34 (33411)
ਸਤ੍ਯੰ ਧ੍ਯਾਨੰ ਸਮਾਧਾਨੰ ਚੋਦ੍ਯੰ ਵੈਰਾਗ੍ਯਮੇਵ ਚ।
ਅਸ੍ਤੇਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਸੰਗ੍ਰਹਮੇਵ ਚ॥ 5-43-35 (33412)
ਏਵੰ ਦੋਸ਼਼ਾ ਮਦਸ੍ਯੋਕ੍ਤਾਸ੍ਤਾਨ੍ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍।
ਤਥਾ ਤ੍ਯਾਗੋ(ਅ)ਪ੍ਰਮਾਦਸ਼੍ਚ ਸ ਚਾਪ੍ਯਸ਼਼੍ਟਗੁਣੋ ਮਤਃ ॥ 5-43-36 (33413)
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਪ੍ਰਮਾਦਸ੍ਯ ਤਾਨ੍ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪਞ੍ਚਭ੍ਯੋ ਮਨਸਸ਼੍ਚੈਵ ਭਾਰਤ।
ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮੁਕ੍ਤ੍ਯੁਪੇਤਃ ਸੁਖੀ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-43-37 (33414)
ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਭਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਤ੍ਯੇ ਲੋਕਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ।
ਤਾਂਸ੍ਤੁ ਸਤ੍ਯਮੁਖਾਨਾਹੁਃ ਸਤ੍ਯੇ ਹ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤਮਾਹਿਤਮ੍ ॥ 5-43-38 (33415)
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨੈਵ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਤਪੋ ਵ੍ਰਤਮਿਹਾਚਰੇਤ੍।
ਏਤਦ੍ਧਾਤ੍ਰੁʼਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਤ੍ਯਮੇਵ ਸਤਾਂ ਵ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-43-39 (33416)
ਦੋਸ਼਼ੈਰੇਤੈਰ੍ਵਿਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਗੁਣੈਰੇਤੈਃ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਏਤਤ੍ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤਪੋ ਭਵਤਿ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 5-43-40 (33417)
ਯਨ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਤ੍ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ।
ਏਤਤ੍ਪਾਪਹਰੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਜਨ੍ਮਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਜਰਾਪਹਮ੍ ॥ 5-43-41 (33418)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-43-42x (3525)
ਆਖ੍ਯਾਨਪ਼ਞ੍ਚਮੈਰ੍ਵੇਦੈਰ੍ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਕਥ੍ਯਤੇ ਜਨਃ।
ਤਥਾ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚਤੁਰ੍ਵੇਦਾਸ੍ਤ੍ਰਿਧੇਦਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪਰੇ ॥ 5-43-42 (33419)
ਦ੍ਵਿਵੇਦਾਸ਼੍ਚੈਕਵੇਦਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਰੁʼਚਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪਰੇ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਕਤਰਃ ਸ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਮਹੰ ਵੇਦ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਮ੍ ॥ 5-43-43 (33420)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-43-44x (3526)
ਏਕਸ੍ਯ ਵੇਸ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਵੇਦਾਸ੍ਤੇ ਬਹਵਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਸਤ੍ਯਸ੍ਯੈਕਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਤ੍ਯੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਵਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-43-44 (33421)
ਏਵੰ ਵੇਦਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ(ਅ)ਹਮਿਤਿ ਮਨ੍ਯਤੇ।
ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਯਜ੍ਞੋ ਲੋਭਾਦੇਤਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 5-43-45 (33422)
ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯਵਮਾਨਾਨਾਂ ਸਙ੍ਕਲ੍ਪੋ ਵਿਤਥੋ ਭਵੇਤ੍।
ਤਤੋ ਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਤਾਯੇਤ ਸਤ੍ਯਸ੍ਯਾਨਵਧਾਰਣਾਤ੍ ॥ 5-43-46 (33423)
ਮਨਸਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਭਵਤਿ ਵਾਚਾਨ੍ਯਸ੍ਯਾਥ ਕਰ੍ਮਣਾ।
ਸਙ੍ਕਲ੍ਪਸਿਦ੍ਧਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਙ੍ਕਲ੍ਪਾਨਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-43-47 (33424)
ਅਨੈਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਨ ਚੈਤਸ੍ਯ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਰਤਮਾਚਰੇਤ੍।
ਨਾਮੈਤਦ੍ਧਾਤੁਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਤ੍ਯਮੇਵ ਸਤਾਂ ਪਰਮ੍॥ 5-43-48 (33425)
ਜ੍ਞਾਨੰ ਵੈ ਨਾਮ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਜਾਯਤੇ ਤਪਃ।
ਵਿਦ੍ਯਾਦ੍ਬਹੁ ਪਠਨ੍ਤੰ ਤੁ ਦ੍ਵਿਜੰ ਵੈ ਬਹੁਪਾਠਿਨਮ੍ ॥ 5-43-49 (33426)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਮਾ ਮੰਸ੍ਥਾ ਜਲ੍ਪਿਤੇਨੈਵ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਮ੍।
ਯ ਏਵ ਸਤ੍ਯਾੰਨਾਪੈਤਿ ਸ ਜ੍ਞੇਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-43-50 (33427)
ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਨਾਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਤਾਨ੍ਯਥਰ੍ਵਾ
ਪੁਰਾ ਜਗੌ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸਙ੍ਘ ਏਸ਼਼ਃ
ਛਨ੍ਦੋਵਿਦਸ੍ਤੇ ਯ ਉਤ ਨਾਧੀਤਵੇਦਾ
ਨ ਵੇਦਵੇਦ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰ੍ਹਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-43-51 (33428)
ਛਨ੍ਦਾਂਸਿ ਨਾਮ ਦ੍ਵਿਪਦਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠ
ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦਯੋਗੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ।
ਛਨ੍ਦੋਵਿਦਸ੍ਤੇ ਨ ਚ ਤਾਨਧੀਤ੍ਯ
ਗਤਾ ਨ ਵੇਦਸ੍ਯ ਨ ਵੇਦ੍ਯਮਾਰ੍ਯਾਃ ॥ 5-43-52 (33429)
ਨ ਵੇਦਾਨਾਂ ਵੇਦਿਤਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਤਿ
ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵੇਤਾਨ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਤੇ ਵਾਪਿ ਰਾਜਨ੍।
ਯੋ ਵੇਦ ਵੇਦਾੰਨ ਸ ਵੇਦ ਵੇਦ੍ਯੰ
ਸਤ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਯਸ੍ਤੁ ਸ ਵੇਦ ਵੇਦ੍ਯਮ੍ ॥ 5-43-53 (33430)
ਨ ਵੇਦਾਨਾਂ ਵੇਦਿਤਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਤਿ
ਵੇਦ੍ਯੇਨ ਵੇਦੰ ਨ ਵਿਦੁਰ੍ਨ ਵੇਦ੍ਯਮ੍ ।
ਯੋ ਵੇਦ ਵੇਦੰ ਸ ਚ ਵੇਦ ਵੇਦ੍ਯੰ
ਯੋ ਵੇਦ ਵੇਦ੍ਯੰ ਨ ਸ ਵੇਦ ਸਤ੍ਯਮ੍ ॥ 5-43-54 (33431)
ਯੋ ਵੇਦ ਵੇਦਾਨ੍ਸ ਚ ਵੇਦ ਵੇਦ੍ਯੰ
ਨ ਤੰ ਵਿਦੁਰ੍ਵੇਦਵਿਦੋ ਨ ਵੇਦਾਃ।
ਤਥਾਪਿ ਵੇਦੇਨ ਵਿਦਨ੍ਤਿ ਵੇਦੰ
ਯੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਵਿਦੋ ਭਵਨ੍ਤਿ॥ 5-43-55 (33432)
ਧਾਮਾਂਸ਼ਭਾਗਸ੍ਯ ਤਥਾ ਹਿ ਵੇਦਾ
ਯਥਾ ਚ ਸ਼ਾਖਾ ਹਿ ਮਹੀਰੁਹਸ੍ਯ।
ਸੰਵੇਦਨੇ ਚੈਵ ਯਥਾਮਨਨ੍ਤਿ
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹਿ ਸਤ੍ਯੇ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨੋ(ਅ)ਰ੍ਥੇ ॥ 5-43-56 (33433)
ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾਰੰ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਯਸ਼੍ਛਿੰਨਵਿਚਿਕਿਤ੍ਸਃ ਸ ਵ੍ਯਾਚਸ਼਼੍ਟੇ ਸਰ੍ਵਸੰਸ਼ਯਾਨ੍॥ 5-43-57 (33434)
ਨਾਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯੇਸ਼਼ਣੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪ੍ਰਚੀਨੰ ਨੋਤ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਨਾਰ੍ਵਾਚੀਨੰ ਕੁਤਸ੍ਤਿਰ੍ਯਙ੍ਗਾਦਿਸ਼ਨ੍ਤੁ ਕਥਞ੍ਚਨ ॥ 5-43-58 (33435)
ਤਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯੇਸ਼਼ਣੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਥਿਸ਼਼ੁ ਕਥਞ੍ਚਨ।
ਅਵਿਚਿਨ੍ਵੰਨਿਮੰ ਵੇਦੇ ਤਪਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਤੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 5-43-59 (33436)
ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤ ਉਪਾਸੀਤ ਨ ਚੇਸ਼਼੍ਟੇਨ੍ਮਨਸਾਪਿ ਚ।
ਉਪਾਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 5-43-60 (33437)
ਮੌਨਾੰਨ ਸ ਮੁਨਿਰ੍ਭਵਤਿ ਨਾਰਣ੍ਯਵਸਨਾਨ੍ਮੁਨਿਃ ।
ਸ੍ਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਤੁ ਯੋ ਵੇਦ ਸ ਮੁਨਿਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-43-61 (33438)
ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਵ੍ਯਾਕਰਣਾਦ੍ਵੈਯਾਕਰਣ ਉਚ੍ਯਤੇ।
ਤਨ੍ਮੂਲਤੋ ਵ੍ਯਾਕਰਣੰ ਵ੍ਯਾਕਰੋਤੀਤਿ ਤਤ੍ਤਥਾ ॥ 5-43-62 (33439)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ੀ ਲੋਕਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ੀ ਭਵੇੰਨਰਃ ।
ਸਤ੍ਯੇ ਵੈ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੰਸ੍ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਵਿਦ੍ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-43-63 (33440)
ਧਰ੍ਮਾਦਿਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਿਤੋ(ਅ)ਪ੍ਯੇਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਵੇਦਾਨਾਂ ਚਾਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਏਤਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 5-43-64 (33441)
॥ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 044
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.44. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 044
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਤ੍ਤ੍ਵੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-44-0 (33442)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-44-0x (3527)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਯਾਮਿਮਾਂ ਪਰਾਂ ਤ੍ਵੰ
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀਂ ਵਾਚੰ ਵਦਸੇ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਾਮ੍।
ਪਰਾਂ ਹਿ ਕਾਮੇਨ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਾਂ ਕਥਾਂ
ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦੰ ਕੁਮਾਰ । 5-44-1 (33443)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-44-2x (3528)
ਨੈਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤ੍ਵਰਮਾਣੇਨ ਲਭ੍ਯੰ
ਯਨ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰਨਤਿਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯਤੀਵ।
ਬੁਦ੍ਧੌ ਵਿਲੀਨੇ ਮਨਸਿ ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ
ਵਿਦ੍ਯਾ ਹਿ ਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਲਭ੍ਯਾ ॥ 5-44-2 (33444)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-44-3x (3529)
ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਵਿਦ੍ਯਾਮਿਤਿ ਯਤ੍ਸਨਾਤਨੀਂ
ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਸਿਦ੍ਧਾਮ੍।
ਅਨਾਰਭ੍ਯਾਂ ਵਸਤੀਹ ਕਾਰ੍ਯਕਾਲੇ
ਕਥੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਮਮ੍ਰੁʼਤਤ੍ਵੰ ਲਭੇਤ ॥ 5-44-3 (33445)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-44-4x (3530)
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਵਿਦ੍ਯਾਮਭਿਧਾਸ੍ਯੇ ਪਰਾਣੀਂ
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਸਿਦ੍ਧਾਮ੍।
ਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੈਨੰ ਮਰ੍ਤ੍ਯਲੋਕੰ ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ
ਯਾ ਵੈ ਵਿਦ੍ਯਾ ਗੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਾ ॥ 5-44-4 (33446)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-44-5x (3531)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਯਾ ਵਿਦ੍ਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਵੇਦਿਤੁਮਞ੍ਚਸਾ।
ਤਤ੍ਕਥੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਦੇਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ ॥ 5-44-5 (33447)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-44-6x (3532)
ਆਚਾਰ੍ਯਯੋਨਿਮਿਹ ਯੇ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ
ਭੂਤ੍ਵਾ ਗਰ੍ਭੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਚਰਨ੍ਤਿ।
ਇਹੈਵ ਤੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾਰਾ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਪ੍ਰਹਾਯ ਦੇਹੰ ਪਰਮੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਯੋਗਮ੍ ॥ 5-44-6 (33448)
ਅਸ੍ਮਿਁਲ੍ਲੋਕੇ ਵੈ ਜਯਨ੍ਤੀਹ ਕਾਮਾ-
ਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀਂ ਸ੍ਥਿਤਿੰ ਹ੍ਯਨੁਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਃ।
ਤ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਨਿਰ੍ਹਰਨ੍ਤੀਹ ਦੇਹਾ-
ਨ੍ਮੁਞ੍ਜਾਦਿਸ਼਼ੀਕਾਮਿਵ ਸਤ੍ਵਸੰਸ੍ਥਾਃ ॥ 5-44-7 (33449)
ਸ਼ਰੀਰਮੇਤੌ ਕੁਰੁਤਃ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਭਾਰਤ।
ਆਚਾਰ੍ਯਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਯਾ ਜਾਤਿਃ ਸਾ ਪੁਣ੍ਯਾ ਸਾ(ਅ)(ਅ)ਜਰਾ(ਅ)ਮਮ 5-44-8 (33450)
ਯਃ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ਯਵਿਤਥੇਨ ਵਰ੍ਣਾ-
ਨ੍ਰੁʼਤੰ ਕੁਰ੍ਵੰਨਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸੰਪ੍ਰਯਚ੍ਛਮ੍।
ਤੰ ਮਨ੍ਯੇਤ ਪਿਤਰੰ ਮਾਤਰੰ ਚ
ਤਸ੍ਮੈ ਨ ਦ੍ਰੁਹ੍ਯੇਤ੍ਕਤਮਸ੍ਯ ਜਾਨਨ੍ ॥ 5-44-9 (33451)
ਗੁਰੁਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੋ ਨਿਤ੍ਯਮਭਿਵਾਦਯੀਤ
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਮਿਚ੍ਛੇਚ੍ਛੁਚਿਰਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ।
ਮਾਨੰ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨਾਦਧੀਤ ਰੋਪ-
ਮੇਪ ਪ੍ਰਥਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਦਃ ॥ 5-44-10 (33452)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕ੍ਰਮੇਣੈਵ ਵਿਦ੍ਯਾਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਯਃ ਸ਼ੁਚਿਃ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਵ੍ਰਤਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਥਮਃ ਪਾਦ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-44-11 (33453)
ਆਚਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਣੈਰਪਿ ਧਨੈਰਪਿ।
ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਵਾਚਾ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਪਾਦ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-44-12 (33454)
ਸਮਾ ਗੁਰੌ ਯਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਗਰੁਪਤ੍ਨ੍ਯਾਂ ਤਥਾ ਚਰੇਤ੍।
ਤਤ੍ਪੁਤ੍ਰੇ ਚ ਤਥਾ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਪਾਦ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-44-13 (33455)
ਆਚਾਰ੍ਯੇਣਾਤ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਜਾਨਨ੍
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਚਾਰ੍ਥੰ ਭਾਵਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤ੍ਯਨੇਨ ।
ਯਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਤੰ ਪ੍ਰਤਿ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਬੁਦ੍ਧਿਃ
ਸ ਵੈ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਦਃ ॥ 5-44-14 (33456)
ਨਾਚਾਰ੍ਯਸ੍ਯਾਨਪਾਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰਵਾਸੰ
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਨੈਤਦਹੰ ਕਰੋਮਿ।
ਇਤੀਵ ਮਨ੍ਯੇਤ ਨ ਭਾਸ਼਼ਯੇਤ
ਸ ਵੈ ਚਤੁਰ੍ਥੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਦਃ ॥ 5-44-15 (33457)
ਕਾਲੇਨ ਪਾਦੰ ਲਭਤੇ ਤਥਾਰ੍ਥੰ
ਤਤਸ਼੍ਚ ਪਾਦੰ ਗੁਰੁਯੋਗਤਸ਼੍ਚ।
ਉਤ੍ਸਾਹਯੋਗੇਨ ਚ ਪਾਦਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ-
ਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਪਾਦੰ ਚ ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਯਾਤਿ ॥ 5-44-16 (33458)
ਧਰ੍ਮਾਦਯੋ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਯਸ੍ਯ ਰੂਪ-
ਮਨ੍ਯਾਨਿ ਚਾਙ੍ਗਾਨਿ ਤਥਾ ਬਲੰ ਚ।
ਆਚਾਰ੍ਯਯੋਗੇ ਫਲਤੀਤਿ ਚਾਹੁ-
ਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਗੇਨ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮ੍ ॥ 5-44-17 (33459)
ਏਵੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਯਦੁਪਾਲਭੇਤ ਵੈ
ਧਨਮਾਚਾਰ੍ਯਾਯ ਤਦਨੁਪ੍ਰਯਚ੍ਛੇਤ੍।
ਸ ਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਬਹੁਗੁਣਾਮੇਵਮੇਤਿ
ਗੁਰੋਃ ਪੁਤ੍ਰੇ ਭਵਤਿ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰੇਸ਼਼ਾ ॥ 5-44-18 (33460)
ਏਵੰ ਵਸਨ੍ਸਰ੍ਵਤੋ ਵਰ੍ਧਤੀਹ
ਬਹੂਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਂਲ੍ਲਭਤੇ ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮ੍।
ਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਚਾਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ੋ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ
ਵਸਤ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇ ਜਨਾਸ਼੍ਚ ॥ 5-44-19 (33461)
ਏਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਚਰ੍ਯੇਣ ਦੇਵਾ ਦੇਵਤ੍ਵਮਾਪ੍ਨੁਵਨ੍।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-44-20 (33462)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਮਨੇਨੈਵ ਰੂਪਮਪ੍ਸਰਸਮਭੂਤ੍ ।
ਏਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਸੂਰ੍ਯੋ(ਅ)ਪ੍ਯਹ੍ਨਾਯ ਜਾਯਤੇ ॥ 5-44-21 (33463)
ਆਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਸੰਯੋਗਾਦ੍ਰਸਭੇਦਾਰ੍ਥਿਨਾਮਿਵ ।
ਏਵੰ ਹ੍ਯੇਤੇ ਸਮਾਜ੍ਞਾਯ ਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਭਾਵੰ ਗਤਾ ਇਮੇ ॥ 5-44-22 (33464)
ਯ ਆਸ਼੍ਰਯੇਤ੍ਪਾਵਯੇਚ੍ਚਾਪਿ ਰਾਜ-
ਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ਰੀਰੰ ਤਪਸਾ ਤਪ੍ਯਮਾਨਃ।
ਏਤੇਨ ਵੈ ਬਾਲ੍ਯਮਭ੍ਯੇਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍
ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਤਥਾ ਸ ਜਯਤ੍ਯਨ੍ਤਕਾਲੇ ॥ 5-44-23 (33465)
ਅਨ੍ਤਵਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਤੇ ਜਯਨ੍ਤਿ
ਲੋਕਾਞ੍ਜਨਾਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਨਿਰ੍ਮਲੇਨ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸ੍ਤੇਨ ਚਾਭ੍ਯੇਤਿ ਸਰ੍ਵੰ
ਨਾਨ੍ਯਃ ਪਨ੍ਥਾ ਅਯਨਾਥ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-44-24 (33466)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-44-25x (3533)
ਆਭਾਤਿ ਸ਼ੁਕ੍ਲਮਿਵ ਲੋਹਿਤਮਿ-
ਵਾਥੋ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਥਾਞ੍ਜਨੰ ਕਾਦ੍ਰਵੰ ਵਾ।
ਸਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਯੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਵਾ-
ਨ੍ਕਥੰ ਰੂਪੰ ਤਦਮ੍ਰੁʼਤਮਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਪਦਮ੍ ॥ 5-44-25 (33467)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-44-26x (3534)
ਆਭਾਤਿ ਸ਼ੁਕ੍ਲਮਿਵ ਲੋਹਿਤਮਿ-
ਵਾਥੋ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਾਯਸਮਰ੍ਕਵਰ੍ਣਮ੍।
ਨ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਨਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ
ਨੈਤਤ੍ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਸਲਿਲੰ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ॥ 5-44-26 (33468)
ਨ ਤਾਰਕਾਸੁ ਨ ਚ ਵਿਦ੍ਯੁਦਾਸ਼੍ਰਿਤੰ
ਨ ਚਾਭ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਰੂਪਮਸ੍ਯ।
ਨ ਚਾਪਿ ਵਾਯੌ ਨ ਚ ਦੇਵਤਾਸੁ
ਨੈਤਚ੍ਚਨ੍ਦ੍ਰੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਨੋਤ ਸੂਰ੍ਯੇ ॥ 5-44-27 (33469)
ਨੈਵਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁ ਤੰਨ ਯਜੁਸ਼਼੍ਸ਼਼ੁ ਨਾਪ੍ਯਥਰ੍ਵਸੁ
ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਵੈ ਵਿਮਲੇਸ਼਼ੁ ਸਾਮਸੁ।
ਰਥਨ੍ਤਰੇ ਬਾਰ੍ਹਦ੍ਰਥੇ ਵਾਪਿ ਰਾਜ-
ਨ੍ਮਹਾਵ੍ਰਤੇ ਨੈਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਦ੍ਭ੍ਰੁਵੰ ਤਤ੍ ॥ 5-44-28 (33470)
ਅਪਾਰਣੀਯੰ ਤਮਸਃ ਪਰਸ੍ਤਾ-
ਤ੍ਤਦਨ੍ਤਕੋ(ਅ)ਪ੍ਯੇਤਿ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਲੇ।
ਅਣੀਯੋ ਰੂਪੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਧਾਰਯਾ ਸਮੰ
ਮਹਚ੍ਚ ਰੂਪੰ ਤਦ੍ਵੈ ਪਰ੍ਵਤੇਭ੍ਯਃ ॥ 5-44-29 (33471)
ਸਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾ ਤਦਮ੍ਰੁʼਤੰ ਲੋਕਾਸ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਦ੍ਯਸ਼ਃ ।
ਭੂਤਾਨਿ ਜਝਿਰੇ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਲਯੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਹਿ ॥ 5-44-30 (33472)
ਅਨਾਮਯੰ ਤਨ੍ਮਹਦੁਦ੍ਯਤੰ ਯਸ਼ੋ
ਵਾਚੋ ਵਿਕਾਰੰ ਕਵਯੋ ਵਦਨ੍ਤਿ।
ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ
ਯੇ ਤਦ੍ਵਿਦੁਰਮ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥ 5-44-31 (33473)
` ਤਦੇਤਦਹ੍ਨਾ ਸੰਸ੍ਥਿਤੰ ਭਾਤਿ ਸਰ੍ਵੰ
ਤਦਾਤ੍ਮਵਿਤ੍ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਜ੍ਞਾਨਯੋਗਾਤ੍।
ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ
ਯੇ ਤਦ੍ਵਿਦੁਰਮ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ॥' ॥ 5-44-32 (33474)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਨੁਤ੍ਸੁਜਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 045
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.45. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 045
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਵੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-45-0 (33475)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-45-0x (3535)
ਸ਼ੋਕਃ ਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚ ਲੋਭਸ਼੍ਚ ਕਾਮੋ ਮਾਨਃ ਪਰਾਸੁਤਾ।
ਈਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਮੋਹੋ ਵਿਵਿਤ੍ਸਾ ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਾ(ਅ)ਸੂਯਾ ਜੁਗੁਪ੍ਸੁਤਾ ॥ 5-45-1 (33476)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੈਤੇ ਮਹਾਦੋਸ਼਼ਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਪ੍ਰਾਣਨਾਸ਼ਨਾਃ।
ਏਕੈਕਮੇਤੇ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ।
ਯੌਰਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਨਰਃ ਪਾਪੰ ਮੂਢਸੰਜ੍ਞੋ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ ॥ 5-45-2 (33477)
ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਾਲੁਰੁਗ੍ਰਃ ਪਰੁਸ਼਼ੋ ਵਾ ਵਦਾਨ੍ਯਃ
ਕ੍ਰੋਧੰ ਬਿਭ੍ਰਨ੍ਮਨਸਾ ਵੈ ਵਿਕਤ੍ਥੀ।
ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਧਰ੍ਮਾਃ ਸ਼਼ਡਿਮੇ ਜਨਾ ਵੈ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਪ੍ਯਰ੍ਥੰ ਨੋਤ ਸਭਾਜਯਨ੍ਤੇ ॥ 5-45-3 (33478)
ਸੰਭੋਗਸੰਵਿਦ੍ਵਿਸ਼਼ਮੋ(ਅ)ਤਿਮਾਨੀ
ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਕਤ੍ਥੀ ਕ੍ਰੁʼਪਣੋ ਦੁਰ੍ਬਲਸ਼੍ਚ।
ਬਹੁਪ੍ਰਸ਼ੰਕਸੀ ਵਨਿਤਾਦ੍ਵਿਟ੍ ਸਦੈਵ
ਸਪ੍ਤੈਵੋਕ੍ਤਾਃ ਪਾਪਸ਼ੀਲਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਃ ॥ 5-45-4 (33479)
ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਤਪੋ ਦਮਸ਼੍ਚ
ਅਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯੰ ਹ੍ਰੀਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾਨਸੂਯਾ।
ਦਾਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚੈਵ ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਚ
ਮਹਾਵ੍ਰਤਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ॥ 5-45-5 (33480)
ਯੋ ਨੈਤੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਚ੍ਯਵੇਦ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਭ੍ਯਃ
ਸਰ੍ਵਾਮਪੀਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਤ੍।
ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਮੇਕਤੋ ਵਾਰ੍ਥਿਤੋ ਯੋ
ਨਾਸ੍ਯ ਸ੍ਵਮਸ੍ਤੀਤਿ ਚ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯਮ੍ ॥ 5-45-6 (33481)
ਦਮਸ੍ਤ੍ਯਾਗੋ(ਅ)ਥਾਪ੍ਰਮਾਦ ਇਤ੍ਯੇਤੇਸ਼਼੍ਵਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਏਤਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 5-45-7 (33482)
ਸਦ੍ਵਾ(ਅ)ਸਦ੍ਵਾ ਪਰੀਵਾਦੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਨ ਸ਼ਸ੍ਯਤੇ।
ਨਰਕਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਸ੍ਤੇ ਸ੍ਯੁਰ੍ਯ ਏਵੰ ਕੁਰੁਤੇ ਜਨਾਃ ॥ 5-45-8 (33483)
ਮਦੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਦੋਸ਼਼ਃ ਸ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੁਰਾ ਯੋ(ਅ)ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ ।
ਲੋਕਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲ੍ਯਮਭ੍ਯਸੂਯਾ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਵਚਃ ॥ 5-45-9 (33484)
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਪਾਰਤਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯੰ ਪਰਿਵਾਦੋ(ਅ)ਥ ਪੈਸ਼ੁਨਮ੍।
ਅਰ੍ਥਹਾਨਿਰ੍ਵਿਵਾਦਸ਼੍ਚ ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਣਿਪੀਡਨਮ੍ ॥ 5-45-10 (33485)
ਈਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਮੋਦੋ(ਅ)ਤਿਵਾਦਸ਼੍ਚ ਸੰਜ੍ਞਾਨਾਸ਼ੋ(ਅ)ਭ੍ਯਸੂਯਿਤਾ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਨ ਮਾਦ੍ਯੇਤ ਸਦਾ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਮ੍ ॥ 5-45-11 (33486)
ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇ ਵੈ ਸ਼਼ਙ੍ਗੁਣਾ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯਃ
ਪ੍ਰਿਯੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਪ੍ਰਿਯੇ ਚ ਵ੍ਯਥਨ੍ਤੇ।
ਸ੍ਯਾਦਾਤ੍ਮਨਃ ਸੁਚਿਰੰ ਯਾਚਤੇ ਯੋ
ਦਦਾਤ੍ਯਯਾਚ੍ਯਮਪਿ ਦੇਯੰ ਖਲੁ ਸ੍ਯਾਤ੍।
ਇਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਵਿਭਵਾਨ੍ਸ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਦਾਰਾ-
ਨਭ੍ਯਰ੍ਥਿਤਸ਼੍ਚਾਰ੍ਹਤਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਭਾਵਃ ॥ 5-45-12 (33487)
ਤ੍ਯਕ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਃ ਸੰਵਸੇੰਨੇਹ ਕਾਮਾ-
ਦ੍ਭਿਙ੍ਕ੍ਤੇ ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਾਸ਼ਿਸ਼਼ੰ ਬਾਧਤੇ ਚ ॥ 5-45-13 (33488)
ਦ੍ਰਵ੍ਯਵਾਨ੍ਗੁਣਵਾਨੇਵੰ ਤ੍ਯਾਗੀ ਭਵਤਿ ਸਾਤ੍ਵਿਕਃ।
ਪਞ੍ਚਭੂਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚਭ੍ਯੋ ਨਿਵਰ੍ਤਯਤਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ॥ 5-45-14 (33489)
ਏਤਤ੍ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਪ੍ਯ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਤਪੋ ਭਵਤਿ ਕੇਵਲਮ੍।
ਸਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯਵਮਾਨਾਨਾਂ ਸਙ੍ਕਲ੍ਪੇਨ ਸਮਾਹਿਤਮ੍ ॥ 5-45-15 (33490)
ਯਤੋ ਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਮਤ੍ਯਸ੍ਯੈਵਾਵਰੋਧਨਾਤ੍।
ਮਨਸਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਭਵਤਿ ਵਾਚ੍ਯਨ੍ਯਸ੍ਯਾਥ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-45-16 (33491)
ਸਙ੍ਕਲ੍ਪਸਿਦ੍ਧੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਸਙ੍ਕਲ੍ਪੋ(ਅ)ਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕਿਞ੍ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 5-45-17 (33492)
ਅਧ੍ਯਾਪਯੇਨ੍ਮਹਦੇਤਦ੍ਯਸ਼ਸ੍ਯੰ
ਵਾਚੋ ਵਿਕਰਾਃ ਕਵਯੋ ਵਦਨ੍ਤਿ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਯੋਗੇ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ
ਯੇ ਤਦ੍ਵਿਦੁਰਮ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ॥ 5-45-18 (33493)
ਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੇਨੈਵ ਰਾਜਨ੍
ਸਤ੍ਯੰ ਜਯੇਜ੍ਜੁਹੁਯਾਦ੍ਵਾ ਯਜੇਦ੍ਵਾ।
ਨੈਤੇਨ ਵਾਲੋ(ਅ)ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਭ੍ਯੇਤਿ ਰਾਜਨ੍
ਰਤਿੰ ਚਾਸੌ ਨ ਲਭਤ੍ਯਨ੍ਤਕਾਲੇ ॥ 5-45-19 (33494)
ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਮੇਕ ਉਪਾਸੀਤ ਚੇਸ਼਼੍ਟੇਤ ਮਨਸਾਪਿ ਨ।
ਤਥਾ ਸੰਸ੍ਤੁਤਿਨਿਨ੍ਦਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਰੋਸ਼਼ੌ ਵਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍ ॥ 5-45-20 (33495)
ਅਤ੍ਰੈਵ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਵਿਸ਼ਤਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਚਾਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਏਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ ॥ 5-45-21 (33496)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 046
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.46. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 046
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਵੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-46-0 (33497)
ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤ ਉਵਾਚ। 5-46-0x (3536)
ਯਤ੍ਤਚ੍ਛੁਕ੍ਰੰ ਮਹਞ੍ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਮਹਦ੍ਯਸ਼ਃ।
ਤਦ੍ਵੈ ਦੇਵਾ ਉਪਾਸਤੇ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੂਰ੍ਯੋ ਵਿਰਾਜਤੇ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-1 (33498)
ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸ਼ੁਕ੍ਰੇਣ ਵਰ੍ਧਤੇ।
ਤਚ੍ਛੁਕੰ ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਤਪ੍ਤੰ ਤਪਤਿ ਤਾਪਨਮ੍ ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-45-2 (33499)
ਆਪੋ(ਅ)ਥਾਦ੍ਭ੍ਯਃ ਸਲਿਲਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ
ਉਭੌ ਦੇਵੌ ਸ਼ਿਸ਼੍ਰਿਯਾਤੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ।
ਅਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ਸਵਿਤੁਰ੍ਵਿਵਸ੍ਵਾ-
ਨੁਭੌ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਦਿਵੰ ਚ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-3 (33500)
ਉਭੌ ਚ ਦੇਵੌ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਦਿਵੰ ਚ
ਦਿਸ਼ਃ ਸ਼ੁਕ੍ਰੋ ਭੁਵਨੰ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦਿਸ਼ਃ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚ ਸ੍ਰਵਨ੍ਤਿ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਮੁਦ੍ਰਾ ਵਿਹਿਤਾ ਮਹਾਨ੍ਤਾਃ ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-4 (33501)
ਚਕ੍ਰੇ ਰਥਸ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੋ(ਅ)ਧ੍ਰੁਵਸ੍ਯਾਵ੍ਯਯਕਰ੍ਮਣਃ।
ਕੇਤੁਮਨ੍ਤੰ ਵਹਨ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਾਸ੍ਤੰ ਦਿਵ੍ਯਮਜਰੰ ਦਿਵਿ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-5 (33502)
ਨ ਸਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਰੂਪਮਸ੍ਯ
ਨ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਪਾ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦੇਨਮ੍।
ਮਨੀਸ਼਼ਯਾਥੋ ਮਨਸਾ ਹ੍ਰੁʼਦਾ ਚ
ਯ ਏਨੰ ਵਿਦੁਰਮ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-6 (33503)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਪੂਗਾਂ ਸਰਿਤੰ ਪਿਬਨ੍ਤੋ ਦੇਵਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍।
ਮਧ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤੇ ਤਸ੍ਯਾਃ ਸੰਚਰਨ੍ਤੀਹ ਘੋਰਾਮ੍ ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-7 (33504)
ਤਦਰ੍ਧਮਾਸੰ ਪਿਬਤਿ ਸੰਚਿਤੰ ਭ੍ਰਮਰੋ ਮਧੁ।
ਈਸ਼ਾਨਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਹਵਿਰ੍ਭੂਤਮਕਲ੍ਪਯਤ੍।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-8 (33505)
ਹਿਰਣ੍ਯਪਰ੍ਣਮਸ਼੍ਵਤ੍ਥਮਭਿਪਦ੍ਯ ਹ੍ਯਪਕ੍ਸ਼਼ਕਾਃ।
ਤੇ ਤਤ੍ਰ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਪਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਦਿਸ਼ਮ੍।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-9 (33506)
ਪੂਰ੍ਣਾਤ੍ਪੂਰ੍ਣਾਨ੍ਯੁਦ੍ਧਰਨ੍ਤਿ ਪੂਰ੍ਣਾਤ੍ਪੂਰ੍ਣਾਨਿ ਚਕ੍ਰਿਰੇ।
ਹਰਨ੍ਤਿ ਪੂਰ੍ਣਾਤ੍ਪੂਰ੍ਣਾਨਿ ਪੂਰ੍ਣਮੇਵਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-10 (33507)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵੈ ਵਾਯੁਰਾਯਾਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਯਤਃ ਸਦਾ।
ਤਸ੍ਮਾਦਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਸੋਮਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਣ ਆਤਤਃ ॥ 5-46-11 (33508)
ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਤਤੋ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਤਤ੍ਤਦ੍ਵਕ੍ਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮਃ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-12 (33509)
ਅਪਾਨੰ ਗਿਰਪਿ ਪ੍ਰਾਣਃ ਪ੍ਰਾਣੰ ਗਿਰਤਿ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ।
ਆਦਿਤ੍ਯੋ ਗਿਰਤੇ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਦਿਤ੍ਯੰ ਗਿਰਤੇ ਪਰਃ ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-13 (33510)
ਏਕੰ ਪਾਦੰ ਨੋਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤਿ ਸਲਿਲਾਦ੍ਧੰਸ ਉਚ੍ਚਰਨ੍।
ਤੰ ਚੇਤ੍ਸਨ੍ਤਤਮੂਰ੍ਧ੍ਵਾਯ ਨ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਨਾਮ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-14 (33511)
ਅਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਮਾਤ੍ਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ
ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਯ ਯੋਗੇਨ ਸ ਯਾਤਿ ਨਿਤ੍ਯਮ੍।
ਤਮੀਸ਼ਮੀਡ੍ਯਮਨੁਕਲ੍ਪਮਾਦ੍ਯੰ
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੂਢਾ ਨ ਵਿਰਾਜਮਾਨਮ੍॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-15 (33512)
ਅਸਾਧਨਾ ਵਾਪਿ ਸਸਾਧਨਾ ਵਾ
ਸਮਾਨਮੇਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ।
ਸਮਾਨਮੇਤਦਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯੇਤਰਸ੍ਯ
ਮੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਧ੍ਵ ਉਤ੍ਸੰ ਸਮਾਪੁਃ ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-16 (33513)
ਉਭੌ ਲੋਕੌ ਵਿਦ੍ਯਯਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਯਾਤਿ
ਤਦਾ ਹੁਤੰ ਚਾਹੁਤਮਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮ੍।
ਮਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀ ਲਘੁਤਾਮਾਦਧੀਤ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੰ ਸ੍ਯਾੰਨਾਮ ਧੀਰਾ ਲਭਨ੍ਤੇ ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-17 (33514)
ਏਵੰਰੂਪੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਸ ਪਾਵਕੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਗਿਰਨ੍।
ਯੋ ਵੈ ਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਵੇਦ ਤਸ੍ਯੇਹਾਰ੍ਥੋ ਨ ਰਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-18 (33515)
ਯਃ ਸਹਸ੍ਰੰ ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਸੰਤਤ੍ਯ ਸੰਪਤੇਤ੍।
ਮਧ੍ਯਮੇ ਮਧ੍ਯ ਆਗਚ੍ਛੇਦਪਿਚੇਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਨੋਜਵਃ।
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-19 (33516)
ਨ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਰੂਪਮਸ੍ਯ
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚੈਨੰ ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਵਾਃ।
ਹਿਤੋ ਮਨੀਸ਼਼ੀ ਮਨਸਾ ਨ ਤਪ੍ਯਤੇ
ਯੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜੇਯੁਰਮ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-20 (33517)
ਗੂਹਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਪਾ ਇਵ ਗਹ੍ਵਰਾਣਿ
ਸ੍ਵਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਸ੍ਵੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਵਿਮੂਢਾ
ਯਥਾਧ੍ਵਾਨੰ ਮੋਹਯਨ੍ਤੇ ਭਯਾਯ ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-21 (33518)
ਨਾਹੰ ਸਦਾ(ਅ)ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ੍ਯਾਂ ਨ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁ-
ਰ੍ਨ ਚਾਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਮ੍ਰੁʼਤੰ ਮੇ ਕੁਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍।
ਸਤ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤੇ ਸਤ੍ਯਸਮਾਨਬਨ੍ਧੇ
ਸਤਸ਼੍ਚ ਯੋਨਿਰਤਸਤਸ਼੍ਚੈਕ ਏਵ ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-22 (33519)
ਨ ਸਾਧੁਨਾ ਨੋਤ ਅਸਾਧੁਨਾ ਵਾ-
(ਅ)ਸਮਾਨਮੇਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ।
ਸਮਾਨਮੇਤਦਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਾ-
ਦੇਵੰ ਯੁਕ੍ਤੋ ਮਧੁ ਤਦ੍ਵੈ ਪਰੀਪ੍ਸੇਤ੍ ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-23 (33520)
ਨਾਸ੍ਯਾਤਿਵਾਦਾ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਤਾਪਯਨ੍ਤਿ
ਨਾਨਧੀਤੰ ਨਾਹੁਤਮਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮ੍।
ਮਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀ ਲਘੁਤਾਮਾਦਧੀਤ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਚਾਸ੍ਮੈ ਨਾਮ ਧੀਰਾ ਲਭਨ੍ਤੇ ॥
ਯੋਗਿਨਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍ ॥ 5-46-24 (33521)
ਏਵੰ ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਆਤ੍ਮਾਨਮਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਯੁਕ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਕਿੰ ਸ ਸ਼ੋਚੇਤ੍ਤਤਃ ਪਰਮ੍ । 5-46-25 (33522)
ਯਥੋਦਪਾਨੇ ਮਹਤਿ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸੰਪ੍ਲੁਤੋਦਕੇ।
ਏਵੰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਆਤ੍ਮਾਨਮਨੁਜਾਨਤਃ ॥ 5-46-26 (33523)
ਅਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਮਾਤ੍ਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ(ਅ)ਸੌ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ।
ਅਜਸ਼੍ਚਰੋ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਸ਼੍ਚ
ਸ ਤੰ ਮਤ੍ਵਾ ਕਵਿਰਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨਃ ॥ 5-46-27 (33524)
ਅਹਮੇਵ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਹੰ ਪੁਨਃ।
ਆਤ੍ਮਾਹਮਪਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਯਚ੍ਚ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯਦਸ੍ਤਿ ਚ ॥ 5-46-28 (33525)
ਪਿਤਾਮਹੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸ੍ਥਵਿਰਃ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਮਮੈਵ ਯੂਯਮਾਤ੍ਮਸ੍ਥਾ ਨ ਮੇ ਯੂਯੰ ਨ ਵੋ ਹ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-46-29 (33526)
ਆਤ੍ਮੈਵ ਸ੍ਥਾਨੰ ਮਮ ਜਨ੍ਮ ਚਾਤ੍ਮਾ
ਓਤਪ੍ਰੋਤੋ(ਅ)ਹਮਜਰਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਃ।
ਅਜਸ਼੍ਚਰੋ ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤੋ(ਅ)ਹੰ
ਮਾਂ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਕਵਿਰਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨਃ ॥ 5-46-30 (33527)
ਅਣੋਰਣੀਯਾਨ੍ਸੁਮਨਾਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਜਾਗ੍ਰਤਿ।
ਪਿਤਰੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇ ਨਿਹਿਤੰ ਵਿਦੁਃ ॥ ॥ 5-46-31 (33528)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸਨਤ੍ਸੁਦਜਾਤਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ ॥ ਸਮਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤਪਰ੍ਵ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 047
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.47. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 047
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪਾਣ੍ਡਵਵਚਨਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦੀਨਾਂ ਸਭਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਸਨ੍ਦੇਸ਼ਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਾਕ੍ਯਕਥਨੰ ਚੋਦਿਤੇਨ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰ੍ਜੁਨਾਨ੍ਤਃਪੁਰਪ੍ਰਵੇਸ਼ਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਤ੍ਕਥਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-47-0 (33529)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-47-0x (3537)
ਏਵੰ ਸਨਤ੍ਸੁਜਾਤੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਚ ਧੀਮਤਾ।
ਸਾਰ੍ਧੰ ਕਥਯਤੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਾ ਵ੍ਯਤੀਯਯ ਸਰ੍ਵਰੀ ॥ 5-47-1 (33530)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਰਜਨ੍ਯਾਂ ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਰਾਜਾਨਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਤੇ।
ਸਭਾਮਾਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃਕ ਸੂਤਸ੍ਯੋਪਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-47-2 (33531)
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਮਾਣਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਵਾਚੋ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸੰਹਿਤਾਃ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮੁਖਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯਯੂ ਰਾਜਨ੍ਸਭਾਂ ਸ਼ੁਭਾਮ੍ ॥ 5-47-3 (33532)
ਸੁਧਾਵਦਾਤਾਂ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਾਂ ਕਨਕਾਜਿਰਭੂਸ਼਼ਿਤਾਮ੍ ।
ਚਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਭਾਂ ਸੁਰੁਚਿਰਾਂ ਸਿਕ੍ਤਾਂ ਚਿਨ੍ਦਨਵਾਰਿਣਾ ॥ 5-47-4 (33533)
ਰੁਚਿਰੈਰਾਸਨੈਃ ਸ੍ਤੀਰ੍ਣਾਂ ਕਾਞ੍ਚਨੈਰ੍ਦਾਰਵੈਰਪਿ।
ਅਸ਼੍ਮਸਾਰਮਯੈਰ੍ਦਾਨ੍ਤੈਃਕ ਸ੍ਵਾਸ੍ਤੀਰ੍ਣੈਃ ਸੋਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦੈਃ ॥ 5-47-5 (33534)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਃ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਸ਼ਲ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਜਯਦ੍ਰਥਃ ।
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਵਿਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਸੋਮਦਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ । 5-47-6 (33535)
ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ।
ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਸਹਿਤਾਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ੍ਤਾਂ ਸਭਾਂ ਸ਼ੁਭਾਮ੍ ॥ 5-47-7 (33536)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਃ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਃ।
ਦੁਰ੍ਮੁਖੋ ਦੁਃਸਹਃ ਕਰ੍ਣ ਉਲੂਕੋ(ਅ)ਥ ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿਃ ॥ 5-47-8 (33537)
ਕੁਰੁਰਾਜੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ੍ਤਾਂ ਸਭਾਂ ਰਾਜਨ੍ਸੁਰਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਸਦੋ ਯਥਾ ॥ 5-47-9 (33538)
ਆਵਿਸ਼ਦ੍ਭਿਸ੍ਤਦਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ੂਰੈਃ ਪਰਿਘਬਾਹੁਭਿਃ ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਸਾ ਸਭਾ ਰਜਨ੍ਸਿੰਹੈਰਿਵ ਗਿਰੇਰ੍ਗੁਹਾ ॥ 5-47-10 (33539)
ਤੇ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਸਭਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹੌਜਸਃ ।
ਆਸਨਾਨਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਭੇਜਿਰੇ ਸੂਰ੍ਯਵਰ੍ਚਸਃ ॥ 5-47-11 (33540)
ਆਸਨਸ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ਭਾਰਤ।
ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥੋ ਨਿਵੇਦਯਾਮਾਸ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-47-12 (33541)
ਅਯੰ ਸਰਥ ਆਯਾਤਿ ਯੋ(ਅ)ਯਾਸੀਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ।
ਦੂਤੋ ਨਸ੍ਤੂਰ੍ਣਮਾਯਾਤਿ ਸੈਨ੍ਧਵੈਃ ਸਾਧੁਵਾਹਿਭਿਃ ॥ 5-47-13 (33542)
..ਪੇਯਾਯ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਰਥਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਕਨ੍ਦ੍ਯ ਕੁਣ੍ਡਲੀ।
ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸਭਾਂ ਪੂਰ੍ਣਾਂ ਮਹੀਪਾਲੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 5-47-14 (33543)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-47-15x (3538)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਗਤ੍ਵਾ ਤੰ ਵਿਜਾਨੀਤ ਕੌਰਵਾਃ।
ਯਥਾਵਯਃ ਕੁਰੂਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-47-15 (33544)
ਅਭਿਵਾਦਯਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਂਸ਼੍ਚ ਵਯਸ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਵਯਸ੍ਯਵਤ੍।
ਪੁਨਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਵਦਨ੍ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯ ਯਥਾਵਯਃ ॥ 5-47-16 (33545)
ਯਥਾਹੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪੂਰ੍ਵਮਿਤੋ ਗਤਃ।
ਅਬ੍ਰਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਗਤ੍ਵਾ ਨਾਤ੍ਰ ਕਿਞ੍ਚਨ ਹਾਪਿਤਮ੍ ॥ 5-47-17 (33546)
` ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-47-18x (3539)
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਸਞ੍ਜਯ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ
ਯਦਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਦੀਨਸਤ੍ਵਃ।
ਜਨਾਰ੍ਦਨਸ੍ਤਾਤ ਯੁਧਾਂ ਪ੍ਰਣੇਤਾ
ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਂ ਜੀਵਿਤਚ੍ਛਿਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ ॥ 5-47-18 (33547)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-47-19x (3540)
ਆਗੁਲ੍ਫੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਭਿਸੰਵੀਤਃ ਪ੍ਰਯਤੋ(ਅ)ਹੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ੰ ਰਾਜੰਨਾਖ੍ਯਾਤੋ ਨਰਸਿੰਹਯੋਃ ॥ 5-47-19 (33548)
ਨ ਚਾਭਿਮਨ੍ਯੁਰ੍ਨ ਯਮੌ ਤੰ ਦੇਸ਼ਮਭਿਜਗ੍ਮਤੁਃ ।
ਯਤ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੌ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚ ਸਤ੍ਯਭਾਮਾ ਚ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 5-47-20 (33549)
ਉਭੌ ਮਧ੍ਵਾਸਵਕ੍ਸ਼਼ੀਬੌ ਵਰਚਨ੍ਦਨਰੂਸ਼਼ਿਤੌ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਗ੍ਵਿਣੌ ਵਰਵਸ੍ਤ੍ਰਾਙ੍ਗੌ ਵਰਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤੌ ॥ 5-47-21 (33550)
ਨੈਕਰਤ੍ਨਵਿਚਿਤ੍ਰੰ ਚ ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਚ ਵਰਾਸਨਮ੍।
ਨਾਨਾਸ੍ਤਰਣਸੰਸ੍ਤੀਰ੍ਣੰ ਯਤ੍ਰਾਸਾਤੇ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭੌ ॥ 5-47-22 (33551)
ਸਤ੍ਯਾਙ੍ਕਮੁਪਧਾਨੰ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ੇਤੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਅਰ੍ਜੁਨਾਙ੍ਕਗਤੌ ਪਾਦੌ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਃ ਸ਼ੁਭਾਯਾਸ਼੍ਚਾਙ੍ਕਗਾਵੁਭੌ ॥ 5-47-23 (33552)
ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਪਾਦਪੀਠੰ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥੋ ਵੈ ਪ੍ਰਾਦਿਸ਼ਨ੍ਮੁਦਾ।
ਦਾਸੀਭ੍ਯਾਮਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਮਹ੍ਯੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭੂਮਾਵੁਪਾਵਿਸ਼ਮ੍ ॥ 5-47-24 (33553)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਰੇਖਾਙ੍ਕਿਤੌ ਪਾਦੌ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭਲਕ੍ਸ਼਼ਣੌ।
ਪਾਦਪੀਠਾਦਪਹ੍ਰੁʼਤੌ ਧਾਰਯੇਤਾਂ ਵਰਸ੍ਤ੍ਰਿਯੌ ॥ 5-47-25 (33554)
ਨ ਨੂਨੰ ਕਲ੍ਮਸ਼਼ੰ ਕਿਞ੍ਚਿਨ੍ਮਮ ਕਰ੍ਮਸੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਰਤ੍ਨਾਭ੍ਯਾਂ ਸਮੇਤੌ ਯਨ੍ਮਿਥੋ ਮਾਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤਾਮ੍ ॥ 5-47-26 (33555)
ਵਿਸ੍ਮਯੋ ਮੇ ਮਹਾਨਾਸੀਦਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮੇ ਬਹੁਸਙ੍ਗਤਮ੍।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਚੈਵ ਰੋਮਾਣਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੌ ਸਹਿਤਾਵੁਭੌ ॥ 5-47-27 (33556)
ਸ਼੍ਯਾਮੌ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੌ ਤਰੁਣੌ ਨਾਗਾਵਿਵ ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤੌ ।
ਏਕਸ਼ਯ੍ਯਾਗਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਯੰ ਮੇ ਮਹਦਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 5-47-28 (33557)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਚਿਨ੍ਤਯੰ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭੌ ।
ਸਙ੍ਕਲ੍ਪੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਨਾਨਵਾਪ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਨਿਦੇਸ਼ਗਾਵਿਮੌ ਯਸ੍ਯ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵੁਭੌ ॥ 5-47-29 (33558)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚਾੰਨਪਾਨਾਭ੍ਯਾਮਾਚ੍ਛੰਨੋ ਲਬ੍ਧਸਤ੍ਕ੍ਰਿਯਃ ।
ਅਞ੍ਜਲਿੰ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸਨ੍ਦੇਸ਼ੰ ਚਾਭ੍ਯਚੋਦਯਮ੍ ॥ 5-47-30 (33559)
ਧਨੁਰ੍ਧਰੋਚਿਤੇਨਾਥ ਪਾਣਿਨੈਕੰ ਸਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਪਾਦਮਾਨਾਯਯਤ੍ਪਾਰ੍ਥਃ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 5-47-31 (33560)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਕੇਤੁਰਿਵੋਤ੍ਥਾਯ ਦਿਵ੍ਯਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਃ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਵੀਰ੍ਯੋਪਮਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸੰਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਮਾ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-47-32 (33561)
ਸ ਵਾਚੰ ਵਦਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਆਦਦੇ ਵਚਨਕ੍ਸ਼਼ਮਾਮ੍।
ਦੀਪਨੀਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਮ੍ਰੁʼਦੁਪੂਰ੍ਵਾਂ ਸੁਦਾਰੁਣਾਮ੍ ॥ 5-47-33 (33562)
ਬਹਿਸ਼੍ਚਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਕਾਰਿਣਃ।
ਮਤਿਮਾਨ੍ਮਤਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕੇਸ਼ਵਃ ਸਨ੍ਦਧੇ ਵਚਃ ॥ 5-47-34 (33563)
ਵਚਨੰ ਵਚਨਜ੍ਞਸ੍ਯ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਰਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍।
ਮਨਃਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਨੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਦਯਤਾਪਨਮ੍ ॥ 5-47-35 (33564)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-47-36x (3541)
ਸਞ੍ਜਯੈਤਦ੍ਵਚੋ ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸੰਸਦਮ੍।
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਆਚਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ ॥ 5-47-36 (33565)
ਅਰ੍ਥਾਂਸ੍ਤ੍ਯਜਤ ਪਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸੁਖਮਾਪ੍ਨੁਤ ਕਾਮਜਮ੍।
ਪ੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਿਯੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚਰਤ ਰਾਜਾ ਹਿ ਤ੍ਵਰਤੇ ਜਯੇ॥ 5-47-37 (33566)
ਯਜਧ੍ਵੰ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤ।
ਪੁਤ੍ਰੇਰ੍ਦਾਰੈਸ਼੍ਚ ਮੋਦਧ੍ਵਮਾਗਤੰ ਵੋ ਮਹਦ੍ਭਯਮ੍ ॥ 5-47-38 (33567)
ਰੁʼਣੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਿਵ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯਾੰਨਾਪਸਰ੍ਪਤਿ।
ਗੋਵਿਨ੍ਦੇਤਿ ਯਦਾਕ੍ਰਨ੍ਦਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਮਾਂ ਦੂਰਵਾਸਿਨਮ੍ ॥ 5-47-39 (33568)
ਤੇਜੋਮਯੰ ਦੁਰਾਧਰ੍ਪੰ ਬਿਭ੍ਰਤਾ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਧਨੁਃ।
ਮਦ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯੇਨ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਵੈਰੰ ਵਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-47-40 (33569)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯੈਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਹਨ੍ਮੇ ਭਯਮਾਵਿਸ਼ਤ੍।
ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਲੋਭੰ ਚ ਵਰ੍ਧਮਾਨੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 5-47-41 (33570)
ਸੋਮੇਨ੍ਦ੍ਰਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੌ ਵੀਰੌ ਤੌ ਮਨ੍ਦੋ ਨਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਸ਼੍ਰਯਾਚ੍ਚੈਵ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਚ ਵਿਕਤ੍ਥਨਾਤ੍ '॥ ॥ 5-47-42 (33571)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 048
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.48. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 048
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਹਿਮਾਦਿਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕਾਨਾਮਰ੍ਜੁਨਵਚਸਾਂ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-48-0 (33572)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-48-0x (3542)
ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਸਞ੍ਜਯ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ
ਕਿਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਦੀਨਸਤ੍ਵਃ।
ਧਨਞ੍ਜਯਸ੍ਤਾਤ ਯੁਧਾਂ ਪ੍ਰੇਣਤਾ
ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਂ ਜੀਵਿਤਚ੍ਛਿਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ ॥ 5-48-1 (33573)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-48-2x (3543)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਵਾਚਮਿਮਾਂ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਤੁ
ਯਦਬ੍ਰਵੀਦਰ੍ਜੁਨੋ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਮਾਨਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯਾਨੁਮਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਧਨਞ੍ਜਯਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ॥ 5-48-2 (33574)
ਅਵਿਤ੍ਰਸ੍ਤੋ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੰ ਵਿਜਾਨ-
ੰਨੁਪਹ੍ਵਰੇ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਧੀਰਃ।
ਅਵੋਚਨ੍ਮਾਂ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਮਾਨਃ ਕਿਰੀਟੀ
ਮਧ੍ਯੇ ਬ੍ਰੂਯਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਕੁਰੂਣਾਮ੍ ॥ 5-48-3 (33575)
ਸੰਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਭਾਸ਼਼ਿਣੋ ਵੈ
ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸੂਤ।
ਯੋ ਯੋਦ੍ਧੁਮਾਸ਼ੰਸਤਿ ਮਾਂ ਸਦੈਵ
ਮਨ੍ਦਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਕਾਲਪਕ੍ਵੋ(ਅ)ਤਿਮੂਢਃ ॥ 5-48-4 (33576)
ਯੇ ਵੈ ਰਾਜਾਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਯੋਧਨਾਯ
ਸਮਾਨੀਤਾਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਾਂ ਚਾਪਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍ ।
ਯਥਾ ਸਮਗ੍ਰੰ ਵਚਨੰ ਮਯੋਕ੍ਤੰ
ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰਾਵਯੇਥਾ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਤਤ ॥ 5-48-5 (33577)
ਯਥਾ ਨੂਨੰ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਦੇਵਾਃ
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਵਜ੍ਰਹਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ।
ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਸ਼੍ਚ
ਕਿਰੀਟਿਨਾ ਵਾਚਮੁਕ੍ਤਾਂ ਸਮਰ੍ਥਾਮ੍ ॥ 5-48-6 (33578)
ਇਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦਰ੍ਜੁਨੋ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਮਾਨੋ
ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਲੋਹਿਤਪਦ੍ਮਨੇਤ੍ਰਃ।
ਨ ਚੇਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ
ਯਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯਾਜਮੀਢਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ॥ 5-48-7 (33579)
ਅਸ੍ਤਿ ਨੂਨੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਰਸ੍ਤਾ-
ਦਨਿਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਪਾਪਕੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਃ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਯੁਦ੍ਧੰ ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨਾਭ੍ਯਾਂ
ਤਥਾਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਚੈਵ ॥ 5-48-8 (33580)
ਸ਼ੈਨਯੇਨ ਧ੍ਰੁਵਮਾਤ੍ਤਾਯੁਧੇਨ
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨਾਥ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾ ਚ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣੇਨ੍ਦ੍ਰਕਲ੍ਪੇਨ ਚੈਵ
ਯੋ(ਅ)ਪਧ੍ਯਾਨਾੰਨਿਰ੍ਦਹੇਦ੍ਗਾਂ ਦਿਵੰ ਚ ॥ 5-48-9 (33581)
ਤੈਸ਼੍ਚੇਦ੍ਯੋਦ੍ਧੁਂ ਮਨ੍ਯਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ
ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਸਕਲਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍।
ਮਾ ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯਾਰ੍ਥਹੇਤੋ-
ਰੁਪੈਹਿ ਯੁਦ੍ਧੰ ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 5-48-10 (33582)
ਯਾਂ ਤਾਂ ਵਨੇ ਦੁਃਖਸ਼ਯ੍ਯਾਮਵਾਤ੍ਸੀ-
ਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਧਰ੍ਮਚਾਰੀ।
ਆਪ੍ਨੋਤੁ ਤਾਂ ਦੁਃਖਤਰਾਮਨਰ੍ਥਾ-
ਮਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਸ਼ਯ੍ਯਾਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪਰਾਸ਼ੁਃ ॥ 5-48-11 (33583)
ਹ੍ਰਿਯਾ ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਤਪਸਾ ਦਮੇਨ
ਸ਼ੌਰ੍ਯੇਣਾਥੋ ਧਰ੍ਮਗੁਪ੍ਤ੍ਯਾ ਧਨੇਨ।
ਅਨ੍ਯਾਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਕੁਰੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇ ਯਾ-
ਨਧ੍ਯਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ॥ 5-48-12 (33584)
ਮਾਯੋਪਧੰ ਪ੍ਰਤਿਧਾਨਾਰ੍ਜਵਾਭ੍ਯਾਂ
ਤਪੋਦਮਾਭ੍ਯਾਂ ਧਰ੍ਮਗੁਪ੍ਤ੍ਯਾ ਬਲੇਨ।
ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪ੍ਰਤਿਪੰਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਨ-
ਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਤਿਵੇਲਮ੍ ॥ 5-48-13 (33585)
ਯਦਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਸੰਸ਼ਿਤਾਤ੍ਮਾ
ਕ੍ਰੋਧੰ ਯਤ੍ਤੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਨ੍ਸੁਘੋਰਮ੍।
ਅਵਸ੍ਤ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਕੁਰੁਪੂਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਚੇਤਾ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-14 (33586)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਮੇਵ ਜ੍ਵਲਿਤਃ ਸਮਿਦ੍ਧੋ
ਯਥਾ ਦਹੇਤ੍ਕਕ੍ਸ਼਼ਮਗ੍ਨਿਰ੍ਨਿਦਾਘੇ।
ਏਵੰ ਦਗ੍ਧਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੇਨਾਂ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਕ੍ਰੋਧਦੀਪ੍ਤੋਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ॥ 5-48-15 (33587)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਭੀਮਸੇਨੰ ਰਥਸ੍ਯੰ
ਗਦਾਹਸ੍ਤੰ ਕ੍ਰੋਧਵਿਸ਼਼ੰ ਵਮਨ੍ਤਮ੍।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਭੀਮਵੇਗੰ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-16 (33588)
ਸੇਨਾਗਗੰ ਦੰਸ਼ਿਤੰ ਭੀਮਸੇਨੰ
ਸੁਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਵੀਰਹਣੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮ੍।
ਘ੍ਨਨ੍ਤੰ ਚਮੂਮਨ੍ਤਕਸੰਨਿਕਾਸ਼ੰ
ਤਦਾ ਸ੍ਮਰ੍ਤਾ ਵਚਨਸ੍ਯਾਤਿਮਾਨੀ ॥ 5-48-17 (33589)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਨਾਗਾ-
ੰਨਿਪਾਤਿਤਾਨ੍ਗਿਰਿਕੂਟਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਨ੍।
ਕਿਮ੍ਭੈਰਿਵਾਸ੍ਰੁʼਗ੍ਵਮਤੋ ਭਿੰਨਕੁਮ੍ਭਾਂ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-18 (33590)
ਮਹਾਸਿੰਹੋ ਗਾ ਇਵ ਸੰਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ
ਗਦਾਪਾਣਿਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨੁਪੇਤ੍ਯ।
ਯਦਾ ਭੀਮੋ ਭੀਮਰੂਪੋ ਨਿਹਨ੍ਤਾ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-19 (33591)
ਮਹਾਭਯੇ ਵੀਤਭਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਃ
ਸਮਾਗਮੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਬਲਾਵਮਰ੍ਦੀ।
ਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਰਥੇਨਾਪ੍ਰਤਿਮਾਨ੍ਰਥੌਘਾ-
ਨ੍ਪਦਾਤਿਸਙ੍ਘਾਨ੍ਗਦਯਾਭਿਨਿਘ੍ਨਨ੍ ॥ 5-48-20 (33592)
ਸੈਨ੍ਯਾਨਨੇਕਾਂਸ੍ਤਰਸਾ ਵਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣ-
ਨ੍ਯਦਾ ਛੇਤ੍ਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯਮ੍।
ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਵਨੰ ਪਰਸ਼ੁਨੇਵ ਸ਼ੂਰ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-21 (33593)
ਤ੍ਰੁʼਣਪ੍ਰਾਯੰ ਜ੍ਵਲਨੇਨੇਵ ਦਗ੍ਧੰ
ਗ੍ਰਾਮੰ ਯਥਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ।
ਪਕ੍ਵੰ ਸਸ੍ਯੰ ਵੈਦ੍ਯੁਤੇਨੇਵ ਦਗ੍ਧੰ
ਪਰਾਸਿਕ੍ਤੰ ਵਿਪੁਲੰ ਸ੍ਵੰ ਬਲੌਘਮ੍ ॥ 5-48-22 (33594)
ਹਤਪ੍ਰਵੀਰੰ ਵਿਮੁਖੰ ਭਯਾਰ੍ਤੰ
ਪਰਾਙ੍ਮੁਖੰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼ੋ(ਅ)ਨਸ਼਼੍ਟਯੋਧਮ੍।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ਾ ਭਿਮਸੇਨੇਨ ਦਗ੍ਧੰ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਤ੍ਸਤ੍ ॥ 5-48-23 (33595)
ਉਪਾਸਙ੍ਗਾਨਾਚਰੇਦ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨ
ਵਰਾਙ੍ਗਾਨਾਂ ਨਕੁਲਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ।
ਯਦਾ ਰਥਾਗ੍ਰ੍ਯੋ ਰਥਿਨਃ ਪ੍ਰਚੇਤਾ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-24 (33596)
ਸੁਖੋਚਿਤੋ ਦੁਃਖਸ਼ਯ੍ਯਾਂ ਵਨੇਸ਼਼ੁ
ਦੀਰ੍ਘੰ ਕਾਲੰ ਨਕੁਲੋ ਯਾਮਸ਼ੇਤ।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਇਵੋਦ੍ਵਮਨ੍ਵਿਸ਼਼ੰ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-25 (33597)
ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਯੋਧਨਾਯ
ਸਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਸੂਤ।
ਰਥੈਃ ਸ਼ੁਭ੍ਰੈਃ ਸੈਨ੍ਯਮਭਿਦ੍ਰਵਨ੍ਤੋ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ॥ 5-48-26 (33598)
ਸ਼ਿਸ਼ੂਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾਨਸ਼ਿਸ਼ੁਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਨ੍
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਕੌਰਵਃ ਪਞ੍ਚ ਸ਼ੂਰਾਨ੍।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਕੌਰਵਾਨਾਦ੍ਰਵਨ੍ਤ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍॥ 5-48-27 (33599)
ਯਥਾ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਦਾਨਵਨਾਸ਼ਨਾਰ੍ਥੰ
ਸੁਵਰ੍ਣਤਾਰੰ ਰਥਮੁਤ੍ਤਮਾਸ਼੍ਵੈਃ।
ਦਾਨ੍ਤੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਸਹਦੇਵੋ(ਅ)ਧਿਰੂਢਃ
ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਮਾਰ੍ਗਣੌਘੈਃ ॥ 5-48-28 (33600)
ਮਹਾਭਯੇ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਰਥਸ੍ਥੰ
ਵਿਵਰ੍ਤਮਾਨੰ ਸਮਰੇ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍।
ਸਰ੍ਵਾ ਦਿਸ਼ਃ ਸਪਤਨ੍ਤੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-29 (33601)
ਹ੍ਰੀਨਿਸ਼਼ੇਵੋ ਨਿਪੁਣਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ
ਮਹਾਬਲਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਃ।
ਗਾਨ੍ਧਾਰਿਮਾਰ੍ਛੰਸ੍ਤੁਮੁਲੇ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਕਾਰੀ
ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਾ ਜਨਾਨ੍ਸਹਦੇਵਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ ॥ 5-48-30 (33602)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਨ੍ਮਹੇਸ਼਼ੂਨ੍
ਸ਼ੂਰਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾਨ੍ਰਥਯੁਦ੍ਧਕੋਵਿਦਾਨ੍।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਾਨ੍ਘੋਰਵਿਸ਼਼ਾਨਿਵਾਯਤ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-31 (33603)
ਯਦਾਭਿਮਨ੍ਯੁਃ ਪਰਵੀਰਘਾਤੀ
ਸ਼ਰੈਃ ਪਰਾਨ੍ਮੇਘ ਇਵਾਭਿਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍।
ਵਿਗਾਹਿਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸਮਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-32 (33604)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਬਾਲਮਬਾਲਵੀਰ੍ਯੰ
ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਚ੍ਚਮੂਂ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਿਵੋਤ੍ਪਤਨ੍ਤਮ੍।
ਸੌਭਦ੍ਰਮਿਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-33 (33605)
ਪ੍ਰਭਦ੍ਰਕਾਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤਰਾ ਯੁਵਾਨੋ
ਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ਸਿੰਹਸਮਾਨਵੀਰ੍ਯਾਃ।
ਯਦਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਾਰੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਸਸੈਨ੍ਯਾਂ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-34 (33606)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਮਹਾਰਥੌ
ਪਥਕ੍ਕਮੂਭ੍ਯਾਮਭਿਵਰ੍ਤਮਾਨੌ।
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰੌ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਸਸੈਨ੍ਯਾਂ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-35 (33607)
ਯਦਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋ ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਵਨ੍
ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਯੂਨਾਂ ਸਮਰੇ ਰਥਸ੍ਥਃ।
ਕ੍ਰੂਦ੍ਧਃ ਸ਼ਰੈਸ਼੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਚਾਪਮੁਕ੍ਤੈ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-36 (33608)
ਯਦਾ ਵਿਰਾਟਃ ਪਰਵੀਰਘਾਤੀ
ਰਥਾਨ੍ਤਰੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਚਮੂਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟਾ।
ਮਾਤ੍ਸ੍ਯੈਃ ਸਾਰ੍ਧਮਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਰੂਪੈ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-37 (33609)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮਾਤ੍ਸ੍ਯਮਨ੍ਰੁʼਸੰਸਾਰ੍ਯਰੂਪੰ
ਵਿਰਾਟਪੁਤ੍ਰੰ ਰਥਿਨੰ ਪੁਰਸ੍ਤਾਤ੍।
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਦੰਸ਼ਤਿੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-38 (33610)
ਰਣੇ ਹਤੇ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਪ੍ਰਵੀਰੇ
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾ ਸ਼ਨ੍ਤਨੋਰ੍ਵੈ ਤਨੂਜੇ।
ਨ ਜਾਤੁ ਨਃ ਸ਼ਤ੍ਰਵੋ ਧਾਰਯੇਯੁ-
ਰਸ਼ੰਸ਼ਯੰ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਤਿ ॥ 5-48-39 (33611)
ਯਦਾ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਰਥਿਨਃ ਪ੍ਰਚਿਨ੍ਵਨ੍
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਰਥੇਨਾਭਿਯਾਤਾ ਵਰੂਥੀ।
ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਹਯੈਰਵਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗਨ੍ ਰਥੌਘਾਂ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-40 (33612)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਮਨੀਕੇ
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਨੁਮ੍ਨੰ ਪ੍ਰਮੁਖੇ ਰੋਚਮਾਨਮ੍।
ਅਸ੍ਤ੍ਰੰ ਯਸ੍ਮੈ ਗੁਹ੍ਯਮੁਵਾਚ ਧੀਮਾ-
ਨ੍ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਤਦਾ ਤਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ॥ 5-48-41 (33613)
ਯਦਾ ਸ ਸੇਨਾਪਤਿਰਪ੍ਰਮੇਯਃ
ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗੰਨਿਸ਼਼ੁਭਿਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍।
ਦ੍ਰੋਣੰ ਰਣੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਹੋਭਿਯਾਤਾ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਾਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-42 (33614)
ਹ੍ਰੀਮਾਨ੍ਮਨੀਪੀ ਬਲਵਾਨ੍ਮਨਸ੍ਵੀ
ਸ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਵਾਨ੍ਸੋਮਕਾਨਾਂ ਪ੍ਰਬਰ੍ਹਃ ।
ਨ ਜਾਤੁ ਤੰ ਸ਼ਤ੍ਰਵੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਸਹੇਰ-
ਨ੍ਯੋਪਾਂ ਸ ਸ੍ਯਾਦਗ੍ਰਣੀਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸਿੰਹਃ ॥ 5-48-43 (33615)
ਇਦੰ ਚ ਬ੍ਰੂਯਾ ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵੇਤਿ ਲੋਕੇ
ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਸਚਿਵੰ ਰਥਸ੍ਥਮ੍।
ਸ਼ਿਨੇਰ੍ਨਪ੍ਤਾਰੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਣੀਮ ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ
ਮਹਾਬਲੰ ਵੀਤਭਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ 5-48-44 (33616)
ਮਹੋਰਸ੍ਕੋ ਦੀਰ੍ਘਬਾਹੁਃ ਪ੍ਰਮਾਥੀ
ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਪਰਮਾਸ੍ਤ੍ਰਵੇਦੀ।
ਸ਼ਿਨੇਰ੍ਨਪ੍ਤਾ ਤਾਲਮਾਤ੍ਰਾਯਧੋ(ਅ)ਯੰ
ਮਹਾਰਥੋ ਵੀਤਭਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ॥ 5-48-45 (33617)
ਯਦਾ ਸ਼ਿਨੀਨਾਮਧਿਪੋ ਮਯੋਕ੍ਤਃ
ਸ਼ਰੈਃ ਪਰਾਨ੍ਮੇਘ ਇਵ ਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍।
ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦਯਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਰਿਹਾ ਯੋਧਮੁਖ੍ਯਾਂ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-46 (33618)
ਯਦਾ ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਕੁਰੁਤੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਮਾਨਃ
ਸ ਦੀਰ੍ਘਬਾਹੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ।
ਸਿੰਹਸ੍ਯੇਵ ਗਨ੍ਧਮਾਘ੍ਰਾਯ ਗਾਵਃ
ਸੰਚੇਸ਼਼੍ਟਨ੍ਤੇ ਸ਼ਤ੍ਰਵੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਦ੍ਰਣਾਗ੍ਰੇ ॥ 5-48-47 (33619)
ਸ ਦੀਰ੍ਘਬਾਹੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਭਿਨ੍ਦ੍ਯਾਦ੍ਗਿਰੀਨ੍ਸੰਹਰੇਤ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨ੍।
ਅਸ੍ਤ੍ਰੇ ਕ੍ਰੁʼਤੀ ਨਿਪੁਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਹਸ੍ਤੋ
ਦਿਵਿ ਸ੍ਥਿਤਃ ਸੂਰ੍ਯ ਇਵਾਭਿਭਾਤਿ ॥ 5-48-48 (33620)
ਚਿਤ੍ਰਃ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੋ ਯਾਦਵਸ੍ਯ
ਅਸ੍ਤ੍ਰੇ ਯੋਗੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸਿੰਹਸ੍ਯ ਭੂਯਾਨ੍।
ਯਥਾਵਿਧੰ ਯੋਗਮਾਹੁਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗੁਣੈਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ੍ਤੈਰੁਪੇਤਃ ॥ 5-48-49 (33621)
ਹਿਰਣ੍ਮਯੰ ਸ਼੍ਵੇਤਹਯੈਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭਿ-
ਰ੍ਯਦਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੰ ਮਾਧਵਸ੍ਯ।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਾਤ੍ਯਕੇਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ-
ਸ੍ਤਦਾ ਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਸ ਮਨ੍ਦਃ ॥ 5-48-50 (33622)
ਯਦਾ ਰਥੰ ਹੇਮਮਣਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ੰ
ਸ਼੍ਵੇਤਾਸ਼੍ਵਯੁਕ੍ਤੰ ਵਾਨਰਕੇਤੁਮੁਗ੍ਰਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਮਾਪ੍ਯਾਸ੍ਥਿਤੰ ਕੇਸ਼ਵੇਨ
ਤਦਾ ਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਸ ਮਨ੍ਦਃ ॥ 5-48-51 (33623)
ਯਦਾ ਮੌਰ੍ਵ੍ਯਾਸ੍ਤਲਨਿਸ਼਼੍ਪੇਪਮੁਗ੍ਰੰ
ਮਹਾਸ਼ਬ੍ਦੰ ਵਜ੍ਰਨਿਸ਼਼੍ਪੇਪਤੁਲ੍ਯਮ੍।
ਵਿਦ੍ਯੂਯਮਾਨਸ੍ਯ ਮਹਾਰਣੇ ਮਯਾ
ਸ ਗਾਣ੍ਡਿਵਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 5-48-52 (33624)
ਤਦਾ ਮੂਢੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰ-
ਸ੍ਤਪ੍ਤਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਦੁਰ੍ਮਤਿਰ੍ਦੁਃਸਹਾਯਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੈਨ੍ਯੰ ਬਾਣਵਰ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਧਕਾਰੇ
ਪ੍ਰਭਜ੍ਯਨ੍ਤੰ ਗੋਕੁਲਵਦ੍ਰਣਾਗ੍ਰੇ ॥ 5-48-53 (33625)
ਬਲਾਹਕਾਦੁਚ੍ਚਰਤਃ ਸੁਭੀਮਾ-
ਨ੍ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸ੍ਫੁਲਿਙ੍ਗਾਨਿਵ ਘੋਰਰੂਪਾਨ੍।
ਸਹਸ੍ਰਘ੍ਨਾਨ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸਙ੍ਗਰੇਸ਼਼ੁ
ਅਸ੍ਥਿਚ੍ਛਿਦੋ ਮਰ੍ਮਭਿਦਃ ਸੁਪੁਙ੍ਖਾਨ੍॥ 5-48-54 (33626)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਜ੍ਯਾਮੁਖਾਦ੍ਬਾਣਸਙ੍ਘਾਨ੍
ਗਾਣ੍ਡੀਵਮੁਕ੍ਤਾਨਾਪਤਤਃ ਸ਼ਿਤਾਗ੍ਰਾਨ੍।
ਹਯਾਨ੍ਗਜਾਨ੍ਵਰ੍ਮਿਣਸ਼੍ਚਾਦਦਾਨਾਂ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-55 (33627)
ਯਦਾ ਮਨ੍ਦਃ ਪਰਬਾਣਾਨ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤਾ-
ਨ੍ਮਮੇਸ਼਼ੁਭਿਰ੍ਹਿਯਮਾਣਾਨ੍ਪ੍ਰਤੀਪਮ੍।
ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਵਿਧ੍ਯ ਚ੍ਛਿਦ੍ਯਮਾਨਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤ੍ਕੈ-
ਸ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-56 (33628)
ਯਦਾ ਵਿਪਾਠਾ ਮਦ੍ਭੁਜਵਿਪ੍ਰਮੁਕ੍ਤਾ
ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਫਲਾਨੀਵ ਮਹੀਰੁਹਾਗ੍ਰਾਤ੍।
ਪ੍ਰਚੇਤਾਰ ਉਤ੍ਤਮਾਙ੍ਗਾਨਿ ਯੂਨਾਂ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-57 (33629)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਪਤਤਃ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇਭ੍ਯੋ
ਮਹਾਗਜੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਗਤਾਨ੍ਸੁਯੋਧਨਾਨ੍।
ਸ਼ਰੈਰ੍ਹਤਾਨ੍ਪਾਤਿਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਰਙ੍ਗੇ
ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍॥ 5-48-58 (33630)
ਅਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨਸ੍ਤ੍ਰਪਥੰ ਪਰਸ੍ਯ
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਨਸ਼੍ਯਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍।
ਅਕੁਰ੍ਵਤਃ ਕਰ੍ਮ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਮਨ੍ਤਾ-
ਤ੍ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-59 (33631)
ਪਦਾਤਿਸਙ੍ਘਾਨ੍ਰਥਸਙ੍ਘਾਨ੍ਸਮਨ੍ਤਾ-
ਦ੍ਵ੍ਯਾਤ੍ਤਾਨਨਃ ਕਾਲ ਇਵਾਤਤੇਸ਼਼ੁਃ।
ਪ੍ਰਣੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਜ੍ਵਲਿਤੈਰ੍ਬਾਣਵਰ੍ਸ਼਼ੈਃ
ਸ਼ਤ੍ਰੂਂਸ੍ਤਦਾ ਤਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 5-48-60 (33632)
ਸਰ੍ਵਾ ਦਿਸ਼ਃ ਸੰਪਤਤਾ ਰਥੇਨ
ਰਜੋਧ੍ਵਸ੍ਤੰ ਗਾਣ੍ਡਿਵੇਨ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮ੍।
ਯਦਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਸ੍ਵਬਲੰ ਸੰਪ੍ਰਮੂਢੰ
ਤਦਾ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 5-48-61 (33633)
ਕਾਨ੍ਦਿਗ੍ਭੂਤੰ ਛਿੰਨਗਾਤ੍ਰੰ ਵਿਸੰਜ੍ਞੰ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਰ੍ਵਸੈਨ੍ਯਮ੍।
ਹਤਾਸ਼੍ਵਵੀਰਾਗ੍ਰ੍ਯਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਨਾਗੰ
ਪਿਪਾਸਿਤੰ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਪਤ੍ਰੰ ਭਯਾਰ੍ਤਮ੍ ॥ 5-48-62 (33634)
ਆਰ੍ਤਸ੍ਵਰੰ ਹਨ੍ਯਮਾਨੰ ਹਤੰ ਚ
ਵਿਕੀਰ੍ਣਕੇਸ਼ਾਸ੍ਥਿਕਪਾਲਸਙ੍ਘਮ੍।
ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ ਕਰ੍ਮ ਯਥਾਰ੍ਥਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ
ਤਦਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਃ ॥ 5-48-63 (33635)
ਯਦਾ ਰਥੇ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਵਾਸੁਦੇਵੰ
ਦਿਵ੍ਯੰ ਸ਼ਙ੍ਖੰ ਪਾਞ੍ਚਜਨ੍ਯੰ ਹਯਾਂਸ਼੍ਚ।
ਤੂਣਾਵਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੌ ਦੇਵਦਤ੍ਤੰ ਚ ਮਾਂ ਚ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪ੍ਸ੍ਯਤ੍ ॥ 5-48-64 (33636)
ਉਦ੍ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਦਸ੍ਯੁਸਙ੍ਘਾਨ੍ਸਮੇਤਾਨ੍
ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਯਨ੍ਯੁਗਮਨ੍ਯਦ੍ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ।
ਯਦਾ ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਗ੍ਨਿਵਤ੍ਕੌਰਵੇਯਾਂ-
ਸ੍ਤਦਾ ਤਪ੍ਤਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਪੁਤ੍ਰਃ॥ 5-48-65 (33637)
ਸਭ੍ਰਾਤਾ ਵੈ ਸਹਸੈਨ੍ਯਃ ਸਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ
ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ੋ(ਅ)ਲ੍ਪਚੇਤਾਃ।
ਦਰ੍ਪਸ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਨਿਹਤੋ ਵੇਪਮਾਨਃ
ਪਸ਼੍ਚਾਨ੍ਮਨ੍ਦਸ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ॥ 5-48-66 (33638)
ਪੂਰ੍ਵਾਹ੍ਣੇ ਮਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਜਪ੍ਯੰ ਕਦਾਚਿ-
ਦ੍ਵਿਪ੍ਰਃ ਪ੍ਰੋਵਾਚੋਦਕਾਨ੍ਤੇ ਮਨੋਜ੍ਞਮ੍।
ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤੇ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕਰ੍ਮ ਪਾਰ੍ਥ
ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਕਤੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨ੍ ॥ 5-48-67 (33639)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਾ ਤੇ ਹਰਿਵਾਨ੍ਵਜ੍ਰਹਸ੍ਤਃ
ਪੁਰਸ੍ਤਾਦ੍ਯਾਤੁ ਸਮਰੇ(ਅ)ਰੀਨ੍ਵਿਨਿਘ੍ਨਨ੍।
ਸੁਗ੍ਰੀਵਯੁਕ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨ ਵਾ ਤੇ
ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤੁ ਵਾਸੁਦੇਵਃ ॥ 5-48-68 (33640)
ਵਜ੍ਰੇ ਚਾਹੰ ਵਜ੍ਰਹਸ੍ਤਾਨ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾ-
ਦਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਸਹਾਯਮ੍।
ਸ ਮੇ ਲਬ੍ਧੋ ਦਸ੍ਯੁਵਧਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ
ਮਨ੍ਯੇ ਚੇਤਦ੍ਵਿਹਿਤੰ ਦੈਵਤੇਰ੍ਮੇ ॥ 5-48-69 (33641)
ਅਯੁਦ੍ਧ੍ਯਮਾਨੋ ਮਨਸਾਪਿ ਯਸ੍ਯ
ਜਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਭਿਨਨ੍ਦੇਤ੍।
ਏਵੰ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸ ਵ੍ਯਤੀਯਾਦਮਿਤ੍ਰਾਨ੍
ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਾ ॥ 5-48-70 (33642)
ਸ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਸਾਗਰਮੁਤ੍ਤਿਤੀਰ੍ਸ਼਼ੇ-
ਨ੍ਮਹੋਦਧਿੰ ਸਲਿਲਸ੍ਯਾਪ੍ਰਮੇਯਮ੍।
ਤੇਜਸ੍ਵਿਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਤ੍ਯਨ੍ਤਸ਼ੂਰੰ
ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਯੋ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਜਿਗੀਸ਼਼ੇਤ੍ ॥ 5-48-71 (33643)
ਗਿਰਿੰ ਯ ਇਚ੍ਛੇਤ੍ਤੁ ਤਲੇਨ ਭੇਤ੍ਤੁਂ
ਸ਼ਿਲੋਚ੍ਚਯੰ ਸ਼੍ਵੇਤਮਤਿਪ੍ਰਮਾਣਮ੍।
ਤਸ੍ਯੈਵ ਪਾਣਿਃ ਸਨਖੋ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਯੇ-
ੰਨ ਚਾਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਸ ਗਿਰੇਸ੍ਤੁ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-48-72 (33644)
ਅਗ੍ਨਿੰ ਸਮਿਦ੍ਧੰ ਸ਼ਮਯੇਦ੍ਭੁਜਾਭ੍ਯਾਂ
ਚਨ੍ਦ੍ਰੰ ਚ ਸੂਰ੍ਯੰ ਚ ਨਿਵਾਰਯੇਤ।
ਹਰੇਦ੍ਦੇਵਾਨਾਮਮ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ
ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਯੋ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਜਿਗੀਸ਼਼ੇਤ੍॥ 5-48-73 (33645)
ਯੋ ਰੁਕ੍ਮਿਣੀਮੇਕਰਥੇਨ ਭੋਜ-
ਨੁਤ੍ਸਾਦ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਮਰੇ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ।
ਉਵਾਹ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਯਸ਼ਸਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤੀਂ
ਯਸ੍ਯਾਂ ਜਜ੍ਞੇ ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ॥ 5-48-74 (33646)
ਅਯੰ ਗਾਨ੍ਧਾਰਾਂਸ੍ਤਰਸਾ ਸੰਪ੍ਰਮਥ੍ਯ
ਜਿਤ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਰਾੰਨਗ੍ਨਜਿਤਃ ਸਮਗ੍ਰਾਨ੍
ਬਦ੍ਧੰ ਮੁਮੋਚ ਵਿਨਦਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ
ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਵੈ ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਲਲਾਮਮ੍ ॥ 5-48-75 (33647)
ਅਯੰ ਕਵਾਟੇ ਨਿਜਘਾਨ ਪਾਣ੍ਡ੍ਯੰ
ਤਥਾ ਕਲਿਙ੍ਗਾਨ੍ਦਨ੍ਤਵਕ੍ਰੰ ਮਮਰ੍ਦ।
ਅਨੇਨ ਦਗ੍ਧਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਨ੍ਵਿਨਾਥਾ
ਵਾਰਾਣਸੀ ਨਗਰੀ ਸੰਬਭੂਵ ॥ 5-48-76 (33648)
ਅਯੰ ਸ੍ਮ ਯੁਦ੍ਧੇ ਮਨ੍ਯਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯੈਰਜੇਯੰ
ਤਮੇਕਲਵ੍ਯੰ ਨਾਮ ਨਿਸ਼਼ਾਦਰਾਜਮ੍।
ਵੇਗੇਨੈਵ ਸ਼ੈਲਮਭਿਹਤ੍ਯ ਜਮ੍ਭਃ
ਸ਼ੇਤੇ ਸ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਹਤਃ ਪਰਾਸੁਃ ॥ 5-48-77 (33649)
ਤਥੋਗ੍ਰਸੇਨਸ੍ਯ ਸੁਤੰ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਟੰ
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ੍ਯਨ੍ਧਕਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯਗਤੰ ਸਭਾਸ੍ਥਮ੍।
ਅਪਾਤਯਦ੍ਬਲਦੇਵਦ੍ਵਿਤੀਯੋ
ਹਤ੍ਵਾ ਦਦੌ ਚੋਗ੍ਰਸੇਨਾਯ ਰਾਜ੍ਯਮ੍॥ 5-48-78 (33650)
ਅਯੰ ਸੌਭੰ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਸ੍ਵਸ੍ਥੰ
ਵਿਭੀਸ਼਼ਣੰ ਮਾਯਯਾ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਮ੍।
ਸੌਭਦ੍ਵਾਰਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਚ੍ਛਤਘ੍ਨੀਂ
ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਕ ਏਨੰ ਵਿਸ਼਼ਹੇਤ ਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ॥ 5-48-79 (33651)
ਪ੍ਰਾਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ੰ ਨਾਮ ਬਭੂਵ ਦੁਰ੍ਗੰ
ਪੁਰੰ ਘੋਰਮਸੁਰਾਣਾਮਸਹ੍ਯਮ੍।
ਮਹਾਬਲੋ ਨਰਕਸ੍ਤਤ੍ਰ ਭੌਮੋ
ਜਹਾਰਾਦਿਤ੍ਯਾ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੇ ਸ਼ੁਭੇ ॥ 5-48-80 (33652)
ਨ ਤੰ ਦੇਵਾਃ ਸਹ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸ਼ੇਕੁਃ
ਸਮਾਗਤਾ ਯੁਧਿ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰਭੀਤਾਃ ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਤੰ ਵਿਕ੍ਰਮੰ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ
ਬਲੰ ਤਥੈਵਾਸ੍ਤ੍ਰਮਵਾਰਣੀਯਮ੍ ॥ 5-48-81 (33653)
ਜਾਨਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ
ਨ੍ਯਯੋਜਯਨ੍ਦਸ੍ਯੁਵਧਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮ੍।
ਸ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰ-
ਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਵਾਨ੍ਸਿਦ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ਵਾਸੁਦੇਵਃ ॥ 5-48-82 (33654)
ਨਿਰ੍ਮੋਚਨੇ ਸ਼਼ਟ੍ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਤ੍ਵਾ
ਸੰਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਪਾਸ਼ਾਨ੍ਸਹਸਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਾਨ੍ਤਾਨ੍।
ਮੁਰੰ ਹਤ੍ਵਾ ਵਿਨਿਹਤ੍ਯੌਘਰਕ੍ਸ਼਼ੋ
ਨਿਰ੍ਮੋਚਨੰ ਚਾਪਿ ਜਗਾਮ ਵੀਰਃ ॥ 5-48-83 (33655)
ਤਤ੍ਰੈਵ ਤੇਨਾਸ੍ਯ ਬਭੂਵ ਯੁਦ੍ਧੰ
ਮਹਾਬਲੇਨਾਤਿਬਲਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ।
ਸ਼ੇਤੇ ਸ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਹਤਃ ਪਰਾਸੁ-
ਰ੍ਵਾਤੇਨੇਵ ਮਥਿਤਃ ਕਰ੍ਣਿਕਾਰਃ ॥ 5-48-84 (33656)
ਆਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੇ ਤੇ
ਹਤ੍ਵਾ ਚ ਭੌਮੰ ਨਰਕੰ ਮੁਰ ਚ।
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਯਸ਼ਸਾ ਚੈਵ ਵਿਦ੍ਵਾ-
ਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਜਗਾਮਾਪ੍ਰਤਿਮਪ੍ਰਭਾਵਃ ॥ 5-48-85 (33657)
ਅਸ੍ਮੈ ਵਰਾਣ੍ਯਦਦੰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਾ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭੀਮੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਰਣੇ ਤਤ੍।
ਸ਼੍ਰਮਸ਼੍ਚ ਤੇ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਨ ਸ੍ਯਾ-
ਦਾਕਾਸ਼ੇ ਚਾਪ੍ਸੁ ਚ ਤੇ ਕ੍ਰਮਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-48-86 (33658)
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਗਾਤ੍ਰੇ ਨ ਚ ਤੇ ਕ੍ਰਮੇਰ-
ੰਨਿਤ੍ਯੇਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਃ ।
ਏਵੰ ਰੂਪੇ ਵਾਸੁਦੇਵੇ(ਅ)ਪ੍ਰਮੇਯੇ
ਮਹਾਬਲੇ ਗੁਣਸੰਪਤ੍ਸਦੈਵ ॥ 5-48-87 (33659)
ਤਮਸਹ੍ਯੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਨਨ੍ਤਵੀਰ੍ਯ-
ਮਾਸ਼ੰਸਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਵਿਜੇਤੁਮ੍ ।
ਸਦਾ ਹ੍ਯੇਨੰ ਤਰ੍ਕਯਤੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ
ਤਚ੍ਚਾਪ੍ਯਯੰ ਸਹਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ॥ 5-48-88 (33660)
ਪਰ੍ਯਾਗਤੰ ਮਮ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਚੈਵ
ਯੋ ਮਨ੍ਯਤੇ ਕਲਹੰ ਸੰਪ੍ਰਸਹ੍ਯ।
ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਹਰ੍ਤੁਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਮਤ੍ਵੰ
ਤਦ੍ਵੇਦਿਤਾ ਸੰਯੁਗੰ ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ॥ 5-48-89 (33661)
ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਾਯ ਰਾਜ੍ਞੇ
ਦ੍ਰੋਣਾਯਾਥੋ ਸਹਪੁਤ੍ਰਾਯ ਚੈਵ।
ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤਾਯਾਪ੍ਰਤਿਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਿਨੇ ਚ
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਰਾਜ੍ਯਮਭੀਪ੍ਸਮਾਨਃ ॥ 5-48-90 (33662)
ਧਰ੍ਮੇਣਾਪ੍ਤੰ ਨਿਧਨੰ ਤਸ੍ਯ ਮਨ੍ਯੇ
ਯੋ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਧਰ੍ਮਚਾਰੀ ।
ਮਿਥ੍ਯਾ ਗ੍ਲਹੇ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾ ਵੈ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੈਃ
ਸੰਵਤ੍ਸਰਾਨ੍ਵੈ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਃ ॥ 5-48-91 (33663)
ਵਾਸਃ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੋ ਵਿਹਿਤਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਰਣ੍ਯੇ
ਦੀਰ੍ਘੰ ਕਾਲੰ ਚੈਕਮਜ੍ਞਾਤਵਰ੍ਸ਼਼ਮ੍।
ਤੇ ਹਿ ਕਸ੍ਮਾਜ੍ਜੀਵਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ
ਨਨ੍ਦਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਪਦਸ੍ਥਾਃ ॥ 5-48-92 (33664)
ਤੇ ਚੇਦਸ੍ਮਾਨ੍ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾਞ੍ਜਯੇਯੁ-
ਰ੍ਦੇਵੈਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਮੁਖੈਃ ਸਹਾਯੈਃ।
ਧਰ੍ਮਾਦਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਰਿਤੋ ਗਰੀਯਾਂ-
ਸ੍ਤਤੋ ਧ੍ਰੁਵੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਸਾਧੁ ॥ 5-48-93 (33665)
ਨ ਚੇਦਿਦੰ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮਬਦ੍ਧੰ
ਨ ਚੇਦਸ੍ਮਾਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ(ਅ)ਸੌ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍।
ਆਸ਼ੰਸੇ(ਅ)ਹੰ ਵਾਸੁਦੇਵਦ੍ਵਿਤੀਯੋ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧੰ ਨਿਹਨ੍ਤੁਮ੍॥ 5-48-94 (33666)
ਨ ਚੇਦਿਦੰ ਕਰ੍ਮ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਨ੍ਧ੍ਯੰ
ਨ ਚੇਦ੍ਭਵੇਤ੍ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲੰ ਵਾ।
ਇਦੰ ਚ ਤਚ੍ਚਾਭਿਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਨੂਨੰ
ਪਰਾਜਯੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਧੁਃ ॥ 5-48-95 (33667)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਃ ਕੁਰਵੋ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ
ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਮਾਨਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਕੁਰਵੋ ਯਦਿ ਸ੍ਯੁ-
ਰ੍ਨ ਯੁਦ੍ਧੇ ਵੈ ਸ਼ੇਸ਼਼ ਇਹਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍॥ 5-48-96 (33668)
ਹਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਹੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਸਕਰ੍ਣਾ-
ਨ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਕੁਰੂਣਾਮਵਜੇਤਾ ਸਮਗ੍ਰਮ੍।
ਯਦ੍ਵਃ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਕੁਰੁਧ੍ਵੰ ਯਥਾਸ੍ਵ-
ਮਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਦਰਾਨਾਤ੍ਮਭੋਗਾਨ੍ਭਜਧ੍ਵਮ੍ ॥ 5-48-97 (33669)
ਅਪ੍ਯੇਵੰ ਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ
ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ ਸ਼ੀਲਵਨ੍ਤਃ ਕੁਲੀਨਾਃ।
ਸਾਂਵਤ੍ਸਰਾ ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਿ ਚਾਭਿਯੁਕ੍ਤਾ
ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਯੋਗੇਸ਼਼ੁ ਚ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਾਃ ॥ 5-48-98 (33670)
ਉਚ੍ਚਾਵਚੰ ਦੈਵਯੁਕ੍ਤੰ ਰਹਸ੍ਯੰ
ਦਿਵ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾ ਮ੍ਰੁʼਗਚਕ੍ਰਾ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਕੁਰੁਸ੍ਰੁʼਞ਼੍ਜਯਾਨਾਂ
ਨਿਵੇਦਯਨ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਜਯੰ ਚ ॥ 5-48-99 (33671)
ਯਥਾ ਹਿ ਨੋ ਮਨ੍ਯਤੇ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਃ
ਸੰਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥੋ ਦ੍ਵਿਪਤਾਂ ਨਿਗ੍ਰਹਾਯ।
ਜਨਾਰ੍ਦਨਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਵਿਦ੍ਯੋ
ਨ ਸੰਸ਼ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸਿੰਹਃ ॥ 5-48-100 (33672)
ਅਹੰ ਤਥੈਨੰ ਖਲੁ ਭਾਵਿਰੂਪੰ
ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਬੁਦ੍ਧਯਾ ਸ੍ਵਯਮਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਸ਼੍ਚ ਮੇ ਨ ਵ੍ਯਥਤੇ ਪੁਰਾਣੀ
ਸੰਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ॥ 5-48-101 (33673)
ਅਨਾਲਬ੍ਧੰ ਜ੍ਰੁʼਮ੍ਭਤਿ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਧਨੁ-
ਰਨਾਹਤਾ ਕਮ੍ਪਤਿ ਮੇ ਧਨੁਰ੍ਜ੍ਯਾ।
ਬਾਣਾਸ਼੍ਚ ਮੇ ਤੂਣਮੁਖਾਦ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ
ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਰ੍ਗਨ੍ਤੁਮੁਸ਼ਨ੍ਤਿ ਚੈਵ ॥ 5-48-102 (33674)
ਖਙ੍ਗਃ ਕੋਸ਼ਾੰਨਿਃਸਰਤਿ ਪ੍ਰਸੰਨੋ
ਹਿਤ੍ਵੇਵ ਜੀਰ੍ਣਾਸੁਰਗਸ੍ਤ੍ਵਚੰ ਸ੍ਵਾਮ੍।
ਧ੍ਵਜੇ ਵਾਚੋ ਰੌਦ੍ਰਰੂਪਾ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਕਦਾ ਰਥੋ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤੇ ਕਿਰੀਟਿਨ੍ ॥ 5-48-103 (33675)
ਗੋਮਾਯੁਸਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚ ਨਦਨ੍ਤਿ ਰਾਤ੍ਰੌ
ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ੍ਯਥੋ ਨਿਸ਼਼੍ਪਤਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍।
ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਗਾਲਾਃ ਸ਼ਿਤਿਕਣ੍ਠਾਸ਼੍ਚ ਕਾਕਾ
ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਾ ਬਕਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਰਕ੍ਸ਼਼ਵਸ਼੍ਚ॥ 5-48-104 (33676)
ਸੁਵਰ੍ਣਪਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਾ-
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਥੰ ਸ਼੍ਵੇਤਹਯਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਮ੍ ।
ਅਹੰ ਹ੍ਯੇਕਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਯੋਧਾਨ੍
ਸ਼ਰਾਨ੍ਵਰ੍ਪਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਲੋਕੰ ਨਯੇਯਮ੍ ॥ 5-48-105 (33677)
ਸਮਾਦੇਦਾਨਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗਸ੍ਤ੍ਰਮਾਰ੍ਗਾ-
ਨ੍ਯਥਾਪ੍ਰਿਰਿਦ੍ਧੋ ਗਹਨੰ ਨਿਦਾਘੇ।
ਸ੍ਥੂਣਾਕਰ੍ਣੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰੰ
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੰ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਯਚ੍ਚ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਪ੍ਯਦਾਨ੍ਮੇ ॥ 5-48-106 (33678)
ਵਧੇ ਧ੍ਰੁʼਤੋ ਵੇਗਵਤਃ ਪ੍ਰਮੁਞ੍ਚ-
ੰਨਾਹੰ ਪ੍ਰਜਾਃ ਕਿਞ੍ਚਿਦਿਹਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੇ ।
ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਲਪ੍ਸ੍ਯੇ ਪਰਮੋ ਹ੍ਯੇਪ ਭਾਵਃ
ਸ੍ਥਿਰੋ ਮਮ ਬ੍ਰੂਹਿ ਗਾਵਲ੍ਗਣੇ ਤਾਨ੍ ॥ 5-48-107 (33679)
ਯੇ ਵੈਜਯ੍ਯਾਃ ਸਮਰੇ ਸੂਤ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ
ਦੇਵਾਨਪੀਨ੍ਦ੍ਰਗ੍ਰਮੁਖਾਨ੍ਸਮੇਤਾਤ੍।
ਤੈਰ੍ਮਨ੍ਮਤੇ ਕਲਹੰ ਸੰਪ੍ਰਸਹ੍ਯ
ਸ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪਸ਼੍ਯਤ ਮੋਹਮਸ੍ਯ ॥ 5-48-108 (33680)
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਃ ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ
ਦ੍ਰੋਣਃ ਸਪੁਤ੍ਰੋ ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚ ਧੀਮਾਨ੍।
ਏਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਯਦ੍ਵਦਨ੍ਤੇ ਤਦਸ੍ਤੁ
ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤਃ ਕੁਰਵਃ ਸਨ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵੇ ॥ ॥ 5-48-109 (33681)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-48-8 ਕਰ੍ਮ ਪਾਪਮ੍। ਅਨਿਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਅਨੁਪਭੁਕ੍ਤਮ੍। ਅਸ਼੍ਵਿਭ੍ਯਾਂ ਅਸ਼੍ਵਿਪੁਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਮ੍ ॥ 5-48-9 ਅਪਧ੍ਯਾਨਾਤ ਅਪਕਾਰਚਿਨ੍ਤਨਮਾਤ੍ਰਾਤ੍ । ਗਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਮ੍ ॥ 5-48-12 ਤ੍ਵੰ ਏਤਾਵਤ੍ਕੁਰ੍ਵਿਤ੍ਯਾਹ ਹ੍ਰਿਯੇਤਿ। ਯਾਨ੍ ਲੋਕਾਨ੍ ਅਨ੍ਯਾਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਧ੍ਯਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ ਤਾਨ੍ ਹ੍ਰੀਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਨਿਰ੍ਗੁਣੈਰੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵੇ ਅਨੁਰਕ੍ਤਾਨ੍ ਕੁਰੁ ॥ 5-48-13 ਮਾਯਯਾ ਕਪਟੇਨ ਉਪਧੀਯਨ੍ਤੇ ਉਪਸ੍ਥਾਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਮਾਯੋਪਧਸ਼੍ਚਲਵਾਦਃ ਤਮ੍। ਪ੍ਰਤਿਪੰਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਪ੍ਰਣਿਧਾਨਾਦਿਭਿਰੁਪੇਤਃ ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰੁਵੰਸ਼੍ਚ ਨਃ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ਅਤਿਵੇਲੰ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨੋਪਿ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣ ਏਵਾਸ੍ਤੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-48-14 ਕ੍ਰੋਧ ਅਵਸ੍ਤ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਉਤ੍ਸ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਅਨ੍ਵਤਪ੍ਤ੍ਯਤ੍ ਸ਼ੋਚਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਆਰ੍ਸ਼਼ੋਲਕਾਰਵ੍ਯਤ੍ਯਯਃ ॥ 5-48-15 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਮਾ ਦਾਹੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਕ੍ਰੁʼਤਭੂਭਾਗ ਇਤਿ ਪ੍ਰਾਞ੍ਚਃ। ਦਗ੍ਧਾ ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-48-22 ਤ੍ਰੁʼਣਪ੍ਰਾਯੰ ਤ੍ਰੁʼਣਗ੍ਰੁʼਹਮਯੰ ਗ੍ਰਾਮਮ੍। ਪਰਾਸਿਕ੍ਤੰ ਦੂਰੇ ਨਿਰਸ੍ਤਮ੍ ॥ 5-48-24 ਵਰਾਙ੍ਗਾਨਾਂ ਸ਼ਿਰਸਾਮ੍। ਉਪਾਸਙ੍ਗਾਨ੍ ਉਚ੍ਚਯਾਨ੍ । ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨ ਕੁਸ਼ਲੇਨ ਅਨਾਯਾਸੇਨੇਤਿ ਯਾਵਤ੍। ਆਚਰੇਤ੍ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍। ਰਥਿਨਃ ਯੋਧਾਨ੍। ਪ੍ਰਚੇਤਾ ਕੂਟੀਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-48-25 ਦੁਃਖਸ਼ਯ੍ਯਾਂ ਅਸ਼ੇਤੇਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੰ ਤਾਂ ਯਦਾ ਸ੍ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-48-28 ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਯ ਤਾਰੋ ਦੀਰ੍ਘਤਨ੍ਤੁਃ ਤਮ੍। ਅਤਿਵੇਗਾਦਲਾਤਚਕ੍ਰਵਤ੍ਸੁਵਰ੍ਣਰੇਖਾਤੁਲ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥ- ॥ 5-48-31 ਆਯਤਃ ਆਗਚ੍ਛਤਃ ॥ 5-48-34 ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਾਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 5-48-39 ਧਾਰਯੇਯੁਃ ਜੀਵੇਯੁਃ ॥ 5-48-40 ਵਰੂਥੀ ਰਥਗੁਪ੍ਤਿਮਾਨ੍ ॥ 5-48-43 ਸ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸਿੰਹਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਃ ਯੇਸ਼਼ਾਮਗ੍ਰਣੀਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਤੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਤੰ ਨ ਸਹੇਰਨ੍ ॥ 5-48-44 ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਮਾ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸ੍ਵ ਇਤਿ ਬ੍ਰੂਯਾਃ । ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪ੍ਰਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਾਤ੍। ਯਤਃ ਵਯੰ ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤਯੰ ਸਹਾਯੰ ਸਤ੍ਯਕਿੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਣੀਮ ਵ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤ- ॥ 5-48-49 ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸਿੰਹਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਯਥਾਵਿਧੰ ਯਾਦ੍ਰੁʼਕ੍ਪ੍ਰਕਾਰੰ ਯੋਗਮਾਹੁਃ ਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗੁਣੈਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਰੁਪੇਤਃ ॥ 5-48-55 ਆਦਦਾਨਾਨ੍ ਗ੍ਰਸਮਾਨਾਨ੍ ॥ 5-48-57 ਪ੍ਰਚੇਤਾਰਃ ਰਾਸ਼ੀਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 5-48-59 ਅਸ੍ਤ੍ਰਪਥੰ ਅਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ । ਅਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਨਸ਼੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ 5-48-60 ਪ੍ਰਣੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਦੂਰੀਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ॥ 5-48-62 ਕਾਨ੍ਦਿਗ੍ਭੂਤੰ ਭਯੇਨ ਪਲਾਯਿਤਮ੍। ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਪਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਵਾਹਨਮ੍ ॥ 5-48-63 ਯਥਾ ਵਾਜਪੇਯੇ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਦੈਵਤ੍ਯਾਃ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ ਪਸ਼ਵੋ ਵਿਸ਼ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਦ੍ਵਦ੍ਬਹੂਨਾਮਿਹਾਪਿ ਵਿਸ਼ਸਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-48-64 ਦੇਵਦਤ੍ਤੰ ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਸ਼ਙ੍ਖਮ੍ ॥ 5-48-67 ਉਦੂਕਾਨ੍ਤੇ ਸੰਧ੍ਯਾਵਨ੍ਦਨਾਚਮਨਾਨ੍ਤੇ ॥ 5-48-71 ਸਾਗਰੰ ਸਗਰੈਰ੍ਵਰ੍ਧਿਤਮ੍। ਸਲਿਲਸ੍ਯ ਮਹੋਦਧਿੰ ਜਲਸਮੁਦ੍ਰਮ੍ ॥ 5-48-75 ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਨਾਮ ਰਾਜਾਨਮ੍। ਲਲਾਮੰ ਲਲਾਮਭੂਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ॥ 5-48-76 ਕਵਾਟੇ ਨਗਰਭੇਦੇ ॥ 5-48-77 ਅਯੰ ਸੁਯੋਧਨਃ। ਯਥਾ ਜਮ੍ਭੋ ਦੈਤ੍ਯਃ ਸ਼ੈਲੰ ਵੇਗੇਨ ਅਭਿਹਤ੍ਯ ਹਤਃ ਸ਼ੇਤੇ ਤਦ੍ਵਤ੍ ॥ 5-48-80 ਭੌਮੋ ਭੂਮਿਪੁਤ੍ਰਃ ॥ 5-48-83 ਨਿਰ੍ਮਿਚਨੇ ਨਗਰੇ। ਕ੍ਸ਼਼ੁਰਾਨ੍ਤਾਨ੍ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਧਾਰਾਨ੍ ਲੋਹਮਯਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-48-93 ਸਾਧੁ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਤ੍ਕਰ੍ਮ ਨਾਸ੍ਤਿ। ਨਿਸ਼਼੍ਪਲਤ੍ਵਾਤ੍ ਵ੍ਰੁʼਥੈਵ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-48-94 ਕਰ੍ਮਬਦ੍ਧੰ ਨ ਮਨ੍ਯਤੇ ਚੇਦਿਤ੍ਯੋਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਯੋਜ੍ਯਮ੍ ॥ 5-48-95 ਇਦੰ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯਾਪ੍ਰਦਾਨੰ ਇਦਾਨੀਂਤਨਮ੍। ਤਚ੍ਚ ਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ ਨਿਃਸਾਰਣੰ ਤਦਾਰ੍ਨੀਤਨੰ ਅਭਿਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਆਲੋਚ੍ਯ। ਪਾਪਵਸ਼ਾਤ੍ਪਰਾਜਯ ਏਵ ਤਸ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-48-99 ਮ੍ਰੁʼਗਚਕ੍ਰਾ ਮ੍ਰੁʼਗਸਮੂਹਾਃ ॥ 5-48-108 ਵਿਜਯਃ ਕਰ੍ਮ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਵੈਜਯ੍ਯਾਃ। ਦੇਵਾਨਪਿ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਵਿਜਯਵਨ੍ਤ ਏਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 049
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.49. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 049
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰ੍ਜੁਨਯੋਃ ਨਰਨਾਰਾਯਣਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦ੍ਵਿਰੋਧੇ ਕੁਰੂਣਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਮਰ੍ਮੋਦ੍ਧਾਟਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕਰ੍ਣਗਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਵਚਨਾਨਾਦਰਣੇ ਸਰ੍ਵਕੁਰੂਣਾਂ ਸ੍ਵਜੀਵਿਤਨੈਰਾਸ਼੍ਯਾਧਿਗਮਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-49-0 (33682)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-49-0x (3544)
ਸਮਵੇਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ਭਾਰਤ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-49-1 (33683)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸ਼੍ਚੋਸ਼ਨਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੌ।
ਮਰੁਤਸ਼੍ਚ ਸਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਵਸਵਸ਼੍ਚਾਗ੍ਰਿਨਾ ਸਹ ॥ 5-49-2 (33684)
ਆਦਿਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ਚ ਸਪ੍ਤਰ੍ਪਯੋ ਦਿਵਿ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੁਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਃ ਸ਼ੁਭਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ ॥ 5-49-3 (33685)
ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਪਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤੇ ਲੋਕਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਪਿਤਾਮਹਮ੍ ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵੇਸ਼ੰ ਪਰ੍ਯਾਸਤ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 5-49-4 (33686)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਨਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਾਦਦਾਨਾਵਿਵੌਜਸਾ ।
ਪੂਰ੍ਵਦੇਵੌ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੌ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀ ॥ 5-49-5 (33687)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸ੍ਤੁ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਕਾਵਿਮਾਵਿਤਿ।
ਭਵਨ੍ਤੰ ਨੋਪਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤੇ ਤੌ ਨਃ ਸ਼ੰਸ ਪਿਤਾਮਹ ॥ 5-49-6 (33688)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੋਵਾਚ। 5-49-7x (3545)
ਯਾਵੇਤੌ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਦ੍ਯਾਂ ਚ ਭਾਸਯਨ੍ਤੌ ਤਪਸ੍ਵਿਨੌ।
ਜ੍ਵਲਨ੍ਤੌ ਰੋਚਮਾਨੌ ਚ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯਾਤੀਤੌ ਮਹਾਬਲੌ ॥ 5-49-7 (33689)
ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵੇਤੌ ਲੋਕਾਲ੍ਲੋਕੰ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤੌ ।
ਊਰ੍ਜਿਤੌ ਸ੍ਵੇਨ ਤਪਸਾ ਮਹਾਸਤ੍ਵਪਰਾਕ੍ਰਮੌ ॥ 5-49-8 (33690)
ਏਤੌ ਹਿ ਕਰ੍ਮਣਾ ਲੋਕੰ ਨਨ੍ਦਯਾਮਾਸਤੁਰ੍ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ।
ਦ੍ਵਿਧਾਭੂਤੌ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੌ ਵਿਦ੍ਧਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪਰਨ੍ਤਪੌ ।
ਅਸੁਰਾਣਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਪੂਜਿਤੌ ॥ 5-49-9 (33691)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-49-10x (3546)
ਜਗਾਮ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਤਚ੍ਛ੍ਰਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਰ ਤੌ ਤੇਪਤੁਸ੍ਤਪਃ ।
ਸਾਰ੍ਧੰ ਦੇਵਗਣੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਪੁਰੋਗਮੈਃ ॥ 5-49-10 (33692)
ਤਦਾ ਦੇਵਾਸੁਰੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਭਯੇ ਜਾਤੇ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍।
ਅਯਾਚਤ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਨਰਨਾਰਾਯਣੌ ਵਰਮ੍ ॥ 5-49-11 (33693)
ਤਾਵਬ੍ਰੂਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵੇਤਿ ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਅਥੈਤਾਵਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛਕਃ ਸਾਹ੍ਯੰ ਨਃ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 5-49-12 (33694)
ਤਤਸ੍ਤੌ ਸ਼ਕ੍ਰਮਬ੍ਰੂਤਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਵੋ ਯਦਿਚ੍ਛਸਿ।
ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਸਹਿਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਵਿਜਿਗ੍ਯੇ ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਾਨ੍ ॥ 5-49-13 (33695)
ਨਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪਰਨ੍ਤਪਃ ।
ਪੌਲੋਮਾਨ੍ਕਾਲਖਞ੍ਜਾਂਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਤਾਨਿ ਚ ॥ 5-49-14 (33696)
ਏਸ਼਼ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਰਥੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਭਲ੍ਲੇਨਾਪਾਹਰਚ੍ਛਿਰਃ।
ਜਮ੍ਭਸ੍ਯ ਗ੍ਰਸਮਾਨਸ੍ਯ ਤਦਾ ਹ੍ਯਰ੍ਜੁਨ ਆਹਵੇ ॥ 5-49-15 (33697)
ਏਸ਼਼ ਪਾਰੇ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਮਾਰੁਜਤ੍।
ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿੰ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾਨ੍ਰਣੇ ॥ 5-49-16 (33698)
ਏਸ਼਼ ਦੇਵਾਨ੍ਸਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਪੁਰਞ੍ਜਯਃ।
ਅਤਰ੍ਪਯਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰਰ੍ਜੁਨੋ ਜਾਤਵੇਦਸਮ੍ ॥ 5-49-17 (33699)
ਨਾਰਾਯਣਸ੍ਤਥੈਵਾਤ੍ਰ ਭੂਯਸੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਞ੍ਜਘਾਨ ਹ।
ਏਵਮੇਤੌ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੌ ਤੌ ਪਸ਼੍ਯਤ ਸਮਾਗਤੌ ॥ 5-49-18 (33700)
ਵਾਸੁਦੇਵਾਰ੍ਜੁਨੌ ਵੀਰੌ ਸਮਵੇਤੌ ਮਹਾਰਥੌ ।
ਨਰਨਾਰਾਯਣੌ ਦੇਵੌ ਪੂਰ੍ਵਦੇਵਾਵਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 5-49-19 (33701)
ਅਜੇਯੌ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰੈਰਪਿ ਸੁਰਾਸੁਰੈਃ ।
ਏਸ਼਼ ਨਾਰਾਯਣਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਫਾਲ੍ਗੁਨਸ਼੍ਚ ਨਰਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਨਾਰਾਯਣੋ ਨਰਸ਼੍ਚੈਵ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮੇਕੰ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-49-20 (33702)
ਏਤੌ ਹਿ ਕਰ੍ਮਣਾ ਲੋਕਾਨਸ਼੍ਰੁਵਾਤੇ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਨ੍ਧ੍ਰੁਵਾਨ੍।
ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰੈਵ ਜਾਯੇਤੇ ਯੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪੁਨਃਪੁਨਃ॥ 5-49-21 (33703)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰ੍ਮੈਵ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਹੋਵਾਚ ਨਾਰਦਃ ।
ਏਤਦ੍ਧਿ ਸਰ੍ਵਮਾਚਸ਼਼੍ਟ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਚਕ੍ਰਸ੍ਯ ਵੇਦਵਿਤ੍ ॥ 5-49-22 (33704)
ਸ਼ਙ੍ਖਚਕ੍ਰਗਦਾਹਸ੍ਤੰ ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕੇਸ਼ਵਮ੍।
ਪਰ੍ਯਾਦਦਾਨੰ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਭੀਮਧਨ੍ਵਾਨਮਰ੍ਜੁਨਮ੍ ॥ 5-49-23 (33705)
ਸਨਾਤਨੌ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਵੇਕਰਥੇ ਸ੍ਥਿਤੌ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਤਦਾ ਤਾਤ ਸ੍ਮਰ੍ਤਾਸਿ ਵਚਨੰ ਮਮ ॥ 5-49-24 (33706)
ਨੋਚੇਦਯਮਭਾਵਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੁਰੂਣਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਃ।
ਅਰ੍ਥਾਚ੍ਚ ਤਾਤ ਧਰ੍ਮਾਚ੍ਚ ਤਵ ਬੁਦ੍ਧਿਰੁਪਪ੍ਲੁਤਾ ॥ 5-49-25 (33707)
ਨ ਚੇਦ੍ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਸੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੋਤਾਮਿ ਸੁਬਹੂਨ੍ਹਤਾਨ੍।
ਤਵੈਵ ਹਿ ਮਤੰ ਸਰ੍ਵੇ ਕੁਰਵਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ ॥ 5-49-26 (33708)
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮੇਵ ਚ ਮਤੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਕੋ(ਅ)ਨੁਮਨ੍ਯਸੇ।
ਰਾਮੇਣ ਚੈਵ ਸ਼ਪ੍ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-49-27 (33709)
ਦੁਰ੍ਜਾਤੇਃ ਸੁਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਕੁਨੇਃ ਸੌਬਲਸ੍ਯ ਚ।
ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪਾਪਸ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-49-28 (33710)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-49-29x (3547)
ਨੈਵਮਾਯੁਸ਼਼੍ਮਤਾ ਵਾਚ੍ਯੰ ਯਨ੍ਮਾਮਾਤ੍ਥ ਪਿਤਾਮਹ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਦਨਪੇਯਿਵਾਨ੍ ॥ 5-49-29 (33711)
ਕਿਞ੍ਚਾਨ੍ਯਨ੍ਮਯਿ ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯੇਨ ਮਾਂ ਪਰਿਗਰ੍ਹਸੇ।
ਨ ਹਿ ਮੇ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਕਿਞ੍ਚਿਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਵਿਦੁਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 5-49-30 (33712)
ਨਾਚਰੰ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਕਿਞ੍ਚਿਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ।
ਅਹੰ ਹਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਣੇ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 5-49-31 (33713)
ਪ੍ਰਾਗ੍ਵਿਰੁਦ੍ਧੈਃ ਸ਼ਮੰ ਸਦ੍ਭਿਃ ਕਥੰ ਵਾ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਪੁਨਃ।
ਰਾਜ੍ਞੋ ਹਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਮਯਾ।
ਤਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯਾਪਿ ਸ ਹਿ ਰਾਜ੍ਯੇ ਸਮਾਹਿਤਃ ॥ 5-49-32 (33714)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-49-33x (3548)
ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਤੁ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਃ ਪੁਨਃ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮਹਾਰਾਜਮਾਭਾਸ਼਼੍ਯੇਦੰ ਵਚੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-49-33 (33715)
ਯਦਯੰ ਕਤ੍ਥਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਹਨ੍ਤਾਹੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਿਤਿ।
ਨਾਯੰ ਕਲਾਪਿ ਸੰਪੂਰ੍ਣਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 5-49-34 (33716)
ਅਨਯੋ ਯੋਯਮਾਗਨ੍ਤਾ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਤਦਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮ ਜਾਨੀਹਿ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ ॥ 5-49-35 (33717)
ਏਤਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ।
ਅਵਾਮਨ੍ਯਤ ਤਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਦੇਵਪੁਤ੍ਰਾਨਰਿਨ੍ਦਮਾਨ੍ ॥ 5-49-36 (33718)
ਕਿਞ੍ਚਾਪ੍ਯੇਤੇਨ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤਪੂਰ੍ਵੰ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍।
ਤੈਰ੍ਯਥਾ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰੇਕੈਕੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਰਾ॥ 5-49-37 (33719)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਨਿਹਤੰ ਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਧਨਞ੍ਜਯੇਨ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕਿਮਨੇਨ ਤਦਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-49-38 (33720)
` ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਦਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮਹਦ੍ਯਸ਼ਃ।
ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਾਮਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤ੍ਯਜੇਯੁਰ੍ਨ ਪੁਨਰ੍ਜਯਮ੍ ॥' 5-49-39 (33721)
ਸਹਿਤਾਨ੍ਹਿ ਕੁਰੂਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਭਿਯਾਤੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ।
ਪ੍ਰਮਥ੍ਯ ਚਾਚ੍ਛਿਨਦ੍ਵਾਸਃ ਕਿਮਯੰ ਪ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-49-40 (33722)
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਯਤ੍ਸੁਤਸ੍ਤਵ।
ਕ੍ਵ ਤਦਾ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਯ ਇਦਾਨੀਂ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਯਤੇ ॥ 5-49-41 (33723)
ਨਨੁ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਭੀਮੇਨ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਯਮਾਭ੍ਯਾਮੇਵ ਸੰਗਮ੍ਯ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ੍ਤੇ ਪਰਾਜਿਤਾਃ ॥ 5-49-42 (33724)
ਏਤਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੋਕ੍ਤਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਵਿਕਤ੍ਥਨਸ੍ਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸਦਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਲੋਪਿਨਃ ॥ 5-49-43 (33725)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-49-44x (3549)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਤੁ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਮਹਾਮਤਾਃ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮੁਵਾਚੇਦੰ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਪੂਜਯਨ੍॥ 5-49-44 (33726)
ਯਦਾਹ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਨ ਕਾਮਮਵਲਿਪ੍ਤਾਨਾਂ ਵਚਨੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-49-45 (33727)
ਪੁਰਾ ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਸਾਧੁ ਮਨ੍ਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸਙ੍ਗਤਮ੍।
ਯਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਰ੍ਜੁਨੇਨੋਕ੍ਤੰ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਨਿਵੇਦਿਤਮ੍ ॥ 5-49-46 (33728)
ਸਰ੍ਵੰ ਤਦਭਿਜਾਨਾਮਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ ॥ 5-49-47 (33729)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-49-48x (3550)
ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੁ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਰ੍ਥਵਦ੍ਦ੍ਰੋਣਭੀਸ਼਼੍ਮਯੋਃ।
ਤਤਃ ਸ ਸਞ੍ਜਯੰ ਰਾਜਾ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍॥ 5-49-48 (33730)
ਤਦੈਵ ਕੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਜੀਵਿਤੇ(ਅ)ਭਵਨ੍ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਨ ਸਮ੍ਯਗਨੁਭਾਸ਼਼ਤੇ ॥ ॥ 5-49-49 (33731)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-49-16 ਆਰੁਜਤ੍ ਪੀਡਿਤਵਾਨ੍ ॥ 5-49-41 ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਯਤੇ ਕਰ੍ਣੋ ਭਵਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 050
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.50. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 050
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕਿਮੁਪਜੀਵਨੇਨ ਰਣੋਦ੍ਯੋਗ ਇਤਿ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਪ੍ਰਭਾਵਾਨੁਸ੍ਮਰਣੇਨ ਮੂਰ੍ਛਾ ॥ 1 ॥ ਲਬ੍ਧਸੰਜ੍ਞੇਨ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ੍ਵਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਾਹਾਯ੍ਯੇਨ ਚ ਸਮਰੋਦ੍ਯਮ ਇਤਿ ਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-50-0 (33732)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-50-0x (3551)
ਕਿਮਸੌ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੇਹ ਬਹੁਲਾਃ ਸੇਨਾਃ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਨਃ ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ 5-50-1 (33733)
ਕਿਮਸੌ ਚੇਸ਼਼੍ਟਤੇ ਸੂਤ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਮਾਨੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਕੇ ਵਾਸ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਜ੍ਞੇਪ੍ਸਵੋ ਸੁਖਮ੍ ॥ 5-50-2 (33734)
ਕੇ ਸ੍ਵਿਦੇਨੰ ਵਾਰਯਨ੍ਤਿ ਯੁਦ੍ਧਾਚ੍ਛਾਮ੍ਯੇਤਿ ਵਾ ਪੁਨਃ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਕੋਪਿਤੰ ਮਨ੍ਦੈਰ੍ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਮ੍ ॥ 5-50-3 (33735)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-50-4x (3552)
ਰਾਜ੍ਞੋ ਮੁਖਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸ ਸਰ੍ਵਾਨਨੁਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਚ ॥ 5-50-4 (33736)
ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਭੂਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨਾਂ ਰਥਵ੍ਰਜਾਃ ।
ਆਯਾਨ੍ਤਮਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 5-50-5 (33737)
ਨਭਃ ਸੂਰ੍ਯਮਿਵੋਦ੍ਯਨ੍ਤੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਦੀਪ੍ਤਤੇਜਸਮ੍।
ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਃ ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਤੇਜੋਰਾਸ਼ਿਮਿਵੋਦਿਤਮ੍ ॥ 5-50-6 (33738)
ਆਗੋਪਾਲਾਵਿਪਾਲਾਸ਼੍ਚ ਨਨ੍ਦਮਾਨਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ।
ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਃ ਕੇਕਯਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 5-50-7 (33739)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂ ਦੁਹਿਤਰਸ਼੍ਚ ਯਾਃ।
ਕ੍ਰੀਡਨ੍ਤ੍ਯੋਭਿਸਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥੰ ਸੰਨਦ੍ਧਮੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 5-50-8 (33740)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-50-9x (3553)
ਸਞ੍ਜਯਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਯੇਨਾਸ੍ਮਾਨ੍ਪਾਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯੇਨ ਸੋਮਕਾਨਾਂ ਬਲੇਨ ਚ ॥ 5-50-9 (33741)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-50-10x (3554)
ਗਵਲ੍ਗਣਿਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਟਃ ਸਭਾਯਾਂ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ।
ਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੀਰ੍ਘੰ ਮੁਹੁਃ ਸਞ੍ਚਿਨ੍ਤਯੰਨਿਵ ॥ 5-50-10 (33742)
ਤਤ੍ਰਾਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਵੈਵਾਤ੍ਸੁਤੰ ਕਸ਼੍ਮਲਮਾਵਿਸ਼ਤ੍।
ਤਦਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਵਿਦੁਰਃ ਸਭਾਯਾਂ ਰਾਜਸੰਸਦਿ ॥ 5-50-11 (33743)
ਸਞ੍ਜਯੋ(ਅ)ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਮੂਰ੍ਛਿਤਃ ਪਤਿਤੋ ਭੁਵਿ।
ਵਾਚੰ ਨ ਸ੍ਰੁʼਜਤੇ ਕਾਂਚਿਦ੍ਧੀਨਪ੍ਰਜ੍ਞੋ(ਅ)ਲ੍ਪਚੇਤਨਃ ॥ 5-50-12 (33744)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-50-13x (3555)
ਅਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸਞ੍ਜਯੋ ਨੂਨੰ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਤੈਰਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮੁਦ੍ਵੇਜਿਤੰ ਮਨਃ ॥ 5-50-13 (33745)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-50-14x (3556)
ਸਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚੇਤਨਾਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯੇਦਭਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸਭਾਯਾਂ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-50-14 (33746)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-50-15x (3557)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸ੍ਮਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਮਤ੍ਸ੍ਯਰਾਜਗ੍ਰੁʼਹਾਵਾਸਨਿਰੋਧੇਨਾਵਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਨ੍ ॥ 5-50-15 (33747)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਰ੍ਯੈਰ੍ਹਿ ਮਹਾਰਾਜ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਵੀਰੇਣ ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-16 (33748)
ਯੋ ਨੈਵ ਰੋਪਾੰਨ ਭਯਾੰਨ ਲੋਭਾੰਨਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍।
ਨ ਹੇਤੁਵਾਦਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਤ੍ਯੰ ਜਾਹ੍ਯਾਤ੍ਕਦਾਚਨ ॥ 5-50-17 (33749)
ਯਃ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਮਹਾਰਾਜ ਧਰ੍ਮੇ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ।
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਣਾ ਤੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-18 (33750)
ਯਸ੍ਯ ਬਾਹੁਬਲੇ ਤੁਲ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਯੋ ਵੈ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮਹੀਪਾਲਾਨ੍ਵਸ਼ੇ ਚਕ੍ਰੇ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ ।
ਯਃ ਕਾਸ਼ੀਨਙ੍ਗਮਗਧਾਨ੍ਕਲਿਙ੍ਗਾਂਸ਼੍ਚ ਯੁਧਾਜਯਤ੍ ॥ 5-50-19 (33751)
ਤੇਨ ਵੋ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ।
ਯਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਸਹਸਾ ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਭੁਵਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-50-20 (33752)
ਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਜਤੁਗੇਹਾਦ੍ਵੈ ਹਿਡਿਮ੍ਬਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਕਾਤ੍।
ਯਸ਼੍ਚੈਪਾਮਭਵਦ੍ਦ੍ਵੀਪਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 5-50-21 (33753)
ਯਾਜ੍ਞਸੇਨੀਮਥੋ ਯਤ੍ਰ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜੋਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍।
ਤਤ੍ਰੈਸ਼਼ਾਮਭਵਦ੍ਦ੍ਵੀਪਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 5-50-22 (33754)
ਯਸ਼੍ਚ ਤਾਨ੍ਸਙ੍ਗਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵਾਰਣਾਵਤੇ।
ਦਹ੍ਯਤੋ ਮੋਚਯਾਮਾਸ ਤੇਨ ਵਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-23 (33755)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਂ ਚਰਤਾ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਯੇਨ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾ ਹਤਾਃ ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਘੋਰੰ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 5-50-24 (33756)
ਯਸ੍ਯ ਨਾਗਾਯੁਤੈਰ੍ਵੀਰ੍ਯੰ ਭੁਜਯੋਃ ਸਾਰਮਰ੍ਪਿਤਮ੍ ।
ਤੇਨ ਵੋ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-25 (33757)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵਿਤੀਯੋ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਤੁਸ਼਼੍ਟ੍ਯਰ੍ਥੰ ਜਾਤਵੇਦਸਃ।
ਅਜਯਦ੍ਯਃ ਪੁਰਾ ਵੀਰੋ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨੰ ਪੁਰਨ੍ਦਰਮ੍ ॥ 5-50-26 (33758)
ਯਃ ਸ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਮਹਾਦੇਵੰ ਗਿਰਿਸ਼ੰ ਸ਼੍ਰੁʼਲਪਾਣਿਨਮ੍ ।
ਤੋਪਯਾਮਾਸ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਵਦੇਵਮੁਪਾਮਪਿਮ੍ ॥ 5-50-27 (33759)
ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਸ਼ੇ ਚਕ੍ਰੇ ਲੋਕਪਾਲਾਨ੍ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ।
ਤੇਨ ਵੋ ਵਿਜਯੇਨਾਜੌ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-28 (33760)
ਯਃ ਪ੍ਰਤੀਚੀਂ ਦਿਸ਼ੰ ਚਕ੍ਰੇ ਵਸ਼ੇ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਗਣਾਯੁਤਾਮ੍।
ਸ ਤਤ੍ਰ ਨਕੁਲੋ ਯੋਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-50-29 (33761)
ਤੇਨ ਵੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯੇਨ ਵੀਰੇਣਾਤਿਧਨੁਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤਾ ।
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੇਣ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-30 (33762)
ਯਃ ਕਾਸ਼ੀਨਙ੍ਗਮਗਧਾਨ੍ਕਲਿਙ੍ਗਾਂਸ਼੍ਚ ਯੁਧਾਜਯਤ੍।
ਤੇਨ ਵਃ ਸਹਦੇਵੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-31 (33763)
ਯਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਭੁਵਿ ਮਾਨਵਾਃ ।
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੂ ਰੁਕ੍ਮੀ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨ ਏਵ ਚ ॥ 5-50-32 (33764)
ਤੇਨ ਵਃ ਸਹਦੇਵੇਨ ਯੁਦ੍ਧੰ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਤ੍ਯਯਮਅ।
ਯਵੀਯਸਾ ਨ੍ਰੁʼਵੀਰੇਣ ਮਾਦ੍ਰੀਨਨ੍ਦਿਕਰੇਣ ਚ ॥ 5-50-33 (33765)
ਤਪਸ਼੍ਚਚਾਰ ਯਾ ਘੋਰੰ ਕਾਸ਼ਿਕਨ੍ਯਾ ਪੁਰਾ ਸਤੀ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਵਧਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯਾਪਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-50-34 (33766)
ਪਾਞ੍ਚਾਲਸ੍ਯ ਸੁਤਾ ਜਜ੍ਞੇ ਦੈਵਾਚ੍ਚ ਸ ਪੁਨਃ ਪੁਮਾਨ੍ ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੁਂਸੀਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਯਃ ਸ ਵੇਦ ਗੁਣਾਗੁਣਾਨ੍ ॥ 5-50-35 (33767)
.. ਕਲਿਙ੍ਗਾਨ੍ਸਮਾਪੇਦੇ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੋ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਃ ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾ ਵਃ ਕੁਰਵਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣਾਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-36 (33768)
ਯੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਚਕ੍ਰੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਨਿਧਨੇਚ੍ਛਯਾ।
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੇਨ ਰੌਦ੍ਰੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-37 (33769)
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਕੇਕਯਾਃ।
ਆਮੁਕ੍ਤਵਚਾਃ ਸ਼ੂਰਾਸ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਵਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-38 (33770)
ਯੋ ਦੀਰ੍ਘਬਾਹੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰੋ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ।
ਤੇਨ ਵੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਵੀਰੇਣ ਯੁਯੁਧਾਨੇਨ ਸਙ੍ਗਰਃ ॥ 5-50-39 (33771)
ਯ ਆਸੀਚ੍ਛਰਣੰ ਕਾਲੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਰਣੇ ਤੇਨ ਵਿਰਾਟੇਨ ਭਵਿਤਾ ਵਃ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 5-50-40 (33772)
ਯਃ ਸ ਕਾਸ਼ਿਪਤੀ ਰਾਜਾ ਵਾਰਾਣਸ੍ਯਾਂ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਸ ਤੇਸ਼਼ਾਮਭਵਦ੍ਯੋਦ੍ਧਾ ਤੇਨ ਵਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-41 (33773)
ਸ਼ਿਸ਼ੁਭਿਰ੍ਦੁਰ੍ਜਯੈਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਸਮਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-42 (33774)
ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਵੀਰ੍ਯੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸਮੋ ਦਮੇ।
ਤੇਨਾਭਿਮਨ੍ਯੁਨਾ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-43 (33775)
ਯਸ਼੍ਚੈਵਾਪ੍ਰਤਿਮੋ ਵੀਰ੍ਯੇ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਰ੍ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ।
ਦੁਃਸਹਃ ਸਮਰੇ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ੈਸ਼ੁਪਾਲਿਰ੍ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-50-44 (33776)
ਤੇਨ ਵਸ਼੍ਚੇਦਿਰਾਜੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਾ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਯੋਭਿਸੰਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 5-50-45 (33777)
ਯਃ ਸੰਸ਼੍ਰਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਦੇਵਾਨਾਮਿਵ ਵਾਸਵਃ।
ਤੇਨ ਵੋ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-46 (33778)
ਯਥਾ ਚੇਦਿਪਤੇਰ੍ਭ੍ਰਾਤਾ ਸ਼ਰਭੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਕਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸਹਿਤਸ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਵਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਯੁਞ੍ਜਤ ॥ 5-50-47 (33779)
ਤਾਰਾਸਨ੍ਧਿਃ ਸਹਦੇਵੋ ਜਯਤ੍ਸੇਨਸ਼੍ਚ ਤਾਵੁਭੌ ।
ਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਤਿਰਥੇ ਵੀਰੌ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤੌ ॥ 5-50-48 (33780)
ਦ੍ਰੁਪਦਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤੇਜਾ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥਾਯ ਸੋਤ੍ਸ੍ਯਮਾਨੋ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ॥ 5-50-49 (33781)
ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵਃ ਪ੍ਰਾਚ੍ਯੋਦੀਚ੍ਯਾ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ।
ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਯਾਨੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ ॥ ॥ 5-50-50 (33782)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-50-47 ਕਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਕਰਕਰ੍ਸ਼਼ਸੰਜ੍ਞੇਨ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 051
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.51. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 051
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਞ੍ਜਯਾਗ੍ਰੇ ਭੀਮਸੇਨਪ੍ਰਤਾਪਾਨੁਸ੍ਮਰਣੇਨ ਪਰਿਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-51-0 (33783)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-51-0x (3558)
ਸਰ੍ਵ ਏਤੇ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹਾ ਯੇ ਤ੍ਵਯਾ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ।
ਏਕਤਸ੍ਤ੍ਵੇਵ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੇਤਾ ਭੀਮ ਏਕਤਃ ॥ 5-51-1 (33784)
ਭੀਮਸੇਨਾਦ੍ਧਿ ਮੇ ਭੂਯੋ ਭਯੰ ਸਞ੍ਜਾਯਤੇ ਮਹਤ੍।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਦਮਰ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ਤਾਤ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਦਿਵ ਮਹਾਰੁਰੋਃ ॥ 5-51-2 (33785)
ਜਾਗਰ੍ਮਿ ਰਾਤ੍ਰਯਃ ਸਰ੍ਵਾ ਦੀਰ੍ਘਮੁਸ਼਼੍ਣੰ ਚ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍।
ਭੀਤੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਾਤ੍ਤਾਤ ਸਿੰਹਾਤ੍ਪਸ਼ੁਰਿਵਾਪਰਃ ॥ 5-51-3 (33786)
ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੋਃ ਸ਼ਕ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮਤੇਜਸਃ।
ਸੈਨ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਤਿਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯ ਏਨੰ ਵਿਸ਼਼ਹੇਦ੍ਯੁਧਿ ॥ 5-51-4 (33787)
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਣਸ਼੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਦ੍ਰੁʼਢਵੈਰਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ।
ਅਨਰ੍ਮਹਾਸੀ ਸੋਨ੍ਮਾਦਸ੍ਤਿਰ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਮਹਾਸ੍ਵਨਃ ॥ 5-51-5 (33788)
ਮਹਾਵੇਗੋ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਮਹਾਬਲਃ।
ਮਨ੍ਦਾਨਾਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇਨਾਨ੍ਤੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-51-6 (33789)
ਉਰੁਗ੍ਰਾਹਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਨਾਂ ਗਦਾਂ ਬਿਭ੍ਰਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਕੁਰੂਣਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਰਿਵਾਨ੍ਤਕਃ॥ 5-51-7 (33790)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਰਿਮਾਯਸੀਂ ਘੋਰਾਂ ਗਦਾਂ ਕਾਞ੍ਚਨਭੂਸ਼਼ਣਾਮ੍ ।
ਮਨਸਾਹੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡਮਿਵੋਦ੍ਯਤਮ੍ ॥ 5-51-8 (33791)
ਯਥਾ ਮ੍ਰੁʼਗਾਣਾਂ ਯੂਥੇਸ਼਼ੁ ਸਿੰਹੋ ਜਾਤਬਲਸ਼੍ਚਰੇਤ੍।
ਮਾਮਕੇਸ਼਼ੁ ਤਥਾ ਭੀਮੋ ਬਲੇਸ਼਼ੁ ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-51-9 (33792)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸ ਏਕਃ ਕ੍ਰੂਰਵਿਕ੍ਰਮਃ ।
ਬਹ੍ਵਾਸ਼ੀ ਵਿਪ੍ਰਤੀਪਸ਼੍ਚ ਬਾਲ੍ਯੇਪਿ ਰਭਸਃ ਸਦਾ ॥ 5-51-10 (33793)
ਉਦ੍ਵੇਪਤੇ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਯੇ ਮੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਯਃ।
ਬਾਲ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਤੇਨ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤੋ ਵਾਰਣੇਨੇਵ ਮਰ੍ਦਿਤਾਃ ॥ 5-51-11 (33794)
ਤਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਸੰਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਸੁਤਾ ਮਮ।
ਸ ਏਵ ਹੇਤੁਰ੍ਭੇਦਸ੍ਯ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-51-12 (33795)
ਗ੍ਰਸਮਾਨਮਨੀਕਾਨਿ ਨਰਵਾਰਣਵਾਜਿਨਾਮ੍।
ਪਸ਼੍ਯਾਮੀਵਾਗ੍ਰਤੋ ਭੀਮੰ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਛਿਤਮਾਹਵੇ ॥ 5-51-13 (33796)
ਅਸ੍ਤ੍ਰੇ ਦ੍ਰੋਣਾਰ੍ਜੁਨਸਮੰ ਵਾਯੁਵੇਗਸਮੰ ਜਵੇ।
ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਸਮੰ ਕ੍ਰੋਧੇ ਕੋ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਭੀਮਮਾਹਵੇ ॥ 5-51-14 (33797)
ਸਞ੍ਜਯਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ਸ਼ੂਰੰ ਭੀਮਸੇਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ । 5-51-15b.......... ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਯਤ੍ਤੇਨ ਰਿਪੁਘਾਤਿਨਾ ।
..... ਸਰ੍ਵੇ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਮਮ ਮਨਸ੍ਵਿਨਾ ॥ 5-51-15 (33798)
ਯੇਨ ਭੀਮਬਲਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ਼੍ਚ ਪੁਰਾ ਹਤਾਃ।
ਕਥੰ ਤਸ੍ਯ ਰਣੇ ਵੇਗੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਸਹਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-51-16 (33799)
ਨ ਸ ਜਾਤੁ ਵਸ਼ੇ ਤਸ੍ਥੌ ਮਮ ਬਾਲ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਮਮ ਦੁਸ਼਼੍ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 5-51-17 (33800)
ਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰੋ ਰੋਸ਼਼ਣੋ(ਅ)ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਭਜ੍ਯੇਤਾਪਿ ਨ ਸੰਨਮੇਤ੍।
ਤਿਰ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ੀਂ ਸੰਹਤਭ੍ਰੂਃ ਕਥੰ ਸ਼ਾਮ੍ਯੇਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 5-51-18 (33801)
ਸ਼ੂਰਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਬਲੋ ਗੌਰਸ੍ਤਾਲ ਇਵੋੰਨਤਃ।
ਪ੍ਰਮਾਣਤੋ ਭੀਮਸੇਨਃ ਪ੍ਰਾਦੇਸ਼ੇਨਾਧਿਕੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਾਤ੍ ॥ 5-51-19 (33802)
ਜਵੇਨ ਵਾਜਿਨੋ(ਅ)ਤ੍ਯੇਤਿ ਬਲੇਨਾਨ੍ਤ੍ਯੇਤਿ ਕੁਞ੍ਜਰਾਨ੍ ।
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਜਲ੍ਪੀ ਮਧ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਧ੍ਯਮਃ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਬਲੀ ॥ 5-51-20 (33803)
ਇਤਿ ਬਾਲ੍ਯੇ ਸ਼੍ਰੁਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਯਾ ਵ੍ਯਾਸਮੁਖਾਤ੍ਪੁਰਾ।
ਰੂਪਤੋ ਵੀਰ੍ਯਤਸ਼੍ਚੈਵ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 5-51-21 (33804)
ਆਯਸੇਨ ਸ ਦਣ੍ਡੇਨ ਰਥੰਨਾਗਾੰਨਰਾਨ੍ਹਯਾਨ੍।
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਣੇ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਰੌਦ੍ਰਃ ਕ੍ਰੂਰਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-51-22 (33805)
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਨਿਤ੍ਯਸੰਰਬ੍ਧੋ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਃ।
ਮਯਾ ਤਾਤ ਪ੍ਰਤੀਪਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪੂਰ੍ਵੰ ਵਿਮਾਨਿਤਃ ॥ 5-51-23 (33806)
ਨਿਸ਼਼੍ਕਰ੍ਣਾਮਾਯਸੀਂ ਸ੍ਥੂਲਾਂ ਸੁਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਾਂ ਕਾਞ੍ਚਨੀਂ ਗਦਾਮ੍ ।
ਸ਼ਤਘ੍ਨੀਂ ਸ਼ਤਨਿਰ੍ਹਾਦਾਂ ਕਥੰ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੇ ਸੁਤਾਃ ॥ 5-51-24 (33807)
ਅਪਾਰਮਪ੍ਲਵਾਗਾਧੰ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਸ਼ਰਵੇਧਨਮ੍ ।
ਭੀਮਸੇਨਮਯੰ ਦੁਰ੍ਗੰ ਤਾਤ ਮਨ੍ਦਾਸ੍ਤਿਤੀਰ੍ਸ਼਼ਵਃ॥ 5-51-25 (33808)
ਕ੍ਰੋਸ਼ਤੋ ਮੇ ਨ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤਿ ਬਾਲਾਃ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਨਃ ।
ਵਿਸ਼਼ਮੰ ਨ ਹਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੰ ਮਧੁਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥ 5-51-26 (33809)
ਸੰਯੁਗੇ ਯੇ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਰੂਪੇਣ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ।
ਨਿਯਤੰ ਚੋਦਿਤਾ ਧਾਤ੍ਰਾ ਸਿੰਹੇਨੇਵ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ॥ 5-51-27 (33810)
ਸ਼ੈਕ੍ਯਾਂ ਤਾਤ ਚਤੁਸ਼਼੍ਕਿਸ਼਼੍ਕੁਂ ਸ਼਼ਡਸ਼੍ਰਿਮਮਿਤੌਜਸਮ੍।
ਪ੍ਰਹਿਤਾਂ ਦੁਃਖਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਂ ਕਥੰ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੇ ਸੁਤਾਃ ॥ 5-51-28 (33811)
ਗਦਾਂ ਭ੍ਰਾਮਯਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਿਨ੍ਦਤੋ ਹਸ੍ਤਿਮਸ੍ਤਕਾਨ੍।
ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਕਿਣੀ ਲੇਲਿਹਾਨਸ੍ਯ ਬਾਸ਼਼੍ਪਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਤੋ ਮੁਹੁਃ ॥ 5-51-29 (33812)
ਉਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਨਾਗਾਨ੍ਪਤਤਃ ਕੁਰ੍ਵਤੋ ਭੈਰਵਾਨ੍ਰਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਤੀਪੰ ਪਤਤੋ ਮਤ੍ਤਾਨ੍ਕੁਞ੍ਜਰਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਗਰ੍ਜਤਃ ॥ 5-51-30 (33813)
ਵਿਗਾਹ੍ਯ ਰਥਮਾਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਵਰਾਨੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਨਿਘ੍ਨਤਃ ।
ਅਗ੍ਨੇਃ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਸ੍ਯੇਵ ਅਪਿ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਮੇ ਪ੍ਰਜਾ ॥ 5-51-31 (33814)
ਵੀਥੀਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਦ੍ਰਾਵਯਨ੍ਮਮ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ।
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰਨਿਵ ਗਦਾਪਾਣਿਰ੍ਯੁਗਾਨ੍ਤੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-51-32 (33815)
ਪ੍ਰਭਿੰਨ ਇਵ ਮਾਤਙ੍ਗਃ ਪ੍ਰਭਞ੍ਜਨ੍ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁਮਾਨ੍।
ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਣੇ ਸੇਨਾਂ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 5-51-33 (33816)
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਰਥਾਨ੍ਵਿਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨ੍ਵਿਸਾਰਥਿਹਯਧ੍ਵਜਾਨ੍ ।
ਆਰੁਜਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਰਥਿਨਃ ਸਾਦਿਨਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-51-34 (33817)
ਗਙ੍ਗਾਵੇਗ ਇਵਾਨੂਪਾਂਸ੍ਤੀਰਜਾਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਦ੍ਰੁਮਾਨ੍।
ਪ੍ਰਭਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਣੇ ਸੇਨਾਂ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਮ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-51-35 (33818)
ਵਧੰ ਨੂਨੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੀਮਸੇਨਭਯਾਰ੍ਦਿਤਾਃ ।
ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚੈਵ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-51-36 (33819)
ਯੇਨ ਰਾਜਾ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਨ੍ਤਃਪੁਰੰ ਪੁਰਾ।
ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਾਯੇਨ ਜਰਾਸਨ੍ਧੋ ਨਿਪਾਤਿਤਃ ॥ 5-51-37 (33820)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੇਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਦੇਵੀ ਜਰਾਸਨ੍ਧੇਨ ਧੀਮਤਾ।
ਮਾਗਧੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਬਲਿਨਾ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਾਪਿਤਾ ॥ 5-51-38 (33821)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਪ੍ਰਤਾਪਾਤ੍ਕੁਰਵੋ ਨਯੇਨਾਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ।
ਯੰਨ ਤਸ੍ਯ ਵਸ਼ੇ ਜਗ੍ਮੁਃ ਕੇਵਲੰ ਦੈਵਮੇਵ ਤਤ੍ ॥ 5-51-39 (33822)
ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੇਣ ਤਰਸਾ ਬਾਹੁਸ਼ਾਲਿਨਾ।
ਅਨਾਯੁਧੇਨ ਵੀਰੇਣ ਨਿਹਤਃ ਕਿੰ ਤਤੋ(ਅ)ਧਿਕਮ੍ ॥ 5-51-40 (33823)
ਦੀਰ੍ਘਕਾਲਸਮਾਸਕ੍ਤੰ ਵਿਸ਼ਮਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੋ ਯਥਾ।
ਸ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਣੇ ਤੇਜਃ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਮਮ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-51-41 (33824)
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰ ਇਵ ਵਜ੍ਰੇਣ ਦਾਨਵਾਨ੍ਦੇਵਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਭੀਮਸੇਨੋ ਗਦਾਪਾਣਿਃ ਸੂਦਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮੇ ਸੁਤਾਨ੍ ॥ 5-51-42 (33825)
ਅਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯਮਨਾਵਾਰ੍ਯੰ ਤੀਵ੍ਰਵੇਗਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ।
ਪਸ਼੍ਯਾਮੀਵਾਤਿਤਾਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮਾਪਤਨ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍ ॥ 5-51-43 (33826)
ਅਗਦਸ੍ਯਾਪ੍ਯਧਨੁਸ਼਼ੋ ਵਿਰਥਸ੍ਯ ਵਿਵਰ੍ਮਣਃ ।
ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਕਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਗ੍ਰਤਃ ਪੁਮਾਨ੍ ॥ 5-51-44 (33827)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤਸ੍ਤਥਾ।
ਜਾਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਯਥੈਵਹੰ ਵੀਰ੍ਯਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 5-51-45 (33828)
ਆਰ੍ਯਵ੍ਰਤੰ ਤੁ ਜਾਨਨ੍ਤਃ ਸਙ੍ਗਰਾਨ੍ਤੰ ਵਿਧਿਤ੍ਸਵਃ ।
ਸੇਨਾਮੁਖੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਮਕਾਨਾਂ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-51-46 (33829)
ਬਲੀਯਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਪਸ਼੍ਯੰਨਪਿ ਜਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਨਿਯਚ੍ਛਾਮਿ ਯਤ੍ਸੁਤਾਨ੍ ॥ 5-51-47 (33830)
ਤੇ ਪੁਰਾਣੰ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਮਾਰ੍ਗਮੈਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੁਮੁਲੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਯਸ਼ਃ ॥ 5-51-48 (33831)
ਯਥੈਸ਼਼ਾਂ ਮਾਮਕਾਸ੍ਤਾਤ ਤਥੈਸ਼਼ਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਅਪਿ।
ਪੌਤ੍ਰਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯ ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-51-49 (33832)
ਯੇ ਤ੍ਵਸ੍ਮਦਾਸ਼੍ਰਯੰ ਕਿਞ੍ਚਿਦ੍ਦਤ੍ਤਮਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਸਞ੍ਜਯ।
ਤਸ੍ਯਾਪਚਿਤਿਮਾਰ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ਕਰ੍ਤਾਰਃ ਸ੍ਥਵਿਰਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ ॥ 5-51-50 (33833)
ਆਦਦਾਨਸ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਪਰੀਪ੍ਸਤਃ।
ਨਿਧਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯਾਜੌ ਵਰਮੇਵਾਦ੍ਦੁਰੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-51-51 (33834)
ਸ ਵੈ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵੈ ਯੇ ਯੁਯੁਤ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ।
ਵਿਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਵਿਦੁਰੋਣਾਦੌ ਤਦੇਤਦ੍ਭਯਮਾਗਤਮ੍ ॥ 5-51-52 (33835)
ਨ ਤੁ ਮਨ੍ਯੇ ਵਿਘਾਤਾਯ ਜ੍ਞਾਨੰ ਦੁਃਖਸ੍ਯ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਭਵਤ੍ਯਤਿਬਲੰ ਹ੍ਯੇਤਜ੍ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯਾਪ੍ਯੁਪਘਾਤਕਮ੍ ॥ 5-51-53 (33836)
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਹ੍ਯਪਿ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਲੋਕਸਙ੍ਗ੍ਰਹਾਨ੍।
ਸੁਖੈਰ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਸੁਖਿਨਸ੍ਤਥਾ ਦੁਃਖੇਨ ਦੁਃਖਿਤਾਃ ॥ 5-51-54 (33837)
ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਮੋਹਮਾਸਕ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਸਹਸ੍ਰਧਾ।
ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜ੍ਯਦਾਰੇਸ਼਼ੁ ਪੌਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਚ ਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ॥ 5-51-55 (33838)
ਸੰਸ਼ਯੇ ਤੁ ਮਹਤ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਕਿੰ ਨੁ ਮੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮੁਤ੍ਤਰਮ੍।
ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਹ੍ਯੇਵ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕੁਰੂਣਾਮਨੁਚਿਨ੍ਤਤਯਨ੍ ॥ 5-51-56 (33839)
ਦ੍ਯੂਤਪ੍ਰਮੁਖਮਾਭਾਤਿ ਕੁਰੂਣਾਂ ਵ੍ਯਸਨੰ ਮਹਤ੍।
ਮਨ੍ਦੇਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਕਾਮੇਨ ਲੋਭਾਤ੍ਪਾਪਮਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-51-57 (33840)
ਮਨ੍ਯੇ ਪਰ੍ਯਾਯਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਯੰ ਕਾਲਸ੍ਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਗਾਮਿਨਃ।
ਚਕ੍ਰੇ ਪ੍ਰਧਿਰਿਵਾਸਕ੍ਤੋ ਨਾਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਪਲਾਯਿਤੁਮ੍ ॥ 5-51-58 (33841)
ਕਿੰ ਨੁ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਕਥੰ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਕ੍ਵ ਨੁ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਏਤੇ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਰਵੋ ਮਨ੍ਦਾਃ ਕਾਲਵਸ਼ੰ ਗਤਾਃ ॥ 5-51-59 (33842)
ਅਵਸ਼ੋ(ਅ)ਹੰ ਤਦਾ ਤਾਤ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨਿਹਤੇ ਸ਼ਤੇ।
ਸ਼੍ਰੋਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਿਨਦੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਕਥੰ ਮਾਂ ਮਰਣੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍ ॥ 5-51-60 (33843)
ਯਥਾ ਨਿਦਾਘੇ ਜ੍ਵਲਨਃ ਸਮਦ੍ਧੋ
ਦਹੇਤ੍ਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਾਯੁਨਾ ਚੋਦ੍ਯਮਾਨਃ ।
ਗਦਾਹਸ੍ਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਵੈ ਤਥੈਵ
ਹਨ੍ਤਾ ਮਦੀਯਾਨ੍ਸਹਿਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇਨ ॥ ॥ 5-51-61 (33844)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-51-7 ਉਰੁਗ੍ਰਾਹਃ ਮਹਾਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਤੇਨ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਨਾਂ ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਾਨਾਮ੍ ॥ 5-51-10 ਰਭਸਃ ਵੇਗਵਾਨ੍ ॥ 5-51-21 ਪੁਰਾ ਪੁਰਾਣਮ੍ ॥ 5-51-24 ਨਿਸ਼਼੍ਕਰ੍ਣਾਂ ਅਵਕ੍ਰਾਮ੍। ਸ਼ਤਨਿਰ੍ਹ੍ਰਾਦਾਂ ਮਹਾਸ਼ਬ੍ਦਵਤੀਮ੍ ॥ 5-51-28 ਸ਼ੈਕ੍ਯਾਂ ਸ਼ਿਕ੍ਯਸ੍ਥਾਮ੍ ॥ 5-51-35 ਅਨੂਪਾਨ੍ ਸਜਲਦੇਸ਼ੇ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 5-51-44 ਅਗਦਸ੍ਯ ਗਦਾਹੀਨਸ੍ਯ ॥ 5-51-58 ਪਰ੍ਯਾਯਧਰ੍ਮਃ ਵਿਪਰੀਤਧਰ੍ਮਃ। ਪ੍ਰਧਿਰ੍ਨੇਮਿਃ। ਅਸ੍ਯ ਕਾਲਵਸ਼ਸ੍ਯ । ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਾਰ੍ਥੇ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 052
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.52. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 052
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਅਰ੍ਜੁਨਪ੍ਰਤਾਪਾਨੁਵਰ੍ਣਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਰਿਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-52-0 (33845)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-52-0x (3559)
ਯਸ੍ਯ ਵੈ ਨਾਨ੍ਰੁʼਤਾ ਵਾਚਃ ਕਦਾਚਿਦਨੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਮਪਿ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੋਦ੍ਧਾ ਯਸ੍ਯ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-52-1 (33846)
ਤਸ੍ਯੈਵ ਚ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਧਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਃ।
ਅਨਿਸ਼ੰ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਯਃ ਪ੍ਰਤੀਯਾਦ੍ਰਥੇਨ ਤਮ੍ ॥ 5-52-2 (33847)
ਅਸ੍ਯਤਃ ਕਰ੍ਣਿਨਾਲੀਕਾਨ੍ਮਾਰ੍ਗਣਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਚ੍ਛਿਦਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਤਾ ਨ ਸਮਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਯੁਧਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਃ ॥ 5-52-3 (33848)
ਦ੍ਰੋਣਾਕਰ੍ਣੌ ਪ੍ਰਤੀਯਾਤਾਂ ਯਦਿ ਵੀਰੌ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭੌ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੌ ਬਲਿਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੌ ਸਮਰੇਸ਼਼੍ਵਪਰਾਜਿਤੌ ॥ 5-52-4 (33849)
ਮਹਾਨ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੰਸ਼ਯੋ ਲੋਕੇ ਨ ਤ੍ਵਸ੍ਤਿ ਵਿਜਯੋ ਮਮ।
ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਕਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਮਾਦੀ ਚ ਆਚਾਰ੍ਯਃ ਸ੍ਥਵਿਰੋ ਗੁਰੁਃ ॥ 5-52-5 (33850)
ਸਮਰ੍ਥੋ ਬਲਵਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥੋ ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਾ ਜਿਤਕ੍ਲਮਃ ।
ਭਵੇਤ੍ਸੁਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਸਰ੍ਵਸ਼ੋ(ਅ)ਪ੍ਯਪਰਾਜਯਃ ॥ 5-52-6 (33851)
ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮਹਦ੍ਯਸ਼ਃ ।
ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਾਮਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤ੍ਯਜੇਯੁਰ੍ਨ ਪੁਨਰ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-52-7 (33852)
ਵਧੇ ਨੂਨੰ ਭਵੇਚ੍ਛਾਨ੍ਤਿਸ੍ਤਯੋਰ੍ਵਾ ਫਾਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ਚ।
ਨ ਤੁ ਹਨ੍ਤਾਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਜੇਤਾ ਚਾਸ੍ਯ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-52-8 (33853)
ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਥੰ ਸ਼ਾਮ੍ਯੇਨ੍ਮਨ੍ਦਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਯ ਉਤ੍ਥਿਤਃ ।
ਅਨ੍ਯੇ(ਅ)ਪ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਜੀਯਨ੍ਤੇ ਚ ਜਯਨ੍ਤਿ ਚ।
ਏਕਾਨ੍ਤਵਿਜਯਸ੍ਤ੍ਵੇਵ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਫਾਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ਹ ॥ 5-52-9 (33854)
ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤ੍ਸਮਾਹੂਯ ਖਾਣ੍ਡਵੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਮਤਰ੍ਪਯਤ੍।
ਜਿਗਾਯ ਚ ਸੁਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾੰਨਾਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਮਃ ਪਰਾਜਯਮ੍ ॥ 5-52-10 (33855)
ਯਸ੍ਯ ਯਨ੍ਤਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸਮੋ ਯੁਧਿ।
ਧ੍ਰੁਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਜਯਸ੍ਤਾਤ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਜਯਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-52-11 (33856)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਵੇਕਰਥੇ ਯਤ੍ਤਾਵਧਿਜ੍ਯੰ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਧਨੁਃ।
ਯੁਗਪਤ੍ਰੀਣਿ ਤੇਜਾਂਸਿ ਸਮੇਤਾਨ੍ਯਨੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ॥ 5-52-12 (33857)
ਨੈਵਾਸ੍ਤਿ ਨੋ ਧਨੁਸ੍ਤਦ੍ਰੁʼਙ੍ਵ ਯੋਦ੍ਧਾ ਨ ਚ ਸਾਰਥਿਃ ।
ਤਚ੍ਚ ਮਨ੍ਦਾ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਸ਼ਾਨੁਗਾਃ । 5-52-13 (33858)
ਸ਼ੇਸ਼਼ਯੇਦਸ਼ਨਿਰ੍ਦੀਪ੍ਤੋ ਵਿਪਤਨ੍ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਸਞ੍ਜਯ।
ਨ ਤੁ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਸ਼ਰਾਸ੍ਤਾਤ ਕੁਰ੍ਯੁਰਸ੍ਤਾਃ ਕਿਰੀਟਿਨਾ ॥ 5-52-14 (33859)
ਅਪਿ ਚਾਸ੍ਯੰਨਿਵਾਭਾਤਿ ਨਿਘ੍ਨੰਨਿਵ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਉਦ੍ਧਰੰਨਿਵ ਕਾਯੇਭ੍ਯਃ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਸ਼ਰਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ ॥ 5-52-15 (33860)
ਅਪਿ ਬਾਣਮਯੰ ਤੇਜਃ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਮਿਵ ਸਰ੍ਵਤਃ ।
ਗਾਣ੍ਡੀਵੋਤ੍ਥੰ ਦਹੇਤਾਜੌ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਮ ਵਾਹਿਨੀ ॥ 5-52-16 (33861)
ਅਪਿ ਸਾ ਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਭਯਾਰ੍ਤਾ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਃ ।
ਵਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਬਹੁਧਾ ਸੇਨਾ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ ॥ 5-52-17 (33862)
ਯਥਾ ਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਹਾਨਗ੍ਨਿਃ ਪ੍ਰਦਹੇਤ੍ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚਰਨ੍।
ਮਹਾਰ੍ਚਿਰਨਿਲੋਦ੍ਧੂਤਸ੍ਤਦ੍ਵਦ੍ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਾਮਕਾਨ੍ ॥ 5-52-18 (33863)
ਯਦੋਦ੍ਵਮੰਨਿਸ਼ਿਤਾਨ੍ਬਾਣਸਙ੍ਘਾਂ-
ਸ੍ਤਾਨਾਤਤਾਯੀ ਸਮਰੇ ਕਿਰੀਟੀ।
ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਨ੍ਤਕਃ ਸਰ੍ਵਹਰੋ ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ
ਯਥਾ ਭਵੇਤ੍ਤਦ੍ਵਦਪਾਰਣੀਯਃ ॥ 5-52-19 (33864)
ਯਦਾ ਹਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਸੁਬੁਹੂਨ੍ਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍
ਸ਼੍ਰੋਤਾਸ੍ਮਿ ਤਾਨਾਵਸਥੇ ਕੁਰੂਣਾਮ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮਨ੍ਤਾਚ੍ਚ ਤਥਾ ਰਣਾਗ੍ਰੇ
ਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ਕਿਲਾਯੰ ਭਰਤਾਨੁਪੈਤਿ ॥ ॥ 5-52-20 (33865)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-52-5 ਪ੍ਰਮਾਦੀ ਅਨ੍ਤੇ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਨ ਸ੍ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-52-14 ਅਸ੍ਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 053
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.53. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 053
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਕੁਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਬਲਵਤ੍ਸਹਾਯਸੰਪੰਨਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਯਤਨਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-53-0 (33866)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-53-0x (3560)
ਯਥੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਜਿਗੀਸ਼਼ਵਃ।
ਤਥੌਭਿਸਰਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨੋ ਜਯੇ ਧ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-53-1 (33867)
......ਹਿ ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਨਾਚਕ੍ਸ਼਼ੀਥਾਃ ਪਰਾਨ੍ਮਮ।
ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨ੍ਕੇਕਯਾਨ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਾਗਧਾਨ੍ਵਤ੍ਸਭੂਮਿਪਾਨ੍॥ 5-53-2 (33868)
ਯਸ਼੍ਚ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨਿਮਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨਿਚ੍ਛਨ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਵਸ਼ੇ ਬਲੀ।
ਸ ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਜਗਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਜਯੇ ਧ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-53-3 (33869)
ਸਮਸ੍ਤਾਮਰ੍ਜੁਨਾਦ੍ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਪ੍ਤਵਾਨ੍।
ਸ਼ੈਨੇਯਃ ਸਮਰੇ ਸ੍ਥਾਤਾ ਬੀਜਵਤ੍ਪ੍ਰਵਪਞ੍ਸ਼ਰਾਨ੍ ॥ 5-53-4 (33870)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਃ ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਮਾਮਕੇਸ਼਼ੁ ਰਣੰ ਕਰ੍ਤਾ ਬਲੇਸ਼਼ੁ ਪਰਮਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ ॥ 5-53-5 (33871)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਚ ਕ੍ਰੋਧਾਦਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਚ ਵਿਕ੍ਰਮਾਤ੍।
ਮਯਾਭ੍ਯਾਂ ਭੀਮਸੇਨਾਚ੍ਚ ਭਯੰ ਮੇ ਤਾਤ ਜਾਯਤੇ ॥ 5-53-6 (33872)
ਅਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੈਰ੍ਜਾਲੰ ਵਿਤਤਮਨ੍ਤਰਾ ।
ਨ ਮੇ ਸੈਨ੍ਯਾਸ੍ਤਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਤਃ ਕ੍ਰੋਸ਼ਾਮਿ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-53-7 (33873)
ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯੋ ਮਨਸ੍ਵੀ ਚ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਰ੍ਚਸੀ।
ਮੇਧਾਵੀ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 5-53-8 (33874)
ਮਿਤ੍ਰਾਮਾਤ੍ਯੈਃ ਸੁਸੰਪੰਨਃ ਸੰਪੰਨੋ ਯੁਦ੍ਧਯੋਜਕੈਃ ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੈਰ੍ਵੀਰੈਰੁਪਪੰਨੋ ਮਹਾਰਥੈਃ ॥ 5-53-9 (33875)
ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਨੈਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਨ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਅਨੁਸ਼ੰਸੋ ਵਦਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਹੀਮਾਨ੍ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-53-10 (33876)
ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੇਵੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ।
ਤੰ ਸਰ੍ਵਗੁਣਸੰਪੰਨੰ ਸਮਿਦ੍ਧਮਿਵ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 5-53-11 (33877)
ਤਪਨ੍ਤਮਭਿ ਕੋ ਮਨ੍ਦਃ ਪਤਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਪਤਙ੍ਗਵਤ੍।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਗ੍ਨਿਮਨਾਵਾਰ੍ਯੰ ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਨਸ਼਼੍ਟਚੇਤਨਃ ॥ 5-53-12 (33878)
ਤਨੁਰੁਚ੍ਚਃ ਸ਼ਿਖੀ ਰਾਜਾ ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਰਿਤੋ ਮਯਾ।
ਮਨ੍ਦਾਨਾਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇਨਾਨ੍ਤੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-53-13 (33879)
ਤੈਰਯੁਦ੍ਧੰ ਸਾਧੁ ਮਨ੍ਯੇ ਕੁਰਵਸ੍ਤੰਨਿਬੋਧਤ।
ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯ ਕੁਲਸ੍ਯ ਭਵਿਤਾ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-53-14 (33880)
ਏਸ਼਼ਾ ਮੇ ਪਰਮਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਯਯਾ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ਮੇ ਮਨਃ ।
ਯਦਿ ਤ੍ਵਯੁਦ੍ਧਮਿਸ਼਼੍ਟੰ ਵੋ ਵਯੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤ੍ਯੈ ਯਤਾਮਹੇ ॥ 5-53-15 (33881)
ਨ ਤੁ ਨਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਾਨਾਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਜੁਗੁਪ੍ਸਤਿ ਹ੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਮਾਮੇਵੋਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ ॥ 5-53-16 (33882)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-53-1 ਅਭਿਸਰਾਃ ਪੁਰੋਗਾਃ ॥ 5-53-10 ਨੈਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰਗੁਪ੍ਤ੍ਯਾ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 054
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.54. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 054
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਜਯਸਾਧਨਸਾਮਗ੍ਰੀਮਭਿਧਾਯ ਤੇਸ਼਼ੁ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਪਕਾਰਨੁਸ੍ਮਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਗਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-54-0 (33883)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-54-0x (3561)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਯਥਾਵਦਸਿ ਭਾਰਤ।
ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਗਾਣ੍ਡੀਵੇਨ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ॥ 5-54-1 (33884)
ਇਦੰ ਤੁ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਤਵ ਧੀਰਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਯਤ੍ਪੁਤ੍ਰਵਸ਼ਮਾਗਚ੍ਛੇਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਃ ॥ 5-54-2 (33885)
ਨੈਸ਼਼ ਕਾਲੋ ਮਹਾਰਾਜ ਤਵ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਗਸਃ।
ਤ੍ਵਯਾ ਹ੍ਯੇਵਾਦਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-54-3 (33886)
ਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਣਿਹਿਤਾਤ੍ਮਵਾਨ੍।
ਆਸ੍ਥੇਯੰ ਹਿ ਹਿਤੰ ਤੇਨ ਨ ਦ੍ਰੋਗ੍ਧਾ ਗੁਰੁਰੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-54-4 (33887)
ਇਦੰ ਜਿਤਮਿਦੰ ਲਬ੍ਧਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਰਾਜਿਤਾਨ੍।
ਦ੍ਯੂਤਕਾਲੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸ੍ਮਰਸੇ ਸ੍ਮ ਕੁਮਾਰਵਤ੍ ॥ 5-54-5 (33888)
ਪਰੁਸ਼਼ਾਣ੍ਯੁਚ੍ਯਮਾਨਾਂਸ਼੍ਚ ਪੁਰਾ ਪਾਰ੍ਥਾਨੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਸੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਜਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪ੍ਰਪਾਤੰ ਨਾਨੁਪਸ਼੍ਯਸਿ ॥ 5-54-6 (33889)
ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਕੁਰਵਸ੍ਤੇ ਸਜਾਙ੍ਗਲਾਃ।
ਅਥ ਵੀਰੈਰ੍ਜਿਤਾਮੁਰ੍ਵੀਮਖਿਲਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਥਾਃ॥ 5-54-7 (33890)
ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯਾਰ੍ਜਿਤਾ ਭੂਮਿਸ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥੈਰ੍ਨਿਵੇਦਿਤਾ।
ਮਯੇਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯੇਵ ਮਨ੍ਯਸੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ॥ 5-54-8 (33891)
ਗ੍ਰਸ੍ਤਾਨ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਰਾਜੇਨ ਮਜ੍ਜਤੋ ਹ੍ਯਪ੍ਲਵੇ(ਅ)ਮ੍ਭਸਿ।
ਆਨਿਨਾਯ ਪੁਨਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ੍ਤੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-54-9 (33892)
ਕੁਮਾਰਵਚ੍ਚ ਸ੍ਮਯਸੇ ਦ੍ਯੂਤੇ ਵਿਨਿਕ੍ਰੁʼਤੇਸ਼਼ੁ ਯਤ੍।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਵਨੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਤ੍ਸੁ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 5-54-10 (33893)
ਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਤਃ ਸ਼ਰਵ੍ਰਾਤਾਨਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਸ਼ਿਤਾਨ੍ਬਹੂਨ੍।
ਅਪ੍ਯਰ੍ਣਵਾ ਵਿਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯੇਯੁਃ ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਮਾਸਯੋਨਯਃ ॥ 5-54-11 (33894)
ਅਸ੍ਯਤਾਂ ਫਾਲ੍ਗੁਨਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਧਨੁਸ਼਼ਾਂ ਵਰਮ੍।
ਕੇਸ਼ਵਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਾਯੁਧਾਨਾਂ ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਵਾਨਰੋ ਰੋਚਮਾਨਸ਼੍ਚ ਕੇਤੁਃ ਕੇਤੁਮਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-54-12 (33895)
ਏਵਮੇਤਾਨਿ ਸ ਰਥੋ ਵਹਤੇ ਸਹ ਯੋ ਰਣੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨੋ ਰਾਜਨ੍ਕਾਲਚਕ੍ਰਮਿਵੋਦ੍ਯਤਮ੍ ॥ 5-54-13 (33896)
ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਵਸੁਧਾ ਰਾਜੰਨਿਖਿਲਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਯਸ੍ਯ ਭੀਮਾਰ੍ਜਿਨੌ ਯੋਧੌ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-54-14 (33897)
ਤਥਾ ਭੀਮਹਤਪ੍ਰਾਯਾਂ ਮਞ੍ਜਨ੍ਤੀਂ ਤਵ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੁਖਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੌਰਵਾਃ ॥ 5-54-15 (33898)
ਨ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਯੋਰ੍ਭੀਤਾ ਲਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਵਿਜਯੰ ਵਿਭੋ।
ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮਹਾਰਾਜ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚਾਨੁਸਾਰਿਣਃ ॥ 5-54-16 (33899)
ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਾਮਦ੍ਯ ਨਾਰ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਾਲਾਸ਼੍ਚ ਸਕੇਕਯਾਃ।
ਸਾਲ੍ਵੇਯਾਃ ਸ਼ੂਰਸੇਨਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਵਾਮਵਜਾਨਤੇ ॥ 5-54-17 (33900)
ਪਾਰ੍ਥੰ ਹ੍ਯੇਤੇ ਗਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵੀਰ੍ਯਜ੍ਞਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਰੁਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਸਦੈਵ ਤੇ ॥ 5-54-18 (33901)
ਅਨਰ੍ਹਾਨੇਵ ਤੁ ਵਧੇ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਵਿਕਰ੍ਮਣਾ।
ਯੋ(ਅ)ਕ੍ਲੇਸ਼ਯਤ੍ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਯੋ ਵਿਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧੁਨਾਪਿ ਵੈ ॥ 5-54-19 (33902)
ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰ੍ਨਿਯਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸਾਨੁਗਃ ਪਾਪਪੁਰੁਸ਼਼ਃ।
ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਨਾਨੁਸ਼ੋਚਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-54-20 (33903)
ਅਪਰੋਹੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਚ੍ਚੈਨੰ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍।
ਦ੍ਯੂਤਕਾਲੇ ਮਯਾ ਚੋਕ੍ਤੰ ਵਿਦੁਰੇਣ ਚ ਧੀਮਤਾ ॥ 5-54-21 (33904)
ਯਦਿਦੰ ਤੇ ਵਿਲਪਿਤੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ।
ਅਨੀਸ਼ੇਨੈਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵਮੇਤੰਨਿਰਰ੍ਥਕਮ੍ ॥ ॥ 5-54-22 (33905)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-54-3 ਏਸ਼਼ ਕਾਲਃ ਕਲਨਾਵੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤਵ ਨੈਵ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 3 ।ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 055
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.55. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 055
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਦਿਭਿਃ ਕੁਰੁਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਪੂਰ੍ਵਕਪਾਣ੍ਡਵਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਸ਼੍ਰਵਣਚਕਿਤਾਯ ਸ੍ਵਸ੍ਮੈ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਿਭਿਰਭਯਪ੍ਰਦਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸ੍ਵਪਰਪਕ੍ਸ਼਼ਯੋਃ ਬਲਾਬਲਨਿਰੂਪਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-55-0 (33906)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-55-0x (3562)
ਨ ਭੇਤਵ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਸ਼ੋਚ੍ਯਾ ਭਵਤਾਂ ਵਯਮ੍।
ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਸ੍ਮ ਪਰਾਞ੍ਜੇਤੁਂ ਬਲਿਨਃ ਸਮਰੇ ਵਿਭੋ ॥ 5-55-1 (33907)
ਵਨੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਿਤਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਯਦਾਯਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਃ ।
ਮਹਤਾ ਬਲਚਕ੍ਰੇਣ ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਵਮਰ੍ਦਿਨਾ ॥ 5-55-2 (33908)
ਕੇਕਯਾ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤ।
ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚਾਨ੍ਵਯੁਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਬਹਵੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ(ਅ)ਨੁਯਾਯਿਨਃ ॥ 5-55-3 (33909)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥਸ੍ਯ ਚਾਦੂਰਾਤ੍ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹਾਰਥਾਃ ।
ਵ੍ਯਗਰ੍ਹਯੰਸ਼੍ਚ ਸੰਗਮ੍ਯ ਭਵਨ੍ਤੰ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਹ ॥ 5-55-4 (33910)
ਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਾਸੀਨਮਜਿਨੈਃ ਪ੍ਰਤਿਵਾਸਿਤਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਸੰਹਤ੍ਯ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਨ੍ਤ ਭਾਰਤ ॥ 5-55-5 (33911)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਦਨੰ ਚ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਮੂਚੁਰ੍ਨਰਾਧਿਪਾਃ ।
ਭਵਤਃ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਸ੍ਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਵਃ॥ 5-55-6 (33912)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚੈਵੰ ਮਯੋਸ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਸ੍ਤਦਾ।
ਜ੍ਞਾਤਿਕ੍ਸ਼਼ਯਭਯਾਦ੍ਰਾਜਨ੍ਭੀਤੇਨ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-55-7 (33913)
ਤਤਃ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਮਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ।
ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੰ ਹਿ ਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਵਾਸੁਦੇਵਸ਼੍ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 5-55-8 (33914)
ਰੁʼਤੇ ਚ ਵਿਦੁਰਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇ ਯੂਯੰ ਵਧ੍ਯਾ ਮਤਾ ਮਮ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਨ ਵਧ੍ਯਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਃ॥ 5-55-9 (33915)
ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਾਤ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਏਕਰਾਜ੍ਯੰ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸ੍ਮ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ॥ 5-55-10 (33916)
ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਨਃ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤਃ ਪਲਾਯਨਮ੍।
ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਵਾ ਸੰਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਯੁਧ੍ਯਾਮਾਹੇ ਪਰਾਨ੍ ॥ 5-55-11 (33917)
ਪ੍ਰਤਿਯੁਦ੍ਧੇ ਤੁ ਨਿਯਤਃ ਸ੍ਯਾਦਸ੍ਮਾਕੰ ਪਰਾਜਯਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ਹਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾ ਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਃ ॥ 5-55-12 (33918)
ਵਿਰਕ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਵਯੰ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਕੁਪਿਤਾਨਿ ਨਃ।
ਧਿਕ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸ੍ਵਜਨੇਨ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-55-13 (33919)
ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੇ ਨ ਦੋਸ਼਼ੋਸ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਿਰ੍ਨਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ।
ਪਿਤਰੰ ਤ੍ਵੇਵ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੇਤ੍ਰੰ ਜਨਾਧਿਪਮ੍ ॥ 5-55-14 (33920)
ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਦੁਃਖਮਾਪੰਨੰ ਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਨਨ੍ਤਕਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਹਿ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮਵਰੋਧਨਮ੍ ।
ਮਤ੍ਪ੍ਰਯਾਰ੍ਥੰ ਪੁਰੈਵੈਤਦ੍ਵਿਦਿਤੰ ਤੇ ਨਰੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-55-15 (33921)
ਤੇ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਮਾਤ੍ਯਸ੍ਯ ਮਹਾਰਥਾਃ ।
ਵੈਰੰ ਪ੍ਰਤਿਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਲੋਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-55-16 (33922)
ਤਤੋ ਦ੍ਰੋਣੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕ੍ਰੁʼਪੋ ਦ੍ਰੌਣਿਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਮਤ੍ਵਾ ਮਾਂ ਮਹਤੀਂ ਚਿਨ੍ਤਾਮਾਸ੍ਥਿਤੰਵ੍ਯਥਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੰ ॥ 5-55-17 (33923)
ਅਭਿਦ੍ਰੁਗ੍ਧਾਃ ਪਰੇ ਚੇੰਨੋ ਨ ਭੇਤਵ੍ਯੰ ਪਰਨ੍ਤਪ।
ਅਸਮਰ੍ਥਾਃ ਪਰੇ ਜੇਤੁਮਸ੍ਮਾਨ੍ਯੁਧਿ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 5-55-18 (33924)
ਏਕੈਕਸ਼ਃ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਸ੍ਮੋ ਵਿਜੇਤੁਂ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍।
ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਵਿਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਦਰ੍ਪਮੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 5-55-19 (33925)
ਪੁਰੈਕੇਨ ਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਵਿਜਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ।
ਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪਿਤਰ੍ਯਤਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਰਥੇਨੈਕੇਨ ਭਾਰਤ॥ 5-55-20 (33926)
ਜਘਾਨ ਸੁਬਹੂਂਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਰਬ੍ਧਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਃ।
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸ਼ਰਣੰ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਦੇਵਵ੍ਰਤਮਿਮੰ ਭਯਾਤ੍॥ 5-55-21 (33927)
ਸ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸੁਸਮਰ੍ਥੋ(ਅ)ਯਮਸ੍ਮਾਭਿਃ ਸਹਿਤੋ ਰਣੇ।
ਪਰਾਨ੍ਵਿਜੇਤੁਂ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਵ੍ਯੇਤੁ ਭੀਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-55-22 (33928)
ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯੋ ਹ੍ਯਾਸੀਤ੍ਤਤ੍ਕਾਲੇ(ਅ)ਮਿਤਤੇਜਸਾਮ੍।
ਪੁਰਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਸੀਦ੍ਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨੀ ॥ 5-55-23 (33929)
ਅਸ੍ਮਾਨ੍ਪੁਨਰਮੀ ਨਾਦ੍ਯ ਸਮਰ੍ਥਾ ਜੇਤੁਮਾਹਵੇ।
ਛਿੰਨਪਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਪਰੇ ਹ੍ਯਦ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯਹੀਨਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-55-24 (33930)
ਅਸ੍ਮਤ੍ਸੰਸ੍ਥਾ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਵਰ੍ਤਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਏਕਾਰ੍ਥਾਃ ਸੁਖਦੁਃਖੇਸ਼਼ੁ ਸਮਾਨੀਤਾਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ॥ 5-55-25 (33931)
ਅਪ੍ਯਗ੍ਨਿੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ੇਯੁਸ੍ਤੇ ਸਮੁਦ੍ਰੰ ਵਾ ਪਰਨ੍ਤਪ।
ਮਦਰ੍ਥੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ॥ 5-55-26 (33932)
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਮਿਵ ਚਾਪਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਤੀਹ ਦੁਃਖਿਤਮ੍।
ਵਿਲਪਨ੍ਤੰ ਬਹੁਵਿਧੰ ਭੀਤੰ ਪਰਵਿਕਤ੍ਥਨੇ॥ 5-55-27 (33933)
ਏਸ਼਼ਾਂ ਹ੍ਯੇਕੈਕਸ਼ੋ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਮਰ੍ਥੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ।
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵੋ ਵ੍ਯੇਤੁ ਤੇ ਭਯਮਾਗਤਮ੍ ॥ 5-55-28 (33934)
ਜੇਤੁਂ ਸਮਗ੍ਰਾਂ ਸੇਨਾਂ ਮੇ ਵਾਸਵੋ(ਅ)ਪਿ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਯਾਤ੍।
ਹਨ੍ਤੁਮਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਰੂਪੇਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਃ ॥ 5-55-29 (33935)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਪੁਰੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਸ ਯਾਚਤੇ।
ਭੀਤੋ ਹਿ ਮਾਮਕਾਤ੍ਸੈਨ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭਾਵਾਚ੍ਚੈਵ ਮੇ ਵਿਭੋ ॥ 5-55-30 (33936)
ਸਮਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਯਚ੍ਚ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍।
ਤਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾ ਨ ਹਿ ਮੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਪ੍ਰਭਾਵੰ ਵੇਤ੍ਸਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-55-31 (33937)
ਮਤ੍ਸਮੋ ਹਿ ਗਦਾਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਨਾਸੀਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਭਵਿਤਾ ਨ ਚ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 5-55-32 (33938)
ਯੁਕ੍ਤੋ ਦੁਃਖੋਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚਾਹੰ ਵਿਦ੍ਯਾਪਾਰਗਤਸ੍ਤਥਾ।
ਤਸ੍ਮਾੰਨ ਭੀਮਾੰਨਾਨ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਭਯੰ ਮੇ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 5-55-33 (33939)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਮੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਗਦਾਯਾਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ।
ਸਙ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਣਸ੍ਯ ਭਵਨੇ ਯਤ੍ਤਦੈਨਮੁਪਾਵਸਮ੍। 5-55-34 (33940)
ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਙ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਣਸਮੋ ਬਲੇਨਾਭ੍ਯਧਿਕੋ ਭੁਵਿ।
ਗਦਾਪ੍ਰਹਾਰੰ ਭੀਮੋ ਮੇ ਨ ਜਾਤੁ ਵਿਸ਼਼ਹੇਦ੍ਯੁਧਿ ॥ 5-55-35 (33941)
ਏਕੰ ਪ੍ਰਹਾਰੰ ਯੰ ਦਦ੍ਯਾਂ ਭੀਮਾਯ ਰੁਸ਼਼ਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਸ ਏਵੈਨੰ ਨਯੋਦ੍ਧੋਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵੈਵਸ੍ਵਤਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 5-55-36 (33942)
ਇਚ੍ਛੇਯੰ ਚ ਗਦਾਹਸ੍ਤੰ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍।
ਸੁਚਿਰੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਮਮ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਨੋਰਥਃ ॥ 5-55-37 (33943)
ਗਦਯਾ ਨਿਹਤੋ ਹ੍ਯਾਜੌ ਮਯਾ ਪਾਰ੍ਥੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ।
ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਗਾਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪਰਾਸੁਃ ਪ੍ਰਪਤਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-55-38 (33944)
ਗਦਾਪ੍ਰਹਾਰਾਭਿਹਤੋ ਹਿਮਵਾਨਪਿ ਪਰ੍ਵਤਃ।
ਸਕ੍ਰੁʼਨ੍ਮਯਾ ਵਿਦੀਰ੍ਯੇਤ ਗਿਰਿਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਧਾ ॥ 5-55-39 (33945)
ਸ ਚਾਪ੍ਯੇਤਦ੍ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਵਾਸੁਦੇਵਾਰ੍ਜੁਨੌ ਤਥਾ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਮੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਗਦਾਯਾਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-55-40 (33946)
ਤਤ੍ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮਯੰ ਭਯੰ ਵ੍ਯੇਤੁ ਮਹਾਹਵੇ।
ਵ੍ਯਪਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਹ੍ਯੇਨੰ ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਮਨਾ ਭਵ ॥ 5-55-41 (33947)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਯਾ ਹਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਰ੍ਜੁਨੰ ਬਹਵੋ ਰਥਾਃ ।
ਤੁਲ੍ਯਰੂਪਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-55-42 (33948)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਃ ਕ੍ਰੁʼਪੋ ਦ੍ਰੌਣਿਃ ਕਰ੍ਣੋ ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਸ੍ਤਥਾ ।
ਪ੍ਰਾਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਾਧਿਪਃ ਸ਼ਲ੍ਯਃ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜੋ ਜਯਦ੍ਰਥਃ॥ 5-55-43 (33949)
ਏਕੈਕ ਏਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਹਨ੍ਤੁਂ ਭਾਰਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਸਮੇਤਾਸ੍ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨੈਤਾੰਨੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 5-55-44 (33950)
ਸਮਗ੍ਰਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵੀ ਸੇਨਾ ਪਾਰ੍ਥਮੇਕੰ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍।
ਕਸ੍ਮਾਦਸ਼ਕ੍ਤਾ ਨਿਰ੍ਜੇਤੁਮਿਤਿ ਹੇਤੁਰ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-55-45 (33951)
ਸ਼ਰਵ੍ਰਾਤੈਸ੍ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਨਿਚਿਤੋ(ਅ)ਵਸ਼ਃ।
ਦ੍ਰੋਣਦ੍ਰੌਣਿਕ੍ਰੁʼਪੈਸ਼੍ਚੈਵ ਗਨ੍ਤਾ ਪਾਰ੍ਥੋ ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍॥ 5-55-46 (33952)
ਪਿਤਾਮਹੋ(ਅ)ਪਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨੋਰਧਿ ਭਾਰਤ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਪਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਜਜ੍ਞੇ ਦੇਵੈਰਪਿ ਸੁਦੁਃਸਹਃ ॥ 5-55-47 (33953)
ਨ ਹਨ੍ਤਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਚਾਪਿ ਰਾਜਨ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਪਿਤ੍ਰਾ ਹ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸੰਨੇਨ ਨਾਕਾਮਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-55-48 (33954)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ੇਸ਼੍ਚ ਭਰਦ੍ਵਾਜਾਦ੍ਦ੍ਰੋਣੋ ਦ੍ਰੋਣ੍ਯਾਮਜਾਯਤ।
ਦ੍ਰੋਣਾਜ੍ਜਜ੍ਞੇ ਮਹਾਰਾਜ ਦ੍ਰੌਣਿਸ਼੍ਚ ਪਰਮਾਸ਼੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ ॥ 5-55-49 (33955)
ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚਾਚਾਰ੍ਯਮੁਖ੍ਯੋਯੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਗੌਤਮਾਦਪਿ ।
ਸ਼ਰਸ੍ਤਮ੍ਬੋਦ੍ਭਵਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨਵਧ੍ਯ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-55-50 (33956)
ਅਯੋਨਿਜਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਹ੍ਯੇਤੇ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਮਾਤੁਲਃ ।
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮ੍ਨੋ ਮਹਾਰਾਤ ਸ ਚ ਸ਼ੂਰਃ ਸ੍ਥਿਤੋ ਮਮ ॥ 5-55-51 (33957)
ਸਰ੍ਵ ਏਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇਵਕਲ੍ਪਾ ਮਹਾਰਥਾਃ।
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯਾਪਿ ਵ੍ਯਥਾਂ ਕੁਰ੍ਯੁਃ ਸੰਯੁਗੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-55-52 (33958)
ਨੈਤੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਜੁਨਃ ਸ਼ਕ੍ਤ ਏਕੈਕੰ ਪ੍ਰਤਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍।
ਸਹਿਤਾਸ੍ਤੁ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-55-53 (33959)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਣਾਂ ਚ ਤੁਲ੍ਯਃ ਕਰ੍ਣੋ ਮਤੋ ਮਮ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਸ਼੍ਚ ਰਾਮੇਣ ਮਤ੍ਸਮੋ(ਅ)ਸੀਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-55-54 (33960)
ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਰੁਚਿਰੇ ਚਾਸ੍ਤਾਂ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸਹਜੇ ਸ਼ੁਭੇ ।
ਤੇ ਸ਼ਚ੍ਯਰ੍ਥੰ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਯਾਚਿਤਃ ਸ ਪਰਨ੍ਤਪਃ ॥ 5-55-55 (33961)
ਅਮੋਘਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪਰਮਭੀਮਯਾ।
ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯੋਪਗੂਢਸ੍ਯ ਕਸ੍ਮਾਜ੍ਜੀਵੇਦ੍ਧਨਞ੍ਜਯਃ॥ 5-55-56 (33962)
ਵਿਜਯੋ ਮੇ ਧ੍ਰੁਵੰ ਰਾਜਨ੍ਫਲੰ ਪਾਣਾਵਿਵਾਹਿਤਮ੍।
ਅਭਿਵ੍ਯਕ੍ਤਃ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਭੁਵਿ ਪਰਾਜਯਃ । 5-55-57 (33963)
ਅਹ੍ਨਾ ਹ੍ਯੇਕੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋਯੰ ਪ੍ਰਯੁਤੰ ਹਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ।
ਤਤ੍ਸਮਾਸ਼੍ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਦ੍ਰੋਣਦ੍ਰੌਣਿਕ੍ਰੁʼਪਾ ਅਪਿ ॥ 5-55-58 (33964)
ਸੰਸ਼ਪ੍ਤਕਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਾਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪਰਨ੍ਤਪ।
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਵਯਮਸ੍ਮਾਨ੍ਵਾ ਨਿਹਨ੍ਯਾਤ੍ਕਪਿਕੇਤਨਃ ॥ 5-55-59 (33965)
ਤਾਂਸ਼੍ਚਾਲਮਿਤਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਵਧੇ ਧ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸ ਭਵਾਂਸ੍ਤੇਭ੍ਯੋ ਹ੍ਯਕਸ੍ਮਾਦ੍ਵ੍ਯਥਤੇ ਕਥਮ੍॥ 5-55-60 (33966)
ਭੀਮਸੇਨੇ ਚ ਨਿਹਤੇ ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਯੋ ਯੁਧ੍ਯੇਤ ਭਾਰਤ।
ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਤਨ੍ਮਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਯਦਿ ਵੇਤ੍ਥ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-55-61 (33967)
ਪਞ੍ਚ ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ(ਅ)ਥ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ।
ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਸਪ੍ਤ ਯੇ ਰਾਜਨ੍ਯੋਧਾਃ ਸਾਰੰ ਬਲੰ ਮਤਮ੍ ॥ 5-55-62 (33968)
ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਤੁ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਯੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦਯਃ ।
ਦ੍ਰੌਣਿਰ੍ਵਿਕਰ੍ਤਨਃ ਕਰ੍ਣਃ ਸੋਮਦਤ੍ਤੋਥ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ ॥ 5-55-63 (33969)
ਪ੍ਰਾਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਾਧਿਪਃ ਸ਼ਲ੍ਯ ਆਵਨ੍ਤ੍ਯੌ ਚ ਜਯਦ੍ਰਥਃ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੋ ਦੁਰ੍ਮਖਸ਼੍ਚ ਦੁਃਸਹਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 5-55-64 (33970)
ਸ਼੍ਰੁਤਾਯੁਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸੇਨਸ਼੍ਚ ਪੁਰੁਮਿਤ੍ਰੋ ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿਃ।
ਸ਼ਲੋ ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਤਵਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 5-55-65 (33971)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯੋ ਹਿ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਦਸ਼ੈਕਾ ਚ ਸਮਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਨ੍ਯੂਨਾ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਸਪ੍ਤੈਵ ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮੇ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਰਾਜਯਃ ॥ 5-55-66 (33972)
ਬਲੰ ਤ੍ਰਿਗੁਣਤੋ ਹੀਨੰ ਯੋਧ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਹ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ।
ਪਰੇਭ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਗੁਣਾ ਚੇਯੰ ਮਮ ਰਾਜੰਨਨੀਕਿਨੀ ॥ 5-55-67 (33973)
ਗੁਣਹੀਨੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਬਹੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਭਾਰਤ।
ਗੁਣੋਦਯੰ ਬਹੁਗੁਣਮਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 5-55-68 (33974)
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਾਜ੍ਞਾਯ ਬਲਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਮਮ ਭਾਰਤ ।
ਨ੍ਯੂਨਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਨ ਮੋਹੰ ਗਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-55-69 (33975)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਯੰ ਭੂਯਃ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ਭਾਰਤ।
ਵਿਵਿਤ੍ਸੁਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਾਨਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪਰਪੁਰਞ੍ਜਯਃ ॥ ॥ 5-55-70 (33976)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਾਸ਼ਤ੍ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-55-18 ਨਃ ਅਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪਰੇਚੇਤ੍ ਯਦ੍ਯਪਿ ਅਭਿਦ੍ਰੁਗ੍ਧਾਃ ਦ੍ਰੋਹਵਿਸ਼਼ਯੰ ਨੀਤਾਃ ਤਥਾਪਿ ਨ ਭੇਤਵ੍ਯਮ੍ ॥ 5-55-33 ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਭਿਯੋਗਵਾਨ੍। ਦੁਃਖੋਸ਼਼ਿਤ ਗੁਰੁਕੁਲੇ ॥ 5-55-34 ਉਪਾਵਸੰ ਸ਼ਿਧ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਪਰ੍ਯਚਰਮ੍ । 5-55-59 ਹਨ੍ਯਾਮੇਤਿ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-55-60 ਤਾਨ੍ ਸੰਸ਼ਪ੍ਤਕਾਨ੍ ਅਲੰ ਅਰ੍ਜੁਨਵਧੇ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਾ ਇਤਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ॥ 5-55-67 ਤ੍ਰਿਗੁਣਤਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯੰਸ਼ੇਨ ਹੀਨਮ੍ । ਤ੍ਰਿਗੁਣਾ ਤ੍ਰ੍ਯੰਸ਼ੇਨਾਧਿਕਾ ॥ 5-55-70 ਵਿਵਿਤ੍ਸੁਃ ਵਿਜ੍ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛੁਃ । ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ॥ 5-55- 5-55- 5-55- 5-55-ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 056
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.56. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 056
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਭਾਵੰ ਬੁਭੁਤ੍ਸੁਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯੁਦ੍ਧੋਤ੍ਕਣ੍ਠਾਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦ੍ਰਥਾਸ਼੍ਵਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-56-0 (33977)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-56-0x (3563)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਃ ਸਪ੍ਤ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਰਾਜਭਿਃ ਸਹ ਸਞ੍ਜਯ।
ਕਿੰਸ੍ਵਿਦਿਚ੍ਛਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਯੁਦ੍ਧਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-56-1 (33978)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-56-2x (3564)
ਅਤੀਵ ਮੁਦਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਯੁਦ੍ਧਪ੍ਰੇਪ੍ਯੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚੋਭੌ ਯਮਾਵਪਿ ਨ ਬਿਭ੍ਯਤਃ ॥ 5-56-2 (33979)
ਰਥੰ ਤੁ ਦਿਵ੍ਯੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸਰ੍ਵਾ ਵਿਭ੍ਰਾਜਯਨ੍ਦਿਸ਼ਃ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨਃ ਸਨ੍ਬੀਭਤ੍ਸੁਃ ਸਮਯੋਜਯਤ੍ ॥ 5-56-3 (33980)
ਤਮਪਸ਼੍ਯਾਮ ਸੰਨਦ੍ਧੰ ਮੇਘੰ ਵਿਦ੍ਯੁਦ੍ਯੁਤੰ ਯਥਾ।
ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਸਮਭਿਧ੍ਯਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਪੂਰ੍ਵਰੂਪਮਿਦੰ ਪਸ਼੍ਯ ਵਯੰ ਜੇਸ਼਼੍ਯਾਮ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-56-4 (33981)
ਬੀਭਤ੍ਸੁਰ੍ਮਾਂ ਯਥੋਵਾਚ ਤਥਾ(ਅ)ਵੈਮ੍ਯਹਮਪ੍ਯੁਤ ॥ 5-56-5 (33982)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-56-6x (3565)
ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਸ੍ਯਭਿਨਨ੍ਦੰਸ੍ਤਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਾਨਕ੍ਸ਼਼ਪਰਾਜਿਤਾਨ੍।
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਰਥੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਥਮਸ਼੍ਵਾਃ ਕਥੰ ਧ੍ਵਜਾਃ ॥ 5-56-6 (33983)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-56-7x (3566)
ਭੌਮਨਃ ਸਹ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਬਹੁਚਿਤ੍ਰੰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਰੂਪਾਣਿ ਕਲ੍ਪਯਾਮਾਸ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟਾ ਧਾਤਾ ਸਦਾ ਵਿਭੋ॥ 5-56-7 (33984)
ਧ੍ਵਜੇ ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰੂਪਾਣਿ ਚਕ੍ਰੁਸ੍ਤੇ ਦੇਵਮਾਯਯਾ।
ਮਹਾਧਨਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਚ ਲਘੂਨਿ ਚ ॥ 5-56-8 (33985)
ਭੀਮਸੇਨਾਨੁਰੋਧਾਯਕ ਹਨੂਮਾਨ੍ਮਾਰੁਤਾਤ੍ਮਜਃ।
ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਧ੍ਵਜ ਆਰੋਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-56-9 (33986)
ਸਰ੍ਵਾ ਦਿਸ਼ੋ ਯੋਜਨਮਾਤ੍ਰਮਨ੍ਤਰੰ
ਸਤਿਰ੍ਯਗੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਚ ਰੁਰੋਧ ਵੈ ਧ੍ਵਜਃ।
ਨ ਸੰਸਞ੍ਜੇਤ੍ਤਰੁਭਿਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਪਿ
ਤਥਾ ਹਿ ਮਾਯਾ ਵਿਹਿਤਾ ਭੌਮਨੇਨ ॥ 5-56-10 (33987)
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਕਾਸ਼ੇ ਸ਼ਕ੍ਰਧਨੁਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ
ਨ ਚੈਕਵਰ੍ਣੰ ਨ ਚ ਵੇਦ੍ਮਿ ਕਿੰ ਨੁ ਤਤ੍।
ਤਥਾ ਧ੍ਵਜੋ ਵਿਹਿਤੋ ਭੌਮਨੇਨ
ਬਹ੍ਵਾਕਾਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਰੂਪਮਸ੍ਯ ॥ 5-56-11 (33988)
ਯਥਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਧੂਮੋ ਦਿਵਮੇਤਿ ਰੁਦ੍ਧ੍ਵਾ।
ਵਰ੍ਣਾਨ੍ਬਿਭ੍ਰਤ੍ਤੈਜਸਾਂਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਰੂਪਾਨ੍।
ਤਥਾ ਧ੍ਵਜੋ ਵਿਹਿਤੋ ਭੌਮਨੇਨ
ਨ ਚੇਦ੍ਭਾਰੋ ਭਵਿਤਾ ਨੋਤ ਰੋਧਃ ॥ 5-56-12 (33989)
ਸ਼੍ਵੇਤਾਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਾਤਵੇਗਾਃ ਸਦਸ਼੍ਵਾ
ਦਿਵ੍ਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਰਥੇਨ ਦਤ੍ਤਾਃ।
ਭੁਵ੍ਯਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਦਿਵਿ ਵਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਗਤਿਰ੍ਹੀਯਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਾ ।
ਸ਼ਤੰ ਯਤ੍ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਯਤੇ ਨਿਤ੍ਯਕਾਲੰ
ਹਤੰਹਤੰ ਦਤ੍ਤਵਰੰ ਪੁਰਸ੍ਤਾਤ੍ 5-56-13 (33990)
ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞੋ ਦਨ੍ਤਵਰ੍ਣਾ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੋ
ਰਥੇ ਯੁਕ੍ਤਾ ਭਾਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਵੀਰ੍ਯਤੁਲ੍ਯਾਃ।
ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਖ੍ਯਾ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਵਾਹਾ
ਰਥੇ ਵਾਯੋਸ੍ਤੁਲ੍ਯਵੇਗ ਬਭੂਵੁਃ ॥ 5-56-14 (33991)
ਕਲ੍ਮਾਸ਼਼ਾਙ੍ਗਾਸ੍ਤਿਤ੍ਤਿਰਿਚਿਤ੍ਰਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾ
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਦਤ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰੀਯਤਾ ਫਾਲ੍ਗੁਨੇਨ।
ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਬੀਰਸ੍ਯ ਸ੍ਵੈਸ੍ਤੁਰਙ੍ਗੈਰ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ
ਮੁਦਾ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਹਦੇਵੰ ਵਹਨ੍ਤਿ ॥ 5-56-15 (33992)
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੰ ਨਕੁਲੰ ਤ੍ਵਾਜਮੀਢੰ
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਦਤ੍ਤਾ ਹਰਯੋ ਵਾਜਿਮੁਖ੍ਯਾਃ ।
ਸਮਾ ਵਾਯੋਰ੍ਬਲਵਨ੍ਤਸ੍ਤਰਸ੍ਵਿਨੋ
ਵਹਨ੍ਤਿ ਵੀਰੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰਮ੍ । 5-56-16 (33993)
ਤੁਲ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਭਿਰ੍ਵਯਸਾ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ
ਮਹਾਜਵਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਰਰੂਪਾਃ ਸਦਸ਼੍ਵਾਃ ।
ਸੌਭਦ੍ਰਾਦੀਨ੍ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਨ੍ਕੁਮਾਰਾਨ੍
ਵਹਨ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਾ ਦੇਵਦਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤਃ ॥ ॥ 5-56-17 (33994)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-56-3 ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਅਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਯੋਜਕੰ ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨਃ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ ॥ 5-56-7 ਭੌਮਨੋ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਾ। ਧਾਤਾ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ॥ 5-56-8 ਤੇ ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟ੍ਰੁʼਸ਼ਕ੍ਰਧਾਤਾਰਃ ਰੂਪਾਣਿ ਚਕ੍ਰੁਃ ॥ 5-56-10 ਰੁਰੋਧ ਸ੍ਵਤੇਜਸੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-56-12 ਭਾਰੋ ਰਥੇ ਰੋਧੁਃ ਦ੍ਵਾਰਾਦੌ ਦ੍ਵਯਮਪਿ ਨ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-56-13 ਯਤ੍ਤਤ੍ ਅਸ਼੍ਵਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਹਤੰਹਤੰ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ਕਤਿਪਯਾਸ਼੍ਵਹਨਨੇਪਿ ਭਾਵਾਤ੍ ਸ਼ਤੰ ਪੂਰ੍ਯਤੇ। ਯਤਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾਦ੍ਦਤ੍ਤਵਰਮ੍ ॥ 5-56-17 ਦੇਵਦਤ੍ਤਾਃ ਚਿਤ੍ਰਰਥੇਨ ਦਤ੍ਤਾਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 057
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.57. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 057
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਸਹਾਯਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਨਾਮਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤੈਃ ਕੁਰੁਸੇਨਾਗਤਾਨਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਵਦਧ੍ਯਤਯਾ ਵਿਭਜਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸਞ੍ਜਯਵਚਨਸ਼੍ਰਵਣੇਨ ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਸ੍ਵਪਕ੍ਸ਼਼ੀਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਤਾਪਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਪੁਨਸ੍ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਦਨ੍ਤ੍ਰੋਵਚਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਦ੍ਧਨਿਸ਼਼ੇਧਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-57-0 (33995)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-57-0x (3567)
ਕਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਞ੍ਜਯਾਪਸ਼੍ਯਃ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਰ੍ਥੇਨ ਸਮਾਗਤਾਨ੍।
ਯੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਮਮ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ॥ 5-57-1 (33996)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-57-2x (3568)
ਮੁਖ੍ਯਮਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਮਪਸ਼੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਾਗਤਮ੍।
ਚੇਕਿਤਾਨੰ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵ ਯੁਯੁਧਾਨੰ ਚ ਸਾਤ੍ਯਕਿਮ੍ ॥ 5-57-2 (33997)
ਪ੍ਰੁʼਥਗਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਭ੍ਯਾਂ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਭਿਸੰਸ਼੍ਰਿਤੌ ।
ਮਹਾਰਥੌ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤਾਵੁਭੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨਿਨੌ ॥ 5-57-3 (33998)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਾ(ਅ)ਥ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੋ ਦਸ਼ਭਿਸ੍ਤਨਯੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸਤ੍ਯਜਿਤ੍ਪ੍ਰਮੁਖੈਰ੍ਵੀਰੈਰ੍ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਪੁਰੋਗਮੈਃ । 5-57-4 (33999)
ਦ੍ਰੁਪਦੋ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਮਾਨੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਪਰਿਪਾਲਿਤਃ।
ਉਪਾਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛਾਦ੍ਯ ਤਦਾ ਵਪੁਃ ॥ 5-57-5 (34000)
ਵਿਰਾਟਃ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਸ਼ਙ੍ਖੇਨੈਵੋਤ੍ਤਰੇਣ ਚ।
ਸੂਰ੍ਯਦਤ੍ਤਾਦਿਭਿਰ੍ਵੀਰੈਰ੍ਮਦਿਰਾਕ੍ਸ਼਼ਪੁਰੋਗਮੈਃ ॥ 5-57-6 (34001)
ਸਹਿਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ੍ਤਨਯੈਸ੍ਤਥਾ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯੈਵ ਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਰ੍ਥੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 5-57-7 (34002)
ਜਾਰਾਸਨ੍ਧਿਰ੍ਮਾਗਧਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਚੇਦਿਰਾਟ੍।
ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੌ ਪ੍ਰੁʼਥਗਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਵ੍ਰੁʼਤੌ ॥ 5-57-8 (34003)
ਕੇਕਯਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਲੋਹਿਤਕਧ੍ਵਜਾਃ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਭਿਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ॥ 5-57-9 (34004)
ਏਤਾਨੇਤਾਵਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤਾਨਪਸ਼੍ਯੰ ਸਮਾਗਤਾਨ੍।
ਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ॥ 5-57-10 (34005)
ਯੋ ਵੇਦ `ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਵ੍ਯੂਹੰ ਦੈਵੰ ਗਾਨ੍ਧਰ੍ਵਮਾਸੁਰਮ੍।
ਸ ਤਤ੍ਰ ਸੇਨਾਪ੍ਰਮੁਖੇ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-57-11 (34006)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਰਾਜਨ੍ਭਾਗਃ ਕ੍ਲ੍ਰੁʼਪ੍ਤਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਃ
ਤੰ ਵਿਰਾਟੋ(ਅ)ਨੁਸੰਯਾਤਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯੈਃ ਪ੍ਰਹਾਰਿਭਿਃ ॥ 5-57-12 (34007)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਗੋ ਮਦ੍ਰਾਧਿਪੋ ਬਲੀ।
ਤੌ ਤੁ ਤਤ੍ਰਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ਕੇਚਿਦ੍ਵਿਸ਼਼ਮੌ ਨੋ ਮਤਾਵਿਤਿ ॥ 5-57-13 (34008)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸਹਸੁਤਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸ਼ਤੇਨ ਚ।
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਭਾਗਤਃ ॥ 5-57-14 (34009)
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਤੁ ਭਾਗੇਨ ਕਰ੍ਣੇ ਵੈਕਰ੍ਤਨੋ ਮਤਃ।
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਵਿਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਸੈਨ੍ਧਵਸ਼੍ਚ ਜਯਦ੍ਰਥਃ ॥ 5-57-15 (34010)
ਅਸ਼ਕ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਸ਼ੂਰਮਾਨਿਨਃ ।
ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨਰ੍ਜੁਨਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਕਲ੍ਪਯਾਮਾਸ ਭਾਗਤਃ ॥ 5-57-16 (34011)
ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਂਸਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਕੇਕਯਾਃ ।
ਕੇਕਯਾਨੇਵ ਭਾਗੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 5-57-17 (34012)
ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਭਾਗੋ ਮਾਲਵਾਃ ਸਾਲ੍ਵਕਾਸ੍ਤਥਾ।
ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਾਨਾਂ ਚ ਵੈ ਮੁਖ੍ਯੌ ਯੌ ਤੌ ਸੰਸ਼ਪ੍ਤਕਾਵਿਤਿ ॥ 5-57-18 (34013)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸੁਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਥਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਚ।
ਸੌਭਦ੍ਰੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਭਾਗੋ ਰਾਜਾ ਚੈਵ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਬਲਃ ॥ 5-57-19 (34014)
ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਸੁਵਰ੍ਣਵਿਕ੍ਰੁʼਤਧ੍ਵਜਾਃ ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮੁਖਾ ਦ੍ਰੋਣਮਭਿਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-57-20 (34015)
ਚੇਕਿਤਾਨਃ ਸੋਮਦਤ੍ਤੰ ਦ੍ਵੈਰਥੇ ਯੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਭੋਜੰ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾਣੰ ਯੁਯੁਧਾਨੋ ਯੁਯੁਤ੍ਸਤਿ ॥ 5-57-21 (34016)
ਸਹਦੇਵਸ੍ਤੁ ਮਾਦ੍ਰੇਯਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸੰਕ੍ਰਨ੍ਦਨੋ ਯੁਧਿ।
ਸ੍ਵਮੰਸ਼ੰ ਕਲ੍ਪਯਾਮਾਸ ਸ਼੍ਯਾਲੰ ਤੇ ਸੁਬਲਾਤ੍ਮਜਮ੍ ॥ 5-57-22 (34017)
ਉਲੂਕੰ ਚੈਵ ਕੈਤਵ੍ਯੰ ਯੇ ਚ ਸਾਰਸ੍ਵਤਾ ਗਣਾਃ।
ਨਕੁਲਃ ਕਲ੍ਪਯਾਮਾਸ ਭਾਗੰ ਮਾਦ੍ਰਵਤੀਸੁਤਃ ॥ 5-57-23 (34018)
ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਰੇ।
ਸਮਾਹ੍ਵਾਨੇਨ ਤਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾ ਅਕਲ੍ਪਯਨ੍ ॥ 5-57-24 (34019)
ਏਵਮੇਸ਼਼ਾਮਨੀਕਾਨਿ ਪ੍ਰਵਿਭਕ੍ਤਾਨਿ ਭਾਗਸ਼ਃ।
ਯਤ੍ਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਤਦਕਾਲਿਕਮ੍ ॥ 5-57-25 (34020)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-57-26x (3569)
ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮੇ ਮੂਢਾ ਦੁਰ੍ਦ੍ਯੂਤਦੇਵਿਨਃ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਯੁਦ੍ਧੰ ਬਲਵਤਾ ਭੀਮੇਨ ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 5-57-26 (34021)
ਰਾਜਾਨਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ਕਾਲਧਰ੍ਮਣਾ ।
ਗਾਣ੍ਡੀਵਾਗ੍ਨਿੰ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਤਙ੍ਗਾ ਇਵ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 5-57-27 (34022)
ਵਿਦ੍ਰੁਤਾਂ ਵਾਹਿਨੀਂ ਮਨ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ।
ਤਾਂ ਰਣੇ ਕੇ(ਅ)ਨੁਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਭਗ੍ਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਯੁਧਿ ॥ 5-57-28 (34023)
ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯਤਿਰਥਾਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਕੀਰ੍ਤਿਮਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤਾਪਿਨਃ ।
ਸੂਰ੍ਯਪਾਵਕਯੋਸ੍ਤੁਲ੍ਯਾਸ੍ਤੇਜਸਾ ਸਮਿਤਿੰਜਯਾਃ ॥ 5-57-29 (34024)
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਨੇਤਾ ਗੋਪ੍ਤਾ ਚ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ।
ਯੋਧੌ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੌ ਵੀਰੌ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰੌ ॥ 5-57-30 (34025)
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਃ।
ਸਾਤ੍ਯਕਿਰ੍ਦ੍ਰੁਪਦਸ਼੍ਚੈਵ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਸਾਨੁਜਃ ॥ 5-57-31 (34026)
ਉਤ੍ਤਮੌਜਾਸ਼੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੋ ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਜਯਃ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਦੇਵਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਵੈਰਾਟਿਰੁਤ੍ਤਰਃ ॥ 5-57-32 (34027)
ਕਾਸ਼ਯਸ਼੍ਚੇਦਯਸ਼੍ਚੈਵ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਃ ।
ਵਿਰਾਟਪੁਤ੍ਰੋ ਬਭ੍ਰੁਸ਼੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਭਦ੍ਰਕਾਃ ॥ 5-57-33 (34028)
ਯੇਸ਼਼ਾਂਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪ੍ਯਕਾਮਾਨਾਂ ਨ ਹਰੇਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਵੀਰਾਣਾਂ ਰਣਧੀਰਾਣਾਂ ਯੇ ਭਿਨ੍ਦ੍ਯੁਃ ਪਰ੍ਵਤਾਨਪਿ ॥ 5-57-34 (34029)
ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਗੁਣਸੰਪੰਨਾਨਮਨੁਸ਼਼੍ਯਪ੍ਰਤਾਪਿਨਃ ।
ਕ੍ਰੋਸ਼ਤੋ ਮਮ ਦੁਸ਼਼੍ਪੁਤ੍ਰੋ ਯੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-57-35 (34030)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-57-36x (3570)
ਉਭੌ ਸ੍ਵ ਏਕਜਾਤੀਯੌ ਤਥੋਭੌ ਭੂਮਿਗੋਚਰੌ ।
ਅਥ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮੇਕਤੋ ਮਨ੍ਯਸੇ ਜਯਮ੍ ॥ 5-57-36 (34031)
ਪਿਤਾਮਹੰ ਚ ਦ੍ਰੋਣੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਕਰ੍ਣੰ ਚ ਦੁਰ੍ਜਯਮ੍।
ਜਯਦ੍ਰਥੰ ਸੋਮਦਤ੍ਤਮਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾਨਮੇਵ ਚ ॥ 5-57-37 (34032)
ਸੁਤੇਜਸੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿ ਸਹਿਤੋ(ਅ)ਮਰੈਃ ।
ਅਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸਮਰੇ ਜੇਤੁਂ ਕਿੰ ਪੁਨਸ੍ਤਾਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-57-38 (34033)
ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾ ਮਦਰ੍ਥੇ ਤਾਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਆਰ੍ਯਾਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਤਿਬਾਧਿਤੁਂ ॥ 5-57-39 (34034)
ਨ ਮਾਮਕਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤੇ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਤਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ।
ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਹ੍ਯਹੰ ਪਾਣ੍ਡੂਨ੍ਸਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਯੋਦ੍ਧੁਮਾਹਵੇ ॥ 5-57-40 (34035)
ਮਤ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੇ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਤੇ ਤਾਨਾਵਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਐਣੇਯਾਨਿਵ ਤਨ੍ਤੁਨਾ ॥ 5-57-41 (34036)
ਮਹਤਾ ਰਥਵੰਸ਼ੇਨ ਸ਼ਰਜਾਲੈਸ਼੍ਚ ਮਾਮਕੈਃ ।
ਅਭਿਦ੍ਰੁਤਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ॥ 5-57-42 (34037)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-57-43x (3571)
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤ ਇਵ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਿਲਪਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਸਞ੍ਜਯ।
ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਰਮੇ ਜੇਤੁਂ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 5-57-43 (34038)
ਜਾਨਾਤਿ ਹਿ ਯਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਬਲਵਤ੍ਤਾਂ ਸਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 5-57-44 (34039)
ਯਤੋ ਨਾਰੋਚਯਦਯੰ ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਤੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ।
ਕਿੰ ਤੁ ਸਞ੍ਜਯ ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪੁਨਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 5-57-45 (34040)
ਕਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤਰਸ੍ਵਿਨੋ ਭੂਯਃ ਸਨ੍ਦੀਪਯਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਅਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਮਤੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਨ੍ਹਵਿਸ਼਼ਾ ਪਾਵਕਾਨਿਵ ॥ 5-57-46 (34041)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-57-47x (3572)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਸਦੈਵੈਤਾਨ੍ਸਨ੍ਦੀਪਯਤਿ ਭਾਰਤ।
ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਧ੍ਵਮਿਤਿ ਮਾਭੈਸ਼਼੍ਟ ਯੁਦ੍ਧਾਦ੍ਭਰਤਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 5-57-47 (34042)
ਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਮਾਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੁਮੁਲੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸਙ੍ਕੁਲੇ ॥ 5-57-48 (34043)
ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਾਹਵੇ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਨ੍ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਾਨ੍ਸਮਾਗਤਾਨ੍।
ਅਹਮੇਕਃ ਸਮਾਦਾਸ੍ਯੇ ਤਿਮਿਰ੍ਯਤ੍ਸ੍ਯਾਨਿਵੋਦਕਾਤ੍ ॥ 5-57-49 (34044)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਦ੍ਰੋਣੰ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਕਰ੍ਣੰ ਦ੍ਰੌਣਿੰ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ।
ਏਤਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਰੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਵੇਲੇਵ ਮਕਰਾਲਯਮ੍ ॥ 5-57-50 (34045)
ਤਥਾ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਾਹ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਤਵ ਧੈਰ੍ਯੰ ਚ ਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ॥ 5-57-51 (34046)
ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਧਿਰੂਢਾਃ ਸ੍ਮ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮਾੰਨਃ ਸਮੁਦ੍ਧਰ ।
ਜਾਨਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-57-52 (34047)
ਸਮਰ੍ਥਮੇਕੰ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਵਿਨਿਗ੍ਰਹੇ ।
ਪੁਰਸ੍ਤਾਦੁਪਯਾਤਾਨਾਂ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਯੁਯੁਤ੍ਸਤਾਮ੍ ॥ 5-57-53 (34048)
ਭਵਤ੍ਤਾ ਯਦ੍ਵਿਧਾਤਵ੍ਯੰ ਤੰਨਃ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰੰਤਪ।
ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮਾਦਪਯਾਤਾਨਾਂ ਭਗ੍ਨਾਨਾਂ ਸ਼ਰਣੈਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 5-57-54 (34049)
ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਞ੍ਸ਼ੂਰੋ ਯਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਗ੍ਰਤਃ ਪੁਮਾਨ੍।
ਕ੍ਰੀਣੀਯਾਤ੍ਤੰ ਸਹਸ੍ਰੇਣ ਇਤਿ ਨੀਤਿਮਤਾਂ ਮਤਮ੍ ॥ 5-57-55 (34050)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ੂਰਸ਼੍ਚ ਵੀਰਸ਼੍ਚ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਭਯਾਰ੍ਤਾਨਾਂ ਪਰਿਤ੍ਰਾਤਾ ਸੰਯੁਗੇਸ਼਼ੁ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-57-56 (34051)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯੇ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨ ਉਵਾਚੇਦੰ ਮਾਂ ਵਚੋ ਗਤਸਾਧ੍ਵਸਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਜਨਪਦਾਨ੍ਸੂਤ ਯੋਧਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਯੇ ॥ 5-57-57 (34052)
ਸਬਾਹ੍ਲਿਕਾਨ੍ਕੁਰੂਨ੍ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਪ੍ਰਾਤਿਪੇਯਾਞ੍ਸ਼ਰਦ੍ਵਤਃ ।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ ਤਥਾ ਦ੍ਰੋਣੰ ਸਹਪੁਤ੍ਰੰ ਜਯਦ੍ਰਥਮ੍ ॥ 5-57-58 (34053)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਵਿਕਰ੍ਣੰ ਚ ਤਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਚ ਬ੍ਰੂਹਿ ਗਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਮਾਸ਼ੁ ਗਚ੍ਛ ਚ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 5-57-59 (34054)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਸਾਧੁਨੈਵਾਭ੍ਯੁਪੇਯੋ
ਮਾ ਵੋ(ਅ)ਵਧੀਦਰ੍ਜੁਨੋ ਦੇਵਗੁਪ੍ਤਃ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਦਦ੍ਧ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਤੂਰ੍ਣੰ
ਯਾਚਧ੍ਵੰ ਵੈ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਲੋਕਵੀਰਮ੍ ॥ 5-57-60 (34055)
ਨੈਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਹਿ ਯੋਧੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਿਹ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਯਥਾਵਿਧਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-57-61 (34056)
ਦੇਵੈਰ੍ਹਿ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤੋ ਦਿਵ੍ਯੋ ਰਥੋ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਃ ।
ਨ ਸਜੇਯੋਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਮਾ ਸ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਵੰ ਮਨੋ ਯੁਧਿ ॥ ॥ 5-57-62 (34057)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਪਞ੍ਚਾਸ਼ਤ੍ਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-57-25 ਅਕਾਲਿਕੰ ਕਾਲਬਿਲਮ੍ਬੰ ਵਿਨਾ ॥ 5-57-27 ਪ੍ਰੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ਪਸ਼ੁਵਦ੍ਵਧਾਰ੍ਥੰ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-57-41 ਐਣੇਯਾਨ੍ ਹਰਿਣਸ਼ਾਵਾਨ੍। ਤਨ੍ਤੁਨਾਪਾਸ਼ੇਨ ॥ 5-57-58 ਸ਼ਰਦ੍ਵਤਃ ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਤਃ ਵਿਰੁਦ੍ਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਯਾ ਗਤਾਯੁਸ਼਼ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-57-60 ਦਦ੍ਧੰ ਦਦਤ ॥ 5-57-62 ਕ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਵੰ ਕੁਰੁਧ੍ਵਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 058
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.58. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 058
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਯੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦ੍ਯਨਭਿਮਤਤ੍ਵਾਭਿਧਾਨੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦ੍ਯਨਪੇਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਕਰ੍ਣਦੁਸ਼੍ਸ਼ਾਸਨਸਹਾਯੇਨ ਸ੍ਵੇਨੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਹਨਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ॥ 1 ॥ ਪੁਨਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-58-0 (34058)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-58-0x (3573)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਤੇਜਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਕੌਮਾਰਾਦਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਤੇਨ ਸੰਯੁਗਮੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਦਾ ਵਿਲਪਤੋ ਮਮ ॥ 5-58-1 (34059)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਯੁਦ੍ਧਾਦ੍ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ।
ਨ ਹਿ ਯੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-58-2 (34060)
ਅਲਮਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੁਮ੍ ।
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਥੋਚਿਤਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-58-3 (34061)
ਏਤਦ੍ਧਿ ਕੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਸੰਹਿਤਮ੍ ।
ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਮਨ੍ਯੇਥਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 5-58-4 (34062)
ਅਙ੍ਗੇਮਾਂ ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਪੁਤ੍ਰ ਸ੍ਵਾਮੇਵ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ।
ਜਾਤ ਏਸ਼਼ ਤਵਾਭਾਵਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਮੋਹਾੰਨ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਸੇ ॥ 5-58-5 (34063)
ਨ ਤ੍ਵਹੰ ਯੁਦ੍ਧਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਨੈਤਦਿਚ੍ਛਤਿ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ।
ਨ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਨ ਚ ਦ੍ਰੋਣੋ ਨਾਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਨ ਸਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-58-6 (34064)
ਨ ਸੋਮਦਤ੍ਤੋ ਨ ਸ਼ਲੋ ਨ ਕ੍ਰੁʼਪੋ ਯੁਦ੍ਧਮਿਚ੍ਛਤਿ ।
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਃ ਪੁਰੁਮਿਤ੍ਰੋ ਜਯੋ ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-58-7 (34065)
ਯੇਸ਼਼ੁ ਸੰਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੁਃ ਕੁਰਵਃ ਪੀਡਿਤਾਃ ਪਰੈਃ ।
ਤੇ ਯੁਦ੍ਧੰ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਤੁਭ੍ਯੰ ਤਾਤ ਰੋਚਤਾਮ੍ ॥ 5-58-8 (34066)
ਨ ਤ੍ਵੰ ਕਰੋਸ਼਼ਿ ਕਾਮੇਨ ਕਰ੍ਣਃ ਕਾਰਯਿਤਾ ਤਵ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ਼੍ਚ ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਃ ॥ 5-58-9 (34067)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-58-10x (3574)
ਨਾਹੰ ਭਵਤਿ ਨ ਦ੍ਰੋਣੇ ਨਾਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮ੍ਨਿ ਨ ਸਞ੍ਜਯੇ।
ਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਨ ਕਾਮ੍ਭੋਜੇ ਨ ਕ੍ਰੁʼਪੇ ਨ ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕੇ ॥ 5-58-10 (34068)
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤੇ ਪੁਰੁਮਿਤ੍ਰੇ ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਸਿ ਵਾ ਪੁਨਃ ।
ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਾ ਤਾਵਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰੰ ਕੁਤ੍ਵਾ ਸਮਾਹ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-58-11 (34069)
ਅਹੰ ਚ ਤਾਤ ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਰਣਯਜ੍ਞੰ ਵਿਤਤ੍ਯ ਵੈ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਪਸ਼ੁਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-58-12 (34070)
ਰਥੋ ਵੇਦੀ ਸ੍ਰੁਵਃ ਖਙ੍ਗੋ ਗਦਾ ਸ੍ਰੁਕ੍ ਕਵਚੋ(ਅ)ਜਿਨਮ੍ ।
ਚਾਤੁਰ੍ਹੋਤ੍ਰੰ ਚ ਧੁਰ੍ਯਾ ਮੇ ਸ਼ਰਾ ਦਰ੍ਭਾ ਹਵਿਰ੍ਯਸ਼ਃ ॥ 5-58-13 (34071)
ਆਤ੍ਮਯਜ੍ਞੇਨ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵੈਵਸ੍ਵਤੰ ਰਣੇ।
ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਚ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਾਵੋ ਹਤਾਮਿਤ੍ਰੌ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤੌ ॥ 5-58-14 (34072)
ਅਹੰ ਚ ਤਾਤ ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰਾਤਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ਼੍ਚ ਮੇ।
ਏਤੇ ਵਯੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਮਰੇ ਤ੍ਰਯਃ ॥ 5-58-15 (34073)
ਅਹੰ ਹਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍ ।
ਮਾਂ ਵਾ ਹਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾ ਭੋਕ੍ਤਾਰਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਂ ॥ 5-58-16 (34074)
ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ ਮੇ ਜੀਵਿਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਧਨੰ ਸਰ੍ਵੰ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਨ ਜਾਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਵਸੇਯਮਹਮਚ੍ਯੁਤ ॥ 5-58-17 (34075)
ਯਾਵਦ੍ਧਿ ਸੂਚ੍ਯਾਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਯਾ ਵਿਧ੍ਯੇਦਗ੍ਰੇਣ ਮਾਰਿਸ਼਼ ।
ਤਾਵਦਪ੍ਯਪਰਿਤ੍ਯਾਜ੍ਯੰ ਭੂਮੇਰ੍ਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-58-18 (34076)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-58-19x (3575)
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਸ੍ਤਾਤ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਮਯਾ।
ਯੇ ਮਨ੍ਦਮਨੁਯਾਸ੍ਯਧ੍ਵੰ ਯਾਨ੍ਤੰ ਵੈਵਸ੍ਵਤਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 5-58-19 (34077)
ਰੁਰੂਣਾਮਿਵ ਯੂਥੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਾਃ।
ਵਰਾਨ੍ਵਰਾਨ੍ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਮੇਤਾ ਯੁਧਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-58-20 (34078)
ਪ੍ਰਤੀਪਮਿਵ ਮੇ ਭਾਤਿ ਯੁਯੁਧਾਨੇਨ ਭਾਰਤੀ।
ਵ੍ਯਸ੍ਤਾ ਸੀਮਨ੍ਤਿਨੀ ਗ੍ਰਸ੍ਤਾ ਪ੍ਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਦੀਰ੍ਘਬਾਹੁਨਾ ॥ 5-58-21 (34079)
ਸੰਪੂਰ੍ਮੰ ਪੂਰਯਨ੍ਭੂਯੋ ਧਨੰ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਮਾਧਵਃ।
ਸ਼ੈਨੇਯਃ ਸਮਰੇ ਸ੍ਥਾਤਾ ਬੀਜਵਤ੍ਪ੍ਰਵਪਞ੍ਸ਼ਰਾਨ੍ ॥ 5-58-22 (34080)
ਸੇਨਾਮੁਖੇ ਪ੍ਰਯੁਦ੍ਧਾਨਾਂ ਭੀਮਸੇਨੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤੰ ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਸ਼੍ਰਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਕਾਰਮਕੁਤੋਭਯਮ੍ ॥ 5-58-23 (34081)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਭੀਮੇਨ ਕੁਞ੍ਜਰਾਨ੍ਵਿਨਿਪਾਤਿਤਾਨ੍।
ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਦਨ੍ਤਾਨ੍ਗਿਰ੍ਯਾਭਾਨ੍ਭਿੰਨਕੁਮ੍ਭਾਨ੍ਸਸ਼ੋਣਿਤਾਨ੍॥ 5-58-24 (34082)
ਤਾਨਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਾਨਿਵ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍।
ਭੀਤੋ ਭੀਮਸ੍ਯ ਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਤ੍ਸ੍ਮਰ੍ਤਾਸਿ ਵਚਨਸ੍ਯ ਮੇ ॥ 5-58-25 (34083)
ਨਿਰ੍ਦਗ੍ਧੰ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਸੈਨ੍ਯੰ ਰਥਹਯਦ੍ਵਿਪਮ੍ ।
ਗਤਿਮਗ੍ਨੇਰਿਵ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸ੍ਮਰ੍ਤਾਸਿ ਵਚਨਸ੍ਯ ਮੇ ॥ 5-58-26 (34084)
ਮਹਦ੍ਵੋ ਭਯਮਾਗਾਮਿ ਨ ਚੇਚ੍ਛਾਮ੍ਯਥ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ।
ਗਦਯਾ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਹਤਾਃ ਸ਼ਮਮੁਪੈਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 5-58-27 (34085)
ਮਹਾਵਨਮਿਵ ਚ੍ਛਿੰਨੰ ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਤਿਤਮ੍ ।
ਬਲੰ ਕੁਰੂਣਾਂ ਭੀਮੇਨ ਤਦਾ ਸ੍ਮਰ੍ਤਾਸਿ ਮੇ ਵਚਃ ॥ 5-58-28 (34086)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-58-29x (3576)
ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਤੁ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੀਨ੍।
ਅਨੁਭਾਸ਼਼੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਨਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਸਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ ॥ 5-58-29 (34087)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਪਞ੍ਚਾਸ਼ਤ੍ਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-58-13 ਚਾਚੁਰ੍ਹੋਤ੍ਰੰ ਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਹੋਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਾਂ ਸਮਾਹਾਰਃ ॥ 5-58-21 ਭਾਰਤੀ ਸੇਨਾ ਪ੍ਰਤੀਪੰ ਵ੍ਯਸ੍ਤਾ ਸੀਮਨ੍ਤਿਨੀਵ ਭਾਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 059
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.59. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 059
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪੁਨਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਅਰ੍ਜੁਨਵਾਕ੍ਯਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-59-0 (34088)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-59-0x (3577)
ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਞ੍ਜਯ ਯਚ੍ਛੇਸ਼਼ੰ ਵਾਸੁਦੇਵਾਦਨਨ੍ਤਰਮ੍।
ਯਜਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ ਤ੍ਵਾਂ ਪਰੰ ਕੌਤੂਹਲੰ ਹਿ ਮੇ ॥ 5-59-1 (34089)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-59-2x (3578)
ਵਾਸੁਦੇਵਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ।
ਉਵਾਚ ਕਾਲੇ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੋ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ ॥ 5-59-2 (34090)
ਪਿਤਾਮਹੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਦ੍ਰੋਣੰ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਚ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਚ ਮਹਾਰਾਜੰ ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕਮ੍ ॥ 5-59-3 (34091)
ਦ੍ਰੌਣਿੰ ਚ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿੰ ਚ ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਮ੍ ।
ਦੁਸ਼੍ਸ਼ਾਸਨੰ ਸ਼ਲੰ ਚੈਵ ਪੁਰੁਮਿਤ੍ਰੰ ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿਮ੍ ॥ 5-59-4 (34092)
ਵਿਕਰ੍ਣੰ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੰ ਚ ਜਯਤ੍ਸੇਨੰ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍।
ਵਿਨ੍ਦਾਨੁਵਿਨ੍ਦਾਵਾਵਨ੍ਤ੍ਯੌ ਦੁਰ੍ਮੁਖੰ ਚਾਪਿ ਪੌਰਵਮ੍ ॥ 5-59-5 (34093)
ਸੈਨ੍ਧਵੰ ਦੁਸ੍ਸਹੰ ਚੈਵ ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਸਮੇਵ ਚ।
ਭਗਦਤ੍ਤੰ ਚ ਰਾਜਾਨੰ ਜਲਸਨ੍ਧੰ ਚ ਪੌਰਵਮ੍ ॥ 5-59-6 (34094)
ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਨ੍ਯੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਯੋਦ੍ਧੁਂ
ਸਮਾਗਤਾਃ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਪ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥਮ੍।
ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ਵਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਗ੍ਨੌ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤੇ
ਸਮਾਨੀਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋਣ ਸੂਤ॥ 5-59-7 (34095)
ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਕੁਸ਼ਲੰ ਵਨ੍ਦਨੰ ਚ
ਸਮਾਗਤਾ ਮਦ੍ਵਚਨੇਨ ਵਾਚ੍ਯਾਃ ॥ 5-59-8 (34096)
ਇਦੰ ਬ੍ਰੂਵਾਃ ਸਞ੍ਜਯ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨਮ੍।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਦੁਰ੍ਮਤਿੰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੰ
ਪਾਪਾਤ੍ਮਾਨੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸੁਲੁਬ੍ਧਮ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਮਮੈਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸਮਗ੍ਰੰ
ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸਞ੍ਜਯ ਸ਼੍ਰਾਵਯੇਥਾਃ ॥ 5-59-9 (34097)
ਏਵੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਧਨਞ੍ਜਯੋ ਮਾਂ
ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਦ੍ਧਰ੍ਮਵਚ੍ਚਾਪਿ ਵਾਕ੍ਯਮ੍।
ਪ੍ਰੋਵਾਚੇਦੰ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਪਾਰ੍ਥੋ ਧੀਮਾਁਲ੍ਲੋਹਿਤਾਨ੍ਤਾਯਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 5-59-10 (34098)
ਯਥਾਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤੇ ਵਦਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨੋ
ਯਦੁਪ੍ਰਵੀਰਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸਮਾਹਿਤਮ੍।
ਤਥੈਵ ਵਾਚ੍ਯੰ ਭਵਤਾਪਿ ਮਦ੍ਵਚਃ
ਸਮਾਗਤੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਪੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-59-11 (34099)
ਸ਼ਰਾਗ੍ਨਿਧੂਮੇ ਰਥਨੇਮਿਨਾਦਿਤੇ
ਧਨੁਸ੍ਸ੍ਤ੍ਰੁਵੇਣਾਸ੍ਤ੍ਰਬਲਾਪਹਾਰਿਣਾ ।
ਯਥਾ ਨ ਹੋਮਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਧੇ
ਤਥਾ ਸਮੇਤ੍ਯ ਪ੍ਰਯਤਧ੍ਵਮਾਦ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-59-12 (34100)
ਨ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਧ੍ਵਮਮਿਤ੍ਰਘਾਤਿਨੋ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯਾਰ੍ਧਮਭੀਪ੍ਸਿਤੰ ਸ੍ਵਕਮ੍।
ਨਯਾਮਿ ਵਃ ਸਾਸ਼੍ਵਪਦਾਤਿਕੁਞ੍ਜਰਾ-
ਨ੍ਦਿਸ਼ੰ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਮਸ਼ਿਵਾਂ ਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 5-59-13 (34101)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਚਤੁਰ੍ਭੁਜੰ ਹਰਿੰ
ਧਨਞ੍ਜਯੰ ਚੈਵ ਨਮਸ੍ਯ ਸਤ੍ਵਰਮ੍।
ਜਵੇਨ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਇਹਾਮਰਦ੍ਯੁਤੇ
ਤਵਾਨ੍ਤਿਕੰ ਪ੍ਰਾਪਯਿਤੁਂ ਵਚੋ ਮਹਤ੍ ॥ ॥ 5-59-14 (34102)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 060
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.60. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 060
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਪਰਪਕ੍ਸ਼਼ਯੋਃ ਬਲਾਬਲਵਿਮਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਧਰ੍ਮਾਦਿਦੇਵਾਨਾਂ ਸਾਹਾਯ੍ਯਕਰਮਾਭਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ਮਾਭਿਰੋਚਨਵਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-60-0 (34103)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-60-0x (3579)
ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਤਤਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤੁਮਾਰੇਭੇ ਤਦ੍ਵਚੋ ਗੁਣਦੋਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-60-1 (34104)
ਪ੍ਰਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯ ਚ ਸੌਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯੇਣ ਗੁਣਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਯਥਾਵਨ੍ਮਤਿਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਜਯਕਾਮਃ ਸੁਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-60-2 (34105)
ਬਲਾਬਲੰ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍।
`ਯਦਾ ਤੁ ਮੇਨੇ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਤਦ੍ਵਚੋ ਗੁਣਦੋਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-60-3 (34106)
ਪੁਨਰੇਵ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ।'
ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਸ਼ਙ੍ਖ੍ਯਾਤੁਮਾਰੇਭੇ ਤਦਾ ਵੈ ਮਨੁਜਾਧਿਪਃ ॥ 5-60-4 (34107)
ਦੇਵਮਾਨੁਸ਼਼ਯੋਃ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤੇਜਸਾ ਚੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਕੁਰੂਞ੍ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ਲ੍ਪਤਰਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-60-5 (34108)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਯੰ ਚਿਨ੍ਤਾ ਮੇ ਸ਼ਸ਼੍ਵੰਨ ਵ੍ਯੁਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
ਸਤ੍ਯੰ ਹ੍ਯੇਤਦਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਨਾਨੁਮਾਨਤਃ ॥ 5-60-6 (34109)
ਆਤ੍ਮਜੇਸ਼਼ੁ ਪਰੰ ਸ੍ਨੇਹੰ ਸਰ੍ਵਭਾਤਿਨਿ ਕੁਰ੍ਵਤੇ।
ਪ੍ਰਿਯਾਮਿ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਹਿਤਾਨਿ ਚ ॥ 5-60-7 (34110)
ਏਵਮੇਵੋਪਕਰ੍ਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਪ੍ਰਾਯਸ਼ੋ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਹੇ।
ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਬਹੁਲੰ ਸਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤੁਂ ਮਹਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-60-8 (34111)
ਅਗ੍ਨਿਃ ਸਾਚਿਵ੍ਯਰ੍ਤਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਖਾਣ੍ਡਵੇ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਮਰਨ੍ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯਾਪਿ ਭੀਮੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡੁਸਮਾਗਮੇ ॥ 5-60-9 (34112)
ਜਾਤਿਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਭਿਪੰਨਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ਼੍ਡਵਾਨਾਮਨੇਕਸ਼ਃ।
ਧਰ੍ਮਾਦਯਃ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਮਾਹੂਤਾ ਦਿਵੌਕਸਃ ॥ 5-60-10 (34113)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦੀਨਾਂ ਭਯਾਦਸ਼ਨਿਸੰਨਿਭਮ੍ ।
ਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਸੰਰਭ੍ਯੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-60-11 (34114)
ਤੇ ਦੇਵੈਃ ਸਹਿਤਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ।
ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਣ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਵੀਰ੍ਯਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਪਾਰਗਾਃ ॥ 5-60-12 (34115)
ਦੁਰਾਸਦੰ ਯਸ੍ਯ ਦਿਵ੍ਯੰ ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਧਨੁਰੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਵਾਰੁਣੌ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਯੌ ਦਿਵ੍ਯੌ ਸ਼ਰਪੂਰ੍ਣੌ ਮਹੇਸ਼਼ੁਧੀ ॥ 5-60-13 (34116)
ਵਾਨਰਸ਼੍ਚ ਧ੍ਵਜੇ ਦਿਵ੍ਯੋ ਨਿਃਸਙ੍ਗੇ ਧੂਮਵਦ੍ਗਤਿਃ ।
ਰਥਸ਼੍ਚ ਚਤੁਰਨ੍ਤਾਯਾਂ ਯਸ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ ॥ 5-60-14 (34117)
ਮਹਾਮੇਘਨਿਭਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਜਨੈਃ ।
ਮਹਾਸ਼ਨਿਸਮਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃਤ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਣਾਂ ਭਯੰਕਰਃ ॥ 5-60-15 (34118)
ਯੰ ਚਾਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਵੀਰ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਲੋਕੋ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ।
ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਜੇਤਾਰੰ ਯੰ ਵਿਦੁਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾ ਰਣੇ ॥ 5-60-16 (34119)
ਸ਼ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚੈਵੇਸ਼਼ੂਨ੍ਯੋ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੰਨੈਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਨ੍ਤਰਮਾਤ੍ਰੇਣ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਦੂਰੰ ਚ ਪਾਤਯਨ੍ ॥ 5-60-17 (34120)
ਯਮਾਹ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪੋ ਦ੍ਰੌਣਿਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ।
ਮਦ੍ਰਰਾਜਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ਲ੍ਯੋ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਾ ਯੇ ਚ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 5-60-18 (34121)
ਯੁਦ੍ਧਾਯਾਵਸ੍ਥਿਤੰ ਪਾਰ੍ਥੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਰਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ੈਃ ।
ਅਸ਼ਕ੍ਯੰ ਰਥਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੰ ਪਰਾਜੇਤੁਮਰਿੰਦਮਮ੍ ॥ 5-60-19 (34122)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਯੇਕੇਨ ਵੇਗੇਨ ਪਞ੍ਚਬਾਣਸ਼ਤਾਨਿ ਯਃ।
ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੇਣ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 5-60-20 (34123)
ਤਮਰ੍ਜੁਨੰ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੰ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੋਪੇਨ੍ਦ੍ਰਵਿਕ੍ਰਮਮ੍।
ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤਮਿਵ ਪਸ਼੍ਯਾਭਿ ਵਿਮਰ੍ਦੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਹਵੇ ॥ 5-60-21 (34124)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮਹੋਰਾਤ੍ਰਾਣਿ ਭਾਰਤ ।
ਅਨਿਦ੍ਰੋ ਨਿਃਸੁਖਸ਼੍ਚਾਸ੍ਮਿ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸ਼ਮਚਿਨ੍ਤਯਾ ॥ 5-60-22 (34125)
ਕ੍ਸ਼਼ਯੋਦਯੋ(ਅ)ਯੰ ਸੁਮਹਾਨ੍ਕੁਰੂਣਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਃ।
ਅਸ੍ਯ ਚੇਤ੍ਕਲਹਨ੍ਯਾਨ੍ਤਃ ਸ਼ਮਾਦਨ੍ਯੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-60-23 (34126)
ਸ਼ਮੋ ਮੇ ਰੋਚਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਾਰ੍ਥੈਸ੍ਤਾਤ ਨ ਵਿਗ੍ਰਹਃ ।
ਕੁਰੁਭ੍ਯੋ ਹਿ ਸਦਾ ਮਨ੍ਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਞ੍ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਤ੍ਤਰਾਨ੍ ॥ ॥ 5-60-24 (34127)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-60-5 ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਦ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼੍ਠਃ ॥ 5-60-9 ਭੀਮੇ ਭਯੰਕਰੇ ॥ 5-60-10 ਜਾਤਿਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਜਨ੍ਮਗ੍ਰਹਣਾਦ੍ਧੇਤੋਃ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨਾਂ ਪਿਤਰੋ ਧਰ੍ਮਾਦਯੋਪਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਹਾਯਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 061
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.61. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 061
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸਹੇਤੁਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਦੇਵੈਃ ਸਾਹਾਯ੍ਯਕਰਣਪਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਃ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਜਲਸ੍ਤਮ੍ਭਨਾਦਿਸ੍ਵਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਭਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਪਰਾਜਯਕਰਣਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-61-0 (34128)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-61-0x (3580)
ਪਿਤੁਰੇਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਆਧਾਯ ਵਿਪੁਲੰ ਕ੍ਰੋਧੰ ਪੁਨਰੇਵੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-61-1 (34129)
ਅਸ਼ਕ੍ਯਾ ਦੇਵਸਚਿਵਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਸ੍ਯੁਰਿਤਿ ਯਦ੍ਭਵਾਨ੍।
ਮਨ੍ਯਤੇ ਤਦ੍ਭਯੰ ਵ੍ਯੇਤੁ ਭਵਤੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-61-2 (34130)
ਅਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸੰਯੋਗਾਲ੍ਲੋਭਦ੍ਰੋਹਾਚ੍ਚ ਭਾਰਤ ।
ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਚ ਭਾਵਾਨਾਂ ਦੇਵਾ ਦੇਵਤ੍ਵਮਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ ॥ 5-61-3 (34131)
ਇਤਿ ਦ੍ਵੈਪਾਯੇਨੋ ਵ੍ਯਾਸੋ ਨਾਰਦਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਰਾਮੋ ਨਃ ਕਥਾਮਕਥਯਤ੍ਪੁਰਾ ॥ 5-61-4 (34132)
ਨੈਵ ਮਾਨੁਸ਼਼ਵਦ੍ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਕਦਾਚਨ ।
ਕਾਮਾਤ੍ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਤਥਾ ਲੋਭਾਦ੍ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਚ੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-61-5 (34133)
ਯਦਾ ਹ੍ਯਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਿਨਾਵਪਿ।
ਕਾਮਯੋਗਾਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਰੰਨ ਪਾਰ੍ਥਾ ਦੁਃਖਮਾਪ੍ਨੁਯੁਃ ॥ 5-61-6 (34134)
ਤਸ੍ਮਾੰਨ ਭਵਤਾ ਚਿਨ੍ਤਾ ਕਾਰ੍ਯੈਸ਼਼ਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਥੰਚਨ ।
ਦੈਵੇਸ਼਼੍ਵਪੇਕ੍ਸ਼਼ਕਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਭਾਵੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 5-61-7 (34135)
ਅਥ ਚੇਤ੍ਕਾਮਸੰਯੋਗਾਦ੍ਦ੍ਵੇਸ਼਼ੋ ਲੋਭਸ਼੍ਚ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਦੈਵਪ੍ਰਾਮਾਣ੍ਯਾੰਨੈਸ਼਼ਾਂ ਤਦ੍ਵਿਕ੍ਰਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-61-8 (34136)
ਮਯਾ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਤ੍ਰਤਃ ਸ਼ਸ਼੍ਵਞ੍ਜਾਤਵੇਦਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
ਦਿਧਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸਕਲਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 5-61-9 (34137)
ਯਦ੍ਵਾ ਪਰਮਕੰ ਤੇਜੋ ਯੇਨ ਯੁਕ੍ਤਾ ਦਿਵੌਕਸਃ।
ਮਮਾਪ੍ਯਨੁਪਮੰ ਭੂਯੋ ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-61-10 (34138)
ਵਿਦੀਰ੍ਯਮਾਣਾਂ ਵਸੁਧਾਂ ਗਿਰੀਣਾਂ ਸ਼ਿਖਰਾਣਿ ਚ।
ਲੋਕਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਥਾਪਯਾਮ੍ਯਭਿਮਨ੍ਤ੍ਰਣਾਤ੍ ॥ 5-61-11 (34139)
ਚੇਤਨਾਚੇਤਨਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਜਙ੍ਗਮਸ੍ਥਾਵਰਸ੍ਯ ਚ।
ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਮਹੰ ਘੋਰੰ ਮਹਾਸ੍ਵਨਮ੍ ॥ 5-61-12 (34140)
ਅਸ਼੍ਮਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਵਾਯੁਂ ਚ ਸ਼ਮਯਾਮੀਹ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ।
ਜਗਤਃ ਪਸ਼੍ਯਤੋ(ਅ)ਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਭੂਤਾਨਾਮਨੁਕਮ੍ਪਯਾ ॥ 5-61-13 (34141)
ਸ੍ਤਮ੍ਭਿਤਾਸ੍ਵਪ੍ਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਯਾ ਰਥਪਦਾਤਯਃ।
ਦੇਵਾਸੁਰਾਣਾਂ ਭਾਵਾਨਾਮਹਮੇਕਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਾ ॥ 5-61-14 (34142)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਭਿਰ੍ਯਾਨ੍ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਯਾਮਿ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਕੇਨਚਿਤ੍ ।
ਤਤ੍ਰਾਪੋ ਮੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਯਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰਾਭਿਕਾਮਯੇ ॥ 5-61-15 (34143)
ਭਯਾਨਕਾਨਿ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਵ੍ਯਾਲਾਦੀਨਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਮੇ ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਗੁਪ੍ਤਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਨ ਹਿੰਸਨ੍ਤਿ ਯੰਕਰਾਃ ॥ 5-61-16 (34144)
ਨਿਕਾਮਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯੋ ਰਾਜਨ੍ਵਿਸ਼਼ਯਵਾਸਿਨਾਮ੍।
ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਈਤਯਸ਼੍ਚ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਮੇ ॥ 5-61-17 (34145)
ਅਸ਼੍ਵਿਨਾਵਥ ਵਾਯ੍ਵਗ੍ਨੀ ਮਰੁਦ੍ਭਿਃ ਸਹ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ।
ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚੈਵ ਮਯਾ ਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਾੰਨੋਤ੍ਸਹਨ੍ਤੇ(ਅ)ਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 5-61-18 (34146)
ਯਦਿ ਹ੍ਯੇਤੇ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਮਦ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁਮਞ੍ਜਸਾ।
ਨ ਸ੍ਮ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ ਸਮਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾ ਦੁਃਖਭਵਾਪ੍ਨੁਯੁਃ ॥ 5-61-19 (34147)
ਨੈਵ ਦੇਵਾ ਨ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਨਾਸੁਰਾ ਨ ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ।
ਸ਼ਕ੍ਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁਂ ਮਯਾ ਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 5-61-20 (34148)
ਦਯਭਿਧ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼ਸ਼੍ਵਚ੍ਛੁਭੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਸ਼ੁਭਮ੍ ।
ਨੈਤਦ੍ਵਿਪੰਨਪੂਰ੍ਵੰ ਮੇ ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਰਿਸ਼਼ੁ ਚੋਭਯੋਃ ॥ 5-61-21 (34149)
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਦਮਿਤਿ ਵਾ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਨਾਨ੍ਯਥਾ ਭੂਤਪੂਰ੍ਵੰ ਚ ਸਤ੍ਯਵਾਗਿਤਿ ਮਾਂ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-61-22 (34150)
ਲੋਕਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮੇਤਨ੍ਮੇ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ।
ਆਸ਼੍ਵਾਸਨਾਰ੍ਥੰ ਭਵਤਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਨ ਸ਼੍ਲਾਘਯਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 5-61-23 (34151)
ਨ ਹ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਲਾਘਨੋ ਰਾਜਨ੍ਭੂਤਪੂਰ੍ਵਃ ਕਦਾਚਨ ।
ਅਸਦਾਚਰਿਤੰ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਯਦਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤਿ ॥ 5-61-24 (34152)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨ੍ਕੇਕਯੈਃ ਸਹ ।
ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਚ ਸ਼੍ਰੋਤਾਸਿ ਵਿਜਿਤਾਨ੍ਮਯਾ ॥ 5-61-25 (34153)
ਸਰਿਤਃ ਸਾਗਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਯਥਾ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਤਥੈਵ ਤੇ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਹਾਨ੍ਵਯਾਃ ॥ 5-61-26 (34154)
ਪਰਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪਰੰ ਤੇਜੋ ਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਪਰਮੰ ਮਮ।
ਪਰਾ ਵਿਦ੍ਯਾ ਪਰੋ ਯੋਗੋ ਮਮ ਤੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 5-61-27 (34155)
ਪਿਤਾਮਹਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਸ਼ਲ੍ਯਃ ਸ਼ਲਸ੍ਤਥਾ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਯਤ੍ਪ੍ਰਜਾਨਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੰ ਤਨ੍ਮਯਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-61-28 (34156)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੇ ਸਞ੍ਜਯੰ ਭੂਯਃ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ਭਾਰਤ ।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਯੁਯੁਤ੍ਸੋਃ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਰਿਨ੍ਦਮਃ ॥ ॥ 5-61-29 (34157)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-61-3 ਅਕਾਮੇਤਿ ਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਯੋਰਸੰਯੋਗਾਤ੍। ਲੋਭਦ੍ਰੋਹਾਤ੍ ਲੋਭੇ ਦ੍ਰੋਹਕਰਣਾਤ੍, ਲੋਭਤ੍ਯਾਗਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-61-7 ਏਤੇ ਦੇਵਾਃ ਦੈਵੇਸ਼਼ੁ ਭਾਵੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਮਦਮਾਦਿਸ਼਼ੁ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦਪੇਕ੍ਸ਼਼ਕਾ ਉਪਕ੍ਸ਼਼ੇਮਾਣਃ ਨਤ੍ਵਾਸੁਰੇਸ਼਼ੁ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਦਿਸ਼਼ੁ ॥ 5-61-8 ਕਾਮਾਦਿਮਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਪਿ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-61-29 ਅਭਿਧ੍ਯਾਮਿ ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 062
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.62. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 062
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਣੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਹਨਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਧਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੇਨ ਤੇਨ ਯੁਦ੍ਧੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ਼ਮਨਾਵਧਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਨ੍ਯਾਸੰ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਸ੍ਵਭਵਨਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਪ੍ਰਤ੍ਯਹੰ ਅਯੁਤਯੋਧਵਧਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-62-0 (34158)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-62-0x (3581)
ਤਥਾ ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤਮਤੀਵ ਪਾਰ੍ਥੰ
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਤਮਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ।
ਉਵਾਚ ਕਰ੍ਣੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰੰ
ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਸੰਸਦਿ ਕੌਰਵਾਣਾਮ੍ ॥ 5-62-1 (34159)
ਮਿਥ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਮਯਾ ਯਦਸ੍ਤ੍ਰੰ
ਰਾਮਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਯੰ ਪੁਰਸ੍ਤਾਤ੍।
ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਤੇਨਾਸ੍ਮਿ ਤਦੈਵਮੁਕ੍ਤ-
ਸ੍ਤੇ ਨਾਨ੍ਤਕਾਲੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਤੀਤਿ ॥ 5-62-2 (34160)
ਮਹਾਪਰਾਧੇ ਹ੍ਯਪਿ ਯੰਨ ਤੇਨ
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ(ਅ)ਹੰ ਗੁਰੁਣਾ ਚ ਸ਼ਪ੍ਤਃ ।
ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਦਗ੍ਧੁਂ ਹ੍ਯਪਿ ਤਿਗ੍ਮਤੇਜਾਃ
ਸਸਾਗਰਾਮਪ੍ਯਵਨਿੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ॥ 5-62-3 (34161)
ਪ੍ਰਸਾਦਿਤੰ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਮਯਾ ਮਨੋ(ਅ)ਭੂ-
ਚ੍ਛੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਸ੍ਵੇਨ ਚ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣ
ਤਦਸ੍ਤਿ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਮ ਸਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ੰ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਮਰ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਮਮੈਸ਼਼ ਭਾਰਃ॥ 5-62-4 (34162)
ਨਿਮੇਸ਼਼ਮਾਤ੍ਰਾਤ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਃ ਪ੍ਰਸਾਦ-
ਮਵਾਪ੍ਯ ਪਾਞ੍ਚਾਲਕਰੂਸ਼ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍।
ਨਿਹਤ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਸਹ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰੈ-
ਰ੍ਲੋਕਾਨਹੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਜਿਤਾਨ੍ਪ੍ਰਪਤ੍ਸ੍ਯੇ॥ 5-62-5 (34163)
ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੁ ਤੇ ਸਮੀਪੇ
ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਮੁਖ੍ਯਾਃ ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਬਲੇਨ ਗਤ੍ਵਾ
ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਮੈਸ਼਼ ਭਾਰਃ ॥ 5-62-6 (34164)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੰ ਤਮੁਵਾਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ
ਕਿੰ ਕਤ੍ਥਸੇ ਕਾਲਪਰੀਤਬੁਦ੍ਧੇ।
ਨ ਕਰ੍ਣ ਜਾਨਾਸਿ ਯਥਾ ਪ੍ਰਧਾਨੇ
ਹਤੇ ਹਤਾਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰਾਃ ॥ 5-62-7 (34165)
ਯਤ੍ਖਾਣ੍ਡਵੰ ਦਾਹਯਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਹਿ
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵਿਤੀਯੇਨ ਧਨਞ੍ਜਯੇਨ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਨਿਯਨ੍ਤੁਮਾਤ੍ਮਾ
ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵੈ ਸਹਬਾਨ੍ਧਵੇਨ ॥ 5-62-8 (34166)
ਯਾਂ ਚਾਪਿ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਧਿਪਸ੍ਤੇ
ਦਦੌ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਭਗਵਾਨ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ।
ਭਸ੍ਮੀਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਤਾਂ ਸਮਰੇ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਾਂ
ਚਕ੍ਰਾਹਤਾਂ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕੇਸ਼ਵੇਨ ॥ 5-62-9 (34167)
ਯਸ੍ਤੇ ਸ਼ਰਃ ਸਰ੍ਪਮੁਖੋ ਵਿਭਾਤਿ
ਸਦਾ(ਅ)ਗ੍ਰ੍ਯਮਾਲ੍ਯੈਰ੍ਮਹਿਤਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਤ੍।
ਸ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਭਿਹਤਃ ਸ਼ਰੌਘੈਃ
ਸਹ ਤ੍ਵਯਾ ਯਾਸ੍ਯਤਿ ਕਰ੍ਣ ਨਾਸ਼ਮ੍ ॥ 5-62-10 (34168)
ਬਾਣਸ੍ਯ ਭੌਮਸ੍ਯ ਚ ਕਰ੍ਣ ਹਨ੍ਤਾ
ਕਿਰੀਟਿਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਵਾਸੁਦੇਵਃ ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਂ ਚ ਵਰੀਯਸਾਂ ਚ
ਹਨ੍ਤਾ ਰਿਪੂਣਾਂ ਤੁਮੁਲੇ ਪ੍ਰਗਾਢੇ ॥ 5-62-11 (34169)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-62-12x (3582)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪਤਿਰ੍ਯਥੋਕ੍ਤ-
ਸ੍ਤਥਾ ਚ ਭੂਯਾਂਸ਼੍ਚ ਤਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ।
ਅਹੰ ਯਦੁਕ੍ਤਃ ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਤੁ ਕਿੰਚਿ-
ਤ੍ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਤਸ੍ਯ ਫਲੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤੁ ॥ 5-62-12 (34170)
ਨ੍ਯਸ੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਨ ਜਾਤੁ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ
ਪਿਤਾਮਹੋ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਾਂ ਸਭਾਯਾਮ੍।
ਤ੍ਵਯਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੇ ਤੁ ਮਮ ਪ੍ਰਭਾਵੰ
ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਭੁਵਿ ਭੂਮਿਪਾਲਾਃ ॥ 5-62-13 (34171)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-62-14x (3583)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਮਹਾਧਨੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍
ਹਿਤ੍ਵਾ ਸਭਾਂ ਸ੍ਵੰ ਭਵਨੰ ਜਗਾਮ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤੁ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੇਵ ਰਾਜਨ੍
ਮਧ੍ਯੇ ਕੁਰੂਣਾਂ ਪ੍ਰਹਸੰਨੁਵਾਚ ॥ 5-62-14 (34172)
ਸਤ੍ਯਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਃ ਕਿਲ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰ-
ਸ੍ਤਥਾ ਕਸ ਭਾਰੰ ਵਿਸ਼਼ਹੇਤ ਕਸ੍ਮਾਤ੍।
ਵ੍ਯੂਹੰ ਪ੍ਰਤਿਵ੍ਯੂਹ੍ਯ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ
ਲੋਕਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਤ ਭੀਮਸੇਨਾਤ੍ ॥ 5-62-15 (34173)
ਆਵਨ੍ਤ੍ਯਕਾਲਿਙ੍ਗਜਯਦ੍ਰਥੇਸ਼਼ੁ
ਚੇਦਿਧ੍ਵਜੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਬਾਹ੍ਲਿਕੇ ਚ।
ਅਹੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਦਾ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਸ਼੍ਚਾਯੁਤਸ਼ਸ਼੍ਚ ਯੋਧਾਨ੍ ॥ 5-62-16 (34174)
ਯਦੈਵ ਰਾਮੇ ਭਗਵਤ੍ਯਨਿਨ੍ਦ੍ਯੇ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਬ੍ਰੁਵਾਣਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਂਸ੍ਤਦਸ੍ਤ੍ਰਮ੍।
ਤਦੈਵ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਤਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਨਸ਼਼੍ਟੰ
ਵੈਕਰ੍ਤਨਸ੍ਯਾਧਮਪੂਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ॥ 5-62-17 (34175)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-62-18x (3584)
ਤਥੋਕ੍ਤਵਾਕ੍ਯੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤੀਨ੍ਦ੍ਰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ
ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਗਤੇ ਚ ਕਰ੍ਣੇ।
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸੁਤੋ(ਅ)ਲ੍ਪਬੁਦ੍ਧਿ-
ਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ॥ ॥ 5-62-18 (34176)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-62-1 ਤਥੇਤਿ ਪਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤੰ ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਅਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-62-4 ਸਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਮਮ ਆਯੁਰਸ੍ਤਿ। ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਕਾਲਸ੍ਯਾਨੁਪਸ੍ਥਿਤਤ੍ਵਾਤ੍ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਮਾਸ੍ਤੀਤਿ ਅਹੰ ਸਮਰ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਜੇਤੁਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-62-5 ਪ੍ਰਪਤ੍ਸ੍ਯੇ ਪ੍ਰਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ॥ 5-62-7 ਪ੍ਰਧਾਨੇ ਤ੍ਵਯਿ ਹਤੇ ਸਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਹਤਾਃ ਸ੍ਯੁਰਤ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਗੋਪਾਯੇਤ੍ਯੁਪਹਾਸਃ ॥ 5-62-17 ਬ੍ਰਹ੍ਮਬ੍ਰੁਵਾਣਃ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਹਮਿਤਿ ਵਦਨ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 063
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.63. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 063
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਭਿਮਤਪਾਣ੍ਡਵਜਯਪਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਃ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਿਨੈਰਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਣ ਕਰ੍ਣਾਦੁਸ਼੍ਸ਼ਾਸਨਸਙ੍ਗਤੇਨ ਆਤ੍ਮਨੈਵ ਪਾਣ਼੍ਡਵਨਿਧਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ॥ 2 ॥ ਵਿਦੁਰੇਣ ਦਮਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-63-0 (34177)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-63-0x (3585)
ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਂ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁਲ੍ਯਜਨ੍ਮਨਾਮ੍।
ਕਥਮੇਕਾਨ੍ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਮਨ੍ਯਸੇ ਜਯਮ੍ ॥ 5-63-1 (34178)
ਵਯੰ ਚ ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਤੁਲ੍ਯਾ ਵੈ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਚ ਪਰਾਕ੍ਰਮੈਃ ।
ਸਮੇਨ ਵਯਸਾ ਚੈਵ ਪ੍ਰਾਤਿਭੇਨ ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਚ ॥ 5-63-2 (34179)
ਅਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਯੋਧਯੁਗ੍ਯਾ ਚ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤ੍ਵੇ ਕੌਸ਼ਲੇ ਤਥਾ।
ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਮ ਸਮਜਾਤੀਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ਯੋਨਯਃ ॥ 5-63-3 (34180)
ਪਿਤਾਮਹ ਵਿਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਪਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਵਿਜਯੰ ਕਥਮ੍।
ਨਾਹੰ ਭਵਤਿ ਨ ਦ੍ਰੋਣੇ ਨ ਕ੍ਰੁʼਪੇ ਨ ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕੇ ॥ 5-63-4 (34181)
ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਰਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਮਾਰਭੇ।
ਅਹੰ ਵੈਕਰ੍ਤਨਃ ਕਰ੍ਣੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ਼੍ਚ ਮੇ ॥ 5-63-5 (34182)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਮਰੇ ਪਞ੍ਚ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਸ਼ਿਤੈਃ ਸ਼ਰੈਃ ।
ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਯਜ੍ਞੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ॥ 5-63-6 (34183)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ੍ਤਰ੍ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਗੋਭਿਰਸ਼੍ਵੈਰ੍ਧਨੇਨ ਚ ।
ਯਦਾ ਪਰਿਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਐਣੇਯਾਨਿਵ ਤਨ੍ਤੁਨਾ ।
ਅਤਰਿਤ੍ਰਾਨਿਵ ਜਲੇ ਬਾਹੁਭਿਰ੍ਮਾਮਕਾ ਰਣੇ ॥ 5-63-7 (34184)
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਪਰਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਰਥਨਾਗਸਮਾਕੁਲਾਨ੍।
ਤਦਾ ਦਰ੍ਪੰ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸ ਚ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-63-8 (34185)
`ਸੁਖਾਨ੍ਯਵਾਪ੍ਯ ਸਹਿਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਸੁਦੁਸ੍ਤਰਮ੍।
ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧਾਸ੍ਤੁ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਗਤਜ੍ਵਰਾਃ ॥ 5-63-9 (34186)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-63-10x (3586)
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਰਾਜੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸੁਦੁਰ੍ਮਨਾਃ ।
ਵਿਦੁਰੰ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਸੰਨਿਧੌ ॥ 5-63-10 (34187)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-63-11x (3587)
ਮੋਹਿਤੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ੇਨ ਕਾਲਸ੍ਯ ਵਸ਼ਮਾਗਤਃ।
ਤਾਤ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਹਿਤਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਮਮ ॥' 5-63-11 (34188)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-63-12x (3588)
ਇਹ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਦਮੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 5-63-12 (34189)
ਤਸ੍ਯ ਦਾਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਯਥਾਵਦੁਪਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਦਮੋ ਦਾਨੰ ਤਪੋ ਜ੍ਞਾਨਮਧੀਤੰ ਚਾਨੁਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-63-13 (34190)
ਦਮਸ੍ਤੇਜੋ ਵਰ੍ਧਯਤਿ ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਦਮ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਵਿਪਾਪ੍ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਤੇਜਾਸ੍ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਮਹਤ੍ ॥ 5-63-14 (34191)
ਕ੍ਰਵ੍ਯਾਦ੍ਭ੍ਯ ਇਵ ਭੂਤਾਨਾਮਦਾਨ੍ਤੇਭ੍ਯਃ ਸਦਾ ਭਯਮ੍ ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ ॥ 5-63-15 (34192)
ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਚਤੁਰ੍ਸ਼਼੍ਵਾਹੁਰ੍ਦਮਮੇਵੋਤ੍ਤਮੰ ਵ੍ਰਤਮ੍।
ਤਸ੍ਯ ਲਿਙ੍ਗੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮੁਦਯੋ ਦਮਃ ॥ 5-63-16 (34193)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਧ੍ਰੁʼਤਿਰਹਿੰਸਾ ਚ ਸਮਤਾ ਸਤ੍ਯਮਾਰ੍ਜਵਮ੍ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਭਿਜਯੋ ਧੈਰ੍ਯੰ ਮਾਰ੍ਦਵੰ ਹ੍ਰੀਰਚਾਪਲਮ੍ ॥ 5-63-17 (34194)
ਅਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਮਸੰਰਮ੍ਭਃ ਸਨ੍ਤੋਸ਼਼ੰ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਤਾ ।
ਏਤਾਨਿ ਯਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ ਦਾਨ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-63-18 (34195)
ਕਾਮੋ ਲੋਭਸ਼੍ਚ ਦਰ੍ਪਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਨਿਦ੍ਰਾ ਵਿਕਤ੍ਥਨਮ੍।
ਮਾਨ ਈਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਂ ਚ ਸ਼ੋਕਸ਼੍ਚ ਨੈਤਦ੍ਦਾਨ੍ਤੋ ਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ।
ਅਜਿਹ੍ਮਮਸ਼ਠੰ ਸ਼ੁਦ੍ਧਮੇਤਦ੍ਦਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-63-19 (34196)
ਅਲੋਲੁਪਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਲ੍ਪੇਪ੍ਸੁਃ ਕਾਮਾਨਾਮਵਿਚਿਨ੍ਤਿਤਾ ।
ਸਮੁਦ੍ਰਕਲ੍ਪਃ ਪਰੁਸ਼਼ਃ ਸ ਦਾਨ੍ਤਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਃ ॥ 5-63-20 (34197)
ਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨਃ ਪ੍ਰਸੰਨਾਤ੍ਮਾ(ਅ)ਤ੍ਮਵਿਦ੍ਬੁਧਃ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੇਹ ਲੋਕੇ ਸੰਮਾਨੰ ਸੁਗਤਿੰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-63-21 (34198)
ਅਭਯੰ ਯਸ੍ਯ ਭੂਤੇਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਭਯੰ ਯਤਃ।
ਸ ਵੈ ਪਰਿਣਤਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤੋ ਮਨੁਜੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-63-22 (34199)
ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੋ ਮੈਤ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਮਾੰਨੋਦ੍ਵਿਜਤੇ ਜਨਃ।
ਸਮੁਦ੍ਰ ਇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ॥ 5-63-23 (34200)
ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਚਰਿਤੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸਦ੍ਭਿਰਾਚਰਿਤੰ ਚ ਯਤ੍।
ਤਦੇਵਾਸ੍ਥਾਯ ਮੋਦਨ੍ਤੇ ਦਾਨ੍ਤਾਃ ਸ਼ਮਪਰਾਯਣਾਃ ॥ 5-63-24 (34201)
ਨੈਸ਼਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯੰ ਵਾ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਜ੍ਞਾਨਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਕਾਲਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਚਰਁਲ੍ਲੋਕੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਯਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ ॥ 5-63-25 (34202)
ਸ਼ਕੁਨੀਨਾਮਿਵਾਕਾਸ਼ੇ ਪਦੰ ਨੈਵੋਪਲਭ੍ਯਤੇ।
ਏਵੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਸ੍ਯ ਮੁਨੇਰ੍ਵਰ੍ਤ੍ਮ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 5-63-26 (34203)
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯੈਵ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਮੇਵਾਭਿਮਨ੍ਯਤੇ ।
ਲੋਕਾਸ੍ਤੇਜੋਮਯਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾ ਦਿਵਿ ॥ ॥ 5-63-27 (34204)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-63-2 ਪ੍ਰਾਤਿਭੇਨ ਸਮਯਸ੍ਫੂਰ੍ਤ੍ਯਾ ॥ 5-63-3 ਯੋਧਯੁਗ੍ਯਾ ਸ਼ੂਰਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ॥ 5-63-7 ਤਰਿਤ੍ਰਾ ਨੌਰਕ੍ਸ਼਼ਕਾਃ ਕਰ੍ਣਧਾਰਾਦਯਃ ਤਦ੍ਰਹਿਤਾਨ੍ ਤਦ੍ਵਤ੍ ਮਾਮਕਾਸ੍ਤਾਨ੍ ਰਣੇ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਪਰਿਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 5-63-16 ਸਮੁਦਯਃ ਉਦਯਹੇਤੁ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 064
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.64. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 064
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਸ਼ਕੁਨਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤੇਨ ਜ੍ਞਾਤਿਭਿਰ੍ਵਿਰੋਧਸ੍ਯਾਨਰ੍ਥਹੇਤੁਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਕਿਰਾਤਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਅਤ੍ਯਾਸ਼ਾਯਾ ਅਨਰ੍ਥਹੇਤੁਤਾਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਜਯਪਰਾਜਯਯੋਰਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਤ੍ਵਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-64-0 (34205)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-64-0x (3589)
ਸ਼ਕੁਨੀਨਾਮਿਹਾਰ੍ਥਾਯ ਪਾਸ਼ੰ ਭੂਮਾਵਯੋਜਯਤ੍।
ਕਸ਼੍ਚਿਚ੍ਛਾਕੁਨਿਕਸ੍ਤਾਤ ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਿਤਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ੍ ॥ 5-64-1 (34206)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੌ ਸ਼ਕੁਨੌ ਬਦ੍ਧੌ ਯੁਗਪਤ੍ਸਹਚਾਰਿਣੌ।
ਤਾਵੁਪਾਦਾਯ ਤੰ ਪਾਸ਼ੰ ਜਗ੍ਮਤੁਃ ਖਚਰਾਵੁਭੌ ॥ 5-64-2 (34207)
ਤੌ ਵਿਹਾਯਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਾਕੁਨਿਕਸ੍ਤਦਾ ।
ਅਨ੍ਵਧਾਵਦਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣੋ ਯੇਨ ਯੇਨ ਸ੍ਮ ਗਚ੍ਛਤਃ ॥ 5-64-3 (34208)
ਤਥਾ ਤਮਨੁਧਾਵਨ੍ਤਮ੍ਰੁʼਗਯੁਂ ਸ਼ਕੁਨਾਰ੍ਥਿਨਮ੍ ।
ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥੋ ਮੁਨਿਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਥ ਕ੍ਰੁʼਤਾਹ੍ਨਿਕਃ ॥ 5-64-4 (34209)
ਤਾਵਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗੌ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਨੁਯਾਨ੍ਤੰ ਮਹੀਚਰਮ੍।
ਸ਼੍ਲੋਕੇਨਾਨੇਨ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪਪ੍ਚ੍ਛ ਸ ਮੁਨਿਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-64-5 (34210)
ਵਿਚਿਤ੍ਰਮਿਦਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗਹਨ੍ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ।
ਪ੍ਲਵਮਾਨੌ ਹਿ ਖਚਰੌ ਪਦਾਤਿਰਨੁਧਾਵਸਿ ॥ 5-64-6 (34211)
ਸ਼ਾਕੁਨਿਕ ਉਵਾਚ। 5-64-7x (3590)
ਪਾਸ਼ਮੇਕਮੁਭਾਵੇਤੌ ਸਹਿਤੌ ਹਰਤੋ ਮਮ।
ਯਤ੍ਰ ਵੈ ਵਿਵਦਿਸ਼਼੍ਯੇਤੇ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਵਸ਼ਮੇਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 5-64-7 (34212)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-64-8x (3591)
ਤੌ ਵਿਵਾਦਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੌ ਸ਼ਕੁਨੌ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸਨ੍ਧਿਤੌ।
ਵਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ ਸ੍ਰੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੀ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਸੰਨਿਪੇਤਤੁਃ ॥ 5-64-8 (34213)
ਤੌ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨੌ ਸੰਰਬ੍ਧੌ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ਵਸ਼ਾਨੁਗੌ ।
ਉਪਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੌ ਤੌ ਜਗ੍ਰਾਹ ਮ੍ਰੁʼਗਹਾ ਤਦਾ ॥ 5-64-9 (34214)
ਏਵੰ ਯੇ ਜ੍ਞਾਤਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਮਿਥੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵਿਗ੍ਰਹਮ੍।
ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਵਸ਼ਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਸ਼ਕੁਨਾਵਿਵ ਵਿਗ੍ਰਹਾਤ੍ ॥ 5-64-10 (34215)
ਸੰਭੋਜਨੰ ਸੰਕਥਨੰ ਸੰਪ੍ਰਸ਼੍ਨੋ(ਅ)ਥ ਸਮਾਗਮਃ ।
ਏਤਾਨਿ ਜ੍ਞਾਤਿਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਨ ਵਿਰੋਧਃ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-64-11 (34216)
ਯੇ ਸ੍ਮ ਕਾਲੇ ਸੁਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨੁਪਾਸਤੇ।
ਸਿੰਹਗੁਪ੍ਤਮਿਵਾਰਣ੍ਯਮਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 5-64-12 (34217)
ਯੇ(ਅ)ਰ੍ਥੰ ਸਨ੍ਤਤਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦੀਨਾ ਇਵ ਸਮਾਸਤੇ।
ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਤੇ ਸੰਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਦ੍ਭ੍ਯੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-64-13 (34218)
ਧੂਮਾਯਨ੍ਤੇ ਵ੍ਯਪੇਤਾਨਿ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤਿ ਸਹਿਤਾਨਿ ਚ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋਲ੍ਮੁਕਾਨੀਵ ਜ੍ਞਾਤਯੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-64-14 (34219)
ਇਦਮਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਗਿਰੌ ਮਯਾ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਦਪਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਯਥਾ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤਥਾ ਕੁਰੁ ॥ 5-64-15 (34220)
ਵਯੰ ਕਿਰਾਤੈਃ ਸਹਿਤਾ ਗਚ੍ਛਾਮੋ ਗਿਰਿਮੁਤ੍ਤਰਮ੍ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਦੇਵਕਲ੍ਪੈਸ਼੍ਚ ਵਿਦ੍ਯਾਜਮ੍ਭਕਵਾਰ੍ਤਿਕੈਃ ॥ 5-64-16 (34221)
ਕੁਞ੍ਚਭੂਤੰ ਗਿਰਿੰ ਸਰ੍ਵਮਭਿਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍।
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੌਸ਼਼ਧਿਗਣੰ ਸਿਦ੍ਧਗਨ੍ਧਰ੍ਵਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 5-64-17 (34222)
ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਾਮ ਵੈ ਸਰ੍ਵੇ ਮਧੁ ਪੀਤਕਮਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍।
ਮਰੁਪ੍ਰਪਾਤੇ ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕੁਮ੍ਭਸੰਮਿਤਮ੍ ॥ 5-64-18 (34223)
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੈ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੰ ਕੁਬੇਰਦਯਿਤੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਮਰ੍ਤ੍ਯੋ(ਅ)ਪ੍ਯਮਰਤ੍ਵੰ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-64-19 (34224)
ਅਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਲਭਤੇ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਭਵਤਿ ਵੈ ਯੁਵਾ।
ਇਤਿ ਤੇ ਕਥਯਨ੍ਤਿਸ੍ਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਜਮ੍ਭਸਾਧਕਾਃ ॥ 5-64-20 (34225)
ਤਤਃ ਕਿਰਾਤਾਸ੍ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਮਹੀਪਤੇ।
ਵਿਨੇਸ਼ੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਸਰ੍ਪੇ ਗਿਰਿਗਹ੍ਵਰੇ ॥ 5-64-21 (34226)
ਤਥੈਵ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮੇਕ ਇਚ੍ਛਤਿ।
ਮਧੁ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸੰਮੋਹਾਤ੍ਪ੍ਰਪਾਤੰ ਨਾਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-64-22 (34227)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਯੋਦ੍ਧੁਮਨਾਃ ਸਮਰੇ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ।
ਨ ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤੇਜੋਸ੍ਯ ਵਿਕ੍ਰਮੰ ਵਾ ਤਥਾਵਿਧਮ੍ ॥ 5-64-23 (34228)
ਏਕੇਨ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਯੇਨ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਃ ਸਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਾਃ ਸਾਧੁਯਾਯਿਨਃ ॥ 5-64-24 (34229)
ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਭਗ੍ਨਾਃ ਕਿੰ ਤਤ੍ਰ ਤਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣੋ ਯੋ ਵੀਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਤੇ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਤਵ ॥ 5-64-25 (34230)
ਦ੍ਰੁਪਦੋ ਮਤ੍ਸ੍ਯਰਾਜਸ਼੍ਚ ਸਙ੍ਕੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਨ ਸ਼ੇਸ਼਼ਯੇਯੁਃ ਸਮਰੇ ਵਾਯੁਯੁਕ੍ਤਾ ਇਵਾਗ੍ਨਯਃ ॥ 5-64-26 (34231)
ਅਙ੍ਕੇ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਰਾਜਾਨੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਯੁਧ੍ਯਤੋਰ੍ਹਿ ਦ੍ਵਯੋਰ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਨੈਕਾਨ੍ਤੇਨ ਭਵੇਞ੍ਜਯਃ ॥ ॥ 5-64-27 (34232)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-64-16 ਵਿਦ੍ਯਾਜਮ੍ਭਕਵਾਰ੍ਤਿਕਾਃ । ਵਿਦ੍ਯਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਨ੍ਤ੍ਰਾਦਿਰੂਪਾ। ਜਮ੍ਭਕ ਔਸ਼਼ਧਸਾਧਨਾਨਿ ਤਦ੍ਵਾਰ੍ਤਾਪ੍ਰਿਯਾਃ ॥ 5-64-17 ਕੁਞ੍ਜਭੂਤੰ ਸਰ੍ਵਤੋ ਲਤਾਭਿਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 065
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.65. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 065
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪਰਮਪ੍ਰੇਮਾਸ੍ਪਦਤਯਾ ਦੁਰ੍ਜਯਤ੍ਵਭਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸਨ੍ਧਿਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-65-0 (34233)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-65-0x (3592)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਤ੍ਰਕ।
ਉਤ੍ਪਥੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਮਾਰ੍ਗਮਨਭਿਜ੍ਞ ਇਵਾਧ੍ਵਗਃ ॥ 5-65-1 (34234)
ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਤ੍ਤੇਜਃ ਪ੍ਰਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ।
ਪਞ੍ਚਾਨਾਮਿਵ ਭੂਤਾਨਾਂ ਮਹਤਾਂ ਲੋਕਧਾਰਿਣਾਮ੍ ॥ 5-65-2 (34235)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਹਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਪਰੰ ਧਰ੍ਮਮਿਹਾਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਪਰਾਂ ਗਤਿਮਸੰਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਨ ਤ੍ਵੰ ਜੇਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-65-3 (34236)
ਭੀਮਸੇਨੰ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਯਸ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਮੋ ਬਲੇ।
ਰਣਾਨ੍ਤਕੰ ਤਰ੍ਜਯਸੇ ਮਹਾਵਾਤਮਿਵ ਦ੍ਰੁਮਃ ॥ 5-65-4 (34237)
ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮੇਰੁਂ ਸਿਖਰਿਣਾਮਿਵ।
ਯੁਧਿ ਗਾਣ੍ਡਿਵਧਨ੍ਵਾਨੰ ਕੋ ਨੁ ਯੁਧ੍ਯੇਤ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ॥ 5-65-5 (34238)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਃ ਕਮਿਵਾਦ੍ਯ ਨ ਸ਼ਾਤਯੇਤ੍।
ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਧ੍ਯੇ ਸ਼ਰਾਨ੍ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਦੇਵਰਾਡਸ਼ਨੀਮਿਵ ॥ 5-65-6 (34239)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸੰਮਤੋ(ਅ)ਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸ਼਼ੁ।
ਧ੍ਵੰਸਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਸੇਨਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਹਿਤੇ ਰਤਃ ॥ 5-65-7 (34240)
ਯਃ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨੇਨ ਤ੍ਰੀਲ੍ਲੋਕਾਨਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ ।
ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕੋ ਨੁ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ ॥ 5-65-8 (34241)
ਏਕਤੋ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਦਾਰਾਸ਼੍ਚ ਜ੍ਞਾਤਯਸ਼੍ਚ ਸਬਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਆਤ੍ਮਾ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਚੇਯਮੇਕਤਸ਼੍ਚ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-65-9 (34242)
ਵਾਸੁਦੇਵੋ(ਅ)ਪਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੋ ਯਤਾਤ੍ਮਾ ਯਤ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ।
ਅਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਪਿ ਤਦ੍ਬਲੰ ਯਤ੍ਰ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-65-10 (34243)
ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਤਾਤ ਸਤਾਂ ਵਾਕ੍ਯੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮਰ੍ਥਵਾਦਿਨਾਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਪਿਤਾਮਹਮ੍ ॥ 5-65-11 (34244)
ਮਾਂ ਚ ਬ੍ਰੁਵਾਣੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ ਕੁਰੂਣਾਮਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਮ੍ ।
ਦ੍ਰੋਣੰ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਵਿਕਰ੍ਣੰ ਚ ਮਹਾਰਾਜੰ ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕਮ੍ ॥ 5-65-12 (34245)
ਏਤੇ ਹ੍ਯਪਿ ਯਤੈਵਾਹੰ ਮਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਤਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਹ੍ਯੇਤੇ ਤੁਲ੍ਯਸ੍ਨੇਹਾਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-65-13 (34246)
ਯਤ੍ਤਦ੍ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਗ੍ਰਤਃ।
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਗਾਃ ਸੁਸਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤੰ ਬਲੰ ਤੇ ਸਮਸ਼ੀਰ੍ਯਤ ॥ 5-65-14 (34247)
ਯਚ੍ਚੈਵ ਨਗਰੇ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਮਹਦਦ੍ਭੁਤਮ੍।
ਏਕਸ੍ਯ ਚ ਬਹੂਨਾਂ ਚ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਤੰਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-65-15 (34248)
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤਤ੍ਤਥਾਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਤ੍ਕਿੰ ਪੁਨਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਤੇ।
ਸ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨਭਿਜਾਨੀਹਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯ ॥ ॥ 5-65-16 (34249)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-65-1 ਉਤ੍ਪਥੰ ਅਮਾਰ੍ਗਮੇਵ ਮਾਰ੍ਗੰ ਤ੍ਵਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-65-6 ਨ ਸ਼ਾਤਯੇਤ੍ ਨ ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-65-8 ਪ੍ਰਤਿਮਾਨੇਨ ਤੁਲ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ॥ 5-65-11 ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-65-16 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਧਦਾਨੇਨ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯ ਸੰਭਾਵਯ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 066
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.66. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 066
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵਤ੍ਤਨਾਨਭਿਨਨ੍ਦਨੇ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਨਿਰ੍ਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸ੍ਵਪਰਸੇਨਯੋਃ ਸਾਰਾਸਾਰਕਥਨਚੋਦਿਤੇਨ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਵ੍ਯਾਸਗਾਨ੍ਧਾਰੀਸੰਨਿਧੌ ਕਥਨਕਥਨਮ੍ ॥ 2 । ਸ਼੍ਰੀਵ੍ਯਾਸੇਨ ਸਞ੍ਜਯੰਪ੍ਰਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪ੍ਰਸ਼੍ਨਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਦਾਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 3 ।Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-66-0 (34250)
ਵੈਸ਼ੰਪਾਯਾਨ ਉਵਾਚ। 5-66-0x (3593)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਤਦ੍ਵਚੋ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ।
ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੁਰ੍ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-66-1 (34251)
ਉਤ੍ਥਿਤੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ।
ਰਹਿਤੇ ਸਞ੍ਜਯੰ ਰਾਜਾ ਪਰਿਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 5-66-2 (34252)
ਆਸ਼ੰਸਮਾਨੋ ਵਿਜਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਤ੍ਰਵਸ਼ਾਨੁਗਃ ।
ਆਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 5-66-3 (34253)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-66-4x (3594)
ਗਾਵਲ੍ਗਣੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਨਃ ਸਾਰਫਲ੍ਗੁ
ਸ੍ਵੇਸਨਾਯੰ ਯਾਵਦਿਹਾਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਿਤ੍।
ਤ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਨਿਪੁਣੰ ਵੇਤ੍ਥ ਸਰ੍ਵੰ
ਕਿਮੇਸ਼਼ਾਂ ਜ੍ਯਾਯਃ ਕਿਮੁ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਨੀਯਃ ॥ 5-66-4 (34254)
ਤ੍ਵਮੇਤਯੋਃ ਸਾਰਵਿਤ੍ਸਰ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ੀ
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਰ੍ਨਿਪੁਣੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਃ।
ਸ ਮੇ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਞ੍ਜਯ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸਰ੍ਵੰ
ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾਃ ਕਤਰੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨ ਸਨ੍ਤਿ ॥ 5-66-5 (34255)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-66-6x (3595)
ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਰਹਿਤੇ ਜਾਤੁ ਕਿੰਚਿ-
ਦਸੂਯਾ ਹਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ੇਤ ਰਾਜਨ੍।
ਆਨਯਸ੍ਵ ਪਿਤਰੰ ਮਹਾਵ੍ਰਤੰ
ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਂ ਚ ਮਹਿਸ਼਼ੀਮਾਜਮੀਢ ॥ 5-66-6 (34256)
ਤੋ ਤੇ(ਅ)ਸੂਯਾਂ ਵਿਨਯੇਤਾਂ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੌ ਤੌ ਨਿਪੁਣੌ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞੌ ।
ਤਯੋਸ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਸੰਨਿਧੌ ਤਦ੍ਵਦੇਯੰ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਮਤੰ ਕੇਸ਼ਵਪਾਰ੍ਥਯੋਰ੍ਯਤ੍ ॥ 5-66-7 (34257)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-66-8x (3596)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੇਨ ਚ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀ ਵ੍ਯਾਸਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰਾਜਗਾਮਹ।
ਆਨੀਤੌ ਵਿਦੁਰੇਣੇਹ ਸਭਾਂ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਿਤੌ ॥ 5-66-8 (34258)
ਤਤਸ੍ਤਨ੍ਮਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਸ੍ਯ ਚ।
ਅਭ੍ਯੁਪੇਤ੍ਯ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵੈਪਾਯਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-66-9 (34259)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 5-66-10x (3597)
ਸੰਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਯ ਸਞ੍ਜਯ
ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਸਰ੍ਵੰ ਯਾਵਦੇਸ਼਼ੋ(ਅ)ਨੁਯੁਙ੍ਕ੍ਤੇ।
ਸਰ੍ਵੰ ਯਾਵਦ੍ਵੇਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯਥਾਵ-
ਦ੍ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੰ ਵਾਸੁਦੇਵੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇ ਚ ॥ ॥ 5-66-10 (34260)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੋ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-66-3 ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਤਟਸ੍ਥਾਨਾਮ੍ ॥ 5-66-5 ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਉਦਾਸੀਨਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-66-6 ਪਿਤਰੰ ਵ੍ਯਾਸਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 067
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.67. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 067
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਾਰਭੂਤਾਤ੍ਸਰ੍ਵਸ੍ਮਾਦਪਿ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸਾਰਤਰਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-67-0 (34261)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-67-0x (3598)
ਅਰ੍ਜੁਨੋ ਵਾਸੁਦੇਵਸ਼੍ਚ ਧਨ੍ਵਿਨੌ ਪਰਮਾਰ੍ਥਿਤੌ।
ਕਾਮਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਭੂਤੌ ਸਰ੍ਵਭਾਵਾਯ ਸੰਮਿਤੌ॥ 5-67-1 (34262)
ਵ੍ਯਾਮਾਨ੍ਤਰੰ ਸਮਾਸ੍ਥਯ ਯਥਾਮੁਕ੍ਤੰ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ ।
ਚਕ੍ਰੰ ਤਦ੍ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਮਾਯਯਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਵਿਭੋ॥ 5-67-2 (34263)
ਸਾਪਹ੍ਨਵੰ ਕੌਰਵੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸੁਸੰਮਤਮ੍।
ਸਾਰਾਸਾਰਬਲੰ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਤੇਜਃਪੁਞ੍ਜਾਵਭਾਸਿਤਮ੍ ॥ 5-67-3 (34264)
ਨਰਕੰ ਸ਼ਮ੍ਬਰੰ ਚੈਵ ਕੰਸੰ ਚੈਦ੍ਯੰ ਚ ਮਾਧਵਃ।
ਜਿਤਵਾਨ੍ਘੋਰਸਙ੍ਕਾਸ਼ਾਨ੍ਕ੍ਰੀਡੰਨਿਵ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 5-67-4 (34265)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਦ੍ਯਾਂ ਚੈਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ ।
ਮਨਸੈਵ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਨਯਤ੍ਯਾਤ੍ਮਵਸ਼ੰ ਵਸ਼ੀ ॥ 5-67-5 (34266)
ਭੂਯੋ ਭੂਯੋ ਹਿ ਯਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ।
ਸਾਰਾਸਾਰਬਲੰ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਤਤ੍ਸਮਾਸੇਨ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ॥ 5-67-6 (34267)
ਏਕਤੋ ਵਾ ਜਗਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮੇਕਤੋ ਵਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਸਾਰਤੋ ਜਗਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਦਤਿਰਿਕ੍ਤੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-67-7 (34268)
ਭਸ੍ਮ ਕੁਰ੍ਯਾਞ੍ਜਗਦਿਦੰ ਮਨਸੈਵ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ।
ਨ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਜਗਚ੍ਛਕ੍ਤੰ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਕਰ੍ਤੁਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨੇ ॥ 5-67-8 (34269)
ਯਤਃ ਸਤ੍ਯੰ ਯਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਯਤੋ ਹ੍ਰੀਰਾਰ੍ਜਵੰ ਯਤਃ।
ਤਤੋ ਭਵਤਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦੋ ਯਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤਤੋ ਜਯਃ ॥ 5-67-9 (34270)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਦਿਵੰ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ।
ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਯਤਿ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੀਡੰਨਿਵ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-67-10 (34271)
ਸ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਤ੍ਰੰ ਲੋਕੰ ਸੰਮੋਹਯੰਨਿਵ ।
ਅਧਰ੍ਮਨਿਰਤਾਨ੍ਮੂਢਾਨ੍ਦਗ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ਤੇ ਸੁਤਾਨ੍ ॥ 5-67-11 (34272)
ਕਾਲਚਕ੍ਰੰ ਜਗਚ੍ਚਕ੍ਰੰ ਯੁਗਚਕ੍ਰੰ ਚ ਕੇਸ਼ਵਃ।
ਆਤ੍ਮਯੋਗੇਨ ਭਗਵਾਨ੍ਪਰਿਵਰ੍ਤਯਤੇ(ਅ)ਨਿਸ਼ਮ੍ ॥ 5-67-12 (34273)
ਕਾਲਸ੍ਯ ਚ ਹਿ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਸ਼੍ਚ ਜਙ੍ਗਮਸ੍ਥਾਵਰਸ੍ਯ ਚ ।
ਈਸ਼਼੍ਟੇ ਹਿ ਭਗਵਾਨੇਕਃ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 5-67-13 (34274)
ਈਸ਼ੰਨਪਿ ਮਹਾਯੋਗੀ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤੋ ਹਰਿਃ।
ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਾਰਭਤੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਕੀਨਾਸ਼ ਇਵ ਦੁਰ੍ਬਲਃ ॥ 5-67-14 (34275)
ਤੇਨ ਵਞ੍ਚਯਤੇ ਲੋਕਾਨ੍ਮਾਯਾਯੋਗੇਨ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਯੇ ਤਮੇਵ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨ ਤੇ ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ॥ ॥ 5-67-15 (34276)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-67-2 ਵ੍ਯਾਮਾਨ੍ਤਰੰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤਯੋਰ੍ਹਸ੍ਤਯੋਰ੍ਯਾਵਾਨ੍ਵਿਸ੍ਤਾਰਃ ਪਞ੍ਚਹਸ੍ਤਮਿਤਃ ਤਾਵਤ੍ ਅਨ੍ਤਰੰ ਮਧ੍ਯਪ੍ਰਮਾਣੰ ਯਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵ੍ਯਾਮਾਨ੍ਤਰਮ੍। ਯਥਾਮੁਕ੍ਤੰ ਯਥਾ ਯਥਾਰੂਪੰ ਯਾਵਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਚਿਨ੍ਤਿਤੰ ਤਾਵਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਭੂਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ ਮੁਕ੍ਤੰ ਭਵਤਿ। ਮਾਯਯਾ ਦੁਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਰੂਪੇਣੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-67-3 ਸਾਪਹ੍ਨਵੰ ਸਸੰਹਾਰਮ੍। ਅਤ ਏਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸੁਸੰਮਤਮ੍ ॥ 5-67-11 ਸਤ੍ਰੰ ਵ੍ਯਾਜਮ੍। ਸਤ੍ਰਮਾਚ੍ਛਾਦਨੇ ਯਜ੍ਞੇ ਸਦਾਦਾਨੇ ਚ ਕੈਤਵੇ ਇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਃ ॥ 5-67-14 ਈਸੰਨਪਿ ਈਸ਼ਾਨੋਪਿ। ਕੀਨਾਸ਼ ਕਰ੍ਸ਼਼ਕਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 068
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.68. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 068
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭਗਵਦ੍ਵੇਦਨਸਾਧਨੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸ਼੍ਰੀਵ੍ਯਾਸੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਞ੍ਜਯਾਦ੍ਭਗਦ੍ਵੇਦਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-68-0 (34277)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-68-0x (3599)
ਕਥੰ ਤ੍ਵੰ ਮਾਧਵੰ ਵੇਤ੍ਥ ਸਰ੍ਵਲੋਕਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਕਥਮੇਨੰ ਨ ਵੇਦਾਹੰ ਤਨ੍ਮਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-68-1 (34278)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-68-2x (3600)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜੰਨ ਤੇ ਵਿਦ੍ਯਾ ਮਮ ਵਿਦ੍ਯਾ ਨ ਹੀਯਤੇ।
ਵਿਦ੍ਯਾਹੀਨਸ੍ਤਮੋਧ੍ਵਸ੍ਤੋ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ॥ 5-68-2 (34279)
ਵਿਦ੍ਯਯਾ ਤਾਤ ਜਾਨਾਮਿ ਤ੍ਰਿਯੁਗੰ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ।
ਕਰ੍ਤਾਰਮਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦੇਵੰ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯਮ੍ ॥ 5-68-3 (34280)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-68-4x (3601)
ਗਾਵਲ੍ਗਣੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਕਾ ਭਕ੍ਤਿਰ੍ਯਾ ਤੇ ਨਿਤ੍ਯਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨੇ।
ਯਯਾ ਤ੍ਵਮਭਿਜਾਨਾਸਿ ਤ੍ਰਿਯੁਗੰ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ॥ 5-68-4 (34281)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-68-5x (3602)
ਮਾਯਾਂ ਨ ਸੇਵੇ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਨ ਵ੍ਰੁʼਥਾਧਰ੍ਮਮਾਚਰੇ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਭਾਵੰ ਗਤੋ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਵੇਦ੍ਮਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-68-5 (34282)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-68-6x (3603)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍।
ਆਪ੍ਤੋ ਨਃ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਤਾਤ ਸ਼ਰਣੰ ਗਚ੍ਛ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ॥ 5-68-6 (34283)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-68-7x (3604)
ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰੋ ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚੇੰਨਿਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਪ੍ਰਵਦੰਨਰ੍ਜੁਨੇ ਸਖ੍ਯੰ ਨਾਹੰ ਗਚ੍ਛੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ॥ 5-68-7 (34284)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-68-8x (3605)
ਅਵਾਗ੍ਗਾਨ੍ਧਾਰਿ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਸੁਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ।
ਈਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਮਾਨੀ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਸਾਂ ਵਚਨਾਤਿਗਃ ॥ 5-68-8 (34285)
ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯੁਵਾਚ। 5-68-9x (3606)
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਕਾਮ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਨ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਸ਼ਾਸਨਾਤਿਗ।
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਜੀਤਿਤੇ ਹਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤਰੰ ਮਾਂ ਚ ਬਾਲਿਸ਼ ॥ 5-68-9 (34286)
ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਮਾਂ ਚ ਸ਼ੋਕੇਨ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ ।
ਨਿਹਤੋ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਸ੍ਮਰ੍ਤਾਤਿ ਵਚਨੰ ਪਿਤੁਃ ॥ 5-68-10 (34287)
ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 5-68-11x (3607)
ਪ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਸਿ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ।
ਯਸ੍ਯ ਤੇ ਸਞ੍ਜਯੋ ਦੂਤੋ ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼੍ਰੇਯਸਿ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 5-68-11 (34288)
ਜਾਨਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ੰ ਪੁਰਾਣੰ ਯਚ੍ਚ ਵੈ ਪਰਮ੍।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਮਾਣਮੈਕਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 5-68-12 (34289)
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ।
ਸਿਤਾ ਬਹੁਵਿਧੈਃ ਪਾਸ਼ੈਰ੍ਯੇ ਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਵਕੈਰ੍ਧਨੈਃ ॥ 5-68-13 (34290)
ਯਮਸ੍ਯ ਵਸ਼ਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਕਾਮਮੂਢਾਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਅਨ੍ਧਨੇਤ੍ਰਾ ਯਥੈਵਾਨ੍ਧਾ ਨੀਯਮਾਨਾਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 5-68-14 (34291)
ਏਸ਼਼ ਏਕਾਯਨਃ ਪਨ੍ਥਾ ਯੇਨ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ।
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਤ੍ਯੇਤਿ ਮਹਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨ ਸਞ੍ਜਤਿ ॥ 5-68-15 (34292)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-68-16x (3608)
ਅਙ੍ਗ ਸਞ੍ਜਯ ਮੇ ਸ਼ੰਸ ਪਨ੍ਥਾਨਮਕੁਤੋਭਯਮ੍।
ਯੇਨ ਗਤ੍ਵਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 5-68-16 (34293)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-68-17x (3609)
ਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾਨੰ ਜਾਤੁ ਵਿਦ੍ਯਾਞ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਆਤ੍ਮਨਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰਿਯੋਪਾਯੋ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍ ॥ 5-68-17 (34294)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮੁਦੀਰ੍ਣਾਨਾਂ ਕਾਮਤ੍ਯਾਗੋ(ਅ)ਪ੍ਰਮਾਦਤਃ।
ਅਪ੍ਰਮਾਦੋ(ਅ)ਵਿਹਿੰਸਾ ਚ ਜ੍ਞਾਨਯੋਨਿਰਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 5-68-18 (34295)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਯਮੇ ਯਤ੍ਤੋ ਭਵ ਰਾਜੰਨਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ ।
ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚ ਤੇ ਮਾ ਚ੍ਯੁਵਤੁ ਨਿਯਚ੍ਛੈਨਾਂ ਯਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-68-19 (34296)
ਏਤਜ੍ਜ੍ਞਾਨੰ ਵਿਦੁਰ੍ਵਿਪ੍ਰਾ ਧ੍ਰੁਵਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਧਾਰਣਮ੍।
ਏਤਜ੍ਜ੍ਞਾਨੰ ਚ ਪਨ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਯੇਨ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-68-20 (34297)
ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਯਃ ਕੇਸ਼ਵੋ ਰਾਜੰਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰਜਿਤੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਭਿਃ।
ਆਗਮਾਧਿਗਮਾਦ੍ਯੋਗਾਦ੍ਵਸ਼ੀ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ ॥ ॥ 5-68-21 (34298)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-68-4 ਭਕ੍ਤਿਃ ਆਰਾਧ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਜ੍ਞਾਨੰ ਏਚ੍ਚ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-68-5 ਵ੍ਰੁʼਥਾਧਰ੍ਮੰ ਭਗਵਦਰ੍ਪਣੰ ਵਿਨਾ ਨ ਚਰਾਮਿ। ਸ਼ੁਦ੍ਧਭਾਵੰ ਮਨਸਃ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਦਿਰਾਹਿਤ੍ਯੇਨ ਨੈਰ੍ਮਲ੍ਯਮ੍ ॥ 5-68-12 ਐਕਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਮਾਣੰ ਸੇਵਮਾਨੰ ਤ੍ਵਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਮੋਚਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-68-13 ਸਿਤਾਃ ਬਦ੍ਧਾਃ । ਪਾਸ਼ੈਃ ਕਾਮਾਦਿਭਿਃ ॥ 5-68-14 ਅਨ੍ਧਨੇਤ੍ਰਾ ਅਨ੍ਧਸ਼੍ਚਾਸੌ ਨੇਤਾ ਚ ਤੇਨ ॥ 5-68-17 ਆਤ੍ਮਨਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਗ੍ਰਹਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਗ੍ਰਹੰਵਿਨਾ ਕ੍ਰਿਯਾਯਾਗਾਦਿਰੂਪਾ ਉਪਾਯਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ॥ 5-68-21 ਯੋਗਾਤ੍ ਚਿਤ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਾਤ੍। ਵਸ਼ੀ ਈਸ਼੍ਵਰਃ। ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਸ੍ਵਯਾਥਾਤ੍ਮ੍ਯੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ। ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ ਜ੍ਞਾਨਦਾਨੇਨ ਅਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 069
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.69. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 069
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਞ੍ਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਵਾਸੁਦੇਵਾਦਿਭਗਵੰਨਾਮਨਿਰ੍ਵਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸਨ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਗਮਨਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-69-0 (34299)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-69-0x (3610)
ਭੂਯੋ ਮੇ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸਞ੍ਜਯਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ।
ਨਾਮਕਰ੍ਮਾਰ੍ਥਵਿਤ੍ਤਾਤ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-69-1 (34300)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-69-2x (3611)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮੇ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਨਾਮਨਿਰ੍ਵਚਨੰ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਯਾਵਤ੍ਤਤ੍ਰਾਭਿਜਾਨੇ(ਅ)ਹਮਪ੍ਰਮੇਯੋ ਹਿ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-69-2 (34301)
ਵਸਨਾਤ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਵਸੁਤ੍ਵਾਦ੍ਦੇਵਯੋਨਿਤਃ।
ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਤਤੋ ਵੇਦ੍ਯੋ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-69-3 (34302)
ਮੌਨਾਦ੍ਧ੍ਯਾਨਾਚ੍ਚ ਯੋਗਾਚ੍ਚ ਵਿਦ੍ਦਿ ਭਾਰਤ ਮਾਧਵਮ੍।
ਸਰ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਲਯਾਚ੍ਚੈਵ ਮਧੁਹਾ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥ 5-69-4 (34303)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਭੂਵਾਚਕਃ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਗਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿਵਾਚਕਃ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਸ੍ਤਦ੍ਭਾਵਯੋਗਾਚ੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਭਵਤਿ ਸਾਤ੍ਵਤਃ ॥ 5-69-5 (34304)
ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੰ ਪਰੰ ਧਾਮ ਨਿਤ੍ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮਵ੍ਯਯਮ੍ ।
ਤਦ੍ਭਾਵਾਤ੍ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਦਸ੍ਯੁਤ੍ਰਾਸਾਜ੍ਜਾਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-69-6 (34305)
ਯਤਃ ਸਤ੍ਵੰ ਨ ਚ੍ਯਵਤੇ ਯਚ੍ਚ ਯਤ੍ਵਾੰਨ ਹੀਯਤੇ।
ਸਾਤ੍ਵਤਃ ਸਾਤ੍ਵਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਾਰ੍ਸ਼਼ਭਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ॥ 5-69-7 (34306)
ਨ ਜਾਯਤੇ ਜਨਿਤ੍ਰਾ(ਅ)ਯਮਜਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਨੀਕਜਿਤ੍ ।
ਦੇਵਾਨਾਂ ਸ੍ਵਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ੍ਵਾਦ੍ਦਮਾਦ੍ਦਾਮੋਦਰੋ ਵਿਭੁਃ ॥ 5-69-8 (34307)
ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸੁਖਾਤ੍ਸੁਖੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਤ੍ਵਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ।
ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਰੋਦਸੀ ਬਿਭ੍ਰਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰਿਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-69-9 (34308)
ਅਘੋ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਤੇ ਜਾਤੁ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦਧੋਕ੍ਸ਼਼ਜਃ।
ਨਰਾਣਾਮਯਨਾਚ੍ਚਾਪਿ ਤਤੋ ਨਾਰਾਯਣਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-69-10 (34309)
ਪੂਰਣਾਤ੍ਸਦਨਾਚ੍ਚਾਪਿ ਤਤੋ(ਅ)ਸੌਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ।
ਅਸਤਸ਼੍ਚ ਸਤਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯਾਤ੍।
ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਚ ਸਦਾ ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਸਰ੍ਵਮੇਤੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-69-11 (34310)
ਸਤ੍ਯੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸਤ੍ਯਮਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਤੁ ਗੋਵਿਨ੍ਦਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਤ੍ਯੋਪਿ ਨਾਮਤਃ ॥ 5-69-12 (34311)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਵਿਕ੍ਰਮਣਾਦ੍ਦੇਵੋ ਜਯਨਾਞ੍ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਚ੍ਯਤੇ।
ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਤ੍ਵਾਦਨਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਗੋਵਿਨ੍ਦੋ ਵੇਦਨਾਦ੍ਭਵਾਮ੍ ॥ 5-69-13 (34312)
ਅਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਕੁਰੁਤੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਤੇਨ ਮੋਹਯਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-69-14 (34313)
ਏਵੰਵਿਧੋ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯੋ ਭਗਵਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਃ ।
ਆਗਨ੍ਤਾ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੁਰਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਰ੍ਥਮਚ੍ਯੁਤਃ ॥ ॥ 5-69-15 (34314)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਤਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਊਨਸਸ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-69-2 ਯਾਵਦਭਿਜਾਨੇ ਤਾਵਤ੍। ਵਦਾਮੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਵਸ੍ਤੁਤਸ੍ਤੁ ਸਃ ਅਪ੍ਰਮੇਯਃ ॥ 5-69-3 ਵਸਤ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਭੁਵਨਮਿਤਿ ਵਾਸੁਃ ਦੀਰ੍ਘਸ਼੍ਛਾਨ੍ਦਸਃ । ਸ ਚਾਸੌ ਦੇਵਸ਼੍ਚ ਵਾਸੁਦੇਵਃ । ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਵ੍ਯਾਪਕਤ੍ਵਾਤ੍ ਵੇਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਵ੍ਯਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸਰ੍ਵਮਿਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ। ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤ੍ਵਾਦਿਸ਼਼੍ਣੁਰਪਚ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਖo ਪਾਠਃ। ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤ੍ਵਾਤ੍ ਅਭੀਸ਼਼੍ਟਸੇੰਨਕਤ੍ਵਾਤ੍ ਇਤਿ ਰਤ੍ਨਗਰ੍ਭਃ ॥ 5-69-4 ਮੌਨੰ ਮੁਨੇਃ ਕਰ੍ਮ ਮਨਨੰ। ਮੌਨੰ ਚ ਧ੍ਯਾਨੰ ਚ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਸ਼਼ਯਤਯਾ ਯੁਕ੍ਤੋ ਮਾਧਵਃ। ਸਰ੍ਵਤਤ੍ਤਵਾਨਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਦਯੋ ਵਿਸ਼਼ਯਾਃ। ਤੇਚ ਸੁਖਸਾਧਨਤਯਾ ਮਧੁਸ਼ਬ੍ਦੇਨੋਕ੍ਤਾਃ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਲਯਾਤ੍ ਸੰਹਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਤ੍ ਮਧੁਹਾ ਮਧੁਸੂਦਨਸ਼੍ਚੇਤਿ ਨਾਮਦ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-69-5 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰਿਤਿਸ਼ਬ੍ਦੋ ਭੂਵਾਚਕਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ ਸਸ੍ਯਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਾ। ਭੂਮਿਲੋਕਸ੍ਥਾਪ੍ਰਾਣਿਸੁਖਸ੍ਯ ਯੋ ਭਾਵ ਉਤ੍ਪਾਦਨੰ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਭਵਤਿ ॥ 5-69-6 ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯਕਮਲੰ ਧਾਮ ਵਾਸਸ੍ਥਾਨੰ ਤਤ੍ਰ ਸੰਨਪਿ ਅਕ੍ਸ਼਼ੋ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਤੇ ਹਨ੍ਯਤੇ ਵੇਤਿ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਃ। ਤਥਾਚ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰ੍ਨਾਚ ਜਰਯੈਤਜ੍ਜੀਰ੍ਯੰਤਿ ਨ ਵਧੇਨਾਸ੍ਯ ਹਨ੍ਯਤ ਇਤਿ ਹ੍ਰੁʼਤ੍ਪਦ੍ਮ। ਦੋਸ਼਼ੈਰ੍ਜਰਾਨਾਸ਼ਾਦਿਭਿਃ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨੋ(ਅ)ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤ੍ਵਮਾਹ। ਦਸ੍ਯੁਤ੍ਰਾਸਾਤ੍ ਜਨੰ ਦਸ੍ਯੁਜਨੰ ਅਰ੍ਦਯਤਿ ਪੀਡਯਤੀਤਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-69-7 ਸਤ੍ਤ੍ਵੰ ਬਲੰ। ਆਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵੇਦਸ੍ਤੇਨ ਭਾਤੀਤ੍ਯਾਰ੍ਸ਼਼ਭ ਔਪਨਿਸ਼਼ਦਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ। ਉਪਨਿਸ਼਼ਦ੍ਵੇਦ੍ਯਤ੍ਵਾਦ੍ਯੋਗਾਤ੍ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਤਥਾਚਾਯੰ ਯੋਗਃ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੰ ਧਰ੍ਮੰ ਭਾਸਯਤੀਤਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਵੇਦਸ੍ਤਦੇਵ ਈਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰਿਵ ਜ੍ਞਾਪਕੰ ਯਸ੍ਯ ਸਃ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੇਕ੍ਸ਼਼ਣ ਇਤਿ ॥ 5-69-8 ਜਨਿਤ੍ਰਾ ਪਿਤ੍ਰਾ ਨ ਜਾਯਤ ਇਤ੍ਯਜਃ। ਅਨੀਕਜਿਤ੍ਸੇਨਾਜਿਤ੍ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ। ਦੇਵਾਨਾਂ ਸ੍ਵਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ੍ਵਾਤ੍। ਰੁʼਗਤਾਵਿਤ੍ਯਸ੍ਮਾਦੁਤ੍ਪੂਰ੍ਵਾਤ੍ ਅਪ੍। ਉਤ੍ ਉਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇਤਿ ਉਦਰਃ। ਦਮੋਸ੍ਯਾਸ੍ਤੀਤਿ ਦਾਮਃ ਦਾਮਸ਼੍ਚਾਸਾਵੁਦਰਸ਼੍ਚੇਤਿ ਦਾਮੋਦਰਃ ॥ 5-69-9 ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਸੁਖਾਤ੍ਕੰ ਸੁਖੈਰ੍ਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਦੀਸ਼ਃ। ਮਹੀਤਿ ਚ੍ਛਾਨ੍ਦਸੰ ਰੋਦਸ੍ਯੋਰ੍ਨਾਮ। ਮਹ੍ਯੌ ਬਾਹ੍ਯੋਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸ ਤਥਾ। ਈਕਾਰਾਕਾਰਸ਼੍ਛਾਨ੍ਦਸਃ ॥ 5-69-10 ਜਾਤੁਸ਼ਬ੍ਦਾਰ੍ਥੇ ਜਕਾਰਃ ॥ 5-69-11 ਪੁਰਯਤੀਤਿ ਪੁਰੁਃ । ਸੀਦਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਮਿੰਨਿਤਿ ਸਃ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ ਚਾਸਾਵੁਤ੍ਤਮਸ਼੍ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ । ਅਸਤਃਕ ਕਾਰਣਸ੍ਮ ਸਤਃ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯਾਤ੍ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਪ੍ਰਲਯਸ੍ਥਾਨਚਾਤ੍ ਸਰ੍ਵਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯਹੇਤਾਵੁਪਚਾਰਾਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-69-12 ਸਤ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮੇ ॥ 5-69-13 ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕ੍ਰਮਣਾਤ੍ ਵ੍ਯਾਪਨਾਨ੍। ਏਵੰ ਜਯਤੀਤਿ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਤ੍ਵਾਤ੍ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਭਵਤ੍ਵਾਤ੍। ਗਵਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਤ੍ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ॥ 5-69-15 ਧਰ੍ਮੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੰਨਿਧਾਨਾਤ੍ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਃ ਆਗਨ੍ਤਾ ਆਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਮਹਿੰਸਾ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਯੋਃ ਤਦਰ੍ਥਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 070
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.70. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 070
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਗਮਨਸ਼੍ਰਵਣਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼੍ਮਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਨੁਣਾਨੁਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-70-0 (34315)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-70-0x (3612)
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼੍ਮਤਾਂ ਵੈ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਾਮਿ ਸਞ੍ਜਯ
ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੇ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਸਮੀਪੇ।
ਵਿਭ੍ਰਾਜਮਾਨੰ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਪਰੇਣ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਦਿਸ਼ੋ ਦਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ॥ 5-70-1 (34316)
ਈਰਯਨ੍ਤੰ ਭਾਰਤੀਂ ਭਾਰਤਾਨਾ-
ਮਭ੍ਯਰ੍ਚਨੀਯਾਂ ਸ਼ਙ੍ਕਰੀਂ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਮ੍।
ਬੁਭੂਸ਼਼ਦ੍ਭਿਰ੍ਗਰ੍ਹਣੀਯਾਮਨਿਨ੍ਦ੍ਯਾਂ
ਪਰਾਸੂਨਾਮਗ੍ਰਹਣੀਯਰੂਪਾਮ੍ ॥ 5-70-2 (34317)
ਸਮੁਦ੍ਯਨ੍ਤੰ ਸਾਤ੍ਵਤਮੇਕਵੀਰੰ
ਪ੍ਰਣੇਤਾਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੰ ਯਾਦਵਾਨਾਮ੍।
ਨਿਹਨ੍ਤਾਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ੋਭਣੰ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਣਾਂ
ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੰ ਚ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਵੈ ਯਸ਼ਾਂਸਿ ॥ 5-70-3 (34318)
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਰੋ ਹਿ ਕੁਰਵਸ੍ਤੰ ਸਮੇਤਾ
ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼ਬ੍ਰੁਹਣੰ ਵਰੇਣ੍ਯਮ੍ ।
ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੰ ਵਾਚਮਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਰੂਪਾਂ
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮੋਹਯਨ੍ਤੰ ਮਦੀਯਾਨ੍ ॥ 5-70-4 (34319)
ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਸਨਾਤਨਤਭੰ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤੰ
ਵਾਚਃਸਮੁਦ੍ਰੰ ਕਲਸ਼ੰ ਯਤੀਨਾਮ੍।
ਅਰਿਸ਼਼੍ਟਨੇਮਿੰ ਗਰੁਡੰ ਸੁਪਰ੍ਣੰ
ਹਰਿੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਭੁਵਨਸ੍ਯ ਧਾਮ ॥ 5-70-5 (34320)
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪੁਰਾਣ-
ਮਨਾਦਿਮਧ੍ਯਾਨ੍ਤਮਨਨ੍ਤਕੀਰ੍ਤਿਮ੍।
ਸ਼ੁਕ੍ਰਸ੍ਯ ਧਾਤਾਰਮਜੰ ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ
ਪਰੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਰਣੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ॥ 5-70-6 (34321)
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਨਿਰ੍ਮਾਣਕਰੰ ਜਨਿਤ੍ਰੰ
ਦੇਵਾਸੁਰਾਣਾਮਥ ਨਾਗਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍।
ਨਰਾਧਿਪਾਨਾਂ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ-
ਮਿਨ੍ਦ੍ਰਾਨੁਜੰ ਤੰ ਸ਼ਰਣੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ॥ ॥ 5-70-7 (34322)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਯਾਨਸਨ੍ਧਿਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-70-1 ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼੍ਮਤਾਂ ਭਾਗ੍ਯਾਯ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਾਮਿ ॥ 5-70-5 ਅਰਿਸ਼਼੍ਟਃ ਅਹਿੰਸਿਤਃ ਨੇਮਿਃ ਪਾਦੋ ਯਸ੍ਯ ਸਃ ਅਰਿਸ਼਼੍ਟਨੇਮਿਃ ॥ 5-70-7 ਨਿਰ੍ਮਾਣੰ ਰਚਨਾ। ਜਨਿਤ੍ਰੰ ਜਨਯਿਤਾਰਮ੍ ॥ 5-70-ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 071
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.71. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 071
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਸਨ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰਗਾਮਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਸੂਚਕਵਚਨੋਪਨ੍ਯਾਸਃ ॥ 1 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਗਮਨਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-71-0 (34323)
` ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਚ। 5-71-0x (3613)
ਪ੍ਰਯਾਤੇ ਸਞ੍ਜਯੇ ਸਾਧੌ ਕੌਰਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਵੈ ਤਦਾ।
ਕਿੰ ਚਕ੍ਰੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਮ ਪੂਰ੍ਵਪਿਤਾਮਹਾਃ ॥ 5-71-1 (34324)
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਿਸ੍ਤਰੰ ਮਮ ਸਤ੍ਤਮ।
ਕਥਯਸ੍ਵ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਪਣ੍ਡਿਤ ॥ 5-71-2 (34325)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-71-3x (3614)
ਸਞ੍ਜਯੇ ਪ੍ਰਤਿਯਾਤੇ ਤੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਭੀਮਸੇਨੰ ਚ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-71-3 (34326)
ਵਿਰਾਟੰ ਦ੍ਰੁਪਦੰ ਚੈਵ ਕੇਕਯਾਨਾਂ ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਅਬ੍ਰੁਵੀਦੁਪਸਙ੍ਗਮ੍ਯ ਸ਼ਙ੍ਖਚਕ੍ਰਗਦਾਧਰਮ੍ ।
ਅਭਿਯਾਚਾਮਹੇ ਗਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਾਤੁਂ ਕੁਰੁਸੰਸਦਮ੍ ॥ 5-71-4 (34327)
ਯਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦ੍ਰੋਣੇਨ ਬਾਹ੍ਲੀਕੇਨ ਚ ਧੀਮਤਾ।
ਅਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਨ ਯੁਧ੍ਯੇਮਹਿ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 5-71-5 (34328)
ਏਸ਼਼ ਨਃ ਪ੍ਰਥਮਃ ਕਲ੍ਪ ਏਤੰਨਿਸ਼੍ਰੇਯ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਃ ਸੁਮਨਸਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-71-6 (34329)
ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਰਾਜਾਨੋ ਮਰੁਤ੍ਵਨ੍ਤ ਇਵਾਮਰਾਃ।
ਤਦਾ ਚ ਦੁਃਸਹਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਦਸ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-71-7 (34330)
ਜਨਾਰ੍ਦਨੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਰਵੀਰਧ੍ਨੰ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੰ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥' 5-71-8 (34331)
ਅਯੰ ਸ ਕਾਲਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਿਤ੍ਰਵਤ੍ਸਲ ।
ਨ ਚ ਤ੍ਵਦਨ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੋ ਨ ਆਪਤ੍ਸੁ ਤਾਰਯੇਤ੍ ॥ 5-71-9 (34332)
ਤ੍ਵਾਂ ਹਿ ਮਾਧਵਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਨਿਰ੍ਭਯਾ ਮੋਘਦਰ੍ਪਿਤਮ੍ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵਯੰ ਸਮਨੁਯੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਮਹੇ ॥ 5-71-10 (34333)
ਯਥਾ ਹਿ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਾਪਤ੍ਸੁ ਪਾਸਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਰਿਨ੍ਦਮ੍।
ਤਥਾ ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪਾਹ੍ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 5-71-11 (34334)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-71-12x (3615)
ਅਯਮਸ੍ਮਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਤ੍ਤੇ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-71-12 (34335)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-71-13x (3616)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਏਤਦ੍ਧਿ ਸਕਲੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਞ੍ਜਯੋ ਮਾਂ ਯਦਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-71-14a` ਮ੍ਰੁʼਦੁਪੂਰ੍ਵੰ ਸਾਮਮਿਸ਼੍ਰੰ ਸਮਮੁਗ੍ਰੰ ਚ ਮਾਧਵ ।
ਨ ਕਤ੍ਰੁʼਂ ਨ੍ਯਾਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਗਰ੍ਹਿਤਾਸ਼੍ਚ ਤਤੋ ਵਯਮ੍ ॥' 5-71-13 (34336)
ਤਨ੍ਮਤੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਤਰਃ।
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਦੂਤ ਆਚਸ਼਼੍ਟੇ ਵਧ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਨ੍ਯਥਾ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-71-15 (34337)
ਅਪ੍ਰਦਾਨੇਨ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮਸ੍ਮਾਸੁ ਮਾਰ੍ਗਤਿ।
ਲੁਬ੍ਧਃ ਪਾਪੇਨ ਮਨਸਾ ਚਰੰਨਸਮਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-71-16 (34338)
ਯਤ੍ਤਦ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਨੇਸ਼਼ੁ ਹ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾ ਵਯਮ੍।
ਛਦ੍ਮਨਾ ਸ਼ਰਦੰ ਚੈਕਾਂ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 5-71-17 (34339)
ਸ੍ਥਾਤਾ ਨਃ ਸਮਯੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਇਤਿ ਪ੍ਰਭੋ।
ਨਾਹਾਸ੍ਮ ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਦ੍ਧਿ ਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-71-18 (34340)
ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਨਾਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਵਸ਼੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਤ੍ਵਾਨ੍ਮਨ੍ਦਸ੍ਯਾਨ੍ਵੇਤਿ ਸ਼ਾਸਨੰ ॥ 5-71-19 (34341)
ਸੁਯੋਧਨਮਤੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਰਾਜਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਸੁ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।
ਮਿਥ੍ਯਾਚਰਤਿ ਲੁਬ੍ਧਃ ਸੰਸ਼੍ਚਰਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰਿਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-71-20 (34342)
ਇਤੋ ਦੁਃਖਤਰੰ ਕਿੰ ਨੁ ਯਦਹੰ ਮਾਤਰੰ ਤਤਃ।
ਸੰਵਿਧਾਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਵਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-71-21 (34343)
ਕਾਸ਼ਿਭਿਸ਼੍ਚੇਦਿਪਾਞ੍ਚਾਲੈਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਭਵਤਾ ਚੈਵ ਨਾਥੇਨ ਪਞ੍ਚ ਗ੍ਰਾਮਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾ ਮਯਾ ॥ 5-71-22 (34344)
ਅਵਿਸ੍ਥਲੰ ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲੰ ਮਾਕਨ੍ਦੀ ਵਾਰਣਾਵਤਮ੍।
ਅਵਸਾਨੰ ਚ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਕੰਚਿਦੇਵਾਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਮ੍ ॥ 5-71-23 (34345)
ਪਞ੍ਚ ਨਸ੍ਤਾਤ ਦੀਯਨ੍ਤਾਂ ਗ੍ਰਾਮਾ ਵਾ ਨਗਰਾਣਿ ਵਾ।
ਵਸੇਮ ਸਹਿਤਾ ਯੇਸ਼਼ੁ ਮਾ ਚ ਨੋ ਭਰਤਾ ਨਸ਼ਨ੍ ॥ 5-71-24 (34346)
ਨ ਚ ਤਾਨਪਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨੁਮਨ੍ਯਤੇ।
ਸ੍ਵਾਮ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਿ ਮਤ੍ਵਾ(ਅ)ਸਾਵਤੋ ਦੁਃਖਤਰੰ ਨੁ ਕਿੰ ॥ 5-71-25 (34347)
ਕੁਲੇ ਜਾਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪਰਵਿਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਤਃ।
ਲੋਭਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਮਾਹਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਹਨ੍ਤਿ ਹਤਾ ਹ੍ਰਿਯੰ ॥ 5-71-26 (34348)
ਹ੍ਰੀਰ੍ਹਤਾ ਬਾਧਤੇ ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮੋ ਹਨ੍ਤਿ ਹਤਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਹਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਹਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਧੰ ਵਧਃ ॥ 5-71-27 (34349)
ਅਧਨਾਦ੍ਧਿ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਜ੍ਞਾਤਯਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਦ੍ਵਿਜਾਃ।
ਅਪੁਸ਼਼੍ਪਾਦਫਲਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪਤਤ੍ਰਿਣਃ ॥ 5-71-28 (34350)
ਏਤਚ੍ਚ ਮਰਣੰ ਤਾਤ ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਪਤਿਤਾਦਿਵ।
ਜ੍ਞਾਤਯੋ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰੇਤਸਤ੍ਵਾਦਿਵਾਸਵਃ ॥ 5-71-29 (34351)
ਨਾਤਃ ਪਾਪੀਯਸੀਂ ਕਾਂਚਿਦਵਸ੍ਥਾਂ ਸ਼ਮ੍ਬਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਯਤ੍ਰ ਨੈਵਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਨ ਪ੍ਰਾਤਰ੍ਭੋਜਨੰ ਪ੍ਰਤਿਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 5-71-30 (34352)
ਧਨਮਾਹੁਃ ਪਰੰ ਧਰ੍ਮੰ ਧਨੇ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਧਨਿਨੋ ਲੋਕੇ ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਯੇ ਤ੍ਵਧਨਾ ਨਰਾਃ ॥ 5-71-31 (34353)
ਯੇ ਧਨਾਦਪਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਨਰੰ ਸ੍ਵਬਲਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਤੇ ਧਰ੍ਮਮਰ੍ਥੰ ਕਾਮੰ ਚ ਪ੍ਰਮਥ੍ਨਨ੍ਤਿ ਨਰੰ ਚ ਤਮ੍ ॥ 5-71-32 (34354)
ਏਤਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੈਕੇ ਮਰਣੰ ਵਵ੍ਰਿਰੇ ਜਨਾਃ।
ਗ੍ਰਾਮਾਯੈਕੇ ਵਨਾਯੈਕੇ ਨਾਸ਼ਾਯੈਕੇ ਪ੍ਰਵਵ੍ਰਜੁਃ ॥ 5-71-33 (34355)
ਉਨ੍ਮਾਦਮੇਕੇ ਪੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਾਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਵਸ਼ਮ੍।
ਦਾਸ੍ਯਮੇਕੇ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥਹੇਤੁਨਾ ॥ 5-71-34 (34356)
ਆਪਦੇਵਾਸ੍ਯ ਮਰਣਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਗਰੀਯਸੀ।
ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਵਿਨਾਸ਼ਸ੍ਤਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਕਾਮਯੋਃ ॥ 5-71-35 (34357)
ਯਦਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਮਰਣੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਲੋਕਵਰ੍ਤ੍ਮਵਤ੍।
ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਨ ਤਦਤ੍ਯੇਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 5-71-36 (34358)
ਨ ਤਥਾ ਬਾਧ੍ਯਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਨਿਰ੍ਧਨੋ ਜਨਃ।
ਯਥਾ ਭਦ੍ਰਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਯਾ ਹੀਨਃ ਸੁਖੈਧਿਤਃ ॥ 5-71-37 (34359)
ਸ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਪਰਾਧੇਨ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵ੍ਯਸਨੰ ਮਹਤ੍।
ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਗਰ੍ਹਯਤੇ ਦੇਵਾੰਨਾਤ੍ਮਾਨੰ ਚ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-71-38 (34360)
ਨ ਚਾਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਭਵਨ੍ਤਿ ਨਿਬਰ੍ਹਣੇ ।
ਸੋ(ਅ)ਭਿਕ੍ਰੁਧ੍ਯਾਤਿ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਸੂਯਤਿ ॥ 5-71-39 (34361)
ਤਤ੍ਤਦਾ ਮਨ੍ਯੁਰੇਵੈਤਿ ਸ ਭੂਯਃ ਸੰਪ੍ਰਮੁਹ੍ਯਤਿ।
ਸ ਮੋਹਵਸ਼ਮਾਪੰਨਃ ਕ੍ਰੂਰੰ ਕਰ੍ਮ ਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ ॥ 5-71-40 (34362)
ਪਾਪਕਰ੍ਮਤਯਾ ਚੈਵ ਸਙ੍ਕਰੰ ਤੇਨ ਪੁਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸਙ੍ਕਰੋ ਨਰਕਾਯੈਵ ਸਾ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 5-71-41 (34363)
ਨ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਬੁਧ੍ਯਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਨਰਕਾਯੈਵ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਬੋਧਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞੈਵ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ੍ਤਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-71-42 (34364)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਲਾਭੇ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯੇਵਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਨਿਸ਼਼੍ਠਃ ਪੁਨਰ੍ਧਰ੍ਮੰ ਤਸ੍ਯ ਹ੍ਰੀਰਙ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-71-43 (34365)
ਹ੍ਰੀਮਾਨ੍ਹਿ ਪਾਪੰ ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਤਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੀਰਭਿਵਰ੍ਧਤੇ।
ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸ ਯਾਵਦ੍ਭਵਤਿ ਤਾਵਦ੍ਭਵਤਿ ਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ॥ 5-71-44 (34366)
ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਕਾਰ੍ਯਯੋਗਵਹਃ ਸਦਾ।
ਨਾਧਰ੍ਮੇ ਕੁਰੁਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਨ ਚ ਪਾਪੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-71-45 (34367)
ਅਹ੍ਰੀਕੋ ਵਾ ਵਿਮੂਢੋ ਵਾ ਨੈਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਨ ਪੁਨਃ ਪੁਮਾਨ੍।
ਨਾਸ੍ਯਾਧਿਕਾਰੋ ਧਰ੍ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਯਥਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਤਥੈਵ ਸਃ ॥ 5-71-46 (34368)
ਹ੍ਰੀਮਾਨਵਤਿ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨਾਤ੍ਮਾਨਮੇਵ ਚ।
ਤੇਨਾਮ੍ਰੁʼਤਤ੍ਵੰ ਵ੍ਰਜਤਿ ਸਾ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾ ਪੁਣ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 5-71-47 (34369)
ਤਦਿਦੰ ਮਯਿ ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਯਥਾ ਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੋ ਵਸਾਮਿ ਵਸਤੀਰਿਮਾਃ ॥ 5-71-48 (34370)
ਤੇ ਵਯੰ ਨ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਹਾਤੁਮਲੰ ਨ੍ਯਾਯੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍।
ਅਤ੍ਰ ਨੋ ਯਤਮਾਨਾਨਾਂ ਵਧਸ਼੍ਚੇਦਪਿ ਸਾਧੁ ਤਤ੍ ॥ 5-71-49 (34371)
ਤਤ੍ਰ ਨਃ ਪ੍ਰਥਮਃ ਕਲ੍ਪੋ ਯਦ੍ਵਯੰ ਤੇ ਚ ਮਾਧਵ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਃ ਸਮਭੂਤਾਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਤਾਮਸ਼੍ਰੁਵੀਮਹਿ ॥ 5-71-50 (34372)
ਤਤ੍ਰੈਸ਼਼ਾ ਪਰਮਾ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾ ਰੌਦ੍ਰਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਯੋਦਯਾ।
ਯਦ੍ਵਯੰ ਕੌਰਵਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਤਾਨਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣ੍ਯਵਾਪ੍ਨੁਮਃ ॥ 5-71-51 (34373)
ਯੇ ਪੁਨਃ ਸ੍ਯੁਰਸੰਬਦ੍ਧਾ ਅਨਾਰ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਪ੍ਯਵਧਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਕਿੰਪੁਨਰ੍ਯੇ ਸ੍ਯੁਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ ॥ 5-71-52 (34374)
ਜ੍ਞਾਤਯਸ਼੍ਚੈਵ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸਹਾਯਾ ਗੁਰਵਸ਼੍ਚ ਨਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਧੋ(ਅ)ਤਿਪਾਪੀਯਾਨ੍ਕਿੰ ਨੁ ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਸ਼ੋਭਨਮ੍ ॥ 5-71-53 (34375)
ਪਾਪਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਯੰ ਵਯੰ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧਵਃ।
ਸ ਨਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਧਰ੍ਮੋ ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਨ੍ਯਾ ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਾ ॥ 5-71-54 (34376)
ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ ਕਰੋਤਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਵੈਸ਼੍ਮਾ ਵੈ ਪਣ੍ਯਜੀਵਿਕਾਃ ।
ਵਯੰ ਵਧੇਨ ਜੀਵਾਮਃ ਕਪਾਲੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-71-55 (34377)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਹਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਮਤ੍ਸ੍ਯੇਨ ਜੀਵਤਿ।
ਸ਼੍ਵਾ ਸ਼੍ਵਾਨੰ ਹਨ੍ਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਪਸ਼੍ਯ ਧਰ੍ਮੋ ਯਥਾਗਤਃ ॥ 5-71-56 (34378)
ਯੁਦ੍ਧੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕਲਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਸੰਯੁਗੇ।
ਬਲੰ ਤੁ ਨੀਤਿਮਾਧਾਯ ਯੁਧ੍ਯੇ ਜਯਪਰਾਜਯੌ ॥ 5-71-57 (34379)
ਨਾਤ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੇਨ ਭੂਤਾਨਾਂ ਜੀਵਿਤੰ ਮਰਣੰ ਤਥਾ।
ਨਾਪ੍ਯਕਾਲੇ ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਦੁਃਖੰ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਯਦੂਤ੍ਤਮ ॥ 5-71-58 (34380)
ਏਕੋ ਹ੍ਯਪਿ ਬਹੂਨ੍ਹਨ੍ਤਿ ਘ੍ਨਨ੍ਤ੍ਯੇਕੰ ਬਹਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯੁਤ।
ਸ਼ੂਰੰ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਹਨ੍ਤਿ ਅਯਸ਼ਸ੍ਵੀ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 5-71-59 (34381)
ਜਯੋ ਨੈਵੋਭਯੋਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨੋਭਯੋਸ਼੍ਚ ਪਰਾਜਯਃ।
ਤਥੈਵਾਪਚਯੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਵ੍ਯਪਯਾਨੇ ਕ੍ਸ਼਼ਯਵ੍ਯਯੌ ॥ 5-71-60 (34382)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕੋ ਧ੍ਨੰਨ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਯਤੇ।
ਹਤਸ੍ਯ ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਸਮੌ ਜਯਪਰਾਜਯੌ ॥ 5-71-61 (34383)
ਪਰਾਜਯਸ਼੍ਚ ਮਰਣਾਨ੍ਮਨ੍ਯੇ ਨੈਵ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਜਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਸ੍ਯਪ੍ਯਪਚਯੋ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-71-62 (34384)
ਅਨ੍ਤਤੋ ਦਯਿਤੰ ਧ੍ਨਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿਦਪ੍ਯਪਰੇ ਜਨਾਃ ।
ਤਸ੍ਯਾਙ੍ਗਬਲਹੀਨਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 5-71-63 (34385)
ਨਿਰ੍ਵੇਦੋ ਜੀਵਿਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੋਪਜਾਯਤੇ।
ਯੇ ਹ੍ਯੇਵ ਧੀਰਾ ਹ੍ਰੀਮਨ੍ਤ ਆਰ੍ਯਾਃ ਕਰੁਣਵੇਦਿਨਃ ॥ 5-71-64 (34386)
ਤ ਏਵ ਯੁਦ੍ਧੇ ਹਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਵੀਯਾਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਜਨਃ।
ਹਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨੁਸ਼ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਰਾਨਪਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-71-65 (34387)
ਅਨੁਬਦ੍ਧਸ਼੍ਚ ਪਾਪੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਸ਼ੇਸ਼਼ਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਹਿ ਬਲਮਾਸਾਦ੍ਯ ਨ ਸ਼ੇਸ਼਼ਮਨੁਸ਼ੇਸ਼਼ਯੇਤ੍ ॥ 5-71-66 (34388)
ਸਰ੍ਵੋਚ੍ਛੇਦੇ ਚ ਯਤਤੇ ਵੈਰਸ੍ਯਾਨ੍ਤਵਿਧਿਤ੍ਸਯਾ।
ਜਯੋ ਵੈਰੰ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਜਤਿ ਦੁਃਖਮਾਸ੍ਤੇ ਪਰਾਜਿਤਃ ॥ 5-71-67 (34389)
ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਪਿਤਿ ਹਿਤ੍ਵਾ ਜਯਪਰਾਜਯੌ ।
ਜਾਤਵੈਰਸ਼੍ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਦੁਃਖੰ ਸ੍ਵਪਿਤਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 5-71-68 (34390)
ਅਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਮਨਸਾ ਸਸਰ੍ਪ ਇਵ ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ।
ਉਤ੍ਸਾਦਯਤਿ ਯਃ ਸਰ੍ਵੰ ਯਸ਼ਸਾ ਸ ਵਿਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-71-69 (34391)
ਅਕੀਰ੍ਤਿੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਂ ਸ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ।
ਨ ਹਿ ਵੈਰਾਣਿ ਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੀਰ੍ਘਕਾਲਧ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਯਪਿ ॥ 5-71-70 (34392)
ਆਖ੍ਯਾਤਾਰਸ਼੍ਚ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਮਾਂਸ਼੍ਚੇਦ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕੁਲੇ।
ਨ ਚਾਪਿ ਵੈਰੰ ਵੈਰੇਣ ਕੇਸ਼ਵ ਵ੍ਯੁਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ॥ 5-71-71 (34393)
ਹਵਿਸ਼਼ਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਭੂਯ ਏਵਾਭਿਵਰ੍ਧਤੇ।
ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯਮਨ੍ਤਰਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 5-71-72 (34394)
ਅਨ੍ਤਰੰ ਲਿਪ੍ਸਮਾਨਾਨਾਮਯੰ ਦੋਸ਼਼ੋ ਨਿਰਨ੍ਤਰਃ ।
ਪੌਰੁਸ਼਼ੇ ਯੋ ਹਿ ਬਲਵਾਨਾਧਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਬਾਧਨਃ।
ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਯਾਗੇਨ ਵਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਮਰਣੇਨਾਪਿ ਵਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-71-73 (34395)
ਅਥਵਾ ਮੂਲਘਾਤੇਨ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਫਲਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਿਦ੍ਧਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤੰਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਤਰੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-71-74 (34396)
ਯਾ ਤੁ ਤ੍ਯਾਗੇਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਦ੍ਰੁʼਤੇ ਵਧ ਏਵ ਸਃ।
ਸੰਸ਼ਯਾਚ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਦ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-71-75 (34397)
ਨ ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਤਦਿਚ੍ਛਾਮੋ ਨ ਚੇਚ੍ਛਾਮਃ ਕੁਲਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍।
ਅਤ੍ਰ ਯਾ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੇਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਸੈਵ ਗਰੀਯਸੀ ॥ 5-71-76 (34398)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਯਤਮਾਨਾਨਾਮਯੁਦ੍ਧਮਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤਿਹਤੇ ਯੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੰ ਨਾਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-71-77 (34399)
ਪ੍ਰਤਿਘਾਤੇਨ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਦਾਰੁਣੰ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਤਚ੍ਛੁਨਾਮਿਵ ਸੰਪਾਤੇ ਪਣ੍ਡਿਤੈਰੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍॥ 5-71-78 (34400)
ਲਾਙ੍ਗੂਲਚਾਲਨੰ ਕ੍ਸ਼਼੍ਵੇਡਾ ਪ੍ਰਤਿਵਾਚੋ ਵਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ।
ਦਨ੍ਤਦਰ੍ਸ਼ਨਮਾਰਾਵਸ੍ਤਤੋ ਯੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-71-79 (34401)
ਤਤ੍ਰ ਯੋ ਬਲਵਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਜਿਤ੍ਵਾ ਸੋਤ੍ਤਿ ਤਦਾਮਿਸ਼਼ਮ੍।
ਏਵਮੇਵ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 5-71-80 (34402)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਤ੍ਵੇਤਦੁਚਿਤੰ ਦੁਰ੍ਬਲੇਸ਼਼ੁ ਬਲੀਯਸਾਮ੍।
ਅਨਾਦਰੋ ਵਿਰੋਧਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੀ ਹਿ ਦੁਰ੍ਬਲਃ ॥ 5-71-81 (34403)
ਪਿਤਾ ਰਾਜਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਥਾ ਮਾਨਮਰ੍ਹਤਿ।
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪੂਜ੍ਯਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-71-82 (34404)
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਨੇਹਸ਼੍ਚ ਬਲਵਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਮਾਧਵ ।
ਸ ਪੁਤ੍ਰਵਸ਼ਮਾਪੰਨਃ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੰ ਪ੍ਰਹਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 5-71-83 (34405)
ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਮਨਨ੍ਤਰਮ੍ ।
ਕਥਮਰ੍ਥਾਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਚ੍ਚ ਨ ਹੀਯੇਮਹਿ ਮਾਧਵ ॥ 5-71-84 (34406)
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ(ਅ)ਤ੍ਯਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕਮਨ੍ਯੰ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਉਪਸੰਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-71-85 (34407)
ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਕਾਮਸ਼੍ਚ ਗਤਿਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਣਾਮ੍।
ਕੋ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਸ੍ਤਿ ਨਸ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸਰ੍ਵਨਿਸ਼੍ਚਯਵਿਤ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-71-86 (34408)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-71-87x (3617)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ।
ਉਭਯੋਰੇਵ ਵਾਮਰ੍ਥੇ ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕੁਰੁਸੰਸਦਮ੍॥ 5-71-87 (34409)
ਸ਼ਮੰ ਤਤ੍ਰ ਲਭੇਯੰ ਚੇਦ੍ਯੁਸ਼਼੍ਮਦਰ੍ਥਮਹਾਪਯਨ੍ ।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਮੇ ਸੁਮਹਦ੍ਰਾਜੰਸ਼੍ਚਰਿਤੰ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਫਲਮ੍ ॥ 5-71-88 (34410)
ਮੋਚਯੇਯੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ਾਤ੍ਸੰਰਬ੍ਧਾਨ੍ਕੁਰੁਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨ੍।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਂ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍ ॥ 5-71-89 (34411)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-71-90x (3618)
ਨ ਮਮੈਤਨ੍ਮਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਯਾਯਾਃ ਕੁਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ।
ਸੁਯੋਧਨਃ ਸੂਕ੍ਤਮਪਿ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਵਚਃ ॥ 5-71-90 (34412)
ਸਮੇਤੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਸ਼ਾਨੁਗਮ੍।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯਾਵਤਰਣੰ ਤਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਨ ਰੋਚਯੇ ॥ 5-71-91 (34413)
ਨ ਹਿ ਨਃ ਪ੍ਰੀਣਯੇਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯੰ ਨ ਦੇਵਤ੍ਵੰ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮ੍।
ਨ ਚ ਸਰ੍ਵਾਮਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤਵ ਦ੍ਰੋਹੇਣ ਮਾਧਵ ॥ 5-71-92 (34414)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-71-93x (3619)
ਜਾਨਾਮ੍ਯੇਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪਾਪਤਾਮ੍।
ਅਵਾਚ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਂ ॥ 5-71-93 (34415)
ਨ ਚਾਪਿ ਮਮ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਾਃ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਸੰਯੁਗੇ ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਸਿੰਹਸ੍ਯੇਵੇਤਰੇ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ । 5-71-94 (34416)
ਅਥ ਚੇਤ੍ਤੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਰਨ੍ਮਯਿ ਕਿੰਚਿਦਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍।
ਨਿਰ੍ਦਹੇਯੰ ਕੁਰੂਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਿਤਿ ਮੇ ਧੀਯਤੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-71-95 (34417)
ਨ ਜਾਤੁ ਗਮਨੰ ਪਾਰ੍ਥ ਭਵੇਤ੍ਤਤ੍ਰ ਨਿਰਰ੍ਥਕਮ੍ ।
ਅਰ੍ਥਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ ਕਦਾਚਿਤ੍ਸ੍ਯਾਦਨ੍ਤਤੋ ਵਾਪ੍ਯਵਾਚ੍ਯਤਾ 5-71-96 (34418)
` ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਭਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਸਮਵੇਤਾਨਾਂ ਸਕਾਸ਼ੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਮ੍ ' ॥ 5-71-97 (34419)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-71-98x (3620)
ਯਤ੍ਤੁਭ੍ਯੰ ਰੋਚਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਕੌਰਵਾਨ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਮਨ੍ਤੰ ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਨਰਾਗਤਮ੍ ॥ 5-71-98 (34420)
ਵਿਸ਼਼੍ਵਕ੍ਸੇਨ ਕੁਰੂਨ੍ਗਤ੍ਵਾ ਭਰਤਾਞ੍ਸ਼ਮਯਨ੍ਪ੍ਰਭੋ।
ਯਥਾ ਸਰ੍ਵੇ ਸੁਮਨਸਃ ਸਹ ਸ੍ਯਾਮ ਸੁਚੇਤਸਃ ॥ 5-71-99 (34421)
ਭ੍ਰਾਤਾ ਚਾਸਿ ਸਖਾ ਚਾਸਿ ਬੀਭਤ੍ਸੋਰ੍ਮਮ ਚ ਪ੍ਰਿਯਃ।
ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇਨਾਵਿਸ਼ਙ੍ਖ੍ਯੋ(ਅ)ਸਿ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਭੂਤਯੇ ॥ 5-71-100 (34422)
ਅਸ੍ਮਾਨ੍ਵੇਤ੍ਥ ਪਰਾਨ੍ਵੇਤ੍ਥ ਵੇਤ੍ਥਾਰ੍ਥਾਨ੍ਵੇਤ੍ਥ ਭਾਸ਼਼ਿਤੁਮ੍।
ਯਦ੍ਯਦਸ੍ਮਦ੍ਧਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਤ੍ਤਦ੍ਵਾਚ੍ਯਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 5-71-101 (34423)
ਯਦ੍ਯਦ੍ਧਰ੍ਮੇਣ ਸੰਯੁਕ੍ਤਮੁਪਪਦ੍ਯੇਦ੍ਧਿਤੰ ਵਚਃ।
ਤਤ੍ਤਤ੍ਕੇਸ਼ਵ ਭਾਸ਼਼ੇਥਾਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵੇਤਰਤ੍ ॥ ॥ 5-71-102 (34424)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-71-10 ਅਨੁਯੁਹ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਮਹੇ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਮਹੇ ॥ 5-71-15 ਵਿਵ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਤਰਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ੍ਤਭਾਵਃ ॥ 5-71-17 ਛਦ੍ਮਨਃ ਅਜ੍ਞਾਤਚਰ੍ਯਯਾ ॥ 5-71-18 ਸ੍ਥਾਤਾਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ । ਨਃ ਅਸ੍ਮਾਕਮ੍। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੇ ਦਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸ੍ਵੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤੇਤ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍। ਨ ਅਹਾਸ੍ਮ ਨ ਤ੍ਯਕ੍ਤਵਨ੍ਤੋ ਵਯਮ੍॥ 5-71-21 ਮਾਤਰੰ ਸੰਵਿਧਾਤੁਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪੋਸ਼਼ਯਿਤੁਮ੍। ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਕਰ੍ਮਣਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ ॥ 5-71-23 ਅਵਸੀਯਤੇ ਸੰਸ੍ਥੀਯਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਿਤ੍ਯਵਸਾਨਮ੍ ਯਾਵਜ੍ਜੀਵਕੰ ਵਾਸਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 5-71-24 ਨਃ ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਭਰਤਾਃ ਭਰਤਵੰਸ਼੍ਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਯਃ ਮਾਨਸ਼ਨ੍ ਮਾਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ॥ 5-71-28 ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਅਰ੍ਥਿਨਃ ॥ 5-71-29 ਪ੍ਰੇਤਸਤ੍ਵਾਤ੍ ਪ੍ਰਗਤਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-71-31 ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਕਾਰਣਮ੍। ਸਰ੍ਵੰ ਯਜ੍ਞਦਾਨਾਦਿ ॥ 5-71-35 ਆਪਤ੍ਪਦਾਰ੍ਥਮਾਹ ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਵਿਨਾਸ਼ ਇਤਿ। ਤਦ੍ਧਿ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਹਿ ॥ 5-71-40 ਤਤ੍ਤਦਾ ਸਰ੍ਵਦੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-71-48 ਇਦੰ ਹ੍ਰੀਮਨ੍ਤੰ । ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-71-55 ਕਪਾਲੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਪਾਤ੍ਰਮ੍ ॥ 5-71-57 ਨੀਤਿਮੇਵ ਬਲੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੁਧ੍ਯੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ। ਜਯਪਰਾਜਯੌ ਤੁ ਆਤ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੇਨ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਯਾ ਨ ਭਵਤਃ। ਤਥਾ ਤਦ੍ਵਤ੍ ਭੂਤਾਨਾਂ ਜੀਵਿਤੰ ਮਰਣੰ ਚ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਯਾ ਨ ਸ੍ਤਃ ॥ 5-71-58 ਨੀਤਿਮੇਵ ਬਲੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੁਧ੍ਯੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ। ਜਯਪਰਾਜਯੌ ਤੁ ਆਤ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੇਨ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਯਾ ਨ ਭਵਤਃ। ਤਥਾ ਤਦ੍ਵਤ੍ ਭੂਤਾਨਾਂ ਜੀਵਿਤੰ ਮਰਣੰ ਚ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਯਾ ਨ ਸ੍ਤਃ ॥ 5-71-65 ਅਨੁਸ਼ਯਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਾਪਃ ॥ 5-71-66 ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ਸ਼ਤ੍ਰੋਃ । ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ॥ 5-71-69 ਅਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਅਸ੍ਵਸ੍ਥੇਨ ॥ 5-71-72 ਅਤ ਇਤਿ। ਯਤਃ ਅਨ੍ਤਰੰ ਛਿਦ੍ਰੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਅਪਰਿਹਾਰ੍ਥੰ ਅਤੋ ਹੇਤੋਃ ਅਨ੍ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਵਾ ਨਾਸ਼ੰ ਵਿਨਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ॥ 5-71-73 ਅਯੰ ਦੋਸ਼਼ਃ ਨਾਸ਼ਾਖ੍ਯਃ ॥ 5-71-74 ਇਦ੍ਧਾ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾ ॥ 5-71-75 ਤ੍ਯਾਗੇਨ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯੇਤਿਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਤਦ੍ਰੁʼਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਿਨਾ। ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸੰਸ਼ਯਾਤ੍ ਕਿੰ ਸ਼ਤ੍ਰਵਸ਼੍ਛਿਦ੍ਰੇ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਛਿਦ੍ਰੇ ਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਉਤ ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯੇਵੰਰੂਪਾਤ੍ । ਆਤ੍ਮਨਃ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਰੀਕਸ੍ਯ ਸਦ੍ਯਃ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਤ੍ ਨਾਸ਼ਸੰਭਵਾਤ੍। ਅਤੋ ਰਾਜ੍ਯਤ੍ਯਾਗੋ ਨ ਯੁਕ੍ਤ ਇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-71-78 ਦਾਰੁਣੰ ਯੁਦ੍ਧਮ੍ ਤਚ੍ਛੁਨਾਮਿਵ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-71-79 ਕ੍ਸ਼਼੍ਵੇਡਾ ਧ੍ਵਿਕੌਟਿਲ੍ਯਮ੍। ਵਿਵਰ੍ਤਨੰ ਭੂਮੌ ਲੁਸ਼਼੍ਠਨਮ੍। ਦਨ੍ਤਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਮੁਖਸ੍ਯ ਵ੍ਯਾਦਾਨੇਨ ॥ 5-71-83 ਪ੍ਰਹਾਸ੍ਯਤਿ ਨ ਸ੍ਵੀਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-71-99 ਤਥਾ ਵਦੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 072
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.72. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 072
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰਪ੍ਰਤਿ ਯੁਦ੍ਧਪਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਥਿਰੀਕਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਲੋਕਸੰਸ਼ਯਨਿਰਾਸਾਯ ਸ਼ਮਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਯਤਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-72-0 (34425)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-72-0x (3621)
ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਭਵਤਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮਯਾ।
ਸਰ੍ਵੰ ਜਾਨਾਮ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਭਵਤਸ਼੍ਚ ਯਃ ॥ 5-72-1 (34426)
ਤਵ ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵੈਰਾਸ਼੍ਰਯਾ ਮਤਿਃ।
ਯਦਯੁਦ੍ਧੇਨ ਲਭ੍ਯੇਤ ਤਤ੍ਤੇ ਬਹੁਮਤੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-72-2 (34427)
ਨ ਚੈਵੰ ਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਆਹੁਰਾਸ਼੍ਰਮਿਣਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨ ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚਰੇਤ੍ ॥ 5-72-3 (34428)
ਜਯੋ ਵਧੋ ਵਾ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਧਾਤ੍ਰਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯੰ ਨ ਪ੍ਰਸ਼ਤ੍ਯਤੇ ॥ 5-72-4 (34429)
ਨ ਹਿ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ।
ਵਿਕ੍ਰਮਸ੍ਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਜਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-72-5 (34430)
ਅਤਿਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਨੇਹਾ ਦੀਰ੍ਘਕਾਲੰ ਸਹੋਸ਼਼ਿਤਾਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਰਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਬਲਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-72-6 (34431)
ਨ ਪਰ੍ਯਾਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਯਤ੍ਸਾਮ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਿ ਕੁਰ੍ਯੁਰ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਬਲਵਤ੍ਤਾਂ ਹਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦਿਭਿਃ ॥ 5-72-7 (34432)
ਯਾਵਚ੍ਚ ਮਾਰ੍ਦਵੇਨੈਤਾਨ੍ਰਾਜੰਨੁਪਚਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਤਾਵਦੇਤੇ ਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਵ ਰਾਜ੍ਯਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-72-8 (34433)
ਨਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾੰਨ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾੰਨ ਚ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍।
ਅਲੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਤਵ ਕਾਮਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-72-9 (34434)
ਏਤਦੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਤੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਯਥਾ ਤ੍ਵਯਿ ।
ਨਾਨ੍ਵਤਪ੍ਯਤ ਕੋਪੇਨ ਤਵ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍ ॥ 5-72-10 (34435)
ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਯ ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਚ ਸਾਧੂਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਨਗਰਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-72-11 (34436)
ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਕੁਰੁਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ।
ਦਾਨਸ਼ੀਲੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁਂ ਦਾਨ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲਮਨੁਵ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-72-12 (34437)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਮੁਪਧਿਨਾ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਯੂਤੇ ਵਞ੍ਚਿਤਵਾਂਸ੍ਤਦਾ ।
ਨ ਚਾਪਤ੍ਰਪਤੇ ਤੇਨ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਃ ਸ੍ਵੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-72-13 (34438)
ਤਥਾਸ਼ੀਲਸਮਾਚਰੇ ਰਾਜਨ੍ਮਾ ਪ੍ਰਣਯੰ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ।
ਵਧ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਕਿੰ ਪੁਨਸ੍ਤਵ ਭਾਰਤ ॥ 5-72-14 (34439)
ਵਾਗ੍ਭਿਸ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਤਿਰੂਪਾਭਿਰਤੁਦਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸਹਾਨੁਜਮ੍ ।
ਸ਼੍ਲਾਘਮਾਨਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਭਾਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-72-15 (34440)
ਏਤਾਵਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਹਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਿਦਿਹ ਸ੍ਵਕਮ੍ ।
ਨਾਮਧੇਯੰ ਚ ਗੋਤ੍ਰੰ ਚ ਤਦਪ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 5-72-16 (34441)
ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਪਰਾਭਵਃ ।
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਤੇ ਭਜਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਸ਼਼੍ਟਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯੋ ਮਯਿ ॥ 5-72-17 (34442)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੇਨ ਪਾਪੇਨ ਤਦਾ ਦ੍ਯੂਤੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤੇ ।
ਅਨਾਥਵਤ੍ਤਦਾ ਦੇਵੀ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਸੁਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 5-72-18 (34443)
ਆਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਕੇਸ਼ੇ ਰੁਦਤੀ ਸਭਾਯਾਂ ਰਾਜਸੰਸਦਿ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਪ੍ਰਮੁਖਤੋ ਗੌਰਿਤਿ ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾ ਮੁਹੁਃ ॥ 5-72-19 (34444)
ਭਵਤਾ ਵਾਰਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਭੀਮਵਿਕ੍ਰਮਾਃ ।
ਧਰ੍ਮਪਾਸ਼ਨਿਬਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਨ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਪੇਦਿਰੇ ॥ 5-72-20 (34445)
ਏਤਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਰੁਸ਼਼ਾ ਵਾਚਃ ਸ ਸਮੁਦੀਰਯਨ੍ ।
ਸ਼੍ਲਾਘਤੇ ਜ੍ਞਾਤਿਮਧ੍ਯੇ ਸ੍ਮ ਤ੍ਵਯਿ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤੇ ਵਨਮ੍ ॥ 5-72-21 (34446)
ਯੇ ਤਤ੍ਰਾਸਨ੍ਸਮਾਨੀਤਾਸ੍ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਮਨਾਗਸਮ੍।
ਅਸ਼੍ਰੁਕਣ੍ਠਾ ਰੁਦਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਭਾਯਾਮਾਸਤੇ ਸਦਾ ॥ 5-72-22 (34447)
ਨ ਚੈਨਮਭ੍ਯਨਨ੍ਦੰਸ੍ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਸਹ।
ਸਰ੍ਵੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਤਤ੍ਰ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਸਭਾਸਦਃ ॥ 5-72-23 (34448)
ਕੁਲੀਨਸ੍ਯ ਚ ਯਾ ਨਿਨ੍ਦਾ ਵਧੋ ਵਾ(ਅ)ਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ ।
ਮਹਾਗੁਣੋ ਵਧੋ ਰਾਜੰਨੁ ਤੁ ਨਿਨ੍ਦਾ ਕੁਜੀਵਿਕਾ ॥ 5-72-24 (34449)
ਤਦੈਵ ਨਿਹਤੋ ਰਾਜਨ੍ਯਦੈਵ ਨਿਰਪਤ੍ਰਪਃ।
ਨਿਨ੍ਦਿਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਸਰ੍ਵਰਾਜਭਿਃ ॥ 5-72-25 (34450)
ਈਸ਼਼ਤ੍ਕਰੋ ਵਧਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯਸ੍ਯ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ।
ਪ੍ਰਸ੍ਕੁਨ੍ਦੇਨ ਪ੍ਰਤਿਸ੍ਤਬ੍ਧਸ਼੍ਛਿੰਨਮੂਲ ਇਵ ਦ੍ਰੁਮਃ ॥ 5-72-26 (34451)
ਵਧ੍ਯਃ ਸਰ੍ਪ ਇਵਾਨਾਰ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ।
ਜਹ੍ਯੇਨ ਤ੍ਵਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨ ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਚਿਕਿਤ੍ਸਿਥਾਃ ॥ 5-72-27 (34452)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਚੈਤਦ੍ਰੋਚਤੇ ਚ ਮਮਾਨਘ।
ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਪਿਤਰਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਚ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੰ ਸਮਾਚਰੇਃ ॥ 5-72-28 (34453)
ਅਹੰ ਤੁ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਗਤ੍ਵਾ ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਸੰਸ਼ਯਮ੍।
ਯੇਸ਼਼ਾਮਸ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾਭਾਵੋ ਰਾਜਨ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-72-29 (34454)
ਮਧ੍ਯੇ ਰਾਜ੍ਞਾਮਹੰ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਤਿਪੌਰੁਸ਼਼ਿਕਾਨ੍ਗੁਣਾਨ੍ ।
ਤਵ ਸਙ੍ਕੀਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯੇ ਚ ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮਾਃ ॥ 5-72-30 (34455)
ਬ੍ਰੁਵਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਹਿਤਮ੍।
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਾਨਾਜਨਪਦੇਸ਼੍ਵਰਾਃ ॥ 5-72-31 (34456)
ਤ੍ਵਯਿ ਸੰਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਤ੍ਯਵਾਗਿਤਿ ।
ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਾਧਿਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਲੋਭਾਦਵਰ੍ਤਤ ॥ 5-72-32 (34457)
ਗਰ੍ਹਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚੈਵੈਨੰ ਪੌਰਜਾਨਪਦੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਬਾਲਾਨੁਪਾਦਾਯ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੇ ਸਮਾਗਤੇ ॥ 5-72-33 (34458)
ਸ਼ਮੰ ਵੈ ਯਾਚਮਾਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਾਧਰ੍ਮੰ ਤਤ੍ਰ ਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ।
ਕੁਰੂਨ੍ਵਿਗਰ੍ਹਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ॥ 5-72-34 (34459)
ਤਸ੍ਮਿੰਲ੍ਲੋਕਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੇ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਹਤੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਰਾਜਨ੍ਯਦਨ੍ਯਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 5-72-35 (34460)
ਯਾਤ੍ਵਾ ਚਾਹੰ ਕੁਰੂਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯੁਸ਼਼੍ਮਦਰ੍ਥਮਹਾਪਯਨ੍ ।
ਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪ੍ਰਸ਼ਮੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਚ ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 5-72-36 (34461)
ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਚ ਗਤ੍ਵਾ ਯੁਦ੍ਧਾਧਿਕਾਰਿਕਾਮ੍ ।
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਜਯਾਯ ਤਵ ਭਾਰਤ ॥ 5-72-37 (34462)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਯੁਦ੍ਧਮੇਵਾਹਮਾਸ਼ੰਸਾਪਿ ਪਰੈਃ ਸਹ ।
ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਮੇ ॥ 5-72-38 (34463)
ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ਸ਼ਕੁਨ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ ਘੋਰੰ
ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼ਾਮੁਖੇਸ਼਼ੁ ।
ਘੋਰਾਣਿ ਰੂਪਾਣਿ ਤਥੈਵ ਚਾਗ੍ਨਿ-
ਰ੍ਵਰ੍ਣਾਨ੍ਬਹੂਨ੍ਪੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ਘੋਰਰੂਪਾਨ੍ ॥ 5-72-39 (34464)
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਲੋਕਕ੍ਸ਼਼ਯਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸੁਘੋਰੋ
ਨੋ ਚੇਦਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਇਹਾਨ੍ਤਕਃ ਸ੍ਯਾਤ੍।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਯਨ੍ਤ੍ਰੰ ਕਵਚਾਨ੍ਰਥਾਂਸ਼੍ਚ
ਨਾਗਾਨ੍ਹਯਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਿਤ੍ਵਾ ॥ 5-72-40 (34465)
ਯੋਧਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਸ੍ਤੇ
ਭਵਨ੍ਤੁ ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥੇਸ਼਼ੁ ਯਤ੍ਤਾਃ।
ਸਾਙ੍ਗ੍ਰਾਮਿਕੰ ਤੇ ਯਦੁਪਾਰ੍ਜਨੀਯੰ
ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਗ੍ਰੰ ਕੁਰੁ ਤੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ॥ 5-72-41 (34466)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨ ਹ੍ਯਲਮਦ੍ਯ ਦਾਤੁਂ
ਜੀਵੰਸ੍ਤਵੈਤੰਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਕਥੰਚਿਤ੍।
ਯਤ੍ਤੇ ਪੁਰਸ੍ਤਾਦਭਵਤ੍ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ
ਦ੍ਯੂਤੇ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਣ੍ਡਵਮੁਖ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ ॥ ॥ 5-72-42 (34467)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-72-3 ਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕੰ ਕਰ੍ਮ ਯਾਵਜ੍ਜੀਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਪਾਰਿਵ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ। ਵਿਹਿਤਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-72-4 ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯੰ ਗ੍ਰਾਮਪਞ੍ਚਕੰ ਦੇਹੀਤਿ ਦੀਨਵਚਨਮ੍ ॥ 5-72-5 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਜੀਵਿਕਾ ਕਰ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-72-6 ਅਤਿਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਲੁਬ੍ਧਾਃ ॥ 5-72-7 ਪਰ੍ਯਾਯ ਉਪਾਯਃ। ਯਦ੍ਯੇਨ ਬਲਵਤ੍ਤਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-72-9 ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਤ੍ ਭਵਤ੍ਸੁ ਕ੍ਰੁʼਪਾਤਃ । ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾਤ੍ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਦੈਨ੍ਯਾਤ੍। ਅਲੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਪੂਰ੍ਣੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਨ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ॥ 5-72-10 ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਅਸ਼ਮੇ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 5-72-17 ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਪਞ੍ਚਤਾਮ੍ । ਮਯਿ ਮਤ੍ਸਮੀਪੇ ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯਾਦਿਰੂਪਃ ਸ੍ਵਭਾਵੋ ਯੇਸ਼਼ਾਮ੍ ॥ 5-72-19 ਗੌਰਿਵ ਸਰ੍ਵਭੋਜ੍ਯੇਤ੍ਯੁਪਹਾਸੋ ਗੌਰ੍ਗੌਰਿਤਿ ॥ 5-72-26 ਪ੍ਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਦੇਨ ਚਕ੍ਰਾਕਾਰਯਾ ਵੇਦਿਕਯਾ ॥ 5-72-29 ਦ੍ਵਿਧਾਭਾਵਃ ਅਯੰ ਸਾਧੁਰਸਾਧੁਰ੍ਵੇਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-72-30 ਪ੍ਰਾਤਿਪੌਰੁਸ਼਼ਿਕਾਨ੍ ਸਰ੍ਵਪੁਰੁਸ਼਼ਸਾਧਾਰਣਾਨ੍ ॥ 5-72-35 ਹਤੇ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਤਯਾ ਨਸ਼਼੍ਟਪ੍ਰਾਯੇ ॥ 5-72-36 ਯਾਤ੍ਵਾ ਗਤ੍ਵਾ ॥ 5-72-37 ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਆਲੋਚ੍ਯ ॥ 5-72-40 ਤਰ੍ਹਿ ਏਤੰਨ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਿਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 073
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.73. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 073
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਦੁਰਾਰਾਧ੍ਯਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯਥਾਕਥੰਚਿਤ੍ ਸ਼ਮਸ੍ਵਾਵਸ਼੍ਯਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤ੍ਕਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-73-0 (34468)
ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 5-73-0x (3622)
ਯਥਾਯਥੈਵ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੁਰੂਣਾਂ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਤਥਾਤਥੈਵ ਭਾਸ਼਼ੇਥਾ ਮਾ ਸ੍ਮ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਭੀਸ਼਼ਯੇਃ ॥ 5-73-1 (34469)
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਜਾਤਸੰਰਮ੍ਭਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋਦ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ਮਹਾਮਨਾਃ।
ਨੋਗ੍ਰੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਵਾਚ੍ਯਃ ਸਾਮ੍ਨੈਵੇਨੰ ਸਮਾਚਰੇਃ ॥ 5-73-2 (34470)
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪਾਪਸਤ੍ਵਸ਼੍ਚ ਤੁਲ੍ਯਚੇਤਾਸ੍ਤੁ ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ।
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਦਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 5-73-3 (34471)
ਅਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ੀ ਨਿਸ਼਼੍ਠੂਰੀ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਾ ਕ੍ਰੂਰਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ।
ਦੀਰ੍ਘਮਨ੍ਯੁਰਨੇਯਸ਼੍ਚ ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-73-4 (34472)
ਮ੍ਰਿਯੇਤਾਪਿ ਨ ਭਜ੍ਯੇਤ ਨੈਵ ਜਹ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਕੰ ਮਤਮ੍।
ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਨ ਸ਼ਮਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਨ੍ਯੇ ਪਰਮਦੁਸ਼਼੍ਕਰਃ ॥ 5-73-5 (34473)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮਪ੍ਯਵਾਚੀਨਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਧਰ੍ਮਾ ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਤ੍ਯੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਵਾਚਸ਼੍ਚੈਵ ਮਨਾਂਸਿ ਚ॥ 5-73-6 (34474)
ਸ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਮਾਪੰਨਃ ਸ੍ਵਭਾਵੰ ਦੁਸ਼਼੍ਟਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ਪਾਪਮਭ੍ਯੇਤਿ ਤ੍ਰੁʼਣੈਸ਼੍ਛੰਨ ਇਵੋਰਗਃ ॥ 5-73-7 (34475)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਹਿ ਯਤ੍ਸੇਨਃ ਸਰ੍ਵਥਾ ਵਿਦਿਤਸ੍ਤਵ ।
ਯਚ੍ਛੀਲੋ ਯਤ੍ਸ੍ਵਭਾਵਸ਼੍ਚ ਯਦ੍ਬਲੋ ਯਤ੍ਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-73-8 (34476)
ਪੁਰਾ ਪ੍ਰਸੰਨਾਃ ਕੁਰਵਃ ਸਹਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤਥਾ ਵਯਮ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਇਵਾਭੂਮ ਮੋਦਮਾਨਾਃ ਸਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ॥ 5-73-9 (34477)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਕ੍ਰੋਧੇਨ ਭਰਤਾ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ਿਸ਼ਿਰਾਪਾਯੇ ਵਨਾਨੀਵ ਹੁਤਾਸ਼ਨੈਃ ॥ 5-73-10 (34478)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ੇਮੇ ਰਾਜਾਨਃ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਯੇ ਸਮੁਚ੍ਚਿਚ੍ਛਿਦੁਰ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚ ਸਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍ ॥ 5-73-11 (34479)
ਅਸੁਰਾਣਾਂ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਜ੍ਵਲਤਾਮਿਵ ਤੇਜਸਾ।
ਪਰ੍ਯਾਯਕਾਲੇ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਲਿਰਜਾਯਤ ॥ 5-73-12 (34480)
ਹੈਹਯਾਨਾਮੁਦਾਵਰ੍ਤੋ ਨੀਪਾਨਾਂ ਜਨਮੇਜਯਃ ।
ਬਹੁਲਸ੍ਤਾਲਜਙ੍ਘਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਮੀਣਾਮੁਦ੍ਧਤੋ ਵਸੁਃ ॥ 5-73-13 (34481)
ਅਜਬਿਨ੍ਦੁਃ ਸੁਵੀਰਾਣਾਂ ਸੁਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਰੁਸ਼਼ਰ੍ਦ੍ਧਿਕਃ।
ਅਰ੍ਕਜਸ਼੍ਚ ਬਲੀਹਾਨਾਂ ਚੀਨਾਨਾਂ ਧੌਤਮੂਲਕਃ ॥ 5-73-14 (34482)
ਹਯਗ੍ਰੀਵੋ ਵਿਦੇਹਾਨਾਂ ਵਰਯੁਸ਼੍ਚ ਮਹੌਜਸਾਮ੍ ।
ਬਾਹੁਃ ਸੁਨ੍ਦਰਵੰਸ਼ਾਨਾਂ ਦੀਪ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਪੁਰੂਰਵਾਃ ॥ 5-73-15 (34483)
ਸਹਜਸ਼੍ਚੇਦਿਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਾਂ ਪ੍ਰਵੀਰਾਣਾਂ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਃ ।
ਧਾਰਣਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਵਤ੍ਸਾਨਾਂ ਮੁਕੁਟਾਨਾਂ ਵਿਗਾਹਨਃ ॥ 5-73-16 (34484)
ਸ਼ਮਸ਼੍ਚ ਨਨ੍ਦਿਵੇਗਾਨਾਮਿਤ੍ਯੇਤੇ ਕੁਲਪਾਂਸਨਾਃ ।
ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸੰਭੂਤਾਃ ਕੁਲੇਸ਼਼ੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਧਮਾਃ ॥ 5-73-17 (34485)
ਅਪ੍ਯਯੰ ਨਃ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਕਾਲਸੰਭ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਕੁਲਾਙ੍ਗਾਰੋ ਜਘਨ੍ਯਃ ਪਾਪਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ॥ 5-73-18 (34486)
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁ ਸ਼ਨੈਰ੍ਬ੍ਰੂਯਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਹਿਤਮ੍ ।
ਕਾਮਾਨੁਬਦ੍ਧੰ ਬਹੁਲੰ ਨੋਗ੍ਰਮੁਗ੍ਰਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 5-73-19 (34487)
ਅਪਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਰ੍ਵੇ ਵਯਮਧਸ਼੍ਚਰਾਃ।
ਨੀਚੈਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਯਾਸ੍ਯਾਮੋ ਮਾ ਸ੍ਮ ਨੋ ਭਰਤਾ ਨਸ਼ਨ੍ ॥ 5-73-20 (34488)
ਅਪ੍ਯੁਦਾਸੀਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾ ਨਃ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਹ।
ਵਾਸੁਦੇਵ ਤਥਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਕੁਰੂਨਨਯਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍ ॥ 5-73-21 (34489)
ਵਾਚ੍ਯਃ ਪਿਤਾਮਹੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਯੇ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਮਾਸਦਃ ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਮਸ੍ਤੁ ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-73-22 (34490)
ਅਹਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੇਵੰ ਰਾਜਾ ਚੈਵ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤਿ ।
ਅਰ੍ਜੁਨੋ ਨੈਵ ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਥੀ ਭੂਯਸੀ ਹਿ ਦਯਾ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇ ॥ ॥ 5-73-23 (34491)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਗ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-73-4 ਨਿਸ਼਼੍ਠੂਰੀ ਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰਵਾਕ੍ । ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਾ ਨਿਨ੍ਦਕਃ । ਅਨੇਯਃ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤੁਮਯੋਗ੍ਯਃ ॥ 5-73-6 ਅਵਾਚੀਨੋ ਵਿਪਰੀਤਃ ॥ 5-73-12 ਪਰ੍ਯਾਯਕਾਲੇ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਤਕਾਲੇ ॥ 5-73-19 ਕਾਮਾਨੁਬਦ੍ਧੰ ਬਹੁਲੰ ਬਾਹੁਲ੍ਯੇਨ ਤਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੀ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 074
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.74. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 074
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਭੀਮੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨੁਸ੍ਮਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਦ੍ਧਪ੍ਰੋਤ੍ਸਾਹਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-74-0 (34492)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-74-0x (3623)
ਏਤਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕੇਸ਼ਵਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ।
ਅਭੂਤਪੂਰ੍ਵੰ ਭੀਮਸ੍ਯ ਮਾਰ੍ਦਵੋਪਹਿਤੰ ਵਚਃ ॥ 5-74-1 (34493)
ਗਿਰੇਰਿਵ ਲਘੁਤ੍ਵੰ ਤਚ੍ਛੀਤਤ੍ਵਮਿਵ ਪਾਵਕੇ।
ਮਤ੍ਵਾ ਰਾਮਾਨੁਜਃ ਸ਼ੌਰਿਃ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਧਨ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍ ॥ 5-74-2 (34494)
ਸਨ੍ਤੇਜਸੰਸ੍ਤਦਾ ਵਾਗ੍ਭਿਰ੍ਭਾਤਰਿਸ਼੍ਵੇਵ ਪਾਵਕਮ੍।
ਉਵਾਚ ਭੀਮਮਾਸੀਨੰ ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ(ਅ)ਭਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਮ੍ ॥ 5-74-3 (34495)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-74-4x (3624)
ਤ੍ਵਮਨ੍ਯਦਾ ਭੀਮਸੇਨ ਯੁਦ੍ਧਮੇਵ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਸਿ।
ਵਧਾਮਿਨਨ੍ਦਿਨਃ ਕ੍ਰੂਰਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਨ੍ਮਿਮਰ੍ਦਿਸ਼਼ੁਃ ॥ 5-74-4 (34496)
ਨ ਚ ਸ੍ਵਪਿਸ਼਼ਿ ਜਾਗਰ੍ਸ਼਼ਿ ਨ੍ਯੁਬ੍ਜਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਘੋਰਾਮਸ਼ਾਨ੍ਤਾਂ ਰੁਸ਼ਤੀਂ ਸਦਾ ਵਾਚੰ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਸੇ ॥ 5-74-5 (34497)
ਨਿਃਸ਼੍ਵਸੰਨਗ੍ਨਿਵਤ੍ਤੇਨ ਸਨ੍ਤਪ੍ਤਃ ਸ੍ਵੇਨ ਮਨ੍ਯੁਨਾ ।
ਅਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਮਨਾ ਭੀਮ ਸਧੂਮ ਇਵ ਪਾਵਕਃ ॥ 5-74-6 (34498)
ਏਕਾਨ੍ਤੇ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਞ੍ਸ਼ੇਪੇ ਭਾਰਾਰ੍ਤ ਇਵ ਦੁਰ੍ਬਲਃ ।
ਅਪਿ ਤ੍ਵਾਂ ਕੇਚਿਦੁਨ੍ਮਤ੍ਤੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਤਦ੍ਵਿਦੋ ਜਨਾਃ ॥ 5-74-7 (34499)
ਆਰੁਜ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾੰਨਿਰ੍ਮੂਲਾਨ੍ਗਜਃ ਪਰਿਰੁਜੰਨਿਵ ।
ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਪਦ੍ਭਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿੰ ਭੀਮ ਨਿਸ਼਼੍ਟਨਨ੍ਪਰਿਧਾਵਸਿ ॥ 5-74-8 (34500)
ਨਾਸ੍ਮਿਞ੍ਜਨੇ ਨ ਰਮਸੇ ਰਹਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਨਾਨ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਿ ਦਿਵਾ ਚਾਪਿ ਕਦਾਚਿਦਭਿਨਨ੍ਦਸਿ ॥ 5-74-9 (34501)
ਅਕਸ੍ਮਾਤ੍ਸ੍ਮਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਰਹਸ੍ਯਾਸ੍ਸੇ ਰੁਦੰਨਿਵ।
ਜਾਨ੍ਵੋਰ੍ਮੂਰ੍ਧਾਨਮਾਧਾਯ ਚਿਰਮਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਮੀਲਿਤਃ ॥ 5-74-10 (34502)
ਭ੍ਰੁਕਿਟਿੰ ਚ ਪੁਨਃ ਕੁਰ੍ਵੰਨੋਸ਼਼੍ਠੌ ਚ ਵਿਦਸ਼ੰਨਿਵ ।
ਅਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸੇ ਭੀਮ ਸਰ੍ਵੰ ਤਨ੍ਮਨ੍ਯੁਕਾਰਿਤਮ੍ ॥ 5-74-11 (34503)
ਯਥਾ ਤਪੁਰਸ੍ਤਾਤ੍ਸਵਿਤਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰਮੁਚ੍ਚਰਨ੍ ।
ਯਥਾ ਚ ਪਸ਼੍ਚਾੰਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਧ੍ਰੁਵੰ ਪਰ੍ਯੇਤਿ ਰਸ਼੍ਮਿਵਾਨ੍ ॥ 5-74-12 (34504)
ਤਥਾ ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੇਤੰਨਾਸ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮਃ ।
ਹਨ੍ਤਾਹੰ ਗਦਯਾਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 5-74-13 (34505)
ਇਤਿ ਸ੍ਮ ਮਧ੍ਯੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਸਤ੍ਯੇਨਾਲਭਸੇ ਵਦਾਮ੍।
ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਧ੍ਰਿਯਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-74-14 (34506)
ਅਹੋ ਯੁਦ੍ਧਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਯੁਦ੍ਧਕਾਲ ਉਪਸ੍ਥਿਤੇ ।
ਚੇਤਾਂਸਿ ਵਿਪ੍ਰਤੀਪਾਨਿ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਭੀਭੀਮ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 5-74-15 (34507)
ਅਹੋ ਪਾਰ੍ਥ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਪਰੀਤਾਨਿ ਪਸ਼੍ਯਸਿ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਨ੍ਤੇ ਜਾਗਰਾਨ੍ਤੇ ਚ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਮਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-74-16 (34508)
ਅਹੋ ਨਾਸ਼ੰਸਸੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਲੀਬ ਇਵਾਤ੍ਮਨਿ ।
ਕਸ਼੍ਮਲੇਨਾਭਿਪੰਨੋ(ਅ)ਸਿ ਤੇਨ ਤੇ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਨਃ ॥ 5-74-17 (34509)
ਉਦ੍ਵੇਪਤੇ ਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਮਨਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਸੀਦਤਿ ।
ਊਰੁਸ੍ਤਮ੍ਭਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋ(ਅ)ਸਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਮਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-74-18 (34510)
ਅਨਿਤ੍ਯੰ ਕਿਲ ਮਰ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤੰ ਚਲਾਚਲਮ੍ ।
ਵਾਤਵੇਗਪ੍ਰਚਲਿਤਾ ਅਸ਼਼੍ਠੀਲਾ ਸ਼ਾਲ੍ਮਲੇਰਿਵ ॥ 5-74-19 (34511)
ਤਵੈਸ਼਼ਾ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਗਵਾਂ ਵਾਗਿਵ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀ ।
ਮਨਾਂਸਿ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਞ੍ਜਯਤ੍ਯਪ੍ਲਵਾਨਿਵ ॥ 5-74-20 (34512)
ਇਦੰ ਮੇ ਮਹਾਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯੇਵ ਸਰ੍ਪਣਮ੍।
ਯਦੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ੇਥਾ ਭੀਮਸੇਨਾਸਮੰ ਵਚਃ ॥ 5-74-21 (34513)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਲੇ ਜਨ੍ਮ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਵ ਵਿਸ਼਼ਾਦੰ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾ ਵੀਰ ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵ ॥ 5-74-22 (34514)
ਨ ਚੈਤਦਨੁਰੂਪੰ ਤੇ ਯਤ੍ਤੇ ਗ੍ਲਾਨਿਰਰਿਨ੍ਦਮ।
ਯਦੋਜਸਾ ਨ ਲਭਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਨ ਤਦਸ਼੍ਰੁਤੇ ॥ ॥ 5-74-23 (34515)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-74-6 ਅਗ੍ਨਿਵਤ੍ ਅਗ੍ਨਿਨੇਵ ॥ 5-74-8 ਆਰੁਜ੍ਯ ਭਙ੍ਕ੍ਤ੍ਵਾ ॥ 5-74-9 ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨੇ। ਜਨੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰਾਮੂਹੇਨ। ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਸਿ ਨਪਸਿ ਕਾਲਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-74-12 ਸ਼ੁਕ੍ਰੰ ਤੇਜਃ। ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਤੰ ਗਤਃ। ਧ੍ਰੁਵੰ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਪੁਨਃ ਪਰ੍ਯੇਤਿ ਮੇਰੁਂ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀਕਰੋਤਿ ॥ 5-74-19 ਅਸ਼਼੍ਠੀਲਾ ਫਲਾਨ੍ਤਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਿਃ । ਸਾ ਚ ਸ਼ਾਲ੍ਮਲੇਃ ਕੇਵਲੰ ਤੂਲਮਯੀ ਭਵਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 075
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.75. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 075
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਮੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ਮਕਾਮਨਾਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਪਾਮੂਲਕਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-75-0 (34516)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-75-0x (3625)
ਤਥੋਕ੍ਤੋ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਨਿਤ੍ਯਮਨ੍ਯੁਰਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਸਦਸ਼੍ਵਵਤ੍ਸਮਾਧਾਵਦ੍ਬਭਾਸ਼਼ੇ ਤਦਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ 5-75-1 (34517)
ਭੀਮਸੇਨ ਉਵਾਚ। 5-75-2x (3626)
ਅਨ੍ਯਥਾ ਮਾਂ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਮਨ੍ਯਥਾ ਮਨ੍ਯਸੇ(ਅ)ਚ੍ਯੁਤ।
ਪ੍ਰਣੀਤਭਾਵਮਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਯੁਧਿ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 5-75-2 (34518)
ਵੇਤ੍ਸਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਸਤ੍ਯੰ ਮੇ ਦੀਰ੍ਘਕਾਲੰ ਸਹੋਸ਼਼ਿਤਃ।
ਉਤ ਵਾ ਮਾਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ ਪ੍ਲਵਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦ ਇਵਾਪ੍ਲਵੇ ॥ 5-75-3 (34519)
ਤਸ੍ਮਾਦਨਭਿਰੁਪਾਭਿਰ੍ਵਾਗ੍ਭਿਰ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਸਮਰ੍ਚ੍ਛਸਿ ।
ਕਥੰ ਹਿ ਭੀਮਸੇਨੰ ਮਾਂ ਜਾਨਨ੍ਕਸ਼੍ਚਨ ਮਾਧਵ ॥ 5-75-4 (34520)
ਬ੍ਰੂਯਾਦਪ੍ਰਤਿਰੂਪਾਣਿ ਯਥਾ ਮਾਂ ਵਕ੍ਤਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਤਸ੍ਮਾਦਿਦੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਚਨੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-75-5 (34521)
ਆਤ੍ਮਨਃ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਚੈਵ ਬਲੰ ਚ ਨ ਸਮੰ ਪਰੈਃ ।
ਸਰ੍ਵਥਾ(ਅ)ਨਾਰ੍ਯਕਰ੍ਮੈਤਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਸ੍ਵਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-75-6 (34522)
ਅਤਿਵਾਦਾਪਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਬਲਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਪਸ਼੍ਯੇਮੇ ਰੋਦਸੀ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਯਯੋਰਾਸੰਨਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-75-7 (34523)
ਅਚਲੇ ਚਾਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠੇ ਚਾਪ੍ਯਨਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਤਰੌ ।
ਯਦੀਮੇ ਸਹਸਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਸਮੇਯਾਤਾਂ ਸ਼ਿਲੇ ਇਵ ॥ 5-75-8 (34524)
ਅਹਮੇਤੇ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਂ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਸਚਸਾਚਰੇ ।
ਪਸ਼੍ਯੈਤਦਨ੍ਤਰੰ ਬਾਹ੍ਵੋਰ੍ਮਹਾਪਰਿਘਯੋਰਿਵ ॥ 5-75-9 (34525)
ਯ ਏਤਤ੍ਪ੍ਰਾਯ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਨ ਤੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਰੂਸ਼਼ਮ੍।
ਹਿਮਵਾਂਸ਼੍ਚ ਸਮੁਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਵਜ੍ਰੀ ਵਾ ਬਲਮਿਤ੍ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-75-10 (34526)
ਮਯਾਭਿਪੰਨੰ ਤ੍ਰਾਯੇਰਨ੍ਬਲਮਾਸ੍ਥਾਯ ਨ ਤ੍ਰਯਃ ।
ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਹਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼੍ਵਾਤਤਾਯਿਨਃ ॥ 5-75-11 (34527)
ਅਧਃ ਪਾਦਤਲੇਨੈਤਾਨਧਿਸ਼਼੍ਠਾਸ੍ਯਾਮਿ ਭੂਤਲੇ ।
ਨ ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਨਾਭਿਜਾਨਾਸਿ ਮਮ ਵਿਕ੍ਰਮਮਚ੍ਯੁਤ ॥ 5-75-12 (34528)
ਯਥਾ ਮਯਾ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਰਾਜਾਨੋ ਵਸ਼ਗਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ।
ਅਥ ਚੇਨ੍ਮਾਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯੇਵੋਦ੍ਯਤਃ ਪ੍ਰਭਾਮ੍ ॥ 5-75-13 (34529)
ਵਿਗਾਢੇ ਯੁਧਿ ਸੰਬਾਧੇ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਸੇ ਮਾਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਪਰੁਸ਼਼ੈਰਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਸਿ ਕਿੰ ਵ੍ਰਣੰ ਸੂਚ੍ਯੇਵ ਚਾਨਘ ॥ 5-75-14 (34530)
ਯਥਾਮਤਿ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੇਤਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਮਾਮਧਿਕੰ ਤਤਃ ।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸਿ ਯੁਧਿ ਸੰਬਾਧੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਵੈਸ਼ਸੇ(ਅ)ਹਨਿ ॥ 5-75-15 (34531)
ਮਯਾ ਪ੍ਰਣੁੰਨਾਨ੍ਮਾਤਙ੍ਗਾਤ੍ਨਥਿਨਃ ਸਾਦਨਸ੍ਤਥਾ ।
ਤਥਾ ਨਰਾਨਭਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਾਨ੍ ॥ 5-75-16 (34532)
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਚ ਲੋਕਸ਼੍ਚ ਵਿਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੰ ਵਰਾਨ੍ਵਰਾਨ੍ ।
ਨ ਮੇ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਨ ਮਮੋਦ੍ਵੇਪਤੇ ਮਨਃ ॥ 5-75-17 (34533)
ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਦਭਿਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾੰਨ ਭਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਮਮ।
ਕਿੰ ਤੁ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮੇਵੈਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਸੰਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਮਾ ਸ੍ਮ ਨੋ ਭਰਤਾ ਨਸ਼ਨ੍ ॥ ॥ 5-75-18 (34534)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-75-1 ਸਮਾਧਾਵਤ੍ ਤੀਵ੍ਰਵੇਗੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ॥ 5-75-3 ਹ੍ਰਦੇ ਪ੍ਲਵਨ੍ ਪਾਰਮਿਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-75-14 ਸੰਬਾਧੇ ਸੰਕੀਰ੍ਣੇ ॥ 5-75-15 ਵੈਸ਼ਸੇ ਵਿਸ਼ਸਨਵਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 076
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.76. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 076
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਭੀਮੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਤਨ੍ਮਹਿਮਾਭਿਜ੍ਞਤ੍ਵਮਭਿਧਾਯ ਤਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵੋਕ੍ਤੇਃ ਤੇਜਸ੍ਸਨ੍ਦੀਪਨਾਰ੍ਥਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-76-0 (34535)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-76-0x (3627)
ਭਾਵੰ ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਣਯਾਦਿਦਮਬ੍ਰਵਮ੍ ।
ਨ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾੰਨ ਪਾਣ੍ਡਿਤ੍ਯਾੰਨ ਕ੍ਰੋਧਾੰਨ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-76-1 (34536)
ਵੇਦਾਹੰ ਤਵ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਸੁਤ ਤੇ ਵੇਦ ਯਦ੍ਬਲਮ੍।
ਉਤ ਤੇ ਵੇਦ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਪਰਿਭਵਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-76-2 (34537)
ਯਥਾ ਚਾਤ੍ਮਨਿ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਸੰਭਾਵਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਸਹਸ੍ਰਗੁਣਮਪ੍ਯੇਤਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਸੰਭਾਵਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-76-3 (34538)
ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਚ ਕੁਲੇ ਜਨ੍ਮ ਸਰ੍ਵਰਾਜਾਭਿਪੂਜਿਤੇ ।
ਬਨ੍ਧੁਭਿਸ਼੍ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਭੀਮ ਤ੍ਵਮਸਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ॥ 5-76-4 (34539)
ਜਿਜ੍ਞਾਸਨ੍ਤੋ ਹਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸਨ੍ਦਿਗ੍ਧਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ।
ਪਰ੍ਯਾਯੰ ਨਾਧ੍ਯਵਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੇਵਮਾਨੁਸ਼਼ਯੋਰ੍ਜਨਾਃ ॥ 5-76-5 (34540)
ਸ ਏਵ ਹੇਤੁਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਸ਼਼ੁ।
ਵਿਨਾਸ਼ੇ(ਅ)ਪਿ ਸ ਏਵਾਸ੍ਯ ਸਨ੍ਦਿਗ੍ਧੰ ਕਰ੍ਮ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-76-6 (34541)
ਅਨ੍ਯਥਾ ਪਰਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਕਵਿਭਿਰ੍ਦੋਵਦਰ੍ਸ਼ਿਭਿਃ ।
ਅਨ੍ਯਥਾ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੇਗਾ ਇਵ ਨਭਸ੍ਵਤਃ ॥ 5-76-7 (34542)
ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੰ ਸੁਨੀਤੰ ਚ ਨ੍ਯਾਯਤਸ਼੍ਚੋਪਪਾਦਿਤਮ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਾਨੁਸ਼਼੍ਯਕੰ ਕਰ੍ਮ ਦੈਨੇਨਾਪਿ ਵਿਰੁਦ੍ਧ੍ਯਤੇ ॥ 5-76-8 (34543)
ਦੈਵਮਪ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣ ਵਿਹਨ੍ਯਤੇ ।
ਸ਼ੀਤਮੁਸ਼਼੍ਣੰ ਤਥਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-76-9 (34544)
ਯਦਨ੍ਯਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਭਾਵਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਸ੍ਵਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਤਸ੍ਮਾਦਨੁਪਰੋਧਸ਼੍ਚ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਰ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-76-10 (34545)
ਲੋਕਸ੍ਯ ਨਾਨ੍ਯਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਕਰ੍ਮਣਃ।
ਏਵੰਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ ਫਲੰ ਸ੍ਯਾਦੁਭਯਾਨ੍ਵਯੇ ॥ 5-76-11 (34546)
ਯ ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸ ਕਰ੍ਮਸ੍ਵੇਵ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ।
ਨਾਸਿਦ੍ਧੋ ਵ੍ਯਥਤੇ ਤਸ੍ਯ ਨ ਸਿਦ੍ਧੌ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ॥ 5-76-12 (34547)
ਤਤ੍ਰੇਯਮਨੁਮਾਤ੍ਰਾ ਮੇ ਭੀਮਸੇਨ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ।
ਨੈਕਾਨ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ਸਹ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 5-76-13 (34548)
ਨਾਤਿਪ੍ਰਹੀਣਰਸ਼੍ਮਿਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਭਾਵਵਿਪਰ੍ਯਯੇ ।
ਵਿਸ਼਼ਾਦਮਰ੍ਚ੍ਛੇਦ੍ ਗ੍ਲਾਨਿੰ ਵਾਪ੍ਯੇਤਮਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿਤੇ ॥ 5-76-14 (34549)
ਸ਼੍ਵੋਭੂਤੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਮੀਪੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪ੍ਰਸ਼ਮੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਯੁਸ਼਼੍ਮਦਰ੍ਥਮਹਾਪਯਨ੍ ॥ 5-76-15 (34550)
ਸ਼ਮੰ ਚੇਤ੍ਤੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਤੋ(ਅ)ਨਨ੍ਤੰ ਯਸ਼ੋ ਮਮ।
ਭਵਤਾਂ ਕਚ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਕਾਮਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-76-16 (34551)
ਤੇ ਚੇਦਭਿਨਿਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਾਭ੍ਯੁਪੈਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੇ ਵਚਃ ।
ਕੁਰਵੋ ਯੁਦ੍ਧਮੇਵਾਤ੍ਰ ਘੋਰੰ ਕਰ੍ਮ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-76-17 (34552)
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਭੀਮਸੇਨ ਤ੍ਵਯਿ ਭਾਰਃ ਸਮਾਹਿਤਃ।
ਧੂਰਰ੍ਜੁਨੇਨ ਧਾਰ੍ਯਾ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵੇਢਵ੍ਯ ਇਤਰੋ ਜਨਃ ॥ 5-76-18 (34553)
ਅਹੰ ਹਿ ਯਨ੍ਤਾ ਬੀਭਤ੍ਸੋਰ੍ਭਵਿਤਾ ਸੰਯੁਗੇ ਸਤਿ।
ਧਨਞ੍ਜਯਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਕਾਮੋ ਨ ਹਿ ਯੁਦ੍ਧੰ ਨ ਕਾਮਯੇ ॥ 5-76-19 (34554)
ਤਸ੍ਮਾਦਾਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨੋ(ਅ)ਹੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ਮਤਿੰ ਤਵ।
ਗਦਤਃ ਕ੍ਲੀਬਯਾ ਵਾਚਾ ਤੇਜਸ੍ਤੇ ਸਮਦੀਦਿਪਮ੍ ॥ ॥ 5-76-20 (34555)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-76-1 ਭਾਵਮਿਤਿ । ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਤ੍ਵਯਾ ਸ੍ਵਰੂਪੰ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤੀਚ੍ਛਯਾ। ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਤਸ੍ਯ ਜ੍ਞਾਤਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 1 ॥ 5-76-5 ਦੇਵਮਾਨੁਸ਼਼ਯੋਰ੍ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-76-7 ਪਰਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਨਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ॥ 5-76-10 ਦਿਸ਼਼੍ਟਃ ਫਲਭੋਗਾਯ ਆਜ੍ਞਪ੍ਤਃ ਭਾਵਃ ਸਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਯ ਤਤ੍ ਦਿਸ਼਼੍ਟਭਾਵੰ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਕਰ੍ਮ। ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਰ੍ਥੇ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ । ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਾਦਨ੍ਯਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਸੰਚਿਤੰ ਯਤ੍ਸ੍ਵਯੰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਤਸ੍ਮਾਦਨੁਪਰੋਧੋ ਜਨ੍ਮਾਨ੍ਤਰੇ ਨਿਰੋਧੋ ਨਾਸ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸੰਚਿਤਪਾਪਾਨਾਂ ਨਾਸ਼ੇ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਜ੍ਞਾਪਕੰ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਜਾਤੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-76-11 ਕਰ੍ਮਣੋ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਰ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰਵਿਨਾ ਅਨ੍ਯਤ ਏਕਸ੍ਮਾਦ੍ਦੈਵਾਦੇਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਜੀਵਿਕਾ ਨਾਸ੍ਤਿ । ਏਵੰ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਈਦ੍ਰੁʼਕ੍ਜ੍ਞਾਨਵਾਨ੍ਸਨ੍ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍। ਤਥਾ ਸਤਿ ਉਭਯਾਨ੍ਵਯੇ ਦੈਵਪੌਰੁਸ਼਼ਯੋਃ ਸੰਬਨ੍ਧੇ ਫਲੰ ਭਵਤਿ ਨਾਨ੍ਯਤਰਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-76-13 ਅਨੁਮਾਤ੍ਰਾ(ਅ)ਵਧਾਰਣੰ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-76-14 ਪ੍ਰਹੀਣਰਸ਼੍ਮਿਃ ਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰਭਃ। ਭਾਵਃ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧੰ ਕਰ੍ਮ। ਅਰ੍ਚ੍ਛੇਤ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 5-76-17 ਤੇ ਕੁਰਵ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-76- 5-76- 5-76-ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 077
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.77. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 077
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸਨ੍ਧਿਵਿਗ੍ਰਹਪਕ੍ਸ਼਼ੌ ਪ੍ਰਸ੍ਤੁਤ੍ਯ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਯਥਾਰੁਚਿ ਅਨ੍ਯਤਰਪਕ੍ਸ਼਼ਨਿਰ੍ਧਾਰਣਕਰਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-77-0 (34556)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 5-77-0x (3628)
ਉਕ੍ਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣੈਵ ਯਾਵਦ੍ਵਾਚ੍ਯੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਤਵ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੁ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-77-1 (34557)
ਨੈਵ ਪ੍ਰਸ਼ਮਮਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਸੁਕਰੰ ਪ੍ਰਭੋ ।
ਲੋਭਾਦ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦੈਨ੍ਯਾਦ੍ਵਾ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾਤ੍ ॥ 5-77-2 (34558)
ਅਫਲੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ।
ਨ ਚਾਨ੍ਤਰੇਣ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣ ਬਲੋਦਯਃ ॥ 5-77-3 (34559)
ਤਦਿਦੰ ਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਥਾਚਨ ਤਥੈਵ ਤਤ੍।
ਨ ਚੈਤਦੇਵੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਮਸਾਧ੍ਯਮਪਿ ਕਿੰਚਨ ॥ 5-77-4 (34560)
ਕਿੰ ਚੈਤਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮਸ੍ਮਾਕਮਵਸਾਦਕਮ੍।
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਫਲੋਦਯਃ ॥ 5-77-5 (34561)
ਸੰਪਾਦ੍ਯਮਾਨੰ ਸਮ੍ਯਕ੍ਵ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਰ੍ਮ ਸਫਲੰ ਪ੍ਰਭੋ।
ਸ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਯਥਾ ਸ਼ਰ੍ਮ ਭਵੇਤ੍ਪਰੈਃ ॥ 5-77-6 (34562)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਭਵਾੰਨਃ ਪ੍ਰਥਮਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍।
ਸੁਰਾਣਾਮਸੁਰਾਣਾਂ ਚ ਯਥਾ ਵੀਰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ॥ 5-77-7 (34563)
ਕੁਰੂਣਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਵ ਨਿਰਾਮਯਮ੍ ।
ਅਸ੍ਮਦ੍ਧਿਤਮਨੁਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਮਨ੍ਯੇ ਤਵ ਨ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍ ॥ 5-77-8 (34564)
ਏਵੰ ਚ ਕਾਰ੍ਯਤਾਮੇਤਿ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਵ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਗਮਨਾਦੇਵਮੇਵ ਤ੍ਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-77-9 (34565)
ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮਥਾਨ੍ਯਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵੀਰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨਿ ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾ ਤਵ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-77-10 (34566)
ਸ਼ਰ੍ਮ ਤੈਃ ਸਹ ਵਾ ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਤਵ ਵਾ ਯਚ੍ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਵਿਚਾਰ੍ਯਮਾਣੋ ਯਃ ਕਾਮਸ੍ਤਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸ ਨੋ ਗੁਰੁਃ ॥ 5-77-11 (34567)
ਨ ਸ ਨਾਰ੍ਹਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਵਧੰ ਸਸੁਤਬਾਨ੍ਧਵਃ।
ਯੇਨ ਧਰ੍ਮਸੁਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਨ ਸਾ ਸ਼੍ਰੀਰੁਪਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ॥ 5-77-12 (34568)
ਯਚ੍ਚਾਪ੍ਯਪਸ਼੍ਯਤੋਪਾਯੰ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੰ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਉਪਾਯੇਨ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ਦੁਰ੍ਦ੍ਯੂਤਦੇਵਿਨਾ ॥ 5-77-13 (34569)
ਕਥੰ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਜਾਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਸ਼਼ੁ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ ।
ਸਮਾਹੂਤੋ ਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਪ੍ਰਾਣਤ੍ਯਾਗੇ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ॥ 5-77-14 (34570)
ਅਧਰ੍ਮੇਣ ਜਿਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਨੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਜਿਤਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਵਧ੍ਯਤਾਂ ਮਮ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਨਿਰ੍ਗਤੋ(ਅ)ਸੌ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 5-77-15 (34571)
ਨ ਚੈਤਦਦ੍ਭੁਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਿਤ੍ਰਾਰ੍ਥੇ ਯਚ੍ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ।
ਕ੍ਰਿਯਾ ਕਥੰਚ ਮੁਖ੍ਯਾ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਚੇਤਰੇਣ ਵਾ ॥ 5-77-16 (34572)
ਅਥਵਾ ਮਨ੍ਯਸੇ ਜ੍ਯਾਯਾਨ੍ਵਧਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਨਨ੍ਤਰਮ੍ ।
ਤਦੇਵ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਾਸ਼ੁ ਨ ਵਿਚਾਰ੍ਯਮਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-77-17 (34573)
ਜਾਨਾਸਿ ਹਿ ਯਥੈਤੇਨ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਨਾ ।
ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਤਚ੍ਚ ਤਸ੍ਯੋਪਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-77-18 (34574)
ਸ ਨਾਮ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਰ੍ਤੇਤ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ ਮਾਧਵ।
ਨ ਮੇ ਸਞ੍ਜਾਯਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਬੀਜਮੁਪ੍ਤਮਿਵੋਸ਼਼ਰੇ ॥ 5-77-19 (34575)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਯੁਕ੍ਤੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਹਿਤੰ ਚ ਯਤ੍।
ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ੁ ਕੁਰੁ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਯੰਨਃ ਕਾਰ੍ਯਮਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ ॥ 5-77-20 (34576)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-77-2 ਦੈਨ੍ਯਾਦ੍ਵਾ ਅਸ੍ਮਦੀਯਾਤ੍ ॥ 5-77-4 ਨਹਿ ਯੁਦ੍ਧੰ ਨ ਕਾਮਯੇ ਇਤਿ ਯਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਭਾਸ਼਼ਿਤ ਤਥਾਚਨ ਤਥਾਪਿਚ ਚਨਸ਼ਬ੍ਦੋ(ਅ)ਪ੍ਯਰ੍ਥੇ । ਯਦ੍ਯਪਿ ਮਮੈਤਦਨਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਥਾਪਿ ਤ੍ਵਯਾ ਯਦ੍ਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਤਤ੍ਤਥੈਵ ਭਵਿਧ੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਪਰੰਤੁ ਸ਼ਮੋਪਿ ਤਵ ਨਾਸਾਧ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤ੍ਯਾਹ ਨਚੇਤਿ ॥ 5-77-8 ਨਿਰਾਮਯੰ ਕੁਸ਼ਲਮ੍ ॥ 5-77-9 ਕਾਰ੍ਯਤਾਂ ਔਚਿਤ੍ਯਮ੍। ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਰ੍ਮ ॥ 5-77-14 ਸਮਾਹੂਤੋ ਦ੍ਯੂਤਾਰ੍ਥਮ੍ ॥ 5-77-15 ਨਿਰ੍ਗਤਃ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ॥ 5-77-16 ਕਥੰਚ ਕਥਮਪਿ। ਮੁਖ੍ਯਾ ਫਲਵਤੀ। ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਸਾਮ੍ਨਾ। ਇਤਰੇਣ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 078
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.78. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 078
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਅਰ੍ਜੁਨੰਪ੍ਰਤਿ ਦਣ੍ਡਾਰ੍ਹੇ ਸੁਯੋਧਨੇ ਸ਼ਮਕਰਣਸ੍ਯ ਦੁਸ਼੍ਸ਼ਕਤ੍ਵਾਭਿਧਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਗੌਰਵੇਣ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਤਦਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਯਤਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-78-0 (34577)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-78-0x (3629)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯੇ ਨਿਰਾਮਯਮ੍।
ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵਿਦੰ ਮਮਾਯਤ੍ਤੰ ਬੀਭਤ੍ਸੋ ਕਰ੍ਮਣੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਃ ॥ 5-78-1 (34578)
ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਹਿ ਰਸਵਚ੍ਛੁਦ੍ਧੰ ਕਰ੍ਮਣੈਵੋਪਪਾਦਿਤਮ੍।
ਰੁʼਤੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾੰਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਜਾਤੁ ਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਯੇਤ੍ਫਲਮ੍ ॥ 5-78-2 (34579)
ਤਤ੍ਰ ਵੈ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਬ੍ਰੂਯੁਰਾਸੇਕੰ ਯਤ੍ਰ ਕਾਰਿਤਮ੍।
ਤਤ੍ਰ ਚਾਪਿ ਧ੍ਰੁਵੰ ਪਸ਼੍ਯੇਚ੍ਛੋਸ਼਼ਣੰ ਦੈਵਕਾਰਿਤਮ੍॥ 5-78-3 (34580)
ਤਦਿਦੰ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪੂਰ੍ਵੈਰਪਿ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ।
ਦੈਵੇ ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਚੈਵ ਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਲੋਕਕਾਰਣਮ੍ ॥ 5-78-4 (34581)
ਅਹੰ ਹਿ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਰੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰਤਃ ।
ਦੇਵੰ ਤੁ ਨ ਮਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਤੁਂ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-78-5 (34582)
ਸ ਹਿ ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਲੋਕੰ ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚਰਤਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ।
ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਯਤੇ ਤੇਨ ਤਥਾਰੂਪੇਣ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-78-6 (34583)
ਤਥਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ ।
ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰਾਤਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-78-7 (34584)
ਸ ਹਿ ਤ੍ਯਾਗੇਨ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਨ ਸ਼ਮੰ ਸਮੁਪੈਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਨ੍ਤਰੇਣ ਵਧੰ ਪਾਰ੍ਥ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 5-78-8 (34585)
ਨ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੇਨ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ਧਰ੍ਮਰਾਟ੍ ।
ਯਾਚ੍ਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸ ਨ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਯਤਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ॥ 5-78-9 (34586)
ਨ ਤੁ ਮਨ੍ਯੇ ਸ ਤਦ੍ਵਾਚ੍ਯੋ ਯਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ਼ਾਤਨਮ੍ ।
ਉਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨੰ ਯਤ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 5-78-10 (34587)
ਤਥਾ ਪਾਪਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕੌਰਵਃ ।
ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਾਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ(ਅ)ਸੌ ਲੋਕੇ ਵਧ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-78-11 (34588)
ਮਮ ਚਾਪਿ ਸ ਵਧ੍ਯੋ ਹਿ ਜਗਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭਾਰਤ ।
ਤੇਨ ਕੌਮਾਰਕੇ ਯੂਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸਦਾ ॥ 5-78-12 (34589)
ਵਿਪ੍ਰਲੁਪ੍ਤੰ ਚ ਵੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ।
ਨ ਚੋਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤੇ ਪਾਪਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ॥ 5-78-13 (34590)
ਅਸਕ੍ਰੁʼਚ੍ਚਾਪ੍ਯਹੰ ਤੇਨ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਭੇਦਿਤਃ ।
ਨ ਮਯਾ ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ ਚ ਪਾਪੰ ਤਸ੍ਯ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ੇਤਮ੍ ॥ 5-78-14 (34591)
ਜਾਨਾਸਿ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤ੍ਵਮਪ੍ਯਸ੍ਯ ਪਰੰ ਮਤਮ੍।
ਪ੍ਰਿਯੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਮਾਣੰ ਚ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਮਾਮਪਿ ॥ 5-78-15 (34592)
ਸੰਜਾਨੰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਮ ਚੈਵ ਪਰੰ ਮਤਮ੍।
ਅਜਾਨੰਨਿਵ ਮਾਂ ਕਸ੍ਮਾਦਰ੍ਜੁਨਾਦ੍ਯਾਭਿਸ਼ਙ੍ਕਸੇ ॥ 5-78-16 (34593)
ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਪਰਮੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਤਚ੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਗਤੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਵਿਧਾਨੰ ਵਿਹਿਤੰ ਪਾਰ੍ਥ ਕਥੰ ਸ਼ਰ੍ਮ ਭਵੇਤ੍ਪਰੈਃ ॥ 5-78-17 (34594)
ਯਤ੍ਤੁ ਵਾਚਾ ਮਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤਦਹੰ ਪਾਰ੍ਥ ਨ ਤ੍ਵਾਸ਼ੰਸੇ ਸ਼ਮੰ ਪਰੈਃ ॥ 5-78-18 (34595)
ਕਥੰ ਗੋਹਰਣੇ ਹ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਨੈਤਚ੍ਛਰ੍ਮ ਤਥਾ ਹਿਤਮ੍ ।
ਯਾਚ੍ਯਮਾਨੋ ਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸੰਵਤ੍ਸਰਗਤੇ(ਅ)ਧ੍ਵਨਿ ॥ 5-78-19 (34596)
ਤਦੈਵ ਤੇ ਪਰਾਭੂਤਾ ਯਦਾ ਸਙ੍ਕਲ੍ਪਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ।
ਲਵਸ਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣਸ਼ਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨ ਚ ਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 5-78-20 (34597)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਤੁ ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਮ੍ ।
ਵਿਭਾਵ੍ਯੰ ਤਸ੍ਯ ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਮ ਪਾਪੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ ॥ 5-78-21 (34598)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-78-1 ਦ੍ਵਯੋਃ ਕਰ੍ਮਣੋਃ ਸ਼ਮਯੁਦ੍ਧਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਇਦੰ ਅਨਾਮਯਮ੍ ॥ 5-78-4 ਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਆਹਿਤਮ੍। ਲੋਕਕਾਰਣੰ ਲੋਕਹਿਤਸਾਧਨਮ੍ ॥ 5-78-17 ਦਿਵ੍ਯੰ ਵਿਧਾਨੰ ਭੂਭਾਰਾਪਹਾਰਾਰ੍ਥੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦ੍ਦੇਵਾਨਾਮਵਤਰਣਮ੍ ॥ 5-78-18 ਆਸ਼ੰਸੇ ਸੰਭਾਵਯਾਮਿ ॥ 5-78-19 ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਏਤਚ੍ਛਰ੍ਮ ਯਾਚ੍ਯਮਾਨੋਪਿ ਸਃ ਹਿਤੰ ਕਥੰ ਨੋਕ੍ਤਃ ਅਪਿਤੁ ਉਕ੍ਤਃ। ਸੰਵਤ੍ਸਰਗਤੇ ਗਤਸੰਵਤ੍ਸਰੇ ॥ 5-78-20 ਸੰਕਲ੍ਪਿਤਾਃ ਵਧ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ ॥ 5-78-21 ਵਿਭਾਵ੍ਯੰ ਵਿਚਾਰਣੀਯਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 079
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.79. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 079
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਕੁਲੇਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ਮੇ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਨ੍ਧਿਕਰਣਸ੍ਯ ਤੇਨ ਸੁਸ਼ਕਤ੍ਵਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-79-0 (34599)
ਨਕੁਲ ਉਵਾਚ। 5-79-0x (3630)
ਉਕ੍ਤੰ ਬਹੁਵਿਧੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਮਾਧਵ।
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੇਨ ਵਦਾਨ੍ਯੇਨ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚੈਵ ਹਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-79-1 (34600)
ਮਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਮਾਧਵ ।
ਸੰਸ਼ਮੋ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯ ਚ ਖ੍ਯਾਪਿਤੰ ਮਾਧਵਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-79-2 (34601)
ਤਥੈਵ ਫਾਲ੍ਗੁਨੇਨਾਪਿ ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ।
ਆਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਮਤੰ ਵੀਰ ਕਥਿਤੰ ਭਵਤਾ(ਅ)ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-79-3 (34602)
ਸਰ੍ਵਮੇਤਦਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਰਮਤੰ ਭਵਾਨ੍।
ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਮਨ੍ਯੇਥਾਸ੍ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-79-4 (34603)
ਤਸ੍ਮਿੰਰਤਸ੍ਮਿੰਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਹਿ ਮਤੰ ਭਵਤਿ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਕਾਰ੍ਯਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-79-5 (34604)
ਅਨ੍ਯਥਾ ਚਿਨ੍ਤਿਤੋ ਹ੍ਯਰ੍ਥਃ ਪੁਨਰ੍ਭਵਤਿ ਸੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ।
ਅਨਿਤ੍ਯਮਤਯੋ ਲੋਕੇ ਨਰਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-79-6 (34605)
ਅਨ੍ਯਥਾਬੁਦ੍ਧਯੋ ਹ੍ਯਾਸੰਨਸ੍ਮਾਸੁ ਵਨਵਾਸਿਸ਼਼ੁ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਨ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪੁਨਰਨ੍ਯਥਾ ॥ 5-79-7 (34606)
ਅਸ੍ਮਾਕਮਪਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਵਨੇ ਵਿਚਰਤਾਂ ਤਦਾ।
ਨ ਤਥਾ ਪ੍ਰਣਯੋ ਰਾਜ੍ਯੇ ਯਥਾ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-79-8 (34607)
ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਨਵਾਸਾੰਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵੀਰ ਸਮਾਗਤਾਃ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯੋ ਹਿ ਸਪ੍ਤੇ ਮਾਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਜ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-79-9 (34608)
ਇਮਾਨ੍ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਨਚਿਨ੍ਤ੍ਯਬਲਪੌਰੁਸ਼਼ਾਤ੍।
ਆਤ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਨ੍ਰਣੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨ ਵ੍ਯਥੇਦਿਹ ਕਃ ਪੁਮਾਨ੍ ॥ 5-79-10 (34609)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਕੁਰੁਮਧ੍ਯੇ ਤੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵੰ ਭਯੋਤ੍ਤਰਮ੍।
ਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਥਾ ਮਨ੍ਦੋ ਨ ਵ੍ਯਥੇਤ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 5-79-11 (34610)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਭੀਮਸੇਨੰ ਬੀਭਤ੍ਸੁਂ ਚਾਪਰਾਚਿਤਮ੍ ।
ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਮਾਂ ਚੈਵ ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਰਾਮੰ ਚ ਕੇਸ਼ਵ॥ 5-79-12 (34611)
ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ ਚ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੰ ਵਿਰਾਟੰ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਜਮ੍।
ਦ੍ਰੁਪਦੰ ਚ ਮਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਚ ਮਾਧਵ॥ 5-79-13 (34612)
ਕਾਸ਼ਿਰਾਜੰ ਚ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਂ ਚ ਚੇਦਿਪਮ੍ ।
ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਭ੍ਰੁʼਨ੍ਮਰ੍ਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਯੁਧ੍ਯੇਤ ਕੋ ਯੁਧਿ ॥ 5-79-14 (34613)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਗਮਨਾਦੇਵ ਸਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍।
ਇਸ਼਼੍ਟਮਰ੍ਥੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਕੇਵਲਮ੍॥ 5-79-15 (34614)
ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚੈਵ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਸਹਬਾਹ੍ਲਿਕਃ ।
ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਸਮਰ੍ਥਾ ਵਿਜ੍ਞਾਤੁਮੁਚ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 5-79-16 (34615)
ਤੇ ਚੈਨਮਨੁਨੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਨਾਧਿਪਮ੍ ।
ਤੰ ਚ ਪਾਪਸਮਾਚਾਰੰ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 5-79-17 (34616)
ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਚਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਵਕ੍ਤਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਕਮਿਵਾਰ੍ਥੰ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੰ ਸ੍ਥਾਪਯੇਤਾਂ ਨ ਵਰ੍ਤ੍ਮਨਿ ॥ ॥ 5-79-18 (34617)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-79-18 ਅਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍ । ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੰ ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਨ੍ਤਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 080
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.80. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 080
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਹਦੇਵੇਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸ਼ਮਾਭਿਸਨ੍ਧਾਵਪਿ ਯੁਦ੍ਧਪਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯੈਵ ਸ੍ਥਾਪਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾ ਸਹਦੇਵਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨੁਮੋਦਨੇ ਯੋਧਾਨਾਂ ਸਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਿੰਹਨਾਦਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-80-0 (34618)
ਸਹਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-80-0x (3631)
ਯਦੇਤਤ੍ਕਥਿਤੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਧਰ੍ਮ ਏਸ਼਼ ਸਨਾਤਨਃ।
ਯਥਾ ਚ ਯੁਦ੍ਧਮੇਵ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਕਾਰ੍ਯਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-80-1 (34619)
ਯਦਿ ਪ੍ਰਸਮਮਿਚ੍ਛੇਯੁਃ ਕੁਰਵਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ।
ਤਥਾਪਿ ਯੁਦ੍ਧੰ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਯੋਜਯੇਥਾਃ ਸਹੈਵ ਤੈਃ ॥ 5-80-2 (34620)
ਕਥੰ ਨੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀਂ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਭਾਗਤਾਮ੍।
ਅਵਧੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯੇਤ ਮਮ ਮਨ੍ਯੁਃ ਸੁਯੋਧਨੇ ॥ 5-80-3 (34621)
ਯਦਿ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ਼੍ਚ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ ।
ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤੇਨਾਹੰ ਯੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 5-80-4 (34622)
ਬ੍ਰੂਹਿ ਮਦ੍ਵਚਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸੁਯੋਧਨਮਪਣ੍ਡਿਤਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇ ਵਨੇ ਵਾ ਵਸ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪੁਰੇ ਵਾ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯੇ ॥ 5-80-5 (34623)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਰੁਵਾਚ। 5-80-6x (3632)
ਸਤ੍ਯਮਾਹ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਹਦੇਵੋ ਮਹਾਮਤਿਃ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਧੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੋਪਸ੍ਯ ਮੇ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-80-6 (34624)
ਨ ਜਾਨਾਸਿ ਯਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚੀਰਾਜਿਨਧਰਾਨ੍ਵਨੇ।
ਤਵਾਪਿ ਮਨ੍ਯੁਰੁਦ੍ਧੂਤੋ ਦੁਃਖਿਤਾਨ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 5-80-7 (34625)
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤਃ ਸ਼ੂਰੋ ਯਦਾਹ ਰਣਕਰ੍ਕਸ਼ਃ।
ਵਚਨੰ ਸਰ੍ਵਯੋਧਾਨਾਂ ਤਨ੍ਮਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-80-8 (34626)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-80-9x (3633)
ਏਵੰ ਵਦਿ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੁ ਯੁਯੁਧਾਨੇ ਮਹਾਮਤੌ।
ਸੁਭੀਮਃ ਸਿੰਹਨਾਦੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਯੋਧਾਨਾਂ ਤਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-80-9 (34627)
ਸਰ੍ਵੇ ਹਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ੋ ਵੀਰਾਸ੍ਤਦ੍ਵਚਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੂਜਯਨ੍।
ਸਾਧੁਸਾਧ੍ਵਿਤਿ ਸ਼ੈਨੇਯੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤੋ ਯੁਯੁਤ੍ਸਵਃ ॥ ॥ 5-80-10 (34628)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-80-4 ਯਦਿ ਯਦ੍ਯਪਿ ਭੀਮਾਦਯੋ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਃ ਸ੍ਯੁਃ ਤਥਾਪਿ ਅਹੰ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤੇਨ ਸਹ ਯੋਦ੍ਧ੍ਰੁʼਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 081
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.81. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 081
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਦ੍ਯੂਤਸਭਾਯਾਂ ਸ੍ਵਾਨੁਭੂਤਦੁਃਸਹਦੁਃਖਮਭਿਨਿਵੇਦ੍ਯ ਰੁਦਨ੍ਤੀਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂਪ੍ਰਤਿ ਸੁਯੋਧਨਾਦਿਨਿਧਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-81-0 (34629)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-81-0x (3634)
ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤੁ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਹਿਤਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਮਾਸੀਨਮਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾ ॥ 5-81-1 (34630)
ਸੁਤਾ ਦ੍ਰੁਪਦਰਾਜਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸਿਤਾਯਤਮੂਰ੍ਧਜਾ ।
ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ ਚ ਮਹਾਰਥਮ੍ ॥ 5-81-2 (34631)
ਭੀਮਸੇਨੰ ਚ ਸੰਸ਼ਾਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਨਾਃ ।
ਅਸ਼੍ਰੁਪੂਰ੍ਣੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚੇਦੰ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 5-81-3 (34632)
ਵਿਦਿਤੰ ਤੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਯਥਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸੁਖਾਤ੍॥ 5-81-4 (34633)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਸਾਮਾਤ੍ਯੇਨ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।
ਯਥਾ ਚ ਸਞ੍ਜਯੋ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਰਹਸਿ ਸ਼੍ਰਾਵਿਤਃ ॥ 5-81-5 (34634)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਤਚ੍ਚਾਪਿ ਵਿਦਿਤੰ ਤਵ।
ਯਥੋਕ੍ਤਃ ਸਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚੈਵ ਤਚ੍ਚ ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-81-6 (34635)
ਪਞ੍ਚ ਨਸ੍ਤਾਤ ਦੀਯਨ੍ਤਾਂ ਗ੍ਰਾਮਾ ਇਤਿ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ।
ਅਵਿਸ੍ਥਲੰ ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲੰ ਮਾਕਨ੍ਦੀਂ ਵਾਰਣਾਵਤਮ੍ ॥ 5-81-7 (34636)
ਅਵਸਾਨੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕੰਚਿਦੇਕੰ ਚ ਪਞ੍ਚਮਮ੍।
ਇਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਵਾਚ੍ਯਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-81-8 (34637)
ਨ ਚਾਪਿ ਹ੍ਯਕਰੋਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸੁਯੋਧਨਃ ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਸ਼੍ਰੀਮਤਃ ਸਨ੍ਧਿਮਿਚ੍ਛਤਃ ॥ 5-81-9 (34638)
ਅਪ੍ਰਦਾਨੇਨ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਯਦਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਸਨ੍ਧਿਮਿਚ੍ਛੇੰਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-81-10 (34639)
ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੈਃ ਸਹ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਬਲੰ ਘੋਰੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸਿਤੁਮ੍ ॥ 5-81-11 (34640)
ਨ ਹਿ ਸਾਮ੍ਨਾ ਨ ਦਾਨੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਕਸ਼੍ਚਨ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਪਾ ਤੇ ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 5-81-12 (34641)
ਸਾਮ੍ਨਾ ਦਾਨੇਨ ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਯੇ ਨ ਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ।
ਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਦਣ੍ਡਃ ਸ੍ਯਾਜ੍ਜੀਵਿਤੰ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਾ ॥ 5-81-13 (34642)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਦਣ੍ਡਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਚ੍ਯੁਤ।
ਤ੍ਵਯਾ ਚੈਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੈਃ ॥ 5-81-14 (34643)
ਏਤਤ੍ਸਮਰ੍ਥੰ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਤਵ ਚੈਵ ਯਸ਼ਸ੍ਕਰਮ੍।
ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਭਵੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਸੁਖਾਵਹਮ੍ ॥ 5-81-15 (34644)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਣ ਹਿ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਲੋਭਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵਾ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾ ॥ 5-81-16 (34645)
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤ੍ਤਾਤ ਸਰ੍ਵਪਾਪੇਸ਼਼੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਾਤ੍।
ਗੁਰੁਰ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਾਗ੍ਰਭੁਕ੍ ॥ 5-81-17 (34646)
ਯਥਾ(ਅ)ਵਧ੍ਯੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨੇ ਭਵੇਦ੍ਦੋਸ਼਼ੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਸ ਵਧ੍ਯਸ੍ਯਾਵਧੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਇਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-81-18 (34647)
ਯਥਾ ਤ੍ਵਾਂ ਨ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਦੇਸ਼਼ ਦੋਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਥਾ ਕੁਰੁ।
ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਦਾਸ਼ਰ੍ਹੈਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੈਸ਼੍ਚ ਸਸੈਨਿਕੈਃ ॥ 5-81-19 (34648)
ਪੁਨਰੁਕ੍ਤੰ ਚ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਸ਼੍ਰਮ੍ਭੇਣ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।
ਕਾ ਤੁ ਸੀਮਨ੍ਤਿਨੀ ਮਾਦ੍ਰੁʼਕੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਸ੍ਤਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-81-20 (34649)
ਸੁਤਾ ਦ੍ਰੁਪਦਰਾਜਸ੍ਯ ਵੇਦਿਮਧ੍ਯਾਤ੍ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਾ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਭਗਿਨੀ ਤਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪ੍ਰਿਯਾ ਸਖੀ ॥ 5-81-21 (34650)
ਆਜਮੂਢਕੁਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾ ਪਾਣ੍ਡੋਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਸਮਵਰ੍ਚਸਾਮ੍ ॥ 5-81-22 (34651)
ਸੁਤਾ ਮੇ ਪਞ੍ਚਭਿਰ੍ਵੀਰੈਃ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਾ ਮਹਾਰਥਾਃ ।
ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਰ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਥਾ ਤੇ ਤਵ ਧਰ੍ਮਤਃ ॥ 5-81-23 (34652)
ਸਾ(ਅ)ਹੰ ਕੇਸ਼ਗ੍ਰਹੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾ ਸਭਾਂ ਗਤਾ।
ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤ੍ਵਯਿ ਜੀਵਤਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-81-24 (34653)
ਜੀਵਸ੍ਤੁ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਞ੍ਚਾਲੇਸ਼਼੍ਵਥ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸ਼਼ੁ।
ਦਾਸੀਭਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਪਾਪਾਨਾਂ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾ ॥ 5-81-25 (34654)
ਨਿਰਮਰ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼੍ਵਚੇਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡੁਸ਼਼ੁ ।
ਪਾਹਿ ਮਾਮਿਤਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤਿਤੋਸਿ ਮੇ ॥ 5-81-26 (34655)
ਯਤ੍ਰ ਮਾਂ ਭਗਵਾਨ੍ਰਾਜਾ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਪਾਞ੍ਚਾਲਿ ਵਰਾਰ੍ਹਾ(ਅ)ਸਿ ਮਤਾ ਮਮ ॥ 5-81-27 (34656)
ਅਦਾਸਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਨ੍ਤੁ ਸਰਥਾਃ ਸਾਯੁਧਾ ਇਤਿ।
ਮਯੋਕ੍ਤੇ ਯਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾ ਵਨਵਾਸਾਯ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-81-28 (34657)
ਏਵੰਵਿਧਾਨਾਂ ਦੁਃਖਾਨਾਮਭਿਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਤ੍ਰਾਯਸ੍ਵ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਸਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਜ੍ਞਾਤਿਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍ ॥ 5-81-29 (34658)
ਨਨ੍ਵਹੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ ।
ਸ਼੍ਨੁਸ਼਼ਾ ਭਵਾਮਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸਾ(ਅ)ਹੰ ਦਾਸੀਕ੍ਰੁʼਤਾ ਬਲਾਤ੍ ॥ 5-81-30 (34659)
ਧਿਕ੍ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਤ੍ਤਾਂ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਧਿਗ੍ਬਲਮ੍।
ਯਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਜੀਵਤਿ ॥ 5-81-31 (34660)
ਯਦਿ ਤੇ(ਅ)ਹਮਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਯਦਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਪਾ ਮਯਿ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵੈ ਕੋਪਃ ਸਰ੍ਵਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍ ॥ 5-81-32 (34661)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-81-33x (3635)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਦੁਸੰਹਾਰੰ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਾਗ੍ਰੰ ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍।
ਸੁਨੀਲਮਸਿਤਾਪਾਙ੍ਗੀ ਸਰ੍ਵਗਨ੍ਧਾਦਿਵਾਸਿਤਮ੍ ॥ 5-81-33 (34662)
ਸਰ੍ਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਸੰਪੰਨੰ ਮਹਾਭੁਜਗਵਰ੍ਚਸਮ੍ ।
ਕੇਸ਼ਪਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਰਾਰੋਹਾ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਵ ਵਾਮੇਨ ਪਾਣਿਨਾ ॥ 5-81-34 (34663)
ਪਦ੍ਮਾਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਮੁਪੇਤ੍ਯ ਗਜਗਾਮਿਨੀ ।
ਅਸ਼੍ਰੁਪੂਰ੍ਣੇਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-81-35 (34664)
ਅਯੰ ਤੇ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਕਰੋਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸ੍ਮਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਸਨ੍ਧਿਮਿਚ੍ਛਤਾਮ੍ ॥ 5-81-36 (34665)
ਯਦਿ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕ੍ਰੁʼਪਣੌ ਸਨ੍ਧਿਕਾਮੁਕੌ ।
ਪਿਤਾ ਮੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਮਹਾਰਥੈਃ ॥ 5-81-37 (34666)
ਪਞ੍ਚ ਚੈਵ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮੇ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਂ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਹ ॥ 5-81-38 (34667)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਭੁਜੰ ਸ਼੍ਯਾਮੰ ਸੰਛਿੰਨੰ ਪਾਂਸੁਕੁਣ੍ਠਿਤਮ੍।
ਯਦ੍ਯਹੰ ਤੁ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਮੇ ॥ 5-81-39 (34668)
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ ਹਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ੍ਯਾ ਗਤਾਨਿ ਮੇ।
ਵਿਧਾਯ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਮਨ੍ਯੁਂ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਮਿਵ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 5-81-40 (34669)
ਵਿਦੀਰ੍ਯਤੇ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਭੀਮਵਾਕ੍ਸ਼ਲ੍ਯਪੀਡਿਤਮ੍ ।
ਯੋ(ਅ)ਯਮਦ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-81-41 (34670)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਬਾਸ਼਼੍ਪਰੁਦ੍ਧੇਨ ਕਣ੍ਠੇਨਾਯਤਲੋਚਨਾ ।
ਰੁਰੋਦ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਸੋਤ੍ਕਮ੍ਪੰ ਸਸ੍ਵਰੰ ਬਾਸ਼਼੍ਪਗਦ੍ਗਦਮ੍ ॥ 5-81-42 (34671)
ਸ੍ਤਨੌ ਪੀਨਾਯਤਸ਼੍ਰੋਣੀ ਸਹਿਤਾਵਭਿਵਰ੍ਸ਼਼ਤੀ।
ਦ੍ਰਵੀਭੂਤਮਿਵਾਤ੍ਯੁਸ਼਼੍ਣੰ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੀ ਵਾਰਿ ਨੇਤ੍ਰਜਮ੍ ॥ 5-81-43 (34672)
ਤਾਮੁਵਾਚ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕੇਸ਼ਵਃ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍।
ਅਚਿਰਾਦ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਰੁਦਤੀਰ੍ਭਰਤਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-81-44 (34673)
ਏਵੰ ਤਾ ਭੀਰੁ ਰੋਸ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਹਤਜ੍ਞਾਤਿਬਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਹਤਮਿਤ੍ਰਾ ਹਤਬਲਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ(ਅ)ਸਿ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 5-81-45 (34674)
ਅਹੰ ਚ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਯਮੈਃ ਸਹ ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਨਿਯੋਗੇਨ ਦੈਵਾਚ੍ਚ ਵਿਧਿਨਿਰ੍ਮਿਤਾਤ੍ ॥ 5-81-46 (34675)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਕਾਲਪਕ੍ਵਾ ਨ ਚੇਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤਿ ਮੇ ਵਚਃ।
ਸ਼ੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਿਹਤਾ ਭੂਮੌ ਸ਼੍ਵਸ੍ਰੁʼਗਾਲਾਦਨੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-81-47 (34676)
ਚਲੇਦ੍ਧਿ ਹਿਮਵਾਞ੍ਸ਼ੈਲੋ ਮੇਦਿਨੀ ਸ਼ਤਧਾ ਭਵੇਤ੍।
ਦ੍ਯੌਃ ਪਤੇਚ੍ਚ ਸਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾ ਨ ਮੇ ਮੋਘੰ ਵਚੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-81-49a` ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯੇਤ੍ਤੋਯਨਿਧਿਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਨ ਮੇ ਮੋਘੰ ਵਚੋ ਭਵੇਤ੍।'
ਸਤ੍ਯੰ ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਬਾਸ਼਼੍ਪੋ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਹਤਾਮਿਤ੍ਰਾਞ੍ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾਨਚਿਦਾਦ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਪਤੀਨ੍ ॥ ॥ 5-81-48 (34677)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-81-11 ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸਿਤੁਂ ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼਼ਤਯਾ ਸ੍ਥਾਤੁਮ੍ ॥ 5-81-15 ਸਮਰ੍ਥੰ ਯੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ 5-81-17 ਪ੍ਰਮ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਦਤ੍ਤੰ ਚ ਤਦਗ੍ਰੰ ਚ ਤਸ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤਾ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਾਗ੍ਰਭੁਕ੍ ॥ 5-81-33 ਮ੍ਰੁʼਦੁਸੰਹਾਰੰ ਵੇਣੀਰੂਪੇਣ ਸਮਾਹ੍ਰੁʼਤਮਪਿ ਮ੍ਰੁʼਦੁਮ੍। ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਾਗ੍ਰੰ ਕੁਟਿਲਾਗ੍ਰੰ ਕੇਸ਼ਵਤ੍ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਗ੍ਰੰ ਵਾ। ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਃ ਕੁਟਿਲੇ(ਅ)ਨ੍ਯਵਦਿਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਃ। ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਰਮਣੀਯਮ੍ ॥ 5-81-45 ਰੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਰੋਦਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 082
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.82. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 082
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਭਿਰਨੁਗਮ੍ਯਮਾਨੇਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਰਥਮਧਿਰੁਹ੍ਯ ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾ ਸਹ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-82-0 (34678)
ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 5-82-0x (3636)
ਕੁਰੂਣਾਮਦ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਭਵਾਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਨੁਤ੍ਤਮਃ।
ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਦਯਿਤੋ ਨਿਤ੍ਯਮੁਭਯੋਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਯੋਰਪਿ ॥ 5-82-1 (34679)
ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯਮਨਾਮਯਮ੍।
ਸਮਰ੍ਥਃ ਪ੍ਰਸ਼ਮੰ ਚੈਵ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-82-2 (34680)
ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਤਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਸੁਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ।
ਸ਼ਾਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਬ੍ਰੂਯਾ ਯਤ੍ਤਦ੍ਵਾਚ੍ਯਮਮਿਤ੍ਰਹਨ੍ ॥ 5-82-3 (34681)
ਤ੍ਵਯਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤੰ ਚੇਦੁਕ੍ਤੰ ਸ਼ਿਵਮਨਾਮਯਮ੍।
ਹਿਤੰ ਨਾਦਾਸ੍ਯਤੇ ਬਾਲੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਵਸ਼ਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-82-4 (34682)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-82-5x (3637)
ਧਰ੍ਮ੍ਯਮਸ੍ਮਦ੍ਧਿਤੰ ਚੈਵ ਕੁਰੂਣਾਂ ਯਦਨਾਮਯਮ੍।
ਏਸ਼਼ ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਰਾਜਾਨੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਭੀਪ੍ਸਯਾ ॥ 5-82-5 (34683)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-82-6x (3638)
ਤਤੋ ਵ੍ਯਪੇਤੇ ਤਮਸਿ ਸੂਰ੍ਯੇ ਵਿਮਲ ਉਦ੍ਗਤੇ ।
ਮੈਤ੍ਰੇ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਮਦ੍ਵਰ੍ਚਿਸ਼਼ਿ ਦਿਵਾਕਰੇ ॥ 5-82-6 (34684)
ਕੌਮੁਦੇ ਮਾਸਿ ਰੇਵਤ੍ਯਾਂ ਸ਼ਰਦਨ੍ਤੇ ਹਿਮਾਗਮੇ ।
ਸ੍ਫੀਤਸਸ੍ਯਸੁਖੇ ਕਾਲੇ ਕਲ੍ਯਃ ਸਤ੍ਵਵਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-82-7 (34685)
ਮਙ੍ਗਲ੍ਯਾਃ ਪੁਣ੍ਯਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਾ ਵਾਚਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵੰਸ਼੍ਚ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀਤਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਿਵ ਵਾਸਵਃ ॥ 5-82-8 (34686)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪੌਰ੍ਵਾਹ੍ਣਿਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਸ੍ਨਾਤਃ ਸ਼ੁਚਿਰਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਉਪਤਸ੍ਥੇ ਵਿਵਸ੍ਵਨ੍ਤੰ ਪਾਵਕੰ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-82-9 (34687)
ਰੁʼਸ਼਼ਭੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠ ਆਲਭ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚ।
ਅਗ੍ਨਿੰ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਕਲ੍ਯਾਣਮਗ੍ਰਤਃ ॥ 5-82-10 (34688)
ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਵਚਨੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਸ਼ਿਨੇਰ੍ਨਪ੍ਤਾਰਮਾਸੀਨਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਸਾਤ੍ਯਕਿਮ੍ ॥ 5-82-11 (34689)
ਰਥ ਆਰੋਪ੍ਯਤਾਂ ਸ਼ਙ੍ਖਸ਼੍ਚਕ੍ਰੰ ਚ ਗਦਯਾ ਸਹ।
ਉਪਾਸਙ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਹਰਣਾਨਿ ਚ ॥ 5-82-12 (34690)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ਼੍ਚ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਸਹਸੌਬਲਃ ।
ਨ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰਵਜ੍ਞੇਯੋ ਦੁਰ੍ਬਲੋ(ਅ)ਪਿ ਬਲੀਯਸਾ ॥ 5-82-13 (34691)
ਤਤਸ੍ਤਨ੍ਮਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਪੁਨਃਸਰਾਃ ।
ਪ੍ਰਸਸ੍ਤ੍ਨੁਰ੍ਯੋਜਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਰਥੰ ਚਕ੍ਰਗਦਾਭ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-82-14 (34692)
ਤੰ ਦੀਪ੍ਤਮਿਵ ਕਾਲਾਗ੍ਨਿਮਾਕਾਸ਼ਗਮਿਵਾਸ਼ੁਗਮ੍ ।
ਸੂਰ੍ਯਚਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਭ੍ਯਾਂ ਚਕ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਸਮਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 5-82-15 (34693)
ਅਰ੍ਧਚਨ੍ਦ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਚਨ੍ਦ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਮਤ੍ਸ੍ਯੈਃ ਸਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ।
ਪੁਸ਼਼੍ਪੈਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧੈਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰੰ ਮਣਿਰਤ੍ਨੈਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-82-16 (34694)
ਤਰੁਣਾਦਿਤ੍ਯਸਙ੍ਕਾਸ਼ੰ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੰ ਚਾਰੁਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਮਣਿਹੇਮਵਿਚਿਤ੍ਰਾਙ੍ਗੰ ਸੁਧ੍ਵਜੰ ਸੁਪਤਾਕਿਨਮ੍ ॥ 5-82-17 (34695)
ਸੂਪਸ੍ਕਰਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਵੈਯਾਘ੍ਰਪਰਿਵਾਰਣਮ੍।
ਯਸ਼ੋਘ੍ਨੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਦੂਨਾਂ ਨਨ੍ਦਿਵਰ੍ਧਨਮ੍ ॥ 5-82-18 (34696)
ਵਾਜਿਭਿਃ ਸ਼ੈਬ੍ਯਸੁਗ੍ਰੀਵਮੇਧਪੁਸ਼਼੍ਪਬਲਾਹਕੈਃ ।
ਸ੍ਨਾਤੈਃ ਸੰਪਾਦਯਾਮਾਸੁਃ ਸੰਪੰਨੈਃ ਸਰ੍ਵਸੰਪਦਾ ॥ 5-82-19 (34697)
ਮਹਿਮਾਨੰ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਭੂਯ ਏਵਾਭਿਵਰ੍ਧਯਨ੍।
ਸੁਘੋਸ਼਼ਃ ਪਤਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਧ੍ਵਜੇਨ ਯੁਯੁਜੇ ਰਥਃ ॥ 5-82-20 (34698)
ਤੰ ਮੇਰੁਸ਼ਿਖਰਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਮੇਘਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਿਸ੍ਵਨਮ੍ ।
ਆਰੁਰੋਹ ਰਥੰ ਸੌਰਿਰ੍ਵਿਮਾਨਮਿਵ ਕਾਮਗਮ੍ ॥ 5-82-21 (34699)
ਤਤਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਮਾਰੋਪ੍ਯ ਪ੍ਰਯਯੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਨਾਦਯਨ੍ ॥ 5-82-22 (34700)
ਵ੍ਯਪੋਢਾਭ੍ਰਸ੍ਤਤਃ ਕਾਲਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਸਮਪਦ੍ਯਤ।
ਸ਼ਿਵਸ਼੍ਚਾਨੁਵਵੌ ਵਾਯੁਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਮਭਵਦ੍ਰਜਃ ॥ 5-82-23 (34701)
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨੁਲੋਮਾਸ਼੍ਚ ਮਙ੍ਗਲ੍ਯਾ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਬਭੂਵੁਰਨੁਯਾਯਿਨਃ ॥ 5-82-24 (34702)
ਮਙ੍ਗਲ੍ਯਾਰ੍ਥਪ੍ਰਦੈਃ ਸ਼ਬ੍ਦੈਰਨ੍ਵਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ।
ਸਾਰਸਾਃ ਸ਼ਤਪਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਹੰਸਾਸ਼੍ਚ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ॥ 5-82-25 (34703)
ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਹੁਤਿਮਹਾਹੋਮੈਰ੍ਹੂਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਪਾਵਕਃ ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ਼ਿਖੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਵਿਧੂਮਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 5-82-26 (34704)
ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋ ਵਾਮਦੇਵਸ਼੍ਚ ਭੂਰਿਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਗਯਃ ਕ੍ਰਥਃ।
ਸ਼ੁਕਨਾਰਦਵਾਲ੍ਮੀਕਾ ਮਰੁਤ੍ਤਃ ਕੁਸ਼ਿਕੋ ਭ੍ਰੁʼਗੁਃ ॥ 5-82-27 (34705)
ਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਯਦੁਸੁਖਾਵਹਮ੍।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਸਹਿਤਾ ਵਾਸਵਾਨੁਜਮ੍ ॥ 5-82-28 (34706)
ਏਵਮੇਤੈਰ੍ਮਹਾਭਾਗੈਰ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸਾਧੁਭਿਃ ।
ਪੂਜਿਤਃ ਪ੍ਰਯਯੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸਦਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-82-29 (34707)
` ਦੇਵਤਾਭ੍ਯੋ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਵਾਚ੍ਯ ਚ।
ਪ੍ਰਯਯੌ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਾਤ੍ਯਕੇਨ ਸਹਾਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 5-82-30 (34708)
ਤੰ ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤਮਨੁਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ।
ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚੋਭੌ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੌ ॥ 5-82-31 (34709)
ਚੇਕਿਤਾਨਸ਼੍ਚ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਚੇਦਿਪਃ ।
ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-82-32 (34710)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਸਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਵਿਰਾਟਃ ਕੇਕਯੈਃ ਸਹ।
ਸੰਸਾਧਨਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍ ॥ 5-82-33 (34711)
ਤਤੋ(ਅ)ਨੁਵ੍ਰਜ੍ਯ ਗੋਵਿਨ੍ਦੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਕਾਸ਼ੇ ਦ੍ਯੁਤਿਮਾਨੁਵਾਚੇਦੰ ਵਚਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-82-34 (34712)
ਯੋ ਵੈ ਨ ਕਾਮਾੰਨ ਭਯਾੰਨ ਲੋਭਾੰਨਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍।
ਅਨ੍ਯਾਯਮਨੁਵਰ੍ਤੇਤ ਸ੍ਥਿਰਬੁਦ੍ਧਿਰਲੋਲੁਪਃ ॥ 5-82-35 (34713)
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਦੇਵਦੇਵਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 5-82-36 (34714)
ਤੰ ਸਰ੍ਵਗੁਣਸੰਪੰਨੰ ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਕ੍ਰੁʼਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਸੰਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸਨ੍ਦੇਸ਼਼੍ਟੁਮੁਪਚਕ੍ਰਮੇ ॥ ॥ 5-82-37 (34715)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-82-2 ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯੰ ਸੰਪਾਦ੍ਯਾਤ੍। ਅਨਾਮਯੰ ਕੁਸ਼ਲਮ੍ ॥ 5-82-5 ਅਭੀਪ੍ਸਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਯਾ ॥ 5-82-7 ਕੌਮੁਦੇ ਕਰ੍ਤਿਕੇ ॥ 5-82-11 ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਅਨੁਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ 5-82-15 ਆਕਾਸ਼ਗਃ ਸੂਰ੍ਯਃ ॥ 5-82-18 ਸੂਪਸ੍ਕਰੰ ਸ਼ੋਭਨੈਰੁਪਕਰਣੈਰੁਪੇਤਾਮ੍। ਨਨ੍ਦਿਵਰ੍ਧਨੰ ਆਨਨ੍ਦਵਰ੍ਧਨਮ੍ ॥ 5-82-19 ਸੰਪਾਦਯਾਮਾਸੁਃ ਸਜ੍ਜੀਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤਃ ॥ 5-82-33 ਸੰਸਾਧਨਾਰ੍ਥੰ ਕਾਰ੍ਯਨਿਸ਼਼੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਮ੍ ॥ 5-82- 5-82- 5-82-ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 083
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.83. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 083
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਪ੍ਰੁʼਥਾਂਪ੍ਰਤਿ ਕੁਸ਼ਲਪ੍ਰਸ਼੍ਨਪੂਰ੍ਵਕਸ੍ਵਭਿਦ੍ਧਾਦਨਨਿਵੇਦਨਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਤਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਾਦਿਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸਮਾਗਮਃ ॥ 2 ॥ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦਿਭਿਃ ਸਹ ਤਤ੍ਸੰਵਾਦਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਵਾਗਮਨਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-83-0 (34716)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-83-0x (3639)
ਯਾ ਸਾ ਬਾਲ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਪਰ੍ਯਵਰ੍ਧਯਤਾਬਲਾ।
ਉਪਵਾਸਤਪਃਸ਼ੀਲਾ ਸਦਾ ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨੇ ਰਤਾ ॥ 5-83-1 (34717)
ਦੇਵਤਾਤਿਥਿਪੂਜਾਸੁ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇ ਰਤਾ।
ਵਤ੍ਸਲਾ ਪ੍ਰਿਯਪੁਤ੍ਰਾ ਚ ਮਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-83-2 (34718)
ਸੁਯੋਧਨਭਯਾਦ੍ਯਾ ਨੋ ਤ੍ਰਾਯਤਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ ।
ਮਹਤੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸੰਬਾਧੁਦ੍ਦੁਸ੍ਤਰਾੰਨੌਰਿਵਾਰ੍ਣਵਾਤ੍ ॥ 5-83-3 (34719)
ਅਸ੍ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਚ ਸਤਤੰ ਯਯਾ ਦੁਃਖਾਨਿ ਮਾਧਵ ।
ਅਨੁਭੂਤਾਨ੍ਯਦੁਃਖਾਰ੍ਹਾਂ ਤਾਂ ਸ੍ਮ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਰਨਾਮਯਮ੍ ॥ 5-83-4 (34720)
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯੇਸ਼੍ਚੈਨਾਂ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾਮ੍ ।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਸ੍ਵਜੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ ॥ 5-83-5 (34721)
ਊਢਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਦੁਃਖਾਨਿ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਾਣਾਮਰਿਨ੍ਦਮ।
ਨਿਰਾਕਾਰਾ(ਅ)ਤਦਰ੍ਹਾ ਚ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੀ ਦੁਃਖਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ॥ 5-83-6 (34722)
ਅਪਿ ਜਾਤੁ ਸ ਕਾਲਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਦੁਃਖਵਿਪਰ੍ਯਯਃ ।
ਯਦਹੰ ਮਾਤਰੰ ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਸੁਖੰ ਦਦ੍ਯਾਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-83-7 (34723)
ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਨ੍ਤੋ(ਅ)ਨੁਧਾਵਨ੍ਤੀਂ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਂ ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨੀਮ੍ ।
ਰੁਦਤੀਮਪਹਾਯੈਨਾਮਗਚ੍ਛਾਮ ਵਯੰ ਵਨਮ੍ ॥ 5-83-8 (34724)
ਸਾ ਨੂਨੰ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ਦੁਃਖੈਃ ਸਾ ਚੇਜ੍ਜੀਵਤਿ ਕੇਸ਼ਵ।
ਤਥਾ ਪੁਤ੍ਰਾਧਿਭਿਰ੍ਗਾਢਮਾਰ੍ਤਾਮਰ੍ਚਯ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ ॥ 5-83-9 (34725)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯਾ(ਅ)ਥ ਸਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤ੍ਵਯਾ ਮਦ੍ਵਚਵਾਦ੍ਵਿਭੋ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕੌਰਵ੍ਯੋ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚ ਵਯੋਧਿਕਾਃ ॥ 5-83-10 (34726)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਦ੍ਰੋਣੰ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਚੈਵ ਮਹਾਰਾਜੰ ਚ ਵਾਹ੍ਲਿਕਮ੍।
ਦ੍ਰੌਣਿੰ ਚ ਸੋਮਦਤ੍ਤੰ ਚ ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਭਰਤਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ॥ 5-83-11 (34727)
` ਯਥਾਵਯੋ ਯਥਾਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਜਨਾਰ੍ਦਨ।'
ਵਿਦੁਰੰ ਚ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਕੁਰੂਣਾਂ ਮਨ੍ਤ੍ਰਧਾਰਿਣਮ੍।
ਅਗਾਧਬੁਦ੍ਧਿੰ ਮਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਸ੍ਵਜੇਥਾ ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 5-83-12 (34728)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-83-13x (3640)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕੇਸ਼ਵੰ ਤਤ੍ਰ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਨਿਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 5-83-13 (34729)
ਵ੍ਰਜੰਨੇਵ ਤੁ ਬੀਭਤ੍ਸੁਃ ਸਖਾਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਰਵੀਰਘ੍ਰੰ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਮਪਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ 5-83-14 (34730)
ਯਦਸ੍ਮਾਕੰ ਵਿਭੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪੁਰਾ ਵੈ ਮਨ੍ਤ੍ਰਨਿਸ਼੍ਚਯੇ ।
ਅਰ੍ਧਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਗੋਵਿਦ ਵਿਦਿਤੰ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ॥ 5-83-15 (34731)
ਤਚ੍ਚੇਦ੍ਦਦ੍ਯਾਦਖਙ੍ਗੇਨ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਵਮਤ੍ਯ ਚ।
ਪ੍ਰਿਯੰ ਮੇ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਮੁਚ੍ਯੇਰਨ੍ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 5-83-16 (34732)
ਅਤਸ਼੍ਚੇਦਨ੍ਯਥਾਕਰ੍ਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨੁਪਾਯਵਿਤ੍।
ਅਨ੍ਤੰ ਨੂਨੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-83-17 (34733)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-83-18x (3641)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਸਮਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਾਵੇਪਤ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 5-83-18 (34734)
ਵੇਪਮਾਨਸ਼੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਮਹਤੋ ਰਜਨ੍।
ਧਨਞ੍ਜਯਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਹਰ੍ਸ਼਼ੋਤ੍ਸਿਕ੍ਤਮਨਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-83-19 (34735)
ਤਸ੍ਯ ਤੰ ਨਿਨਦੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੰਪ੍ਰਾਵੇਪਨ੍ਤ ਧਨ੍ਵਿਨਃ ।
ਵਾਹਨਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਮਿ ਸ਼ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਮੂਤ੍ਰੇ ਪ੍ਰਮੁਸ੍ਰੁਵੁਃ ॥ 5-83-20 (34736)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕੇਸ਼ਵੰ ਤਤ੍ਰ ਤਥਾ ਚੋਹ੍ਵਾ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਨਿਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-83-21 (34737)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਤੂਰ੍ਣਮਭ੍ਯਗਮਦ੍ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ੈਬ੍ਯਸੁਗ੍ਰੀਵਵਾਹਨਃ ॥ 5-83-22 (34738)
ਤੇ ਹਯਾ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਦਾਰੁਕੇਣ ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ ।
ਪਨ੍ਥਾਨਮਾਚੇਮੁਰਿਵ ਗ੍ਰਸਮਾਨਾ ਇਵਾਮ੍ਬਰਮ੍ ॥ 5-83-23 (34739)
ਅਥਾਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨਧ੍ਵਨਿ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਾਨ੍ਸ੍ਥਿਤਾਨੁਭਯਤਃ ਪਥਿ ॥ 5-83-24 (34740)
ਸੋ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥਾਤ੍ਤੂਰ੍ਣਮਭਿਵਾਦ੍ਯ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਪੂਜਯਨ੍॥ 5-83-25 (34741)
ਕਚ੍ਚਿਲ੍ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਕੁਸ਼ਲੰ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਵਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਤ੍ਰਯੋ ਵਰ੍ਣਾਃ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਸ਼ਾਸਨੇ ।
` ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਤਿਥਿਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਪੂਤਾ ਸ੍ਵਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ॥' 5-83-26 (34742)
ਤੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯ ਤਾਂ ਪੂਜਾਂ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਭਗਵਨ੍ਤਃ ਕ੍ਵ ਸੰਸਿਦ੍ਧਾਃ ਕੋ(ਅ)ਵਧਿਰ੍ਭਵਤਾਮਿਹ ॥ 5-83-27 (34743)
ਕਿੰ ਵਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭਗਵਤਾਮਹੰ ਕਿੰ ਕਰਵਾਣਿ ਯਃ ।
ਕੇਨਾਰ੍ਥੇਨੋਪਪ੍ਤੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਮਹੀਤਲਮ੍ ॥ 5-83-28 (34744)
` ਏਵਮੁਕ੍ਤਾਃ ਕੇਸ਼ਵੇਨ ਮੁਨਯਃ ਸ਼ੰਸਿਤਵ੍ਰਤਾਃ ।
ਨਾਰਦਪ੍ਰਮੁਖਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਨਨ੍ਦਨ੍ਤ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ॥ 5-83-29 (34745)
ਅਧਸ਼੍ਸ਼ਿਰਾਃ ਸਰ੍ਪਮਾਲੀ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸ ਹਿ ਦੇਵਲਃ ।
ਅਰ੍ਵਾਵਸੁਃ ਸੁਜਾਨੁਸ਼੍ਚ ਮੈਤ੍ਰੇਯਃ ਸ਼ੁਨਕੋ ਬਲੀ 5-83-30 (34746)
ਬਕੋ ਦਾਲ੍ਭ੍ਯਃ ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਿਰਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵੈਪਾਯਨਸ੍ਤਥਾ।
ਆਪੋਦਧੌਮ੍ਯੋ ਧੌਮ੍ਯਸ਼੍ਚ ਆਣਿਮਾਣ੍ਡਵ੍ਯਕੌਸ਼ਿਕੌ ॥ 5-83-31 (34747)
ਦਾਮੋਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ਵਣਃ ਪਰ੍ਣਾਦੋ ਘਟਜਾਨੁਕਃ।
ਮੌਞ੍ਜਾਯਨੋ ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਾਰਾਸ਼ਰ੍ਯੋ(ਅ)ਥ ਸ਼ਾਲਿਕਃ ॥ 5-83-32 (34748)
ਸ਼ੀਲਵਾਨਸ਼ਨਿਰ੍ਧਾਤਾ ਸ਼ੂਨ੍ਯਪਾਲੋ(ਅ)ਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣਃ।
ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਃ ਕਹੋਲਸ਼੍ਚ ਰਾਮਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥' 5-83-33 (34749)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਜ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯ ਉਪੇਤ੍ਯ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍।
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਚ ਗੋਵਿਨ੍ਦੰ ਸੁਰਾਸੁਰਪਤੇਃ ਸਖਾ ॥ 5-83-34 (34750)
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ ।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਮਾਨਯਨ੍ਤਿ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 5-83-35 (34751)
ਦੈਵਾਸੁਰਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟਾਰਃ ਪੁਰਾਣਸ੍ਯ ਮਹਾਮਤੇ।
ਸਮੇਤ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਤਃ।
ਸਭਾਸਦਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-83-36 (34752)
ਏਤਨ੍ਮਹਤ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯੰ ਦ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਾਮ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-83-37 (34753)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤਾ ਵਾਚਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ ਮਾਧਵ।
ਤ੍ਵਯੋਚ੍ਯਮਾਨਾਃ ਕੁਰੁਸ਼਼ੁ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-83-38 (34754)
` ਸਭਾਯਾਂ ਮਧੁਰਾ ਵਾਚਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਨ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਯੇਰਿਤਾਃ ।
ਕੁਰੂਣਾਂ ਪ੍ਰਤਿਵਾਚਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ ਮਾਧਵ ॥' 5-83-39 (34755)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਦਯਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਮਤਿਃ ।
ਤ੍ਵੰ ਚ ਯਾਦਵਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸਭਾਯਾਂ ਵੈ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਥ ॥ 5-83-40 (34756)
ਤਵ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਤਥਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਮਾਧਵ।
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਸਤ੍ਯਾਨਿ ਚ ਹਿਤਾਨਿ ਚ।
ਆਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍ ॥ 5-83-41 (34757)
ਯਾਹ੍ਯਵਿਘ੍ਨੇਨ ਵੈ ਵੀਰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸਭਾਗਤਮ੍।
ਆਸੀਨਮਾਸਨੇ ਦਿਵ੍ਯੇ ਬਲਤੇਜਃਸਮਾਹਿਤਮ੍ ॥ 5-83-42 (34758)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-83-43x (3642)
ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤੰ ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰੰ ਪਰਵੀਰਰੁਜੋ ਦਸ਼।
ਮਹਾਰਥਾ ਮਹਾਬਾਹੁਮਨ੍ਵਯੁਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪਾਣਯਃ ॥ 5-83-43 (34759)
ਪਦਾਤੀਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰੰ ਚ ਸਾਦਿਨਾਂ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ।
ਭੋਜ੍ਯੰ ਚ ਵਿਪੁਲੰ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਸ਼ੋਪਰੇ ॥ ॥ 5-83-44 (34760)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-83-6 ਊਢਾਤ੍ ਵਿਵਾਹਾਤ੍। ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਾਣਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-83-36 ਪੁਰਾਣਸ੍ਯ ਦੈਵਾਸੁਰਸ੍ਯ ਦੇਵਾਸੁਰਸਮੁਦਾਯਸ੍ਯ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 084
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.84. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 084
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪ੍ਰਯਾਣੇ ਕੁਰੁਪਰਾਜਯਸੂਚਕਦੁਰ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਮੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭਸ਼ਕੁਨਸਮੁਦਯਃ ॥ 2 ॥ ਮਾਰ੍ਗੇ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਵਿਪਰਗਣਾਦ੍ਯਸ਼੍ਵਰ੍ਚਿਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸਾਯਾਹ੍ਨੇ ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲਾਭਿਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਤ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਵਿਜਵ੍ਰਜਪੂਜਿਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਗਮਨਾਗਮਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਾਨ੍ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਤਦ੍ਰਜਨ੍ਯਾਂ ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲੇ ਸੁਖਸੰਵਾਸਃ ॥ 4 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-84-0 (34761)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 5-84-0x (3643)
ਕਥੰ ਪ੍ਰਯਾਤੋ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਕਾਨਿ ਵਾ ਵ੍ਰਜਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਮਹੌਜਸਃ ॥ 5-84-1 (34762)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-84-2x (3644)
ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਯਾਨ੍ਯਸੰਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤਾਨਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਦੈਵਾਨ੍ਯੌਤ੍ਪਾਤਿਕਾਨਿ ਚ ॥ 5-84-2 (34763)
ਅਨਭ੍ਰੇ(ਅ)ਸ਼ਨਿਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਃ ਸਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਸਮਜਾਯਤ ।
ਅਨ੍ਵਗੇਵ ਚ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਵਰ੍ਸ਼਼ਦ੍ਵਿਘਨੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-84-3 (34764)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗੂਹੁਰ੍ਮਹਾਨਦ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਙ੍ਮੁਖਾਃ ਸਿਨ੍ਧੁਸਪ੍ਤਮਾਃ ।
ਵਿਪਰਿਤਾ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾ ਨ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਯਤ ਕਿੰਚਨ ॥ 5-84-4 (34765)
ਪ੍ਰਾਜ੍ਵਲੰਨਗ੍ਨਯੋ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਮਕਮ੍ਪਤ ।
ਉਦਪਾਨਾਸ਼੍ਚ ਕੁਮ੍ਭਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਸਿਞ੍ਚਞ੍ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਜਲਮ੍ ॥ 5-84-5 (34766)
ਤਮਃਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮਪ੍ਯਾਸੀਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਜਗਦਿਦੰ ਤਥਾ।
ਨ ਦਿਸ਼ੋ ਨਾਦਿਸ਼ੋ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਯਨ੍ਤੇਸ੍ਮ ਰੇਣੁਨਾ ॥ 5-84-6 (34767)
ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਨ੍ਮਹਾਞ੍ਛਬ੍ਦਃ ਖੇਸ਼ਰੀਰਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਨ੍ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 5-84-7 (34768)
ਪ੍ਰਾਮਥ੍ਨਾਦ੍ਧਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰ ਵਾਤੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਪਸ਼੍ਚਿਮਃ ।
ਆਰੁਜਨ੍ਗਣਸ਼ੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਪਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ਼ਨਿਨਿਃਸ੍ਵਨਃ ॥ 5-84-8 (34769)
ਯਤ੍ਰਯਤ੍ਰ ਚ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਪਥਿ ਭਾਰਤ ।
ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਸੁਖੋ ਵਾਯੁਃ ਸਰ੍ਵੰ ਚਾਸੀਤ੍ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ 5-84-9 (34770)
ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਕਮਲਾਨਿ ਚ ਭੂਰਿਸ਼ਃ ।
ਸਮਸ਼੍ਚ ਪਨ੍ਥਾ ਨਿਰ੍ਦੁਃਖੋ ਵ੍ਯਪੇਤਕੁਸ਼ਕਣ੍ਟਕਃ ॥ 5-84-10 (34771)
ਸੰਸ੍ਤੁਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਗੀਰ੍ਭਿਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ।
ਅਰ੍ਚ੍ਯਤੇ ਮਧੁਪਰ੍ਕੈਸ਼੍ਚ ਵਸੁਭਿਸ਼੍ਚ ਵਸੁਪ੍ਰਦਃ ॥ 5-84-11 (34772)
ਤੰ ਕਿਰਨ੍ਤਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਨ੍ਯੈਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪੈਃ ਸੁਗਨ੍ਧਿਭਿਃ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਪਥਿ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੇ ਰਤਮ੍ ॥ 5-84-12 (34773)
ਸ ਸ਼ਾਲਿਭਵਨੰ ਰਮ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਸਸ੍ਯਸਮਾਚਿਤਮ੍।
ਸੁਖ ਪਰਮਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਮਭ੍ਯਗਾਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-84-13 (34774)
ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਬਹੁਪਸ਼ੂਨ੍ਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਰਮ੍ਯਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਤੋਪਣਾਨ੍।
ਪੁਰਾਣਿ ਚ ਵ੍ਯਤਿਕਾਮਨ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ॥ 5-84-14 (34775)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸੁਮਨਸੋ ਭਾਰਤੈਰਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਨੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾਃ ਪਰਚਕ੍ਰਾਣਾਂ ਵ੍ਯਸਨਾਨਾਮਕੋਵਿਦਾਃ ॥ 5-84-15 (34776)
ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯਾਦਥਾਗਮ੍ਯ ਜਨਾਃ ਪੁਰਨਿਵਾਸਿਨਃ।
ਯਥ੍ਯਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ ਸਹਿਤਾ ਵਿਸ਼਼੍ਵਕ੍ਸੇਨਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-84-16 (34777)
ਤੇ ਤੁ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਾਯਾਨ੍ਤਮਗ੍ਨਿਮਿਦ੍ਧਮਿਵ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ।
ਅਰ੍ਚਯਾਮਾਸੁਰਰ੍ਚਾਰ੍ਹੰ ਦੇਸ਼ਾਤਿਥਿਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-84-17 (34778)
ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵਃ ਪਰਵੀਰਹਾ ।
ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਰਸ਼੍ਮਾਵਾਦਿਤ੍ਯੇ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਵੈ ਲੋਹਿਤਾਯਤਿ ॥ 5-84-18 (34779)
` ਤਤੋ ਹ੍ਯਨੁਚਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨੁਵਾਚ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਮਿਹ ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍ ॥ 5-84-19 (34780)
ਤਸ੍ਯ ਤਨ੍ਮਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਚਕ੍ਰੁਰਾਵਸਥੰ ਨਰਾਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਚਾੰਨਪਾਨਾਨਿ ਰਰਾਵਨ੍ਤਿ ਸਮਾਰ੍ਜਯਨ੍ ॥' 5-84-20 (34781)
ਅਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥਾਤ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ੌਚੰ ਯਥਾਵਿਧਿ ।
ਰਥਮੋਚਨਮਾਦਿਸ਼੍ਯ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਮੁਪਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 5-84-21 (34782)
ਦਾਰੁਕੋ(ਅ)ਪਿ ਹਯਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚਰ੍ਯ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਃ।
ਮੁਮੋਚ ਸਰ੍ਵੰ ਯੋਕ੍ਤਾਦਿ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚੈਤਾਨਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ॥ 5-84-22 (34783)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਪ੍ਰਧਾਨਾਸ੍ਤੁ ਯ ਆਸਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਆਰ੍ਯਾਃ ਕੁਲੀਨਾ ਹ੍ਰੀਮਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ॥ 5-84-23 (34784)
ਤੇ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਮਰਿਨ੍ਦਮਮ੍।
ਪੂਜਾਂ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਯਥਾਨ੍ਯਾਯਮਾਸ਼ੀਰ੍ਮਙ੍ਗਲਸੰਯੁਤਾਮ੍ ॥ 5-84-24 (34785)
ਤੇ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਪੂਜਿਤਮ੍।
ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ਤ ਵੇਸ਼੍ਮਾਨਿ ਗੁਣਵਨ੍ਤਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 5-84-25 (34786)
ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ ਯਥਾਰ੍ਹਤਃ ।
ਅਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਵੇਸ਼੍ਮਾਨਿ ਪੁਨਰਾਯਾਤ੍ਸਹੈਵ ਤੈਃ ॥ 5-84-26 (34787)
ਸੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਭੁਕ੍ਤਾ ਚ ਸਹ ਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰਵਸਤ੍ਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਂ ਸੁਖਮ੍ ॥ ॥ 5-84-27 (34788)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਮਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-84-2 ਦੈਵਾਨਿ ਕਸ਼ੁਨਾਨਿ। ਔਤ੍ਪਾਤਿਕਾਨਿ ਅਸ਼ਕੁਨਾਨਿ ॥ 5-84-7 ਖੇਸ਼ਰੀਰੰ ਛਾਯਾਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਰੀਰਮ੍ ॥ 5-84-13 ਭਵਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਮਿੰਨਿਤਿ ਭਵਨੇ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮ੍ ॥ 5-84-16 ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯਾਤ੍ ਗ੍ਰਾਮਾਤ੍ ॥ 5-84-ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 085
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.85. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 085
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੂਤੈਃ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਗਮਨੰ ਜ੍ਞਾਤਵਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯਾਜ੍ਞਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਪਥਿ ਤਦਾਰਾਧਨਾਯ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਸਭਾਨਿਰ੍ਮਾਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਤਦਨਵਲੋਕਨੇਨੈਵ ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-85-0 (34789)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-85-0x (3645)
ਤਦਾ ਦੂਤੈਃ ਸਮਾਜ੍ਞਾਯ ਆਯਾਨ੍ਤੰ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਭੁਜਮ੍ ॥ 5-85-1 (34790)
ਦ੍ਰੋਣੰ ਚ ਸਞ੍ਜਯੰ ਚੈਵ ਵਿਦੁਰੰ ਚ ਮਹਾਮਤਿਮ੍ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਦਨੰ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੋਮਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍ ॥ 5-85-2 (34791)
ਅਦ੍ਭੁਤੰ ਮਹਾਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਬਾਲਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਗ੍ਰੁʼਹੇਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 5-85-3 (34792)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਤਥੈਵਾਨ੍ਯੇ ਸਮਾਗਤਾਃ ।
ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਾਦਾਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਚਤ੍ਵਰੇਸ਼਼ੁ ਸਭਾਸੁ ਚ ॥ 5-85-4 (34793)
ਉਪਾਯਾਸ੍ਯਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਪਰਾਕ੍ਰਮੀ ।
ਸ ਨੋ ਮਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪੂਜ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਥਾ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥ 5-85-5 (34794)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹਿ ਯਾਤ੍ਰਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਭੂਤਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੋ(ਅ)ਹਿ ਸਃ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਚੌਜਸ਼੍ਚ ਮਾਧਵੇ ॥ 5-85-6 (34795)
ਸ ਮਾਨ੍ਯਤਾਂ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ ਹਿ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ।
ਪੂਜਿਤੋ ਹਿ ਸੁਖਾਯ ਸ੍ਯਾਦਸੁਖਃ ਸ੍ਯਾਦਪੂਜਿਤਃ ॥ 5-85-7 (34796)
ਸ ਚੇਤ੍ਤੁਪ੍ਯਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਉਪਚਰੈਰਰਿਨ੍ਦਮਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਨਭਿਪ੍ਰਾਯਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਃ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ॥ 5-85-8 (34797)
ਤਸ੍ਯ ਪੂਜਾਰ੍ਥਮਦ੍ਯੈਵ ਸੰਵਿਧਸ੍ਤ੍ਵ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਸਭਾਃ ਪਥਿ ਵਿਧੀਯਨ੍ਤਾਂ ਸਰ੍ਵਕਾਮਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ ॥ 5-85-9 (34798)
ਯਥਾ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਤ੍ਵਯਿ ਜਾਯੇਤ ਤਸ੍ਯ ਵੈ ।
ਤਥਾ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਕਥੰ ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-85-10 (34799)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-85-11x (3646)
ਤਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਨਾਧਿਪਮ੍।
ਊਚੁਃਕ ਪਰਮਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਪੂਜਯਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਃ ॥ 5-85-11 (34800)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਨੁਮਤੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਸਭਾਵਾਸ੍ਤੂਨਿ ਰਮ੍ਯਾਣਿ ਪ੍ਰਦੇਸ਼਼੍ਟੁਮੁਪਚਕ੍ਰਮੇ ॥ 5-85-12 (34801)
ਤਤੋ ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਦੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਰਮਣੀਯੇਸ਼਼ੁ ਭਾਗਸ਼ਃ ।
ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਸਮਾਕੀਰ੍ਣਾਃ ਸਭਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰਨੇਕਸ਼ਃ ॥ 5-85-13 (34802)
ਆਸਨਾਨਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਯੁਤਾਨਿ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਗੁਣੈਃ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਗਨ੍ਧਾਨਲਙ੍ਕਾਨਾਰਾਨ੍ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣਿ ਵਸਨਾਨਿ ਚ ॥ 5-85-14 (34803)
ਗੁਣਵਨ੍ਤ੍ਯੰਨਪਾਨਾਨਿ ਭੋਜ੍ਯਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਚ ਸੁਗਨ੍ਧੀਨਿ ਤਾਨਿ ਰਾਜਾ ਦਦੌ ਤਤਃ ॥ 5-85-15 (34804)
ਵਿਸ਼ੇਵਤਸ਼੍ਚ ਵਾਸਾਰ੍ਥੰ ਸਭਾਂ ਗ੍ਰਾਮੇ ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲੇ।
ਵਿਦਧੇ ਕੌਰਵੋ ਰਾਜਾ ਬਹੁਰਤ੍ਨਾਂ ਮਨੋਰਮਾਮ੍ ॥ 5-85-16 (34805)
ਏਤਦ੍ਵਿਧਾਯ ਵੈ ਸਰ੍ਵੰ ਦੇਵਾਰ੍ਹਮਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍ ।
ਆਚਖ੍ਯੌ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-85-17 (34806)
ਤਾਃ ਸਭਾਃ ਕੇਸ਼ਵਃ ਸਰ੍ਵਾ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਅਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਵ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਉਪਾਯਾਤ੍ਕੁਰੁਸਦ੍ਮ ਤਤ੍ ॥ ॥ 5-85-18 (34807)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-85-8 ਅਭਿਪ੍ਰਾਯਾਨ੍ ਮਨੋਰਥਾਨ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 086
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.86. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 086
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਗਮਨਸ਼੍ਰਵਣਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਵਿਦੁਰਪੁਰਤਃ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤਸ੍ਮੈ ਰਥਗਜਾਦਿਵਿਤਰਣਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-86-0 (34808)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-86-0x (3647)
ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯਾਦਿਹ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਰੁਪਾਯਾਤੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲੇ ਨਿਵਸਤਿ ਸ ਚ ਪ੍ਰਾਤਰਿਹੈਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-86-1 (34809)
ਆਹੁਕਾਨਾਮਧਿਪਤਿਃ ਪੁਰੋਗਃ ਸਰ੍ਵਸਾਤ੍ਵਤਾਮ੍।
ਮਹਾਮਨਾ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਮਹਾਸਤ੍ਵੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-86-2 (34810)
ਸ੍ਫੀਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਭਰ੍ਤਾ ਗੋਪ੍ਤਾ ਚ ਮਾਧਵਃ ।
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਂ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 5-86-3 (34811)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ੍ਯਨ੍ਧਕਾਃ ਸੁਮਨਸੋ ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਮੁਪਾਸਤੇ।
ਆਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ ਰੁਦ੍ਰਾ ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਃ ॥ 5-86-4 (34812)
ਤਸ੍ਮੈ ਪੂਜਾਂ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਵ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਤਾਂ ਮੇ ਕਥਯਤਃ ਸ਼੍ਰੁਣੁ ॥ 5-86-5 (34813)
ਏਕਵਰ੍ਣੈਃ ਸੁਕ੍ਲ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਙ੍ਗੈਰ੍ਬਾਹ੍ਲਿਜਾਤੈਰ੍ਹਯੋਤ੍ਤਮੈਃ।
ਚਤੁਰ੍ਯਕ੍ਤਾਨ੍ਰਥਾਂਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਰੌਕ੍ਮਾਨ੍ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ ॥ 5-86-6 (34814)
ਨਿਤ੍ਯਪ੍ਰਭਿੰਨਾਨ੍ਮਾਤਙ੍ਗਾਨੀਸ਼਼ਾਦਨ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਹਾਰਿਣਃ।
ਅਸ਼਼੍ਟਾਨੁਚਰਮੇਕੈਕਮਸ਼਼੍ਟੌ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਕੌਰਵ ॥ 5-86-7 (34815)
ਦਾਸੀਨਾਮਪ੍ਰਜਾਤਾਨਾਂ ਸ਼ੁਭਾਨਾਂ ਰੁਕ੍ਮਵਰ੍ਚਸਾਮ੍ ।
ਸ਼ਤਮਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਦਾਸਾਨਾਮਪਿ ਤਾਵਤਾਮ੍ ॥ 5-86-8 (34816)
ਆਵਿਕੰ ਚ ਸੁਖਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਪਾਰ੍ਵਤੀਯੈਰੁਪਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਤਦਪ੍ਯਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸਹਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਾਸ਼ਾਸ਼਼੍ਟ ਚ ॥ 5-86-9 (34817)
ਅਜਿਨਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਚੀਨਦੇਸ਼ੋਦ੍ਭਵਾਨਿ ਚ।
ਤਾਨ੍ਯਪ੍ਯਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯਾਵਦਰ੍ਹਤਿ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-86-10 (34818)
ਦਿਵਾ ਰਾਤ੍ਰੌ ਚ ਭਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਸੁਤੇਜਾ ਵਿਮਲੋ ਮਣਿਃ ।
ਤਮਪ੍ਯਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤਮਰ੍ਹਤਿ ਹਿ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-86-11 (34819)
ਏਕੇਨਾਭਿਪਤਤ੍ਯਹ੍ਨਾ ਯੋਜਨਾਨਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ ।
ਯਾਨਮਸ਼੍ਵਤਰੀਯੁਕ੍ਤੰ ਦਾਸ੍ਯੇ ਤਸ੍ਮੈ ਤਦਪ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-86-12 (34820)
ਯਾਵਨ੍ਤਿ ਵਾਹਨਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਯਾਵਨ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ।
ਤਤੋਸ਼਼੍ਟਗੁਣਮਪ੍ਯਸ੍ਮੈ ਭੋਜ੍ਯੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਸਦਾ ॥ 5-86-13 (34821)
ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦ੍ਰੁʼਤੇ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੰ ਰਥੈਰ੍ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਃ ਸ੍ਵਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-86-14 (34822)
ਸ੍ਵਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚ ਕਲ੍ਯਾਣ੍ਯਃ ਪਾਦੈਰੇਵ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਵਾਰਮੁਖ੍ਯਾ ਮਹਾਭਾਗੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ॥ 5-86-15 (34823)
ਨਗਰਾਦਪਿ ਯਾਃ ਕਾਸ਼੍ਚਿਦ੍ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਕਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਕਲ੍ਯਾਣ੍ਯਸ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਨਾਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-86-16 (34824)
ਸਸ੍ਤ੍ਰੀਪੁਰੁਸ਼਼ਬਾਲੰ ਚ ਨਗਰੰ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ।
ਉਦੀਕ੍ਸ਼਼ਤਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਭਾਨੁਮਨ੍ਤਮਿਵ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-86-17 (34825)
ਮਹਾਧ੍ਵਜਪਤਾਕਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤਾਂ ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਿਸ਼ਃ।
ਜਲਾਵਸਿਕ੍ਤੋ ਵਿਰਜਾਃ ਪਨ੍ਥਾਸ੍ਤਸ੍ਯੇਤਿ ਚਾਨ੍ਵਸ਼ਾਤ੍ ॥ 5-86-18 (34826)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗ੍ਰੁʼਹਾਦ੍ਵਰਮ੍ ।
ਤਦਦ੍ਯ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸੁਸੰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-86-19 (34827)
ਏਤਦ੍ਧਿ ਰੁਚਿਰਾਕਾਰੈਃ ਪ੍ਰਾਸਾਦੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ।
ਸ਼ਿਵੰ ਚ ਰਮਣੀਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵਰ੍ਤੁ ਸੁਮਹਾਧਨਮ੍ ॥ 5-86-20 (34828)
ਸਰ੍ਵਮਸ੍ਮਿਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਰਤ੍ਨੰ ਮਮ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਚ।
ਯਦ੍ਯਦਰ੍ਹਤਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਸ੍ਤਤ੍ਤਦ੍ਦੇਯਮਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ ॥ 5-86-21 (34829)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਮਿ ਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-86-3 ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਃ ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋਪਿ ਪਿਤਾ ॥ 5-86-7 ਈਸ਼਼ਾ ਲਾਙ੍ਗਲਦਣ੍ਡਸ੍ਤਤ੍ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਦਨ੍ਤਾਨ੍। ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਅਨੁਚਰਾਃ ਯਸ੍ਯ ਗਜਸ੍ਯ ॥ 5-86-20 ਸਰ੍ਵਰ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵੇ ਰੁʼਤਵੋ ਯੁਗਪਦਸ੍ਮਿਨ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਥਾ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 087
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.87. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 087
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯ ਦਾਨਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯਾਃ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸਾਮਾਦ੍ਯੁਪਾਯੈਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਵਸ਼ਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦੁਕ੍ਤਿਸਤ੍ਕਾਰਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-87-0 (34830)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-87-0x (3648)
ਰਾਜਨ੍ਬਹੁਮਤਸ਼੍ਚਾਸਿ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਸਤ੍ਤਮਃ।
ਸੰਭਾਵਿਤਸ਼੍ਚ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸੰਮਤਸ਼੍ਚਾਸਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-87-1 (34831)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਮੇਵੰਗਤੇ ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਪਸ਼੍ਚਿਮੇ ਵਯਸਿ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਦ੍ਵਾ ਸੁਪ੍ਰਤਰ੍ਕਾਦ੍ਵਾ ਸੁਸ੍ਥਿਰਃ ਸ੍ਥਵਿਰੋ ਹ੍ਯਸਿ ॥ 5-87-2 (34832)
ਲੇਖਾ ਸ਼ਸ਼ਿਨਿਭਾਃ ਸੂਰ੍ਯੇ ਮਹੋਰ੍ਮਿਰਿਵ ਸਾਗਰੇ।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਤਥਾ ਰਾਜੰਨਿਤਿ ਵ੍ਯਵਸਿਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-87-3 (34833)
ਸਦੈਵ ਭਾਵਿਤੋ ਲੋਕੋ ਗੁਣੌਘੈਸ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਗੁਣਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਤਸ੍ਵ ਸਬਾਨ੍ਧਵਃ ॥ 5-87-4 (34834)
ਆਰ੍ਜਵੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਮਾ ਬਾਲ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਹੁ ਨੀਨਸ਼ਃ।
ਰਾਜਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ ॥ 5-87-5 (34835)
ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਦਿਤ੍ਸਸਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯ ਰਾਜੰਨਤਿਥਯੇ ਬਹੁ ।
ਏਤਦਨ੍ਯਚ੍ਚ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਪਿ ਚਾਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-87-6 (34836)
ਨ ਤੁ ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਕਾਰਣਾਤ੍।
ਏਤਦ੍ਦਿਤ੍ਸਸਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯ ਸਤ੍ਯੇਨਾਤ੍ਮਾਨਮਾਲਭੇ ॥ 5-87-7 (34837)
ਮਾਯੈਸ਼਼ਾ ਸਤ੍ਯਮੇਵੈਤਚ੍ਛਦ੍ਮੈਤਦ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ।
ਜਾਨਾਮਿ ਤ੍ਵਨ੍ਮਤੰ ਰਾਜਨ੍ਗੂਢੰ ਬਾਹ੍ਯੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-87-8 (34838)
ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚੈਵ ਲਿਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਗ੍ਰਾਮਕਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਨ ਚ ਦਿਤ੍ਸਸਿ ਤੇਭ੍ਯਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤਚ੍ਛਮੰ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-87-9 (34839)
ਅਰ੍ਥੇਨ ਤੁ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਤ੍ਵੰ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ।
ਅਨੇਨ ਚਾਪ੍ਯੁਪਾਯੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯੋ ਵਿਭੇਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 5-87-10 (34840)
ਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਨੋਦ੍ਯਮੇਨ ਨ ਗਰ੍ਹਯਾ।
ਅਨ੍ਯੋ ਧਨਞ੍ਜਯਾਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮੇਤਤ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 5-87-11 (34841)
ਵੇਦ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਵੇਦਾਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਢਭਕ੍ਤਿਤਾਮ੍।
ਅਤ੍ਯਾਜ੍ਯਮਸ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪ੍ਰਾਣੈਸ੍ਤੁਲ੍ਯੰ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-87-12 (34842)
ਅਨ੍ਯਤ੍ਕੁਮ੍ਭਾਦਪਾਂਪੂਰ੍ਣਾਦਨ੍ਯਤ੍ਪਾਦਾਵਸੇਚਨਾਤ੍।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਕੁਸ਼ਲਸੰਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾੰਨੈਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-87-13 (34843)
ਯਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਮਾਤਿਥ੍ਯੰ ਮਾਨਾਰ੍ਹਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਤਦਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਰਾਜਨ੍ਮਾਨਾਰ੍ਹੋ(ਅ)ਸੌ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-87-14 (34844)
ਆਸ਼ੰਸਮਾਨਃ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਕੁਰੂਨਭ੍ਯੇਤਿ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਯੇਨੈਵ ਰਾਜੰਨਰ੍ਥੇਨ ਤਦੇਵਾਸ੍ਮਾ ਉਪਾਕੁਰੁ ॥ 5-87-15 (34845)
ਸ਼ਮਮਿਚ੍ਛਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਸ੍ਤਵ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਚ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਦਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਕੁਰੁ ॥ 5-87-16 (34846)
ਪਿਤਾ(ਅ)ਸਿ ਰਾਜਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ਼ਿਸ਼ਵਃ ਪਰੇ।
ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤੇ ਹਿ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ ॥ ॥ 5-87-17 (34847)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-87-4 ਭਾਵਿਤਃ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ॥ 5-87-5 ਮਾ ਨੀਨਸ਼ਃ ਮਾ ਨਾਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 5-87-8 ਮਾਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਜਾਲਮ੍। ਛਦ੍ਮ ਵਞ੍ਚਨਮ੍ ॥ 5-87-10 ਵਿਭੇਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ਸ਼ਲ੍ਯਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-87-12 ਵੇਦ ਵਿਦ੍ਮਿ ॥ 5-87-13 ਨੈਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨੈਵਾਙ੍ਗੀਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-87-15 ਉਪਾਕੁਰੁ ਅਰ੍ਪਯ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 088
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.88. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 088
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰੋਦੀਰਿਤਭੇਦਾਗੋਚਰਤਾਙ੍ਗੀਕਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਹੇਤੂਪਨ੍ਯਾਸਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯੋਪਾਯਨਦਾਨਨਿਸ਼਼ੇਧਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਦੁਰਵਜ੍ਞੇਯਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਬਨ੍ਧਨਾਧ੍ਯਵਸਾਯਕਥਨੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਤਦ੍ਗਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 4 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋਪਾਲਮ੍ਭਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸਭਾਤੋ ਨਿਰ੍ਗਮਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-88-0 (34848)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-88-0x (3649)
ਯਦਾਹ ਵਿਦੁਰਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਸਰ੍ਵੰ ਤਤ੍ਸਤ੍ਯਮਚ੍ਯੁਤੇ।
ਅਨੁਰਕ੍ਤੋ ਹ੍ਯਸੰਹਾਰ੍ਯਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-88-1 (34849)
ਯਤ੍ਤਤ੍ਸਤ੍ਕਾਰਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਦੇਯੰ ਵਸੁ ਜਨਾਰ੍ਦਨੇ ।
ਅਨੇਕਰੂਪੰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨ ਤਦ੍ਦੇਯੰ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-88-2 (34850)
ਦੇਸ਼ਃ ਕਾਲਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਯੁਕ੍ਤੋ ਨ ਹਿ ਨਾਰ੍ਹਤਿ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਮੰਸ੍ਯਤ੍ਯਧੋਕ੍ਸ਼਼ਜੋ ਰਾਜਨ੍ਭਯਾਦਰ੍ਚਤਿ ਮਾਮਿਤਿ ॥ 5-88-3 (34851)
ਅਵਮਾਨਸ਼੍ਚ ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਨ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਬੁਧਃ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ ॥ 5-88-4 (34852)
ਸ ਹਿ ਪੂਜ੍ਯਤਮੋ ਲੋਕੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲਲੋਚਨਃ ।
ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਲੋਕਾਨਾਂ ਵਿਦਿਤੰ ਮਮ ਸਰ੍ਵਥਾ ॥ 5-88-5 (34853)
ਨ ਤੁ ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਦੇਯੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਕਾਰ੍ਯਗਤਿਃ ਪ੍ਰਭੋ ।
ਵਿਗ੍ਰਹਃ ਸਮੁਪਾਰਬ੍ਧੋ ਨ ਹਿ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤ੍ਯਵਿਗ੍ਰਹਾਤ੍ ॥ 5-88-6 (34854)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-88-7x (3650)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕੁਰੁਪਿਤਾਮਹਃ।
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਰਾਜਾਨਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-88-7 (34855)
ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਨ ਕ੍ਰੁਧ੍ਯੇਤ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ।
`ਨਾਵਮੰਸ੍ਯਤ੍ਯਵਜ੍ਞਾਤ੍ਰੂʼਨਵਜ੍ਞਾਤੋ(ਅ)ਪਿ ਕੇਸ਼ਵਃ।'
ਨਾਲਮੇਨਮਵਜ੍ਞਾਤੁਂ ਨਾਵਜ੍ਞੇਯੋ ਹਿ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-88-8 (34856)
ਯਤ੍ਤੁ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਮਨਸਾ ਕਾਰ੍ਯਤਾਂ ਗਤਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰ੍ਨ ਤਚ੍ਛਕ੍ਯੰ ਕੇਨਚਿਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਨ੍ਯਥਾ ॥ 5-88-9 (34857)
ਸ ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਯਾਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਸ੍ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਵਿਸ਼ਙ੍ਕਯਾ ।
ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਤੀਰ੍ਥੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸੰਸ਼ਾਭ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 5-88-10 (34858)
ਧਰ੍ਮ੍ਯਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਚ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਧ੍ਰੁਵੰ ਵਕ੍ਤਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਾਚ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯਾ ਵਾਚੋ ਭਵਤਾ ਬਾਨ੍ਧਵੈਃ ਸਹ ॥ 5-88-11 (34859)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-88-12x (3651)
ਨ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਯਦ੍ਰਾਜਞ੍ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕੇਵਲਾਮਹਮ੍ ।
ਤੈਃ ਸਹੇਮਾਮੁਪਾਸ਼੍ਰੀਯਾਂ ਯਾਵਜ੍ਜੀਵੰ ਪਿਤਾਮਹ ॥ 5-88-12 (34860)
ਇਦੰ ਤੁ ਸੁਮਹਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਣੁ ਮੇ ਯਤ੍ਸਮਰ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਪਰਾਯਣੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਨਿਯਚ੍ਛਾਮਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-88-13 (34861)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਬਦ੍ਧੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਤਥਾ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਵਿਧੇਯਾ ਮੇ ਸ ਚ ਪ੍ਰਾਤਰਿਹੈਪ੍ਯਤਿ ॥ 5-88-14 (34862)
ਅਤ੍ਰੋਪਾਯਾਨ੍ਯਥਾ ਸਮ੍ਯਙ੍ਨ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ।
ਨ ਚਾਪਾਯੋ ਭਵੇਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਤੁ ਮੇ ॥ 5-88-15 (34863)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-88-16x (3652)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਘੋਰੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ(ਅ)ਭਿਸੰਹਿਤਮ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੋ ਵ੍ਯਥਿਤੋ ਵਿਮਨਾਭਵਤ੍ ॥ 5-88-16 (34864)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ।
ਮੈਵੰ ਵੋਚਃ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲ ਨੈਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ ॥ 5-88-17 (34865)
ਦੂਤਸ਼੍ਚ ਹਿ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਚ ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਨਃ।
ਅਪਾਪਃ ਕੌਰਵੇਯੇਸ਼਼ੁ ਸ ਕਥੰ ਬਨ੍ਧਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-88-18 (34866)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-88-19x (3653)
ਪਰੀਤਸ੍ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਸੁਮਨ੍ਦਧੀਃ ।
ਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ਯਨਰ੍ਥੰ ਨੈਵਾਰ੍ਥੰ ਯਾਚ੍ਯਮਾਨਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨੈਃ ॥ 5-88-19 (34867)
ਇਮਮੁਤ੍ਪਥਿ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੰ ਪਾਪੰ ਪਾਪਾਨੁਬਨ੍ਧਿਨਮ੍।
ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਹਿਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਮਪ੍ਯਸ੍ਯਾਨੁਵਰ੍ਤਸੇ ॥ 5-88-20 (34868)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਾਣਮਾਸਾਦ੍ਯਾਯੰ ਸੁਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ।
ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-88-21 (34869)
ਪਾਪਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਸ੍ਯ ਤ੍ਯਕ੍ਤਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ ।
ਨੋਤ੍ਸਹੇ(ਅ)ਨਰ੍ਥਸੰਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਵਾਚਃ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-88-22 (34870)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਪਰਮਮਨ੍ਯੁਮਾਨ੍ ।
ਉਤ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ ॥ 5-88-23 (34871)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-88-1 ਅਸੰਹਾਰ੍ਯਃ ਹਰ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯਃ ॥ 5-88-3 ਦੇਸ਼ ਇਤਿ। ਯਦ੍ਯਪਿ ਕੇਸ਼ਵੋ(ਅ)ਰ੍ਚਾਮਰ੍ਹਤ੍ਯੇਵ ਤਥਾਪਿ ਅਰ੍ਚਾਯਾਂ ਦੇਸ਼ਃ ਕਾਲਸ਼੍ਚਾਯੁਕ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਤਦੇਬਾਹ ਮੰਸ੍ਯਤੀਤਿ ॥ 5-88-6 ਕਾਰ੍ਯਗਤਿਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਰੀਤਿਃ । ਅਵਿਗ੍ਰਹਾਤ੍ ਆਤਿਥ੍ਯਮਾਤ੍ਰੇਣ ॥ 5-88-8 ਨਾਲੰ ਨ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸਿ ॥ 5-88-10 ਤੀਰ੍ਥੇਨ ਅਵਤਰਣਵਰ੍ਤ੍ਮਨਾ । ਸੰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਸ਼ਾਨ੍ਤੋ ਭਵਃ ॥ 5-88-12 ਨੋਪਾਸ਼੍ਰੀਯਮਿਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ। ਨਿਸ਼਼੍ਕੇਵਲਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 089
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.89. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 089
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪ੍ਰਾਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਹ੍ਨਿਕਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲਾਤ੍ਕੁਰੁਪੁਰਮੁਪੇਤ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਭਵਨਪਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੂਜਾਂ ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਿਦੁਰਸਦਨਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-89-0 (34872)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-89-0x (3654)
ਪ੍ਰਾਤਰੁਤ੍ਥਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਮਾਹ੍ਨਿਕਮ੍।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਪ੍ਰਯਯੌ ਨਗਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-89-1 (34873)
ਤੰ ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤੰ ਮਹਾਬਾਹੁਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਮਹਾਬਲਮ੍ ।
ਪਰ੍ਯਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਵ੍ਰੁʼਕਸ੍ਥਲਨਿਵਾਸਿਨਃ ॥ 5-89-2 (34874)
` ਪ੍ਰਦਦੌ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਚ ਧਨਾਨਿ ਚ।
ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਰੁਪਾਯਾਤ੍ਕੁਰੁਸੰਸਦਮ੍ ॥' 5-89-3 (34875)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸ੍ਤਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਞ੍ਜਗ੍ਮੁਃ ਸ੍ਵਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦਯਃ ॥ 5-89-4 (34876)
ਪੌਰਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਲਾ ਰਾਜਨ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ੰ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਃ ।
ਯਾਨੈਰ੍ਬਹੁਵਿਧੈਰਨ੍ਯੇ ਪਦ੍ਭਿਰੇਵ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰੇ ॥ 5-89-5 (34877)
ਸ ਵੈ ਪਥਿ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਦ੍ਰੋਣੇਨ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਤੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਨਗਰੰ ਯਯੌ ॥ 5-89-6 (34878)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸੰਮਾਨਨਾਰ੍ਥੰ ਚ ਨਗਰੰ ਸਮਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਬਭੂਵ ਰਾਜਮਾਰ੍ਗਸ਼੍ਚ ਬਹੁਰਤ੍ਨਸਮਾਚਿਤਃ ॥ 5-89-7 (34879)
ਨ ਚ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਰਾਜੰਸ੍ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਦ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਨ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਨ ਸ਼ਿਸ਼ੁਰ੍ਵਾਸੁਦੇਵਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-89-8 (34880)
ਰਾਜਮਾਰ੍ਗੇ ਨਰਾਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸੰਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤ੍ਯਵਨਿੰ ਗਤਾਃ ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਮਹਾਰਾਜ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨੇ ॥ 5-89-9 (34881)
ਆਵ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਵਰਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਸੁਮਹਾਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ।
ਪ੍ਰਚਲਨ੍ਤੀਵ ਭਾਰੇਣ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇਸ੍ਮ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 5-89-10 (34882)
ਤਥਾ ਚ ਗਤਿਮਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਵਾਜਿਨਃ ।
ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟਗਤਯੋ(ਅ)ਭੂਵਨ੍ਰਾਜਮਾਰ੍ਗੇ ਨਰੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 5-89-11 (34883)
ਸ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਚ੍ਛਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨਃ।
ਪਾਣ੍ਡੁਰੈਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਾਸਾਦੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ॥ 5-89-12 (34884)
ਤਿਸ੍ਰਃ ਕਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵੋ ਰਾਜਵੇਸ਼੍ਮਨਃ ।
ਵੈਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਰਾਜਾਨਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦਰਿਨ੍ਦਮਃ ॥ 5-89-13 (34885)
ਅਭ੍ਯਾਗਚ੍ਛਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਨਰਾਧਿਪਃ ।
ਤਹੈਵ ਦ੍ਰੋਣਭੀਸ਼਼੍ਮਾਭ੍ਯਾਮੁਦਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 5-89-14 (34886)
ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ ਸੋਮਦਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਾਜਸ਼੍ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ।
ਆਸਨੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਚਲਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਪੂਜਯਨ੍ਤੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-89-15 (34887)
ਤਤੋ ਰਾਜਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਸਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੋ ਵਾਗ੍ਭਿਰਞ੍ਜਸਾ ॥ 5-89-16 (34888)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਾਨੁਪੂਰ੍ਵੀ ਤਾਂ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ।
ਯਥਾਵਯਃ ਸਮੀਯਾਯ ਰਾਜਭਿਃ ਸਹ ਮਾਧਵਃ ॥ 5-89-17 (34889)
ਅਥ ਦ੍ਰੋਣੰ ਸਬਾਹ੍ਲੀਕੰ ਸਪੁਤ੍ਰੰ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਚ ਸੋਮਦਤ੍ਤੰ ਚ ਸਮੀਯਾਯ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-89-18 (34890)
ਤਤ੍ਰਾਸੀਦੂਰ੍ਜਿਤੰ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਮਹਦਾਸਨਮ੍ ।
ਸ਼ਾਸਨਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰੋਪਾਵਿਸ਼ਦਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 5-89-19 (34891)
ਅਥ ਗਾਂ ਮਧੁਪਰ੍ਕੰ ਚਾਪ੍ਯੁਦਕੰ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨੇ ।
ਉਪਜਹ੍ਨੁਰ੍ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਰੋਹਿਤਾਃ ॥ 5-89-20 (34892)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਤਿਥ੍ਯਸ੍ਤੁ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਰਿਹਸਨ੍ਕੁਰੂਨ੍ ।
ਆਸ੍ਤੇ ਸਾਂਬਨ੍ਧਿਕੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਕੁਰੁਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 5-89-21 (34893)
ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਚਿਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਪੂਜਿਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ।
ਰਾਜਾਨੰ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਨਿਰਕ੍ਰਾਮਦਰਿਨ੍ਦਮਃ॥ 5-89-22 (34894)
ਤੈਃ ਸਮੇਤ੍ਯ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਕੁਰੁਭਿਃ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ।
ਵਿਦੁਰਾਵਸਥੰ ਰਮ੍ਯਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਮਾਧਵਃ ॥ 5-89-23 (34895)
ਵਿਦੁਰਃ ਸਰ੍ਵਕਲ੍ਯਾਣੈਰਭਿਗਮ੍ਯ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਅਰ੍ਚਯਾਮਾਸ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੰ ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਰੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-89-24 (34896)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਤਿਥ੍ਯੰ ਤੁ ਗੋਵਿਨ੍ਦੰ ਵਿਦੁਰਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਕੁਸ਼ਲੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ॥ 5-89-25 (34897)
ਪ੍ਰੀਯਮਾਣਸ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਵਿਦੁਰੋ ਬੁਦ੍ਧਿਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਨਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਸਤੋ ਗਤਰੋਵਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 5-89-26 (34898)
ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ ਸਵਿਸ੍ਤਾਰੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤੁਰਾਚਸ਼਼੍ਟ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ਿਵਾਨ੍ ॥ ॥ 5-89-27 (34899)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-89-22 ਪੂਜਿਤਃ ਸ੍ਤੁਤਃ ॥ 5-89-26 ਵਿਦੁਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੰ ਤਸ੍ਯ ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਪ੍ਰਤਿ ਅਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦਿਤ੍ਯਨੁਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਵਯਃ। ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠ੍ਯੋ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਰ੍ਥੇ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 090
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.90. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 090
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਕੁਨ੍ਤੀਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕੰ ਨਾਮਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਕੁਸ਼ਲਮਾਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯ ਸ੍ਵਾਨੁਭੂਤਦੁਃਖਾਨੁਸ੍ਮਰੇਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਕੁਨ੍ਤੀਸਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗ੍ਰੁʼਹਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-90-0 (34900)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-90-0x (3655)
ਅਥੋਪਗਮ੍ਯ ਵਿਦੁਰਮਪਰਾਹ੍ਣੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਸਾਰੰ ਸ ਪ੍ਰੁʼਥਾਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦਰਿਨ੍ਦਮਃ ॥ 5-90-1 (34901)
ਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸੰਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਮ੍।
ਕਣ੍ਠੇ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੋਸ਼ਤ੍ਸ੍ਮਰਨ੍ਤੀ ਤਨਯਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਾ ॥ 5-90-2 (34902)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਤ੍ਵਵਤਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਗੋਵਿਨ੍ਦੰ ਸਹਚਾਰਿਣਮ੍ ।
ਚਿਰਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਬਾਸ਼਼੍ਪਮਾਹਾਰਯਤ੍ਮ੍ਰੁʼਥਾ ॥ 5-90-3 (34903)
ਸਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਾਸੀਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਤਿਥ੍ਯੰ ਯੁਧਾਂ ਪਤਿਮ੍ ।
ਬਾਸ਼਼੍ਪਗਦ੍ਗਦਪੂਰ੍ਣੇਨ ਮੁਖੇਨ ਪਰਿਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਤਾ ॥ 5-90-4 (34904)
ਏਤੇ ਬਾਲ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਵ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇ ਰਤਾਃ ।
ਪਰਸ੍ਪਰਸ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸੰਮਤਾਃ ਸਮਚੇਤਸਃ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤਾ ਰਾਜ੍ਯਾਞ੍ਜਨਾਰ੍ਹਾ ਨਿਰ੍ਜਨੰ ਗਤਾਃ ॥ 5-90-5 (34905)
ਵਿਨੀਤਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਾਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਮੁਖੇ ਪਾਰ੍ਥਾ ਰੁਦਤੀਮਪਹਾਯ ਮਾਮ੍ ॥ 5-90-6 (34906)
ਅਹਾਰ੍ਸ਼਼ੁਸ਼੍ਚ ਵਨੰ ਯਾਨ੍ਤਃ ਸਮੂਲੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਮਮ।
ਅਤਦਰ੍ਹਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਕਥੰ ਕੇਸ਼ਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-90-7 (34907)
ਊਸ਼਼ੁਰ੍ਮਹਾਵਨੇ ਤਾਤ ਸਿੰਹਵ੍ਯਾਘ੍ਰਗਜਾਕੁਲੇ ।
ਬਾਲਾ ਵਿਹੀਨਾਃ ਪਿਤ੍ਰਾ ਤੇ ਮਯਾ ਸਤਤਲਾਲਿਤਾਃ ॥ 5-90-8 (34908)
ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਪਿਤਰੌ ਕਥਮੁਸ਼਼ੂਰ੍ਮਹਾਵਨੇ।
ਸ਼ਙ੍ਖਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਦਙ੍ਗੈਰ੍ਵੇਣੁਨਿਸ੍ਵਨੈਃ ॥ 5-90-9 (34909)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਮਬੋਧ੍ਯਨ੍ਤ ਬਾਲ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਯੇ ਸ੍ਮ ਵਾਰਣਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਹਯਾਨਾਂ ਹੇਸ਼਼ਿਤੇਨ ਚ ॥ 5-90-10 (34910)
ਰਥੇਨੇਮਿਨਿਨਾਦੈਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਬੋਧ੍ਯਨ੍ਤ ਤਦਾ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ।
ਸ਼ਙ੍ਖਭੇਰੀਨਿਨਾਦੇਨ ਵੇਣੁਵੀਣਾਨੁਨਾਦਿਨਾ ॥ 5-90-11 (34911)
ਪੁਣ੍ਯਾਹਘੋਸ਼਼ਮਿਸ਼੍ਰੇਣ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ ।
ਵਸ੍ਤ੍ਰੈ ਰਤ੍ਨੈਰਲਙ੍ਕਾਰੈਃ ਪੂਜਯਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਮਨਃ ॥ 5-90-12 (34912)
ਗੀਰ੍ਭਿਰ੍ਮਙ੍ਗਲਯੁਕ੍ਤਾਭਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਅਰ੍ਚਿਤੈਰਰ੍ਚਨਾਰ੍ਹੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਤੁਵਦ੍ਭਿਰਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਃ ॥ 5-90-13 (34913)
ਪ੍ਰਾਸਾਦਾਗ੍ਨੇਸ਼਼੍ਵਬੋਧ੍ਯਨ੍ਤ ਰਾਙ੍ਖਵਾਜਿਨਸ਼ਾਯਿਨਃ ।
ਕ੍ਰੂਰੰ ਚ ਨਿਨਦੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਵਾਪਦਾਨਾਂ ਮਹਾਵਨੇ ॥ 5-90-14 (34914)
ਨ ਸ੍ਮੋਪਯਾਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਰਾਂ ਤੇ ਨਤਦਰ੍ਹਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਭੇਰੀਮ੍ਰੁʼਦਙ੍ਗਨਿਨਦੈਃ ਸ਼ਙ੍ਖਵੈਣਵਨਿਸ੍ਵਨੈਃ ॥ 5-90-15 (34915)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਗੀਤਨਿਨਾਦੈਸ਼੍ਚ ਮਧੁਰੈਰ੍ਮਧੁਸੂਦਨ ॥
ਵਨ੍ਦਿਮਾਗਧਸੂਤੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਤੁਵਦ੍ਭਿਰ੍ਬੋਧਿਤਾਃ ਕਥਮ੍ ॥ 5-90-16 (34916)
ਮਹਾਵਨੇਸ਼਼੍ਵਬੋਧ੍ਯਨ੍ਤ ਸ਼੍ਵਾਪਦਾਨਾਂ ਰੁਤੇਨ ਚ ।
ਹ੍ਰੀਮਾਤ੍ਸਤ੍ਯਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦਾਨ੍ਤੋ ਭੂਤਾਨਾਮਨੁਕਮ੍ਪਿਤਾ ॥ 5-90-17 (34917)
ਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ੌ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਤਾਂ ਵਰ੍ਤ੍ਮਾਨੁਵਰ੍ਤਤੇ ।
ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ਸ੍ਯ ਮਾਨ੍ਧਾਤੁਰ੍ਯਯਾਤੇਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-90-18 (34918)
ਭਰਤਸ੍ਯ ਦਿਲੀਪਸ੍ਯ ਸ਼ਿਬੇਰੌਸ਼ੀਨਰਸ੍ਯ ਚ।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪੁਰਾਣਾਨਾਂ ਧੁਰੰ ਧਤ੍ਤੇ ਦੁਰੁਦ੍ਵਹਾਮ੍ ॥ 5-90-19 (34919)
ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪਸੰਪੰਨੋਃ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਯਸਙ੍ਗਰਃ ।
ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵਗੁਣੋਪੇਤਸ੍ਤ੍ਰੌਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਯੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-90-20 (34920)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜਾਮ੍ਬੂਨਦਪ੍ਰਭਃ ।
ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਕੁਰੁਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਤਃ ।
ਪ੍ਰਿਯਦਰ੍ਸ਼ੋ ਦੀਰ੍ਘਭੁਜਃ ਕਥੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-90-21 (34921)
ਯਃ ਸ ਨਾਗਾਯੁਤਪ੍ਰਾਣੋ ਵਾਤਰੰਹਾ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਸਾਮਰ੍ਸ਼਼ਃ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਿਯੋ ਭ੍ਰਾਤੁਃ ਪ੍ਰਿਯੰਕਰਃ ॥ 5-90-22 (34922)
ਕੀਚਕਸ੍ਯ ਤੁ ਸਜ੍ਞਾਤੇਰ੍ਯੋ ਹਨ੍ਤਾ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਸ਼ੂਰਃ ਕ੍ਰੋਧਵਸ਼ਾਨਾਂ ਚ ਹਿਡਿਮ੍ਬਸ੍ਯ ਬਕਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-90-23 (34923)
ਪਰਾਕ੍ਰਮੇ ਸ਼ਕ੍ਰਸਮੋ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਸਮੋ ਬਲੇ।
ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਸਮਃ ਕ੍ਰੋਧੇ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-90-24 (34924)
ਕ੍ਰੋਧੰ ਬਲਮਮਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਯੋ ਨਿਧਾਯ ਪਰੰਤਪਃ ।
ਜਿਤਾਤ੍ਮਾ ਪਾਣ੍ਡਵੋ(ਅ)ਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਭ੍ਰਾਤੁਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਸ਼ਾਸਨੇ ॥ 5-90-25 (34925)
ਤੇਜੋਰਾਸ਼ਿੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਮਭਿਤੌਜਸਮ੍ ।
ਭੀਮੰ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨਾਪਿ ਭੀਮਸੇਨੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-90-26 (34926)
ਤੰ ਮਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਕਥਮਦ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ।
ਆਸ੍ਤੇ ਪਰਿਘਬਾਹੁਃ ਸ ਮਧ੍ਯਮਃ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਬਲੀ ॥ 5-90-27 (34927)
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨਾਰ੍ਜੁਨੋ ਯਃ ਸ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਬਾਹੁਸਹਸ੍ਰਿਣਾ ।
ਦ੍ਵਿਬਾਹੁਃ ਸ੍ਪਰ੍ਧਤੇ ਨਿਤ੍ਯਮਤੀਤੇਨਾਪਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-90-28 (34928)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਯੇਕੇਨ ਵੇਗੇਨ ਪਞ੍ਚਬਾਣਸ਼ਤਾਨਿ ਯਃ ।
ਇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 5-90-29 (34929)
ਤੇਜਸਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਦਮੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤੁਲ੍ਯੋ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸਮਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-90-30 (34930)
ਆਧਿਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਦ੍ਦੀਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਆਹ੍ਰੁʼਤੰ ਯੇਨ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ॥ 5-90-31 (34931)
ਯਸ੍ਯ ਬਾਹੁਬਲੰ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ।
ਸ ਸਰ੍ਵਰਥਿਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-90-32 (34932)
ਯੰ ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਮੁਖਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਨ ਜੀਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚਿਦਾਵ੍ਰਜੇਤ੍ ।
ਯੋ ਜੇਤਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਜੇਯੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਰਚ੍ਯੁਤ ॥ 5-90-33 (34933)
ਯੋ(ਅ)ਪਾਸ਼੍ਰਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਦੇਵਾਨਾਮਿਵ ਵਾਸਵਃ ।
ਸ ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸਖਾ ਚੈਵ ਕਥਮਦ੍ਯ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-90-34 (34934)
ਦਯਾਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਹ੍ਰੀਨਿਸ਼਼ੇਵੋ ਮਹਾਸ੍ਰਵਿਤ੍ ।
ਮ੍ਰੁʼਦੁਸ਼੍ਚ ਸੁਕੁਮਾਰਸ਼੍ਚ ਧਾਰ੍ਮਿਕਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਮੇ॥ 5-90-35 (34935)
ਸਹਦੇਵੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸਮਿਤਿਸ਼ੋਭਨਃ ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕੁਸ਼ਲੋ ਯੁਵਾ ॥ 5-90-36 (34936)
ਸਦੈਵ ਸਹਦੇਵਸ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕਲ੍ਯਾਣਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਪੂਜਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-90-37 (34937)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋਪਚਾਯਿਨੰ ਵੀਰੰ ਸਹਦੇਵੰ ਯੁਧਾਂ ਪਤਿਮ੍।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਂ ਮਮ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ ॥ 5-90-38 (34938)
ਸੁਕੁਮਾਰੋ ਯੁਵਾ ਸ਼ੂਰੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰਾਣੋ ਬਹਿਸ਼੍ਚਰਃ ॥ 5-90-39 (34939)
ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਚ ਨਕੁਲੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸ ਕੁਸ਼ਲੀ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਵਤ੍ਸੋ ਮਮ ਸੁਖੈਧਿਤਃ ॥ 5-90-40 (34940)
ਸੁਖੋਚਿਤਮਦੁਃਖਾਰ੍ਹੰ ਸੁਕੁਮਾਰੰ ਮਹਾਰਥਮ੍ ।
ਅਪਿ ਜਾਤੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਨਕੁਲੰ ਪੁਨਃ ॥ 5-90-41 (34941)
ਪਕ੍ਸ਼਼੍ਮਸੰਪਾਤਜੇ ਕਾਲੇ ਨਕੁਲੇਨ ਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ।
ਨ ਲਭਾਮਿ ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਵੀਰ ਸਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਜੀਵਾਮਿ ਪਸ਼੍ਯ ਮਾਮ੍॥ 5-90-42 (34942)
ਸਰ੍ਵੈਃ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰਿਯਤਰਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਮੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਕੁਲੀਨਾ ਰੂਪਸੰਪੰਨਾ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਮੁਦਿਤਾ ਗੁਣੈਃ ॥ 5-90-43 (34943)
ਪੁਤ੍ਰਲੋਕਾਤ੍ਪਤਿਲੋਕੰ ਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਾਨਾ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨੀ।
ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਨੁਰੁਧ੍ਯਤੇ ॥ 5-90-44 (34944)
ਮਹਾਭਿਜਨਸੰਪੰਨਾ ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਸੁਪੂਜਿਤਾ।
ਈਸ਼੍ਵਰੀ ਸਰ੍ਵਕਲ੍ਯਾਣੀ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਕਥਮਚ੍ਯੁਤ ॥ 5-90-45 (34945)
ਪਤਿਭਿਃ ਪਞ੍ਚਭਿਃ ਸ਼ੂਰੈਰਗ੍ਨਿਕਲ੍ਪੈਃ ਪ੍ਰਹਾਰਿਭਿਃ ।
ਉਪਪੰਨਾ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੈਰ੍ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਦੁਃਖਭਾਗਿਨੀ ॥ 5-90-46 (34946)
ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਮਿਦੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਯੰਨਾਪਸ਼੍ਯਮਰਿਨ੍ਦਮ ।
ਪੁਤ੍ਰਾਦਿਭਿਃ ਪਰਿਦ੍ਯੂਨਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨੀਮ੍ ॥ 5-90-47 (34947)
ਨ ਨੂਨੰ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਪੁਣ੍ਯੈਰਸ਼੍ਰੁਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸੁਖਮ੍ ।
ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਚੇਤ੍ਤਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਨਾਸ਼੍ਰੁਤੇ ਸੁਖਮਵ੍ਯਯਮ੍ ॥ 5-90-48 (34948)
ਨ ਪ੍ਰਿਯੋ ਮਮ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾ ਬੀਭਤ੍ਸੁਰ੍ਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ।
ਭੀਮਸੇਨੋ ਯਮੌ ਵਾਪਿ ਯਦਪਸ਼੍ਯੰ ਸਭਾਗਤਾਮ੍ ॥ 5-90-49 (34949)
ਨ ਮੇ ਦੁਃਖਤਰੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਭੂਤਪੂਰ੍ਵੰ ਤਤੋ(ਅ)ਧਿਕਮ੍ ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਧਰ੍ਮਿਣੀਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਯਚ੍ਛ੍ਵਸ਼ੁਰਾਣਾਂ ਸਮੀਪਗਾਮ੍ ॥ 5-90-50 (34950)
ਆਨਾਯਿਤਾਮਨਾਰ੍ਯੇਣ ਕ੍ਰੋਧਲੋਭਾਨੁਵਰ੍ਤਿਨਾ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰੈਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ ਕੁਰਵ ਏਕਵਸ੍ਤ੍ਰਾਂ ਸਭਾਗਤਾਮ੍ ॥ 5-90-51 (34951)
ਤਤ੍ਰੈਵ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਾਜਸ਼੍ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ ਕਸੋਮਦਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣਾਃ ਕੁਰਵਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-90-52 (34952)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਸੰਸਦਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾਰੰ ਪੂਜਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ।
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਭਵਤ੍ਯਾਰ੍ਯੋ ਨ ਧਨੇਨ ਨ ਵਿਦ੍ਯਯਾ ॥ 5-90-53 (34953)
ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤੁਃਕ ਸ਼ੀਲਮਲਙ੍ਕਾਰੋ ਲੋਕਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਭ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-90-54 (34954)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-90-55x (3656)
ਸਾ ਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤਾ ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗੋਵਿਨ੍ਦਮਾਗਤਮ੍।
ਨਾਨਾਵਿਧਾਨਿ ਦੁਃਖਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵਾਨ੍ਵਕੀਰ੍ਤਯਮ੍ ॥ 5-90-55 (34955)
ਪੂਰ੍ਵੈਰਾਚਰਿਤੰ ਯਤ੍ਤਤ੍ਕੁਰਾਜਭਿਰਰਿਨ੍ਦਮ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਯੂਤੰ ਮ੍ਰੁʼਗਵਧਃ ਕਚ੍ਚਿਦੇਸ਼਼ਾਂ ਸੁਖਾਵਹਮ੍ ॥ 5-90-56 (34956)
ਤਨ੍ਮਾਂ ਦਹਤਿ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਸਭਾਯਾਂ ਕੁਰੁਸੰਨਿਧੌ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਃ ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾ ਯਥਾ ਨ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਥਾ ॥ 5-90-57 (34957)
ਨਿਰ੍ਵਾਸਨੰ ਚ ਨਗਰਾਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰਜ੍ਯਾ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਨਾਨਾਵਿਧਾਨਾਂ ਦੁਃਖਾਨਾਮਾਵਾਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-90-58 (34958)
ਅਜ੍ਞਾਤਚਰ੍ਯਾ ਬਾਲਾਨਾਮਵਰੋਧਸ਼੍ਚ ਮਾਧਵ ।
ਨ ਮੇ ਕ੍ਲੇਸ਼ਤਮੰ ਤਤ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਸਹ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-90-59 (34959)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਦ੍ਯ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਮ੍।
ਦੁਃਖਾਦਪਿ ਸੁਖੰ ਨਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦਿ ਪੁਣ੍ਯਫਲਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 5-90-60 (34960)
ਨ ਮੇ ਵਿਸ਼ੇਪੋ ਜਾਤ੍ਵਾਸੀਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ।
ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤ੍ਵਾਂ ਹਤਾਮਿਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਅਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤੰ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮਾਤ੍ਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ॥ 5-90-61 (34961)
ਨੈਵ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਪਰਾਜੇਤੁਂ ਸਰ੍ਵੰ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਥਾਵਿਧਮ੍ ।
ਪਿਤਰੰ ਤ੍ਵੇਵ ਗਰ੍ਹੇਯੰ ਨਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 5-90-62 (34962)
ਯੇਨਾਹੰ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਾਯ ਧਨੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੈਰਿਵਾਰ੍ਪਿਤਾ ।
ਬਾਲਾਂ ਮਾਮਾਰ੍ਯਕਸ੍ਤੁਭ੍ਯੰ ਕ੍ਰੀਡਨ੍ਤੀਂ ਕਨ੍ਦੁਹਸ੍ਤਿਕਾਂ ॥ 5-90-63 (34963)
ਅਦਾਤ੍ਤੁ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਾਯ ਸਖਾ ਸਖ੍ਯੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ।
ਸਾ(ਅ)ਹੰ ਪਿਤ੍ਰਾ ਚ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੈਸ਼੍ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ।
ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਦੁਃਖਿਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕਿੰ ਜੀਵਿਤਫਲੰ ਮਮ ॥ 5-90-64 (34964)
ਯਨ੍ਮਾਂ ਵਾਗਬ੍ਰਵੀੰਨਕ੍ਤੰ ਸੂਤਕੇ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਃ ।
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਜੇਤਾ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਦਿਵੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍ । 5-90-65 (34965)
ਹਤ੍ਵਾ ਕੁਰੂਨ੍ਮਹਾਜਨ੍ਯੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਕੌਨ੍ਤੇਯਸ੍ਤ੍ਰੀਨ੍ਮੇਧਾਨਾਹਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-90-66 (34966)
ਨਾਹੰ ਤਾਮਭ੍ਯਸੂਯਾਮਿ ਨਮੋ ਧਰ੍ਮਾਯ ਵੇਧਸੇ ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯ ਮਹਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੋ ਧਾਰਯਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-90-67 (34967)
ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚੇਦਸ੍ਤਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਯਥਾ ਵਾਗਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਰ੍ਵੰ ਸੰਪਾਦਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-90-68 (34968)
ਨ ਮਾਂ ਮਾਧਵ ਵੈਧਵ੍ਯੰ ਨਾਰ੍ਥਨਾਸ਼ੋ ਨ ਵੈਰਿਤਾ ।
ਤਥਾ ਸ਼ੋਕਾਯ ਦਹਤਿ ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਵਿਨਾ ਭਵਃ ॥ 5-90-69 (34969)
ਯਾ(ਅ)ਹੰ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾਨੰ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍।
ਧਨਞ੍ਜਯੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਮੇ।
ਇਤਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਯੰਨਾਪਸ਼੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 5-90-70 (34970)
ਧਨਞ੍ਜਯੰ ਚ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਯਮੌ ਤੰ ਚ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍।
ਜੀਵਨਾਸ਼ੰ ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 5-90-71 (34971)
ਅਰ੍ਥਤਸ੍ਤੇ ਮਮ ਮ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚਾਹੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਾ ।
ਬ੍ਰੂਯਾ ਮਾਧਵ ਰਾਜਾਨੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 5-90-72 (34972)
ਭੂਯਾਂਸ੍ਤੇ ਹੀਯਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਕ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ।
ਪਰਾਸ਼੍ਰਯਾ ਵਾਸੁਦੇਵ ਯਾ ਜੀਵਤਿ ਘਿਗਸ੍ਤੁ ਤਾਮ੍ ॥ 5-90-73 (34973)
ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਃ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਲਬ੍ਧਾਯਾ ਅਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠੈਵ ਜ੍ਯਾਯਸੀ।
ਅਥੋ ਧਨਞ੍ਜਯੰ ਬ੍ਰੂਯਾ ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਮ੍ ॥ 5-90-74 (34974)
ਯਦਰ੍ਥੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਸੂਤੇ ਤਸ੍ਯ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯਮਾਗਤਃ।
ਅਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚੇਦਾਗਤੇ ਕਾਲੇ ਮਿਥ੍ਯਾ ਚਾਤਿਕ੍ਰਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-90-75 (34975)
ਲੋਕਸੰਭਾਵਿਤਾਃ ਸੰਤਃ ਸੁਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਥ ।
ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਚ ਵੋ ਯੁਕ੍ਤਾਂਸ੍ਤ੍ਯਜੇਯੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ ॥ 5-90-76 (34976)
ਕਾਲੇ ਹਿ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਤ੍ਯਕ੍ਤਵ੍ਯਮਪਿ ਜੀਵਨਮ੍ ।
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਵ੍ਯਕ੍ਤਵ੍ਯੌ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤੌ ਸਦਾ ॥ 5-90-77 (34977)
ਵਿਕ੍ਰਮੇਣਾਰ੍ਜਿਤਾਨ੍ਭੋਗਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਣੀਤੰ ਜੀਵਿਤਾਦਪਿ ।
ਵਿਕ੍ਰਮਾਧਿਗਤਾ ਹ੍ਯਰ੍ਥਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਜੀਵਤਃ ॥ 5-90-78 (34978)
ਮਨੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਸਦਾ ਪ੍ਰੀਣਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ।
ਗਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-90-79 (34979)
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਵੀਰੰ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਪਦਵੀਂ ਚਰ ।
ਵਿਦਿਤੌ ਹਿ ਤਵਾਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੌ ਤੌ ਤੁ ਯਥਾਨ੍ਤਕੌ ॥ 5-90-80 (34980)
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨੌ ਨਯੇਤਾਂ ਹਿ ਦੇਵਾਨਪਿ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍।
ਤਯੋਸ਼੍ਚੈਤਦਵਜ੍ਞਾਨੰ ਯਤ੍ਸਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਸਭਾਂ ਗਤਾ ॥ 5-90-81 (34981)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਤਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਪਰੁਸ਼਼ਾਣ੍ਯਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤਾਮ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਭੀਮਸੇਨਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਮਨਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 5-90-82 (34982)
ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਕੁਰੁਮੁਖ੍ਯਾਨਾਂ ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯਤ੍ਫਲਮ੍ ।
ਨ ਹਿ ਵੈਰੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 5-90-83 (34983)
ਸੁਚਿਰਾਦਪਿ ਭੀਮਸ੍ਯ ਨ ਹਿ ਵੈਰੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
ਯਾਵਦਨ੍ਤੰ ਨ ਨਯਤਿ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਞ੍ਚਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥ 5-90-84 (34984)
ਨ ਦੁਃਖੰ ਰਾਜ੍ਯਹਰਣੰ ਨ ਚ ਦ੍ਯੂਤੇ ਪਰਾਜਯਃ ।
ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਨੰ ਤੁ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨ ਮੇ ਤਦ੍ਦੁਃਖਕਾਰਣਮ੍ ॥ 5-90-85 (34985)
ਯਤ੍ਤੁ ਸਾ ਬ੍ਰੁʼਹਤੀ ਸ਼੍ਯਾਮਾ ਏਕਵਸ੍ਤ੍ਰਾ ਸਭਾਂ ਗਤਾ।
ਅਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤ੍ਪਰੁਸ਼਼ਾ ਵਾਚਃ ਕਿੰ ਨੁ ਦੁਃਖਤਰੰ ਤਤਃ ॥ 5-90-86 (34986)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਧਰ੍ਮਿਣੀ ਵਰਾਰੋਹਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤਾ ਸਦਾ।
ਨਾਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਤਦਾ ਨਾਥੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਨਾਥਵਤੀ ਸਤੀ ॥ 5-90-87 (34987)
ਯਸ੍ਯਾ ਮਮ ਸਪੁਤ੍ਰਾਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਾਥੋ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਰਾਮਸ਼੍ਚ ਬਲਿਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-90-88 (34988)
ਸਾ(ਅ)ਹਮੇਵੰਵਿਧੰ ਦੁਃਖੰ ਸਹੇਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ।
ਭੀਮੇ ਜੀਵਤਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਿਜਯੇ ਚਾਪਲਾਯਿਨਿ ॥ 5-90-89 (34989)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-90-90x (3657)
ਤਤ ਆਸ਼੍ਵਾਸਯਾਮਾਸ ਪੁਤ੍ਰਾਧਿਭਿਰਭਿਪ੍ਲੁਤਾਮ੍।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਸਾਰੰ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤੀਂ ਸ਼ੌਰਿਃ ਪਾਰ੍ਥਸਖਃ ਪ੍ਰੁʼਥਾਮ੍ ॥ 5-90-90 (34990)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-90-91x (3658)
ਕਾ ਨੁ ਸੀਮਨ੍ਤਿਨੀ ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਲੋਕੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤਿ ਪਿਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਸਃ ।
ਸ਼ੂਰਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਦੁਹਿਤਾ ਆਜਮੀਢਕੁਲੰ ਗਤਾ ॥ 5-90-91 (34991)
ਮਹਾਕੁਲੀਨਾ ਭਵਤੀ ਹ੍ਰਦਾਦ੍ਧ੍ਰਦਮਿਵਾਗਤਾ।
ਈਸ਼੍ਵਰੀ ਸਰ੍ਵਕਲ੍ਯਾਣੀ ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਪਰਮਪੂਜਿਤਾ॥ 5-90-92 (34992)
ਵੀਰਸੂਰ੍ਵੀਰਪਤ੍ਨੀ ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਮੁਦਿਤਾ ਗੁਣੈਃ ।
ਮੁਖਦੁਃਖੇ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੇ ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਸੋਢੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-90-93 (34993)
ਨਿਦ੍ਰਾਤਨ੍ਦ੍ਰੇ ਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ੌ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਹਿਮਾਤਪੌ।
ਏਤਾਨਿ ਪਾਰ੍ਥਾ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵੀਰਸੁਖੇ ਰਤਾਃ ॥ 5-90-94 (34994)
ਤ੍ਯਕ੍ਤਗ੍ਰਾਮ੍ਯਸੁਖਾਃ ਪਾਰ੍ਥਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵੀਰਸੁਖਪ੍ਰਿਯਾਃ ।
ਨ ਤੁ ਸ੍ਵਲ੍ਪੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਯੇਯੁਰ੍ਮਹੋਤ੍ਸਾਹਾ ਮਹਾਬਲਾਃ ॥ 5-90-95 (34995)
ਅਨ੍ਤੰ ਧੀਰਾ ਨਿਸ਼਼ੇਵਨ੍ਤੇ ਮਧ੍ਯੰ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਸੁਖਪ੍ਰਿਯਾਃ ।
ਉਤ੍ਤਮਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਭੋਗਾਂਸ਼੍ਚਾਤੀਵ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ ॥ 5-90-96 (34996)
ਅਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਰੇਮਿਰੇ ਧੀਰਾ ਨ ਤੇ ਮਧ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਰੇਮਿਰੇ ।
ਅਨ੍ਤਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿੰ ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਦੁਃਖਮਨ੍ਤਰਮਨ੍ਤਯੋਃ ॥ 5-90-97 (34997)
ਅਭਿਵਾਦਯਨ੍ਤਿ ਭਵਤੀਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ।
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਤੇ ਕੁਸ਼ਲਿਨੰ ਨਿਵੇਦ੍ਯਾਹੁਰਨਾਮਯਮ੍ ॥ 5-90-98 (34998)
ਅਰੋਗਾਨ੍ਸਰ੍ਵਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ।
ਈਸ਼੍ਵਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਹਤਾਮਿਤ੍ਰਾਞ੍ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ ॥ 5-90-99 (34999)
ਏਵਮਾਸ਼੍ਵਾਸਿਤਾ ਕੁਨ੍ਤੀ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਪੁਤ੍ਰਾਧਿਭਿਰਭਿਧ੍ਵਸ੍ਤਾ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਬੁਦ੍ਧਿਜੰ ਤਮਃ ॥ 5-90-100 (35000)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 5-90-101x (3659)
ਯਦ੍ਯਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਥ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਯਥਾਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਮਨ੍ਯੇਥਾਃ ਕੁਰ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਥਾਤਥਾ ॥ 5-90-101 (35001)
ਅਵਿਲੋਪੇਨ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਅਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪਰਨ੍ਤਪ।
ਪ੍ਰਭਾਵਜ੍ਞਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਤ੍ਯਸ੍ਯਾਭਿਜਨਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-90-102 (35002)
ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਚ ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਬੁਦ੍ਧਿਵਿਕ੍ਰਮਯੋਸ੍ਤਥਾ।
ਤ੍ਵਮੇਵ ਨਃ ਕੁਲੇ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਤ੍ਯੰ ਤ੍ਵੰ ਤਪੋ ਮਹਤ੍ ॥ 5-90-103 (35003)
ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਰਾਤਾ ਤ੍ਵੰ ਮਹਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤ੍ਵਯਿ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍।
ਯਥੈਵਾਤ੍ਥ ਤਥੈਵੈਤਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਸਤ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-90-104 (35004)
` ਕੁਰੂਣਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਲੋਕਾਨਾਂ ਚਾਪਰਾਜਿਤ ।
ਸਰ੍ਵਸ੍ਯੈਤਸ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਗਤਿਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਮਾਧਵ।
ਪ੍ਰਭਾਵੋ ਬੁਦ੍ਧਿਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਵ ਕੇਸ਼ਵ ॥' 5-90-105 (35005)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-90-106x (3660)
ਤਾਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਚ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚਾਭਿਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ ॥ 5-90-106 (35006)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-90-6 ਪ੍ਰਿਯੰ ਰਾਜ੍ਯਾਦਿ। ਸੁਖੰ ਭੋਗੋਤ੍ਥ ਆਹ੍ਲਾਦਃ ॥ 5-90-21 ਪ੍ਰਿਯੋ ਦਰ੍ਸ਼ੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਯਸ੍ਯ ॥ 5-90-48 ਤਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਲਾ ॥ 5-90-59 ਅਵਰੋਧਃ ਰਾਜ੍ਯਪ੍ਰਦਾਨਰੂਪੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਃ ॥ 5-90-60 ਯਦਿ ਸੁਖੰ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਯਰੂਪੰ ਅਰ੍ਥਾਦ੍ਦੁਃਖੰ ਪਾਪਕ੍ਸ਼਼ਯਰੂਪੰ ਤਰ੍ਹਿ ਦੁਃਖਾਤ੍ਪਾਪਕ੍ਸ਼਼ਯਹੇਤੋਸ੍ਤਤ੍ਸੁਖੰ ਨਃ ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਸ੍ਯਾਤ੍। ਤਥਾ ਚ ਨ ਵਯੰ ਦੁਃਖਾਦ੍ਭਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਮ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-90-61 ਅਸ੍ਮਾਤ੍ ਭਾਵਿਨਃ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਸੰਗ੍ਰਾਮਾਤ੍ ॥ 5-90-62 ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮ੍। ਏਸ਼਼ਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਤਥਾਵਿਧੰ ਅਵਿਸ਼਼ਮਮ੍ ॥ 5-90-63 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੈਰ੍ਵਦਾਨ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਖ੍ਯਾਤੈਰ੍ਧਨੰ ਯਥਾ ਅਕ੍ਲੇਸ਼ੇਨਾਰ੍ਪ੍ਯਤੇ ਤਦ੍ਵਤ੍ ਯੇਨਾਹਮਰ੍ਪਿਤਾ । ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ(ਅ)ਤੀਤੇ ਦ੍ਰੁʼਢੇ ਖ੍ਯਾਤੇ ਇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਃ। ਆਰ੍ਯਕਃ ਪਿਤਾਮਹਃ । ਤੁਭ੍ਯੰ ਤਵ ॥ 5-90-66 ਮਹਾਜਨ੍ਯੇ ਮਹਾਯੁਦ੍ਧੇ । ਮੇਧਾਨ੍ ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਾਨ੍ ॥ 5-90-75 ਅਤਿਕ੍ਰਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਅਯੁਦ੍ਧੇਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-90-102 ਅਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਅਚ੍ਛਲੇਨ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 091
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.91. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 091
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹਮਾਗਤਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਪੂਜਾਪੂਰ੍ਵਕੰ ਭੋਜਨਾਯਾਮਨ੍ਤ੍ਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵੀਯਾੰਨਪਾਨਾਦ੍ਯ ਨਾਦਰਣਕਾਰਣਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਤਤ੍ਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਵਿਦੁਰਗ੍ਰੁʼਹਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਵਿਦੁਰੇਣ ਸਾਦਰਮੰਨਪਾਨਾਦਿਨਾ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰਾਧਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-91-0 (35007)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-91-0x (3661)
ਪ੍ਰੁʼਥਾਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚਾਭਿਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗ੍ਰੁʼਹੰ ਸ਼ੌਰਿਰਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦਰਿਨ੍ਦਮਃ ॥ 5-91-1 (35008)
ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਪਰਮਯਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਪੁਰਨ੍ਦਰਗ੍ਰੁʼਹੋਪਮਮ੍ ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰੈਰਾਸਨੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-91-2 (35009)
ਤਸ੍ਯ ਕਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਤਿਸ੍ਰੋ ਦ੍ਵਾਃਸ੍ਥੈਰਵਾਰਿਤਃ ।
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਰਘਨਸਙ੍ਕਾਸ਼ੰ ਗਿਰਿਕੂਟਮਿਵੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮ੍ ॥ 5-91-3 (35010)
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਸਾਦਮਾਰੁਰੋਹ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ।
ਤਤ੍ਰ ਰਾਜਸਹਸ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਕੁਰੁਭਿਸ਼੍ਚਾਭਿਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-91-4 (35011)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਦਦਰ੍ਸ਼ਾਸੀਨਮਾਸਨੇ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਚ ਕਰ੍ਣੰ ਚ ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਮ੍ ॥ 5-91-5 (35012)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਮੀਪੇ ਤਾਨਾਸਨਸ੍ਥਾਨ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸਃ।
ਅਭ੍ਯਾਗਚ੍ਛਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 5-91-6 (35013)
ਉਦਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਪੂਜਯਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ।
ਸਮੇਤ੍ਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਮਹਾਮਾਤ੍ਯੇਨ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-91-7 (35014)
ਰਾਜਭਿਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਃ ਸਮਾਗਚ੍ਛਦ੍ਯਥਾਵਯਃ ।
ਤਤ੍ਰ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਮਯੰ ਪਰ੍ਯਙ੍ਕੰ ਸੁਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-91-8 (35015)
ਵਿਵਿਧਾਸ੍ਤਰਣਾਸ੍ਤੀਰ੍ਣਮਭ੍ਯੁਪਾਵਿਸ਼ਦਚ੍ਯੁਤਃ ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਗਾਂ ਮਧੁਪਰ੍ਕੰ ਚਾਪ੍ਯੁਦਕੰ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨੇ ॥ 5-91-9 (35016)
ਨਿਵੇਦਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਕੌਰਵਃ । 5-91-10b` ਆਸਨੰ ਸਰ੍ਵਤੋਭਦ੍ਰੰ ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-91-10 (35017)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰ੍ਥਮੇਵੰ ਸੰਸਿਦ੍ਧੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।'
ਤਤ੍ਰ ਗੋਵਿਨ੍ਦਮਾਸੀਨੰ ਪ੍ਰਸੰਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਚਸਮ੍ ॥ 5-91-11 (35018)
ਉਪਾਸਾਞ੍ਚਕ੍ਰਿਰੇ ਸਰ੍ਵੇ ਕੁਰਵੋ ਰਾਜਭਿਃ ਸਹ।
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਜਯਤਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-91-12 (35019)
ਨ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰਯਦ੍ਭੋਜਨੇਨ ਨਾਭ੍ਯਨਨ੍ਦਚ੍ਚ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-91-13 (35020)
ਮ੍ਰੁʼਦੁਪੂਰ੍ਵੰ ਸ਼ਠੋਦਰ੍ਕੰ ਕਰ੍ਣਮਾਭਾਸ਼਼੍ਯ ਕੌਰਵਃ ।
ਕਸ੍ਮਾਦੰਨਾਨਿ ਪਾਪਾਨਿ ਵਾਸਾਂਸਿ ਸ਼ਯਨਾਨਿ ਚ ॥ 5-91-14 (35021)
ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਮੁਪਨੀਤਾਨਿ ਨਾਗ੍ਰਹੀਸ੍ਤ੍ਵੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਉਭਯੋਸ਼੍ਚ ਦਦਤ੍ਸਾਹ੍ਯਮੁਭਯੋਸ਼੍ਚ ਹਿਤੇ ਰਤਃ ॥ 5-91-15 (35022)
ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਦਯਿਤਸ਼੍ਚਾਸਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਮਾਧਵ ।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਵੇਤ੍ਥ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਤਤ੍ਰ ਕਾਰਣਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਚਕ੍ਰਗਦਾਧਰ ॥ 5-91-16 (35023)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-91-17x (3662)
ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਹਾਮਨਾਃ ।
ਉਦ੍ਯਨ੍ਮੇਘਸ੍ਵਨਃਕ ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵਿਪੁਲੰ ਭੁਜਮ੍ ॥ 5-91-17 (35024)
ਅਲਘੂਕ੍ਰੁʼਤਮਗ੍ਰਸ੍ਤਮਨਿਰਸ੍ਤਮਸੰਕੁਲਮ੍ ।
ਰਾਜੀਵਨੇਤ੍ਰੋ ਰਾਜਾਨੰ ਹੇਤੁਮਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-91-18 (35025)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਾ ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਦੂਤਾਃ ਪੂਜਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਚੈਵ ਹ।
ਕ੍ਰੁʼਤਰ੍ਥੰ ਮਾਂ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸਮਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-91-19 (35026)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਨ ਯੁਕ੍ਤੰ ਭਵਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਸੁ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤੁਮਸਾਂਪ੍ਤਮ੍ ॥ 5-91-20 (35027)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਵਾ(ਅ)ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਵਯੰ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਯਤਾਮਹੇ ਪੂਜਯਿਤੁਂ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਨ ਚ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮਃ ॥ 5-91-21 (35028)
ਨ ਚ ਤਤ੍ਕਾਰਣੰ ਵਿਦ੍ਮੋ ਯਸ੍ਮਾੰਨੋ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਪੂਜਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣੋ ਨਾਮੰਸ੍ਥਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-91-22 (35029)
ਵੈਰੰ ਨੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਭਵਤਾ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਨ ਚ ਵਿਗ੍ਰਹਃ ।
ਸ ਭਵਾਨ੍ਪ੍ਰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਤੰਨੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-91-23 (35030)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-91-24x (3663)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਅਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ ॥ 5-91-24 (35031)
ਨਾਹੰ ਕਾਮਾੰਨ ਸੰਰਮ੍ਭਾੰਨ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾੰਨਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍ ।
ਨ ਹੇਤੁਵਾਦਾਲ੍ਲੋਭਾਦ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮੰ ਜਹ੍ਯਾਂ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-91-25 (35032)
ਸੰਪ੍ਰੀਤਿਭੋਜ੍ਯਾਨ੍ਯੰਨਾਨਿ ਆਪਦ੍ਭੋਜ੍ਯਾਨਿ ਵਾ ਪੁਨਃ ।
ਨ ਚ ਸੰਪ੍ਰੀਯਤੇ ਰਾਜੰਨ ਚੈਵਾਪਦ੍ਗਤਾ ਵਯਮ੍ ॥ 5-91-26 (35033)
`ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਦੰਨੰ ਨ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤੰ ਨੈਵ ਭੋਜਯੇਤ੍ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸੇ ਰਾਜਨ੍ਮਮ ਪ੍ਰਾਣਾ ਹਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥' 5-91-27 (35034)
ਅਕਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸੇ ਰਾਜਞ੍ਜਨ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ।
ਪ੍ਰਿਯਾਨੁਵਰ੍ਤਿਨੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਮੁਦਿਤਾਨ੍ਗੁਣੈਃ ॥ 5-91-28 (35035)
ਅਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚੈਵ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਣੰ ਨੋਪਪਦ੍ਯਤੇ।
ਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਃ ਕਸ੍ਤਾਨ੍ਕਿੰ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-91-29 (35036)
ਯਸ੍ਤਾਨ੍ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਸ ਮਾਂ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਯਸ੍ਤਾਨਨੁ ਸਮਾਮਨੁ ।
ਐਕਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਮਾਂ ਗਤੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਭਿਃ ॥ 5-91-30 (35037)
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਨੁਵਰ੍ਤੀ ਹਿ ਯੋ ਮੋਹਾਦ੍ਵਿਰੁਰੁਤ੍ਸਤਿ।
ਗੁਣਵਨ੍ਤੰ ਚ ਯੋ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਤਮਾਹੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਧਮਮ੍ ॥ 5-91-31 (35038)
ਯਃ ਕਲ੍ਯਾਣਗੁਣਾਞ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨ੍ਮੋਹਾਲ੍ਲੋਭਾਦ੍ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ।
ਸੋਜਿਤਾਤ੍ਮਾ(ਅ)ਜਿਤਕ੍ਰੋਧੋ ਨ ਚਿਰੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ॥ 5-91-32 (35039)
ਅਥ ਯੋ ਗੁਣਸੰਪੰਨਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯਾਪ੍ਰਿਯਾਨਪਿ।
ਪ੍ਰਿਯੇਣ ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼੍ਯਾਂਸ਼੍ਚਿਰੰ ਯਸ਼ਸਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-91-33 (35040)
ਸਰ੍ਵਮੇਤੰਨ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਮੰਨੰ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਭਿਸੰਹਿਤਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਤੁਰੇਕਸ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਮੇ ਧੀਯਤੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-91-34 (35041)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ।
ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਤਤਃ ਸ਼ੁਭ੍ਰਾਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਨਿਵੇਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 5-91-35 (35042)
ਨਿਰ੍ਯਾਯ ਚ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਵਾਸੁਦੇਵੋ ਮਹਾਮਨਾਃ ।
ਨਿਵੇਸ਼ਾਯ ਯਯੌ ਵੇਸ਼੍ਯ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-91-36 (35043)
ਤਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਥ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ ।
ਕੁਰਵਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-91-37 (35044)
ਤ ਊਚੁਰ੍ਮਾਧਵੰ ਵੀਰੰ ਕੁਰਵੋ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ।
ਨਿਵੇਦਯਾਮੋ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਸਰਤ੍ਨਾਂਸ੍ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-91-38 (35045)
ਤਾਨੁਵਾਚ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕੌਰਵਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਃ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਾ ਮੇ(ਅ)ਪਚਿਤਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 5-91-39 (35046)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-91-40x (3664)
ਯਾਤੇਸ਼਼ੁ ਕੁਰੁਸ਼਼ੁ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਮਪਰਾਜਿਤਮ੍।
ਅਭ੍ਯਰ੍ਚਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਵਾਨ੍ ॥ 5-91-40 (35047)
ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾ(ਅ)ੰਨਪਾਨਾਨਿ ਸ਼ੁਚੀਨਿ ਗੁਣਵਨ੍ਤਿ ਚ।
ਉਪਾਹਰਦਨੇਕਾਨਿ ਕੇਸ਼ਵਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 5-91-41 (35048)
ਤੈਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਥਮੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨਃ ।
ਵੇਦਵਿਦ੍ਭ੍ਯੋ ਦਦੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਪਰਮਦ੍ਰਵਿਣਾਨ੍ਯਪਿ ॥ 5-91-42 (35049)
`ਭੁਕ੍ਤਵਤ੍ਸੁ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼਼ਣ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਵਰਾਸਨੇ ।
ਸ਼ੁਚਿਃ ਸੁਪ੍ਰਯਤੋ ਭੂਨ੍ਵਾ ਵਿਦੁਰੋ(ਅ)ੰਨਮੁਪਾਰਤ੍ ॥ 5-91-43 (35050)
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਪਰਯਾ ਯੁਕ੍ਤ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੈਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਯ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਏਤੰਨਃ ਧਨਮ੍।
ਅਨ੍ਯਥਾ ਹਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕਸ੍ਤ੍ਵਾਮਰ੍ਚਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-91-44 (35051)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-91-45x (3665)
ਤਤੋ(ਅ)ਨੁਯਾਯਿਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਮਰੁਦ੍ਭਿਰਿਵ ਵਾਸਵਃ।
ਵਿਦੁਰਾੰਨਾਨਿ ਬੁਭੁਜੇ ਸ਼ੁਚੀਨਿ ਗੁਣਵਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 5-91-45 (35052)
ਤੰ ਭੁਕ੍ਤਵਨ੍ਤੰ ਵਿਵਿਧਾਃ ਸੁਸ਼ਬ੍ਦਾਃ ਸੂਤਮਾਗਧਾਃ ।
ਅਭਿਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਰਾਸੀਨੰ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਮਪਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ ॥ 5-91-46 (35053)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-91-14 ਸ਼ਠੋਦਰ੍ਕੰ ਸ਼ਾਠ੍ਯਪਰ੍ਯਵਸਾਨਮ੍। ਆਭਾਸ਼਼੍ਯ ਸੰਬੋਧਨੋਨੋਨ੍ਮੁਖੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ । 5-91-17 ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਉਦ੍ਯਮ੍ਯ ॥ 5-91-25 ਸੰਰਮ੍ਭਾਤ੍ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍। ਹੇਤੁਵਾਦਾਤ੍ ਕਪਟਾਤ੍ ॥ 5-91-31 ਵਿਰੁਰੁਤ੍ਸਤਿ ਵਿਰੋਧੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-91-44 ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੈਃ ਰਾਜਾਨਰ੍ਹਤਯਾ ਗੋਪਿਤੈਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 092
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.92. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 092
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਰਾਤ੍ਰੌ ਵਿਦੁਰੇਣ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਿਸਮਾਸ਼੍ਰਯਣੇਨ ਗਰ੍ਵਿਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਦੌਸ਼੍ਸ਼ੀਲ੍ਯਾਭਿਲਪਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਸਾਮਵਚਨਸ੍ਯ ਨੈਸ਼਼੍ਫਲ੍ਯਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਦੁਸ਼਼੍ਟਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਸਭਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਨਭਿਮਤਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-92-0 (35054)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-92-0x (3666)
ਤੰ ਭੁਕ੍ਤਵਨ੍ਤਮਾਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਨਿਸ਼ਾਯਾਂ ਵਿਦੁਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਨੇਦੰ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵ੍ਯਵਸਿਤੰ ਕੇਸ਼ਵਾਗਮਨੰ ਤਵ ॥ 5-92-1 (35055)
ਅਰ੍ਥਧਰ੍ਮਾਤਿਗੋ ਮਨ੍ਦਃ ਸੰਰਮ੍ਭੀ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਮਾਨਘ੍ਨੋ ਮਾਨਕਾਮਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਸ਼ਾਸਨਾਤਿਗਃ ॥ 5-92-2 (35056)
ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤਿਗੋ ਮੂਢੋ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੰ ਗਤਃ ।
ਅਨੇਯਃ ਸ਼੍ਰੇਯਸਾਂ ਮਨ੍ਦੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-92-3 (35057)
ਕਾਮਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਮਾਨੀ ਚ ਮਿਤ੍ਰਧ੍ਰੁਕ੍ਸਰ੍ਵਸ਼ਙ੍ਕਿਤਾ ।
ਅਕਰ੍ਤਾ ਚਾਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤਧਰ੍ਮਾ ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-92-4 (35058)
ਮੂਢਸ਼੍ਵਾਕ੍ਰੁʼਤਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮਨੀਸ਼੍ਵਰਃ।
ਕਾਮਾਨੁਸਾਰੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼੍ਵਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-92-5 (35059)
ਏਤੈਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਭਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ੈਰੇਵ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਤ੍ਵਯੋਚ੍ਯਮਾਨਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋ(ਅ)ਪਿ ਸੰਰਮ੍ਭਾੰਨ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-92-6 (35060)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਦ੍ਰੋਣੇ ਕ੍ਰੁʼਪੇ ਕਰ੍ਣੇ ਦ੍ਰੋਣਪੁਤ੍ਰੇ ਜਯਦ੍ਰਥੇ।
ਭੂਯਸੀਂ ਵਰ੍ਤਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਨ ਸ਼ਮੇ ਕੁਰੁਤੇ ਮਨਃ ॥ 5-92-7 (35061)
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਸਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਮੁਖਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਾ ਨ ਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਤਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 5-92-8 (35062)
ਸੇਨਾਸਮੁਦਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਬਾਲ ਆਤ੍ਮਾਨਮਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 5-92-9 (35063)
ਏਕਃ ਕਰ੍ਣਃ ਪਰਾਞ੍ਜੇਤੁਂ ਸਮਰ੍ਥ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਸ ਸ਼ਮੰ ਨੋਪਯਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 5-92-10 (35064)
ਸੰਵਿਚ੍ਚ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਸ਼ਮੇ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸ੍ਯ ਤਵ ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-92-11 (35065)
ਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪ੍ਰਤਿਦੇਯੰ ਯਥੋਚਿਤਮ੍ ।
ਇਤਿ ਵ੍ਯਵਸਿਤਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਚਨੰ ਸ੍ਯਾੰਨਿਰਰ੍ਥਕਮ੍ ॥ 5-92-12 (35066)
ਯਤ੍ਰ ਸੂਕ੍ਤੰ ਦੁਰੁਕ੍ਤੰ ਚ ਸਮੰ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਨ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਲਪੇਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਬਧਿਰੇਸ਼਼੍ਵਿਵ ਗਾਯਨਃ ॥ 5-92-13 (35067)
ਅਵਿਜਾਨਤ੍ਸੁ ਮੂਢੇਸ਼਼ੁ ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦੇਸ਼਼ੁ ਮਾਧਵ ।
ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਬ੍ਰੁਵੰਨਿਨ੍ਦ੍ਯਸ਼੍ਚਣ੍ਡਾਲੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਵਿਜੋ ਯਥਾ ॥ 5-92-14 (35068)
ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਬਲਸ੍ਥੋ ਮੂਢਸ਼੍ਚਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਵਚਃ ।
ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਰਰ੍ਥਕੰ ਵਾਕ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ ਸੰਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਤਵ ॥ 5-92-15 (35069)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਪਚੇਤਸਾਮ੍ ।
ਤਵ ਮਧ੍ਯਾਵਤਰਣੰ ਮਮ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਨ ਰੋਚਤੇ ॥ 5-92-16 (35070)
ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੀਨਾਮਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਬਹੂਨਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਾਮ੍ ।
ਪ੍ਰਤੀਪੰ ਵਚਨੰ ਮਧ੍ਯੇ ਤਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਨ ਰੋਚਤੇ ॥ 5-92-17 (35071)
ਅਨੁਪਾਸਿਤਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਤ੍ਵਾਚ੍ਛ੍ਰਿਯੋ ਦਰ੍ਪਾਚ੍ਚ ਮੋਹਿਤਃ ।
ਵਯੋਦਰ੍ਪਾਦਮਰ੍ਸ਼਼ਾਚ੍ਚ ਨ ਤੇ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-92-18 (35072)
ਬਲੰ ਬਲਵਦਪ੍ਯਸ੍ਯ ਯਦਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਾਧਵ ।
ਤ੍ਵਯ੍ਯਸ੍ਯ ਮਹਤੀ ਸ਼ਙ੍ਕਾ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਵਚਃ ॥ 5-92-19 (35073)
ਨੇਦਮਦ੍ਯ ਯੁਧਾ ਸ਼ਕ੍ਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇਣਾਪਿ ਸਹਾਮਰੈਃ ।
ਇਤਿ ਵ੍ਯਵਸਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-92-20 (35074)
ਤੇਸ਼਼੍ਵੇਵਮੁਪਪੰਨੇਸ਼਼ੁ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਨੁਵਰ੍ਤਿਸ਼਼ੁ ।
ਸਮਰ੍ਥਮਪਿ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯਮਸਮਰ੍ਥੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-92-21 (35075)
ਮਧ੍ਯੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਹਸ੍ਤ੍ਯਨੀਕਸ੍ਯ ਮਨ੍ਦੋ
ਰਥਾਸ਼੍ਵਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਬਲਸ੍ਯ ਮੂਢਃ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਮਨ੍ਯਤੇ ਬੀਤਭੀਤਿਃ
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਮਯੇਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਜਿਤੇਤਿ ॥ 5-92-22 (35076)
ਆਸ਼ੰਸਤੇ ਵੈ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ
ਮਹਾਰਾਜ੍ਯਮਸਪਤ੍ਨੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮ੍।
ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਸ਼ਮਃ ਕੇਵਲੋ ਨੋਪਲਭ੍ਯੋ
ਬਦ੍ਧੰ ਸਨ੍ਤੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਲਬ੍ਧਮਰ੍ਥਮ੍ ॥ 5-92-23 (35077)
ਪਰ੍ਯਸ੍ਤੇਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਕਾਲਪਕ੍ਵਾ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਰ੍ਥੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਯੋਦ੍ਧੁਕਾਮਾਃ ।
ਸਮਾਗਤਾਃ ਸਰ੍ਵਯੋਧਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਪਾਲੈਃ ਸਮੇਤਾਃ ॥ 5-92-24 (35078)
ਸਰ੍ਵੇ ਚੈਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਾਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾ-
ਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਾਨੋ ਹ੍ਰੁʼਤਸਾਰਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ।
ਤਵੋਦ੍ਵੇਗਾਤ੍ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ-
ਨ੍ਸੁਸੰਹਤਾਃ ਸਹ ਕਰ੍ਣੇਨ ਵੀਰਾਃ ॥ 5-92-25 (35079)
ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਹ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਯੋਦ੍ਧੁਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਯੋਧਾਃ ।
` ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਜਯੋ ਵੇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੈਕਭਾਵਾਃ
ਕਾਮਾਤ੍ਮਾਨੋ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਾਵਿਨੀਤਾਃ ॥'
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ੇਥਾ ਯਦਿ ਤ੍ਵੰ
ਨ ਤਨ੍ਮਤੰ ਮਮ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਵੀਰ ॥ 5-92-26 (35080)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਬਹੂਨਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਾਮ੍।
ਕਥੰ ਮਧ੍ਯੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇਥਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 5-92-27 (35081)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦੇਵੈਰਪਿ ਦੁਰੁਤ੍ਸਹਃ ।
ਪ੍ਰਭਾਵੰ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਜਾਨਾਮਿ ਤਵ ਸ਼ਤ੍ਰੁਹਨ੍ ॥ 5-92-28 (35082)
ਯਾ ਮੇ ਪ੍ਰੀਤਿਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਭੂਯਃਕ ਸਾ ਤ੍ਵਯਿ ਮਾਧਵ ।
ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਚ ਬਹੁਮਾਨਾਚ੍ਚ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਚ੍ਚ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-92-29 (35083)
ਯਾ ਮੇ ਪ੍ਰੀਤਿਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਕ੍ਸ਼਼ ਤ੍ਵਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਸਮੁਦ੍ਭਵਾ।
ਸਾ ਕਿਮਾਖ੍ਯਾਯਤੇ ਤੁਭ੍ਯਮਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ(ਅ)ਸਿ ਦੇਹਿਨਾਂ ॥ ॥ 5-92-30 (35084)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-92-3 ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੰ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੰ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸ਼ਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਅਨੇਯਃ ਅਪ੍ਰਾਪਣੀਯਃ। ਸ਼੍ਰੇਯਸਾਂ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸਿ ॥ 5-92-4 ਸਰ੍ਵਸ਼ਙ੍ਕਿਤਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਹੀਨਃ ॥ 5-92-7 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਜੀਵਿਕਾਮ੍। ਏਤੇ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਮਹ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯਾਸ਼ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-92-9 ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਸੰਬਨ੍ਧਿਨਮ੍ ॥ 5-92-12 ਪ੍ਰਤਿਦੇਯੰ ਪਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯਦੇਯੰ। ਵ੍ਯਵਸਿਤਾਃ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ ॥ 5-92-18 ਤੇ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ॥ 5-92-23 ਵਦ੍ਧੰ ਸ੍ਥਿਰਾਂ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 093
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.93. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 093
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਵਿਦੁਰਵਚਨਾਨੁਮੋਦਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਾਗਮਨਸ੍ਯ ਲੋਕਪਰਿਵਾਦਪਰਿਹਾਰਾਰ੍ਥਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-93-0 (35085)
` ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-93-0x (3667)
ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਿਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ ।
ਇਦੰ ਹੋਵਾਚ ਵਚਨੰ ਮਧੁਰੰ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥' 5-93-1 (35086)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-93-2x (3668)
ਯਥਾ ਵ੍ਰੂਯਾਨ੍ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਥਾ ਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਸਥਾ ਵਾਚ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧੇਨ ਭਵਤਾ ਮਦ੍ਵਿਧਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-93-2 (35087)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤੰ ਤਥ੍ਯੰ ਚ ਯਥਾ ਤ੍ਵਯ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਤੇ।
ਤਥਾ ਵਚਨਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਤ੍ਵਯੈਤਤ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਮਾਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ ॥ 5-93-3 (35088)
ਸਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਚ ਯੁਕ੍ਤੰ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੇਵਮੇਵ ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਥ ਮਾਮ੍।
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਗਮਨੇ ਹੇਤੁਂ ਵਿਦੁਰਾਵਹਿਤੋ ਮਮ ॥ 5-93-4 (35089)
ਦੌਰਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਚ ਵੈਰਿਤਾਮ੍।
ਸਰ੍ਵਮੇਤਦਹੰ ਜਾਨਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਕੌਰਵਾਨ੍॥ 5-93-5 (35090)
ਪਰ੍ਯਸ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਸਾਸ਼੍ਵਾਂ ਸਰਥਕੁਞ੍ਜਰਾਮ੍ ।
ਯੋ ਮੋਚਯੇਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-93-6 (35091)
ਧਰ੍ਮਕਾਰ੍ਯੰ ਯਤਞ੍ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਨੋ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਭਵਤਿ ਤਤ੍ਪੁਣ੍ਯਮਤ੍ਰ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-93-7 (35092)
ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਨਾਤਿਰੋਚਯਨ੍।
ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਫਲੰ ਤਸ੍ਯੇਤ੍ਯੇਵੰ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-93-8 (35093)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪ੍ਰਸ਼ਮੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਃ ਕਰ੍ਤੁਮਮਾਯਯਾ।
ਕੁਰੂਣਾਂ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਂ ਚ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਨੇ ਵਿਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-93-9 (35094)
ਸੇਯਮਾਪਨ੍ਮਹਾਘੋਰਾ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੇਵ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਾ ।
ਕਰ੍ਣਦੁਰ੍ਯੋਧਨਕ੍ਰੁʼਤਾ ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯੇਤੇ ਤਦਨ੍ਵਯਾਃ ॥ 5-93-10 (35095)
ਵ੍ਯਸਨੇ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨੰ ਹਿ ਯੋ ਮਿਤ੍ਰੰ ਨਾਭਿਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਅਨੁਨੀਯ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ ॥ 5-93-11 (35096)
ਆਕੇਸ਼ਗ੍ਰਹਣਾਨ੍ਮਿਤ੍ਰਮਕਾਰ੍ਯਾਤ੍ਸੰਨਿਵਰ੍ਤਯਨ੍।
ਅਵਾਚ੍ਯਃ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਭਵਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਯਤ੍ਨੋ ਯਥਾਬਲਮ੍ ॥ 5-93-12 (35097)
ਤਤ੍ਸਮਰ੍ਥੰ ਸ਼ੁਭੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਹਿਤਮ੍।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੋ ਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਵਿਦੁਰਾਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-93-13 (35098)
ਹਿਤੰ ਹਿ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਤਥੈਵ ਚ ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਚ ਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹਮਮਾਯਯਾ ॥ 5-93-14 (35099)
ਹਿਤੇ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨੰ ਮਾਂ ਸ਼ਙ੍ਕੇਦ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਯਦਿ।
ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਚ ਮੇ ਪ੍ਰੀਤਿਰਾਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੰ ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-93-15 (35100)
ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਹਿ ਮਿਥੋ ਭੇਦੇ ਯਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਨਾਭਿਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਸਰ੍ਵਯਤ੍ਨੇਨ ਮਾਧ੍ਯਸ੍ਥ੍ਯੰ ਨ ਤਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ ॥ 5-93-16 (35101)
ਨ ਮਾਂ ਬ੍ਰੂਯੁਰਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾ ਮੂਢਾ ਹ੍ਯਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਥਾ ।
ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਨਾਵਾਰਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸੰਰਬ੍ਧਾਨ੍ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 5-93-17 (35102)
ਉਭਯੋਃ ਸਾਧਯੰਨਰ੍ਥਮਹਾਮਾਗਤ ਇਤ੍ਯੁਤ ।
ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਨਮਹੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛੇਯੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਵਾਚ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-93-18 (35103)
ਮਮ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤੰ ਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਕ੍ਯਮਨਾਮਯਮ੍।
ਨ ਚੇਦਾਦਾਸ੍ਯਤੇ ਬਾਲੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਵਸ਼ਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-93-19 (35104)
ਅਹਾਪਯਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੰ ਯਥਾਵ-
ਚ੍ਛਮੰ ਕੁਰੂਣਾਂ ਯਦਿ ਚਾਚਰੇਯਮ੍।
ਪੁਣ੍ਯੰ ਚ ਮੇ ਸ੍ਯਾਚ੍ਚਰਿਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮ-
ਨ੍ਮੁਚ੍ਯੇਰੰਸ਼੍ਚ ਕੁਰਵੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ਾਤ੍ ॥ 5-93-20 (35105)
ਅਪਿ ਵਾਚੰ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਯ ਕਾਵ੍ਯਾਂ
ਧਰ੍ਮਰਾਮਾਮਰ੍ਥਵਤੀਮਹਿੰਸ੍ਰਾਮ੍।
ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼ੇਰਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਸ਼ਮਾਰ੍ਥੰ
ਮਾਂ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਕੁਰਵਃ ਪੂਜਯੇਯੁਃ ॥ 5-93-21 (35106)
ਨ ਚਾਪਿ ਮਮ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਾਃ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪ੍ਰਮੁਖੇ ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਸਿੰਹਸ੍ਯੇਵੇਤਰੇ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ॥ 5-93-22 (35107)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-93-23x (3669)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਸ੍ਤਦਾ।
ਸ਼ਯਨੇ ਸੁਖਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੇ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯੇ ਯਦੁਸੁਖਾਵਹਃ ॥ ॥ 5-93-23 (35108)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-93-6 ਪਰ੍ਯਸ੍ਤਾਂ ਅਨ੍ਯਥਾਭੂਤਾਮ੍ ॥ 5-93-7 ਯਤਨ੍ ਯਤਮਾਨਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 094
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.94. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 094
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਸੰਧ੍ਯਾਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਸ਼ਕੁਨਿਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਭ੍ਯਾਂ ਸਭਾਗਮਨਾਯ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰੇਣ ਸਹ ਸਭਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥ ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗਤੇਸ਼਼ੁ ਨਾਰਦਾਦਿਸ਼਼ੁ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਜ੍ਞਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਆਸਨਾਦਿਨਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਦੀਨਾਂ ਯਥੋਚਿਤਮਾਸਨੇਸ਼਼ੂਪਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-94-0 (35109)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-94-0x (3670)
ਤਥਾ ਕਥਯਤੋਰੇਵ ਤਯੋਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋਸ੍ਤਦਾ।
ਸ਼ਿਵਾ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸੰਪੰਨਾ ਸਾ ਵ੍ਯਤੀਯਾਯ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀ ॥ 5-94-1 (35110)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਰ੍ਥਪਦਾਕ੍ਸ਼਼ਰਾਃ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤੋ ਵਿਵਿਧਾ ਵਾਚੋ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-94-2 (35111)
ਕਥਾਭਿਰਨੁਰੂਪਾਭੀ ਰਕ੍ਤਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ ।
ਅਕਾਮਸ੍ਯੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸਾ ਵ੍ਯਤੀਯਾਯ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀ ॥ 5-94-3 (35112)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਸ੍ਵਰਸੰਪੰਨਾ ਬਹਵਃ ਸੂਤਮਾਗਧਾਃ ॥
ਸ਼ਙ੍ਖਦੁਨ੍ਦੁਮਿਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੈਃ ਕੇਸ਼ਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਬੋਧਯਨ੍ ॥ 5-94-4 (35113)
ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਰੁʼਸ਼਼ਭਃ ਸਰ੍ਵਸਾਤ੍ਵਤਾਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵਮਾਵਸ਼੍ਯਕੰ ਚਕ੍ਰੇ ਪ੍ਰਾਤਃ ਕਾਰ੍ਯੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-94-5 (35114)
ਕ੍ਰੁʼਤੋਦਕਾਨੁਜਪ੍ਯਃ ਸ ਹੁਤਾਗ੍ਨਿਃ ਸਮਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਤਤਸ਼੍ਚਾਦਿਤ੍ਯਮੁਦ੍ਯਨ੍ਤਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਮਾਧਵਃ ॥ 5-94-6 (35115)
ਅਥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਮੰ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਃ।
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਮਪਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ 5-94-7 (35116)
ਆਚਕ੍ਸ਼਼ੇਤਾਂ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸਭਾਗਤਮ੍।
ਕੁਰੂਸ਼੍ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮਪ੍ਰਮੁਖਾਨ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ ॥ 5-94-8 (35117)
ਤ੍ਵਾਮਰ੍ਥਯਨ੍ਤੇ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਦਿਵਿ ਸ਼ਕ੍ਰਮਿਵਾਮਰਾਃ ।
ਤਾਵਭ੍ਯਨਨ੍ਦਦ੍ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਸਾਮ੍ਨਾ ਪਰਮਵਲ੍ਗੁਨਾ ॥ 5-94-9 (35118)
ਤਤੋ ਵਿਮਲ ਆਦਿਤ੍ਯੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਦਦੌ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਵਾਸਾਂਸਿ ਗਾਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਚਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰਨ੍ਤਪਃ ॥ 5-94-10 (35119)
ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤੰ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਮਪਰਾਜਿਤਮ੍।
ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਮੁਪਸਙ੍ਗਮ੍ਯ ਵਵਨ੍ਦੇ ਸਾਰਥਿਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-94-11 (35120)
` ਤਸ੍ਮੈ ਰਥਵਰੋ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ।
ਵਾਜਿਭਿਃ ਸ਼ੈਬ੍ਯਸੁਗ੍ਰੀਵਮੇਘਪੁਸ਼਼੍ਪਬਲਾਹਕੈਃ ॥ 5-94-12 (35121)
ਸ਼ੈਬ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸ਼ੁਕਪਤ੍ਰਾਭਃ ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਕਿੰਸ਼ੁਕਪ੍ਰਭਃ ।
ਮੇਘਪੁਸ਼਼੍ਪੋ ਮੇਘਵਰ੍ਣਃ ਪਾਣ੍ਡਰਸ੍ਤੁ ਬਲਾਹਕਃ ॥ 5-94-13 (35122)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਚਾਵਹਚ੍ਛੈਬ੍ਯਃ ਸੁਗ੍ਰੀਵਃ ਸਵ੍ਯਤੋ(ਅ)ਵਹਤ੍।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਵਾਹੌ ਰਥਸ੍ਯਾਸ੍ਤਾਂ ਮੇਘਪੁਸ਼਼੍ਪਬਲਾਹਕੌ ॥ 5-94-14 (35123)
ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤਾ(ਅ)(ਅ)ਪੀਡਾ ਰਤ੍ਨਜਾਲਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾ ।
ਆਸ਼੍ਰਿਤਾ ਵੈ ਰਥੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਧ੍ਵਜਯਸ਼਼੍ਟਿਰਸ਼ੋਭਤ ॥ 5-94-15 (35124)
ਵੈਨਤੇਯਃ ਸ੍ਥਿਤਸ੍ਤਸ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਭਾਕਰਮਿਵ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍।
ਤਸ੍ਯ ਸਤ੍ਵਵਤਃ ਕੇਤੌ ਭੁਜਗਾਰਿਰਸ਼ੋਭਤ ॥ 5-94-16 (35125)
ਤਸ੍ਯ ਕੀਰ੍ਤਿਮਤਸ੍ਤੇਨ ਭਾਸ੍ਵਰੇਣ ਵਿਰਾਜਤਾ ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪਤਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਕੇਤੁਨਾ ॥ 5-94-17 (35126)
ਰਸ਼੍ਮਿਜਾਲੈਃ ਪਤਾਕਾਭਿਃ ਸੌਵਰ੍ਣੇਨ ਚ ਕੇਤੁਨਾ ।
ਬਭੂਵ ਸ ਰਥਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਕਾਲਸੂਰ੍ਯ ਇਵੋਦਿਤਃ ॥ 5-94-18 (35127)
ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਧ੍ਵਜਵਿਤਾਨੈਸ਼੍ਚ ਰੁਕ੍ਮਜਾਲਕ੍ਰੁʼਤਾਙ੍ਗਣੈਃ ।
ਦਣ੍ਡਮਾਰ੍ਗਵਿਭਾਗੈਸ਼੍ਚ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੈਰ੍ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-94-19 (35128)
ਪ੍ਰਵਾਲਮਣਿਸ਼ੋਭੈਸ਼੍ਚ ਮੁਕ੍ਤਾਵੈਡੂਰ੍ਯਸ਼ੋਭਨੈਃ ।
ਕਿਙ੍ਕਿਣੀਸ਼ਤਸਙ੍ਘੈਸ਼੍ਚ ਵਾਲਜਾਲਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਤਰੈਃ ॥ 5-94-20 (35129)
ਕਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰਮਯੀਭਿਸ਼੍ਚ ਪਦ੍ਮਿਨੀਭਿਰਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤਾਪਨੀਯੈਸ਼੍ਚ ਪਾਦਪੈਃ ॥ 5-94-21 (35130)
ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਸਿੰਹਵਰਾਹੈਸ਼੍ਚ ਗੋਭਿਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ।
ਤਾਰਾਭਿਰ੍ਭਾਸ੍ਕਰੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਾਰਣੈਸ਼੍ਚ ਹਿਰਣ੍ਮਯੈਃ ॥ 5-94-22 (35131)
ਵਜ੍ਰਾਙ੍ਕੁਸ਼ਵਿਮਾਨੈਸ਼੍ਚ ਕੂਬਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ।
ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਮਹਾਨਾਭਿਃ ਸ੍ਤਨਯਿਤ੍ਨੁਮਹਾਸ੍ਵਨਃ ॥' 5-94-23 (35132)
ਤਤੋ ਰਥੇਨ ਸ਼ੁਭ੍ਰੇਣ ਮਹਤਾ ਕਿਙ੍ਕਿਣੀਕਿਨਾ ।
ਹਯੋਤ੍ਤਮਯੁਜਾ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਦਾਰੁਕਃ ॥ 5-94-24 (35133)
ਤਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਰਥੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਮਹਾਮਨਾਃ ।
ਮਹਾਭ੍ਰਘਨਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-94-25 (35134)
ਅਗ੍ਨਿੰ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਕੌਸ੍ਤੁਭੰ ਮਣਿਮਾਬਧ੍ਯ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਯਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ ॥ 5-94-26 (35135)
ਕੁਰੁਭਿਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਭਿਸ਼੍ਚਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ।
ਆਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਰਥੰ ਸ਼ੌਰਿਃ ਸਰ੍ਵਯਾਦਵਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 5-94-27 (35136)
ਅਨ੍ਵਾਰੁਰੋਹ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੰ ਵਿਦੁਰਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸਰ੍ਵਬੁਦ੍ਧਿਮਤਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-94-28 (35137)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਸ਼ਕੁਨਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਃ ।
ਦ੍ਵਿਤੀਯੇਨ ਰਥੇਨੈਨਮਨ੍ਵਯਾਤਾਂ ਪਰਨ੍ਤਪਮ੍ ॥ 5-94-29 (35138)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਂ ਚਾਪਰੇ ਰਥਾਃ ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨੁਯਯੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਗਜੈਰਸ਼੍ਵੈ ਰਥੈਰਪਿ ॥ 5-94-30 (35139)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਹੇਮਪਰਿਸ਼਼੍ਕਾਰੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਪਰਮਵਾਜਿਭਿਃ ।
ਗਚ੍ਛਤਾਂ ਘੋਸ਼਼ਿਣਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਰਥਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਰੇਜਿਰੇ ॥ 5-94-31 (35140)
ਸੰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸੰਸਿਕ੍ਤਰਜਃ ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਮਹਾਪਥਮ੍ ।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਚਰਿਤੰ ਕਾਲੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਧੀਮਾਞ੍ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ ॥ 5-94-32 (35141)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਯਾਤੇ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇ ਪ੍ਰਾਵਾਦ੍ਯਨ੍ਤੈਕਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਃ।
ਸ਼ਙ੍ਖਾਸ਼੍ਚ ਦਧ੍ਮਿਰੇ ਤਤ੍ਰ ਵਾਦ੍ਯਾਨ੍ਯਨ੍ਯਾਨਿ ਯਾਨਿ ਚ ॥ 5-94-33 (35142)
ਪ੍ਰਵੀਰਾਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਯੁਵਾਨਃ ਸਿੰਹਵਿਕ੍ਰਮਾਃ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਰਥੰ ਸ਼ੌਰੇਰਗਚ੍ਛਨ੍ਤ ਪਰਨ੍ਤਪਾਃ ॥ 5-94-34 (35143)
ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਬਹੁਸਾਹਸ੍ਰਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਦ੍ਭੁਤਵਾਸਸਃ ।
ਅਸਿਪ੍ਰਾਸਾਯੁਧਧਰਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯਾਸਨ੍ਪੁਰਃਸਰਾਃ ॥ 5-94-35 (35144)
ਗਜਾਃ ਪਞ੍ਚਸ਼ਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਰਥਾਸ਼੍ਚਾਸਨ੍ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤਮਨ੍ਵਯੁਰ੍ਵੀਰੰ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਮਪਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ 5-94-36 (35145)
ਪੁਰੰ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਸਬਾਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਸਸ੍ਤ੍ਰੀਕੰ ਰਥ੍ਯਾਗਤਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-94-37 (35146)
ਵੇਦਿਕਾਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਭਿਸ਼੍ਚ ਸਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਨ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ ।
ਪ੍ਰਚਲਨ੍ਤੀਵ ਭਾਰੇਣ ਯੋਸ਼਼ਿਦ੍ਭਿਰ੍ਭਵਨਾਨ੍ਯੁਤ ॥ 5-94-38 (35147)
ਸ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਃ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸੰਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਮਧੁਰਾਃ ਕਥਾਃ ।
ਯਥਾਰ੍ਹੰ ਪ੍ਰਤਿਸਤ੍ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਸ਼ਨੈਰ੍ਯਯੌ ॥ 5-94-39 (35148)
ਤਤਃ ਸਭਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯਾਨੁਯਾਯਿਨਃ।
ਸਸ਼ਙ੍ਖੈਰ੍ਵੇਣੁਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੈਰ੍ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾ ਵ੍ਯਨਾਦਯਨ੍ ॥ 5-94-40 (35149)
ਤਤਃ ਸਾ ਸਮਿਤਿਃ ਸਰ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਞਾਮਮਿਤਤੇਜਸਾਮ੍।
ਸੰਪ੍ਰਾਕਮ੍ਪਤ ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਗਮਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-94-41 (35150)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਸ਼ੰਗਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਸਮਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰਨਰਾਧਿਪਾਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਂ ਤੰ ਰਥਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਨਿਨਦੋਪਮਮ੍ ॥ 5-94-42 (35151)
ਆਸਾਦ੍ਯ ਤੁ ਸਭਾਦ੍ਵਾਰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਃ ਸਰ੍ਵਸਾਤ੍ਵਤਾਮ੍ ।
ਅਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥਾਚ੍ਛੌਰਿਃ ਕੈਲਾਸਸ਼ਿਖਰੋਪਮਾਤ੍ ॥ 5-94-43 (35152)
ਨਵਮੇਘਪ੍ਰਤੀਕਾਸ਼ਾਂ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤੀਮਿਵ ਤੇਜਸਾ ।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸਦਨਪ੍ਰਖ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸਭਾਂ ਤਤਃ ॥ 5-94-44 (35153)
ਪਾਣੌ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਵਿਦੁਰੰ ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ ਚ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ।
ਜ੍ਯੇਤੀਂਸ਼਼੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਵਦ੍ਰਾਜਨ੍ਕੁਰੂਨ੍ਪ੍ਰਾਚ੍ਛਾਦਯਚ੍ਛ੍ਰਿਯਾ ॥ 5-94-45 (35154)
ਅਗ੍ਰਤੋ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਵੁਭੌ ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਚਾਪ੍ਯਾਸਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ॥ 5-94-46 (35155)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਦਯਸ੍ਤਤਃ ।
ਆਸਨੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਚਲਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਪੂਜਯਨ੍ਤੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-94-47 (35156)
ਅਭ੍ਯਾਗਚ੍ਛਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ।
ਸਹੈਵ ਦ੍ਰੋਣਭੀਸ਼਼੍ਮਾਭ੍ਯਾਮੁਦਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 5-94-48 (35157)
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਮਹਾਰਾਜੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰੇ ।
ਤਾਨਿ ਰਾਜਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੁਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 5-94-49 (35158)
ਆਸਨੰ ਸਰ੍ਵਤੋਭਦ੍ਰੰ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰ੍ਥੇ ਕਲ੍ਪਿਤੰ ਤਤ੍ਰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 5-94-50 (35159)
ਸ੍ਮਯਮਾਨਸ੍ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਚ ਮਾਧਵਃ ।
ਅਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾਨ੍ਯਥਾਵਯਃ ॥ 5-94-51 (35160)
ਤਤ੍ਰ ਕੇਸ਼ਵਮਾਨਰ੍ਚੁਃ ਸਮ੍ਯਗਭ੍ਯਾਗਤੰ ਸਭਾਮ੍।
ਰਾਜਾਨਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕੁਰਵਸ਼੍ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-94-52 (35161)
ਤਤ੍ਰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਸ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੋ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ ਪਰਨ੍ਤਪਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਦਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਥਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਪਰਪੁਰਞ੍ਜਯਃ। 5-94-53 (35162)
ਤਤਸ੍ਤਾਨਭਿਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਨਾਰਦਪ੍ਰਮੁਖਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ ॥
ਅਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਸ਼ਨੈਃ । 5-94-54 (35163)
ਪਾਰ੍ਥਿਵੀਂ ਸਮਿਤਿੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਗਤਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥
ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯਨ੍ਤਾਮਾਸਨੈਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਕਾਰੇਣ ਚ ਭੂਯਸਾ । 5-94-55 (35164)
ਨੈਤੇਸ਼਼੍ਵਨੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕੇਨਚਿਦਾਸਿਤੁਮ੍ ॥
ਪੂਜਾ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯਤਾਮਾਸ਼ੁ ਮੁਨੀਨਾਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ । 5-94-56 (35165)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-94-57x (3671)
ਰੁʼਸ਼਼ੀਞ੍ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਭਾਦ੍ਵਾਰਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ।
ਤ੍ਵਰਮਾਣਸ੍ਤਤੋ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਸਨਾਨੀਤ੍ਯਚੋਦਯਤ੍ । 5-94-57 (35166)
ਆਸਨਾਨ੍ਯਥ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਵਿਪੁਲਾਨਿ ਚ ॥
ਮਣਿਕਾਞ੍ਚਨਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸਮਾਜਹ੍ਰੁਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ । 5-94-58 (35167)
ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਰੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਰ੍ਘ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥
ਨਿਸ਼਼ਸਾਦਾਸਨੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚ ਯਥਾਸਨਮ੍ । 5-94-59 (35168)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਃ ਸਾਤ੍ਯਕਯੇ ਦਦਾਵਾਸਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥
ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿਰ੍ਦਦੌ ਪੀਠੰ ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਣੇ । 5-94-60 (35169)
ਅਵਿਦੂਰੇ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਵੁਭੌ ॥
ਏਕਾਸਨੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਨਿਸ਼਼ੀਦਤੁਰਮਰ੍ਸ਼਼ਣੌ । 5-94-61 (35170)
ਗਾਨ੍ਧਾਰਰਾਜਃ ਸ਼ਕੁਨਿਰ੍ਗਾਨ੍ਧਾਰੈਰਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥
ਨਿਸ਼਼ਸਾਦਾਸਨੇ ਰਾਜਾ ਸਹਪੁਤ੍ਰੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ । 5-94-62 (35171)
ਵਿਦੁਰੋ ਮਣਿਪੀਠੇ ਤੁ ਸ਼ੁਕ੍ਲਸ੍ਪਰ੍ਧ੍ਯਾਜਿਨੋਤ੍ਤਰੇ ॥
ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੰਨਾਸਨੰ ਸ਼ੌਰੇਰ੍ਮਹਾਮਤਿਰੁਪਾਵਿਸ਼ਤ੍। 5-94-63 (35172)
ਚਿਰਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੰ ਰਾਜਾਨਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਤੇ ॥
ਅਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯੇਵ ਨਾਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯਨ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍। 5-94-64 (35173)
ਅਤਸੀਪੁਸ਼਼੍ਪਸਙ੍ਕਾਸ਼ਃ ਪੀਤਵਾਸਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥
ਵ੍ਯਭ੍ਰਾਜਤ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਹੇਮ੍ਨੀਵੋਪਹਿਤੋ ਮਣਿਃ ॥ 5-94-65 (35174)
ਤਤਸ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਸਰ੍ਵਮਾਸੀਦ੍ਗੋਵਿਨ੍ਦਗਤਮਾਨਸਮ੍ ।
ਨ ਤਤ੍ਰ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਾ ਵ੍ਯਾਜਹਾਰ ਪੁਮਾਨ੍ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ ॥ 5-94-66 (35175)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-94-31 ਚਿਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਰਥਾਸ਼੍ਚ ॥ 5-94-33 ਏਕਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਃ ਕਾਹਲਾਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 095
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.95. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 095
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਸਨ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਗਮਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸਨ੍ਧਿਵਿਗ੍ਰਹਪਕ੍ਸ਼਼ਯੋਃ ਗੁਣਦੋਸ਼਼ਪਰ੍ਵਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਵਿਜ੍ਞਾਪਨਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਹਿਤਮੁਪਦਿਸ਼੍ਯ ਅਨ੍ਤੇ ਯਥਾਰੁਚਿ ਕਰਣਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-95-0 (35176)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-95-0x (3672)
ਤੇਸ਼਼੍ਵਾਸੀਨੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ।
ਵਾਕ੍ਯਮਭ੍ਯਾਦਦੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸੁਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਦੁਨ੍ਦੁਭਿਸ੍ਵਨਃ ॥ 5-95-1 (35177)
ਜੀਮੂਤ ਇਵ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਾਂ ਸੰਸ਼੍ਰਾਵਯਨ੍ਸਭਾਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਮਭਾਸ਼਼ਤ ਮਾਧਵਃ ॥ 5-95-2 (35178)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-95-3x (3673)
ਕੁਰੂਣਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਸ਼ਮਃ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਅਪ੍ਰਣਸ਼ੇਨ ਵੀਰਾਣਾਮੇਤਦ੍ਯਾਚਿਤੁਮਾਗਤਃ ॥ 5-95-3 (35179)
ਰਾਜੰਨਾਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਵ ਨੈਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਵਚਃ ।
ਵਿਦਿਤੰ ਹ੍ਯੇਵ ਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯਮਰਿਨ੍ਦਮ॥ 5-95-4 (35180)
ਇਦੰ ਹ੍ਯਦ੍ਯ ਕੁਲੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਸ਼੍ਰੁਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪਸੰਪੰਨੰ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਮੁਦਿਤੰ ਗੁਣੈਃ ॥ 5-95-5 (35181)
ਕ੍ਰੁʼਪਾਨੁਕਮ੍ਪਾ ਕਾਰੁਣ੍ਯਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਤਥਾਰ੍ਜਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸਤ੍ਯੰ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੇਤਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 5-95-6 (35182)
ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵੰਵਿਧੇ ਰਾਜਨ੍ਕੁਲੇ ਮਹਤਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ।
ਤ੍ਵੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਨੇਹ ਯੁਕ੍ਤਮਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-95-7 (35183)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਧਾਰਯਿਤਾ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਕੁਰੂਣਾਂ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ।
ਮਿਥ੍ਯਾਪ੍ਰਚਰਤਾਂ ਤਾਤ ਬਾਹ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 5-95-8 (35184)
ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤਵ ਕੌਰਵ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪੁਰੋਗਮਾਃ।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਚਰਨ੍ਤਿ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਵਤ੍ ॥ 5-95-9 (35185)
ਅਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਗਤਮਰ੍ਯਾਦਾ ਲੋਭੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਚੇਤਸਃ।
ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਦ੍ਵੇਤ੍ਥ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-10 (35186)
ਸੇਯਮਾਪਨ੍ਮਹਾਘੋਰਾ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੇਵ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਾ ।
ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਘਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-95-11 (35187)
ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਚੇਯੰ ਸ਼ਮਯਿਤੁਂ ਤ੍ਵੰ ਚੇਦਿਚ੍ਛਸਿ ਭਾਰਤ ।
ਨ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੋ ਹ੍ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਮੋ ਮਤੋ ਮੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-12 (35188)
ਤ੍ਵਯ੍ਯਧੀਨਃ ਸ਼ਮੋ ਰਾਜਨ੍ਮਯਿ ਚੈਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਸ੍ਥਾਪਯ ਕੌਰਵ੍ਯ ਸ੍ਥਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਪਰਾਨ੍ ॥ 5-95-13 (35189)
ਆਜ੍ਞਾ ਤਵ ਹਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਸਹਾਨ੍ਵਯੈਃ ।
ਹਿਤੰ ਬਲਵਦਪ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾਂ ਤਵ ਸ਼ਾਸਨੇ ॥ 5-95-14 (35190)
ਤਵ ਚੈਵ ਹਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਥੋ ਹਿਤਮ੍ ।
ਸ਼ਮੇ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨਸ੍ਯ ਤਵ ਸ਼ਾਸਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-95-15 (35191)
ਸ੍ਵਯੰ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸੰਵਿਧਤ੍ਸ੍ਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਸਹਾਯਭੂਤਾ ਭਰਤਾਸ੍ਤਵੈਵ ਸ੍ਯੁਰ੍ਜਨੇਸ਼੍ਵਰ ॥ 5-95-16 (35192)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਰਾਜਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੈਰਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ।
ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯਾਸ੍ਤਥਾਭੂਤਾ ਯਤ੍ਨਾਦਪਿ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-95-17 (35193)
ਨ ਹਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਜੇਤੁਂ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੰ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋਪਿ ਦੇਵੈਃ ਸਹਿਤਃ ਪ੍ਰਸਹੇਤ ਕੁਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ॥ 5-95-18 (35194)
ਯਤ੍ਰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਕਰ੍ਣੋ ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿਃ ।
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਵਿਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਸੋਮਦਤ੍ਤੋ(ਅ)ਥ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ ॥ 5-95-19 (35195)
ਸੈਨ੍ਧਵਸ਼੍ਚ ਕਲਿਙ੍ਗਸ਼੍ਚ ਕਾਮ੍ਭੋਜਸ਼੍ਚ ਸੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਭੀਮਸੇਨਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਯਮੌ ਤਥਾ ॥ 5-95-20 (35196)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤੇਜਾ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਕੋ ਨੁ ਤਾਨ੍ਵਿਪਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-21 (35197)
ਲੋਕਸ੍ਯੇਸ਼੍ਵਰਤਾਂ ਭੂਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਾਮ੍।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਤ੍ਵਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨ ਸਹਿਤਃ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 5-95-22 (35198)
ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਸਮਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ।
ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸਸ਼੍ਚੈਵ ਰਾਜਾਨਃ ਸਨ੍ਧਾਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-95-23 (35199)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਪੁਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ੍ਤਥਾ ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਗੁਪ੍ਤਃ ਸੁਖੰ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਜੀਵਿਤੁਂ ॥ 5-95-24 (35200)
ਏਤਾਨੇਵ ਪੁਰੋਧਾਯ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ ਯਥਾ ਪੁਰਾ।
ਅਖਿਲਾਂ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਸਰ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 5-95-25 (35201)
ਏਤੈਰ੍ਹਿ ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸ੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ।
ਅਨ੍ਯਾਨ੍ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਸੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨੇਸ਼਼ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਸ੍ਤਵਾਖਿਲਃ ॥ 5-95-26 (35202)
ਤੈਰੇਵੋਪਾਰ੍ਜਿਤਾਂ ਭੂਮਿੰ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਯਦਿ ਸੰਪਤ੍ਸ੍ਯਸੇ ਪੁਤ੍ਰੈਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਰ੍ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-95-27 (35203)
ਸੰਯੁਗੇ ਵੈ ਮਹਾਰਾਜ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਸੁਮਹਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਚੋਭਯਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕੰ ਧਰ੍ਮਮਨੁਪਸ਼੍ਯਸਿ ॥ 5-95-28 (35204)
ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਨਿਹਤੈਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਵਾਪਿ ਮਹਾਬਲੈਃ ।
ਯਦ੍ਵਿਨ੍ਦੇਥਾਃ ਸੁਖੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-29 (35205)
ਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਦ੍ਧਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤਾਵਕਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਾਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 5-95-30 (35206)
ਨ ਪਸ਼੍ਯੇਮ ਕੁਰੂਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਯੁਗੇ।
ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਨੁਭਯਤਃ ਸ਼ੂਰਾਨ੍ਰਾਥਿਨੋ ਰਥਿਭਿਰ੍ਹਤਾਨ੍ ॥ 5-95-31 (35207)
ਸਮਵੇਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਵਸ਼ਮਾਪੰਨਾ ਨਾਸ਼ਯੇਯੁਰਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-95-32 (35208)
ਤ੍ਰਾਹਿ ਰਾਜੰਨਿਮੰ ਲੋਕੰ ਨ ਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।
ਤ੍ਵਯਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਮਾਪੰਨੇ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-95-33 (35209)
ਸ਼ੁਕ੍ਲਾ ਵਾਦਨ੍ਯਾ ਹ੍ਰੀਮਨ੍ਤ ਆਰ੍ਯਾਃ ਪੁਣ੍ਯਾਭਿਜਾਤਯਃ ॥
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸਚਿਵਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤਾਨ੍ਪਾਹਿ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍ ॥ 5-95-34 (35210)
ਸ਼ਿਵੇਨੇਮੇ ਭੂਮਿਪਾਲਾਃ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍।
ਸਹ ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਪੀਤ੍ਵਾ ਚ ਪ੍ਰਤਿਯਾਨ੍ਤੁ ਯਥਾਗ੍ਰੁʼਹਮ੍ ॥ 5-95-35 (35211)
ਸੁਵਾਸਸਃ ਸ੍ਰਗ੍ਵਿਣਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵੈਰਾਣਿ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-95-36 (35212)
ਹਾਰ੍ਦੰ ਯਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼੍ਵਾਸੀਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਾਯੁਸ਼਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ।
ਤਦੇਵ ਤੇ ਭਵਤ੍ਵਦ੍ਯ ਸਨ੍ਧਤ੍ਸ੍ਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-37 (35213)
ਬਾਲਾ ਵਿਹੀਨਾਃ ਪਿਤ੍ਰਾ ਤੇ ਤ੍ਵਯੈਵ ਪਰਿਵਰ੍ਧਿਤਾਃ ।
ਤਾਨ੍ਪਾਲਯ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-38 (35214)
ਭਵਤੈਵ ਹਿ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਵ੍ਯਸਨੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਮਾ ਤੇ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਥੈਵਾਰ੍ਥੋ ਨਸ਼੍ਯੇਤ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-39 (35215)
ਆਹੁਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਰਾਜੰਨਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਚ।
ਭਵਤਃ ਸ਼ਾਸਨਾਦ੍ਦੁਃਖਸਮੁਭੂਤੰ ਸਹਾਨੁਗੈਃ ॥ 5-95-40 (35216)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੇਮਾਨਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਨੇ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾਨਿ ਨਃ।
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੰ ਤਥਾ(ਅ)ਜ੍ਞਾਤੈਃ ਸਜਨੇ ਪਰਿਵਤ੍ਸਰਮ੍ ॥ 5-95-41 (35217)
ਸ੍ਥਾਤਾ ਨਃ ਸਮਯੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪਿਤੇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਃ ।
ਨਾਹਾਸ੍ਮ ਸਮਯੰ ਤਾਤ ਤਚ੍ਚ ਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-95-42 (35218)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਃ ਸਮਯੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਸ੍ਥਿਤਾਨਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੰਕ੍ਲੇਸ਼ਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯਾਂਸ਼ੰ ਲਭੇਮਹਿ । 5-95-43 (35219)
ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਮਰ੍ਥੰ ਸੰਜਾਨਨ੍ਸਮ੍ਯਙ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥
ਗੁਰੁਤ੍ਵੰ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਬਹੂਨ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਂਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼੍ਮਹੇ । 5-95-44 (35220)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਮਾਤ੍ਰੁʼਪਿਤ੍ਰੁʼਵ੍ਰਦਸ੍ਮਾਸੁ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤਾਮ੍ ॥
ਗੁਰੋਰ੍ਗਰੀਯਸੀ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਯਾ ਚ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਭਾਰਤ । 5-95-45 (35221)
ਵਰ੍ਤਾਮਹੇ ਤ੍ਵਯਿ ਚ ਤਾਂ ਤ੍ਵੰ ਚ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਨਸ੍ਤਥਾ ॥
ਪਿਤ੍ਰਾ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤਵ੍ਯਾ ਹਿ ਵਯਮੁਤ੍ਪਥਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ । 5-95-46 (35222)
ਸੰਸ੍ਥਾਪਯ ਪਥਿਪ੍ਵਸ੍ਮਾਂਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਧਰ੍ਮੇ ਸੁਵਰ੍ਤ੍ਮਨਿ ॥
ਆਹੁਸ਼੍ਚੇਮਾਂ ਪਰਿਸ਼਼ਦੰ ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ । 5-95-47 (35223)
ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਸਭਾਸਤ੍ਸੁ ਨੇਹ ਯੁਕ੍ਤਮਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍ ॥
ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਸਤ੍ਯੰ ਯਤ੍ਰਾਨ੍ਰੁʼਤੇਨ ਚ। 5-95-48 (35224)
ਹਨ੍ਯਤੇ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਨਾਂ ਹਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਭਾਸਦਃ ॥
ਵਿਦ੍ਧੋ ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਸਭਾਂ ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ। 5-95-49 (35225)
ਨਚਾਸ੍ਯ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਧਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਭਾਸਦਃ ॥
ਧਰ੍ਮ ਏਤਾਨਾਰੁਜਤਿ ਯਥਾ ਨਦ੍ਯਨੁਕੂਲਜਾਨ੍ ॥ 5-95-50 (35226)
ਯੇ ਧਰ੍ਮਮਨੁਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤ ਆਸਤੇ ।
ਤੇ ਸਤ੍ਯਮਾਹੁਰ੍ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਚ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-51 (35227)
ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕਿਮਨ੍ਯਦ੍ਵਕ੍ਤੁਂ ਤੇ ਦਾਨਾਦਨ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸ਼੍ਵਰ ।
ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੁ ਤੇ ਮਹੀਪਾਲਾਃ ਸਭਾਯਾਂ ਯੇ ਸਮਾਸਤੇ ॥ 5-95-52 (35228)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਸੰਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯੈਵ ਯਦਿ ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍ ।
ਪ੍ਰਮੁਞ੍ਚੋਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-95-53 (35229)
ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਾ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਮਨ੍ਵਗਾਃ ।
ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਤੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਾਯਾਂਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯੋ ਯਥੋਚਿਤਮ੍ ।
ਤਤਃ ਸਪੁਤ੍ਰਃ ਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥੋ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ ਭੋਗਾਨ੍ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-95-54 (35230)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਸ੍ਥਿਤੰ ਧਰ੍ਮੇ ਸਤਾਂ ਸਦਾ।
ਸਪੁਤ੍ਰੇ ਤ੍ਵਯਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਚ ਵਰ੍ਤਤੇ ਯਾਂ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-95-55 (35231)
ਦਾਹਿਤਸ਼੍ਚ ਨਿਰਸ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਾਮੇਵੋਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ਪੁਨਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥੰ ਤ੍ਵਯੈਵਾਸੌ ਸਪੁਤ੍ਰੇਣ ਵਿਵਾਸਿਤਃ ॥ 5-95-56 (35232)
ਸ ਤਤ੍ਰ ਵਿਵਸਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਸ਼ਮਾਨੀਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍।
ਤ੍ਵਨ੍ਮੁਖਾਨਕਰੋਦ੍ਰਾਜੰਨ ਚ ਤ੍ਵਾਮਤ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ॥ 5-95-57 (35233)
ਤਸ੍ਯੈਵੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਸੌਬਲੇਨ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਤਾ।
ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਧਨਧਾਨ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਃ ਪਰਮੋਪਧਿਃ ॥ 5-95-58 (35234)
ਸ ਤਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਭਾਂ ਗਤਾਮ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਨਾਕਮ੍ਪਤ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ 5-95-59 (35235)
ਅਹੰ ਤੁ ਤਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਭਾਰਤ ।
ਧਰ੍ਮਾਦਰ੍ਥਾਤ੍ਸੁਖਾਚ੍ਚੈਵ ਮਾ ਰਾਜੰਨੀਨਸ਼ਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-95-60 (35236)
ਅਨਰ੍ਥਮਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਵਾਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯਰ੍ਥੰ ਚਾਨਰ੍ਥਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਲੋਭੇ(ਅ)ਤਿਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾੰਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਸ਼਼੍ਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 5-95-61 (35237)
ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਿਤੁਂ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾ ਯੋਦ੍ਧੁਮਰਿਨ੍ਦਮਾਃ ।
ਯਤ੍ਤੇ ਪਥ੍ਯਤਮੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਤਿਸ਼਼੍ਠ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-95-62 (35238)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-95-63x (3674)
ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੈਃ ਸਮਪੂਜਯਨ੍।
ਨ ਤਤ੍ਰ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵਕ੍ਤੁਂ ਹਿ ਵਾਚੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਾਮਦਗ੍ਰਤਃ ॥ ॥ 5-95-63 (35239)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-95-3 ਆਗਤਃ ਅਹਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-95-6 ਕ੍ਰੁʼਪਾ ਪਰਸ੍ਯ ਸੁਖਾਰ੍ਥੇ ਯਤ੍ਨਃ। ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ ਪਰਦੁਃਖਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਤ੍ਰਾਸਃ। ਕਾਰੁਣ੍ਯੰ ਪਰਦੁਃਖਪ੍ਰਹਾਣਾਰ੍ਥੋ ਯਤ੍ਨਃ। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਪਰਦੁਃਖਾਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 5-95-8 ਬਾਹ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਯੂਤਾਦਿਸ਼਼ੁ । ਆਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇਸ਼਼ੁ ਜਤੁਗ੍ਰੁʼਹਾਦਿਸ਼਼ੁ ॥ 5-95-11 ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੇਵ ਭਵਤ੍ਸ੍ਵੇਵ ਨਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-95-14 ਏਸ਼਼ਾਮਪਿ ਏਸ਼਼ਾਮੇਵ ॥ 5-95-15 ਸ਼ਾਸਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ ਸ਼ਾਸਿਤੁਮਿਚ੍ਛਤਸ੍ਤਵ ॥ 5-95-16 ਨਿਸ਼਼੍ਫਲੰ ਵੈਰਮ੍। ਸੰਵਿਧਤ੍ਸ੍ਵ ਸ਼ਮੰ ਕੁਰੁ ॥ 5-95-23 ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸੰਧਾਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਧਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ॥ 5-95-25 ਅਖਿਲਾਂ ਨਿਸ਼਼੍ਕਣ੍ਟਕਾਮ੍ ॥ 5-95-33 ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਸਤ੍ਤ੍ਵਗੁਣਮ੍ ॥ 5-95-42 ਸ੍ਥਾਤਾ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 5-95-50 ਆਰੁਜਤਿ ਹਿਨਸ੍ਤਿ। ਅਨੁਕੂਲਜਾਨ੍ ਕੂਲੰ ਕੂਲਮਨੁਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਜਾਤਾਨ੍ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦੀਨ੍ ॥ 5-95-58 ਪਰਮੋਪਧਿਃ ਮਹਚ੍ਛਦ੍ਮ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 096
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.96. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 096
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇਨ ਦਮ੍ਭੋਦ੍ਭਵੋਪਾਖ੍ਯਾਨਮਾਖ੍ਯਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰ੍ਜੁਨਯੋਃ ਨਰਨਾਰਾਯਣਸ੍ਵਰੂਪਤਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-96-0 (35240)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-96-0x (3675)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਭਿਹਿਤੇ ਵਾਕ੍ਯੇ ਕੇਸ਼ਵੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ।
ਸ੍ਤਿਮਿਤਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੋਮਾਣ ਆਸਨ੍ਸਰ੍ਵੇ ਸਭਾਸਦਃ ॥ 5-96-1 (35241)
ਕਸ੍ਸ੍ਵਿਦੁਤ੍ਤਰਮੇਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਕ੍ਤੁਮੁਤ੍ਸਹਤੇ ਪੁਮਾਨ੍।
ਇਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਮਨੋਭਿਸ੍ਤੇ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ॥ 5-96-2 (35242)
ਤਥਾ ਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ।
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯ ਇਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-96-3 (35243)
ਇਮਾਂ ਮੇ ਸੋਪਮਾਂ ਵਾਚੰ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਸਤ੍ਯਾਮਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ।
ਤਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰੇਯ ਆਦਤ੍ਸ੍ਵ ਯਦਿ ਸਾਧ੍ਵਿਤਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-96-4 (35244)
ਰਾਜਾ ਦਮ੍ਭੋਦ੍ਭਵੋ ਨਾਮ ਸਾਰ੍ਵਭੌਮਃ ਪੁਰਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਅਖਿਲਾਂ ਬੁਭੁਜੇ ਸਰ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 5-96-5 (35245)
ਸ ਸ੍ਮ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਾਪਾਯੇ ਪ੍ਰਾਤਰੁਤ੍ਥਾਯ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਵੈਸ਼੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰਨਾਸ੍ਤੇ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-96-6 (35246)
ਅਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ ਵਾ ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਵਾ ਭਵੇਦ੍ਯੁਧਿ ।
ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਵੈਸ਼੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍॥ 5-96-7 (35247)
ਇਤਿ ਬ੍ਰੁਵੰਨਨ੍ਵਚਰਤ੍ਸ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਦਰ੍ਪੇਣ ਮਹਤਾ ਮਤ੍ਤਃ ਕਞ੍ਚਿਦਨ੍ਯਮਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 5-96-8 (35248)
ਤੰ ਚ ਵੈਦ੍ਯਾ ਅਕ੍ਰੁʼਪਣਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਭਯਾਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ਼਼ੇਧਨ੍ਤ ਰਾਜਾਨੰ ਸ਼੍ਲਾਘਮਾਨੰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-96-9 (35249)
ਨਿਸ਼਼ਿਧ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਯੇਵ ਸ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ ।
ਅਤਿਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਮਤ੍ਤੰ ਤਮੂਚੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-96-10 (35250)
ਤਪਸ੍ਵਿਨੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਵੇਦਪ੍ਰਤ੍ਯਯਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ।
ਉਦੀਰ੍ਯਮਾਣੰ ਰਾਜਾਨੰ ਕ੍ਰੋਧਦੀਪ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 5-96-11 (35251)
ਅਨੇਕਜਯਿਨੌ ਸ਼ਙ੍ਖ੍ਯੇ ਯੌ ਵੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮੌ ।
ਤਯੋਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਸਮੋ ਰਾਜਨ੍ਭਵਿਤਾਸਿ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-96-12 (35252)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਤੁ ਪੁਨਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਤਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍।
ਕ੍ਵ ਤੌ ਵੀਰੌ ਕ੍ਵਜਨ੍ਮਾਨੌ ਕਿੰਕਰ੍ਮਾਣੌ ਚ ਕੌ ਚ ਤੌ ॥ 5-96-13 (35253)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਊਚੁਃ। 5-96-14x (3676)
ਨਰੋ ਨਾਰਾਯਣਸ਼੍ਚੈਵ ਤਾਪਸਾਵਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।
ਆਯਾਤੌ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-96-14 (35254)
ਸ਼੍ਰੂਯੇਤੇ ਤੌ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵੁਭੌ ।
ਤਪੋ ਘੋਰਮਨਿਰ੍ਦੇਸ਼੍ਯੰ ਤਪ੍ਯੇਤੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ ॥ 5-96-15 (35255)
ਸ ਰਾਜਾ ਮਹਤੀਂ ਸੇਨਾਂ ਯੋਜਯਿਤ੍ਵਾ ਸ਼਼ਡਙ੍ਗਿਨੀਮ੍ ।
ਅਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਾਣਃ ਸੰਪ੍ਰਾਯਾਦ੍ਯਤ੍ਰ ਤਾਵਪਰਾਜਿਤੌ ॥ 5-96-16 (35256)
ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼ਮੰ ਘੋਰੰ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍।
ਮਾਰ੍ਗਮਾਣੋ(ਅ)ਨ੍ਵਗਚ੍ਛਤ੍ਤੌ ਤਾਪਸੌ ਵਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤੌ ॥ 5-96-17 (35257)
ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ੌ ਧਮਨਿਸਨ੍ਤਤੌ ।
ਸ਼ੀਤਵਾਤਾਤਪੈਸ਼੍ਚੈਵ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮੌ ॥ 5-96-18 (35258)
ਅਭਿਗਮ੍ਯੋਪਸਙ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦਨਾਮਯਮ੍।
ਤਮਰ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮੂਲਫਲੈਰਾਸਨੇਨੋਦਕੇਨ ਚ ॥ 5-96-19 (35259)
ਨ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰਯੇਤਾਂ ਰਾਜਾਨੰ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ।
ਤਤਸ੍ਤਾਮਾਨੁਪੂਰ੍ਵੀ ਸ ਪੁਨਰੇਵਾਨ੍ਵਕੀਰ੍ਤਯਤ੍ ॥ 5-96-20 (35260)
ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਮੇ ਜਿਤਾ ਭੂਮਿਰ੍ਨਿਹਤਾਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਤ੍ਰਵਃ।
ਭਵਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਯੁਦ੍ਧਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੰਨੁਪਯਾਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਪਰ੍ਵਤਮ੍ ॥ 5-96-21 (35261)
ਆਤਿਥ੍ਯੰ ਦੀਯਤਾਮੇਤਤ੍ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਮੇ ਚਿਰੰ ਪ੍ਰਤਿ। 5-96-22 (35262)
ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵੂਚਤੁਃ।
ਅਪੇਤਕ੍ਰੋਧਲੋਭੋ(ਅ)ਯਮਾਸ਼੍ਰਮੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-96-22x (3677)
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿੰਨਾਸ਼੍ਰਮੇ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕੁਤਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਕੁਤੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਜੁਃ ।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ ਬਹਵਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ ॥ 5-96-23 (35263)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-96-24x (3678)
ਉਚ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਮ ਭੂਯ ਏਵਾਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਮ੍ਯਮਾਣਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵ੍ਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-96-24 (35264)
ਦਮ੍ਭੋਦ੍ਭਵੋ ਯੁਦ੍ਧਮਿਚ੍ਛੰਨਾਹ੍ਵਯਤ੍ਯੇਵ ਤਾਪਸੌ ।
ਤਤੋ ਨਰਸ੍ਤ੍ਵਿਸ਼਼ੀਕਾਣਾਂ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਮਾਦਾਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-96-25 (35265)
ਅਬ੍ਰਵੀਦੇਹਿ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਯੁਦ੍ਧਕਾਮੁਕ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ।
ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚਾਦਤ੍ਸ੍ਵ ਯੋਜਯਸ੍ਵ ਚ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ॥ 5-96-26 (35266)
ਅਹੰ ਹਿ ਤੇ ਵਿਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਮਿਤਃ ਪਰਮ੍ ।
`ਯਦਾਹ੍ਵਯਸਿ ਦਰ੍ਪੇਣ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪ੍ਰਮੁਖਾਞ੍ਜਨਾਨ੍ ॥' 5-96-27 (35267)
ਦਮ੍ਭੋਦ੍ਭਵ ਉਵਾਚ। 5-29-18x (3679)
ਯਦ੍ਯੇਤਦਸ੍ਤ੍ਰਮਸ੍ਮਾਸੁ ਯੁਕ੍ਤੰ ਤਾਪਸ ਮਨ੍ਯਸੇ।
ਏਤੇਨਾਪਿ ਤ੍ਵਯਾ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਥੀ ਹ੍ਯਹਮਾਗਤਃ ॥ 5-96-28 (35268)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-96-29x (3680)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਮਵਾਕਿਰਤ੍ ।
ਦਮ੍ਭੋਦ੍ਭਵਸ੍ਤਾਪਸੰ ਤੰ ਜਿਵਾਂਸੁਃ ਸਹਸੈਨਿਕਃ ॥ 5-96-29 (35269)
ਤਸ੍ਯ ਤਾਨਸ੍ਯਤੋ ਘੋਰਾਨਿਸ਼਼ੂਨ੍ਪਰਤਨੁਚ੍ਛਿਦਃ।
ਕਦਰ੍ਥੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ ਮੁਨਿਰਿਸ਼਼ੀਕਾਭਿਃ ਸਮਾਰ੍ਪਯਤ੍ ॥ 5-96-30 (35270)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੌ ਪ੍ਰਾਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਧੋਰਮੈਸ਼਼ੀਕਮਪਰਾਜਿਤਃ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰਮਪ੍ਰਤਿਸਨ੍ਧੇਯੰ ਤਦੁਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 5-96-31 (35271)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਕ੍ਸ਼਼ੀਣਿ ਕਰ੍ਣਾਂਸ਼੍ਚ ਨਾਸਿਕਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਯਯਾ ।
ਨਿਮਿਤ੍ਤਵੇਧੀ ਸ ਮੁਨਿਰੀਸ਼਼ੀਕਾਭਿਃ ਸਮਾਰ੍ਪਯਤ੍ ॥ 5-96-32 (35272)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼੍ਵੇਤਮਾਕਾਸ਼ਮਿਸ਼਼ੀਕਾਭਿਃ ਸਮਾਚਿਤਮ੍ ।
ਪਾਦਯੋਰ੍ਨ੍ਯਪਤਦ੍ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਮੇਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-96-33 (35273)
ਤਮਬ੍ਰਵੀੰਨਰੋ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਰਣ੍ਯਃ ਸ਼ਰਣੈਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਭਵ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮਾ ਚ ਸ੍ਮੈਵੰ ਪੁਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 5-96-34 (35274)
ਨੈਤਾਦ੍ਰੁʼਕ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍।
ਮਨਸਾ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਭਵੇਤ੍ਪਰਪੁਰਞ੍ਜਯਃ॥ 5-96-35 (35275)
ਮਾ ਚ ਦਰ੍ਪਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਵਾ ਤਤ੍ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਸਮਾਹਿਤਮ੍ ॥
ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਵੀਤਲੋਭੋ ਨਿਰਹਙ੍ਕਾਰ ਆਤ੍ਮਵਾਨ੍ । 5-96-36 (35276)
ਦਾਨ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਃ ਸੌਮ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਃ ਪਾਲਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥
ਮਾਸ੍ਮ ਭੂਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪੇਃ ਕੰਚਿਦਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਬਲਾਬਲਮ੍। 5-96-37 (35277)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਗਚ੍ਚ ਮੈਵੰ ਭੂਯਃ ਸਮਾਚਰੇਃ ।
ਕੁਸ਼ਲੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਰਾਵਯੋਰ੍ਵਚਨਾਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-96-38 (35278)
ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਤਯੋਃ ਪਾਦਾਵਭਿਵਾਦ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੋਃ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਜਗਾਮ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਧਰ੍ਮੰ ਚੈਵਾਚਰਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-96-39 (35279)
ਸੁਮਹਚ੍ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਯੰਨਰੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪੁਰਾ ।
ਤਤੋ ਗੁਣੈਃ ਸੁਬਹੁਭਿਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਨਾਰਾਯਣੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 5-96-40 (35280)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਾਵਦ੍ਧਨੁਃਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੇ ਗਾਣ੍ਡੀਵੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਨ ਯੁਜ੍ਯਤੇ।
ਤਾਵਤ੍ਤ੍ਵੰ ਮਾਨਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਗਚ੍ਛ ਰਾਜਨ੍ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-96-41 (35281)
ਕਾਕੁਦੀਕੰ ਸ਼ੁਕੰ ਨਾਕਮਕ੍ਸ਼਼ਿਸਨ੍ਤਰ੍ਜਨੰ ਤਥਾ।
ਸਨ੍ਤਾਨੰ ਨਰ੍ਤਕੰ ਘੋਰਮਾਸ੍ਯਮੋਦਕਮਸ਼਼੍ਟਮਮ੍ ॥ 5-96-42 (35282)
ਏਤੈਰ੍ਵਿਦ੍ਧਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਮਰਣੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ ।
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਨ੍ਤੇ ਨਸ਼਼੍ਟਸੰਜ੍ਞਾ ਵਿਚੇਤਸਃ ॥ 5-96-43 (35283)
` ਸ੍ਵਪਨ੍ਤਿ ਚ ਪ੍ਲਵਨ੍ਤੇ ਚ ਚ੍ਛਰ੍ਦਯਨ੍ਤਿ ਚ ਮਾਨਵਾਃ ।
ਮੂਤ੍ਰਯਨ੍ਤੇ ਚ ਸਤਤੰ ਰੁਦਨ੍ਤਿ ਚ ਹਸਨ੍ਤਿ ਚ॥' 5-96-44 (35284)
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਲੋਭਮੋਹੌ ਮਦਮਾਨੌ ਤਥੈਵ ਚ।
ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯਾਹਙ੍ਕੁਤੀ ਚੈਵ ਕ੍ਰਮਾਦੇਤ ਉਦਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 5-96-45 (35285)
ਨਿਰ੍ਮਾਤਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਵਿਤ੍।
ਯਸ੍ਯ ਨਾਰਾਯਣੋ ਬਨ੍ਧੁਰਰ੍ਜੁਨੋ ਦੁਃਸਹੋ ਯੁਧਿ ॥ 5-96-46 (35286)
ਕਸ੍ਤਮੁਤ੍ਸਹਤੇ ਜੇਤੁਂ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ।
ਵੀਰੰ ਕਪਿਧ੍ਵਜੰ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਯਸ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਮੋ ਯੁਧਿ ॥ 5-96-47 (35287)
ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਾ ਗੁਣਾਃ ਪਾਰ੍ਥੇ ਤਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਤ੍ਵਮੇਵ ਭੂਯੋ ਜਾਨਾਸਿ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-96-48 (35288)
ਨਰਨਾਰਾਯਣੌ ਯੌ ਤੌ ਤਾਵੇਵਾਰ੍ਜੁਨਕੇਸ਼ਵੌ ।
ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਵੀਰੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮੌ ॥ 5-96-49 (35289)
ਯਦ੍ਯੇਤਦੇਵੰ ਜਾਨਾਸਿ ਨ ਚ ਮਾਮਭਿਸ਼ਙ੍ਕਸੇ ।
ਆਰ੍ਯਾਂ ਮਤਿੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸ਼ਾਮ੍ਯ ਭਾਰਤ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 5-96-50 (35290)
ਅਥ ਚੇਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ ਮੇ ਭੇਦੋ ਭਵੇਦਿਤਿ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਾ ਚ ਯੁਦ੍ਧੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 5-96-51 (35291)
ਭਵਤਾਂ ਚ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕੁਲੰ ਬਹੁਮਤੰ ਭੁਵਿ ।
ਤਤ੍ਤਥੈਵਾਸ੍ਤੁ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਮੇਵੋਪਚਿਨ੍ਤਯ ॥ ॥ 5-96-52 (35292)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਣ੍ਣਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-96-42 ਕਾਕੁਦੀਕਮਿਤ੍ਯਾਦਯੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਾਵਸ੍ਤ੍ਰਜਾਤਯਃ ॥ 5-96-45 ਅਯੰ ਸ਼੍ਲੋਕੋ ਬਹੁਸ਼਼ੁ ਕੋਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਝo ਪੁਸ੍ਤਕੇ ਏਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 097
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.97. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 097
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕਣ੍ਵੇਨ ਸੁਯੋਧਨਸ੍ਯ ਬਲਾਵਲੇਪਵਿਲੋਪਨਾਯ ਮਾਤਲਿਵਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਕਥਾਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਮਾਤਲਿਨਾ ਗੁਣਕੇਸ਼ੀਨਾਮਕਸ੍ਵਕਨ੍ਯਾਯਾ ਅਨੁਗੁਣਵਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯ ਨਾਗਲੋਕੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-97-0 (35293)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-97-0x (3681)
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕਣ੍ਵੇ(ਅ)ਪਿ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-97-1 (35294)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-97-2x (3682)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਾਵ੍ਯਯਸ਼੍ਚੈਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ।
ਤਥੈਵ ਭਗਵਨ੍ਤੌ ਤੌ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀ ॥ 5-97-2 (35295)
ਆਦਿਤ੍ਯਾਨਾਂ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੇਕਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਅਜਥ੍ਯਸ਼੍ਚਾਵ੍ਯਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਭੁਰੀਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 5-97-3 (35296)
ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਰਣਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰ੍ਯੌ ਮਹੀ ਜਲਮ੍ ।
ਵਾਯੁਰਗ੍ਨਿਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਕਾਸ਼ੰ ਗ੍ਰਹਾਸ੍ਤਾਰਾਗਣਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-97-4 (35297)
ਤੇ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ ਜਗਤੋ ਹਿਤ੍ਵਾ ਲੋਕਤ੍ਰਯੰ ਸਦਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵੈ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-97-5 (35298)
ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਰਣਾਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਯੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾ ਮੂਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਤੈਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਜੀਵਲੋਕਚਰਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-97-6 (35299)
ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੇਨ ਤੁ ਰਾਜਾਨਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਯੁਸ਼਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਤਰੁਣਾਃ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 5-97-7 (35300)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੇਣ ਸ਼ਮੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਕੁਰਵਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਲਯਨ੍ਤੁ ਵਸੁਨ੍ਧਰਾਨ੍ ॥ 5-97-8 (35301)
ਬਲਵਾਨਹਮਿਤ੍ਯੇਵ ਨ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਸੁਯੋਧਨ ।
ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਬਲਿਭ੍ਯੋ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੂਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-97-9 (35302)
ਨ ਬਲੰ ਬਲਿਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਬਲੰ ਭਵਤਿ ਕੌਰਵ ।
ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਦੇਵਵਿਕ੍ਰਮਾਃ । 5-97-10 (35303)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ।
ਮਾਤਲੇਰ੍ਦਾਤੁਕਾਮਸ੍ਯ ਕਨ੍ਯਾਂ ਮ੍ਰੁʼਗਯਤੋ ਵਰਮ੍ ॥ 5-97-11 (35304)
ਮਤਸ੍ਤ੍ਰਿਲੋਕਰਾਜਸ੍ਯ ਮਾਤਲਿਰ੍ਨਾਮ ਸਾਰਥਿਃ।
ਤਸ੍ਯੈਕੈਵ ਕੁਲੇ ਮਨ੍ਯਾ ਰੂਪਤੋ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 5-97-12 (35305)
ਗੁਣਕੇਸ਼ੀਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਨਾਮ੍ਨਾ ਸਾ ਦੇਵਰੂਪਿਣੀ ।
ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਚ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਚੈਵ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਃਸਾ(ਅ)ਤਿਰਿਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-97-13 (35306)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਦਾਨਸਮਯੰ ਮਾਤਲਿਃ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਵਿਮਮ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਰਾਜੰਸ੍ਤਤ੍ਪਰਃ ਪਰਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 5-97-14 (35307)
ਧਿਕ੍ਖਲ੍ਵਲਘੁਸ਼ੀਲਾਨਾਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਾਨਾਂ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਨਰਾਣਾਂ ਮ੍ਰੁʼਦੁਸਤ੍ਵਾਨਾਂ ਕੁਲੇ ਕਨ੍ਯਾਪ੍ਰਰੋਹਣਮ੍ ॥ 5-97-15 (35308)
ਮਾਤੁਃ ਕੁਲੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਕੁਲੰ ਯਤ੍ਰ ਚੈਵ ਪ੍ਰਦੀਯਤੇ।
ਕੁਲਤ੍ਰਯੰ ਸੰਸ਼ਯਿਤੰ ਕੁਰੁਤੇ ਕਨ੍ਯਕਾ ਸਤਾਮ੍ ॥ 5-97-16 (35309)
ਦੇਵਮਾਨੁਸ਼਼ਲੋਕੌ ਦ੍ਵੌ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਣੈਵ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ।
ਅਪਗਾਹ੍ਯੈਵ ਵਿਚਿਤੌ ਨ ਚ ਮੇ ਰੋਚਤੇ ਵਰਃ ॥ 5-97-17 (35310)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-97-18x (3683)
ਨ ਦੇਵਾੰਨੈਵ ਦਿਤਿਜਾੰਨ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾੰਨ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍।
ਅਰੋਚਯਦ੍ਵਰਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤਥੈਵ ਬਹੁਲਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ ॥ 5-97-18 (35311)
ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਤੁ ਸ ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਸਹ ਰਾਤ੍ਰੌ ਸੁਧਰ੍ਮਯਾ ।
ਮਾਤਲਿਰ੍ਨਾਗਲੋਕਾਯ ਚਕਾਰ ਗਮਨੇ ਮਤਿਮ੍ ॥ 5-97-19 (35312)
ਨ ਮੇ ਦੇਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਗੁਣਕੇਸ਼੍ਯਾਃ ਸਮੋ ਵਰਃ।
ਰੂਪਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨਾਗੇਸ਼਼ੁ ਭਵਿਤਾ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-97-20 (35313)
ਇਤ੍ਯਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਸੁਧਰ੍ਮਾਂ ਸ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚਾਭਿਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਕਨ੍ਯਾਂ ਸ਼ਿਰਸ੍ਯੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮਹੀਤਲਮ੍ ॥ ॥ 5-97-21 (35314)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-97-7 ਤਰੁਣਾਃ ਅਪੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਮਰਣੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-97-10 ਬਲੰ ਸੈਨ੍ਯਮ੍। ਬਲਿਨਾਂ ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕਬਲਵਤਾਂ ਬਲੰ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਨ ਭਵਤਿ॥ 5-97-11 ਮਾਤਲੇਰਿਤਿਹਾਸਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-97-15 ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤਾਨਾਂ ਮਹਤ੍ਤਯਾ ਖ੍ਯਾਤਾਨਾਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 098
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.98. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 098
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪਾਤਾਲੰ ਗਚ੍ਛਤੋ ਮਾਤਲੇਃ ਵਰੁਣੰ ਗਚ੍ਛਤਾ ਨਾਰਦੇਨ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਪਥਿ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 1 ॥ ਵਰੁਣੇਨ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਯੋਸ੍ਤਯੋਸ੍ਤਮਾਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯ ਪਾਤਾਲੰ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਨਾਰਦੇਨ ਮਾਤਲਿੰਪ੍ਰਤਿ ਵਰੁਣਲੋਕੇ ਤਤ੍ਤਦ੍ਵਸ੍ਤੁਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼੍ਯ ਤਦ੍ਗੁਣਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-98-0 (35315)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-98-0x (3684)
ਮਾਤਲਿਸ੍ਤੁ ਵ੍ਰਜਨ੍ਮਾਰ੍ਗੇ ਨਾਰਦੇਨ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ।
ਵਰੁਣੰ ਗਚ੍ਛਤਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਸਮਾਗਚ੍ਛਦ੍ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ॥ 5-98-1 (35316)
ਨਾਰਦੋ(ਅ)ਥਾਬ੍ਰਵੀਦੇਨੰ ਕ੍ਵ ਭਵਾਨ੍ਗਨ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯਤਃ ।
ਸ੍ਯੇਨ ਵਾ ਸੂਤ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਸ਼ਾਸਨਾਦ੍ਵਾ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋਃ ॥ 5-98-2 (35317)
ਮਾਤਲਿਰ੍ਨਾਰਦੇਨੈਵੰ ਸੰਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪਥਿ ਗਚ੍ਛਤਾ।
ਯਥਾਵਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਚਸ਼਼੍ਟ ਸ੍ਵਕਾਰ੍ਯੰ ਨਾਰਦੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-98-3 (35318)
ਤਮੁਵਾਚਾਥ ਸ ਮੁਨਿਰ੍ਗਚ੍ਛਾਵਃ ਸਹਿਤਾਵਿਤਿ।
ਸਲਿਲੇਸ਼ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮਹਮਪ੍ਯੁਦ੍ਯਤੋ ਦਿਵਃ ॥ 5-98-4 (35319)
ਅਹੰ ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯੇ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਵਸੁਧਾਤਲਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਵਰੰ ਕੰਚਿਦ੍ਰੋਚਯਿਸ਼਼੍ਯਾਵ ਮਾਤਲੇ ॥ 5-98-5 (35320)
ਅਵਗਾਹ੍ਯ ਤੁ ਤੌ ਭੂਮਿਮੁਭੌ ਮਾਤਲਿਨਾਰਦੌ ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਲੋਕਪਾਲਮਪਾਂ ਪਤਿਮ੍ ॥ 5-98-6 (35321)
ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਪੂਜਾਂ ਸ ਪ੍ਰਾਪ ਨਾਰਦਃ ।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਚੈਵ ਮਾਤਲਿਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ ॥ 5-98-7 (35322)
ਤਾਵੁਭੌ ਗ੍ਰੀਤਮਨਸੌ ਕਾਰ੍ਯਵਨ੍ਤੌ ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਹ।
ਵਰੁਣੇਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੌ ਨਾਗਲੋਕੰ ਵਿਚੇਰਤੁਃ ॥ 5-98-8 (35323)
ਨਾਰਦਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਨ੍ਤਰ੍ਭੂਮਿਨਿਵਾਸਿਨਾਮ੍ ।
ਜਾਨੰਸ਼੍ਚਕਾਰ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨੰ ਯਨ੍ਤੁਃ ਸਰ੍ਵਮਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-98-9 (35324)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-98-10x (3685)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤੇ ਵਰੁਣਃ ਸੂਤ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਪਸ਼੍ਯੋਦਕਪਤੇਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਸਰ੍ਵਤੋਭਦ੍ਰਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਤ੍ ॥ 5-98-10 (35325)
ਏਸ਼਼ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਵਰੁਣਸ੍ਯੇਹ ਗੋਪਤੇਃ।
ਏਸ਼਼ ਵੈ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਸ਼ੌਚੇਨ ਚ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ॥ 5-98-11 (35326)
ਏਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭਿਮਤਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ।
ਰੂਪਵਾਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਸ਼੍ਚ ਸੋਮਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਤਿਃ ॥ 5-98-12 (35327)
ਜ੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਨਾਕਾਲੀਤਿ ਯਾਮਾਹੁਰ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਂ ਰੂਪਤਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਅਦਿਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-98-13 (35328)
ਭਵਨੰ ਪਸ਼੍ਯ ਵਾਰੁਣ੍ਯੰ ਯਦੇਤਤ੍ਸਰ੍ਵਕਾਞ੍ਚਨਮ੍।
ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸੁਰਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸੁਰਾਃ ਸੁਰਪਤੇਃ ਸਖੇ ॥ 5-98-14 (35329)
ਏਤਾਨਿ ਹ੍ਰੁʼਤਰਾਜ੍ਯਾਨਾਂ ਦੈਤੇਯਾਨਾਂ ਸ੍ਮ ਮਾਤਲੇ ।
ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਹਰਣਾਨ੍ਯੁਤ ॥ 5-98-15 (35330)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾਣਿ ਕਿਲੈਤਾਨਿ ਵਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸ੍ਮ ਮਾਤਲੇ ।
ਅਨੁਭਾਵਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਸੁਰੈਰਵਜਿਤਾਨਿ ਹ ॥ 5-98-16 (35331)
ਅਤ੍ਰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਜਾਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦੈਤ੍ਯਜਾਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮਾਤਲੇ ।
ਦਿਵ੍ਯਪ੍ਰਹਰਣਾਸ਼੍ਚਾਸਨ੍ਪੂਰ੍ਵਦੈਵਤਨਿਰ੍ਮਿਤਾਃ ॥ 5-98-17 (35332)
ਅਗ੍ਨਿਰੇਸ਼਼ ਮਹਾਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਮਾਞ੍ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਵਾਰੁਣੇ ਹ੍ਰਦੇ ।
ਵੈਸ਼਼੍ਣਵੰ ਚਕ੍ਰਮਾਵਿਦ੍ਧੰ ਵਿਧੂਮੇਨ ਹਵਿਸ਼਼੍ਮਤਾ ॥ 5-98-18 (35333)
ਏਸ਼਼ ਗਾਣ੍ਡੀਮਯਸ਼੍ਚਾਪੋ ਲੋਕਸੰਹਾਰਸੰਭ੍ਰੁʼਤਃ।
ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਦੈਵਤੈਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਯਤਸ੍ਤਦ੍ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਧਨੁਃ ॥ 5-98-19 (35334)
ਏਸ਼਼ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨੇ ਤਤ੍ਤਦ੍ਧਾਰਯਤੇ ਬਲਮ੍।
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਤਸਙ੍ਖ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਾਣੇਨ ਸਤਤੰ ਧ੍ਰੁਵਃ॥ 5-98-20 (35335)
ਅਸ਼ਾਸ੍ਯਾਨਪਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ।
ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਥਮਤਸ਼੍ਚਣ੍ਡੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਾ ॥ 5-98-21 (35336)
ਏਤਚ੍ਛਸ੍ਤ੍ਰੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਮਹਚ੍ਚਕ੍ਰੇ ਭਾਸਿਤਮ੍ ।
ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸਲਿਲਰਾਜਸ੍ਯ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਮਹੋਦਯਮ੍ ॥ 5-98-22 (35337)
ਏਤਤ੍ਸਲਿਲਰਾਜਸ੍ਯ ਛਤ੍ਰੰ ਛਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਲਿਲੰ ਸ਼ੀਤੰ ਜੀਮੂਤ ਇਵ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 5-98-23 (35338)
ਏਤਚ੍ਛਤ੍ਰਾਤ੍ਪਰਿਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੰ ਸਲਿਲੰ ਸੋਮਨਿਰ੍ਮਲਮ੍ ।
ਤਮਸਾ ਮੂਰ੍ਛਿਤੰ ਭਾਤਿ ਯੇਨ ਨਾਰ੍ਛਤਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-98-24 (35339)
ਬਹੂਨ੍ਯਦ੍ਭੁਤਰੂਪਾਣਿ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਨੀਹ ਮਾਤਲੇ।
ਤਵ ਕਾਰ੍ਯੋਪਰੋਧਸ੍ਤੁ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗਚ੍ਛਾਵ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥ ॥ 5-98-25 (35340)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਮਿ ਅਸ਼਼੍ਟਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-98-9 ਯਨ੍ਤੁਃ ਯਨ੍ਤਾਰੰ ਮਾਤਲਿੰਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-98-11 ਗੋਪਤੇਃ ਵਾਰਿਪਤੇਃ ॥ 5-98-13 ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਤੰਨਾਮਕਃ ॥ 5-98-14 ਵਾਰੁਣ੍ਯੰ ਵਾਰੁਣ੍ਯਾਃ ਸੁਰਾਯਾਃ ਇਦੰ ਵਾਰੁਣ੍ਯੰ ਸੁਰਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਸੁਰਾਃ ॥ 5-98-16 ਵਿਵਰ੍ਤਤੇ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾਨ੍ਯਪਿ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤੁਰ੍ਹਸ੍ਤਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ॥ 5-98-17 ਜਾਤ੍ਯਃ ਜਾਤੀਯਾਃ ॥ 5-98-18 ਹਵਿਸ਼਼੍ਮਤਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਨਾ ਆਵਿਦ੍ਧੰ ਰੁਦ੍ਧੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਚਕ੍ਰਜਮਪ੍ਯਤ੍ਰ ਭਯੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-98-19 ਗਾਣ੍ਡੀ ਖਙ੍ਗਾਖ੍ਯਃ ਪਸ਼ੁਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ਤਸ੍ਯ ਵਿਕਾਰੋ ਗਾਣ੍ਡੀਮਯਃ ਗਾਣ੍ਡੀਮਯਤ੍ਵਾਦੇਵ ਤਤ੍ ਗਾਣਅਡੀਵੰ ਨਾਮ ਧਨੁਰਭੂਤ੍। ਗਾਣ੍ਡੀ ਵਜ੍ਰਗ੍ਰਨ੍ਥਿਸ੍ਤਨ੍ਮਯ ਇਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ॥ 5-98-21 ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤੁਲ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-98-22 ਏਤਚ੍ਛਸ੍ਤ੍ਰੰ ਧਨੁਃ। ਚਕ੍ਰੇਣ ਚਕ੍ਰਾਦਪਿ ॥ 5-98-24 ਯੇਨ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰਣਾਤ੍ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤੰ ਅਭਿਭੂਤੰ ਆਵ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿਯਾਵਤ੍। ਨਾਰ੍ਛਤਿ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਜਨ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 099
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.99. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 099
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਾਰਦੇਨ ਮਾਤਲਿੰ ਪਾਤਾਲੰ ਨੀਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼੍ਯ ਤਦ੍ਗੁਣਨਿਰੂਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮਾਤਲਿਨਾ ਤਤ੍ਰ ਵਰਾਨਭਿਰੋਚਨਵਚਨਪੂਰ੍ਵਕਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਯਾਤ੍ਰਾਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-99-0 (35341)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-99-0x (3686)
ਏਤਤ੍ਤੁ ਨਾਗਲੋਕਸ੍ਯ ਨਾਭਿਸ੍ਥਾਨੇ ਸ੍ਥਿਤੰ ਪੁਰਮ੍।
ਪਾਤਾਲਮਿਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤੰ ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਸੇਵਿਤਮ੍ ॥ 5-99-1 (35342)
ਇਦਮਦ੍ਭਿਃ ਸਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਯੇ ਕੇਚਿਦ੍ਭੁਵਿ ਜਙ੍ਗਮਾਃ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤੋ ਮਹਾਨਾਦੰ ਨਦਨ੍ਤਿ ਭਯਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 5-99-2 (35343)
ਅਤ੍ਰਾਸੁਰੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਃ ਸਤਤੰ ਦੀਪ੍ਯਤੇ ਵਾਰਿਭੋਜਨਃ।
ਵ੍ਯਾਪਾਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨਿਬਦ੍ਧੰ ਸਮਬੁਧ੍ਯਤ ॥ 5-99-3 (35344)
ਅਤ੍ਰਾਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸੁਰੈਃ ਪੀਤ੍ਵਾ ਨਿਹਿਤੰ ਨਿਹਤਾਰਿਭਿਃ ॥
ਅਤਃ ਸੋਮਸ੍ਯ ਹਾਨਿਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 5-99-4 (35345)
ਅਤ੍ਰਾਦਿਤ੍ਯੋ ਹਯਸ਼ਿਰਾਃ ਕਾਲੇ ਪਰ੍ਵਣਿ ਪਰ੍ਵਣਿ ।
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਸੁਵਰ੍ਣਾਖ੍ਯੋ ਵਾਗ੍ਭਿਰਾਪੂਰਯਞ੍ਜਗਤ੍ ॥ 5-99-5 (35346)
ਯਸ੍ਮਾਦਲੰ ਸਮਸ੍ਤਾਸ੍ਤਾਃ ਪਤਨ੍ਤਿ ਜਲਮੂਰ੍ਤਯਃ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਾਤਾਲਮਿਤ੍ਯੇਵ ਖ੍ਯਾਯਤੇ ਪੁਰਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-99-6 (35347)
ਐਰਾਵਣੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਤ੍ਸਲਿਲੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਜਗਤੋ ਹਿਤਃ ।
ਮੇਘੇਸ਼਼੍ਵਾਮੁਞ੍ਚਤੇ ਸ਼ੀਤੰ ਯਨ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ॥ 5-99-7 (35348)
ਐਰਾਵਤੋ ਨਾਗਰਾਜੋ ਵਾਮਨਃ ਕੁਮੁਦੋ(ਅ)ਞ੍ਜਨਃ ।
ਪ੍ਰਸੂਤਾਃ ਸੁਪ੍ਰਤੀਕਸ੍ਯ ਵੰਸ਼ੇ ਵਾਰਣਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 5-99-8 (35349)
ਅਤ੍ਰ ਨਾਨਾਵਿਧਾਕਾਰਾਸ੍ਤਿਮਯੋ ਨੈਕਰੂਪਿਣਃ ।
ਅਪ੍ਸੁ ਸੋਮਪ੍ਰਭਾਂ ਪੀਤ੍ਵਾ ਵਸਨ੍ਤਿ ਜਲਚਾਰਿਣਃ ॥ 5-99-9 (35350)
ਅਤ੍ਰ ਸੂਰ੍ਯਾਂਸ਼ੁਭਿਰ੍ਭਿੰਨਾਃ ਪਾਤਾਲਤਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ।
ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਹਿ ਦਿਵਸੇ ਸੂਤ ਪੁਨਰ੍ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਵੈ ਨਿਸ਼ਿ ॥ 5-99-10 (35351)
ਉਦਯੰਨਿਤ੍ਯਸ਼ਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾ ਰਸ਼੍ਮਿਬਾਹੁਭਿਃ ।
ਅਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਤ੍ਸੰਜੀਵਯਤਿਦੇਹਿਨਃ ॥ 5-99-11 (35352)
ਅਤ੍ਰ ਤੇ(ਅ)ਧਰ੍ਮਨਿਰਤਾ ਬਦ੍ਧਾਃ ਕਾਲੇਨ ਪੀਡਿਤਾਃ ।
ਦੈਤੇਯਾ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਵਾਸਵੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਰਿਯਃ ॥ 5-99-12 (35353)
ਅਤ੍ਰ ਭੂਤਪਤਿਰ੍ਨਾਮ ਸਰ੍ਵਭੂਤਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
ਭੂਤਯੇ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਚਰਤ੍ਤਪ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-99-13 (35354)
ਅਤ੍ਰ ਗੋਵ੍ਰਤਿਨੋ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਾਮ੍ਨਾਯਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਃ ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤਪ੍ਰਾਣਾ ਜਿਤਸ੍ਵਰ੍ਗਾ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ॥ 5-99-14 (35355)
ਯਤ੍ਰਤਤ੍ਰਸ਼ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯੇਨਕੇਨਚਿਦਾਸ਼ਿਤਃ।
ਯੇਨਕੇਨਚਿਦਾਚ੍ਛੰਨਃ ਸ ਗੋਵ੍ਰਤ ਇਹੋਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-99-15 (35356)
ਪਸ਼੍ਯ ਯਦ੍ਯਤ੍ਰ ਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਰੋਚਤੇ ਗੁਣਤੋ ਵਰਃ ।
ਵਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੰ ਗਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਨਮਾਸ੍ਥਾਯ ਮਾਤਲੇ ॥ 5-99-16 (35357)
ਅਣ੍ਡਮੇਤਞ੍ਜਲੇ ਨ੍ਯਸ੍ਤੰ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਮਿਵ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ।
ਆਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਨਿਸਰ੍ਗਾਦ੍ਵੈ ਨੋਦ੍ਭਿਦ੍ਯਤਿ ਨ ਸਰ੍ਪਤਿ ॥ 5-99-17 (35358)
ਨਾਸ੍ਯ ਜਾਤਿੰ ਨਿਸਰ੍ਗੰ ਵਾ ਕਥ੍ਯਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਵੈ।
ਪਿਤਰੰ ਮਾਤਰੰ ਚਾਪਿ ਨਾਸ੍ਯ ਜਾਨਾਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 5-99-18 (35359)
ਅਤਃ ਕਿਲ ਮਹਾਨਗ੍ਨਿਰਨ੍ਤਕਾਲੇ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਃ।
ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਮਾਤਲੇ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਸਚਰਾਚਰਮ੍ ॥ 5-99-19 (35360)
ਮਾਤਲਿਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਾਰਦਸ੍ਯਾਥ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਨ ਮੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਰੋਚਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਨ੍ਯਤੋ ਵ੍ਰਜ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ ॥ 5-99-20 (35361)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਊਨਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-99-2 ਅਦ੍ਭਿਃ ਸਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਜਲਵੇਗੇਨਾਨੀਤਾਃ ॥ 5-99-3 ਵ੍ਯਾਪਾਰੇਣ ਜਗਦਨੁਗ੍ਰਹਰੂਪੇਣ ਤਦਰ੍ਥਮਿਤਿਯਾਵਤ੍। ਨਿਬਦ੍ਧੰ ਮਰ੍ਯਾਦਾਯਾਂ ਸ੍ਥਾਪਿਤੰ ॥ 5-99-5 ਆਦਿਤ੍ਯੋ(ਅ)ਦਿਤੇਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਹਯਗ੍ਰੀਵਰੂਪੀ ॥ 5-99-14 ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਾਮ੍ਰਾਯੋ ਵੇਦਪਾਠਃ ॥ 5-99-17 ਆਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਨਿਸਰ੍ਗਾਤ੍ ਪ੍ਰਯੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਰਭ੍ਯ ॥ 5-99-18 ਜਾਤਿੰ ਜਨ੍ਮ। ਨਿਸਰ੍ਗੰ ਸ੍ਵਭਾਵਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 100
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.100. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 100
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਾਰਦੇਨ ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਾਯਤਨੰ ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਮੁਪੇਤ੍ਯ ਮਾਤਲਿੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਰ ਵਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਚੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮਾਤਲਿਨਾ ਦੈਤ੍ਯਦਾਨਵਾਨਾਂ ਦੇਵਕੁਲਨਿਤ੍ਯਵਿਰੋਧਿਤਯਾ ਪਰਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨੁਬਨ੍ਧਾਨਭਿਰੁਚਿਵਚਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-100-0 (35362)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-100-0x (3687)
ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਮਿਤ੍ਯੇਤਤ੍ਖ੍ਯਾਤੰ ਪੁਰਵਰੰ ਮਹਤ੍।
ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਚ ਮਾਯਾਸ਼ਤਵਿਚਾਰਿਣਾਮ੍ ॥ 5-100-1 (35363)
ਅਨਲ੍ਪੇਨ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਨਿਰ੍ਮਿਤੰ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਮਯੇਨ ਮਨਸਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਪਾਤਾਲਤਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍ ॥ 5-100-2 (35364)
ਅਤ੍ਰ ਮਾਯਾਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਵਵਿਕੁਰ੍ਵਾਣਾ ਮਹੌਜਸਃ ।
ਦਾਨਵਾ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਸ਼ੂਰਾ ਦਤ੍ਤਵਰਾਃ ਪੁਰਾ ॥ 5-100-3 (35365)
ਨੈਤੇ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਨਾਨ੍ਯੇਨ ਯਮੇਨ ਵਰੁਣੇਨ ਵਾ।
ਸ਼ਕ੍ਯਨ੍ਤੇ ਵਸ਼ਮਾਨੇਤੁਂ ਤਥੈਵ ਧਨਦੇਨ ਚ ॥ 5-100-4 (35366)
ਅਸੁਰਾਃ ਕਾਲਖਞ੍ਜਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਵੁਸ਼਼੍ਣੁਪਦੋਦ੍ਭਵਾਃ ।
ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾ ਯਾਤੁਧਾਨਾਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਦੋਦ੍ਭਵਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ॥ 5-100-5 (35367)
ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਿਣੋ ਭੀਮਵੇਗਾਸ਼੍ਚ ਵਾਤਵੇਗਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ ।
ਮਾਯਾਵੀਰ੍ਯੋਪਸੰਪੰਨਾ ਨਿਵਸਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਮਾਤਲੇ ॥ 5-100-6 (35368)
ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਨਾਮ ਦਾਨਵਾ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਾਃ ।
ਜਾਨਾਸਿ ਚ ਯਥਾ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਨੈਤਾਞ੍ਸ਼ਕ੍ਰੋਤਿ ਬਾਧਿਤੁਂ ॥ 5-100-7 (35369)
ਬਹੁਸ਼ੋ ਮਾਤਲੇ ਤ੍ਵੰ ਚ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਗੋਮੁਖਃ ।
ਨਿਰ੍ਭਗ੍ਨੋ ਦੇਵਰਾਜਸ਼੍ਚ ਸਹਪੁਤ੍ਰਃ ਸ਼ਚੀਪਤਿਃ ॥ 5-100-8 (35370)
ਪਸ਼੍ਯ ਵੇਸ਼੍ਮਾਨਿ ਰੌਕ੍ਮਾਣਿ ਮਾਤਲੇ ਰਾਜਤਾਨਿ ਚ ।
ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਿਧਿਯੁਕ੍ਤੇਨ ਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਯੁਪਗਤਾਨਿ ਚ ॥ 5-100-9 (35371)
ਵੈਦੂਰ੍ਯਮਣਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਵਾਲਰੁਚਿਰਾਣਿ ਚ ।
ਅਰ੍ਕਸ੍ਫਟਿਕਸ਼ੁਭ੍ਰਾਣਿ ਵਜ੍ਰਸਾਰੋਞ੍ਜ੍ਵਲਾਨਿ ਚ ॥ 5-100-10 (35372)
ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨੀਵ ਚਾਭਾਸ੍ਤਿ ਪਦ੍ਮਰਾਗਮਯਾਨਿ ਚ।
ਸ਼ੈਲਾਨੀਵ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਦਾਰਵਾਣੀਵ ਚਾਪ੍ਯੁਤ ॥ 5-100-11 (35373)
ਸੂਰ੍ਯਰੂਪਾਣਿ ਚਾਭਾਨ੍ਤਿ ਦੀਪ੍ਤਾਗ੍ਨਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਿ ਚ ।
ਮਣਿਜਾਲਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਾਂਸ਼ੂਨਿ ਨਿਬਿਡਾਨਿ ਚ ॥ 5-100-12 (35374)
ਨੈਤਾਨਿ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਨਿਰ੍ਦੇਸ਼਼੍ਟੁ ਰੂਪਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤਸ੍ਤਥਾ ।
ਗੁਣਤਸ਼੍ਚੈਵ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿ ਪ੍ਰਮਾਣਗੁਣਵਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 5-100-13 (35375)
ਆਕ੍ਰੀਡਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯ ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਤਥੈਵ ਸ਼ਯਨਾਨ੍ਯੁਤ ।
ਰਤ੍ਨਵਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰ੍ਹਾਣਿ ਭਾਜਨਾਨ੍ਯਾਸਨਾਨਿ ਚ ॥ 5-100-14 (35376)
ਜਲਦਾਭਾਂਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ੈਲਾਂਸ੍ਤੋਯਪ੍ਰਸ੍ਰਵਣਾਨਿ ਚ ।
ਕਾਮਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਾਦਪਾਨ੍ਕਾਪਚਾਰਿਣਃ ॥ 5-100-15 (35377)
ਮਾਤਲੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਤ੍ਰਾਪਿ ਰੁਚਿਰਸ੍ਤੇ ਵਰੋ ਭਵੇਤ੍ ।
ਅਥਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਭੂਮੇਰ੍ਗਚ੍ਛਾਵ ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-100-16 (35378)
ਮਾਤਲਿਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦੇਨੰ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣੰ ਤਥਾਵਿਧਮ੍ ।
ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਨੈਵ ਮੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਵਿਪ੍ਰਿਯੰ ਤ੍ਰਿਦਿਵੌਕਸਾਮ੍ ॥ 5-100-17 (35379)
ਨਿਤ੍ਯਾਨੁਸ਼਼ਕ੍ਤਵੈਰਾ ਹਿ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਦੇਵਦਾਨਵਾਃ ।
ਪਰਪਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧੰ ਰੋਚਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਕਥਮ੍ ॥ 5-100-18 (35380)
ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਸਾਧੁ ਗਚ੍ਛਾਵ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਨਾਰ੍ਹਾਮਿ ਦਾਨਵਾਨ੍ ।
ਜਾਨਾਮਿ ਤਵ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਹਿੰਸਾਤ੍ਮਕਮਨੰ ਤਥਾ ॥ ॥ 5-100-19 (35381)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-100-11 ਸ਼ੈਲਾਨਿ ਸ਼ਿਲਾਮਯਾਨਿ ॥ 5-100-14 ਆਕ੍ਰੀਡਾਨ੍ ਕ੍ਰੀਡਾਸ੍ਥਾਨਾਨਿ ॥ 5-100-19 ਹਿੰਸਾਤ੍ਮਕਮਨੰ ਹਿੰਸਾਪ੍ਰਧਾਨਾਨਾਂ ਦੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਕਮਨੰ ਅਪੇਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਮ੍। ਜਾਨਾਮਿ ਤੁ ਤਵਾਤ੍ਮਾਨਮਿਚ੍ਛਸੇ ਕਲਹਾਨਿਤਿ ਇਤਿ ਕo ਪਾਠਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 101
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.101. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 101
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਾਰਦੇਨ ਮਾਤਲਿੰ ਸੁਪਰ੍ਣਲੋਕਮੁਪਨੀਯ ਸੁਪਰ੍ਣਵੰਸ਼੍ਯਾਨਾਂ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਨਾਮਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਪੂਰ੍ਵਕੰ ਗੁਣਾਨੁਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰ ਵਰਾਨਭਿਰੋਚਨੇ ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਤਰਨਯਨਵਚਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-101-0 (35382)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-101-0x (3688)
ਅਯੰ ਲੋਕਃ ਸੁਪਰ੍ਣਾਨਾਂ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਪੰਨਗਾਸ਼ਿਨਾਮ੍ ।
ਵਿਕ੍ਰਮੇ ਗਮਨੇ ਭਾਰੇ ਨੈਸ਼਼ਾਮਸ੍ਤਿ ਪਰਿਸ਼੍ਰਮਃ ॥ 5-101-1 (35383)
ਵੈਨਤੇਯਸੁਤੈਃ ਸੂਤ ਪਙ੍ਭਿਸ੍ਤਤਮਿਦੰ ਕੁਲਮ੍ ।
ਸੁਮੁਖੇਨ ਸੁਨਾਮ੍ਨਾ ਚ ਸੁਨੇਤ੍ਰੇਣ ਸੁਵਰ੍ਚਸਾ ॥ 5-101-2 (35384)
ਸੁਰੁਚਾ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਰਾਜੇਨ ਸੁਬਲੇਨ ਚ ਮਾਤਲੇ।
ਵਰ੍ਧਿਤਾਨਿ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਵੈ ਵਿਨਾਤਾਕੁਲਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ॥ 5-101-3 (35385)
ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਰਾਜਾਭਿਜਾਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਤਾਨਿ ਚ।
ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯ ਤਤੋ ਵੰਸ਼ੇ ਜਾਤੈਰ੍ਭੂਤਿਵਿਵਰ੍ਧਨੈਃ ॥ 5-101-4 (35386)
ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯੇਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼੍ਰੀਵਤ੍ਸਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼੍ਰਿਯਮਭੀਪ੍ਸਨ੍ਤੋ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਬਲਾਨ੍ਯੁਤ ॥ 5-101-5 (35387)
ਕਰ੍ਮਣਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚੈਤੇ ਨਿਰ੍ਘ੍ਰੁʼਣਾ ਭੋਗਿਭੋਜਿਨਃ ।
ਜ੍ਞਾਤਿਸਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯੰ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ ਵੈਃ ॥ 5-101-6 (35388)
ਨਾਮਾਨਿ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਤਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ।
ਮਾਤਲੇ ਸ਼੍ਲਾਘ੍ਯਮੇਤਦ੍ਧਿ ਕੁਲੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਪਰਿਗ੍ਰਹਮ੍ ॥ 5-101-7 (35389)
ਦੈਵਤੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੇਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੇਵ ਪਰਾਯਣਮ੍ ।
ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਸਦਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੇਵ ਸਦਾ ਗਤਿਃ ॥ 5-101-8 (35390)
ਸੁਵਰ੍ਣਚੂਡੋ ਨਾਗਾਸ਼ੀ ਦਾਰੁਣਸ਼੍ਚਣ੍ਡਤੁਣ੍ਡਕਃ ।
ਅਨਿਲਸ਼੍ਚਾਨਲਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਥ ਕੁਣ੍ਡਲੀ ॥ 5-101-9 (35391)
ਪਙ੍ਕਜਿਦ੍ਵਜ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਕਮ੍ਭੋ ਵੈਨਤੇਯੋ(ਅ)ਥ ਵਾਮਨਃ ।
ਵਾਤਵੇਗੋ ਦਿਸ਼ਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਨਿਮੇਸ਼਼ੋ(ਅ)ਨਿਮਿਸ਼਼ਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-101-10 (35392)
ਤ੍ਰਿਰਾਵਃ ਸਪ੍ਤਰਾਵਸ਼੍ਚ ਵਾਲ੍ਮੀਕਿਰ੍ਦੀਪਕਸ੍ਤਥਾ ।
ਦੈਤ੍ਯਦ੍ਵੀਪਃ ਸਰਿਦ੍ਦ੍ਵੀਪਃ ਸਾਰਸਃ ਪਦ੍ਮਕੇਤਨਃ ॥ 5-101-11 (35393)
ਸੁਮੁਖਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਚਿਤ੍ਰਬਰ੍ਹਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਨਘਃ।
ਮੇਸ਼਼ਹ੍ਰੁʼਤ੍ਕੁਮੁਦੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਪਾਨ੍ਤਃ ਸੋਮਭੋਜਨਃ ॥ 5-101-12 (35394)
ਗੁਰੁਭਾਰਃ ਕਪੋਤਸ਼੍ਚ ਸੂਰ੍ਯਨੇਤ੍ਰਸ਼੍ਚਿਰਾਨ੍ਤਕਃ ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਧਰ੍ਮਾ ਕੁਮਾਰਸ਼੍ਚ ਪਰਿਬਰ੍ਹੋ ਹਰਿਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-101-13 (35395)
ਸੁਸ੍ਵਰੋ ਮਧੁਪਰ੍ਕਸ਼੍ਚ ਹੇਮਵਰ੍ਣਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਮਾਲਯੋ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਾ ਚ ਨਿਸ਼ਾਕਰਦਿਵਾਕਰੌ ॥ 5-101-14 (35396)
ਏਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮਾਤ੍ਰੇਣ ਮਯੋਕ੍ਤਾ ਗਰੁਡਾਤ੍ਮਜਾਃ ।
ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਤਸ੍ਤੇ ਯਸ਼ਸਾ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ ਪ੍ਰਾਣਿਨਸ਼੍ਚਯੇ ॥ 5-101-15 (35397)
ਯਦ੍ਯਤ੍ਰ ਨ ਰੁਚਿਃ ਕਾਚਿਦੇਹਿ ਗਚ੍ਛਾਵ ਮਾਤਲੇ ।
ਤੰ ਨਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦੇਸ਼ੰ ਤ੍ਵਾਂ ਵਰੰ ਯਤ੍ਰੋਪਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ॥ ॥ 5-101-16 (35398)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-101-3 ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਗਤ੍ਯਾ ਜਵੇਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 102
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.102. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 102
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਾਰਦੇਨ ਮਾਤਲਿੰ ਰਸਾਤਲਮੁਪਨੀਯ ਤਤ੍ਰ ਵਾਸ੍ਤਵ੍ਯਸੁਰਭਿਸਨ੍ਤਤਿਗੁਣਸ੍ਤਵਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-102-0 (35399)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-102-0x (3689)
ਇਦੰ ਰਸਾਤਲੰ ਨਾਮ ਸਪ੍ਤਮੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲਮ੍।
ਯਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਸੁਰਭਿਰ੍ਮਾਤਾ ਗਵਾਮਮ੍ਰੁʼਤਸੰਭਵਾ ॥ 5-102-1 (35400)
ਕ੍ਸ਼਼ਰਨ੍ਤੀ ਸਤਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਸਾਰਸੰਭਵਮ੍ ।
ਸ਼਼ਣ੍ਣੰ ਰਸਾਨਾਂ ਸਾਰੇਣ ਰਸਮੇਕਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-102-2 (35401)
ਅਮ੍ਰੁʼਤੇਨਾਭਿਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਸ੍ਯ ਸਾਰਮੁਦ੍ਗਿਰਤਃ ਪੁਰਾ।
ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਯ ਵਦਨਾਦੁਦਤਿਸ਼਼੍ਠਦਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥ 5-102-3 (35402)
ਯਸ੍ਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਸ੍ਯ ਧਾਰਾਯਾ ਨਿਪਤਨ੍ਤ੍ਯਾ ਮਹੀਤਲੇ।
ਹ੍ਰਦਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਨਿਧਿਃ ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਪਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-102-4 (35403)
ਪੁਸ਼਼੍ਪਿਤਸ੍ਯੇਵ ਫੇਨੇਨ ਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮਨੁਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍।
ਪਿਬਨ੍ਤੋ ਨਿਵਸਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਫੇਨਪਾ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 5-102-5 (35404)
ਫੇਨਪਾ ਨਾਮ ਤੇ ਖ੍ਯਾਤਾਃ ਫੇਨਾਹਾਰਾਸ਼੍ਚ ਮਾਤਲੇ।
ਉਗ੍ਰੇ ਤਪਸਿ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਬਿਭ੍ਯਤਿ ਦੇਵਤਾਃ ॥ 5-102-6 (35405)
ਅਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚਤਸ੍ਰੋ ਧੇਨ੍ਵੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਮਾਤਲੇ।
ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਦਿਸ਼ਾਂ ਪਾਲ੍ਯੋ ਧਾਰਯਨ੍ਤ੍ਯੋਦਿਸ਼ਃਸ੍ਮ ਤਾਃ ॥ 5-102-7 (35406)
ਪੂਰ੍ਵਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਧਾਰਯਤੇ ਸੁਰੂਪਾ ਨਾਮ ਸੌਰਭੀ ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਹੰਸਿਕਾ ਕਨਾਮ ਧਾਰਯਤ੍ਯਪਰਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍॥ 5-102-8 (35407)
ਪਸ਼੍ਚਿਮਾ ਵਾਰੁਣੀ ਦਿਕ੍ਚ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਵੈ ਸੁਭਦ੍ਰਯਾ।
ਮਹਾਨੁਭਾਵਯਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਾਤਲੇ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਯਾ ॥ 5-102-9 (35408)
ਸਰ੍ਵਕਾਮਦੁਘਾ ਨਾਮ ਧੇਨੁਰ੍ਧਾਰਯਤੇ ਦਿਸ਼ਮ੍।
ਉਤ੍ਤਰਾਂ ਮਾਤਲੇ ਧਰ੍ਮ੍ਯਾਂ ਤਥੈਲਵਿਲਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਮ੍ ॥ 5-102-10 (35409)
ਆਸਾਂ ਤ ਪਯਸਾ ਮਿਸ਼੍ਰੰ ਪਯੋ ਨਿਰ੍ਮਥ੍ਯ ਸਾਗਰੇ ।
ਮਨ੍ਥਾਨੰ ਮਨ੍ਦਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦੇਵੈਰਸੁਰਸੰਹਿਤੈਃ ॥ 5-102-11 (35410)
ਅਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾ ਵਾਰੁਣੀ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਰਮ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਪਿ ਮਾਤਲੇ।
ਉਚ੍ਚੈਃਸ਼੍ਰਵਾਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਵਰਾਜੋ ਮਣਿਰਤ੍ਨੰ ਚ ਕੌਸ੍ਤੁਭਮ੍ ॥ 5-102-12 (35411)
ਸੁਧਾਹਾਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸੁਧਾਂ ਸ੍ਵਧਾਭੋਜਿਸ਼਼ੁ ਚ ਸ੍ਵਧਾਮ੍।
ਅਮ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਮ੍ਰੁʼਤਾਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਸੁਰਭੀ ਕ੍ਸ਼਼ਰਤੇ ਪਯਃ ॥ 5-102-13 (35412)
ਅਤ੍ਰ ਗਾਥਾ ਪੁਰਾ ਗੀਤਾ ਰਸਾਤਲਨਿਵਾਸਿਭਿਃ ।
ਪੌਰਾਣੀ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਲੋਕੇ ਗੀਯਤੇ ਯਾ ਮਨੀਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 5-102-14 (35413)
ਨ ਨਾਗਲੋਕੇ ਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਨ ਵਿਮਾਨੇ ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ।
ਪਰਿਵਾਸਃ ਸੁਖਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਕ੍ ਰਸਾਤਲਤਲੇ ਯਥਾ ॥ ॥ 5-102-15 (35414)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਾਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-102-11 ਅਸੁਰਸੰਹਿਤੈਃ ਅਸੁਰਸਹਿਤੈਃ ॥ 5-102-15 ਪਰਿਵਾਸਃ ਨਿਵਾਸਃ । ਸੁਖਃ ਸੁਖਕਰਃ ॥ 15 ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 103
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.103. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 103
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਾਰਦੇਨ ਮਾਤਲਿੰ ਭੋਗਵਤੀਂ ਨੀਤ੍ਵਾ ਵਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਚੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਤ੍ਰ ਸੁਮੁਖੰ ਨਾਮ ਕੰਚਨ ਭੁਜਗਰਾਜਮਭਿਰੋਚਮਾਨੇਨ ਮਾਤਲਿਨਾ ਨਾਰਦੰਪ੍ਰਤਿ ਤਸ੍ਯ ਜਨ੍ਮਕਰ੍ਮਾਦਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 2 ॥ ਨਾਰਦੇਨ ਤਸ੍ਯ ਆਰ੍ਯਕਨਾਮ੍ਨੋ ਭੋਗਿਨਃ ਪੌਤ੍ਰਤ੍ਵੇ ਕੀਰ੍ਤਿਤੇ ਮਾਤਲਿਨਾ ਨਾਰਦੰਪ੍ਰਤਿ ਤਦ੍ਧਟਨਾਭ੍ਯਰ੍ਥਨਾ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-103-0 (35415)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-103-0x (3690)
ਇਯੰ ਭੋਗਵਤੀ ਨਾਮ ਪੁਰੀ ਵਾਸੁਕਿਪਾਲਿਤਾ।
ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਪੁਰੀ ਵਰ੍ਯਾ(ਅ)ਮਰਾਵਤੀ ॥ 5-103-1 (35416)
ਏਸ਼਼ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ਸ੍ਥਿਤੋ ਨਾਗੋ ਯੇਨੇਯੰ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਸਦਾ।
ਤਪਸਾ ਲੋਕਮੁਖ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਭਾਵਸਹਿਤਾ ਮਹੀ ॥ 5-103-2 (35417)
ਸ਼੍ਵੇਤਾਚਲਨਿਭਾਕਾਰੋ ਦਿਵ੍ਯਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਃ ।
ਸਹਸ੍ਰੰ ਧਾਰਯਨ੍ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾਂ ਜ੍ਵਾਲਾਜਿਹ੍ਵੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 5-103-3 (35418)
ਇਹ ਨਾਨਾਵਿਧਾਕਾਰਾ ਨਾਨਾਵਿਧਵਿਭੂਸ਼਼ਣਾਃ।
ਸੁਰਸਾਯਾਃ ਸੁਤਾ ਨਾਗਾ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਗਤਵ੍ਯਥਾਃ ॥ 5-103-4 (35419)
ਮਣਿਸ੍ਵਸ੍ਤਿਕਚਕ੍ਰਾਙ੍ਕਾਃ ਕਮਣ੍ਡਲੁਕਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ।
ਸਹਸ੍ਰਸੰਖ੍ਯਾ ਬਲਿਨ ਸਰ੍ਵੇ ਰੌਦ੍ਰਾਃ ਸ੍ਵਭਾਵਤਃ ॥ 5-103-5 (35420)
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਿਰਸਃ ਕੇਚਿਤ੍ਕੇਚਿਤ੍ਪਞ੍ਚਸ਼ਤਾਨਨਾਃ ।
ਸ਼ਤਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥਾ ਕੇਚਿਤ੍ਕੇਚਿਤ੍ਰਿਸ਼ਿਰਸੋ(ਅ)ਪਿ ਚ ॥ 5-103-6 (35421)
ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਸ਼ਿਰਸਃ ਕੇਚਿਤ੍ਕੇਚਿਤ੍ਸਪ੍ਤਸੁਖਾਸ੍ਤਥਾ।
ਮਹਾਭੋਗਾ ਮਹਾਕਾਯਾਃ ਪਰ੍ਵਤਾਭੋਗਭੋਗਿਨਃ ॥ 5-103-7 (35422)
ਬਹੂਨੀਹ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਯੁਤਾਨ੍ਯਰ੍ਬੁਦਾਨਿ ਚ।
ਨਾਗਾਨਾਮੇਕਵੰਸ਼ਾਨਾਂ ਯਥਾਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਤੁ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁਣੁ ॥ 5-103-8 (35423)
ਵਾਸੁਕਿਸ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ਕਸ਼੍ਚੈਵ ਕਰ੍ਕੋਟਕਧਨਞ੍ਜਯੌ।
ਕਾਲੀਯੋ ਨਹੁਸ਼਼ਸ਼੍ਚੈਵ ਕਮ੍ਬਲਾਸ਼੍ਵਤਰਾਵੁਭੌ ॥ 5-103-9 (35424)
ਬਾਹ੍ਯਕੁਣ੍ਡੋ ਮਣਿਰ੍ਨਾਗਸ੍ਤਥੈਵਾਪੂਰਣਃ ਖਗਃ।
ਵਾਮਨਸ਼੍ਚੈਲਪਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕੁਕੁਰਃ ਕੁਕੁਣਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-103-10 (35425)
ਆਰ੍ਯਕੋ ਨਨ੍ਦਕਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਕਲਸ਼ਪੋਤਕੌ ।
ਕੈਲਾਸਕਃ ਪਿਞ੍ਜਰਕੋ ਨਾਗਸ਼੍ਚੈਰਾਵਤਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-103-11 (35426)
ਸੁਮਨੋਮੁਖੋ ਦਧਿਮੁਖਃ ਸ਼ਙ੍ਖੋ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਕੌ ।
ਆਪ੍ਤਃ ਕੋਟਰਕਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ਿਖੀ ਨਿਸ਼਼੍ਠੂਰਿਕਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-103-12 (35427)
ਤਿਤ੍ਤਿਰਿਰ੍ਹਸ੍ਤਿਭਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕੁਮੁਦੋ ਮਾਲ੍ਯਪਿਣ੍ਡਕਃ।
ਦ੍ਵੌ ਪਦ੍ਮੌ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਸ਼੍ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਪੋ ਮੁਦ੍ਗਰਪਰ੍ਣਕਃ॥ 5-103-13 (35428)
ਕਰਵੀਰਃ ਪੀਠਰਕਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ ਏਵ ਚ।
ਪਿਣ੍ਡਾਰੋ ਬਿਲ੍ਵਪਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਦਃ ਸ਼ਿਰੀਸ਼਼ਕਃ ॥ 5-103-14 (35429)
ਦਿਲੀਪਃ ਸ਼ਙ੍ਖਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼੍ਕੋ(ਅ)ਥਾਪਰਾਜਿਤਃ ।
ਕੌਰਵ੍ਯੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕੁਹੁਰਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਕਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-103-15 (35430)
ਵਿਰਜਾ ਧਾਰਣਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਬਾਹੁਰ੍ਮੁਖਰੋ ਜਯਃ ।
ਬਧਿਰਾਨ੍ਧੌ ਵਿਸ਼ੁਣ੍ਡਿਸ਼੍ਚ ਵਿਰਸਃ ਸੁਰਸਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-103-16 (35431)
ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵਃ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਾਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਃ ।
ਮਾਤਲੇ ਪਸ਼੍ਯ ਯਦ੍ਯਤ੍ਰ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੇ ਰੋਚਤੇ ਵਰਃ ॥ 5-103-17 (35432)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-103-18x (3691)
ਮਾਤਲਿਸ੍ਤ੍ਵੇਕਮਵ੍ਯਗ੍ਰਃ ਸਤਤੰ ਸੰਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵੈ।
ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਨਾਰਦੰ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਿਵ ਚਾਭਵਤ੍ ॥ 5-103-18 (35433)
ਮਾਤਲਿਰੁਵਾਚ। 5-103-19x (3692)
ਸ੍ਥਿਤੋ ਯ ਏਸ਼਼ ਪੁਰਤਃ ਕੌਰਵ੍ਯਸ੍ਯਾਰ੍ਯਕਸ੍ਯ ਤੁ।
ਦ੍ਯੁਤਿਮਾਨ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਸ਼੍ਚ ਕਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਕੁਲਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 5-103-19 (35434)
ਕਃ ਪਿਤਾ ਜਨਨੀ ਚਾਸ੍ਯ ਕਤਮਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਭੋਗਿਨਃ।
ਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਕਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਮਹਾਨ੍ਕੇਤੁਭੂਤ ਇਵ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-103-20 (35435)
ਪ੍ਰਣਿਧਾਨੇਨ ਧੈਰ੍ਯੇਣ ਰੂਪੇਣ ਵਯਸਾ ਚ ਮੇ।
ਮਨਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਗੁਣਕੇਸ਼੍ਯਾਃ ਪਤਿਰ੍ਵਰਃ ॥ 5-103-21 (35436)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-103-22x (3693)
ਮਾਤਲਿੰ ਪ੍ਰੀਤਮਨਸੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਮੁਖਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਨਿਵੇਦਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਜਨ੍ਮ ਕਰ੍ਮ ਚ ॥ 5-103-22 (35437)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-103-23x (3694)
ਐਰਾਵਤਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਸੁਮੁਖੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਟ੍।
ਆਰ੍ਯਕਸ੍ਯ ਮਤਃ ਪੌਤ੍ਰੋ ਦੌਹਿਤ੍ਰੋ ਵਾਮਨਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-103-23 (35438)
ਏਤਸ੍ਯ ਹਿ ਪਿਤਾ ਨਾਗਸ਼੍ਚਿਕੁਰੋ ਨਾਮ ਮਾਤਲੇ।
ਨਚਿਰਾਦ੍ਵੈਤਨੇਯੇਨ ਪਞ੍ਚਤ੍ਵਮੁਪਪਾਦਿਤਃ ॥ 5-103-24 (35439)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰੀਤਮਨਾ ਮਾਤਲਿਰ੍ਨਾਰਦੰ ਵਚਃ ।
ਏਸ਼਼ ਮੇ ਰੁਚਿਤਸ੍ਤਾਤ ਜਾਮਾਤਾ ਭੁਜਗੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-103-25 (35440)
ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਤ੍ਰ ਯਤ੍ਨੋ ਵੈ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਸ੍ਮ੍ਯਨੇਨ ਵੈ।
ਅਸ੍ਮੈ ਨਾਗਾਯ ਵੈ ਦਾਤੁਂ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਦੁਹਿਤਰੰ ਮੁਨੇ ॥ ॥ 5-103-26 (35441)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 104
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.104. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 104
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਾਰਦੇਨ ਆਰ੍ਯਕੰਪ੍ਰਤਿ ਪੌਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਮਾਤਲਿਕਨ੍ਯਾਪਰਿਗ੍ਰਹਚੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਆਰ੍ਯਕੇਣ ਨਾਰਦੰਪ੍ਰਤਿ ਸੁਮੁਖਜਨਕੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵਤਾ ਵੈਨਤੇਯੇਨ ਮਾਸਾਨ੍ਤਰੇ ਸੁਮੁਖਭਕ੍ਸ਼਼ਣਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਮਾਤਲਿਨਾ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ਸੁਮੁਖਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਸੁਮੁਖਨਾਰਦਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਸ਼ਕ੍ਰਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਨਾਰਦੇਨ ਮਾਤਾਲੇਕਾਰ੍ਯੰ ਵਿਜ੍ਞਾਪਿਤੇਨ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਸੁਮੁਖਾਯ ਅਮ੍ਰੁʼਤਵਿਤਰਣਾਜ੍ਞਾਪਨੇਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਅਮ੍ਰੁʼਤਾਪ੍ਰਦਾਨੇਨੈਵ ਦੀਰ੍ਘਾਯੁਰ੍ਦਾਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਮਾਤਲਿਨਾ ਸੁਮੁਖਾਯ ਸ੍ਵਕਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਦਾਯ ਵਿਵਾਹਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-104-0 (35442)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-104-0x (3695)
ਮਾਤਲੇਰ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਾਰਦੋ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੇਵਰਾਜੰ ਤਮਾਰ੍ਯਕੰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ॥ 5-104-1 (35443)
ਸੂਤੋ(ਅ)ਯੰ ਮਾਤਲਿਰ੍ਨਾਮ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਦਯਿਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍।
ਸ਼ੁਚਿਃ ਸ਼ੀਲਗੁਣੋਪੇਤਸ੍ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ਬਲੀ ॥ 5-104-2 (35444)
ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯਾਯੰ ਸਖਾ ਚੈਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਸਾਰਥਿਰੇਵ ਚ ।
ਅਲ੍ਪਾਨ੍ਤਰਪ੍ਰਭਾਵਸ਼੍ਚ ਵਾਸਵੇਨ ਰਣੇ ਰਣੇ ॥ 5-104-3 (35445)
ਅਯੰ ਹਰਿਸਹਸ੍ਰੇਣ ਯੁਕ੍ਤੰ ਜੈਤ੍ਰੰ ਰਥੋਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਦੇਵਾਸੁਰੇਸ਼਼ੁ ਯੁਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਮਨਸੈਵ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-104-4 (35446)
ਅਨੇਨ ਵਿਜਿਤਾਨਸ਼੍ਵੈਰ੍ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਜਯਤਿ ਵਾਸਵਃ ।
ਅਨੇਨ ਬਲਭਿਤ੍ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਤੇ ਪ੍ਰਹਰਤ੍ਯੁਤ ॥ 5-104-5 (35447)
ਅਸ੍ਯ ਕਨ੍ਯਾ ਵਰਾਰੋਹਾ ਰੂਪੇਣਾਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਭੁਵਿ ।
ਸਤ੍ਯਸ਼ੀਲਗੁਣੋਪੇਤਾ ਗੁਣਕੇਸ਼ੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 5-104-6 (35448)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਯਤ੍ਨਾਚ੍ਚਰਤਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਮਮਰਦ੍ਯੁਤੇ।
ਸੁਮੁਖੋ ਭਵਤਃ ਪੌਤ੍ਰੋ ਰੋਚਤੇ ਦੁਹਿਤੁਃ ਪਤਿਃ ॥ 5-104-7 (35449)
ਯਦਿ ਤੇ ਰੋਚਤੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਭੁਜਗੋਤ੍ਤਮ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ।
ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਾਰ੍ਯਕ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕਨ੍ਯਾਪਰਿਗ੍ਰਹੇ ॥ 5-104-8 (35450)
ਯਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਕੁਲੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਰ੍ਯਥਾ ਸ੍ਵਾਹਾ ਵਿਭਾਵਸੋਃ ।
ਕੁਲੇ ਤਵ ਤਥੈਵਾਸ੍ਤੁ ਗੁਣਕੇਸ਼ੀ ਸੁਮਧ੍ਯਮਾ ॥ 5-104-9 (35451)
ਪੌਤ੍ਰਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਭਵਾਂਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗੁਣਕੇਸ਼ੀਂ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛਤੁ ।
ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਪ੍ਰਤਿਰੂਪਸ੍ਯ ਵਾਸਵਸ੍ਯ ਸ਼ਚੀਮਿਵ ॥ 5-104-10 (35452)
ਪਿਤ੍ਰੁʼਹੀਨਮਪਿ ਹ੍ਯੇਨੰ ਗੁਣਤੋ ਵਰਯਾਮਹੇ।
ਬਹੁਮਾਨਾਚ੍ਚ ਭਵਤਸ੍ਤਥੈਵੈਰਾਵਤਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-104-11 (35453)
ਸੁਮੁਖਸ੍ਯ ਗੁਣੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ੀਲਸ਼ੌਚਦਮਾਦਿਭਿਃ ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਸ੍ਵਯੰ ਕਨ੍ਯਾਮਯੰ ਦਾਤੁਂ ਸਮੁਦ੍ਯਤਃ ।
ਮਾਤਲਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸੰਮਾਨੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹੋ ਭਵਾਨਪਿ ॥ 5-104-12 (35454)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-104-13x (3696)
ਸ ਤੁ ਦੀਨਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਹ ਨਾਰਦਮਾਰ੍ਯਕਃ ।
ਵ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਤਥਾ ਪੌਤ੍ਰੇ ਪੁਤ੍ਰੇ ਚ ਨਿਧਨੰ ਗਤੇ ॥ 5-104-13 (35455)
ਆਰ੍ਯਕ ਉਵਾਚ। 5-104-14x (3697)
ਮਨ੍ਯੇ ਨੈਤਦ੍ਬਹੁਮਤੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਚਨੰ ਤਵ।
ਸਖਾ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਕਸ੍ਯਾਯੰ ਨੇਪ੍ਸਿਤੋ ਭਵੇਤ੍।
ਕਾਰਣਸ੍ਯ ਤੁ ਦੌਰ੍ਬਲ੍ਯਾਚ੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਿ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 5-104-14 (35456)
ਅਸ੍ਯ ਦੇਹਕਰਸ੍ਤਾਤ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ।
ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਵੈਨਤੇਯੇਨ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾਸ੍ਤੇਨ ਵੈ ਵਯਮ੍ ॥ 5-104-15 (35457)
ਪੁਨਰੇਵ ਚ ਤੇਨੋਕ੍ਤੰ ਵੈਨਤੇਯੇਨ ਗਚ੍ਛਤਾ ।
ਮਾਸੇਨਾਨ੍ਯੇਨ ਸੁਮੁਖੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯ ਇਤਿ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 5-104-16 (35458)
ਧ੍ਰੁਵੰ ਤਥਾ ਤਦ੍ਭਵਿਤਾ ਜਾਨੀਮਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਤੇਨ ਹਰ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੋ ਮੇ ਸੁਪਰ੍ਣਵਚਨੇਨ ਵੈ ॥ 5-104-17 (35459)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-104-18x (3698)
ਮਾਤਲਿਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦੇਨੰ ਬੁਦ੍ਧਿਰਤ੍ਰ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਮਯਾ।
ਜਾਮਾਤ੍ਰੁʼਭਾਵੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸੁਮੁਖਸ੍ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਜਃ ॥ 5-104-18 (35460)
ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਮਯਾ ਚ ਸਹਿਤੋ ਨਾਰਦੇਨ ਚ ਪੰਨਗਃ।
ਤ੍ਰਿਲੋਕੇਸ਼ੰ ਸੁਰਪਤਿੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਯਤੁ ਵਾਸਵਮ੍ ॥ 5-104-19 (35461)
ਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣੈਵਾਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਸ੍ਵਾਮ੍ਯਹਮਾਯੁਸ਼਼ਃ ।
ਸੁਪਰ੍ਣਸ੍ਯ ਵਿਘਾਤੇ ਚ ਪ੍ਰਯਤਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-104-20 (35462)
ਸੁਮੁਖਸ਼੍ਚ ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਦੇਵੇਸ਼ਮਿਗਚ੍ਛਤੁ।
ਕਾਰ੍ਯਸੰਸਾਧਨਾਰ੍ਥਾਯ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਭੁਜਙ੍ਗਮ ॥ 5-104-21 (35463)
`ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-104-22x (3699)
ਆਰ੍ਯਕੇਣਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਭਾਰਤ।'
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸੁਮੁਖੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਮਹੌਜਸਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਸ਼ਕ੍ਰਮਾਸੀਨੰ ਦੇਵਰਾਜੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍ ॥ 5-104-22 (35464)
ਸਙ੍ਗਤ੍ਯਾ ਤਤ੍ਰ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਾਸੀਚ੍ਚਤੁਰ੍ਭੁਜਃ ।
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਚਖ੍ਯੌ ਨਾਰਦੋ ਮਾਤਲਿੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-104-23 (35465)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-104-24x (3700)
ਤਤਃ ਪੁਰਨ੍ਦਰੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਵਾਚ ਭੁਵਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍।
ਅਮ੍ਰੁʼਤੰ ਦੀਯਤਾਮਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਮਰੈਃ ਸਮਃ ॥ 5-104-24 (35466)
ਮਾਤਲਿਰ੍ਨਾਰਦਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਮੁਖਸ਼੍ਚੈਵ ਵਾਸਵ।
ਲਭਨ੍ਤਾਂ ਭਵਤਃ ਕਾਮਾਤ੍ਕਾਮਮੇਤੰ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍ ॥ 5-104-25 (35467)
ਪੁਰਨ੍ਦਰੋ(ਅ)ਥ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਵੈਨਤੇਯਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮੇਵਾਬ੍ਰਵੀਦੇਨੰ ਭਵਾਨੇਵ ਦਦਾਤ੍ਵਿਤਿ ॥ 5-104-26 (35468)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੁਵਾਚ। 5-104-27x (3701)
ਈਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਾਂ ਚਰਾਣਾਮਚਰਾਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਤ੍ਵਯਾ ਦਤ੍ਤਮਦਤ੍ਤੰ ਕਃ ਕਰ੍ਤੁਮੁਤ੍ਸਹਤੇ ਵਿਭੋ ॥ 5-104-27 (35469)
ਪ੍ਰਾਦਾਚ੍ਛਕ੍ਰਸ੍ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਪੰਨਗਾਯਾਯੁਰੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਨ ਤ੍ਵੇਨਮਮ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਾਸ਼ੰ ਚਕਾਰ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ॥ 5-104-28 (35470)
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਵਰੰ ਤੁ ਸੁਮੁਖਃ ਸੁਮੁਖਃ ਸੰਬਭੂਵ ਹ।
ਕ੍ਰੁʼਤਦਾਰੋ ਯਥਾਕਾਮੰ ਜਗਾਮ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-104-29 (35471)
ਨਾਰਦਸ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਯਕਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਰ੍ਯੌ ਮੁਦਾ ਯੁਤੌ ।
ਅਭਿਜਗ੍ਮਤੁਰਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯ ਦੇਵਰਾਜੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍ ॥ ॥ 5-104-30 (35472)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-104-20 ਅਸ੍ਯਾਯੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਸ੍ਯਾਮਿ ਵਿਜ੍ਞਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 105
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.105. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 105
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸੁਮੁਖਾਯ ਆਯੁਰ੍ਦਾਨਸ਼੍ਰਵਣਕੁਪਿਤੇਨ ਗਰੁਡੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋਪੇਨ੍ਦ੍ਰਾਵਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਦਰ੍ਪੇਕ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਉਪੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਦਰ੍ਪਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਾਯ ਤਦੰਸੇ ਸ੍ਵਦਕ੍ਸ਼਼ਬਾਹੁਵਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇ ਤਦ੍ਵਹਨਾਕ੍ਸ਼਼ਮੇਣ ਤੇਨ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਪਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਕਣ੍ਵੇਨ ਸੁਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਗਰੁਡਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਗਰ੍ਵਪਰਿਹਾਰੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸ਼ਮਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਊਰੁਤਾਜਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕਣ੍ਵੋਪਹਾਸੇ ਤੇਨ ਤੰ ਪ੍ਰਤਿ ਤਵ ਊਰਾਵੇਵ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਸ਼ਾਪਦਾਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-105-0 (35473)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-105-0x (3702)
ਗਰੁਡਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਆਯੁਃਪ੍ਰਦਾਨੰ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਾਗਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-105-1 (35474)
ਪਕ੍ਸ਼਼ਵਾਤੇਨ ਮਹਤਾ ਰੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨੰ ਖਗਃ।
ਸੁਪਰ੍ਣਃ ਪਰਮਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਵਾਸਵੰ ਸਮੁਪਾਦ੍ਰਵਤ੍ ॥ 5-105-2 (35475)
ਗਰੁਡ ਉਵਾਚ। 5-105-3x (3703)
ਭਗਵਨ੍ਕਿਮਵਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਤਿਹਤਾ ਮਮ।
ਕਾਮਕਾਰਵਰੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਨਸ਼੍ਚਲਿਤਵਾਨਸਿ ॥ 5-105-3 (35476)
ਨਿਸਰ੍ਗਾਤ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼੍ਵਰੇਣ ਮੇ।
ਆਹਾਰੋ ਵਿਹਿਤੋ ਧਾਤ੍ਰਾ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਵਾਰ੍ਯਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-105-4 (35477)
ਵ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ ਮਹਾਨਾਗਃ ਸ੍ਥਾਪਿਤਃ ਸਮਯਸ਼੍ਚ ਮੇ।
ਅਨੇਨ ਚ ਮਯਾ ਦੇਵ ਭਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪ੍ਰਸਵੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 5-105-5 (35478)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੁ ਤਥਾਭੂਤੇ ਨਾਨ੍ਯੰ ਹਿੰਸਿਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ ।
ਕ੍ਰੀਡਸੇ ਕਾਮਕਾਰੇਣ ਦੇਵਰਾਜ ਯਥੇਚ੍ਛਕਮ੍ ॥ 5-105-6 (35479)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਥਾ ਪਰਿਜਨੋ ਮਮ।
ਯੇ ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਮਮ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨ੍ਭਵ ਵਾਸਵ ॥ 5-105-7 (35480)
`ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-105-8x (3704)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੁਪਰ੍ਣਵਚਨੰ ਸੁਮੁਖੋ ਦੁਰ੍ਮੁਖਸ੍ਤਦਾ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰੂਪੰ ਵਿਵਰ੍ਣਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਪਰੂਪਧਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ।
ਗਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਸਮੀਪੰ ਤੁ ਪਾਦਪੀਠੰ ਸਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼ਤ੍ ॥ 5-105-8 (35481)
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-105-9x (3705)
ਨ ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵੈਨਤੇਯ ਨ ਮਾਂ ਕ੍ਰੋਦ੍ਧੁਂ ਤ੍ਵਮਰ੍ਹਸਿ।
ਦਤ੍ਤਾਭਯਃ ਸ ਸੁਮੁਖੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ।
ਸ਼੍ਰਤ੍ਵਾ ਪੁਰਨ੍ਦਰੇਣੋਕ੍ਤਮੁਵਾਚ ਵਿਨਤਾਸੁਤਃ ॥' 5-105-9 (35482)
ਏਤਚ੍ਚੈਵਾਹਮਰ੍ਹਾਮਿ ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਨ੍।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯੇਸ਼੍ਵਰੋ ਯੋ(ਅ)ਹੰ ਪਰਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤ੍ਵਮਾਗਤਃ ॥ 5-105-10 (35483)
ਤ੍ਵਯਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਦੇਵੇਸ਼ ਨ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਕਾਰਣੰ ਮਮ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਰਾਜਰਾਜ੍ਯੰ ਹਿ ਤ੍ਵਯਿ ਵਾਸਵ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ॥ 5-105-11 (35484)
ਮਮਾਪਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਸੁਤਾ ਜਨਨੀ ਕਸ਼੍ਯਪਃ ਪਿਤਾ।
ਅਹਮਤ੍ਯੁਤ੍ਸਹੇ ਲੋਕਾਨ੍ਸਮਨ੍ਤਾਦ੍ਵੋਢੁਮੋਜਸਾ ॥ 5-105-12 (35485)
ਅਸਹ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਮਮਾਪਿ ਵਿਪੁਲੰ ਬਲਮ੍।
ਮਯਾ(ਅ)ਪਿ ਸੁਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦੈਤੇਯਵਿਗ੍ਰਹੇ ॥ 5-105-13 (35486)
ਸ਼੍ਰੁਤਸ਼੍ਰੀਃ ਸ਼੍ਰੁਤਸੇਨਸ਼੍ਚ ਵਿਵਸ੍ਵਾਨ੍ਰੋਚਨਾਮੁਖਃ ।
ਪ੍ਰਸ੍ਰੁਤਃ ਕਾਲਕਾਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਮਯਾ(ਅ)ਪਿ ਦਿਤਿਜਾ ਹਤਾਃ ॥ 5-105-14 (35487)
ਯਤ੍ਤੁ ਧ੍ਵਜਸ੍ਥਾਨਗਤੋ ਯਤ੍ਨਾਤ੍ਪਰਿਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍।
ਵਹਾਮਿ ਚੈਵਾਨੁਜੰ ਤੇ ਤੇਨ ਮਾਮਵਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-105-15 (35488)
ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਯੋ ਭਾਰਸਹੋ ਹ੍ਯਸ੍ਤਿ ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਯੋਸ੍ਤਿ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ ।
ਮਯਾ ਯੋ(ਅ)ਹੰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਨ੍ਵਹਾਮੀਮੰ ਸਬਾਨ੍ਧਵੰ ॥ 5-105-16 (35489)
ਅਵਜ੍ਞਾਯ ਤੁ ਯਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਭੋਜਨਾਦ੍ਵ੍ਯਪਰੋਪਿਤਃ ।
ਤੇਨ ਮੇ ਗੌਰਵੰ ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਤ੍ਵਤ੍ਤਸ਼੍ਚਾਸ੍ਮਾਚ੍ਚ ਵਾਸਵ ॥ 5-105-17 (35490)
ਅਦਿਤ੍ਯਾਂ ਯ ਇਮੇ ਜਾਤਾ ਬਲਵਿਕ੍ਰਮਸ਼ਾਲਿਨਃ ।
ਤ੍ਵਮੇਸ਼਼ਾਂ ਕਿਲ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਬਲੇਨ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ ॥ 5-105-18 (35491)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਪਕ੍ਸ਼਼ੈਕਦੇਸ਼ੇਨ ਵਹਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਗਤਕ੍ਲਮਃ ।
ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ਨੈਸ੍ਤਾਤ ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤ੍ਰ ਬਲਵਾਨਿਤਿ ॥ 5-105-19 (35492)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-105-20x (3706)
ਸ ਤਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਖਗਸ੍ਯੋਦਰ੍ਕਦਾਰੁਣਮ੍।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯੰਸ੍ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮੁਵਾਚ ਰਥਚਕ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-105-20 (35493)
ਗਰੁਤ੍ਮਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇਤ੍ਮਾਨੰ ਬਲਵਨ੍ਤੰ ਸੁਦੁਰ੍ਬਲਮ੍ ।
ਅਲਮਸ੍ਮਤ੍ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤੇ ਸ੍ਤੋਤੁਮਾਤ੍ਮਾਨਮਣ੍ਡਜ ॥ 5-105-21 (35494)
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਮਪਿ ਮੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮਸ਼ਕ੍ਤੰ ਦੇਹਧਾਰਣੇ।
ਅਹਮੇਵਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਹਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਧਾਰਯੇ ॥ 5-105-22 (35495)
`ਨ ਤ੍ਵੰ ਵਹਸਿ ਮਾਂ ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਮੋਘੰ ਤਵ ਵਿਕਤ੍ਥਨਮ੍ ।'
ਇਮੰ ਤਾਵਨ੍ਮਮੈਕੰ ਤ੍ਵੰ ਬਾਹੁਂ ਸਵ੍ਯੇਤਰੰ ਵਹ।
ਯਦ੍ਯੇਨੰ ਧਾਰਯਸ੍ਯੇਕੰ ਸਫਲੰ ਤੇ ਵਿਕਤ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-105-23 (35496)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਕਨ੍ਧੇ ਬਾਹੁਂ ਸਮਾਸਜਤ੍ ।
`ਆਰੋਪਿਤੰ ਸਮੁਦ੍ਵੋਢੁਂ ਭਾਰੰ ਤੰ ਨਾਸ਼ਕਦ੍ਬਲਾਤ੍ ।'
ਨਿਪਪਾਤ ਸ ਭਾਰਾਰ੍ਤੋ ਵਿਹਲੋ ਨਸ਼਼੍ਟਚੇਤਨਃ ॥ 5-105-24 (35497)
ਯਾਵਾਨ੍ਹਿ ਭਾਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਃ ਪਰ੍ਵਤੈਃ ਸਹ ।
ਏਕਸ੍ਯਾ ਦੇਹਸ਼ਾਖਾਯਾਸ੍ਤਾਵਦ੍ਭਾਰਮਮਨ੍ਯਤ ॥ 5-105-25 (35498)
ਨ ਤ੍ਵੇਨੰ ਪੀਡਯਾਮਾਸ ਬਲੇਨ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ।
ਤਤੋ ਹਿ ਜੀਵਿਤੰ ਤਸ੍ਯ ਨ ਵ੍ਯਨੀਨਸ਼ਦਚ੍ਯੁਤਃ ॥ 5-105-26 (35499)
ਵ੍ਯਾਤ੍ਤਾਸ੍ਯਃ ਸ੍ਰਸ੍ਤਕਾਯਸ਼੍ਚ ਵਿਚੇਤਾ ਵਿਹ੍ਵਲਃ ਖਗਃ ।
ਮੁਮੋਚ ਪਤ੍ਰਾਣਿ ਤਦਾ ਗੁਰੁਭਾਰਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ॥ 5-105-27 (35500)
ਸ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਸ਼ਿਰਸਾ ਪਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਵਿਨਤਾਸੁਤਃ।
ਵਿਚੇਤਾ ਵਿਹ੍ਵਲੋ ਦੀਨਃ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-105-28 (35501)
ਭਗਵਁਲ੍ਲੋਕਸਾਰਸ੍ਯ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਨ ਵਪੁਸ਼਼੍ਮਤਾ।
ਭੁਜੇਨ ਸ੍ਵੈਰਮੁਕ੍ਤੇਨ ਨਿਸ਼਼੍ਪਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 5-105-29 (35502)
ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਮੇ ਦੇਵ ਵਿਹ੍ਵਲਸ੍ਯਾਲ੍ਪਚੇਤਸਃ।
ਬਲਦਾਹਵਿਦਗ੍ਧਸ੍ਯ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਧ੍ਵਜਵਾਸਿਨਃ ॥ 5-105-30 (35503)
ਨ ਹਿ ਜ੍ਞਾਤੰ ਬਲੰ ਦੇਵ ਮਯਾ ਤੇ ਪਰਮ ਵਿਭੋ।
ਤੇਨ ਮਨ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਵੀਰ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨੋ ਨ ਸਮੰ ਪਰੈਃ ॥ 5-105-31 (35504)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-105-32x (3707)
ਤਤਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਵੈ ਗਰੁਤ੍ਮਤਃ।
ਮੈਵੰ ਭੂਯ ਇਤਿ ਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਤਦਾ ਚੈਨਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-105-32 (35505)
ਪਾਦਾਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠੇਨ ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਸੁਮੁਖੰ ਗਰੁਡੋਰਸਿ।
ਤਤਃ ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਹਸਰ੍ਪੇਣ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-105-33 (35506)
ਏਵੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਬਲਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਗਰ੍ਵਨਾਸ਼ਮੁਪਾਗਤਃ।
ਗਰੁਡੋ ਬਲਵਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਵੈਨਤੇਯੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 5-105-34 (35507)
ਕਣ੍ਵ ਉਵਾਚ। 5-105-35x (3708)
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਯਾਵਤ੍ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾਨ੍ਰਣੇ।
ਨਾਸਾਦਯਸਿ ਤਾਨ੍ਵੀਰਾਂਸ੍ਤਾਵਜ੍ਜੀਵਸਿ ਪੁਤ੍ਰਕ ॥ 5-105-35 (35508)
ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਵਾਯੁਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਧਨਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਸੁਤੋ ਨ ਹਨ੍ਯਾਤਾਂ ਤੁ ਕੰ ਰਣੇ ॥ 5-105-36 (35509)
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੌ ਚਾਸ਼੍ਵਿਨਾਵੁਭੌ ।
ਏਤੇ ਦੇਵਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਃ ॥ 5-105-37 (35510)
ਤਦਲੰ ਤੇ ਵਿਰੋਧੇਨ ਸ਼ਮੰ ਗਚ੍ਛ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ ।
ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਤੀਰ੍ਥੇਨ ਕੁਲੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-105-38 (35511)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ੀ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਨਾਰਦੋ(ਅ)ਯੰ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਸ੍ਯ ਤਦਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਚਕ੍ਰਗਦਾਧਰਃ ॥ 5-105-39 (35512)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-105-40x (3709)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਿਸ਼੍ਵਸਨ੍ਭ੍ਰੁʼਕੁਟੀਮੁਖਃ।
ਰਾਧੇਯਮਭਿਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਜਹਾਸ ਸ੍ਵਨਵਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-105-40 (35513)
ਕਦਰ੍ਥੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਃ ਕਣ੍ਵਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ।
ਊਰੁਂ ਗਜਕਰਾਕਾਰੰ ਤਾਡਯੰਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-105-41 (35514)
ਯਥੈਵੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਯਦ੍ਭਾਵਿ ਯਾ ਚ ਮੇ ਗਤਿਃ।
ਤਥਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਰ੍ਤਾਮਿ ਕਿੰ ਪ੍ਰਲਾਪਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-105-42 (35515)
` ਤਤਃ ਕਣ੍ਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਪਣ੍ਡਿਤਮ੍ ।
ਯਸ੍ਮਾਦੂਕੰ ਤਾਡਯਸਿ ਊਰੌ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥' ॥ 5-105-43 (35516)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 106
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.106. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 106
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਯਾਨਰ੍ਥਹੇਤੁਤਾਯਾਂ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਨਾਰਦੇਨ ਗਾਲਵੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਗੁਰੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨਿਸ਼਼ੇਧਨੇ(ਅ)ਪਿ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਕਾਰਿਣੰ ਗਾਲਵੰਪ੍ਰਤਿ ਏਕਤਸ਼੍ਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਸ਼੍ਵੇਤਾਸ਼੍ਵਸ਼ਤਾਸ਼਼੍ਟਕਾਨਯਨਨਿਯੋਗਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-106-0 (35517)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 5-106-0x (3710)
ਅਨਰ੍ਥੇ ਜਾਤਿਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੰ ਪਰਾਰ੍ਥੇ ਲੋਭਮੋਹਿਤਮ੍।
ਅਨਾਰ੍ਯਕੇਸ਼਼੍ਵਭਿਰਤੰ ਮਰਣੇ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 5-106-1 (35518)
ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਦੁਃਖਕਰ੍ਤਾਰੰ ਬਨ੍ਧੂਨਾਂ ਸ਼ੋਕਵਰ੍ਧਨਮ੍ ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਕ੍ਲੇਸ਼ਦਾਤਾਰੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਹਰ੍ਸ਼਼ਵਰ੍ਧਨਮ੍ ॥ 5-106-2 (35519)
ਕਥੰ ਨੈਨੰ ਵਿਮਾਰ੍ਗਸ੍ਥੰ ਵਾਰਯਨ੍ਤੀਹ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ।
ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਦ੍ਵਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਿਗ੍ਧੋ ਭਗਵਾਨ੍ਵਾ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 5-106-3 (35520)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-106-4x (3711)
ਉਕ੍ਤੰ ਭਗਵਤਾ ਵਾਕ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਯਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਮ੍।
ਉਕ੍ਤੰ ਬਹੁਵਿਧੰ ਚੈਵ ਨਾਰਦੇਨਾਪਿ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 5-106-4 (35521)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-106-5x (3712)
ਦੁਰ੍ਲਭੋ ਵੈ ਸੁਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੋਤਾ ਦੁਰ੍ਲਭਸ਼੍ਚ ਹਿਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍।
ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ਹਿ ਸੁਹ੍ਯਦ੍ਯਤ੍ਰ ਨ ਬਨ੍ਧੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ॥ 5-106-5 (35522)
ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯਮਪਿ ਪਸ਼੍ਯਾਪਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹਿ ਸੁਦਾਰੁਣਃ ॥ 5-106-6 (35523)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ।
ਯਥਾ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਗਾਲਵੇਨ ਪਰਾਜਯਃ ॥ 5-106-7 (35524)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੰ ਤਪਸ੍ਯਨ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮੋ ਜਿਜ੍ਞਾਸਯਾ ਪੁਰਾ ।
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਸ੍ਵਯੰ ਭੂਤ੍ਵਾ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 5-106-8 (35525)
ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਮਨ੍ਯਤਮੰ ਵੇਸ਼਼ਮਾਸ੍ਥਾਯ ਭਾਰਤ।
ਬਭੁਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤੋ ਰਾਜੰਨਾਸ਼੍ਰਮੰ ਕੌਸ਼ਿਕਸ੍ਯ ਤੁ ॥ 5-106-9 (35526)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਥ ਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰਪਯਾਮਾਸ ਵੈ ਚਰੁਮ੍ ।
ਪਰਮਾੰਨਸ੍ਯ ਯਤ੍ਨੇਨ ਨ ਚ ਤੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਾਲਯਤ੍ ॥ 5-106-10 (35527)
ਅੰਨੰ ਤੇਨ ਯਦਾ ਭੁਕ੍ਤਮਨ੍ਯੈਰ੍ਦਤ੍ਤੰ ਤਪਸ੍ਵਿਭਿਃ ।
ਅਥ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾੰਨਮਤ੍ਯੁਸ਼਼੍ਣੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 5-106-11 (35528)
ਭੁਕ੍ਤੰ ਮੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਤਾਵਤ੍ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨ੍ਯਯੌ ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਥਿਤ ਏਵ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 5-106-12 (35529)
ਭਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਵੈ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਃ ।
ਸ੍ਥਿਤਃ ਸ੍ਥਾਣੁਰਿਵਾਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਨਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟੋ ਮਾਰੁਤਾਸ਼ਨਃ ॥ 5-106-13 (35530)
ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇ ਯਤ੍ਨਮਕਰੋਦ੍ਗਾਲਵੋ ਮੁਨਿਃ ।
ਗੌਰਵਾਦ੍ਬਹੁਮਾਨਾਚ੍ਚ ਹਾਰ੍ਦੇਨ ਪ੍ਰਿਯਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 5-106-14 (35531)
ਅਥ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤੇ ਪੂਰ੍ਣੇ ਧਰ੍ਮਃ ਪੁਨਰੁਪਾਗਮਤ੍।
ਵਾਸਿਸ਼਼੍ਠੰ ਵੇਸ਼਼ਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕੌਸ਼ਿਕੰ ਭੋਜਨੇਪ੍ਸਯਾ ॥ 5-106-15 (35532)
ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਿਰਸਾ ਭਕ੍ਤੰ ਧ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ।
ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾ ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਧੀਮਤਾ ॥ 5-106-16 (35533)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਥੈਵੋਸ਼਼੍ਣੰ ਤਥਾ ਨਵਮ੍ ।
ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੀਤੋਸ੍ਮਿ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਤਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਮੁਨਿਰ੍ਗਤਃ ॥ 5-106-17 (35534)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਭਾਵਾਦਪਗਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਤ੍ਵਮੁਪਾਗਤਃ।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਵਚਨਾਤ੍ਪ੍ਰੀਤੋ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 5-106-18 (35535)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਗਾਲਵਸ੍ਯ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ ।
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਚ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਚ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-106-19 (35536)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਮਯਾ ਵਤ੍ਸ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਗਚ੍ਛ ਗਵਾਲਵ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚੇਦੰ ਗਾਲਵੋ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-106-20 (35537)
ਪ੍ਰੀਤੋ ਮਧੁਰਯਾ ਵਾਚਾ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍ ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ ਕਾਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਾਮਿ ਭਵਤੇ ਗੁਰੁਕਰ੍ਮਣਿ ॥ 5-106-21 (35538)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਭਿਰੁਪੇਤੰ ਹਿ ਕਰ੍ਮ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤਿ ਮਾਨਦ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨਾਂ ਹਿ ਦਾਤਾ ਵੈ ਅਪਵਰ੍ਗੇਣ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ॥ 5-106-22 (35539)
ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਕ੍ਰਤੁਫਲੰ ਤਦ੍ਧਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰੁਚ੍ਯਤੇ।
ਕਿਮਾਹਰਾਮਿ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਭਗਵਾਨਿਤਿ ॥ 5-106-23 (35540)
ਸ ਜਾਨਾਨਸ੍ਤੁ ਭਗਵਾਨ੍ਖਿੰਨੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇਨ ਵੈ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤਮਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਗਚ੍ਛ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਯਚੋਦਯਤ੍ ॥ 5-106-24 (35541)
ਅਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਗਚ੍ਛਗਚ੍ਛੇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਭਾਸ਼਼ਿਤਃ ।
ਕਿੰ ਦਦਾਨੀਤਿ ਬਹੁਸ਼ੋ ਗਾਲਵਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-106-25 (35542)
ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਤਸ੍ਤੁ ਬਹੁਸ਼ੋ ਗਾਲਵਸ੍ਯ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ।
ਕਿੰਚਿਦਾਗਤਸੰਰਮ੍ਭੋ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍ ॥ 5-106-26 (35543)
ਏਕਤਃਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਹਯਾਨਾਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਵਰ੍ਚਸਾਮ੍।
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਸ਼ਤਾਨਿ ਮੇ ਦੇਹਿ ਗਚ੍ਛ ਗਾਲਵ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥ ॥ 5-106-27 (35544)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-106-1 ਪਰਾਰ੍ਥੇ ਪਰਸ੍ਵਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ ॥ 5-106-5 ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਕਾਰਮਨਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਉਪਕਰ੍ਤਾ ॥ 5-106-6 ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਯੁਕ੍ਤਮ੍। ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਃ ਸਤ੍ਯਪਿ ਬਲਵਦ੍ਬਾਧਕੇ ਤਤ੍ਰੈਵਾਗ੍ਰਹਃ ॥ 5-106-10 ਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਾਲਯਤ੍ ਅੰਨਸਿਦ੍ਧਿਪਰ੍ਯਨ੍ਤੰ ਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵਾਨ੍ ॥ 5-106-11 ਤੇਨ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੇਨ । ਉਪਾਗਮਤ੍ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸਮੀਪਮ੍ ॥ 5-106-13 ਮੂਧ੍ਨੀ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਚ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ। ਅਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਸਮੀਪੇ ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਯ ॥ 5-106-14 ਗੌਰਵਾਤ੍ ਗੁਰੁਤ੍ਵਾਤ੍। ਬਹੁਮਾਨਾਤ੍ ਲੋਕਪੂਜ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍। ਹਾਰ੍ਦੇਨ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ॥ 5-106-19 ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਸੇਵਯਾ। ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਆਰਾਧ੍ਯਤ੍ਵਜ੍ਞਾਨੇਨ ॥ 5-106-21 ਗੁਰੁਕਰ੍ਮਣਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਵ੍ਰਤਸਮਾਪ੍ਤੌ ਸਤ੍ਯਾਮ੍ ॥ 5-106-22 ਅਪਵਰ੍ਗੇਣ ਫਲਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯਾ ॥ 5-106-23 ਕ੍ਰਤੁਫਲੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਪ੍ਰਦ ਏਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ । ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃ ਸਰ੍ਵੋਪਦ੍ਰਵਹਾਰਿਣੀ ॥ 5-106-27 ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਹਰਿਤਃ । ਏਕਤਃ ਬਹਿਃਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇ ਏਵ ਸ਼੍ਯਾਮਾਃ ਕਰ੍ਣਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਏਕਤਃਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 107
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.107. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 107
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਸ਼੍ਵਾਧਿਗਮੋਪਾਯਾਪਰਿਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸ਼ੋਚਤਾ ਗਾਲਵੇਨ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਲਾਭਾਯ ਸ਼੍ਰੀਵਿਸ਼਼੍ਣੂਪਾਸਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾ ਗਰੁਡੇਨ ਗਾਲਵਮੁਪਗਮ੍ਯ ਸ੍ਵੇਨ ਤਸ੍ਯਾਭਿਮਤਦੇਸ਼ਪ੍ਰਾਣਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-107-0 (35545)
ਨਾਰਦ ਉਵਚ। 5-107-0x (3713)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਤੇਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਧੀਮਤਾ।
ਨਾਸ੍ਤੇ ਨ ਸ਼ੇਤੇ ਨਾਹਾਰੰ ਕੁਰੁਤੇ ਗਾਲਵਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-107-1 (35546)
ਤ੍ਵਗਸ੍ਥਿਭੂਤੋ ਹਰਿਣਾਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਾਸ਼ੋਕਪਰਾਯਣਃ।
ਸ਼ੋਚਮਾਨੋ(ਅ)ਤਿਮਾਤ੍ਰੰ ਸ ਦਹ੍ਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਯੁਨਾ ।
ਗਾਲਵੋ ਦੁਃਖਿਤੋ ਦੁਃਖਾਦ੍ਵਿਲਲਾਪ ਸੁਯੋਧਨ ॥ 5-107-2 (35547)
ਕੁਤਃ ਪੁਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਕੁਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਃ ਸਞ੍ਚਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਹਯਾਨਾਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ਼ੁਭ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤਾਨ੍ਯਸ਼਼੍ਟੌ ਕੁਤੋ ਮਮ ॥ 5-107-3 (35548)
ਕੁਤੋ ਮੇ ਭੋਜਨੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਸੁਖਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕੁਤਸ਼੍ਚ ਮੇ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਮੇ ਜੀਵਿਤਸ੍ਯਾਪਿ ਛਿੰਨਾ ਕਿੰ ਜੀਵਿਤੇਨ ਮੇ ॥ 5-107-4 (35549)
ਅਹੰ ਪਾਰੇ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਵਾ ਪਰੰ ਪਰਾਤ੍।
ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਮੁਞ੍ਚਾਮਿ ਕਿੰ ਫਲੰ ਜੀਵਿਤੇਨ ਮੇ ॥ 5-107-5 (35550)
ਅਦਨਸ੍ਯਾਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਤ੍ਯਕ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਵਿਧੈਃ ਫਲੈਃ ।
ਰੁʼਣੰ ਧਾਰਯਮਾਣਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮਨੀਹਯਾ ॥ 5-107-6 (35551)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਹਿ ਧਨੰ ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਣਯਮੀਪ੍ਸਿਤਮ੍ ।
ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤਾਨ੍ਮਰਣੰ ਵਰਮ੍ ॥ 5-107-7 (35552)
ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇਤਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਦਕੁਰ੍ਵਤਃ ।
ਮਿਥ੍ਯਾਵਚਨਦਗ੍ਧਸ੍ਯ ਇਸ਼਼੍ਟਾਪੂਰ੍ਤੰ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-107-8 (35553)
ਨ ਰੂਪਮਨ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਨਾਨ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਃ ।
ਨਾਨ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਧਿਪਤ੍ਯੰ ਚ ਕੁਤ ਏਵ ਗਤਿਃ ਸ਼ੁਭਾ ॥ 5-107-9 (35554)
ਕੁਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਸ੍ਯ ਯਸ਼ਃ ਕੁਤਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮ੍।
ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੋ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ॥ 5-107-10 (35555)
ਨ ਜੀਵਤ੍ਯਧਨਃ ਪਾਪਃ ਕੁਤਃ ਪਾਪਸ੍ਯ ਤਨ੍ਤ੍ਰਣਮ੍।
ਪਾਪੋ ਧ੍ਰੁਵਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਨਾਸ਼ਯਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-107-11 (35556)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਪਾਪਃ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਪਣਸ਼੍ਚਾਨ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਪਿ ਚ ।
ਗੁਰੋਰ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਰ੍ਯਃ ਸੰਸ੍ਤਤ੍ਕਰੋਮਿ ਨ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-107-12 (35557)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਅਰ੍ਥਿਤਾ ਨ ਮਯਾ ਕਾਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਪੂਰ੍ਵਾ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍ ॥ 5-107-13 (35558)
ਮਾਨਯਨ੍ਤਿ ਚ ਮਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾ ਯਜ੍ਞਸੰਸ੍ਤਰੇ।
ਅਹੰ ਤੁ ਵਿਬੁਧਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਦੇਵੰ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਗਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਗਤਿੰ ਗਤਿਮਤਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-107-14 (35559)
ਭੋਗਾ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੇ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੁਰਾਸੁਰਾਨ੍।
ਪ੍ਰਣਤੋ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਯੋਗਿਨਮਵ੍ਯਯਮ੍ ॥ 5-107-15 (35560)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਸਖਾ ਤਸ੍ਯ ਗਰੁਡੋ ਵਿਨਤਾਤ੍ਮਜਃ ।
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤੰ ਪ੍ਰਾਹ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਿਯਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 5-107-16 (35561)
ਸਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਵਾਨ੍ਮਮ ਮਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਚ ਮਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍।
ਈਪ੍ਸਿਤੇਨਾਭਿਲਾਸ਼਼ੇਣ ਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਵਿਭਵੇ ਸਤਿ ॥ 5-107-17 (35562)
ਵਿਭਵਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤਿ ਮੇ ਵਿਪ੍ਰ ਵਾਸਵਾਵਰਜੋ ਦ੍ਵਿਜ ।
ਪੂਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਤੇਨ ਮੇ ॥ 5-107-18 (35563)
5-107-19 (35564)
ਸ ਭਵਾਨੇਤੁ ਗਚ੍ਛਾਵ ਨਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ।
ਦੇਸ਼ੰ ਪਾਰੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਵਾ ਗਚ੍ਛ ਗਾਲਵ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-107-5 ਪਰੰ ਪਰਾਤ੍ ਦੂਰਾਦਪਿ ਦੂਰਮ੍। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਹਮ੍ । 5-107-6 ਅਨੀਹਯਾ ਅਨੁਦ੍ਯਮੇਨ ॥ 5-107-7 ਈਪ੍ਸਿਤੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਮੁਤ੍ਪਾਦ੍ਯ ॥ 5-107-8 ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇਤੀਤਿ ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ ॥ 5-107-9 ਅਨ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਸਤ੍ਯਹੀਨਸ੍ਯ ॥ 5-107-11 ਤਨ੍ਤ੍ਰਣੰ ਕੁਟੁਮ੍ਬਧਾਰਣਮ੍ ॥ 5-107-14 ਅਤ੍ਰਾਹਮਿਤਿਪਦਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਵਕ੍ਤੁਰ੍ਵੈਕ੍ਲਵ੍ਯਾਦਦੋਸ਼਼ਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 108
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.108. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 108
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਾਲਵੰਪ੍ਰਤਿ ਗਰੁਡੇਨ ਸ੍ਵੇਨ ਤਸ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵਾਦਿਦਿਕ੍ਪ੍ਰਾਪਣਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੂਰ੍ਵਦਿਗ੍ਗੁਣਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-108-0 (35565)
ਸੁਪਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-108-0x (3714)
ਅਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦੇਵੇਨ ਗਾਲਵ ਜ੍ਞਾਨਯੋਨਿਨਾ।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਾਮੰ ਤੁ ਕਾਂ ਯਾਮਿ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪ੍ਰਥਮਮੋ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ 5-108-1 (35566)
ਪੂਰ੍ਵਾਂ ਵਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਵਾਹਮਥਵਾ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍।
ਉਤ੍ਤਰਾਂ ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕੁਤੋ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਗਾਲਵ ॥ 5-108-2 (35567)
ਯਸ੍ਯਾਮੁਦਯਤੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਪ੍ਰਭਾਵਨਃ ।
ਸਵਿਤਾ ਯਤ੍ਰ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਯਾਂ ਸਾਧ੍ਯਾਨਾਂ ਵਰ੍ਤਤੇ ਤਪਃ ॥ 5-108-3 (35568)
ਯਸ੍ਯਾਂ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਤਿਰ੍ਜਾਤਾ ਯਯਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਜਗਤ੍।
ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਯਤ੍ਰ ਚੈਸ਼਼ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 5-108-4 (35569)
ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯਤੋ ਹੁਤੰ ਹਵ੍ਯੰ ਸਰ੍ਪਤੇ ਸਰ੍ਵਤੋਦਿਸ਼ਮ੍ ॥
ਏਤਦ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦਿਵਸਸ੍ਯ ਤਥਾ(ਅ)ਧ੍ਵਨਃ ॥ 5-108-5 (35570)
ਅਤ੍ਰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸੂਤਾ ਵੈ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਾਯਣ੍ਯਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ।
ਯਸ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯਾਤ੍ਮਸੰਭਵਾਃ ॥ 5-108-6 (35571)
ਅਦੋਮੂਲਾ ਸੁਰਾਣਾਂ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਭ੍ਯਸ਼਼ਿਚ੍ਯਤ।
ਸੁਰਰਾਜ੍ਯੇਨ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਦੇਵੈਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਤਪਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ॥ 5-108-7 (35572)
ਏਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੂਰ੍ਵੇਤ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਦਿਗੁਚ੍ਯਤੇ।
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵਤਰੇ ਕਾਲੇ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵਾਵ੍ਰੁʼਤਾਸੁਰੈਃ ॥ 5-108-8 (35573)
ਅਤ ਏਵ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪੂਰ੍ਵਾਮਾਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ।
ਪੂਰ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਦੈਵਾਨਿ ਸੁਖਮੀਪ੍ਸਤਾ ॥ 5-108-9 (35574)
ਅਤ੍ਰ ਵੇਦਾਞ੍ਜਗੌ ਪੂਰ੍ਵੰ ਭਗਵਾਁਲ੍ਲੋਕਭਾਵਨਃ ।
ਅਤ੍ਰੈਵੋਕ੍ਤਾ ਸਵਿਤ੍ਰਾਸੀਤ੍ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਸ਼਼ੁ ॥ 5-108-10 (35575)
ਅਤ੍ਰ ਦਤ੍ਤਾਨਿ ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਯਜੂਂਸ਼਼ਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ।
ਅਤ੍ਰ ਲਬ੍ਧਵਰਃ ਸੋਮਃ ਸੁਰੈਃ ਕ੍ਰਤੁਸ਼਼ੁ ਪੀਯਤੇ ॥ 5-108-11 (35576)
ਅਤ੍ਰ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾ ਹੁਤਵਹਾਃ ਸ੍ਵਾਂ ਯੋਨਿਮੁਪਭੁਞ੍ਜਤੇ ।
ਅਤ੍ਰ ਪਾਤਾਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰੁਣਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮਾਪ ਚ ॥ 5-108-12 (35577)
ਅਤ੍ਰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਪੌਰਾਣਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਸੂਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾ ਚ ਨਿਧਨੰ ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ ॥ 5-108-13 (35578)
ਓਙ੍ਕਾਰਸ੍ਯਾਤ੍ਰ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਸ੍ਰੁʼਤਯੋ ਦਸ਼ਤੀਰ੍ਦਸ਼ ।
ਪਿਬਨ੍ਤਿ ਮੁਨਯੋ ਯਤ੍ਰ ਹਵਿਰ੍ਧੂਮੰ ਸ੍ਮ ਧੂਮਪਾਃ ॥ 5-108-14 (35579)
ਪ੍ਰੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਯਤ੍ਰ ਬਹਵੋ ਵਰਾਹਾਦ੍ਯਾ ਮ੍ਰੁʼਗਾ ਵਨੇ।
ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਯਜ੍ਞਭਾਗਾਰ੍ਥੇ ਦੈਵਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪਿਤਾਃ ॥ 5-108-15 (35580)
ਅਤ੍ਰਾਹਿਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਾਸ਼੍ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚਾਸੁਰਾਸ਼੍ਚ ਯੇ।
ਉਦਯੰਸ੍ਤਾਨ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵੈ ਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵਿਭਾਵਸੁਃ ॥ 5-108-16 (35581)
ਏਤਦ੍ਦ੍ਵਾਰੰ ਤ੍ਰਿਲੋਕਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਚ ਸੁਖਸ੍ਯ ਚ।
ਏਸ਼਼ ਪੂਰ੍ਵੋ ਦਿਸ਼ਾਂ ਭਾਗੋ ਵਿਸ਼ਾਵੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਯਦੀਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-108-17 (35582)
ਪ੍ਰਿਯੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਹਿ ਮੇ ਤਸ੍ਯ ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਮਿ ਵਚਨੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਗਾਲਵ ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚਾਪ੍ਯਪਰਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍ ॥ ॥ 5-108-18 (35583)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-108-4 ਗਤਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਜਾਤਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ। ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ਆਜ੍ਯਭਾਗਾਖ੍ਯੇ ਅਗ੍ਨੀਸ਼਼ੋਮਦੈਵਤ੍ਯੇ। ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ॥ 5-108-6 ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਾਯਣ੍ਯਃ ਅਦਿਤ੍ਯਾਦਯਃ। ਪ੍ਰਜਾਃ ਲੋਕਾਨ੍ ॥ 5-108-9 ਪੂਰ੍ਵੰ ਪੂਰ੍ਵਸੰਸ੍ਥਾਨਿ । ਸੁਖਮੀਪ੍ਸਤਾ ਸੁਖਾਦ੍ਯਰ੍ਥਿਨਾ ॥ 5-108-11 ਯਜੂਂਸ਼਼ਿ ਦਤ੍ਤਾਨਿ ਯਾਜ੍ਞਵਲ੍ਕ੍ਯਾਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-108-12 ਸ੍ਵਾਂ ਯੋਨਿੰ ਸੋਮਾਜ੍ਯਪਯਆਦਿਰੂਪੰ ਜਲਮ੍ ॥ 5-108-13 ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਿਤ੍ਰਾਵਰੁਣਯੋਰ੍ਯਜ੍ਞਕਾਲੇ। ਪੌਰਾਣਸ੍ਯ ਪੁਰਾਣਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਤਦ੍ਧਿਤਃ । ਨਿਧਨੰ ਨਿਮਿਸ਼ਾਪਾਤ੍ ॥ 5-108-14 ਦਸ਼ਸ਼ਤੀਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ੋਦਰਾਦਿਸ਼ਕਾਰਲੋਪੇਨ ਦਸ਼ਤੀਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸਹਸ੍ਰਵਾਚੀ। ਦਸ਼ਤੀਰਿਤ੍ਯਤ੍ਰ ਵਾਛਨ੍ਦਸੀਤਿ ਪੂਰ੍ਵਸਵਰ੍ਣਃ। ਸ੍ਰੁʼਤਯੋ ਮਾਰ੍ਗਾਃ ॥ 5-108-16 ਤਾਨ੍ ਹਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਯੁਰਲ੍ਪੀਕਰੋਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 109
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.109. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 109
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਰੁਡੇਨ ਗਾਲਵੰਪ੍ਰਤਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਦਿਗ੍ਗੁਣਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-109-0 (35584)
ਸੁਪਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-109-0x (3715)
ਇਯੰ ਵਿਵਸ੍ਵਦਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੌਤੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਕਿਲ।
ਗੁਰਵੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਦਤ੍ਤਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ਚ ਦਿਕ੍ ॥ 5-109-1 (35585)
ਅਤ੍ਰ ਲੋਕਤ੍ਰਯਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ।
ਅਤ੍ਰੋਸ਼਼੍ਮਪਾਣਾਂ ਦੇਵਾਨਾਂ ਨਿਵਾਸਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 5-109-2 (35586)
ਅਤ੍ਰ ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਸਦਾ ਦੇਵਾਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧਮਾਸਤੇ।
ਇਜ੍ਯਮਾਨਾਃ ਸ੍ਮ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਸ੍ਤੁਲ੍ਯਭਾਗਤਾਮ੍ ॥ 5-109-3 (35587)
ਏਤਦ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਦੇਵਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਮਾਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਦ੍ਵਿਜ।
ਤ੍ਰੁਟਿਸ਼ੋ ਲਵਸ਼ਸ਼੍ਚਾਪਿ ਗਣ੍ਯਤੇ ਕਾਲਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-109-4 (35588)
ਅਤ੍ਰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਲੋਕਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ।
ਤਥਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਗਤਵ੍ਯਥਾਃ ॥ 5-109-5 (35589)
ਅਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਕਰ੍ਮ ਚਾਤ੍ਰ ਨਿਗਦ੍ਯਤੇ।
ਗਤਿਰੇਸ਼਼ਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਰ੍ਮਣਾਮਵਸਾਯਿਨਾਮ੍ ॥ 5-109-6 (35590)
ਏਸ਼਼ਾ ਦਿਕ੍ਸਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਯਾਂ ਸਰ੍ਵਃ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ।
ਵ੍ਰੁʼਤਾ ਤ੍ਵਨਵਬੋਧੇਨ ਸੁਖੰ ਤੇਨ ਨ ਗਮ੍ਯਤੇ ॥ 5-109-7 (35591)
ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਮਿ ਬਹੂਨ੍ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾਨਿ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਨ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 5-109-8 (35592)
ਅਤ੍ਰ ਮਨ੍ਦਰਕੁਞ੍ਜੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਿਸਦਨੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਬੁਦ੍ਧਿਹਰਾ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 5-109-9 (35593)
ਅਤ੍ਰ ਸਾਮਾਨਿ ਗਾਥਾਭਿਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗੀਤਾਨਿ ਰੈਵਤਃ ।
ਗਤਦਾਰੋ ਗਤਾਮਾਤ੍ਯੋ ਗਤਰਾਜ੍ਯੋ ਵਨੰ ਗਤਃ ॥ 5-109-10 (35594)
ਅਤ੍ਰ ਸਾਵਰ੍ਮਿਨਾ ਚੈਵ ਯਵਕ੍ਰੀਤਾਤ੍ਮਜੇਨ ਚ।
ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਸ੍ਥਾਪਿਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਯਾਂ ਸੂਰ੍ਯੋ ਨਾਤਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-109-11 (35595)
ਅਤ੍ਰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਰਾਜੇਨ ਪੌਲਸ੍ਤ੍ਯੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਰਾਵਣੇਨ ਤਪਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਰੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਮਰਤਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 5-109-12 (35596)
ਅਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼ਤ੍ਰੁਤ੍ਵਮੇਯਿਵਾਨ੍ ।
ਅਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਾਸਵਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਪੁਨਰ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਧਾ ॥ 5-109-13 (35597)
ਅਤ੍ਰ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮਾਣੋ ਨਰਾਃ ਪਚ੍ਯਨ੍ਤਿ ਗਾਲਵ ।
ਅਤ੍ਰ ਵੈਤਰਣੀ ਨਾਮ ਨਦੀ ਵੈਤਰਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 5-109-14 (35598)
ਅਤ੍ਰ ਗਤ੍ਵਾ ਸੁਖਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ।
ਅਤ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਦਿਨਕਰਃ ਸੁਰਸੰ ਕ੍ਸ਼਼ਰਤੇ ਪਯਃ ॥ 5-109-15 (35599)
ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਂ ਚਾਸਾਦ੍ਯ ਵਾਸਿਸ਼਼੍ਠੀਂ ਹਿਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਤੇ ਪੁਨਃ।
ਅਤ੍ਰਾਹੰ ਗਾਲਵ ਪੁਰਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾ(ਅ)(ਅ)ਰ੍ਤਃ ਪਰਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ ॥ 5-109-16 (35600)
ਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ਯੁਧ੍ਯਮਾਨੌ ਦ੍ਵੌ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੌ ਗਜਕਚ੍ਛਪੌ ।
ਅਤ੍ਰ ਚਕ੍ਰਧਨੁਰ੍ਨਾਮ ਸੂਰ੍ਯਾਞ੍ਜਾਤੋ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ॥ 5-109-17 (35601)
ਵਿਦੁਰ੍ਯੰ ਕਪਿਲੰ ਦੇਵੰ ਯੇਨਾਰ੍ਤਾਃ ਸਗਰਾਤ੍ਮਜਾਃ ।
ਅਤ੍ਰ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸ਼ਿਵਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਗਾਃ ॥ 5-109-18 (35602)
ਅਧੀਤ੍ਯ ਸਕਲਾਨ੍ਵੇਦਾਁਲ੍ਲੇਭਿਰੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍।
ਅਤ੍ਰ ਭੋਗਵਤੀ ਨਾਮ ਪੁਰੀ ਵਾਸੁਕਿਪਾਲਿਤਾ ॥ 5-109-19 (35603)
ਤਕ੍ਸ਼਼ਕੇਣ ਚ ਨਾਗੇਨ ਤਥੈਵੈਰਾਵਤੇਨ ਚ।
ਅਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਯਾਣਕਾਲੇ(ਅ)ਪਿ ਤਮਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਮਹਤ੍ ॥ 5-109-20 (35604)
ਅਭੇਦ੍ਯੰ ਭਾਸ੍ਕਰੇਣਾਪਿ ਸ੍ਵਯੰ ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਮਨਾ ।
ਏਸ਼਼ ਤਸ੍ਯਾਪਿ ਤੇ ਮਾਰ੍ਗਃ ਪਰਿਚਾਰਸ੍ਯ ਗਾਲਵ ।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਯਦਿ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤੀਚੀਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਚਾਪਰਾਮ੍ ॥ ॥ 5-109-21 (35605)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-109-2 ਊਸ਼਼੍ਮਪਾਣਾਂ ਉਸ਼਼੍ਣਾੰਨਭੋਜਿਨਾਮ੍ ॥ 5-109-3 ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਮਿਤੋ ਗਣਃ ॥ 5-109-4 ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਦੇਵਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ ॥ 5-109-11 ਸਾਵਰ੍ਣਿਨਾ ਅਨੁਨਾ । ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਸੂਰ੍ਯਰਥਸ੍ਯ ॥ 5-109-13 ਸਰ੍ਵਾਸਵਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਣਾ ਅਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸਨ੍ਤਃ ਪੁਨਃ ਪਞ੍ਚਧਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੇਹੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ। ਪ੍ਰਾਣਾਪਾਨਾਦਿਭੇਦੇਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-109-14 ਵੈਤਰਣੈਃ ਵੈਤਰਣੀਨਦੀਸੰਜ੍ਞਕਨਰਕਾਹੈਃ ॥ 5-109-15 ਸੁਖਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਨਰਕਮ੍। ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੁਖਮ੍। ਆਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕਰ੍ਕਾਯਨਗਤਃ। ਤਦਾਹਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਭਵਤਿ ॥ 5-109-16 ਵਾਸਿਸ਼਼੍ਠੀਂ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਂ ਉਦੀਚੀਂ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਰਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਮ੍ ॥ 5-109-20 ਨਿਰ੍ਯਾਣਕਾਲੇ ਮਰਣਕਾਲੇ । ਤਮਃ ਆਨ੍ਧ੍ਯਮ੍ ॥ 5-109-21 ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਤਵ ਪਰਿਚਾਰਸ੍ਯ ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਸ੍ਯ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 110
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.110. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 110
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਰੁਡੇਨ ਗਾਲਵੰਪ੍ਰਤਿ ਪਸ਼੍ਚਿਮਦਿਗ੍ਗੁਣਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-110-0 (35606)
ਸੁਪਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-110-0x (3716)
ਇਯੰ ਦਿਗ੍ਦਿਯਿਤਾ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਰੁਣਸ੍ਯ ਤੁ ਗੋਪਤੇਃ ।
ਸਦਾ ਸਲਿਲਰਾਜਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾ ਚਾਦਿਰੇਵ ਚ ॥ 5-110-1 (35607)
ਅਤ੍ਰ ਪਸ਼੍ਚਾਦਹਃ ਸੂਰ੍ਯੋ ਵਿਸਰ੍ਜਯਤਿ ਗਾਃ ਸ੍ਵਯਮ੍ ।
ਪਸ਼੍ਚਿਮੇਤ੍ਯਭਿਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਦਿਗਿਯੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-110-2 (35608)
ਯਾਦਸਾਮਤ੍ਰ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਸਲਿਲਸ੍ਯ ਚ ਗੁਪ੍ਤਯੇ ।
ਕਸ਼੍ਯਪੋ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵੋ ਵਰੁਣੰ ਸ੍ਮਾਭ੍ਯਸ਼਼ੇਚਯਤ੍ ॥ 5-110-3 (35609)
ਅਤ੍ਰ ਪੀਤ੍ਵਾ ਸਮਸ੍ਤਾਨ੍ਵੈ ਵਰੁਣਸ੍ਯ ਰਸਾਂਸ੍ਤੁ ਸ਼਼ਟ੍ ।
ਜਾਯਤੇ ਤਰੁਣਃ ਸੋਮਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਸ੍ਯਾਦੌ ਤਮਿਸ੍ਰਹਾ ॥ 5-110-4 (35610)
ਅਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਦੈਤ੍ਯਾ ਵਾਯੁਨਾ ਸੰਯਤਾਸ੍ਤਦਾ ।
ਨਿਸ਼੍ਚਸਨ੍ਤੋ ਮਹਾਵਾਤੈਰਰ੍ਦਿਤਾਃ ਸੁਸ਼਼ੁਪੁਰ੍ਦ੍ਵਿਜ ॥ 5-110-5 (35611)
ਅਤ੍ਰ ਸੂਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਣਯਿਨੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਪਰ੍ਵਤਃ ।
ਅਸ੍ਤੋ ਨਾਮ ਯਤਃ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾ ਪ੍ਰਤਿਸਰ੍ਯਤਿ ॥ 5-110-6 (35612)
ਅਤੋ ਰਾਤ੍ਰਿਸ਼੍ਚ ਨਿਦ੍ਰਾ ਚ ਨਿਰ੍ਗਤਾ ਦਿਵਸਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਜਾਯਤੇ ਜੀਵਲੋਕਸ੍ਯ ਹਰ੍ਤੁਮਰ੍ਧਮਿਵਾਯੁਸ਼਼ਃ ॥ 5-110-7 (35613)
ਅਤ੍ਰ ਦੇਵੀਂ ਦਿਤਿੰ ਸੁਪ੍ਤਾਮਾਤ੍ਮਪ੍ਰਸਵਧਾਰਿਣੀਮ੍ ।
ਵਿਗਰ੍ਭਾਮਕਰੋਚ੍ਛਕ੍ਰੋ ਯਤ੍ਰ ਜਾਤੋ ਮਰੁਦ੍ਗਣਃ ॥ 5-110-8 (35614)
ਅਤ੍ਰ ਮੂਲੰ ਹਿਮਵਤੋ ਮਨ੍ਦਰੰ ਯਾਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ।
ਅਪਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰੇਣ ਨ ਚਾਸ੍ਯਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਧਿਗਮ੍ਯਤੇ ॥ 5-110-9 (35615)
ਅਤ੍ਰ ਕਾਞ੍ਚਨਸ਼ੈਲਸ੍ਯ ਕਾਞ੍ਚਨਾਮ੍ਬੁਰੁਹਸ੍ਯ ਚ।
ਉਦਧੇਸ੍ਤੀਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੁਰਭਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਰਤੇ ਪਯਃ ॥ 5-110-10 (35616)
ਅਤ੍ਰ ਮਧ੍ਯੇ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਕਬਨ੍ਧਃ ਪ੍ਰਤਿਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਸ੍ਵਰ੍ਭਾਨੋਃ ਸੂਰ੍ਯਕਲ੍ਪਸ੍ਯ ਸੋਮਸੂਰ੍ਯੌ ਜਿਘਾਂਸਤਃ ॥ 5-110-11 (35617)
ਸੁਵਰ੍ਣਸ਼ਿਰਸੋ(ਅ)ਪ੍ਯਤ੍ਰ ਹਰਿਰੋਮ੍ਣਃ ਪ੍ਰਗਾਯਤਃ ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਸ੍ਯਾਪ੍ਰਮੇਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਵਿਪੁਲੋ ਧ੍ਵਨਿਃ ॥ 5-110-12 (35618)
ਅਤ੍ਰ ਧ੍ਵਜਵਤੀ ਨਾਮ ਕੁਮਾਰੀ ਹਰਿਮੇਧਸਃ।
ਆਕਾਸ਼ੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤਿ ਤਸ੍ਥੌ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 5-110-13 (35619)
ਅਤ੍ਰ ਵਾਯੁਸ੍ਤਥਾ ਵਹ੍ਨਿਰਾਪਃ ਖੰ ਚਾਪਿ ਗਾਲਵ ।
ਆਹ੍ਨਿਕੰ ਚੈਵ ਨੈਸ਼ੰ ਚ ਦੁਃਖੰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਵਿਮੁਞ੍ਚਤਿ ॥ 5-110-14 (35620)
ਅਤਃਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯ ਤਿਰ੍ਯਗਾਵਰ੍ਤਤੇ ਗਤਿਃ।
ਅਤ੍ਰ ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਮਣ੍ਡਲਮ੍ ॥ 5-110-15 (35621)
ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ਤਿਰਾਤ੍ਰੰ ਚ ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਹ ਭਾਨੁਨਾ।
ਨਿਸ਼਼੍ਪਤਨ੍ਤਿ ਪੁਨਃ ਸੂਰ੍ਯਾਤ੍ਸੋਮਸੰਯੋਗਯੋਗਤਃ ॥ 5-110-16 (35622)
ਅਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਰਵਨ੍ਤੀਨਾਂ ਪ੍ਰਭਵਃ ਸਾਗਰੋਦਯਃ ।
ਅਤ੍ਰ ਲੋਕਤ੍ਰਯਸ੍ਯਾਪਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਵਰੁਣਾਲਯੇ ॥ 5-110-17 (35623)
ਅਤ੍ਰ ਪੰਨਗਰਾਜਸ੍ਯਾਪ੍ਯਨਨ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ।
ਅਨਾਦਿਨਿਧਨਸ੍ਯਾਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸ੍ਥਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-110-18 (35624)
ਅਤ੍ਰਾਨਲਸਖਸ੍ਯਾਪਿ ਪਵਨਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯਾਤ੍ਰ ਮਾਰੀਚਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-110-19 (35625)
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਪਸ਼੍ਚਿਮੋ ਮਾਰ੍ਗੋ ਦਿਗ੍ਦ੍ਵਾਰੇਣ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਗਾਲਵ ਗਚ੍ਛਾਵੋ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕਾ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ ॥ 5-110-20 (35626)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-110-1 ਗੋਪਤੇਃ ਦਿਕ੍ਪਾਲਸ੍ਯ ॥ 5-110-2 ਅਹ੍ਰਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭਾਗੇ ਗਾਃ ਰਸ਼੍ਮੀਨ੍ ਵਿਸਰ੍ਜਯਤਿ। ਅਤਏਵ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾ । 5-110-5 ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਵੇਗੇਨ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-110-9 ਮਨ੍ਦਰੰ ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਮਗ੍ਨਮ੍। ਏਤੇਨ ਹਿਮਵਨ੍ਮੂਲਸ੍ਯ ਸਮੁਦ੍ਰਜਲਸ੍ਯ ਚਾਪ੍ਰਮੇਯਤ੍ਵਮੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ 5-110-10 ਕਾਞ੍ਚਨਮਯਾਨਿ ਅਮ੍ਬੁਰੁਹਾਣਿ ਯਤ੍ਰ ਤਸ੍ਯ ਉਦਧੇਃ ਸਮੁਦ੍ਰਤੁਲ੍ਯਸ੍ਯ ਸਰਸਃ ॥ 5-110-12 ਸੁਵਰ੍ਣਸ਼ਿਰਸੋ ਮੁਨੇਃ। ਹਰਿਰੋਮ੍ਣਃ ਅਪਲਿਤਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਤਰੁਣਸ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-110-13 ਹਰਿਮੇਧਸੋ ਮੁਨੇਃ ਕੁਮਰੀ। ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 5-110-14 ਵਾਯ੍ਵਾਦਯੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਦੁਃਖਦੰ ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੰ ਵਿਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਸਦਾ ਸੁਖਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾ ਏਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-110-16 ਸੋਮਸੰਯੋਗਯੋਗਤਃ ਸੋਮਸੰਯੋਗਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਦ੍ਯੋਗਾਤ੍ ॥ 5-110-17 ਸ੍ਰਵਨ੍ਤੀਨਾਂ ਨਦੀਨਾਮ੍। ਸਾਗਰਸ੍ਯ ਉਦਯਃ ਪੂਰ੍ਤਿਰ੍ਯੇਨ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਪ੍ਰਭਵਃ ॥ 5-110-20 ਦਿਗਦ੍ਵਾਰੇਣ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 111
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.111. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 111
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਰੁਡੇਨ ਗਾਲਵੰਪ੍ਰਤਿ ਉਤ੍ਤਰਦਿਗਨੁਵਰ੍ਣਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਅਭਿਮਤਦਿਗਭਿਗਮਨਾਯ ਸ੍ਵਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਧਿਰੋਹਣਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-111-0 (35627)
ਸਪਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-111-0x (3717)
ਯਸ੍ਮਾਦੁਤ੍ਤਾਰ੍ਯਤੇ ਪਾਪਾਦ੍ਯਸ੍ਮਾੰਨਿਸ਼੍ਰੇਯਸੋ(ਅ)ਸ਼੍ਰੁਤੇ ।
ਅਸ੍ਮਾਦੁਤ੍ਤਾਰਣਬਲਾਦੁਤ੍ਤਰੇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 1 ॥ 5-111-1 (35628)
ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਯ ਹਿਰਣ੍ਯਸ੍ਯ ਪਰਿਵਾਪਸ੍ਯ ਗਾਲਵ ।
ਮਾਰ੍ਗਃ ਪਸ਼੍ਚਿਮਪੂਰ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਦਿਗ੍ਭ੍ਯਾਂ ਵੈ ਮਧ੍ਯਮਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-111-2 (35629)
ਅਸ੍ਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਾਯਾਮੁਤ੍ਤਰਾਯਾਂ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਨਾਸੌਮ੍ਯੋ ਨਾਵਿਧੇਯਾਤ੍ਮਾ ਨਾਧਰ੍ਮੋ ਵਸਤੇ ਜਨਃ ॥ 5-111-3 (35630)
ਅਤ੍ਰ ਨਾਰਾਯਣਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਸ਼੍ਚੈਵ ਨਰੋਤ੍ਤਮਃ ।
ਬਦਰ੍ਯਾਮਾਸ਼੍ਰਮਪਦੇ ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ ॥ 5-111-4 (35631)
ਅਤ੍ਰ ਵੈ ਹਿਮਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ ਨਿਤ੍ਯਮਾਸ੍ਤੇ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ।
`ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਯੁਗਾਨ੍ਤਾਗ੍ਨਿਸਮਪ੍ਰਭਃ ॥ 5-111-5 (35632)
ਨ ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੋ ਮੁਨਿਗਣੈਸ੍ਤਥਾ ਦੇਵੈਃ ਸਵਾਸਵੈਃ ।
ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਯਕ੍ਸ਼਼ਸਿਦ੍ਧੈਰ੍ਵਾ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 5-111-6 (35633)
ਅਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸਹਸ੍ਰਚਰਣੋ(ਅ)ਵ੍ਯਯਃ ।
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਿਰਸਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨੇਕਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਮਾਯਯਾ॥' 5-111-7 (35634)
ਅਤ੍ਰ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਸ਼਼ਿਚ੍ਯਤ ।
ਅਤ੍ਰ ਗਙ੍ਗਾਂ ਮਹਾਦੇਵਃ ਪਤਨ੍ਤੀਂ ਗਗਨਾਚ੍ਚ੍ਯੁਤਾਮ੍ ॥ 5-111-8 (35635)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਦਦੌ ਲੋਕੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮ ।
ਅਤ੍ਰ ਦੇਵ੍ਯਾ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੰ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਪਰੀਪ੍ਸਯਾ ॥ 5-111-9 (35636)
ਅਤ੍ਰ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਰੋਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਸ਼ੈਲਸ਼੍ਚੋਮਾ ਚ ਸੰਬਭੁਃ ।
ਅਤ੍ਰ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਚ ਗਾਲਵ ॥ 5-111-10 (35637)
ਆਧਿਪਤ੍ਯੇਨ ਕੈਲਾਸੇ ਧਨਦੋ(ਅ)ਪ੍ਯਭਿਸ਼਼ੇਚਿਤਃ।
ਅਤ੍ਰ ਚੈਤ੍ਰਰਥੰ ਰਮ੍ਯਮਤ੍ਰ ਵੈਖਾਨਸਾਸ਼੍ਰਮਃ ॥ 5-111-11 (35638)
ਅਤ੍ਰ ਮਨ੍ਦਾਕਿਨੀ ਚੈਵ ਮਨ੍ਦਰਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਅਤ੍ਰ ਸੌਗਨ੍ਧਿਕਵਨੰ ਨੈਰ੍ਰੁʼਤੈਰਭਿਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 5-111-12 (35639)
ਸ਼ਾਦ੍ਵਲੰ ਕਦਲੀਸ੍ਕਨ੍ਧਮਤ੍ਰ ਸਨ੍ਤਾਨਕਾ ਨਗਾਃ।
ਅਤ੍ਰ ਸੰਯਮਨਿਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸਿਦ੍ਧਾਨਾਂ ਸ੍ਵੈਰਚਾਰਿਣਾਮ੍ ॥ 5-111-13 (35640)
ਵਿਮਾਨਾਨ੍ਯੁਨੁਰੂਪਾਣਿ ਕਾਮਭੋਗ੍ਯਾਨਿ ਗਾਲਵ ।
ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਪ੍ਤ ਦੇਵੀ ਚਾਰੁਨ੍ਧਤੀ ਤਥਾ ॥ 5-111-14 (35641)
ਅਤ੍ਰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਵੈ ਰਾਤ੍ਰਿਨ੍ਦਿਵਾਪ੍ਯਤ੍ਰਾਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ।
ਅਤ੍ਰ ਯਜ੍ਞੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਧ੍ਰੁਵੰ ਸ੍ਥਾਤਾ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 5-111-15 (35642)
ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰ੍ਯੌ ਚ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ।
ਅਤ੍ਰ ਗਙ੍ਗਾਮਹਾਦ੍ਵਾਰੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-111-16 (35643)
ਧਾਮਾ ਨਾਮ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਮੁਨਯਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ ।
ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਮੂਰ੍ਤਿਰ੍ਨਾਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਨ ਤਪਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ॥ 5-111-17 (35644)
ਪਰਿਵਰ੍ਤਸਹਸ੍ਰਾਮਿ ਕਾਮਭੋਜ੍ਯਾਨਨਿ ਗਾਲਵ ।
ਯਥਾਯਥਾ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰਤਰੰ ਨਰਃ । 5-111-18 (35645)
ਤਥਾਤਥਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਵਿਲੀਯਤਿ ਗਾਲਵ ।
ਨੈਤਤ੍ਕੇਨਚਿਦਨ੍ਯੇਨ ਗਤਪੂਰ੍ਵੰ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-111-19 (35646)
ਰੁʼਤੇ ਨਾਰਾਯਣੰ ਦੇਵੰ ਨਰੰ ਵਾ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਮਵ੍ਯਯਮ੍ ।
ਅਤ੍ਰ ਕੈਲਾਸਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਸ੍ਥਾਨਮੈਲਵਿਲਸ੍ਯ ਤਤ੍ ॥ 5-111-20 (35647)
ਅਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਯੁਤ੍ਪ੍ਰਭਾ ਨਾਮ ਜਝਿਰੇ(ਅ)ਪ੍ਸਰਸੋ ਦਸ਼।
ਅਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਪਦੰ ਨਾਮ ਕ੍ਰਮਤਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-111-21 (35648)
ਤ੍ਰਿਲੋਕਵਿਕ੍ਰਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨੁਤ੍ਤਰਾਂ ਦਿਸ਼ਮਾਸ਼੍ਰਿਤਮ੍ ।
ਅਤ੍ਰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮਰੁਤੇਨ ਯਜ੍ਞੇਨੇਸ਼਼੍ਟੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ॥ 5-111-22 (35649)
ਉਸ਼ੀਰਬੀਜੇ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਯਤ੍ਰ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦੰ ਸਰਃ।
ਜੀਮੂਤਸ੍ਯਾਤ੍ਰ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇਰੁਪਤਸ੍ਥੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-111-23 (35650)
ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਧੈਮਵਤਃ ਪੁਣ੍ਯੋ ਵਿਮਲਃ ਕਨਕਾਕਰਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਚ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਸ੍ਵਨ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਧਨੰ ਮਹਤ੍ ॥ 5-111-24 (35651)
ਵਵ੍ਰੇ ਧਨੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸ ਜੈਮੂਤੰ ਤਦ੍ਧਨੰ ਤਤਃ।
ਅਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦਿਸ਼ਾਂਪਾਲਾਃ ਸਾਯੰਪ੍ਰਾਤਰ੍ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-111-25 (35652)
ਕਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਿਮਿਤਿ ਵੈ ਪਰਿਕ੍ਰੋਸ਼ਾਨ੍ਤਿ ਗਾਲਵ ।
ਏਵਮੇਸ਼਼ਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਗੁਣੈਰਨ੍ਯੈਰ੍ਦਿਗੁਤ੍ਤਰਾ ॥ 5-111-26 (35653)
ਉਤ੍ਤਰੇਤਿ ਪਰਿਖ੍ਯਾਤਾ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸ੍ਤੁ ਚੋਤ੍ਤਰਾ ।
ਏਤਾ ਵਿਸ੍ਤਰਸ਼ਸ੍ਤਾਤ ਤਵ ਸ਼ਙ੍ਗੀਰ੍ਤਿਤਾ ਦਿਸ਼ਃ ॥ 5-111-27 (35654)
ਚਤਸ੍ਰਃ ਕ੍ਰਮਯੋਗੇਨ ਕਾਮਾਸ਼ਾਂ ਗਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਉਦ੍ਯਤੋ(ਅ)ਹੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਵ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤੁਂ ਦਿਸ਼ਃ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਾਖਿਲਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਾਰੋਹ ਮਾਂ ਦ੍ਵਿਜ ॥ ॥ 5-111-28 (35655)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-111-1 ਯਸ੍ਮਾਦਿਤਿ। ਉਤ੍ਤਰੇਣ ਪਥਾ ਗਤਾਨਾਂ ਹਿ ਪਾਪਨਾਸ਼ਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਸ਼੍ਚ ਭਵਤੀਤਿ ਯੋਗਾਦ੍ਦੁਤ੍ਤਰਾ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਰਾ ਇਯੰ ਦਿਗਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-111-2 ਪਰਿਵਾਪਸ੍ਯ ਸ੍ਥਾਨਸ੍ਯ। ਦਿਗ੍ਨ੍ਭ੍ਯਾਮੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 5-111-3 ਅਵਿਧੇਯਾਤ੍ਮਾ ਅਜਿਤਚਿਤ੍ਤਃ ॥ 5-111-5 ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਸਾਰ੍ਧੰ ਇਤ੍ਯਾਰਭ੍ਯ ਏਕਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਮਾਯਯਾ ਇਤਿ ਪਰ੍ਯਨ੍ਤਿੰ ਸਾਰ੍ਧਸ਼੍ਲੋਕਦ੍ਵਯੰ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਬਹੁਸ਼਼ੁ ਕੋਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ । ਝo ਪੁਸ੍ਤਕ ਏਵ ਵਰ੍ਤਤੇ । ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਉਭਯਾ ॥ 5-111-7 ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਿਰਸ ਇਤ੍ਯਕਾਰਨ੍ਤਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ॥ 5-111-17 ਮੂਰ੍ਤਿਃ ਪਿਣ੍ਡਃ । ਆਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸੰਸ੍ਥਾਨਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-111-18 ਪਰਿਵਰ੍ਤਸ੍ਰਹਸ੍ਰਾਣਿ ਚਤੁਰ੍ਯੁਗਸਹਸ੍ਰਾਣਿ । ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਹਿਮਸ੍ਥਾਨਾਤ੍ ॥ 5-111-19 ਪ੍ਰਵਿਲੀਯਤਿ ਹਿਮੇਨ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-111-20 ਐਲਵਿਲਸ੍ਯ ਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ॥ 5-111-23 ਉਸ਼ੀਰਬੀਜੇ ਸ੍ਥਾਨੇ ॥ 5-111-24 ਕਨਕਾਕਰਃ ਜੀਮੂਤਸ੍ਯ ਉਪ ਸਮੀਪੇ ਤਸ੍ਥੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੰ ਗਤਃ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਸ੍ਥੇਯਾਖ੍ਯਯੋਸ਼੍ਚੇਤਿ ਤਙ੍ ॥ 5-111-25 ਵਵ੍ਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ । ਮੰਨਾਮਕਮੇਤਦਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ॥ 5-111-26 ਉਤ੍ਤਰਾ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਰਾ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 112
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.112. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 112
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਰੁਡਵੇਗਮਸਹਮਾਨੇਨ ਗਾਲਵੇਨ ਗੁਰੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨਰ੍ਪਣੇਨੈਵ ਸ੍ਵਪ੍ਰਾਣਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਸ਼ਙ੍ਕਯਾ ਪਰਿਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਗਰੁਡੇਨ ਗਾਲਵੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਾਗੇਵਾਭਿਮਤਾਨਿਵੇਦਨੇਨ ਅਕੌਸ਼ਲਾਭਿਲਪਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਰੁʼਸ਼਼ਭਾਚਲੇ ਵਿਸ਼੍ਰਮ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਨਿਵਰ੍ਤਨਕੀਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-112-0 (35656)
ਗਾਲਵ ਉਵਾਚ। 5-112-0x (3718)
ਗਰੁਤ੍ਮਨ੍ਭੁਜਗੇਨ੍ਦ੍ਰਾਰੇ ਸੁਪਰ੍ਣ ਵਿਨਤਾਤ੍ਮਜ ।
ਨਯ ਮਾਂ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ॥ 5-112-1 (35657)
ਪੂਰ੍ਵਮੇਤਾਂ ਦਿਸ਼ੰ ਗਚ੍ਛ ਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਾ ।
ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਹਿ ਸਾੰਨਿਧ੍ਯਮਤ੍ਰ ਕੀਰ੍ਤਿਤਵਾਨਸਿ ॥ 5-112-2 (35658)
ਅਤ੍ਰ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ।
ਇਚ੍ਛੇਯੰ ਤੁ ਸਮਾਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮਸ੍ਤੈਰ੍ਦੈਵਤੈਰਹਮ੍।
ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਤਾਨ੍ਸੁਰਾਨ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛੇਯਮਰੁਣਾਨੁਜ॥ 5-112-3 (35659)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-112-4x (3719)
ਤਮਾਹ ਵਿਨਤਾਸੂਨੁਰਾਰੋਹਸ੍ਵੇਤਿ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਮ੍।
ਆਰੁਰੋਹਾਥ ਸ ਮੁਨਿਰ੍ਗਰੁਡੰ ਗਾਲਵਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-112-4 (35660)
ਗਾਲਵ ਉਵਾਚ। 5-112-5x (3720)
ਕ੍ਰਮਮਾਣਸ੍ਯ ਤੇ ਰੂਪੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪੰਨਗਾਸ਼ਨ।
ਭਾਸ੍ਕਰਸ੍ਯੇਵ ਪੂਰ੍ਵਾਹ੍ਣੇ ਸਹਸ੍ਰਾਂਸ਼ੋਰ੍ਵਿਵਸ੍ਵਤਃ ॥ 5-112-5 (35661)
ਪਕ੍ਸ਼਼ਵਾਤਪ੍ਰਣੁੰਨਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਮਨੁਗਾਮਿਨਾਮ੍ ।
ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨਾਮਿਵ ਸਮੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮੀਹ ਗਤਿੰ ਖਗ ॥ 5-112-6 (35662)
ਸਸਾਗਰਵਨਾਮੁਰ੍ਵੀ ਸਸ਼ੈਲਵਨਕਾਨਨਾਮ੍ ।
ਆਕਰ੍ਸ਼਼ੰਨਿਵ ਚਾਭਾਸਿ ਪਕ੍ਸ਼਼ਵਾਤੇਨ ਖੇਚਰ ॥ 5-112-7 (35663)
ਸਮੀਨਨਾਗਨਕ੍ਰੰ ਚ ਖਮਿਵਾਰੋਪ੍ਯਤੇ ਜਲਮ੍।
ਵਾਯੁਨਾ ਚੈਵ ਮਹਤਾ ਪਕ੍ਸ਼਼ਵਾਤੇਨ ਚਾਨਿਸ਼ਮ੍ ॥ 5-112-8 (35664)
ਤੁਲ੍ਯਰੂਪਾਨਨਾਨ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਂਸ੍ਤਥਾ ਤਿਮਿਤਿਮਿਙ੍ਗਿਲਾਨ੍ ।
ਨਾਗਾਸ਼੍ਵਨਰਵਕ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯੁਨ੍ਮਥਿਤਾਨਿਵ ॥ 5-112-9 (35665)
ਮਹਾਰ੍ਣਵਸ੍ਯ ਚ ਰਵੈਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇ ਮੇ ਬਧਿਰੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ।
ਨ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨਾਤ੍ਮਨੋ ਵੇਦ੍ਮਿ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 5-112-10 (35666)
ਸ਼ਨੈਃ ਸ ਤੁ ਭਵਾਤ੍ਯਾਤੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਧ੍ਯਾਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ ।
ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਰਵਿਸ੍ਤਾਤ ਨ ਦਿਸ਼ੋ ਨ ਚ ਖੰ ਖਗ ॥ 5-112-11 (35667)
ਤਮ ਏਵ ਤੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਰੀਰੰ ਤੇ ਨ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ।
ਮਣੀ ਵ ਜਾਤ੍ਯੌ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ਤੇ(ਅ)ਹਮਣ੍ਡਜ ॥ 5-112-12 (35668)
ਸ਼ਰੀਰੰ ਤੁ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਵ ਚੈਵਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਹ।
ਪਦੇਪਦੇ ਤੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਰੀਰਾਦਗ੍ਨਿਮੁਤ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-112-13 (35669)
ਸ ਮੇ ਨਿਰ੍ਵਾਪ੍ਯ ਸਹਸਾ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤੇ ਪੁਨਃ।
ਤੰਨਿਯਚ੍ਛ ਮਹਾਵੇਗੰ ਗਮਨੇ ਵਿਨਤਾਤ੍ਮਜ ॥ 5-112-14 (35670)
ਨ ਮੇ ਪ੍ਰਯੋਜਨੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਗਮਨੇ ਪੰਨਗਾਸ਼ਨ ।
ਸੰਨਿਵਰ੍ਤ ਮਹਾਭਾਗ ਨ ਵੇਗੰ ਵਿਸ਼਼ਹਾਮਿ ਤੇ ॥ 5-112-15 (35671)
ਗੁਰਵੇ ਸੰਸ਼੍ਰੁਤਾਨੀਹ ਸ਼ਤਾਨ੍ਯਸ਼਼੍ਟੌ ਹਿ ਵਾਜਿਨਾਮ੍ ।
ਏਕਤਃਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ਼ੁਭ੍ਰਾਣਾਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਵਰ੍ਚਸਾਮ੍ ॥ 5-112-16 (35672)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚੈਵਾਪਵਰ੍ਗਾਯ ਮਾਰ੍ਗੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨਾਣ੍ਡਜ।
ਤਤੋ(ਅ)ਯੰ ਜੀਵਿਤਤ੍ਯਾਗੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮਾਰ੍ਗੋਮਯਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-112-17 (35673)
ਨੈਵ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਧਨੰ ਕਿੰਚਿੰਨ ਧਨੇਨਾਨ੍ਵਿਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ ।
ਨ ਚਾਰ੍ਥੇਨਾਪਿ ਮਹਤਾ ਸ਼ਕ੍ਯਮੇਤਦ੍ਵ੍ਯਪੋਹਿਤੁਮ੍ ॥ 5-112-18 (35674)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-112-19x (3721)
ਏਵੰ ਬਹੁ ਚ ਦੀਨੰ ਚ ਬ੍ਰੁਵਾਣੰ ਗਾਲਵੰ ਤਦਾ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਵ੍ਰਜੰਨੇਵ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਵਿਨਤਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 5-112-19 (35675)
ਨਾਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸਿ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਯੋਤ੍ਮਾਨੰ ਤ੍ਯੁਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ।
ਨ ਚਾਪਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਰਿਮਃ ਕਾਲਃ ਕਾਲੋ ਹਿ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 5-112-20 (35676)
ਕਿਮਹੰ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵੇਹ ਭਵਤਾ ਨਾਭਿਚੋਦਿਤਃ।
ਉਪਾਯੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਮਹਾਨਸ੍ਤਿ ਯੇਨੈਤਦੁਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-112-21 (35677)
ਤਦੇਸ਼਼ ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਨਾਮ ਪਰ੍ਵਤਃ ਸਾਗਰਾਨ੍ਤਿਕੇ।
ਅਤ੍ਰ ਵਿਸ਼੍ਰਮ੍ਯ ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯਾਵ ਗਾਲਵ ॥ ॥ 5-112-22 (35678)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-112-12 ਮਣੀ ਵੇਤਿ ਇਵਾਰ੍ਥੇ ਵਸ਼ਬ੍ਦਃ ॥ 5-112-14 ਨਿਰ੍ਵਾਪ੍ਯ ਮਨ੍ਦੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ 5-112-15 ਸੰਨਿਵਰ੍ਤ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ॥ 5-112-20 ਯੋਤ੍ਮਾਨੰ ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਰਿਮਃ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਾਸੰਪਾਦ੍ਯਃ । ਕਾਲੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 113
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.113. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 113
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਰੁʼਸ਼਼ਭਗਿਰਿਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਙ੍ਗਮੁਪਗਤਯੋਃ ਗਰੁਡਗਾਲਵਯੋਃ ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਾਣ੍ਡਿਲੀਨਾਮਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਦ੍ਦਤ੍ਤਾੰਨਮੁਪਭੁਜ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਰਮਾਯ ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਯਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸੁਪ੍ਤੋਤ੍ਥਿਤੰ ਸ਼ਿਥਿਲਪਕ੍ਸ਼਼ਬਨ੍ਧੰ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਗਾਲਵੇਨ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਤਤ੍ਕਾਰਣਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 3 ॥ ਸੁਪਰ੍ਣੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਾਃ ਵਿਸ਼਼੍ਣਾਵਾਦ੍ਯਨ੍ਯਤਮਸਮੀਪਪ੍ਰਾਪਣਾਨੁਚਿਨ੍ਤਨਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਨਰ੍ਥਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਾਂਪ੍ਰਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਪਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਤਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਧਿਗਤਪਕ੍ਸ਼਼ਬਲੇਨ ਸੁਪਰ੍ਣੇਨ ਸਹ ਗਚ੍ਛਤੋ ਗਾਲਵਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛੋਪਾਗਤੇਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਪੁਨਰਸ਼੍ਵਾਨਯਨਚੋਦਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-113-0 (35679)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-113-0x (3722)
ਰੁʼਸ਼਼ਭਸ੍ਯ ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਨਿਪਤ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੌ।
ਸ਼ਾਣ੍ਡਿਲੀਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਂ ਤਤ੍ਰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਤਪੋਨ੍ਵਿਤਾਮ੍ ॥ 5-113-1 (35680)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਸੁਪਰ੍ਣਸ੍ਤੁ ਗਾਲਵਸ਼੍ਚਾਭਿਪੂਜ੍ਯ ਤਾਮ੍।
ਤਯਾ ਚ ਸ੍ਵਾਗਤੇਨੋਕ੍ਤੌ ਵਿਸ਼਼੍ਟਰੇ ਸੰਨਿਸ਼਼ੀਦਤੁਃ ॥ 5-113-2 (35681)
ਸਿਦ੍ਧਮੰਨੰ ਤਯਾ ਦਤ੍ਤੰ ਬਲਿਮਨ੍ਤ੍ਰੋਪਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਮ੍ ।
ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਵੁਭੌ ਭੂਮੌ ਸੁਪ੍ਤੌ ਤਾਵਨੁਮੋਹਿਤੌ ॥ 5-113-3 (35682)
ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਸ੍ਤੁ ਸੁਪਰ੍ਣੋ ਗਮਨੇਪ੍ਸਯਾ ।
` ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚਾਰੁਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗੀ ਤਾਪਸੀਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਣੀਮ੍ ॥ 5-113-4 (35683)
ਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਹਿ ਮਨਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਰੂਪਾਤ੍ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਵ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ।'
ਅਥ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਤਨੂਜਾਙ੍ਗਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਖਗਃ ॥ 5-113-5 (35684)
ਮਾਂਸਪਿਣ੍ਡੋਪਮੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸ ਮੁਖਪਾਦਾਨ੍ਵਿਤਃ ਖਗਃ।
ਗਾਲਵਸ੍ਤੰ ਤਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਮਨਾਃ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ॥ 5-113-6 (35685)
ਕਿਮਿਦੰ ਭਵਤਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਿਹਾਗਮਨਜੰ ਫਲਮ੍।
ਵਾਸੋ(ਅ)ਯਮਿਹ ਕਾਲੰ ਤੁ ਕਿਯਨ੍ਤੰ ਨੌ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-113-7 (35686)
ਕਿੰ ਨੁ ਤੇ ਮਨਸਾ ਧ੍ਯਾਤਮਸ਼ੁਭੰ ਧਰ੍ਮਦੂਸ਼਼ਣਮ੍ ।
ਨ ਹ੍ਯਯੰ ਭਵਤਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪੋ ਵ੍ਯਭਿਚਾਰੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-113-8 (35687)
ਸੁਪਰ੍ਣੋ(ਅ)ਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਿਪ੍ਰੰ ਪ੍ਰਧ੍ਯਾਤੰ ਵੈ ਮਯਾ ਦ੍ਵਿਜ ।
ਇਮਾਂ ਸਿਦ੍ਧਾਮਿਤੋ ਨੇਤੁਂ ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ॥ 5-113-9 (35688)
ਯਤ੍ਰ ਦੇਵੋ ਮਹਾਦੇਵੋ ਯਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸਨਾਤਨਃ ।
ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰੇਯੰ ਨਿਵਸੇਦਿਤਿ ॥ 5-113-10 (35689)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਭਗਵਤੀਂ ਯਾਚੇ ਪ੍ਰਣਤਃ ਪ੍ਰਿਯਕਾਮ੍ਯਯਾ।
ਮਯੈਤੰਨਾਮ ਪ੍ਰਧ੍ਯਾਤੰ ਮਨਸਾ ਸ਼ੋਚਸਾ ਕਿਲ ॥ 5-113-11 (35690)
ਤਦੇਵੰ ਬਹੁਮਾਨਾਤ੍ਤੇ ਮਯੇਹਾਨੀਪ੍ਸਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-113-12 (35691)
ਸਾ ਤੌ ਤਦਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਾ ਪਤਗੇਨ੍ਦ੍ਰਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭੌ।
ਨ ਭੇਤਵ੍ਯੰ ਸੁਪਰ੍ਣੋ(ਅ)ਸਿ ਸੁਪਰ੍ਣ ਤ੍ਯਜ ਸੰਭ੍ਰਮਮ੍ ॥ 5-113-13 (35692)
ਨਿਨ੍ਦਿਤਾਸ੍ਮਿ ਤ੍ਵਯਾ ਵਤ੍ਸ ਨ ਚ ਨਿਨ੍ਦਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਮ੍ਯਹਮ੍ ।
ਲੋਕੇਭ੍ਯਃ ਸਪਦਿ ਭ੍ਰਸ਼੍ਯੇਦ੍ਯੋ ਮਾਂ ਨਿਨ੍ਦੇਤ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-113-14 (35693)
ਹੀਨਯਾ(ਅ)ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੈਃ ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਨਿਨ੍ਦਿਤਯਾ ਮਯਾ।
ਆਚਾਰੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਯਮੁਤ੍ਤਮਾ ॥ 5-113-15 (35694)
ਆਚਾਰਃ ਫਲਤੇ ਧਰ੍ਮਮਾਚਾਰਃ ਫਲਤੇ ਧਨਮ੍ ।
ਆਚਾਰਾਚ੍ਛ੍ਰਿਯਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਆਚਾਰੋ ਹਨ੍ਤ੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-113-16 (35695)
ਤਦਾਯੁਸ਼਼੍ਮਨ੍ਖਗਪਤੇ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤਃ ।
ਨ ਚ ਤੇ ਗਰ੍ਹਣੀਯਾ(ਅ)ਹੰ ਗਰ੍ਹਿਤਵ੍ਯਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 5-113-17 (35696)
` ਯਦਿ ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨੋ ਹ੍ਯਰ੍ਥੇ ਮਾਂ ਚੈਵਾਦਾਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਤਦੇਵ ਨਸ਼਼੍ਟਦੇਹਸ੍ਤੁ ਸ੍ਯਾ ਵੈ ਤ੍ਵੰ ਪੰਨਗਾਸ਼ਨ ॥ 5-113-18 (35697)
ਤਸ੍ਯੈਵ ਹਿ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਦੇਵਦੇਵਸ੍ਯ ਚਿਨ੍ਤਨਾਤ੍ ।
ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਸਾਙ੍ਗਸ੍ਤੁ ਸਞ੍ਜਾਤਃ ਪੁਨਰੇਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥' 5-113-19 (35698)
ਭਵਿਤਾਸਿ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਬਲਵੀਰ੍ਯਸਮਨ੍ਵਿਤਃ । 5-113-20 (35699)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ।
ਬਭੂਵਤੁਸ੍ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪਕ੍ਸ਼਼ੌ ਦ੍ਰਵਿਣਵਤ੍ਤਰੌ ॥ 5-113-20x (3723)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ਾਣ੍ਡਿਲ੍ਯਾ ਯਥਾਗਤਮੁਪਾਗਮਤ੍ ।
ਨੈਵ ਚਾਸਾਦਯਾਮਾਸ ਤਥਾਰੂਪਾਂਸ੍ਤੁਰਙ੍ਗਮਾਨ੍ ॥ 5-113-21 (35700)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਥ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਾਲਵੰ ਚਾਧ੍ਵਨਿ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਉਵਾਚ ਵਦਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਵੈਨਤੇਯਸ੍ਯ ਸੰਨਿਧੌ ॥ 5-113-22 (35701)
ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸ੍ਵਯਮੇਵਾਰ੍ਥਃ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੋ ਮਮ ਦ੍ਵਿਜ।
ਤਸ੍ਯ ਕਾਲੋ(ਅ)ਪਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਯਥਾ ਵਾ ਮਨ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍ ॥ 5-113-23 (35702)
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਕਾਲਮੇਤਾਵਨ੍ਤੰ ਤਥਾ ਪਰਮ੍ ।
ਯਥਾਸੰਸਿਧ੍ਯਤੇ ਵਿਪ੍ਰ ਸ ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਤੁ ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-113-24 (35703)
ਸੁਪਰ੍ਣੋ(ਅ)ਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੀਨੰ ਗਾਲਵੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਮ੍ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਖਲ੍ਵਿਦਾਨੀਂ ਮੇ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ ਯਦੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 5-113-25 (35704)
ਤਦਾਗਚ੍ਛ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਵ ਗਾਲਵ ।
ਨਾਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਗੁਰਵੇ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮਰ੍ਥੰ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)(ਅ)ਸਿਤੁਮ੍ ॥ ॥ 5-113-26 (35705)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-113-5 ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਤਨੂਜੰ ਛਿੰਨਪਕ੍ਸ਼਼ਮਙ੍ਗੰ ਯਸ੍ਯ ਤੰ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਤਨੂਜਾਙ੍ਗਮ੍ ॥ 5-113-8 ਵ੍ਯਭਿਚਾਰੋ ਧਰ੍ਮਾਤਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-113-11 ਸ਼ੋਚਤਾ ਕਥਮਿਯਮਤ੍ਰ ਵਸਤੀਤਿ ॥ 5-113-20 ਦ੍ਰਵਿਣਵਤ੍ਤਰੌ ਬਲਵਤ੍ਤਰੌ ॥ 5-113-23 ਅਪਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਫਲਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਃ ॥ 5-113-24 ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯਤਾਂ ਵਿਚਾਰ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 114
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.114. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 114
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਾਲਵਾਨੁਗਤੇਨ ਗਰੁਡੇਨ ਯਯਾਤਿੰਗਤ੍ਵਾ ਗਾਲਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧਨਯਾਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-114-0 (35706)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-114-0x (3724)
ਅਥਾਹ ਗਾਲਵੰ ਦੀਨੰ ਸੁਪਰ੍ਣਃ ਪਤਤਾਂ ਵਰਃ।
ਨਿਰ੍ਮਿਤੰ ਵਹ੍ਨਿਨਾ ਭੂਮੌ ਵਾਯੁਨਾ ਸ਼ੋਧਿਤੰ ਤਥਾ।
ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਧਿਰਣ੍ਮਯੰ ਸਰ੍ਵੰ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਤੇਨ ਚੋਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-114-1 (35707)
ਧਤ੍ਤੇ ਧਾਰਯਤੇ ਚੇਦਮਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਦ੍ਧਨਮ੍ ।
ਤਦੇਤਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਧਨੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ॥ 5-114-2 (35708)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰੋਸ਼਼੍ਠਪਦਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਸ਼ੁਕ੍ਰੇ ਧਨਪਤੌ ਤਥਾ।
ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਸਮਾਦਤ੍ਤੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਰ੍ਜਿਤੰ ਧਨਮ੍ ॥ 5-114-3 (35709)
ਅਜੈਕਪਾਦਹਿਰ੍ਬੁਧ੍ਨ੍ਯੌ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਤੇ ਧਨਦੇਨ ਚ।
ਏਵੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਲਬ੍ਧੁਮਲਬ੍ਧਵ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਰੁʼਤੇ ਚ ਧਨਮਸ਼੍ਵਾਨਾਂ ਨਾਵਾਪ੍ਤਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਵ ॥ 5-114-4 (35710)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਯਾਚਾਤ੍ਰ ਰਾਜਾਨੰ ਕੰਚਿਦ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਵੰਸ਼ਜਮ੍ ।
ਅਪੀਡ੍ਯ ਰਾਜਾ ਪੌਰਾਨ੍ਹਿ ਯੋ ਨੌ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਿਨੌ ॥ 5-114-5 (35711)
ਅਸ੍ਤਿ ਸੋਮਾਨ੍ਵਵਾਯੇ ਮੇ ਜਾਤਃ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨ੍ਰੁʼਪਃ ਸਖਾ ।
ਅਭਿਗਚ੍ਛਾਵਹੇ ਤੰ ਵੈ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਵਿਭਵੋ ਭੁਵਿ ॥ 5-114-6 (35712)
ਯਯਾਤਿਰ੍ਨਾਮ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਨੋਹੁਸ਼਼ਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ।
ਸ ਦਾਸ੍ਯਤਿ ਮਯਾ ਚੋਕ੍ਤੋ ਭਵਤਾ ਚਾਰ੍ਥਿਤਃ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-114-7 (35713)
ਵਿਭਵਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਸੁਮਹਾਨਾਸੀਦ੍ਧਨਪਤੇਰਿਵ ।
ਏਵੰ ਗੁਰੁਧਨੰ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਦਾਨੇਨੈਵ ਵਿਸ਼ੋਧਯ ॥ 5-114-8 (35714)
ਤਥਾ ਤੌ ਕਥਯਨ੍ਤੌ ਚ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੌ ਚ ਯਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਮ੍।
ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਨੇ ਨਰਪਤਿੰ ਯਯਾਤਿੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੌ ॥ 5-114-9 (35715)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ ਸਤ੍ਕਾਰੈਰਰ੍ਘ੍ਯਪਾਦ੍ਯਾਦਿਕੰ ਵਰਮ੍ ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਗਮਨੇ ਹੇਤੁਮੁਵਾਚ ਵਿਨਤਾਸੁਤਃ ॥ 5-114-10 (35716)
ਅਯੰ ਮੇ ਨਾਹੁਸ਼਼ ਸਖਾ ਗਾਲਵਸ੍ਤਪਸੋ ਨਿਧਿਃ ।
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣ੍ਯਯੁਤਸ਼ੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 5-114-11 (35717)
ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਤੇਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤ ਉਪਕਾਰੇਪ੍ਸਯਾ ਦ੍ਵਿਜਃ।
ਤਮਾਹ ਭਗਵਾਨ੍ਕਿੰ ਤੇ ਦਦਾਨਿ ਗੁਰੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 5-114-12 (35718)
ਅਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਚੋਕ੍ਤੇਨ ਕਿੰਚਿਦਾਗਤਮਨ੍ਯੁਨਾ ।
ਅਯਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛੇਤਿ ਜਾਨਤਾ ਵਿਭਵੰ ਲਘੁ ॥ 5-114-13 (35719)
ਏਕਤਃਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ਼ੁਭ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜਨ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਸ਼ਤਾਨਿ ਮੇ ਦੇਹਿ ਹਯਾਨਾਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਵਰ੍ਚਸਾਮ੍ ॥ 5-114-14 (35720)
ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੋ ਦੀਯਤਾਮੇਵ ਯਦਿ ਗਾਲਵ ਮਨ੍ਯਸੇ ।
ਇਤ੍ਯੇਵਮਾਹ ਸਕ੍ਰੋਧੋ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤਪੋਧਨਃ ॥ 5-114-15 (35721)
ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਸ਼ੋਕੇਨ ਮਹਤਾ ਤਪ੍ਯਮਾਨੋ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ।
ਅਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤੁਂ ਤਦ੍ਭਵਨ੍ਤੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਃ ॥ 5-114-16 (35722)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਗਤਵ੍ਯਥਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਪਵਰ੍ਗੰ ਗੁਰਵੇ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਤ੍ਤਪਃ ॥ 5-114-17 (35723)
ਤਪਸਃ ਸੰਵਿਭਾਗੇਨ ਭਵਨ੍ਤਮਪਿ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਸ੍ਵੇਨ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਤਪਸਾ ਪੂਰ੍ਣੰ ਤ੍ਵਾਂ ਪੂਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-114-18 (35724)
ਯਾਵਨ੍ਤਿ ਰੋਮਾਣਿ ਹਯੇ ਭਵਨ੍ਤੀਹ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ ।
ਤਾਵਨ੍ਤੋ ਵਾਜਿਨੋ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 5-114-19 (35725)
ਪਾਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਸ੍ਯਾਯੰ ਦਾਤੁਂ ਪਾਤ੍ਰੰ ਤਥਾ ਭਵਾਨ੍ ।
ਸ਼ਙ੍ਖੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਮਿਵਾਸਕ੍ਤੰ ਭਵਤ੍ਵੇਤਤ੍ਤਥੋਪਮਮ੍ ॥ ॥ 5-114-20 (35726)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-114-1 ਹਿਰ੍ਵਹ੍ਨਿਃ ਵਹ੍ਨਿਸ਼ਬ੍ਦਘਟਕਵਰ੍ਣਲੋਪਾਦਿਨਾ ਹਿਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਯ ਨਿਸ਼਼੍ਪੰਨਤ੍ਵਾਤ੍। ਏਵੰ ਰਮਣੀਯਸ਼ਬ੍ਦਨਿਸ਼਼੍ਪੰਨਰਣਸ਼ਬ੍ਦਵਾਚ੍ਯੋ ਵਾਯੁਃ ਕ੍ਰਮੇਣ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਜਾਤਤ੍ਵਾਚ੍ਛੋਧਿਤਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਹਿਰਣ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ। ਯਸ੍ਮਾਚ੍ਚ ਸਰ੍ਵੰ ਜਗਤ੍ ਹਿਰਣ੍ਮਯੰ ਹਿਰਣ੍ਯਪ੍ਰਧਾਨਕੰ ਤੇਨ ਚ ਹਿਰਣ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਹਿਰਣ੍ਯਸ੍ਯ ਹਿਤਤ੍ਵਾਦ੍ਰਮਣੀਯਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਜਗਤ੍ਪਤਿਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਮ੍ ॥ 5-114-2 ਧਤ੍ਤੇ ਪੁਸ਼਼੍ਣਾਤਿ। ਧਾਰਯਤੇ ਜੀਵਯਤਿ ॥ 5-114-3 ਪ੍ਰੋਸ਼਼੍ਟਪਦਾਭ੍ਯਾਮ੍। ਤਸ੍ਮਿੰਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਦ੍ਵਯੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰਵਾਸਰੇ ਤਦ੍ਯੋਗੇ ਸਤਿ ਧਨਪਤੌ ਕੁਬੇਰਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥਮ੍ ॥ 5-114-5 ਯਾਚ ਯਾਚਸ੍ਵ ॥ 5-114-8 ਵਿਸ਼ੋਧਯ ਪਰਿਹਰ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 115
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.115. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 115
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵ੍ਯਯਿਤਵਿਤ੍ਤੇਨ ਯਯਾਤਿਨਾ ਧਨਪ੍ਰਤਿਨਿਧਿਤਯਾ ਮਾਧਵੀਨਾਮਕਸ੍ਵਕਨ੍ਯਕਾਸਮਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਗਰੁਡੇਨ ਸਮਧਿਗਤਤੁਰਗਾਧਿਗਮੋਪਾਯੰ ਗਾਲਵਮਾਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਗਾਲਵੇਨ ਸਹ ਕਨ੍ਯਯਾ ਹ੍ਰੁʼਰ੍ਯਸ਼੍ਵਨਾਮਕਨ੍ਰੁʼਪਸਮੀਪਮੁਪੇਤ੍ਯ ਸ਼ੁਲ੍ਕਾਰ੍ਪਣੇਨ ਕਨ੍ਯਾ ਕਲਤ੍ਰੀਕਰਣਕਥਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-115-0 (35727)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-115-0x (3725)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸੁਪਰ੍ਣੇਨ ਤਥ੍ਯੰ ਵਚਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਵਹਿਤੋ ਰਾਜਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-115-1 (35728)
ਯਸ਼਼੍ਟਾ ਕ੍ਰਤੁਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਦਾਤਾ ਦਾਨਪਤਿਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ।
ਯਯਾਤਿਃ ਸਰ੍ਵਕਾਸ਼ੀਸ਼ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-115-2 (35729)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਸਖੰ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਗਾਲਵੰ ਚ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍ ।
ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਚ ਤਪਸੋ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਸ਼੍ਲਾਘ੍ਯਾਂ ਚ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਮ੍ ॥ 5-115-3 (35730)
ਅਤੀਤ੍ਯ ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਾਨਨ੍ਯਾਨਾਦਿਤ੍ਯਕੁਲਸੰਭਵਾਨ੍ ।
ਮਤ੍ਸਕਾਸ਼ਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਵੇਤਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚ ॥ 5-115-4 (35731)
ਅਦ੍ਯ ਮੇ ਸਫਲੰ ਜਨ੍ਮ ਤਾਰਿਤੰ ਚਾਦ੍ਯ ਮੇ ਕਲਮ੍ ।
ਅਦ੍ਯਾਯੰ ਤਾਰਿਤੋ ਦੇਸ਼ੋ ਮਮ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 5-115-5 (35732)
ਵਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤੁ ਸਖੇ ਯਥਾ ਜਾਨਾਸਿ ਮਾਂ ਪੁਰਾ ।
ਨ ਤਥਾ ਵਿਤ੍ਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੰ ਵਿਤ੍ਤੰ ਚ ਮੇ ਸਖੇ ॥ 5-115-6 (35733)
ਨ ਚ ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਮੋਘਮਾਗਮਨੰ ਖਗ।
ਨ ਚਾਸ਼ਾਮਸ੍ਯ ਵਿਪਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਵਿਤਥੀਕਰ੍ਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ ॥ 5-115-7 (35734)
ਪੁਤ੍ਰੀਂ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਿਯੰ ਸੰਪਾਦਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਹਤਾਸ਼ੋ ਹਿ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਦਹਤੇ ਕੁਲਮ੍ ॥ 5-115-8 (35735)
ਨਾਤਃ ਪਰੰ ਵੈਨਤੇਯ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠਮੁਚ੍ਯਤੇ ।
ਪ੍ਰਥਾਸ਼ਾਨਾਸ਼ਨੰ ਲੋਕੇ ਦੇਹਿ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਵਚਃ ॥ 5-115-9 (35736)
ਹਤਾਸ਼ੋ ਹ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਃ ਸਨ੍ਹਤਃ ਸੰਭਾਵਿਤੋ ਨਰਃ ।
ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚਾਕੁਰ੍ਵਤੋ ਹਿਤਮ੍ ॥ 5-115-10 (35737)
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਵੰਸ਼ਾਨਾਂ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਰੀ ਸੁਤਾ ਮਮ।
`ਮਾਧਵੀ ਨਾਮ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਯੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਪ੍ਰਦਾਯਿਨੀ ॥' 5-115-11 (35738)
ਇਯੰ ਸੁਰਸੁਤਪ੍ਰਖ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਚਾਯਿਨੀ।
ਸਦਾ ਦੇਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯਣਾਮਸੁਰਾਣਾਂ ਚ ਗਾਲਵ ।
ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਰੂਪਤੋ ਬਾਲਾ ਸੁਤਾ ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-115-12 (35739)
ਅਸ੍ਯਾਃ ਸ਼ੁਲ੍ਕੰ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ੍ਰੁʼਪਾ ਰਾਜ੍ਯਮਪਿ ਧ੍ਰਵਮ੍।
ਕਿੰ ਪੁਨਃ ਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਹਯਾਨਾਂ ਦ੍ਵੇ ਚਤੁਃਸ਼ਤੇ ॥ 5-115-13 (35740)
ਸ ਭਵਾਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤੁ ਮਮੈਤਾਂ ਮਾਧਵੀਂ ਸੁਤਾਮ੍।
ਅਹੰ ਦੌਹਿਤ੍ਰਵਾਨ੍ਤ੍ਸ੍ਯਾਂ ਵੈ ਵਰ ਏਸ਼਼ ਮਮ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 5-115-15a` ਸ ਤਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ਼ੰਸਿਤਵ੍ਰਤਃ ।'
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਗਾਲਵਃ ਸਹ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ।
ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਵ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਸਹ ਕਨ੍ਯਯਾ ॥ 5-115-14 (35741)
ਉਪਲਬ੍ਧਮਿਦੰ ਦ੍ਵਾਰਮਸ਼੍ਵਾਨਾਮਿਤਿ ਚਾਣ੍ਡਜਃ।
ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਗਾਲਵਮਾਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯ ਜਗਾਮ ਭਵਨੰ ਸ੍ਵਕਮ੍ ॥ 5-115-16 (35742)
ਗਤੇ ਪਤਗਰਾਜੇ ਤੁ ਗਾਲਵਃ ਸਹ ਕਨ੍ਯਯਾ।
ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮੰਦਾਨੇ ਰਾਜਾਨੰ ਸ਼ੁਲ੍ਕਤੋ(ਅ)ਗਮਤ੍ ॥ 5-115-17 (35743)
ਸੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਨ੍ਮਨਸੇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਂ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵੰ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਮ੍।
ਅਯੋਧ੍ਯਾਯਾਂ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੰ ਚਤੁਰਙ੍ਗਬਲਾਨ੍ਵਿਤਮ੍ ॥ 5-115-18 (35744)
ਕੋਸ਼ਧਾਨ੍ਯਬਲੋਪੇਤੰ ਪ੍ਰਿਯਪੌਰੰ ਦ੍ਵਿਜਪ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਪ੍ਰਜਾਭਿਕਾਮੰ ਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਤਪ ਉਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-115-19 (35745)
ਤਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰਃ ਸ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵੰ ਗਾਲਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਕਨ੍ਯੇਯੰ ਮਮ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਸਵੈਃ ਕੁਲਵਰ੍ਧਿਨੀ ॥ 5-115-20 (35746)
ਇਯੰ ਸ਼ੁਲ੍ਕੇਨ ਭਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਸ਼ੁਲ੍ਕੰ ਤੇ ਕੀਰ੍ਤਿਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੰਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ ॥ 5-115-21 (35747)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਾਦ੍ਯਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 116
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.116. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 116
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਗਾਲਵੇਨ ਤੰ ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ੁਲ੍ਕਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵੇਨ ਗਾਲਵੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵਸ਼ਤਦ੍ਵਯਵਤ੍ਤਯਾ ਵਰਦਾਨੇ ਸਤਿ ਏਕਾਪਤ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਨੇਨ ਪੁਨਃ ਕਨ੍ਯਾਵਿਸਰ੍ਜਨੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 2 ॥ ਮਾਧਵ੍ਯਾ ਗਾਲਵੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸੂਤ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਸੂਤ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਕਨ੍ਯਾਤ੍ਵਸੰਪਾਦਕਵਿਪ੍ਰਵਰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵੇਨ ਸ਼ੁਕ੍ਲਦਾਨੇਨ ਤਸ੍ਯਾਂ ਵਸੁਮਨੋਨਾਮਕਪੁਤ੍ਰੋਤ੍ਪਾਦਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵੇਨ ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੇ ਸਮਾਗਤਾਯ ਗਾਲਵਾਯ ਪੁਨਰ੍ਮਾਧਵੀਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 5 ॥ ਗਾਲਵੇਨ ਕਾਮਤਃ ਪੁਨਃ ਕਨ੍ਯਾਤ੍ਵਮੁਪਗਤਯਾ ਤਯਾ ਸਹ ਦਿਵੋਦਾਸਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 6 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-116-0 (35748)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-116-0x (3726)
ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਬਹੁਧਾ ਤਤਃ।
ਦੀਰ੍ਘਮੁਸ਼਼੍ਣੰ ਚ ਨਿਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਹੇਤੋਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-116-1 (35749)
ਉੰਨਤੇਸ਼਼ੂੰਨਤਾ ਸ਼਼ਟ੍ਸੁ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਪਞ੍ਚਸੁ।
ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਚਾਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਇਯੰ ਰਕ੍ਤਾ ਚ ਪਞ੍ਚਸੁ ॥ 5-116-2 (35750)
`ਸ਼੍ਰੋਣ੍ਯੌ ਲਲਾਟਮੂਰੂ ਚ ਘ੍ਰਾਣੰ ਚੇਤਿ ਸ਼਼ਡੁੰਨਤਮ੍।
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣ੍ਯਙ੍ਗੁਲਿਪਰ੍ਵਾਣਿ ਕੇਸ਼ਰੋਮਨਸ੍ਵਤ੍ਵਚਃ । 5-116-3 (35751)
ਸ੍ਵਰਃ ਸਤ੍ਵੰ ਚ ਨਾਭਿਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਗਮ੍ਭੀਰੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ।
ਪਾਣਿਪਾਦਤਲੇ ਰਕ੍ਤੇ ਨੇਤ੍ਰਾਨ੍ਤੌ ਚ ਨਖਾਨਿ ਚ॥ 5-116-4 (35752)
ਪਞ੍ਚਦੀਰ੍ਘੰ ਚਤੁਰ੍ਹ੍ਰਸ੍ਵੰ ਪਞ੍ਚਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਸ਼਼ਡੁੰਨਤਮ੍।
ਸਪ੍ਤਰਕ੍ਤੰ ਤ੍ਰਿਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੰ ਤ੍ਰਿਗਮ੍ਭੀਰੰ ਪ੍ਰਸ਼ਕਸ੍ਯਤੇ ॥ 5-116-5 (35753)
ਪਞ੍ਚੈਵ ਦੀਰ੍ਘਾ ਹਨੁਲੋਚਨਾਨਿ
ਬਾਹੂਰੁਨਾਸਾਸ਼੍ਚ ਸੁਖਪ੍ਰਦਾਨਿ ।
ਹ੍ਰਸ੍ਵਾਨਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਚ ਲਿਙ੍ਗਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ
ਗ੍ਰੀਵਾ ਚ ਜਙ੍ਘੇ ਚ ਹਿਤਪ੍ਰਦਾਨਿ ॥ 5-116-6 (35754)
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਚ ਲਿਙ੍ਗਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ
ਗ੍ਰੀਵਾ ਚ ਜਙ੍ਘੇ ਚ ਹਿਤਪ੍ਰਦਾਨਿ ॥
ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣਿ ਪਞ੍ਚ ਦਸ਼ਨਾਙ੍ਗੁਲਿਪਰ੍ਵਕੇਸ਼ਾ
ਸ੍ਤ੍ਵਕ੍ਵੈਵ ਵੈ ਕਰਰੁਹਾਸ਼੍ਚ ਨ ਦੁਃਖਿਤਾਨਾਮ੍।
ਵਕ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਥ ਕਕ੍ਸ਼਼ੋ ਨਖਨਾਸਿਕਾਸ੍ਯੁ-
ਰੰਸਤ੍ਰਿਕੰ ਚੇਤਿ ਸ਼਼ਡੁੰਨਤਾਨਿ ॥ 5-116-7 (35755)
ਨੇਤ੍ਰਾਨ੍ਤਪਾਦਕਰਤਾਲ੍ਵਧਰੋਸ਼਼੍ਠਜਿਹ੍ਵਾ
ਰਕ੍ਤਾ ਨਖਾਸ਼੍ਚ ਖਲੁ ਸਰ੍ਵਸੁਖਾਵਹਾਨਿ ॥' 5-116-8 (35756)
ਬਹੁਦੇਵਾਸੁਰਾਲੋਕਾ ਬਹੁਗਨ੍ਧਰ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਨਾ।
ਬਹੁਲਕ੍ਸ਼਼ਣਸੰਪੰਨਾ ਬਹੁਕਲ੍ਯਾਣਧਾਰਿਣੀ ॥ 5-116-9 (35757)
ਸਮਰ੍ਥੇਯੰ ਜਨਯਿਤੁਂ ਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤਿਨਮਾਤ੍ਮਜਮ੍ ।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਸ਼ੁਲ੍ਕੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵਿਭਵੰ ਮਮ ॥ 5-116-10 (35758)
ਗਾਲਵ ਉਵਾਚ। 5-116-11x (3727)
ਏਕਤਃਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ਼ਤਾਨ੍ਯਸ਼਼੍ਟੌ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਮੇ।
ਹਯਾਨਾਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ਼ੁਭ੍ਰਾਣਾਂ ਦੇਸ਼ਜਾਨਾਂ ਵਪੁਸ਼਼੍ਮਤਾਮ੍ ॥ 5-116-11 (35759)
ਤਤਸ੍ਤਵ ਭਵਿਤ੍ਰੀਯੰ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਜਨਨੀ ਸ਼ੁਭਾ ।
ਅਰਣੀਵ ਹੁਤਾਸ਼ਾਨਾਂ ਯੋਨਿਰਾਯਤਲੋਚਨਾ ॥ 5-116-12 (35760)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-116-13x (3728)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚੋ ਰਾਜਾ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵਃ ਕਾਮਮੋਹਿਤਃ ।
ਉਵਾਚ ਗਾਲਵੰ ਦੀਨੋ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-116-13 (35761)
ਦ੍ਵੇ ਮੇ ਸ਼ਤੇ ਸੰਨਿਹਿਤੇ ਹਯਾਨਾਂ ਯਦ੍ਵਿਧਾਸ੍ਤਵ।
ਏਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਯੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਮਮ ਵਾਜਿਨਃ ॥ 5-116-14 (35762)
ਸੋ(ਅ)ਹਮੇਕਮਪਤ੍ਯੰ ਵੈ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਗਾਲਵ।
ਅਸ੍ਯਾਮੇਤੰ ਭਵਾਨ੍ਕਾਮੰ ਸੰਪਾਦਯਤੁ ਮੇ ਵਰਮ੍॥ 5-116-15 (35763)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਗਾਲਵੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਮਮ ਦਤ੍ਤੋ ਵਰਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕੇਨਚਿਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਾ ॥ 5-116-16 (35764)
ਪ੍ਰਸੂਤ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਸੂਤ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਨ੍ਯੈਵ ਤ੍ਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਸ ਤ੍ਵੰ ਦਦਸ੍ਵ ਮਾਂ ਰਾਜ੍ਞੇ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਹਯੋਤ੍ਤਮਾਨ੍ ॥ 5-116-17 (35765)
ਨ੍ਰੁʼਪੇਭ੍ਯੋ ਹਿ ਚਤੁਰ੍ਭ੍ਯਸ੍ਤੇ ਪੂਰ੍ਣਾਨ੍ਯਸ਼਼੍ਟੌ ਸ਼ਤਾਨਿ ਵੈ ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮਮ ਚਤ੍ਵਾਰ ਏਵ ਚ ॥ 5-116-18 (35766)
ਕ੍ਰਿਯਤਾਮੁਪਸੰਹਾਰੋ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਏਸ਼਼ਾ ਤਾਵਨ੍ਮਮ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਯਥਾ ਵਾ ਮਨ੍ਯਸੇ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 5-116-19 (35767)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸ ਮੁਨਿਃ ਕਨ੍ਯਯਾ ਗਾਲਵਸ੍ਤਦਾ ।
ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-116-20 (35768)
ਇਯੰ ਕਨ੍ਯਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਚਤੁਰ੍ਭਾਗੇਨ ਸ਼ੁਲ੍ਕਸ੍ਯ ਜਨਯਸ੍ਵੈਕਮਾਤ੍ਮਜਮ੍ ॥ 5-116-21 (35769)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-116-22x (3729)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਗਾਲਵੰ ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦ੍ਯ ਚ।
ਸਮਯੇ ਦੇਸ਼ਕਾਲੇ ਚ ਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ਸੁਤਮੀਪ੍ਸਿਤਮ੍ ॥ 5-116-22 (35770)
ਤਤੋ ਵਸੁਮਨਾ ਨਾਮ ਵਸੁਭ੍ਯੋ ਵਸੁਮਤ੍ਤਰਃ ।
ਵਸੁਪ੍ਰਖ੍ਯੋ ਨਰਪਤਿਃ ਸ ਬਭੂਵ ਵਸੁਪ੍ਰਦਃ ॥ 5-116-23 (35771)
ਅਥ ਕਾਲੇ ਪੁਨਰ੍ਧੀਮਾਨ੍ਗਾਲਵਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਉਪਸਙ੍ਗਮ੍ਯ ਚੋਵਾਚ ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵੰ ਪ੍ਰੀਤਮਾਨਸਮ੍ ॥ 5-116-24 (35772)
ਜਾਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ਸੁਤਸ੍ਤੇ(ਅ)ਯੰ ਬਾਲੋ ਭਾਸ੍ਕਰਸੰਨਿਭਃ ।
ਕਾਲੋ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ੁਲ੍ਕਾਰ੍ਥਮਪਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 5-116-25 (35773)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-116-26x (3730)
ਹਰ੍ਯਸ਼੍ਵਃ ਸਤ੍ਯਵਚਨੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇ।
ਦੁਰ੍ਲਭਤ੍ਵਾਦ੍ਧਯਾਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਦਦੌ ਮਾਧਵੀਂ ਪੁਨਃ ॥ 5-116-26 (35774)
ਮਾਧਵੀ ਚ ਪੁਨਰ੍ਦੀਪ੍ਤਾਂ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰਿਯਮ੍।
ਕੁਮਾਰੀ ਕਾਮਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਗਾਲਵੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨ੍ਵਗਾਤ੍ ॥ 5-116-27 (35775)
ਤ੍ਵਯ੍ਯੇਵ ਤਾਵਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੁ ਹਯਾ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਃ ।
ਪ੍ਰਯਯੌ ਕਨ੍ਯਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਦਿਵੋਦਾਸੰ ਪ੍ਰਜੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ ॥ 5-116-28 (35776)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-116-9 ਬਹੁਭਿਰ੍ਦੇਵੈਰਸੁਰੈਸ਼੍ਚ ਆਲੋਕਯਿਤੁਂ ਯੋਗ੍ਯਾ ਬਹੁਦੇਵਾਸੁਰਾਲੋਕਾ। ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਣਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗੀਤਾਦਿਵਿਦ੍ਯਾ ਯਸ੍ਯਾਂ ਸਾ ਤਥਾ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 117
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.117. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 117
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਾਲਵੇਨ ਦਿਵੋਦਾਸੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਾਗਮਨਕਾਰਣਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਪ੍ਯਸ਼੍ਵਸ਼ਤਦ੍ਵਯਵਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਏਕਪੁਤ੍ਰੋਤ੍ਪਾਦਨਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਸ਼ੁਲ੍ਕਦਾਨੇਨ ਤਸ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨਾਖ੍ਯਸੁਤਮੁਤ੍ਪਾਦ੍ਯ ਕਾਲਾਨ੍ਤਰਾਗਤਾਯ ਗਾਲਵਾਯ ਮਾਧਵੀਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-117-0 (35777)
ਗਾਲਵ ਉਵਾਚ। 5-117-0x (3731)
ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਮਹੀਪਾਲਃ ਕਾਸ਼ੀਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰਃ ਪ੍ਰਭੁਃ।
ਦਿਵੋਦਾਸ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤੋ ਭੈਮਸੇਨਿਰ੍ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 5-117-1 (35778)
ਤਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਾਵਹੇ ਭਦ੍ਰੇ ਸ਼ਨੈਰਾਗਚ੍ਛ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ ।
ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ ਸੰਯਮੇ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਤ੍ਯੇ ਚੈਵ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 5-117-2 (35779)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-117-3x (3732)
ਤਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਸ ਮੁਨਿਰ੍ਨ੍ਯਾਯਤਸ੍ਤੇਨ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਗਾਲਵਃ ਪ੍ਰਸਵਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਚੋਦਯਤ੍ ॥ 5-117-3 (35780)
ਦਿਵੋਦਾਮ ਉਵਾਚ। 5-117-4x (3733)
ਸ਼੍ਰੁਤਮੇਤਨ੍ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਕਿਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਤਰੰ ਦ੍ਵਿਜ।
ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਹਿ ਮਯੈਸ਼਼ੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-117-4 (35781)
ਏਤਚ੍ਚ ਮੇ ਬਹੁਮਤੰ ਯਦੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪਾਨ੍।
ਮਾਮੇਵਮੁਪਯਾਤੋ(ਅ)ਸਿ ਭਾਵਿ ਚੈਤਦਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 5-117-5 (35782)
ਸ ਏਵ ਵਿਭਵੋ(ਅ)ਸਮਾਕਮਸ਼੍ਵਾਨਾਮਪਿ ਗਾਲਵ।
ਅਹਮਪ੍ਯੇਕਮੇਵਾਸ੍ਯਾਂ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍ ॥ 5-117-6 (35783)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-117-7x (3734)
ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਕਨ੍ਯਾਂ ਮਹੀਪਤੇਃ।
ਵਿਧਿਪੂਰ੍ਵਾਂ ਚ ਤਾਂ ਰਾਜਾ ਕਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਾਨ੍ ॥ 5-117-7 (35784)
ਰੇਮੇ ਸ ਤਸ੍ਯਾਂ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਪ੍ਰਭਾਵਤ੍ਯਾਂ ਯਥਾ ਰਵਿਃ।
ਸ੍ਵਾਹਾਯਾਂ ਚ ਯਥਾ ਵਹ੍ਨਿਰ੍ਯਥਾ ਸ਼ਾਚ੍ਯਾਂ ਚ ਵਾਸਵਃ ॥ 5-117-8 (35785)
ਯਥਾ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਰੋਹਿਣ੍ਯਾਂ ਯਥਾ ਧੂਮੋਰ੍ਣਯਾ ਯਮਃ।
ਵਰੁਣਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਗੌਰ੍ਯਾਂ ਯਥਾ ਚਰ੍ਧ੍ਯਾਂ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ 5-117-9 (35786)
ਯਥਾ ਨਾਰਾਯਣੋ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾਂ ਜਾਹ੍ਨਵ੍ਯਾਂ ਚ ਯਥੋਦਧਿਃ ।
ਯਥਾ ਰੁਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਰੁਦ੍ਰਾਣ੍ਯਾਂ ਯਥਾ ਵੇਦ੍ਯਾਂ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 5-117-10 (35787)
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਚ ਵਾਸਿਸ਼਼੍ਠੋ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ਼੍ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਮਾਲਯਾ।
ਚ੍ਯਵਨਸ਼੍ਚ ਸੁਕਨ੍ਯਾਯਾਂ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਃ ਸਨ੍ਧ੍ਯਯਾ ਯਥਾ ॥ 5-117-11 (35788)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵੈਦਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਸਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਾਂ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍ਯਥਾ।
ਯਥਾ ਭ੍ਰੁʼਗੁਃ ਪੁਲੋਮਾਯਾਮਦਿਤ੍ਯਾਂ ਕਸ਼੍ਯਪੋ ਯਥਾ ॥ 5-117-12 (35789)
ਰੇਣੁਕਾਯਾਂ ਯਥਾਰ੍ਚੀਕੋ ਹੈਮਵਤ੍ਯਾਂ ਚ ਕੌਸ਼ਿਕਃ।
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸ਼੍ਚ ਤਾਰਾਯਾਂ ਸ਼ੁਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਪਰ੍ਵਣਾ ॥ 5-117-13 (35790)
ਯਥਾ ਭੂਮ੍ਯਾਂ ਭੂਮਿਪਤਿਰੁਰ੍ਵਸ਼੍ਯਾਂ ਚ ਪੁਰੂਰਵਾਃ।
ਰੁʼਚੀਕਃ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯਾਂ ਚ ਸਰਸ੍ਵਸ੍ਯਾਂ ਯਥਾ ਮਨੁਃ ॥ 5-117-14 (35791)
ਸ਼ਕੁਨ੍ਤਲਾਯਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਂ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ।
ਦਮਯਨ੍ਤ੍ਯਾਂ ਨਲਸ਼੍ਚੈਵ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯਾਂ ਚ ਨਾਰਦਃ ॥ 5-117-15 (35792)
ਜਰਤ੍ਕਾਰੁਰ੍ਜਰਤ੍ਕਾਰ੍ਵਾਂ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯਯਾ।
ਮੇਨਕਾਯਾਂ ਯਥੋਰ੍ਣਾਯੁਸ੍ਤੁਮ੍ਬੁਰੁਸ਼੍ਚੈਵ ਰਮ੍ਭਯਾ ॥ 5-117-16 (35793)
ਵਾਸੁਕਿਃ ਸ਼ਤਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਯਾਂ ਕੁਮਾਰ੍ਯਾਂ ਚ ਧਨਞ੍ਜਯਃ।
ਵੈਦੇਹ੍ਯਾਂ ਚ ਯਥਾ ਰਾਮੋ ਰੁਕ੍ਮਿਣ੍ਯਾਂ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-117-17 (35794)
ਤਥਾ ਤੁ ਰਮਮਾਣਸ੍ਯ ਦਿਵੋਦਾਸਸ੍ਯ ਭੂਪਤੇਃ ।
ਮਾਧਵੀ ਜਨਯਾਮਾਸ ਪੁਤ੍ਰਮੇਕੰ ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-117-18 (35795)
ਅਥਾਜਗਾਮ ਭਗਵਾਨ੍ਦਿਵੋਦਾਸੰ ਸ ਗਾਲਵਃ ।
ਸਮਯੇ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਵਚਨੰ ਚੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-117-19 (35796)
ਨਿਰ੍ਯਾਤਯਤੁ ਮੇ ਕਨ੍ਯਾਂ ਭਵਾਂਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੁ ਵਾਜਿਨਃ ।
ਯਾਵਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼ੁਲ੍ਕਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 5-117-20 (35797)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-117-21x (3735)
ਦਿਵੋਦਾਸੋ(ਅ)ਥ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਯੇ ਗਾਲਵਸ੍ਯ ਤਾਮ੍।
ਕਾਨ੍ਯਾਂ ਨਿਰ੍ਯਾਤਯਾਮਾਸ ਸ੍ਥਿਤਃ ਸਤ੍ਯੇ ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ ॥ 5-117-21 (35798)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 118
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.118. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 118
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਾਲਵੇਨ ਪੁਨਃ ਕਨ੍ਯਾਤ੍ਵਮੁਪਗਤਯਾ ਮਾਧਵ੍ਯਾ ਸਹ ਉਸ਼ੀਨਰਨ੍ਰੁʼਪੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਗਮਨਕਾਰਣਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤੇਨਾਪ੍ਯਸ਼੍ਵਸ਼ਤਦ੍ਵਯਦਾਨੇਨ ਮਾਧਵ੍ਯਾਂ ਸ਼ਿਬਿਨਾਮਕਤਨਯੋਤ੍ਪਾਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੇ ਉਸ਼ੀਨਰਾਨ੍ਮਾਧਵੀਮਾਦਾਯ ਗਚ੍ਛਤੋ ਗਾਲਵਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇਮਾਰ੍ਗੰ ਗਰੁਡੇਨ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-118-0 (35799)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-118-0x (3736)
ਤਥੈਵ ਤਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਨ੍ਯਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ।
ਮਾਧਵੀ ਗਾਲਵੰ ਵਿਪ੍ਰਮਭ੍ਯਯਾਤ੍ਸਤ੍ਯਸਙ੍ਗਰਾ ॥ 5-118-1 (35800)
ਗਾਲਵੋ ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ੰਨੇਵ ਸ੍ਵਕਾਰ੍ਯਗਤਮਾਨਸਃ ।
ਜਗਾਮ ਭੋਜਨਗਰੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮੌਸ਼ੀਨਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 5-118-2 (35801)
ਤਮੁਵਾਚਾਥ ਗਤ੍ਵਾ ਸ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਮ੍।
ਇਯ ਕਨ੍ਯਾ ਸੁਤੌ ਦ੍ਵੌ ਤੇ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵੌ ॥ 5-118-3 (35802)
ਅਸ੍ਯਾਂ ਭਵਾਨਵਾਪ੍ਤਾਰ੍ਥੋ ਭਵਿਤਾ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ।
ਸੋਮਾਰ੍ਕਪ੍ਰਤਿਸਙ੍ਕਾਸ਼ੌ ਜਨਯਿਤ੍ਵਾ ਸੁਤੌ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 5-118-4 (35803)
ਸ਼ੁਲ੍ਕੰ ਤੁ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਹਯਾਨਾਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਵਰ੍ਚਸਾਮ੍।
ਏਕਤਃਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਦੇਯੰ ਮਹ੍ਯੰ ਚਤੁਃਸ਼ਤਮ੍ ॥ 5-118-5 (35804)
ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੋ(ਅ)ਯੰ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਨ ਹਯੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਸ੍ਤਿ ਮੇ।
ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਵਿਚਾਰਿਤਮ੍ ॥ 5-118-6 (35805)
ਅਨਪਤ੍ਯੋ(ਅ)ਸਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇ ਪੁਤ੍ਰੌ ਜਨਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪੁਤ੍ਰਪ੍ਲਵੇਨ ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਚੈਵ ਤਾਰਯ ॥ 5-118-7 (35806)
ਨ ਪੁਤ੍ਰਫਲਭੋਕ੍ਤਾ ਹਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇ ਪਾਤ੍ਯਤੇ ਦਿਵਃ।
ਨ ਯਾਤਿ ਨਰਕੰ ਘੋਰੰ ਯਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਨਾਤ੍ਮਜਾਃ ॥ 5-118-8 (35807)
ਏਤਚ੍ਚਾਨ੍ਯਚ੍ਚ ਵਿਵਿਧੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗਾਲਵਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਉਸ਼ੀਨਰਃ ਪ੍ਰਤਿਵਚੋ ਦਦੌ ਤਸ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 5-118-9 (35808)
ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਗਾਲਵ ।
ਵਿਧਿਸ੍ਤੁ ਬਲਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪ੍ਰਵਣੰ ਹਿ ਮਨੋ ਮਮ ॥ 5-118-10 (35809)
ਸ਼ਤੇ ਦ੍ਵੇ ਤੁ ਮਮਾਸ਼੍ਵਾਨਾਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਂ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ।
ਇਤਰੇਸ਼਼ਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸੁਬਹੂਨਿ ਚਰਨ੍ਤਿ ਮੇ ॥ 5-118-11 (35810)
ਅਹਮਪ੍ਯੇਕਮੇਵਾਸ੍ਯਾਂ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਗਾਲਵ ।
ਪੁਤ੍ਰਵਦ੍ਭਿਰ੍ਗਤੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਰੈਰਹਮ੍ ॥ 5-118-12 (35811)
ਮੂਲ੍ਯੇਨਾਪਿ ਸਮੰ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਤਵਾਹੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ।
ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਰ੍ਥੰ ਤੁ ਮਮਾਰ੍ਥੋ ਨਾਤ੍ਮਭੋਗਤਃ ॥ 5-118-13 (35812)
ਕਾਮਤੋ ਹਿ ਧਨੰ ਰਾਜਾ ਪਾਰਕ੍ਯੰ ਯਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ।
ਨ ਸ ਧਰ੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨ੍ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਯਸ਼ਸਾ ਨ ਚ ॥ 5-118-14 (35813)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦਦਾਤ੍ਵੇਤਾਂ ਭਵਾਨ੍ਮਮ ।
ਕੁਮਾਰੀਂ ਦੇਵਗਰ੍ਭਾਭਾਮੇਕਪੁਤ੍ਰਭਵਾਯ ਮੇ॥ 5-118-15 (35814)
ਤਥਾ ਤੁ ਬਹੁਧਾ ਕਨ੍ਯਾਮੁਕ੍ਤਵਨ੍ਤੰ ਨਰਾਧਿਪਮ੍ ।
ਉਸ਼ੀਨਰੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਗਾਲਵਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੂਜਯਤ੍ ॥ 5-118-16 (35815)
ਉਸ਼ੀਨਰੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯ ਗਾਲਵਃ ਪ੍ਰਯਯੌ ਵਨਮ੍ ।
ਰੇਮੇ ਸ ਤਾਂ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਪੁਣ੍ਯ ਇਵ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-118-17 (35816)
ਕਨ੍ਦਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸ਼ੈਲਾਨਾਂ ਨਦੀਨਾਂ ਨਿਰ੍ਝਰੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਉਦ੍ਯਾਨੇਸ਼਼ੁ ਵਿਚਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵਨੇਸ਼਼ੂਪਵਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 5-118-18 (35817)
ਹਰ੍ਮ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਰਮਣੀਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਾਸਾਦਸ਼ਿਖਰੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਵਾਤਾਯਨਵਿਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਤਥਾ ਗਰ੍ਭਗ੍ਰੁʼਹੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 5-118-19 (35818)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸਮਯੇ ਯਜ੍ਞੇ ਪੁਤ੍ਰੋ ਬਾਲਰਵਿਪ੍ਰਭਃ ।
ਸ਼ਿਬਿਰ੍ਨਾਮ੍ਨਾਭਿਵਿਖ੍ਯਾਤੋ ਯਃ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-118-20 (35819)
ਉਪਸ੍ਥਾਯ ਸ ਤੰ ਵਿਪ੍ਰੋ ਗਾਲਵਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ।
ਕਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਯਾਤਸ੍ਤਾਂ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਵਿਨਤਾਤ੍ਮਜਮ੍ ॥ ॥ 5-118-21 (35820)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਾਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 119
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.119. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 119
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗਾਲਵੇਨ ਗਰੁਡੰਪ੍ਰਤ੍ਯਸ਼੍ਵਾਨਾਂ ਸ਼ਤਦ੍ਵਯਨ੍ਯੂਨਤਾਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਗਰੁਡੇਨ ਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਲਭਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਿਤਯਾ ਮਾਧਵ੍ਯਾ ਏਵ ਦਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੇਣ ਗਾਲਵਦਤ੍ਤਾਯਾਂ ਮਾਧਵ੍ਯਾਂ ਅਸ਼਼੍ਟਕਾਖ੍ਯਪੁਤ੍ਰਮੁਤ੍ਪਾਦ੍ਯ ਤਸ੍ਯਾਃ ਪੁਨਰ੍ਗਾਲਵੇ ਪੁਨਰ੍ਗਾਲਵੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 3 ॥ ਗਾਲਵੇਨ ਪੁਨਰ੍ਯਯਾਤਯੇ ਮਾਧਵੀਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-119-0 (35821)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-119-0x (3737)
ਗਾਲਵੰ ਵੈਨਤੇਯੋ(ਅ)ਥ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਭਵਨ੍ਤਮਿਹ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜ ॥ 5-119-1 (35822)
ਗਾਲਵਸ੍ਤੁ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵੈਨਤੇਯੇਨ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਚਤੁਰ੍ਭਾਗਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਦਾਚਖ੍ਯੌ ਕਾਰ੍ਯਮਸ੍ਯ ਹਿ ॥ 5-119-2 (35823)
ਸੁਪਰ੍ਣਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦੇਨੰ ਗਾਲਵੰ ਵਦਤਾਂ ਵਰਃ।
ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਸ੍ਤੇ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਨੈਸ਼਼ ਸੰਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਤਵ ॥ 5-119-3 (35824)
ਪੁਰਾ ਹਿ ਕਾਨ੍ਯਕੁਬ੍ਜੇ ਵੈ ਗਾਧੇਃ ਸਤ੍ਯਵਤੀਂ ਸੁਤਾਮ੍।
ਭਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਵਰਯਤ੍ਕਨ੍ਯਾਮ੍ਰੁʼਚੀਕਸ੍ਤੇਨ ਭਾਸ਼਼ਿਤਃ॥ 5-119-4 (35825)
ਏਕਤਃਸ਼੍ਯਾਮਕਰ੍ਣਾਨਾਂ ਹਯਾਨਾਂ ਚਨ੍ਦ੍ਰਵਰ੍ਚਸਾਮ੍ ।
ਭਗਵਨ੍ਦੀਯਤਾਕੰ ਮਹ੍ਯੰ ਮਹਸ੍ਰਮਿਤਿ ਗਾਲਵ ॥ 5-119-5 (35826)
ਰੁʼਚੀਕਸ੍ਤੁ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਰੁਣਸ੍ਯਾਲਯੰ ਗਤਃ।
ਅਸ਼੍ਵਤੀਰ੍ਥੇ ਹਯਾਁਲ੍ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਦਤ੍ਤਵਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਯ ਵੈ ॥ 5-119-6 (35827)
ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੇ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੇਣ ਦਤ੍ਤਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਸ਼਼ੁ।
ਤੇਭ੍ਯੋ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਸ਼ਤੇ ਕ੍ਰੀਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਤੈਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-119-7 (35828)
ਅਪਰਾਣ੍ਯਪਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਸ਼ਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ।
ਨੀਯਮਾਨਾਨਿ ਸੰਤਾਰੇ ਹ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਯਾਸੰਨਿਤਸ੍ਤਤਃ॥ 5-119-8 (35829)
ਏਵੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਗਾਲਵ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ।
ਇਮਾਮਸ਼੍ਵਸ਼ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਵੈ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਨਿਵੇਦਯ ॥ 5-119-9 (35830)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਾਯ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨ੍ਸ਼਼ਙ੍ਭਿਰਸ਼੍ਵਸ਼ਤੈਃ ਸਹ।
ਤਤੋ(ਅ)ਸਿ ਗਤਸੰਮੋਹਃ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-119-10 (35831)
ਗਾਲਵਸ੍ਤੰ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਪਰ੍ਣਸਹਿਤਸ੍ਤਤਃ ।
ਆਦਾਯਾਸ਼੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਕਨ੍ਯਾਂ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਪੁਪਾਗਮਤ੍ ॥ 5-119-11 (35832)
ਅਸ਼੍ਵਾਨਾਂ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਸ਼਼ਡਿਮਾਨਿ ਸ਼ਤਾਨਿ ਵੈ ।
ਸ਼ਤਦ੍ਵਯੇਨ ਕਨ੍ਯੇਯੰ ਭਵਤਾ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-119-12 (35833)
ਅਸ੍ਯਾਂ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਜਾਤਾ ਵੈ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ ।
ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਜਨਯਤ੍ਵੇਕੰ ਭਵਾਨਪਿ ਨਰੋਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-119-13 (35834)
ਪੂਰ੍ਣਾਨ੍ਯੇਵੰ ਸ਼ਤਾਨ੍ਯਸ਼਼੍ਟੌ ਤੁਰਗਾਣਾਂ ਭਵਨ੍ਤੁ ਤੇ।
ਭਵਤੋ ਹ੍ਯਨ੍ਰੁʼਣੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤਪਃ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 5-119-14 (35835)
ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਾਲਵੰ ਸਹ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ।
ਕਨ੍ਯਾਂ ਚ ਤਾਂ ਵਰਾਰੋਹਾਮਿਦਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 5-119-15 (35836)
ਕਿਮਿਯੰ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵੇਹ ਨ ਦਤ੍ਤਾ ਮਮ ਗਾਲਵ।
ਪੁਤ੍ਰਾ ਮਮੈਵ ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਭਵੇਯੁਃ ਕੁਲਭਾਵਨਾਃ ॥ 5-119-16 (35837)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਮਿ ਤੇ ਕਨ੍ਯਾਮੇਕਪੁਤ੍ਰਫਲਾਯ ਵੈ ।
ਅਸ਼੍ਵਾਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਰਮਮਾਸਾਦ੍ਯ ਚਰਨ੍ਤੁ ਮਮ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-119-17 (35838)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-119-18x (3738)
ਸ ਤਯਾ ਰਮਮਾਣੋ(ਅ)ਥ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ।
ਆਤ੍ਮਜੰ ਜਨਯਾਮਾਸ ਮਾਧਵੀਪੁਤ੍ਰਮਸ਼਼੍ਟਕਮ੍ ॥ 5-119-18 (35839)
ਜਾਤਮਾਤ੍ਰੰ ਸੁਤੰ ਤੰ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੋ ਮਹਾਮੁਨਿਃ ।
ਸੰਯੋਜ੍ਯਾਰ੍ਥੈਸ੍ਤਥਾ ਧਰ੍ਮੈਰਸ਼੍ਵੈਸ੍ਤੈਃ ਸਮਯੋਜਯਤ੍ ॥ 5-119-19 (35840)
ਅਥਾਸ਼਼੍ਟਕਃ ਪੁਰੰ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਤਦਾ ਸੋਮਪੁਰਪ੍ਰਭਮ੍ ।
ਨਿਰ੍ਯਾਤ੍ਯ ਕਨ੍ਯਾਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਯ ਕੌਸ਼ਿਕੋਪਿ ਵਨੰ ਯਯੌ ॥ 5-119-20 (35841)
ਗਾਲਵੋਪਿ ਸੁਪਰ੍ਣੇਨ ਸਹ ਨਿਰ੍ਯਾਤ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍।
ਮਨਸਾ(ਅ)ਤਿਪ੍ਰਤੀਤੇਨ ਕਨ੍ਯਾਮਿਦਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-119-21 (35842)
ਜਾਤੋ ਦਾਨਪਤਿਃ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸ਼ੂਰਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਪਰਃ।
ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਰਤਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੋ ਯਜ੍ਵਾ ਚਾਪਿ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰਃ ॥ 5-119-22 (35843)
ਤਦਾਗਚ੍ਛ ਵਰਾਰੋਹੇ ਤਾਰਿਤਸ੍ਤੇ ਪਿਤਾ ਸੁਤੈਃ ।
ਚਤ੍ਵਾਰਸ਼੍ਚੈਵ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤਥਾ ਚਾਹੰ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ ॥ 5-119-23 (35844)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-119-24x (3739)
ਗਾਲਵਸ੍ਤ੍ਵਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਯ ਸੁਪਰ੍ਣੰ ਪੰਨਗਾਸ਼ਨਮ੍ ।
ਪਿਤੁਰ੍ਨਿਰ੍ਯਾਤ੍ਯ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਯਯੌ ਵਨਮੇਵ ਹ ॥ ॥ 5-119-24 (35845)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਾਦ੍ਯਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-119-8 ਸੰਤਾਰੇ ਮਾਰ੍ਗੇ ॥ 5-119-18 ਅਸ਼਼੍ਟਕੰ ਤੰਨਾਮਕਮ੍ ॥ 5-119-20 ਨਿਰ੍ਯਾਤ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪ੍ਯ । ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਯ ਗਾਲਵਾਯ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 120
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.120. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 120
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯਯਾਤਿਨਾ ਮਾਧਵ੍ਯਾਃ ਗਙ੍ਗਾਯਮੁਨਾਸਙ੍ਗਮਦੇਸ਼ੇ ਸ੍ਵਯੰਵਰੋਦ੍ਧੋਸ਼਼ਣੇਨ ਯਕ੍ਸ਼਼ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਦੀਨਾਂ ਤਤ੍ਰਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਮਾਧਵ੍ਯਾ ਤੁ ਸਰ੍ਵਵਰਾਨਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਵਨਮਧ੍ਯੇ ਤਪਸ਼੍ਚਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਯਯਾਤੇਃ ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਵਸਾਨੇ ਸਦਸਿ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਦ੍ਯਵਮਾਨਨੇਨ ਸਦ੍ਯਸ੍ਤੇਜੋਹਾਨਿਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-120-0 (35846)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-120-0x (3740)
ਸ ਤੁ ਰਾਜਾ ਪੁਨਸ੍ਤਸ੍ਯਾਃ ਕਰ੍ਤੁਕਾਮਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰਮ੍।
ਉਪਗਮ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਗਙ੍ਗਾਯਾਮੁਨਸਙ੍ਗਮੇ ॥ 5-120-1 (35847)
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਮਾਲ੍ਯਦਾਮਾਂ ਤਾਂ ਰਥਮਾਰੋਪ੍ਯ ਮਾਧਵੀਮ੍ ।
ਪੂਰੁਰ੍ਯਦੁਸ਼੍ਚ ਭਗਿਨੀਮਾਸ਼੍ਰਮੇ ਪਰ੍ਯਧਾਵਤਾਮ੍ ॥ 5-120-2 (35848)
ਨਾਗਯਕ੍ਸ਼਼ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ।
ਸ਼ੈਲਦ੍ਰੁਮਵਨੌਕਾਨਾਮਾਸੀਤ੍ਤਤ੍ਰ ਸਮਾਗਮਃ ॥ 5-120-3 (35849)
ਨਾਨਾਪੁਰੁਸ਼਼ਦੇਸ਼੍ਯਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੈਸ਼੍ਚ ਸਮਾਕੁਲਮ੍ ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਲ੍ਪੈਸ਼੍ਚ ਸਮਨ੍ਤਾਦਾਵ੍ਰੁʼਤੰ ਵਨਮ੍ ॥ 5-120-4 (35850)
ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਤੁ ਸਾ ਵਰੇਸ਼਼ੁ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ।
ਵਰਾਨੁਤ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਨ੍ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਤਵਤੀ ਵਨਮ੍ ॥ 5-120-5 (35851)
ਅਵਤੀਰ੍ਯ ਰਥਾਤ੍ਕਨ੍ਯਾ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ ਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ।
ਉਪਗਮ੍ਯ ਵਨੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਯਯਾਤਿਜਾ ॥ 5-120-6 (35852)
ਉਪਵਸੈਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਭਿਰ੍ਨਿਯਮੈਸ੍ਤਥਾ ।
ਆਤ੍ਮਨੋ ਲਘੁਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬਭੂਵ ਮ੍ਰੁʼਗਚਾਰਿਣੀ ॥ 5-120-7 (35853)
ਵੈਦੂਰ੍ਯਾਙ੍ਕੁਰਕਲ੍ਪਾਨਿ ਮ੍ਰੁʼਦੂਨਿ ਹਰਿਤਾਨਿ ਚ।
ਚਰਨ੍ਤੀ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼ਸ਼਼੍ਪਾਣਿ ਤਿਕ੍ਤਾਨਿ ਮਧੁਰਾਣਿ ਚ ॥ 5-120-8 (35854)
ਸ੍ਰਵਨ੍ਤੀਨਾਂ ਚ ਪੁਣ੍ਯਾਨਾਂ ਸੁਰਸਾਨਿ ਸੁਚੀਨਿ ਚ।
ਪਿਬਨ੍ਤੀ ਵਾਰਿਮੁਖ੍ਯਾਨਿ ਸ਼ੀਤਾਨਿ ਵਿਮਲਾਨਿ ਚ॥ 5-120-9 (35855)
ਵਨੇਸ਼਼ੁ ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਜੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਵਿਪ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ।
ਦਾਵਾਗ੍ਨਿਵਿਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੂਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਗਹਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 5-120-10 (35856)
ਚਰਨ੍ਤੀ ਹਰਿਣੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਮ੍ਰੁʼਗੀਵ ਵਨਚਾਰਿਣੀ ।
ਚਚਾਰ ਵਿਪੁਲੰ ਧਰ੍ਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-120-11 (35857)
ਯਯਾਤਿਰਪਿ ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਃ।
ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਯੁਰ੍ਯੁਯੁਜੇ ਕਾਲਧਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-120-12 (35858)
ਪੁਰੁਰ੍ਯਦੁਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵੌ ਵੰਸ਼ੇ ਵਰ੍ਧਮਾਨੌ ਨਰੋਤ੍ਤਮੌ ।
ਤਾਭ੍ਭਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੋ ਲੋਕੇ ਪਰਲੋਕੇ ਚ ਨਾਹੁਸ਼਼ਃ ॥ 5-120-13 (35859)
ਮਹੀਪਤੇ ਨਰਪਤਿਰ੍ਯਯਾਤਿਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਕਲ੍ਪੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਗ੍ਰ੍ਯਫਲਭੁਗ੍ਵਿਭੁਃ ॥ 5-120-14 (35860)
ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਖ੍ਯੇ ਕਾਲੇ ਬਹੁਗੁਣੇ ਗਤੇ।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼਼ਣ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਮਹੀਯਃਸੁ ਮਹਰ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ॥ 5-120-15 (35861)
ਅਵਮੇਨੇ ਨਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗਣਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਯਯਾਤਿਰ੍ਮੂਢਵਿਜ੍ਞਾਨੋ ਵਿਸ੍ਮਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟਚੇਤਨਃ ॥ 5-120-16 (35862)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਬੁਬੁਧੇ ਦੇਵਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਬਲਨਿਸ਼਼ੂਦਨਃ ।
ਤੇ ਚ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਿਗ੍ਧਿਗਿਤ੍ਯੇਵਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-120-17 (35863)
ਵਿਚਾਰਸ਼੍ਚ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨੋ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਨਹੁਸ਼਼ਾਤ੍ਮਜਮ੍ ।
ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਵਯੰ ਕਸ੍ਯ ਵਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਥੰ ਵਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਗਤਃ ॥ 5-120-18 (35864)
ਕਰ੍ਮਣਾ ਕੇਨਸਿਦ੍ਧੋ(ਅ)ਯੰ ਕ੍ਵ ਵਾ(ਅ)ਨੇਨ ਤਪਸ਼੍ਚਿਤਮ੍।
ਕਥੰ ਵਾ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਕੇਨ ਵਾ ਜ੍ਞਾਯਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯੁਤ ॥ 5-120-19 (35865)
ਏਵੰ ਵਿਚਾਸ੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਰਾਜਾਨੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਵਾਸਿਨਃ ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੁਰਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਯਯਾਤਿੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-120-20 (35866)
ਵਿਮਾਨਪਾਲਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਦ੍ਵਾਰਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਆਸਨਪਾਲਾਸ਼੍ਚ ਨ ਜਾਨੀਮੇਤ੍ਯਥਾ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-120-21 (35867)
ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਹ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਾਨਾ ਨਾਭ੍ਯਜਾਨਨ੍ਤ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ।
ਸ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦਥ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਹਤੌਜਾਸ਼੍ਚਾਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ ॥ 5-120-22 (35868)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-120-1 ਸਤੁ ਰਾਜਾ ਆਸ਼੍ਰਮਪਦਮੁਪਗਮ੍ਯ ਕਰ੍ਤੁਕਾਭਃ ਅਭੂਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-120-2 ਪਰ੍ਯਧਾਵਤਾਂ ਵਰਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ਣਾਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-120-5 ਵਨੰ ਵਨਵਾਸਮ੍ ॥ 5-120-10 ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਣਾਂ ਵਿਪ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤੰ ਪਰ੍ਯਟਨੰ ਯੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-120-12 ਕਾਲਧਰ੍ਮਣਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ ॥ 5-120-13 ਨਾਹੁਸ਼਼ਃ ਯਯਾਤਿਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 121
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.121. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 121
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯਯਾਤਿੰਪ੍ਰਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਦੂਤੇਨ ਪਤੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਯਯਾਤੇਃ ਸਤ੍ਸੁ ਪਤੇਯਮਿਤਿ ਸ੍ਵਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਵਰੇਣ ਨੈਮਿਸ਼਼ੇ ਯਜਤਾਂ ਸ੍ਵਦੌਹਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਭੁਵੰਪ੍ਰਤਿ ਪਤਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਯਯਾਤਿਨਾ ਤੈਃ ਪ੍ਰਦਿਤ੍ਸਿਤਸੁਕ੍ਰੁʼਤਫਲਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਾਨਭਿਰੋਚਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਤ੍ਰਾਗਤਯਾ ਮਾਧਵ੍ਯਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਦ੍ਦੌਹਿਤ੍ਰਮਾਮਭਿਧਾਯ ਯਯਾਤਯੇ ਤੇਭ੍ਯਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਫਲਪ੍ਰਦਾਪਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਸੁਕ੍ਰੁʼਤਫਲਾਰ੍ਧਦਾਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਗਾਲਵੇਨ ਸ੍ਵਤਪੋਸ਼਼੍ਟਮਾਂਸ਼ਫਲਦਾਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-121-0 (35869)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-121-0x (3741)
ਅਥ ਪ੍ਰਚਲਿਤਃ ਸ੍ਥਾਨਾਦਾਸਨਾਚ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਯੁਤਃ।
ਕਮ੍ਪਿਤੇਨੇਵ ਮਨਸਾ ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਸ਼ੇਕਵਾਹ੍ਨਿਨਾ ॥ 5-121-1 (35870)
ਮ੍ਲਾਨਸ੍ਰਗ੍ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵਿਜ੍ਞਾਨਃ ਪ੍ਰਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਮੁਕੁਟਾਙ੍ਗਦਃ ।
ਵਿਘੂਰ੍ਣਨ੍ਸ੍ਰਸ੍ਤਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗਃ ਪ੍ਰਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਭਰਣਾਮ੍ਬਰਃ ॥ 5-121-2 (35871)
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨਸ੍ਤਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯੰਨਪਸ਼੍ਯੰਸ਼੍ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਸ਼ੂਨ੍ਯਃ ਸ਼ੂਨ੍ਯੇਨ ਮਨਸਾ ਪ੍ਰਪਤਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਮਹੀਤਲਮ੍ ॥ 5-121-3 (35872)
ਕਿੰ ਮਯਾ ਮਨਸਾ ਧ੍ਯਾਤਮਸ਼ੁਭੰ ਧਰ੍ਮਦੂਸ਼਼ਣਮ੍ ।
ਯੇਨਾਹੰ ਚਲਿਤਃ ਸ੍ਥਾਨਾਦਿਤਿ ਰਾਜਾ ਵ੍ਯਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ ॥ 5-121-4 (35873)
ਤੇ ਤੁ ਤਤ੍ਰੈਵ ਰਾਜਾਨਃ ਸਿਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਸਰਸਸ੍ਤਥਾ ।
ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਰਾਲਮ੍ਬੰ ਤੰ ਯਯਾਤਿੰ ਪਰਿਚ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 5-121-5 (35874)
ਅਥੈਤ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪੁਣ੍ਯਨਿਪਾਤਕਃ ।
ਯਯਾਤਿਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 5-121-6 (35875)
ਅਤੀਵ ਮਦਮਤ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਕੰਚਿੰਨਾਵਮਨ੍ਯਸੇ ।
ਮਾਨੇਨ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਤੇ ਨਾਰ੍ਹਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਤ੍ਮਜ ॥ 5-121-7 (35876)
ਨ ਚ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਯਸੇ ਗਚ੍ਛ ਪਤਸ੍ਵੇਤਿ ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਪਤੇਯੰ ਸਤ੍ਸ੍ਵਿਤਿ ਵਚਸ੍ਤ੍ਰਿਰੁਤ੍ਤ੍ਕਾ ਨਹੁਸ਼਼ਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 5-121-8 (35877)
ਪਤਿਸ਼਼੍ਯੰਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਗਤਿੰ ਗਤਿਮਤਾਂ ਵਰਃ।
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਨੈਮਿਸ਼਼ੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਰ੍ਸ਼਼ਭਾਨ੍ ॥ 5-121-9 (35878)
ਚਤੁਰੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਪਪਾਤ ਹ ।
ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨੋ ਵਸੁਮਨਾਃ ਸ਼ਿਬਿਰੌਸ਼ੀਨਰੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਕਃ ॥ 5-121-10 (35879)
ਵਾਜਪੇਯੇਨ ਯਜ੍ਞੇਨ ਤਰ੍ਪਯਨ੍ਤਿ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਧ੍ਵਰਜੰ ਧੂਮੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਦ੍ਵਾਰਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-121-11 (35880)
ਯਯਾਤਿਰੁਪਜਿਘ੍ਰਨ੍ਵੈ ਨਿਪਪਾਤ ਮਹੀਂ ਪ੍ਰਤਿ ।
ਭੂਮੌ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਚ ਸੰਬਦ੍ਧਾਂ ਨਦੀਂ ਧੂਮਮਯੀਮਿਵ ।
ਗਙ੍ਗਾਂ ਗਾਮਿਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਜਗਤੀਪਤਿਃ ॥ 5-121-12 (35881)
ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਸ੍ਵਵਭ੍ਰੁʼਥਾਗ੍ਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚਤੁਰ੍ਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ।
ਮਧ੍ਯੇ ਨਿਪਤਿਤੋ ਰਾਜਾ ਲੋਕਪਾਲੋਪਮੇਸ਼਼ੁ ਸਃ ॥ 5-121-13 (35882)
ਚਤੁਰ੍ਸ਼਼ੁ ਹੁਤਕਲ੍ਪੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸਿੰਹਮਹਾਗ੍ਨਿਸ਼਼ੁ ।
ਪਪਾਤ ਮਧ੍ਯੇ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਯਯਾਤਿਃ ਪੁਣ੍ਯਸਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 5-121-14 (35883)
ਤਮਾਹੁਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਮਿਵ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ।
ਕੋ ਭਵਾਨ੍ਕਸ੍ਯ ਵਾ ਬਨ੍ਧੁਰ੍ਦੇਸ਼ਸ੍ਯ ਨਗਰਸ੍ਯ ਵਾ ॥ 5-121-15 (35884)
ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ ਦੇਵੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਵਾ ।
ਨ ਹਿ ਮਾਨੁਸ਼਼ਰੂਪੋਸਿ ਕੋਵਾਰ੍ਥਃ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-121-16 (35885)
ਯਯਾਤਿਰੁਵਾਚ। 5-121-17x (3742)
ਯਯਾਤਿਰਸ੍ਮਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪੁਣ੍ਯਸ਼੍ਚ੍ਯੁਤੋ ਦਿਵਃ।
ਪਤੇਯੰ ਸਤ੍ਸ੍ਵਿਤਿ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਭਵਤ੍ਸੁ ਪਤਿਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-121-17 (35886)
ਰਾਜਾਨ ਊਚੁਃ । 5-121-18x (3743)
ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਭਵਤੁ ਤੇ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਨਃ ਕ੍ਰਤੁਫਲੰ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-121-18 (35887)
ਯਯਾਤਿਰੁਵਾਚ। 5-121-19x (3744)
ਨਾਹੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਧਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਹ੍ਯਹਮ੍।
ਨ ਚ ਮੇ ਪ੍ਰਵਣਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪਰਪੁਣ੍ਯਵਿਨਾਸ਼ਨੇ ॥ 5-121-19 (35888)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-121-20x (3745)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਮ੍ਰੁʼਗਚਰ੍ਯਾਕ੍ਰਮਾਗਤਾਮ੍।
ਮਾਧਵੀਂ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯੇਦਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-121-20 (35889)
ਕਿਮਾਗਮਨਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਤੇ ਕਿੰ ਕੁਰ੍ਮਃ ਸ਼ਾਸਨੰ ਤਵ।
ਆਜ੍ਞਾਪ੍ਯਾ ਹਿ ਵਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤਪੋਧਨੇ ॥ 5-121-21 (35890)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-121-22x (3746)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਦ੍ਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਾਧਵੀ ਪਰਯਾ ਮੁਦਾ।
ਪਿਤਰੰ ਸਮੁਪਾਗਚ੍ਛਦ੍ਯਯਾਤਿੰ ਸਾ ਵਵਨ੍ਦ ਚ ॥ 5-121-22 (35891)
ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ਤਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ੍ਤਾਪਸੀ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਦੌਹਿਤ੍ਰਾਸ੍ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਾ ਨ ਤੇ ਪਰਾਃ ॥ 5-121-23 (35892)
ਇਮੇ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸ਼਼੍ਟਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ।
ਅਹੰ ਤੇ ਦੁਹਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਮਾਧਵੀ ਮ੍ਰੁʼਗਚਾਰਿਣੀ ॥ 5-121-24 (35893)
ਮਯਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਚਿਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜੰਨਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਅਪਤ੍ਯਫਲਭਾਗਿਨਃ ॥ 5-121-25 (35894)
ਤਸ੍ਮਾਦਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੌਹਿਤ੍ਰਾਨ੍ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਵਸੁਧਾਧਿਪ । 5-121-26 (35895)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ।
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਿਰਸਾ ਜਨਨੀਂ ਤਦਾ ॥ 5-121-26x (3747)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਾਤਾਮਹਮਥਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ ।
ਉਚ੍ਚੈਰਨੁਪਮੈਃ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧੈਃ ਸ੍ਵਰੈਰਾਪੂਰ੍ਯ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ।
ਮਾਤਾਮਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਯਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤੋ ਦਿਵਸ਼੍ਚ੍ਯੁਤਮ੍ । 5-121-27 (35896)
` ਰਾਜਾਨ ਊਚੁਃ । 5-121-28x (3748)
ਰਾਜਧਰ੍ਮਗੁਣੋਪੇਤਾਃ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਦੌਹਿਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਵਯੰ ਰਾਜਨ੍ਦਿਵਮਾਰੋਹ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-121-28 (35897)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ।' 5-121-29x (3749)
ਅਥਾਕਸ੍ਮਾਦੁਪਗਤੋ ਗਾਲਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਹ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍ ।
ਤਪਸੋ ਮੇ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਭਾਗੇਨ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਰੋਹਤਾਂ ਭਵਾਨ੍ ॥ ॥ 5-121-29 (35898)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-121-10 ਸ਼ਿਬਿਰੌਸ਼ੀਨਰ ਇਤ੍ਯੇਕਃ ॥ 5-121-13 ਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਦੌਹਿਤ੍ਰਰੂਪੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-121-15 ਬਨ੍ਧੁਃ ਪਾਲਯਿਤਾ ॥ 5-121-29 ਅਸ਼਼੍ਟਭਾਗੇਨ ਅਸ਼਼੍ਟਮਾਂਸ਼ੇਨ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 122
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.122. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 122
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਵਦੌਹਿਤ੍ਰਾਦਿਦਤ੍ਤਪੁਣ੍ਯਫਲਪ੍ਰਭਾਵੇਣ ਪੁਨਰ੍ਯਯਾਤੇਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-122-0 (35899)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-122-0x (3750)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਤਮਾਤ੍ਰੋ(ਅ)ਥ ਸਦ੍ਭਿਸ੍ਤੈਰ੍ਨਰਪੁਙ੍ਗਵਃ।
ਸਮਾਰੁਰੋਹ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਵਸੁਧਾਤਲਮ੍ ।
ਯਯਾਤਿਰ੍ਦਿਵ੍ਯਸੰਸ੍ਥਾਨੋ ਬਭੂਵ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਃ ॥ 5-122-1 (35900)
ਦਿਵ੍ਯਮਾਲ੍ਯਾਮ੍ਬਰਧਰੋ ਦਿਵ੍ਯਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਃ।
ਦਿਵ੍ਯਗਨ੍ਧਗੁਣੋਪੇਤੋ ਨ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਮਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤ੍ਪਦਾ ॥ 5-122-2 (35901)
ਤਤੋ ਵਸੁਮਨਾਃ ਪੂਰ੍ਵਮੁਚ੍ਚੈਰੁਚ੍ਚਾਰਯਨ੍ਵਚਃ ॥
ਖ੍ਯਾਤੋ ਦਾਨਪਤਿਰ੍ਲੋਕੇ ਵ੍ਯਾਜਹਾਰ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਤਦਾ ॥ 5-122-3 (35902)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਯਲ੍ਲੋਕੇ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣੇਸ਼਼੍ਵਗਰ੍ਹਯਾ ।
ਤਦਪ੍ਯਥ ਚ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇਨ ਸੰਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਭਵਾਨ੍ ॥ 5-122-4 (35903)
ਯਤ੍ਫਲੰ ਦਾਨਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਯਤ੍ਫਲਮ੍ ।
ਯਚ੍ਚ ਮੇ ਫਲਮਾਧਾਨੇ ਤੇਨ ਸੰਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਭਵਾਨ੍ ॥ 5-122-5 (35904)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਹ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਪੁਙ੍ਗਵਃ ।
ਯਥਾ ਧਰ੍ਮਰਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯੁਦ੍ਧਪਰਾਯਣਃ ॥ 5-122-6 (35905)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਯਲ੍ਲੋਕੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵੰਸ਼ੋਦ੍ਭਵੰ ਯਸ਼ਃ ।
ਵੀਰਸ਼ਬ੍ਦਫਲੰ ਚੈਵ ਤੇਨ ਸੰਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਭਵਾਨ੍ ।
ਯਥਾ ਧਰ੍ਮੇ ਰਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਖੰ ਵ੍ਰਜ ॥ 5-122-7 (35906)
ਸ਼ਿਬਿਰੌਸ਼ੀਨਰੋ ਧੀਮਾਨੁਵਾਚ ਮਧੁਰਾਂ ਗਿਰਮ੍।
ਯਥਾ ਬਾਲੇਸ਼਼ੁ ਨਾਰੀਸ਼਼ੁ ਵੈਵਾਹ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 5-122-8 (35907)
ਸਙ੍ਗਰੇਸ਼਼ੁ ਨਿਪਾਤੇਸ਼਼ੁ ਤਥਾ ਤਦ੍ਵ੍ਯਸਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ।
ਅਨ੍ਰੁʼਤੰ ਨੋਕ੍ਤਪੂਰ੍ਵੰ ਮੇ ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਖੰ ਵ੍ਰਜ ॥ 5-122-9 (35908)
ਯਥਾ ਪ੍ਰਾਣਾਂਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਰਾਜਨ੍ਕਾਮਸੁਖਾਨਿ ਚ।
ਤ੍ਯਜੇਯੰ ਨ ਪੁਨਃ ਸਤ੍ਯੰ ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਖੰ ਵ੍ਰਜ ॥ 5-122-10 (35909)
ਯਥਾ ਸਤ੍ਯੇਨ ਮੇ ਧਰ੍ਮੋ ਯਥਾ ਸਤ੍ਯੇਨ ਪਾਵਕਃ ।
ਪ੍ਰੀਤਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਸ਼੍ਚੈਵ ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਖੰ ਵ੍ਰਜ ॥ 5-122-11 (35910)
ਅਸ਼਼੍ਟਕਸ੍ਤ੍ਵਥ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਕੌਸ਼ਿਕੋ ਮਾਧਵੀਸੁਤਃ।
ਅਨੇਕਸ਼ਤਯਜ੍ਵਾਨੰ ਨਾਹੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਹ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ ॥ 5-122-12 (35911)
ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾ ਮੇ ਗੋਸਵਾਸ਼੍ਚਰਿਤਾਃ ਪ੍ਰਭੋ ।
ਕ੍ਰਤਵੋ ਵਾਜਪੇਯਾਸ਼੍ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਫਲਮਵਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 5-122-13 (35912)
ਨ ਮੇ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਨ ਧਨੰ ਨ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਪਰਿਚ੍ਛਦਾ ।
ਕ੍ਰਤੁਸ਼਼੍ਵਨੁਪਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਤੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਖੰ ਵ੍ਰਜ ॥ 5-122-14 (35913)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-122-15x (3751)
ਯਥਾਯਥਾ ਹਿ ਜਲ੍ਪਨ੍ਤਿ ਦੌਹਿਤ੍ਰਾਸ੍ਤੰ ਨਰਾਧਿਪਮ੍ ।
ਤਥਤਥਾ ਵਸੁਮਤੀਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਦਿਵੰ ਯਯੌ ॥ 5-122-15 (35914)
ਏਵੰ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਸ੍ਤੈਸ੍ਤੇ ਰਾਜਾਨਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੈਸ੍ਤਦਾ ।
ਯਯਾਤਿੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਤੋ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੰ ਤਾਰਯਾਮਾਸੁਰਞ੍ਜਸਾ ॥ 5-122-16 (35915)
ਦੌਹਿਤ੍ਰਾਃ ਸ੍ਵੇਨ ਧਰ੍ਮੇਣ ਯਜ੍ਞਦਾਨਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵੈ ।
ਚਤੁਰ੍ਸ਼਼ੁ ਰਾਜਵੰਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਸੰਭੂਤਾਃ ਕੁਲਵਰ੍ਧਨਾਃ।
ਮਾਤਾਮਹੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਦਿਵਮਾਰੋਪਯਨ੍ਤ ਤੇ ॥ 5-122-17 (35916)
ਰਾਜਾਨ ਊਚੁਃ । 5-122-18x (3752)
ਰਾਜਧਰ੍ਮਗੁਣੋਪੇਤਾਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਾਃ ।
ਦੌਹਿਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਵਯੰ ਰਾਜਨ੍ਦਿਵਮਾਰੋਹ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ ॥ 5-122-18 (35917)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-122-1 ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਤੇਤਿ ॥ 5-122-5 ਆਧਾਨੇ ਅਗ੍ਰ੍ਯਾਧਾਨੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇ ਸ਼੍ਰੌਤਧਰ੍ਮੇ ॥ 5-122-9 ਆਪਤ੍ਸੁ ਸੰਕਟੇਸ਼਼ੁ । ਵ੍ਯਸਨੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਯੂਤਾਦਿਸ਼਼ੁ । ਖੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 123
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.123. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 123
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਯਯਾਤਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਨੁਰੋਧੇਨ ਪਿਤਾਮਹੇਨ ਤਤ੍ਪਤਨਕਾਰਣਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਨਾਰਦੇਨ ਯਯਾਤ੍ਯੁਪਾਖ੍ਯਾਨੋਪਸੰਹਾਰਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਗਾਲਵਯਯਾਤਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧਾਭਿਮਾਨਤ੍ਯਾਗਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਨ੍ਧਿਕਰਣਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-123-0 (35918)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-123-0x (3753)
ਸਦ੍ਭਿਰਾਰੋਪਿਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ ।
ਅਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਯ ਦੌਹਿਤ੍ਰਾਨ੍ਯਯਾਤਿਰ੍ਦਿਵਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-123-1 (35919)
ਅਭਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਨਾਨਾਪੁਸ਼਼੍ਪਸੁਗਨ੍ਧਿਨਾ।
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਪੁਣ੍ਯੇਨ ਵਾਯੁਨਾ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਿਨਾ ॥ 5-123-2 (35920)
ਅਚਲੰ ਸ੍ਥਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦੌਹਿਤ੍ਰਫਲਨਿਰ੍ਜਿਤਮ੍ ।
ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਸ੍ਵੈਰੁਪਚਿਤੋ ਜਜ੍ਵਾਲ ਪਰਯਾ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ॥ 5-123-3 (35921)
ਉਪਗੀਤੋਪਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣੈਃ ।
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਿਃਸ੍ਵਨੈਃ ॥ 5-123-4 (35922)
ਅਭਿਸ਼਼੍ਟੁਤਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਦੇਵਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਚਾਰਣੈਃ ।
ਅਰ੍ਚਿਤਸ਼੍ਚੋਤ੍ਤਮਾਰ੍ਘੇਣ ਦੈਵਤੈਰਭਿਨਨ੍ਦਿਤਃ ॥ 5-123-5 (35923)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਫਲੰ ਚੈਵ ਤਮੁਵਾਚ ਪਿਤਾਮਹਃ ।
ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਮਨਸੰ ਵਚੋਭਿਸ੍ਤਰ੍ਪਯੰਨਿਵ ॥ 5-123-6 (35924)
ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਦਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਰਿਤੋ ਲੋਕ੍ਯੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਵ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚੈਵਾਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਦਿਵਿ ॥ 5-123-7 (35925)
ਪੁਨਸ੍ਤ੍ਵਯੈਵ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵਿਘਾਤਿਤਮ੍।
ਆਵ੍ਰੁʼਤੰ ਤਮਸਾ ਚੇਤਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗਵਾਸਿਨਾਮ੍ ॥ 5-123-8 (35926)
ਯੇਨ ਤ੍ਵਾਂ ਨਾਭਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤੋ(ਅ)ਜ੍ਞਾਤੋਸਿ ਪਾਤਿਤਃ ।
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯੈਵ ਚਾਸਿ ਦੌਹਿਤ੍ਰੈਸ੍ਤਾਰਿਤਸ੍ਤ੍ਵਮਿਹਾਗਤਃ ॥ 5-123-9 (35927)
ਸ੍ਥਾਨੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਪੰਨੋ(ਅ)ਸਿ ਕਰ੍ਮਣਾ ਸ੍ਵੇਨ ਨਿਰ੍ਜਿਤਮ੍ ।
ਅਚਲੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਪੁਣ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮੰ ਧ੍ਰੁਵਮਵ੍ਯਯਮ੍ ॥ 5-123-10 (35928)
ਯਯਾਤਿਰੁਵਾਚ। 5-123-11x (3754)
ਭਗਵਨ੍ਸੰਸ਼ਯੋ ਮੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤੰ ਛੇਤ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਨ ਹ੍ਯਨ੍ਯਮਹਮਰ੍ਹਾਮਿ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਲੋਕਪਿਤਾਮਹ ॥ 5-123-11 (35929)
ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਵਰ੍ਧਿਤਮ੍।
ਅਨੇਕਕ੍ਰਤੁਦਾਨੌਘੈਰਾਰ੍ਜਿਤੰ ਮੇ ਮਹਤ੍ਫਲਮ੍ ॥ 5-123-12 (35930)
ਕਥੰ ਤਦਲ੍ਪਕਾਲੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੰ ਯੇਨਾਸ੍ਮਿ ਪਾਤਿਤਃ ।
ਭਗਵਨ੍ਵੇਤ੍ਥ ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍ਮਮ ਨਿਰ੍ਮਿਤਾਨ੍ ।
ਕਥੰ ਨੁ ਮਮ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 5-123-13 (35931)
ਪਿਤਾਮਹ ਉਵਾਚ। 5-123-14x (3755)
ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਵਰ੍ਧਿਤਮ੍।
ਅਨੇਕਕ੍ਰਤੁਦਾਨੌਘੈਰ੍ਯਤ੍ਤ੍ਵਯੋਪਾਰ੍ਜਿਤੰ ਫਲਮ੍ ॥ 5-123-14 (35932)
ਤਦਨੇਨੈਵ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੰ ਯੇਨਾਸਿ ਪਾਤਿਤਃ।
ਅਭਿਮਾਨੇਨ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧਿਕ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਵਾਸਿਭਿਃ ॥ 5-123-15 (35933)
ਨਾਯੰ ਮਾਨੇਨ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇ ਨ ਬਲੇਨ ਨ ਹਿੰਸਯਾ।
ਨ ਸ਼ਾਠ੍ਯੇਨ ਨ ਮਾਯਾਭਿਰ੍ਲੋਕੋ ਭਵਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ ॥ 5-123-16 (35934)
ਨਾਵਮਾਨ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜੰਨਧਮੋਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਧ੍ਯਮਾਃ।
ਨ ਹਿ ਮਾਨਪ੍ਰਦਗ੍ਧਾਨਾਂ ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਤਿ ਸ਼ਮਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 5-123-17 (35935)
ਪਤਨਾਰੋਹਣਮਿਦੰ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੇ ਨਰਾਃ ।
ਵਿਸ਼਼ਮਾਣ੍ਯਪਿ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਸ੍ਤਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-123-18 (35936)
ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 5-123-19x (3756)
ਏਸ਼਼ ਦੋਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭਿਮਾਨੇਨ ਪੁਰਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਯਯਾਤਿਨਾ ।
ਨਿਰ੍ਬਧ੍ਨਤਾ(ਅ)ਤਿਮਾਤ੍ਰੰ ਚ ਗਾਲਵੇਨ ਮਹੀਪਤੇ ॥ 5-123-19 (35937)
ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਹਿਤਕਾਮਾਨਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਹਿਤਮਿਚ੍ਛਤਾਮ੍।
ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਹਿ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋਦਯਃ ॥ 5-123-20 (35938)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਪਿ ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਮਾਨੰ ਕ੍ਰੋਧੰ ਚ ਵਰ੍ਜਯ ।
ਸਨ੍ਧਤ੍ਸ੍ਵ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਵੀਰ ਸੰਰਮ੍ਭੰ ਤ੍ਯਜ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-123-21 (35939)
ਸ ਭਵਾਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਪਥ੍ਯੰ ਵਚੋ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤੁ ਮਾ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਸਮਰ੍ਥੈਰ੍ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-123-22 (35940)
ਦਦਾਤਿ ਯਤ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਯਤ੍ਕਰਤਿ
ਯਦ੍ਵਾ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਯਤਿ ਯਞ੍ਜੁਹੋਤਿ।
ਨ ਤਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਨ ਚਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ੋ
ਨਾਨ੍ਯਸ੍ਤਦਸ਼੍ਨਾਤਿ ਸ ਏਵ ਕਰ੍ਤਾ ॥ 5-123-23 (35941)
ਇਦੰ ਮਹਾਖ੍ਯਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮੰ ਹਿਤੰ
ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਨਾਂ ਗਤਰੋਸ਼਼ਰਾਗਿਣਾਮ੍।
ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਲੋਕੇ ਬਹੁਧਾ ਪ੍ਰਧਾਰਿਤੰ
ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮੁਪਾਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 5-123-24 (35942)
` ਏਤਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਮੰ ਰਾਜਨ੍ਯਯਾਤੇਸ਼੍ਚਰਿਤੰ ਮਹਤ੍।
ਯਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰਾਵਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਯਾਨ੍ਤੀਹ ਮਾਨਵਾਃ ॥' ॥ 5-123-25 (35943)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-123-8 ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਸਮ੍ਯਕ੍ਸੰਪਾਦਿਤੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਮਯਾ ਸਮੋ(ਅ)ਨ੍ਯੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਵਾਕ੍ਪ੍ਰਯੋਗੇਣ। ਤਮਸਾ ਕ੍ਰੋਧੇਨ ॥ 5-123-24 ਪ੍ਰਧਾਰਿਤੰ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 124
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.124. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 124
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਨੁਨਯਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨ ॥ 1 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਨੁਨਯਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-124-0 (35944)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-124-0x (3757)
ਭਗਵੰਨੇਵਮੇਵੈਤਦ੍ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਨਾਰਦ।
ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਚਾਹਮਪ੍ਯੇਵੰ ਨ ਤ੍ਵੀਸ਼ੋ ਭਗਵੰਨਹਮ੍ ॥ 5-124-1 (35945)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-124-2x (3758)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਕੌਰਵਃ ।
ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯੰ ਲੋਕ੍ਯੰ ਚ ਮਾਮਾਤ੍ਥ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਚ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-124-2 (35946)
ਨ ਤ੍ਵਹੰ ਸ੍ਵਵਸ਼ਸ੍ਤਾਤ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਨ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ।
`ਨ ਮੰਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮਮ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥' 5-124-3 (35947)
ਅਙ੍ਗ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਨ੍ਦੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤਿਗੰ ਮਮ।
ਅਨੁਨੇਤੁਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਤਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-124-4 (35948)
ਨ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਚਨੰ ਸਾਧੁ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ ।
ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚੈਵ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦੀਨਾਂ ਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ॥ 5-124-5 (35949)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਪਾਪਮਤਿੰ ਕ੍ਰੂਰੰ ਪਾਪਚਿਤ੍ਤਮਚੇਤਨਮ੍ ।
ਅਨੁਸ਼ਾਧਿ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ੍ਵਯੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 5-124-6 (35950)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਤੁ ਸੁਮਹਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇ ਸ੍ਯਾਞ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-124-7 (35951)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-124-8x (3759)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਧੁਰਾਂ ਵਾਚੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍ ॥ 5-124-8 (35952)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਮਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ।
ਸ਼ਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-124-9 (35953)
ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਸਾਧ੍ਵੇਤਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਸ਼੍ਰੁਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪਸੰਪੰਨਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਮੁਦਿਤੋ ਗੁਣੈਃ ॥ 5-124-10 (35954)
ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲੇਯਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨੋ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾ ਨਿਰਪਤ੍ਰਪਾਃ ।
ਤ ਏਤਦੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕੁਰ੍ਯੁਰ੍ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਤਾਤ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-124-11 (35955)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤਾ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਸਤਾਮ੍।
ਅਸਤਾਂ ਵਿਪਰੀਤਾ ਤੁ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਵਿਪਰੀਤਾ ਤ੍ਵਿਯੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਸਕ੍ਰੁʼਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤ੍ਵਯਿ ॥ 5-124-12 (35956)
ਅਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਨੁਬਨ੍ਧੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਘੋਰਃ ਪ੍ਰਾਣਹਰੋ ਮਹਾਨ੍ ।
ਅਨਿਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਨਿਮਿਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਨ ਚ ਸ਼ਕ੍ਯਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-124-13 (35957)
ਤਮਨਰ੍ਥੰ ਪਰਿਹਰੰਨਾਤ੍ਮਸ਼੍ਰੇਯਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਮਥ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-124-14 (35958)
ਅਧਰ੍ਮ੍ਯਾਦਯਸ਼ਸ੍ਯਾਚ੍ਚ ਕਰ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ॥ 5-124-15 (35959)
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੈਃ ਸ਼ੂਰੈਰ੍ਮਹੋਤ੍ਸਾਹੈਰਾਤ੍ਮਵਦ੍ਭਿਰ੍ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤੈਃ।
ਸਨ੍ਧਤ੍ਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਤਦ੍ਧਿਤੰ ਚ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚੈਵ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 5-124-16 (35960)
ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਯ ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਮਹਾਮਤੇਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਸੋਮਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਬਾਹ੍ਲੀਕਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ ॥ 5-124-17 (35961)
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮ੍ਨੋ ਵਿਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਵਿਵਿੰਸ਼ਤੇਃ।
ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਚੈਵ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-124-18 (35962)
ਸ਼ਮੇ ਸ਼ਰ੍ਮ ਭਵੇਤ੍ਤਾਤ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤਸ੍ਤਥਾ।
ਹ੍ਰੀਮਾਨਸਿ ਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਨਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਤਾਤ ਪਿਤੁਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਮਾਤੁਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-124-19 (35963)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਹਿ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪਿਤਾ ਯਚ੍ਛਾਸ੍ਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਉਕ੍ਤਮਾਪਦ੍ਗਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪਿਤੁਃ ਸ੍ਮਰਸਿ ਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 5-124-20 (35964)
ਰੋਚਤੇ ਤੇ ਪਿਤੁਸ੍ਤਾਤ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸਙ੍ਗਮਃ।
ਸਾਮਾਤ੍ਯਸ੍ਯ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਤ੍ਤੁਭ੍ਯਾਂ ਤਾਤ ਰੋਚਤਾਮ੍ ॥ 5-124-21 (35965)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਯਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਰ੍ਤ੍ਯੋ ਨ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਵਿਪਾਕਾਨ੍ਤੇ ਦਹਤ੍ਯੇਨੰ ਕਿੰਪਾਕਮਿਵ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-124-22 (35966)
ਯਸ੍ਤੁ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਮੋਹਾੰਨ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ।
ਸ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੋ ਹੀਨਾਰ੍ਥਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਾਪੇਨ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ॥ 5-124-23 (35967)
ਯਸ੍ਤੁ ੰਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਕ੍ਤਦੇਵਾਭਿਪਦ੍ਯਤੇ।
ਆਤ੍ਮਨੋ ਮਤਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸ ਲੋਕੇ ਸੁਖਮੇਧਤੇ ॥ 5-124-24 (35968)
ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਕਾਮਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਾਤਿਕੂਲ੍ਯਾੰਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ।
ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਵਸ਼ਮੇਤਿ ਸਃ ॥ 5-124-25 (35969)
ਸਤਾਂ ਮਤਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਯੋ(ਅ)ਸਤਾਂ ਵਰ੍ਤਤੇ ਮਤੇ।
ਸ਼ੋਚਨ੍ਤੇ ਵ੍ਯਸਨੇ ਤਸ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਨਚਿਰਾਦਿਵ ॥ 5-124-26 (35970)
ਮੁਖ੍ਯਾਨਮਾਤ੍ਯਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਯੋ ਨਿਹੀਨਾੰਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ ।
ਸ ਘੋਰਾਮਾਪਦੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨੋਤ੍ਤਾਰਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-124-27 (35971)
ਯੋ(ਅ)ਸਤ੍ਸੇਵੀ ਵ੍ਰੁʼਥਾਚਾਰੋ ਨ ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸਤਾਮ੍।
ਪਰਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਣੀਤਿ ਸ੍ਵਾਨ੍ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਤੰ ਗੌਸ੍ਤ੍ਯਜਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-124-28 (35972)
ਤਤ੍ਵੰ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਤੈਰ੍ਵੀਰੈਸ੍ਯੇਤਤ੍ਰਾਣਮਿਚ੍ਛਸਿ ।
ਅਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਸਮਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਮੂਢੇਭ੍ਯੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-124-29 (35973)
ਕੋ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸਮਾਞ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਮਹਾਰਥਾਨ੍ ।
ਅਨ੍ਯੇਭ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣਮਾਸ਼ੰਸੇਤ੍ਤ੍ਵਦਨ੍ਯੋ ਭੁਵਿ ਮਾਨਵਃ ॥ 5-124-30 (35974)
ਜਨ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ।
ਨ ਚ ਤੇ ਜਾਤੁ ਕੁਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੋ ਹਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-124-31 (35975)
ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਰਿਤਾਸ੍ਤਾਤ ਜਨ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ।
ਤ੍ਵਯਿ ਸਮ੍ਯਙ੍ਭਹਾਬਾਹੋ ਪ੍ਰਤਿਪੰਨਾ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 5-124-32 (35976)
ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਪਿ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਥੈਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਮਾ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਮਨ੍ਵਗਾਃ ॥ 5-124-33 (35977)
ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਨਾਮਾਰਮ੍ਭੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਵਨੁਰੁਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਾਸੰਭਵੇ ਨਰਾਃ ॥ 5-124-34 (35978)
ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਵ ਵਿਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮੰ ਧੀਰੋ(ਅ)ਨੁਰੁਧ੍ਯਤੇ।
ਮਧ੍ਯਮੋ(ਅ)ਰ੍ਥੰ ਕਲਿੰ ਬਾਲਃ ਕਾਮਮੇਵਾਨੁਰੁਦ੍ਧ੍ਯਤੇ ॥ 5-124-35 (35979)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤੋ ਲੋਭਾਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਪ੍ਰਜਹਾਤਿ ਯਃ ।
ਕਾਮਾਰ੍ਥਾਵਨੁਪਾਯੇਨ ਲਿਪ੍ਸਮਾਨੋ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-124-36 (35980)
ਕਾਮਾਰ੍ਥੌ ਲਿਪ੍ਸਮਾਨਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਦਿਤਸ਼੍ਚਰੇਤ੍।
ਨ ਹਿ ਧਰ੍ਮਾਦਪੈਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ਕਾਮੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-124-37 (35981)
ਉਪਾਯੰ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਹੁਸ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਲਿਪ੍ਸਮਾਨੋ ਹਿ ਤੇਨਾਸ਼ੁ ਕਕ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵ ਵਰ੍ਧਤੇ ॥ 5-124-38 (35982)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਤਾਤਾਨੁਪਾਯੇਨ ਲਿਪ੍ਸਸੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਆਧਿਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਦ੍ਦੀਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ॥ 5-124-39 (35983)
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਤਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਵਨੰ ਪਰਸ਼ੁਨਾ ਯਥਾ।
ਯਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਰ੍ਤਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਮਿਥ੍ਯਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ।
ਨ ਤਸ੍ਯ ਹਿ ਮਤਿੰ ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾਦ੍ਯਸ੍ਯ ਨੇਚ੍ਛੇਤ੍ਪਰਾਭਵਮ੍ ॥ 5-124-40 (35984)
ਅਵਿਚ੍ਛਿੰਨਮਤੇਰਸ੍ਯ ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਧੀਯਤੇ ਮਤਿਃ।
ਆਤ੍ਮਵਾੰਨਾਵਮਨ੍ਯੇਤ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 5-124-41 (35985)
ਅਪ੍ਯਨ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਞ੍ਚਿਤ੍ਕਿਮੁ ਤਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਰ੍ਸ਼਼ਭਾਨ੍।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਵਸ਼ਮਾਪੰਨੋ ਨ ਕਿੰਚਿਦ੍ਬੁਦ੍ਵ੍ਯਤੇ ਜਨਃ ॥ 5-124-42 (35986)
ਛਿਦ੍ਯਤੇ ਹ੍ਯਾਤਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਪਸ਼੍ਯ ਭਾਰਤ ।
ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤੇ ਦੁਰ੍ਜਨਾਤ੍ਤਾਤ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸਙ੍ਗਤਮ੍ ॥ 5-124-43 (35987)
ਤੈਰ੍ਹਿ ਸੰਪ੍ਰੀਪਮਾਣਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਾਮਾਨਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ।
ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਨਿਰ੍ਮਿਤਾਂ ਭੂਮਿੰ ਭੁਞ੍ਜਾਨੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-124-44 (35988)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰਾਣਮਾਸ਼ਸਸ(ਅ)ਨ੍ਵਤਃ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੇ ਦੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਹੇ ਕਰ੍ਣੇ ਚਾਪਿ ਸਸੌਬਲੇ ॥ 5-124-45 (35989)
ਏਤੇਸ਼਼੍ਵੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਾਧਾਯ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ਭਾਰਤ ।
ਨ ਚੈਤੇ ਤਵ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਾ ਜ੍ਞਾਨੇ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੋਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-124-46 (35990)
ਵਿਕ੍ਰਮੇ ਚਾਪ੍ਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ।
ਨ ਹੀਮੇ ਸਰ੍ਵਰਾਜਾਨਃ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਾਃ ਸਹਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-124-47 (35991)
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ਮੁਖਮਾਹਵੇ।
ਇਦੰ ਸਨਿਹਿਤੰ ਤਾਤ ਸਮਗ੍ਰੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਬਲਮ੍ ॥ 5-124-48 (35992)
ਅਯੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤਥਾ ਦ੍ਰੋਣਃ ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚਾਯੰ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ।
ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਃ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਰਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਜਯਦ੍ਰਥਃ ॥ 5-124-49 (35993)
ਅਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵੈਤੇ ਪ੍ਰਤਿਯੋਦ੍ਧੁਂ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ।
ਅਜੇਯੋ ਹ੍ਯਰ੍ਜੁਨਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਸਰ੍ਵੈਰਪਿ ਸੁਰਾਸੁਰੈਃ ।
ਮਾਨੁਸ਼਼ੈਰਪਿ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰ੍ਮਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਚੇਤ ਆਧਿਥਾਃ ॥ 5-124-50 (35994)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਂ ਵਾ ਪੁਮਾਨ੍ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸਮਗ੍ਰੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇ ਬਲੇ।
ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੰ ਸਮਰੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਮਾਨਾਵ੍ਰਜੇਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ ॥ 5-124-51 (35995)
ਕਿੰ ਤੇ ਜਨਕ੍ਸ਼਼ਯੇਣੇਹ ਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਤੇ ਜਿਤੰ ਤੇ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੁਮਾਨੇਕਃ ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਂ ॥ 5-124-52 (35996)
ਯਃ ਸਦੇਵਾਨ੍ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨ੍ਸਯਕ੍ਸ਼਼ਾਸੁਰਪੰਨਗਾਨ੍ ।
ਅਜਯਤ੍ਖਾਣ੍ਡਵਪ੍ਰਸ੍ਥੇ ਕਸ੍ਤੰ ਯੁਦ੍ਧੇਯ ਮਾਨਵਃ ॥ 5-124-53 (35997)
ਤਥਾ ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਮਹਦਦ੍ਭੁਤਮ੍।
ਏਕਸ੍ਯ ਚ ਬਹੂਨਾਂ ਚ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਤੰਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-124-54 (35998)
ਯੁਦ੍ਧੇ ਯੇਨ ਮਹਾਦੇਵਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਨ੍ਤੋਸ਼਼ਿਤਃ ਸ਼ਿਵਃ ।
ਤਮਜੇਯਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਵਿਜੇਤੁਂ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਮਚ੍ਯੁਤਮ੍ ।
ਆਸ਼ੰਸਸੀਹ ਸਮਰੇ ਵੀਰਮਰ੍ਜੁਨਮੂਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 5-124-55 (35999)
ਮਦ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਪੁਨਃ ਪਾਰ੍ਥੰ ਕਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ।
ਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਤੀਪਮਾਯਾਨ੍ਤਮਪਿ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਪੁਰਨ੍ਦਰਃ ॥ 5-124-56 (36000)
ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਮੁਦ੍ਵਹੇਦ੍ਭੂਮਿੰ ਦਹੇਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਇਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ।
ਪਾਤਯੇਤ੍ਰਿਦਿਵਾਦ੍ਦੇਵਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੰ ਸਮਰੇ ਜਯੇਤ੍ ॥ 5-124-57 (36001)
ਪਸ਼੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ੍ਤਥਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਞ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨ੍ਸੰਬਨ੍ਧਿਨਸ੍ਤਥਾ।
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰਿਮੇ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 5-124-58 (36002)
ਅਸ੍ਤੁ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਮਾ ਪਰਾਭੂਦਿਦੰ ਕੁਲਮ੍ ।
ਕੁਲਘ੍ਨ ਇਤਿ ਨੋਚ੍ਯੇਥਾ ਨਸ਼਼੍ਟਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-124-59 (36003)
ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਸ੍ਥਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੌਵਰਾਜ੍ਯੇ ਮਹਾਰਥਾਃ ।
ਮਹਾਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਪਿਤਰੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 5-124-60 (36004)
ਮਾ ਤਾਤ ਸ਼੍ਰਿਯਮਾਯਾਨ੍ਤੀਮਵਮੰਸ੍ਥਾਃ ਸਮੁਦ੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਅਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਦਾਯ ਪਾਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਮਹਤੀਂ ਸ਼੍ਰਿਯਮਾਪ੍ਨੁਹਿ ॥ 5-124-61 (36005)
ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸੰਸ਼ਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਵਚਃ ।
ਸੰਪ੍ਰੀਯਮਾਣੋ ਮਿਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਚਿਰੰ ਭਦ੍ਰਾਣ੍ਯਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ ॥ 5-124-62 (36006)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-124-19 ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼ਾਸਨੇ ॥ 5-124-22 ਕਿੰਪਾਕੰ ਮਹਾਕਾਲਫਲਮ੍ ॥ 5-124-24 ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਕਲ੍ਯਾਣਮ੍ ॥ 5-124-28 ਗੌਃ ਭੂਮਿਃ ॥ 5-124-32 ਉਪਚਰਿਤਾਃ ਪ੍ਰਚਾਰਿਤਾਃ ॥ 5-124-35 ਅਰ੍ਥੰ ਕਲਿ ਕਲਹਹੇਤਮ ॥ 5-124-36 ਅਨੁਪਾਯਨ ਹੀਨੋਪਾਯੇਨ ॥ 5-124-44 ਨਿਰ੍ਮਿਤਾਂ ਵਸ਼ੀਕਰਣੇਨੋਤ੍ਪਾਦਿਤਾਮ੍ ॥ 5-124-52 ਯਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਜੁਨੇ ਜਿਤੇ ਸਤਿ ਤੇ ਤਵ ਜਿਤੰ ਜਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 125
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.125. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 125
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਭ੍ਯਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਚਨਾਦਰਣਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣਾਪਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਾਕ੍ਯਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨੇ ਅਨਰ੍ਥਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-125-0 (36007)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-125-0x (3760)
ਤਤਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ।
ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-125-1 (36008)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਵਾਕ੍ਯਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸਿ ਸ੍ਰੁʼਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸ਼ਮਮਿਚ੍ਛਤਾ ।
ਅਨ੍ਵਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਤਤ੍ਤਾਤ ਮਾ ਮਨ੍ਯੁਵਸ਼ਮਨ੍ਵਗਾਃ । 5-125-2 (36009)
ਅਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਤਾਤ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ ਜਾਤੁ ਨ ਸੁਖੰ ਨ ਕਲ੍ਯਾਣਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 5-125-3 (36010)
ਧਰ੍ਮ੍ਯਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੁਰਾਹ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਤ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਤਦਰ੍ਥਮਭਿਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਮਾ ਰਾਜੰਨੀਨਸ਼ਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ॥ 5-125-4 (36011)
ਜ੍ਵਲਿਤਾਂ ਤ੍ਵਮਿਮਾਂ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਂ ਭਾਰਤੀਂ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ।
ਜੀਵਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦੌਰਾਤ੍ਮ੍ਯਾਦ੍ਭੰਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-125-5 (36012)
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਚ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸਪੁਤ੍ਰਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਬਾਨ੍ਧਵਮ੍ ।
ਅਹਮਿਤ੍ਯਨਯਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਜੀਵਿਤਾਦ੍ਧੰਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਸਿ ॥ 5-125-6 (36013)
ਅਤਿਕ੍ਰਾਮਨ੍ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਤਥ੍ਯੰ ਵਚਨਮਰ੍ਥਵਤ੍।
ਪਿਤੁਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ ॥ 5-125-7 (36014)
ਮਾ ਕੁਲਘ੍ਨਃ ਕੁਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ਕਾਪਥੰ ਗਮਃ।
ਮਾਤਰੰ ਪਿਤਰੰ ਚੈਵ ਮਾ ਮਞ੍ਜੀਃ ਸ਼ੋਕਸਾਗਰੇ ॥ 5-125-8 (36015)
ਅਥ ਦ੍ਰੋਣੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਵਚਃ।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਵਸ਼ਮਾਪੰਨੰ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤੰ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 5-125-9 (36016)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤੰ ਵਚਨਮਾਹ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਤ ਕੇਸ਼ਵਃ ।
ਤਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਸ੍ਤਞ੍ਜੁਸ਼਼ਸ੍ਵ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-125-10 (36017)
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੌ ਮੇਧਾਵਿਨੌ ਦਾਨ੍ਤਾਵਰ੍ਥਕਾਮੌ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤੌ ।
ਆਹਤੁਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਹਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਞ੍ਜੁਸ਼਼ਸ੍ਵ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-125-11 (36018)
ਅਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਭੀਸ਼਼੍ਮੌ ਯਦੂਚਤੁਃ ।
ਮਾਧਵੰ ਬੁਦ੍ਧਿਮੋਹੇਨ ਮਾ(ਅ)ਵਮੰਸ੍ਥਾਃ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-125-12 (36019)
ਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰੋਤ੍ਸਾਹਯਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਨੈਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਯ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ।
ਵੈਰੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਗ੍ਰੀਵਾਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 5-125-13 (36020)
ਮਾ ਜੀਘਨਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਂਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ।
ਵਾਸੁਦੇਵਾਰ੍ਜੁਨੌ ਯਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਜੇਯਾਨਲੰ ਹਿ ਤਾਨ੍ ॥ 5-125-14 (36021)
ਏਤਚ੍ਚੈਵ ਮਤੰ ਸਤ੍ਯੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਭੀਸ਼਼੍ਮਯੋਃ।
ਯਦਿ ਨਾਦਾਸ੍ਯਸੇ ਤਾਤ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-125-15 (36022)
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇਨ ਭੂਯਾਨੇਸ਼਼ ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਃ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਹਿ ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰੋ ਦੇਵੈਰਪਿ ਸੁਦੁਃਸਹਃ ।
ਕਿੰ ਤੇ ਸੁਖਪ੍ਰਿਯੇਣੇਹ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੇਨ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-125-16 (36023)
ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ ਤਥਾ ਕੁਰੁ।
ਨ ਹਿ ਤ੍ਵਾਮੁਤ੍ਸਹੇ ਵਕ੍ਤੁਂ ਭੂਯੋ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-125-17 (36024)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-125-18x (3761)
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਾਕ੍ਯਾਨ੍ਤਰੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ(ਅ)ਪਿ ਵਿਦੁਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-125-18 (36025)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਤ੍ਵਾਮਹੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਇਮੋ ਤੁ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਂ ਪਿਤਰੰ ਚ ਤੇ ॥ 5-125-19 (36026)
ਯਾਵਨਾਥੌ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯੇਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ਨਾਥੇਨ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਾ।
ਹਤਮਿਤ੍ਰੌ ਹਤਾਮਾਤ੍ਯੌ ਲੂਨਪਕ੍ਸ਼਼ਾਵਿਵਾਣ੍ਡਜੌ ॥ 5-125-20 (36027)
ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕੌ ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯੇਤੇ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤੌ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਕੁਲਘ੍ਨਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪਾਪੰ ਜਨਯਿਤ੍ਵਾ ਕੁਪੂਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-125-21 (36028)
ਅਥ ਦੁਰ੍ਯੋਧੰ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ।
ਆਸੀਨੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਰਾਜਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍ ॥ 5-125-22 (36029)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਸ਼ੌਰਿਣੋਕ੍ਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਆਦਤ੍ਸ੍ਵ ਸ਼ਿਵਮਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਵਦਵ੍ਯਯਮ੍ ॥ 5-125-23 (36030)
ਅਨੇਨ ਹਿ ਸਹਾਯੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਇਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਭਿਪ੍ਰਾਯਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਃ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ॥ 5-125-24 (36031)
ਸੁਸੰਹਤਃ ਕੇਸ਼ਵੇਨ ਤਾਤ ਗਚ੍ਛ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ।
ਚਰ ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਭਰਤਾਨਾਮਨਾਮਯਮ੍ ॥ 5-125-25 (36032)
ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਤੀਰ੍ਥੇਨ ਤਾਤ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਸੰਸ਼ਮਮ੍ ।
ਕਾਲਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਮਨ੍ਯੇ ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਤਿਗਾਃ ॥ 5-125-26 (36033)
ਸ਼ਮੰ ਚੇਦ੍ਯਾਚਮਾਨੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਸ੍ਯਸਿ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ।
ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਮਭਿਜਲ੍ਪਨ੍ਤੰ ਨ ਤਵਾਸ੍ਤ੍ਯਪਰਾਭਵਃ ॥ ॥ 5-125-27 (36034)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਾਦ੍ਯਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-125-25 ਸੁਸੰਹਤਃ ਸੁਸ਼਼੍ਠ੍ਰੁ ਏਕੀਭੂਤਃ ॥ 5-125-26 ਤੀਰ੍ਥੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ॥ 5-125-27 ਅਪਰਾਭਵੋ ਜਯਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 126
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.126. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 126
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪੁਨਰ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਭ੍ਯਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਯੁਦ੍ਧਸੰਨਾਹਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਤੈਃਸਹ ਸ਼ਮਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-126-0 (36035)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-126-0x (3762)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਸਮਵ੍ਯਥੌ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮੂਚਤੁਃ ਸ਼ਾਸਨਾਤਿਗਮ੍ ॥ 5-126-1 (36036)
ਯਾਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਵਸੰਨਦ੍ਧੌ ਯਾਵਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਗਾਣ੍ਡਿਵਮ੍ ।
ਯਾਵਦ੍ਧੌਮ੍ਯੋ ਨ ਮੇਧਾਗ੍ਨੌ ਜੁਹੋਤੀਹ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਦ੍ਬਲਮ੍ ॥ 5-126-2 (36037)
ਯਾਵੰਨ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਕ੍ਰੂਦ੍ਧਃ ਸੇਨਾਂ ਤਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਹ੍ਰੀਨਿਸ਼਼ੇਵੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਸ੍ਤਾਵਚ੍ਛਾਮ੍ਯਤੁ ਵੈਸ਼ਸਮ੍ ॥ 5-126-3 (36038)
ਯਾਵੰਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥਃ ਸ੍ਵੇ(ਅ)ਪ੍ਯਨੀਕੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ।
ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਸ੍ਤਾਵਚ੍ਛਾਮ੍ਯਤੁ ਵੈਸ਼ਸਮ੍ ॥ 5-126-4 (36039)
ਯਾਵੰਨ ਚਰਤੇ ਮਾਰ੍ਗਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਮਭਿਧਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ ।
ਭੀਮਸੇਨੋ ਗਦਾਪਾਣਿਸ੍ਤਾਵਤ੍ਸੰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 5-126-5 (36040)
ਯਾਵੰਨ ਸ਼ਾਤਯਤ੍ਯਾਜੌ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਗਜਯੋਧਿਨਾਮ੍ ।
ਗਦਯਾ ਵੀਰਘਾਤਿਨ੍ਯਾ ਫਲਾਨੀਵ ਵਨਸ੍ਪਤੇਃ ।
ਕਾਲੇਨ ਪਰਿਪਕ੍ਵਾਨਿ ਤਾਵਚ੍ਛਾਮ੍ਯਤੁ ਵੈਸ਼ਸਮ੍ ॥ 5-126-6 (36041)
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਃ ॥
ਵਿਰਾਟਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚ ਸ਼ੈਸ਼ੁਪਾਲਿਸ਼੍ਚ ਦੰਸ਼ਿਤਾਃ ॥ 5-126-7 (36042)
ਯਾਵੰਨ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਨਕ੍ਰਾ ਇਵ ਮਹਾਰ੍ਣਵਮ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਸ੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤਾਵਚ੍ਛਾਮ੍ਯਤੁ ਵੈਸ਼ਸਮ੍ ॥ 5-126-8 (36043)
ਯਾਵੰਨ ਸੁਕੁਮਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਰੀਰੇਸ਼਼ੁ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍।
ਗਾਰ੍ਧ੍ਰਪਤ੍ਰਾਃ ਪਤਨ੍ਤ੍ਯੁਗ੍ਰਾਸ੍ਤਾਵਚ੍ਛਾਮ੍ਯਤੁ ਵੈਸ਼ਸਮ੍ ॥ 5-126-9 (36044)
ਚਨ੍ਦਨਾਗੁਰੁਦਿਗ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਹਾਰਨਿਸ਼਼੍ਕਧਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ।
ਨੋਰਸ੍ਸੁ ਯਾਵਦ੍ਯੋਧਾਨਾਂ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੈਰ੍ਮਹੇਸ਼਼ਵਃ ॥ 5-126-10 (36045)
ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਸ੍ਯਦ੍ਭਿਰ੍ਦੂਰਪਾਤਿਭਿਰਾਯਸਾਃ ।
ਅਭਿਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਰ੍ਨਿਪਾਤ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਾਵਚ੍ਛਾਮ੍ਯਤੁ ਵੈਸ਼ਸਮ੍ ॥ 5-126-11 (36046)
ਅਭਿਵਾਦਯਮਾਨੰ ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ਿਰਸਾ ਰਾਜਕੁਞ੍ਜਰਃ ।
ਪਾਣਿਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-126-12 (36047)
ਧ੍ਵਜਾਙ੍ਕੁਸ਼ਪਤਾਕਾਙ੍ਕੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਤੇ ਸੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ।
ਸ੍ਕਨ੍ਧੇ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤਾਂ ਬਹੁਂ ਸ਼ਾਨ੍ਤਯੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-126-13 (36048)
ਰਤ੍ਨੌਸ਼਼ਧਿਸਮੇਤੇਨ ਰਤ੍ਨਾਙ੍ਗੁਲਿਤਲੇਨ ਚ।
ਉਪਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੰ ਤੇ ਪਾਣਿਨਾ ਪਰਿਮਾਰ੍ਜਤੁ ॥ 5-126-14 (36049)
ਸ਼ਾਲਸ੍ਕਨ੍ਧੋ ਮਹਾਬਹੁਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਸ੍ਵਜਾਨੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ । 5-126-15bਸਾਮ੍ਨਾ(ਅ)ਭਿਵਦਤਾਂ ਚਾਪਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤਯੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-126-15 (36050)
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਯਮਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਤ੍ਰਿਭਿਸ੍ਤੈਰਭਿਵਾਦਿਤਃ।
ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਤਾਨ੍ਸਮੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ(ਅ)ਭਿਵਦ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-126-16 (36051)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਵੀਰੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਸੰਗਤਮ੍ ।
ਯਾਵਦਾਨਨ੍ਦਜਾਸ਼੍ਰੂਣਿ ਪ੍ਰਨ੍ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੁ ਨਰਾਧਿਪਾਃ ॥ 5-126-17 (36052)
ਘੁਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਰਾਜਧਾਨੀਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਸੰਪਨ੍ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍ ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਾਵੇਨ ਭੁਜ੍ਯਤਾਂ ਵਿਜ੍ਵਰੋ ਭਵ ॥ ॥ 5-126-18 (36053)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡ੍ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-126-2 ਮੇਧਾਗ੍ਨੌ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਗ੍ਨੌ । ਮੇਘੋ ਯਜ੍ਞਃ ॥ 5-126-3 ਵੈਸ਼ਸੰ ਵੈਰਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 127
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.127. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 127
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਮਿੰਨਪਰਾਧਲੇਸ਼ੋ(ਅ)ਪਿ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਜਯ੍ਯਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਯੁਦ੍ਧੇ ਨਿਧਨਸੰਭਵੇ(ਅ)ਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯਃ ਸੂਚ੍ਯਗ੍ਰਪਰਿਮਿਤਭੂਮੇਰਪ੍ਯਪ੍ਰਦਾਨਵਚਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-127-0 (36054)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-127-0x (3763)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਵਾਕ੍ਯਮਪ੍ਰਿਯੰ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਮ੍ ॥ 5-127-1 (36055)
ਪ੍ਰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭਵਾਨੇਤਦ੍ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ਕੇਸ਼ਵ।
ਮਾਮੇਵ ਹਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਵਿਭਾਸ਼਼੍ਯ ਪਰਿਗਰ੍ਹਸੇ ॥ 5-127-2 (36056)
ਭਕ੍ਤਿਵਾਦੇਨ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਮਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਭਵਾਨ੍ਗਰ੍ਹਯਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕਿੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਬਲਾਬਲਮ੍ ॥ 5-127-3 (36057)
ਭਵਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਚ ਰਾਜਾ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਾਚਾਰ੍ਯੋ ਵਾ ਪਿਤਾਮਹਃ ।
ਮਾਮੇਵ ਪਰਿਗਰ੍ਹਨ੍ਤੇ ਨਾਨ੍ਯੰ ਕੰਚਨ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 5-127-4 (36058)
ਨ ਚਾਹੰ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਕੰਚਿਦ੍ਵ੍ਯਭਿਚਾਰਮਿਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਅਥ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤੋ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸਰਾਜਕਾਃ ॥ 5-127-5 (36059)
ਨ ਚਾਹੰ ਕੰਚਿਦਤ੍ਯਰ੍ਥਮਪਰਾਧਮਰਿਨ੍ਦਮ ।
ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਮਪਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-127-6 (36060)
ਪ੍ਰਿਯਾਭ੍ਯੁਪਗਤੇ ਦ੍ਯੂਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਮਧੂਸੂਦਨ।
ਜਿਤਾਃ ਸ਼ਕੁਨਿਨਾ ਰਾਜ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਮਮ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-127-7 (36061)
ਯਤ੍ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਰਵਿਣੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਤ੍ਰਾਜੀਯਨ੍ਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ।
ਤੇਭ੍ਯ ਏਵਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੰ ਤਤ੍ਤਦ ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 5-127-8 (36062)
ਅਪਰਾਧੋ ਨ ਚਾਸ੍ਮਾਕੰ ਯਤ੍ਤੇ ਹ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੈਃ ਪਰਾਜਿਤਾਃ।
ਅਜੇਯਾ ਜਯਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪਾਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਿਤਾ ਵਨਮ੍ ॥ 5-127-9 (36063)
ਕੇਨ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਪਵਾਦੇਨ ਵਿਰੁਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਰਿਭਿਃ ਸਹ।
ਅਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਮਿਤ੍ਰਵਤ੍ ॥ 5-127-10 (36064)
ਕਿਮਸ੍ਮਾਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਸ੍ਮਿਨ੍ਵਾ ਪੁਨਰਾਗਸਿ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਞ੍ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੈਃ ਸਹ ॥ 5-127-11 (36065)
ਨ ਚਾਪਿ ਵਯਮੁਗ੍ਰੇਣ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਚਨੇਨ ਵਾ।
ਪ੍ਰਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪ੍ਰਣਮਾਮੇਹ ਭਯਾਦਪਿ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮ੍ ॥ 5-127-12 (36066)
ਨ ਚ ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਮਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ।
ਉਤ੍ਸਹੇਤ ਯੁਧਾ ਜੇਤੁਂ ਯੋ ਨਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਬਰ੍ਹਣ ॥ 5-127-13 (36067)
ਨ ਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਕ੍ਰੁʼਪਦ੍ਰੋਣਾਃ ਸਕਰ੍ਣਾ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਦੇਵੈਰਪਿ ਯੁਧਾ ਜੇਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਕਿਮੁਤ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 5-127-14 (36068)
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮਨੁਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਯਦਿ ਮਾਧਵ ਸੰਯੁਗੇ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨਿਧਨੰ ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਮੇਵ ਤਤ੍ ॥ 5-127-15 (36069)
ਮੁਖ੍ਯਸ਼੍ਚੈਵੈਸ਼਼ ਨੋ ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਯਚ੍ਛਯੀਮਹਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਸ਼ਰਤਲ੍ਪਗਤਾ ਵਯਮ੍ ॥ 5-127-16 (36070)
ਤੇ ਵਯੰ ਵੀਰਸ਼ਯਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮੋ ਯਦਿ ਸੰਯੁਗੇ।
ਅਪ੍ਰਣਮ੍ਯੈਵ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਨ ਨਸ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਧਵ ॥ 5-127-17 (36071)
ਕਸ਼੍ਚ ਜਾਤੁ ਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ ।
ਭਯਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਵੰ ਪ੍ਰਣਮੇਦਿਹ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 5-127-18 (36072)
ਉਦ੍ਯਚ੍ਛੇਦੇਵ ਨ ਨਮੇਦੁਦ੍ਯਮੋ ਹ੍ਯੇਵ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ।
ਅਪ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਭਜ੍ਯੇਤ ਨ ਨਮੇਦਿਹ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ॥ 5-127-19 (36073)
ਇਤਿ ਮਾਤਙ੍ਗਵਚਨੰ ਪਰਿਪ੍ਸਨ੍ਤਿ ਹਿਤੇਪ੍ਸਵਃ ।
ਧਰ੍ਮਾਯ ਚੈਵ ਪ੍ਰਣਮੇਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮਦ੍ਵਿਧਃ॥ 5-127-20 (36074)
ਅਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਕੰਚਿਦਨ੍ਯੰ ਯਾਵਜ੍ਜੀਵੰ ਤਥਾ ਚਰੇਤ੍।
ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਮਤਮੇਤਚ੍ਚ ਮੇ ਸਦਾ ॥ 5-127-21 (36075)
ਰਾਜ੍ਯਾਂਸ਼ਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਯੋ ਮੇ ਪਿਤ੍ਰਾ ਪੁਰਾ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਨ ਸ ਲਭ੍ਯਃ ਪੁਨਰ੍ਜਾਤੁ ਮਯਿ ਜੀਵਤਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-127-22 (36076)
ਯਾਵਚ੍ਚ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰਿਯਤੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਨ੍ਯਸ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾ ਵਯੰ ਤੇ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਜੀਵਾਮ ਮਾਧਵ ।
ਅਪ੍ਰਦੇਯੰ ਪੁਰਾ ਦਤ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਰਵਤੋ ਮਮ ॥ 5-127-23 (36077)
ਅਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਵਾ ਭਯਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਮਯਿ ਬਾਲੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਨ ਤਦਦ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਲਭ੍ਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-127-24 (36078)
ਧ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਮਹਾਬਾਹੌ ਮਯਿ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਯਾਵਦ੍ਧਿ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸੂਚ੍ਯਾ ਵਿਦ੍ਧ੍ਯੇਦਗ੍ਰੇਣ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਤਾਵਦਪ੍ਯਪਰਿਤ੍ਯਾਜ੍ਯੰ ਭੂਮੇਰ੍ਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ ॥ 5-127-25 (36079)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-127-19 ਅਪਰ੍ਵਣਿ ਅਪ੍ਰਸ੍ਤਾਵੇ ॥ 5-127-20 ਮਾਤੰਗਃ ਮੁਨਿਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 128
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.128. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 128
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਸਗਰ੍ਹਣੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਪਨਯਾਨੁਸ੍ਮਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰਸਨ੍ਧਾਨੇ ਕੌਰਵੈਰ੍ਵਨ੍ਧਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਵਸਮਰ੍ਪਣਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕਦੁਸ਼੍ਸ਼ਾਸਨਵਚਨਸ਼੍ਰਵਣਜਕੋਪਾਤ੍ ਸਭਾਤੋ ਨਿਰ੍ਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਕੁਲਸ੍ਯਾਰ੍ਧੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪਰਿਤ੍ਯਾਗਾਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਤਥਾ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯਃ ਸਮਰ੍ਪਣਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-128-0 (36080)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ ॥ 5-128-0x (3764)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਕ੍ਰੋਧਪਰ੍ਯਾਕੁਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-128-1 (36081)
ਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਵੀਰਸ਼ਯਨੰ ਕਾਮਮੇਤਦਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ।
ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੋ ਵਿਮਰ੍ਦੋ ਭਵਿਤਾ ਮਹਾਨ੍ ॥ 5-128-2 (36082)
ਯਚ੍ਚੈਤਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਮੂਢ ਨ ਮੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨਿਬੋਧ ਤ੍ਵੰ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-128-3 (36083)
ਸ਼੍ਰਿਯਾਂ ਸੰਤਪ੍ਯਮਾਨੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਤ੍ਵਯਾ ਦੁਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੰ ਦ੍ਯੂਤੰ ਸੌਬਲੇਨ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-128-4 (36084)
ਕਥੰ ਚ ਜ੍ਞਾਤਯਸ੍ਤਾਤ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸਃ ਸਾਧੁਸੰਮਤਾਃ ।
ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯਾਯ੍ਯਮੁਪਸ੍ਥਾਤੁਂ ਜਿਹ੍ਮੇਨਾਜਿਹ੍ਮਚਾਰਿਣਃ ॥ 5-128-5 (36085)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਯੂਤੰ ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞ ਸਤਾਂ ਮਤਿਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍ ।
ਅਸਤਾਂ ਤਤ੍ਰ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਭੇਦਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਸਨਾਨਿ ਚ ॥ 5-128-6 (36086)
ਤਦਿਦੰ ਵ੍ਯਸਨੰ ਘੋਰੰ ਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਯੂਤਮੁਖੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਅਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਦਾਚਾਰਾਨ੍ਸਾਰ੍ਧੰ ਪਾਪਾਨੁਬਨ੍ਧਨੈਃ ॥ 5-128-7 (36087)
ਕਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਾਰ੍ਯਾਂ ਵੈ ਵਿਪ੍ਰਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਂ ਤਥਾਰ੍ਹਤਿ।
ਆਨੀਯ ਚ ਸਭਾਂ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਯਥੋਕ੍ਤਾ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-128-8 (36088)
ਕੁਲੀਨਾ ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨਾ ਪ੍ਰਾਣੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਗਰੀਯਸੀ ।
ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤਥਾ ਵਿਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-128-9 (36089)
ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਕੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯਥੋਕ੍ਤਾਃ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਨ੍ਤਃ ਪਰਨ੍ਤਪਾਃ ॥ 5-128-10 (36090)
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਲੁਬ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਸਤਤੰ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਸ਼਼ੁ ।
ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਕਃ ਸਾਧੁਸ਼੍ਚਰੇਦੇਵਮਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-128-11 (36091)
ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਨਾਮਨਾਰ੍ਯਾਣਾਂ ਤਥਾ ਪਰੁਸ਼਼ਭਾਸ਼਼ਣਮ੍ ।
ਕਰ੍ਣਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਚ ਬਹੁਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-128-12 (36092)
ਸਹ ਮਾਤ੍ਰਾ ਪ੍ਰਦਗ੍ਧੁਂ ਤਾਨ੍ਬਾਲਕਾਨ੍ਵਾਰਣਾਵਤੇ ।
ਆਸ੍ਥਿਤਃ ਪਰਮੋ ਯਤ੍ਨੋ ਨ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਤਵ ॥ 5-128-13 (36093)
ਊਸ਼਼ੁਸ਼੍ਚ ਸੁਚਿਰੰ ਕਾਲੰ ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤਦਾ।
ਮਾਤ੍ਰਾ ਸਹੈਕਚਕ੍ਰਾਯਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ ॥ 5-128-14 (36094)
ਵਿਸ਼਼ੇਣ ਸਰ੍ਪਬਨ੍ਧੈਸ਼੍ਚ ਯਤਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ।
ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰ੍ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਨ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਚ ਤਤ੍ਤਵ ॥ 5-128-15 (36095)
ਏਵੰਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਿਥ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਸਦਾ ਭਵਾਨ੍ ।
ਕਥੰ ਤੇ ਨਾਪਰਾਧੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ ॥ 5-128-16 (36096)
`ਏਵੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕਥੰ ਰਾਜ੍ਯੇ ਸ੍ਥਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਸ ਰਾਜ੍ਯਾਚ੍ਚ ਸੁਖਾਚ੍ਚੈਵ ਹਾਸ੍ਯਸੇ ਕੁਲਪਾਂਸਨ ॥ 5-128-17 (36097)
ਯਚ੍ਚੈਭ੍ਯੋ ਯਾਚਮਾਨੇਭ੍ਯਃ ਪਿਤ੍ਰ੍ਯਮੰਸ਼ੰ ਨ ਦਿਤ੍ਸਤਿ ।
ਤਚ੍ਚ ਪਾਪ ਪ੍ਰਦਾਤਾ(ਅ)ਸਿ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੋ ਨਿਪਾਤਿਤਃ ॥ 5-128-18 (36098)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬਹੂਨ੍ਯਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਵਤ੍।
ਮਿਥ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਨਾਰ੍ਯਃ ਸੰਨਦ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸੇ ॥ 5-128-19 (36099)
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦ੍ਰੋਣੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਚ।
ਸ਼ਾਮ੍ਯੇਤਿ ਮੁਹੁਰੁਕ੍ਤੋਸਿ ਨ ਚ ਸ਼ਾਮ੍ਯਸਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-128-20 (36100)
ਸ਼ਮੇ ਹਿ ਸੁਮਹਾਁਲ੍ਲਾਭਸ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ ।
ਨ ਚ ਰੋਚਯਸੇ ਰਾਜਨ੍ਕਿਮਨ੍ਯਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਲਾਘਵਾਤ੍ ॥ 5-128-21 (36101)
ਨ ਸ਼ਰ੍ਮ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਰਾਜੰਨੁਤ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਵਚਃ।
ਅਧਰ੍ਮ੍ਯਮਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਚ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-128-22 (36102)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-128-23x (3765)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨ ਇਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-128-23 (36103)
ਨ ਚੇਤ੍ਸਨ੍ਧਾਸ੍ਯਸੇ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵੇਨ ਕਾਮੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ।
ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਕਿਲ ਤ੍ਵਾਂ ਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਾਯ ਕੌਰਵਾਃ ॥ 5-128-24 (36104)
ਵੈਕਰ੍ਤਨੰ ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਮਾਂ ਚ ਤ੍ਰੀਨੇਤਾਨ੍ਮਨੁਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਃ ਪਿਤਾ ਚ ਤੇ ॥ 5-128-25 (36105)
ਭ੍ਰਾਤੁਰੇਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤੋਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਨਾਗ ਇਵ ਸ਼੍ਵਸਨ੍ ॥ 5-128-26 (36106)
ਵਿਦੁਰੰ ਚ ਸੋਮਦਤ੍ਤੰ ਚ ਮਹਾਰਾਜੰ ਚ ਬਾਹ੍ਲਿਕਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਚ ਸੋਮਦਤ੍ਤੰ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਦ੍ਰੋਣੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-128-27 (36107)
ਸਰ੍ਵਾਨੇਤਾਨਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤਿਰ੍ਨਿਰਪਤ੍ਰਪਃ।
ਅਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਵਦਮਰ੍ਯਾਦੋ ਮਾਨੀ ਮਾਨ੍ਯਾਵਮਾਨਿਤਾ ॥ 5-128-28 (36108)
ਤੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਮਨੁਜਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍।
ਅਨੁਜਗ੍ਮੁਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਾ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-128-29 (36109)
ਸਭਾਯਾਮੁਤ੍ਥਿਤੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-128-30 (36110)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਵਭਿਸਨ੍ਤ੍ਯਜ੍ਯ ਸੰਰਮ੍ਭੰ ਯੋ(ਅ)ਨੁਮਨ੍ਯਤੇ ।
ਹਸਨ੍ਤਿ ਵ੍ਯਸਨੇ ਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦੋ ਨਚਿਰਾਦਿਵ ॥ 5-128-31 (36111)
ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਨੁਪਾਯਵਿਤ੍।
ਮਿਥ੍ਯਾਭਿਮਾਨੀ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੋਧਲੋਭਵਸ਼ਾਨੁਗਃ ॥ 5-128-32 (36112)
ਕਾਲਪਕ੍ਵਮਿਦੰ ਮਨ੍ਯੇ ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯਨੁਸ੍ਰੁʼਤਾ ਮੋਹਾਤ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ॥ 5-128-33 (36113)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯਾਥ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਮੁਖਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 5-128-34 (36114)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਮਹਾਨਯਮਤਿਕ੍ਰਮਃ ।
ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਮਨ੍ਦਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇ ਨ ਨਿਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯੰਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 5-128-35 (36115)
ਤਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਮਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਕਾਲਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਰਿਨ੍ਦਮਾਃ ।
ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਭਵੇਚ੍ਛ੍ਰੇਯਸ੍ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁਤਾਨਘਾਃ ॥ 5-128-36 (36116)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੇਤਦ੍ਭਵਤਾਂ ਯਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਿਤੰ ਵਚਃ ।
ਭਵਤਾਮਾਨੁਕੂਲ੍ਯੇਨ ਯਦਿ ਰੋਚੇਤ ਭਾਰਤਾਃ ॥ 5-128-37 (36117)
ਪੁਤ੍ਰੋ ਵੈ ਭੋਜਰਾਜਸ੍ਯ ਦੁਰਾਚਾਰੋ ਹ੍ਯਨਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ।
ਜੀਵਤਃ ਪਿਤੁਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਹ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਵਸ਼ੰ ਗਤਃ ॥ 5-128-38 (36118)
ਉਗ੍ਰਸੇਨਸੁਤਃ ਕੰਸਃ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਃ ਸ ਬਾਨ੍ਧਵੈਃ।
ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਹਿਤਕਾਮੇਨ ਮਯਾ ਸ਼ਸ੍ਤੋ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਧੇ ॥ 5-128-39 (36119)
ਆਹੁਕਃ ਪੁਨਰਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਜ੍ਞਾਤਿਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਉਗ੍ਰਸੇਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਾ ਭੋਜਰਾਜਨ੍ਯਵਰ੍ਧਨਃ ॥ 5-128-40 (36120)
ਸੰਸਮੇਕੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਕੁਲਾਰ੍ਥੇ ਸਰ੍ਵਯਾਦਵਾਃ।
ਸੰਭੂਯ ਸੁਖਮੇਧਨ੍ਤੇ ਭਾਰਤਾਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ॥ 5-128-41 (36121)
ਅਪਿ ਚਾਪ੍ਯਵਦਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠੀ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ।
ਵ੍ਯੂਢੇ ਦੇਵਾਸੁਰੇ ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਭ੍ਯੁਦ੍ਯਤੇਸ਼਼੍ਵਾਯੁਧੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 5-128-42 (36122)
ਦ੍ਵੈਧੀਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤ੍ਸੁ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤੁ ਤਦਾ ਦੇਵੋ ਭਗਵਾਁਲ੍ਲੋਕਭਾਵਨਃ ॥ 5-128-43 (36123)
ਪਰਾਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਸੁਰਾ ਦੈਤੇਯਾ ਦਾਨਵੈਃ ਸਹ ।
ਆਦਿਤ੍ਯਾ ਵਸਵੋ ਰੁਦ੍ਰਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਿਵੌਸਕਃ ॥ 5-128-44 (36124)
ਦੇਵਾਸੁਰਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਸੁਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-128-45 (36125)
` ਵਰ੍ਤਮਾਨੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾੰਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।'
ਇਤਿ ਮਤ੍ਵਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠੀ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ।
ਵਰੁਣਾਯ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛੈਤਾਨ੍ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਦੈਤੇਯਦਾਨਵਾਨ੍ ॥ 5-128-46 (36126)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਨਿਯੋਗਾਤ੍ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਃ।
ਵਰੁਣਾਯ ਦਦੌ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਦੈਤੇਯਦਾਨਵਾਨ੍ ॥ 5-128-47 (36127)
ਤਾਨ੍ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਪਾਸ਼ੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਪਾਸ਼ੈਰ੍ਜਲੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
ਵਰੁਣਃ ਸਾਗਰੇ ਯਤ੍ਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਦਾਨਵਾਨ੍ ॥ 5-128-48 (36128)
ਤਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਕਰ੍ਣੰ ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਮ੍ ।
ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਚਾਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤ ॥ 5-128-49 (36129)
ਤ੍ਯਜੇਤ੍ਕੁਲਾਰ੍ਥੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਗ੍ਰਾਮਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਕੁਲੰ ਤ੍ਯਜੇਤ੍।
ਗ੍ਰਾਮੰ ਜਨਪਦਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ ॥ 5-128-50 (36130)
ਰਾਜਨ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਤਤਃ ਸੰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ।
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਯੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ ॥ 5-128-51 (36131)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 129
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.129. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 129
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਜ੍ਞਯਾ ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾਃ ਸਭਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਨਯਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪੁਨਃ ਸਭਾਮਾਨਾਯ੍ਯ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਨੀਤਿਕਥ ਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸ਼ਮਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-129-0 (36132)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-129-0x (3766)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਤੁ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਵਿਦੁਰੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-129-1 (36133)
ਗਚ੍ਛ ਤਾਤ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਂ ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀਮ੍ ।
ਆਨਯੇਹ ਤਯਾ ਸਾਰ੍ਧਮਨੁਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿਮ੍ ॥ 5-129-2 (36134)
ਯਦਿ ਸਾ ਨ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼ਮਯੇਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਮ੍।
ਅਪਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਮ ਵਚਨੇ ਵਯਮ੍ ॥ 5-129-3 (36135)
ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਦੁਃਸਹਾਯਸ੍ਯ ਸ਼ਮਾਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰੁਵਤੀ ਵਚਃ ॥
ਅਪਿ ਨੋ ਵ੍ਯਸਨੰ ਘੋਰੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਹਤ੍ । 5-129-4 (36136)
ਸ਼ਮਯੇਚ੍ਚਿਰਰਾਤ੍ਰਾਯ ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਵਦਵ੍ਯਯਮ੍ ।
ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤੁ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਦੁਰੋ ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀਮ੍ । 5-129-5 (36137)
ਆਨਯਾਮਾਸ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਂ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 5-129-6 (36138)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-129-7x (3767)
ਏਸ਼਼ ਗਾਨ੍ਧਾਰਿ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਾਸਨਾਤਿਗਃ ।
ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਲੋਭਾਦੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਜੀਵਿਤੰ ਚ ਪ੍ਰਹਾਸ੍ਯਤਿ ॥ 5-129-7 (36139)
ਅਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਵਦਮਰ੍ਯਾਦਃ ਪਾਪੈਃ ਸਹ ਦੁਰਾਤ੍ਮਵਾਨ੍।
ਸਭਾਯਾ ਨਿਰ੍ਗਤੋ ਮੂਢੋ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵਚਃ ॥ 5-129-8 (36140)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-129-9x (3768)
ਸਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ।
ਅਨ੍ਵਿਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਮਹਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-129-9 (36141)
ਆਨਾਯਯ ਸੁਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਰਾਜ੍ਯਕਾਮੁਕਮਾਤੁਰਮ੍ ।
ਨਹਿ ਰਾਜ੍ਯਮਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਲੋਪਿਨਾ ।
ਆਪ੍ਤੁਮਾਪ੍ਤੰ ਤਥਾ(ਅ)ਪੀਦਮਵਿਨੀਤੇਨ ਸਰ੍ਵਥਾ ॥ 5-129-10 (36142)
ਤ੍ਵੰ ਹ੍ਯੇਵਾਤ੍ਰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਗਰ੍ਹ੍ਯੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਸੁਤਪ੍ਰਿਯਃ ।
ਯੋ ਜਾਨਨ੍ਪਾਪਤਾਮਸ੍ਯ ਤਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਮਨੁਵਰ੍ਤਸੇ ॥ 5-129-11 (36143)
ਸ ਏਸ਼਼ ਕਾਮਮਨ੍ਯੁਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਲਬ੍ਧੋ ਲੋਭਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਅਸ਼ਕ੍ਯੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਯਿਤੁਂ ਬਲਾਤ੍ ॥ 5-129-12 (36144)
ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪ੍ਰਦਾਨੇ ਮੂਢਸ੍ਯ ਬਾਲਿਸ਼ਸ੍ਯ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਦੁਃਸਹਾਯਸ੍ਯ ਲੁਬ੍ਧਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਸ਼੍ਰੁਤੇ ਫਲਮ੍ ॥ 5-129-13 (36145)
ਕਥੰ ਹਿ ਸ੍ਵਜਨੇ ਭੇਦਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਭਿੰਨੰ ਹਿ ਸ੍ਵਜਨੇਨ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ ॥ 5-129-14 (36146)
ਯਾ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਸਾਮ੍ਨਾ ਭੇਦੇਨ ਵਾ ਪੁਨਃ ।
ਨਿਸ੍ਤਰ੍ਤੁਮਾਪਦਃ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਦਣ੍ਡੰ ਕਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਾਤਯੇਤ੍ ॥ 5-129-15 (36147)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-129-16x (3769)
ਸ਼ਾਸਨਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਮਾਤੁਸ਼੍ਚ ਵਚਨਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਸਭਾਂ ਪ੍ਰਾਵੇਸ਼ਯਤ੍ਪੁਨਃ ॥ 5-129-16 (36148)
ਸ ਮਾਤੁਰ੍ਵਚਨਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਪੁਨਃ ਸਭਾਮ੍ ।
ਅਭਿਤਾਮ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ਕ੍ਰੋਧਾੰਨਿਸ਼੍ਵਸੰਨਿਵ ਪੰਨਗਃ ॥ 5-129-17 (36149)
ਤੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਮੁਤ੍ਪਥਮਾਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਵਿਗਰ੍ਹਮਾਣਾ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀ ਸ਼ਮਾਰ੍ਥੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-129-18 (36150)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਵਚਨੰ ਮਮ ਪੁਤ੍ਰਕ ।
ਹਿਤੰ ਤੇ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਸ੍ਯ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਯਤ੍ਯਾਂਸੁਖੋਦਯਮ੍ ॥ 5-129-19 (36151)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਯਦਾਹ ਤ੍ਵਾਂ ਪਿਤਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਃ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਕੁਰੁ ਤਦ੍ਵਚਃ ॥ 5-129-20 (36152)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਤੁ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚੈਵ ਮਮ ਚਾਪਚਿਤਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ।
ਭਵੇਦ੍ਦ੍ਰੋਣਮੁਖਾਨਾਂ ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਾ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-129-21 (36153)
ਨ ਹਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸ੍ਵੇਨ ਕਾਮੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ।
ਅਵਾਪ੍ਤੁਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-129-22 (36154)
ਨ ਹ੍ਯਵਸ਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਰਾਜ੍ਯਮਸ਼੍ਰੀਯਾਦ੍ਦੀਰ੍ਘਮਨ੍ਤਰਮ੍।
ਵਿਜਿਤਾਤ੍ਮਾ ਤੁ ਮੇਧਾਵੀ ਸ ਰਾਜ੍ਯਮਭਿਪਾਲਯੇਤ੍ ॥ 5-129-23 (36155)
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਵ੍ਯਪਕਰ੍ਸ਼਼ਤਃ ।
ਤੌ ਤੁ ਸ਼ਤ੍ਰੂ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਰਾਜਾ ਵਿਜਯਤੇ ਮਹੀਮ੍ ॥ 5-129-24 (36156)
ਲੋਕੇਸ਼੍ਵਰ ਪ੍ਰਭੁਤ੍ਵੰਹਿ ਮਹਦੇਤਦ੍ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਨਾਮੇਪ੍ਸਿਤੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 5-129-25 (36157)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਮਹਤ੍ਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਰ੍ਨਿਯਚ੍ਛੇਦਰ੍ਥਧਰ੍ਮਯੋਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰ੍ਨਿਯਤੈਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਰ੍ਧਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵੇਨ੍ਧਨੈਃ ॥ 5-129-26 (36158)
ਅਵਿਧੇਯਾਨਿ ਹੀਮਾਨਿ ਵ੍ਯਾਪਾਦਯਿਤੁਮਪ੍ਯਲਮ੍ ।
ਅਵਿਧੇਯਾ ਇਵਾਦਾਨ੍ਤਾ ਹਯਾਃ ਪਥਿ ਕੁਸਾਰਥਿਮ੍ ॥ 5-129-27 (36159)
ਅਵਿਜਿਤ੍ਯ ਯ ਆਤ੍ਮਾਨਮਮਾਤ੍ਯਾਨ੍ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਤੇ।
ਅਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਵਾ(ਅ)ਜਿਤਾਮਾਤ੍ਯਃ ਸੋ(ਅ)ਵਸ਼ਃ ਪਰਿਹੀਯਤੇ ॥ 5-129-28 (36160)
ਆਤ੍ਮਾਨਮੇਵ ਪ੍ਰਥਮੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਰੂਪੇਣ ਯੋਜਯੇਤ੍ ।
ਤਤੋ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯਾਨਮਿਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਨ ਮੋਘੰ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-129-29 (36161)
ਵਸ਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੰ ਜਿਤਾਮਾਤ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਦਣ੍ਡੰ ਵਿਕਾਰਿਸ਼਼ੁ ।
ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕਾਰਿਣੰ ਧੀਰਮਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਤੇ ॥ 5-129-30 (36162)
ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣੇਵ ਜਾਲੇਨ ਝਸ਼਼ਾਵਪਿਹਿਤਾਵੁਭੌ ।
ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥੌ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੰ ਤੌ ਵਿਲੁਮ੍ਪਤਃ ॥ 5-129-31 (36163)
ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਹਿ ਦੇਵਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਯਾਤੁਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਪਿਦਧੁਰ੍ਮੁਖਮ੍ ।
ਬਿਭ੍ਯਤੋ(ਅ)ਨੁਪਰਾਗਸ੍ਯ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਸ੍ਮ ਵਰ੍ਧਿਤੌ ॥ 5-129-32 (36164)
ਕਾਮੰ ਕ੍ਰੋਧੰ ਚ ਲੋਭੰ ਚ ਦਮ੍ਭੰ ਦਰ੍ਪੰ ਚ ਭੂਮਿਪਃ ।
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਜੇਤੁਂ ਯੋ ਵੇਦ ਸ ਮਹੀਮਭਿਜਾਯਤੇ ॥ 5-129-33 (36165)
ਸਤਤੰ ਨਿਗ੍ਰਹੇ ਯੁਕ੍ਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਭਵੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ ।
ਈਪ੍ਸੰਨਰ੍ਥੰ ਚ ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਚ ਪਰਾਭਵਮ੍ ॥ 5-129-34 (36166)
ਕਾਮਾਭਿਭੂਤਃ ਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਵਾ ਯੋ ਮਿਥ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ।
ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਚਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਨ ਸਹਾਯਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ॥ 5-129-35 (36167)
ਏਕੀਭੂਤੈਰ੍ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੈਃ ਸ਼ੂਰੈਰਰਿਨਿਬਰ੍ਹਣੈਃ ।
ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਤਾਤ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਸਹਿਤਃ ਸੁਖੀ ॥ 5-129-36 (36168)
ਯਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਦ੍ਰੋਣਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਹਾਰਥਃ।
ਆਹਤੁਸ੍ਤਾਤ ਤਤ੍ਸਤ੍ਯਮਜੇਯੌ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪਾਣ੍ਡਵੌ ॥ 5-129-37 (36169)
ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ਼਼੍ਵ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਾਰਿਣਮ੍।
ਪ੍ਰਸੰਨੋ ਹਿ ਸੁਖਾਯ ਸ੍ਯਾਦੁਭਯੋਰੇਵ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-129-38 (36170)
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮਰ੍ਥਕਾਮਾਨਾਂ ਯੋ ਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਸ਼ਾਸਨੇ।
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਸ ਨਰਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 5-129-39 (36171)
ਨ ਯੁਦ੍ਧੇ ਤਾਤ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਨ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮ੍।
ਨ ਚਾਪਿ ਵਿਜਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਚੇਤ ਆਧਿਥਾਃ ॥ 5-129-40 (36172)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਹਿ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਪਿਤ੍ਰ ਤੇ ਬਾਹ੍ਲਿਕੇਨ ਚ।
ਦਤ੍ਤੋਂ(ਅ)ਸ਼ਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਭੇਦਾਦ੍ਭਤੈਰਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-129-41 (36173)
ਤਸ੍ਥ ਚੈਤਤ੍ਪ੍ਰਦਾਨਸ੍ਯ ਫਲਮਦ੍ਯਾਨੁਪਸ਼੍ਯਸਿ ।
ਯਦ੍ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਸ਼ੂਰੈਰ੍ਨਿਹਤਕਣ੍ਟਕਾਮ੍ ॥ 5-129-42 (36174)
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਥੋਚਿਤਮਰਿਨ੍ਦਮ ।
ਯਦੀਚ੍ਛਸਿ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੋ ਭੋਕ੍ਤੁਮਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਦੀਯਤਾਮ੍ ॥ 5-129-43 (36175)
ਅਲਮਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਮਹਾਮਾਤ੍ਯਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੁਮ੍ ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਵਚਨੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-129-44 (36176)
ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਿਰਾਤ੍ਮਵਦ੍ਭਿਸ੍ਤੈਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਦ੍ਭਿਰ੍ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ।
ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਵਿਗ੍ਰਹਸ੍ਤਾਤ ਭ੍ਰੰਸ਼ਯੇਨ੍ਮਹਤਃ ਸੁਖਾਤ੍ ॥ 5-129-45 (36177)
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਮਨ੍ਯੁਂ ਸ਼ਾਧਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਯਥੋਚਿਤਮ੍।
ਸ੍ਵਮੰਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਾਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-129-46 (36178)
ਅਲਮਙ੍ਗ ਨਿਕਾਰੋ(ਅ)ਯੰ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਸਮਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਸ਼ਮਯੈਨੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਸਮੇਧਿਤਮ੍ ॥ 5-129-47 (36179)
ਨ ਚੈਸ਼਼ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਯਸ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਥਮਭੀਪ੍ਸਤਿ ।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ ਦ੍ਰੁʼਢਕ੍ਰੋਧੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ਼੍ਚ ਤੇ ॥ 5-129-48 (36180)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਦ੍ਰੋਣੇ ਕ੍ਰੁʼਪੇ ਕਰ੍ਣੇ ਭੀਮਸੇਨੇ ਧਨਞ੍ਜਯੇ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇ ਚ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਨ ਸ੍ਯੁਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-129-49 (36181)
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ਵਸ਼ਮਾਪੰਨੋ ਮਾ ਕੁਰੂਂਸ੍ਤਾਤ ਜੀਘਨਃ ।
ਏਸ਼਼ਾ ਹਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਮਾ ਗਮਤ੍ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਵਧਮ੍ ॥ 5-129-50 (36182)
ਯਚ੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਮਨ੍ਯਸੇ ਮੂਢ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪਾਦਯਃ।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯੇਤਿ ਨੈਤਦਦ੍ਯੋਪਪਦ੍ਯਤੇ ॥ 5-129-51 (36183)
ਸਮੰ ਹਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰੀਤਿਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥਾਨੰ ਹਿ ਵਿਦਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼੍ਵਥ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਸੁ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਭ੍ਯਧਿਕਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-129-52 (36184)
ਰਾਜਪਿਣ੍ਡਭਯਾਦੇਤੇ ਯਦਿ ਹਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਜੀਵਿਤਮ੍ ।
ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 5-129-53 (36185)
ਨ ਲੋਭਾਦਰ੍ਥਸੰਪਤ੍ਤਿਰ੍ਨਰਾਣਾਮਿਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ।
ਤਦਲੰ ਤਾਤ ਲੋਭੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ ॥ 5-129-54 (36186)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-129-19 ਆਯਤ੍ਯਾਂ ਪਰਿਣਾਮੇ ॥ 5-129-21 ਅਪਚਿਤਿਃ ਪੂਜਾ ॥ 5-129-23 ਦੀਰ੍ਘਮਨ੍ਤਰੰ ਚੇਰਕਾਲਮ੍ ॥ 5-129-29 ਮਹਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ । ਮਹਦ੍ਰਾਜ੍ਯਵਿਸ਼ਾਲਯੋਰਿਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਃ ॥ 5-129-31 ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਚ੍ਛਿਦ੍ਰੇਣ ॥ 5-129-32 ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਪਿਦਧੁਃ ਤੌ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਵਿਤ੍ਯਧ੍ਯਾਹਾਰੇਣ ਯੋਜਨਾ ॥ 5-129-33 ਅਭਿਜਾਯਤੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ॥ 5-129-47 ਨਿਕਾਰਃ ਅਪਕਾਰਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 130
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.130. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 130
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਮਾਤ੍ਰੁʼਵਾਕ੍ਯਮਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਿਰ੍ਗਤੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਕਰ੍ਣਾਦਿਭਿਃ ਸਹਾਲੋਚ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਬਨ੍ਧਨਨਿਰ੍ਧਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਇਙ੍ਗਿਤਜ੍ਞੇਨ ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਦਿਸ਼਼ੁ ਤੰਨਵੇਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਪੁਨਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਾਨਾਯ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਗ੍ਰਹਤ੍ਵਨਿਰੂਪਣਮ੍ ॥ 3 ॥ ਵਿਦੁਰੇਣ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਚਰਿਤ੍ਰਨਿਰੂਪਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-130-0 (36187)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-130-0x (3770)
ਤਤ੍ਤੁ ਵਾਕ੍ਯਮਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਨ੍ਮਾਤ੍ਰੁʼਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੇ ਸੰਰਮ੍ਭਾਤ੍ਸਕਾਸ਼ਮਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 5-130-1 (36188)
ਤਤਃ ਸਭਾਯਾ ਨਿਰ੍ਗਮ੍ਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਕੌਰਵਃ।
ਸੌਬਲੇਨ ਮਤਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸ਼ਕੁਨਿਨਾ ਸਹ ॥ 5-130-2 (36189)
` ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਕਰ੍ਣੰ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤਿ ।
ਨੋਚੇਤ੍ਸਨ੍ਧਾਸ੍ਯਸੇ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵੇਨ ਕਾਮੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ।
ਬਦ੍ਧ੍ਵੈਵ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-130-3 (36190)
ਵੈਕਰ੍ਤਨੰ ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਮਾਂ ਚ ਤ੍ਰੀਨੇਤਾਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਪਿਤਾ ਚ ਤੇ ॥ 5-130-4 (36191)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਨਿਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ ॥ 5-130-5 (36192)
ਏਕਾਨ੍ਤਮੁਪਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪੁਨਰਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤ੍ ।
ਸੌਬਲੇਨ ਮਤਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸ਼ਕੁਨਿਨਾ ਸਹ ॥' 5-130-6 (36193)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸ਼ਕੁਨੇਃ ਸੌਬਲਸ੍ਯ ਚ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਚਤੁਰ੍ਥਾਨਾਮਿਦਮਾਸੀਦ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 5-130-7 (36194)
ਪੁਰਾ(ਅ)ਯਮਸ੍ਮਾਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਕਾਰੀ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ।
ਸਹਿਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੇਨ ਚ ॥ 5-130-8 (36195)
ਵਯਮੇਵ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ੰ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਮ ਬਲਾਦਿਵ।
ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵੈਰੋਚਨਿੰ ਯਥਾ ॥ 5-130-9 (36196)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਹਤਚੇਤਸਃ ।
ਨਿਰੁਤ੍ਸਾਹਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਗ੍ਨਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਇਵੋਰਗਾਃ ॥ 5-130-10 (36197)
ਅਯੰ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਰ੍ਮ ਵਰ੍ਮ ਚ ।
ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੇ ਵਰਦੇ ਰੁʼਸ਼਼ਭੇ ਸਰ੍ਵਸਾਤ੍ਵਤਾਮ੍।
ਨਿਰੁਦ੍ਯਮਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸੋਮਕੈਃ ਸਹ ॥ 5-130-11 (36198)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਯਮਿਹੈਵੈਕੰ ਕੇਸ਼ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਕਾਰਿਣਮ੍ ।
ਕ੍ਰੋਸ਼ਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਹੇ ਰਿਪੂਨ੍ ॥ 5-130-12 (36199)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-130-13x (3771)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਪਮਭਿਪ੍ਰਾਯੰ ਪਾਪਾਨਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਾਮ੍।
ਇਙ੍ਗਿਤਜ੍ਞਃ ਕਵਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਨ੍ਵਬੁਦ੍ਧ੍ਯਤ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ॥ 5-130-13 (36200)
ਤਦਰ੍ਥਮਭਿਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਹਾਰ੍ਦਿਕ੍ਯੇਨ ਸਹਾਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਯੋਜਯ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ॥ 5-130-14 (36201)
ਵ੍ਯੂਢਾਨੀਕਃ ਸਭਾਦ੍ਵਾਰਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਵ ਦੰਸ਼ਿਤਃ ।
ਯਾਵਦਾਖ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਚੈਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਾਰਿਣੇ ॥ 5-130-15 (36202)
ਸ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਸਭਾਂ ਵੀਰਃ ਸਿੰਹੋ ਗਿਰਿਗੁਹਾਮਿਵ ।
ਆਚਸ਼਼੍ਟ ਤਮਭਿਪ੍ਰਾਯੰ ਕੇਸ਼ਵਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ॥ 5-130-16 (36203)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤਤਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਦੁਰੰ ਚਾਨ੍ਵਭਾਸ਼਼ਤ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਤਮਭਿਪ੍ਰਾਯਮਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ॥ 5-130-17 (36204)
ਧਰ੍ਮਾਦਰ੍ਥਾਚ੍ਚ ਕਾਮਾਚ੍ਚ ਕਰ੍ਮ ਸਾਧੁਵਿਗਰ੍ਹਿਤਮ੍ ।
ਮਨ੍ਦਾਃ ਕਰ੍ਤੁਮਿਹੇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨ ਚਾਵਾਪ੍ਯੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-130-18 (36205)
ਪੁਰਾ ਵਿਕੁਰ੍ਵਤੇ ਮੂਢਾਃ ਪਾਪਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਮਾਗਤਾਃ ।
ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ਕਾਮਮਨ੍ਯੁਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੋਧਲੋਭਵਸ਼ਾਨੁਗਾਃ ॥ 5-130-19 (36206)
ਇਮੰ ਹਿ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਜਿਘ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ੍ਯਲ੍ਪਚੇਤਸਃ।
ਪਟੇਨਾਗ੍ਨਿੰ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤੰ ਯਥਾ ਬਾਲਾ ਯਥਾ ਜਡਾਃ ॥ 5-130-20 (36207)
ਸਾਤ੍ਯਕੇਸ੍ਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਦੁਰੋ ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ਿਵਾਨ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮਹਾਬਾਹੁਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-130-21 (36208)
ਰਾਜਨ੍ਪਰੀਤਕਾਲਾਸ੍ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਰਨ੍ਤਪ ।
ਅਸਕ੍ਯਮਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਚ ਕਰ੍ਤੁਂ ਕਰ੍ਮ ਸਮੁਦ੍ਯਤਾਃ ॥ 5-130-22 (36209)
ਇਮੰ ਹਿ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਮਭਿਭੂਯ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਚ ।
ਨਿਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਕਿਲੇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਹਿਤਾ ਵਾਸਵਾਨੁਜਮ੍ ॥ 5-130-23 (36210)
ਇਮੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਮਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਦੁਰਸਦਮ੍ ।
ਆਸਾਦ੍ਯ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਤਙ੍ਗਾ ਇਵ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 5-130-24 (36211)
ਅਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਹਿ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾਞ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ।
ਸਿੰਹੋ ਨਾਗਾਨਿਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਗਮਯੇਦ੍ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 5-130-25 (36212)
ਨ ਤ੍ਵਯੰ ਨਿਨ੍ਦਿਤੰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਪਾਪੰ ਕਥੰਚਨ ।
ਨ ਚ ਧਰ੍ਮਾਦਪਕ੍ਰਾਮਦੇਚ੍ਯੁਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-130-26 (36213)
` ਯਥਾ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦਗ੍ਧਾ ਸਾਸ਼੍ਵਾ ਸਰਥਕੁਞ੍ਜਰਾ ।
ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਸ੍ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਕਾਸ਼ੀਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਹਤਃ ॥ 5-130-27 (36214)
ਤਥਾ ਨਾਗਪੁਰੰ ਦਗ੍ਧ੍ਵਾ ਸ਼ਙ੍ਖਚਕ੍ਰਗਦਾਧਰਃ ।
ਸ੍ਵਯੰ ਕਾਲੇਸ਼੍ਵਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਾਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕੌਰਵਾਨ੍ ॥ 5-130-28 (36215)
ਪਾਰਿਜਾਤਹਰੰ ਹ੍ਯੇਨਮੇਕੰ ਯਦੁਸੁਖਾਵਹਮ੍।
ਨਾਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ਸੰਰਬ੍ਧੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਹਾ ਵਸੁਭਿਃ ਸਹ ॥ 5-130-29 (36216)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਿਰ੍ਮੋਚਨੇ ਪਾਸ਼ਾਨ੍ਸ਼਼ਟ੍ਸਹਸ੍ਰਾਂਸ੍ਤਰਸ੍ਵਿਨਃ ।
ਹ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਹ੍ਯੁਪਸਙ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕੌਰਵਾਨ੍ ॥ 5-130-30 (36217)
ਦ੍ਵਾਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੌਭਸ੍ਯ ਵਿਧੂਯ ਗਦਯਾ ਗਿਰਿਮ੍।
ਦ੍ਯੁਮਤ੍ਸੇਨਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਵਿਨਿਪਾਤਿਤਃ ॥ 5-130-31 (36218)
ਸ਼ੇਸ਼਼ਵਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਕੁਰੂਣਾਂ ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਤਥਾ(ਅ)ਚ੍ਯੁਤਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮਤੇ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸਨ੍ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾਮ੍ ॥ 5-130-32 (36219)
ਏਤੇ ਹਿ ਯਦਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਹ ਰਾਜਭਿਃ ।
ਅਦ੍ਯੈਵਾਤਿਥਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਮਸ੍ਯ ਤੇ ॥ 5-130-33 (36220)
ਯਥਾ ਵਾਯੋਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾਗ੍ਰਣਿ ਵਸ਼ੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਬਲੀਯਸਃ।
ਤਥਾ ਚਕ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਸ਼ਮੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੌਰਵਾਃ ॥ 5-130-34 (36221)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ।' 5-130-35x (3772)
ਵਿਦੁਰੇਣੈਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਕੇਸ਼ਵੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਾਂ ਮਿਥਃ ॥ 5-130-35 (36222)
ਰਾਜੰਨੇਤੇ ਯਦਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਮਾਂ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯੁਰੋਜਸਾ ।
ਏਤੇ ਵਾ ਮਾਮਹੰ ਵੈਨਾਨਨੁਜਾਨੀਹਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-130-36 (36223)
ਏਤਾਨ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੰਰਬ੍ਧਾੰਨਿਯਨ੍ਤੁਮਹਮੁਤ੍ਸਹੇ ।
ਨ ਤ੍ਵਹੰ ਨਿਨ੍ਦਿਤੰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਪਾਪੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-130-37 (36224)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਹਿ ਲੁਭ੍ਯਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਾਨ੍ਹਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸੁਤਾਃ ।
ਏਤੇ ਚੇਦੇਵਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਰ੍ਯੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-130-38 (36225)
ਅਦ੍ਯੈਵ ਹ੍ਯਹਮੇਨਾਂਸ਼੍ਚ ਯੇ ਚੈਨਾਨਨੁ ਭਾਰਤ ।
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਰਾਜਨ੍ਪਾਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਂ ਕਿੰ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-130-39 (36226)
` ਏਸ਼਼ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯੋ ਰਾਜਨ੍ਯਦ੍ਯੇਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ।
ਨਰ੍ਦਨ੍ਤੁ ਸਹਿਤਾਃ ਸ਼ਙ੍ਖਾਃ ਪਣਵਾਨਕਨਿਸ੍ਵਨੈਃ ॥ 5-130-40 (36227)
ਅਨਾਯਾਸੇਨ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਪਰ੍ਵਤਾਂ ਚ ਸ਼ਿਵੰ ਮਹਤ੍।
ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਰਾਜਨ੍ਪਾਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਂ ਚੇਤ੍ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍ ॥' 5-130-41 (36228)
ਇਦੰ ਤੁ ਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਯੰ ਨਿਨ੍ਦਿਤੰ ਕਰ੍ਮ ਭਾਰਤ ।
ਸੰਨਿਧੌ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਰੋਧਜੰ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਜਮ੍ ॥ 5-130-42 (36229)
ਏਸ਼਼ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਨ੍ਯਥੇਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਤਤ੍।
ਅਹੰ ਤੁ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਨਯਾਨਨੁਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 5-130-43 (36230)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਿਦੁਰੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਨਯ ਤੰ ਪਾਪੰ ਰਾਜ੍ਯਲੁਬ੍ਧੰ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 5-130-44 (36231)
ਸਹਮਿਤ੍ਰੰ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸਸੋਦਰ੍ਯੰ ਸਹਾਨੁਗਮ੍।
ਸ਼ਕ੍ਨੁਯਾਂ ਯਦਿ ਪਨ੍ਥਾਨਮਵਤਾਰਯਿਤੁਂ ਪੁਨਃ ॥ 5-130-45 (36232)
ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਵੇਸ਼ਯਤ੍ਮਭਾਮ੍ ।
ਅਕਾਮੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਰਾਜਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍ ॥ 5-130-46 (36233)
ਅਥ ਦੁਰੋਯਧਨੰ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ।
ਕਰ੍ਣਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਰਾਜਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-130-47 (36234)
ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ ਪਾਪਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਕਰ੍ਮਸਹਾਯਵਾਨ੍।
ਪਾਪੈਃ ਸਹਾਯੈਃ ਸੰਹਤ੍ਯ ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਮ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 5-130-48 (36235)
ਅਸ਼ਕ੍ਯਮਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਚ ਸਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਮ੍ ।
ਯਥਾ ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਕੋ ਮੂਢੋ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯੇਤ੍ਕੁਲਪਾਂਸਨਃ ॥ 5-130-49 (36236)
ਤ੍ਵਮਿਮੰ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਮਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ।
ਪਾਪੈਃ ਸਹਾਯੈਃ ਸੰਹਤ੍ਯ ਨਿਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਕਿਲੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-130-50 (36237)
ਯੋ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਬਲਾਤ੍ਕਰ੍ਤੁਂ ਦੇਵੈਰਪਿ ਸਵਾਸਵੈਃ ।
ਤੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ ਮਨ੍ਦ ਬਾਲਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਸੰ ਯਥਾ ॥ 5-130-51 (36238)
ਦੇਵੈਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੈਰ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਰਸੁਰੈਰੁਰਗੈਸ਼੍ਚ ਯਃ।
ਨ ਸੋਢੁਂ ਸਮਰੇ ਸ਼ਕ੍ਯਸ੍ਤੰ ਨ ਬੁਧ੍ਯਸਿ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ॥ 5-130-52 (36239)
ਦੁਰ੍ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਃ ਪਾਣਿਨਾ ਵਾਯੁਰ੍ਦੁਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਃ ਪਾਣਿਨਾ ਸ਼ਸ਼ੀ ।
ਦੁਰ੍ਧਰਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਦੁਰ੍ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਃ ਕੇਸ਼ਵੋ ਬਲਾਤ੍ ॥ 5-130-53 (36240)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ(ਅ)ਪਿ ਵਿਦੁਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-130-54 (36241)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਵਚਨੰ ਮਮ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍।
ਸੌਭਦ੍ਵਾਰੇ ਵਾਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਦ੍ਵਿਵਿਦੋ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ।
ਸ਼ਿਲਾਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਛਾਦਯਾਮਾਸ ਕੇਸ਼ਵਮ੍ ॥ 5-130-55 (36242)
ਗ੍ਰਹੀਤੁਕਾਮੋ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵਯਤ੍ਨੇਨ ਮਾਧਵਮ੍ ।
ਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਨਾਸ਼ਕਚ੍ਚੈਨੰ ਤੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ ਬਲਾਤ੍ ॥ 5-130-56 (36243)
ਪ੍ਰਾਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਗਤੰ ਸ਼ੌਰਿੰ ਨਰਕਃ ਸਹ ਦਾਨਵੈਃ ।
ਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਨਾਸ਼ਕਤ੍ਤਤ੍ਰ ਤੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ ਬਲਾਤ੍ ॥ 5-130-57 (36244)
ਅਨੇਕਯੁਗਵਰ੍ਸ਼਼ਾਯੁਰ੍ਨਿਹਤ੍ਯ ਨਰਕੰ ਮ੍ਰੁʼਧੇ ।
ਨੀਤ੍ਵਾ ਕਨ੍ਯਾਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਉਪਯੇਮੇ ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 5-130-58 (36245)
ਨਿਰ੍ਮੋਚਨੇ ਸ਼਼ਟ੍ਸਹਸ੍ਰਾਃ ਪਾਸ਼ੈਰ੍ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਮਹਾਸੁਰਾਃ ।
ਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਨਾਸ਼ਕੰਸ਼੍ਚੈਨੰ ਤੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ ਬਲਾਤ੍ ॥ 5-130-59 (36246)
ਅਨੇਨ ਹਿ ਹਤਾ ਬਾਲ੍ਯੇ ਪੂਤਨਾ ਸ਼ਿਸ਼ੁਨਾ ਤਦਾ।
ਗੋਵਰ੍ਧਨੋ ਧਾਰਿਤਸ਼੍ਚ ਗਵਾਰ੍ਥੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-130-60 (36247)
ਅਰਿਸ਼਼੍ਟੋ ਧੇਨੁਕਸ਼੍ਚੈਵ ਚਾਣੂਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਃ।
ਅਸ਼੍ਵਰਾਜਸ਼੍ਚ ਨਿਹਤਃ ਕੰਸਸ਼੍ਚਾਰਿਸ਼਼੍ਟਮਾਚਰਨ੍ ॥ 5-130-61 (36248)
ਜਰਾਸਨ੍ਧਸ਼੍ਚ ਵਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਬਾਣਾਸ਼੍ਚ ਨਿਹਤਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼਼ੂਦਿਤਾਃ ॥ 5-130-62 (36249)
ਵਰੁਣੋ ਨਿਰ੍ਜਿਤੋ ਰਾਜਾ ਪਾਵਕਸ਼੍ਚਾਮਿਤੌਜਸਾ ।
ਪਾਰਿਜਾਤੰ ਚ ਹਰਤਾ ਜਿਤਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਚ੍ਛਚੀਪਤਿਃ ॥ 5-130-63 (36250)
ਏਕਾਰ੍ਣਵੇ ਚ ਸ੍ਵਪਤਾ ਨਿਹਤੌ ਮਧੁਕੈਟਭੌ ।
ਜਨ੍ਮਾਨ੍ਤਰਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਹਯਗ੍ਰੀਵਸ੍ਤਥਾ ਹਤਃ॥ 5-130-64 (36251)
ਅਯੰ ਕਰ੍ਤਾ ਨ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਕਾਰਣੰ ਚਾਪਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇ ।
ਯਦ੍ਯਦਿਚ੍ਛੇਦਯੰ ਸ਼ੌਰਿਸ੍ਤਤ੍ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦਯਤ੍ਨਤਃ ॥ 5-130-65 (36252)
ਤੰ ਨ ਬੁਧ੍ਯਸਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਘੋਰਵਿਕ੍ਰਮਮਚ੍ਯੁਤਮ੍।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਮਿਵ ਕ੍ਰੂਦ੍ਧੰ ਤੇਜੋਰਾਸ਼ਿਮਨਿਨ੍ਦਿਤਮ੍ ॥ 5-130-66 (36253)
ਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਾਰਿਣਮ੍।
ਪਤਙ੍ਗੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਮਿਵਾਸਾਦ੍ਯ ਸਾਮਾਤ੍ਯੋ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ ॥ 5-130-67 (36254)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-130-9 ਵੈਰੋਚਨਿੰ ਬਲਿਮ੍ ॥ 5-130-18 ਕਰ੍ਮ ਦੂਤਨਿਗ੍ਰਹਾਖ੍ਯਮ੍ ॥ 5-130-38 ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਪਾਣ੍ਡਵਧਨੇ ॥ 5-130-42 ਇਦੰ ਤੁ ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-130-49 ਨਿਰ੍ਮੋਚਨੇ ਨਗਰਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 131
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.131. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 131
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸਭਾਯਾਂ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪ੍ਰਸਾਦਾਲ੍ਲਬ੍ਧਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਤਾ ਵਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਇਤਰੇਸ਼਼ਾਮਦਿ ਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰਾਤ੍ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੋਰਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨਾਧਿਗਮਃ ॥ 2 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਤਦ੍ਰੂਪੋਪਸੰਹਾਰਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪੂਰ੍ਵਰੂਪੰ ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਥਾਧਿਰੋਹਣੇਨ ਕੁਨ੍ਤੀਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-131-0 (36255)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ । 5-131-0x (3773)
ਵਿਦੁਰੇਣੈਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕੇਸ਼ਵਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਪੂਗਹਾ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 5-131-1 (36256)
ਏਕੋ(ਅ)ਹਮਿਤਿ ਯਨ੍ਮੋਹਾਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਮਾਂ ਸੁਯੋਧਨ।
ਪਰਿਭੂਯ ਸੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਗ੍ਰਹੀਤੁਂ ਮਾਂ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 5-131-2 (36257)
ਇਹੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਥੈਵਾਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ।
ਇਹਾਦਿਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਰੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਵਸਵਸ਼੍ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ॥ 5-131-3 (36258)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਜਾਹਾਸੋਚ੍ਚੈਃ ਕੇਸ਼ਵਃ ਪਰਵੀਰਹਾ ।
ਤਸ੍ਯ ਸੰਸ੍ਮਯਤਃ ਸ਼ੌਰੇਰ੍ਵਿਦ੍ਯੁਦ੍ਰੂਪਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
`ਯੁਗਪਚ੍ਚ ਵਿਨਿਸ਼਼੍ਪੇਤੁਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤੁ ਦੇਵਤਾਃ॥' 5-131-4 (36259)
ਅਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਮਾਤ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾ ਬਭੂਵੁਃ ਪਾਵਕਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ਃ ।
ਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਲਲਾਟਸ੍ਥੋ ਰੁਦ੍ਰੋ ਵਕ੍ਸ਼਼ਸਿ ਚਾਭਵਤ੍ ॥ 5-131-5 (36260)
ਲੋਕਪਾਲਾ ਭੁਜੇਸ਼਼੍ਵਾਸੰਨਗ੍ਨਿਰਾਸ੍ਯਾਦਜਾਯਤ।
ਆਦਿਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵਸਵੋ(ਅ)ਥਾਸ਼੍ਵਿਨਾਵਪਿ ॥ 5-131-6 (36261)
ਮਰੁਤਸ਼੍ਚ ਸਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਵਿਸ਼੍ਵੇਦੇਵਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ।
ਬਭੂਵੁਸ਼੍ਚੈਵ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ ॥ 5-131-7 (36262)
ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸ੍ਤਾਂ ਤਥਾ ਦੋਰ੍ਭ੍ਯਾਂ ਸਙ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਣਧਨਞ੍ਜਯੌ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇ(ਅ)ਥਾਰ੍ਜੁਨੋ ਧਨ੍ਵੀ ਹਲੀ ਰਾਮਸ਼੍ਚ ਸਵ੍ਯਤਃ ॥ 5-131-8 (36263)
ਭੀਮੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ।
ਅਨ੍ਧਕਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਪਰਮੁਖਾਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-131-9 (36264)
ਅਗ੍ਰੇ ਬਭੂਵੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸਮੁਦ੍ਯਤਮਹਾਯੁਧਾਃ ।
ਸ਼ਙ੍ਖਚਕ੍ਰਗਦਾਸ਼ਕ੍ਤਿਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਲਾਙ੍ਗਲਨਨ੍ਦਕਾਃ ॥ 5-131-10 (36265)
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋਦ੍ਯਤਾਨ੍ਯੇਵ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਹਰਣਾਨਿ ਚ।
ਨਾਨਾਬਾਹੁਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-131-11 (36266)
ਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਨਾਸਿਕਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ।
ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸਨ੍ਮਹਾਰੌਦ੍ਰਾਃ ਸਧੂਮਾਃ ਪਾਵਕਾਰ੍ਚਿਸ਼਼ਃ ॥ 5-131-12 (36267)
ਰੋਮਕੂਪੇਸ਼਼ੁ ਚ ਤਥਾ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯੇਵ ਮਰੀਚਯਃ ।
`ਸਹਸ੍ਰਚਰਣਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਞ੍ਸ਼ਤਬਾਹੁਃ ਸਹਸ੍ਰਦ੍ਰੁʼਕ੍ ॥' 5-131-13 (36268)
ਤਸ੍ਯ ਵੈ ਨਾਗਲੋਕਸ਼੍ਚ ਗੁਲ੍ਫਾਧੋ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਤਦਾ।
ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰ੍ਯੌ ਤਥਾ ਨੇਤ੍ਰੇ ਗ੍ਰਹਃ ਵੈ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-131-14 (36269)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਲੋਕਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਪਿ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ।
ਸਰਿਤਃ ਸਾਗਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸ੍ਵੇਦਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-131-15 (36270)
ਅਸ੍ਥੀਨਿ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾ ਰੋਮਾਣਿ ਤਸ੍ਯ ਹਿ।
ਨਿਮੇਸ਼਼ਣੰ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਹਨੀ ਜਿਹ੍ਵਾਯਾਂ ਸ਼ਾਰਦਾ ਤਥਾ ॥ ' 5-131-16 (36271)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਘੋਰਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਨ੍ਯਮੀਲਯਨ੍ਤ ਨੇਤ੍ਰਾਣਿ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਚੇਤਸਃ ॥ 5-131-17 (36272)
ਰੁʼਤ ਦ੍ਰੋਣੰ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਚ ਵਿਦੁਰੰ ਚ ਮਹਾਮਤਿਮ੍ ।
ਸੰਜਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤਪੋਧਨਾਨ੍ ॥ 5-131-18 (36273)
ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-131-19 (36274)
`ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਪ੍ਰਦਦੌ ਭਗਵਾਨ੍ਦਿਵ੍ਯਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ।
ਦਦਰ੍ਸ਼ ਪਰਮੰ ਰੂਪੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਮ੍ਬਿਕਾਸੁਤਃ ॥ 5-131-20 (36275)
ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਕਿੰਨਰਾਸ਼੍ਚ ਮਹੋਰਗਾਃ ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗਾ ਲੋਕਪਾਲੈਃ ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ ।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਦੇਵੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-131-21 (36276)
ਕ੍ਰੋਧੰ ਪ੍ਰਭੋ ਸੰਹਰ ਸੰਹਰ ਸ੍ਵੰ
ਰੂਪੰ ਚ ਯਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਮਾਤ੍ਮਸੰਸ੍ਥਮ੍ ।
ਯਾਵਤ੍ਤ੍ਵਿਮੇ ਦੇਵਗਣੈਃ ਸਮੇਤਾ
ਲੋਕਾਃ ਸਮਸ੍ਤਾ ਭੁਵਿ ਨਾਸ਼ਮੀਯੁਃ ॥ 5-131-22 (36277)
ਤ੍ਵੰ ਚ ਕਰ੍ਤਾ ਵਿਕਰ੍ਤਾ ਚ ਤ੍ਵਮੇਵ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਸੇ।
ਤ੍ਵਯਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਜਗਤ੍ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਮ੍ ॥ 5-131-23 (36278)
ਕਿਯਨ੍ਮਾਤ੍ਰਾ ਮਹੀਪਾਲਾਃ ਕਿੰਵੀਰ੍ਯਾਃ ਕਿੰਪਰਾਕ੍ਰਮਾਃ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦਿਵ੍ਯੰ ਰੂਪੰ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਿਵਾਨ੍।
ਏਵਮੁਚ੍ਚਾਰਿਤਾ ਵਾਚਃ ਸਹ ਦੇਵਾਰ੍ਵਿਭੁਂ ਤਦਾ ॥' 5-131-24 (36279)
ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਮਾਧਵਸ੍ਯ ਸਭਾਤਲੇ।
ਦੇਵਦੁਨ੍ਦੁਭਯੋ ਨੇਦੁਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪਪਾਤ ਚ ॥ 5-131-25 (36280)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-131-26x (3774)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤੋ ਹਿਤਃ।
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮੇ ਯਾਦਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-131-26 (36281)
ਭਗਵਨ੍ਮਮ ਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਮਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨੰ ਵ੍ਰੁʼਣੇ ਪੁਨਃ ।
ਭਵਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸ੍ਮਿ ਨਾਨ੍ਯੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਹੋਤ੍ਸਹੇ ॥ 5-131-27 (36282)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ।
ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨੇ ਨੇਤ੍ਰੇ ਦ੍ਵੇ ਭਵੇਤਾਂ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-131-28 (36283)
ਤਤ੍ਰਾਦ੍ਭੁਤੰ ਮਹਾਰਾਜ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੀ ।
ਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ਵਾਸੁਦੇਵਾਚ੍ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-131-29 (36284)
ਲਬ੍ਧਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਮਾਸੀਨੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਨਰਾਧਿਪਾਃ ।
ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟੁਵੁਰ੍ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ॥ 5-131-30 (36285)
ਚਚਾਲ ਚ ਮਹੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਸਾਗਰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਚੁਕ੍ਸ਼਼ੁਭੇ ।
ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਜਗ੍ਮੁਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-131-31 (36286)
ਤਤਃ ਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ ਸਞ੍ਜਹਾਰ ਵਪੁਃ ਸ੍ਵਕਮ੍ ।
ਤਾਂ ਦਿਵ੍ਯਾਮਦ੍ਭੁਤਾਂ ਚਿਤ੍ਰਾਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਤ੍ਤਾਮਰਿਨ੍ਦਮਃ ॥ 5-131-32 (36287)
ਤਤਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਮਾਦਾਯ ਪਾਣੌ ਵਿਦੁਰਮੇਵ ਚ ।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ੍ਤੈਰਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਨਿਰ੍ਯਯੌ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ॥ 5-131-33 (36288)
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾ ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇ ਨਾਰਦਾਦਯਃ ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕੋਲਾਹਲੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍ ॥ 5-131-34 (36289)
ਤੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਕੌਰਵਾਃ ਸਹ ਰਾਜਭਿਃ ।
ਅਨੁਜਗ੍ਮੁਰ੍ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਦੇਵਾ ਇਵ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-131-35 (36290)
ਅਚਿਨ੍ਤਯੰਨਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵੰ ਤਦ੍ਰਾਜਮਣ੍ਡਲਮ੍ ।
ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਤਤਃ ਸ਼ੌਰਿਃ ਸਧੂਮ ਇਵ ਪਾਵਕਃ ॥ 5-131-36 (36291)
ਤਤੋ ਰਥੇਨ ਸ਼ੁਭ੍ਰੇਣ ਮਹਤਾ ਕਿਙ੍ਕਿਣੀਕਿਨਾ ।
ਹੇਮਜਾਲਵਿਚਿਤ੍ਰੇਣ ਲਘੁਨਾ ਮੇਘਨਾਦਿਨਾ ॥ 5-131-37 (36292)
ਸੂਪਸ੍ਕਰੇਣ ਸ਼ੁਭ੍ਰੇਣ ਵੈਯਾਘ੍ਰੇਣ ਵਰੂਥਿਨਾ ।
ਸ਼ੈਬ੍ਯਸੁਗ੍ਰੀਵਯੁਕ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਦਾਰੁਕਃ ॥ 5-131-39aਤਥੈਵ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਂ ਸੰਮਤੋ ਵੀਰੋ ਹਾਰ੍ਦਿਕ੍ਯਃ ਸਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 5-131-38 (36293)
ਉਪਸ੍ਥਿਤਰਥੰ ਸ਼ੌਰਿੰ ਪ੍ਰਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਮਰਿਨ੍ਦਮਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਰਾਜਃ ਪੁਨਰੇਵਾਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-131-40 (36294)
ਯਾਵਦ੍ਬਲੰ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਸ਼੍ਯਤਸ੍ਤੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤੇ ਨ ਤੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 5-131-41 (36295)
ਕੁਰੂਣਾਂ ਸ਼ਮਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤੰ ਯਤਮਾਨੰ ਚ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਵਿਦਿਤ੍ਵੈਤਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਮੇ ਨਾਤਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-131-42 (36296)
ਨ ਮੇ ਪਾਪੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਜ੍ਞਾਤਮੇਵ ਹਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਨ੍ਮਯੋਕ੍ਤਃ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 5-131-43 (36297)
ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਕੁਰਵਃ ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ।
ਸ਼ਮੇ ਪ੍ਰਯਤਮਾਨੰ ਮਾਂ ਸਰ੍ਵਯਤ੍ਨੇਨ ਮਾਧਵ ॥ 5-131-44 (36298)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-131-45x (3775)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਦ੍ਰੋਣੰ ਪਿਤਾਮਹੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾਰੰ ਬਾਹ੍ਲਿਕੰ ਕ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 5-131-45 (36299)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੇਤਦ੍ਭਵਤਾਂ ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ।
ਯਥਾ ਚਾਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਮਨ੍ਦੋ ਰੋਸ਼਼ਾਦਦ੍ਯ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-131-46 (36300)
ਵਦਤ੍ਯਨੀਸ਼ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹੀਪਤਿਃ ।
ਆਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ ਭਵਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 5-131-47 (36301)
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤੰ ਸ਼ੌਰਿੰ ਰਥਸ੍ਥੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਅਨੁਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਪ੍ਰਵੀਰਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-131-48 (36302)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਦ੍ਰੋਣਃ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਥ ਬਾਹ੍ਲਿਕਃ।
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਵਿਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-131-49 (36303)
ਤਤੋ ਰਥੇਨ ਸ਼ੁਭ੍ਰੇਣ ਮਹਤਾ ਕਿਙ੍ਕਿਣੀਕਿਨਾ ।
ਕੁਰੂਣਾਂ ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਸ੍ਵਸਾਰੰ ਸ ਪਿਤੁਰ੍ਯਯੌ ॥ ॥ 5-131-50 (36304)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਰ੍ਵਣਿ ਏਕਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-131-28 ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨਸ਼ਕ੍ਤਿਰਹਿਤੇ ॥ 5-131-38 ਵਰੂਥਿਨਾ ਰਥਗੁਪ੍ਤਿਮਤਾ ॥ 5-131-46 ਮਨ੍ਦੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 132
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.132. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 132
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਕੁਨ੍ਤੀਂਪ੍ਰਤਿ ਸਪ੍ਰਣਾਮੰ ਸਭਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਨ੍ਤਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਚੋਦਨਯਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਸੰਦੇਸ਼ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 2 ।Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-132-0 (36305)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-132-0x (3776)
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਥ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚਰਣਾਵਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚ।
ਆਚਖ੍ਯੌ ਤਤ੍ਸਮਾਸੇਨ ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-132-1 (36306)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-132-2x (3777)
ਉਕ੍ਤੰ ਬਹੁਵਿਧੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਗ੍ਰਹਣੀਯੰ ਸਹੇਤੁਕਮ੍।
ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਚ ਮਯਾ ਨ ਚਾਸੌ ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਾਨ੍ ॥ 5-132-2 (36307)
ਕਾਲਪਕ੍ਵਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸੁਯੋਧਨਵਸ਼ਾਨੁਗਮ੍।
` ਸਰ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨੈਵ ਦਹ੍ਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥਵਹ੍ਨਿਨਾ ।'
ਆਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ ਭਵਤੀਂ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਪ੍ਰਯਾਸ੍ਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-132-3 (36308)
ਕਿੰ ਵਾਚ੍ਯਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਸ੍ਤੇ ਭਵਤ੍ਯਾ ਵਚਨਾਨ੍ਮਯਾ ।
ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞੇ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੇ ਵਚਨੰ ਤਵ ॥ 5-132-4 (36309)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 5-132-5x (3778)
ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਕੇਸ਼ਵ ਰਾਜਾਨੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ।
ਭੂਯਾਂਸ੍ਤੇ ਹੀਯਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਕ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 5-132-5 (36310)
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੇਵ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਮਨ੍ਦਕਸ੍ਯਾਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਃ ।
ਅਨੁਵਾਕਹਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਧਰ੍ਮਮੇਵੈਕਮੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ॥ 5-132-6 (36311)
ਅਙ੍ਗਾਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਧਰ੍ਮੰ ਤ੍ਵੰ ਯਥਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ ।
ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੋਪਜੀਵਿਨਃ ॥ 5-132-7 (36312)
ਕ੍ਰੂਰਾਯ ਕਰ੍ਮਣੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨੇ।
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਚਾਤ੍ਰੋਪਮਾਮੇਕਾਂ ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਭ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤਾ ਮਯਾ ॥ 5-132-8 (36313)
ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦਸ੍ਯ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰਦਦਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍।
ਪੁਰਾ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਃ ਪ੍ਰੀਤੋ ਨ ਚਾਸੌ ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਾਨ੍ ॥ 5-132-9 (36314)
ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯਾਰ੍ਜਿਤੰ ਰਾਜ੍ਯਮਸ਼੍ਰੀਯਾਮਿਤਿ ਕਾਮਯੇ।
ਤਤੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਃ ਪ੍ਰੀਤੋ ਵਿਸ੍ਮਿਤਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ ॥ 5-132-10 (36315)
ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦਸ੍ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਸੋ(ਅ)ਨ੍ਵਸ਼ਾਸਦ੍ਵਸੁਨ੍ਧਰਾਮ੍ ।
ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯਾਰ੍ਜਿਤਾਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਮਨੁਵ੍ਰਤਃ॥ 5-132-11 (36316)
ਯੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮੰ ਚਰਨ੍ਤੀਹ ਪ੍ਰਜਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ।
ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਰਾਜਾ ਵਿਨ੍ਦੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 5-132-12 (36317)
ਰਾਜਾ ਚਰਤਿ ਚੇਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਦੇਵਤ੍ਵਾਯੈਵ ਕਲ੍ਪਤੇ।
ਸ ਚੇਦਧਰ੍ਮੰ ਚਰਤਿ ਨਰਕਾਯੈਵ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-132-13 (36318)
ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ।
ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਵਾਮਿਨਾ ਸਮ੍ਯਗਧਰ੍ਮੇਭ੍ਯੋ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-132-14 (36319)
ਦਣ੍ਡਨੀਤ੍ਯਾਂ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਤਦਾ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਂ ਨਾਮ ਕਾਲਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-132-15 (36320)
ਕਾਲੋ ਵਾ ਕਾਰਣੰ ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਾਜਾ ਵਾ ਕਾਲਕਾਰਣਮ੍ ।
ਇਤਿ ਤੇ ਸੰਸ਼ਯੋ ਮਾ ਭੂਦ੍ਰਾਜਾ ਕਾਲਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 5-132-16 (36321)
ਰਾਜਾ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਤ੍ਰੇਤਾਯਾ ਦ੍ਵਾਪਰਸ੍ਯ ਚ।
ਯੁਗਸ੍ਯ ਚ ਚਤੁਰ੍ਥਸ੍ਯ ਰਾਜਾ ਭਵਤਿ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ 5-132-17 (36322)
ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਕਰਣਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ।
ਤ੍ਰੇਤਾਯਾਃ ਕਰਣਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ॥ 5-132-18 (36323)
ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਾਦ੍ਦ੍ਵਾਪਰਸ੍ਯ ਯਥਾਭਾਗਮੁਪਾਸ਼੍ਰੁਤੇ ।
ਕਲੇਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਾਦ੍ਰਾਜਾ ਪਾਪਮਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼੍ਰੁਤੇ ॥ 5-132-19 (36324)
ਤਤੋ ਵਸਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰ੍ਮਾ ਨਰਕੇ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ ।
ਰਾਜਦੋਸ਼਼ੇਣ ਹਿ ਜਗਤ੍ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਜਗਤਃ ਸ ਚ ॥ 5-132-20 (36325)
ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਨਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੋਚਿਤਾਨ੍।
ਨੈਤਦ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਹਿ ਯਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-132-21 (36326)
ਨ ਹਿ ਵੈਕ੍ਲਬ੍ਯਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਸੰਭੂਤੰ ਫਲੰ ਕਿੰਚਨ ਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ ॥ 5-132-22 (36327)
ਨ ਹ੍ਯੇਤਾਮਾਸ਼ਿਸ਼਼ੰ ਪਾਣ੍ਡੁਰ੍ਨ ਚਾਹੰ ਨ ਪਿਤਾਮਹਃ ।
ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਵਨ੍ਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਤੇ ਯਯਾ ਚਰਸਿ ਮੇਧਯਾ ॥ 5-132-23 (36328)
ਯਜ੍ਞੋ ਦਾਨੰ ਤਪਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਸਨ੍ਤਾਨਮੇਵ ਚ ।
ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਬਲਮੋਜਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯਮਾਸ਼ੰਸਿਤੰ ਮਯਾ ॥ 5-132-24 (36329)
ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵਾਹਾ ਸ੍ਵਧਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦਦ੍ਯੁਰ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ਦੇਵਤਾਃ ।
ਦੀਰ੍ਘਮਾਯੁਰ੍ਧਨੰ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਸਮ੍ਯਗਾਰਾਧਿਤਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ ॥ 5-132-25 (36330)
ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਾਸ਼ਾਸਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਿਤਰੋ ਦੈਵਤਾਨਿ ਚ।
ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨਮ੍ ॥ 5-132-26 (36331)
ਏਤਦ੍ਧਰ੍ਮਮਧਰ੍ਮੰ ਵਾ ਜਨ੍ਮਨੈਵਾਭ੍ਯਜਾਯਥਾਃ ।
ਤੇ ਤੁ ਵੈਦ੍ਯਾਃ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤਾਤ ਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 5-132-27 (36332)
ਯਤ੍ਰ ਦਾਨਪਤਿੰ ਸ਼ੂਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਚਰਾਃ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਃ ਕੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-132-28 (36333)
ਦਾਨੇਨਾਨ੍ਯੰ ਬਲੇਨਾਨ੍ਯੰ ਤਥਾ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਯਾ(ਅ)ਪਰਮ੍।
ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੇਹ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ॥ 5-132-29 (36334)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪ੍ਰਚਰੇਦ੍ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਪਰਿਪਾਲਯੇਤ੍।
ਵੈਸ਼੍ਯੋ ਧਨਾਰ੍ਜਨੰ ਕੁਰ੍ਯਾਚ੍ਛੂਦ੍ਰਃ ਪਰਿਚਰੇਚ੍ਚ ਤਾਨ੍ ॥ 5-132-30 (36335)
ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਿਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧੰ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਨੈਵੋਪਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਸਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤਾਤ੍ਰਾਤਾ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੋਪਜੀਵਿਤਾ ॥ 5-132-31 (36336)
ਪਿਤ੍ਰ੍ਯਮੰਸ਼ੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨਿਮਗ੍ਨੰ ਪੁਨਰੁਦ੍ਧਰ ।
ਸਾਮ੍ਨਾ ਭੇਦੇਨ ਦਾਨੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨਾਥ ਨਯੇਨ ਵਾ ॥ 5-132-32 (36337)
ਇਤੋ ਦੁਃਖਤਰੰ ਕਿੰ ਨੁ ਯਦਹੰ ਦੀਨਬਾਨ੍ਧਵਾ।
ਪਰਪਿਣ੍ਡਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼ੇ ਵੈ ਤ੍ਵਾਂ ਸੂਤ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਰਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-132-33 (36338)
ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਣ ਮਾ ਨਿਮਞ੍ਜੀਃ ਪਿਤਾਮਹਾਨ੍ ।
ਮਾ ਗਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪੁਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਾਨੁਜਃ ਪਾਪਿਕਾਂ ਗਤਿੰ ॥ ॥ 5-132-34 (36339)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-132-5 ਭੂਯਾਨ੍ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਪਾਲਨਜੋ ਧਰ੍ਮਃ ॥ 5-132-6 ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵੇਦਾਧ੍ਯਾਯਿਨਃ । ਮਨ੍ਦਕਸ੍ਯ ਅਰ੍ਥਜ੍ਞਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯਸ੍ਯ । ਅਨੁਵਾਕੇਨ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਵੇਦਾਕ੍ਸ਼਼ਸੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਹਤਾ ਨਸ਼਼੍ਟਾਃ ॥ 5-132-20 ਜਗਤਃ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਸਚ ਰਾਜਾ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 5-132-22 ਫਲੰ ਨ ਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ ਅਸੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-132-25 ਨਿਤ੍ਯਮਿਤਿ । ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਦੇਵਤਾਸ਼੍ਚ ਸਮ੍ਯਗਾਰਾਧਿਤਾਃ ਸਤ੍ਯਃ ਇਹ ਲੋਕੇ ਆਯੁਰਾਦੀਨਿ ਪਰਲੋਕਸਾਧਨਾਨਿ ਸ੍ਵਧਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਚ ਦਦ੍ਯੁਃ ॥ 5-132-27 ਏਤਤ੍ ਮਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤੰ ਅਧਰ੍ਮੰ ਚ ਜਨ੍ਮਨੈਵ ਸ੍ਵਭਾਵਤ ਏਵ ਅਭ੍ਯਜਾਯਥਾਃ ਅਭਿਜਾਨੀਸ਼਼ੇ। ਹੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤੇ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤੁ ਵੈਦ੍ਯਾਃ ਵਿਦ੍ਯਾਵਨ੍ਤਃ ॥ 5-132-29 ਰਾਜ੍ਯ ਰਾਜਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਤ੍ਵਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 133
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.133. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 133
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਬੋਧਨਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਵਿਦੁਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-133-0 (36340)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 5-133-0x (3779)
ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ।
ਵਿਦੁਲਾਯਾਸ਼੍ਚ ਸੰਵਾਦੰ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-133-1 (36341)
ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯਸ਼੍ਚ ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਯਥਾਵਦ੍ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ਮਨ੍ਯੁਮਤੀ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਵਿਭਾਵਰੀ ॥ 5-133-2 (36342)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤਾ ਦਾਨ੍ਤਾ ਵਿਦੁਲਾ ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ ।
ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ਰਾਜਸੰਸਤ੍ਸੁ ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਕ੍ਯਾ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 5-133-3 (36343)
ਵਿਦੁਲਾ ਨਾਮ ਰਾਜਨ੍ਯਾ ਜਗਰ੍ਹੇ ਪੁਤ੍ਰਮੌਰਸਮ੍ ।
ਨਿਰ੍ਜਿਤੰ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜੇਨ ਸ਼ਯਾਨੰ ਦੀਨਚੇਤਸਮ੍ ॥ 5-133-4 (36344)
ਵਿਦੁਲੋਵਾਚ। 5-133-5x (3780)
ਅਨਨ੍ਦਨ ਮਯਾ ਜਾਤ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਹਰ੍ਸ਼਼ਵਰ੍ਧਨ ।
ਨ ਮਯਾ ਤ੍ਵੰ ਨ ਪਿਤ੍ਰਾ ਚ ਜਾਤਃ ਕ੍ਵਾਭ੍ਯਾਗਤੋਹ੍ਯਸਿ ॥ 5-133-5 (36345)
ਨਿਰ੍ਮਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕ੍ਲੀਬਸਾਧਨਃ ।
ਯਾਵਜ੍ਜੀਵੰ ਨਿਰਾਸ਼ੋ(ਅ)ਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਾਯ ਧੁਰੰ ਵਹ ॥ 5-133-6 (36346)
ਮਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨਮਵਮਨ੍ਯਸ੍ਵ ਮੈਨਮਲ੍ਪੇਨ ਬੀਭਰਃ ।
ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਕਲ੍ਯਾਣੰ ਮਾ ਭੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸੰਹਰ ॥ 5-133-7 (36347)
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਹੇ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ ਮਾ ਸ਼ੇਸ਼਼੍ਵੈਵੰ ਪਰਾਜਿਤਃ।
ਅਮਿਤ੍ਰਾੰਨਨ੍ਦਯਨ੍ਸਰ੍ਵਾੰਨਿਰ੍ਮਾਨੋ ਬਨ੍ਧੁਸ਼ੋਕਦਃ ॥ 5-133-8 (36348)
ਸੁਪੂਰਾ ਵੈ ਕੁਨਦਿਕਾ ਸੁਪੂਰੋ ਮੁਸ਼਼ਿਕਾਞ੍ਜਲਿਃ ।
ਸੁਸੰਤੋਸ਼਼ਃ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪਕੇਨੈਵ ਤੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-133-9 (36349)
ਅਪ੍ਯਹੇਰਾਰੁਜਨ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਮਾਸ਼੍ਵੇਵ ਨਿਧਨੰ ਵ੍ਰਜ ।
ਅਪਿ ਵਾ ਸੰਸ਼ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਜੀਵਿਤੇ(ਅ)ਪਿ ਪਰਾਕ੍ਰਮੇਃ ॥ 5-133-10 (36350)
ਅਪ੍ਯਰੇਃ ਸ਼੍ਯੇਨਵਚ੍ਛਿਦ੍ਰੰ ਪਸ਼੍ਯੇਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਿਪਰਿਕ੍ਰਮਨ੍ ।
ਵਿਵਦਨ੍ਵਾ(ਅ)ਥਵਾ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨੀਵਾਪਰਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ॥ 5-133-11 (36351)
ਤ੍ਵਮੇਵੰ ਪ੍ਰੇਤਵਚ੍ਛੇਸ਼਼ੇ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਵਜ੍ਰਹਤੋ ਯਥਾ।
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਹੇ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ ਮਾ ਸ੍ਵਾਪ੍ਸੀਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਰ੍ਜਿਤਃ ॥ 5-133-12 (36352)
ਮਾ(ਅ)ਸ੍ਤੰ ਗਮਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਪਣੋ ਵਿ ਸ਼੍ਰੂਯਸ੍ਵ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਮਾ ਮਧ੍ਯੇ ਮਾ ਜਘਨ੍ਯੇ ਤ੍ਵੰ ਮਾ(ਅ)ਧੋ ਭੂਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਗਰ੍ਜਿਤਃ ॥ 5-133-13 (36353)
ਅਲਾਤੰ ਤਿਨ੍ਦੁਕਸ੍ਯੇਵ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਹਿ ਜ੍ਵਲ ।
ਮਾ ਤੁਸ਼਼ਾਗ੍ਨਿਰਿਵਾਨਰ੍ਚਿਰ੍ਧੂਮਾਯਸ੍ਵ ਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੁਃ ॥ 5-133-14 (36354)
ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਜ੍ਵਲਿਤੰ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ ਚ ਧੂਮਾਯਿਤੰ ਚਿਰਮ੍ ।
ਮਾ ਹ ਸ੍ਮ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਗੇਹੇ ਜਨੀ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ੍ਵਰੀਮ੍ਰੁʼਦੁਃ ॥ 5-133-15 (36355)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਾਨੁਸ਼਼੍ਯਕੰ ਕਰ੍ਮ ਸ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਜਿੰ ਯਾਵਦੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਗਰ੍ਹਤੇ ॥ 5-133-16 (36356)
ਅਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਨਾਨੁਸ਼ੋਚਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਃ ।
ਆਨਨ੍ਤਰ੍ਯੰ ਚਾਰਭਤੇ ਨ ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਂ ਧਨਾਯਤੇ ॥ 5-133-17 (36357)
ਉਦ੍ਭਾਵਯਸ੍ਵੰ ਵੀਰ੍ਯੰ ਵਾ ਤਾਂ ਵਾ ਗਚ੍ਛ ਧ੍ਰੁਵਾਂ ਗਤਿਮ੍ ।
ਧਰ੍ਮੰ ਪੁਤ੍ਰਾਗ੍ਰਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਿੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਹਿ ਜੀਵਸਿ ॥ 5-133-18 (36358)
ਇਸ਼਼੍ਟਾਪੂਰ੍ਤੰ ਹਿ ਤੇ ਕ੍ਲੀਬ ਕੀਰ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਸਕਲਾ ਹਤਾ ।
ਵਿਚ੍ਛਿੰਨੰ ਭੋਗਮੂਲੰ ਤੇ ਕਿੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਹਿ ਜੀਵਸਿ ॥ 5-133-19 (36359)
ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਨਿਮਞ੍ਜਤਾ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ ਜਙ੍ਘਾਯਾਂ ਪ੍ਰਪਤਿਸ਼਼੍ਯਤਾ।
ਵਿਪਰਿਚ੍ਛਿੰਨਮੂਲੋ(ਅ)ਪਿ ਨ ਵਿਸ਼਼ੀਦੇਤ੍ਕਥੰਚਨ ॥ 5-133-20 (36360)
ਉਦ੍ਯਮ੍ਯ ਧੁਰਮੁਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ੇਦਾਜਾਨੇਯਕਤੰ ਸ੍ਮਰਨ੍।
ਕੁਰੁ ਸਤ੍ਵੰ ਚ ਮਾਨੰ ਚ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮਾਤ੍ਮਨਃ । 5-133-21 (36361)
ਉਦ੍ਭਾਵਯ ਕੁਲੰ ਮਗ੍ਨੰ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਹਿ।
ਯਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨ ਜਲ੍ਪਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾ ਮਹਦਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 5-133-22 (36362)
ਰਾਸ਼ਿਵਰ੍ਧਨਮਾਤ੍ਰੰ ਸ ਨੈਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਨ ਪੁਨਃ ਪੁਮਾਨ੍ ।
ਦਾਨੇ ਤਪਸਿ ਸਤ੍ਯੇ ਚ ਯਸ੍ਯ ਨੋਚ੍ਚਰਿਤੰ ਯਸ਼ਃ ॥ 5-133-23 (36363)
ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮਰ੍ਥਲਾਭੇ ਵਾ ਮਾਤੁਰੁਚ੍ਚਾਰ ਏਵ ਸਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਤਪਸਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵਾ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਵਾ ॥ 5-133-24 (36364)
ਜਨਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਭਿਭਵਤ੍ਯਨ੍ਯਾਨ੍ਕਰ੍ਮਣਾ ਹਿ ਸ ਵੈ ਪੁਮਾਨ੍ ।
ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਜਾਲ੍ਮੀਂ ਕਾਪਾਲੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮੇਸ਼਼ਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-133-25 (36365)
ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਾਮਯਸ਼ਸ੍ਯਾਂ ਚ ਦੁਃਖਾਂ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ੋਚਿਤਾਮ੍।
ਯਮੇਨਮਭਿਨਨ੍ਦੇਯੁਰਮਿਤ੍ਰਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-133-26 (36366)
ਲੋਕਸ੍ਯ ਸਮਵਜ੍ਞਾਤੰ ਨਿਹੀਨਾਸਨਵਾਸਸਮ੍ ।
ਅਹੋਲਾਭਕਰੰ ਹੀਨਮਲ੍ਪਜੀਵਨਮਲ੍ਪਕਮ੍ ॥ 5-133-27 (36367)
ਨੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਬਨ੍ਧੁਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬਾਨ੍ਧਵਃ ਸੁਖਮੇਧਤੇ।
ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯੈਵ ਵਿਪਤ੍ਸ੍ਯਾਮੋ ਵਯੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਪ੍ਰਵਾਸਿਤਾਃ ॥ 5-133-28 (36368)
ਸਰ੍ਵਕਾਮਰਸੈਰ੍ਹੀਨਾਃ ਸ੍ਥਾਨਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਅਕਿੰਚਨਾਃ ।
ਅਵਲ੍ਗੁਕਾਰਿਣ ਸਤ੍ਸੁ ਕੁਲਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-133-29 (36369)
ਕਲਿੰ ਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰਵਾਦੇਨ ਸਞ੍ਜਯ ਤ੍ਵਾਮਜੀਜਨਮ੍ ।
ਨਿਰਮਰ੍ਸ਼਼ੰ ਨਿਰੁਤ੍ਸਾਹੰ ਨਿਰ੍ਵੀਰ੍ਯਮਰਿਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-133-30 (36370)
ਮਾ ਸ੍ਮ ਸੀਮਨ੍ਤਿਨੀ ਕਾਚਿਞ੍ਜਨਯੇਤ੍ਪੁਤ੍ਰਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਮਾ ਧੂਮਾਯ ਜ੍ਵਲਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਜਹਿ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨ੍ ॥ 5-133-31 (36371)
ਜ੍ਵਲ ਮੂਰ੍ਧਨ੍ਯਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍।
ਏਤਾਵਾਨੇਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਯਦਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਯਦਕ੍ਸ਼਼ਮੀ ॥ 5-133-32 (36372)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾੰਨਿਰਮਰ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਨੈਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਨ ਪੁਨਃ ਪੁਮਾਨ੍ ।
ਸੰਤੋਸ਼਼ੋ ਵੈ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਹਨ੍ਤਿ ਤਥਾ(ਅ)ਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ ਏਵ ਚ ॥ 5-133-33 (36373)
ਅਨੁਤ੍ਥਾਨਭਯੇ ਚੋਭੇ ਨਿਰੀਹੋ ਨਾਸ਼੍ਰੁਤੇ ਮਹਤ੍।
ਏਭ੍ਯੋ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਮੁਞ੍ਚਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 5-133-34 (36374)
ਆਯਸੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਸ੍ਵ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਕਮ੍ ।
ਪਰੰ ਵਿਸ਼਼ਹਤੇ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-133-35 (36375)
ਤਮਾਹੁਰ੍ਵ੍ਯਰ੍ਥਨਾਮਾਨੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਵਦ੍ਯ ਇਹ ਜੀਵਤਿ।
ਸ਼ੂਰਸ੍ਯੋਰ੍ਜਿਤਸਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸਿੰਹਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਚਾਰਿਣਃ ॥ 5-133-36 (36376)
ਦਿਸ਼਼੍ਟਭਾਵੰ ਗਤਸ੍ਯਾਪਿ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਮੋਦਤੇ ਪ੍ਰਜਾ ।
ਯ ਆਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਿਯਮੁਖੇ ਹਿਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਗਯਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-133-37 (36377)
ਅਮਾਤ੍ਯਾਨਾਮਥੋ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮਾਦਧਾਤ੍ਯਚਿਰੇਣ ਸਃ ॥ 5-133-38 (36378)
ਪੁਤ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-133-39x (3781)
ਕਿੰ ਨੁ ਮੇ ਮਾਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਯਾ।
ਕਿਮਾਭਰਣਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਤੇ ਕਿੰ ਭੋਗੈਰ੍ਜੀਵਿਤੇਨ ਵਾ । 5-133-39 (36379)
ਮਾਤੋਵਾਚ। 5-133-40x (3782)
`ਪੈਰਰ੍ਵਿਹਨ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੇਨਾਪਿ ਕਿੰ ਫਲਮ੍।'
ਨਿਰ੍ਮਨ੍ਯੁਕਾਨਾਂ ਯੇ ਲੋਕਾ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤਸ੍ਤਾਨਵਾਪ੍ਨੁਯੁਃ ।
ਯੇ ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਨਾਂ ਲੋਕਾਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਾਨ੍ਵ੍ਰਜਨ੍ਤੁ ਨਃ ॥ 5-133-40 (36380)
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਰ੍ਵਿਹੀਯਮਾਨਾਨਾਂ ਪਰਪਿਣ੍ਡੋਪਜੀਵਿਨਾਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨਾਮਸਤ੍ਵਾਨਾਂ ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਨੁਵਰ੍ਤਿਥਾਃ ॥ 5-133-41 (36381)
ਅਨੁ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਤ ਜੀਵਨ੍ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਥਾ ।
ਪਰ੍ਯਨ੍ਯਮਿਵ ਭੂਤਾਨਿ ਦੇਵਾ ਇਵ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮ੍ ॥ 5-133-42 (36382)
ਯਮਾਜੀਵਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸੰਜਯ।
ਪਕ੍ਵੰ ਦ੍ਰੁਮਮਿਵਾਸਾਦ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤਮਰ੍ਥਵਤ੍॥ 5-133-43 (36383)
ਯਸ੍ਯ ਸ਼ੂਰਸ੍ਯ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੈਰੇਧਨ੍ਤੇ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ਸੁਖਮ੍।
ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾ ਇਵ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਧੁ ਤਸ੍ਯੇਹ ਜੀਵਿਤਮ੍ ॥ 5-133-44 (36384)
ਸ੍ਵਬਾਹੁਬਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਯੋਹਿ ਜੀਵਤਿ ਮਾਨਵਃ ।
ਸ ਲੋਕੇ ਲਭਤੇ ਕੀਰ੍ਤਿੰ ਪਰਤ੍ਰ ਚ ਸ਼ੁਭਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ ॥ 5-133-45 (36385)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-133-2 ਮਨ੍ਯੁਮਤੀ ਦੈਨ੍ਯਵਤੀ। ਵਿਭਾਵਰੀ ਕੁਪਿਤਾ। ਵਿਭਾਵਰੀ ਰਜਨ੍ਯਾਂ ਚ ਵਕ੍ਰਯੋਸ਼਼ਿਤੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਃ ॥ 5-133-5 ਅਨਨ੍ਦਨ ਕੁਪੁਤ੍ਰ । ਕੁਤ੍ਸਾਰ੍ਥੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਨਞ੍ । 5-133-6 ਕ੍ਲੀਬੇ ਨਿਰ੍ਵੀਰ੍ਯੈ ਸਾਧਨੰ ਬਾਹ੍ਵਾਦਿਕੰ ਯਸ੍ਯ ਸ ਤਥਾ ॥ 5-133-7 ਮਾ ਵੀਭਰਃ ਮਾ ਪਾਲਯ । ਪ੍ਰਤਿਸੰਹਰ ਭਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-133-10 ਪਰਾਕ੍ਰਮੇਃ ਪਰਾਕ੍ਰਮੰ ਕੁਰੁ ॥ 5-133-11 ਵਿਵਦਨ੍ ਸ਼ਤ੍ਰੁਜਯਾਰ੍ਥੰ ਅਨੇਕਾਨ੍ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨੁਦ੍ਭਾਵਯਨ੍ਵਾ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੋ(ਅ)ਰੇਸ਼੍ਛਿਦ੍ਰੰ ਪਸ਼੍ਯੇਃ। ਯਥਾ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਅਪਰਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰਾਧਿਕ੍ਯਾਦ੍ਭਯਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ ਸ਼੍ਯੇਨਸ੍ਤਦ੍ਵਤ੍ ॥ 5-133-13 ਵਿਸ਼੍ਰੂਯਸ੍ਵ ਖ੍ਯਾਤੋ ਭਵ। ਸਾਮਭੇਦੌ ਜਘਨ੍ਯਮਧ੍ਯਮੌ । ਦਾਨਮਧਮੋ ਨੀਚ ਉਪਾਯਃ। ਦਣ੍ਡਸ੍ਤੂਤਮਃ। ਤਤ੍ਰਾਦ੍ਯਤ੍ਰਯਕਰ੍ਤਾ ਮਾਭੂਃ ਕਿੰਤੁ ਗਰ੍ਜਿਤੋ ਦਣ੍ਡਯਿਤੈਵ ਭਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਊਰ੍ਜਿਤ ਇਤਿ ਵਾ ਪਾਠਃ ॥ 5-133-15 ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਸ੍ਵਰੀ ਗਰ੍ਦਭੀਵ ਮ੍ਰੁʼਦੁਃ ਅਕਿਞ੍ਚਿਨ੍ਕਰਃ ਜਾਯਤ ਇਤਿ ਜਨਿਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਾਭੂਤ੍ ॥ 5-133-16 ਆਜਿੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮਮ੍ ॥ 5-133-17 ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਬਲੰ ਤਤ੍ਸਾਧ੍ਯਾਨਾਂ ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਮ੍। ਆਨਨ੍ਤਰ੍ਯੰ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਕਾਰ੍ਯਧਾਰਾਮਾਰਭਤੇ । ਨ ਧਨਾਯਤੇ ਧਨੰ ਆਤ੍ਮਨੋ ਨੇਚ੍ਛਤਿ। ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਤ੍ਯਜਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-133-18 ਧ੍ਰੁਵਾਂ ਗਤਿੰ ਮਰਣਮ੍, ਅਗ੍ਰਤ ਇਤ੍ਯੁਪਹਾਸਃ। ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-133-20 ਨਿਮਜ੍ਜਤਾ ਪ੍ਰਪਤਿਸ਼਼੍ਯਤਾ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਜਙ੍ਘਾਯਾਂ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਃ । ਤੇਨੈਵ ਸਹ ਨਿਮਜ੍ਜੇਤ੍ਪਤੇਦ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਨ ਵਿਸ਼਼ੀਦੇਤ੍ ਨਿਰੁਦ੍ਯਮੋ ਨ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-133-21 ਆਜਾਨੇਯਾਃ ਜਾਤ੍ਯਸ਼੍ਵਾਃ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਨਵਸਾਦਰੂਪੰ ॥ 5-133-22 ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮਗ੍ਨਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ । 5-133-23 ਰਾਸ਼ਿਵਰ੍ਧਨਃ ਸੰਖ੍ਯਾਪੂਰਕੋ ਨਤੁ ਪ੍ਰਯੋਜਨਾਨ੍ਤਰਾਰ੍ਹਃ ॥ 5-133-24 ਮਾਤੁਃ ਉਚ੍ਚਾਰੋ ਵਿਸ਼਼੍ਠਾ ॥ 5-133-26 ਯੰ ਏਨ ਅਮਿਤ੍ਰਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦੇਸ਼਼ੁ ਤੰ ਬਨ੍ਧੁਂ ਬਾਨ੍ਧਵਃ ਆਸਾਦ੍ਯ ਨ ਸੁਖਮੇਧਤ ਇਤਿ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਸ਼੍ਲੋਕੇਨ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-133-27 ਅਹੋਲਾਭਕਰੰ ਅਲ੍ਪੇ(ਅ)ਪਿ ਲਾਭੇ ਅਹੋ ਲਾਭੋ ਜਾਤ ਇਤਿ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਮ੍ ॥ 5-133-37 ਦਿਸ਼਼੍ਟਭਾਵੰ ਮਰਣਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 134
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.134. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 134
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਦੁਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-134-0 (36386)
ਵਿਦੁਲੋਵਾਚ। 5-134-0x (3783)
ਅਥੈਤਸ੍ਯਾਮਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਹਾਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਨਿਹੀਨਸੇਵਿਤੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯਚਿਰਾਦਿਵ ॥ 5-134-1 (36387)
ਯੋ ਹਿ ਤੇਜੋ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਨ ਕਰ੍ਸ਼ਯਤਿ ਵਿਕ੍ਰਮਾਤ੍।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਜੀਵਿਤਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਸ੍ਤੇਨ ਇਤ੍ਯੇਵ ਤੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-134-2 (36388)
ਅਰ੍ਥਵਨ੍ਤ੍ਯੁਪਪੰਨਾਨਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਗੁਣਵਨ੍ਤਿ ਚ।
ਨੈਵ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ੁਮਿਵ ਭੇਸ਼਼ਜਮ੍ ॥ 5-134-3 (36389)
ਸਨ੍ਤਿ ਵੈ ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜਸ੍ਯ ਸਨ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਾ ਨ ਤਥਾ ਜਨਾਃ।
ਦੌਰ੍ਬਲ੍ਯਾਦਾਸਤੇ ਮੂਢਾ ਵ੍ਯਸਤੌਘਪਤੀਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-134-4 (36390)
ਸਹਾਯੋਪਚਿਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵ੍ਯਵਸਾਯ੍ਯ ਤਤਸ੍ਤਤਃ ।
ਅਨੁਦੁਸ਼਼੍ਯੇਯੁਰਪਰੇ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤਵ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-134-5 (36391)
ਤੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਹ ਸੰਘਾਤੰ ਗਿਰਿਦੁਰ੍ਗਾਲਯੰ ਚਰ ।
ਕਾਲੇ ਵ੍ਯਸਨਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੰਨੈਵਾਯਮਜਰਾਮਰਃ ॥ 5-134-6 (36392)
ਸਞ੍ਜਯੋ ਨਾਮਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਨ ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ।
ਅਨ੍ਵਰ੍ਥਨਾਮਾ ਭਵ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰ ਮਾ ਵ੍ਯਰ੍ਥਨਾਮਕਃ ॥ 5-134-7 (36393)
ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਬਾਲੰ ਤ੍ਵਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਹਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਪੁਨਰ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 5-134-8 (36394)
ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤੀ ਵਚਨਮਾਸ਼ੰਸੇ ਵਿਜਯੰ ਤਵ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਾਤ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 5-134-9 (36395)
ਯਸ੍ਯ ਹ੍ਯਰ੍ਥਾਭਿਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੌ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਾਪ੍ਯਾਯਿਤਾਃ ਪਰੇ ।
ਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਨਿਯਤਾ ਨਯੇਸ਼਼੍ਵਰ੍ਥਾਨੁਸਾਰਿਣਃ ॥ 5-134-10 (36396)
ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਵਾ ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਮਮ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਏਵੰ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਯੁਦ੍ਧਮਨਾ ਭਵ ਮਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਾਹਰਃ ॥ 5-134-11 (36397)
ਨਾਤਃ ਪਾਪੀਯਸੀਂ ਕਾਂਚਿਦਵਸ੍ਥਾਂ ਸ਼ਮ੍ਬਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਯਤ੍ਰ ਨੈਵਾਦ੍ਯ ਨ ਪ੍ਰਾਤਰ੍ਭੋਜਨੰ ਪ੍ਰਤਿਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ॥ 5-134-12 (36398)
ਪਤਿਪੁਤ੍ਰਵਧਾਦੇਤਤ੍ਪਰਮੰ ਦੁਃਖਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਦਾਰਿਦ੍ਰ੍ਯਮਿਤਿ ਯਤ੍ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਪਰ੍ਯਾਯਮਰਣੰ ਹਿ ਤਤ੍ ॥ 5-134-13 (36399)
ਅਹੰ ਮਹਾਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਹ੍ਰਦਾਦ੍ਧ੍ਰਦਮਿਵਾਗਤਾ।
ਈਸ਼੍ਵਰੀ ਸਰ੍ਵਕਲ੍ਯਾਣੀ ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਪਰਮਪੂਜਿਤਾ ॥ 5-134-14 (36400)
ਮਹਾਰ੍ਹਮਾਲ੍ਯਾਭਰਣਾਂ ਸੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਮ੍ਬਰਵਾਸਸਮ੍ ।
ਪੁਰਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵਰ੍ਗੋ ਮਾਮਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਗਤਾਮ੍ ॥ 5-134-15 (36401)
ਯਦਾ ਮਾਂ ਚੈਵ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਚ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਰ੍ਬਲਾਮ੍ ।
ਨ ਤਦਾ ਜੀਵਿਤੇਨਾਰ੍ਥੋ ਭਵਿਤਾ ਤਵ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-134-16 (36402)
ਦਾਸਕਰ੍ਮਕਰਾਨ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਚਾਰ੍ਯਰ੍ਤ੍ਵਿਕ੍ਪੁਰੋਹਿਤਾਨ੍।
ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰਜਹਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਿੰ ਜੀਵਿਤੇਨ ਤੇ ॥ 5-134-17 (36403)
ਯਦਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਵਾਦ੍ਯਾਹੰ ਯਥਾ ਪੁਰਾ ।
ਸ਼੍ਲਾਘਨੀਯੰ ਯਸ਼ਸ੍ਯੰ ਚ ਕਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਮੇ ॥ 5-134-18 (36404)
ਨੇਤਿ ਚੇਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਦੀਰ੍ਯੇਤ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਮਮ।
ਨ ਹ੍ਯਦ ਨ ਚ ਮੇ ਭਰ੍ਤਾ ਨੇਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 5-134-19 (36405)
ਵਯਮਾਸ਼੍ਰਯਣੀਯਾਃ ਸ੍ਮ ਨ ਸ਼੍ਰੋਤਾਰਃ ਪਰਸ੍ਯ ਚ।
ਅਨ੍ਯਮਾਸਾਦ੍ਯ ਜੀਵਨ੍ਤੀ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਜੀਵਿਤਮ੍ ॥ 5-134-20 (36406)
ਅਪਾਰੇ ਭਵ ਨਃ ਪਾਰਮਪ੍ਲਵੇ ਭਵ ਨਃ ਪ੍ਲਵਃ ।
ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਸ੍ਥਾਨਮਸ੍ਥਾਨੇ ਮ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਸਞ੍ਜੀਵਯਸ੍ਵ ਨਃ॥ 5-134-21 (36407)
ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਨ ਚੇਞ੍ਜੀਵਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਅਥ ਚੇਦੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਕ੍ਲੀਬਾਮਭ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਸੇ ॥ 5-134-22 (36408)
ਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣਾਤ੍ਮਾ ਹਤਮਨਾ ਮੁਞ੍ਚੈਤਾਂ ਪਾਪਜੀਵਿਕਾਮ੍।
ਏਕਸ਼ਤ੍ਰੁਵਧੇਨੈਵ ਸ਼ੂਰੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਿਮ੍ ॥ 5-134-23 (36409)
ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਧੇਨੈਵ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ।
ਮਾਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਚ ਗ੍ਰਹੰ ਲੇਭੇ ਲੋਕਾਨਾਂ ਚੇਸ਼੍ਵਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 5-134-24 (36410)
ਨਾਮ ਵਿਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯ ਵੈ ਸ਼ਙ੍ਖ੍ਯੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਾਹੂਯ ਦੰਸ਼ਿਤਾਨ੍।
ਸੇਨਾਗ੍ਰੰ ਚਾਪਿ ਵਿਦ੍ਰਾਵ੍ਯ ਹਤ੍ਵਾ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਵਰਮ੍ ॥ 5-134-25 (36411)
ਯਦੈਵ ਲਭਤੇ ਵੀਰਃ ਸੁਯੁਦ੍ਧੇਨ ਮਹਦ੍ਯਸ਼ਃ ।
ਤਦੈਵ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਨ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰਵੋ ਵਿਨਮਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 5-134-26 (36412)
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨੰ ਰਣੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ੂਰੰ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਜਨਾਃ ।
ਅਵਸ਼ਾਸ੍ਤਰ੍ਪਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਸਰ੍ਵਕਾਮਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਭਿਃ ॥ 5-134-27 (36413)
ਰਾਜ੍ਯੰ ਚਾਪ੍ਯੁਗ੍ਰਵਿ ਭ੍ਰੰਸ਼ੰ ਸੰਸ਼ਯੋ ਜੀਵਿਤਸ੍ਯ ਵਾ।
ਨ ਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਵੈ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਾਧਵਃ ॥ 5-134-28 (36414)
ਸ੍ਵਰ੍ਗਦ੍ਵਾਰੋਪਮੰ ਰਾਜ੍ਯਮਥਵਾਪ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤੋਪਮਮ੍ ।
ਰੁਦ੍ਧਮੇਕਾਯਨੰ ਮਤ੍ਵਾ ਪਤੋਲ੍ਮੁਕ ਇਵਾਰਿਸ਼਼ੁ ॥ 5-134-29 (36415)
ਜਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਰਣੇ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਨੁਪਾਲਯ ।
ਮਾ ਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੁਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਭਯਵਰ੍ਧਨਮ੍ ॥ 5-134-30 (36416)
ਅਸ੍ਮਦੀਯੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ੋਚਿਦ੍ਭਿਰ੍ਨਦਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਪਰੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਅਪਿ ਤ੍ਵਾਂ ਨਾਨੁਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਦੀਨਾਦ੍ਦੀਨਮਿਵਾਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-134-31 (36417)
ਹ੍ਰੁʼਪ੍ਯ ਸੌਵੀਰਕਨ੍ਯਾਭਿਃ ਸ਼੍ਲਾਘਸ੍ਵਾਰ੍ਥੈਰ੍ਯਥਾ ਪੁਰਾ।
ਮਾ ਚ ਸੈਨ੍ਧਵਕਨ੍ਯਾਨਾਮਵਸੰਨੋ ਵਸ਼ੰ ਗਮਃ ॥ 5-134-32 (36418)
ਯੁਵਾ ਰੂਪੇਣ ਸੰਪੰਨੋ ਵਿਦ੍ਯਯਾਭਿਜਨੇਨ ਚ ।
ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਵਿਕੁਰ੍ਵੀਤ ਯਸ਼ਸ੍ਵੀ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 5-134-33 (36419)
ਅਧੁਰ੍ਯਵਚ੍ਚ ਵੋਢਵ੍ਯੇ ਮਨ੍ਯੇ ਮਰਣਮੇਵ ਤਤ੍।
ਯਦਿ ਤ੍ਵਾਮਨੁਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨਮ੍ ॥ 5-134-34 (36420)
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨੁਵ੍ਰਜਨ੍ਤੰ ਵਾ ਕਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਮੇ।
ਨਾਸ੍ਮਿਞ੍ਜਾਤੁ ਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ । 5-134-35 (36421)
ਨ ਤ੍ਵੰ ਪਰਸ੍ਯਾਨੁਚਰਸ੍ਤਾਤ ਜੀਵਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਅਹੰ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਵੇਦ ਯਤ੍ਪਰਿਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ॥ 5-134-36 (36422)
ਪੂਰ੍ਵੈਃ ਪੂਰ੍ਵਤਰੈਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਪਰੈਃ ਪਰਤਰੈਰਪਿ।
ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਚਾਵ੍ਯਯੰ ਚੈਵ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਵਿਨਿਰ੍ਮਿਤਮ੍ ॥ 5-134-37 (36423)
ਯੋ ਵੈ ਕਸ਼੍ਚਿਦਿਹਾਜਾਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ ।
ਭਯਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵਾ ਨ ਨਮੇਦਿਹ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ ॥ 5-134-38 (36424)
ਉਦ੍ਯਚ੍ਛੇਦੇਵ ਨ ਨਮੇਦੁਦ੍ਯਮੋ ਹ੍ਯੇਵ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ।
ਅਪ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਭਜ੍ਯੇਤ ਨ ਨਮੇਤੇਹ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ ॥ 5-134-39 (36425)
ਮਾਤਙ੍ਗੋ ਮਤ੍ਤ ਇਵ ਚ ਪਰੀਯਾਤ੍ਸ ਮਹਾਮਨਾਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਨਮੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਯੈਵ ਚ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-134-40 (36426)
ਨਿਯਚ੍ਛੰਨਿਤਰਾਨ੍ਵਰ੍ਣਾਨ੍ਵਿਨਿਘ੍ਨਨ੍ਸਰ੍ਵਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸਸਹਾਯੋ(ਅ)ਸਹਾਯੋ ਵਾ ਯਾਵਜ੍ਜੀਵੰ ਤਥਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ ॥ 5-134-41 (36427)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ।
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-134-11 ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਮਮ ਚ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਵਾ(ਅ)ਵਸ਼੍ਯੰਭਾਵਿਨੀਤ੍ਯੇਵ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਯੁਦ੍ਧਮਨਾ ਭਵ ਲਾਭਾਲਾਭੌ ਸਮੌ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਤਿ ਭਾਵਃ । ਮਾਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਾਹਰਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਹਾਰੰ ਯੁਦ੍ਧੋਪਸੰਹਾਰੰ ਮਾਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-134-18 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 5-134-20 ਸ਼੍ਰੋਤਾਰਃ ਪਰਾਜ੍ਞਾਯਾਃ ॥ 5-134-22 ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਜੇਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-134-23 ਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣਾਤ੍ਮਾ ਵਿਰਕ੍ਤਚਿਤ੍ਤਃ । ਯਤੋ ਹਤਮਨਾ ਨਸ਼਼੍ਟਸੰਕਲ੍ਪਃ । ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਿੰ ਖ੍ਯਾਤਿਮ੍ ॥ 5-134-24 ਗ੍ਰਹੰ ਸੋਮਪਾਤ੍ਰਮ੍। ਪ੍ਰਗ੍ਰਹਮਿਤਿ ਪਾਠੇ ਨਿਯਮਨੰ ਨਿਯਨ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-134-27 ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਜਨਾਃ ਰਣੇ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਹੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਣੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ੂਰੰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਭਿਸ੍ਤਰ੍ਪਯਨ੍ਤਿਸ੍ਮੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-134-28 ਉਗ੍ਰਵਿਭ੍ਰੰਸ਼ੰ ਮਹਾਪ੍ਰਪਾਤਮ੍। ਜੀਵਿਤਸ੍ਯ ਸੰਸ਼ਯੋ ਮਰਣਮ੍। ਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਜਿਤਸ੍ਯ। ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪੇਨ ਵਿਭਵੇਨਾਵਸ੍ਥਾਪਨਮ੍ ॥ 5-134-29 ਰੁਦ੍ਧੰ ਗ੍ਰਸ੍ਤੰ ਮਤ੍ਵਾ ਏਕਾਯਨੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜ੍ਯਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਏਕੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਪਤ ਗਚ੍ਛ ॥ 5-134-30 ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਭਯਵਰ੍ਧਨੰ ਭਯਚ੍ਛੇਦਨਮ੍। ਅਨੁਗ੍ਰਤ੍ਵਾਤ੍ ਸੁਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਣੰ ਦੀਨੰ ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਮਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਮਾਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-134-32 ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ । ਸੌਵੀਰਕਨ੍ਯਾਭਿਃ ਸ੍ਵਦਾਰੈਃ । ਮਾਚੇਤਿ । ਸੈਨ੍ਧਵਕਨ੍ਯਾਨਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੁਦੇਸ਼ਜਕਨ੍ਯਾਨਾਮ੍ ॥ 5-134-33 ਵਿਕੁਰ੍ਵੀਤ ਅਪਸਰਣੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ॥ 5-134-34 ਅਧੁਰ੍ਯਵਤ੍ ਅਦਾਨ੍ਤਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਵਤ੍। ਤਤ੍ ਵਿਕਾਰਕਰਣਮ੍ ॥ 5-134-36 ਵੇਦ ਵੇਦ੍ਮਿ । ਪਰਿਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਸਰ੍ਵਥੈਵੈਕਰੂਪਮ੍। ਅਕ੍ਸ਼਼ੀਣਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-134-37 ਅਵ੍ਯਯੰ ਅਪਕ੍ਸ਼਼ਯਹੀਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-134-38 ਆਜਾਤਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜਾਤਃ ਕੁਲੇ ਜਾਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਯ ਆਜਾਤਃ ਸ ਭਯਾਤ੍ਕਸ੍ਯਚਿੰਨ ਨਮੇਤ੍। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣੋ ਵਾ ਨ ਨਮੇਤ੍ ॥ 5-134-40 ਪਰੀਯਾਤ੍ ਪਰ੍ਯਟਨੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 5-134-41 ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਪਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 135
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.135. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 135
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਦੁਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-135-0 (36428)
ਪੁਤ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-135-0x (3784)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਸਸ੍ਯੇਵ ਚ ਤੇ ਸੰਹਤ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਮਮ ਮਾਤਸ੍ਤ੍ਵਕਰੁਣੇ ਵੀਰਪ੍ਰਜ੍ਞੇ ਹ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣੇ ॥ 5-135-1 (36429)
ਅਹੋ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸਮਾਚਾਰੋ ਯਤ੍ਰ ਮਾਮਿਤਰੰ ਯਥਾ।
ਨਿਯੋਜਯਸਿ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਪਰਮਾਤੇਵ ਮਾਂ ਤਥਾ ॥ 5-135-2 (36430)
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਚਨੰ ਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਭਵਤੀ ਪੁਤ੍ਰਮੇਕਜਮ੍ ।
ਕਿੰ ਨੁ ਤੇ ਮਾਮਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਯਾ ॥ 5-135-3 (36431)
ਕਿਮਾਭਰਣਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਨ ਕਿੰ ਭੋਗੈਰ੍ਜੀਵਿਤੇਨ ਵਾ।
ਮਯਿ ਵਾ ਸਙ੍ਗਰਹਤੇ ਪ੍ਰਿਯਪੁਤ੍ਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-135-4 (36432)
ਮਾਤੋਵਾਚ। 5-135-5x (3785)
ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਾ ਹਿ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਤਾਤ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍ ।
ਤਾਵੇਵਾਭਿਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਹੰ ਸਞ੍ਜਯ ਤ੍ਵਾਮਚੂਜੁਦਮ੍ ॥ 5-135-5 (36433)
ਸ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਕ੍ਰਮੋਪੇਤੋ ਮੁਖ੍ਯਃ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯਮਾਗਤਃ।
ਅਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚੇਦਾਗਤੇ ਕਾਲੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸੇ ॥ 5-135-6 (36434)
ਅਸੰਭਾਵਿਤਰੂਪਸ੍ਤ੍ਵਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ।
ਤੰ ਤ੍ਵਾਮਯਸ਼ਸਾ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਨ ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਯਦਿ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-135-7 (36435)
ਖਰੀਵਾਤ੍ਸਲ੍ਯਮਾਹੁਸ੍ਤੰਨਿਃਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਮਹੇਤੁਕਮ੍ ।
ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਗਰ੍ਹਿਤੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਤ੍ਯਜ ਮੂਰ੍ਖਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍ ॥ 5-135-8 (36436)
ਅਵਿਦ੍ਯਾ ਵੈ ਮਹਤ੍ਯਸ੍ਤਿ ਯਾਮਿਮਾਂ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ।
ਤਵ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦਿ ਸਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤੇਨ ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਿਯੋ ਭਵੇਃ ॥ 5-135-9 (36437)
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਗੁਣਯੁਕ੍ਤੇਨ ਨੇਤਰੇਣ ਕਥਞ੍ਚਨ।
ਦੈਵਮਾਨੁਸ਼਼ਯੁਕ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਭਿਰਾਚਰਿਤੇਨ ਚ॥ 5-135-10 (36438)
ਯੋ ਹ੍ਯੇਵਮਵਿਨੀਤੇਨ ਰਮਤੇ ਪੁਤ੍ਰਨਪ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾ।
ਅਨੁਤ੍ਥਾਨਵਤਾ ਚਾਪਿ ਦੁਰ੍ਵਿਨੀਤੇਨ ਦੁਰ੍ਧਿਯਾ ॥ 5-135-11 (36439)
ਰਮਤੇ ਯਸ੍ਤੁ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਮੋਘੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਫਲਮ੍।
ਅਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੋ ਹਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੋ ਨਿਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਚ ॥ 5-135-12 (36440)
ਸੁਖੰ ਨੈਵੇਹ ਨਾਮੁਤ੍ਰ ਲਭਨ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਧਮਾਃ ।
ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਞ੍ਜਯੇਹ ਜਯਾਯ ਚ ।
`ਕ੍ਰੂਰਾਯ ਕਰ੍ਮਣੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨੇ ॥' 5-135-13 (36441)
ਜਯਨ੍ਵਾ ਵਧ੍ਯਮਾਨੋ ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤੀਨ੍ਦ੍ਰਸਲੋਕਤਾਮ੍ ।
ਨ ਸ਼ਕ੍ਰਭਵਨੇ ਪੁਣ੍ਯੇ ਦਿਵਿ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਸੁਖਮ੍।
ਯਦਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸੁਖਮੇਧਤੇ ॥ 5-135-14 (36442)
ਮਨ੍ਯੁਨਾ ਦਹ੍ਯਮਾਨੇਹ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਮਨਸ੍ਵਿਨਾ ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੇਨੇਹ ਬਹੁਸ਼ਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਜਿਗੀਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-135-15 (36443)
ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਵਾ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਵਾ ਵਿਨਿਪਾਤ੍ਯ ਚ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਨੇਹ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਹਿ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਤੁ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਅਤੋਨ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰਸ੍ਯ ਕੁਤੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-135-16 (36444)
ਇਹ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪਮਪ੍ਰਿਯਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਲ੍ਪੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਲੋਕੇ ਧ੍ਰੁਵੰ ਤਸ੍ਯਾਲ੍ਪਮਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-135-17 (36445)
ਪ੍ਰਿਯਾਭਾਵਾਚ੍ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਨੈਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ਼ੋਭਨਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਚਾਭਾਵਮਭ੍ਯੇਤਿ ਗਤ੍ਵਾ ਗਙ੍ਗੇਵ ਸਾਗਰਮ੍ ॥ 5-135-18 (36446)
ਪੁਤ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-135-19x (3786)
ਨੇਯੰ ਮਤਿਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵਾਚ੍ਯਾ ਮਾਤਃ ਪੁਤ੍ਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ।
ਕਾਰੁਣ੍ਯਮੇਵ ਪਸ਼੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਭੂਤ੍ਵੇਹ ਜਡਮੂਕਵਤ੍ ॥ 5-135-19 (36447)
ਮਾਤੋਵਾਚ। 5-135-20x (3787)
ਅਤੋ ਮੇ ਭੂਯਸੀ ਨਨ੍ਦਿਰ੍ਯਦੇਵਮਨੁਪਸ਼੍ਯਸਿ।
ਚੋਦ੍ਯੰ ਮਾਂ ਚੋਦਯਸ੍ਯੇਤਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵੈ ਚੋਦਯਾਮਿ ਤੇ ॥ 5-135-20 (36448)
ਅਥ ਤ੍ਵਾਂ ਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਤ੍ਵਾ ਵੈ ਸਰ੍ਵਸੈਨ੍ਧਵਾਨ੍।
ਅਹੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਜਯੰ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਭਾਵਿਨਮੇਵ ਤੇ ॥ 5-135-21 (36449)
ਪੁਤ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-135-22x (3788)
ਅਕੋਸ਼ਸ੍ਯਾਸਹਾਯਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਜਯੋ ਮਮ।
ਇਤ੍ਯਵਸ੍ਥਾਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵੈਤਾਮਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਨਿ ਦਾਰੁਣਾਮ੍ ॥ 5-135-22 (36450)
ਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਭਾਵੋ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਮੇ ਤ੍ਰਿਦਿਵਾਦਿਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭਵਤੀ ਕੰਚਿਦੁਪਾਯਮਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ॥ 5-135-23 (36451)
ਤਨ੍ਮੇ ਪਰਿਣਤਪ੍ਰਜ੍ਞੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੇ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵਦਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 5-135-24 (36452)
ਮਾਤੋਵਾਚ। 5-135-25x (3789)
ਪੁਤ੍ਰ ਨਾਤ੍ਮਾਵਮਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪੂਰ੍ਵਾਭਿਰਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਭਿਃ ।
ਅਭੂਤ੍ਵਾ ਹਿ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚਾਪਰੇ।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੇਣੈਵ ਚਾਪ੍ਯਰ੍ਥਾ ਨਾਰਬ੍ਧਵ੍ਯਾਃ ਸੁਬਾਲਿਸ਼ੈਃ ॥ 5-135-25 (36453)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਤਾਤ ਫਲੇ ਨਿਤ੍ਯਮਨਿਤ੍ਯਤਾ।
ਅਨਿਤ੍ਯਮਿਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 5-135-26 (36454)
ਅਥ ਯੇ ਨੈਵ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਨੈਵ ਜਾਤੁ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ।
ਐਕਗੁਣ੍ਯਮਨੀਹਾਯਾਮਭਾਵਃ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਫਲਮ੍ ॥ 5-135-27 (36455)
ਅਥ ਦ੍ਵੈਗੁਣ੍ਯਮੀਹਾਯਾਂ ਫਲੰ ਭਵਤਿ ਵਾ ਨਵਾ ।
ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਵਿਦਿਤਾ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਨਾਮਨਿਤ੍ਯਤਾ ॥ 5-135-28 (36456)
ਨੁਦੇਦ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੀ ਸ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ ।
ਉਤ੍ਥਾਤਵ੍ਯੰ ਜਾਗ੍ਰੁʼਤਵ੍ਯੰ ਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਭੂਤਿਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 5-135-29 (36457)
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤ੍ਯੇਵ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਤਤਮਵ੍ਯਥੈਃ ।
ਮਙ੍ਗਲਾਨਿ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚੇਸ਼੍ਵਰੈਃ ਸਹ ॥ 5-135-30 (36458)
ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਰਾਸ਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਤਿ ਪੁਤ੍ਰਕ ।
ਅਭਿਵਰ੍ਤਤਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਚੀਮਿਵ ਦਿਵਾਕਰਃ ॥ 5-135-31 (36459)
ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨ੍ਯੁਪਾਯਾਂਸ਼੍ਚ ਬਹੂਨ੍ਯੁਦ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਣਾਨਿ ਚ।
ਅਨੁਦਰ੍ਸ਼ਿਤਰੂਪੋ(ਅ)ਸਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕੁਰੁ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-135-32 (36460)
ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮਭਿਪ੍ਰੇਤੰ ਸਮਾਹਰ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਨ੍ਲੁਬ੍ਧਾਨ੍ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਨਵਲਿਪ੍ਤਾਨ੍ਵਿਮਾਨਿਤਾਨ੍ ॥ 5-135-33 (36461)
ਸ੍ਪਰ੍ਧਿਨਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਤਾਨ੍ਯੁਕ੍ਤ ਉਪਧਾਰਯ।
ਏਤੇਨ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਮਹਤੋ ਭੇਤ੍ਸ੍ਯਸੇ ਗਣਾਨ੍।
ਮਹਾਵੇਗ ਇਵੋਦ੍ਧੂਤੋ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਾ ਬਲਾਹਕਾਨ੍ ॥ 5-135-34 (36462)
ਤੇਸ਼਼ਾਮਗ੍ਰਪ੍ਰਦਾਯੀ ਸ੍ਯਾਃ ਕਲ੍ਪੋਤ੍ਥਾਯੀ ਪ੍ਰਿਯੰਵਦਃ ।
ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰੋਧਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-135-35 (36463)
ਯਦੈਵ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਜਾਨੀਯਾਤ੍ਸਪਤ੍ਨੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤਜੀਵਿਤਮ੍।
ਤਦੈਵਾਸ੍ਮਾਦੁਦ੍ਵਿਜੇਤ ਸਰ੍ਪਾਦ੍ਵੇਸ਼੍ਮਗਤਾਦਿਵ ॥ 5-135-36 (36464)
ਤੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਵਸ਼ੇ ਨ ਕੁਰੁਤੇ ਯਦਿ।
ਨਿਰ੍ਵਾਦੈਰ੍ਨਿਰ੍ਵਦੇਦੇਨਮਨ੍ਤਤਸ੍ਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-135-37 (36465)
ਨਿਰ੍ਵਾਦਾਦਾਸ੍ਪਦੰ ਲਬ੍ਧਾ ਧਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਧਨਵਨ੍ਤੰ ਹਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਭਜਨ੍ਤੇ ਚਾਸ਼੍ਰਯਨ੍ਤਿ ਚ ॥ 5-135-38 (36466)
ਸ੍ਖਲਿਤਾਰ੍ਥੰ ਪੁਨਸ੍ਤਾਨਿ ਸਨ੍ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਚ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ।
ਨਹ੍ਯਸ੍ਮਿੰਨਾਸ਼੍ਰਯਨ੍ਤੇ ਚ ਜੁਗੁਪ੍ਸਨ੍ਤੇ ਚ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-135-39 (36467)
ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਃ ਸਹਾਯੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਮੁਪਗਚ੍ਛਤਿ।
ਸ ਨ ਸੰਭਾਵ੍ਯਮੇਵੈਤਦ੍ਯਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਦਿਤਿ ॥ ॥ 5-135-40 (36468)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-135-1 ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਸਸ੍ਯ ਲੋਹਸ੍ਯ । ਸੰਹਤ੍ਯ ਣਿਣ੍ਡੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ॥ 5-135-3 ਏਕਜੰ ਅਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕਮ੍ ॥ 5-135-5 ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਾ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਾਦਿਰੂਪਾ। ਤਾਵੇਵ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਵੇਵ। ਅਚੂਚੁਦੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤਵਤ੍ਯਸ੍ਮਿ ॥ 5-135-6 ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਕ੍ਰਮੋਪੇਤਃ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਯੋਗ੍ਯੇਨ ਪਰਾਕ੍ਰਮੇਣ ਯੁਕ੍ਤਃ । ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਚੇਤ੍ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਸੇ ॥ 5-135-7 ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵਦੇਹੇ ਵਾ ਦਯਾਂਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤਰ੍ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਅਸੰਭਾਵਿਤਰੂਪਸ੍ਤਿਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਰੂਪੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸੀਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-135-8 ਸ੍ਵਰੀਤਿ। ਉਭਯਲੋਕਾਨੁਪਯੁਕ੍ਤੇਪਿ ਪੁਤ੍ਰੇ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਵਾਤ੍ਸਲ੍ਯੰ ਖਰੀ ਕਰੋਤਿ ਤਦ੍ਵਦਹਮਪਿ ਸ੍ਯਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-135-10 ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੇਤਿ। ਤ੍ਵਯਾ ਭਾਵ੍ਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-135-15 ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਤਵ੍ਯਮੇਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-135-17 ਸ੍ਵਲ੍ਪਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਅਪ੍ਰਿਯਮਨਿਸ਼਼੍ਟੰ ਇਚ੍ਛਤਿ ਮਨ੍ਯਤੇ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ। ਯਸ੍ਯ ਤੁ ਅਲ੍ਪਮੇਵੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁਵੰ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਤਦੇਵਾਲ੍ਪੰ ਪ੍ਰਿਯਤ੍ਵੇਨ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੰ ਅਪ੍ਰਿਯਮਨਰ੍ਥਕਰੰ ਸ੍ਯਾਤ੍। ਤੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ(ਅ)ਲ੍ਪਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਨ ਭਵਿਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-135-18 ਅਭਾਵੰ ਨਾਸ਼ਮ੍ ॥ 5-135-19 ਪਸ਼੍ਯ ਹਿਤਤ੍ਵੇਨੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃਕ ॥ 5-135-20 ਅਤੋ ਵਚਨਾਤ੍ ਮੇ ਮਮ ਭੂਯਸੀ ਨਨ੍ਦਿਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ਭਵਿਤੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਯਤ੍ ਏਵੰ ਕਾਰੁਣ੍ਯੰ ਦੇਹੇ ਕ੍ਰੁʼਪਾਂ ਅਨੁਪਸ਼੍ਯਸਿ ਹਿਤਤ੍ਵੇਨ । ਏਵੰਸਤ੍ਯਪਿ ਤ੍ਵਮੇਵ ਚੋਦ੍ਯੰ ਪੂਰ੍ਵਪਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚੋਦਯਸਿ ਪ੍ਰੇਰਯਸਿ ਕਾਰੁਣ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਿਤਿ। ਅਥਾਪਿ ਵਜ੍ਰਹ੍ਰੁʼਦਯਾਹੰ ਤੇ ਤੁਭ੍ਯੰ ਚੋਦਯਾਮਿ ॥ 5-135-21 ਸੈਨ੍ਧਵਾਨ੍ ਹਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਣ ਭਾਵਿਨੰ ਤੇ ਤਵ ਵਿਜਯੰ ਯਦਾ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਅਥ ਤ੍ਵਾਂ ਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਯੋਜਨਾ ॥ 5-135-22 ਏਤਾਂ ਅਵਸ੍ਥਾਂ ਦਾਰੁਣਾਮਾਤ੍ਮਨਿ ਆਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਵਯੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ । ਮੇ ਮਮ ਭਾਵਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਯਾੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ ਇਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-135-29 ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ਪੀਡਾ। ਵ੍ਰੁʼਧੁ ਹਿੰਸਾਯਾਮਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਰੂਪਮ੍। ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮ੍। ਆਤ੍ਮਨਃ ਪੀਡਾਂ ਪਰਸ੍ਯੈਰ੍ਸ਼੍ਵੰ ਚ ਨੁਦੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-135-35 ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਦੀਨਾਂ ਅਗ੍ਰਪ੍ਰਦਾਯੀ। ਭਕ੍ਤੰ ਵੇਤਨੰ ਚ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਥਮੰ ਦੇਯਮ੍। ਨ ਚੇਤ੍ਸਦ੍ਯਃ ਕੁਪਿਤਾਸ੍ਤੇ ਤ੍ਯਜੇਯੁਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-135-36 ਏਨੰ ਨਿਰ੍ਵਾਦੈਃ ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤੈਰ੍ਦੂਤੈਰ੍ਨਿਰ੍ਵਦੇਤ੍ ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਪ੍ਰਾਪਯੇਤ੍। ਸਾਮ੍ਨਾ ਦਾਨੇਨ ਵਾ ਤੰ ਪਰ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਯੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਅਨ੍ਤਤਃ ਫਲਤਃ ਤਤ੍ ਸ਼ਰ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਵਸ਼ੀਕਰਣੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-135-37 ਤਤ੍ਰੋਪਾਯਮਾਹ ਨਿਰ੍ਵਾਦਾਦਿਤਿ। ਏਵੰ ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤਤਯਾ ਆਸ੍ਪਦੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਚੇਤ੍ ਸ਼ਤ੍ਰੁਣਾ(ਅ)ਨੁਪਦ੍ਰੁਤਸ੍ਯ ਧਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾਦਿਕੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸੇਤ੍ਸ੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 136
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.136. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 136
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨੋਪਸੰਹਾਰਃ ॥ 1 ॥ ਵਿਦੁਲੋਪਾਖ੍ਯਾਨਸ਼੍ਰਵਣਫਲਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-136-0 (36469)
ਮਾਤੋਵਾਚ। 5-136-0x (3790)
ਨੈਵ ਰਾਜ੍ਞਾ ਦਰਃ ਕਾਰ੍ਯੋ ਜਾਤੁ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਾਪਦਿ।
ਅਥ ਚੇਦਪਿ ਦੀਰ੍ਣਃ ਸ੍ਯਾੰਨੈਵ ਵਰ੍ਤੇਤ ਦੀਰ੍ਣਵਤ੍ ॥ 5-136-1 (36470)
ਦੀਰ੍ਣੰ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵਾਨੁਦੀਰ੍ਯਤੇ।
ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਬਲਮਮਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਮਤੀਃ ॥ 5-136-2 (36471)
ਸ਼ਤ੍ਰੁਨੇਕੇ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਜਹਤ੍ਯਪਰੇ ਪੁਨਃ ।
ਅਨ੍ਯੇ ਤੁ ਪ੍ਰਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਯੇ ਪੁਰਸ੍ਤਾਦ੍ਵਿਮਾਨਿਤਾਃ ॥ 5-136-3 (36472)
ਯ ਏਵਾਤ੍ਯਨ੍ਤਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤ ਏਨੰ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ।
ਅਸ਼ਕ੍ਤਯਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਕਾਮਾ ਬਦ੍ਧਵਤ੍ਸਾ ਇਲਾ ਇਵ ॥ 5-136-4 (36473)
ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਮਨੁਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਪਤਿਤਾਨਿਵ ਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍ ।
ਅਪਿ ਤੇ ਪੂਜਿਤਾਃ ਪੂਰ੍ਵਮਪਿ ਤੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਮਤਾਃ ॥ 5-136-5 (36474)
ਯੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਭਿਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵ੍ਯਸਨਮੀਯੁਸ਼਼ਃ ।
ਮਾ ਦੀਦਰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਦੀਰ੍ਣੰ ਪ੍ਰਹਾਸਿਸ਼਼ੁਃ ॥ 5-136-6 (36475)
ਪ੍ਰਭਾਵੰ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਜਿਜ੍ਞਾਸਨ੍ਤ੍ਯਾ ਮਯਾ ਤਵ।
ਵਿਦਧਤ੍ਯਾ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਮੁਕ੍ਤੰ ਤੇਜੋਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੇ ॥ 5-136-7 (36476)
ਯਦੇਤਤ੍ਸੰਵਿਜਾਨਾਸਿ ਯਦਿ ਸਮ੍ਯਗ੍ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੌਮ੍ਯਮਿਵਾਤ੍ਮਾਨੰ ਜਾਯਾਯੋਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਸਞ੍ਜਯ ॥ 5-136-8 (36477)
ਅਸ੍ਤਿ ਨਃ ਕੋਸ਼ਨਿਚਯੋ ਮਹਾਨਵਿਦਿਤਸ੍ਤਵ।
ਤਮਹੰ ਵੇਦ ਨਾਨ੍ਯਸ੍ਤਮੁਪਸੰਪਾਦਯਾਮਿ ਤੇ ॥ 5-136-9 (36478)
ਸਨ੍ਤਿ ਨੈਕਸ਼ਤਾ ਭੂਯਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਵ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਸੁਖਦੁਃਖਸਹਾ ਵੀਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਦਨਿਵਰ੍ਤਿਨਃ ॥ 5-136-10 (36479)
ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਹਿ ਸਹਾਯਾ ਵੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਃ।
ਇਸ਼਼੍ਟੰ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਤਃ ਕਿੰਚਿਤ੍ਸਚਿਵਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨ ॥ 5-136-11 (36480)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਕੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਪਿ ਸ੍ਵਲ੍ਪਚੇਤਸਃ ।
ਤਮਸ੍ਤ੍ਵਪਾਗਮਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸੁਚਿਤ੍ਰਾਰ੍ਥਪਦਾਕ੍ਸ਼਼ਰਮ੍ ॥ 5-136-12 (36481)
ਪੁਤ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-136-13x (3791)
ਉਦਕੇ ਨੌਰਿਯੰ ਧਾਰ੍ਯਾ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵਣੇ ਮਯਾ।
ਯਸ੍ਯ ਮੇ ਭਵਤੀ ਨੇਤ੍ਰੀ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਦ੍ਭੂਤਿਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ ॥ 5-136-13 (36482)
ਅਹੰ ਹਿ ਵਚਨੰ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰਪਰਾਪਰਮ੍ ।
ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਵਦੰਸ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮਾਸੰ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ॥ 5-136-14 (36483)
ਅਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯੰਨਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯੇਵ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਲ੍ਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਬਾਨ੍ਧਵਾਤ੍।
ਉਦ੍ਯਚ੍ਛਾਮ੍ਯੇਸ਼਼ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਨਿਯਮਾਰ੍ਥੰ ਜਾਯਯ ਚ ॥ 5-136-15 (36484)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 5-136-16x (3792)
ਸਦਸ਼੍ਚ ਇਵ ਸ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਃ ਪ੍ਰਣੁੰਨੋ ਵਾਕ੍ਯਸਾਯਕੈਃ।
ਤਚ੍ਚਕਾਰ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵਦਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 5-136-16 (36485)
ਇਦਮੁਦ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਭੀਮੰ ਤੇਜੋਵਰ੍ਧਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਰਾਜਾਨੰ ਸ਼੍ਰਾਵਯੇਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਸੀਦਨ੍ਤੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਪੀਡਿਤਮ੍ ॥ 5-136-17 (36486)
ਜਯੋ ਨਾਮੇਤਿਹਾਸੋ(ਅ)ਯੰ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੋ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੁਣਾ।
ਮਹੀਂ ਵਿਜਯਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਂਸ਼੍ਚ ਮਰ੍ਦਤਿ ॥ 5-136-18 (36487)
ਇਦੰ ਪੁਂਸਵਨੰ ਚੈਵ ਵੀਰਾਜਨਨਮੇਵ ਚ।
ਅਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਗਰ੍ਭਿਣੀ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁਵੰ ਵੀਰੰ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ ॥ 5-136-19 (36488)
ਵਿਦ੍ਯਾਸ਼ੂਰੰ ਤਪਃਸ਼ੂਰੰ ਦਾਨਸ਼ੂਰੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਯਾ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੰ ਸਾਧੁਵਾਦੇ ਚ ਸੰਮਤਮ੍ ॥ 5-136-20 (36489)
ਅਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਮਨ੍ਤੰ ਬਲੋਪੇਤੰ ਮਹਾਭਾਗੰ ਮਹਾਰਥਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਨ੍ਤਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਜੇਤਾਰਮਪਰਾਜਿਤਮ੍ ॥ 5-136-21 (36490)
ਨਿਯਨ੍ਤਾਰਮਸਾਧੂਨਾਂ ਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਾਮ੍ ।
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਸੂਤੇ ਵੀਰੰ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ ॥ 5-136-22 (36491)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-136-1 ਦਰੋ ਭਯਮ੍ ॥ 5-136-4 ਇਲਾ ਧੇਨਵਃ ॥ 5-136-10 ਸ਼ਤਾਰ੍ਹਾ ਅਨਿਵਰ੍ਤਿਨ ਇਤਿ ਕo ਖo ਪਾਠਃ। ਸ਼ਤਾਰ੍ਹਾਃ ਸ਼ਤਵੇਤਨਯੋਗ੍ਯਾ ਇਤਿ ਰਤ੍ਨਗਰ੍ਭਃ ॥ 5-136-12 ਸ੍ਵਲ੍ਪਚੇਤਸੋਪਿ ਤਸ੍ਯ ਤਮੋਪਾਗਮਦਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-136-13 ਉਦਕੇ ਭੂਰਿਯੰ ਧਾਰ੍ਯਾ ਮਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵਣੇ ਮਯਾ ਇਤਿ ਝo ਪਾਠਃ । ਤਤ੍ਰਾਯਮਰ੍ਥਃ। ਉਦਕੇ ਮਜ੍ਜਨ੍ਤੀਵ ਭੂਃ ਪਿਤ੍ਰ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ।(ਧੂਰਿਤਿ ਪਾਠੇਪਿ ਸ ਏਵਾਰ੍ਥਃ) ਇਯੰ ਮਯਾ ਧਾਰ੍ਯਾ ਮਗ੍ਨੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਾ ਉਦ੍ਧਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍। ਪ੍ਰਵਣੇ ਪ੍ਰਪਾਤੇ ਵਾ ਯੁਦ੍ਧਾਖ੍ਯੇ ਵਾ ਮਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਨਤੁ ਏਵਮੇਵ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯਾਪਾਰੇਣ ਸ੍ਥੇਯਮ੍। ਨੇਤ੍ਰੀ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਰੀ। ਉਦਕੇ ਸੂਰ੍ਯਵਦ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵਣੇ ਮਯਾ ਇਤਿ ਡo ਪਾਠਃ ॥ 5-136-14 ਅਪਰਾਪਰੰ ਉਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰਮ੍। ਪ੍ਰਤਿਵਦਨ੍ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲੰ ਵਦਨ੍ ॥ 5-136-15 ਬਾਨ੍ਧਵਾਤ੍ ਬਨ੍ਧੁਤਃ । ਉਦ੍ਯਚ੍ਛਾਮਿ ਉਦ੍ਯਮੰ ਕਰੋਮਿ। ਨਿਯਮਾਰ੍ਥੰ ਨਿਗ੍ਰਹਾਰ੍ਥਮ੍ ॥ 5-136-19 ਪੁਂਸਵਨੰ ਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰਸਵਕਰਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 137
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.137. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 137
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਅਰ੍ਜੁਨਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਸੰਦੇਸ਼ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰਥਮਾਰੋਪਿਤੇਨ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਹ ਸੰਭਾਸ਼਼ਣਪੂਰ੍ਵਕਮੁਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-137-0 (36492)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 5-137-0x (3793)
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਕੇਸ਼ਵ ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਜਾਤੇ ਸ੍ਮ ਸੂਤਕੇ।
ਉਪੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨਾਰੀਭਿਰਾਸ਼੍ਰਮੇ ਪਰਿਵਾਰਿਤਾ ॥ 5-137-1 (36493)
ਅਥਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਵਾਗਾਸੀਦ੍ਦਿਵ੍ਯਰੂਪਾ ਮਨੋਰਮਾ ।
ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮਃ ਕੁਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਤੇ ਸੁਤਃ । 5-137-2 (36494)
ਏਸ਼਼ ਜੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਕੁਰੂਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਮਾਗਤਾਨ੍।
ਭੀਮਸੇਨਦ੍ਵਿਤੀਯਸ਼੍ਚ ਲੋਕਮੁਦ੍ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-137-3 (36495)
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਜੇਤਾ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਦਿਵੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍।
ਹਤ੍ਵਾ ਕੁਰੂਂਸ਼੍ਚ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 5-137-4 (36496)
ਪਿਤ੍ਰ੍ਯਮੰਸ਼ੰ ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਪੁਨਰਪ੍ਯੁਦ੍ਧਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਨ੍ਮੇਧਾਨਾਹਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-137-5 (36497)
ਸ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੋ ਬੀਭਤ੍ਸੁਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਯਥਾਚ੍ਯੁਤ ।
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮੇਵ ਜਾਨਾਸਿ ਬਲਵਨ੍ਤੰ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ॥ 5-137-6 (36498)
ਤਥਾ ਤਦਸ੍ਤੁ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹ ਯਥਾ ਵਾਗਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ।
ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚੇਦਸ੍ਤਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਤਥਾ ਸਤ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-137-7 (36499)
ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਰ੍ਵੰ ਸੰਪਾਦਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ।
ਨਾਹੰ ਤਦਭ੍ਯਸੂਯਾਮਿ ਯਥਾ ਵਾਗਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-137-8 (36500)
ਨਮੋ ਧਰ੍ਮਾਯ ਮਹਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਧਾਰਯਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ ।
ਏਤਦ੍ਧਨਞ੍ਜਯੋ ਵਾਚ੍ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 5-137-9 (36501)
ਯਦਰ੍ਥੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਸੂਤੇ ਤਸ੍ਯ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯਮਾਗਤਃ।
ਨ ਹਿ ਵੈਰੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-137-10 (36502)
ਵਿਦਿਤਾ ਤੇ ਸਦਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਭੀਮਸ੍ਯ ਨ ਸ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
ਯਾਵਦਨ੍ਤੰ ਨ ਕੁਰੁਤੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥ 5-137-11 (36503)
ਤਾਵਦੇਵ ਮਹਾਪਬਾਹੁਰ੍ਨਿਸ਼ਾਸੁ ਨ ਸੁਖੰ ਲਭੇਤ੍।
ਸਰ੍ਵਧਰ਼੍ਮਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਜ੍ਞਾਂ ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਂ ਪਾਣ੍ਡੋਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਵ੍ਰੂਯਾ ਮਾਧਵ ਕਲ੍ਯਾਣੀਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀਮ੍ ॥ 5-137-12 (36504)
ਯੁਕ੍ਤਮੇਤਨ੍ਮਹਾਭਾਗੇ ਕੁਲੇ ਜਾਤੇ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਿ ।
ਯਨ੍ਮੇ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਯਥਾਵਤ੍ਤ੍ਵਮਵਰ੍ਤਿਥਾਃ ॥ 5-137-13 (36505)
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੌ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤਾਵੁਭੌ ।
ਵਿਕ੍ਰਮੇਣਾਰ੍ਜਿਤਾਨ੍ਭੋਗਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਣੀਤੰ ਜੀਵਿਤਾਦਪਿ ॥ 5-137-14 (36506)
ਵਿਕ੍ਰਮਾਧਿਗਤਾ ਹ੍ਯਰ੍ਥਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਜੀਵਤਃ ।
ਮਨੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਸਦਾ ਪ੍ਰੀਣਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-137-15 (36507)
ਯਚ੍ਚ ਵਃ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਚਾਯਿਨਾਮ੍।
ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਪਰੁਸ਼਼ਾਣ੍ਯੁਕ੍ਤਕਾ ਕੋ ਨੁ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-137-16 (36508)
ਨ ਰਾਜ੍ਯਹਰਣੰ ਦੁਃਖੰ ਦ੍ਯੂਤੇ ਚਾਪਿ ਪਰਾਜਯਃ।
ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਨੰ ਸੁਤਾਨਾਂ ਵਾ ਨ ਮੇ ਤਦ੍ਦੁਃਖਕਾਰਣਮ੍ ॥ 5-137-17 (36509)
ਯਤ੍ਰ ਸਾ ਬ੍ਰੁʼਹਤੀ ਸ਼੍ਯਾਮਾ ਸਭਾਯਾਂ ਰੁਦਤੀ ਤਦਾ।
ਅਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੀਤ੍ਪਰੁਸ਼਼ਾ ਵਾਚਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਦੁਃਖਤਰੰ ਮਹਤ੍ ॥ 5-137-18 (36510)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਧਰ੍ਮਿਣੀ ਵਰਾਰੋਹਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤਾ ਸਦਾ।
ਨਾਧ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਤਦਾ ਨਾਥੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਨਾਥਵਤੀ ਸਤੀ ॥ 5-137-19 (36511)
ਤੰ ਵੈ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍ ।
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਪਦਵੀਂ ਚਰ ॥ 5-137-20 (36512)
ਵਿਦਿਤੰ ਹਿ ਤਵਾਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਕ੍ਰੂਦ੍ਧਾਵਿਵ ਯਮਾਨ੍ਤਕੌ ।
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨੌ ਨਯੇਤਾਂ ਹਿ ਦੇਵਾਨਪਿ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍ ॥ 5-137-21 (36513)
ਤਯੋਸ਼੍ਚੈਤਦਵਜ੍ਞਾਨੰ ਯਤ੍ਸਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਸਭਾਗਤਾ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ਼੍ਚ ਯਦ੍ਭੀਮੰ ਕਟੁਕਾਨ੍ਯਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ॥ 5-137-22 (36514)
ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਕੁਰੁਵੀਰਾਣਾਂ ਤਚ੍ਚ ਸੰਸ੍ਮਾਰਯੇਃ ਪੁਨਃ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਕੁਸ਼ਲੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਃ ਸਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸਹ ॥ 5-137-23 (36515)
ਮਾਂ ਵੈ ਕੁਸ਼ਲਿਨੀਂ ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਭੂਯੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਅਰਿਸ਼਼੍ਟੰ ਗਚ੍ਛ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯ ॥ 5-137-24 (36516)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-137-25x (3794)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯਾਥ ਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸਿੰਹਖੇਲਗਤਿਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-137-25 (36517)
ਤਤੋ ਵਿਸਰ੍ਜਯਾਮਾਸ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦੀਨ੍ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵਾਨ੍।
ਆਰੋਪ੍ਯਾਥ ਰਥੇ ਕਰ੍ਣੰ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾ ਸਹ ॥ 5-137-26 (36518)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਯਾਤੇ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇ ਕੁਰਵਃ ਸਙ੍ਗਤਾ ਮਿਥਃ ।
ਜਜਲ੍ਪੁਰ੍ਮਹਦਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਕੇਸ਼ਵੇ ਪਰਮਾਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 5-137-27 (36519)
ਪ੍ਰਮੂਢਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਰ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਾ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਬਾਲਿਸ਼੍ਯਾੰਨੈਤਦਸ੍ਤੀਤਿ ਚਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-137-28 (36520)
ਤਤੋ ਨਿਰ੍ਯਾਯ ਨਗਰਾਤ੍ਪ੍ਰਯਯੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਚ ਤਦਾ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸੁਚਿਰੰ ਸਹ ॥ 5-137-29 (36521)
ਵਿਸਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ ਰਾਧੇਯੰ ਸਰ੍ਵਯਾਦਵਨਨ੍ਦਨਃ।
ਤਤੋ ਜਵੇਨ ਮਹਤਾ ਤੂਰ੍ਣਮਸ਼੍ਵਾਨਚੋਦਯਤ੍ ॥ 5-137-30 (36522)
ਤੇ ਪਿਬਨ੍ਤ ਇਵਾਕਾਸ਼ੰ ਦਾਰੁਕੇਣ ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ ।
ਹਯਾ ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹਾਵੇਗਾ ਮਨੋਮਾਰੁਤਰੰਹਸਃ ॥ 5-137-31 (36523)
ਤੇ ਵ੍ਯਤੀਤ੍ਯ ਮਹਾਧ੍ਵਾਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸ਼੍ਯੇਨਾ ਇਵਾਸ਼ੁਗਾਃ ।
ਉਚ੍ਚੈਰ੍ਜਗ੍ਮੁਰੁਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੰ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਧਨ੍ਵਾਨਮਾਵਹਨ੍ ॥ ॥ 5-137-32 (36524)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-137-3 ਉਦ੍ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਆਕੁਲੀਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਲੋਕੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਜਨਮ੍ ॥ 5-137-5 ਮੇਧਾਨ੍ ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਾਨ੍ ॥ 5-137-16 ਧਰ੍ਮੋਪਚਾਯਿਨਾਂ ਧਰ੍ਮਵਰ੍ਧਨਸ਼ੀਲਾਨਾਮ੍ ॥ 5-137-20 ਪਦਵੀਂ ਚਰ ਮਾਰ੍ਗਮਨੁਸਰ ॥ 5-137-28 ਨੈਤਦਸ੍ਤਿ। ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-137-29 ਨਿਰ੍ਯਾਯ ਨਿਰ੍ਗਤ੍ਯ ॥ 5-137-32 ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੰ ਵਿਰਾਟਨਗਰਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 138
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.138. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 138
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਭ੍ਯਾਂ ਕੁਨ੍ਤੀਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਮੀਪਸ੍ਥੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕੁਨ੍ਤੀਨਿਦੇਸ਼ਾਨਤਿਲਙ੍ਘਿਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸਨ੍ਧਿਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-138-0 (36525)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-138-0x (3795)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਮਹਾਰਥੌ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯਮੂਚਤੁਃ ਸ਼ਾਸਨਾਤਿਗਮ੍ ॥ 5-138-1 (36526)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਸੰਨਿਧੌ ।
ਵਾਕ੍ਯਮਰ੍ਥਵਦਤ੍ਯੁਗ੍ਰਮੁਕ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-138-2 (36527)
ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸੰਮਤਮ੍ ।
ਨ ਹਿ ਤੇ ਜਾਤੁ ਸ਼ਾਮ੍ਯੇਰੰਨ੍ਰੁʼਤੇ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਕੌਰਵ ॥ 5-138-3 (36528)
ਕ੍ਲੇਸ਼ਿਤਾ ਹਿ ਤ੍ਵਯਾ ਪਾਰ੍ਥਾ ਧਰ੍ਮਪਾਸ਼ਸਿਤਾਸ੍ਤਦਾ।
ਸਭਾਯਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਚੈਵ ਤੈਸ਼੍ਚ ਤਨ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਤਵ ॥ 5-138-4 (36529)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਹ੍ਯਰ੍ਜੁਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭੀਮੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ।
ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਚੇਸ਼਼ੁਧੀ ਚੈਵ ਰਥੰ ਚ ਧ੍ਵਜਮੇਵ ਚ ॥ 5-138-5 (36530)
ਨਕੁਲੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਬਲਵੀਰ੍ਯਸਮਨ੍ਵਿਤੌ ।
ਸਹਾਯੰ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਚ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੰਸ੍ਯਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-138-6 (36531)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਧੀਮਤਾ ।
ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਮ ਯੁਧਿ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ ॥ 5-138-7 (36532)
ਦਾਨਵਾ ਘੋਰਕਰ੍ਮਾਣੋ ਨਿਵਾਤਕਵਚਾ ਯੁਧਿ।
ਰੌਦ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸਮਾਦਾਯ ਦਗ੍ਧਾ ਵਾਨਰਕੇਤੁਨਾ ॥ 5-138-8 (36533)
ਕਰ੍ਣਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਸ਼੍ਚੇਮੇ ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਕਵਚੀ ਰਥੀ।
ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਤੰਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-138-9 (36534)
ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਤਰੰ ਗਤਾਮ੍ ॥ 5-138-10 (36535)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲੋ ਵਤ੍ਸਲਃ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਵਾਕ੍ਕਵਿਃ ।
ਤੰ ਗਚ੍ਛ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਵ੍ਯਪਨੀਯੇਹ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-138-11 (36536)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚੇਤ੍ਤ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਵ੍ਯਪਨੀਤਸ਼ਰਾਸਨਃ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਭ੍ਰੁਕੁਟਿਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਃਕੁਲਸ੍ਯ ਨਃ॥ 5-138-12 (36537)
ਤਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਮ੍ ।
ਅਭਿਵਾਦਯ ਰਾਜਾਨੰ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-138-13 (36538)
ਅਭਿਵਾਦਯਮਾਨੰ ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਣਿਭ੍ਯਾਂ ਭੀਮਪੂਰ੍ਵਜਃ ।
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤੁ ਸੌਹਾਰ੍ਦਾਤ੍ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-138-14 (36539)
ਸਿੰਹਸ੍ਕਨ੍ਧੋਰੁਬਾਹੁਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਯਤਮਹਾਭੁਜਃ ।
ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜਤੁ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-138-15 (36540)
ਕਮ੍ਬੁਗ੍ਰੀਵੋ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ਸ੍ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ।
ਅਭਿਵਾਦਯਤਾਂ ਪਾਰ੍ਥਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-138-16 (36541)
ਆਸ਼੍ਵਿਨੇਯੌ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮੌ ਭੁਵਿ ।
ਤੌ ਚ ਤ੍ਵਾਂ ਗੁਰੁਵਤ੍ਪ੍ਰੋਮ੍ਣਾ ਪੂਜਯਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦੀਯਤਾਮ੍ ॥ 5-138-17 (36542)
ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤ੍ਵਾਨਨ੍ਦਜਾਸ਼੍ਰੂਣਿ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਪ੍ਰਮੁਖਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ।
ਸੰਗਚ੍ਛ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਮਾਨੰ ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-138-18 (36543)
ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਤਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ।
ਸਮਾਲਿਙ੍ਗ੍ਯ ਚ ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਨ੍ਰੁʼਪਾ ਯਾਨ੍ਤੁ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-138-19 (36544)
ਅਲੰ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਵਾਰਣਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁਵੰ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 5-138-20 (36545)
ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾਨਿ ਦਾਰੁਣਾ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ।
ਉਤ੍ਪਾਤਾ ਵਿਵਿਧਾ ਵੀਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਨਾਸ਼ਨਾਃ ॥ 5-138-21 (36546)
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤ ਇਹਾਸ੍ਮਾਕੰ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਨਾਸ਼ਨੇ।
ਉਲ੍ਕਾਭਿਰ੍ਹਿ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਭਿਰ੍ਬਾਧ੍ਯਤੇ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾ ਤਵ ॥ 5-138-22 (36547)
ਵਾਹਨਾਨ੍ਯਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਰੁਦਨ੍ਤੀਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਨ੍ਤੇ ਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਚ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 5-138-23 (36548)
ਨਗਰੰ ਨ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਤਥਾ ਰਾਜਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ।
ਸ਼ਿਵਾਸ਼੍ਚਾਸ਼ਿਵਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਾ ਦੀਪ੍ਤਾਂ ਸੇਵਨ੍ਤਿ ਵੈ ਦਿਸ਼ੰ ॥ 5-138-24 (36549)
ਕੁਰੁ ਵਾਕ੍ਯੰ ਪਿਤੁਰ੍ਮਾਤੁਰਸ੍ਮਾਕੰ ਚ ਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਾਮ੍ ।
ਤ੍ਵਯ੍ਯਾਯਤ੍ਤੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼ਮੋ ਵ੍ਯਾਯਾਮ ਏਵ ਚ ॥ 5-138-25 (36550)
ਨ ਚੇਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਵਚਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮਰਿਕਰ੍ਸ਼ਨ ।
ਤਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਵਾਹਿਨੀਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਬਾਣਪ੍ਰਪੀਡਿਤਾਮ੍ ॥ 5-138-26 (36551)
ਭੀਮਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਨਾਦੰ ਨਦਤਃ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਮਿਣੋ ਰਣੇ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ੍ਮਰ੍ਤਾਸਿ ਮੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਗਾਣ੍ਡੀਵਸ੍ਯ ਚ ਨਿਃਸ਼੍ਵਨਮ੍ ।
ਯਦ੍ਯੇਤਦਪਸਵ੍ਯੰ ਤੇ ਵਚੋ ਮਮ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ ॥ 5-138-27 (36552)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-138-10 ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਪ੍ਰਸ਼ਮੰ ਕੁਰੁ ॥ 5-138-20 ਵਾਰਣੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਮ੍ ॥ 5-138-24 ਦੀਪ੍ਤਾਂ ਦਿਸ਼ਮਿਤਿ ਦਿਗ੍ਦਾਹਾਖ੍ਯ ਉਤ੍ਪਾਤ ਉਕ੍ਤਃ ॥ 5-138-27 ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਮਿਣਃ ਬਲਿਨਃ । ਅਪਸਵ੍ਯੰ ਵਿਪਰੀਤਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 139
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.139. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 139
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-139-0 (36553)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-139-0x (3796)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਵਿਮਨਾਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰਧੋਮੁਖਃ।
ਸੰਹਤ੍ਯ ਚ ਭ੍ਰੁਵੋਰ੍ਮਧ੍ਯੰ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿਦ੍ਵ੍ਯਾਜਹਾਰ ਹ ॥ 5-139-1 (36554)
ਤੰ ਵੈ ਵਿਮਨਸੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍ ।
ਪੁਨਰੇਵੋਤ੍ਤਰੰ ਵਾਕ੍ਯਮੁਕ੍ਤਵਨ੍ਤੌ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭੌ ॥ 5-139-2 (36555)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-139-3x (3797)
ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਮਨਸੂਯੰ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਮ੍ ।
ਪ੍ਰਤਿਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਹੇ ਪਾਰ੍ਥਮਤੋ ਦੁਃਖਤਰੰ ਨੁ ਕਿਮ੍ ॥ 5-139-3 (36556)
ਦ੍ਰੋਣ ਉਵਾਚ। 5-139-4x (3798)
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮ੍ਨਿ ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਰੇ ਭੂਯੋ ਮਮ ਧਨਞ੍ਜਯੇ।
ਬਹੁਮਾਨਃ ਪਰੋ ਰਾਜਨ੍ਸੰਨਤਿਸ਼੍ਚ ਕਪਿਧ੍ਵਜੇ ॥ 5-139-4 (36557)
ਤੰ ਚੇਤ੍ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯਤਮੰ ਪ੍ਰਤਿਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮਮਨੁਸ਼਼੍ਠਾਯ ਧਿਗਸ੍ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਜੀਵਿਕਾਮ੍ ॥ 5-139-5 (36558)
ਯਸ੍ਯ ਲੋਕੇ ਸਮੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦਨ੍ਯੋ ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ ।
ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਸ ਬੀਭਤ੍ਸੁਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨਨ੍ਯੈਰ੍ਧਨੁਰ੍ਧਰੈਃ ॥ 5-139-6 (36559)
ਮਿਤ੍ਰਧ੍ਰੁਗ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਭਾਵਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤਿਕੋ(ਅ)ਥਾਨ੍ਰੁʼਜੁਃ ਸ਼ਠਃ।
ਨ ਸਤ੍ਸੁ ਲਭਤੇ ਪੂਜਾਂ ਯਜ੍ਞੇ ਮੂਰ੍ਖ ਇਵਾਗਤਃ ॥ 5-139-7 (36560)
ਵਾਰ੍ਯਮਾਣੋ(ਅ)ਪਿ ਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਪਾਪਮਿਚ੍ਛਤਿ।
ਚੋਦ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਪਾਪੇਨ ਸ਼ੁਭਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ੁਭਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-139-8 (36561)
ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਰਿਤਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨ ਹ੍ਯਨੁਪ੍ਰਿਯੇ ।
ਅਹਿਤਤ੍ਵਾਯ ਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ਦੋਸ਼਼ਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-139-9 (36562)
ਤ੍ਵਮੁਕ੍ਤਃ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਨ ਮਯਾ ਚ ਵਿਦੁਰੇਣ ਚ ।
ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਚ ਤਥਾ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨੈਵਾਭਿਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-139-10 (36563)
ਅਸ੍ਤਿ ਮੇ ਬਲਮਿਤ੍ਯੇਵ ਸਹਸਾ ਤ੍ਵੰ ਤਿਤੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ।
ਸਗ੍ਰਾਹਨਕ੍ਰਮਕਰੰ ਗਙ੍ਗਾਵੇਗਮਿਵੋਸ਼਼੍ਣਗੇ ॥ 5-139-11 (36564)
ਵਾਸਸੈਵ ਯਥਾ ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਾਨੋ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯਸੇ।
ਸ੍ਰਜੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਮਿਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਲੋਭਾਦ੍ਯੌਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੀਂ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-139-12 (36565)
ਦ੍ਰੌਪਦੀਸਹਿਤੰ ਪਾਰ੍ਥੰ ਸਾਯੁਧੈਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਵਨਸ੍ਥਮਪਿ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਥਃ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਕੋ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-139-13 (36566)
ਨਿਦੇਸ਼ੇ ਯਸ੍ਯ ਰਾਜਾਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਕਿਙ੍ਕਰਾਃ ।
ਤਮੈਲਵਿਲਮਾਸਾਦ੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਵ੍ਯਰਾਜਤ ॥ 5-139-14 (36567)
ਕੁਬੇਰਸਦਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਤੋ ਰਤ੍ਨਾਨ੍ਯਵਾਪ੍ਯ ਚ ।
ਸ੍ਫੀਤਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਤੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਰਾਜ੍ਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-139-15 (36568)
ਦਤ੍ਤੰ ਹੁਤਮਧੀਤੰ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤਰ੍ਪਿਤਾ ਧਨੈਃ ।
ਆਵਯੋਰ੍ਗਤਮਾਯੁਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੌ ਚ ਵਿਦ੍ਧਿ ਨੌ ॥ 5-139-16 (36569)
ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਧਨਾਨਿ ਚ ।
ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਹਦ੍ਵ੍ਯਸਨਮਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 5-139-17 (36570)
ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਯਸ੍ਯ ਚਾਸ਼ਾਸ੍ਤੇ ਵਿਜਯੰ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨੀ ।
ਤਪੋਘੋਰਵ੍ਰਤਾ ਦੇਵੀ ਕਥੰ ਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 5-139-18 (36571)
ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਜਨਾਰ੍ਦਨੋ ਯਸ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤਾ ਯਸ੍ਯ ਧਨਞ੍ਜਯਃ।
ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਕਥੰ ਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 5-139-19 (36572)
ਸਹਾਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਨ੍ਤੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ।
ਤਮੁਗ੍ਰਤਪਸੰ ਵੀਰੰ ਕਥੰ ਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍ ॥ 5-139-20 (36573)
ਪੁਨਰੁਕ੍ਤੰ ਚ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਤਾ।
ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾ ਮਞ੍ਜਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਸੁ ਵ੍ਯਸਨਾਰ੍ਣਵੇ ॥ 5-139-21 (36574)
ਅਲੰ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਤੈਰ੍ਵੀਰੈਃ ਸ਼ਾਮ੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੇ ।
ਮਾ ਗਮਃ ਸਤੁਤਾਮਾਤ੍ਯਃਸਮਿਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ ॥ 5-139-22 (36575)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-139-9 ਏਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਾਰਿਤਾ ਅਪਿ ਅਨੁ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਹਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਮ੍ । ਤਵ ਤੁ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦਯਃ। ਅਹਿਤਤ੍ਵਾਯ ਵੈਰਭਾਵਾਯ ਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ॥ 5-139-11 ਉਸ਼਼੍ਣਗੇ ਉਸ਼਼੍ਣਾਤਿਗਮੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਕਾਲੇ ॥ 5-139-12 ਵਾਸੁਦੇਵੋ ਯਥਾ ਹਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਾਨੋ ਨ ਮਨ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਖo ਡo ਪਾਠਃ। ਵਾਸਮੇਵ ਯਥਾਹਿ ਤ੍ਵੰ ਇਤਿ ਘoਟo ਪਾਠਃ । ਵਾਸਵੇਯ ਯਥਾ ਇਤਿ ਕo ਪਾਠਃ ॥ 5-139-14 ਐਲਵਿਲੰ ਕੁਬੇਰਮ੍। ਆਸਾਦ੍ਯ ਰਣੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 140
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.140. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 140
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਕਰ੍ਣਃ ਕਿਮੁਕ੍ਤ ਇਤਿ ਜਨਮੇਜਯਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ ॥ 1 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਕਰ੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਤਸ੍ਯ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਤ੍ਵਰੂਪਰਹਸ੍ਯਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਪਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਚੋਦਨਾ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-140-0 (36576)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 5-140-0x (3799)
ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਥਾ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਤਮ।
ਉਪਾਰੋਪ੍ਯ ਰਥੇ ਕਰ੍ਣੰ ਨਿਰ੍ਯਾਤੋ ਮਧੁਸੂਦਨਃ॥ 5-140-1 (36577)
ਕਿਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਥੋਪਸ੍ਥੇ ਰਾਧੇਯੰ ਪਰਵੀਰਹਾ ।
ਕਾਨਿ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਾਨਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੇ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 5-140-2 (36578)
ਉਦ੍ਯਨ੍ਮੇਘਸ੍ਵਨਃ ਕਾਲੇ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਕਰ੍ਣਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਮ੍ਰੁʼਦੁ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਤਨ੍ਮਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-140-3 (36579)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-140-4x (3800)
ਆਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਨਿ ਚ ਮ੍ਰੁʼਦੂਨਿ ਚ।
ਪ੍ਰਿਯਾਣਿ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਸਤ੍ਯਾਨਿ ਚ ਹਿਤਾਨਿ ਚ ॥ 5-140-4 (36580)
ਹ੍ਰੁʼਦਯਗ੍ਰਹਣੀਯਾਨਿ ਰਾਧੇਯੰ ਮਧੁਸੂਦਨਃ ।
ਯਾਨ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਭਾਰਤ ॥ 5-140-5 (36581)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-140-6x (3801)
ਉਪਾਸਿਤਾਸ੍ਤੇ ਰਾਧੇਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਗਾਃ।
ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥੰ ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚ ਨਿਯਤੇਨਾਨਸੂਯਯਾ ॥ 5-140-6 (36582)
ਤ੍ਵਮੇਵ ਕਰ੍ਣ ਜਾਨਾਸਿ ਵੇਦਵਾਦਾਨ੍ਸਨਾਤਨਾਨ੍ ।
ਤ੍ਵਮੇਵ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 5-140-7 (36583)
ਕਾਨੀਨਸ਼੍ਚ ਸਹੋਢਸ਼੍ਚ ਕਨ੍ਯਾਯਾਂ ਯਸ਼੍ਚ ਜਾਯਤੇ ।
ਵੋਢਾਰੰ ਪਿਤਰੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੋ ਜਨਾਃ ॥ 5-140-8 (36584)
ਸੋ(ਅ)ਸਿ ਕਰ੍ਣ ਤਥਾਜਾਤਃ ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋਸਿ ਧਰ੍ਮਤਃ ।
ਨਿਸ਼੍ਚਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਮੇਹਿ ਰਾਜਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-140-9 (36585)
ਪਿਤ੍ਰੁʼਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਤੇ ਪਾਰ੍ਥਾ ਮਾਤ੍ਰੁʼਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ।
ਦ੍ਵੌ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਵਭਿਜਾਨੀਹਿ ਤ੍ਵਮੇਤੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-140-10 (36586)
ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧਮਿਤੋ ਯਾਤਮਦ੍ਯ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ।
ਅਭਿਜਾਨਨ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਪੂਰ੍ਵਜਾਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਤ੍ ॥ 5-140-11 (36587)
ਪਾਦੌ ਤਵ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ।
ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਸ੍ਤਥਾ ਪਞ੍ਚ ਸੌਭਦ੍ਰਸ਼੍ਚਾਪਰਾਜਿਤਃ ॥ 5-140-12 (36588)
ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਪਾਦੌ ਤਵ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ ॥ 5-140-13 (36589)
ਹਿਰਣ੍ਮਯਾਂਸ਼੍ਚ ਤੇ ਕੁਮ੍ਭਾਨ੍ਰਾਜਤਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ।
ਓਸ਼਼ਧ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਬੀਜਾਨਿ ਸਰ੍ਵਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵੀਰੁਧਃ ॥ 5-140-14 (36590)
ਰਾਜਨ੍ਯਾ ਰਾਜਕਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਾਨਯਨ੍ਤ੍ਵਾਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ।
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇ ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਤਥਾ ਕਾਲੇ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਪਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-140-15 (36591)
ਅਗ੍ਨਿੰ ਜੁਹੋਤੁ ਵੈ ਧੌਮ੍ਯਃ ਸੰਸ਼ਿਤਾਤ੍ਮਾ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਃ ।
ਅਦ੍ਯ ਤ੍ਵਾਮਭਿਸ਼਼ਿਞ੍ਚਨ੍ਤੁ ਚਾਤੁਰ੍ਵੈਦ੍ਯਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ॥ 5-140-16 (36592)
ਪੁਰੋਹਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਰ੍ਮਣ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ।
ਤਥੈਵ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-140-17 (36593)
ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਸ੍ਤਥਾ ਪਞ੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਸ਼੍ਚੇਦਯਸ੍ਤਥਾ ।
ਅਹੰ ਚ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਾਜਾਨੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਮ੍ ॥ 5-140-18 (36594)
ਯੁਵਰਾਜੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਤੇ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਵ੍ਯਜਨੰ ਸ਼੍ਵੇਤੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਃ । 5-140-19 (36595)
ਉਪਾਨ੍ਵਾਰੋਹਤੁ ਰਥੰ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ।
ਛਤ੍ਰੰ ਚ ਤੇ ਮਹਾਸ਼੍ਵੇਤੰ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 5-140-20 (36596)
ਅਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਸ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ।
ਕਿਙ੍ਕਿਣੀਸ਼ਤਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਵੈਯਾਘ੍ਰਪਰਿਵਾਰਣਮ੍ ॥ 5-140-21 (36597)
ਰਥੰ ਸ਼੍ਵੇਤਹਯੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਮਰ੍ਜੁਨੋ ਵਾਹਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਸੰਨੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-140-22 (36598)
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਸ਼੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਯੇ।
ਪਞ੍ਚਾਲਾਸ਼੍ਚਾਨੁਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚ ਮਹਾਰਥਃ । 5-140-23 (36599)
ਅਹੰ ਚ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ।
ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਾਃ ਪਰਿਵਾਰਾਸ੍ਤੇ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 5-140-24 (36600)
ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ।
ਜਪੈਰ੍ਹੋਮੈਸ਼੍ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਮਙ੍ਗਲੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧੈਃ ॥ 5-140-25 (36601)
ਪੁਰੋਗਮਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸਨ੍ਤੁ ਦ੍ਰਵਿਡਾਃ ਸਹਕੁਨ੍ਤਲੈਃ।
ਆਨ੍ਧ੍ਰਾਸ੍ਤਾਲਚਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਚੂਚੁਪਾ ਵੇਣੁਪਾਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-140-26 (36602)
ਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਚ ਬਹੁਭਿਃ ਸ੍ਤੁਤਿਭਿਃ ਸੂਤਮਾਗਧਾਃ ।
ਵਿਜਯੰ ਵਸੁਸ਼਼ੇਣਸ੍ਯ ਘੋਸ਼਼ਯਨ੍ਤੁ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-140-27 (36603)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਰ੍ਥੈਰ੍ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੈਰਿਵ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕੁਨ੍ਤੀਂ ਚ ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਯ ॥ 5-140-28 (36604)
ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਤੇ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਵ੍ਯਥਨ੍ਤੁ ਰਿਪਵਸ੍ਤਥਾ।
ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰੰ ਚੈਵ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ ॥ 5-140-29 (36605)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-140-8 ਯਸ਼੍ਚ ਯਸ੍ਤੁ ਕਨ੍ਯਾਯਾਂ ਜਾਯਤੇ ਸ ਦ੍ਵਿਵਿਧਃ ਕਾਨੀਨਃ ਸਹੋਢਸ਼੍ਚ । ਸਹੋਢਃ ਵਿਵਾਹਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਜਾਤਃ। ਅਨ੍ਯੋ ਵਿਵਾਹਾਤ੍ਪ੍ਰਾਗ੍ਜਾਤਃ । ਤਨ੍ਮਾਤੁਰ੍ਵੋਢਾਰੰ ਤਸ੍ਯ ਪਿਤਰੰ ਪ੍ਰਾਹੁਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 141
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.141. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 141
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਣੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਪਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੇ ਸਯੁਕ੍ਤਿਕੰ ਪ੍ਰਤਿਬਨ੍ਧਕਨਿਰੂਪਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵਰਹਸ੍ਯਗੋਪਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਦਿ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-141-0 (36606)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-141-0x (3802)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਨ੍ਮੇ ਪ੍ਰਣਯਾਚ੍ਚਾਥ ਕੇਸ਼ਵ।
ਸਖ੍ਯੇਨ ਚੈਵ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਾਮਤਯੈਵ ਚ ॥ 5-141-1 (36607)
ਸਰ੍ਵੰ ਚੈਵਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਧਰ੍ਮਤਃ ।
ਨਿਸ਼੍ਚਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-141-2 (36608)
ਕਨ੍ਯਾ ਗਰ੍ਭੰ ਸਮਾਧਤ੍ਤ ਭਾਸ੍ਕਰਾਨ੍ਮਾਂ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਆਦਿਤ੍ਯਵਚਨਾਚ੍ਚੈਵ ਜਾਤੰ ਮਾਂ ਸਾ ਵ੍ਯਸਰ੍ਜਯਤ੍ ॥ 5-141-3 (36609)
ਸੋਸ੍ਮਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਥਾਜਾਤਃ ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋਸ੍ਮਿ ਧਰ੍ਮਤਃ ।
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਤ੍ਵਹਮਪਾਕੀਰ੍ਣੋ ਯਥਾ ਨ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤਥਾ ॥ 5-141-4 (36610)
ਸੂਤੋ ਹਿ ਮਾਮਧਿਰਥੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵਾਭ੍ਯਾਨਯਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍।
ਰਾਧਾਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਂ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਸੌਹਾਰ੍ਦਾਨ੍ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 5-141-5 (36611)
ਮਤ੍ਸ੍ਨੇਹਾਚ੍ਚੈਵ ਰਾਧਾਯਾਂ ਸਦ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਮਵਾਤਰਤ੍ ।
ਸਾ ਮੇ ਮੂਤ੍ਰੰ ਪੁਰੀਸ਼਼ੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਮਾਧਵ ॥ 5-141-6 (36612)
ਤਸ੍ਯਾਃ ਪਿਣ੍ਡਵ੍ਯਪਨਯੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧਃ ਕਥਮ੍ ।
ਧਰ੍ਮਵਿਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼੍ਰਵਣੇ ਸਤਤੰ ਰਤਃ ॥ 5-141-7 (36613)
ਤਥਾ ਮਾਮਭਿਜਾਨਾਤਿ ਸੂਤਸ਼੍ਚਾਧਿਰਥਃ ਸੁਤਮ੍ ।
ਪਿਤਰੰ ਚਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਤਮਹੰ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਾਤ੍ਸਦਾ ॥ 5-141-8 (36614)
ਸ ਹਿ ਮੇ ਜਾਤਕਰ੍ਮਾਦਿ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਮਾਧਵ ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-141-9 (36615)
ਨਾਮ ਵੈ ਵਸੁਸ਼਼ੇਣੇਤਿ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜੈਃ ।
ਭਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚੋਢਾ ਮਮ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਯੌਵਨੇ ਤਤ੍ਪਰਿਗ੍ਰਹਾਤ੍ ॥ 5-141-10 (36616)
ਤਾਸੁ ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਮਮ ਜਾਤਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਤਾਸੁ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸੰਜਾਤੰ ਕਾਮਬਨ੍ਧਨਮ੍ ॥ 5-141-11 (36617)
ਨ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਸਕਲਯਾ ਨ ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਯ ਰਾਸ਼ਿਭਿਃ।
ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਭਯਾਦ੍ਵਾ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਮਿਥ੍ਯਾ ਕਰ੍ਤੁਂ ਤਦੁਤ੍ਸਹੇ ॥ 5-141-12 (36618)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਕੁਲੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਮਾਸ਼੍ਰਯਾਤ੍ ।
ਮਯਾ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਸਮਾ ਭੁਕ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਯਮਕਣ੍ਟਕਮ੍ ॥ 5-141-13 (36619)
ਇਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਬਹੁਭਿਰ੍ਯਜ੍ਞੈਃ ਸਹਸੂਤੈਰ੍ਮਯਾ(ਅ)ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਆਵਾਹਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਾਹਾਸ਼੍ਚ ਸਹਸੂਤੈਰ੍ਮਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-141-14 (36620)
ਮਾਂ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸਮੁਦ੍ਯਮਃ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਵਿਗ੍ਰਹਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ॥ 5-141-15 (36621)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਣੇ ਦ੍ਵੈਰਥੇ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਾਤਾਰਮਚ੍ਯੁਤ ।
ਵ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਪਰਮੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪ੍ਰਤੀਪੰ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਃ ॥ 5-141-16 (36622)
ਵਧਾਦ੍ਬਨ੍ਧਾਦ੍ਭਯਾਦ੍ਵਾਪਿ ਲੋਭਾਦ੍ਵਾਪਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਅਨ੍ਰੁʼਤੰ ਨੋਤ੍ਸਹੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ॥ 5-141-17 (36623)
ਯਦਿ ਹ੍ਯਦ੍ਯ ਨ ਗਚ੍ਛੇਯੰ ਦ੍ਵੈਰਥੰ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ ।
ਅਕੀਰ੍ਤਿਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧ੍ਰੁʼਪੀਕੇਸ਼ ਮਮ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ ॥ 5-141-18 (36624)
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਹਿਤਾਰ੍ਥਾਯ ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਸਰ੍ਵੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਕੁਰ੍ਯੁਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਵਸ਼ਿਤ੍ਵਾੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-141-19 (36625)
ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਨਿਯਮੰ ਕੁਰ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਮਤ੍ਰ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਏਤਦਤ੍ਰ ਹਿਤੰ ਮਨ੍ਯੇ ਸਰ੍ਵੰ ਯਾਦਵਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-141-20 (36626)
ਯਦਿ ਜਾਨਾਤਿ ਮਾਂ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ।
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਥਮਜੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਨ ਸ ਰਾਜ੍ਯੰ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-21 (36627)
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਚਾਪਿ ਮਹਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਤਦਹੰ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਸ੍ਫੀਤੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਯੈਵ ਸੰਪ੍ਰਦਦ੍ਯਾਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-141-22 (36628)
ਸ ਏਵ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ।
ਨੇਤਾ ਯਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸੋ ਯੋਦ੍ਧਾ ਯਸ੍ਯ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-141-23 (36629)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਤਸ੍ਯ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਯਸ੍ਯ ਭੀਮੋ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਸ਼੍ਚ ਮਾਧਵ ॥ 5-141-24 (36630)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਨ੍ਮਸ਼੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਲ੍ਯਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਉਤ੍ਤਮੌਜਾ ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੁਃ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਾ ਚ ਸੌਮਕਿਃ ॥ 5-141-25 (36631)
ਚੈਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਚੇਕਿਤਾਨਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚਾਪਰਾਜਿਤਃ ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਗੋਪਕਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚ ਕੇਕਯਾ ਭ੍ਰਾਤਰਸ੍ਤਥਾ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਯੁਧਸਵਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜੋ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 5-141-26 (36632)
ਮਾਤੁਲੋ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਸ਼੍ਯੇਨਜਿਚ੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਸ਼ਙ੍ਖਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਨਿਧਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-141-27 (36633)
ਮਹਾਨਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਮੁਦਾਨਯਃ ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਦੀਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ॥ 5-141-28 (36634)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਯਜ੍ਞੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਵੇਤ੍ਤਾ ਤ੍ਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-141-29 (36635)
ਆਧ੍ਵਰ੍ਯਵੰ ਚ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਰੁʼਤਾਵਸ੍ਮਿਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਹੋਤਾ ਚੈਵਾਤ੍ਰ ਬੀਭਤ੍ਸੁਃ ਸੰਨਦ੍ਧਃ ਸ ਕਪਿਧ੍ਵਜਃ ॥ 5-141-30 (36636)
ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਸ੍ਰੁਕ੍ ਤਥਾ ਚਾਜ੍ਯੰ ਵੀਰ੍ਯੰ ਪੁਂਸਾਂ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਐਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੰ ਸ੍ਥੂਣਾਕਰ੍ਣੰ ਚ ਮਾਧਵ ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ ॥ 5-141-31 (36637)
ਅਨੁਯਾਤਸ਼੍ਚ ਪਿਤਰਮਧਿਕੋ ਵਾ ਪਰਾਕ੍ਰਮੇ ।
ਗੀਤੰ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰੰ ਸ ਸੌਭਦ੍ਰਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਤਤ੍ਰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-32 (36638)
ਉਦ੍ਗਾਤਾਤ੍ਰ ਪੁਨਰ੍ਭੀਮਃ ਪ੍ਰਸ੍ਤੋਤਾ ਸੁਮਹਾਬਲਃ ।
ਵਿਨਦਨ੍ਸ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਨਾਗਾਨੀਕਾਨ੍ਤਕ੍ਰੁʼਦ੍ਰਣੇ ॥ 5-141-33 (36639)
ਸ ਚੈਵ ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ।
ਜਪੈਰ੍ਹੋਮੈਸ਼੍ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਵੰ ਕਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-34 (36640)
ਸ਼ਙ੍ਖਸ਼ਬ੍ਦਾਃ ਸਮੁਰਜਾ ਭੇਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਿੰਹਨਾਦਸ਼੍ਚ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-35 (36641)
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੌ ।
ਸ਼ਾਮਿਤ੍ਰੰ ਤੌ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੌ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਤਤ੍ਰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਃ।
`ਤੌ ਮੈਤ੍ਰਾਵਰੁਣਾਗ੍ਨੀਧ੍ਰੌ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੌ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਃ॥' 5-141-36 (36642)
ਕਲ੍ਮਾਸ਼਼ਦਣ੍ਡਾ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਵਿਮਲਾ ਰਥਪਙ੍ਕ੍ਤਯਃ।
ਯੂਪਾਃ ਸਮੁਪਕਲ੍ਪਨ੍ਤਾਮਸ੍ਮਿਨ੍ਯਜ੍ਞੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-141-37 (36643)
ਕਰ੍ਣਿਨਾਲੀਕਨਾਰਾਚਾ ਵਤ੍ਸਦਨ੍ਤੋਪਬ੍ਰੁʼਂਹਣਾਃ ।
ਤੋਮਰਾਃ ਸੋਮਕਲਸ਼ਾਃ ਪਵਿਤ੍ਰਾਣਿ ਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਚ ॥ 5-141-38 (36644)
ਅਸਯੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਕਪਾਲਾਨਿ ਪੁਰੋਡਾਸ਼ਾਃ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਚ।
ਹਵਿਸ੍ਤੁ ਰੁਧਿਰੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯਜ੍ਞੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-39 (36645)
ਇਧ੍ਮਾਃ ਪਰਿਧਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ਕ੍ਤਯੋ ਵਿਮਲਾ ਗਦਾਃ।
ਸਦਸ੍ਯਾ ਦ੍ਰੋਣਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਚ ਸ਼ਰਦ੍ਵਤਃ ॥ 5-141-40 (36646)
ਇਸ਼਼ਵੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਪਰਿਸ੍ਤੋਮਾ ਮੁਕ੍ਤਾ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਾ ।
ਮਹਾਰਥਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੋਣਦ੍ਰੌਣਿਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ ॥ 5-141-41 (36647)
ਪ੍ਰਤਿਪ੍ਰਾਸ੍ਥਾਨਿਕੰ ਕਰ੍ਮ ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ੍ਤੁ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਪਤ੍ਨੀ ਚਾਸ੍ਯ ਮਹਾਚਮੂਃ ॥ 5-141-42 (36648)
ਘਟੋਤ੍ਕਚੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਸ਼ਾਮਿਤ੍ਰੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਅਤਿਰਾਤ੍ਰੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਤਤੇ ਯਜ੍ਞਕਰ੍ਮਣਿ ॥ 5-141-43 (36649)
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ।
ਵੈਤਾਨਿਕੇ ਕਰ੍ਮਮੁਖੇ ਜਾਤੋ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪਾਵਕਾਤ੍ ॥ 5-141-44 (36650)
ਯਦਬ੍ਰੁਵਮਹੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕਟੁਕਾਨਿ ਸ੍ਮ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਤੇਨ ਤਪ੍ਯੇ ਹ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-141-45 (36651)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਨਿਹਤੰ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ ।
ਪੁਨਸ਼੍ਚਿਤਿਸ੍ਤਦਾ ਚਾਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯਾਥ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-46 (36652)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਰੁਧਿਰੰ ਯਦਾ ਪਾਸ੍ਯਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ।
ਆਨਰ੍ਦੰ ਨਰ੍ਦਤਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਤਦਾ ਸੂਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-47 (36653)
ਯਦਾ ਦ੍ਰੋਣੰ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੌ ਪਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ।
ਤਦਾ ਯਜ੍ਞਾਵਸਾਨੰ ਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-141-48 (36654)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਯਦਾ ਹਨ੍ਤਾ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਤਦਾ ਸਮਾਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਯਜ੍ਞੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਮਾਧਵ ॥ 5-141-49 (36655)
ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚੈਵ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸਙ੍ਗਤਾਃ ।
ਹਤੇਸ਼੍ਵਰਾ ਨਸ਼਼੍ਟਪੁਤ੍ਰਾ ਹਤਨਾਥਾਸ਼੍ਚ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-141-50 (36656)
ਰੁਦਨ੍ਤ੍ਯਃ ਸਹਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾ ਸ਼੍ਵਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਕੁਰਰਾਕੁਲੇ ।
ਸ ਯਜ੍ਞੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਵਭ੍ਰੁʼਥੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-141-51 (36657)
ਵਿਦ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਵਯੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਨ ਕੁਰ੍ਵੀਰੰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 5-141-52 (36658)
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨਿਧਨੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਣ੍ਡਲਮ੍ ।
ਕਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਪੁਣ੍ਯਤਮੇ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-141-53 (36659)
ਤਦਤ੍ਰ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਵਿਧਤ੍ਸ੍ਵ ਯਦਭੀਪ੍ਸਿਤਮ੍ ।
ਯਥਾ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ॥ 5-141-54 (36660)
ਯਾਵਤ੍ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਗਿਰਯਃ ਸਰਿਤਸ਼੍ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਤਾਵਤ੍ਕੀਰ੍ਤਿਭਵਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-55 (36661)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਭਾਰਤਮਾਹਵਮ੍ ।
ਸਮਾਗਮੇਸ਼਼ੁ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਯਸ਼ੋਧਨਮ੍ ॥ 5-141-56 (36662)
ਸਮੁਪਾਨਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਮਮ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਵਰਣੰ ਕੁਰ੍ਵੰਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ ॥ 5-141-57 (36663)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਰ੍ਵਣਿ ਏਕਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-141-4 ਯਥਾ ਨ ਕੁਲਜਸ੍ਤਥੇਤਿ ਕo ਪਾਠਃ ॥ 5-141-14 ਆਵਾਹਾਃ ਕੁਲਧਰ੍ਮਾਃ ॥ 5-141-15 ਮਾਂ ਚ । ਮਿਤ੍ਰਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-141-19 ਬ੍ਰਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-141-20 ਨਿਯਮੰ ਗੋਪਨਮ੍ ॥ 5-141-28 ਸਮੁਦਾਨਯਃ ਸਮੁਦਾਯੀਕਰਣਮ੍ ॥ 5-141-41 ਪਰਿਸ੍ਤੋਮਾਃ ਸੋਮਚਮਸਾਦਯਃ ॥ 5-141-42 ਪ੍ਰਤਿਪ੍ਰਸ੍ਥਾਤਾ(ਅ)ਧ੍ਵਰ੍ਯੋਸ੍ਤਵ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਤਿਪ੍ਰਾਸ੍ਥਾਨਿਕਮ੍ ॥ 5-141-43 ਅਤਿਰਾਤ੍ਰੇ ਰੁʼਤੌ। ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼ੇਣ ਨਿਸ਼ੀਥੇਚ। ਘਟੋਤ੍ਕਚਃ ਰਾਤ੍ਰਿਚਰਤ੍ਵਾਤ੍ ਸ਼ਾਮਿਤ੍ਰੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-141-46 ਪੁਨਸ਼੍ਚਿਤਿਰ੍ਯਜ੍ਞਾਨਨ੍ਤਰੰ ਚਯਨਾਰਮ੍ਭੋ ਯਜ੍ਞਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਸ਼਼ੂਕ੍ਤਃ ॥ 5-141-47 ਆਨਰ੍ਦੰ ਮਹਾਨਾਦੰ ਨਰ੍ਦਤਃ। ਣਮੁਲਨ੍ਤੰ ਪੂਰ੍ਵਪਦਮ੍। ਸੂਯੰ ਸੋਮਾਭਿਸ਼਼ਵਃ। ਸੁਤ੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਕo ਪਾਠਃ ॥ 5-141-48 ਯਜ੍ਞਾਵਸਾਨੰ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇਮਧ੍ਯੇ ਵਿਰਮ੍ਯਾਵਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 142
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.142. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 142
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਕਰ੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਜਯਨਿਰ੍ਧਾਰਣਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਭੀਸ਼਼੍ਣਾਦਿਸ਼਼ੁ ਯੁਦ੍ਧਸੰਨਾਹਸੰਦੇਸ਼ਕਥਨਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-142-0 (36664)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-142-0x (3803)
ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੇਸ਼ਵਃ ਪਰਵੀਰਹਾ।
ਉਵਾਚ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ੍ਮਿਤਪੂਰ੍ਵਮਿਦੰ ਯਥਾ ॥ 5-142-1 (36665)
ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-142-2x (3804)
ਅਪਿ ਤ੍ਵਾਂ ਨ ਲਭੇਤ੍ਕਰ੍ਣ ਰਾਜ੍ਯਲਮ੍ਭੋਪਪਾਦਨਮ੍ ।
ਮਯਾ ਦਤ੍ਤਾਂ ਹਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-142-2 (36666)
ਧ੍ਰੁਵੋ ਜਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਿਤੀਦੰ
ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਤ੍ਰ।
ਜਯਧ੍ਵਜੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ
ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤੋ ਵਾਨਰਰਾਜ ਉਗ੍ਰਃ । 5-142-3 (36667)
ਦਿਵ੍ਯਾ ਮਾਯਾ ਵਿਹਿਤਾ ਭੌਮਨੇਨ
ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਕੇਤੁਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਃ ।
ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਜਯਾਵਹਾਨਿ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚੈਵਾਤ੍ਰ ਭਯਾਨਕਾਨਿ ॥ 5-142-4 (36668)
ਨ ਸਞ੍ਜਤੇ ਸ਼ੈਲਵਨਸ੍ਪਤਿਭ੍ਯ
ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਜਨਮਾਤ੍ਰਰੂਪਃ ।
ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਧ੍ਵਜਃ ਕਰ੍ਣ ਧਨਞ੍ਜਯਸ੍ਯ
ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਃ ਪਾਵਕਤੁਲ੍ਯਰੂਪਃ ॥ 5-142-5 (36669)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਸ਼੍ਵੇਤਾਸ਼੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸਾਰਥਿਮ੍ ।
ਐਨ੍ਦ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਿਕੁਰ੍ਵਾਣਮੁਭੇ ਚਾਪ੍ਯਗ੍ਨਿਮਾਰੁਤੇ ॥ 5-142-6 (36670)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਸ੍ਯ ਚ ਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਵਿਸ੍ਫੂਰ੍ਜਿਤਮਿਵਾਸ਼ਨੇਃ।
ਨ ਤਦਾ ਭਵਿਤਾ ਤ੍ਰੇਤਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਨ ਚ ॥ 5-142-7 (36671)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ।
ਜਪਹੋਮਸਮਾਯੁਕ੍ਤੰ ਸ੍ਵਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੰ ਮਹਾਚਮੂਮ੍ ॥ 5-142-8 (36672)
ਆਦਿਤ੍ਯਮਿਵ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੰ ਤਪਨ੍ਤੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਾਹਿਨੀਮ੍ ।
ਨ ਤਦਾ ਭਵਿਤਾ ਤ੍ਰੇਤਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਨ ਚ ॥ 5-142-9 (36673)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਭੀਮਸੇਨੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਰੁਧਿਰੰ ਪੀਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਨ੍ਤਮਾਹਵੇ ॥ 5-142-10 (36674)
ਪ੍ਰਭਿੰਨਮਿਵ ਮਾਤਙ੍ਗੰ ਪ੍ਰਤਿਦ੍ਵਿਰਦਘਾਤਿਨਮ੍ ।
ਨ ਤਦਾ ਭਵਿਤਾ ਤ੍ਰੇਤਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਨ ਚ ॥ 5-142-11 (36675)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਦ੍ਰੋਣੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਕ੍ਰੁʼਪਮ੍ ।
ਸੁਯੋਧਨੰਚ ਰਾਜਾਨੰ ਸੈਨ੍ਧਵੰ ਚ ਜਯਦ੍ਰਥਮ੍ ॥ 5-142-12 (36676)
ਯੁਦ੍ਧਾਯਾਪਤਤਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਵਾਰਿਤਾਨ੍ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ।
ਨ ਤਦਾ ਭਵਿਤਾ ਤ੍ਰੇਤਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਨ ਚ ॥ 5-142-13 (36677)
ਯਦਾ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਮਹਾਬਲੌ ।
ਵਾਹਿਨੀਂ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯਨ੍ਤੌ ਗਜਾਵਿਵ ॥ 5-142-14 (36678)
ਵਿਗਾਢੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸੰਪਾਤੇ ਪਰਵੀਰਰਥਾਰੁਜੌ ।
ਨ ਤਦਾ ਭਵਿਤਾ ਤ੍ਰੇਤਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਨ ਚ ॥ 5-142-15 (36679)
ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਕਰ੍ਣ ਇਤੋ ਗਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੋਣੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਕ੍ਰੁʼਪਮ੍ ।
ਸੌਮ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਮਾਸਃ ਸੁਪ੍ਰਾਪਯਵਸੇਨ੍ਧਨਃ ॥ 5-142-16 (36680)
ਸਰ੍ਵੌਸ਼਼ਧਿਵਨਸ੍ਫੀਤਃ ਫਲਵਾਨਲ੍ਪਮਕ੍ਸ਼਼ਿਕਃ ।
ਨਿਸ਼਼੍ਪਙ੍ਕੋ ਰਸਵਤ੍ਤੋਯੋ ਨਾਤ੍ਯੁਸ਼਼੍ਣਸ਼ਿਸ਼ਿਰਃ ਸੁਖਃ ॥ 5-142-17 (36681)
ਸਪ੍ਤਮਾਚ੍ਚਾਪਿ ਦਿਵਸਾਦਮਾਵਾਸ੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੋ ਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਤਸ੍ਯਾਂ ਤਾਮਾਹੁਃ ਸ਼ਕ੍ਰਦੇਵਤਾਮ੍ ॥ 5-142-18 (36682)
ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਦੇਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯੇ ਯੁਦ੍ਧਾਯਾਭ੍ਯੁਪਾਗਤਾਃ।
ਯਦ੍ਵੋ ਮਨੀਸ਼਼ਿਤੰ ਤਦ੍ਵੈ ਸਰ੍ਵੰ ਸੰਪਾਦਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-142-19 (36683)
5-142-20 (36684)
ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਸ਼ਾਨੁਗਾਃ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨਿਧਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਗਤਿਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-142-4 ਭੌਮਨੇਨ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 5-142-18 ਸੰਗ੍ਰਾਮਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮਸਾਧਨਕਲਾਪਃ । ਬੁਜ੍ਯਤਾਂ ਏਕੀਭੂਯਾਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 143
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.143. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 143
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਣੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਵੀਨਾਸ਼ੇ ਕਸ਼ੁਨਿਦੁਸ਼੍ਸ਼ਾਸਨਯੋਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯਚ ਮੂਲਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ । 1 ॥ ਤਥਾ ਪਾਰ੍ਥਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਜਯਪਰਾਜਯਸੂਚਕਨਿਮਿਤ੍ਤੋਪਵਰ੍ਣਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਾਲਿਙ੍ਗ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾਸਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯਾਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-143-0 (36685)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-143-0x (3805)
ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਤੁ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਹਿਤੰ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਅਬ੍ਰਵੀਦਭਿਸੰਪੂਜ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਤੰ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ॥ 5-143-1 (36686)
ਜਾਨਨ੍ਮਾਂ ਕਿੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸੰਮੋਹਯਿਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਯੋਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਃ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-143-2 (36687)
ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਕੁਨਿਰਹੰ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਤਥਾ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ਼੍ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੁਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 5-143-3 (36688)
ਅਸੰਸ਼ਯਮਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਹਦ੍ਯੁਦ੍ਧਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਘੋਰੰ ਰੁਧਿਰਕਰ੍ਦਮਮ੍ ॥ 5-143-4 (36689)
ਰਾਜਾਨੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਸ਼ਾਨੁਗਾਃ ।
ਰਣੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਨਾ ਦਗ੍ਧਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 5-143-5 (36690)
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾ ਹਿ ਬਹਵੋ ਘੋਰਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਘੋਰਾਣਿ ਤਥੋਤ੍ਪਾਤਾਃ ਸੁਦਾਰੁਣਾਃ ॥ 5-143-6 (36691)
ਪਰਾਜਯੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਵਿਜਯੰ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ।
ਸੰਸਨ੍ਤ ਇਵ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਵਿਵਿਧਾ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 5-143-7 (36692)
ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯੰ ਹਿ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰਹਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ।
ਸ਼ਨੈਸ਼੍ਚਰਃ ਪੀਡਯਤਿ ਪੀਡਯਨ੍ਪ੍ਰਾਣਿਨੋ(ਅ)ਧਿਕਮ੍ ॥ 5-143-8 (36693)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚਾਙ੍ਗਾਰਕੋ ਵਕ੍ਰੰ ਜ੍ਯੋਸ਼਼੍ਠਾਯਾਂ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਅਨੁਰਾਧਾਂ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ ਮੈਤ੍ਰੰ ਸੰਗਮਯੰਨਿਵ । 5-143-9 (36694)
ਨੂਨੰ ਮਹਦ੍ਭਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਕੁਰੂਣਾਂ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਹਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਚਿਤ੍ਰਾਂ ਪੀਡਯਤੇ ਗ੍ਰਹਃ ॥ 5-143-10 (36695)
ਸੋਮਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ ਵ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਰਾਹੁਰਰ੍ਕਮੁਪੈਤਿ ਚ।
ਦਿਵਸ਼੍ਚੋਲ੍ਕਾਃ ਪਤਨ੍ਤ੍ਯੇਤਾਃ ਸਨਿਰ੍ਘਾਤਾਃ ਸਕੰਪਨਾਃ ॥ 5-143-11 (36696)
ਨਿਸ਼਼੍ਟਨਨ੍ਤਿ ਚ ਮਾਤਙ੍ਗਾ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਰੂਣਿ ਵਾਜਿਨਃ ।
ਪਾਨੀਯੰ ਯਵਸੰ ਚਾਪਿ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਮਾਧਵ ॥ 5-143-12 (36697)
ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਚੈਤੇਸ਼਼ੁ ਭਯਮਾਹੁਰੁਪਾਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦਾਰੁਣੰ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-143-13 (36698)
ਅਲ੍ਪੇ ਭੁਕ੍ਤੇ ਪੁਰੀਸ਼਼ੰ ਚ ਪ੍ਰਭੂਤਮਿਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਵਾਜਿਨਾਂ ਵਾਰਣਾਨਾਂ ਚ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਚ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-143-14 (36699)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਮਧੁਸੂਦਨ।
ਪਰਾਭਵਸ੍ਯ ਤਲ੍ਲਿਙ੍ਗਮਿਤਿ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-143-15 (36700)
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਵਾਹਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ।
ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਮ੍ਰੁʼਗਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਜਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-143-16 (36701)
ਅਪਸਵ੍ਯਾ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵ ।
ਵਾਚਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਸ਼ਰੀਰਿਣ੍ਯਸ੍ਤਕਤ੍ਪਰਾਭਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-143-17 (36702)
ਮਯੂਰਾਃ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ਕੁਨਾ ਹੰਸਸਾਰਸਚਾਤਕਾਃ ।
ਜੀਵਞ੍ਜੀਵਕਸਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 5-143-18 (36703)
ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਾਃ ਕਙ੍ਕਾ ਬਕਾਃ ਸ਼੍ਯੇਨਾ ਯਾਤੁਧਾਨਾਸ੍ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਕਾਃ ।
ਮਕ੍ਸ਼਼ਿਕਾਣਾਂ ਚ ਸਙ੍ਘਾਤਾ ਅਨੁਧਾਵਨ੍ਤਿ ਕੌਰਵਾਨ੍ ॥ 5-143-19 (36704)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਭੇਰੀਣਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨਿਃਸ੍ਵਨਃ ।
ਅਨਾਹਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਨਦਨ੍ਤਿ ਪਟਹਾਃ ਕਿਲ ॥ 5-143-20 (36705)
ਉਦਪਾਨਾਸ਼੍ਚ ਨਰ੍ਦਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਾਸ੍ਤਥਾ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਪਰਾਭਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-143-21 (36706)
ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਦੇਵੇਨ ਮਾਧਵ ।
ਤਥਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਨਗਰੰ ਭਾਨੁਮਤ੍ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-143-22 (36707)
ਸਪ੍ਰਾਕਾਰੰ ਸਪਰਿਖੰ ਸਵਪ੍ਰੰ ਚਾਰੁਤੋਰਣਮ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਪਰਿਘਸ੍ਤਤ੍ਰ ਭਾਨੁਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-143-23 (36708)
ਉਦਯਾਸ੍ਤਮਨੇ ਸੰਧ੍ਯੇ ਵੇਦਯਨ੍ਤੀ ਮਹਦ੍ਭਯਮ੍ ।
ਸ਼ਿਵਾ ਚ ਵਾਸ਼ਤੇ ਘੋਰੰ ਤਤ੍ਪਰਾਭਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-143-24 (36709)
ਏਕਪਕ੍ਸ਼਼ਾਕ੍ਸ਼਼ਿਚਰਣਾਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤਿ ਮਹਦ੍ਧੋਰੰ ਤਤ੍ਪਰਾਭਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 5-143-25 (36710)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਗ੍ਰੀਵਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਕੁਨਾ ਰਕ੍ਤਪਾਦਾ ਭਯਾਨਕਾਃ ।
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਮਿਮੁਖਾ ਯਾਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਪਰਾਭਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-143-26 (36711)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪ੍ਰਥਮੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਗੁਰੂਂਸ਼੍ਚ ਮਧੁਸੂਦਨ ।
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਭਕ੍ਤਿਮਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਪਰਾਭਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-143-27 (36712)
ਪੂਰ੍ਵਾ ਦਿਗ੍ਲੋਹਿਤਾਕਾਰਾ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਵਰ੍ਣਾ ਚ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ।
ਆਮਪਾਤ੍ਰਪ੍ਰਤੀਕਾਸ਼ਾ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾ ਮਧੁਸੂਦਨ। 5-143-28 (36713)
ਉਤ੍ਤਰਾ ਸ਼ਙ੍ਖਵਰ੍ਣਾਭਾ ਦਿਸ਼ਾਂ ਵਰ੍ਣਾ ਉਦਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥
ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਮਾਧਵ। 5-143-29 (36714)
ਮਹਦ੍ਭਯੰ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿੰਨੁਤ੍ਪਾਤਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ॥
ਸਹਸ੍ਰਪਾਦੰ ਪ੍ਰਾਸਾਦੰ ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਨ੍ਤੇ ਸ੍ਮ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। 5-143-30 (36715)
ਅਧਿਰੋਹਨ੍ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਹ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰਚ੍ਯੁਤ ॥
ਸ਼੍ਵੇਤੋਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਵੈ ਸ਼ੁਕ੍ਲਵਾਸਸਃ । 5-143-31 (36716)
ਆਸਨਾਨਿ ਚ ਸ਼ੁਭ੍ਰਾਣਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥
ਤਵ ਚਾਪਿ ਮਯਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਨ੍ਤੇ ਰੁਧਿਰਾਵਿਲਾ । 5-143-32 (36717)
ਆਨ੍ਤ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥
ਅਸ੍ਥਿਸਞ੍ਚਯਮਾਰੂਢਸ਼੍ਚਾਮਿਤੌਜਾ ਯਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ । 5-143-33 (36718)
ਸੁਵਰ੍ਣਪਾਤ੍ਰ੍ਯਾਂ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ਘ੍ਰੁʼਤਪਾਯਸਮ੍ ॥
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਗ੍ਰਸਮਾਨੋ ਵਸੁਨ੍ਧਰਾਮ੍। 5-143-34 (36719)
ਉਚ੍ਚੰ ਪਰ੍ਵਤਮਾਰੂਢੋ ਭੀਮਕਰ੍ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ।
ਗਦਾਪਾਣਿਰ੍ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਗ੍ਰਸੰਨਿਵ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍ ॥ 5-143-35 (36720)
ਕ੍ਸ਼਼ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸ ਸੁਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਮਹਾਰਣੇ।
ਵਿਦਿਤੰ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਯਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ ॥ 5-143-36 (36721)
ਪਾਣ੍ਡੁਰੰ ਗਜਮਾਰੂਢੋ ਗਾਣ੍ਡੀਵੀ ਸ ਧਨਞ੍ਜਯਃ।
ਤ੍ਵਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਯਾ ਜ੍ਵਲਨ੍ ॥ 5-143-37 (36722)
ਯੂਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਧ੍ਵੰ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ਸਮਰੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪੁਰੋਗਮਾਨ੍ ॥ 5-143-38 (36723)
ਨਕੁਲਃ ਸਹਦੇਵਸ਼੍ਚ ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਸ਼ੁਕ੍ਲਕੇਯੂਰਕਣ੍ਠਤ੍ਰਾਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਮਾਲ੍ਯਾਮ੍ਬਰਾਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-143-39 (36724)
ਅਧਿਰੂਢਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਨਰਵਾਹਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਤ੍ਰਯ ਏਤੇ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਰਚ੍ਛਤ੍ਰਵਾਸਸਃ ॥ 5-143-40 (36725)
ਸ਼੍ਵੇਤੋਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਤ੍ਰਯ ਏਤੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸੈਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਾਨ੍ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-143-41 (36726)
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਚ ਸਾਤ੍ਵਤਃ ।
ਰਕ੍ਤੋਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਮਾਧਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ॥ 5-143-42 (36727)
ਉਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਮਾਰੂਢੌ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣੌ ਮਹਾਰਥੌ ।
ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਵਾ ਵਿਭੋ ॥ 5-143-43 (36728)
ਅਗਸ੍ਤ੍ਯਸ਼ਾਸ੍ਤਾਂ ਚ ਦਿਸ਼ੰ ਪ੍ਰਯਾਤਾਃ ਸ੍ਮ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ।
ਅਚਿਰੇਣੈਵ ਕਾਲੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮੋ ਯਮਸਾਦਨਮ੍ ॥ 5-143-44 (36729)
ਅਹੰ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਰਾਜਾਨੋ ਯਚ੍ਚ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਣ੍ਡਲਮ੍ ।
ਗਾਣ੍ਡਿਵਾਗ੍ਨਿੰ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ ਇਤਿ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-143-45 (36730)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-143-46x (3806)
ਅਪਸ੍ਥਿਤਵਿਨਾਸ਼ੇਯੰ ਨੂਨਮਦ੍ਯ ਵਸੁਂਧਰਾ।
ਯਥਾ ਹਿ ਮੇ ਵਚਃ ਕਰ੍ਣ ਨੋਪੈਤਿ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਤਵ ॥ 5-143-46 (36731)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਤਾਤ ਭੂਤਾਨਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਅਨਯੋ ਨਯਸਙ੍ਕਾਸ਼ੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯਾੰਨਾਪਸਰ੍ਪਤਿ ॥ 5-143-47 (36732)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-143-48x (3807)
ਅਪਿ ਤ੍ਵਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪਸ਼੍ਯਾਮੋ ਜੀਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨ੍ਮਹਾਰਣਾਤ੍।
ਸਮੁਤ੍ਤੀਰ੍ਣਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵੀਰਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵਿਨਾਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 5-143-48 (36733)
ਅਥਵਾ ਸਙ੍ਗਮਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਨੋ ਭਵਿਤਾ ਧ੍ਰੁਵਮ੍।
ਤਤ੍ਰੇਦਾਨੀਂ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਪੁਨਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਤ੍ਵਯਾਨਘ ॥ 5-143-49 (36734)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-143-50x (3808)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਾਧਵੰ ਕਰ੍ਣਃ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਚ ਪੀਡਿਤਮ੍।
ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਃ ਕੇਸ਼ਵੇਨ ਰਥੋਪਸ੍ਥਾਦਵਾਤਰਤ੍ ॥ 5-143-50 (36735)
ਤਤਃ ਸ੍ਵਰਥਾਮਸ੍ਥਾਯ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਵੈ ਨਿਵਵ੍ਰੁʼਤੇ ਰਾਧੇਯੋ ਦੀਨਮਾਨਸਃ ॥ 5-143-51 (36736)
ਤਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤਰੰ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਕੇਸ਼ਵਃ ਸਹਸਾਤ੍ਯਕਿਃ।
ਪੁਨਰੁਚ੍ਚਾਰਯਨ੍ਵਾਣੀਂ ਯਾਹਿ ਯਾਹੀਤਿ ਸਾਰਥਿਮ੍ ॥ ॥ 5-143-52 (36737)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-143-21 ਉਦਪਾਨਾਃ ਕੂਪਾਦਯੋ ਜਲਾਸ਼ਯਾਃ ॥ 5-143-23 ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਨਗਰੰ ਸਪ੍ਰਾਕਾਰਮ੍। ਪਰਿਘਃ ਪਰਿਵੇਸ਼਼ਃ । ਤਤ੍ਰਾਕਾਸ਼ੇ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਨਗਰੋਪਰ੍ਯੇਵ ॥ 5-143-24 ਸ਼ਿਵਾ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਗਾਲਃ ਵਾਸ਼ਤੇ ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਕਰੋਤਿ ॥ 5-143-30 ਸਹਸ੍ਰਪਾਦੰ ਸਹਸ੍ਰਸ੍ਤਮ੍ਭਮ੍ ॥ 5-143-32 ਤਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਤ੍ਵਚ੍ਛਰੀਰਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਪਰਿਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤਾ ॥ 5-143-46 ਤਵ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼ ਮਮ ਵਚੋ ਨੋਪੈਤਿ ਨਾਙ੍ਗੀਕਰੋਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 144
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.144. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 144
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਵਿਦੁਰੇਣ ਕੁਨ੍ਤੀਸਮੀਪੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਬਹੁਵੀਰਵਿਨਾਸ਼ਾਨੁਚਿਨ੍ਤਨੇਨ ਸ਼ੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕਰ੍ਣਪਰਾਕ੍ਰਮਭੀਤਯਾ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਤਨ੍ਮਨਃਪ੍ਰਸਾਦਨੇਚ੍ਛਯਾ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਕਰ੍ਣਸਮੀਪਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-144-0 (36738)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-144-0x (3809)
ਅਸਿਦ੍ਧਾਨੁਨਯੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਕੁਰੁਭ੍ਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਗਤੇ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ੋਚੰਨਿਵਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-144-1 (36739)
ਜਾਨਾਸਿ ਮੇ ਜੀਵਪੁਤ੍ਰੀ ਭਾਵੰ ਨਿਤ੍ਯਮਵਿਗ੍ਰਹੇ ।
ਕ੍ਰੋਸ਼ਤੋ ਨਚ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤੇ ਵਚਨੰ ਮੇ ਸੁਯੋਧਨਃ ॥ 5-144-2 (36740)
ਉਪਪੰਨੋ ਹ੍ਯਸੌ ਰਾਜਾ ਚੇਦਿਪਾਞ੍ਚਾਲਕੇਕਯੈਃ ।
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਾਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਯੁਧਾਨਯਮੈਰਪਿ ॥ 5-144-3 (36741)
ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਪਿ ਧਰ੍ਮਮੇਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਜ੍ਞਾਤਿਸੌਹਾਰ੍ਦਾਦ੍ਬਲਵਾਨ੍ਦੁਰ੍ਬਲੋ ਯਥਾ॥ 5-144-4 (36742)
ਰਾਜਾ ਤੁ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਵਯੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਨ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ।
ਮਤ੍ਤਃ ਪੁਤ੍ਰਮਦੇਨੈਵ ਵਿਧਰ੍ਮੇ ਪਥਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-144-5 (36743)
ਜਯਦ੍ਰਥਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਤਥਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਚ।
ਸੌਬਲਸ੍ਯ ਚ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਮਿਥੋ ਭੇਦਃ ਪ੍ਰਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ । 5-144-6 (36744)
ਅਧਰ੍ਮੇਮ ਹਿ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੰ ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਰਾਜ੍ਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਮਯੰ ਧਰ੍ਮਃ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-144-7 (36745)
ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਬਲਾਦ੍ਧਰ੍ਮੇ ਕੁਰੁਭਿਃ ਕੋ ਨ ਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍।
ਅਸਾਮ੍ਨਾ ਕੇਸ਼ਵੇ ਯਾਤੇ ਸਮੁਦ੍ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-144-8 (36746)
ਤਤਃ ਕੁਰੂਣਾਮਨਯੋ ਭਵਿਤਾ ਵੀਰਨਾਸ਼ਨਃ।
ਚਿਨ੍ਤਯੰਨ ਲਭੇ ਨਿਦ੍ਰਾਮਹਃਸੁ ਚ ਨਿਸ਼ਾਸੁ ਚ॥ 5-144-9 (36747)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੁਨ੍ਤੀ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਰ੍ਥਕਾਮੇਨ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਸਾ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤੀ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾ ਮਨਸਾ ਵਿਮਮਰ੍ਸ਼ ਹ ॥ 5-144-10 (36748)
ਧਿਗਸ੍ਤ੍ਵਰ੍ਥੰ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਯੰ ਸੁਮਹਾਞ੍ਜ੍ਞਾਤਿਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਃ।
ਵਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਚੈਵ ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਵੈ ਪਰਾਭਵਃ ॥ 5-144-11 (36749)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚੇਦਿਪਞ੍ਚਾਲਾ ਯਾਦਵਾਸ਼੍ਚ ਸਮਾਗਤਾਃ।
ਭਾਰਤੈਃ ਸਹ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਿੰ ਨੁ ਦੁਃਖਮਤਃਪਰਮ੍॥ 5-144-12 (36750)
ਪਸ਼੍ਯੇ ਦੋਸ਼਼ੰ ਧ੍ਰੁਵੰ ਯੁਦ੍ਧੇ ਤਥਾ(ਅ)ਯੁਦ੍ਧੇ ਪਰਾਭਵਮ੍ ।
ਅਧਨਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ ਹਿ ਜ੍ਞਾਤਿਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਜਯਃ।
ਇਤਿ ਮੇ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤ੍ਯਾ ਵੈ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-144-13 (36751)
ਪਿਤਾਮਹਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵ ਆਚਾਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਯੁਧਾਂ ਪਤਿਃ।
ਕਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਤਿ ਭਯੰ ਮਮ ॥ 5-144-14 (36752)
ਨਾਚਾਰ੍ਯਃ ਕਾਮਵਾਞ੍ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੈਦ੍ਰੌਣੋਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਜਾਤੁਚਿਤ੍।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਕਥੰ ਹਾਰ੍ਦੰ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨ ਚ ਪਿਤਾਮਹਃ । 5-144-15 (36753)
ਅਯੰ ਤ੍ਵੇਕੋ ਵ੍ਰੁʼਥਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ।
ਮੋਹਾਨੁਵਰ੍ਤੀ ਸਤਤੰ ਪਾਪੋ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 5-144-16 (36754)
ਮਹਤ੍ਯਨਰ੍ਥੇ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੀ ਬਲਵਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਕਰ੍ਣਃ ਸਦਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਤਨ੍ਮੇ ਦਹਤਿ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-144-17 (36755)
ਆਸ਼ੰਸੇ ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਮਨੋ(ਅ)ਹੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ।
ਗ੍ਰਸਾਦਯਿਤੁਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਤੀ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 5-144-18 (36756)
ਤੋਸ਼਼ਿਤੋ ਭਗਵਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਵਾਸਾ ਮੇ ਵਰੰ ਦਦੌ ।
ਆਹ੍ਵਾਨੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਵਸਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵੇਸ਼੍ਮਨਿ ॥ 5-144-19 (36757)
ਸਾਹਮਨ੍ਤਃਪੁਰੇ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ ।
ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਬਹੁਵਿਧੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨ ਵਿਦੂਯਤਾ ॥ 5-144-20 (36758)
ਬਲਾਬਲੰ ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਚ ਵਾਗ੍ਬਲਮ੍ ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਾਵਾਦ੍ਬਾਲਭਾਵਾਚ੍ਚ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੀ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-144-21 (36759)
ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਾ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧਯਾ ਗੁਪ੍ਤਾ ਸਖੀਜਨਵ੍ਰੁʼਤਾ ਤਦਾ।
ਦੋਸ਼਼ੰ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੀ ਚ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚਾਰਿਤ੍ਰ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀ ॥ 5-144-22 (36760)
ਕਥੰ ਨੁ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮੇ ਸ੍ਯਾੰਨਾਪਰਾਧਵਤੀ ਕਥਮ੍।
ਭਵੇਯਮਿਤਿ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਤੰ ਨਮਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-144-23 (36761)
ਕੌਤੂਹਲਾਤ੍ਤੁ ਤੰ ਲਬ੍ਧਾ ਬਾਲਿਸ਼੍ਯਾਦਾਚਰੰ ਤਦਾ।
ਕਨ੍ਯਾ ਸਤੀ ਦੇਵਮਰ੍ਕਮਾਸਾਦਯਮਹੰ ਤਤਃ ॥ 5-144-24 (36762)
ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਕਾਨੀਨਗਰ੍ਭੋ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ।
ਕਸ੍ਮਾੰਨ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਵਚਨੰ ਪਥ੍ਯੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਹਿਤੰ ਤਥਾ ॥ 5-144-25 (36763)
ਇਤਿ ਕੁਨ੍ਤੀ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਨਿਸ਼੍ਚਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਮਭਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਯਯੌ ਭਾਗੀਰਥੀਂ ਪ੍ਰਤਿ॥ 5-144-26 (36764)
ਆਤ੍ਮਜਸ੍ਯ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਘ੍ਰੁʼਣਿਨਃ ਸਤ੍ਯਸਙ੍ਗਿਨਃ ।
ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਪ੍ਰੁʼਥਾਪਸ਼੍ਯਞ੍ਜਪਸ੍ਥਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-144-27 (36765)
ਪ੍ਰਾਙ੍ਮੁਖਸ੍ਯੋਰ੍ਧ੍ਵਬਾਹੋਃ ਸਾ ਪਰ੍ਯਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ।
ਜਪ੍ਯਾਵਸਾਨੰ ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੀ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 5-144-28 (36766)
ਅਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਸੂਰ੍ਯਤਾਪਾਰ੍ਤਾ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਵਾਸਸਿ।
ਕੌਰਵ੍ਯਪਤ੍ਨੀ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੀ ਮਦ੍ਮਮਾਲੇਵ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਤੀ ॥ 5-144-29 (36767)
ਆਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਾਪਾਞ੍ਜਪ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯ ਯਤਵ੍ਰਤਃ ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕੁਨ੍ਤੀਮੁਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦਭਿਵਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ ॥ 5-144-30 (36768)
ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਮਹਾਤੇਜਾ ਮਾਨੀ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ ।
ਉਤ੍ਸ੍ਮਯਨ੍ਪ੍ਰਣਤਃ ਪ੍ਰਾਹ ਕੁਨ੍ਤੀਂ ਵੈਕਰ੍ਤਨੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਃ ॥ ॥ 5-144-31 (36769)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-144-8 ਬਲਾਦ੍ਧਰ੍ਮੇ ਪਾਸ੍ਵਣ੍ਡਿਨਾਂ ਪਾਰਦਾਰ੍ਯੰ ਉਭਯਸੰਤੋਸ਼਼ਕਰਮਿਤਿ ਦ੍ਵਯੋਰਪਿ ਧਰ੍ਮਹੇਤੁਰਿਤਿ ਬਲਾਤ੍ਕਲ੍ਪਨਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਬਹਿਰ੍ਭੂਤਾ ਤਦ੍ਵਦਯਮਪੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-144-10 ਅਰ੍ਥਕਾਮੇਨ ਹਿਤਕਾਮੇਨ ॥ 5-144-13 ਪਸ਼੍ਯੇ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ। ਆਰ੍ਸ਼਼ਮਾਤ੍ਮਨੇਪਦਮ੍ ॥ 5-144-24 ਆਚਰੰ ਤੇਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇਣ ਦੇਵਤਾਵਾਹਨਾਖ੍ਯੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਤੀ ॥ 5-144-29 ਉਤ੍ਤਰਵਾਸਸਿ ਉਤ੍ਤਰੀਯਵਸ੍ਤ੍ਰਚ੍ਛਾਯਾਯਾਮ੍ ॥ 5-144-30 ਆਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਾਪਾਦਪਰਾਹ੍ਣਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 145
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.145. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 145
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਕਰ੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਤਸ੍ਯ ਸੂਰ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ ਜਨਨਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਸੰਗਮਚੋਦਨਾ ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-145-0 (36770)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-145-0x (3810)
ਰਾਧੇਯੋ(ਅ)ਹਮਾਧਿਰਥਿਃ ਕਰ੍ਣਸ੍ਤ੍ਵਾਮਭਿਵਾਦਯੇ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਭਵਤੀ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਿੰ ਕਰਵਾਮਿ ਤੇ ॥ 5-145-1 (36771)
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯੁਵਾਚ। 5-145-2x (3811)
ਕੌਨ੍ਤੇਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਰਾਧੇਯੋ ਨ ਤਵਾਧਿਰਥਃ ਪਿਤਾ।
ਨਾਸਿ ਸੂਤਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਕਰ੍ਣ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਮੇ ਵਚਃ ॥ 5-145-2 (36772)
ਕਾਨੀਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਜਾਤਃ ਪੂਰ੍ਵਜਃ ਕੁਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਧ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਕੁਨ੍ਤਿਰਾਜਸ੍ਯ ਭਵਨੇ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਪੁਤ੍ਰਕ ॥ 5-145-3 (36773)
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਰ੍ਮਾ ਤਪਨੋ ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਦੇਵੋ ਵਿਰੋਚਨਃ ।
ਅਜੀਜਨਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਮਯ੍ਯੇਸ਼਼ ਕਰ੍ਣ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-145-4 (36774)
ਕੁਣ੍ਡਲੀ ਬਦ੍ਧਕਵਚੋ ਦੇਵਗਰ੍ਭਃ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਜਾਤਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਮਯਾ ਪੁਤ੍ਰ ਪਿਤੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 5-145-5 (36775)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨਸੰਬੁਦ੍ਧ੍ਯ ਮੋਹਦ੍ਯਦੁਪਸੇਵਸੇ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾੰਨ ਤਦ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਤ੍ਵਯਿ ਪੁਤ੍ਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-145-6 (36776)
ਏਤਦ੍ਧਰ੍ਮਫਲੰ ਪੁਤ੍ਰ ਨਰਾਣਾਂ ਧਰ੍ਮਨਿਸ਼੍ਚਯੇ ।
ਯਤ੍ਤੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਪਿਤਰੋ ਮਾਤਾ ਚਾਪ੍ਯੇਕਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ ॥ 5-145-7 (36777)
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨਾਰ੍ਜਿਤਾਂ ਪੂਰ੍ਵੰ ਹ੍ਰੁʼਤਾਂ ਲੋਭਾਦਸਾਧੁਭਿਃ ।
ਆਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ ਯੌਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੀਂ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 5-145-8 (36778)
ਅਦ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੁ ਕੁਰਵਃ ਕਰ੍ਣਾਰ੍ਜੁਨਸਮਾਗਮਮ੍ ।
ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰੇਣ ਸਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸੰਨਮਨ੍ਤਾਮਸਾਧਵਃ । 5-145-9 (36779)
ਕਰ੍ਣਾਰ੍ਜੁਨੌ ਵੈ ਭਵਤਾਂ ਯਥਾ ਰਾਮਜਨਾਰ੍ਦਨੌ ।
ਅਸਾਧ੍ਯੰ ਕਿੰ ਨੁ ਲੋਕੇ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੁਵਯੋਃ ਸੰਹਿਤਾਤ੍ਮਨੋਃ ॥ 5-145-10 (36780)
ਕਰ੍ਣ ਸ਼ੋਭਿਸ਼਼੍ਯਸੇ ਨੂਨੰ ਪਞ੍ਚਮਿਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਦੇਵੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵੇਦ੍ਯਾਮਿਵ ਮਹਾਧ੍ਵਰੇ ॥ 5-145-11 (36781)
ਉਪਪਦ੍ਯੋ ਗੁਣੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੇਸ਼਼ੁ ਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੇਤਿ ਮਾ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ ॥ 5-145-12 (36782)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-145-7 ਏਕੰ ਪੁਤ੍ਰਮੇਵ ਸ੍ਨੇਹੇਨ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੀ ਏਕਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 146
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.146. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 146
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸੂਰ੍ਯੇਣ ਕਰ੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਕੁਨ੍ਤੀਵਚਨਸ੍ਵੀਕਰਣਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਕਰ੍ਣੇਨ ਕੁਨ੍ਤੀਂਪ੍ਰਤਿ ਸੋਪਾਲਮ੍ਭੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪਰਿਤ੍ਯਾਗਸ੍ਯ ਸਯੁਕ੍ਤਿਕਮਨੌਚੇਤ੍ਯਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਅਰ੍ਜੁਨਵਰ੍ਜੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸੰਹਰਣਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-146-0 (36783)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-146-0x (3812)
ਤਤਃ ਸੂਰ੍ਯਾੰਨਿਸ਼੍ਚਰਿਤਾਂ ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰਾਵ ਭਾਰਤੀਮ੍।
ਦੁਰਤ੍ਯਯਾਂ ਪ੍ਰਣਯਿਨੀਂ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਦ੍ਭਾਸ੍ਕਰੇਰਿਤਾਮ੍ ॥ 5-146-1 (36784)
ਸੂਰ੍ਯ ਉਵਾਚ। 5-146-2x (3813)
ਸਤ੍ਯਮਾਹ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕਰ੍ਣ ਮਾਤ੍ਰੁʼਵਚਃ ਕੁਰੁ।
ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤੇ ਸ੍ਯਾੰਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸਰ੍ਵਮਾਚਰਤਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-146-2 (36785)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-146-3x (3814)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਮਾਤ੍ਰਾ ਚ ਸ੍ਵਯੰ ਪਿਤ੍ਰਾ ਚ ਭਾਨੁਨਾ ।
ਚਚਾਲ ਨੈਵ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਮਤਿਃ ਸਤ੍ਯਧ੍ਰੁʼਤੇਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-146-3 (36786)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-146-4x (3815)
ਨ ਚੈਤਚ੍ਛ੍ਰਦ੍ਦਧੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇ ਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਧਰ੍ਮਦ੍ਵਾਰੰ ਮਮੈਤਤ੍ਸ੍ਯਾੰਨਿਯੋਗਕਰਣੰ ਤਵ ॥ 5-146-4 (36787)
ਅਕਰੋਨ੍ਮਯਿ ਯਤ੍ਪਾਪੰ ਭਵਤੀ ਸੁਮਹਾਤ੍ਯਯਮ੍ ।
ਅਪਾਕੀਰ੍ਣੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਯਨ੍ਮਾਤਸ੍ਤਦ੍ਯਸ਼ਃਕੀਰ੍ਤਿਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-146-5 (36788)
ਅਹੰ ਚੇਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਜਾਤੋ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਮ੍ ।
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਕਿੰ ਨੁ ਪਾਪੀਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਕੁਰ੍ਯਾਨ੍ਮਮਾਹਿਤਮ੍ ॥ 5-146-6 (36789)
ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਲੇ ਤ੍ਵਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਮਿਮੰ ਮਮ।
ਹੀਨਸੰਸ੍ਕ੍ਰਾਸਮਯਮਦ੍ਯ ਮਾਂ ਸਮਚੂਚੁਦਃ ॥ 5-146-7 (36790)
ਨ ਵੈ ਮਮ ਹਿਤੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਾਤ੍ਰੁʼਵਚ੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ।
ਸਾ ਮਾਂ ਸੰਬੋਧਯਸ੍ਯਦ੍ਯ ਕੇਵਲਾਤ੍ਮਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣੀ ॥ 5-146-8 (36791)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸਹਿਤਾਤ੍ਕੋ ਵੈ ਨ ਵ੍ਯਥੇਤ ਧਨੰਜਯਾਤ੍।
ਕੋਦ੍ਯ ਭੀਤੰ ਨ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਪਰ੍ਥਾਨਾਂ ਸਮਿਤਿੰ ਗਤਮ੍ ॥ 5-146-9 (36792)
ਅਭ੍ਰਾਤਾ ਵਿਦਿਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਯੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤਃ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਯਦਿ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਕਿੰ ਮਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਵਦਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-146-10 (36793)
ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਃ ਪੂਜਿਤਸ਼੍ਚ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ।
ਅਹੰ ਵੈ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਤਦਫਲੰ ਕਥਮ੍ ॥ 5-146-11 (36794)
ਉਪਨਹ੍ਯ ਪਰੈਰ੍ਵੈਰੰ ਯੇ ਮਾਂ ਨਿਤ੍ਯਮੁਪਾਸਤੇ ।
ਨਮਸ੍ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਚ ਸਦਾ ਵਸਵੋ ਵਾਸਵੰ ਯਥਾ ॥ 5-146-12 (36795)
ਮਮ ਪ੍ਰਾਣੇਨ ਯੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਞ੍ਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸਿਤੁਮ੍।
ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇ ਕਥੰ ਤੇਸ਼਼ਾਮਹੰ ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾਂ ਮਨੋਰਥਮ੍ ॥ 5-146-13 (36796)
ਮਯਾ ਪ੍ਲਵੇਨ ਸੰਗ੍ਰਾਮੰ ਤਿਤੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਦੁਰਤ੍ਯਯਮ੍।
ਅਪਾਰੇ ਪਾਰਕਾਮਾ ਯੇ ਤ੍ਯਜੇਯੰ ਤਾਨਹੰ ਕਥਮ੍ ॥ 5-146-14 (36797)
ਅਯੰ ਹਿ ਕਾਲਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋਪਜੀਵਿਨਾਮ੍ ।
ਨਿਰ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੰ ਮਯਾ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਣਾਨਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਾ ॥ 5-146-15 (36798)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਾਃ ਸੁਭ੍ਰੁʼਤਾ ਯੇ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਕਾਲੇ ਹ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਅਨਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪਾ ਵਿਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯਨਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-146-16 (36799)
ਰਾਜਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਿਣਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪਿਣ੍ਡਾਪਹਾਰਿਣਾਮ੍।
ਨੈਵਾਯੰ ਨ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾਮ੍। 5-146-17 (36800)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਰ੍ਥੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸੁਤੈਃ ।
ਬਲੰ ਚ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਚਾਸ੍ਥਾਯ ਨ ਵੈ ਤ੍ਵਯ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਦੇ॥ 5-146-18 (36801)
ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਮਥੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਚਿਤਮ੍।
ਅਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਕਰਮਪ੍ਯੇਤੰਨ ਕਰੋਮ੍ਯਦ੍ਯ ਤੇ ਵਚਃ ॥ 5-146-19 (36802)
ਨ ਚ ਤੇ(ਅ)ਯੰ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਮਯਿ ਮੋਘੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਵਧ੍ਯਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯਾਨ੍ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਨ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸੁਤਾਨ੍ ॥ 5-146-20 (36803)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਚ ਭੀਮੰ ਚ ਯਮੌ ਚੈਵਾਰ੍ਜੁਨਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ।
ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸਮੰ ਯੁਦ੍ਧਮਪਿ ਯੌਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ਬਲੇ ॥ 5-146-21 (36804)
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਹਿ ਨਿਹਤ੍ਯਾਜੌ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਫਲੰ ਮਯਾ।
ਯਸ਼ਸਾ ਚਾਪਿ ਯੁਜ੍ਯੇਯੰ ਨਿਹਤਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ ॥ 5-146-22 (36805)
ਨ ਤੇ ਜਾਤੁ ਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਪਞ੍ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਿ ।
ਨਿਰਰ੍ਜੁਨਾਃ ਸਕਰ੍ਣਾ ਵਾ ਸਾਰ੍ਜੁਨਾ ਵਾ ਹਤੇ ਮਯਿ ॥ 5-146-23 (36806)
ਇਤਿ ਕਰ੍ਣਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੁਨ੍ਤੀ ਦੁਃਖਾਤ੍ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼ਤੀ ।
ਉਵਾਚ ਪੁਤ੍ਰਮਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯ ਕਰ੍ਣੰ ਧੈਰ੍ਯਾਦਕਮ੍ਪਨਮ੍ ॥ 5-146-24 (36807)
ਏਵੰ ਵੈ ਭਾਵ੍ਯਮੇਤੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੌਰਵਾਃ ।
ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਭਾਸ਼਼ਸੇ ਕਰ੍ਣ ਦੈਵੰ ਤੁ ਬਲਵਤ੍ਤਰਮ੍ ॥ 5-146-25 (36808)
ਤ੍ਵਯਾ ਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਮਭਯੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨ ।
ਦਤ੍ਤੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਹਿ ਸਙ੍ਗਰਪ੍ਰਤਿਮੋਚਨਮ੍ ॥ 5-146-26 (36809)
ਅਨਾਮਯੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਚੇਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਾਥੋ ਕਰ੍ਣਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਤਾਂ ਕਰ੍ਣੋ(ਅ)ਭ੍ਯਵਦਤ੍ਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤਤਸ੍ਤੌ ਜਗ੍ਮਤੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ॥ ॥ 5-146-27 (36810)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-146-4 ਨ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧੇ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਨ ਮਨ੍ਯੇ। ਧਰ੍ਮਦ੍ਵਾਰੰ ਵਿਪਰੀਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਯਾ ਧਰ੍ਮਾਪਗਮਦ੍ਵਾਰਮ੍। ਤਵ ਨਿਯੋਗਕਰਣੰ ਤ੍ਵਦਾਜ੍ਞਪ੍ਤਾਰ੍ਥਾਨੁਸ਼਼੍ਠਾਨਮ੍ ॥ 5-146-5 ਸੁਮਹਾਤ੍ਯਯੰ ਸੁਮਹਾਨ੍ ਅਤ੍ਯਯੋ ਜਾਤਿਭ੍ਰੰਸ਼ਾਖ੍ਯੋ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਯਸ੍ਮਾਤ੍। ਅਪਾਕੀਰ੍ਣਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਃ ॥ 5-146-6 ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵਤ੍ਸੁਖਾਰ੍ਥੰ ਕਾਨੀਨੋ ਗਰ੍ਭਃ ਪ੍ਰਕਟੋ ਮਾਭੂਦਿਤਿ ਹੇਤੋਰਹੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਂ ਚੇੰਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤਰ੍ਹਿ ਤ੍ਵਦਨ੍ਯਃ ਕਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਕਿੰ ਮਮਾਹਿਤੰ ਪਾਪੀਯ ਇਤਿ ਇਤੋਪਿ ਪਾਪਤਰੰ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨ ਕੋ(ਅ)ਪੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-146-7 ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਲੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋਚਿਤਸੰਸ੍ਕਾਰਕਾਲੇ। ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ੰ ਦਯਾਮ੍। ਸਮਚੂਚੁਦਃ ਸ੍ਵਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤਵਤ੍ਯਨਿ ॥ 5-146-12 ਉਪਨਹ੍ਯ ਬਧ੍ਵਾ ॥ 5-146-13 ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਸਿਤੁਂ ਜੇਤੁਮ੍ ॥ 5-146-15 ਨਿਰ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੰ ਆਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍ ॥ 5-146-20 ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯਾਨ੍ ਹਨ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਾਨਪੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 147
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.147. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 147
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ ਹਾਸ੍ਤਿਨਨਗਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਿਵਚਨਕਥਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 2 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸ਼ਮਵਿਧਾਯਕਭੀਸ਼਼੍ਮਵਚਨਾਨੁਵਾਦਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-147-0 (36811)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-147-0x (3816)
ਆਗਮ੍ਯ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰਾਦੁਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯਮਰਿਨ੍ਦਮਃ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕੇਸ਼ਵਃ ਸਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 5-147-1 (36812)
ਸੰਭਾਸ਼਼੍ਯ ਸੁਚਿਰੰ ਕਾਲੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਸ੍ਵਮੇਵ ਭਵਨੰ ਸ਼ੌਰਿਰ੍ਵਿਸ਼੍ਰਮਾਰ੍ਥੰ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 5-147-2 (36813)
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾੰਨ੍ਰੁʼਪਤੀਨ੍ਵਿਰਾਟਪ੍ਰਮੁਖਾਂਸ੍ਤਦਾ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਭਾਨਾਵਸ੍ਤੰਗਤੇ ਸਤਿ ॥ 5-147-3 (36814)
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਮੁਪਾਸ੍ਯ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤਸ੍ਤਮੇਵ ਗਤਮਾਨਸਾਃ।
ਆਨਾਯ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੰ ਪੁਨਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਮਮਨ੍ਤ੍ਰਯਨ੍ ॥ 5-147-4 (36815)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-147-5x (3817)
ਤ੍ਵਯਾ ਨਾਗਪੁਰੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਭਾਯਾਂ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਃ।
ਕਿਮੁਕ੍ਤਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਤੰਨਃ ਸ਼ੰਸਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-147-5 (36816)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-147-6x (3818)
ਮਯਾ ਨਾਗਪੁਰੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਭਾਯਾਂ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਃ।
ਤਥ੍ਯੰ ਪਥ੍ਯੰ ਹਿਤੰ ਚੋਕ੍ਤੋ ਨ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ । 5-147-6 (36817)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-147-7aਤਸ੍ਮਿੰਨੁਤ੍ਪਥਮਾਪੰਨੇ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਪਿਤਾਮਹਃ।
ਕਿਮੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-147-7x (3819)
ਆਚਾਰ੍ਯੋ ਵਾ ਮਹਾਭਾਗ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਃ ਕਿਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਪਿਤਰੌ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਤੰ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀ ਵਾ ਕਿਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-147-8 (36818)
ਪਿਤਾ ਯਵੀਯਾਨਸ੍ਮਾਕੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਧਰ੍ਮਵਿਦਾਂ ਵਰਃ।
ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਾਭਿਸਨ੍ਤਪ੍ਤਃ ਕਿਮਾਹ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਮ੍ ॥ 5-147-9 (36819)
ਕਿੰਚ ਸਰ੍ਵੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤਯਃ ਸਭਾਯਾਂ ਯੇ ਸਮਾਸਤੇ।
ਉਕ੍ਤਵਨ੍ਤੋ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਤ੍ਵੰ ਜਨਾਰ੍ਦਨ ॥ 5-147-10 (36820)
ਉਕ੍ਤਵਾਨ੍ਹਿ ਭਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵਚਨੰ ਕੁਰੁਮੁਖ੍ਯਯੋਃ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਹਿ ਵਚਨੰ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-147-11 (36821)
ਕਾਮਲੋਭਾਭਿਭੂਤਸ੍ਯ ਮਨ੍ਦਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਮਾਨਿਨਃ ।
ਅਪ੍ਰਿਯੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਮਹ੍ਯੰ ਤੰਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਕੇਸ਼ਵ ॥ 5-147-12 (36822)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਵਿਭੋ।
ਯਥਾ ਚ ਨਾਭਿਪਦ੍ਯੇਤ ਕਾਲਸ੍ਤਾਤ ਤਥਾ ਕੁਰੁ।
ਭਵਾਨ੍ਹਿ ਨੋ ਗਤਿਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਭਵਾੰਨਾਥੋ ਭਵਾਨ੍ਗੁਰੁਃ ॥ 5-147-13 (36823)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-147-14x (3820)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਯਥਾ ਵਾਕ੍ਯਮੁਕ੍ਤੋ ਰਾਜਾ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਮਧ੍ਯੇ ਕੁਰੂਣਾਂ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਭਾਯਾਂ ਤੰਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 5-147-14 (36824)
ਮਯਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਵਿਤੇ ਵਾਕ੍ਯੇ ਜਹਾਸ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਃ ।
ਅਥ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸੁਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-147-15 (36825)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਕੁਲਾਰ੍ਥੇ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ।
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸ੍ਵਕੁਲਸ੍ਯ ਹਿਤੰ ਕੁਰੁ ॥ 5-147-16 (36826)
ਮਮ ਤਾਤ ਪਿਤਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਰ੍ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ।
ਤਸ੍ਯਾਹਮੇਕ ਏਵਾਸੰ ਪੁਤ੍ਰਃ ਪੁਤ੍ਰਵਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-147-17 (36827)
ਤਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਥੰ ਸੁਤਃ।
ਏਕਪੁਤ੍ਰਮਪੁਤ੍ਰੰ ਵੈ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-147-18 (36828)
ਨ ਚੋਚ੍ਛੇਦੰ ਕੁਲੰ ਯਾਯਾਦ੍ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਯੇਚ੍ਚ ਕਥੰ ਯਸ਼ਃ।
ਤਸ੍ਯਾਹਮੀਪ੍ਸਿਤੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਕਾਲੀਂ ਮਾਤਰਮਾਵਹਮ੍ ॥ 5-147-19 (36829)
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਿਤੁਰਰ੍ਥੇ ਕੁਲਸ੍ਯ ਚ।
ਅਰਾਜਾ ਚੋਰ੍ਧ੍ਵਰੇਤਾਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਸੁਵਿਦਿਤੰ ਤਵ।
ਪ੍ਰਤੀਤੋ ਨਿਵਸਾਮ੍ਯੇਸ਼਼ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਮਨੁਪਾਲਯਨ੍ ॥ 5-147-20 (36830)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਜਜ੍ਞੇ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹਃ ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਕਨੀਯਾਨ੍ਮਮ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-147-21 (36831)
ਸ੍ਵਰ੍ਯਾਤੇ(ਅ)ਹੰ ਪਿਤਰਿ ਤੰ ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯੇ ਸੰਨ੍ਯਵੇਸ਼ਯਮ੍।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਰਾਜਾਨੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਹ੍ਯਧਸ਼੍ਚਰਃ ॥ 5-147-22 (36832)
ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ਦਾਰਾਨ੍ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਮੁਪਾਹਰਮ੍।
ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਙ੍ਘਾਤਮਪਿ ਤੇ ਬਹੁਸ਼ਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ 5-147-23 (36833)
ਤਤੋ ਰਾਮੇਣ ਸਮਰੇ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਯੁਦ੍ਧਮੁਪਾਗਮਮ੍।
ਸ ਹਿ ਰਾਮਭਯਾਦੇਭਿਰ੍ਨਾਗਰੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਿਤਃ ॥ 5-147-24 (36834)
ਦਾਰੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਯਤਿਸਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਣੰ ਸਮਪਦ੍ਯਤ।
ਯਦਾ ਤ੍ਵਰਾਜਕੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਨ ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
ਤਦਾਭ੍ਯਧਾਵਨ੍ਮਾਮੇਵ ਪ੍ਰਜਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਭਯਪੀਡਿਤਾਃ ॥ 5-147-25 (36835)
ਪ੍ਰਜਾ ਊਚੁਃ । 5-147-26x (3821)
ਉਪਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਭਵ ਭਵਾਯ ਨਃ।
ਈਤੀਃ ਪ੍ਰਣੁਦ ਭਦ੍ਰੰ ਸ਼ਨ੍ਤਨੋਃ ਕੁਲਵਰ੍ਧਨ ॥ 5-147-26 (36836)
ਪੀਡ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਵ੍ਯਾਧਿਭਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦਾਰੁਣੈਃ ।
ਅਲ੍ਪਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਤਾਃ ਪਰਿਤ੍ਰਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-147-27 (36837)
ਵ੍ਯਾਧੀਨ੍ਪ੍ਰਣੁਦ੍ਯ ਵੀਰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯ।
ਤ੍ਵਯਿ ਜਿਵਤੀ ਮਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਵਿਨਾਸ਼ਮੁਪਗਚ੍ਛਤੁ ॥ 5-147-28 (36838)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-147-29x (3822)
ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਕ੍ਰੋਸ਼ਤੀਨਾਂ ਵੈ ਨੈਵਾਕ੍ਸ਼਼ੁਭ੍ਯਤ ਮੇ ਮਨਃ ।
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ੍ਮਰਤਸ੍ਤਥਾ ।
ਤਤਃ ਪੌਰਾ ਮਹਾਰਾਜ ਮਾਤਾ ਕਾਲੀ ਚ ਮੇ ਸ਼ੁਭਾ ॥ 5-147-29 (36839)
ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਃ ਪੁਰੋਹਿਤਾਚਾਰ੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ।
ਮਾਮੂਚੁਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਸੰਤਪ੍ਤਾ ਭਵ ਰਾਜੇਤਿ ਸਨ੍ਤਤਮ੍ ॥ 5-147-30 (36840)
ਪ੍ਰਤੀਪਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਿਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਸ ਤ੍ਵਮਸ੍ਮਦ੍ਧਿਤਾਰ੍ਥੰ ਵੈ ਰਾਜਾ ਭਵ ਮਹਾਮਤੇ ॥ 5-147-31 (36841)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਦੁਃਖਿਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮਾਤੁਰਃ ।
ਤੇਭ੍ਯੋ ਨ੍ਯਵੇਦਯੰ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਪਿਤ੍ਰੁʼਗੋਰਵਾਤ੍ ॥ 5-147-32 (36842)
ਊਰ੍ਧ੍ਵਰੇਤਾ ਹ੍ਯਰਾਜਾ ਚ ਕੁਲਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਸ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਚ ਧੁਰਿ ਮਾ ਮਾਂ ਨਿਯੋਜਯ ॥ 5-147-33 (36843)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਮਾਤਰੰ ਸੰਪ੍ਰਸਾਦਯਮ੍।
ਨਾਮ੍ਬ ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਨਾ ਜਾਤਃ ਕੌਰਵੰ ਵੰਸ਼ਮੁਦ੍ਵਹਨ੍ ॥ 5-147-34 (36844)
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਵਿਤਥਾਂ ਕੁਰ੍ਯਾਮਿਤਿ ਰਾਜਨ੍ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਸ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਹਮ੍ ॥ 5-147-35 (36845)
ਅਹੰ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਦਾਸਸ਼੍ਚ ਤਵਾਦ੍ਯ ਸੁਤਵਤ੍ਸਲੇ ।
ਏਵੰ ਤਾਮਨੁਨੀਯਾਹੰ ਮਾਤਰੰ ਜਨਸੰਨਿਧੌ ॥ 5-147-36 (36846)
ਅਯਾਚੰ ਭ੍ਰਤ੍ਰੁʼਦਾਰੇਸ਼਼ੁ ਤਦਾ ਵ੍ਯਾਸੰ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍ ।
ਸਹ ਮਾਤ੍ਰਾ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍ । 5-147-37 (36847)
ਅਪਤ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਂਸ਼੍ਚ ਸਃ ।
ਤ੍ਰੀਨ੍ਸ ਪੁਤ੍ਰਾਨਜਨਯਤ੍ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-147-38 (36848)
ਅਨ੍ਧਃ ਕਰਣਹੀਨਤ੍ਵਾੰਨ ਵੈ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ ਤਵ।
ਰਾਜਾ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡੁਰਭਵਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 5-147-39 (36849)
ਸ ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਪਿਤੁਰ੍ਦਾਯਾਦ੍ਯਹਾਰਿਣਃ ।
ਮਾ ਤਾਤ ਕਲਹੰ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯਾਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਦੀਯਤਾਮ੍ ॥ 5-147-40 (36850)
ਮਯਿ ਜੀਵਤਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਕਃ ਸੰਪ੍ਰਸ਼ਾਸੇਤ੍ਪੁਮਾਨਿਹ।
ਮਾਵਮੰਸ੍ਯਾ ਵਚੋ ਮਹ੍ਯੰ ਸ਼ਮਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵਃ ਸਦਾ ॥ 5-147-41 (36851)
ਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰ ਤ੍ਵਯਿ ਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸ਼਼ਾਰ੍ਥਿਵ।
ਮਤਮੇਤਤ੍ਪਿਤੁਸ੍ਤੁਭ੍ਯੰ ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-147-42 (36852)
ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਖਲੁ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਨਾਭਿਸ਼ਙ੍ਕੀਰ੍ਵਚੋ ਮਮ।
ਨਾਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਾ ਸਰ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਤਥਾ ॥ ॥ 5-147-43 (36853)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-147-13 ਨਾਭਿਪਦ੍ਯੇਤ ਨਾਤਿਕ੍ਰਾਮੇਤ ॥ 5-147-19 ਕਾਲੀਂ ਸਤ੍ਯਵਤੀਮ੍ ॥ 5-147-20 ਪ੍ਰਤੀਤਃ ਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ॥ 5-147-24 ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਿਤਃ ਦੂਰੇਸ੍ਥਾਪਿਤਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 148
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.148. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 148
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਦ੍ਰੋਣਵਾਕ੍ਯਾਨੁਵਾਦਃ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰਪ੍ਰਤ੍ਯੁਕ੍ਤਵਿਦੁਰਵਚਨਾਨੁਵਾਦਃ ॥ 2 ॥ ਤਥਾ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਵਚਨਾਨੁਵਾਦਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-148-0 (36854)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-148-0x (3823)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣੋਕ੍ਤੇ ਤਤੋ ਦ੍ਰੋਣੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਭਾਸ਼਼ਤ ।
ਮਧ੍ਯੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਣਾਂ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਵਚਨੰ ਵਚਨਕ੍ਸ਼਼ਮਃ ॥ 5-148-1 (36855)
ਪ੍ਰਾਤੀਪਃ ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਸ੍ਤਾਤ ਕੁਲਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਯਥਾ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਯਥਾ ਦੇਵਵ੍ਰਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕੁਲਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਸ੍ਥਿਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 5-148-2 (36856)
ਤਥਾ ਪਾਣ੍ਡੁਰ੍ਨਰਪਤਿਃ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ।
ਰਾਜਾ ਕੁਰੂਣਾਂ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸੁਵ੍ਰਤਃ ਸੁਸਮਾਹਿਤਾਃ ॥ 5-148-3 (36857)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਯ ਰਾਜ੍ਯਮਦਦਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਧੀਮਤੇ।
ਯਵੀਯਸੇ ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਕੁਰੂਣਾਂ ਵੰਸ਼ਵਰ੍ਧਨਃ । 5-148-4 (36858)
ਤਤਃ ਸਿੰਹਾਸਨੇ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵੈਨਮਚ੍ਯੁਤਮ੍ ॥
ਵਨੰ ਜਗਾਮ ਕੌਰਵ੍ਯੋ ਭਾਰ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 5-148-5 (36859)
ਨੀਚੈਃ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਿਦੁਰ ਉਪਾਸ੍ਤੇ ਸ੍ਮ ਵਿਨੀਤਵਤ੍।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਵਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਵਾਲਵ੍ਯਜਨਮੁਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਨ੍ ॥ 5-148-6 (36860)
ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤਾਤ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ।
ਅਨ੍ਵਪਦ੍ਯਨ੍ਤ ਵਿਧਿਵਦ੍ਯਥਾ ਪਾਣ੍ਡੁਂ ਜਨਾਧਿਪਮ੍ ॥ 5-148-7 (36861)
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸ ਵਿਦੁਰਾਯ ਚ।
ਚਚਾਰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪਾਣ੍ਡੁਃ ਸਰ੍ਵਾਂ ਪਰਪੁਰਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-148-8 (36862)
ਕੋਸ਼ਸੰਵਨਨੇ ਦਾਨੇ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਚਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ।
ਭਰਣੇ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰਃ ਸਤ੍ਯਸਙ੍ਗਰਃ ॥ 5-148-9 (36863)
ਸਨ੍ਧਿਵਿਗ੍ਰਹਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸੰਵਾਹਨਕ੍ਰਿਯਾਃ ।
ਅਵੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ਮਹਾਤੇਜਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪਰਪੁਰਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-148-10 (36864)
ਸਿੰਹਾਸਨਸ੍ਥੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਯਮਾਨਃ ਸਤਤੰ ਵਿਦੁਰੇਣ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 5-148-11 (36865)
ਕਥੰ ਤਸ੍ਯ ਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਕੁਲਭੇਦੰ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਸਿ।
ਸੰਭੂਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ ਭੋਗਾਞ੍ਜਨਾਧਿਪ ॥ 5-148-12 (36866)
ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹੰ ਨ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾੰਨਾਰ੍ਥਹੇਤੋਃ ਕਥਞ੍ਚਨ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਨ ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-148-13 (36867)
ਨਾਹੰ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ(ਅ)ਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼੍ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯੰ ਜਨਾਧਿਪ ।
ਯਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤਤੋ ਦ੍ਰੋਣੋ ਯਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਾਹ ਤਤ੍ਕੁਰੁ ॥ 5-148-14 (36868)
ਦੀਯਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਧਮਰਿਕਰ੍ਸ਼ਨ ।
ਸਮਮਾਚਾਰ੍ਯਕੰ ਤਾਤ ਤਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਮੇ ਸਦਾ ॥ 5-148-15 (36869)
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਯਥਾ ਮਹ੍ਯੰ ਤਥਾ ਸ਼੍ਵੇਤਹਯੋ ਮਮ ।
ਬਹੁਨਾ ਕਿੰ ਪ੍ਰਲਾਪੇਨ ਯਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਤੋ ਜਯਃ ॥ 5-148-16 (36870)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-148-17x (3824)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਦ੍ਰੋਣੇਨਾਮਿਤਤੇਜਸਾ।
ਵ੍ਯਾਜਹਾਰ ਤਤੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਵਿਦੁਰਃ ਸਤ੍ਯਸਙ੍ਗਰਃ ।
ਪਿਤੁਰ੍ਵਦਨਮਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯ ਚ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ ॥ 5-148-17 (36871)
ਵਿਦੁਰ ਉਵਾਚ। 5-148-18x (3825)
ਦੇਵਵ੍ਰਤ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਵਚਨੰ ਮਮ ਭਾਸ਼਼ਤਃ।
ਪ੍ਰਨਸ਼਼੍ਟਃ ਕੌਰਵੋ ਵੰਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਯਾਯੰ ਪੁਨਰੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-148-18 (36872)
ਤਨ੍ਮੇ ਵਿਲਪਮਾਨਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਸੇ।
ਕੋਯੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨਾਮ ਕੁਲੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਲਪਾਂਸਨਃ ॥ 5-148-19 (36873)
ਯਸ੍ਯ ਲੋਭਾਭਿਭੂਤਸ੍ਯ ਮਤਿੰ ਸਮਨੁਵਰ੍ਤਸੇ ।
ਅਨਾਰ੍ਯਸ੍ਯਾਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਸ੍ਯ ਲੋਭੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਚੇਤਸਃ ।
ਅਤਿਕ੍ਰਾਮਤਿ ਯਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪਿਤੁਰ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥ 5-148-20 (36874)
ਏਤੇ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਰਵੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵੈ।
ਯਥਾ ਤੇ ਨ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯੇਯੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਤਥਾ ਕੁਰੁ ॥ 5-148-21 (36875)
ਮਾਂ ਚੈਵ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਮਹਾਮਤੇ।
ਚਿਤ੍ਰਕਾਰ ਇਵਾਲੇਖ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ੍ਥਾਪਿਤਵਾਨਸਿ ॥ 5-148-22 (36876)
ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਥਾ ਸੰਹਰਤੇ ਤਥਾ।
ਨੋਪੇਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ਕੁਲਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 5-148-23 (36877)
ਅਥ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਮਤਿਰ੍ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ ।
ਵਨੰ ਗਚ੍ਛ ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਚੈਵ ਹ ॥ 5-148-24 (36878)
ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਵਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸੁਦੁਰ੍ਮਤਿਮ੍ ।
ਸ਼ਾਧੀਦੰ ਰਾਜ੍ਯਮਦ੍ਯਾਸ਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-148-25 (36879)
ਪ੍ਰਸੀਦ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਮਹਾਨ੍ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਰਾਜ੍ਞਾਮਮਿਤਤੇਜਸਾਮ੍ ॥ 5-148-26 (36880)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-148-27x (3826)
ਵਿਰਰਾਮੈਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਿਦੁਰੋ ਦੀਨਮਾਨਸਃ ।
ਪ੍ਰਧ੍ਯਾਯਮਾਨਃ ਸ ਤਦਾ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸੰਸ਼੍ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-148-27 (36881)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੁਬਲਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੀ
ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤੰ ਕੁਲਨਾਸ਼ਮੀਤਾ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਪਾਪਮਤਿੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ
ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸੁਤਮਾਹ ਕੋਪਾਤ੍ ॥ 5-148-28 (36882)
ਯੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾ ਰਾਜਸਭਾਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯੋ ਯੇ ਚ ਸਭਾਸਦੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ।
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵਾਪਰਾਧੰ
ਪਾਪਸ੍ਯ ਸਾਮਾਤ੍ਯਪਰਿਚ੍ਛਦਸ੍ਯ ॥ 5-148-29 (36883)
ਰਾਜ੍ਯੰ ਕੁਰੂਣਾਮਨੁਰੂਪਭੋਜ੍ਯੰ
ਕ੍ਰਮਾਗਤੋ ਨਃ ਕੁਲਧਰ੍ਮ ਏਸ਼਼ਃ।
ਤ੍ਵੰ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਤਿਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਕਰ੍ਮਨ੍
ਰਾਜ੍ਯੰ ਕੁਰੂਣਾਮਨਯਾਦ੍ਵਿਹੰਸਿ ॥ 5-148-30 (36884)
ਰਾਜ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਨੀਸ਼਼ੀ
ਤਸ੍ਯਾਨੁਜੋ ਵਿਦੁਰੋ ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ੀ ।
ਏਤਾਵਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕਥੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤ੍ਵੰ
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਸੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਮੋਹਾਤ੍ ॥ 5-148-31 (36885)
ਰਾਜਾ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਚ ਮਹਾਨੁਭਾਵੌ
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤੇ ਪਰਵਨ੍ਤੌ ਭਵੇਤਾਮ੍ ।
ਅਯੰ ਤੁ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਤਯਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਨ ਰਾਜ੍ਯਕਾਮੋ ਨ੍ਰੁʼਵਰੋ ਨਦੀਜਃ ॥ 5-148-32 (36886)
ਰਾਜ੍ਯ ਤੁ ਪਾਣ੍ਡੋਰਿਦਮਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ
ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰਭਵਨ੍ਤਿ ਨਾਨ੍ਯੇ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਤਦੇਤੰਨਿਖਿਲੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ
ਪੈਤਾਮਹੰ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾਨੁਗਾਮਿ ॥ 5-148-33 (36887)
ਯਦ੍ਵੈ ਬ੍ਰੂਤੇ ਕੁਰੁਮੁਖ੍ਯੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਦੇਵਵ੍ਰਤਃ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੋ ਮਨੀਸ਼਼ੀ ।
ਸਰ੍ਵੰ ਤਦਸ੍ਮਾਭਿਰਹਤ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯੰ
ਰਾਜ੍ਯੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਨ੍ਪਰਿਪਾਲਯਦ੍ਭਿਃ ॥ 5-148-34 (36888)
ਅਨੁਜ੍ਞਯਾ ਚਾਥ ਮਹਾਵ੍ਰਤਸ੍ਯ
ਬ੍ਰੂਯਾੰਨ੍ਰੁʼਪੋ(ਅ)ਯੰ ਵਿਦੁਰਸ੍ਤਥੈਵ।
ਕਾਰ੍ਯੰ ਭਵੇਤ੍ਤਤ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਰ੍ਨਿਯੋਜ੍ਯੰ
ਧਰ੍ਮੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸੁਦੀਰ੍ਘਕਾਲਮ੍ ॥ 5-148-35 (36889)
ਨ੍ਯਾਯਾਗਤੰ ਰਾਜ੍ਯਮਿਦੰ ਕੁਰੂਣਾਂ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤੁ ਵੈ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰਃ ।
ਪ੍ਰਚੋਦਿਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਰਾਜ੍ਞਾ
ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੇਨ ਚੈਵ ॥ ॥ 5-148-36 (36890)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-148-4 ਯਥਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਯਾਦਦਤ੍ ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਵਿਦੁਰਾਯਾਪਿ ਨ੍ਯਾਸਭੂਤਮਦਦਾਦਿਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-148-9 ਸੰਵਨਨਮਾਤ੍ਮੀਯਤਾਕਰਣਮ੍ ॥ 5-148-17 ਪਿਤੁਰ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ॥ 5-148-20 ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਆਜ੍ਞਾਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 149
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.149. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 149
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤ੍ਯੁਕ੍ਤਵਚਨਾਨੁਵਾਦਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-149-0 (36891)
ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-149-0x (3827)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੁਵਾਚੇਦੰ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ ਜਨਾਧਿਪ ॥ 5-149-1 (36892)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਨਿਬੋਧੇਦੰ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਤ੍ਰਕ ।
ਤਥਾ ਤਤ੍ਕੁਰੁ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਯਦ੍ਯਸ੍ਤਿ ਪਿਤ੍ਰੁʼਗੌਰਵਮ੍ ॥ 5-149-2 (36893)
ਸੋਮਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਕੁਰੂਣਾਂ ਵੰਸ਼ਵਰ੍ਧਨਃ ।
ਸੋਮਾਦ੍ਬਭੂਵ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਯੰ ਯਯਾਤਿਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ਾਤ੍ਮਜਃ ॥ 5-149-3 (36894)
ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾ ਬਭੂਵੁਰ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਾਃ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯਦੁਰ੍ਮਹਾਤੇਜਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਮਭਵਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 5-149-4 (36895)
ਪੂਰੁਰ੍ਯਵੀਯਾਂਸ਼੍ਚ ਤਤੋ ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਵੰਸ਼ਵਰ੍ਧਨਃ।
ਸ਼ਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਯਾ ਸੰਪ੍ਰਸੂਤੋ ਦੁਹਿਤ੍ਰਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਰ੍ਵਣਃ ॥ 5-149-5 (36896)
ਯਦੁਸ਼੍ਚ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦੇਵਯਾਨ੍ਯਾਃ ਸੁਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਦੌਹਿਤ੍ਰਸ੍ਤਾਤ ਸ਼ੁਕ੍ਰਸ੍ਯ ਕਾਵ੍ਯਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ ॥ 5-149-6 (36897)
ਯਾਦਵਾਨਾਂ ਕੁਲਕਰੋ ਬਲਵਾਨ੍ਵੀਰ੍ਯਸੰਮਤਃ ।
ਅਵਮੇਨੇ ਸ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਦਰ੍ਪਪੂਰ੍ਣਃ ਸੁਮਨ੍ਦਧੀਃ ॥ 5-149-7 (36898)
ਨ ਚਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਪਿਤੁਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਿ ਬਲਦਰ੍ਪਵਿਮੋਹਿਤਃ ।
ਅਵਮੇਨੇ ਚ ਪਿਤਰੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਪਰਾਜਿਤਃ ॥ 5-149-8 (36899)
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਚਤੁਰਨ੍ਤਾਯਾਂ ਯਦੁਦੇਵਾਭਵਦ੍ਬਲੀ ।
ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ ਨ੍ਰੁʼਪਤੀੰਨ੍ਯਵਸੰਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯੇ ॥ 5-149-9 (36900)
ਤੰ ਪਿਤਾ ਪਰਮਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਯਯਾਤਿਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ਾਤ੍ਮਜਃ ।
ਸ਼ਸ਼ਾਪ ਪੁਤ੍ਰੰ ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਰਾਜ੍ਯਾਚ੍ਚਾਪਿ ਵ੍ਯਰੋਪਯਤ੍ ॥ 5-149-10 (36901)
ਯੇ ਚੈਨਮਨ੍ਵਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਬਲਦਰ੍ਪਿਤਾਃ ।
ਸ਼ਸ਼ਾਪ ਤਾਨਪਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਯਯਾਤਿਸ੍ਤਨਯਾਨਥ ॥ 5-149-11 (36902)
ਯਵੀਯਾਂਸੰ ਤਤਃ ਪੁਰੁਂ ਪੁਤ੍ਰੰ ਸ੍ਵਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਮ੍ ।
ਰਾਜ੍ਯੇ ਨਿਵੇਸ਼ਯਾਮਾਸ ਵਿਧੇਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-149-12 (36903)
ਏਵੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਪ੍ਯਥੋਤ੍ਸਿਕ੍ਤੋ ਨ ਰਾਜ੍ਯਮਭਿਜਾਯਤੇ ।
ਯਵੀਯਾਂਸੋਪਿ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋਪਸੇਵਯਾ ॥ 5-149-13 (36904)
ਤਥੈਵ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਪਿਤੁਰ੍ਮਮ ਪਿਤਾਮਹਃ ।
ਪ੍ਰਤੀਪਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 5-149-14 (36905)
ਤਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਿੰਹਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸ਼ਾਸਤਃ ।
ਤ੍ਰਯਃ ਪ੍ਰਜਜ੍ਞਿਰੇ ਪੁਤ੍ਰਾ ਦੇਵਕਲ੍ਪਾ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 5-149-15 (36906)
ਦੇਵਾਪਿਰਭਵਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਬਾਹ੍ਲੀਕਸ੍ਤਦਨਨ੍ਤਰਮ੍ ।
ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਃ ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਸ੍ਤਾਤ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਮੇ ਪਿਤਾਮਹਃ ॥ 5-149-16 (36907)
ਦੇਵਾਪਿਸ੍ਤੁ ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤ੍ਵਗ੍ਦੋਸ਼਼ੀ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਚ ਪਿਤੁਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇ ਰਤਃ ॥ 5-149-17 (36908)
ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਨਾਂ ਚ ਸੰਮਤਃ ਸਾਧੁਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਬਾਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਦੇਵਾਪਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਙ੍ਗਮਃ ॥ 5-149-18 (36909)
ਵਦਾਨ੍ਯਃ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੇ ਰਤਃ ।
ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਪਿਤੁਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਤਥੈਵ ਚ ॥ 5-149-19 (36910)
ਬਾਹ੍ਲੀਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸ਼ਨ੍ਤਨੋਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰੰ ਚ ਪਰੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਹਿਤਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 5-149-20 (36911)
ਅਥ ਕਾਲਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਸੰਭਾਰਾਨਭਿਸ਼਼ੇਕਾਰ੍ਥੰ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਃ ॥ 5-149-21 (36912)
ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਮਙ੍ਗਲਾਰ੍ਥਾਨਿ ਵੈ ਵਿਭੁਃ ।
ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਪੌਰਜਾਨਪਦੈਃ ਸਹ ॥ 5-149-22 (36913)
ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਵਾਰਯਾਮਾਸੁਰ੍ਦੇਵਾਪੇਰਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ।
ਸ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰਭਿਸ਼਼ੇਕਨਿਵਾਰਣਮ੍।
ਅਸ਼੍ਰੁਕਣ੍ਠੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਰਾਜਾ ਪਰ੍ਯਸ਼ੋਚਤ ਚਾਤ੍ਮਜਮ੍ ॥ 5-149-23 (36914)
ਏਵੰ ਵਦਾਨ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧਸ਼੍ਚ ਸੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਪ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਪਿ ਸੰਸ੍ਤ੍ਵਗ੍ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਪ੍ਰਦੂਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 5-149-24 (36915)
ਹੀਨਾਙ੍ਗੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲੰ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾਃ।
ਇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ਼਼ੇਧਨ੍ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-149-25 (36916)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤਾਙ੍ਗੋ(ਅ)ਸੌ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਮਮਾਰ ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੇਵਾਪਿਃ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤੋ ਵਨਮ੍ ॥ 5-149-26 (36917)
ਬਾਹ੍ਲੀਕੋ ਮਾਤੁਲਕੁਲੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ।
ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ਪਰਮਰ੍ਧਿਮਤ੍ ॥ 5-149-27 (36918)
ਬਾਹ੍ਲੀਕੇਨ ਤ੍ਵਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਰ੍ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ।
ਪਿਤਰ੍ਯੁਪਰਤੇ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜਾ ਰਾਜ੍ਯਮਕਾਰਯਤ੍ ॥ 5-149-28 (36919)
ਤਥੈਵਾਹੰ ਮਤਿਮਤਾ ਪਰਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯੇਹ ਪਾਣ੍ਡੁਨਾ।
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤੋ ਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਧੀਨਾਙ੍ਗ ਇਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-149-29 (36920)
ਪਾਣ੍ਡੁਸ੍ਤੁ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਨੀਯਾਨਪਿ ਸੰਨ੍ਰੁʼਪਃ ।
ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਿਦੰ ਰਾਜ੍ਯਮਰਿਨ੍ਦਮ ॥ 5-149-30 (36921)
ਮਯ੍ਯਭਾਗਿਨਿ ਰਾਜ੍ਯਾਯ ਕਥੰ ਤ੍ਵੰ ਰਾਜ੍ਯਮਿਚ੍ਛਸਿ।
ਅਰਾਜਪੁਤ੍ਰੋ ਹ੍ਯਸ੍ਵਾਮੀ ਪਰਸ੍ਵੰ ਹਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-149-31 (36922)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਨ੍ਯਾਯਾਗਤੰ ਰਾਜ੍ਯਮਿਦੰ ਚ ਤਸ੍ਯ।
ਸ ਕੌਰਵਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਕੁਲਸ੍ਯ ਭਰ੍ਤਾ
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤਾ ਚੈਵ ਮਹਾਨੁਭਾਵਃ ॥ 5-149-32 (36923)
ਸ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧਃ ਸ ਤਥਾ(ਅ)ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਬਨ੍ਧੁਜਨਸ੍ਯ ਸਾਧੁਃ।
ਪ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਨੁਕਮ੍ਪੀ
ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ਸਾਧੁਜਨਸ੍ਯ ਭਰ੍ਤਾ ॥ 5-149-33 (36924)
ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ਦਮ ਆਰ੍ਜਵੰ ਚ
ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੁਤਮਪ੍ਰਮਾਦਃ ।
ਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਾ ਹ੍ਯਨੁਸ਼ਾਸਨੰ ਚ
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ ਰਾਜਗੁਣਾਃ ਸਮਸ੍ਤਾਃ ॥ 5-149-34 (36925)
ਅਰਾਜਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤ੍ਵਮਨਾਰ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ
ਲੁਬ੍ਧਃ ਸਦਾ ਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਃ ।
ਕ੍ਰਮਾਗਤੰ ਰਾਜ੍ਯਮਿਦੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ
ਹਰ੍ਤੁਂ ਕਥੰ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਦੁਰ੍ਵਿਨੀਤ ॥ 5-149-35 (36926)
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਧਮਪੇਤਮੋਹਃ
ਸਵਾਹਨੰ ਤ੍ਵ ਸਪਰਿਚ੍ਛਦੰ ਚ ।
ਤਤੋ(ਅ)ਵਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਤਵ ਜੀਵਿਤਸ੍ਯ
ਸਹਾਨੁਜਸ੍ਯੈਵ ਭਵੇੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ॥ ॥ 5-149-36 (36927)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 150
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.150. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 150
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਿਵਚਨਮਵਧੂਯ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਚੋਦਿਤਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞੀਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸੇਨਾਭਿਃ ਸਹ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸ੍ਵੇਨ ਸਾਮਾਦਿਤ੍ਰਯਪ੍ਰਯੋਗੇ(ਅ)ਪ੍ਯਵਸ਼ੀਭੂਤੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯੈਵ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਤ੍ਵਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-150-0 (36928)
ਭਗਵਾਨੁਵਾਚ। 5-150-0x (3828)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦ੍ਰੋਣੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਚ।
ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਨ ਵੈ ਮਨ੍ਦੋ(ਅ)ਨ੍ਵਬੁਦ੍ਧ੍ਯਤ ॥ 5-150-1 (36929)
ਅਵਧੂਯੋਤ੍ਥਿਤੋ ਮਨ੍ਦਃ ਕ੍ਰੋਧਸੰਰਕ੍ਤਲੋਚਨਃ।
ਅਨ੍ਵਦ੍ਰਵਨ੍ਤ ਤੰ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਰਾਜਾਨਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਜੀਵਿਤਾਃ ॥ 5-150-2 (36930)
ਆਜ੍ਞਾਪਯਚ੍ਚ ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਾੰਨਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਃ ।
ਪ੍ਰਯਾਤ ਵੈ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਪੁਸ਼਼੍ਯੋ(ਅ)ਦ੍ਯੇਤਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-150-3 (36931)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾਃ ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਸਹਸੈਨਿਕਾਃ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕਾਲਚੋਦਿਤਾਃ ॥ 5-150-4 (36932)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯੋ ਦਸ਼ੈਕਾ ਚ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਸਮਾਗਤਾਃ ।
ਤਾਸਾਂ ਪ੍ਰਮੁਖਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤਾਲਕੇਤੁਰ੍ਵ੍ਯਰੋਚਤ ॥ 5-150-5 (36933)
ਯਦਤ੍ਰ ਯੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਚ ਤਦ੍ਵਿਧਤ੍ਸ੍ਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਉਕ੍ਤੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਯਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਦ੍ਰੋਣੇਨ ਵਿਦੁਰੇਣ ਚ ॥ 5-150-6 (36934)
ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮਮ ਭਾਰਤ ।
ਏਤਤ੍ਤੇ ਕਥਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-150-7 (36935)
ਸਾਮ ਚਾਦੌ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੰ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰਮਿਚ੍ਛਤਾ ।
ਅਭੇਦਾਯਾਸ੍ਯ ਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਚ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯੇ ॥ 5-150-8 (36936)
ਪੁਨਰ੍ਭੇਦਸ਼੍ਚ ਮੇ ਯੁਕ੍ਤੋ ਯਦਾ ਸਾਮ ਨ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤੇ।
ਕਰ੍ਮਾਨੁਕੀਰ੍ਤਨੰ ਚੈਵ ਦੇਵਮਾਨੁਪਸੰਹਿਤਮ੍ ॥ 5-150-9 (36937)
ਯਦਾ ਨਾਦ੍ਰਿਯਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਾਮਪੂਰ੍ਵੰ ਸੁਯੋਧਨਃ ।
ਤਦਾ ਮਯਾ ਸਮਾਨੀਯ ਭੇਦਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ॥ 5-150-10 (36938)
ਅਦ੍ਭੁਤਾਨਿ ਚ ਘੋਰਾਣਿ ਦਾਰੁਣਾਨਿ ਚ ਭਾਰਤ।
ਅਮਾਨੁਸ਼਼ਾਣਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਾਨਿ ਮਯਾ ਵਿਭੋ ॥ 5-150-11 (36939)
ਨਿਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਸਯਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ।
ਰਾਧੇਯੰ ਭੀਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸੌਬਲੰ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-150-12 (36940)
ਦ੍ਯੂਤਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਨਿਨ੍ਦਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਪੁਨਃ।
ਭੇਦਯਿਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਾਸ੍ਨਰ੍ਵਾਨ੍ਵਾਗ੍ਭਿਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੇਮ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-150-13 (36941)
ਪੁਨਃ ਸਾਮਾਭਿਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਸੰਪ੍ਰਦਾਨਮਥਾਬ੍ਰੁਵਮ੍।
ਅਭੇਦਾਤ੍ਕੁਰੁਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਯੋਗਾਤ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 5-150-14 (36942)
ਤੇ ਸ਼ੂਰਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਚ ।
ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨਮਧਸ਼੍ਚਰਾਃ ॥ 5-150-15 (36943)
ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਚ ਤੇ ਰਾਜ੍ਯਮਨੀਸ਼ਾਸ੍ਤੇ ਭਵਨ੍ਤੁ ਚ।
ਯਥਾਹ ਰਾਜਾ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚ ਹਿਤੰ ਤਵ ॥ 5-150-16 (36944)
ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਤੁ ਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਞ੍ਚ ਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਵਿਸਰ੍ਜਯ।
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਭਰਣੀਯਾ ਹਿ ਪਿਤੁਸ੍ਤੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-150-17 (36945)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਨੈਵ ਭਾਗੰ ਵ੍ਯਮੁਞ੍ਚਤ।
ਦਣ੍ਡੰ ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਪੇਸ਼਼ੁ ਨਾਨ੍ਯਥਾ ॥ 5-150-18 (36946)
ਨਿਰ੍ਯਾਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਨਰਾਧਿਪਾਃ ।
ਏਤਤ੍ਤੇ ਕਥਿਤੰ ਰਾਜਨ੍ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ॥ 5-150-19 (36947)
ਨ ਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵਿਨਾ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਵਿਨਾਸ਼ਹੇਤਵਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਃ ॥ ॥ 5-150-20 (36948)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਭਗਵਦ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 151
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.151. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 151
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਸੇਨਾਪਤਿਤ੍ਵਕਲ੍ਪਨੇ ਸ੍ਵਸ੍ਵਾਭਿਪ੍ਰਾਯਨਿਵੇਦਨਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥ ਤੈਃ ਸ੍ਵਸ੍ਵਾਭਿਪ੍ਰਾਯਨਿਵੇਦਨਾਨਨ੍ਤਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰਪ੍ਰਤਿ ਤਦਭਿਪ੍ਰਾਯਨਿਵੇਦਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 2 ॥ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਸੇਨਾਪਤਿਤ੍ਵੇਨ ਵਰਣਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਭਿਮਤਤ੍ਵਕਥਨੇ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਮੁਦ੍ਧੋਪਃ ॥ 3 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 4 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-151-0 (36949)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-151-0x (3829)
ਜਨਾਰ੍ਦਨਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨੁਵਾਚ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਹ॥ 5-151-1 (36950)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਭਾਯਾਂ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ।
ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯਾਪਿ ਯਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਵਧਾਰਿਤਮ੍ ॥ 5-151-2 (36951)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੇਨਾਵਿਭਾਗੰ ਮੇ ਕੁਰੁਧ੍ਵੰ ਨਰਸਤ੍ਤਮਾਃ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਪ੍ਤੈਤਾਃ ਸਮੇਤਾ ਵਿਜਯਾਯ ਵੈ ॥ 5-151-3 (36952)
ਤਾਸਾਂ ਯੇ ਪਤਯਃ ਸਪ੍ਤ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾਸ੍ਤਾੰਨਿਬੋਧਤ।
ਦ੍ਰੁਪਦਸ਼੍ਚ ਵਿਰਾਟਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੌ ॥ 5-151-4 (36953)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚੇਕਿਤਾਨਸ਼੍ਚ ਭੀਮਸੇਨਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਏਤੇ ਸੇਨਾਪ੍ਰਣੇਤਾਰੋ ਵੀਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਨੁਤ੍ਯਜਃ ॥ 5-151-5 (36954)
ਸਰ੍ਵੇ ਵੇਦਵਿਦਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸੁਚਿਰਿਤਵ੍ਰਤਾਃ ।
ਹ੍ਰੀਮਨ੍ਤੋ ਨੀਤਿਮਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਦ੍ਧਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ॥ 5-151-6 (36955)
ਇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੁਸ਼ਲਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋਧਿਨਃ ।
ਸਪ੍ਤਾਨਾਮਪਿ ਯੋ ਨੇਤਾ ਸੇਨਾਨਾਂ ਪ੍ਰਵਿਭਾਗਵਿਤ੍ ॥ 5-151-7 (36956)
ਯਃ ਸਹੇਤ ਰਣੇ ਭੀਸ਼਼੍ਣੰ ਸ਼ਰਾਰ੍ਚਿਃਪਾਵਕੋਪਮਮ੍ ।
ਤੰ ਤਾਵਤ੍ਸਹਦੇਵਾਤ੍ਰ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ।
ਸ੍ਵਗਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਕੋ ਨਃ ਸੇਨਾਪਤਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਃ ॥ 5-151-8 (36957)
ਸਹਦੇਵ ਉਵਾਚ। 5-151-9x (3830)
ਸੰਯੁਕ੍ਤ ਏਕਦੁਃਖਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਸ੍ਵਮੰਸ਼ਮਨੁਯੁਞ੍ਜ੍ਮਹੇ ॥ 5-151-9 (36958)
ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਵਿਰਾਟੋ ਬਲਵਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਃ ।
ਪ੍ਰਸਹਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਾਨ੍ ॥ 5-151-10 (36959)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-151-11x (3831)
ਤਥੋਕ੍ਤੇ ਸਹਦੇਵੇਨ ਵਾਕ੍ਯੇ ਵਾਕ੍ਯਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ।
ਨਕੁਲੋ(ਅ)ਨਨ੍ਤਰੰ ਤਸ੍ਮਾਦਿਦੰ ਵਚਨਮਾਦਦੇ ॥ 5-151-11 (36960)
ਵਯਸਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤੋ ਧੈਰ੍ਯਾਤ੍ਕੁਲੇਨਾਭਿਜਨੇਨ ਚ ।
ਹ੍ਰੀਮਾਨ੍ਬਲਾਨ੍ਵਿਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ॥ 5-151-12 (36961)
ਵੇਦ ਚਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਾਹੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸਤ੍ਯਸਙ੍ਗਰਃ ।
ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਪਰ੍ਧਤੇ ਦ੍ਰੋਣੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਚੈਵ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 5-151-13 (36962)
ਸ਼੍ਲਾਘ੍ਯਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਪ੍ਰਮੁਖੇ ਵਾਹਿਨੀਪਤਿਃ।
ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰੇਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਤਸ਼ਾਖ ਇਵ ਦ੍ਰੁਮਃ॥ 5-151-14 (36963)
ਯਸ੍ਤਤਾਪ ਤਪੋ ਘੋਰੰ ਸਦਾਰਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ ।
ਰੋਸ਼਼ਾਦ੍ਦ੍ਰੋਣਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਵੀਰਃ ਸਮਿਤਿਸ਼ੋਭਨਃ ॥ 5-151-15 (36964)
ਪਿਤੇਵਾਸ੍ਮਾਨ੍ਸਮਾਧਤ੍ਤੇ ਯਃ ਸਦਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ।
ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰੋ ਦ੍ਰੁਪਦੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਸੇਨਾਗ੍ਰੰ ਸ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਤੁ ॥ 5-151-16 (36965)
ਸ ਦ੍ਰੋਣਭੀਸ਼਼੍ਮਾਵਾਯਾਤੌ ਸਹੇਦਿਤਿ ਮਤਿਰ੍ਮਮ ।
ਸ ਹਿ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਰਾਜਾ ਸਖਾ ਚਾਙ੍ਗਿਰਸੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 5-151-17 (36966)
ਮਾਦ੍ਰੀਸੁਤਾਭ੍ਯਾਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਸ੍ਵਮਤੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ।
ਵਾਸਵਿਰ੍ਵਾਸਵਸਮਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ ॥ 5-151-18 (36967)
ਯੋਯੰ ਤਪਃਪ੍ਰਭਾਵੇਨ ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਨ੍ਤੋਸ਼਼ਣੇਨ ਚ ।
ਦਿਵ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ ਉਤ੍ਪੰਨੋ ਜ੍ਵਾਲਾਵਰ੍ਣੋ ਮਹਾਭੁਜਃ ॥ 5-151-19 (36968)
ਧਨੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਕਵਚੀ ਖਙ੍ਗੀ ਰਥਮਾਰੁਹ੍ਯ ਦੰਸ਼ਿਤਃ ।
ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਹਯਵਰੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਮਗ੍ਨਿਕੁਣ੍ਡਾਤ੍ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-151-20 (36969)
ਗਰ੍ਜੰਨਿਵ ਮਹਾਮੇਘੋ ਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ।
ਸਿੰਹਸੰਹਨਨੋ ਵੀਰਃ ਸਿੰਹਤੁਲ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-151-21 (36970)
ਸਿੰਹੋਰਸ੍ਕਃ ਸਿੰਹਭੁਜਃ ਸਿੰਹਵਕ੍ਸ਼਼ਾ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਸਿੰਹਪ੍ਰਗਰ੍ਜਨੋ ਵੀਰਃ ਸੰਹਸ੍ਕਨ੍ਧੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ॥ 5-151-22 (36971)
ਸ਼ੁਭ੍ਰੂਃ ਸੁਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸੁਹਨੁਃ ਸੁਬਾਹੁਃ ਸੁਮੁਖੋ(ਅ)ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ।
ਸੁਜਤ੍ਰੁਃ ਸੁਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸੁਪਾਦਃ ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ ॥ 5-151-23 (36972)
ਅਭੇਦ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਭਿੰਨ ਇਵ ਵਾਰਣਃ ।
ਜਜ੍ਞੇ ਦ੍ਰੋਣਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-151-24 (36973)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਸਹੇਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਸਾਯਕਾਨ੍।
ਵਜ੍ਰਾਸ਼ਨਿਸਮਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਨ੍ਦੀਪ੍ਤਾਸ੍ਯਾਨੁਰਗਾਨਿਵ ॥ 5-151-25 (36974)
ਯਮਦੂਤਸਮਾਨ੍ਵੇਗੇ ਨਿਪਾਤੇ ਪਾਵਕੋਪਮਾਨ੍ ।
ਰਾਮੇਣਾਜੌ ਵਿਸ਼਼ਿਹਿਤਾਨ੍ਵਜ੍ਰਨਿਸ਼਼੍ਪੇਸ਼਼ਦਾਰੁਣਾਨ੍ ॥ 5-151-26 (36975)
ਪੁਰੁਸ਼਼ ਤੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯਃ ਸਹੇਤ ਮਹਾਵ੍ਰਤਮ੍।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮ੍ਰੁʼਤੇ ਰਾਜੰਨਿਤਿ ਮੇ ਧੀਯਤੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-151-27 (36976)
ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਹਸ੍ਤਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਮਤਃ ਸੇਨਾਪਤਿਰ੍ਮਮ ।
ਅਭੇਦ੍ਯਕਵਚਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਮਾਤਙ੍ਗ ਇਵ ਯੂਥਪਃ ॥ 5-151-29a`ਅਰ੍ਜੁਨੇਨੈਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਭੀਮੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਮਾਦਦੇ।'
ਵਧਾਰ੍ਥੰ ਯਃ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਃ ।
ਵਦਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ 5-151-28 (36977)
ਯਸ੍ਯ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮਮਧ੍ਯੇ ਤੁ ਦਿਵ੍ਯਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵਤਃ ।
ਰੂਪੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਰਾਮਸ੍ਯੇਵ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-151-30 (36978)
ਨ ਤੰ ਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੋ ਭਿਨ੍ਦ੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾਮ੍ ।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸਮਰੇ ਰਾਜਨ੍ਸੰਨਦ੍ਵੰ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-151-31 (36979)
ਦ੍ਵੈਰਥੇ ਸਮਰੇ ਨਾਨ੍ਯੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਹਨ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਵ੍ਰਤਮ੍ ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍ਰੁʼਤੇ ਵੀਰੰ ਸ ਮੇ ਸੇਨਾਪਤਿਰ੍ਮਤਃ ॥ 5-151-32 (36980)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-151-33x (3832)
ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤਸ੍ਤਾਤ ਸਾਰਾਸਾਰੰ ਬਾਲਾਬਲਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵੰ ਜਾਨਾਤਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮਤਮੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-151-33 (36981)
ਯਮਾਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸੇਨਾਪਤਿਰ੍ਮਮ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋਪ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋ ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਯੁਵਾ ॥ 5-151-34 (36982)
ਏਸ਼਼ ਨੋ ਵਿਜਯੇ ਮੂਲਮੇਸ਼਼ ਤਾਤ ਵਿਪਰ੍ਯਯੇ।
ਅਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਣਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਭਾਵਾਭਾਵੌ ਸੁਖਾਸੁਖੇ ॥ 5-151-35 (36983)
ਏਸ਼਼ ਧਾਤਾ ਵਿਧਾਤਾ ਚ ਸਿਦ੍ਧਿਰਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ।
ਯਮਾਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਸੋਸ੍ਤੁ ਨੋ ਵਾਹਿਨੀਪਤਿਃ ॥ 5-151-36 (36984)
ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਵਦਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਨਿਸ਼ਾ ਸਮਭਿਵਰ੍ਤਤੇ।
ਤਤਃ ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਃ ॥ 5-151-37 (36985)
ਰਾਤ੍ਰੇਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਯਾਸ੍ਯਾਮੋ ਰਣਾਜਿਰਮ੍ ।
ਅਧਿਵਾਸਿਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਕੌਤੁਕਮਙ੍ਗਲਾਃ ॥ 5-151-38 (36986)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-151-39x (3833)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਧਨਞ੍ਜਯਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਹ ॥ 5-151-39 (36987)
ਮਮਾਪ੍ਯੇਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਯ ਉਦਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਨੇਤਾਰਸ੍ਤਵ ਸੇਨਾਯਾ ਮਤਾ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਯੋਧਿਨਃ ॥ 5-151-40 (36988)
ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਸਮਰ੍ਥਾ ਹਿ ਤਵ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਪ੍ਰਬਾਧਿਤੁਮ੍।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯਾਪਿ ਭਯੰ ਹ੍ਯੇਤੇ ਜਨਯੇਯੁਰ੍ਮਹਾਹਵੇ ॥ 5-151-41 (36989)
ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਲੁਬ੍ਧਾਨਾਂ ਪਾਪਚੇਤਸਾਮ੍।
ਮਯਾਪਿ ਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੰ ਮਹਾਹਵੇ ॥ 5-151-42 (36990)
ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਯਤ੍ਨੋ ਮਹਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਮਃ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਗਤਮਾਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੰ ਨ ਸ੍ਮ ਵਾਚ੍ਯਾ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਤਾਮ੍ ॥ 5-151-43 (36991)
ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਬਾਲ ਆਤ੍ਮਨਮਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਬਲਸ੍ਥੰ ਚ ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤੁਰਃ ॥ 5-151-44 (36992)
ਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਵਾਹਿਨੀ ਸਾਧੁ ਵਧਸਾਧ੍ਯਾ ਹਿ ਮੇ ਮਤਾਃ ।
ਨ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-151-45 (36993)
ਭੀਮਸੇਨੰ ਚ ਸਙ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਯਮੌ ਚਾਪਿ ਯਮੋਪਮੌ ।
ਯੁਯੁਧਾਨੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-151-46 (36994)
ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਂ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਨ੍ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦਾਵਪਿ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਪਤੀਂਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਾੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਭੀਮਵਿਕ੍ਰਮਾਨ੍ ॥ 5-151-47 (36995)
ਸਾਰਵਦ੍ਬਲਮਸ੍ਮਾਕੰ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ੰ ਦੁਰਾਸਦਮ੍।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਬਲੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-151-48 (36996)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮਹੰ ਮਨ੍ਯੇ ਸੇਨਾਪਤਿਮਰਿਨ੍ਦਮ। 5-151-49 (36997)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਸੰਪ੍ਰਾਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰਨਰੋਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 5-151-49x (3834)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸਾਂ ਨਾਦਃ ਸਮਭਵਨ੍ਮਹਾਨ੍।
ਯੋਗ ਇਤ੍ਯਥ ਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਤ੍ਵਰਤਾਂ ਸੰਪ੍ਰਧਾਵਤਾਮ੍ ॥ 5-151-50 (36998)
ਹਯਵਾਰਣਸ਼ਬ੍ਦਾਸ਼੍ਚ ਨੇਮਿਘੋਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਤਃ।
ਸ਼ਙ੍ਖਦੁਨ੍ਦੁਭਿਘੋਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਤੁਮੁਲਾਃ ਸਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਭਵਨ੍ ॥ 5-151-51 (36999)
ਤਦ੍ਰੁਗ੍ਰੰ ਸਾਗਰਨਿਭੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਬ੍ਧੰ ਬਲਸਮਾਗਮਮ੍।
ਰਥਪਤ੍ਤਿਗਜੋਦਯੰ ਮਹੋਰ੍ਮਿਭਿਰਿਵਾਕੁਲਮ੍ ॥ 5-151-52 (37000)
ਧਾਵਤਾਮਾਹੁਯਾਨਾਨਾਂ ਤਨੁਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਬਧ੍ਨਤਾਮ੍ ।
ਪ੍ਰਯਾਸ੍ਯਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 5-151-53 (37001)
ਗਙ੍ਗੇਵ ਪੂਰ੍ਣਾ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਾ ਸਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਵਾਹਿਨੀ ।
ਅਗ੍ਰਾਨੀਕੇ ਭੀਮਸੇਨੋ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਦੰਸ਼ਿਤੌ ॥ 5-151-54 (37002)
ਸੌਭਦ੍ਰੋ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਃ ।
ਪ੍ਰਭਦ੍ਰਕਾਸ਼੍ਚ ਪਞ੍ਚਾਲਾ ਭੀਮਸੇਨਮੁਖਾ ਯਯੁਃ ॥ 5-151-55 (37003)
ਤਤਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸਮਭਵਤ੍ਸੁਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯੇਵ ਪਰ੍ਵਣਿ ।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸੰਪ੍ਰਯਾਤਾਨਾਂ ਘੋਸ਼਼ੋ ਦਿਵਮਿਵਾਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-151-56 (37004)
ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਦੰਸ਼ਿਤਾ ਯੋਧਾਃ ਪਰਾਨੀਕਵਿਦਾਰਣਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਯਯੌ ਰਾਜਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-151-57 (37005)
ਸ਼ਕਟਾਪਣਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਯਾਨਯੁਗ੍ਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਕੋਸ਼ੰ ਯਨ੍ਤ੍ਰਾਯੁਧੰ ਚੈਵ ਯੇ ਚ ਵੈਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚਿਕਿਤ੍ਸਕਾਃ ॥ 5-151-58 (37006)
ਫਲ੍ਗੁ ਯਚ੍ਚੰ ਬਲੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਰ੍ਬਲਮ੍।
ਤਤ੍ਸਙ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਯਯੌ ਰਾਜਾ ਯੇ ਚਾਪਿ ਪਰਿਚਾਰਕਾਃ ॥ 5-151-59 (37007)
ਉਪਪ੍ਲਾਵ੍ਯੇ ਤੁ ਪਾਞ੍ਚਾਲੀ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨੀ ।
ਸਹ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਨਿਨਵ੍ਰੁʼਤੇ ਦਾਸੀਦਾਸਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 5-151-60 (37008)
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮੂਲਪ੍ਰਤੀਕਾਰੰ ਗੁਲ੍ਮੈਃ ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮੈਃ ।
ਸ੍ਕਨ੍ਧਾਵਾਰੇਣ ਮਹਤਾ ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਾਃ ॥ 5-151-61 (37009)
ਦਦਤੋ ਗਾਂ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰਭਿਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਾ ਯਯੂ ਰਾਜਨ੍ਰਥੈਰ੍ਮਣਿਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤੈਃ॥ 5-151-62 (37010)
ਕੇਕਯਾ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਪੁਤ੍ਰਃ ਕਾਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਚਾਭਿਭੂਃ ।
ਸ਼੍ਰੇਣਿਮਾਨ੍ਵਸੁਦਾਨਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚਾਪਰਾਜਿਤਃ ॥ 5-151-63 (37011)
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕਵਚਿਨਃ ਸਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਃ ਸਮਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਰਾਜਾਨਮਨ੍ਵਯੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 5-151-64 (37012)
ਜਘਨਾਰ੍ਧੇ ਵਿਰਾਟਸ਼੍ਚ ਯਾਜ੍ਞਸੇਨਿਸ਼੍ਚ ਸੌਮਕਿਃ ।
ਸੁਧਰ੍ਮਾ ਕੁਨ੍ਤਿਭੋਜਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਚਾਤ੍ਮਜਾਃ ॥ 5-151-65 (37013)
ਰਥਾਯੁਤਾਨਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਹਯਾਃ ਪਞ੍ਚਗੁਣਾਸ੍ਤਥਾ ।
ਪਤ੍ਤਿਸੈਨ੍ਯੰ ਦਸ਼ਗੁਣੰ ਗਜਾਨਾਮਯੁਤਾਨਿ ਸ਼਼ਟ੍ ॥ 5-151-66 (37014)
ਅਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਸ਼੍ਚੇਕਿਤਾਨੋ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਯਯੁਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਾਸੁਦੇਵਧਨਞ੍ਜਯੌ ॥ 5-151-67 (37015)
ਆਸਾਦ੍ਯ ਤੁ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਵ੍ਯੂਢਾਨੀਕਾਃ ਪ੍ਰਹਾਰਿਣਃ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਮਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਨਰ੍ਦਨ੍ਤੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਾ ਇਵ ॥ 5-151-68 (37016)
ਤੇ(ਅ)ਵਗਾਹ੍ਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਸ਼ਙ੍ਖਾਨ੍ਦਧ੍ਮੁਰਰਿਨ੍ਦਮਾਃ।
ਤਥੈਵ ਦਧ੍ਮਤੁਃ ਸ਼ਙ੍ਖੰ ਵਾਸੁਦੇਵਧਨਞ੍ਜਯੌ ॥ 5-151-69 (37017)
ਪਾਞ੍ਚਜਨ੍ਯਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਵਿਸ੍ਫੂਰ੍ਜਿਤਮਿਵਾਸ਼ਨੇਃ ।
ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਸਮਹਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-151-70 (37018)
ਸ਼ਙ੍ਖਦੁਨ੍ਦੁਭਿਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਿੰਹਨਾਦਸ੍ਤਰਸ੍ਵਿਨਾਮ੍ ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਸਾਗਰਾਂਸ਼੍ਚਾਨ੍ਵਨਾਦਯਤ੍ ॥ ॥ 5-151-71 (37019)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-151-9 ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸੰਬਨ੍ਧੀ॥ 5-151-12 ਕੁਲੇਨ ਵੰਸ਼ੇਨ । ਅਭਿਜਨੇਨ ਸ੍ਵਜਨਸਮੂਹੇਨ ॥ 5-151-17 ਅਙ੍ਗਿਰਸੋ ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯ ॥ 5-151-38 ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਮਧਿਵਾਸਨੰ ਗਨ੍ਧਾਦ੍ਯੈਃ ਪੂਜਨਮ੍ ॥ 5-151-48 ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਬਲੰ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼ ॥ 5-151-50 ਯੋਗੋ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਸਜ੍ਜੀਭਵਨਮ੍ ॥ 5-151-58 ਸ਼ਕਟਾ ਅਨਾਂਸਿ। ਆਪਣੋ ਵਣਿਗ੍ਵੀਥ੍ਯੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਵਿਕ੍ਰੇਯਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ ॥ 5-151-61 ਮੂਲਪ੍ਰਤੀਕਾਰੰ ਧਨਦਾਰਰਕ੍ਸ਼਼ਾਮ੍ । ਗੁਲ੍ਮੈਃ ਸ੍ਥਾਵਰੈਃ ਪ੍ਰਕਾਰਰੂਪੈਃ। ਜੰਗਮੈਃ ਪਰਿਤਃ ਸ੍ਥਾਨੇਸ੍ਥਾਨੇ ਸ਼ੂਰਸੰਘੈਃ। ਸ੍ਕਨ੍ਧਾਵਾਰੇਣ ਸੈਨ੍ਯੇਨ ॥ 5-151-65 ਜਘਨਾਰ੍ਧੇ ਪਸ਼੍ਚਿਮਾਰ੍ਧੇ ॥ 5-151-70 ਸਮਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ ਰੋਮਾਞ੍ਚਿਤਾਨਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 152
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.152. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 152
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਸਮੁਚਿਤਦੇਸ਼ੇ ਸੇਨਾਨਾਂ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਾਦਿਭਿਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਸ਼ਿਬਿਰਨਿਰ੍ਮਾਪਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-152-0 (37020)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-152-0x (3835)
ਤਤੋ ਦੇਸ਼ੇ ਸਮੇ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧੇ ਪ੍ਰਭੂਤਯਵਸੇਨ੍ਧਨੇ।
ਨਿਵੇਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਸੇਨਾਂ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-152-1 (37021)
ਪਰਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨਾਨਿ ਦੇਵਤਾਯਤਨਾਨਿ ਚ।
ਆਸ਼੍ਰਮਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ॥ 5-152-2 (37022)
ਮਧੁਰਾਨੂਸ਼਼ਰੇ ਦੇਸ਼ੇ ਸ਼ੁਚੌ ਪੁਣ੍ਯੇ ਮਹਾਮਤਿਃ ।
ਨਿਵੇਸ਼ੰ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-152-3 (37023)
ਤਤਸ਼੍ਚ ਪੁਨਰੁਤ੍ਥਾਯ ਸੁਖੀ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਵਾਹਨਃ ।
ਪ੍ਰਯਯੌ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 5-152-4 (37024)
ਵਿਦ੍ਰਾਵ੍ਯ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਗੁਲ੍ਮਾਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨਿਕਾਨ੍ ।
ਪਰ੍ਯਕ੍ਰਾਮਤ੍ਸਮਨ੍ਤਾਚ੍ਚ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਸਹ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-152-5 (37025)
ਸ਼ਿਬਿਰੰ ਮਾਪਯਾਮਾਸ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਃ।
ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚ ਰਥੋਦਾਰੋ ਯੁਯੁਧਾਨਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍ ॥ 5-152-6 (37026)
ਆਸਾਦ੍ਯ ਸਰਿਤੰ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਹਿਰਣ੍ਵਤੀਮ੍ ।
ਸੂਪਤੀਰ੍ਥਾਂ ਸ਼ੁਚਿਜਲਾਂ ਸ਼ਰ੍ਕਰਾਪਙ੍ਕਵਰ੍ਜਿਤਾਮ੍ ॥ 5-152-7 (37027)
ਖਾਨਯਾਮਾਸ ਪਰਿਖਾਂ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਤ੍ਰਤ੍ਰ ਭਾਰਤ ।
ਗੁਪ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਮਪਿ ਚਾਦਿਸ਼੍ਯ ਬਲੰ ਤਤ੍ਰ ਨ੍ਯਵੇਸ਼ਯਤ੍ ॥ 5-152-8 (37028)
ਵਿਧਿਰ੍ਯਃ ਸ਼ਿਬਿਰਸ੍ਯਾਸੀਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਤਦ੍ਵਿਧਾਨਿ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-152-9 (37029)
ਪ੍ਰਭੂਤਤਰਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਤਰਾਣਿ ਚ।
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭੋਜ੍ਯਾੰਨਪਾਨਾਨਿ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 5-152-10 (37030)
ਸ਼ਿਬਿਰਾਣਿ ਮਹਾਰ੍ਹਾਣਿ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ।
ਵਿਮਾਨਾਨੀਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਮਹੀਤਲੇ ॥ 5-152-11 (37031)
ਤਤ੍ਰਾਸਞ੍ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਨਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਦਤ੍ਤਵੇਤਨਾਃ।
ਸਰ੍ਵਾਪਕਰਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾ ਵੈਦ੍ਯਾਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ॥ 5-152-12 (37032)
ਜ੍ਯਾਧਨੁਰ੍ਵਰ੍ਮਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤਥੈਵ ਮਧੁਸਰ੍ਪਿਸ਼਼ੋਃ ।
ਸਸਰ੍ਜਰਕਸਪਾਂਸੂਨਾਂ ਰਾਸ਼ਯਃ ਪਰ੍ਵਤੋਪਮਾਃ ॥ 5-152-13 (37033)
ਬਹੂਦਕੰ ਸੁਯਵਸੰ ਤੁਸ਼਼ਾਙ੍ਗਾਰਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍ ।
ਸ਼ਿਬਿਰੇ ਸ਼ਿਬਿਰੇ ਰਾਜਾ ਸਞ੍ਚਕਾਰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-152-14 (37034)
ਮਹਾਯਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਨਾਰਾਚਾਸ੍ਤੋਮਰਾਣਿ ਪਰਸ਼੍ਵਧਾਃ।
ਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਕਵਚਾਦੀਨਿ ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਸ੍ਤੂਣਸੰਯੁਤਾਃ ॥ 5-152-15 (37035)
ਗਜਾਃ ਕਣ੍ਟਕਸੰਨਾਹਾ ਲੋਹਵਰ੍ਮੋਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦਾਃ।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਰ ਗਿਰ੍ਯਾਭਾਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਤਯੋਧਿਨਃ ॥ 5-152-16 (37036)
ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਭਾਰਤ ।
ਅਭਿਸਸ੍ਰੁਰ੍ਯਥਾਦੇਸ਼ੰ ਸਬਲਾਃ ਸਹਵਾਹਨਾਃ ॥ 5-152-17 (37037)
ਚਰਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਸੋਮਪਾ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ।
ਜਯਾਯ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ ॥ 5-152-18 (37038)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-152-5 ਗੁਲ੍ਮਾਨ੍ ਸੈਨਿਕਸਙ੍ਘਾਨ੍ ॥ 5-152-7 ਸੂਪਤੀਰ੍ਥਾਂ ਸ਼ੋਭਨੋਪਕਣ੍ਠਾਮ੍ ॥ 5-152-9 ਤਦ੍ਵਿਧਾਨਿ ਸ਼ਿਬਿਰਾਣਿ ॥ 5-152-16 ਕਣ੍ਟਕਸੰਨਾਹਾਃ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਮਾਤ੍ਰਾਦਪਿ ਗਜਾਨ੍ਤਰਾਣਾਂ ਕਣ੍ਟਕਵੇਧੋ ਭਵਤਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ ਸੰਨਾਹਾਃ ਕਵਚਾਨਿ। ਕਣ੍ਟਕੈਃ ਕਵਚੈਃ ਸੰਨਹਨੰ ਯੇਸ਼਼ਾਮਿਤਿ ਪ੍ਰਾਞ੍ਚਃ ॥ 5-152-19 ਅਭਿਸਸ੍ਰੁਰਭ੍ਯਾਜਗ੍ਮੁਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 153
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.153. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 153
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਕਰ੍ਣਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸਾਂਗ੍ਰਾਮਿਕਸਾਮਗ੍ਰੀਸੰਪਾਦਨਚੋਦਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਚ੍ਚੋਦਨਯਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸੇਨਾਭਿਃ ਸਹ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਸਹਾਨੀਕਮੁਪਾਯਾਨ੍ਤੰ ਯੁਯੁਤ੍ਸਯਾ।
ਸੰਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਪਾਲਿਤਮ੍ ॥ 5-153-1 (37039)
ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਸਪੁਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍ ।
ਕੇਕਯੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-153-2 (37040)
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਮਿਵ ਚਾਦਿਤ੍ਯੈਰਭਿਗੁਪ੍ਤੰ ਮਹਾਰਥੈਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ ॥ 5-153-3 (37041)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਮਤੇ।
ਸੰਭ੍ਰਮੇ ਤੁਮੁਲੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯਦਾਸੀਤ੍ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲੇ ॥ 5-153-4 (37042)
ਵ੍ਯਥਯੇਯੁਰਿਮੇ ਦੇਵਾਨ੍ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨਪਿ ਸਮਾਗਮੇ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਵਾਸੁਦੇਵਸ਼੍ਚ ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਤਥਾ ॥ 5-153-5 (37043)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਦੇਵੈਰਪਿ ਦੁਰਾਸਦਃ ॥ 5-153-6 (37044)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਤਪੋਧਨ ।
ਕੁਰੂਣਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਚ ਯਦ੍ਯਦਾਸੀਦ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ॥ 5-153-7 (37045)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-153-8x (3836)
ਪ੍ਰਤਿਯਾਤੇ ਤੁ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਕਰ੍ਣੰ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਚੈਵ ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਚਾਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍ ॥ 5-153-8 (37046)
ਅਕ੍ਰੁʼਤੇਨੈਵ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਗਤਃ ਪਾਰ੍ਥਾਨਧੋਕ੍ਸ਼਼ਜਃ ।
ਸ ਏਨਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਨਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਧ੍ਰੁਵੰ ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍ ॥ 5-153-9 (37047)
ਇਸ਼਼੍ਟੋ ਹਿ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਮਮ ਵਿਗ੍ਰਹਃ ।
ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚੈਵ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਸ੍ਯ ਮਤੇ ਸ੍ਥਿਤੌ ॥ 5-153-10 (37048)
ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਰਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਭੀਮਸੇਨਵਸ਼ਾਨੁਗਃ।
ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚ ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਸਹ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਹੋਦਰੈਃ ॥ 5-153-11 (37049)
ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰੌ ਮਯਾ ਸਹ ।
ਤੌ ਚ ਸੇਨਾਪ੍ਰਣੇਤਾਰੌ ਵਾਸੁਦੇਵਵਸ਼ਾਨੁਗੌ ॥ 5-153-12 (37050)
ਭਵਿਤਾ ਵਿਗ੍ਰਹਃ ਸੋਯੰ ਤੁਮੁਲੋ ਲੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਃ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਾਙ੍ਗ੍ਰਾਮਿਕੰ ਸਰ੍ਵੰ ਕਾਰਯਧ੍ਵਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਾਃ ॥ 5-153-13 (37051)
ਸ਼ਿਬਿਰਾਣਿ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤਾਂ ਵਸੁਧਾਧਿਪਾਃ ।
ਸ੍ਵਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਾਵਕਾਸ਼ਾਨਿ ਦੁਰਾਦੇਯਾਨਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ॥ 5-153-14 (37052)
ਆਸੰਨਜਲਕੋਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਸ਼ਤਸ਼ੋਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ।
ਅਚ੍ਛੇਦ੍ਯਾਹਾਰਮਾਰ੍ਗਾਣਿ ਬਨ੍ਧੋਚ੍ਛ੍ਰਯਚਿਤਾਨਿ ਚ । 5-153-15 (37053)
ਵਿਵਿਧਾਯੁਧਪੂਰ੍ਣਾਨਿ ਪਤਾਕਾਧ੍ਵਜਵਨ੍ਤਿ ਚ।
ਸਮਾਸ਼੍ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਨ੍ਥਾਨਃ ਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤਾਂ ਨਗਰਾਦ੍ਬਹਿਃ ॥ 5-153-16 (37054)
ਪ੍ਰਯਾਣੰ ਘੁਸ਼਼੍ਯਤਾਮਦ੍ਯ ਸ਼੍ਵੋਭੂਤ ਇਤਿ ਮਾਚਿਰਮ੍ । 5-153-17 (37055)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ।
ਤੇ ਤਥੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਸ਼੍ਵੋਭੂਤੇ ਚਕ੍ਰਿਰੇ ਤਥਾ ॥ 5-153-17x (3837)
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੂਪਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਨਿਵਾਸਾਯ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍ ।
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜਸ਼ਾਸਨਮ੍ ॥ 5-153-18 (37056)
ਆਸਨੇਭ੍ਯੋ ਮਹਾਰ੍ਹੇਭ੍ਯ ਉਦਤਿਸ਼਼੍ਠੰਨਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ।
ਬਾਹੂਨ੍ਪਰਿਘਸਙ੍ਕਾਸ਼ਾਨ੍ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਤਃ ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ਨੈਃ ॥ 5-153-19 (37057)
ਕਾਞ੍ਚਨਾਙ੍ਗਦਦੀਪ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਚਨ੍ਦਨਾਗਰੁਭੂਸ਼਼ਿਤਾਨ੍।
ਉਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ਾਣਿ ਨਿਯਚ੍ਛਨ੍ਤਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਨਿਭੈ ਕਰੈਃ।
ਅਨ੍ਤਰੀਯੋਤ੍ਤਰੀਯਾਣਿ ਭੂਸ਼਼ਣਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-153-20 (37058)
ਤੇ ਰਥਾਨ੍ਰਥਿਨਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਹਯਾਂਸ਼੍ਚ ਹਯਕੋਵਿਦਾਃ।
ਸਜ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਨਾਗਾਂਸ਼੍ਚ ਨਾਗਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਵਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ॥ 5-153-21 (37059)
ਅਥ ਵਰ੍ਮਾਣਿ ਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਕਾਞ੍ਚਨਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਚ ।
ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚਕ੍ਰੁਃ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-153-22 (37060)
ਪਦਾਤਯਸ਼੍ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ।
ਉਪਾਜਹ੍ਰੁਃ ਸ਼ਰੀਰੇਸ਼਼ੁ ਹੇਮਚਿਤ੍ਰਾਣ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ ॥ 5-153-23 (37061)
ਤਦੁਤ੍ਸਵ ਇਵੋਦਗ੍ਰੰ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਨਰਾਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਨਗਰੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਰਤਾਸੀਤ੍ਸਮਾਕੁਲਮ੍ ॥ 5-153-24 (37062)
ਜਨੌਘਸਲਿਲਾਵਰ੍ਤੋ ਰਥਨਾਗਾਸ਼੍ਵਮੀਨਵਾਨ੍ ।
ਸ਼ਙ੍ਖਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਃ ਕੋਸ਼ਸਞ੍ਚਯਰਤ੍ਨਵਾਨ੍ ॥ 5-153-25 (37063)
ਚਿਤ੍ਰਾਭਰਣਵਰ੍ਮੋਰ੍ਮਿਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਨਿਰ੍ਮਲਫੇਨਵਾਨ੍ ।
ਪ੍ਰਾਸਾਦਮਾਲਾਦ੍ਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਰਥ੍ਯਾਪਣਮਹਾਹ੍ਰਦਃ ॥ 5-153-26 (37064)
ਯੋਧਚਨ੍ਦ੍ਰੋਦਯੋਦ੍ਭੂਤਃ ਕੁਰੁਰਾਜਮਹਾਰ੍ਣਵਃ ।
ਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਤਦਾ ਰਾਜੰਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰੋਦਯ ਇਵੋਦਧਿਃ ॥ ॥ 5-153-27 (37065)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-153-15 ਆਸੰਨਜਲਾ ਕੋਸ਼਼੍ਠਾਃ ਕਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਾਨਿ ਤਥਾ। ਅਚ੍ਛੇਦ੍ਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰਨਿਰ੍ਵਾਰ੍ਯ ਆਹਾਰ ਆਹਰਣੰ ਵਸ੍ਤੂਨਾਂ ਮਾਰ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਾਨਿ ਅਚ੍ਛੇਦ੍ਯਾਹਾਰਮਾਰ੍ਗਾਣਿ ॥ 5-153-20 ਅਨ੍ਤਰੀਯੰ ਪਰਿਧਾਨੀਯਮ੍ । ਉਤ੍ਤਰੀਯੰ ਪ੍ਰਾਵਰਣਵਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 154
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.154. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 154
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਗੁਰੁਵਧਭਯਾਤ੍ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮੌਢ੍ਯਮੁਪਗਤੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਨਿਰ੍ਧਾਰਣਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਯੁਦ੍ਧਕਰਣਨਿਰ੍ਧਾਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਪੁਨਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਸ਼ਙ੍ਕਾਯਾਂ ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਕੁਨ੍ਤੀਵਿਦੁਰਵਚਨਾਨੁਸ੍ਮਾਰਣੇਨ ਤਤ੍ਪਰਿਹਰਣਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-154-0 (37066)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-154-0x (3838)
ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਨੁਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਪੁਨਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਕਥੰ ਮਨ੍ਦੋ(ਅ)(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍ ॥ 5-154-1 (37067)
ਅਸ੍ਮਿੰਨਭ੍ਯਾਗਤੇ ਕਾਲੇ ਕਿੰਚ ਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮਚ੍ਯੁਤ ।
ਕਥੰ ਚ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਵੈ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾੰਨ ਚ੍ਯਵੇਮਹਿ ॥ 5-154-2 (37068)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸ਼ਕੁਨੇਃ ਸੌਬਲਸ੍ਯ ਚ ।
ਵਾਸੁਦੇਵ ਮਤਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸਿ ਮਮ ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-154-3 (37069)
ਵਿਦੁਰਸ੍ਯਾਪਿ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ ।
ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵਿਪੁਲਪ੍ਰਜ੍ਞ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ 5-154-4 (37070)
ਸਰ੍ਵਮੇਤਦਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਯੰਨੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹ੍ਯਵਿਚਾਰਯਨ੍ ॥ 5-154-5 (37071)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਤਦ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਵਚਃ।
ਮੇਘਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਵਾਕ੍ਯਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-154-6 (37072)
ਉਕ੍ਤਵਾਨਸ੍ਮਿ ਯਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਹਿਤਮ੍।
ਨ ਤੁ ਤੰਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੇ ਕੌਰਵ੍ਯੇ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ॥ 5-154-7 (37073)
ਨ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਮੇਧਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਵਾ।
ਮਮ ਵਾ ਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਸਰ੍ਵਮੇਵਾਤਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-154-8 (37074)
ਨੈਸ਼਼ ਕਾਮਯਤੇ ਧਰ੍ਮੰ ਨੈਸ਼਼ ਕਾਮਯਤੇ ਯਸ਼ਃ ।
ਜਿਤੰ ਸ ਮਨ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਕਰ੍ਣਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 5-154-9 (37075)
ਬਨ੍ਧਮਾਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ਮਮ ਚਾਪਿ ਸੁਯੋਧਨਃ ।
ਨ ਚ ਤੰ ਲਬ੍ਧਵਾਨ੍ਕਾਮੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-154-10 (37076)
ਨ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਨ ਚ ਦ੍ਰੋਣੋ ਯੁਕ੍ਤੰ ਤਤ੍ਰਾਹਤੁਰ੍ਵਚਃ।
ਸਰ੍ਵੇ ਤਮਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਰੁʼਤੇ ਵਿਦੁਰਮੁਚ੍ਯੁਤ ॥ 5-154-11 (37077)
ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸੌਬਲਸ਼੍ਚੈਵ ਕਰ੍ਣਦੁਃਸ਼ਾਸਨਾਵਪਿ ।
ਤ੍ਵਯ੍ਯਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਯਭਾਸ਼਼ਨ੍ਤ ਮੂਢਾ ਮੂਢਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-154-12 (37078)
ਕਿੰਚ ਤੇਨ ਮਯੋਕ੍ਤੇਨ ਯਾਨ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਕੌਰਵਃ ।
ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਸੌ ਨ ਯੁਕ੍ਤੰ ਤ੍ਵਯਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-154-13 (37079)
ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਸ਼਼ੁ ਨ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਯ ਇਮੇ ਤਵ ਸੈਨਿਕਾਃ।
ਯਤ੍ਪਾਪੰ ਯੰਨ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 5-154-14 (37080)
ਨ ਚਾਪਿ ਵਯਮਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੇਨ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍।
ਕੌਰਵੈਃ ਸ਼ਮਮਿਚ੍ਛਾਮਸ੍ਤਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧਮਨਨ੍ਤਰਮ੍ ॥ 5-154-15 (37081)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-154-16x (3839)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਅਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੋ ਮੁਖੰ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਮੁਦੈਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤ ਭਾਰਤ ॥ 5-154-16 (37082)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤ੍ਵਭਿਪ੍ਰਾਯਮਭਿਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍ ।
ਯੋਗਮਾਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਯਮੈਃ ਸਹ ॥ 5-154-17 (37083)
ਤਤਃ ਕਿਲਕਿਲਾਭੂਤਮਨੀਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਹ।
ਆਜ੍ਞਾਪਿਤੇ ਤਦਾ ਯੋਗੇ ਸਮਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ ਸੈਨਿਕਾਃ ॥ 5-154-18 (37084)
ਅਵਧ੍ਯਾਨਾਂ ਵਧੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਨਿਸ਼੍ਵਸਨ੍ਭੀਮਸੇਨੰ ਚ ਵਿਜਯੰ ਚੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-154-19 (37085)
ਯਦਰ੍ਥੰ ਵਨਵਾਸਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਦੁਃਖੰ ਚ ਯਨ੍ਮਯਾ।
ਸੋਯਮਸ੍ਮਾਨੁਪੈਤ੍ਯੇਵ ਪਰੋ(ਅ)ਨਰ੍ਥਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤਃ ॥ 5-154-20 (37086)
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਯਤ੍ਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਃ ਸ ਨੋ ਹੀਨਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤਃ।
ਅਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤੁ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾਨੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕਲਿਰ੍ਮਹਾਨ੍ ॥ 5-154-21 (37087)
ਕਥੰ ਹ੍ਯਵਧ੍ਯੈਃ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸਹ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਕਥੰ ਹਤ੍ਵਾ ਗੁਰੂਨ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਵਿਜਯੋ ਨੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-154-22 (37088)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-154-23x (3840)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ ਪਰਨ੍ਤਪਃ।
ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਸ਼੍ਰਾਵਯਾਮਾਸ ਤਦ੍ਵਚਃ ॥ 5-154-23 (37089)
ਉਕ੍ਤਵਾਨ੍ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰਃ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਚ ।
ਵਚਨੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜੰਨਿਖਿਲੇਨਾਵਧਾਰਿਤਮ੍ ॥ 5-154-24 (37090)
ਨ ਚ ਤੌ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੋ(ਅ)ਧਰ੍ਮਮਿਤਿ ਮੇ ਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕੀ ਮਤਿਃ।
ਨਾਪਿ ਯੁਕ੍ਤੰ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਨਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮਯੁਧ੍ਯਤਃ ॥ 5-154-25 (37091)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਸੁਦੇਵੋ(ਅ)ਪਿ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਵਚਸ੍ਤਦਾ ।
ਸ੍ਮਯਮਾਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਪਾਰ੍ਥਮੇਵਮਿਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-154-26 (37092)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਧ੍ਰੁʼਤਸੰਕਲ੍ਪਾ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਸਹ ਸੈਨਿਕਾਃ।
ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਤਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਸੁਖਮਾਵਸਨ੍ ॥ ॥ 5-154-27 (37093)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਪਞ੍ਚਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਾਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-154-13 ਯੁਕ੍ਤੰ ਸਮ੍ਯਕ੍ ॥ 5-154-14 ਨ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਅਕਲ੍ਯਾਣੰ ਪਾਪੰ ਅਕਲ੍ਯਾਣੰ ਚ ਤ੍ਵਦੀਯੇਸ਼਼੍ਵਵਿਦ੍ਯਮਾਨੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍ ॥ 5-154-15 ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੇਨ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯੋਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਸ਼ਮੰ ਨੇਚ੍ਛਾਮਃ ॥ 5-154-17 ਯੋਗੰ ਯੁਦ੍ਧੋਦ੍ਯੋਗਮ੍ ॥ 5-154-20 ਯਦਰ੍ਥੰ ਯੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਮ੍ । ਅਨਰ੍ਥਃ ਕੁਲਕ੍ਸ਼਼ਯਃ। ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤੋ ਬਲਾਤ੍ ॥ 5-154-25 ਅਯੁਧ੍ਯਤਸ੍ਤਵ ਨਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮਪਿ ਨ ਯੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 155
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.155. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 155
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸ੍ਵਸੇਨਾਨਾਂ ਅਗ੍ਰ੍ਯਮਧ੍ਯਮਪਾਸ਼੍ਚਾਤ੍ਯਭੇਦੇਨ ਤ੍ਰੇਧਾ ਵਿਭਜਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਾਸਾਂ ਸਾਂਗ੍ਰਾਮਿਕੋਪਕਰਣਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਪਾਦੀਨਾਮੇਕਾਦਸ਼ਾਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਧਿਪਤਿਤ੍ਵੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-155-0 (37094)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-155-0x (3841)
ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਵੈ ਰਜਨ੍ਯਾਂ ਹਿ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਤਃ।
ਵ੍ਯਭਜਤ੍ਤਾਨ੍ਯਨਿਕਾਨਿ ਦਸ਼ ਚੈਕੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-155-1 (37095)
ਨਰਹਸ੍ਤਿਰਥਾਸ਼੍ਵਾਨਾਂ ਸਾਰੰ ਮਧ੍ਯੰ ਚ ਫਲ੍ਗੁ ਚ।
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼੍ਵੇਤੇਸ਼਼੍ਵਨੀਕੇਸ਼਼ੁ ਸਨ੍ਦਿਦੇਸ਼ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 5-155-2 (37096)
ਸਾਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸਤੂਣੀਰਾਃ ਸਵਰੂਥਾਃ ਸਤੋਮਰਾਃ।
ਸੋਪਾਸਙ੍ਗਾਃ ਸਸ਼ਕ੍ਤੀਕਾਃ ਸਨਿਸ਼਼ਙ੍ਗਾਃ ਸਹਰ੍ਸ਼਼੍ਟਯਃ । 5-155-3 (37097)
ਸਧ੍ਵਜਾਃ ਸਪਤਾਕਾਸ਼੍ਚ ਸਸ਼ਰਾਸਨਤੋਮਰਾਃ ।
ਰਜ੍ਜੁਭਿਸ਼੍ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਭਿਃ ਸਪਾਸ਼ਾਃ ਸਪਰਿਚ੍ਛਦਾਃ ॥ 5-155-4 (37098)
ਸਕਚਗ੍ਰਹਵਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਃ ਸਤੈਲਗੁਡਵਾਲੁਕਾਃ ।
ਸਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਘਟਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਸਰ੍ਜਰਸਪਾਂਸਵਃ ॥ 5-155-5 (37099)
ਸਘਣ੍ਟਫਲਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਾਯੋਗੁਡਜਲੋਪਲਾਃ ॥
ਸਸ਼ਾਲਭਿਨ੍ਦਿਪਾਲਾਸ਼੍ਚ ਸਮਧੂਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਮੁਦ੍ਗਰਾਃ ॥ 5-155-6 (37100)
ਸਕਾਣ੍ਡਦਣ੍ਡਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਸੀਰਵਿਸ਼਼ਤੋਮਰਾਃ ।
ਸਸ਼ੂਰ੍ਪਪਿਟਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਦਾਤ੍ਰਾਙ੍ਕੁਸ਼ਤੋਮਰਾਃ ॥ 5-155-7 (37101)
ਸਕੀਲਕਵਚਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਾਸ਼ੀਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦਨਾਨ੍ਵਿਤਾਃ।
ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਚਰ੍ਮਪਰੀਵਾਰਾ ਦ੍ਵੀਪਿਚਰ੍ਮਾਵ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ॥ 5-155-8 (37102)
ਸਹਰ੍ਸ਼਼੍ਟਯਃ ਸਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਸਪ੍ਰਾਸਵਿਵਿਧਾਯੁਧਾਃ ।
ਸਕੁਠਾਰਾਃ ਸਕੁਦ੍ਦਾਲਾਃ ਸਤੈਲਕ੍ਸ਼਼ੌਮਸਰ੍ਪਿਸ਼਼ਃ ॥ 5-155-9 (37103)
ਰੁਕ੍ਮਜਾਲਪ੍ਰਤਿਚ੍ਛੰਨਾ ਨਾਨਾਮਣਿਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾਃ ।
ਚਿਤ੍ਰਾਨੀਕਾਃ ਸੁਵਪੁਸ਼਼ੋ ਜ੍ਵਲਿਤਾ ਇਵ ਪਾਵਕਾਃ ॥ 5-155-10 (37104)
ਤਥਾ ਕਵਚਿਨਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਃ ।
ਕੁਲੀਨਾ ਹਯਯੋਨਿਜ੍ਞਾਃ ਸਾਰਥ੍ਯੇ ਵਿਨਿਵੇਸ਼ਿਤਾਃ ॥ 5-155-11 (37105)
ਬਦ੍ਧਾਰਿਸ਼਼੍ਟਾ ਬਦ੍ਧਕਕ੍ਸ਼਼ਾ ਬਦ੍ਧਧ੍ਵਜਪਤਾਕਿਨਃ।
ਬਦ੍ਧਾਭਰਣਨਿਰ੍ਯੂਹਾ ਬਦ੍ਧਚਰ੍ਮਾਸਿਪਟ੍ਟਿਸ਼ਾਃ ॥ 5-155-12 (37106)
ਚਤੁਰ੍ਯੁਜੋ ਰਥਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਰ੍ਵੇ ਚੋਤ੍ਤਮਵਾਜਿਨਃ ।
ਸਪ੍ਰਾਸਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਤਸ਼ਰਾਸਨਾਃ ॥ 5-155-13 (37107)
ਧੁਰ੍ਯਯੋਰ੍ਹਕਯਯੋਰੇਕਸ੍ਤਥਾਨ੍ਯੌ ਪਰ੍ਸ਼਼੍ਣਿਸਾਰਥੀ ।
ਤੌ ਚਾਪਿ ਰਥਿਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੌ ਰਥੀ ਚ ਹਯਵਿਤ੍ਤਥਾ ॥ 5-155-14 (37108)
ਨਗਰਾਣੀਵ ਗੁਪ੍ਤਾਨਿ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ।
ਆਸਨ੍ਰਥਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹੇਮਮਾਲੀਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-155-15 (37109)
ਯਥਾ ਰਥਾਸ੍ਤਥਾ ਨਾਗਾ ਬਦ੍ਧਕਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਵਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ।
ਬਭੂਵੁਃ ਸਪ੍ਤਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਰਤ੍ਨਵਨ੍ਤ ਇਵਾਦ੍ਰਯਃ ॥ 5-155-16 (37110)
ਦ੍ਵਾਵਙ੍ਕੁਸ਼ਧਰੌ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਵਾਵੁਤ੍ਤਮਧਨੁਰ੍ਧਰੌ ।
ਦ੍ਵੌ ਵਰਾਸਿਧਰੌ ਰਾਜੰਨੇਕਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਪਿਨਾਕਧ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-155-17 (37111)
ਗਜੈਰ੍ਮਤ੍ਤੈਃ ਸਮਾਕੀਰ੍ਣੰ ਸਰ੍ਵਮਾਯੁਧਕੋਸ਼ਕੈਃ।
ਤਦ੍ਬਭੂਵ ਬਲੰ ਰਾਜਨ੍ਕੌਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-155-18 (37112)
ਆਮੁਕ੍ਤਕਵਚੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੈਃ ਸਪਤਾਕੈਃ ਸ੍ਵਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ।
ਸਾਦਿਭਿਸ਼੍ਚੋਪਪੰਨਾਸ੍ਤੁ ਤਥਾ ਚਾਯੁਤਸ਼ੋ ਹਯਾਃ ॥ 5-155-19 (37113)
ਅਸਙ੍ਗ੍ਰਾਹਾਃ ਸੁਸੰਪੰਨਾ ਹੇਮਭਾਣ੍ਡਪਰਿਚ੍ਛਦਾਃ।
ਅਨੇਕਸ਼ਤਸਾਹਸ੍ਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਾਦਿਵਸ਼ੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-155-20 (37114)
ਨਾਨਾਰੂਪਵਿਕਾਰਾਸ਼੍ਚ ਨਾਨਾਕਵਚਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਿਣਃ ।
ਪਦਾਤਿਨੋ ਨਰਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਬਭੂਵੁਰ੍ਹੇਮਮਾਲਿਨਃ ॥ 5-155-21 (37115)
ਰਥਸ੍ਯਾਸਨ੍ਦਸ਼ ਗਜਾ ਗਜਸ੍ਯ ਦਸ਼ ਵਾਜਿਨਃ ।
ਨਰਾ ਦਸ਼ ਹਯਸ੍ਯਾਸਨ੍ਪਾਦਰਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 5-155-22 (37116)
ਰਥਸ੍ਯ ਨਾਗਾਃ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੰਨਾਗਸ੍ਯਾਸਞ੍ਸ਼ਤੰ ਹਯਾਃ।
ਹਯਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਸਪ੍ਤ ਭਿੰਨਸਨ੍ਧਾਨਕਾਰਿਣਃ ॥ 5-155-23 (37117)
ਸੇਨਾ ਪਞ੍ਚਸ਼ਤੰ ਨਾਗਾ ਰਥਾਸ੍ਤਾਵਨ੍ਤ ਏਵ ਚ।
ਦਸ਼ਸੇਨਾ ਚ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾ ਦਸ਼ ਵਾਹਿਨੀ ॥ 5-155-24 (37118)
ਸੇਨਾ ਚ ਵਾਹਿਨੀ ਚੈਵ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾ ਧ੍ਵਜਿਨੀ ਚਮੂਃ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਤਿ ਪਰ੍ਯਾਯੈਰ੍ਨਿਰੁਕ੍ਤਾ ਚ ਵਰੂਥਿਨੀ ॥ 5-155-25 (37119)
ਏਵੰ ਵ੍ਯੂਢਾਨ੍ਯਨੀਕਾਨਿ ਕੌਰਵੇਯੇਣ ਧੀਮਤਾ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯੋ ਦਸ਼ੈਕਾ ਚ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤਾਃ ਸਪ੍ਤ ਚੈਵ ਹ ॥ 5-155-26 (37120)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸਪ੍ਤੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਭੂਦ੍ਬਲਮ੍ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯੋ ਦਸ਼ੈਕਾ ਚ ਕੌਰਵਾਣਾਮਭੂਦ੍ਬਲਮ੍ ॥ 5-155-27 (37121)
ਨਰਾਣਾਂ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦੇਸ਼਼ਾ ਪਤ੍ਤਿਰ੍ਵਿਧੀਯਤੇ।
ਸੇਨਾਮੁਖੰ ਚ ਤਿਸ੍ਰਸ੍ਤਾ ਗੁਲ੍ਮ ਇਤ੍ਯਭਿਸ਼ਬ੍ਦਿਤਮ੍ ॥ 5-155-28 (37122)
ਤ੍ਰਯੋ ਗੁਲ੍ਮਾ ਗਣਸ੍ਤ੍ਵਾਸੀਦ੍ਗਣਾਸ੍ਤ੍ਵਯੁਤਸ਼ੋ(ਅ)ਭਵਨ੍ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਸੇਨਾਸੁ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਮਾਨਾਃ ਪ੍ਰਹਾਰਿਣਃ ॥ 5-155-29 (37123)
ਤਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ੂਰਾਨ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋ ਨਰਾਨ੍।
ਪ੍ਰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਸੇਨਾਪਤੀਂਸ੍ਤਦਾ । 5-155-30 (37124)
ਪ੍ਰੁʼਥਗਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਣੇਤ੍ਰੂʼੰਨਰਸਤ੍ਤਮਾਨ੍ ।
ਵਿਧਿਵਤ੍ਪੂਰ੍ਵਮਾਨੀਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨਭ੍ਯਸ਼਼ੇਚਯਤ੍ ॥ 5-155-31 (37125)
ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਦ੍ਰੋਣੰ ਚ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਚ ਸੈਨ੍ਧਵੰ ਚ ਜਯਦ੍ਰਥਮ੍ ।
ਸੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਚ ਕਾਮ੍ਭੋਜੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾਣਮੇਵ ਚ ॥ 5-155-32 (37126)
ਦ੍ਰੋਣਪੁਤ੍ਰੰ ਚ ਕਰ੍ਣੰ ਚ ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਸਮੇਵ ਚ।
ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਸੌਬਲੰ ਚੈਵ ਬਾਹ੍ਲੀਕੰ ਚ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 5-155-33 (37127)
ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਤਿਵੇਲੰ ਚ ਭਾਰਤ।
ਚਕ੍ਰੇ ਸ ਵਿਵਿਧਾਃ ਪੂਜਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-155-34 (37128)
ਤਥਾ ਵਿਨਿਯਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੇ ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਦਾਨੁਗਾਃ।
ਬਭੂਵੁਃ ਸੈਨਿਕਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪ੍ਰਿਯੰ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਵਃ ॥ ॥ 5-155-35 (37129)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-155-1 ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਵ੍ਯਤੀਤਾਯਾਮ੍ ॥ 5-155-2 ਸਾਰੰ ਪੁਰੋਗਾਮਿ । ਮਧ੍ਯੰ ਮਧ੍ਯਮਮ੍। ਫਲ੍ਗੁ ਪਾਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤ੍ਯਮ੍ ॥ 5-155-3 ਅਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ਃ ਯੁਦ੍ਧਵਿਮਰ੍ਦੇਯਸ੍ਯਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਰਥਾਵਯਵਸ੍ਯ ਨਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਸਮਾਧਾਨਾਰ੍ਥੰ ਯਦ੍ਰਥਸ੍ਯਾਧੋਦਾਰੁਬਧ੍ਯਤੇ ਤਤ੍। ਅਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ੋ ਰਥਾਧਃਸ੍ਥਦਾਰੁਣੀਤਿ ਭੇਦਿਨੀ । ਤੂਣੀਰੋ ਰਥਵਾਹ੍ਯੋ ਬਾਣਕੋਸ਼ਃ । ਮਹਾਨ੍ ਨਿਸ਼਼ਙ੍ਗ ਇਤਿ ਯਾਵਤ੍। ਉਪਾਸਙ੍ਗਾਃ ਹਯਗਜਵਾਹ੍ਯਾਸ੍ਤੂਣਾਃ । ਨਿਸ਼਼ਙ੍ਗਃ ਪਤ੍ਤਿਵਾਹ੍ਯਃ ਸ ੇਵ ॥ 5-155-5 ਕਚਗ੍ਰਹਵਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਃ ਕਚੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯਤੇ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ। ਤੈਲਾਦਯਃ ਪ੍ਰਪਪ੍ਤਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਮੁਪਰਿ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯਨ੍ਤੇ । ਸਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਘਟਾਃ ਸਸਰ੍ਪਾਃ ਕੁਮ੍ਭਾਃ । ਸਰ੍ਜਰਸੋ ਰਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯਮਗ੍ਰ੍ਨ੍ਯੁਦ੍ਦੀਪਕਮ੍ ॥ 5-155-6 ਸਘਣ੍ਟਾਨਿ ਫਲਕਾਨਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਗ੍ਰਾਣਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਸਘਣ੍ਟਫਲਕਾਃ । ਅਯੰਸਿ ਖਙ੍ਗਪਟ੍ਟਿਸ਼ਚ੍ਚੁਰਿਕਾਦੀਨਿ। ਗੁਡਜਲੰ ਤਪ੍ਤਮ੍। ਉਪਲਾ ਯਨ੍ਤ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਯਾ ਗੋਲਾਃ। ਸ਼ਾਲਤੇ ਕਤ੍ਥਤੇ ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸ਼ਾਲਃ ਸ ਚਾਸੌ ਭਿਨ੍ਦਿਪਾਲੋ ਗੋਫਲਕਃ। ਮਧੂਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਮਯਨੰ ਤਦਪਿ ਦ੍ਰਵੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗੁਡਜਲਵਤ੍ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਯਮ੍। ਮੁਦ੍ਗਰਃ ਮੁਸ਼ਲਤੁਤ੍ਯੋ ਦਣ੍ਡਃ ॥ 5-155-7 ਕਾਣ੍ਡੰ ਬਾਣਫਲਕੰ ਤਦ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਦਣ੍ਡਃ ਕਾਣ੍ਡਦਣ੍ਡਃ ਇਤਿਯਾਵਤ੍। ਸੀਰੰ ਲਾਙ੍ਗਲਮ੍ । ਵਿਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੰ ਤੇਨ ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੋਮਰਾ ਵਿਸ਼਼ਤੋਮਰਾਃ। ਸ਼ੂਰ੍ਪਾਣਿ ਤਪ੍ਤਗੁਡਾਦਿਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਰ੍ਥਾਨਿ। ਪਿਟਕਾਸ੍ਤਦਾਸ਼੍ਰਯਾ ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਃ ਅਸ੍ਤ੍ਰਰੋਧਨਾਰ੍ਥਾ ਵਾ। ਦਾਤ੍ਰਾਂ ਪਰਸ਼ੁਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ । ਅਙ੍ਕੁਸ਼ਤੋਮਰਾਃ ਬਦਰੀਕਣ੍ਟਕਤੁਲ੍ਯਲੋਹਕਣ੍ਟਕੋਪੇਤਾਸ੍ਤੋਮਰਾਃ ॥ 5-155-8 ਕੀਲਕਵਚਵਾਨ੍ ਹਿ ਪਰੇਣ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਯੁਦ੍ਧੇ ਜੇਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯਃ। ਵਾਸ਼ੀ ਕਾਸ਼਼੍ਠਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮ੍। ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦਨਾਃ ਲੋਹਕਣ੍ਟਕਕੀਲਾਦੀਨ੍ਯੁਪਕਰਣਾਨਿ। ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਚਰ੍ਮਣਾ ਦ੍ਵੀਪੀ ਚਿਤ੍ਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਸ੍ਤਚ੍ਚਰ੍ਮਣਾ ਚ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਾ ਰਥਾ ਏਵ ॥ 5-155-9 ਤੈਲਕ੍ਸ਼਼ੌਮਾਨਿ ਤੈਲਾਕ੍ਤਵਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਭਸ੍ਮ ਪ੍ਰਹਾਰਸ੍ਥਲੇ ਦੀਯਤੇ । ਸਰ੍ਪਿਸ਼੍ਚ ਪੁਰਾਤਨੰ ਤਦਰ੍ਥਮੇਵ ॥ 5-155-10 ਚਿਤ੍ਰਾਨੀਕਾਃ ਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ॥ 5-155-11 ਵਿਨਿਵੇਸ਼ੇਤਾ ਯੇਸ਼਼ੁ ਰਥੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-155-12 ਬਦ੍ਧਾਨਿ ਅਰਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਅਸ਼ੁਭਹਰਾਣਿ ਯਨ੍ਤ੍ਰੌਸ਼਼ਧਾਦੀਨਿ ਯੇਸ਼਼ੁ ਤੇ ਬਦ੍ਧਾਰਿਸ਼਼੍ਟਾਃ। ਬਦ੍ਧਕਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਬਦ੍ਧਾਃ ਕਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਪਰ੍ਧਾਪਦਾਨਿ ਤੁਰਗਾਦਿਸ਼ਿਰਸਿ ਘਣ੍ਟਾਮਾਲਾਮੌਕ੍ਤਿਕਗੁਚ੍ਛਾਦੀਨਿ। ਬਦ੍ਧਾਨਿ ਬਿਰੁਦਾਨਿ ਯੇਸ਼਼ੁ। ਬਦ੍ਧਾਨਿ ਆਭਰਣਾਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਘਣ੍ਟਿਕਾਦੀਨਿ ਨਿਰ੍ਯੂਹਾਃ ਸ਼ਿਖਰਾਣਿ ਚ ਯੇਸ਼਼ੁ ॥ 5-155-14 ਚਤੁਰ੍ਯੁਜ ਇਤ੍ਯੇਤਦ੍ਵ੍ਯਾਚਸ਼਼੍ਟੇ ਧੁਰ੍ਯਯੋਰਿਤਿ। ਧੁਰ੍ਯਯੋਃ ਧੂਃਸੰਨਿਹਿਤਯੋਃ। ਪਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣਿਸ੍ਪਾਰਥੀ ਚਕ੍ਰਰਕ੍ਸ਼਼ੌ ॥ 5-155-17 ਪਿਨਾਕਃ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲਮ੍ ॥ 5-155-20 ਸੰਗ੍ਰਾਹਃ ਹੇਸ਼਼ਣਪੂਰ੍ਵਕਮਗ੍ਰਾਦਾਭ੍ਯਾਮੁਤ੍ਪ੍ਲਵਨੰ ਤਦ੍ਰਹਿਤਾਃ । ਯਤਃ ਸੁਸੰਪੰਨਾਃ ਸਮ੍ਯਕਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 5-155-22 ਏਕਸ੍ਯ ਰਥਸ੍ਯ ਯਥੋਕ੍ਤਵਿਭਾਗੇਨ ਦਸ਼ ਗਜਾਃ ਸ਼ਤੰ ਅਸ਼੍ਵਾਃ ਸਹਸ੍ਰੰ ਪਦਾਤਯਸ਼੍ਚ ਪਰਿਵਾਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-155-23 ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਰਮਾਹ ਰਥਸ੍ਯੇਤਿ। ਏਕਸ੍ਯ ਰਥਸ੍ਯ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦ੍ਰਦਾ ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਰੰ ਅਸ਼੍ਵਾਃ ਪਞ੍ਚਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤ੍ਸਹਸ੍ਰੰ ਪਦਾਤਯਃ ਪਰਿਵਾਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-155-24 ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਯਾਂ ਤੁ ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਰੰ ਨਾਗਾਸ੍ਤਾਵਨ੍ਤੋ ਰਥਾਃ ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ਤਿਸਹਸ੍ਰੰ ਨਰਾਃ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਸਹਸ੍ਰੰ ਅਸ਼੍ਵਾਃ । ਵਾਹਿਨ੍ਯਾਂ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਤ੍ਸਹਸ੍ਰੰ ਨਾਗਾਸ੍ਤਾਵਨ੍ਤੋ ਰਥਾਃ ਸਾਰ੍ਧਲਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਵਯੰ ਨਰਾਃ। ਸਾਰ੍ਧਲਕ੍ਸ਼਼ੰ ਅਸ਼੍ਵਾ ਇਤਿ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 156
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.156. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 156
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰਪ੍ਰਤਿ ਸੈਨਾਪਤ੍ਯਸ੍ਵੀਕਾਰਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 1 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸਮਯਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਕਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸੈਨਾਪਤ੍ਯਾਙ੍ਗੀਕਾਰਃ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸੇਨਾਭਿਃ ਸਹ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-156-0 (37130)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-156-0x (3842)
ਤਤਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਜਃ।
ਸਹ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਮਹੀਪਾਲੈਰਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 5-156-1 (37131)
ਰੁʼਤੇ ਸੇਨਾਪ੍ਰਣੇਤਾਰੰ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾ ਸੁਮਹਤ੍ਯਪਿ ।
ਦੀਰ੍ਯਤੇ ਯੁਦ੍ਧਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪਿਪੀਲਿਕਪੁਟੰ ਯਥਾ ॥ 5-156-2 (37132)
ਨਹਿ ਜਾਤੁ ਦ੍ਵਯੋਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਮਾ ਭਵਤਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍ ।
ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਚ ਵਲਨੇਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਸ੍ਪਰ੍ਧਤੇ ਚ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-156-3 (37133)
ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਚ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਹੈਹਯਾਨਮਿਤੌਜਸਃ ।
ਅਭ੍ਯਯੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਕੁਸ਼ਧ੍ਵਜਾਃ ॥ 5-156-4 (37134)
ਤਾਨਭ੍ਯਯੁਸ੍ਤਦਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪਿਤਾਮਹ ।
ਏਕਤਸ੍ਤੁ ਤ੍ਰਯੋ ਵਰ੍ਣਾ ਏਕਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-156-5 (37135)
ਤੇ ਸ੍ਮ ਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਭਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤ੍ਰਯੋ ਵਰ੍ਣਾਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ ਜਯਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਬਹੁਲੰ ਚੈਕਤੋ ਬਲਮ੍ ॥ 5-156-6 (37136)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨੇਵ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੁਰ੍ਦ੍ਵਿਚਸਤ੍ਤਮਾਃ ।
ਤੇਭ੍ਯਃ ਸ਼ਸ਼ੰਸੁਰ੍ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੰ ਪਿਤਾਮਹ ॥ 5-156-7 (37137)
ਵਯਮੇਕਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁਮੋ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋ ਰਣੇ ।
ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਵਬੁਦ੍ਧਿਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਃ ॥ 5-156-8 (37138)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰੇਕੰ ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਦ੍ਵਿਜਮ੍।
ਨਯੇ ਸੁਕੁਸ਼ਲੰ ਸ਼ੂਰਮਜਯਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਂਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-156-9 (37139)
ਏਵੰ ਯੇ ਕੁਸ਼ਲੰ ਸ਼ੂਰੰ ਹਿਤੇਪ੍ਸਿਤਮਕਲ੍ਪਸ਼਼ਮ੍।
ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਜਯਨ੍ਤਿ ਰਣੇ ਰਿਪੂਨ੍ ॥ 5-156-10 (37140)
ਭਵਾਨੁਸ਼ਨਸਾ ਤੁਲ੍ਯੋ ਹਿਤੈਸ਼਼ੀ ਚ ਸਦਾ ਮਮ।
ਅਸੰਹਾਰ੍ਥਃ ਸ੍ਥਿਤੋ ਧਰ੍ਮੇ ਸ ਨਃ ਸੇਨਾਪਤਿਰ੍ਭਵ ॥ 5-156-11 (37141)
ਰਸ਼੍ਮੀਵਤਾਮਿਵਾਦਿਤ੍ਯੋ ਵੀਰੁਧਾਮਿਵ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ ।
ਕੁਬੇਰ ਇਵ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਦੇਵਾਨਾਮਿਵ ਵਾਸਵਃ ॥ 5-156-12 (37142)
ਪਰ੍ਵਤਾਨਾਂ ਯਥਾ ਮੇਰੁਃ ਸੁਪਰ੍ਣਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਯਥਾ।
ਕੁਮਾਰ ਇਵ ਦੇਵਾਨਾਂ ਵਸੂਨਾਮਿਵ ਹਵ੍ਯਵਾਟ੍ ॥ 5-156-13 (37143)
ਭਵਤਾ ਹਿ ਵਯੰ ਗੁਪ੍ਤਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰੇਣੇਵ ਦਿਵੌਕਸਃ ।
ਅਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਾਮਪਿ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-156-14 (37144)
ਪ੍ਰਯਾਤੁ ਨੋ ਭਵਾਨਗ੍ਰੇ ਦੇਵਾਨਾਮਿਵ ਪਾਵਕਿਃ ।
ਵਯੰ ਤ੍ਵਾਮਨੁਯਾਸ੍ਯਾਮਃ ਸੌਰਭੇਯਾ ਇਵਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍ ॥ 5-156-15 (37145)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। a6-156-16x (3843)
ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਭਾਰਤ।
ਯਥੈਵ ਹਿ ਭਵਨ੍ਤੋ ਮੇ ਤਥੈਵ ਮਮ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ॥ 5-156-16 (37146)
ਅਪਿ ਚੈਵ ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੋਯੋ ਵਾਚ੍ਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨਰਾਧਿਪ ।
ਸੰਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਤਵਾਰ੍ਥਾਯ ਯਥਾ ਮੇ ਸਮਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-156-17 (37147)
ਨ ਤੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯੋਦ੍ਧਾਰਮਾਤ੍ਮਨਃ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭੁਵਿ ।
ਰੁʼਤੇ ਤਸ੍ਮਾੰਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਤ੍ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਾਦ੍ਧਨਞ੍ਜਯਾਤ੍ ॥ 5-156-18 (37148)
ਸ ਹਿ ਵੇਦ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ ।
ਨ ਤੁ ਮਾਂ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਜਾਤੁ ਯੁਧ੍ਯੇਤ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 5-156-19 (37149)
ਅਹੰ ਸ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨੈਵ ਨਿਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਮਿਦੰ ਜਗਤ੍।
ਕੁਰ੍ਯਾਵਾਸ੍ਤ੍ਰਬਲੇਨੈਵ ਸਸੁਰਾਸੁਰਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍ ॥ 5-156-20 (37150)
ਨ ਤ੍ਵੇਵੋਤ੍ਸਾਦਨੀਯਾ ਮੇ ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਜਨਾਧਿਪ ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੋਧਾਨ੍ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਯੋਗੇਣਾਯੁਤੰ ਸਦਾ ॥ 5-156-21 (37151)
ਏਵਮੇਸ਼਼ਾਂ ਫਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਿਧਨੰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ।
ਨ ਚੇਤ੍ਤੇ ਮਾਂ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਸਮਾਗਮੇ ॥ 5-156-22 (37152)
ਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਤ੍ਵਹੰ ਰਾਜਨ੍ਸਮਯੇਨਾਪਰੇਣ ਤੇ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾਕਾਮੰ ਤਨ੍ਮੇ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-156-23 (37153)
ਕਰ੍ਣੋ ਵਾ ਯੁਧ੍ਯਤਾਂ ਪੂਰ੍ਵਮਹੰ ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ।
ਸ੍ਪਰ੍ਧਤੇ ਹਿ ਸਦਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੋ ਮਯਾ ਰਣੇ ॥ 5-156-24 (37154)
ਕਰ੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-156-25x (3844)
ਨਾਹੰ ਜੀਵਤਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯੇ ਰਾਜਨ੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਕਥੰਚਨ।
ਹਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਤੁ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਸਹ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 5-156-25 (37155)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-156-26x (3845)
ਤਤਃ ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਚਕ੍ਰੇ ਵਿਧਿਵਦ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਮਜੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਸੋ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਵ੍ਯਰੋਚਤ ॥ 5-156-26 (37156)
ਤਤੋ ਭੇਰੀਸ਼੍ਚ ਸ਼ਙ੍ਖਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ।
ਵਾਦਯਾਮਾਸੁਵ੍ਯਗ੍ਰਾ ਵਾਦਕਾ ਰਾਜਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 5-156-27 (37157)
ਸਿੰਹਨਾਦਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾ ਵਾਹਨਾਨਾਂ ਚ ਨਿਃਸ੍ਵਨਾਃ ॥ 5-156-28 (37158)
ਨਿਰ੍ਘਾਰ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਕਮ੍ਪਾ ਗਜਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਨਿਃਸ੍ਵਨਾਃ।
ਆਸੰਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਯੋਧਾਨਾਂ ਪਾਤਯਨ੍ਤੋ ਮਨਾਂਸ੍ਯੁਤ ॥ 5-156-29 (37159)
ਵਾਚਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਸ਼ਰੀਰਿਣ੍ਯੋ ਦਿਵਸ਼੍ਚੋਲ੍ਕਾਃ ਪ੍ਰਪੇਦਿਰੇ।
ਸ਼ਿਵਾਸ਼੍ਚ ਭਯਵੇਦਿਨ੍ਯੋ ਨੇਦੁਰ੍ਦੀਪ੍ਤਤਰਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-156-30 (37160)
ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਗਾਙ੍ਗੇਯਮਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਵਾਨ੍ ।
ਤਦੈਤਾਨ੍ਯੁਗ੍ਰਰੂਪਾਣਿ ਬਭੂਵੁਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 5-156-31 (37161)
ਤਤਃ ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪਰਬਲਾਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਵਾਚਯਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਗੋਭਿਰ੍ਨਿਸ਼਼੍ਕੈਸ਼੍ਚ ਭੂਰਿਸ਼ਃ ॥ 5-156-32 (37162)
ਵਰ੍ਧਮਾਨੋ ਜਯਾਸ਼ੀਰ੍ਭਿਰ੍ਨਿਰ੍ਯਯੌ ਸੈਨਿਕੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ।
ਆਪਗੇਯੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-156-33 (37163)
ਸ੍ਕਨ੍ਧਾਵਾਰੇਣ ਮਹਤਾ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 5-156-34 (37164)
ਪਰਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਹ ਕੌਰਵਃ ।
ਸ਼ਿਬਿਰੰ ਮਾਪਯਾਮਾਸ ਸਮੇ ਦੇਸ਼ੇ ਜਨਾਧਿਪ ॥ 5-156-35 (37165)
ਮਧੁਰਾਨੂਸ਼਼ਰੇ ਦੇਸ਼ੇ ਪ੍ਰਭੂਤਯਵਸੇਨ੍ਧਨੇ।
ਯਥੈਵ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰ ਤਦ੍ਵਚ੍ਛਿਬਿਰਮਾਬਭੌ ॥ ॥ 5-156-36 (37166)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-156-15 ਪਾਵਕਿਃ ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯਃ ॥ 5-156-19 ਵਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟੋ ਭੂਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-156-20 ਨਿਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੰ ਨਿਰ੍ਜਨਮ੍ ॥ 5-156-21 ਸਦਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-156-29 ਪਾਤਯਨ੍ਤਃ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 157
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.157. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 157
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਨੁਮਤ੍ਯਾ ਦ੍ਰੁਪਦਾਦੀਨਾਂ ਸਪ੍ਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਤਗਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਾਧਿਪਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸੈਨ੍ਯਾਧਿਪਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਬਲਰਾਮਸ੍ਯ ਅਕ੍ਰੂਰਾਦਿਭਿਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਪੂਜਿਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧੁਨਿਧਨਾਵਲੋਕਨਾਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਤਯਾ ਤੀਰ੍ਥਨਿਸ਼਼ੇਵਣਾਰ੍ਥੰ ਗਮਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-157-0 (37167)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 5-157-0x (3846)
ਆਪਗੇਯੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍।
ਪਿਤਾਮਹੰ ਭਾਰਤਾਨਾਂ ਧ੍ਵਜੰ ਸਰ੍ਵਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍ ॥ 5-157-1 (37168)
ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਸਮਮ੍ ।
ਸਮੁਦ੍ਰਮਿਵ ਗਾਮ੍ਭੀਰ੍ਯੇ ਹਿਮਵਨ੍ਤਮਿਵ ਸ੍ਥਿਰਮ੍ ॥ 5-157-2 (37169)
ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮਿਵੌਦਾਰ੍ਯੇ ਤੇਜਸਾ ਭਾਸ੍ਕਰੋਪਮਮ੍ ।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਮਿਵ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਧ੍ਵੰਸਨੰ ਸ਼ਰਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਿਃ ॥ 5-157-3 (37170)
ਰਣਯਜ੍ਞੇ ਪ੍ਰਵਿਤਤੇ ਸੁਭੀਮੇ ਲੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣੇ।
ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਚਿਰਰਾਤ੍ਰਾਯ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-157-4 (37171)
ਕਿਮਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ ।
ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਵਾਪਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਵਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-157-5 (37172)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-157-6x (3847)
ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕੁਸ਼ਲੋ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸਮਾਨੀਯ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍ ॥ 5-157-6 (37173)
ਉਵਾਚ ਵਦਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਮਿਦੰ ਵਚਃ।
ਪਰ੍ਯਾਕ੍ਰਾਮਤ ਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਯਤ੍ਤਾਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ ਦੰਸ਼ਿਤਾਃ ॥ 5-157-7 (37174)
ਪਿਤਾਮਹੇਨ ਵੋ ਯੁਦ੍ਧੰ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਪ੍ਤਸੁ ਸੇਨਾਸੁ ਪ੍ਰਣੇਤ੍ਰੂʼਨ੍ਮਮ ਪਸ਼੍ਯਤ ॥ 5-157-8 (37175)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-157-9x (3848)
ਯਥਾਰ੍ਹਤਿ ਭਵਾਨ੍ਵਕ੍ਤੁਮਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਹ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਤਥੇਦਮਰ੍ਥਵਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-157-9 (37176)
ਰੋਚਤੇ ਮੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਯਦਨਨ੍ਤਰਮ੍।
ਨਾਯਕਾਸ੍ਤਵ ਸੇਨਾਯਾਂ ਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤਾਮਿਹ ਸਪ੍ਤ ਵੈ ॥ 5-157-10 (37177)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-157-11x (3849)
ਤਤੋ ਦ੍ਰੁਪਦਮਾਨਾਯ੍ਯ ਵਿਰਾਟੰ ਸ਼ਿਨਿਪੁਙ੍ਗਵਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਂ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੰ ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਮਾਗਧਮ੍ ॥ 5-157-11 (37178)
ਏਤਾਨ੍ਸਪ੍ਤ ਮਹਾਭਾਗਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਯੁਦ੍ਧਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ।
ਸੇਨਾਪ੍ਰਣੇਤ੍ਰੂʼਨ੍ਵਿਧਿਵਦਭ੍ਯਸ਼਼ਿਞ੍ਚਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-157-12 (37179)
ਸਰ੍ਵਸੇਨਾਪਤਿੰ ਚਾਤ੍ਰ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਚਕਾਰ ਹ ।
ਦ੍ਰੋਣਾਨ੍ਤਹੇਤੋਰੁਤ੍ਪੰਨੋ ਯ ਇਦ੍ਧਾਞ੍ਜਾਤਵੇਦਸਃ ॥ 5-157-13 (37180)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਸਮਸ੍ਤਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਸੇਨਾਪਤਿਪਤਿੰ ਚਕ੍ਰੇ ਗਡਾਕੇਸ਼ੰ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-157-14 (37181)
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯਾਪਿ ਨੇਤਾ ਚ ਸੰਯਨ੍ਤਾ ਚੈਵ ਵਾਜਿਨਾਮ੍।
ਸਙ੍ਕਰ੍ਣਣਾਨੁਜਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ ॥ 5-157-15 (37182)
ਤਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੋਪਸ੍ਥਿਤੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਸਮਾਸੰਨੰ ਮਹਾਤ੍ਯਯਮ੍ ।
ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਦ੍ਭਵਨੰ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਹਲਾਯੁਧਃ ॥ 5-157-16 (37183)
ਸਹਾਕ੍ਰੂਰਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਭਿਰ੍ਦਦਸਾਮ੍ਬੋਦ੍ਧਵਾਦਿਭਿਃ ।
ਰੌਕ੍ਮਿਣੇਯਾਹੁਕਸੁਤੈਸ਼੍ਚਾਰੁਦੇਸ਼਼੍ਣਪੁਰੋਗਮੈਃ ॥ 5-157-17 (37184)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਮੁਖ੍ਯੈਰਧਿਗਤੈਰ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੈਰਿਵ ਬਲੋਤ੍ਕਟੈਃ ।
ਅਭਿਗੁਪ੍ਤੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਮਰੁਦ੍ਭਿਰਿਵ ਵਾਸਵਃ ॥ 5-157-18 (37185)
ਨੀਲਕੌਸ਼ੇਯਵਸਨਃ ਕੈਲਾਸਸ਼ਿਖਰੋਪਮਃ ।
ਸਿੰਹਖੇਲਗਤਿਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਮਦਰਕ੍ਤਾਨ੍ਤਲੋਚਨਃ ॥ 5-157-19 (37186)
ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ਼੍ਚ ਕੇਸ਼ਵਸ਼੍ਚ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ।
ਉਦਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥੋ ਭੀਮਕਰ੍ਮਾ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 5-157-20 (37187)
ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਰਾਜਾਨਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕੇਚਨ।
ਪੂਜਯਾਞ੍ਚਕ੍ਰਿਰੇ ਤੇ ਵੈ ਸਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਹਲਾਯੁਧਮ੍ ॥ 5-157-21 (37188)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਪਾਣ੍ਡਵੋ ਰਾਜਾ ਕਰੇ ਪਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਪਾਣਿਨਾ ।
ਵਾਸੁਦੇਵਪੁਰੋਗਾਸ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵ ਏਵਾਭ੍ਯਵਾਦਯਨ੍ ॥ 5-157-22 (37189)
ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਵਭਿਵਾਦ੍ਯ ਹਲਾਯੁਧਃ ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸਹਿਤ ਉਪਾਵਿਸ਼ਦਰਿਨ੍ਦਮਃ ॥ 5-157-23 (37190)
ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ੂਪਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਸ਼਼ੁ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ।
ਵਾਸੁਦੇਵਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਰੌਹਿਣੇਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-157-24 (37191)
ਭਵਿਤਾਯੰ ਮਹਾਰੌਦ੍ਰੋ ਦਾਰੁਣਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟਮੇਤਦ੍ਧ੍ਰੁਵੰ ਮਨ੍ਯੇ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮਤਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍ ॥ 5-157-25 (37192)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਸਮੁਤ੍ਤੀਰ੍ਣਾਨਪਿ ਵਃ ਸਮੁਹ੍ਰੁʼਞ੍ਜਾਨਾਨ੍।
ਅਰੋਗਾਨਕ੍ਸ਼਼ਤੈਰ੍ਦੇਹੈਰ੍ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਮੀਤਿ ਮਤਿਰ੍ਮਮ ॥ 5-157-26 (37193)
ਸਮੇਤੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕਾਲਪਕ੍ਵਮਸੰਸ਼ਯਮ੍ ।
ਵਿਮਰ੍ਦਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨ੍ਭਾਵੀ ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਕਦਰ੍ਦਮਃ ॥ 5-157-27 (37194)
ਉਕ੍ਤੋ ਮਯਾ ਵਾਸੁਦੇਵਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰੁਪਹ੍ਵਰੇ।
ਸੰਬਨ੍ਧਿਸ਼਼ੁ ਸਮਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਮਧੁਸੂਦਨ ॥ 5-157-28 (37195)
ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਹਿ ਯਥਾਸ੍ਮਾਕੰ ਤਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ।
ਤਸ੍ਯਾਪਿ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਸਾਹ੍ਯੰ ਸ ਪਰ੍ਯੇਤਿ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 5-157-29 (37196)
ਤਚ੍ਚ ਮੇ ਨਾਕਰੋਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੇ ਮਧੁਸੂਦਨਃ।
ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸਰ੍ਵਭਾਵੇਨ ਧਨਞ੍ਜਯਮਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਹ ॥ 5-157-30 (37197)
ਧ੍ਰੁਵੋ ਜਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਿਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ।
ਤਥਾ ਹ੍ਯਭਿਨਿਵੇਸ਼ੋ(ਅ)ਯੰ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-157-31 (37198)
ਨ ਚਾਹਮ੍ਰੁʼਤ੍ਸਹੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮ੍ਰੁʼਤੇ ਲੋਕਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ।
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਨੁਵਰ੍ਤਾਮਿ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-157-32 (37199)
ਉਭੌ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੌ ਹਿ ਮੇ ਵੀਰੌ ਗਦਾਯਦ੍ਧਵਿਸ਼ਾਰਦੌ ।
ਤੁਲ੍ਯਸ੍ਨੇਹੋ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਤੋ ਭੀਤੇ ਤਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਨ੍ਰੁʼਪੇ ॥ 5-157-33 (37200)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤੀਰ੍ਥਾਨਿ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੁਮ੍ ।
ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੌਰਵ੍ਯਾੰਨਸ਼੍ਯਮਾਨਾਨਵੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍ ॥ 5-157-34 (37201)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-157-35x (3850)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੁਰਨੁਜ੍ਞਾਤਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ।
ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਂ ਯਯੌ ਰਾਮੋ ਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍ ॥ ॥ 5-157-35 (37202)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਮਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-157-13 ਇਦ੍ਧਾਤ੍ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਤ੍ ॥ 5-157-16 ਮਹਾਤ੍ਯਯੰ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਯਕਰਮ੍ ॥ 5-157-24 ਰੌਹਿਣੇਯੋ ਬਲਰਾਮਃ ॥ 5-157-28 ਉਪਹ੍ਵਰੇ ਏਕਾਨ੍ਤੇ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 158
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.158. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 158
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਅਣਸ਼੍ਯਾਲਸ੍ਯ ਰੁਕ੍ਮਿਣਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੁਪੇਤ੍ਯ ਅਰ੍ਜੁਨੰਪ੍ਰਤਿ ਤਸ੍ਯ ਭਯਵਿਕਲ੍ਪਪੂਰ੍ਵਕੰ ਦਰ੍ਪਾਸ੍ਤ੍ਵੇਨ ਸਾਹਾਯ੍ਯਕਰਣੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 1 ॥ ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੇਤ੍ਯ ਤਥਾਭਾਸ਼਼ਿਣਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤੇਨਾਪਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-158-0 (37203)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-158-0x (3851)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੈਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮਕਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਹਿਰਣ੍ਯਰੋਮ੍ਣੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਸਖਸ੍ਯ ਵੈ ॥ 5-158-1 (37204)
ਆਕੂਤੀਨਾਮਧਿਪਤਿਰ੍ਭੋਜਸ੍ਯਾਤਿਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ ।
ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯਪਤੇਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਰੁਕ੍ਮੀਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 5-158-2 (37205)
ਯਃ ਕਿੰਪੁਰੁਸ਼਼ਸਿੰਹਸ੍ਯ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਵਾਸਿਨਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੋ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੰ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਦਮਵਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ ॥ 5-158-3 (37206)
ਯੋ ਮਾਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਧਨੁਰ੍ਲੇਭੇ ਤੁਲ੍ਯੰ ਗਾਣ੍ਡੀਵਤੇਜਸਾ।
ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗੇਣ ਚ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸੰਮਿਤੰ ਦਿਵ੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-158-4 (37207)
ਤ੍ਰੀਣ੍ਯੇਵੈਤਾਨਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਦਿਵਿਚਾਰਿਣਾਮ੍ ।
ਵਾਰੁਣੰ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਤਤ੍ਰ ਮਾਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਵਿਜਯੰ ਧਨੁਃ ।
ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗ ਤੁ ਵੈਸ਼਼੍ਣਵੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਤੇਜੋਮਯੰ ਧਨੁਃ ॥ 5-158-5 (37208)
ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਪਰਸੇਨਾਭਯਾਵਹਮ੍।
ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਪਾਵਕਾਲ੍ਲੇਭੇ ਖਾਣ੍ਡਵੇ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਿਃ ॥ 5-158-6 (37209)
ਦ੍ਰੁਮਾਦ੍ਰੁਕ੍ਮੀ ਮਹਾਤੇਜਾ ਵਿਜਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ।
ਸੰਛਿਦ੍ਯ ਮੌਰਵਾਨ੍ਪਾਸ਼ਾੰਨਿਹਤ੍ਯ ਮੁਰਮੋਜਸਾ ॥ 5-158-7 (37210)
ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਨਰਕੰ ਭੌਮਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੇ ।
ਸ਼਼ੋਡਸ਼ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ॥ 5-158-8 (37211)
ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗੰ ਚ ਧਨੁਰੁਤ੍ਤਮਮ੍।
ਰੁਕ੍ਮੀ ਤੁ ਵਿਜਯੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਧਨੁਰ੍ਮੇਘਨਿਭਸ੍ਵਨਮ੍ ॥ 5-158-9 (37212)
ਵਿਭੀਸ਼਼ਯੰਨਿਵ ਜਗਤ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ।
ਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ਪੁਰਾ ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਸ੍ਵਬਾਹੁਲਗਰ੍ਵਿਤਃ ॥ 5-158-10 (37213)
ਰੁਕ੍ਮਿਣ੍ਯਾ ਹਰਣੰ ਵੀਰੋ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਧੀਮਤਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਨਾਹਤ੍ਵਾ ਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-158-11 (37214)
ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਵਧਾਵਦ੍ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ।
ਸੇਨਯਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਣ੍ਯਾ ਮਹਤ੍ਯਾ ਦੂਰਪਾਤਯਾ ॥ 5-158-12 (37215)
ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਯੁਧਵਰ੍ਮਿਣ੍ਯਾ ਗਙ੍ਗ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਯਾ।
ਸ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਯੋਗਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 5-158-13 (37216)
ਵ੍ਯੰਸਿਤੋ ਵ੍ਰੀਡਿਤੋ ਰਾਜੰਨਾਜਗਾਮ ਸ ਕੁਣ੍ਡਿਨਮ੍।
ਯਤ੍ਰੈਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਰਣੇ ਨਿਰ੍ਜਿਤਃ ਪਰਵੀਰਹਾ ॥ 5-158-14 (37217)
ਤਤ੍ਰ ਭੋਜਕਟੰ ਨਾਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਗਰਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਸੈਨ੍ਯੇਨ ਮਹਤਾ ਤੇਨ ਪ੍ਰਭੂਤਗਜਵਾਜਿਨਾ ॥ 5-158-15 (37218)
ਪੁਰੰ ਤਦ੍ਭੁਵਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤੰ ਨਾਮ੍ਨਾ ਭੋਜਕਟੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਸ ਭੋਜਰਾਜਃ ਸੈਨ੍ਯੇਨ ਮਹਤਾ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 5-158-16 (37219)
ਅਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣ੍ਯਾ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਗਮਤ੍।
ਤਤਃ ਸ ਕਵਚੀ ਧਨ੍ਵੀ ਤਲੀ ਖਙ੍ਗੀ ਸ਼ਰਾਸਨੀ ॥ 5-158-17 (37220)
ਰਥੇਨਾਦਿਤ੍ਯਵਰ੍ਣੇਨ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮਹਾਚਮੂਮ੍ ।
ਵਿਦਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਨਾਂ ਵਾਸੁਦੇਵਪ੍ਰਿਯੇਪ੍ਸਯਾ ॥ 5-158-18 (37221)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਤੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਗਮ੍ਯਾਭ੍ਯਪੂਜਯਤ੍।
ਸ ਪੂਜਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਸੁਸੰਸ੍ਤੁਤਃ ॥ 5-158-19 (37222)
ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤੁ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਸਹਸੈਨਿਕਃ ।
ਉਵਾਚ ਮਧ੍ਯੇ ਵੀਰਾਣਾਂ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-158-20 (37223)
ਸਹਾਯੋਸ੍ਮਿ ਸ੍ਥਿਤੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਯਦਿ ਭੀਤੋਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਣੇ ਸਾਹ੍ਯਮਸਹ੍ਯੰ ਤਵ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ॥ 5-158-21 (37224)
ਨ ਹਿ ਮੇ ਵਿਕ੍ਰਮੇ ਤੁਲ੍ਯਃ ਪੁਮਾਨਸ੍ਤੀਹ ਕਸ਼੍ਚਨ।
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿਰਣੇ ਭਾਗੰ ਯਨ੍ਮੇ ਦਾਸ੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 5-158-22 (37225)
ਅਪਿ ਦ੍ਰੋਣਕ੍ਰੁʼਪੌ ਵੀਰੌ ਭੀਸ਼਼੍ਮਕਰ੍ਣਾਵਥੋ ਪੁਨਃ ।
ਅਥਵਾ ਸਰ੍ਵ ਏਵੈਤੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੁ ਵਸੁਧਾਧਿਪਾਃ ॥ 5-158-23 (37226)
ਨਿਹਤ੍ਯ ਸਮਰੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਂਸ੍ਤਵ ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਮੇਦਿਨੀਮ੍ ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਚ ਸੰਨਿਧੌ ॥ 5-158-24 (37227)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਾਂ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਮਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਵਾਸੁਦੇਵਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍।
ਉਵਾਚ ਧੀਮਾਨ੍ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਸਖਿਪੂਰ੍ਵਕਮ੍ ॥ 5-158-25 (37228)
ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਮੇ ਵੀਰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸੁਮਹਾਬਲੈਃ ।
ਸਹਾਯੋ ਘੋਸ਼਼ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਕਸ੍ਤਦਾਸੀਤ੍ਸਖਾ ਮਮ ॥ 5-158-26 (37229)
ਤਥਾ ਪ੍ਰਤਿਭਯੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਵਦਾਨਵਸੰਕੁਲੇ।
ਖਾਣ੍ਡਵੇ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਕਃ ਸਹਾਯਸ੍ਤਦਾਵਭਵਤ੍ ॥ 5-158-27 (37230)
ਨਿਵਾਤਕਵਚੈਰ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਕਾਲਕੇਯੈਸ਼੍ਚ ਦਾਨਵੈਃ ।
ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਕਃ ਸਹਾਯਸ੍ਤਦਾਭਵਤ੍ ॥ 5-158-28 (37231)
ਤਥਾ ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਹ ਸਙ੍ਗਰੇ।
ਯੁਧ੍ਯਤੋ ਬਹੁਭਿਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਃ ਸਹਾਯੋ(ਅ)ਭਵਨ੍ਮਮ ॥ 5-158-29 (37232)
ਉਪਜੀਵ੍ਯ ਰਣੇ ਰੁਦ੍ਰੰ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੰ ਯਮਮ੍।
ਵਰੁਣੰ ਪਾਵਕੰ ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਦ੍ਰੋਣੰ ਚ ਮਾਧਵਮ੍ ॥ 5-158-30 (37233)
ਧਾਰਯਨ੍ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਧਨੁਸ੍ਤੇਜੋਮਯੰ ਦ੍ਰੁʼਢਮ੍ ।
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਸ਼ਰਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਪਰਿਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਃ ॥ 5-158-31 (37234)
ਕੌਰਵਾਮਾਂ ਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਪਾਣ੍ਡੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ।
ਦ੍ਰੋਣੰ ਵ੍ਯਪਦਿਸ਼ਞ੍ਛਿਸ਼਼੍ਯੋ ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 5-158-32 (37235)
ਕਥਮਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਭੀਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਯਸ਼ੋਹਰਮ੍ ।
ਵਚਨੰ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਵਜ੍ਰਾਯੁਧਸਮਸ੍ਵਨਮ੍ ॥ 5-158-33 (37236)
ਨਾਸ੍ਮਿ ਭੀਤੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਹਾਯਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮੇ ।
ਯਥਾਕਾਮੰ ਯਥਾਯੋਗੰ ਗਚ੍ਛ ਵਾਤ੍ਰੈਵ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਵਾ ॥ 5-158-34 (37237)
`ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ 5-158-35x (3852)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਤਸ੍ਯ ਵਿਜਯਸ੍ਯ ਚ ਧੀਮਤਃ ।'
ਵਿਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯ ਤਤੋ ਰੁਕ੍ਮੀ ਸੇਨਾਂ ਸਾਗਰਸੰਨਿਭਾਮ੍ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੁਪਾਗਚ੍ਛਤ੍ਤਥੈਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-158-35 (37238)
ਤਥੈਵ ਚਾਭਿਗਮ੍ਯੈਨਮੁਵਾਚ ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਸ਼੍ਚ ਤੇਨਾਪਿ ਸ ਤਦਾ ਸ਼ੂਰਮਾਨਿਨਾ ॥ 5-158-36 (37239)
ਦ੍ਵਾਵੇਵ ਤੁ ਮਹਾਰਾਜ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੁਦ੍ਧਾਦਪੇਯਤੁਃ।
ਰੌਹਿਣੇਯਸ਼੍ਚ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੋ ਰੁਕ੍ਮੀ ਚ ਵਸੁਧਾਧਿਪ ॥ 5-158-37 (37240)
ਗਤੇ ਰਾਮੇ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮਕਸ੍ਯ ਸੁਤੇ ਤਥਾ।
ਉਪਾਵਿਸ਼ਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਯ ਪੁਨਰੇਵ ਚ ॥ 5-158-38 (37241)
ਸਮਿਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਸਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਮਾਕੁਲਾ ।
ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਤਾਰਕੈਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਾ ਦ੍ਯੌਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰੇਣੇਵ ਭਾਰਤ ॥ ॥ 5-158-39 (37242)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਮਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਪ਼ਞ੍ਚਾਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-158-1 ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-158-2 ਆਕੂਤੀਨਾਂ ਸੰਕਲ੍ਪਾਨਾਮ੍ । ਸਤ੍ਯਸੰਕਲ੍ਪ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-158-7 ਮੌਰਵਾਨ੍ ਆਨ੍ਤ੍ਰਤਨ੍ਤਿਮਯਾਨ੍ । ਯੈਰਿਦਾਨੀ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗੇ ਧਨੁਸ਼਼ਿ ਜ੍ਯਾ ਕ੍ਰਿਯਤੇ॥ 5-158-30 ਉਪਜੀਵ੍ਯ ਆਰਾਧ੍ਯ। ਰਣੇ ਯੁਦ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ ॥ 5-158-32 ਦ੍ਰੋਣੰ ਅਯੰ ਮਮ ਗੁਰੁਰਿਤਿ ਵ੍ਯਪਦਿਸ਼ਨ੍ ਕਥਯਨ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 159
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.159. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 159
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਸਞ੍ਜਯੰਪ੍ਰਤਿ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਸੇਨਯੋਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਥਨਚੋਦਨਾ ॥ 1 ॥ ਸੰਜਯੇਨ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰਪ੍ਰਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ੍ਵੇਨ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਬਨ੍ਧੁਨਿਧਨਸ਼੍ਰਵਣੇਨ ਸ਼ੋਕਾਨਧਿਗਮੋਪਦੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-159-0 (37243)
ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 5-159-0x (3853)
ਤਥਾ ਵ੍ਯੂਢੇਸ਼਼੍ਵਨੀਕੇਸ਼਼ੁ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਕਿਮਰ੍ਕੁਰ੍ਵੰਸ਼੍ਚ ਕੁਰਵਃ ਕਾਲੇਨਾਭਿਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ ॥ 5-159-1 (37244)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-159-2x (3854)
ਤਥਾ ਵ੍ਯੂਢੇਸ਼਼੍ਵਨੀਕੇਸ਼਼ੁ ਯਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਸਞ੍ਜਯੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-159-2 (37245)
ਏਹਿ ਸਞ੍ਜਯ ਸਰ੍ਵ ਮੇ ਆਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਨਵਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ।
ਸੇਨਾਨਿਵੇਸ਼ੇ ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਸੇਨਯੋਃ ॥ 5-159-3 (37246)
ਦਿਸ਼਼੍ਟਮੇਵ ਪਰੰ ਮਨ੍ਯੇ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਚਾਪ੍ਯਨਰ੍ਥਕਮ੍ ।
ਯਦਹੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਯੁਦ੍ਧਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯੋਦਯਾਨ੍ ॥ 5-159-4 (37247)
ਤਥਾਪਿ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦੁਰ੍ਦ੍ਯੂਤਦੇਵਿਨਮ੍ ।
ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਨਿਯਨ੍ਤੁਂ ਵਾ ਕਰ੍ਤੁਂ ਵਾ ਹਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-159-5 (37248)
ਭਵਤ੍ਯੇਵ ਹਿ ਮੇ ਸੂਤ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ਾਨੁਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਨਃ ਸਾ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-159-6 (37249)
ਏਵੰ ਗਤੇ ਵੈ ਯਦ੍ਭਾਵਿ ਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਞ੍ਜਯ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਃ ਕਿਲ ਰਣੇ ਤਨੁਤ੍ਯਾਗੇ ਹਿ ਪੂਜਿਤਃ ॥ 5-159-7 (37250)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-159-8x (3855)
ਤ੍ਵਦ੍ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਯਮਨੁਪ੍ਰਸ਼੍ਨੋ ਮਹਾਰਾਜ ਯਥੇਚ੍ਛਸਿ।
ਨ ਤੁ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇ ਦੋਸ਼਼ਮਿਮਮਾਧਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-159-8 (37251)
ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਨਵਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਵਦਤੋ ਮਮ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਯ ਆਤ੍ਮਨੋ ਦੁਸ਼੍ਚਰਿਤਾਦਸ਼ੁਭੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾੰਨਰਃ ।
ਨ ਸ ਕਾਲੰ ਨ ਵਾ ਦੇਵਾਨੇਨਸਾ ਗਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-159-9 (37252)
ਮਹਾਰਾਜ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯੰ ਯਃ ਸਰ੍ਵਮਾਚਰੇਤ੍।
ਸ ਵਧ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਨਿਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਸਮਾਚਰਨ੍ ॥ 5-159-10 (37253)
ਨਿਕਾਰਾ ਮਨੁਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ।
ਅਨੁਭੂਤਾਃ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਰ੍ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੈਰਧਿਦੇਵਨੇ ॥ 5-159-11 (37254)
ਹਯਾਨਾਂ ਚ ਗਜਾਨਾਂ ਚ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਚਾਮਿਤਤੇਜਸਾਮ੍ ।
ਵੈਸ਼ਸੰ ਸਮਰੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯਤ੍ਤਨ੍ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-159-12 (37255)
ਸ੍ਥਿਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸਰ੍ਵਲੋਕਕ੍ਸ਼਼ਯੋਦਯਮ੍।
ਯਥਾਭੂਤੰ ਮਹਾਯੁਦ੍ਧੇ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਾ ਵਿਮਨਾ ਭਵ ॥ 5-159-13 (37256)
ਨ ਹ੍ਯੇਵ ਕਰ੍ਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਰ੍ਮਣੋਃ ਸ਼ੁਭਪਾਪਯੋਃ ।
ਅਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰੋ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਾਰ੍ਯਤੇ ਦਾਰੁਯਨ੍ਤ੍ਰਵਤ੍ ॥ 5-159-14 (37257)
ਕੇਚਿਦੀਸ਼੍ਵਰਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕੇਚਿਦੇਵ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।
ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਰਪ੍ਯਨ੍ਯੇ ਤ੍ਰੈਧਮੇਤਤ੍ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਤਸ੍ਮਾਦਨਰ੍ਥਮਾਪੰਨਃ ਸ੍ਥਿਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਿਸ਼ਾਮਯ ॥ ॥ 5-159-15 (37258)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ ॥ ਸਮਾਪ੍ਤੰ ਚ ਸੈਨ੍ਯਨਿਰ੍ਯਾਣਪਰ੍ਵ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-159-4 ਕ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਯੈਵ ਉਦਯੋ ਯੇਭ੍ਯਸ੍ਤਾਨ੍ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋਦਯਾਨ੍ ॥ 5-159-5 ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਕਪਟਵਿਸ਼਼ਯੈਵ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਨ ਧਰ੍ਮਵਿਸ਼਼ਯਾ ਯਸ੍ਯ ਤਮ੍ ॥ 5-159-9 ਏਨਸਾ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਦੇਵਾਨ੍ਕਾਲੰ ਵਾ ਗੁਨ੍ਤੁਂ ਉਪਲਬ੍ਧੁਂ ਨਾਰ੍ਹਤਿ। ਨ ਸ ਕਾਲੰ ਨ ਵਾ ਦੇਵੰ ਵਕ੍ਤੁਮੇਤਦਿਹਾਰ੍ਹਤੀਤਿ ਪਾਠੇਪ੍ਯਯਮੇਵਾਰ੍ਥਃ ॥ 5-159-11 ਨਿਕਾਰਾਃ ਤਿਰਸ੍ਕਾਰਾਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 160
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.160. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 160
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਸਨ੍ਦੇਸ਼ਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕਮੁਲੂਕਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਦੂਤ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-160-0 (37259)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-160-0x (3856)
ਹਿਰਣ੍ਵਤ੍ਯਾਂ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ।
ਨ੍ਯਵਿਸ਼ਨ੍ਤ ਮਹਾਰਾਜ ਕੌਰਵੇਯਾ ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 5-160-1 (37260)
ਤਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਨਿਵੇਸ੍ਯ ਬਲਮੋਜਸਾ ।
ਸੰਮਾਨਯਿਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤੀੰਨ੍ਯਸ੍ਯ ਗੁਲ੍ਮਾਂਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ॥ 5-160-2 (37261)
ਆਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਧਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੋਧਾਨਾਂ ਤਤ੍ਰ ਭਾਰਤ ।
ਕਰ੍ਣੰ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਚੈਵ ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਚਾਪਿ ਸੌਬਲਮ੍ ॥ 5-160-3 (37262)
ਆਨਾਯ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ।
ਤਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਹ ਭਾਰਤ ॥ 5-160-4 (37263)
ਸੌਬਲੇਨ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤ੍ਵਾ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਆਹੂਯੋਪਹ੍ਵਰੇ ਰਾਜੰਨੁਲੂਕਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-160-5 (37264)
ਉਲੂਕ ਗਚ੍ਛ ਕੈਤਵ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਹਸੋਮਕਾਨ੍।
ਗਤ੍ਵਾ ਮਮ ਵਚੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ॥ 5-160-6 (37265)
ਇਦੰ ਤਤ੍ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਭਿਚਿਨ੍ਤਿਤਮ੍ ।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਯੁਦ੍ਧੰ ਲੋਕਭਯਙ੍ਕਰਮ੍ ॥ 5-160-7 (37266)
ਯਦੇਤਤ੍ਕਤ੍ਥਨਾਵਾਕ੍ਯੰ ਸਞ੍ਜਯੋ ਮਹਦਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਾਯਸ੍ਯ ਗਰ੍ਜਤਃ ਸਾਨੁਜਸ੍ਯ ਤੇ ॥ 5-160-8 (37267)
ਮਧ੍ਯੇ ਕਰੂਣਾਂ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਸ੍ਯ ਕਾਲੋਯਮਾਗਤਃ ।
ਯਥਾਵਤ੍ਸੰਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੰ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 5-160-9 (37268)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਤਥੈਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤ੍ਯੰ ਵਚਨਾਨ੍ਮਮ ॥ 5-160-10 (37269)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸੋਮਕੈਸ਼੍ਚ ਸਕੇਕਯੈਃ।
ਕਥੰ ਵਾ ਧਾਰ੍ਮਿਕੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਮਧਰ੍ਮੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ।
ਯ ਇਚ੍ਛਸਿ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਨਸ਼੍ਯਮਾਨੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਵਤ੍ ॥ 5-160-11 (37270)
ਅਭਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਭ੍ਯੋ ਪਾਤਾ ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-160-12 (37271)
ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਹਿ ਪੁਰਾ ਗੀਤਃ ਸ਼੍ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੇਨਾਥ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਹ੍ਰੁʼਤੇ ਰਾਜ੍ਯੇ ਤੁ ਦੈਵਤੈਃ ॥ 5-160-13 (37272)
ਯਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਧ੍ਵਜੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੁਰਾ ਧ੍ਵਜ ਇਵੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਃ।
ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨਾਨਿ ਚ ਪਾਪਾਨਿ ਬੈਡਾਲੰ ਨਾਮ ਤਦ੍ਬ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-160-14 (37273)
ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਆਖ੍ਯਾਨਮਿਦਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਕਥਿਤੰ ਨਾਰਦੇਨੇਹ ਪਿਤੁਰ੍ਮਮ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-160-15 (37274)
ਮਾਰ੍ਜਾਰਃ ਕਿਲ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਨਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ।
ਊਰ੍ਧ੍ਵਬਾਹੁਃ ਸ੍ਥਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-160-16 (37275)
ਸ ਵੈ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਨਃਸ਼ੁਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾਰ੍ਥੰ ਸ਼ਰੀਰਿਣਾਮ੍ ।
ਕਰੋਮਿ ਧਰ੍ਮਮਿਤ੍ਯਾਹ ਸਰ੍ਵਾਨੇਵ ਸ਼ਰੀਰਿਣਃ ॥ 5-160-17 (37276)
ਤਸ੍ਯ ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਵਿਸ੍ਤ੍ਰਮ੍ਯੰ ਜਗ੍ਮੁਰਣ੍ਡਜਾਃ।
ਸਮੇਤ੍ਯ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਮਾਰ੍ਜਾਰੰ ਤੰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 5-160-18 (37277)
ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤੁ ਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਭੋਜਨਃ।
ਆਤ੍ਮਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮੇਨੇ ਚਾਰ੍ਯਾਯਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਫਲਮ੍ ॥ 5-160-19 (37278)
ਅਥ ਦੀਰ੍ਘਸ੍ਯ ਕਾਲਸ੍ਯ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਮੂਸ਼਼ਿਕਾ ਯਯੁਃ।
ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਸ੍ਤੰ ਚ ਤੇ ਤਤ੍ਰ ਧਾਰ੍ਮਿਕੰ ਵ੍ਰਤਚਾਰਿਣਮ੍ ॥ 5-160-20 (37279)
ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਮਹਤਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਦਮ੍ਭਯੁਕ੍ਤੇਨ ਭਾਰਤ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਤਿਰਿਯੰ ਰਾਜੰਨਾਸੀਤ੍ਤਤ੍ਰ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯੇ ॥ 5-160-21 (37280)
ਬਹੁਮਿਤ੍ਰਾ ਵਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨੋ ਮਾਤੁਲੋ ਹ੍ਯਯਮ੍ ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਕਰੋਤੁ ਸਤਤੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਬਾਲਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-160-22 (37281)
ਉਪਗਮ੍ਯ ਤੁ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਬਿਡਾਲਮਿਦਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ।
ਭਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦਿਚ੍ਛਾਮਸ਼੍ਚਰ੍ਤੁਂ ਚੈਵ ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 5-160-23 (37282)
ਭਵਾੰਨੋ ਗਤਿਰਵ੍ਯਗ੍ਰਾ ਭਵਾੰਨਃ ਪਰਮਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍।
ਤੇ ਵਯੰ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਾਃ ॥ 5-160-24 (37283)
ਭਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਪਰੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਭਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ।
ਸ ਨੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨਿਵ ਵਜ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-160-25 (37284)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਤੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਮੂਸ਼਼ਿਕੈਃ ਸ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਨ੍ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਨ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-160-26 (37285)
ਦ੍ਵਯੋਰ੍ਯੋਗੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਪਸੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਸ੍ਯ ਚ।
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਤੁ ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਵਚਨੰ ਭਵਤਾਂ ਹਿਤਮ੍ ॥ 5-160-27 (37286)
ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਰਪਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਚਨੰ ਮਮ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਤਪਸਾਸ੍ਮਿ ਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਦ੍ਰੁʼਢੰ ਨਿਯਮਾਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-160-28 (37287)
ਨ ਚਾਪਿ ਗਮਨੇ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਕਾਂਚਿਤ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍।
ਸੋਸ੍ਮਿ ਨੇਯਃ ਸਦਾ ਤਾਤਾ ਨਦੀਕੂਲਮਿਤਃਪਰਮ੍ ॥ 5-160-29 (37288)
ਤਥੇਤਿ ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਮੂਸ਼਼ਿਕਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਬਾਲਮਥੋ ਸਰ੍ਵੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰਾਯ ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ॥ 5-160-30 (37289)
ਤਤਃ ਸ ਪਾਪੋ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਨਥ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍।
ਪੀਵਰਸ਼੍ਚ ਸੁਵਰ੍ਣਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਢਬਨ੍ਧਸ਼੍ਚ ਜਾਯਤੇ॥ 5-160-31 (37290)
ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਣਾਂ ਗਣਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੀਯਤੇ(ਅ)ਥ ਸਃ।
ਮਾਰ੍ਜਾਰੋ ਵਰ੍ਧਤੇ ਚਾਪਿ ਤੇਜੋਬਲਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 5-160-32 (37291)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੇਤ੍ਯਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ।
ਮਾਤੁਲੋ ਵਰ੍ਧਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਾਮਹੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-160-33 (37292)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਤਮਃ ਕਸ਼੍ਚਿਡ੍ਡਿਣ੍ਡਿਕੋ ਨਾਮ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਨੰ ਰਾਜਨ੍ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਣਾਂ ਮਹਾਗਣਮ੍ ॥ 5-160-34 (37293)
ਗਚ੍ਛਤਾਂ ਵੋ ਨਦੀਤੀਰੰ ਸਹਿਤਾਨਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਹੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਹੈਵ ਮਾਤੁਲੇਨ ਤੁ ॥ 5-160-35 (37294)
ਸਾਧੁ ਸਾਧ੍ਵਿਤਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਪੂਜਯਾਞ੍ਚਕ੍ਰਿਰੇ ਤਦਾ।
ਚਕ੍ਰੁਸ਼੍ਚੈਵ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਡਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਯ ਵਚੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਤ੍ ॥ 5-160-36 (37295)
ਅਵਿਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਤਤਃ ਸੋ(ਅ)ਥ ਡਿਣ੍ਡਿਕੰ ਹ੍ਯੁਪਭੁਕ੍ਤਵਾਨ੍।
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸੁਰਞ੍ਜਸਾ ॥ 5-160-37 (37296)
ਤਤ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਤਮਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕੋਲਿਕੋ ਨਾਮ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਨੰ ਰਾਜਞ੍ਜ੍ਞਾਤਿਮਧ੍ਯੇ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 5-160-38 (37297)
ਨ ਮਾਤੁਲੋ ਧਰ੍ਮਕਾਮਸ਼੍ਛਦ੍ਮਮਾਤ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਸ਼ਿਖਾ।
ਨ ਮੂਲਫਲਭਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਠਾ ਭਵਤਿ ਲੋਮਸ਼ਾ ॥ 5-160-39 (37298)
ਅਸ੍ਯ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਗਣਸ਼੍ਚ ਪਰਿਹੀਯਤੇ ।
ਅਦ੍ਯ ਸਪ੍ਤਾਸ਼਼੍ਟਦਿਵਸਾਨ੍ਡਿਣ੍ਡਿਕੋਪਿ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 5-160-40 (37299)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮੂਸ਼਼ਿਕਾ ਵਿਪ੍ਰਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ।
ਬਿਡਾਲੋਪਿ ਸ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਜਗਾਮੈਵ ਯਥਾਗਤਮ੍ ॥ 5-160-41 (37300)
ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਨ੍ਬੈਡਾਲੰ ਵ੍ਰਤਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਚਰਸਿ ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼਼ੁ ਸਦਾ ਬਿਡਾਲੋਮੂਸ਼਼ਿਕੇਸ਼਼੍ਵਿਵ ॥ 5-160-42 (37301)
ਅਨ੍ਯਥਾ ਕਿਲ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯਮਨ੍ਯਥਾ ਕਰ੍ਮ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਦਮ੍ਭਨਾਰ੍ਥਾਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਵੇਦਾਸ਼੍ਚੋਪਸ਼ਮਸ਼੍ਚ ਤੇ ॥ 5-160-43 (37302)
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਛਦ੍ਮ ਤ੍ਵਿਦੰ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ।
ਕੁਰੁ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਸਿ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-160-44 (37303)
ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੇਣ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ।
ਦੇਹਿ ਦਾਨੰ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਸ਼੍ਚਯਥੋਚਿਤਮ੍ ॥ 5-160-45 (37304)
ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਯਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਂਸ਼੍ਚ ਮਾਤੁਰ੍ਮਾਤ੍ਰੁʼਹਿਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ।
ਪ੍ਰਮਾਰ੍ਜਾਸ਼੍ਰੁ ਰਣੇ ਜਿਤ੍ਵਾ ਸੰਮਾਨੰ ਪਰਮਾਵਹ ॥ 5-160-46 (37305)
ਪਞ੍ਚਗ੍ਰਾਮਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾ ਯਤ੍ਨਾਤ੍ਰਾਸ੍ਮਾਭਿਰਪਵਰ੍ਜਿਤਾਃ।
ਯੁਧ੍ਯਾਮਹੇ ਕਥੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਕੋਪਯੇਮ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 5-160-47 (37306)
ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਦੁਸ਼਼੍ਟਭਾਵਸ੍ਯ ਸੰਤ੍ਯਾਗੋ ਵਿਦੁਰਸ੍ਯ ਚ।
ਜਾਤੁਸ਼਼ੇ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਦਾਹੰ ਸ੍ਮਰ ਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ॥ 5-160-48 (37307)
ਯਚ੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਵੋਚਸ੍ਤ੍ਵਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ।
ਅਯਮਸ੍ਮਿ ਸ੍ਥਿਤੋ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਮਾਯਸਮਰਾਯ ਚ ॥ 5-160-49 (37308)
ਤਸ੍ਯਾਯਮਾਗਤਃ ਕਾਲਃ ਸਮਰਸ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪ।
ਏਤਦਰ੍ਥੰ ਮਯਾ ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਤਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 5-160-50 (37309)
ਕਿੰ ਨੁ ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਪਰੰ ਲਾਭੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਬਹੁ ਮਨ੍ਯਤੇ।
ਕਿੰਚ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਸੰਪ੍ਰਥਿਤੋ ਭੁਵਿ ॥ 5-160-51 (37310)
ਦ੍ਰੋਣਾਦਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਪਾਚ੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਤੁਲ੍ਯਯੋਨੌ ਸਮਬਲੇ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ॥ 5-160-52 (37311)
ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਸਮੀਪਤਃ।
ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੰ ਚ ਯਤ੍ਤੋ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿਯੋਧਯ ॥ 5-160-53 (37312)
ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਚ ਯਦ੍ਰੂਪੰ ਮਾਯਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸਿ।
ਤਤ੍ਤਥੈਵ ਪੁਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਾਰ੍ਜੁਨੋ ਮਾਮਭਿਦ੍ਰਵ ॥ 5-160-54 (37313)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਜਾਲੰ ਚ ਮਾਯਾਂ ਵੈ ਕੁਹਕਾ ਵਾਪਿ ਭੀਸ਼਼ਣਾ ।
ਆਤ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਙ੍ਗ੍ਰਮੇ ਵਹਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਿਗਰ੍ਜਨਾਃ ॥ 5-160-55 (37314)
ਵਯਮਪ੍ਯੁਤ੍ਸਹੇਮ ਦ੍ਯਾਂ ਖੰ ਚ ਗਚ੍ਛੇਮ ਮਾਯਯਾ ।
ਰਸਾਤਲੰ ਵਿਸ਼ਾਮੋਪਿ ਐਨ੍ਦ੍ਰੰ ਵਾ ਪੁਰਮੇਵ ਤੁ ॥ 5-160-56 (37315)
ਦਰ੍ਸ਼ਯੇਮ ਚ ਰੂਪਾਣਿ ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰੇ ਬਹੂਨ੍ਯਪਿ।
ਨ ਤੁ ਪਰ੍ਯਾਯਤਃ ਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਮ੍ ॥ 5-160-57 (37316)
ਮਨਸੈਵ ਹਿ ਭੂਤਾਨਿ ਧਾਤੈਵ ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼ੇ।
ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਚ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨਹੰ ਰਣੇ ॥ 5-160-58 (37317)
ਘਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਪਾਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਰਾਜ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਆਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਮੇ ਸਰ੍ਵੰ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਤਵ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍।
ਮਦ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯੇਨ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਵੈਰੰ ਵਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚਿਨਾ ॥ 5-160-59 (37318)
ਸ ਸਤ੍ਯਸਙ੍ਗਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਪਰਾਕ੍ਰਮੀ ।
ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵਾਦ੍ਯ ਰਣੇ ਯਤ੍ਤਃ ਪਸ਼੍ਯਾਮਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ॥ 5-160-60 (37319)
ਯਸ੍ਤੁ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਭਿਜ੍ਞਾਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਕਰੋਤਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸ਼ੋਕੰ ਸ ਜੀਵਤਿ ਸੁਜੀਵਿਤਮ੍ ॥ 5-160-61 (37320)
ਅਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚੈਵ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਖ੍ਯਾਤੰ ਲੋਕੇ ਮਹਦ੍ਯਸ਼ਃ।
ਅਦ੍ਯੇਦਾਨੀਂ ਵਿਜਾਨੀਮਃ ਸਨ੍ਤਿ ਸ਼਼ਣ੍ਡਾਃ ਸ਼ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਙ੍ਗਕਾਃ ॥ 5-160-62 (37321)
ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਨਾਪਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਯੁਕ੍ਤਃ ਕਥੰਚਨ ।
ਸੰਨਾਹੰ ਸੰਯੁਗੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਕੰਸਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 5-160-63 (37322)
ਤੰ ਚ ਤੂਬਰਕੰ ਬਾਲੰ ਬਹ੍ਵਾਸ਼ਿਨਮਵਿਦ੍ਯਕਮ੍ ।
ਉਲੂਕ ਮਦ੍ਵਚੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਅਸਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭੀਮਸੇਨਕਮ੍ ॥ 5-160-64 (37323)
ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਪਾਰ੍ਥ ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸੂਦੋ ਹ੍ਯਭੂਃ ਪੁਰਾ।
ਬਲ੍ਲਵੋ ਨਾਮ ਵਿਖ੍ਯਾਤਸ੍ਤਨ੍ਮਮੈਵ ਹਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-160-65 (37324)
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੰ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਨ ਤਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾ ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਰਾ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਰੁਧਿਰੰ ਪੀਯਤਾਂ ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ॥ 5-160-66 (37325)
ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨਹੰ ਰਣੇ।
ਨਿਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਰਸਾ ਤਸ੍ਯ ਕਾਲੋ(ਅ)ਯਮਾਗਤਃ ॥ 5-160-67 (37326)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਭੋਜ੍ਯੇ ਪੁਰਸ੍ਕਾਰ੍ਯੋ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਪੇਯੇ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਕ੍ਵ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕ੍ਵ ਚ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ॥ 5-160-68 (37327)
ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਸੇ ਹਤੋ ਭੂਮੌ ਗਦਾਮਾਲਿਙ੍ਗ੍ਯ ਭਾਰਤ।
ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਚ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਵਲ੍ਗਿਤੰ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰ ॥ 5-160-69 (37328)
ਉਲੂਕ ਨਕੁਲੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਚਨਾਨ੍ਮਮ ਭਾਰਤ।
ਯੁਧ੍ਦ੍ਯਸ੍ਵਾਦ੍ਯ ਸ੍ਥਿਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪਸ਼੍ਯਾਮਸ੍ਤਵ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-160-70 (37329)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਨੁਰਾਗੰ ਚ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ੰ ਚ ਮਯਿ ਭਾਰਤ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਸ਼੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਸ੍ਮਰੇਦਾਨੀਂ ਯਥਾਤਥਮ੍ ॥ 5-160-71 (37330)
ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਰਾਜਮਧ੍ਯੇ ਵਚੋ ਮਮ।
ਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਦਾਨੀਂ ਰਣੇ ਯਤ੍ਤਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਨ੍ਸ੍ਮਰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 5-160-72 (37331)
ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਚੋਭੌ ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਚਨਾਨ੍ਮਮ ।
ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵਾ ਭਰ੍ਤਾਰੋ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਰਪਿ ਮਹਾਗੁਣੈਃ ।
ਤਥਾਰ੍ਥਪਤਿਭਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਯਤਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-160-73 (37332)
ਅਸ਼੍ਲਾਘ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਨਰਪਤਿਰ੍ਯੁਵਯੋਰਿਤਿ ਚਾਗਤਮ੍ ॥ 5-160-74 (37333)
ਤੇ ਯੂਯੰ ਸੰਹਤਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤਦ੍ਵਧਾਰ੍ਥੰ ਮਮਾਪਿ ਚ।
ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੰ ਚ ਪ੍ਰਯੁਦ੍ਧ੍ਯਧ੍ਵੰ ਮਯਾ ਸਹ ॥ 5-160-75 (37334)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੰ ਬ੍ਰੂਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਚਨਾਨ੍ਮਮ।
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਸਮਯਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਲਬ੍ਧਵ੍ਯਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਾਪਿ ਸਃ ॥ 5-160-76 (37335)
ਦ੍ਰੋਣਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਮਰੇ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਸੇ ਹਿਤਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਮੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਪਾਪੰ ਕੁਰੁ ਕਰ੍ਮ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍ ॥ 5-160-77 (37336)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮਥੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਉਲੂਕ ਵਚਨਾਨ੍ਮਮ ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਤਿ ਮਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਨ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕੌਰਵਃ ॥ 5-160-78 (37337)
ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਧਨ੍ਵਿਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਦਾਨੀਂ ਸੁਨਿਰ੍ਭਯਃ ।
ਕੁਰੁ ਕਰ੍ਮ ਰਣੇ ਯਤ੍ਤਃ ਪਸ਼੍ਯਾਮਃ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਤਵ ॥ 5-160-79 (37338)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯੋਲੂਕਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਧਨਞ੍ਜਯੰ ਪੁਨਰ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ ॥ 5-160-80 (37339)
ਅਸ੍ਮਾਨ੍ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਪਰਾਜਿਤ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਤਿਵੀਮਿਮਾਮ੍ ।
ਅਥਵਾ ਨਿਰ੍ਜਿਤੋਸ੍ਮਾਭੀ ਰਣੇ ਵੀਰ ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-160-81 (37340)
ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾੰਨਿਰ੍ਵਾਸਨਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਵਨਵਾਸੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਸ਼੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ॥ 5-160-82 (37341)
ਯਦਰ੍ਥੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਸੂਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਤਦਿਦਮਾਗਤਮ੍ ।
ਬਲੰ ਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਚ ਪਰੰ ਚਾਪ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਲਾਘਵਮ੍ ॥ 5-160-83 (37342)
ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਕੋਪਸ੍ਯ ਕੁਰੁ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਮ੍।
ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਦੀਨਸ੍ਯ ਦੀਰ੍ਘਕਾਲੋਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਚ।
ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਕਸ੍ਯ ਨ ਸ੍ਫੋਟੇਦੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਦ੍ਧੰਸ਼ਿਤਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-160-84 (37343)
ਕੁਲੇ ਜਾਤਸ੍ਯ ਸ਼ੂਰਸ੍ਯ ਪਰਿਵਿਤ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਗ੍ਰੁʼਧ੍ਯਤਃ।
ਆਸ੍ਥਿਤੰ ਰਾਜ੍ਯਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕੋਪੰ ਕਸ੍ਯ ਨ ਦੀਪਯੇਤ੍ ॥ 5-160-85 (37344)
ਯਤ੍ਤਦੁਕ੍ਤੰ ਮਹਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਤਦ੍ਵਿਭਾਵ੍ਯਤਾਮ੍।
ਅਕਰ੍ਮਣਾ ਕਤ੍ਥਿਤੇਨ ਸਨ੍ਤਃ ਕੁਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-160-86 (37345)
ਅਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਵਸ਼ੇ ਸ੍ਥਾਨੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਪੁਨਰੁਦ੍ਧਰ।
ਦ੍ਵਾਵਰ੍ਥੌ ਯੁਦ੍ਧਕਾਮਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਤ੍ਕੁਰੁ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-160-87 (37346)
ਪਰਾਜਿਤੋ(ਅ)ਸਿ ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚਾਨਾਯਿਤਾ ਸਭਾਮ੍ ।
ਸ਼ਕ੍ਯੋ(ਅ)ਮਰ੍ਸ਼਼ੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਕਰ੍ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨਿਨਾ ॥ 5-160-88 (37347)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੈਵ ਤੁ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਨੇ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਦ੍ਵਿਵਾਸਿਤਃ।
ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਦਾਸ੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਚੋਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 5-160-89 (37348)
ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾੰਨਿਰ੍ਵਾਸਨਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਵਨਵਾਸੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਾਸ਼੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ॥ 5-160-90 (37349)
ਅਪ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਚ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਬ੍ਰੁਵਤ੍ਸੁ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਸ੍ਵ ਤ੍ਵਮਮਰ੍ਸ਼਼ੋ ਹ੍ਯੇਵ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-160-91 (37350)
ਕ੍ਰੋਧੋ ਬਲੰ ਤਥਾ ਵੀਰ੍ਯੰ ਜ੍ਞਾਨਯੋਗੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਰਲਾਘਵਮ੍।
ਇਹ ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤਾਂ ਪਾਰ੍ਥ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ॥ 5-160-92 (37351)
ਲੋਹਾਭਿਸਾਰੋ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮਕਰ੍ਦਮਮ੍।
ਪੁਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾ ਭ੍ਰੁʼਤਾ ਯੋਧਾਃ ਸ਼੍ਵੋ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-160-93 (37352)
ਅਸਮਾਗਮ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸੰਯੁਗੇ ਕਿੰ ਵਿਕਤ੍ਥਸੇ।
ਆਰੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਯਥਾ ਮਨ੍ਦਃ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 5-160-94 (37353)
ਏਵੰ ਕਤ੍ਥਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਅਕਤ੍ਥਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ ਸੁਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਚ ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-160-95 (37354)
ਦ੍ਰੋਣੰ ਚ ਬਲਿਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸ਼ਚੀਪਤਿਸਮੰ ਯੁਧਿ ।
ਅਜਿਤ੍ਵਾ ਸੰਯੁਗੇ ਪਾਰ੍ਥ ਰਾਜ੍ਯੰ ਕਥਮਿਹੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-160-96 (37355)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੇ ਧਨੁਸ਼਼ਿ ਚਾਚਾਰ੍ਯੰ ਵੇਦਯੋਰਨ੍ਤਗੰ ਦ੍ਵਯੋਃ।
ਯੁਧਿ ਧੁਰ੍ਯਮਵਿਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯਮਨੀਕਚਰਮਚ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 5-160-97 (37356)
ਦ੍ਰੋਣੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿੰ ਪਾਰ੍ਥ ਜੇਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ਤਨ੍ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ।
ਨ ਹਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ਵਾਤੇਨ ਮੇਰੁਮੁਨ੍ਮਥਿਤੰ ਗਿਰਿਮ੍ ॥ 5-160-98 (37357)
ਅਨਿਲੋ ਵਾ ਵਹੇਨ੍ਮੇਰੁਂ ਦ੍ਯੌਰ੍ਵਾਪਿ ਨਿਪਤੇਨ੍ਮਹੀਮ੍।
ਯੁਗੰ ਵਾ ਰਿਵਰ੍ਤੇਤ ਯਦ੍ਯੇਵੰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾਤ੍ਥ ਮਾਮ੍ ॥ 5-160-99 (37358)
ਕੋ ਹ੍ਯਸ੍ਤਿ ਜੀਵਿਤਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪਰਾਪ੍ਯੇਮਮਰਿਮਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਪਾਰ੍ਥੋ ਵਾ ਇਤਰੋ ਵਾਪਿ ਕੋਨ੍ਯਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 5-160-100 (37359)
ਕਥਮਾਭ੍ਯਾਮਭਿਧ੍ਯਾਤਃ ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਦਾਰੁਣੇਨ ਵਾ।
ਰਣੇ ਜੀਵਨ੍ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯੇਤ ਪਦਾ ਭੂਮਿਪੁਮਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ ॥ 5-160-101 (37360)
ਕਿੰ ਦਰ੍ਦੁਰਃ ਕੂਪਸ਼ਯੋ ਯਥੇਮਾਂ
ਨ ਬੁਧ੍ਯਸੇ ਰਾਜਚਮੂਂ ਸਮੇਤਾਮ੍।
ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਾਂ ਦੇਵਚਮੂਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਂ
ਗੁਪ੍ਤਾਂ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੈਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰਿਵ ਦ੍ਯਾਮ੍॥ 5-160-102 (37361)
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯੈਃ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯੈਰਥ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯੈ-
ਰੁਦੀਚ੍ਯਕਾਮ੍ਭੋਜਸ਼ਕੈਃ ਖਸ਼ੈਸ਼੍ਚ ।
ਸਾਲ੍ਵੈਃ ਸਮਤ੍ਸ੍ਯੈਃ ਕੁਰੁਮਧ੍ਯਦੇਸ਼੍ਯੈ-
ਰ੍ਮ੍ਲੇਚ੍ਛੈਃ ਪੁਲਿਨ੍ਦੈਰ੍ਦ੍ਰਵਿਡਾਨ੍ਧ੍ਰਕਾਞ੍ਚ੍ਯੈਃ ॥ 5-160-103 (37362)
ਨਾਨਾਜਨੌਘੰ ਯੁਧਿ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ
ਗਾਙ੍ਗੰ ਯਥਾ ਵੇਗਮਪਾਰਣੀਯਮ੍।
ਮਾਂ ਚ ਸ੍ਥਿਤੰ ਨਾਨਾਬਲਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ
ਯੁਯੁਤ੍ਸਸੇ ਮਨ੍ਦ ਕਿਮਲ੍ਪਬੁਦ੍ਧੇ ॥ 5-160-104 (37363)
ਅਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਾਵਿਸ਼਼ੁਧੀ ਚੈਵ ਅਗ੍ਨਿਦਤ੍ਤੰ ਚ ਤੇ ਰਥਮ੍।
ਜਾਨੀਮੋ ਹਿ ਰਣੇ ਪਾਰ੍ਥ ਕੇਤੁਂ ਦਿਵ੍ਯੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-160-105 (37364)
ਅਕਤ੍ਥਮਾਨੋ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਕਤ੍ਥਸੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨ ਕਿੰ ਬਹੁ ।
ਪਰ੍ਯਾਯਾਤ੍ਸਿਦ੍ਧਿਰੇਤਸ੍ਯ ਨੈਤਤ੍ਸਿਧ੍ਯਾਤਿ ਕਤ੍ਥਨਾਤ੍ ॥ 5-160-106 (37365)
ਯਦੀਦੰ ਕਤ੍ਥਨਾਲ੍ਲੋਕੇ ਸਿਧ੍ਯੇਤ੍ਕਰ੍ਮ ਧਨਞ੍ਜਯ।
ਸਰ੍ਵੇ ਭਵੇਯੁਃ ਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾਃ ਕਤ੍ਥਨੇ ਕੋ ਹਿ ਦੁਰ੍ਗਤਃ ॥ 5-160-107 (37366)
ਜਨਾਮਿ ਤੇ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਸਹਾਯੰ
ਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਤਾਲਮਾਤ੍ਰਮ੍ ।
ਜਾਨਾਮ੍ਯਹੰ ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯੋਦ੍ਧਾ
ਜਾਨਾਨਸ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਯਮੇਤਦ੍ਧਰਾਮਿ ॥ 5-160-108 (37367)
ਨ ਤੁ ਪਰ੍ਯਾਯਧਰ੍ਮੇਮ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ।
ਮਨਸੈਵਾਨੁਕੂਲਾਨਿ ਧਾਤੈਵ ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼ੇ ॥ 5-160-109 (37368)
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਸਮਾ ਭੁਕ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਿਲਪਤਸ੍ਤਵ।
ਭੂਯਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਨਿਹਤ੍ਯ ਸਬਾਨ੍ਧਵਮ੍ ॥ 5-160-110 (37369)
ਕ੍ਵ ਤਦਾ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਤੇ(ਅ)ਭੂਦ੍ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਦਾਸਪਣੈਰ੍ਜਿਤਃ।
ਕ੍ਵ ਤਦਾ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਬਲਮਾਸੀਚ੍ਚ ਫਾਲ੍ਗੁਨ ॥ 5-160-111 (37370)
ਸਗਦਾਦ੍ਭੀਮਸੇਨਾਦ੍ਵਾ ਫਾਲ੍ਗੁਨਾਦ੍ਵਾ ਸਗਾਣ੍ਡਿਵਾਤ੍।
ਨ ਵੈ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤਦਾ ਯੋ ਭੂਦ੍ਵਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਂ ॥ 5-160-112 (37371)
ਸਾ ਵੋ ਦਾਸ੍ਯੇ ਸਮਾਪੰਨਾਨ੍ਮੋਚਯਾਮਾਸ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤੀ।
ਅਮਾਨੁਸ਼਼੍ਯੰ ਸਮਾਪੰਨਾਨ੍ਦਾਸਕਰ੍ਮਣ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 5-160-113 (37372)
ਅਵੋਚੰ ਯਤ੍ਸ਼਼ਣ੍ਡਤਿਲਾਨਹੰ ਵਸ੍ਤਥਯਮੇਵ ਤਤ੍।
ਧ੍ਰੁʼਤਾ ਹਿ ਵੇਮੀ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਤਦਾ ॥ 5-160-114 (37373)
ਸੂਦਕਰ੍ਮਣਿ ਚ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਮਹਾਨਸੇ ।
ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਤ੍ਤੁ ਤਨ੍ਮਮ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-160-115 (37374)
ਏਵਮੇਵ ਸਦਾ ਦਣ੍ਡੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇ ਦਧੁਃ।
ਵੇਣੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼਼ਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਨਰ੍ਤਿਤਵਾਨਸਿ ॥ 5-160-116 (37375)
ਨ ਭਯਾਦ੍ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਨ ਚਾਪਿ ਤਵ ਫਲ੍ਗੁਨ ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਹਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-160-117 (37376)
ਨ ਮਾਯਾ ਹੀਨ੍ਦ੍ਰਜਾਲੰ ਵਾ ਕੁਹਕਾ ਵਾਪਿ ਭੀਸ਼਼ਣਾ ।
ਆਤ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਵਹਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਿਗਰ੍ਜਨਾਃ ॥ 5-160-118 (37377)
ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਸ੍ਰੰ ਵਾ ਫਾਲ੍ਗੁਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤਾਨਿ ਵਾ।
ਆਸਾਦ੍ਯ ਮਾਮਮੋਘੇਸ਼਼ੁਂ ਦ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ ॥ 5-160-119 (37378)
ਸੰਯੁਗੰ ਗਚ੍ਛ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਭਿਨ੍ਧਿ ਵਾ ਸ਼ਿਰਸਾ ਗਿਰਿਮ੍ ।
ਤਰਸ੍ਵ ਵਾ ਮਹਾਗਾਧੰ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਦਧਿਮ੍ ॥ 5-160-120 (37379)
ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤਮਹਾਮੀਨੰ ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿਮਹੋਰਗਮ੍ ।
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਬਲਮਹੋਦ੍ਵੇਲੰ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਤਿਮਿਙ੍ਗਿਲਮ੍ ॥ 5-160-121 (37380)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਵੇਗਮਪਰ੍ਯਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੋਣਗ੍ਰਾਹਦੁਰਸਦਮ੍ ।
ਕਰ੍ਣਸ਼ਲ੍ਯਝਸ਼਼ਾਵਰ੍ਤੰ ਕਾਮ੍ਭੋਜਬਡਬਾਮੁਖਮ੍ ॥ 5-160-122 (37381)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੌਘੰ ਸ਼ਲਸ਼ਲ੍ਯਮਤ੍ਸ੍ਯੰ
ਸੁਸ਼਼ੇਣਚਿਤ੍ਰਾਯੁਧਨਾਗਨਕ੍ਰਮ੍।
ਜਯਦ੍ਰਥਾਦ੍ਰਿੰ ਪੁਰੁਮਿਤ੍ਰਗਾਧੰ
ਦੁਰ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਣੋਦੰ ਸ਼ਕੁਨਿਪ੍ਰਪਾਤਮ੍ ॥ 5-160-123 (37382)
ਸ਼ਸ਼੍ਤ੍ਰੌਘਮਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਮਭਿਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ
ਯਦਾਵਗਾਹ੍ਯ ਸ਼੍ਰਮਨਸ਼਼੍ਟਚੇਤਾਃ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤ੍ਵੰ ਹਤਸਰ੍ਵਬਾਨ੍ਧਵ-
ਸ੍ਤਦਾ ਮਨਸ੍ਤੇ ਪਰਿਤਾਪਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-160-124 (37383)
ਤਦਾ ਮਨਸ੍ਤੇ ਤ੍ਰਿਦਿਵਾਦਿਵਾਸ਼ੁਚੇ-
ਰ੍ਨਿਵਰ੍ਤਿਤਾ ਪਾਰ੍ਥ ਮਹੀਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਹਿ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭੰ ਤ੍ਵਯਾ
ਬੁਭੂਸ਼਼ਿਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗ ਇਵਾਤਪਸ੍ਵਿਨਾ ॥ ॥ 5-160-125 (37384)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਉਲੂਕਦੂਤਾਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-160-3 ਆਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦੇਃ ਵਿਧਿੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਵਿਧਾਨਮ੍ ॥ 5-160-11 ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹਿਤਃ ਕਥਮਧਰ੍ਮੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-160-14 ਭੋ ਸੁਰਾ ਇਤਿ ਦੇਵਾਨ੍ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਃ ਸਬੋਧਯਤਿ। ਯਸ੍ਯ ਵ੍ਰਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਧ੍ਵਜੋ ਧਰ੍ਮਚਿਹ੍ਨੰ ਦਰ੍ਭਪਵਿਤ੍ਰਪਾਣਿਤ੍ਵਾਦਿ। ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਵਿਦਿਤਃ ॥ 5-160-17 ਮਨਃਸ਼ੁਦ੍ਧਿੰ ਹਿੰਸਾਤੋ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮ੍ ॥ 5-160-18 ਵਿਸ੍ਰਮ੍ਭੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਮ੍ ॥ 5-160-39 ਸ਼ਿਖਾ ਜਟਾਧਾਰਣਮਿਤਿਯਤ੍ ਤਚ੍ਛਦ੍ਮਮਾਤ੍ਰਮ੍ ॥ 5-160-44 ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਸੀਤ੍ਯੁਪਾਹਸਃ ॥ 5-160-55 ਕੁਹਕਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤਿਗਰ੍ਜਨਾਃ ਵਿਪਰੀਤਾਨ੍ਕੋਪਾਨ੍ ਵਹਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਪਯਨ੍ਤਿ ਨਤੁ ਭਯੰ ਜਨਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥ ਗਰ੍ਜਨੰ ਨਿਨਦੇ ਕੋਪੇ ਇਤਿ ਮੇਦਿਨੀ ॥ 5-160-57 ਪਰ੍ਯਾਯਤਃ ਪਰ੍ਯਾਯੋ ਭਯਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਿਰੂਪਃ ਪ੍ਰਕਾਰਸ੍ਤੇਨ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਨਤੁ ਭਵਤਿ। ਤਥਾ ਪਰੋਪਿ ਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀ ਭਯਾਤ੍ਮਿਕਾਂ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ॥ 5-160-62 ਸਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਙ੍ਗਕਾ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੰ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਚਿਹ੍ਨੰ ਸ਼੍ਮਸ਼੍ਰੁਲਤ੍ਵਲਿਙ੍ਗਵਤ੍ਤ੍ਵਾਦਿਕੰ ਤਤ੍ਸਹਿਤਾਃ ਸ਼਼ਣ੍ਡਾਃ ਨਿਰ੍ਵੀਰ੍ਯਾਃ ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਵ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਮਿਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-160-64 ਤੂਬਰਕੰ ਅਸ਼੍ਮਸ਼੍ਰੁਪੁਰੁਸ਼਼ਮ੍। ਅਵਿਦ੍ਯਕੰ ਮੂਢਮ੍ ॥ 5-160-73 ਅਰ੍ਥਪਤਿਭੀ ਰਾਜਭਿਃ ਯਤਃ ਕਾਲਾਤ੍ ਤਤ ਆਰਮ੍ਭੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-160-74 ਮੂਢਾਂ ਯੂਯੰ ਮਯਿ ਗੁਣਵਤਿ ਸ੍ਵਾਮਿਨਿ ਨ ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਥੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-160-75 ਤਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧੇਤੋਰ੍ਮਮ ਵਧਾਰ੍ਥੰ ਚ ਪ੍ਰਯੁਧ੍ਦ੍ਯਧ੍ਵਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-160-77 ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰੁਗੁਰੁਵਾਧਾਖ੍ਯਾਮ੍ । 5-160-85 ਰਾਜ੍ਯਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ । 5-160-87 ਸ੍ਥਾਨੰ ਸ੍ਥਿਤਿਮ੍ । ਤਤ੍ ਸ੍ਥਾਨਰਾਜ੍ਯਯੋਰੁਦ੍ਧਰਣਮ੍। ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਰ੍ਮ ਕੁਰੁ ॥ 5-160-89 ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਤ੍ ਗ੍ਰੁʼਹਾਤ੍ ॥ 5-160-93 ਲੋਹਾਭਿਸਾਰਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨੀਰਾਜਨਾਦਿਕੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇਣ ਦੇਵਤਾਵਾਹਨਾਦਿਕੰ ਚ ॥ 5-160-97 ਵੇਦਯੋਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਧਨੁਰ੍ਵੇਦਯੋਃ। ਅਨ੍ਤਗੰ ਪਾਰਗਮ੍ ॥ 5-160-99 ਯੁਗੰ ਕਾਲਚਕ੍ਰਮ੍ ॥ 5-160-101 ਆਭ੍ਯਾਂ ਦ੍ਰੋਣਭੀਸ਼਼੍ਮਾਭ੍ਯਾਂ ਅਭਿਧ੍ਯਾਤੋ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ ॥ 5-160-102 ਦੁਰ੍ਦੁਰੋ ਮਣ੍ਡੂਕਃ ॥ 5-160-106 ਪਰ੍ਯਾਯਾਤ੍ ਯੁਦ੍ਧਪ੍ਰਕਾਰਾਤ੍ ॥ 5-160-109 ਪਰ੍ਯਾਯਧਰ੍ਮੇਮ ਉਪਧਰ੍ਮੇਣ ਮਾਯਾਦਿਨਾ । ਅਥਵਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਹ ਇਤਿ ਕ੍ਰਮਧਰ੍ਮਸ੍ਤੇਨ ਨ ਕਿੰਤੁ ਸ਼ੌਰ੍ਯੇਣੈਵ ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਪ੍ਨੋਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਮਨਸਾ ਸੰਕਲ੍ਪੇਨ ਧਾਤੈਵ ਕੁਰੁਤੇ ਨਤੁ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਃ ॥ 5-160-113 ਅਮਾਨੁਸ਼਼੍ਯੰ ਨੀਚਮਨੁਸ਼਼੍ਯਤ੍ਵਮ੍। ਅਲ੍ਪਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਨਞ੍ ॥ 5-160-121 ਉਦ੍ਵੇਲੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ॥ 5-160-125 ਨਿਵਰ੍ਤਿਤਾ ਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਬੁਭੂਸ਼਼ਿਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਸ਼਼੍ਟਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 161
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.161. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 161
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਉਲੂਕੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨੁਪੇਤ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਰ੍ਜੁਨੌਪ੍ਰਤਿ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਨ੍ਦੇਸ਼ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-161-0 (37385)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-161-0x (3857)
ਸੇਨਾਨਿਵੇਸ਼ੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕੈਤਵ੍ਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਹ ।
ਸਮਾਗਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯੈਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-161-1 (37386)
ਅਭਿਜ੍ਞੋ ਦੂਤਵਾਕ੍ਯਾਨਾਂ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਬ੍ਰੁਵਤੋ ਮਮ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਮਾਦੇਸ਼ੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨ ਕ੍ਰੋਦ੍ਧੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-161-2 (37387)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-161-3x (3858)
ਉਲੂਕ ਨ ਭਯੰ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤ੍ਵੰ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਃ ।
ਯਨ੍ਮਤ੍ਤੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਲੁਬ੍ਧਸ੍ਯਾਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ॥ 5-161-3 (37388)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-161-4x (3859)
ਤਤੋ ਦ੍ਯੁਤਿਮਤਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।
ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਂ ਚ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 5-161-4 (37389)
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਸਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਚ ਸੰਨਿਧੌ ।
ਭੂਮਿਪਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਜਗਾਦ ਹ ॥ 5-161-5 (37390)
ਉਲੂਕ ਉਵਾਚ। 5-161-6x (3860)
ਇਦੰ ਤ੍ਵਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਮਨਾਃ ।
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਾਂ ਕੁਰੁਵੀਰਾਣਾਂ ਤੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ॥ 5-161-6 (37391)
ਪਰਾਜਿਤੋ(ਅ)ਸਿ ਦ੍ਯੂਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚਾਨਾਯਿਤਾ ਸਭਾਮ੍ ।
ਸ਼ਕ੍ਯੋ(ਅ)ਮਰ੍ਸ਼਼ੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਕਰ੍ਤੁਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨਿਨਾ ॥ 5-161-7 (37392)
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੈਵ ਤੁ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਨੇ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯਾਦ੍ਵਿਵਾਸਿਤਃ ।
ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਦਾਸ੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਚੋਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 5-161-8 (37393)
ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੰ ਰਾਜ੍ਯਹਰਣੰ ਵਨਵਾਸੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ॥ 5-161-9 (37394)
ਅਸ਼ਕ੍ਤੇਨ ਚ ਯਚ੍ਛਪ੍ਤੰ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਰੁਧਿਰੰ ਪੀਯਤਾਂ ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ॥ 5-161-10 (37395)
ਲੋਹਾਭਿਸਾਰੋ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮਕਰ੍ਦਮਮ੍।
ਸਮਃ ਪਨ੍ਥਾ ਭ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇਸ਼੍ਵਾਃ ਸ਼੍ਵੋ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-161-11 (37396)
ਅਸਮਾਗਮ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸੰਯੁਗੇ ਕਿੰ ਵਿਕਤ੍ਥਸੇ ।
ਆਰੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਯਥਾ ਪਙ੍ਗੁਃ ਪਰ੍ਵਤੰ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮ੍ ॥ 5-161-12 (37397)
ਏਵੰ ਕਤ੍ਥਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਅਕਤ੍ਥਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ।
ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ ਸੁਦੁਰ੍ਘਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਚ ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-161-13 (37398)
ਦ੍ਰੋਣੰ ਚ ਬਲਿਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸ਼ਚੀਪਤਿਸਮੰ ਯੁਧਿ।
ਅਜਿਤ੍ਵਾ ਸੰਯੁਗੇ ਪਾਰ੍ਥ ਰਾਜ੍ਯੰ ਕਥਮਿਹੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-161-14 (37399)
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੇ ਧਨੁਸ਼਼ਿ ਚਾਚਾਰ੍ਯੰ ਵੇਦਯੋਰਨ੍ਤਗੰ ਦ੍ਵਯੋਃ।
ਯੁਧਿ ਧੁਰ੍ਯਮਵਿਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯਮਨੀਕਚਰਮਚ੍ਯੁਤਮ੍ ॥ 5-161-15 (37400)
ਦ੍ਰੋਣੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿੰ ਪਾਰ੍ਥ ਜੇਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ਤਨ੍ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ।
ਨ ਹਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ਵਾਤੇਨ ਮੇਰੁਮੁਨ੍ਮਥਿਤੰ ਗਿਰਿਮ੍ ॥ 5-161-16 (37401)
ਅਨਿਲੋ ਵਾ ਵਹੇਨ੍ਮੇਰੁਂ ਦ੍ਯੌਰ੍ਵਾਪਿ ਨਿਪਤੇਨ੍ਮਹੀਮ੍ ।
ਯੁਗੰ ਵਾ ਪਰਿਵਰ੍ਤੇਤ ਯਦ੍ਯੇਵੰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾਤ੍ਥ ਮਾਮ੍ ॥ 5-161-17 (37402)
ਕੋ ਹ੍ਯਸ੍ਤਿ ਜੀਵਿਤਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੇਮਮਰਿਮਰ੍ਦਨਮ੍ ।
ਗਜੋ ਵਾਜੀ ਰਥੋ ਵਾਪਿ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ॥ 5-161-18 (37403)
ਕਥਮਾਭ੍ਯਾਮਭਿਧ੍ਯਾਤਃ ਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਦਾਰੁਣੇਨ ਵਾ ।
ਰਣੇ ਜੀਵਨ੍ਵਿਮੁਚ੍ਯੇਤ ਪਦਾ ਭੂਮਿਮੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ ॥ 5-161-19 (37404)
ਕਿੰ ਦੁਰ੍ਦੁਰਃ ਕੂਪਸ਼ਯੋ ਯਥੇਮਾਂ
ਨ ਬੁਧ੍ਯਮੇ ਰਾਜਚਮੂਂ ਸਮੇਤਾਮ੍।
ਦੁਰਾਧਰਸ਼਼ਾਂ ਦੇਵਚਮੂਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਂ
ਗੁਪ੍ਤਾਂ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੈਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੈਰਿਵ ਦ੍ਯਾਮ੍ ॥ 5-161-20 (37405)
ਪ੍ਰਾਚ੍ਯੈਃ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯੈਰਥ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯੈ-
ਰੁਦੀਚ੍ਯਕਾਮ੍ਭੋਜਸ਼ਕੈਃ ਖਸ਼ੈਸ਼੍ਚ।
ਸਾਲ੍ਵੈਃ ਸਮਤ੍ਸ੍ਯੈਃ ਕੁਰੁਮੁਖ੍ਯਦੇਸ਼੍ਯੈ-
ਰ੍ਮ੍ਲੇਚ੍ਛੈਃ ਪੁਲਿਨ੍ਦੈਰ੍ਦ੍ਰਵਿਡਾਨ੍ਧ੍ਰਕਾਞ੍ਚ੍ਯੈਃ ॥ 5-161-21 (37406)
ਨਾਨਾਜਨੌਘੰ ਯੁਧਿ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ
ਨਾਙ੍ਗੰ ਯਥਾ ਵੇਗਮਪਾਰਕਣੀਯਮ੍।
ਮਾਂ ਚ ਸ੍ਥਿਤੰ ਨਾਗਬਲਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ
ਯੁਯੁਤ੍ਸਮੇ ਮਨ੍ਦ ਕਿਮਲ੍ਪਬੁਦ੍ਧੇ ॥ 5-161-22 (37407)
ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੰ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍।
ਅਭ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਮੁਲੂਕਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-161-23 (37408)
ਅਕਤ੍ਥਮਾਨੋ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਕਤ੍ਥੇਸੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨ ਕਿੰ ਬਹੁ।
ਪਰ੍ਯਾਯਾਤ੍ਸਿਦ੍ਧਿਰੇਸ੍ਯ ਨੈਤਤ੍ਸਿਧ੍ਯਤਿ ਕਤ੍ਥਨਾਤ੍ ॥ 5-161-24 (37409)
ਯਦੀਦੰ ਕਤ੍ਥਨਾਲ੍ਲੋਕੇ ਸਿਧ੍ਯੇਤ੍ਕਰ੍ਮ ਧਨਞ੍ਜਯ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਭਵੇਯੁਃ ਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾਃ ਕਤ੍ਥਨੇ ਕੋ ਹਿ ਦੁਰ੍ਗਤਃ ॥ 5-161-25 (37410)
ਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਸਹਾਯੰ
ਜਾਨਾਮਿ ਤੇ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਤਾਲਮਾਤ੍ਰਮ੍।
ਜਾਨਾਮ੍ਯੇਤਤ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯੋਦ੍ਧਾ
ਜਾਨਾਨਸ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਯਮੇਤਦ੍ਧਰਾਮਿ ॥ 5-161-26 (37411)
ਨ ਤੁ ਪਰ੍ਯਾਯਧਰ੍ਮੇਣ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨੁਸ਼਼ਃ ।
ਮਨਸੈਵਾਨੁਕੂਲਾਨਿ ਵਿਧਾਤਾ ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼ੇ ॥ 5-161-27 (37412)
ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ ਸਮਾ ਭੁਕ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਿਲਪਤਸ੍ਤਵ ।
ਭੂਯਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਸ਼਼੍ਯੇ ਨਿਹਤ੍ਯ ਤ੍ਵਾਂ ਸਬਾਨ੍ਧਵਮ੍ ॥ 5-161-28 (37413)
ਕ੍ਵ ਤਦਾ ਗਾਣ੍ਡਿਵੰ ਤੇ(ਅ)ਭੂਦ੍ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਦਾਸਪਣੈਰ੍ਜਿਤਃ।
ਕ੍ਵ ਤਦਾ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਬਲਮਾਸੀਚ੍ਚ ਫਾਲ੍ਗੁਨਾ ॥ 5-161-29 (37414)
ਸਗਦਾਦ੍ਭੀਮਸੇਨਾਦ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਾਦ੍ਵਾਪਿ ਸਗਾਣ੍ਡਿਵਾਤ੍ ।
ਨ ਵੈ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤਦਾ ਵੋਭੂਦ੍ਵਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਮ੍ ॥ 5-161-30 (37415)
ਸਾ ਵੋ ਦਾਸ੍ਯੇ ਸਮਾਪੰਨਾਨ੍ਮੋਚਯਾਮਾਸ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤੀ ।
ਅਮਾਨੁਸ਼਼੍ਯੰ ਸਮਾਪੰਨਾਨ੍ਦਾਸਕਰ੍ਮਣ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 5-161-31 (37416)
ਅਵੋਚੰ ਯਤ੍ਸ਼਼ਣ੍ਡਤਿਲਾਨਹੰ ਵਸ੍ਤਥ੍ਯਮੇਵ ਤਤ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਾ ਹਿ ਵੇਣੀ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਤਦਾ ॥ 5-161-32 (37417)
ਸੂਦਕਰ੍ਮਣਿ ਚ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਮਹਾਨਸੇ ।
ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਚ੍ਚ ਤਨ੍ਮਮ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-161-33 (37418)
ਏਵਮੇਤਤ੍ਸਦਾਂ ਦਣ੍ਡੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇ ਦਧੁਃ ।
ਵੇਣੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼਼ਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਨਰ੍ਤਿਤਵਾਨਸਿ ॥ 5-161-34 (37419)
ਨ ਭਯਾਦ੍ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਨ ਚਾਪਿ ਤਵ ਫਾਲ੍ਗੁਨ ।
ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਪ੍ਰਦਾਕਸ੍ਯਾਮਿ ਯੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਹਕੇਸ਼ਵਃ ॥ 5-161-35 (37420)
ਨ ਮਾਯਾ ਹੀਨ੍ਦ੍ਰਜਾਲੰ ਵਾ ਕੁਹਕਾ ਵਾਪਿ ਭੀਸ਼਼ਣਾ ।
ਆਤ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਮੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਹਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਿਗਰ੍ਜਨਾਃ ॥ 5-161-36 (37421)
ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਸ੍ਰੰ ਵਾ ਫਾਲ੍ਗੁਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤਾਨਿ ਵਾ।
ਆਸਾਦ੍ਯ ਮਾਮਮੋਘੇਸ਼਼ੁਂ ਦ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼ਃ ॥ 5-161-37 (37422)
ਸੰਯੁਗੰ ਗਚ੍ਛ ਭੂਸ਼਼੍ਮੇਣ ਭਿਨ੍ਧਿ ਵਾ ਸ਼ਿਰਸਾ ਗਿਰਿਮ੍।
ਤਰੇਮੰ ਵਾ ਮਹਾਗਾਧੰ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਤਿਮਿਙ੍ਗਿਲਮ੍ ॥ 5-161-38 (37423)
ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤਮਹਾਮੀਨੰ ਵਿਵਿੰਸ਼ਤਿਮਹੋਰਗਮ੍ ।
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਬਲਮਹੋਦ੍ਵੇਲੰ ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਕਤਿਮਿਙ੍ਗਿਤਮ੍ ॥ 5-161-39 (37424)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਵੇਗਮਪਰ੍ਯਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੋਣਗ੍ਰਾਹਦੁਰਾਸਦਮ੍।
ਕਰ੍ਣਸ਼ਲ੍ਯਝਸ਼਼ਾਵਰ੍ਤੰ ਕਾਮ੍ਭੋਜਬਡਬਾਸੁਖਮ੍ ॥ 5-161-40 (37425)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੌਘੰ ਸ਼ਲਸ਼ਲ੍ਯਮਤ੍ਸ੍ਯੰ
ਸੁਸ਼਼ੇਣਚਿਤ੍ਰਾਯੁਧਨਾਗਨਕ੍ਰਮ੍।
ਜਯਦ੍ਰਥਾਦ੍ਰਿੰ ਪੁਰੁਮਿਤ੍ਰਗਾਧੰ
ਦੁਰ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਣੋਦੰ ਸ਼ਕੁਨਿਪ੍ਰਪਾਤਮ੍ ॥ 5-161-41 (37426)
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੌਘਮਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯਮਤਿਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ
ਯਦਾਵਗਾਹ੍ਯ ਸ਼੍ਰਮਨਸ਼਼੍ਟਚੇਤਾਃ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤ੍ਵੰ ਹਤਸਰ੍ਵਬਾਨ੍ਧਵ-
ਸ੍ਤਦਾ ਮਨਸ੍ਤੇ ਪਰਿਤਾਪਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-161-42 (37427)
ਤਦਾ ਮਨਸ੍ਤੇ ਤ੍ਰਿਦਿਵਾਦਿਵਾਸ਼ੁਚੇ-
ਰ੍ਨਿਵਰ੍ਤਿਤਾ ਪਾਰ੍ਥ ਮਹੀਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਹਿ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭੰ ਤ੍ਵਯਾ
ਬੁਭੂਸ਼਼ਿਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗ ਇਵਾਤਪਸ੍ਵਿਨਾ ॥ ॥ 5-161-43 (37428)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਉਲੂਕਦੂਤਾਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 162
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.162. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 162
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਮਾਦਿਭਿਰ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਉਲੂਕਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਤਿਸਨ੍ਦੇਸ਼ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-162-0 (37429)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-162-0x (3861)
ਉਲੂਕਸ੍ਤ੍ਵਰ੍ਜੁਨੰ ਭੂਯੋ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਮਿਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਤੁਦਨ੍ਵਾਕ੍ਯਸ਼ਲਾਕਯਾ ॥ 5-162-1 (37430)
ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰੁਸ਼਼ਿਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ।
ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਃ ਕੈਤਵ੍ਯੇਨਾਪਿ ਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 5-162-2 (37431)
ਆਸਨੇਸ਼਼ੂਦਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ ਬਾਹੂਂਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਚਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪੁਃ।
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਾ ਇਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਾਞ੍ਚਕ੍ਰੁਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-162-3 (37432)
ਅਵਾਕ੍ਛਿਰਾ ਭੀਮਸੇਨਃ ਸਮੁਦੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ਕੈਤਵਮ੍।
ਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਲੋਹਿਤਾਨ੍ਤਾਭ੍ਯਾਮਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ ਇਵ ਸ਼੍ਵਸਨ੍ ॥ 5-162-4 (37433)
ਆਰ੍ਤੰ ਵਾਤਾਤ੍ਮਜੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੋਧੇਨਾਭਿਹਤੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ।
ਉਤ੍ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਕੈਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-162-5 (37434)
ਪ੍ਰਯਾਹਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਕੈਤਵ੍ਯ ਬ੍ਰੂਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ।
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋਰ੍ਥੋ ਮਤੰ ਯਤ੍ਤੇ ਤਥਾਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ ॥ 5-162-6 (37435)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕੇਸ਼ਵੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਪੁਨਰੇਵ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮੁਦੈਕ੍ਸ਼਼ਤ॥ 5-162-7 (37436)
ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ।
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਸਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਚ ਸੰਨਿਧੌ ॥ 5-162-8 (37437)
ਭੂਮਿਪਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਜਗਾਦ ਹ।
ਉਲੂਕੋ(ਅ)ਪ੍ਯਰ੍ਜੁਨੰ ਭੂਯੋ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-162-9 (37438)
ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਮਿਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਤੁਦਨ੍ਵਾਕ੍ਯਸ਼ਲਾਕਯਾ।
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਦੀਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-162-10 (37439)
ਉਲੂਕਸ੍ਯ ਤੁ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਪਾਪੰ ਦਾਰੁਣਮੀਰਿਤਮ੍ ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਚੁਕ੍ਸ਼਼ੁਭੇ ਪਾਰ੍ਥੋ ਲਲਾਟੰ ਚਾਪ੍ਯਮਾਰ੍ਜਯਤ੍ ॥ 5-162-11 (37440)
ਤਦਵਸ੍ਥੰ ਤਦਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥੰ ਸਾ ਸਮਿਤਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤ ਮਹਾਰਾਜ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਰਥਾਃ ॥ 5-162-12 (37441)
ਅਧਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਕ੍ਰੋਧਾਞ੍ਜਜ੍ਵਲੁਰਚ੍ਯੁਤ ॥ 5-162-13 (37442)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚ ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ।
ਕੇਕਯਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ਼੍ਚ ਘਟੋਤ੍ਕਚਃ ॥ 5-162-14 (37443)
ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਭਿਮਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ।
ਭੀਮਸੇਨਸ਼੍ਚ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਯਮਜੌ ਚ ਮਹਾਰਥੌ ॥ 5-162-15 (37444)
ਉਤ੍ਪੇਤੁਰਾਸਨਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਰੋਧਸੰਰਕ੍ਤਲੋਚਨਾਃ।
ਬਾਹੁਨ੍ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਰੁਚਿਰਾਨ੍ਰਕ੍ਤਚਨ੍ਦਨਰੂਸ਼਼ਿਤਾਨ੍।
ਅਙ੍ਗਦੈਃ ਪਾਰਿਹਾਰ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਕੇਯੂਰੈਸ਼੍ਚ ਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾਨ੍ ॥ 5-162-16 (37445)
ਦਨ੍ਤਾਨ੍ਦਨ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼਼੍ਪਿਸ਼਼੍ਯ ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਕਿਣੀ ਪਰਿਲੇਲਿਹਨ੍ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਕਾਰਭਾਵਜ੍ਞਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ ॥ 5-162-17 (37446)
ਉਦਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਸ ਵੇਗੇਨ ਕ੍ਰੋਧੇਨ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲੰਨਿਵ।
ਉਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਹਸਾ ਨੇਤ੍ਰੇ ਦਨ੍ਤਾਨ੍ਕਟਕਟਾਯ੍ਯ ਚ ॥ 5-162-18 (37447)
ਹਸ੍ਤੰ ਹਸ੍ਤੇਨ ਨਿਸ਼਼੍ਪਿਸ਼਼੍ਯ ਉਲੂਕੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਅਸ਼ਕ੍ਤਾਨਾਮਿਵਾਸ੍ਮਾਕੰ ਪ੍ਰੋਤ੍ਸਾਹਨਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ ॥ 5-162-19 (37448)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤੇ ਚਵਨੰ ਮੂਰ੍ਖ ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਤਨ੍ਮੇ ਕਥਯਤੋ ਮਨ੍ਦ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਵਾਕ੍ਯੰ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ॥ 5-162-20 (37449)
ਸਰ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ ਤੰ ਯਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ।
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪਿਤੁਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-162-21 (37450)
ਅਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪ੍ਰੀਤਿਕਾਮੈਸ੍ਤੁ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ।
ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਤੇ ਦੁਰਾਚਾਰ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਬਹੁ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-162-22 (37451)
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਸ਼ਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਕੁਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ।
ਕੁਲਸ੍ਯ ਹਿਤਕਾਮੇਨ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਧੀਮਤਾ ॥ 5-162-23 (37452)
ਤ੍ਵੰ ਕਾਲਚੋਦਿਤੋ ਨੂਨੰ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ।
ਗਚ੍ਛਸ੍ਵਾਹਵਮਸ੍ਮਾਭਿਸ੍ਤਚ੍ਚ ਸ਼੍ਵੋ ਭਵਿਤਾ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-162-24 (37453)
ਮਯਾਪਿ ਚ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੋ ਵਧਃ ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕਸ੍ਯ ਤੇ।
ਸ ਤਥਾ ਭਵਿਤਾ ਪਾਪ ਨਾਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਣਾ ॥ 5-162-25 (37454)
ਵੇਲਾਮਤਿਕ੍ਰਮੇਤ੍ਸਦ੍ਯਃ ਸਾਗਰੋ ਵਰੁਣਾਲਯਃ ।
ਪਰ੍ਵਤਾਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਯੇਯੁਰ੍ਮਯੋਕ੍ਤੰ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-162-26 (37455)
ਸਹਾਯਸ੍ਤੇ ਯਦਿ ਯਮਃ ਕੁਬੇਰੋ ਰੁਦ੍ਰ ਏਵ ਵਾ।
ਯਥਾਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞੰ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਰੁਧਿਰੰ ਪਾਤਾ ਚਾਸ੍ਮਿ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍ ॥ 5-162-27 (37456)
ਯਸ਼੍ਚੇਹ ਪ੍ਰਤਿਸੰਰਬ੍ਧਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਮਾਭਿਯਾਸ੍ਯਤਿ।
ਅਪਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪੁਰੁਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੰ ਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍ ॥ 5-162-28 (37457)
ਯਚ੍ਚੈਤਦੁਕ੍ਤੰ ਵਚਨੰ ਮਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸੰਸਦਿ।
ਯਥੈਤਦ੍ਭਵਿਤਾ ਸਤ੍ਯੰ ਤਥੈਵਾਤ੍ਮਾਨਮਾਲਭੇ ॥ 5-162-29 (37458)
ਭੀਮਸੇਨਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਹਦੇਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ ।
ਕ੍ਰੋਧਸੰਰਕ੍ਤਨਯਨਸ੍ਤਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-162-30 (37459)
ਸ਼ੌਟੀਰਸ਼ੂਰਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮਨੀਕਜਨਸੰਸਦਿ।
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਪਾਪ ਵਚੋ ਮਹ੍ਯੰ ਯਦ੍ਵਾਚ੍ਯੋ ਹਿ ਪਿਤਾਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-162-31 (37460)
ਨਾਸ੍ਮਾਕੰ ਭਵਿਤਾ ਭੇਦਃ ਕਦਾਚਿਤ੍ਕੁਰੁਭਿਃ ਸਹ ।
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੰਬਨ੍ਧੋ ਯਦਿ ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ॥ 5-162-32 (37461)
ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਲੋਕਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਕੁਲਸ੍ਯ ਚ।
ਉਤ੍ਪੰਨੋ ਵੈਰਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਵਕੁਲਘ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-162-33 (37462)
ਜਨ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਚਾਸ੍ਮਾਕੰ ਪਿਤਾ ਤੇ ਪਾਪਪੂਰੁਸ਼਼ਃ ।
ਅਹਿਤਾਨਿ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਨਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-162-34 (37463)
ਤਸ੍ਯ ਵੈਰਾਨੁਸ਼਼ਙ੍ਗਸ੍ਯ ਗਨ੍ਤਾਸ੍ਮ੍ਯਨ੍ਤੰ ਸੁਦੁਰ੍ਗਮਮ੍।
ਅਹਮਾਦੌ ਨਿਹਤ੍ਯ ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ਕੁਨੇਃ ਸੰਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 5-162-35 (37464)
ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਹਨ੍ਤਾ ਮਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸਰ੍ਵਧਨ੍ਵਿਨਾਮ੍।
ਭੀਮਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਹਦੇਵਸ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ ॥ 5-162-36 (37465)
ਉਵਾਚ ਫਾਲ੍ਗੁਨੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਭੀਮਸੇਨੰ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ।
ਭੀਮਸੇਨ ਨ ਤੇ ਸਨ੍ਤਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਵੈਰੰ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ॥ 5-162-37 (37466)
ਮਨ੍ਦਾ ਗ੍ਰੁʼਹੇਸ਼਼ੁ ਸੁਖਿਨੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ਵਸ਼ੰ ਗਤਾਃ।
ਉਲੂਕਸ਼੍ਚ ਨ ਤੇ ਵਾਚ੍ਯਃ ਪਰੁਸ਼਼ੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ ॥ 5-162-38 (37467)
ਦੂਤਾਃ ਕਿਮਪਰਾਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਥੋਕ੍ਤਸ੍ਯਾਨੁਭਾਸ਼਼ਿਣਃ ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਭੀਮੰ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍ ॥ 5-162-39 (37468)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸੁਖਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸਮਭਾਸ਼਼ਤ।
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪਾਪਸ੍ਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-162-40 (37469)
ਕੁਤ੍ਸਨੰ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਮਮ ਚੈਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭਵਨ੍ਤਃ ਸੰਰਬ੍ਧਾ ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਹਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 5-162-41 (37470)
ਪ੍ਰਭਾਵਾਦ੍ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਭਵਤਾਂ ਚ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤਃ।
ਸਮਗ੍ਰੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਸਰ੍ਵੰ ਨ ਗਣਯਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-162-42 (37471)
ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮਸ੍ਯ ਯਦੁਤ੍ਤਰਮ੍ ।
ਉਲੂਕੇ ਪ੍ਰਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 5-162-43 (37472)
ਸ਼੍ਵੋ ਭੂਤੇ ਕਤ੍ਥਿਤਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਵਾਕ੍ਯੰ ਚਮੂਮੁਖੇ।
ਗਾਣ੍ਡੀਵੇਨਾਭਿਧਾਸ੍ਯਾਕਮਿ ਕ੍ਲੀਬਾ ਹਿ ਵਚਨੋਤ੍ਤਰਾਃ । 5-162-44 (37473)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਰ੍ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ।
ਤੇਨ ਵਾਕ੍ਯੋਪਚਾਰੇਣ ਵਿਸ੍ਮਿਤਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 5-162-45 (37474)
ਅਨੁਨੀਯ ਚ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯਥਾਮਾਨ੍ਯੰ ਯਥਾਵਯਃ।
ਧਰ੍ਮਰਾਜੰ ਤਦਾ ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-162-46 (37475)
ਆਤ੍ਮਾਨਮਵਮਨ੍ਵਾਨੋ ਨ ਹਿ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵੋਤ੍ਤਮਃ ।
ਤਤ੍ਰੋਤ੍ਤਰੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੇ ਰਤਃ ॥ 5-162-47 (37476)
ਉਲੂਕੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਾਮਪੂਰ੍ਵਮਥੋਰ੍ਜਿਤਮ੍ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥ 5-162-48 (37477)
ਅਤਿਲੋਹਿਤਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਮਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ ਇਵ ਸ਼੍ਵਸਨ੍ ।
ਸ੍ਮਯਮਾਨ ਇਵ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਕਿਣੀ ਪਰਿਸੰਲਿਹਨ੍ ॥ 5-162-49 (37478)
ਜਨਾਰ੍ਦਨਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚੈਵੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਅਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਕੈਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵਿਪੁਲੰ ਭੁਜਮ੍ ॥ 5-162-50 (37479)
ਉਲੂਕ ਗਚ੍ਛ ਕੈਤਵ੍ਯ ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਾਤ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੰ ਵੈਰਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਦੁਰ੍ਮਤਿੰ ਕੁਲਪਾਂਸਨਮ੍ ॥ 5-162-51 (37480)
ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਸਦਾ ਪਾਪ ਨਿਤ੍ਯੰ ਜਿਹ੍ਮੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ।
ਸ੍ਵਵੀਰ੍ਯਾਦ੍ਯਃ ਪਰਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪਾਪ ਆਹ੍ਵਯਤੇ ਪਰਾਨ੍।
ਅਭੀਤਃ ਪੂਰਯਨ੍ਵਾਕ੍ਯਮੇਸ਼਼ ਵੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਪੁਮਾਨ੍ ॥ 5-162-52 (37481)
ਸ ਪਾਪਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਮਾਨਾਹੂਯ ਸੰਯੁਗੇ।
ਮਾਨ੍ਯਾਮਾਨ੍ਯਾਨ੍ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੁਦ੍ਧੰ ਮਾ ਗਾਃ ਕੁਲਾਧਮ ॥ 5-162-53 (37482)
ਆਤ੍ਮਵੀਰ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਕਤ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਕੌਰਵ ।
ਆਹ੍ਵਯਸ੍ਵ ਰਣੇ ਪਾਰ੍ਥਾਨ੍ਸਰ੍ਵਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਭਵ ॥ 5-162-54 (37483)
ਪਰਵੀਰ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਯਃ ਸਮਾਹ੍ਵਯਤੇ ਪਰਾਨ੍।
ਅਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸ੍ਵਯਮਾਦਾਤੁਮੇਤਦੇਵ ਨਪੁਂਸਕਮ੍ ॥ 5-162-55 (37484)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਬਹੁਮਨ੍ਯਸੇ ।
ਕਥਮੇਵਮਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਮਾਨ੍ਸਮਭਿਗਰ੍ਜਸਿ ॥ 5-162-56 (37485)
ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-162-57x (3862)
ਮਦ੍ਵਚਸ਼੍ਚਾਪਿ ਭੂਯਸ੍ਤੇ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਸ਼੍ਵ ਇਦਾਨੀਂ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇਥਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ਦੁਰ੍ਮਤੇ ॥ 5-162-57 (37486)
ਮਨ੍ਯਸੇ ਯਚ੍ਚ ਮੂਢ ਤ੍ਵੰ ਨ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ।
ਸਾਰਥ੍ਯੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਰ੍ਥੈਰਿਤਿ ਤ੍ਵੰ ਨ ਬਿਭੇਸ਼਼ਿ ਚ ॥ 5-162-58 (37487)
ਜਘਨ੍ਯਕਾਲਮਪ੍ਯੇਤੰਨ ਭਵੇਤ੍ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍।
ਨਿਰ੍ਦਹੇਯਮਹੰ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾਨੀਵ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ ॥ 5-162-59 (37488)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਨਿਯੋਗਾਤ੍ਤੁ ਫਾਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਸਾਰਥ੍ਯੰ ਵਿਜਿਤਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-162-60 (37489)
ਯਦ੍ਯੁਤ੍ਪਤਸਿ ਲੋਕਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਨ੍ਯਦ੍ਯਾਵਿਸ਼ਸਿ ਭੂਤਲਮ੍ ।
ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਰ੍ਜੁਨਰਥੰ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਪੁਨਃ ॥ 5-162-61 (37490)
ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਮਨ੍ਯਸੇ ਮੋਘਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਰੁਧਿਰੰ ਪੀਤਮਦ੍ਯਾਵਧਾਰਯ ॥ 5-162-62 (37491)
ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਪਾਰ੍ਥੋ ਨਾਪਿ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਨ ਭੀਮਸੇਨੋ ਨ ਯਮੌ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਿਣਮ੍ ॥ ॥ 5-162-63 (37492)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਉਲੂਕਦੂਤਾਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-162-12 ਸਮਿਤਿਃ ਸਭਾ ॥ 5-162-31 ਸ਼ੌਟੀਰਃ ਸਗਰ੍ਵਃ। ਸ਼ੂਰੋ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਃ। ਮਹ੍ਯੰ ਮਮ ॥ 5-162-55 ਨਪੁਂਸਕੰ ਨਪੁਂਸਕਤ੍ਵੰ ਤਵ ॥ 5-162-63 ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਗਣਯਤਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 163
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.163. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 163
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਅਰ੍ਜੁਨਾਦਿਭਿਃ ਸਰ੍ਵੈਰੁਲੂਕਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਤਿਸਨ੍ਦੇਸ਼ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਉਲੂਕੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਪ੍ਰਤਿਸਨ੍ਦੇਸ਼ਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਜ੍ਞਯਾ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸੇਨਾਸੁ ਯੁਦ੍ਧਸੰਨਾਹੋਦ੍ਧੋਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-163-0 (37493)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-163-0x (3863)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਮਤਿਤਾਮ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਕੈਤਵ੍ਯੰ ਸਮੁਦੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 5-163-1 (37494)
ਸ ਕੇਸ਼ਵਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ।
ਅਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਕੈਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵਿਪੁਲੰ ਭੁਜਮ੍ ॥ 5-163-2 (37495)
ਸ੍ਵਵੀਰ੍ਯੰ ਯਃ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸਮਾਹ੍ਵਯਤਿ ਵੈ ਪਰਾਨ੍ ।
ਅਭੀਤੋ ਯੁਧ੍ਯਤੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਸ ਵੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 5-163-3 (37496)
ਪਰਵੀਰ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਯਃ ਸਮਾਹ੍ਵਯਤੇ ਪਰਾਨ੍ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧੁਰਸ਼ਕ੍ਤਤ੍ਵਾਲ੍ਲੋਕੇ ਸ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਧਮਃ ॥ 5-163-4 (37497)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਮਨ੍ਯਸੇ ਵੀਰ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਸ੍ਵਯੰ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਮੂਢ ਪਰਾਂਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-163-5 (37498)
ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਸਰ੍ਵਰਾਜ੍ਞਾਂ ਹਿਤਬੁਦ੍ਧਿੰ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਮਰਣਾਯ ਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਵਿਕਤ੍ਥਸੇ ॥ 5-163-6 (37499)
ਭਾਵਸ੍ਤੇ ਵਿਦਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਕੁਲਪਾਂਸਨ ।
ਨ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾ ਘ੍ਰੁʼਣਯੇਤਿ ਹਿ ॥ 5-163-7 (37500)
ਯਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਵਿਕਤ੍ਥਸੇ।
ਹਨ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਪ੍ਰਥਮੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਮਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸਰ੍ਵਧਨ੍ਵਿਨਾਮ੍ । 5-163-8 (37501)
ਕੈਤਵ੍ਯ ਗਤ੍ਵਾ ਭਰਤਾਨ੍ਸਮੇਤ੍ਯ
ਸੁਯੋਧਨੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਵਦਸ੍ਵ।
ਤਥੇਤ੍ਯੁਵਾਚਾਰ੍ਜੁਨਃ ਸਵ੍ਯਸਾਚੀ
ਨਿਸ਼ਾਵ੍ਯਪਾਯੇ ਭਵਿਤਾ ਵਿਮਰ੍ਦਃ ॥ 5-163-9 (37502)
ਯਦ੍ਵਾ ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਦੀਨਸਤ੍ਵੋ
ਮਧ੍ਯੇ ਕੁਰੂਨ੍ਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧਃ।
ਅਹੰ ਹਨ੍ਤਾ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਮਨੀਕੰ
ਸਾਲ੍ਵੇਯਕਾਂਸ਼੍ਚੇਤਿ ਮਮੈਸ਼਼ ਭਾਰਃ।
ਕੈਤਵ੍ਯ ਗਤ੍ਵਾ ਭਰਤਾਨ੍ਸਮੇਤ੍ਯ
ਸੁਯੋਧਨੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਵਦਸ੍ਵ ॥ 5-163-10 (37503)
ਹਨ੍ਯਾਮਹੰ ਦ੍ਰੋਣਮ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਪਿ ਲੋਕੰ
ਨ ਤੇ ਭਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵੇਭ੍ਯਃ ।
ਤਤੋ ਹਿ ਤੇ ਲਬ੍ਧਮਤੰ ਚ ਰਾਜ੍ਯ-
ਮਾਪਦ੍ਗਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚੇਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-163-11 (37504)
ਸ ਦਰ੍ਪਪੂਰ੍ਣੋ ਨ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ਤ੍ਵ-
ਮਨਰ੍ਥਮਾਤ੍ਮਨ੍ਯਪਿ ਵਰ੍ਤਮਾਨਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦਹੰ ਤੇ ਪ੍ਰਥਮੰ ਸਮੂਹੇ
ਹਨ੍ਤਾ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮੇਵ ॥ 5-163-12 (37505)
ਸੂਰ੍ਯੋਦਯੇ ਯੁਕ੍ਤਸੇਨਃ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ
ਧ੍ਵਜੀ ਰਥੀ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧਮ੍।
ਅਹੰ ਹਿ ਵਃ ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਦ੍ਵਿਪਮੇਨੰ
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਰਥਾਤ੍ਪਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਬਾਣੈਃ ॥ 5-163-13 (37506)
ਸ਼੍ਵੋਭੂਤੇ ਕਤ੍ਥਨਾਵਾਕ੍ਯੰ ਵਿਜ੍ਞਾਸ੍ਯਤਿ ਸੁਯੋਧਨਃ।
ਆਚਿਤੰ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਿਤਾਮਹਮ੍ ॥ 5-163-14 (37507)
ਯਦੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਹ੍ਰਸ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਨਃ।
ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇਨ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਭ੍ਰਾਤਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਤਵ ॥ 5-163-15 (37508)
ਅਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਨਿਤ੍ਯਵੈਰੀ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਸਤ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਮਚਿਰਾਦ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਤਾਂ ਸੁਯੋਧਨ ॥ 5-163-16 (37509)
ਅਭਿਮਾਨਸ੍ਯ ਦਰ੍ਪਸ੍ਯ ਕ੍ਰੋਧਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯਯੋਸ੍ਤਥਾ।
ਨੈਸ਼਼੍ਠੁਰ੍ਯਸ੍ਯਾਵਲੇਪਸ੍ਯ ਆਤ੍ਮਸੰਭਾਵਨਸ੍ਯ ਚ॥ 5-163-17 (37510)
ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਤਾਯਾਸ੍ਤੈਕ੍ਸ਼਼੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਵਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ਣਸ੍ਯ ਚ।
ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਤਿਵਾਦਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਤਿਕ੍ਰਮਣਸ੍ਯ ਚ ॥ 5-163-18 (37511)
ਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਯ ਚ ਚਕ੍ਰਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯਾਪਨਯਸ੍ਯ ਚ।
ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤ੍ਵੰ ਫਲੰ ਤੀਵ੍ਰਮਚਿਰੇਣ ਸੁਯੋਧਨ ॥ 5-163-19 (37512)
ਵਾਸੁਦੇਵਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਹਿ ਮਯਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਨਰਾਧਮ।
ਆਸ਼ਾ ਤੇ ਜੀਵਿਤੇ ਮੂਢ ਰਾਜ੍ਯੇ ਵਾ ਕੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ॥ 5-163-20 (37513)
ਸ਼ਾਨ੍ਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਤਥਾ ਦ੍ਰੋਣੇ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੇ ਚ ਪਾਤਿਤੇ।
ਨਿਰਾਸ਼ੋ ਜੀਵਿਤੇ ਰਾਜ੍ਯੇ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-163-21 (37514)
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਨਿਧਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਸੁਯੋਧਨ ।
ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਨਿਹਤੋ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਸ੍ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-163-22 (37515)
ਨ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਹਿ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨਾਮਿ ਕੈਤਵ ।
ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹੰ ਹ੍ਯੇਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸਤ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-163-23 (37516)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ(ਅ)ਪਿ ਕੈਤਵ੍ਯਮੁਲੂਕਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਉਲੂਕ ਮਦ੍ਵਚੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਗਤ੍ਵਾ ਤਾਤ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 5-163-24 (37517)
ਸ੍ਵੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਮੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨਾਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਉਭਯੋਰਨ੍ਤਰੰ ਵੇਦ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਰੁʼਤਯੋਰਪਿ ॥ 5-163-25 (37518)
ਨ ਚਾਹੰ ਕਾਮਯੇ ਪਾਪਮਪਿ ਕੀਟਪਿਪੀਲਕਯੋਃ।
ਕਿੰ ਪੁਨਰ੍ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼਼ੁ ਵਧੰ ਕਾਮਯੇਯੰ ਕਥੰ ਚ ਨ ॥ 5-163-26 (37519)
ਏਤਦਰ੍ਥੰ ਮਯਾ ਤਾਤ ਪਞ੍ਚ ਗ੍ਰਾਮਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪੁਰਾ।
ਕਥੰ ਤਵ ਸੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਨ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਵ੍ਯਸਨੰ ਮਹਤ੍ ॥ 5-163-27 (37520)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਕਾਮਪਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਮੂਢਭਾਵਾਚ੍ਚ ਕਤ੍ਥਸੇ।
ਤਥੈਵ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਨ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਸਿ ਹਿਤੰ ਵਚਃ । 5-163-28 (37521)
ਕਿੰਚੇਦਾਨੀਂ ਬਹੂਕ੍ਤੇਨ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਹ ਬਾਨ੍ਧਵੈਃ।
ਮਮ ਵਿਪ੍ਰਿਯਕਰ੍ਤਾਰੰ ਕੈਤਵ੍ਯ ਸਹ ਬਾਨ੍ਧਵੈਃ । 5-163-29 (37522)
ਮਮ ਵਿਪ੍ਰਿਯਕਰ੍ਤਾਰੰ ਕੈਤਵ੍ਯ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕੌਰਵਮ੍ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ ਮਤੰ ਯਤ੍ਤੇ ਤਥਾਸ੍ਤੁ ਤਤ੍। 5-163-30 (37523)
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤਤੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਭੂਯ ਆਹ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਮ੍ ॥
ਉਲੂਕ ਮਦ੍ਵਚੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿੰ ਪਾਪਪੂਰੁਸ਼਼ਮ੍। 5-163-31 (37524)
ਸ਼ਠੰ ਨੈਕ੍ਰੁʼਤਿਕੰ ਪਾਪੰ ਦੁਰਾਚਾਰੰ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥
ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰੋਦਰੇ ਵਾ ਵਸ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪੁਰੇ ਵਾ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯੇ । 5-163-32 (37525)
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੰ ਮਯਾ ਯਚ੍ਚ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਨਰਾਧਮ ॥
ਕਰ੍ਤਾਹੰ ਤਦ੍ਵਚਃ ਸਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੇਨੈਵ ਸ਼ਪਾਮਿ ਤੇ। 5-163-33 (37526)
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਰੁਧਿਰੰ ਹਤ੍ਵਾ ਪਾਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਮ੍ਰੁʼਧੇ ॥
ਸਕ੍ਥਿਨੀ ਤਵ ਭੰਕ੍ਤ੍ਵੈਵ ਹਤ੍ਵਾ ਹਿ ਤਵ ਸੋਦਨਾਨ੍। 5-163-34 (37527)
ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਭਿਮਨ੍ਯੁਰਸੰਸ਼ਯਮ੍ ।
ਕਰ੍ਮਣਾ ਤੋਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭੂਯਸ਼੍ਚੈਵ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 5-163-35 (37528)
ਹਤ੍ਵਾ ਸੁਯੋਧਨ ਤ੍ਵਾਂ ਵੈ ਸਹਿਤੰ ਸਰ੍ਵਸੋਦਰੈਃ ।
ਆਕ੍ਰਮਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪਦਾ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਤਃ ॥ 5-163-36 (37529)
ਨਕੁਲਸ੍ਤੁ ਤਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮਿਦਮਾਹ ਮਹੀਪਤੇ।
ਉਲੂਕ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕੌਰਵ੍ਯੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 5-163-37 (37530)
ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਤੇ ਗਦਤੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਤਥਾ ਕਰ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਯਥਾ ਤ੍ਵਮਨੁਸ਼ਾਸਿ ਮਾਂ ॥ 5-163-39aਸਹਦੇਵੋ(ਅ)ਪਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਇਦਮਾਹ ਵਚੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਤ੍ ।
ਸੁਯੋਧਨ ਮਤਿਰ੍ਯਾ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਥੈਸ਼਼ਾ ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-163-38 (37531)
ਸ਼ੋਚਿਸ਼਼੍ਯਸੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸਪੁਤ੍ਰਜ੍ਞਾਤਿਬਾਨ੍ਧਵਃ ।
ਇਮੰ ਚ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮਸ੍ਮਾਕੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵਿਕਤ੍ਥਸੇ ॥ 5-163-40 (37532)
ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਵੁਲੂਕਮਿਦਮੂਚਤੁਃ ।
ਦਾਸਭਾਵੰ ਨਿਯਚ੍ਛੇਵ ਸਾਧੋਰਿਤਿ ਮਤਿਃ ਸਦਾ।
ਤੌ ਚ ਦਾਸਾਵਦਾਸੌ ਵਾ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਯਸ੍ਯ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-163-41 (37533)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਤੁ ਤਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮੁਲੂਕਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਭਵਤਾ ਰਾਜਾ ਪਾਪੇਸ਼਼੍ਵਭਿਰਤਃ ਸਦਾ ॥ 5-163-42 (37534)
ਪਸ਼੍ਯ ਤ੍ਵੰ ਮਾਂ ਰਣੇ ਰਾਜਨ੍ਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਕਰ੍ਮ ਦਾਰੁਣਮ੍ ।
ਯਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਮਨ੍ਯਸੇ ਵਿਜਯੰ ਯੁਧਿ ॥ 5-163-43 (37535)
ਤਮਹੰ ਪਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਰਥਾਤ੍ਤਵ ਪਿਤਾਮਹਮ੍।
ਅਹੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਧਾਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨੂਨੰ ਧਾਤ੍ਰਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 5-163-44 (37536)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਿਸ਼਼ਤਾਂ ਸਰ੍ਵਧਨ੍ਵਿਨਾਮ੍ ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ(ਅ)ਪਿ ਕੈਤਵ੍ਯਮੁਲੂਕਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-163-45 (37537)
ਸੁਯੋਧਨੋ ਮਮ ਵਚੋ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਃ ਸੁਤਃ।
ਅਹੰ ਦ੍ਰੋਣੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਗਣੰ ਸਹਬਾਨ੍ਧਵਮ੍ ॥ 5-163-46 (37538)
ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਚ ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਚਰਿਤੰ ਮਹਤ੍ ।
ਕਰ੍ਤਾ ਚਾਹੰ ਤਥਾ ਕਰ੍ਮ ਯਥਾ ਨਾਨ੍ਯਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ 5-163-47 (37539)
ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਃ ਕਾਰੁਣ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਵਚੋ ਮਹਤ੍।
ਨਾਹੰ ਜ੍ਞਾਤਿਵਧੰ ਰਾਜਨ੍ਕਾਮਯੇਯੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-163-48 (37540)
ਤਵੈਵ ਦੋਸ਼਼ਾਦ੍ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਤ੍ਵਨਾਵ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਸ ਗਚ੍ਛ ਮਾਚਿਰੰ ਤਾਤ ਉਲੂਕ ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ॥ 5-163-49 (37541)
ਇਹ ਵਾ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਵਯੰ ਹਿ ਤਵ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ।
ਉਲੂਕਸ੍ਤੁ ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍ ॥ 5-163-50 (37542)
ਆਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪ੍ਰਯਯੌ ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਸੁਯੋਧਨਃ ।
ਉਲੂਕਸ੍ਤਤ ਆਗਮਕ੍ਯ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-163-51 (37543)
ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਸਮਾਦੇਸ਼ੰ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਭੀਮਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-163-52 (37544)
ਨਕੁਲਸ੍ਯ ਵਿਰਾਟਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਸਹਦੇਵਸ੍ਯ ਚ ਵਚੋ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੋਃ।
ਕੇਸ਼ਵਾਰ੍ਜੁਨਯੋਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-163-53 (37545)
ਕੈਤਵ੍ਯਸ੍ਯ ਤੁ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨੰ ਚ ਕਰ੍ਣੰ ਚ ਸ਼ਕੁਨਿੰ ਚਾਪਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-163-54 (37546)
ਆਜ੍ਞਪਯਤ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਬਲੰ ਮਿਤ੍ਰਬਲੰ ਤਥਾ।
ਯਥਾ ਪ੍ਰਾਗੁਦਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ੍ਯਨੀਕਿਨਃ ॥ 5-163-55 (37547)
ਤਤਃ ਕਰ੍ਣਸਮਾਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਦੂਤਾਃ ਸਨ੍ਤ੍ਵਰਿਤਾ ਰਥੈਃ ।
ਉਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵਾਮੀਭਿਰਪ੍ਯਨ੍ਯੇ ਸਦਸ਼੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਜਵੈਃ ॥ 5-163-56 (37548)
ਤੂਰ੍ਣੰ ਪਰਿਯਯੁਃ ਸੇਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍।
ਆਜ੍ਞਾਪਯਨ੍ਤੋ ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਯੋਗਃ ਪ੍ਰਾਗੁਦਯਾਦਿਤਿ ॥ ॥ 5-163-57 (37549)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਉਲੂਕਦੂਤਾਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼੍ਟਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-163-6 ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਬਾਹ੍ਲਿਕੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਚ ॥ 5-163-10 ਸਤ੍ਯਸੰਧੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ । ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਾਕ੍ਯਮੇਵਾਹ ਅਹੰ ਹਨ੍ਤੇਤਿ। ਹੇ ਕੈਤਵ੍ਯ ਅਹੰ ਹਨ੍ਤੇਤ੍ਯਾਦਿ ਮਦੀਯੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਭਰਤਾਨ੍ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਗਤ੍ਵਾ ਵਦਸ੍ਵ । ਕਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਯੋਧਨੰ ਸਮੇਤ੍ਯ ਮਦੀਯੰ ਸੰਦੇਸ਼ੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਯ ਸ਼੍ਰਾਵਯਿਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਕਥਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤੇਨ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸੁਖੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਭਯੰ ਚੋਦੇਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਭਾਵਃ ॥ 5-163-11 ਦ੍ਰੋਣਮ੍ਰੁʼਤੇਪਿ ਦ੍ਰੋਣੰਵਿਨਾਪ੍ਯਸਹਾਯ ਏਵਾਹੰ ਲੋਕੰ ਹਨ੍ਯਾਮ੍। ਤਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਾਕ੍ਯਾਤ੍। ਤੇ ਤਵ ਭਾਵ ਏਵੰਭੂਤੋ ਜਾਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-163-12 ਹਨ੍ਤਾ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ। ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮ੍ ॥ 5-163-13 ਯੋ ਯੁਕ੍ਤਸੇਨੋ ਧ੍ਵਜੀ ਰਥੀ ਤੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤੇਤਿ ਯੋਜਨਾ ॥ 5-163-19 ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਕਰ੍ਣਾਦਿਸ਼਼ੁ ਜਯਨਿਸ਼੍ਚਯਃ । ਚਕ੍ਰੰ ਸੇਨਾਯਾ ਆਧਿਕ੍ਯਮ੍ । ਅਪਨਯਃ ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਦੂਰੀਕਰਣਮ੍ । ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਫਲੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 5-163-25 ਵੇਦ ਵਿਦ੍ਮਿ ॥ 5-163-27 ਹੇ ਸੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਤਵ ਵ੍ਯਸਨੰ ਮਰਣਾਗਮੰ ਕਥਮਪਿ ਨ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਇਤਿ ਹੇਤੋਃ ਪਞ੍ਚਗ੍ਰਾਮਾ ਵ੍ਰੁʼਤਾ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ ॥ 5-163-41 ਸਾਧੋਃ ਦਾਸਭਾਵੰ ਨਿਯਚ੍ਛੇਵ ਨਿਤਰਾਂ ਯਚ੍ਛੇਵ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਵਹੇ । ਤੌ ਚ ਆਵਾਂ ਦਾਸਾਵਦਾਸੌਵੇਤਿ ਯਸ੍ਯ ਤਵ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਤਤ੍ਤਥੈਵ ਸ਼੍ਵੋ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਵ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-163-44 ਵਧਾਤ੍ ਵਧਹੇਤੋਃ ॥ 5-163-47 ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਚਰਿਤੰ ਦ੍ਰੋਣਵਧੇਨ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵੈਰਪ੍ਰਤਿਯਾਤਨਮ੍ ॥ 5-163-49 ਅਨਾਵ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 164
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.164. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 164
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਸੇਨਾਨਿਰ੍ਯਾਤਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਭੀਮਾਦੀਨਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਿਭਿਃ ਸਹ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਯੁਦ੍ਧਾਯ ਸਮਾਦੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-164-0 (37550)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 5-164-0x (3864)
ਉਲੂਕਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਸੇਨਾਂ ਨਿਯਾਪਯਾਮਾਸ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਪੁਰੋਗਮਾਮ੍ ॥ 5-164-1 (37551)
ਪਦਾਤਿਨੀਂ ਨਾਗਵਤੀਂ ਰਥਿਨੀਮਸ਼੍ਵਬ੍ਰੁʼਨ੍ਦਿਨੀਮ੍ ।
ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਬਲਾਂ ਭੀਮਾਮਕਮ੍ਪਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਵ ॥ 5-164-2 (37552)
ਭੀਮਸੇਨਾਦਿਭਿਰ੍ਗੁਪ੍ਤਾਂ ਸਾਰ੍ਜੁਨੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥੈਃ ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਵਸ਼ਾਂ ਦੁਰ੍ਗਾਂ ਸਾਗਰਸ੍ਤਿਮਿਤੋਪਮਾਮ੍ ॥ 5-164-3 (37553)
ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਗ੍ਰੇ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੋ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਃ।
ਦ੍ਰੋਣਪ੍ਰੇਪ੍ਸੁਰਨੀਕਾਨਿ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਵ੍ਯਕਰ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 5-164-4 (37554)
ਯਥਾਬਲੰ ਯਥੋਤ੍ਸਾਹੰ ਰਥਿਨਃ ਸਮੁਪਾਦਿਸ਼ਤ੍ ।
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਾਯ ਭੀਮੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਯ ਚ ॥ 5-164-5 (37555)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਂ ਚ ਸ਼ਲ੍ਯਾਯ ਗੌਤਮਾਯੋਤ੍ਤਮੌਜਸਮ੍ ।
ਅਸ਼੍ਵਾਤ੍ਥਾਮ੍ਨੇ ਚ ਨਕੁਲੰ ਸ਼ੈਬ੍ਯੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਣੇ ॥ 5-164-6 (37556)
ਸੈਨ੍ਧਵਾਯ ਚ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੰ ਯੁਯੁਧਾਨੰ ਸਮਾਦਿਸ਼ਤ੍।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੰ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਯ ਪ੍ਰਮੁਖੇ ਸਮਕਲ੍ਪਯਤ੍ ॥ 5-164-7 (37557)
ਸਹਦੇਵੰ ਸ਼ਕੁਨਯੇ ਚੇਕਿਤਾਨੰ ਸ਼ਲਾਯ ਵੈ।
ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਂਸ੍ਤਥਾ ਪਞ੍ਚ ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤੇਭ੍ਯਃ ਸਮਾਦਿਸ਼ਤ੍ ॥ 5-164-8 (37558)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਸੇਨਾਯ ਸੌਭਦ੍ਰੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਣਾਂ ਚ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍ ।
ਸ ਸਮਰ੍ਥੰ ਹਿ ਤੰ ਮੇਨੇ ਪਾਰ੍ਥਾਦਭ੍ਯਧਿਕੰ ਰਣੇ ॥ 5-164-9 (37559)
ਏਵੰ ਵਿਭਜ੍ਯ ਯੋਧਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਵ ਸਹ ਚੈਵ ਹ ।
ਜ੍ਵਾਲਾਵਰ੍ਣੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਦ੍ਰੋਣਮੰਸ਼ਮਕਲ੍ਪਯਤ੍ ॥ 5-164-10 (37560)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸੇਨਾਪਤਿਪਤਿਸ੍ਤਤਃ ।
ਵਿਧਿਵਦ੍ਵ੍ਯੂਹ੍ਯ ਮੇਧਾਵੀ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਧ੍ਰੁʼਤਮਾਨਸਃ ॥ 5-164-11 (37561)
ਯਥੋਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਯੋਜਯਤ੍।
ਜਯਾਯ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਤ੍ਤਸ੍ਤਸ੍ਥੌ ਰਣਾਜਿਰੇ ॥ ॥ 5-164-12 (37562)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਉਲੂਕਦੂਤਾਗਮਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-164-10 ਅੰਸ਼ੰ ਸ੍ਵਕੀਯਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 165
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.165. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 165
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਯ ਸ੍ਵਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕਮਭਯਪ੍ਰਦਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇਨ ਸ੍ਵਸੇਨਾਯਾਂ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-165-0 (37563)
ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 5-165-0x (3865)
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੇ ਫਾਲ੍ਗੁਨੇਨ ਵਧੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਸੰਯੁਗੇ।
ਕਿਮਕੁਰ੍ਵਤ ਮੇ ਮਨ੍ਦਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਦਯਃ ॥ 5-165-1 (37564)
ਹਤਮੇਵ ਹਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਪਿਤਰੰ ਰਣੇ।
ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਾਯੇਨ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਨਾ ॥ 5-165-2 (37565)
ਸ ਚਾਪਰਿਮਿਤਪ੍ਰਜ੍ਞਸ੍ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਕਿਮੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-165-3 (37566)
ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੰ ਚ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਧੁਰੰਧਰਃ ।
ਕਿਮਚੇਸ਼਼੍ਟਤ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-165-4 (37567)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-165-5x (3866)
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਕੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣਾਮਿਤਤੇਜਸਾ ॥ 5-165-5 (37568)
ਸਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 5-165-6x (3867)
ਸੈਨਾਪਤ੍ਯਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੁਵਾਚੇਦੰ ਵਚਨੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ਯੰਨਿਵ ॥ 5-165-6 (37569)
ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕੁਮਾਰਾਯ ਸੇਨਾਨ੍ਯੇ ਸ਼ਕ੍ਤਿਪਾਣਯੇ ।
ਅਹੰ ਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ । 5-165-7 (37570)
ਸੇਨਾਕਰ੍ਮਣ੍ਯਿਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਵ੍ਯੂਹੇਸ਼਼ੁ ਵਿਵਿਧੇਸ਼਼ੁ ਚ।
ਕਰ੍ਮ ਕਾਰਯਿਤੁਂ ਚੈਵ ਭ੍ਰੁʼਤਾਨਪ੍ਯਭ੍ਰੁʼਤਾਂਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-165-8 (37571)
ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਨੇ ਚ ਯੁਦ੍ਧੇ ਚ ਤਥਾ ਪ੍ਰਸ਼ਮਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ।
ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵੇਦ ਮਹਾਰਾਜ ਯਥਾ ਵੇਦ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ ॥ 5-165-9 (37572)
ਵ੍ਯੂਹਾਨਾਂ ਚ ਸਮਾਰਮ੍ਭਾਨ੍ਦੈਵਗਾਨ੍ਧਰ੍ਵਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍।
ਤੈਰਹੰ ਮੋਹਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵ੍ਯੇਤੁ ਤੇ ਜ੍ਵਰਃ ॥ 5-165-10 (37573)
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਪਾਲਯੰਸ੍ਤਵ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ।
ਯਥਾਵਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰਤੋ ਰਾਜਨ੍ਵ੍ਯੇਤੁ ਤੇ ਮਾਨਸੋ ਜ੍ਵਰਃ ॥ 5-165-11 (37574)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-165-12x (3868)
ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਮੇ ਨ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਭਯੰ ਦੇਵਾਸੁਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ।
ਸਮਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ ॥ 5-165-12 (37575)
ਕਿੰ ਪੁਨਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਪੇ ਸੈਨਾਪਤ੍ਯੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤੇ।
ਦ੍ਰੋਣੇ ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੇ ਸ੍ਥਿਤੇ ਯੁਦ੍ਧਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨਿ ॥ 5-165-13 (37576)
ਭਵਦ੍ਰ੍ਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਗ੍ਰ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਸ੍ਥਿਤਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਜਯੋ ਮਮ।
ਨ ਦੁਰ੍ਲਭੰ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦੇਵਰਾਜ੍ਯਮਪਿ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-165-14 (37577)
ਰਥਸਙ੍ਖ੍ਯਾਂ ਤੁ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਥਾ ।
ਤਥੈਵਾਤਿਰਥਾਨਾਂ ਚ ਵੇਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਕੌਰਵ ॥ 5-165-15 (37578)
ਪਿਤਾਮਹੋ ਹਿ ਕੁਸ਼ਲਃ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਥਾ ।
ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਹੈਭਿਰ੍ਵਸੁਧਾਧਿਪੈਃ ॥ 5-165-16 (37579)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-165-17x (3869)
ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਥਸੰਖ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਕੇ ਬਲੇ।
ਯੇ ਰਥਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਤਥੈਵਾਤਿਰਥਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ॥ 5-165-17 (37580)
ਬਹੂਨੀਹ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਯੁਤਾਨ੍ਯਰ੍ਬੁਦਾਨਿ ਚ।
ਰਥਾਨਾਂ ਤਵ ਸੇਨਾਯਾਂ ਯਥਾਮੁਖ੍ਯੰ ਤੁ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁਣੁ ॥ 5-165-18 (37581)
ਭਵਾਨਗ੍ਰੇ ਰਥੋਦਾਰਃ ਸਹ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸਹੋਦਰੈਃ ।
ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਭਿਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸ਼ਤਸੰਮਿਤੈਃ ॥ 5-165-19 (37582)
ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਹਰਣਾਸ਼੍ਛੇਦਭੇਦਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ।
ਰਥੋਪਸ੍ਥੇ ਗਜਸ੍ਕਨ੍ਧੇ ਗਦਾਪ੍ਰਾਸਾਸਿਚਰ੍ਮਣਿ ॥ 5-165-20 (37583)
ਸੰਯਨ੍ਤਾਰਃ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤਾਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾ ਭਾਰਸਾਧਨਾਃ ।
ਇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੇ ਦ੍ਰੋਣਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਚ ਸ਼ਰਦ੍ਵਤਃ ॥ 5-165-21 (37584)
ਏਤੇ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਣੇ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨ੍ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਾਨ੍ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯੈਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ ॥ 5-165-22 (37585)
ਤਥਾ(ਅ)ਹੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਰ੍ਵਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਤਵ।
ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਵਿਧ੍ਵੰਸਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਦਰ੍ਥੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ ॥ 5-165-23 (37586)
ਨ ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨੋ ਗੁਣਾਨ੍ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਾਮਿ ਵਿਦਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ।
ਕ੍ਰੁʼਤਵਰ੍ਮਾ ਤ੍ਵਯਿਰਥੋ ਭੋਜਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-165-24 (37587)
ਅਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿੰ ਤਵ ਰਣੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਭਿਰਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੋ ਦੂਰਪਾਤੀ ਦ੍ਰੁʼਢਾਯੁਧਃ ॥ 5-165-25 (37588)
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਚਮੂਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਦਾਨਵਾਨਿਵ ।
ਮਦ੍ਰਰਾਜੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸ਼ਲ੍ਯੋ ਮੇ(ਅ)ਤਿਰਥੋ ਮਤਃ ॥ 5-165-26 (37589)
ਸ੍ਪਰ੍ਧਤੇ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯੋ ਵੈ ਰਣੇਰਣੇ।
ਭਾਗਿਨੇਯਾੰਨਿਜਾਂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ਲ੍ਯਸ੍ਤੇ(ਅ)ਤਿਰਥੋ ਮਤਃ।
ਏਸ਼਼ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਪਾਣ੍ਡਵਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਾਨ੍ ॥ 5-165-27 (37590)
ਸਾਗਰੋਰ੍ਮਿਸਮੈਰ੍ਬਾਣੈਃ ਪ੍ਲਾਵਯੰਨਿਵ ਸ਼ਾਤਵਾਨ੍ ।
ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਰਸ਼੍ਚ ਤਵ ਚਾਪਿ ਹਿਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ ॥ 5-165-28 (37591)
ਸੌਮਦਤ੍ਤਿਰ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਰਥਯੂਥਪਯੂਥਪਃ।
ਵਲਕ੍ਸ਼਼ਯਮਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸੁਮਹਾਨ੍ਤੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-165-29 (37592)
ਸਿਨ੍ਧੁਰਾਜੋ ਮਹਾਰਾਜ ਮਤੋ ਮੇ ਦ੍ਵਿਗੁਣੋ ਰਥਾਃ।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਸਮਰੇ ਰਾਜਨ੍ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਰਥਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-165-30 (37593)
ਦ੍ਰੌਪਦੀਹਰਣੇ ਰਾਜਨ੍ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ।
ਸੰਸ੍ਮਰੰਸ੍ਤੰ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਪਰਵੀਰਹਾ ॥ 5-165-31 (37594)
ਏਤੇਨ ਹਿ ਤਦਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤਪ ਆਸ੍ਥਾਯ ਦਾਰੁਣਮ੍ ।
ਸੁਦੁਰ੍ਲਭੋ ਵਰੋ ਲਬ੍ਧਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਯੋਦ੍ਧ੍ਰੁਮਾਹਵੇ ॥ 5-165-32 (37595)
ਸ ਏਸ਼਼ ਰਥਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਸ੍ਤਦ੍ਵੈਰੰ ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਰਣੇ।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ੍ਤਾਤ ਪ੍ਰਾਣਾਂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੁਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜਾਨ੍ ॥ ॥ 5-165-33 (37596)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-165-8 ਭ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ ਵੇਤਨਭਕ੍ਸ਼਼ਕਾਨ੍। ਅਭ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਮੈਤ੍ਰ੍ਯਾ ਸਮਾਗਤਾਨ੍ ॥ 5-165-9 ਯਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਯਾਨੇ ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਪ੍ਰਸ਼ਮਨੇਸ਼਼੍ਠ ਪਰਾਸ੍ਤ੍ਰਾਸ਼਼੍ਣੰ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼਼ਯੇਸ਼਼ੁ ਵੇਦ ਵੇਞ੍ਚਿ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 166
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.166. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 166
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸੇਨਾਯਾਂ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-166-0 (37597)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-166-0x (3870)
ਸੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ਤੁ ਕਾਮ੍ਭੋਜੋ ਰਥ ਏਕਗੁਣੋ ਮਤਃ।
ਤਵਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਸਮਰੇ ਪਰੈਃ ॥ 5-166-1 (37598)
ਏਤਸ੍ਯ ਰਥਸਿੰਹਸ੍ਯ ਤਵਾਰ੍ਥੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਪਰਾਕ੍ਰਮੰ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਰਵੋ ਯੁਧਿ ॥ 5-166-2 (37599)
ਏਤਸ੍ਯ ਰਥਵੰਸ਼ੇ ਹਿ ਤਿਗ੍ਮਵੇਗਪ੍ਰਹਾਰਿਣਃ ।
ਕਾਮ੍ਭੋਜਾਨਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਲਭਾਨਾਮਿਵਾਯਤਿਃ ॥ 5-166-3 (37600)
ਨੀਲੋ ਮਾਹਿਸ਼਼੍ਯਤੀਵਾਸੀ ਨੀਲਵਰ੍ਮਾ ਰਥਸ੍ਤਵ।
ਰਥਵੰਸ਼ੇਨ ਕਦਨੰ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਵੈ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 5-166-4 (37601)
ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਃ ਪੁਰਾ ਚੈਵ ਸਹਦੇਵੇਨ ਮਾਰਿਸ਼਼।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਸਤਤੰ ਰਾਜੰਸ੍ਤਵਾਰ੍ਥੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-166-5 (37602)
ਵਿਨ੍ਦਾਨੁਵਿਨ੍ਦਾਵਾਵਨ੍ਤ੍ਯੌ ਸੰਮਤੌ ਰਥਸਤ੍ਤਮੌ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਿਨੌ ਸਮਰੇ ਤਾਤ ਦ੍ਰੁʼਢਵੀਰ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮੌ ॥ 5-166-6 (37603)
ਏਤੌ ਤੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਰਿਪੁਸੈਨ੍ਯੰ ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਃ।
ਗਦਾਪ੍ਰਾਸਾਸਿਨਾਰਾਚੈਸ੍ਤੋਮਰੈਸ਼੍ਚ ਕਰਚ੍ਯਤੈਃ ॥ 5-166-7 (37604)
ਯੁਦ੍ਧਾਭਿਕਾਮੌ ਸਮਰੇ ਕ੍ਰੀਡਨ੍ਤਾਵਿਵ ਯੂਥਪੌ ।
ਯੂਥਮਧ੍ਯੇ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਚਰਨ੍ਤੌ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਤਵਤ੍ ॥ 5-166-8 (37605)
ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਞ੍ਚ ਰਥੋਦਾਰਾ ਮਤਾ ਮਮ।
ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਾਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥੈਸ੍ਤੇ ਵਿਰਾਟਨਗਰੇ ਤਦਾ ॥ 5-166-9 (37606)
ਮਕਰਾ ਇਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਮੁਦ੍ਧਤਤਰਙ੍ਗਿਣੀਮ੍ ।
ਗਙ੍ਗਾਂ ਵਿਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਯੁਧਿ ਵਾਹਿਨੀ ॥ 5-166-10 (37607)
ਤੇ ਰਥਾਃ ਪਞ੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸਤ੍ਯਰਥੋ ਮੁਖਮ੍।
ਏਤੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਤਃ ਪੁਰਾਕ੍ਰੁʼਤਮਕ੍ ॥ 5-166-11 (37608)
ਵ੍ਯਲੀਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯੇਨ ਭੀਮਸੇਨਾਨੁਜੇਨ ਹ।
ਦਿਸ਼ੋ ਵਿਜਯਤਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼੍ਵੇਤਵਾਹੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 5-166-12 (37609)
ਤੇ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਤਾਨਾਸਾਦ੍ਯ ਮਹਾਰਥਾਨ੍।
ਵਰਾਨ੍ਵਰਾਨ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਧੁਰੰਧਰਾਨ੍ ॥ 5-166-13 (37610)
ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਣਸ੍ਤਵ ਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਚ।
ਉਭੌ ਤੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼੍ਵਪਲਾਯਿਨੌ ॥ 5-166-14 (37611)
ਤਰੁਣੌ ਸੁਕੁਮਾਰੌ ਚ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੌ ਰਤਸ੍ਵਿਨੌ ।
ਯੁਦ੍ਧਾਨਾਂ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਜ੍ਞੌ ਪ੍ਰਣੇਤਾਰੌ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-166-15 (37612)
ਰਥੌ ਤੌ ਕੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਮਤੌ ਮੇ ਰਥਸਤ੍ਤਮੌ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤੌ ਵੀਰੌ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 5-166-16 (37613)
ਦਣ੍ਡਧਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਰਥ ਏਕੋ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਤਵ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਸ੍ਵੇਨ ਸੈਨ੍ਯੇਨ ਪਾਲਿਤਃ ॥ 5-166-17 (37614)
ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਬਲਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਾ ਕੌਸਲ੍ਯੋ ਰਥਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਰਥੋ ਮਮ ਮਤਸ੍ਤਾਤ ਮਹਾਵੇਗਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-166-18 (37615)
ਏਸ਼਼ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਸ੍ਵਾਨ੍ਬਨ੍ਧੂਨ੍ਸੰਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ ।
ਉਗ੍ਰਾਯੁਧੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਹਿਤੇ ਰਤਃ ॥ 5-166-19 (37616)
ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤੋ ਰਜਨ੍ਰਥਯੂਥਪਯੂਥਪਃ।
ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਿਪੂਂਸ੍ਤਵ ॥ 5-166-20 (37617)
ਗੌਤਮਸ੍ਯ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਯ ਆਚਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਰਦ੍ਵਤਃ।
ਕਾਰ੍ਤਿਕੇਯ ਇਵਾਜਯਃ ਸ਼ਰਸ੍ਤਮ੍ਬਾਤ੍ਸੁਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 5-166-21 (37618)
ਏਸ਼਼ ਸੇਨਾਃ ਸੁਬਹੁਲਾ ਵਿਵਿਧਾਯੁਧਕਾਰ੍ਮੁਕਾਃ ।
ਅਗ੍ਨਿਵਤ੍ਸਮਰੇ ਤਾਤ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਿਨਿਰ੍ਦਹਨ੍ ॥ ॥ 5-166-22 (37619)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼਼ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-166-10 ਸਮੁਦ੍ਧਤਤਰਙ੍ਗਿਣੀਂ ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤਪਤਾਕਾਂ ਸੇਨਾਂ ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤਤਰਙ੍ਗਵਤੀਂ ਗਙ੍ਗਾਂ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 167
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.167. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 167
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-167-0 (37620)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-167-0x (3871)
ਸ਼ਕੁਨਿਰ੍ਮਾਤੁਲਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸੌ ਰਥ ਏਕੋ ਨਰਾਧਿਪ।
ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵੈਰ੍ਵੈਰੰ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-167-1 (37621)
ਏਤਸ੍ਯ ਸੇਨਾ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਾ ਸਮਰੇ ਪ੍ਰਤਿਯਾਯਿਨਃ।
ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਾਯੁਧਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਾ ਵਾਯੁਵੇਗਸਮਾ ਜਵੇ ॥ 5-167-2 (37622)
ਦ੍ਰੋਣਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸਰ੍ਵਾਨੇਵਾਤਿਧਨ੍ਵਿਨਃ ।
ਸਮਰੇ ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਚ ਦ੍ਰੁʼਢਾਸ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-167-3 (37623)
ਏਤਸ੍ਯ ਹਿ ਮਹਾਰਾਜ ਯਥਾ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਃ।
ਸ਼ਰਾਸਨਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਸੰਸਕ੍ਤਾ ਯਾਨ੍ਤਿ ਸਾਯਕਾਃ ॥ 5-167-4 (37624)
ਨੈਸ਼਼ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਮਯਾ ਵੀਰਃ ਸੰਖ੍ਯਾਤੁਂ ਰਥਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਨਿਰ੍ਦਹੇਦਪਿ ਲੋਕਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਨਿਚ੍ਛੰਨੇਸ਼਼ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-167-5 (37625)
ਕ੍ਰੋਧਸ੍ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਤਪਸਾ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤੋਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਾਮ੍ ।
ਦ੍ਰੋਣੇਨਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼੍ਚ ਦਿਵ੍ਯੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਰੁਦਾਰਧੀਃ ॥ 5-167-6 (37626)
ਦੋਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਮਹਾਨੇਕੋ ਯੇਨੈਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਨ ਮੇ ਰਥੋ ਨਾਤਿਰਥੋ ਮਤਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-167-7 (37627)
ਜੀਵਿਤੰ ਪ੍ਰਿਯਮਤ੍ਯਰ੍ਥਮਾਯੁਸ਼਼੍ਕਾਮਃ ਸਦਾ ਦ੍ਵਿਜਃ ।
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦੁਭਯੋਃ ਸੇਨਯੋਰਪਿ ॥ 5-167-8 (37628)
ਹਨ੍ਯਾਦੇਕਰਥੇਨੈਵ ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਵਾਹਿਨੀਮ੍ ।
ਵਪੁਸ਼਼੍ਮਾਂਸ੍ਤਲਘੋਸ਼਼ੇਣ ਸ੍ਫੋਟਯੇਦਪਿ ਪਰ੍ਵਤਾਨ੍ ॥ 5-167-9 (37629)
ਅਸੰਖ੍ਯੇਯਗੁਣੋ ਵੀਰਃ ਪ੍ਰਹਨ੍ਤਾ ਦਾਰੁਣਦ੍ਯੁਤਿਃ।
ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਰਿਵਾਸਹ੍ਯਃ ਕਾਲਵਤ੍ਪ੍ਰਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-167-10 (37630)
ਯੁਗਾਨ੍ਤਾਗ੍ਨਿਸਮਃ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਸਿੰਹਗ੍ਰੀਵੋ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ ।
ਏਸ਼਼ ਭਾਰਤ ਯੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੰ ਸੰਸ਼ਯਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-167-11 (37631)
ਪਿਤਾ ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤੇਜਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ(ਅ)ਪਿ ਯੁਵਭਿਰ੍ਵਰਃ ।
ਰਣੇ ਕਰ੍ਮ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਤਾ ਅਤ੍ਰ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-167-12 (37632)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਵੇਗਾਨਿਲੋਦ੍ਭੂਤਃ ਸੇਨਾਕਕ੍ਸ਼਼ੇਨ੍ਧਨੋਤ੍ਥਿਤਃ ।
ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਣੇ ਧ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-167-13 (37633)
ਰਥਯੂਥਪਯੂਥਾਨਾਂ ਯੂਥਪੋ(ਅ)ਯ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ।
ਭਰਦ੍ਵਾਜਾਤ੍ਮਜਃ ਕਰ੍ਤਾ ਕਰ੍ਮ ਤੀਵ੍ਰੰ ਹਿਤੰ ਤਵ ॥ 5-167-14 (37634)
ਸਰ੍ਵਮੂਰ੍ਧਾਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਾਨਾਮਾਚਾਰ੍ਯਃ ਸ੍ਥਵਿਰੋ ਗੁਰੁਃ ।
ਗਚ੍ਛੇਦਨ੍ਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਨਾਂ ਪ੍ਰਿਯਸ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-167-15 (37635)
ਨੈਸ਼਼ ਜਾਤੁ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਪਾਰ੍ਥਮਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਾਰਿਣਮ੍ ।
ਹਨ੍ਯਾਦਾਚਾਰ੍ਯਕੰ ਦੀਪ੍ਤੰ ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਗੁਣਨਿਰ੍ਜਿਤਮ੍ ॥ 5-167-16 (37636)
ਸ਼੍ਲਾਘਤੇ ਯੰ ਸਦਾ ਵੀਰ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਗੁਣਵਿਸ੍ਤਰੈਃ ।
ਪੁਤ੍ਰਾਦਭ੍ਯਧਿਕੰ ਚੈਨੰ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ(ਅ)ਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 5-167-17 (37637)
ਹਨ੍ਯਾਦੇਕਰਥੇਨੈਵ ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ ।
ਏਕੀਭੂਤਾਨਪਿ ਰਣੇ ਦਿਵ੍ਯੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥ 5-167-18 (37638)
ਪੌਰਵੋ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਸ੍ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਰਥਃ ।
ਮਤੋ ਮਮ ਰਥੋਦਾਰਃ ਪਰਵੀਰਰਥਾਰੁਜਃ ॥ 5-167-19 (37639)
ਸ੍ਵੇਨ ਸੈਨ੍ਯੇਨ ਮਹਤਾ ਪ੍ਰਤਪਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਾਹਿਨੀਮ੍।
ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨ੍ਕਕ੍ਸ਼਼ਮਗ੍ਨਿਗਤਿਰ੍ਯਥਾ ॥ 5-167-20 (37640)
ਸਤ੍ਯਸ਼੍ਰਵਾ ਰਥਸ੍ਤ੍ਵੇਕੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੋ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਬਲਃ।
ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਰਿਪੁਬਲੇ ਕਾਲਵਤ੍ਪ੍ਰਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 5-167-21 (37641)
ਏਤਸ੍ਯ ਯੋਧਾ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਿਚਿਤ੍ਰਕਵਚਾਯੁਧਾਃ ।
ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਨਿਨ੍ਘਨ੍ਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਾਂਸ੍ਤਵ ॥ 5-167-22 (37642)
ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਸੇਨੋ ਰਥਸ੍ਤੇ(ਅ)ਗ੍ਰ੍ਯਃ ਕਰ੍ਣਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਪ੍ਰਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਿਪੂਣਾਂ ਤੇ ਬਲੰ ਤੁ ਬਲਿਨਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-167-23 (37643)
ਜਘਸਨ੍ਧੋ ਮਹਾਤੇਜਾ ਰਾਜਨ੍ਰਥਵਰਸ੍ਤਵ ।
ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਸਮਰੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਮਾਧਵਃ ਪਰਵੀਰਹਾ ॥ 5-167-24 (37644)
ਏਸ਼਼ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਗਜਸ੍ਕਨ੍ਧਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ।
ਰਥੇਨ ਵਾ ਮਾਹਬਾਹੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਪਯਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਾਹਿਨੀਮ੍ ॥ 5-167-25 (37645)
ਰਥ ਏਸ਼਼ ਮਹਾਰਾਜ ਮਤੋ ਮੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੇ ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਸਹਸੈਨ੍ਯੋ ਮਹਾਰਣੇ ॥ 5-167-26 (37646)
ਏਸ਼਼ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਯੋਧੀ ਚ ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਚ ਸੰਗਰੇ ।
ਵੀਤਭੀਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ਸਹ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ॥ 5-167-27 (37647)
ਬਾਹ੍ਲੀਕੋ(ਅ)ਤਿਰਥਸ਼੍ਚੈਵ ਸਮਰੇ ਚਾਨਿਵਰ੍ਤਨਃ ।
ਮਮ ਰਾਜਨ੍ਮਤੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸ਼ੂਰੋ ਵੈਵਸ੍ਵਤੋਪਮਃ ॥ 5-167-28 (37648)
ਨ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਸਮਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਕਥਞ੍ਚਨ।
ਯਥਾ ਸਤਤਗੋ ਰਾਜਨ੍ਸ ਹਿ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ਪਰਾਨ੍ਰਣੇ ॥ 5-167-29 (37649)
ਸੇਨਾਪਤਿਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਸਤ੍ਯਵਾਂਸ੍ਤੇ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਰਣੇਸ਼਼੍ਵਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਾ ਚ ਰਥੀ ਪਰਰਥਾਰੁਜਃ ॥ 5-167-30 (37650)
ਏਤਸ੍ਯ ਸਮਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨ ਵ੍ਯਥਾਸ੍ਤਿ ਕਥਞ੍ਚਨ ।
ਉਤ੍ਸ੍ਮਯੰਨੁਤ੍ਪਤਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਪਰਾਨ੍ਰਥਪਥੇ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ॥ 5-167-31 (37651)
ਏਸ਼਼ ਚਾਰਿਸ਼਼ੁ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਕਰ੍ਮ ਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਚਿਤਮ੍ ।
ਕਰ੍ਤਾ ਵਿਮਰ੍ਦੇ ਸੁਮਹਤ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-167-32 (37652)
ਅਲਮ੍ਬੁਸੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਪਰਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਪੂਰ੍ਵਵੈਰਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ ॥ 5-167-33 (37653)
ਏਸ਼਼ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸੈਨ੍ਯਾਨੰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਰਥਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਮਾਯਾਵੀ ਦ੍ਰੁʼਢਵੈਰਸ਼੍ਚ ਸਮਰੇ ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-167-34 (37654)
ਪ੍ਰਾਗ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਾਧਿਪੋ ਵੀਰੋ ਭਗਦਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ।
ਗਜਾਙ੍ਕੁਸ਼ਧਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਰਥੇ ਚੈਵ ਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ॥ 5-167-35 (37655)
ਏਤੇਨ ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਤ੍ਪੁਰਾ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਃ ।
ਦਿਵਸਾਨ੍ਸੁਬਹੂਨ੍ਰਾਜੰਨੁਭਯੋਰ੍ਜਯਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨੋਃ ॥ 5-167-36 (37656)
ਤਤਃ ਸਖਾਯੰ ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਮਾਨਯਨ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਮ੍ ।
ਅਕਰੋਤ੍ਸੰਵਿਦੰ ਤੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 5-167-37 (37657)
ਏਸ਼਼ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਗਜਸ੍ਕਨ੍ਧਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ।
ਐਰਾਵਤਗਤੋ ਰਾਜਾ ਦੇਵਾਨਾਮਿਵ ਵਾਸਵਃ ॥ ॥ 5-167-38 (37658)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-167-6 ਆਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਕ੍ਰੋਧਸ੍ਤੇਜਸ਼੍ਵ ਤਯੋਃ ਸਮੁਦਾਯਰੂਪ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-167-11 ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-167-31 ਉਤ੍ਸ੍ਮਯਨ੍ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ ॥ 5-167-37 ਸੰਵਿਦੰ ਮੈਤ੍ਰੀਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 168
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.168. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 168
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯਾਰ੍ਧਰਥਤ੍ਵੇ ਕਥਿਤੇ ਤੇਨ ਭੂਸ਼਼੍ਮੋਪਾਲਮ੍ਭਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਜ੍ਜੀਵਿਤਾਵਧਿ ਸ੍ਵੇਨ ਯੁਦ੍ਧਾਕਰਣਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ॥ 1 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਕਰ੍ਣਗਰ੍ਹਣੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰਪ੍ਰਤਿ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਪਰਸੇਨਾਯਾਂ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-168-0 (37659)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-168-0x (3872)
ਅਚਲੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਕਸ਼੍ਚੈਵ ਸਹਿਤੌ ਭ੍ਰਾਤਰਾਵੁਭੌ ।
ਰਥੌ ਤਵ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੌ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਵਿਧ੍ਵੰਸਯਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 5-168-1 (37660)
ਬਲਵਨ੍ਤੌ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਦ੍ਰੁʼਢਕ੍ਰੋਧੌ ਪ੍ਰਹਾਰਿਣੌ।
ਗਾਨ੍ਧਾਰਮੁਖ੍ਯੌ ਤਰੁਣੌ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯੌ ਮਹਾਬਲੌ ॥ 5-168-2 (37661)
ਸਖਾ ਤੇ ਦਯਿਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯ ਏਸ਼਼ ਰਣਕਰ੍ਕਸ਼ਃ ।
ਉਤ੍ਸਾਹਯਤਿ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਗ੍ਰਹੇ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ॥ 5-168-3 (37662)
ਪਰੁਸ਼਼ਃ ਕਤ੍ਥਨੋ ਨੀਚਃ ਕਰ੍ਣੋ ਵੈਕਰ੍ਤਨਸ੍ਤ੍ਰਵ ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਨੇਤਾ ਚ ਬਨ੍ਧੁਸ਼੍ਚ ਮਾਨੀ ਚਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤਃ ॥ 5-168-4 (37663)
ਏਸ਼਼ ਨੈਵ ਰਥਃ ਪੂਰ੍ਣੋ ਨ ਚਾਪ੍ਯਤਿਰਥੋ ਰਣੇ ।
ਵਿਯੁਕ੍ਤਃ ਕਵਚੇਨੈਸ਼਼ ਸਹਜੇਨ ਵਿਚੇਤਨਃ ॥ 5-168-5 (37664)
ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਦਿਵ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਯੁਕ੍ਤਃ ਸਤਤੰ ਘ੍ਰੁʼਣੀ ।
ਅਭਿਸ਼ਾਪਾਚ੍ਚ ਰਾਮਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਚ ਭਾਸ਼਼ਣਾਤ੍ ॥ 5-168-6 (37665)
ਕਰਣਾਨਾਂ ਵਿਯੋਗਾਚ੍ਚ ਤੇਨ ਮੇ(ਅ)ਰ੍ਥਰਥੋ ਮਤਃ।
ਨੈਸ਼਼ ਫਾਲ੍ਗੁਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਜੀਵਨ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 5-168-7 (37666)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਰੋਣਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ।
ਏਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਥ ਤ੍ਵੰ ਨ ਮਿਥ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-168-8 (37667)
ਰਣੇਰਣੇ(ਅ)ਭਿਮਾਨੀ ਚ ਵਿਮੁਖਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ।
ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਕਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਮਾਦੀ ਚ ਤੇਨ ਮੇ(ਅ)ਰ੍ਧਰਥੋ ਮਤਃ ॥ 5-168-9 (37668)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 5-168-10x (3873)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਧੇਯਃ ਕ੍ਰੋਧਾਦੁਲ੍ਫਾਲ੍ਯ ਲੋਚਨੇ ।
ਉਵਾਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਰਾਧੇਯਸ੍ਤੁਦਨ੍ਵਾਗ੍ਭਿਃ ਪ੍ਰਤੋਦਵਤ੍ ॥ 5-168-10 (37669)
ਪਿਤਾਮਹ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਮਾਂ ਵਾਕ੍ਸ਼ਰੈਰੁਪਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਸਿ ।
ਅਨਾਗਸੰ ਸਦਾ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦੇਵਮੇਵ ਪਦੇਪਦੇ ॥ 5-168-11 (37670)
ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਾਮਿ ਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵੈ ।
ਤ੍ਵੰ ਤੁਂ ਮਾਂ ਮਾਨ੍ਯਸੇ ਮਨ੍ਦੰ ਯਥਾ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਤਥਾ ॥ 5-168-12 (37671)
ਭਵਾਨਰ੍ਧਰਥੋ ਮਹ੍ਯੰ ਮਤੋ ਵੈ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ ।
ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤਸ਼੍ਚੈਵ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ਵਦੇਤ੍ ॥ 5-168-13 (37672)
ਕੁਰੂਣਾਮਹਿਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨ ਚ ਰਾਜਾ(ਅ)ਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ।
ਕੋ ਹਿ ਨਾਮ ਸਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੂਦਾਰਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 5-168-14 (37673)
ਤੇਜੋਵਧਮਿਮੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਵਿਭੇਦਯਿਸ਼਼ੁਰਾਹਵੇ ।
ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਗੁਣਵਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦਪਰਾਗੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ ॥ 5-168-15 (37674)
ਨ ਹਾਯਨੈਰ੍ਨ ਪਲਿਤੈਰ੍ਨ ਵਿਤ੍ਤੈਰ੍ਨ ਚ ਬਨ੍ਧੁਭਿਃ ।
ਮਹਾਰਯਤ੍ਵੰ ਸੰਖ੍ਯਾਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਕੌਰਵ ॥ 5-168-16 (37675)
ਬਲਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ ।
ਧਨਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ੍ਤੁ ਵਯਸਾ(ਅ)ਧਿਕਾਃ ॥ 5-168-17 (37676)
ਯਥੇਚ੍ਛਕੰ ਸ੍ਵਯੰ ਬ੍ਰੂਯਾ ਰਥਾਨਤਿਰਥਾਂਸ੍ਤਥਾ।
ਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸਮਾਯੁਕ੍ਤੋ ਮੋਹਾਤ੍ਪ੍ਰਕੁਰੁਤੇ ਭਵਾਨ੍ ॥ 5-168-18 (37677)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਾਧੁ ਸਮ੍ਯਗਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਾਮ੍।
ਤ੍ਯਜ੍ਯਤਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਟਭਾਵੋ(ਅ)ਯੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵ ॥ 5-168-19 (37678)
ਭਿੰਨਾ ਹਿ ਸੇਨਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਦੁਃਸਨ੍ਧੇਯਾ ਭਵਤ੍ਯੁਤ।
ਮੌਲਾ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਕਿਮੁ ਨਾਨਾਸਮੁਤ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-168-20 (37679)
ਏਸ਼਼ਾਂ ਦ੍ਵੈਧੰ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨੰ ਯੋਧਾਨਾਂ ਯੁਧਿ ਭਾਰਤ।
ਤੇਜੋਵਧੋ ਨਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-168-21 (37680)
ਰਥਾਨਾਂ ਕ੍ਵਚ ਵਿਜ੍ਞਾਨੰ ਕ੍ਵਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਲ੍ਪਚੇਤਨਃ ।
ਅਹਮਾਵਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਨੀਕਿਨੀਮ੍ ॥ 5-168-22 (37681)
ਆਸਾਦ੍ਯ ਮਾਮਮੋਘੇਸ਼਼ੁਂ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼।
ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਹਪਞ੍ਚਾਲਾਃ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੰ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਾ ਇਵ ॥ 5-168-23 (37682)
ਕ੍ਵਚ ਯੁਦ੍ਧੰ ਵਿਮਰ੍ਦੋ ਵਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇ ਸੁਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਚ।
ਕ੍ਵਚਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਗਤਵਯਾਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਕਾਲਚੋਦਿਤਃ ॥ 5-168-24 (37683)
ਏਕਾਕੀ ਸ੍ਪਰ੍ਧਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵੇਣ ਰਮਤਾ ਸਹ ।
ਨ ਚਾਨ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕੰਚਿਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਮੋਘਦਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥ 5-168-25 (37684)
ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਖਲੁ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਮਿਤਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਹ੍ਯਤਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਪੁਨਰ੍ਬਾਲਾਹਿ ਤੇ ਮਤਾਃ ॥ 5-168-26 (37685)
ਅਹਮੇਕੋ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਨੀਕਿਨੀਮ੍ ।
ਸੁਯੁਦ੍ਧੇ ਰਾਜ੍ਯਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਯਸ਼ੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-168-27 (37686)
ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਤ੍ਵੇਸ਼਼ ਤ੍ਵਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਨਰਾਧਿਪ।
ਸੇਨਾਪਤੌ ਯਸ਼ੋ ਗਨ੍ਤਾ ਨ ਤੁ ਯੋਧਾਨ੍ਕਥਞ੍ਚਨ ॥ 5-168-28 (37687)
ਨਾਹੰ ਜੀਵਤਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਰਾਜਨ੍ਕਥਞ੍ਚਨ।
ਹਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਤੁ ਯੋਦ੍ਧਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸਰ੍ਵੈਰੇਵ ਮਹਾਰਥੈਃ ॥ 5-168-29 (37688)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-168-30x (3874)
ਸਮੁਦ੍ਯਤੋਯੰ ਭਾਰੋ ਮੇ ਸੁਮਹਾਨ੍ਸਾਗਰੋਪਮਃ।
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਪੂਗਾਭਿਚਿਨ੍ਤਿਤਃ ॥ 5-168-30 (37689)
ਤਸ੍ਮਿੰਨਭ੍ਯਾਗਤੇ ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਤਪ੍ਤੇ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣੇ ।
ਮਿਥੋ ਭੇਦੋ ਨ ਮੇ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਤੇਨ ਜੀਵਸਿ ਸੂਤਜ ॥ 5-168-31 (37690)
ਨ ਹ੍ਯਹੰ ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ੍ਥਵਿਰੋ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ਿਸ਼ੋਸ੍ਤਵ।
ਯੁਦ੍ਧਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਮਹੰ ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾਂ ਜੀਵਿਤਸ੍ਯ ਚ ਸੂਤਜ ॥ 5-168-32 (37691)
ਜਾਮਦਗ੍ਰ੍ਯੇਨ ਰਾਮੇਣ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਮੁਞ੍ਚਤਾ।
ਨ ਮੇ ਵ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਕਾਚਿਤ੍ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਮੇ ਕਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-168-33 (37692)
ਕਾਮੰ ਨੈਤਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਬਲਸੰਸ੍ਤਵਮ੍।
ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੁ ਤ੍ਵਾਂ ਸਨ੍ਤਪ੍ਤੋ ਨਿਹੀਨ ਕੁਲਪਾਂਸਨ ॥ 5-168-34 (37693)
ਸਮੇਤੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ।
ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯੈਕਰਥੇਨੈਵ ਯਾਃ ਕਨ੍ਯਾਸ੍ਤਰਸਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-168-35 (37694)
ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਮਥੋ ਪੁਨਃ ।
ਮਯੈਕੇਨ ਨਿਰਸ੍ਤਾਨਿ ਸਸੈਨ੍ਯਾਨਿ ਰਣਾਜਿਰੇ ॥ 5-168-36 (37695)
ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵੈਰਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕੁਰੂਣਾਮਨਯੋ ਮਹਾਨ੍।
ਉਪਸ੍ਥਿਤੋ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਯਤਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਭਵ ॥ 5-168-37 (37696)
ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਮਰੇ ਪਾਰ੍ਥੰ ਯੇਨ ਵਿਸ੍ਪਰ੍ਧਸੇ ਸਹ ।
ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਮਸ੍ਮਾਦ੍ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਸੁਦੁਰ੍ਮਤੇ ॥ 5-168-38 (37697)
ਤਮੁਵਾਚ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ।
ਮਾਂ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਕਾਰ੍ਯੰ ਹਿ ਮਹਦੁਦ੍ਯਤਮ੍ ॥ 5-168-39 (37698)
ਚਿਨ੍ਤ੍ਯਤਾਮਿਦਮੇਕਾਗ੍ਰੰ ਮਮ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਪਰਮ੍।
ਉਭਾਵਪਿ ਭਵਨ੍ਤੌ ਮੇ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 5-168-40 (37699)
ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਰਥਸਤ੍ਤਮਾਨ੍ ।
ਯੇ ਚੈਵਾਤਿਥਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਯੇ ਚੈਵ ਰਥਯੂਥਪਾਃ ॥ 5-168-41 (37700)
ਬਲਾਬਲਮਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਕੌਰਵ ।
ਪ੍ਰਭਾਤਾਯਾਂ ਰਜਨ੍ਯਾਂ ਵੈ ਇਦੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ ॥ 5-168-42 (37701)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-168-5 ਵਿਚੇਤਨਃ ਮੂਰ੍ਖਃ ॥ 5-168-6 ਘ੍ਰੁʼਣੀ ਨਿਨ੍ਦਕਃ ॥ 5-168-7 ਕਰਣਾਨਾ ਸਹਜਕਵਚਾਦੀਨਾਮ੍ ॥ 5-168-13 ਭਵਾਨ੍ ਕਰ੍ਣੋ(ਅ)ਧਰਥੋ ਮਹ੍ਯੰ ਮਮ ਮਤ ਇਤਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਵਦੇਤ੍ਤੰਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇਤਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜਗਤੋ ਮਤ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ । ਤ੍ਵਦ੍ਵਾਕ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇਪਿ ਮਾਮਵਮੰਸ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਭਾਵਃ । ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਵਦੇ ਇਤਿ ਖo ਘo ਪਾਠਃ ॥ 5-168-15 ਅਪਰਾਯਾਂ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-168-18 ਪ੍ਰਕੁਰੁਤੇ ਪ੍ਰਕਾਰੰ ਭੇਦੰ ਕੁਰੁਤੇ। ਪ੍ਰਕਾਰਸ੍ਤੁਲ੍ਯਭੇਦਯੋਰਿਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਃ ॥ 5-168- ਪਾਰੰਪਰ੍ਯਾਗਤਾਃ ਤੇਪਿ ਭਿੰਨਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਦੁਃਸਧੇਯਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਭੂਤਾਃ ਏਕਕਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ...........ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 169
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.169. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 169
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਸੇਨਾਯਾਂ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-169-0 (37702)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-169-0x (3875)
ਏਤੇ ਰਥਾਸ੍ਤਵਾਖ੍ਯਾਤਾਸ੍ਤਥੈਵਾਤਿਰਥਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਰ੍ਧਰਥਾ ਰਾਜਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਤਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ॥ 5-169-1 (37703)
ਯਦਿ ਕੌਤੂਹਲੰ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਬਲੇ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਰਥਸੰਖ੍ਯਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵ ਤ੍ਵੰ ਸਹੈਭਿਰ੍ਵਸੁਧਾਧਿਪੈਃ ॥ 5-169-2 (37704)
ਸ੍ਵਯੰ ਰਾਜਾ ਰਥੋਦਾਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਕੁਨ੍ਤਨਨ੍ਦਨਃ ।
ਅਗ੍ਨਿਵਤ੍ਸਮਰੇ ਤਾਤ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-169-3 (37705)
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਥੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਗੁਣਸੰਮਿਤਃ ।
ਨ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਸਮੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਗਦਯਾ ਸਾਯਕੈਰਪਿ ॥ 5-169-4 (37706)
ਨਾਗਾਯੁਤਬਲੋ ਮਾਨੀ ਤੇਜਸਾ ਨ ਸ ਮਾਨੁਸ਼਼ਃ ।
ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੋ ਚ ਰਥਿਨੌ ਦ੍ਵਾਵੇਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭੌ ॥ 5-169-5 (37707)
ਅਸ਼੍ਵਿਨਾਵਿਵ ਰੂਪੇਣ ਤੇਜਸਾ ਚ ਸਮਨ੍ਵਿਤੌ।
ਏਤੇ ਚਮੂਮੁਖਗਤਾਃ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਃ ਕ੍ਲੇਸ਼ਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-169-6 (37708)
ਰੁਦ੍ਰਵਤ੍ਪ੍ਰਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ ।
ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਾਲਸ੍ਤਮ੍ਭਾ ਇਵੋਦ੍ਗਤਾਃ ॥ 5-169-7 (37709)
ਪ੍ਰਾਦੇਸ਼ੇਨਾਧਿਕਾਃ ਪੁਂਭਿਰਨ੍ਯੈਸ੍ਤੇ ਚ ਪ੍ਰਮਾਣਤਃ।
ਸਿੰਹਸੰਹਨਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾ ਮਹਾਬਲਾਃ ॥ 5-169-8 (37710)
ਚਰਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਤਾਤ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ।
ਹ੍ਰੀਮਨ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਇਵ ਬਲੋਤ੍ਕਟਾਃ ॥ 5-169-9 (37711)
ਜਵੇ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ਸੰਮਰ੍ਦੇ ਸਰ੍ਵ ਏਵਾਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ ।
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਜਿਤਾ ਮਹੀਪਾਲਾ ਦਿਗ੍ਜਯੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-169-10 (37712)
ਨ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਕੇਚਿਦਾਯੁਧਾਨਿ ਗਦਾਃ ਸ਼ਰਾਨ੍।
ਵਿਸ਼਼ਹਨ੍ਤਿ ਸਦਾ ਕਰ੍ਤੁਮਧਿਜ੍ਯਾਨ੍ਯਪਿ ਕੌਰਵ ॥ 5-169-11 (37713)
ਉਦ੍ਯਨ੍ਤੁਂ ਵਾ ਗਦਾ ਗੁਰ੍ਵੀਃ ਸ਼ਰਾਨ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤੁਮਾਹਵੇ ।
ਜਵੇ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਹਰਣੇ ਭੋਜ੍ਯੇ ਪਾਂਸੁਵਿਕਰ੍ਸ਼਼ਣੇ ॥ 5-169-12 (37714)
ਬਾਲੈਰਪਿ ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਤੈਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਿਤਾਃ।
ਏਤਤ੍ਸੈਨ੍ਯੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਬਲੋਤ੍ਕਟਾਃ ॥ 5-169-13 (37715)
ਵਿਧ੍ਵੰਸਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਣੇ ਮਾ ਸ੍ਮ ਤੈਃ ਸਹ ਸੰਗਮਃ ।
ਏਕੈਕਸ਼ਸ੍ਤ ਸੰਮਰ੍ਦੇ ਹਨ੍ਯੁਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 5-169-14 (37716)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਾਜਸੂਯੇ ਯਥਾਭਵਤ੍ ।
ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਦ੍ਯੂਤੇ ਚ ਪਰੁਸ਼਼ਾ ਗਿਰਃ ॥ 5-169-15 (37717)
ਤੇ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਰੁਦ੍ਰਵਤ੍ ।
ਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੋ ਨਾਰਾਯਣਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 5-169-16 (37718)
ਉਭੋਯੋਃ ਸੇਨਯੋਰ੍ਵੀਰੋ ਰਥੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ।
ਨ ਹਿ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਵਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੂਰਗੇਸ਼਼ੁ ਚ ॥ 5-169-17 (37719)
ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼਼੍ਵਥ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਨਰੇਸ਼਼ੁ ਕੁਤ ਏਵ ਤੁ ।
ਭੂਤੋਥ ਵਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯੋ ਵਾ ਰਥਃ ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੁਤਃ ॥ 5-169-18 (37720)
ਸਮਾਯੁਕ੍ਤੋ ਮਹਾਰਾਜ ਰਥਃ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ।
ਵਾਸੁਦੇਵਸ਼੍ਚ ਸੰਯਨ੍ਤਾ ਯੋਦ੍ਧਾ ਚੈਵ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ॥ 5-169-19 (37721)
ਗਾਣ੍ਡੀਵੰ ਚ ਧਨੁਰ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਤੇ ਚਾਸ਼੍ਵਾ ਵਾਤਰੰਹਸਃ ।
ਅਭੇਦ੍ਯੰ ਕਵਚੰ ਦਿਵ੍ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੌ ਚ ਮਹੇਸ਼਼ੁਧੀ ॥ 5-169-20 (37722)
ਅਸ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਾਮਸ਼੍ਚ ਮਾਹੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਰੌਦ੍ਰਃ ਕੌਬੇਰ ਏਵਚ ।
ਯਾਮ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਾਰੁਣਸ਼੍ਚੈਵ ਗਦਾਸ਼੍ਚੋਗ੍ਰਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ ॥ 5-169-21 (37723)
ਵਜ੍ਰਾਦੀਨਿ ਚ ਮੁਖ੍ਯਾਨਿ ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣਾਨਿ ਚ ।
ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਿਰਣ੍ਯਪੁਰਵਾਸਿਨਾਮ੍ ॥ 5-169-22 (37724)
ਹਤਾਨ੍ਯੇਕਰਥੇਨਾਜੌ ਕਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਰਥਃ।
ਏਸ਼਼ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਧਿ ਸੰਰਮ੍ਭੀ ਬਲਵਾਨ੍ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ ॥ 5-169-23 (37725)
ਤਵ ਸੇਨਾਂ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸ੍ਵਾਂ ਚੈਵ ਪਰਿਪਾਲਯਨ੍।
ਅਹੰ ਚੈਨੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦਿਯਾਮਾਚਾਰ੍ਯੋ ਵਾ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-169-24 (37726)
ਨ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੇਨਯੋਰੁਭਯੋਰਪਿ ।
ਯ ਏਨੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਮੁਦਿਯਾਦ੍ਰਥੀ ॥ 5-169-25 (37727)
ਜੀਮੂਤ ਇਵ ਘਰ੍ਮਾਨ੍ਤੇ ਮਹਾਵਾਤਸਮੀਰਿਤਃ ।
ਸਮਾਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਾਯਵਾਨ੍ ।
ਤਰੁਣਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੀ ਚੈਵ ਜੀਰ੍ਣਾਵਾਵਾਮੁਭਾਵਪਿ ॥ 5-169-26 (37728)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-169-27x (3876)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਦਧ੍ਵੰਸਿਰੇ ਤਦਾ।
ਕਾਞ੍ਚਨਾਙ੍ਗਦਿਨਃ ਪੀਨਾ ਭੁਜਾਸ਼੍ਚਨ੍ਦਨਰੂਸ਼਼ਿਤਾਃ ॥ 5-169-27 (37729)
ਮਨੋਭਿਃ ਸਹ ਸੰਵੇਗੈਃ ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ।
ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਨਾਂ ਯਥਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ ॥ 5-169-28 (37730)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-169-12 ਭੋਜ੍ਯੇ ਕੌਟਿਲ੍ਯੇ ਮਰ੍ਮਪੀਡਨੇ ਇਤਿਯਾਵਤ੍। ਭੁਜ ਕੌਟਿਲ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਯ ਰੂਪਮ੍। ਪਾਂਸੁਵਿਕਰ੍ਸ਼਼ਣੇ ਪਾਂਸੁਸ਼਼ੁ ਵਿਕਰ੍ਸ਼਼ਣੇ ਭੂਮੌ ਮੁਸ਼਼੍ਟਿਯੁਦ੍ਧੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-169-24 ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦਿਯਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸੰਮੁਖਃ ਸ੍ਯਾਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 170
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.170. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 170
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਸੇਨਾਯਾਂ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-170-0 (37731)
ਭੀਸ਼਼੍ਣ ਉਵਾਚ। 5-170-0x (3877)
ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਸਰ੍ਵੇ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਰਥਾਃ ।
ਵੈਰਾਟਿਰੁਤ੍ਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਰਥੋਦਾਰੋ ਮਤੋ ਮਮ ॥ 5-170-1 (37732)
ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਰ੍ਮਹਾਬਾਹੂ ਰਥਯੂਥਮਯੂਥਪਃ ।
ਸਮਃ ਪਾਰ੍ਥੇਨ ਸਮਰੇ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਚਾਰਿਹਾ ॥ 5-170-2 (37733)
ਲਘ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਚ ਮਨਸ੍ਵੀ ਚ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ ।
ਸੰਸ੍ਮਰਨ੍ਵੈ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਸ੍ਵਪਿਤੁਰ੍ਵਿਕ੍ਰਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-170-3 (37734)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਰ੍ਮਾਧਵਃ ਸ਼ੂਰੋ ਰਥਯੂਥਪਯੂਥਪਃ।
ਏਸ਼਼ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਪ੍ਰਵੀਰਾਣਾਮਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਜਿਤਸਾਧ੍ਵਸਃ ॥ 5-170-4 (37735)
ਉਤ੍ਤਮੌਜਾਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਰਥੋਦਾਰੋ ਮਤੋ ਮਮ ।
ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਰਥੋਦਾਰੋ ਮਤੋ ਮਮ ॥ 5-170-5 (37736)
ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਬਹੁਸਾਹਸ੍ਰਾ ਰਥਾ ਨਾਗਾ ਹਯਾਸ੍ਤਥਾ ।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇ ਤਨੂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਪ੍ਰਿਯੇਪ੍ਸਯਾ ॥ 5-170-6 (37737)
ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਸਹ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਵ ਸੇਨਾਸੁ ਭਾਰਤ।
ਅਗ੍ਨਿਮਾਰੁਤਵਦ੍ਰਾਜੰਨਾਹ੍ਵਯਨ੍ਤਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-170-7 (37738)
ਅਜੇਯੌ ਸਮਰੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਤਥਾ।
ਮਹਾਰਥੌ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੌ ਮਤੌ ਮੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭੌ ॥ 5-170-8 (37739)
ਵਯੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਵਪਿ ਹਿ ਤੌ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣੌ ।
ਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇਤੇ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸ੍ਥਿਤੌ ਵੀਰਗਤੇ ਪਥਿ ॥ 5-170-9 (37740)
ਸੰਬਨ੍ਧਿਕੇਨ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੌ ਤੁ ਵੀਰ੍ਯਬਲਾਨ੍ਵਯਾਤ੍ ।
ਆਰ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੌ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੌ ਸ੍ਨੇਹਵੀਰ੍ਯਸਿਤਾਵੁਭੌ ॥ 5-170-10 (37741)
ਕਾਰਣੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤੁ ਨਰਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਮਹਾਭੁਜਾਃ ।
ਸ਼ੂਰਾ ਵਾ ਕਾਤਰਾ ਵਾਪਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵ ॥ 5-170-11 (37742)
ਏਕਾਯਨਗਤਾਵੇਤੌ ਪਾਰ੍ਥਿਵੌ ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਿਨੌ ।
ਪ੍ਰਾਣਾਂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਘਟ੍ਟਿਤਾਰੌ ਪਰਨ੍ਤਪ ॥ 5-170-12 (37743)
ਪ੍ਰੁʼਥਗਕ੍ਸ਼਼ੌਹਿਣੀਭ੍ਯਾਂ ਤਾਵੁਭੌ ਸੰਯਤਿ ਦਾਰੁਣੌ ।
ਸੰਬਨ੍ਧਿਭਾਵੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੌ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ 5-170-13 (37744)
ਲੋਕਵੀਰੌ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੌ ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨੌ ਚ ਭਾਰਤ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੰ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੌ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ॥ ॥ 5-170-14 (37745)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-170-9 ਵੀਰਗਤੇ ਵੀਰੈਰਨੁਸ੍ਰੁʼਤੇ ॥ 5-170-10 ਸਿਤੌ ਬਦ੍ਧੌ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 171
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.171. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 171
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਪਾਣ੍ਡਵਸੇਨਾਯਾਂ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-171-0 (37746)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-171-0x (3878)
ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜਸ੍ਯ ਸੁਤੋ ਰਾਜਨ੍ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਰਥਮੁਖ੍ਯੋ ਮੇ ਮਤਃ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-171-1 (37747)
ਏਸ਼਼ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਨਾਸ਼ਯਨ੍ਪੂਰ੍ਵਸੰਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਪਰੰ ਯਸ਼ੋ ਵਿਪ੍ਰਥਯੰਸ੍ਤਵ ਸੇਨਾਸੁ ਭਾਰਤ ॥ 5-171-2 (37748)
ਏਤਸ੍ਯ ਬਹੁਲਾਃ ਸੇਨਾਃ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਭਦ੍ਰਕਾਃ ।
ਤੇਨਾਸੌ ਰਥਵੰਸ਼ੇਨ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-171-3 (37749)
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਸੇਨਾਨੀਃ ਸਰ੍ਵਸੇਨਾਸੁ ਭਾਰਤ ।
ਮਤੋ ਮੇ(ਅ)ਤਿਰਥੋ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਰੋਣਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੋ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-171-4 (37750)
ਏਸ਼਼ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਸੂਦਯਨ੍ਵੈ ਪਰਾਨ੍ਰਣੇ।
ਭਗਵਾਨਿਵ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪਿਨਾਕੀ ਯੁਗਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 5-171-5 (37751)
ਏਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਰਥਾਨੀਕੰ ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਰਣਪ੍ਰਿਯਾਃ ।
ਬਹੁਤ੍ਵਾਤ੍ਸਾਗਰਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਦੇਵਾਨਾਮਿਵ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 5-171-6 (37752)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾ ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਤੋ ਮੇ(ਅ)ਰ੍ਧਰਥੋ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਯ ਤਨਯੋ ਬਾਲ੍ਯਾੰਨਾਤਿਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਰਮਃ ॥ 5-171-7 (37753)
ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲਸੁਤੋ ਵੀਰਸ਼੍ਚੇਦਿਰਾਜੋ ਮਹਾਰਥਃ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਰ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਹ ॥ 5-171-8 (37754)
ਏਸ਼਼ ਚੇਦਿਪਤਿਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਭਾਰਤ ।
ਮਹਾਰਥਾਨਾਂ ਸੁਕਰੰ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-171-9 (37755)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤੋ ਮਹ੍ਯੰ ਮਤਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਦੇਵਸ੍ਤੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਰਥੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-171-10 (37756)
ਜਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਮਿਤੌਜਾਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯਜਿਚ੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਮਹਾਰਥਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਞ੍ਚਾਲਸਤ੍ਤਮਾਃ ॥ 5-171-11 (37757)
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਮਰੇ ਤਾਤ ਸੰਰਬ੍ਧਾ ਇਵ ਕੁਞ੍ਜਰਾਃ ।
ਅਜੋ ਭੋਜਸ਼੍ਚ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੌ ਪਾਣ੍ਡਵਾਰ੍ਥੇ ਮਹਾਰਥੌ ॥ 5-171-12 (37758)
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇਤੇ ਬਲਿਨੌ ਸ਼ੂਰੌ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਯਤਿਸ਼਼੍ਯਤਃ।
ਸ਼ੀਘ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਦ੍ਧਾਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤਿਨੋ ਦ੍ਰੁʼਢਵਿਕ੍ਰਮਾਃ ॥ 5-171-13 (37759)
ਕੇਕਯਾਃ ਪਞ੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਦ੍ਰੁʼਢਵਿਕ੍ਰਮਾਃ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਚੈਵ ਰਥੋਦਾਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਲੋਹਿਤਕਧ੍ਵਜਾਃ ॥ 5-171-14 (37760)
ਕਾਸ਼ਿਕਃ ਸੁਕੁਮਾਰਸ਼੍ਚ ਨੀਲੋ ਯਸ਼੍ਚਾਪਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਸੂਰ੍ਯਦਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ਼ਙ੍ਖਸ਼੍ਚ ਮਦਿਰਾਸ਼੍ਵਸ਼੍ਚ ਨਾਮਤਃ ॥ 5-171-15 (37761)
ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਰਥੋਦਾਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਹਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ।
ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਮਤਾ ਮਮ ॥ 5-171-16 (37762)
ਵਾਰ੍ਧਕ੍ਸ਼਼ੇਮਿਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਮਤੋ ਮਮ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਚਿਤ੍ਰਾਯੁਘਸ਼੍ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਮਤੋ ਮੇ ਰਥਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-171-17 (37763)
ਸ ਹਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮਸ਼ੋਭੀ ਚ ਭਕ੍ਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕਿਰੀਟਿਨਃ ।
ਚੇਕਿਤਾਨਃ ਸਤ੍ਯਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਰਥੌ ।
ਦ੍ਵਾਵਿਮੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੌ ਰਥੋਦਾਰੌ ਮਤੌ ਮਮ ॥ 5-171-18 (37764)
ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਦਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸੇਨਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਮਤੌ ਮਮ ਰਥੋਦਾਰੌ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-171-19 (37765)
ਸੇਨਾਬਿਨ੍ਦੁਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕ੍ਰੋਧਹਨ੍ਤਾ ਚ ਨਾਮਤਃ ।
ਯਃ ਸਮੋ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਭੀਮਸੇਨੇਨ ਵਾ ਵਿਭੋ ॥ 5-171-20 (37766)
ਸ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਹਿ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਮਰੇ ਤਵ ਸੈਨਿਕੈਃ ।
ਮਾਂ ਚ ਦ੍ਰੋਣੰ ਕ੍ਰੁʼਪੰ ਚੈਵ ਯਥਾ ਸੰਮਨ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍ ॥ 5-171-21 (37767)
ਤਥਾ ਸ ਸਮਰਸ਼੍ਲਾਘੀ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਰਥਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਕਾਸ਼੍ਯਃ ਪਰਮਸ਼ੀਘ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਃ ਸ਼੍ਲਾਘਨੀਯੋ ਨਰੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-171-22 (37768)
ਰਥ ਏਕਗੁਣੋ ਮਹ੍ਯੰ ਜ੍ਞੇਯਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ ।
ਅਯੰ ਚ ਯੁਧਿ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋਸ਼਼੍ਟਗੁਣੋ ਰਥਃ ॥ 5-171-23 (37769)
ਸਤ੍ਯਜਿਤ੍ਸਮਰਸ਼੍ਲਾਘੀ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜੋ ਯੁਵਾ ।
ਗਤਃ ਸੋ(ਅ)ਤਿਰਥਤ੍ਵੰ ਹਿ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਸੰਮਿਤਃ ॥ 5-171-24 (37770)
ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਯਸ਼ਸ੍ਕਾਮਃ ਪਰੰ ਕਰ੍ਮ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ।
ਅਨੁਰਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ੂਰਸ਼੍ਚ ਰਥੋ(ਅ)ਯਮਪਰੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 5-171-25 (37771)
ਪਾਣ੍ਡ੍ਯਰਾਜੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਧੁਰੰਧਰਃ ।
ਦ੍ਰੁʼਢਧਨ੍ਵਾ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਰਥਃ ॥ 5-171-26 (37772)
ਸ਼੍ਰੇਣਿਮਾਨ੍ਕੌਰਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵਸੁਦਾਨਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ।
ਉਭਾਵੇਤਾਵਤਿਰਥੌ ਮਤੌ ਪਰਪੁਰੰਜਯੌ ॥ ॥ 5-171-27 (37773)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-171-2 ਨਾਸ਼ਯਨ੍ ਪੂਰ੍ਵਸੰਸ੍ਥਿਤੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵੇਨਾਵਸ੍ਥਾਨੰ ਅਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍। ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯੰਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-171-13 ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤ ਇਤਿ ਡo ਝo ਪਾਠਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਃ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਤਃ। ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਰ੍ਥੋਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਯਤਿਃ ॥ 5-171-16 ਵਿਦੁਸ਼਼ਃ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 172
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.172. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 172
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੂਰ੍ਵਤ੍ਵਮਭਿਧਾਯ ਤੇਨ ਸਹ ਯੁਦ੍ਧਾਕਰਣਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-172-0 (37774)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-172-0x (3879)
ਰੋਚਮਾਨੋ ਮਹਾਰਾਜ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਰਥਃ।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ(ਅ)ਮਰਵਤ੍ਸੰਖ੍ਯੇ ਪਰਸੈਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ ॥ 5-172-1 (37775)
ਪੁਰੁਜਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਿਭੋਜਸ਼੍ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਮਾਤੁਲੋ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਸ ਚ ਮੇ(ਅ)ਤਿਰਥੋ ਮਤਃ ॥ 5-172-2 (37776)
ਏਸ਼਼ ਵੀਰੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਕ੍ਰੁʼਤੀ ਚ ਨਿਪੁਣਸ਼੍ਚ ਹ ।
ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਚ ਸ਼ਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮਤੋ ਮੇ ਰਥਪੁਙ੍ਗਵਃ ॥ 5-172-3 (37777)
ਸ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤਿ ਹਿ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਮਘਵਾਨਿਵ ਦਾਨਵੈਃ ।
ਯੋਧਾ ਯੇ ਚਾਸ੍ਯ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਦ੍ਧਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ॥ 5-172-4 (37778)
ਭਾਗਿਨੇਯਕ੍ਰੁʼਤੇ ਵੀਰਃ ਸ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੰਗਰੇ ।
ਸੁਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਸ੍ਥਿਤਃ ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਰਤਃ ॥ 5-172-5 (37779)
ਭੈਮਸੇਨਿਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਹੈਡਿਮ੍ਬੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
ਮਤੋ ਮੇ ਬਹੁਮਾਯਾਵੀ ਰਥਯੂਥਪਯੂਥਪਃ ॥ 5-172-6 (37780)
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਸਮਰੇ ਤਾਤ ਮਾਯਾਵੀ ਸਮਰਪ੍ਰਿਯਃ ।
ਯੇ ਚਾਸ੍ਯ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਵੀਰਾਃ ਸਚਿਵਾ ਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਃ ॥ 5-172-7 (37781)
ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਨਾਨਾਜਨਪਦੇਸ਼੍ਵਰਾਃ ।
ਸਮੇਤਾਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਵਾਸੁਦੇਵਪੁਰੋਗਮਾਃ ॥ 5-172-8 (37782)
ਏਤੇ ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਤੋ ਰਾਜਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਰਥਾਸ਼੍ਚਾਤਿਰਥਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ(ਅ)ਰ੍ਧੰਰਥਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ॥ 5-172-9 (37783)
ਨੇਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਮਰੇ ਸੇਨਾਂ ਭੀਮਾਂ ਯੌਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੀਂ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣੇਵ ਵੀਰੇਣ ਪਾਲ੍ਯਮਾਨਾਂ ਕਿਰੀਟਿਨਾ ॥ 5-172-10 (37784)
ਤੈਰਹੰ ਸਮਰੇ ਵੀਰ ਮਾਯਾਵਿਦ੍ਭਿਰ੍ਜਯੈਸ਼਼ਿਭਿਃ ।
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਜਯਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੰਨਥ ਵਾ ਨਿਧਨੰ ਰਣੇ ॥ 5-172-11 (37785)
ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਚ ਪਾਰ੍ਥੰ ਚ ਚਕ੍ਰਗਾਣ੍ਡੀਵਧਾਰਿਣੌ ।
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਗਤਾਵਿਵਾਰ੍ਕੇਨ੍ਦੂ ਸਭੇਸ਼਼੍ਯੇਤੇ ਰਥੋਤ੍ਤਮੌ ॥ 5-172-12 (37786)
ਯੰ ਚੈਵ ਤੇ ਰਥੋਦਾਰਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨਿਕਾਃ ।
ਸਹ ਸੈਨ੍ਯਾਨਹੰ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤੀਯਾਂ ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 5-172-13 (37787)
ਏਤੇ ਰਥਾਸ਼੍ਚਾਤਿਰਥਾਸ਼੍ਚ ਤੁਭ੍ਯੰ
ਯਥਾਪ੍ਰਧਾਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾ ਮਯਾ।
ਤਥਾ ਪਰੇ ਯੇ(ਅ)ਰ੍ਧਰਥਾਸ਼੍ਚ ਕੇਚਿ-
ਤ੍ਤਥੈਂਵ ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਕੌਰਵੇਨ੍ਦ੍ਰ ॥ 5-172-14 (37788)
ਅਰ੍ਜੁਨੰ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਚ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਤਤ੍ਰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ।
ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਵਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਾਵਦ੍ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-172-15 (37789)
ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੰ ਤੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨਾਹੰ ਹਨ੍ਯਾਂ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍ ।
ਉਦ੍ਯਤੇਸ਼਼ਮਥੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਯੁਧ੍ਯਨ੍ਤਮਾਹਵੇ ॥ 5-172-16 (37790)
ਲੋਕਸ੍ਤੰ ਵੇਦ ਯਦਹੰ ਪਿਤੁਃ ਪ੍ਰਿਯਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਵ੍ਰਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-172-17 (37791)
ਚਿਤ੍ਰਾਙ੍ਗਦੰ ਕੌਰਵਾਣਾਮਾਧਿਪਤ੍ਯੇ(ਅ)ਭ੍ਯਸ਼਼ੇਚਯਮ੍।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਸ਼ਿਸ਼ੁਂ ਯੌਵਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭ੍ਯਸ਼਼ੇਚਯਮ੍ ॥ 5-172-18 (37792)
ਦੇਵਵ੍ਰਤਤ੍ਵੰ ਵਿਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ।
ਨੈਵ ਹਨ੍ਯਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਜਾਤੁ ਨ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੂਰ੍ਵੰ ਕਦਾਚਨ ॥ 5-172-19 (37793)
ਸ ਹਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੂਰ੍ਵਕੋ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਯਦਿ ਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਃ ।
ਕਨ੍ਯਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਮਾਞ੍ਚਾਤੋ ਨ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਤੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 5-172-20 (37794)
ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਯਾਨ੍ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਯਾਨ੍ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਮਰੇ ਨ ਤੁ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤਾੰਨ੍ਰੁʼਪ ॥ ॥ 5-172-21 (37795)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ ॥ ਸਮਾਪ੍ਤੰ ਚ ਰਥਾਤਿਰਥਸੰਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-172-19 ਦੇਵਵ੍ਰਤਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਵ੍ਰਤਵਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 173
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.173. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 173
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੋ(ਅ)ਸੰਹਰਣਕਾਰਣਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇ ਤਤ੍ਕਥਨਾਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਕਥਨਾਰਮ੍ਭਃ ॥ 1 ॥ ਤਥਾ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ਸ੍ਵੇਨ ਅਮ੍ਬਾਦਿਕਨ੍ਯਾਤ੍ਰਯਹਰਣਕਥਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-173-0 (37796)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਉਵਾਚ। 5-173-0x (3880)
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨੈਵ ਹਨ੍ਯਾਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍ ।
ਉਦ੍ਯਤੇਸ਼਼ੁਮਥੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਮਰੇਸ਼਼੍ਵਾਤਤਾਯਿਨਮ੍ ॥ 5-173-1 (37797)
ਪੂਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨ੍ਸਹ ਸੋਮਕੈਃ ।
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ ॥ 5-173-2 (37798)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-173-3x (3881)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਕਥਾਂ ਸਹੈਭਿਰ੍ਵਸੁਧਾਧਿਪੈਃ ।
ਯਦਰ੍ਥੰ ਯੁਧਿ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਨਾਹੰ ਹਨ੍ਯਾਂ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍ ॥ 5-173-3 (37799)
ਮਹਾਰਾਜੋ ਮਮ ਪਿਤਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨੁਰ੍ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਮਾਪ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਮਯੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-173-4 (37800)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਪਰਿਪਾਲਯਨ੍ ।
ਚਿਤ੍ਰਾਙ੍ਗਦੰ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਵੈ ਮਹਾਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭ੍ਯਪੇਚਯਮ੍ ॥ 5-173-5 (37801)
ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਨਿਧਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯਾ ਮਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਰਾਜਾਨਮਭ੍ਯਸ਼਼ਿਞ੍ਚੰ ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 5-173-6 (37802)
ਮਯਾ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਵੀਯਾਨਪਿ ਧਰ੍ਮਤਃ ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮਾਮੇਵ ਸਮੁਦੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ 5-173-7 (37803)
ਤਸ੍ਯ ਦਾਰਕ੍ਰਿਯਾਂ ਤਾਤ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ੁਰਹਮਪ੍ਯੁਤ ।
ਅਨੁਰੂਪਾਦਿਵ ਕੁਲਾਦਿਤ੍ਯੇਵ ਚ ਮਨੋ ਦਧੇ ॥ 5-173-8 (37804)
ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤਿਸ੍ਰਃ ਕਨ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ।
ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਸੁਤਾਸ੍ਤਦਾ ।
ਅਮ੍ਬਾਂ ਚੈਵਾਮ੍ਬਿਕਾਂ ਚੈਵ ਤਥੈਵਾਮ੍ਬਾਲਿਕਾਮਪਿ ॥ 5-173-9 (37805)
ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚ ਸਮਾਹੂਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ।
ਅਮ੍ਬਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਭਵਤ੍ਤਾਸਾਮਮ੍ਬਿਕਾ ਤ੍ਵਥ ਮਧ੍ਯਮਾ ॥ 5-173-10 (37806)
ਅਮ੍ਬਾਲਿਕਾ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਾਜਕਨ੍ਯਾ ਯਵੀਯਸੀ ।
ਸੋ(ਅ)ਹਮੇਕਰਥੇਨੈਵ ਗਤਃ ਕਾਸ਼ਿਪਤੇਃ ਪੁਰੀਮ੍ ॥ 5-173-11 (37807)
ਅਪਸ਼੍ਯੰ ਤਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤਿਸ੍ਰਃ ਕਨ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ।
ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚੈਵ ਸਮਾਹੂਤਾਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ ॥ 5-173-12 (37808)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤਾੰਨ੍ਰੁʼਪਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਾਹੂਯ ਸਮਰੇ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍।
ਰਥਮਾਰੋਪਯਾਞ੍ਚਕ੍ਰੇ ਕਨ੍ਯਾਸ੍ਤਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-173-13 (37809)
ਵੀਰ੍ਯਸ਼ੁਲ੍ਕਾਸ਼੍ਚ ਤਾ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸਮਾਰੋਪ੍ਯ ਰਥੰ ਤਦਾ।
ਅਵੋਚੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਹੰ ਤਤ੍ਰ ਸਮਾਗਤਾਨ੍।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਃ ਕਨ੍ਯਾ ਹਰਤੀਤਿ ਪੁਨਃਪੁਨਃ ॥ 5-173-14 (37810)
ਤੇ ਯਤਧ੍ਵੰ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ।
ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਹਿ ਹਰਾਮ੍ਯੇਸ਼਼ ਮਿਸ਼਼ਤਾਂ ਵੋ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ ॥ 5-173-15 (37811)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾਃ ਸਮੁਤ੍ਪਤੁਰੁਦਾਯੁਧਾਃ ।
ਯੋਗੋ ਯੋਗ ਇਤਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਃ ਸਾਰਥੀਨਭ੍ਯਚੋਦਯਨ੍ ॥ 5-173-16 (37812)
ਤੇ ਰਥੈਰ੍ਗਸਙ੍ਕਾਸ਼ੈਰ੍ਗਜੈਸ਼੍ਚ ਗਜਯੋਧਿਨਃ।
ਪੁਸ਼਼੍ਟੈਸ਼੍ਵਾਸ਼੍ਵੈਰ੍ਮਹੀਪਾਲਾਃ ਸਮੁਤ੍ਪੇਤੁਰੁਦਾਯੁਧਾਃ ॥ 5-173-17 (37813)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਮਾਂ ਮਹੀਪਾਲਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਵਿਸ਼ਾਂ ਪਤੇ।
ਰਥਵ੍ਰਾਤੇਨ ਮਹਤਾ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 5-173-18 (37814)
ਤਾਨਹੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵਾਰਯਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵਾੰਨ੍ਰੁʼਪਾਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਜਯੰ ਦੇਵਰਾਡਿਵ ਦਾਨਵਾਨ੍ ॥ 5-173-19 (37815)
ਅਪਾਤਯੰ ਸ਼ਰੈਰ੍ਦੀਪ੍ਤੈਃ ਪ੍ਰਹਸਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਪਤਤਾਂ ਚਿਤ੍ਰਾਨ੍ਧ੍ਵਜਾਨ੍ਹੇਮਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ ॥ 5-173-20 (37816)
ਏਕੈਕੇਨ ਹਿ ਬਾਣੇਨ ਭੂਮੌ ਪਾਤਿਤਵਾਨਹਮ੍ ।
ਹਯਾਂਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗਜਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸਾਰਥੀਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਹੰ ਰਣੇ ॥ 5-173-21 (37817)
ਤੇ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਭਗ੍ਨਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਲ੍ਲਾਘਵੰ ਮਮ। 5-173-22b`ਪ੍ਰਣਿਪੇਤੁਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਵੈ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ॥ 5-173-22 (37818)
ਤਤ ਆਦਾਯ ਤਾਃ ਕਨ੍ਯਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤੀਂਸ਼੍ਚ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤਾਨ੍।'
ਅਥਾ(ਅ)ਹੰ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰਮਾਯਾਂ ਜਿਤ੍ਵਾ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ॥ 5-173-23 (37819)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤਾਸ਼੍ਚ ਕਨ੍ਯਾ ਵੈ ਭ੍ਰਾਤੁਰਰ੍ਥਾਯ ਭਾਰਤ।
ਤਚ੍ਚ ਕਰ੍ਮ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਮ੍ ॥ ॥ 5-173-24 (37820)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-173-4 ਦਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤੰ ਮਰਣਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 174
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.174. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 174
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਕਨ੍ਯਾਤ੍ਰਯੇਣ ਵਿਵਾਹਪ੍ਰਯਤਨੇ ਅਮ੍ਬਯਾ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸਾਲ੍ਵਕਾਮਤ੍ਵਕਥਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਤ੍ਸਮੀਪਗਮਨੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰਪ੍ਰਤ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਯਾਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-174-0 (37821)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-174-0x (3882)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਾਤਰੰ ਵੀਰਮਾਤਰਮ੍ ।
ਅਭਿਗਮ੍ਯੋਪਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਦਾਸ਼ੇਯੀਮਿਦਮਬ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-174-1 (37822)
ਇਮਾਃ ਕਾਸ਼ਿਪਤੇਃ ਕਨ੍ਯਾ ਮਯਾ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਵੀਰ੍ਯਸ਼ੁਲ੍ਕਾ ਹ੍ਰੁʼਤਾ ਇਤਿ ॥ 5-174-2 (37823)
ਤਤੋ ਮੂਰ੍ਧਨ੍ਯੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਪਰ੍ਯਸ਼੍ਰੁਨਯਨਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਆਹ ਸਤ੍ਯਵਤੀ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਪੁਤ੍ਰ ਜਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-174-3 (37824)
ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਨੁਮਤੇ ਵਿਵਾਹੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ।
ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਵ੍ਰੀਡਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਕਾਸ਼ਿਪਤੇਃ ਸੁਤਾ ॥ 5-174-4 (37825)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਤ੍ਵਮਸਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਃ ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚ ਵਚਨੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਮਹ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-174-5 (37826)
ਮਯਾ ਸਾਲ੍ਵਪਤ੍ਤਿਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਨਸਾ(ਅ)ਭਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਵਰਃ।
ਤੇਨ ਚਾਸ੍ਮਿ ਵ੍ਰੁʼਤਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਰਹਸ੍ਯਵਿਦਿਤੇ ਪਿਤੁਃ ॥ 5-174-6 (37827)
ਕਥੰ ਮਾਮਨ੍ਯਕਾਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਰਾਜਧਰ੍ਮਮਤੀਤ੍ਯ ਵੈ ।
ਵਾਸਯੇਥਾ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਕੌਰਵਃ ਸਨ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-174-7 (37828)
ਏਤਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਯਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮੰ ਤੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤਦਿਹਾਰਬ੍ਧੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-174-8 (37829)
ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-174-9 (37830)
ਕ੍ਰੁʼਪਾਂ ਕੁਰੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਮਯਿ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰ।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤੋ ਵੀਰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ॥ ॥ 5-174-10 (37831)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-174-1 ਉਪਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪਾਦਯੋਃ ਪਤਿਤ੍ਵਾ॥ 5-175-5 ਮਹ੍ਯੰ ਮਮ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 175
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.175. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 175
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਨੁਜ੍ਞਯਾ ਸਾਲ੍ਵੰ ਗਤਾਯਾ ਅਮ੍ਬਾਯਾਸ੍ਤੇਨ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ॥ 1 ॥ ਅਮ੍ਬਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ ਤਾਪਸਾਸ਼੍ਰਮਮੇਤ੍ਯ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-175-0 (37832)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-175-0x (3883)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਕਾਲੀਂ ਗਨ੍ਧਵਤੀਂ ਤਦਾ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਸ਼੍ਚਰ੍ਤ੍ਵਿਜਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥੈਵ ਚ ਪੁਰੋਹਿਤਾਨ੍।
ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਮਿਸ਼਼ੰ ਕਨ੍ਯਾਮਮ੍ਬਾਂ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਂ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-175-1 (37833)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਯਯੌ ਸਾ ਤੁ ਕਨ੍ਯਾ ਸਾਲ੍ਵਪਤੇਃ ਪੁਰਮ੍।
ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਰ੍ਗੁਪ੍ਤਾ ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਾ ਚਾਨੁਗਤਾ ਤਦਾ ॥ 5-175-2 (37834)
ਅਤੀਤ੍ਯ ਚ ਤਮਧ੍ਵਾਨਮਾਸਮਾਦ ਨਰਾਧਿਪਮ ।
ਸਾ ਤਮਾਸਾਦ੍ਯ ਰਾਜਾਨੰ ਸਾਲ੍ਵੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-175-3 (37835)
ਆਗਤਾਹੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤ੍ਵਾਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਮਹਾਮਤੇ।
`ਅਭਿਨਨ੍ਦਸ੍ਵ ਮਾਂ ਰਾਜਨ੍ਸਦਾ ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਰਤਾਮ੍॥ 5-175-4 (37836)
ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯ ਮਾਂ ਰਾਜਨ੍ਧਰ੍ਮਾਦੀਂਸ਼੍ਚਰ ਧਰ੍ਮਤਃ ।
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਮੇ ਮਨਸਾ ਧ੍ਯਾਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਚਾਪ੍ਯੁਪਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾ ॥ 5-175-5 (37837)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ।' 5-175-6x (3884)
ਤਾਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਾਲ੍ਵਪਤਿਃ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨ੍ਯਪੂਰ੍ਵਯਾ ਨਾਹੰ ਭਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੀ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ॥ 5-175-6 (37838)
ਗਚ੍ਛ ਭਦ੍ਰੇ ਪੁਨਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਕਾਸ਼ੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਕਸ੍ਯ ਵੈ।
ਨਾਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਂ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਵੈ ॥ 5-175-7 (37839)
ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਨੀਤਾ ਪ੍ਰੀਤਿਮਤੀ ਤਦਾ।
ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਮਹਾਯੁਦ੍ਧੇ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੀਨ੍ ॥ 5-175-8 (37840)
ਨਾਹੰ ਤ੍ਵਯ੍ਯਨ੍ਯਪੂਰ੍ਵਾਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੀ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ।
ਕਥਮਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਰਾਜਾ ਪਰਪੂਰ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਯੇਤ੍ ॥ 5-175-9 (37841)
ਨਾਰੀਂ ਵਿਦਿਤਵਿਜ੍ਞਾਨਃ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮਮਾਦਿਸ਼ਨ੍।
ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਗਮ੍ਯਤਾਂ ਭਦ੍ਰੇ ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਕਾਲੋ(ਅ)ਤ੍ਯਗਾਦਯਮ੍ ॥ 5-175-10 (37842)
ਅਮ੍ਬਾ ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜੰਨਨਙ੍ਗਸ਼ਰਪੀਡਿਤਾ।
ਨੈਵੰ ਵਦ ਮਹੀਪਾਲ ਨੈਤਦੇਵੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-175-11 (37843)
ਨਾਸ੍ਮਿ ਪ੍ਰੀਤਿਮਤੀ ਨੀਤਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨ ।
ਬਲਾੰਨੀਤਾਸ੍ਮਿ ਰੁਦਤੀ ਵਿਦ੍ਰਾਵ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੀਨ੍ ॥ 5-175-12 (37844)
ਭਜਸ੍ਵ ਮਾਂ ਸਾਲ੍ਵਪਤੇ ਭਕ੍ਤਾਂ ਬਾਲਾਮਨਾਗਸਮ੍ ।
ਭਕ੍ਤਾਨਾਂ ਹਿ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੋ ਨ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ ॥ 5-175-13 (37845)
ਸਾਹਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਸਮਰੇਸ਼਼੍ਵਨਿਵਰ੍ਤਿਨਮ੍ ।
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਚ ਤੇਨੈਵ ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮਾਗਤਾ ॥ 5-175-14 (37846)
ਨ ਸ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਮਾਮਿਚ੍ਛਤਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਹੇਤੋਃ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯੇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮਯਾ ॥ 5-175-15 (37847)
ਭਗਿਨ੍ਯੌ ਮਮ ਯੇ ਨੀਤੇ ਅਮ੍ਬਿਕਾਮ੍ਬਾਲਿਕੇ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯਾਯ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਹਿ ਯਵੀਯਸੇ ॥ 5-175-16 (37848)
ਯਥਾ ਸਾਲ੍ਵਪਤੇ ਨਾਨ੍ਯੰ ਵਰੰ ਯਾਮਿ ਕਥੰਚਨ।
ਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਤਥਾ ਮੂਰ੍ਧਾਨਮਾਲਭੇ ॥ 5-175-17 (37849)
ਨ ਚਾਨ੍ਯਪੂਰ੍ਵਾ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤ੍ਵਾਮਹੰ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾ।
ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਸਾਲ੍ਵੈਤਤ੍ਸਤ੍ਯੇਨਾਤ੍ਮਾਨਮਾਲਭੇ ॥ 5-175-18 (37850)
ਭਜਸ੍ਵ ਮਾਂ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ ਸ੍ਵਯੰ ਕਨ੍ਯਾਮੁਪਸ੍ਥਿਤਾਮ੍।
ਅਨਨ੍ਯਪੂਰ੍ਵਾਂ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀਮ੍ ॥ 5-175-19 (37851)
ਤਾਮੇਵੰ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣਾਂ ਤੁ ਸਾਲ੍ਵਃ ਕਾਸ਼ਿਪਤੇਃ ਸੁਤਾਮ੍।
ਅਤ੍ਯਜਦ੍ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਜੀਰ੍ਣਾਂ ਤ੍ਵਚਮਿਵੋਰਗਃ ॥ 5-175-20 (37852)
ਏਵੰ ਬਹੁਵਿਧੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਯਾਚ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤਯਾ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ।
ਨਾਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਤ੍ਸਾਲ੍ਵਪਤਿਃ ਕਨ੍ਯਾਯਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-175-21 (37853)
ਤਤਃ ਸਾ ਮਨ੍ਯੁਨਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਕਾਸ਼ਿਪਤੇਃ ਸੁਤਾ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਾਸ਼੍ਰੁਨਯਨਾ ਬਾਸ਼਼੍ਪਵਿਪ੍ਲੁਤਯਾ ਗਿਰਾ ॥ 5-175-22 (37854)
ਤ੍ਵਯਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਗਤਯਃ ਸਨ੍ਤੁ ਸਨ੍ਤਃ ਸਤ੍ਯੰ ਯਥਾ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-175-23 (37855)
ਏਵੰ ਤਾਂ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣਾਂ ਤੁ ਕਨ੍ਯਾਂ ਸਾਲ੍ਵਪਤਿਸ੍ਤਦਾ।
ਪਰਿਤਤ੍ਯਾਜ ਕੌਰਵ੍ਯ ਕਰੁਣੰ ਪਰਿਦੇਵਤੀਮ੍ ॥ 5-175-24 (37856)
ਗਚ੍ਛ ਗਚ੍ਛੇਤਿ ਤਾਂ ਸਾਲ੍ਵਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਭਾਸ਼਼ਤ।
ਬਿਭੇਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਤ੍ਵੰ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮਪਰਿਗ੍ਰਹਃ ॥ 5-175-25 (37857)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਾ ਤੁ ਸਾ ਤੇਨ ਸਾਲ੍ਵੇਨਾਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ਿਨਾ ।
ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਪੁਰਾਦ੍ਦੀਨਾ ਰੁਦਤੀ ਕੁਰਰੀ ਯਥਾ ॥ 5-175-26 (37858)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-175-27x (3885)
ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਮਨ੍ਤੀ ਤੁ ਨਗਰਾਚ੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਦੁਃਖਿਤਾ ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯੁਵਤਿਰ੍ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਤਰਾ ਮਯਾ ॥ 5-175-27 (37859)
ਬਨ੍ਧੁਰ੍ਭਿਰ੍ਵਿਪ੍ਰਹੀਣਾਸ੍ਮਿ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਚ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ।
ਨ ਚ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਪੁਨਰ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਮਯਾ ਵਾਰਣਸਾਹ੍ਵਯਮ੍ ॥ 5-175-28 (37860)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸਾਲ੍ਵਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍।
ਕਿੰ ਨੁ ਗਰ੍ਹਾਮ੍ਯਥਾਤ੍ਮਾਨਮਥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਦੁਰਾਸਦਮ੍ ॥ 5-175-29 (37861)
ਅਥਵਾ ਪਿਤਰੰ ਮੂਢੰ ਯੋ ਮੇ(ਅ)ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਤ੍ਸ੍ਵਯੰਵਰਮ੍ ।
ਮਯਾ(ਅ)ਯੰ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੋ ਦੋਸ਼਼ੋ ਯਾ(ਅ)ਹੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਰਥਾਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-175-30 (37862)
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਦਾਰੁਣੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਾਲ੍ਵਾਰ੍ਥੰ ਨਾਪਤੰ ਪੁਰਾ।
ਤਸ੍ਯੇਯੰ ਫਲਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਯਦਾਪੰਨਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਮੂਢਵਤ੍ ॥ 5-175-31 (37863)
ਧਿਗ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਧਿਕ੍ਕ ਮੇ ਮਨ੍ਦੰ ਪਿਤਰੰ ਮੂਢਚੇਤਸਮ੍ ।
ਯੇਨਾਹੰ ਵੀਰ੍ਯਸ਼ੁਲ੍ਕੇਨ ਪਣ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰੀਵ ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾ ॥ 5-175-32 (37864)
ਧਿਙ੍ਮਾਂ ਧਿਕ੍ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਾਨੰ ਧਿਗ੍ਧਾਤਾਰਮਥਾਪਿ ਵਾ ।
ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਦੁਰ੍ਨੀਤਭਾਵੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਸ੍ਮ੍ਯਾਪਦਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍ ॥ 5-175-33 (37865)
ਸਰ੍ਵਥਾ ਭਾਗਧੇਯਾਨਿ ਸ੍ਵਾਨਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾਨਵਃ ।
ਅਨਯਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਤੁ ਮੁਖੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਮਮ ॥ 5-175-34 (37866)
ਸਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਹੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍ ।
ਤਪਸਾ ਵਾ ਯੁਧਾ ਵਾਪਿ ਦੁਃਖਹੇਤੁਃ ਸ ਮੇ ਮਤਃ ॥ 5-175-35 (37867)
ਕੋ ਨੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਯੁਧਾ ਜੇਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇਤ ਮਹੀਪਤਿਃ ।
ਏਵੰ ਸਾ ਪਰਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਜਗਾਮ ਨਗਰਾਦ੍ਬਹਿਃ ॥ 5-175-36 (37868)
ਆਸ਼੍ਰਮੰ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਲਾਨਾਂ ਤਾਪਸਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਤਤਸ੍ਤਾਮਵਸਦ੍ਰਾਤ੍ਰਿੰ ਤਾਪਸੈਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਾ ॥ 5-175-37 (37869)
ਆਚਖ੍ਯੌ ਚ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਿ ਭਾਰਤ ।
ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨਿਖਿਲੇਨ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ ।
ਹਰਣੰ ਚ ਵਿਸਰ੍ਗੰ ਚ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਚ ਵਿਸਰ੍ਜਨਮ੍ ॥ 5-175-38 (37870)
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਮਹਾਨਾਸੀਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਃ ।
ਸ਼ੈਖਾਵਤ੍ਯਸ੍ਤਪੋਬ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਚਾਰਣ੍ਯਕੇ ਗੁਰੁਃ ॥ 5-175-39 (37871)
ਆਰ੍ਤਾ ਤਾਮਾਹ ਸ ਮੁਨਿਃ ਸ਼ੈਖਾਵਤ੍ਯੋ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤੀਂ ਸਤੀਂ ਬਾਲਾਂ ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਪਰਾਯਣਾਮ੍ ॥ 5-175-40 (37872)
ਏਵੰ ਗਤੇ ਤੁ ਕਿੰ ਭਦ੍ਰੇ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਤਪਸ੍ਵਿਭਿਃ ।
ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥੈਰ੍ਮਹਾਭਾਗੇ ਤਪੋਯੁਕ੍ਤੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ ॥ 5-175-41 (37873)
ਸਾ ਤ੍ਵੇਨਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਮਦਨੁਗ੍ਰਹਃ ।
ਪ੍ਰਾਵ੍ਰਾਜ੍ਯਮਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਦੁਸ਼੍ਚਰਮ੍ ॥ 5-175-42 (37874)
ਮਯੈਵ ਯਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪੂਰ੍ਵਦੇਹੇ ਤੁ ਮੂਢਯਾ।
ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਨੂਨੰ ਪਾਪਾਨਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਤਤ੍ਫਲੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 5-175-43 (37875)
ਨੋਤ੍ਸਹੇ ਤੁ ਪੁਨਰ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਸ੍ਵਜਨੰ ਪ੍ਰਤਿ ਤਾਪਸਾਃ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾ ਨਿਰਾਨਨ੍ਦਾ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਚ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ॥ 5-175-44 (37876)
ਉਪਦਿਸ਼਼੍ਟਮਿਹੇਚ੍ਛਾਮਿ ਤਾਪਸ੍ਯੰ ਵੀਤਕਲ੍ਮਸ਼਼ਾਃ ।
ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਰ੍ਦੇਵਸੰਕਾਸ਼ੈਃ ਕ੍ਰੁʼਪਾ ਭਵਤੁ ਵੋ ਮਯਿ ॥ 5-175-45 (37877)
ਸ ਤਾਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯਤ੍ਕਨ੍ਯਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਾਗਮਹੇਤੁਭਿਃ ।
ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਾਮਾਸ ਕਾਰ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞੇ ਦ੍ਵਿਜੈਃ ਸਹ ॥ ॥ 5-175-46 (37878)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤ੍ਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-175-39 ਸ਼ੈਖਾਵਤ੍ਯਃ ਸ਼ਿਖਾਵਾਨ੍ ਵਹ੍ਨਿਸ੍ਤਤ੍ਸਾਧ੍ਯਾਨਿ ਸ਼੍ਰੌਤਸ੍ਮਾਰ੍ਤਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸ਼ੈਖਾਵਤਾਨਿ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਾਧੁਃ ਸ਼ੈਖਾਵਤ੍ਯਃ। ਆਰਣ੍ਯਕੇ ਉਪਨਿਸ਼਼ਦਿ ਗੁਰੁਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ 5-175-46 ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤੋ ਲੌਕਿਕੋਦਾਹਰਣਮ੍ । ਆਗਮੋ ਵੇਦਃ। ਹੇਤੁਰ੍ਯੁਕ੍ਤਿਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 176
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.176. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 176
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਅਮ੍ਬਾਂਪ੍ਰਤਿ ਤਾਪਸੇਸ਼਼ੁ ਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ਸੁ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨਾਮ੍ਨੋ(ਅ)ਮ੍ਬਾਮਾਤਾਮਹਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰਾਗਮਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਤੇਨਾਮ੍ਬਾਯਾਃ ਪਰਸ਼ੁਰਾਮੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਰਣਾਗਤਿਚੋਦਨਾ ॥ 2 ॥ ਤਤ੍ਰ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਸਮਾਗਤੇ ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣਨਾਮ੍ਨਿ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੌ ਅਮ੍ਬਯਾ ਸ੍ਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਨ੍ਤਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-176-0 (37879)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-176-0x (3886)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਤਾਪਸਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕਾਰ੍ਯਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭਵੰਸ੍ਤਦਾ।
ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਕਿੰਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਧਰ੍ਮਿਣਃ ॥ 5-176-1 (37880)
ਕੇਚਿਦਾਹੁਃ ਪਿਤੁਰ੍ਵੇਸ਼੍ਮ ਨੀਯਤਾਮਿਤਿ ਤਾਪਸਾਃ ।
ਕੇਚਿਦਸ੍ਯਦੁਮਾਲਮ੍ਭੇ ਮਤਿੰ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਹਿ ਤਾਪਸਾਃ ॥ 5-176-2 (37881)
ਕੇਚਿਤ੍ਸਾਲ੍ਵਪਤਿੰ ਗਤ੍ਵਾ ਨਿਯੋਜ੍ਯਮਿਤਿ ਮੇਨਿਰੇ।
ਨੇਤਿ ਕੇਚਿਦ੍ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾ ਹਿ ਤੇਨ ਸਾ ॥ 5-176-3 (37882)
ਏਵੰ ਗਤੇ ਤੁ ਕਿੰ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਭਦ੍ਰੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਮਨੀਸ਼਼ਿਭਿਃ ।
ਪੁਨਰੂਚੁਸ਼੍ਚ ਤਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਤਾਪਸਾਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾਃ ॥ 5-176-4 (37883)
ਅਲੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤੇਨੇਹ ਭਦ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਹਿਤੰ ਵਚਃ।
ਇਤੋ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪਿਤੁਰੇਵ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-176-5 (37884)
ਪ੍ਰਤਿਪਸ੍ਤ੍ਯਤਿ ਰਾਜਾ ਸ ਪਿਤਾ ਤੇ ਯਦਨਨ੍ਤਰਮ੍ ।
ਤਤ੍ਰ ਵਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਸੁਖੰ ਸਰ੍ਵਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਾ ॥ 5-176-6 (37885)
ਨ ਚ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਾ ਗਤਿਰ੍ਨ੍ਯਾਯ੍ਯਾ ਭਵੇਦ੍ਭਦ੍ਰੇ ਯਥਾ ਪਿਤਾ ।
ਪਤਿਰ੍ਵਾਪਿ ਗਤਿਰ੍ਨਾਰ੍ਯਾਃ ਪਿਤਾ ਵਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ।
ਗਤਿਃ ਪਤਿਃ ਸਮਸ੍ਥਾਯਾ ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਚ ਪਿਤਾ ਗਤਿਃ ॥ 5-176-7 (37886)
ਪ੍ਰਵ੍ਰਜ੍ਯਾ ਹਿ ਸੁਦੁਃਖੇਯੰ ਸੁਕੁਮਾਰ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ।
ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਚਕ ਕੁਮਾਰ੍ਯਾਸ੍ਤਵ ਭਾਮਿਨਿ ॥ 5-176-8 (37887)
ਭਦ੍ਰੇ ਦੋਸ਼਼ਾ ਹਿ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਬਹਵੋ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ।
ਆਸ਼੍ਰਮੇ ਵੈ ਵਸਨ੍ਤ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਨ ਭਵੇਯੁਃ ਪਿਤੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ॥ 5-176-9 (37888)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਯੇ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਾਪਸਾਸ੍ਤਾਂ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀਮ੍ ॥ 5-176-10 (37889)
ਤ੍ਵਾਮਿਹੈਕਾਕਿਨੀਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਜਨੇ ਗਹਨੇ ਵਨੇ।
ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿਰਾਜਾਨਸ੍ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮੈਵੰ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ॥ 5-176-11 (37890)
ਅਮ੍ਬੋਵਾਚ। 5-176-12x (3887)
ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕਾਸ਼ਿਨਗਰੰ ਪੁਨਰ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਪਿਤੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍।
ਅਵਜ੍ਞਾਤਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਬਾਨ੍ਧਵਾਨਾਂ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-176-12 (37891)
ਉਸ਼਼ਿਤਾਸ੍ਮਿ ਤਥਾ ਬਾਲ੍ਯੇ ਪਿਤੁਰ੍ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ ਤਾਪਸਾਃ ।
ਨਾਹੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯੇ ਭਦ੍ਰੰ ਵਸ੍ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਪਿਤਾ ਮਮ।
ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੁਮਭੀਪ੍ਸਾਮਿ ਤਾਪਸੈਃ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ॥ 5-176-13 (37892)
ਯਥਾ ਪਰੇ(ਅ)ਪਿ ਮੇ ਲੋਕੇ ਨ ਸ੍ਯਾਦੇਵੰ ਮਹਾਤ੍ਯਯਃ ।
ਦੌਰ੍ਭਾਗ੍ਯੰ ਤਾਪਸਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਤਪਃ ॥ 5-176-14 (37893)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-176-15x (3888)
ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਸੁ ਯਥਾਤਥਮ੍।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਸ੍ਤਦ੍ਵਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨਃ ।
`ਤਾਂ ਤਥਾ ਭਾਵਿਨੀਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚੋਦ੍ਵਿਗ੍ਰਮਾਨਸਃ' 5-176-15 (37894)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਤਾਪਸਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪੂਜਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ।
ਪੂਜਾਭਿਃ ਸ੍ਵਾਗਤਾਦ੍ਯਾਭਿਰਾਸਨੇਨੋਦਕੇਨ ਚ ॥ 5-176-16 (37895)
ਤਸ੍ਯੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਸਤੋ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਯੋਪਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵਤਃ।
ਪੁਨਰੇਵ ਕਥਾਂ ਚਕ੍ਰੁਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਵਨੌਕਸਃ ॥ 5-176-17 (37896)
ਅਮ੍ਬਾਯਾਸ੍ਤਾਂ ਕਥਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸ ਮਹਾਤੇਜਾ ਬਭੂਵੋਦ੍ਵਿਗ੍ਰਮਾਨਸਃ ॥ 5-176-18 (37897)
ਤਾਂ ਤਥਾਵਾਦਿਨੀਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਸ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਕ੍ਰੁʼਪਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨਃ ॥ 5-176-19 (37898)
ਸ ਵੇਪਮਾਨ ਉਤ੍ਥਾਯ ਮਾਤੁਸ੍ਤਸ੍ਯਾਃ ਪਿਤਾ ਤਦਾ।
ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਮਙ੍ਕਮਾਰੋਪ੍ਯ ਪਰ੍ਯਸ਼੍ਵਾਸਯਤ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 5-176-20 (37899)
ਸ ਤਾਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਵ੍ਯਸਨੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਦਿਤਃ ।
ਸਾ ਚ ਤਸ੍ਮੈ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ॥ 5-176-21 (37900)
ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਭੂਦ੍ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਕਾਰ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਤਨ੍ਮਨਸਾਂ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 5-176-22 (37901)
ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵੇਪਮਾਨਸ਼੍ਚ ਕਨ੍ਯਾਮਾਰ੍ਤਾਂ ਸੁਦੁਃਖਿਤਃ ।
ਮਾ ਗਾਃ ਪਿਤੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਭਦ੍ਰੇ ਮਾਤੁਸ੍ਤੇ ਜਨਕੋ ਹ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-176-23 (37902)
ਦੁਃਖੰ ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾਮਹੰ ਤੇ ਵੈ ਮਯਿ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਪੁਤ੍ਰਿਕੇ।
ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਤੇ ਮਨੋ ਵਤ੍ਸੇ ਯਦੇਵੰ ਪਰਿਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-176-24 (37903)
ਗਚ੍ਛ ਮਦ੍ਵਚਨਾਦ੍ਰਾਮੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍ ।
ਰਾਮਸ੍ਤੇ ਸੁਮਹਦ੍ਦੁਃਖੰ ਸ਼ੋਕੰ ਚੈਵਾਪਨੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-176-25 (37904)
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਰਣੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਚੇਦ੍ਵਚਃ ।
ਤੰ ਗਚ੍ਛ ਭਾਰ੍ਗਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਕਾਲਾਗ੍ਨਿਸਮਤੇਜਸਮ੍ ॥ 5-176-26 (37905)
ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਪਯਿਤਾ ਸ ਤ੍ਵਾਂ ਸਮੇ ਪਥਿ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਤਤਸ੍ਤੁ ਸੁਸ੍ਵਰੰ ਬਾਸ਼਼੍ਪਸੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਤੀ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-176-27 (37906)
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਿਤਰੰ ਮਾਤੁਃ ਮਾ ਤਦਾ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨਮ੍ ।
ਅਭਿਵਾਦਯਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ਿਰਸਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤਵ ਸ਼ਾਸਨਾਤ੍ ॥ 5-176-28 (37907)
ਅਪਿ ਨਾਮਾਦ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯੇਯਮਾਰ੍ਯੰ ਤੰ ਲੋਕਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ।
ਕਥੰ ਚ ਤੀਵ੍ਰੰ ਦੁਃਕੰ ਮੇ ਨਾਸ਼ਕਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਭਾਰ੍ਗਵਃ।
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਯਥਾ ਯਾਸ੍ਯਮਿ ਤਤ੍ਰ ਵੈਃ ॥ 5-176-29 (37908)
ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨ ਉਵਾਚ। 5-176-30x (3889)
ਰਾਮੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਭਦ੍ਰੇ ਤ੍ਵੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰ ਮਹਾਵਨੇ।
ਉਗ੍ਰੇ ਤਪਸਿ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੰ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 5-176-30 (37909)
ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਵੈ ਗਿਰਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਰਾਮੋ ਨਿਤ੍ਯਮੁਪਾਸ੍ਤਿ ਹ।
ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਵੇਦਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-176-31 (37910)
ਤਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਸ੍ਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਬ੍ਰੂਯਾਸ਼੍ਚੈਨੰ ਵਚੋ ਮਮ।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚ ਤੰ ਮੂਂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-176-32 (37911)
ਬ੍ਰੂਯਾਸ਼੍ਚੈਨੰ ਪੁਨਰ੍ਭਦ੍ਰੇ ਯਤ੍ਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਨੀਸ਼਼ਿਤਮ੍ ।
ਮਯਿ ਸੰਕੀਰ੍ਤਿਤੇ ਰਾਮਃ ਸਰ੍ਵੰ ਤਤ੍ਤੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-176-33 (37912)
ਮਮ ਰਾਮਃ ਸਖਾ ਵਤ੍ਸੇ ਪ੍ਰੀਤਿਯੁਕ੍ਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਚ੍ਚ ਮੇ।
ਜਮਦਗ੍ਨਿਸੁਤੋ ਵੀਰਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ ॥ 5-176-34 (37913)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਕਨ੍ਯਾਂ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨੇ ।
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਦ੍ਰਾਮਸ੍ਯਾਨੁਚਰਃ ਪ੍ਰਿਯਃ ॥ 5-176-35 (37914)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਮਨੁਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੁਃ ਮਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ।
ਸ ਚ ਰਾਜਾ ਵਯੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਯਯੋ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨਃ ॥ 5-176-36 (37915)
ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਤਿਥ੍ਯਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਤੇ ਵਨੌਕਸਃ ।
ਸਹਿਤਾ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨਿਸ਼਼ੇਦੁਃ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਤਮ੍ ॥ 5-176-37 (37916)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਕਥਯਾਮਾਸੁਃ ਕਥਾਸ੍ਤਾਸ੍ਤਾ ਮਨੋਰਮਾਃ ।
ਧਨ੍ਯਾ ਦਿਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰੀਤਿਹਰ੍ਸ਼਼ਮੁਦਾ ਯੁਤਾਃ ॥ 5-176-38 (37917)
ਤਤਃ ਕਥਾਨ੍ਤੇ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨਃ ।
ਰਾਮੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣਮ੍ ॥ 5-176-39 (37918)
ਕ੍ਵ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ।
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਵੈ ਦ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵੇਦਵਿਦਾਂ ਵਰ ॥ 5-176-40 (37919)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 5-176-41x (3890)
ਭਵਨ੍ਤਮੇਵ ਸਤਤੰ ਰਾਮਃ ਕੀਰ੍ਤਯਤਿ ਪ੍ਰਭੋ।
ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੋ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਸਖੋ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰਿਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-176-41 (37920)
ਇਹ ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਸ਼੍ਵੋ ਭਵਿਤੇਤਿ ਮਤਿਰ੍ਮਮ।
ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯੇਨਮਿਹਾਯਾਨ੍ਤੰ ਤਵ ਦਰ੍ਸ਼ਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 5-176-42 (37921)
ਇਯੰ ਚ ਕਨ੍ਯਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਵਨਮਾਗਤਾ।
ਕਸ੍ਯ ਚੇਯੰ ਤਵ ਚ ਕਾ ਭਵਤੀਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍ ॥ 5-176-43 (37922)
ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨ ਉਵਾਚ। 5-176-44x (3891)
ਦੌਹਿਤ੍ਰੀਯੰ ਮਮ ਵਿਭੋ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਸੁਤਾ ਪ੍ਰਿਯਾ।
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ਤਸ੍ਥੌ ਭਗਿਨੀਭ੍ਯਾਂ ਸਹਾਨਧ ॥ 5-176-44 (37923)
ਇਯਮਮ੍ਬੇਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਕਾਸ਼ਿਪਤੇਃ ਸੁਤਾ।
ਅਮ੍ਬਿਕਾਮ੍ਬਾਲਿਕੇ ਕਨ੍ਯੇ ਕਨੀਯਸ੍ਯੌ ਤਪੋਧਨ ॥ 5-176-45 (37924)
ਸਮੇਤੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕਾਸ਼ਿਪੁਰ੍ਯਾਂ ਤਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍।
ਕਨ੍ਯਾਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ੇ ਤਤ੍ਰਾਸੀਦੁਤ੍ਸਵੋ ਮਹਾਨ੍ ॥ 5-176-46 (37925)
ਤਤਾ ਕਿਲ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾਨ੍ ।
ਅਧਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤਿਸ੍ਤ੍ਰਃ ਕਨ੍ਯਾ ਜਹਾਰ ਤਾਃ ॥ 5-176-47 (37926)
ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾਨਥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਜਗਾਹ੍ਵਯਮ੍ ।
ਆਜਗਾਮ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਕਨ੍ਯਾਭਿਃ ਸਹ ਭਾਰਤਃ ॥ 5-176-48 (37927)
ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯੈ ਨਿਵੇਦ੍ਯਾਥ ਵਿਵਾਹੰ ਸਮਨਨ੍ਤਰਮ੍ ।
ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸਮਾਜ੍ਞਾਪਯਤ ਪ੍ਰਭੁਃ ॥ 5-176-49 (37928)
ਤੰ ਤੁ ਵੈਵਾਹਿਕੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਨ੍ਯੇਯੰ ਸਮੁਪਾਰ੍ਜਿਤਮ੍ ।
ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਤ੍ਰ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਮਧ੍ਯੇ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-176-50 (37929)
ਮਯਾ ਸਾਲ੍ਵਪਤਿਰ੍ਵੀਰੋ ਮਨਸਾ(ਅ)ਭਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪਤਿਃ ।
ਨ ਮਮਾਰ੍ਹਸਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਦਾਤੁਂ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੇ(ਅ)ਨ੍ਯਮਾਨਸਾਮ੍ ॥ 5-176-51 (37930)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਸਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ।
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਵਿਸਸਰ੍ਜੇਮਾਂ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯਾ ਮਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-176-52 (37931)
ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸਾਲ੍ਵੰ ਸੌਭਪਤਿੰ ਤਤਃ।
ਕਨ੍ਯੇਯੰ ਮੁਦਿਤਾ ਤਤ੍ਰ ਕਾਲੇ ਵਾਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-176-53 (37932)
ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਾਸ੍ਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮੰ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯ।
ਮਨਸਾਭਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਯਾ ਤ੍ਵੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਰ੍ਸ਼਼ਮ ॥ 5-176-54 (37933)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਚਖ੍ਯੌ ਚ ਸਾਲ੍ਵੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਰਿਤ੍ਰਸ੍ਯਾਭਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ।
ਸੇਯੰ ਤਪੋਵਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਤਾਪਸ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਰਤਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ॥ 5-176-55 (37934)
ਮਯਾ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਤਾ ਵੰਸ਼ਸ੍ਯ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਨਾਤ੍।
ਅਸ੍ਯ ਦੁਃਖਸ੍ਯ ਚੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮੇਵੇਹ ਮਨ੍ਯਤੇ । 5-176-56 (37935)
ਅਮ੍ਬੋਵਾਚ। 5-176-57x (3892)
ਭਗਵੰਨੇਵਮੇਵੇਹ ਯਥਾਹ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ।
ਸ਼ਰੀਰਕਰ੍ਤਾ ਮਾਤੁਰ੍ਮੇ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੋ ਹੋਤ੍ਰਵਾਹਨਃ ॥ 5-176-57 (37936)
ਨ ਹ੍ਯੁਤ੍ਸਹੇ ਸ੍ਵਨਗਰੰ ਪ੍ਰਤਿਯਾਤੁਂ ਤਪੋਧਨ ।
ਅਪਮਾਨਭਯਾਚ੍ਚੈਵ ਵ੍ਰੀਡਯਾ ਚ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 5-176-58 (37937)
ਯਤ੍ਤੁ ਮਾਂ ਭਗਵਾਨ੍ਰਾਮੋ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ ।
ਤਨ੍ਮੇ ਕਾਰ੍ਯਤਮੰ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਮੇ ਭਗਵਨ੍ਮਤਿਃ ॥ ॥ 5-176-59 (37938)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-176-14 ਮਹਾਤ੍ਯਯਃ ਸੁਖਨਾਸ਼ਃ। ਮਮ ਉਦ੍ਧਵ ਉਤ੍ਸਵ ਇਤਿ ਕੋਸ਼ਃ ॥ 5-176-56 ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿੰ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 177
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.177. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 177
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣੇਨ ਸਵਿਮਰ੍ਸ਼ੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਨਿਰ੍ਧਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਅਮ੍ਬਯਾ ਪਰੇਦ੍ਯੁਰਾਗਤੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰਪ੍ਰਤਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਧਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-177-0 (37939)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 5-177-0x (3893)
ਦੁਃਖ ਦ੍ਵਯੋਰਿਦੰ ਭਦ੍ਰੇ ਕਤਰਸ੍ਯ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ।
ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਬਲੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵਤ੍ਸੇ ਵਦਸ੍ਵ ਮੇ ॥ 5-177-1 (37940)
ਯਦਿ ਸੌਭਪਤਿਰ੍ਭਦ੍ਰੇ ਨਿਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਮਤਸ੍ਤਵ ।
ਨਿਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਸ ਰਾਮਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਧਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ ॥ 5-177-2 (37941)
ਅਥਾਪਗੇਯੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਤ੍ਵੰ ਰਾਮੇਣੇਚ੍ਛਸਿ ਧੀਮਤਾ ।
ਰਣੇ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਤਦਪਿ ਭਾਰ੍ਗਵਃ॥ 5-177-3 (37942)
ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਵ ਚੈਵ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ।
ਯਦਤ੍ਰ ਤੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਦਦ੍ਯੈਵ ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-177-4 (37943)
ਅਮ੍ਬੋਵਾਚ। 5-177-5x (3894)
ਅਪਨੀਤਾਸ੍ਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਭਗਵੰਨਵਿਜਾਨਤਾ।
ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਮੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸਾਲ੍ਵਗਤੰ ਮਨਃ ॥ 5-177-5 (37944)
ਏਤਦ੍ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਮਨਸਾ ਭਵਾਨੇਤਦ੍ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍।
ਵਿਚਿਨੋਤੁ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਵਿਧਾਨੰ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਤਥਾ ॥ 5-177-6 (37945)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਵਾ ਕੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੇ ਸ਼ਾਲ੍ਵਰਾਜੇ(ਅ)ਥਵਾ ਪੁਨਃ।
ਉਭਯੋਰੇਵ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਯਤ੍ਤਤ੍ਸਮਾਚਰ ॥ 5-177-7 (37946)
ਨਿਵੇਦਿਤੰ ਮਯਾ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਦੁਃਖਮੂਲੰ ਯਥਾਤਥਮ੍ ।
ਵਿਧਾਨੰ ਤਤ੍ਰ ਭਗਵਨ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਯੁਕ੍ਤਿਤਃ ॥ 5-177-8 (37947)
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣ ਉਵਾਚ। 5-177-9x (3895)
ਉਪਪਦਮਿਦੰ ਭਦ੍ਰੇ ਯਦੇਵੰ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ।
ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਤਿਵਚੋ ਬ੍ਰੂਯਾਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਚਦੰ ਵਚੋ ਮਮ ॥ 5-177-9 (37948)
ਯਦਿ ਤ੍ਵਾਮਾਪਗੇਯੋ ਵੈ ਨ ਨਯੇਦ੍ਗਜਸਾਹ੍ਵਯਮ੍ ।
ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ਿਰਸਾ ਭੀਰੁ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦ੍ਰਾਮਚੋਦਿਤਃ ॥ 5-177-10 (37949)
ਤੇਨ ਤ੍ਵੰ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾ ਭਦ੍ਰੇ ਯਸ੍ਮਾੰਨੀਤਾਸਿ ਭਾਮਿਨਿ ।
ਸੰਸ਼ਯਃ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਸ੍ਯ ਤੇਨ ਤ੍ਵਯਿ ਸੁਮਧ੍ਯਮੇ ॥ 5-177-11 (37950)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨੀ ਚ ਜਿਤਕਾਸ਼ੀ ਤਥੈਵ ਚ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਕਾਰਯਿਤੁਂ ਤਵ ॥ 5-177-12 (37951)
ਅਮ੍ਬੋਵਾਚ। 5-177-13x (3896)
ਮਮਾਪ੍ਯੇਸ਼਼ ਸਦਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਕਾਮੋ(ਅ)ਭਿਵਰ੍ਤਤੇ।
ਘਾਤਯੇਯੰ ਯਦਿ ਰਣੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਿਤ੍ਯੇਵ ਨਿਤ੍ਯਦਾ ॥ 5-177-13 (37952)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਵਾ ਸਾਲ੍ਵਰਾਜੰ ਵਾ ਯੰ ਵਾ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਗਚ੍ਛਸਿ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਤੰ ਮਹਾਬਾਹੋਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਹੰ ਸੁਦੁਃਖਿਤਾ ॥ 5-177-14 (37953)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-177-15x (3897)
ਏਵੰ ਕਥਯਤਾਮੇਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ ਦਿਵਸੋ ਗਤਃ ।
ਰਾਤ੍ਰਿਸ਼੍ਚ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸੁਖਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣਮਾਰੁਤਾ ॥ 5-177-15 (37954)
ਤਤੋ ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਵਲੰਨਿਵ ਤੇਜਸਾ ।
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਞ੍ਜਟਾਚੀਰਧਰੋ ਮੁਨਿਃ ॥ 5-177-16 (37955)
ਧਨੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿਰਦੀਨਾਤ੍ਮਾ ਖਙ੍ਗੰ ਬਿਭ੍ਰਤ੍ਪਰਸ਼੍ਵਧੀ ।
ਵਿਰਜਾ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੰ ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯਾੰਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ॥ 5-177-17 (37956)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਤਾਪਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ ਚ ਰਾਜਾ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਤਸ੍ਥੁਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯੋ ਰਾਜਨ੍ਸਾ ਚ ਕਨ੍ਯਾ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 5-177-18 (37957)
ਪੂਜਯਾਮਾਸੁਰਵ੍ਯਗ੍ਰਾ ਮਧੁਪਰ੍ਕੇਣ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍।
ਅਰ੍ਚਿਤਸ਼੍ਚ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਸਹੈਵ ਤੈਃ ॥ 5-177-19 (37958)
ਤਤਃ ਪੂਰ੍ਵਵ੍ਯਤੀਤਾਨਿ ਕਥਯਨ੍ਤੌ ਸ੍ਮ ਤਾਵੁਭੌ ।
ਆਸਾਤਾਂ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚੈਵ ਭਾਰਤ ॥ 5-177-20 (37959)
ਤਥਾ ਕਥਾਨ੍ਤੇ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ।
ਉਵਾਚ ਮਧੁਰੰ ਕਾਲੇ ਰਾਮੰ ਵਚਨਮਰ੍ਥਵਤ੍ ॥ 5-177-21 (37960)
ਰਾਮੇਯੰ ਮਮ ਦੌਹਿਤ੍ਰੀ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਸੁਤਾ ਪ੍ਰਭੋ ।
ਅਸ੍ਯਾਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਾਰ੍ਯਵਿਸ਼ਾਰਦ ॥ 5-177-22 (37961)
ਪਰਮੰ ਕਥ੍ਯਤਾਂ ਚੇਤਿ ਤਾਂ ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ।
ਤਤਃ ਸਾਭ੍ਯਵਦਦ੍ਰਾਮੰ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤਮਿਵ ਪਾਵਕਮ੍ ॥ 5-177-23 (37962)
ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚਰਣੌ ਰਾਮਸ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਸ਼ੁਭੌ ।
ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਦ੍ਮਦਲਾਭਾਭ੍ਯਾਂ ਪਾਣਿਭ੍ਯਾਮਗ੍ਰਤਃ ਸ੍ਥਿਤਾ ॥ 5-177-24 (37963)
ਰੁਰੋਦ ਸਾ ਸ਼ੋਕਵਤੀ ਬਾਸ਼਼੍ਪਵ੍ਯਾਕੁਲਲੋਚਨਾ।
ਪ੍ਰਪੇਦੇ ਸ਼ਰਣੰ ਚੈਵ ਸ਼ਰਣ੍ਯੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-177-25 (37964)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-177-26x (3898)
ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਰੁʼਂਜਯਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਤਥਾ ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜੇ ।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਤ੍ਤੇ ਮਨੋਦੁਃਖੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਵਚਨੰ ਤਵ ॥ 5-177-26 (37965)
ਅਮ੍ਬੋਵਾਚ। 5-177-27x (3899)
ਭਗਵਞ੍ਸ਼ਰਣੰ ਤ੍ਵਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਪੰਨਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਮਹਾਵ੍ਰਤਮ੍ ।
ਸ਼ੋਕਪਙ੍ਕਾਰ੍ਣਵਾਨ੍ਮਗ੍ਨੰ ਘੋਰਾਦੁਦ੍ਧਰ ਮਾਂ ਵਿਭੋ ॥ 5-177-27 (37966)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-177-28x (3900)
ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰੂਪੰ ਚ ਵਪੁਸ਼੍ਚਾਭਿਨਵੰ ਪੁਨਃ।
ਸੌਕੁਮਾਰ੍ਯੰ ਪਰੰ ਚੈਵ ਰਾਮਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਾਪਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ ॥ 5-177-28 (37967)
ਕਿਮਿਯੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੀਤ੍ਯੇਵੰ ਵਿਮਮਰ੍ਸ਼ ਭ੍ਰੁʼਗੂਦ੍ਵਹਃ।
ਇਤਿ ਦਧ੍ਯੌ ਚਿਰੰ ਰਾਮਃ ਕ੍ਰੁʼਪਯਾਭਿਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ॥ 5-177-29 (37968)
ਕਥ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਸਾ ਭੂਯੋ ਰਾਮੇਣੋਕ੍ਤਾ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤਾ।
ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਕਥਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਗਵੇ ॥ 5-177-30 (37969)
ਤਚ੍ਛੁਤ੍ਵਾ ਜਾਮਦਗ੍ਰ੍ਯਸ੍ਤੁ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾ ਵਚਸ੍ਤਦਾ ।
ਉਵਾਚ ਤਾਂ ਵਰਾਰੋਹਾਂ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯਾਰ੍ਥਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 5-177-31 (37970)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-177-32x (3901)
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਯ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਯ ਭਾਮਿਨਿ ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਚੋ ਮਹ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚ ਸ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 5-177-32 (37971)
ਨ ਚੇਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਚੋ ਮਯੋਕ੍ਤੰ ਜਾਹ੍ਨਵੀਸੁਤਃ।
ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਰਣੇ ਭਦ੍ਰੇ ਸਾਮਾਤ੍ਯੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਤੇਜਸਾ ॥ 5-177-33 (37972)
ਅਥਵਾ ਤੇ ਮਤਿਸ੍ਤਤ੍ਰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਿ ਨ ਵਰ੍ਤਤੇ।
ਯਾਵਤ੍ਸਾਲ੍ਵਪਤਿੰ ਵੀਰੰ ਯੋਜਯਾਮ੍ਯਤ੍ਰ ਕਰ੍ਮਣਿ ॥ 5-177-34 (37973)
ਅਮ੍ਬੋਵਾਚ। 5-177-35x (3902)
ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਾ(ਅ)ਹੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨ।
ਸਾਲ੍ਵਰਾਜਗਤੰ ਭਾਵੰ ਮਮ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਨੀਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-177-35 (37974)
ਸੌਭਰਾਜਮੁਪੇਤ੍ਯਾਹਮਵੋਚੰ ਦੁਰ੍ਵਚੰ ਵਚਃ।
ਨ ਚ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਸ ਚਾਰਿਤ੍ਰ੍ਯਪਰਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ॥ 5-177-36 (37975)
ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਸ੍ਵਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨ ।
ਯਦਤ੍ਰੌਪਯਿਕੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਚ੍ਚਿਨ੍ਤਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-177-37 (37976)
ਮਮ ਤੁ ਵ੍ਯਸਨਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਮੂਲੰ ਮਹਾਵ੍ਰਤਃ।
ਯੇਨਾਹੰ ਵਸ਼ਮਾਨੀਤਾ ਸਮਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਬਲਾਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-177-38 (37977)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਜਹਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਦੁਃਖਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਹੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਚਰਾਮ੍ਯਪ੍ਰਿਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-177-39 (37978)
ਸ ਹਿ ਲੁਬ੍ਧਸ਼੍ਚ ਨੀਚਸ਼੍ਚ ਜਿਤਕਾਸ਼ੀ ਚ ਭਾਰ੍ਗਵ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਕਰ੍ਤੁਂ ਯੁਕ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮੈ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 5-177-40 (37979)
ਏਸ਼਼ ਮੇ ਹ੍ਰਿਯਮਾਣਾਯਾ ਭਾਰਤੇਨ ਤਦਾ ਵਿਭੋ।
ਅਭਵਦ੍ਧ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਕਲ੍ਪੋ ਘਾਤਯੇਦੰ ਮਹਾਵ੍ਰਤਮ੍ ॥ 5-177-41 (37980)
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਮੰ ਮਮਾਦ੍ਯੇਮੰ ਰਾਮ ਸੰਪਾਦਯਾਨਘ।
ਜਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਪੁਰਨ੍ਦਰਃ ॥ ॥ 5-177-42 (37981)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-177-1 ਦ੍ਵਯੋਃ ਸਕਾਸ਼ਾਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ ॥ 5-177-2 ਨਿਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤਵ ਪਾਣਿਣਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ 5-177-6 ਵਿਧਾਨੰ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਮ੍ ॥ 5-177-23 ਪਰਮੰ ਤਵ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਯਤ੍ਤਨ੍ਮੇ(ਅ)ਵਸ਼੍ਯੰ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 178
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.178. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 178
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼੍ਰੀਪਰਸ਼ੁਰਾਮੇਣ ਅਮ੍ਬਾਦਿਭਿਃ ਸਹ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਗਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਨਯਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਰਾਮੇਣ ਸ੍ਵੇਨ ਚੋਦਨੇਪਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਅਮ੍ਬਾਪਰਿਗ੍ਰਹਾਨਙ੍ਗੀਕਾਰੇ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਤਸ੍ਯਾਹ੍ਵਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-178-0 (37982)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-178-0x (3903)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਰਾਮੋ ਜਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ।
ਉਵਾਚ ਰੁਦਤੀਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਚੋਦਯਨ੍ਤੀਂ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-178-1 (37983)
ਕਾਸ਼੍ਯੇ ਨ ਕਾਮੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਮਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵੈ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ।
ਰੁʼਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਾਂ ਹੇਤੋਃ ਕਿਮਨ੍ਯਤ੍ਕਰਵਾਣਿ ਤੇ॥ 5-178-2 (37984)
ਵਾਚਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ਼੍ਚ ਸਾਲ੍ਵਸ਼੍ਚ ਮਮ ਰਾਜ੍ਞਿ ਵਸ਼ਾਨੁਗੌ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੋ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗਿ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ ॥ 5-178-3 (37985)
ਨ ਤੁ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਥੰਚਿਦਪਿ ਭਾਮਿਨਿ ।
ਰੁʼਤੇ ਨਿਯੋਗਾਦ੍ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਮੇਸ਼਼ ਮੇ ਸਮਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-178-4 (37986)
ਅਮ੍ਬੋਵਾਚ। 5-178-5x (3904)
ਮਮ ਦੁਃਖੰ ਭਗਵਤਾ ਵ੍ਯਪਨੇਯੰ ਯਤਸ੍ਤਤਃ।
ਤਚ੍ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮਪ੍ਰਸੂਤੰ ਮੇ ਤੰ ਜਹੀਸ਼੍ਵਰ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥ 5-178-5 (37987)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-178-6x (3905)
ਕਾਸ਼ਿਕਨ੍ਯੇ ਪੁਨਰ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤੇ ਚਰਣਾਵੁਭੌ।
ਸ਼ਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦਨਾਰ੍ਹੋ(ਅ)ਪਿ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਤਿ ਗਿਰਾ ਮਮ ॥ 5-178-6 (37988)
ਅਮ੍ਬੋਵਾਚ। 5-178-7x (3906)
ਜਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਰਣੇ ਰਾਮ ਮਮ ਚੇਦਿਚ੍ਛਸਿ ਪ੍ਰਿਯਮ੍।
ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚ ਯਦਪਿ ਤਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ॥ 5-178-7 (37989)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-178-8x (3907)
ਤਯੋਃ ਸੰਵਦਤੋਰੇਵੰ ਰਾਜਨ੍ਰਾਮਾਮ੍ਬਯੋਸ੍ਤਦਾ ।
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣੋ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-178-8 (37990)
ਸ਼ਰਣਾਗਤਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕਨ੍ਯਾਂ ਨ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ।
ਯਦਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਰਣੇ ਰਾਮ ਸਮਾਹੂਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਮ੍ਰੁʼਧੇ ॥ 5-178-9 (37991)
ਨਿਰ੍ਜਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਵਾ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਤਵ ।
ਕ੍ਰੁʼਤਮਸ੍ਯਾ ਭਵੇਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਨ੍ਯਾਯਾ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨ ॥
ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਤੇ ਵੀਰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਭੋ ।
ਇਯੰ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ਤੇ ਤਦਾ ਰਾਮ ਮਹਾਮੁਨੇ ॥ 5-178-10 (37992)
ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੈ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵੈਸ਼੍ਯਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ਼੍ਚੈਵ ਰਣੇ ਯਦਿ ॥ 5-178-12 (37993)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਦ੍ਵਿਙ੍ਭਵਿਤਾ ਤੰ ਵੈ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਭਾਰ੍ਗਵ ।
ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥੇ ਪ੍ਰਪੰਨਾਨਾਂ ਭੀਤਾਨਾਂ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥਿਨਾਮ੍ ॥ 5-178-13 (37994)
ਨ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਜੀਵਨ੍ਕਥੰਚਨ ।
ਯਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਰਣੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸਮਾਗਤਮ੍ ॥ 5-178-14 (37995)
ਦੀਪ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨਮਹੰ ਤੰ ਚ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਭਾਰ੍ਗਵ ।
ਸ ਏਵੰ ਵਿਜਯੀ ਰਾਮ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕੁਰੁਕੁਲੋਦ੍ਵਹਃ ।
ਤੇਨ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਙ੍ਗ੍ਰਮੇ ਸਮੇਤ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-178-15 (37996)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-178-16x (3908)
ਸ੍ਮਰਾਮ੍ਯਹੰ ਪੂਰ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮ।
ਤਥੈਵ ਤ੍ਤ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਲਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ॥ 5-178-16 (37997)
ਕਾਰ੍ਯਮੇਤਨ੍ਮਹਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਾਸ਼ਿਕਾਨ੍ਯਾਮਨੋਗਤਮ੍।
ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਯੰ ਕਨ੍ਯਾਮਾਦਾਯ ਯਤ੍ਰ ਸਃ ॥ 5-178-17 (37998)
ਯਦਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਰਣਸ਼੍ਲਾਘੀ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮੇ ਵਚਃ।
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯੇਨਮੁਦ੍ਰਿਕ੍ਤਮਿਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ ॥ 5-178-18 (37999)
ਨ ਹਿ ਬਾਣਾ ਮਯੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੀਹ ਸ਼ਰੀਰਿਣਾਮ੍।
ਕਾਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਦਿਤੰ ਤੁਭ੍ਯੰ ਪੁਰਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸੰਗਰੇ ॥ 5-178-19 (38000)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-178-20x (3909)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਰਾਮਃ ਸਹ ਤੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਭਿਃ।
ਪ੍ਰਯਾਣਾਯ ਮਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੌ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 5-178-20 (38001)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਤਾਮੁਸ਼਼ਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਜਨੀਂ ਤਤ੍ਰ ਤਾਪਸਾਃ ।
ਹੁਤਾਗ੍ਨਯੋ ਜਪ੍ਤਜਪ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤਸ੍ਥੁਰ੍ਮਞ੍ਜਿਘਾਂਸਯਾ ॥ 5-178-21 (38002)
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਤਤੋ ਰਾਮਃ ਸਹ ਤੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਭਿਃ ।
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਮਹਾਰਾਜ ਕਨ੍ਯਯਾ ਸਹ ਭਾਰਤ ॥ 5-178-22 (38003)
ਨ੍ਯਵਿਸ਼ਨ੍ਤ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਰਸ੍ਵਤੀਮ੍ ।
ਤਾਪਸਾਸ੍ਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ॥ 5-178-23 (38004)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੇ ਦਿਵਸੇ ਸਮੇ ਦੇਸ਼ੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਮਹਾਵ੍ਰਤਃ ॥ 5-178-24 (38005)
ਤਮਾਗਤਮਹੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ।
ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛੰ ਜਵੇਨਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਤੇਜੋਨਿਧਿੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍ ॥ 5-178-25 (38006)
ਗਾਂ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ।
ਰੁʼਤ੍ਵਿਗ੍ਭਿਰ੍ਦੇਵਕਲ੍ਪੈਸ਼੍ਚ ਤਥੈਵ ਚ ਪੁਰੋਹਿਤੈਃ ॥ 5-178-26 (38007)
ਸ ਮਾਮਭਿਗਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ।
ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਤਾਂ ਪੂਜਾਂ ਵਚਨੰ ਚੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-178-27 (38008)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-178-28x (3910)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਕਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਸੁਤਾ ਤਦਾ।
ਅਕਾਮੇਨ ਤ੍ਵਯਾ ਨੀਤਾ ਪੁਨਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਾ ॥ 5-178-28 (38009)
ਵਿਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤਾ ਤ੍ਵਯਾ ਹੀਯੰ ਧਰ੍ਮਾਦਾਸ੍ਤੇ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ ।
ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਂ ਤ੍ਵਯਾ ਹੀਮਾਂ ਕੋ ਹਿ ਗਨ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-178-29 (38010)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾ ਹਿ ਸਾਲ੍ਵੇਨ ਤ੍ਵਯਾ ਨੀਤੇਤਿ ਭਾਰਤ।
ਤਸ੍ਮਾਦਿਮਾਂ ਮੰਨਿਯੋਗਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਸ਼਼੍ਵ ਭਾਰਤ ॥ 5-178-30 (38011)
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੀ ਲਭਤ੍ਵਿਯਮ੍।
ਨ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਵਮਾਨੋ(ਅ)ਯੰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਕਰ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 5-178-31 (38012)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-178-32x (3911)
ਤਤਸ੍ਤੰ ਵੈ ਵਿਮਨਸਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਹਮਥਾਬ੍ਰੁਵਮ੍।
ਨਾਹਮੇਨਾਂ ਪੁਨਰ੍ਦਦ੍ਯਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੇ ਕਥਞ੍ਚਨ ॥ 5-178-32 (38013)
ਸਾਲ੍ਵਸ੍ਯਾਹਮਿਤਿ ਪ੍ਰਾਹ ਪੁਰਾ ਮਾਮੇਵ ਭਾਰ੍ਗਵ।
ਮਯਾ ਚੈਵਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਗਤੇਯੰ ਨਗਰੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-178-33 (38014)
ਨ ਭਯਾੰਨਾਪ੍ਯਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾੰਨਾਰ੍ਥਲੋਭਾੰਨ ਕਾਮ੍ਯਯਾ।
ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮਮਹੰ ਜਹ੍ਯਮਿਤਿ ਮੇ ਵ੍ਰਤਮਾਹਿਤਮ੍ ॥ 5-178-34 (38015)
ਅਥ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮਃ ਕ੍ਰੋਧਪਰ੍ਯਾਕੁਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ।
ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਚੇਦੇਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਮੇ ਨਰਪੁਙ੍ਗਵ ॥ 5-178-35 (38016)
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੰ ਤ੍ਵਾਮਦ੍ਯੇਤਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਸੰਰਮ੍ਭਾਦਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮਃ ਕ੍ਰੋਧਪਰ੍ਯਾਕੁਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ॥ 5-178-36 (38017)
ਤਮਹੰ ਗੀਰ੍ਭਿਰਿਸ਼਼੍ਟਾਭਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਰਿਨ੍ਦਮ।
ਅਯਾਚੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੰ ਨ ਚੈਵ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ਾਮ ਸਃ ॥ 5-178-37 (38018)
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਤਮਹੰ ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਾ ਭੂਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਅਬ੍ਰੁਵੰ ਕਾਰਣੰ ਕਿੰ ਤਦ੍ਯਤ੍ਤ੍ਵੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਮਯੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-178-38 (38019)
ਇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਮ ਬਾਲਸ੍ਯ ਭਵਤੈਵ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮ੍।
ਉਪਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤਵ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 5-178-39 (38020)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮਃ ਕ੍ਰੋਧਸੰਰਕ੍ਤਲੋਚਨਃ ।
ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਮਾਂ ਗੁਰੁਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਸੀਮਾਂ ਨ ਚੈਵ ਹ ॥ 5-178-40 (38021)
ਸੁਤਾਂ ਕਾਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਕੌਰਵ੍ਯ ਮਤ੍ਪ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥੰ ਮਹਾਮਤੇ।
ਨ ਹਿ ਮੇ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰਨ੍ਯਥਾ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-178-41 (38022)
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣੇਮਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਕੁਲਮਾਤ੍ਮਨਃ।
ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤਾ ਹੀਯੰ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 5-178-42 (38023)
ਤਥਾ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤੰ ਤਮਹੰ ਰਾਮੰ ਪਰਪੁਰੰਯਮ੍।
ਨੈਤਦੇਵੰ ਪੁਨਰ੍ਭਾਵਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕਿੰ ਸ਼੍ਰਮੇਣ ਤੇ ॥ 5-178-43 (38024)
ਗੁਰੁਤ੍ਵੰ ਤ੍ਵਯਿ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯ ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ।
ਪ੍ਰਸਾਦਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤੈਸ਼਼ਾ ਤੁ ਪੁਰਾ ਮਯਾ ॥ 5-178-44 (38025)
ਕੋ ਜਾਤੁ ਪਰਭਾਵਾਂ ਹਿ ਨਾਰੀਂ ਵ੍ਯਾਲੀਮਿਵ ਸ੍ਥਿਤਾਮ੍ ।
ਵਾਸਯੇਤ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਜਾਨਨ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਦੋਸ਼਼ੋ ਮਹਾਤ੍ਯਯਃ ॥ 5-178-45 (38026)
ਨ ਭਯਾਦ੍ਵਾਸਵਸ੍ਯਾਪਿ ਧਰ੍ਮੰ ਜਹ੍ਯਾਂ ਮਹਾਵ੍ਰਤ ।
ਪ੍ਰਸੀਦ ਮਾ ਵਾ ਯਦ੍ਵਾ ਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਕੁਰੁ ਮਾ ਚਿਰਮ੍ ॥ 5-178-46 (38027)
ਅਯੰ ਚਾਪਿ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨ੍ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਵਿਭੋ।
ਮਰੁਤ੍ਤੇਨ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧੇ ਗੀਤਃ ਸ਼੍ਲੋਕੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ॥ 5-178-47 (38028)
ਗੁਰੋਰਪ੍ਯਵਲਿਪ੍ਤਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਮਜਾਨਤਃ।
ਉਤ੍ਪਥੰ ਪ੍ਰਤਿਪੰਨਸ੍ਯ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੋ ਵਿਧੀਯਤੇ ॥ 5-178-48 (38029)
ਸ ਤ੍ਵੰ ਗੁਰੁਰਿਤਿ ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਮਯਾ ਸੰਮਾਨਿਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ।
ਗੁਰੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਨ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਵੈ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-178-49 (38030)
ਗੁਰੁਂ ਨ ਹਨ੍ਯਾਂ ਸਮਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਸ੍ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮੇਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੰ ਮਯਾ ਤਵ ॥ 5-178-50 (38031)
ਉਦ੍ਯਤੇਸ਼਼ੁਮਥੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧੁਵਤ੍।
ਯੋ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ਸਮਰੇ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਯੁਧ੍ਯਨ੍ਤਮਪਲਾਯਿਨਮ੍ ॥ 5-178-51 (38032)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾ ਨ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਸ੍ਥਿਤੋ ਧਰ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤਪੋਧਨ ॥ 5-178-52 (38033)
ਯੋ ਯਥਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਯਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਯਨ੍ ।
ਨਾਧਰ੍ਮੰ ਸਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਨ ਚਾਸ਼੍ਰੇਯਸ਼੍ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ 5-178-53 (38034)
ਅਰ੍ਥੇ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਧਰ੍ਮੇ ਸਮਰ੍ਥੋ ਦੇਸ਼ਕਾਲਵਿਤ੍ ।
ਅਰ੍ਥਸੰਸ਼ਯਮਾਪੰਨਃ ਸ਼੍ਰੋਯਾੰਨਿਃਸੰਸ਼ਯੋ ਨਰਃ ॥ 5-178-54 (38035)
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਸ਼ਯਿਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਰ੍ਥੇ(ਅ)ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਸੇ ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਸਹਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਮ ਮਹਾਹਵੇ ॥ 5-178-55 (38036)
ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਵਿਕ੍ਰਮੰ ਚਾਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍ ।
ਏਵੰ ਗਤੇ(ਅ)ਪਿ ਤੁ ਮਯਾ ਯਚ੍ਛਕ੍ਯੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-178-56 (38037)
ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਵਿਪ੍ਰ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ।
ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੇ ਰਾਮ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਮੇ ਸਞ੍ਜੀਭਵ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 5-178-57 (38038)
ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਨਿਹਤੋ ਰਾਮ ਮਯਾ ਸ਼ਰਸ਼ਤਾਰ੍ਦਿਤਃ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਁਲ੍ਲੋਕਾਞ੍ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪੂਤੋ ਮਹਾਰਣੇ ॥ 5-178-58 (38039)
ਸ ਗਚ੍ਛ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੋਤ੍ਰੰ ਰਣਪ੍ਰਿਯ ।
ਤਤ੍ਰੈਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਤ੍ਵਾਂਤਪੋਧਨ ॥ 5-178-59 (38040)
ਅਪਿ ਯਤ੍ਰ ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ੌਚੰ ਪੁਰਾ ਪਿਤੁਃ ।
ਤਤ੍ਰਾਹਮਪਿ ਹਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ੌਚੰ ਕਰ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 5-178-60 (38041)
ਤਤ੍ਰ ਰਾਮ ਸਮਾਗਚ੍ਛ ਤ੍ਵਰਿਤੰ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦ ।
ਵ੍ਯਪਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਦਰ੍ਪੰ ਪੌਰਾਣੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਬ੍ਰੁਵ ॥ 5-178-61 (38042)
ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਕਤ੍ਥਸੇ ਰਾਮ ਬਹੁਸ਼ਃ ਪਰਿਵਤ੍ਸਰੇ ।
ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਲੋਕੇ ਮਯੈਕੇਨੇਤਿ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਣੁ ॥ 5-178-62 (38043)
ਨ ਤਦਾ ਜਾਤਵਾਨ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵਾਪਿ ਮਦ੍ਵਿਧਃ ।
ਪਞ੍ਚਾਞ੍ਚਾਤਾਨਿ ਤੇਜਾਂਸਿ ਤ੍ਰੁʼਣੇਸ਼਼ੁ ਜ੍ਵਲਿਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-178-63 (38044)
ਯਸ੍ਤੇ ਯੁਦ੍ਧਮਯੰ ਦਰ੍ਪੰ ਕਾਮੰ ਚ ਵ੍ਯਪਨਾਸ਼ਯੇਤ੍।
ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਜਾਤੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ।
ਵ੍ਯਪਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਦਰ੍ਪੰ ਯੁਦ੍ਧੇ ਰਾਮ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-178-64 (38045)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ ਭਾਰਤ।
ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਯੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ਸੰਗਰੇ ॥ 5-178-65 (38046)
ਅਯੰ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ।
ਭਾਸ਼਼ਿਤੰ ਤੇ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਰਾਗਚ੍ਛ ਪਰੰਤਪ ॥ 5-178-66 (38047)
ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵਾਂ ਨਿਹਤੰ ਮਾਤਾ ਮਯਾ ਸ਼ਰਸ਼ਤਾਚਿਤਮ੍ ।
ਜਾਹ੍ਨਵੀ ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਕਙ੍ਕਬਲਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-178-67 (38048)
ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਤ੍ਵਾਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਸੇਵਿਤਾ ।
ਮਯਾ ਵਿਨਿਹਤੰ ਦੇਵੀ ਰੋਦਤਾਮਦ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ॥ 5-178-68 (38049)
ਅਤਦਰ੍ਹਾ ਮਹਾਭਾਗਾ ਭਗੀਰਥਸੁਤਾ(ਅ)ਨਘਾ ।
ਯਾ ਤ੍ਵਾਮਜੀਜਨਨ੍ਮਨ੍ਦੰ ਯੁਦ੍ਧਕਾਮੁਕਮਾਤੁਰਮ੍ ॥ 5-178-69 (38050)
ਏਹਿ ਗਚ੍ਛ ਮਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਯੁਦ੍ਧਕਾਮੁਕ ਦੁਰ੍ਮਦ ।
ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਸਰ੍ਵੰ ਕੌਰਵ੍ਯ ਰਥਾਦਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-178-70 (38051)
ਇਤਿ ਬ੍ਰੁਵਾਣੰ ਤਮਹੰ ਰਾਮੰ ਪਰਪੁਰੰਜਯਮਕ੍ ।
ਪ੍ਰਣਮ੍ਯਕ ਸ਼ਿਰਸਾ ਰਾਮਮੇਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤ੍ਯਥਾਬ੍ਰਵਮ੍ ॥ 5-178-71 (38052)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਯੌ ਰਾਮਃ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਯੁਯੁਤ੍ਸਯਾ ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਨਗਰੰ ਚਾਹੰ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਮ੍ ॥ 5-178-72 (38053)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨੋ ਮਾਤ੍ਰਾ ਚ ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਿਤਃ।
ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨ੍ਵਾਚ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯਾਹੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਚੈਵ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ॥ 5-178-73 (38054)
ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਰੁਚਿਰੰ ਰਾਜਤੰ ਪਾਣ੍ਡੁਰੈਰ੍ਹਯੈਃ।
ਸੂਪਸ੍ਕਰੰ ਸ੍ਵਧਿਸ਼਼੍ਠਾਨੰ ਵੈਯਾਘ੍ਰਪਰਿਵਾਰਣਮ੍ ॥ 5-178-74 (38055)
ਉਪਪੰਨੰ ਮਹਾਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸਰ੍ਵੋਪਕਰਣਾਨ੍ਵਿਤਮ੍ ।
ਤਤ੍ਕੁਲੀਨੇਨ ਵੀਰੇਣ ਹਯਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਾ ਰਣੇ ॥ 5-178-75 (38056)
ਯਤ੍ਤੰ ਸੂਤੇਨ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਨ ਬਹੁਸ਼ੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਦੰਸ਼ਿਤਃ ਪਾਣ੍ਡੁਰੇਣਾਹੰ ਕਵਚੇਨ ਵਪੁਸ਼਼੍ਮਤਾ ॥ 5-178-76 (38057)
ਪਾਣ੍ਡੁਰੰ ਕਾਰ੍ਮੁਕੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪ੍ਰਾਯਾਂ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ।
ਪਾਣ੍ਡੁਰੇਣਾਤਪਤ੍ਰੇਣ ਧ੍ਰਿਯਮਾਣੇਨ ਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 5-178-77 (38058)
ਪਾਣ੍ਡੁਰੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵ੍ਯਜਨੈਰ੍ਵੀਜ੍ਯਮਾਨੋ ਨਰਾਧਿਪ ।
ਸ਼ੁਕ੍ਲਵਾਸਾਃ ਸਿਤੋਸ਼਼੍ਣੀਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ੁਕ੍ਲਵਿਭੂਸ਼਼ਣਃ ॥ 5-178-78 (38059)
ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਜਯਾਸ਼ੀਰ੍ਭਿਰ੍ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਗਜਸਾਹ੍ਵਯਾਤ੍।
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਰਣਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮੁਪਾਯਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-178-79 (38060)
ਤੇ ਹਯਾਸ਼੍ਚੋਦਿਤਾਸ੍ਤੇਨ ਸੂਤੇਨ ਪਰਮਾਹਵੇ ।
ਅਵਹਨ੍ਮਾਂ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਰਾਜਨ੍ਮਨੋਮਾਰੁਤਰੰਹਸਃ ॥ 5-178-80 (38061)
ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਤਤ੍ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਸ ਚ ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ।
ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਸਹਸਾ ਰਾਜਨ੍ਪਰਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤੌ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-178-81 (38062)
ਤਤਃ ਸਦਰ੍ਸ਼ਨੇ(ਅ)ਤਿਸ਼਼੍ਠੰ ਰਾਮਸ੍ਯਾਤਿਤਪਸ੍ਵਿਨਃ ।
ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਙ੍ਖਪ੍ਰਵਰੰਕ ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਧਮਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-178-82 (38063)
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਵਿਜਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤਾਪਸਾਸ਼੍ਚ ਵਨੌਕਸਃ।
ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਰਣੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਦੇਵਾਃ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਗਣਾਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-178-83 (38064)
ਤਤੋ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਮਾਲ੍ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੰਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ।
ਵਾਦਿਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਮੇਘਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਾਨਿ ਚੈਵ ਹ ॥ 5-178-84 (38065)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਤਾਪਸਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯਾਨੁਯਾਯਿਨਃ ।
ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਕਾਃ ਸਮਪਦ੍ਯਨ੍ਤ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਰਣਾਜਿਰਮ੍ ॥ 5-178-85 (38066)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੇਵੀ ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣੀ ।
ਮਾਤਾ ਸ੍ਵਰੂਪਿਣੀ ਰਾਜਨ੍ਕਿਮਿਦੰ ਤੇ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-178-86 (38067)
ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰ ਤੁ ਪ੍ਰਯਾਚਿਸ਼਼੍ਯੇ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ ।
ਭੂਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸਹ ਮਾ ਯੋਤ੍ਸੀਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੇਣੇਤਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-178-87 (38068)
ਮਾ ਮੈਵੰ ਪੁਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੰ ਕੁਰੁ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇਨ ਸਮਰੇ ਯੋਦ੍ਧੁਮਿਤ੍ਯੇਵ ਭਰ੍ਤ੍ਸਯਤ੍ ॥ 5-178-88 (38069)
ਕਿੰ ਨ ਵੈ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਹਣੋ ਹਰਤੁਲ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ।
ਵਿਦਿਤਃ ਪੁਤ੍ਰ ਰਾਮਸ੍ਤੇ ਯਤਸ੍ਤੰ ਯੋਦ੍ਧੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-178-89 (38070)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਬ੍ਰਵੰ ਦੇਵੀਮਭਿਵਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ।
ਸਰ੍ਵੰ ਤਦ੍ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ॥ 5-178-90 (38071)
ਯਥਾ ਚ ਰਾਮੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਃ ।
ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਸੁਤਾਯਾਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਕਰ੍ਮ ਪੁਰਾਤਨਮ੍ ॥ 5-178-91 (38072)
ਤਤਃ ਸਾ ਰਾਮਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਜਨਨੀ ਮੇ ਮਹਾਨਦੀ।
ਮਦਰ੍ਥੰ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਮਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍ ॥ 5-178-92 (38073)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸਹ ਮਾ ਯੋਤ੍ਸੀਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੇਣੇਤਿ ਵਚੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਸ ਚ ਤਾਮਾਹ ਯਾਚਨ੍ਤੀਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮੇਵ ਨਿਵਰ੍ਤਯ।
ਨ ਚ ਮੇ ਕੁਰੁਤੇ ਕਾਮਮਿਤ੍ਯਹੰ ਤਮੁਪਾਗਮਮ੍ ॥ 5-178-93 (38074)
ਤਤੋ ਗਙ੍ਗਾ ਸੁਤਸ੍ਨੋਹਾਨ੍ਮਾਂ ਸਾ ਪੁਨਰੁਪਾਗਮਤ੍।
ਨਾਸ੍ਯਾ ਅਕਰਵੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕ੍ਰੋਧਪਰ੍ਯਾਕੁਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ॥ 5-178-94 (38075)
ਅਥਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਮਹਾਤਪਾਃ।
ਆਹ੍ਵਯਾਮਾਸ ਚ ਤਦਾ ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ ॥ ॥ 5-178-95 (38076)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਮਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸਪ੍ਤਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-178-2 ਕਾਸ਼੍ਯੇ ਕਾਸ਼ਿਰਾਜਕਨ੍ਯੇ ॥ 5-178-48 ਅਵਲਿਪ੍ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤਸ੍ਯ। ਪ੍ਰਤਿਪੰਨਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭਵਤਿ ਸ਼ਾਸਨਮਿਤਿ ਕo ਧo ਪਾਠਃ ॥ 5-178-53 ਯਃ ਪੁਮਾਨ੍ ਯਸ੍ਮਿੰਨਰੇ ਯਥਾ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ੇਣ ਵਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਸ ਨਰਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਤਥੈਵ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ੰ ਵਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਯਨ੍ ॥ 5-178-54 ਨਨੁ ਤ੍ਵਾਮਰ੍ਥੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਯੰਨਹੰ ਤ੍ਵਯਿ ਪ੍ਰੀਤਿਮੇਵ ਕਰੋਮੀਤ੍ਯਾਸ਼ਙ੍ਕ੍ਯਾਹ ਅਰ੍ਥੇਵੇਤਿ। ਅਰ੍ਥੇ ਦ੍ਯੁਸ੍ਵਾਕ੍ਯਾਦ੍ਦਾਰਕਰਣੇ ਧਰ੍ਮੇ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰੀਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁʼਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਨੁਸਾਰੇਣ ਸਮਰ੍ਥੋ ਵਿਵੇਕਕੁਸ਼ਲਃ। ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਲੋਪੇਨ ਗੁਰੁਵਾਕ੍ਯਾਤ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਮਾਣੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨੁਤ ਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥੇ ਸੰਸ਼ਯਵਾਨੁਤ ਗੁਰੁਵਾਕ੍ਯਵਿਰੋਧੇਨਾਪਿ ਪਾਲ੍ਯਮਾਨੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨੁਤ ਨੇਤਿ ਧਰ੍ਮੇ ਸੰਸ਼ਯਵਾਨ੍। ਏਤਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਅਰ੍ਥੇ ਸੰਸ਼ਯਮਾਪੰਨੋ(ਅ)ਰ੍ਥਮਨਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍। ਪਰਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਤ੍ ਧਰ੍ਮੇ ਤੁ ਨਿਃਸ਼ੰਸਯੋ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ ਸ਼੍ਰੋਯਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥ ॥ 5-178-61 ਪੌਰਾਣੰ ਪੁਰਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-178-67 ਬਲਾਃ ਕਾਕਾਃ ਤੇਸ਼਼ਾਮਸ਼ਨੰ ਅੰਨਭੂਤਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 179
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.179. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 179
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਯੁਦ੍ਧਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-179-0 (38077)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-179-0x (3912)
ਤਮਹੰ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ਰਣੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ੰ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਭੂਮਿਸ਼਼੍ਠੰ ਨੋਤ੍ਸਹੇ ਯੋਦ੍ਧੁਂ ਭਵਨ੍ਤੰ ਰਥਮਾਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-179-1 (38078)
ਆਰੋਹ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੰ ਵੀਰ ਕਵਚੰ ਚ ਮਹਾਭੁਜ ।
ਬਧਾਨ ਸਮਰੇ ਰਾਮ ਯਦਿ ਯੋਦ੍ਧੁਂ ਮਯੇਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-179-2 (38079)
ਤਤੋ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਮਃ ਸ੍ਮਯਮਾਨੋ ਰਣਾਜਿਰੇ ।
ਰਥੋ ਮੇ ਮੇਦਿਨੀ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਵਾਹਾ ਵੇਦਾਃ ਸਦਸ਼੍ਵਵਤ੍ ॥ 5-179-3 (38080)
ਸੂਤਸ਼੍ਚ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਾ ਵੈ ਕਵਚੰ ਵੇਦਮਾਤਰਃ ।
ਸੁਸੰਵੀਤੋ ਰਣੇ ਤਾਭਿਰ੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-179-4 (38081)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣੋ ਗਾਨ੍ਧਾਰੇ ਰਾਮੋ ਮਾਂ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ।
ਸ਼ਰਵ੍ਰਾਤੇਨ ਮਹਤਾ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਾਰਯਤ੍ ॥ 5-179-5 (38082)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰ ਰਥਮਧ੍ਯੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵਾਯੁਧਵਰੇ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਯਦ੍ਭੁਤੋਪਮਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ॥ 5-179-6 (38083)
ਮਨਸਾ ਵਿਹਿਤੇ ਪੁਣ੍ਯੇ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣੇ ਨਗਰੋਪਭੇ ।
ਦਿਵ੍ਯਾਸ਼੍ਵਯੁਜਿ ਸੰਨਦ੍ਵੇ ਕਾਞ੍ਚਨੇਨ ਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤੇ ॥ 5-179-7 (38084)
ਕਵਚੇਨ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸੋਮਾਰ੍ਕਕ੍ਰੁʼਤਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਾ।
ਧਨੁਰ੍ਧਰੋ ਬਦ੍ਧਤੂਣੋ ਬਦ੍ਧਗੋਧਾਙ੍ਗੁਲਿਤ੍ਰਵਾਨ੍ ॥ 5-179-8 (38085)
ਸਾਰਥ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਯੁਯੁਤ੍ਸੋਰਕੁਤਵ੍ਰਣਃ ।
ਸਖਾ ਵੇਦਵਿਦਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਦਯਿਤੋ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯ ਹ ॥ 5-179-9 (38086)
ਆਹ੍ਵਯਾਨਃ ਸ ਮਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇ ਮਨੋ ਹਰ੍ਸ਼਼ਯਤੀਵ ਮੇ ।
ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਭਿਕ੍ਰੋਸ਼ੰਨਭਿਯਾਹੀਤਿ ਭਾਰ੍ਗਵਃ ॥ 5-179-10 (38087)
ਤਮਾਦਿਤ੍ਯਮਿਵੋਦ੍ਯਨ੍ਤਮਨਾਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਤਕਰੰ ਰਾਮਮੇਕਮੇਕਃ ਸਮਾਸਦੂਮ੍ ॥ 5-179-11 (38088)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਬਾਣਪਾਤੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਵਾਹਾੰਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵੈ ।
ਅਵਤੀਰ੍ਯ ਧਨੁਰ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪਦਾਤਿਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-179-12 (38089)
ਅਭ੍ਯਾਗਚ੍ਛੰ ਤਦਾ ਰਾਮਮਰ੍ਚਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚੈਨੰ ਵਿਧਿਵਦਬ੍ਰੁਵੰ ਵਾਕ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-179-13 (38090)
ਯੋਤ੍ਸ੍ਯੇ ਤ੍ਵਯਾ ਰਣੇ ਰਾਮ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਨਾਧਿਕੇਨ ਵਾ ।
ਗੁਰੁਣਾ ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲੇਨ ਜਯਮਾਸ਼ਾਸ੍ਵ ਮੇ ਵਿਭੋ ॥ 5-179-14 (38091)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-179-15x (3913)
ਏਵਮੇਤਤ੍ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਤਾ।
ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੈਃ ਸਹ ਯੁਧ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 5-179-15 (38092)
ਸ਼ਪੇਯੰ ਤ੍ਵਾਂ ਨਚੇਦੇਵਮਾਗਚ੍ਛੇਥਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਤ੍ਵੰ ਰਣੇ ਯਤ੍ਤੋ ਧੈਰ੍ਯਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਕੌਰਵ ॥ 5-179-16 (38093)
ਨ ਤੁ ਤੇ ਜਯਮਾਸ਼ਾਸੇ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਜੇਤੁਮਹੰ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਗਚ੍ਛ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਚਰਿਤੇਨ ਤੇ ॥ 5-179-17 (38094)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤੰ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਥਮਾਰੁਹ੍ਯ ਸਤ੍ਵਰਃ ।
ਪ੍ਰਾਧ੍ਮਾਪਯੰ ਰਣੇ ਸ਼ਙ੍ਖੰ ਪੁਨਰ੍ਹੇਮਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-179-18 (38095)
ਤਤੋ ਯੁਦ੍ਧੰ ਸਮਭਵਨ੍ਮਮ ਤਸ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਦਿਵਸਾਨ੍ਸੁਬਹੂਨ੍ਰਾਜਨ੍ਪਰਸ੍ਪਰਜਿਗੀਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-179-19 (38096)
ਸ ਮੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਰਣੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਹਰਤ੍ਕਙ੍ਖਪਤ੍ਰਿਭਿਃ ।
ਵਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਸ਼ਤੈਸ਼੍ਚ ਨਵਭਿਃ ਸ਼ਰਾਣਾਂ ਨਤਸ਼਼ਰ੍ਵਣਾਮ੍ ॥ 5-179-20 (38097)
ਚਤ੍ਵਾਰਸ੍ਤੇਨ ਮੇ ਵਾਹਾਃ ਸੂਤਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਪ੍ਰਤਿਰੁਦ੍ਧਾਸ੍ਤਥੈਵਾਹੰ ਸਮਰੇ ਦੰਸ਼ਿਤਃ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-179-21 (38098)
ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ।
ਤਮਹੰ ਸ੍ਮਯੰਨਿਵ ਰਣੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ੰ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-179-22 (38099)
ਆਚਾਰ੍ਯਤਾ ਮਾਨਿਤਾ ਮੇ ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦੇ ਹ੍ਯਪਿ ਤ੍ਵਯਿ ।
ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸੰਪਦੰ ਧਰ੍ਮਸੰਗ੍ਰਹੇ ॥ 5-179-23 (38100)
ਯੇ ਤੇ ਵੇਦਾਃ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਥਾ .... ਯਚ੍ਚ ਤੇ ਮਹਤ੍ ।
ਤਪਸ਼੍ਚ ਤੇ ਮਹਤ੍ਤਪ੍ਤੰ ਨ ਤੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਹਰਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 5-179-24 (38101)
ਪ੍ਰਹਰੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਯੰ ਤ੍ਵੰ ਰਾਮ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਤ੍ਵੰ ਹਿ ਯਾਤਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸਮੁਦ੍ਯਮਾਤ੍ ॥ 5-179-25 (38102)
ਪਸ਼੍ਯ ਮੇ ਧਨੁਸ਼਼ੋ ਵੀਰ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯ ਬਾਹ੍ਵੋਰ੍ਬਲੰ ਮਮ।
ਏਸ਼਼ ਤੇ ਕਾਰ੍ਮੁਕ ਵੀਰ ਛਿਨਦ੍ਮਿ ਨਿਸ਼ਿਤੇਸ਼਼ੁਣਾ ॥ 5-179-26 (38103)
ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਨਿਸ਼ਿਤੰ ਭਲ੍ਲੰ ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਤੇਨਾਸ੍ਯ ਧਨੁਸ਼਼ਃ ਕੋਟਿੰ ਛਿਤ੍ਵਾ ਭੂਮਾਵਪਾਤਯਮ੍ ॥ 5-179-27 (38104)
ਤਥੈਵ ਚ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤ੍ਕਾਨਾਂ ਸ਼ਤਾਨਿ ਨਤਪਰ੍ਵਣਾਮ੍ ।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਕਙ੍ਕਪਤ੍ਰਾਣਾਂ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਰਥੰ ਪ੍ਰਤਿ । 5-179-28 (38105)
ਕਾਯੇ ਵਿਸ਼਼ਕ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਤਦਾ ਵਾਯੁਨਾ ਸਮੁਦੀਰਿਤਾਃ।
ਚੇਲੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਰਨ੍ਤੋ ਰੁਧਿਰੰ ਨਾਗਾ ਇਵ ਚ ਤੇ ਸ਼ਰਾਃ ॥ 5-179-29 (38106)
ਕ੍ਸ਼਼ਤਜੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗਃ ਕ੍ਸ਼਼ਰਨ੍ਸ ਰੁਧਿਰੰ ਰਣੇ।
ਬਭੌ ਰਾਮਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲ ਇਵ ਕਿੰਸ਼ੁਕਃ ॥ 5-179-30 (38107)
ਹੇਮਨ੍ਤਾਨ੍ਤੇ(ਅ)ਸ਼ੋਕ ਇਵ ਰਕ੍ਤਸ੍ਤਬਕਮਣ੍ਡਿਤਃ।
ਬਭੌ ਰਾਮਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਫੁਲ੍ਲ ਇਵ ਕਿੰਸ਼ੁਕਃ ॥ 5-179-31 (38108)
ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਦ੍ਧਨੁਰਾਦਾਯ ਰਾਮਃ ਕ੍ਰੋਧਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਹੇਮਪੁਙ੍ਖਾਨ੍ਸੁਨਿਸ਼ਿਤਾਞ੍ਸ਼ਰਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਹਿ ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਸਃ ॥ 5-179-32 (38109)
ਤੇ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਮਾਂ ਰੌਦ੍ਰਾ ਬਹੁਧਾ ਮਰ੍ਮਭੇਦਿਨਃ ।
ਅਕਮ੍ਪਯਨ੍ਮਹਾਵੇਗਾਃ ਸਰ੍ਪਾਨਲਵਿਸ਼਼ੋਪਮਾਃ ॥ 5-179-33 (38110)
ਤਮਹੰ ਸਮਵਸ਼਼੍ਟਭ੍ਯ ਪੁਨਰਾਤ੍ਮਾਨਮਾਹਵੇ ।
ਸ਼ਤਸੰਖ੍ਯੈਃ ਸ਼ਰੈਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਤਦਾ ਰਾਮਮਵਾਕਿਰਮ੍ ॥ 5-179-34 (38111)
ਸ ਤੈਰਗ੍ਨ੍ਯਰ੍ਕਸਙ੍ਕਾਸ਼ੈਃ ਸ਼ਰੈਰਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੋਪਮੈਃ ।
ਸ਼ਿਤੈਰਭ੍ਯਰ੍ਦਿਤੋ ਰਾਮੋ ਮਨ੍ਦਚੇਤਾ ਇਵਾਭਵਤ੍ ॥ 5-179-35 (38112)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਵਿਨਿਨ੍ਦ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਧਿਗ੍ਧਿਗਿਤ੍ਯਬ੍ਰੁਵੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-179-36 (38113)
ਅਸਕ੍ਰੁʼਚ੍ਚਾਬ੍ਰੁਵੰ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ੋਕਵੇਗਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ ।
ਅਹੋ ਬਤ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਮਯੇਦੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-179-37 (38114)
ਗੁਰੁਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਯਦੇਵੰ ਪੀਡਿਤਃ ਸ਼ਰੈਃ।
ਤਤੋ ਨ ਪ੍ਰਾਹਰੰ ਭੂਯੋ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਾਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-179-38 (38115)
ਅਥਾਵਤਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪੂਸ਼਼ਾ ਦਿਵਸਮੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ।
ਜਗਾਮਾਸ੍ਤੰ ਸਹਸ੍ਰਾਂਸ਼ੁਸ੍ਤਤੋ ਯੁਦ੍ਧਮੁਪਾਰਮਤ੍ ॥ ॥ 5-179-39 (38116)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 180
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.180. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 180
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਰਾਮਭੀਸ਼਼੍ਮਸਮਰਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-180-0 (38117)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-180-0x (3914)
ਆਤ੍ਮਨਸ੍ਤੁ ਤਤਃ ਸੂਤੋ ਹਯਾਨਾਂ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਮਮ ਚਾਪਨਯਾਮਾਸ ਸ਼ਲ੍ਯਾਨ੍ਕੁਸ਼ਲਸੰਮਤਃ ॥ 5-180-1 (38118)
ਸ੍ਨਾਤਾਪਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੈਸ੍ਤੁਰਗੈਰ੍ਲਬ੍ਧਤੋਯੈਰਵਿਹ੍ਵਲੈਃ।
ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਚੋਦਿਤੇ ਸੂਰ੍ਯੇ ਤਤੋ ਯੁਦ੍ਧਮਵਰ੍ਤਤ ॥ 5-180-2 (38119)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਭਾਂ ਤੂਰ੍ਣਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਦੰਸ਼ਿਤੰ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍।
ਅਕਰੋਦ੍ਰਥਮਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਰਾਮਃ ਸਜ੍ਜੰ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥ 5-180-3 (38120)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਰਾਮਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਮਰਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ।
ਧਨੁਃਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸਮਿਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸਹਸਾਵਤਰੰ ਰਥਾਤ੍ ॥ 5-180-4 (38121)
ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤਥੈਵਾਹੰ ਰਥਮਾਰੁਹ੍ਯ ਭਾਰਤ ।
ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਰ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਮੁਖੇ ਵੀਤਭੀਃ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 5-180-5 (38122)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਸਮਵਾਕਿਰਮ੍ ।
ਸ ਚ ਮਾਂ ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੰ ਸਮਵਾਕਿਰਮ੍॥ 5-180-6 (38123)
ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਪੁਨਰੇਵ ਸੁਤੇਜਿਤਾਨ੍ ।
ਸੰਪ੍ਰੈਸ਼਼ੀਨ੍ਮੇ ਸ਼ਰਾਨ੍ਘੋਰਾਨ੍ਦੀਪ੍ਤਾਸ੍ਯਾਨੁਰਗਾਨਿਵ ॥ 5-180-7 (38124)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਨਿਸ਼ਿਤੈਰ੍ਭਲ੍ਲੈਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ।
ਅਚ੍ਛਿਦੰ ਸਹਸਾ ਰਾਜੰਨਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-180-8 (38125)
ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ।
ਮਯਿ ਪ੍ਰਯੋਜਯਾਮਾਸ ਤਾਨ੍ਯਹੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ਼਼ੇਧਯਮ੍ । 5-180-9 (38126)
ਅਸ੍ਤ੍ਰੈਰੇਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ੰਨਧਿਕਾਂ ਕ੍ਰਿਯਾਮ੍।
ਤਤੋ ਵਿਦਿ ਮਹਾੰਨਾਦਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਤ੍ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 5-180-10 (38127)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਾਯਵ੍ਯੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਜਘ੍ਨੇ ਚ ਤਦ੍ਰਾਮੋ ਗੁਹ੍ਯਕਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਭਾਰਤ ॥ 5-180-11 (38128)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਤ੍ਰਮਾਗ੍ਨੇਯਮਨੁਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍ ।
ਵਾਰੁਣੇਨੈਵ ਤਦ੍ਰਾਮੋ ਵਾਰਯਾਮਾਸ ਮੇ ਵਿਭੁਃ ॥ 5-180-12 (38129)
ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨਿ ਰਾਮਸ੍ਯਾਹਮਵਾਰਯਮ੍ ।
ਰਾਮਸ਼੍ਚ ਮਮ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਰਿਨ੍ਦਮਃ ॥ 5-180-13 (38130)
ਤਤੋ ਮਾਂ ਸਵ੍ਯਤੋ ਰਾਜਨ੍ਰਾਮਃ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਃ।
ਉਰਸ੍ਯਵਿਧ੍ਯਤ੍ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ॥ 5-180-14 (38131)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭਾਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸੰਨ੍ਯਸ਼਼ੀਦੰ ਰਥੋਤ੍ਤਮੇ।
ਤਤੋ ਮਾਂ ਕਸ਼੍ਮਲਾਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸੂਤਸ੍ਤੂਰ੍ਣਮੁਦਾਵਹਤ੍ ॥ 5-180-15 (38132)
ਗ੍ਲਾਯਨ੍ਤੰ ਭਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਰਾਮਬਾਣਪ੍ਰਪੀਡਿਤਮ੍ ।
ਤਤੋ ਮਾਮਪਯਾਤੰ ਵੈ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਿਦ੍ਧਮਚੇਤਸਮ੍ ॥ 5-180-16 (38133)
ਰਾਮਸ੍ਯਾਨੁਚਰਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਃ ।
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਃ ਕਾਸ਼ਿਕਨ੍ਯਾ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-180-17 (38134)
ਤਤਸ੍ਤੁ ਲਬ੍ਧਸੰਜ੍ਞੋ(ਅ)ਹੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸੂਤਮਥਾਬ੍ਰੁਵਮ੍ ।
ਯਾਹਿ ਸੂਤ ਯਤੋ ਰਾਮਃ ਸਜ੍ਜੋ(ਅ)ਹੰ ਗਤਵੇਦਨਃ ॥ 5-180-18 (38135)
ਤਤੋ ਮਾਮਵਹਤ੍ਸੂਤੋ ਹਯੈਃ ਪਰਮਸ਼ੋਭਿਤੈਃ ।
ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਦ੍ਭਿਰਿਵ ਕੌਰਵ੍ਯ ਮਾਰੁਤਪ੍ਰਤਿਮੈਰ੍ਗਤੌ ॥ 5-180-19 (38136)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਰਾਮਮਾਸਾਦ੍ਯ ਬਾਣਵਰ੍ਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਕੌਰਵ ।
ਅਵਾਕਿਰੰ ਸੁਸੰਰਬ੍ਧਃ ਸੰਰਬ੍ਧੰ ਚ ਜਿਗੀਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-180-20 (38137)
ਤਾਨਾਪਤਤ ਏਵਾਸੌ ਰਾਮੋ ਬਾਣਾਨਜਿਹ੍ਮਗਾਨ੍।
ਬਾਣੈਰੇਵਾਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤੂਰ੍ਣਮੇਕੈਕੰ ਤ੍ਰਿਭਿਰਾਹਵੇ ॥ 5-180-21 (38138)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਸੂਦਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਮ ਬਾਣਾਃ ਸੁਸੰਸ਼ਿਤਾਃ ।
ਰਾਮਬਾਣੈਰ੍ਦ੍ਵਿਧਾ ਚ੍ਛਿੰਨਾਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 5-180-22 (38139)
ਤਤਃ ਪੁਨਃ ਸ਼ਰੰ ਦੀਪ੍ਤੰ ਸੁਪ੍ਰਭੰ ਕਾਲਸੰਮਿਤਮ੍ ।
ਅਸ੍ਰੁʼਜੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਾਯ ਰਾਮਾਯਾਹੰ ਜਿਘਾਂਸਯਾ ॥ 5-180-23 (38140)
ਤੇਨ ਤ੍ਵਭਿਹਤੋ ਗਾਢੰ ਬਾਣਵੇਗਵਸ਼ੰ ਗਤਃ।
ਮੁਮੋਹ ਸਮਰੇ ਰਾਮੋ ਭੂਮੌ ਚ ਨਿਪਪਾਤ ਹ ॥ 5-180-24 (38141)
ਤਤੋ ਹਾਹਾਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਸਰ੍ਵੰ ਰਾਮੇ ਭੂਤਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤੇ ।
ਜਗਦ੍ਭਾਰਤ ਸੰਵਿਗ੍ਨੰ ਯਥਾਰ੍ਕਪਤਨੇ ਭਵੇਤ੍ ॥ 5-180-25 (38142)
ਤਤ ਏਨੰ ਸਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵਾਭਿਦੁਦ੍ਰੁਵੁਃ ।
ਤਪੋਧਨਾਸ੍ਤੇ ਸਹਸਾ ਕਾਸ਼੍ਯਾ ਚ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-180-26 (38143)
ਤਤ ਏਨੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਸ਼ਨੈਰਾਸ਼੍ਵਾਸਯੰਸ੍ਤਦਾ ।
ਪਾਣਿਭਿਰ੍ਜਲਸ਼ੀਤੈਸ਼੍ਚ ਜਯਾਸ਼ੀਰ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਕੌਰਵ ॥ 5-180-27 (38144)
ਤਤਃ ਸ ਵਿਹ੍ਵਲੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਰਾਮ ਉਤ੍ਥਾਯ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਹਤੋ(ਅ)ਸੀਤਿ ਬਾਣੰ ਸੰਧਾਯ ਕਾਰ੍ਮੁਕੇ ॥ 5-180-28 (38145)
ਸ ਮੁਕ੍ਤੋ ਨ੍ਯਪਤਤ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਸਵ੍ਯੇ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਮਹਾਹਵੇ ।
ਯੇਨਾਹੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਰੋ ਵ੍ਯਾਘੂਰ੍ਣਿਤ ਇਵ ਦ੍ਰੁਮਃ ॥ 5-180-29 (38146)
ਹਤ੍ਵਾ ਹਯਾਂਸ੍ਤਤੋ ਰਾਮਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਮਹਾਹਵੇ ।
ਅਵਾਕਿਰਨ੍ਮਾਂ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੋ ਬਾਣੈਸ੍ਤੈਰ੍ਲੋਮਵਾਹਿਭਿਃ ॥ 5-180-30 (38147)
ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਪਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸਮਰਪ੍ਰਤਿਵਾਰਣਮ੍ ।
ਅਵਾਸ੍ਰੁʼਜੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤੇਨ੍ਤਰਾਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ਸ਼ਰਾਃ ॥ 5-180-31 (38148)
ਰਾਮਸ੍ਯ ਮਮ ਚੈਵਾਸ਼ੁ ਵ੍ਯੋਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਮਨ੍ਤਤਃ।
ਨ ਸ੍ਮ ਸੂਰ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਪਤਿ ਸ਼ਰਜਾਲਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-180-32 (38149)
ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਾ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮੇਘਰੁਦ੍ਧ ਇਵਾਭਵਤ੍ ।
ਤਤੋ ਵਾਯੋਃ ਪ੍ਰਕਮ੍ਪਾਚ੍ਚ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯ ਚ ਗਭਸ੍ਤਿਭਿਃ ॥ 5-180-33 (38150)
ਅਭਿਘਾਤਪ੍ਰਭਾਵਾਚ੍ਚ ਪਾਵਕਃ ਸਮਜਾਯਤ ।
ਤੇ ਸ਼ਰਾਃ ਸ੍ਵਸਮੁਤ੍ਥੇਨ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਭਾਨੁਨਾ ॥ 5-180-34 (38151)
ਭੂਮੌ ਸਰ੍ਵੇ ਤਦਾ ਰਾਜਨ੍ਭਸ੍ਮਭੂਤਾਃ ਪ੍ਰਪੇਦਿਰੇ ।
ਤਦਾ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਯੁਤਾਨ੍ਯਰ੍ਬੁਦਾਨਿ ਚ ॥ 5-180-35 (38152)
ਅਯੁਤਾਨ੍ਯਥ ਖਰ੍ਵਾਣਿ ਨਿਖਰ੍ਵਾਣਿ ਚ ਕੌਰਵ ।
ਰਾਮਃ ਸ਼ਰਾਣਾਂ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਮਯਿ ਤੂਰ੍ਣੰ ਨ੍ਯਪਾਤਯਤ੍ ॥ 5-180-36 (38153)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤਾਨਪਿ ਰਣੇ ਸ਼ਰੈਰਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੋਪਮੈਃ ।
ਸੰਛਿਦ੍ਯ ਭੂਮੌ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਪਾਤਯੇਯੰ ਨਗਾਨਿਵ ॥ 5-180-37 (38154)
ਏਵੰ ਤਦਭਵਦ੍ਯੁਦ੍ਵੰ ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ।
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਕਾਲੇ ਵ੍ਯਤੀਤੇ ਤੁ ਵ੍ਯਪਾਯਾਤ੍ਸ ਚ ਮੇ ਗੁਰੁਃ ॥ ॥ 5-180-38 (38155)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 181
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.181. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 181
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਰਮਭੀਸ਼਼੍ਮਸਮਰਵਰ੍ਣਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-181-0 (38156)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-181-0x (3915)
ਸਮਾਗਤਸ੍ਯ ਰਾਮੇਣ ਪੁਨਰੇਵਾਤਿਦਾਰੁਣਮ੍।
ਅਨ੍ਯੇਦ੍ਯੁਸ੍ਤੁਮੁਲੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਤਦਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-181-1 (38157)
ਤਤੋ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਚ੍ਛੂਰੋ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃਕ ।
ਅਯੋਜਯਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਵਿਭੁਃ ॥ 5-181-2 (38158)
ਤਾਨ੍ਯਹੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤੀਘਾਤੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਰਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਭਾਰਤ।
ਵ੍ਯਧਮੰ ਤੁਮੁਲੇਯੁਦ੍ਧੇਪ੍ਰਾਣਾਂਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਸੁਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜਾਨ੍ ॥ 5-181-3 (38159)
ਅਸ੍ਤ੍ਰੈਰਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਬਹੁਧਾ ਹਤੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਅਕ੍ਰੁਧ੍ਯਤ ਮਹਾਤੇਜਾਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਪ੍ਰਾਣਃ ਸ ਸੰਯੁਗੇ ॥ 5-181-4 (38160)
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਦ੍ਧੋਰਰੂਪਾ-
ਮਸ੍ਤ੍ਰੇ ਰੁਦ੍ਧੇ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ।
ਕਾਲੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਂ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਾਮਿਵੋਲ੍ਕਾਂ
ਸੰਦੀਪ੍ਤਾਗ੍ਰਾਂ ਤੇਜਸਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਲੋਕਮ੍ ॥ 5-181-5 (38161)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤਾਮਿਸ਼਼ੁਭਿਰ੍ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਾਂ
ਸਮਾਯਾਨ੍ਤੀਮਨ੍ਤਕਾਲਾਰ੍ਕਦੀਪ੍ਤਾਮ੍ ।
ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਰਿਧਾ ਪਾਤਯਾਮਾਸ ਭੂਮੌ
ਤਤੋ ਵਵੌ ਪਵਨਃ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਿਃ ॥ 5-181-6 (38162)
ਤਸ੍ਯਾਂ ਛਿੰਨਾਯਾਂ ਕ੍ਰੋਧਦੀਪ੍ਤੋ(ਅ)ਥ ਰਾਮਃ
ਸ਼ਕ੍ਤੀਰ੍ਘੋਰਾਃ ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਦ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਨ੍ਯਾਃ ।
ਤਾਸਾਂ ਰੂਪੰ ਭਾਰਤ ਨੋਤ ਸ਼ਕ੍ਯੰ
ਤੇਜਸ੍ਵਿਤ੍ਵਾਲ੍ਲਾਘਵਾਚ੍ਚੈਵ ਵਕ੍ਤੁਮ੍ ॥ 5-181-7 (38163)
ਕਿਨ੍ਤ੍ਵੇਵਾਹੰ ਵਿਹ੍ਵਲਃ ਸੰਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ
ਦਿਗ੍ਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾ ਮਹੋਤ੍ਕਾ ਇਵਾਗ੍ਨੇਃ ।
ਨਾਨਾਰੂਪਾਸ੍ਤੇਜਸੋਗ੍ਰੇਣ ਦੀਪ੍ਤਾ
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯਾ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਲੋਕਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ॥ 5-181-8 (38164)
ਤਤੋ ਜਾਲੰ ਬਾਣਮਯੰ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ
ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਰਾਜਨ੍।
ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੇਸ਼਼ੂਨ੍ਪ੍ਰਾਹਿਣਵੰ ਰਣੇ(ਅ)ਹੰ
ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਤੀਰਪ੍ਯਧਮੰ ਘੋਰਰੂਪਾਃ ॥ 5-181-9 (38165)
ਤਤੋ ਰਾਜਞ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਸ਼ਕ੍ਤੀਰ੍ਘੋਰਾ ਵ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਦ੍ਧੇਮਦਣ੍ਡਾਃ।
ਵਿਚਿਤ੍ਰਿਤਾਃ ਕਾਞ੍ਚਨਪਟ੍ਟਨੰਦ੍ਧਾ
ਯਥਾ ਮਹੋਲ੍ਕਾ ਜ੍ਵਲਿਤਾਸ੍ਤਥਾ ਤਾਃ ॥ 5-181-10 (38166)
ਤਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੁਗ੍ਰਾਸ਼੍ਚਰ੍ਮਣਾ ਵਾਰਯਿਤ੍ਵਾ
ਖਙ੍ਗੇਨਾਜੌ ਪਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ।
ਬਾਣੈਰ੍ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ
ਦਿਵ੍ਯਾਨਸ਼੍ਵਾਨਭ੍ਯਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸਸੂਤਾਨ੍ ॥ 5-181-11 (38167)
ਨਿਰ੍ਮਿਕ੍ਤਾਨਾਂ ਪੰਨਗਾਨਾਂ ਸਰੂਪਾ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਤੀਰ੍ਹੇਮਚਿਤ੍ਰਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ।
ਪ੍ਰਾਦੁਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਦਿਵ੍ਯਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਕ੍ਰੋਧਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਹੈਹਯੇਸ਼ਮਮਾਥੀ ॥ 5-181-12 (38168)
ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੇਣ੍ਯਃ ਸ਼ਲਭਾਨਾਮਿਵੋਗ੍ਰਾਃ
ਸਮਾਪੇਤੁਰ੍ਵਿਸ਼ਿਖਾਨਾਂ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਃ ।
ਸਮਾਚਿਨੋਚ੍ਚਾਪਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸ਼ਰੀਰੰ
ਹਯਾਨ੍ਸੂਤੰ ਸਰਥੰ ਚੈਵ ਮਹ੍ਯਮ੍ ॥ 5-181-13 (38169)
ਰਥਃ ਸ਼ਰੈਰ੍ਮੇ ਨਿਚਿਤਃ ਸਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਭੂ-
ਤ੍ਤਥਾ ਵਾਹਾਃ ਸਾਰਥਿਸ਼੍ਚੈਵ ਰਾਜਨ੍।
ਯੁਗੰ ਰਥੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਤਥੈਵ ਚਕ੍ਰੇ
ਤਥੈਵਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ(ਅ)ਥ ਭਗ੍ਨਃ ॥ 5-181-14 (38170)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਬਾਣਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵ੍ਯਤੀਤੇ
ਸ਼ਰੌਘੇਣ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਗੁਰੁਂ ਤਮ੍।
ਸ ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤੋ ਮਾਰ੍ਗਣੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਰਾਸ਼ਿ-
ਰ੍ਦੇਹਾਦਸਕ੍ਤੰ ਮੁਮੁਚੇ ਭੂਰਿ ਰਕ੍ਤਮ੍ ॥ 5-181-15 (38171)
ਯਥਾ ਰਾਮੋ ਬਾਣਜਾਲਾਭਿਤਪ੍ਤ-
ਸ੍ਤਥੈਵਾਹੰ ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਗਾਢਵਿਦ੍ਧਃ ।
ਤਤੋ ਯੁਦ੍ਧੰ ਵ੍ਯਰਮਚ੍ਚਾਪਰਾਹ੍ਣੇ
ਭਾਨਾਵਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਯਾਤੇ ਮਹੀਧ੍ਰਮ੍ ॥ ॥ 5-181-16 (38172)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 182
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.182. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 182
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਰਾਮੇਣ ਰਥਾਦਧਃ ਪਾਤਿਤਸ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਦਿਵ੍ਯਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਰਾਮਸ੍ਯ ਰਥਾਦਧਃ ਪਾਤਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਸਮੁਦ੍ਬੁਧ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਯੁਯੁਤ੍ਸੋ ਰਾਮਸ੍ਯ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-182-0 (38173)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-182-0x (3916)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੂਰ੍ਯੇ ਵਿਮਲਤਾਂ ਗਤੇ।
ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯ ਮਯਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪੁਨਰ੍ਯੁਦ੍ਧਮਵਰ੍ਤਤ ॥ 5-182-1 (38174)
ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਰਥੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਃ।
ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਸ਼ਰਜਾਲਾਨਿ ਮਯਿ ਮੇਧ ਇਵਾਚਲੇ ॥ 5-182-2 (38175)
ਤਤਃ ਸੂਤੋ ਮਮ ਸੁਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਰਵਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਤਾਡਿਤਃ।
ਅਪਯਾਤੋ ਰਥੋਪਸ੍ਥਾਨ੍ਮਨੋ ਮਮ ਵਿਸ਼਼ਾਦਯਨ੍ ॥ 5-182-3 (38176)
ਤਤਃ ਸੂਤੋ ਮਮਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਕਸ਼੍ਮਲੰ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਨ੍ਮਹਤ੍ ।
ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਚ ਸ਼ਰਾਘਾਤਾੰਨਿਪਪਾਤ ਮੁਮੋਹ ਚ ॥ 5-182-4 (38177)
ਤਤਃ ਸੂਤੋ ਜਹਾਤ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਰਾਮਬਾਣਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ।
ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦਿਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਾਂ ਚ ਭੀਰਾਵਿਸ਼ਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-182-5 (38178)
ਤਤਃ ਸੂਤੇ ਹਤੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮੇ ਸ਼ਰਾਨ੍ ।
ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਮਨਸੋ ਰਾਮਃ ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸੰਮਿਤਮ੍ ॥ 5-182-6 (38179)
ਤਤਃ ਸੂਤਵ੍ਯਸਨਿਨੰ ਵਿਪ੍ਲੁਤੰ ਮਾਂ ਸ ਭਾਰ੍ਗਵਃ ।
ਸ਼ਰੇਣਾਭ੍ਯਹਨਦ੍ਗਾਢੰ ਵਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਬਲਵਦ੍ਧਨੁਃ ॥ 5-182-7 (38180)
ਸ ਮੇ ਭੁਜਾਨ੍ਤਰੇ ਰਾਜੰਨਿਪਤ੍ਯ ਰੁਧਿਰਾਸ਼ਨਃ।
ਮਯੈਵ ਸਹ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਜਗਾਮ ਵਸੁਧਾਤਲਮ੍ ॥ 5-182-8 (38181)
ਮਤ੍ਵਾ ਤੁ ਨਿਹਤੰ ਰਾਮਸ੍ਤਤੋ ਮਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਮੇਘਵਦ੍ਵਿਨਨਾਦੋਚ੍ਚੈਰ੍ਜਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-182-9 (38182)
ਤਥਾ ਤੁ ਪਤਿਤੇ ਰਾਜਨ੍ਮਯਿ ਰਾਮੋ ਮੁਦਾ ਯੁਤਃ।
ਉਦਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਮਹਾਨਾਦੰ ਸਹ ਤੈਰਨੁਯਾਯਿਭਿਃ ॥ 5-182-10 (38183)
ਮਮ ਤਤ੍ਰਾਭਵਨ੍ਯੇ ਤੁ ਕੁਰਵਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਤਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ।
ਆਗਤਾ ਅਪਿ ਯੁਦ੍ਧੰ ਤਞ੍ਜਨਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਃ ।
ਆਰ੍ਤਿੰ ਪਰਮਿਕਾਂ ਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤੇ ਤਦਾ ਪਤਿਤੇ ਮਯਿ ॥ 5-182-11 (38184)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰ ਪਤਿਤੋ ਰਾਜਸਿੰਹ
ਦ੍ਵਿਜਾਨਸ਼਼੍ਟੌ ਸੂਰ੍ਯਹੁਤਾਸ਼ਨਾਭਾਨ੍ ।
ਤੇ ਮਾਂ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਪਰਿਰ੍ਵਾਯ ਤਸ੍ਥੁਃ
ਸ੍ਵਬਾਹੁਭਿਃ ਪਰਿਧਾਰ੍ਯਾਜਿਮਧ੍ਯੇ ॥ 5-182-12 (38185)
ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਸ਼੍ਚ ਤੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰੈਰ੍ਨਾਹੰ ਭੂਮਿਮੁਪਾਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍ ।
ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਧ੍ਰੁʼਤੋ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿ ਤੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰੈਰ੍ਬਾਨ੍ਧਵੈਰਿਵ ॥ 5-182-13 (38186)
ਸ਼੍ਵਸੰਨਿਵਾਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਜਲਬਿਨ੍ਦੁਭਿਰੁਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ।
ਤਤਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਾਜੰਨਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮਾਮ੍ ॥ 5-182-14 (38187)
ਮਾ ਭੈਰਿਤਿ ਸਮੰ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍।
ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਹੰ ਵਾਗ੍ਭਿਸ੍ਤਰ੍ਪਿਤਃ ਸਹਸੋਤ੍ਥਿਤਃ ।
ਮਾਤਰੰ ਸਰਿਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਮਪਸ਼੍ਯੰ ਰਥਮਾਸ੍ਥਿਤਾਮ੍ ॥ 5-182-15 (38188)
ਹਯਾਸ਼੍ਚ ਮੇ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਸ੍ਤਯਾ(ਅ)(ਅ)ਸ-
ਨ੍ਮਹਾਨਦ੍ਯਾ ਸੰਯਤਿ ਕੌਰਵੇਨ੍ਦ੍ਰ।
ਪਾਦੌ ਜਨਨ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚਾਹੰ
ਤਥਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਰਥਮਭ੍ਯਰੋਹਮ੍ ॥ 5-182-16 (38189)
ਰਰਕ੍ਸ਼਼ ਸਾ ਮਾਂ ਸਰਥੰ ਹਯਾਂਸ਼੍ਚੋਪਸ੍ਕਾਰਾਣਿ ਚ।
ਤਾਮਹੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰੇਵ ਵ੍ਯਸਰ੍ਜਯਮ੍ ॥ 5-182-17 (38190)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਸ੍ਵਯਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਹਯਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਵਾਤਰੰਹਸਃ।
ਅਯੁਧ੍ਯੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇਨ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹਨਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-182-18 (38191)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵੇਗਵਨ੍ਤੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ।
ਅਮੁਞ੍ਚੰ ਸਮਰੇ ਬਾਣੰ ਰਾਮਾਯ ਹ੍ਰੁʼਦਯਚ੍ਛਿਦਮ੍ ॥ 5-182-19 (38192)
ਤਤੋ ਜਗਾਮ ਵਸੁਧਾਂ ਮਮ ਬਾਣਪ੍ਰਪੀਡਿਤਃ ।
ਜਾਨੁਭ੍ਯਾਂ ਧਨੁਰੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਰਾਮੋ ਮੋਹਵਸ਼ੰ ਗਤਃ ॥ 5-182-20 (38193)
ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਪਤਿਤੇ ਰਾਮੇ ਭੂਰਿਸਹਸ੍ਰਦੇ ।
ਆਵਵ੍ਰੁਰ੍ਜਲਦਾ ਵ੍ਯੋਮ ਕ੍ਸ਼਼ਰਨ੍ਤੋ ਰੁਧਿਰੰ ਬਹੁ ॥ 5-182-21 (38194)
ਉਲ੍ਕਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਪੇਤੁਃ ਸਨਿਰ੍ਘਾਤਾਃ ਸਕਮ੍ਪਨਾਃ। 5-182-22bਅਰ੍ਕੰ ਚ ਸਹਸਾ ਦੀਪ੍ਤੰ ਸ੍ਵਰ੍ਭਾਨੁਰਭਿਸੰਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ ॥ 5-182-22 (38195)
ਵਵੁਸ਼੍ਚ ਵਾਤਾਃ ਪਰੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚਲਿਤਾ ਚ ਵਸੁਂਧਰਾ ।
ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਾ ਬਲਾਸ਼੍ਚ ਕਙ੍ਕਾਸ਼੍ਚ ਪਰਿਪੇਤੁਰ੍ਗੁਦਾ ਯੁਤਾਃ ॥ 5-182-23 (38196)
ਦੀਪ੍ਤਾਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿ ਗੋਮਾਯੁਰ੍ਦਾਰੁਣੰ ਮੁਹੁਰੁੰਨਦਤ੍ ।
ਅਨਾਹਤਾ ਦੁਨ੍ਦੁਭਯੋ ਵਿਨੇਦੁਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਨਿਃਸ੍ਵਨਾਃ ॥ 5-182-24 (38197)
ਏਤਦੌਤ੍ਪਾਤਿਕੰ ਸਰ੍ਵੰ ਘੋਰਮਾਸੀਦ੍ਭਯੰਕਰਮ੍ ।
ਵਿਸੰਜ੍ਞਕਲ੍ਪੇ ਧਰਣੀਂ ਗਤੇ ਰਾਮੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 5-182-25 (38198)
ਤਤੋ ਵੈ ਸਹਸੋਤ੍ਥਾਯ ਰਾਮੋ ਮਾਮਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ।
ਪੁਨਰ੍ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਕੌਰਵ੍ਯ ਵਿਹ੍ਵਲਃ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਛਿਤਃ ॥ 5-182-26 (38199)
ਆਦਦਾਨੋ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਕਾਰ੍ਮੁਕੰ ਤਾਲਸੰਨਿਭਮ੍ ।
ਤਤੋ ਮਯ੍ਯਾਦਦਾਨੰ ਤੰ ਰਾਮਮੇਵ ਨ੍ਯਵਾਰਯਨ੍ ॥ 5-182-27 (38200)
ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਪਾਯੁਕ੍ਤਾਃ ਕ੍ਰੋਧਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਪਿ ਭਾਰ੍ਗਵਃ ।
ਸਮਾਹਰਦਮੇਯਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਰੰ ਕਾਲਾਨਲੋਪਮਮ੍ ॥ 5-182-28 (38201)
ਸਤੋ ਰਵਿਰ੍ਮਨ੍ਦਮਰੀਚਿਮਣ੍ਡਲੋ
ਜਗਾਮਾਸ੍ਤੰ ਪਾਂਸੁਪੁਞ੍ਜਾਵਗੂਢਃ
ਨਿਸ਼ਾ ਵ੍ਯਗਾਹਤ੍ਸੁਖਸ਼ੀਤਮਾਰੁਤਾ
ਤਤੋ ਯੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਹਾਰਯਾਵ- ॥ 5-182-29 (38202)
ਏਵੰ ਰਾਜੰਨਵਹਾਰੋ ਬਭੂਵ
ਤਤਃ ਪੁਨਰ੍ਵਿਮਲੇ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸੁਘੋਰਮ੍।
ਕਲ੍ਯੰਕਲ੍ਯੰ ਵਿੰਸ਼ਤਿੰ ਵੈ ਦਿਨਾਨਿ
ਤਥੈਵ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਦਿਨਾਨਿ ਤ੍ਰੀਣਿ ॥ ॥ 5-182-30 (38203)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-182-2 ਅਭ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਮੇਘਮਣ੍ਡਲਸਮੀਪੇ ॥ 5-182-12 ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰੂਪਧਰਾਨ੍ ਵਸੂਨ੍ ॥ 5-182-21 ਭੂਯਿਪ੍ਤਹਸ੍ਨਦੇ ਸ੍ਵਰ੍ਣਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਦਾਤਰਿ ॥ 5-182-22 ਸਕਮ੍ਪਨਾਃ ਸਵਿਦ੍ਯੁਤਃ ॥ 5-182-23 ਬਲਾਃ ਬਲਾਕਾਃ ॥ 5-182-30 ਕਲ੍ਯੰਕਲ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਤਃਪ੍ਰਾਤਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 183
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.183. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 183
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸਪ੍ਰਮਾਣੰ ਦੇਵਤਾਦਿਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ਼ਾਯਿਤਸ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਦਿਵ੍ਯਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਸਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਜ੍ਞਾਤਪੂਰ੍ਵਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪਨਾਸ੍ਤ੍ਰਾਨੁਸ੍ਮਾਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-183-0 (38204)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-183-0x (3917)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਨਿਸ਼ਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਤਦਾ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚ ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-183-1 (38205)
ਨਕ੍ਤੰਚਰਾਣਾਂ ਭੂਤਾਨਾਂ ਰਾਜਨ੍ਯਾਨਾਂ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ।
ਸ਼ਯਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਹਿਤੇ ਮਨਸਾ ਸਮਚਿਨ੍ਤਯਮ੍ ॥ 5-183-2 (38206)
ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇਨ ਮੇ ਯੁਦ੍ਧਮਿਦੰ ਪਰਮਦਾਰੁਣਮ੍ ।
ਅਹਾਨਿ ਚ ਬਹੂਨ੍ਯਦ੍ਯ ਵਰ੍ਤਤੇ ਸੁਮਹਾਤ੍ਯਯਮ੍ ॥ 5-183-3 (38207)
ਨ ਚ ਰਾਮੰ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੰ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ ।
ਵਿਜੇਤੁਂ ਸਮਰੇ ਵਿਪ੍ਰੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੰ ਮਹਾਬਲਮ੍ ॥ 5-183-4 (38208)
ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਮਯਾ ਜੇਤੁਂ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍ ।
ਦੈਵਤਾਨਿ ਪ੍ਰਸੰਨਾਨਿ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਤੁ ਨਿਸ਼ਾਂ ਮਮ ॥ 5-183-5 (38209)
ਤਤੋ ਨਿਸ਼ਿ ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤਃ ਸ਼ਰਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਃ ।
ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨੇਹ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਭਾਤਸਮਯੇ ਤਦਾ ॥ 5-183-6 (38210)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਵਿਪ੍ਰਮੁਖ੍ਯੈਸ੍ਤੈਰ੍ਯੈਰਸ੍ਮਿ ਪਤਿਤੋ ਰਥਾਤ੍।
ਉਤ੍ਥਾਪਿਤੋ ਧ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਭੈਰਿਤਿ ਚ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਃ ॥ 5-183-7 (38211)
ਤ ਏਵ ਮਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੇਤ੍ਯ ਵੈ ।
ਪਰਿਵਾਰ੍ਯਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੰਨਿਬੋਧ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ ॥ 5-183-8 (38212)
ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਮਾ ਭੈਰ੍ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਨ ਭਯੰ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਨ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਮਹੇ ਤ੍ਵਾਂ ਕੌਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰੰ ਹਿ ਨੋ ਭਵਾਨ੍ ॥ 5-183-9 (38213)
ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਰਾਮੋ ਰਣੇ ਜੇਤਾ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ ।
ਤ੍ਵਮੇਵ ਸਮਰੇ ਰਾਮੰ ਵਿਜੇਤਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-183-10 (38214)
ਇਦਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸੁਦਯਿਤੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾਸ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍ ।
ਵਿਦਿਤੰ ਹਿ ਤਵਾਪ੍ਯੇਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਹਧਾਰਣੇ ॥ 5-183-11 (38215)
ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯੰ ਵਿਸ਼੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪੰ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ।
ਨ ਹੀਦੰ ਵੇਦ ਰਾਮੋ(ਅ)ਪਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਵਾ ਪੁਮਾਨ੍ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ 5-183-12 (38216)
ਤਤ੍ਸ੍ਮਰਸ੍ਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸੰਯੋਜਯਸ੍ਵ ਚ।
ਉਪਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤਵਾਨਘ ॥ 5-183-13 (38217)
ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਕੌਰਵ ।
ਨ ਚ ਰਾਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗਨ੍ਤਾ ਤੇਨਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-183-14 (38218)
ਏਨਸਾ ਨ ਤੁ ਸੰਯੋਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਜਾਤੁ ਮਾਨਦ ।
ਸ੍ਵਪ੍ਸ੍ਯਤੇ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਤ੍ਵਦ੍ਬਾਣਬਲਪੀਡਿਤਃ ॥ 5-183-15 (38219)
ਤਤੋ ਜਿਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਮੇਵੈਨੰ ਪੁਨਰੁਤ੍ਥਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ।
ਅਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਦਯਿਤੇਨਾਜੌ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਸੰਬੋਧਨੇਨ ਵੈ ॥ 5-183-16 (38220)
ਏਵੰ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਰਥਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤੰ ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਵੇਤਿ ਤੁਲ੍ਯੰ ਮਨ੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍ ॥ 5-183-17 (38221)
ਨ ਚ ਰਾਮੇਣ ਮਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕਦਾਚਿਦਪਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ।
ਤਤਃ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਮਿਦੰ ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪੰ ਯੁਜ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ॥ 5-183-18 (38222)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਾਃ ।
ਅਸ਼਼੍ਟੌ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਰੂਪਾਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਭਾਸੁਰਮੂਰ੍ਤਯਃ ॥ ॥ 5-183-19 (38223)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-183-5 ਨਿਸ਼ਾਂ ਨਿਸ਼ਿ। ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਤੁ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਨ੍ਤੁ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 184
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.184. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 184
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਰਾਮਭੀਸ਼਼੍ਮਯੋਰਾਯੋਧਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪਨਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਭਾਨਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-184-0 (38224)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-184-0x (3918)
ਤਤੋ ਰਾਤ੍ਰੌ ਵ੍ਯਤੀਤਾਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭਾਰਤ ।
ਤਤਃ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਵੈ ਸ੍ਵਪ੍ਨਮਵਾਪੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-184-1 (38225)
ਤਤਃ ਸਮਭਵਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਮਮ ਤਸ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਤੁਮੁਲੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 5-184-2 (38226)
ਤਤੋ ਬਾਣਮਯੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵਵਰ੍ਸ਼਼ ਮਯਿ ਭਾਰ੍ਗਵਃ।
ਨ੍ਯਵਾਰਯਮਹੰ ਤਚ੍ਚ ਸ਼ਰਜਾਲੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 5-184-3 (38227)
ਤਤਃ ਪਰਮਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪੁਨਰੇਵ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਹ੍ਯਸ੍ਤਨੇਨ ਚ ਕੋਪੇਨ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਵੈ ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਨ੍ਮਯਿ ॥ 5-184-4 (38228)
ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼ਨਿਸਮਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਂ ਯਮਦਣ੍ਡਸਮਪ੍ਰਭਾਮ੍ ।
ਜ੍ਵਲਨ੍ਤੀਮਗ੍ਨਿਵਤ੍ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਲੇਲਿਹਾਨਾਂ ਸਮਨ੍ਤਤਃ ॥ 5-184-5 (38229)
ਤਤੋ ਭਰਤਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯਮਾਕਾਸ਼ਗੰ ਯਥਾ।
ਸਾ ਮਮਾਭ੍ਯਵਧੀਤ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਜਤ੍ਰੁਦੇਸ਼ੇ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ ॥ 5-184-6 (38230)
ਅਥਾਸ੍ਰਮਸ੍ਰਵਦ੍ਧੋਰੰ ਗਿਰੇਰ੍ਗੈਰਿਕਧਾਤੁਵਾਤ੍ ।
ਰਾਮੇਣ ਸੁਮਹਾਬਾਹੋ ਕ੍ਸ਼਼ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤਜੇਕ੍ਸ਼਼ਣ ॥ 5-184-7 (38231)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਾਯ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕ੍ਰੋਧਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸੰਕਾਸ਼ੰ ਬਾਣੰ ਸਰ੍ਪਵਿਸ਼਼ੋਪਮਮ੍ ॥ 5-184-8 (38232)
ਸ ਤੇਨਾਭਿਹਤੋ ਵੀਰੋ ਲਲਾਟੇ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਅਸ਼ੋਭਤ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਙ੍ਗ ਇਵ ਪਰ੍ਵਤਃ ॥ 5-184-9 (38233)
ਸ ਸੰਰਬ੍ਧਃ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ਼ਰੰ ਕਾਲਾਨ੍ਤਕੋਪਮਮ੍ ।
ਸੰਦਧੇ ਬਲਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਘੋਰੰ ਸ਼ਤ੍ਰਨਿਬਰ੍ਹਣਮ੍ ॥ 5-184-10 (38234)
ਸ ਵਕ੍ਸ਼਼ਸਿ ਪਾਪਤੋਗ੍ਰਃ ਸ਼ਰੋ ਵ੍ਯਾਲ ਇਵ ਸ਼੍ਵਸਨ੍ ।
ਮਹੀਂ ਰਾਜੰਸ੍ਤਤਸ਼੍ਚਾਹਮਗਮੰ ਰੁਧਿਰਾਵਿਲਃ ॥ 5-184-11 (38235)
ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤੁ ਪੁਨਃ ਸੰਜ੍ਞਾਂ ਜਾਮਦਘ੍ਨ੍ਯਾਯ ਧੀਮਤੇ ।
ਪ੍ਰਾਹਿਣ੍ਵੰ ਵਿਮਲਾਂ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਜ੍ਵਲਨ੍ਤੀਮਸ਼ਨੀਮਿਵ ॥ 5-184-12 (38236)
ਸਾ ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜਮੁਖ੍ਯਸ੍ਯ ਨਿਪਪਾਤ ਭੁਜਾਨ੍ਤਰੇ ।
ਵਿਹ੍ਵਲਸ਼੍ਚਾਭਵਦ੍ਰਾਜਨ੍ਵੇਪਥੁਸ਼੍ਚੈਨਮਾਵਿਸ਼ਤ੍ ॥ 5-184-13 (38237)
ਤਤ ਏਨੰ ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਜ੍ਯ ਸਖਾ ਵਿਪ੍ਰੋ ਮਹਾਤਪਾਃ ।
ਅਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰਣਃ ਸ਼ੁਭੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਰਾਸ਼੍ਵਾਸਯਦਨੇਕਧਾ ॥ 5-184-14 (38238)
ਸਮਾਸ਼੍ਵਸ੍ਤਸ੍ਤਤੋ ਰਾਮਃ ਕ੍ਰੋਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਪ੍ਰਾਦੁਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਤਦਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੰ ਪਰਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਾਵ੍ਰਤਃ ॥ 5-184-15 (38239)
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਘਾਤਾਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਮੇਵਾਸ੍ਤ੍ਰਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਮਯਾ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੰ ਜਜ੍ਵਾਲ ਯੁਗਾਨ੍ਤਮਿਵ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤ੍ ॥ 5-184-16 (38240)
ਤਯੋਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋਰਾਸੀਦਨ੍ਤਰਾ ਵੈ ਸਮਾਗਮਃ ।
ਅਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯੈਵ ਰਾਮੰ ਚ ਮਾਂ ਚ ਭਾਰਤਸਤ੍ਤਮ ॥ 5-184-17 (38241)
ਤਤੋ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਪ੍ਰਾਦੁਰਭੂਤ੍ਤੇਜ ਏਵ ਹਿ ਕੇਵਲਮ੍ ।
ਭੂਤਾਨਿ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਜਗ੍ਮੁਰਾਰ੍ਤਿੰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 5-184-18 (38242)
ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਦੇਵਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਭਾਰਤ।
ਸੰਤਾਪੰ ਪਰਮੰ ਜਗ੍ਮੁਰਸ੍ਤ੍ਰਤੇਜੋਭਿਪੀਡਿਤਾਃ॥ 5-184-19 (38243)
ਤਤਸ਼੍ਚਚਾਲ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਦ੍ਰੁਮਾ।
ਸੰਤਪ੍ਤਾਨਿ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਵਿਸ਼਼ਾਦੰਕ ਜਗ੍ਮੁਰੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-184-20 (38244)
ਪ੍ਰਜਜ੍ਵਾਲ ਨਭੋ ਰਾਜਨ੍ਧੂਮਾਯਨ੍ਤੇ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼।
ਨ ਸ੍ਥਾਤੁਮਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਸ਼ੇਕੁਰਾਕਾਸ਼ਗਾਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-184-21 (38245)
ਤਤੋ ਹਾਹਾਕ੍ਰੁʼਤੇ ਲੋਕੇ ਸਦੇਵਾਸੁਰਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇ ।
ਇਦਮਨ੍ਤਰਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਮੋਕ੍ਤੁਕਾਮੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-184-22 (38246)
ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਵਚਨਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਾਮ੍ ।
ਚਿਨ੍ਤਿਤੰ ਚ ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮੇ ਮਨਸਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਤ੍ਤਦਾ ॥ ॥ 5-184-23 (38247)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 185
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.185. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 185
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਰਾਮੰਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪਨਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਤੁਕਾਮੇ ਨਾਰਦੇਨ ਤੰਨਿਸ਼਼ੇਧਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦਿਵ੍ਯਪੁਰੁਸ਼਼ਵਚਨਾਚ੍ਚ ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪਨਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਿਸੰਸੰਹਾਰੇ ਰਾਮੇਣ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਪਰਾਜਿਤਤ੍ਵੋਕ੍ਤਿਃ ॥ 2 ॥ ਨਾਰਦਾਦਿਵਚਨਾਦ੍ਯੁਦ੍ਧੋਪਰਮਃ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-185-0 (38248)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-185-0x (3919)
ਤਤੋ ਹਲਹਲਾਸ਼ਬ੍ਦੋ ਦਿਵਿ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਨਭੂਤ੍।
ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਮਾ ਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੀਰਿਤਿ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-185-1 (38249)
ਅਯੁਞ੍ਜਮੇਵ ਚੈਵਾਹੰ ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨੇ ।
ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪੰ ਮਾਂ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਜਾਨੰ ਨਾਰਦੋ ਵਾਕਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-185-2 (38250)
ਏਤੇ ਵਿਯਤਿ ਕਰਵ੍ਯ ਦਿਵਿ ਦੇਵਗਣਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ।
ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਨਿਵਾਰਯਨ੍ਤ੍ਯਦ੍ਯ ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪੰ ਮਾ ਪ੍ਰਯੋਜਯ ॥ 5-185-3 (38251)
ਰਾਮਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਗੁਰੁਸ਼੍ਚ ਤੇ।
ਤਸ੍ਯਵਮਾਨੰ ਕੌਰਵ੍ਯ ਮਾਸ੍ਮ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਕਥਞ੍ਚਨ ॥ 5-185-4 (38252)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯੰ ਦਿਵਿਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਵੈ ਤਾਨਸ਼਼੍ਟੌ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ ।
ਤੇ ਮਾਂ ਸ੍ਮਯਨ੍ਤੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ਨਕੈਰਿਦਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-185-5 (38253)
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਹ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਨਾਰਦਸ੍ਤਤ੍ਤਥਾ ਕੁਰੁ ।
ਏਤਦ੍ਧਿ ਪਰਮੰ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਲੋਕਾਨਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-185-6 (38254)
ਤਤਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਸੰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸ੍ਵਾਪਨੰ ਮਹਤ੍।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦੀਪਯਾਞ੍ਚਕ੍ਰੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯੁਧਿ ਯਥਾਵਿਧਿ ॥ 5-185-7 (38255)
ਤਤੋ ਰਾਮੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਜਸਿੰਹ
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਿਤੰ ਵੈ।
ਜਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸੁਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿ-
ਰਿਤ੍ਯੇਵ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਹਸਾ ਵ੍ਯਮੁਞ੍ਚਤ੍ ॥ 5-185-8 (38256)
ਤਤੋ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਪਿਤਰੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ
ਪਿਤੁਸ੍ਤਥਾ ਪਿਤਰੰ ਚਾਸ੍ਯ ਮਾਨ੍ਯਮ੍।
ਤੇ ਤਤ੍ਰ ਚੈਨੰ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਤਸ੍ਥੁ-
ਰੂਚੁਸ਼੍ਚੈਨੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵੰ ਤਦਨੀਮ੍ ॥ 5-185-9 (38257)
ਪਿਤਰ ਊਚੁਃ। 5-185-10x (3920)
ਮਾ ਸ੍ਮੈਵੰ ਸਾਹਸੰ ਤਾਤ ਪੁਨਃ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਕਥਞ੍ਚਨ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸੰਯੁਗੰ ਗਨ੍ਤੁਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-185-10 (38258)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਤੁ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਯੰ ਯਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨ ।
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੋ ਵ੍ਰਤਚਰ੍ਯਾ(ਅ)ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪਰੰ ਧਨਮ੍ ॥ 5-185-11 (38259)
ਇਦੰ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਮਾਭਿਃ ਪ੍ਰਾਗੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍ ।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਧਾਰਣਮਤ੍ਯੁਗ੍ਰੰ ਤਚ੍ਚਾਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-185-12 (38260)
ਵਤ੍ਸ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਮੇਤਾਵਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸਹ ਸੰਯੁਗੇ ।
ਵਿਮਰ੍ਦਸ੍ਤੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵ੍ਯਪਯਾਹਿ ਰਣਾਦਿਤਃ ॥ 5-185-13 (38261)
ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਮੇਤਦ੍ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਤਵ ਕਾਰ੍ਮੁਕਧਾਰਣਮ੍ ।
ਵਿਸਰ੍ਜਯੈਤਦ੍ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਯਸ੍ਵ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 5-185-14 (38262)
ਏਸ਼਼ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਦੇਵੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਨਿਵਾਰਿਤਃ।
ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਰਣਾਦਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ਚੈਵ ਪ੍ਰਸਾਦਿਤਃ ॥ 5-185-15 (38263)
ਰਾਮੇਣ ਸਹ ਮਾਯੋਤ੍ਸੀਰ੍ਗੁਰੁਣੇਤਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ।
ਨ ਹਿ ਰਾਮੋ ਰਣੇ ਜੇਤੁਂ ਤ੍ਵਯਾ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯਃ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ ॥ 5-185-16 (38264)
ਮਾਨੰ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਰਣਾਜਿਰੇ।
ਵਯੰ ਤੁ ਗੁਰਵਸ੍ਤੁਭ੍ਯੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਾਰਯਾਮਹੇ ॥ 5-185-17 (38265)
ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਵਸੂਨਾਮਨ੍ਯਤਮੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਜੀਵਸਿ ਪੁਤ੍ਰਕ ।
ਗਾਙ੍ਗੇਯਃ ਸ਼ਨ੍ਤਨੋਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵਸੁਰੇਸ਼਼ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ ॥ 5-185-18 (38266)
ਕਥੰ ਸ਼ਕ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਜੇਤੁਂ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵੇਹ ਭਾਰ੍ਗਵ ।
ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪੁਰਨ੍ਦਰਸੁਤੋ ਬਲੀ ॥ 5-185-19 (38267)
ਨਰਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰ੍ਵੀਰਃ ਪੂਰ੍ਵਦੇਵਃ ਸਨਾਤਨਃ।
ਸਵ੍ਯਸਾਚੀਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍।
ਭੀਸ਼਼੍ਮਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਯਥਾਕਾਲੰ ਵਿਹਿਤੋ ਵੈ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ ॥ 5-185-20 (38268)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-185-21x (3921)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਰਾਮੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍।
ਨਾਹੰ ਯੁਧਿ ਨਿਵਰ੍ਤੇਯਮਿਤਿ ਮੇ ਵ੍ਰਤਮਾਹਿਤਮ੍।
ਨ ਨਿਵਰ੍ਤਿਤਪੂਰ੍ਵਸ਼੍ਚ ਕਦਾਚਿਦ੍ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 5-185-21 (38269)
ਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯਤਾਮਾਪਗੇਯਃ ਕਾਮੰ ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਪਿਤਾਮਹਾਃ।
ਨ ਤ੍ਵਹੰ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਯੁਦ੍ਧਾਦਸ੍ਮਾਤ੍ਕਥੰਚਨ ॥ 5-185-22 (38270)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਮੁਨਯੋ ਰਾਜੰਨ੍ਰੁʼਚੀਕਪ੍ਰਮੁਖਾਸ੍ਤਦਾ ।
ਨਾਰਦੇਨੈਵ ਸਹਿਤਾਃ ਸਮਾਗਮ੍ਯੇਦਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-185-23 (38271)
ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਰਣਾਤ੍ਤਾਤ ਮਾਨਯਸ੍ਵ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਇਤ੍ਯਵੋਚਮਹੰ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਵ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 5-185-24 (38272)
ਮਮ ਵ੍ਰਤਮਿਦੰ ਲੋਕੇ ਨਾਹੰ ਯੁਦ੍ਧਾਤ੍ਕਦਾਚਨ।
ਵਿਮੁਖੋ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤੇਯੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਾਹਤਃ ਸ਼ਰੈਃ ॥ 5-185-25 (38273)
ਨਾਹੰ ਲੋਭਾੰਨ ਕਾਰ੍ਪਣ੍ਯਾੰਨ ਭਯਾੰਨਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍।
ਤ੍ਯਜੇਯੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਧਰ੍ਮਮਿਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ ॥ 5-185-26 (38274)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਮੁਨਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਾਰਦਪ੍ਰਮੁਖਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਭਾਗੀਰਥੀ ਚ ਮੇ ਮਾਤਾ ਰਣਮਧ੍ਯੰ ਪ੍ਰਪੇਦਿਰੇ ॥ 5-185-27 (38275)
ਤਥੈਵਾਤ੍ਤਸ਼ਰੋ ਧਨ੍ਵੀ ਤਥੈਵ ਦ੍ਰੁʼਢਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ।
ਸ੍ਥਿਤੋ(ਅ)ਹਮਾਹਵੇ ਯੋਦ੍ਧੁਂ ਤਤਸ੍ਤੇ ਰਾਮਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-185-28 (38276)
ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਹਿਤਾ ਭੂਯਃ ਸਮਰੇ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨਮ੍ ।
ਨਾਵਨੀਤੰ ਹਿ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਾਮ੍ਯ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 5-185-29 (38277)
ਰਾਮ ਰਾਮ ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਯੁਦ੍ਧਾਦਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ ।
ਅਵਧ੍ਯੋ ਵੈ ਤ੍ਵਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਗਵ ॥ 5-185-30 (38278)
ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤਿਰੁਦ੍ਧ੍ਯ ਰਣਾਜਿਰਮ੍ ।
ਨ੍ਯਾਸਯਾਞ੍ਚਕ੍ਰਿਰੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪਿਤਰੋ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-185-31 (38279)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਪੁਨਰੇਵਾਥ ਤਾਨਸ਼਼੍ਟੌ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ ।
ਅਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨਾਨ੍ਵੈ ਗ੍ਰਹਾਨਸ਼਼੍ਟਾਵਿਵੋਦਿਤਾਨ੍ ॥ 5-185-32 (38280)
ਤੇ ਮਾਂ ਸਪ੍ਰਣਯੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ਸਮਰੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਪ੍ਰੈਹਿ ਰਾਮੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਗੁਰੁਂ ਲੋਕਹਿਤੰ ਕੁਰੁ ॥ 5-185-33 (38281)
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਿਵਰ੍ਤਿਤੰ ਰਾਮੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵਾਕ੍ਯੇਨ ਤੇਨ ਵੈ।
ਲੋਕਾਨਾਂ ਚ ਹਿਤੰ ਕੁਰ੍ਵੰਨਹਮਪ੍ਯਾਦਦੇ ਵਚਃ ॥ 5-185-34 (38282)
ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਰਾਮਮਾਸਾਦ੍ਯ ਵਵਨ੍ਦੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਃ।
ਰਾਮਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯੁਤ੍ਸ੍ਮਯਨ੍ਪ੍ਰੇਮ੍ਣਾ ਮਾਮੁਵਾਚ ਮਹਾਤਪਾਃ ॥ 5-185-35 (38283)
ਤ੍ਵਤ੍ਸਮੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਚਰਃ ।
ਗਮ੍ਯਤਾਂ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਯੁਦ੍ਧੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੋਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਹੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤ੍ਵਯਾ ॥ 5-185-36 (38284)
ਮਮ ਚੈਵ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਮਾਹੂਯ ਭਾਰ੍ਗਵਃ।
ਉਕ੍ਤਵਾਨ੍ਦੀਨਯਾ ਵਾਚਾ ਮਧ੍ਯੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ ॥ 5-185-37 (38285)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 186
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.186. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 186
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਰਾਮਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਗਤਯਾ ਅਮ੍ਬਯਾ ਪੁਣ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਾਦਿਸ਼਼ੁ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਤਪਸ਼੍ਚਰਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-186-0 (38286)
ਰਾਮ ਉਵਾਚ। 5-186-0x (3922)
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੇਤਲ੍ਲੋਕਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਭਾਮਿਨਿ ।
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਮਯਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵੈ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਪਰਮ੍ ॥ 5-186-1 (38287)
ਨ ਚੈਵਮਪਿ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਯਿਤੁਮਤ੍ਯਰ੍ਥਮੁਤ੍ਤਮਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ ॥ 5-186-2 (38288)
ਏਸ਼਼ਾ ਮੇ ਪਰਮਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰੇਤਨ੍ਮੇ ਪਰਮੰ ਬਲਮ੍ ।
ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਗਮ੍ਯਤਾਂ ਭਦ੍ਰੇ ਕਿਮਨ੍ਯਦ੍ਵਾ ਕਰੋਮਿ ਤੇ ॥ 5-186-3 (38289)
ਭੀਸ਼਼੍ਮਮੇਵ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਸ੍ਵ ਨ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਗਤਿਃ ।
ਨਿਰ੍ਜਿਤੋ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਮੁਞ੍ਚਤਾ ॥ 5-186-4 (38290)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਰਾਮੋ ਵਿਨਿਃਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਮਹਾਮਨਾਃ ।
ਤੂਸ਼਼੍ਮੀਮਾਸੀਤ੍ਤਤਃ ਕਨਕ੍ਯਾ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨਮ੍ ॥ 5-186-5 (38291)
ਭਗਵੰਨੇਵਮੇਵੈਤਦ੍ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਹ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ।
ਅਜੇਯੋ ਯੁਧਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਯਮਪਿ ਦੇਵੈਰੁਦਾਰਧੀਃ ॥ 5-186-6 (38292)
ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਯਥੋਤ੍ਸਾਹੰ ਮਮ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤ੍ਵਯਾ ।
ਅਨਿਵਾਰ੍ਯੰ ਰਣੇ ਵੀਰ੍ਯਮਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ ॥ 5-186-7 (38293)
ਨੇ ਚੈਵ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਯਿਤੁਮਨ੍ਤਤਃ ।
ਨ ਚਾਹਮੇਨੰ ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਪੁਨਰ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਕਥੰਚਨ ॥ 5-186-8 (38294)
ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੁ ਤਤ੍ਰਾਹੰ ਯਤ੍ਰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਤਪੋਧਨ ।
ਸਮਰੇ ਪਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਭ੍ਰੁʼਗੂਦ੍ਵਹ ॥ 5-186-9 (38295)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਯੌ ਕਨ੍ਯਾ ਰੋਸ਼਼ਵ੍ਯਾਕੁਲਲੋਚਨਾ ।
ਤਾਪਸ੍ਯੇ ਧ੍ਰੁʼਤਸੰਕਲ੍ਪਾ ਸਾ ਮੇ ਚਿਨ੍ਤਯਤੀ ਵਧਮ੍ ॥ 5-186-10 (38296)
ਤਤੋ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਸਹਿਤੈਰਮੁਨਿਭਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਗਤੰ ਤਥਾ ਸੋ(ਅ)ਗਨ੍ਮਾਮੁਪਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-186-11 (38297)
ਤਤੋ ਰਥੰ ਸਮਾਰੁਹ੍ਯ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਨਗਰੰ ਮਾਤ੍ਰੇ ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯੈ ਨ੍ਯਵੇਦਯਮ੍ ॥ 5-186-12 (38298)
ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸਾ ਚ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਨਨ੍ਦਤ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚਾਦਿਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਨ੍ਕਨ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਕਰ੍ਮਣਿ ॥ 5-186-13 (38299)
ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਹ੍ਯਸ੍ਯਾ ਗਤਿਜਲ੍ਪਿਤਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹਰੰਸ਼੍ਚ ਮੇ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਸਦਾ ॥ 5-186-14 (38300)
ਯਦੈਵ ਹਿ ਵਨੰ ਪ੍ਰਾਯਾਤ੍ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਤਪਸੇ ਧ੍ਰੁʼਤਾ।
ਤਦੈਵ ਵ੍ਯਥਿਤੋ ਦੀਨੋ ਗਤਚੇਤਾ ਇਵਾਭਵਮ੍ ॥ 5-186-15 (38301)
ਨ ਹਿ ਮਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਵ੍ਯਜਯਦ੍ਯੁਧਿ ।
ਰੁʼਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਸ੍ਤਾਤ ਤਪਸਾ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾਤ੍ ॥ 5-186-16 (38302)
ਅਪਿ ਚੈਤਨ੍ਮਯਾ ਰਾਜੰਨਾਰਦੇ(ਅ)ਪਿ ਨਿਵੇਦਿਤਮ੍ ।
ਵ੍ਯਾਸੇ ਚੈਵ ਤਥਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤੌ ਚੋਭੌ ਮਾਮਵੋਚਤਾਮ੍ ॥ 5-186-17 (38303)
ਨ ਵਿਸ਼਼ਾਦਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਕਾਸ਼ਿਸੁਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿ।
ਦੈਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰੇਣ ਕੋ ਨਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇਤ੍ ॥ 5-186-18 (38304)
ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਤੁ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਮਣ੍ਡਲਮ੍ ।
ਯਮੁਨਾਤੀਰਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ(ਅ)ਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍ ॥ 5-186-19 (38305)
ਨਿਰਾਹਾਰਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾ ਜਟਿਲਾ ਮਲਪਙ੍ਕਿਨੀ ।
ਸ਼਼ਣ੍ਮਾਸਾਨ੍ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ਾ ਚ ਸ੍ਥਾਣੁਭੂਤਾ ਤਪੋਧਨਾ ॥ 5-186-20 (38306)
ਯਮੁਨਾਜਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸੰਵਤ੍ਸਰਮਥਾ(ਅ)ਪਰਮ੍ ।
ਉਦਵਾਸੰ ਨਿਰਾਹਾਰਾ ਪਾਰਯਾਮਾਸ ਭਾਮਿਨੀ ॥ 5-186-21 (38307)
ਸ਼ੀਰ੍ਣਪਰ੍ਣੇਨ ਚੈਕੇਨ ਪਾਰਯਾਮਾਸ ਸਾ ਪਰਮ੍ ।
ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਤੀਵ੍ਰਕੋਪਾ ਪਾਦਾਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਾਗ੍ਰਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ ॥ 5-186-22 (38308)
ਏਵੰ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਤਾਪਯਾਮਾਸ ਰੋਦਸੀ ।
ਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨਾਪਿ ਚ ਸਾ ਜ੍ਞਾਤਿਭਿਰ੍ਨੈਵ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ॥ 5-186-23 (38309)
ਤਤੋ(ਅ)ਗਮਦ੍ਵਤ੍ਸਭੂਮਿੰ ਸਿਦ੍ਧਚਾਰਣਸੇਵਿਤਾਮ੍ ।
ਆਸ਼੍ਰਮੰ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਲਾਨਾਂ ਤਾਪਸਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 5-186-24 (38310)
ਤਤ੍ਰ ਪੁਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਾ(ਅ)(ਅ)ਪ੍ਲੁਤਾਙ੍ਗੀ ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍ ।
ਵ੍ਯਚਰਤ੍ਕਾਸ਼ਿਕਨ੍ਯਾ ਸਾ ਯਥਾਕਾਮਵਿਚਾਰਿਣੀ ॥ 5-186-25 (38311)
ਨਨ੍ਦਾਸ਼੍ਰਮੇ ਮਹਾਰਾਜ ਤਥੋਲੂਕਾਸ਼੍ਰਮੇ ਸ਼ੁਭੇ ।
ਚ੍ਯਵਨਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇ ਚੈਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸ੍ਥਾਨ ਏਵ ਚ ॥ 5-186-26 (38312)
ਤ੍ਰਯਾਗੇ ਦੇਵਯਜਨੇ ਦੇਵਾਰਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚੈਵ ਹ ।
ਭੋਗਵਤ੍ਯਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਕੌਸ਼ਿਕਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇ ਤਥਾ ॥ 5-186-27 (38313)
ਮਾਣ੍ਡਵ੍ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇ ਰਾਜਨ੍ਦਿਲੀਪਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇ ਤਥਾ ।
ਰਾਮਹ੍ਰਦੇ ਚ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪੈਲਗਰ੍ਗਸ੍ਯ ਚਾਸ਼੍ਰਮੇ ॥ 5-186-28 (38314)
ਏਤੇਸ਼਼ੁ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਤਦਾ ਕਾਸ਼ਿਕਨ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ।
ਆਪ੍ਲਾਵਯਤ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਵ੍ਰਤਮਾਸ੍ਥਾਯ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍ ॥ 5-186-29 (38315)
ਤਾਮਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚ ਕੌਰਵ੍ਯ ਮਮ ਮਾਤਾ ਜਲੇ ਸ੍ਥਿਤਾ ।
ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਸੇ ਭਦ੍ਰੇ ਤਥ੍ਯਮੇਵ ਵਦਸ੍ਵ ਮੇ ॥ 5-186-30 (38316)
ਸੈਨਾਮਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰਨਿਨ੍ਦਿਤਾ
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਸਮਰੇ ਰਾਮੋ ਨਿਰ੍ਜਿਤਸ਼੍ਚਾਰੁਲੋਚਨਿ ॥ 5-186-31 (38317)
ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਯਸ੍ਤਮੁਤ੍ਸਹੇਞ੍ਜੇਤੁਮੁਦ੍ਯਤੇਸ਼਼ੁਂ ਮਹੀਪਤਿਃ ।
ਸਾਹੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਸ੍ਯੇ ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍ ॥ 5-186-32 (38318)
ਵਿਚਰਾਮਿ ਮਹੀਂ ਦੇਵਿ ਯਥਾ ਹਨ੍ਯਾਮਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍ ।
ਏਤਦ੍ਵ੍ਰਤਫਲੰ ਦੇਵਿ ਪਰਮਸ੍ਮਿਨ੍ਯਥਾ ਹਿ ਮੇ ॥ 5-186-33 (38319)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਾਗਰਗਾ ਜਿਹ੍ਮੰ ਚਰਸਿ ਭਾਮਿਨਿ।
ਨੈਸ਼਼ ਕਾਮੋ(ਅ)ਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗਿ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਬਲੇ ॥ 5-186-34 (38320)
ਯਦਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਕਾਸ਼੍ਯੇ ਚਰਸਿ ਵੈ ਵ੍ਰਤਮ੍।
ਵ੍ਰਤਸ੍ਥਾ ਚ ਸ਼ਰੀਰੰ ਤ੍ਵੰ ਯਦਿ ਨਾਮ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-186-35 (38321)
ਨਦੀ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸ਼ੁਭੇ ਕੁਟਿਲਾ ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੋਦਕਾ।
ਦੁਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾ ਨ ਤੁ ਵਿਜ੍ਞੇਯਾ ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ਨਾਸ਼਼੍ਟਮਾਸਿਕੀ ॥ 5-186-36 (38322)
ਭੀਮਗ੍ਰਾਹਵਤੀ ਘੋਰਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਭਯੰਕਰੀ ।
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕਾਸ਼ਿਕਨ੍ਯਾਂ ਨ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ॥ 5-186-37 (38323)
ਮਾਤਾ ਮਮ ਮਹਾਭਾਗਾ ਸ੍ਮਯਮਾਨੇਵ ਭਾਮਿਨੀ ।
ਕਦਾਚਿਦਸ਼਼੍ਟਮੇ ਮਾਸਿ ਕਦਾਚਿਦ੍ਦਸ਼ਮੇ ਤਥਾ।
ਨ ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਨੀਤੋਦਕਮਪਿ ਪੁਨਃ ਸਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ॥ 5-186-38 (38324)
ਸਾ ਵਤ੍ਸਭੂਮਿੰ ਕੌਰਵ੍ਯ ਤੀਰ੍ਥਲੋਭਾਤ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ ।
ਪਤਿਤਾ ਪਰਿਧਾਵਨ੍ਤੀ ਪੁਨਃ ਕਾਸ਼ਿਪਤੇਃ ਸੁਤਾ ॥ 5-186-39 (38325)
ਸਾ ਨਦੀ ਵਤ੍ਸਭੂਮ੍ਯਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰਥਿਤਾਮ੍ਬੇਤਿ ਭਾਰਤ ।
ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ਗ੍ਰਾਹਬਹੁਲਾ ਦੁਸ੍ਤੀਰ੍ਥਾ ਕੁਟਿਲਾ ਤਥਾ ॥ 5-186-40 (38326)
ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਤਪਸਾ ਤੇਨ ਦੇਹਾਰ੍ਧੇਨ ਵ੍ਯਜਾਯਤ ।
ਨਦੀ ਚ ਰਾਜਨ੍ਵਤ੍ਸੇਸ਼਼ੁ ਕਨ੍ਯਾ ਚੈਵਾਭਵਤ੍ਤਦਾ ॥ ॥ 5-186-41 (38327)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯ- ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-186-36 ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਵੇਵ ਵਹਤੀਤਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 187
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.187. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 187
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਅਮ੍ਬਯਾ ਤਪਸ੍ਤੋਸ਼਼ਿਤਾਨ੍ਮਹਾਦੇਵਾਤ੍ ਜਨ੍ਮਾਨ੍ਤਰੇ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਹਨਨਰੂਪਵਮੁਪਲਭ੍ਯਾਗ੍ਨੌ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-187-0 (38328)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-187-0x (3923)
ਤਤਸ੍ਤੇ ਤਾਪਸਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤਪਸੇ ਧ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਮ੍।
ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨ੍ਯਵਰ੍ਤਯੰਸ੍ਤਾਤ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਿਤਿ ਚਾਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-187-1 (38329)
ਤਾਨੁਵਾਚ ਤਤਃ ਕਨ੍ਯਾ ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਂਸ੍ਤਦਾ ।
ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਭ੍ਰੰਸ਼ਿਤਾ ਪਤਿਧਰ੍ਮਤਃ ॥ 5-187-2 (38330)
ਵਧਾਰ੍ਥੰ ਤਸ੍ਯ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾ ਮੇ ਨ ਲੋਕਾਰ੍ਥੰ ਤਪੋਧਨਾਃ ।
ਨਿਹਤ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਗਚ੍ਛੇਯੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮਿਤ੍ਯੇਵ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-187-3 (38331)
ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਦੁਃਖਵਸਤਿਮਿਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮ੍ ।
ਪਤਿਲੋਕਾਦ੍ਵਿਹੀਨਾ ਚ ਨੈਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਨ ਪੁਮਾਨਿਹ ॥ 5-187-4 (38332)
ਨਾਹਤ੍ਵਾ ਯੁਧਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਨਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤਪੋਧਨਾਃ ।
ਏਸ਼਼ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਕਲ੍ਪੋ ਯਦਿਦੰ ਕਥਿਤੰ ਮਯਾ ॥ 5-187-5 (38333)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਾਵੇ ਪਰਿਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣਾ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾ ।
ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਾਮਿ ਨਾਸ੍ਮਿ ਵਾਰ੍ਯੇਤਿ ਵੈ ਪੁਨਃ ॥ 5-187-6 (38334)
ਤਾਂ ਦੇਵੋ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਰੁਮਾਪਤਿਃ ।
ਮਧ੍ਯੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹਾਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਸ੍ਵੇਨ ਰੂਪੇਣ ਤਾਪਸੀਮ੍ ॥ 5-187-7 (38335)
ਛਨ੍ਦ੍ਯਮਾਨਾ ਵਰੇਣਾਥ ਸਾ ਵਵ੍ਰੇ ਮਤ੍ਪਰਾਜਯਮ੍ ।
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਸੀਤਿ ਤਾਂ ਦੇਵਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀਮ੍ ॥ 5-187-8 (38336)
ਤਤਃ ਸਾ ਪੁਨਰੇਵਾਥ ਕਨ੍ਯਾ ਰੁਦ੍ਰਮੁਵਾਚ ਹ।
ਉਪਪਦ੍ਯੇਤ੍ਕਥੰ ਦੇਵ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਯੁਧਿ ਜਯੋ ਮਮ ॥ 5-187-9 (38337)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਾਵੇਨ ਚ ਮੇ ਗਾਢੰ ਮਨਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਮੁਮਾਪਤੇ ।
ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤਸ਼੍ਚ ਭੂਤੇਸ਼ ਤ੍ਵਯਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਪਰਾਜਯਃ ॥ 5-187-10 (38338)
ਯਥਾ ਸ ਸਤ੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਤਥਾ ਕੁਰੁ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜ ।
ਯਥਾ ਹਨ੍ਯਾਂ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੰ ਯੁਧਿ ॥ 5-187-11 (38339)
ਤਾਮੁਵਾਚ ਮਹਾਦੇਵਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਕਿਲ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਧ੍ਵਜਃ ।
ਨ ਮੇ ਵਾਗਮ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਾਹ ਸਤ੍ਯੰ ਭਦ੍ਰੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-187-12 (38340)
ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਰਣੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਤ੍ਵੰ ਚ ਲਪ੍ਸ੍ਯਤਿ ॥
ਸ੍ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਚ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਦੇਹਮਨ੍ਯੰ ਗਤਾ ਸਤੀ ॥ 5-187-13 (38341)
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਮਹਾਰਥਃ।
ਸ਼ੀਘ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਸੁਸੰਮਤਃ ॥ 5-187-14 (38342)
ਯਥੋਕ੍ਤਮੇਵ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪੁਮਾਨ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਿਤ੍ਕਾਲਪਰ੍ਯਯਾਤ੍ ॥ 5-187-15 (38343)
ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦੇਵਃ ਕਪਰ੍ਦੀ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਧ੍ਵਜਃ।
ਪਸ਼੍ਯਤਾਮੇਵ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ ॥ 5-187-16 (38344)
ਤਤਃ ਸਾ ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ।
ਸਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਨਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ॥ 5-187-17 (38345)
ਚਿਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਮਹਤੀਂ ਪ੍ਰਦਾਯ ਚ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮ੍ ।
ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤੇ(ਅ)ਗ੍ਨੌ ਮਹਾਰਾਜ ਰੋਸ਼਼ਦੀਪ੍ਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ॥ 5-187-18 (38346)
ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਵਧਾਯੇਤਿ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮ੍ ।
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਕਾਸ਼ਿਸੁਤਾ ਰਾਜਨ੍ਯਮੁਨਾਮਭਿਤੋ ਨਦੀਮ੍ ॥ ॥ 5-187-19 (38347)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-187-10 ਸ਼ਾਨ੍ਤੰ ਸ਼ੌਰ੍ਯਧਰ੍ਮਰਹਿਤਮ੍ ॥ 5-187-19 ਯਮੁਨਾਮਭਿਤਃ ਯਮੁਨਾਦ੍ਵੀਪੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 188
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.188. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 188
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਤਪਸ੍ਯਤੇ ਦ੍ਰੁਪਦਾਯ ਮਹਾਦੇਵੇਨ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਮਾਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਵਰਦਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦ੍ਰੁਪਦਭਾਰ੍ਯਯਾ ਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਪਤ੍ਯਜਨਨੇ(ਅ)ਪਿ ਤਸ੍ਯ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਖ੍ਯਾਪਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦ੍ਰੁਪਦੇਨ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦ੍ਯ ਪੁਂਵਜ੍ਜਾਤਕਰ੍ਮਾਦਿਕਰਣਪੂਰ੍ਵਕੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀਤਿ ਨਾਮਕਰਣਮ੍ ॥ 3 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-188-0 (38348)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-188-0x (3924)
ਕਥੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਕਨ੍ਯਾਂ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਰਾ ਤਦਾ।
ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਯੁਧਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ ॥ 5-188-1 (38349)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-188-2x (3925)
ਭਾਰ੍ਯਾ ਤੁ ਤਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਮਹੀਪਤੇਃ।
ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਦਯਿਤਾ ਹ੍ਯਾਸੀਦਪੁਤ੍ਰਾ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 5-188-2 (38350)
ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਦ੍ਰੁਪਦੋ ਵੈ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਅਪਤ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਮਹਾਰਾਜ ਤੋਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸ਼ਙ੍ਕਰਮ੍ ॥ 5-188-3 (38351)
ਅਸ੍ਮਾਦ੍ਵਧਾਰ੍ਥੰ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਤਪੋ ਘੋਰੰ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤਃ।
ਰੁʼਤੇ ਕਨ੍ਯਾਂ ਮਹਾਦੇਵ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮੇਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ ॥ 5-188-4 (38352)
ਭਗਵਨ੍ਪੁਤ੍ਰਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪ੍ਰਤਿਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ ।
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਦੇਵਦੇਵੇਨ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੁਮਾਂਸ੍ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-188-5 (38353)
ਨਿਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਮਹੀਪਾਲ ਨੈਤਞ੍ਜਾਤ੍ਵਨ੍ਯਥਾ ਭਵੇਤ੍ ।
ਸ ਤੁ ਗਤ੍ਵਾ ਚ ਨਗਰੰ ਭਾਰ੍ਯਾਮਿਦਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-188-6 (38354)
ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਯਤ੍ਨੋ ਮਹਾਦੇਵਸ੍ਤਪਸਾ(ਅ)(ਅ)ਰਾਧਿਤੋ ਮਯਾ ।
ਕਨ੍ਯਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਮਾਨ੍ਭਾਵੀ ਇਤਿ ਚੋਕ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਸ਼ੰਭੁਨਾ ॥ 5-188-7 (38355)
ਪੁਨਃ ਪੁਨਰ੍ਯਾਚ੍ਯਮਾਨੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛਿਵਃ ।
ਨਤਦਨ੍ਯਚ੍ਚ ਭਵਿਤਾ ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਹਿ ਤਤ੍ਤਥਾ ॥ 5-188-8 (38356)
ਤਤਃ ਸਾ ਨਿਯਤਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਰੁʼਤੁਕਾਲੇ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ ।
ਪਤ੍ਨੀ ਦ੍ਰੁਪਦਰਾਜਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁਪਦੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹ ॥ 5-188-9 (38357)
ਲੇਭੇ ਗਰ੍ਭੰ ਯਥਾਕਾਲੰ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਸ੍ਯ ਮਹੀਪਾਲ ਯਥਾ ਮਾਂ ਨਾਰਦੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-188-10 (38358)
ਤਤੋ ਦਧਾਰ ਸਾ ਦੇਵੀ ਗਰ੍ਭੰ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਾ ।
ਤਾਂ ਸ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ ॥ 5-188-11 (38359)
ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਨੇਹਾਨ੍ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਮੁਖੰ ਪਰ੍ਯਚਰਤ੍ਤਦਾ ।
ਸਰ੍ਵਾਨਭਿਪ੍ਰਾਯਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਭਾਰ੍ਯਾ(ਅ)ਲਭਤ ਕੌਰਵ ॥ 5-188-12 (38360)
ਅਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਤੋ ਰਾਜ੍ਞੋ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਮਹੀਪਤੇਃ ।
ਯਥਾਕਾਲੰ ਤੁ ਸਾ ਦੇਵੀ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਹ ॥ 5-188-13 (38361)
ਕਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਵਰਰੂਪਾਂ ਤੁ ਪ੍ਰਾਜਾਯਤ ਨਰਾਧਿਪ ।
ਅਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤੁ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਾ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 5-188-14 (38362)
ਖ੍ਯਾਪਯਾਮਾਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੁਤ੍ਰੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਮਮੇਤਿ ਵੈ।
ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਦ੍ਰੁਪਦ ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨਾਯਾ ਨਰਾਧਿਪ ॥ 5-188-15 (38363)
ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਪੁਤ੍ਰਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸਮਕਾਰਯਤ੍ ।
ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚੈਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਿਸ਼਼ੀ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਸਾ॥ 5-188-16 (38364)
ਚਕਾਰ ਸਰ੍ਵਯਤ੍ਨੇਨ ਬ੍ਰੁਵਣਾ ਪੁਤ੍ਰ ਇਤ੍ਯੁਤ ।
ਨ ਚ ਤਾਂ ਵੇਦਕ ਨਗਰੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਾਤ੍ ॥ 5-188-17 (38365)
ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੋ ਹਿ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਦੇਵਸ੍ਯਾਚ੍ਯੁਤਤੇਜਸਃ।
ਛਾਦਯਾਮਾਸ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਪੁਮਾਨਿਤਿ ਚ ਸੋਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-188-18 (38366)
ਜਾਤਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ।
ਪੁਂਵਦ੍ਵਿਧਾਨਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀਤਿ ਚ ਤਾਂ ਵਿਦੁਃ ॥ 5-188-19 (38367)
ਅਹਮੇਕਸ੍ਤੁ ਚਾਰੇਣ ਵਚਨਾੰਨਾਰਦਸ੍ਯ ਚ।
ਜ੍ਞਾਤਵਾਨ੍ਦੇਵਵਾਕ੍ਯੇਨ ਅਮ੍ਬਾਯਾਸ੍ਤਪਸਾ ਤਥਾ ॥ ॥ 5-188-20 (38368)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 189
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.189. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 189
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਪੁਂਵੇਸ਼਼ਗੂਹਿਤਯਾ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨ੍ਯਾ ਦ੍ਰੋਣਾਦ੍ਧਨੁਰ੍ਵਿਦ੍ਯਾਭ੍ਯਸਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦ੍ਰੁਪਦੇਨ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨ੍ਯਾਃ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤਿਕਨ੍ਯਯਾ ਵਿਵਾਹਕਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕਸੁਤਯਾ ਧਾਤ੍ਰੀਦ੍ਵਾਰਾ ਸ੍ਵਪਿਤ੍ਰੇ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨ੍ਯਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵਜ੍ਞਾਪਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕੇਨ ਦੂਤਮੁਖੇਨ ਦ੍ਰੁਪਦੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਵਿਪ੍ਰਲਮ੍ਭਫਲਤਯਾ ਸਬਨ੍ਧੋਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਿਵੇਦਨਮ੍ ॥ 4 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-189-0 (38369)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-189-0x (3926)
ਚਕਾਰ ਯਤ੍ਨੰ ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਸੁਤਾਯਾਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ।
ਤਤੋ ਲੇਖ੍ਯਾਦਿਸ਼਼ੁ ਤਥਾ ਸ਼ਿਲ੍ਪੇਸ਼਼ੁ ਚ ਪਰੰਤਪ ॥ 5-189-1 (38370)
ਇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੇ ਚੈਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦ੍ਰੋਣਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੋ ਬਭੂਵ ਹ।
ਤਸ੍ਯ ਮਾਤਾ ਮਹਾਰਾਜ ਰਾਜਾਨੰ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ ॥ 5-189-2 (38371)
ਚੋਦਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਕਨ੍ਯਾਯਾਃ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਤਦਾ ।
ਤਤਸ੍ਤਾਂ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਨ੍ਯਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਯੌਵਨਾਮ੍ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਮਤ੍ਵਾ ਤਤਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰਪੇਦੇ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ॥ 5-189-3 (38372)
ਦ੍ਰੁਪਦ ਉਵਾਚ। 5-189-4x (3927)
ਕਨ੍ਯਾ ਮਮੇਯੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਯੌਵਨੰ ਸ਼ੋਕਵਰ੍ਧਿਨੀ ।
ਮਯਾ ਪ੍ਰਚ੍ਛਾਦਿਤਾ ਚੇਯੰ ਵਚਨਾਚ੍ਛੂਲਪਾਣਿਨਃ ॥ 5-189-4 (38373)
ਭਾਰ੍ਯੋਵਾਚ। 5-189-5x (3928)
ਨ ਤਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕਥੰਚਨ ।
ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਕਰ੍ਤਾ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਧਿ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਵਕ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਤਿ ॥ 5-189-5 (38374)
ਯਦਿ ਤੇ ਰੋਚਤੇ ਰਾਜਨ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਵਚਃ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੇਦਾਨੀਂ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇਥਾਃ ਸ੍ਵਾਂ ਮਤਿੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤਾਤ੍ਮਜ ॥ 5-189-6 (38375)
ਕ੍ਰਿਯਤਾਮਸ੍ਯ ਯਤ੍ਨੇਨ ਵਿਧਿਵਦ੍ਦਾਰਸੰਗ੍ਰਹਃ ।
ਭਵਿਤਾ ਤਦ੍ਵਚਃ ਸਤ੍ਯਮਿਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ ॥ 5-189-7 (38376)
ਤਤਸ੍ਤੌ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਰ੍ਯੇ(ਅ)ਥ ਦੰਪਤੀ ।
ਵਰਯਾਞ੍ਚਕ੍ਰਤੁਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤੇਃ ਸੁਤਾਮ੍ ॥ 5-189-8 (38377)
ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਦ੍ਰੁਪਦੋ ਰਾਜਸਿੰਹਃ
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੁਲਤਃ ਸੰਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ।
ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਸ੍ਤਨੂਜਾਂ
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੇ ਵਰਯਾਮਾਸ ਦਾਰਾਨ੍ ॥ 5-189-9 (38378)
ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਮੇਤਿ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ।
ਸ ਚ ਪ੍ਰਾਦਾਨ੍ਮਹੀਪਾਲਃ ਕਨ੍ਯਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੇ ॥ 5-189-10 (38379)
ਸ ਚ ਰਾਜਾ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਨਾਸੀਤ੍ਸੁਦੁਰ੍ਜਯਃ।
ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਮਾ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੋ ਮਹਾਸੇਨੋ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 5-189-11 (38380)
ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਵਿਵਾਹੇ ਤੁ ਤਦਾ ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਯੌਵਨੰ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਸਾ ਚ ਕਨ੍ਯਾ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀ ॥ 5-189-12 (38381)
ਕ੍ਰੁʼਤਦਾਰਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਚ ਕਾਮ੍ਪਿਲ੍ਯੰ ਪੁਨਰਾਗਮਤ੍।
ਨ ਚ ਸਾ ਵੇਦ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਕੰਚਿਤ੍ਕਾਲੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਕਿਲ।
ਯਦਾ ਤ੍ਵੇਨਾਮਜਾਨਾਤ੍ਸਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮੇਵ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਾ ॥ 5-189-13 (38382)
ਧਾਤ੍ਰੀਣਾਂ ਚ ਸਖੀਨਾਂ ਚ ਵ੍ਰੀਡਯਾਨਾ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍ ।
ਕਨ੍ਯਾਂ ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜਸ੍ਯ ਸੁਤਾਂ ਤਾਂ ਵੈ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀਮ੍ ॥ 5-189-14 (38383)
ਤਤਸ੍ਤਾ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਧਾਤ੍ਰ੍ਯੋ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਿਕਾਸ੍ਤਦਾ।
ਜਗ੍ਮੁਰਾਰ੍ਤਿ ਪਰਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸੁਰੇਵ ਚ ॥ 5-189-15 (38384)
ਤਤੋ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤੇਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਨ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ।
ਵਿਪ੍ਰਲਮ੍ਭੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ ਚ ਚੁਕ੍ਰੋਧ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 5-189-16 (38385)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡ੍ਯਪਿ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਂਵਦ੍ਰਾਜਕੁਲੇ ਤਦਾ।
ਵਿਜਹਾਰ ਮ੍ਰੁਦਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵੰ ਨੈਵਾਤਿਰੋਚਯਨ੍ ॥ 5-189-17 (38386)
ਤਤਃ ਕਤਿਪਯਾਹਸ੍ਯ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਮਾ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰੋਸ਼਼ਾਦਰ੍ਤਿੰ ਜਗਾਮ ਹ ॥ 5-189-18 (38387)
ਤਤੋ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕੋ ਰਾਜਾ ਤੀਵ੍ਰਕੋਪਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ।
ਦੂਤੰ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-189-19 (38388)
ਤਤੋ ਦ੍ਰੁਪਦਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦੂਤਃ ਕਾਞ੍ਚਨਵਰ੍ਮਣਃ।
ਏਕ ਏਕਾਨ੍ਤਸੁਤ੍ਸਾਰ੍ਯ ਰਹੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-189-20 (38389)
ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਰਾਜੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਾਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਅਭਿਸ਼਼੍ਗਾਤ੍ਪ੍ਰਕੁਪਿਤੋ ਵਿਪ੍ਰਲਬ੍ਧਸ੍ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਘ ॥ 5-189-21 (38390)
ਅਵਮਨ੍ਯਸੇ ਮਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਨੂਨੰ ਦੁਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੰ ਤਵ।
ਯਨ੍ਮੇ ਕਨ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਕਨ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਮੋਹਾਦ੍ਯਾਚਿਤਵਾਨਸਿ ॥ 5-189-22 (38391)
ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰਲਮ੍ਭਸ੍ਯ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਦੁਰ੍ਮਤੇ ।
ਏਸ਼਼ ਤ੍ਵੰ ਸਜਨਾਮਾਤ੍ਯਮੁਦ੍ਧਰਾਮਿ ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵ ॥ 5-189-23 (38392)
ਅਵਮਤ੍ਯ ਚ ਵੀਰ੍ਯੰ ਮੇ ਕੁਲੰ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੇਵ ਚ ।
ਵਿਪ੍ਰਲਮ੍ਭਸ੍ਤ੍ਵਯਾਪੂਰ੍ਵੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਃ ॥ 5-189-24 (38393)
ਕੁਰੁ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਕਭੋਗਾਨਨੁਤ੍ਤਮਾਨ੍।
ਅਭਿਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤ੍ਵਾਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰ੍ਤੁਂ ਸਬਾਨ੍ਧਵਮ੍ ॥ ॥ 5-189-25 (38394)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-189-4 ਸ਼ੂਲਯੁਕ੍ਤਃ ਪਾਣਿਃ ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਃ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਸ੍ਤੀਤਿ ਸ਼ੂਲਪਾਣੀ ਤਸ੍ਯ ॥ 5-189-20 ਉਤ੍ਸਾਰ੍ਯ ਨੀਤ੍ਵਾ ॥ 5-189-21 ਅਭਿਸ਼਼ਙ੍ਗਾਤ੍ਪਰਾਭਵਾਤ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 190
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.190. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 190
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕੇਨ ਪੁਨਰ੍ਦੂਤਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣੇ ਦ੍ਰੁਪਦੇਨ ਪਤ੍ਨ੍ਯਾਸਹ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਲੋਚਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-190-0 (38395)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-190-0x (3929)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਦੂਤੇਨ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਤਦਾ ਨ੍ਰੁʼਪ।
ਚੋਰਸ੍ਯੇਵ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ੍ਯ ਨ ਪ੍ਰਾਵਰ੍ਤਤ ਭਾਰਤੀ ॥ 5-190-1 (38396)
ਸ ਯਤ੍ਨਮਕਰੋਤ੍ਤੀਵ੍ਰੰ ਸੰਬਨ੍ਧਿਨ੍ਯੁਨੁਮਾਨਨੇ ।
ਦੂਤੈਰ੍ਮਧੁਰਸੰਭਾਸ਼਼ੈਰ੍ਨ ਤਦਸ੍ਤੀਤਿ ਸੰਦਿਸ਼ਨ੍ ॥ 5-190-2 (38397)
ਸ ਰਾਜਾ ਭੂਯ ਏਵਾਥ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਥਾਗਮਤ੍ ।
ਕਨ੍ਯੇਤਿ ਪਾਞ੍ਚਾਲਸੁਤਾਂ ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਵਿਨਿਰ੍ਯਯੌ ॥ 5-190-3 (38398)
ਤਤਃ ਸੰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਕਯਾਮਾਸ ਮਿਤ੍ਰਾਂਣਾਮਮਿਤੌਜਸਾਮ੍ ।
ਦੁਹਿਤੁਰ੍ਵਿਪ੍ਰਲਮ੍ਭੰ ਤੰ ਧਾਤ੍ਰੀਣਾਂ ਵਚਨਾਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-190-4 (38399)
ਤਤਃ ਸਮੁਦਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬਲਾਨਾਂ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਅਭਿਯਾਨੇ ਮਤਿੰ ਚਕ੍ਰੇ ਦ੍ਰੁਪਦੰ ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ ॥ 5-190-5 (38400)
ਤਤਃ ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਸ ਮਹੀਪਤਿਃ ।
ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਮਾ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-190-6 (38401)
ਤਤ੍ਰ ਵੈ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਤੇਸ਼਼ਾਮਭੂਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਤਥ੍ਯੰ ਭਵਤਿ ਚੇਦੇਤਤ੍ਕਨ੍ਯਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀ ॥ 5-190-7 (38402)
ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜਾਨਮਾਨਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਹੇ ਗ੍ਰੁʼਹਮ੍ ।
ਅਨ੍ਯੰ ਰਾਜਾਨਮਾਧਾਯ ਪਾਞ੍ਚਾਲੇਸ਼਼ੁ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ ॥ 5-190-8 (38403)
ਘਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਪਾਞ੍ਚਾਲੰ ਸਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍ ॥ 5-190-9 (38404)
ਸ ਤਦਾ ਦ੍ਰੁਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਪੁਨਰ੍ਦੂਤਾੰਨਰਾਧਿਪਃ।
ਪ੍ਰਾਸ੍ਥਾਪਯਤ੍ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਯਾ ਨਿਹਨ੍ਮੀਤਿ ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵ ॥ 5-190-10 (38405)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-190-11x (3930)
ਸ ਹਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਵੈ ਭੀਤਃ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ੀ ਚ ਨਰਾਧਿਪਃ ।
ਭਯੰ ਤੀਵ੍ਰਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ ॥ 5-190-11 (38406)
ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਦੂਤਾਨ੍ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣੇ ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਸ਼ੋਕਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ ।
ਸਮੇਤ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਰਹਿਤੇ ਵਾਕ੍ਯਮਾਹ ਨਰਾਧਿਪਃ ॥ 5-190-12 (38407)
ਭਯੇਨ ਮਹਤਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸ਼ੋਕੇਨ ਚਾਹਤਃ ।
ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜੋ ਦਯਿਤਾਂ ਮਾਤਰੰ ਵੈ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਃ ॥ 5-190-13 (38408)
ਅਭਿਯਾਸ੍ਯਤਿ ਮਾਂ ਕੋਪਾਤ੍ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਸੁਮਹਾਬਲਃ ।
ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਮਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਕਰ੍ਸ਼਼ਮਾਣੋ ਵਰੂਥਿਨੀਮ੍ ॥ 5-190-14 (38409)
ਕਿਮਿਦਾਨੀਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਵੋ ਮੂਢੌ ਕਨ੍ਯਾਮਿਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਕਿਲ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਕਨ੍ਯੇਤਿ ਪਰਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਃ ॥ 5-190-15 (38410)
ਇਤਿ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਯਤ੍ਨੇਨ ਸਮਿਤ੍ਰਃ ਸਬਲਾਨੁਗਃ ।
ਵਞ੍ਚਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਮਨ੍ਵਾਨੋ ਮਾਂ ਕਿਲੋਦ੍ਧਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ॥ 5-190-16 (38411)
ਕਿਮਤ੍ਰ ਤਥ੍ਯੰ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਮਿਥ੍ਯਾ ਕਿੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸ਼ੋਭਨੇ ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਸ਼ੁਭੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸੰਵਿਧਾਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਤਥਾ ॥ 5-190-17 (38412)
ਅਹੰ ਹਿ ਸੰਸ਼ਯਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਬਾਲਾ ਚੇਯੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀ ।
ਤ੍ਵੰ ਚ ਰਾਜ੍ਞਿ ਮਹਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ ॥ 5-190-18 (38413)
ਸਾ ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਹਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ।
ਤਥਾ ਵਿਦਧ੍ਯਾਂ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਾਸ਼ੁ ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਮਿਤੇ ॥ 5-190-19 (38414)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਿ ਚ ਮਾ ਭੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਿਧਾਸ੍ਯੇ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ।
ਕ੍ਰੁʼਪਯਾਹੰ ਵਰਾਰੋਹੇ ਵਞ੍ਚਿਤਃ ਪੁਤ੍ਰਧਰ੍ਮਤਃ ॥ 5-190-20 (38415)
ਮਯਾ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕੋ ਰਾਜਾ ਵਞ੍ਚਿਤਃ ਸ ਮਹੀਪਤਿਃ ।
ਤਦਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮਹਾਭਾਗੇ ਵਿਧਾਸ੍ਯੇ ਤਤ੍ਰ ਯਦ੍ਧਿਤਮ੍ ॥ 5-190-21 (38416)
ਜਨਾਤਾ ਹ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਖ੍ਯਾਪਨਾਰ੍ਥੰ ਪਰਸ੍ਯ ਵੈ ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੰ ਚੋਦਿਤਾ ਦੇਵੀ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਹੀਪਤਿਮ੍ ॥ ॥ 5-190-22 (38417)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-190-3 ਅਗਮਤ੍ ਜ੍ਞਾਤਵਾਨ੍ ॥ 5-190-5 ਸਮੁਦਯੰ ਸਮੁਦਾਯਮ੍ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 191
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.191. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 191
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨ੍ਯਾ ਪਿਤ੍ਰੋਃ ਸ਼ੋਕਸ੍ਯ ਸ੍ਵਮੂਲਕਤ੍ਵਚਿਨ੍ਤਨੇਨ ਦੁਰ੍ਗਮਾਰਣ੍ਯਮੇਤ੍ਯ ਸ੍ਥੂਣਨਾਮ੍ਨਃ ਕੁਬੇਰਾਨੁਚਰਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹਸਮੀਪੇ ਪ੍ਰਾਯੋਪਵੇਸ਼ਃ ॥ 1 ॥ ਸ੍ਥੂਣਚੋਦਿਤਯਾ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨ੍ਯਾ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਵਰਣਮ੍ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-191-0 (38418)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-191-0x (3931)
ਤਤਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੋ ਮਾਤਾ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਨਰਾਧਿਪ।
ਆਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਭਰ੍ਤ੍ਰ ਕਨ੍ਯਾਂ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀਮ੍ ॥ 5-191-1 (38419)
ਅਪੁਤ੍ਰਯਾ ਮਯਾ ਰਾਜਨ੍ਸਪਤ੍ਨੀਨਾਂ ਭਯਾਦਿਦਮ੍ ।
ਕਨ੍ਯਾ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀ ਜਾਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਵੈ ਨਿਵੇਦਿਤਾ ॥ 5-191-2 (38420)
ਤ੍ਵਯਾ ਚੈਵ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਨ੍ਮੇ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ(ਅ)ਨੁਮੋਦਿਤਮ੍ ।
ਪੁਤ੍ਰਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚੈਵ ਕਨ੍ਯਾਯਾਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-191-3 (38421)
ਭਾਰ੍ਯਾ ਚੋਢਾ ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਨ੍ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤੇਃ ਸੁਤਾ।
ਮਯਾ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਹਿਤੰ ਦੇਵਵਾਕ੍ਯਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍।
ਕਨ੍ਯਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਮਾਨ੍ਭਾਵੀਤ੍ਯੇਵੰ ਚੈਤਦੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-191-4 (38422)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁਪਦੋ ਯਜ੍ਞਸੇਨਃ
ਸਰ੍ਵੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਭ੍ਯੋ ਨਿਵੇਦ੍ਯ।
ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਰਾਜਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਮਾਸ ਰਾਜਨ੍
ਯਥਾਯੁਕ੍ਤੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮ੍ ॥ 5-191-5 (38423)
ਸੰਬਨ੍ਧਕੰ ਚੈਵ ਸਮਰ੍ਥ੍ਯ ਤਸ੍ਮਿਨ੍
ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕੇ ਵੈ ਨ੍ਰੁʼਪਤੌ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ।
ਸ੍ਵਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਰਲਮ੍ਭੰ ਯਥਾਵ-
ਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯੈਕਾਗ੍ਰੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਵੈ ਜਗਾਮ ॥ 5-191-6 (38424)
ਸ੍ਵਭਾਵਗੁਪ੍ਤੰ ਨਗਰਮਾਪਤ੍ਕਾਲੇ ਤੁ ਭਾਰਤ।
ਗੋਪਯਾਮਾਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਮਲਙ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-191-7 (38425)
ਆਰ੍ਤਿੰ ਚ ਪਰਮਾਂ ਰਾਜਾ ਜਗਾਮ ਸਹ ਭਾਰ੍ਯਯਾ।
ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਪਤਿਨਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਵਿਰੋਧੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-191-8 (38426)
ਕਥੰ ਸੰਬਨ੍ਧਿਨਾ ਸਾਰ੍ਧੰ ਨ ਮੇ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਗ੍ਰਹੋ ਮਹਾਨ੍।
ਇਤਿ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਮਨਸਾ ਦੇਵਤਾਮਰ੍ਚਯਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-191-9 (38427)
ਤੰ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਦਾ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵੀ ਦੇਵਪਰੰ ਤਦਾ।
ਅਰ੍ਚਾਂ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜਾਨਮਥੋ ਭਾਰ੍ਯਾ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-191-10 (38428)
ਦੇਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਸਾਧੁਮਤਾ ਸਤਾਮ੍ ।
ਕਿਮੁ ਦੁਃਸ੍ਵਾਰ੍ਣਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਸ੍ਮਾਦਰ੍ਚਯਤਾਂ ਗੁਰੂਨ੍ ॥ 5-191-11 (38429)
ਦੈਵਤਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪੂਜ੍ਯਨਾਂ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍ ।
ਅਗ੍ਨਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਹ੍ਰੁʼਯਨ੍ਤਾਂ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਨੇ ॥ 5-191-12 (38430)
ਅਯੁਦ੍ਧੇਨ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਚ ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤਯ ਪ੍ਰਭੋ।
ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-191-13 (38431)
ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੰ ਸਾਰ੍ਧੰ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲਲੋਚਨ।
ਪੁਰਸ੍ਯਾਸ੍ਯਾਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਯਚ੍ਚ ਰਾਜੰਸ੍ਤਥਾ ਕੁਰੁ॥ 5-191-14 (38432)
ਦੈਵੰ ਹਿ ਮਾਨੁਸ਼਼ੋਪੇਤੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਪਰਮ੍ਪਰਵਿਰੋਧਾਦ੍ਧਿ ਸਿਦ੍ਧਿਰਸ੍ਤਿ ਨ ਚੈਤਯੋਃ ॥ 5-191-15 (38433)
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਧਾਯ ਨਗਰੇ ਵਿਧਾਨੰ ਸਚਿਵੈਃ ਸਹ।
ਅਰ੍ਚਯਸ੍ਵ ਯਥਾਕਾਮੰ ਦੈਵਤਾਨਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ ॥ 5-191-16 (38434)
ਏਵੰ ਸੰਭਾਸ਼਼ਮਾਣੌ ਤੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ੋਕਪਰਾਯਣੌ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀ ਤਦਾ ਕਨ੍ਯਾ ਵ੍ਰੀਡਿਤੇਵ ਤਪਸ੍ਵਿਨੀ ॥ 5-191-17 (38435)
ਤਤਃ ਸਾ ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਮਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਦੁਃਖਿਤਾਵੁਭੌ ।
ਇਮਾਵਿਤਿ ਤਤਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਮਤਿੰ ਪ੍ਰਾਣਵਿਨਾਸ਼ਨੇ ॥ 5-191-18 (38436)
ਏਵੰ ਸਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਸ਼ੋਕਪਰਾਯਣਾ।
ਨਿਰ੍ਜਗਾਮ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਗਹਨੰ ਨਿਰ੍ਜਨੰ ਵਨਮ੍ ॥ 5-191-19 (38437)
ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣਰ੍ਦ੍ਧਿਮਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਥੂਣਾਕਰ੍ਣੇਨ ਪਾਲਿਤਮ੍ ।
ਤਦ੍ਭਯਾਦੇਵ ਚ ਜਨੋ ਵਿਸਰ੍ਜਯਤਿ ਤਦ੍ਵਨਮ੍ ॥ 5-191-20 (38438)
ਤਤ੍ਰ ਚ ਸ੍ਥੂਣਭਵਨੰ ਸੁਧਾਮ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਲੇਪਨਮ੍ ।
ਲਾਜੋਲ੍ਲਾਪਿਕਧੂਮਾਢ੍ਯਮੁਚ੍ਚਪ੍ਰਾਕਾਰਤੋਰਣਮ੍ ॥ 5-191-21 (38439)
ਤਨ੍ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਸਾ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯਾਤ੍ਮਜਾ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਅਨਸ਼੍ਨਾਨਾ ਬਹੁਤਿਥੰ ਸ਼ਰੀਰਮੁਦਸ਼ੋਪਯਤ੍ ॥ 5-191-22 (38440)
ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤਾਂ ਯਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ੍ਥੂਣੋ ਮਾਰ੍ਦਵਸੰਯੁਤਃ ।
ਕਿਮਰ੍ਥੋ(ਅ)ਯੰ ਤਵਾਰਮ੍ਭਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮਾਚਿਰਮ੍ ॥ 5-191-23 (38441)
ਅਸ਼ਕ੍ਯਯਿਤਿ ਸਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰੁਵਾਚ ਹ।
ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤਿ ਵੈ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਥ ਗੁਹ੍ਯਕਃ ॥ 5-191-24 (38442)
ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯਾਨੁਚਰੋ ਵਰਦੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜੇ।
ਅਦੇਯਮਪਿ ਦਾਸ੍ਯਾਦਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਤ੍ਤੇ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍ ॥ 5-191-25 (38443)
ਤਤਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਖਿਲੇਨ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍।
ਤਸ੍ਮੈ ਯਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਧਾਨਾਯ ਸ੍ਥੂਣਾਕਰ੍ਣਾਯ ਭਾਰਤ ॥ 5-191-26 (38444)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡ੍ਯੁਵਾਚ। 5-191-27x (3932)
ਆਪੰਨੋ ਮੇ ਪਿਤਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਨ ਚਿਰਾੰਨਾਸ਼ਮੇਸ਼਼੍ਯਤਿ।
ਅਭਿਯਾਸ੍ਯਤਿ ਸਕ੍ਰੋਧੋ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤਿਰ੍ਹਿ ਤਮ੍ ॥ 5-191-27 (38445)
ਮੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹਃ ਸਹੇਮਕਵਚੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਮਾਂ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਮਾਤਰੰ ਪਿਤਰੰ ਚ ਮੇ ॥ 5-191-28 (38446)
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੋ ਹਿ ਭਵਤਾ ਦੁਃਖਪ੍ਰਤਿਸ਼ਮੋ ਮਮ ।
ਭਵੇਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦਨਿਨ੍ਦਿਤਃ ॥ 5-191-29 (38447)
ਯਾਵਦੇਵ ਸ ਰਾਜਾ ਵੈ ਨੋਪਯਾਤਿ ਪੁਰੰ ਮਮ ।
ਤਾਵਦੇਵ ਮਹਾਯਕ੍ਸ਼਼ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਗੁਹ੍ਯਕ ॥ ॥ 5-191-30 (38448)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਨਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-191-11 ਸਾਧੁਮਤਾ ਕਲ੍ਯਾਣਵਤਾਪਿ ਦੇਵਾਨਾਂ ਸਤਾਂ ਸਾਧੂਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਃ ਪੂਜਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ । ਕਿਮੁ ਦੁਃਖਾਰ੍ਣਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇਤਿ । ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਭਵਾਨ੍ ਗੁਰੂਨ੍ ਦੇਵਾਰਾਧਨਾਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ ਅਰ੍ਚਯਤਾਂ ਪੂਜਯਤੁ ॥ 5-191-21 ਲਾਜੋਲ੍ਲਾਪਿਕਃ ਲਾਜਾਨਿ ਉਸ਼ੀਰਾਣਿ ਉਲ੍ਲਾਪਯਤਿ ਸੂਚਯਤੀਤਿ ਲਾਜੋਲ੍ਲਾਪਿਕਃ। ਉਸ਼ੀਰਪਰਿਮਲਯੁਕ੍ਤਧੂਮਾਢ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ । ਉਸ਼ੀਰੇ ਲਾਜਮੁਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਮਿਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਃ। ਰਾਜੋਪਲੇਪਧੂਮਾਢ੍ਯੰ ਇਤਿo ਕoਡ ਪਾਠਃ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 192
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.192. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 192
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਸ੍ਥੂਣੇਨ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨ੍ਯੈ ਪੁਨਃਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪਣਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਪਨਪੂਰ੍ਵਕੰ ਤਦੀਯਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵਸ੍ਵੀਕਾਰੇਣ ਸ੍ਵੀਯਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਸਮਰ੍ਪਣਮ੍ ॥ 1 ॥ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕੇਨ ਉਪਾਯਾਤ੍ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਃ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਿਰ੍ਧਾਰ੍ਯ ਸ੍ਵਪੁਰਗਮਨਮ੍ ॥ 2 ॥ ਅਤ੍ਰਾਨ੍ਤਰੇ ਸ੍ਥੂਣਗ੍ਰੁʼਹਮਾਗਤੇਨ ਕੁਬੇਰੇਣ ਤੰਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵਧਾਰਣਸ੍ਯ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਮਰਣਾਵਧਿਕਤ੍ਵਰੂਪਸ਼ਾਪਦਾਨਮ੍ ॥ 3 ॥ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਪਣਾਯ ਗਤੇਨ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾ ਸ੍ਥੂਣਾਤ੍ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਮੁਪਲਭ੍ਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹਾਗਮਨਮ੍ ॥ 4 ॥ ਇਤਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾ ਸਹ ਸ੍ਵੇਨ ਯੁਦ੍ਧਾਕਰਣੇ ਕਾਰਣਾਭਿਧਾਨਮ੍ ॥ 5 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-193-0 (38449)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-193-0x (3933)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ(ਅ)ਥ ਸ ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਦੈਵੇਨੋਪਨਿਪੀਡਿਤਃ ॥ 5-192-1 (38450)
ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਤਥਾ ਤਦ੍ਧਿ ਮਮ ਦੁਃਖਾਯ ਕੌਰਵ।
ਭਦ੍ਰੇ ਕਾਮੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਮਯੰ ਤੁ ਨਿਬੋਧ ਮੇ ॥ 5-192-2 (38451)
`ਸ੍ਵੰ ਤੇ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵੰ ਧਾਰਯਿਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤੇ'
ਕਿੰਚਿਤ੍ਕਾਲੰ ਤੁ ਤੇ ਦਾਸ੍ਯੇ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੰ ਸ੍ਵਮਿਦੰ ਤਵ।
ਆਗਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਲੇ ਸਤ੍ਯੰ ਚੈਵ ਵਦਸ੍ਵ ਮੇ ॥ 5-192-3 (38452)
ਪ੍ਰਭੁਃ ਸੰਕਲ੍ਪਸਿਦ੍ਧੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਕਾਮਚਾਰੀ ਵਿਹੰਗਮਃ ।
ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਪੁਰੰ ਚੈਵ ਤ੍ਰਾਹਿ ਬਨ੍ਧੂਂਸ਼੍ਚ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ 5-192-4 (38453)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਲਿਙ੍ਗੰ ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵੇਦੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਤ੍ਮਜੇ।
ਸਤ੍ਯੰ ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਹਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਵ ॥ 5-192-5 (38454)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡ੍ਯੁਵਾਚ। 5-192-6x (3934)
ਪ੍ਰਤਿਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਭਗਵਨ੍ਪੁਲਿਙ੍ਗੰ ਤਵ ਸੁਵ੍ਰਤ।
ਕਿੰਚਿਤ੍ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵੰ ਧਾਰਯਸ੍ਵ ਨਿਸ਼ਾਚਰ ॥ 5-192-6 (38455)
ਪ੍ਰਤਿਯਾਤੇ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣੇ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇ ਹੇਮਵਰ੍ਮਣਿ ।
ਕਨ੍ਯੈਵ ਹਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ॥ 5-192-7 (38456)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-192-8x (3935)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਮਯੰ ਤਤ੍ਰ ਚਕ੍ਰਾਤੇ ਤਾਵੁਭੌ ਨ੍ਰੁʼਪ ।
ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯਾਨਭਿਦ੍ਰੋਹੇ ਤੌ ਸੰਕ੍ਰਾਮਯਤਾਂ ਤਤਃ ॥ 5-192-8 (38457)
ਸ੍ਤ੍ਰੀਲਿਙ੍ਗੰ ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਸ੍ਥੂਣੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਥ ਭਾਰਤ ।
ਯਕ੍ਸ਼਼ਰੂਪੰ ਚ ਤਦ੍ਦੀਪ੍ਤੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ ॥ 5-192-9 (38458)
ਤਤਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਃ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਮਾਸਾਦ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਵਿਵੇਸ਼ ਨਗਰੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪਿਤਰੰ ਚ ਸਮਾਸਦਤ੍ ॥ 5-192-10 (38459)
ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤੁ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਾਚਖ੍ਯੌ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਤਤ੍।
`ਮਾਤੁਸ਼੍ਚ ਰਹਿਤੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਯਕ੍ਸ਼਼ਜੰ ਤਦਾ।'
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮਾਹਾਰਯਤ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-192-11 (38460)
ਸਭਾਰ੍ਯਸ੍ਤਚ੍ਚ ਸਸ੍ਮਾਰ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਵਚਸ੍ਤਦਾ ।
ਤਤਃ ਸੰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤੇਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਃ ॥ 5-192-12 (38461)
ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਯੰ ਮਮ ਸੁਤਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾਂ ਮੇ ਭਵਾਨਿਤਿ ।
ਅਥ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਕੋ ਰਾਜਾ ਸਹਸਾਭ੍ਯਾਗਮਤ੍ਤਦਾ ॥ 5-192-13 (38462)
ਪਾਞ੍ਚਾਲਰਾਜੰ ਦ੍ਰੁਪਦੰ ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਸਮਨ੍ਵਿਤਃ।
ਤਤਃ ਕਾਮ੍ਪਿਲ੍ਯਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤਿਸ੍ਤਤਃ ॥ 5-192-14 (38463)
ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦੂਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਾਂ ਵਰਮ੍।
ਬ੍ਰੂਹਿ ਮਦ੍ਵਚਨਾਦ੍ਦੂਤ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੰ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਾਧਮਮ੍ ॥ 5-192-15 (38464)
ਯਨ੍ਮੇ ਕਨ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਕਨ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਵ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸਿ ਦੁਰ੍ਮਤੇ।
ਫਲੰ ਤਸ੍ਯਾਵਲੇਪਸ੍ਯ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯਦ੍ਯ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-192-16 (38465)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤੇਨਾਸੌ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ।
ਦੂਤਃ ਪ੍ਰਯਾਤੋ ਨਗਰੰ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਨ੍ਰੁʼਪਚੋਦਿਤਃ ॥ 5-192-17 (38466)
ਤਤਃ ਆਸਾਦਯਾਮਾਸ ਪੁਰੋਧਾ ਦ੍ਰੁਪਦੰ ਪੁਰੇ।
ਤਸ੍ਮੈ ਪਾਞ੍ਚਾਲਕੋ ਰਾਜਾ ਗਾਮਰ੍ਘ੍ਯੰ ਚ ਸੁਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-192-18 (38467)
ਪ੍ਰਾਪਯਾਮਾਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਹ ਤੇਨ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾ ।
ਤਾਂ ਪੂਜਾਂ ਨਾਭ੍ਯਨਨ੍ਦਤ੍ਸ ਵਾਕ੍ਯੰ ਚੇਦਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-192-19 (38468)
ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਤੇਨ ਵੀਰੇਣ ਰਾਜ੍ਞਾ ਕਾਞ੍ਚਨਵਰ੍ਮਣਾ ।
ਯਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹਮਧਮਾਚਾਰ ਦੁਹਿਤ੍ਰਾ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਭਿਵਞ੍ਚਿਤਃ ॥ 5-192-20 (38469)
ਤਸ੍ਯ ਪਾਪਸ੍ਯ ਕਰਣਾਤ੍ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਦੁਰ੍ਮਤੇ ।
ਦੇਹਿ ਯੁਦ੍ਧੰ ਨਰਪਤੇ ਮਮਾਦ੍ਯ ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ ॥ 5-192-21 (38470)
ਉਦ੍ਧਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸਦ੍ਯਃ ਸਾਮਾਤ੍ਯਸੁਤਬਾਨ੍ਧਵਮ੍ ।
ਤਦੁਪਾਲਮ੍ਭਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰਾਵਿਤਃ ਕਿਲ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ॥ 5-192-22 (38471)
ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਪਤਿਨਾ ਚੋਕ੍ਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਮਧ੍ਯੇ ਪੁਰੋਧਸਾ।
ਅਭਵਦ੍ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਪ੍ਰਣਯਾਨਤਃ ॥ 5-192-23 (38472)
ਯਦਾਹ ਮਾਂ ਭਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸੰਬਨ੍ਧਿਵਚਨਾਦ੍ਵਚਃ ।
ਅਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰੰ ਪ੍ਰਤਿਵਚੋ ਦੂਤੋ ਰਾਜ੍ਞੇ ਵਦਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ॥ 5-192-24 (38473)
ਤਤਃ ਸੰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਦ੍ਰੁਪਦੋ(ਅ)ਪਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ ।
ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਮਣੇ ਦੂਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵੇਦਪਾਰਗਮ੍ ॥ 5-192-25 (38474)
ਤਮਾਗਮ੍ਯ ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣਾਧਿਪਤਿੰ ਤਦਾ।
ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਾਦਦੇ ਰਾਜਨ੍ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁਪਦੇਨ ਹ ॥ 5-192-26 (38475)
ਆਗਮਃ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਵ੍ਯਕ੍ਤਃ ਕੁਮਾਰੋ(ਅ)ਯੰ ਸੁਤੋ ਮਮ ।
ਮਿਥ੍ਯੈਤਦੁਕ੍ਤੰ ਕੇਨਾਪਿ ਤਦਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯਮਿਤ੍ਯੁਤ ॥ 5-192-27 (38476)
ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ।
ਵਿਮਰ੍ਸ਼ਯੁਕ੍ਤੋ ਯੁਵਤੀਰ੍ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਾਃ।
ਸੰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸੁਚਾਰੁਰੂਪਾਃ
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੁਮਾਨ੍ਵੇਤਿ ਵੇਤ੍ਤੁਮ੍ ॥ 5-192-28 (38477)
ਤਾਃ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਿਤਾਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਭਾਵੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ
ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਰਾਜ੍ਞੇ ਤਚ੍ਛਸ਼ੰਸੁਰ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵਮ੍ ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕੌਰਵੇਨ੍ਦ੍ਰ
ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਣਰਾਜਾਯ ਮਹਾਨੁਭਾਵਮ੍ ॥ 5-192-29 (38478)
ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜਾ ਸ ਆਗਮੰ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਥ।
ਸੰਬਨ੍ਧਿਨਾ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਵਾਸਮੁਵਾਸ ਹ ॥ 5-192-30 (38479)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੇ ਚ ਮੁਦਿਤਃ ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
ਹਸ੍ਤਿਨੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਗਾਸ਼੍ਚੈਵ ਦਾਸੀਰ੍ਬਹੁਸ਼ਤਾਸ੍ਤਥਾ । 5-192031c ਪੂਜਿਤਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਯਯੌ ਨਿਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯ ਤਨਯਾਂ ਕਿਲ ॥ 5-192-31 (38480)
ਵਿਨੀਤਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰੀਤੇ ਹੇਮਵਰ੍ਮਣਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇ ।
ਪ੍ਰਤਿਯਾਤੇ ਦਸ਼ਾਰ੍ਣੇ ਤੁ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਰੂਪਾ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀ ॥ 5-192-32 (38481)
ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਤ੍ਵਥ ਕਾਲਸ੍ਯ ਕੁਬੇਰੋ ਨਰਵਾਹਨਃ ।
ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾਂ ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵਾਣਃ ਸ੍ਥੂਣਸ੍ਯਾਗਾੰਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-192-33 (38482)
ਸ ਨਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਯੋਪਰਿ ਵਤਮਾਨ
ਆਲੋਕਯਾਮਾਸ ਧਨਾਧਿਗੋਪ੍ਤਾ।
ਸ੍ਥੂਣਸ੍ਯ ਯਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਵੇਸ਼ ਵੇਸ਼੍ਮ
ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਾਲ੍ਯਗੁਣੈਰ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰੈਃ ॥ 5-192-34 (38483)
ਲਾਚੈਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧੈਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਵਿਤਾਨੈ-
ਰਭ੍ਯਰ੍ਚਿਤੰ ਧ੍ਰੁʼਨਧ੍ਰੁʼਪਿਤੰ ਚ।
ਧ੍ਵਜੈਃ ਪਤਾਕਾਭਿਰਲੰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚ
ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾੰਨਪੇਯਾਮਿਪਦਤ੍ਤਮੋਦਮ੍ ॥ 5-192-35 (38484)
ਤਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੁ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਮਣਿਰਤ੍ਨਸੁਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਮਾਲਾਭਿਃ ਪਰਿਪੂਰਿਤਮ੍ ॥ 5-192-36 (38485)
ਨਾਨਾਕੁਸੂਮਗਨ੍ਧਾਢ੍ਯੰ ਸਿਕ੍ਤਸੰਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼ੋਭਿਤਮ੍ ।
ਅਥਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਪਤਿਸ੍ਤਾਨ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਨਨੁਗਾਂਸ੍ਤਦਾ ॥ 5-192-37 (38486)
ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮਿਦੰ ਵੇਸ਼੍ਮ ਸ੍ਥੂਣਸ੍ਯਾਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਾਃ ।
ਨੋਪਸਰ੍ਪਤਿ ਮਾਂ ਚੈਵ ਕਸ੍ਮਾਦਦ੍ਯ ਸ ਮਨ੍ਦਧੀਃ ॥ 5-192-38 (38487)
ਯਸ੍ਮਾਜ੍ਜਾਨਨ੍ਸ ਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਮਾਮਸੌ ਨੋਪਸਰ੍ਪਤਿ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਸ੍ਮੈ ਮਹਾਦਣ੍ਡੋ ਧਾਰ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-192-39 (38488)
ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਊਚੁਃ । 5-192-40x (3936)
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਸੁਤਾ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਜਾਤਾ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੀ।
ਤਸ੍ਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 5-192-40 (38489)
ਅਗ੍ਰਹੀਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭੂਤਾ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹੇ।
ਨੋਪਸਰ੍ਪਤਿ ਤੇਨਾਸੌ ਸਵ੍ਰੀਡਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸਰੂਪਵਾਨ੍ ॥ 5-192-41 (38490)
ਏਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਦ੍ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਥੂਣੋ ਨ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਸਰ੍ਪਤਿ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੁਰੁ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਵਿਮਾਨਮਿਹ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾਮ੍ ॥ 5-192-42 (38491)
ਆਨੀਯਤਾਂ ਸ੍ਥੂਣ ਇਤਿ ਤਤੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਪੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ ।
ਕਰ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਨਿਗ੍ਰਹੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-192-43 (38492)
ਸੋ(ਅ)ਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਨ੍ਦ੍ਰਮਾਹੂਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਸ੍ਤ੍ਰੀਮਰੂਪੋ ਮਹਾਰਾਜ ਤਸ੍ਥੌ ਵ੍ਰੀਡਾਸਮਨ੍ਵਿਤਃ ॥ 5-192-44 (38493)
ਤੰ ਸ਼ਸ਼ਾਪਾਥ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਧਨਦਃ ਕੁਰੂਨਨ੍ਦਨ ।
ਏਵਮੇਵ ਭਵਤ੍ਵਦ੍ਯ ਸ੍ਤ੍ਰੀਤ੍ਵੰ ਪਾਪਸ੍ਯ ਗੁਹ੍ਯਕਾਃ ॥ 5-192-45 (38494)
ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਪਤਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ
ਯਸ੍ਮਾਦਦਾਸ੍ਤ੍ਵਵਮਨ੍ਯੇਹ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੋ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧੇ
ਸ੍ਤ੍ਰੀਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚਾਗ੍ਰਹੀਃ ਪਾਪਕਰ੍ਮਨ੍ ॥ 5-192-46 (38495)
ਅਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸੁਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਯਸ੍ਮਾਦੇਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍।
ਤਸ੍ਮਾਦਦ੍ਯ ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਤ੍ਵੰ ਸਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤਥਾ ॥ 5-192-47 (38496)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਮਾਸੁਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੰ ਕਿਲ।
ਸ੍ਥੂਣਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵਾਨ੍ਤੰ ਸ਼ਾਪਸ੍ਯੇਤਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-192-48 (38497)
ਤਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚਾਨੁਗਾਮਿਨਃ ।
ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਗਣਾਂਸ੍ਤਾਤ ਸ਼ਾਪਸ੍ਯਾਨ੍ਤਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ ॥ 5-192-49 (38498)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਿ ਹਤੇ ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਵੰ ਰੂਪੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ।
ਸ੍ਥੂਣੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਨਿਰੁਦ੍ਵੇਗੋ ਭਵਤ੍ਵਿਤਿ ਮਹਾਮਨਾਃ ॥ 5-192-50 (38499)
ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵੋ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਜਃ ਸੁਪੂਜਿਤਃ ।
ਪ੍ਰਯਯੌ ਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਨ੍ਤਰਚਾਰਿਭਿਃ ॥ 5-192-51 (38500)
ਸ੍ਥੂਣਸ੍ਤੁ ਸ਼ਾਪੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਤ੍ਰੈਵ ਨ੍ਯਵਸਤ੍ਤਦਾ।
ਸਮਯੇ ਚਾਗਮੂਤ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਪਾਚਰਮ੍ ॥ 5-192-52 (38501)
ਸੋ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭਗਵੰਨਿਤਿ।
ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਤਃ ਸ੍ਥੂਣਃ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ॥ 5-192-53 (38502)
ਆਰ੍ਜਵੇਨਾਗਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍ ।
ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੇ ॥ 5-192-54 (38503)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-192-55x (3937)
ਸ਼ਪ੍ਤੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੇਨਾਹੰ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਤ੍ਮਜ ।
ਗਚ੍ਛੇਦਾਨੀਂ ਯਥਾਕਾਮੰ ਚਰ ਲੋਕਾਨ੍ਯਥਾਸੁਖਮ੍ ॥ 5-192-55 (38504)
ਦਿਸ਼਼੍ਟਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾ ਮਨ੍ਯੇ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮਤਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍ ।
ਗਮਨੰ ਤਵ ਚੇਤੋ ਹਿ ਪੌਲਸ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 5-192-56 (38505)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-192-57x (3938)
ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਤੁ ਸ੍ਥੂਣਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਭਾਰਤ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਜਗਾਮ ਨਗਰੰ ਹਰ੍ਵੇਣ ਮਹਤਾਵ੍ਰੁʼਤਃ ॥ 5-192-57 (38506)
ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਗਨ੍ਧਮਾਲ੍ਯੈਰ੍ਮਹਾਧਨੈਃ ।
ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨ੍ਦੇਵਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਚੈਤ੍ਯਾਨਥ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਥਾਨ੍ ॥ 5-192-58 (38507)
ਦ੍ਰੁਪਦਃ ਸਹ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥੇਨ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਾ ।
ਮੁਦੰ ਚ ਪਰਮਾਂ ਲੇਭੇ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯਃ ਸਹ ਬਾਨ੍ਧਵੈਃ ॥ 5-192-59 (38508)
ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਦਦੌ ਚਾਥ ਦ੍ਰੋਣਾਯ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵ ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨੰ ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਤ੍ਰੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੂਰ੍ਵਿਣੰ ਤਥਾ ॥ 5-192-60 (38509)
ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਦੰ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੰ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਃ।
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਸਹ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਃ ॥ 5-192-61 (38510)
ਮਮ ਤ੍ਵੇਤਚ੍ਚਰਾਸ੍ਤਾਤ ਯਥਾਵਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਦਯਨ੍ ।
ਜਡਾਨ੍ਧਬਧਿਰਾਕਾਰਾ ਯੇ ਮੁਕ੍ਤਾ ਦ੍ਰਪਦੇ ਮਯਾ ॥ 5-192-62 (38511)
ਏਵਮੇਸ਼਼ ਮਹਾਰਾਜ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਪੁਮਾਨ੍ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਃ ।
ਸ ਸੰਭੂਤਃ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਰਥਸਤ੍ਤਮਃ ॥ 5-192-63 (38512)
ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਕਾਸ਼ਿਪਤੇਃ ਕਨ੍ਯਾ ਅਮ੍ਬਾ ਨਾਮੇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾ ।
ਦ੍ਰੁਪਦਸ੍ਯ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ ॥ 5-192-64 (38513)
ਨਾਹਮੇਨੰ ਧਨੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿੰ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਂ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍ ।
ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਪਿ ਪਸ਼੍ਯੇਯੰ ਪ੍ਰਹਰੇਯੰ ਨ ਚਾਪ੍ਯੁਤ ॥ 5-192-65 (38514)
ਵ੍ਰਤਮੇਤਨ੍ਮਮ ਸਦਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਪਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ।
ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੂਰ੍ਵਕੇ ਚੈਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀਨਾਮ੍ਨਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸਰੂਪਿਣਿ ॥ 5-192-66 (38515)
ਨ ਮੁਞ੍ਚੇਯਮਹੰ ਬਾਣਮਿਤਿ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨ ।
ਨ ਹਨ੍ਯਾਮਹਮੇਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍ ॥ 5-192-67 (38516)
ਏਤਤ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਹੰ ਵੇਦ ਜਨ੍ਮ ਤਾਤ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਃ ।
ਤਤੋ ਨੈਨੰ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਮਰੇਸ਼਼੍ਵਾਤਤਾਯਿਨਮ੍ ॥ 5-192-68 (38517)
ਯਦਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ਸਨ੍ਤਃ ਕੁਰ੍ਯੁਰ੍ਵਿਗਰ੍ਹਣਮ੍ ।
ਨੈਨੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਪਿ ਸਮਰੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 5-192-69 (38518)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-192-70x (3939)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕਰਵ੍ਯੋ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ।
ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਸ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਯੁਕ੍ਤਮਮਨ੍ਯਤ ॥ ॥ 5-192-70 (38519)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-192-4 ਵਿਹੰਗਮਃ ਆਕਾਸ਼ਗਾਮੀ ॥ 5-192-8 ਅਭਿਸੰਦੇਹੇ ਇਤਿ ਝo ਪਾਠਃ। ਸੰਦੇਹੇ ਲਿਙ੍ਗੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ ਦਿਹ੍ਯਤੇ ਉਪਚੀਯੇਤੇ ਰਤਿਕਾਲੇ ਪ੍ਰਥੇਤੇ ਇਤਿ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤੇਰਿਤਿ ਤਤ੍ਰਾਰ੍ਧਃ ॥ 5-192-24 ਉਤ੍ਤਰੰ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਰਮ੍ ॥ 5-192-27 ਆਗਮਃ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਾ ॥ 5-192-61 ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਦੰ ਗ੍ਰਹਣਧਰਣਪ੍ਰਯੋਗਪ੍ਰਾਤੀਕਾਰੈਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ਪਾਦੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਮ੍ ॥ 5-192-ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 193
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.193. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 193
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦੀਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਃ ਕਿਯਤਾ ਕਾਲੇਨ ਸਮਗ੍ਰਪਰਸੇਨਾਕ੍ਸ਼਼ਪਣੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਮਿਤਿ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇ ਤੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਤਦੁਤ੍ਤਰਦਾਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-193-0 (38520)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 5-193-0x (3940)
ਪ੍ਰਭਾਤਾਯਾਂ ਤੁ ਸ਼ਰ੍ਵਰ੍ਯਾਂ ਪੁਨਰੇਵ ਸੁਤਸ੍ਤਵ।
ਮਧ੍ਯੇ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ॥ 5-193-1 (38521)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 5-193-2x (3941)
ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਸ੍ਯ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਯਦੇਤਤ੍ਸੈਨ੍ਯਮੁਦ੍ਯਤਮ੍।
ਪ੍ਰਭੂਤਨਰਨਾਗਾਸ਼੍ਵੰ ਮਹਾਰਥਸਮਾਕੁਲਮ੍ ॥ 5-193-2 (38522)
ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਭਿਰ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੈਰ੍ਮਹਾਬਲੈਃ ।
ਲੋਕਪਾਲਸਮੈਰ੍ਗੁਪ੍ਤੰ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਪੁਰੋਗਮੈਃ ॥ 5-193-3 (38523)
ਅਪ੍ਰਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਮਨਾਵਾਰ੍ਯਮੁਦ੍ਧੂਤਮਿਵ ਸਾਗਰਮ੍ ।
ਸੇਨਾਸਾਗਰਮਕ੍ਸ਼਼ੋਭ੍ਯਮਪਿ ਦੇਵਾਰ੍ਮਹਾਹਵੇ ॥ 5-193-4 (38524)
ਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਕ੍ਸ਼਼ਪਯੇਥਾ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ।
ਆਚਾਰ੍ਯੋ ਵਾ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਕ੍ਰੁʼਪੋ ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ੁ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 5-193-5 (38525)
ਕਰ੍ਣੋ ਵਾ ਸਮਰਸ਼੍ਲਾਘੀ ਦ੍ਰੌਣਿਰ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ ।
ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤੋ ਹਿ ਬਲੇ ਮਮ ॥ 5-193-6 (38526)
ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਪਰੰ ਕੌਤੂਹਲੰ ਹਿ ਮੇ।
ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਤਨ੍ਮਮ ॥ 5-193-7 (38527)
ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 5-193-8x (3942)
ਅਨੁਰੂਪੰ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਵਯ੍ਯੇਤਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ।
ਬਲਾਬਲਮਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯਦਿਹ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ॥ 5-193-8 (38528)
ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਮਮ ਰਣੇ ਯਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਃ ਪਰਮਾ ਭਵੇਤ੍ ।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੇ ਰਣੇ ਯਚ੍ਚ ਭੁਜਯੋਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭੁਜ ॥ 5-193-9 (38529)
ਆਰ੍ਜਵੇਨੈਵ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯ ਇਤਰੋ ਜਨਃ।
ਮਾਯਾਯੁਦ੍ਧੇਨ ਮਾਯਾਵੀ ਇਤ੍ਯੇਤਦ੍ਧਰ੍ਮਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ 5-193-10 (38530)
ਹਨ੍ਯਾਮਹੰ ਮਹਾਭਾਗ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਨੀਕਿਨੀਮ੍ ।
ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਭਾਗਾਨ੍ਭਾਗਾੰਨਿਜਾਨ੍ਮਮ ॥ 5-193-11 (38531)
ਯੋਧਾਨਾਂ ਦਸ਼ਸਾਹਸ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਭਾਗੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ ।
ਸਹਸ੍ਰੰ ਰਥਿਨਾਮੇਕਮੇਸ਼਼ ਭਾਗੋ ਮਤੋ ਮਮ ॥ 5-193-12 (38532)
ਅਨੇਨਾਹੰ ਵਿਧਾਨੇਨ ਸੰਨਦ੍ਧਃ ਸਤਤੋਤ੍ਥਿਤਃ ।
ਕ੍ਸ਼਼ਪਯੇਯੰ ਮਹਤ੍ਸੈਨ੍ਯੰ ਕਾਲੇਨਾਨੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 5-193-13 (38533)
ਮੁਞ੍ਚੇਯੰ ਯਦਿ ਵਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਸਮਰੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਸ਼ਤਸਾਹਸ੍ਰਘਾਤੀਨਿ ਹਨ੍ਯਾਂ ਮਾਸੇਨ ਭਾਰਤ ॥ 5-193-14 (38534)
ਸੰਜਯ ਉਵਾਚ। 5-193-15x (3943)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਤਃ ।
ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦ੍ਰੋਣਮਙ੍ਗਿਰਸਾਂ ਵਰਮ੍ ॥ 5-193-15 (38535)
ਆਚਾਰ੍ਯ ਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨਿਕਾਨ੍ ।
ਨਿਹਨ੍ਯਾ ਇਤਿ ਤੰ ਦ੍ਰੋਣਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਹਸੰਨਿਵ ॥ 5-193-16 (38536)
ਸ੍ਥਵਿਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਮਨ੍ਦਪ੍ਰਾਣਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਃ ।
ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਨਾ ਨਿਰ੍ਦਹੇਯੰ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਨੀਕਿਨੀਮ੍ ॥ 5-193-17 (38537)
ਯਥਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਮਾਸੇਨੇਤਿ ਮਤਿਰ੍ਮਮ ।
ਏਸ਼਼ਾ ਮੇ ਪਰਮਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰੇਤਨ੍ਮੇ ਪਰਮੰ ਬਲਮ੍ ॥ 5-193-18 (38538)
ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਮੇਵ ਤੁ ਮਾਸਾਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੁʼਪਃ ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍।
ਦ੍ਰੌਣਿਸ੍ਤੁ ਦਸ਼ਰਾਤ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞੇ ਬਲਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍।
ਕਰ੍ਣਸ੍ਤੁ ਪਞ੍ਚਰਾਤ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞੇ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍॥ 5-193-19 (38539)
ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਾਗਰਗਾਸੁਤਃ।
ਜਹਾਸ ਸਸ੍ਵਨੰ ਹਾਸੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਚੇਦਮੁਵਾਚ ਹ ॥ 5-193-20 (38540)
ਨ ਹਿ ਯਾਵਦ੍ਰਣੇ ਪਾਰ੍ਥੰ ਬਾਣਸ਼ਙ੍ਖਧਨੁਰ੍ਧਰਮ੍।
ਵਾਸੁਦੇਵਸਮਾਯੁਕ੍ਤੰ ਰਥੇਨਾਯਾਨ੍ਤਮਾਹਵੇ ॥ 5-193-21 (38541)
ਸਮਾਗਚ੍ਛਸਿ ਰਾਧੇਯ ਤੇਨੈਵਮਭਿਮਨ੍ਯਸੇ ।
ਸ਼ਕ੍ਯਮੇਵੰ ਚ ਭੂਯਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਵਕ੍ਤੁਂ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟਤਃ ॥ ॥ 5-193-22 (38542)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 194
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.194. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 194
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਚਾਰਮੁਖਾਤ੍ ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦਿਭਿਃ ਸ੍ਵਸ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਅਰ੍ਜੁਨੰਪ੍ਰਤਿ ਤਚ੍ਛਕ੍ਤਿਨਿਵੇਦਨਚੋਦਨੇ ਤਤ੍ਕਥਨਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-194-0 (38543)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-194-0x (3944)
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨੁਪਹ੍ਵਰੇ।
ਆਹੂਯ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਇਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 5-194-1 (38544)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 5-194-2x (3945)
ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਯੇ ਚਾਰਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਮਮ।
ਤੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਮੇਮਾਂ ਵ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾਂ ਨਿਸ਼ਾਮ੍ ॥ 5-194-2 (38545)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਕਿਲਾਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦਾਪਗੇਯੰ ਮਹਾਵ੍ਰਤਮ੍ ।
ਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਪਾਣ੍ਡੂਨਾਂ ਹਨ੍ਯਾਃ ਸੈਨ੍ਯਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 5-194-3 (38546)
ਮਾਸੇਨੇਤਿ ਚ ਤੇਨੋਕ੍ਤੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸੁਦੁਰ੍ਮਤਿਃ।
ਤਾਵਤਾ ਚਾਪਿ ਕਾਲੇਨ ਦ੍ਰੋਣੋਪਿ ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞਿਵਾਨ੍ ॥ 5-194-4 (38547)
ਗੌਤਮੋ ਦ੍ਵਿਗੁਣੰ ਕਾਲਮੁਕ੍ਤਵਾਨਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ।
ਦ੍ਰੌਣਿਸ੍ਤੁ ਦਸ਼ਰਾਤ੍ਰੇਣ ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞੇ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ ॥ 5-194-5 (38548)
ਤਥਾ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ਕਰ੍ਣਃ ਸੰਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕੁਰੁਸੰਸਦਿ ।
ਪਞ੍ਚਭਿਰ੍ਦਿਵਸੈਰ੍ਹਨ੍ਤੁਂ ਸਸੈਨ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਜਜ੍ਞਿਵਾਨ੍ ॥ 5-194-6 (38549)
ਤਸ੍ਮਾਦਹਮਪੀਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਜੁਨ ਤੇ ਵਚਃ।
ਕਾਲੇਨ ਕਿਯਤਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਪਯੇਰਿਤਿ ਫਾਲ੍ਗੁਨ ॥ 5-194-7 (38550)
ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨ ਧਨਞ੍ਜਯਃ ।
ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਦੰ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ॥ 5-194-8 (38551)
ਸਰ੍ਵ ਏਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਧਿਨਃ ।
ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਹਨ੍ਯੁਰੇਵ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ ॥ 5-194-9 (38552)
ਅਪੈਤੁ ਤੇ ਮਨਸ੍ਤਾਪੋ ਯਥਾ ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹਮ੍ ।
ਹਨ੍ਯਾਮੇਕਰਥੇਨੈਵ ਵਾਸੁਦੇਵਸਹਾਯਵਾਨ੍ ॥ 5-194-10 (38553)
ਸਾਮਰਾਨਪਿ ਲੋਕਾਂਸ੍ਤ੍ਰੀਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਾਨ੍ ।
ਭੂਤੰ ਭਵ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਦਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ ॥ 5-194-11 (38554)
`ਯਾਵਦਿਚ੍ਛੇਦ੍ਧਰਿਰਯੰ ਤਾਵਦਸ੍ਤਿ ਨ ਚਾਨ੍ਯਥਾ।'
ਯਤ੍ਤਦ੍ਧੋਰੰ ਪਸ਼ੁਪਤਿਃ ਪ੍ਰਾਦਾਦਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਨ੍ਮਮ।
ਕੈਰਾਤੇ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਯੁਦ੍ਧੇ ਤੁ ਤਦਿਦੰ ਮਯਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-194-12 (38555)
ਯਦ੍ਯੁਗਾਨ੍ਤੇ ਪਸ਼ੁਪਤਿਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸੰਹਰਨ੍ ।
ਪ੍ਰਯੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਤਦਿਦੰ ਮਯਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 5-194-13 (38556)
ਤੰਨ ਜਾਨਾਤਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਨ ਦ੍ਰੋਣੋ ਨ ਚ ਗੌਤਮਃ ।
ਨ ਚ ਦ੍ਰੋਣਸੁਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕੁਤ ਏਵ ਤੁ ਸੂਤਜਃ॥ 5-194-14 (38557)
ਨ ਤੁ ਯੁਕ੍ਤੰ ਰਣੇ ਹਨ੍ਤੁਂ ਦਿਵ੍ਯੈਰਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਜਨਮ੍ ।
ਆਰ੍ਜਵੇਨੈਵ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਵਿਜੇਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਵਯੰ ਪਰਾਨ੍ ॥ 5-194-15 (38558)
ਤਥੇਮੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸਹਾਯਾਸ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਦ੍ਧਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ॥ 5-194-16 (38559)
ਵੇਦਾਨ੍ਤਾਵਭ੍ਰੁʼਥਸ੍ਨਾਤਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਤੇ(ਅ)ਪਰਾਜਿਤਾਃ ।
ਨਿਹਨ੍ਯੁਃ ਸਮਰੇ ਸੇਨਾਂ ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵ ॥ 5-194-17 (38560)
ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਯੁਯੁਧਾਨਸ਼੍ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਸ਼਼ਤਃ ।
ਭੀਮਸੇਨੋ ਯਮੌ ਚੋਭੌ ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੂਤ੍ਤਮੌਜਸੌ ॥ 5-194-18 (38561)
ਵਿਰਾਟਦ੍ਰੁਪਦੌ ਚੋਭੌ ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਸਮੌ ਯੁਧਿ।
ਸ਼ਙ੍ਖਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਹੈਡਿਮ੍ਬਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਲਃ ॥ 5-194-19 (38562)
ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਞ੍ਜਨਪਰ੍ਵਾ ਤੁ ਮਹਾਬਲਪਰਾਕ੍ਰਮਃ ।
ਸ਼ੈਨੇਯਸ਼੍ਚ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸਹਾਯੋ ਰਣਕੇਵਿਦਃ ॥ 5-194-20 (38563)
ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਬਲਵਾਨ੍ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਪਞ੍ਚ ਚਾਤ੍ਮਜਾਃ ।
ਸ੍ਵਯੰ ਚਾਪਿ ਸਮਰ੍ਥੋਸਿ ਤ੍ਰੇਲੋਕ੍ਯੋਤ੍ਸਾਦਨੇਪਿ ਚ ॥ 5-194-21 (38564)
ਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪਸ਼੍ਯੇਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ਕ੍ਰਸਮਦ੍ਯੁਤੇ।
ਸ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਨਭਵੇਦ੍ਵ੍ਯਕ੍ਤਮਿਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਵੇਦ੍ਮਿ ਕੌਰਵ ॥ ॥ 5-194-22 (38565)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਨਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Footnotes
5-194-2 ਵ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾਂ ਨਿਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਭਾਤਕਾਲੇ ॥ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 195
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.195. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 195
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਤ੍ਰੇਧਾਵਿਭਜ੍ਯ ਸੇਨਾਨਾਂ ਯਾਪਨਮ੍ ॥ 1 ॥ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਿਬਿਰਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 2 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-195-0 (38566)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-195-0x (3946)
ਤਤਃ ਪ੍ਰਭਾਤੇ ਵਿਮਲੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਚੋਦਿਤਾਃ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਰਾਜਾਨਃ ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ॥ 5-195-1 (38567)
ਆਪ੍ਲਾਵ੍ਯ ਸ਼ੁਚਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਰਗ੍ਵਿਣਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਵਾਸਸਃ।
ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾ ਧ੍ਵਜਿਨਃ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਵਾਚ੍ਯ ਹੁਤਾਗ੍ਨਯਃ । 5-195-2 (38568)
ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸੁਚਰਿਤਵ੍ਰਤਾਃ ।
ਸਰ੍ਵੇ ਕਾਮਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਹਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ ॥ 5-195-3 (38569)
ਆਹਵੇਸ਼਼ੁ ਪਰਾਁਲ੍ਲੋਕਾਞ੍ਜਿਗੀਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਮਹਾਬਲਾਃ ।
ਏਕਾਗ੍ਰਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍ ॥ 5-195-4 (38570)
ਵਿਨ੍ਦਾਨੁਵਿਨ੍ਦਾਵਾਵਨ੍ਤ੍ਯੌ ਕੇਕਯਾ ਬਾਹ੍ਲਿਕੈਃ ਸਹ ।
ਪ੍ਰਯਯੁਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵੈਤੇ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਪੁਰੋਗਮਾਃ ॥ 5-195-5 (38571)
ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਃ ਸੈਨ੍ਧਵੋ(ਅ)ਥ ਜਯਦ੍ਰਥਃ।
ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਵਤੀਯਾਸ਼੍ਚ ਨੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ ॥ 5-195-6 (38572)
ਗਾਨ੍ਧਾਰਰਾਜਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਪ੍ਰਾਚ੍ਯੋਦੀਚ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਸ਼ਕਾਃ ਕਿਰਾਤਾ ਯਵਨਾਃ ਸ਼ਿਬਯੋ(ਅ)ਥ ਵਸਾਤਯਃ ॥ 5-195-7 (38573)
ਸ੍ਵੈਃ ਸ੍ਵੈਰਨੀਕੈਃ ਸਹਿਤਾਃ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਮਹਾਰਥਮ੍ ।
ਏਤੇ ਮਹਾਰਥਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਨਿਰ੍ਯਯੁਰ੍ਬਲੇ ॥ 5-195-8 (38574)
ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਰ੍ਮਾ ਸਹਾਨੀਕਸ੍ਤ੍ਰਿਗਰ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਥਃ ।
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ਼੍ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ ॥ 5-195-9 (38575)
ਸ਼ਲੋ ਭੂਰਿਸ਼੍ਰਵਾਃ ਸ਼ਲ੍ਯਃ ਕੌਸਲ੍ਯੋ(ਅ)ਥ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਰਥਃ ।
ਏਤੇ ਪਸ਼੍ਚਾਦਨੁਗਤਾ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਃ ॥ 5-195-10 (38576)
ਤੇ ਸਮੇਤ੍ਯ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਮਹਾਬਲਾਃ।
ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਚਾਰ੍ਧੇ ਵ੍ਯਵਾਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ ਦੰਸ਼ਿਤਾਃ॥ 5-195-11 (38577)
ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਸ਼ਿਬਿਰੰ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ।
ਯਥੈਵ ਹਾਸ੍ਤਿਨਪੁਰੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ ॥ 5-195-12 (38578)
ਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਰਸ੍ਯ ਸ਼ਿਬਿਰਸ੍ਯ ਵਾ ।
ਕੁਸ਼ਲਾ ਅਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨਰਾ ਨਗਰਵਾਸਿਨਃ ॥ 5-195-13 (38579)
ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ਯੇਵ ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਰਾਜ੍ਞਾਮਪਿ ਮਹੀਪਤਿਃ ।
ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਕੌਰਵ੍ਯਃ ਸ਼ਤਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 5-195-14 (38580)
ਪਞ੍ਚਯੋਜਨਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਮਾਣ੍ਡਲੰ ਤਦ੍ਰਣਾਜਿਰਮ੍ ।
ਸੇਨਾਨਿਵੇਸ਼ਾਸ੍ਤੇ ਰਾਜੰਨਾਵਿਸ਼ਞ੍ਛਤਸਙ੍ਘਸ਼ਃ ॥ 5-195-15 (38581)
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾ ਯਥੋਤ੍ਸਾਹੰ ਯਥਾਬਲਮ੍ ।
ਵਿਵਿਸ਼ੁਃ ਸ਼ਿਬਿਰਾਣ੍ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਵਨ੍ਤਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 5-195-16 (38582)
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਰਾਜਾ ਸਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਵ੍ਯਾਦਿਦੇਸ਼ ਸ ਬਾਹ੍ਯਾਨਾਂ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭੋਜ੍ਯਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 5-195-17 (38583)
ਸਨਾਗਾਸ਼੍ਵਮਨੁਣ੍ਯਾਣਾਂ ਯੇ ਚ ਸ਼ਿਲ੍ਪੋਪਜੀਵਿਨਃ ।
ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ(ਅ)ਨੁਗਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸੂਤਮਾਗਧਬਨ੍ਦਿਨਃ ॥ 5-195-18 (38584)
ਵਣਿਜੋ ਗਣਿਕਾਸ਼੍ਚਾਰਾ ਯੇ ਚੈਵ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਕਾ ਜਨਾਃ ।
ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਨ੍ਕੌਰਵੋ ਰਾਜਾ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ॥ ॥ 5-195-19 (38585)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਮਿ ਪਞ੍ਚਨਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥
ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ - ਅਧ੍ਯਾਯ 196
॥ ਸ਼੍ਰੀਃ ॥
5.196. ਅਧ੍ਯਾਯਃ 196
Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Topics
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣਾਪਿ ਤ੍ਰੇਧਾਵਿਭਜ੍ਯ ਸ੍ਵਸੇਨਾਨਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਣਮ੍ ॥ 1 ॥Mahabharata - Udyoga Parva - Chapter Text
5-196-0 (38586)
ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 5-196-0x (3947)
ਤਥੈਵ ਰਾਜਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮੁਖਾਨ੍ਵੀਰਾਂਸ਼੍ਚੋਦਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ ॥ 5-196-1 (38587)
ਚੇਦਿਕਾਸ਼ਿਕਰੂਸ਼ਾਨਾਂ ਨੇਤਾਰੰ ਦ੍ਰੁʼਢਵਿਕ੍ਰਮਮ੍ ।
ਸੇਨਾਪਤਿਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨੰ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਮਥਾਦਿਸ਼ਤ੍ ॥ 5-196-2 (38588)
ਵਿਰਾਟੰ ਦ੍ਰੁਪਦੰ ਚੈਵ ਯੁਯੁਧਾਨੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍ ।
ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੌ ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੌ ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੂਤ੍ਤਮੌਜਸੌ ॥ 5-196-3 (38589)
ਤੇ ਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਵਰ੍ਮਾਣਸ੍ਤਪ੍ਤਕੁਣ੍ਡਲਧਾਰਿਣਃ।
ਆਜ੍ਯਾਵਸਿਕ੍ਤਾ ਜ੍ਵਲਿਤਾ ਧਿਸ਼਼੍ਣ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਿਵ ਹੁਤਾਸ਼ਨਾਃ ॥ 5-196-4 (38590)
ਅਸ਼ੋਭਨ੍ਤ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾ ਗ੍ਰਹਾਃ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਾ ਇਵ ।
ਅਥ ਸੈਨ੍ਯੰ ਯਥਾਯੋਗੰ ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਃ ॥ 5-196-5 (38591)
ਦਿਦੇਸ਼ ਤਾਨ੍ਯਨੀਕਾਨਿ ਪ੍ਰਯਾਣਾਯ ਮਹੀਪਤਿਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਸਸੈਨ੍ਯਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 5-196-6 (38592)
ਵ੍ਯਾਦਿਦੇਸ਼ ਸਬਾਹ੍ਯਾਨਾਂ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭੋਜ੍ਯਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਸ ਗਜਾਸ਼੍ਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਯੇ ਚ ਸ਼ਿਲ੍ਪੋਪਜੀਵਿਨਃ ॥ 5-196-7 (38593)
ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਂ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੰ ਚ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮੁਖਾਨੇਤਾਨ੍ਪ੍ਰਾਹਿਣੋਤ੍ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ ॥ 5-196-8 (38594)
ਭੀਮੰ ਚ ਯੁਯੁਧਾਨੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਚ ਧਨੰਜਯਮ੍।
ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਬਲਸ੍ਕਨ੍ਧੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-196-9 (38595)
ਭਾਣ੍ਡੰ ਸਮਾਰੋਪਯਤਾਂ ਚਰਤਾਂ ਸੰਪ੍ਰਧਾਵਤਾਮ੍ ।
ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਤਤ੍ਰ ਯੋਧਾਨਾਂ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਦਿਵਮਿਵਾਸ੍ਪਸ਼ਤ੍ ॥ 5-196-10 (38596)
ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਵਿਰਾਟਦ੍ਰਪਦਾਨ੍ਵਿਤਃ।
ਅਥਾਪਰੈਰ੍ਮਹੀਪਾਲੈਃ ਸਹ ਪ੍ਰਾਯਾਨ੍ਮਹੀਪਤਿਃ ॥ 5-196-11 (38597)
ਭੀਮਧਨ੍ਵਾਯਤੀ ਸੇਨਾ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇਨ ਪਾਲਿਤਾ।
ਗਙ੍ਗੇਵ ਪੂਰ੍ਣਾ ਸ੍ਤਿਮਿਤਾ ਸ੍ਯਨ੍ਦਮਾਨਾ ਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ॥ 5-196-12 (38598)
ਤਤਃ ਪੁਨਰਨੀਕਾਨਿ ਨ੍ਯਯੋਜਯਤ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍।
ਮੋਹਯਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ 5-196-13 (38599)
ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਨ੍ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਨਭਿਮਨ੍ਯੁਂ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ।
ਨਕੁਲੰ ਸਹਦੇਵੰ ਚ ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਭਦ੍ਰਕਾਨ੍ ॥ 5-196-14 (38600)
ਦਸ਼ ਚਾਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਨ੍ਤਿਨਾਮ੍ ।
ਅਯੁਤੰ ਚ ਪਦਾਤੀਨਾਂ ਰਥਾਃ ਪਞ੍ਚਸ਼ਤੰ ਤਥਾ ॥ 5-196-15 (38601)
ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਥਮੰ ਪ੍ਰਾਦਿਸ਼ਦ੍ਬਲਮ੍ ।
ਮਧ੍ਯਮੇ ਚ ਵਿਰਾਟੰ ਚ ਜਯਤ੍ਸੇਨੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ॥ 5-196-16 (38602)
ਮਹਾਰਥੌ ਚ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੌ ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੂਤ੍ਤਮੌਜਸੌ ।
ਵੀਰ੍ਯਵਨ੍ਤੌ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਯੁਧਾਮਨ੍ਯੂਤ੍ਤਮੌਜਸੌ ॥ 5-196-17 (38603)
ਅਨ੍ਵਯਾਤਾਂ ਤਦਾ ਮਧ੍ਯੇ ਵਾਸੁਦੇਵਧਨਞ੍ਜਯੌ ।
`ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾ ਨਸ਼਼੍ਟਮਿਤ੍ਯੇਵ ਮੇਨਿਰੇ।
ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੇਵਾਃ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਃ '॥ 5-196-18 (38604)
ਬਭੂਵੁਰਤਿਸੰਰਬ੍ਧਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਹਰਣਾ ਨਰਾਃ।
ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿੰਸ਼ਤਿਸਾਹਸ੍ਰਾ ਹਯਾਃ ਸ਼ੂਰੈਰਧਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ।
ਪਞ੍ਚ ਨਾਗਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਰਥਵੰਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ॥ 5-196-19 (38605)
ਪਦਾਤਯਸ਼੍ਚ ਯੇ ਸ਼ੂਰਾਃ ਕਾਰ੍ਮੁਕਾਸਿਗਦਾਧਰਾਃ ।
ਸਹਸ੍ਰਸ਼ੋ(ਅ)ਨ੍ਵਯੁਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦਗ੍ਰਤਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 5-196-20 (38606)
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਯਤ੍ਰ ਸੈਨ੍ਯੇ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਬਲਾਰ੍ਣਵੇ ।
ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਪਰ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ॥ 5-196-21 (38607)
ਤਤ੍ਰ ਨਾਗਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਯਾਨਾਮਯੁਤਾਨਿ ਚ ।
ਤਥਾ ਰਥਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪਦਾਤੀਨਾਂ ਚ ਭਾਰਤ ॥ 5-196-22 (38608)
ਚੇਕਿਤਾਨਃ ਸ੍ਵਸੈਨ੍ਯੇਨ ਮਹਤਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਰ੍ਸ਼਼ਭ ।
ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੁਸ਼੍ਚ ਚੇਦੀਨਾਂ ਪ੍ਰਣੇਤਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵੋ ਯਯੌ ॥ 5-196-23 (38609)
ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੀਨਾਂ ਪ੍ਰਵਰੋ ਰਥਃ ।
ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰੇਣ ਰਥਾਨਾਂ ਪ੍ਰਮੁਦਨ੍ਬਲੀ ॥ 5-196-24 (38610)
ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਵੌ ਰਥਸ੍ਥੌ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭੌ ।
ਜਘਨੰ ਪਾਲਯਨ੍ਤੌ ਚ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨੁਪ੍ਰਜਗ੍ਮਤੁਃ ॥ 5-196-25 (38611)
ਸ਼ਕਟਾਪਣਵੇਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਯਾਨੰ ਯੁਗ੍ਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ।
ਤਤ੍ਰ ਨਾਗਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਯਾਨਾਮਯੁਤਾਨਿ ਚ ।
ਫਲ੍ਗੁ ਸਰ੍ਵੰ ਕਲਤ੍ਰੰ ਚ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਰ੍ਬਲਮ੍ ॥ 5-196-26 (38612)
ਕੋਸ਼ਸਞ੍ਚਯਵਾਹਾਂਸ਼੍ਚ ਕੋਸ਼਼੍ਠਾਗਾਰੰ ਤਥੈਵ ਚ।
ਗਜਾਨੀਕੇਨ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਨੈਃ ਪ੍ਰਾਯਾਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ॥ 5-196-27 (38613)
ਤਮਨ੍ਵਯਾਤ੍ਸਤ੍ਯਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸੌਚਿਤ੍ਤਿਰ੍ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਃ।
ਸ਼੍ਰੇਣਿਮਾਨ੍ਵਸੁਦਾਨਸ਼੍ਚ ਪੁਤ੍ਰਃ ਕਾਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਵਾ ਵਿਭੁਃ ॥ 5-196-28 (38614)
ਰਥਾ ਵਿੰਸ਼ਤਿਸਾਹਸ੍ਰਾ ਯੇ ਤੇਸ਼਼ਾਮਨੁਯਾਯਿਨਃ ।
ਹਯਾਨਾਂ ਦਸ਼ ਕੋਟ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਤਾਂ ਕਿੰਕਿਣੀਕਿਨਾਮ੍ ॥ 5-196-29 (38615)
ਗਜਾ ਵਿੰਸ਼ਤਿਸਾਹਸ੍ਰਾ ਈਸ਼਼ਾਦਨ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਹਾਰਿਣਃ।
ਕੁਲੀਨਾ ਭਿੰਨਕਰਟਾ ਮੇਘਾ ਇਵ ਵਿਸਰ੍ਪਿਣਃ ॥ 5-196-30 (38616)
ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਨਾਗਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦਸ਼ਾਨ੍ਯਾਨਿ ਚ ਭਾਰਤ ।
ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਯਾਨ੍ਯਾਸਨ੍ਯੁਧਿ ਸੇਨਾ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 5-196-31 (38617)
ਕ੍ਸ਼਼ਰਨ੍ਤ ਇਵ ਜੀਮੂਤਾਃ ਪ੍ਰਭਿੰਨਕਰਟਾਮੁਖਾਃ ।
ਰਾਜਾਨਮਨ੍ਵਯੁਃ ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਚਲਨ੍ਤ ਇਵ ਪਰ੍ਵਤਾਃ ॥ 5-196-32 (38618)
ਏਵੰ ਤਸ੍ਯ ਬਲੰ ਭੀਮੰ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ ।
ਯਦਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯਾਥ ਯੁਯੁਧੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸੁਯੋਧਨਮ੍ ॥ 5-196-33 (38619)
ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਸਹਸ੍ਰਾਯੁਤਸ਼ੋ ਨਰਾਃ।
ਨਰ੍ਦਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਯਯੁਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਣਨੀਕਾਨਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ॥ 5-196-34 (38620)
ਤਤ੍ਰ ਭੇਰੀਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਙ੍ਖਾਨਾਮਯੁਤਾਨਿ ਚ ।
ਨ੍ਯਵਾਦਯਨ੍ਤ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਹਸ੍ਰਾਯੁਤਸ਼ੋ ਨਰਾਃ ॥ ॥ 5-196-35 (38621)
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਤਸਾਹਸ੍ਰ੍ਯਾਂ ਸੰਹਿਤਾਯਾਂ ਵੈਯਾਸਿਕ੍ਯਾਂ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵਣਿ ਅਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਣ੍ਣਵਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ ॥ ॥ ਸਮਾਪ੍ਤਮਮ੍ਬੋਪਾਖ੍ਯਾਨਪਰ੍ਵ ॥ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ ਚ ॥ ਅਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਰੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਪਰ੍ਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਸ੍ਯਯਮਾਦ੍ਯ ਸ਼੍ਲੋਕਃ । ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। ਕਥੰ ਯੁਯੁਧਿਰੇ ਵੀਰਾਃ ਕੁਰੁਪਾਣ੍ਡਵਸੋਮਕਾਃ। ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸੁਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਨਾਨਾਦੇਸ਼ਸਮਾਗਤਾਃ ॥ ਇਦੰ ਉਦ੍ਯੋਗਪਰ੍ਵ ਕੁਂਭਘੋਣਸ੍ਥੇਨ ਟੀo ਆਰ੍o ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਚਾਰ੍ਯੇਣ ਟੀo ਆਰ੍o ਵ੍ਯਾਸਾਚਾਰ੍ਯੇਣ ਚ ਮੁਂਬਯ੍ਯਾਂ ਨਿਰ੍ਣਯਸਾਗਰਮੁਦ੍ਰਾਯਨ੍ਤ੍ਰੇ ਮੁਦ੍ਰਾਪਿਤਮ੍ । ਸ਼ਕਾਬ੍ਦਾਃ 1828 ਸਨ 1907