%@@1 % File name : mbh17.itx %-------------------------------------------- % Text title : 17 mahAbhArate mahAprasthAnikaparva.n % Author : Veda Vyasa % Language : sanskrit % Subject : religion % Description/comments : Access available at Prof John Smith's site % http://bombay.indology.info/mahabharata/statement.html % Transliterated by : Prof. Tokunaga % Proofread by : Team at Bhandarkar Oriental Research Institute (BORI), Tokunaga % Latest update : September 16, 2013 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % Special Instructions : i1h.hdr,ijag.inc,itrans.sty,multicol.sty,iarticle.sty % Transliteration scheme: ITRANS 5.3 % Site access : http://sanskritdocuments.org/ %----------------------------------------------------- % The text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. %@@1 %-------------------------------------------------------- \engtitle{.. 17 Mahabharata - Mahaprasthanikaparva ..}## \itxtitle{.. 17 mahAbhArate mahAprasthAnikaparvam ..}##\endtitles ## mahAprasthAnikaparva pANDavapravrajanam.h 1 \medskip janamejaya uvAcha|| evaM vRRiShNyandhakakule shrutvA mausalamAhavam | pANDavAH kimakurvanta tathA kRRiShNe divaM gate || 1|| vaishampAyana uvAcha|| shrutvaiva kauravo rAjA vRRiShNInAM kadanaM mahat | prasthAne matimAdhAya vAkyamarjunamabravIt || 2|| kAlaH pachati bhUtAni sarvANyeva mahAmate | karmanyAsamahaM manye tvamapi draShTumarhasi || 3|| ityuktaH sa tu kaunteyaH kAlaH kAla iti bruvan | anvapadyata tadvAkyaM bhrAturjyeShThasya vIryavAn || 4|| arjunasya mataM j~nAtvA bhImaseno yamau tathA | anvapadyanta tadvAkyaM yaduktaM savyasAchinA || 5|| tato yuyutsumAnAyya pravrajandharmakAmyayA | rAjyaM paridadau sarvaM vaishyAputre yudhiShThiraH || 6|| abhiShichya svarAjye tu taM rAjAnaM parikShitam | duHkhArtashchAbravIdrAjA subhadrAM pANDavAgrajaH || 7|| eSha putrasya te putraH kururAjo bhaviShyati | yadUnAM parisheShashcha vajro rAjA kRRitashcha ha || 8|| parikShiddhAstinapure shakraprasthe tu yAdavaH | vajro rAjA tvayA rakShyo mA chAdharme manaH kRRithAH || 9|| ityuktvA dharmarAjaH sa vAsudevasya dhImataH | mAtulasya cha vRRiddhasya rAmAdInAM tathaiva cha || 10|| mAtRRibhiH saha dharmAtmA kRRitvodakamatandritaH | shrAddhAnyuddishya sarveShAM chakAra vidhivattadA || 11|| dadau ratnAni vAsA.nsi grAmAnashvAnrathAnapi | striyashcha dvijamukhyebhyo gavAM shatasahasrashaH || 12|| kRRipamabhyarchya cha gurumarthamAnapuraskRRitam | shiShyaM parikShitaM tasmai dadau bharatasattamaH || 13|| tatastu prakRRitIH sarvAH samAnAyya yudhiShThiraH | sarvamAchaShTa rAjarShishchikIrShitamathAtmanaH || 14|| te shrutvaiva vachastasya paurajAnapadA janAH | bhRRishamudvignamanaso nAbhyanandanta tadvachaH || 15|| naivaM kartavyamiti te tadochuste narAdhipam | na cha rAjA tathAkArShItkAlaparyAyadharmavit || 16|| tato.anumAnya dharmAtmA paurajAnapadaM janam | gamanAya matiM chakre bhrAtarashchAsya te tadA || 17|| tataH sa rAjA kauravyo dharmaputro yudhiShThiraH | utsRRijyAbharaNAnya~NgAjjagRRihe valkalAnyuta || 18|| bhImArjunau yamau chaiva draupadI cha yashasvinI | tathaiva sarve jagRRihurvalkalAni janAdhipa || 19|| vidhivatkArayitveShTiM naiShThikIM bharatarShabha | samutsRRijyApsu sarve.agnInpratasthurnarapu~NgavAH || 20|| tataH praruruduH sarvAH striyo dRRiShTvA nararShabhAn | prasthitAndraupadIShaShThAnpurA dyUtajitAnyathA || 21|| harSho.abhavachcha sarveShAM bhrAtR^INAM gamanaM prati | yudhiShThiramataM j~nAtvA vRRiShNikShayamavekShya cha || 22|| bhrAtaraH pa~ncha kRRiShNA cha ShaShThI shvA chaiva saptamaH | AtmanA saptamo rAjA niryayau gajasAhvayAt || 23|| paurairanugato dUraM sarvairantaHpuraistathA || 23|| na chainamashakatkashchinnivartasveti bhAShitum | nyavartanta tataH sarve narA nagaravAsinaH || 24|| kRRipaprabhRRitayashchaiva yuyutsuM paryavArayan | vivesha ga~NgAM kauravya ulUpI bhujagAtmajA || 25|| chitrA~NgadA yayau chApi maNipUrapuraM prati | shiShTAH parikShitaM tvanyA mAtaraH paryavArayan || 26|| pANDavAshcha mahAtmAno draupadI cha yashasvinI | kRRitopavAsAH kauravya prayayuH prA~NmukhAstataH || 27|| yogayuktA mahAtmAnastyAgadharmamupeyuShaH | abhijagmurbahUndeshAnsaritaH parvatA.nstathA || 28|| yudhiShThiro yayAvagre bhImastu tadanantaram | arjunastasya chAnveva yamau chaiva yathAkramam || 29|| pRRiShThatastu varArohA shyAmA padmadalekShaNA | draupadI yoShitAM shreShThA yayau bharatasattama || 30|| shvA chaivAnuyayAvekaH pANDavAnprasthitAnvane | krameNa te yayurvIrA lauhityaM salilArNavam || 31|| gANDIvaM cha dhanurdivyaM na mumocha dhana~njayaH | ratnalobhAnmahArAja tau chAkShayyau maheShudhI || 32|| agniM te dadRRishustatra sthitaM shailamivAgrataH | mArgamAvRRitya tiShThantaM sAkShAtpuruShavigraham || 33|| tato devaH sa saptArchiH pANDavAnidamabravIt | bho bho pANDusutA vIrAH pAvakaM mAM vibodhata || 34|| yudhiShThira mahAbAho bhImasena parantapa | arjunAshvisutau vIrau nibodhata vacho mama || 35|| ahamagniH kurushreShThA mayA dagdhaM cha khANDavam | arjunasya prabhAveNa tathA nArAyaNasya cha || 36|| ayaM vaH phalguno bhrAtA gANDIvaM paramAyudham | parityajya vanaM yAtu nAnenArtho.asti kashchana || 37|| chakraratnaM tu yatkRRiShNe sthitamAsInmahAtmani | gataM tachcha punarhaste kAlenaiShyati tasya ha || 38|| varuNAdAhRRitaM pUrvaM mayaitatpArthakAraNAt | gANDIvaM kArmukashreShThaM varuNAyaiva dIyatAm || 39|| tataste bhrAtaraH sarve dhana~njayamachodayan | sa jale prAkShipattattu tathAkShayyau maheShudhI || 40|| tato.agnirbharatashreShTha tatraivAntaradhIyata | yayushcha pANDavA vIrAstataste dakShiNAmukhAH || 41|| tataste tUttareNaiva tIreNa lavaNAmbhasaH | jagmurbharatashArdUla dishaM dakShiNapashchimam || 42|| tataH punaH samAvRRittAH pashchimAM dishameva te | dadRRishurdvArakAM chApi sAgareNa pariplutAm || 43|| udIchIM punarAvRRittya yayurbharatasattamAH | prAdakShiNyaM chikIrShantaH pRRithivyA yogadharmiNaH || 44|| \hrule \medskip bhImAdipatanam.h 2 \medskip vaishampAyana uvAcha|| tataste niyatAtmAna udIchIM dishamAsthitAH | dadRRishuryogayuktAshcha himavantaM mahAgirim || 1|| taM chApyatikramantaste dadRRishurvAlukArNavam | avaikShanta mahAshailaM meruM shikhariNAM varam || 2|| teShAM tu gachChatAM shIghraM sarveShAM yogadharmiNAm | yAj~nasenI bhraShTayogA nipapAta mahItale || 3|| tAM tu prapatitAM dRRiShTvA bhImaseno mahAbalaH | uvAcha dharmarAjAnaM yAj~nasenImavekShya ha || 4|| nAdharmashcharitaH kashchidrAjaputryA parantapa | kAraNaM kiM nu tadrAjanyatkRRiShNA patitA bhuvi || 5|| yudhiShThira uvAcha|| pakShapAto mahAnasyA visheSheNa dhana~njaye | tasyaitatphalamadyaiShA bhu~Nkte puruShasattama || 6|| vaishampAyana uvAcha|| evamuktvAnavekShyainAM yayau dharmasuto nRRipaH | samAdhAya mano dhImAndharmAtmA puruSharShabhaH || 7|| sahadevastato dhImAnnipapAta mahItale | taM chApi patitaM dRRiShTvA bhImo rAjAnamabravIt || 8|| yo.ayamasmAsu sarveShu shushrUShuranaha~NkRRitaH | so.ayaM mAdravatIputraH kasmAnnipatito bhuvi || 9|| yudhiShThira uvAcha|| AtmanaH sadRRishaM prAj~naM naiSho.amanyata ka~nchana | tena doSheNa patitastasmAdeSha nRRipAtmajaH || 10|| vaishampAyana uvAcha|| ityuktvA tu samutsRRijya sahadevaM yayau tadA | bhrAtRRibhiH saha kaunteyaH shunA chaiva yudhiShThiraH || 11|| kRRiShNAM nipatitAM dRRiShTvA sahadevaM cha pANDavam | Arto bandhupriyaH shUro nakulo nipapAta ha || 12|| tasminnipatite vIre nakule chArudarshane | punareva tadA bhImo rAjAnamidamabravIt || 13|| yo.ayamakShatadharmAtmA bhrAtA vachanakArakaH | rUpeNApratimo loke nakulaH patito bhuvi || 14|| ityukto bhImasenena pratyuvAcha yudhiShThiraH | nakulaM prati dharmAtmA sarvabuddhimatAM varaH || 15|| rUpeNa matsamo nAsti kashchidityasya darshanam | adhikashchAhamevaika ityasya manasi sthitam || 16|| nakulaH patitastasmAdAgachCha tvaM vRRikodara | yasya yadvihitaM vIra so.avashyaM tadupAshnute || 17|| tA.nstu prapatitAndRRiShTvA pANDavaH shvetavAhanaH | papAta shokasantaptastato.anu paravIrahA || 18|| tasmi.nstu puruShavyAghre patite shakratejasi | mriyamANe durAdharShe bhImo rAjAnamabravIt || 19|| anRRitaM na smarAmyasya svaireShvapi mahAtmanaH | atha kasya vikAro.ayaM yenAyaM patito bhuvi || 20|| yudhiShThira uvAcha|| ekAhnA nirdaheyaM vai shatrUnityarjuno.abravIt | na cha tatkRRitavAneSha shUramAnI tato.apatat || 21|| avamene dhanurgrAhAneSha sarvA.nshcha phalgunaH | yathA choktaM tathA chaiva kartavyaM bhUtimichChatA || 22|| vaishampAyana uvAcha|| ityuktvA prasthito rAjA bhImo.atha nipapAta ha | patitashchAbravIdbhImo dharmarAjaM yudhiShThiram || 23|| bho bho rAjannavekShasva patito.ahaM priyastava | kiMnimittaM cha patanaM brUhi me yadi vettha ha || 24|| yudhiShThira uvAcha|| atibhuktaM cha bhavatA prANena cha vikatthase | anavekShya paraM pArtha tenAsi patitaH kShitau || 25|| vaishampAyana uvAcha|| ityuktvA taM mahAbAhurjagAmAnavalokayan | shvA tveko.anuyayau yaste bahushaH kIrtito mayA || 26|| \hrule \medskip indrayudhiShThirasa.nvAdaH 3 \medskip vaishampAyana uvAcha|| tataH saMnAdaya~nshakro divaM bhUmiM cha sarvashaH | rathenopayayau pArthamArohetyabravIchcha tam || 1|| sa bhrAtR^InpatitAndRRiShTvA dharmarAjo yudhiShThiraH | abravIchChokasantaptaH sahasrAkShamidaM vachaH || 2|| bhrAtaraH patitA me.atra AgachCheyurmayA saha | na vinA bhrAtRRibhiH svargamichChe gantuM sureshvara || 3|| sukumArI sukhArhA cha rAjaputrI pura.ndara | sAsmAbhiH saha gachCheta tadbhavAnanumanyatAm || 4|| indra uvAcha|| bhrAtR^IndrakShyasi putrA.nstvamagratastridivaM gatAn | kRRiShNayA sahitAnsarvAnmA shucho bharatarShabha || 5|| nikShipya mAnuShaM dehaM gatAste bharatarShabha | anena tvaM sharIreNa svargaM gantA na sa.nshayaH || 6|| yudhiShThira uvAcha|| ayaM shvA bhUtabhavyesha bhakto mAM nityameva ha | sa gachCheta mayA sArdhamAnRRisha.nsyA hi me matiH || 7|| indra uvAcha|| amartyatvaM matsamatvaM cha rAja;~nshriyaM kRRitsnAM mahatIM chaiva kIrtim | samprApto.adya svargasukhAni cha tvaM; tyaja shvAnaM nAtra nRRisha.nsamasti || 8|| yudhiShThira uvAcha|| anAryamAryeNa sahasranetra; shakyaM kartuM duShkarametadArya | mA me shriyA sa~NgamanaM tayAstu; yasyAH kRRite bhaktajanaM tyajeyam || 9|| indra uvAcha|| svarge loke shvavatAM nAsti dhiShNya;miShTApUrtaM krodhavashA haranti | tato vichArya kriyatAM dharmarAja; tyaja shvAnaM nAtra nRRisha.nsamasti || 10|| yudhiShThira uvAcha|| bhaktatyAgaM prAhuratyantapApaM; tulyaM loke brahmavadhyAkRRitena | tasmAnnAhaM jAtu katha~nchanAdya; tyakShyAmyenaM svasukhArthI mahendra || 11|| indra uvAcha|| shunA dRRiShTaM krodhavashA haranti; yaddattamiShTaM vivRRitamatho hutaM cha | tasmAchChunastyAgamimaM kuruShva; shunastyAgAtprApsyase devalokam || 12|| tyaktvA bhrAtR^IndayitAM chApi kRRiShNAM; prApto lokaH karmaNA svena vIra | shvAnaM chainaM na tyajase kathaM nu; tyAgaM kRRitsnaM chAsthito muhyase.adya || 13|| yudhiShThira uvAcha|| na vidyate sandhirathApi vigraho; mRRitairmartyairiti lokeShu niShThA | na te mayA jIvayituM hi shakyA; tasmAttyAgasteShu kRRito na jIvatAm || 14|| pratipradAnaM sharaNAgatasya; striyA vadho brAhmaNasvApahAraH | mitradrohastAni chatvAri shakra; bhaktatyAgashchaiva samo mato me || 15|| vaishampAyana uvAcha|| taddharmarAjasya vacho nishamya; dharmasvarUpI bhagavAnuvAcha | yudhiShThiraM prItiyukto narendraM; shlakShNairvAkyaiH sa.nstavasamprayuktaiH || 16|| abhijAto.asi rAjendra piturvRRittena medhayA | anukroshena chAnena sarvabhUteShu bhArata || 17|| purA dvaitavane chAsi mayA putra parIkShitaH | pAnIyArthe parAkrAntA yatra te bhrAtaro hatAH || 18|| bhImArjunau parityajya yatra tvaM bhrAtarAvubhau | mAtroH sAmyamabhIpsanvai nakulaM jIvamichChasi || 19|| ayaM shvA bhakta ityeva tyakto devarathastvayA | tasmAtsvarge na te tulyaH kashchidasti narAdhipa || 20|| atastavAkShayA lokAH svasharIreNa bhArata | prApto.asi bharatashreShTha divyAM gatimanuttamAm || 21|| tato dharmashcha shakrashcha marutashchAshvinAvapi | devA devarShayashchaiva rathamAropya pANDavam || 22|| prayayuH svairvimAnaiste siddhAH kAmavihAriNaH | sarve virajasaH puNyAH puNyavAgbuddhikarmiNaH || 23|| sa taM rathaM samAsthAya rAjA kurukulodvahaH | UrdhvamAchakrame shIghraM tejasAvRRitya rodasI || 24|| tato devanikAyastho nAradaH sarvalokavit | uvAchochchaistadA vAkyaM bRRihadvAdI bRRihattapAH || 25|| ye.api rAjarShayaH sarve te chApi samupasthitAH | kIrtiM prachChAdya teShAM vai kururAjo.adhitiShThati || 26|| lokAnAvRRitya yashasA tejasA vRRittasampadA | svasharIreNa samprAptaM nAnyaM shushruma pANDavAt || 27|| nAradasya vachaH shrutvA rAjA vachanamabravIt | devAnAmantrya dharmAtmA svapakShA.nshchaiva pArthivAn || 28|| shubhaM vA yadi vA pApaM bhrAtR^INAM sthAnamadya me | tadeva prAptumichChAmi lokAnanyAnna kAmaye || 29|| rAj~nastu vachanaM shrutvA devarAjaH pura.ndaraH | AnRRisha.nsyasamAyuktaM pratyuvAcha yudhiShThiram || 30|| sthAne.asminvasa rAjendra karmabhirnirjite shubhaiH | kiM tvaM mAnuShyakaM snehamadyApi parikarShasi || 31|| siddhiM prApto.asi paramAM yathA nAnyaH pumAnkvachit | naiva te bhrAtaraH sthAnaM samprAptAH kurunandana || 32|| adyApi mAnuSho bhAvaH spRRishate tvAM narAdhipa | svargo.ayaM pashya devarShInsiddhA.nshcha tridivAlayAn || 33|| yudhiShThirastu devendrameva.nvAdinamIshvaram | punarevAbravIddhImAnidaM vachanamarthavat || 34|| tairvinA notsahe vastumiha daityanibarhaNa | gantumichChAmi tatrAhaM yatra me bhrAtaro gatAH || 35|| yatra sA bRRihatI shyAmA buddhisattvaguNAnvitA | draupadI yoShitAM shreShThA yatra chaiva priyA mama || 36|| \medskip ## \hrule Mahabharata Critical Edition Only for Personal Studies Encoding: ISCII Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute, Pune, India, 1999 http://bombay.indology.info/mahabharata/statement.html for further details