\documentstyle[11pt,multicol,itrans]{iarticle} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitpage \parindent=0pt % no indents \let\usedvng=\normaldvng % \Largedvng \pagestyle{headings} \begin{document} #indian \centerline{\hugedvng .. vaalmiiki raamaayaNa..}\medskip ##\setcounter{section}{4}## ##\begin{center}## \section{sundarakaaNDa} ##\end{center}## \medskip 56 tatastasya gireH shR^i~Nge mahendrasya mahAbalAH . hanumatpramukhAH prIti.n harayo jagmuruttamAm .. 1..\\ ta.n tataH pratisa.nhR^iShTaH prItimantaM mahAkapim . jAmbavAnkAryavR^ittAntamapR^ichchhadanilAtmajam .. 2..\\ katha.n dR^iShTA tvayA devI katha.n vA tatra vartate . tasyA.n vA sa kathaM vR^ittaH krUrakarmA dashAnanaH .. 3..\\ tattvataH sarvametannaH prabrUhi tvaM mahAkape . shrutArthAshchintayiShyAmo bhUyaH kAryavinishchayam .. 4..\\ yashchArthastatra vaktavyo gatairasmAbhirAtmavAn . rakShitavya.n cha yattatra tadbhavAnvyAkarotu naH .. 5..\\ sa niyuktastatastena samprahR^iShTatanUruhaH . namasya~nshirasA devyai sItAyai pratyabhAShata .. 6..\\ pratyakShameva bhavatAM mahendrAgrAtkhamAplutaH . udadherdakShiNaM pAra.n kA~NkShamANaH samAhitaH .. 7..\\ gachchhatashcha hi me ghora.n vighnarUpamivAbhavat . kA~nchana.n shikhara.n divyaM pashyAmi sumanoharam .. 8..\\ sthitaM panthAnamAvR^itya mene vighna.n cha taM nagam .. 9..\\ upasa~Ngamya ta.n divyaM kA~nchanaM nagasattamam . kR^itA me manasA buddhirbhettavyo.ayaM mayeti cha .. 10..\\ prahata.n cha mayA tasya lA~NgUlena mahAgireH . shikhara.n sUryasa~NkAshaM vyashIryata sahasradhA .. 11..\\ vyavasAya.n cha me buddhvA sa hovAcha mahAgiriH . putreti madhurAM bANIM manaHprahlAdayanniva .. 12..\\ pitR^ivya.n chApi mA.n viddhi sakhAyaM mAtarishvanaH . mainAkamiti vikhyAtaM nivasantaM mahodadhau .. 13..\\ pakShvavantaH purA putra babhUvuH parvatottamAH . chhandataH pR^ithivI.n cherurbAdhamAnAH samantataH .. 14..\\ shrutvA nagAnA.n charitaM mahendraH pAkashAsanaH . chichchheda bhagavAnpakShAnvajreNaiShA.n sahasrashaH .. 15..\\ aha.n tu mokShitastasmAttava pitrA mahAtmanA . mArutena tadA vatsa prakShipto.asmi mahArNave .. 16..\\ rAmasya cha mayA sAhye vartitavyamarindama . rAmo dharmabhR^itA.n shreShTho mahendrasamavikramaH .. 17..\\ etachchhrutvA mayA tasya mainAkasya mahAtmanaH . kAryamAvedya tu gireruddhata.n cha mano mama .. 18..\\ tena chAhamanuGYAto mainAkena mahAtmanA . uttama.n javamAsthAya sheShamadhvAnamAsthitaH .. 19..\\ tato.aha.n suchira.n kAlaM vegenAbhyagamaM pathi . tataH pashyAmyaha.n devI.n surasAM nAgamAtaram .. 20..\\ samudramadhye sA devI vachanaM mAmabhAShata . mama bhakShyaH pradiShTastvamamArairharisattamam . tatastvAM bhakShayiShyAmi vihitastva.n chirasya me .. 21..\\ evamuktaH surasayA prA~njaliH praNataH sthitaH . vivarNavadano bhUtvA vAkya.n chedamudIrayam .. 22..\\ rAmo dAsharathiH shrImAnpraviShTo daNDakAvanam . lakShmaNena saha bhrAtrA sItayA cha parantapaH .. 23..\\ tasya sItA hR^itA bhAryA rAvaNena durAtmanA . tasyAH sakAsha.n dUto.ahaM gamiShye rAmashAsanAt .. 24..\\ kartumarhasi rAmasya sAhya.n viShayavAsini .. 25..\\ atha vA maithilI.n dR^iShTvA rAmaM chAkliShTakAriNam . AgamiShyAmi te vaktra.n satyaM pratishR^iNoti me .. 26..\\ evamuktA mayA sA tu surasA kAmarUpiNI . abravInnAtivarteta kashchideSha varo mama .. 27..\\ evamuktaH surasayA dashayojanamAyataH . tato.ardhaguNavistAro babhUvAha.n kShaNena tu .. 28..\\ matpramANAnurUpa.n cha vyAditaM tanmukhaM tayA . taddR^iShTvA vyAdita.n tvAsya.n hrasvaM hyakaravaM vapuH .. 29..\\ tasminmuhUrte cha punarbabhUvA~NguShThasaMmitaH . abhipatyAshu tadvaktraM nirgato.aha.n tataH kShaNAt .. 30..\\ abravItsurasA devI svena rUpeNa mAM punaH . arthasiddhyai harishreShTha gachchha saumya yathAsukham .. 31..\\ samAnaya cha vaidehI.n rAghaveNa mahAtmanA . sukhI bhava mahAbAho prItAsmi tava vAnara .. 32..\\ tato.aha.n sAdhu sAdhvIti sarvabhUtaiH prasha.nsitaH . tato.antarikSha.n vipulaM pluto.aha.n garuDo yathA .. 33..\\ chhAyA me nigR^ihItA cha na cha pashyAmi ki.n chana . so.aha.n vigatavegastu disho dasha vilokayan . na ki.n chittatra pashyAmi yena me.apahR^itA gatiH .. 34..\\ tato me buddhirutpannA kiM nAma gamane mama . IdR^isho vighna utpanno rUpa.n yatra na dR^ishyate .. 35..\\ adho bhAgena me dR^iShTiH shochatA pAtitA mayA . tato.adrAkShamahaM bhImA.n rAkShasIM salile shayAm .. 36..\\ prahasya cha mahAnAdamukto.ahaM bhImayA tayA . avasthitamasambhrAntamida.n vAkyamashobhanam .. 37..\\ kvAsi gantA mahAkAya kShudhitAyA mamepsitaH . bhakShaH prINaya me deha.n chiramAhAravarjitam .. 38..\\ bADhamityeva tA.n vANIM pratyagR^ihNAmaha.n tataH . Asya pramANAdadhika.n tasyAH kAyamapUrayam .. 39..\\ tasyAshchAsyaM mahadbhIma.n vardhate mama bhakShaNe . na cha mA.n sA tu bubudhe mama vA vikR^ita.n kR^itam .. 40..\\ tato.aha.n vipulaM rUpaM sa~NkShipya nimiShAntarAt . tasyA hR^idayamAdAya prapatAmi nabhastalam .. 41..\\ sA visR^iShTabhujA bhImA papAta lavaNAmbhasi . mayA parvatasa~NkAshA nikR^ittahR^idayA satI .. 42..\\ shR^iNomi khagatAnA.n cha siddhAnAM chAraNaiH saha . rAkShasI si.nhikA bhImA kShipra.n hanumatA hR^itA .. 43..\\ tA.n hatvA punarevAha.n kR^ityamAtyayikaM smaran . gatvA cha mahadadhvAnaM pashyAmi nagamaNDitam . dakShiNa.n tIramudadherla~NkA yatra cha sA purI .. 44..\\ asta.n dinakare yAte rakShasAM nilayaM purIm . praviShTo.ahamaviGYAto rakShobhirbhImavikramaiH .. 45..\\ tatrAha.n sarvarAtra.n tu vichinva~njanakAtmajAm . rAvaNAntaHpuragato na chApashya.n sumadhyamAm .. 46..\\ tataH sItAmapashya.nstu rAvaNasya niveshane . shokasAgaramAsAdya na pAramupalakShaye .. 47..\\ shochatA cha mayA dR^iShTaM prAkAreNa samAvR^itam . kA~nchanena vikR^iShTena gR^ihopavanamuttamam .. 48..\\ sa prAkAramavaplutya pashyAmi bahupAdapam .. 49..\\ ashokavanikAmadhye shiMshapApAdapo mahAn . tamAruhya cha pashyAmi kA~nchana.n kadalI vanam .. 50..\\ adUrAchchhiMshapAvR^ikShAtpashyAmi vanavarNinIm . shyAmA.n kamalapatrAkShImupavAsakR^ishAnanAm .. 51..\\ rAkShasIbhirvirUpAbhiH krUrAbhirabhisa.nvR^itAm . mA.nsashoNitabhakShyAbhirvyAghrIbhirhariNI.n yathA .. 52..\\ tA.n dR^iShTvA tAdR^ishIM nArI.n rAmapatnImaninditAm . tatraiva shiMshapAvR^ikShe pashyannahamavasthitaH .. 53..\\ tato halahalAshabda.n kA~nchInUpuramishritam . shR^iNomyadhikagambhIra.n rAvaNasya niveshane .. 54..\\ tato.ahaM paramodvignaH svarUpaM pratyasa.nharam . aha.n cha shiMshapAvR^ikShe pakShIva gahane sthitaH .. 55..\\ tato rAvaNadArAshcha rAvaNashcha mahAbalaH . ta.n desha.n samanuprAptA yatra sItAbhavatsthitA .. 56..\\ ta.n dR^iShTvAtha varArohA sItA rakShogaNeshvaram . sa~NkuchyorU stanau pInau bAhubhyAM parirabhya cha .. 57..\\ tAmuvAcha dashagrIvaH sItAM paramaduHkhitAm . avAkshirAH prapatito bahu manyasva mAm iti .. 58..\\ yadi chettva.n tu mAM darpAnnAbhinandasi garvite . dvimAsAnantara.n sIte pAsyAmi rudhira.n tava .. 59..\\ etachchhrutvA vachastasya rAvaNasya durAtmanaH . uvAcha paramakruddhA sItA vachanamuttamam .. 60..\\ rAkShasAdhama rAmasya bhAryAmamitatejasaH . ikShvAkukulanAthasya snuShA.n dasharathasya cha . avAchya.n vadato jihvA kathaM na patitA tava .. 61..\\ ki.nsvidvIrya.n tavAnArya yo mAM bharturasaMnidhau . apahR^ityAgataH pApa tenAdR^iShTo mahAtmanA .. 62..\\ na tva.n rAmasya sadR^isho dAsye.apyasyA na yujyase . yaGYIyaH satyavAkchaiva raNashlAghI cha rAghavaH .. 63..\\ jAnakyA paruSha.n vAkyamevamukto dashAnanaH . jajvAla sahasA kopAchchitAstha iva pAvakaH .. 64..\\ vivR^itya nayane krUre muShTimudyamya dakShiNam . maithilI.n hantumArabdhaH strIbhirhAhAkR^ita.n tadA .. 65..\\ strINAM madhyAtsamutpatya tasya bhAryA durAtmanaH . varA mandodarI nAma tayA sa pratiShedhitaH .. 66..\\ uktashcha madhurA.n vANI.n tayA sa madanArditaH . sItayA tava ki.n kAryaM mahendrasamavikrama . mayA saha ramasvAdya madvishiShTA na jAnakI .. 67..\\ devagandharvakanyAbhiryakShakanyAbhireva cha . sArdhaM prabho ramasveha sItayA ki.n kariShyasi .. 68..\\ tatastAbhiH sametAbhirnArIbhiH sa mahAbalaH . utthApya sahasA nIto bhavana.n svaM nishAcharaH .. 69..\\ yAte tasmindashagrIve rAkShasyo vikR^itAnanAH . sItAM nirbhartsayAmAsurvAkyaiH krUraiH sudAruNaiH .. 70..\\ tR^iNavadbhAShita.n tAsAM gaNayAmAsa jAnakI . tarjita.n cha tadA tAsA.n sItAM prApya nirarthakam .. 71..\\ vR^ithAgarjitanishcheShTA rAkShasyaH pishitAshanAH . rAvaNAya shasha.nsustAH sItAvyavasitaM mahat .. 72..\\ tatastAH sahitAH sarvA vihatAshA nirudyamAH . parikShipya samantAttAM nidrAvashamupAgatAH .. 73..\\ tAsu chaiva prasuptAsu sItA bhartR^ihite ratA . vilapya karuNa.n dInA prashushocha suduHkhitA .. 74..\\ tA.n chAhaM tAdR^ishIM dR^iShTvA sItAyA dAruNAM dashAm . chintayAmAsa vishrAnto na cha me nirvR^itaM manaH .. 75..\\ sambhAShaNArthe cha mayA jAnakyAshchintito vidhiH . ikShvAkukulavaMshastu tato mama puraskR^itaH .. 76..\\ shrutvA tu gaditA.n vAchaM rAjarShigaNapUjitAm . pratyabhAShata mA.n devI bAShpaiH pihitalochanA .. 77..\\ kastva.n kena kathaM cheha prApto vAnarapu~Ngava . kA cha rAmeNa te prItistanme sha.nsitumarhasi .. 78..\\ tasyAstadvachana.n shrutvA ahamapyabruvaM vachaH . devi rAmasya bhartuste sahAyo bhImavikramaH . sugrIvo nAma vikrAnto vAnarendo mahAbalaH .. 79..\\ tasya mA.n viddhi bhR^itya.n tvaM hanUmantamihAgatam . bhartrAhaM prahitastubhya.n rAmeNAkliShTakarmaNA .. 80..\\ ida.n cha puruShavyAghraH shrImAndAsharathiH svayam . a~NgulIyamabhiGYAnamadAttubhya.n yashasvini .. 81..\\ tadichchhAmi tvayAGYapta.n devi kiM karavANyaham . rAmalakShmaNayoH pArshvaM nayAmi tvA.n kimuttaram .. 82..\\ etachchhrutvA viditvA cha sItA janakanandinI . Aha rAvaNamutsAdya rAghavo mAM nayatviti .. 83..\\ praNamya shirasA devImahamAryAmaninditAm . rAghavasya manohlAdamabhiGYAnamayAchiSham .. 84..\\ evamuktA varArohA maNipravaramuttamam . prAyachchhatparamodvignA vAchA mA.n sandidesha ha .. 85..\\ tatastasyai praNamyAha.n rAjaputryai samAhitaH . pradakShiNaM parikrAmamihAbhyudgatamAnasaH .. 86..\\ uttaraM punarevAha nishchitya manasA tadA . hanUmanmama vR^ittAnta.n vaktumarhasi rAghave .. 87..\\ yathA shrutvaiva nachirAttAvubhau rAmalakShmaNau . sugrIvasahitau vIrAvupeyAtA.n tathA kuru .. 88..\\ yadyanyathA bhavedetaddvau mAsau jIvitaM mama . na mA.n drakShyati kAkutstho mriye sAhamanAthavat .. 89..\\ tachchhrutvA karuNa.n vAkya.n krodho mAm abhyavartata . uttara.n cha mayA dR^iShTaM kAryasheShamanantaram .. 90..\\ tato.avardhata me kAyastadA parvatasaMnibhaH . yuddhakA~NkShI vana.n tachcha vinAshayitumArabhe .. 91..\\ tadbhagna.n vanaShaNDa.n tu bhrAntatrastamR^igadvijam . pratibuddhA nirIkShante rAkShasyo vikR^itAnanAH .. 92..\\ mA.n cha dR^iShTvA vane tasminsamAgamya tatastataH . tAH samabhyAgatAH kShipra.n rAvaNAyAchachakShire .. 93..\\ rAjanvanamida.n durgaM tava bhagnaM durAtmanA . vAnareNa hyaviGYAya tava vIryaM mahAbala .. 94..\\ durbuddhestasya rAjendra tava vipriyakAriNaH . vadhamAGYApaya kShipra.n yathAsau vilayaM vrajet .. 95..\\ tachchhrutvA rAkShasendreNa visR^iShTA bhR^ishadurjayAH . rAkShasAH ki~NkarA nAma rAvaNasya mano.anugAH .. 96..\\ teShAmashItisAhasra.n shUlamudgarapANinAm . mayA tasminvanoddeshe parigheNa niShUditam .. 97..\\ teShA.n tu hatasheShA ye te gatA laghuvikramAH . nihata.n cha mayA sainya.n rAvaNAyAchachakShire .. 98..\\ tato me buddhirutpannA chaityaprAsAdamAkramam .. 99..\\ tatrasthAnrAkShasAnhatvA shata.n stambhena vai punaH . lalAma bhUto la~NkAyA mayA vidhva.nsito ruShA .. 100..\\ tataH prahastasya suta.n jambumAlinamAdishat .. 101..\\ tamahaM balasampanna.n rAkShasaM raNakovidam . parigheNAtighoreNa sUdayAmi sahAnugam .. 102..\\ tachchhrutvA rAkShasendrastu mantriputrAnmahAbalAn . padAtibalasampannAnpreShayAmAsa rAvaNaH . parigheNaiva tAnsarvAnnayAmi yamasAdanam .. 103..\\ mantriputrAnhatA~nshrutvA samare laghuvikramAn . pa~nchasenAgragA~nshUrAnpreShayAmAsa rAvaNaH . tAnaha.n saha sainyAnvai sarvAnevAbhyasUdayam .. 104..\\ tataH punardashagrIvaH putramakShaM mahAbalam . bahubhI rAkasaiH sArdhaM preShayAmAsa sa.nyuge .. 105..\\ ta.n tu mandodarI putraM kumAra.n raNapaNDitam . sahasA kha.n samutkrAntaM pAdayoshcha gR^ihItavAn . charmAsina.n shataguNaM bhrAmayitvA vyapeShayam .. 106..\\ tamakShamAgataM bhagnaM nishamya sa dashAnanaH . tata indrajitaM nAma dvitIya.n rAvaNaH sutam . vyAdidesha susa~Nkruddho balina.n yuddhadurmadam .. 107..\\ tasyApyahaM bala.n sarva.n taM cha rAkShasapu~Ngavam . naShTaujasa.n raNe kR^itvA paraM harShamupAgamam .. 108..\\ mahatA hi mahAbAhuH pratyayena mahAbalaH . preShito rAvaNenaiSha saha vIrairmadotkaTaiH .. 109..\\ brAhmeNAstreNa sa tu mAM prabadhnAchchAtivegataH . rajjUbhirabhibadhnanti tato mA.n tatra rAkShasAH .. 110..\\ rAvaNasya samIpa.n cha gR^ihItvA mAmupAnayan . dR^iShTvA sambhAShitashchAha.n rAvaNena durAtmanA .. 111..\\ pR^iShTashcha la~NkAgamana.n rAkShasAnA.n cha tadvadham . tatsarva.n cha mayA tatra sItArthamiti jalpitam .. 112..\\ asyAha.n darshanAkA~NkShI prAptastvadbhavana.n vibho . mArutasyaurasaH putro vAnaro hanumAnaham .. 113..\\ rAmadUta.n cha mA.n viddhi sugrIvasachivaM kapim . so.aha.n dautyena rAmasya tvatsamIpamihAgataH .. 114..\\ shR^iNu chApi samAdesha.n yadahaM prabravImi te . rAkShasesha harIshastvA.n vAkyamAha samAhitam . dharmArthakAmasahita.n hitaM pathyamivAshanam .. 115..\\ vasato R^iShyamUke me parvate vipuladrume . rAghavo raNavikrAnto mitratva.n samupAgataH .. 116..\\ tena me kathita.n rAjanbhAryA me rakShasA hR^itA . tatra sAhAyyahetorme samaya.n kartumarhasi .. 117..\\ vAlinA hR^itarAjyena sugrIveNa saha prabhuH . chakre.agnisAkShika.n sakyaM rAghavaH sahalakShmaNaH .. 118..\\ tena vAlinamutsAdya shareNaikena sa.nyuge . vAnarANAM mahArAjaH kR^itaH samplavatAM prabhuH .. 119..\\ tasya sAhAyyamasmAbhiH kArya.n sarvAtmanA tviha . tena prasthApitastubhya.n samIpamiha dharmataH .. 120..\\ kShipramAnIyatA.n sItA dIyatAM rAghavasya cha . yAvanna harayo vIrA vidhamanti bala.n tava .. 121..\\ vAnarANAM prabhavo hi na kena viditaH purA . devatAnA.n sakAsha.n cha ye gachchhanti nimantritAH .. 122..\\ iti vAnararAjastvAmAhetyabhihito mayA . mAmaikShata tato ruShTashchakShuShA pradahanniva .. 123..\\ tena vadhyo.ahamAGYapto rakShasA raudrakarmaNA .. 124..\\ tato vibhIShaNo nAma tasya bhrAtA mahAmatiH . tena rAkShasarAjo.asau yAchito mama kAraNAt .. 125..\\ dUtavadhyA na dR^iShTA hi rAjashAstreShu rAkShasa . dUtena veditavya.n cha yathArtha.n hitavAdinA .. 126..\\ sumahatyaparAdhe.api dUtasyAtulavikramaH . virUpakaraNa.n dR^iShTaM na vadho.astIha shAstrataH .. 127..\\ vibhIShaNenaivamukto rAvaNaH sandidesha tAn . rAkShasAnetadevAdya lA~NgUla.n dahyatAm iti .. 128..\\ tatastasya vachaH shrutvA mama puchchha.n samantataH . veShTita.n shaNavalkaishcha paTaiH kArpAsakaistathA .. 129..\\ rAkShasAH siddhasaMnAhAstataste chaNDavikramAH . tadAdIpyanta me puchchha.n hanantaH kAShThamuShTibhiH .. 130..\\ baddhasya bahubhiH pAshairyantritasya cha rAkShasaiH . na me pIDA bhavetkA chiddidR^ikShornagarI.n divA .. 131..\\ tataste rAkShasAH shUrA baddhaM mAmagnisa.nvR^itam . aghoShayanrAjamArge nagaradvAramAgatAH .. 132..\\ tato.aha.n sumahadrUpaM sa~NkShipya punarAtmanaH . vimochayitvA taM bandhaM prakR^itiShThaH sthitaH punaH .. 133..\\ AyasaM parigha.n gR^ihya tAni rakShA.nsyasUdayam . tatastannagaradvAra.n vegenAplutavAnaham .. 134..\\ puchchhena cha pradIptena tAM purI.n sATTagopurAm . dahAmyahamasambhrAnto yugAntAgniriva prajAH .. 135..\\ dagdhvA la~NkAM punashchaiva sha~NkA mAm abhyavartata . dahatA cha mayA la~NkA.n daghdA sItA na saMshayaH .. 136..\\ athAha.n vAchamashrauSha.n chAraNAnAM shubhAkSharAm . jAnakI na cha dagdheti vismayodantabhAShiNAm .. 137..\\ tato me buddhirutpannA shrutvA tAmadbhutA.n giram . punardR^iShTA cha vaidehI visR^iShTashcha tayA punaH .. 138..\\ rAghavasya prabhAvena bhavatA.n chaiva tejasA . sugrIvasya cha kAryArthaM mayA sarvamanuShThitam .. 139..\\ etatsarvaM mayA tatra yathAvadupapAditam . atra yanna kR^ita.n sheSha.n tatsarvaM kriyatAm iti .. 140..\\ ##\end{multicols}## ## \medskip\hrule\medskip The files in this directory are revised versions of the digital files produced by Professor Muneo Tokunaga, Kyoto University, and copyrighted by him. I am grateful to Professor Tokunaga for his agreement to this use of his original files and for permitting the revised versions to be made publicly available. \\ Dr J. D. Smith ; email: jds10@cam.ac.uk ; http://bombay.oriental.cam.ac.uk/index.html \medskip\hrule\medskip ITRANS conversion questions to: Avinash Chopde \medskip\hrule\medskip Last updated on \today ; Send corrections to sanskrit@cheerful.com \end{document}