|| ṛgvedaḥ vaidikasvaravirahitaḥ maṇḍalaṁ 4 ||
tvāṁ hyagne sadamitsamanyavo devāso devamaratiṁ nyerira iti kratvā nyerire |
amartyaṁ yajata martyeṣvā devamādevaṁ janata pracetasaṁ viśvamādevaṁ janata pracetasam || 4.001.01
sa bhrātaraṁ varuṇamagna ā vavṛtsva devā acchā sumatī yajñavanasaṁ jyeṣṭhaṁ yajñavanasam |
ṛtāvānamādityaṁ carṣaṇīdhṛtaṁ rājānaṁ carṣaṇīdhṛtam || 4.001.02
sakhe sakhāyamabhyā vavṛtsvāśuṁ na cakraṁ rathyeva raṁhyāsmabhyaṁ dasma raṁhyā |
agne mṛḻīkaṁ varuṇe sacā vido marutsu viśvabhānuṣu |
tokāya tuje śuśucāna śaṁ kṛdhyasmabhyaṁ dasma śaṁ kṛdhi || 4.001.03
tvaṁ no agne varuṇasya vidvāndevasya heḻo'va yāsisīṣṭhāḥ |
yajiṣṭho vahnitamaḥ śośucāno viśvā dveṣāṁsi pra mumugdhyasmat || 4.001.04
sa tvaṁ no agne'vamo bhavotī nediṣṭho asyā uṣaso vyuṣṭau |
ava yakṣva no varuṇaṁ rarāṇo vīhi mṛḻīkaṁ suhavo na edhi || 4.001.05
asya śreṣṭhā subhagasya saṁdṛgdevasya citratamā martyeṣu |
śuci ghṛtaṁ na taptamaghnyāyāḥ spārhā devasya maṁhaneva dhenoḥ || 4.001.06
trirasya tā paramā santi satyā spārhā devasya janimānyagneḥ |
anante antaḥ parivīta āgācchuciḥ śukro aryo rorucānaḥ || 4.001.07
sa dūto viśvedabhi vaṣṭi sadmā hotā hiraṇyaratho raṁsujihvaḥ |
rohidaśvo vapuṣyo vibhāvā sadā raṇvaḥ pitumatīva saṁsat || 4.001.08
sa cetayanmanuṣo yajñabandhuḥ pra taṁ mahyā raśanayā nayanti |
sa kṣetyasya duryāsu sādhandevo martasya sadhanitvamāpa || 4.001.09
sa tū no agnirnayatu prajānannacchā ratnaṁ devabhaktaṁ yadasya |
dhiyā yadviśve amṛtā akṛṇvandyauṣpitā janitā satyamukṣan || 4.001.10
sa jāyata prathamaḥ pastyāsu maho budhne rajaso asya yonau |
apādaśīrṣā guhamāno antāyoyuvāno vṛṣabhasya nīḻe || 4.001.11
pra śardha ārta prathamaṁ vipanyā ṛtasya yonā vṛṣabhasya nīḻe |
spārho yuvā vapuṣyo vibhāvā sapta priyāso'janayanta vṛṣṇe || 4.001.12
asmākamatra pitaro manuṣyā abhi pra sedurṛtamāśuṣāṇāḥ |
aśmavrajāḥ sudughā vavre antarudusrā ājannuṣaso huvānāḥ || 4.001.13
te marmṛjata dadṛvāṁso adriṁ tadeṣāmanye abhito vi vocan |
paśvayantrāso abhi kāramarcanvidanta jyotiścakṛpanta dhībhiḥ || 4.001.14
te gavyatā manasā dṛdhramubdhaṁ gā yemānaṁ pari ṣantamadrim |
dṛḻhaṁ naro vacasā daivyena vrajaṁ gomantamuśijo vi vavruḥ || 4.001.15
te manvata prathamaṁ nāma dhenostriḥ sapta mātuḥ paramāṇi vindan |
tajjānatīrabhyanūṣata vrā āvirbhuvadaruṇīryaśasā goḥ || 4.001.16
neśattamo dudhitaṁ rocata dyauruddevyā uṣaso bhānurarta |
ā sūryo bṛhatastiṣṭhadajrā ṛju marteṣu vṛjinā ca paśyan || 4.001.17
āditpaścā bubudhānā vyakhyannādidratnaṁ dhārayanta dyubhaktam |
viśve viśvāsu duryāsu devā mitra dhiye varuṇa satyamastu || 4.001.18
acchā voceya śuśucānamagniṁ hotāraṁ viśvabharasaṁ yajiṣṭham |
śucyūdho atṛṇanna gavāmandho na pūtaṁ pariṣiktamaṁśoḥ || 4.001.19
viśveṣāmaditiryajñiyānāṁ viśveṣāmatithirmānuṣāṇām |
agnirdevānāmava āvṛṇānaḥ sumṛḻīko bhavatu jātavedāḥ || 4.001.20
yo martyeṣvamṛta ṛtāvā devo deveṣvaratirnidhāyi |
hotā yajiṣṭho mahnā śucadhyai havyairagnirmanuṣa īrayadhyai || 4.002.01
iha tvaṁ sūno sahaso no adya jāto jātā ubhayā antaragne |
dūta īyase yuyujāna ṛṣva ṛjumuṣkānvṛṣaṇaḥ śukrāśca || 4.002.02
atyā vṛdhasnū rohitā ghṛtasnū ṛtasya manye manasā javiṣṭhā |
antarīyase aruṣā yujāno yuṣmāśca devānviśa ā ca martān || 4.002.03
aryamaṇaṁ varuṇaṁ mitrameṣāmindrāviṣṇū maruto aśvinota |
svaśvo agne surathaḥ surādhā edu vaha suhaviṣe janāya || 4.002.04
gomā agne'vimā aśvī yajño nṛvatsakhā sadamidapramṛṣyaḥ |
iḻāvā eṣo asura prajāvāndīrgho rayiḥ pṛthubudhnaḥ sabhāvān || 4.002.05
yasta idhmaṁ jabharatsiṣvidāno mūrdhānaṁ vā tatapate tvāyā |
bhuvastasya svatavāḥ pāyuragne viśvasmātsīmaghāyata uruṣya || 4.002.06
yaste bharādanniyate cidannaṁ niśiṣanmandramatithimudīrat |
ā devayurinadhate duroṇe tasminrayirdhruvo astu dāsvān || 4.002.07
yastvā doṣā ya uṣasi praśaṁsātpriyaṁ vā tvā kṛṇavate haviṣmān |
aśvo na sve dama ā hemyāvāntamaṁhasaḥ pīparo dāśvāṁsam || 4.002.08
yastubhyamagne amṛtāya dāśadduvastve kṛṇavate yatasruk |
na sa rāyā śaśamāno vi yoṣannainamaṁhaḥ pari varadaghāyoḥ || 4.002.09
yasya tvamagne adhvaraṁ jujoṣo devo martasya sudhitaṁ rarāṇaḥ |
prītedasaddhotrā sā yaviṣṭhāsāma yasya vidhato vṛdhāsaḥ || 4.002.10
cittimacittiṁ cinavadvi vidvānpṛṣṭheva vītā vṛjinā ca martān |
rāye ca naḥ svapatyāya deva ditiṁ ca rāsvāditimuruṣya || 4.002.11
kaviṁ śaśāsuḥ kavayo'dabdhā nidhārayanto duryāsvāyoḥ |
atastvaṁ dṛśyā agna etānpaḍbhiḥ paśyeradbhutā arya evaiḥ || 4.002.12
tvamagne vāghate supraṇītiḥ sutasomāya vidhate yaviṣṭha |
ratnaṁ bhara śaśamānāya ghṛṣve pṛthu ścandramavase carṣaṇiprāḥ || 4.002.13
adhā ha yadvayamagne tvāyā paḍbhirhastebhiścakṛmā tanūbhiḥ |
rathaṁ na kranto apasā bhurijorṛtaṁ yemuḥ sudhya āśuṣāṇāḥ || 4.002.14
adhā māturuṣasaḥ sapta viprā jāyemahi prathamā vedhaso nṝn |
divasputrā aṅgiraso bhavemādriṁ rujema dhaninaṁ śucantaḥ || 4.002.15
adhā yathā naḥ pitaraḥ parāsaḥ pratnāso agna ṛtamāśuṣāṇāḥ |
śucīdayandīdhitimukthaśāsaḥ kṣāmā bhindanto aruṇīrapa vran || 4.002.16
sukarmāṇaḥ suruco devayanto'yo na devā janimā dhamantaḥ |
śucanto agniṁ vavṛdhanta indramūrvaṁ gavyaṁ pariṣadanto agman || 4.002.17
ā yūtheva kṣumati paśvo akhyaddevānāṁ yajjanimāntyugra |
martānāṁ cidurvaśīrakṛpranvṛdhe cidarya uparasyāyoḥ || 4.002.18
akarma te svapaso abhūma ṛtamavasrannuṣaso vibhātīḥ |
anūnamagniṁ purudhā suścandraṁ devasya marmṛjataścāru cakṣuḥ || 4.002.19
etā te agna ucathāni vedho'vocāma kavaye tā juṣasva |
ucchocasva kṛṇuhi vasyaso no maho rāyaḥ puruvāra pra yandhi || 4.002.20
ā vo rājānamadhvarasya rudraṁ hotāraṁ satyayajaṁ rodasyoḥ |
agniṁ purā tanayitnoracittāddhiraṇyarūpamavase kṛṇudhvam || 4.003.01
ayaṁ yoniścakṛmā yaṁ vayaṁ te jāyeva patya uśatī suvāsāḥ |
arvācīnaḥ parivīto ni ṣīdemā u te svapāka pratīcīḥ || 4.003.02
āśṛṇvate adṛpitāya manma nṛcakṣase sumṛḻīkāya vedhaḥ |
devāya śastimamṛtāya śaṁsa grāveva sotā madhuṣudyamīḻe || 4.003.03
tvaṁ cinnaḥ śamyā agne asyā ṛtasya bodhyṛtacitsvādhīḥ |
kadā ta ukthā sadhamādyāni kadā bhavanti sakhyā gṛhe te || 4.003.04
kathā ha tadvaruṇāya tvamagne kathā dive garhase kanna āgaḥ |
kathā mitrāya mīḻhuṣe pṛthivyai bravaḥ kadaryamṇe kadbhagāya || 4.003.05
kaddhiṣṇyāsu vṛdhasāno agne kadvātāya pratavase śubhaṁye |
parijmane nāsatyāya kṣe bravaḥ kadagne rudrāya nṛghne || 4.003.06
kathā mahe puṣṭimbharāya pūṣṇe kadrudrāya sumakhāya havirde |
kadviṣṇava urugāyāya reto bravaḥ kadagne śarave bṛhatyai || 4.003.07
kathā śardhāya marutāmṛtāya kathā sūre bṛhate pṛcchyamānaḥ |
prati bravo'ditaye turāya sādhā divo jātavedaścikitvān || 4.003.08
ṛtena ṛtaṁ niyatamīḻa ā gorāmā sacā madhumatpakvamagne |
kṛṣṇā satī ruśatā dhāsinaiṣā jāmaryeṇa payasā pīpāya || 4.003.09
ṛtena hi ṣmā vṛṣabhaścidaktaḥ pumā agniḥ payasā pṛṣṭhyena |
aspandamāno acaradvayodhā vṛṣā śukraṁ duduhe pṛśnirūdhaḥ || 4.003.10
ṛtenādriṁ vyasanbhidantaḥ samaṅgiraso navanta gobhiḥ |
śunaṁ naraḥ pari ṣadannuṣāsamāviḥ svarabhavajjāte agnau || 4.003.11
ṛtena devīramṛtā amṛktā arṇobhirāpo madhumadbhiragne |
vājī na sargeṣu prastubhānaḥ pra sadamitsravitave dadhanyuḥ || 4.003.12
mā kasya yakṣaṁ sadamiddhuro gā mā veśasya praminato māpeḥ |
mā bhrāturagne anṛjorṛṇaṁ vermā sakhyurdakṣaṁ riporbhujema || 4.003.13
rakṣā ṇo agne tava rakṣaṇebhī rārakṣāṇaḥ sumakha prīṇānaḥ |
prati ṣphura vi ruja vīḍvaṁho jahi rakṣo mahi cidvāvṛdhānam || 4.003.14
ebhirbhava sumanā agne arkairimānspṛśa manmabhiḥ śūra vājān |
uta brahmāṇyaṅgiro juṣasva saṁ te śastirdevavātā jareta || 4.003.15
etā viśvā viduṣe tubhyaṁ vedho nīthānyagne niṇyā vacāṁsi |
nivacanā kavaye kāvyānyaśaṁsiṣaṁ matibhirvipra ukthaiḥ || 4.003.16
kṛṇuṣva pājaḥ prasitiṁ na pṛthvīṁ yāhi rājevāmavā ibhena |
tṛṣvīmanu prasitiṁ drūṇāno'stāsi vidhya rakṣasastapiṣṭhaiḥ || 4.004.01
tava bhramāsa āśuyā patantyanu spṛśa dhṛṣatā śośucānaḥ |
tapūṁṣyagne juhvā pataṁgānasaṁdito vi sṛja viṣvagulkāḥ || 4.004.02
prati spaśo vi sṛja tūrṇitamo bhavā pāyurviśo asyā adabdhaḥ |
yo no dūre aghaśaṁso yo antyagne mākiṣṭe vyathirā dadharṣīt || 4.004.03
udagne tiṣṭha pratyā tanuṣva nyamitrā oṣatāttigmahete |
yo no arātiṁ samidhāna cakre nīcā taṁ dhakṣyatasaṁ na śuṣkam || 4.004.04
ūrdhvo bhava prati vidhyādhyasmadāviṣkṛṇuṣva daivyānyagne |
ava sthirā tanuhi yātujūnāṁ jāmimajāmiṁ pra mṛṇīhi śatrūn || 4.004.05
sa te jānāti sumatiṁ yaviṣṭha ya īvate brahmaṇe gātumairat |
viśvānyasmai sudināni rāyo dyumnānyaryo vi duro abhi dyaut || 4.004.06
sedagne astu subhagaḥ sudānuryastvā nityena haviṣā ya ukthaiḥ |
piprīṣati sva āyuṣi duroṇe viśvedasmai sudinā sāsadiṣṭiḥ || 4.004.07
arcāmi te sumatiṁ ghoṣyarvāksaṁ te vāvātā jaratāmiyaṁ gīḥ |
svaśvāstvā surathā marjayemāsme kṣatrāṇi dhārayeranu dyūn || 4.004.08
iha tvā bhūryā caredupa tmandoṣāvastardīdivāṁsamanu dyūn |
krīḻantastvā sumanasaḥ sapemābhi dyumnā tasthivāṁso janānām || 4.004.09
yastvā svaśvaḥ suhiraṇyo agna upayāti vasumatā rathena |
tasya trātā bhavasi tasya sakhā yasta ātithyamānuṣagjujoṣat || 4.004.10
maho rujāmi bandhutā vacobhistanmā piturgotamādanviyāya |
tvaṁ no asya vacasaścikiddhi hotaryaviṣṭha sukrato damūnāḥ || 4.004.11
asvapnajastaraṇayaḥ suśevā atandrāso'vṛkā aśramiṣṭhāḥ |
te pāyavaḥ sadhryañco niṣadyāgne tava naḥ pāntvamūra || 4.004.12
ye pāyavo māmateyaṁ te agne paśyanto andhaṁ duritādarakṣan |
rarakṣa tānsukṛto viśvavedā dipsanta idripavo nāha debhuḥ || 4.004.13
tvayā vayaṁ sadhanyastvotāstava praṇītyaśyāma vājān |
ubhā śaṁsā sūdaya satyatāte'nuṣṭhuyā kṛṇuhyahrayāṇa || 4.004.14
ayā te agne samidhā vidhema prati stomaṁ śasyamānaṁ gṛbhāya |
dahāśaso rakṣasaḥ pāhyasmāndruho nido mitramaho avadyāt || 4.004.15
vaiśvānarāya mīḻhuṣe sajoṣāḥ kathā dāśemāgnaye bṛhadbhāḥ |
anūnena bṛhatā vakṣathenopa stabhāyadupaminna rodhaḥ || 4.005.01
mā nindata ya imāṁ mahyaṁ rātiṁ devo dadau martyāya svadhāvān |
pākāya gṛtso amṛto vicetā vaiśvānaro nṛtamo yahvo agniḥ || 4.005.02
sāma dvibarhā mahi tigmabhṛṣṭiḥ sahasraretā vṛṣabhastuviṣmān |
padaṁ na gorapagūḻhaṁ vividvānagnirmahyaṁ predu vocanmanīṣām || 4.005.03
pra tā agnirbabhasattigmajambhastapiṣṭhena śociṣā yaḥ surādhāḥ |
pra ye minanti varuṇasya dhāma priyā mitrasya cetato dhruvāṇi || 4.005.04
abhrātaro na yoṣaṇo vyantaḥ patiripo na janayo durevāḥ |
pāpāsaḥ santo anṛtā asatyā idaṁ padamajanatā gabhīram || 4.005.05
idaṁ me agne kiyate pāvakāminate guruṁ bhāraṁ na manma |
bṛhaddadhātha dhṛṣatā gabhīraṁ yahvaṁ pṛṣṭhaṁ prayasā saptadhātu || 4.005.06
taminnveva samanā samānamabhi kratvā punatī dhītiraśyāḥ |
sasasya carmannadhi cāru pṛśneragre rupa ārupitaṁ jabāru || 4.005.07
pravācyaṁ vacasaḥ kiṁ me asya guhā hitamupa niṇigvadanti |
yadusriyāṇāmapa vāriva vranpāti priyaṁ rupo agraṁ padaṁ veḥ || 4.005.08
idamu tyanmahi mahāmanīkaṁ yadusriyā sacata pūrvyaṁ gauḥ |
ṛtasya pade adhi dīdyānaṁ guhā raghuṣyadraghuyadviveda || 4.005.09
adha dyutānaḥ pitroḥ sacāsāmanuta guhyaṁ cāru pṛśneḥ |
mātuṣpade parame anti ṣadgorvṛṣṇaḥ śociṣaḥ prayatasya jihvā || 4.005.10
ṛtaṁ voce namasā pṛcchyamānastavāśasā jātavedo yadīdam |
tvamasya kṣayasi yaddha viśvaṁ divi yadu draviṇaṁ yatpṛthivyām || 4.005.11
kiṁ no asya draviṇaṁ kaddha ratnaṁ vi no voco jātavedaścikitvān |
guhādhvanaḥ paramaṁ yanno asya reku padaṁ na nidānā aganma || 4.005.12
kā maryādā vayunā kaddha vāmamacchā gamema raghavo na vājam |
kadā no devīramṛtasya patnīḥ sūro varṇena tatanannuṣāsaḥ || 4.005.13
anireṇa vacasā phalgvena pratītyena kṛdhunātṛpāsaḥ |
adhā te agne kimihā vadantyanāyudhāsa āsatā sacantām || 4.005.14
asya śriye samidhānasya vṛṣṇo vasoranīkaṁ dama ā ruroca |
ruśadvasānaḥ sudṛśīkarūpaḥ kṣitirna rāyā puruvāro adyaut || 4.005.15
ūrdhva ū ṣu ṇo adhvarasya hotaragne tiṣṭha devatātā yajīyān |
tvaṁ hi viśvamabhyasi manma pra vedhasaścittirasi manīṣām || 4.006.01
amūro hotā nyasādi vikṣvagnirmandro vidatheṣu pracetāḥ |
ūrdhvaṁ bhānuṁ savitevāśrenmeteva dhūmaṁ stabhāyadupa dyām || 4.006.02
yatā sujūrṇī rātinī ghṛtācī pradakṣiṇiddevatātimurāṇaḥ |
udu svarurnavajā nākraḥ paśvo anakti sudhitaḥ sumekaḥ || 4.006.03
stīrṇe barhiṣi samidhāne agnā ūrdhvo adhvaryurjujuṣāṇo asthāt |
paryagniḥ paśupā na hotā triviṣṭyeti pradiva urāṇaḥ || 4.006.04
pari tmanā mitadrureti hotāgnirmandro madhuvacā ṛtāvā |
dravantyasya vājino na śokā bhayante viśvā bhuvanā yadabhrāṭ || 4.006.05
bhadrā te agne svanīka saṁdṛgghorasya sato viṣuṇasya cāruḥ |
na yatte śocistamasā varanta na dhvasmānastanvī repa ā dhuḥ || 4.006.06
na yasya sāturjanitoravāri na mātarāpitarā nū cidiṣṭau |
adhā mitro na sudhitaḥ pāvako'gnirdīdāya mānuṣīṣu vikṣu || 4.006.07
dviryaṁ pañca jījanansaṁvasānāḥ svasāro agniṁ mānuṣīṣu vikṣu |
uṣarbudhamatharyo na dantaṁ śukraṁ svāsaṁ paraśuṁ na tigmam || 4.006.08
tava tye agne harito ghṛtasnā rohitāsa ṛjvañcaḥ svañcaḥ |
aruṣāso vṛṣaṇa ṛjumuṣkā ā devatātimahvanta dasmāḥ || 4.006.09
ye ha tye te sahamānā ayāsastveṣāso agne arcayaścaranti |
śyenāso na duvasanāso arthaṁ tuviṣvaṇaso mārutaṁ na śardhaḥ || 4.006.10
akāri brahma samidhāna tubhyaṁ śaṁsātyukthaṁ yajate vyū dhāḥ |
hotāramagniṁ manuṣo ni ṣedurnamasyanta uśijaḥ śaṁsamāyoḥ || 4.006.11
ayamiha prathamo dhāyi dhātṛbhirhotā yajiṣṭho adhvareṣvīḍyaḥ |
yamapnavāno bhṛgavo virurucurvaneṣu citraṁ vibhvaṁ viśeviśe || 4.007.01
agne kadā ta ānuṣagbhuvaddevasya cetanam |
adhā hi tvā jagṛbhrire martāso vikṣvīḍyam || 4.007.02
ṛtāvānaṁ vicetasaṁ paśyanto dyāmiva stṛbhiḥ |
viśveṣāmadhvarāṇāṁ haskartāraṁ damedame || 4.007.03
āśuṁ dūtaṁ vivasvato viśvā yaścarṣaṇīrabhi |
ā jabhruḥ ketumāyavo bhṛgavāṇaṁ viśeviśe || 4.007.04
tamīṁ hotāramānuṣakcikitvāṁsaṁ ni ṣedire |
raṇvaṁ pāvakaśociṣaṁ yajiṣṭhaṁ sapta dhāmabhiḥ || 4.007.05
taṁ śaśvatīṣu mātṛṣu vana ā vītamaśritam |
citraṁ santaṁ guhā hitaṁ suvedaṁ kūcidarthinam || 4.007.06
sasasya yadviyutā sasminnūdhannṛtasya dhāmanraṇayanta devāḥ |
mahā agnirnamasā rātahavyo veradhvarāya sadamidṛtāvā || 4.007.07
veradhvarasya dūtyāni vidvānubhe antā rodasī saṁcikitvān |
dūta īyase pradiva urāṇo viduṣṭaro diva ārodhanāni || 4.007.08
kṛṣṇaṁ ta ema ruśataḥ puro bhāścariṣṇvarcirvapuṣāmidekam |
yadapravītā dadhate ha garbhaṁ sadyaścijjāto bhavasīdu dūtaḥ || 4.007.09
sadyo jātasya dadṛśānamojo yadasya vāto anuvāti śociḥ |
vṛṇakti tigmāmataseṣu jihvāṁ sthirā cidannā dayate vi jambhaiḥ || 4.007.10
tṛṣu yadannā tṛṣuṇā vavakṣa tṛṣuṁ dūtaṁ kṛṇute yahvo agniḥ |
vātasya meḻiṁ sacate nijūrvannāśuṁ na vājayate hinve arvā || 4.007.11
dūtaṁ vo viśvavedasaṁ havyavāhamamartyam |
yajiṣṭhamṛñjase girā || 4.008.01
sa hi vedā vasudhitiṁ mahā ārodhanaṁ divaḥ |
sa devā eha vakṣati || 4.008.02
sa veda deva ānamaṁ devā ṛtāyate dame |
dāti priyāṇi cidvasu || 4.008.03
sa hotā sedu dūtyaṁ cikitvā antarīyate |
vidvā ārodhanaṁ divaḥ || 4.008.04
te syāma ye agnaye dadāśurhavyadātibhiḥ |
ya īṁ puṣyanta indhate || 4.008.05
te rāyā te suvīryaiḥ sasavāṁso vi śṛṇvire |
ye agnā dadhire duvaḥ || 4.008.06
asme rāyo divedive saṁ carantu puruspṛhaḥ |
asme vājāsa īratām || 4.008.07
sa vipraścarṣaṇīnāṁ śavasā mānuṣāṇām |
ati kṣipreva vidhyati || 4.008.08
agne mṛḻa mahā asi ya īmā devayuṁ janam |
iyetha barhirāsadam || 4.009.01
sa mānuṣīṣu dūḻabho vikṣu prāvīramartyaḥ |
dūto viśveṣāṁ bhuvat || 4.009.02
sa sadma pari ṇīyate hotā mandro diviṣṭiṣu |
uta potā ni ṣīdati || 4.009.03
uta gnā agniradhvara uto gṛhapatirdame |
uta brahmā ni ṣīdati || 4.009.04
veṣi hyadhvarīyatāmupavaktā janānām |
havyā ca mānuṣāṇām || 4.009.05
veṣīdvasya dūtyaṁ yasya jujoṣo adhvaram |
havyaṁ martasya voḻhave || 4.009.06
asmākaṁ joṣyadhvaramasmākaṁ yajñamaṅgiraḥ |
asmākaṁ śṛṇudhī havam || 4.009.07
pari te dūḻabho ratho'smā aśnotu viśvataḥ |
yena rakṣasi dāśuṣaḥ || 4.009.08
agne tamadyāśvaṁ na stomaiḥ kratuṁ na bhadraṁ hṛdispṛśam |
ṛdhyāmā ta ohaiḥ || 4.010.01
adhā hyagne kratorbhadrasya dakṣasya sādhoḥ |
rathīrṛtasya bṛhato babhūtha || 4.010.02
ebhirno arkairbhavā no arvāṅsvarṇa jyotiḥ |
agne viśvebhiḥ sumanā anīkaiḥ || 4.010.03
ābhiṣṭe adya gīrbhirgṛṇanto'gne dāśema |
pra te divo na stanayanti śuṣmāḥ || 4.010.04
tava svādiṣṭhāgne saṁdṛṣṭiridā cidahna idā cidaktoḥ |
śriye rukmo na rocata upāke || 4.010.05
ghṛtaṁ na pūtaṁ tanūrarepāḥ śuci hiraṇyam |
tatte rukmo na rocata svadhāvaḥ || 4.010.06
kṛtaṁ ciddhi ṣmā sanemi dveṣo'gna inoṣi martāt |
itthā yajamānādṛtāvaḥ || 4.010.07
śivā naḥ sakhyā santu bhrātrāgne deveṣu yuṣme |
sā no nābhiḥ sadane sasminnūdhan || 4.010.08
bhadraṁ te agne sahasinnanīkamupāka ā rocate sūryasya |
ruśaddṛśe dadṛśe naktayā cidarūkṣitaṁ dṛśa ā rūpe annam || 4.011.01
vi ṣāhyagne gṛṇate manīṣāṁ khaṁ vepasā tuvijāta stavānaḥ |
viśvebhiryadvāvanaḥ śukra devaistanno rāsva sumaho bhūri manma || 4.011.02
tvadagne kāvyā tvanmanīṣāstvadukthā jāyante rādhyāni |
tvadeti draviṇaṁ vīrapeśā itthādhiye dāśuṣe martyāya || 4.011.03
tvadvājī vājambharo vihāyā abhiṣṭikṛjjāyate satyaśuṣmaḥ |
tvadrayirdevajūto mayobhustvadāśurjūjuvā agne arvā || 4.011.04
tvāmagne prathamaṁ devayanto devaṁ martā amṛta mandrajihvam |
dveṣoyutamā vivāsanti dhībhirdamūnasaṁ gṛhapatimamūram || 4.011.05
āre asmadamatimāre aṁha āre viśvāṁ durmatiṁ yannipāsi |
doṣā śivaḥ sahasaḥ sūno agne yaṁ deva ā citsacase svasti || 4.011.06
yastvāmagna inadhate yatasruktriste annaṁ kṛṇavatsasminnahan |
sa su dyumnairabhyastu prasakṣattava kratvā jātavedaścikitvān || 4.012.01
idhmaṁ yaste jabharacchaśramāṇo maho agne anīkamā saparyan |
sa idhānaḥ prati doṣāmuṣāsaṁ puṣyanrayiṁ sacate ghnannamitrān || 4.012.02
agnirīśe bṛhataḥ kṣatriyasyāgnirvājasya paramasya rāyaḥ |
dadhāti ratnaṁ vidhate yaviṣṭho vyānuṣaṅmartyāya svadhāvān || 4.012.03
yacciddhi te puruṣatrā yaviṣṭhācittibhiścakṛmā kaccidāgaḥ |
kṛdhī ṣvasmā aditeranāgānvyenāṁsi śiśratho viṣvagagne || 4.012.04
mahaścidagna enaso abhīka ūrvāddevānāmuta martyānām |
mā te sakhāyaḥ sadamidriṣāma yacchā tokāya tanayāya śaṁ yoḥ || 4.012.05
yathā ha tyadvasavo gauryaṁ citpadi ṣitāmamuñcatā yajatrāḥ |
evo ṣvasmanmuñcatā vyaṁhaḥ pra tāryagne prataraṁ na āyuḥ || 4.012.06
pratyagniruṣasāmagramakhyadvibhātīnāṁ sumanā ratnadheyam |
yātamaśvinā sukṛto duroṇamutsūryo jyotiṣā deva eti || 4.013.01
ūrdhvaṁ bhānuṁ savitā devo aśreddrapsaṁ davidhvadgaviṣo na satvā |
anu vrataṁ varuṇo yanti mitro yatsūryaṁ divyārohayanti || 4.013.02
yaṁ sīmakṛṇvantamase vipṛce dhruvakṣemā anavasyanto artham |
taṁ sūryaṁ haritaḥ sapta yahvīḥ spaśaṁ viśvasya jagato vahanti || 4.013.03
vahiṣṭhebhirviharanyāsi tantumavavyayannasitaṁ deva vasma |
davidhvato raśmayaḥ sūryasya carmevāvādhustamo apsvantaḥ || 4.013.04
anāyato anibaddhaḥ kathāyaṁ nyaṅṅuttāno'va padyate na |
kayā yāti svadhayā ko dadarśa divaḥ skambhaḥ samṛtaḥ pāti nākam || 4.013.05
pratyagniruṣaso jātavedā akhyaddevo rocamānā mahobhiḥ |
ā nāsatyorugāyā rathenemaṁ yajñamupa no yātamaccha || 4.014.01
ūrdhvaṁ ketuṁ savitā devo aśrejjyotirviśvasmai bhuvanāya kṛṇvan |
āprā dyāvāpṛthivī antarikṣaṁ vi sūryo raśmibhiścekitānaḥ || 4.014.02
āvahantyaruṇīrjyotiṣāgānmahī citrā raśmibhiścekitānā |
prabodhayantī suvitāya devyuṣā īyate suyujā rathena || 4.014.03
ā vāṁ vahiṣṭhā iha te vahantu rathā aśvāsa uṣaso vyuṣṭau |
ime hi vāṁ madhupeyāya somā asminyajñe vṛṣaṇā mādayethām || 4.014.04
anāyato anibaddhaḥ kathāyaṁ nyaṅṅuttāno'va padyate na |
kayā yāti svadhayā ko dadarśa divaḥ skambhaḥ samṛtaḥ pāti nākam || 4.014.05
agnirhotā no adhvare vājī sanpari ṇīyate |
devo deveṣu yajñiyaḥ || 4.015.01
pari triviṣṭyadhvaraṁ yātyagnī rathīriva |
ā deveṣu prayo dadhat || 4.015.02
pari vājapatiḥ kaviragnirhavyānyakramīt |
dadhadratnāni dāśuṣe || 4.015.03
ayaṁ yaḥ sṛñjaye puro daivavāte samidhyate |
dyumā amitradambhanaḥ || 4.015.04
asya ghā vīra īvato'gnerīśīta martyaḥ |
tigmajambhasya mīḻhuṣaḥ || 4.015.05
tamarvantaṁ na sānasimaruṣaṁ na divaḥ śiśum |
marmṛjyante divedive || 4.015.06
bodhadyanmā haribhyāṁ kumāraḥ sāhadevyaḥ |
acchā na hūta udaram || 4.015.07
uta tyā yajatā harī kumārātsāhadevyāt |
prayatā sadya ā dade || 4.015.08
eṣa vāṁ devāvaśvinā kumāraḥ sāhadevyaḥ |
dīrghāyurastu somakaḥ || 4.015.09
taṁ yuvaṁ devāvaśvinā kumāraṁ sāhadevyam |
dīrghāyuṣaṁ kṛṇotana || 4.015.10
ā satyo yātu maghavā ṛjīṣī dravantvasya haraya upa naḥ |
tasmā idandhaḥ suṣumā sudakṣamihābhipitvaṁ karate gṛṇānaḥ || 4.016.01
ava sya śūrādhvano nānte'sminno adya savane mandadhyai |
śaṁsātyukthamuśaneva vedhāścikituṣe asuryāya manma || 4.016.02
kavirna niṇyaṁ vidathāni sādhanvṛṣā yatsekaṁ vipipāno arcāt |
diva itthā jījanatsapta kārūnahnā ciccakrurvayunā gṛṇantaḥ || 4.016.03
svaryadvedi sudṛśīkamarkairmahi jyotī rurucuryaddha vastoḥ |
andhā tamāṁsi dudhitā vicakṣe nṛbhyaścakāra nṛtamo abhiṣṭau || 4.016.04
vavakṣa indro amitamṛjīṣyubhe ā paprau rodasī mahitvā |
ataścidasya mahimā vi recyabhi yo viśvā bhuvanā babhūva || 4.016.05
viśvāni śakro naryāṇi vidvānapo rireca sakhibhirnikāmaiḥ |
aśmānaṁ cidye bibhidurvacobhirvrajaṁ gomantamuśijo vi vavruḥ || 4.016.06
apo vṛtraṁ vavrivāṁsaṁ parāhanprāvatte vajraṁ pṛthivī sacetāḥ |
prārṇāṁsi samudriyāṇyainoḥ patirbhavañchavasā śūra dhṛṣṇo || 4.016.07
apo yadadriṁ puruhūta dardarāvirbhuvatsaramā pūrvyaṁ te |
sa no netā vājamā darṣi bhūriṁ gotrā rujannaṅgirobhirgṛṇānaḥ || 4.016.08
acchā kaviṁ nṛmaṇo gā abhiṣṭau svarṣātā maghavannādhamānam |
ūtibhistamiṣaṇo dyumnahūtau ni māyāvānabrahmā dasyurarta || 4.016.09
ā dasyughnā manasā yāhyastaṁ bhuvatte kutsaḥ sakhye nikāmaḥ |
sve yonau ni ṣadataṁ sarūpā vi vāṁ cikitsadṛtaciddha nārī || 4.016.10
yāsi kutsena sarathamavasyustodo vātasya haryorīśānaḥ |
ṛjrā vājaṁ na gadhyaṁ yuyūṣankaviryadahanpāryāya bhūṣāt || 4.016.11
kutsāya śuṣṇamaśuṣaṁ ni barhīḥ prapitve ahnaḥ kuyavaṁ sahasrā |
sadyo dasyūnpra mṛṇa kutsyena pra sūraścakraṁ vṛhatādabhīke || 4.016.12
tvaṁ pipruṁ mṛgayaṁ śūśuvāṁsamṛjiśvane vaidathināya randhīḥ |
pañcāśatkṛṣṇā ni vapaḥ sahasrātkaṁ na puro jarimā vi dardaḥ || 4.016.13
sūra upāke tanvaṁ dadhāno vi yatte cetyamṛtasya varpaḥ |
mṛgo na hastī taviṣīmuṣāṇaḥ siṁho na bhīma āyudhāni bibhrat || 4.016.14
indraṁ kāmā vasūyanto agmansvarmīḻhe na savane cakānāḥ |
śravasyavaḥ śaśamānāsa ukthairoko na raṇvā sudṛśīva puṣṭiḥ || 4.016.15
tamidva indraṁ suhavaṁ huvema yastā cakāra naryā purūṇi |
yo māvate jaritre gadhyaṁ cinmakṣū vājaṁ bharati spārharādhāḥ || 4.016.16
tigmā yadantaraśaniḥ patāti kasmiñcicchūra muhuke janānām |
ghorā yadarya samṛtirbhavātyadha smā nastanvo bodhi gopāḥ || 4.016.17
bhuvo'vitā vāmadevasya dhīnāṁ bhuvaḥ sakhāvṛko vājasātau |
tvāmanu pramatimā jaganmoruśaṁso jaritre viśvadha syāḥ || 4.016.18
ebhirnṛbhirindra tvāyubhiṣṭvā maghavadbhirmaghavanviśva ājau |
dyāvo na dyumnairabhi santo aryaḥ kṣapo madema śaradaśca pūrvīḥ || 4.016.19
evedindrāya vṛṣabhāya vṛṣṇe brahmākarma bhṛgavo na ratham |
nū cidyathā naḥ sakhyā viyoṣadasanna ugro'vitā tanūpāḥ || 4.016.20
nū ṣṭuta indra nū gṛṇāna iṣaṁ jaritre nadyo na pīpeḥ |
akāri te harivo brahma navyaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.016.21
tvaṁ mahā indra tubhyaṁ ha kṣā anu kṣatraṁ maṁhanā manyata dyauḥ |
tvaṁ vṛtraṁ śavasā jaghanvānsṛjaḥ sindhūrahinā jagrasānān || 4.017.01
tava tviṣo janimanrejata dyau rejadbhūmirbhiyasā svasya manyoḥ |
ṛghāyanta subhvaḥ parvatāsa ārdandhanvāni sarayanta āpaḥ || 4.017.02
bhinadgiriṁ śavasā vajramiṣṇannāviṣkṛṇvānaḥ sahasāna ojaḥ |
vadhīdvṛtraṁ vajreṇa mandasānaḥ sarannāpo javasā hatavṛṣṇīḥ || 4.017.03
suvīraste janitā manyata dyaurindrasya kartā svapastamo bhūt |
ya īṁ jajāna svaryaṁ suvajramanapacyutaṁ sadaso na bhūma || 4.017.04
ya eka iccyāvayati pra bhūmā rājā kṛṣṭīnāṁ puruhūta indraḥ |
satyamenamanu viśve madanti rātiṁ devasya gṛṇato maghonaḥ || 4.017.05
satrā somā abhavannasya viśve satrā madāso bṛhato madiṣṭhāḥ |
satrābhavo vasupatirvasūnāṁ datre viśvā adhithā indra kṛṣṭīḥ || 4.017.06
tvamadha prathamaṁ jāyamāno'me viśvā adhithā indra kṛṣṭīḥ |
tvaṁ prati pravata āśayānamahiṁ vajreṇa maghavanvi vṛścaḥ || 4.017.07
satrāhaṇaṁ dādhṛṣiṁ tumramindraṁ mahāmapāraṁ vṛṣabhaṁ suvajram |
hantā yo vṛtraṁ sanitota vājaṁ dātā maghāni maghavā surādhāḥ || 4.017.08
ayaṁ vṛtaścātayate samīcīrya ājiṣu maghavā śṛṇva ekaḥ |
ayaṁ vājaṁ bharati yaṁ sanotyasya priyāsaḥ sakhye syāma || 4.017.09
ayaṁ śṛṇve adha jayannuta ghnannayamuta pra kṛṇute yudhā gāḥ |
yadā satyaṁ kṛṇute manyumindro viśvaṁ dṛḻhaṁ bhayata ejadasmāt || 4.017.10
samindro gā ajayatsaṁ hiraṇyā samaśviyā maghavā yo ha pūrvīḥ |
ebhirnṛbhirnṛtamo asya śākai rāyo vibhaktā sambharaśca vasvaḥ || 4.017.11
kiyatsvidindro adhyeti mātuḥ kiyatpiturjanituryo jajāna |
yo asya śuṣmaṁ muhukairiyarti vāto na jūtaḥ stanayadbhirabhraiḥ || 4.017.12
kṣiyantaṁ tvamakṣiyantaṁ kṛṇotīyarti reṇuṁ maghavā samoham |
vibhañjanuraśanimā iva dyauruta stotāraṁ maghavā vasau dhāt || 4.017.13
ayaṁ cakramiṣaṇatsūryasya nyetaśaṁ rīramatsasṛmāṇam |
ā kṛṣṇa īṁ juhurāṇo jigharti tvaco budhne rajaso asya yonau || 4.017.14
asiknyāṁ yajamāno na hotā || 4.017.15
gavyanta indraṁ sakhyāya viprā aśvāyanto vṛṣaṇaṁ vājayantaḥ |
janīyanto janidāmakṣitotimā cyāvayāmo'vate na kośam || 4.017.16
trātā no bodhi dadṛśāna āpirabhikhyātā marḍitā somyānām |
sakhā pitā pitṛtamaḥ pitṝṇāṁ kartemu lokamuśate vayodhāḥ || 4.017.17
sakhīyatāmavitā bodhi sakhā gṛṇāna indra stuvate vayo dhāḥ |
vayaṁ hyā te cakṛmā sabādha ābhiḥ śamībhirmahayanta indra || 4.017.18
stuta indro maghavā yaddha vṛtrā bhūrīṇyeko apratīni hanti |
asya priyo jaritā yasya śarmannakirdevā vārayante na martāḥ || 4.017.19
evā na indro maghavā virapśī karatsatyā carṣaṇīdhṛdanarvā |
tvaṁ rājā januṣāṁ dhehyasme adhi śravo māhinaṁ yajjaritre || 4.017.20
nū ṣṭuta indra nū gṛṇāna iṣaṁ jaritre nadyo na pīpeḥ |
akāri te harivo brahma navyaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.017.21
ayaṁ panthā anuvittaḥ purāṇo yato devā udajāyanta viśve |
ataścidā janiṣīṣṭa pravṛddho mā mātaramamuyā pattave kaḥ || 4.018.01
nāhamato nirayā durgahaitattiraścatā pārśvānnirgamāṇi |
bahūni me akṛtā kartvāni yudhyai tvena saṁ tvena pṛcchai || 4.018.02
parāyatīṁ mātaramanvacaṣṭa na nānu gānyanu nū gamāni |
tvaṣṭurgṛhe apibatsomamindraḥ śatadhanyaṁ camvoḥ sutasya || 4.018.03
kiṁ sa ṛdhakkṛṇavadyaṁ sahasraṁ māso jabhāra śaradaśca pūrvīḥ |
nahī nvasya pratimānamastyantarjāteṣūta ye janitvāḥ || 4.018.04
avadyamiva manyamānā guhākarindraṁ mātā vīryeṇā nyṛṣṭam |
athodasthātsvayamatkaṁ vasāna ā rodasī apṛṇājjāyamānaḥ || 4.018.05
etā arṣantyalalābhavantīrṛtāvarīriva saṁkrośamānāḥ |
etā vi pṛccha kimidaṁ bhananti kamāpo adriṁ paridhiṁ rujanti || 4.018.06
kimu ṣvidasmai nivido bhanantendrasyāvadyaṁ didhiṣanta āpaḥ |
mamaitānputro mahatā vadhena vṛtraṁ jaghanvā asṛjadvi sindhūn || 4.018.07
mamaccana tvā yuvatiḥ parāsa mamaccana tvā kuṣavā jagāra |
mamaccidāpaḥ śiśave mamṛḍyurmamaccidindraḥ sahasodatiṣṭhat || 4.018.08
mamaccana te maghavanvyaṁso nivividhvā apa hanū jaghāna |
adhā nividdha uttaro babhūvāñchiro dāsasya saṁ piṇagvadhena || 4.018.09
gṛṣṭiḥ sasūva sthaviraṁ tavāgāmanādhṛṣyaṁ vṛṣabhaṁ tumramindram |
arīḻhaṁ vatsaṁ carathāya mātā svayaṁ gātuṁ tanva icchamānam || 4.018.10
uta mātā mahiṣamanvavenadamī tvā jahati putra devāḥ |
athābravīdvṛtramindro haniṣyansakhe viṣṇo vitaraṁ vi kramasva || 4.018.11
kaste mātaraṁ vidhavāmacakracchayuṁ kastvāmajighāṁsaccarantam |
kaste devo adhi mārḍīka āsīdyatprākṣiṇāḥ pitaraṁ pādagṛhya || 4.018.12
avartyā śuna āntrāṇi pece na deveṣu vivide marḍitāram |
apaśyaṁ jāyāmamahīyamānāmadhā me śyeno madhvā jabhāra || 4.018.13
evā tvāmindra vajrinnatra viśve devāsaḥ suhavāsa ūmāḥ |
mahāmubhe rodasī vṛddhamṛṣvaṁ nirekamidvṛṇate vṛtrahatye || 4.019.01
avāsṛjanta jivrayo na devā bhuvaḥ samrāḻindra satyayoniḥ |
ahannahiṁ pariśayānamarṇaḥ pra vartanīrarado viśvadhenāḥ || 4.019.02
atṛpṇuvantaṁ viyatamabudhyamabudhyamānaṁ suṣupāṇamindra |
sapta prati pravata āśayānamahiṁ vajreṇa vi riṇā aparvan || 4.019.03
akṣodayacchavasā kṣāma budhnaṁ vārṇa vātastaviṣībhirindraḥ |
dṛḻhānyaubhnāduśamāna ojo'vābhinatkakubhaḥ parvatānām || 4.019.04
abhi pra dadrurjanayo na garbhaṁ rathā iva pra yayuḥ sākamadrayaḥ |
atarpayo visṛta ubja ūrmīntvaṁ vṛtā ariṇā indra sindhūn || 4.019.05
tvaṁ mahīmavaniṁ viśvadhenāṁ turvītaye vayyāya kṣarantīm |
aramayo namasaijadarṇaḥ sutaraṇā akṛṇorindra sindhūn || 4.019.06
prāgruvo nabhanvo na vakvā dhvasrā apinvadyuvatīrṛtajñāḥ |
dhanvānyajrā apṛṇaktṛṣāṇā adhogindraḥ staryo daṁsupatnīḥ || 4.019.07
pūrvīruṣasaḥ śaradaśca gūrtā vṛtraṁ jaghanvā asṛjadvi sindhūn |
pariṣṭhitā atṛṇadbadbadhānāḥ sīrā indraḥ sravitave pṛthivyā || 4.019.08
vamrībhiḥ putramagruvo adānaṁ niveśanāddhariva ā jabhartha |
vyandho akhyadahimādadāno nirbhūdukhacchitsamaranta parva || 4.019.09
pra te pūrvāṇi karaṇāni viprāvidvā āha viduṣe karāṁsi |
yathāyathā vṛṣṇyāni svagūrtāpāṁsi rājannaryāviveṣīḥ || 4.019.10
nū ṣṭuta indra nū gṛṇāna iṣaṁ jaritre nadyo na pīpeḥ |
akāri te harivo brahma navyaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.019.11
ā na indro dūrādā na āsādabhiṣṭikṛdavase yāsadugraḥ |
ojiṣṭhebhirnṛpatirvajrabāhuḥ saṁge samatsu turvaṇiḥ pṛtanyūn || 4.020.01
ā na indro haribhiryātvacchārvācīno'vase rādhase ca |
tiṣṭhāti vajrī maghavā virapśīmaṁ yajñamanu no vājasātau || 4.020.02
imaṁ yajñaṁ tvamasmākamindra puro dadhatsaniṣyasi kratuṁ naḥ |
śvaghnīva vajrinsanaye dhanānāṁ tvayā vayamarya ājiṁ jayema || 4.020.03
uśannu ṣu ṇaḥ sumanā upāke somasya nu suṣutasya svadhāvaḥ |
pā indra pratibhṛtasya madhvaḥ samandhasā mamadaḥ pṛṣṭhyena || 4.020.04
vi yo rarapśa ṛṣibhirnavebhirvṛkṣo na pakvaḥ sṛṇyo na jetā |
maryo na yoṣāmabhi manyamāno'cchā vivakmi puruhūtamindram || 4.020.05
girirna yaḥ svatavā ṛṣva indraḥ sanādeva sahase jāta ugraḥ |
ādartā vajraṁ sthaviraṁ na bhīma udneva kośaṁ vasunā nyṛṣṭam || 4.020.06
na yasya vartā januṣā nvasti na rādhasa āmarītā maghasya |
udvāvṛṣāṇastaviṣīva ugrāsmabhyaṁ daddhi puruhūta rāyaḥ || 4.020.07
īkṣe rāyaḥ kṣayasya carṣaṇīnāmuta vrajamapavartāsi gonām |
śikṣānaraḥ samitheṣu prahāvānvasvo rāśimabhinetāsi bhūrim || 4.020.08
kayā tacchṛṇve śacyā śaciṣṭho yayā kṛṇoti muhu kā cidṛṣvaḥ |
puru dāśuṣe vicayiṣṭho aṁho'thā dadhāti draviṇaṁ jaritre || 4.020.09
mā no mardhīrā bharā daddhi tannaḥ pra dāśuṣe dātave bhūri yatte |
navye deṣṇe śaste asminta ukthe pra bravāma vayamindra stuvantaḥ || 4.020.10
nū ṣṭuta indra nū gṛṇāna iṣaṁ jaritre nadyo na pīpeḥ |
akāri te harivo brahma navyaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.020.11
ā yātvindro'vasa upa na iha stutaḥ sadhamādastu śūraḥ |
vāvṛdhānastaviṣīryasya pūrvīrdyaurna kṣatramabhibhūti puṣyāt || 4.021.01
tasyediha stavatha vṛṣṇyāni tuvidyumnasya tuvirādhaso nṝn |
yasya kraturvidathyo na samrāṭ sāhvāntarutro abhyasti kṛṣṭīḥ || 4.021.02
ā yātvindro diva ā pṛthivyā makṣū samudrāduta vā purīṣāt |
svarṇarādavase no marutvānparāvato vā sadanādṛtasya || 4.021.03
sthūrasya rāyo bṛhato ya īśe tamu ṣṭavāma vidatheṣvindram |
yo vāyunā jayati gomatīṣu pra dhṛṣṇuyā nayati vasyo accha || 4.021.04
upa yo namo namasi stabhāyanniyarti vācaṁ janayanyajadhyai |
ṛñjasānaḥ puruvāra ukthairendraṁ kṛṇvīta sadaneṣu hotā || 4.021.05
dhiṣā yadi dhiṣaṇyantaḥ saraṇyānsadanto adrimauśijasya gohe |
ā duroṣāḥ pāstyasya hotā yo no mahānsaṁvaraṇeṣu vahniḥ || 4.021.06
satrā yadīṁ bhārvarasya vṛṣṇaḥ siṣakti śuṣmaḥ stuvate bharāya |
guhā yadīmauśijasya gohe pra yaddhiye prāyase madāya || 4.021.07
vi yadvarāṁsi parvatasya vṛṇve payobhirjinve apāṁ javāṁsi |
vidadgaurasya gavayasya gohe yadī vājāya sudhyo vahanti || 4.021.08
bhadrā te hastā sukṛtota pāṇī prayantārā stuvate rādha indra |
kā te niṣattiḥ kimu no mamatsi kiṁ nodudu harṣase dātavā u || 4.021.09
evā vasva indraḥ satyaḥ samrāḍḍhantā vṛtraṁ varivaḥ pūrave kaḥ |
puruṣṭuta kratvā naḥ śagdhi rāyo bhakṣīya te'vaso daivyasya || 4.021.10
nū ṣṭuta indra nū gṛṇāna iṣaṁ jaritre nadyo na pīpeḥ |
akāri te harivo brahma navyaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.021.11
yanna indro jujuṣe yacca vaṣṭi tanno mahānkarati śuṣmyā cit |
brahma stomaṁ maghavā somamukthā yo aśmānaṁ śavasā bibhradeti || 4.022.01
vṛṣā vṛṣandhiṁ caturaśrimasyannugro bāhubhyāṁ nṛtamaḥ śacīvān |
śriye paruṣṇīmuṣamāṇa ūrṇāṁ yasyāḥ parvāṇi sakhyāya vivye || 4.022.02
yo devo devatamo jāyamāno maho vājebhirmahadbhiśca śuṣmaiḥ |
dadhāno vajraṁ bāhvoruśantaṁ dyāmamena rejayatpra bhūma || 4.022.03
viśvā rodhāṁsi pravataśca pūrvīrdyaurṛṣvājjanimanrejata kṣāḥ |
ā mātarā bharati śuṣmyā gornṛvatparijmannonuvanta vātāḥ || 4.022.04
tā tū ta indra mahato mahāni viśveṣvitsavaneṣu pravācyā |
yacchūra dhṛṣṇo dhṛṣatā dadhṛṣvānahiṁ vajreṇa śavasāviveṣīḥ || 4.022.05
tā tū te satyā tuvinṛmṇa viśvā pra dhenavaḥ sisrate vṛṣṇa ūdhnaḥ |
adhā ha tvadvṛṣamaṇo bhiyānāḥ pra sindhavo javasā cakramanta || 4.022.06
atrāha te harivastā u devīravobhirindra stavanta svasāraḥ |
yatsīmanu pra muco badbadhānā dīrghāmanu prasitiṁ syandayadhyai || 4.022.07
pipīḻe aṁśurmadyo na sindhurā tvā śamī śaśamānasya śaktiḥ |
asmadryakchuśucānasya yamyā āśurna raśmiṁ tuvyojasaṁ goḥ || 4.022.08
asme varṣiṣṭhā kṛṇuhi jyeṣṭhā nṛmṇāni satrā sahure sahāṁsi |
asmabhyaṁ vṛtrā suhanāni randhi jahi vadharvanuṣo martyasya || 4.022.09
asmākamitsu śṛṇuhi tvamindrāsmabhyaṁ citrā upa māhi vājān |
asmabhyaṁ viśvā iṣaṇaḥ puraṁdhīrasmākaṁ su maghavanbodhi godāḥ || 4.022.10
nū ṣṭuta indra nū gṛṇāna iṣaṁ jaritre nadyo na pīpeḥ |
akāri te harivo brahma navyaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.022.11
kathā mahāmavṛdhatkasya hoturyajñaṁ juṣāṇo abhi somamūdhaḥ |
pibannuśāno juṣamāṇo andho vavakṣa ṛṣvaḥ śucate dhanāya || 4.023.01
ko asya vīraḥ sadhamādamāpa samānaṁśa sumatibhiḥ ko asya |
kadasya citraṁ cikite kadūtī vṛdhe bhuvacchaśamānasya yajyoḥ || 4.023.02
kathā śṛṇoti hūyamānamindraḥ kathā śṛṇvannavasāmasya veda |
kā asya pūrvīrupamātayo ha kathainamāhuḥ papuriṁ jaritre || 4.023.03
kathā sabādhaḥ śaśamāno asya naśadabhi draviṇaṁ dīdhyānaḥ |
devo bhuvannavedā ma ṛtānāṁ namo jagṛbhvā abhi yajjujoṣat || 4.023.04
kathā kadasyā uṣaso vyuṣṭau devo martasya sakhyaṁ jujoṣa |
kathā kadasya sakhyaṁ sakhibhyo ye asminkāmaṁ suyujaṁ tatasre || 4.023.05
kimādamatraṁ sakhyaṁ sakhibhyaḥ kadā nu te bhrātraṁ pra bravāma |
śriye sudṛśo vapurasya sargāḥ svarṇa citratamamiṣa ā goḥ || 4.023.06
druhaṁ jighāṁsandhvarasamanindrāṁ tetikte tigmā tujase anīkā |
ṛṇā cidyatra ṛṇayā na ugro dūre ajñātā uṣaso babādhe || 4.023.07
ṛtasya hi śurudhaḥ santi pūrvīrṛtasya dhītirvṛjināni hanti |
ṛtasya śloko badhirā tatarda karṇā budhānaḥ śucamāna āyoḥ || 4.023.08
ṛtasya dṛḻhā dharuṇāni santi purūṇi candrā vapuṣe vapūṁṣi |
ṛtena dīrghamiṣaṇanta pṛkṣa ṛtena gāva ṛtamā viveśuḥ || 4.023.09
ṛtaṁ yemāna ṛtamidvanotyṛtasya śuṣmasturayā u gavyuḥ |
ṛtāya pṛthvī bahule gabhīre ṛtāya dhenū parame duhāte || 4.023.10
nū ṣṭuta indra nū gṛṇāna iṣaṁ jaritre nadyo na pīpeḥ |
akāri te harivo brahma navyaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.023.11
kā suṣṭutiḥ śavasaḥ sūnumindramarvācīnaṁ rādhasa ā vavartat |
dadirhi vīro gṛṇate vasūni sa gopatirniṣṣidhāṁ no janāsaḥ || 4.024.01
sa vṛtrahatye havyaḥ sa īḍyaḥ sa suṣṭuta indraḥ satyarādhāḥ |
sa yāmannā maghavā martyāya brahmaṇyate suṣvaye varivo dhāt || 4.024.02
taminnaro vi hvayante samīke ririkvāṁsastanvaḥ kṛṇvata trām |
mitho yattyāgamubhayāso agmannarastokasya tanayasya sātau || 4.024.03
kratūyanti kṣitayo yoga ugrāśuṣāṇāso mitho arṇasātau |
saṁ yadviśo'vavṛtranta yudhmā ādinnema indrayante abhīke || 4.024.04
ādiddha nema indriyaṁ yajanta āditpaktiḥ puroḻāśaṁ riricyāt |
āditsomo vi papṛcyādasuṣvīnādijjujoṣa vṛṣabhaṁ yajadhyai || 4.024.05
kṛṇotyasmai varivo ya itthendrāya somamuśate sunoti |
sadhrīcīnena manasāvivenantamitsakhāyaṁ kṛṇute samatsu || 4.024.06
ya indrāya sunavatsomamadya pacātpaktīruta bhṛjjāti dhānāḥ |
prati manāyorucathāni haryantasmindadhadvṛṣaṇaṁ śuṣmamindraḥ || 4.024.07
yadā samaryaṁ vyacedṛghāvā dīrghaṁ yadājimabhyakhyadaryaḥ |
acikradadvṛṣaṇaṁ patnyacchā duroṇa ā niśitaṁ somasudbhiḥ || 4.024.08
bhūyasā vasnamacaratkanīyo'vikrīto akāniṣaṁ punaryan |
sa bhūyasā kanīyo nārirecīddīnā dakṣā vi duhanti pra vāṇam || 4.024.09
ka imaṁ daśabhirmamendraṁ krīṇāti dhenubhiḥ |
yadā vṛtrāṇi jaṅghanadathainaṁ me punardadat || 4.024.10
nū ṣṭuta indra nū gṛṇāna iṣaṁ jaritre nadyo na pīpeḥ |
akāri te harivo brahma navyaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.024.11
ko adya naryo devakāma uśannindrasya sakhyaṁ jujoṣa |
ko vā mahe'vase pāryāya samiddhe agnau sutasoma īṭṭe || 4.025.01
ko nānāma vacasā somyāya manāyurvā bhavati vasta usrāḥ |
ka indrasya yujyaṁ kaḥ sakhitvaṁ ko bhrātraṁ vaṣṭi kavaye ka ūtī || 4.025.02
ko devānāmavo adyā vṛṇīte ka ādityā aditiṁ jyotirīṭṭe |
kasyāśvināvindro agniḥ sutasyāṁśoḥ pibanti manasāvivenam || 4.025.03
tasmā agnirbhārataḥ śarma yaṁsajjyokpaśyātsūryamuccarantam |
ya indrāya sunavāmetyāha nare naryāya nṛtamāya nṛṇām || 4.025.04
na taṁ jinanti bahavo na dabhrā urvasmā aditiḥ śarma yaṁsat |
priyaḥ sukṛtpriya indre manāyuḥ priyaḥ suprāvīḥ priyo asya somī || 4.025.05
suprāvyaḥ prāśuṣāḻeṣa vīraḥ suṣveḥ paktiṁ kṛṇute kevalendraḥ |
nāsuṣverāpirna sakhā na jāmirduṣprāvyo'vahantedavācaḥ || 4.025.06
na revatā paṇinā sakhyamindro'sunvatā sutapāḥ saṁ gṛṇīte |
āsya vedaḥ khidati hanti nagnaṁ vi suṣvaye paktaye kevalo bhūt || 4.025.07
indraṁ pare'vare madhyamāsa indraṁ yānto'vasitāsa indram |
indraṁ kṣiyanta uta yudhyamānā indraṁ naro vājayanto havante || 4.025.08
ahaṁ manurabhavaṁ sūryaścāhaṁ kakṣīvā ṛṣirasmi vipraḥ |
ahaṁ kutsamārjuneyaṁ nyṛñje'haṁ kaviruśanā paśyatā mā || 4.026.01
ahaṁ bhūmimadadāmāryāyāhaṁ vṛṣṭiṁ dāśuṣe martyāya |
ahamapo anayaṁ vāvaśānā mama devāso anu ketamāyan || 4.026.02
ahaṁ puro mandasāno vyairaṁ nava sākaṁ navatīḥ śambarasya |
śatatamaṁ veśyaṁ sarvatātā divodāsamatithigvaṁ yadāvam || 4.026.03
pra su ṣa vibhyo maruto virastu pra śyenaḥ śyenebhya āśupatvā |
acakrayā yatsvadhayā suparṇo havyaṁ bharanmanave devajuṣṭam || 4.026.04
bharadyadi virato vevijānaḥ pathoruṇā manojavā asarji |
tūyaṁ yayau madhunā somyenota śravo vivide śyeno atra || 4.026.05
ṛjīpī śyeno dadamāno aṁśuṁ parāvataḥ śakuno mandraṁ madam |
somaṁ bharaddādṛhāṇo devāvāndivo amuṣmāduttarādādāya || 4.026.06
ādāya śyeno abharatsomaṁ sahasraṁ savā ayutaṁ ca sākam |
atrā puraṁdhirajahādarātīrmade somasya mūrā amūraḥ || 4.026.07
garbhe nu sannanveṣāmavedamahaṁ devānāṁ janimāni viśvā |
śataṁ mā pura āyasīrarakṣannadha śyeno javasā niradīyam || 4.027.01
na ghā sa māmapa joṣaṁ jabhārābhīmāsa tvakṣasā vīryeṇa |
īrmā puraṁdhirajahādarātīruta vātā ataracchūśuvānaḥ || 4.027.02
ava yacchyeno asvanīdadha dyorvi yadyadi vāta ūhuḥ puraṁdhim |
sṛjadyadasmā ava ha kṣipajjyāṁ kṛśānurastā manasā bhuraṇyan || 4.027.03
ṛjipya īmindrāvato na bhujyuṁ śyeno jabhāra bṛhato adhi ṣṇoḥ |
antaḥ patatpatatryasya parṇamadha yāmani prasitasya tadveḥ || 4.027.04
adha śvetaṁ kalaśaṁ gobhiraktamāpipyānaṁ maghavā śukramandhaḥ |
adhvaryubhiḥ prayataṁ madhvo agramindro madāya prati dhatpibadhyai śūro madāya prati dhatpibadhyai || 4.027.05
tvā yujā tava tatsoma sakhya indro apo manave sasrutaskaḥ |
ahannahimariṇātsapta sindhūnapāvṛṇodapihiteva khāni || 4.028.01
tvā yujā ni khidatsūryasyendraścakraṁ sahasā sadya indo |
adhi ṣṇunā bṛhatā vartamānaṁ maho druho apa viśvāyu dhāyi || 4.028.02
ahannindro adahadagnirindo purā dasyūnmadhyaṁdinādabhīke |
durge duroṇe kratvā na yātāṁ purū sahasrā śarvā ni barhīt || 4.028.03
viśvasmātsīmadhamā indra dasyūnviśo dāsīrakṛṇorapraśastāḥ |
abādhethāmamṛṇataṁ ni śatrūnavindethāmapacitiṁ vadhatraiḥ || 4.028.04
evā satyaṁ maghavānā yuvaṁ tadindraśca somorvamaśvyaṁ goḥ |
ādardṛtamapihitānyaśnā riricathuḥ kṣāścittatṛdānā || 4.028.05
ā naḥ stuta upa vājebhirūtī indra yāhi haribhirmandasānaḥ |
tiraścidaryaḥ savanā purūṇyāṅgūṣebhirgṛṇānaḥ satyarādhāḥ || 4.029.01
ā hi ṣmā yāti naryaścikitvānhūyamānaḥ sotṛbhirupa yajñam |
svaśvo yo abhīrurmanyamānaḥ suṣvāṇebhirmadati saṁ ha vīraiḥ || 4.029.02
śrāvayedasya karṇā vājayadhyai juṣṭāmanu pra diśaṁ mandayadhyai |
udvāvṛṣāṇo rādhase tuviṣmānkaranna indraḥ sutīrthābhayaṁ ca || 4.029.03
acchā yo gantā nādhamānamūtī itthā vipraṁ havamānaṁ gṛṇantam |
upa tmani dadhāno dhuryāśūnsahasrāṇi śatāni vajrabāhuḥ || 4.029.04
tvotāso maghavannindra viprā vayaṁ te syāma sūrayo gṛṇantaḥ |
bhejānāso bṛhaddivasya rāya ākāyyasya dāvane purukṣoḥ || 4.029.05
nakirindra tvaduttaro na jyāyā asti vṛtrahan |
nakirevā yathā tvam || 4.030.01
satrā te anu kṛṣṭayo viśvā cakreva vāvṛtuḥ |
satrā mahā asi śrutaḥ || 4.030.02
viśve canedanā tvā devāsa indra yuyudhuḥ |
yadahā naktamātiraḥ || 4.030.03
yatrota bādhitebhyaścakraṁ kutsāya yudhyate |
muṣāya indra sūryam || 4.030.04
yatra devā ṛghāyato viśvā ayudhya eka it |
tvamindra vanūrahan || 4.030.05
yatrota martyāya kamariṇā indra sūryam |
prāvaḥ śacībhiretaśam || 4.030.06
kimādutāsi vṛtrahanmaghavanmanyumattamaḥ |
atrāha dānumātiraḥ || 4.030.07
etadgheduta vīryamindra cakartha pauṁsyam |
striyaṁ yaddurhaṇāyuvaṁ vadhīrduhitaraṁ divaḥ || 4.030.08
divaścidghā duhitaraṁ mahānmahīyamānām |
uṣāsamindra saṁ piṇak || 4.030.09
apoṣā anasaḥ saratsampiṣṭādaha bibhyuṣī |
ni yatsīṁ śiśnathadvṛṣā || 4.030.10
etadasyā anaḥ śaye susampiṣṭaṁ vipāśyā |
sasāra sīṁ parāvataḥ || 4.030.11
uta sindhuṁ vibālyaṁ vitasthānāmadhi kṣami |
pari ṣṭhā indra māyayā || 4.030.12
uta śuṣṇasya dhṛṣṇuyā pra mṛkṣo abhi vedanam |
puro yadasya sampiṇak || 4.030.13
uta dāsaṁ kaulitaraṁ bṛhataḥ parvatādadhi |
avāhannindra śambaram || 4.030.14
uta dāsasya varcinaḥ sahasrāṇi śatāvadhīḥ |
adhi pañca pradhīriva || 4.030.15
uta tyaṁ putramagruvaḥ parāvṛktaṁ śatakratuḥ |
uktheṣvindra ābhajat || 4.030.16
uta tyā turvaśāyadū asnātārā śacīpatiḥ |
indro vidvā apārayat || 4.030.17
uta tyā sadya āryā sarayorindra pārataḥ |
arṇācitrarathāvadhīḥ || 4.030.18
anu dvā jahitā nayo'ndhaṁ śroṇaṁ ca vṛtrahan |
na tatte sumnamaṣṭave || 4.030.19
śatamaśmanmayīnāṁ purāmindro vyāsyat |
divodāsāya dāśuṣe || 4.030.20
asvāpayaddabhītaye sahasrā triṁśataṁ hathaiḥ |
dāsānāmindro māyayā || 4.030.21
sa ghedutāsi vṛtrahansamāna indra gopatiḥ |
yastā viśvāni cicyuṣe || 4.030.22
uta nūnaṁ yadindriyaṁ kariṣyā indra pauṁsyam |
adyā nakiṣṭadā minat || 4.030.23
vāmaṁvāmaṁ ta ādure devo dadātvaryamā |
vāmaṁ pūṣā vāmaṁ bhago vāmaṁ devaḥ karūḻatī || 4.030.24
kayā naścitra ā bhuvadūtī sadāvṛdhaḥ sakhā |
kayā śaciṣṭhayā vṛtā || 4.031.01
kastvā satyo madānāṁ maṁhiṣṭho matsadandhasaḥ |
dṛḻhā cidāruje vasu || 4.031.02
abhī ṣu ṇaḥ sakhīnāmavitā jaritṝṇām |
śataṁ bhavāsyūtibhiḥ || 4.031.03
abhī na ā vavṛtsva cakraṁ na vṛttamarvataḥ |
niyudbhiścarṣaṇīnām || 4.031.04
pravatā hi kratūnāmā hā padeva gacchasi |
abhakṣi sūrye sacā || 4.031.05
saṁ yatta indra manyavaḥ saṁ cakrāṇi dadhanvire |
adha tve adha sūrye || 4.031.06
uta smā hi tvāmāhurinmaghavānaṁ śacīpate |
dātāramavidīdhayum || 4.031.07
uta smā sadya itpari śaśamānāya sunvate |
purū cinmaṁhase vasu || 4.031.08
nahi ṣmā te śataṁ cana rādho varanta āmuraḥ |
na cyautnāni kariṣyataḥ || 4.031.09
asmā avantu te śatamasmānsahasramūtayaḥ |
asmānviśvā abhiṣṭayaḥ || 4.031.10
asmā ihā vṛṇīṣva sakhyāya svastaye |
maho rāye divitmate || 4.031.11
asmā aviḍḍhi viśvahendra rāyā parīṇasā |
asmānviśvābhirūtibhiḥ || 4.031.12
asmabhyaṁ tā apā vṛdhi vrajā asteva gomataḥ |
navābhirindrotibhiḥ || 4.031.13
asmākaṁ dhṛṣṇuyā ratho dyumā indrānapacyutaḥ |
gavyuraśvayurīyate || 4.031.14
asmākamuttamaṁ kṛdhi śravo deveṣu sūrya |
varṣiṣṭhaṁ dyāmivopari || 4.031.15
ā tū na indra vṛtrahannasmākamardhamā gahi |
mahānmahībhirūtibhiḥ || 4.032.01
bhṛmiścidghāsi tūtujirā citra citriṇīṣvā |
citraṁ kṛṇoṣyūtaye || 4.032.02
dabhrebhiścicchaśīyāṁsaṁ haṁsi vrādhantamojasā |
sakhibhirye tve sacā || 4.032.03
vayamindra tve sacā vayaṁ tvābhi nonumaḥ |
asmāasmā idudava || 4.032.04
sa naścitrābhiradrivo'navadyābhirūtibhiḥ |
anādhṛṣṭābhirā gahi || 4.032.05
bhūyāmo ṣu tvāvataḥ sakhāya indra gomataḥ |
yujo vājāya ghṛṣvaye || 4.032.06
tvaṁ hyeka īśiṣa indra vājasya gomataḥ |
sa no yandhi mahīmiṣam || 4.032.07
na tvā varante anyathā yadditsasi stuto magham |
stotṛbhya indra girvaṇaḥ || 4.032.08
abhi tvā gotamā girānūṣata pra dāvane |
indra vājāya ghṛṣvaye || 4.032.09
pra te vocāma vīryā yā mandasāna ārujaḥ |
puro dāsīrabhītya || 4.032.10
tā te gṛṇanti vedhaso yāni cakartha pauṁsyā |
suteṣvindra girvaṇaḥ || 4.032.11
avīvṛdhanta gotamā indra tve stomavāhasaḥ |
aiṣu dhā vīravadyaśaḥ || 4.032.12
yacciddhi śaśvatāmasīndra sādhāraṇastvam |
taṁ tvā vayaṁ havāmahe || 4.032.13
arvācīno vaso bhavāsme su matsvāndhasaḥ |
somānāmindra somapāḥ || 4.032.14
asmākaṁ tvā matīnāmā stoma indra yacchatu |
arvāgā vartayā harī || 4.032.15
puroḻāśaṁ ca no ghaso joṣayāse giraśca naḥ |
vadhūyuriva yoṣaṇām || 4.032.16
sahasraṁ vyatīnāṁ yuktānāmindramīmahe |
śataṁ somasya khāryaḥ || 4.032.17
sahasrā te śatā vayaṁ gavāmā cyāvayāmasi |
asmatrā rādha etu te || 4.032.18
daśa te kalaśānāṁ hiraṇyānāmadhīmahi |
bhūridā asi vṛtrahan || 4.032.19
bhūridā bhūri dehi no mā dabhraṁ bhūryā bhara |
bhūri ghedindra ditsasi || 4.032.20
bhūridā hyasi śrutaḥ purutrā śūra vṛtrahan |
ā no bhajasva rādhasi || 4.032.21
pra te babhrū vicakṣaṇa śaṁsāmi goṣaṇo napāt |
mābhyāṁ gā anu śiśrathaḥ || 4.032.22
kanīnakeva vidradhe nave drupade arbhake |
babhrū yāmeṣu śobhete || 4.032.23
araṁ ma usrayāmṇe'ramanusrayāmṇe |
babhrū yāmeṣvasridhā || 4.032.24
pra ṛbhubhyo dūtamiva vācamiṣya upastire śvaitarīṁ dhenumīḻe |
ye vātajūtāstaraṇibhirevaiḥ pari dyāṁ sadyo apaso babhūvuḥ || 4.033.01
yadāramakrannṛbhavaḥ pitṛbhyāṁ pariviṣṭī veṣaṇā daṁsanābhiḥ |
ādiddevānāmupa sakhyamāyandhīrāsaḥ puṣṭimavahanmanāyai || 4.033.02
punarye cakruḥ pitarā yuvānā sanā yūpeva jaraṇā śayānā |
te vājo vibhvā ṛbhurindravanto madhupsaraso no'vantu yajñam || 4.033.03
yatsaṁvatsamṛbhavo gāmarakṣanyatsaṁvatsamṛbhavo mā apiṁśan |
yatsaṁvatsamabharanbhāso asyāstābhiḥ śamībhiramṛtatvamāśuḥ || 4.033.04
jyeṣṭha āha camasā dvā kareti kanīyāntrīnkṛṇavāmetyāha |
kaniṣṭha āha caturaskareti tvaṣṭa ṛbhavastatpanayadvaco vaḥ || 4.033.05
satyamūcurnara evā hi cakruranu svadhāmṛbhavo jagmuretām |
vibhrājamānāścamasā ahevāvenattvaṣṭā caturo dadṛśvān || 4.033.06
dvādaśa dyūnyadagohyasyātithye raṇannṛbhavaḥ sasantaḥ |
sukṣetrākṛṇvannanayanta sindhūndhanvātiṣṭhannoṣadhīrnimnamāpaḥ || 4.033.07
rathaṁ ye cakruḥ suvṛtaṁ nareṣṭhāṁ ye dhenuṁ viśvajuvaṁ viśvarūpām |
ta ā takṣantvṛbhavo rayiṁ naḥ svavasaḥ svapasaḥ suhastāḥ || 4.033.08
apo hyeṣāmajuṣanta devā abhi kratvā manasā dīdhyānāḥ |
vājo devānāmabhavatsukarmendrasya ṛbhukṣā varuṇasya vibhvā || 4.033.09
ye harī medhayokthā madanta indrāya cakruḥ suyujā ye aśvā |
te rāyaspoṣaṁ draviṇānyasme dhatta ṛbhavaḥ kṣemayanto na mitram || 4.033.10
idāhnaḥ pītimuta vo madaṁ dhurna ṛte śrāntasya sakhyāya devāḥ |
te nūnamasme ṛbhavo vasūni tṛtīye asminsavane dadhāta || 4.033.11
ṛbhurvibhvā vāja indro no acchemaṁ yajñaṁ ratnadheyopa yāta |
idā hi vo dhiṣaṇā devyahnāmadhātpītiṁ saṁ madā agmatā vaḥ || 4.034.01
vidānāso janmano vājaratnā uta ṛtubhirṛbhavo mādayadhvam |
saṁ vo madā agmata saṁ puraṁdhiḥ suvīrāmasme rayimerayadhvam || 4.034.02
ayaṁ vo yajña ṛbhavo'kāri yamā manuṣvatpradivo dadhidhve |
pra vo'cchā jujuṣāṇāso asthurabhūta viśve agriyota vājāḥ || 4.034.03
abhūdu vo vidhate ratnadheyamidā naro dāśuṣe martyāya |
pibata vājā ṛbhavo dade vo mahi tṛtīyaṁ savanaṁ madāya || 4.034.04
ā vājā yātopa na ṛbhukṣā maho naro draviṇaso gṛṇānāḥ |
ā vaḥ pītayo'bhipitve ahnāmimā astaṁ navasva iva gman || 4.034.05
ā napātaḥ śavaso yātanopemaṁ yajñaṁ namasā hūyamānāḥ |
sajoṣasaḥ sūrayo yasya ca stha madhvaḥ pāta ratnadhā indravantaḥ || 4.034.06
sajoṣā indra varuṇena somaṁ sajoṣāḥ pāhi girvaṇo marudbhiḥ |
agrepābhirṛtupābhiḥ sajoṣā gnāspatnībhī ratnadhābhiḥ sajoṣāḥ || 4.034.07
sajoṣasa ādityairmādayadhvaṁ sajoṣasa ṛbhavaḥ parvatebhiḥ |
sajoṣaso daivyenā savitrā sajoṣasaḥ sindhubhī ratnadhebhiḥ || 4.034.08
ye aśvinā ye pitarā ya ūtī dhenuṁ tatakṣurṛbhavo ye aśvā |
ye aṁsatrā ya ṛdhagrodasī ye vibhvo naraḥ svapatyāni cakruḥ || 4.034.09
ye gomantaṁ vājavantaṁ suvīraṁ rayiṁ dhattha vasumantaṁ purukṣum |
te agrepā ṛbhavo mandasānā asme dhatta ye ca rātiṁ gṛṇanti || 4.034.10
nāpābhūta na vo'tītṛṣāmāniḥśastā ṛbhavo yajñe asmin |
samindreṇa madatha saṁ marudbhiḥ saṁ rājabhī ratnadheyāya devāḥ || 4.034.11
ihopa yāta śavaso napātaḥ saudhanvanā ṛbhavo māpa bhūta |
asminhi vaḥ savane ratnadheyaṁ gamantvindramanu vo madāsaḥ || 4.035.01
āgannṛbhūṇāmiha ratnadheyamabhūtsomasya suṣutasya pītiḥ |
sukṛtyayā yatsvapasyayā ca ekaṁ vicakra camasaṁ caturdhā || 4.035.02
vyakṛṇota camasaṁ caturdhā sakhe vi śikṣetyabravīta |
athaita vājā amṛtasya panthāṁ gaṇaṁ devānāmṛbhavaḥ suhastāḥ || 4.035.03
kimmayaḥ sviccamasa eṣa āsa yaṁ kāvyena caturo vicakra |
athā sunudhvaṁ savanaṁ madāya pāta ṛbhavo madhunaḥ somyasya || 4.035.04
śacyākarta pitarā yuvānā śacyākarta camasaṁ devapānam |
śacyā harī dhanutarāvataṣṭendravāhāvṛbhavo vājaratnāḥ || 4.035.05
yo vaḥ sunotyabhipitve ahnāṁ tīvraṁ vājāsaḥ savanaṁ madāya |
tasmai rayimṛbhavaḥ sarvavīramā takṣata vṛṣaṇo mandasānāḥ || 4.035.06
prātaḥ sutamapibo haryaśva mādhyaṁdinaṁ savanaṁ kevalaṁ te |
samṛbhubhiḥ pibasva ratnadhebhiḥ sakhīryā indra cakṛṣe sukṛtyā || 4.035.07
ye devāso abhavatā sukṛtyā śyenā ivedadhi divi niṣeda |
te ratnaṁ dhāta śavaso napātaḥ saudhanvanā abhavatāmṛtāsaḥ || 4.035.08
yattṛtīyaṁ savanaṁ ratnadheyamakṛṇudhvaṁ svapasyā suhastāḥ |
tadṛbhavaḥ pariṣiktaṁ va etatsaṁ madebhirindriyebhiḥ pibadhvam || 4.035.09
anaśvo jāto anabhīśurukthyo rathastricakraḥ pari vartate rajaḥ |
mahattadvo devyasya pravācanaṁ dyāmṛbhavaḥ pṛthivīṁ yacca puṣyatha || 4.036.01
rathaṁ ye cakruḥ suvṛtaṁ sucetaso'vihvarantaṁ manasaspari dhyayā |
tā ū nvasya savanasya pītaya ā vo vājā ṛbhavo vedayāmasi || 4.036.02
tadvo vājā ṛbhavaḥ supravācanaṁ deveṣu vibhvo abhavanmahitvanam |
jivrī yatsantā pitarā sanājurā punaryuvānā carathāya takṣatha || 4.036.03
ekaṁ vi cakra camasaṁ caturvayaṁ niścarmaṇo gāmariṇīta dhītibhiḥ |
athā deveṣvamṛtatvamānaśa śruṣṭī vājā ṛbhavastadva ukthyam || 4.036.04
ṛbhuto rayiḥ prathamaśravastamo vājaśrutāso yamajījanannaraḥ |
vibhvataṣṭo vidatheṣu pravācyo yaṁ devāso'vathā sa vicarṣaṇiḥ || 4.036.05
sa vājyarvā sa ṛṣirvacasyayā sa śūro astā pṛtanāsu duṣṭaraḥ |
sa rāyaspoṣaṁ sa suvīryaṁ dadhe yaṁ vājo vibhvā ṛbhavo yamāviṣuḥ || 4.036.06
śreṣṭhaṁ vaḥ peśo adhi dhāyi darśataṁ stomo vājā ṛbhavastaṁ jujuṣṭana |
dhīrāso hi ṣṭhā kavayo vipaścitastānva enā brahmaṇā vedayāmasi || 4.036.07
yūyamasmabhyaṁ dhiṣaṇābhyaspari vidvāṁso viśvā naryāṇi bhojanā |
dyumantaṁ vājaṁ vṛṣaśuṣmamuttamamā no rayimṛbhavastakṣatā vayaḥ || 4.036.08
iha prajāmiha rayiṁ rarāṇā iha śravo vīravattakṣatā naḥ |
yena vayaṁ citayemātyanyāntaṁ vājaṁ citramṛbhavo dadā naḥ || 4.036.09
upa no vājā adhvaramṛbhukṣā devā yāta pathibhirdevayānaiḥ |
yathā yajñaṁ manuṣo vikṣvāsu dadhidhve raṇvāḥ sudineṣvahnām || 4.037.01
te vo hṛde manase santu yajñā juṣṭāso adya ghṛtanirṇijo guḥ |
pra vaḥ sutāso harayanta pūrṇāḥ kratve dakṣāya harṣayanta pītāḥ || 4.037.02
tryudāyaṁ devahitaṁ yathā vaḥ stomo vājā ṛbhukṣaṇo dade vaḥ |
juhve manuṣvaduparāsu vikṣu yuṣme sacā bṛhaddiveṣu somam || 4.037.03
pīvoaśvāḥ śucadrathā hi bhūtāyaḥśiprā vājinaḥ suniṣkāḥ |
indrasya sūno śavaso napāto'nu vaścetyagriyaṁ madāya || 4.037.04
ṛbhumṛbhukṣaṇo rayiṁ vāje vājintamaṁ yujam |
indrasvantaṁ havāmahe sadāsātamamaśvinam || 4.037.05
sedṛbhavo yamavatha yūyamindraśca martyam |
sa dhībhirastu sanitā medhasātā so arvatā || 4.037.06
vi no vājā ṛbhukṣaṇaḥ pathaścitana yaṣṭave |
asmabhyaṁ sūrayaḥ stutā viśvā āśāstarīṣaṇi || 4.037.07
taṁ no vājā ṛbhukṣaṇa indra nāsatyā rayim |
samaśvaṁ carṣaṇibhya ā puru śasta maghattaye || 4.037.08
uto hi vāṁ dātrā santi pūrvā yā pūrubhyastrasadasyurnitośe |
kṣetrāsāṁ dadathururvarāsāṁ ghanaṁ dasyubhyo abhibhūtimugram || 4.038.01
uta vājinaṁ puruniṣṣidhvānaṁ dadhikrāmu dadathurviśvakṛṣṭim |
ṛjipyaṁ śyenaṁ pruṣitapsumāśuṁ carkṛtyamaryo nṛpatiṁ na śūram || 4.038.02
yaṁ sīmanu pravateva dravantaṁ viśvaḥ pūrurmadati harṣamāṇaḥ |
paḍbhirgṛdhyantaṁ medhayuṁ na śūraṁ rathaturaṁ vātamiva dhrajantam || 4.038.03
yaḥ smārundhāno gadhyā samatsu sanutaraścarati goṣu gacchan |
āvirṛjīko vidathā nicikyattiro aratiṁ paryāpa āyoḥ || 4.038.04
uta smainaṁ vastramathiṁ na tāyumanu krośanti kṣitayo bhareṣu |
nīcāyamānaṁ jasuriṁ na śyenaṁ śravaścācchā paśumacca yūtham || 4.038.05
uta smāsu prathamaḥ sariṣyanni veveti śreṇibhī rathānām |
srajaṁ kṛṇvāno janyo na śubhvā reṇuṁ rerihatkiraṇaṁ dadaśvān || 4.038.06
uta sya vājī sahurirṛtāvā śuśrūṣamāṇastanvā samarye |
turaṁ yatīṣu turayannṛjipyo'dhi bhruvoḥ kirate reṇumṛñjan || 4.038.07
uta smāsya tanyatoriva dyorṛghāyato abhiyujo bhayante |
yadā sahasramabhi ṣīmayodhīddurvartuḥ smā bhavati bhīma ṛñjan || 4.038.08
uta smāsya panayanti janā jūtiṁ kṛṣṭipro abhibhūtimāśoḥ |
utainamāhuḥ samithe viyantaḥ parā dadhikrā asaratsahasraiḥ || 4.038.09
ā dadhikrāḥ śavasā pañca kṛṣṭīḥ sūrya iva jyotiṣāpastatāna |
sahasrasāḥ śatasā vājyarvā pṛṇaktu madhvā samimā vacāṁsi || 4.038.10
āśuṁ dadhikrāṁ tamu nu ṣṭavāma divaspṛthivyā uta carkirāma |
ucchantīrmāmuṣasaḥ sūdayantvati viśvāni duritāni parṣan || 4.039.01
mahaścarkarmyarvataḥ kratuprā dadhikrāvṇaḥ puruvārasya vṛṣṇaḥ |
yaṁ pūrubhyo dīdivāṁsaṁ nāgniṁ dadathurmitrāvaruṇā taturim || 4.039.02
yo aśvasya dadhikrāvṇo akārītsamiddhe agnā uṣaso vyuṣṭau |
anāgasaṁ tamaditiḥ kṛṇotu sa mitreṇa varuṇenā sajoṣāḥ || 4.039.03
dadhikrāvṇa iṣa ūrjo maho yadamanmahi marutāṁ nāma bhadram |
svastaye varuṇaṁ mitramagniṁ havāmaha indraṁ vajrabāhum || 4.039.04
indramivedubhaye vi hvayanta udīrāṇā yajñamupaprayantaḥ |
dadhikrāmu sūdanaṁ martyāya dadathurmitrāvaruṇā no aśvam || 4.039.05
dadhikrāvṇo akāriṣaṁ jiṣṇoraśvasya vājinaḥ |
surabhi no mukhā karatpra ṇa āyūṁṣi tāriṣat || 4.039.06
dadhikrāvṇa idu nu carkirāma viśvā inmāmuṣasaḥ sūdayantu |
apāmagneruṣasaḥ sūryasya bṛhaspaterāṅgirasasya jiṣṇoḥ || 4.040.01
satvā bhariṣo gaviṣo duvanyasacchravasyādiṣa uṣasasturaṇyasat |
satyo dravo dravaraḥ pataṁgaro dadhikrāveṣamūrjaṁ svarjanat || 4.040.02
uta smāsya dravatasturaṇyataḥ parṇaṁ na veranu vāti pragardhinaḥ |
śyenasyeva dhrajato aṅkasaṁ pari dadhikrāvṇaḥ sahorjā taritrataḥ || 4.040.03
uta sya vājī kṣipaṇiṁ turaṇyati grīvāyāṁ baddho apikakṣa āsani |
kratuṁ dadhikrā anu saṁtavītvatpathāmaṅkāṁsyanvāpanīphaṇat || 4.040.04
haṁsaḥ śuciṣadvasurantarikṣasaddhotā vediṣadatithirduroṇasat |
nṛṣadvarasadṛtasadvyomasadabjā gojā ṛtajā adrijā ṛtam || 4.040.05
indrā ko vāṁ varuṇā sumnamāpa stomo haviṣmā amṛto na hotā |
yo vāṁ hṛdi kratumā asmaduktaḥ pasparśadindrāvaruṇā namasvān || 4.041.01
indrā ha yo varuṇā cakra āpī devau martaḥ sakhyāya prayasvān |
sa hanti vṛtrā samitheṣu śatrūnavobhirvā mahadbhiḥ sa pra śṛṇve || 4.041.02
indrā ha ratnaṁ varuṇā dheṣṭhetthā nṛbhyaḥ śaśamānebhyastā |
yadī sakhāyā sakhyāya somaiḥ sutebhiḥ suprayasā mādayaite || 4.041.03
indrā yuvaṁ varuṇā didyumasminnojiṣṭhamugrā ni vadhiṣṭaṁ vajram |
yo no durevo vṛkatirdabhītistasminmimāthāmabhibhūtyojaḥ || 4.041.04
indrā yuvaṁ varuṇā bhūtamasyā dhiyaḥ pretārā vṛṣabheva dhenoḥ |
sā no duhīyadyavaseva gatvī sahasradhārā payasā mahī gauḥ || 4.041.05
toke hite tanaya urvarāsu sūro dṛśīke vṛṣaṇaśca pauṁsye |
indrā no atra varuṇā syātāmavobhirdasmā paritakmyāyām || 4.041.06
yuvāmiddhyavase pūrvyāya pari prabhūtī gaviṣaḥ svāpī |
vṛṇīmahe sakhyāya priyāya śūrā maṁhiṣṭhā pitareva śambhū || 4.041.07
tā vāṁ dhiyo'vase vājayantīrājiṁ na jagmuryuvayūḥ sudānū |
śriye na gāva upa somamasthurindraṁ giro varuṇaṁ me manīṣāḥ || 4.041.08
imā indraṁ varuṇaṁ me manīṣā agmannupa draviṇamicchamānāḥ |
upemasthurjoṣṭāra iva vasvo raghvīriva śravaso bhikṣamāṇāḥ || 4.041.09
aśvyasya tmanā rathyasya puṣṭernityasya rāyaḥ patayaḥ syāma |
tā cakrāṇā ūtibhirnavyasībhirasmatrā rāyo niyutaḥ sacantām || 4.041.10
ā no bṛhantā bṛhatībhirūtī indra yātaṁ varuṇa vājasātau |
yaddidyavaḥ pṛtanāsu prakrīḻāntasya vāṁ syāma sanitāra ājeḥ || 4.041.11
mama dvitā rāṣṭraṁ kṣatriyasya viśvāyorviśve amṛtā yathā naḥ |
kratuṁ sacante varuṇasya devā rājāmi kṛṣṭerupamasya vavreḥ || 4.042.01
ahaṁ rājā varuṇo mahyaṁ tānyasuryāṇi prathamā dhārayanta |
kratuṁ sacante varuṇasya devā rājāmi kṛṣṭerupamasya vavreḥ || 4.042.02
ahamindro varuṇaste mahitvorvī gabhīre rajasī sumeke |
tvaṣṭeva viśvā bhuvanāni vidvānsamairayaṁ rodasī dhārayaṁ ca || 4.042.03
ahamapo apinvamukṣamāṇā dhārayaṁ divaṁ sadana ṛtasya |
ṛtena putro aditerṛtāvota tridhātu prathayadvi bhūma || 4.042.04
māṁ naraḥ svaśvā vājayanto māṁ vṛtāḥ samaraṇe havante |
kṛṇomyājiṁ maghavāhamindra iyarmi reṇumabhibhūtyojāḥ || 4.042.05
ahaṁ tā viśvā cakaraṁ nakirmā daivyaṁ saho varate apratītam |
yanmā somāso mamadanyadukthobhe bhayete rajasī apāre || 4.042.06
viduṣṭe viśvā bhuvanāni tasya tā pra bravīṣi varuṇāya vedhaḥ |
tvaṁ vṛtrāṇi śṛṇviṣe jaghanvāntvaṁ vṛtā ariṇā indra sindhūn || 4.042.07
asmākamatra pitarasta āsansapta ṛṣayo daurgahe badhyamāne |
ta āyajanta trasadasyumasyā indraṁ na vṛtraturamardhadevam || 4.042.08
purukutsānī hi vāmadāśaddhavyebhirindrāvaruṇā namobhiḥ |
athā rājānaṁ trasadasyumasyā vṛtrahaṇaṁ dadathurardhadevam || 4.042.09
rāyā vayaṁ sasavāṁso madema havyena devā yavasena gāvaḥ |
tāṁ dhenumindrāvaruṇā yuvaṁ no viśvāhā dhattamanapasphurantīm || 4.042.10
ka u śravatkatamo yajñiyānāṁ vandāru devaḥ katamo juṣāte |
kasyemāṁ devīmamṛteṣu preṣṭhāṁ hṛdi śreṣāma suṣṭutiṁ suhavyām || 4.043.01
ko mṛḻāti katama āgamiṣṭho devānāmu katamaḥ śambhaviṣṭhaḥ |
rathaṁ kamāhurdravadaśvamāśuṁ yaṁ sūryasya duhitāvṛṇīta || 4.043.02
makṣū hi ṣmā gacchatha īvato dyūnindro na śaktiṁ paritakmyāyām |
diva ājātā divyā suparṇā kayā śacīnāṁ bhavathaḥ śaciṣṭhā || 4.043.03
kā vāṁ bhūdupamātiḥ kayā na āśvinā gamatho hūyamānā |
ko vāṁ mahaścittyajaso abhīka uruṣyataṁ mādhvī dasrā na ūtī || 4.043.04
uru vāṁ rathaḥ pari nakṣati dyāmā yatsamudrādabhi vartate vām |
madhvā mādhvī madhu vāṁ pruṣāyanyatsīṁ vāṁ pṛkṣo bhurajanta pakvāḥ || 4.043.05
sindhurha vāṁ rasayā siñcadaśvānghṛṇā vayo'ruṣāsaḥ pari gman |
tadū ṣu vāmajiraṁ ceti yānaṁ yena patī bhavathaḥ sūryāyāḥ || 4.043.06
iheha yadvāṁ samanā papṛkṣe seyamasme sumatirvājaratnā |
uruṣyataṁ jaritāraṁ yuvaṁ ha śritaḥ kāmo nāsatyā yuvadrik || 4.043.07
taṁ vāṁ rathaṁ vayamadyā huvema pṛthujrayamaśvinā saṁgatiṁ goḥ |
yaḥ sūryāṁ vahati vandhurāyurgirvāhasaṁ purutamaṁ vasūyum || 4.044.01
yuvaṁ śriyamaśvinā devatā tāṁ divo napātā vanathaḥ śacībhiḥ |
yuvorvapurabhi pṛkṣaḥ sacante vahanti yatkakuhāso rathe vām || 4.044.02
ko vāmadyā karate rātahavya ūtaye vā sutapeyāya vārkaiḥ |
ṛtasya vā vanuṣe pūrvyāya namo yemāno aśvinā vavartat || 4.044.03
hiraṇyayena purubhū rathenemaṁ yajñaṁ nāsatyopa yātam |
pibātha inmadhunaḥ somyasya dadhatho ratnaṁ vidhate janāya || 4.044.04
ā no yātaṁ divo acchā pṛthivyā hiraṇyayena suvṛtā rathena |
mā vāmanye ni yamandevayantaḥ saṁ yaddade nābhiḥ pūrvyā vām || 4.044.05
nū no rayiṁ puruvīraṁ bṛhantaṁ dasrā mimāthāmubhayeṣvasme |
naro yadvāmaśvinā stomamāvansadhastutimājamīḻhāso agman || 4.044.06
iheha yadvāṁ samanā papṛkṣe seyamasme sumatirvājaratnā |
uruṣyataṁ jaritāraṁ yuvaṁ ha śritaḥ kāmo nāsatyā yuvadrik || 4.044.07
eṣa sya bhānurudiyarti yujyate rathaḥ parijmā divo asya sānavi |
pṛkṣāso asminmithunā adhi trayo dṛtisturīyo madhuno vi rapśate || 4.045.01
udvāṁ pṛkṣāso madhumanta īrate rathā aśvāsa uṣaso vyuṣṭiṣu |
aporṇuvantastama ā parīvṛtaṁ svarṇa śukraṁ tanvanta ā rajaḥ || 4.045.02
madhvaḥ pibataṁ madhupebhirāsabhiruta priyaṁ madhune yuñjāthāṁ ratham |
ā vartaniṁ madhunā jinvathaspatho dṛtiṁ vahethe madhumantamaśvinā || 4.045.03
haṁsāso ye vāṁ madhumanto asridho hiraṇyaparṇā uhuva uṣarbudhaḥ |
udapruto mandino mandinispṛśo madhvo na makṣaḥ savanāni gacchathaḥ || 4.045.04
svadhvarāso madhumanto agnaya usrā jarante prati vastoraśvinā |
yanniktahastastaraṇirvicakṣaṇaḥ somaṁ suṣāva madhumantamadribhiḥ || 4.045.05
ākenipāso ahabhirdavidhvataḥ svarṇa śukraṁ tanvanta ā rajaḥ |
sūraścidaśvānyuyujāna īyate viśvā anu svadhayā cetathaspathaḥ || 4.045.06
pra vāmavocamaśvinā dhiyaṁdhā rathaḥ svaśvo ajaro yo asti |
yena sadyaḥ pari rajāṁsi yātho haviṣmantaṁ taraṇiṁ bhojamaccha || 4.045.07
agraṁ pibā madhūnāṁ sutaṁ vāyo diviṣṭiṣu |
tvaṁ hi pūrvapā asi || 4.046.01
śatenā no abhiṣṭibhirniyutvā indrasārathiḥ |
vāyo sutasya tṛmpatam || 4.046.02
ā vāṁ sahasraṁ haraya indravāyū abhi prayaḥ |
vahantu somapītaye || 4.046.03
rathaṁ hiraṇyavandhuramindravāyū svadhvaram |
ā hi sthātho divispṛśam || 4.046.04
rathena pṛthupājasā dāśvāṁsamupa gacchatam |
indravāyū ihā gatam || 4.046.05
indravāyū ayaṁ sutastaṁ devebhiḥ sajoṣasā |
pibataṁ dāśuṣo gṛhe || 4.046.06
iha prayāṇamastu vāmindravāyū vimocanam |
iha vāṁ somapītaye || 4.046.07
vāyo śukro ayāmi te madhvo agraṁ diviṣṭiṣu |
ā yāhi somapītaye spārho deva niyutvatā || 4.047.01
indraśca vāyaveṣāṁ somānāṁ pītimarhathaḥ |
yuvāṁ hi yantīndavo nimnamāpo na sadhryak || 4.047.02
vāyavindraśca śuṣmiṇā sarathaṁ śavasaspatī |
niyutvantā na ūtaya ā yātaṁ somapītaye || 4.047.03
yā vāṁ santi puruspṛho niyuto dāśuṣe narā |
asme tā yajñavāhasendravāyū ni yacchatam || 4.047.04
vihi hotrā avītā vipo na rāyo aryaḥ |
vāyavā candreṇa rathena yāhi sutasya pītaye || 4.048.01
niryuvāṇo aśastīrniyutvā indrasārathiḥ |
vāyavā candreṇa rathena yāhi sutasya pītaye || 4.048.02
anu kṛṣṇe vasudhitī yemāte viśvapeśasā |
vāyavā candreṇa rathena yāhi sutasya pītaye || 4.048.03
vahantu tvā manoyujo yuktāso navatirnava |
vāyavā candreṇa rathena yāhi sutasya pītaye || 4.048.04
vāyo śataṁ harīṇāṁ yuvasva poṣyāṇām |
uta vā te sahasriṇo ratha ā yātu pājasā || 4.048.05
idaṁ vāmāsye haviḥ priyamindrābṛhaspatī |
ukthaṁ madaśca śasyate || 4.049.01
ayaṁ vāṁ pari ṣicyate soma indrābṛhaspatī |
cārurmadāya pītaye || 4.049.02
ā na indrābṛhaspatī gṛhamindraśca gacchatam |
somapā somapītaye || 4.049.03
asme indrābṛhaspatī rayiṁ dhattaṁ śatagvinam |
aśvāvantaṁ sahasriṇam || 4.049.04
indrābṛhaspatī vayaṁ sute gīrbhirhavāmahe |
asya somasya pītaye || 4.049.05
somamindrābṛhaspatī pibataṁ dāśuṣo gṛhe |
mādayethāṁ tadokasā || 4.049.06
yastastambha sahasā vi jmo antānbṛhaspatistriṣadhastho raveṇa |
taṁ pratnāsa ṛṣayo dīdhyānāḥ puro viprā dadhire mandrajihvam || 4.050.01
dhunetayaḥ supraketaṁ madanto bṛhaspate abhi ye nastatasre |
pṛṣantaṁ sṛpramadabdhamūrvaṁ bṛhaspate rakṣatādasya yonim || 4.050.02
bṛhaspate yā paramā parāvadata ā ta ṛtaspṛśo ni ṣeduḥ |
tubhyaṁ khātā avatā adridugdhā madhvaḥ ścotantyabhito virapśam || 4.050.03
bṛhaspatiḥ prathamaṁ jāyamāno maho jyotiṣaḥ parame vyoman |
saptāsyastuvijāto raveṇa vi saptaraśmiradhamattamāṁsi || 4.050.04
sa suṣṭubhā sa ṛkvatā gaṇena valaṁ ruroja phaligaṁ raveṇa |
bṛhaspatirusriyā havyasūdaḥ kanikradadvāvaśatīrudājat || 4.050.05
evā pitre viśvadevāya vṛṣṇe yajñairvidhema namasā havirbhiḥ |
bṛhaspate suprajā vīravanto vayaṁ syāma patayo rayīṇām || 4.050.06
sa idrājā pratijanyāni viśvā śuṣmeṇa tasthāvabhi vīryeṇa |
bṛhaspatiṁ yaḥ subhṛtaṁ bibharti valgūyati vandate pūrvabhājam || 4.050.07
sa itkṣeti sudhita okasi sve tasmā iḻā pinvate viśvadānīm |
tasmai viśaḥ svayamevā namante yasminbrahmā rājani pūrva eti || 4.050.08
apratīto jayati saṁ dhanāni pratijanyānyuta yā sajanyā |
avasyave yo varivaḥ kṛṇoti brahmaṇe rājā tamavanti devāḥ || 4.050.09
indraśca somaṁ pibataṁ bṛhaspate'sminyajñe mandasānā vṛṣaṇvasū |
ā vāṁ viśantvindavaḥ svābhuvo'sme rayiṁ sarvavīraṁ ni yacchatam || 4.050.10
bṛhaspata indra vardhataṁ naḥ sacā sā vāṁ sumatirbhūtvasme |
aviṣṭaṁ dhiyo jigṛtaṁ puraṁdhīrjajastamaryo vanuṣāmarātīḥ || 4.050.11
idamu tyatpurutamaṁ purastājjyotistamaso vayunāvadasthāt |
nūnaṁ divo duhitaro vibhātīrgātuṁ kṛṇavannuṣaso janāya || 4.051.01
asthuru citrā uṣasaḥ purastānmitā iva svaravo'dhvareṣu |
vyū vrajasya tamaso dvārocchantīravrañchucayaḥ pāvakāḥ || 4.051.02
ucchantīradya citayanta bhojānrādhodeyāyoṣaso maghonīḥ |
acitre antaḥ paṇayaḥ sasantvabudhyamānāstamaso vimadhye || 4.051.03
kuvitsa devīḥ sanayo navo vā yāmo babhūyāduṣaso vo adya |
yenā navagve aṅgire daśagve saptāsye revatī revadūṣa || 4.051.04
yūyaṁ hi devīrṛtayugbhiraśvaiḥ pariprayātha bhuvanāni sadyaḥ |
prabodhayantīruṣasaḥ sasantaṁ dvipāccatuṣpāccarathāya jīvam || 4.051.05
kva svidāsāṁ katamā purāṇī yayā vidhānā vidadhurṛbhūṇām |
śubhaṁ yacchubhrā uṣasaścaranti na vi jñāyante sadṛśīrajuryāḥ || 4.051.06
tā ghā tā bhadrā uṣasaḥ purāsurabhiṣṭidyumnā ṛtajātasatyāḥ |
yāsvījānaḥ śaśamāna ukthaiḥ stuvañchaṁsandraviṇaṁ sadya āpa || 4.051.07
tā ā caranti samanā purastātsamānataḥ samanā paprathānāḥ |
ṛtasya devīḥ sadaso budhānā gavāṁ na sargā uṣaso jarante || 4.051.08
tā innveva samanā samānīramītavarṇā uṣasaścaranti |
gūhantīrabhvamasitaṁ ruśadbhiḥ śukrāstanūbhiḥ śucayo rucānāḥ || 4.051.09
rayiṁ divo duhitaro vibhātīḥ prajāvantaṁ yacchatāsmāsu devīḥ |
syonādā vaḥ pratibudhyamānāḥ suvīryasya patayaḥ syāma || 4.051.10
tadvo divo duhitaro vibhātīrupa bruva uṣaso yajñaketuḥ |
vayaṁ syāma yaśaso janeṣu taddyauśca dhattāṁ pṛthivī ca devī || 4.051.11
prati ṣyā sūnarī janī vyucchantī pari svasuḥ |
divo adarśi duhitā || 4.052.01
aśveva citrāruṣī mātā gavāmṛtāvarī |
sakhābhūdaśvinoruṣāḥ || 4.052.02
uta sakhāsyaśvinoruta mātā gavāmasi |
utoṣo vasva īśiṣe || 4.052.03
yāvayaddveṣasaṁ tvā cikitvitsūnṛtāvari |
prati stomairabhutsmahi || 4.052.04
prati bhadrā adṛkṣata gavāṁ sargā na raśmayaḥ |
oṣā aprā uru jrayaḥ || 4.052.05
āpapruṣī vibhāvari vyāvarjyotiṣā tamaḥ |
uṣo anu svadhāmava || 4.052.06
ā dyāṁ tanoṣi raśmibhirāntarikṣamuru priyam |
uṣaḥ śukreṇa śociṣā || 4.052.07
taddevasya saviturvāryaṁ mahadvṛṇīmahe asurasya pracetasaḥ |
chardiryena dāśuṣe yacchati tmanā tanno mahā udayāndevo aktubhiḥ || 4.053.01
divo dhartā bhuvanasya prajāpatiḥ piśaṅgaṁ drāpiṁ prati muñcate kaviḥ |
vicakṣaṇaḥ prathayannāpṛṇannurvajījanatsavitā sumnamukthyam || 4.053.02
āprā rajāṁsi divyāni pārthivā ślokaṁ devaḥ kṛṇute svāya dharmaṇe |
pra bāhū asrāksavitā savīmani niveśayanprasuvannaktubhirjagat || 4.053.03
adābhyo bhuvanāni pracākaśadvratāni devaḥ savitābhi rakṣate |
prāsrāgbāhū bhuvanasya prajābhyo dhṛtavrato maho ajmasya rājati || 4.053.04
trirantarikṣaṁ savitā mahitvanā trī rajāṁsi paribhustrīṇi rocanā |
tisro divaḥ pṛthivīstisra invati tribhirvratairabhi no rakṣati tmanā || 4.053.05
bṛhatsumnaḥ prasavītā niveśano jagataḥ sthāturubhayasya yo vaśī |
sa no devaḥ savitā śarma yacchatvasme kṣayāya trivarūthamaṁhasaḥ || 4.053.06
āgandeva ṛtubhirvardhatu kṣayaṁ dadhātu naḥ savitā suprajāmiṣam |
sa naḥ kṣapābhirahabhiśca jinvatu prajāvantaṁ rayimasme saminvatu || 4.053.07
abhūddevaḥ savitā vandyo nu na idānīmahna upavācyo nṛbhiḥ |
vi yo ratnā bhajati mānavebhyaḥ śreṣṭhaṁ no atra draviṇaṁ yathā dadhat || 4.054.01
devebhyo hi prathamaṁ yajñiyebhyo'mṛtatvaṁ suvasi bhāgamuttamam |
ādiddāmānaṁ savitarvyūrṇuṣe'nūcīnā jīvitā mānuṣebhyaḥ || 4.054.02
acittī yaccakṛmā daivye jane dīnairdakṣaiḥ prabhūtī pūruṣatvatā |
deveṣu ca savitarmānuṣeṣu ca tvaṁ no atra suvatādanāgasaḥ || 4.054.03
na pramiye saviturdaivyasya tadyathā viśvaṁ bhuvanaṁ dhārayiṣyati |
yatpṛthivyā varimannā svaṅgurirvarṣmandivaḥ suvati satyamasya tat || 4.054.04
indrajyeṣṭhānbṛhadbhyaḥ parvatebhyaḥ kṣayā ebhyaḥ suvasi pastyāvataḥ |
yathāyathā patayanto viyemira evaiva tasthuḥ savitaḥ savāya te || 4.054.05
ye te trirahansavitaḥ savāso divedive saubhagamāsuvanti |
indro dyāvāpṛthivī sindhuradbhirādityairno aditiḥ śarma yaṁsat || 4.054.06
ko vastrātā vasavaḥ ko varūtā dyāvābhūmī adite trāsīthāṁ naḥ |
sahīyaso varuṇa mitra martātko vo'dhvare varivo dhāti devāḥ || 4.055.01
pra ye dhāmāni pūrvyāṇyarcānvi yaducchānviyotāro amūrāḥ |
vidhātāro vi te dadhurajasrā ṛtadhītayo rurucanta dasmāḥ || 4.055.02
pra pastyāmaditiṁ sindhumarkaiḥ svastimīḻe sakhyāya devīm |
ubhe yathā no ahanī nipāta uṣāsānaktā karatāmadabdhe || 4.055.03
vyaryamā varuṇaśceti panthāmiṣaspatiḥ suvitaṁ gātumagniḥ |
indrāviṣṇū nṛvadu ṣu stavānā śarma no yantamamavadvarūtham || 4.055.04
ā parvatasya marutāmavāṁsi devasya trāturavri bhagasya |
pātpatirjanyādaṁhaso no mitro mitriyāduta na uruṣyet || 4.055.05
nū rodasī ahinā budhnyena stuvīta devī apyebhiriṣṭaiḥ |
samudraṁ na saṁcaraṇe saniṣyavo gharmasvaraso nadyo apa vran || 4.055.06
devairno devyaditirni pātu devastrātā trāyatāmaprayucchan |
nahi mitrasya varuṇasya dhāsimarhāmasi pramiyaṁ sānvagneḥ || 4.055.07
agnirīśe vasavyasyāgnirmahaḥ saubhagasya |
tānyasmabhyaṁ rāsate || 4.055.08
uṣo maghonyā vaha sūnṛte vāryā puru |
asmabhyaṁ vājinīvati || 4.055.09
tatsu naḥ savitā bhago varuṇo mitro aryamā |
indro no rādhasā gamat || 4.055.10
mahī dyāvāpṛthivī iha jyeṣṭhe rucā bhavatāṁ śucayadbhirarkaiḥ |
yatsīṁ variṣṭhe bṛhatī viminvanruvaddhokṣā paprathānebhirevaiḥ || 4.056.01
devī devebhiryajate yajatrairaminatī tasthaturukṣamāṇe |
ṛtāvarī adruhā devaputre yajñasya netrī śucayadbhirarkaiḥ || 4.056.02
sa itsvapā bhuvaneṣvāsa ya ime dyāvāpṛthivī jajāna |
urvī gabhīre rajasī sumeke avaṁśe dhīraḥ śacyā samairat || 4.056.03
nū rodasī bṛhadbhirno varūthaiḥ patnīvadbhiriṣayantī sajoṣāḥ |
urūcī viśve yajate ni pātaṁ dhiyā syāma rathyaḥ sadāsāḥ || 4.056.04
pra vāṁ mahi dyavī abhyupastutiṁ bharāmahe |
śucī upa praśastaye || 4.056.05
punāne tanvā mithaḥ svena dakṣeṇa rājathaḥ |
ūhyāthe sanādṛtam || 4.056.06
mahī mitrasya sādhathastarantī pipratī ṛtam |
pari yajñaṁ ni ṣedathuḥ || 4.056.07
kṣetrasya patinā vayaṁ hiteneva jayāmasi |
gāmaśvaṁ poṣayitnvā sa no mṛḻātīdṛśe || 4.057.01
kṣetrasya pate madhumantamūrmiṁ dhenuriva payo asmāsu dhukṣva |
madhuścutaṁ ghṛtamiva supūtamṛtasya naḥ patayo mṛḻayantu || 4.057.02
madhumatīroṣadhīrdyāva āpo madhumanno bhavatvantarikṣam |
kṣetrasya patirmadhumānno astvariṣyanto anvenaṁ carema || 4.057.03
śunaṁ vāhāḥ śunaṁ naraḥ śunaṁ kṛṣatu lāṅgalam |
śunaṁ varatrā badhyantāṁ śunamaṣṭrāmudiṅgaya || 4.057.04
śunāsīrāvimāṁ vācaṁ juṣethāṁ yaddivi cakrathuḥ payaḥ |
tenemāmupa siñcatam || 4.057.05
arvācī subhage bhava sīte vandāmahe tvā |
yathā naḥ subhagāsasi yathā naḥ suphalāsasi || 4.057.06
indraḥ sītāṁ ni gṛhṇātu tāṁ pūṣānu yacchatu |
sā naḥ payasvatī duhāmuttarāmuttarāṁ samām || 4.057.07
śunaṁ naḥ phālā vi kṛṣantu bhūmiṁ śunaṁ kīnāśā abhi yantu vāhaiḥ |
śunaṁ parjanyo madhunā payobhiḥ śunāsīrā śunamasmāsu dhattam || 4.057.08
samudrādūrmirmadhumā udāradupāṁśunā samamṛtatvamānaṭ |
ghṛtasya nāma guhyaṁ yadasti jihvā devānāmamṛtasya nābhiḥ || 4.058.01
vayaṁ nāma pra bravāmā ghṛtasyāsminyajñe dhārayāmā namobhiḥ |
upa brahmā śṛṇavacchasyamānaṁ catuḥśṛṅgo'vamīdgaura etat || 4.058.02
catvāri śṛṅgā trayo asya pādā dve śīrṣe sapta hastāso asya |
tridhā baddho vṛṣabho roravīti maho devo martyā ā viveśa || 4.058.03
tridhā hitaṁ paṇibhirguhyamānaṁ gavi devāso ghṛtamanvavindan |
indra ekaṁ sūrya ekaṁ jajāna venādekaṁ svadhayā niṣṭatakṣuḥ || 4.058.04
etā arṣanti hṛdyātsamudrācchatavrajā ripuṇā nāvacakṣe |
ghṛtasya dhārā abhi cākaśīmi hiraṇyayo vetaso madhya āsām || 4.058.05
samyaksravanti sarito na dhenā antarhṛdā manasā pūyamānāḥ |
ete arṣantyūrmayo ghṛtasya mṛgā iva kṣipaṇorīṣamāṇāḥ || 4.058.06
sindhoriva prādhvane śūghanāso vātapramiyaḥ patayanti yahvāḥ |
ghṛtasya dhārā aruṣo na vājī kāṣṭhā bhindannūrmibhiḥ pinvamānaḥ || 4.058.07
abhi pravanta samaneva yoṣāḥ kalyāṇyaḥ smayamānāso agnim |
ghṛtasya dhārāḥ samidho nasanta tā juṣāṇo haryati jātavedāḥ || 4.058.08
kanyā iva vahatumetavā u añjyañjānā abhi cākaśīmi |
yatra somaḥ sūyate yatra yajño ghṛtasya dhārā abhi tatpavante || 4.058.09
abhyarṣata suṣṭutiṁ gavyamājimasmāsu bhadrā draviṇāni dhatta |
imaṁ yajñaṁ nayata devatā no ghṛtasya dhārā madhumatpavante || 4.058.10
dhāmante viśvaṁ bhuvanamadhi śritamantaḥ samudre hṛdyantarāyuṣi |
apāmanīke samithe ya ābhṛtastamaśyāma madhumantaṁ ta ūrmim || 4.058.11
Last updated July 2, 2013
Special mention : Initial processing and help by Avinash and Shashi Sathaye,
Avinash Chopde, Shree Devi Kumar, Sunder Hattangadi, John Gardner.
Reprocessed from Original in final form by Detlef Eichler with additional corrections.
See Detlef's site http://www.detlef108.de/Rigveda.htm
for other details and formats.
The text is shown without accents (Anudattas, dependent Svaritas,
and independent Svaritas including Kampas). Words are connected (agnimILe).
Ch is doubled as in gachChati according to the rules of Rigveda-Pratishakhya.
At the end of a word m is replaced by Anusvara M if the initial letter of the
following word is a labial stop consonant (p, ph, b, bh, m).
Visarga H before sh, Sh or s followed by a voiceless consonant has been restored.
Source : The Aufrecht/van Nooten/Holland (Samhita) version
of the Rigveda (http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/onlineRV.htm).
In this text accented vowels have Udatta or 'independent Svarita' markers.
Kampas are not shown. Words are separated (agnim ILe).
Ch is not doubled as in gaChati. At the end of a word we find m before
a following labial stop consonant (p, ph, b, bh, m).
Visarga H before sh, Sh or s followed by a voiceless consonant has
been dropped according to a rule of Rigveda-Pratishakhya.
Send corrections to : detlefeichler@googlemail.com, sanskrit@cheerful.com
The text is to be used for personal studies and research only.
Any use for commercial purpose is prohibited as a `gentleman's' agreement.