॥ श्री: ॥
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी
तृतीयो भाग:
1. अवतारस्तोत्राणि
चतुर्विंशत्यवतारस्तव: 1.
ब्रह्मकृत:
यत्रोङ्क्षत: क्षितितलोद्धरणाय बिभ्रत्
क्रौडीं तनुं सकलयज्ञमयीमनन्त: ।
अन्तर्महार्णव उपागतमादिदैत्यं
तं दंष्ट्रयाद्रिमिव वज्रधरो ददार ॥ 1
जातो रुचेरजनयत् सुयमान् सुयज्ञ
आकूतिसूनुरमरानथ दक्षिणायाम् ।
लोकत्रयस्य महतीमहरद् यदार्तिं
स्वायम्भुवेन मनुना हरिरित्यनूक्त: ॥ 2
जज्ञे च कर्दमगृहे द्विज देवहूत्यां
स्त्रीभि: समं नवभिरात्मगतिं स्वमात्रे ।
ऊचे ययाऽऽत्मशमलं गुणसङ्गपङ्क
मस्मिन् विधूय कपिलस्य गतिं प्रपेदे ॥ 3
अत्रेरपत्यमभिकाङ्क्षत आह तुष्टो
दत्तो मयाहमिति यद् भगवान् स दत्त: ।
यत्पादपङ्कजपरागपवित्रदेहा
योगर्द्धिमापुरुभयीं यदुहैहयाङ्क्षा: ॥ 4
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
तप्तं तपो विविधलोकसिसृक्षया मे
आदौ सनात् स्वतपस: स चतु:सनोऽभूत् ।
प्राक्कल्पसम्प्लवविनष्टमिहात्मतत्त्वं
सम्यग् जगाद मुनयो यदचक्षतात्मन् ॥ 5
धर्मस्य दक्षदुहितर्यजनिष्ट मूर्त्यां
नारायणो नर इति स्वतप:प्रभाव: ।
दृष्ट्वाऽऽत्मनो भगवतो नियमावलोपं
देव्यस्त्वनङ्गपृतना घटितुं न शेकु: ॥ 6
कामं दहन्ति कृतिनो ननु रोषदृष्टया
रोषं दहन्तमुत ते न दहन्त्यसह्यम् ।
सोऽयं यदन्तरमलं प्रविशन् बिभेति
काम: कथं नु पुनरस्य मन: श्रयेत ॥ 7
विद्ध: सपत्न्युदितपत्रिभिरन्ति राज्ञो
बालोऽपि सन्नुपगतस्तपसे वनानि ।
तस्मा अदाद् ध्रुवगतिं गृणते प्रसन्नो
दिव्या: स्तुवन्ति मुनयो यदुपर्यधस्तात् ॥ 8
यद्वेनमुत्पथगतं द्विजवाक्यवज्र
विप्लुष्टपौरुषभगं निरये पतन्तम् ।
त्रात्वाऽर्थितो जगति पुत्रपदं च लेभे
दुग्धा वसूनि वसुधा सकलानि येन ॥ 9
नाभेरसावृषभ आस सुदेविसूनु
र्यो वै चचार समदृग् जडयोगचर्याम् ।
यत्पारमहंस्यमृषय: पदमामनन्ति
स्वस्थ: प्रशान्तकरण: परिमुक्तसङ्ग: ॥ 10
चतुर्विंशत्यवतारस्तव:
सत्रे ममास भगवान् हयशीरषाथो
साक्षात् स यज्ञपुरुषस्तपनीयवर्ण: ।
छन्दोमयो मखमयोऽखिलदेवतात्मा
वाचो बभूवुरुशती: श्वसतोऽस्य नस्त: ॥ 11
मत्स्यो युगान्तसमये मनुनोपलब्ध:
क्षोणीमयो निखिलजीवनिकायकेत: ।
विस्रंसितानुरुभये सलिले मुखान्मे
आदाय तत्र विजहार ह वेदमार्गान् ॥ 12
क्षीरोदधावमरदानवयूथपाना-
मुन्मथ्नताममृतलब्धय आदिदेव: ।
पृष्ठेन कच्छपवपुर्विदधार गोत्रं
निद्राक्षणोऽद्रिपरिवर्तकषाणकण्डू: ॥ 13
त्रैविष्टपोरुभयहा स नृसिंहरूपं
कृत्वा भ्रमद्भ्रुकुटिदंष्ट्रकरालवक्त्रम् ।
दैत्येन्द्रमाशु गदयाभिपतन्तमारा-
दूरौ निपात्य विददार नखै: स्फुरन्तम् ॥ 14
अन्त:सरस्युरुबलेन पदे गृहीतो
ग्राहेण यूथपतिरम्बुजहस्त आर्त: ।
आहेदमादिपुरुषाखिललोकनाथ
तीर्थश्रव: श्रवणमङ्गलनामधेय ॥ 15
श्रुत्वा हरिस्तमरणार्थिनमप्रमेय
श्चक्रायुध: पतगराजभुजाधिरूढ: ।
चक्रेण नक्रवदनं विनिपाट्य तस्मा
द्धस्ते प्रगृह्य भगवान् कृपयोज्जहार ॥ 16
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
ज्यायान् गुणैरवरजोऽप्यदिते: सुतानां
लोकान् विचक्रम इमान् यदथाधियज्ञ: ।
क्ष्मां वामनेन जगृहे त्रिपदच्छलेन
याच्ञामृते पथि चरन् प्रभुर्भिर्न चाल्य: ॥ 17
नार्थो बलेरयमुरुक्रमपादशौचमा
प: शिखा धृतवतो विबुधाधिपत्यम् ।
यो वै प्रतिश्रुतमृते न चिकीर्षदन्यदात्मा
नमङ्ग शिरसा हरयेऽभिमेने ॥ 18
तुभ्यं च नारद भृशं भगवान् विवृद्धभा
वेन साधुपरितुष्ट उवाच योगम् ।
ज्ञानं च भागवतमात्मसतत्त्वदीपं
यद्वासुदेवशरणा विदुरञ्जसैव ॥ 19
चक्रं च दिक्ष्वविहतं दशसु स्वतेजो
मन्वन्तरेषु मनुवंशधरो बिभर्ति ।
दुष्टेषु राजसु दमं व्यदधात् स्वकीर्तिं
सत्ये त्रिपृष्ठ उशतीं प्रथयंश्चरित्रै: ॥ 20
धन्वन्तरिश्च भगवान् स्वयमेव कीर्तिना
{मन नृणां पुरुरुजां रुज आशु हन्ति ।
यज्ञे च भागममृतायुरवावरुन्ध
आयुश्च वेदमनुशास्त्यवतीर्य लोके ॥ 21
क्षत्रं क्षयाय विधिनोपभृतं महात्मा
ब्रह्मध्रुगुज्झितपथं नरकार्तिलिप्सु ।
उद्धन्त्यसाववनिकण्टकमुग्रवीर्य<
स्त्र:सप्तकृत्व उरुधारपरश्वधेन ॥ 22
चतुर्विंशत्यवतारस्तव:
अस्मत्प्रसादसुमुख: कलया कलेश
इक्ष्वाकुवंश अवतीर्य गुरोर्निदेशे ।
तिष्ठन् वनं सदयितानुज आविवेश
यस्मिन् विरुध्य दशकन्धर आर्तिमाच्र्छत् ॥ 23
यस्मा अदादुदधिरूढभयाङ्गवेपो
मार्गं सपङ्क्षरिपुरं हरवद् दिधक्षो: ।
दूरे सुहृन्मथितरोषसुशोणदृष्टया
तातप्यमानमकरोरगनक्रचक्र: ॥ 24
वक्ष:स्थलस्पश{रुग्णमहेन्द्रवाहदन्तै
र्विडम्बितककुब्जुष ऊढहासम् ।
सङ्क्षोऽसुभि: सह विनेष्यति दारहर्तुर्विस्
फूर्जितैर्धनुष उच्चरतोऽधिसैन्ये ॥ 25
भूमे: सुरेतरवरूथविमर्दिताया:
क्लेशव्ययाय कलयासितकृष्णकेश: ।
जात: करिष्यति जनानुपलक्ष्यमार्ग:
कर्माणि चात्ममहिमोपनिबन्धनानि ॥ 26
तोकेन जीवहरणं यदुलूकिकाया:
त्रैमासिकस्य च पदा शकटोऽपवृत्त: ।
यद् रिङ्गतान्तरगतेन दिविस्पृशोर्वा
उन्मूलनं त्वितरथार्जुनयोर्न भाव्यम् ॥ 27
यद्वै व्रजे व्रजपशून् विषतोयपीथान्
पालांस्त्वजीवयदनुग्रहदृष्टिवृष्टया ।
तच्छुद्धयेऽतिविषवीर्यविलोलजिˆमु
च्चाटयिष्यदुरगं विहरन् ह्रदिन्याम् ॥ 28
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
तत् कर्म दिव्यमिव यन्निशि नि:शयानं
दावाग्निना शुचिवने परिदह्यमाने ।
उन्नेष्यति व्रजमतोऽवसितान्तकालं
नेत्रे पिधाय्य सबलोऽनधिगम्यवीर्य: ॥ 29
गृह्णीत यद् यदुपबन्धममुष्य माता
शुल्बं सुतस्य न तु तत् तदमुष्य माति ।
यज्जृम्भतोऽस्य वदने भुवनानि गोपी
संवीक्ष्य शङ्कितमना: प्रतिबोधिताऽसीत् ॥ 30
नन्दं च मोक्ष्यति भयाद् वरुणस्य पाशाद्
गोपान् बिलेषु पिहितान् मयसूनुना च ।
अ…यापृतं निशि शयानमतिश्रमेण
लोकं विकुण्ठमुपनेष्यति गोकुलं स्म ॥ 31
गोपैर्मखे प्रतिहते व्रजविप्लवाय
देवेऽभिवर्षति पशून् कृपया रिरक्षु: ।
धर्तोच्छिलीन्ध्रमिव सप्त दिनानि सप्त
वर्षो महीध्रमनघैककरे सलीलम् ॥ 32
क्रीडन् वने निशि निशाकरर<श्मगौर्या
रासोन्मुख: कलपदायतमू<च्र्छतेन ।
उह्दीपितस्मररुजां व्रजभृद्वधूनां
हर्तुर्हरिष्यति शिरो धनदानुगस्य ॥ 33
ये च प्रलम्बखरददु{रकेश्यरिष्ट
मल्लेभकंसयवना: कुजपौण्ड्रकाङ्क्षा: ।
अन्ये च शाल्वकपिबल्वलदन्तवक्त्र
सप्तोक्षशम्बरविदूरथरुक्मिमुख्या: ॥ 34
चतुर्विंशत्यवतारस्तव:
ये वा मृधे समितिशालिन आत्तचापा:
काम्बोजमत्स्यकुरुकैकयसृञ्जयाङ्क्षा: ।
यास्यन्त्यदश{नमलं बलपार्थभीमव्
याजाˆयेन हरिणा निलयं तदीयम् ॥ 35
कालेन मीलितधियामवमृश्य नृणां
स्तोकायुषां स्वनिगमो बत दूरपार: ।
आविर्हितस्त्वनुयुगं स हि सत्यवत्यां
वेदद्रुमं विटपशो विभजिष्यति स्म ॥ 36
देवद्विषां निगमवत्र्मनि निष्ठितानां
पूर्भिर्मयेन विहिताभिरदृश्यतूर्भि: ।
लोकान् घन्तां मतिविमोहमतिप्रलोभं
वेषं विधाय बहु भाष्यत औपधम्र्यम् ॥ 37
यर्ह्यालयेष्वपि सतां न हरे: कथां स्यु:
पाखण्डिनो द्विजजना वृषला नृदेवा: ।
स्वाहा स्वधा वषडिति स्म गिरो न यत्र
शास्ता भविष्यति कलेर्भगवान् युगान्ते ॥ 38
सर्गे तपोऽहमृषयो नव ये प्रजेशा:
स्थाने च धर्ममखमन्वमरावनीशा: ।
अन्ते त्वधर्महरमन्युवशासुराङ्क्षा
मायाविभूतय इमा: पुरुशक्तिभाज: ॥ 39
विष्णोर्नु वीर्यगणनां कतमोऽर्हतीह
य: पार्थिवान्यपि कविर्विममे रजांसि ।
चस्कम्भ य: स्वरंहसास्खलता त्रिपृष्ठं
यस्मात् त्रिसाम्यसदनादुरु कम्पयानम् ॥ 40
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
नान्तं विदाम्यहममी मुनयोऽग्रजास्ते
मायाबलस्य पुरुषस्य कुतोऽपरे ये ।
गायन्गुणान्दशशतानन आदिदेव:
शेषोऽधुनापि समवस्यति नास्य पारम् ॥ 41
येषां स एव भगवान् दययेदनन्त:
सर्वात्मनाऽऽश्रितपदो यदि निव्र्यलीकम् ।
ते दुस्तरामतितरन्ति च देवमायां
नैषां ममाहमिति धी: श्वश्रृगालभक्ष्ये ॥ 42
वेदाहमङ्ग परमस्य हि योगमायां
यूयं भवश्च भगवानथ दैत्यवर्य: ।
पत्नी मनो: स च मनुश्च तदात्मजाश्च
प्राचीनबहिऋ{भुरङ्ग उत ध्रुवश्च ॥ 43
इक्ष्वाकुरैलमुचुकुन्दविदेहगाधि-
रघ्वम्बरीषसगरा गयनाहुषाङ्क्षा: ।
मान्धात्रलर्कशतधन्वनुरन्तिदेवा
देवव्रतो बलिरमूर्त्तरयो दिलीप: ॥ 44
सौभर्युतङ्कशिबिदेवलपिप्पलादसा
रस्वतोद्धवपराशरभूरिषेणा: ।
येऽन्ये विभीषणहनूमदुपेन्द्रदत्तपा
र्थार्षिषेणविदुरश्रुतदेववर्या: ॥ 45
ते वै विदन्त्यतितरन्ति च देवमायां
स्त्रीशूद्रहूणशबरा अपि पापजीवा: ।
यङ्क्षद्भुतक्रमपरायणशीलशिक्षा<स्
तर्यग्जना अपि किमु श्रुतधारणा ये ॥ 46
चतुर्विंशत्यवतारस्तव:
शश्वत् प्रशान्तमभयं प्रतिबोधमात्रं
शुद्धं समं सदसत: परमात्मतत्त्वम् ।
शब्दो न यत्र पुरकारकवान् कि्रयार्थो
माया परैत्यभिमुखे च विलज्जमाना ॥ 47
तद् वै पदं भगवत: परमस्य पुंसो
ब्रह्मेति यद् विदुरजस्रसुखं विशोकम् ।
सघ्रयङ् नियम्य यतयो यमकर्तहेतिं
जह्य: स्वराडिव निपानखनित्रमिन्द्र: ॥ 48
स श्रेयसामपि विभुर्भगवान् यतोऽस्य
भावस्वभावविहितस्य सत:प्रसिद्धि: ।
देहे स्वधातुविगमेऽनुविशीर्यमाणे
व्योमेव तत्र पुरुषो न विशीर्यतेऽज: ॥ 49
सोऽयं तेऽभिहितस्तात भगवान्िवश्वभावन: ।
समासेन हरेर्नान्यदन्यस्मात् सदसच्च यत् ॥ 50
—*—
चतुर्विंशत्यवतारस्तव: ।
पातालगं क्षितितलं सुरबृन्दपाता
हत्वाऽऽदिदैत्यमुदधेर्निदधौ जलोध्र्वम् ।
उद्धृत्य चातनुत यस्तनुतो यजूंषि
तं शङ्करं प्रथममप्रथमं नमामि ॥ 1
(श्रीमद्भागवतत:)
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
स्वायम्भुवं मनुमपाच्च भुवं समस्तां
भूत्वा तदीयतनयातनयोऽथ हत्वा ।
य: स्वात्मजै: सुरगणैरसुरव्रजं तं
यज्ञं द्वितीयमभवाय भजेऽद्वितीयम् ॥ 2
प्रादुर्बभूव भवदुर्बलचित्तवृत्तीन्
ज्ञानोपदेशरहितानुपदेष्टुकाम: ।
यो देववन्ङ्क्ष चरणो ननु देवहूत्यां
वन्देऽवगाहकपिशं कपिलं तृतीयम् ॥ 3
य: सूनुकामुकमसूनुपरोधयन्तं
सन्तोषयन् स्वजनकं स्वजनार्तिहाऽत्रिम् ।
जज्ञे विधूतभवभीरवधूतवेषो
दत्तो भवप्रभवदु:खहरोऽस्तु तुर्य: ॥ 4
सङ्कल्पमात्रकरणाद् गतकल्पनष्टं
गूढं स्वतत्त्वनिगमं सुगमं करिष्यन् ।
धातुर्विचारचतुरोऽजनि यश्चतुर्धा
सेवस्व पङ्क्षाममपङ्क्षाशरं कुमारम् ॥ 5
सत्कारमर्हति सतामपकारकोऽपी
त्येवंविधामृषिगिरं विशदां विधास्यन् ।
योऽशेषदोषसदने मदनेऽदयिष्ट
नारायणो विजयदो जयतात् स षष्ठ: ॥ 6
य: केशवेऽकृतरतिं किल शैशवेऽपि
दृष्ट्वा स्वदु:खहरणं शरणं तदेव ।
तस्मै सुनीतितनयाय नयान्विताय
नित्यं ध्रुवाय वरदं वरयेऽश्वसंख्यम् ॥ 7
चतुर्विंशत्यवतारस्तव:
किं वेनमुत्पथगतं पुपुवे न भूमिं
किं दुग्धरूपमथ सारमदुग्ध यो न ।
तं वै हिताय जगतां विहितावतारं
वन्देऽष्टमं पृथुमहं पृथुलप्रतापम् ॥ 8
पूर्वं निजाचरणतो गृहिणामपूर्वं
धर्मं जनाय निदिदेश जनान्तरज्ञ: ।
योऽन्ते तथैव विरजस्तमसां विरज्य
नत्यर्षभोऽस्तु नवमो नवसिद्धिद: स: ॥ 9
निद्रान्वितस्य मुखतो हि चतुर्मुखस्य
स्रस्ता जले प्रतिददेऽप्रतिम: श्रुतीर्य: ।
हत्वा तुरङ्गवदनं चतुरं रणे तं
सौख्येहया किल भजे दशमं हयास्यम् ॥ 10
सत्यव्रताय निजभक्तिरताय नित्यं
गुह्यं पुरा विविदिषु: स्वपुराणतत्त्वम् ।
योऽकालजे प्रलयकालजले व्यहाषी{त्
एकादशो जगति मे गतिरस्तु मत्स्य: ॥ 11
पृष्ठेन मन्दरममन्दभरं गिरिं य:
क्षीरोदधावमरदैत्यकृते दधार ।
नि:श्वासनर्तिततरङ्गसुरङ्गलुब्ध:
स द्वादशोऽस्तु कुदशोपशमाय कूर्म: ॥ 12
सर्वं जगद्धरिमयं जगतीति वाक्यं
तथ्यं विधातुमथ चित्रतनूं विधाय ।
स्तम्भादजायत सदा यततां दुराप:
सोऽस्तु त्रियुक्तदशम: शमदो नृसिंह: ॥ 13
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वात्सल्यमात्मपुरुषेषु पुरुप्रताप:
सन्दश{यन्नविरतं निरतं स्वभक्तौ ।
ग्राहादमोचयदमोघबलो गजेन्द्रं
भृत्यै हरिर्मनुमितोऽस्त्वमितोपम: स: ॥ 14
सर्वस्वमेव बलयेऽर्पयते स्वमेष
प्रत्यर्पयत्तदपरं न तदर्हमग्रयम् ।
लोकत्रये किमपि वस्तु विलोकमान:
श्रीवामनो वसतु पङ्क्षादशो मनोऽब्जे ॥ 15
पृष्टान्निगूढविषयान् सुविषण्णचित्ते
जाते विधातरि विधातृसुतै: सुविज्ञै: ।
उद्भूय सुष्ठुतरमुत्तरयाङ्क्षाकार
स्यात् षोडश: परमहंसगति: स हंस: ॥ 16
आविर्बभूव भुवि भूवलयं प्रपातुं
य: सज्जनेषु किल कल्पपलाशिकल्प: ।
दुष्टव्रजस्य दहने दहनोऽद्वितीय:
तं त्वं मनुं पुरुषसप्तदशं मनुष्व ॥ 17
योऽर्थाय विष्णुरुदधेरुदभूत् सुराणां
नानाविधामयविनाशविधानविज्ञ: ।
पीयूषयूषपरिपूर्णघटं गृहीत्वा
धन्वन्तरि: सुखकरोऽस्तु करोनविंश: ॥ 18
राजन्यकं प्रवरराजगुणैर्विहीनं
गर्वात्स्वधर्मपरधर्मविचारशून्यम् ।
योऽनेकवारमवधीदवधीरितस्तं
एकोनविंशमवबुध्यति को न रामम् ॥ 19
चतुर्विंशत्यवतारस्तव:
पित्र्यं नियोगमतिदीर्घवियोगदायि
सम्मानयन् मनुसमा व्यनयद्वनेषु ।
य: स्वीयरक्षणकृते विहितक्षणस्तं
श्रीराममाश्रयवरं श्रय चित्त विंशम् ॥ 20
सम्पीडितां मनुजपैर्दनुजस्वभावै:
उज्जीवयन् वसुमतीं वसुदेवगेहे ।
आविर्बभूव जनातपरितापहृत् स
कृष्णोऽस्तु मेऽपि गदहा गदयैकविंश: ॥ 21
कालेन नष्टधिषणान् प्रबलेन वीक्ष्य
लोकान् पराशरमुने: शरणेऽवतीर्ण: ।
भक्तपि्रय: श्रुतिगणं बहुधा व्यभंक्त
व्यासोऽस्तु मे शिवकर: करनेत्रसंख्य: ॥ 22
लोके मखादिमिषतस्त्वसुखादिबीजां
व्याप्तां प्रभूतकरणेऽमितभूतहिंसाम् ।
यो मूलत: किल विमूलयितुं प्रजज्ञे
चित्ते त्रिनेत्रकलनं कलयामि बुद्धम् ॥ 23
प्राप्तेषु सत्सु तनुतां प्रचुरेष्वसत्सु
धर्मे तिरोहितवति प्रसृते त्वधर्मे ।
जज्ञेऽथ विष्णुयशसो निलये यशस्वी
कल्की प्रसिद्धचरितोऽवतु सिद्धसंख्य: ॥ 24
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दशावतारस्तोत्रम् ।
आदाय वेदा: सकला: समुद्रान्निहत्य शङ्खासुरमत्युदग्रम् ।
दत्ता: पुरा येन पितामहाय विष्णुं तमाङ्क्षं भज मत्स्यरूपम् ॥ 1
दिव्यामृतार्थं मथिते महाब्धौ देवासुरैर्वासुकिमन्दराभ्याम् ।
भूमेर्महावेगविघूर्णितायास्तं कूर्ममाधारगतं स्मरामि ॥ 2
समुद्रकाङ्क्षाी सरिदुत्तरीया वसुन्धरा मेरुकिरीटभारा ।
दंष्ट्राग्रतो येन समुद्धृता भूस्तमादिकोलं शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 3
भक्तार्तिभङ्गक्षमया धिया य: स्तम्भान्तरालादुदितो नृसिंह: ।
रिपुं सुराणां निशितैर्नखाग्रैर्विदारयन्तं न च विस्मरामि ॥ 4
चतु:समुद्राभरणा धरित्री न्यासाय नालं चरणस्य यस्य ।
एकस्य नान्यस्य पदं सुराणां त्रिविक्रमं सर्वगतं स्मरामि ॥ 5
त्रि:सप्तवारं नृपतीन् निहत्य यस्तर्पणं रक्तमयं पितृभ्य: ।
चकार दोर्दण्डबलेन सम्यक् तमादिशूरं प्रणमामि भक्तया ॥ 6
कुले रघूणां समवाप्य जन्म विधाय सेतुं जलधेर्जलान्त: ।
लङ्केश्वरं य: शमयाङ्क्षाकार सीतापतिं तं प्रणमामि भक्तया ॥ 7
हलेन सर्वानसुरान्िवकृष्य चकार चूर्णं मुशलप्रहारै: ।
य: कृष्णमासाङ्क्ष बलं बलीयान् भक्तया भजे तं बलभद्ररामम् ॥
पुरा पुराणामसुरा“न्वजेतुं संभावयन् चीवरजि…वेशम् ।
चकार य: शास्त्रममोघकल्पं तं मूलभूतं प्रणतोऽस्मि बुद्धम् ॥ 9
कल्पावसाने निखिलै: खुरै: स्वै: सङ्क्षट्टयामास निमेषमात्रात् ।
यस्तेजसा निर्दहतातिभीमो विश्वात्मकं तं तुरगं भजाम: ॥ 10
दशावतारस्तोत्रम्
शङ्खं सुचक्रं सुगदां सरोजं दोर्भिर्दधानं गरुडाधिरूढम् ।
श्रीवत्सचि…ं जगदादिमूलं तमालनीलं हृदि विष्णुमीडे ॥ 11
क्षीराम्बुधौ शेषविशेषतल्पे शयानमन्त: स्मितशोभिवक्त्रम् ।
उत्फुल्लनेत्राम्बुजमम्बुजाभमाङ्क्षं श्रुतीनामसकृत् स्मरामि ॥ 12
प्रीणयेदनया स्तुत्या जगन्नाथं जगन्मयम् ।
धर्मार्थकाममोक्षाणामाप्तये पुरुषोत्तमम् ॥ 13
—*—
जयदेवकविकृत:
दशावतारस्तव:
प्रलयपयोधिजले धृतवानसि वेदं, विहितवहित्रचरित्रमखेदम् ।
केशव धृतमीनशरीर, जय जगदीश हरे ॥ 1
क्षितिरतिविपुलतरे तव तिष्ठति पृष्ठे, धरणिधरणकिणचक्रगरिष्ठे ।
केशव धृतकच्छपरूप जय जगदीश हरे ॥ 2
वसति दशनशिखरे धरणी तव लग्ना, शशिनि कलङ्ककलेव निमग्ना ।
केशव धृतसूकररूप, जय जगदीश हरे ॥ 3
तव करकमलवरे नखमद्भुतश्रृङ्गं, दलित हिरण्यकशिपुतनुभृङ्गम् ।
केशव धृतनरहरिरूप, जय जगदीश हरे ॥ 4
छलयसि विक्रमणे बलिमद्भुतवामन, पदनखनीरजनितजनपावन ।
केशव धृतवामनरूप, जय जगदीश हरे ॥ 5
क्षत्रियरुधिरमये जगदपगतपापं, स्नपयसि पयसि शमितभवतापम् ।
केशव धृतभृगुपतिरूप, जय जगदीश हरे ॥ 6
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वितरसि दिक्षु रणे दिक्पतिकमनीयं, दशमुखमौलिबलिं रमणीयम् ।
केशव धृतरामशरीर, जय जगदीश हरे ॥ 7
वहसि विपुषि विशदे वसनं जलदाभं, हलहतिभीतिमिलितयमुनाभम् ।
केशव धृतहलधररूप, जय जगदीश हरे ॥ 8
निन्दसि यज्ञविधेरहह श्रुतिजातं, सदयहृदयदशि{तपशुघातम् ।
केशव धृतबुद्धशरीर, जय जगदीश हरे ॥ 9
म्लेच्छनिवहनिधने कलयसि करवालं, धूमकेतुमिव कमपि करालम् ।
केशव धृतकल्किशरीर, जय जगदीश हरे ॥ 10
श्रीजयदेवकवेरिदमुदितमुदारं, श्रृणु सुखदं शुभदं भवसारम् ।
केशव धृतदशविधरूप, जय जगदीश हरे ॥ 11
वेदानुद्धरते जगन्निवहते भूगोलमुद्बिभ्रते
दैत्यं दारयते बलिं छलयते क्षत्रक्षयं कुर्वते ।
पौलस्त्यं जयते हलं कलयते कारुण्यमातन्वते
म्लेच्छान् मूच्र्छयते दशाकृतिकृते कृष्णाय तुभ्यं नम: ॥ 12
—*—
दशावतारस्तव:
राजान ऊचु:—
जय जय निजमायया कल्पिताशेषविशेषकल्पनापरिणामजलाप्लुतलो
कत्रयोपकारमाकलय्य मनुमनिशम्य पूरितमविजनाविजनावि
र्भूतमहामीनशरीरं त्वं निजकृतधर्मसेतुसंरक्षणकृतावतार: ॥1
पुनरिह जलधिमथनादृतदेवदानवगणानां मन्दराचलानयन-व्याकुलितानां
साहाय्येनादृतचित्त: पर्वतोद्धरणामृतप्राशनरचनावतार: कूर्माकार: प्रसीद
परेश त्वं दीननृपाणाम् ॥ 2
दशावतारस्तव:
पुनरिह दितिजबलपरिलङ्क्षितवासवसूदनादृत जितभुवनपराक्रमहि
रण्याक्षनिधनपृथिव्युद्धरणसंकल्पाभिनिवेशेन धृतकोलावतार पाहि
न: ॥ 3
पुनरिह त्रिभुवनजयिनो महाबलपराक्रमस्य हिरण्यकशिपोरर्दितानां
देववराणां भयभीतानां कल्याणाय दितिसुतवधप्रेप्सुब्र{ह्मणो
वरदानादवध्यस्य न शस्त्रास्त्ररात्रिदिवास्वर्गमत्र्यपातालतले देवगन्धर्वकि
न्नरनरनागैरिति विचिन्त्य नरहरिरूपेण नखाग्रभिन्नोरुं दष्टदन्तच्छदं
त्यक्तासुं कृतवानसि ॥ 4
पुनरिह त्रिजगज्जयिनो बले: सत्रे शक्रानुजो वटुवामनो दैत्यसंमोहनाय
त्रिपदभूमियाच्ञाच्छलेन विश्वकायस्तदुत्सृष्टजलसंस्पश{विवृद्धमनोभिला
षस्त्वं भूतले बलेदौ{वारिकत्वमङ्गीकृतमुचितं दानफलम् ॥ 5
पुनरिह हैहयादिनृपाणाममितबलपराक्रमाणां नानामदोल्लङ्क्षितम
र्यादावत्र्मनां निधनाय भृगुवंशजो जामदग्न्य: पितृहोमधेनुह
रणप्रवृद्धमन्युवशात् त्रि:सप्तकृत्वो नि:क्षत्रियां पृथिवीं कृतवानसि
परशुरामावतार: ॥ 6
पुनरिह पुलस्त्यवंशावतंसस्य विश्रवस: पुत्रस्य निशाचरस्य रावणस्य
लोकत्रयतापनस्य निधनमुररीकृत्य रविकुलजात-दशरथात्मजो
विश्वामित्रादस्त्राण्युपलभ्य वने सीताहरणवशात् प्रवृद्धमन्युनाऽम्बुधिं
वानरैर्निबध्य सगणं दशकंधरं हतवानसि रामावतार: ॥ 7
पुनरिह यदुकुलजलधिकलानिधि: सकलसुरगणसेवितपादारविंदद्वंद्वो
विविधदानवदैत्यदलनलोकत्रयदुरिततापनो वसुदेवात्मजो रामावतारो
बलभद्रस्त्वमसि ॥ 8
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
पुनरिह विधिकृतवेदधर्मानुष्ठानविहितनानादश{न: सघृण: संसारक
र्मत्यागविधिना ब्रह्माभासविलासचातुरीं प्रकृतिविमाननामसंपादयन्
बुद्धावतारस्त्वमसि ॥ 9
अधुना कलिकुलनाशावतारो बौद्धपाखण्डम्लेच्छादीनां च वेदधर्मसे
तुपरिपालनाय कृतावतार: कल्किरूपेणास्मान् स्त्रीत्व-निरयादुद्धृतवा
नसि तवानुकंपां किमिह कथयाम: ॥ 10
क्व ते ब्रह्मादीनामविजितविलासावतरणं
क्व न: कामावामाकुलितमृगतृष्णार्तमनसाम् ।
सुदुष्प्राप्यं युष्मच्चरणजलजालोकनमिदं
कृपापारावार: प्रमुदितदृशाऽऽश्वासय निजान् ॥ 11
(श्री कल्किपुराणेऽनुभागवतत:)
—*—
वेदान्तदेशिककृतं
दशावतारस्तोत्रम्
देवो न: शुभमातनोतु दशधा निर्वर्तयन् भूमिकां
रङ्गे धामनि लब्धनिर्भररसैरध्यक्षितो भावुकै: ।
यद्भावेषु पृथ“ग्वधेष्वनुगुणान् भावान् स्वयं बिभ्रती
यद्धर्मैरिह धर्मिणी विहरते नानाकृतिर्नायिका ॥ 1
निर्मग्न: श्रुतिजालमार्गणदशादत्तक्षणैवी{क्षणै:
अन्तस्तन्वदिवारविन्दगहनान्यौदन्वतीनामपाम् ।
निष्प्रत्यूहतरङ्गरिङ्गणमिथ: प्रत्यूहपाथश्र्छटा
दोलारोहसदोहलं भगवतो मात्स्यं वपु: पातु न: ॥ 2
दशावतारस्तोत्रम्
अव्यासुर्भुवनत्रयीमनिभृतं कण्डूयनैरद्रिणा
निद्राणस्य परस्य कूर्मवपुषो नि:श्वासवातोर्मय: ।
यद्विक्षेपणसंस्कृतोदधिपय:प्रेङ्खोलपर्य<ङ्कका<
नत्यारोहणनिवृ{तो विहरते देव: सहैव श्रिया ॥ 3
गोपायेदनिशं जग“न्त कुहनापोत्री पवित्रीकृतब्र
ह्माण्ड: प्रलयोर्मिघोषगुरुभिर्घोणारवैर्घुर्घुरै: ।
यह्दंष्ट्राङ्कुरकोटिगाढघटनानिष्कम्पनित्य“स्थति:
ब्रह्मस्तम्बमसौदसौ भगवती मुस्तेव विश्वम्भरा ॥ 4
प्रत्यादिष्टपुरातनप्रहरणग्राम: क्षणं पाण्िाजै:
अव्यात्त्रीणि जगन्त्यकुण्ठमहिमा वैकुण्ठकण्ठीरव: ।
यत्प्रादुर्भवनादवन्ध्यजठरा यादृ“च्छकाद्वेधसां
या काचित्सहसा महासुरगृहस्थूणा पितामह्यभूत् ॥ 5
व्रीडाविद्धवदान्यदानवयशोनासीरघाटीभट:
त्रैयक्षं मकुटं पुनन्नवतु नस्त्रैविक्रमो विक्रम: ।
यत्प्रस्तावसमु“च्छ्रतध्वजपटीवृत्तान्तसिद्धा“न्तभि:
स्रोतोभि: सुरसिन्धुरष्टसु दिशासौधेषु दोधूयते ॥ 6
क्रोधाग्निं जमदग्निपीडनभवं संतर्पयिष्यन्क्रमात्
अक्षत्रामपि संततक्षय इमां त्रि:सप्तकृत्व: क्षितिम् ।
दत्त्वा कर्मणि दक्षिणां क्वचन तामास्कन्ङ्क्ष सिन्धुं वसन्
अब्रह्मण्यमपाकरोतु भगवानाब्रह्मकीटं मुनि: ॥ 7
पारावारपयोविशोषणकलापारीणकालानल
ज्वालाजालविहारहारिविशिखव्यापारघोरक्रम: ।
सर्वावस्थसकृत्प्रपन्नजनतासंरक्षणैकव्रती
धर्मो विग्रहवानधर्मविरतिं धन्वी स तन्वीत न: ॥ 8
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
फक्कत्कौरवपट्टणप्रभृतय: प्रास्तप्रलम्बादय:
तालाङ्कस्य तथाविधा विहृतयस्तन्वन्तु भद्राणि न: ।
क्षीरं शर्करयेव याभिरपृथग्भूता: प्रभूतैर्गुणै:
आकौमारकमस्वदन्त जगते कृष्णस्य ता:केलय: ॥ 9
नाथायैव नम:पदं भवतु नश्चित्रैश्चरित्रक्रमै:
भूयोभिर्भुवनान्यभूनि कुहनागोपाय गोपायते ।
कालिंदीरसिकाय कालियफणिस्फारस्फटावाटिका
रङ्गोत्सङ्गविशङ्कचंक्रमधुरापर्यायचर्याय ते ॥ 10
भाविन्या दशया भवन्निह भवध्वंसाय न: कल्पतां
कल्की विष्णुयश:सुत: कलिकथाकालुष्यकूलंकष: ।
नि:शेषक्षतकण्टके क्षितितले धाराजलौघैध्र{ुवं
धर्मं कार्तयुगं प्ररोहयति यन्निस्त्रिंशधाराधर:॥ 11
इच्छामीन विहारकच्छप महापोत्रिन् यदृच्छाहरे
रक्षावामन रोषराम करुणाकाकुत्स्थ हेलाहलिन् ।
क्रीडाबल्लव कल्कवाहन दशाक“ल्कन्निति प्रत्यहं
जल्पन्त: पुरुषा: पुन“न्त भुवनं पुण्यौघपण्यापणा: ॥ 12
विङ्क्षोदन्वति वेङ्कटेश्वरकवौ जातं जगन्मङ्गलं
देवेशस्य दशावतारविषयं स्तोत्रं विवक्षेत य: ।
वक्त्रे तस्य सरस्वती बहुमुखी भ<क्त: परा मानसे
शुद्धि: कापि तनौ दिशासु दशसु ख्याति: शुभा जृम्भते ॥ 13
—*—
दशावतारस्तोत्रम्
श्रीमदानन्दतीर्थविरचितं
दशावतारस्तोत्रम्
मत्स्यकरूप लयोदविहारिन् वेदविनेतृ चतुर्मुखवन्ङ्क्ष ।
कूर्मसुरूपक मन्दरधारिन् लोकविधारक देववरेण्य ॥ 1
सूकररूपक दानवशत्रो भूमिविधारक यज्ञवराङ्ग ।
देव नृसिंह हिरण्यकशत्रो सर्व भयान्तक दैवतबन्धो ॥ 2
वामन वामनमाणववेष दैत्यवरान्तक कारणरूप ।
राम भृगूद्वह सूर्जित दीप्ते क्षत्रकुलान्तकशम्भुवरेण्य ॥ 3
राघव राघव राक्षसशत्रो मारुति वल्लभ जानकीकान्त ।
देवकीनन्दन सुन्दररूप रुक्मिणीवल्लभ पाण्डवबन्धो ॥ 4
देवकीनन्दन नन्दकुमार बृन्दावनाङ्क्षान गोकुलचन्द्र ।
कन्दफलाशन सुन्दररूप नन्दितगोकुलवन्दितपाद ॥ 5
इन्द्रसुतावन नन्दकहस्त चन्दनचर्चित सुन्दरीनाथ ।
इन्दीवरोदरदलनयन मन्दरधारिन् गोविन्द वन्दे ॥ 6
चन्द्रशतानन कुन्दसुहास नन्दितदैवतानन्दसुपूर्ण ।
दैत्यविमोहक नित्यसुखादे देवसुबोधक बुद्धस्वरूप ॥ 7
दुष्टकुलान्तक कल्किस्वरूप धर्मविवर्धनमूल युगादे ।
नारायणामलकारणमूर्ते पूर्णगुणार्णव नित्य विबोध ॥ 8
आनन्दतीर्थमुनीन्द्रकृता हरिगाथा ।
पापहरा शुभा नित्यसुखार्था ॥ 9
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दशावतारस्तोत्रम्
यस्यालीयत शल्कसीमिन् जलधि: पृष्ठे जगन्मण्डलं
दंष्ट्रायां धरणी नखे दितिसुताधीश: पदे रोदसी ।
क्रोधे क्षत्रगण: शरे दशमुख: पाणौ प्रलम्बासुरो
ध्याने विश्वमसावधार्मिककुलं कस्मैचिदस्मै नम: ॥ 1
पाठीन: कमठ: किटिर्नरहरि: खर्वाकृतिर्भार्गवो
राम: कंसनिषूदनो दशबल: कल्की च नारायण: ।
युष्माकं स विभूतयेऽस्तु भगवान्सेतुर्भवाम्भोनिधौ
उत्ताराय युगे युगे युगपतिस्त्रैलोक्यनाथो हरि: ॥ 2
वेदा येन समुद्धृता वसुमती पृष्ठे धृताऽप्युद्धृता
दैत्येशो नखरैर्हत: फणिपतेलो{कं बलि: प्रापित: ।
क्ष्माऽक्षत्रा जगती दशास्यरहिता माता कृता रोहिणी
हिंसा दोषवती धराप्ययवना पायात्स नारायण: ॥ 3
मत्स्यस्तुति:
मग्ने मेरौ पतति तपने तोयबिन्दाविवेन्दौ
अन्तली{ने जलधिसलिले व्याकुले देवलोके ।
मात्स्यं रूपं मुखपुटतटाकृष्टनिर्मुक्तवार्धि
श्रीकान्तस्य स्थलजलगतं वेत्यलक्ष्यं पुनातु ॥ 1
वियत्पुच्छातुच्छोच्छलितजलगर्भं निधिरपां
अपांनाथ: पाथ: पृथुललवदुस्थो वियदभूत् ।
निधिर्भासामौर्वो दिनपतिरभूदौर्वदहन:
चलत्काये य“स्मन्स जयति हरिमी{नवपुषा ॥ 2
मत्स्यस्तोत्रम्
जीयासु: शकुलाकृतेर्भगवत: पुच्छच्छटाच्छोटनात्
उङ्क्षन्त: शतच“न्द्रताम्बरतलं ते बिन्दव: सैन्धवा: ।
यैव्र्यावृत्य पतद्भिरौर्वशिखिनस्तेजोजटालं वपु:
पानाध्मानवशादरोचकरुजां चक्रे चिरायास्पदम् ॥ 3
दिश्याद्व: शकुलाकृति: स भगवान्नै:श्रेयसीं संपदं
यस्य स्फूर्जदतुच्छपुच्छशिखरप्रेङ्खोलनक्रीडनै:।
विष्वग्वार्धिसमुच्छलज्जलभरैर्मन्दाकिनीसंगतै:
गङ्गासागरसंगमप्रणयिनी जाता विहाय:स्थली ॥ 4
मायामीनतनोस्तनोतु भवतां पुण्यानि पङ्क“स्थति:
पुच्छाच्छोटसमुच्छलज्जलगुरुप्राग्भाररिक्तोदधे: ।
पातालावटमध्यसङ्कटतया पर्याप्तकष्ट“स्थते:
वेदोद्धारपरायणस्य सततं नारायणस्य प्रभो: ॥ 5
जृम्भाविस्तृतवक्त्रपङ्कजविधेर्हृत्वा श्रुती: सागरे
लीनं त्रस्तसमस्तनक्रनिकरं शङ्खं जघानाजिरे ।
पुच्छो“त्क्षप्तजलोत्करै: प्रतिदिशं सन्तप्र्य यो वै धरां
पायाद्व: स मृणालकोमलतनुमी{नाभिधानो हरि: ॥ 6
हंहो मीनतनो हरे किमुदधे किं वेपसे शैत्यत:
“स्वन्न: किं वडवानलात्पुलकित: कस्मात्स्वभावादहम् ।
इत्थं सागरकन्यकामुखशशिव्यालोकनेनाधिक
प्रोङ्क्षत्कामजचि…नि…ुतिपर: शौरि: शिवायास्तु व: ॥ 7
पुच्छं चेदहमुन्नयाम्यनवधिस्तुच्छो भवेदम्बुधि:
क्रीडां चेत्कलये मनागपि जले पीडा परं यादसाम् ।
निस्पन्दो भृशमामृशन्निति भरब्रह्माण्डभाण्डक्षय
क्षोभाकुङ्क्षिातवेष एष भगवान्प्रीणातु मीनाकृति: ॥ 8
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
चन्द्रादित्योरुनेत्र: कमलभवभवस्फारपृष्ठप्रतिष्ठो
भास्वत्कालाग्निजि…: पृथुलगलगुहादृष्टनि:शेषविश्व: ।
अद्भि: पुच्छो“त्थताभिश्चकितसुरवधूनेत्रसंसूचिताभि:
मत्स्य“श्छन्ना“ब्धवेलं गगनतलमलं क्षालयन्व: पुनातु ॥ 9
यं दृष्ट्वा मीनरूपं स्फुरदनलशिखायुक्तसंरक्तनेत्रं
लोलद्विस्तीर्णकर्णक्षुभितजलनिधिं नीलजीमूतवर्णम् ।
श्वासोच्ङ्क्षासानिलौघै: प्रचलितगगनं पीतवारिं मुरारिं
दिङ्मूढोऽभूत्स शङ्ख: स भवतु भवतां भूतये मीनरूप: ॥ 10
दिङ्मूढं तं सुरारिं किल शितदशनै: पीर्मानं रटन्तं
हृत्वा तीरे पयोधे: करतलकलितं पूरयामास शङ्खम् ।
नादेनाक्षोभ्य विश्वं प्रमुदितविबुधं त्रस्तदैत्यं स देवै:
दत्तार्घ: प-योने: प्रहसितवदन: पातु वो दत्तवेद: ॥ 11
—*—
मत्स्यस्तोत्रम्
नूनं त्वं भगवान्साक्षाद्धरिर्नारायणोऽव्यय: ।
अनुग्रहाय भूतानां धत्से रूपं जलौकसाम् ॥ 1
नमस्ते पुरुषश्रेष्ठ “स्थत्युत्पत्यप्ययेश्वर ।
भक्तानां न: प्रपन्नानां मुख्यो ह्यात्मगतिर्विभो ॥ 2
सर्वे लीलावतारास्ते भूतानां भूतिहेतव: ।
ज्ञातुमिच्छाम्यदोरूपं यदर्थं भवता धृतम् ॥ 3
न तेऽरविन्दाक्ष पदोपसर्पणं मृषा भवेत्सर्वसुहृत्पि्रयात्मन: ।
यथेतरेषां पृथगात्मनां सतामदीदृशो यद्वपुरद्भुतं हि न: ॥ 4
(श्रीमद्भागवतत: ।)
कूर्मस्तुति: 25
कूर्मस्तुति:
नमस्कुर्म: कूर्मं नमदमरकोटीरनिकर
प्रसर्पन्माणिक्यच्छविमिलितमांजिष्ठवपुषम् ।
जरीजृम्भड्डिम्भङ्क्षुमणिरमणीयांशुलहरीप
रीरम्भस्फूर्जद्वलभिदुपलाद्रिप्रतिभटम् ॥ 1
पृष्ठे भ्राम्यदमन्दमन्दरगिरिग्रावाग्रकण्डूयनै:
निद्रालो: कमठाकृतेर्भगवत: श्वासानिला: पान्तु व: ।
यत्संस्कारकलानुवर्तनवशाद्वेलाच्छलेनाम्भसां
यातायातमतंद्रितं जलनिधिर्नाङ्क्षापि विश्राम्यति ॥ 2
दृग्भ्यां यस्य विलोकनाय जगतो द्रागीषदुत्तोलित
ग्रीवाग्रोपरिविस्फुरद्ग्रहगणे छत्रायितायां भुवि ।
हा धिग्भू: किमभूदभूत्तदितर“त्कं चेति पर्याकुलो
हन्यादेव हठादघानि कमठाधीश: कठोराणि व: ॥ 3
यो धत्ते शेषनागं तमनु वसुमतीं स्वर्गपातालयुक्तां
युक्तां सर्वै: समुद्रैर्हिमगिरिकनकप्रस्थमुख्यैर्नगेन्द्रै: ।
एतद्ब्रह्माण्डमव्याकृतघटसदृशं भाति वंशेऽसुरारे:
पायाद्व: कूर्मदेह: प्रकटितमहिमा माधव: कामरूपी ॥ 4
—*—
कूर्मस्तुति:
देवा ऊचु: न
माम ते देव पदारविन्दं प्रपन्नतापोपशमातपत्रम् ।
यन्मूलकेता यतयोऽञ्जसोरु संसारदु:खं बहिरु“त्क्षप“न्त ॥ 1
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
धातर्यद“स्मन्भव इ{श जीवास्तापत्रयेणोपहता न शर्म ।
आत्मल्लभन्ते भगवंस्तवांघि्रच्छायां सविङ्क्षामत आश्रयेम ॥ 2
मार्ग“न्त यत्ते मुखप-नीडैश्र्छन्द: सुवर्णै ऋषयो विव्िाक्ते ।
यस्याघमषो|दसरिद्वराया: पदं पदं तीर्थपद: प्रसन्ना: ॥ 3
यच्छ्रद्धया श्रुतवत्या च भक्त्या संमृज्यमाने हृदयेऽवधार्य ।
ज्ञानेन वैराग्यबलेन धीरा व्रजेम तत्तेऽङ्घ्रिसरोजपीठम् ॥ 4
विश्वस्य जन्म“स्थतिसंयमार्थे कृतावतारस्य पदाम्बुजं ते ।
व्रजेम सर्वे शरणं यदीश स्मृतं प्रयच्छत्यभयं स्वपुंसाम् ॥ 5
यत्सानुबन्धेऽसति देहगेहे ममाहमित्यूढदुराग्रहाणाम् ।
पुंसां सुदूरं वसतोऽपि पुर्यां भजेम तत्ते भगवन्पदाब्जम् ॥ 6
तान्वा असद्वृत्तिभिरक्षिभिर्ये पराहृतान्तर्मनस: परेश ।
अथो न पश्यन्त्युरुगाय नूनं ये ते पदन्यासविलासलक्ष्म्या: ॥ 7
पानेन ते देव कथासुधाया: प्रवृद्धभक्त्या विशदाशया ते ।
वैराग्यसारं प्रतिलभ्य बोधं यथाऽञ्जसाऽन्वीयुरकुण्ठधिष्ण्यम् ॥8
तथाऽपरे चात्मसमाधियोगबलेन जित्वा प्रकृतिं बलिष्ठाम् ।
त्वामेव धीरा: पुरुषा विश“न्त तेषां श्रम: स्यान्नतु सेवया ते ॥ 9
तत्ते वयं लोकसिसृक्षयाऽङ्क्ष त्वयाऽनुसृष्टास्त्रिभिरात्मभि: स्म ।
सर्वे वियुक्ता: स्वविहारतन्त्रं न शकनुमस्तत्प्रतिहर्तवे ते ॥ 10
यावद्ब्रलिं तेऽज हराम काले यथा वयं चान्नमदाम यत्र ।
यथोभयेषां त इमे हि लोका बलिं हरन्तोऽन्नमदन्त्यनूहा: ॥ 11
त्वं न: सुराणामसि सान्वयानां कूटस्थ आङ्क्ष: पुरुष: पुराण: ।
त्वं देवशक्त्या गुरुकर्मयोनौ रतस्त्वजायां कविमादधेऽज: ॥ 12
कूर्मस्तुति: 27
ततो वयं सत्प्रमुखा यदर्थे बभूविमात्मन्करवाम किं ते ।
त्वं न स्वचक्षु: परिदेहि शक्त्या देवकि्रयार्थे यदनुग्रहाणाम्॥ 13
—*—
कूर्मस्तुति:
निरवधि च निराश्रयं च यस्य “स्थतमनिवर्तितकौतुक प्रपङ्क्षाम् ।
प्रथम इह भवान्स कूर्ममूर्तिर्जयति चतुर्दशलोकव<ल्लकन्द: ॥ 1
भ्राम्यन्महागिरिनिघर्षणलब्धपृष्ठक
ण्डूयनक्षणसुखायितगाढनिद्र: ।
सुष्वाप दीर्घत रघर्घरघोरघोष:
श्वासाभिभूतजलधे: कमठ: स वोऽव्यात् ॥ 2
नमस्कुर्म: कूर्मं नमदमरकोटीरनिकरप्रस
र्पन्माणिक्यच्छविमिलितमा“ञ्जष्ठवपुषम् ।
जरीजृम्भ<ड्डम्भङ्क्षुमणिरमणीयांशुलहरीप
रीरम्भस्फूर्जद्बलभिदुपलाद्रिप्रतिभटम् ॥ 3
निष्प्रत्यूहमनल्पकल्पचरितस्त्रैलोक्यरक्षागुरु:
क्रीडाकूर्मकलेबर: स भगवा“न्दश्यादमन्दां मुदम् ।
कल्पान्तोदधिमध्यमज्जनवशाद्वयासर्पत: संलुठत्
पृष्ठे यस्य बभूव सैकतकणच्छायं धरित्रीतलम् ॥ 4
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वराहस्तोत्रम्
ऋषय ऊचु:
जितं जितं तेऽजित यज्ञभावन त्रयीं तनुं स्वां परिधुन्वते नम: ।
यद्रोमगर्तेषु निलिल्युरध्वरास्तस्मै नम: कारणसूकराय ते ॥ 1
रूपं तवैतन्ननु दुष्कृतात्मनां दुर्दश{नं देव यदध्वरात्मकम् ।
छन्दांसि यस्य त्वचि बर्हिरोमस्वाज्यं दृशि त्वंघि्रषु चातुहो{त्रम् ॥2
स्रुक् तुण्ड आसत्स्रुव इ{श नासयोरिडोदरे चमसा: कर्णरन्ध्रे ।
प्राशित्रमास्ये ग्रसने ग्रहास्तु ते यच्चर्वणं ते भगवन्नग्निहोत्रम् ॥ 3
दीक्षानुजन्मोपसद: शिरोधरं त्वं प्रायणीयोदयनीयदंष्ट्र: ।
जिˆा प्रवग्र्यस्तव शीर्षकं क्रतो: सभ्यावसथ्यं चितयोऽसवो हि ते ॥ 4
सोमस्तु रेत: सवनान्यव“स्थति: संस्थाविभेदास्तव देव धातव: ।
सत्राण्िा सर्वाणि शरीरसंधिस्त्वं सर्वयज्ञक्रतुरिष्टिबन्धन: ॥ 5
नमो नमस्तेऽखिलमन्त्रदेवताद्रव्याय सर्वक्रतवे कि्रयात्मने ।
वैराग्यभक्त्यात्मजयाऽनुभावितज्ञानाय विङ्क्षागुरवे नमो नम: ॥6
दंष्ट्राग्रकोट्या भगवंस्त्वया धृता विराजते भूधर भू: सभूधरा ।
यथा वनान्नि:सरतो दता धृता मतङ्गजेन्द्रस्य सपत्रप<-नी ॥ 7
त्रयीमयं रूपमिदं च सौकरं भूमण्डले नाथ दता धृतेन ते ।
चका“स्त श्रृङ्गोढघनेन भूयसा कुलाचलेन्द्रस्य यथैव विभ्रम: ॥ 8
संस्थापयैनां जगतीं सतस्थुषां लोकाय पत्नीमसि मातरं पिता ।
विधेम चास्यै नमसा सह त्वया यस्यां स्वतेजोऽग्निमिवारणावधा: ॥ 9
क: श्रह्दधीतान्यतमस्तव प्रभो रसां गताया भुव उद्विबर्हणम् ।
न विस्मयोऽसौ त्वयि विश्वविस्मये यो माययेदं ससृजेऽतिविस्मयम् ॥ 10
वराहस्तुति: 29
विधुन्वता वेदमयं निजं वपुर्जनस्तप:सत्यनिवासिनो वयम् ।
सटाशिखोद्धूतश्िावाम्बुबिन्दुभिर्विमृज्यमाना भृशमीश पाविता: ॥ 11
स वै बत भ्रष्टमतिस्तवैष ते य: कर्मणां पारमपारकर्मण: ।
यङ्क्षोगमायागुणयोगमौहितं विश्वं समस्तं भगव“न्वधेहि शम् ॥ 12
श्रीमद्भागवतत:
—*—
वराहस्तुति:
नमस्तस्मै वराहाय हेलयोद्धरते महीम् ।
सुरमध्यगतो यस्य मेरु: खुरखुरायते ॥ 1
पातु वो मेदिनीदोला बालेन्दुङ्क्षुतितस्करी ।
दंष्ट्रा महावराहस्य पातालगृहदीपिका ॥ 2
हरेली{लावराहस्य दंष्ट्रादण्ड: स पातु व: ।
हेमाद्रिकलसा यत्र धात्री छत्रश्रियं दधौ ॥ 3
स जयति महावराहो जलनिधिजठरे चिरं निमग्नोऽपि ।
येनान्त्रैरिव सह फणिगणैर्बलादुद्धृता धरणी ॥ 4
पातु व: कपटकोलकेशवो यस्य नि:श्वसिमारुतोद्धता ।
उ“च्छ्रतिप्रपतनैरचीक्लृपत्केलिकन्दुकतुलामिला मुहु: ॥ 5
मेरूरुकेसरमुदारदिगन्तपत्रमामूलल“म्बचलशेषशरीरनालम् ।
येनोद्धृतं कुवलयं सलिलात्सलीलमुत्तंसकार्थमिव पातु स वो वराह:॥
न पङ्कैरालेपं कलयति धरित्रीव्ययभयात्
न मुस्तामादत्तेऽप्युरगनगरभ्रंशभयत: ।
न धत्ते ब्रह्माण्डस्फुटनभयतो घर्घररवं
महाक्रोड: पायादिति सकलसंकोचितमुख: ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
न मृङ्क्षीयान्मृद्वी कथमिव मही पोत्रनिकषै:
मुखाग्निज्वालाभि: कनकगिरिरीयान्न विलयम् ।
न शुष्येयु: श्वासै: सलिलनिधय: सप्त च कथं
वराहो व: पायादिति विपुलचिन्तापरिकर: ॥ 8
पातु त्रीणि जग“न्त संततमकूपारात्समभ्युद्धरन्
धात्रीं कोलकलेवर: स भगवान्यस्यैकदंष्ट्राङ्कुरे ।
कूर्म: कन्दति नालति द्विरसन: पत्र“न्त दिग्द“न्तनो
मेरु: कोशति मेदिनी जलजति व्योमापि रोलम्बति ॥ 9
पातु श्रीस्तनपत्रभङ्गमिकरीमुद्रा<ङ्कतोर:स्थलो
देवो व: स जगत्पतिर्मधुवधूवक्त्राब्जचन्द्रोदय: ।
क्रीडाक्रोडतनोर्नवेन्दुविशदे दंष्ट्राङ्कुरे यस्य भू:
भाति स्म प्रलया“ब्धपल्वलतलोत्खातैकमुस्ताकृति: ॥ 10
दृप्यह्दैत्यनित“म्बनीजनमन:सन्तोषसंकोचन:
कुर्याद्विश्वमनश्वरं स भगवान् क्रोडावतारो हरि: ।
यह्दंष्ट्राङ्कुरकोटिकोटरकुटीकोणान्तरस्थेयसी
पृथ्वी भात्यवदातकेतकदलालीनेव भृङ्गाङ्गना ॥ 11
अष्टौ यस्य दिशो दलानि विपुल: कोश: सुवर्णाचल:
कान्तं केसरजालमर्ककिरणा भृङ्गा: पयोदावली ।
नालं शेषमहोरग: प्रविततं वारांनिधेली{लया
तद्व: पातु समुद्धरन्कुवलयं क्रोडाकृति: केशव: ॥ 12
बिभ्राणोऽभिनवेन्दुकोटिकुटिलं दंष्ट्राङ्कुरं लीलया
क्रोडाकारधरो हरि: स भगवान्भूयाद्विभूतिप्रद: ।
यस्यो“त्क्षप्तवत: क्षमाकमलिनीमालम्बमान: क्षणं
लोलद्बालमृणालनालतुलनां भेजे भुजङ्गेश्वर: ॥ 13
वराहस्तुति: 31
मुक्तैर्यास्यति कुत्रचिद्वसुमती दंष्ट्राङ्कुरस्थेयसी
कुक्षौ क्षोभमवाप्स्यति त्रिभुवनं रुद्धैरमीभि: क्रमात् ।
इत्यस्वल्पविकल्पमीलितमते: कण्ठे लुठन्तो मुहु:
क्रोडाकारधरस्य कैटभजित: श्वासानिला: पान्तु व:॥ 14
भूयादेष सतां हिताय भगवान्कोलावतारो हरि:
सिन्धो: क्लेशमपास्य यस्य दशनप्रान्ते नटन्त्या भुव: ।
तारा हारति वारिद“स्तलकति स्वर्वाहिनी माल्यति
क्रीडादर्पणति क्षपापतिरहदे{वश्च ताटङ्कति ॥ 15
लीने श्रोत्रैकदेशे नभसि नयनयोस्तेजसि क्वापि नष्टे
श्वासग्रासोपभुक्ते मरुति जलनिधौ पादरन्ध्रार्धपीते ।
पोत्रप्रान्तैकरोमान्तरविवरगतां मार्गतश्चक्रपाणे:
क्रोडाकारस्य पृथ्वीमकलितविभवं वैभवं व: पुनातु ॥ 16
सिन्धुष्वङ्गावगाह: खुरविवरविशत्तुच्छतोयेषु नाप्त:
प्राप्ता: पातालपङ्के न लुठितरुचय: पोत्रमात्रोपयोगात् ।
दंष्ट्राविष्टेषु नाप्त: शिखरिषु च पुन: स्कन्धकण्डूविनोदो
येनोद्धारे धरित्र्या: स जयति विभुताविघिन्तेच्छो वराह: ॥17
क्वेदानीं दर्पितास्ते घनमदमदिरामोदिनो दि“ग्द्वपेन्द्रा
हे मेरो मन्दराद्रे मलय हिमगिरे साधु व: क्ष्माधरत्वम् ।
शेष श्लाघ्योऽसि दीर्घै: पृथुभुवनभरोच्चण्डशौण्डै: शिरोभि:
शंसन्सोत्प्रासमुच्चैरिति धरणिभृत: पातु युष्मान्वराह: ॥ 18
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रीनरसिंहस्तुति:
प्रह्लादकृता
प्रह्लाद उवाच—
ब्रह्मादय: सुरगणा मुनयोऽथ सिद्धा:
सत्त्वैकतानमतयो वचसां प्रवाहै: ।
नाराधितुं पुरुगणैरधुनापि पिप्रु:
किं तोष्टुमर्हति स मे हरिरुग्रजाते: ॥ 1
मन्ये धनाभिजनरूपतप:श्रुतौज
स्तेज:प्रभावबलपौरुषबुद्धियोगा: ।
नाराधनाय हि भव“न्त परस्य पुंसो
भक्त्या तुतोष भगवान्गजयूथपाय ॥ 2
विप्राद् द्विषङ्गुणयुतादरविन्दनाभपा
दारविन्दविमुखात् श्वपचं वरिष्ठम् ।
मन्ये तदर्पितमनोवचनेहितार्थ
प्राणं पुनाति स कुलं न तु भूरिमान: ॥ 3
नैवात्मन: प्रभुरयं निजलाभपूर्णो
मानं जनादविदुष: करुणो वृणीते ।
यद् यज्जनो भगवते विदधीत मानं
तच्चात्मने प्रतिमुखस्य यथा मुखश्री: ॥ 4
तस्मादहं विगतविक्लव इ{श्वरस्य
सर्वात्मना महि गृणामि यथामनीषम् ।
नीचोऽजया गुणविसर्गमनुप्रविष्ट:
पूयेत येन हि पुमाननुवर्णितेन ॥ 5
श्रीनरसिंहस्तुति:
सर्वे ह्यमी विधिकरास्तव सत्त्वधामनो
ब्रह्मादयो वयमिवेश न चोद्विजन्त: ।
क्षेमाय भूतय उतात्मसुखाय चास्य
विक्रीडितं भगवतो रुचिरावतारै: ॥ 6
तद् यच्छ मन्युमसुरश्च हतस्त्वयाङ्क्ष
मोदेत साधुरपि वृश्चिकसर्पहत्त्या ।
लोकाश्च निवृ{तिमिता: प्रतिय“न्त सर्वे
रूपं नृसिंह विभयाय जना: स्मर“न्त ॥ 7
नाहं बिभेम्यजित तेऽतिभयानकास्य<
जˆार्कनेत्रभ्रुकुटीरभसोग्रदंष्ट्रात् ।
आन्त्रस्रज: क्षतजकेसरशङ्कुकर्णा<
न्नर्ह्रादभीतदिगिभादरिभिन्नखाग्रात् ॥ 8
त्रस्तोऽस्म्यहं कृपणवत्सल दु:सहोग्रस
ंसारचक्रकदनाद् ग्रसतां प्रणीत: ।
बद्ध: स्वकर्मभिरुशत्तम तेऽङ्घ्रिमूलं
प्रीतोऽपवर्गशरणं ˆयसे कदा नु ॥ 9
यस्मात् पि्रयापि्रयवियोगसयोगजन्मशो
काग्निना सकलयोनिषु दह्यमान: ।
दु:खौषधं तदपि दु:खमतद्धियाऽहं
भूमन्भ्रमामि वद मे तव दास्ययोगम् ॥ 10
सोऽहं पि्रयस्य सुहृद: परदेवताया
लीलाकथास्तव नृसिंह विरिङ्क्षागीता: ।
अञ्ज“स्ततम्र्यनुगृणन्गुणविप्रमुक्तो
दुर्गाणि ते पदयुगालयहंससङ्ग: ॥ 11
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
बालस्य नेह शरणं पितरौ नृसिंह
नार्तस्य चागदमुदन्वति मज्जतो नौ: ।
तप्तस्य तत्प्रतिविधिर्य इहाञ्जसेष्टस्
तावद् विभो तनुभृतां त्वदुपेक्षितानाम् ॥ 12
य“स्मन्यतो यर्हि येन च यस्य यस्माद्
यस्मै यथा यदुत यस्त्वपर: परो वा ।
भाव: करोति विकरोति पृथक्स्वभाव:
सङ्क्षाोदितस्तदखिलं भवत: स्वरूपम् ॥ 13
माया मन: सृजति कर्ममयं बलीय:
कालेन चोदितगुणानुमतेन पुंस: ।
छन्दोमयं यदजयार्पितषोडशारं
संसारचक्रमज कोऽतितरेत् त्वदन्य: ॥ 14
स त्वं हि नित्यविजितात्मगुण: स्वधामन
कालो वशीकृतविसृज्यविसर्गश<क्त: ।
चक्रे विसृष्टमजयेश्वर षोडशारे
निष्पीर्मानमुपकर्ष विभो प्रपन्नम् ॥ 15
दृष्टा मया दिवि विभोऽखिलधिष्ण्यपानामा
यु: श्रियो विभव इच्छति याञ्जनोऽयम् ।
येऽस्म“त्पतु: कुपितहासविजृ“म्भतभ्रूविस्
फूर्जितेन लुलिता: स तु ते निरस्त: ॥ 16
तस्मादमूस्तनुभृतामहमाशिषो ज्ञ
आयु: श्रियं विभवमै“न्द्रयमा विरिङ्क्षाात् ।
नेच्छामि ते विलुलितानुरुविक्रमेण
कालात्मनोपनय मां निजभृत्यपार्श्वम् ॥ 17
श्रीनरसिंहस्तुति:
कुत्राशिष: श्रुतिसुखा मृगतृष्णिरूपा:
क्वेदं कलेवरमशेषरुजां विरोह: ।
निर्विङ्क्षते न तु जनो यदपीति विद्वान्
कामानलं मधुलवै: शमयन्दुरापै: ॥ 18
क्वाहं रज:प्रभव इ{श तमोऽधिकेऽ“स्मन्
जात: सुरेतरकुले क्व तवानुकम्पा ।
न ब्रह्मणो न तु भवस्य न वै रमाया
यन्मेऽर्पित: शिरसि प-कर: प्रसाद: ॥ 19
नैषा परावरमतिर्भवतो ननु स्या
ज्जन्तोर्यथाऽऽत्मसुहृदो जगतस्तथापि ।
संसेवया सुरतरोरिव ते प्रसाद:
सेवानुरूपमुदयो न परावरत्वम् ॥ 20
एवं जनं निपतितं प्रभवाहिकूपे
कामाभिकाममनु य: प्रपतन्प्रसङ्गात् ।
कृत्वाऽऽत्मसात् सुरर्षिणा भगवन् गृहीत:
सोऽयं कथं नु विसृजे तव भृत्यसेवाम् ॥ 21
मत्प्राणरक्षणमनन्त पितुर्वधश्च
मन्ये स्वभृत्यऋषिवाक्यमृतं विधातुम् ।
खड्गं प्रगृह्य यदवोचदसद्विधित्सुस्
त्वामीश्वरो मदपरोऽवतु कं हरामि ॥ 22
एकस्त्वमेव जगदेतदमुष्य यत्त्वमा
ङ्क्षन्तयो: पृथगवस्यसि मध्यतश्च ।
सृष्ट्वा गुणव्यतिकरं निजमाययेदं
नानेव तैरवसितस्तदनुप्रविष्ट: ॥ 23
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
त्वं वा इदं सदसदीश भवांस्ततोऽन्यो
माया यदात्मपरबुद्धिरियं ह्यपार्था ।
यद् यस्य जन्म निधनं “स्थतिरीक्षणं च
तद् वै तदेव वसुकालवदष्टितर्वो: ॥ 24
न्यस्येदमात्मनि जगद् विलयाम्बुमध्ये
शेषेऽऽत्मना निजसुखानुभवो निरीह: ।
योगेन मीलितदृगात्मनिपीतनिद्रस्
तुर्ये “स्थतो न तु तमो न गुणांश्च युङ्क्षे ॥ 25
तस्यैव ते वपुरिदं निजकालशक्त्या
सङ्क्षाोदितप्रकृतिधर्मण आत्मगूढम् ।
अम्भस्यनन्तशयनाद् विरमत्समाधेना
{भेरभूत् स्वकणिकावटवन्महाब्जम् ॥ 26
तत्सम्भव: कविरतोऽन्यदपश्यमानस्
त्वां बीजमात्मनि ततं स्वबहिर्विचिन्त्य ।
नाविन्ददब्दशतमप्सु निमज्जमानो
जातेऽङ्कुरे कथमु होपलभेत बीजम् ॥ 27
स त्वात्मयोनिरतिवि“स्मत आ“स्थतोऽब्जं
कालेन तीव्रतपसा परिशुद्धभाव: ।
त्वामात्मनीश भुवि गन्धमिवात्िासूक्ष्मं
भूते“न्द्रयाशयमये विततं ददश{ ॥ 28
एवं सहस्रवदनाङ्घ्रिशिर: करोरुना
सास्यकर्णनयनाभरणायुधाëम् ।
मायामयं सदुपलक्षितस“न्नवेशं
दृष्ट्वा महापुरुषमाप मुदं विरिङ्क्षा: ॥ 29
श्रीनरसिंहस्तुति:
तस्मै भवान्हयशिरस्तनुवं च बिभ्रद्
वेदद्रुहावतिबलौ मधुकैटभाख्यौ ।
हत्वाऽऽनयच्छ्रु
तिगणांस्तु रजस्तमश्च
सत्त्वं तव पि्रयतमां तनुमामन“न्त ॥ 30
इत्थं नृतिर्यगृषिदेवझषावतारैलो
{कान् विभावयसि हंसि जगत्प्रतीपान् ।
धर्मं महापुरुष पासि युगानुवृत्तं
छन्न: कलौ यदभवस्त्रियुगोऽथ स त्वम् ॥ 31
नैतन्मनस्तव कथासु विकुण्ठनाथ
सम्प्रीयते दुरितदुष्टमसाधु तीव्रम् ।
कामातुरं हर्षशोकभयैषणार्तं
त“स्मन्कथं तव गतिं विमृशामि दीन: ॥ 32
जिˆैकतोऽच्युत विकर्षति मावितृप्ता
शिश्नाोऽन्यतस्त्वगुदरं श्रवणं कुतश्चित् ।
घ्राणोऽन्यतश्चपलदृक् क्व च कर्मश<क्तर्ब
ˆय: सपत्न्य इव गेहपतिं लुन“न्त ॥ 33
एवं स्वकर्मपतितं भववैतरण्याम
न्योन्यजन्ममरणाशनभीतभीतम् ।
पश्र्यञ्जनं स्वपरविग्रहवैरमैत्रं
हन्तेति पारचर पीपृहि मूढमङ्क्ष ॥ 34
को न्वत्र तेऽखिलगुरो भगवन्प्रयास
उत्तारणेऽस्य भवसम्भवलोपहेतो: ।
मूढेषु वै महदनुग्रह आर्तबन्धो
किं तेन ते पि्रयजनाननुसेवतां न: ॥ 35
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
नैवोद्विजे पर दुरत्ययवैतरण्यास्
त्वद्वीर्यगायनमहामृतमग्नचित्त: ।
शोचे ततो विमुखचेतस इ“न्द्रयार्थमा
यासुखाय भरमुद्वहतो विमूढान् ॥ 36
प्रायेण देव मुनय: स्वविमु<क्तकामा
मौनं चर“न्त विजने न परार्थनिष्ठा: ।
नैता“न्वहाय कृपणा“न्वमुमुक्ष एको
नान्यं त्वदस्य शरणं भ्रमतोऽनुपश्ये ॥ 37
यन्मैथुनादि गृहमेधिसुखं हि तुच्छं
कण्डूयनेन करयोरिव दु:खदु:खम् ।
तृप्य“न्त नेह कृपणा बहुदु:खभाज:
कण्डूतिवन्मनसिजं विषहेत धीर: ॥ 38
मौनव्रतश्रुततपोऽध्ययनस्वधर्मव्
याख्यारहोजपसमाधय आपवग्र्या: ।
प्राय: परं पुरुष ते त्वजिते“न्द्रयाणां
वार्ता भवन्त्युत न वात्र तु दा“म्भकानाम् ॥ 39
रूपे इमे सदसती तव वेदसृष्टे
बीजाङ्कुराविव न चान्यदरूपकस्य ।
युक्ता: समक्षमुभयत्र विचिन्वते त्वां
योगेन व<…मिव दारुषु नान्यत: स्यात् ॥ 40
त्वं वायुरग्निरवनिर्वियदम्बुमात्रा:
प्राणे“न्द्रयाणि हृदयं चिदनुग्रहश्च ।
सर्वं त्वमेव सगुणो विगुणश्च भूमन्
नान्यत् त्वदस्त्यपि मनोवचसा निरुक्तम् ॥ 41
श्रीनृसिंहस्तोत्रम्
नैते गुणा न गुणिनो महदादयो ये
सर्वे मन:प्रभृतय: सहदेवमत्र्या: ।
आङ्क्षन्तवन्त उरुगाय विद“न्त हि त्वामे
वं विमृश्य सुधियो विरम“न्त शब्दात् ॥ 42
तत् तेऽर्हत्तम नम:स्तुतिकर्मपूजा:
कर्म स्मृतिश्चरणयो: श्रवणं कथायाम् ।
संसेवया त्वयि विनेति षडङ्गया किं
भ<क्तं जन: परमहंसगतौ लभेत ॥ 43
—*—
नारकिकृत
श्रीनृसिंहस्तोत्रम्
ओं नमो भगवते तस्मै केशवाय महात्मने ।
यन्नामकीर्तनात्सङ्क्षो नरकाग्नि: प्रशाम्यति ॥ 1
भक्तपि्रयाय देवाय परस्मै हरये नम: ।
लोकनाथाय शान्ताय यज्ञेशायादिमूर्तये ॥ 2
अनन्तायाप्रमेयाय नरसिंहाय ते नम: ।
नारायणाय गुरवे शङ्खचक्रगदाभृते ॥ 3
वेदपि्रयाय महते विक्रमाय नमो नम: ।
वराहायाप्रतक्र्याय वेदाङ्गाय महीभृते ॥ 4
नमो ङ्क्षुतिमते नित्यं ब्राह्मणाय नमो नम: ।
वामनाय बहुज्ञाय वेदवेदांगधारिणे ॥ 5
(श्रीमद्भागवतत:)
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
बलिबन्धनदक्षाय वेदपालाय ते नम: ।
विष्णवे सुरनाथाय व्यापिने परमात्मने ॥ 6
चतुर्भुजाय शुद्धाय शुद्धद्रव्याय ते नम: ।
जामदग्न्याय रामाय दुष्टक्षत्रान्तकारिणे ॥ 7
रामाय रावणान्ताय नमस्तुभ्यं महात्मने ।
अस्मानुद्धर गोविंद पूतिग“न्धन्नमोऽस्तु ते ॥ 8
स्तोत्रमेतत्पठेङ्क्षस्तु निरयान्मुच्यते च स:।
नास्त्यत्र संशय: स्वल्प: प्रत्यहं पाठमाचरेत् ॥ 9 (नृसिंहपुराणे)
—*—
श्रीशङ्करभगवत्पादकृतम्
श्री लक्ष्मीनृसिंहकरावलम्बस्तोत्रम् ।
श्रीमत्पयोनिधिनिकेन चक्रपाणे
भोगीन्द्रभोगमणिर“ञ्जतपुण्यमूर्ते ।
योगीश शाश्वत शरण्य भवा“ब्धपोत
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 1
ब्रह्मेन्द्ररुद्रमरुदर्ककिरीटकोटिस
ंघट्टिताङ्घ्रिकमलामलका“न्तकान्त ।
लक्ष्मीलसत्कुचसरोरुह राजहंस
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 2
संसारघोरगहने चरतो मुरारे
मारोग्रभीकरमृगप्रचुरार्दितस्य ।
आर्तस्य मत्सरनिदाघनिपीडितस्य
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 3
श्री लक्ष्मीनृसिंहकरावलम्बस्तोत्रम् ।
संसारकूपमतिघोरमगाधमूलं
संप्राप्य दु:खशतसर्पसमाकुलस्य ।
दीनस्य देव कृपणापदमागतस्य
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 4
संसारसागरविशालकरालकालनक्र
ग्रहग्रसननिग्रहविग्रहस्य ।
व्यग्रस्य रागरसनोर्मिनिपीडितस्य
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 5
संसारवृक्षमघबीजमनंतकर्म
शाखाशतं करणपत्रमनन्तपुष्पम् ।
आरुह्य दु:खफलितं पततो दयालो
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 6
संसारसर्पघनवक्त्रभयोग्रतीव्र
दंष्ट्राकरालविषदग्धविनष्टमूर्ते: ।
नागारिवाहन सुधा“ब्धनिवास शौरे
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 7
संसारदावदहनातुरभीकरोरु-
ज्वालावलीभिरतिदग्धतनूरुहस्य ।
त्वत्पादप-सरसीशरणागतस्य
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 8
संसारजालपतितस्य जगन्निवास
सर्वे“न्द्रयार्थबडिशार्थझषोपमस्य ।
प्रोत्खंडितप्रचुरतासुकमस्तकस्य
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 9
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
संसारभीकरकरीन्द्रकराभिघात
नि“ष्पष्टमर्मवपुष: सकलार्तिनाश ।
प्राणप्रयाणभवभीतिसमाकुलस्य
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 10
अन्धस्य मे हृतविवेकमहाधनस्य
चौरै: प्रभो बलिभिरि“न्द्रयनामधेयै: ।
मोहान्धकूपकुहरे विनिपातितस्य
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 11
संसारसागरविशालकरालकालनक्र
ग्रहग्रसितनिग्रहविग्रहस्य ।
व्यग्रस्य रागनिचयोर्मिनिपीडितस्य
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 12
बध्वा गले यमभटा बहु तर्जयन्त:
कर्ष“न्त यत्र भवपाशशतैर्युतं माम् ।
एकाकिनं परवशं चकितं दयालो
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 13
एकेन चक्रमपरेण करेण शङ्खं
अन्येन सिन्धुतनयामवलंब्य तिष्ठन् ।
वामेतरेण वरदाभयप-चि…ं
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 14
प्रह्लादनारद पराशर पुण्डरीकव्
यासदिभागवत पुंगवहृन्निवास ।
भक्तानुरक्त परिपालन पारिजात
लक्ष्मीनृसिंह मम देहि करावलम्बम् ॥ 15
श्री लक्ष्मीनृसिंहपङ्क्षारत्नस्तोत्रम्
लक्ष्मीपते कमलनाथ सुरेश विष्णो
वैकुण्ठ कृष्ण मधुसूदन पुष्कराक्ष ।
ब्रह्मण्य केशव जनार्दन वासुदेव
देवेश देहि कृपणस्य करावलम्बम् ॥ 16
लक्ष्मीनृसिंहचरणात्तमधुव्रतेन
स्तोत्रं कृतं सुखकरं भुवि शङ्करेण ।
ये तत्पठ“न्त मनुजा हरिभ<क्तयुक्ता:
ते या“न्त तत्पदसरोजमखण्डरूपम् ॥ 17
—*—
श्रीशङ्करभगवत्पादकृतम्
लक्ष्मीनृसिंहपङ्क्षारत्नस्तोत्रम्
त्वत्प्रभुजीवपि्रयमिच्छसि चेन्नरहरिपूजां कुरु सततं
प्रतिबिम्बालङ्कृतिधृतिकुशलो बिम्बालङ्कृतिमातनुते ।
चेतोभृङ्ग भ्रमसि वृथा भवमरुभूमौ विरसायां
भज भज लक्ष्मीनरसिंहानघपदसरसिजमकरंदम्॥ 1
शुक्तौ रजतप्रतिभा जाता कटकाङ्क्षर्थसमर्था चेत्
दु:खमयी ते संसृतिरेषा निवृ{तिदाने निपुणा स्यात् ।
चेतोभृङ्ग भ्रमसि वृथा भवमरुभूमौ विरसायां
भज भज लक्ष्मीनरसिंहानघपदसरसिजमकरन्दम् ॥ 2
आकृतिसाम्याच्छाल्मलिकुसुमे स्थलनलिनत्वभ्रममकरो:
गन्धरसाविह किमु विङ्क्षेते विफलं भ्राम्यसि भृशविरसेऽ“स्मन् ।
चेतोभृङ्ग भ्रमसि वृथा भवमरुभूमौ विरसायां
भज भज लक्ष्मीनरसिंहानघपदसरसिजमकरन्दम् ॥ 3
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
स्रक्चन्दनवनितादीन् विषयान् सुखदान् मत्वा तत्र विहरसे
गन्धफलीसदृशा ननु तेऽमी भोगानन्तरदु:खकृत: स्यु: ।
चेतोभृङ्ग भ्रमसि वृथा भवमरुभूमौ विरसायां
भज भज लक्ष्मीनरसिंहानघपदसरसिजमकरन्दम् ॥ 4
तव हितमेकं वचनं वक्ष्ये श्रृणु सुखकामो यदि सततं
स्वपने दृष्टं सकलं हि मृषा जाग्रति च स्मर तद्वदिति ।
चेतोभृङ्ग भ्रमसि वृथा भवमरुभूमौ विरसायां
भज भज लक्ष्मीनरसिंहानघपदसरसिजमकरन्दम् ॥ 5
—*—
नृसिंहस्तोत्रम्
ब्रह्मोवाच ।
नतोऽस्म्यनन्ताय दुरन्तशक्तये विचित्रवीर्याय पवित्र कर्मणे ।
विश्वस्य सर्ग“स्थतिसंयमान्गुणै: स्वलीलया संदधतेऽव्ययात्मने ॥
श्रीरुद्र उवाच—
कोपकालो युगान्तस्ते हतोऽयमसुरोऽल्पक: ।
तत्सुतं पाह्युपसृतं भक्तं ते भक्तवत्सल ॥ 2
इन्द्र उवाच—
प्रत्यानीता: परम भवता त्रायता न: स्वभागा:
दैत्याक्रान्तं हृदयकमलं त्वङ्क्षृहं प्रत्यबोधि ।
कालग्रस्तं कियदिदमहो नाथ शुश्रूषतां ते
मु<क्तस्तेषां नहि बहुमता नारसिंहापरै: किम् ॥ 3
नृसिंहस्तोत्रम्
ऋषय ऊचु–
त्वं नस्तप: परममात्थ यदात्मतेजो येनेदमादिपुरुषात्मगतं ससर्ज ।
तद्विप्रलुप्तममुनाङ्क्ष शरण्यपाल रक्षागृहीतवपुषा पुनरन्वमस्था: ॥ 4
पितर ऊचु:–
श्राद्धानि नोऽधिबुभुजे प्रसभं तनूजै:
दत्तानि तीर्थसमयेऽप्यपि यत्तिलाम्बु ।
तस्योदरान्नखविदीर्णवपाङ्क्ष आच्र्छत्
तस्मै नमो नृहरयेऽखिलधर्मगोप्त्रे ॥ 5
सिद्धा ऊचु:–
यो नो गतिं योगसिद्धामसाधुरहारषीङ्क्षोगतपोबलेन ।
नानादर्पं तं नखैर्निर्ददार तस्मै तुभ्यं प्रणता: स्मो नृसिंह ॥ 6
विङ्क्षाधरा ऊचु:–
विङ्क्षां पृथग्धारणयाऽनुराद्धां न्यषेधदज्ञो बलवीर्यदृप्त: ।
स येन संख्ये पशुवद्धतस्तं मायानृसिंहं प्रणता: स्म नित्यम् ॥ 7
नागा ऊचु:–
येन पापेन रत्नानि स्त्रीरत्नानि हृतानि न: ।
तद्वक्ष:पाटनेनासां दत्तानन्द नमोऽस्तु ते ॥ 8
मनव ऊचु:–
मनवो वयं तव निदेशकारिणो दितिजेन देव परिभूतसेतव: ।
भवता खल: स उपसंहृत: प्रभो करवाम ते किमनुशाधि किंकरान् ॥ 9
प्रजापतय ऊचु:–
प्रजेशा वयं ते परेशाभिसृष्टा न येन प्रजा वै सृजामो निषिद्धा: ।
स एष त्वया भिन्नवक्षा नु शेते जगन्मङ्गलं सत्त्वमूर्तेऽवतार: ॥ 10
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
गन्धर्वा ऊचु:–
वयं विभो ते नटनाट्यगायका येनात्मसाद्वीर्यबलौजसा कृता: ।
स एष नीतो भवता दशामिमां किमुत्पथस्थ: कुशलाय कल्पते ॥ 11
चारणा ऊचु:–
हरे तवांघि्रपङ्कजं भवापवर्गमाश्रिता: ।
यदेव साधु हृच्छयस्त्वयाऽसुर: समापित: ॥ 12
यक्षा ऊचु:–
वयमनुचरमुख्या: कर्मभिस्ते मनोज्ञैस्त इह दितिसुतेन प्रापिता वाहकत्वम् ।
स तु जनपरितापं तत्कृतं जानता ते नरहर उपनीत: पङ्क्षातां पङ्क्षाविंश ॥ 13
किंपुरुषा ऊचु:–
वयं किंपुरुषास्त्वं तु महापुरुष इ{श्वर: ।
अयं कुपुरुषो नष्टो धिक्कृत: साधुभिर्यदा ॥ 14
वैतालिका ऊचु:–
सभासु सत्रेषु तवामलं यशो गीत्वा सपर्यां महतीं लभामहे ।
यस्तां व्यनैषीद्भृशमेष दुर्जनो दिष्टया हतस्ते भगवन्यथाऽऽमय: ॥ 15
किन्नरा ऊचु:–
वयमीश किन्नरगणास्तवानुगा दितिजेन विष्टिममुनाऽनुकारिता: ।
भवता हरे स वृजिनोऽवसादितो नरसिंह नाथ विभवाय नो भव ॥ 16
विष्णुपार्षदा ऊचु:–
अङ्क्षैतद्धरिनररूपमद्भुतं ते दृष्टं न: शरणद सर्वलोकशर्म ।
सोऽयं ते विधिकर इ{श विप्रशप्तस्तस्येदं निधनमनुग्रहाय वि-: ॥ 17
(भागवतत:)
—*—
नरसिंहस्तुति:
प्रह्लादकृता
नरसिंहस्तुति:
नमस्ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते पुरुषोत्तम ।
नमस्ते सर्वकालात्मन् नमस्ते तिग्मचकि्रणे ॥ 1
ब्रह्मत्वे सृजते विश्वं “स्थतौ पालयते पुन: ।
रुद्ररूपाय कल्पान्ते नमस्तुभ्यं त्रिमूर्तये ॥ 2
देवा यक्षासुरा: सिद्धा नागा गन्धर्वकिन्नरा: ।
पिशाचा राक्षसाश्चैव मनुष्या: पशवस्तथा ॥ 3
पक्षिण: स्थावराश्चैव पिपीलिकसरीसृपा: ।
भूरापोऽग्निर्नभो वायु: शब्द: स्पश{स्तथा रस: ॥ 4
रूपं गन्धो मनो बुद्धिरात्मा कालस्तथा गुणा: ।
एतेषां परमार्थश्च सर्वमेतत्त्वमच्युत ॥ 5
विङ्क्षाविङ्क्षे भवान्सत्यं असत्यं त्वं विषामृते ।
प्रवृत्तं च निवृत्तं च कर्म वेदोदितं भवान् ॥ 6
समस्तकर्मभोक्ता च कर्मोपकरणानि च ।
त्वमेव विष्णो सर्वाणि सर्वकर्मफलं च यत् ॥ 7
मय्यन्यत्र तथाऽन्येषु भूतेषु भुवनेषु च ।
तवैव व्याप्तिरैश्वर्यगुणसंसूचिकी प्रभो ॥ 8
त्वां योगिनश्चिन्तय“न्त त्वां यज“न्त च याजका: ।
हव्यकव्यभुगेकस्त्वं पितृदेवस्वरूपधृक् ॥ 9
रूपं महत्ते “स्थतमत्र विश्वं ततश्च सूक्ष्मं जगदेतदीश ।
रूपाणि सर्वाणि च भूतभेदास्तेष्वन्तरात्माख्यमतीव सूक्ष्मम् ॥ 10
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
तस्माच्च सूक्ष्मादिविशेषणानामगोचरे यत्परमात्मरूपम् ।
किमप्यच्िान्त्यं तव रूपम“स्त तस्मै नमस्ते पुरुषोत्तमाय ॥ 11
सर्वभूतेषु सर्वात्मन् या श<क्तरपरा तव ।
गुणाश्रया नमस्तस्यै शाश्वतायै सुरेश्वर ॥ 12
याऽस्तीशागोचरा वाचां मनसां चाविशेषणा ।
ज्ञानिज्ञानपरिच्छेङ्क्षा तां वन्दे स्वेश्वरीं पराम् ॥ 13
ओं नमो वासुदेवाय तस्मै भगवते सदा ।
व्यतिरिक्तं न यस्या“स्त व्यतिरिक्तोऽखिलस्य य: ॥ 14
नमस्तस्मै नमस्तस्मै नमस्तस्मै महात्मने ।
नाम रूपं न यस्यैको योऽ“स्तत्वेनोपलभ्यते ॥ 15
यस्यावताररूपाणि समर्च“न्त दिवौकस: ।
अपश्र्यन्त: परं रूपं नमस्तस्मै महात्मने ॥ 16
योऽन्त“स्तष्ठन्नशेषस्य पश्र्यतीश: शुभाशुभम् ।
तं सर्वसाक्षिणं विश्वं नमस्ये परमेश्वरम् ॥ 17
नमोऽस्तु विष्णवे तस्मै यस्याभिन्नमिदं जगत् ।
ध्येय: स जगतामाङ्क्ष: स प्रसीदतु मेऽव्यय: ॥ 18
यत्रोतमेतत्प्रोतं च विश्वमक्षरमव्ययम् ।
आधारभूत: सर्वस्य स प्रसीदतु मे हरि: ॥ 19
ओं नमो विष्णवे तस्मै नमस्तस्मै पुन: पुन: ।
यत्र सर्वं यत: सर्वं य: सर्वं सर्वसंश्रय: ॥ 20
भगवानुवाच—
सर्वगत्वादनन्तस्य स एवाहमव“स्थत: ।
मत्त: सर्वमहं सर्वं मयि सर्वं सनातने ॥ 21
नरसिंहस्तुति:
अहमेवाक्षयो नित्य: परमात्माऽऽत्मसंश्रय: ।
ब्रह्मसंज्ञोऽहमेवाग्रे तथाऽन्ते च पर: पुमान् ॥ 22
प्रह्लाद उवाच—
देव प्रपन्नार्तिहर प्रसादं कुरु केशव ।
अवलोकनदानेन भूयो मां पावयाच्युत ॥ 23
नाथ योनिसहस्रेषु येषु येषु व्रजाम्यहम् ।
तेषु तेष्वच्युता भ<क्तरच्युतास्तु सदा त्वयि ॥ 24
या प्रीतिरविवेकानां विषयेष्वनपामिनी ।
त्वामनुस्मरत: सा मे हृदयान्माऽपसर्पतु ॥ 25
नमस्ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते पुरुषोत्तम ।
नमस्ते सर्वलोकात्मन् नमस्ते तिग्मचकि्रणे ॥ 26
नमो ब्रह्मण्यदेवाय गोब्रह्मणहिताय च ।
जगद्धिताय कृष्णाय गोविन्दाय नमो नम: ॥ 27
—*—
नारायणप“ण्डतकृता
नरसिंहस्तुति:
प्रलयरविकरालाकाररुक्चक्रवालं
व्िारलयदुरुरोचीरोचिताशान्तराल ।
प्रतिभयतमकोपात्युत्कटोच्चाट्टहासिन्
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 1
सरसरभसपादापातभाराभिराव
प्रचकितचलसप्तद्वन्द्वलोकस्तुतस्त्वम् ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रिपुरुधिरनिषेकेणैव शोणाङ्घ्रिशालिन्
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 2
तव घनघनघोषो घोरमाघ्राय जङ्क्षा
परिघमलघुमूरुव्याजतेजोगिरिं च ।
घनविघटितमागाह्दैत्यजङ्क्षालसङ्क्षो
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 3
कटकिकटकराजद्धाटकाग्रयस्थलाभा
प्रकटपटतटित्ते सत्कटिस्थाऽतिपट्वी ।
कटुककटुकदुष्टाटोपदृष्टिप्रमुष्टौ
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 4
प्रखरनखरवज्रोत्खातरूक्षादिवक्ष:
शिखरिशिखररक्तैराक्तसन्दोहदेह ।
सुवलिभशुभकुक्षे भद्रगम्भीरनाभे
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 5
स्फुरयति तव साक्षात्सैव नक्षत्रमाला
क्षपितदितिजवक्षोव्याप्तनक्षत्रमार्गम् ।
अरिदरधर जान्वासक्तहस्तद्वयाहो
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 6
कटुविकटसटौघोद्धट्टनाद् भ्रष्टभूयो
घनपटलविशालाकाशलब्धावकाशम् ।
करपरिघविमर्दप्रोङ्क्षमं ध्यायतस्ते
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 7
हयलुठदलघिष्ठोत्कण्ठदष्टोष्ठविङ्क्षुत्
सट शठकठिनोर: पीठभित्सुष्ठु निष्ठाम् ।
नरसिंहस्तुति:
पठति नु तव कण्ठाधिष्ठघोरान्त्रमाला
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 8
हतबहुमिहिराभासह्यसंहाररंहो
हुतवह बहुहेतिह्रेषिकानन्तहेति ।
अहितविहितमोहं संवहन् सैंहमास्यं
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 9
गुरुगुरुगिरिराजत्कन्दरान्तर्गते वा
दिनमणिमणिश्रृङ्गे वान्तव<…प्रदीप्ते ।
दधदतिकटुदंष्ट्रे भीषणोज्जिˆवक्त्रे
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 10
अपरितविबुधा“ब्धध्यानधैर्यं विदध्य
द्विविधविबुधधीश्रद्धापितेन्द्रारिनाशम् ।
निदधदतिकटाहोद्धट्टनेद्धाट्टहासं
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 11
त्रिभुवनतृणमात्रत्राणतृष्णं तु नेत्र
त्रयमतिलघितार्चिर्विष्टपाविष्टपादम् ।
नवतररविरत्नं धारयन् रूक्षवीक्षं
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 12
भ्रमदभिभवभूभृद्भूरिभूभारसद्भिद्
भिदभिनव (विभवभ्रू) विदभ्रूविभ्रमादभ्रशुभ्र ।
ऋभुभवभयभेत्तर्भासि भोभोविभाभि:
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 13
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रवणखचितचङ्क्षात्कुण्डलोच्चण्ड (लोल) गण्ड
भ्रुकुटिकटुललाटश्रेष्ठनासारुणोष्ठ ।
वरद सुरद राजत्केशरोत्सारितारे
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 14
कचि (प्रवि) कचकचराजद्रत्नकोटीरशालिन्
गलगतगलदुस्रोदाररत्नाङ्गदाë ।
कनककटककाङ्क्षाीशिंजिनीमुद्रिकावन्
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 15
अरिदरमसिखेटौ बाणचापे गदां सन्-
मुसलमपि कराभ्यामंकुशं पाशवर्यम् ।
करयुगल धृतान्त्रस्र“ग्वभिन्नारिवक्षो
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 16
चट चट चट दूरं मोहय भ्रामयारीन्
कडि कडि कडि कामं ज्वालय स्फोटयस्व ।
जहि जहि जहि वेगं शात्रवं सानुबन्धं
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 17
विधिभवविबुधेशभ्रामकाग्निस्फुलिङ्ग
प्रसविविकटदंष्ट्रोज्जिˆवक्त्र त्रिनेत्र ।
कल कल कल कामं पाहि मां ते सुभक्तं
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 18
कुरु कुरु करुणां तां साङ्कुरां दैत्यपोते
दिश दिश विशदां मे शाश्वतीं देव दृष्टिम् ।
जय जय जय मूर्तेऽनार्त जेतव्यपक्षं
दह दह नरसिंहासह्यवीर्याहितं मे ॥ 19
नरसिंहस्तुति:
स्तुतिरियमहितघ्नी सेविता नारसिंही
तनुरिव परिशान्ता मालिनी साभितोऽलम् ।
तदखिलगुरुमाग्न्यश्रीदरूपा लसद्भि:
सुनियमनयकृत्यै: सङ्क्षुणैर्नित्ययुक्ता ॥ 20
लिकुचतिलकसूनु: सद्धितार्थानुसारी
नरहरिनुतिमेतां शत्रुसंहारहेतुम् ।
अकृत सकलपापध्वंसिनीं य: पठेत्तां
व्रजति नृहरिलोकं कामलोभाङ्क्षसक्त: ॥ 21
—*—
नृसिंहस्तुति:
सुरासुरशिरोरत्नका“न्तविच्छुरिताङ्घ्रये ।
नमस्त्रिभुवनेशाय हरये सिंहरूपिणे ॥ 1
शत्रो: प्राणानिला: पङ्क्षा वयं दश जयोऽत्र क: ।
इति कोपादिवाताम्रा: पान्तु वो नृहरेर्नखा: ॥ 2
प्रोज्ज्वलज्ज्वलनज्वालाविकटोरुसटाच्छट: ।
श्वासक्षिप्तकुलक्ष्माभृत्पातु वो नरकेसरी ॥ 3
व्याधूतकेसरसटाविकरालवक्त्रं
हस्ताग्रविस्फुरितशङ्खगदासिचक्रम् ।
आविष्कृतं सपदि येन नृसिंहरूपं
नारायणं तमपि विश्वसृजं नमामि ॥ 4
दैत्या“स्थपञ्जरविदारणलब्धरन्ध्ररक्ताम्बुनिर्जरसरिद्धनजातपङ्का: ।
बालेन्दुकोटिकुटिला: शुकचङ्क्षाुभासा रक्षन्तु सिंहवपुषो नखरा हरेर्व: ॥ 5
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दिश्यात्सुखं नरहरिर्भुवनैकवीरो यस्याहवे दितिसुतोह्दलनोङ्क्षतस्य ।
क्रोधोद्धतं मुखमवेक्षितुमक्षमत्वं जानेऽभवन्निजनखेष्वपि यन्नतास्ते ॥ 6
वपुर्दलनसंभ्रमात्स्वनखरं प्रविष्टे रिपौ
क्व यात इति विस्मयात्प्रहितलोचन: सर्वत: ।
वृथेति करताडनान्निपतितं पुरो दानवं
निरीक्ष्य भुवि रेणुवज्जयति जातहासो हरि: ॥ 7
चटच्चटिति चर्मणि च्छमिति चोच्छलच्छोणिते
धगद्धगिति मेदसि स्फुटरवेऽ“स्थनि ष्ठागिति ।
पुनातु भवतो हरेरमरवैरिवक्ष:स्थल
क्वणत्करजपञ्जरक्रकचकाषजन्माऽनल: ॥ 8
ससत्वरमितस्ततस्ततविहस्तहस्ताटवी<
नकृत्तसुरशत्रुहृत्क्षतजसिक्तवक्ष:स्थल: ।
स्फुरद्वरगभ“स्तभि: स्थगितसप्तसप्तिङ्क्षुति:
समस्तनिगमस्तुतो नृहरिरस्तु न: स्वस्तये ॥ 9
चङ्क्षाच्चण्डनखाग्रभेदविगलह्दैत्येन्द्रवक्ष:क्षरद्
रक्ताभ्यक्तसुपाटलोद्भटसदासंभ्रान्तभीमानन: ।
तिर्यक्कण्ठकठोरघोषघटनासर्वाङ्गखवी{भवद्
दिङ्मातङ्गनिरीक्षितो विजयते वैकुण्ठकण्ठीरव: ॥ 10
दंष्ट्रासंकटवक्त्रकन्दरललज्जिˆस्य हव्याशनज्वा
लाभासुरभूरिकेसरसटाभारस्य दैत्यद्रुह: ।
व्यावल्गद्बलवद्धिरण्यकशिपुक्रोडस्थलास्फालन
स्फारप्रस्फुटद“स्थपञ्जररवक्रूरा नखा: पान्तु व: ॥ 11
सोमार्धायितनि“ष्पधानदशन: संध्यायितान्तर्मुखो
बालार्कायितलोचन: सुरधनुले{खायितभ्रूलत: ।
नरसिंहस्तुति:
अन्तर्नादनिरोधपीवरगलत्त्वक्कूपनिर्यत्तडित्-
तारस्फारसटावरुद्धगगन: पायान्नृसिंह: स व: ॥ 12
विङ्क्षुच्चक्रकरालकेसरसटाभारस्य दैत्यद्रुह:
शोणन्नेत्रहुताशडम्बरभृत: सिंहाकृते: शा<ङ्ग{ण: ।
विस्फूर्जङ्क्षलगर्जितर्जितककुम्मातङ्गदर्पोदया:
संरम्भा: सुखयन्तु व: खरनखक्षुण्णद्विषद्वक्षस: ॥ 13
दैत्यानामधिपे नखाङ्कुरकुटीकोणप्रविष्टात्मनि
स्फारीभूतकरालकेसरसटासंघातघोराकृते: ।
सक्रोधं च सविस्मयं च सगुरुव्रीडं च सान्त:“स्मतं
क्रीडाकेसरिणो हरेर्विजयते तत्कालमालोकितम् ॥ 14
किं किं सिंहस्तत: किं नरसदृशवपुदे{व चित्रं गृहीतो
नैतादृक्क्वापि जीवोऽद्भुतमुपनय मे देव संप्राप्त एष: ।
चापं चापं न चापीत्यहहहहहहा कर्कशत्वं नखानां
इत्थं दैत्येन्द्रवक्ष: खरनखमुखरैर्जघिन्वान्य: स वोऽव्यात् ॥ 15
भूय: कण्ठावधूतिव्यतिकरतरलोत्तंसनक्षत्रमालाबा
लेन्दुक्षुद्रघण्टारणितदशदिशाद“न्तचीत्कारकारी ।
अव्याद्वो दैत्यराजप्रथमयमपुरीयानघण्टानिनादो
नादो दि“ग्भत्तिभेदप्रसरसरभस: कूटकण्ठीरवस्य ॥ 16
अन्त:क्रोधोज्जिहानज्वलनभवशिखाकारजिˆावलीढ
प्रौढब्रह्माण्डभाण्ड: पृथुभुवनगुहागर्भगम्भीरनाद: ।
दृप्यत्पारीन्द्रमूर्तिर्मुरजिदवतु व: सुप्रभामण्डलीभि:
कुर्वन्निर्धूमधूमध्वजनिचितमिव व्योम रोमच्छटानाम् ॥ 17
पायान्मायामृगेन्द्रो जगदखिलमसौ यत्तनूदर्चिरर्चि:
ज्वाालाजालावलीढं बत भुवि सकलं व्याकुलं किं न भूयात् ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
न स्याच्चेेदाशु तस्याधिकविकटसटाकोटिभि: पाट्यमानात्
इन्दोरानन्दकन्दात्तदुपरि तुहिनासारसंदोहवृष्टि: ॥ 18
आदित्या: किं दशैते प्रलयभयकृत: स्वीकृताकाशदेशा:
किं वोल्कामण्डलानि त्रिभुवनदहनायोङ्क्षतानीति भीतै: ।
पायासुर्नारसिंहं वपुरमरगणैर्बिभ्रत: शाङ्ग{पाणे:
दृष्टादृप्तासुरोरस्थलदरणगलद्रक्तरक्ता नखा व: ॥ 19
—*—
अमृतसंजीवन धन्वन्तरि स्तोत्रम्
नमो नमो विश्वविभावनाय नमो नमो लोकसुखप्रदाय ।
नमो नमो विश्वसृजेश्वराय नमो नमो मु<क्तवरप्रदाय ॥ 1
नमो नमस्तेऽखिललोकपाय नमो नमस्तेऽखिलकामदाय ।
नमो नमस्तेऽखिलकारणाय नमो नमस्तेऽखिलरक्षकाय ॥ 2
नमो नमस्ते सकलार्तिहर्त्रे नमो नमस्ते विरुज: प्रकर्त्रे ।
नमो नमस्तेऽखिलविश्वधर्त्रे नमो नमस्तेऽखिललोकभर्त्रे ॥ 3
सृष्टं देव चराचरं जगदिदं ब्रह्मस्वरूपेण ते
सर्व तत्परिपाल्यते जगदिदं विष्णुस्वरूपेण ते ।
विश्वं संह्रियते तदेव निखिलं रुद्रस्वरूपेण ते
संसिच्यामृतशीकरैर्हर महारिष्टं चिरं जीवय ॥ 4
यो धन्वन्तरिसंज्ञया निगदित: क्षीरा“ब्धतो नि:सृतो
हस्ताभ्यां जनजीवनाय कलशं पीयूषपूर्णं दधत् ।
आयुर्वेदमरीरचज्जनरुजां नाशाय स त्वं मुदा
संसिच्यामृतशीकरैर्हर महारिष्टं चिरं जीवय ॥ 5
अमृतसंजीवन धन्वन्तरि स्तोत्रम्
स्त्रीरूपं वरभूषणाम्बरधरं त्रैलोक्यसंमोहनं
कृत्वा पाययति स्म य: सुरगणान्पीयूषमत्युत्तमम् ।
चक्रे दैत्यगणान् सुधाविरहितान् संमोह्य स त्वं मुदा
संसिच्यामृतशीकरैर्हर महारिष्टं चिरं जीवय ॥ 6
चाक्षुषोदधिसंप्लाव भूवेदप झषाकृते ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 7
पृष्ठमन्दरनिर्घूर्णनिद्राक्ष कमठाकृते ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 8
धरोद्धार हिरण्याक्षघात क्रोडाकृते प्रभो ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 9
भक्तत्रासविनाशात्तचण्डत्व नृहरे विभो ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 10
याच्ञाच्छलबलित्रासमुक्तनिर्जर वामन ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 11
क्षत्रियारण्यसंछेदकुठारकर रैणुक ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 12
रक्षोराजप्रतापा“ब्धशोषणाशुग राघव ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 13
भूभरासुरसन्दोहकालाग्ने रु“क्मणीपते ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 14
वेदमार्गरतानर्हविभ्रान्त्यै बुद्धरूपधृक् ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 15
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कलिवर्णाश्रमास्पष्टधर्मद्धयै{ क“ल्करूपभाक् ।
सिंच सिंचामृतकणै: चिरं जीवय जीवय ॥ 16
असाध्या: कष्टसाध्या ये महारोगा भयंकरा: ।
छि“न्ध तानाशु चक्रेण चिरं जीवय जीवय ॥ 17
अल्पमृत्युं चापमृत्युं महोत्पातानुपद्रवान् ।
भि“न्ध भि“न्ध गदाघातै: चिरं जीवय जीवय ॥ 18
अहं न जाने किमपि त्वदन्यत् समाश्रये नाथ पदाम्बुजं ते ।
कुरुष्व तङ्क्षन्मनसी“प्सतं ते सुकर्मणा केन समक्षमीयाम्। 19
त्वमेव तातो जननी त्वमेव त्वमेव नाथश्च त्वमेव बन्धु: ।
विङ्क्षाधनागारकुलं त्वमेव त्वमेव सर्व मम देवदेव ॥ 20
न मेऽपराधं प्रविलोकय प्रभोऽपराधसिन्धोश्च दयानिधिस्त्वम् ।
तातेन दुष्टोऽपि सुत: सुरक्ष्यते दयालुता तेऽवतु सर्वदाऽस्मान् ॥
अहह विस्मर नाथ न मां सदा करुणया निजया परिपूरित: ।
भुवि भवान् यदि मे नहि रक्षक: कथमहो मम जीवनमत्र वै ॥ 22
दह दह कृपया त्वं व्याधिजालं विशालं
हर हर करवालं चाल्पमृत्यो: करालम् ।
निजजनपरिपालं त्वां भजे भावयालं
कुरु कुरु बहुकालं जीवितं मे सदाऽलम् ॥ 23
क्लीं श्रीं क्लीं श्रीं नमो भगवते
जनार्दनाय सकलदुरितानि नाशय नाशय ।
क्ष्रौं आरोग्यं कुुरु करु । ह्रीं दीर्घमायुदे{हि स्वाहा ॥ 24
वामनस्तोत्रम्
॥ फलश्रुति: ॥
अस्य धारणतो जापादल्पमृत्यु: प्रशाम्यति ।
गर्भरक्षाकरं स्त्रीणां बालानां जीवनं परम् ॥ 25
सर्वे रोगा: प्रशाम्य“न्त सर्वा बाधा प्रशाम्यति ।
कुदृष्टिजं भयं नश्येत् तथा प्रेतादिजं भयम् ॥ 26
—*—
वामनस्तोत्रम्
अदितिरुवाच–
नमस्ते देवदेवेश सर्वव्यापिन् जनार्दन ।
सत्त्वादिगुणभेदेन लोकव्यापारकारिणे ॥ 1
नमस्ते बहुरूपाय अरूपाय नमो नम: ।
सर्वैकाद्भुतरूपाय निर्गुणाय गुणात्मने ॥ 2
नमस्ते लोकनाथाय परमज्ञानरूपिणे ।
सद्भक्तजनवात्सल्यशालिने मङ्गलात्मने ॥ 3
यस्यावताररूपाणि ह्यर्चय“न्त मुनीश्वरा: ।
तमादिपुरुषं देवं नमामीष्टार्थसिद्धये ॥ 4
यं न जान“न्त श्रुतयो यं न जान“न्त सूरय: ।
तं नमामि जगद्धेतुं मायिनं तममायिनम् ॥ 5
यस्यावलोकनं चित्रं मायोपद्रववारणम् ।
जगद्रूपं जगत्पालं तं वन्दे प-जाधवम् ॥ 6
सुदश{नसंहितोक्तं
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यो देवस्त्यक्तसङ्गानां शान्तानां करुणार्णव: ।
करोति ह्यात्मना सङ्गं तं वन्दे सङ्गवर्जितम् ॥ 7
यत्पादाब्जजलक्लिन्नसेवार“ञ्जतमस्तका: ।
अवापु: परमां सिद्धिं तं वन्दे सर्वव“न्दतम् ॥ 8
यज्ञेश्वरं यज्ञभुजं यज्ञकर्मसु निष्ठितम् ।
नमामि यज्ञफलदं यज्ञकर्मप्रबोधकम् ॥ 9
अजामिलोऽपि पापात्मा यन्नामोच्चारणादनु ।
प्राप्तवान्परमं धाम तं वन्दे लोकसाक्षिणम् ॥ 10
ब्रह्माङ्क्षा अपि ये देवा यन्मायापाशय“न्त्रता: ।
न जान“न्त परं भावं तं वन्दे सर्वनायकम् ॥ 11
ह्यत्प-निलयोऽज्ञानां दूरस्थ इव भाति य: ।
प्रमाणातीतसद्भावं तं वन्दे ज्ञानसाक्षिणम् ॥ 12
यन्मुखाद्ब्राह्मणो जातो बाहुभ्यां क्षत्रियोऽजनि ।
तथैव ऊरुतो वैश्य: पद्भयां शूद्रो अजायत ॥ 13
मनसश्चन्द्रमा जातो जात: सूर्यश्च चक्षुष: ।
मुखादिन्द्रस्तथाऽग्निश्च प्राणाद्वायुरजायत ॥ 14
त्वमिन्द्र: पवन: सोमस्त्वमीशानस्त्वमन्तक: ।
त्वमग्निर्निऋ{तिश्चैव वरुणस्त्वं दिवाकर: ॥ 15
देवाश्च स्थावराश्चैव पिशाचाश्चैव राक्षसा: ।
गिरय: सिद्धगन्धर्वा नङ्क्षो भूमिश्च सागरा: ॥ 16
त्वमेव जगतामीशो यन्नामा“स्त परात्पर: ।
त्वद्रूपमखिलं तस्मात्पुत्रान्मे पाहि श्रीहरे ॥ 17
वामनस्तोत्रम्
इति स्तुत्वा देवधात्री देवं नत्वा पुन: पुन:।
उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा हर्षाश्रुक्षालितस्तनी ॥ 18
अनुग्राह्या“स्म देवेश हरे सर्वादिकारण ।
अकण्टकश्रियं देहि मत्सुतानां दिवौकसाम् ॥ 19
अन्तर्यामिञ्जगद्रूप सर्वभूतपरेश्वर ।
तवाज्ञातं किमस्तीह किं मां मोहयसि प्रभो ॥ 20
तथापि तव वक्ष्यामि यन्मे मनसि वर्तते ।
वृथापुत्रा“स्म देवेश रक्षोभि: परिपीडिता ॥ 21
एतान्न हन्तुमिच्छामि मत्सुता दितिजा यत: ।
तानहत्वा श्रियं देहि मत्सुतानामुवाच सा ॥ 22
इत्युक्तो देवदेवस्तु पुन: प्रीतिमुपागत: ।
उवाच हर्षयन्साध्वीं कृपयाऽभिपरिप्लुत: ॥ 23
श्रीभगवानुच–
प्रीतोऽ“स्म देवि भद्रं ते भविष्यामि सुतस्तव ।
यत: सपत्नीतनयेष्वपि वात्सल्यशालिनी ॥ 24
त्वया च मे कृतं स्तोत्रं पठ“न्त भुवि मानवा: ।
तेषां पुत्रा धनं संपन्न हीयन्ते कदाचन ॥ 25
अन्ते मत्पदमापनोति यद्विष्णो: परमं शुभम् ॥ 26
—*—
(प-पुराणत:)
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वामनस्तोत्रम्
अदितिरुवाच–
यज्ञेश यज्ञपुरुषाच्युत तीर्थपाद
तीर्थश्रव: श्रवणमङ्गलनामधेय ।
आपन्नलोकवृजिनोपशमोदयाऽऽङ्क्ष
शं न: कृधीश भगवन्नसि दीननाथ: ॥ 1
विश्वाय विश्वभवन“स्थतिसंयमाय
स्वैरं गृहीतपुरुश<क्तगुणाय भूमने ।
स्वस्थाय शश्वदुपबृंहितपूर्णबोध
व्यापादितात्मतमसे हरये नमस्ते ॥ 2
आयु: परं वपुरभीष्टमतुल्यलक्ष्मी:
ङ्क्षौर्भूरसा: सकलयोगगुणास्त्रिवर्ग: ।
ज्ञानं च केवलमनन्त भव“न्त दृष्टात्त्व
त्तो नृणां किमु सपत्नजयादिराशी: ॥ 3
—*—
वामनस्तुति:
अव्याद्वो वामनो यस्य कौस्तुभप्रतिबि“म्बता ।
कौतुकालोकिनी जाता जाठरीव जगत्त्रयी ॥ 1
अङ्घ्रिदण्डो हरेरूध्र्वमु“त्क्षप्तो बलिनिग्रहे ।
विधिविष्टरप-स्य नालदण्डो मुदेऽस्तु न: ॥ 2
श्रीमद्भागवतत:
वामनस्तुति:
खर्वग्र“न्थविमुक्तसंधिविलसद्वक्ष:स्फुरत्कौस्तुभं
निर्यन्नाभिसरोजकुड्मलपुटीगम्भीरसामध्वनि ।
पात्रावाप्तिसमुत्सुकेन बलिना सानन्दमालोकितं
पायाद्व: क्रमवर्धमानमहिमाश्चर्यं मुरारेर्वपु: ॥ 3
हस्ते शस्त्रकिणा<ङ्कतोऽरुणविभाकिमी{रितोर:स्थलो
नाभिप्रेङ्खदलिर्विलोचनयुगप्रोद्भूतशीतातप: ।
बाहूर्मिश्रितव<…रेष तदिति व्याक्षिप्य वाक्यं कवे:
तारैरध्ययनैर्हरन्बलिमन: पायाज्जगद्वामन: ॥ 4
स्व“स्त स्वागतमथ्र्यहं वद विभो किं दीयतां मेदिनी
का मात्रा मम विक्रमत्रयपदं दत्तं जलं दीयताम् ।
मा देहीत्युशनाब्रवीद्धरिरयं पात्रं किमस्मात्परं
चेत्येवं बलिनार्चितो मखमुखे पायात्स वो वामन: ॥ 5
स्वामी सन्भुवनत्रयस्य विकृतिं नीतोऽसि किं याच्ञया
यद्वा विश्वसृजा त्वयैव न कृतं तह्दीयतां ते कुत: ।
दानं श्रेष्ठतमाय तुभ्यमतुलं बन्धाय नो मुक्तये
विज्ञप्तो बलिना निरुत्तरतया ह्रीतो हरि: पातु व: ॥ 6
ब्रह्माण्डच्छत्रदण्ड: शतधृतिभवनाम्भोरुहो नालदण्ड:
क्षोणीनौकूपदण्ड: क्षरदमरसरित्पट्टिकाकेतुदण्ड: ।
ज्योतिश्चक्राक्षदण्डस्त्रिभुवनविजयस्तम्भदण्डोऽङ्घ्रिदण्ड:
श्रेयस्त्रैविक्रमस्ते वितरतु विबुधद्वेषिणां कालदण्ड: ॥ 7
यस्मादाक्रामतो ङ्क्षां गरुडमणिशिलाकेतुदण्डायमानात्
आश्च्योतन्त्याबभासे सुरसरिदमला वैजयन्तीव कान्ता ।
भूमिष्ठो यस्तथान्यो भुवनगृहमहास्तम्भशोभां दधान:
पातामेतौ पयोजोदरललिततलौ पङ्कजाक्षस्य पादौ ॥ 8
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कस्त्वं ब्रह्मन्नपूर्व: क्व च तव वसतिर्याखिला ब्रह्मसृष्टि:
कस्ते नाथो ह्यनाथ: क्व स तव जनको नैव तातं स्मरामि ।
किं तेऽभीष्टं ददामि त्रिपदपरिमिता भूमिरल्पं किमेतत्
त्रैलोक्यं भावगर्भं बलिमिदमवदद्वामनो व: स पायात् ॥ 9
—*—
परशुरामस्तुति:
कुलाचला यस्य महीं द्विजेभ्य: प्रयच्छत: सीमदृषत्त्वमापु: ।
बभूवुरुत्सर्गजलं समुद्रा: स रैणुकेय: श्रियमातनोतु ॥ 1
किं दोर्भ्यां किमु कार्मुकोपनिषदा भर्गप्रसादेन किं
किं वेदाधिगमेन भास्वति भृगोर्वंशे च किं जन्मना ।
किं वानेन ममाद्भुतेन तपसा पीडां कृतान्तोऽपि चेत्
विप्राणां कुरुतेऽन्तरित्यनुशयो रामस्य पुष्णातु व: ॥ 2
नाशिष्य: किमभूद्भव: किमभवन्नापुत्रिणी रेणुका
नाभूद्विश्वमकार्मुकं किमिति व: प्रीणातु रामत्रपा ।
विप्राणां प्रतिम“न्दरं मणिगणो“न्मश्राणि दण्डाहतेना
ब्धीनां स मया यमोऽपि महिषेणाम्भांसि नोद्वाहित: ॥ 3
पायाद्वो जमदग्निवंशतिलको वीरव्रतालङ्कृतो
रामो नाम मुनीश्वरो नृपवधे भास्वत्कुठारायुध: ।
येनाशेषहताहिताङ्गरुधिरै: संतर्पिता: पूर्वजा:
भक्त्या चाश्वमखे समुद्रवसना भूर्हन्तकारीकृता ॥ 4
द्वारे कल्पतरुं गृहे सुरगवीं च्िान्तामणीनङ्गदे
पीयूषं सरसीषु विप्रवदने विङ्क्षाश्चतस्रो दश ।
श्रीरामप्रात:स्मरणम्
एवं कर्तुमयं तपस्यति भृगोर्वंशावतंसो मुनि:
पायाद्वोऽखिलराजकक्षयकरो भूदेवभूषामणि: ॥ 5
नो संध्यां समुपासते यदि तदा लोकापवादाद्भयं
सा चेत्स्वीकि्रयते भविष्यति तदा राजन्यबीजे नति: ।
इत्थं चिन्तयतश्चिरं भृगुपतेर्निश्वासकोष्णीकृतो
नेत्रान्त:प्रतिबिम्बशोणसलिल: संध्याञ्जलि: पातु व: ॥ 6
—*—
श्रीरामप्रात:स्मरणम्
प्रात: स्मरामि रघुनाथमुखारविन्दं
मन्द“स्मतं मधुरभाषि विशालभालम् ।
कर्णावल“म्बचलकुण्डलशोभिगण्डं
कर्णांतदीर्घंनयनं नयनाभिरामम् ॥ 1
प्रातर्भजामि रघुनाथकरारविन्दं
रक्षोगणाय भयदं वरदं निजेभ्य: ।
यद्राजसंसदि विभज्य महेशचापं
सीताकरग्रहणमङ्गलमाप सङ्क्ष: ॥ 2
प्रातर्नमामि रघुनाथपदारविन्दं
प-ाङ्कुशादिशुभरेखि सुखावहं मे ।
योगीन्द्रमानसमधुव्रतसेव्यमानं
शापापहं सपदि गौतमधर्मपत्न्öया: ॥ 3
प्रातर्वदामि वचसा रघुनाथनाम
वाग्दोषहारि सकलं शमलं करोति ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यत्पार्वती स्वपतिना सह भोक्तुकामा
प्रीत्या सहस्रहरिनामसमं जजाप ॥ 4
प्रात: श्रये श्रुतिनुतां रघुनाथमूर्तिं
नीलाम्बुजोत्पलसितेतररत्ननीलाम् ।
आमुक्तमौ<क्तकविशेषविभूषणाëां
ध्येयां समस्तमुनिभिर्जनमु<क्तहेतुम् ॥ 5
य: श्लोकपङ्क्षाकमिदं प्रयत: पठेत्तु
नित्यं प्रभातसमये पुरुष: प्रबुद्ध: ।
श्रीरामकिङ्करजनेषु स एव मुख्यो
भूत्वा प्रयाति हरिलोकमनन्यलभ्यम् ॥ 6
—*—
श्रीवेदान्तदेशिककृतम्
रघुवीरगङ्क्षम्
जयत्याश्रित सन्त्रास ध्वान्त विध्वंसनोदय: ।
प्रभावान् सीतया देव्या परम-व्योम भास्कर: ॥
जय जय महावीर ! महाधीर धौरेय ! देवासुरसमरसमय समुदित निखिल
निर्जर निर्धारित निरवधिक माहात्म्य ! दशवदन दमित दैवत परिषदभ्यर्थित
दाशरथिभाव ! दिनकर कुल कमल दिवाकर ! दिविषदधिपतिरण सहचरण
चतुर दशरथ चरम ऋण विमोचन ! कोसल - सुता कुमारभाव कङ्क्षाुकित
कारणाकार ! कौमार केलि गोपायित कौशिकाध्वर ! रणाध्वर धुर्य भव्य
दिव्यास्त्र बृन्द व“न्दत ! प्रणत जन विमत विमथन दुर्ललित दोर्ललित !
तनुतरविशिख विताडन विशरारुशरारुताटका ताटकेय ! जड-किरण शकल
धर जटिल नट पतिमकुट नटनपटु विबुध सरिदति बहुलमधु गलन ललित
रघुवीरगङ्क्षम्
पदनलिन रज उपमृदित निजवृजिन जहदुपल तनुरुचिर परममुनिवर यु
वति नुत ! कुशिक-सुत कथित विदित नव विविध कथ ! मैथिल नगरी
सुलोचना लोचन चकोर चन्द्र ! खण्डपरशुकोदण्डप्रकाण्ड खण्डन शौण्ड
भुजदण्ड ! चण्डकर किरण-मण्डल बोधित पुण्डरीकवनरुचिलुण्टाकलो
चन ! मोचित जनक हृदय शङ्कातङ्क ! परिहृतनिखिल नरपतिवरण
जनक दुहितृ कुच तट विहरणसमुचित करतल ! शतकोटि शतगुण कठिन
परशुधरमुनिवर कर धृत दुरवनमतम-निज धनुराकर्षण प्रकाशित पारमेष्ठय!
क्रतु-हर शिखरि कन्दुक विहृतिमुख जगदरुन्तुदजित हरिदन्त दन्तुरोदन्त
दश - वदन दमन कुशल दश-शत-भुज नृपति कुल - रुधिर झर भरित
पृथुतर तटाकतर्पित पितृक भृगु-पति सुगति विहति कर नत परुडिषु परिघ !
अनृत भय मुषित हृदय पितृवचन पालन प्रतिज्ञावज्ञात यौवराज्य !
निषाद राजसौहृद सूचित सौशील्य सागर ! भरद्वाजशासन परिगृहीत
विचित्र चित्रकूट गिरिकटकतटरम्यावसथ ! अनन्य शासनीय !
प्रणतभरतमकुट तट सुघटित पादुकाग्रयाभिषेक निर्वर्तित सर्वलोक
योगक्षेम !
पिशित रुचि विहित दुरित वल-मथन तनय बलिभुगनुगति सरभस शयन
तृण शकल परिपतन भय चकित सकल सुर मुनिवर बहुमत महास्त्र
सामथ्र्य !
द्रुहिण हरवल-मथन दुरालक्ष्य शर लक्ष्य ! दण्डका तपोवन जङ्गम
पारिजात ! विराध हरिण शादू{ल ! विलुलित बहुफल मख कलम रजनिच
र मृग मृगयारम्भ संभृत चीरभृदनुरोध !
त्रिशिर: शिरस्त्रितयतिमिर निरास-वासर-कर ! दूषण जलनिधि शोषण
तोषित ऋषि-गण घोषित विजय घोषण ! खरतर खर तरुखण्डन चण्ड
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
पवन ! द्विसप्त रक्ष: संहस्र नल-वन विलोलन महा-कलभ ! असहाय
शूर ! अनपाय साहस ! महित महा-मृग दश{न मुदित मैथिली दृढ-तर
परिरम्भण विभव विरोपित विकटवीर व्रण ! मारीच माया मृग चर्म
परिकर्मित निर्भर दर्भास्तरण ! विक्रम यशोलाभ विक्रीत जीवित गृध्र-
राज देह दिधक्षा लक्षित भक्त-जन दाक्षिण्य ! क“ल्पत विबुध-भाव
कबन्धाभिन“न्दत !
अवन्ध्य महिम मुनिजन भजन मुषित हृदय कलुष शबरी मोक्ष साक्षीभूत!
प्रभञ्जन-तनय भावुक भाषित र“ञ्जतहृदय ! तरणि-सुत शरणागति
परतन्त्रीकृत स्वातन्त्र्य ! दृढ घटित कैलास कोटि विकट दुन्दुभि कङ्काल
कूट दूर विक्षेप दक्ष दक्षिणेतर पादाङ्गुष्ठ दर चलन विश्वस्त सुहृदाशय !
अति पृथुल बहु विटपि गिरि धरणि विवर युगपदुदय विवृत चित्र पुङ्ख
वैचित्र्य ! विपुल भुज शैल मूल निबिड निपीडित रावण रणरणक जनक
चतुरुदधि विहरण चतुर कपि-कुल पति हृदय विशालशिलातल दारण
दारुण शिलीमुख !
अपार पारावार परिखा परिवृत परपुर परिसृत दव दहन जवन पवन-भव
कपिवर परिष्वङ्ग भावित सर्वस्वदान ! अहित सहोदर रक्ष: परिग्रह
विसंवादि विविध सचिव विप्रलम्भ समय संरम्भ समुज्जृ“म्भत सर्वेश्वर
भाव ! सकृत्प्रपन्न जन संरक्षण दीक्षित ! वीर !
सत्यव्रत ! प्रतिशयन भूमिका भूषित पयोधिपुलिन ! प्रलय शिखिपरुष
विशिख शिखा शोषिताकूपार वारि पूर ! प्रबल रिपु कलह कुतुक चटुल
कपि -कुलकर-तल तुलित हृत गिरिनिकर साधित सेतु-पथ सीमा
सीम“न्तत समुद्र ! द्रुत गति तरु मृग वरूथिनी निरुद्ध लङ्कावरोध वेपथु
लास्य लीलोपदेश देशिक धनुज्र्याघोष ! गगन - चर - कनक - गिरि
गरिम-धर निगम-मय निज-गरुड गरुदनिल लव गलित विष-वदन शर
रघुवीरगङ्क्षम्
कदन ! अकृत चर वनचर रण करण वैलक्ष्य कूणिताक्ष बहुविध रक्षो
बलाध्यक्ष वक्ष: कवाट पाटन पटिम साटोप कोपावलेप ! कटुरटद् अटनि
टङ्कृति चटुल कठोर कार्मुक ! विशङ्कट विशिख विताडन विघटित मकुट
विˆल विश्रवस्तनय विश्रम समय विश्राणन विख्यात विक्रम ! कुम्भकर्ण
कुल गिरि विदलन दम्भोलि भूत नि:शङ्ककङ्कपत्र !
अभिचरण हुतवह परिचरण विघटन सरभसपरिपतदपरिमित कपिबल
जलधिलहरि कलकलरव कुपित मघवजिदभिहनन कृदनुज साक्षिकराक्षस
द्वन्द्व-युद्ध ! अप्रतिद्वन्द्व पौरुष ! त्र्यम्बक समधिक घोरास्त्राडम्बर ! सारथि
हृत रथ सत्रप शात्रव सत्यापित प्रताप !
शित शर कृत लवन दशमुख मुख दशक निपतन पुनरुदय दरगलित जनित
दर तरल हरि-हय नयन नलिन-वन रुचिखचित निपतित सुर-तरु कुसुम
वितति सुरभित रथ पथ !
अखिल जगदधिक भुज बल वर बल दश-लपन लपन दशक लवन जनित
कदन परवश रजनि-चर युवति विलपन वचन समविषय निगम शिखर
निकर मुखर मुख मुनिवर परिपणित ! अभिगत शतमख हुतवह पितृपति
निऋ{ति वरुण पवन धनद गिरिश प्रमुख सुरपति नुति मुदित ! अमित
मति विधिविदित कथित निज विभव जलधि पृषत लव ! विगतभय विबुध
विबोधित वीरशयन शायित वानर पृतनौघ ! स्व समय विघटित सुघटित
सहृदय सहधर्मचारिणीक !
विभीषण वशंवदीकृतलङ्कैश्वर्य ! निष्पन्न कृत्य ! खपु“ष्पतरिपुपक्ष ! पुष्पक
रभस गति गोष्पदी-कृत गगनार्णव ! प्रतिज्ञार्णव तरण कृत क्षण भरत
मनोरथ संहित सिंहासनाधिरूढ ! स्वामिन् ! राघवसिंह ! हाटकगिरि
कटकलडह पादपीठ निकट तट परिलुठित निखिल नृपति किरीट कोटि विध
मणिगण किरण निकर नीराजित चरण राजीव ! दिव्य
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
भौमायोध्याधिदैवत ! पितृवध कुपित परशु-धर मुनि विहित नृपहनन
कदन पूर्वकालप्रभव शत गुण प्रतिष्ठापित धार्मिक राजवंश !
शुभ चरित रत भरत खर्वित गर्वगन्धर्व यूथ गीत विजय गाथा शत ! शासित
मधु-सुत शत्रुघ्न सेवित ! कुश लव परिगृहीत कुल गाथा विशेष ! विधि
वश परिणमदमर भणितिकविवर रचित निज चरित निबन्धन निशमन
निवृ{त ! सर्वजन सम्मानित ! पुनरुपस्थापित विमान वर विश्राणन प्रीणित
वैश्रवण विश्रावित यश: प्रपङ्क्षा ! पङ्क्षातापन्न मुनि कुमार सञ्जीवनामृत !
त्रेतायुग प्रवर्तित कार्तयुग वृतान्त ! अविकल बहु सुवर्ण हय म
खसहस्रनिर्वहण निर्वर्तित निज वर्णाश्रम धर्म ! सर्वकर्म समाराध्य
सनातन धर्म ! साकेत जनपद जनि धनिक जङ्गम तदितर जन्तुजात
दिव्यगति दान दशि{त नित्य निस्सीम वैभव ! भव तपन तापित भक्तजन
भद्राराम ! श्रीरामभद्र ! नमस्ते पुनस्ते नम: ॥
चतुर्मुखेश्वरमुखै: पुत्र पौत्रादि शालिने ।
नम: सीतासमेताय रामाय गृह मेधिने ॥
कविकथक सिंहकथितं कठोर सुकुमार गुम्भ गम्भीरम् ।
भवभय भेषजमेतत् पठत महावीरवैभवं सुधिय: ॥
—*—
राघवाष्टकम्
राघवं करुणाकरं मुनिसेवितं सुखव“न्दतं
जानकीवदनारविन्ददिवाकरं गुणभाजनम् ।
वालिसूनृ भृदीक्षणं हनुम“त्प्रयं कमलेक्षणं
यातुधानभयङ्करं प्रणमामि राघवकुञ्जरम् ॥ 1
राघवाष्टकम् 71
राम राम नमोऽस्तु ते जय रामभद्र नमोऽस्तु ते
रामचन्द्र नमोऽस्तु ते जय राघवाय नमोऽस्तु ते ।
देवदेव नमोऽस्तु ते जय देवराज नमोऽस्तु ते
वासुदेव नमोऽस्तु ते जय वीरराज नमोऽस्तुते ॥ 2
अयंं श्लोक: प्रतिश्लोकान्ते आवर्तनीय: ।
मैथिलीकुचभूषणामलनीलमौ<क्तकमीश्वरं
रावणानुजपालनं रघुपुङ्गवं मम दैवतम् ।
मेदिनीतनयामुखाम्बुज बोधकारिदिवाकरं
सूर्यवंशविवर्धनं प्रणमामि राघवकुञ्जरम् ॥ 3
राम राम नमोऽस्तु ते
हेमकुण्डलम“ण्डतामल गण्डदेशमरिन्दमं
शातकुम्भमयूरनेत्र विभूषणेन विभूषितम् ।
चारुनूपुरहारकौस्तुभ कर्णभूषणभूषितं
भानुवंशविवर्धनं प्रणमामि राघवकुञ्जरम् ॥ 4
राम राम नमोऽस्तु ते
दण्डकाख्यवने रतं सुरसिद्धयोगिगणाश्रयं
शिष्टपालनतत्परं धृतिशालिवालिकृतस्तुतिम् ।
कुम्भकर्णभुजाभुजङ्ग विकर्तने सुविशारदं
लक्ष्मणानुजवत्सलं प्रणमामि राघवकुञ्जरम् ॥ 5
राम राम नमोऽस्तु ते
केतकीकरवीरजातिसुगन्धमाल्यसुशोभितं
श्रीधरं मिथिलात्मजाकुचकुङ्कुमारुणवक्षसम् ।
देवदेवमशेषभूतमनोहरं जगतां पतिं
दासभूतजनावनं प्रणमामि राघवकुञ्जरम् ॥ 6 राम राम नमोऽस्तुते ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यागदानसमाधिहोमजपादिकर्मकरैर्द्विजै:
वेदपारगतैरहर्निशमादरेण सुपूर्जितम् ।
ताटकावधधीरमङ्गदनाथवालिनिषूदनं
पैतृकोदितपालकं प्रणमामि राघवकुञ्जरम् ॥ 7
राम राम नमोऽस्तु ते ।
लीलया खरदूषणादि निशाचरासुविनाशनं
रावणान्तकमच्युतं हरियूथकोटि समावृतम् ।
नीरजाननमम्बुजांघि्रयुगं हरिं भुवनाश्रयं
देवकार्यविचक्षणं प्रणमामि राघवकुञ्जरम् । 8
राम राम नमोऽस्तु ते ।
कौशिकेन सुशिक्षितास्त्रकलापमायतलोचनं
चारुहास मनाथबन्धुमशेषलोकनिवासिनम् ।
वासवादिसुरारिरावणशासनं च परां गतिं
नीलमेघनिभाकृतिं प्रणमामि राघवकुञ्जरम् ॥ 9
राम राम नमोऽस्तु ते ।
राघवाष्टकमिष्टसिद्धिदमच्युतालय साधकं
भु<क्तमु<क्तफलप्रदं धनधान्यपुत्रविवर्धनम् ।
रामचन्द्रकृपाकटाक्षदमादरेण सदा पठेत्
रामचन्द्र पदाम्बुजद्वयसन्ततर्पितमानस: ॥ 10
राम राम नमोऽस्तु ते ।
—*—
रामचन्द्रस्तुति:
रामचन्द्रस्तुति:
वन्दामहे महेशानचण्डकोदण्डखण्डनम् ।
जानकीहृदयानन्दचन्दनं रघुनन्दनम् ॥ 1
नमो रामपदाम्भोजं रेणवो यत्र सन्ततम् ।
कुर्व“न्त कुमुदप्रीतिमरण्यगृहमेधिन: ॥ 2
स्वर्णैणाजिनशयनो योजितनयनो दशास्यदिग्भागे ।
मुहुरवलोकितचाप: कोऽपि दुराप: स नीलिमा शरणम् ॥ 3
अधिपङ्क्षावटीकुटीरवर्तिस्फुटितेन्दीवरसुन्दरोरुमूर्ति: ।
अपि लक्ष्मणलोचनैकसख्यं भजत ब्रह्म सरोरुहायताक्षम् ॥ 4
कनकनिकषभासा सीतयाऽऽलिङ्गतिाङ्गो
नवकुवलयदामश्यामवर्णाभिराम: ।
अभिनव इव विङ्क्षुन्म“ण्डतो मेेघखण्ड:
शमयतु मम तापं सर्वतो रामचन्द्र: ॥ 5
परिणयविधौ भङ्क्त्वानङ्गद्विषो धनुरग्रतो
जनकसुतया दत्तां कण्ठे स्रजं हृदि धारयन् ।
कुसुमधनुषा पाशेनेव प्रसह्य वशीकृतो
ऽवनतवदनो राम: पायात्त्रपाविनया“न्वत: ॥ 6
रामो राजमणि: सदा विजयते, रामं रमेशं भजे;
रामेणाभिहता निशाचरचमू:, रामाय तस्मै नम: ।
रामान्ना“स्त परायणं परतरं रामस्य दासोऽस्महं
रामे चित्तलय: सदा भवतु मे भो राम मामुद्धर ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यो रामो न जघान वक्षसि रणे तं रावणं सायकै:
हृङ्क्षस्य प्रतिवासरं वसति सा तस्या ह्यहं राघव: ।
मय्यास्ते भुवनावली परिवृता द्वीपै: समं सप्तभि:
स श्रेयो विदधातु नस्त्रिभुवनत्राणैकचिन्तापर: ॥ 8
राज्यं येन पटान्तलग्नतृणवत्त्यक्तं गुरोराज्ञया
पाथेयं परिगृह्य कार्मुकवरं घोरं वनं प्र“स्थत: ।
स्वाधीन: शशिमौलिचापविषये प्राप्तो न वै विकि्रयां
पायाद्व: स विभीषणाग्रजनिहा रामाभिधानो हरि: ॥ 9
कारुण्यामृतनीरमाश्रितजनश्रीचातकानन्ददं
शाङ्गा{खण्डलचापमम्बुजभवाग्नीन्द्रादिबही{ष्टदम् ।
चारुस्मेरमुखोल्लसज्जनकजासौदामिनीशोभितं
श्रीरामाम्बुदमाश्रयेऽखिलजगत्संसारतापापहम् ॥ 10
कूर्मो मूलवदालवालवदपांराशिर्लतावह्दिशो
मेघा: पल्लववत्प्रसूनफलवन्नक्षत्रसूर्येन्दव: ।
स्वामिन्व्योमतरु: क्रमे मम कियाञ्छ्रुत्वेति गां मारुते:
सीतान्वेषणमादिश“न्दशतु वो राम: सलज्ज: श्रियम् ॥ 11
एतौ द्वौ दशकण्ठकण्ठकदलीकान्तारका“न्त“च्छदौ
वैदेहीकुचकुम्भकुङ्कुमरज: सान्द्रारुणाङ्का<ङ्कतौ ।
लोकत्राणविधानसाधुसवनप्रारम्भयूपौ भुजौ
देयास्तामुरुविक्रमौ रघुपते: श्रेयांसि भूयांसि व: ॥ 12
बालक्रीडनमिन्दुशेखरधनुर्भङ्गावधि प्रˆता
ताते काननसेवनावधि कृपा सुग्रीवसख्यावधि ।
आज्ञा वारिधिबन्धनावधि यशो लङ्केशनाशावधि
श्रीरामस्य पुनातु लोकवशता जानक्युपेक्षावधि ॥ 13
रामचन्द्रस्तुति:
कल्याणानां निधानं कलिमलमथनं पावनं पावनानां
पाथेयं यन्मुमुक्षो: सपदि परपदप्राप्तये प्र“स्थतस्य ।
विश्रामस्थानमेकं कविवरवचसां जीवनं सज्जनानां
बीजं धर्मद्रुमस्य प्रभवतु भवतां भूतये रामनाम ॥ 14
कल्याणोल्लाससीमा कलयतु कुशलं कालमेघाभिरामा
काचित्साकेतधामा भवगहनगतिक्ला“न्तहारिप्रणामा ।
सौन्दर्यह्रीणकामा धृतजनकसुतासादरापाङ्गधामा
दिक्षु प्रख्यातभूमा दिविषदभिनुता देवता रामनामा ॥ 15
योऽद्धा योद्धावधीत्तान्सपदि पलभुज: संपराये परा ये
येनायेनाश्रितानां स्तुतिरवनमितेशानचापेन चापे ।
लङ्कालङ्कारहर्ता ककुभि ककुभि य: कान्तया सीतयासीत्
ऊनो दूनोऽथ हृष्ट: स विभुरवतु व: स्व:सभार्य: सभार्य: ॥ 16
ऋक्षाणां भूरिधामनं श्रितमधिपतिना प्रस्फुरद्भीमतारं
स्फारं नेत्रानलेन प्रसभनियमितोच्चापमीनध्वजेन ।
रामायत्तं पुरारे: कुमुदशुचि लसन्नीलसुग्रीवमङ्गं
प्लावङ्गं वापि सैन्यं दशवदनशिरश्छेदहेतु श्रियेऽस्तु ॥ 17
यस्तीर्थानामुपास्त्या गलितमलभरं मन्यते स्म स्वमेवं
नाज्ञासीज्जज्ञिरे यन्ममचरणरज:पादपूतान्यमूनि ।
पादस्पशे{न कुर्वञ्झटिति विघटितग्रावभावामहल्यां
कौसल्यासूनुरूनं व्यपनयतु स व: श्रेयसा च श्रिया च ॥ 18
ध्यायेदाजानु बाहुं धृतशरधनुषं बद्धप-ासनस्थं
पीतं वासो वसानं नवकमलरुचा स्पर्धिनेत्रं प्रसन्नम् ।
वामाङ्कारूढ सीतामुखकमल मिलल्लोचनं नीरदाभं
नानालङ्कार दीप्तं दधतमुरुजटामण्डलं रामचन्द्रम् ॥ 19
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
शिवकृतं
श्रीरामचन्द्राष्टकम्
सुग्रीवमित्रं परमं पवित्रं सीताकलत्रं नवमेघगात्रम् ।
कारुण्यपात्रं शतपत्रनेत्रं श्रीरामचन्द्रं सततं नमामि ॥ 1
संसारपारं निगमप्रचारं धर्मावतारं हृतभूमिभारम् ।
सदाऽविकारं सुखसिन्धुसारं श्रीरामचन्द्रं सततं नमामि ॥ 2
लक्ष्मीविलासं जगतां निवासं लङ्काविनाशं भुवनप्रकाशम् ।
भूदेववासं शरदिन्दुहासं श्रीरामचन्द्रं सततं नमामि ॥ 3
मन्दारमालं वचने रसालं गुणैर्विशालं हतसप्ततालम् ।
क्रव्यादकालं सुरलोकपालं श्रीरामचन्द्रं सततं नमामि ॥ 4
वेदान्तगानं सकलै: समानं हृतारिमानं त्रिदशप्रधानम् ।
गजेन्द्रयानं विगतावसानं श्रीरामचन्द्रं सततं नमामि ॥ 5
श्यामाभिरामं नयनाभिरामं गुणाभिरामं वचनाभिरामम् ।
विश्वप्रणामं कृतभक्तकामं श्रीरामचन्द्रं सततं नमामि ॥ 6
लीलाशरीरं रणरङ्गधीरं विश्वैकसारं रघुवंशहारम् ।
गम्भीरनादं जितसर्ववादं श्रीरामचन्द्रं सततं नमामि ॥ 7
खले कृतान्तं स्वजने विनीतं सामोपगीतं मनसा प्रतीतम् ।
रागेण गीतं वचनादतीतं श्रीरामचन्द्रं सततं नमामि ॥ 8
श्रीरामचन्द्रस्य वराष्टकं तं मयेरितं देवि मनोहरं ये ।
पठ“न्त श्रृण्व“न्त गृण“न्त भक्त्या ते स्वीयकामान्प्रलभ“न्त नित्यम् ॥ 9
—*—
रामचन्द्राष्टकम्
अमरदासकृतम्
रामचन्द्राष्टकम्
ओं चिदाकारो धाता परमसुखदा पावनतनु:
मुनीन्द्रैर्योगीन्द्रैर्यतिपतिसुरेन्द्रैर्हनुमता ।
सदा सेव्य: पूर्णो जनकतनयाङ्ग: सुरगुरु:
रमानाथो रामो रमतु मम चित्ते तु सततम् ॥ 1
मुकुन्दो गोविन्दो जनकतनयालालितपद:
पदं प्राप्ता यस्याधमकुलभवा चापि शबरी ।
गिराऽतीतोऽगम्यो विमलधिषणैर्वेदवचसा
रमानाथो रामो रमतु मम चित्ते तु सततम् ॥ 2
धराधीशोऽधीश: सुरनरवराणां रघुपति:
किरीटी केयूरी कनककपिश: शोभितवपु: ।
समासीन: पीठे रविशतनिभे शान्तमनसो
रमानाथो रामो रमतु मम चित्ते तु सततम् ॥ 3
वरेण्य: शारण्य: कपिपतिसखा शान्तविधुरो
ललाटेकाश्मीरो रुचिरगतिभङ्ग: शशिमुख: ।
नराकारो रामो यतिपतिनुत: संसृतिहरो
रमानाथो रामो रमतु मम चित्ते तु सततम् ॥ 4
विरूपाक्ष: काश्यामुपदिशति यन्नाम शिवदं
सहस्रं यन्नामनं पठति गिरिजा प्रत्युषसि वै ।
कलौ के गायंतीश्वरविधिमुखा यस्य चरितं
रमानाथो रामो रमतु मम चित्ते तु सततम् ॥ 5
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
परो धीरोऽधीरोऽसुरकुलभवश्चासुरहर:
परात्मा सर्वज्ञो नरसुरगणैगी{तसुयशा: ।
अहल्याशापघन्: शरकर अज: कौशिकसखा
रमानाथो रामो रमतु मम चित्ते तु सततम् ॥ 6
हृषीकेश: शौरिर्धरणिधरशायी मधुरिपु:
उपेन्द्रो वैकुण्ठो गजरिपुहरस्तुष्टमनस: ।
बलिध्वंसी वीरो दशरथसुतो नीतिनिपुणो
रमानाथो रामो रमतु मम चित्ते तु सततम् ॥ 7
कवि: सौमित्रीर्: कपटमृगघाती वनचरो
रणश्लाघी दान्तो धरणिभरहर्ता सुरनुत: ।
अमानी मानज्ञो निखिलजनपूज्यो हृदिशयो
रमानाथो रामो रमतु मम चित्ते तु सततम् ॥ 8
इदं रामस्तोत्रं वरममरदासेन रचितं
उष:काले भक्त्या यदि पठति यो भावसहितम् ।
मनुष्य: स क्षिप्रं जनिमृतिभयं तापजनकं
परित्यज्य श्रेष्ठं रघुपतिपदं याति शिवदम् ॥ 9
—*—
श्री वेदान्तदेशिककृतं
श्रीरामपादुकास्तोत्रम्
सन्त: श्रीरङ्ग-पृथ्वीश-चरणत्राण-शेखरा: ।
जय“न्त भुवन-त्राण पदपङ्कज-रेणव: ॥ 1
वन्दे विष्णुपदासक्तं तमृषिं तां च पादुकाम् ।
यथार्था शठजित्संज्ञा मच्चित्तविजयाङ्क्षयो: ॥ 2
श्रीरामपादुकास्तोत्रम्
वन्दे तद्रङ्गनाथस्य मान्यं पादुकयोर्युगम् ।
उन्नतानामवनति: नतानां यत्र चोन्नति: ॥ 3
भजाम: पादुके याभ्यां भरतस्याग्रजस्तदा ।
प्राय: प्रति-प्रयाणाय प्रास्थानिकमकल्पयत् ॥ 4
प्रशस्ते राम-पादाभ्यां पादुके पर्युपास्महे ।
आनृशंस्यं ययोरासीत् आश्रितेष्वनवग्रहम् ॥ 5
अधीष्टे पादुका सा मे यस्या: साकेत-वासिभि: ।
अन्वय-व्यतिरेकाम्यां अन्वमीयत वैभवम् ॥ 6
पाहि न: पादुके यस्या: विधास्यन्नभिषेचनम् ।
आभिषेचनिकं भाण्डं चक्रे राम: प्रदक्षिणम् ॥ 7
अभिषेकोत्सवात् तस्मात् यस्या निर्यातनोत्सव: ।
अत्यरिच्यत तां वन्दे भव्यां भरत-देवताम् ॥ 8
नमस्ते पादुके ! पुंसां संसारार्णव-सेतवे ।
पदारोहस्य वेदान्ता: व“न्द-वैतालिका: स्वयम् ॥ 9
शौरै: श्रृङ्गार-चेष्टानां प्रसूतिं पादुकां भजे ।
यामेष भुङ्क्ते शुद्धान्तात् पूर्वं पश्चादपि प्रभु: ॥ 10
अग्रतस्ते गमिष्यामि मृद्नन्ती कुश-कण्टकान् ।
इति सीताऽपि यद्वृत्तिं इयेष प्रणमामि ताम् ॥ 11
शौरे: सङ्क्षाारकालेषु पुष्पवृष्टिर्दिवश्च्युता ।
पर्यवस्यति यत्रैव प्रपङ्क्षे तां पदावनीम् ॥ 12
पान्तु व: प-नाभस्य पादुका-केलिपांसव: ।
अहल्या-देह-निर्माण-पर्याय परमाणव: ॥ 13
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रुतीनां भूषणानां ते शङ्के रङ्गेन्द्र-पादुके ।
मिथ: सङ्क्षर्ष-सञ्जातं रज: किमपि शि“ञ्जतम् ॥ 14
उदर्चिषस्ते रङ्गेन्द्र-पदावनि ! बहिर्मणीन् ।
अन्तर्मणिरवं श्रुत्वा मन्ये रोमाङ्क्षिाताकृतीन् ॥ 15
मुख-बाहूरू-पादेभ्यो वर्णान् सृष्टवत: प्रभो: ।
प्रपङ्क्षे पादुकां रत्नै: व्यक्त-वर्ण-व्यव“स्थतिम् ॥ 16
प्रपङ्क्षे रङ्गनाथस्य पादुकां प-रागिणीम् ।
पदेक-नियतां तस्य प-वासामिवापराम् ॥ 17
बद्धानां यत्र नित्यानां मुक्तानामीश्वरस्य च ।
प्रत्यक्षं शेष-शेषित्वं सा मे सिद्धयतु पादुका ॥ 18
वन्दे गारुत्मतीं वृत्त्या मणिस्तोमैश्च पादुकाम् ।
यया नित्यं तुलस्येव हरितत्वं प्रकाश्यते ॥ 19
हरिणा हरिनीलैश्च प्रतियत्नवतीं सदा ।
अयत्न-लभ्य-निर्वाणां आश्रये मणिपादुकाम् ॥ 20
शौरे: शुद्धान्त-नारीणां विहार-मणि-दर्पणम् ।
प्रसत्तेरिव संस्थानं पदत्राणमुपास्महे ॥ 21
कल्याण-प्रकृतिं वन्दे भजन्तीं काङ्क्षान-श्रियम् ।
पदार्हां पादुकां शौरे: पद एव निवेशिताम् ॥ 22
सृष्टं भूमावनन्तेन नित्यं शेष-समाधिना ।
अहं संभावयामि त्वां आत्मानमिव पादुके ! ॥ 23
प्रपङ्क्षे पादुकारूपं प्रणवस्य कला-द्वयम् ।
ओंतं मितमिदं य“स्मन् अनन्तस्यापि तत्पदम् ॥ 24
श्रीरामपादुकास्तोत्रम्
अणोरणीयसीं विष्णो: महतोऽपि महीयसीम् ।
प्रपङ्क्षे पादुकां नित्यं तत्पदेनैव स“म्मताम् ॥ 25
उदग्र-य“न्त्रकां वन्दे पादुकां यन्निवेशनात् ।
उपर्यपि पदं विष्णो: प्रत्यादिष्ट-प्रसाधनम् ॥ 26
सूचयन्तीं स्वरेखाभि: अनालेख्य-सरस्वतीम् ।
्रअलेखनीय-सौन्दर्यां आश्रये शौरिपादुकाम् ॥ 27
कलासु काष्ठामातिष्ठन् भूमने सम्ब“न्धनामपि ।
पादुका रङ्गधुर्यस्य भरताराध्यतां गता ॥ 28
विधौ प्रवृत्ते यद्द्रव्यं गुण-संस्कार-नामभि: ।
श्रेयस्साधनमामनतं तत्पदत्रं तथास्तु मे ॥ 29
प्रतिष्ठां सर्वचित्राणां प्रपङ्क्षे मणिपादुकाम् ।
विचित्र-जगदाधारो विष्णुर्यत्र प्रतिष्ठित: ॥ 30
प्रपङ्क्षे पादुकां देवीं परविङ्क्षामिव स्वयम् ।
यामर्पयति दीनानां दयमानो जगङ्क्षुरु: ॥ 31
उपाख्यातं तथात्वेन वसिष्ठाङ्क्षैर्महर्षिभि: ।
उपायफलयो: काष्ठां उपासे रामपादुकाम् ॥ 32
जयति यतिराज-सू<क्त: जवति मुकुन्दस्य पादुका-युगळी ।
तदुभयधनास्त्रिवेदीं अवन्ध्ययन्तो जय“न्त भुवि सन्त: ॥ 33
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अहल्याकृतं
रामस्तोत्रम्
अहो कृतार्थाऽ“स्म जगन्निवास ते पादाब्जसंलग्नरज:कणादहम् ।
स्पृशामि यत्प-जशङ्करादिभिर्विमृग्यते र“न्धतमानसै: सदा ॥ 1
अहो विचित्रं तव राम चेष्टितं मनुष्यभावेन विमोहितं जगत् ।
चलस्यजस्रं चरणादिवर्जित: संपूर्ण आनन्दमयोऽतिमायिक: ॥ 2
यत्पादपङ्कजपरागपवित्रगात्रा
भागीरथी भवविरिङ्क्षिामुखान्पुनाति ।
साक्षात्स एव मम दृ“ग्वषयो यदास्ते
किं वण्र्यते मम पुराकृतभागधेयम् ॥ 3
मत्र्यावतारे मनुजाकृतिं हरिं रामाभिधेयं रमणीयदेहिनम् ।
धनुर्धरं प-विशाललोचनं भजामि नित्यं न परान्भजिष्ये ॥ 4
यत्पादपङ्कजरज: श्रुतिभिर्विमृग्यं
यन्नाभिपङ्कजभव: कमलासनश्च ।
यन्नामसाररसिको भगवान्पुरारि:
तं रामचन्द्रमनिशं हृदि भावयामि ॥ 5
यस्यावतारचरितानि विरिङ्क्षिालोके
गाय“न्त नारदमुखा भवप-जाङ्क्षा: ।
आनन्दजाश्रुपरिषिक्तकुचाग्रसीमा
वागीश्वरी च तमहं शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 6
सोऽयं परात्मा पुुरुष: पुराण एष: स्वयं ज्योतिरनंत आङ्क्ष: ।
मायातनुं लोकविमोहनीयां धत्ते परानुग्रह एष राम: ॥ 7
रामस्तोत्रम् 83
अयं हि विश्वोद्भवसंयमानामेक: स्वमायागुणबि“म्बतो य: ।
विरिङ्क्षिाविष्ण्वीश्वरनामभेदान् धत्ते स्वतन्त्र: परिपूर्ण आत्मा ॥ 8
नमोऽस्तु ते राम तवाङ्घ्रिपङ्कजं श्रिया धृतं वक्षसि लालितं पि्रयात् ।
आक्रान्तमेकेन जगत्त्रयं पुरा ध्येयं मुनीन्द्रै रभिमान वर्जितै: ॥ 9
जगतामादिभूतस्त्वं जगत्त्वं जगदाश्रय: ।
सर्वभूतेेष्वसंबद्ध एको भाति भवान्पर: ॥ 10
ओंकारवाच्यस्त्वं राम वाचामविषय: पुमान् ।
वाच्यवाचकभेदेन भवानेव जगन्मय: ॥ 11
कार्यकारणकतृ{त्वफलसाधनभेदत: ।
एको विभासि राम त्वं मायया बहुरूपया ॥ 12
त्वन्मायामोहितधियस्त्वां न जान“न्त तत्त्वत: ।
मानुषं त्वाऽभिमन्यन्ते मायिनं परमेश्वरम् ॥ 13
आकाशवत्त्वं सर्वत्र बहिरन्तर्गतोऽमल: ।
असङ्गो ह्यचलो नित्य: शुद्धो बुद्ध: सदव्यय: ॥ 14
योषिन्मूढाहमज्ञा ते तत्त्वं जाने कथं विभो ।
तस्मात्ते शतशो राम नमस्कुर्यामनन्यधी: ॥ 15
देव मे यत्र कुत्रापि “स्थताया अपि सर्वदा ।
त्वत्पादकमले सक्ता भ<क्तरेव सदाऽस्तु मे ॥ 16
नमस्ते पुरुषाध्यक्ष नमस्ते भक्तवत्सल ।
नमस्तेऽस्तु हृषीकेश नारायण नमोऽस्तु ते ॥ 17
भवभयहरमेकं भानुकोटिप्रकाशं
करधृतशरचापं कालमेघावभासम् ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कनकरुचिरवस्त्रं रत्नवत्कुण्डलाëं
कमलविशदनेत्रं सानुजं राममीडे ॥ 18
अहल्यया कृतं स्तोत्रं य: पठेद्भ<क्तसंयुत: ।
स मुच्यतेऽखिलै: पापै: परं ब्रह्माधिगच्छति ॥ 20
पुत्राङ्क्षर्थे पठेद्भक्त्या रामं हृदि निधाय च ।
संवत्सरेण लभते वन्ध्या अपि सुपुत्रकम् ॥ 21
सर्वान्कामानवापनोति रामचन्द्रप्रसादत: ॥ 22
ब्रह्मघनो गुरुतल्पगोऽपि पुरुष: स्तेयी सुरापोऽपि वा
मातृभ्रातृविहिंसकोऽपि सततं भोगैकबद्धादर: ।
नित्यं स्तोत्रमिदं जपन्रघुपतिं भक्त्या हृदिस्थं स्मरन्
ध्यायन्मु<क्तमुपैति किं पुनरसौ स्वाचारयुक्तो नर: ॥ 23
–अध्यात्मरामायणत:
—*—
इन्द्रकृतं
रामस्तोत्रम्
भजेऽहं सदा राममिन्दीवराभं भवारण्यदावानलाभाभिधानम् ।
भवानीहृदा भावितानन्दरूपं भवाभावहेतुं भवादिप्रपन्नम् ॥ 1
सुरानीकदु:खौघनाशैकहेतुं नराकारदेहं निराकारमीर्म् ।
परेशं परानन्दरूपं वरेण्यं हरिं राममीशं भजे भारनाशम् ॥ 2
प्रपन्नाखिलानन्ददोहं प्रपन्नं प्रपन्नार्तिन्िा:शेषनाशाभिधानम् ।
तपोयोगयोगीशभावाभिभाव्यं कपीशादिमित्रं भजे राममित्रम् ॥ 3
रामस्तोत्रम् 85
सदा भोगभाजां सुदूरे विभातं सदा योगभाजामदूरे विभातम् ।
चिदानन्दकन्दं सदा राघवेशं विदेहात्मजानन्दरूपं प्रपङ्क्षे ॥ 4
महायोगमायाविशेषानुयुक्तो विभासीश लीलानराकारवृत्ति: ।
त्वदानन्दलीलाकथापूर्णकर्णा: सदानन्दरूपा भवन्तीह लोके ॥ 5
अहं मानपानाभिमत्तप्रमत्तो न वेदाखिलेशाभिमानाभिमान: ।
इदानीं भवत्पादप-प्रसादात्त्रिलोकाधिपत्याभिमानो विनष्ट: ॥ 6
स्फुरद्रत्नकेयूरहाराभिरामं धराभारभूतासुरानीकदावम् ।
शरच्चन्द्र वक्त्रं लसत्प-नेत्रं दुरावारपारं भजे राघवेशम् ॥ 7
सुराधीशनीलाभ्रनीलाङ्गका“न्तं व्िाराधादिरक्षोवधाल्लोकशा“न्तम् ।
किरीटादिशोभं पुरारातिलाभं भजे रामचन्द्रं रघूणामधीशम् ॥ 8
लसच्चन्द्रकोटिप्रकाशादिपीठे समासीनमेकं समाधाय सीताम् ।
स्फुरद्धेमवर्णां तडित्पुञ्जभासां भजे रामचन्द्रं निवृत्तार्तितन्द्रम् ॥ 9
(श्रीमदध्यात्मरामायणेे)
—*—
जटायुकृतं
रामस्तोत्रम्
जटायुरुवाच–
अगणितगुणमप्रमेयमाङ्क्षं सकलजग“त्स्थतिसंयमादिहेतुम् ।
उपरमपरमं परात्मभूतं सततमहं प्रणतोऽ“स्म रामचन्द्रम् ॥ 1
निरवधिसुखमि“न्दराकटाक्षं क्षपितसुरेन्द्रचतुर्मुखादिदु:खम् ।
नरवरमनिशं नतोऽ“स्म रामं वरदमहं वरचापबाणहस्तम् ॥ 2
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
त्रिभुवनकमनीयरूपमीर्ं रविशतभासुरमीहितप्रदानम् ।
शरणदमनिशं सुरागमूले कृतनिलयं रघुनन्दनं प्रपङ्क्षे ॥ 3
भवविपिनदवाग्निनामधेयं भवमुखदैवतदैवतं दयालुम् ।
दनुजपतिसहस्रकोटिनाशं रवितनयासदृशं हरिं प्रपङ्क्षे ॥ 4
अविरतभवभावनातिदूरं भवविमुखैर्मुनिभि: सदैव दृश्यम् ।
भवजलधिसुतारणाङ्घ्रिपोतं शरणमहं रघुनन्दनं प्रपङ्क्षे ॥ 5
गिरिश गिरिसुतामनोनिवासं गिरिवरधारिणमीहिताभिरामम् ।
सुरवरदनुजेन्द्रसेविताङ्घ्रिं सुरवरदं रघुनायकं प्रपङ्क्षे ॥ 6
परधनपरदारवर्जितानां परगुणभूतिषु तुष्टमानसानाम् ।
परहितनिरतात्मनां सुसेव्यं रघुवरमम्बुजलोचनं प्रपङ्क्षे ॥ 7
“स्मतरुचिरविकासिताननाब्जमतिसुलभं सुरराजनीलनीलम् ।
सितजलरुहचारुनेत्रशोभं रघुपतिमीशगुरोर्गुरुं प्रपङ्क्षे ॥ 8
हरिकमलजशम्भुरूपभेदात्त्वमिह विभासि गुणत्रयानुवृत्त: ।
रविरिव जलपूरितोदपात्रेष्वमरपतिस्तुतिपात्रमीशमीडे ॥ 9
रतिपतिशतकोटिसुन्दराङ्गं शतपथगोचरभावनाविदूरम् ।
यतिपतिहृदये सदा विभातं रघुपतिमार्तिहरं प्रभुं प्रपङ्क्षे ॥ 10
(श्रीमदध्यात्मरामायणे)
—*—
ब्रह्मदेवकृता
रामस्तुति:
वन्दे देवं विष्णुमशेष“स्थतिहेतुं त्वामध्यात्मज्ञानिभिरन्तर्हृदि भाव्यम् ।
हेयाहेयद्वन्द्वविहीनं परमेकं सत्तामात्रं सर्वहृदिस्थं दृशिरूपम् ॥ 1
रामस्तुति: 87
प्राणापानौ निश्चयबुद्धया हृदि रुद्ध्वा
छित्त्वा सर्वं संशयबन्धं विषयौघान् ।
पश्र्यन्तीशं यं गतमोहा यतयस्तं
वन्दे रामं रत्नकिरीटं रविभासम् ॥ 2
मायातीतं माधवमाङ्क्षं जगदादिं मानातीतं मोहविनाशं मुनिवंङ्क्षम् ।
योगिध्येयं योगविधानं परिपूर्णं वन्दे रामं र“ञ्जतलोकं रमणीयम् ॥ 3
भावाभावप्रत्ययहीनं भवमुख्यैर्भोगासक्तैरर्चितपादाम्बुजयुग्मम् ।
नित्यं शुद्धं बुद्धमनन्तं प्रणवाख्यं वन्दे रामं वीरमशेषासुरदावम् ॥ 4
त्वं मे नाथो नाथितकार्याखिलकारी
मानातीतो माधवरूपोऽखिलधारी ।
भक्त्या गम्यो भावितरूपो भवहारी
योगाभ्यासैर्भावितचेत:सहचारी ॥ 5
त्वामाङ्क्षन्तं लोकततीनां परमीशं लोकानां नो लौकिकमानैरधिगम्यम् ।
भ<क्तश्रद्धाभावसमेतैर्भजनीयं वन्दे रामं सुन्दरमिन्दीवरनीलम् ॥ 6
को वा ज्ञातुं त्वामतिमानं गतमानं मानासक्तो माधवशक्तो मुनिमान्यम् ।
बृन्दारण्ये व“न्दतवृन्दारकवृन्दं वन्दे रामं भवमुखवन्ङ्क्षं सुखकन्दम् ॥ 7
नानाशास्त्रैर्वेदकदम्बै: प्रतिपाङ्क्षं नित्यानन्दं निर्विषयज्ञानमनादिम् ।
मत्सेवार्थं मानुषभावं प्रतिपन्नं वन्दे रामं मरकतवर्णं मथुरेशम् ॥8
श्रद्धायुक्तो य: पठतीमं स्तवमाङ्क्षं
ब्राह्मं ब्रह्मज्ञानविधानं भुवि मत्र्य: ।
रामं श्यामं कामितकामप्रदमीशं
ध्यात्वा ध्याता पातकजालैर्विगत: स्यात् ॥ 9
(श्रीमदध्यात्मरामायणे)
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्री महादेवकृता
रामस्तुति:
नमोऽस्तु रामाय सश<क्तकाय नीलोत्पलश्यामलकोमलाय ।
किरीटहाराङ्गदभूषणाय सिंहासनस्थाय महाप्रभाय ॥ 1
त्वमादिमध्यान्तविहीन एक: सृजस्यवस्यत्सि च लोकजातम् ।
स्वमायया तेन न लिप्यसे त्वं यत्स्वे मुखेऽजस्ररतोऽनवङ्क्ष: ॥ 2
लीलां विधत्से गुणसंवृतस्त्वं प्रसन्नभक्तानुविधानहेतो: ।
नानावतारै: सुरमानुषाङ्क्षै: प्रतीयसे ज्ञानिभिरेव नित्यम् ॥ 3
स्वांशेन लोकं सकलं विधाय तं बिभर्षि च त्वं तदध: फणीश्वर: ।
उपर्यधो भान्वनिलोडुपौषधीप्रवर्षरूपोऽवसि नैकधा जगत् ॥ 4
त्वमिह देहभृतां शिखिरूप: पचसि भक्तमशेषमजस्रम् ।
पवनपङ्क्षाकरूपसहायो जगदखण्डमनेन बिभर्षि ॥ 5
चन्द्रसूर्यशिखिमध्यगतं यत्तेज इ{श च्िादशेषतनूनाम् ।
प्राभवत्तनुभृतामिह धैर्यं शौर्यमात्रमखिलं तव सत्त्वम् ॥ 6
त्वं विरिंचिशिवविष्णुविभेदात्कालकर्मशशिसूर्यविभागात् ।
वादिनां पृथगिवेश विभासि ब्रह्मनिश्चितमनन्यदिहैकम् ॥ 7
मत्स्यादिरूपेण यथा त्वमेक: श्रुतौ पुराणेेषु च लोकसिद्ध: ।
तथैव सर्वं सदसद्विभागस्त्वमेव नान्यद्भवतो विभाति ॥ 8
यङ्क्षत्समुत्पन्नमनन्तसृष्टावुत्पस्त्यते यच्च भवच्च यच्च ।
न दृश्यते स्वावरजङ्गमादौ त्वया विनाऽत: परत: परस्त्वम् ॥ 9
तत्त्वं न जान“न्त परात्मनस्ते जना: समस्तास्तव माययात: ।
त्वद्भक्तसेवामलमानसानां विभाति तत्त्वं परमेकमैशम् ॥ 10
रामस्तवराज:
ब्रह्मादयस्ते न विदु: स्वरूपं चिदात्मतत्त्वं बहिरर्थभावा: ।
ततो बुधस्त्वामिदमेव रूपं भक्त्या भजन्मु<क्तमुपैत्यदु:ख: ॥ 11
अहं भवन्नामगुणै: कृतार्थो वसामि काश्यामनिशं भवान्या ।
मुमूर्षमाणस्य विमुक्तयेऽहं दिशामि मन्त्रं तव राम नाम ॥ 12
इमं स्तवं नित्यमनन्यभक्या श्रृण्व“न्त गाय“न्त लिख“न्त ये वै ।
ते सर्वसौख्यं परमं च लब्ध्वा भवत्पदं यान्तु भवत्प्रसादात् ॥ 13
—*—
नारदोक्त:
रामस्तवराज:
अस्य श्रीरामचन्द्रस्तवराजस्तोत्रमन्त्रस्य सनत्कुमार ऋषि: ।
श्रीरामो देवता । अनुष्टुप् छन्द: । सीता बीजम् । हनूमान् श<क्त: । श्री
रामप्रीत्यर्थे जपे विनियोग: ॥
व्यास उवाच—
स्तवराजं पुरा प्रोक्तं नारदेन च धीमता ।
तत्सर्वं संप्रवक्ष्यामि हरिध्यानपुर:सरम् ॥ 1
तापत्रयाग्निशमनं सर्वाघौघनिकृन्तनम् ।
दारिद्रयदु:खशमनं सर्वसंपत्करं शिवम् ॥ 2
विज्ञानफलदं दिव्यं मोक्षैकफलसाधनम् ।
नमस्कृत्य प्रवक्ष्यामि रामं कृष्णं जगन्मयम् ॥ 3
अयोध्यानगरे रम्ये रत्नमण्डपमध्यगे ।
स्मरेत्कल्पतरोर्मूले रत्नसिंहासनं शुभम् ॥ 4
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
तन्मध्येऽष्टदलं प-ं नानारत्नैश्च वेष्टितम् ।
स्मरेन्मध्ये दाशरथिं सहस्रादित्यतेजसम् ॥ 5
पितुरङ्कगतं राममिन्द्रनीलमणिप्रभम् ।
कोमलाङ्गं विशालाक्षं विङ्क्षुद्वर्णाम्बरावृतम् ॥ 6
भानुकोटिप्रतीकाशं किरीटेन विराज्िातम् ।
रत्नग्रैवेयकेयूररत्नकुण्डलम“ण्डतम् ॥ 7
रत्नकङ्कणमञ्जीरकटिसूत्रैरलङ्कृतम् ।
श्रीवत्सकौस्तुभोरस्कं मुक्ताहारोपशोभितम् ॥ 8
दिव्यरत्नसमायुक्तमुद्रिकाभिरलङ्कृतम् ।
राघवं द्विभुजं बालं राममीष“त्स्मताननम् ॥ 9
तुलसीकुन्दमन्दारपुष्पमाल्यैरलङ्कृतम् ।
कर्पूरागरुकस्तूरीदिव्यगन्धानुलेपनम् ॥ 10
योगशास्त्रेष्वभिरतं योगेशं योगदायकम् ।
सदा भरतसौमित्रशत्रुघनैरुपशोभितम् ॥ 11
विङ्क्षाधरसुराधीश सिद्धगन्धर्वकिन्नरै: ।
योगीन्द्रैर्नारदाङ्क्षैश्च स्तूयमानमहर्निशम् ॥ 12
विश्वामित्रवसिष्ठादिमुनिभि: परिसेवितम् ।
सनकादिमुनिश्रेष्ठैर्योगिवृन्दैश्च सेवितम् ॥ 13
रामं रघुवरं वीरं धनुर्वेदविशारदम् ।
मङ्गलायतनं देवं रामं राजीवलोचनम् ॥ 14
सर्वशास्त्रार्थतत्त्वज्ञमानन्दकरसुन्दरम् ।
कौसल्यानन्दनं रामं धनुर्बाणधरं हरिम् ॥ 15
रामस्तवराज:
एवं संचिन्तय“न्वष्णुं यज्ज्योतिरमलं विभुम् ।
प्रहृष्टमानसो भूत्वा मुनिवर्य: स नारद: ॥ 16
सर्वलोकहितार्थाय तुष्टाव रघुनन्दनम् ।
कृताञ्जलिपुटो भूत्वा चिन्तयन्नद्भुतं हरिम् ॥ 17
यदेकं यत्परं नित्यं यदनन्तं चिदात्मकम् ।
यदेकं व्यापकं लोके तद्रूपं चिन्तयाम्यहम् ॥ 18
विज्ञानहेतुं विमलायताक्षं प्रज्ञानरूपं स्वसुखैकहेतुम् ।
श्रीरामचन्द्रं हरिमादिदेवं परात्परं राममहं भजाभि ॥ 19
कविं पुराणं पुरुषं पुरस्तात्सनातनं योगिनमीशितारम् ।
अणोरणीयांसमनन्तवीर्यं प्राणेश्वरं राममसौ ददश{ ॥ 20
नारद उवाच–
नारायणं जगन्नाथमभिरामं जगत्पतिम् ।
कविं पुराणं वागीशं रामं दशरथात्मजम् ॥ 21
राजराजं रघुवरं कौसल्यानन्दवर्धनम् ।
भर्गं वरेण्यं विश्वेशं रघुनाथं जगङ्क्षुरुम् ॥ 22
सत्यं सत्यपि्रयं श्रेष्ठं जानकीवल्लभं विभुम् ।
सौमित्रिपूर्वजं शान्तं कामदं कमलेक्षणम् ॥ 23
आदित्यं रविमीशानं घृणिं सूर्यमनामयम् ।
आनन्दरूपिणं सौम्यं राघवं करुणामयम् ॥ 24
जामदग्न्यं तपोमूर्तिं रामं परशुधारिणम् ।
वाक्पतिं वरदं वाच्यं श्रीपतिं पक्षिवाहनम् ॥ 25
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रीशाङ्ग{धारिणं रामं चिन्मयानन्दविग्रहम् ।
हलधृ“ग्वष्णुमीशानं बलरामं कृपानिधिम् ॥ 26
श्रीवल्लभं कृपानाथं जगन्मोहनमच्युतम् ।
मत्स्यकूर्मवराहादिरूपधारिणमव्ययम् ॥ 27
वासुदेवं जगङ्क्षोनिमनादिनिधनं हरिम् ।
गोविन्दं गोपतिं विष्णुं गोपीजनमनोहरम् ॥ 28
गोगोपालपरीवारं गोपकन्यासमावृतम् ।
विङ्क्षुत्पुञ्जप्रतीकाशं रामं कृष्णं जगन्मयम् ॥ 29
गोगोपिकासमाकीर्णं वेणुवादनतत्परम् ।
कामरूपं कलावन्तं कामिनीकामदं विभुम् ॥ 30
मन्मथं मथुरानाथं माधवं मकरध्वजम् ।
श्रीधरं श्रीकरं श्रीशं श्रीनिवासं परात्परम् ॥ 31
भूतेशं भूपतिं भद्रं विभूतिं भूतिभूषणम् ।
सर्वदु:खहरं वीरं दुष्टदानववैरिणम् ॥ 32
श्रीनृसिंहं महाबाहुं महान्तं दीप्ततेजसम् ।
चिदानन्दमयं नित्यं प्रणवं ज्योतिरूपिणम् ॥ 33
आदित्यमण्डलगतं निश्चितार्थस्वरूपिणम् ।
भक्तपि्रयं प-नेत्रं भक्तानामी“प्सतप्रदम् ॥ 34
कौसल्येयं कलामूर्तिं काकुत्स्थं कमलापि्रयम् ।
सिंहासने समासीनं नित्यव्रतमकल्मषम् ॥ 35
विश्वामित्रपि्रयं दान्तं स्वदारनियतव्रतम् ।
यज्ञेशं यज्ञपुरुषं यज्ञपालनतत्परम् ॥ 36
रामस्तवराज:
सत्यसन्धं जितक्रोधं शरणागतवत्सलम् ।
सर्वक्लेशापहरणं विभीषणवरप्रदम् ॥ 37
दशग्रीवहरं रौद्रं केशवं केशिमर्दनम् ।
वालिप्रमथनं वीरं सुग्रीवे“प्सतराज्यदम् ॥ 38
नरवानरदेवैश्च सेवितं हनुम“त्प्रयम् ।
शुद्धं सूक्ष्मं परं शान्तं तारकब्रह्मरूपिणम् ॥ 39
सर्वभूतात्मभूतस्थं सर्वाधारं सनातनम् ।
सर्वकारणकर्तारं निदानं प्रकृते: परम् ॥40
निरामयं निराभासं विरवङ्क्षं निरञ्जनम् ।
नित्यानन्दं निराकारमद्वैतं तमस: परम् ॥ 41
परात्परतरं तत्त्वं सत्यानन्दं चिदात्मकम् ।
मनसा शिरसा नित्यं प्रणमामि रघूत्तमम् ॥ 42
सूर्यमण्डलमध्यस्थं रामं सीतासम“न्वतम् ।
नमामि पुण्डरीकाक्षममेयं गुरुतत्परम् ॥ 43
नमोऽस्तु वासुदेवाय ज्योतिषां पतये नम: ।
नमोऽस्तु रामदेवाय जगदानन्दरूपिणे ॥ 44
नमो वेदान्तनिष्ठाय योगिने ब्रह्मवादिने ।
मायामयनिरासाय प्रपन्नजनसेविने ॥ 45
वन्दामहे महेशानचण्डकोदण्डखण्डनम् ।
जानकीहृदयानन्दवर्धनं रघुनन्दनम् ॥ 46
उत्फुल्लामलकोमलोत्पलदलश्यामाय रामाय ते
कामाय प्रमदामनोहरगुणग्रामाय रामात्मने ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
योगारूढमुनीन्द्रमानससरोहंसाय संसारवि
ध्वंसाय स्फुरदोजसे रघुकुलोत्तंसाय पुंसे नम: ॥ 47
भवोद्भवं वेदविदां वरिष्ठमादित्यचन्द्रानलसुप्रभावम् ।
सर्वात्मकं सर्वगतस्वरूपं नमामि रामं तमस: परस्तात् ॥ 48
निरञ्जनं निष्प्रतिमं निरीहं निराश्रयं निष्कलमप्रपङ्क्षाम् ।
नित्यं ध्रुवं निर्विषयस्वरूपं निरन्तरं राममहं भजामि ॥ 49
भवा“ब्धपोतं भरताग्रजं तं भक्तपि्रयं भानुकुलप्रदीपम् ।
भूतत्रिनाथं भुवनाधिपं तं भजामि रामं भवरोगवैङ्क्षम् ॥ 50
सर्वाधिपत्यं समराङ्गधीरं सत्यं चिदानन्दमयस्वरूपम् ।
सत्यं शिवं शा“न्तमयं शरण्यं सनातनं राममहं भजामि ॥ 51
कार्यकि्रयाकारणमप्रमेयं कविं पुराणं कमलायताक्षम् ।
कुमारवेङ्क्षं करुणामयं तं कल्पद्रुमं राममहं भजामि ॥ 52
त्रैलोक्यनाथं सरसीरुहाक्षं दयानिधिं द्वन्द्वविनाशहेतुम् ।
महाबलं वेदविधिं सुरेशं सनातनं राममहं भजामि ॥ 53
वेदान्तवेङ्क्षं कविमीशितारमनादिमध्यान्तमचिन्त्यमाङ्क्षम् ।
अगोचरं निर्मलमेकरूपं नमामि रामं तमस: परस्तात् ॥ 54
अशेषवेदात्मकमादिसंज्ञमजं हरिं विष्णुमनन्तमाङ्क्षम् ।
अपारसंवित्सुखमेकरूपं परात्परं राममहं भजामि ॥ 55
तत्त्वस्वरूपं पुरुषं पुराणं स्वतेजसा पूरितविश्वमेकम् ।
राजाधिराजं रविमण्डलस्थं विश्वेश्वरं राममहं भजामि ॥ 56
लोकाभिरामं रघुवंशनाथं हरिं चिदानन्दमयं मुकुन्दम् ।
अशेषविङ्क्षाधिपतिं कवीन्द्रं नमामि रामं तमस: परस्तात् ॥ 57
रामस्तवराज:
योगीन्द्रसंघैश्च सुसेव्यमानं नारायणं निर्मलमादिदेवम् ।
नतोऽ“स्म नित्यं जगदेकनाथमादित्यवर्णं तमस: परस्तात् ॥ 58
विभूतिदं विश्वसृजं विरामं राजेन्द्रमीशं रघुवंशनाथम् ।
अचिन्त्यमव्यक्तमनन्तमूर्तिं ज्योतिर्मयं राममहं भजामि ॥ 59
अशेषसंसारविहारहीनमादित्यगं पूर्णसुखाभिरामम् ।
समस्तसाक्षिं तमस: परस्तान्नारायणं विष्णुमहं भजामि ॥ 60
मुनीन्द्रगुह्यं परिपूर्णकामं कलानिधिं कल्मषनाशहेतुम् ।
परात्परं यत्परमं पवित्रं नमामि रामं महतो महान्तम् ॥ 61
ब्रह्मा विष्णुश्च रुद्रश्च देवेन्द्रो देवतास्तथा ।
आदित्यादिग्रहाश्चैव त्वमेव रघुनन्दन ॥ 62
तापसा ऋषय: सिद्धा: साध्याश्च मरुतस्तथा ।
विप्रा वेदास्तथा यज्ञा: पुराणधर्मसंहिता: ॥ 63
वर्णाश्रमास्तथा धर्मा वर्णधर्मास्तथैव च ।
यक्षराक्षसगन्धर्वा दिक्पाला दिग्गजादय: ॥ 64
सनकादिमुनिश्रेष्ठास्त्वमेव रघुपुङ्गव ।
वसवोऽष्टौ त्रय: काला रुद्रा एकादश स्मृता: ॥ 65
तारका दश दिक् चैव त्वमेव रघुनन्दन ।
सप्तद्वीपा: समुद्राश्च नगा नङ्क्षस्तथा द्रुमा: ॥ 66
स्थावरा जङ्गमाश्चैव त्वमेव रघुनायक ।
देवतिर्यङ्मनुष्याणां दानवानां तथैव च ॥ 67
माता पिता तथा भ्राता त्वमेव रघुवल्लभ ।
सर्वेषां त्वं परं ब्रह्म त्वन्मयं सर्वमेव हि ॥ 68
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
त्वमक्षरं परं ज्योतिस्त्वमेव पुरुषोत्तम ।
त्वमेव तारकं ब्रह्म त्वत्तोऽन्यन्नैव किंचन ॥ 69
शान्तं सर्वगतं सूक्ष्मं परं ब्रह्म सनातनम् ।
राजीवलोचनं रामं प्रणमामि जगत्पतिम् ॥ 70
व्यास उवाच—
तत: प्रसन्न: श्रीराम: प्रोवाच मुनिपुङ्गवम् ।
तुष्टोऽ“स्म मुनिशादू{ल वृणीष्व वरमुत्तमम् ॥ 71
नारद उवाच—
यदि तुष्टोऽसि सर्वज्ञ श्रीराम करुणानिधे ।
त्वन्मूर्तिदश{नेनैव कृतार्थोऽहं च सर्वदा ॥ 72
धन्योऽहं कृतकृत्योऽहं पुण्योऽहं पुरुषोत्तम ।
अङ्क्ष मे सफलं जन्म जीवितं सफलं च मे ॥ 73
अङ्क्ष मे सफलं ज्ञानमङ्क्ष मे सफलं तप: ।
अङ्क्ष मे सफलं कर्म त्वत्पादाम्भोजदश{नात् ।
अङ्क्ष मे सफलं सर्वं त्वन्नामस्मरणं तथा ॥ 74
त्वत्पादाम्भोरुहद्वन्द्वसद्भ<क्तं देहि राघव ।
तत: परमसंप्रीत: स राम: प्राह नारदम् ॥ 75
श्रीराम उवाच—
मुनिवर्य महाभाग मुने “त्वष्टं ददामि ते ।
यत्त्वया चे“प्सतं सर्वं मनसा तद्भविष्यति ॥ 76
नारद उवाच—
वरं न याचे रघुनाथ युष्मत्पदाब्जभ<क्त: सततं ममास्तु ।
इदं पि्रयं नाथ परं प्रयाचे पुन: पुनस्त्वामिदमेव याचे ॥ 77
रामस्तवराज:
व्यास उवाच—
इत्येवमीडितो राम: प्रादात्तस्मै वरान्तरम् ।
वीरो रामो महातेजा: सच्चिदानन्दविग्रह: ॥ 78
अद्वैतममलं ज्ञानं स्वनामस्मरणं तथा ।
अन्तर्दधौ जगन्नाथ: पुरतस्तस्य राघव: ॥ 79
कथितं ब्रह्मपुत्रेण वेदानां सारमुत्तमम् ।
गुह्याङ्क्षुह्यतमं दिव्यं तव स्नेहात्प्रकीर्तितम् ॥ 80
य:पठेच्छृणुयाद्वापि त्रिसन्ध्यं श्रद्धया“न्वत: ।
ब्रह्महत्यादिपापानि तत्समानि बहूनि च ॥ 81
स्वर्णस्तेयं सुरापानं गुरुतल्पगतिस्तथा ।
गोवधाङ्क्षुपपापानि अनृतात्संभवानि च ॥ 82
सर्वै: प्रमुच्यते पापै: कल्पायुतशतोद्भवै: ।
मानसं वाचिकं पापं कर्मणा समुपार्जितम् ॥ 83
श्रीरामस्मरणेनैव तत्क्षणान्नश्यति ध्रुवम् ।
इदं सत्यमिदं सत्यं सत्यमेतदिहोच्यते ॥ 84
राम: सत्यं परं ब्रह्म रामा“त्कंचिन्न विङ्क्षते ।
तस्माद्रामस्वरूपं हि सत्यं सत्यमिदं जगत् ॥ 85
श्रीरामचन्द्र रघुपुङ्गव राजवर्य राजेन्द्र राम रघुनायक राघवेश ।
राजाधिराज रघुनन्दन रामचन्द्र दासोऽहमङ्क्ष भवत: शरणा गतोऽ“स्म ॥
वैदेहीसहितं सुरद्रुमतले हैमे महामण्डले
मध्ये पुष्पकृतासने मण्िामये वीरासने सं“स्थतम् ।
अग्रे वाचयति प्रभञ्जनसुते तत्त्वं मुनीन्द्रै: परं
व्याख्यान्तं भरतादिभि: परिवृतं रामं भजे श्यामलम् ॥ 87
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रामं रत्नकिरीटकुण्डलयुतं केयूरहारा“न्वतं
सीतालङ्कृतवामभागममलं सिंहासनस्थं विभुम् ।
सुग्रीवादिहरीश्वरै: सुरगणै: संसेव्यानं सदा
विश्वामित्रपराशरादिमुनिभि: संस्तूयमानं प्रभुम् ॥ 88
सकलगुणनिधानं योगिभि: स्तूयमानं
भुजविजितसमानं राक्षसेन्द्रादिमानम् ।
महितनृपभयानं सीतया शोभमानं
स्मर हृदय विमानं ब्रह्म रामाभिधानम् ॥ 89
रघुवर तव मूर्तिर्मामके मानसाब्जे
नरकगतिहरं ते नामधेयं मुखे मे ।
अनिशमतुलभक्त्या मस्तकं त्वत्पदाब्जे
भवजलनिधिमग्नं रक्ष मामार्तबन्धो ॥ 90
रामरत्नमहं वन्दे चित्रकूटपतिं हरिम् ।
कौसल्याभ<क्तसम्भूतं जानकी कण्ठभूषणम् ॥ 91
(श्री सनत्कुमारसंहितायां । श्िावकृतमिति केचित् ।
—*—
व्यासकृतम्
रामाष्टकम् ।
भजे विशेषसुन्दरं समस्तपापखण्डनम् ।
स्वभक्तचित्तरञ्जनं सदैव राममद्वयम् ॥ 1
जटाकलापशोभितं समस्तपापनाशकम् ।
स्वभक्तभीतिभञ्जनं भजे ह राममद्वयम् ॥ 2
रामाष्टकम्
निजस्वरूपबोधकं कृपाकरं भवापहम् ।
समं शिवं निरञ्जनं भजे ह राममद्वयम् ॥ 3
सहप्रपङ्क्षाक“ल्पतं ह्यनामरूपवास्तवम् ।
निराकृतिं निरामयं भजे ह राममद्वयम् ॥ 4
निष्प्रपङ्क्षानिर्विकल्पनिर्मलं निरामयम् ।
चिदेकरूपसन्ततं भजे ह राममद्वयम् ॥ 5
भवा“ब्धपोतरूपकं ह्यशेषदेहक“ल्पतम् ।
गुणाकरं कृपाकरं भजे ह राममद्वयम् ॥ 6
महावाक्यबोधकैर्विराजमानवाक्पदै: ।
परब्रह्म व्यापकं भजे ह राममद्वयम् ॥ 7
श्िावप्रदं सुखप्रदं भव“च्छदं भ्रमापहम् ।
विराजमानदैशिकं भजे ह राममद्वयम् ॥ 8
रामाष्टकं पठति य: सुकरं सुपुण्यं व्यासेन भाषितमिदं श्रृणुते मनुष्य: ।
विङ्क्षां श्रियं विपुलसौख्यमनन्तकीर्तिं संप्राप्य देहविलये लभते च मोक्षम् ॥
—*—
ब्रह्मानन्दस्वामिविरचितम्
रामाष्टकम्
कृतार्थदेववन्दनं दिनेशवंशनन्दनम् ।
सुशोभिभालचन्दनं नमामि राममीश्वरम् ॥ 1
मुनीन्द्रयज्ञकारकं शिलाविपत्तिहारकम् ।
महाधनुर्विदारकं नमामि राममीश्वरम् ॥ 2
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
स्वतातवाक्यकारिणं तपोवने विहारिणम् ।
करेषुचापधारिणं नमामि राममीश्वरम् ॥ 3
कुरङ्गमुक्तसायकं जटायुमोक्षदायकम् ।
प्रविद्धकीशनायकं नमामि राममीश्वरम् ॥ 4
प्लवङ्गसङ्गसंमतिं निबद्धनिमन्गापतिम् ।
दशस्यवंशसंक्षतिं नमामि राममीश्वरम् ॥ 5
विदीनदेवहर्षणं कपी“प्सतार्थवर्षणम् ।
स्वबन्धुशोककर्षणं नमामि राममीश्वरम् ॥ 6
गतारिराज्यरक्षणं प्रजाजनार्तिभक्षणम् ।
कृतास्तमोहलक्षणं नमामि राममीश्वरम् ॥ 7
हृताखिलाचलाभरं स्वधामनीतनागरम् ।
जगत्तमोदिवाकरं नमामि राममीश्वरम् ॥ 8
इदं समाहितात्मना नरो रघूत्तमाष्टकम् ।
पठन्निरन्तरं भयं भवोद्भवं न विन्दते ॥ 9
—*—
अच्युतयतिविरचितं
श्री सीतारामाष्टकम्
ब्रह्ममहेन्द्रसुरेन्द्रमरुङ्क्षणरुद्रमुनीन्द्रगणैरतिरम्यं
क्षीरसरित्पतितीरमुपेत्य नुतं हि सतामवितारमुदारम् ।
भूमिभरप्रशमार्थमथ प्रथितप्रकटीकृतचिद्घनमूर्तिं
त्वां भजतो रघुनन्दन देहि दयाघन मे स्वपदाम्भुजदास्यम् ॥ 1
श्री सीतारामाष्टकम्
प-दलायतलोचन हे रघुवंशविभूषण देव दयालो
निर्मलनीरदनीलतनोऽखिललोकहृदम्बुजभासक भानो ।
कोमलगात्र पवित्रपदाब्जरज:कणपावितगौतमकान्त
त्वां भजतो रघुनन्दन देहि दयाघन मे स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 2
पूर्ण परात्पर पालय मामतिदीनमनाथमनन्त सुखाब्धे
प्रावृडदभ्रतटित्सुमनोहरपीतवराम्बर राम नमस्ते ।
कामविभञ्जन कान्ततरानन काङ्क्षानभूषण रत्नकिरीटं
त्वां भजतो रघुनन्दन देहि दयाघन मे स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 3
दिव्यशरच्छश्िाका“न्तहरोज्ज्वलमौ<क्तकमाल विशालसुमौले
कोटिरविप्रभ चारुचरित्र पव्िात्रविचित्रधनु:शरपाणे ।
चण्डमहाभुजदण्डविख“ण्डतराक्षसराजमहागजदण्डं
त्वां भजतो रघुनन्दन देहि दयाघन मे स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 4
दोष विहिंस्रभुजङ्गसहस्रसुरोममहानलकीलकलापे
जन्मजरामरणोर्मिमनोमदमन्मथनक्रविचक्रभवाब्धौ ।
दु:खनिधौ च चिरं पतितं कृपयाऽङ्क्ष समुद्धर राम ततो मां
त्वां भजतो रघुनन्दन देहि दयाघन मे स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 5
संसृतिघोरमदोत्कटकुञ्जरतृट्क्षुदनीरदपि“ण्डततुण्डं
दण्डकरोन्मथितं च रजस्तम उन्मदमोहपदो“ज्झतमार्तम् ।
दीनमनन्यगतिं कृपणं शरणागतमाशु विमोचय मूढं
त्वां भजतो रघुनन्दन देहि दयाघन मे स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 6
जन्मशतार्जितपापसम“न्वतहृत्कमले पतिते पशुकल्पे
हे रघुवीर महारणधीर दयां कुरु मय्यतिमन्दमनीषे ।
त्वं जननी भगिनी च पिता मम तावदसि त्वविताऽपि कृपालो
त्वां भजतो रघुनन्दन देहि दयाघन मे स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
त्वां तु दयालुमकिङ्क्षानवत्सलमुत्पलहारमपारमुदारं
राम विहाय कमन्यमनामयमीश जनं शरणं ननु यायाम् ।
त्वत्पदप-मत: श्रितमेव मुदा खलु देव सदाऽव ससीतं
त्वां भजतो रघुनन्दन देहि दयाघन मे स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 8
य: करुणामृतसिन्धुरनाथजनोत्तमबन्धुरजोत्तमकारी
भक्तभयोर्मिभवा“ब्धतरी सरयूतटिनीतटचारुविहारी ।
तस्य रघुप्रवरस्य निरन्तरमष्टकमेतदनिष्टहरं वै
यस्तु पठेदमर: स नरो लभतेऽच्युतरामपदाम्बुजदास्यम् ॥ 9
—*—
श्रीसीतारामस्तोत्रम्
हनुमत्कृतम्
अयोध्यापुरनेतारं मिथिलापुरनायिकाम् ।
राघवाणामलङ्कारं वैदेहानामलङ्क्रियाम् ॥ 1
रघूणां कुलदीपं च निमीनां कुलदीपिकाम् ।
सूर्यवंशसमुद्भूतं सोमवंशमुद्भवाम् ॥ 2
पुत्रं दशरथस्याङ्क्षं पुत्रीं जनकभूपते: ।
वसिष्ठानुमताचारं शतानन्दमतानुगाम् ॥ 3
कौसल्यागर्भसम्भूतं वेदिगर्भोदितां स्वयम् ।
पुण्डरीकविशालाक्षं स्फुरदिन्दीवरे क्षणाम् ॥ 4
चन्द्रकान्ताननां भोजं चन्द्रबिम्बोपमाननाम् ।
मत्तमातङ्गगमनं मत्तहंसवधूगताम् ॥ 5
श्रीरामचन्द्रवेदपादस्तव:
चन्दनार्द्रभुजामध्यं कुङ्कुमार्द्रभुजस्थलीम् ।
चापालङ्कृत हस्ताब्जं प-ालङ्कृत पाणिकाम् ॥ 6
शरणागत गोप्तारं प्रण्िापात प्रसादिकाम् ।
कालमेघनिभं रामं कार्तस्वर समप्रभाम् ॥ 7
दिव्यसिंहासनासीनं दिव्यस्रग्वस्त्रभूषणाम् ।
अनुक्षणं कटाक्षाभ्यां अन्योन्येक्षणकांक्षिणौ ॥ 8
अन्योन्यसदृशाकारौ त्रैलोक्यगृहदम्पती ।
इमौ युवां प्रणम्याहं भजाम्यङ्क्ष कृतार्थताम् ॥ 9
अनेन स्तौति य: स्तुत्यं रामं सीता च भ<क्तत: ।
तस्य तौ तनुतां पुण्या: संपद: सकलार्थदा: ॥ 10
अस्य श्रीरामचन्द्रस्य जानक्याश्च विशेषत: ।
कृतं हनुमता पुण्यं स्तोत्रं सङ्क्षोविमु<क्तदम् ॥
य: पठेत्प्रातरुत्थाय सर्वान्कामानवापनुयात् ॥ 11
—*—
श्रीभरद्वाजमहर्षिप्रणीत:
श्रीरामचन्द्रवेदपादस्तव:
श्रीमद्रामं रघूत्तंसं सच्चिदानन्दलक्षणम् ।
भवन्तं करुणावन्तं गाये त्वां मनसा गिरा ॥ 1
रामे दूर्वादलश्यामे जानकी कनकोज्ज्वला ।
भाति मह्दैवते मेघे विङ्क्षुल्लेखेव भास्वरा ॥ 2
त्वदन्यं न भजे राम निष्कामोऽन्ये भजन्तु तान् ।
भक्तेभ्यो ये पुरा देवा आयु: कीर्तिं प्रजां ददु: ॥ 3
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
भजनं पूजनं राम करिष्यामि तवानिशम् ।
श्रियं नेच्छामि संसारात् भयं विन्दति मामिह ॥ 4
श्रीराम जानकीजाने भुवने भवने वने ।
स्वभक्तकुलजातानां अस्माकं भविता भव ॥ 5
राम रामेति रामेति वदन्तं विकलं भवान् ।
यमदूतैरनुक्रान्तं वत्सं गौरिव धावति ॥ 6
स्वच्छन्दचारिणं दीनं राम रामेति वादिनम् ।
भवान्मामनुनिमनेन यथा वारीव धावति ॥ 7
राम त्वं हृदये येषां सुखं लभ्यं वनेऽपि तै: ।
मण्डं च नवनीतं च क्षीरं सर्पिर्मधूदकम् ॥ 8
प्रार्थये त्वां रघूत्तंस मा भून्मम कदाचन ।
सर्वतीर्थेषु सर्वत्र पापेभ्यश्च प्रतिग्रह: ॥ 9
सर्वे मदर्थं कुरुतोपकारं श्रीराममाकर्णय कर्ण नित्यम् ।
मूर्धन्नमालोकय नेत्र जिˆे स्तुहि श्रुतं गर्तसदं युवानम् ॥ 10
भवान् रघूत्तंस तु दैवतं मे यं सच्चिदानन्दघनस्वरूपम् ।
एकं परं ब्रह्म वदन्ति नित्यं वेदान्तविज्ञानसुनिश्चितार्था: ॥ 11
भवत्कृपापाङ्गविलोकितेन वैकुण्ठवास: कि्रयते जनेन ।
ज्ञात्वा भवन्तं शरणागतोऽस्मि यस्मात्परं नापरमस्ति किङ्क्षिात् ॥ 12
दीनान्भवद्भक्तकुलप्रसूतान्भवत्पादाराधनहीनचित्तान् ।
अनाथबन्धो करुणैकसिन्धो पितेव पुत्रान् प्रति नो जुषस्व ॥ 13
भवान् भयव्याघ्रभयाभिभूतं जराभिमूतं सह लक्ष्मणेन ।
सदैव मां रक्षतु राघवेश पश्चात्पुरस्तादधरादुदक्तात् ॥ 14
श्रीरामचन्द्रवेदपादस्तव:
कामाङ्क्षपथ्येन विवर्धमानं रोगं मदीयं भवनामधेयम् ।
दूरीकुरु त्वं यदहं त्रिलोक्यां भिषक्तमं त्वां भिषजां श्रृणोमि ॥ 15
श्रीरामचन्द्र: स जयत्यजस्रं लङ्कापुरीद्रोणगिरौ पयोधौ ।
यस्य प्रसादादभवद्धनूमान् अणोरणीयान् महतो महीयान् ॥ 16
श्रीराम रामेति रघूत्तमेति नामानि जल्पेङ्क्षदि तस्य तत्क्षणात् ।
दिशो द्रवन्त्येव युयुत्सव: सदा भियं दधाना हृदयेषु शत्रव: ॥ 17
अनादिमव्यक्तमनन्तमाङ्क्षं स्वयं परं ज्योतिषमप्रमेयम् ।
विलोकये दाशरथे कदा त्वां आदित्यवर्णं तमस: परस्तात् ॥ 18
श्रीराघव स्वीयपदारविन्दे सेवां भवान्न: सततं ददातु ।
वयं स्वजन्मान्तरसंचितानि ययाति विश्वा दुरिता तरेम ॥ 19
भो चित्त चेत्कामयसे विभूतिं तमेव संप्रार्थय वीरमेकम् ।
रघूत्तमं श्रीरमणं सदा य: श्रीणामुदारो धरुणो रयीणाम् । 20
वन्देऽरविन्देक्षणमम्बुदाभमाकर्णनेत्रं सुकुमारगात्रम् ।
यं जानकी हर्षयती वनेपि पि्रयं सखायं परिषस्वजाना ॥ 21
सीताजाने नैव जाने त्वदन्यं त्यक्तश्रीस्त्रीपुत्रकाम: सदाऽहम् ।
त्वां स्मृत्वाऽन्ते देवयानाधिरूढ स्तत्त्वायामि ब्रह्मणा वन्दमान: ॥ 22
अहं भरद्वाजमुनिर्निरन्तरं श्रीराममेकं जगदेकनायकम् ।
संवर्णये काव्यरसादिवित्तमं कविं कवीनामुपमश्रवस्तमम् ॥ 23
पठन्ति स्तुतिं ये नरा ऋद्धिकामा: समृद्धिं चिरायुष्यमायुष्यकामा: ।
लभन्ते ह निस्संशयं पुत्रकामा: लभन्ते ह पुत्रान् लभन्ते ह पुत्रान् ॥ 24
वेदपादाभिधस्तोत्रं स्नात्वा भक्त्या सकृन्नर: ।
य: पठेद्राघवस्याग्रे जीवाति शरद: शतम् ॥ 25
—*—
106
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सप्तर्षिरामायणम्
कश्र्यप:जा
त: श्री रघुनायको दशरथान्मुन्याश्रयात्ताटकां
हत्वा रक्षितकौशिकक्रतुवर: कृत्वाप्यहल्यां शुभाम् ।
भङ्क्त्वा रुद्रशरासनं जनकजां पाणौ गृहीत्वा ततो
जित्वार्धाध्वनि भार्गवं पुनरगात् सीतासमेत: पुरीम् ॥ 1
अत्रि:दास्
या मन्थरया दयारहितया दुर्भेदिता कैकयी
श्रीरामप्रथमाभिषेकसमये माताऽप्ययाचद्वरौ ।
भर्तारं, भरत: प्रशास्तु धरणीं रामो वनं गच्छता
दित्याकण्र्य स चोत्तरं न हि ददौ दु:खेन मूर्च्छां गत: ॥ 2
भरद्वाज:श्रीराम:
पितृशासनाद्वनमगात् सौमित्रिसीतान्वितो
गङ्गां प्राप्य जटां निबद्धय सगुह: सच्चित्रकूटे वसन् ।
कृत्वा तत्र पितृकि्रयां सभरतो दत्वाऽभयं दण्डके
प्राप्यागस्त्यमुनीश्वरं तदुदितं धृत्वा धनुश्चाक्षयम् ॥ 3
विश्वामित्र:ग
त्वा पङ्क्षावटीमगस्त्यवचनाह्दत्वाऽभयं मौनिनां
छित्वा शूर्पणखाऽस्यकर्णयुगलं त्रातुं समस्तान् मुनीन् ।
हत्वा तं च खरं सुवर्णहरिणं भित्वा तथा वालिनं
तारारत्नमवैरिराज्यमकरोत् सर्वं च सुग्रीवसात् ॥ 4
सप्तर्षिरामायणम् 107
गौतम:दूतो
दाशरथे: सलीलमुदधिं तीत्र्वा हनूमान् महान्
दृष्ट्वाऽशोकवने स्थितां जनकजां दत्वाऽङ्गुलेर्मुद्रिकाम् ।
अक्षादीनसुरान्निहत्य महतीं लङ्कां च दग्ध्वा पुन:
श्रीरामं च समेत्य देव जननी दृष्टा मयेत्यब्रवीत् ॥ 5
जमदग्नि:रामो
बद्धपयोनिधि: कपिवरैवी{रैर्नलाङ्क्षैवृ{तो
लङ्कां प्राप्य सकुम्भकर्णतनुजं हत्वा रणे रावणम् ।
तस्यां न्यस्य विभीषणं पुनरसौ सीतापति: पुष्पका-
रूढ: सन् पुरमागत: सभरत: सिंहानस्थो बभौ ॥ 6
वसिष्ठ:श्रीरामो
हयमेधमुख्यमखकृत् सम्यक् प्रजा: पालयन्
कृत्वा राज्यमथानुजैश्च सुचिरं भूरि स्वधर्मान्वितौ ।
पुत्रौ भ्रातृसमन्वितौ कुशलवौ संस्थाप्य भूमण्डले
सोऽयोध्यापुरवासिभिश्च सरयूस्नात: प्रपेदे दिवम् ॥ 7
सर्वे ऋषय:श्रीरामस्
य कथासुधातिमधुरान् श्लोकानिमानुत्तमान्
ये श्रृण्वन्ति पठन्ति च प्रतिदिनं तेऽघौघविध्वंसिन: ।
श्रीमन्तो बहुपुत्रपुत्रसहिता भुक्त्वेह भोगांश्चिरं
भोगान्ते तु सदार्चितं सुरगणैर्विष्णोर्लभन्ते पदम् ॥ 8
—*—
108
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रीरामाष्टप्रासस्तुति:
कर्ता कञ्जभवात्मना त्रिजगतां भर्ता मुकुन्दात्मना
हर्ता यश्च हरात्मनाघमखिलं स्मर्ता च यस्योज्झति ।
धर्तारं धनुष: शरैस्सह तमादर्तारमार्तान्वयं
सर्तारोप्यपथे श्रिता रघुपतिं वर्तामहे निर्भया: ॥ 1
कारागारसमानसंसृतिनिराकाराय सच्चिन्मयं
धीरा यं शरणं व्रजन्ति भुवने नीरागमोहस्मया: ।
तारादेवरमुख्यवानरपरीवाराय नीराकर
स्फाराटोपहराय रावणजिते वीराय तस्मै नम: ॥ 2
किं देवैरितरै: प्रपन्नभरणे सन्देहकृद्भिनृ{णां
विन्देयं यदि तान् विमूढ इति मां निन्देयुरार्या न किम् ।
किं देयं किमदेयमित्यविदुरं तं देहिनामिष्टदं
वन्दे कङ्क्षान वङ्क्षानामृगरिपुं मन्देतरश्रेयसे ॥ 3
गात्रेषु श्रममग्निमान्ङ्क्षमुदरे नेत्रे जडत्वं सह
श्रोत्रेणादिशती जरा विशति चेत् कोऽत्रेरयेन्मास्त्विति ।
दात्रे यत्तु नमोऽधुनाऽपि कलये स्तोत्रेण वित्ताशया
मैत्रे जन्मजुषे कुले कृतनतिर्नेत्रे तदुज्झाम्यहम् ॥ 4
जातो यो मिहिरान्वये नियमिना नीतो मखं रक्षितुं
शातोदर्यपि येन गौतममुने: पूतोपलत्वं जहौ ।
छातोमापतिकार्मुकं सदसि यं सीतोपलेभे पतिं
नातो राघवतोऽपरं शरणमित्यातोङ्क्षमाघोषये ॥ 5
नाहं पुत्रकलत्रमित्रविषये स्नेहं विहातुं क्षम:
साहङ्कारमिदं मनश्च न कृतोत्साहं गुरूपासने ।
श्रीरामकृष्णयुगलस्तुति:
देहं नश्वरमन्तकस्य न दया हा हन्त तेनोज्झितुं
मोहं नौमि रुचा विडम्बितपयोवाहं रघूणां पतिम् ॥ 6
श्रीहीनं व्यथयन्ति ये धनमदादेहीति याहीति तान्
वाहीकानिव न स्मराम्यपि पतीन् दोहीयसीनां गवाम् ।
देहीतीरितमन्तरेण ददते यो हीहितं देहिनां
पाहीति ब्रुवतो रघूद्वह दयावाही स सेव्योऽसि मे ॥ 7
श्रुत्वा वेदशिरांसि तन्निगदितं मत्वा यथावन्नर:
स्मृत्वाऽभीक्ष्णमिदं लभेत विशयं हित्वाऽऽत्मसाक्षात्कृतिम् ।
यत्त्वाह क्रममित्थमागमशिरस्तत्त्वावबोधोदये
सत्वाकार तदेव राम सुलभं न त्वामनत्वा नृणाम् ॥ 8
हन्तुं प्राक्तनदुष्कृतानि जगतां मन्तुं भृशानित्यतां
कन्तुं जेतुममुत्र चेह समुपारन्तुं फलेष्वादरात् ।
यन्तुं सेन्द्रियजातमागमशिरो गन्तुं च वक्त्राङ्क्षुरो:
तन्तुं चण्डकरान्वयस्य कलये तं तुङ्गचापं प्रभुम् ॥ 9
—*—
श्रीरामकृष्णयुगलस्तुति:
त्रात: काकोदरो येन द्रोग्धापि करुणात्मना ।
पूतनामारणख्यात: स मेऽस्तु शरणं प्रभु: ॥ 1
मर्दितरावणकंसौ सरयूयमुनाविहारिणौ देवौ ।
अर्पितविप्रकुमारौ हरिपतिहरिकेतनपि्रयौ वन्दे ॥ 2
य: पूतनामारणलब्धकीर्ति: काकोदरो येन विनीतदर्प: ।
यशोदयालङ्कृतमूर्तिरव्यात्पतिर्यदूनामथवा रघूणाम् ॥ 3
—*—
110
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
बलरामस्तुति:
निष्पात्याशु हिमांशुमण्डलमध: पीत्वा तदन्त: सुधां
कृत्वैनं चषकं हसन्निति हलापानाय कौतूहलात् ।
भो देव द्विजराजि मादृशि सुरास्पशो{ऽपि न श्रेयसे
मां मुङ्क्षाेति तदर्थितो हलधर: पायादपायाज्जगत् ॥ 1
प्रेमोन्नामितरेवतीमुखगतामास्वाङ्क्ष कादम्बरीं
उन्मत्तं क्वचिदुत्पतत्क्वचिदपि भ्राम्यत्क्वचित्प्रस्खलत् ।
रक्तापाङ्गमधीरलाङ्गलमलिश्यामाम्बराडम्बरं
क्लेशं न: कवलीकरोतु सकलं पाकाभिरामं मह: ॥ 2
उष्णालु क्वचिदर्कधामनि मनाङ् निद्रालु शीतानिले
हालानां गृहयालु चुम्बदसकृल्लज्जालु जायामुखम् ।
नित्यं निष्पतयालु तिर्यगवनीशय्याशयालु क्षणं
गीतेभ्य: स्पृहयालु धाम धवलं दीने दयालु श्रये ॥ 3
—*—
श्रीनिम्बार्काचार्यविरचितं
श्रीकृष्णप्रात:स्मरणम्
प्रात: स्मरामि युगकेलिरसाभिषिक्तं
बृन्दावनं सुरमणीयमुदारवृक्षम् ।
सौरीप्रवाहवृतमात्मगुणप्रकाशं
युग्मांधि्ररेणुकणिकाङ्क्षिातसर्वसत्वम् ॥ 1
प्रात: स्मरामि दधिघोषविनीतनिद्रं
निद्रावसान रमणीयमुखानुरागम् ।
श्रीकृष्णप्रात:स्मरणम्
उन्निद्रप-नयनं नवनीरदाभं
हृङ्क्षानवङ्क्षललनाङ्क्षिातवामभागम् ॥ 2
प्रात: स्मरामि शयनोत्थितयुग्मरूपं
सर्वेश्वरं सुखकरं रसिकेशभूषम् ।
अन्योन्यकेलिरसचि…चमत्कृताङ्गं
सख्यावृतं सुरतकाममनोहरङ्क्षा ॥ 3
प्रातर्भजे सुरतसारपयोधिचि…
गण्डस्थलेन नयनेन च सन्दधानौ ।
रत्याङ्क्षशेषशुभदौ समुपेतकामौ
श्रीराधिकावरपुरन्दरपुण्यपुञ्जौ ॥ 4
प्रातर्धरामि हृदयेन हृदीक्षणीयं
युग्मस्वरूपमनिशं सुमनोरमङ्क्षा ।
लावण्यधामललनाभिरुपेयमानं
उत्थाप्यमानमनुमेयमशेषवेषै: ॥ 5
प्रातब्र{वीमि युगलौ वपुषाभिरामौ
राधामुकुन्दपशुपालसुतौ वरिष्ठौ ।
गोविन्दचन्द्रवृषभानुसुतावरिष्ठौ
सर्वेश्वरौ स्वजनपालनतत्परेशौ ॥ 6
प्रातर्नमामि युगलाङ्घ्रिसरोजकोशं
अष्टाङ्गयुक्तवपुषा भवदु:खदारम् ।
बृन्दावने सुविचरन्तमुदारचि…ं
लक्ष्म्या उरोज धृतकुङ्कुमरागपुष्टम् ॥ 7
112
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
प्रातर्नमामि वृषभानुसुतापदाब्जं
नेत्रालिभि: परिणुतं व्रजसुन्दरीणाम् ।
प्रेमातुरेण हरिणा सुविशारदेन
श्रीमद्वजेशतनयेन सदाभिवन्ङ्क्षम् ॥ 8 ्र
सङ्क्षिान्तनीय मनुमृग्यमभीष्टदोहं
संसारतापशमनं चरणं महार्हम् ।
नन्दात्मजस्य सततं मनसा गिरा च
संसेवयामि वपुषा प्रणयेन रम्यम् ॥ 9
—*—
वेदकृता
श्रीकृष्णस्तुति:
जय जय जह्यजामजित दोषगृभीतगुणां
त्वमसि यदात्मना समवरुद्धसमस्तभग: ।
अगजगदोकसामखिलशक्त्यवबोधक ते
क्वचिदजयाऽत्मना च चरतोऽनुचरेन्निगम: ॥ 1
बृहदुपलब्धमेतदवयन्त्यवशेषतया
यत उदयास्तमयौ विकृतेमृ{दिवाविकृतात् ।
अत ऋषयो दधुस्त्वयि मनोवचनाचरितं
कथमयथा भव“न्त भुवि दत्तपदानि नृणाम् ॥ 2
इति तव सूरयस्त्र्यधिपतेऽखिललोकमल
क्षपणकथामृता“ब्धमवगाह्य तपांसि जहु: ।
किमुत पुन: स्वधामविधुताशयकालगुणा:
परम भज“न्त ये पदमजस्रसुखानुभवम् ॥ 3
श्रीकृष्णस्तुति: 113
दृतय इव श्वसन्त्यसुभृतो यदि तेऽनुविधा
महदहमादयोऽण्डमसृजन् यदनुग्रहत: ।
पुरुषविधोऽन्वयोऽत्र चरमोऽन्नमयादिषु य:
सदसत: परं त्वमथ यदेष्ववशेषमृतम् ॥ 4
उदरमुपासते य ऋषिवत्र्मसु कूर्पदृश:
परिसरपद्धतिं हृदयमारुणयो दहरम् ।
तत उदगादनन्त तव धाम शिर: परमं
पुनरिह यत्समेत्य न पत“न्त कृतान्तमुखे ॥ 5
स्वकृतविचित्रयोनिषु विशन्निव हेतुतया
तरतमतश्चकास्स्यनलवत्स्वकृतानुकृति: ।
अथ वितथास्वमूष्ववितथं तव धाम समं
विरजधियोऽन्वयन्त्यभिविपण्यव एकरसम् ॥ 6
स्वकृतपुरेष्वमीष्वबहिरन्तरसंवरणं
तव पुरुषं वदन्त्यखिलश<क्तधृतोऽम्श कृतम् ।
इति नृगतिं विविच्य कवयो निगमावपनं
भवत उपासतेऽङ्घ्रिमभवं भुवि विश्वसिता: ॥ 7
दुरवगमात्मतत्त्वनिगमाय तवात्ततनो:
चरितमहामृता“ब्धपरिवर्तपरिश्रमणा: ।
न परिलष“न्त केचिदपवर्गमपीश्वर ते
चरणसरोजहंसकुलसङ्क्षविसृष्टगृहा: ॥ 8
त्वदनुपथं कुलायमिदमात्मसुहृ“त्प्रयवत्
चरति तथोन्मुखे त्वयि हिते पि्रय आत्मनि च ।
न बत रमन्त्यहो असदुपासनयात्महनो
यदनुशया भ्रमन्त्युरुभये कुशरीरभृत: ॥ 9
114
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
निभृतमरुन्मनोऽक्षदृढयोगयुजो हृदि यन्-
मुनय उपासते तदरयोऽपि ययु: स्मरणात् ।
स्त्रिय उरगेन्द्रभोगभुजदण्डविषक्तधियो
वयमपि ते समा: समदृशोऽङ्घ्रि्रसरोजसुधा: ॥ 10
क इह नु वेद बतावरजन्मलयोऽग्रसरं
यत उदगादृषिर्यमनु देवगणा उभये ।
तर्हि न सन्न चासदुभयं न च कालजव:
किमपि न तत्र शास्त्रमवकृष्य शयीत यदा ॥। 11
जनिमसत: सतो मृतिमुतात्मनि ये च भिदां
विपणमृतं स्मरन्त्युपदिश“न्त त आरुपितै: ।
त्रिगुणमय: पुमानिति भिदा यदबोधकृता
त्वयि न तत: परत्र स भवेदवबोधरसे ॥ 12
सदिव मनस्त्रिवृत्त्वयि विभात्यसदामनुजात्
सदभिमृशन्त्यशेषमिदमात्मतयाऽऽत्मविद: ।
न हि विकृतिं त्यज“न्त कनकस्य तदात्मतया
स्वकृतमनुप्रविष्टमिदमात्मतयावसितम् ॥ 13
तव परि ये चरन्त्यखिलसत्त्वनिकेततया
त उत पदाक्रमन्त्यविगणय्य शिरो निऋ{ते: ।
परिवयसे पशूनिव गिरा विबुधानपि तान्
त्वयि कृतसौहृदा: खलु पुन“न्त न ये विमुखा: ॥ 14
त्वमकरण: स्वराडखिलकारकश<क्तधर:
तव बलिमुद्वह“न्त समदन्त्यजयाऽनिमिषा: ।
वर्षभुजोऽखिलक्षितिपतेरिव विश्वसृजो
विदधति यत्र ये त्वधिकृता भवतश्चकिता: ॥ 15
श्रीकृष्णस्तुति: 115
“स्थरचरजातय: स्युरजोत्थनिमित्तयुजो
विहर उदीक्षया यदि परस्य विमुक्त तत: ।
नहि परमस्य कश्चिदपरो न परश्च भवेत्
वियत इवापदस्य तव शून्यतुलां दधत: ॥ 16
अपरिमिता ध्रुवास्तनुभृतो यदि सर्वगता:
तर्हि न शास्यतति नियमो ध्रुव नेतरथा ।
अजनि च यन्मयं तदविमुच्य यिन्तृ भवेत्
सममनुजानतां यदमतं मतदुष्टतया ॥ 17
न घटत उद्भव: प्रकृतिपूरुषयोरजयो:
उभययुजा भन्त्यसुभृतो जलबुद्बुदवत् ।
त्वयि त इमे ततो विविधनामगुणै: परमे
सरित इवार्णवे मधुनि लिल्युरशेषरसा: ॥ 18
नृषु तव मायया भ्रमममीष्ववगत्य भृशं
त्वयि सुधियोऽभवे दधति भावमनुप्रभवम् ।
कथमनुवर्ततां भवभयं तव यद्भ्रुकुटि:
सृजति मुहुस्त्रिणेमिरभवच्छरणेषु भयम् ॥ 19
विजितहृषीकवायुभिरदान्तमनस्तुरगं
य इह यत“न्त यन्तुमतिलोलमुपायखिद: ।
व्यसनशता“न्वता: समवहाय गुरोश्चरणं
वणिज इवाज सन्त्यकृतकर्णधरा जलधौ ॥ 20
स्वजनसुतात्मदारधनधामधरासुरथै:
त्वयि सति किं नृणां श्रयत आत्मनि सर्वरसे ।
इति सदजानतां मिथुनतो रतये चरतां
सुखयति कोऽ“न्वह स्वविहते स्वनिरस्तभगे ॥ 21
116
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
भुवि पुरुपुण्यतीर्थसदनान्यृषयो विमदा:
त उत भवत्पदाम्बुजहृदोऽघभिदङ्घ्रिजला: ।
दधति सकृन्मनस्त्वयि य आत्मनि नित्यसुखे
न पुनरुपासते पुरुषसारहरावसथान् ॥ 22
सत इदमु“त्थतं सदिति चेन्ननु तर्कहतं
व्यभिचरति क्व च क्व च मृषा न तथोभययुक् ।
व्यवहृतये विकल्प इषितोऽन्धपरम्परया
भ्रमयति भारती त उरुवृत्तिभिरुक्थजडान् ॥ 23
न यदिदमग्र आस न भविष्यदतोनिधना
दनुमितमन्तरा त्वयि विभाति मृषैकरसे ।
अत उपमीयते द्रविणजातिविकल्पपथै:
वितथमनोविलासमृतमित्यवयन्त्यबुधा: ॥ 24
स यदजया त्वजामनुशयीत गुणांश्च जुषन्
भजति सरूपतां तदनु मृत्युमपेतभग: ।
त्वमुत जहासि तामहिरिव त्वचमात्तभगो
महसि महीयसेऽष्टगुणितेऽपरिमेयभग: ॥ 25
यदि न समुद्धरन्ति यतयो हृदि कामजटा
दुरधिगमोऽसतां हृदि गतोऽस्मृतकण्ठमणि: ।
असुतृपयोगिनामुभयतोऽप्यसुखं भगवन्
अनपगतान्तकादनधिरूढपदाद्भवत: ॥ 26
त्वदवगमी न वेत्ति भवदुत्थशुभाशुभयो:
गुणविगुणान्वयांस्तर्हि देहभृतां च गिर: ।
अनुयुगमन्वहं सगुणगीतपरम्परया
श्रवणभृतो यतस्त्वमपवर्गगतिर्मनुजै: ॥ 27
श्रीकृष्णस्तुति: 117
ङ्क्षुपतय एव ते न ययुरन्तमनन्ततया
त्वमपि यदन्तराण्डनिचया ननु सावरणा: ।
ख इव रजांसि वा“न्त वयसा हि वच्छ्रु
तय:
त्वयि हि फलन्त्यतन्निरसनेन भवन्निधना: ॥ 28
(श्रीमद्भागवतत:)
—*—
भीष्मकृता
श्रीकृष्णस्तुति:
इति मतिरुपक“ल्पता वितृष्णा भगवति सात्वतपुङ्गवे विभूमिन् ।
स्वसुखमुपगते क्वचिद्विहतु| प्रकृतिमुपेयुषि यद्भवप्रवाह: ॥ 1
त्रिभुवनकमनं तमालवर्णं रविकरगौरवराम्बरं दधाने ।
वपुरलककुलावृताननाब्जं विजयसखे रतिरस्तु मेऽनवङ्क्षा ॥ 2
युधि तुरगरजोविधूम्रविष्वक्कचलुलितश्रमवार्यलङ्कृतास्ये ।
मम निशितशरैर्विभिङ्क्षमानत्वचि विलसत्कवचेऽस्तु कृष्ण आत्मा ॥ 3
सपदि सखिवचो निशम्य मध्ये निजपरयोर्बलयो रथं निवेश्य ।
“स्थतवति परसैनिकायुरक्ष्णा हृतवति पार्थसखे रतिर्ममास्तु ॥ 4
व्यवहितपृतनामुखं निरीक्ष्य स्वजनवधाद्विमुखस्य दोषबुद्धया ।
कुमतिमहरदात्मविङ्क्षया यश्चरणरति: परमस्य तस्य मेऽस्तु ॥ 5
स्वनिगममपहाय मत्प्रतिज्ञामृतमधिकर्तुमवप्लुतो रथस्थ: ।
धृतरथचरणोऽभ्ययाच्चलङ्क्षुर्हरिरिव हन्तुमिभं गतोत्तरीय: ॥ 6
शितविशिखहतो विशीर्णदंश: क्षतजपरिप्लुत आततायिनो मे ।
प्रसभमभिससार मद्वधार्थं स भवतु मे भगवान् गतिर्मुकुन्द: ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
विजयरथकुटुम्ब आत्ततोत्रे धृतहयरश्र्मिनि त“च्छ्रयेक्षणीये ।
भगवति रतिरस्तु मे मुमूर्षोर्यमिह निरीक्ष्य हता गता: सरूपम् ॥ 8
ललितगतिविलासवल्गुहासप्रणयनिरीक्षणक“ल्पतोरुमाना: ।
कृतमनुकृतवत्य उन्मदान्धा: प्रकृतिमगन् किल यस्य गोपवध्व: ॥ 9
मुनिगणनृपवर्यसंकुलेऽन्त: सदसि युधि“ष्ठरराजसूय एषाम् ।
अर्हणमुपपेद इ{क्षणीयो मम दृशि गोचर एष आविरात्मा ॥ 10
तमिममहमजं शरीरभाजां हृदि हृदि धिष्ठितमात्मक“ल्पतानाम् ।
प्रतिदृशमिव नैकधार्कमेकं समधिगतोऽ“स्म विधूतभेदमोह: ॥ 11
(श्रीमद्भागवतत:)
—*—
कुन्तीकृता
श्रीकृष्णस्तुति:
नमस्ये पुरुषं त्वाङ्क्षमीश्वरं प्रकृते: परम् ।
अलक्ष्यं सर्वभूतानामन्तर्बहिरव“स्थतम् ॥ 1
मायाजवनिकाच्छन्नमज्ञाधोक्षजमव्ययम् ।
न लक्ष्यसे मूढदृशा नटो नाट्यधरो यथा ॥ 2
तथा परमहंसानां मुनीनाममलात्मनाम् ।
भ<क्तयोगविधानार्थं कथं पश्येमहि स्त्रिय: ॥ 3
कृष्णाय वासुदेवाय देवकीनन्दनाय च ।
नन्दगोपकुमाराय गोविन्दाय नमो नम: ॥ 4
नम: पङ्कजनाभाय नम: पङ्कजमालिने ।
नम: पङ्कजनेत्राय नमस्ते पङ्कजाङ्घ्रये ॥ 5
श्रीकृष्णस्तुति: 119
यथा हृषीकेश खलेन देवकी कंसेन रुद्धाऽतिचिरं शुचार्पिता ।
विमोचिताहं च सहात्मजा विभो त्वयैव नाथेन मुहुर्विपङ्क्षणात् ॥ 6
विषान्महाग्ने: पुरुषाददश{नादसत्सभाया वनवासकृच्छ्रत: ।
मृधे मृधेऽनेकमहारथास्त्रतो द्रौण्यस्त्रतश्चास्म हरेऽभिरक्षिता: ॥ 7
विपद: सन्तु न: शश्वत्तत्र तत्र जगङ्क्षुरो ।
भवतो दश{नं यत् स्यादपुनर्भवदश{नम् ॥ 8
जन्मैश्वर्यश्रुतश्रीभिरेधमानमद: पुमान् ।
नैवार्हत्यभिधातुं वै त्वामकिङ्क्षान गोचरम् ॥ 9
नमोऽकिङ्क्षानवित्ताय निवृत्तगुणवृत्तये ।
आत्मारामाय शान्ताय कैवल्यपतये नम: ॥ 10
मन्ये त्वां कालमीशानमनादिनिधनं विभुम् ।
समं चरन्तं सर्वत्र भूतानां य“न्मथ: कलि: ॥ 11
न वेद कश्चिद्भगवंश्चिकीर्षितं तवेहमानस्य नृणां विडम्बनम् ।
न यस्य कश्चिह्दयितोऽ“स्त कर्हिचिद्द्वेष्यश्च य“स्म“न्वषमा मतिनृ{णाम् ॥ 12
जन्म कर्म च विश्वात्मन्नजस्याकर्तुरात्मन: ।
तिर्यङ्नृषिषु याद:सु तदत्यन्तविडम्बनम् ॥ 13
गोप्याददे त्वयि कृतागसि दाम तावत्
या ते दशाऽश्रुकलिलाञ्जनसंभ्रमाक्षम् ।
वक्त्रं निनीय भयभावनया “स्थतस्य
सा मां विमोहयति भीरपि यद्बिभेति ॥ 14
केचिदाहुरजं जातं पुण्यश्लोकस्य कीर्तये ।
यदो: पि्रयस्यान्ववाये मलयस्येव चन्दनम् ॥ 15
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अपरे वसुदेवस्य देवक्यां याचितोऽभ्यगात् ।
अजस्त्वमस्य क्षेमाय वधाय च सुरद्विषाम् ॥ 16
भारावतरणायान्ये भुवो नाव इवोदधौ ।
सीदन्त्या भूरिभारेण जातो ह्यात्मभुवार्थित: ॥ 17
भवेऽ“स्मन् क्लिश्यमानानामविङ्क्षाकामकर्मभि: ।
श्रवणस्मरणार्हाणि करिष्यन्निति केचन ॥ 18
श्रृण्व“न्त गाय“न्त गृणन्त्यभीक्ष्णश: स्मर“न्त नन्द“न्त तवेहितं जना: ।
त एव पश्यन्त्यचिरेण तावकं भवप्रवाहोपरमं पदाम्बुजम् ॥ 19
अप्यङ्क्ष नस्त्वं स्वकृतेहितप्रभो जिहाससि “स्वत् सुहृदोऽनुजीविन: ।
येषां न चान्यद्भवत: पदाम्बुजात् परायणं राजसु योजितांहसाम् ॥ 20
के वयं नामरूपाभ्यां यदुभि: सह पाण्डवा: ।
भवतोऽदश{नं यर्हि हृषीकाणामिवेशितु: ॥ 21
नेयं शोभिष्यते तत्र यथेदानीं गदाधर ।
त्वत्पदैर<ङ्कता भाति स्वलक्षणविलक्षितै: ॥ 22
इमे जनपदा: स्वृद्धा: सुपक्वौषधिवीरुध: ।
वनाद्रिनङ्क्षुदन्वन्तो ह्येधन्ते तव वीक्षितै: ॥ 23
अथ विश्वेश विश्वात्मन् विश्वमूर्ते स्वकेषु मे ।
स्नेहपाशमिमं छि“न्ध दृढं पाण्डुषु वृ“ष्णषु ॥ 24
त्वयि मेऽनन्यविषया मतिर्मधुपतेऽसकृत् ।
रतिमुद्वहतादद्धा गङ्गेवौघमुदन्वति ॥ 25
श्रीकृष्ण कृष्णसख वृष्ण्यृषभावनिध्रुग्
राजन्यवंशदहनानपवर्गवीर्य ।
गर्भगतकृष्णस्तुति:
गोविन्द गोद्विजसुरार्तिहरावतार
योगेश्वराखिलगुरो भगवन् नमस्ते ॥ (श्रीमद्भागवतत:)
—*—
देवकृता
गर्भगतकृष्णस्तुति:
सत्यव्रतं सत्यपरं त्रिसत्यं सत्यस्य योनिं निहितं च सत्ये ।
सत्यस्य सत्यमृतसत्यनेत्रं सत्यात्मकं त्वां शरणं प्रपन्ना: ॥ 1
एकायनोऽसौ द्विफलस्त्रिमूलश्चतूरस: पङ्क्षाविध:षडात्मा ।
सप्तत्वगष्टविटपो नवाक्षो दशच्छदी द्विखगो ह्यादिवृक्ष: ॥ 2
त्वमेक एवास्य सत: प्रसूतिस्त्वं सन्निधानं त्वमनुग्रहश्च ।
त्वन्मायया संवृतचेतसस्त्वां पश्यन्ति नाना न विपश्चितो ये ॥ 3
बिभर्षि रूपाण्यवबोध आत्मा क्षेमाय लोकस्य चराचरस्य ।
सत्त्वोपपन्नानि सुखावहानि सतामभद्राणि मुहु: खलानाम् ॥ 4
त्वय्यम्बुजाक्षाखिलसत्त्वधामिन् समाधिनावेशितचेतसैके ।
त्वत्पादपोतेन महत्कृृतेन कुर्व“न्त गोवत्सपदं भवा“ब्धम् ॥ 5
स्वयं समुत्तीर्य सुदुस्तरं ङ्क्षुमन् भवार्णवं भीममदभ्रसौहृदा: ।
भवत्पदाम्भोरुहनावमत्र ते निधाय याता: सदनुग्रहो भवान् ॥ 6
येऽन्येऽरविन्दाक्ष विमुक्तमानि नस्त्वय्यस्तभावादविशुद्धबुद्धय: ।
आरुह्य कृच्छेण परं पदं तत: पतन्त्यधोऽनादृतयुष्मदङ्घ्रय: ॥ 7
तथा न ते माधव तावका: क्वचिद्भ्रश्यन्ति मार्गात्त्वयि बद्धसौहृदा: ।
त्वयाऽभिगुप्ता विचर“न्त निर्भया विनायकानीकपमूर्धसु प्रभो ॥ 8
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सत्यं विशुद्धं श्रयते भवान् “स्थतौ शरीरिणां श्रेयउपायनं वपु: ।
वेदकि्रयायोगतप:समाधिभिस्तवार्हणं येन जन: समीहते ॥ 9
सत्त्वं न चेद्धातरिदं निजं भवेद्विज्ञानमज्ञानभिदापमार्जनम् ।
गुणप्रकाशैरनुमीयते भवान् प्रकाशते यस्य च येन वा गुण: ॥ 10
न नामरूपे गुणजन्मकर्मभिर्निरूपितव्ये तव तस्य साक्षिण: ।
मनोवचोभ्यामनुमेयवत्र्मनो देव कि्रयायां प्रतियन्त्यथापि हि ॥ 11
श्रृण्वन् गृणन् संस्मरयंश्च चिन्तयन्नामानि रूपाणि च मङ्गलानि ते ।
कि्रयासु यस्त्वच्चरणारविन्दयोराविष्टचेता न भवाय कल्पते ॥ 12
दिष्टया हरेऽस्या भवत: पदो भुवो भारोऽपनीतस्तव जन्मनेशितु: ।
दिष्टया<ङ्कतां त्वत्पदकै: सुशोभनै: द्रक्ष्याम गां ङ्क्षां च तवानुक“म्पताम् ॥
13
न तेऽभवस्येश भवस्य कारणं विना विनोदं बत तर्कयामहे ।
भवो निरोध: “स्थतिरप्यविङ्क्षया कृता यतस्त्वय्यभयाश्रयात्मनि ॥14
मत्स्याश्वकच्छपनृसिंहवराहहंस राजन्यविप्रविबुधेषु कृतावतार: ।
त्वं पासि नस्त्रिभुवनं च यथाधुनेश भारं भुवो हर यदूत्तम वन्दनं ते ॥ 15
दिष्टयाम्ब ते कुक्षिगत: पर: पुमानंशेन साक्षाद्भगवान् भवाय न: ।
मा भूद्भयं भोजपतेर्मुमूर्षोर्गोप्ता यदूनां भविता तवात्मज: ॥ 16
(श्रीमद्भागवतत:)
—*—
श्रीकृष्णस्तुति: 123
देवकृता
गर्भगतकृष्णस्तुति: ।
जगङ्क्षोनिरयोनिस्त्वमनन्तोऽव्यय एव च ।
ज्योति:स्वरूपो ह्यनिश: सगुणो निर्गुणो महान् ॥ 1
भक्तानुरोधात्साकारो निराकारो निरङ्कुश: ।
निव्र्यूहो निखिलाधारो नि:शङ्को निरुपद्रव: ॥ 2
निरुपाधिश्च निर्लिप्तो निरीहो निधनान्तक: ।
स्वात्माराम: पूर्णकामोऽनिमिषो नित्य एव च ॥ 3
स्वेच्छामय: सर्वहेतु: सर्व: सर्वगुणाश्रय: ।
सर्वदो दु:खदो दुर्गो दुर्जनान्तक एव च ॥ 4
सुभगो दुर्भगो वाग्मी दुराराध्यो दुरत्यय: ।
वेदहेतुश्च वेदश्च वेदाङ्गो वेदविद्विभु: ॥ 5
इत्येव मुक्त्वा देवाश्च प्रणेमुश्च मुहुर्मुहु: ।
हर्षाश्रुलोचना: सर्वे ववृषु: कुसुमानि च ॥ 6
द्विचत्वारिंशन्नामानि प्रातरुत्थाय य: पठेत् ।
दृढां भ<क्तं हरेर्दास्यं लभते वांछितं फलम् ॥ 7
—*—
ब्रह्मकृता
श्रीकृष्णस्तुति:
नौमीर् तेऽभ्रवपुषे तडिदम्बराय गुञ्जावतंसपरिपिच्छलसन्मुखाय ।
वन्यस्रजे कवलवेत्रविषाणवेणु लक्ष्मश्रिये मृदुपदे पशुपाङ्गजाय ॥ 1
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अस्यापि देव वपुषो मदनुग्रहस्य स्वेच्छामयस्य न तु भूतमयस्य कोऽपि ।
नेशेमहि त्ववसितुं मनसान्तरेण साक्षात्तवैव किमुतात्मसुखानुभूते: ॥ 2
ज्ञाने प्रयासमुदपास्य नमन्त एव
जीव“न्त सन्मुखरितां भवदीयवार्ताम् ।
स्थाने “स्थता: श्रुतिगतां तनुवाङ्मनोभि:
ये प्रायशोऽजित जितोऽप्यसि तैस्त्रिलोक्याम् ॥ 3
श्रेय:स्रुतिं भ<क्तमुदस्य ते विभो क्लिश्य“न्त ये केवलबोधलब्धये ।
तेषामसौ क्लेशल एव शिष्यते नान्यङ्क्षथा स्थूलतुषावघातिनाम् ॥ 4
पुरेह भूमन् बहवोऽपि योगिनस्त्वदर्पितेहा निजकर्मलब्धया ।
विबुध्य भक्त्यैव कथोपनीतया प्रपेदिरेऽञ्जोऽच्युत ते गतिं पराम् । 5
तथापि भूमन् महिमाऽगुणस्य ते
विबोद्धुमर्हत्यमलान्तरात्मभि: ।
अविकि्रयात् स्वानुभवादरूपतो
ह्यनन्यबोध्यात्मतया न चान्यथा ॥ 6
गुणात्मनस्तेऽपि गुणान् विमातुं हितावतीर्णस्य क इ{शिरेऽस्य ।
कालेन यैर्वा विमिता: सुकल्पैर्भूपांसव: खे मिहिका ङ्क्षुभास: ॥ 7
तत्तेऽनुकम्पां सुसमीक्षमाणो भुञ्जान एवात्मकृतं विपाकम् ।
हृद्वाग्वपुर्भिर्विदधन् नमस्ते जीवेत यो मु<क्तपदे स दायभाक् ॥ 8
पश्येश मेऽनार्यमनन्त आङ्क्षे परात्मनि त्वय्यपि मायिमायिनि ।
मायां वितत्येक्षितुमात्मवैभवं ह्यहं कियानैच्छमिवार्चिरग्नौ ॥ 9
अत: क्षमस्वाच्युत मे रजोभुवो ह्यजानतस्त्वत्पृथगीशमानिन: ।
अजाऽवलेपान्धतमोऽन्धचक्षुष एषोऽनुकम्प्यो मयि नाथवानिति ॥ 10
श्रीकृष्णस्तुति: 125
क्वाहं तमोमहदहंखचराग्निवार्भूसंवेष्टिताण्डघटसप्तवित“स्तकाय: ।
क्वेदृ“ग्वधाविगणिताण्डपराणुचर्यावाताध्वरोमविवरस्य च ते महित्वम् ॥
उत्क्षेपणं गर्भगतस्य पादयो: किं कल्पते मातुरधोऽक्षजागसे ।
किम“स्त ना“स्तव्यपदेशभूषितं तवा“स्त कुक्षे: कियदप्यनन्त: ॥ 12
जगत्त्रयान्तोदधिसंप्लवोदे नारायणस्योदरनाभिनालात् ।
विनिर्गतोऽज“स्त्वति वाङ् न वै मृषा किं त्वीश्वरत्वान्न विनिर्गतोऽ“स्म ॥
नारायणस्त्वं न हि सर्वदेहिनामात्मास्यधीशाखिललोकसाक्षी ।
नाराणोऽङ्गं नरभूजलायनात्तच्चापि सत्यं न तवैव माया ॥ 14
तच्चेज्जलस्थं तव सज्जगद्वपु: किं मे न दृष्टं भगवंस्तदैव ।
किं वा सुदृष्टं हृदि मे तदैव किं नो सपङ्क्षेव पुनव्र्यदशि{ ॥ 15
अत्रैव मायादमनावतारे ह्यस्य प्रपङ्क्षास्य बहि: स्फुटस्य ।
कृत्स्नस्य चान्तर्जठरे जनन्या मायात्वमेव प्रकटीकृतं ते ॥ 16
यस्य कुक्षाविदं सर्वं सात्मं भाति यथा तथा ।
तत्त्वय्यपीह तत्सर्वं किमिदं मायया विना ॥ 17
अङ्क्षैव त्वदृतेऽस्य किं मम न ते मायात्वमादशि{तं
एकोऽसि प्रथमं ततो व्रजसुहृद्वत्सा: समस्ता अपि ।
तावन्तोऽसि चतुर्भुजास्तदखिलै: साकं मयोपासिता
स्तावन्त्येव जगन्त्यभूस्तदमितं ब्रह्माद्वयं शिष्यते ॥ 18
अजानतां त्वत्पदवीमनात्मन्यात्मात्मना भासि वितत्य मायाम् ।
सृष्टाविवाहं जगतो विधान इव त्वमेषोऽन्त इव त्रिनेत्र: ॥ 19
सुरेष्वृषिष्वीश तथैव नृष्वपि तिर्यक्षु याद:स्वपि तेऽजनस्य ।
जन्मासतां दुर्मदनिग्रहाय प्रभो विधात: सदनुग्रहाय च ॥ 20
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
को वेत्ति भूमन् भगवन् परात्मन् योगेश्वरोतीर्भवतस्त्रिलोक्याम् ।
क्व वा कथं वा कति वा कदेति विस्तारयन् क्रीडसि योगमायाम् ॥ 21
तस्मादिदं जगदशेषमसत्स्वरूपं स्वपनभमस्तधिषणं पुरुदु:खदु:खम् ।
त्वय्येव नित्यसुखबोधतनावनन्ते मायात उङ्क्षदपि यत्सदिवावभाति ॥ 22
एकस्त्वमात्मा पुरुष: पुराण: सत्य: स्वयंज्योतिरनन्त आङ्क्ष: ।
नित्योऽक्षरोऽजस्रसुखो निरञ्जन: पूर्णोऽद्वयो मुक्त उपाधितोऽमृत: ॥ 23
एवंविधं त्वां सकलात्मनामपि स्वात्मानमात्मात्मतया विचक्षते ।
गुर्वर्कलब्धोपनिषत्सुचक्षुषा ये ते तरन्तीव भवानृताम्बुधिम् ॥ 24
आत्मानमेवात्मतयाऽविजानतां तेनैव जातं निखिलं प्रपङ्क्षिातम् ।
ज्ञानेन भूयोऽपि च तत्प्रलीयते रज्ज्वामहेर्भोगभवाभवौ यथा ॥ 25
अज्ञानसंज्ञौ भवबन्धमोक्षौ द्वौ नाम नान्यौ स्त ऋतज्ञभावात् ।
अजस्रचित्यात्मनि केवले परे विचार्यमाणे तरणाविवाहनी ॥ 26
त्वामात्मानं परं मत्वा परमात्मानमेव च ।
आत्मा पुनर्बहिमृ{ग्य अहोऽज्ञजनताऽज्ञता ॥ 27
अन्तर्भवेऽनन्त भवन्तमेव ह्यतत्त्यजन्तो भृगय“न्त सन्त: ।
असन्तमप्यन्त्यहिमन्तरेण सन्तं गुणं तं किमु य“न्त सन्त: ॥ 28
अथापि ते देव पदाम्बुजद्वयप्रसादलेशानुगृहीत एव हि ।
जानाति तत्त्वं भगवन् महिमनो न चान्य एकोऽपि चिरं विचिन्वन् ॥ 29
तदस्तु मे नाथ स भूरिभागो भवेऽत्र वान्यत्र तु वा तिरश्चाम् ।
येनाहमेकोऽपि भवज्जनानां भूत्वा निषेवे तव पादपल्लवम् ॥ 30
अहोऽतिधन्या व्रजगोरमण्य: स्तन्यामृतं पीतमतीव ते मुदा ।
यासां विभो वत्सतरात्मजात्मना यत्तृप्तयेऽङ्क्षापि न चालमध्वरा: ॥ 31
श्रीकृष्णस्तुति: 127
अहो भाग्यमहो भाग्यं नन्दगोपव्रजौकसाम् ।
य“न्मत्रं परमानन्दं पूर्णं ब्रह्म सनातनम् ॥ 32
एषां तु भाग्यमहिमाऽच्युत तावदास्तामेकादशैव हि वयं बत भूरिभागा: ।
एतद्धृषीकचषकैरसकृत् पिबाम: शर्वादयोंऽघ्रयुदजमध्वमृतासवं ते ॥ 33
तद्भूरिभाग्यमिह जन्म किमप्यटव्यां
यङ्क्षोकुलेऽपि कतमाङ्घ्रिरजोभिषेकम् ।
यज्जीवितं तु निखिलं भगवान् मुकुन्द
स्त्वङ्क्षापि यत्पदरज: श्रुतिमृग्यमेव ॥ 34
एषां घोषनिवासिनामुत भवान् किं देव रातेति न:
चेतो विश्वफलात् फलं त्वदपरं कुत्राप्ययन् मुह्यति ।
सद्वेषादिव पूतनाऽपि सकुला त्वामेव देवापिता
यद्धामार्थसुहृ“त्प्रयात्मतनय प्राणाशयास्त्वत्कृते ॥ 35
तावद्रागादय: स्तेनास्तावत् कारागृहं गृहम् ।
तावन्मोहोऽङ्घि्रनिगडो यावत् कृष्ण न ते जना: ॥ 36
प्रपङ्क्षां निष्प्रपङ्क्षाोऽपि विडम्बयसि भूतले ।
प्रपन्नजनतानन्दसन्दोहं प्रथितुं प्रभो ॥ 37
जानन्त एव जानन्तु किं बहूक्त्या न मे प्रभो ।
मनसो वपुषो वाचो वैभवं तव गोचर: ॥ 38
अनुजानीहि मां कृष्ण सर्वं त्वं वे“त्स सर्वदृक् ।
त्वमेव जगतां नाथो जगदेतत्तवार्पितम् ॥ 39
श्रीकृष्ण वृ“ष्णकुलपुष्करजोषदायिन्
क्ष्मानिर्जरद्विजपशूदधिवृद्धिकारिन् ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
उद्धर्मशार्वरहर क्षितिराक्षसध्रुग्
आकल्पमार्कमर्हन् भगवन् नमस्ते ॥ 40
—*—
ब्रह्मदेवकृतं
कृष्णस्तोत्रम् ।
रक्ष रक्ष हरे मां च निमग्नं कामसागरे ।
दुष्कीर्तिजलपूर्णे च दुष्पारे बहुसङ्कटे ॥ 1
भ<क्तविस्मृतिबीजे च विपत्सोपानदुस्तरे ।
अतीव निर्मलज्ञानचक्षु:प्रच्छन्नकारणे ॥ 2
जन्मोर्मिसंगसहिते योषिन्नक्रौघसङ्कुले ।
रतिस्रोत:समायुक्ते गम्भीरे घोर एव च ॥ 3
प्रथमामृतरूपे च परिणामविषालये ।
यमालयप्रवेशाय मु<क्तद्वारातिविस्मृतौ ॥ 4
बुद्धया तरण्या विज्ञानैरुद्धरास्मानत: स्वयम् ।
स्वयं च त्वं कर्णधार: प्रसीद मधुसूदन ॥ 5
मद्विधा: कतिचिन्नाथ नियोज्या भवकर्मण्िा ।
स“न्त विश्वेश विधयो हे विश्वेश्वर माधव ॥ 6
न कर्मक्षेत्रमेवेदं ब्रह्मलोकोऽयमी“प्सत: ।
तथापि न स्पृहा कामे त्वद्भ<क्तव्यवधायके ॥ 7
हे नाथ करुणासिन्धो दीनबन्धो कृपां कुरु ।
त्वं महेश महाज्ञाता दु:स्वपन्ं मां न दश{य ॥ 8
—*—
(श्रीमद्भागवतत:)
श्रीकृष्णस्तुति: 129
गुह्यककृता
श्रीकृष्णस्तुति:
कृष्ण कृष्ण महायोगिंस्त्वमाङ्क्ष: पुरुष: पर: ।
व्यक्ताव्यक्तमिदं विश्वं रूपं ते ब्राह्मणा विदु: ॥ 1
त्वमेक: सर्वभूतानां देहास्वात्मे“न्द्रयेश्वर: ।
त्वमेव कालो भगवान् विष्णुरव्यय इ{श्वर: ॥ 2
त्वं महान् प्रकृति: सूक्ष्मा रज:सत्त्वतमोमयी ।
त्वमेव पुरुषोऽध्यक्ष: सर्वक्षेत्रविकारवित् ॥ 3
गृह्यमाणैस्त्वमग्राह्यो विकारै: प्राकृतैर्गुणै: ।
को “न्वहार्हति विज्ञातुं प्रा“क्सद्धं गुणसंवृत: ॥ 4
तस्मै तुभ्यं भगवते वासुदेवाय वेधसे ।
आत्मङ्क्षोतगुणैश्छन्नमहिमने ब्रह्मणे नम: ॥ 5
यस्यावतारा ज्ञायन्ते शरीरेष्वशरीरिण: ।
तैस्तैरतुल्यातिशयैवी{र्यैदे{हिष्वसङ्गतै: ॥ 6
स भवान् सर्वलोकस्य भवाय विभवाय च ।
अवतीर्णोऽम्शभागेन सांप्रतं पतिराशिषाम् ॥ 7
नम: परमकल्याण नम: परममङ्गल ।
वासुदेवाय शान्ताय यदूनां पतये नम: ॥ 8
अनुजानीहि नौ भूमंस्तवानुचरकिङ्करौ ।
दश{नं नौ भगवत ऋषेरासीदनुग्रहात् ॥ 9
वाणी गुणानुकथने श्रवणौ कथायां
हस्तौ च कर्मसु मनस्तव पादयोर्न: ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
स्मृत्यां शिरस्तव निवासजगत्प्रणामे
दृष्टि: सतां दश{नेऽस्तु भवत्तनूनाम् ॥ 10
(श्रीमद्भागवतत:)
—*—
अक्रूरकृता
श्रीकृष्णस्तुति:
नतोऽस्म्यहं त्वाखिलहेतुहेतुं नारायणं पूरुषमाङ्क्षमव्ययम् ।
यन्नाभिजातादरविन्दकोशाद्ब्रह्माविरासीङ्क्षत एष लोक: ॥ 1
भूस्तोयमग्नि: पवन: खमादिर्महानजादिर्मन इ“न्द्रयाणि ।
सर्वे“न्द्रयार्था विबुधाश्च सर्वे ये हेतवस्ते जगतोऽङ्गभूता: ॥ 2
नैते स्वरूपं विदुरात्मनस्ते ह्यजादयोऽनात्मतया गृहीता: ।
अजोऽनुबद्ध: स गुणैरजाया गुणात् परं वेद न ते स्वरूपम् ॥ 3
त्वां योगिनो यजन्त्यद्धा महापुरुषमीश्वरम् ।
साध्यात्मं साधिभूतं च साधिदैवं च साधव: ॥ 4
त्रय्या च विङ्क्षया केचित्त्वां वै वैतानिका द्विजा: ।
यजन्ते विततैर्यज्ञैर्नानारूपामराख्यया ॥ 5
एके त्वाखिलकर्माण्िा संन्यस्योपशमं गता: ।
ज्ञानिनो ज्ञानयज्ञेन यज“न्त ज्ञानविग्रहम् ॥ 6
अन्ये च संस्कृतात्मनो विधिनाभिहितेन ते ।
यज“न्त त्वन्मयास्त्वां वै बहुमूत्र्येकमूर्तिकम् ॥ 7
श्रीकृष्णस्तुति:
त्वामेवान्ये शिवोक्तेन मार्गेण शिवरूपिणम् ।
बˆाचार्यविभेदेन भगवन् समुपासते ॥ 8
सर्व एव यज“न्त त्वां सर्वदेवमयेश्वरम् ।
येऽप्यन्यदेवताभक्ता यङ्क्षप्यन्यधिय: प्रभो ॥ 9
यथाद्रिप्रभवा नङ्क्ष: पर्जन्यापूरिता: प्रभो ।
विश“न्त सर्वत: सिन्धुं तद्वत्त्वां गतयोऽन्तत: ॥ 10
सत्वं रजस्तम इति भवत: प्रकृतेर्गुणा: ।
तेषु हि प्राकृता: प्रोता आब्रह्मस्थावरादय: ॥ 11
तुभ्यं नमस्तेऽस्त्वविषक्तदृष्टये सर्वात्मने सर्वधियां च साक्षिणे ।
गुणप्रवाहोऽयमविङ्क्षया कृत: प्रवर्तते देवनृतिर्यगात्मसु ॥ 12
अग्निर्मुखं तेऽवनिरङ्घ्रिरीक्षणं सूर्यो नभो नाभिरथो दिश: श्रुति: ।
ङ्क्षौ: कं सुरेन्द्रास्तव बाहवोऽर्णवा: कुक्षिर्मरुत् प्राणबलं प्रक“ल्पतम् ॥ 13
रोमाणि वृक्षौषधय: शिरोरुहा मेघा: परस्या“स्थनखानि तेऽद्रय: ।
निमेषणं रात्र्यहनी प्रजापतिर्मेढ्रस्तु वृष्टिस्तव वीर्यमिष्यते ॥ 14
त्वय्यव्ययात्मन् पुरुषे प्रक“ल्पता लोका: सपाला बहुजीवसङ्कुला: ।
यथा जले संजिहते जलौकसोऽप्युदुम्बरे वा मशका मनोमये । 15
यानि यानीह रूपाणि क्रीडनार्थं बिभर्षि हि ।
तैरामृष्टशुचो लोका मुदा गाय“न्त ते यश: ॥ 16
नम: कारणमत्स्याय प्रलया“ब्धचराय च ।
हयशीष्र्णे नमस्तुभ्यं मधुकैटभमृत्यवे ॥ 17
अकूपाराय बृहते नमो मन्दरधारिणे ।
क्षित्युद्धारविहाराय नम: सूकरमूर्तये ॥ 18
132
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
नमस्तेऽद्भुतसिंहाय साधुलोकभयापह ।
वामनाय नमस्तुभ्यं क्रान्तत्रिभुवनाय च ॥ 19
नमो भृगूणां पतये दृप्तक्षत्रवन“च्छदे ।
नमस्ते रघुवर्याय रावणान्तकराय च ॥ 20
नमस्ते वासुदेवाय नम: सङ्कर्षणाय च ।
प्रङ्क्षुमनयानिरुद्धाय सात्वतां पतये नम: ॥ 21
नमो बुद्धाय शुद्धाय दैत्यदानवमोहिने ।
म्लेच्छप्रायक्षत्रहन्त्रे नमस्ते क“ल्करूपिणे ॥ 22
भगवन् जीवलोकोऽयं मोहितस्तव मायया ।
अहं-ममेत्यसङ्क्षाहो भ्राम्यते कर्मवत्र्मसु ॥ 23
अहं चात्मात्मजागार दारार्थस्वजनादिषु ।
भ्रमामि स्वपन्कल्पेषु मूढ: सत्यधिया विभो ॥ 24
अन्िात्यानात्मदु:खेषु विपर्ययमतिर्ह्यहम् ।
द्वन्द्वारामस्तमोविष्टो न जाने त्वात्मन: पि्रयम् ॥ 25
यथा बुधो जलं हित्वा प्रतिच्छन्नं तदुद्भवै: ।
अभ्येति मृगतृष्णां वै तद्वत्त्वाहं पराङ्मुख: ॥ 26
नोत्सहेऽहं कृपणधी: कामकर्महतं मन: ।
रोद्धुं प्रमाथिभिश्चाक्षै<ˆ{यमाणमितस्तत: ॥ 27
सोऽहं तवांघ्रयुपगतोऽस्म्यसतां दुरापं
तच्चाप्यहं भवदनुग्रह इ{श मन्ये ।
पुंसो भवेङ्क्षर्हि संसरणावपवर्ग:
त्वय्यब्जनाभ सदुपासनया मति: स्यात् ॥ 28
श्रीकृष्णस्तुति: 133
नमो विज्ञानमात्राय सर्वप्रत्ययहेतवे ।
पुरुषेशप्रधानाय ब्रह्मणेऽनन्तशक्तये ॥ 29
नमस्ते वासुदेवाय सर्वभूतक्षयाय च ।
हृषीकेश नमस्तुभ्यं प्रपन्नं पाहि मां प्रभो ॥ 30
(श्रीमद्भागवतत:)
—*—
देवकृता
श्रीकृष्णस्तुति:
नता: स्म ते नाथ पदारविन्दं बुद्धी“न्द्रयप्राणमनोवचोभि: ।
यच्चिन्त्यतेऽन्तर्हृदि भावयुक्तैर्मुमुक्षुभि: कर्ममयोरुपाशात् ॥ 1
त्वं मायया त्रिगुणयात्मनि दुर्विभाव्यं
व्यक्तं सृजस्यवसि लुम्पसि तङ्क्षुणस्थ: ।
नैतैर्भवानजित कर्मभिरज्यते वै
यत्स्वे सुखेऽव्यवहितेऽभिरतोऽनवङ्क्ष: ॥ 2
शुद्धिनृ{णां न तु र्तथे दुराशयानां
विङ्क्षाश्रुताध्ययनदानतप:कि्रयाभि: ।
सत्त्वात्मनामृषभ ते यशसि प्रवृद्धस
च्छ्रद्धया श्रवणसंभृतया यथा स्यात् ॥ 3
स्यान्नस्तवाङ्घ्रिरशुभाशयधूमकेतु:
क्षेमाय यो मुनिभिरार्द्रहृदोह्यमान: ।
य: सात्त्वतै: समविभूतय आत्मवद्भि:
व्यूहेऽर्चित: सवनश: स्वरतिक्रमाय ॥ 4
134
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यश्चिन्त्यते प्रयतपाणिभिरध्वराग्नौ
त्रय्या निरुक्तविधिनेश हविगृ{हीत्वा ।
अध्यात्मयोग उत योगिभिरात्ममायां
जिज्ञासुभि: परमभागवतै: परीष्ट: ॥ 5
पर्युष्टया तव विभो वनमालयेयं
संस्पर्धिनी भगवती प्रतिपत्निवच्छ्री: ।
य: सुप्रणीतममुयार्हणमाददन्नो
भूयात् सदाङ्घ्रिरशुभाशयधूमकेतु: ॥ 6
केतुस्त्रिविक्रमयुतस्त्रिपतत्पताको
यस्ते भयाभयकरोऽसुरदेवचम्वो: ।
स्वर्गाय साधुषु खले“ष्वतराय भूमन्
पाद: पुनातु भगवन् भजतामघं न: ॥ 7
नस्योतगाव इव यस्य वशे भव“न्त
ब्रह्मादयस्तनुभृतो मिथुरर्ङ्क्षमाना: ।
कालस्य ते प्रकृतिपूरुषयो: परस्य
शं नस्तनोतु चरण: पुरुषोत्तमस्य ॥ 8
अस्यासि हेतुरुदय“स्थतिसंयमानां
अव्यक्तजीवमहतामपि कालमाहु: ।
सोऽयं त्रिणाभिरखिलापचये प्रवृत्त:
कालो गभीररय उत्तमपूरुषस्त्वम् ॥ 9
त्वत्त: पुमान् समधिगम्य यया स्ववीर्यं
धत्ते महान्तमिव गर्भममोघवीर्य: ।
सोऽयं तयानुगत आत्मन आण्डकोशं
हैमं ससर्ज बहिरावरणैरुपेतम् ॥ 10
श्रीकृष्णस्तोत्रम् 135
तत्तस्थुषश्च जगतश्च भवानधीशो
यन्माययोत्थगुणविकि्रययोपनीतान् ।
अर्थाञ्जुषन्नपि हृषीकपते न लिप्तो
येऽन्ये स्वत: परिहृतादपि बिभ्यति स्म ॥ 11
स्मायावलोकलवदशि{तभावहारि
भ्रूमण्डलप्रहितसौरतमन्त्रशौण्डै: ।
पत्न्öयस्तु षोडशसहस्रमनङ्गबाणै:
यस्ये“न्द्रयं विमथितुं करणैर्न विभ्व्य: ॥ 12
विभ्व्यस्तवामृतकथोदवहास्त्रिलोक्या:
पादावनेजसरित: शमलानि हन्तुम् ।
आनुश्रवं श्रुतिभिरङ्घ्रिजमङ्गसङ्गै:
तीर्थद्वयं शुचिषदस्त उपस्पृश“न्त ॥ 13
—*—
बालकृतं
कृष्णस्तोत्रम्
बाला ऊचु:–
यथा संरक्षितं ब्रह्मन्सर्वापत्स्वेव न: कुलम् ।
तथा रक्षां कुरु पुनर्दावाग्नेर्मधुसूदन ॥ 1
त्वमिष्टदेवताऽस्माकं त्वमेव कुलदेवता ।
स्रष्टा दाता च संहर्ता जगतां च जगत्पते ॥ 2
व<…र्वा वरुणो वापि चन्द्रो वा सूर्य एव च ।
यम: कुबेर: पवन इ{शानाङ्क्षाश्च देवता: ॥ 3
(श्रीमद्भागवतत:)
136
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
ब्रह्मेशशेषधर्मेन्द्रा मुनीन्द्रा मनव: स्मृता: ।
मानवाश्च तथा दैत्या यक्षराक्षसकिन्नरा: ॥ 4
ये ये चराचराश्चैव सर्वे तव विभूतय: ।
आविर्भाव“स्तरोभाव: सर्वेषां च तवेच्छया ॥ 5
अभयं देहि गोविन्द व<…संहरणं कुरु ।
वयं त्वां शरणं यामो रक्ष न: शरणागतान् ॥ 6
इत्येवमुक्त्वा ते सर्वे तस्थुध्र्यात्वा पदाम्बुजम् ।
दूरीभूतस्तु दावाग्नि: श्रीकृष्णामृतदृष्टित: ॥ 7
दूरीभृते च दावाग्नौ ननृतुस्ते मुदा“न्वता: ।
सर्वापद: प्रणश्य“न्त हरिस्मरणमात्रत: ॥ 8
इदं स्तोत्रं महापुण्यं प्रातरुत्थाय य: पठेत् ।
व<…तो न भवेत्तस्य भयं जन्मनि जन्मनि ॥ 9
शत्रुग्रस्ते च दावाग्नौ विपत्तौ प्राणसङ्कटे ।
स्तोत्रमेतत्पठित्वा तु मुच्यते नात्र संशय: ॥ 10
शत्रुसैन्यं क्षयं याति सर्वत्र विजयी भवेत् ।
इह लोके हरेर्भ<क्तमन्ते दास्यं लभेद्धवम् ॥ 11 ्रु
—*—
विप्रपत्नीकृतं
श्रीकृष्णस्तोत्रम्
त्वं ब्रह्म परमं धाम निरीहो निरहङ्कृति: ।
निर्गुणश्च निराकार: साकार: सगुण: स्वयम् ॥ 1
श्रीकृष्णस्तोत्रम् 137
साक्षिरूपश्च निर्लिप्त: परमात्मा निराकृति: ।
प्रकृति: पुरुषस्त्वं च कारणं च तयो: परम् ॥ 2
सृ“ष्ट“स्थत्यन्तविषये ये च देवास्त्रय: स्मृता: ।
ते त्वदंशा: सर्वबीजा ब्रह्मविष्णुमहेश्वरा: ॥ 3
यस्य लोमनं च विवरे चाखिलं विश्वमीश्वर ।
महाविराड् महाविष्णुस्त्वं तस्य जनको विभो ॥ 4
तेजस्त्वं चापि तेजस्वी ज्ञानं ज्ञानी च तत्पर: ।
वेदेऽनिर्वचनीयस्त्वं कस्त्वां स्तोतुमिहेश्वर: ॥ 5
महदादि सृष्टिसूत्रं पङ्क्षातन्मात्रमेव च ।
बीजं त्वं सर्वशक्तीनां सर्वश<क्तस्वरूपक: ॥ 6
सर्वशक्तीश्वर: सर्व: सर्वशक्त्याश्रय: सदा ।
त्वमनीह: स्वयंज्योति: सर्वानन्द: सनातन: ॥ 7
अहोऽप्याकारहीनस्त्वं सर्वविग्रहवानपि ।
सर्वे“न्द्रयाणां विषयं जानासि ने“न्द्रयी भवान् ॥ 8
सरस्वती जडीभूता यत्स्तोत्रे यन्निरूपणे ।
जडीभूतो महेशश्च शेषो धर्मो विधि: स्वयम् ॥ 9
पार्वती कमला राधा सावित्री वेदसूरपि ।
वेदश्च जडतां याति के वा शक्ता विपश्चित: ॥ 10
वयं किं स्तवनं कुर्म: स्त्रिय: प्राणेश्वरेश्वर ।
प्रसन्नो भव नो देव दीनबन्धो कृपां कुरु ॥ 11
इति पेतुश्च ता विप्रपत्न्öयस्तच्चरणाम्बुजे ।
अभयं प्रददौ ताभ्य: प्रसन्नवदनेक्षण: ॥ 12
138
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
विप्रपत्नीकृतं स्तोत्रंपूजाकाले च य: पठेत् ।
स गतिं विप्रपत्नीनां लभते नात्र संशय: ॥ 13
—*—
वसुदेवकृतं
श्रीकृष्णस्तोत्रम्
त्वामती“न्द्रयमव्यक्तमक्षरं निर्गुणं विभुम् ।
ध्यानासाध्यं च सर्वेषां परमात्मानमीश्वरम् ॥ 1
स्वेच्छामयं सर्वरूपं स्वेच्छारूपधरं परम् ।
निर्लिप्तं परमं ब्रह्म बीजरूपं सनातनम् ॥ 2
स्थूलात्स्थूलतरं प्राप्तमतिसूक्ष्ममदश{नम् ।
“स्थतं सर्वशरीरेषु साक्षिरूपमदृश्यकम् ॥ 3
शरीरवन्तं सगुणमशरीरं गुणोत्करम् ।
प्रकृतिं प्रकृतीशं च प्राकृतं प्रकृते: परम् ॥ 4
सर्वेशं सर्वरूपं च सर्वान्तकरमव्ययम् ।
सर्वाधारं निराधारं निव्र्यूहं स्तौमि किं विभुम् ॥ 5
अनन्त: स्तवनेऽशक्तोऽशक्ता देवी सरस्वती ।
यं वा स्तोतुमशक्तश्च पङ्क्षावक्त्र: षडानन: ॥ 6
चतुर्मुखो वेदकर्ता यं स्तोतुमक्षम: सदा ।
गणेशो न समर्थश्च योगीन्द्राणां गुरोर्गुरु: ॥ 7
ऋषयो देवताश्चैव मुनीन्द्रमनुमानवा: ।
स्वपने तेषामदृश्यं च त्वामेवं किं स्तुव“न्त ते ॥ 8
श्रीकृष्णस्तोत्रम् 139
श्रुतय: स्तवनेऽशक्ता: किं स्तुव“न्त विपश्चित: ।
विहायैवं शरीरं च बालो भवितुमर्हसि ॥ 9
वसुदेवकृतं स्तोत्रं त्रिसन्ध्यं य: पठेन्नर: ।
भ<क्तं दास्यमवापनोति श्रीकृष्णचरणाम्बुजे ॥ 10
विशिष्टं पुत्रं लभते हरिदासं गुणा“न्वतम् ।
सङ्कटं निस्तरेत्तूर्णं शत्रुभीते: प्रमुच्यते ॥ 11
(श्रीब्रह्मवैवर्ते)
—*—
शिवकृतम्
श्रीकृष्णस्तोत्रम्
परं ब्रह्म परं धाम परं ज्योति: सनातनम् ।
निर्लिप्तं परमात्मानं नमामि सर्वकारणम् ॥ 1
स्थूलात् स्थूलतमं देवं सूक्ष्मात् सूक्ष्ममतमं परम् ।
सर्वदृश्यमदृश्यं च स्वेच्छाचारं नमाम्यहम् ॥ 2
साकारं च निराकारं सगुणं निर्गुणं प्रभुम् ।
सर्वाधारं च सर्वं च स्वेच्छारूपं नमाम्यहम् ॥ 3
अतीव कमनीयं च रूपं निरुपमं विभुम् ।
करालरूपमत्यन्तं बिभ्रतं प्रणमाम्यहम् ॥ 4
कर्मण: कर्मरूपं तं साक्षिणं सर्वकर्मण: ।
फलं च फलदातारं सर्वरूपं नमाम्यहम् ॥ 5
स्रष्टा पाता च संहर्ता कलया मूर्तिभेदत: ।
नानामूर्ति: कलांशेन य: पुमांस्तं नमाम्यहम् ॥ 6
140
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
स्वयं प्रकृतिरूपश्च मायया च स्वयं पुमान् ।
तयो: परं स्वयं शश्वत् तं नमामि परात्परम् ॥ 7
स्त्रीपुन्नपुंसकं रूपं यो बिभर्ति स्वमायया ।
स्वयं माया स्वयं मायी यो देवस्तं नमाम्यहम् ॥ 8
तारणं सर्वदु:खानां सर्वकारणकारणम् ।
धारणं सर्वविश्वानां सर्वबीजं नमाम्यहम् ॥ 9
तेज“स्वनां रविर्यो हि सर्वजातिषु ब्राह्मण: ।
नक्षत्राणां च यश्चन्द्रस्तं नमामि जगत्प्रभुम् ॥ 10
रुद्राणां वैष्णवानां च ज्ञानिनां यो हि शङ्कर: ।
नागानां यो हि शेषश्च तं नमामि जगत्पतिम् ॥ 11
प्रजापतीनां यो ब्रह्मा सिद्धानां कपिल: स्वयम् ।
सनत्कुमारो मुनिषु तं नमामि जगङ्क्षुरुम् ॥ 12
देवानां यो हि विष्णुश्च देवीनां प्रकृति: स्वयम् ।
स्वायम्भुवो मनूनां यो मानवेषु च वैष्णव: ।
नारीणां शतरूपा च बहुरूपं नमाम्यहम् ॥ 13
ऋतूनां यो वसन्तश्च मासानां मार्गशीर्षक: ।
एकादशी तिथीनां च नमामि सर्वरूपिणम् ॥ 14
सागर: सरितां यश्च पर्वतानां हिमालय: ।
वसुन्धरा सहिष्णूनां तं सर्वं प्रणमाम्हम् ॥ 15
पत्राणां तुलसीपत्रं दारुरूपेषु चन्दनम् ।
वृक्षाणां कल्पवृक्षो यस्तं नमामि जगत्पतिम् ॥ 16
पुष्पाणां पारिजातश्च शस्यानां धान्यमेव च ।
अमृतं भक्ष्यवस्तूनां नानारूपं नमाम्यहम् ॥ 17
श्रीकृष्णस्तोत्रम् 141
ऐरावतो गजेन्द्राणां वैनतेयश्च पक्षिणाम् ।
कामधेनुश्च धेनूनां सर्वरूपं नमाम्यहम् ॥ 18
तैजसानां सुवर्णं च धान्यानां यव एव च ।
य: केसरी पशूनां च वररूपं नमाम्यहम् ॥ 19
यक्षाणां च कुबेरो यो ग्रहाणां च बृहस्पति: ।
दिक्पालानां महेन्द्रश्च तं नमामि परं वरम् ॥ 20
वेदसङ्क्षश्च शास्त्राणां प“ण्डतानां सरस्वती ।
अक्षराणामकारो यस्तं प्रधानं नमाम्यहम् ॥ 21
मन्त्राणां विष्णुमन्त्रश्च तीर्थानां जा…वी स्वयम् ।
इ“न्द्रयाणां मनो यो हि सर्वश्रेष्ठं नमाम्यहम् ॥ 22
सुदश{नं च शस्त्राणां व्याधीनां वैष्णवो ज्वर: ।
तेजसां ब्रह्मतेजश्च वरेण्यं तं नमाम्यहम् ॥ 23
बलं यो वै बलवतां मनो वै शीघ्रगामिनाम् ।
काल: कलयतां यो हि तं नमामि विलक्षणम् ॥ 24
ज्ञानदाता गुरूणां च मातृरूपश्च बन्धुषु ।
मित्रेेषु जन्मदाता यस्तं सारं प्रणमाम्यहम् ॥ 25
शि“ल्पनां विश्वकर्मा य: कामदेवश्च रूपिणाम् ।
पतिव्रता च पत्नीनां नमस्यं तं नमाम्यहम् ॥ 26
पि्रयेेषु पुत्ररूपो यो नृपरूपो नरेषु च ।
शालग्रामश्च यन्त्राणां तं विशिष्टं नमाम्यहम् ॥ 27
धर्म: कल्याणबीजानां वेदानां सामवेदक: ।
धर्माणां सत्यरूपो यो विशिष्टं तं नमाम्यहम् ॥ 28
142
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
जले शैत्यस्वरूपो यो गन्धरूपश्च भूमिषु ।
शब्दरूपश्च गगने तं प्रणम्यं नमाम्यहम् ॥ 29
क्रतूनां राजसूयो यो गायत्री छन्दसां च य: ।
गन्धर्वाणां चित्ररथस्तं गरिष्ठं नमाम्यहम् ॥ 30
क्षीरस्वरूपो गव्यानां पवित्राणां च पावक: ।
पुण्यदानां च य: स्तोत्रं तं नमामि शुभप्रदम् ॥ 31
तृणानां कुशरूपो यो व्याधिरूपश्च वैरिणाम् ।
गुणानां शान्तरूपो यश्चित्ररूपं नमाम्यहम् ॥ 32
तेजोरूपो ज्ञानरूप: सर्वरूपश्च यो महान् ।
सर्वानिर्वचनीयं च तं नमामि स्वयं विभुम् ॥ 33
सर्वाधारेषु यो वायुर्यथात्मा नित्यरूपिणाम् ।
आकाशो व्यापकानां यो व्यापकं तं नमाम्यहम् ॥ 34
वेदानिर्वचनीयं यन्न न स्तोतुं प“ण्डत: क्षम: ।
यदनिर्वचनीयं च को वा तत् स्तोतुमीश्वर: ॥ 35
वेदा न शक्ता यं स्तोतुं जडीभूता सरस्वती ।
तं च वाङ्मनसापालं को विद्वान् स्तोतुमीश्वरम् ॥ 36
शुद्धतेज:स्वरूपं च भक्तानुग्रहविग्रहम् ।
अतीव कमनीयं च श्यामरूपं नमाम्यहम् ॥ 37
द्विभुजं मुरलीवक्त्रं किशोरं स“स्मतं मुदा ।
शश्वङ्क्षोपाङ्गनाभिश्च वीक्षमाणं नमाम्यहम् ॥ 38
राधया दत्तताम्बूलं भुक्तवन्तं मनोहरम् ।
रत्नसिंहासनस्थं च तमीशं प्रणमाम्यहम् ॥ 39
श्रीकृष्णस्तोत्रम् 143
रत्नभूषणभूषाëं सेवितं श्वेतचामरै: ।
पार्षदप्रवरैर्गोपकुमारैस्तं नमाम्यहम् ॥ 40
वृन्दावनान्तरे रम्ये रासोल्लाससमुत्सुकम् ।
रासमण्डलमध्यस्थं नमामि रसिकेश्वरम् ॥ 41
शतश्रृङ्गे महाशैले गोलोके रत्नपर्वते ।
विरजापुलिने रम्ये प्रणमामि विहारिणम् ॥ 42
परिपूर्णतमं शान्तं राधाकान्तं मनोहरम् ।
सत्यं ब्रह्मस्वरूपं च नित्यं कृष्णं नमाम्यहम् ॥ 43
श्रीकृष्णस्य स्तोत्रमिदं त्रिसन्ध्यं य: पठेन्नर: ।
धर्मार्थकाममोक्षाणां स दाता भारते भवेत् ॥ 44
हरिदास्यं हरौ भ<क्तं लभेत् स्तोत्रप्रसादत: ।
इह लोके जगत्पूज्यो विष्णुतुल्यो भवेद् ध्रुवम् ॥ 45
सर्वसिद्धेश्वर: शान्तोऽप्यन्ते याति हरे: पदम् ।
तेजसा यशसा भाति यथा सूर्यो महीतले ॥ 46
जीवन्मुक्त: कृष्णभक्त: स भवेन्नात्र संशय: ।
अरोगी गुणवान् विद्वान् पुत्रवान् धनवान् सदा ॥ 47
षडभिज्ञो दशबलो मनोयायी भवेद् ध्रुवम् ।
सर्वज्ञ: सर्वदश्चैव स दाता सर्वसम्पदाम् ।
कल्पवृक्षसम: शश्वद् भवेत् कृष्णप्रसादत: ॥ 48
—*—
144
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
राधाकृतं
श्रीकृष्णस्तोत्रम्
गोलोकनाथ गोपीश मदीश प्राणवल्लभ ।
हे दीनबन्धो दीनेश सर्वेश्वर नमोऽस्तु ते ॥ 1
गोपेश गोसमूहेश यशोदानन्दवर्धन ।
नन्दात्मज सदानन्द नित्यानन्द नमोऽस्तु ते ॥ 2
शतमन्योर्भग्नमन्यो ब्रह्मदर्पविनाशक ।
कालीयदमन प्राणनाथ कृष्ण नमोऽस्तु ते ॥ 3
शिवानन्तेश ब्रह्मेश ब्राह्मणेश परात्पर ।
ब्रह्मस्वरूप ब्रह्मज्ञ ब्रह्मबीज नमोऽस्तु ते ॥ 4
चराचरतरोबी{ज गुणातीत गुणात्मक ।
गुणबीज गुणाधार गुणेश्वर नमोऽस्तु ते ॥ 5
अणिमादिकसिद्धीश सिद्धे: सिद्धिस्वरूपक ।
तपस्तप“स्वंस्तपसां बीजरूप नमोऽस्तु ते ॥ 6
यदनिर्वचनीयं च वस्तु निर्वचनीयकम् ।
तत्स्वरूप तयोबी{ज सर्वबीज नमोऽस्तु ते ॥ 7
अहं सरस्वती लक्ष्मीदु{र्गा गङ्गा श्रुतिप्रसू: ।
यस्य पादार्चनान्नित्यं पूज्या तस्मै नमो नम: ॥ 8
स्पश{ने यस्य भृत्यानां ध्याने चापि दिवानिशम् ।
पवित्राणि च तीर्थानि तस्मै भगवते नम: ॥ 9
इत्येवमुक्त्वा सा देवी जले संन्यस्य विग्रहम् ।
मन:प्राणांश्च श्रीकृष्णे तस्थौ स्थाणुसमा सती ॥ 10
श्रीकृष्णस्तुति: 145
राधाकृतं हरे: स्तोत्रं त्रिसन्ध्यं य: पठेन्नर: ।
हरिभ<क्तं च दास्यं च लभेद् राधागतिं ध्रुवम् ॥ 11
विपत्तौ य: पठेद् भक्त्या सङ्क्ष: सम्पत्तिमापनुयात् ।
चिरकालगतं द्रव्यं हृतं नष्टं च लभ्यते ॥ 12
बन्धुवृद्धिर्भवेत्तस्य प्रसन्नं मानसं परम् ।
चिन्ताग्रस्त: पठेद् भक्त्या परां निवृ{तिमापनुयात् ॥ 13
पतिभेदे पुत्रभेदे मित्रभेदे च संकटे ।
मासं भक्त्या यदि पठेत्सङ्क्ष: सन्दश{नं लभेत् ॥ 14
भक्त्या कुमारी स्तोत्रं च श्रृणुयाद् वत्सरं यदि ।
श्रीकृष्णसदृशं कान्तं गुणवन्तं लभेद् ध्रुवम् ॥ 15
—*—
श्रीनारायणर्षिकृता
श्रीकृष्णस्तुति:
लम्बोदरो हरिरुमापतिरीशशेषा
ब्रह्मादय: सुरगणा मनवो मुनीन्द्रा: ।
वाणी शिवा त्रिपथगा कमलादिका या
संचिन्तयेद् भगवतश्चरणारविन्दम् ॥ 1
संसारसागरमतीव गभीरघोरं
दावाग्निसर्पपरिवेष्टितचेष्टिताङ्गम् ।
संलङ्घ्य गन्तुमभिवाञ्छति यो हि दास्यं
संचिन्तयेद् भगवतश्चरणारविन्दम् ॥ 2
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
गोवर्धनोद्धरणकीर्तिरतीव खिन्ना भूर्धारिता च दशनाग्रकरेण क्लिन्ना ।
विश्वानि लोमविवरेषु बिभर्त्तुरादे: संचिन्तयेद् भगवतश्चरणारविन्दम् ॥
गोपाङ्गनावदनपङ्कजषट्पदस्य रासेश्वरस्य रसिकारमणस्य पुंस: ।
वृन्दावने विहरतो व्रजवेषविष्णो: संचिन्तयेद् भगवतश्चरणारविन्दम् ॥
चक्षुर्निमेेषपतितो जगतां विधाता तत्कर्म वत्स कथितुं भुवि क: समर्थ: ।
त्वं चापि नारदमुने परमादरेण संचि“न्ततं कुरु हरेश्चरणारविन्दम् ॥ 5
यूयं वयं तस्य कलाकलांशा: कलाकलांशा मनवो मुनीन्द्रा: ।
कलाविशेषा भवपारमुख्या महान् विराड् यस्य कलाविशेष: ॥ 6
सहस्रशीर्षा शिरस: प्रदेशे बिभर्ति सिद्धार्थसमं च विश्वम् ।
कूर्मे च शेषो मशको गजे यथा कूर्मश्च कृष्णस्य कलाकलांश: ॥ 7
गोलोकनाथस्य विभोर्यशोऽमलं श्रुतौ पुराणे न हि किंचन स्फुटम् ।
न पा-मुख्या: कथितुं समर्था: सर्वेश्वरं तं भज पा-मुख्यम् ॥ 8
विश्वेषु सर्वेषु च “वश्वधामन्: सन्त्येव शश्वद्विधिविष्णुरुद्रा: ।
तेषां च संख्या: श्रुतयश्च देवा: परं न जान“न्त तमीश्वरं भज ॥ 9
करोति सृष्टिं स विधेर्विधाता विधाय नित्यां प्रकृतिं जगत्प्रसूम् ।
ब्रह्मादय: प्राकृतिकाश्च भिन्ना यया च सृष्टिं कुरुते सनातन: ॥ 10
ब्रह्मस्वरूपा प्रकृतिर्न भिन्ना यया च सृष्टिं कुरुते सनातन: ।
श्रियश्च सर्वा: कलया जगत्सु माया च सर्वे च तया विमोहिता: ॥ 11
नारायणी सा परमा सनातनी श<क्तश्च पुंस: परमात्मनश्च ।
आत्मेश्वरश्चापि यया च श<क्तमांस्तया विना स्रष्टुमशक्त एव ॥ 12
—*—
श्रीकृष्णस्तोत्रम् 147
मोहिनीकृतं
श्रीकृष्णस्तोत्रम्
सर्वे“न्द्रयाणां प्रवरं विष्णोरंशं च मानसम् ।
तदेव कर्मणां बीजं तदुद्भव नमोऽस्तु ते ॥ 1
स्वयमात्मा हि भगवान् ज्ञानरूपो महेश्वर: ।
नमो ब्रह्मन् जगत्स्रष्टस्तदुद्भव नमोऽस्तु ते ॥ 2
सर्वाजित जगज्जेतजी{वजीवमनोहर ।
रतिबीज रतिस्वामिन् रतिपि्रय नमोऽस्तु ते ॥ 3
शश्वङ्क्षोषिदधिष्ठान योषित्प्राणाधिकपि्रय ।
योषिद्वाहन योषास्त्र योषिद्वन्धो नमोऽस्तु ते ॥ 4
पतिसाध्यकराशेषरूपाधार गुणाश्रय ।
सुग“न्धवातसचिव मधुमित्र नमोऽस्तु ते ॥ 5
शश्वङ्क्षोनिकृताधार स्त्रीसन्दश{नवर्धन ।
विदग्धानां विरहिणां प्राणान्तक नमोऽस्तु ते ॥ 6
अकृपा येषु तेऽनर्थं तेषां ज्ञानं विनाशनम् ।
अनूहरूपभक्तेषु कृपासिन्धो नमोऽस्तु ते ॥ 7
तप“स्वनां च तपसां विघन्बीजाय लीलया ।
मन: सकामं मुक्तानां कतु| शक्त नमोऽस्तु ते ॥ 8
तप: साध्यस्तथाराध्य: सदैव पाङ्क्षाभौतिक: ।
पङ्क्षाे“न्द्रयकृताधार पङ्क्षाबाण नमोऽस्तु ते ॥ 9
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
जीवकृता
कृष्णस्तुति:
तस्योपसन्नमवितुं जगदिच्छयात्तनानातनोर्भुवि चलच्चरणारविन्दम् ।
सोऽहं व्रजामि शरणं ह्यकुतोभयं मे येनेदृशी गतिरदश्र्यसतोऽनुरूपा ॥ 1
यस्त्वत्र बद्ध इव कर्मभिरावृतात्मा भूते“न्द्रयाशयमयीमवलम्ब्य मायाम् ।
आस्ते विशुद्धमविकारमखण्डबोधमातप्यमानहृदयेऽवसितं नमामि ॥ 2
य: पङ्क्षाभूतरचिते रहित: शरीरे छन्नोऽयथे“न्द्रयगुणार्थचिदात्मकोऽहम् ।
तेनाविकुण्ठमहिमानमृषिं तमेनं वन्दे परं प्रकृतिपूरुषयो: पुमांसम् ॥ 3
यन्माययोरुगुणकर्मनिबन्धनेऽ“स्मन् सांसारिके पथिचरंस्तदभिश्रमेण ।
नष्टस्मृति: पुनरयं प्रवृणीत लोकं युक्त्या कया महदनुग्रहमन्तरेण ॥ 4
ज्ञानं यदेतददधात् कतम: स देवस्त्रैकालिकं “स्थरचरेेष्वनुवर्तितांश: ।
तं जीवकर्मपदवीमनुवर्तमानास्तापत्रयोपशमनाय वयं भजेम ॥ 5
देह्यन्यदेहविवरे जठराग्निनासृ“ग्वण्मूत्रकूपपतितो भृशतप्तदेह: ।
इच्छन्नितो विवसितुं गणयन् स्वमासान् निर्वास्यते कृपणधीर्भगवन् कदा
नु ॥ 6
येनेदृशीं गतिमसौ दशमास्य इ{श संग्राहित: पुरुदयेन भवादृशेन ।
स्वेनैव तुष्यतु कृतेन स दीननाथ: के नाम तत् प्रति विनाऽञ्जलिमस्य
कुर्यात् ॥ 7
पश्यत्ययं धिषणया ननु सप्तवधि्र: शारीरके दमशरीर्यपर: स्वदेहे ।
यत्सृष्टयास तमहं पुरुषं पुराणं पश्ये बहिर्हृदि चैत्यमिव प्रतीतम् ॥ 8
सोऽहं वसन्नपि विभो बहुदु:खवासं गर्भान्न निर्जिगमिषे बहिरन्धकूपे ।
यत्रोपयातमुपसर्पति देवमाया भिथ्यामतिर्यदनु संसृतिचक्रमेतत् ॥ 9
कृष्णस्तोत्रम् 149
तस्मादहं विगतविक्लव उद्धरिष्ये आत्मानमाशु तमस: सुहृदात्मनैव ।
भूयो यथा व्यसनमेतदनेकरन्ध्रं मा मे भविष्यदुपसादितविष्णुपाद: ॥ 10
—*—
दानवकृतं
कृष्णस्तोत्रम्
वामनोऽसि त्वमंशेन म“त्पतुर्यज्ञभिक्षुक: ।
राज्यहर्ता च श्रीहर्ता सुतलस्थलदायक: ॥ 1
बलिभ<क्तवशो वीर: सर्वेशो भक्तवत्सल: ।
शीघ्रं त्वं हिंस मां पापं शापाद् गर्दभरूपिणम् ॥ 2
मुनेर्दुर्वासस: शापादीदृशं जन्म कु“त्सतम् ।
मृत्युरुक्तश्च मुनिना त्वत्तो मम जगत्पते ॥ 3
षोडशारेण चक्रेण सुतीक्ष्णेनातितेजसा ।
जहि मां जगतां नाथ सद्भ<क्तं कुरु मोक्षद ॥ 4
त्वमंशेन वराहश्च समुद्धतु| वसुन्धराम् ।
वेदानां रक्षिता नाथ हिरण्याक्षनिषूदन: ॥ 5
त्वं नृसिंह: स्वयं पूर्णो हिरण्यकशिपोर्वधे ।
प्रह्लादानुग्रहार्थाय देवानां रक्षणाय च ॥ 6
त्वं च वेदोद्धारकर्ता मीनांशेन दयानिधे ।
नृपस्य ज्ञानदानाय रक्षायै सुरविप्रयो: ॥ 7
शेषाधारश्च कूर्मस्त्वमंशेन सृ“ष्टहेतवे ।
विश्वाधारश्च शेषस्त्वमंशेनापि सहस्रदृक् ॥ 8
150
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रामो दाशरथिस्त्वं च जानक्युद्धारहेतवे ।
दशकन्धरहन्ता च सिन्धौ सेतुविधायक: ॥ 9
कलया परशुरामश्च जमदग्निसुतो महान् ।
त्रि:सप्तकृत्वो भूपानां निहन्ता जगतीपते ॥ 10
अंशेन कपिलस्त्वं च सिद्धानां च गुरोर्गुरु: ।
मातृज्ञानप्रदाता च योगशास्त्रविधायक: ॥ 11
अंशेन ज्ञानिनां श्रेष्ठौ नरनारायणावृषी ।
त्वं च धर्मसुतो भूत्वा लोकविस्तारकारक: ॥ 12
अधुना कृष्णरूपस्त्वं परिपूर्णतम: स्वयम् ।
सर्वेषामवताराणां बीजरूप: सनातन: ॥ 13
यशोदाजीवनो नित्यो नन्दैकानन्दवर्धन: ।
प्राणाधिदेवो गोपीनां राधाप्राणाधिक: पि्रय: ॥ 14
वसुदेवसुत: शान्तो देवकीदु:खभञ्जन: ।
अयोनिसम्भव: श्रीमान् पृथिवीभारहारक: ॥ 15
पूतनायै मातृगतिप्रदाता च कृपानिधि: ।
बककेशिप्रलम्बानां ममापि मोक्षकारक: ॥ 16
स्वेच्छामय गुणातीत भक्तानां भयभञ्जन ।
प्रसीद राधिकानाथ प्रसीद कुरु मोक्षणम् ॥ 17
हे नाथ गार्दभीयोने: समुद्धर भवार्णवात् ।
मूर्खस्त्वद्भक्तपुत्रोऽहं मामुद्धतु| त्वमर्हसि ॥ 18
वेदा ब्रह्मादयो यं च मुनीन्द्रा: स्तोतुमक्षमा: ।
किं स्तौमि तं गुणातीतं पुरा दैत्योऽधुना खर: ॥ 19
कृष्णस्तोत्रम् 151
एवं कुरु कृपासिन्धो येन मे न भवेज्जनु: ।
दृष्ट्वा पादारविन्दं ते क: पुनर्भवनं व्रजेत् ॥ 20
ब्रह्मा स्तोता खर: स्तोता नोपहासितुमर्हसि ।
सदीश्वरस्य विज्ञस्य योग्यायोग्ये समा कृपा ॥ 21
इत्येवमुक्त्वा दैत्येन्द्रस्तस्थौ च पुरतो हरे: ।
प्रसन्नवदन: श्रीमानतितुष्टो बभूव ह ॥ 22
इदं दैत्यकृतं स्तोत्रं नित्यं भक्त्या च य: पठेत् ।
सालोक्यसार्ष्टिसामीप्यं लीलया लभते हरे: ॥ 23
इह लोके हरेर्भ<क्तमन्ते दास्यं सुदुर्लभम् ।
विङ्क्षां श्रियं सुकवितां पुत्रपौत्रान् यशो लभेत् ॥ 24
—*—
इन्द्रकृतं
कृष्णस्तोत्रम्
अक्षरं परमं ब्रह्म ज्योतीरूपं सनातनम् ।
गुणातीतं निराकारं स्वेच्छामयमनन्तकम् ॥ 1
भक्तध्यानाय सेवायै नानारूपधरं वरम् ।
शुक्लरक्तपीतश्यामं युगानुक्रमणेन च ॥ 2
शुक्लतेज:स्वरूपं च सत्ये सत्यस्वरूपिणम् ।
त्रेतायां कुङ्कुमाकारं ज्वलन्तं ब्रह्मतेजसा ॥ 3
द्वापरे पीतवर्णं च शोभितं पीतवाससा ।
कृष्णवर्णं कलौ कृष्णं परिपूर्णतमं प्रभुम् ॥ 4
152
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
नवधाराधरोत्कृष्टश्यामसुन्दरविग्रहम् ।
नन्दैकनन्दनं वन्दे यशोदानन्दनं प्रभुम् ॥ 5
गोपिकाचेतनहरं राधाप्राणाधिकं परम् ।
विनोदमुरलीशब्दं कुर्वन्तं कौतुकेन च ॥ 6
रूपेणाप्रतिमेनैव रत्नभूषणभूषितम् ।
कन्दर्पकोटिसौन्दर्यं बिभ्रतं शान्तमीश्वरम् ॥ 7
क्रीडन्तं राधया सार्धं बृन्दारण्ये च कुत्रचित् ।
कुत्रचिन्निर्जनेऽरण्ये राधावक्ष:स्थल“स्थतम् ॥ 8
जलक्रीडां प्रकुर्वन्तं राधया सह कुत्रचित् ।
राधिकाकबरीभारं कुर्वन्तं कुत्रचिद्वने ॥ 9
कुत्रचिद्राधिकापादे दत्तवन्तमलक्तकम् ।
राधाचर्वितताम्बूलं गृह्णन्तं कुत्रचिन्मुदा ॥ 10
पश्यन्तं कुत्रचिद्राधां पश्यन्तीं वक्रचक्षुषा ।
दत्तवन्तं च राधायै कृत्वा मालां च कुत्रचित् ॥ 11
कुत्रचिद्राधया सार्धं गच्छन्तं रासमण्डलम् ।
राधादत्तां गले मालां धृतवन्तं च कुत्रचित् ॥ 12
सार्धं गोपालिकाभिश्च विहरन्तं च कुत्रचित् ।
राधां गृहीत्वा गच्छन्तं तां विहाय च कुत्रचित् ॥ 13
विप्रपत्नीदत्तमन्नं भुक्तवन्तं च कुत्रचित् ।
भुक्तवन्तं तालफलं बालकै: सह कुत्रचित् ॥ 14
वस्त्रं गोपालिकानां च हरन्तं कुत्रचिन्मुदा ।
गवां गणं व्याहरन्तं कुत्रचिद्बालकै: सह ॥ 15
श्रीकृष्णस्तोत्रम् 153
कालीयमूधिन्{ पादाब्जं दत्तवन्तं च कुत्रचित् ।
विनोदमुरलीशब्दं कुर्वन्तं कुत्रचिन्मुदा ।
गायन्तं रम्यसंगीतं वन्दे तं बालकै: सह ॥ 16
(ब्रह्मवैवर्तत:)
—*—
गन्धर्वकृतं
श्रीकृष्णस्तोत्रम्
वन्दे नवघनश्यामं पीतकौशेयवाससम् ।
सानन्दं सुन्दरं शुद्धं श्रीकृष्णं प्रकृते: परम् ॥ 1
राधेशं राधिकाप्राणवल्लभं बल्लवीसुतम् ।
राधासेवितपादाब्जं राधावक्ष:स्थल“स्थतम् ॥ 2
राधानुगं राधिकेष्टं राधापहृतमानसम् ।
राधाधारं भवाधारं सर्वाधारं नमामि तम् ॥ 3
राधाहृत्प-मध्ये च वसन्तं सन्ततं शुभम् ।
राधासहचरं शश्वद्राधाज्ञापरिपालकम् ॥ 4
ध्यायन्ते योगिनो योगात् सिद्धा: सिद्धेश्वराश्च यम् ।
तं ध्यायेत्सततं शुद्धं भगवन्तं सनातनम् ॥ 5
सेवन्ते सततं सन्तो ब्रह्मेशशेषसंज्ञका: ।
सेवन्ते निर्गुणं ब्रह्म भगवन्तं सनातनम् ॥ 6
निर्लिप्तं च निरीहं च परमात्मानमीश्वरम् ।
नित्यं सत्यं च परमं भगवन्तं सनातनम् ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यं सृष्टेरादिभूतं च सर्वबीजं परात्परम् ।
योगिनस्तं प्रपङ्क्षन्ते भगवन्तं सनातनम् ॥ 8
बीजं नानावताराणां सर्वकारणकारणम् ।
वेदवेङ्क्षं वेदबीजं वेदकारणकारणम् ।
योगिनस्तं प्रपङ्क्षन्ते भगवन्तं सनातनम् ॥ 9
—*—
श्रीकृष्णाष्टकम्
वसुदेवसुतं देवं कंसचाणूरमर्दनम् ।
देवकीपरमानन्दं कृष्णं वन्दे जगङ्क्षुरुम् ॥ 1
अतसीपुष्पसङ्काशं हारनूपुरशोभितम् ।
रत्नकङ्कणकेयूरं कृष्णं वन्दे जगङ्क्षुरुम् ॥ 2
मन्दारगन्धसंयुक्तं चारुहासं चतुर्भुजम् ।
बर्हि पिच्छावचूडाङ्गं कृष्णं जगङ्क्षुरुम् ॥ 3
कुटिलालकसंयुक्तं पूर्णचन्द्रनिभाननम् ।
विलसत्कुण्डलधरं कृष्णं वन्दे जगङ्क्षुरुम् ॥ 4
उत्फुल्लप-पत्राक्षं नीलजीमूतसन्निभम् ।
यादवानां शिरोरत्नं कृष्णं वन्दे जगङ्क्षुरुम् ॥ 5
रु“क्मणीकेलिसंयुक्तं पीताम्बरसुशोभितम् ।
अवाप्ततुलसीगन्धं कृष्णं वन्दे जगङ्क्षुरुम् ॥ 6
गोपिकानां कुचद्वन्द्वकुङ्कुमा<ङ्कतवक्षसम् ।
श्रीनिकेतं महेष्वासं कृष्णं वन्दे जगङ्क्षुरुम् ॥ 7
श्रीवत्साङ्कं महोरस्कं वनमालाविराजितम् ।
शङ्खचक्रधरं देवं कृष्णं वन्दे जगङ्क्षुरुम् ॥ 8
(श्री नारदपङ्क्षारात्रे)
कृष्णाष्टकम् 155
कृष्णाष्टकमिदं पुण्यं प्रातरुत्थाय य: पठेत् ।
कोटिजन्मकृतं पापं स्मरणेन विनश्यति ॥ 9
—*—
श्री शङ्करभगवत्पादकृतम्
कृष्णाष्टकम्
श्रियाश्लिष्टो विष्णु: “स्थरचरगुरुर्वेदविषयो
धियां साक्षी शुद्धो हरिरसुरहन्ताऽब्जनयन: ।
गदी शङ्खी चक्री विमलवनमाली “स्थररुचि:
शरण्यो लोकेशो मम भवतु कृष्णोऽक्षिविषय: ॥ 1
यत: सर्वं जातं वियदनिलमुख्यं जगदिदं
“स्थतौ नि:शेषं योऽवति निजसुखांशेन मधुहा ।
लये सर्वं स्व“स्मन् हरति कलया यस्तु स विभु:
शरण्यो लोकेशो मम भवतु कृष्णोऽक्षिविषय: ॥ 2
असूनायम्यादौ यमनियममुख्यै: सुकरुणै:
निरुध्येदं चित्तं हृदि विलयमानीय सकलम् ।
यमीर्ं पश्य“न्त प्रवरमतयो मायिनमसौ
शरण्यो लोकेशो मम भवतु कृष्णोऽक्षिविषय: ॥ 3
पृथिव्यां तिष्ठन्यो यमयति महीं वेद न धरा
यमित्यादौ वेदो वदति जगतामीशममलम् ।
नियन्तारं ध्येयं मुनिसुरनृणां मोक्षदमसौ
शरण्यो लोकेशो मम भवतु कृष्णोऽक्षिविषय: ॥ 4
महेन्द्रादिदे{वो जयति दितिजान्यस्य बलतो
न कस्य स्वातन्त्र्यं क्वचिदपि कृतौ यत्कृतिमृते ।
156
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
बलारार्तर्गर्वं परिहरति योऽसौ विजयिन:
शरण्यो लोकेशो मम भवतु कृष्णोऽक्षिविषय: ॥ 5
विना यस्य ध्यानं व्रजति पशुतां सूकरमुखां
विना यस्य ज्ञानं जन्िामृतिभयं याति जनता ।
विना यस्य स्मृत्या कृमिशतजनिं याति स विभु:
शरण्यो लोकेशो मम भवतु कृष्णोऽक्षिविषय: ॥ 6
नरातङ्कोत्तङ्क: शरणशरणो भ्रा“न्तहरणो
घनश्यामो वामो व्रजशिशुवयस्योऽर्जुनसख: ।
स्वयंभूर्भूतानां जनक उचिताचारसुखद:
शरण्यो लोकेशो मम भवतु कृष्णोऽक्षिविषय: ॥ 7
यदा धर्मग्लानिर्भवति जगतां क्षोभकरणी
तदा लोकस्वामी प्रकटितवपु: सेतुधृगज: ।
सतां धाता स्वच्छो निगमगुणगीतो व्रजपति:
शरण्यो लोकेशो मम भवतु कृष्णोऽक्षिविषय: ॥ 8
इति हरिरखिलात्माऽऽराधित: शङ्करेण
श्रुतिविशदगुणोऽसौ मातृमोक्षार्थमाङ्क्ष: ।
यतिवरनिकटे श्रीयुक्त आविर्बभूव
स्वगुणवृत उदार: शङ्खचक्राब्ज हस्त: ॥ 9
—*—
श्रीकृष्णाष्टकम्
भजे व्रजैकमण्डनं समस्तपापखण्डनं
स्वभक्तचित्तरञ्जनं सदैव नन्दनन्दनम् ।
श्रीकृष्णाष्टकम् 157
सुपिच्छगुच्छमस्तकं सुनादवेणुहस्तकं
ह्यनङ्गरङ्गसागरं नमामि कृष्णसागरम् ॥ 1
मनोजगर्वमोचनं विशाललोललेचनं
विधूतगोपशोचनं नमामि प-लोचनम् ।
करारविन्दभूधरं “स्मतावलोकसुन्दरं
महेन्द्रमानदारणं नमामि कृष्णवारणम् ॥ 2
कदम्बसूनुकुण्डलं सुचारुगण्डमण्डलं
व्रजाङ्गनैकवल्लभं नमामि कृष्णदुर्लभम् ।
यशोदया समोदया सगोपया सनन्दया
युतं सुखैकदायकं नमामि गोपनायकम् ॥ 3
सदैव पादपङ्कजं मदीयमानसे निजं
दधानमुत्तमालकं नमामि नन्दबालकम् ।
समस्तदोषशोषणं समस्तलोकपोषणं
समस्तगोपमानसं नमामि कृष्णलालसम् ॥ 4
भुवो भरावतारकं भवा“ब्धकर्णधारकं
यशोमतीकिशोरकं नमामि दुग्धचोरकम् ।
दृगन्तकान्तभङ्गनिं सदासदालसङ्गनिं
दिने दिने नवं नवं नमामि नन्दसंभवम् ॥ 5
गुणाकरं सुखाकरं कृपाकरं कृपावरं
सुरद्विषन्निकन्दनं नमामि गोपनन्दनम् ।
नवीनगोपनागरं नवीनकेलिलम्पटं
नमामि मेघसुन्दरं तडित्प्रभालसत्पटम् ॥ 6
158
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
समस्तगोपनन्दनं हृदम्बुजैकमोहनं
नमामि कुञ्जमध्यगं प्रसन्नभानुशोभनम् ।
निकामकामदायकं दृगन्तचारुसायकं
रसालवेणुगायकं नमामि कुञ्जनायकम् ॥ 7
विदग्धगोपिकामनोमनोज्ञतल्पशायिनं
नमामि कुञ्जकानने प्रवृद्धव<…पायिनम् ।
यदा तदा यथा तथा तथैव कृष्णसत्कथा
मया सदैव गीयतां तथा कृपा विधीयताम् ॥ 8
प्रमाण्िाकाष्टकद्वयं जपत्यधीत्य य: पुमात्
भवेत्स नन्दनन्दने भवे भवे सुभ<क्तमान् ॥ 9
(श्रीमच्छङ्कराचार्यविरचितं इदमिति केचित्)
—*—
ब्रह्मानन्दविरचितम्
श्रीकृष्णाष्टकम्
चतुर्मुखादिसंस्तुतं समस्तसात्वतानुतम् ।
हलायुधादिसंयुतं नमामि राधिकाधिपम् ॥ 1
बकादिदैत्यकालकं सगोपगोपिपालकम् ।
मनोहरासितालकं नमामि राधिकाधिपम् ॥ 2
सुरेन्द्रगर्वभञ्जनं विरिंचिमोहभञ्जनम् ।
व्रजाङ्गनानुरञ्जनं नमामि राधिकाधिपम् ॥ 3
मयूरपिच्छमण्डनं गजेन्द्रदन्तखण्डनम् ।
नृशंसकंसदण्डनं नमामि राधिकाधिपम् ॥ 4
श्रीकृष्णाश्रयस्तोत्रम्
प्रदत्तविप्रदारकं सुदामधामकारकम् ।
सुरद्रुमापहारकं नमामि राधिकाधिपम् ॥ 5
धनञ्जयाजयावहं महाचमूक्षयावहम् ।
पितामहव्यथापहं नमामि राधिकाधिपम् ॥ 6
मुनीन्द्रशापकारणं यदुप्रजापहारिणम् ।
धराभरावतारणं नमामि राधिकाधिपम् ॥ 7
सुवृक्षमूलशायिनं मृगारिमोक्षदायिनम् ।
स्वकीयधाममायिनं नमामि राधिकाधिपम् ॥ 8
इदं समाहितो हितं वराष्टकं सदा मुदा ।
जपञ्जनो जनुर्जरादितो द्रुतं प्रमुच्यते ॥ 9
—*—
श्रीवल्लभाचार्यकृतं
श्रीकृष्णाश्रयस्तोत्रम्
सर्वमार्गेषु नष्टेषु कलौ च खलधर्मिणि ।
पाषण्डप्रचुरे लोके कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 1
म्लेच्छाक्रान्तेषु देशेषु पापैकनिलयेषु च ।
सत्पीडाव्यग्रलोकेषु कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 2
गङ्गादितीर्थवर्येषु दुष्टैरेवावृते“ष्वह ।
त्िारोहिताधिदेवेषु कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 3
अहङ्कारविमूढेषु सत्सु पापानुवर्तिषु ।
लाभपूजार्थयत्नेषु कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 4
160
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अपरिज्ञाननष्टेषु मन्त्रेष्वव्रतयोगिषु ।
तिरोहितार्थदेवेषु कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 5
नानाकार्यविनष्टेषु सर्वकर्मव्रतादिषु ।
पाषण्डैकप्रयत्नेषु कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 6
अजामिलादिदोषाणां नाशकोऽनुभवे “स्थत: ।
ज्ञापिताखिलमाहात्म्य: कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 7
प्राकृता: सकला देवा गणितानन्दकं बृहत् ।
पूर्णानन्दो हरिस्तस्मात्कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 8
विवेकधैर्यभक्त्यादिरहितस्य विशेषत: ।
पापसक्तस्य दीनस्य कृष्ण एव गतिर्मम ॥ 9
सर्वसामथ्र्यसहित: सर्वत्रैवाखिलार्थकृत् ।
शरणस्थसमुद्धारं कृष्णं विज्ञापयाम्यहम् ॥ 10
कृष्णाश्रयमिदं स्तोत्रं य: पठेत्कृष्णसन्निधौ ।
तस्याश्रयो भवेत् कृष्ण इति श्रीवल्लभोऽब्रवीत् ॥ 11
—*—
रघुनाथकृतम्
श्रीकृष्णचन्द्राष्टकम्
महानीलमेघातिभव्यं सुहासं शिवब्रह्मदेवादिभि: संस्तुतं च ।
रमाम“न्दरं देवनन्दापदाहं भजे राधिकावल्लभंं कृष्णचन्द्रम् ॥ 1
रसं वेदवेदान्तवेङ्क्षं दुरापं सुगम्यं तदीयादिभिर्दानवघन्म् ।
चलत्कुण्डलं सोमवंशप्रदीपं भजे राधिकावल्लभं कृष्णचन्द्रम् ॥ 2
यशोदादिसंलालितं पूर्णकामं दृशो रञ्जनं प्राकृतस्थस्वरूपम् ।
श्रीकृष्णचन्द्राष्टकम्
दिनान्ते समायान्तमेकान्तभक्तैर्भजे राधिकावल्लभं कृष्णचन्द्रम् ॥ 3
कृपादृष्टिसंपातसिक्तस्वकुञ्जं तदन्त: “स्थतस्वीयसम्यग्दशादम् ।
पुनस्तत्र तै: सत्कृतैकान्तलीलं भजे राधिकावल्लभं कृष्णचन्द्रम् ॥ 4
गृहे गोपिकाभिधृ{ते चौर्यकाले तदक्ष्णोश्च निक्षिप्य दुग्धं चलन्तम् ।
तदा तद्वियोगादिसंपत्तिकारं भजे राधिकावल्लभं कृष्णचन्द्रम् ॥ 5
चलत्कौस्तुभव्याप्तवक्ष:प्रदेशं महावैजयन्तीलसत्पादयुग्मम् ।
सुकस्तूरिकादीप्तभालप्रदेशं भजे राधिकावल्लभं कृष्णचन्द्रम् ॥ 6
गवां दोहने दृष्टराधामुखाब्जं तदानीं च तन्मेलनव्यग्रचित्तम् ।
समुत्पन्नतन्मानसैकान्तभावं भजे राधिकावल्लभं कृष्णचन्द्रम् ॥ 7
अद: कृष्णचन्द्राष्टकं प्रेमयुक्त: पठन्कृष्णसान्निध्यमापनोति नित्यम् ।
कलौ य: स संसार दु:खातिरिक्तं प्रयात्येव विष्णो: पदं निर्भयं तत् ॥ 8
—*—
श्री केवलरामप्रणीतम्
श्रीकृष्णचन्द्राष्टकम्
वनभुवि विहरन्तौ तच्छविं वर्णयन्तौ
सुहृदमनुसरन्तौ दुर्हृदं सूदयन्तौ ।
उपयमुनमजन्तौ वेणुनादं सृजन्तौ
भज हृदय हसन्तौ रामकृष्णौ लसन्तौ ॥ 1
कलयसि भवीरितिं नैव चेद्भूरिभूतिं
यमकृतनिगृहीतिं तर्हि कृत्वा विनीतिम् ।
जहिहि मुहुरनीतिं जायमानप्रतीतिं
कुरु मधुरिपुगीतिं रे मनो मान्यगीतिम् ॥ 2
162
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
द्विपपरिवृढदन्तं य: समुत्पाट्य सान्तं
सदसि परिभवन्तं लीलया हन्त सन्तम् ।
स्वजनमसुखयन्तं कंसमाराद्भ्रमन्तं
सकलहृदि वसन्तं चिन्तयामि प्रभुं तम् ॥ 3
करधृतनवनीत: स्तेयतस्तस्य भीत:
पशुपगणपरीत: श्रीयशोदागृहीत: ।
निखिलनिगमगीत: कालमायाङ्क्षभीत:
कनकसदुपवीत: श्रीशुकादिप्रतीत: ॥ 4
सकलजननियन्ता गोसमूहानुगन्ता
व्रजविलसदनन्ताभीरुगेहेषु रन्ता ।
असुरनिकरहन्ता शक्रयागावमन्ता
जयति विजयियन्ता वेदमार्गाभिमन्ता ॥ 5
सुकृतिविहितसेवो निर्जितानेकदेवो
भवविधिकृतसेव: प्रीणिताशेषदेव: ।
स्म नयति वसुदेवो गोकुलं यं मुदे वो
भवतु स यदुदेव: सर्वदा वासुदेव: ॥ 6
करकजधृतशैले प्रोल्लसत्पीतचैले
रुचिरनवघनाभे शोभने प-नाभे ।
विकचकुसुमपुञ्जे शोभमाने निकुञ्जे
“स्थतवति कुरु चेत: प्रीतिमन्यत्र नेत: ॥ 7
विषयविरचिताशे प्राप्तसंसारपाशेऽ
नवगतनिजरूपे सृष्टकर्मण्यपूपे ।
सुकृतकृतिविहीने श्रीहरे भ<क्तहीने
मयि कृतय ! समन्तौ केवले दीनजन्तौ ॥ 8
—*—
श्रीकृष्णलहरीस्तोत्रम्
वासुदेवानन्दसरस्वतीकृतम्
श्रीकृष्णलहरीस्तोत्रम्
कदा वृन्दारण्ये विपुलयमुनातीरपुलिने
चरन्तं गोविन्दं हलधरसुदामादिसहितम् ।
अहो कृष्ण स्वामिन् मधुरमुरलीमोहन विभो
प्रसीदेति क्रोशन्निमिषमिव नेष्यामि दिवसान् ॥ 1
कदा कालिन्दीयैर्हरिचरणमुद्रा<ङ्कततटै:
स्मरन्गोपीनाथं कमलनयनं स“स्मतमुखम् ।
अहो पूर्णानन्दाम्बुजवदन भक्तैकललन
प्रसीदेति क्रोशन्निमिषमिव नेष्यामि दिवसान् ॥ 2
कदाचित्खेलन्तं व्रजपरिसरे गोपतनयै:
कुतश्चित्संप्राप्तं किमपि लसितं गोपललनम् ।
अये राधे किं वा हरसि रसिके कङ्क्षाुकयुगं
प्रसीदेति क्रोशन्निमिषमिव नेष्यामि दिवसान् ॥ 3
कदाचिङ्क्षोपीनां हसितचकितस्निग्धनयनं
“स्थतं गोपीवृन्दे नटमिव नटन्तं सुललितम् ।
सुराधीशै: सर्वै: स्तुतपदमिदं श्रीहरिमिति
प्रसीदेति क्रोशन्निमिषमिव नेष्यामि दिवसान् ॥ 4
कदाचित्सच्छायाश्रितमभिमहान्तं यदुपतिं
समाधिस्वच्छायांचलइव विलोलैकमकरम् ।
अये भक्तोदाराम्बुजवदन नन्दस्य तनय
प्रसीदेति क्रोशन्निमिषमिव नेष्यामि दिवसान् ॥ 5
164
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कदाचित्कालिन्ङ्क्षास्तटतरुकदम्बे “स्थतममुं
स्मयन्तं साकूतं हृतवसनगोपीसुतपदम् ।
अहो शक्रानन्दाम्बुजवदन गोवर्धनधर
प्रसीदेति क्रोशन्निमिषमिव नेष्यामि दिवसान् ॥ 6
कदाचित्कान्तारे विजयसखमिष्टं नृपसुतं
वदन्तं पार्थेति नृपसुत सखे बन्धुरिति च ।
भ्रमन्तं विश्रान्तं श्रितमुरलिमास्यं हरिममी
प्रसीदेति क्रोशन्निमिषमिव नेष्यामि दिवसान् ॥ 7
कदा द्रक्ष्ये पूर्णं पुरुषममलं पङ्कजदृशं
अहो विष्णो योगिन् रसिकमुरलीमोहन विभो ।
दयां कतु| दीने परमकरुणाब्धे समुचितं
प्रसीदेति क्रोशन्निमिषमिव नेष्यामि दिवसान् ॥ 8
—*—
श्रीरूपगोस्वामिविरचितं
कुञ्जविहार्यष्टकम् ।
इन्द्रनीलमणिमञ्जुलवर्ण: फुल्लनीपकुसुमाङ्क्षिातकर्ण: ।
कृष्णलाभिरकृशोरसिहारी सुन्दरो जयति कुञ्जविहारी ॥ 1
राधिकावदनचन्द्रचकोर: सर्ववल्लववधूधृतिचौर: ।
चर्चरीचतुरताङ्क्षिातचारी चारतो जयति कुञ्जविहारी ॥ 2
सर्वत: प्रथितकैलिकपर्वध्वंसनेन हतवासवगर्व: ।
गोष्ठरक्षणकृते गिरिधारी लीलया जयति कुञ्जविहारी ॥ 3
रासमण्डलविभूषितवंशीविभ्रमेण मदनोत्सवशंसी ।
स्तूयमानचरित: शुकशारी श्रेणिभिर्जयति कुञ्जविहारी ॥ 4
कृष्णद्वादशमञ्जरी
शातकुम्भरुचिहारिदुकूल: केकिचन्द्रकविराजितचूल: ।
नव्ययौवनलसद्व्र
जनारीरञ्जनो जयति कुञ्जविहारी ॥ 5
स्थासकीकृत सुगन्धिपटीर: स्वर्णकाङ्क्षिा परिशोभिकटीर: ।
राधिकोन्नतपयोधरवारीकुञ्जरो जयति कुञ्जविहारी ॥ 6
गौरधातुतिलकोज्ज्वलभाल: केलिचङ्क्षालितचम्पकमाल: ।
अद्रिकन्दरगृहेष्वभिसारी सुभ्रुवां जयति कुञ्जविहारी ॥ 7
विभ्रमोच्चलदृगङ्क्षालनृत्यक्षिप्तगोपललनाखिलकृत्य: ।
प्रेममत्तवृषभानुकुमारीनागरो जयति कुञ्जविहारी ॥ 8
अष्टकं मधुरकुञ्जविहारिक्रीडया पठति य: किल हारि ।
स प्रयाति विलसत्परभागं तस्य पादकमलार्चनरागम् ॥ 9
—*—
श्रीधरवेङ्कटेशार्यकृता
कृष्णद्वादशमञ्जरी
दुराशान्धोऽमुष्मिन् विषयविसरावर्तजठरे
तृणच्छन्ने कूपे तृणकबळलुब्ध: पशुरिव ।
पतित्वा खिङ्क्षेऽसावगतिरित उद्धृत्य कलये:
कदा मां कृष्ण त्वत्पदकमललाभेन सुखितम् ॥ 1
कथङ्क्षिाङ्क्षच्चित्ते कमलभवकामान्तकमुखा:
वहन्तो मज्जन्ति स्वयमनवधौ हर्षजलधौ ।
क्व तह्दिव्यश्रीमच्चरणकमलं कृष्ण भवत:
क्व चाहं तत्रेहा मम शुन इवाखण्डलपदे ॥ 2
166
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दुरापस्त्वं कृष्ण स्मरहरमुखानां तदपि ते
क्षति: का कारुण्यादगतिरिति मां लालयसि चेत् ।
प्रपश्यन् रथ्यायां शिशुमगतिमुह्दामरुदितं
न सम्राडप्यङ्के दधदुरुदयस्सान्त्वयति किम् ॥ 3
प्रतिश्वासं नेतुं प्रयतनधुरीण: पितृपति:
विपत्तीनां व्यक्तं विहरणमिदं तु प्रतिपदम् ।
तथा हेयव्यूहा तनुरियमिहाथाप्यभिरमे
हतात्मा कृष्णैतां कुमतिमपहन्या मम कदा ॥ 4
विधीशाराध्यस्त्वं प्रणयविनयाभ्यां भजसि यान्
पि्रयस्ते यत्सेवी विमत इतरस्तेषु तृणधी: ।
किमन्यत्सर्वाऽपि त्वदनभिमतैव स्थितिरहो
दुरात्मैवं ते स्यां यदुवर दयार्ह: कथमहम् ॥ 5
विनिन्ङ्क्षत्वे तुल्याधिकविरहिता ये खलु खला:
तथाभूतं कृत्यं यदपि सह तैरेव वसति: ।
तदेवानुष्ठेयं मम भवति नेहास्त्यरुचिर
प्यहो धिङ्क्षां कुर्वे किमिव न दया कृष्ण मयि ते ॥ 6
त्वदाख्याभिख्यानत्वदमलगुणास्वादनभवत्
सपर्याङ्क्षासक्ता जगति कति वाऽऽनन्दजलधौ ।
न खेलन्त्येवं दुव्र्यसनहुतभुग्गर्भपतित
स्त्वहं सीदाम्येको यदुवर दयेथा मम कदा ॥ 7
कदा वा निहे{तून्मिषितकरुणालित्िच्तभवत्
कटाक्षालम्बेन व्यसनगहनान्निर्गत इत: ।
हताशेषग्लानिन्यमृतरसनिष्यन्दशिशिरे
सुखं पादाम्भोजे यदुवर कदाऽसानि विहरन् ॥ 8
श्रीकृष्णशरणाष्टकम्
अनित्यत्वं जानन्नतिदृढमदर्प: सविनय:
स्वके दोषेऽभिज्ञ: परजुषि तु मूढस्सकरुण: ।
सतां दास:शान्त: सममतिरजस्रं तव यथा
भजेयं पादाब्जं यदुवर दयेथा मम कदा ॥ 9
कराळं दावाग्निं कबळितवता देव भवता
परित्राता गोपा: परमकृपया किं न हि पुरा ।
मदीयान्तर्वैरिप्रकरदहनं किं कबळयन्
दयासिन्धो गोपीदय्िात वद गोपायसि न माम् ॥ 10
न भीरारुह्यांसं नदति शमने नाप्युदयते
जुगुप्सा देहस्याशुचिनिचयभावे स्फुटतरे ।
अपि व्रीळा नोदेत्यवमतिशते सत्यनुपदं
क्व मे स्यात्त्वद्भक्ति: कथमिव कृपा कृष्ण मयि ते ॥ 11
बलीयस्यत्यन्तं मदघपटली तङ्क्षदुपते
परित्रातुं नो मां प्रभवसि तथा नो दमयितुम् ।
अलाभादाती{नां इदमनुगुणानामदयिते
कियह्दौस्थ्यं धिङ्क्षां त्वयि विमतमात्मद्रुहमिमम् ॥ 12
—*—
श्रीकृष्णशरणाष्टकम्
द्विदलीकृतदृक्स्वास्य: पन्नगीकृतपन्नग: ।
कृशीकृतकृशानुश्च श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 1
फलीकृतफलाथी{ च कुसृतीकृतकौरव: ।
निर्वातीकृतवातारि: श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 2
168
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कृताथी{कृतकुंतीज: प्रपूतीकृतपूतन: ।
कलंकीकृतकंसादि: श्रीकृष्ण: शरणं मम । 3
सुखीकृतसुदामा च शङ्करीकृतशङ्कर: ।
सिलीकृतसरिन्नाथ: श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 4
छलीकृतबलिङ्क्षौर्यो निधनीकृतधेनुक: ।
कन्दपी{कृतकुब्जादि: श्रीकृष्ण: शरणं मम । 5
महेन्द्रीकृतमाहेय: शिथिलीकृतमैथिल: ।
आनन्दीकृतनन्दाङ्क्ष: श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 6
वराकीकृतराकेशो विपक्षीकृतराक्षस: ।
संतोषीकृतसद्भक्त: श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 7
जरीकृतजरासन्ध: कमलीकृतकार्मुक: ।
प्रभ्रष्टीकृतभीष्मादि: श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 8
श्रीकृष्ण: शरणं ममाष्टकमिदं प्रोत्थाय य: संपठेत्
स श्रीगोकुलनायकस्य पदवीं संयाति भूमीतले ।
पश्यत्येव निरन्तरं तरणिजातीरस्थकेलिं प्रभो:
सम्प्रापनोति तदीयतां प्रतिदिनं गोपीशतैरावृताम् ॥ 9
—*—
श्रीकृष्णशरणाष्टकम् ।
सर्वसाधनहीनस्य पराधीनस्य सर्वत: ।
पापपीनस्य दीनस्य श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 1
संसारसुखसंप्राप्तिसन्मुखस्य विशेषत: ।
बहिर्मुखस्य सततं श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 2
श्रीकृष्णस्तवराज:
सदा विषयकामस्य देहारामस्य सर्वथा ।
दुष्टस्वभाववामस्य श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 3
संसारसर्पदष्टस्य धर्मभ्रष्टस्य दुर्मते: ।
लौकिकप्राप्तिकष्टस्य श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 4
विस्मृतस्वीयधर्मस्य कर्ममोहितचेतस: ।
स्वरूपज्ञानशून्यस्य श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 5
संसारसिन्धुमग्नस्य भग्नभावस्य दुष्कृते: ।
दुर्भावलग्न मनस: श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 6
विवेकधैर्यभक्त्यादिरहितस्य निरन्तरम् ।
विरुद्धकरणासक्ते: श्रीकृष्ण: शरणं मम ॥ 7
एतदष्टकपाठेन ह्येतदुक्तार्थभावनात् ।
निजाचार्यपदाम्भोजसेवकोऽदैन्यमापनुयात् ॥ 8
—*—
नारदकृत:
श्रीकृष्णस्तवराज:
प्रसीद भगवन्मह्यमज्ञानात्कुण्ठितात्मने ।
तवाङ्घ्रिपङ्कजरजोरागिणीं भ<क्तमुत्तमाम् ॥ 1
अज प्रसीद भगवन्नमितङ्क्षुतिपञ्जर ।
अप्रमेय प्रसीदास्मह्दु:खहन्पुरुषोत्तम ॥ 2
स्वसंवेङ्क्ष प्रसीदास्मदानन्दात्मन्ननामय ।
अचिन्त्यसार विश्वात्मन्प्रसीद परमेश्वर ॥ 3
170
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
प्रसीद तुङ्ग तुङ्गानां प्रसीद शिव शोभन ।
प्रसीद गुणगम्भीर गम्भीराणां महाङ्क्षुते ॥ 4
प्रसीद व्यक्त विस्तीर्ण विस्तीर्णानामगोचर ।
प्रसीदार्द्रार्द्रजातीनां प्रसीदान्तान्तदायिनाम् ॥ 5
गुरोर्गरीय: सर्वेश प्रसीदानन्त देहिनाम् ।
जय माधव मायात्मन् जय शाश्वत शङ्खभृत् ॥ 6
जय शङ्खधर श्रीमन् जय नन्दकनन्दन ।
जय चक्रगदापाणे जय देव जनार्दन ॥ 7
जय रत्नवराबद्धकिरीटाक्रान्तमस्तक ।
जय पक्षिपतिच्छायानिरुद्धार्ककरारुण ॥ 8
नमस्ते नरकाराते नमस्ते मधुसूदन ।
नमस्ते ललितापाङ्ग नमस्ते नरकान्तक ॥ 9
नम: पापहरेशान नम: सर्वभयापह ।
नम: संभूतसर्वात्मन्नम: संभृतकौस्तुम ॥ 10
नमस्ते नयनातीत नमस्ते भयहारक ।
नमो विभिन्नवेषाय नम: श्रुतिपथातिग ॥ 11
नमस्त्रिमूर्तिभेदेन सर्ग“स्थत्यन्तहेतवे ।
विष्णवे त्रिदशारातिजिष्णवे परमात्मने ॥ 12
चक्रभिन्नारिचक्राय चकि्रणे चक्रवल्लभ ।
विश्वाय विश्ववन्ङ्क्षाय विश्वभूतानुवर्तिने ॥ 13
नमोऽस्तु योगिध्येयात्मन्नमोऽस्त्वध्यात्मरूपिणे ।
भ<क्तप्रदाय भक्तानां नमस्ते भ<क्तदायिने । 14
श्रीकृष्णस्तवराज:
पूजनं हवनं चेज्या ध्यानं पश्चान्नम“स्क्रया ।
देवेश कर्म सर्वं मे भवेदाराधनं तव ॥ 15
इति हवनजपार्चाभेदतो विष्णुपूजानियतहृदयकर्मा यस्तु मन्त्री चिराय ।
स खलु सकलकामान् प्राप्य कृष्णान्तरात्मा जननमृतिविमुक्तोऽप्युत्तमां
भ<क्तमेति ॥ 16
गोगोपगोपिकावीतं गोपालं गोषु गोप्रदम् ।
गोपैरीर्ं गोसहस्रैर्नौमि गोकुलनायकम् ॥ 17
प्रीणयेदनया स्तुत्या जगन्नाथं जगन्मयम् ।
धर्मार्थकाममोक्षाणामाप्तये पुरुषोत्तमम् ॥ 18
(श्रीनारदपङ्क्षारात्रे ज्ञानामृतसारे)
—*—
कृष्णदासविरचित:
श्रीकृष्णस्तवराज:
अनन्तकन्दर्पकलाविलासं किशोरचन्द्रं रसिकेन्द्रशेखरम् ।
श्यामं महासुन्दरतानिधानं श्रीकृष्णचन्द्रं शरणं गतोऽ“स्म ॥ 1
अनन्तविङ्क्षुह्दयुतिचारुपीतं कौशेयसंवीतनितम्बबिम्बम् ।
अनन्तमेघच्छविदिव्यमूर्ति श्रीकृष्णचन्द्रं शरणं गतोऽ“स्म ॥ 2
महेन्द्रचापच्छविपिच्छचूढं कस्तूरिकाचित्रकशोभिमालम् ।
मन्दादरोद्धूर्णविशालनेत्र श्रीकृष्णचन्द्रं शरणं गतोऽ“स्म ॥ 3
भ्राजिष्णुगल्लं मकरा<ङ्कतेन विचित्ररत्नोज्ज्वलकुण्डलेन ।
कोटीन्दुलावण्यमुखारविन्दं श्रीकृष्णचन्द्रं शरणं गतोऽ“स्म ॥ 4
172
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वृन्दाटवीमञ्जुलकुञ्जवाङ्क्षं श्रीराधया सार्धमुदारकेलिम् ।
आनन्दपुञ्जं ललितादिदृश्यं श्रीकृष्णचन्द्रं शरणं गतोऽ“स्म ॥ 5
महार्ह केयूरककङ्कणश्रीग्रैवेयहारावलिमुद्रिकाभि: ।
विभूषितं कि<ङ्कणिनूपुराभ्यां श्रीकृष्णचन्द्रं शरणं गतोऽ“स्म ॥ 6
विचित्ररत्नोज्ज्वलदिव्यवासाप्रगीतरामागुणरूपलीलम् ।
मुहुर्मुहु: प्रोदितरोमहर्षं श्रीकृष्णचन्द्रं शरणं गतोऽ“स्म ॥ 7
श्रीराधिकेयाधरसेवनेन माङ्क्षन्तमुच्चै रतिकेलिलोलम् ।
स्मरोन्मदान्धं रसिकेन्द्रमौलिं श्रीकृष्णचन्द्रं शरणं गतोऽ“स्म ॥ 8
अङ्के निधाय प्रणयेन राधां मुहुर्मुहुश्चु“म्बततन्मुखेन्दुम् ।
विचित्रवेषै: कृततद्विभूषणं श्रीकृष्णचन्द्रं गतोऽ“स्म ॥ 9
—*—
श्रीकृष्णस्तुति:
इन्दीवरदलश्याममि“न्दरानन्दकन्दलम् ।
वन्दारुजनमन्दारं वन्देऽहं यदुनन्दनम् ॥ 1
देव: पायादपायान्न: स्मरेन्दीवरलोचन: ।
संसारध्वान्तविध्वंसहंसकंसनिषूदन: ॥ 2
पान्तु वो जलदश्यामा: शाङ्ग{ज्याघातकर्कशा: ।
त्रैलोक्यमण्डपस्तम्भाश्चत्वारो हरिबाहव: ॥ 3
दर्पणार्पितमालोक्य मायास्त्रीरूपमात्मन: ।
आत्मन्येवानुरक्तो व: शिवं दिशतु केशव: ॥ 4
हृदयं कौस्तुभोद्भासि हरे: पुष्णातु व: श्रियम् ।
राधाप्रवेशरोधाय दत्तमुद्रमिव श्रिया ॥ 5
श्रीकृष्णस्तुति: 173
देहि मत्कन्दुकं राधे परिधाननिगूहितम् ।
इति विस्रंसयन्नीवीं तस्या: कृष्णो मुदेऽस्तु न: ॥ 6
चण्डचाणूरदोर्दण्डमण्डलीखण्डम“ण्डतम् ।
अव्याद्वो बालवेषस्य विष्णोर्गोपतनोर्वपु: ॥ 7
मीमांसार्णवसोमं लसदर्कं तर्कप-स्य ।
वेदान्तविपिनसिंहं वन्दे गोविन्दसाभिधं ब्रह्म ॥ 8
अवलोकितमनुमोदितमालिङ्गतिमङ्गनाभिरनुरागै: ।
अधिवृन्दावनकुञ्जं मरकतपुञ्जं नमस्याम: ॥ 9
मकरीविरचनभङ्गया राधाकुचकलशपीडनव्यसनी ।
ऋजुमपि रेखां लुम्पन्बल्लववेषो हरिर्जयति ॥ 10
कठिनतरदामवेष्टनलेखासन्देहदायिनो यस्य ।
राज“न्त वलिविभङ्गा: स पातु दामोदरो भवत: ॥ 11
खिन्नोऽसि मुङ्क्षा शैलं बिभृमो वयमिति वदत्सु शिथिलभुज: ।
भरभुग्नविनतबाहुषु गोपेषु हसन्हरिर्जयति ॥ 12
नीतं नवनवनीतं कियदिति पृष्टो यशोदया कृष्ण: ।
इयदिति गुरुजनसंसदि करधृतराधापयोधर: पातु । 13
राधामधुसूदनयोरनुदिनमुपचीयमानस्य ।
प्रणयतरोरिव कुसुमं मिथोऽवलोक“स्मतं पायात् ॥ 14
श्रुतिमपरे स्मृतिमपरे भारतमपरे भजन्तु भवभीता: ।
अहमिह नन्दं वन्दे यस्यालिन्दे परं ब्रह्म ॥ 15
तप्तं कैर्न तपोभि: फलितं तङ्क्षोपबालानाम् ।
लोचनयुगले यासामञ्जनमासीन्निरञ्जनं ब्रह्म ॥ 16
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
मदमयमदमयदुरगं यमुनामवतीर्य वीर्यशाली य: ।
मम रतिममरतिरस्कृतिशमनपर: स कि्रयात्कृष्ण: ॥ 17
स्तनन्धयन्तं जननी मुखाब्जं विलोक्य मन्द“स्मतमुज्ज्वलाङ्गम् ।
स्पृशन्तमन्यं स्तनमङ्गुलीभिर्वन्दे यशोदाङ्कगतं मुकुन्दम् ॥ 18
भुजप्रभादण्ड इवोध्र्वगामी स पातु व: कंसरिपो: कृपाण: ।
य: पाङ्क्षाजन्यप्रतिबिम्बभङ्गया धाराम्भस: फेनमिव व्यन<क्त ॥ 19
विहाय पीयूषरसं मुनीश्वरा ममाङ्घ्रिराजीवरसं पिब“न्त किम् ।
इति स्वपादाम्बुजपानकौतुकी स गोपबाल: श्रियमातनोतु व: ॥ 20
विलिख्य सत्याकुचकुम्भसीमिन् पत्रावलिन्यासमिषेण राधाम् ।
लीलारविन्देन तया सरोषं पायाद्विट: कोऽप्यभिहन्यमान: ॥ 21
स पातु वो यस्य हतावशेषास्तत्तुल्यवर्णाञ्जनर“ञ्जतेषु ।
लावण्ययुक्तेष्वपि वित्रस“न्त दैत्या: स्वकान्तानयनोत्पलेषु ॥ 22
कुङ्क्षिाताधरपुटेन पूरयन्वंशिकां प्रचलदङ्गुलिक्रम: ।
मोहयन्निखिलवामलोचना: पातु कोऽपि नवनीरदच्छवि: ॥ 23
अतसीकुसुमोपमेयका“न्तर्यमुनातीरकदम्बमध्यवती{ ।
नवगोपवधूविनोदशाली वनमाली वितनोतु मङ्गलं व: ॥ 24
गायन्तीनां गोपसीम“न्तनीनां स्फीताकाङ्क्षामक्षिरोलम्बमालाम् ।
निश्चाङ्क्षाल्यामात्मवक्त्रारविन्दे कुर्वन्नव्याह्देवकीनन्दनो व: ॥ 25
पुञ्जीभूतं प्रेम गोपाङ्गनानां मूती{भूतं भागधेयं यदूनाम् ।
एकीभूतं गुप्तवित्तं श्रुतीनां श्यामीभूतं ब्रह्म मे संनिधत्ताम् ॥ 26
आनन्दमादधतमायतलोचनानां
आनीलमावलितकन्धरमात्तवंशम् ।
श्रीकृष्णस्तुति: 175
आपादमामुकुटमाकलितामृतौघं
आकारमाकलयताममुमान्तरं न: ॥ 27
त्वां पातु नीलनलिनीदलदामकान्ते:
कृष्णस्य पाणिसरसीरुहकोशबन्ध: ।
राधाकपोलमकरीलिखनेषु योऽयंं
कर्णावतंसकमलं विपुलीचकार ॥ 28
उत्फुल्लमानसरसीरुहचारुमध्य
निर्यन्मधुव्रतभरङ्क्षुतिहारिणीभि: ।
राधाविलोचनकटाक्षपरम्पराभि:
दृष्टो हरिस्तव सुखानि तनोतु कामम् ॥ 29
गोवर्धनोद्धरणहृष्टसमस्तगोपनानास्तुतिश्रवणलज्जितमानसस्य ।
स्मृत्वा वराहवपुरिन्दुकलाप्रकाशदंष्ट्रोद्धृतक्षिति हरेरवतु “स्मतं व: ॥ 30
अभिनवनवनीतप्रीतमाताम्रवेत्रं
विकचनलिनलक्ष्मीस्पध्िा{ सानन्दवक्त्रम् ।
हृदयभवनमध्ये योगिभिध्र्यानगम्यं
नवगगनतमालश्यामलं कंचिदीडे ॥ 31
अभिनवनवनीतस्निग्धमापीतदुग्धं
दधिकणपरिदिग्धं मुग्धमङ्गं मुरारे: ।
दिशतु भुवनकृच्छ्रच्छेदितापिच्छगुच्छ
च्छवि नवशिखिपिच्छाला“ञ्छतं वा“ञ्छतं व: ॥ 32
कनककलशस्वच्छे राधापयोधरमण्डले
नवजलधरश्यामामात्मङ्क्षुतिं प्रतिबि“म्बताम् ।
असितसिचयप्रान्तभ्रान्त्या मुहुर्मुहुरु“त्क्षपन्
जयति जनितव्रीडाहासपि्रयाहसितो हरि: ॥ 33
176
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
ललितगमना नार्यो राजन्मनोजनितान्तभा:
सुरतिसदृशस्ता: सन्मुख्यो भवानपि तद्ब्रुवे ।
वनभुवमितो गेहादेको न गच्छतु मां विने
त्यसकृदुदित: पुत्र: पित्रा जयत्यनघो हरि: ॥ 34
देव: पायात्पयसि विमले यामुने मज्जतीनां
याचन्तीनामनुनयपदैर्वङ्क्षिातान्यंशुकानि ।
लज्जालोलैरलसवलितैरुन्मिषत्पङ्क्षाबाणै:
गोपस्त्रीणां नयनकुसुमैरङ्क्षिात: केशवो न: ॥ 35
वृन्दारण्ये तपनतनयातीरवानीरकुञ्जे
गुञ्जन्मञ्जुभ्रमरपटलीकाकलीकेलिभाजि ।
आभीराणां मधुरमुरलीनादसंमोहितानां
मध्ये क्रीडन्नवतु नियतं नन्दगोपालबाल: ॥ 36
शिरश्छायां कृष्ण: क्षणमकृत राधाचरणयो:
भुजाव<ल्लच्छायामियमपि तदीयप्रतिकृतौ ।
इति क्रीडाकोपे निभृतमुभयोरप्यनुनय
प्रसादौ जीयास्तामपि गुरुसमक्षं “स्थतवतो: ॥ 37
अवेमव्यापाराकलनमतुरी स्पश{ मचिराद्
अनुन्मीलत्तन्तु प्रकरघटनायासमसकृत् ।
विषीदत्पाङ्क्षााली विपदपनयैक प्रणयिन:
पटानां निर्माणं पतगघतिकेतोरवतु व: ॥ 38
कपोले पत्रालीं पुलकिनि विधातुं व्यवसित:
स्वयं श्रीराधाया: करकलितवर्तिर्मधुरिपु: ।
अभूद्वक्त्रेन्दौ यन्निहितनयन: क“म्पतभुज:
तदेतत्सामर्थ्यं तदभिनवरूपस्य जयति ॥ 39
श्रीकृष्णस्तुति: 177
जयश्रीविन्यस्तैर्महित इव मन्दारकुसुमै:
स्वयं सिन्दूरेण द्विपरणमुदा मुद्रित इव ।
भुजापीडक्रीडाहतकुवलयापीडकरिण:
प्रकीर्णासृग्बिन्दुर्जयति भुजदण्डो मुरजित: ॥ 41
सुपर्ण: स्वर्णाद्रौ रचितमणिश्रृङ्गे जलधिजामु
खाम्भोजे भृङ्गो निगमविलसत्पञ्जरशुक: ।
त्रिलोकीकस्तूरितिलककमनीयो व्रजवधूविहा
री श्रीकृष्णो दिशतु भवतां शर्म सततम् ॥ 42
क्व यासि खलु चौरिके प्रमुषितं स्फुटं दृश्यते
द्वितीयमिह मामकं वहसि कन्दुकं कङ्क्षाुके ।
त्यजेति नवगोपिकाकुचयुगं प्रमथ्नन्बलात्
लसत्पुलकपञ्जरो जयति गोकुले केशव: ॥ 43
मेघैर्मेदुरमम्बरं वनभुव: श्यामास्तमालद्रुमै:
नक्तं भीरुरयं त्वमेव तदिमं राधे गृहं प्रापय ।
इत्थं नन्दनिदेशतश्चलितयो: प्रत्यध्वकुञ्जद्रुमं
राधामाधवयोर्जय“न्त यमुनाकूले रह:केलय: ॥ 44
कौन्तेयस्य सहायतां करुणया गत्वा विनीतात्मनो
येनोल्लङ्क्षितसत्पथ: कुरुपतिश्चक्रे कृतान्तातिथि: ।
त्रैलोक्य“स्थतिसूत्रधारतिलको देव: सदा संपदे
साधूनामसुराधिनाथमथन: स्ताह्देवकीनन्दन: ॥ 45
आताम्रे नयने स्फुरन्कुचभर: श्वासो न विश्राम्यसि
स्वेदाम्भ:कणदन्तुरं तव मुखं हेतस्तु नो लक्ष्यते ।
धिक्को वेद मन: स्त्रिया इति गिरा रुष्टां पि्रयां भीषयन्
तस्यास्तत्क्षणकातरेक्षणपरिस्पृष्टो हरि: पातु व: ॥ 46
178
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
संसक्तानिव पातुमौपनिषदव्याहारमाध्वीरसा
नुन्माष्टु| व्रजसुन्दरीकुचतटीपाटीररेणूनिव ।
उन्मीलन्मुरलीनिनादबहुलामोदोपसीदङ्क्षवी
जिˆालीढमलीकवल्लवशिशो: पादाम्बुजं पातु व: ॥ 40
कृष्णो गोरसचौर्यमम्ब कुरुते किं कृष्ण मात: सुरा
पानं न प्रकरोमि राम किमिदं नाहं परस्त्रीरत: ।
किं गोविन्द वदत्यसौ हलधरो मिथ्येति तां व्याहरन्
गोपीगोपकदम्बकं विहसयन्मुग्धो मुकुन्दोऽवतु ॥ 41
मातस्तर्णकरक्षणाय यमुनाकच्छं न गच्छाम्यहं
कस्माद्वत्स पिनष्टि पीवरकुचद्वन्द्वेन गोपीजन: ।
भ्रूसंज्ञाविनिवारितोऽपि बहुशो जल्पन्यशोदाग्रतो
गोपीपाणिसरोजमुद्रितमुखो गोपीपति: पातु व: ॥ 42
कासि त्वं वद चौर्यकारिणि कुत: कस्त्वं पुरो यामिक:
किं ब्रूषे मुषितौ सुवर्णकलशौ भूपस्य केन त्वया ।
कुत्र स्त: प्रकटौ तवाङ्क्षालतटे कुत्रेति तत्पश्यतां
इत्युक्ते धृतवल्लवीकुचयुगस्त्वां पातु पीताम्बर: ॥ 43
कृष्ण त्वं पठ किं पठामि ननु रे शास्त्रं किमु ज्ञायते
तत्त्वं कस्य विभो: स कस्त्रिभुवनाधीशश्च तेनापि किम् ।
ज्ञानं भ<क्तरथो विर<क्तरनया किं मु<क्तरेवास्तु ते
दध्यादीनि भजामि मातुरुदितं वाक्यं हरे: पातु व: ॥44
कृष्ण त्वं नवयौवनोऽसि चपला: प्रायेण गोपाङ्गना:
कंसो भूपतिरब्जनालमृदुलग्रीवा वयं गोदुह: ।
तङ्क्षाचेऽञ्जलिना भवन्तमधुना वृन्दावनं मद्विना
मा यासीरिति नन्दगोपवचसा नम्रो हरि:पातु व: ॥ 45
श्रीकृष्णस्तुति: 179
कस्त्वं कृष्णमवेहि मां किमिह ते मन्म“न्दराशङ्कया
युक्तं तन्नवनीतभाजनपुटे न्यस्त: किमर्थं कर: ।
कतु| तत्र पिपीलिकापनयनं सुप्ता: किमुद्बोधिता
बाला वत्सगतिं विवेक्तुम्िाति संजल्पन्हरि: पातु व: ॥ 46
स्वामी मुग्धतरो वनं घनमिदं बालाऽहमेकाकिनी
क्षोणीमावृणुते तमालमलिनच्छाया तम:संहति: ।
तन्मे सुन्दर कृष्ण मुङ्क्षा सहसा वत्र्मेति गोप्या गिर:
श्रुत्वा तां परिरभ्य मन्मथकलासक्तो हरि: पातु व: ॥ 47
मात: किं यदुनाथ देहि चषकं किं तेन पातुं पय:
तन्नास्त्यङ्क्ष कदा“स्त तन्निशि निशा का वान्धकारोदये ।
आमील्याक्षियुगं निशाप्युपगता देहीति मातु: पुन:
वक्षोजाम्बरकर्षणोङ्क्षतकर: कृष्ण: स पुष्णातु न: ॥ 48
अर्धोन्मीलितलोचनस्य पिबत: पर्याप्तमेकं स्तनं
सङ्क्ष:प्रस्नुतदुग्धदिग्धमपरं हस्तेन संमार्जत: ।
मात्रा चाङ्गुलिलालितस्य चिबुके स्मेरायमाणे मुखे
विष्णो: क्षीरकणाम्बुधामधवला दन्तङ्क्षुति: पातु व: ॥ 49
गच्छाम्यच्युत दश{नेन भवत: किं तृप्तिरुत्पङ्क्षते
किं त्वेवं विजनस्थयोर्हतजन: संभावयत्यन्यथा ।
इत्यामन्त्रणभङ्गसिूचितवृथाप्रस्थानखेदालसां
आश्लिष्यन्पुलकाङ्कुराङ्क्षिातवपुर्गोपीं हरि: पातु व: ॥ 50
रामो नाम बभूव हुं तदबला सीतेति हुं तौ पितु:
वाचा पङ्क्षावटीवने निवसतस्तामाहरद्रावण: ।
कृष्णेनेति पुरातनीं निजकथामाकण्र्य मात्रेरितां
सौमित्रे क्व धनुर्धनुर्धनुरिति प्रोक्ता गिर: पान्तु व: ॥ 51
180
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कोऽयं द्वारि हरि: प्रयाह्युपवनं शाखामृगस्यात्र किं
कृष्णोऽहं दयिते बिभेमि सुतरां कृष्णादहं वानरात् ।
राधेऽहं मधुसूदनो व्रजलतां तामेव पुष्पा“न्वतां
इत्थं निर्वचनीकृतो दयितया ह्रीणो हरि: पातु व: ॥ 52
पीठे पीठनिषण्णबालकगले तिष्ठन्सगोपालको
यन्त्रान्त: “स्थतदुग्धभाण्डमवभिङ्क्षाच्छाङ्क्ष घण्टारवम् ।
वक्त्रोपान्तकृताञ्जलि: कृतशिर:कम्पं पिबन्य: पय:
पायादागतगोपिकानयनयोर्गण्डूषफूत्कारकृत् ॥ 53
प-े त्वन्नयने स्मरामि सततं भावो भवत्कुन्तले
नीले मुह्यति किं करोमि महितै: क्रीतोऽ“स्म ते विभ्रमै: ।
इत्युत्स्वपन्वचो निशम्य सरुषा निर्भ“त्र्सतो राधया
कृष्णस्तत्परमेव तद्वयपदिशन्क्रीडाविट: पातु व: ॥ 54
दृष्टया केशव गोपरागहृतया किङ्क्षिान्न दृष्टं मया
तेनात्र स्खलिता“स्म नाथ पतितां किं नाम नालम्बसे ।
एकस्त्वं विषमेषुखिन्नमनसां सर्वाबलानां गति:
गोप्यैवं गदित: सलेशमवताङ्क्षोष्ठे हरिर्वश्चिरम् ॥ 55
केयं भाग्यवती तवोरसि मणी ब्रूषेऽग्रवर्णं विना
कृत्वास्या: प्रथमं विना क्व सहजो वर्णो मणेस्तादृश: ।
स्त्रीरूपं कथमस्य लिङ्गनियमात्पृच्छामि वध्वाकृतिं
मुग्धे त्वत्प्रतिबिम्बमित्यपलपन् राधां हरि: पातु व: ॥56
यां दृष्ट्वा यमुनापिपासुरनिशं व्यूहो गवां गाहते
विङ्क्षुत्त्वानिति नीलकण्ठनिवहो यां द्रष्टुमुत्कण्ठते ।
उत्तंसाय तमालपल्लवमिति “च्छन्द“न्त यां गोपिका:
का“न्तं कालियशासनस्य वपुष: सा पावनी पातु व: ॥ 57
श्रीकृष्णस्तुति: 181
श्रीमङ्क्षोपवधूस्वयंग्रहपरिष्वङ्गेषु तुङ्गस्तन
व्यामर्दाङ्क्षलितेऽपि चन्दनरजस्यङ्गे वहन्सौरभम् ।
कश्चिज्जागरजातरागनयनद्वन्द्व: प्रभाते श्रियं
बिभ्रत्कामपि वेणुनादरसिको जाराग्रणी: पातु व: ॥ 58
कण्ठालिङ्गनमङ्गलं घनकुचाभोगोपभोगोत्सवं
श्रोणीसङ्गमसौभगं च सततं मत्प्रेयसीनां पुर: ।
प्राप्तं कोऽयमितीष्र्ययेव यमुनाकूले बलाङ्क्ष: स्वयं
गोपीनामहरह्दुकूलनिचयं कृष्ण: स पुष्णातु न: ॥ 59
कृष्णेनाम्ब गतेन रन्तुमसकृन्मृद्भक्षिता स्वेच्छया
सत्यं कृष्ण क एवमाह मुसली मिथ्याम्ब पश्याननम् ।
व्यादेहीति विकासिते च वदने दृष्ट्वा समस्तं जगत्
माता यस्य जगाम विस्मयपदं पायात्स व: श्रीपति: ॥ 60
अम्ब श्राम्यसि तिष्ठ गोरसमहं मथ्नामि मन्थानकं
प्रालम्ब्य “स्थतमीश्वरं सरभसं दीनाननो वासुकि: ।
सासूयं कमलालया सुरगण: सानन्दमुङ्क्षद्भयं
राहु: प्रैक्षत यं स वोऽस्तु शिवदो गोपालबालो हरि: ॥ 61
कालिन्ङ्क्षा: पुलिनेषु केलिकुपितामुत्सृज्य रासे रसं
गच्छन्तीमनुगच्छतोऽश्रुकलुषां कंसद्विषो राधिकाम् ।
तत्पादप्रतिमानिवेशितपदस्योद्भूतरोमोङ्क्षते:
अक्षुण्णोऽनुनय: प्रसन्नदयितादृष्टस्य पुष्णातु व: ॥ 62
कंसं ध्वंसयते मुरं तिरयते हंसं तथा हिंसते
बाणं क्षीणयते बकं लघयते पौण्ड्रं तथा लुम्पते ।
भौमं क्षामयते बलाद्बलभिदो दर्पं पराकुर्वते
क्लिष्टं शिष्टगणं प्रणम्रमवते कृष्णाय तुभ्यं नम: ॥ 63
182
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रासोल्लासभरेण विभ्रमभृतामाभीरवामभ्रुवां
अभ्यर्णे परिरभ्य निर्भरमुर: प्रेमान्धया राधया ।
साधु त्वद्वदनं सुधामयमिति व्याहृत्य गीतस्तुतिव्
याजादुद्भटचु“म्बत:“स्मतमनोहारी हरि: पातु व: ॥ 64
साकूत“स्मतमाकुलाकुलगलद्ध“म्मल्लमुल्लासित
भ्रूवल्लीकमलीकदशि{तभुजामूलार्धदृष्टस्तनम् ।
गोपीनां निभृतं निरीक्ष्य ललितं काङ्क्षिाच्चिरं चिन्तयन्
अन्तर्मुग्धमनोहरो हरतु व: क्लेशं नव: केशव: ॥65
तिर्यक्कण्ठविलोलमौलितरलोत्तंसस्य वंशोच्चरद्
गीतस्थानकृतावधानललनालक्षैर्न संलक्षिता: ।
संमुग्धं मधुसूदनस्य मधुरे राधामुखेन्दौ मृदु
स्पन्दं पल्लविताश्चिरं ददतु व: क्षेमं कटाक्षोर्मय: ॥ 66
वृष्टिव्याकुलगोकुलावनरसादुद्धृत्य गोवर्धनं
बिभ्रद्बल्लववल्लभाभिरधिकानन्दाच्चिरं चु“म्बत: ।
कन्दर्पेण तदर्पिताधरतटीसिन्दूरमुद्रा<ङ्कतो
बाहुर्गोपतनोस्तनोतु भवतां श्रेयांसि कंसद्विष: ॥ 67
राधामुग्धमुखारविन्दमधुपस्त्रैलोक्यमौलिस्थली-
नेपथ्योचितनीलरत्नमवनीभारावतारक्षम: ।
स्वच्छन्दव्रजसुन्दरीजनमनस्तोषप्रदोषश्चिरं
कंसध्वंसनधूमकेतुरवतु त्वां देवकीनन्दन: ॥68
किं विभ्राम्यसि कृष्णभोगिभवने भाण्डीरभूमीरुहि
भ्रातर्यासि न दृष्टिगोचरमित: सानन्दनन्दास्पदम् ।
राधाया वचनं तदध्वगमुखान्नन्दा“न्तके गोपतो
गोविन्दस्य जय“न्त सायमतिथिप्राशस्त्यगर्भा गिर: ॥ 69
श्रीकृष्णस्तुति: 183
सान्द्रानन्दपुरन्दरादिदिविषद्वृन्दैरमन्दादरात्
आनम्रैर्मुकुटेन्द्रनीलमणिभि: सन्दशि{तेन्दीवरम् ।
स्वच्छन्दं मकरन्दसुन्दरगलन्मन्दाकिनीमेदुरं
श्रीगोविन्दपदारविन्दमशुभस्कन्दाय वन्दामहे ॥ 70
प्रातनी{लनिचोलमच्युतमुर:संवीतपीतांशुकं
राधायाश्चकितं विलोक्य हसति स्वैरं सखीमण्डले ।
व्रीडाचङ्क्षालमङ्क्षालं नयनयोराधाय राधानने
स्वादुस्मेरमुखोऽयमस्तु जगदानन्दाय नन्दात्मज: ॥ 71
प्रीतिं वस्तनुतां हरि: कुवलयापीडेन सार्धं रणे
राधापीनपयोधरस्मरणकृत्कुम्भेन संभेदवान् ।
पत्रे बिभ्यति मीलति क्षणमपि क्षिप्रं तदालोकनाद्
व्यामोहेन जितं जितं जितमभूद्वयालोलकोलाहल: ॥ 72
त्वामप्राप्य मयि स्वयंवरपरां क्षीरोदतीरोदरे
शङ्के सुन्दरि कालकूटमपिबन्मूढो मृडानीपति: ।
इत्थं पूर्वकथाभिरन्यमनसो विक्षिप्य वासोऽङ्क्षालं
राधाया: स्तनकोरकोपरिलसन्नेत्रो हरि: पातु व: ॥ 73
वामांसस्थलचु“म्बकुण्डलरुचा जातोत्तरीयच्छविं
वंंशीगीतिभवस्त्रिभङ्गवपुषं भ्रूलास्यलीलापरम् ।
किंचित्स्रस्तशिखण्डशेखरमतिस्निग्धालिनीलालकं
राधादिप्रमदाशतावृतमहं वन्दे किशोराकृतिम् ॥ 74
अन्तर्मोहनमौलिघूर्णनवलन्मन्दारविस्रंसन:
स्तब्धाकर्षणदृष्टिहर्षणमहामन्त्र: कुरङ्गीदृशाम् ।
दृप्यह्दानवदूयमानदिविषह्दुर्वारदु:खापदां
भ्रंश: कंसरिपोव्र्यपोहयतु वोऽश्रेयांसि वंशीरव: ॥ 75
184
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
मौलौ केकिशिख“ण्डनी मधुरिमाधाराधरे वंशिनी
पीनांसे वनमालिनी हृदि लसत्कारुण्यकल्लोलिनी ।
श्रोण्यां पीतदुकूलिनी चरणयोव्र्यत्यस्तविन्यासिनी
लीला काचन मोहनी विजयते वृन्दावनावासिनी ॥ 76
मालाबर्हमनोज्ञकुन्तलभरां वन्यप्रसूनोक्षितां
शैलेयागुरुसक्तचित्रतिलकां शश्वन्मनोहारिणीम् ।
लीलावेणुरवामृतैकरसिकां लावण्यलक्ष्मीमयीं
बालां बालतमालनीलवपुषं वन्दे परां देवताम्॥ 77
अंसाल“म्बतवामकुण्डलधरं मन्दोन्नतभ्रूतलं
किंचित्कुङ्क्षिातकोमलाधरपुटं साचिप्रसारीक्षणम् ।
आलोलाङ्गुलिपल्लवैर्मुरलिकामापूरयन्तं मुदा
मूले कल्पतरोस्त्रिभङ्गललितं ध्याये जगन्मोहनम्॥ 75
कस्तूरीतिलकं ललाटफलके वक्ष:स्थले कौस्तुभं
नासाग्रे नवमौ<क्तकं करतले वेणुं करे कङ्कणम् ।
सर्वाङ्गे हरिचन्दनं सुविमलं कण्ठे च मुक्तावलीं
बिभ्रत्स्त्रीपरिवेष्टितो विजयते गोपालचूडामण्िा: ॥ 76
कालिन्दीपुलिनोदरेषु मुसली यावङ्क्षत: क्रीडितुं
तावत्कर्बुरिकापय: पिब हरे वर्धिष्यते ते शिखा ।
इत्थं बालतया प्रतारणपरा: श्रुत्वा यशोदागिर:
पायाद्व: स्वशिखां स्पृशन्प्रमुदित: क्षीरेऽर्धपीते हरि: ॥ 77
आनन्देन यशोदया समदनं गोपाङ्गनाभिश्चिरं
साशङ्कं बलविद्विषा सकुसुमं सिद्धै: पृथिव्याकुलम् ।
सेर्ष्यं गोपकुमारकै: सकरुणं पौरै: सुरै: स“स्मतं
यो दृष्ट: स पुनातु वो मधुरिपु: प्रो“त्क्षप्तगोवर्धन: ॥ 78
श्रीकृष्णस्तुति: 185
राधामोहनम“न्दरं जिगमिषोश्चन्द्रावलीम“न्दरात्
राधे क्षेममिति पि्रयस्य वचनं श्रुत्वाह चन्द्रावली ।
क्षेमं कंस तत: पि्रय: प्रमुदित: कंस: क्व दृष्टस्त्वया
राधा क्वेति तयो: प्रसन्नमनसोर्हासोङ्क्षम: पातु व: ॥ 79
दृष्ट: क्वापि स केशवो व्रजवधूमादाय काङ्क्षिाङ्क्षत:
सर्वा एव हि वङ्क्षिाता: खलु वयं सोऽन्वेषणीयो यदि ।
द्वे द्वे गच्छत इत्युदीर्य सहसा राधां गृहीत्वा करे
गोपीवेषधरो निकुञ्जभवनं प्राप्तो हरि: पातु व: ॥ 80
किं युक्तं बत मामनन्यमनसं वक्ष:स्थलस्थायिनीं
भक्तामप्यवधूय कर्तुमधुना कान्तासहस्रं तव ।
इत्युक्त्वा फणभृत्फणामणिगतां स्वामेव मत्वा तनुं
निद्राच्छेदकरं हरेरवतु वो लक्ष्म्या विलक्ष“स्मतम् ॥ 81
स्वपनसादितदश{नामनुनयन्प्राणेश्वरीमादरात्
अंसेऽ“स्मन्पतितैरपाङ्गवलितैर्यद्बोधितोऽप्यश्रुभि: ।
प्रत्याय्यस्त्वमतो मया ननु हरे कोऽयं क्रमव्यत्यय:
पातु त्वां व्रजयोषितेत्यभिहितं लज्जाकरं शा<ङ्ग{ण: ॥ 82
अ“स्मन्कुञ्जे विनापि प्रचलति पवनाद्वर्तते कोऽपि नूनं
पश्याम: किं न गत्वेत्यनुसरति गणे भीतभीतेऽर्भकाणाम् ।
त“स्मन्राधासखो व: सुखयतु विलसल्लीलया कैटभारि:
व्यातन्वानो मृगारिप्रबलघुरघुरारावरौद्रान्निनादान् ॥ 83
अङ्गुल्या क: कपाटं प्रहरति कुटिले माधव: किं वसन्तो
नो चक्री किं कुलालो नहि धरणिधर: किं द्विजिˆ: फणीन्द्र: ।
नाहं घोराहिमदी{ किमुत खगपतिर्नो हरि: किं कपीन्द्र
इत्येवं सत्यभामाप्रतिवचनजित: पातु वश्चक्रपाणि: ॥ 84
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वृन्दारण्ये चरन्ती विभुरपि सततंभूर्भुव:स्व: सृजन्ती
नन्दोद्भूताऽप्यनादि: शिशुरपि निगमैर्लक्षिता वीक्षितापि ।
विङ्क्षुल्लेखावनद्धोन्नमदमलमहाम्भोदसच्छायकाया
माया पायादपायादविदितमहिमा कापि पैताम्बरी व: ॥ 85
नामोदस्ताखिलामो दमनियमयुजां य: प्रकामोदवाह
श्यामो दर्पाëधामोदयमिलितयशोधारया मोदते य: ।
वामोदन्यासदामोदरतरलदृशां दत्तकामोदयो य:
सामोद: श्रीललामो दलयतु दुरितं सोऽत्र दामोदरो व: ॥ 86
मल्लै: शैलेन्द्रकल्प: शिशुरखिलजनै: पुष्पचापोऽङ्गनाभि:
गोपैस्तु प्राकृतात्मा दिवि कुलिशभृता विश्वकायोऽप्रमेय: ।
क्रुद्ध: कंसेन कालो भयचकितदृशा योगिभिध्र्येयमूर्ति:
दृष्टो रङ्गावतारे हरिरमरजनानन्दकृत्पातु युष्मान् ॥ 87
—*—
गोकुलनामस्तोत्रम्
श्रीङ्क्षोकुलसर्वस्वं श्रीङ्क्षोकुलमण्डनम् ।
श्रीमङ्क्षोकुलदृक्तारा श्रीमङ्क्षोकुलपालक: ॥ 1
श्रीमङ्क्षोकुलमात्रेश: श्रीमङ्क्षोकुलपालक: ।
श्रीमङ्क्षोकुललीलाब्धि: श्रीमङ्क्षोकुलसंश्रय: ॥ 2
श्रीमङ्क्षोकुलजीवात्मा श्रीमङ्क्षोकुलमानस: ।
श्रीमङ्क्षोकुलदु:खघन्: श्रीमङ्क्षोकुलसत्फलम् ॥ 3
श्रीमङ्क्षोकुलसौन्दर्यं श्रीमङ्क्षोकुलसत्फलम् ।
श्रीमङ्क्षोकुलगोप्राण: श्रीमङ्क्षोकुलकामद: ॥ 4
गोपालस्तोत्रम् 187
श्रीमङ्क्षोकुलरामेश: श्रीमङ्क्षोकुलतारक: ।
श्रीमङ्क्षोकुलप-ालि: श्रीमङ्क्षोकुलसंस्तुत: ॥ 5
श्रीमङ्क्षोकुलसङ्गीत: श्रीमङ्क्षोकुललास्यकृत् ।
श्रीमङ्क्षोकुलभावात्मा श्रीमङ्क्षोकुलपोषक: ॥ 6
श्रीमङ्क्षोकुलहृत्स्थान: श्रीमङ्क्षोकुलसंवृत: ।
श्रीमङ्क्षोकुलदृक्पुष्ट: श्रीमङ्क्षोकुलमोदित: ॥ 7
श्रीमङ्क्षोकुलगोपीश: श्रीमङ्क्षोकुललालित: ।
श्रीमङ्क्षोकुलभोग्यश्री: श्रमङ्क्षोकुलसर्वकृत् ॥ 8
इमानि श्रीगोकुलेशनामानि वदने मम ।
वसन्तु सततं चैव लीला च हृदये सदा ॥ 9
—*—
नारदकृतं
गोपालस्तोत्रम्
नवीननीरदश्यामं नीलेन्दीवरलोचनम् ।
बल्लवीनन्दनं वन्दे कृष्णं गोपालरूपिणम् ॥ 1
स्फुरद्बर्हिदलोद्बद्धनीलकुङ्क्षिातमूर्धजम् ।
कदम्बकुसुमोद्बद्धवनमालाविभूषितम् ॥ 2
गण्डमण्डलसंसर्गिचलत्काङ्क्षानकुण्डलम् ।
स्थूलमुक्ताफलोदारहारोह्दयोतितवक्षसम् ॥ 3
हेमाङ्गदतुलाकोटिकिरीटोज्ज्वलविग्रहम् ।
मन्दमारुतसंक्षोभव“ल्गताम्बरसंचयम् ॥ 4
188
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रुचिरौष्ठपुटन्यस्तवंशीमधुरनि:स्वनै: ।
लसङ्क्षोपालिकाचेतो मोहयन्तं मुहुर्मुहु: ॥ 5
बल्लवीवदनाम्भोजमधुपानमधुव्रतम् ।
क्षोभयन्तं मनस्तासां सस्मरापाङ्गवीक्षणै: ॥ 6
यौवनोद्भिन्नदेहाभि: संसक्ताभि: परस्परम् ।
विचित्राम्बरभूषाभिर्गोपनारीभिरावृतम् ॥ 7
प्रभिन्नाञ्जनकालिन्दीदलकेलिकलोत्सुकम् ।
योधयन्तं क्वचिङ्क्षोपान् व्याहरन्तं गवां गणम् ॥ 8
कालिन्दीजलसंसर्गिशीतलानिलसेविते ।
कदम्बपादपच्छाये “स्थतं वृन्दावने क्वचित् ॥ 9
रत्नभूधरसंलग्नरत्नासनपरिग्रहम् ।
कल्पपादपमध्यस्थहेममण्डपिकागतम् ॥ 10
वसन्तकुसुमामोदसुरभीकृतदिङ्मुखे ।
गोवर्धनगिरौ रम्ये “स्थतं रासरसोत्सुकम् ॥ 11
सव्यहस्ततलन्यस्तगिरिवर्यातपत्रकम् ।
ख“ण्डताखण्डलोन्मुक्तामुक्तासारघनाघनम् ॥ 12
वेणुवाङ्क्षमहोल्लासकृतहुङ्कारनि:स्वनै: ।
सवत्सैरुन्मुखै: शश्वङ्क्षोकुलैरभिवीक्षितम् ॥ 13
कृष्णमेवानुगायद्भिस्तच्चेष्टावशवर्तिभि: ।
दण्डपाशोङ्क्षतकरैर्गोपालैरुपशोभितम् ॥ 14
नारदाङ्क्षैर्मुनिश्रेष्ठैर्वेदवेदाङ्गपारगै: ।
प्रीतिसुस्निग्धया वाचा स्तूयमानं परात्परम् ॥ 15
गोपालविंशतिस्तोत्रम्
य एनं चिन्तयेदेवं भक्त्या संस्तौति मानव: ।
त्रिसन्ध्यं तस्य तुष्टोऽसौ ददाति वरमी“प्सतम् ॥ 16
राजवल्लभतामेति भवेत्सर्वजनपि्रय: ।
अचलां श्रियमापनोति स वाग्मी जायते ध्रुवम् ॥ 17
(श्रीनारदपङ्क्षारात्रे ज्ञानामृतसारे)
—*—
श्री वेदान्तदेशिककृतं
गोपालविंशतिस्तोत्रम्
वन्दे वृन्दावनचरं बल्लवीजनवल्लभम् ।
जयन्तीसंभवं धाम वैजयन्तीविभूषणम् ॥ 1
वाचं निजाङ्करसिकां प्रसमीक्षमाणो
वक्त्रारविन्दविनिवेशितपाङ्क्षाजन्य: ।
वर्णत्रिकोणरुचिरे वरपुण्डरीके
बद्धासनो जयति बल्लवचक्रवती{ ॥ 2
आमनयग“न्धरुचिरस्फुरिताधरोष्ठंअस्राविलेक्षणमनुक्षणमन्दहासम् ।
गोपालडिंभवपुषं कुहनाजनन्या: प्राणस्तनन्धयमवैमि परं पुमांसम् ॥ 3
आविर्भवत्वनिभृताभरणं पुरस्तादाकुङ्क्षिातैकचरणं निहितान्यपादम् ।
दधन निमन्थमुखरेण निबद्धतालं नाथस्य नन्दभवने नवनीतनाट्यम् ॥4
कुन्दप्रसूनविशदैर्दशनैश्चतुर्भि:
सन्दश्य मातुरनिशं कुचचूचुकाग्रम् ।
नन्दस्य वक्त्रमवलोकयतो मुरारे:
मन्द“स्मतं मम मनीषितमातनोतु ॥ 5
190
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
हतु| कुम्भे विनिहितकर: स्वादु हैयंगवीनं
दृष्ट्वा दामग्रहणचटुलां मातरं जातरौषाम् ।
पायादीषत्प्रचलितपदो नापगच्छन्न तिष्ठन्
मिथ्यागोप: सपदि नयने मीलयन् विश्वगोप्ता ॥ 6
व्रजयोषिदपाङ्गवेदनीयं मथुराभाग्य मनन्यभोग्यमीडे ।
वसुदेववधूस्तनन्धयं तत्किमपि ब्रह्म किशोरभावदृश्यम् ॥ 7
परिवर्तितकन्धरं भयेन “स्मतफुल्लाधरपल्लवं स्मरामि ।
विटपित्वनिरासकं कयोश्चिद्विपुलोलूखलकर्षकं कुमारम् ॥ 8
निकटेषु निशामयामि नित्यं निगमान्तैरधुनापि मृग्यमाणम् ।
यमलार्जुनदृष्टबालकेलिं यमुनासाक्षिकयौवनं युवानम् ॥ 9
पदवीमदवीयसीं विमुक्तेरटवीसंपदमम्बु वाहयन्तीम् ।
अरुणाधरसाभिलाषवंशां करुणां कारणमानुषीं भजामि ॥ 10
अनिमेषनिषेवणीयमक्ष्णोरजहङ्क्षौवन माविरस्तु चित्ते ।
कलहायित कुन्तलं कलापै: करुणोन्मादक विभ्रमं मनो मे ॥ 11
अनुयायिमनोज्ञ वंशनालैरवतु स्पशि{तबल्लवीविमोहै: ।
अनघ“स्मतशीतलैरसौ मामनुकम्पासरिदम्बुजैरपाङ्गै: ॥ 12
अधराहितचारुवंशनाला मुकुटाल“म्बमयूरपिच्छमाला: ।
हरिनीलशिलाविहङ्गलीला: प्रतिभास्वन्तु ममा“न्तमप्रयाणे ॥ 13
अखिलानवलोकयामि कालान्महिलाधीनभुजान्तरस्य यून: ।
अभिलाषपदं व्रजाङ्गनानामभिलापक्रमदूरमाभिरूप्यम् ॥ 14
महसे महिताय मौलिना विनतेनाञ्जलिमञ्जन“त्वषे ।
कलयामि विमुग्धबल्लवीवलयाभाषितमञ्जन“त्वषे ॥ 15
गोपालविंशतिस्तोत्रम्
जयति ललितकृत्यं शिक्षको बल्लवीनां
शिथिलवलयसिंजाशीतलैर्हस्ततालै: ।
अखिलभुवनरक्षागोपवेषस्य विष्णो:
अधरमणिसुधाया वंशवान्वंशनाल: ॥ 16
चित्राकल्प: श्रवसि कलयँल्लाङ्गलीकर्णपूरं
बहो{त्तंसस्फुरितचिकुरो बन्धुजीवं दधान: ।
गुञ्जाबद्धामुरसि ललितां धारयन् हारयष्टिं
गोपस्त्रीणां जयति कितव: कोऽपि कौमारहारी ॥ 17
लीलायष्टिं करकिसलये दक्षिणे न्यस्य धन्यां
अंसे देव्या: पुलकनिबिडे सन्निविष्टान्यबाहु: ।
मेघश्यामो जयति ललितो मेखलादत्तवेणु:
गुञ्जापीडस्फुरितचिकुरो गोपकन्याभुजङ्ग: ॥ 18
प्रत्यालीढस्मृतिमधिगतां प्राप्तगाढाङ्कपालीं
पश्चादीष“न्मलितनयनां प्रेयसीं प्रेक्षमाण: ।
भस्त्रायंत्रप्रणिहितकरो भक्तजीवातुरव्यात्
वारिक्रीडानिबिडवसनो बल्लवीवल्लभो न: ॥ 19
वासो हृत्वा दिनकरसुतासंनिधौ बल्लवीनां
लीलास्मेरो जयति ललितामा“स्थत: कुन्दशाखाम् ।
सव्रीडाभिस्तदनु वसनं ताभिरभ्यथ्र्यमान:
कामी कश्चित्करकमलयोरञ्जलिं याचमान: ॥ 20
इत्यनन्यमनसा विनिर्मितां वेङ्कटेशकविना स्तुतिं पठन् ।
दिव्यवेणुरसिक: समीक्षते दैवतं किमपि यौवतपि्रयम् ॥ 21
—*—
192
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रघुनाथकृत:
गोपालस्तव:
(दशावतारस्तव:)
येन मीनस्वरूपेण वेदा: संरक्षिता: पुरा ।
स एव वेदसंहर्ता गोपाल: शरणं मम ॥ 1
पृष्ठे य: कूर्मरूपेण दधार धरणीतलम् ।
स एव सृष्टिसंहर्ता गोपाल: शरणं मम ॥ 2
वराहरूप: संभूत्या दंष्ट्राग्रे यो महीं दधौ ।
स भूमिभारहरणो गोपाल: शरणं मम ॥ 3
जग्राह यो नृसिंहस्य रूपं प्रह्लादहेतवे ।
स योद्धुमुङ्क्षत: सम्यग्गोपाल: शरणं मम ॥ 4
येन वामनरूपेण वङ्क्षिातो बलिभूमिप: ।
स एव गोपनारीभिर्गोपाल: शरणं मम ॥ 5
येनेयं जामदग्न्येन पृथ्वी नि:क्ष“त्त्रया कृता ।
स एव क्ष“त्त्रयहितो गोपाल: शरणं मम ॥ 6
दशास्यो दाशरथिना येन रामेण मारित: ।
स पङ्क्षाास्यप्राप्तबलो गोपाल: शरणं मम ॥ 7
कालिन्दी कर्षिता येन रामरूपेण कौतुकात् ।
तज्जलक्रीडनासक्तो गोपाल: शरणं मम ॥ 8
येन बौद्धस्वरूपेण लोका: पाखण्डमार्गगा: ।
स एव पाखण्डहरो गोपाल: शरणं मम ॥ 9
श्रीगोपालाष्टकम् 193
गमिष्य“न्त क्षयं येन राक्षसा: क“ल्करूपिणा ।
स रक्षसां गतेर्दाता गोपाल: शरणं मम ॥ 10
गोवर्धनो गिरिर्येन स्थापित: कञ्जवत्करे ।
उलूखलेन सहितो गोपाल: शरणं मम ॥ 11
एकादशस्वीयधामनमावलिं यो लिखेद्धृदि ।
कृष्णप्रसादयुक्तश्च स याति परमां गतिम् ॥ 12
—*—
ब्रह्मानन्दकृतं
श्रीगोपालाष्टकम्
यस्माद्विश्वं जातमिदं चित्रमतर्क्यं
य“स्मन्नानन्दात्मनि नित्यं रमते वै ।
यत्रान्ते संयाति लयं चैतदशेषं
तं गोपालं संततकालं प्रति वन्दे ॥ 1
यस्याज्ञानाज्जन्मजरारोगकदम्बं
ज्ञाते य“स्मन्नश्यति तत्सर्वमिहाशु ।
गत्वा यत्रायाति पुनर्नो भवभूमिं
तं गोपालं सन्ततकालं प्रति वन्दे ॥ 2
तिष्ठन्नन्तर्यो यमयत्येतदजस्रं
यं कश्चिन्नो वेद जनोऽप्यात्मनि संतम् ।
सर्वं यस्येदं च वशे तिष्ठति विश्वं
तं गोपालं सन्ततकालं प्रति वन्दे ॥ 3
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
धर्मोऽधर्मेणेह तिरस्कारमुपैति
काले य“स्मन्मत्स्यमुखैश्चारुचरित्रै: ।
नानारूपै: पाति तदा योऽवनिबिम्बं
तं गोपालं संततकालं प्रति वन्दे ॥ 4
प्राणायामैध्र्वस्तसमस्ते“न्द्रयदोषा
रुद्ध्वा चित्तं यं हृदि पश्य“न्त समाधौ ।
ज्योतीरूपं योगिजना मोदनिमग्ना:
तं गोपालं सन्ततकालं प्रति वन्दे ॥ 5
भानुश्चन्द्रश्चोडुगणश्चैव हुताशो
य“स्मन्नैवाभाति तडिच्चापि कदापि ।
यद्भासा चाभाति समस्तं जगदेतत्
तं गोपालं सन्ततकालं प्रति वन्दे ॥ 6
सत्यं ज्ञानं मोदमवोचुर्निगमा यं
यो ब्रह्मेन्द्रादित्यगिरीशार्चितपाद: ।
शेतेऽनन्तोऽनन्ततनावम्बुनिधौ य:
तं गोपालं सन्ततकालं प्रति वन्दे ॥ 7
शैवा: प्राहुर्यं शिवमन्ये गणनाथं
श<क्तं चैकेऽर्कं च तथान्ये मतिभेदात् ।
नानाकारैर्भाति य एकोऽखिलश<क्त:
तं गोपालं सन्ततकालं प्रति वदे ॥ 8
श्रीमङ्क्षोपालाष्टकमेतत् समधीते भक्त्या नित्यं यो मनुजो वै “स्थरचेता:।
हित्वा तूर्णं पापकलापं स समेति पुण्यं विष्णोर्धाम यतो नैव निपात: ॥9
—*—
गोपिकागीतम् 195
गोपिकागीतम्
जयति तेऽधिकं जन्मना व्रज: श्रयत इ“न्दरा शश्वदत्र हि ।
दयित दृश्यतां दिक्षु तावकास्त्वयि धृतासवस्त्वां विचिन्वते ॥ 1
शरदुदाशये साधुजातसत्सरसिजोदर श्रीमुषा दृशा ।
सुरतनाथ तेऽशुल्कदासिका वरद निघन्तो नेह किं वध: ॥ 2
विषजलाप्ययाद्वयालराक्षसाद्वर्षमारुताद्वैङ्क्षुतानलात् ।
वृषमयात्मजाद्विश्वतोभयादृषभ ते वयं रक्षिता मुहु: ॥ 3
न खलु गोपिका नन्दनो भवानखिलदेहिनामन्तरात्मदृक् ।
विखनसार्थितो विश्वगुप्तये सख उदेयिवान् सात्वतां कुले ॥ 4
विरचिताभयं वृ“ष्णधुर्य ते चरणमीयुषां संसृतेर्भयात् ।
करसरोरुहं कान्त कामदं शिरसि धेहि न: श्रीकरग्रहम् ॥ 5
व्रजजनार्तिहन् वीरयोषितां निजजनस्मय ध्वंसन“स्मत ।
भज सखे भव“त्कङ्करी: स्म नो जलरुहाननं चारु दश{य ॥ 6
प्रणतदेहिनां पापकश{नं तृणचरानुगं श्रीनिकेतनम् ।
फणिफणार्पितं ते पदाम्बुजं कृणु कुचेषु न: कृ“न्ध हृच्छयम् ॥ 7
मधुरया गिरा वल्गुवाक्यया बुधमनोज्ञया पुष्करेक्षण ।
विधिकरीरिमा वीर मुह्यतीरधरसीधुनाप्याययस्व न: ॥ 8
तव कथामृतं तप्तजीवनं कविभिरीडितं कल्मषापहम्।
श्रवणमङ्गलं श्रीमदाततं भुवि गृण“न्त ते भूरिदा जना: ॥ 9
प्रहसितं पि्रय प्रेमवीक्षणं विहरणं च ते ध्यानमङ्गलम् ।
रहसि संविदो या हृदिस्पृश: कुहक नो मन: क्षोभय“न्त हि ॥ 10
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
चलसि यद्व्रजाच्चारयन्पशून्नलिनसुन्दरं नाथ ते पदम् ।
शिलतृणाङ्कुरै: सीदतीति न: कलिलतां मन: कान्त गच्छति ॥ 11
दिनपरिक्षये नील कुन्तलैर्वनरुहाननं बिभ्रदावृतम् ।
घनरजस्वलं दश{यन् मुहुर्मनसि न: स्मरं वीर यच्छसि ॥ 12
प्रणतकामदं प-जार्चितं धरणिमण्डनं ध्येयमापदि ।
चरणपङ्कजं शन्तमं च ते रमण न: स्तनेष्वर्पयाधिहन् ॥ 13
सुरतवर्धनं शोकनाशनं स्वरितवेणुना सुष्ठु चु“म्बतम् ।
इतररागविस्मारणं नृणां वितर वीर नस्तेऽधरामृतम् ॥ 14
अटति यद्भवान<… काननं त्रुटिर्युगायते त्वामपश्यताम् ।
कुटिलकुन्तलं श्रीमुखं च ते जड उदीक्षतां पक्ष्मकृद्दृशाम् ॥ 15
पतिसुतान्वय भ्रातृबान्धवानतिविलङ्क्षय तेऽन्त्यच्युतागता: ।
गतिविदस्तवोङ्क्षीतमोहिता: कितव योषित: कस्त्यजेन्निशि ॥ 16
रहसि संविदं हृच्छयोदयं प्रहसिताननं प्रेमवीक्षणम् ।
बृहदुर:श्रियो वीक्ष्य धाम ते मुहुरतिस्पृहा मुह्यते मन: ॥ 17
व्रजवनौकसां व्य<क्तरङ्ग ते वृजिनहन्त्र्यलं विश्वमङ्गलम् ।
त्यज मनाक् च नस्त्वत्स्पृहात्मनां स्वजनहृद्रुजां यन्निषूदनम् ॥ 18
यत्ते सुजातचरणाम्बुरुहं स्तनेषु भीता: शनै: पि्रय दधीमहि कर्कशेषु ।
तेनाटवीमटसि तद्वयथते न किं“स्वत् कूर्पादिभिभ्र{मति धीर्भवदायुषां न: ॥
(श्रीमद्भागवतत:)
—*—
गोपीजनवल्लभाष्टकम् ।
हरिदासकृतं
गोपीजनवल्लभाष्टकम्
सरोजनेत्राय कृपायुताय मन्दारमालापरिभूषिताय ।
उदारहासाय लसन्मुखाय नमोऽस्तु गोपीजनवल्लभाय ॥ 1
आनन्दनन्दादिकदायकाय बकीबकप्राणविनाशकाय ।
मृगेन्द्रहस्ताग्रजभूषणाय नमोऽस्तु गोपीजनवल्लभाय ॥ 2
गोपाललीलाकृतकौतुकाय गोपालकाजीवनजीवनाय ।
भक्तैकगम्याय नवपि्रयाय नमोऽस्तु गोपीजनवल्लभाय ॥ 3
मन्थानभाण्डाखिलभञ्जनाय हैयङ्गवीनाशनरञ्जनाय ।
गोस्वादुदुग्धामृतपोषिताय नमोऽस्तु गोपीजनवल्लभाय ॥ 4
कलिन्दजाकूलकुतूहलाय किशोररूपाय मनोहराय ।
पिशङ्गवस्त्राय नरोत्तमाय नमोऽस्तु गोपीजनवल्लभाय ॥ 5
धाराधराभाय धराधराय श्रृङ्गारहारावलिशोभिताय ।
समस्तगर्गो<क्तसुलक्षणाय नमोऽस्तु गोपीजनवल्लभाय ॥ 6
इभेन्द्रकुम्भस्थलखण्डनाय विदेशवृन्दावनमण्डनाय ।
हंसाय कंसासुरमर्दनाय नमोऽस्तु गोपीजनवल्लभाय ॥ 7
श्रीदेवकीसूनुविमोक्षणाय क्षत्तोद्धवाक्रूरवरप्रदाय ।
गदासिशङ्खाब्जचतुर्भुजाय नमोऽस्तु गोपीजनवल्लभाय ॥ 8
—*—
198
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
बिल्वमङ्गलाचार्यकृतं
श्रीगोविन्ददामोदरस्तोत्रम्
अग्रे कुरूणामथ पाण्डवानां दु:शासनेनाहृतवस्त्रकेशा ।
कृष्णा तदाक्रोशदनन्यनाथा गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 1
श्रीकृष्ण विष्णो मधुकैटभारे भक्तानुक“म्पन् भगवन् मुरारे ।
त्रायस्व मां केशव लोकनाथ गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 2
विक्रेतुकामा किल गोपकन्या मुरारिपादार्पितचित्तवृत्ति: ।
दध्यादिकं मोहवशादवोचद् गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 3
उलूखले सम्भृततण्डुलांश्च सङ्क्षट्टयन्त्यो मुशलै: प्रमुग्धा: ।
गाय“न्त गोप्यो जनितानुरागा गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 4
काचित्कराम्भोजपुटे निषण्णं क्रीडाशुकं किंशुकरक्ततुण्डम् ।
अध्यापयामास सरोरुहाक्षी गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 5
गृहे गृहे गोपवधूसमूह: प्रतिक्षणं पिञ्जरसारिकाणाम् ।
स्खलङ्क्षिरां वाचयितुं प्रवृत्तो गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 6
पर्य<ङ्ककाभाजमलं कुमारं प्रस्वापयन्त्योऽखिलगोपकन्या: ।
जगु: प्रबन्धं स्वरतालबन्धं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 7
रामानुजं वीक्षणकेलिलोलं गोपी गृहीत्वा नवनीतगोलम् ।
आबालकं बालकमाजुहाव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 8
विचित्रवर्णाभरणाभिरामेऽभिधेहि वक्त्राम्बुजराजहंसि ।
सदा मदीये रसनेऽग्ररङ्गे गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 9
अङ्काधिरूढं शिशुगोपगूढं स्तनं धयन्तं कमलैककान्तम् ।
सम्बोधयामास मुदा यशोदा गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 10
श्रीगोविन्ददामोदरस्तोत्रम्
क्रीडन्तमन्तव्र{जमात्मजं स्वं समं वयस्यै: पशुपालबालै: ।
प्रेम्णा यशोदा प्रजुहाव कृष्णं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 11
यशोदया गाढमुलूखलेन गोकण्ठपाशेन निबध्यमान: ।
रुरोद मन्दं नवनीतभोजी गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 12
निजाङ्गणे कङ्कणकेलिलोलं गोपी गृहीत्वा नवनीतगोलम् ।
आमर्दयत्पाणितलेन नेत्रे गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 13
गृहे गृहे गोपवधूकदम्बा: सर्वे मिलित्वा समवाययोगे ।
पुण्यानि नामानि पठ“न्त नित्यं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 14
मन्दारमूले वदनाभिरामं बिम्बाधरे पूरितवेणुनादम् ।
गोगोपगोपीजनमध्यसंस्थं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 15
उत्थाय गोप्योऽपररात्रभागे स्मृत्वा यशोदासुतबालकेलिम् ।
गाय“न्त चोच्चैर्दधि मन्थयन्त्यो गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 16
जग्धोऽथ दत्तो नवनीतपिण्डो गृहे यशोदा विचिकित्सयन्ती ।
उवाच सत्यं वद हे मुरारे गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 17
अभ्यच्र्य गेहं युवति: प्रवृद्धप्रेमप्रवाहा दधि निर्ममन्थ ।
गाय“न्त गोप्योऽथ सखीसमेता गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 18
क्वचित् प्रभाते दधिपूर्णपात्रे निक्षिप्य मन्थं युवती मुकुन्दम् ।
आलोक्य गानं विविधं करोति गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 19
क्रीडापरं भोजनमज्जनार्थं हितैषिणी स्त्री तनुजं यशोदा ।
आजूहवत् प्रेमपरिप्लुताक्षी गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 20
सुखं शयानं निलये च विष्णुं देवर्षिमुख्या मुनय: प्रपन्ना: ।
तेनाच्युते तन्मयतां व्रज“न्त गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 21
200
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
विहाय निद्रामरुणोदये च विधाय कृत्यानि च विप्रमुख्या: ।
वेदावसाने प्रपठ“न्त नित्यं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 22
वृन्दावने गोपगणाश्च गोप्यो विलोक्य गोविन्दवियोगखिन्नाम् ।
राधां जगु: साश्रुविलोचनाभ्यां गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 23
प्रभातसङ्क्षाारगता नु गावस्तद्रक्षणार्थं तनयं यशोदा ।
प्राबोधयत् पाणितलेन मन्दं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 24
प्रवालशोभा इव दीर्घकेशा बाताम्बुपर्णाशनपूतदेहा: ।
मूले तरूणां मुनय: पठ“न्त गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 25
एवं ब्रुवाणा विरहातुरा भृशं व्रजस्त्रिय: कृष्णविषक्तमानसा: ।
विसृज्य लज्जां रुरुदु:स्म सुस्वरं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 26
गोपी कदाचिन्मण्िापञ्जरस्थं शुकं वचो वाचयितुं प्रवृत्ता ।
आनन्दकन्द व्रजचन्द्र कृष्ण गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 27
गोवत्सबालै: शिशुकाकपक्षं बधन्न्तमम्भोजलदलायताक्षम् ।
उवाच माता च्िाबुकं गृहीत्वा गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 28
प्रभातकाले वरवल्लवौधा गोरक्षणार्थं धृतवेत्रदण्डा: ।
आकारयामासुरनन्तमाङ्क्षं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 29
जलाशये कालियमर्दनाय यदा कदम्बादपतन्मुरारि: ।
गोपाङ्गनाश्चुक्रुशुरेत्य गोपा गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 30
अक्रूरमासाङ्क्ष यदा मुकुन्दश्चापोत्सवार्थं मथुरां प्रविष्ट: ।
तदा स पौरेर्जयसीत्यभाषि गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 31
कंसस्य दूतेन यदैव नीतौ वृन्दावनान्ताद् वसुदेवसूनु: ।
रुरोद गोपी भवनस्य मध्ये गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 32
श्रीगोविन्ददामोदरस्तोत्रम्
सरोवरे कालियनागवद्धं शिशुं यशोदातनयं निशम्य ।
चक्रुलु{ठन्त्य: पथि गोपबाला गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 33
अक्रूरयाने यदुवंशनाथं संगच्छमानं मथुरां निरीक्ष्य ।
ऊचुर्वियोगात् किल गोपबाला गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 34
चक्रन्द गोपी नलिनीवनान्ते कृष्णेन हीना कुसुमे शयाना ।
प्रफुल्लनीलोत्पललोचनाभ्यां गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 35
मातापितृभ्यां परिवार्यमाणा गेहं प्रविष्टा विललाप गोपी ।
आगत्य मां पालय विश्वनाथ गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 36
वृन्दावनस्थं हरिमाशु बुद्ध्वा गोपी गता कापि वनं निशायाम् ।
तत्राप्यदृष्ट्वाऽतिभयादवोचद् गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 37
सुखं शयाना निलये निजेऽपि नामानि विष्णो: प्रवद“न्त मत्र्या: ।
ते निश्चितं तन्मयतां व्रज“न्त गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 38
सा नीरजाक्षीमवलोक्य राधां रुरोद गोविन्दवियोगखिन्नाम् ।
सखी प्रफुल्लोत्पललोचनाभ्यां गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 39
जिˆे रसज्ञे मधुरपि्रया त्वं सत्यं हितं त्वां परमं वदामि ।
आवर्णयेथा मधुराक्षराणि गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 40
आत्य“न्तकव्याधिहरं जनानां चिकित्सकं वेदविदो वद“न्त ।
संसारतापत्रयनाशबीजं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 41
ताताज्ञया गच्छति रामचन्द्रे सलक्ष्मणेऽरण्यचये ससीते ।
चक्रन्द रामस्य निजा जनित्री गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 42
एकाकिनी दण्डककाननान्तात् सा नीयमाना दशकन्धरेण ।
सीता तदाक्रान्ददनन्यनाथा गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 43
202
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रामाद्वियुक्ता जनकात्मजा सा विचिन्तयन्ती हृदि रामरूपम् ।
रुरोद सीता रघुनाथ पाहि गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 44
प्रसीद विष्णो रघुवंशनाथ सुरासुराणां सुखदु:खहेतो ।
रुरोद सीता तु समुद्रमध्ये गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 45
अन्तर्जले ग्राहगृहीतपादो विसृष्टविक्लिष्टसमस्तबन्धु: ।
तदा गजेन्द्रो नितरां जगाद गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 46
हंसध्वज: शङ्खयुतो ददश{ पुत्रं कटाहे प्रतपन्तमेनम् ।
पुण्यानि नामानि हरेर्जपन्तं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 47
दुर्वाससो वाक्यमुपेत्य कृष्णा सा चाब्रवीत् काननवासिनीशम् ।
अन्त: प्रविष्टं मनसा जुहाव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 48
ध्येय: सदा योगिभिरप्रमेय: चिन्ताहरश्चि“न्ततपारिजात: ।
कस्तूरिकाक“ल्पतनीलवर्णो गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 49
संसारकूपे पतितोऽत्यगाधे मोहान्धपूर्णे विषयाभितप्ते ।
करावलम्बं मम देहि विष्णो गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 50
भजस्व मन्त्रं भवबन्धमुक्त्यै जिˆे रसज्ञे सुलभं मनोज्ञम् ।
द्वैपायनाङ्क्षैनिभि: प्रजप्तं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 52
त्वामेव याचे मम देहि जिˆे समागते दण्डधरे कृतान्ते ।
वक्तव्यमेवं मधुरं सुभक्त्या गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 52
गोपाल वंशीधर रूपसिन्धो लोकेश नारायण दीनबन्धो ।
उच्चस्वरैस्त्वं वद सर्वदैव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 53
जिˆे सदैवं भज सुन्दराणि नामानि कृष्णस्य मनोहराणि ।
समस्तभक्तात्िा{विनाशनानि गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 54
श्रीगोविन्ददामोदरस्तोत्रम्
गोविन्द गोविन्द हरे मुरारे गोविन्द गोविन्द मुकुन्द कृष्ण ।
गोविन्द गोविन्द रथाङ्गपाणे गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 55
सुखावसाने “त्वदमेव सारं दु:खावसाने “त्वदमेव गेयम् ।
देहावसाने “त्वदमेव जाप्यं गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 56
दु:शासवाक्यं परिगृह्य कृष्णा मृगीव भीता तु कथं कथङ्क्षिात् ।
सभां प्रविष्टा मनसा जुहाव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 57
श्रीकृष्ण राधावर गोकुलेश गोपाल गोवर्धन नाथ विष्णो ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 58
श्रीनाथ विश्वेश्वर विश्वमूर्ते श्रीदेवकीनन्दन दैत्यशत्रो ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 59
गोपीपते कंसरिपो मुकुन्द लक्ष्मीपते केशव वासुदेव ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 60
गोपीजनाह्लादकर व्रजेश गोचारणारण्यकृतप्रवेश ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 61
प्राणेश विश्वम्भर कैटभारे वैकुण्ठ नारायण चक्रपाणे ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 62
हरे मुरारे मधुसूदनाङ्क्ष श्रीराम सीतावर रावणारे ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 63
श्रीयादवेन्द्राद्रिधराम्बुजाक्ष गोगोपगोपीसुखदानदक्ष ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 64
धराभरोत्तारणगोपवेषविहारलीलाकृतबन्धुशेष ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 65
204
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
बकीबकाघासुरधेनुकारे केशीतृणावर्तविघातदक्ष ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 66
श्रीजानकीजीवन रामचन्द्र निशाचरारे भरताग्रजेश ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 67
नारायणानन्त हरे नृसिंह प्रह्लादबाधाहर हे कृपालो ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 68
लीलामनुष्याकृतिरामरूप प्रतापदासीकृतसर्वभूप ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 69
श्रीकृष्ण गोविन्द हरे मुरारे हे नाथ नारायण वासुदेव ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 70
वक्तुं समर्थोऽपि न व<क्त कश्चिदहो जनानां व्यसनसाभिमुख्यम् ।
जिˆे पिबस्वामृतमेतदेव गोविन्द दामोदर माधवेति ॥ 71
—*—
श्रीशङ्करभगवात्पादकृतं
गोविन्दाष्टकम्
सत्यं ज्ञानमनन्तं नित्यमनाकाशं परमाकाशं
गोष्ठप्राङ्गणरिङ्खणलोलमनायासं परमायासम् ।
मायाक“ल्पतनानाकारमनाकारं भुवनाकारं
क्ष्मामानाथमनाथं प्रणमत गोविन्दं परमानन्दम् ॥ 1
मृत्स्नामत्सीहेति यशोदाताडनशैशवसंत्रासं
व्यादितवक्त्रालोकितलोकालोकचतुर्दशलोकालिम् ।
लोकत्रयपुरमूलस्तम्भं लोकालोकमनालोकं
लोकेशं परमेशं प्रणमत गोविन्दं परमानन्दम् ॥ 2
गोविन्दाष्टकम् 205
त्रैविष्टपरिपुवीरघन्ं क्षितिभारघन्ं भवरोगघन्ं
कैवल्यं नवनीताहारमनाहारं भुवनाहारम् ।
वैमल्यस्फुटचेतोवृत्तिविशेषाभासमनाभासं
शैवं केवलशान्तं प्रणमत गोविन्दं परमानन्दम् ॥ 3
गोपालं भूलीलाविग्रहगोपालं कुलगोपाल ं
गोपीखेलनगोवर्धनधृतिलीलालालितगोपालम् ।
गोभिर्निगदितगोविन्दस्फुटनामानं बहुनामानं
गोपीगोचरदूरं प्रणमत गोविन्दं परमानन्दम् ॥ 4
गोपीमण्डगोष्ठीभेदं भेदावस्थमभेदाभं
शश्वङ्क्षोखुरनिर्धूतोत्कृतधूलीधूसरसौभाग्यम् ।
श्रद्धाभ<क्तगृहीतानन्दमचिन्त्यं चि“न्ततसद्भावं
चिन्तामणिमहिमानं प्रणमत गोविन्दं परमानन्दम् ॥ 5
स्नानव्याकुलयोषिद्वस्त्रमुपादायागमुपारूढं
व्यादित्सन्तीरथ दिग्वस्त्रा उपदातुमुपाकर्षन्तम् ।
निर्धूतद्वयशोकविमोहं बुद्धं बुद्धेरन्त:स्थं
सत्तामात्रशरीरं प्रणमत गोविन्दं परमानन्दम् ॥ 6
कान्तं कारणकारणमादिमनादिं कालमनाभासं
कालिन्दीगतकालियशिरसिसुनृत्यन्तं मुहुनृ{ र्मुत्यन्तम् ।
कालं कालकलातीतं कलिताशेषं कलिदोषघन्ं
कालत्रयगतिहेतुं प्रणमत गोविन्दं परमानन्दम् ॥ 7
वृन्दावनभुवि वृन्दारकगणवृन्दाराधितमन्देहं
कुन्दाभामलमन्दस्मेरसुधानन्दं सुहृदानन्दम् ।
वन्ङ्क्षाशेषमहामुनिमानसवन्ङ्क्षानन्दपदद्वन्द्वं
वन्ङ्क्षाशेषगुणा“ब्धं प्रणमत गोविन्दं परमानन्दम् ॥ 8
206
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
गोविन्दाष्टकमेतदधीते गोविन्दार्पितचेता यो
गोविन्दाच्युत माधव विष्णो गोकुलनायक कृष्णेति ।
गोविन्दाङ्घ्रिसरोजध्यानसुधाजलधौतसमस्ताघो
गोविन्दं परमानन्दामृतमन्त:स्थं स समभ्येति ॥ 9
—*—
ब्रह्मानन्दकृतं
गोविन्दाष्टकम् ।
चिदानन्दाकारं श्रुतिसरससारं समरसं
निराधाराधारं भवजलधिपारं परगुणम् ।
रमाग्रीवाहारं व्रजवनविहारं हरनुतं
सदा तं गोविन्दं परमसुखकन्दं भजत रे ॥ 1
महाम्भोधिस्थानं “स्थरचरनिदानं दिविजपं
सुधाधारापानं विहगपतियानं यमरतम् ।
मनोज्ञं सुज्ञानं मुनिजननिधानं ध्रुवपदं
सदा तं गोविन्दं परमसुखकन्दं भजत रे ॥ 2
धिया धीरैध्येयं श्रवणपुटपेयं यतिवरै:
महावाक्यैर्ज्ञेयं त्रिभुवनविधेयं विधिपरम् ।
मनोमानामेयं सपदि हृदि नेयं नवतनुं
सदा तं गोविन्दं परमसुखकन्दं भजत रे ॥ 3
महामायाजालं विमलवनमालं मलहरं
सुभालं गोपालं निहतशिशुपालं शशिमुखम् ।
गलातीतं कालं गतिहयमरालं मुररिपुं
सदा तं गोविन्दं परमसुखकन्दं भजत रे ॥ 4
श्री जगन्मोहनाष्टकम्
नभोबिम्बस्फीतं निगमगणगीतं समगतिं
सुरौघे संप्रीतं दितिजविपरीतं पुरिशयम् ।
गिरां पन्थातीतं स्वदितनवनीतं नयकरं
सदा तं गोविन्दं परमसुखकन्दं भजत रे ॥ 5
परेशं प-ेशं शिवकमलजेशं शिवकरं
द्विजेशं देवेशं तनुकुटिलकेशं कलिहरम् ।
खगेशं नागेशं निखिलभुवनेशं नगधरं
सदा तं गोविन्दं परमसुखकन्दं भजत रे ॥ 6
रमाकान्तं कान्तं भवयमभयान्तं भवसुखं
दुराशान्तं शान्तं निखिलहृदि भान्तं भुवनपम् ।
विवादान्तं दान्तं दनुजनिचयान्तं सुचरितं
सदा तं गोविन्दं परमसुखकन्दं भजत रे ॥ 7
जगज्ज्येष्ठं श्रेष्ठं सुरपतिकनिष्ठं क्रतुपतिं
बलिष्ठं भूयिष्ठं त्रिभुवनवरिष्ठं वरवहम् ।
स्वनिष्ठं धर्मिष्ठं गुरुगुणगरिष्ठं गुरुवरं
सदा तं गोविन्दं परमसुखकन्दं भजत रे ॥ 8
गदापाणेरेतह्दुरितदलनं दु:खशमनं
विशुद्धात्मा स्तोत्रं पठति मनुजो यस्तु सततम् ।
स भुक्त्वा भोगौघं चिरमिह ततोऽपास्तवृजिनो
वरं विष्णो: स्थानं व्रजति खलु वैकुण्ठभुवनम् ॥ 9
—*—
208
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रीविश्वनाथचक्रवर्तिविरचितं
श्री जगन्मोहनाष्टकम्
गुञ्जावलीवेष्टितचित्रपुष्पचूडावलन्मञ्जुलनव्यपिच्छम् ।
गोरोचनाचारु तमालपत्रं वन्दे जगन्मोहनमिष्टदेवम् ॥ 1
भ्रूवल्गनोन्मादितगोपनारीकटाक्षबाणावलिविद्धनेत्रम् ।
नासाग्रराजन्मणिचारुमुक्तं वन्दे जगन्मोहनमिष्टदेवम् ॥ 2
आलोलवक्रालककान्तिचम्बि गण्डस्थलप्रोन्नतचारहास्यम् ।
वामप्रगण्डोच्चलकुण्डलान्तं वन्दे जगन्मोहनभिष्टदेवम् ॥ 3
बन्धूकबिम्बङ्क्षुतिनिन्दि कुङ्क्षात्प्रान्ताधर भ्राजित वेणु वक्त्रम् ।
किङ्क्षिात्तिरश्चीनशिरोधिभातं वन्दे जगन्मोहनमिष्टदेवम् ॥ 4
अकुण्ठरेखात्रयराजिकण्ठ खेलत्स्वरालिश्रुति रागराजिम् ।
वक्ष:स्फुरत्कौस्तुभमुन्नतांसं वन्दे जगन्मोहनमिष्टदेवम् ॥ 5
आजानुराजद्वलयाङ्गदाङ्क्षिा स्मरार्गलाकारसुवृत्तबाहुम् ।
अनर्घमुक्तामणिपुष्पमालं वन्दे जगन्मोहनमिष्टदेवम् ॥ 6
श्वासैजदश्वत्थदलाभतुन्द मध्यस्थरोमावलिरम्यरेखम् ।
पीताम्बरं मञ्जुलकिङ्किणीकं वन्दे जगन्मोहनमिष्टदेवम् ॥ 7
व्यत्यस्तपादं मणिनूपुराëं श्यामं त्रिभङ्गं सुरशाखिमूले ।
श्रीराधया सार्धमुदारलीलं वन्दे जगन्मोहनमिष्टदेवम् ॥ 8
श्रीमज्जगन्मोहनदेवमेतत्पङ्क्षाष्टकेन स्मरतो जनस्य ।
प्रेमा भवेङ्क्षेन तदङ्घ्रि साक्षात्सेवामृतेनैव निमज्जनं स्यात् ॥ 9
—*—
डोलानवरत्नमालिका
श्रीधरवेङ्कटेशार्यकृता
डोलानवरत्नमालिका
श्रीमद्भिरक्षिवलनै: परितस्सरोज
श्रेणीं किरन्नधिहिरण्मयदिव्यडोलम् ।
य: श्रीधराकलितमाकलयन् मुदा त-
दान्दोळनं स्फुरति नन्दशिशुं तमीडे ॥ 1
आन्दोळनेन मणिसुन्दरडोळिकायां
स श्रीधरोपकलितानि समश्नाुवान: ।
मन्द“स्मतेन मधुरेण निजान् विधिन्वन्
नन्दार्भको भवतु मे नयनाध्वनीन: ॥ 2
माणिक्यकुण्डलमनोहरतारहारा
ङ्क्षुह्दामभूषमुपबर्हनिविष्टबाहुम् ।
तं श्रीधराश्रितपदं श्रितदिव्यडोलं
बालं नुम: कमपि वासवरत्ननीलम् ॥3
य: श्रीधरस्मरहरादिविलोचनाञ्जल्या
दीयमानपवनो रमतेऽधिडोलम् ।
आन्दोळनेन जननीकलितेन नन्दन्
मन्दं हसन्मनसि मेऽस्तु स नन्दसूनु: ॥ 4
अत्रामृतं प्रविचकास्त्यमृतार्थिनां तदासे
व्यमेतदिति बोधयितुं पदं स्वम् ।
आस्ये निधाय रसयन्नधिरत्नडोलं
अग्रेऽस्तु मेऽभ्ररुचिरार्भकसार्वभौम: ॥ 5
210
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
डोलाधिरूढमुपबर्हधृतापराङ्गं
फालान्तराकलितहीरलल“न्तकाëम् ।
वैयाघ्रचारुनखराङ्क्षिातमभ्रनीलं
बालं कदा ननु पिबानि दृशा विशङ्कम् ॥ 6
डोलां गतस्तदनुष“ञ्जतरत्नगुच्छे
दृष्ट्वा स्वबिम्बमपरार्भकविभ्रमेण ।
्रअव्यक्तजल्पदरहासमुखैर्विलासै:
दीव्यन्ममास्तु हृदि दिव्यशिशु: सलीलम् ॥ 7
आक“ल्पतैणमदचित्रकभूतिरेख
फालं कपोलतलबि“म्बतकर्णभूषम् ।
डोलां गतं व्रजवधूपरि चुम्ब्यमान
श्रीमन्मुखं कमपि दिव्यशिशुं स्मराम: ॥ 8
आभीरपुण्यविभवावतरोऽधिडोलं
य: श्रीधराकलिततच्चलनै: प्रहृष्यन् ।
अत्येधितै: कलशसिन्धुतरङ्गडोला
न्दोलैरिवास्तु हृदि मे स किशोरमौलि: ॥ 9
श्रीबालकृष्णविनुतिं नवरत्नमाला
ख्यानामिमां परिपठत्युदितादरो य: ।
सत्पुत्रसम्पदमियादचलाङ्क्षा लक्ष्मीं
श्रीकृष्णभक्ततिलकश्च भवेत् स धन्य: ॥ 10
—*—
दामोदरस्तोत्रम् 211
सत्यव्रतोक्त
दामोदरस्तोत्रम्
सिन्धुदेशोद्भवो विप्रो नामन सत्यव्रत: सुधी: ।
विरक्त इन्द्रियार्थेभ्यस्त्यक्त्वा पुत्रगृहादिकम् ॥ 1
वृन्दावने स्थित: कृष्णमारिराध दिवानिशम् ।
नि:स्व: सत्यव्रतो विप्रो निर्जनेऽव्यग्रमानस: ॥ 2
कार्तिके पूजयामास प्रीत्या दामोदरं नृप ।
तृतीयेऽ<… सकृद्भुङ्क्ते पत्रं मूलं फलं तथा ॥ 3
एवं भावसमायुक्तो भक्त्या तङ्क्षतमानस: ।
पूजयित्वा हरिं स्तौति प्रीत्या दामोदराभिधम् ॥ 4
सत्यव्रत उवाचन
मामीश्वरं सच्चिदानन्दरूपं लसत्कुण्डलं गोकुले भ्राजमानम् ।
नमामीश्वरं सच्चिदानन्दरूपं लसत्कुण्डलं गोकुले दूनगोप्या ॥ 5
रुदन्तं मुहुर्नेत्रयुग्मं मृजन्तं कराम्भोजयुग्मेन सातंकनेत्रम् ।
मुहु: श्वासकं पत्रिरेखाङ्ककण्ठं स्थितं नौमि दामोदरं भक्तवन्ङ्क्षम् ॥ 6
वरं देव देहीश मोक्षावधिं वा न चान्यं वृणेऽहं वरेशादपीह ।
इदं ते वपुर्नाथ गोपालबालं सदा मे मनस्याविरास्तां किमन्यै: ॥ 7
इदं ते मुखाम्भोजमत्यन्तनीलैवृ{तं कुन्तलै: स्निग्धवक्त्रैश्च गोप्या ।
मुहुश्चुम्बितं बिम्बरक्ताधरं मे मनस्याविरास्तामलं लक्षलाभै: ॥ 8
नमो देव दामोदरानन्त विष्णो प्रसीद प्रभो सु:खजालाब्धिमग्नम् ।
कृपादृष्टिवृष्टयाऽतिदीनं च रक्ष गृहाणेश मामज्ञमेवाक्षिदृश्यम् ॥ 9
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कुबेरात्मजौ वृक्षमूती{ च यद्वत्त्वया मोचितौ भ<क्तभाजौ कृतौ च ।
तथा प्रेमभ<क्तं स्वकां मे प्रयच्छ न मोक्षे ग्रहो मेऽ“स्त दामोदरेह ॥ 10
नमस्ते सुदाम्ने स्फुरह्दीप्तधामने तथोर:स्थविश्वस्य धामने नमस्ते ।
नमो राधिकायै त्वदीयपि्रयायै नमोऽनन्तलीलाय देवाय तुभ्यम् ॥ 11
नारद उवाच—
सत्यव्रतद्विजस्तोत्रं श्रुत्वा दामोदरो हरि: ।
विङ्क्षुल्लीलाचमत्कारो हृदये शनकैरभूत्॥ 12
—*—
हरिदासकृतं
दैन्याष्टकम्
श्रीकृष्ण गोकुलाधीश नन्दगोपतनूद्भव ।
यशोदागर्भसम्भूत मयि दीने कृपां कुरु ॥ 1
व्रजानन्द व्रजावास व्रजस्त्रीहृदयस्थित ।
व्रजलीलाकृते नित्यं मयि दीने कृपां कुरु ॥ 2
श्रीभागवतभावार्थ रसात्मन् रसिकात्मक ।
नामलीलाविलासार्थं मयि दीने कृपां कुरु ॥ 3
यशोदाहृदयानन्द विहिताङ्गणरिङ्गण ।
अलकावृतवक्त्राब्ज मयि दीने कृपां कुरु ॥ 4
विरहार्तिव्रतस्थात्मन् गुणगानश्रुतिपि्रय ।
महादैन्यदयोद्भूत मयि दीने कृपां कुरु ॥ 5
अत्यासक्तजनासक्त परोक्षभजनपि्रय ।
परमानन्दसन्दोह मयि दीने कृपां कुरु ॥ 6
नवनीतपि्रयाष्टकम्
निरोधशुद्धहृदय दयितागीतमोहित ।
आत्य“न्तक वियोगात्मन् मयि दीने कृपां कुरु ॥ 7
स्वाचार्यहृदयस्थायिलीलाशतयुत प्रभो ।
सर्वथा शरणं याते मयि दीने कृपां कुरु ॥ 8
—*—
हरिदासकृतं
नवनीतपि्रयाष्टकम्
अलकावृतलसदलिके विरचितकस्तूरिकातिलके ।
चपलयशोदाबाले शोभितमाले मतिर्मेऽस्तु ॥ 1
मुखरितनूपुरचरणे कटिबद्धक्षुद्रघण्टिकावरणे ।
द्वीपिकरजकृतभूषणभूषितहृदये मतिर्मेऽस्तु ॥ 2
करधृतनवनवनीते हितकृतजननीविभीषिकाभीते ।
रतिमुद्वहताच्चेतो गोपीभिर्वश्यतां नीते ॥ 3
बालदशामतिमुग्धे चोरितदुग्धे व्रजाङ्गनाभवनात् ।
तदुपालम्भवचोभयविभ्रमनयने मतिर्मेऽस्तु ॥ 4
व्रजकर्दमलिप्ताङ्गे स्वरूपसुषमाजितानङ्गे ।
कृतनन्दाङ्गणरिङ्गणविविधविहारे मतिर्मेऽस्तु ॥ 5
करवरधृतलघुलकुटे विचित्रमायूरचन्द्रिकामुकुटे ।
नासागतमुक्तामणिजटितविभूषे मतिर्मेऽस्तु ॥ 6
अभिनन्दनकृतनृत्ये विरचितनिजगोपिकाकृत्ये ।
आनन्दितनिजभृत्ये प्रहसनमुदिते मतिर्मेऽस्तु ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कामादपि कमनीये नमनीये ब्रह्मरुद्राङ्क्षै: ।
नि:साधनभजनीये भावतनौ मे मतिर्भूयात् ॥ 8
—*—
हरिदासकृतं
श्रीपङ्क्षााक्षरमन्त्रगर्भस्तोत्रम्
दुष्टतमोऽपि दयारहितोऽपि विधर्मविशेषकृतिप्रथितोऽपि ।
दुर्जनसङ्गरतोऽप्यवरोऽपि कृष्ण तवाऽस्मि न चाऽस्मि परस्य ॥ 1
लोभरतोऽप्यभिमानयुतोऽपि परहितकारणकृत्यकरोऽपि ।
क्रोधपरोऽप्यविवेकहतोऽपि कृष्ण तवाऽस्मि न चाऽस्मि परस्य ॥ 2
काममयोऽपि गताश्रयणोऽपि पराश्रयगाशयचङ्क्षालितोऽपि ।
वैषयिकादरसंवलितोऽपि कृष्ण तवास्मि न चाऽस्मि परस्य ॥ 3
उत्तमधैर्यविभिन्नतरोऽपि निजोदरपोषणहेतुपरोऽपि ।
स्वीकृतमत्सरमोहमदोऽपि कृष्ण तवास्मि न चास्मि परस्य ॥ 4
भक्तिपथादरमात्रकृतोऽपि व्यर्थविरुद्धकृतिप्रसृतोऽपि ।
त्वत्पदसन्मुखतापतितोऽपि कृष्ण तवास्मि न चास्मि परस्य ॥ 5
संसृतिगेहकलत्ररतोऽपि व्यर्थधनार्जनखेदसहोऽपि ।
उन्मदमानससंश्रयणोऽपि कृष्ण तवास्मि न चास्मि परस्य ॥ 6
कृष्णपथेतरधर्मरतोऽपि स्वस्थितविस्मृतिसद्धृदयोऽपि ।
दुर्जनदुर्वचनादरणोऽपि कृष्ण तवास्मि न चास्मि परस्य ॥ 7
वल्लभवंशजनु: सबलोऽपि स्वप्रभुपादसरोजफलोऽपि ।
लौकिकवैदिक धर्मखलोऽपि कृष्ण तवास्मि न चास्मि परस्य ॥ 8
बालकृष्णाष्टकम् 215
पङ्क्षााक्षरमहामन्त्रगर्भितस्तोत्रपाठत: ।
श्रीमदाचार्यदासानां तदीयत्वं भवेद्ध्रुवम् ॥ 9
—*—
श्रीकृष्णदासकृतं
बालकृष्णाष्टकम्
श्रीमन्नन्दयशोदाहृदय“स्थतभावतत्परो भगवान् ।
पुत्रीकृतनिजरूप: स जयति पुरत: कृपालुर्बालकृष्ण: ॥ 1
कथमपि रिङ्गणमकरोदङ्गणगतजानुघर्षणोङ्क्षुक्त: ।
कटितटकि<ङ्कणिजालस्वनश<ङ्कतमानस: सदा ह्यास्ते ॥ 2
विकसितपङ्कजनयन: प्रकटितहर्ष: सदैव धूसराङ्ग: ।
परिगच्छति कटिभङ्गप्रसरीकृतपाणियुग्माभ्याम् ॥ 3
उपलक्षितदधिभाण्ड: स्फुरितब्रह्माण्डविग्रहो भुंक्ते ।
मुष्टीकृतनवनीत: परमपुनीतो मुग्धभावात्मा ॥ 4
नम्रीकृतविधुवदन: प्रकटीकृतचौर्यगोपनायास: ।
स्वाम्बोत्संगविलास: क्षुधित: संप्रति दृश्यते स्तनाथी{ ॥ 5
सिंहनखाकृतिभूषणभूषितहृदय: सुशोभते नित्यम् ।
कुण्डलम“ण्डतगण्ड: साञ्जननयनो निरञ्जन: शेते ॥ 6
कार्यासक्तयशोदागृहकर्मावरोधक: सदास्ते ।
तस्या: स्वान्तनिविष्टप्रणयप्राभाजनो यतोऽयम् ॥ 7
इत्थं व्रजपतितरुणी नमनीयं ब्रह्मरुद्राङ्क्षै: ।
कमनीयं निजसूनुं लालयति स्म प्रत्यहं प्रीत्या ॥ 8
216
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रीमद्वल्लभकृपया विशदीकृतमेतदष्टकं पठेङ्क्ष: ।
तस्य दयानिधिकृष्णे भ<क्त: प्रेमैकलक्षणा शीघ्रम् ॥ 9
—*—
बालमुकुन्दाष्टकम्
करारविन्देन पदारविन्दं मुखारविन्दे विनिवेशयन्तम् ।
वटस्य पत्रस्य पुटे शयानं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥ 1
संहृत्य लोकान्वटपत्रमध्ये शयानमाङ्क्षन्तविहीनरूपम् ।
सर्वेश्वरं सर्वहितावतारं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥ 2
इन्दीवरश्यामलकोमलाङ्गं इन्द्रादिदेवार्चितपादप-म् ।
सन्तानकल्पद्रुममाश्रितानां बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥ 3
लम्बालकं ल“म्बतहारयष्टिं श्रृङ्गारलीला<ङ्कतदन्तपङ्क्तिम् ।
विम्बाधरं चारुविशालनेत्रं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥ 4
शिक्ये निधायाङ्क्ष पयोदधीनि बहिर्गतायां व्रजनायिकायाम् ।
भुक्त्वा यथेष्टं कपटेन सुप्तं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥ 5
कलिन्दजान्त: “स्थतकालियस्य फणाग्ररङ्गे नटनपि्रयं तम् ।
तत्पुच्छहस्तं शरदिन्दुवक्त्रं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥ 6
उलूखले बद्धमुदारशौर्यं उत्तुङ्गयुग्मार्जुनभङ्गलीलम् ।
उत्फुल्लप-ायतचारुनेत्रं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥ 7
आलोक्य मातुर्मुखमादरेण स्तन्यं पिबन्तं सरसीरुहाक्षम् ।
सच्चिन्मयं देवमनन्तरूपं बालं मुकुन्दं मनसा स्मरामि ॥ 8
—*—
बृन्दावनस्तोत्रम् 217
श्रीविश्वनाथचक्रवर्तिविरचितं
बृन्दावनाष्टकम् ।
न योगसिद्धिर्न च माऽस्तु मोक्षो वैकुण्ठलोकेऽपि न पार्षदत्वम् ।
प्रेमापि न स्यादिति चेत्तरां तु ममास्तु बृन्दावन एव वास: ॥ 1
तार्णं जनुर्यत्र विधिर्ययाचे सद्भक्तचूडामणिरुद्धवोपि ।
वीक्ष्यैव माधुर्यधुरां तदस्मिन् ममास्तु बृन्दावन एव वास: ॥ 2
किं ते कृतं हन्त तप:क्षितीति गोप्योऽपि भूमे: स्तुवते स्म कीर्तिम् ।
येनैव कृष्णाङ्घ्रिपदाङ्कितेऽस्मिन् ममास्तु बृन्दावन एव वास: ॥ 3
गोपाङ्गनालम्पटतैव यत्र यस्यां रस: पूर्णतमत्वमाप ।
यतो रसौ वै स इति श्रुतिस्तन्ममास्तु बृन्दावन एव वास: ॥ 4
भण्डीर गोवर्धन रासपीठैस्त्रिसीमके योजनकपङ्क्षाकेन ।
मिते विभुत्वादमितेपि चास्मिन् ममास्तु बृन्दावन एव वास: ॥ 5
यत्राधिपत्यं वृषभानुपुत्र्या येनोदयेत्प्रेमसुखं जनानाम् ।
यस्मिन्ममाशा बलवत्यतोस्मिन् ममास्तु बृन्दावन एव वास: ॥ 6
यस्मिन्महारासविलासलीला न प्राप यां श्रीरपि सा तपोभि: ।
तत्रोल्लसन्मञ्जुनिकुञ्जपुञ्जौ ममास्तु बृन्दावन एव वास: ॥ 7
सदा कुरुन्यङ्कुमुखा विशङ्कं खेलन्ति कूजन्ति पिकालिकीरा: ।
शिखण्डिनो यत्र नटन्ति तस्मिन् ममास्तु बृन्दावन एव वास: ॥ 8
बृन्दावनस्याष्टकमेतदुच्चै: पठन्ति ये निश्चलबुद्धयस्ते ।
बृन्दावनेशाङ्घ्रिसरोजसेवां साक्षाल्लभन्ते जनुषोन्त एव ॥ 9
—*—
218
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
बृन्दावनस्तोत्रम्
बृन्दाटवी सहजवीतसमस्तदोषा
दोषाकरानपि गुणाकरतां नयन्ती ।
पौषाय मे सकलधर्मबहिष्कृतस्य
शोषाय सुस्तरमहाघचयस्य भूयात् ॥ 1
बृन्दाटवी बहुभवीयसुपुण्यपुञ्जा
क्षेत्रातिथिर्भवति यस्य महामहिमन्: ।
तस्येश्वर: सकलकर्म मृषा करोति
ब्रह्मादयस्तमतिभ<क्तयुता नम“न्त ॥ 2
बृन्दावने सकलपावनपावनेऽ“स्मन्
सर्वोत्तमोत्तमचर“स्थरसत्वजातौ ।
श्रीराधिकारमणभ<क्तरसैककोशे
तोषेण नित्यपरमेण कदा वसामि ॥ 3
बृन्दावने “स्थरचराखिलसत्वबृन्दान
न्दांबुधिस्वपनदिव्यमहाप्रभावे ।
भावेन केनचिदिहाऽमृति ये वस“न्त
ते सन्ति सर्वपरवैष्णवलोकभूमिन् ॥ 4
—*—
श्रीशङ्करभगवत्पादप्रणीतं
भगवन्मानसपूजनम्
हृदम्भोजे कृष्ण: सजलजलदश्यामलतनु:
सरोजाक्ष: स्रग्वी मुकुटकटकाङ्क्षाभरणवान् ।
भगवन्मानसपूजनम्
शरद्राकानाथप्रतिमवदन: श्रीमुरलिकां
वहन्ध्येयो गोपीगणपरिवृत: कुङ्कुमचित: ॥ 1
पयोम्भोधेद्वी{पान्मम हृदयमायाहि भगवन्
मणिव्रातभ्राजत्कनकवरपीठं भज हरे ।
सुचि…ौ ते पादौ यदुकुलज नेने“ज्म सुजलै:
गृहाणेदं दूर्वादलजलवदर्घ्यं मुररिपो ॥ 2
त्वमाचामोपेन्द्र त्रिदशसरिदम्भोऽतिशिशिरं
भजस्वेमं पङ्क्षाामृतचितमाप्लावमघहन् ।
ङ्क्षुनङ्क्षा: कालिन्ङ्क्षा अपि कनककुम्भ“स्थतमिदं
जलं तेन स्नानं कुरु कुरु कुरुष्वाचमनकम् ॥ 3
तडिद्वर्णे वस्त्रे भज विजयकान्ताधिहरण
प्रलम्बारिभ्रातर्मुदुलमुपवीतं कुरु गले ।
ललाटे पाटीरं मृगमदयुतं धारय हरे
गृहाणेदं माल्यं शतदलतुलस्यादिरचितम् ॥ 4
दशाङ्गं धूपं सद्वरदचरणाग्रेऽर्पितमये
मुखं दीपेनेन्द्रप्रभवरजसा देव कलये ।
इमौ पाणी वाणीपतिनुत सकर्पूररजसा
विशोध्याग्रे दत्तं सलिलमिदमाचाम नृहरे ॥ 5
सदातृप्तान्नं षड्रसवदखिलव्यञ्जनयुतं
सुवर्णामत्रे गोघृतचषकयुक्ते “स्थतमिदम् ।
यशोदासूनो तत्परमदययाऽशान सखिभि:
प्रसादं वाञ्छद्भि: सह तदनु नीरं पिब विभो ॥ 6
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सचन्द्रं ताम्बूलं मुखरुचिकरं भक्षय हरे
फलं स्वादु प्रीत्या परिमलवदास्वादय चिरम् ।
सपर्यापर्याप्त्यै कनकमणिजातं “स्थतमिदं
प्रदीपैरारार्तिं जलधितनयाश्लिष्ट रचये ॥ 7
विजातीयै: पुष्पैरतिसुरभिभिर्बिल्वतुलसीयु
तैश्चेमं पुष्पाञ्जलिमजित ते मूधिन्{ निदधे ।
तव प्रादक्षिण्यक्रमणमघविध्वंसि रचितं
चतुर्वारं विष्णो जनिपथगतिश्रान्तविदुषा ॥ 8
नमस्कारोऽष्टाङ्ग: सकलदुरितध्वंसनपटु:
कृतं नृत्यं गीतं स्तुतिरपि रमाकान्त त इमम् ।
तव प्रीत्यै भूयादहमपि च दासस्तव विभो
कृतं छिद्रं पूर्णं कुरु कुरु नमस्तेऽस्तु भगवन् ॥ 9
सदा सेव्य: कृष्ण: सजलघननील: करतले
दधानो दध्यन्नं तदनु नवनीतं मुरलिकाम् ।
कदाचित्कान्तानां कुचकलशपत्रालिरचना
समासक्तं स्निग्धै: सह शिशुविहारं विरचयन् ॥ 10
—*—
श्रीशङ्करभगवत्पादविरचितं भजगोविन्दस्तोत्रम्
भज गोविन्दं भज गेविन्दं भज गोविन्दं मूढमते ।
सम्प्राप्ते सन्निहिते काले नहि नहि रक्षति डुकृञ्करणे ॥ 1
मूढ जहीहि धनागमतृष्णां कुरु सद्बुद्धिं मनसि वितृष्णाम् ।
यल्लभसे निजकर्मोपात्तं वित्तं तेन विनोदय चित्तम् ॥ 2
भुजङ्गप्रयाताष्टकम्
नारीस्तनभरनाभीदेशं दृष्ट्वा मा गा मोहावेशम् ।
एतन्मांसवसादिविकारं मनसि विचिन्तय वारं वारम् ॥ 3
नलिनीदलगतजलमतितरलं तद्वज्जीवितमतिशयचपलम् ।
विद्धि व्याध्यभिमानग्रस्तं लोकं शोकहतं च समस्तम् ॥ 4
यावद्वित्तोपार्जनसक्तस्तावन्निजपरिवारो रक्त: ।
पश्चाज्जीवति जर्जरदेहे वार्तां कोपि न पृच्छति गेहे ॥ 5
यावत्पवनो निवसति देहे तावत्पृच्छति कुशलं गेहे ।
गतवति वायौ देहापाये भार्या बिभ्यति तस्मिन् काये ॥ 6
अर्थमनर्थं भावय नित्यं नास्ति तत: सुखलेश: सत्यम् ।
पुत्रादपि धन भाजां भीति: सर्वत्रैषा विहिता रीति: ॥ 7
बालस्तावत्क्रीडासक्तस्तरुणस्तावत्तरुणीसक्त: ।
वृद्धस्तावच्चिन्तासक्त: परे ब्रह्मणि कोपि न सक्त: ॥ 8
का ते कान्ता कस्ते पुत्र: संसारोऽयमतीव विचित्र: ।
कस्य त्वं वा कुत आयात: तत्वं चिन्तय तदिह भ्रात: ॥ 9
सत्सङ्गत्वे नि:सङ्गत्वं नि:सङ्गत्वे निर्मोहत्वम् ।
निर्मोहत्वे निश्चलतत्वं निश्चलतत्वे जीवन्मुक्ति: ॥ 10
वयसि गते क: कामविकार: शुष्के नीरे क: कासार: ।
क्षीणे वित्ते क: परिवार: ज्ञाते तत्वे क: संसार: ॥ 11
मा कुरु धनजनयौवनगर्वं हरति निमेषात् काल: सर्वम् ।
मायामयमिदमखिलं हित्वा ब्रह्मपदं त्वं प्रविश विदित्वा ॥ 12
दिनयामिन्यौ सायं प्रात: शिशिरवसन्तौ पुनरायात: ।
काल: क्रीडति गच्छत्यायुस्तदपि न मुङ्क्षात्याशावायु: ॥ 13
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
द्वादशमञ्जरिकाभिरशेष: कथितो वैयाकरणस्यैष: ।
उपदेशोऽभूद्विङ्क्षानिपुणै: श्रीमच्छङ्कर भगवच्चरणै: ॥ 14
—*—
विट्ठलेश्वरप्रणीतं
भुजङ्गप्रयाताष्टकम् ।
सुधाधामनैजाधराधारवेणुं कराग्रैरुदग्रैरतिव्यग्रशीलै: ।
सदा पूरयंश्चारयन्गोवरूथान्पुर: प्रादुरास्तां ममाभीरवीर: ॥ 1
यशोदायशोदानदक्षांबुजाक्ष प्रतीपप्रमादप्रहाणप्रवीण ।
निजापाङ्गसङ्गोद्भवानङ्गगोपाङ्गनापाङ्गनृत्याङ्गणीभूतदेह ॥ 2
सदाराधिकाराधिकासाधकार्थप्रतापप्रसाद प्रभो कृष्णदेव ।
अनङ्गीकृतानङ्गसेव्यन्तरङ्गप्रविष्टप्रतापाघहृन्मे प्रसीद ॥ 3
रमाकान्त शान्त प्रतीपान्त मेऽन्त: “स्थरीभूतपादाम्बुजस्त्वं भवाशु ।
सदा कृष्ण कृष्णेति नाम त्वदीयं विभो गृह्णतो हे यशोदाकिशोर ॥ 4
स्फुरङ्क्षाङ्गभूमिष्ठमङ्क्षाोपविष्टोच्छलच्छत्रुपक्षे भयं चानिनीषो ।
अलिव्रात जुष्टोत्तमस्रग्धरश्रीमनोम“न्दर त्वं हरे मे प्रसीद ॥ 5
स्मरस्मेर कस्मात्त्वमस्मान्स्वतो न स्मरस्यम्बुजस्मेरनेत्रानुकंपिन् ।
“स्मतोद्भावितानङ्गगोपाङ्गनाङ्गोल्लसत्स्वाङ्गसत्सङ्गलम्भेश पाहि ॥ 6
रमाराम रामामनोहारिवेषोद्धतक्षोणिपालौघपापक्षयेश ।
दरोत्फुल्लपङ्केरुहस्मेरहास प्रपन्नार्तिहृन्नन्दसूनो प्रसीद ॥ 7
कुरङ्गीदृशामङ्गसङ्गेन शश्वन्निजानन्ददानन्दकन्दातिकाल ।
कलिन्दोद्भवोद्भूतपङ्केरुहाक्ष स्वभक्तानुरक्ताक्तपाद प्रसीद ॥ 8
श्रीमधुराष्टकम् 223
भुजङ्गप्रयाताष्टकेनानुयातो भुजङ्गे शयानं हरिं संस्तवीति ।
रतिस्तस्य कृष्णे भवत्याशु नित्या किमन्यै: फलै: फल्गुभि: सेवकस्य ॥
—*—
हरिदासोक्तं
भुजङ्गप्रयाताष्टकम्
सदा गोपिकामण्डले राजमानं लसन्नृत्यबन्धादिलीलानिदानम् ।
गलह्दर्पकन्दर्पशोभाऽभिधानं भजे नन्दसूनुं सदानन्दरूपम् ॥ 1
व्रजस्त्रीजनानन्दसंदोहसक्तं सुधावर्षिवंशीनिनादानुरक्तम् ।
त्रिभङ्गाकृतिस्वीकृतस्वीयभक्तं भजे नन्दसूनुं सदानन्दरूपम् ॥ 2
स्फुरद्रासलीलाविलासातिरम्यं परित्यक्तगेहादिदासैकगम्यम् ।
विमान“स्थताशेषदेवादिनम्यं भजे नन्दसूनुं सदानन्दरूपम् ॥ 3
स्वलीलारसानन्ददुग्धोदमग्नं पि्रयस्वामिनीबाहुकण्ठैकलग्नम् ।
रसात्मैक रूपावबोधं त्रिभङ्गं भजे नन्दसूनुं सदानन्दरूपम् ॥ 4
रसामोदसम्पादकं मन्दहासं कृताभीरनारीविहारैकरासम् ।
प्रकाशीकृतस्वीयनानाविलासं भजे नन्दसूनुं सदानन्दरूपम् ॥ 5
जितानङ्गसर्वांगशोभाभिरामं क्षपापूरितस्वामिनीवृन्दकामम् ।
निजाधीनतावर्तिरामातिवामं भजे नन्दसूनुं सदानन्दरूपम् ॥ 6
स्वसङ्गीकृतानन्तगोपालबालं वृतस्वीयगोपीमनोवृत्तिपालम् ।
कृतानन्दचौर्यादिलीलारसालं भजे नन्दसूनुं सदानन्दरूपम् ॥ 7
धृताद्रीशगोवर्धनाधारहस्तं परित्रातगोगोपगोपीसमस्तम् ।
सुराधीशसर्वादिदेवप्रशस्तं भजे नन्दसूनुं सदानन्दरूपम् ॥ 8
224
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
—*—
श्री वल्लभाचार्यकृतं
श्रीमधुराष्टकम्
अधरं मधुरं वदनं मधुरं नयनं मधुरं हसितं मधुरम् ।
हृदयं मधुरं गमनं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम् ॥ 1
वचनं मधुरं चरितं मधुरं वसनं मधुरं वलितं मधुरम् ।
चलितं मधुरं भ्रमितं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम् ॥ 2
वेणुर्मधुरो रेणुर्मधुर: पाणिर्मधुर: पादौ मधुरौ ।
नृत्यं मधुरं सख्यं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम् ॥ 3
गीतं मधुरं पीतं मधुरं भुक्तं मधुरं सुप्तं मधुरम् ।
रूपं मधुरं तिलकं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम् ॥ 4
करणं मधुरं तरणं मधुरं हरणं मधुरं स्मरणं मधुरम् ।
वमितं मधुरं शमितं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम् ॥ 5
गुञ्जा मधुरा माला मधुरा यमुना मधुरा वीची मधुरा ।
सलिलं मधुरं कमलं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम्॥ 6
गोपी मधुरा लीला मधुरा युक्तं मधुरं भुक्तं मधुरम् ।
इष्टं मधुरं शिष्टं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम्॥ 7
गोपी मधुरा गावो मधुरा यष्टिर्मधुरा सृष्टिर्मधुरा ।
दलितं मधुरं फलितं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम् ॥ 8
—*—
मुकुन्दमाला 225
कुलशेखरकृता
मुकुन्दमाला
वन्दे मुकुन्दमरविन्ददलायताक्षं कुन्देन्दुशङ्खदशनं शिशुगोपवेषम् ।
इन्द्रादिदेवगणव“न्दतपादपीठं वृन्दावनालयमहं वसुदेवसूनुम् ॥ 1
श्रीवल्लभेति वरदेति दयापरेति भ<क्तपि्रयेति भवलुण्ठनकोविदेति ।
नाथेति नागशयनेति जगन्निवासेत्यालापिनं प्रतिदिनं कुरु मां मुकुन्द ॥
जयतु जयतु देवो देवकीनन्दनोऽयं
जयतु जयतु कृष्णो वृ“ष्णवंशप्रदीप: ।
जयतु जयतु मेघश्यामल: कोमलाङ्गो
जयतु जयतु पृथ्वीभारनाशो मुकुन्द: ॥ 3
मुकुन्द मूध्र्ना प्रतिपत्य याचे भवन्तमेकान्तमियन्तमर्थम् ।
अविस्मृतिस्त्वच्चरणारविन्दे भवे भवे मेऽस्तु तव प्रसादात् ॥ 4
श्रीगोविन्दपदाम्भोजमधुनो महदद्भुतम् ।
यत्पायिनो न मुङ्क्षान्ति मुङ्क्षान्ति यदपायिन: ॥ 5
नाहं वन्दे तव चरणयोर्द्वन्द्वमद्वन्द्वहेतो:
कुम्भीपाकं गुरुमपि हरे नारकं नापनेतुम् ।
रम्यारामामृदुतनुलतानन्दने नापि रन्तुं
भावे भावे हृदयभवने भावयेयं भवन्तम् ॥ 6
नास्था धर्मे न वसुनिचये नैव कामोपभोगे
यद्भाव्यं तद्भवतु भगवन् पूर्वकर्मानुरूपम् ।
एतत्प्रार्थ्यं मम बहु मतं जन्मजन्मान्तरेऽपि
त्वत्पादाम्भोरुहयुगगता निश्चला भ<क्तरस्तु ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दिवि वा भुवि वा ममास्तु वासो नरके वा नरकान्तक प्रकामम् ।
अवधीरितशारदारविन्दौ चरणौ ते मरणेऽपि चिन्तयामि ॥ 8
सरसिजनयने सशङ्कचक्रे मुरभिदि मा विरमेह चित्त रन्तुम् ।
सुखतरमपरं न जातु जाने हरिचरणस्मरणामृतेन तुल्यम् ॥ 9
मा भैर्मन्द मनो विचिन्त्य बहुधा यामीश्चिरं यातना:
नैवामी प्रभव“न्त पापरिपव: स्वामी ननु श्रीधर: ।
आलस्यं व्यपनीय भ<क्तसुलभं ध्यायस्व नारायणं
लोकस्य व्यसनापनोदनकरो दासस्य किं न क्षम: ॥ 10
भवजलधिगतानां द्वन्द्ववाताहतानां
सुतदुहितृ कलत्रत्राणभारार्दितानाम् ।
विषमविषयतोये मज्जतामप्लवानां
भवति शरणमेको विष्णुपोतो नराणाम् ॥ 11
रजसि निपतितानां मोहजालावृतानां
जननमरणदोलादुर्गसंसर्गगाणाम् ।
शरणमशरणानामेक एवातुराणां
कुशलपथनियुक्तश्चक्रपाणिर्नराणाम् ॥ 12
अपराधसहस्रसंकुलं पतितं भीमभवार्णवोदरे ।
अगतिं शरणागतं हरे कृपया केवलमात्मसात्कुरु ॥ 13
मा मे स्त्रीत्वं मा च मे स्यात्कुभावो मा मूर्खत्वं मा कुदेशेषु जन्म ।
मिथ्यादृष्टिर्मा च मे स्यात्कदाचिज्जातौ जातौ विष्णुभक्तो भवेयम् ॥ 14
कायेन वाचा मनसे“न्द्रयैश्च बुद्धयात्मना वाऽनुसृत: स्वभावात् ।
करोमि यङ्क्षत्सकलं परस्मै नारायणायैव समर्पयामि ॥ 15
श्री मुकुन्दस्तोत्रम्
यत्कृतं यत्करिष्यामि तत्सर्वं न मया कृतम् ।
त्वया कृतं तु फलभुक् त्वमेव मधुसूदन ॥ 16
भवजलधिमगाधं दुस्तरं निस्तरेयं
कथमहमिति चेतो मा स्म गा: कातरत्वम् ।
सरसिजदृशि देवे तावकी भ<क्तरेका
नरकभिदि निषण्णा तारयिष्यत्यवश्यम् ॥ 17
तृष्णातोये मदनपवनोद्धूतमोहोर्मिमाले
दारावर्ते तनयसहजग्राहसङ्क्षाकुले च ।
संसाराख्ये महति जलधौ मज्जतां नस्त्रिधामन्
पादाम्भोजे वरद भवतो भ<क्तभावं प्रदेहि ॥ 18
पृथ्वी रेणुरणु: पयांसि कणिका: फल्गु: स्फुलिङ्गो लघु:
तेजो नि:श्वसनं मरुत्तनुतरं रन्ध्रं सुसूक्ष्मं नभ: ।
क्षुद्रा रुद्रपितामहप्रभृतय: कीटा: समस्ता: सुरा:
दृष्टा यत्र स तारको विजयते श्रीपादधूलीकण: ॥ 19
आमनयाभ्यसनान्यरण्यरुदितं कृच्छ्रव्रतान्यन्वहं
मेदश्छेदफलानि पूर्तविधय: सर्वं हुतं भस्मनि ।
तीर्थानामवगाहनानि च गजस्नानं विना यत्पद
द्वन्द्वाम्भोरुहसंस्मृतिं विजयते देव: स नारायण: ॥ 20
आनन्द गोविन्द मुकुन्द राम नारायणानन्त निरामयेति ।
वक्तुं समर्थोऽपि न व<क्त कश्चिदहो जनानां व्यसनानि मोक्षे ॥ 21
क्षीरसागरतरङ्गसीकरासारतारकितचारुमूर्तये ।
भोगिभोगशयनीयशायिने माधवाय मधुविद्विषे नम: ॥ 22
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
—*—
श्री मुकुन्दस्तोत्रम्
श्रीधामिन् दुग्धोदधिपुण्डरीके यश्चङ्क्षारीकङ्क्षुतिमातनोति ।
नीलोत्पलश्र्यामलदेहका“न्त: स वोऽस्तु भूत्यै भगवान्मुकुन्द: ॥ 1
वृन्दारका यस्य भव“न्त भृङ्गा: मन्दाकिनी यन्मकरन्दबिन्दु: ।
तवारविन्दाक्ष पदारविन्दं वन्दे चतुर्वर्गचतुष्पदं तत् ॥ 2
जयत्युपेन्द्र: स चकार दूतो बिभित्सया य: क्षणलब्धलक्ष्यया ।
दृशेव कोपारुणया रिपोरुर: स्वयं भयाद्भिन्न मिवा स्रपाटलम् ॥ 3
सकलभुवनबन्धोर्वैरमिन्दो: सरोजै:
अनुचितमिति मत्वा य: स्वपादारविन्दम् ।
घटयितुमिव मायी योजयत्याननेन्दौ
वटदलपुटशायी मङ्गलं व: कृष्टीष्ट ॥ 4
जीयादम्बुधितनयाऽधररसमास्वादयन्मुरारिरयम् ।
अम्बुधिमथनक्लेशं कलया“न्वफलं च सफलं च ॥ 4
—*—
श्रीमाधवेन्द्रपुरीविरचितं
॥ श्रीयुगलाष्टकम् ॥
बृन्दावनविहाराëौ सच्चिदानन्दविग्रहौ ।
मणिमण्डपमध्यस्थौ राधाकृष्णौ नमाम्यहम् ॥ 1
पीतनीलपटौ शान्तौ श्यामगौरकलेबरौ ।
सदा रासतरतौ सत्यौ राधाकृष्णौ नमाम्यहम् ॥ 2
श्रीयुगलकिशोराष्टकम्
भावाविष्टौ सदा रम्यौ रासचातुर्यपण्डितौ ।
मुरलीगानतत्वज्ञौ राधाकृष्णौ नमाम्यहम् ॥ 3
यमुनोपवनावासौ कदम्बवनमन्दिरौ ।
कल्पद्रुमवनाधीशौ राधाकृष्णौ नमाम्यहम् ॥ 4
यमुनास्नान सुभगौ गोवर्धनविलासिनौ ।
दिव्यमन्दारमालाëौ राधाकृष्णौ नमाम्यहम् ॥ 5
मञ्जीररञ्जितपदौ नासाग्रगजमौक्तिकौ ।
मधुरस्मेरसुमुखौ राधाकृष्णौ नमाम्यहम् ॥ 6
अनन्तकोटिब्रह्माण्डे सृष्टिस्थित्यन्तकारिणौ ।
मोहनौ सर्वलोकानां राधाकृष्णौ नमाम्यहम् ॥ 7
परस्परसाविष्टौ परस्परगणपि्रयौ ।
रससागरसम्पन्नौ राधाकृष्णौ नमाम्यहम् ॥ 8
—*—
श्रीमद्रूपगोस्वामिविरचितं
श्रीयुगलकिशोराष्टकम्
नवजलधरविङ्क्षुद्ङ्क्षोतवर्णौ प्रसन्नौ
वदननयनप-ौ चारुचन्द्रावतंसौ ।
अलकतिलकफालौ केशवेशप्रफुल्लौ
भज भज तु मनो रे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥ 1
वसनहरितनीलौ चन्दनालेपनाङ्गौ
मणिमरकतदीप्तौ स्वर्णमालाप्रयुक्तौ ।
230
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कनकवलयहस्तौ रासनाट्यप्रसक्तौ
भज भज तु मनो रे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥ 2
अतिमतिहरवेशौ रङ्गभङ्गीत्रिभङ्गौ
मधुर मृदुलहास्यौ कुण्डलाकीर्णकर्णौ ।
नटवरवररम्यौ नृत्यगीतानुरक्तौ
भज भज तु मनो रे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥ 3
विविधगुणविदग्धौ वन्दनीयौ सुवेशौ
मणिमय मकराङ्क्षै: शोभिताङ्गौ स्फुरन्तौ ।
स्मितनमितकटाक्षौ धर्मकर्मप्रदत्तौ
भज भज तु मनो रे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥ 4
कनकमुकुटचूडौ पुष्पितोद्भूषिताङ्गौ
सकलवननिविष्टौ सुन्दरानन्दपुञ्जौ ।
चरणकमलदिव्यौ देवदेवादिसेव्यौ
भज भज तु मनो रे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥ 5
अतिसुवलितगात्रौ गन्धमाल्यैर्विराजौ
कति कति रमणीनां सेव्यमानौ सुवेशौ ।
मुनिसुरगणभाव्यौ वेदशास्त्रादिविज्ञौ
भज भज तु मनो रे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥ 6
अतिसुमधुरमूर्तौ दुष्टदर्पप्रशान्तौ
सुखरसवरदौ द्वौ सर्वसिद्धिप्रदानौ ।
अतिरसवशमग्नौ गीतवाङ्क्षैर्वितानौ
भज भज तु मनो रे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥ 7
श्रीराधाकृष्णाष्टकम्
अगमनिगमसारौ सृष्टिसंहारकारौ
वयसि नवकिशोरौ नित्यबृन्दावनस्थौ ।
शमनभयविनाशौ पापिनस्तारयन्तौ
भज भज तु मनो रे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥ 8
इदं मनोहरं स्तोत्रं श्रद्धया य: पठेन्नर: ।
राधिकाकृष्णचन्द्रौ च सिद्धिदौ नात्र संशय: ॥ 9
—*—
श्रीराधाकृष्णाष्टकम्
य: श्रीगोवर्धनाद्रिं सकलसुरपतिं त्रस्तगोगोपवृन्दं
स्वीयं संरक्षितुं चेत्यमरसुखकरं मोहयन् सन्दधार ।
तन्मानं खण्डयित्वा विजितरिपुकुलो नीलधाराधराभ:
कृष्णो राधासमेतो विलसतु हृदये सोऽस्मदीये सदैव ॥ 1
यं दृष्ट्वा कंसभूप: स्वकृतततिमहो संस्मरन्म“न्त्रवर्यान्
किं वाऽपूर्वं मयेदं कृतमिति वचनं दु:खित: प्रत्युवाच ।
आज्ञप्तो नारदेन “स्मतयुतवदन: पूरयन्सर्वकामान्
कृष्णो राधासमेतो विलसतु हृदये सोऽस्मदीये सदैव ॥ 2
येन प्रोङ्क्षत्प्रतापा नृपतिकुलभवा: पाण्डवा: कौरवा“ब्धं
तीत्र्वा पारं तदीयं जगदखिलनृणां सुस्तरं चेति जग्मु: ।
तत्पत्नी चीरवृद्धिप्रविदितमहिमा भूतले भूपतीश:
कृष्णो राधासमेतो विलसतु हृदये सोऽस्मदीये सदैव ॥ 3
यस्मै चोद्धृत्य पात्राह्दधियुतनवनीतं करैर्गोपिकाभि:
दत्तं तद्भावपूर्तौ विनिहितहृदय: सत्यमेवं निरोधात् ।
232
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
मुक्तागुञ्जावलीभि: प्रचुरतमरुचि: कुण्डलाक्रान्तगण्ड:
कृष्णो राधासमेतो विलसतु हृदये सोऽस्मदीये सदैव ॥ 4
यस्माद्विश्वाभिरामादिह जननविधौ सर्वनन्दादिगोपा:
संसारार्तैर्विमुक्ता: सकलसुखकरा: सम्पद: प्रापुरेव ।
इत्थं पूर्णेन्दुवक्त्र: कलकमलदृश: स्वीयजन्म स्तुवन्त:
कृष्णो राधासमेतो विलसतु हृदये सोऽस्मदीये सदैव ॥ 5
यस्य श्रीनन्दसूनोव्र{जयुवतिजनाश्चागता भतृ{पुत्रान्
त्यक्त्वा श्रुत्वा समीपे विचकितनयना: सप्रमोदा: स्वगेहे ।
रन्तुं रासादिलीला मनसिजदलिता वेणुनादं च रम्यं
कृष्णो राधासमेतो विलसतु हृदये सोऽस्मदीये सदैव ॥ 6
य“स्मन् दृष्टे समस्ते जगति युवतय: प्राणनाथव्रता या:
ता अप्येवं हि नूनं किमपि च हृदये काम भावं दधत्य: ।
तत्स्नेहा“ब्धं वपुश्चेदविदितधरणौ सूर्यबिम्बस्वरूपा:
कृष्णो राधासमेतो विलसतु हृदये सोऽस्मदीये सदैव ॥ 7
य: स्वीये गोकुलेऽ“स्म“न्वदितनिजकुलोद्भूतबालै: समेता
मातर्येवं चकार प्रसृततमगुणान्बाललीलाविलासान् ।
हत्वा वत्सप्रलम्बद्विविदबकखरान्गोपवृन्दं जुगोप
कृष्णो राधा समेतो विलसतु हृदये सोऽस्मदीये सदैव ॥ 8
कृष्णराधाष्टकं प्रातरुत्थाय प्रपठेन्नर: ।
य एव सर्वदा नूनं स प्रापनोति परां गतिम् ॥ 9
—*—
शिक्षाष्टकम् 233
श्रीराधाकृष्णस्तुति:
नवललितवयस्कौ नव्यलावण्यपुञ्जौ
नवरसचलचित्तौ नूतनप्रेमवृत्तौ ।
नवनिधुवनलीलाकौतुकेनातिलोलौ
स्मरनिभृतनिकुञ्जे राधिकाकृष्ण चन्द्रौ ॥
द्रुतसुकनकसुगौरस्निग्धमेघौघनीलच्छवि<
भरखिलबृन्दारण्यमुद्भासयन्तौ ।
मृदुलनवदुकूले नीलपीते दधानौ
स्मर निभृतनिकुञ्जे राधिकाकृष्णचन्द्रौ ॥
—*—
रु“क्मणीस्तुति:
श्लाघ्याशेषतनुं सुदश{नकर: सर्वाङ्गलीलाजित
त्रैलोक्यां चरणारविन्दललितेनाक्रान्तलोको हरि: ।
बिभ्राणां मुखमिन्दुसुन्दररुचं चन्द्रात्मचक्षुर्दधत्
स्थाने यां स्वतनोरपश्यदधिकां सा रु“क्मणी वोऽवतात् ॥
—*—
वेणुस्तुति:
क्रेङ्कार: स्मरकार्मुकस्य सुरतक्रीडापिकीनां रवो
झङ्कारो रतिमञ्जरीमधुलिहां लीलाचकोरीध्वनि: ।
तन्व्या: कङ्क्षाुलिकापसारणभुजाक्षेपस्खलत्कङ्कणक्वा
ण: प्रेम तनोतु वो नववयोलास्याय वेणुस्वन: ॥
—*—
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रीकृष्णचैतन्यविरचितं
शिक्षाष्टकम्
चेतोदर्पणमार्जनं भवमहादावाग्निनिर्वापणं
श्रेय:कैरवचन्द्रिकावितरणं विङ्क्षावधूजीवनम् ।
आनन्दाम्बुधिवर्धनं प्रतिपदं पूर्णामृतास्वादनं
सर्वात्मस्नपनं परं विजयते श्रीकृष्णसङ्कीर्तनम् ॥ 1
नामनमकारि बहुधा निजसर्वशक्ति:
तत्रार्पिता नियमित: स्मरणे न काल: ।
एतादृशी तव कृपा भगवन् ममापि
दुदै{वमीदृशमिहाजनि नानुराग: ॥ 2
तृणादपि सुनीचेन तरोरपि सहिष्णुना ।
अमानिना मानदेन कीर्तनीय: सदा हरि: ॥ 3
न धनं न जनं न सुन्दरीं कवितां वा जगदीश कामये ।
मम जन्मनि जन्मनीश्वरे भवताद्भक्तिरहैतुकी त्वयि ॥ 4
नयनं गलदश्रुधारया वदनं गङ्क्षदरुद्धया गिरा ।
पुलकैर्निचितं वपु: कदा तव नामग्रहणे भविष्यति ॥ 5
अयि नन्दतनूज किङ्करं पतितं मां विषमे भवाम्बुधौ ।
कृपया तव पादपङ्कजस्थितधूलीसदृशं विचिन्तय ॥ 6
युगायितं निमेषेण चक्षुषा प्रावृषायितम् ।
शून्यायितं जगत्सर्वं गोविन्दविरहेण मे ॥ 7
आश्लिष्य वा पादरतं पिनष्टु मा मदश{नान्मर्महतं करोतु वा ।
यथा तथा वा विदधातु लम्पटो मत्प्राणनाथस्तु स एव नापर: ॥ 8
—*—
बुद्धस्तव: 235
बुद्धस्तव: ।
षट्चक्रे क्रमभावनापरिगतं हृत्प-मध्य“स्थतं
संपश्यच्छिवरूपिणं लयवशादात्मानमध्याश्रित: ।
युष्माकं मधुसूदनो बुधवपुर्धारी स भूयान्मुदे
यस्तिष्ठेत्कमलासने कृतरुचिर्बुद्धैकलिङ्गाकृति: ॥ 1
रेतोरक्तमयान्यमूनि भविनां विण्मूत्रपूर्णोदराण्या
लोक्येव कलेवराणि विगलत्तोयार्द्ररन्ध्राणि य: ।
मायाजालनिय“न्त्रतानि घृणया नोन्मीलयत्यक्षिणी
निव्र्याजप्रणिधाननिश्चलमतिर्बुद्धयै स बुद्धोऽस्तु व: ॥ 2
ध्यानव्याजमुपेत्य चिन्तयसि कामुन्मील्य चक्षु: क्षणं
पश्यानङ्गशरातुरं जनमिमं त्रातापि नो रक्षसि ।
मिथ्याकारुणिकोऽसि निघृ{णतरस्त्वत्त: कुतोऽन्य: पुमान्
शश्वन्मारवधूभिरित्यभिहितो बुद्धो जिन: पातु व: ॥ 3
आबाहूङ्क्षतमण्डलाग्ररुचय: संनद्धवक्ष:स्थला:
सोष्माणो व्रणिनो विपक्षहृदयप्रोन्माथिन:कर्कशा: ।
उत्सृष्टाम्बरदृष्टिविभ्रमभरा यस्य स्मराग्रेसरा
योधा वारवधूस्तनाश्च न दधु: क्षोभं स वोऽव्याज्जिन: ॥ 4
बद्ध्वा प-ासनं यो नयनयुगमिदं न्यस्य नासाग्रदेशे
धृत्वा मूर्तौ च शान्तौ समरसमिलितौ चन्द्रसूर्याख्यवातौ ।
पश्यन्नन्तर्विशुद्धं किमपि च परमं ज्योतिराकारहीनं
सौख्याम्भोधौ निमग्न: स दिशतु भवतां ज्ञानबोधं बुधोऽयम् ॥ 5
कामेनाकृष्य चापं हतपटुपटहं वल्गुभिर्मारवीयै:
भ्रूभङ्गोत्क्षेपजृम्भा“स्मतललितदृशा दिव्यनारीजनेन ।
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सिद्धै: प्रˆोत्तमाङ्गै: पुलकितवपुषा विस्मयाद्वासवेन
ध्यायन्यो योगपीठादचलित इति व: पातु दृष्टो मुनीन्द्र: ॥ 6
किं स्याद्भास्वान्न भानोरमृतघनरसस्य“न्दन: स“न्त पादा:
किं वा राकाशशाङ्को न हितुहिन रुचि: कुत्रचिन्निष्कलङ्क: ।
साक्षाच्चिन्तामणि: किं विपुलफलमणे: सौकुमार्यं कुतस्त्यं
संदेहान्मुग्धधीभि: प्रथममिति मुने: पातु दृष्टं वपुर्व: ॥ 7
—*—
क“ल्कस्तव:
उङ्क्षत्करकरवाल: शकतिमिरध्वंसने महानिपुण: ।
क“ल्कहरिर्व: पायादपायत: कलिनिशान्तोत्थ: ॥ 1
यवनीनयनाम्बुधोरणीभिर्धरिणीनामपनीय तापव<…म् ।
सुकृतद्रुमसेकमाचरन्तं धृतकल्कं प्रणमामि निर्विकल्पम् ॥ 2
प्रेङ्खद्वाजितरङ्गमुन्मदगजग्राहप्रगल्भं भट
व्यावल्गत्स्फुटपुण्डरीकनिलयं डिण्डीरपिण्डावलिम् ।
म्लेच्छानीकमहार्णवं सुविपुलं सङ्ग्रामकल्पावधौ
यश्चौर्वाग्निरिवाभवह्दयतु स व: कल्पानि कल्की हरि: ॥ 3
—*—
सुशान्ताकृतं
क“ल्कस्तोत्रम्
जय हरेऽमराधीशसेवितं तव पदाम्बुजं भूरिभूषणम् ।
कुरु ममाग्रत: साधु सत्कृतं त्यज महामते मोहमात्मन: ॥ 1
तव वपुर्जगद्रूपसंपदा विरचितं सतां मानसे “स्थतम् ।
सुदश{नस्तोत्रम् 237
रतिपतेर्मनोमोहदायकं कुरु विचेष्टितं कामलम्पटम् ॥ 2
तव यशो जगच्छोकनाशनं मृदुकथामृतं प्रीतिदायकम् ।
“स्मतसुधोक्षितं चन्द्रवन्मुखं तव करोत्यलं लोकमङ्गलम् ॥ 3
मम पतिस्त्वयं सर्वदुर्जयो यदि तवापि्रयं कर्मणाऽऽचरेत् ।
जहि तदात्मन: शत्रुमुङ्क्षतं कुरु कृपां न चेदीदृगीश्वर: ॥ 4
महदहंयुतं पङ्क्षामात्रया प्रकृतिजायया निर्मितं वपु: ।
तव निरीक्षणाल्लीलया जग“त्स्थतिलयोदयं ब्रह्मक“ल्पतम् ॥ 5
भूवियन्मरुद्वारितेजसां राशिभि: शरीरेन्द्रियाश्रितै: ।
त्रिगुणया स्वया मायया विभो कुरु कृपां भवत्सेवनार्थिनाम् ॥ 6
तव गुणालयं नाम पावनं कलिमलापहं कीर्तय“न्त ये ।
भवभयक्षयं तापतापिता मुहुरहो जना: संसर“न्त नो ॥ 7
तव जनु: सतां मानवर्धनं जिनकुलक्षयं देवपालकम् ।
कृतयुगार्पकं धर्मपूरकं कलिकुलान्तकं शं तनोतु मे ॥ 8
मम गृहं पतिपुत्रनप्तृकं गजरथैध्र्वजैश्चामरैर्धनै: ।
मणिवरासनं सत्कृतिं विना तव पदाब्जयो: शोभय“न्त किम्॥9
तव जगद्वपु: सुन्दर“स्मतं मुखमनि“न्दतं सुन्दरारवम् ।
यदि न मे पि्रयं वल्गुचेष्टितं परिकरोत्यहो मृत्युर“स्त्वह ॥ 10
हयचर भयहर कर हरशरण खरतरवरशर दशबलदमन ।
जय हतपरभर भववरनाशन शशधरशतसमरसभरमदन ॥ 11
(क“ल्कपुराणे)
—*—
238
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अम्बरीषकृतम्
सुदश{नस्तोत्रम्
त्वमग्निर्भगवान्सूर्यस्त्वं सोमो ज्योतिषां पति: ।
त्वमापस्त्वं क्षितिव्र्योम वायुर्मात्रे“न्द्रयाणि च ॥ 1
सुदश{न नमस्तुभ्यं सहस्राराच्युतपि्रय ।
सर्वास्त्रघाति“न्वप्राय स्व“स्त भूया इडस्पते ॥ 2
त्वं धर्मस्त्वमृतं सत्यं त्वं यज्ञोऽखिलयज्ञभुक् ।
त्वं लोकपाल: सर्वात्मा त्वं तेज: पौरुषं परम् ॥ 3
नम: सुनाभाखिलधर्मसेतवे ह्यधर्मशीलासुरधूमकेतवे ।
त्रैलोक्यगोपाय विशुद्धवर्चसे मनोजवायाद्भुतकर्मणे गृणे ॥ 4
त्वत्तेजसा धर्ममयेन संहृतं तम: प्रकाशश्च धृतो महात्मनाम्।
दुरत्ययस्ते महिमा गिरां पते त्वद्रूपमेतत्सदसत्परावरम् ॥ 5
यदा विसृष्टस्त्वमनञ्जनेन वै बलं प्रविष्टोऽजित दैत्यदानवम् ।
बाहूदरोर्वङ्घ्रिशिरोधराणि वृक्णन्नजस्रं प्रधने विराजसे ॥ 6
स त्वं जगत्त्राणखलप्रहाणये निरूपित: सर्वसहो गदाभृता ।
विप्रस्य चास्मत्कुलदैवहेतवे विधेहि भद्रं तदनुग्रहो हि न: ॥ 7
यङ्क्ष“स्त दत्तमिष्टं वा स्वधर्मो वा स्वनुष्ठित: ।
कुलं नो विप्रदैवं चेद्द्विजो भवतु विज्वर: ॥ 8
यदि नो भगवान्प्रीत एक: सर्वगुणाश्रय: ।
सर्वभूतात्मभावेन द्विजो भवतु विज्वर: ॥ 9
—*—
सुदश{नाष्टकम् 239
वेदान्तदेशिक कृतम्
सुदश{नाष्टकम्
प्रतिभट श्रेणि भीषण वरगुणस्तोमभूषण
जनि भयस्थान तारण जगदवस्थानकारण ।
निखिल दुष्कर्म कश{न निगम सद्धर्म दश{न
जय जय श्री सुदश{न जय जय श्री सुदश{न ॥ 1
शुभ जगद्रूप मण्डन सुर गण त्रास खण्डन
शतमख ब्रह्म व“न्दत शतपथ ब्रह्मन“न्दत ।
प्रथित विद्वत्सपक्षित भजदहिर्बुध्öय लक्षित
जय जय श्री सुदश{न जय जय श्री सुदश{न ॥ 2
स्फुट तटिज्जाल पिञ्जर पृथु-तर ज्वाल पञ्जर
परिगतप्रत्न विग्रह परिमित प्रज्ञ दुग्र{ह
प्रहरण ग्राम म“ण्डत परिजनत्राण प“ण्डत
जय जय श्री सुदश{न जय जय श्री सुदश{न ॥ 3
निज पद प्रीत सङ्क्षण निरुपधिस्फीतषड्गुण
निगमनिव्र्यूढवैभव निजपरव्यूहवैभव ।
हरि हय द्वेषि दारण हर पुर प्लोषकारण
जय जय श्री सुदश{न जय जय श्री सुदश{न ॥ 4
दनुजविस्तारकर्तन जनितमिस्राविकर्तन
दनुजविङ्क्षानिकर्तन भजदविङ्क्षा निवर्तन ।
अमर दृष्ट स्व विक्रम समर जुष्ट भ्रम्िा क्रम
जय जय श्री सुदश{न जय जय श्री सुदश{न ॥ 5
240
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
प्रतिमुखालीढबन्धुर
विकट माया बहिष्कृत
पृथु महायन्त्र त“न्त्रत
जय जय श्री सुदश{न
महित संपत्सदक्षर
षडर चक्रप्रतिष्ठित
विविध सङ्कल्प कल्पक
जय जय श्री सुदश{न
भुवन नेतस्त्रयीमय
निवरधि स्वादु चिन्मय
अमित विश्व कि्रयामय
जय जय श्री सुदश{न
पृथुमहाहेतिदन्तुर
विविध माला परिष्कृत ।
दृढदया तन्त्र य“न्त्रत
जय जय श्री सुदश{न ॥ 6
विहितसंपत्षडक्षर
सकल तत्त्व प्रतिष्ठित ।
विबुधसङ्कल्पकल्पक
जय जय श्री सुदश{न ॥ 7
सवन तेजस्त्रयीमय
निखिल शक्ते जगन्मय ।
शमितविष्वग्भयामय
जय जय श्री सुदश{न ॥ 8
द्विचतुष्कमिदं प्रभूतसारं पठतां वेङ्कटनायक प्रणीतम् ।
विषमेऽपि मनोरथ: प्रधावन् न विहन्येत रथाङ्गधुर्यगुप्त: ॥ 9
—*—
सुदश{नषट्कम्
सहस्रादित्यसङ्काशं सहस्रवदनं परम् ।
सहस्रदोस्सहस्रारं प्रपङ्क्षेऽहं सुदश{नम् ॥ 1
रण“त्क<ङ्कणि जालेन राक्षसघन्ं महाद्भुतम् ।
व्याप्तकेशं विरूपाक्षं प्रपङ्क्षेऽहं सुदश{नम् ॥ 2
प्राकारसहितं मन्त्रं वदन्तं शत्रुनिग्रहम् ।
भूषणैर्भूषितकरं प्रपङ्क्षेऽहं सुदश{नम् ॥ 3
सुदश{नस्तोत्रम् 241
पुष्करस्थमनिदे{श्यं महामन्त्रेण संयुतम् ।
शिवं प्रसन्नवदनं प्रपङ्क्षेऽहं सुदश{नम्॥ 4
हुङ्कारभैरवं भीमं प्रपन्नार्तिहरं पि्रयम् ।
सर्वपापप्रशमनं प्रपङ्क्षेऽहं सुदश{नम् ॥ 5
अनन्तहारकेयूरमुकुटादिविभूषितम् ।
सर्वपापप्रशमनं प्रपङ्क्षेऽहं सुदश{नम् ॥ 6
एतेष्षड्भिस्तुतो देवो भगवांच्छ्रीसुदश{न: ।
रक्षां करोति सर्वत्र सर्वत्र विजयी भवेत् ॥ 7
—*—
सूर्यकृतं
सुदश{नस्तोत्रम्
(भविष्योत्तरपुराणे कुम्भघोण माहात्म्यत:)
सुदश{न महाज्वाल प्रसीद जगत: पते ।
तेजोराशे प्रसीद त्वं कोटिसूर्यामितप्रभ ॥ 1
अज्ञानतिमिरध्वंसिन् प्रसीद परमाद्भुत ।
सुदश{न नमस्तेऽस्तु देवानां त्वं सुदश{न: ॥ 2
असुराणां सुदुर्दश{ पिशाचानां भयङ्कर ।
भञ्जकाय नमस्तेऽस्तु सर्वेषामपि तेजसाम् ॥ 3
शान्तानामपि शान्ताय घोराय च दुरात्मनाम् ।
चक्राय चक्ररूपाय परचक्राय मायिने ॥ 4
हेतये हेतिरूपाय हेतीनां पतये नम: ।
कालाय कालरूपाय कालचक्राय ते नम: ॥ 5
242
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
उग्राय चोग्ररूपाय क्रुद्धोल्काय नमो नम: ।
सहस्राराय शूराय सहस्राक्षाय ते नम: ॥ 6
सहस्राक्षादिपूज्याय सहस्रािरसे नम: ।
ज्योतिर्मण्डलरूपाय जग“त्त्रतयधारिणे ॥ 7
त्रिणेत्राय त्रयीधामने नमस्तेऽस्तु त्रिरूपिणे ।
त्वं यज्ञस्त्वं वषट्कार: त्वं ब्रह्मा त्वं प्रजापति: ॥ 8
त्वमेव व<…स्त्वं सूर्य: त्वं वायुस्त्वं विशांपति: ।
आदिमध्यान्तशून्याय नाभिचक्राय नम: ॥ 9
ज्ञानविज्ञानरूपाय ध्यानध्येयस्वरूपिणे ।
चिदानन्दस्वरूपाय प्रकृते: पृथगात्मने ॥ 10
चराचराणां भूतानां सृष्टि“स्थत्यन्तकारिणे ।
सर्वेषामेव भूतानां त्वमेव परमा गति: ॥ 11
त्वयैव सर्वं देवेश भासते सकलं जगत् ।
त्वदीयेन प्रसादेन भास्करोऽ“स्म सुदश{न ॥ 12
त्वत्तेजसां प्रभावेन मम तेजो हतं प्रभो ।
भूय: संहर तेजस्त्वं अविषह्यं सुरासुरै: ॥ 13
त्वत्प्रसाददहं भूयो भविष्यामि प्रभा“न्वत: ।
क्षमस्व ते नमस्तेऽस्तु अपराधं कृतं मया ॥ 14
भक्तवत्सल सर्वेश प्रणमामि पुन: पुन: ।
इति स्तुतो भानुमता सुदश{नो हतप्रभेणाद्भुत धामवैभव: ।
शशाम धामनऽतिशयेन धामनं सहस्रभानौ कृपया प्रसन्न: ॥ 15
—*—
श्रीहयग्रीवस्तोत्रम्
वेदान्तदेश्िाककृतम्
श्रीहयग्रीवस्तोत्रम्
ज्ञानानन्दमयं देवं निर्मलस्फटिकाकृतिम् ।
आधारं सर्वविङ्क्षानां हयग्रीवमुपास्महे ॥ 1
स्वत:सिद्धं शुद्धस्फटिक मणिभूभृत्प्रतिभटं
सुधासध्रीचीभिङ्क्षु{तिभिरवदातत्रिभुवनम् ।
अनन्तैस्त्रय्यन्तैरनुविहित हेषाहलहलं
हताशेषावङ्क्षं हयवदनमीडीमहि मह: ॥ 2
समाहार: सामनं प्रतिपदमृचां धाम यजुषां
लय: प्रत्यूहानां लहरिविततिर्बोधजलधे: ।
कथा दर्पक्षुभ्यत्कथक कुल कोलाहलभवं
हरत्वन्तध्र्वान्तं हयवदन हेषा हलहल: ॥ 3
प्राची सन्ध्या काचिदन्तर्निशाया: प्रज्ञादृष्टेरञ्जन श्रीरपूर्वा ।
वक्त्री वेदान् भातु मे वाजिवक्त्रा वागीशाख्या वासुदेवस्य मूर्ति: ॥ 4
विशुद्ध विज्ञानघन स्वरूपं विज्ञान विश्राणन बद्धदीक्षम् ।
दयानिधिं देहभृतां शरण्यं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 5
अपौरुषेयैरपि वाक्प्रपङ्क्षाै: अङ्क्षापि ते भूतिमदृष्टपाराम् ।
स्तुवन्नहं मुग्ध इति त्वयैव कारुण्यतो नाथ ! कटाक्षणीय: ॥ 6
दाक्षिण्यरम्या गिरिशस्य मूर्ति: देवी सरोजासनधर्मपत्नी ।
व्यासादयोऽपि व्यपदेश्यवाच: स्फुर“न्त सर्वे तव श<क्तलेशै: ॥ 7
मन्दोऽभविष्यन्नियतं विरङ्क्षिाो वाचां निधे ! वङ्क्षिातभागधेय: ।
दैत्यापनीतान् दययैव भूयोऽप्यध्यापयिष्यो निगमान् न चेत् त्वम् ॥8
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वितर्कडोलां व्यवधूय सत्त्वे बृहस्पतिं वर्तयसे यतस्त्वम् ।
तेनैव देव ! त्रिदशेश्वराणाम् अस्पृष्टडोलायितमाधिराज्यम् ॥ 9
अग्नौ समिद्धार्चिषि सप्ततन्तो: आत“स्थवान् मन्त्रमयं शरीरम् ।
अखण्डसारैर्हविषां प्रदानै: आप्यायनं व्योमसदां विधत्से ॥ 10
यन्मूलमीदृक् प्रतिभाति तत्त्वं या मूलमामनय महाद्रुमाणाम् ।
तत्त्वेन जान“न्त विशुद्ध सत्त्वा: त्वामक्षरामक्षरमातृकां ते ॥ 11
अव्याकृताद् व्याकृतवानसि त्वं नामानि रूपाणि च यानि पूर्वम् ।
शंस“न्त तेषां चरमां प्रतिष्ठां वागीश्वर ! त्वां त्वदुपज्ञवाच: ॥ 12
मुग्धेन्दु निष्यन्द विलोभनीयां मूर्तिं तवानन्दसुधाप्रसूतिम् ।
विपश्चितश्चेतसि भावयन्ते वेलामुदारामिव दुग्धसिन्धो: ॥ 13
मनोगतं पश्यति य: सदा त्वां मनीषिणां मानस राजहंसम् ।
स्वयं पुरोभाव विवादभाज: किं कुर्वते तस्य गिरो यथार्हम् ॥ 14
अपि क्षणार्धं कलय“न्त ये त्वां आप्लावयन्तं विशदैर्मयूखै: ।
वाचां प्रवाहैरनिवारितैस्ते मन्दाकिनीं मन्दयितुं क्षमन्ते ॥ 15
स्वामिन् ! भवद्धयान सुधाभिषेकात् वह“न्त धन्या: पुलकानुबन्धम् ।
अलक्षिते क्वापि निरूढमूलं अङ्गे“ष्ववानन्दथुं अङ्कुरन्तम् ॥ 16
स्वामिन् ! प्रतीचा हृदयेन धन्या: त्वद्धयान चन्द्रोदय वर्धमानम् ।
अमान्तमानन्द पयोधिमन्त: पयोभिरक्ष्णां परिवाहय“न्त ॥ 17
स्वैरानुभावास्त्वदधीन भावा: समृद्धवीर्यास्त्वदनुग्रहेण ।
विपश्चितो नाथ ! तर“न्त मायां वैहारिकीं मोहन पिञ्छिकां ते ॥ 18
प्राङ्निर्मितानां तपसां विपाका: प्रत्यग्रनि:श्रेयस संपदो मे ।
समेधिषीरंस्तव पादप-े सङ्कल्प चिन्तामणय: प्रणामा: ॥ 19
श्रीहयग्रीवस्तोत्रम्
विलुप्त मूर्धन्य लिपि क्रमाणां सुरेन्द्र चूडापद लालितानाम् ।
त्वदङ्घ्रि राजीव रज:कणानां भूयान् प्रसादो मय्िा नाथ ! भूयात् ॥ 20
परिस्फुरन्नूपुरचित्रभानु प्रकाश निर्धूत तमोनुषङ्गाम् ।
पदद्वयीं ते परिचिन्महेऽन्त: प्रबोध राजीव विभात सन्ध्याम् ॥ 21
त्व“त्कङ्करालङ्करणोचितानां त्वयैव कल्पान्तर पालितानाम् ।
मञ्जुप्रणादं मणिनूपुरं ते मञ्जूषिकां वेदगिरां प्रतीम: ॥ 22
सङ्क्षिान्तयामि प्रतिभादशास्थान् सन्धुक्षयन्तं समयप्रदीपान् ।
विज्ञान कल्पद्रुम पल्लवाभं व्याख्यानमुद्रामधुरं करं ते ॥ 23
चित्ते करोमि स्फुरिताक्षमालं सव्येतरं नाथ ! करं त्वदीयम् ।
ज्ञानामृतोदङ्क्षान लम्पटानां लीलाघटीयन्त्रमिवाश्रितानाम् ॥ 24
प्रबोध सिन्धोररुणै: प्रकाशै: प्रवाल सङ्क्षातमिवोद्वहन्तम् ।
विभावये देव ! सपुस्तकं ते वामं करं दक्षिणमाश्रितानाम् ॥ 25
तमांसि भित्त्वा विशदैर्मयूखै: संप्रीणयन्ते विदुषश्चकोरान् ।
निशामये त्वां नवपुण्डरीके शरद्घने चन्द्रमिव स्फुरन्तम् ॥ 26
दिशन्तु मे देव ! सदा त्वदीया: दयातरङ्गानुचरा: कटाक्षा: ।
श्रोत्रेेषु पुंसाममृतं क्षरन्तीं सरस्वतीं संश्रित कामधेनुम् ॥ 27
विशेषवित्पारिषदेषु नाथ ! विदग्ध गोष्ठी समराङ्गणेषु ।
जिगीषतो मे कवितार्किकेन्द्रान् जिˆाग्र सिंहासनमभ्युपेया: ॥ 28
त्वां चिन्तयंस्त्वन्मयतां प्रपन्न: त्वामुद्गृणन् शब्दमयेन धामन ।
स्वामिन् ! समाजेषु समेधिषीय स्वच्छन्द वादाहव बद्धशूर: ॥ 29
नानाविधानामगति: कलानां न चापि तीर्थेषु कृतावतार: ।
ध्रुवं तवानाथपरिग्रहाया: नवं नवं पात्रमहं दयाया: ॥ 30
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अकम्पनीयान्यपनीतिभेदै: अलङ्कृषीरन् हृदयं मदीयम् ।
शङ्काकलङ्कापगमोज्ज्वलानि तत्त्वानि सम्यङ्क्षिा तव प्रसादात् ॥ 31
व्याख्यामुद्रां करसरसिजै: पुस्तकं शङ्खचक्रे
बिभ्रद्भिन्न स्फटिकरुचिरे पुण्डरीके निषण्ण: ।
अम्लानश्रीरमृतविशदैरंशुभि: प्लावयन् माम्
आविर्भूयादनघ महिमा मानसे वागधीश: ॥ 32
वागर्थ सिद्धिहेतो: पठत हयग्रीव संस्तुतिं भक्त्या ।
कवितार्किककेसरिणा वेङ्कटनाथेन विरचितामेताम् ॥ 33
—*—
श्री हयग्रीवाभिगमनम्
अनिरुद्धतनोर्जातमात्मभूक्लेशनाशनम् ।
अभिगच्छामि लक्ष्मीशं हयग्रीववपुर्धरम् ॥ 1
सूर्योऽधुना सरसिजानि विकास्य सर्वान्
उत्थापयन् निजकरै“स्तमिरं निरस्य ।
प्रत्युङ्क्षतो धृतनवासनपुण्डीक:
श्रीवाजिवक्त्र भगवंस्तव सुप्रभातम् ॥ 2
वेधा: पुरस्तदनु तन्महिषी गिरीशो
वाचस्पति: कविबुधौ च कलानिधिश्च ।
देवर्षयश्च मिलिता गुरव: परे च
श्री वाजिवक्त्र भगवंस्तव सुप्रभातम् ॥ 3
अन्वेषणाय मधुकैटभयो: समुद्रे
वेदाहृतेश्च कृत आदृतसंप्रचारौ ।
श्री हयग्रीवाभिगमनम्
ब्रह्मादिभक्तजनशीर्षपरि“ष्क्रयाहौ{
श्रीवाजिवक्त्रचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 4
श्रीमन् लक्ष्मीहयमुख विभो स्वीकुरुष्वार्चनं मे
श्रीमत् तेऽहं चरणकमलं संश्रयन् साधु याचे ।
इन्दुस्यन्दाधिकशुभसुधासाररूपं त्वदीयं
रूपं चित्ते लसतु महितं सुन्दरं से“न्दरं मे ॥ 5
दत्त्वा वेदं द्रुतमथ मधुं कैटभङ्क्षाास्य चोरौ
हत्वा यस्त्वं निखिलभुवनस्रष्टृरक्षामतानी: ।
श्रीमन् लक्ष्मीहयमुख विधेह्यद्भुतं तत्त्वबोधं
क्षोभे प्राप्तेऽपि च बहुविधे प्रच्युतिर्यस्य न स्यात् ॥ 6
यं त्वं लक्ष्मीहयमुख पुरा स्वर्गिणां कामकामै:
आराध्यत्वं फलमपि दिशन् वेदतत्त्वार्थमन्यम् ।
तेभ्योऽवोच: सकलवचसामुत्तमेऽर्थे पुमर्थे
सर्वान्तस्स्थे त्वयि भवतु मे पारमैकान्त्यनिष्ठा ॥ 7
नानाबाह्ये“न्द्रयपरवशं वानरप्रायमेतत्
चित्तं ध्यानं कथमिह ततो वाजिवक्त्र प्रसन्न: ।
स्वच्छ-स्वादु-प्रगुण-सुभग-व्योमगङ्गाप्रवाह
स्फीतोत्कर्षं हयमुख वच: संतनु श्रेष्ठतीर्थम् ॥8
वैराग्यद्धौ{ विहितमनसां नैव देवान्तरार्चा
मा भूदेषा क्वचिदनुमते सत्समृद्धयादिकेऽपि ।
त्वय्यभ्यर्थ्यं भवति यदिदं श्रीहयग्रीव त“स्मन्
निष्ठाभङ्गक्षपणनिपुणस्त्वं हिते चोदयेर्माम् ॥ 9
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सत्यं सत्यप्रभृति सुहितं पुष्पमाध्या“त्मकं यत्
तेनैवार्चा तव हयमुख श्रीपते पूर्णतृप्त्यै ।
यावद् रक्ष्यं भवति गृहिणो देहवद् दारपुत्रा
ङ्क्षेतत्त्यागे त्वघमिति धिया, तत्र युक्ते नियुंक्ष्व ॥ 10
कैङ्कर्यं यत् तुरगवदन त्वत्त्वदीयप्रसत्त्यै
भक्तेर्ज्ञानस्य च दृढभुवस्तत्परीवाहभूतम् ।
ज्ञानं तन्मे वितनु कृपया दुष्कृतान्ता: कृतान्तप्री
त्यै जाता भुवि बहुतता: येन निर्मूलिता: स्यु: ॥ 11
त्वत्सारूप्यं सितहयमुख त्वत्स्नुषा प्राप्य पत्यु<
र्जˆावासा जयति चतुरास्यश्च स त्वत्कृपात: ।
पौत्र: शम्भुर्गिरिवरपतिर्दक्षिणामूर्तिरेवं
सर्वज्ञोऽभून्मयि च निखिलो बन्धुरेवं प्रसीद ॥ 12
मधुसूदनवीक्षणावदाता इति त“स्मन् महिते निवेदयन्त: ।
शुभधीगुणशील वा“ग्वलासा: सुखिन: स्यु: स्वकरस्थपूरुषार्था: ॥ 13
—*—
श्री लक्ष्मीहयवदन प्रपत्ति:
विशुद्धविज्ञानघनस्वरूपं विज्ञान विश्राणन बद्धदीक्षम् ।
दयानिधिं देहभृतां शरण्यं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 1
ब्रह्माणमादौ व्यदधादमुष्मै वेदाश्च य: स्म प्रहिणोति नित्यान् ।
स्वगोचरज्ञान विधायिनं तं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 2
उङ्क्षीथतारस्वरपूर्वमन्त: प्रविश्य पातालतलादहाषी{त् ।
आमनयमाकण्ठहयो य एतं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 3
श्री लक्ष्मीहयग्रीवमङ्गलम्
प्रदाय पुत्राय पुन: श्रुतीर्यो जघान दैत्यौ नियता“ब्धवासम् ।
हव्येश्च कव्यैश्च तमच्र्यमानं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 4
यन्नाभि नालीकदलस्थनीरविन्दू“त्थतौ तौ मधुकैटभाख्यौ ।
वेदापहाराय तमो रजस्तं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 5
काम्याच्र्यतां प्राप्य वरं सुरेषु गतेषु यज्ञाग्रहरोऽर्थितो य: ।
अदश{यत् काय हयं वपुस्तं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 6
यो जायमानं पुरुषं प्रपश्यन् मोक्षार्थचिन्तापरमातनोति ।
विङ्क्षाधिदेवं मधुसूदनं तं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 7
आदित्यबिम्बेऽश्ववपुर्दधत् सन् अयातयामान् निगमान् अदिक्षत् ।
यो याज्ञवल्क्याय दयानिधिं तं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 8
विज्ञानदानप्रथिता जगत्यां व्यासादयो वागपि दक्षिणा सा ।
यद्वीक्षणांशाऽऽहितवैभवांस्तं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 9
मत्स्यादिरूपाणि यथा तथैव नानाविधाचार्यवपूंषि गृह्णन् ।
वेदान्तविङ्क्षा: प्रचिनोति यस्तं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 10
श्रेष्ठ: कृतज्ञ: सुलभोऽ“न्वतानां शान्त: सुबुद्धि: प्रथितो हि वाजी ।
तदाननाविष्कृत सङ्क्षुणौघं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 11
हस्तैर्दघानं दरचक्रकोशव्याख्यानमुद्रा: सितप-पीठम् ।
विङ्क्षाख्यलक्ष्म्यङ्क्षिातवामभागं देवं हयग्रीवमहं प्रपङ्क्षे ॥ 12
—*—
श्री लक्ष्मीहयग्रीवमङ्गलम्
अशेषवेदरूपाय यथार्थज्ञानदायिने ।
विङ्क्षालक्ष्मीसमेताय वाजिवक्त्राय मङ्गलम् ॥ 1
250
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
पालने ज्ञानदाने च प्रवणात् अनिरुद्धत: ।
आविर्भूताय वेधोऽर्थमश्वग्रीवाय मङ्गलम् ॥ 2
स्वनाभिप-जायादौ स्वोपदिष्टा: श्रुती: समा: ।
“स्थरं पुनरदात् योऽस्मै तुरङ्गास्याय मङ्गलम् ॥ 3
मध्वाभान्मधुम“ब्बन्दो: कैटभं कठिनादपि ।
कृत्वाऽरी शिक्षिताजाय गन्धर्वास्याय मङ्गलम् ॥ 4
पादव्यवस्था यत्रार्थवशेनैव मृगात्मने ।
यजुषे यज्ञरूपाय हयग्रीवाय मङ्गलम् ॥ 5
यदुङ्क्षीथस्वरत्रस्तौ दैत्यौ वेदापहारिणौ ।
प्रणवोङ्क्षीथरूपाय पुण्यह्रेषाय मङ्गलम् ॥ 6
वामपुस्तकहस्तस्वभुजाऽऽश्लिष्टरमात्मने ।
व्याख्यामुद्रान्यहस्ताय वाजिवक्त्राय मङ्गलम् ॥ 7
शरद्धनस्थचन्द्राय पुण्डरीकस्थमूर्तये ।
शङ्खचक्रधरायास्तु सैन्धवास्याय मङ्गलम् ॥ 8
ज्ञानामृतघटीयन्त्र साक्षचिन्मुद्रपाणये ।
मुमुक्षाहेतुवीक्षाय मधुहन्त्रेऽस्तु मङ्गलम् ॥ 9
यस्याक्षरसमामनयो ह्यकारादिर्हलन्त्यवाक् ।
मध्ये हयवरश्लिष्टो हयास्यस्यास्य मङ्गलम् ॥ 10
अश्विदध्यङ्याज्ञवल्क्य कश्यपादिश्रिताङ्घ्रये ।
वैष्णवक्रतुनेेष्टाय वाजिवक्त्राय मङ्गलम् ॥ 11
रजोमूर्तेर्वधूं वाणीं कुर्वते सत्त्वहेतवे ।
तमोमूर्तिङ्क्षा सर्वज्ञं तुरगास्याय मङ्गलम् ॥ 12
श्री हर्यष्टकम् 251
रामदेशितमार्गेण पाङ्क्षाालेनार्चिताङ्घ्रये ।
व्यासादिजप्यमन्त्राय वाजिकण्ठाय मङ्गलम् ॥ 13
सर्वसूक्ष्मार्थविज्ञानं साधुव्याहारधोरणी ।
यन्मन्त्रजपतस्तस्मै हयग्रीवाय मङ्गलम् ॥ 14
दशावतारा यस्य स्यु: पाश्चात्या: वेधसां गुरो: ।
हव्यकव्यभुजे तस्मै हयग्रीवाय मङ्गलम् ॥ 15
श्रवणोदग्रकर्णाय श्रवणर्क्षोद्भवाय च ।
श्रवणग्राह्यवाग्दात्रे श्रीहयास्याय मङ्गलम् ॥ 16
यत्कटाक्षकलालेशकलनात् सकला: कला: ।
स्वयमाविर्भवन्त्यस्मै शीर्षण्यश्वाय मङ्गलम् ॥ 17
धर्माविरुद्धयोरर्थकामयोरमृतस्य च ।
हेतुं वाचं ददानाय हयग्रीवाय मङ्गलम् ॥ 18
सर्वविङ्क्षाप्रतिष्ठानब्रह्मविङ्क्षाप्रदायिने ।
वागीश्वरेश्वरायास्तु वाजिवक्त्राय मङ्गलम् ॥ 19
ज्ञानाय ज्ञानरूपाय ज्ञानिने ज्ञानदायिने ।
सर्वोत्तमाय श्रीशाय हयग्रीवाय मङ्गलम् ॥ 20
य इदं श्रीहयग्रीवमङ्गलं नियतं पठेत् ।
विङ्क्षावाग्धनवंशायुर्वृद्धिसौख्यानि सोऽश्नुते ॥ 21
—*—
252
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
प्रह्लादकृतम्
श्री हर्यष्टकम्
हरिर्हरति पापानि दुष्टचित्तैरपि स्मृत: ।
अनिच्छयाऽपि संस्पृष्टो दहत्येव हि पावक: ॥ 1
स गङ्गा स गया सेतु: स काशी स च पुष्करम् ।
जिˆाग्रे वर्तते यस्य हरिरित्यक्षर द्वयम् ॥ 2
वाराणस्यां कुरुक्षेत्रे नैमिशारण्य एव च ।
यत्कृतं तेन येनोक्तं हरिरित्यक्षर द्वयम् ॥ 3
पृथिव्यां यानि तीर्थानि पुण्यान्यायतनानि च ।
तानि सर्वाण्यशेषाणि हरिरित्यक्षर द्वयम् ॥ 4
गवां कोटिसहस्राणि हेमकन्यासहस्रकम् ।
दत्तं स्यात्तेन येनोक्तं हरिरित्यक्षर द्वयम् ॥ 5
ऋग्वेदोऽथ यजुर्वेद: सामवेदोऽप्यथर्वण: ।
अधीतस्तेन येनोक्तं हरिरित्यक्षर द्वयम् ॥ 6
्रअश्वमेधैर्महायज्ञै: नरमेधैस्तथैव च ।
इष्टं स्यात्तेन येनोक्तं हरिरित्यक्षर द्वयम् ॥ 7
प्राण प्रयाण पाथेयं संसार व्याधिनाशनम् ।
दु:खात्यन्त परित्राणं हरिरित्यक्षर द्वयम् ॥ 8
बद्ध: परिकरस्तेन मोक्षाय गमनं प्रति ।
सकृदुच्चारितं येन हरिरित्यक्षर द्वयम् ॥ 9
श्रीहरिहरात्मकस्तोत्रम्
हर्यष्टकमिदं पुण्यं प्रातरुत्थाय य: पठेत् ।
आयुष्यं बलमारोग्यं यशो वृद्धि“श्श्रयावहम् ॥ 10
प्रह्लादेन कृतं स्तोत्रं दु:खसागर शोषणम् ।
य: पठेत्स नरो याति तद्विष्णो: परमं पदम् ॥ 11
—*—
धर्मराजविरचितं
श्रीहरिहरात्मकस्तोत्रम्
गोविन्द माधव मुकुन्द हरे मुरारे शम्भो शिवेश शशिशेखर शूलपाणे ।
दामोदराच्युत जनार्दन वासुदेव त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 1
गङ्गाधरान्धकरिपो हर नीलकण्ठ वैकुण्ठ कैटभरिपो कमठाब्जपाणे ।
भूतेश खण्डपरशो मृड च“ण्डकेश त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 2
विष्णो नृसिंह मधुसूदन चक्रपाणे गौरीपते गिरिश शङ्कर चन्द्रचूड ।
नारायणासुरनिबर्हण शाङ्ग{पाणे त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥3
मृत्युञ्जयोग्र विषमेक्षण कामशत्रो श्रीकान्त पीतवसनाम्बुदनील शौरे ।
इ{शान कृत्तिवसन त्रिदशैकनाथ त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 4
लक्ष्मीपते मधुरिपो पुरुषोत्तमाङ्क्ष श्रीकण्ठ दिग्वसन शान्त पिनाकपाणे ।
आनन्दकन्द धरणीधर प-नाभ त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 5
सर्वेश्वर त्रिपुरसूदन देवदेव ब्रह्मण्यदेव गरुडध्वज शङ्खपाणे ।
त्र्यक्षोरगाभरण बालमृगाङ्कमौले त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 6
श्रीराम राघव रमेश्वर रावणारे भूतेश मन्मथरिपो प्रमथाधिनाथ ।
चाणूरमर्दन हृषीकपते मुरारे त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
शूलिन्गिरीश रजनीशकलावतंस कंसप्रणाशन सनातन केशिनाश ।
भर्ग त्रिनेत्र भव भूतपते पुरारे त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 8
गोपीपते यदुपते वसुदेवसूनो कर्पूरगौर वृषभध्वज भालनेत्र ।
गोवर्धनोद्धरण धर्मधुरीण गोप त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 9
स्थाणो त्रिलोचन पिनाकधर स्मारारे कृष्णानिरुद्ध कमलाकर कल्मषारे ।
विश्वेश्वर त्रिपथगार्द्रजटाकलाप त्याज्या भटा य इति सन्ततमामन“न्त ॥ 10
अष्टोत्तराधिकशतेन सुचारुनामनं सन्दर्भितां ललितरत्नकद“म्बतेन ।
सन्नायकां दृढगुणां निजकण्ठगां य: कुर्यादिमां स्रजमहो स यमं न
पश्येत् ॥ 11
गणावूचतु: ॥
इत्थं द्विजेन्द्र निजभृत्यगणान्सदैव संशिक्षयेदवनिगान्स हि धर्मराज: ।
अन्येऽपि ये हरिहरांकधराधरायां ते दूरत: पुनरहो परिवर्जनीया: ॥ 12
अगस्त्य उवाच–
यो धर्मराजरचितां ललितप्रबन्धां
नामावलिं सकलकल्मषबीजहन्त्रीम् ।
धीरोऽत्र कौस्तुभभृत: शशिभूषणस्य
नित्यं जपेत्स्तनरसं न पिबेत्स मातु: ॥ 13
(श्रीस्कन्दपुराणे काशीखण्डे )
—*—
अप्पयदीक्षितकृता
हरिहराभेदस्तुति:
मारमणमुमारमणं फणधरतल्पं फणाधराकल्पम् ।
मुरमथनं पुरमथनं वन्दे बाणारिमसमबाणारिम् ॥ 1
हरिहरस्तुति: 255
गोनयनमिलानयनं रविशशिनेत्रं रवीन्दुव…यक्षम् ।
स्मरतनयं गुहतनयं वन्दे वैकुण्ठमुडुपतीचूडम् ॥ 2
कृष्णतनुमुमार्धतनुं श्वशुरगृहस्थं सुमेरुश्रृङ्गस्थम् ।
दशवपुषं वसुवपुषं वन्दे भूजानिमचलभूजानिम् ॥ 3
कुध्रधरमुदग्निधरं जलधिसुताकान्तमचलजाकान्तम् ।
गरुडस्थं वृषभस्थं वन्दे पङ्क्षाास्त्रमखिलदिग्वस्त्रम् ॥ 4
ब्रह्मनुतं ऋगादिनुतं गजगिरिवासं गजेन्द्रचर्माङ्गम् ।
सुरशरणं हरिशरणं वन्दे भूदारमखिलभूदारम् ॥ 5
पार्थसखमुपात्तमखं जलधरका“न्तं जलन्धरारातिम् ।
विधितनयं गुहतनयं वन्दे नीलेशमखिलभूतेशम् ॥ 6
पीतपटं त्वरुणजटं परिमलदेहं पवित्रभूत्यङ्गम् ।
जलजकरं डमरुकरं वन्दे योगस्थमखिलयोगीर्म् ॥ 7
चक्रकरमभयकरं मणिमयभूषं फणामणीभूषम् ।
धृतधनुषं गिरिधनुषं वन्दे गोविन्दमनघगोवाहम् ॥ 8
खड्गधरमुरगकटकं कमलकराभं कलेशवक्त्राभम् ।
“स्मतवदनं शुभवदनं वन्दे रक्षोघन्मरुणदन्तघन्म् ॥ 9
नरसूतमुभयसूनुं जलजपदाभं जलेशपापघन्म् ।
ध्वजगरुडं ध्वजवृषभं वन्दे वामाङ्गमिहिरदक्षाङ्गम् ॥ 10
मोमारमण स्तवनं पठ“न्त भक्त्या हरीशयो: कृपया ।
भुक्त्वे हसकलभोगान् अन्ते गच्छत्यनुत्तमं धाम ॥ 11
वस्तां पिशङ्गं वसनं दिशो वा गरुत्मता यातु ककु-ता वा ।
निद्रातु वा नृत्यतु वाऽधिरङ्गं नमे भिदा भाति परस्य तस्य ॥ 12
256
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
—*—
हरिहरस्तुति:
जा…वी मू“ध्र्न पादे वा काल: कण्ठे वपुष्यथ ।
कामारिं कामतातं वा कङ्क्षिाह्देवं भजामहे ॥ 1
गाङ्गयामुनयोगेन तुल्यं हारिहरं वपु: ।
पातु नाभिगतं प-ं यस्य तन्मध्यगं यथा ॥ 2
अबलाëविग्रहश्रीरमत्र्यनतिरक्षमालयोपेत: ।
पङ्क्षाक्रमोदितमुख: पायात्परमेश्वरो मुहुरनादि: ॥ 3
पन्नगधारिकराग्रो गङ्गोमालक्षितोऽङ्गदोऽग्रभुज: ।
शशिखण्डशेखर उमापरिग्रहो मुहुरनादिरवतु त्वाम् ॥ 4
गवीशपत्रो नगजार्तिहारी कुमारतात: शशिखण्डमौलि: ।
लङ्केशसंपूजितपादप-: पायादनादि: परमेश्वरो व: ॥ 5
स्फटिकमरकतश्रीहारिणो: प्रीतियोगात्
तदवतु वपुरेकं कामकंसद्विषोर्व: ।
भवति गिरिसुताया: सार्धमम्भोधिपुत्र्या
सदृशमहसि कण्ठे यत्र सीमाविवाद: ॥ 6
सम्प्राप्तं मकरध्वजेन मथनं त्वत्तो मदर्थे पुरा
तङ्क्षुक्तं बहुमार्गगां मम पुरो निर्लज्ज वोढुस्तव ।
तामेवानुनयस्व-भावकुटिलां हे कृष्ण कण्ठग्रहं
मुङ्क्षाेत्याह रुषा यमद्रितनया लक्ष्मीश्च पायात्स व: ॥ 7
यौ तौ शङ्खकपालभूषितकरौ माला“स्थमालाधरौ
देवौ द्वारवतीश्मशाननिलयौ नागारिगोवाहनौ ।
शिवरामाष्टकम् 257
द्वित्र्यक्षौ बलिदक्षयज्ञमथनौ श्रीशैलजावल्लभौ
पापं वो हरतां सदा हरिहरौ श्रीवत्सगङ्गाधरौ ॥ 8
लोले ब्रूहि कपालिकामिनि पिता कस्ते पति: पाथसां
क: प्रत्येति जलादपत्यजननं प्रत्येति य: प्रस्तरात् ।
इत्थं पर्वतसिन्धुराजसुतयोराकण्र्य वाक्चातुरीं
संस्मेरस्य हरेर्हरस्य च मुदो निघन्न्तु विघन्ं तु व: ॥ 9
यस्मादासीत्कुमार: कुवलयदलवल्लीलयोवाह गङ्गां
वामा यस्याङ्गसङ्गा पिहितजनचयो यो गवीशध्वजोऽपि ।
लङ्केशाङ्क्षेकनाथो हिमकररुचिभृद्भूविशेषाश्रयोऽसौ
वर्णस्याङ्क्षस्य लोपादपहरतु हरि: पातकं व: स्मरा<र: ॥ 10
—*—
रामानन्दकृतम्
शिवरामाष्टकम्
शिव हरे शिव रामसखे प्रभो त्रिविधतापनिवारण हे विभो ।
अज जनेश्वर यादव पाहि मां शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 1
कमललोचन राम दयानिधे हर गुरो गजरक्षक गोपते ।
शिवतनो भव शङ्कर पाहि मां शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 2
स्वजनरञ्जन मङ्गलम“न्दरं भजति ते पुरुषं परमं पदम् ।
भवति तस्य सुखं परमद्भुतं शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 3
जय युधिष्ठिरवल्लभ भूपते जय जयार्जित पुण्यपयोनिधे ।
जय कृपामय कृष्ण नमोऽस्तु ते शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 4
भवविमोचन माधव मापते सुकविमानसहंस शिवारते ।
जनकजारत राघव रक्ष मां शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 5
258
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अवनिमण्डलमङ्गल मापते जलदसुन्दर राम रमापते ।
निगमकीर्ति गुणार्णव गोपते शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 6
पतितपावन नाममयी लता तव यशो विमलं परिगीयते ।
तदपि माधव मां किमुपेक्षसे शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 7
अमरतापरदेव रमापते विजयतस्तव नाम घनोपमा ।
मयि कथं करुणार्णव जायते शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 8
हनुमत:पि्रय चापकर प्रभो सुरसरिद्धृतशेखर हे गुरो ।
मम विभो किमु विस्मरणं कृतं शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 9
नरहरेरतिरञ्जनसुन्दरं पठति य: शिवरामकृतस्तवम् ।
विशति रामरमाचरणाम्बुजे शिव हरे विजयं कुरु मे वरम् ॥ 10
प्रातरुत्थाय यो भक्त्या पठेदेकाग्रमानस: ।
विजयो जायते तस्य विष्णुमाराध्यमापनुयात् ॥ 11
—*—
श्रीधरवेङ्कटेशार्यकृता
हरिहरस्तुति:
स्मराराते शम्भो पुरहर शिवोमाधव हरे
मुरारे गोविन्दामरवरमुकुन्देत्यविरतै: ।
शिवाख्यापीयषोर्मिभिरपि दये मां कवलितं
कदा वा कुवी{रंस्तव गुणझरा मज्जितहरा: ॥ 22
उमापति रमापती मम शिवौ जहीतां मनो
न जातु करुणे यथा कुरु तथैव बुद्धिं दृढाम् ।
श्रीरङ्गनाथाष्टकम्
च259
तथैव रसनाममूं शिव शिवेति वागुद्धरां
न चैतदुभयं विना किमपि मेऽभिलषितास्पदम् ॥ 99
दयाशतके ।
स्वकरप्रतिपाटितस्वचाप:
स्वदृगम्भोजसमर्चितस्वकाङ्घ्रि: ।
स्वपदांब्ववतंसितस्वमूर्धा
शरणं मेऽस्तु स कोऽपि विश्वहेतु: ॥ 13
श्रीपत्युमापतिपदाङ्क्षभिधेयमूर्तिरू
पं तथा हरिहरादिमनामरूपम् ।
रूपं तवेश सुखचिद्वपुषो द्विरूपं
त्वत्प्राप्तिकल्पलतिकोदयबीजभूतम् ॥ 14
ज्योत्स्नागौरं यदचलसुताजानि संविद्धनं यत्
मेघश्र्यामं गिरिश कमलावल्लभं वाऽपि रूपम् ।
तद्धन्यानां भवभयहरं दश{यन्त्याङ्क्षवाच:
तत्राङ्क्षे मे वहति कुतुकं चित्तमुत्तंसितेन्दौ ॥ 15
—स्तुतिपद्धतौ
गास्त्रातवान् सखितयाऽऽदृतवान्कपींस्त्वं
भूषात्मनाऽहिचयं आप्ततया पिशाचान् ।
गृह्णास्यमीषु यदि मामपि कङ्क्षिादीश
का हानिरस्य भवत: कृपया तु भाव्यम् ॥ 16
—*—
260
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
त्रिमूर्तिस्तुति:
नमस्त्रिमूर्तये तुभ्यं प्राक्सृष्टे: केवलात्मने ।
गुणत्रयविभागाय पश्चाद्भेदमुपेयुषे ॥ 1
नमो विश्वसृजे पूर्वं विश्वं तदनु बिभ्रते ।
अथ विश्वस्य संहर्त्रे तुभ्यं त्रेधा“स्थतात्मने ॥ 2
रजोजुषे जन्मनि सत्ववृत्तये “स्थतौ प्रजानां प्रलये तम:स्पृशे ।
अजाय सर्ग“स्थतिनाशहेतवे त्रयीमयाय त्रिगुणात्मने नम: ॥ 3
श्यामश्वेतारुणाङ्गा जलधरणिधरोत्फुल्लपङ्केरुहस्था
मोमासावित्र्युपेता रथचरणपिनाकोग्रहुङ्कारशस्त्रा: ।
देवा द्वित्र्यष्टनेत्रा जगदवनसमुच्छेदनोत्पत्तिदीक्षा:
प्रीता व: पान्तु नित्यं हरिहरविधयस्ताक्ष्र्यगोहंसपत्रा: ॥ 4
—*—
दिव्यक्षेत्रविष्णुमूर्तिस्तोत्राणि
श्रीशङ्करभगवत्पादविरचितं
श्रीरङ्गनाथाष्टकम्
आनन्दरूपे निजबोधरूपे ब्रह्मस्वरूपे श्रुतिमूर्तिरूपे ।
शशाङ्करूपे रमणीयरूपे श्रीरङ्गरूपे रमतां मनो मे ॥ 1
कावेरितीरे करुणाविलोले मन्दारमूले धृतचारुखेले ।
दैत्यान्तकालेऽखिललोकलीले श्रीरङ्गलीले मनो मे ॥ 2
लक्ष्मीनिवासे जगतां निवासे हृत्प-वासे रविबिम्बवासे ।
कृपानिवासे गुणबृन्दवासे श्रीरङ्गवासे रमतां मनो मे ॥ 3
श्रीरङ्गनाथस्तोत्रम्
ब्रह्मादिवन्ङ्क्षे जगदेकवन्ङ्क्षे मुकुन्दवन्ङ्क्षे सुरनाथवन्ङ्क्षे ।
व्यासादिवन्ङ्क्षे सनकादिवन्ङ्क्षे श्रीरङ्गवन्ङ्क्षे रमतां मनो मे ॥ 4
ब्रह्माधिराजे गरुडाधिराजे वैकुण्ठराजे सुरराजराजे ।
त्रैलोक्यराजेऽखिललोकराजे श्रीरङ्गराजे रमतां मनो मे ॥ 5
अमोघमुद्रे परिपूर्णनिद्रे श्रीयोगनिद्रे ससमुद्रनिद्रे ।
श्रितैकभद्रे जगदेकभद्रे श्रीरङ्गभद्रे रमतां मनो मे ॥ 6
स चित्रशायी भुजगेन्द्रशायी नन्दाङ्कशायी कमलाङ्कशायी ।
क्षीरा“ब्धशायी वटपत्रशायी श्रीरङ्गशायी रमतां मनो मे ॥ 7
इदं हि रङ्गं त्यजतामिहाङ्गं पुनर्न चाङ्गं, यदि चाङ्गमेति ।
पाणौ रथाङ्गं चरणेऽम्बु गाङ्गं याने विहङ्गं शयने भुजङ्गम् ॥ 8
रङ्गनाथाष्टकं पुण्यं प्रातरुत्थाय य: पठेत् ।
सर्वान् कामानवापनोति रङ्गसिायुज्यमापनुयात् ॥ 9
—*—
पराशरभट्टकृतम्
श्रीरङ्गनाथस्तोत्रम्
(श्रीरङ्गक्षेत्रे)
सप्तप्राकारमध्ये सरसिजमुकुलोद्भासमाने विमाने
कावेरीमध्यदेशे मृदुतरफणिराड्भोगिपर्यङ्कभागे ।
निद्रामुद्राभिरामं कटिनिकटशिर:पार्श्वविन्यस्तहस्तं
प-ाधात्रीकराभ्यां परिचितचरणं रङ्गराजं भजेऽहम् ॥ 1
कस्तूरीकलितोध्र्वपुण्ड्रतिलकं कर्णान्तलोलेक्षणं
मुग्धस्मेरमनोहराधरदलं मुक्ताकिरीटोज्ज्वलम् ।
262
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
पश्यन्मानसपश्यतोहररुचिं पर्यायपङ्केरुहं
श्रीरङ्गाधिपते: कदा नु वदनं सेवेय भूयोऽप्यहम् ॥ 2
कदाऽहं कावेरीतटपरिसरे रङ्गनगरे
शयानं भोगीन्द्रे शतमखमणिश्यामळरचिम् ।
उपासीन: क्रोशन्मधुमथन नारायण हरे
मुरारे गोविन्देत्यनिशमनुनेेष्यामि दिवसान् ॥ 3
कदाहं कावेरीविमलसलिले वीतकलुषो
भवेयं तत्तीरे श्रममुषि वसेयं घनवने ।
कदा वा तत्पुण्ये महति पुळिने मङ्गलगुणं
भजेयं रङ्गेशं कमलनयनं शेषशयनम् ॥ 4
पूगीकण्ठद्वयससरसस्निग्धनीरोपकण्ठां
आविर्मोद“स्तमितशकुनानूदितब्रह्मघोषाम् ।
मार्गेमार्गे पथिकनिवहैरुङ्क्षायमानापवर्गां
पश्येयं तां पुनरपि पुरीं श्रीमतीं रङ्गधामन्: ॥ 5
स जातु पीतामृतमू“च्र्छतानां नाकौकसां नन्दनवाटिकासु ।
रङ्गेश्वर त्वत्पुरमाश्रितानां रथ्याशुनामन्यतमो भवेयम् ॥ 6
श्रीरङ्गं करिशैलमञ्जनगिरिं ताक्ष्र्याद्रिसिंहाचलौ
श्रीकूर्मं पुरुषोत्तमं च बदरीनारायणं नैमिशम् ।
श्रीमद् द्वारवतीं प्रयागमधुरायोध्यागया: पुष्करं
सालग्रामगिरिं निषेव्य रमते रामानुजोऽयं मुनि: ॥ 7
असन्निकृष्टस्य निकृष्टजन्तोर्मिथ्यापवादेन करोषि शा“न्तम् ।
ततो निकृष्टे मयि संनिकृष्टे कां निष्कृतिं रङ्गपते करोषि ॥ 8
—*—
अभीतिस्तव: 263
वेदान्तदेशिकप्रणीत:
अभीतिस्तव:
(श्रीरङ्गक्षेत्रे)
अभीतिरिह यज्जुषां यदवधीरितानां भयं
भयाभयविधायिनो जगति यन्निदेशे “स्थता: ।
तदेतदतिलङ्क्षितद्रुहिणशम्भुशक्रादिकं
रमासखमधीमहे किमपि रङ्गधुर्यं मह: ॥ 1
दयाशिशिरिताशया मनसि मे सदा जागृयु:
श्रियाध्युषितवक्षस: श्रितमरुद्वृधासैकता: ।
जगह्दुरितघस्मरा जलधिडिम्भडम्भस्पृह:
सकृत्प्रणतरक्षणप्रथितसंविद: संविद: ॥ 2
यदङ्क्ष मितबुद्धिना बहुलमोहभाजा मया
गुणग्रथितकायवाङ्मनसि वृत्तिवैचित्र्यत: ।
अतर्कितहिताहितक्रमविशेषमारभ्यते
तदप्युचितमर्चनं परिगृहाण रङ्गेश्वर ॥ 3
मरुत्तरणिपावकत्रिदशनाथकालादय:
स्वकृत्यमधिकुर्वते त्वदपराधतो बिभ्यत: ।
मह“त्कमपि वज्रमुङ्क्षतमिवेति यत् श्रूयते
तरत्यनघ यद्भयं य इह तावकस्तावक: ॥ 4
भवन्तमिह य: सुधीर्नियतचेतनाचेतनं
पनायति नमस्यति स्मरति व<क्त पर्येति वा ।
गुणं कमपि वेत्ति वा तव गुणेश गोपायितु:
कदाचन कुतश्चन क्वचन तस्य न स्याद्भयम् ॥ 5
264
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
“स्थते मनसि विग्रहे गुणिनि धातुसाम्ये सति
स्मरेदखिलदेहिनं य इह जातुचित्त्वामजम् ।
तयैव खलु सन्धया तमथ दीर्घनिद्रावशं
स्वयं विहितसंस्मृतिर्नयसि धाम नै:श्रेयसम् ॥ 6
रमादयित रङ्गभूरमण कृष्ण विष्णो हरे
त्रिविक्रम जनार्दन त्रियुगनाथ नारायण ।
इतीव शुभदानि य: पठति नामधेयानि ते
न तस्य यमवश्यता नरकपातभीति: कुत: ॥ 7
कदाचिदपि रङ्गभूरसिक यत्र देशे वशी
त्वदेकनियताशयस्त्रिदशव“न्दतो वर्तते ।
तदक्षततपोवनं तव च राजधानी “स्थरा
सुखस्य सुखमास्पदं सुचरितस्य दुर्गं महत् ॥ 8
त्रिवर्गपथवर्तिनां त्रिगुणलङ्क्षनोङ्क्षोगिनां
द्विषत्प्रमथनार्थिनामपि च रङ्गदृश्योदया: ।
स्खलत्समयकातरीहरणजागरूका: प्रभो
करग्रहणदीक्षिता: क इह तेन दिव्या गुणा: ॥ 9
बिभेति भवभृत्प्रभो त्वदुपदेशतीव्रौषधात्
कदध्वरसदुर्विषे बडिशभक्ष्यवत्प्रीयते ।
अपथ्यपरिहारधीविमुखमित्थमाक“स्मकी
तमप्यवसरे क्रमादवति वत्सला त्वह्दया ॥ 10
अपार्थ इति निश्चित: प्रहरणादियोगस्तव
स्वयं वदसि निर्भयस्तदपि रङ्गपृथ्वीपते ।
स्वरक्षणमिवाभवत्प्रणतरक्षणं तावकं
यदात्थ परमार्थविन्नियतमन्तरात्मेति ते ॥ 11
अभीतिस्तव: 265
लघिष्ठसुखसङ्गतै: स्वकृतकर्मनिर्वर्तितै:
कलत्रसुतसोदरानुचरबन्धुसम्ब“न्धभि: ।
धनप्रभृतिकैरपि प्रचुरभीतिभेदोत्तरै:
न बिभ्रति धृतिं विभो त्वदनुभूतिभोगार्थिन: ॥ 12
न वक्तुमपि शक्यते नरकगर्भवासादिकं
वपुश्च बहुधातुकं निपुणचिन्तने तादृशम् ।
त्रिविष्टपमुखं तथा दिवि पदस्य देदीप्यत:
किमत्र न भयास्पदं भवति रङ्गपृथ्वीपते ॥ 13
भव“न्त मुखभेदतो भयनिदानमेव प्रभो
शुभाशुभविक“ल्पता जगति देशकालादय: ।
इति प्रचुरसाध्वसे मयि दयिष्यसे त्वं न चेत्
क इत्थमनुक“म्पता त्वदनुकम्पनीयश्च क: ॥ 14
सकृत्प्रपदनस्पृशामभयदाननित्यव्रती
न च द्विरभिभाषसे त्वमिति विश्रुत: स्वो<क्तत: ।
यथोक्तकरणं विदुस्तव तु यातुधानादय:
कथं वितथमस्तु तत्कृपणसार्वभौमे मयि ॥ 15
अनुक्षणसमु“त्थते दुरितवारिधौ दुस्तरे
यदि क्वचन निष्कृतिर्भवति सापि दोषाविला ।
तदित्थमगतौ मयि प्रतिविधानमाधीयतां
स्वबुद्धिपरिक“ल्पतं किमपि रङ्गधुर्य त्वया ॥ 16
विषादबहुलादहं विषयवर्गतो दुर्जयात्
बिभेमि वृजिनोत्तरस्त्वदनुभूतिविच्छेदत: ।
मया नियतनाथवानयमिति त्वमर्थापयन्
दयाघन जगत्पते दयित रङ्ग संरक्ष माम् ॥ 17
266
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
निसर्गनिरनिष्टता तव निरंहस: श्रूयते
ततस्त्रियुगसृष्टिवद्भवति संहृति: क्रीडितम् ।
तथापि शरणागतप्रणयभङ्गभीतो भवान्
मदिष्टमिह यद्भवे“त्कमपि मा स्म तज्जीहपत् ॥ 18
कयाधुसुतवायसद्विरदपुङ्गवद्रौपदीवि
भीषणभुजङ्गमव्रजगणाम्बरीषादय: ।
भवत्पदसमाश्रिता भयविमु<क्तमापुर्यथा
लभेमहि तथा वयं सपदि रङ्गधुर्य त्वया ॥ 19
भयं शमय रङ्गधाम्öयनितराभिलाषस्पृशां
श्रियं बहुलय प्रभो श्रितविपक्षमुन्मूलय ।
स्वयं समुदितं वपुस्तव निशामयन्त: सदा
वयं त्रिदशनिवृ{तिं भुवि मुकुन्द विन्देमहि ॥ 20
श्रिय: परिवृढे त्वयि श्रितजनस्य संरक्षके
सदद्भुतगुणोदधाविति समर्पितोऽयं भर: ।
प्रतिक्षणमत: परं प्रथय रङ्गधामादिषु
प्रभुत्वमनुपाधिकं प्रथितहेतिभिहे{तिभि: ॥ 21
कलिप्रणिधिलक्षणै: कलितशाक्यलोकायतै:
तुरुष्कयवनादिभिर्जगति जृम्भमाणं भयम् ।
प्रकृष्टनिजश<क्तभि: प्रसभमायुधै: पङ्क्षाभि:
क्षितित्रिदशरक्षकै: क्षपय रङ्गनाथ क्षणात् ॥ 22
दितिप्रभवदेहभिह्दहनसोमसूर्यात्मकं
तम:प्रमथनं प्रभो समुदितास्त्रवृन्दं स्वत: ।
स्ववृत्तिवशवर्ति त“त्त्रदशवृत्ति चक्रं पुन:
प्रवर्तयतु धामिन् ते महति धर्मचक्र“स्थतिम् ॥ 23
भगवद्धयानसोपानम्
मनुप्रभृतिमानिते महति रङ्गधामादिके
दनुप्रभवदारुणैर्दरमुदीर्यमाणं परै: ।
प्रकृष्टगुणक: श्रिया वसुधया च संधुक्षित:
प्रयुक्तकरुणोदधि: प्रशमय स्वशक्त्या स्वयम् ॥ 24
भुजङ्गमविहङ्गमप्रवरसैन्यनाथा: प्रभो
तथैव कुमुदादयो नगरगोपुरद्वारपा: ।
अचिन्त्यबलविक्रमास्त्वमिव रङ्ग संरक्षका
जितं त इति वादिनो जगदनुग्रहे जाग्रतु ॥ 25
विधिस्त्रिपुरमर्दनस्त्रिदशपुङ्गव: पावको
यमप्रभृतयोऽपि यद्विमतरक्षणे न क्षमा: ।
रिरक्षिषति यत्र च प्रतिभयं न किङ्क्षिात्क्वचित्
स न: प्रतिभटान्प्रभो शमय रङ्गधामादिषु ॥ 26
स कैटभतमोरविर्मधुपरागझज्झामरुत्
हिरण्यगिरिदारणस्त्रुटितकालनेमिद्रुम: ।
किमत्र बहुना भजद्भवपयोधिमुष्टिन्धय:
त्रिविक्रम भवत्क्रम: क्षिपतु मंक्षु रङ्गद्विष: ॥ 27
यतिप्रवरभारतीरसभरेण नीतं वय:
प्रफुल्लपलितं शिर: परमिह क्षमं प्रार्थये ।
निरस्तरिपुसंभवे क्वचन रङ्गमुख्ये विभो
परस्परहितैषिणां परिसरेषु मां वर्तय ॥ 28
प्रबुद्धगुरुवीक्षणप्रथितवेङ्कटेशोद्भवां
इमामभयसिद्धये पठत रङ्गभर्तु: स्तुतिम् ।
भयं त्यजत भद्रमित्यभिदधत्स व: केशव:
स्वयं घनघृणानिधिर्गुणगणेन गोपायति ॥ 29
—*—
268
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वेदान्तदेशिककृतम्
भगवद्धयानसोपानम्
(श्रीरङ्गक्षेत्रे)
अन्तज्र्योति: किमपि यमिनामञ्जनं योगदृष्टे:
चिन्तारत्नं सुलभमिह न: सिद्धिमोक्षानुरूपम् ।
दीनानाथव्यसनशमनं दैवतं दैवतानां
दिव्यं चक्षु: श्रुतिपरिषदां दृश्यते रङ्गमध्ये ॥ 1
वेलातीतश्रुतिपरिमलं वेधसां मौलिसेव्यं
प्रादुर्भूतं कनकसरित: सैकते हंसजुष्टे ।
लक्ष्मीभूम्यो: करसरसिजैर्लालितं रङ्गभुुर्तु:
पादाम्भोजं प्रतिफलति मे भावनादीर्घिकायाम् ॥ 2
चित्राकारां कटकरुचिभिश्चारुवृत्तानुपूर्वा
काले दूत्यद्रुततरगतिं का“न्तलीलाकलाचीम् ।
जानुच्छायाद्विगुणसुभगां रङ्गभर्तुर्मदात्मा
जङ्क्षां दृष्ट्वा जननपदवीजाङ्क्षिकत्वं जहाति ॥ 3
कामाराम“स्थरकदलिकास्तम्भसंभावनीयं
क्षौमाश्लिष्टं किमपि कमलाभूमिनीलोपधानम् ।
न्यङ्क्षात्काङ्क्षाीकिरणरुचिरं निर्विशत्यूरुयुग्मं
लावण्यौघद्वयमिव मतिर्मामिका रङ्गयून: ॥ 4
संप्रीणाति प्रतिकलमसौ मानसं मे सुजाता
गम्भीरत्वात्क्वचन समये गूढनिक्षिप्तविश्वा ।
नालीकेन स्फुरितरजसा वेधसो निर्मिमाणा
रम्यावर्तङ्क्षुतिसहचरी रङ्गनाथस्य नाभि: ॥ 5
श्री कोमलाम्बासमेत शाङ्ग{पाणिस्तुति:
श्रीवत्सेन प्रथितविभवं श्रीपदन्यासधन्यं
मध्यं बाˆोर्मणिवररुचार“ञ्जतं रङ्गधामन्: ।
सान्द्रच्छायं तरुणतुलसीचित्रया वैजयन्त्या
सन्तापं मे शमयति धियश्च“न्द्रकोदारहारम् ॥ 6
एकं लीलोपहितमितं बाहुमाजानुलम्बं
प्राप्ता रङ्गे शयितुरखिलप्रार्थनापारिजातम् ।
दृप्ता सेयं दृढनियमिता र“श्मभिर्भूषणानां
चिन्ताह“स्तन्यनुभवति मे चित्रमालानयन्त्रम् ॥ 7
साभिप्राय“स्मतविकसितं चारुबिम्बाधरोष्ठं
दु:खापायप्रणयिनि जने दूरदत्ताभिमुख्यम् ।
कान्तं वक्त्रं कनकतिलकालङ्कृतं रङ्गभर्तु:
स्वान्ते गाढं विलगति मम स्वागतोदारनेत्रम् ॥ 8
माल्यैरन्त:“स्थरपरिमलैर्वल्लभास्पश{मान्यै:
कुप्यच्चोलीवचनकुटिलै: कुन्तलै: श्लिष्टमूले ।
रत्नापीडङ्क्षुतिशबलिते रङ्गभर्तु: किरीटे
राजन्वत्य: “स्थतिमधिगता वृत्तयश्चेतसो मे ॥ 9
पादाम्भोजं स्पृशति भजते रङ्गनाथस्य जङ्क्षां
ऊरुद्वन्द्वे विलगति शनैरूध्र्वमभ्येति नाभिम् ।
वक्ष्यस्यास्ते वलति भुजयोर्मामिकेयं मनीषा
वक्त्राभिख्यां पिबति वहते वासनां मौलिबन्धे ॥ 10
कान्तोदारैरयमिह भुजै: कङ्कणज्याकिणाङ्कै:
लक्ष्मीधामन्: पृथुलपरिघैर्लक्षिताभीतिहेति: ।
अग्रे किङ्क्षिाद्भुजगशयन: स्वात्मनैवात्मन: सन्
मध्येरङ्गं मम च हृदये वर्तते सावरोध: ॥ 11
270
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रङ्गास्थाने रसिकमहिते र“ञ्जताशेषचित्ते
विद्वत्सेवाविमलमनसा वेङ्कटेशेन क्लृप्तम् ।
अक्लेशेन प्रणिहितधियामारुरुक्षोरवस्थां
भ<क्तं गाढां दिशतु भगवद्धयानसोपानमेतत् ॥ 12
—*—
कुम्भकोणस्थले
श्री कोमलाम्बासमेत शाङ्ग{पाणिस्तुति:
त्रयस्त्रिंशत्कोटि त्रिदशगणसंसेवितपद:
सह श्रीभूमिभ्यां कनकनलिनी रोधसि वसन् ।
अमन्दानानन्दान् स्वयमवकिरन् सेवकदृशो:
मुकुन्द: शाङ्गा{स्त्रो मनसि मम नित्यं विहरतु ॥ 1
कुशलमवनतानां कुम्भकोणस्थले य:
कलयति निवसन् वै काङ्क्षाना“ब्जन्युपान्ते ।
कुलिशधरमुखेभ्य: कोमलाम्बासहाय:
स भवतु मम चित्ते सन्ततं शाङ्ग{धन्वा ॥ 2
त्रिंश“त्त्रकोटि वसुरुद्रदिवाकरादि
देवादिदेवगणसम्मतसेव्यमानम् ।
अम्भोजसंभवचतुर्मुखगीयमानं
वन्दे शयानमिह भोगिन्िा शाङ्ग{पाणिम् ॥ 3
उत्तानशायिनमुदारकिरीटचूडं
उत्फुल्लप-नयनं ह्युपधानबाहुम् ।
आजानुबाहुममलं फणिराजतल्पे
शाङ्गे{शमच्युतमहं प्रणतोऽ“स्म नित्यम् ॥ 4
वेगासेतुस्तोत्रम् 271
सकलभुवनमाता सागराधीशजाता
प्रणमदमरकामा भास्करक्षेत्रधामा ।
शकलितभवमूला शाङ्ग{धन्वानुकूला
प्रविमलमुखबिम्बा पातु मां कोमलाम्बा ॥ 5
मथितादमृताम्भोधेरवतारमवाप्य या ।
जगतामभयं चक्रे तनुतां कोमला श्रियम् ॥ 6
—*—
हेममुनिकृतं
श्रीशाङ्ग{पाणिस्तोत्रम्
नमो नमोऽगण्यगुणैकसिन्धवे कल्याणसद्विग्रहशालिने प्रभो ।
योगीन्द्रहृत्पङ्कजमध्यवासिने योगाय योगीन्द्रकरार्चिताय ॥ 1
कामादिषड्वर्गविभेदकाय भक्तार्तिसंभेदन दीक्षिताय ।
कल्याणनाथाय कलाधरार्कसुरेन्द्र संपूजित विग्रहाय ॥ 2
कालात्मने कालसुयोगकारिणे श्रीकालचक्राय सुचक्रधारिणे ।
भूचक्रसंस्थाय सुमानिताय खगध्वजेशाय नमामि सन्ततम् ॥ 3
मत्स्याय कूर्माय किटीन्द्ररूपिणे श्रीनारसिंहाय नमो नमस्ते ।
इन्द्रानुजाय दितिजेन्द्रविभेदकाय निशाचरेशवरकण्ठविभेदकाय ॥ 4
गोपीकुचासक्तयदूद्वहाय नमामि बुद्धाय रमाधिहारिणे ।
ज्ञानेतरध्वान्त निवारकाय विज्ञानवैराग्य सुभ<क्तदायिने ॥ 5
प्रज्ञात्मने प्राज्ञसंपूजिताय प्रह्लाद संरक्षणदीक्षिताय ।
आनन्दपूर्णाय सदाऽन्तरात्मने वेदान्तवेङ्क्षाय नमो नमस्ते ॥ 6
272
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सर्ग“स्थति प्रलयकारणकारणाय भोगीन्द्रतल्पाश्रितविग्रहाय ।
कल्पार्धकल्पाय फलप्रदायिने कञ्जासनापूजितमङ्गलाङ्गनिे ॥ 7
नमो नमस्ते करुणाकराय नागारिदिव्यांसगताय विष्णवे ।
श्रीभूमिनीलार्चितसुन्दराङ्गनिे नमो नम: शाङ्ग{धराय तुभ्यम् ॥ 8
पुन: पुनस्ते प्रणमामि विष्णो त्वत्पार्श्वयो: पुरत: पृष्ठतश्च ।
सर्वत्र ते सन्ततमादरेण नमामि शाङ्गे{श महाप्रभो विभौ ॥ 9
—*—
वेदान्तदेशिककृतम्
वेगासेतुस्तोत्रम्
(öÁडथ्र -काङ्क्षाीक्षेत्रे वेगवतीतीरे)
एकं वेगवतीमध्ये ह“स्तशैले च दृश्यते ।
उपायफलभावेन स्वयं व्यक्तं परं मह: ॥ 1
इ{ष्टे गमयितुं पारमेष सेतुरभङ्गर: ।
यत्र सारस्वतं स्रोतौ विश्राम्यति विश्रृङ्खलम् ॥ 2
जयति जगदेकसेतु: वेगवतीमध्यलक्षितो देव: ।
प्रशमयति य: प्रजानां प्रथितान् संसारजलधिकल्लोलान् ॥ 3
विभातु मे चेतसि विष्णुसेतु: वेगापगावेगविघातहेतु: ।
अम्भोजयोनेर्यदुपज्ञमासीत् अभङ्गरक्षा हयमेधदीक्षा ॥ 4
चतुरानन सप्ततन्तु गोप्ता सरितं वेगवतीमसौ निरुन्धन् ।
परिपुष्यति मङ्गलानि पुंसां भगवद्भ<क्तमतां यथोक्तकारी ॥ 5
श्रीमान् पितामहवधूपरिचर्यमाण:
शेते भुजङ्गशयने स महाभुजङ्ग: ।
परमार्थस्तुति: 273
प्रत्यादिश“न्त भवसङ्क्षारणं प्रजानां
भक्तानुगन्तुरह यस्य गतागतानि ॥ 6
प्रशमितहयमेधव्यापदं प-योने:
श्रितजनपरतन्त्रं शेषभोगे शयानम् ।
शरणमुपगता: स्म: शान्तनि:शेषदोषं
शतमख मणिसेतुं शाश्वतं वेगवत्या: ॥ 7
शरणमुपगतानां सोऽयमादेशकारी
शमयति परितापं संमुख: सर्वजन्तो: ।
शतगुणपरिणाम: सन्निधौ यस्य नित्यं
वरवितरणभूमा वारणाद्रीश्वरस्य ॥ 8
काङ्क्षाीभाग्यं कमलनिलया चेतसोऽभीष्टसिद्धि:
कल्याणानां निधिरविकल: कोऽपि कारुण्य राशि: ।
पुण्यानां न: परिणतिरसौ भूषयन् भोगिशय्यां
वेगासेतुर्जयति विपुलो विश्वरक्षैकहेतु: ॥ 9
वेगासेतोरिदं स्तोत्रं वेङ्कटेशेन निर्मितम् ।
ये पठ“न्त जनास्तेषां यथोक्तं कुरुते हरि: । 10
—*—
वेदान्तदेशिककृता
परमार्थस्तुति:
(गृध्रसरसि ैङ्ख्रद्ब¦ून्क्क)
श्रीमङ्क्षुध्रसरस्तीरपारिजातमुपास्महे ।
यत्र तुङ्गैरतुङ्गैश्च प्रणतैगृ{ह्यते फलम् ॥ 1
274
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
गुरुभिस्त्वदनन्य सर्वभावै: गुणसिन्धौ कृतसंप्लवस्त्वदीये ।
रणपुङ्गव व“न्दभावमिच्छन् अहमस्म्येकमनुग्रहास्पदं ते ॥ 2
भुवनाश्रय भूषणास्त्रवर्गं मनसि त्वन्मयतां ममातनोतु ।
वपुराहव पुङ्गव त्वदीयं महिषीणामनिमेषदश{नीयम् ॥ 3
अभिरक्षितुमग्रत: “स्थतं त्वां प्रणवे पार्थरथे च भावयन्त: ।
अहित प्रशमैरयत्नलभ्यै: कथयन्त्याहवपुङ्गवं गुणज्ञा: ॥ 4
कमला निरपायधर्मपत्नी करुणाङ्क्षा: स्वयमृ“त्वजो गुणास्ते ।
अवनं श्रयतामहीनमाङ्क्षं स च धर्मस्त्वदनन्य सेवनीय: ॥ 5
कृपणा: सुधिय: कृपासहायं शरणं त्वां रणपुङ्गव प्रपन्ना: ।
अपवर्गनयादनन्यभावा: वरिवस्यारसमेकमाद्रियन्ते ॥ 6
अवधीर्य चतुर्विधं पुमर्थं भवदर्थे विनियुक्तजीवित: सन् ।
लभते भवत: फलानि जन्तु: निखिलान्यत्र निदश{नं जटायु: ॥ 7
शरणागत रक्षण व्रती मां न विहातुं रणपुङ्गवार्हसि त्वम् ।
विदितं भुवने विभीषणो वा यदि वा रावण इत्युदीरितं ते ॥ 8
भुजगेन्द्र गरुत्मदादिलभ्यै: त्वदनुज्ञानुभवप्रवाह भेदै: ।
स्वपदे रणपुङ्गव स्वयं मां परिचर्याविभवै: परि“ष्क्रयेथा: ॥ 9
विमलाशय वेङ्कटेशजन्मा रमणीया रणपुङ्गव प्रसादात् ।
अनसूयुभिरादरेण भाव्या परमार्थस्तुतिरन्वहं प्रपन्नै: ॥ 10
—*—
देहलीशस्तुति: 275
वेदान्तदेशिककृता
देहलीशस्तुति:
(गोपपुरे ैङ्ख्रफयथ्रÁद्द्वङ्क्ष पण्णातटे)
विक्रम्य येन विजितानि जग“न्त भूमन
विश्वस्य यं परमकारणमामन“न्त ।
विश्राणयन् प्रणयिनां विविधान् पुमर्थान्
गोप्ता स मे भवतु गोपपुराधिराज: ॥ 1
देहल्यधीश्वर तवेदृशमीश्वरत्वं
तुष्टूषतां दिशति गङ्क्षदिकानुबन्धम् ।
वाचालयस्यथ च मां क्वचन क्षपायां
क्षान्तेन दान्त कविमुख्य विमर्दनेन ॥ 2
त्वच्चक्रवद् द्रुतमनेहसि घूर्णमाने
निमनोन्नत क्रम निदशि{त नेमि वृत्ता: ।
आराध्य गोपनगरे कृपयोदितं त्वां
स्वाराज्यमग्रयमलभन्त सुरासुरेन्द्रा: ॥ 3
आकल्प पुष्प सुभगोन्नत बाहु शाख:
पादे सदा परिपचेलिमसत्फलस्त्वम् ।
पण्णा तट स्पृशि मृकण्डु तपोवनेऽ“स्मन्
छाया निलीन भुवनोऽसि तमाल शाखी ॥ 4
चक्रस्य दैत्य दनुजादिषु वाम भावं
शङ्खस्य चाश्रित जनेष्वपि दक्षिणत्वम् ।
व्यक्तं प्रदश{यति गोपपुराधिराज
व्यत्यस्य नूनमनयो: करसंप्रयोगम् ॥ 5
276
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दीपेन केनचिदशीत रुचा निशीथे
स्नेहोपपन्न परिशुद्ध गुणार्पितेन ।
दह्रावकाश निबिडं ददृशुर्भवन्तं
स्वाध्याय योग नयना: शुचय: कवीन्द्रा: ॥ 6
कासारपूर्वकविमुख्य विमर्दजन्मा
पण्णा तटेक्षु सुभगस्य रसो बहुस्ते ।
त्वत्पाद प- मधुनि त्वदनन्य भोग्ये
नूनं समाश्रयति नूतनशर्करात्वम् ॥ 7
वैरोचने: सदसि वामनभूमिकावान्
विक्रा“न्त ताण्डवरसेन विजृम्भमाण: ।
चक्रे भवान् मकरकुण्डल कर्णपाश:
श्यामैक मेघ भरितामिव सप्तलोकीम् ॥ 8
चित्रं न तत् त्रिषु मितानि पदेषु धत्ते
विश्वान्यमूनि भुवनानि विशङ्कटेषु ।
भक्तै: समं क्वचिदसौ भवनैकदेशे
माति स्म मूर्तिरमिता तदिहाद्भुतं न: ॥ 9
भक्तपि्रय त्वयि तथा परिवर्धमाने
मुक्तावितान विततिस्तव पूर्वमासीत् ।
हारावलि: परमथो रशनाकलाप:
तारागणस्तदनु मौ<क्तक नूपुर श्री: ॥ 10
भिक्षोचितं प्रकटयन् प्रथमाश्रमं त्वं
कृष्णाजिनं यवनिकां कृतवान् पि्रयाया: ।
व्यक्ताकृतेस्तव समीक्ष्य भुजान्तरे तां
त्वामेव गोपनगरीश जना विदुस्त्वाम् ॥ 11
देहलीशस्तुति: 277
सत्कुर्वतां तव पदं चतुराननत्वं
पादोदकं च शिरसा वहतां शिवत्वम् ।
एकत्र विक्रमणकर्मणि तद् द्वयं ते
देहल्यधीश युगपत् प्रथितं पृथिव्याम् ॥ 12
भक्तोपरोधसह पादसरोजतस्ते
मन्दाकिनी विगलिता मकरन्दधारा ।
सङ्क्षस्त्रिवर्गं अपवर्गमपि क्षरन्ती
पुण्या बभूव पुरशासन मौलिमाला ॥ 13
विक्रा“न्त केतु पटिका पदवाहिनी ते
न्यङ्क्षान्त्युपैति नतजीवित शिंशुमारम् ।
औत्तानपादिममृतांशुमशीतभानुं
हेमाचलं पशुपतिं हिमवन्तमुवी{म् ॥ 14
वेध: कमण्डलुजलैर्विहितार्चनं ते
पादाम्बुजं प्रतिदिनं प्रतिपङ्क्षमाना ।
स्तोत्रपि्रय त्रिपथगादि सरिद्वराणां
पण्णा बभूव भुवने बहुमान पात्रम् ॥ 15
स्वच्छन्द विक्रम समुन्नमितादमुष्मात्
स्रोतस्त्रयं यदभवत् तव पादप-ात् ।
वेताल भूत सरसामपदिश्य वाचं
प्रायेण तत् प्रसवभूमिमवाप भूय: ॥ 16
क्रीडापरेण भवता विहितोपरोधान्
आराधकाननुपरोधमुदङ्क्षायिष्यन् ।
ताम्रेण पाद नखरेण तदाऽण्डमध्ये
घण्टापथं कमपि नूनमवर्तयस्त्वम् ॥ 17
278
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कामाविलेऽपि करुणार्णवबिन्दुरेक:
क्षिप्त: स्वकेलि तरसा तव देहलीश ।
तत्सन्ततेरुभयथा विततिं भजन्त्या:
संसारदावदहनं शमयत्यशेषम् ॥ 18
नीडोदरान्निपतितस्य शुकार्भकस्य
त्राणेन नाथ विहरन्निव सार्वभौम: ।
आदाय गोप नगराधिपते स्वयं मां
क्रीडा दया व्यतिकरेण कृतार्थय त्वम् ॥ 19
लीलाशकुन्तमिव मां स्वपदोपलब्ध्यै
स्वैरं क्षिपन् दुरितपञ्जरतो गुणस्थम् ।
तत्तादृशं कमपि गोप पुरी विहारिन्
सन्तौषमुल्ललय सागर संभवाया: ॥ 20
वातूल कल्प वृजिन प्रभवैर्मदीयां
वैयाकुलीं विषय सिन्धु तरङ्ग भङ्गै: ।
दासोपमर्दसह दुर्निरसां त्वदन्यै:
अन्वीक्ष्य गाढमनुक“म्पतुमर्हसि त्वम् ॥ 21
एन“स्वनीमिति सदा मयि जायमानां
देहल्यधीश दृषदोऽपि विलापयन्तीम् ।
नाथे समग्र शकने त्वयि जागरूके
किं ते सहेत करुणा करुणामवस्थाम् ॥ 22
आत्मोन्नतिं परनिकर्षमपीह वाञ्छन्
निमनेऽपि मोहजलधौ निपतामि भूय: ।
तन्मामुदङ्क्षाय तवोन्नत पाद निघन्ं
देहल्यधीश गुणितेन दयागुणेन ॥ 23
देवराजाष्टकम् 279
अक्षीण कल्मष रसोऽपि तवानृशंस्यात्
लक्ष्मीसमक्षपि विज्ञपयाम्यभीत: ।
भक्तोपमर्दरसिक स्वयमल्पबुद्धे:
यन्मन्यसे मम हितं तदुपाददीथा: ॥ 24
मन्ये दयार्द्र हृदयेन महाधनं मे
दत्तं त्वयेदमनपायमकिङ्क्षानत्वम् ।
येन स्तनन्धयमिव स्वहितानभिज्ञं
न्यासीकरोषि निजपादसरोरुहे माम् ॥ 25
दुर्वार तीव्र दुरित प्रति वावदूकै:
औदार्यवद्भिरनघ“स्मत दश{नीयै: ।
देहल्यधीश्वर दयाभरितैरपाङ्गै:
वाचं विनापि वदसीव मयि प्रसादम् ॥ 26
अयमनवम सूक्तैरादिभक्तैर्यथावत्
विशदित निज तत्त्वो विश्वमव्यादभव्यात् ।
रथ चरण निरूढव्यञ्जनानां जनानां
दुरित मथन लीलादोहली देहलीश: ॥ 27
इयमवितथ वर्णा वर्णनीय स्वभावात्
विदित निगम सीमन वेङ्कटेशेन गीता ।
भवमरुभुवि तृष्णालोभपर्याकुलानां
दिशतु फलमभीष्टं देहलीशस्तुतिर्न: ॥ 28
—*—
280
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्री काङ्क्षाीपूर्ण विरचितं
देवराजाष्टकम्
(काङ्क्षयां वरदराज क्षेत्रे)
नमस्ते ह“स्तशैलेश श्रीमन्नम्बुजलोचन ।
शरणं त्वां प्रपन्नोऽ“स्म प्रणतार्तिहराच्युत ॥ 1
समस्तप्राणिसन्त्राण प्रवीण करुणोल्बणा: ।
विलसन्तु कटाक्षास्ते मय्य“स्मन् जगतां पते ॥ 2
नि“न्दताचारकरणं निवृत्तं कृत्यकर्मण: ।
पापीयांसममर्यादं पाहि मां वरद प्रभो ॥ 3
संसारमरुकान्तारे दुव्र्याधिव्याघ्रभीषिणे ।
विषयक्षुद्रगुल्माëे तृषापादपशालिनि ॥ 4
पुत्रदारगृहक्षेत्र मृगतृष्णाम्बुपुष्कले ।
कृत्याकृत्यविवेकान्धं परिभ्रान्त मितस्तत: ॥ 5
अजस्रं जाततृष्णार्तमवसन्नाङ्गमक्षमम् ।
क्षीणश<क्तबलारोग्यं केवलं क्लेशसंश्रयम् ॥ 6
सन्तप्तं विविधैदु{:खैदु{र्वचैरेवमादिभ्िा: ।
देवराज ! दयासिन्धो ! देवदेव ! जगत्पते ॥ 7
त्वदीक्षणसुधासिन्धु वीचिविक्षेप शीकरै: ।
कारुण्यमारुतानीतैश्शीतलै रभिषिङ्क्षा माम् ॥ 8
—*—
श्रीवरदराजस्तव:
(काङ्क्षयां वरदराज क्षेत्रे)
अप्पयदीक्षितेन्द्रविरचित:
श्रीवरदराजस्तव:
उद्धाट्य योगकलया हृदयाब्जकोशं
धन्यैश्चिरादपि यथारुचि गृह्यमाण: ।
य: प्रस्फुरत्यविरतं परिपूर्णरूप:
श्रेय: स मे दिशतु शाश्वतिकं मुकुन्द: ॥ 1
जातो न वेत्ति भगवन्न जनिष्यमाण:
पारं परं परमपूरुष ते महिमन्: ।
तस्य स्तुतौ तव तरङ्गतिसाहसिक्य:
किं मादृशो बुधजनस्य भवेन्न हास्य: ॥ 2
मन्ये निजस्खलनदोषमवर्जनीयम
न्यस्य मूधिन्{ विनिवेश्र्य बहिर्बुभूषु: ।
आविश्र्य देव रसनानि महाकवीनां
देवी गिरामपि तव स्तवमातनोति ॥ 3
नेतस्तथापि तव निर्ममलोकसेव्यां
मूर्तिं मदावलमहीधररत्नभूषाम् ।
वैकुण्ठ वर्णयितुम“स्म धृताभिलाष:
त्वन्नामरूपगुणचिन्तनलाभलोभात् ॥ 4
मन्ये सृजन्त्वभिनुतिं कविपुंगवास्ते
तेभ्यो रमारमण मादृश एव धन्य: ।
त्वद्वर्णने धृतरस: कवितातिमान्ङ्क्षात्
यस्तत्तदङ्गचिर चिन्तनभाग्यमेति ॥ 5
282
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
काङ्क्षाी महार्घमणिकाङ्क्षान धामचित्रा
विश्वम्भरां विबुधनाथ विभूषयन्ती ।
भाता गजाद्रिशिखरे तव भक्तचिन्ता
रत्नेन राजतितरां शुभविग्रहेण ॥ 6
अस्यां भवन्तमभित: “स्थतदुग्धसिन्धौ
मध्ये त्रयीमय महारविमण्डलस्य ।
पश्र्यन्नध:कृतचतुर्मुखविष्टपायां
धामत्रयेऽपि कुतुकं विजहाति विद्वान् ॥ 7
अस्याममेयगुणपुर्यपराजितायां
अश्वत्थवर्यजुषि दिव्यसर:समीपे ।
मध्ये हिरण्मयगृहं महिषीयुतं त्वां
दृष्ट्वा जनो न पुनरेति भवान्तरार्तिम् ॥ 8
संप्राप्य दुग्धतटिनीविरजां विशुद्धा:
सन्तो भवद्भजनदां पदमागतास्ते ।
त्वत्पादतोयतुलसीकुसुमेषु लग्नं
गन्धं रसं च गरुडध्वज ते लभन्ते ॥ 9
सौवर्णसालवलयान् समनुप्रविश्र्य
कोशानिव त्रिदशनायक कोऽपि धन्य: ।
आनन्दवल्ल्युदितदिव्यफलानुरूपं
रूपं त्वदीयमवलोकयतेऽभिरूपम् ॥ 10
मातङ्ग शैलमणिशृङ्ग महाविमान
सोपानपर्वचतुरुत्तरविंशतिर्वा ।
तामेव तत्त्वविततिं पुरुषो विलङ्क्षय
पश्र्यन्भवन्तमुपयाति भवा“ब्धपारम् ॥ 11
श्रीवरदराजस्तव:
नापारि लब्धुमरविन्दभुवाऽपि साक्षाद्
यं पूर्वमीश्वर विना हयमेधपुण्यम् ।
अन्यैरनाप्य स कथं तव पुण्यकोटिं
प्राप्यस्त्वदाकृतिविलोकनज: प्रमोद: ॥ 12
प्रत्यङ्मुखं तव गजाचलराज रूपं
प्रत्यङ्मुखाश्चिरतरं नयनैर्निपीय ।
अस्थानमाप्तवचसामवितर्कणीय
माश्चर्यमेतदिति निश्चयमावहन्ते ॥ 13
य“स्मञ्जहात्यतिशयो<क्तरलङ्कृतित्वं
न्यूनोपमात्वमुपमा समुपैति सर्वा ।
सूक्ष्मस्वभावकलनापि च न प्रतक्र्या
तद्वर्णयामि भवत: कथमाभिरूप्यम् ॥ 14
लक्ष्म्या: पि्रयोऽसि रतिकेलिकृत: पितासि
विश्वैकमोहनरसस्य च देवताऽसि ।
आवासभूमिरसि सर्वगुणोत्तमानां
वैकुण्ठ वर्णयतु कस्तव रूपरेखाम् ॥ 15
सर्वोत्तरोऽसि सकलत्रिदशाश्रयोऽसि
ज्योतिश्र्छटाघटितचक्रपरिष्कृतोऽसि ।
श्रृङ्गारशेवधिरसि द्विपशैलमौले
कल्याणरूप इति कस्त्वयि चित्रवाद: ॥ 16
अङ्गानि ते निखिललोकविलोचनानां
संभावनीयगुण संसरणानि सत्यम् ।
येष्वेकमाप्य न पुराऽधिगतं स्मर“न्त
वाञ्छ“न्त नान्यदपि लब्धुमदो विहाय ॥ 17
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
एकत्र मन्मथमजीजनदि“न्दरायां
पूर्वं भवानिति बुधा किमपूर्वमाहु: ।
अङ्क्षापि तं न जनयस्यरविन्दनाभ
कासु प्रसन्नमधुर“स्मतकामिनीषु ॥ 18
निक्षिप्य हृत्त्वयि पुनर्लभते न कोऽपि
निर्यात इत्यधिप न त्वयि चित्रमेतत् ।
हत्वा हठान्मृगदृशां हृदयानि यस्त्व
मेवं निलीय किल तिष्ठसि शैलश्रृङ्गे ॥ 19
मोहं जगत्त्रयभुवामपनेतुमेत-
दादाय रूपमखिलेश्वर देहभाजाम् ।
निस्सीमका“न्त रसनीरधिनाऽमुनैव
मोहं विवर्धयसि मुग्धविलोचनानाम् ॥ 20
उच्छेदमेकविषयात्कथय“न्त बोधान्
मोहस्य ये खलु कथं न मृषावदास्ते ।
लावण्यमीश तव यन्नयनैर्निपीय
तत्रैव मोहमधिकं दधते तरुण्य: ॥ 21
शुभ्रांशुवक्त्र शुभगोचरलाभतोषात्
संप्र“स्थतो मृगदृशां नयनांबुजौघ: ।
त्वद्भासरित्यथ बिभर्ति मोहं
प्राय: फल“न्त विफल“न्त च दैवचिन्ता: ॥ 22
यत्प्राण संयमजुषां यमिनां मनांसि मूर्तिं विश“न्त तव माधव कुम्भकेन ।
प्रत्यङ्ग मूच्र्छदतिवेलमहाप्रवाहलावण्यसिन्धुतरणाय तदित्यवैमि ॥ 23
श्रीवरदराजस्तव:
लावण्य सागरभुवि प्रणयं विशेषाद्
दुग्धाम्बुराशिदुहितुस्तव तर्कयामि ।
यत्तां बिभर्षि वपुषा निखिलेन लक्ष्मी
मन्यां तु केवलमधोक्षज वक्षसैव ॥ 24
सारस्वतं वदनप-भुवं प्रवाहं
त्रैस्रोतसं च तव पादभुवं निरीक्ष्य ।
सर्वप्रतीकनिकरात्प्रवहन्त्यजस्र
मीष्र्यावतीश यमुना किमु कायका“न्त: ॥ 25
आपूरितत्रिभुवनोदरमंशुजालं
मन्ये महेन्द्रमणिबृन्दमनोहरं ते ।
त्वद्रागदीपितहृदां त्वरितं वधूनां
प्राप्ते सरित्सहचरं प्रलयेऽभिवृद्धम् ॥ 26
युक्त्याऽऽगमेन च भवान् शशिवर्ण एव
निष्कृष्टसत्वगुणमात्रविवर्तभूमि: ।
धत्ते कृपाम्बुभरत“स्त्वषमैन्द्रनीलीं
शुभ्रोऽपि साम्बुरसित: खलु दृश्र्यतेऽब्द: ॥ 27
सर्वातिशायिसहजङ्क्षुतिभूषितस्य
विश्वैकनायक विभूषणधारणं ते ।
आबद्धसौहृदमपारसुखाम्बुराशे:
वीक्षे तवैव विषयादिकुतूहलेन ॥ 28
मध्ये स्फुरन्मकरतोरणमण्डलस्य
चामीकराभरणभूषितसर्वगात्र: ।
आदित्यबिम्बगतमाप्रपदात्सुवर्णं
भासा भवाननुकरोति भवन्तमेव ॥ 29
286
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सेवारसागतसुराङ्क्षनुबिम्बदृश्र्यं
भूषामणिप्रकरदशि{तसर्ववर्णम् ।
त्वां विश्वरूपवपुषेव जनं समस्तं
पश्र्यामि नागग्िारिनाथ कृतार्थयन्तम् ॥ 30
श्रृङ्गीसुवर्णरुचिपिञ्जरितैकभागान्य
ङ्गेषु देव तव भूषणमौ<क्तकानि ।
प्रत्यक्षय“न्त भवत: प्रतिरोमकूपवि
श्रा“न्तसान्द्रजगदण्डसहस्रशोभम् ॥ 31
आबद्धपङ्क्तिमहितानि तव त्रिधामन्
वीध्राणि हीरशकलानि विभूषणेषु ।
संमोहनानि सरसीरुहलोचनानां
मन्त्राक्षराणि कलये मकरध्वजस्य ॥ 32
आपादमौलि विधृतेषु विभा“न्त देव
स्थूलेन्द्रनीलमणयो मणिभूषणेषु ।
रागादुपेत्य तव सुन्दर तत्तदङ्गल
ग्नानि लोकसुदृशामिव लोचनानि ॥ 33
त्वां वीक्ष्य मु<क्तद ! जनास्तरणिं सखायं
भिन्ङ्क्षु: किलेति तव भूषणप-रागा: ।
शङ्के चिरं जनदृश: स्वकरै: क्षिप“न्त
तन्मात्रतोऽपि तव मु<क्तदतामबुद्ध्वा ॥ 34
पादावुपेन्द्र सुकुमारतमाविमौ ते
भूषाभरादरुणिमानमिवोद्वमन्तौ ।
इत्थं किम“स्त सुकुमारमितीव बोद्धुं
लोकत्रयेऽपि च करै: स्पृशत: पदार्थान् ॥ 35
श्रीवरदराजस्तव:
मूर्तिं प्रसाधयति ते चरणांशुपुञ्ज:
तां जैमिनि: कथमधीश निराकरोतु ।
सर्वत्र योगमुपपादयताऽरुणिमन्:
तेनारुणाधिकरणे हि मुनि: स भग्न: ॥ 36
अन्तस्तमांसि यमिनामपसारयन्ती
हृत्पङ्कजान्यपि च नाथ विकासयन्ती ।
भक्तप्रवेकभववारिनिधेस्तरण्यो:
त्वत्पादयोर्जयति काऽपि मयूखमाला ॥ 37
मुष्णन्प्रभातसमयेषु मुरान्तकारिन्
अंघि्रद्वयश्रियमहस्करतस्करस्ते ।
यत्प्राप्यते न करभङ्गममुष्य बाल
मित्रत्वमेव मिषति ध्रुवमत्र हेतु: ॥ 38
अङ्घ्रिद्वयस्य तव सन्ततमन्तरङ्ग
मम्भोजवर्गमिह योजयति श्रिया यत् ।
उत्कोचदानमिदमुष्णकरस्य बाल्यात्
तत्का“न्तरत्नचयचोरण तत्परस्य ॥ 39
भानुर्निशासु भवदङ्घ्रिमयूखशोभा
लोभात्प्रताप्य किरणोत्करमाप्रभातम् ।
तत्रोद्धृते हुतवहात्क्षणलुप्तरागे
तापं भजत्यनुदिनं स हि मन्दतात: ॥ 40
तौल्यं वदन्तु कवयस्तरुपल्लवानां
मुग्धास्त्वदीयचरणेन मुकुन्द किं तै: ।
तान्येव तत्तदधरोष्ठमिषात्तदानीं
कम्पं भज“न्त कथय“न्त किलात्मनैच्यम् ॥ 41
288
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
प-ोपमात्पदयुगात्तव रत्नगर्भा
जातेति प-सदृशाकृतिमाहुरेनाम् ।
कार्यं हि कारणगुणानतिवर्ति लोके
प्राय: पतङ्गपतिवाह विलोकयाम: ॥ 42
कल्याणशालिकमलाकरलालनीयमा
सेवकश्रुतिमनोहरनादि हंसम् ।
आमोदमेदुरमरुन्नमितालिकान्तं
शङ्के तवेश्वर पदं शतपत्रमेव ॥ 43
स्पश| ययो: समधिगम्य झटित्यहल्या
देवी च भूरभवदु“ज्झतसर्वपङ्का ।
ताभ्यां घटेत समता भवत: पदाभ्यां
आजन्म पङ्कवसते: कथमम्बुजस्य ॥ 44
मातङ्गशैलमणिशेखर ते पदाभ्यां
मोहेन साम्यमनुचिन्त्य कृतापराधम् ।
शङ्के सरोजमनयोरुभयोरुपेत्य
रेखाच्छलेन सततं विदधाति सेवाम् ॥ 45
लेखाधिनाथवनपल्लवधैर्यचोरे
रेखामयं पदतले कमलं यदेतत् ।
तत्रैव विश्रमजुषोऽच्युतरागलक्ष्म्या:
क्रीडानिशान्तकमलं तदिति प्रतीम: ॥ 46
यस्या: स्वमूत्र्यनुगुणाकृतिश<क्तयुक्त:
पादाम्बुजद्वयमिषात्कमठाधिराज: ।
मूले वसत्युचितमेव निगङ्क्षते सा
मूर्तिर्महापुरुष तेऽखिललोकरूपा ॥ 47
श्रीवरदराजस्तव:
किं द्वादशात्मनि रवौ भगवन्धृतेेष्र्य:
चन्द्रस्ततोऽप्यधिकतामधिगन्तुमेव ।
एते तवेह दश भा“न्त पदाङ्गुलीषु
स्वात्मान इत्यजनि चित्तदृगर्णवेभ्य: ॥ 48
भासा पदं तव रमाधिप भूषय“न्त
संसेवकांश्च विबुधान् परितोषय“न्त ।
नाथ क्षिप“न्त च तमांसि नखेन्दवस्ते
संशोषयन्त्यपि तु भक्तभवांम्बुराशिम् ॥ 49
गङ्गाच्छलेन तव नि:सृतमूध्र्वगाण्डस
ंघट्टनात्पदनखाग्रमयूखलेशम् ।
आलोक्य नूनममरा: पतितं पयोधावा
मथ्य तं जगृहुरीश तदिन्दुरूपम् ॥ 50
पादानमत्सुरशिरोमणिप-रागान्
सङ्क्ष: स्फुरत्सहजरुक्प्रकरान्कराग्रै: ।
मुक्तामया“न्वदधतां प्रकटं मुरारे
जैवातृकत्वमुचितं ननु ते नखानाम् ॥ 51
यत्ते पदाम्बुरुहमम्बुरुर्हासनें
धन्या: प्रपङ्क्ष सकृदीश भव“न्त मुक्ता: ।
नित्यं तदेव भजतामतिमुक्त लक्ष्मीयु
क्तैव दिव्यमणिनूपुरमौ<क्तकानाम् ॥ 52
नाथ त्वदङ्घ्रिनखधावनतोयलग्ना:
तत्का“न्तलेशकणिकाजलधिं प्रविष्टा: ।
ता एव तस्य मथनेन घनीभवन्त्यो
नूनं समुद्रनवनीतपदं प्रपन्ना: ॥ 53
290
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सव्यापसव्यशरमोक्षकृतीक्षुधन्वा
जङ्क्षे तव स्वशरधी इति स“न्दहान: ।
आलोकतेऽङ्घ्रिकटकोङ्क्षतरुक्छलेन
न्यस्याभ्िातो निजशराननुरूपभावम् ॥ 54
जानुद्वयं तव जगत्त्रयनाथ मन्ये
मारस्य केलिमणिदर्पणतामुपेतम् ।
आलोकयन् यदवदातमनोज्ञवृत्तं
रूपं निजं कलयते विपरीतमेष: ॥ 55
ऊरो: किमन्यदयतामुपमानभावं
वामस्य दक्षिणममुष्य च तं विहाय ।
रम्भादय: सदृश इत्युचितं किमेतद्
यस्योर्वशी सुभग साऽपि विभूतिलेश: ॥ 56
नाथ त्वया परिहितं वरवर्णिनीनां
रागस्य यद्वसनमास्पदतां बिभत्िा{ ।
सौन्दर्यसारनिलयेन कटीतटेन
तस्यैव किन्नु महिमा परिशीलनस्य ॥ 57
संप्राप्य सारसनमध्यतलोदयाद्रिं
मध्याम्बरं मसृणयन्नरुणैर्मयूखै: ।
संवीक्ष्यते सुकृतिभिर्मणिरेष पूषा
संसाररात्र्युपरतिं गतवद्भिरेव ॥ 58
नाभेरभूत्तव चतुर्भुज नान्तरिक्षं
यन्नाभिरेव यदुनेतरियं ततोऽभूत् ।
नाभ्या इति श्रुतिविपर्ययगे विभक्ती
तां जैमिनेरनुससार पशोश्च सूत्रम् ॥ 59
श्रीवरदराजस्तव:
आरोपमध्यवसित्िां च विना तवास्यां
नाभौ सर:पदमुपैति कथं नु वृत्तिम् ।
साक्षादियं सरसिजस्य समुद्रशायिन्
उत्पत्तिभूरिति हि नायक नायमूह: ॥ 60
कल्पान्तरेेेषु विततिं कमलासनानां
भूयोऽपि कर्तुमिव भूरि रजो दधानम् ।
नाभिह्रदे समुदितं नलिनं तवैतद्
भूयात्सदैव मम भूतिकरं मुरारे ॥ 61
उल्लासयत्युदरबन्धनिबद्धदिव्यशो
णाश्र्मर“श्र्मकलिकावलिरच्युतैषा ।
आगाम्यनेकशतकल्पविधातृगर्भना
भ्युङ्क्षताम्बुरुहकुट्मलपङ्क्तिशोभाम् ॥ 62
ऊर्ध्वं विरिङ्क्षिाभवनात्तव नाभिप-ाद्
रोमावलीपदजुषस्तमस: परस्तात् ।
मुक्तौघम“ण्डतमुर:स्थलमुन्मयूखं
पश्र्यामि देव परमं पदमेव साक्षात् ॥ 63
सालैरुदंशुचयरत्नलल“न्तकाëै:
स्फीतोल्लसत्कुसुमया वनमालया च ।
विभ्राजते विपुलमेनदुरस्त्वदीयम
न्त:पुरं जलधिराजकुमारिकाया: ॥ 64
प्राल“म्बकामुपगतास्तव प-रागा:
प्रत्यग्रघर्मकरमण्डलनिर्विशेषा: ।
पर्यङ्कके वरद वक्षसि भा“न्त लक्ष्म्या:
क्रीडोपबर्हतिलका इव पार्श्वभाज: ॥ 65
292
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अस्तु त्रयीमयतनुस्तव लम्बनालीरत्नै
“स्तर“स्क्रयत एव तथाऽपि भानु: ।
सोढ: सतां बत निशान्तमुपागतानां
एवं तिरस्कृदीश्वर क: समर्थ: ॥ 66
नष्टेऽपि भस्मनि वने गिरिशेन दग्धं
स्त्रीणां हृदीश मदनं प्रतिबोधयन्त: ।
भस्मोच्चये कृतकचप्रतिबोधनं तं
शुक्रं जयन्तु न कथं तव हारतारा: ॥ 67
उत्प्रेक्षयत्यधिभुजान्तरमुल्लसन्ती
पार्श्वद्वये परमपूरुष हारमाला ।
तत्रत्यका“न्तसरितस्तरलै: प्रणुन्नां
ऊम्र्युत्करैरुभयत: सितफेन पङ्क्तिम् ॥ 68
त्वां सर्वभूतमयमाश्रितसर्ववर्णं
यद्वैजयन्त्युपगताच्युत सर्वगन्धम् ।
तेनैव किं त्रिभुवनैकमहावदान्यसा
रूप्यमावहत्िा ते सकलाभिनन्ङ्क्षम् ॥ 69
ताराभिरामपरिणाहलस“त्सताभ्रं
तापिञ्छमेचकमुर: शरदन्तरिक्षम् ।
प्राप्यैव देव तव कौस्तुभपूर्णचन्द्र:
पूर्णां बिभर्ति पुरुषोत्तम का“न्तरेखाम् ॥ 70
नाभी सरोजकिरणैर्मणिराजभाभि:
आत्मप्रभाभिरपि संवलितं विभाति ।
श्रीवत्सविग्रहजुष: प्रकृतेस्त्वदीयं
वक्ष: परीतमिव सत्त्व रजस्तमोभि: ॥ 71
श्रीवरदराजस्तव:
वक्ष:स्थलं वरद नन्दनमाश्रितस्ते
येषां विभाति हरिचन्दन एव मध्ये ।
एते चतुर्भुज भुजास्तव तस्य शाखा:
शङ्के कराब्जदलकोमलिताग्रभागा: ॥ 72
जात्यैव यद्वरद पल्लवराग एष
यल्लाल्यते च भवता कटके निवेश्र्य ।
मन्ये मणिस्तदुपगम्य मदान्धभावं
साक्षादयं सवितुरेव करोत्यवज्ञाम् ॥ 73
ऐन्द्रोपलप्रभमधो भुजदण्डनालं
एकत्र चक्रमपरत्र च शङ्खहंसम् ।
दृष्ट्वा कथं न कलयेमहि का“न्तसिन्धो:
उत्फुल्लप-युगमूध्र्वकरद्वयं ते ॥ 74
चन्द्रार्कचारुतरशङ्खरथाङ्गशोभा
संभाव्यरात्रिदिवसात्मकपार्श्वयुग्मम् ।
नक्षत्रदृश्र्यनवमौ<क्तकहारिरूपं
मन्ये महापुरुषरूपधरं भवन्तम् ॥ 75
संवर्तजृ“म्भतविकर्तनदुर्निरीक्षं
पश्र्यामि दक्षिणकरे तव चक्रराजम् ।
दैत्यौघसिन्धुपतिमन्थमहाचलस्य
बाहो: प्रतापघनमिद्धमिवोङ्क्षतं ते ॥ 76
आभाति देव विधृतस्तव सव्यपाणौ
अन्तर्बहिश्च शुचिरच्युत पाङ्क्षाजन्य: ।
अन्तेवसन्निव गलस्य गुरोर्गभीर
ध्यानकि्रयोपनिषदध्ययनार्थमेष: ॥ 77
294
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
कौमोदकी स्फुरति ते करपल्लवाग्रे
वैरिङ्क्षावाक्यविकृतेव सरस्वती सा ।
त्रिस्रोतसस्तव पदाब्जभुवो विशेषं
आकांक्ष्य पाणिकमलात्तव निस्सरन्ती ॥ 78
हस्ते विराजति तवाभयमुद्रितेऽस्मिन्
अव्याजकोमलरुचिप्रकराभिरामे ।
वज्रोर्मिकांशुनिकर: कमलाधिराज्य
पट्टाभिषेकसलिलौघ इवावदात: ॥ 79
नामैव ते वरद वा“ञ्छतदातृभावं
व्याख्यानतो न वहसे वरदानमुद्राम् ।
न ह्यागमोदितरस: श्रुतिसिद्धमर्थं
लिङ्गेन बोध्यमुररीकुरुते विपश्चित् ॥ 80
आभाति मौ<क्तकगुणग्रथितैरनल्पै:
नीलोत्पलैर्वलयितस्तव नाथ कण्ठ: ।
संवर्तमेघवसतिं ध्वननैस्तदन्तै:
निश्चित्य तन्निकटगैरिव मेघडिम्भै: ॥ 81
यद्ब्रह्मणश्च जनिभू: पि्रयमि“न्दराया:
सस्पर्धमोषधिपतौ च सकर्णिकं च ।
एतैर्गुणैर्गुणनिधे कतमस्त्वदीयं
वक्त्रं मनोज्ञमवगच्छतु नारविन्दम् ॥ 82
वक्त्रेण ते यदभिभूतमभूत्सरोजं
तन्नाभिभूतमिति शब्दमवाच्यनूनम् ।
शब्दच्छलादपनिनीषु जनापवादं
नाभेरभूत्तव रमाधिप विश्रुताय: ॥ 83
श्रीवरदराजस्तव:
उन्मीलयन्कुमुदमुज्ज्वलयन् गिरीशं
उन्मूलय“न्वषमवाहभवाभितापम् ।
उह्दीपयन्वरवधूजनतानुरागं
उद्ङ्क्षोतते वरद ते वदनामृतांशु: ॥ 84
पक्षद्वयक्रशिमपोषविभाव्यमानचा
न्द्रायणव्रतनिषेवण एष नित्यम् ।
कुर्वन्प्रदक्षिणमुपेन्द्र सुरालयं ते
लिप्सुर्मुखाब्जरुचिमेव तपस्यतीन्दु: ॥ 85
नाथ त्वदीयमकलङ्कमिमं मुखेन्दुं
आपीय तृप्यति सदा वसुधा यतस्ते ।
तेनैव किं नवसुधारसगोचरोऽभूत्
इन्दु: कलङ्कमलिनीकृतमध्यभाग: ॥ 86
आश्रित्य नूनममृतङ्क्षुतय: पदं ते
देहक्षये विधृतदिव्यपदाभिमुख्या: ।
लावण्यपुण्यनिचयं सुहृदि त्वदास्ये
विन्यस्य या“न्त मिहिरं प्रतिमासभिन्ना: ॥ 87
त्वद्वक्त्रसाम्यमयमम्बुजकोशमुद्राभ
ङ्गात्ततत्सुषममित्रकरोपक्लृप्त्या ।
लब्ध्वाऽपि पर्वणि विधु: क्रमहीयमान:
शंसत्यनीत्युपचितां श्रियमाशुनाशाम् ॥ 88
दृग्भ्यां मुकुन्द मृगलोचनकोमलाभ्यां
जाताधिकङ्क्षुति विलोक्य तवाननाब्जम् ।
मन्ये स्वमण्डलमितोऽप्यधिकं विधित्सु:
त“स्म“न्बभर्ति मृगमेव जड: सितांशु: ॥ 89
296
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
मालिन्यमब्जशशिनोर्मधुलिट्कलङ्कौ
धत्तो मुखे तु तव दृ<क्तलकात्मनाऽऽभाम् ।
दौषावत: क्वचन मेलनतो गुणत्वं
वक्तुर्यथेश वचसि भ्रमविप्रलम्भौ ॥ 90
आमोदका“न्तभृदहर्निशमेकरूपं
आसेवितं द्विजगणैर्दिविषङ्क्षणैश्च ।
अङ्काधिरूढसहजश्रि मुखं त्वदीयं
शङ्कामहे वरद संहतमब्जयुग्मम् ॥ 91
बिम्बस्तवायमधर: प्रतिबिम्बनेन
युक्तं सदा युवतिमानसदर्पणेषु ।
बिम्बाधर: कविभिरीश्वर वण्र्यसे त्वं
एतावतैव न तु तुच्छफलोपमानात् ॥ 92
विङ्क्षामयेषु तव नि:श्वसितेष्वपूर्वं
विङ्क्षाविशेषमिव शिक्षितुमन्तरात्मन् ।
वाण्या: सदा तव मुखाम्बुरुहे वसन्त्या:
कायप्रभेव लसति “स्मतच“न्द्रका ते ॥ 93
तापत्रयौषधवरस्य तव “स्मतस्य
नि:श्वासमन्दमरुता निबुसीकृतस्य ।
एते कडङ्गरचया इव विप्रकीर्णा
जैवातृकस्य किरणा जगति भ्रम“न्त ॥ 94
सिद्धौषधं जयति तेऽधररत्नपात्रे
तापत्रयी झटित्िा मुञ्चति येन सिक्तम् ।
मन्ये तुषारकिरणं गुणलेशयोगाद्
अस्यैव वारिजविलोचन कल्कपुञ्जम् ॥ 95
श्रीवरदराजस्तव:
आतन्वतामवयवेषु गतागतानि
युक्तात्मनां वरद यौवतचक्षुषां च ।
विश्रान्तिभूर्विधुकरप्रकरावदाता
मन्दस्मितच्छविरियं तव मां पुनातु ॥ 96
नि:श्वासमन्दमलयानिलकन्दलेन
निर्हारिणा बहुतरेण च सौरभेण ।
नासापुटौ नलिनलोचन ते मनोज्ञौ
मन्ये सदैव मधुमाधवयोर्निवासौ ॥ 97
सङ्क्षाारशालि तव नि:श्वसिते समस्त
वेदेतिहासवपुषि द्विपशैलनाथ ।
नाभीसरोरुहनवारुणमण्डले च
मन्ये मधुव्रतकुलं मधुविङ्क्षयोक्तम् ॥ 98
देहाद्वद“न्त जननं मुनय“स्तलानां
देवेन्द्रवन्ङ्क्षचरणाम्बुज तावकीनात् ।
नारायणैतदुचितं प्रकटीकरोति
नासाभिधानमिह दिव्यतिलप्रसूनम् ॥ 99
नेत्रे तव क्व भगवन् क्व च पुण्डरीकं
ब्रूते तयोस्तदुपमानमथापि वेद: ।
सर्वात्मनस्तव समाधिकवस्त्वलाभाद्
आकाशवत्स खलु सर्वगतत्वमाह ॥ 100
साम्यभ्रमादविनयेन समुन्नतस्य
सव्यं तवाक्षि हरति श्रियमम्बुजस्य ।
तस्यापि तां समधिकां तनुते यदन्यद्
दाक्षिण्यमेव दनुजाहित तत्र मूलम् ॥ 101
298
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
प-ानुरागजुषि लोहितशुक्लकृष्णां
आसेदुषि प्रकृतिमादृतमीनरूपे ।
श्रुत्यन्तभासिन्िा मदावलशैलनाथ
त्वल्लोचने त्वयि च भाति न मे विशेष: ॥ 102
मुक्त: प्रजापतिरयं मम दश{नादित्य
न्यं विधातुमनसस्तव भालजाता ।
घर्माम्बुबिन्दुततिरेव किरीटमूलप्र
त्युप्तमौ<क्तकततिच्छलतो विभाति ॥ 103
राजन्त्यनर्घमणिसङ्क्षमये किरीटे
राजीवलोचन न नीलमणिप्रवेका: ।
आघ्राय गन्धमलिनस्तव कुन्तलानां
अन्त: प्रवेष्टुमनस: परितो निलीना: ॥ 104
आपादमाचिकुरभारमशेषभङ्गं
आनन्दबृन्दलसितं सुदृशामसीमम् ।
अन्तर्मम स्फुरतु सन्ततमन्तरात्मन्
अम्भोजलोचन तव श्रितह“स्तशैलम् ॥ 105
—*—
वरदराजस्तोत्रम्
(काङ्क्षयाम्)
श्रीमद्वरदराजेन्द्र: श्रीवत्साङ्क: शुभप्रद: ।
तुण्डीरमण्डलोल्लासी तापत्रयनिवारक: ॥ 1
सत्यव्रतक्षेत्रवासी सत्यवज्जनपोषक: ।
सर्ग“स्थत्युपसंहारकारी सुगुणवारिधि: ॥ 2
वरदराजपङ्क्षााशत्
हरिर्ह“स्तगिरीशानो हृतप्रणतदुष्कृत: ।
तत्वरूपत्वष्टृकृतकाङ्क्षाीपुरवराश्रित: ॥ 3
ब्रह्मारब्धाश्वमेधाख्यमहामखसुपूजित: ।
वेदवेङ्क्षो वेगवतीवेगभीतात्मभूस्तुत: ॥ 4
विश्वसेतुर्वेगवतीसेतुर्विश्वार्तिकोऽनघ: ।
यथोक्तकारिनामाëो यज्ञभृङ्क्षज्ञरक्षक: ॥ 5
ब्रह्मकुण्डोत्पन्नदिव्यपुण्यकोटिविमानग: ।
वाणीपत्यर्पितहयवपासुरभिलाधर: ॥ 6
वरदाभयहस्ताब्जो वनमालाविराजित: ।
शङ्खचक्रलसत्पाणिश्शरणागतरक्षक: ॥ 7
इमं स्तवं तु पापघन्ं पुरुषार्थप्रदायकम् ।
पठतां श्रृण्वतां भक्त्या सर्वसिद्धिर्भवेद्ध्रवम् ॥ 8
—*—
वेदान्तदेशिककृत
वरदराजपङ्क्षााशत्
(काङ्क्षयाम्)
द्विरदशिखरिसीमन स-वान् प-योने:
तुरगसवनवेङ्क्षां श्यामलो हव्यवाह: ।
कलश जलधिकन्या वल्लरी कल्पशाखी
कलयतु कुशलं न: कोऽपि कारुण्य राशि: ॥ 1
(श्रीनारदपुराणे)
300
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यस्यानुभावमधिगन्तुमशकनुवन्तो
मुह्यन्त्यभङ्गुरधियो मुनिसार्वभौमा: ।
तस्यैव ते स्तुतिषु साहसमश्नाुवान:
क्षन्तव्य एष भवता करिशैलनाथ ॥ 2
जानन्ननादिविहितान् अपराध वर्गान्
स्वामिन् भयात् किमपि वक्तुमहं न शक्त: ।
अव्याजवत्सल तथापि निरङ्कुशं मां
वात्सल्यमेव भवतो मुखरीकरोति ॥ 3
किं व्याहरामि वरद स्तुतये कथं वा
खङ्क्षोतवत् प्रलघु सङ्कुचित प्रकाश: ।
तन्मे समर्पय मतिं च सरस्वतीं च
त्वामञ्जसा स्तुतिपदैर्यदहं धिनोमि ॥ 4
मच्छ<क्त मात्र गणने किमिहा“स्त शक्यं
शक्येन वा तव करीश किम“स्त साध्यम् ।
यङ्क्ष“स्त साधय मया तदपि त्वया वा
किं वा भवेद् भवति किङ्क्षिादनीहमाने ॥ 5
स्तोत्रं मया विरचितं त्वदधीन वाचा
त्वत्प्रीतये वरद यत् तदिदं न चित्रम् ।
आवर्जय“न्त हृदयं खलु शिक्षकाणां
मञ्जूनि पञ्जर शकुन्त विज“ल्पतानि ॥ 6
यं चक्षुषामविषयं हयमेधयज्वा
द्राघीयसा सुचरितेन ददश{ वेधा: ।
तं त्वां करीश करुणापरिणामतस्ते
भूतानि हन्त निखिलानि निशामय“न्त ॥ 7
वरदराजपङ्क्षााशत्
तत्तत्पदैरुपहितेऽपि तुरङ्गमेधे
शक्रादयो वरद पूर्वमलब्धभागा: ।
अध्यक्षिते मखपतौ त्वयि चक्षुषैव
हैरण्यगर्भ हविषां रसमन्वभूवन् ॥ 8
सर्ग“स्थतिप्रलय विभ्रम नाटिकायां
शैलूषवद् विविध वेष परिग्रहं त्वाम् ।
संभावय“न्त हृदयेन करीश धन्या:
संसार वारिनिधि सन्तरणैक पोतम् ॥ 9
प्राप्तोदयेषु वरद त्वदनुप्रवेशात्
प-ासनादिषु शिवादिषु कङ्क्षाुकेषु ।
तन्मात्र दश{न विलोभित शेमुषीका:
तादात्म्य मूढ मतयो निपतन्त्यधीरा: ॥ 10
मध्ये विरिङ्क्षिा शिवयोर्विहितावतार:
ख्यातोऽपि तत्समतया तदिदं न चित्रम् ।
मायावशेन मकरादि शरीरिणं त्वां
तानेव पश्र्यति करीश यदेष लोक: ॥ 11
ब्रह्मेणि शङ्कर इतीन्द्र इति स्वराडिति
आत्मेति सर्वमिति सर्वचराचरात्मन् ।
हस्तीश सर्ववचसामवसानसीमां
त्वां सर्वकारणमुशन्त्यनपाय वाच: ॥ 12
आशाधिपेषु गिरिशेषु चतुर्मुखेष्व(पि)
अव्याहता विधि निषेधमयी तवाज्ञा ।
हस्तीश नित्यमनुपालनलङ्क्षनाभ्यां
पुंसां शुभाशुभमयानि फलानि सूते ॥ 13
302
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
त्रातापदि “स्थतिपदं भरणं प्ररोह:
छाया करीश सरसानि फलानि च त्वम् ।
शाखागतत्रिदशबृन्द शकुन्तकानां
किं नाम नासि महतां निगमद्रुमाणाम् ॥ 14
सामान्यबुद्धि जनकाश्च सदादि शब्दा:
तत्त्वान्तर भ्रमकृतश्च शिवादि वाच: ।
नारायणे त्वयि करीश वहन्त्यनन्यम्
अन्वर्थ वृत्ति परिक“ल्पतमैककण्ठयम् ॥ 15
सङ्क्षिान्तयन्त्यखिल हेय विपक्ष भूतं
शान्तोदितं शमवता हृदयेन धन्या: ।
नित्यं परं वरद सर्वगतं सुसूक्ष्मं
निष्पन्द नन्दथुमयं भवत: स्वरूपम् ॥ 16
विश्वातिशायि सुखरूप यदात्मकस्त्वं
व्य<क्तं करीश कथय“न्त तदा“त्मकां ते ।
येनाधिरोहति मतिस्त्वदुपासकानां
सा किं त्वमेव तव वेति वितर्कडोलाम् ॥ 17
मोहान्धकार विनिवर्तन जागरूके
दोषा दिवापि निरवग्रहमेधमाने ।
त्वत्तेजसि द्विरद शैलपते विमृष्टे
श्लाघ्येत सन्तमस पर्व सहस्र भानो: ॥ 18
रूढस्य चिन्मयतया हृदये करीश
स्तम्बानुकारि परिणाम विशेष भाज: ।
स्थानेषु जाग्रति चतुष्र्वपि सत्त्ववन्त:
शाखा विभाग चतुरे तव चातुरात्म्ये ॥ 19
वरदराजपङ्क्षााशत्
नागाचलेश निखिलोपनिषन्मनीषा
मञ्जूषिका मरकतं परिचिन्वतां त्वाम् ।
तन्वी हृदि स्फुरति कापि शिखा मुनीनां
सौदाम्िानीव निभृता नव मेघ गर्भा ॥ 20
औदन्वते महति स-नि भासमाने
श्लाघ्ये च दिव्यसदने तमस: परस्तात् ।
अन्त:कलेवरमिदं सुषिरं सुसूक्ष्मं
जातं करीश कथमादरणास्पदं ते ॥ 21
बालाकृतेर्वट पलाशमितस्य यस्य
ब्रह्माण्ड मण्डलमभूदुदरैकदेशे ।
तस्यैव तद्वरद हन्त कथं प्रभूतं
वाराहमास्थितवतो वपुरद्भुतं ते ॥ 22
भक्तस्य दानवशिशो: परिपालनाय
भद्रां नृसिंह कुहनामधिजग्मुषस्ते ।
स्तम्भैक वर्जमधुनापि करीश नूनं
त्रैलोक्यमेतदखिलं नरसिंहगर्भम् ॥ 23
क्रामन् जगत् कपट वामनतामुपेत:
त्रेधा करीश स भवान् निदधे पदानि ।
अङ्क्षापि जन्तव इमे विमलेन यस्य
पादोदकेन विधृतेन शिवा भव“न्त ॥ 24
येनाचल प्रकृतिना रिपुसंक्षयाथी{
वारां निधिं वरद पूर्वमलङ्क्षयस्त्वम् ।
तं वीक्ष्य सेतुमधुनापि शरीरवन्त:
सर्वे षडूर्मि बहुलं जलधिं तर“न्त ॥ 25
304
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
इत्थं करीश दुरप…वदिव्य भव्य
रूपा“न्वतस्य विबुधादि विभूतिसाम्यात् ।
केचिद् विचित्र चरितान् भवतोऽवतारान्
सत्यान् दयापरवशस्य वद“न्त सन्त: ॥ 26
सौशील्य भावितधिया भवता कथङ्क्षिात्
सञ्छादितानपि गुणान् वरद त्वदीयान् ।
प्रत्यक्षयन्त्यविकलं तव सन्निकृष्टा:
पत्यु“स्त्वषामिव पयोद वृतान् मयूखान् ॥ 27
नित्यं करीश तिमिराविल दृष्टयोऽपि
सिद्धाञ्जनेन भवतैव विभूषिताक्षा: ।
पश्यन्त्युपर्युपरि सङ्क्षारतामदृश्यं
मायानिगूढमनपाय महानिधिं त्वाम् ॥ 28
सङ्क्षस्त्यज“न्त वरद त्वयि बद्ध भावा:
पैतामहादिषु पदेष्वपि भावबन्धम् ।
कस्मै स्वदेत सुख सङ्क्षारणोत्सुकाय
कारागृहे कनकश्रृङ्खलयाऽपि बन्ध: ॥ 29
हस्तीश दु:खविषदिग्ध फलानुब“न्ध
न्याब्रह्मकीटमपराहत संप्रयोगे ।
दुष्कर्म सङ्क्षायवशाह्दुरत्िाक्रमे न:
प्रत्यस्त्रमञ्जलिरसौ तव निग्रहास्त्रे ॥ 30
त्वद्भ<क्तपोतमवल“म्बतुमक्षमाणां
पारं परं वरद गन्तुमनीश्वराणाम् ।
स्वैरं लिलङ्क्षयिषतां भव वारि राशिं
त्वामेव गन्तुमसि सेतुरभङ्गुरस्त्वम् ॥ 31
वरदराजपङ्क्षााशत्
अश्रान्त संसरण धर्म निपीडितस्य
भ्रान्तस्य मे वरद भोगमरीचिकासु ।
जीवातुरस्तु निरवग्रहमेधमानो
देव त्वदीय करुणामृत दृष्टिपात: ॥ 32
अन्त: प्रविश्य भगवन्नखिलस्य जन्तो:
आसेदुषस्तव करीश भृशं दवीयान् ।
सत्यं भवेयमधुनापि स एव भूय:
स्वाभाविकी तव दया यदि नान्तराय: ॥ 33
अज्ञातनिर्गममनागमवेदिनं माम्
अन्धं न किङ्क्षिादवलम्बनमश्नाुवानम् ।
एतावतीं गमयितु: पदवीं दयालो:
शेषाध्वलेश नयने क इवातिभार: ॥ 34
भूयोऽपि हन्त वसतिर्यदि मे भवित्री
याम्यासु दुर्विषह वृत्तिषु यातनासु ।
सम्यग् भविष्यति तत: शरणागतानां
संरक्षितेति बिरुदं वरद त्वदीयम् ॥ 35
पर्याकुलं महति दु:ख पयोनिधौ मां
पश्यन् करीश यदि जोषमव“स्थतस्त्वम् ।
स्फारेक्षणेऽपि मिषति त्वयि निर्निमेषं
पारे करिष्यति दया तव दुर्निवारा ॥ 36
किं वा करीश कृपणे मयि रक्षणीये
धर्मादि बाह्य सहकारि गवेषणेन ।
नन्व“स्त विश्वपरिपालन जागरूक:
सङ्कल्प एव भवतो निपुण: सहाय: ॥ 37
306
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
निर्यन्त्रणं परिणमन्ति न यावदेते
नीरन्ध्र दुष्कृतभवा दुरित प्ररोहा: ।
तावन्न चेत् त्वमुपगच्छसि शाङ्ग{धन्वा
शक्यं त्वयापि न हि वारयितुं करीश ॥ 38
यावन्न पश्यति निकामममर्षणो मां
भ्रूभङ्गभीषण करालमुख: कृतान्त: ।
तावत् पतन्तु मयि ते भगवन् दयालो:
उन्निद्र प- कलिका मधुरा: कटाक्षा: ॥ 39
स त्वं स एव रभसो भवदौपवाह्य:
चक्रं तदेव शितधारमहं च पाल्य: ।
साधारणे त्वयि करीश समस्त जन्तो:
मातङ्ग मानुषभिदा न विशेेष हेतु: ॥ 40
निर्वापयिष्यति कदा करिशैल धामन्
दुर्वार कर्म परिपाक महादवाग्निम् ।
प्राचीन दु:खमपि मे सुखयन्निव त्वत्-
पादारविन्द परिचार रस प्रवाह: ॥ 41
मुक्त: स्वयं सुकृत दुष्कृत श्रृङ्खलाभ्यां
अर्चिर्मुखैरधिकृतैरतिवाहिताध्वा ।
स्वच्छन्द किङ्करतया भवत: करीश
स्वाभाविकं प्रतिलभेय महाधिकारम् ॥ 42
त्वं चेत् प्रसीदसि तवा“स्म समीपतश्चेत्
त्वय्य“स्त भ<क्तरनघा करिशैलनाथ ।
संसृज्यते यदि च दासजनस्त्वदीय:
संसार एष भगवन्नपवर्ग एव ॥ 43
अच्युतशतकम् 307
आहूयमानमनपाय विभूति कामै:
आलोक लुप्त जगदान्ध्यं अनुस्मरेयम् ।
आलोहितांशुकं अनाकुलहेतिजालं
हैरण्यगर्भहयमेधहविर्भुजं त्वाम् ॥ 44
भूयो भूय: पुलक निचितैरङ्गकैरेधमाना:
स्थूलस्थूलान् नयन मुकुलैर्बिभ्रतो बाष्प बिन्दून् ।
धन्या: केचिद् वरद भवत: संसदं भूषयन्त:
स्वान्तैरन्तर्विनय निभृतै: स्वादयन्ते पदं ते ॥ 45
वरद तव विलोकय“न्त धन्या: मरकत भूधर मातृकायमाणम् ।
व्यपगत परिकर्म वारवाणं मृगमदपङ्कविशेेषनीलमङ्गम् ॥ 46
अनिभृत परिरम्भैराहितामिन्दिराया:
कनक वलय मुद्रां कण्ठ देशे दधान: ।
फणिपति शयनीयादु“त्थतस्त्वं प्रभाते
वरद सततमन्तर्मानसं सन्निधेया: ॥ 47
तुरग विहगराजस्यन्दनान्दोलिकादिष्व<
धकमधिकमन्यामात्मशोभां दधानम् ।
अनवधिक विभूतिं ह“स्तशैलेश्वरं त्वाम्
अनुदिनमनिमेषैलो{चनैर्निर्विशेयम् ॥ 48
निरन्तरं निर्विशतस्त्वदीयं अस्पृष्ट चिन्तापदमाभिरूप्यम् ।
सत्यं शपे वारणशैलनाथ वैकुण्ठ वासेऽप्िा न मेऽभिलाष: ॥ 49
व्यातन्वाना तरुण तुलसीदामभि: स्वामभिख्यां
मातङ्गाद्रौ मरकतरुचिं पुष्णती मानसे न: ।
भोगैश्वर्य पि्रय सहचरै: कापि लक्ष्मी कटाक्षै:
भूय: श्यामा भुवनजननी देवता सन्निधत्ताम् ॥ 50
308
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
इति विहितमुदारं वेङ्कटेशेन भक्त्या
श्रुतिसुभगमिदं य: स्तोत्रमङ्गीकरोति ।
करिशिखरि विटङ्कस्थायिन: कल्पवृक्षात्
भवति फलमशेषं तस्य हस्तापचेयम् ॥ 51
—*—
वेदान्तदेशिकविरचितम्
अच्युतशतकम्
(तिरुवहीन्द्रपुराख्ये औषधगिरौ)
(इदं शतकं प्राकृतभाषायामास्ते ।
लेखकैरेव संस्कृते परिवर्तितं मूलमेव अत्र दीयते ।)
नमत त्रिदशानां नाथं सत्यं दासानामच्युतं “स्थरज्योति: ।
गरुड नदी तट तमालं अहीन्द्रनगरौषधाचलैकगजेन्द्रम् ॥ 1
किङ्करसत्य स्तुतिस्तव स्वयम्भू गेहिनी विलास व्याहृतिमयी ।
फणिता बालेन मया पञ्जर शुक ज“ल्पतमिव करोतु प्रसादम् ॥ 2
मलिनमपि भाषितं मम किङ्करसत्य तव कीर्तिज्योत्स्ना प्रसरे ।
लग्नंा लभतां विशुद्धिं सलिलमिव त्रिपथगास्रोतो गतम् ॥ 3
त्रस्तरि नयेन स्थापिता शोभतां त्रिदशानां नाथ तव समाजे ।
व“न्दत्व महितानां मध्ये श्रुतीनां बालिशा मम स्तुति: ॥ 4
अस्मङ्क्षुरूणामच्युत जिˆासिंहासने लब्धप्रतिष्ठ: ।
प्रतिपादित परमार्थो वारयस्यप“ण्डतत्वमस्माकम् ॥ 5
हृदयेषु देशिकानां जा…वी लहरीषु पूर्णचन्द्र इव स्फुट: ।
कलुष जले“ष्वव हंस: कषाय कर्बुरेषु तिष्ठस्यच्युत न क्षणम् ॥ 6
अच्युतशतकम् 309
आगममात्रप्रमाण: आगोपीजनं प्रकाश निजमाहात्म्य: ।
श्रद्धित हृदय सुलभो दूरं मुङ्क्षासि नतसत्य ! दोलायमानान् ॥ 7
सदा क्षपितसकलहेयं शरणागतसत्य सत्यज्ञानानन्दम् ।
उल्लङ्क्षित त्रिविधान्तम् उपनिषदां शतानि गाय“न्त त्वाम् ॥ 8
करोषि न कि्रयसे केनापि स्थापयसि न संस्थाप्यसेऽनन्य“स्थत: ।
हरसि निखिलं न ह्रियसे अहीन्द्रनगरेन्द्रानघज्योतिस्स्फुरन् ॥ 9
अणुप्रमितस्याप्यच्युत श<क्तस्तव सकल धारणादि प्रभूता ।
तेन प्रतिवस्तुपूर्ण: श्रूयसेऽप्रतिहत निज“स्थति: सर्वगत: ॥ 10
सकलानां धरण नियमनस्वामित्वनियम सं“स्थत: सर्वतनु: ।
श्रूयसेऽच्युत सर्व: सदा दशि{त कार्य कारणत्व कर्बुर: ॥ 11
पुरुष प्रधान शरीरो भुवनानां भवस्यच्युतोपादानम् ।
निजसङ्कल्प सनाथो वहसि निमित्तत्त्वमप्यद्भुतश<क्त: ॥ 12
विषम गुणाङ्कुर प्रकरे जलमिव सामान्य कारणं तव केलि: ।
निजकर्मश<क्तनियता अच्युत ब्रह्मादि स्थावरान्त विशेषा: ॥ 13
पुरुषास्तव विभूति: अच्युत लक्ष्म्या: स्त्रीसंज्ञा: ।
ना“स्त परं युवयो: सापि श्रीर्भवति तव किं पुनरितरत् ॥ 14
न खलु तव सदृशाभ्यधिका: नाथ त्वमेव सर्वलोक शरण्य: ।
एतावत् ज्ञानसारं इति ज्ञातुं त्रिदशनाथेतर विचिन्ता ॥ 15
भाति फणीन्द्रपुराधिप प्रतिपालयत्सु प्रकट प्रभूत फला ।
अपि द्रुहिण प्रमुखै: आज्ञप्तिस्तवालङ्क्षनीयप्रभावा ॥ 16
नियमविधीनां प्रवृत्ति: सर्वेेषामपि दाससत्योह्दिश्य त्वाम् ।
श्राद्ध निम“न्त्रत ब्राह्मण समाधि सिद्धां लभन्ते त्रिदशा भुक्तम् ॥ 17
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
आराध्य त्रिदश विलयेऽच्युत नित्यं न तिष्ठसि यदि नाम त्वम् ।
कर्मणां क“ल्पतानां करिष्यति कल्पान्तरेषु को निर्वेशम् ॥ 18
कल्पयसि काङ्क्षितानि कल्पद्रुम इव श्रीकाङ्क्षान लता सहित: ।
नतसत्य सदाफलानि निजच्छाया निर्भिन्न नित्य ताप त्रिभुवन: ॥ 19
सकलागमानां निष्ठा सकलसुराणामप्यन्तर आत्मा ।
सकल फलानां प्रसूति: सकल जनानां सम: खलु नतसत्य त्वम् ॥ 20
इति सर्वेषां समान: सत्य“स्थतो दाससत्य सदा परिपूर्ण: ।
कथं वहसि पक्षपातं पाण्डव प्रमुखेषु प्रेषणमपि सहमान: ॥ 21
विषमे कर्ममार्गे विपरिस्खलतां विˆलित करणानाम् ।
नाथ निखिलानामन्यो ना“स्त त्वन्नतसत्य हस्तालम्ब: ॥ 22
ज्ञानस्य कोऽविषयो अच्युत करुणायास्तव को दूर“स्थत: ।
शक्ते: कोऽतिभर: तस्मात् खलूपायस्त्वमेव स्वयं सिद्ध: ॥ 23
सङ्कल्प कर्णधार: किङ्करसत्य भवसागरेऽतिगभीरे ।
अनघस्त्वं खलु पोत: आत्मन: कृपा समीरणेन प्रयुक्त: ॥ 24
अच्युत न ददति मोक्षं इ{श्वर भावेन भाविता इतरसुरा: ।
रात्रिं परिवर्तयितुं लक्षमालेख्य दिनकराणामपि न क्षमम् ॥ 25
अमृतरस सागरस्येव अहीन्द्रपुरनाथ निर्मल महार्घाणि ।
तीर्यन्ते न विगणयितुं अनन्य सुलभानि तव गुण रत्नानि ॥ 26
भूषित श्रुति सीमन्तो भुजगेन्द्रपुरेश सर्वगुण सीमान्त: ।
क्षपित तृषा मल मोहो मुनीनां हृदयेषु स्फुरसि श्यामल मयूख: ॥ 27
शुभ लक्षण श्रीवत्स: शोभसे निर्मुक्त विरह क्षण श्रीवत्स: ।
रणदेवन सविहग: उद्भट गरुडनदीतीरवनसविधगत: ॥ 28
अच्युतशतकम् 311
अकुमार यौवन “स्थतं अहीन्द्रपुरनाथाभिमतमनुरूपम् ।
नित्यं स्वभाव सिद्धं श्रूयते सूरिमहितं सुखं तव रूपम् ॥ 29
त्रिगुणं तस्य विकारा: अच्युत पुरुष इत्यागम गण्यमाना: ।
अर्थास्तव खलु समस्ता: पर“स्मन् रूपे भूषणास्त्र स्वरूपा: ॥ 30
निर्य“न्त त्वत्तोऽच्युत निक्षपित विपक्ष निष्ठुर पराक्रमणा: ।
संस्थापित परम धर्मा: साधु परित्राण सत्फला अवतारा: ॥ 31
हरि मणि सदृक्ष निज रुचि हरितायमान भुजगेन्द्रपुर पर्यन्त: ।
काले दासजनानां कृष्ण घनो भवसि दत्त कारुण्य रस: ॥ 32
गरुड नदी कच्छारण्ये लक्ष्यसे लक्ष्मी मही करेणु मनोहर: ।
दृश्र्यमान बहुलदानो दिशा गजेन्द्र इव ख“ण्डत दनुजेन्द्र द्रुम: ॥ 33
मुखचन्द्र मौलि दिनकर मध्य“स्थतस्तव चिकुर भारान्धकार: ।
अघटित घटना श<क्तं सत्यं स्थापयति दाससत्य समग्राम् ॥ 34
परिहसित पूर्णचन्द्रं प-सदृक्ष प्रसन्न लोचन युगलम् ।
सङ्क“ल्पतदुरितान्यपि संस्मृतं हरति दाससत्य तव मुखम् ॥ 35
माहात्म्यं तव महितं माङ्गलिकं तुलसी कौस्तुभ प्रमुखानाम् ।
अच्युत “स्थर वनमालं वत्सं दश{यति लक्ष्मी लक्षण सुभगम् ॥ 36
निर्विशति नित्यतापो देवजनो देवनायक विधि प्रमुख: ।
शीतल शान्त प्रभूतां छायां तव विपुल बाहु कल्प द्रुमाणाम् ॥ 37
सङ्कल्प चन्द्र क्षोभितत्रिगुणोदधि विपुलबुद्बुद प्रकरै: ।
ब्रह्माण्डैरपि भरितं किङ्करसत्य तव कस्मान्नु कृशमुदरम् ॥ 38
नाभिरुहं तव नलिनं भुजगेश्वर नगर नाथ शोभते सुभगम् ।
मध्य“स्थत ब्रह्मभ्रमरं वत्सासनलक्ष्मी पाद पीठ सदृक्षम् ॥ 39
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दृढपीडित मधुकैटभशोणित पटलपरिपाटलाम्बर घटिता ।
राजत्यच्युत मुखरा रतिनाथ गजेन्द्र श्रृङ्खला तव रशना ॥ 40
दासानां सत्य दृश्यते दानववीराणां दीर्घनिद्राशयनम् ।
तवोदर “स्थत त्रिभुवन प्रासादस्तम्भ सच्छायमूरुयुगम् ॥ 41
जानुमणि दर्पणेन च जङ्क्षामरकत कलाचिकया च धन्या ।
अच्युत न मुङ्क्षाति का“न्त: लक्ष्मीरिव सरोज लाञ्छनौ तव चरणौ ॥ 42
श्रुति सीमन्त प्रसूनं शोभते नतसत्य तव सर्वशरण्यम् ।
क्रमण क्षण जनित सुरनदी प्रशमित त्रैलोक्य पातकं पद प-म् ॥ 43
इति त्रिभुवनैकमूलं आस्वादयन्त्यनघा अमृत स्वादु रसम् ।
ओषधिमहीधर पार्श्व उदितं त्वामोषधिमिव दास रुजाम् ॥ 44
सिद्धाञ्जनमिव श्यामां तव तनुं निजविलोचनेषु क्षिपन्त: ।
अच्युत लक्ष्मीनिवासं नित्यनिगूढं निधिमिव पश्य“न्त त्वाम् ॥ 45
विघटित निबिडान्धकारो घटमानज्योतिस्त्रिलोकैकग्रहपति: ।
दृ“ष्टगतो येषां त्वं नमत्सत्य न खलु तेषां मोहत्रियामा ॥ 46
विषयरसे विरक्ता: विकारजननैरपि च न खलु विकि्रयमाणा: ।
जीवन्मुक्त सदृशा अच्युत दृश्यन्ते पावनास्तव भक्ता: ॥ 47
गन्धर्व नगर स्वपन् सदृक्षाणां श्रियां वनसरिताम् ।
न स्मरति त्वङ्क्षृहीत: शरणागत सदामदो जीव गज: ॥ 48
न महय“न्त ज्ञानवन्त: तरङ्गडिण्डीर बुद्बुद सदृक्षाणि ।
विधि प्रमुखाणां पदानि घनकन्दलि कन्द कदलीस्तम्भ समानि ॥ 49
दृष्ट स्वपर स्वभावा: पुरुषा गृहीत्वा स्वामिनस्तव शीलम् ।
नाथ नतसत्य सघृणा: न मुङ्क्षा“न्त कथमपि सर्वजन सौहार्दम् ॥ 50
अच्युतशतकम् 313
मान मदेष्र्यामत्सर दम्भासूया भयामर्ष लोभ मुखा: ।
दृश्यन्ते न मोहसुता: दोषा दासानां सत्य तव भक्तानाम् ॥ 51
येषां मतिरितरमुखी काल: सकलोऽपि तेषां कलि विस्तार: ।
ये तव पदे प्रवणा: ना“स्त कलिर्नागपतिनगरपते तेषाम् ॥ 52
अत्यासन्न विनाशा: अच्युत पश्य“न्त तावके भक्तजने ।
मोक्ष रुचीनां मूढा दिवस कर मण्डल इव “च्छद्रम् ॥ 53
नित्रुटित दुर्मान घना: निर्मल गुण घटित तारका प्राग्भारा: ।
भासमानभ<क्त ज्योत्स्ना: नतसत्य स्फुर“न्त नभो निभास्तव भक्ता: ॥
न खलु यमविषये गतिर्नतसत्य पदाम्बुजं तव प्रपन्नानाम् ।
स्खलितानामपि यथायोग्यं शिक्षा शुद्धान्त किङ्कराणामिव लघ्वी ॥ 55
कर्मगतिदोष दु:खिता: कृतान्त भ्रुकुटी भुजङ्गी दश{न त्रस्ता: ।
अर्च“न्त तव चरणौ अच्युत प्रभ्रष्टमन्मथ रसास्वादा: ॥ 56
आलगति तव चरणौ अच्युत विधिनाऽप्यर्चनाऽऽचरिता ।
यैका“न्त प्रयुक्ता शेषामिव स्वयं शिरसा प्रतिगृह्णासि ताम् ॥ 57
तव मुख ज्योत्स्ना द्रावित मानसशशिकान्त प्रवाहसंनिभबाष्पान् ।
अच्युत न मुङ्क्षासि भक्तान् कदम्ब गोल निभ कण्टकायमान निजाङ्गान् ॥
सर्वेेऽपि निर्वैरा: शरणागतसत्य गृहीतशाश्वतधर्मा: ।
गतसङ्गास्तव भक्ता: या“न्त त्वामेव दुर्लभमितरै: ॥ 59
अहिपतिनगरेन्द्र त्वां आसन्नमपि गगनमिव सदा दुग्र{हम् ।
विषयेषु विलगन्त: त्वरमाणा अपि न लभन्ते डोलायमान मनस: ॥ 60
भक्तास्तावक सेवा रस भरिता: सकल रक्षणोत्सुक रुचिना ।
करणानि धर“न्त चिरं काङ्क्षित मोक्षा अप्यच्युत त्वया स्थापिता: ॥
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
“स्थर गुण गिरि जनितै: सन्तारयसि नतसत्य निजभक्तै: ।
जन्म परिपाटी जलधिं जङ्गम “स्थर सेतु दश{नीयैर्जनान् ॥ 62
प्रशमित भवान्तरभया: प्राप्तं प्राप्तं हितमिति परिपश्यन्त: ।
भावय“न्त तव भक्ता: पि्रयातिथिमिव नतसत्य पश्चिम दिवसम् ॥ 63
प्रकट तिमिरे भुवने पात्र प्रतिष्ठापित परम ज्ञान प्रदीपा: ।
नीयन्तेऽच्युत त्वया निजं पदं सदा स्वयंप्रभं कृत कार्या: ॥ 64
दृढतीव्र भ<क्त नयना: परिपश्यन्तोऽहीन्द्र पुरनाथ त्वाम् ।
प्राप्तास्तव सायुज्यं पङ्क्तिं पूरय“न्त पन्नगेन्द्रमुखानाम् ॥ 65
सन्नत सुलभमच्युत समाधि सोपान क्रम विलम्ब विमुखिता: ।
शरणं गत्वा त्वां मुक्ता मुचुकुन्द क्षत्रबन्धुप्रमुखा: ॥ 66
देवानां पशु समानो जन्तुर्गत्वा देवनाथ तव पदम् ।
तैरेव सर्वै: संसरमाणै: भवति सदा दत्त बलि: ॥ 67
मोहान्धकार महार्णव मू“च्र्छत माया महारजनि प्रत्यूष: ।
अच्युत तव कटाक्षो विमु<क्त प्रस्थान प्रथम परिकरबन्ध: ॥ 68
मोक्षसुख वृक्ष मूलं मोह जरातुर महारसायन प्रवरम् ।
सकलकुशलैक क्षेत्रं किङ्कर सत्य तव कीर्तनममृत निभम् ॥ 69
नास्त्यभिक्रम नाशो विच्छेदेऽपि प्रत्यवाय प्रसङ्ग: ।
स्वल्पाऽपि तव सपर्या रक्षत्यच्युत महत्तरात् भयात् ॥ 70
अप्रसादे अप्रसन्नास्तव प्रसादे दाससत्य प्रसन्ना: ।
आराध्या भव“न्त परे किं तै: प्रसङ्गल“म्भतप्रभावै: ॥ 71
इतर त्रिदशा: प्रसन्ना: किङ्कर सत्य मम किं नु करिष्य“न्त हितम् ।
नीहार घन शतै: न खलु पूर्यते कथमपि चातकतृष्णा ॥ 72
अच्युतशतकम् 315
अनुगत सुख मृगतृष्णा अच्युत विश्राम्यति तव मामक तृष्णा ।
प्रवाहेषु प्रसृताया: आश्रित प्रवहद्धन कृपासरित: ॥ 73
विकल सकलाङ्गविषमान् धर्मान् नतसत्य ध्वजनिभान् धारयन् ।
कान्तार पान्थक इव स्खलच्चरणोऽ“स्म कातर विशीर्यमाण: ॥ 74
“स्थर धर्म वर्म स्थगितं अधर्मप्रवणानामग्र स्कन्ध प्रवृत्तम् ।
अघटमान विप्रतीसारं अच्युत मां हससि नूनं लक्ष्मीसमक्षम् ॥ 75
तरितुमच्युत दुरितं अस्मिन् देह एक दिवसेऽपि कृतम् ।
कालोऽलं न सकल: करुणायास्तव पूर्ण पात्रमस्म्ययम् ॥ 76
अच्युत तव गुणानां मम दोषाणामपि ना“स्त कुत्रापि गणना ।
तथापि जय: प्रथमानां अधिकं लीनानां भवति न खलु दौर्बल्यम् ॥ 77
रात्रिं दिवसमच्युत त्रुटित पतन्त्यायुद्रु{म खण्डानि ।
दृष्ट्वापि दृप्त मनसं बालमिदानीमपि भरस्व मामप्रमत्त: ॥ 78
निश्वास शङ्कनीये देहे पटलान्त सलिल बिन्दु सदृक्षे ।
जानासि नतसत्य त्वं जरत्करणेऽपि दीर्घ यौवन तृष्णम् ॥ 79
अज्ञात निजकर्तव्यं यदृच्छया ज्ञातेषु मामपि प्रतिकूल गतिम् ।
इति निजस्वभाव व्रीलितं हातुं दासानां सत्य न खलु तव युक्तम् ॥ 80
कोऽहं किं करणीयं परिहरणीयमपि किमिति जानासि सर्वम् ।
शकनोषि च तद्धितं मम त्रिदशेश्वर कुरुष्व निज हृदयनिक्षिप्तम् ॥ 81
इदानीमुपर्यप्ययं गुण गृहीतो दारु पुत्रक इव परवश ।
तस्यापि मम त्रिदशेश्वर त्रिष्वपि करणेषु भव सुख सङ्कल्प: ॥ 82
निज कर्म निगलयुगलं अच्युत कृत्वा मम पि्रयापि्रय वर्गे ।
कदा घोर कलेबर कारागृह कुहर निर्गतं करिष्यसि माम् ॥ 83
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
हादे{ त्वयि कदा विश्रान्तं ब्रह्मधमनि मार्ग गमिष्यन्तम् ।
दिनकर दत्ताग्रकरं अच्युत द्रक्ष्यसि दयित डिम्भमिव माम् ॥ 84
कदा अमानवान्ता: अग्निमुखा आतिवाहिकास्तव पुरुषा: ।
अतिलङ्क्षयिष्य“न्त मां अच्युत तमो गहन त्रिगुण मरुकान्तारम् ॥ 85
लङ्क्षित विरजासरितं ल“म्भत सदा शुद्ध सत्त्वमय सौम्य तनुम् ।
कृत ब्रह्मालङ्कारं करिष्यसि नतसत्य किङ्करं कदा माम् ॥ 86
संसार सागराद् उ“त्क्षप्तं त्रिदशनाथ स्फुरितालोकम् ।
कदा करिष्यसि हृदये कौस्तुभ मणि दर्पणमिव लक्ष्मी पुलकितम् ॥ 87
कदा तव पादप-े भविष्यामि नतसत्य केलिक्रान्त त्रिभुवने
मदन रिपु मकुट मण्डन सुर सरित्स्रोत: सूचित मधु प्रवाहे ॥ 88
उपनिषच्छिर: कुसुमं उत्तंसयित्वा तव पदाम्बुज युगळम् ।
दयितो भविष्यामि कदा दासो दासानां सत्य सूरिसदृक्ष: ॥ 89
अपुनर्निवृत्ति योग्यं अवतार विहार सहचरत्व धन्यम् ।
आत्म समभोगमात्रं अनुभविष्यसि देवनाथ कदा नु माम् ॥ 90
इति स्फुट मनोरथं मां एतादृश वचनमात्रसारं वशगम् ।
कुरुष्व निज गुण गणै: सत्यं दासानां सत्य सदा स्वच्छन्द: ॥ 91
बाल प्लवग इव तरळो मारुति जातिरिति सागरं तरितुमना: ।
प्रार्थये त्वामच्युत काङ्क्षित पदप- क्षमस्व मम कापेयम् ॥ 92
अच्युतविषयाक्रान्तं भवार्णवावर्तभ्रमि निस्त्रुट्यमानम् ।
जननी स्तनन्धयमिव मामुद्धृत्य सेवस्व स्वयं पथ्यम् ॥ 93
कर्ममय घर्म तप्तं सुख मृग तृष्णाभि: कदाऽप्यतृष्णाकम् ।
कारय निवृ{तं मां करकाशिशिरैरच्युत कटाक्षै: ॥ 94
षोडशायुधस्तोत्रम्
तव चिन्तनविमुखानां दृ“ष्टविषाणामिव दश{नान्मोचयन् ।
अमृत मुखानामिव मां अच्युत भक्तानां नयस्व नयनासारम् ॥ 95
विषमिलित मधु निभेषु च तृण प्रतिमेषु च प्रतिग्रहेषु प्रलुठितम् ।
अमृत निधाविवाच्युत स्थापय त्वयि निर्ममं मम हृदयम् ॥ 96
नित्यम“स्मन् कृपणे निक्ष्िाप नमत्सत्य निधिसदृक्षौ ।
प्रवहन्नखप्रभाझर प्रशमित प्रणमत्संज्वरौ तव चरणौ ॥ 97
शरणागत इति जनिते जनवादेऽपि यङ्क्षच्युत न रक्षसि माम् ।
भवेत् खलु सागरघोष: सागरपुलिने तादृशं तव वचनम् ॥ 98
निक्षिप्तोऽ“स्म चागति: निपुणैस्त्वयि नाथ कारुणिकै: ।
तांस्तव दृष्ट्वा पि्रयान् भृतं नतसत्य भरस्वात्मनो भरम् ॥ 99
नतसत्य पक्कणानीत गलित किरातभ्रम निज कुमारमिव नृप: ।
भविष्यङ्क्षौवनवधूं वर इव मां लभस्व म“न्त्रजनविज्ञापितम् ॥ 100
इति कवितार्किककेसरि वेदान्ताचार्य वेङ्कटेश विरचितम् ।
सुभगमच्युतशतकं सहृदयहृदयेषु शोभतां समग्रगुणम् ॥ 101
—*—
वेदान्तदेशिकविरचितम्
षोडशायुधस्तोत्रम्
(श्री सुदश{नदेवस्य करस्थायुधस्तुति:)
स्वसङ्कल्प कला कल्पैरायुधैरायुधेश्वर: ।
जुष्ट: षोडशभिर्दिव्यैर्जुषतां व: पर: पुमान् ॥ 1
यदायत्तं जगच्चक्रं कालचक्रं च शाश्वतम् ।
पातु वस्त्वपरं चक्रं चक्ररूपस्य चकि्रण: ॥ 2
318
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यत्प्रसूतिशतैरासन् द्रुमा: परशुला“ञ्छता: ।
स दिव्यो हेतिराजस्य परशु: परिपातु व: ॥ 3
हेलया हेतिराजेन य“स्मन् दैत्या: समुद्धृते ।
शकुन्ता इव धाव“न्त स कुन्त: पालयेत व: ॥ 4
दैत्य दानव मुख्यानां दण्डयानां येन दण्डनम् ।
हेतिदण्डेश दण्डोऽसौ भवतां दण्डयेद्द्विष: ॥ 5
अनन्यान्वय भक्तानां रुन्धन्नाशा मतङ्गजान् ।
अनङ्कुश विहारो व: पातु हेतीश्वराङ्कुश: ॥ 6
संभूय शलभायन्ते यत्र पापानि देहिनाम् ।
स पातु शतवक्त्राग्निहेतिहे{तीश्वरस्य व: ॥ 7
अविङ्क्षां स्वप्रकाशेन विङ्क्षारूप“श्छनत्ति य: ।
स सुदश{न निस्त्रिंश: सौतु वस्तत्त्वदश{नम् ॥ 8
कि्रया श<क्त गुणो विष्णोर्यो भवत्यतिश<क्तमान् ।
अकुण्ठ श<क्त: सा श<क्तरश<क्तं वारयेत व: ॥ 9
तारत्वं यस्य संस्थाने शब्दे च परिदृश्यते ।
प्रभो: प्रहरणेन्द्रस्य पाङ्क्षाजन्य: स पातु व: ॥ 10
यं सा“त्त्वकमहङ्कारं आमनन्त्यक्ष सायकम् ।
अव्याद् वश्चक्ररूपस्य तद्धनु: शाङ्ग{धन्वन: ॥ 11
आयुधेन्द्रेण येनैव विश्वसर्गो विविच्यते ।
स व: सौदश{न: कुर्यात् पाश: पाश विमोचनम् ॥ 12
विहारो येन देवस्य विश्व क्षेत्र कृषीवल: ।
व्यज्यते तेन सारेण नासीर विजयोस्तु व: ॥ 13
चक्रपाणिस्तोत्रम्
आयुधानामहं वज्रं इत्यगीयत य: स व: ।
अव्याद्धेतीश वज्रोऽसावदधीच्य“स्थ संभव: ॥ 14
विश्व संहृति श<क्तर्या विश्रुता बुद्धिरूपिणी ।
सा व: सौदश{नी भूयात् गदप्रशमिनी गदा ॥ 15
यात्यतिक्षोद शालित्वं मुसलो येन तेन व: ।
हेतीश मुसलेनाशु भिङ्क्षतां मोहमौसलम् ॥ 16
शूलिदृष्ट मनोर्वाच्यो येन शूलयति द्विष: ।
भवतां तेन भवतात् त्रिशूलेन विशूलता ॥ 17
अस्त्र ग्रामस्य कृत्स्नस्य प्रसूतिं यं प्रचक्षते ।
सोऽव्यात् सुदश{नो विश्वं आयुधै: षोडशायुध: ॥ 18
श्रीमद्वेङ्कटनाथेन श्रेयसे भूयसे सताम् ।
कृतेयमायुधेन्द्रस्य षोडशायुध संस्तुति: ॥ 19
—*—
सूर्यकृतं
चक्रपाणिस्तोत्रम्
(कुम्भकोणे सुदश{न-नरसिंह-घटित चक्रपाणि मूर्ते: स्तोत्रम् ।)
देवदेव जगन्नाथ नमस्ते भक्तवत्सल ।
प्रपन्नं पाहि मां विष्णो कृपया पुरुषोत्तम ॥ 1
अपराधं क्षमस्वाङ्क्ष मयाऽज्ञानकृतं प्रभो ।
त्वां विना शरणं ना“स्त त्वमेव शरणं मम ॥ 2
चक्राम्बुजे समासीनं चक्राङ्क्षायुधभूषणम् ।
चक्रमन्त्राधिदेवेशं चक्रराजमहं भजे ॥ 3
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सर्वावयवसंपूर्णं अष्टबाहुं त्रिलोचनम् ।
दंष्ट्राकरालवदनं भयस्यापि भयङ्करम् ॥ 4
उग्रपिङ्गलकेशाëं ज्वालामालापरिष्कृतम् ।
अप्रदृश्र्यमनिदे{श्र्यं ब्रह्माण्डव्याप्तविग्रहम् ॥ 5
अष्टायुधपरीवारं अष्टश<क्तसम“न्वतम् ।
अष्टारं चक्रमत्युग्रं मुसलं चाङ्कुशं तथा ॥ 6
प-ं दक्षिणपार्श्वे तु चतुर्भिर्बाहुभिवृ{तम् ।
वामत: शङ्खसशरचापपाशगदाधरम् ॥ 7
रक्तवस्त्रधरं देवं रक्तमाल्योपाशोभितम् ।
रक्त चन्दनलिप्ताङ्गं रत्नमालाविभूषितम् ॥ 8
दिव्यरत्नविचित्रेण मकुटेन विराजितम् ।
दुष्टनिग्रहकर्तारं भक्तानुग्रहरूपिणम् ।
सुदश{नाभिधानं त्वां आत्मनोऽभिमुखं भजे ॥ 9
अव्याद्भास्कर सप्रभाभिरखिलाभाभिर्दिशो भासयन्
भीमाक्षस्फुरदट्टहासविलसह्दंष्ट्र: प्रदीप्तानन: ।
दोर्भिश्चक्रदरौ गदाब्जमुसलान् शाङ्ग| च पाशाङ्कुशौ
बिभ्र“त्पङ्गशिरोरुहोऽतिधवलश्चक्राभिधानो हरि: ॥ 10
मध्या… सूर्यप्रतिमप्रकाशं पिशङ्गकेशं स्फुरदट्टहासम् ।
त्रिरूप दीप्ताम्बरमुग्रमीडे चक्र “स्थतं चकि्रणमष्टबाहुम् ॥ 11
कल्पान्तार्कप्रकाशं त्रिभुवनमखिलं तेजसा पूरयन्तं
रक्ताक्षं पिङ्गकेशं रिपुकुलदहनं भीमदंष्ट्राट्टहासम् ।
शङ्खं चक्रं गदाब्जे पृथुतरमुसलं चापपाशाङ्कुशादीम्
बिभ्राणं दोर्भिरीर्ं मनसि मुररिपुं भावये चक्रपाणिम् ॥ 12
1. श्रीराजगोपालपङ्क्षारत्नस्तुति:
त्रिणेत्रं चतुश्चक्रसंशोभिहस्तं “स्थतं तङ्क्षा पङ्केरुहे योगपीठे ।
महोग्राकृतिं कालविङ्क्षुत्सकाशं नृसिंहं भजे चक्रपश्चात्सुसंस्थम् ॥ 13
—*—
वेदान्तदेशिककृतं
अष्टभुजाष्टकम्
(काङ्क्षयां)
गजेन्द्र रक्षात्वरितं भवन्तं ग्राहैरिवाहं विषयैर्विकृष्ट: ।
अपार विज्ञान दयानुभावं आप्तं सतामष्टभुजं प्रपङ्क्षे ॥ 1
त्वदेक शेषोऽहमनात्म तन्त्र: त्वत्पाद लिप्सां दिशता त्वयैव ।
असत्समोऽप्यष्टभुजास्पदेश सत्तामिदानीमुपल“म्भतोऽ“स्म ॥ 2
स्वरूप रूपास्त्रविभूषणाङ्क्षै: परत्व चिन्तां त्वयि दुर्निवाराम् ।
भोगे मृदूपक्रमतामभीप्सन् शीलादिभिर्वारयसीव पुंसाम् ॥ 3
श<क्तं शरण्यान्तर शब्द भाजां सारं च सन्तोल्य फलान्तराणाम् ।
त्वह्दास्य हेतोस्त्वयि निर्विशङ्कं न्यस्तात्मनां नाथ विभर्षि भारम् ॥ 4
अभीति हेतोरनुवर्तनीयं नाथ त्वदन्यं न विभावयामि ।
भयं कुत: स्यात् त्वयि सानुकम्पे रक्षा कुत: स्यात् त्वयि जातरोषे ॥ 5
त्वदेक तन्त्रं कमलासहाय स्वेनैव मां रक्षितुमर्हसि त्वम् ।
त्वयि प्रवृत्ते मम किं प्रयासै: त्वय्यप्रवृत्ते मम किं प्रयासै: ॥ 6
समाधिभङ्गेष्वपि संपतत्सु शरण्य भूते त्वयि बद्ध कक्ष्ये ।
अपत्रपे सोढुमकिङ्क्षानोऽहं दूराधिरोहं पतनं च नाथ ॥ 7
प्राप्ताभिलाषं त्वदनुग्रहान्मां प-ा निषेव्ये तव पाद प-े ।
आ देहपातादपराधदूरं आत्मान्तकैङ्कर्य रसं विधेया: ॥ 8
322
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
प्रपन्न जन पाथेयं प्रपित्सूनां रसायनम् ।
श्रेयसे जगतामेतत् श्रीमदष्टभुजाष्टकम् ॥ 9
शरणागत सन्त्राणत्वरा द्विगुण बाहुना ।
हरिणा वेङ्कटेशीया स्तुति: स्वीकि्रयतामियम् ॥ 10
—*—
श्री वेदान्तदेशिकृतं
कामासिकाष्टकम्
(ैङ्ख्रयÁग्न्फर्थ्
काङ्क्षयां)
श्रुतीनामुत्तरं भागं वेगवत्याश्च दक्षिणम् ।
कामादधिवसन् जीयात् कश्चिदद्भुत केसरी ॥ 1
तपनेन्द्वग्निनयन: तापानपचिनोतु न: ।
तापनीय रहस्यानां सार: कामासिकाहरि: ॥ 2
आकण्ठमादिपुरुषं कण्ठीरवमुपरि कुण्ठितारातिम् ।
वेगोपकण्ठसङ्गात् विमुक्त वैकुण्ठ बहुमतिमुपासे ॥ 3
बन्धुमखिलस्य जन्तो: बन्धुर पर्यङ्क बन्ध रमणीयम् ।
विषम विलोचनमीडे वेगवती पुलिन केलि नरसिंहम् ॥ 4
स्वस्थानेषु मरुङ्क्षणान् नियमयन् स्वाधीन सर्वे“न्द्रय:
पर्यङ्क“स्थर धारणा प्रकटित प्रत्यङ्मुखाव“स्थति: ।
प्रायेण प्रणिपेदुष: प्रभुरसौ योगं निजं शिक्षयन्
कामानातनुतादशेष जगतां कामासिका केसरी ॥ 5
विकस्वर नख स्वरु क्षत हिरण्य वक्ष:स्थली
निरर्गल विनिर्गलद्रुधिर सिन्धु सन्ध्यायिता: ।
देवनायकपङ्क्षााशत्
अवन्तु मदनासिका मनुज पङ्क्षा वक्त्रस्य मां
अहंप्रथमिका मिथ: प्रकटिताहवा बाहव: ॥ 6
सटा पटल भीषणे सरभसाट्टहासोद्भटे
स्फुरत्क्रुधि परिस्फुट भ्रुकुटिकेऽपि वक्त्रे कृते ।
कृपा कपटकेसरिन् दनुज डिम्भ दत्त स्तना
सरोजसदृशा दृशा व्यतिविषज्य ते व्यज्यते ॥ 7
त्वयि रक्षति रक्षकै: किमन्यै: त्वयि चारक्षति रक्षकै: किमन्यै: ।
इति निश्चितधी: श्रयामि नित्यं नृहरे वेगवतीतटाश्रयं त्वाम् ॥ 8
इत्थं स्तुत: सकृदिहाष्टभिरेष पङ्क्षै: श्री वेङ्कटेश रचितैस्त्रिदशेन्द्र वन्ङ्क्ष: ।
दुर्दान्त घोर दुरित द्विरदेन्द्र भेदी कामासिकानरहरिर्वितनोतु कामान् ॥9
—*—
श्री वेदान्तदेशिककृत:
देवनायकपङ्क्षााशत्स्तव:
(तिरुवहीन्द्रपुरे)
प्रणतसुरकिरीट प्रान्त मन्दारमाला
विगलित मकरन्द स्निग्ध पादारविन्द: ।
पशुपति विधि पूज्य: प-पत्रायताक्ष:
फणिपति पुरनाथ: पातु मां देवनाथ: ॥ 1
देवाधिनाथ कमला पृतनेशपूर्वां
दीप्तान्तरां वकुलभूषण नाथ मुख्यै: ।
रामानुज प्रभृतिभि: परिभूषिताग्रां
गोप्त्रीं जग“न्त गुरुपङ्क्तिमहं प्रपङ्क्षे ॥ 2
324
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दिव्ये दयाजलनिधौ दिविषन्नियन्तु:
तीर्थं निदशि{तवतस्त्रिजगन्निषेव्यम् ।
प्राच: कवीन् निगमसंमित सूनृतोक्तीन्
प्राचेतस प्रभृतिकान् प्रणमाम्यभीक्ष्णम् ॥ 3
मातस्त्वमम्बुरुहवासिनि किङ्क्षिादेतत्
विज्ञाप्यते मयि कुरुष्व तथा प्रसादम् ।
आकर्णयिष्यति यथा विबुधेश्वरस्ते
प्रेयानसौ पृथुक ज“ल्पतवन्मदु<क्तम् ॥ 4
निर्विश्यमान विभवं निगमोत्तमाङ्गै:
स्तोतुं क्षमं मम च देवपते भवन्तम् ।
गाव: पिबन्तु गणश: कलशाम्बुराशिं
किं तेन तर्णक गणास्तृणमाददाना: ॥ 5
अज्ञात सीमकमनन्त गरुत्मदाङ्क्षै:
तं त्वां समाधि नियतैरपि सामि दृष्टम् ।
तुष्टूषतो मम मनोरथ सिद्धिदायी
दासेषु सत्य इति धारय नामधेयम् ॥ 6
विश्राणयन्मम विशेषविदामनिन्ङ्क्षाम्
अन्तर्वतीं गिरमहीन्द्रपुराधिराज ।
स्तव्य: स्तवपि्रय इतीव तपोधनोक्तं
स्तोतेति च त्वदभिधानमवन्ध्यय त्वम् ॥ 7
संरक्षणीयममराधिपते त्वयैव
दूरं प्रयातमपि दुस्त्यजगाढबन्धम् ।
आकृष्टवानसि भवाननुकम्पमान:
सूत्रानुबद्ध शकुनि क्रमत: स्वयं माम् ॥ 8
देवनायकपङ्क्षााशत्
व्यामोहिता विविध भोग मरीचिकाभि:
विश्रा“न्तमङ्क्ष लभते विबुधैकनाथ ।
गम्भीर पूर्ण मधुरं मम धीर्भवन्तं
ग्रीष्मे तटाकमिव शीतमनुप्रविष्टा ॥ 9
दिव्ये पदे जलनिधौ निगमोत्तमाङ्गे
स्वान्ते सतां सवितृ मण्डल मध्यभागे ।
ब्रह्माचले च बहुमानपदे मुनीनां
व्य<क्तं तव त्रिदशनाथ वद“न्त नित्याम् ॥ 10
तीर्थैवृ{तं वृजिन दुर्गति नाशनाहै{:
शेष क्षमा विहगराज विरिङ्क्षा जुष्टै: ।
नाथ त्वया नतजनस्य भवौषधेन
प्रख्यातमौषधगिरिं प्रणम“न्त देवा: ॥ 11
स्वाधीन विश्वविभवं भगवन् विशेषात्
त्वां देवनायकमुश“न्त परावरज्ञा: ।
प्राय: प्रदश{यितुमेतदिति प्रतीम:
त्वद्भ<क्त भूषितधियामिह देवभावम् ॥ 12
तत्वानि यानि चिदच्िात्प्रविभागव“न्त
त्रय्यन्त वृद्ध गणितानि सितासितानि ।
दीव्य“न्त तान्यहिपुरन्दरधामनाथ !
दिव्यास्त्र भूषणतया तव विग्रहेऽ“स्मन् ॥ 13
भूषायुधैरधिगतं निजका“न्तहेतो:
भुक्तं पि्रयाभिरनिमेषविलोचनाभि: ।
प्रत्यङ्ग पूर्ण सुषमा सुभगं वपुस्ते
दृष्ट्वा दृशौ विबुधनाथ न तृप्यतो मे ॥ 14
326
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वेदेेषु निर्जरपते निखिलेष्वधीतं
व्यासादिभिर्बहुमतं तव सूक्तमग्रयम् ।
अङ्गान्यमूनि भवत: सुभगान्यधीते
विश्वं विभो जनितव“न्त विरिङ्क्षापूर्वम् ॥ 15
देवेश्वरत्वमिह दश{यितुं क्षमस्ते
नाथ त्वयापि शिरसा विधृत: किरीट: ।
एकीकृतङ्क्षुमणि बिम्बसहस्रदीप्ति:
निर्मूलयन् मनसि मे निबिडं तमिस्रम् ॥ 16
मुग्ध“स्मतामृतशुभेन मुखेन्दुना ते
संगम्य संसरण संज्वरशान्तये न: ।
सम्पङ्क्षते विबुधनाथ समाधियोग्या
शर्वर्यसौ कुटिल कुन्तल का“न्त रूपा ॥ 17
बिम्बाधरं विकचपङ्कजलोचनं ते
लम्बालकं ललितकुण्डल दश{नीयम् ।
कान्तं मुखं कनक कैतककर्णपूरं
स्वान्तं विभूषयति देवपते मयीयम् ॥ 18
लब्धा तिथौ क्वचिदियं रजनीकरेण
लक्ष्मी: “स्थरा सुरपते भवतो ललाटे ।
यत्स्वेदबिन्दुकणिकोङ्क्षत बुद्बुदान्त:
त्र्यक्ष: पुरा स पुरुषोऽजनि शूलपाणि: ॥ 19
लावण्यवर्षिणि ललाटतटे घनाभे
बिभ्रत् तटिङ्क्षुण विशेेषमिवोध्र्वपुण्ड्रम् ।
विश्वस्य निर्जरपते तमसावृतस्य
मन्ये विभावयसि माङ्गलिक प्रदीपम् ॥ 20
देवनायकपङ्क्षााशत्
आहु: श्रुतिं विबुधनायक तावकीनाम्
आशागण प्रसव हेतुं अधीतवेदा: ।
आकर्णिते तदियमार्तरवे प्रजानाम्
आशा: प्रसाधयितुं आदिशति स्वयं त्वाम् ॥ 21
कन्दर्पलाञ्छन तनुस्त्रिदशैकनाथ
का“न्त प्रवाह रुचिरे तव कर्णपाशे ।
पुष्यत्यसौ प्रतिमुख “स्थति दश{नीया
पूषामयी मकरिका विविधान् विहारान् ॥ 22
नेतुं सरोजवसतिर्निजमाधिराज्यं
नित्यं निशामयति देवपते भ्रुवौ ते ।
एवं न चेदखिलजन्तु विमोहनार्हा
किं मातृका भवति कामशरासनस्य ॥ 23
आलक्ष्य सत्त्वं अतिवेल दयोत्तरङ्गं
अभ्यर्थिनामभिमत प्रतिपादनार्हम् ।
स्निग्धायतं प्रथिमशालि सुपर्वनाथ
दुग्धाम्बुधेरनुकरोति विलोचनं ते ॥ 24
विश्वाभिरक्षण विहार कृतक्षणैस्ते
वैमानिकाधिप विड“म्बत मुग्धप-ै: ।
आमोद वाहिभिरनामय वाक्यगर्भै:
आद्रींभवाम्यमृत वर्षनिभैरपाङ्गै: ॥ 25
नित्योदितैर्निगम नि:श्वसितैस्तवैषा
नासा नभश्चरपते नयाना“ब्ध सेतु: ।
आम्रेडित पि्रयतमा मुखप- गन्धै:
आश्वासिनी भवति सम्प्रति मुह्यतो मे ॥ 26
328
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
आरुण्य पल्लवित यौवन पारिजातं
आभीर योषिदनुभूतं अमत्र्यनाथ ।
वंशेन शङ्खपतिना च निषेवितं ते
बिम्बाधरं स्पृशति रागवती मतिर्मे ॥ 27
प-ालया वलय दत्त सुजात रेखे
त्वत्का“न्त मेचकित शङ्खनिभे मतिर्मे ।
विस्मेर भावरुचिरा वनमालिकेव
कण्ठे गुणीभवति देवपते त्वदीये ॥ 28
आजानुल“म्बभिरलङ्कृत हेतिजालै:
ज्याघात राजिरुचिरैर्जितपारिजातै: ।
चित्राङ्गदैस्त्रिदशपुङ्गव जातसङ्गा
त्वद्बाहुभिर्मम दृढं परिररभ्यते धी: ॥ 29
नीलाचलोदित निशाकर भास्कराभे
शान्ताहिते सुरपते तव शङ्खचक्रे ।
पाणेरमुष्य भजतामभयप्रदस्य
प्रत्यायनं जगति भावयत: स्वभूमन ॥ 30
अक्षोभणीय करुणाम्बुधि विद्रुमाभं
भक्तानुरञ्जनं अमत्र्यपते त्वदीयम् ।
नित्यापराध चकिते हृदये मदीये
दत्ताभयं स्फुरति दक्षिण पाणिप-म् ॥ 31
दुर्दान्त दैत्य विशिख क्षत पत्रभङ्गं
वीरस्य ते विबुधनायक बाहुमध्यम् ।
श्रीवत्स कौस्तुभ रमा वनमालिकाङ्कं
चिन्ताऽनुभूय लभते चरितार्थतां न: ॥ 32
देवनायकपङ्क्षााशत्
वर्णक्रमेण विबुधेश विचित्र्िाताङ्गी
स्मेरप्रसून सुभगा वनमालिकेयम् ।
हृङ्क्षा सुग“न्धरजहत्कमला मणीन्द्रा
नित्या तव स्फुरति मूर्तिरिव द्वितीया ॥ 33
आर्द्रं तमोमथनं आश्रिततारकं ते
शुद्धं मन: सुमनसाममृतं दुहानम् ।
तत् तादृशं विबुधनाथ समृद्धकामं
सर्गे“ष्वदं भवति चन्द्रमसां प्रसूति: ॥ 34
विश्वं निगीर्य विबुधेश्वर जातकार्यं
मध्यं वलित्रय विभाव्य जगद्विभागम् ।
आमोदिनाभिनलिनस्थ विरिङ्क्षा भृङ्गं
आकल्पयत्युदरबन्ध इवाशयो मे ॥ 35
नाकौकसां प्रथमतामधिकुर्वते ते
नाभी सरोज रजसां परिणाम भेदा: ।
आराधयद्भिरिह तैर्भवत: समीची
वीरोचिता विबुधनायक इत्यभिख्या ॥ 36
पीताम्बरेण परिवारवती सुजाता
दास्ये निवेशयति देवपते दृशौ मे ।
विन्यस्त सव्यकरसङ्गमजायमान
रोमाङ्क्षारम्य किरणा रशना त्वदीया ॥ 37
स्त्रीरत्न कारणं उपात्त तृतीय वर्णं
दैत्येन्द्र वीरशयनं दयितोपधानम् ।
देवेश यौवनगजेन्द्र कराभिरामं
ऊरीकरोति भवदूरुयुगं मनो मे ॥ 38
330
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
लावण्यपूर ललितोध्र्व परिभ्रमाभं
लक्ष्मीविहारमणिदर्पण बद्धसख्यम् ।
गोपाङ्गणेषु कृतचङ्क्रमणं तवैतत्
जानुद्वयं सुरपते न जहाति चित्तम् ॥ 39
दूत्ये दुकूलहरणे व्रजसुन्दरीणां
दैत्यानुधावन विधावपि लब्धसाह्यम् ।
कन्दर्पकाहल निषङ्गकलाचिकाभं
जङ्क्षायुगं जयति देवपते त्वदीयम् ॥ 40
पाषाणनिर्मित तपोधन धर्मदारं
भस्मन्युपाहित नरेन्द्र कुमारभावम् ।
संवाहितं त्रिदशनाथ रमामहीभ्यां
सामान्य दैवतमुश“न्त पदं त्वदीयम् ॥ 41
आवर्जिताभिरनुषज्य निजांशुजालै:
देवेश दिव्यपदप- दलायिताभि: ।
अन्याभिलाषपरिलोलमिदं मदीयं
अङ्गीकृतं हृदयमङ्गुलिभि: स्वयं ते ॥ 42
पङ्कान्यसौ मम निह“न्त महस्तरङ्गै:
गङ्गााधिकां विदधती गरुडस्रवन्तीम् ।
नाकौकसां मणि किरीट गणैरुपास्या
मान्यं पदं भवतु मौलि विभूषणं न: ॥ 44
चित्रं त्वदीय पदप- पराग योगाद्
योगं विनापि युगपद्विलयं प्रया“न्त ।
विष्वङ्क्षिा निर्जरपते शिरसि प्रजानां
वेध: स्वहस्त लिखितानि दुरक्षराणि ॥ 45
देवनायकपङ्क्षााशत्
ये जन्मकोटिभिरुपार्जित शुद्धधर्मा:
तेेषां भवच्चरण भ<क्तरतीव भोग्या ।
त्वज्जीवितैस्त्रिदशनायक दुर्लभैस्तै:
आत्मानमप्यकथय: स्वयमात्मवन्तम् ॥ 46
नि“ष्कंचनत्व धनिना विबुधेश येन
न्यस्त: स्वरक्षण भरस्तव पादप-े ।
नानाविध प्रथित योगविशेष धन्या:
नार्ह“न्त तस्य शतकोटितमांशकक्ष्याम् ॥ 47
आत्मापहार रसिकेन मयैव दत्तं
अन्यैरधार्यमधुना विबुधैकनाथ ।
स्वीकृत्य धारयितुमर्हसि मां त्वदीयं
चोरोपनीत निज नूपुरवत् स्वपादे ॥ 48
अज्ञान वारिधिमपायधुरन्धरं मां
आज्ञाविभञ्जनं अकिङ्क्षान सार्वभौमम् ।
विन्दन् भवान् विबुधनाथ समस्तवेदी
किं नाम पात्रमपरं मनुते कृपाया: ॥ 49
प्रह्लादगोकुल गजेन्द्र परीक्षिदाङ्क्षा:
त्रातास्त्वया ननु विपत्तिषु तादृशीषु ।
सर्वं तदेकमपरं मम रक्षणं ते
सन्तोल्यतां त्रिदशनायक किं गरीय: ॥ 50
वात्याशतैर्विषय रागतया विवृत्तै:
व्याघूर्णमान मनसं विबुधाधिराज ।
नित्योपतप्त इति मां निजकर्म घर्मै:
निर्वेशय स्वपदप-मधुप्रवाहम् ॥ 51
332
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
जय विबुधपते त्वं दशि{ताभीष्टदान:
सह सरसिजवासामेदिनीभ्यां वशाभ्याम् ।
नलवनमिव मृङ्क्षन् पापराशिं नतानां
गरुड सरिदनूपे गन्धहस्तीव दीव्यन् ॥ 52
निरवधि गुणजातं नित्य निदो{षमाङ्क्षं
नरकमथन दक्षं नाकिनामेकनाथम् ।
विनत विषय सत्यं वेङ्कटेश: कविस्त्वां
स्तुति पदमधिगच्छन् शोभते सत्यवादी ॥ 53
—*—
श्रीगोविन्दराजप्रपत्ति:
यश्चैकशैलनिकटे कमलापुरीश
गोविन्दराजपदयोरकरोत् प्रपत्तिम् ।
तं वादिभीकरगुरोश्चरणं प्रपङ्क्षे
पात्रं गुरुं वरवरं परमं गुरूणाम् ॥ 1
श्रीमन् निदान जगतां निखिलाण्डजात<
नर्वाहश<क्तमुखदिव्यगुणैकतान ।
अत्यन्तभोग्यनतदोष निरस्तदोष
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 2
रेखारथाङ्गसरसीरुहवज्रशङ्खच्छ
त्राङ्कुशप्रभृतिमङ्गलचि…गर्भौ ।
संसारतापहरणे निपुणौ नतानां
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 3
श्रीगोविन्दराजप्रपत्ति:
पश्यत्सु सान्द्रभयकौतुकमर्भकेषु
प्रौढेषु सत्सु कृतकृत्यपरायणेेषु ।
विध्वंसितोध्र्वशकटावपि बालभावे
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 4
आलम्ब्य बाहुयुगलेन कुमारभावे
गाढं कराङ्गुलियुगं किल नन्दपत्न्öया: ।
अभ्यस्यमानदशचङ्क्रमणाभिरामौ
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 5
घोषाङ्गनाकरसरोरुहतालनादस
ङ्गीतसम्पदनुरूपमनोज्ञनृत्तौ ।
मणिक्यनूपुरमरीचिकृताङ्गलेपौ
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 6
कुट्टाकतामुपगतौ सरस: प्रसह्य
मध्येसरित्सलिलमुद्धतकालियस्य ।
तत्सुन्दरीनयननन्दनसंनिवेशौ
गोविन्दराजचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 7
वासांसि देहि तव कृष्ण वशंवदाना-
मस्माकमाकुलधियामिति गोपकन्या: ।
उह्दिश्य यौ दिदधुरञ्जलिमा प्रसादाद्
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 8
गोरक्षणे किल बभूव यदीयरेणुरक्रू
रमस्तकमणे: सरणिं समेत: ।
तावद्भुतावनुपमावतिपावनौ ते
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 9
334
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
मल्लावहे मधुरया मधुराङ्गनानां
फुल्लारविन्ददलतल्लजलोचनानाम् ।
वाण्या प्रशंसितपराध्र्यगतिप्रकारौ
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 10
कंसं निपात्य कनकासनत: पृथिव्या-
मुद्धृत्य सागसमनागसमुग्रसेनम् ।
राज्येऽभिषिच्य विनिवारितभूमिभारौ
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 11
दुर्योधने दुरभिमानिनि दुर्भगाणाम
ग्रेसरे भजति ते शिरस: प्रदेशम् ।
धन्येन यन्निकटत: “स्थतमर्जुनेन
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 12
सारथ्यवेषसमलङ्कृतपाण्डुसूनोयु
{द्धाङ्गणोज्ज्वलरथाङ्क्षालसन्निवेशौ ।
सान्द्रेन्द्रनीलपरिभावुकभव्यरूपौ
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 13
भक्त्या प्रसन्नहृदयेन धनञ्जयेन
यत्रार्चितानि कुसुमानि शिवोत्तमाङ्गे ।
साक्षात्कृतानि सहसाद्भुतवैभवो तौ
गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 14
अस्मङ्क्षुरुप्रभृतिभि: कमलावसानैरादशि{
तौ करुणया मम देशिकेन्द्रै: ।
सत्त्वोत्तरै: सकलजीवदयापरैस्तै-
र्गोविन्दराज चरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 15
श्री नृसिंहभुजङ्गप्रयातम्
अस्म“त्पतामहमशेषगुणाभिराममा
चार्यरत्नमयि वादिभयङ्करार्यम् ।
गोवर्धनाद्रिधृतिधारितगोप वीक्ष्य
गोविन्दराज मम दुर्लपितं क्षमस्व ॥ 16
—*—
श्री श्रृङ्गेरी जगङ्क्षुरु श्री सदाशिवाभि नवनृसिंहभारतीश्रीपादै:
कृतानि स्तोत्राणि
श्री नृसिंहभुजङ्गप्रयातस्तव:
(श्रीनृसिंहपर्वते)
ऋतं कर्तुमेवाशु नम्रस्य वाक्यं सभास्तम्भमध्याङ्क्ष आविर्बभूव ।
तमानम्रलोकेष्टदानप्रचण्डं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 1
इनान्तदृ{गन्तश्च गाङ्गेयदेहं सदोपासते यं नरा: शुद्धचित्ता: ।
तमस्ताघमेनोनिवृत्त्यै नितान्तं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 2
शिवं शैववर्या हरिं वैष्णवाग्न्या: पराश<क्तमाहुस्तथा श<क्तभक्ता: ।
यमेवाभिधाभि: परं तं विभिन्नं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 3
कृपासागरं क्लिष्टरक्षाधुरीणं कृपाणं महापापवृक्षौघभेदे ।
नतालीष्टवाराशिराकाशशाङ्कं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 4
जगन्नेति नेतीति वाक्यैर्निषिद्धयावशिष्टं परब्रह्मरूपं महान्त: ।
स्वरूपेण विज्ञाय मुक्ता हि यं तं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 5
नतान्भोगसक्तानपीहाशु भ<क्तं विर<क्तं च दत्वा दृढां मु<क्तकामान् ।
विधातुं करे कङ्कणं धारयन्तं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 6
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
नरो यन्मनोर्जापतो भ<क्तभावाच्छरीरेण तेनैव पश्यत्यमोघाम् ।
तनुं नारसिंहस्य वक्तीति वेदो नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 7
यदङ्घ्रयब्जसेवापराणां नराणां विर<क्तदृ{ढा जायतेऽर्थेषु शीघ्रम् ।
तमङ्गप्रभाधूतपूर्णेन्दुकोटिं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 8
रथाङ्गं पिनाकं वरं चाभयं यो विधत्ते कराब्जै: कृपावारिराशि: ।
तमिन्द्वच्छदेहं प्रसन्नास्यप-ं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 9
पिनाकं रथाङ्गं वरं चाभयं च प्रफुल्लाम्बुजाकारहस्तैर्दधानम् ।
फणीन्द्रातपत्रं शुचीनेन्दुनेत्रं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 10
विवेकं विर<क्तं शमादेश्च षट्कं मुमुक्षां च संप्राप्य वेदान्तजालै: ।
यतन्ते विबोधाय यस्यानिशं तं नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 11
सदा न“न्दनीतीरवासैकलोलं मुदा भक्तलोकं दृशा पालयन्तम् ।
विदामग्रगण्या नता: स्युर्यदङ्घ्रौ नमस्कुर्महे शैलवासं नृसिंहम् ॥ 12
यदीयस्वरूपं शिखा वेदराशेरजस्रं मुदा सम्यगुद्धोषय“न्त ।
नलिन्यास्तटे स्वैरसंचारशीलं चिदानन्दरूपं तमीडे नृसिंहम् ॥ 13
यमाहुर्हि देहं हृषीकाणि केचित्परेऽसूंस्तथा बुद्धिशून्ये तथान्ये ।
यदज्ञानमुग्धा जना ना“स्तकाग्रया: सदानन्दरूपं तमीडे नृसिंहम् ॥ 14
सदानन्दचिद्रूपमामनयशीर्षैर्विचार्यार्यवक्त्राङ्क्षतीन्द्रा यदीयम् ।
सुखेनासते चित्तकञ्जे दधाना: सदानन्दचिद्रूपमीडे नृसिंहम् ॥ 15
पुरा स्तम्भमध्याङ्क्ष आविर्बभूव स्वभक्तस्य कतु| वचस्तथ्यमाशु ।
तमानन्दकारुण्यपूर्णान्तरङ्गं बुधा भावयुक्ता भजध्वं नृसिंहम् ॥ 16
श्री नृसिंहहयग्रीवस्तव:
पुरा शङ्करार्या धराधीशभृत्यैर्विनिक्षिप्तव<…प्रतप्तस्वदेहा: ।
स्तुव“न्त स्म यं दाहशान्त्यै जवात्तं बुधा भावयुक्ता भजध्वं नृसिंहम् ॥17
सदेमानि भक्त्याख्यसूत्रेण दृब्धान्यमोघानि रत्नानि कण्ठे जना ये ।
धरिष्य“न्त तान्मु<क्तकान्ता वृणीते सखीभिवृ{ता शा“न्तदान्त्यदिमाभि:॥
—*—
2. श्री नृसिंहसप्तकम्
अद्वैतवास्तवमते: प्रणमज्जनानां संपादनाय धृतमानवसिंहरूपम् ।
प्रह्लादपौषणरतं प्रणतैकवश्र्यं देवं मुदा कमपि नौमि कृपासमुद्रम् ॥ 1
नतजनवचनऋतत्वप्रकाशकालस्य दैघ्र्यमसहिष्णु: ।
आविर्बभूव तरसा य: स्तम्भान्नौमि तं महाविष्णुम् ॥ 2
वक्षोविदारणं यश्चक्रे हार्दं तमो हन्तुम् ।
शत्रोरपि करुणा“ब्धं नरहरिवपुषं नमामि तं विष्णुम् ॥ 3
रिपुहृदय“स्थतराजसगुणमेवासृङ्मिषेण करजाग्रै: ।
धत्ते यस्तं वन्दे प्रह्लादपूर्वभाग्यनिचयमहम् ॥ 4
प्रह्लादं प्रणमज्जन पङ्क्ते: कुर्व“न्त दिविषदो ह्यन्ये ।
प्रह्लादप्रह्लादं चित्रं कुरुते नमामि यस्तमहम् ॥ 5
शरदिन्दुकुन्दधवलं करजप्रविदारितासुराधीशम् ।
चरणाम्बुजरतवाक्यं तरसैव ऋतं प्रकुर्वदहमीडे ॥ 6
मुखेन रौद्रो वपुषा च सौम्य: सन्कंचनार्थं प्रकटीकरोषि ।
भयस्य कर्ता भयहृत्त्वमेवेत्याख्याप्रसिद्धिर्यदसंशयाऽभूत् ॥ 7
—*—
338
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
3. श्री नृसिंहहयग्रीवस्तव:
आकण्ठमत्र्यरूपौ तत्पश्चा“त्संहतुरगरूपधरौ ।
देवौ कौचित्प्रज्ञामन्यालभ्यां प्रयच्छतां मह्यम् ॥ 1
अद्वैतवास्तवमतिं कलयितुमेवाङ्घ्रिनम्रलोकतते: ।
स्वीकृतनृसिंहनरहयरूपौ देवौ हृदम्बुजे जयताम् ॥ 2
—*—
श्रीरङ्गक्षेत्रे
4. श्रीरङ्गनाथस्तव:
क्षीराम्भोधिलसत्फणीन्द्रफलके कामं सदा शायिनी
किं चाम्भोजभवस्य भीतिहतये घन्न्ती मधुं कैटभम् ।
लक्ष्म्युत्सङ्गलसत्पदाम्बुजयुगली कारुण्यवारांनिधि:
मुद्रा काचन मु<क्तदानकुशला निद्राति जागर्ति वा ॥
—*—
श्री भूवराहक्षेत्रे
5. श्रीभूवराहस्तुति:
जायते वरमह: पदप-प्रेक्षणेन तव नम्रजनानाम् ।
भूवराह करुणामृतराशे त्वां वराह इति तत्कथय“न्त ॥ 1
राजराजपरिपूजितपाद प्राणनाथ सरिदीश्वरपुत्र्या: ।
श्रीवराहपुरसंस्थितलोकान्भूवराह परिपाहि कृपाब्धे ॥ 2
—*—
श्री प-नाभस्तोत्रम्
कालटिक्षेत्रे
6. श्री कृष्णषट्कम्
भगवत्पदकरपङ्कजपूजितपदप- शङ्खचक्रधर ।
यदुनन्दन नतनन्दन पाहि सदा मां कृपापयोराशे ॥ 1
नवनीतादप्यधिकं मृदु मम हृदयं प्रणम्ररक्षायाम् ।
इति बोधयितुं धत्से नवनीतं किं करे कृष्ण ॥ 2
गोगोपमु<क्तदं त्वां गोभारहरं कृपापयोराशिम् ।
गोपीजनार्चितपदं गोप्राप्त्यै नौमि देवकीसूनुम् ॥ 3
गोवर्धनमन्दरधरधरणाङ्क्षर्वायसे वृथा शौरे ।
यङ्क्ष“स्त श<क्तरधुना धर मां धरणीरमार्चिताङ्घ्रियुग ॥ 4
अल्पबलकैटभादीन्हत्वा गर्वं वृथा कुरुषे ।
मोहाभ्िाधानमसुरं जहि शीघ्रं श<क्तर“स्त यदि कृष्ण ॥ 5
शङ्करगुरुवरकरवरकमलार्चितपादप-युग कृष्ण ।
किङ्करवरजनबृन्दं तोषय तोयालिशयनकमलेश ॥ 6
—*—
अनन्तप-नाभक्षेत्रे
7. श्री प-नाभस्तोत्रम्
प-नाभ करुणामृतराशे स- हेतुलवशून्यकृपाया: ।
छ-हारितमहाबलिसंपद्वि- एव तव वीर्यमनन्तम् ॥ 1
नाभ्या: सरस्त्वेन हि वर्णनं तु सत्यं तदा स्या“त्कल प-नाभ ।
यदा त्वदीयंं विषयीकरोति नाभिं न चेङ्क्षाति कथं प्रमात्वम् ॥ 2
340
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
नाभीप-े पुत्रं वक्षसि कान्तां च सन्दधत्तान्त: ।
स्वपिषि सदा किं विष्णो नम्रायास्मै द्रुतं ब्रूहि ॥ 3
पापाब्धौ बडवानलस्य हि शिखा र्जाान्धकारे रवि:
भाग्याब्धौ शरदिन्दुपङ्क्तिरमला त्वन्नामसङ्कीर्तनम् ।
भक्तानां परिपोषणे च जननी स्वात्मावबोधे पिता
कस्तस्माद्विमुखो भवेद्भुवि नरो नो चेन्महापापभाक् ॥
क्षीराम्भोनिधिराजमानफणिराण्मध्ये शयाना सदा
लक्ष्मीपाणिपयोजमर्दितपदा कारुण्यवारांनिधि: ।
कुर्वाणा मधुना च कैटभयुजा युद्धं च दोर्भ्यां मुहु
र्मुद्रा काचन मु<क्तदानकुशला निद्राति जागर्ति वा ॥
प-नाभ तव पादसरोजासक्तचित्तमवनीपतिमेनम् ।
पाहि साश्रितसबन्धुसविद्वल्लोकमादरभरेण सराष्ट्रम् ॥ 6
सामोदं प्रदिशन्तु वङ्क्षिाकुलभूमूलर्क्षराजाय वाग्देवी
चन्द्रकलाधरेभवदना: कारुण्यवाराशय: ।
दीर्घायुदृ{ढगात्रतामलयशांस्याचन्द्रतिग्मांशुभं
धर्माध्वन्यधिकां प्रवृत्तिमचलाम“च्छन्नसत्सन्ततिम् ॥ 7
पायासुर्जगद“म्बकेन्दुविलसच्छीर्षेभवक्त्रा: सदा
राज्ञ्यौ केरलदेशभाग्यलतिके कारुण्ययु“ग्भर्मुदा ।
दृ“ग्भ: पादविनम्रसौख्यवितते: संपादिकाभिर्जवाद्
दत्त्वा सन्ततिमाशु सङ्क्षुणयुतामारोग्यदीर्घायुषी ॥ 8
मोचित: किं गजाधीश प-नाभेन सत्वरम् ।
दृढभावनया तस्य प-नाभोऽभवङ्क्षजेट् ॥ 9
1. श्रीराजगोपालपङ्क्षारत्नस्तुति:
श्रीभूमिपाणिसरसीरुहसेविताङ्घ्रे
श्रीवत्सकौस्तुभधर प्रणतार्तिहारिन् ।
श्रीकण्ठमित्र दिननाथसुधांशुनेत्र
श्रीप-नाभ मम देहि पदावलंबम् ॥ 10
नागेन्द्र भोगशयन प्रणतालिवाञ्छा
संपूरणामरतरो विधियोनिनाभे ।
नाकाधिपादिपरिपूजितपादप
श्रीप-नाभ मम देहि करावलम्बम् ॥ 11
कमलाकरप-पूजितं करुणादुग्धपयोधिमध्यगम् ।
भुजगाधिप भोगशायिनं कलये कंचन देवसत्तमम् ॥ 12
—*—
श्रृङ्गेरीजगङ्क्षुरु श्री भारतीतीर्थश्रीचरणकृतस्तोत्रयुग्मम्
चित्रानदीतीरगत सुन्दरपाण्डयपुरग्रामविराजमान
1. श्रीराजगोपालपङ्क्षारत्नस्तुति:
स्वर्णपाण्डयपुरभ्राजद् राजगोपालमादरात् ।
भक्तकल्पद्रुमं नित्यं नमामोऽभीष्टसिद्धये ॥ 1
सुन्दरपाण्डयपुरे विलसन्तं सुन्दरमूर्तिमुदारचरित्रम् ।
इ“न्दरया परिसेवितपादं तं दरहासमुखाम्बुजमीडे ॥ 2
रागादिरोगविनिवारणदीक्षितस्य
राजाधिराजकमनीयपदाम्बुजस्य ।
राकासुधांशु रमणीय मुखाम्बुजस्य
श्री राजगोपलसुविभोश्चरणौ प्रपङ्क्षे ॥ 3
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्री राजगोपल यशोविशाल श्रीदेवकीपाल सुरारिकाल ।
वशीकृतव्याल विशालफाल स्वभक्तजालं परिपाहि नित्यम् ॥ 4
प्रभू राजगोपाल आर्तार्तिहन्ता दयासागरो देवराजादिवन्ङ्क्ष: ।
सतामाश्रय: सामगेय: सुरूप: सदाऽयं प्रदङ्क्षाज्जगन्मङ्गलानि ॥ 5
—*—
2. गरुडगमनस्तुति:
गरुडगमन तव चरणकमलमिह मनसि लसतु मम नित्यम् ।
मम तापमपाकुरु देव मम पापमपाकुरु देव ।
जलजनयन विधिनमुचिहरणमुख विबुधविनुत पदप- ।
भुजगशयन भव मदनजनक मम जननमरणभयहारिन् ॥
शङ्खचक्रधर दुष्टदैत्यहर सर्वलोकशरण ।
अगणितगुणगण अशरणशरणद विदलित सुररिपुजाल ॥
भक्तवर्यमिह भूरिकरुणया पाहि भारतीतीर्थम् ॥
—*—
तिरुपतिगिरौ
श्री वेङ्कटेशसुप्रभातस्तोत्रम्
कौसल्या सुप्रजा राम पूर्वा सन्ध्या प्रवर्तते ।
उत्तिष्ठ नरशादू{ल कर्तव्यं दैवमा<…कम् ॥ 1
उत्तिष्ठोत्तिष्ठ गोविन्द उत्तिष्ठ गरुडध्वज ।
उत्तिष्ठ कमलाकान्त त्रैलोक्यं मङ्गलं कुरु ॥ 2
श्री वेङ्कटेशसुप्रभातस्तोत्रम्
मात: समस्तजगतां मधुकैटभारे:
वक्षो विहारिणि मनोहरदिव्यमूर्ते ।
श्रीस्वामिनि श्रितजन पि्रयदानशीले
श्रीवेङ्कटेशदयिते तव सुप्रभातम् ॥ 3
तव सुप्रभातमरविन्दलोचने भवतु प्रसन्नमुखचन्द्रमण्डले ।
विधिशङ्करेन्द्रवनिताभिरर्चिते वृषशैलनाथदयिते दयानिधे ॥ 4
अत्र्यादि सप्त ऋषय: समुपास्य सन्ध्यां
आकाशसिन्धुकमलानि मनोहराणि ।
आदाय पादयुगमर्चयितुं प्रपन्ना:
शेषाद्रिशेखरविभो तव सुप्रभातम् ॥ 5
पङ्क्षााननाब्जभव षण्मुख वासवाङ्क्षा:
त्रैविक्रमादिचरितं विबुधा: स्तुव“न्त ।
भाषापति: पठति वासर शुद्धिमारात्
शेषाद्रिशेखरविभो तव सुप्रभातम् ॥ 6
इ{षत्प्रफुल्ल सरसीरुहनारिकेलपू
गद्रुमादि सुमनोहरपालिकानाम् ।
आवाति मन्दमनिल: सह दिव्यगन्धै:
शेषाद्रिशेखरविभो तव सुप्रभातम् ॥ 7
उन्मील्य नेत्रयुगमुत्तमपञ्जरस्था:
पात्रावशिष्टकदलीफलपायसानि ।
भुक्त्वा सलीलमथ केलिशुका: पठ“न्त
शेषाद्रिशेखरविभो तव सुप्रभातम् ॥ 8
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
तन्त्रीप्रहर्षमधुरस्वनया विपङ्क्षया
गायत्यनन्तचरितं तव नारदोऽपि ।
भाषा समग्रमसकृत्करचाररम्यं
शेषाद्रिशेखरविभो तव सुप्रभातम् ॥ 9
भृङ्गावली च मकरन्दरसानुविद्धझ
ङ्कारगीत निनदै: सह सेवनाय ।
निर्यात्युपान्तसरसीकमलोदरेभ्य:
शेषाद्रिशेखर विभो तव सुप्रभातम् ॥ 10
योषागणेन वरदध्नि विमथ्यमाने
घोषालयेषु दधिमन्थनतीव्रघोषा: ।
रोषात्कलिं विदधते ककुभश्च कुम्भा:
शेषाद्रिशेखर विभो तव सुप्रभातम् ॥ 11
प-ेशमित्रशतपत्रगतालिवर्गा:
हतु| श्रियं कुवलयस्य निजाङ्गलक्ष्म्या ।
भेरीनिनादमिव बिभ्रति तीव्रनादं
शेषाद्रिशेखरविभो तव सुप्रभातम् ॥ 12
श्रीमन्नभीष्ट वरदाखिललोकबन्धो श्री श्रीनिवास जगदेकदयैकसिन्धो ।
श्रीदेवतागृहभुजान्तरदिव्यमूर्ते श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 13
श्रीस्वामिपुष्करिणिकाप्लवनिर्मलाङ्गा:
श्रेयोऽर्थिनो हर विरिङ्क्षिा सनन्दनाङ्क्षा: ।
द्वारे वस“न्त वरवेत्रहतोत्तमाङ्गा:
श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 14
1. श्रीराजगोपालपङ्क्षारत्नस्तुति:
श्रीशेषशैल गरुडाचल वेङ्कटाद्रि
नारायणाद्रि वृषभाद्रि वृषाद्रिमुख्याम् ।
आख्यां त्वदीयवसतेरनिशं वद“न्त
श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 15
सेवापरा: शिवसुरेशकृशानुधर्मरक्षो
ऽम्बुनाथ पवमान धनाधिनाथा: ।
बद्धाञ्जलिप्रविलसन्निजशीर्षदेशा:
श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 16
धाटीषु ते विहगराज मृगाधिराज
नागाधिराज गजराज हयाधिराजा: ।
स्वस्वाधिकारमहिमाधिकमर्थयन्ते
श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 17
सूर्येन्दुभौमबुधवाक्पतिकाव्य सौरिस्व
र्भानुकेतु दिविषत्परिषत्प्रधाना: ।
त्वह्दास दासचरमावधि दासदासा:
श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 18
त्वत्पादधूलिभरितस्फुरितोत्तमाङ्गा:
स्वर्गापवर्गनिरपेक्षनिजान्तरङ्गा: ।
कल्पागमाकलनयाऽऽकुलतां लभन्ते
श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 19
त्वङ्क्षोपुराग्रशिखराणि निरीक्षमाणा: स्वर्गापवर्गपदवीं परमां श्रयन्त: ।
मत्र्या मनुष्यभुवने मतिमाश्रयन्ते श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥20
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्री भूमिनायक दयादिगुणामृताब्धे देवाधिदेव जगदेकशरण्यमूर्ते ।
श्रीमन्ननन्तगरुडादिभिरर्चिताङ्घ्रे श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 21
श्रीप-नाभ पुरुषोत्तम वासुदेव वैकुण्ठ माधव जनार्दन चक्रपाणे ।
श्रीवत्सचि… शरणागतपारिजात श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥22
कन्दर्पदर्पहरसुन्दरदिव्यमूर्ते कान्ताकुचाम्बुरुहकुड्मलोलदृष्टे ।
कल्याणनिर्मलगुणाकरदिव्यकीर्ते श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥23
मीनाकृते कमठकोलनृसिंहवर्णिन् स्वामिन् परश्वथतपोधन रामचन्द्र ।
शेषांशराम यदुनन्दन क“ल्करूप श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 24
एलालवङ्गघनसारसुगन्धतीर्थं
दिव्यं वियत्सरिति हेमघटेषु पूर्णम् ।
धृत्वाऽङ्क्ष वैदिकशिखामणय: प्रहृष्टा:
तिष्ठ“न्त वेङ्कटपते तव सुप्रभातम् ॥ 25
भास्वानुदेति विकचानि सरोरुहाणि
संपूरयन्ित निनदै: ककुभो विहङ्गा: ।
श्रीवैष्णवास्सततमर्थितमङ्गलास्ते
धामाश्रय“न्त तव वेङ्कट सुप्रभातम् ॥ 26
ब्रह्मादयस्सुरवरास्समहर्षयस्ते
सन्तस्सनन्दनमुखास्तव योगिवर्या: ।
धामा“न्तके तव हि मङ्गलवस्तुहस्ता:
श्रीवेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 27
लक्ष्मीनिवास निरवङ्क्षगुणैकसिन्धो
संसारसागरसमुत्तरणैकसेतो ।
वेङ्कटेशस्तोत्रम् 347
वेदान्तवेङ्क्ष निजवैभव भक्तभोग्य
श्री वेङ्कटाचलपते तव सुप्रभातम् ॥ 28
इत्थं वृषाचलपतेरिह सुप्रभातम्
ये मानवा: प्रतिदिनं पठितुं प्रवृत्ता: ।
तेषां प्रभातसमये स्मृतिरङ्गभाजां
प्रज्ञां परार्थसुलभां परमां प्रसूते ॥ 29
—*—
॥ वेङ्कटेशस्तोत्रम् ॥
कमलाकुचचूचुककुङ्कुमतो नियतारुणितातुलनीलतनो ।
कमलायतलोचन लोकपते विजयीभव वेङ्कटशैलपते ॥ 1
सचतुर्मुखषण्मुखपङ्क्षामुखप्रमुखाखिलदैवतमौलिमणे ।
शरणागतवत्सल सारनिधे परिपालय मां वृषशैलपते ॥ 2
अतिवेलतया तव दुर्विषहैरनुवेलकृतैरपराधशतै: ।
भरितं त्वरितं वृषशैलपते परया कृपया परिपाहि हरे ॥ 3
अधिवेङ्कटशैलमुदारमते जनताभिमताधिकदानरतात् ।
परदेवतया गदितान्निगमै: कमलादयितान्न परं कलये ॥ 4
कलवेणुरवावशगोपवधूशतकोटिवृता स्मरकोटिसमात् ।
प्रतिवल्लविकाभिमतात्सुखदात् वसुदेवसुतान्न परं कलये ॥ 5
अभिरामगुणाकर दाशरथे जगदेकधनुर्धर धीरमते ।
रघुनायक राम रमेश विभो वरदो भव देव दयाजलधे ॥ 6
अवनीतनयाकमनीयकरं रजनीकरचारुमुखाम्बुरुहम् ।
रजनीचरराजतमोमिहरं महनीयमहं रघुराममये ॥ 7
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सुमुखं सुहृदं सुलभं सुखदं स्वनुजं च सुकायममोघशरम् ।
अपहाय रघूद्वहमन्यमहं न कथङ्क्षान कङ्क्षान जातु भजे ॥ 8
विना वेङ्कटेशं न नाथो न नाथ: सदा वेङ्कटेशं स्मरामि स्मरामि ।
हरे वेङ्कटेश प्रसीद प्रसीद पि्रयं वेङ्कटेश प्रयच्छ प्रयच्छ ॥ 9
अहं दूरतस्ते पदाम्भोजयुग्म प्रणामेच्छयाऽऽगत्य सेवां करोमि ।
सकृत्सेवया नित्यसेवाफलं त्वं प्रयच्छ प्रयच्छ प्रभो वेङ्कटेश ॥ 10
अज्ञानिना मया दोषान् अशेषा“न्वहितान् हरे ।
क्षमस्व त्वं क्षमस्व त्वं शेषशैलशिखामणे ॥ 11
—*—
वेङ्कटेश्वरकरावलम्बस्तोत्रम्
नृसिंहयतिप्रणीतम्
श्रीशेषशैलसुनिकेतन दिव्यमूर्ते नारायणाच्युत हरे नलिनायताक्ष ।
लीलाकटाक्षपरिरक्षितसर्वलोक श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावम्बम् ॥ 1
ब्रह्मादिन“न्दतपदाम्बुज शङ्खपाणे श्रीमत्सुदश{नसुशोभितदिव्यहस्त ।
कारुण्यसागर शरण्य सुपुण्यमूर्ते श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 2
वेदान्तवेङ्क्ष भवसागरकर्णधार श्रीप-नाभ कमलाचितपादप- ।
लोकैकपावन परात्पर पापहारिन् श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 3
लक्ष्मीपते निगमलक्ष्य निजस्वरूप कामादिदौषरिहारित बोधदायिन् ।
दैत्यारिमर्दन जनार्दन वासुदेव श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 4
तापत्रयं हर विभो रभसान्मुरारे संरक्ष मां करुणया सरसीरुहाक्ष ।
म“च्छष्यमप्यनुदिनं परिरक्ष विष्णो श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 5
वेङ्कटेश्वरकरावलम्बस्तोत्रम्
श्रीजातरूपनवरत्नलस“त्करीटकस्तूरिकातिलकशोभिललाटदेश ।
राकेन्दुबिम्बवदनाम्बुज वारिजाक्ष श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥6
वन्दारुलोकवरदान वचोविलास रत्नाëहारपरिशोभितकम्बुकण्ठ ।
केयूररत्न सुविभासि दिगन्तराल श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 7
दिव्याङ्गदाङ्क्षिातभुजद्वय मङ्गलात्मन् केयूरभूषण सुशोभितदीर्घबाहो ।
नागेन्द्रकङ्कणकरद्वयकामदायिन् श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 8
स्वामिन् जगद्धरण वारिधिमध्यमग्नं
मामुद्धराङ्क्ष कृपया करुणापयोधे ।
लक्ष्मीं च देहि विपुलामृणवारणाय
श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥9
दिव्याङ्गरागपरिचर्चितकोमलाङ्ग पीताम्बरावृततनो तरुणार्कभास ।
सत्काङ्क्षानाभपरिधान सुपट्टबन्ध श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 10
रत्नाëदामसुनिबद्धकटिप्रदेश माणिक्यदर्पणसुसन्निभजानुदेश ।
जङ्क्षाद्वयेन परिमोहितसर्वलोक श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 11
लोकैकपावन लसत्परिशोभिताङ्घ्रे
त्वत्पाददश{न दिनेशमहाप्रसादात् ।
हार्दं तमश्च सकलं लयमाप भूमन्
श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 12
कामादिवैरिनिवहोऽपि्रयतां प्रयात:
दारिद्रयमप्यपगतं सकलं दयालो ।
दीनं च मां समवलोक्य दयार्द्रदृष्टया
श्रीवेङ्कटेश मम देहि करावलम्बम् ॥ 13
350
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्री वेङ्कटेशपदपङ्कजषट्पदेन
श्रीमन्नृसिंहयतिना रचितं जगत्याम् ।
एतत्पठ“न्त मनुजा: पुरुषोत्तमस्य
ते प्राप्नुव“न्त परमां पदवीं मुरारे:॥ 14
—*—
॥ श्रीवेङ्कटेशप्रपत्ति: ॥
इ{शानां जगतोऽस्य वेङ्कटपतेर्विष्णो: परां प्रेयसीं
तद्वक्ष:स्थलनित्यवासरसिकां तत्क्षा“न्तसंवर्धिनीम् ।
प-ालङ्कृतपाणिपल्लवयुगां प-ासनस्थां श्रियं
वात्सल्यादिगुणोज्ज्वलां भगवतीं वन्दे जगन्मातरम् ॥ 1
श्रीमन् कृपाजलनिधे कृतसर्वलोक
सर्वज्ञ शक्त नतवत्सल सर्वशेषिन् ।
स्वामिन् सुशील सुलभाश्रितपारिजात
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 2
आनू पुरार्पितसुजातसुग“न्धपुष्पसौ
रभ्यसौरभकरौ समसन्निवेशौ ।
सौम्यौ सदाऽनुभवनेऽपि नवानुभाव्यौ
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 3
सङ्क्षोविकासिसमुदित्वरसान्द्ररागसौ
रभ्यनिर्भरसरोरुहसाम्यवार्ताम् ।
सम्यक्षु साहसपदेषु विलेखयन्तौ
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 4
श्रीवेङ्कटेशप्रपत्ति:
रेखामयध्वजसुधाकलशातपत्रव
ज्राङ्कुशाम्बुरुहकल्पकशङ्खचक्रै: ।
भव्यैरलङ्कृततलौ परतत्त्वचि…ै:
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 5
ताम्रोदरङ्क्षुतिपराजितप-रागौ
बाह्यैर्महोभिरभिभूतमहेन्द्रनीलौ ।
उङ्क्षन्नखांशुभिरुदस्तशशाङ्कभासौ
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 6
सप्रेमभीति कमलाकरपल्लवाभ्यां
संवाहनेऽपि सपदि क्लममादधानौ ।
कान्ताववाङ्मनसगोचरसौकुमार्यौ
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 7
लक्ष्मीमहीतदनुरूपिनिजानुभावनी
लादिदिव्यमहिषीकरपल्लवानाम् ।
आरुण्यसंक्रमणत: किल सान्द्ररागौ
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 8
नित्यानमद्विधिशिवादिकिरीटकोटिप्र
त्युप्तदीप्तनवरत्नमह:प्ररोहै: ।
नीराजनाव्िाधिमुदारमुपादधानौ
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 9
विष्णो: पदे परम इत्युदितप्रशंसौ
यो मध्व उत्स इति भोग्यतयाऽप्युपात्तौ ।
भूयस्तथेति तव पाणितलप्रदिष्टौ
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 10
352
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
पार्थाय तत्सदृशसारथिना त्वयैव
यौ दशि{तौ स्वचरणौ शरणं व्रजेति ।
भूयोऽपि मह्यमिह तौ करदशि{तौ ते
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 11
मन्मू<ध्र्न कालियफणे विकटाटवीषु
श्रीवेङ्कटाद्रिखिरे शिरसि श्रुतीनाम् ।
चित्तेऽप्यनन्यमनसां सममाहितौ ते
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 12
अम्लानहृष्यदवनीतलकीर्णपुष्पौ
श्रीवेङ्कटाद्रिशिखराभरणायमानौ ।
आन“न्दताखिलमनोनयनौ तवैतौ
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 13
प्राय: प्रपन्नजनताप्रथमावगाह्यौ
मातुस्स्तनाविव शिशोरमृतायमानौ ।
प्राप्तौ परस्परतुलामतुलान्तरौ ते
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 14
सत्त्वोत्तरैस्सततसेव्यपदाम्बुजेन
संसारतारकदयार्द्रदृगङ्क्षालेन ।
सौम्योपयन्तृमुनिना मम दशि{तौ ते
श्रीवेङ्कटेशचरणौ शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 15
श्रीश श्रिया घटिकया त्वदुपायभावे
प्राप्ये त्वयि स्वयमुपेयतया स्फुरन्त्या ।
श्रीवेङ्कटेश्वरमङ्गलस्तोत्रम्
नित्याश्रिताय विरवङ्क्षगुणाय तुभ्यं
स्यां किङ्करो वृषगिरीश न जातु मह्यम् ॥ 16
—*—
॥ श्रीवेङ्कटेश्वरमङ्गलस्तोत्रम् ॥
श्रीवेङ्कटेश्वराय नम: ।
श्रिय:कान्ताय कल्याण निधये निधयेऽर्थिनाम् ।
श्रीवेङ्कटनिवासाय श्रीनिवासाय मङ्गलम् ॥ 1
लक्ष्मीसविभ्रमालोकसुभ्रूव्िाभ्रमचक्षुषे ।
चक्षुषे सर्वलोकानां वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 2
श्रीवेङ्कटाद्रिश्रृङ्गाग्र मङ्गलाभरणाङ्घ्रये ।
मङ्गलानां निवासाय श्रीनिवासाय मङ्गलम् ॥ 3
सर्वावयवसौन्दर्यसंपदा सर्वचेतसाम् ।
सदा संमोहनायास्तु वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 4
नित्याय निरवङ्क्षाय सत्यानन्दचिदात्मने ।
सर्वान्तरात्मने श्रीमद्वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 5
स्वत: सर्वविदे सर्वशक्तये सर्वशेषिणे ।
सुलभाय सुशीलाय वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 6
परस्मै ब्रह्मणे पूर्णकामाय परमात्मने ।
प्रयुञ्जे परतत्त्वाय वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 7
354
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
आकालतत्त्वविश्रान्तामात्मानमनुपश्यताम् ।
अतृप्तामृतरूपाय वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 8
प्राय: स्वचरणौ पुंसां शरण्यत्वेन पाणिना ।
कृपया दिशते श्रीमद्वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 9
दयामृततर<ङ्गण्यास्तरङ्गैरिव शीतलै: ।
अपाङ्गै: सिंचते विश्वं वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 10
स्रग्भूषाम्बरहेतीनां सुषमावहमूर्तये ।
सर्वार्तिशमनायास्तु वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 11
श्रीवैकुण्ठविरक्ताय स्वामिपुष्करिणीतटे ।
रमया रममाणाय वेङ्कटेशाय मङ्गलम् ॥ 12
श्रीमत्सुन्दरजामातृमुनिमानसवासिने ।
सर्वलोकनिवासाय श्रीनिवासाय मङ्गलम् ॥ 13
नम: श्रीवेङ्कटेशाय शुद्धज्ञानस्वरूपिणे ।
वासुदेवाय शान्ताय श्रीनिवासाय मङ्गलम् ॥ 14
मङ्गलाशासनपरैर्मदाचार्यपुरोगमै: ।
सर्वैश्च पूर्वैराचार्यै: सत्कृतायास्तु मङ्गलम् ॥ 15
—*—
श्री वेङ्कटेशसुप्रभातस्तोत्रम्
355
श्रीवेदान्तदेशिककृतम्
दयाशतकम्
(तिरुपति क्षेत्रे)
प्रपङ्क्षे तं गिरिं प्राय: श्रीनिवासानुकम्पया ।
इक्षुसारस्रवन्त्येव यन्मूत्र्या शर्करायितम् ॥ 1
विगाहे तीर्थ बहुलां शीतलां गुरुसन्ततिम् ।
श्रीनिवास दयाम्भोधि परीवाह परम्पराम् ॥ 2
कृतिन: कमलावास कारुण्यैका“न्तनो भजे ।
धत्ते यत्सू<क्त रूपेण त्रिवेदी सर्वयोग्यताम् ॥ 3
पराशर मुखान् वन्दे भगीरथ नये “स्थतान् ।
कमला कान्त कारुण्य गङ्गाप्लावित मद्विधान् ॥ 4
अशेेष विघन् शमनं अनीकेश्वरमाश्रये ।
श्रीमत: करुणाम्भोधौ शिक्षा स्रोत इवो“त्थतम् ॥ 5
समस्त जननीं वन्दे चैतन्य स्तन्य दायिनीम् ।
श्रेयसीं श्रीनिवासस्य करुणामिव रूपिणीम् ॥ 6
वन्दे वृषगिरीशस्य महिषीं विश्व धारिणीम् ।
तत्कृपाप्रतिघातानां क्षमया वारणं यया ॥ 7
निशामयतु मां नीला यद्भोगपटलैध्र{ुवम् ।
भावितं श्रीनिवासस्य भक्तदोषेष्वदश{नम् ॥ 8
कमप्यनवधिं वन्दे करुणा वरुणालयम् ।
वृषशैल तटस्थानां स्वयं व्य<क्तमुपागतम् ॥ 9
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
356
अकिङ्क्षान निधिं सूतिं अपवर्ग त्रिवर्गयो: ।
अञ्जनाद्रीश्वर दयां अभिष्टौमि निरञ्जनाम् ॥ 10
अनुचर शक्त्यादि गुणां अग्रेसर बोध विरचितालोकाम् ।
स्वाधीन वृषगिरीशां स्वयं प्रभूतां प्रमाणयामि दयाम् ॥ 11
अपि निखिल लोक सुचरितमुष्टिंधय दुरितमूच्र्छनाजुष्टम् ।
संजीवयतु दये मां अञ्जन गिरिनाथ रञ्जनी भवती ॥ 12
भगवति दये भवत्या वृषगिरिनाथे समाप्लुते तुङ्गे ।
अप्रतिघ मज्जनानां हस्तालम्बो मदागसां मृग्य: ॥ 13
कृपण जन कल्प लतिकां कृतापराधस्य नि“ष्क्रयामाङ्क्षाम् ।
वृषगिरिनाथ दये त्वां विद“न्त संसार तारिणीं विबुधा: ॥ 14
वृषगिरि गृहमेधि गुणा: बोध बलैश्वर्य वीर्य श<क्त मुखा: ।
दोषा भवेयुरेते यदि नाम दये त्वया विनाभूता: ॥ 15
आसृ“ष्ट सन्ततानां अपराधानां निरोधिनीं जगत: ।
प-ा सहाय करुणे प्रतिसङ्क्षार केलिमाचरसि ॥ 16
अचिदविशिष्टान् प्रलये जन्तूनवलोक्य जात निर्वेदा ।
करण कलेबर योगं वितरसि वृषशैलनाथकरुणे त्वम् ॥ 17
अनुगुण दशार्पितेन श्रीधर करुणे समाहित स्नेहा ।
शमयसि तम: प्रजानां शास्त्रमयेन “स्थर प्रदीपेन ॥ 18
रूढा वृषाचलपते: पादे मुख का“न्त पत्रलच्छाया ।
करुणे सुखयसि विनतान् कटाक्ष विटपै: करापचेय फलै: ॥ 19
नयने वृषाचलेन्दो: तारा मैत्रीं दधानया करुण े ।
दृष्टस्त्वयैव जनिमान् अपवर्गमकृष्टपच्यमनुभवति ॥ 20
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
दयाशतकम् 357
समयोपनतैस्तव प्रवाहै: अनुकम्पे कृत संप्लवा धरित्री ।
शरणागत सस्य मालिनीयं वृषशैलेश कृषीवलं धिनोति ॥ 21
कलशोदधि संपदो भवत्या: करुणे सन्मति मन्थ संस्कृताया: ।
अमृतांशमवैमि दिव्य देहं मृत सञ्जीवनमञ्जनाचलेन्दो: ॥ 22
जलधेरिव शीतता दये त्वं वृषशैलाधिपते: स्वभाव भूता ।
प्रलयारभटी नटीं तदीक्षां प्रसभं ग्राहयसि प्रसत्ति लास्यम् ॥ 23
प्रणत प्रतिकूल मूल घाती प्रतिघ: कोऽपि वृषाचलेश्वरस्य ।
कलमे यवसापचाय नीत्या करुणे किङ्करतां तवोपयाति ॥ 24
अबहिष्कृत निग्रहान् विदन्त: कमलाकान्त गुणान् स्वतन्त्रतादीन् ।
अविकल्पमनुग्रहं दुहानां भवतीमेव दये भज“न्त सन्त: ॥ 25
कमलानिलयस्त्वया दयालु: करुणे निष्करुणा निरूपणे त्वम् ।
अत एव हि तावकाश्रितानां दुरितानां भवति त्वदेव भीति: ॥ 26
अतिलङ्क्षितशासनेेष्वभीक्ष्णं वृषशैलाधिपतिर्विजृ“म्भतौष्मा ।
पुनरेव दये क्षमा निदानै: भवतीमाद्रियते भवत्यधीनै; ॥ 27
करुणे दुरितेषु मामकेषु प्रतिकारान्तर दुर्जयेषु खिन्न: ।
कवचायितया त्वयैव शाङ्गी{ विजयस्थानमुपाश्रितो वृषाद्रिम् ॥ 28
मयि तिष्ठति दुष्कृतां प्रधाने मितदोषानितरान् विचिन्वती त्वम् ।
अपराधगणैरपूर्णकुक्षि: कमलाकान्तदये कथं भवित्री ॥ 29
अहमस्म्यपराध चक्रवती{ करुणे त्वं च गुणेषु सार्वभौमी ।
विदुषी “स्थतिमीदृशीं स्वयं मां वृषशैलेश्वरपादसात्कुरु त्वम् ॥ 30
अशिथिल करणेऽ“स्मन्नक्षत श्वास वृत्तौ
वपुषि गमन योग्ये वासमासादयेयम् ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
358
वृषगिरि कटकेषु व्यञ्जयत्सु प्रतीतै:
मधुमथन दये त्वां वारि धारा विशेषै: ॥ 31
अविदित निज योग क्षेममात्मानभिज्ञं
गुण लव रहितं मां गोप्तुकामा दये त्वम् ।
परवति चतुरैस्ते विभ्रमै: श्रीनिवासे
बहुमतिमनपायां विन्दसि श्रीधरण्यो: ॥ 32
फल वितरण दक्षं पक्षपातानभिज्ञं
प्रगुणमनुविधेयं प्राप्य प-ासहायम् ।
महति गुण समाजे मानपूर्वं दये त्वं
प्रतिवदसि यथार्हं पाप्मनां मामकानाम् ॥ 33
अनुभवितुमघौघं नालमागामिकाल:
प्रशमयितुमशेषं नि“ष्क्रयाभिर्न शक्यम् ।
स्वयमिति हि दये त्वं स्वीकृत श्रीनिवासा
शिथिलित भव भीति: श्रेयसे जायसे न: ॥ 34
अवतरण विशेषैरात्म लीलापदेशै:
अवमतिमनुकम्पे मन्द चित्तेषु विन्दन् ।
वृषभ शिखरिनाथस्त्वन्निदेशेन नूनं
भजति शरण भाजां भाविनो जन्मभेदान् ॥ 35
परहितमनुकम्पे भावयन्त्यां भवत्यां
“स्थरमनुपधि हार्दं श्रीनिवासो दधान: ।
ललित रुचिषु लक्ष्मी भूमिनीलासु नूनं
प्रथयति बहुमानं त्वत्प्रतिच्छन्द बुद्धया ॥ 36
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
दयाशतकम् 359
वृषगिरि सविधेषु व्याजतो वास भाजां
दुरित कलुषितानां दूयमाना दये त्वम् ।
करण विलय काले का“न्दशीक स्मृतीनां
स्मरयसि बहु लीलं माधवं सावधाना ॥ 37
दिशि दिशि गति विद्भिदे{शिकैनी{यमाना
“स्थरतरमनुकम्पे स्त्यान लग्ना गुणैस्त्वम् ।
परिगत वृषशैलं पारमारोपयन्ती
भवजलधि गतानां पोत पात्री भवित्री ॥ 38
परिमित फल सङ्गात् प्राणिन: किंपचाना:
निगम विपणि मध्ये नित्य मुक्तानुषक्तम् ।
प्रसदनमनुकम्पे प्राप्तवत्या भवत्या
वृषगिरि हरिनीलं व्य“ञ्जतं निर्विश“न्त ॥ 39
त्वयि बहुमति हीन: श्रीनिवासानुकम्पे
जगति गतिमिहान्यां देवि संमन्यते य: ।
स खलु विबुध सिन्धौ सन्निकर्षे वहन्त्यां
शमयति मृगतृष्णावीचिकाभि: पिपासाम् ॥ 40
आज्ञां ख्यातिं धनमनुचरानाधिराज्यादिकं वा
काले दृष्ट्वा कमल वसतेरप्यकिङ्क्षिात्कराणि ।
प-ाकान्तं प्रणिहितवतीं पालनेऽनन्य साध्ये
साराभिज्ञा जगति कृतिन: संश्रयन्ते दये त्वाम् ॥ 41
प्राजापत्य प्रभृति विभवं प्रेक्ष्य पर्याय दु:खं
जन्माकाङ्क्षन् वृषगिरिवने जग्मुषां तस्थुषां वा ।
आशासाना: कतिचन विभोस्त्वत्परिष्वङ्ग धन्यै:
अङ्गीकारं क्षणमपि दये हार्द तुङ्गैरपाङ्गै: ॥ 42
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
360
नाभी प- स्फुरण सुभगा नव्य नीलोत्पलाभा
क्रीडाशैलं कमपि करुणे वृण्वती वेङ्कटाख्यम् ।
शीता नित्यं प्रसदनवती श्रह्दधानावगाह्या
दिव्या काचिज्जयति महती दीर्घिका तावकीना ॥ 43
य“स्मन् दृष्टे तदितरसुखैर्गम्यते गोष्पदत्वं
सत्यं ज्ञानं त्रिभिरवधिभिर्मुक्तमानन्द सिन्धुम् ।
त्वत्स्वीकारात् तमिह कृतिन: सूरिबृन्दानुभाव्यं
नित्यापूर्वं निधिमिव दये निर्विशन्त्यञ्जनाद्रौ ॥ 44
सारं लब्ध्वा कमपि महत: श्रीनिवासाम्बुराशे:
काले काले घन रसवती कालिकेवानुकम्पे ।
व्यक्तोन्मेषा मृगपतिगिरौ विश्वमाप्याययन्ती
शीलोपज्ञं क्षरति भवती शीतलं सङ्क्षुणौघम् ॥ 45
भीमे नित्यं भवजलनिधौ मज्जतां मानवानाम्
आलम्बार्थं वृषगिरिपतिस्त्वन्निदेशात् प्रयुङ्क्ते ।
प्रज्ञासारं प्रकृति महता मूल भागेन जुष्टं
शाखाभेदै: सुभगमनघं शाश्वतं शास्त्रपाणिम् ॥ 46
विद्वत्सेवा कतक निकषैवी{त पङ्काशयानां
प-ा कान्त: प्रणयति दये दर्पणं ते स्वशास्त्रम् ।
लीलादक्षां त्वदनवसरे लालयन् विप्रलिप्सां
माया शास्त्राण्यपि दमयितुं त्वत्प्रपन्न प्रतीपान् ॥ 47
दैवात् प्राप्ते वृषगिरि तटं देहिनि त्वन्निदानात्
स्वामिन् पाहीत्यवशवचने विन्दति स्वापमन्त्यम् ।
देव: श्रीमान् दिशति करुणे दृष्टिमिच्छंस्त्वदीयाम्
उद्धातेन श्रुतिपरिषदामुत्तरेणाभिमुख्यम् ॥ 48
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
दयाशतकम् 361
श्रेय: सूतिं सकृदपि दये संमतां य: सखीं ते
शीतोदारामलभत जन: श्रीनिवासस्य दृष्टिम् ।
देवादीनामयमनृणतां देहवत्त्वेऽपि विन्दन्
बन्धान्मुक्तो बलिभिरनघै: पूर्यते तत्प्रयुक्तै: ॥ 49
दिव्यापाङ्गं दिशसि करुणे येषु यह्देशिकात्मा
क्षिप्रं प्राप्ता वृषगिरिपतिं क्षत्रबन्ध्वादयस्ते ।
विश्वाचार्या विधि शिव मुखा: स्वाधिकारोपरुद्धा:
मन्ये माता जड इव सुते वत्सला मादृशे त्वम् ॥ 50
अतिकृपणोऽपि जन्तुरधिगम्य दये भवतीम्
अशिथिल धर्म सेतु पदवीं रुचिरामचिरात् ।
अमित महोर्मि जालमतिलङ्क्षय भवाम्बु निधिं
भवति वृषाचलेश पद पत्तन नित्य धनी ॥ 51
अभिमुख भाव संपदभिसंभविनां भविनां
क्वचिदुपलक्षिता क्वचिदभङ्गुर गूढ गति: ।
विमल रसावहा वृषगिरीश दये भवती
सपदि सरस्वतीव शमयत्यघमप्रतिघम् ॥ 52
अपि करुणे जनस्य तरुणेन्दु विभूषणताम्
अपि कमलासनत्वमपि धाम वृषाद्रि पते: ।
तरतमता वशेन तनुते ननु ते वितति:
परहित वष्र्मणा परिपचेलिम केलिमती ॥ 53
धृत भुवना दये त्रिविध गत्यनुकूलतरा
वृषगिरि नाथ पाद परिरम्भवती भवती ।
अविदित वैभवापि सुर सिन्धुरिवातनुते
सकृदवगाहमानमपतापमपापमपि ॥ 54
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
362
निगमसमाश्रिता निखिल लोक समृद्धि करी
भजदघ कूल मुद्रुजगति: परितप्त हिता ।
प्रकटित हंस मत्स्य कमठाङ्क्षवतार शता
विबुध सरि“च्छ्रयं वृषगिरीश दये वहसि ॥ 55
जगति मितंपचा त्वदितरा तु दये ! तरला
फल नियमो“ज्झता भवति संतपनाय पुन: ।
त्वमिह निरङ्कुश प्रशकनादि विभूतिमती
वितरसि देहिनां निरवधिं वृषशैल निधिम् ॥ 56
सकरुण लौकिक प्रभु परिग्रह विग्रहयो:
नियतिमुपाधि चक्र परिवृत्ति परम्परया ।
वृषभ महीधरेश करुणे ! वितरङ्गयतां
श्रुति मित संपदि त्वयि कथं भविता विशय: ॥ 57
वृषगिरि कृष्ण मेघ जनितां जनितापहरां
त्वदभिमतिं सुवृष्टिमुपजीव्य निवृत्त तृष: ।
बहुषु जलाशयेषु बहुमानमपोह्य दये !
न जहति सत्पथं जगति चातकवत् कृतिन: । 58
त्वदुदय तूलिकाभिरमुना वृषशैल जुषा
“स्थर चर शि“ल्पनैव परिक“ल्पत चित्र धिय: ।
यतिपति यामुन प्रभृतय: प्रथय“न्त दये
जगति हितं न नस्त्वयि भरन्यसनादधिकम् ॥ 59
मृदु हृदये दये मृदित काम हिते महिते
धृत विबुधे बुधेषु विततात्मधुरे मधुरे ।
वृषगिरि सार्वभौम दयिते मयि ते महतीं
भवुक निधे निधेहि भवमूल हरां लहरीम् ॥ 60
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
दयाशतकम् 363
अकूपारैरेकोदक समय वैत“ण्डक जवै:
अनिर्वाप्यां क्ष्िाप्रं क्षपयितुमविङ्क्षाख्य बडबाम् ।
कृपे त्वं तत्तादृक्प्रथिम वृष पृथ्वीधर पति
स्वरूप द्वैगुण्य द्विगुण निज बिन्दु: प्रभवसि ॥ 61
विवित्सा वेताली विगम परिशुद्धे्रऽपि हृदये
पटु प्रत्याहार प्रभृति पुटपाक प्रचकिता: ।
नमन्तस्त्वां नारायण शिखरि कूटस्थ करुणे
निरुद्ध त्वद्द्रोहा नृपति सुत नीतिं न जहति ॥ 62
अनन्याधीन: सन् भवति परतन्त्र: प्रणमतां
कृपे सर्वद्रष्टा गणयति न तेषामपकृतिम् ।
पतिस्त्वत्पारार्थ्यं प्रथयति वृषक्ष्माधर पति:
व्यवस्थां वैयात्यादिति विघटयन्ती विहरसि ॥ 63
अपां पत्यु: शत्रूनसहन मुनेर्धर्मनिगलं
कृपे काकस्यैकं हितमिति हिन“स्त स्म नयनम् ।
विलीन स्वातन्त्र्यो वृषगिरि पतिस्त्वद्विहृतिभि:
दिशत्येवं देवो जनित सुगतिं दण्डन गतिम् ॥ 64
निषादानां नेता कपि कुल पति: कापि शबरी
कुचेल: कुब्जा सा व्रज युवतयो माल्यकृदिति ।
अमीषां निमन्त्वं वृषगिरि पतेरुन्नत्िामपि
प्रभूतै: स्रोतोभि: प्रसभमनुकम्पे समयसि ॥ 65
त्वया दृष्टस्तुष्टिं भजति परमेष्ठी निजपदे
वहन् मूती{रष्टौ विहरति मृडानी परिबृढ: ।
बिभर्ति स्वाराज्यं वृषशिखरि श्रृङ्गारिकरुणे
शुनासीरो देवासुर समरनासीरसुभट: ॥ 66
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
364
दये दुग्धदन्वद्वयत्िायुत सुधासिन्धुनयत:
त्वदाश्लेषान्नित्यं जनितमृतसञ्जीवनिदशा: ।
स्वदन्ते दान्तेभ्य: श्रुति वदन कर्पूर गुलिका:
विषुण्वन्तश्चित्तं वृषशिखरि विश्वम्भर गुणा: ॥ 67
जगज्जन्म स्थेम प्रलय रचना केलि रसिको
विमुक्त्येक द्वारं विघटित कवाटं प्रणयिनाम् ।
इति त्वय्यायत्तं द्वितयमुपधीकृत्य करुणे
विशुद्धानां वाचां वृषशिखरि नाथ: स्तुति पदम् ॥ 68
कलि क्षोभोन्मील“त्क्षति कलुष कूलङ्कष जवै:
अनुच्छेदैरेतैरवट तट वैषम्य रहितै: ।
प्रवाहैस्ते प-ासहचरपरिष्कारिणि कृपे
विकल्पन्तेऽनल्पा वृषशिखरिणो निर्झरगुणा: ॥ 69
खिलं चेतो वृत्ते: किमिदमिति विस्मेर भुवनं
कृपे सिंहक्ष्माभृत्कृतमुख चमत्कार करणम् ।
भरन्यास च्छन्न प्रबल वृजिन प्राभृत भृतां
प्रतिप्रस्थानं ते श्रुति नगर श्रृङ्गाटक जुष: ॥ 70
त्रिविधचिदचित्सत्ता स्थेम प्रवृत्ति नियामिका
वृषगिरि विभोरिच्छा सा त्वं परैरपराहता ।
कृपण भरभृ“त्कंकुर्वाण प्रभूत गुणान्तरा
वहसि करुणे वैचक्षण्यं मदीक्षण साहसे ॥ 71
वृषगिरि पतेर्हृङ्क्षा विश्वावतार सहायिनी
क्षपित निखिलावङ्क्षा देवि क्षमादि निषेविता ।
भुवन जननी पुंसां भोगापवर्ग विधायिनी
वितमसि पदे व्य<क्तं नित्यां बिभर्षि दये स्वयम् ॥ 72
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
दयाशतकम् 365
स्वयमुदयिन: सिद्धाङ्क्षाविष्कृताश्च शुभालया:
विविध विभव व्यूहावासा: परं च पदं विभो: ।
वृषगिरि मुखेष्वेते“ष्वच्छावधि प्रतिलब्धये
दृढ विनिहिता निश्रेणिस्त्वं दये निज पर्वभि: ॥ 73
हितमिति जगद्दृष्टया क्लृप्तैरक्लृप्त फलान्तरै:
अमतिविहितैरन्यैर्धर्मायितैश्च यदृच्छया ।
परिणत बहुच्छ-ा प-ासहायदये स्वयं
प्रदिशसि निजाभिप्रेतं न: प्रशाम्यदपत्रपा ॥ 74
अतिविधि शिवैरैश्वर्यात्मानुभूति रसैर्जनान्
अहृदयमिहोपच्छन्ङ्क्षैषामसङ्ग दशार्थिनी ।
तृषित जनता तीर्थ स्नान क्रम क्षपितैनसां
वितरसि दये वीतातङ्का वृषाद्रि पते: पदम् ॥ 75
वृषगिरि सुधा सिन्धौ जन्तुर्दये निहितस्त्वया
भवभय परीताप “च्छत्त्यै भजन्नघमर्षणम् ।
मुषितकलुषो मुक्तेरग्रेसरैरभिपूर्यते
स्वयमुपनतै: स्वात्मानन्द प्रभृत्यनुब“न्धभि: ॥ 76
अनितर जुषामन्तर्मूलेऽप्यपाय परिप्लवे
कृतविदनघा वि“च्छङ्क्षैषां कृपे यम वश्यताम् ।
प्रपदन फल प्रत्यादेश प्रसङ्गविवर्जितं
प्रतिविधिमुपाधत्से सार्धं वृषाद्रिहितैषिणा ॥ 77
क्षणविलयिनां शास्त्रार्थानां फलाय निवेशिते
सुर पितृ गणे निर्वेशात् प्रागपि प्रलयं गते ।
अधिगत वृषक्ष्माभृन्नाथामकालवशंवदां
प्रतिभुवमिह व्याचख्युस्त्वां कृपे निरुपप्लवाम् ॥ 78
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
366
त्वदुपसदनादङ्क्ष श्वो वा महाप्रलयेऽपि वा
वितरति निजं पादाम्भोजं वृषाचल शेखर: ।
तदिह करुणे तत्तत्क्रीडा तरङ्ग परम्परा-
तर तमतया जुष्टायास्ते दुरत्ययतां विदु: ॥ 79
प्रणिहित धियां त्वत्संपृक्ते वृषाद्रि शिखामणौ
प्रसृमर सुधा धाराकारा प्रसीदति भावना ।
दृढमिति दये दत्तास्वादं विमु<क्तवलाहकं
निभृत गरुतो निध्याय“न्त “स्थराशय चातका: ॥ 80
कृपे विगतवेलया कृत समग्र पोषैस्त्वया
कलि ज्वलन दुर्गते जगति कालमेघायितम् ।
वृष क्षिति धरादिषु “स्थति पदेषु सानुप्लवै:
वृषाद्रिपति विग्रहैव्र्यपगताखिलावग्रहै: ॥ 81
प्रसूय विविधं जगत् तदभिवृद्धये त्वं दये
समीक्षण विचिन्तन प्रभृतिभि: स्वयं तादृशै: ।
विचित्रगुण चित्रितां विविध दोष वैदेशिकीं
वृषाचल पतेस्तनुं विशसि मत्स्यकूर्मादिकाम् ॥ 82
युगान्त समयोचितं भजति योग निद्रारसं
वृषक्षितिभृदीश्वरे विहरण क्रमाज्जाग्रति ।
उदीर्ण चतुरर्णवीकदन वेदिनीं मेदिनीं
समुद्धृतवती दये त्वदभिजुष्टया दंष्ट्रया ॥ 83
सटा पटल भीषणे सरभसाट्टहासोद्भटे
स्फुरत्क्रुधि परिस्फुरद्भ्रुकुटिकेऽपि वक्त्रे कृते ।
दये वृषगिरीशितुर्दनुज डिम्भ दत्त स्तना
सरोज सदृशा दृशा समुदिताकृतिदृ{श्यसे ॥ 84
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
दयाशतकम् 367
प्रसक्तमधुना विधि प्रणिहितै: सपर्योदकै:
समस्त दुरित“च्छदा निगम ग“न्धना त्वं दये ।
अशेषमविशेषतस्त्रिजगदञ्जनाद्रीशितु:
चराचरमचीकरश्चरण पङ्कजेना<ङ्कतम् ॥ 85
परश्वथ तपोधन प्रथन सत्क्रतूपाकृत
क्षितीश्वर पशु क्षरत्क्षतज कुङ्कुमस्थासकै: ।
वृषाचल दयालुना ननु विहर्तुमालिप्यथा:
निधाय हृदये दये निहत रक्षितानां हितम् ॥ 86
कृपे कृत जगद्धिते कृपण जन्तु चिन्तामणे
रमासहचरं क्षितौ रघुधुरीणयन्त्या त्वया ।
व्यभज्यत सरित्पति: सकृदवेक्षणात् तत्क्षणात्
प्रकृष्ट बहु पातक प्रशम हेतुना सेतुना ॥ 87
कृपे परवतस्त्वया वृष गिरीशितु: क्रीडितं
जगद्धितमशेषतस्तदिदमित्थमर्थाप्यते ।
मदच्छलपरिच्युत प्रणत दुष्कृत पे्रक्षितै:
हत प्रबल दानवैर्हलधरस्य हेलाशतै: ॥ 88
प्रभूत विबुधद्विषद्भरण खिन्न विश्वम्भरा-
भरापनयन च्छलात् त्वमवतार्य लक्ष्मीधरम् ।
निराकृतवती दये निगम सौध दीप श्रिया
विपश्चिदविगीतया जगति गीतयाऽन्धं तम: ॥ 89
वृषाद्रि हय सादिन: प्रबलदोर्मरुत्प्रे<ङ्खत:
“त्वषा स्फुट तटिङ्क्षुणस्त्वदवसेक संस्कारवान् ।
करिष्यति दये कलि प्रबल घर्म निर्मूलन:
पुन: कृत युगाङ्कुरं भुवि कृपाण धाराधर: ॥ 90
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
368
विश्वोपकारमिति नाम सदा दुहानां
अङ्क्षापि देवि भवतीमवधीरयन्तम् ।
नाथे निवेशय वृषाद्रि पतौ दये त्वं
न्यस्त स्वरक्षणभरं त्वयि मां त्वयैव ॥ 91
नैसर्गिकेण तरसा करुणे नियुक्ता
निमनेतरेऽपि मयि ते विततिर्यदि स्यात् ।
विस्मापयेद् वृषगिरीश्वरमप्यवार्या
वेलातिलङ्क्षन दशेव महाम्बुराशे: ॥ 92
विज्ञात शासन गतिर्विपरीत वृत्त्या
वृत्रादिभि: परिचितां पदवीं भजामि ।
एवंविधे वृषगिरीश दये मयि त्वं
दीने विभो: शमय दण्डधरत्वलीलाम् ॥ 93
मा साहसो<क्त घन कङ्क्षाुक वङ्क्षिातान्य:
पश्र्यत्सु तेषु विदधाम्यतिसाहसानि ।
प-ासहायकरुणे न रुण“त्स किं त्वं
घोरं कुलिङ्ग शकुनेरिव चेष्टितं मे ॥ 94
विक्षेपमर्हसि दये विपलायितेऽपि
व्याजं विभाव्य वृषशैल पतेर्विहारम् ।
स्वाधीन सत्व सरणि: स्वयमत्र जन्तौ
द्राघीयसी दृढतरा गुण वागुरा त्वम् ॥ 95
सन्तन्यमानमपराधगणं विचिन्त्य
त्रस्यामि हन्त भवतीं च विभावयामि ।
अ…ाय मे वृषगिरीश दये जहीमां
आशीविष ग्रहण केलि निभामवस्थाम् ॥ 96
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
दयाशतकम् 369
औत्सुक्य पूर्वमुपहृत्य महापराधान्
मात: प्रसादयितुमिच्छति मे मनस्त्वाम् ।
आलिह्य तान् निरवशेषमलब्धतृप्ति:
ताम्यस्यहो वृषगिरीश धृता दये त्वम् ॥ 97
जह्यात् वृषाचल पति: प्रतिघेऽपि न त्वां
धर्मोपतप्त इव शीतलतामुदन्वान् ।
सा मामरुन्तुदभरन्यसनानुवृत्ति:
तद्वीक्षणै: स्पृश दये तव केलिप-ै: ॥ 98
दृष्टेऽपि दुर्बलधियं दमनेऽपि दृप्तं
स्नात्वाऽपि धूलिरसिकं भजनेऽपि भीमम् ।
बद्ध्वा गृहाण वृषशैलपतेर्दये मां
त्वद्वारणं स्वयमनुग्रहश्रृङ्खलाभि: ॥ 99
नात: परं किमपि मे त्वयि नाथनीयं
मातर्दये मयि कुरुष्व तथा प्रसादम् ।
बद्धादरो वृषगिरि प्रणयी यथाऽसौ
मुक्तानुभूतिमिह दास्यति मे मुकुन्द: ॥ 100
नि:सीम वैभव जुषां मिषतां गुणानां
स्तोतुर्दये वृषगिरीश गुणेश्वरीं त्वाम् ।
तेरेव नूनमवशैरभिन“न्दतं मे
सत्यापितं तव बलादकुतोभयत्वम् ॥ 101
अङ्क्षाप्िा तद्वृषगिरीश दये भवत्यां
आरम्भ मात्रमनिदं प्रथम स्तुतीनाम् ।
संदशि{त स्व पर निर्वहणा सहेथा:
मन्दस्य साहसमिदं त्वयि व“न्दनो मे ॥ 102
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
370
प्रायो दये त्वदनुभाव महाम्बुराशौ
प्राचेतस प्रभृतयोऽपि परं तटस्था: ।
तत्रावतीर्णमतल स्पृशमाप्लुतं मां
प-ापते: प्रहसनोचितमाद्रियेथा: ॥ 103
वेदान्तदेशिक पदे विनिवेश्य बालं
देवो दयाशतकमेतदवादयन्माम् ।
वैहारिकेण विधिना समये गृहीतं
वीणा विशेषमिव वेङ्कटशैलनाथ: ॥ 104
अनवधिमधिकृत्य श्रीनिवासानुकम्पाम्
अवितथ विषयत्वात् विश्वमव्रीडयन्ती ।
विविध कुशलनीवी वेङ्कटेश प्रसूता
स्तुतिरियमनवङ्क्षा शोभते सत्त्वभाजाम् ॥ 105
शतकमिदमुदारं सम्यगभ्यस्यमानान्
वृषगिरिमधिरुह्य व्यक्तमालोकयन्ती ।
अनितर शरणानामाधिराज्येऽभिषिङ्क्षाेत्
शमित विमत पक्षा शाङ्ग{धन्वानुकम्पा ॥ 106
विश्वानुग्रह मातरं व्यतिषजत्स्वर्गापवर्गां सुधास
ध्रीचीमिति वेङ्कटेश्वर कविर्भक्त्या दयामस्तुत ।
प-ानामिह यद्विधेय भगवत्सङ्कल्प कल्प द्रुमात्
झंझा मारुत धूत चूत नयत: सांपातिकोऽयं क्रम: ॥ 107
कामं सन्तु मिथ: कर“म्बत गुणावङ्क्षानि पङ्क्षानि न:
कस्या“स्मञ्छतके सदम्बु कतके दौष श्रुतिं क्षाम्यति ।
निष्प्रत्यूह वृषाद्रि निर्झर झरत्कार च्छलेनोच्चलन्
दीनालम्बन दिव्य दम्पति दया कल्लोल कोलाहल: ॥ 108
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्री स्थाणुस्तव: 371
श्री स्थाणुस्तव: (त्रिमूर्तिस्तुति:)
(शुचीन्द्रे)
अम्भोरुहस्थाय चतुर्मुखाय हंसाधिरूढाय हकारधामने ।
हंसादिदेवाय हरीश्वराय अकाररूपाय नमो विधात्रे ॥ 1
जाग्रत्स्वरूपाय जगज्जनित्रे जटाधरोद्भूति ललाट धामने ।
जानाति कस्त्वन्महिमानमुक्तं जाकाररूपाय नमो विधात्रे ॥ 2
यवान्न नैवेङ्क्षमहापि्रयाय यज्ञप्रभोक्त्रे यजमानधामने ।
यानादिरूपामलवागधीश यकाररूपाय नामे विधात्रे ॥ 3
ज्ञानात्परज्ञेयपरात्पराय नाथाय नाभीजलजोद्भवाय ।
ज्ञानामृतायाम्बुजधामधात्रे नकाररूपाय नमो विधात्रे ॥ 4
मायाजगत्सृष्टिकुतूहलाय मान्याय मार्तण्ड कलाधराय ।
मनो मयाय प्रथमाय कर्त्रे मकाररूपाय नमो विधात्रे ॥ 5
(अजाय नम इति ब्रह्ममन्त्रगर्भा: पङ्क्षा श्लोका:)
दिव्याय प-ासनमाधवेशरूपाय देवैरनिशं स्तुताय ।
दयार्द्रचित्ताय दिगन्तगाय नमो विरिङ्क्षााय जगज्जनित्रे ॥ 6
सूत्रात्मने सोम कलाभिपूर्णदेवाय सर्वाध्वर सत्फलाय ।
प्रकुर्वते पालनमेव नित्यं ओङ्काररूपाय नम: परस्मै ॥ 7
नन्दात्मजायावनतत्पराय नाकादिलोके नमतां जनानाम् ।
नागारिवाहाय फलप्रदाय नकाररूपाय नम: परस्मै ॥ 8
मुरान्तकायामरुमोहनाय मोक्षप्रदायात्मविदां जनानाम् ।
मोहप्रदायाखिलगोपिकानां मोकारूपाय नम: परस्मै ॥ 9
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
372
नारायणायाखिलनायकाय नगन्धरायाम्बुजलोचनाय ।
नागाङ्कतल्पाय नवाम्बुदाय नाकाररूपाय नम: परस्मै ॥ 10
रामाय राजीवविलोचनाय राधाभुजङ्गाय रतीशपित्रे ।
रात्र्िाङ्क्षाराधीश्वरमर्दनाय राकाररूपाय नम: परस्मै ॥ 11
यमादियोगाङ्गजनपि्रयाय यज्ञस्वरूपाय यतीश्वराय ।
यदूत्तमानामधिनायकाय यकाररूपाय नम: परस्मै ॥ 12
नन्दाय नन्दव्रजनायकाय नाभीपुटोद्भूत विधीडिताय ।
नादान्तरूपाय नृसिंहधामने णाकाररूपाय नम: परस्मै ॥ 13
यज्ञाय यज्ञावनतत्पराय यज्ञै: समाराधितपादुकाय ।
यथार्थधामने यजुषांपि्रयाय यकार रूपाय नम: परस्मै ॥ 14
(ओं नमो नारायणायेति विष्णुमन्त्रगर्भा: 7-14 श्लोका:)
त्रिमूर्तये राजमहीरुहाय त्रिधामरूपाय सुधामयाय ।
तृणाङ्क्षजान्तं परिपूर्णधामने तीर्थस्वरूपाय नम: परस्मै ॥ 15
नादान्तरूपाय नभ: “स्थताय ज्ञानामृतायागमवल्लभाय ।
नागेन्द्रभूषाय नगेन्द्रनित्यनकाररूपाय नम: परस्मै ॥ 16
माया तमोध्वंसनभास्कराय मारान्तकायामरव“न्दताय ।
मत्तेभचर्माम्बर वेष्टिताय नमो मकाराय नम: शिवाय ॥ 17
शिलादसूनोर्हृदि भाविताय श्रीशाङ्ग{बाणाय पुरान्तकाय ।
शीतांशकोटीरविराजिताय नम: शिकाराय नम: शिवाय ॥ 18
वामाय सद्धामकलेबराय वरप्रदायात्मविदां विशेषात् ।
वटुस्वरूपाय वटालयाय नमो वकाराय नम: शिवाय ॥ 19
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
जगन्नाथाष्टकम् 373
यज्ञाय यज्ञेशसखाय यज्ञैरिज्याय पूर्णाय यमान्तकाय ।
यज्ञ प्रहर्त्रेऽखिलयज्ञभोक्त्रे नमो यकाराय नम: शिवाय ॥ 20
(नम: शिवायेति पङ्क्षााक्षरशिवमन्त्रगर्भा: 16-20 श्लोका: ।)
नमोऽस्तु वागीशहरीश्वराय नगेन्द्रचापाय नदीधराय ।
नामन शुचीन्द्रेश इति स्तुताय ज्ञानाटवीशाय नम: शिवाय ॥ 21
एवमात्मविदां श्रेष्ठ: स्तुत्वाऽऽनन्दपरोऽभवत् ।
सर्वज्ञ: शङ्कराचार्य: स्थाणु क्षेत्रे महास्थले ॥ 22
—*—
श्रीशङ्करभगवत्पादप्रणीतं
जगन्नाथाष्टकम्
(जगन्नाथक्षेत्रे)
कदाचित्कालिन्दीतटविपिनसङ्गीतकवरो
मुदा गोपीनारीवदनकमलास्वादमधुप: ।
रमाशम्भुब्रह्मामपरपतिगणेशार्चितपदो
जगन्नाथ: स्वामी नयनपथगामी भवतु मे ॥ 1
भुजे सव्ये वेणुं शिरसि शिखिपिच्छं कटितटे
दुकूलं नेत्रान्ते सहचरकटाक्षं विदधते ।
सदा श्रीमद्वृन्दावनवसतिलीलापरिचयो
जगन्नाथ: स्वामी नयनपथगामी भवतु मे ॥ 2
महाम्भोधेस्तीरे कनकरुचिरे नीलशिखरे
वसन् प्रासादान्त:सहजबलभद्रेण बलिना ।
सुभद्रामध्यस्थ: सकलसुरसेवावसरदो
जगन्नाथ: स्वामी नयनपथगामी भवतु मे ॥ 3
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
374
कृपापारावार: सजलजलदश्रेणिरुचिरो
रमावाणीसोमस्फुरदमलप-ोद्भवमुखै: ।
सुरेन्द्रैेराराध्य: श्रुतिगणशिखागीतचरितो
जगन्नाथ: स्वामी नयनपथगामी भवतु मे ॥ 4
रथारूढो गच्छन् पथि मिलितभूदेवपटलै:
स्तुतिप्रादुर्भावं प्रतिपदमुपाकण्र्य सदय: ।
दयासिन्धुर्बन्धु: सकलजगतां सिन्धुसुतया
जगन्नाथ:स्वामी नयनपथगामी भवतु मे ॥ 5
परब्रह्मापीड: कुवलयदलोत्फुल्लनयनो
निवासी नीलाद्रौ निहितचरणोऽनन्तशिरसि ।
रसानन्दो राधासरसवपुरालिङ्गनसुखो
जगन्नाथ: स्वामी नयनपथगामी भवतु मे ॥ 6
न वै प्रार्थ्यं राज्यं न च कनकतां भोग विभवं
न याचेऽहं रम्यां निखिलजनकाम्यां वरवधूम् ।
सदा काले काले प्रमथपतिना गीतचरितो
जगन्नाथ: स्वामी नयनपथगामी भवतु मे ॥ 7
हर त्वं संसारंं द्रुततरमसारं सुरपते
हर त्वं पापानां विततिमपरां यादवपते ।
अहो दीनानाथं निहितमचलं पातुमचलं
जगन्नाथ: स्वामी नयनपथगामी भवतु मे ॥ 8
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
जगन्नाथपङ्क्षाकम् 375
जगन्नाथपङ्क्षाकम्
रक्ताम्भोरुहदर्पहं जनमहासौन्दर्यनेत्रद्वयं
मुक्ताहारविल“म्बहेममुकुटं रत्नोज्ज्वलत्कुण्डलम् ।
वर्षामेघसमाननीलवपुषं ग्रैवेयहारा“न्वतं
पार्श्वे चक्रधरं प्रसन्नवदनं नीलाद्रिनाथं भजे ॥ 1
फुल्लेन्दीवरलोचनं नवघनश्र्यामाभिरामाकृतिं
विश्वेशं कमलाविलासविलसत्पादारविन्दद्वयम् ।
दैत्यारिं सकलेन्दुम“ण्डतमुखं चक्राब्जतम्बद्वयं
वन्दे श्रीपुरुषोत्तमं प्रतिदिनं लक्ष्मीनिवासालयम् ॥ 2
उङ्क्षन्नीरदनीलसुन्दरतनुं पूर्णेन्दुबिम्बाननं
राजीवोत्पलपत्रनेत्रयुगलं कारण्यवारांनिधिम् ।
भक्तानां सकलार्तिनाशनकरं चिन्तार्थिचिन्तामणिं
वन्दे श्रीपुरुषोत्तमं प्रतिदिनं नीलाद्रिचूडामणिम् ॥ 3
नीलाद्रौ शङ्खमध्ये शतदलकमले रत्नसिंहासनस्थं
सर्वालङ्कारयुक्तं नवघनरुचिरं संयुतं चाग्रजेन ।
भद्राया वामभागे रथचरणयुतं ब्रह्मरुद्रेन्द्रवन्ङ्क्षं
वेदानां सारमीशं सुजनपरिवृतं ब्रह्मदारुं स्मरामि ॥ 4
दोर्भ्यां शोभितलाङ्गलं समुसलं कादम्बरीचङ्क्षालं
रत्नाëं वरकुण्डलं भुजबलैराक्रान्तभूमण्डलम् ।
वज्राभामलचारुगण्डयुगलं नागेन्द्रचूडोज्ज्वलं
संग्रामे चपलं शशाङ्कधवलं श्रीकामपालं भजे ॥ 5
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
वेदशैलगत
नृसिंहभृजङ्गप्रयातस्तोत्रम्
अजोमेशदेवं रजोत्कर्षवद्भूद्रजोत्कर्षवद्भूद्रजोद्धूतभेदम् ।
द्विजाधीशभेदं रजोपालहेतिं भजे वेदशैलस्फुरन्नारसिंहम् ॥ 1
हिरण्याक्षरक्षोवरेण्याग्रजन्म“स्थरक्रूरवक्षोहरप्रौढदक्षम् ।
भृतश्रीनखाग्रं परश्रीसुखोग्रं भजे वेदशैलस्फुरन्नारसिंहम् ॥ 2
निजारम्भशुम्भद्भुजास्तम्भडम्भद्दृढाङ्गस्रवद्रक्तसंयुक्तभूतम् ।
निजाघावनोद्वेललीलानुभूतं भजे वेदशैलस्फुरन्नारसिंहम् ॥ 3
वटुर्जन्यजास्यं स्फुटालोलघाटीसटाझूटमृत्युर्बहिर्गानशौर्यम् ।
घटोद्भूतपद्भूद्धटस्तूयमानं भजे वेदशैलस्फुरन्नारसिंहम् ॥ 4
पिनाक्युत्तमाङ्गं स्वनद्भङ्गरङ्गं ध्रुवाकाशरङ्गं जनश्रीपदाङ्गम् ।
पिनाकिन्यराजप्रशस्तस्तरस्तं भजे वेदशैलस्फुरन्नारसिंहम् ॥ 5
—*—
मालास्तोत्रम्
(नीलाद्रौ)
मालां मुकुन्दशिरसोऽनुपमप्रमोदलाभाधरीकृतसुरद्रुमका“न्तगन्धाम् ।
अन्धीकृतालिनिचयां पवनप्रसारिगन्धप्रणाशितजगत्कलुषां नमामि ॥1
यत्पादपङ्कजगलद्रजसोनुषङ्गा
ब्रह्मादय: परमसम्पदमापुरस्य ।
विष्णो: कलेवरसमुज्ज्वलिताङ्गरागस
ंसक्तपुष्पनिलयां प्रणतो“स्म मालाम् ॥ 2
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पाण्डुरङ्गाष्टकम् 377
प-ां हृत्प-वसतिं सपत्नीं या हसत्यसौ ।
विकस्वरै: सुकुसुमैर्विष्ण्वङ्क“स्थतिगर्विताम् ॥ 3
कुत्र “स्थतेयमाहाषी{न्महिमानं स्रगुज्ज्वला ।
या श्रीनिधे:शरीरेऽभूत्सर्वाङ्गव्यापिनी चिरम् ॥ 4
जय नीलाद्रिशिखरभूषणाघप्रदूषण ।
प्रणतार्तिहर श्रीमंस्त्राहि मां शरणागतम् ॥ 5
(श्री स्कन्दपुराणे वैष्णवखण्डे पुरुषोत्तममाहात्म्ये)
—*—
पाण्डुरङ्गस्मरणम्
समचरणसरोजं सान्द्रनीलाम्बुदाभं
जघननिहितपाणिं मण्डनं मण्डनानाम् ।
तरुणतुलसिमालाकंधरं कञ्जनेत्रं
सदयधवलहासं विšलं चिन्तयामि ॥
—*—
श्रीशङ्करभगवत्पादकृतं
पाण्डुरङ्गाष्टकम्
महायोगपीठे तटे भीमरथ्या वरं पुण्डरीकाय दातुं मुनीन्द्रै: ।
समागत्य तिष्ठन्तमानन्दकन्दं परब्रह्मलिङ्गं भजे पाण्डुरङ्गम् ॥ 1
तडिद्वाससं नीलमेघावभासं रमाम“न्दरं सुन्दरं चित्प्रकाशम् ।
वरं “त्वष्टकायां समन्यस्तपादं परब्रह्मलिङ्गं भजे पाण्डुरङ्गम् ॥ 2
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
प्रमाणं भवाब्धेरिदं मामकानां नितम्ब: कराभ्यां धृतो येन तस्मात् ।
विधातुर्वसत्यै धृतो नाभिकोश: परब्रह्मलिङ्गं भजे पाण्डुरङ्गम् ॥ 3
स्फुरत्कौस्तुभालङ्कृतं कण्ठदेशे श्रिया जुष्टकेयूरकं श्रीनिवासम् ।
शिवं शान्तमीर्ं वरं लोकपालं परब्रह्मरूपं भजे पाण्डुरङ्गम् ॥ 4
शरच्चन्द्रबिम्बाननं चारुहासं लसत्कुण्डलाक्रान्तगण्डस्थलान्तम् ।
जपारागबिम्बाधरं कञ्जनेत्रं परब्रह्मलिङ्गं भजे पाण्डुरङ्गम् ॥ 5
किरीटोज्ज्वलत्सर्वदिक्प्रान्तभागं सुरैरर्चितं दिव्यरत्नैरनघ्र्यै: ।
त्रिभङ्गाकृतिं बर्हमाल्यावतंसं परब्रह्मलिङ्गं भजे पाण्डुरङ्गम् ॥ 6
विभुं वेणुनादं चरन्तं दुरन्तं स्वयं लीलया गोपवेेषं दधानम् ।
गवां बृन्दकानन्ददं चारुहासं परब्रह्मलिङ्गं भजे पाण्डुरङ्गम् ॥ 7
अजं रु“क्मणीप्राणसंजीवनं तं परं धाम कैवल्यमेकं तुरीयम् ।
प्रसन्नं प्रसन्नार्तिहं देवदेवं परब्रह्मलिङ्गं भजे पाण्डुरङ्गम् ॥ 8
स्तवं पाण्डुरङ्गस्य वै पुण्यदं ये पठन्त्येकचित्तेन भक्त्या च नित्यम् ।
भवाम्भोनिधिं तेऽपि तीत्र्वाऽन्तकाले हरेरालयं शाश्वतं प्रापनुव“न्त ॥ 9
—*—
श्रीविट्ठलप्रबोध:
(विट्ठलेश्वरकृत:)
जयजय तुहिनकरनिकरकुड्मलितकमलावलीनिलीनतया
निवृत्तमधुकरनिकरमधुरतरोद्धोषोद्धतिविहतनिद्र भद्र सुभद्राग्रज ॥ 1
जय जय निजमुखकमलामलपरिमलाघ्राणजनितसुखातिशयेनैव
सञ्जातसुखनिद्राविद्रावणभियेव नयनयुगलखञ्जरीटोन्मीलनभियेव
झङ्काररहितैरलिभिरिवालकशतै: परिवृतवदनारविन्द गोविन्द ॥ 2
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविट्ठलप्रबोध: 379
जय जय निशाकरकरविकचकुवलयकोशनिर्यातदिवाकरकरनिकरकुङ्क्षिात
कमलावलिकोश“स्थतिजनितमधुरमधुपानोन्मोदमुदितभृङ्गांगनारवमधुर
तरोद्धोषविद्रावितनिद्र निख्िालगोपीजनजनितनिजाधारहिन्दोलान्दोलन
चलदमलवलयझणत्कारेण मधुरतरनिनदवीणागीतादिभिरुन्निद्र-
नयनखञ्जरीटयुगल ॥ 3
जय जय तत: किङ्क्षिादुन्मीलनोन्नतभ्रूलतासमशरासनच्युतकु
सुमविशिखद्वयेनेव गोपीजनवदनशरदिन्दुविभ्रमसङ्क्षारत्खंजनयुगलेनेव
हिन्दोलान्दोलनचल दमलसुभगबल्लवीगण्डमण्डलस्फुरत्ताटङ्कमा
र्तण्डभ्रमविकसितकमलद्वयेनेवारुणतरामलराधाधरदीधितिकि
मी{रितदरहसनप्रकटरदनावलीतुहिनकरप्रतिभटप्रभाजनितशारदशर्वरी-
पत्युदयभ्रमविकसितकुमुदद्वयेन प्रकटितनयनयुगेनेक्षितनिखिलनित“म्बनी
वृन्द ॥ 4
जय जय निजदृगन्तपातसोपानसमारूढमकरकेतुभिर्निजवदनशरदिन्दुस
ंफुल्लातिलोललोचनकुवलयाभिरनल्पाकल्पभूषिताभिर्निजनितम्बबिम्बाल
ङ्कृतसुधाकरकरधवल विशदसुभगतल्पाभिर्हरिकरकमलनखशरसंपातप
राजितानङ्गपृतनाभिरिव विगलितकङ्क्षिाकांचलनितम्बांबरभूषाभि:
अतिसुभगविशदजघनकनकासनोपवेशितपि्रयाभिर्निजनखदृगन्तविविध
प्रसूनार्चितवल्लभाभि: सुरतविङ्क्षाविनोदचतुराभिर्भावाधिगमसमये
पि्रयवियोगशङ्कयान्तर्नयनद्वारं प्रवेश्य < पहितकपाटाभिरिव
निमीलतनयनाभि: क्रीडित ॥ 5
जय जय पुनरतिनिवृ{तिविहितनिद्र जागृहि जागृहि ॥ 6
न यावदेष कुङ्कुमारुणांशुरिंदिरापते
पुरन्दरीयदिङ्मुखं समेति तावदु“त्थत: ।
प्रमार्जयाननाम्बुजं निजाधरं च सुन्दरं
कदम्बशोभितान्तरस्वतल्पमन्मथोदयम् ॥ 7
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
न चेदमी शमीतरुप्रसूनतल्पकङ्क्षाुकं
नखक्षतं च मेचकाधरं सकुङ्कुमं मुखम् ।
विलोक्य नागरा जनास्त इ{दृशीं तव “स्थतिं
प्रभो सभासु भाषितुं समु“ज्झतोक्तयो न हि ॥ 8
स्फुरत्वन्मुखाम्भोजशोभानिवृत्तस्वसौन्दर्यगर्वाचल: शर्वरीश: ।
ह्रिया मज्जति क्षीरवारांनिधौ तन्नखालिच्छटाभिश्च तुच्छीकृतोऽयम् ॥ 9
दिवाकरोऽयमुत्कटस्त्वदङ्घ्रिपङ्कजार्हणं
विधातुमागतोऽम्बुजैस्तदर्हणं सभाजय ।
कलिन्दजा त्वदाननावलोकनाय दृक्सरो
जनूंषि संप्रसारयत्यनङ्गकोटिसुन्दर ॥ 10
स्फुरत्सरोजनिर्गतद्विरेफयूथगायका
यशोदयावतन्वते दिशं शुभाय दश{नार्थिन: ।
जगद्विलोचने हरे कुरुष्व सार्थजन्मके
कृपां कुरुष्व विट्ठले स्वपादप-सेवके ॥ 11
—*—
विट्ठलस्तवराज: ।
ओं अस्य श्रीविट्ठलस्तवराजस्तोत्रमहामन्त्रस्य भगवान् वेदव्यास ऋषि:
अतिजगती छन्द: श्रीविट्ठल: परमात्मा देवता । त्रिमूत्र्यात्मक इति बीजम् ।
सृष्टिसंरक्षणार्थ इति श<क्त: वरदाभयहस्त इति कीलकम् । मम
सर्वाभीष्टफलसिद्धयर्थे जपे विनियोग: ।
अथ न्यास:–
ओ नमो भगवते विट्ठलाय अङ्गुष्ठाभ्यां नम: । ओं तत्वप्रकाशात्मने
तर्जनीभ्यां नम: । ओं शङ्खचक्रगदाधरात्मने मध्यमाभ्यां नम: । ओं
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
विट्ठलस्तवराज: 381
सृष्टिसंरक्षणार्थाय अनामिकाभ्यां नम: । ओं त्रिमूत्र्यात्मकाय
कनिष्ठिकाभ्यां नम: । ओं वरदाभयहस्ताय करतलकरपृष्ठाभ्यां नम: । एवं
हृदयादिन्यास: । भूर्भुवस्सुवरोमिति दिग्बन्ध: ।
ध्यानम्श्रीगु
रुं विट्ठलानन्दं परात्परजगत्प्रभुम् ।
त्रैलोक्यव्यापकं देवं शुद्धमत्यन्तनिर्मलम् ॥ 1
नासाग्रेऽव“स्थतं देवमाब्रह्मस्तम्बसंयुतम् ।
ऊर्णातन्तुनिभाकारं सूत्रज्ञं विट्ठलं स्वयम् ॥ 2
गङ्गायमुनयोर्मध्ये त्रिकूटं रङ्गम“न्दरम् ।
ज्ञानं भीमरथीतीरं स्वदेवं पण्डरीपुरम् ॥ 3
रु“क्मणीश<क्तहस्तेन क्रीडन्तं चललोचनम् ।
आज्ञाब्रह्मबिलान्त:स्थज्योतिर्मयस्वरूपकम् ॥ 4
सहस्रदलप-स्थं सर्वाभरणभूषितम् ।
सर्वदेवसमुत्पन्नं ओमितिज्योतिरूपकम् ॥ 5
समपर्वत ऊध्र्वस्थं श्रोणित्रयसहस्रकम् ।
स्तम्भो मध्यं यथा स्थानं कलौ वेङ्कटनायकम् ॥ 6
पीतवस्त्रपरीधानं तुलसीवनमालिनम् ।
शङ्खचक्रधरं देवं वरदाभयहस्तकम् ॥ 7
ऊध्र्वपुण्ड्रमयं देवं चित्राभरणभूषितम् ।
रत्नसिंहासनं देवं सुवर्णमुकुटोज्ज्वलम् ॥ 8
रत्नकिङ्किणिकेयूरं रत्नमण्डपशोभितम् ।
पौण्ड्रं च पालिनं रङ्गं यदूनां कुलदीपकम् ॥ 9
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
382
देवारिदैत्यदर्पघन्ं सर्वलोकैकनायकम् ।
ओं नमश्शा“न्तरूपाय सर्वलोकैकसिद्धये ॥ 10
सर्वदेवस्वरूपाय सर्वयन्त्रस्वरूपिणे ।
सर्वतन्त्रस्वरूपाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 11
परमन्त्रप्रणाशाय परयन्त्रनिवारिणे ।
परतन्त्रविनाशाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 12
परात्परस्वरूपाय परमात्मस्वरूपिणे ।
परब्रह्मस्वरूपाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 13
विश्वरूपस्वरूपाय विश्वव्यापिस्वरूपिणे ।
विश्वम्भरस्वमित्राय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 14
परहंसस्वरूपाय सोहं हंसस्वरूपिणे ।
हंसमन्त्रस्वरूपाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 15
अनिर्वाच्यस्वरूपाय अखण्डब्रह्मरूपिणे ।
आत्मतत्वप्रकाशाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 16
क्षराक्षरस्वरूपाय अक्षराय स्वरूपिणे ।
ओङ्कारवाच्यरूपाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 17
बिन्दुनादकलातीतभिन्नदेहसमप्रभ ।
अभिन्नायैव विश्वाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 18
भीमातीरनिवासाय पण्डरीपुरवासिने ।
पाण्डुरङ्गप्रकाशाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 19
सर्वयोगार्थतत्वज्ञ सर्वभूतहिते रत ।
सर्वलोकहितार्थाय विट्ठलाय नमो नम: ॥ 20
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
विट्ठलस्तोत्रम् 383
य इदं पठते नित्यं त्रिसन्ध्यं स्तौति माधवम् ।
सर्वयोगप्रदं नित्यं दीर्घमायुष्यवर्धनम् ॥ 21
सर्वे ज्वरा विनश्य“न्त मुच्यते सर्वबन्धनात् ।
आवर्तनसहस्रात्तु लभते वा“ञ्छतं फलम् ॥ 22
य इदं परमं गुह्यं सर्वत्र न प्रकाशयेत् ।
स ब्रह्मज्ञानमापनोति भु<क्तं मु<क्तं च विन्दति ॥ 23
सर्वभूतप्रशमनं सर्वदु:खनिवारणम् ।
सर्वापमृत्युशमनं सर्वराजवशीकरम् ॥ 24
त्रिसन्ध्यं पठते भक्त्या निर्भयो भवति ध्रुवम् ॥ 25
संग्रामे संकटे चैव विवादे शत्रुमध्यगे ।
श्रृङ्खलाबन्धने चैव मुच्यते सर्वकि“ल्वषात् ॥ 26
राजद्वारे सभास्थाने सिंहव्याघ्रभयेषु च ।
साधकस्तम्भने चैव सर्वत्र विजयी भवेत् ॥ 27
(श्रीरुद्रपुराणे वामकेश्वरतन्त्रे)
—*—
जीवनजीगोस्वामिकृतं
विट्ठलस्तोत्रम्
श्रीविट्ठलं नतोऽ“स्म श्रीवल्लभवल्लभं सुमार्तण्डम् ।
श्रीपुण्डरीकसुखदं रु“क्मण्या वल्लभं परमरुचिरम् ॥ 1
श्रीविट्ठलेत्यभिख्यां पूर्णां युक्तां विधातुमिह निकटे ।
कृत्वेमां वैदभी| कमलां कमलेक्षण “स्थतोऽ“स्म विभो ॥ 2
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
पतितानुद्धृत्य त्वं संख्याऽतीता“न्वदाविहीनतरान् ।
श्रान्तो भृशं तत: किल कटिदेशे धृतकरोऽसि करुणाब्धे ॥ 3
धृतमनुजाकृतिरस्म्यहमथापि लोकेऽ“स्त कोऽपि मत्सदृश: ।
इति परिचिचीषया त्वं परिरम्भण उत्सुकोऽसि लोकानाम् ॥ 4
संसारोष्णकरोद्भवतापनिवृत्यै रसस्वरूप हरे ।
सान्द्रघनाभं धृत्वा विग्रहमन्यादृशं “स्थतोऽसि किल ॥ 5
दरवरमथ ते करगं दृष्ट्वा संसारदरदरं दरताम् ।
अदरामभजन्नरवर शशधरकरभरमिवान्धकारभर: ॥ 6
स्वीयजनाभयदाने दक्षिणहस्तोऽ“स्त युक्तसंज्ञो मे ।
इति तथ्यं सूचयितुं नालीकं संबिभर्षि त“स्मंस्त्वम् ॥ 7
त्वयि पुण्डरीकसुखदे गोगणसंवेष्टिते त्रयीनिलये ।
पापान्धनाशकत्वं युक्तं संज्ञासुखप्रदेऽक्षिचरे ॥ 8
दाक्षिण्यं स्वीकतु| देशेऽ“स्मंस्त्वं “स्थतोऽसि यदपि विभो ।
वामत्वं त्वय्याप्तं स्वीयव्रजमा त्यजत्यहो विमलम् ॥ 9
ध्यायं ध्यायं नित्यं शैलं गोवर्धनं पि्रयं दासम् ।
तद्विप्रयोगयोगात् शैलसुरूपं भजस्यथो मौनम् ॥ 10
स्वर्गं वाणीं पृथ्वीं धेनुं करणानि पास्यजस्रमये ।
तत्सूचनाय विभुरपि गोपाकृतिक: “स्थतोऽसि देशेऽ“स्मन् ॥ 11
सेष्टकमयपादयुगं मम तस्मादिष्टसिद्धये भजत ।
सौख्याप्त्यै सूचयितुं पादयुगे सेष्टकोऽसि तत्सुखद ॥ 12
स्वचरणनलिनोद्भूतां तटिनीमुग्रोत्तमाङ्गसंपर्कात् ।
दोषाकरनैकट्याद्भीमाभिख्यायुतामिमां मत्वा ॥ 13
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
विट्ठलस्तोत्रम् 385
युक्तार्था त्वं मा भव मद्भक्तेेष्वथ भवाघसेनायाम् ।
इति शिक्षयितुं नित्यं तटदेशे वासतत्परोऽस्यस्या: ॥ 14
सुद्विजगणसेव्यस्त्वं सुमनोयुक्त: सुपर्णक: फलद: ।
समघननील: कल्पद्रुमकल्पोऽनल्पपङ्क्षाशाखोऽसि ॥ 15
सन्मानसवती{ श्रीस्थानं त्वं सन्निलिम्पगणसेव्य: ।
हंसकरै: पूज्य: किल रक्तोऽन्तमोदद: प्रसन्नश्च ॥ 16
पि्रयपुण्डरीकभक्तासक्ते: प्राप्तस्तदीयसाजात्यम् ।
किं वा त्वत्सारूप्याल्लोके ख्यात: स पुण्डरीक इति ॥ 17
श्रितपुण्डरीकतटिनीतीरे लक्ष्म्यागतिर्हि युक्ततमा ।
तव किल निलिम्पभर्तुद्रुमसुमशोभेऽ“स्त कृष्ण रसिकवर ॥ 18
सालोक्यं सामीप्यं लोकेऽ“स्मन् पापकारिणां नियतम् ।
दुर्लभमपि दत्तं तन्मत्सदृशायाथ विट्ठलोऽसि तत: ॥ 19
नखरोडुपै: परीतं चरणतरण्योर्युगं पुरा रचितम् ।
यङ्क्षपि मग्नं मत्वा तथाविधं निश्चितं हि माम“स्मन् ॥ 20
स्मरणाभिधसूर्यस्तव संसारा“ब्धं ह्यशूशुषच्छ्रेष्ठ: ।
नामामृतबहुवृष्टया पङ्कं नि:शेषतामगात्पश्चात् ॥ 21
तेन स्वच्छतरोऽहं सोत्कण्ठ: स्वच्छवत्र्मना क्षिप्रम् ।
उपकण्ठं ते भूमन् संप्राप्त: किल दयामृता“ब्धवर ॥ 22
पतितोद्धरणजविरुदं लोकप्रख्यातमादितस्तस्मात् ।
एतच्छ्रमनिरतोऽभूर्नो चेद्धेत्वन्तरं न हि प्रकृते ॥ 23
श्रीवल्लभकल्पद्रुमफलरूपत्वं निजेच्छया यत्नात् ।
स्वीकृतमिह लोके ननु लोकोद्धाराय त“त्प्रयाय भृशम् ॥ 24
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
386
षड्धर्मैर्निजरूपं पुत्रत्वे सप्तधाऽधुना कृत्वा ।
धरणीतलं सनाथं कृतवानसि शौरिस-नीव मुदा ॥ 25
राजन्यासुरवृन्दं प्राक्काले संहृतं त्वया नियतम् ।
पाखण्डयसुरविनाश: कृतोऽधुना विप्रविग्रहेण मुहु: ॥ 26
किङ्क्षा स्वीयां भ<क्तं शुद्धाद्वैतानुसारिणीं विपुलाम् ।
कतु| वेदोद्धारं वारं वारं कृतश्रमोऽसि भृशम् ॥ 27
सांप्रतमिह याम्यायां सरणावतिपापकारिणां कृपया ।
वससि त्वं तान्नेतुं स्वं लोकं विट्ठल प्रभो युक्तम् ॥ 28
सामोदस्नेहार्पणयोगात्स्नेहा“न्वताश्च सामोदा: ।
हृदये भव“न्त तस्मात्तेषां त“स्मन् हि कृष्णवत्र्माऽऽस्ते ॥ 29
पङ्क्षाामृतैर्मितैरपि पूजां कुर्व“न्त ये जनास्तेभ्य: ।
पङ्क्षाामृतमत्यन्तं ददासि दास्यं दयोदधे प्राथ्र्यम् ॥ 30
पङ्क्षाामृतलिप्तस्त्वं ह्यघटितघटनापटो विभास्येवम् ।
चन्द्रशतै: संवलित: सान्द्रपयोद: किमागत: पृथ्व्याम् ॥ 31
तोयदकान्त नितान्तं तोयासारेण य: पुमान् भक्त्या ।
स्नपयति शीघ्रं तस्मै ददासि तोयदसमं वपुर्नियतम् ॥ 32
घृसृणागुरुपंकैर्ननु कृत्वा त्वां प<ङ्कलं प्रयत्नेन ।
निष्पङ्का: सामोदा भव“न्त रागा“न्वता विनायासम् ॥ 33
परिमितमथ वास: किल जनाङ्क्षृहीत्वाऽल्पकैगृ{णै रचितम् ।
स्थूलैर्दिव्यगुणैर्युक्त्वानन्तवासोऽयि दीयते सततम् ॥ 34
ये त्वां सालङ्कारं मणिभि: स्वर्णेन परिमितैर्मनुजा: ।
ननु तानलङ्करोषि ङ्क्षुमण्िासदृशान् सुवर्णकान् भक्त्या ॥ 35
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
विट्ठलस्तोत्रम् 387
कृत्वा सुमन:पूजां क्षणिकामप्यापनुव“न्त तेऽजस्रम् ।
सुमनोऽधिप मत्र्यास्ते सुमनस्त्वं द्विप्रकारकं चित्रम् ॥ 36
भक्त्या तव पाददले दत्वा वृन्दादलं विबलमनुज: ।
दलयति दुरितदलान्यथ प-दलायतविलोचनाऽयि किल ॥ 37
कृष्णत्वान्ननु कृष्णं चूर्णं भक्त्या समर्पय“न्त मुहु: ।
अत्रत्या मनुजास्ते चूर्णयितुं स्वीयकृष्णकर्माण्िा ॥ 38
अमृतान्धोऽधिप जग्ध्वा परिमितमन्नं निजं हि मर्त्यं द्राक् ।
अमृताब्धौ स्थापयसे चित्रं सघृणोऽसि यत्नत: किं नु ॥ 39
नीराजनैश्च दीपै: स्वयं प्रकाशं प्रकाशयन्त्येते ।
अज्ञांस्तानपि मलिनान् स्वयं प्रकाशान् करोषि तच्चित्रम् ॥ 40
संसृतिचित्रमयूखो“त्थतधूमैर्धूम्रवीक्षणान् मनुजान् ।
तेभ्य: स्वीकृतधूपो विमलदृशस्तान् करोष्िा करुणाब्धे ॥ 41
प्राकृतभाषारचितै: स्तवै: स्तुत: स्तोतृमानुषायापि ।
अप्राकृताकृतिं “त्वह दत्से क्षिप्रं क्षमं क्षमाजलधे ॥42
एतावत्संप्रार्थ्यं दुरितोच्चयरूपिणा मया बहुधा ।
पतितसमुद्धृतिविरुदं नो विस्मार्यं क्षणान्तरेऽप्यार्य ॥ 43
श्रीगोकुलोत्सवात्मजजीवनजीशर्मणा मुदा स्तोत्रम् ।
श्रीविट्ठलस्य रचितं तुष्टस्तेनाऽस्तु स प्रभु: सततम् ॥ 44
गोवर्धनगुरुचरणप्रसादत: प्राप्तविट्ठलेशपुर: ।
कृतकृत्योऽहं भृत्यो भूवं तस्यैव लोकवन्ङ्क्षस्य ॥ 45
रसशशधरनन्दक्षितिमितवर्षे विक्रमस्य सितपक्षे ।
पौषे सौम्यचतुर्थ्यां पूर्णमभूत्पुण्डरीकपुर एतत् ॥ 46
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
388
रघुनाथकृतं
श्रीविट्ठलेशाष्टकम्
श्री गणेशाय नम: ।
कुरुसदसि कृताभूद्द्रौपदी वस्त्रशेषा
सकलनृपवरेन्द्रा यत्र वक्तुं न शक्ता: ।
हरिचरणरताङ्गी येन तत्रात्मधीरा
स भवतु मम भूत्यै विट्ठलेश: सहाय: ॥ 1
प्रथमजननपापप्राप्तसम्प्रेतदेहौ
समय इह ममा“स्मन्कृष्णभक्त्या समेतौ ।
गलितपतितवेषावुद्धतौ येन सङ्क्ष:
स भवतु मम भूत्यै विट्ठलेश: सहाय: । 2
कमलदलसुनेत्रेणैव भूतेशमाया-
ततिभिरिव हि येन भ्रामित: सर्वलोक: ।
अखिलजगति सर्वस्वीयभक्ता: कृतार्था:
स भवतु मम भूत्यै विट्ठलेश: सहाय: ॥ 3
सकलयदुकुलेन्द्रो येन कंसो हतोऽभूत्
जननसमयपूर्वं देवकीशूरयोश्च ।
परिहृतमपि दु:खं यामिका मोहिताश्च
स भवतु मम भूत्यै विट्ठलेश: सहाय: ॥ 4
तपनदुहितुरन्त: कालियो मारित: सन्
अलिगणसुहितेऽ“स्मंस्तत्फणे येन नृत्यम् ।
कृतमपि च तदम्भो ल“म्भतं निर्विषत्वं
स भवतु मम भूत्यै विट्ठलेश: सहाय: ॥ 5
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीगिरिधार्यष्टकम्
कपटकृतशरीरा पूतना प्रापिताऽभ्रं
व्रजपतिगृहसुप्तावेकपादेन येन ।
शकट असुरवेष: प्रेषित: स्थाननाशं
स भवतु मम भूत्यै विट्ठलेश: सहाय: ॥ 6
पदनतियुतहस्ता तोषिता येन कुन्ती
ह्यसुरकुलसमूहा हिंसिता वीर्यवन्त: ।
अखिलभुवनभार: प्रेषित: संलघुत्वं
स भवतु मम भूत्यै विट्ठलेश: सहाय: ॥ 7
अखिलसुरकुलेन्द्रस्यैव येनाभिमानो
गिरिवरधरणेन क्षीणतां प्रापितश्च ।
जलधरभवधारा: संहृता ग्रावयुक्ता:
स भवतु मम भूत्यै विट्ठलेश: सहाय: ॥ 8
विšलेशाष्टकमिदं प्रातरुत्थाय य: पठेत् ।
भक्त्या नत्वा च सुमना: स याति परमां गतिम् ॥ 9
—*—
श्रीविट्ठलनाथगोस्वामिविरचितं
रघुनाथकृतम्
श्रीगिरिधार्यष्टकम्
त्रैलोक्यलक्ष्मीमदभृत्सुरेश्वरो यदा घनैरन्तकरैर्ववर्ष ह ।
तदाऽकरोङ्क्ष: स्वबलेन रक्षणं तं गोपबालं गिरिधारिणं भजे ॥ 1
य: पाययन्तीमधिरुह्य पूतनां स्तन्यं पपौ प्राणपरायण: शिशु: ।
जघान वातायितदैत्यपुंगवं तं गोपबालं गिरिधारिणं भजे ॥ 2
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
नन्दव्रजं य: स्वरुचे“न्दरालयं चक्रे दिवीशां दिवि मोहवृद्धये ।
गोगोपगोपीजनसर्वसौख्यकृत्तं गोपबालं गिरिधारिणं भजे ॥ 3
यं कामदोग्ध्री गगनाहृतैर्जलै: स्वज्ञातिराज्ये मुदिताभ्यषिंचित् ।
गोविन्दनामोत्सवकृद्व्रजौकसां तं गोपबालं गिरिधारिणं भजे ॥ 4
यस्याननाब्जं व्रजसुन्दरीजना दिनक्षये लोचनषट्पदैर्मुदा ।
पिबन्त्यधीरा विरहातुरा भृशं तं गोपबालं गिरिधारिणं भजे ॥ 5
बृन्दावने निर्जरवृन्दव“न्दते गाश्चरयन्य: कलवेणुनि:स्वन:।
गोपाङ्गनाचित्तविमोहमन्मथस्तं गोपबालं गिरिधारिणं भजे ॥ 6
य: स्वात्मलीलारसदित्सया सतामाविश्चकाराऽग्निकुमारविग्रहम् ।
श्रीवल्लभाध्वानुसृतैकपालकस्तं गोपबालं गिरिधारिणं भजे ॥ 7
गोपेन्द्रसूनोर्गिरिधारिणोऽष्टकं पठेदिदं यस्तदनन्यमानस: ।
स मुच्यते दु:खमहार्णवाद्भृशं प्रापनोति दास्यं गिरिधारिणो ध्रुवम् ॥ 8
प्रणम्य सम्प्रार्थयते तवाग्रतस्त्वदङ्घ्रिरेणुं रघुनाथनामक: ।
श्रीविšलानुग्रहलब्धसन्मतिस्तत्पूरयैतस्य मनोरथार्णवम् ॥ 9
—*—
लक्ष्मीस्तोत्राणि
वन्दे लक्ष्मीं परशिवमयीं शुद्धजाम्बूनदाभां
तेजोरूपां कनकवसनां सर्वभूषोज्ज्वलाङ्गीम् ।
बीजापूरं कनककलशं हेमप-ं दधानां
आङ्क्षां श<क्तं सकलजननीं विष्णुवामाङ्कसंस्थाम् ॥
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
महालक्ष्म्यष्टकम् 391
इन्द्रकृत:
महालक्ष्म्यष्टकम्
इन्द्र उवाच—
नमस्तेऽस्तु महामाये श्रीपीठे सुरपूजिते ।
शङ्खचक्रगदाहस्ते महाल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 1
नमस्ते गरुडारूढे कोलासुरभयङ्करि ।
सर्वपापहरे देवि महाल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 2
सर्वज्ञे सर्ववरदे सर्वदुष्टभयङ्करि ।
सर्वदु:खहरे देवि महाल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 3
सिद्धिबुद्धिप्रदे देवि भ<क्तमु<क्तप्रदायिनि ।
मन्त्रमूर्ते सदा देवि महाल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 4
आङ्क्षन्तरहिते देवि आङ्क्षशक्ते महेश्वरि ।
योगजे योगसंभूते महाल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 5
स्थूलसूक्ष्ममहारौद्रे महाशक्ते महोदरे ।
महापापहरे देवि महाल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 6
प-ासन“स्थते देवि परब्रह्मस्वरूपिणि ।
परमेशि जगन्मातर्महाल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 7
श्वेताम्बरधरे देवि नानालङ्कारभूषिते ।
जग“त्स्थते जगन्मातर्महाल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 8
महालक्ष्यष्टकस्तोत्रं य: पठेद्भ<क्तमान्नर: ।
सर्वसिद्धिमवापनोति राज्यं प्रापनोति सर्वदा ॥ 9
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
392
एककालं पठेन्नित्यं महापापविनाशनम् ।
द्विकालं य: पठेन्नित्यं धनधान्यसम“न्वत: ॥ 19
त्रिकालं य: पठेन्नित्यं महाशत्रुविनाशनम् ।
महालक्ष्मीर्भवेन्नित्यं प्रसन्ना वरदा शुभा ॥ 11
—*—
इन्द्रकृतं
श्रीस्तोत्रम्
पुष्कर उवाच—
राजलक्ष्मी“स्थरत्वाय यथेन्द्रेण पुरा श्रिय: ।
स्तुति: कृता तथा राजन् जयार्थं स्तुतिमाचरेत् ॥ 1
इन्द्र उवाच—
नमोऽस्तु सर्वलोकानां जननीम“ब्धसंभवाम् ।
श्रियमुन्निद्रप-ाक्षीं विष्णुवक्ष:स्थल“स्थताम् ॥ 2
त्वं सिद्धिस्त्वं स्वधा स्वाहा सुधा त्वं लोकपावनी ।
सन्ध्या रात्रि: प्रभा मूर्तिर्मेधा श्रद्धा सरस्वती ॥ 3
यज्ञविङ्क्षा महाविङ्क्षा गुह्य विङ्क्षा च शोभने ।
आत्मविङ्क्षा च देवि त्वं विमु<क्तफलदायिनी ॥ 4
आन्वीक्षिकी त्रयी वार्ता दण्डनीतिस्त्वमेव च ।
सौम्यासौम्यैर्जगद्रूपैस्त्वयैतह्देवि पूरितम् ॥ 5
का त्वन्या त्वामृते देवि सर्वयज्ञमयं वपु: ।
अध्यास्ते देवदेवस्य योगिचिन्त्यंं गदाभृत: ॥ 6
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीस्तोत्रम् 393
त्वया देवि परित्यक्तं सकलं भुवनत्रयम् ।
विनष्टप्रायमभवत् त्वयेदानीं समेधितम् ॥ 7
दारा: पुत्रास्तथागारं सुहृद्धान्यधनादिकम् ।
भवत्येतन्महाभागे नित्यं त्वद्वीक्षणान्नृणाम् ॥ 8
शरीरारोग्यमैश्वर्यमरिपक्षक्षय: सुखम् ।
देवि त्वह्दृष्टिदृष्टानां पुरुषाणां न दुर्लभम् ॥ 9
त्वमम्बा सर्वलोकानां देवदेवो हरि: पिता ।
त्वयैतद्विष्णुना चाम्ब जगद्वयाप्तं चराचरम् ॥ 10
मानं कोपं तथा कोषं मा गृहं मा परिच्छदम् ।
मा शरीरं कलत्रंं च त्यजेथा: सर्वपावनि ॥ 11
मा पुत्रान्मा सुहृद्वर्गान् मा पशून्मा विभूषणम् ।
त्यजेथा मम देवस्य विष्णोर्वक्ष:स्थलालये ॥ 12
सत्त्वेन सत्यशौचाभ्यां तथा शीलादिभिर्गुणै: ।
त्यजन्ते ते नरा: सङ्क्ष: संत्यक्ता ये त्वयाऽमले ॥ 13
त्वयावलोकिता: सङ्क्ष: शीलाङ्क्षैरखिलैर्गुणै: ।
कुलैश्वर्यैश्च युज्यन्ते पुरुषा निर्गुणा अपि ॥ 14
स श्लाघ्य: स गुणी धन्य: स कुलीन: स बुद्धिमान् ।
स शूर: स च विक्रान्तो यस्त्वया देवि वीक्षित: ॥। 15
सङ्क्षो वैगुण्यमाया“न्त शीलाङ्क्षा: सकला गुणा: ।
पराङ्मुखी जगद्धात्री यस्य त्वं विष्णुवल्लभे ॥ 16
न ते वर्णयितुं शक्ता गुणान् जिˆापि वेधस: ।
प्रसीद देवि प-ाक्ष्िा माऽस्मांस्त्याक्षी: कदाचन ॥ 17
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
पुष्कर उवाच–
एवं स्तुता ददौ श्रीश्च वरमिन्द्राय चे“प्सतम् ।
सु“स्थरत्वं च राज्यस्य संग्रामविजयादिकम् ॥ 18
स्वस्तोत्रपाठश्रवणकतृ{णां भु<क्तमु<क्तदम् ।
श्रीस्तोत्रं सततं तस्मात्पठेच्च श्रृणुयान्नर: ॥ 19 (अग्निपुराणे)
—*—
सिद्धिलक्ष्मीस्तोत्रम्
ओं अस्य सिद्धिलक्ष्मीस्तोत्रस्य हिरण्य गर्भ ऋषि:, अनुष्टुप् छन्द:,
सिद्धिलक्ष्मीदे{वता, मम समस्त दु:खक्लेशपीडादारिद्रयविनाशार्थं
सर्वलक्ष्मीप्रसन्नकरणार्थं महाकालीमहालक्ष्मीमहासरस्वतीदेवताप्रीत्यर्थं
च सिद्धिलक्ष्मीस्तोत्रजपे विनियोग: । ओं सिद्धिलक्ष्िम अङ्गुष्ठाभ्यां नम: ।
ओं ह्रीं विष्णुहृदये तर्जनीभ्यां नम: । ओं क्लीं अमृतानन्दे मध्यमाभ्यां नम: ।
ओं श्रीं दैत्यमालिनी अनामिकाभ्यां नम: । ओं तं तेज:प्रकाशिनी
कनिष्ठिकाभ्यां नम: । ओं ह्रीं क्लीं श्रीं ब्राह्मी वैष्णवी माहेश्वरी
करतलकरपृष्ठाभ्यां नम: । एवं हृदयादिन्यास: ।
अथ ध्यानम्–
ब्राह्मीं च वैेष्णवीं भद्रां षड्भुजां चतुर्मुखाम् ।
त्रिनेत्रां च त्रिशूलां च प-चक्रगदाधराम् ॥ 1
पीताम्बरधरां देवीं नानालङ्कारभूषिताम् ।
तेज: पुञ्जधरां श्रेष्ठां ध्यायेद्बालकुमारिकाम् ॥ 2
ओङ्कारलक्ष्मीरूपेण विष्णुहृदयमव्ययम् ।
विष्णुमानन्दमध्यस्थं ह्रींकारबीजरूपिणी ॥ 3
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
सिद्धिलक्ष्मीस्तोत्रम्
ओं क्लीं अमृतानन्दभद्रे सङ्क्ष आनन्ददायिनी ।
ओं श्रीं दैत्यभक्षरदा श<क्तमालिनी शत्रुमर्दिनी ॥ 4
तेज:प्रकाश्िानी देवी वरदा शुभकारिणी ।
ब्राह्मी च वैेष्णवी भद्रा कालिका रक्तशाम्भवी ॥ 5
आकारब्रह्मरूपेण ओङ्कारं विष्णुमव्ययम् ।
सिद्धिलक्ष्िम पराल“क्ष्म लक्ष्यल“क्ष्म नमोऽस्तु ते ॥ 6
सूर्यकोटिप्रतीकाशं चन्द्रकोटिसमप्रभम् ।
तन्मध्ये निकरे सूक्ष्मं ब्रह्मरूपव्यवस्थितम् ॥ 7
ओंकारपरमानन्दं कि्रयते सुखसम्पदा ।
सर्वमङ्गलमाङ्गल्ये श्िावे सर्वार्थसाधिके ॥ 8
प्रथमे त्र्यम्बका गौरी द्वितीये वैष्णवी तथा ।
तृतीये कमला प्रोक्ता चतुर्थे सुरसुन्दरी ॥ 9
पङ्क्षामे विष्णुपत्नी च षष्ठे च वैष्णवी तथा ।
सप्तमे च वरारोहा अष्टमे वरदायिनी ॥ 10
नवमे खड्गत्रिशूला दशमे देवदेवता ।
एकादशे सिद्धिलक्ष्मीर्द्वादशे ललिता“त्मका ॥ 11
एतत्स्तोत्रं पठन्तस्त्वां स्तुव“न्त भुवि मानवा: ।
सर्वोपद्रवमुक्तास्ते नात्र कार्या विचारणा ॥ 12
एकमासं द्विमासं वा त्रिमासं च चतुर्थकम् ।
पङ्क्षामासं च षण्मासं त्रिकालं य: पठेन्नर: ॥ 13
ब्राह्मणा: क्लेश्िाता दु:खदरिद्रा भयपीडिता: ।
जन्मान्तरसहस्रेषु मुच्यन्ते सर्वक्लेशत: ॥ 14
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
अलक्ष्मीर्लभते लक्ष्मीमपुत्र: पुत्रमुत्तमम् ।
धन्यं यशस्यमायुष्यं व<…चौरभयेषु च ॥ 15
शाकिनीभूतवेतालसर्वव्याधिनिपातके ।
राजद्वारे महाघोरे संग्रामे रिपुसंकटे ॥ 16
सभास्थाने श्मशाने च कारागेहारिबन्धने ।
अशेषभयसंप्राप्तौ सिद्धिलक्ष्मीं जपेन्नर: ॥ 17
इ{श्वरेण कृतं स्तोत्रं प्राणिनां हितकारणम् ।
स्तुव“न्त ब्राह्मणा नित्यं दारिद्रयं न च वर्धते ॥ 18
या श्री: प-वने कदम्बशिखरे राज्ञां गृहे कुञ्जरे
श्वेते चाश्वयुते वृषे च युगले यज्ञे च यूप“स्थते ।
शङ्खे देवकुले नरेन्द्रभवने गङ्गातटे गोकुले
सा श्री“स्तष्ठतु सर्वदा मम गृहे भूयात्सदा निश्चला ॥ 19
(श्रीब्रह्माण्डपुराणे)
—*—
देवकृतं
लक्ष्मीस्तोत्रम्
क्षमस्व भगवत्यम्ब क्षमाशीले परात्परे ।
शुद्धसत्त्वस्वरूपे च कोपादिपरिवर्जिते ॥ 1
उपमे सर्वसाध्वीनां देवीनां देवपूजिते ।
त्वया विना जगत्सर्वं मृततुल्यं च निष्फलम् ॥ 2
सर्वसंपत्स्वरूपा त्वं सर्वेेेषां सर्वरूपिणि ।
रासेश्वर्यधिदेवी त्वं त्वत्कला: सर्वयोषित: ॥ 3
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
लक्ष्मीस्तोत्रम् 397
कैलासे पार्वती त्वं च क्षीरोदे सिन्धुकन्यका ।
स्वर्गे च स्वर्गलक्ष्मीस्त्वं मत्र्यलक्ष्मीश्च भूतले ॥ 4
वैकुण्ठे च महालक्ष्मीदे{वदेवी सरस्वती ।
गङ्गा च तुलसी त्वं च सावित्री ब्रह्मलोकत: ॥ 5
कृष्णप्राणाधिदेवी त्वं गोलोके राधिका स्वयम् ।
रासे रासेश्वरी त्वं च वृन्दावनवने वने ॥ 6
कृष्णपि्रया त्वं भाण्डीरे चन्द्रा चन्दनकानने ।
विरजा चम्पकवने शतश्रृङ्गे च सुन्दरी ॥ 7
प-ावती प-वने मालती मालतीवने ।
कुन्ददन्ती कुन्दवने सुशीला केतकीवने ॥ 8
कदम्बमाला त्वं देवी कदम्बकाननेऽपि च ।
राजलक्ष्मी राजगृहे गृहलक्ष्मीगृ{हे गृहे ॥ 9
इत्युक्त्वा देवता: सर्वा मुनयो मनवस्तथा ।
रुरुदुर्नम्रवदना: शुष्ककण्ठोष्ठतालुका: ॥ 10
इति लक्ष्मीस्तवं पुण्यं सर्वदेवै: कृतं शुभम् ।
य: पठेत्प्रातरुत्थाय स वै सर्वं लभेद्ध्रुवम् ॥ 11
अभार्यो लभते भार्यां विनीतां सुसुतां सतीम् ।
सुशीलां सुन्दरीं रम्यामतिसुपि्रयवादिनीम् ॥ 12
पुत्रपौत्रवतीं शुद्धां कुलजां कोमलां वराम् ।
अपुत्रो लभते पुत्रं वैष्णवं चिरजीविनम् ॥ 13
परमैश्वर्ययुक्तं च विङ्क्षावन्तं यश“स्वनम् ।
भ्रष्टराज्यो लभेद्राज्यं भ्रष्टश्रीर्लभते श्रियम् ॥ 14
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
398
हतबन्धुर्लभेद्वंन्धुं धनभ्रष्टो धनं लभेत् ।
कीर्तिहीनो लभेत्कीर्तिं प्रतिष्ठां च लभेद्ध्रुवम् ॥ 15
सर्वमङ्गलदं स्तोत्रं शोकसन्तापनाशनम् ।
हर्षानन्दकरं शश्वद्धर्ममोक्षसुहृत्प्रदम् ॥ 16
—*—
अगस्त्यप्रणीतम्
लक्ष्मीस्तोत्रम्
प-े प-पलाशाक्षि जय त्वं श्रीपतिपि्रये ।
जगन्मातर्महालक्ष्मी: संसारार्णवतारिणि ॥ 1
महाल“क्ष्म नमस्तुभ्यं नमस्तुभ्यं सुरेश्वरि ।
हरिपि्रये नमस्तुभ्यं नमस्तुभ्यं दयानिधे ॥ 2
प-ालये नमस्तुभ्यं नमस्तुभ्यं शिवपि्रये ।
सर्वभूतहितार्थाय वसुवृष्टिं सदा कुरु ॥ 3
जगन्मातर्नमस्तुभ्यं नमस्तुभ्यं कृपावति ।
दयावति नमस्तुभ्यं विश्वेश्वरि नमो नम: ॥ 4
नम: क्षीरा“ब्धतनये नमस्त्रैलोक्यधारिणि ।
शशिवक्त्रे नमस्तुभ्यं रक्ष मां शरणागतम् ॥ 5
रक्ष त्वं देवि देवेशि देवदेवेशवल्लभे ।
दारिद्रयात्त्राहि मां ल“क्ष्म कृपां कुरु ममोपरि ॥ 6
नमस्त्रैलोक्यजननि नमस्त्रैलोक्यपावनि ।
ब्रह्मादयो नम“न्त त्वां जगदानन्ददायिनि ॥ 7
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
लक्ष्मीस्तोत्रम् 399
विष्णुप्रये नमस्तुभ्यं नमस्तुभ्यं जगद्धिते ।
आर्तिह“न्त्र नमस्तुभ्यं समृद्धिं कुरु मे रमे ॥ 8
प-वासे नमस्तुभ्यं चपलायै नमो नम: ।
चञ्चलायै नमस्तुभ्यं ललितायै नमो नम: ॥ 9
नम: प्रङ्क्षुम्नमातस्ते पाहि मां त्वां नमाम्यहम् ।
परिपालय मां मात: सर्वथा शरणागतम् ॥ 10
शरणं त्वां प्रपन्नोऽ“स्म कमले कमला नने ।
त्राहि त्राहि महाल“क्ष्म परित्राणपरायणे ॥ 11
पा“ण्डत्यं शोभते नैव न शोभन्ते गुणा नरे ।
शीलं चापि न शोभेत महाल“क्ष्म त्वया विना ॥ 12
तावद्विराजते रूपं तावच्छीलं विराजते ।
तावङ्क्षुना नराणां च यावल्लक्ष्मी: प्रसीदति ॥ 13
ल“क्ष्म त्वयालङ्कृतमानवा ये पापैर्विमुक्ता नृपलोकमान्या: ।
गुणैर्विहीना गुणिनो भव“न्त विशीलिन: शीलवतां वरिष्ठा: ॥ 14
लक्ष्मीर्भूषयते रूपं लक्ष्मीर्भूषयते कुलम् ।
लक्ष्मीर्भूषयते विङ्क्षां सर्वाल्लक्ष्मीर्विशिष्यते ॥ 15
ल“क्ष्म त्वङ्क्षुणकीर्तने कमलभूर्यायादलं जिह्मतां
रुद्राङ्क्षा रविचन्द्रदेवपतयो वक्तुं च नैव क्षमा: ।
अस्माभिस्तव रूपलक्षणगुणा वक्तुं कथं पार्यते
मातर्मां परिपाहि विश्वजननि कृत्वा ममेष्टं ध्रुवम् ॥ 16
दीनार्तिभीतं क्षुधया प्रपीडितं वासोविहीनं तव पार्श्वमागतम् ।
कृपां विधत्से मम लक्ष्िम सत्वरं धनप्रदे मां धननायकं कुरु ॥ 17
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
400
मां विलोक्य जननी हरिपि्रये निर्धनं तव समीप मागतम् ।
देहि मे झटिति ल“क्ष्म कराग्रं वस्त्रकाङ्क्षानवरान्नमद्भुतम् ॥ 18
त्वमेव जननी लक्ष्मी: पिता लक्ष्मीस्त्वमेव च ।
भ्राता त्वं च सखा लक्ष्मीर्विङ्क्षा लक्ष्मीस्त्वमेव च ॥ 19
त्राहि त्राहि महाल“क्ष्म त्राहि त्राहि सुरेश्वरि ।
त्राहि त्राहि जगन्मातर्दारिङ्क्ष्रात्त्राहि वेगत: ॥ 20
नमस्तुभ्यं जगद्धात्रि विधात्र्यै ते नमो नम: ।
धर्मध्वजे नमस्तुभ्यं नम: संपत्तिदायिनि ॥ 21
दारिद्रयार्णवमग्नोऽहं निमग्नोऽहं रसातले ।
मज्जमानं करं धृत्वाऽप्युद्धर त्वं रमे द्रुतम् ॥ 22
किं ल“क्ष्म बहुनोक्तेन ज“ल्पतं च पुन: पुन: ।
अन्यन्मे शरणं ना“स्त सत्यं सत्यं हरिपि्रये ॥ 23
एतच्छ्रुत्वाऽगस्त्यवाक्यं हर्षपूर्णा हरिपि्रया ।
उवाच मधुरां वाणीं तुष्टाऽहं तव सुव्रत ॥ 24
श्रीरुवाच–
यत्त्वयोक्तमिदं स्तोत्रं ये पठिष्य“न्त मानवा: ।
ये च श्रृण्व“न्त वै भक्त्याऽहं तेेषां वशवर्तिनी ॥ 25
नित्यं पठ“न्त ये भक्त्या तेषां दैन्यं विनश्यति ।
ऋणं नश्र्यति शीघ्रं च वियोगो नैव जायते ॥ 26
य: पठेत्प्रातरुत्थाय श्रद्धाभ<क्तसम“न्वत: ।
गृहे तस्य सदा तिष्ठेन्नित्यं श्री: पतिना सह ॥ 27
सुखसौभाग्यसंपन्नो मनुष्यो बुद्धिमान्भवेत् ।
पुत्रवान् पशुमान्श्रेष्ठो भुक्त्वा भोगांश्च मानव: ॥ 28
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीमहालक्ष्मीस्तुति:
कीर्तिमांश्च महाभाग्यो नारायणपदं लभेत् ।
अपुत्रा: पुत्रिण: स“न्त पुत्रिण: स“न्त पौत्रिण: ॥ 29
निर्धना: सधना: स“न्त जीव“न्त शरदां शतम् ।
इदं स्तोत्रं महापुण्यं महालक्ष्म्या: प्रकीर्तितम् ।
विष्णुप्रसादजननं चतुर्वर्गफलप्रदम् ॥ 30
राजद्वारे जयश्चैव शत्रोश्चैव पराजय: ।
भूतप्रेतपिशाचानां व्याघ्राणां न भयं तथा ॥ 31
न शस्त्रानलतोयौघाद्भयं तस्य प्रजायते ।
दुर्वृत्तानां च पापानां बहुहानिकरं परम् ॥ 32
मन्दुराकरिशालासु गवां गोष्ठे समाहित: ।
पठेत्तह्दोषशान्त्यर्थं महापातकनाशनम् ॥ 33
सर्वसौख्यकरं नृणामायुरारोग्यदं तथा ।
अगस्त्यमुनिना प्रोक्तं प्रजानां हितकाम्यया ॥ 34
—*—
श्रीमहालक्ष्मीस्तुति:
शुद्धलक्ष्म्यै बुद्धिलक्ष्म्यै वरलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते सौभाग्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 1
वचोलक्ष्म्यै काव्यलक्ष्म्यै गानलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते श्रृङ्गारलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 2
धनलक्ष्म्यै धान्यलक्ष्म्यै धरालक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्तेऽष्टैश्वर्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 3
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
402
गृहलक्ष्म्यै ग्रामलक्ष्म्यै राज्यलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते साम्राज्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 4
शा“न्तलक्ष्म्यै दा“न्त लक्ष्म्यै क्षा“न्तलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमोऽस्त्वात्मानन्दलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 5
सत्यलक्ष्म्यै दयालक्ष्म्यै सौख्यलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नम: पातिव्रत्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 6
गजलक्ष्म्यै राजलक्ष्म्यै तेजोलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नम: सर्वोत्कर्षलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 7
सत्वलक्ष्म्यै तत्वलक्ष्म्यै बोधलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते विज्ञानलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 8
स्थैर्यलक्ष्म्यै वीर्यलक्ष्म्यै धैर्यलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्तेऽस्त्वौदार्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 9
सिद्धिलक्ष्म्यै ऋद्धिलक्ष्म्यै विङ्क्षालक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते कल्याणलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 10
कीर्तिलक्ष्म्यै मूर्तिलक्ष्म्यै वर्चोलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते त्वनन्तलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 11
जपलक्ष्म्यै तपोलक्ष्म्यै व्रतलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते वैराग्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 12
मन्त्रलक्ष्म्यै तन्त्रलक्ष्म्यै यन्त्रलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमो गुरुकृपालक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 13
सभालक्ष्म्यै प्रभालक्ष्म्यै कलालक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते लावण्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 14
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीमहालक्ष्मीस्तुति:
वेदलक्ष्म्यै नादलक्ष्म्यै शास्त्रलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते वेदान्तलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 15
क्षेत्रलक्ष्म्यै तीर्थलक्ष्म्यै वेदिलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते सन्तानलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 16
योगलक्ष्म्यै भोगलक्ष्म्यै यज्ञलक्ष्म्यै नमो नम: ।
क्षीरार्णवपुण्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 17
अन्नलक्ष्म्यै मनोलक्ष्म्यै प्रज्ञालक्ष्म्यै नमो नम: ।
विष्णुवक्षोभूषलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 18
धर्मलक्ष्म्यै अर्थलक्ष्म्यै कामलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते निर्वाणलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 19
पुण्यलक्ष्म्यै क्षेमलक्ष्म्यै श्रद्धालक्ष्म्न्यै नमो नम: ।
नमस्ते चैतन्यलक्ष्म्न्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 20
भूलक्ष्म्यै ते भुवर्लक्ष्म्यै सुवर्लक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते त्रैलोक्यलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 21
महालक्ष्म्यै जनलक्ष्म्यै तपोलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नम: सत्यलोकलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 22
भावलक्ष्म्यै वृद्धिलक्ष्म्यै भव्यलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते वैकुण्ठलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 23
नित्यलक्ष्म्यै सत्यलक्ष्म्यै वंशलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते कैलासलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 24
प्रकृतिलक्ष्म्यै श्रीलक्ष्म्यै स्व“स्तलक्ष्मै नमो नम: ।
नमस्ते गोलोकलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 25
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
404
श<क्तलक्ष्म्यै भ<क्तलक्ष्म्यै मु<क्तलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमस्ते त्रिमूर्तिलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 26
नमश्चक्रराजलक्ष्म्यै आदिलक्ष्म्यै नमो नम: ।
नमो ब्रह्मानन्दलक्ष्म्यै महालक्ष्म्यै नमो नम: ॥ 27
—*—
श्रीशङ्करभगवत्पादकृतं
कनकधारास्तोत्रम्
अङ्गं हरे: पुलकभूषणमाश्रयन्ती
भृङ्गाङ्गनेव मुकुलाभरणं तमालम् ।
अङ्गीकृताखिलविभूतिरपाङ्गलीला
माङ्गल्यदास्तु मम मङ्गलदेवताया: ॥ 1
मुग्धा मुहुर्विदधती वदने मुरारे:
प्रेमत्रपाप्रणिहितानि गतागतानि ।
माला दृशोर्मधुकरीव महोत्पले या
सा मे श्रियं दिशतु सागरसम्भवाया: ॥ 2
विश्वामरेन्द्रपदविभ्रमदानदक्षमा
नन्दहेतुरधिकं मुरविद्विषोऽपि ।
इ{षन्निषीदतु मयि क्षणमीक्षणार्ध<
मन्दीवरोदरसहोदरमि“न्दराया: ॥ 3
आमीलिताक्षमधिगम्य मुदा मुकुन्दमा
नन्दकन्दमनिमेषमनङ्गतन्त्रम् ।
आकेकर“स्थतकनीनिकपक्ष्मनेत्रं
भूत्यै भवेन्मम भुजङ्गशयाङ्गनाया: ॥ 4
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
कनकधारास्तोत्रम्
बाˆन्तरे मधुजित: श्रितकौस्तुभे या
हारावलीव हरिनीलमयी विभाति ।
कामप्रदा भगवतोऽपि कटाक्षमाला
कल्याणमावहतु मे कमलालयाया: ॥ 5
कालाम्बुदालिललितोरसि कैटभारे
र्धाराधरे स्फुरति या तटिदङ्गनेव ।
मातु: समस्तजगतां महनीयमूर्ति
र्भद्राण्िा मे दिशतु भार्गवनन्दनाया: ॥ 6
प्राप्तं पदं प्रथमत: खलु यत्प्रभावा
न्माङ्गल्यभाजि मधुमाथिनि मन्मथेन ।
मय्यापतेत्तदिह मन्थरमीक्षणार्धं
मन्दालसं च मकरालयकन्यकाया: ॥ 7
दङ्क्षाह्दयानुपवनो द्रविणाम्बुधारा
म“स्मन्नकिङ्क्षानविहङ्गशिशौ विषण्णे ।
दुष्कर्मघर्ममपनीय चिराय दूरं
नारायणप्रणयिनीनयनाम्बुवाह; ॥ 8
इष्टाविशिष्टमतयोऽपि यया दयार्द्र
दृष्टया त्रिविष्टपपदं सुलभं लभन्ते ।
दृष्टि: प्रहृष्टकमलोदरदीप्तिरिष्टां
पुष्टिं कृषीष्ट मम पुष्करविष्टराया: ॥ 9
गीदे{वतेति गरुडध्वजसुन्दरीति
शाकम्भरीति शशिशेखरवल्लभेति ।
सृष्टिस्थितिप्रलयकेलिषु सं“स्थतायै
तस्यै नमस्त्रिभुवनैकगुरोस्तरुण्यै ॥ 10
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
406
श्रुत्यै नमोऽस्तु शुभकर्मफलप्रसूत्यै
रत्यै नमोऽस्तु रमणीयगुणार्णवायै ।
शक्त्यै नमोऽस्तु शतपत्रनिकेतनायै
पुष्टयै नमोऽस्तु पुरुषोत्तमवल्लभायै ॥ 11
नमोऽस्तु नालीकनिभाननायै नमोऽस्तु दुग्धोदधिजन्मभूम्यै ।
नमोऽस्तु सोमामृतसोदरायै नमोऽस्तु नारायणवल्लभायै ॥ 12
संपत्कराणि सकले“न्द्रयनन्दनानि
साम्राज्यदानविभवानि सरोरुहाक्षि ।
त्वद्वन्दनानि दुरिताहरणोङ्क्षतानि
मामेव मातरनिशं कलयन्तु मान्ये ॥ 13
यत्कटाक्षसमुपासनाविधि: सेवकस्य सकलार्थसंपद: ।
संतनोति वचनाङ्गमानसैस्त्वां मुरारिहृदयेश्वरीं भजे ॥ 14
सरसिजनिलये सरोजहस्ते धवलतमांशुकगन्धमाल्यशोभे ।
भगवति हरिवल्लभे मनोज्ञे त्रिभुवनभूतिकरि प्रसीद मह्यम् ॥ 15
दिग्ध“स्तभि: कनककुम्भमुखासृष्टस्ववा
{हिनीविमलचारुजलाप्लुताङ्गीम् ।
प्रातर्नमामि जगतां जननीमशेष
लोकाधिनाथगृहिणीममृता“ब्धपुत्रीम् ॥ 16
कमले कमलाक्षवल्लभे त्वं करुणापूरतरङ्गतिैरपाङ्गै: ।
अवलोकय मामकिङ्क्षानानां प्रथमं पात्रमकृत्रिमं दयाया: ॥ 17
स्तुव“न्त ये स्तुतिभिरमूभिरन्वहं
त्रयीमयींं त्रिभुवनमातरं रमाम् ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
लक्ष्मीलहरी 407
गुणाधिका गुरुतरभाग्यभाजिनो
भव“न्त ते भुवि बुधभाविताशया: ॥ 18
—*—
जगन्नाथकविरचिता
लक्ष्मीलहरी
समुन्मीलन्नीलाम्बुजनिकरनीराजितरुचां
अपाङ्गानां भङ्गैरमृतलहरीश्रेणिमसृणै: ।
ह्रिया हीनं दीनं भृशमुदरलीनं करुणया
हरिश्यामा सा मामवतु जडसामाजिकमपि ॥ 1
समुन्मीलत्वन्त:करणकरुणोङ्क्षारचतुर:
करिप्राणत्राणप्रणयिनि दृगन्तस्तव मयि ।
यमासाङ्क्षोन्माङ्क्षद्द्विपनियुतगण्डस्थलगलन्
मदक्लिन्नद्वारो भवति सुखसारो नरपति: ॥ 2
उरस्यस्य भ्रश्यत्कबरभरनिर्यत्सुमनस:
पत“न्त स्वर्बाला: स्मरशरपराधीनमनस: ।
सुरास्तं गाय“न्त स्फुरिततनु गङ्गाधरमुखा:
तवायं दृक्पातो यदुपरि कृपातो विलसति ॥ 3
समीपे सङ्गीतस्वरमधुरभङ्गी मृगदृशां
विदूरे दानान्धद्विरदकलभोह्दामनिनद: ।
बहिर्द्वारे तेषां भवति हयहेषाकलकलो
दृगेषा ते येषामुपरि कमले देवि सदया ॥ 4
अगण्यैरिन्द्राङ्क्षैरपि परमपुण्यै: परिचितो
जगज्जन्मस्थानप्रलयरचनाशिल्पनिपुण: ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
408
उदङ्क्षात्पीयूषाम्बुधिलहरिलीलामनुहरन्
अपाङ्गस्तेऽमन्दं मम कलुषवृन्दं दलयतु ॥ 5
नमन्मौलिश्रेणित्रिपुरपरिप“न्थप्रतिलसत्
कपर्दव्यावृत्तित्फुरितफणिफूत्कारचकित: ।
लसत्फुल्लाम्भोजम्रदिमहरण: कोऽपि चरण:
चिरं चेतश्चारी मम भवतु वारीशदुहितु: ॥ 6
प्रवालानां दीक्षागुरुरपि च लाक्षारुणरुचां
नियन्त्री बन्धूकङ्क्षुतिनिकरबन्धूकृतिपटु: ।
नृणामन्तध्र्वान्तं निबिडमपहतु| तव किल
प्रभात श्रीरेषा चरणरुचिवेेषा विजयते ॥ 7
प्रभातप्रोन्मीलत्कमलवनसंचारसमये
शिखा: किञ्जल्कानां विदधति रुजं यत्र मृदुला: ।
तदेतन्मातस्ते चरणमरुणश्लाघ्यकरुणं
कठोरा मद्वाणी कथमियमिदानीं प्रविशतु ॥ 8
“स्मतज्योत्स्नामज्जद्द्विजमणिमयूखामृतझरै:
निषिङ्क्षान्तीं विश्वं तव विमलमूर्तिं स्मरति य: ।
अमन्दं स्यन्दन्ते वदनकमलादस्य कृतिनो
विव्िाक्तौ वै कल्पा: सततमविकल्पा नवगिर: ॥ 9
शरौ मायाबीजौ हिमकरकलाक्रान्तशिरसौ
विधायोर्ध्वं बिन्दुं स्फुरितमिति बीजं जलधिजे ।
जपेङ्क्ष: स्वच्छन्दं स हि पुनरमन्दं गजघटा-
मदभ्राम्यद्भृङ्गैर्मुखरयति वेश्मानि विदुषाम् ॥ 10
स्मरो नामं नामं त्रिजगदभिरामं तव पदं
प्रपेदे सिद्धिं यां कथमिव नरस्तां कथयतु ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
लक्ष्मीलहरी 409
यया पातं पातं पदकमलयो: पर्वतचरो
हरो हा रोषार्द्रामनुनयति शैलेन्द्रतनयाम् ॥ 11
हरन्तो नि:शङ्कं हिमकरकलानां रुचिरतां
किरन्त: स्वच्छन्दं किरणमयपीयूषनिकरम् ।
विलुम्पन्तु प्रौढा हरिहृदयहारा: पि्रयतमा:
ममान्त:सन्तापं तव चरणशोणाम्बुजनखा: ॥ 12
मिषान्माणिक्यानां विगलितनिमेषं निमिषतां
अमन्दं सौन्दर्यं तव चरणयोरम्बुधिसुते ।
पदालङ्काराणां जयति कलनिक्वाणनपटु:
उदङ्क्षान्नुह्दाम: स्तुतिवचनलीलाकलकल: ॥ 13
मणिज्योत्स्नाजलैर्निजतनुरुचां मांसलतया
जटालं ते जङ्क्षायुगलमघभङ्गाय भवतु ।
भ्रमन्ती यन्मध्ये दरदलितशोणाम्बुजरुचां
दशां माला नीराजनमिव विधत्ते मधुरिपो: ॥ 14
हरङ्क्षर्वं सर्वं करिपतिकराणां मृदुतया
भृशं भाभिर्दम्भं कनकमयरम्भावनिरुहाम् ।
लसज्जानुज्योस्ना तरणि परिणद्धं जलधिजे
तवोरुद्वन्द्वं न: श्लथयतु भवोरुज्वरभयम् ॥ 15
कलत्क्वाणां काङ्क्षाीं मणिगणजटालामधिवहन्
वसान: कौसुम्भं वसनमसनं कौस्तुभरुचाम् ।
मुनिव्रातै: प्रात: शुचिवचनजातैरतिनुतं
नितम्बस्ते बिम्बं हसति नवमम्बाम्बरमणे: ॥ 16
जग“न्मथ्याभूतं मम निगदतां वेदवचसां
अभिप्रायो नाङ्क्षावधि हृदयमध्याविशदयम् ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
410
इदानीं विश्वेेषां जनकमुदरं ते विमृशतो
विसन्देहं चेतोऽजनि गरुडकेतो: पि्रयतमे ॥ 17
अनल्पैर्वादीन्द्रैरगणितमहायु<क्तनिवहै:
निरस्ता विस्तारं क्वचिदकलयन्ती तनुमपि ।
असत्ख्यातिव्याख्याधिकचतुरिमाख्यातमहिमा
वलग्ने लग्नेयं सुगतमतसिद्धान्तसरणि: ॥ 18
निदानं श्रृङ्गारप्रकरमकरन्दस्य कमले
महानेवालम्बो हरिनयनरोलम्बवरयो: ।
निधानं शोभानां निधनमनुतापस्य जगतो
जवेनाभीतिं मे दिशतु तव नाभीसरसिजम् ॥ 19
गभीरामुद्वेलां प्रथमरसकल्लोलमिलितां
विगाढुं ते नाभीविमलसरसीं गौर्मम मनाक् ।
पदं यावन्न्यस्यत्यहह विनिमग्नैव सहसा
नहि क्षेमं सूते गुरुमहिमभूतेष्वविनय: ॥ 20
कुचौ ते दुग्धाम्भोनिधिकुलशिखामण्डनमणे
हरेते सौभाग्यं यदि सुरगिरेश्चित्रमिह किम् ।
त्रिलोकीलावण्याहरणनवलीलानिपुणयो:
ययोर्दत्ते भूय: करमखिलनाथो मधुरिपु: ॥ 21
हरक्रोधत्रस्यन्मदन नवदुर्गद्वयतुलां
दधत्कोकद्वन्द्वङ्क्षुतिदमनदीक्षाधिगुरुताम् ।
तवैतद्वक्षोजद्वितयमरविन्दाक्षमहिले
मम स्वान्तध्वान्तं किमपि च नितान्तं गमयतु ॥ 22
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
लक्ष्मीलहरी 411
अनेकब्रह्माण्ड“स्थतिनियमलीलाविलसिते
दयापीयूषाम्भोनिधिसहजसंवासभवने ।
विधोश्चित्तायामे हृदयकमले ते तु कमले
मनाङ् मन्निस्तारस्मृतिरपि च कोणे निवसतु ॥ 23
मृणालीनां लीला: सहजलवणिमन लघयतां
चतुर्णां सौभाग्यं तव जननि दोष्णां वदतु क: ।
लुठ“न्त स्वच्छन्दं मरकतशिलामांसलरुच:
श्रुतीनां स्पर्धां ये दधत इव कण्ठे मधुरिपो: ॥ 24
अलभ्यं सौरभ्यं कविकुलनयस्यारुचिरता
तथापि त्वद्धस्ते निवसदरविन्दं विकसितम् ।
कलापे काव्यानां प्रकृतिकमनीयस्तुतिविधौ
गुणोत्कर्षाधानं प्रथितमुपमानं समजनि ॥ 25
अनल्पं जल्पन्तु प्रतिहतधिय: पल्लवतुलां
रसज्ञामज्ञानां क इव कमले मन्थरयतु ।
त्रपन्तु श्रीभिक्षावितरणवशीभूतजगतां
कराणां सौभाग्यं तव तुलयितुं तुङ्गरसना: ॥ 26
समाहार: श्रीणां विरचितविहारो हरिदृशां
परीहारो भक्तप्रभवभवसन्तापसरणे: ।
प्रहार: सर्वासामपि च विपदां विष्णुदयिते
ममोद्धारोपायं तव सपदि हारो विमृशतु ॥ 27
अलङ्कुर्वाणानां मणिगणघृणीनां लवणिमा
यदीयाभिर्भाभिर्भजति महिमानं लघुरपि ।
सुपर्वश्रेणीनां जनितपरसौभाग्यविभवा:
तवाङ्गुल्यस्ता मे ददतु हरिवामेऽभिलषितम् ॥ 28
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
412
तपस्तेपे तीव्रं किमपि परितप्य प्रतिदिनं
तव ग्रीवालक्ष्मीलवपरिचयादाप्तविभवम् ।
हरि: कम्बुं चुम्बत्यथ वहति पाणौ किमधिकं
वदामस्तत्रायं प्रणयवशतोऽस्यै स्पृहयति ॥ 29
अभूदप्रत्यूह: सकलहरिदुल्लासनविधि:
विलीनो लोकानां स हि नयनतापोऽपि कमले ।
तवा“स्मन्पीयूषं किरति वदने रम्यवदने
कुतो हेतोश्चेतो विधुरयमुदेति स्म जलधे: ॥ 30
मुखाम्भोजे मन्द“स्मतमधुरकान्त्या विकसता
द्विजानां ते हीरावलिविहितनीराजनरुचाम् ।
इयं ज्योस्ना कापि स्रवदमृतसन्दोहसरसा
ममोङ्क्षह्दारिद्य्रज्वरतरुणतापं तिरयतु ॥ 31
कुलै: कस्तूरीणां भृशमनिशमाशास्यमपि च
प्रभातप्रोन्मीलन्नलिननिवहैरश्रुतचरम् ।
वहन्त: सौरभ्यं मृदुगतिविलासा मम शिवं
तव श्वासा नासापुटविहितवासा विदधताम् ॥ 32
कपोले ते दोलायितललितलोलालकवृते
विमुक्ता ध“म्मल्लादभिलसति मुक्तावलिरियम् ।
स्वकीयानां बन्दीकृतमसहमानैरिव बलात्
निबध्योर्ध्वं कृष्टा तिमिरनिकुरुम्बैर्विधुकला ॥ 33
प्रसादो यस्यायं नमदमितगीर्वाणमुकुटप्रस
र्पज्ज्योत्स्नाभिश्चरणतलपीठार्चितविधि: ।
दृगम्भोजं तत्ते गतिहसितमत्तेभगमने
वने लीनैदी{नै: कथय कथमीयादिह तुलाम् ॥ 34
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
लक्ष्मीलहरी 413
दुरापा दुर्वृत्तैदु{रितदमने दारणभरा
दयार्द्रा दीनानामुपरि दलदिन्दीवरनिभा ।
दहन्ती दारिद्य्रद्रुमकुलमुदारद्रविणदा
त्वदीया दृष्टिर्मे जननि दुरदृष्टं दलयतु ॥ 35
तव श्रोत्रे फुल्लोत्पलसकलसौभाग्यजयिनी
सदैव श्रीनारायणगुणगणौघप्रणयिनी ।
रवैदी{नां लीनामनिशमवधानातिशयिनी
ममाप्येतां वाचं जलधितनये गोचरयताम् ॥ 36
प्रभाजालै: प्राभातिकदिनकराभापनयनं
तवेदं खेदं मे विघटयतु ताटङ्कयुगलम् ।
महिमन यस्यायं प्रलयसमयेऽपि क्रतुभुजां
जगत्पायं पायं स्वपिति निरपायं तव पति: ॥ 37
निवासो मुक्तानां निबिडतरनीलाम्बुदनिभ:
तवायं ध“म्मल्लो विमलयतु मल्लोचनयुगम् ।
भृशं य“स्मन्कालागुरुबहुलसौरभ्यनिवहै:
पत“न्त श्रीभिक्षार्थिन इव मदान्धा मधुलिह: ॥ 38
विलग्नौ ते पार्श्वद्वयपरिसरे मत्तकरिणौ
करोन्नीतैरङ्क्षान्मणिकलशमुग्धास्यगलितै: ।
निषिङ्क्षान्तौ मुक्तामणिगणजयैस्त्वां जलकणै:
नमस्यामो दामोदरगृहिणि दारिद्य्रदलिता: ॥ 39
अये मातर्ल“क्ष्म त्वदरुणपदाम्भोजनिकटे
लुठन्तं बालं मामविरलगलद्बाष्पजटिलम् ।
सुधासेकस्निग्धैरतिमसृणमुग्धै: करतलै:
स्पृशन्ती मा रोदीरिति वद समाश्वास्यसि कदा ॥ 40
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
414
रमे प-े ल“क्ष्म प्रणतजनकल्पद्रुमलते
सुधाम्भोधे: पुत्रि त्रिदशनिकरोपास्तचरणे ।
परे नित्यं मातर्गुणमयि परब्रह्ममहिले
जगन्नाथस्याकर्णय मृदुलवर्णावलिमिमाम् ॥ 41
—*—
श्रीवेदान्तदेशिककृता
श्रीस्तुति:
मानातीतप्रथितविभवां मङ्गलं मङ्गलानां
वक्ष:पीठं मधुविजयिनो भूषयन्तीं स्वकान्त्या ।
प्रत्यक्षानुश्रविकमहिमप्रार्थिनीनां प्रजानां
श्रेयोमूर्तिं श्रियमशरणस्त्वां शरण्यां प्रपङ्क्षे ॥ 1
आविर्भाव: कलशजलधावध्वरे वाऽपि यस्या:
स्थानं यस्या: सरसिजवनं विष्णुवक्ष:स्थलं वा ।
भूमा यस्या भुवनमखिलं देवि दिव्यं पदं वा
स्तोकप्रज्ञैरनवधिगुणा स्तूयसे सा कथं त्वम् ॥ 2
स्तोतव्यत्वं दिशति भवती देहिभि: स्तूयमाना
तामेव त्वामनितरगति: स्तोतुमाशंसमान: ।
सिद्धारम्भ: सकलभुवनश्लाघनीयो भवेयं
सेवापेक्षा तव चरणयो: श्रेयसे कस्य न स्यात् ॥ 3
यत्संकल्पाद्भवति कमले यत्र देहिन्यमीषां
जन्मस्थेमप्रलयरचना जङ्गमाजङ्गमानाम् ।
तत्कल्याणं किमपि यमिनामेकलक्ष्यं समाधौ
पूर्णं तेज: स्फुरति भवतीपादलाक्षारसाङ्कम् ॥ 4
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीस्तुति: 415
निष्प्रत्यूहप्रणयघटितं देवि नित्यानपायं
विष्णुस्त्वं चेत्यनवधिगुणं द्वन्द्वमन्योन्यलक्ष्यम् ।
शेेषश्चित्तं विमलमनसां मौलयश्च श्रुतीनां
संपङ्क्षन्ते विहरणविधौ यस्य शय्याविशेषा: ॥ 5
उह्देश्यत्वं जननि भजतोरु“ज्झतोपाधिगन्धं
प्रत्यग्रूपे हविषि युवयोरेकशेषित्वयोगात् ।
प-े पत्युस्तव च निगमैर्नित्यम“न्वष्यमाणो
नावच्छेदं भजति महिमा नर्तयन् मानसं न: ॥ 6
पश्यन्तीषु श्रुतिषु परित: सूरिवृन्देन सार्धं
मध्येकृत्य त्रिगुणफलकं निर्मितस्थानभेदम् ।
विश्वाधीशप्रणयिनि सदा विभ्रमङ्क्षूतवृत्तौ
ब्रह्मेशाङ्क्षा दधति युवयोरक्षशारप्रचारम् ॥ 7
अस्येशाना त्वमसि जगत: संश्रयन्ती मुकुन्दं
लक्ष्मी: प-ा जलधितनया विष्णुपत्नी“न्दरेति ।
यन्नामानि श्रुतिपरिपणान्येवमावर्तयन्तो
नावर्तन्ते दुरितपवनप्रेरिते जन्मचक्रे ॥ 8
त्वामेवाहु: कतिचिदपरे त्व“त्प्रयं लोकनाथं
किं तैरन्त:कलहमलिनै: किचिदुत्तीर्य मग्नै: ।
त्वत्संप्रीत्यै विहरति हरौ संमुखीनां श्रुतीनां
भावारूढौ भगवति युवां दम्पती दैवतं न: ॥ 9
आपन्नार्तिप्रशमनविधौ बद्धदीक्षस्य विष्णो:
आचख्युस्त्वां पि्रयसहचरीमैकमत्योपपन्नाम् ।
प्रादुर्भावैरपि समतनु: प्राध्वमन्वीयसे त्वं
दूरो“त्क्षप्तैरिव मधुरता दुग्धराशेस्तरङ्गै: ॥ 10
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
416
धत्ते शोभां हरिमरकते तावकी मूर्तिराङ्क्षा
तन्वी तुङ्गस्तनभरनता तप्तजाम्बूनदाभा ।
यस्यां गच्छन्त्युदयविलयैर्नित्यमानन्दसिन्धौ
इच्छावेगोल्लसितलहरीविभ्रमं व्यक्तयस्ते ॥ 11
आसंसारं विततमखिलं वाङ्मयं यद्विभूति:
यद्भ्रूभङ्गात्कुसुमधनुष: किङ्करो मेरुधन्वा ।
यस्यां नित्यं नयनशतकैरेकलक्ष्यो महेन्द्र:
प-े तासां परिणतिरसौ भावलेशैस्त्वदीयै: ॥ 12
अग्रे भर्तु: सरसिजमये भद्रपीठे निषण्णां
अम्भोराशेरधिगतसुधासंप्लवादु“त्थतां त्वाम् ।
पुष्पासारस्थगितभुवनै: पुष्कलावर्तकाङ्क्षै:
क्लृप्तारम्भा: कनककलशैरभ्यषिङ्क्षान्गजेन्द्रा: ॥ 13
आलोक्य त्वाममृतसहजे विष्णुवक्ष:स्थलस्थां
शापाक्रान्ता: शरणमगमन्सावरोधा: सुरेन्द्रा: ।
लब्ध्वा भूयस्त्रिभुवनमिदं लक्षितं त्वत्कटाक्षै:
सर्वाकार“स्थरसमुदयां संपदं निर्विश“न्त ॥ 14
आर्तत्राणव्रतिभिरमृतासारनीलाम्बुवाहै:
अम्भोजानामुषसि मिषतामन्तरङ्गैरपाङ्गै: ।
यस्यां यस्यां दिशि विहरते देवि दृष्टिस्त्वदीया
तस्यां तस्यामहमहमिकां तन्वते संपदोघा: ॥ 15
योगारम्भत्वरित मनसो युष्मदैकान्त्ययुक्तं
धर्मं प्राप्तुं प्रथममिह ये धारयन्ते धनायाम् ।
तेेषां भूमेर्धनपतिगृहादम्बरादम्बुधेर्वा
धारा निर्यान्त्यधिकमधिकं वा“ञ्छतानां वसूनाम् ॥ 16
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीस्तुति: 417
श्रेयस्कामा: कमलनिलये चित्रमामनयवाचां
चूडापीडं तव पदयुगं चेतसा धारयन्त: ।
छत्रच्छाया सुभगशिरसश्चामरस्मेरपार्श्वा:
श्लाघाशब्दश्रवणमुदिता: स्र“ग्वण: संचर“न्त ॥ 17
ऊरीकतु| कुशलमखिलं जेतुमादीनरातीन्
दूरीकतु| दुरितनिवहं त्यक्तुमाङ्क्षामविङ्क्षाम् ।
अम्ब स्तम्बावधिकजननग्रामसीमान्तरेखां
आलम्बन्ते विमलमनसो विष्णुकान्ते दयां ते ॥ 18
जाताकाङ्क्षा जननि युवयोरेकसेवाधिकारे
मायालीढं विभवमखिलं मन्यमानास्तृणाय ।
प्रीत्यै विष्णोस्तव च कृतिन: प्रीतिमन्तो भजन्ते
वेलाभङ्गप्रशमनफलं वैदिकं धर्मसेतुम् ॥ 19
सेवे देवि त्रिदशमहिलामौलिमालार्चितं ते
सिद्धिक्षेत्रं शमितविपदां संपदां पादप-म् ।
य“स्मन्नीषन्नमितशिरसो यापयित्वा शरीरं
वर्तिष्यन्ते वितमसि पदे वासुदेवस्य धन्या: ॥ 20
सानुप्रासप्रकटितदयै: सान्द्रवात्सल्यदिग्धै:
अम्ब स्निग्धैरमृतलहरीलब्धसब्रह्मचर्यै: ।
धर्मे तापत्रयविरचिते गाढतप्तं क्षणं मां
आकिङ्क्षान्यग्लपितमनघैराद्रियेथा: कटाक्षै: ॥ 21
संपङ्क्षन्ते भवभयतमीभानवस्त्वत्प्रसादात्
भावा: सर्वे भगवति हरौ भ<क्तमुद्वेलयन्त: ।
याचे किं त्वामहमिह यत: शीतलोदारशीला
भूयो भूयो दिशसि महतां मङ्गलानां प्रबन्धान् ॥ 22
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
418
माता देवि त्वमसि भगवान्वासुदेव: पिता मे
जात: सोऽहं जननि युवयोरेकलक्ष्यं दयाया: ।
दत्तो युष्मत्परिजनतया देशिकैरप्यतस्त्वं
किं ते भूय: पि्रयमिति किल स्मेरवक्त्रा विभासि ॥ 23
कल्याणानामविकलनिधि: काऽपि कारुण्यसीमा
नित्यामोदा निगमवचसां मौलिमन्दारमाला ।
संपह्दिव्या मधुविजयिन: सन्निधत्तां सदा मे
सैषा देवी सकलभुवनप्रार्थनाकामधेनु: ॥ 24
उपचितगुरुभक्तेरु“त्थतं वेङ्कटेशात्
कलिकलुषनिवृत्त्यै कल्प्यमानं प्रजानाम् ।
सरसिजनिलयाया: स्तोत्रमेतत्पठन्त:
सकलकुशलसीमा सार्वभौमा भव“न्त ॥ 25
—*—
श्रीवत्सचि…मिश्रकृत:
श्रीस्तव: ।
स्व“स्त श्रीर्दिशतादशेषजगतां स्वर्गापवर्ग“स्थती:
स्वर्गं दुर्गतिमापवर्गिकपदं सर्वं च कुर्वन्हरि: ।
यस्या वीक्ष्य मुखं तदिङ्गतिपराधीनो विधत्तेऽखिलं
क्रीडेयं खलु नान्यथाऽस्य रसदा स्यादैकरस्यात्तया ॥ 1
हे श्रीदे{वि समस्तलोकजननि त्वां स्तोतुमीहामहे
युक्तां भावय भारतीं प्रगुणय प्रेमप्रधानां धियम् ।
भ<क्तं बन्धय नन्दयाश्रितमिमं दासं जनं तावकं
लक्ष्यं लक्ष्िम कटाक्षवीचिविसृतेस्ते स्याम चामी वयम् ॥ 2
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीस्तव: 419
स्तोत्रं नाम किमामन“न्त कवयो यङ्क्षन्यदीयान्गुणान्
अन्यत्र त्वसतोऽधिरोप्य भणिति: सा तर्हि वन्ध्या त्वयि ।
सम्यक्सत्यगुणाभिवर्णनमथो ब्रूयु: कथं तादृशी
वाग्वाचस्पतिनाप्यशक्यरचना त्वत्सङ्क्षुणार्णोनिधौ ॥ 3
ये वाचां मनसां च दुग्र{हतया ख्याता गुणास्तावका:
तानेव प्रति साम्बुजिˆमुदिता यन्मामिका भारती ।
हास्यं तत्तु न मन्महे न हि चकोर्येकाऽखिलां च“न्द्रकां
नालं पातुमिति प्रगृह्य रसनामासीत सत्यां तृषि ॥ 4
क्षोदीयानपि दुष्टबुद्धिरपि नि:स्नेहोऽप्यनीहोऽपि ते
कीर्तिं देवि लिहन्नहं न च बिभेम्यज्ञो न जि…ेमि च ।
दुष्येत्सा तु न तावता न हि शुना लीढाऽपि भागीरथी
दुष्येच्चापि न लज्जते न च बिभेत्यार्तिस्तु शाम्येच्छुन: ॥ 5
ऐश्वर्यं महदेव वाऽल्पमथवा दृश्येत पुंसां हि यत्
तल्लक्ष्म्या: समुदीक्षणात्तव यत: सार्वत्रिकं वर्तते ।
तेनैतेन न विस्मयेमहि जगन्नाथोऽपि नारायणो
धन्यं मन्यत इ{क्षणात्तव यत: स्वात्मानमात्मेश्वर: ॥ 6
ऐश्वर्यं यदशेषपुंसि यदिदं सौन्दर्यलावण्ययो:
रूपं यच्च हि मङ्गलं किमपि यल्लोके सदित्युच्यते ।
तत्सर्वं त्वदधीनमेव यदत: श्रीरित्यभेदेन वा
यद्वा श्रीमदितीदृशेन वचसा देवि प्रथामश्नाुते ॥ 7
देवि त्वन्महिमावधिर्न हरिणा नापि त्वया ज्ञायते
यङ्क्षप्येवमथापि नैव युवयो: सर्वज्ञता हीयते ।
यन्नास्त्येव तदज्ञतामनुगुणां सर्वज्ञताया विदु:
व्योमाम्भोजमिदन्तया खलु विदन् भ्रान्तोऽयमित्युच्यते ॥ 8
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
420
लोके वनस्पतिबृहस्पतितारतम्यं
यस्या: कटाक्षपरिणाममुदाहर“न्त ।
सा भारती भगवती तु यदीयदासी
तां देवदेवमहिषीं श्रियमाश्रयाम: ॥ 9
यस्या: कटाक्षमृदुवीक्षणदीक्षितेन
सङ्क्ष: समुल्लसितपल्लवमुल्ललास ।
विश्वं विपर्ययसमुत्थविपर्ययं त्वां
तां देवदेवमहिषी{ श्रियमाश्रयाम: ॥ 10
—*—
लक्ष्मीस्तुति:
जय“न्त जगतां मातु: स्तनकुङ्कुमबिन्दव: ।
मुकुन्दाश्लेषसंक्रान्तकौस्तुभश्रीविड“म्बन: ॥ 1
पायात्पयोधिदुहितु: कपोलामलचन्द्रमा: ।
यत्र संक्रान्तबिम्बेन हरिणा हरिणायितम् ॥ 2
देवेऽर्पितवरणस्रजि बहुमाये वहति कैटभीरूपम् ।
जयति सुरासुरहसिता लज्जाजिह्मेक्षणा लक्ष्मी: ॥ 3
तल्पीकृताहिरगणितगरुडो हाराभिहतविधिर्जयति ।
फणशतपीतश्वासो रागान्धाया: श्रिय: केलि: ॥ 4
स्मेराननेन हरिणा सस्पृहमाकारवेदिनाकलितम् ।
जयति पुरुषायिताया: कमलाया: कैटभीध्यानम् ॥ 5
कमलासनकमलेक्षणकमलारिकिरीटकमलभृद्वाहै: ।
नुतपदकमला कमला करधृतकमला करोतु मे कमलम् ॥ 6
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
लक्ष्मीस्तुति: 421
किञ्जल्कराजिरिव नीलसरोजलग्ना
लेखेव काङ्क्षानमयी निकषोपलस्था ।
सौदामिनी जलदमण्डलगामिनीव
पायादुर:स्थलगता कमला मुरारे: ॥ 7
दन्तै: कोररकिता “स्मतैर्विकसिता भ्रूविभ्रमै: पत्रिता
दोर्भ्यां पल्लविता नखै: कुसुमिता लीलाभिरुद्वेलिता ।
उत्तुङ्गस्तनमण्डलेन फलिता भक्ताभिलाषे हिता
काचित्कल्पलता सुरासुरनुता पायात्सुधाब्धे: सुता ॥ 8
उत्तुङ्गस्तनमण्डलोपरिलसत्प्रालम्बमुक्तामणे:
अन्तर्बिम्िबतमिन्द्रनीलनिकरच्छायानुकारिङ्क्षुति ।
लज्जाव्याजमुपेत्य नम्रवदना स्पष्टं मुरारेर्वपु:
पश्यन्ती मुदिता मुदेऽस्तु भवतां लक्ष्मीर्विवाहोत्सवे ॥ 9
आख्याते हसितं पितामह इति त्रस्तं कपालीति च
व्यावृत्तं गुरुरित्ययं दहन इत्याविष्कृता भीरुता ।
पौलोमीपतिरत्यसूयितमथ व्रीडाविनम्रश्रिया
पायाद्व: पुरुषोत्तमोऽयमिति यो न्यस्त: स पुष्पाञ्जलि: ॥ 10
क्रीडाभिन्नहिरण्यशु<क्तकुहरे रक्तात्मनाव“स्थतान्
हारं हारमुदारकुङ्कुमरसानव्याजभव्यान्नखै: ।
वीरश्रीकुचकुम्भसीमिन् लिखतो वीरस्य पत्रावली:
तत्कालोचित भावबन्धमधुरं मन्द“स्मतं पातु व: ॥ 11
प-ाया: स्तनहेमस-नि मणिश्रेणीसमाकर्षके
किङ्क्षिात्कङ्क्षाुकस“न्धसन्निधिगते शौरे: करे तस्करे ।
सङ्क्षो जागृहि जागृहीति वलयध्वानैध्र{ुवं गर्जता
कामेन प्रतिबोधिता: प्रहरिका रोमाङ्कुरा: पान्तु व: । 12
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
यादृग्जानासि जाम्बूनदगिरिशिखरे का“न्तरिन्दो: कलानां
इत्यौत्सुक्येन पत्यौ “स्मतमधुरमुखाम्भोरुहं भाषमाणे ।
लीलादोलायमानश्रुतिकमलमिलद्भृङ्गसंगीतसाक्षी
पायादम्भोधिजाया: कुसुमशरकलानाट्यनान्दीनकार: ॥। 13
उष्ठिन्त्या रतान्ते भरमुरगपतौ पाणिनैकेन कृत्वा
धृत्वा चान्येन वासो विगलितकबरीभारमंसे वहन्त्या: ।
भूयस्तत्कालका“न्तद्विगुणितसुरतप्रीतिना शौरिणा व:
शय्यामालिङ्गय नीतं वपुरलसलसद्बाहु लक्ष्म्या: पुनातु ॥ 14
—*—
यामुनाचार्यकृता
॥ चतु:श्लोकी ॥
कान्तस्ते पुरुषोत्तम: फण्िापति: शय्याऽऽसनं वाहनं
वेदात्माविहगेश्वरो यवनिका माया जगन्मोहिनी ।
ब्रह्मेशादिसुरव्रजस्सदय्िात: त्वह्दासदासीगण:
श्रीरित्येव च नाम ते भगवति ! ब्रूम: कथं त्वां वयम् ॥ 1
यस्यास्ते महिमानमात्मन इव त्वद्वल्लभोऽपि प्रभु:
नालं मातुमियत्तया निरवधिं नित्यानुकूलं स्वत: ।
तां त्वां दास इति प्रपन्न इति च स्तोष्याम्यहं निर्भय:
लोकैकेश्वरि लोकनाथदयिते ! दान्तं दशां ते विदन् ॥ 2
इ{षत्त्वत्करुणानिरीक्षणसुधासन्धुक्षणाद्रक्ष्यते
नष्टं प्राक्तदलाभतस्त्रिभुवनं संप्रत्यनन्तोदयम् ।
श्रेयो न ह्यरविन्दलोचनमन: कान्ताप्रसादादृते
संसृत्यक्षरवैष्णवाध्वसु नृणां संभाव्यते कर्हिचित् ॥ 3
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गोदास्तुति: 423
शान्तानन्तमहाविभूति परमं यद्ब्रह्मरूपं हरे:
मूर्तं ब्रह्म ततोऽपि त“त्प्रयतरं रूपं यदत्यद्भुतम् ।
यान्यन्यानि यथासुखं विहरतो रूपाणि सर्वाणि
तान्याहु: स्वैरनुरूप रूपविभवैर्गाढोपगूढानि ते ॥ 4
आकारत्रयसंपन्नामरविन्दनिवास्िानीम् ।
अशेषजगदीशित्रीं वन्दे वरदवल्लभाम् ॥ 5
—*—
श्रीवेदान्तदेशिकविरचिता
गोदास्तुति:
श्रीविष्णुचित्त कुल नन्दनकल्पवल्लीं
श्रीरङ्गराज हरिचन्दन योग दृश्याम् ।
साक्षात् क्षमां करुणया कमलामिवान्यां
गोदामनन्यशरण: शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 1
वैदेशिक: श्रुति गिरामपि भूयसीनां
वर्णेषु माति महिमा न हि मादृशां ते ।
इत्थं विदन्तमपि मां सहसैव गोदे
मौन द्रुहो मुखरय“न्त गुणास्त्वदीया: ॥ 2
त्वत्प्रेयस: श्रवणयोरमृतायमानां
तुल्यां त्वदीय मणि नूपुर शि“ञ्जतानाम् ।
गोदे त्वमेव जननि त्वदभिष्टवार्हां
वाचं प्रसन्न मधुरां मम संविधेहि ॥ 3
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
424
कृष्णान्वयेन दधतीं यमुनानुभावं
तीर्थैर्यथावदवगाह्य सरस्वतीं ते ।
गोदे विकस्वर धियां भवती कटाक्षात्
वाच: स्फुर“न्त मकरन्दमुच: कवीनाम् ॥ 4
अस्मादृशामपकृतौ चिरदीक्षितानाम्
अ…ाय देवि दयते यदसौ मुकुन्द: ।
तन्निश्चितं नियमितस्तव मौलि दामन
तन्त्री निनादमधुरैश्च गिरां निगुम्भै: ॥ 5
शोणाऽधरेपि कुचयोरपि तुङ्गभद्रा
वाचां प्रवाह निवहेऽपि सरस्वती त्वम् ।
अप्राकृतैरपि रसैर्विरजा स्वभावात्
गोदाऽपि देवि कमितुर्ननु नर्मदाऽसि ॥ 6
वल्मीकत: श्रवणतो वसुधात्मनस्ते
जातो बभूव स मुनि: कविसार्वभौम: ।
गोदे किमद्भुतमिदं यदमी स्वदन्ते
वक्त्रारविन्द मकरन्द निभा: प्रबन्धा: ॥ 7
भोक्तुं तव पि्रयतमं भवतीव गोदे
भ<क्तं निजां प्रणय भावनया गृणन्त: ।
उच्चावचैर्विरह संगमजैरुदन्तै:
श्रृङ्गारय“न्त हृदयं गुरवस्त्वदीया: ॥ 8
मात: समु“त्थतवतीमधिविष्णुचित्तं
विश्वोपजीव्यममृतं वचसा दुहानाम् ।
ताप“च्छदं हिम रुचेरिव मूर्तिमन्यां
सन्त: पयोधि दुहितु: सहजां विदुस्त्वाम् ॥ 9
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गोदास्तुति: 425
तातस्तु ते मधुभिद: स्तुति लेश वश्यात्
कर्णामृतै: स्तुति शतैरनवाप्त पूर्वम् ।
त्वन्मौलि गन्ध सुभगामुपहृत्य मालां
लेभे महत्तर पदानुगुणं प्रसादम् ॥ 10
दिग्दक्षिणाऽपि परि प“क्त्रम पुण्य लभ्यात्
सर्वोत्तरा भवति देवि तवावतारात् ।
यत्रैव रङ्गपतिना बहुमान पूर्वं
निद्रालुनापि नियतं निहिता: कटाक्षा: ॥ 11
प्रायेण देवि भवतीव्यपदेश योगात्
गोदावरी जगदिदं पयसा पुनीते ।
यस्यां समेत्य समयेषु चिरं निवासात्
भागीरथीप्रभृतयोऽपि भव“न्त पुण्या: ॥ 12
नागेशय: सुतनु पक्षिरथ: कथं ते
जात: स्वयंवर पति: पुरुष: पुराण: ।
एवं विधा: समुचितं प्रणयं भवत्या:
सन्दश{य“न्त परिहासगिर: सखीनाम् ॥ 13
त्वद्भुक्त माल्य सुरभीकृत चारुमौले:
हित्वा भुजान्तरगतामपि वैजयन्तीम् ।
पत्युस्तवेश्वरि मिथ: प्रतिघातलोला:
बर्हातपत्र रुचिमारचय“न्त भृङ्गा: ॥ 14
आमोदवत्यपि सदा हृदयंगमाऽप्िा
रागा“न्वताऽपि ललिताऽपि गुणोत्तराऽपि ।
मौलिस्रजा तव मुकुन्दकिरीट भाजा
गोदे भवत्यधरिता खलु वैजयन्ती ॥ 15
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
426
त्वन्मौलिदामनि विभो: शिरसा गृहीते
स्वच्छन्द क“ल्पत सपीति रस प्रमोदा: ।
मञ्जु स्वना मधुलिहो विदधु: स्वयं ते
स्वायंवरं कमपि मङ्गलतूर्य घोषम् ॥ 16
विश्वासमान रजसा कमलेन नाभौ
वक्ष:स्थले च कमलास्तन चन्दनेन ।
आमोदितोऽपि निगमैर्विभुरङ्घ्रियुग्मे
धत्ते नतेन शिरसा तव मौलि मालाम् ॥ 17
चूडा पदेन परिगृह्य तवोत्तरीयं
मालामपि त्वदलकैरधिवास्य दत्ताम् ।
प्रायेण रङ्गपतिरेष बिभर्ति गोदे
सौभाग्य संपदभिषेक महाधिकारम् ॥ 18
तुङ्गैरकृत्रिमगिर: स्वयमुत्तमाङ्गै:
यं सर्वगन्ध इति सादरमुद्वह“न्त ।
आमोदमन्यमधिगच्छति मालिकाभि:
सोऽपि त्वदीय कुटिलालक वासिताभि: ॥ 19
धन्ये समस्त जगतां पितुरुत्तमाङ्गे
त्वन्मौलि माल्य भर संभरणेन भूय: ।
इन्दीवर स्रजमिवादधति त्वदीयानि
आकेकराणि बहुमान विलोकितानि ॥ 20
रङ्गेश्वरस्य तव च प्रणयानुबन्धात्
अन्योन्य माल्य परिवृत्तिमभिष्टुवन्त: ।
वाचालय“न्त वसुधे रसिकास्त्रिलोकीं
न्यूनाधिकत्व समता विषयैर्विवादै: ॥ 21
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गोदास्तुति: 427
दूर्वा दल प्रतिमया तव देह कान्त्या
गोरोचना रुचिरया च रुचे“न्दराया: ।
आसीदनु“ज्झत शिखावल कण्ठशोभं
माङ्गल्यदं प्रणमतां मधुवैरि गात्रम् ॥ 22
अर्च्यं समच्र्य नियमैर्निगम प्रसूनै:
नाथं त्वया कमलया च समेयिवांसम् ।
मातश्चिरं निरविशन् निजमाधिराज्यं
मान्या मनु प्रभृतयोऽपि महीक्षितस्ते ॥ 23
आर्द्रापराधिन्िा जनेऽप्यभिरक्षणार्थं
रङ्गेश्वरस्य रमया विनिवेङ्क्षमाने ।
पार्श्वे परत्र भवती यदि तत्र नासीत्
प्रायेण देवि वदनं परिवर्तितं स्यात् ॥ 24
गोदे गुणैरपनयन् प्रणतापराधान्
भ्रूक्षेप एव तव भोग रसानुकूल: ।
कर्मानुबन्िध फलदान रतस्य भर्तु:
स्वातन्त्र्य दुव्र्यसन मर्मभिदा निदानम् ॥ 25
रङ्गे तटिङ्क्षुणवतो रमयैव गोदे
कृष्णाम्बुदस्य घटितां कृपया सुवृष्टया ।
दौर्गत्य दुर्विष विनाश सुधा नदीं त्वां
सन्त: प्रपङ्क्ष शमयन्त्यचिरेण तापान् ॥ 26
जातापराधमपि मामनुकम्प्य गोदे
गोप्त्री यदि त्वमसि युक्तमिदं भवत्या: ।
वात्सल्य निर्भरतया जननी कुमारं
स्तन्येन वर्धयति दष्ट पयोधराऽपि ॥ 27
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
428
शतमख मणि नीला चारु कल्हार हस्ता
स्तन भर नमिताङ्गी सान्द्र वात्सल्य सिन्धु: ।
अलक विनिहिताभि: स्र“ग्भराकृष्टनाथा
विलसतु हृदि गोदा विष्णुचित्तात्मजा न: ॥ 28
इति विकसित भक्तेरु“त्थतां वेङ्कटेशात्
बहुगुण रमणीयां व<क्त गोदास्तुतिं य: ।
स भवति बहुमान्य: श्रीमतो रङ्गभर्तु:
चरण कमलसेवां शाश्वतीमभ्युपैष्यन् ॥ 29
—*—
पुण्डरीककृतं
तुलसीस्तोत्रम्
जगद्धात्रि नमस्तुभ्यं विष्णोश्च पि्रयवल्लभे ।
यतो ब्रह्मादयो देवा: सृष्टि“स्थत्यन्तकारिण: ॥ 1
नमस्तुलसि कल्याणि नमो विष्णुपि्रये शुभे ।
नमो मोक्षप्रदे देवि नम: संपत्प्रदायिके ॥ 2
तुलसी पातु मां नित्यं सर्वापद्भयोऽपि सर्वदा ।
कीर्तितापि स्मृता वापि पवित्रयति मानवम् ॥ 3
नमामि शिरसा देवीं तुलसीं विलसत्तनुम् ।
यां दृष्ट्वा पापिनो मत्र्या मुच्यन्ते सर्वकि“ल्बषात् ॥ 4
तुलस्या रक्षितं सर्वं जगदेतच्चराचरम् ।
या विनिर्ह“न्त पापानि दृष्टा वा पापिभिर्नरै: ॥ 5
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
तुलसीस्तोत्रम् 429
नमस्तुलस्यतितरां यस्यै बद्ध्वा बलिं कलौ ।
कलय“न्त सुखं सर्वं स्त्रियो वैश्यास्तथापरे ॥ 6
तुलस्या नापरं किंचिह्दैवतं जगतीतले ।
यथा पवित्रितो लोको विष्णुसङ्गेन वैष्णव: ॥ 7
तुलस्या: पल्लवं विष्णो: शिरस्यारोपितं कलौ ।
आरोपयति सर्वाणि श्रेयांसि वरमस्तके ॥ 8
तुलस्यां सकला देवा वस“न्त सततं यत: ।
अतस्तामर्चयेल्लोके सर्वान्देवान्समर्चयन् ॥ 9
नमस्तुलसि सर्वज्ञे पुरुषोत्तम वल्लभे ।
पाहि मां सर्वपापेभ्य: सर्वसंपत्प्रदायिके ॥ 10
इति स्तोत्रं पुरा गीतं पुण्डरीकेण धीमता ।
विष्णुमर्चयता नित्यं शोभनैस्तुलसीदलै: ॥ 11
तुलसी श्रीर्महालक्ष्मीर्विङ्क्षाऽविङ्क्षा यश“स्वनी ।
धम्र्या धर्मानना देवी देवदेवमन:पि्रया ॥ 12
लक्ष्मीपि्रयसखी देवी ङ्क्षौर्भूमिरचला चला ।
षोडशैतानि नामानि तुलस्या: कीर्तयन्नर: ॥ 13
लभते सुतरां भ<क्तमन्ते विष्णुपदं लभेत् ।
तुलसी भूर्महालक्ष्मी: प<-नी श्रीहरिपि्रया ॥ 14
तुलसी श्रीसखि शुभे पापहारिणि पुण्यदे ।
नमस्ते नारदनुते नारायणमन:पि्रये ॥ 15
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
430
वेदान्तदेशिककृता
भूस्तुति:
सङ्कल्पकल्पलतिकामवधिं क्षमाया:
स्वेच्छा वराह महिषीं सुलभानुकम्पाम् ।
विश्वस्य मातरमकिङ्क्षान कामधेनुं
विश्वम्भरामशरण: शरणं प्रपङ्क्षे ॥ 1
त्वं व्याहृति: प्रथमत: प्रणव: पि्रयस्ते
संवेदयत्यखिलमन्त्र गणस्तमेव ।
इत्थं प्रतीत विभवामितरे“ष्वदानीं
स्तोतुं यथावदवने क इवार्हति त्वाम् ॥ 2
नित्यं हिताहित विपर्यय बद्धभावे
त्वद्वीक्षणैक विनिवत्र्य बहु व्यपाये ।
मुग्धाक्षरैरखिलधारिणि मोदमाना
मात: स्तनन्धयधियं मयि वर्तयेथा: ॥ 3
सङ्कल्प किङ्कर चराचर चक्रवालं
सर्वातिशायिनमनन्तशयस्य पुंस: ।
भूमानमात्मविभवै: पुनरुक्तयन्ती
वाचामभूमिरपि भूमिरसि त्वमेका ॥ 4
वेधस्तृणावधि विहार परिच्छदं ते
विश्वं चराचरतया व्यतिभिङ्क्षमानम् ।
अम्ब त्वदाश्रिततया परिपोषयन्ती
विश्वम्भरस्य दयिताऽसि तदेक नामा ॥ 5
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
भूस्तुति: 431
सर्वंसहेत्यवनिरित्यचलेति मात:
विश्वम्भरेति विपुलेति वसुन्धरेति ।
अन्यानि चान्यविमुखान्यभिधान वृत्त्या
नामान्यमूनि कथय“न्त तवानुभावम् ॥ 6
तापान् क्षिपन् प्रसविता सुमनो गणानां
प्रच्छाय शीतल तल: प्रदिशन् फलानि ।
त्वत्सङ्गमात् भवति माधवि लब्ध पोष:
शाखा शतैरधिगतो हरिचन्दनोऽसौ ॥ 7
स्मेरेण वर्धित रसस्य मुखेन्दुना ते
निस्पन्दतां विजहतो निजया प्रकृत्या ।
विश्रा“न्त भूमिरसि तत्वतरङ्गपङ्क्ते:
वेलेव विष्णुजलधेरपृथग्भवन्ती ॥ 8
स्वाभाविके वसुमति श्रुतिभिर्विभाव्ये
पत्युर्महिमिन् भवतीं प्रतिपन्न वासाम् ।
शङ्के विमान वहन प्रतिमा समाना:
स्तम्बेरम प्रभृतयोऽपि वह“न्त सत्त्वा: ॥ 9
संभावयन् मधुरिपु: प्रणयानुरोधात्
वक्ष:स्थलेन वरुणालय राजकन्याम् ।
विश्वम्भरे बहुमुखप्रतिपन्न भोग:
शेषात्मना तु भवतीं शिरसा दधाति ॥ 10
क्रीडा वराह दयिते कृतिन: क्षितीन्द्रा:
संक्रन्दनस्तदितरेऽपि दिशामधीशा: ।
आमोदय“न्त भुवनान्यलिकाश्रितानां
अम्ब त्वदङ्घ्रि रजसां परिणाम भेदै: ॥ 11
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
432
भूतेेषु यत् त्वदभिमान विशेष पात्रं
पोषं तदेव भजतीति विभावयन्त: ।
भूतं प्रभूत गुणपङ्क्षाकमाङ्क्षमेव
प्रायो निदश{नतया प्रतिपादय“न्त ॥ 12
कान्तस्तवैष करुणा जलधि: प्रजानां
आज्ञातिलङ्क्षन वशादुपजात रोष: ।
अ…ाय विश्व जननि क्षमया भवत्या
सर्वावगाहन सहामुपयात्यवस्थाम् ॥ 13
आश्वासनाय जगतां पुरुषे पर“स्मन्
आपन्न रक्षण दशामभिनेतुकामे ।
अन्तर्हितेतर गुणादबला स्वभावात्
औदन्वते पयसि मज्जनमभ्यनैषी: ॥ 14
पूर्वं वराह वपुषा पुरुषोत्तमेन
प्रीतेन भोगि सदने समुदीक्षिताया: ।
पादाहता: प्रलय वारिधयस्तवासन्
उद्वाह मङ्गल विधेरुचिता मृदङ्गा: ॥ 15
व्योमातिलङ्क्षिनि विभो: प्रलयाम्बु राशौ
वेशन्त लेश इव मातुमशक्य मूर्ते: ।
सङ्क्ष: समुद्र वसने सरसैरकाषी{:
आनन्द सागरमपारमपाङ्ग पातै: ॥ 16
दंष्ट्रा विदारित महासुर शोणिताङ्कै:
अङ्गै: पि्रयस्तव दधे परिरम्भ लीलाम् ।
सा ते पयोधिजल केलि समु“त्थताया:
सैर“न्ध्रकेव विदधे नवमङ्गरागम् ॥ 17
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
भूस्तुति: 433
अन्योन्य संवलन जृ“म्भत तूर्य घौषै:
संवर्तसिन्धुसलिलैर्विहिताभिषेका ।
एकातपत्रयसि विश्वमिदं गुणै: स्वै:
अध्यास्य भर्तुरधिकोन्नतमंस पीठम् ॥ 18
भर्तुस्तमालरुचिरे भुज मध्य भागे
पर्याय मौ<क्तकवती पृषतै: पयोधे: ।
तापानुबन्ध शमनी जगतां त्रयाणां
तारापथे स्फुरसि तारकिता निशेव ॥ 19
आसक्त वासव शरासन पल्लवैस्त्वां
संवृद्धये शुभ तटिङ्क्षुण जाल रम्यै: ।
देवेश दिव्य महिषीं धृत सिन्धु तोयै:
जीमूत रत्न कलशैरभिषिङ्क्षाति ङ्क्षौ: ॥ 20
आविर्मदैरमरद“न्तभिरुह्यमानां
रत्नाकरेण रुचिरां रशनागुणेन ।
मातस्त्रिलोक जननीं वन मालिनीं त्वां
माया वराह महिषीमवय“न्त सन्त: ॥ 21
निष्कण्टक प्रशमयोग निषेवणीयां
छाया विशेष परिभूत समस्त तापाम् ।
स्वर्गापवर्गसरणिं भवतीमुश“न्त
स्वच्छन्द सूकरवधूमवधूत पङ्काम् ॥ 22
गण्डोज्ज्वलां गहन कुन्तल दश{नीयां
शैलस्तनीं तरल निर्झरलम्ब हाराम् ।
श्यामां स्वतस्त्रियुग सूकर गेहिनि त्वं
व्य<क्तं समुद्र वसनामुभयीं बिभर्षि ॥ 23
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
434
नि:संशयैर्निगम सीमनि विष्णुपत्नि
प्रख्यापितं भृगु मुखैर्मुनिभि: प्रतीतै: ।
पश्यन्त्यनन्य पर धी रस संस्तुतेन
सन्त: समाधि नयनेन तवानुभावम् ॥ 24
संचोदिता करुणया चतुर: पुमर्थान्
व्यातन्वती विविध मन्त्र गणोपगीता ।
संचिन्त्यसे वसुमति “स्थर भ<क्त बन्धै:
अन्तर्बहिश्च बहुधा प्रणिधान दक्षै: ॥ 25
क्रीडा गृहीत कमलादि विशेष चि…ां
विश्राणिताभयवरां वसुधे सभूतिम् ।
दौर्गत्य दुर्विषविनाश सुधानदीं त्वां
संचिन्तयन् हि लभते धनदाधिकारान् ॥ 26
उद्वेलकल्मष परम्परितादमर्षात्
उत्तंसितेन हरिमञ्जलिनाऽप्यधृष्यम् ।
आक“स्मकोऽयमधिगम्ययति प्रजानां
अम्ब त्वदीय करुणा परिणाम एव ॥ 27
प्रत्येकमब्द नियुतैरपि दुव्र्यपोहात्
प्राप्ते विपाकसमये जनितानुतापात् ।
नित्यापराध निवहाच्चकितस्य जन्तो:
गन्तुं मुकुन्द चरणौ शरणं क्षमे त्वम् ॥ 28
त्राणाभिस“न्ध सुभगेऽपि सदा मुकुन्दे
संसार तन्त्र वहनेन विलम्बमाने ।
रक्षा विधौ तनुभृतामनघानुकम्पा
मात: स्वयं वितनुषे महतीमपेक्षाम् ॥ 29
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
सीतास्तुति: 435
धर्म द्रुहं सकलदुष्कृति सार्वभौमम्
आत्मानभिज्ञमनुतापलवोज्झितं माम् ।
वैतान सूकरपतेश्चरणारविन्दे
सर्वंसहे ननु समर्पयितुं क्षमा त्वम् ॥ 30
तापत्रयीं निरवधिं भवतीदयार्द्रा:
संसारघर्मजनितां सपदि क्षिपन्त: ।
मातर्भजन्तु मधुरामृत वर्ष मैत्रीं
माया वराह दयिते मयि ते कटाक्षा: ॥ 31
पत्युर्दक्षिण पाणि पङ्कजपुटे विन्यस्त पादाम्बुजा
वामं पन्नग सार्वभौम सदृशं पर्यङ्कयन्ती भुजम् ।
पौत्र स्पश{ लसत्कपोल फलका फुल्लारविन्देक्षणा
सा मे पुष्यतु मङ्गलान्यनुदिनं सर्वाणि सर्वंसहा ॥ 32
‘अस्येशाना जगत’ इति या श्रूयते विष्णुपत्नी
तस्या: स्तोत्रं विरचितमिदं वेङ्कटेशेन भक्त्या ।
श्रद्धा भ<क्त प्रचय गुरुणा चेतसा संस्तुवानो
यङ्क्षत्काम: सपदि लभते तत्र तत्र प्रतिष्ठाम् ॥ 33
—*—
सीतास्तुति:
उन्मृष्टं कुचसीमिन् पत्रमकरं दृष्ट्वा हठालिङ्गनात्
कोपो मास्तु पुनर्लिखाम्यमुमिति स्मेरे रघूणां वरे ।
कोपेनारुणितोऽश्रुपातदलित: प्रेम्णा च विस्तारितो
दत्तो मैथिलकन्यया दिशतु न: क्षेमं कटाक्षाङ्कुर: ॥
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
विश्वनाथचक्रवत्िा{ठकुरकृतम्
बृन्दादेव्यष्टकम्
गाङ्गेयचाम्पेय तडिद्विनि“न्द रोचि: प्रवाहस्नपितात्मबृन्दे ।
बन्धूकबन्धुङ्क्षतिदिव्यवासोबृन्दे नुमस्ते चरणारविन्दम् ॥ 1
बिम्बाधरोदित्वरमन्दहास्य नासाग्रमुक्ताङ्क्षुति दीपितास्ये ।
विचित्ररत्नाभरणश्रियाëे वृन्दे नुमस्ते चरणारविन्दम् ॥ 2
समस्तवैकुण्ठशिरोमणौ श्रीकृष्णस्य बृन्दावन धन्य धामिन् ।
दत्ताधिकारे वृषभानुपुत्र्या बृन्दे नुमस्ते चरणारविन्दम् ॥ 3
त्वदाज्ञया पल्लवपुष्पभृङ्ग मृगादिभिर्माधवकेलिकुञ्जा: ।
मध्वादिभिर्भा“न्त विभूष्यमाणा: वृन्दे नुमस्ते चरणारविन्दम् ॥ 4
त्वदीयदौत्येन निकुञ्जयूनो: अत्युत्कयो: केलिविलाससिद्धि: ।
त्वत्सौभगं केन निरुच्यतां तद्बृन्दे नुमस्ते चरणारविन्दम् ॥ 5
रासाभिलाषो वसतिश्च वृन्दावने त्वदीशाङ्घ्रिसरोजसेवा ।
लभ्या च पुंसां कृपया तवैव बृन्दे नुमस्ते चरणारविन्दम् ॥ 6
त्वं कीत्र्यसे सात्वततन्त्रविद्भि: लीलाभिधाना किल कृष्णश<क्त: ।
तवैव मूर्तिस्तुलसी नृलोके बृन्दे नुमस्ते चरणारविन्दम् ॥ 7
भक्त्या विहीना अपराधलेशै: क्षिप्ताश्च कामादितरङ्गमध्ये ।
कृपामयि त्वां शरणं प्रपन्ना: बृन्दे नुमस्ते चरणारविन्दम् ॥ 8
बृन्दाष्टकं य: श्रृणुयात्पठेच्च बृन्दावनाधीश पदाब्जभृङ्ग: ।
स प्राप्य बृन्दावननित्यवासं तत्प्रेमसेवां लभते कृतार्थ: ॥ 9
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीराधिकाष्टकम् 437
श्रीराधिकाष्टकम्
रस-वलित-मृगाक्षी मौलि माणिक्य लक्ष्मी:
प्रमुदितमुरवैरि प्रेम वापीमराली ।
व्रज वर वृषभानो: पुण्य गीर्वाण वल्ली
स्नपयतु निजदास्ये राधिका मां कदा नु ॥ 1
स्फुरदरुण दुकूल ङ्क्षोतितोङ्क्षन्नितम्ब
स्थलमभि वरकाङ्क्षाीलास्य मुल्लासयन्ती ।
कुचकलश विलास स्फीत मुक्तासर:श्री:
स्नपयतु निजदास्ये राधिका मां कदा नु ॥ 2
सरसिजवर गर्भाखर्व का“न्त: समुङ्क्षत्-
तरुणिम घनसाराश्लिष्ट कैशोर सीधु: ।
दरविकसित हास्य स्य“न्द बिम्बाधराग्रा
स्नपयतु निजदास्ये राधिका मां कदा नु ॥ 3
अतिचटुलतरं तं काननान्तर्मिलन्तं
व्रजनृपतिकुमारं वीक्ष्य शङ्काकुलाक्षी ।
मधुर मधु वचोभि: संस्तुता नेत्रभङ्गया
स्नपयतु निजदास्ये राधिका मां कदा नु ॥ 4
व्रजकुलमहिलानां प्राणभूताऽखिलानां
पशुप पति गृहिण्या: कृष्णवत् प्रेमपात्रम् ।
सुललित ललितान्त: स्नेह फुल्लान्तरात्मा
स्नपयतु निजदास्ये राधिका मां कदा नु ॥ 5
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
438
निरवधि सविशाखा शाखियूथ प्रसूनै:
स्रजमिह रजयन्ती वैजयन्तीं वनान्ते ।
अघविजय वरोर: प्रेयसी श्रेयसी सा
स्नपयतु निजदास्ये राधिका मां कदा नु ॥ 6
प्रकटितनिवासं स्निग्धवेणुप्रणादै:
द्रुतगतिहरिमारात् प्राप्य कुञ्जे “स्मताक्षी ।
श्रवणकुहरकण्डूं तन्वती नम्रवक्त्रा
स्नपयतु निजदास्ये राधिका मां कदा नु ॥ 7
अमलकमलराजिस्पश{वात प्रशीते
निजसरसि निदाघे सायमुल्लासिनीयम् ।
परिजनगणयुक्ता क्रीडयन्ती बकारिं
स्नपयतु निजदास्ये राधिका मां कदा नु ॥ 8
पठति विमलचेता: मिष्टराधाष्टकं य:
परिहृत निखिलाशासन्तति: कातर: सन् ।
पशुपपति कुमार: कम्रमामोदितस्तं
निजजनगणमध्ये राधिकायास्तनोति ॥ 9
—*—
श्रीकृष्णदासकविराजविरचितं
॥ श्रीराधिकाष्टकम् ॥
कुङ्कुमाक्तकाङ्क्षानाब्ज गर्वहारि गौरभा
पीतनाङ्क्षिाताब्ज गन्धकीर्ति नि“न्दसौरभा ।
वल्लवेशसूनु सर्ववा“ञ्छतार्थ साधिका
मह्यमात्मपादप- दास्यदाऽस्तु राधिका ॥ 1
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीराधिकाष्टकम् 439
कौरविन्द का“न्तनि“न्द चित्रपत्रशाटिका
कृष्ण मत्तभृङ्गकेलि फुल्लपुष्प वाटिका ।
कृष्ण नित्यसङ्गमार्थप-बन्धुराधिका
मह्यमात्मपादप-दास्यदाऽस्तु राधिका ॥ 2
सौकुमार्य सृष्ट पल्लवालिकीर्ति निग्रहा
चन्द्रचन्दनोत्पलेन्दु सेव्यशीतविग्रहा ।
स्वाभिमश{वल्लवीशकामतापबाधिका
मह्यमात्मपादप-दास्यदाऽस्तु राधिका ॥ 3
विश्ववन्ङ्क्ष यौवताभिव“न्दतापि या रमा
रूप नव्ययौवनादिसम्पदा न यत्समा ।
शीलहार्दलीलया च सा यतोऽ“स्त नाधिका
मह्यमात्मपादप-दास्यदास्तु राधिका ॥ 4
रासलास्य गीतनर्मसत्कलालि प“ण्डता
प्रेम रम्यरूपवेश सङ्क्षुणालि म“ण्डता ।
विश्वनव्य गोपयोषिदालितोपि याऽधिका
मह्यमात्मपादप-दास्यदाऽस्तु राधिका ॥ 5
नित्य नव्य रूपकेलि कृष्णभाव सम्पदा
कृष्णरागबन्धगोपयौवतेषु कम्पदा ।
कृष्णरूपवेशकेलिलग्नसत्समाधिका
मह्यमात्मपादप-दास्यदाऽस्तु राधिका ॥ 6
स्वेदकम्प कण्टकाश्रु गङ्क्षदादि सङ्क्षिाता
मर्षहर्ष वामतादि भाव भूषणाङ्क्षिाता ।
कृष्ण नेत्रतोषिरत्नमण्डनालिदाधिका
मह्यमात्मपादप-दास्यदाऽस्तु राधिका ॥ 7
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
440
या क्षणार्ध कृष्ण विप्रयोगसन्ततोदिता-
नेकदैन्य चापलादि भावबृन्दमोदिता ।
यत्नलब्धकृष्णसङ्ग निर्गताखिलाधिका
मह्यमात्मपादप-दास्यदाऽस्तु राधिका ॥ 8
अष्टकेन यस्त्वनेन नौति कृष्णवल्लभां
दश{नेऽपि शैलजादि योषिदालिदुर्लभाम् ।
कृष्णसङ्गन“न्दतात्मदास्यसीधुभाजनं
तं करोति न“न्दतालिसङ्क्षायाशु सा जनम् ॥ 9
—*—
व्रजमोहनदासकृतं
॥ श्रीराधास्तोत्रम् ॥
जय जय वृषभानुन“न्दनि रमणीशिरोमणि राधिके ।
जय जय मोहन नागरशेखर मदनमोहन मनोहारिके ॥ 1
जय जय बृन्दाविपिनविहारिणि श्यामसुन्दरसुखदायिके ।
जय जय ललितादिकवशवर्तिनि नन्दनन्दनहृदि शायिके ॥ 2
जय जय गोपीजन रतिनायका लिङ्गन सुखजीविके ।
जय जय प्रेम सुधामयि सुन्दरि पीताम्बरधरसेविके ॥ 3
जय जय नीलाम्बरवरधारिणि व्रजपतिसुतहृतवंशिके ।
जय जय शास्त्रागमान्तरवर्तिनि सिद्धसतीकुलवंशिके ॥ 4
जय जय रासविनोदविमोहिनि रासेश्वरि रसवर्धिके ।
जय जय कान्त्यामृतमदख“ण्डनि रूपवतीमदमर्दिके ॥ 5
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीराधाकृपाकटाक्षस्तवराज:
जय जय केशिनिषूदनकर्षिणि भावविशेषविभूषिके ।
जय जय पूर्णानन्दमुकुटमणे ब्िाम्बाधररसपोषिके ॥ 6
जय जय गोकुलमण्डनम“ण्डनि अधर“स्मतशोभिके ।
जय जय दामोदर सङ्गानन्द निरन्तरलोभिके ॥ 7
जय जय जगदाह्लादकहृदये सङ्कीर्तनमिति भावके ।
सुजनकण्ठभूषणमिदं वर्णित व्रजमोहनदासके ॥ 8
—*—
श्रीराधाकृपाकटाक्षस्तवराज:
मुनीन्द्रबृन्दव“न्दते त्रिलोकशोकहारिणि
प्रसन्नवक्त्रपङ्कजे निकुञ्जभूविलासिनि ।
व्रजेन्द्र भानुन“न्दनि व्रजेन्द्रसूनुसङ्गते
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 1
अशोकवृक्षवल्लरीवितानमण्डप“स्थते
प्रवालबालपल्लव प्रभारुणाङ्घ्रिकोमले ।
वराभयस्फुरत्करे प्रभूतसम्पदालये
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 2
अनङ्गरङ्गमङ्गल प्रसङ्ग भङ्गुर भ्रुवां
सविभ्रमं ससम्भ्रमं दृगन्तबाणपातनै: ।
निरन्तरं वशीकृत प्रतीतिनन्दनन्दने
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 3
तडित्सुवर्णचम्पक प्रदीप्तगौरविग्रहे
मुखप्रभापरास्तकोटिशारदेन्दुमण्डले ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
442
विचित्रचित्रसङ्क्षारच्चकोरशाबलोचने
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्ष भाजनम् । 4
मदोन्मदातियौवने प्रमोद मान म“ण्डते
पि्रयानुरागर“ञ्जते कलाविलासप“ण्डते ।
अनन्यधन्य कुञ्जराज्यकामकेलिकोविदे
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्ष भाजनम् ॥ 5
अशेषहावभावधीर हीरहारभूषिते
प्रभूतशातकुम्भ कुम्भकुम्भकुम्भसुस्तनि ।
प्रशस्तमन्दहास्यचूर्णपूर्ण सौख्यसागरे
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 6
मृणालवालवल्लरी तरङ्गरङ्गदोर्लते
लताग्रलास्यलोलनीललोचनावलोकने ।
ललल्लुल“न्मलन्मनोज्ञ मुग्धमोहनाश्रिते
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 7
सुवर्णमालिकाङ्क्षिातत्रिरेखकम्बुकण्ठगे
त्रिसूत्रमङ्गलीगुण त्रिरत्नदीप्तिदीधिते ।
सलोल नीलकुन्तलप्रसूनगुच्छगु“म्फते
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 8
नितम्बबिम्बलम्बमान पुष्पमेखलागुणे
प्रशस्तरत्नकि<ङ्कणीकलापमध्यमञ्जुुले ।
करीन्द्रशुण्डद“ण्डकावराह सौभगोरुके
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 9
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीराधाकुण्डाष्टकम्
अनेकमन्त्रनादमञ्जुनूपुरारवस्खलत्स
माज राजहंसवंश निक्वणातिगौरवे ।
विलोलहेमवल्लरीविड“म्बचारुचङ्क्रमे
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 10
अनन्तकोटि विष्णुलोकनम्रप-जार्चिते
हिमाद्रिजा पुलोमजा विरिङ्क्षाजा वरप्रदे ।
अपारसिद्धिऋद्धिदिग्ध सम्पदङ्गुलीनखे
कदा करिष्यसीह मां कृपाकटाक्षभाजनम् ॥ 11
मखेश्वरि कि्रयेश्वरि स्वधेश्वरि सुरेश्वरि
त्रिवेदभारतीश्वरि प्रमाणशासनेश्वरि ।
रमेश्वरि क्षमेश्वरि प्रमोदकाननेश्वरि
व्रजेश्वरि व्रजाधिपे श्रीराधिके नमोस्तु ते ॥ 12
इमीममद्भुतं स्तवं निशम्य भानुन“न्दनी
करोतु सन्ततं जनं कृपाकटाक्षभाजनम् ।
भवेत्तदैव सङ्क्षिात त्रिरूपकर्मनाशनं
भवेत्तदा व्रजेन्द्रसूनु मण्डल प्रवेशनम् ॥ 13
—*—
श्रीराधाकुण्डाष्टकम्
वृषभदनुजनाशात् नर्मधर्मो<क्तरङ्गै:
निखिलनिजतनूभिर्यत् स्वहस्तेन पूर्णम् ।
प्रकटितमपि बृन्दारण्यराज्ञा प्रमोदै:
तदतिसुरभि राधाकुण्डमेवाश्रयो मे ॥ 1
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
444
व्रजभुवि मुरशत्रो: प्रेयसीनां निकामै:
असुलभं अपि तूर्णं प्रेमकल्पद्रुमं तम् ।
जनयति हृदि भूमौ स्नातुरुच्चै: पि्रयं यत्
तदतिसुरभि राधाकुण्डमेवाश्रयो मे ॥ 2
अघरिपुरपि यत्नादत्र देव्या: प्रसाद-
प्रसरकृतकटाक्षप्राप्तिकाम: प्रकामम् ।
अनुसरति यदुच्चै: स्नानसेवानुबन्धै:
तदतिसुरभि राधाकुण्डमेवाश्रयो मे ॥ 3
व्रजभुवनसुधांशो: प्रेमभूमिर्निकामं
व्रजमधुरकिशोरी मौलिरत्नपि्रयेव ।
परिचितमपि नामन यच्च तेनैव तस्या:
तदतिसुरभि राधाकुण्डमेवाश्रयो मे ॥ 4
अपि जन इह कश्चित् यस्य सेवाप्रसादै:
प्रणयसुरलता स्यात्तस्य गोष्ठेन्द्रसूनो: ।
सपदि किल मदीशा दास्यपुष्पप्रशस्या
तदतिसुरभि राधाकुण्डमेवाश्रयो मे ॥ 5
ततमधुरनिकुञ्जा: क्लृप्तनामान उच्चै:
निजपरिजनवर्गै: संविभज्याश्रितास्तै: ।
मधुकररुतरम्या यस्य राज“न्त काम्या:
तदति सुरभि राधाकुण्डमेवाश्रयो मे ॥ 6
ततभुवि वरवेङ्क्षं यस्य नर्मातिहृङ्क्षं
मधुरमधुरवार्तां गोष्ठचन्द्रस्य भङ्गया ।
प्रथयितुमित इ{शप्राणसख्यालिभि: सा
तदतिसुरभि राधाकुण्ड एवाश्रयो मे ॥ 7
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गरुडपङ्क्षााशत्स्तोत्रम्
अनुदिनमतिरङ्गै: प्रेममत्तालिसङ्क्षै:
वरसरसिजगन्धै: हारिवारिप्रपूर्णे ।
विहरत इह य“स्मन् दम्पती तौ प्रमत्तौ
तदतिसुरभि राधाकुण्डमेवाश्रयो मे ॥ 8
—*—
वेदान्तदेशिककृतं
गरुडपङ्क्षााशत्स्तोत्रम्
परव्यूहवर्णक:
अङ्गेष्वानन्द मुख्य श्रुतिशिखर मिलह्दण्डकं गण्डपूर्वं
प्रागेवाभ्यस्य षट्सु प्रतिदिशमनघं न्यस्य शुद्धास्त्रबन्धा: ।
पक्षि व्यत्यस्त पक्षि द्वितय मुख पुट प्रस्फुटोदार तारं
मन्त्रं गारुत्मतं तं हुतवह दयिता शेखरं शीलयाम: ॥ 1
वेद: स्वार्थाधिरूढो बहिरबहिरभिव्य<क्तमभ्येति यस्यां
सिद्धि: साङ्कर्षणी सा परिणमति यया सापवर्गत्रिवर्गा ।
प्राणस्य प्राणमन्ये प्रणिहितमनसो यत्र निर्धारय“न्त
प्राची सा ब्रह्मविङ्क्षा परिचितगहना पातु गारुत्मती न: ॥ 2
नेत्रं गायत्रमूचे त्रिवृदिति च शिरो नामधेयं यजूंषि
छन्दांस्यङ्गानि धिष्ण्यात्मभिरजनि शफैर्विग्रहो वामदेव्यम् ।
यस्य स्तोमात्मनोऽसौ बृहदितर गरुत्तादृशामनय पुच्छ:
स्वाच्छन्ङ्क्षं न: प्रसूतां श्रुतिशतशिखराभिष्टुतात्मा गरुत्मान् ॥ 3
यो यं धत्ते स्वनिष्ठं वहनमपि वर: स्पशि{तो येन यस्मै
यस्माद् यस्याहवश्रीर्विदधति भजनं यत्र यत्रेति सन्त: ।
प्रायो देव: स इत्थं हरिगरुडभिदाक“ल्पतारोह वाह
स्वाभाव्य: स्वात्मभव्य: प्रदिशतु शकुनिब्र{ह्मसब्रह्मतां न: ॥ 4
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
एको विष्णोर्द्वितीयस्त्रिचतुरविदितं पङ्क्षावणी{रहस्यं
षाड्गुण्यं स्मेर सप्त स्वर गतिरणिमाङ्क्षष्टसंपन्नवात्मा ।
देवो दवी{करारिर्दश शत नयनाराति साहस्र लक्षै:
विक्रीडत्पक्ष कोटिर्विघटयतु भयं वीत संख्योदयो न: ॥ 5
सत्याङ्क्षै: सात्वतादि प्रथित महिमभि: पङ्क्षाभिव्र्यूहभेदै:
पङ्क्षााभिख्यो निरुन्धन् भवगरल भवं प्राणिनां पङ्क्षा भावम् ।
प्राणापानादि भेदात् प्रतितनु मरुतो दैवतं पङ्क्षा वृत्ते:
पङ्क्षाात्मा पङ्क्षाधाऽसौ पुरुष उपनिषद्घोषितस्तोषयेन्न: ॥ 6
श्लिष्यद्भोगीन्द्र भोगे श्रुति निकर निधौ मूर्तिभेदे स्वकीये
वर्णव्यक्तीर्विचित्रा: परिकलयति यो वक्त्र बाहूरु पादै: ।
प्राण: सर्वस्य जन्तो: प्रकटित परम ब्रह्मभाव: स इत्थं
क्लेशं छिन्दन् खगेश: सपदि विपदि न: सन्निधि: सन्निधत्ताम् ॥7
अग्रे तिष्ठन् उदग्रो मणि मुकुर इवानन्य दृष्टेर्मुरारे:
पायान्माया भुजङ्गी विषमविषभयाद् गाढमस्मान् गरुत्मान् ।
क्षुभ्यत्क्षीरा“ब्ध पाथ: सहभवगरल स्पश{शङ्की स शङ्के
छायां धत्ते यदीयां हृदि हरि हृदयारोह धन्यो मणीन्द्र: ॥ 8
2. अमृतहरणवर्णक: ।
आहर्तारं सुधाया दुरधिगम महाचक्रदुर्ग“स्थताया:
जेतारं वज्रपाणे: सह विबुधगणैराहवे बाहुवेगात् ।
विष्णौ संप्रीयमाणे वर विनिमयतो विश्वविख्यातकीर्तिं
देवं याऽसूत साऽसौ दिशतु भगवती शर्म दाक्षायणी न: ॥ 9
वित्रासाद् वीतिहोत्रं प्रथममधिगतैर“न्तके मन्दधामन
भूयस्तेनैव सार्धं भय भर तरलैर्व“न्दतो देवबृन्दै: ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गरुडपङ्क्षााशत्स्तोत्रम्
कल्पान्त क्षोभ दक्षं कथमपि कृपया संक्षिपन् धाम चण्डं
भित्त्वाऽण्डं निर्जिहानो भवभयमिह न: खण्डयत्वण्डजेन्द्र: ॥ 10
क्षुण्ण क्षोणीधराणि क्षुभित चतुर कूपार तिम्यङ्क्षरु“न्त
त्रुट्यत्तारासराणि स्थपुटित विबुध स्थानकानि क्षिपेयु: ।
पाताल ब्रह्म सौधावधि विहित मुधा वर्तनान्यस्मदार्तिं
ब्रह्माण्डस्यान्तराले बृहति खगपतेरर्भक क्रीडितानि ॥ 11
संविच्छस्त्रं दिशन्त्या सह विजय चमूराशिष: प्रेषयन्त्या
संबधन्न्त्या तनुत्रं सुचरितमशनं पक्कणं निर्दिशन्त्या ।
एनोऽस्मद्वैनतेयो नुदतु विनतया क्लृप्तरक्षाविशेष:
कद्रू संकेत दास्य क्षपण पण सुधा लक्ष भैक्षं जिघृक्षु: ॥ 12
विक्षेपै: पक्षतीनां अनिभृतगतिभिर्वादितव्योमतूर्यो
वाचालाम्भोधि वीचीवलय विरचितालोकशब्दानुबन्ध: ।
दिक्कन्या कीर्यमाण क्षरदुडु निकर व्याजलाजाभिषेको
नाकोन्माथाय गच्छन् नरकमपि समये नागहन्ता निहन्तु ॥ 13
ऋक्षाक्ष क्षेप दक्षो मिहिर हिमकरोत्तालतालाभिघाती
वेला वा: केलि लोलो विव्िाध घनघटाकन्दुकाघात शीला: ।
पायान्न: पातकेभ्य: पतग कुलपते: पक्षविक्षेप जातो
वात: पाताल हेलापटह पटरवारम्भसंरम्भ धीर: ॥ 14
किं निर्घात: किमर्क: परिपतति दिव: किं समिद्धोऽयमौर्व:
किं“स्वत् कार्तस्वराद्रिर्ननु विदितमिदं व्योमवत्र्मा गरुत्मान् ।
आसीदत्याजिहीर्षत्यभिपतति हरत्यत्ति हा तात हाम्बेत्या
लापोङ्क्षुक्त भिल्लाकुलजठर पुट: पातु न: पत्रिनाथ: ॥ 15
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
आसृक्वाक्तैरसृ“ग्भदु{रुपरम तृषा शातनी शातदंष्ट्राको
टी लोटत्करोटी विकट कटकटाराव घोरावतारा ।
भिन्ङ्क्षात् सार्धं पुलिन्ङ्क्षा सपदि परिहृत ब्रह्मगा जिह्मगारे:
उद्वेल्लद्भिल्ल पल्ली निगरण करणा पारणा कारणां न: ॥ 16
स्वच्छन्दस्वर्गिबृन्द प्रथमतम महोत्पात निर्घात घोर:
स्वान्तध्वान्तं निरुन्ध्याद् धुत धरणि पयोराशिराशीविषारे: ।
प्रत्युङ्क्षद्भिल्लपल्ली भट रुधिर सरिल्लोल कल्लोल मालाहा
ला निर्वेश हेला हलहल बहुलो हर्ष कोलाहलो न: ॥ 17
सान्द्र क्रोधानुबन्धात् सरसि नखमुखे पादपे गण्डशैले
तुण्डाग्रे कण्ठरन्ध्रे तदनु च जठरे निर्विशेषं युयुत्सू ।
अव्यादस्मान् अभव्यादविदित नखर श्रेणि दंष्ट्रानिवेशौ
जीवग्राहं गृहीत्वा कमठ करटिनौ भक्षयन् पक्षिमल्ल: ॥ 18
अल्प: कल्पान्त लीला नटमकुट सुधा सूति खण्डो बहूनां
नि:सारस्त्वद्भुजाद्रेरनुभवतु मुदा मन्थनं त्वेष सिन्धु: ।
राका चन्द्रस्तु राहो: स्वमिति कथयत: प्रेक्ष्य कद्रूकुमारान्
सान्तर्हासं खगेन्द्र: सपदि हृतसुधस्त्रायतां आयतान्न: ॥ 19
आरादभ्यु“त्थतैरावतं अमित जवोदङ्क्षादुच्चै:श्रवस्कं
जातक्षोभं निमथ्नन् दिशि दिशि दिविषद्वाहिनीशं क्षणेन ।
भ्राम्यन्सव्यापसव्यं सुमहति मिषति स्वर्गिसार्थे सुधार्थं
प्रेङ्खन्नेत्र: श्रियं न: प्रकटयतु चिरं पक्षवान्मन्थशैल: ॥ 20
अस्थानेषु ग्रहाणामनियत विहितानन्त वक्रातिचारा
विश्वोपाधि व्यवस्था विगमविलुलित प्रागवागादि भेदा: ।
द्वित्रा: सुत्राम भक्त ग्रह कलह विधावण्डजेन्द्रस्य चण्डा:
पक्षोत्क्षेपा विपक्ष क्षपण सरभसा: शर्म मे निर्मिमीरन् ॥ 21
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गरुडपङ्क्षााशत्स्तोत्रम्
तत्तत्प्रत्यर्थि सारावधि विहित मृषा रोष गन्धो रुषान्धै:
एक: क्रीडन्ननेकै: सुरपति सुभटैरक्षतो रक्षतान्न: ।
अन्योन्याबद्ध लक्षापहरण विहितामन्द मात्सर्यतुङ्गै:
अङ्गैरेव स्वकीयैरहमहमिकया मानितो वैनतेय: ॥ 22
अस्तव्योमान्तमन्तर्हित निखिल हरिन्मण्डलं चण्डभानो:
लुण्टाकैर्यैरकाण्डे जगदखिलमिदं शर्वरी वर्वरीति ।
प्रेङ्खोलत्स्वर्गगोलस्खलदुडुनिकर स्कन्ध बन्धान् निरुन्धन्
रंहोभिस्तैर्मदम्हो हरतु तरलित ब्रह्म स-ा गरुत्मान् ॥ 23
य: स्वाङ्गे संगरान्तर्गरुदनिल लव स्त“म्भते जम्भशत्रौ
कुण्ठास्त्रे सन्नकण्ठं प्रणयति पवये पक्षलेशं दिदेश ।
सोऽस्माकं संविधत्तां सुरपति पृतना द्वन्द्व युद्धैक मल्लो
माङ्गल्यं वालखिल्य द्विजवर तपसां कोऽपि मूर्तो विवर्त: ॥ 24
रुद्रान् विद्राव्य सेन्द्रान् हुतवहसहितं गन्धवाहं गृहीत्वा
कालं निष्काल्य धूत्वा निऋ{ति धनपती पाशिनं क्लेशयित्वा ।
सर्पाणां छा<-कानां अमृत मय पण प्रापण प्राप्तदर्पो
निर्बाधं क्वापि सर्पन् अपहरतु हरेरौपवाह्यो मदंह: ॥ 25
नागदमनवर्णक:
भुग्न भ्रूभ्रू{कुटीभृद् भ्रमदमितगरुत्क्षोभित क्ष्मान्तरिक्ष:
चक्राक्षो वक्रतुण्ड: खरतर नखर: क्रूरदंष्ट्राकराल: ।
पायादस्मान् अपायाद् भयभर विगलह्दन्दशूकेन्द्र शूक:
शौरे: संक्रन्दनादि प्रतिभट पृतना क्रन्दन: स्यन्दनेन्द्र: ॥ 26
अर्यम्णा धुर्ययोक्त्र ग्रहण भय भृता सा“न्त्वतोऽनूरुबन्धात्
कोदण्डज्यां जिघृक्षेदिति चकितधिया श<ङ्कत: शङ्करेण ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
तल्पे कल्पेत मा ते मतिरिति हरिणाऽप्यादरेणानुनीत:
पक्षीन्द्रस्त्रायतां न: फणधर महिषी पत्रभङ्गापहारी ॥ 27
छायाताक्ष्र्यानहीनां फणमणि मुकुर श्रेणि विस्पष्ट बिम्बान्
त्राणापेक्षा धृत स्वप्रतिकृति मनसा वीक्ष्य जातानुकम्प: ।
तेषां दृष्ट्वाऽथ चेष्टा: प्रतिगरुड गणाशङ्कया तुङ्गरोष:
सर्पन् दर्पोद्धतो न: शमयतु दुरितं सर्पसन्तान हन्ता ॥ 28
उच्ङ्क्षासाकृष्ट तारागण घटित मृषा मौ<क्तकाकल्पशिल्प:
पक्षव्याधूत पाथो निधि कुहर गुहागर्भ दत्तावकाश: ।
दृष्टिं दष्ट्रांग्र दूतीं पृथुषु फण भृतां प्रेषयन्नुत्तमाङ्गे(षु)
अङ्गैरङ्गानि रुन्धन्नवतु पिपतिषु: पत्रिणामग्रणीर्न: ॥ 29
आ वेध: सौध श्रृङ्गादनुपरत गतेरा भुजङ्गेन्द्रलोकात्
श्रेणी बन्धं वितन्वन् क्षण परिणमितालात पात प्रकार: ।
पायान्न: पुण्य पाप प्रचय मय पुनर्गर्भ कुम्भी निपातात्
पातालस्यान्तराले बृहति खगपतेर्निर्विघातो निपात: ॥ 30
प्रत्यग्राकीर्ण तत्तत्फण मणि निकरं शङ्कुला कोटि वक्रं
तुण्डाग्रं संक्ष्णुवान: कुलगिरि कठिने कर्परे कूर्मभर्तु: ।
पाताल क्षेत्र पक्व द्विरसन पृतना शालि विच्छेद शाली
शैलीं न: सप्तशैली लघिमद रभस: सौतु साध्वीं सुपर्ण: ॥ 31
पर्यस्यत्पन्नगीनां युगपदसमयानर्भकान् गर्भकोशाद्
ब्रह्म स्तम्ब प्रकम्प व्यतिषजदखिलोदन्वदुन्निद्र घोषम् ।
चक्षुश्चक्षु: श्रुतीनां सपदि बधिरयत् पातु पत्रीश्वरस्य
क्षिप्र क्षिप्त क्षमाभृत्क्षण घटित नभ: स्फोटमास्फोटितं न: ॥ 32
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गरुडपङ्क्षााशत्स्तोत्रम्
तोय स्कन्धो न सिन्धो: समघटत मिथ: पक्ष विक्षेप भिन्न:
पातालं न प्रविष्टं पृथुनि च विवरे र“श्मभि“स्तग्मरश्मे: ।
तावद्ग्रस्ताहि वक्त्र क्षरित विषमषी पङ्ककस्तूरिकाङ्क:
प्रत्यायात: स्वयूथ्यै: “स्थत इति विदित: पातु पत्रीश्वरो न: ॥ 33
बद्धस्पर्धैरिव स्वैर्बहुभिरभिमुखैरेककण्ठं स्तुवाने
तत्तद्विश्वोपकार प्रणयि सुरगण प्रार्थित प्राणरक्षे ।
पायान्न: प्रत्यहं ते कमपि विषधरं प्रेषयामीति भीते
संधित्सौ सर्पराजे सकरुणमरुणानन्तरं धाम दिव्यम् ॥ 34
क्वाप्यस्थ्ना शर्कराëं क्वचन घनतरासृक्छटा शीधु दिग्धं
निर्मोकै: क्वापि कीर्णं विषयमपरतो म“ण्डतं रत्नखण्डै: ।
अध्यारूढै: स्ववारेष्वहमहमिकया वध्य वेषं दधानै:
काले खेलन् भुजङ्गै: कलयतु कुशलं काद्रवेयान्तको न: ॥ 35
4. परिष्कारवर्णक: ।
वामे वैकुण्ठशय्या फणिपतिकटको वासुकि ब्रह्मसूत्रो
रक्षेन्नस्तक्षकेन ग्रथित कटितटश्चारुकाको{ट हार: ।
प-ं कर्णेऽपसव्ये प्रथिमवति महाप-मन्यत्र बिभ्रत्
चूडायां शङ्खपालं गुलिकमपि भुजे दक्षिणे पक्षिमल्ल: ॥ 36
वत्त्र्याभ स्व“स्तकाग्र स्फुरदरुण शिखा दीप्र रत्नप्रदीपै:
बधन्द्भिस्तापमन्तर्बहुल विषमषी गन्ध तैलाभिपूर्णै: ।
नित्यं नीराजनार्थै: निज फण फलकैर्घूर्णमानानि तूर्णं
भोगैरापूरयेयुर्भुजग कुलरिपो र्भूषणानीषणां न: ॥ 37
अङ्गप्रत्यङ्गलीनामृतरस विसर स्पश{ लोभादिवान्त:त्रा
साद्ध्रासानुबन्धादिव सहज मिथो वैर शङ्कोत्तरङ्गात् ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रुद्रागाढोपगूढोच्ङ्क्षसन निबिडित स्थान योगादिवास्मद्-
भद्राय स्युर्भजन्तो भगवति गरुडे गाढतां गूढपाद: ॥ 38
कोटीरे रत्नकोटि प्रतिफलिततया नैकधा भिन्नमूर्ति:
वल्मीकस्थान् स्वयूथ्यानभित इव निजैर्वेष्टनै: क्लृप्तरक्ष: ।
क्षेमं न: सौतु हेमाचल विधृत शरन्मेघ लेखानुकारी
रोचिश्चूडाल चूडामणिरुरग रिपोरेष चूडाभुजङ्ग: ॥ 39
द्राघीय: कर्णपाश ङ्क्षुति परिभवन व्रीलयेव स्वभोगं
संक्षिप्याश्नान् समीरं दरविनतमुखो नि:श्वसन् मन्दमन्दम् ।
आसीदङ्क्षण्ड भित्ति प्रतिफलन मिषात् क्वापि गूढं विविक्षु:
क्षिप्रं दोषान् क्षिपेन्न: खगपति कुहना कुण्डल: कुण्डलीन्द्र: ॥40
वालाग्र ग्र“न्थ बन्ध ग्रथित पृथु शिरो रत्न सन्दश{नीयो
मुक्ता शुभ्रोदराभो हरिमणि शकल श्रेणि दृश्येतरांश: ।
विष्वग्दम्भोलिधाराव्रण किण विषमोत्तम्भनस्तब्ध वृत्ति:
व्यालाहारस्य हृङ्क्षो हरतु स मदघं हार दवी{करेन्द्र: ॥ 41
वैकक्ष्य स्र“ग्वशेषच्छुरणपरिणमच्छस्त्रबन्धानुबन्धो
वक्ष: पीठाधिरूढो भुजग दमयितुब्र{ह्म सूत्रायमाण: ।
अश्रान्त स्वैर निद्रा विरचित विविधोच्ङ्क्षास निश्वास वेगक्षा
मोच्छूनाकृतिर्न: क्षपयतु दुरितं कोऽपि कद्रू कुमार: ॥ 42
श्लिष्यद्रुद्रासुकीर्ति स्तन तट घुसृणा लेप संक्रान्तसारस्
फारामोदाभिलाषोन्नमित पृथु फणा चक्रवालाभिराम: ।
प्राय: प्रेय: पटीरद्रुम विटपधिया श्लिष्ट पक्षीन्द्र बाहु:
व्याहन्यादस्मदीयं वृजिनभरमसौ वृन्दशो दन्दशूक: ॥ 43
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गरुडपङ्क्षााशत्स्तोत्रम्
ग्रस्तानन्तर्निविष्टान् फणिन इव शुचा गाढमाश्लिष्य दु:ख्यन्
क्षुण्णानेक: स्वबन्धून् क्षुधमिव कुपित: पीडयन् वेष्टनेन ।
व्यालस्ताक्ष्र्योदरस्थो विपुलगळगुहावाहि फूत्कारवात्या-
पौन:पुन्येन हन्यात् पुनरुदरगुहा गेह वास्तव्यतां न: ॥ 44
गाढासक्तो गरुत्मत्कटितट निकटे रक्त चण्डातकाङ्के
फक्कत्काङ्क्षाी महिमन फणिमणि महसा लोहिताङ्गो भुजङ्ग: ।
सत्तासांसिद्धिकं न: सपदि बहुविधं कर्मबन्धं निरुन्ध्याद्
विन्ध्याद्य्रालीन सन्ध्या घन घटित तटित्का“न्त चातुर्य धुर्य: ॥45
5. अद्भुतवर्णक: ।
वेगोत्तानं वितानं व्यजनमनुगुणं वैजयन्ती जयन्ती
मित्रं नित्याभ्यमित्रं युधि विजयरथो युग्ययोगानपेक्ष: ।
दासो निष्पर्युदासो दनु तनय भिदो नि:सहाय: सहायो
दोधूयेतास्मदीयं दुरितमधरितारातिपक्ष: स्वपक्षै: ॥ 46
उक्षा दक्षान्तकस्य स्खलति वलजित: कुञ्जर: खञ्जरीति:
क्लान्तो धातु: शकुन्तोऽनुग इति दयया सामि रुद्धस्यदोऽपि ।
ग्राहग्रस्त द्विपेन्द्र क्षति भय चकिताकुण्ठ वैकुण्ठ चिन्ता-
नासीरोदार मूर्तिर्नरक विहतये स्याद्विहङ्गेश्वरो न: ॥ 47
वेगोद्वेल: सुवेल: किमिदमिति मिथो म“न्त्रतो वानरेन्द्रै:
माया मानुष्यलीलामभिनयति हरौ लब्ध सेवा विशेष: ।
वैदेही कर्णपूर स्तबक सुरभिणा य: समाश्लेषि दोष्णा
तृष्णा पारिप्लवानां स भवतु गरुडो दु:ख वारिप्लवो न: ॥ 48
दुग्धोदन्वत्प्रभूत: स्वकमहिम पृथुर्विष्णुना कृष्णनामन
पिञ्छा कल्पानुकल्प: समघटि सुदृढो यत्प्रदिष्ट: किरीट: ।
वीरो वैरोचनास्त्रव्रण किण गुणितोदग्रनिर्घात वात:
संघातं सर्वघाती स हरतु महतामस्मदत्याहितानाम् ॥ 49
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
रुन्ध्यात् संवर्त संन्ध्या घनपटल कनत्पक्ष विक्षेप हेलावा
तूलास्फाल तूलाङ्क्षाल निचय तुलाधेय दैतेय लोक: ।
आस्माकै: कर्म पाकैरभिगत महितानीकमप्रत्यनीकै:
दीव्यन् दिव्यापदानैर्दनुज विजयिनो वैजयन्ती शकुन्त: ॥ 50
यत्पक्षस्था त्रिवेदी त्रिगुण जलनिधिर्लङ्क्षयते यङ्क्षुणज्ञै:
वर्गस्त्रैवर्गिकाणां गतिमिह लभते नाथवद् यत्सनाथ: ।
त्रैकाल्योप“स्थतात् स त्रियुग निधिरघादायतात् त्रायतां न:
त्रातानेकस्त्रिधामन्स्त्रिदश रिपु चमू मोहनो वाहनेन्द्र: ॥ 51
सैकां पङ्क्षााशतं यामतनुत विनतानन्दनं नन्दयिष्यन्
कृत्वा मौलौ तदाज्ञां कविकथक घटा केसरी वेङ्कटेश: ।
तामेतां शीलयन्त: शमित विषधर व्याधि दैवाधिपीडा:
काङ्क्षा पौरस्त्य लाभा: कृतमितर फलैस्ताक्ष्र्यकल्पा भव“न्त ॥ 52
—*—
वेदान्तदेशिककृत:
गरुडदण्डक:
नम: पन्नग नद्धाय वैकुण्ठ वश वर्तिने ।
श्रुति सिन्धु सुधोत्पाद मन्दराय गरुत्मते ॥ 1
गरुडमखिल वेद नीडाधिरूढं द्विषत्पीडनोत्कण्ठिताकुण्ठ वैकुण्ठ
पीठीकृतस्कन्धमीडे स्वनीडागतिप्रीतरुद्रासुकीर्तिस्तनाभोगगाढोपगू
ढस्फुरत्कण्टकव्रातवेधव्यथावेपमानद्विजिˆाधिपाकल्प विष्फार्यमाण
स्फटावाटिका रत्न रोचिश्छटा राजि नीराजितं का“न्त कल्लोलिनी
राजितम् ॥ 2
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
गरुडदण्डक: 455
जय गरुड सुपर्ण दवी{कराहार देवाधिपाहारहारिन् दिवौकस्पति क्षिप्त
दम्भोलि धारा किणाकल्प कल्पान्त वातूल कल्पोदयानल्प
वीरायितोङ्क्षच्चमत्कार दैत्यारि जैत्रध्वजारोह निर्धारितोत्कर्ष
संकर्षणात्मन् गरुत्मन् मरुत्पङ्क्षाकाधीश सत्यादि मूर्ते न कश्चित् समस्ते
नमस्ते पुनस्ते नम: ॥ 3
नम इदमजहत्सपर्याय पर्याय निर्यात पक्षानिलास्फालनोद्वेल पाथोधि
वीची चपेटाहतागाध पाताल भाङ्कार संक्रुद्ध नागेन्द्रपीडासृणी भाव
भास्वन्नख श्रेणये चण्ड तुण्डाय नृत्यद्भुजङ्गभ्रुवे वजि्रणे दंष्ट्रया तुभ्यं
अध्यात्मविङ्क्षा विधेया विधेया भवह्दास्यमापादयेथा दयेथाश्च मे ॥ 4
मनुरनुगत पक्षि वक्त्र स्फुरत्तारकस्तावकश्चित्रभानुपि्रयाशेखरस्त्रायतां
नस्त्रिवर्गापवर्ग प्रसूति: परव्योम धामन् वलद्वेषिदर्प ज्वलद्वालखिल्य
प्रतिज्ञावतीर्ण “स्थरां तत्त्व बुद्धिं परां भ<क्तधेनुं जगन्मूलकन्दे मुकुन्दे
महानन्ददोग्ध्रीं दधीथा मुधाकामहीनामहीनामहीनान्तक ॥ 5
षट्त्रिंशङ्क्षण चरणो नर परिपाटी नवीन गुम्भ गुण: ।
विष्णुरथ दण्डकोऽयं विघटयतु विपक्ष वाहिनी व्यूहम् ॥ 6
विचित्र सिद्धिद: सोऽयं वेङ्कटेश विपश्चिता ।
गरुडध्वज तोषाय गीतो गरुड दण्डक: ॥ 7
गरुड:
सौवर्णा<ङ्कतपत्रमारुतहृताहिव्रातकान्ताकुच
स्फूर्जन्मौ<क्तकभूषण: खगपति: पूर्णेन्दुबिम्बानन: ।
प-ाधीश्वरपादप-युगलस्पशा{मलाङ्गानत:
पायाद्वो विनतासुतो हरकृपालोकैकपात्रीकृत: ॥ 8
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
श्रीशङ्करभगवत्पादकृतं
हनुमत्पङ्क्षारत्नस्तोत्रम्
वीताखिलविषयेच्छं जातानन्दाश्रुपुलकमत्यच्छम् ।
सीतापतिदूताङ्क्षं वातात्मजमङ्क्ष भावये हृङ्क्षम् ॥ 1
तरुणारुणमुखकमलं करुणारसपूरपूरितापाङ्गम् ।
संजीवनमाशासे मञ्जुलमहिमानमञ्जनाभाग्यम् ॥ 2
शम्बरवैरिशरातिगमम्बुजदलविपुललोचनोदारम् ।
कम्बुगलमनिलदिष्टं बिम्बोज्ज्वलितोष्ठमेकमवलम्बे ॥ 3
दूरीकृतसीतार्ति: प्रकटीकृतरामवैभवस्फूर्ति: ।
दारितदशमुखकीर्ति: पुरतो मम भातु हनुमतो मूर्ति: ॥ 4
वानर निकराध्यक्षं दानवकुलकुमुदरविकरसदृक्षम् ।
दीनजनावनदीक्षं पवनतप:पाकपुञ्जमद्राक्षम् ॥ 5
एतत्पवनसुतस्य स्तोत्रं य: पठति पङ्क्षारत्नाख्यम् ।
चिरमिह निखिलान् भोगान् भुक्त्वा श्रीरामभ<क्तभाग्भवति ॥ 6
—*—
श्रीहनुमत्स्तोत्रम्
(विभीषणकृतम्)
श्रीहनुमते नम: । अस्य श्रीहनुमत्स्तोत्रमहामन्त्रस्य, विभीषण ऋषि:,
अनुष्टुप् छन्द:, हनुमान् देवता । मम शत्रुमुखस्तम्भनार्थे सर्वकार्यसिद्धयर्थे
च जपे विनियोग: । ध्यानम्—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीहनुमत्स्तोत्रम् 457
चन्द्राभं चरणारविन्दयुगलं कौपीन मौञ्जीधरं
नाभ्यां वै कटिसूत्रयुक्तवसनं यज्ञोपवीतावृतम् ।
हस्ताभ्यामवलम्ब्य चाञ्जलिमथो हारावली कुण्डलं
बिभ्रह्दीर्घशिखं प्रसन्नवदनं दिव्याञ्जनेयं भजे ॥
मन्त्र:– ओ नमो हनुमते रुद्राय । मम सर्वदुष्टजन मुखस्तम्भनं कुरु कुरु ।
मम सर्वकार्यसिद्धिं कुरु कुरु । ऐं ह्रां ह्रीं ह्रूं फट् स्वाहा । (अष्टवारं जपेत् ।)
आपन्नाखिललोकर्तिहारिणे श्रीहनूमते
अकस्मादागत क्लेशनाशनाय नमोऽस्तु ते ॥ 1
सीता-वियुक्त-श्रीराम-शोक-दु:खभयावह ।
तापत्रयार्ति-शमन ! दैत्यापह ! नमोऽस्तु ते ॥ 2
आधि-व्याधि-महामारी-ग्रहपीडा-प्रहारिणे ॥
प्राणापहन्त्रे दैत्यानां राम-प्राणात्मने नम: ॥ 3
संसारसागराज्ञान भ्रमि-विभ्रान्त-चेतसाम् ।
शरणागत-मत्र्यानां शरण्याय नमोऽस्तु ते ॥ 4
राजद्वारे प्रयाणे च प्रवेशे शत्रु-सङ्कटे ।
गज-सिंह-व्याघ्र-चौर-भीषणेऽध्वनि कानने ॥ 5
प्रपन्नार्त्ति-विनाशाय वाय्वात्मज ! नमोऽस्तु ते ।
प्रदोषे वा प्रभाते वा ये स्मरन्त्यञ्जनीसुतम् ॥ 6
अर्थसिद्धिं यश: कीर्तिं प्रापनुयुर्नाऽत्र संशय: ।
कारागृहे प्रयाणे च सङ्ग्रामे देशविप्लवे ॥ 7
ये स्मर“न्त हनूमन्तं तेषां नैव विपत्तय: ।
वज्रदेहाय कालाग्निरुद्रायामिततेजसे ॥ 8
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दुष्ट-दैत्य-महादर्प-ज्वालनाय महात्मने ।
ब्रह्मास्त्र-स्तम्भनायास्मै नम: श्रीरुद्रमूर्त्तये ॥ 9
जप्त्वा स्तोत्रमिमं मन्त्रं वसुवारं जपेन्नर: ।
राजद्वारे सभास्थाने प्राप्तवादे जयो ध्रुवम् ॥ 10
विभीषणेन प्रोक्तं च य: पठेत् सततं नर: ।
सर्वापद्भयो विमुच्येत नात्र कार्या विचारणा ॥ 11
—*—
॥ अच्युतयतिकृतं
हनुमदष्टकम्
श्रीरघुराजपदाब्जनिकेतन पङ्कजलोचन मङ्गलराशे
चण्डमहाभुजदण्डसुरारिविखण्डनपण्डित पाहि दयालो ।
पातकिनं च समुद्धर मां महतां हि सतामपि मानमुदारं
त्वां भजतो मम देहि दयाघन हनुमन् स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 1
संसृतितापमहानलदग्धतनूरुहमर्मतनोरतिवेलं
पुत्रधनस्वजनात्मगृहादिषु सक्तमतेरतिकिल्बिषमूर्ते: ।
केनचिदप्यमलेन पुराकृतपुण्यसुपुञ्जलवेन विभो वै
त्वां भजतो मम देहि दयाघन हनुमन् स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 2
संसृतिकूपमनल्पमघोरनिदाघनिदानमजस्रमशेषं
प्राप्य सुदु:खसहस्रभुजङ्गविषैकसमाकुलसर्वतनोर्मे ।
घोरमहाकृपणापदमेव गतस्य हरे पतितस्य भवाब्धौ
त्वां भजतो मम देहि दयाघन हे हनुमन् स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 3
संसृतिसिन्धुविशालकरालमहाबलकालझषग्रसनार्तं
व्यग्रसमग्रधियं कृपणं च महामदनक्रसुचक्रहृतासुम् ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
हनुमदष्टकम् 459
कालमहारसनोर्मिनिपीडितमुद्धर दीनमनन्यगतिं मां
त्वां भजतो मम देहि दयाघन हे हनुमन्स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 4
संसृतिघोरमहागहने चरतो मणिरञ्जितपुण्यसुमूर्ते:
मन्मथभीकरघोरमहोग्रमृगप्रवरार्दितगात्रसुसन्धे: ।
मत्सरतापविशेषनिपीडितबाह्यमतेश्च कथंचिदमेयं
त्वां भजतो मम देहि दयाघन हे हनुमन्स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 5
संसृतिवृक्षमनेकशताघनिदानमनन्तविकर्मसुशाखं
दु:खफलं करणादिपलाशमनङ्गसुपुष्पमचिन्त्यसुमूलम् ।
तं ह्यधिरुह्य हरे पतितं शरणागतमेव विमोचय मूढं
त्वां भजतो मम देहि दयाघन हे हनुमन्स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 6
संसृतिपन्नगवक्त्रभयङ्करदंष्ट्रमहाविषदग्धशरीरं
प्राणविनिर्गमभीतिसमाकुलमन्दमनाथमतीव विषण्णम् ।
मोहमहाकुहरे पतितं दययोद्धर मामजितेन्द्रियकामं
त्वां भजतो मम देहि दयाघन हे हनुमन् स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 7
इन्द्रियनामकचौरगणैर्हृततत्त्वविवेकमहाधनराशिं
संसृतिजालनिपातितमेव महाबलिभिश्च विखण्डितकायम् ।
त्वत्पदप-मनुत्तममाश्रितमाशु कपीश्वर पाहि कृपालो
त्वां भजतो मम देहि दयाघन हे हनुमन्स्वपदाम्बुजदास्यम् ॥ 8
ब्रह्ममरुङ्क्षणरुद्रमहेन्द्रकिरीटसुकोटिलसत्पदपीठं
दाशरथिं जपति क्षितिमण्डल एष निधाय सदैव हृदब्जे ।
तस्य हनूमत एव शिवंकरमष्टकमेतदनिष्टहरं वै
य: सततं हि पठेत्स नरो लभतेऽच्युतरामपदाब्जनिवासम् ॥ 9
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
460
हनूमान्
अशेषलङ्कापतिसैन्यहन्ता श्रीरामसेवाचरणैककर्ता ।
अनेकदु:खाहतलोकगोप्ता त्वसौ हनूमांस्तव सौख्यकर्ता ॥
कृतक्रोधे यस्मिन्नमरनगरी मङ्गलरवा
नवातङ्का लङ्का समजनि वनं वृश्चति सति ।
सदा सीताकान्तप्रणतिमतिविख्यातमहिमा
हनूमानव्याद्व: कपिकुळशिरोमण्डनमणि: ॥
हनुन् ! रक्ष
अञ्जनागर्भसंभूत कपीन्द्रसचिवोत्तम ।
रामपि्रय नमस्तुभ्यं हनुमन् रक्ष सर्वदा ॥
सीताशीर्वादसंपन्न समस्तावयवाक्षत ।
लोललाङ्गूलपातेन ममारातीन्निवारय ॥
—*—
श्रीमद्भागवतकथाप्रस्तावक
॥ श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम् ॥
पुराणपुरुषो विष्णु: पुरुषोत्तम उच्यते ।
नामनं सहस्रं वक्ष्यामि तस्य भागवतोद्धृतम् ॥ 1
यस्य प्रसादाद्वागीशा: प्रजेशा विभवोन्नता: ।
क्षुद्रा अपि भवन्त्याशु श्रीकृष्णं तं नतोऽस्म्यहम् ॥ 2
अनन्ता एव कृष्णस्य लीला नामप्रवर्तिका: ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
उक्ता भागवते गूढा: प्रकटा अपि कुत्रचित् ॥ 3
अतस्तानि प्रवक्ष्यामि नामानि मुरवैरिण: ।
सहस्रं यैस्तु पठितं पठितं स्याच्छुकामृतम् ॥ 4
कृष्णनामसहस्रस्य ऋषिरग्निर्निरूपित: ।
गायत्री च तथा छन्दो देवता पुरुषोत्तम: ॥ 5
विनियोग: समस्तेषु पुरुषार्थेषु वै मत: ।
बीजं भक्तपि्रय: शक्ति: सत्यवागुच्यते हरि: ॥ 6
भक्तोद्धरणयत्नस्तु मन्त्रोऽत्र परमो मत: ।
अवतारितभक्तांश: कीलकं परिकीर्तितम् ॥ 7
अस्त्रं सर्वसमर्थश्च गोविन्द: कवचं मतम् ।
पुरुषो ध्यानमत्रोक्त: सिद्धि: शरणसंस्मृति: ॥ 8
(प्रथमस्कन्धीयनामानि)
श्रीकृष्ण: सच्चिदानन्दो नित्यलीलाविनोदकृत् ।
सर्वागमविनोदी च लक्ष्मीश: पुरुषोत्तम: ॥ 9
आदिकाल: सर्वकाल: कालात्मा माययावृत: ।
भक्तोद्धारप्रयत्नात्मा जगत्कर्ता जगन्मय: ॥ 10
नामलीलापरो विष्णुव्र्यासात्मा शुकमोक्षद: ।
व्यापिवैकुण्ठदाता च श्रीमद्भागवतागम: ॥ 11
शुकवागमृताब्धीन्दु: शौनकाङ्क्षखिलेष्टद: ।
भक्तिप्रवर्तकस्त्राता व्यासचिन्ताविनाशक: ॥ 12
सर्वसिद्धान्तवागात्मा नारदाङ्क्षखिलेष्टद: ।
अन्तरात्मा ध्यानगम्यो भक्तिरत्नप्रदायक: ॥ 13
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
462
मुक्तोपसृप्य: पूर्णात्मा मुक्तानां रतिवर्धन: ।
भक्तकार्यैकनिरतौ द्रौण्यस्त्रविनिवारक: ॥ 14
भक्तस्मयप्रणेता च भक्तवाक्परिपालक: ।
ब्रह्मण्यदेवो धर्मात्मा भक्तानां च परीक्षक: ॥ 15
आसन्नहितकर्ता च मायाहितकर: प्रभु: ।
उत्तराप्राणदाता च ब्रह्मास्त्रविनिवारक: ॥ 16
सर्वत: पाण्डवपति: परीक्षिच्छुद्धिकारणम् ।
गूढात्मा सर्ववेदेषु भक्तैकहृदयङ्गम: ॥ 17
कुन्तीस्तुत्य: प्रसन्नात्मा परमाद्भुतकार्यकृत् ।
भीष्ममुक्तिप्रद: स्वामी भक्तमोहनिवारक: ॥ 18
सर्वावस्थासु संसेव्य: सम: सुखहितप्रद: ।
कृतकृत्य: सर्वसाक्षी भक्तस्त्रीरतिवर्धन: ॥ 19
सर्वसौभाग्यनिलय: परमाश्चर्यरूपधृक् ।
अनन्यपुरुषस्वामी द्वारकाभाग्यभाजनषम् ॥ 20
बीजसंस्कारकर्ता च परीक्षिज्ज्ञानपोषक: ।
सर्वत्रपूर्णगुणक: सर्वभूषणभूषित: ॥ 21
सर्वलक्षणदाता च धृतराष्ट्रविमुक्तिद: ।
सन्मार्गरक्षको नित्यं विदुरप्रीतिपूरक: ॥ 22
लीलाव्यामोहकर्ता च कालधर्मप्रवर्तक: ।
पाण्डवानां मोक्षदाता परीक्षिद्भाग्यवर्धन: ॥ 23
कलिनिग्रहकर्ता च धर्मादीनां च पोषक: ।
सत्सङ्गज्ञानहेतुश्च श्रीभागवतकारणम् ॥ 24
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
प्राकृतादृष्टमार्गश्च श्रोतव्य: सकलागमै: ।
(द्वितीयस्कन्धीयनामानि)
कीर्तितव्य: शुद्धभावै: स्मर्तव्यश्चात्मवित्तमै: ॥ 25
अनेकमार्गकर्ता च नानाविधगतिप्रद: ।
पुरुष: सकलाधार: सत्त्वैकनिलयात्मभू: ॥ 26
सर्वध्येयो योगगम्यो भक्त्या ग्राह्य: सुरपि्रय: ।
जन्मादिसार्थककृतिली{लाकर्ता पति: सताम् ॥ 27
आदिकर्ता तत्त्वकर्ता सर्वकर्ता विशारद: ।
नानावतारकर्ता च ब्रह्माविर्भावकारणम् ॥ 28
दशलीलाविनोदी च नानासृष्टिप्रवर्तक: ।
अनेककल्पकर्ता च सर्वदोषविवर्जित: ॥ 29
(तृतीयस्कन्धीयनामनि)
वैराग्यहेतुस्तीर्थात्मा सर्वतीर्थफलप्रद: ।
तीर्थशुद्धैकनिलय: स्वमार्गपरिपोषक: ॥ 30
तीर्थकीतिर्भक्तगम्यो भक्तानुशयकार्यकृत् ।
भक्ततुल्य: सर्वतुल्य: स्वेच्छासर्वप्रवर्तक: ॥ 31
गुणातीतोऽनवङ्क्षात्मा सर्गलीलाप्रवर्तक: ।
साक्षात्सर्वजगत्कर्ता महदादिप्रवर्तक: ॥ 32
मायाप्रवर्तक: साक्षी मायारतिविवर्धन: ।
आकाशात्मा चतुर्मूर्तिश्चतुर्धा भूतभावन: ॥ 33
रज:प्रवर्तको ब्रह्मा मरीच्यादिपितामह: ।
वेदकर्ता यज्ञकर्ता सर्वकर्ताऽमितात्मक: ॥ 34
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
464
अनेकसृष्टिकर्ता च दशधासृष्टिकारक: ।
यज्ञाङ्गो यज्ञवाराहो भूधरो भूमिपालक: ॥ 35
सेतुर्विधरणो जैत्रो हिरण्याक्षान्तक: सुर: ।
दितिकश्यपकामैकहेतुसृष्टिप्रवर्तक: ॥ 36
देवाभयप्रदाता च वैकुण्ठाधिपतिर्महान् ।
सर्वगर्वप्रहारी च सनकाङ्क्षखिलार्थद: ॥ 37
सर्वाश्वासनकर्ता च भक्ततुल्याहवप्रद: ।
काललक्षणहेतुश्च सर्वार्थज्ञापक: पर: ॥ 38
भक्तोन्नतिकर: सर्वप्रकारसुखदायक: ।
नानायुद्धप्रहरणो ब्रह्मशापविमोचक: ॥ 39
पुष्टिसर्गप्रणेता च गुणसृष्टिप्रवर्तक: ।
कर्दमेष्टप्रदाता च देवहूत्यखिलार्थद: ॥ 40
शुक्लनारायण: सत्यकालधर्मप्रवर्तक: ।
ज्ञानावतार: शान्तात्मा कपिल: कालनाशक: ॥ 41
त्रिगुणाधिपति: सांख्यशास्त्रकर्ता विशारद: ।
सर्गदूषणहारी च पुष्टिमोक्षप्रवर्तक: ॥ 42
लौकिकानन्ददाता च ब्रह्मानन्दप्रवर्तक: ।
भक्तिसिद्धान्तवक्ता च सगुणज्ञानदीपक: ॥ 43
आत्मप्रद: पूर्णकामो योगात्मा योगभावित: ।
जीवन्मुक्तिप्रद: श्रीमानन्यभक्तिप्रवर्तक: ॥ 44
कालसामथ्र्यदाता च कालदोषनिवारक: ।
गर्भोत्तमज्ञानदाता कर्ममार्गनियामक: ॥ 45
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
सर्वमार्गनिराकर्ता भक्तिमार्गैकपोषक: ।
सिद्धिहेतु: सर्वहेतु: सर्वाश्चर्यैककारणम् ॥ 46
चेतनाचेतनपति: समुद्रपरिपूजित: ।
सांख्याचार्यस्तुत: सिद्धपूजित: सर्वपूजित: ॥ 47
(चतुर्थस्कन्धीयनामानि)
विसर्गकर्ता सर्वेश: कोटिसूर्यसमप्रभ: ।
अनन्तगुणगम्भीरो महापुरुषपूजित: ॥ 48
अनन्तसुखदाता च ब्रह्मकोटिप्रजापति: ।
सुधाकोटिस्वास्थ्यहेतु: कामधुक्कोटिकामद: ॥ 49
समुद्रकोटिगम्भीरस्तीर्थकोटिसमाˆय: ।
सुमेरुकोटिनिष्कम्प: कोटिब्रह्माण्डविग्रह: ॥ 50
कोट्यश्वमेधपापघनो वायुकोटिमहाबल: ।
कोटीन्दुजगदानन्दी शिवकोटिप्रसादकृत् ॥ 51
सर्वसङ्क्षुणमाहात्म्य: सर्वसङ्क्षुणभाजनम् ।
मन्वादिप्रेरको धर्मो यज्ञनारायण: पर: ॥ 52
आकूतिसूनुदे{वेन्द्रो रुचिजन्माऽभयप्रद: ।
दक्षिणापतिरोजस्वी कि्रयाशक्ति: परायण: ॥ 53
दत्तात्रेयो योगपतिर्योगमार्गप्रवर्तक: ।
अनसूयागर्भरत्नमृषिवंशविवर्धन: ॥ 54
गुणत्रयविभागज्ञश्चतुर्वर्गविशारद: ।
नारायणो धर्मसूनुर्मूर्तिपुण्ययशस्कर: ॥ 55
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
466
सहस्रकवचच्छेदी तप:सारो नरपि्रय: ।
विश्वानन्दप्रद: कर्मसाक्षी भारतपूजित: ॥ 56
अनन्ताद्भुतमाहात्म्यो बदरीस्थानभूषणम् ।
जितकामो जितक्रोधो जितसङ्गो जितेन्द्रिय: ॥ 57
उर्वशीप्रभव: स्वर्गसुखदायी स्थितिप्रद: ।
अमानी मानदो गोप्ता भगवच्छास्त्रबोधक: ॥ 58
ब्रह्मादिवन्ङ्क्षो हंस: श्रीर्मायावैभवकारणम् ।
विविधानन्तसर्गात्मा विश्वपूरणतत्पर: ॥ 59
यज्ञजीवनहेतुश्च यज्ञस्वामीष्टबोधक: ।
नानासिद्धान्तगम्यश्च सप्ततन्तुश्च षड्गुण: ॥ 60
प्रतिसर्गजगत्कर्ता नानालीलाविशारद: ।
ध्रुवपि्रयो ध्रुवस्वामी चिन्तिताधिकदायक: ॥ 61
दुर्लभानन्तफलदो दयानिधिरमित्रहा ।
अङ्गस्वामी कृपासारो वैन्यो भूमिनियामक: ॥ 62
भूविदोग्धा प्रजाप्राणपालनैकपरायण: ।
यशोदाता ज्ञानदाता सर्वधर्मप्रदश{क: ॥ 63
पुरञ्जनो जगन्मित्रं विसर्गान्तप्रदश{न: ।
प्रचेतसां पतिश्चित्रभक्तिहेतुर्जनार्दन: ॥ 64
स्मृतिहेतुब्रह्मभावसायुज्यादिप्रद: शुभ: ।
विजयी स्थितिलीलाब्धिरच्युतो विजयप्रद: ॥ 65
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीवेङ्कटेश्वरमङ्गलस्तोत्रम्
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
(पङ्क्षामस्कन्धीयनामानि)
स्वसामथ्र्यप्रदो भक्तकीर्तिहेतुरधोक्षज: ।
पि्रयव्रतपि्रयस्वामी स्वेच्छावादविशारद: ॥ 66
सङ्गयगम्य: स्वप्रकाश: सर्वसङ्गविवर्जित: ।
इच्छायां च समर्यादस्त्यागमात्रोपलम्भन: ॥ 67
अचिन्त्यकार्यकर्ता च तर्कागोचरकार्यकृत् ।
श्रृङ्गाररसमर्यादा आग्नीध्ररसभाजनम् ॥ 68
नाभीष्टपूरक: कर्ममर्यादादश{नोत्सुक: ।
सर्वरूपोऽद्भुततमो मर्यादापुरुषोत्तम: ॥ 69
सर्वरूपेषु सत्यात्मा कालसाक्षी शशिप्रभ: ।
मेरुदेवीव्रतफलमृषभो भगलक्षण: ॥ 70
जगत्सन्तर्पको मेघरूपी देवेन्द्रदर्पहा ।
जयन्तीपतिरत्यन्तप्रमाणाशेषलौकिक: ॥ 71
शतधान्यस्तभूतात्मा शतानन्दो गुणप्रसू: ।
वैष्णवोत्पादनपर: सर्वधर्मोपदेशक: ॥ 72
परहंसकि्रयागोप्ता योगचर्याप्रदश{क: ।
चतुर्थाश्रमनिर्णेता सदानन्दशरीरवान् ॥ 73
प्रदशि{तान्यधर्मश्च भरतस्वाम्यपारकृत् ।
यथावत्कर्मकर्ता च सङ्गानिष्टप्रदश{क: ॥ 74
आवश्यकपुनर्जन्मकर्ममार्गप्रदश{क: ।
यज्ञरूपमृग: शान्त: सहिष्णु: सत्पराक्रम: ॥ 75
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
468
रहूगणगतिज्ञश्च रहूगणविमोचक: ।
भवाटवीतत्त्ववक्ता बहिर्मुखहिते रत: ॥ 76
गयस्वामी स्थानवंशकर्ता स्थानविभेदकृत् ।
पुरुषावयवो भूमिविशेषविनिरूपक: ॥ 77
जम्बूद्वीपपतिर्मेरुनाभिप-रुहाश्रय: ।
नानाविभूतिलीलाëो गङ्गोत्पत्तिनिदानकृत् ॥ 78
गङ्गामाहात्म्यहेतुश्च गङ्गारूपोऽतिगूढकृत् ।
वैकुण्ठदेहहेत्वम्बुजन्मकृत् सर्वपावन: ॥ 79
शिवस्वामी शिवोपास्यो गूढ: सङ्कर्षणात्मक: ।
स्थानरक्षार्थमत्स्यादिरूप: सर्वैकपूजित: ॥ 80
उपास्यनानारूपात्मा ज्योतीरूपो गतिप्रद: ।
सूर्यनारायणो वेदकान्तिरुज्ज्वलवेषधृक् ॥ 81
हंसोऽन्तरिक्षगमन: सर्वप्रसवकाणम् ।
आनन्दकर्ता वसुदो बुधो वाक्पतिरुज्ज्वल: ॥ 82
कालात्मा कालकालश्च कालच्छेदकृदुत्तम: ।
शिशुमार: सर्वमूर्तिराधिदैविकरूपधृक् ॥ 83
अनन्तसुखभोगाëो विवरैश्वर्यभाजनम् ।
सङ्कर्षणो दैत्यपति: सर्वाधारो बृहद्वपु: ॥ 84
अनन्तनरकच्छेदी स्मृतिमात्रार्तिनाशन:।
सर्वानुग्रहकर्ता च मर्यादाभिन्नशास्त्रकृत् ॥ 85
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
(षष्ठस्कन्धीयनामानि)
कालान्तकभयच्छेदी नामसामथ्र्यरूपधृक् ।
उद्धारानर्हगोप्त्रात्मा नामादिप्रेरकोत्तम: ॥ 86
अजामिलमहादुष्टमोचकोऽघविमोचक: ।
धर्मवक्ताऽक्लिष्टवक्ता विष्णुधर्मस्वरूपधृक् ॥ 87
सन्मार्गप्रेरको धर्ता त्यागहेतुरधोक्षज: ।
वैकुण्ठपुरनेता च दाससंवृद्धिकारक: ॥ 88
दक्षप्रसादकृद्धंसगुह्यस्तुतिविभावन: ।
स्वाभिप्रायप्रवक्ता च मुक्तजीवप्रसूतिकृत् ॥ 89
नारदप्रेरणात्मा च हर्यश्वब्रह्मभावन: ।
शबलाश्वहितो गूढवाक्यार्थज्ञापनक्षम: ॥ 90
गूढार्थज्ञापन: सर्वमोक्षानन्दप्रतिष्ठित: ।
पुष्टिप्ररोहहेतुश्च दासैकज्ञातहृङ्क्षत: ॥ 91
शान्तिकर्ता सुहितकृत् स्त्रीप्रसू: सर्वकामधुक् ।
पुष्टिवंशप्रणेता च विश्वरूपेष्टदेवता ॥ 92
कवचात्मा पालनात्मा वर्मोपचितिकारणम् ।
विश्वरूपशिरश्र्छेदी त्वाष्ट्रयज्ञविनाशक: ॥ 93
वृत्रस्वामी वृत्रगम्यो वृत्रव्रतपरायण: ।
वृत्रकीर्तिवृ{त्रमोक्षो मघवत्प्राणरक्षक: ॥ 94
अश्वमेधहरिर्भोक्ता देवेन्द्रामीवनाशक: ।
संसारमोचकश्चित्रकेतुबोधनतत्पर: ॥ 95
मन्त्रसिद्धि: सिद्धिहेतु: सुसिद्धिफलदायक: ।
महादेवतिरस्कर्ता भक्त्यै पूर्वार्थनाशक: ॥ 96
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
470
देवब्राह्मणविद्वेषवैमुख्यज्ञापक: शिव: ।
आदित्यो दैत्यराजश्च महत्पतिरचिन्त्यकृत् ॥ 97
मरुतां भेदकस्त्राता व्रतात्मा पुंप्रसूतिकृत् ।
(सप्तमस्कन्धीयनामानि)
कर्मात्मा वासनात्मा च ऊतिलीलापरायण: ॥ 98
समदैत्यसुर: स्वात्मा वैषम्यज्ञानसंश्रय: ।
देहाङ्क्षुपाधिरहित: सर्वज्ञ: सर्वहेतुवित् ॥ 99
ब्रह्मवाक्स्थापनपर: स्वजन्मावधिकार्यकृत् ।
सदसद्वासनाहेतुस्त्रिसत्यो भक्तमोचक: ॥ 100
हिरण्यकशिपुद्वेषी प्रविष्टात्माऽतिभीषण: ।
शान्तिज्ञानादिहेतुश्च प्रह्लादोत्पत्तिकारणम् ॥ 101
दैत्यसिद्धान्तसद्वक्ता तप:सार उदारधी: ।
दैत्यहेतुप्रकटनो भक्तिचि…प्रकाशक: ॥ 102
सद्द्वेषहेतु: सद्द्वेषवासनात्मा निरन्तर: ।
नैष्ठुर्यसीमा प्रह्लादवत्सल: सङ्गदोषहा ॥ 103
महानुभाव: साकार: सर्वाकार: प्रमाणभू: ।
स्तम्भप्रसूतिनृ{हरिनृ{सिंहो भीमविक्रम: ॥ 104
विकटास्यो ललज्जिˆो नखशस्त्रो जवोत्कट: ।
हिरण्यकशिपुच्छेदी क्रूरदैत्यनिवारक: ॥ 105
सिंहासनस्थ: क्रोधात्मा लक्ष्मीभयविवर्धन: ।
्रब्रह्माङ्क्षत्यन्तभयभूरपूर्वाचिन्त्यरूपधृक् ॥ 106
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
भक्तैकशान्तहृदयो भक्तस्तुत्य: स्तुतिपि्रय: ।
भक्ताभ्गलेहनोद्धूतक्रोधपुञ्ज: प्रशान्तधी: ॥ 107
स्मृतिमात्रभयत्राता ब्रह्मबुद्धिप्रदायक: ।
गोरूपधार्यमृतप: शिवकीर्तिविवर्धन: ॥ 108
धर्मात्मा सर्वकर्मात्मा विशेषात्माश्रमप्रभु: ।
संसारमग्नस्वोद्धर्ता सन्मार्गाखिलतत्त्ववाक् ॥ 109
आचारात्मा सदाचारो मन्वन्तरविभावन: ।
(अष्टमस्कन्धीयनामानि)
स्मृत्याशेषाशुभहरो गजेन्द्रस्मृतिकारणम् ॥ 110
जातिस्मरणहेत्वेकपूजाभक्तिस्वरूपद: ।
यज्ञो भयान्मनुत्राता विभुब्र{ह्मव्रताश्रय: ॥ 111
सत्यसेनो दुष्टघाती हरिर्गजविमोचक: ।
वैकुण्ठो लोककर्ता च, अजितोऽमृतकारणम् ॥ 112
उरुक्रमो भूमिहर्ता सार्वभौमो बलिपि्रय: ।
विभु: सर्वहितैकात्मा विष्वक्सेन: शिवपि्रय: ॥ 113
धर्मसेतुलो{कधृति: सुधामान्तरपालक: ।
उपहर्ता योगपतिबृ{हद्भानु: कि्रयापति: ॥ 114
चतुर्दशप्रमाणात्मा धर्मो मन्वादिबोधक: ।
लक्ष्मीभोगैकनिलयो देवमन्त्रप्रदायक: ॥ 115
दैत्यव्यामोहक: साक्षाङ्क्षरुडस्कन्धसंश्रय: ।
लीलामन्दरधारी च दैत्यवासुकिपूजित: ॥ 116
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
472
समुद्रोन्मथनायत्तोऽविघन्कर्ता स्ववाक्यकृत् ।
आदिकूर्म: पवित्रात्मा मन्दराघर्षणोत्सुक: ॥ 117
श्वासैजदब्धिवावी{चि: कल्पान्तावधिकार्यकृत् ।
चतुर्दशमहारत्नो लक्ष्मीसौभाग्यवर्धन: ॥ 118
धन्वन्तरि: सुधाहस्तो यज्ञभोक्तार्तिनाशन: ।
आयुर्वेदप्रणेता च देवदैत्याखिलार्चित: ॥ 119
बुद्धिव्यामोहको देवकार्यसाधनतत्पर: ।
स्त्रीरूपो मायया वक्ता दैत्यान्त:करणपि्रय: ॥ 120
पायितामृतदेवांशो युद्धहेतुस्मृतिप्रद: ।
सुमालिमालिवधकृन्माल्यवत्प्राणहारक: ॥ 121
कालनेमिशिरश्र्छेदी दैत्ययज्ञविनाशक: ।
इन्द्रसामथ्र्यदाता च दैत्यशेषस्थितिपि्रय: ॥ 122
शिवव्यामोहको मायी भृगुमन्त्रस्वशक्तिद: ।
बलिजीवनकर्ता च स्वर्गहेतुव्र{तार्चित: ॥ 123
अदित्यानन्दकर्ता च कश्यपादितिसम्भव: ।
उपेन्द्र इन्द्रावरजो वामनब्रह्मरूपधृक् ॥ 124
ब्रह्मादिसेवितवपुर्यज्ञपावनतत्पर: ।
याच्ञोपदेशकर्ता च ज्ञापिताशेषसंस्थिति: ॥ 125
सत्यार्थप्रेरक: सर्वहर्ता गर्वविनाशक: ।
त्रिविक्रमस्त्रिलोकात्मा विश्वमूर्ति: पृथुश्रवा: ॥ 126
पाशबद्धबलि: सर्वदैत्यपक्षोपमर्दक: ।
सुतलस्थापितबलि: स्वर्गाधिकसुखप्रद: ॥ 127
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
कर्मसम्पूर्तिकर्ता च स्वर्गसंस्थापितामर: ।
ज्ञातत्रिविधधर्मात्मा महामीनोऽब्धिसंश्रय: ॥ 128
सत्यव्रतपि्रयो गोप्ता मत्स्यमूर्तिधृतश्रुति: ।
श्रृङ्गबद्धधृतक्षोणि: सर्वार्थज्ञापको गुरु: ॥ 129
(नवमस्कन्धीयनामानि)
इ{शसेवकलीलात्मा सूर्यवंशप्रवर्तक: ।
सोमवंशोद्भवकरो मनुपुत्रगतिप्रद: ॥ 130
अम्बरीषपि्रय: साधुदु{र्वासोगर्वनाशक: ।
ब्रह्मशापोपसंहर्ता भक्तकीर्तिविवर्धन: ॥ 131
इवाकुवंशजनक: सगराङ्क्षखिलार्थद: ।
भगीरथमहायत्नो गङ्गाधौताङ्घ्रिपङ्कज: ॥ 132
ब्रह्मस्वामी शिवस्वामी सगरात्मजमुक्तिद: ।
खट्वाङ्गमोक्षहेतुश्च रघुवंशविवर्धन: ॥ 133
रघुनाथो रामचन्द्रो रामभद्रो रघुपि्रय: ।
अनन्तकीर्ति: पुण्यात्मा पुण्यश्लोकैकभास्कर: ॥ 134
कोशलेन्द्र: प्रमाणात्मा सेव्यो दशरथात्मज: ।
लक्ष्मणो भरतश्चैव शत्रुघनो व्यूहविग्रह: ॥ 135
विश्वामित्रपि्रयो दान्तस्ताडकावधमोक्षद: ।
वायव्यास्त्राब्धिनिक्षिप्तमारीचश्च सुबाहुहा ॥ 136
वृषध्वजधनुर्भङ्गप्राप्तसीतामहोत्सव: ।
सीतापतिभृ{गुपतिगर्वपर्वतनाशक: ॥ 137
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
474
अयोध्यास्थमहाभोगयुक्तलक्ष्मीविनोदवान् ।
कैकयीवाक्यकर्ता च पितृवाक्परिपालक: ॥ 138
वैराग्यबोधकोऽनन्यसात्त्विकस्थानबोधक: ।
अहल्यादु:खहारी च गुहस्वामी सलक्ष्मण: ॥ 139
चित्रकूटपि्रयस्थानो दण्डकारण्यपावन: ।
शरभङ्गसुतीक्ष्णादिपूजितोऽगस्त्यभाग्य भू: ॥ 140
ऋषिसम्प्रार्थितकृतिर्विराधवधपण्डित: ।
छिन्नशूर्पणखानास: खरदूषणघातक: ॥ 141
एकबाणहतानेकसहस्रबलराक्षस: ।
मारीचघाती नियतसीतासंबन्धशोभित: ॥ 142
सीतावियोगनाट्यश्च जटायुर्वधमोक्षद: ।
शबरीपूजितो भक्तहनुमत्प्रमुखावृत: ॥ 143
दुन्दुभ्यस्थिप्रहरण: सप्ततालविभेदन: ।
सुग्रीवराज्यदो वालिघाती सागरशोषण: ॥ 144
सेतुबन्धनकर्ता च विभीषणहितप्रद: ।
रावणादिशिरश्र्छेदी राक्षसाघौघनाशक: ॥ 145
सीताऽभयप्रदाता च पुष्पकागमनोत्सुक: ।
अयोध्यापतिरत्यन्तसर्वलोकसुखप्रद: ॥ 146
मथुरापुरनिर्माता सुकृतज्ञस्वरूपद: ।
जनकज्ञानगम्यश्च ऐलान्तप्रकटश्रुति: ॥ 147
हैहयान्तकरो रामो दुष्टक्षत्रविनाशक: ।
सोमवंशहितैकात्मा यदुवंशविवर्धन: ॥ 148
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
(दशमस्कन्धीयनामानि)
परब्रह्मावतरण: केशव: क्लेशनाशन: ।
भूमिभारावतरणो भक्तार्थाखिलमानस: ॥ 149
सर्वभक्तनिरोधात्मा लीलानन्तनिरोधकृत् ।
भूमिष्ठपरमानन्दो देवकीशुद्धिकारणम् ॥ 150
वसुदेवज्ञाननिष्ठसमजीवनिवारक: ।
सर्ववैराग्यकरणस्वलीलाधारशोधक: ॥ 151
मायाज्ञापनकर्ता च शेषसम्भारसम्भृति: ।
भक्तक्लेशपरिज्ञाता तन्निवारणतत्पर: ॥ 152
आविष्टवसुदेवांशो देवकीगर्भभूषणम् ।
पूर्णतेजोमय: पूर्ण: कंसाधृष्यप्रतापवान् ॥ 153
विवेकज्ञानदाता च ब्रह्माङ्क्षखिलसंस्तुत: ।
सत्यो जगत्कल्पतरुर्नानारूपविमोहन: ॥ 154
भक्तिमार्गप्रतिष्ठाता विद्वन्मोहप्रवर्तक: ।
मूलकालगुणद्रष्टा नयनानन्दभाजनम् ॥ 155
वसुदेवसुखाब्धिश्च देवकीनयनामृतम् ।
पितृमातृस्तुत: पूर्वसर्ववृत्तान्तबोधक: ॥ 156
गोकुलागतिलीलाप्तवसुदेवकरस्थिति: ।
सर्वेशत्वप्रकटनो मायाव्यत्ययकारक: ॥ 157
ज्ञानमोहितदुष्टेश: प्रपङ्क्षाास्मृतिकारणम् ।
यशोदानन्दनो नन्दभाग्यभूगोकुलोत्सव: ॥ 158
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
476
नन्दपि्रयो नन्दसूनुर्यशोदाया: स्तनन्धय: ।
पूतनासुपय:पाता मुग्धभावातिसुन्दर: ॥ 159
सुन्दरीहृदयानन्दो गोपीमन्त्राभिमन्त्रित: ।
गोपालाश्चर्यरसकृत् शकटासुरखण्डन: ॥ 160
नन्दव्रजजनानन्दी नन्दभाग्यमहोदय: ।
तृणावर्तवधोत्साहो यशोदाज्ञानविग्रह: ॥ 161
बलभद्रपि्रय: कृष्ण: सङ्कर्षणसहायवान् ।
रामानुजो वासुदेवो गोष्ठाङ्गणगतिपि्रय: ॥ 162
किङ्किणीरवभावज्ञो वत्सपुच्छावलम्बन: ।
नवनीतपि्रयो गोपीमोहसंसारनाशक: ॥ 163
गोपबालकभावज्ञश्चौर्यविङ्क्षाविशारद: ।
मृत्स्नाभक्षणलीलास्यमाहात्म्यज्ञानदायक: ॥ 164
धराद्रोणप्रीतिकर्ता दधिभाण्डविभेदन: ।
दामोदरो भक्तवश्यो यमलार्जुनभञ्जन: ॥ 165
बृहद्वनमहाश्चर्यो वृन्दावनगतिपि्रय: ।
वत्सघाती बालकेलिर्बकासुरनिषूदन: ॥ 166
अरण्यभोक्ताप्यथवा बाललीलापरायण: ।
प्रोत्साहजनकश्चैवमघासुरनिषूदन: ॥ 167
व्यालमोक्षप्रद: पुष्टो ब्रह्ममोहप्रवर्धन: ।
अनन्तमूर्ति: सर्वात्मा जङ्गमस्थावराकृति: ॥ 168
ब्रह्ममोहनकर्ता च स्तुत्य आत्मा सदापि्रय: ।
पौगण्डलीलाभिरतिर्गोचारणपरायण: ॥ 169
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
वृन्दावनलतागुल्मवृक्षरूपनिरूपक: ।
नादब्रह्मप्रकटनो वय:प्रतिकृतिस्वन: ॥ 170
बर्हिनृत्यानुकरणो गोपालानुकृतिस्वन: ।
सदाचारप्रतिष्ठाता बलश्रमनिराकृति: ॥ 171
तरुमूलकृताशेषतल्पशायी सखिस्तुत: ।
गोपालसेवितपद: श्रीलालितपदाम्बुज: ॥ 172
गोपसम्प्रार्थितफलदाननाशितधेनुक: ।
कालीयफणिमाणिक्यरञ्जितश्रीपदाम्बुज: ॥ 173
दृष्टिसञ्जीविताशेषगोपगोगोपिकापि्रय: ।
लीलासम्पीतदावाग्नि: प्रलम्बवधपण्डित: ॥ 174
दावाग्न्यावृतगोपालदृष्टयाच्छादनव<…प: ।
वर्षाशरद्विभूतिश्रीर्गोपीकामप्रबोधक: ॥ 175
गोपीरत्नस्तुताशेषवेणुवाङ्क्षविशारद: ।
कात्यायनीव्रतव्याजसर्वभावाश्रिताङ्गन: ॥ 176
सत्सङ्गतिस्तुतिव्याजस्तुतवृन्दावनाङ्घ्रिप: ।
गोपक्षुच्छान्तिसंव्याजविप्रभार्याप्रसादकृत् ॥ 177
हेतुप्राप्तेन्द्रयागस्वकार्यगोसवबोधक: ।
शैलरूपकृताशेषरसभोगसुखावह: ॥ 178
लीलागोवर्धनोद्धारपालितस्वव्रजपि्रय: ।
गोपस्वच्छन्दलीलार्थगर्गवाक्यार्थबोधक: ॥ 179
इन्द्रधेनुस्तुतिप्राप्तगोविन्देन्द्राभिधानवान् ।
व्रतादिधर्मसंसक्तनन्दक्लेशविनाशक: ॥ 180
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
478
नन्दादिगोपमात्रेष्टवैकुण्ठगतिदायक: ।
वेणुवादस्मरक्षोभमत्तगोपीविमुक्तिद: ॥ 181
सर्वभावप्राप्तगोपीसुखसंवर्धनक्षम: ।
गोपीगर्वप्रणाशार्थतिरोधानसुखप्रद: ॥ 182
कृष्णभावव्याप्तविश्वगोपीभावितवेशधृक् ।
राधाविशेषसम्भोगप्राप्तदोषनिवारक: ॥ 183
परमप्रीतिसङ्गीतसर्वाद्भुतमहागुण: ।
मानापनोदनाक्रन्दगोपीदृष्टिमहोत्सव: ॥ 184
गोपिकाव्याप्तसर्वाङ्ग: स्त्रीसम्भाषाविशारद:।
रासोत्सवमहासौख्यगोपीसम्भोगसागर: ॥ 185
जलस्थलरतिव्याप्तगोपीदृष्टयभिपूजित: ।
शास्त्रानपेक्षकामैकमुक्तिद्वारविवर्धन: ॥ 186
सुदश{नमहासर्पग्रस्तनन्दविमोचक: ।
गीतमोहितगोपीधृक्शङ्खचूडविनाशक: ॥ 187
गुणसङ्गीतसन्तुष्टिर्गोपीसंसारविस्मृति: ।
अरष्टिमथनो दैत्यबुद्धिव्यामोहकारक: ॥ 188
केशिघाती नारदेष्टो व्योमासुरविनाशक: ।
अक्रूरभक्तिसंराद्धपादरेणुमहानिधि: ॥ 189
रथावरोहशुद्धात्मा गोपीमानसहारक: ।
ह्रदसन्दशि{ताशेषवैकुण्ठाक्रूरसंस्तुत: ॥ 190
मथुरागमनोत्साहो मथुराभाग्यभाजनम् ।
मथुरानगरीशोभादश{नोत्सुकमानस: ॥ 191
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
दुष्टरञ्जकघाती च वायकार्चितविग्रह: ।
वस्त्रमालासुशोभाङ्ग: कुब्जालेपनभूषित: ॥ 192
कुब्जासुरूपकर्ता च कुब्जारतिवरप्रद: ।
प्रसादरूपसन्तुष्टहरकोदण्डखण्डन: ॥ 193
शकलाहतकंसाप्तधनूरक्षकसैनिक: ।
जाग्रत्स्वपन्भयव्याप्तमृत्युलक्षणबोधक: ॥ 194
मथुरामल्ल ओजस्वी मल्लयुद्धविशारद: ।
सङ्क्ष:कुवलयापीडघाती चाणूरमर्दन: ॥ 195
लीलाहतमहामल्ल:शलतोशलघातक: ।
कंसान्तको जितामित्रो वसुदेवविमोचक: ॥ 196
ज्ञाततत्त्वपितृज्ञानमोहनामृतवाङ्क्षय: ।
उग्रसेनप्रतिष्ठाता यादवाधिविनाशक: ॥ 197
नन्दादिसान्त्वनकरो ब्रह्मचर्यव्रते स्थित: ।
गुरुशूश्रूषणपरो विङ्क्षापारमितेश्वर: ॥ 198
सान्दीपनिमृतापत्यदाता कालान्तकादिजित् ।
गोकुलाश्वासनपरो यशोदानन्दपोषक: ॥ 199
गोपिकाविरहव्याजनमनोगतिरतिप्रद: ।
समोद्भवभ्रमरवाक् गोपिकामोहनाशक: ॥ 200
कुब्जारतिप्रदोऽक्रूरपवित्रीकृतभूगृह: ।
पृथादु:खप्रणेता च पाण्डवानां सुखप्रद: ॥ 201
(दशमस्कन्धोत्तराधी{यनामानि)
जरासन्धसमानीतसैन्यघाती विचारक: ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
480
यवनव्याप्तमथुराजनदत्तकुशस्थलि: ॥ 202
द्वारकाद्भुतनिर्माणविस्मापितसुरासुर: ।
मनुष्यमात्रभोगार्थभूम्यानीतेन्द्रवैभव: ॥ 203
यवनव्याप्तमथुरानिर्गमानन्दविग्रह: ।
मुचुकुन्दमहाबोधयवनप्राणदर्पहा ॥ 204
मुचुकुन्दस्तुताशेषगुणकर्ममहोदय: ।
फलप्रदानसन्तुष्टिर्जन्मान्तरितमोक्षद: ॥ 205
शिवब्राह्मणवाक्याप्तजयभीतिविभावन: ।
प्रवर्षणप्रार्थिताग्निदानपुण्यमहोत्सव: ॥ 206
रुक्मिणीरमण: कामपिता प्रङ्क्षुमन्भावन: ।
स्यमन्तकमणिव्याजप्राप्तजाम्बवतीपति: ॥ 207
सत्यभामाप्राणपति: कालिन्दीरतिवर्धन: ।
मित्रविन्दापति: सत्यापतिवृ{षनिषूदन: ॥ 208
भद्रावाञ्छितभर्ता च लक्ष्मणावरणक्षम: ।
इन्द्रादिप्रार्थितवधनरकासुरसूदन: ॥ 209
मुरारि: पीठहन्ता च ताम्रादिप्राणहारक: ।
षोडशस्त्रीसहस्रेश: छत्रकुण्डलदानकृत् ॥ 210
पारिजाताहरणो देवेन्द्रमदनाशक: ।
रुक्मिणीसमसर्वस्त्रीसाध्यभोगरतिप्रद: ॥ 211
रुक्मिणीपरिहासोक्तिवा<क्तरोधानकारक: ।
शम्बरान्तकसत्पुत्रविवाहहतरुक्मिक: ।
उषापहृतपौत्रश्रीर्बाणबाहुनिवारक: ॥ 213
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
शीतज्वरभयव्याप्तज्वरसंस्तुतषड्गुण: ।
शङ्करप्रतियोद्धा च द्वन्द्वयुद्धविशारद: ॥ 214
नृगपापप्रभेत्ता च ब्रह्मस्वगुणदोषदृक् ।
विष्णुभक्तिविरोधैकब्रह्मस्वविनिवारक: ॥ 215
बलभद्राहितगुणो गोकुलप्रीतिदायक: ।
गोपीस्नेहैकनिलयो गोपीप्राणस्थितिप्रद: ॥ 216
वाक्यातिगामियमुनाहलाकर्षणवैभव: ।
पौण्ड्रकत्याजितस्पर्ध: काशीराजविभेदन: ॥ 217
काशीनिदाहकरण: शिवभस्मप्रदायक: ।
द्विविदप्राणघाती च कौरवाखर्वगर्वनुत् ॥ 218
लाङ्गलाकृष्टनगरीसंविग्नाखिलनागर: ।
प्रपन्नाभयद: साम्बप्राप्तसन्मानभाजनम् ॥ 219
नारदान्विष्टचरणो भक्तविक्षेपनाशक: ।
सदाचारैकनिलय: सुधर्माध्यासितासन: ॥ 220
जरासन्धावरुद्धेन विज्ञापितनिजक्लम: ।
मन्त्र्युद्धवादिवाक्योक्तप्रकारैकपरायण: ॥ 221
राजसूयादिमखकृत् सम्प्रार्थितसहायकृत् ।
इन्द्रप्रस्थप्रयाणार्थमहत्सम्भारसम्भृति: ॥ 222
जरासन्धवधव्याजमोचिताशेषभूमिप: ।
सन्मार्गबोधको यज्ञक्षितिवारणतत्पर: ॥ 223
शिशुपालहतिव्याजजयशापविमोचक: ।
दुर्योधनाभिमानाब्धिशोषबाणवृकोदर: ॥ 224
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
482
महादेववरप्राप्तपुरशाल्वविनाशक: ।
दन्तवाक्त्रवधव्याजविजयाघौघनाशक: ॥ 225
विदूरथप्राणहर्ता न्यस्तशस्त्रास्त्रविग्रह: ।
उपधर्मविलिप्ताङ्गसूतघाती वरप्रद: ॥ 226
बल्वलप्राणहरणपालितर्षिश्रुतिकि्रय: ।
सर्वतीर्थाघनाशार्थतीर्थयात्राविशारद: ॥ 227
ज्ञानकि्रयाविभेदेष्टफलसाधनतत्पर: ।
सारथ्यादिकि्रयाकर्ता भक्तवश्यत्वबोधक: ॥ 228
सुदामरङ्कभार्यार्थभूम्यानीतेन्द्रवैभव: ।
रविग्रहनिमित्ताप्तकुरुक्षेत्रैकपावन: ॥ 229
नृपगोपीसमस्तस्त्रीपावनार्थाखिलकि्रय: ।
ऋषिमार्गप्रतिष्ठाता वसुदेवमखकि्रय: ॥ 230
वसुदेवज्ञानदाता देवकीपुत्रदायक: ।
अर्जुनस्त्रीप्रदाता च बहुलाश्वस्वरूपद: ॥ 231
श्रुतदेवेष्टदाता च सर्वश्रुतिनिरूपित: ।
महादेवाङ्क्षतिश्रेष्ठो भक्तिलक्षणनिर्णय: ॥ 232
वृकग्रस्तशिवत्राता नानावाक्यविशारद: ।
नरगर्वविनाशार्थहृतब्राह्मणबालक: ॥ 233
लोकालोकपरस्थानस्थितबालकदायक: ।
द्वारकास्थमहाभोगनानास्त्रीरतिवर्धन: ॥ 234
मनस्तिरोधानकृतव्यग्रस्त्रीचित्तभावित: ।
(एकादशस्कन्धीयनामानि)
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीपुरुषोत्तमनामसहस्रम्
मुक्तिलीलाविहरणो मौशलव्याजसंहृति: ॥ 235
श्रीभागवतधर्मादिबोधको भक्तिनीतिकृत् ।
उद्धवज्ञानदाता च पङ्क्षाविंशतिधा गुरु: ॥ 236
आचारमुक्तिभक्त्यादिवक्ता शब्दोद्भवस्थिति: ।
हंसो धर्मप्रवक्ता च सनकाङ्क्षुपदेशकृत् ॥ 237
भक्तिसाधनवक्ता च योगसिद्धिप्रदायक: ।
नानाविभूतिवक्ता च शुद्धधर्मावबोधक: ॥ 238
मार्गत्रयविभेदात्मा नानाशङ्कानिवारक: ।
भिक्षुगीताप्रवक्ता च शुद्धसांख्यप्रवर्तक: ॥ 239
मनोगुणविशेषात्मा ज्ञापकोक्तपुरूरवा: ।
पूजाविधिप्रवक्ता च सर्वसिद्धान्तबोधक: ॥ 240
लघुस्वमार्गवक्ता च स्वस्थानगतिबोधक:।
यादवाङ्गोपसंहर्ता सर्वाश्चर्यगतिकि्रय: ॥ 241
(द्वादशस्कन्धीयनामानि)
कालधर्मविभेदार्थवर्णनाशनतत्पर: ।
बुद्धो गुप्तार्थवक्ता च नानाशास्त्रव्िाधायक: ॥ 242
नष्टधर्ममनुष्यादिलक्षणज्ञापनोत्सुक: ।
आश्रयैकगतिज्ञाता कल्कि: कलिमलापह: ॥ 243
शास्त्रवैराग्यसम्बोधो नानाप्रलयबोधक: ।
विशेषत: शुकव्याजपरीक्षिज्ज्ञानबोधक: ॥ 244
शुकेष्टगतिरूपात्मा परीक्षिह्देहमोक्षद: ।
शब्दरूपो नादरूपो वेदरूपो विभेदन: ॥ 245
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
484
व्यास: शाखाप्रवक्ता च पुराणार्थप्रवर्तक: ।
मार्कण्डेयप्रसन्नात्मा वटपत्रपुटेशय: ॥ 246
मायाव्याप्तमहामोहदु:खशान्तिप्रवर्तक: ।
महादेवस्वरूपश्च भक्तिदाता कृपानिधि: ॥ 247
आदित्यान्तर्गत: कालो द्वादशात्मा सुपूजित: ।
श्रीभागवतरूपश्च सर्वार्थफलदायक: ॥ 248
इतीदं कीर्तनीयस्य हरेर्नामसहस्रकम् ।
पङ्क्षासप्ततिविस्तीर्णं पुराणान्तरभाषितम् ॥ 249
य एतत्प्रातरुत्थाय श्रद्धावान् सुसमाहित: ।
जपेदर्थाहितमति: स गोविन्दपदं व्रजेत् ॥ 250
सर्वधर्मविनिर्मुक्त: सर्वसाधनवर्जित: ।
एतद्धारणमात्रेण कृष्णस्य पदवीं व्रजेत् ॥ 251
हर्यावेशितचित्तेन श्रीभागवतसागरात् ।
समुद्धृतानि नामानि चिन्तामणिनिभानि हि ॥
कण्ठस्थितान्यर्थदीप्त्या बाधन्तेऽज्ञानजं तम: ।
भक्तिं श्रीकृष्णदेवस्य साधयन्ति विनिश्चितम् ॥ 253
किम्बहूक्तेन भगवान् नामभि: स्तुतषड्गुण: ।
आत्माभावं नयत्याशु भक्तिं च कुरुते दृढाम् ॥ 254
य: कृष्णभक्तिमिह वाञ्छति साधनौघै:
नामानि भासुरयशांसि जपेत्स नित्यम् ।
तं वै हरि: स्वपुरुषं कुरुतेऽतिशीघ्रमा
त्मार्पणं समधिगच्छति भावतुष्ट: ॥ 255
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि:
485
श्रीकृष्ण कृष्णसख वृष्णिवृषावनिध्रुक्राज
न्यवंशदहनानपवर्गवीर्य ।
गोविन्द गोपवनिताव्रजभृत्यगीत
तीर्थश्रव: श्रवणमङ्गल पाहि भृत्यान् ॥ 256
—*—
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि:
(भागवतकथाऽनुसारिणी)
(प्रथमस्कन्धत:)
श्रीकृष्णाय नम: । सच्चिदानन्दाय । नित्यलीलाविनोदकृते ।
सर्वागमविनोदिने । लक्ष्मीशाय । पुरुषोत्तमाय । आदिकालाय ।
सर्वकालाय । कालात्मने । माययाऽऽवृताय । भक्तोद्धारप्रयत्नात्मने ।
जगत्कर्त्रे । जगन्मयाय । नामलीलापराय । विष्णवे । व्यासात्मने ।
शुकमोक्षदाय । व्यापिवैकुण्ठदात्रे । श्रीमद्भागवतागमाय ।
शुकवागमृताब्धीन्दवे नम: । 20
शौनकाङ्क्षखिलेष्टदाय नम: । भक्तिप्रवर्तकाय । त्रात्रे ।
व्यासचिन्ताविनाशकाय । सर्वसिद्धान्तवागात्मने । नारदाङ्क्षखिलेष्टदाय ।
अन्तरात्मने । ध्यानगम्याय । भक्तिरत्नप्रदायकाय । मुक्तोपसृप्याय ।
पूर्णात्मने । मुक्तानां रतिवर्धनाय । भक्तकार्यैकनिरताय ।
द्रौण्यस्त्रविनिवारकाय । भक्तस्मयप्रणेत्रे । भक्तवाक्परिपालकाय ।
ब्रह्मण्यदेवाय । धर्मात्मने । भक्तानां परीक्षकाय । आसन्निहितकर्त्रे ।
नम: । 40
मायाहितकराय नम: । प्रभवे । उत्तराप्राणदात्रे ।
ब्रह्मास्त्रविनिवारकाय । सर्वत: पाण्डवपतये । परीक्षिच्छुद्धिकारणाय ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सर्ववेदेषु गूढात्मने । भक्तैकहृदयङ्गमाय । कुन्तीस्तुत्याय । प्रसन्नात्मने ।
परमाद्भुतकार्यकृते । भीष्ममुक्तिप्रदाय । स्वामिने । भक्तमोह<
नवारकाय । सर्वावस्थासु संसेव्याय । समाय । सुखहितप्रदाय ।
कृतकृत्याय । सर्वसाक्षिणे । भक्तस्त्रीरतिवर्धनाय नम: । 60
सर्वसौभाग्यनिलयाय नम: । परमाश्चर्यरूपधृषे ।
अनन्यपुरुषस्वामिने । द्वारकाभाग्यभाजनाय । बीजसंस्कारकर्त्रे ।
परीक्षिज्ज्ञानपोषकाय । सर्वत्र पूर्णगुणकाय । सर्वभूषणभूषिताय ।
सर्वलक्षणदात्रे । धृतराष्ट्रविमुक्तिदाय । नित्यं सन्मार्गरक्षकाय ।
विदुरप्रीतिपूरकाय । लीलाव्यामोहकर्त्रे । कालधर्मप्रवर्तकाय । पाण्वानां
मोक्षदात्रे । परीक्षिद्भाग्यवर्धनाय । कलिनिग्रहकर्त्रे । धर्मादीनां पोषकाय ।
सत्सङ्गज्ञानहेतवे । श्रीभागवतकारणाय नम: । (80)
(द्वितीय स्कन्धत:) प्राकृतादृष्टमार्गाय नम: । सकलागमै:
श्रोतव्याय । शुद्धभावै: कीर्तितव्याय । आत्मवित्तमै: स्मर्तव्याय ।
अनेकमार्गकर्त्रे । नानाविधगतिप्रदाय । पुरुषाय । सकलाधाराय ।
सत्वैकनिलयात्मभुवे । सर्वध्येयाय । योगगम्याय । भक्त्या ग्राह्याय ।
सुरपि्रयाय । जन्मादिसार्थककृतये । लीलाकर्त्रे । सतां पतये । आदिकर्त्रे ।
तत्त्वकर्त्रे । सर्वकर्त्रे । विशारदाय नम: (100)
नानावतारकर्त्रे नम: । ब्रह्माविर्भावकारणाय । दशलीलाविनोदिने ।
नानासृष्टिप्रवर्तकाय । अनेककल्पकर्त्रे । सर्वदोषविवर्जिताय ।
(तृतीयस्कन्धत:) वैराग्यहेतवे । तीर्थात्मने । सर्वतीर्थफलप्रदाय ।
तीर्थशुद्धैकनिलयाय । स्वमार्गपरिपोषकाय । तीर्थकीर्तये । भक्तगम्याय ।
भक्तानुशयकार्यकृते । भक्ततुल्याय । सर्वतुल्याय । स्वेच्छासर्वप्रव
र्तकाय । गुणातीताय । अनवङ्क्षात्मने । सर्गलीलाप्रवर्तकाय नम: ।
120
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि:
487
साक्षात्सर्वजगत्कर्त्रे नम: । महदादिप्रवर्तकाय । मायाप्रवर्तकाय ।
साक्षिणे । मायारतिविवर्धनाय । आकाशात्मने । चतुर्मूर्तये । चतुर्धा
भूतभावनाय । रज:प्रवर्तकाय । ब्रह्मणे । मरीच्यादिपितामहाय । वेदकर्त्रे ।
यज्ञकर्त्रे । सर्वकर्त्रे । अमितात्मकाय । अनेकसृष्टिकर्त्रे ।
दशधासृष्टिकारकाय । यज्ञाङ्गाय । यज्ञवाराहाय । भूधराय नम: ॥ 140
भूमिपालकाय नम: । सेतवे । विधरणाय । जैत्राय ।
हिरण्याक्षान्तकाय । सुराय । दितिकश्र्यपकामैकहेतुसृष्टिप्रवर्तकाय ।
देवाभयप्रदात्रे । वैकुण्ठाधिपतये । महते । सर्वगर्वप्रहारिणे ।
सनकाङ्क्षखिलार्थदाय । सर्वाश्वासनकर्त्रे । भक्ततुल्याहवप्रदाय ।
काललक्षणहेतवे । सर्वार्थज्ञापकाय । पराय । भक्तोन्नतिकराय ।
सर्वप्रकारसुखदायकाय । नानायुद्धप्रहरणाय नम: । 160
ब्रह्मशापविमोचकाय नम: । पुष्टिसर्गप्रणेत्रे । गुणसृष्टिप्रवर्तकाय ।
कर्दमेष्टप्रदात्रे । देवहूत्यखिलार्थदाय । शुक्लनारायणाय ।
सत्यकालधर्मप्रवर्तकाय । ज्ञानावताराय । शान्तात्मने । कपिलाय ।
कालनाशकाय । त्रिगुणाधिपतये । सांख्यशास्त्रकर्त्रे । विशारदाय ।
सर्गदूषणहारिणे । पुष्टिमोक्षप्रवर्तकाय । लौकिकानन्ददात्रे ।
ब्रह्मानन्दप्रवर्तकाय । भक्तिसिद्धान्तवक्त्रे । सगुणज्ञानदीपकाय नम: ।
180
आत्मप्रदाय नम: । पूर्णकामाय । योगात्मने । योगभाविताय ।
जीवन्मुक्तिप्रदाय । श्रीमते । अन्यभक्तिप्रवर्तकाय । कालसामथ्र्यदात्रे ।
कालदोषनिवारकाय । गर्भोत्तमज्ञानदात्रे । कर्ममार्गनियामकाय ।
सर्वमार्गनिराकर्त्रे । भक्तिमार्गैकपोषकाय । सिद्धिहेतवे । सर्वहेतवे ।
सर्वाश्चर्यैककारणाय । चेतनाचेतनपतये । समुद्रपरिपूजिताय ।
सांख्याचार्यस्तुताय । सिद्धपूजिताय नम: । 200
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सर्वपूजिताय नम: (चतुर्थस्कन्धत:) विसर्गकर्त्रे । सर्वेशाय ।
कोटिसूर्यसमप्रभाय । अनन्तगुणगम्भीराय । महापुरुषपूजिताय ।
अनन्तसुखदात्रे । ब्रह्मकोटिप्रजापतये । सुधाकोटिस्वास्थ्यहेतवे ।
कामधुक्कोटिकामदाय । समुद्रकोटिगम्भीराय । तीर्थकोटिसमाˆयाय ।
सुमेरुकोटिनिष्कम्पाय । कोटिब्रह्माण्डविग्रहाय । कोट्यश्वमेधपापघनय ।
वायुकोटिमहाबलाय । कोटीन्दुजगदानन्दिने । शिवकोटिप्रसादकृते ।
सर्वसङ्क्षुणमाहात्म्याय । सर्वसङ्क्षुणभाजनाय नम: । 220
मन्वादिप्रेरकाय नम: । धर्माय । यज्ञनारायणाय । पराय ।
आकृतिसूनवे । देवेन्द्राय । रुचिजन्मने । अभयप्रदाय । दक्षिणापतये।
ओजस्विने । कि्रयाशक्तये । परायणाय । दत्तात्रेयाय । योगपतये ।
योगमार्गप्रवर्तकाय । अनसूयागर्भरत्नाय । ऋषिवंशविवर्धनाय ।
गुणत्रयविभागज्ञाय । चतुर्वर्गविशारदाय । नारायणाय नम: । 240
धर्मसूनवे नम: । मूर्तिपुण्ययशस्कराय । सहस्रकवचच्छेदिने । तप:
साराय । नरपि्रयाय । विश्वानन्दप्रदाय । कर्मसाक्षिणे । भारतपूजिताय ।
अनन्ताद्भुतमाहात्म्याय । बदरीस्थानभूषणाय । जितकामाय ।
जितक्रोधाय । जितसङ्गाय । जितेन्द्रियाय । उर्वशीप्रभवाय ।
स्वर्गसुखदायिने । स्थितिप्रदाय । अमानिने । मानदाय । गोप्त्रे नम: ।
260
भगवच्छास्त्रबोधकाय नम: । ब्रह्मादिवन्ङ्क्षाय । हंसाय । श्रियै ।
मायावैभवकारणाय। विविधानन्दसर्गात्मने । विश्वपूरणतत्पराय ।
यज्ञजीवनहेवे । यज्ञस्वामिने । इष्टबोधकाय । नानासिद्धान्तगम्याय ।
सप्ततन्तवे । षड्गुणाय । प्रतिसर्गजगत्कर्त्रे । नानालीलाविशारदाय ।
ध्रुवपि्रयाय । ध्रुवस्वामिने । चिन्तिताधिकदायकाय । दुर्लभानन्तफलदाय ।
दयानिधये नम: ॥ 280
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि:
489
ओं अमित्रघने नम: । अङ्गस्वामिने । कृपासाराय । वैन्याय ।
भूमिनियामकाय । भूविदोग्ध्रे । प्रजाप्राणपालनैकपरायणाय । यशोदात्रे ।
ज्ञानदात्रे । सर्वधर्मप्रदश{काय । पुरञ्जनाय । जगन्मित्राय ।
विसर्गान्तप्रदश{नाय । प्रचेतसां पतये । चित्रभक्तिहेतवे । जनार्दनाय ।
स्मृतिहेतुब्रह्मभाव सायुज्यादिप्रदाय । शुभाय । (पङ्क्षामस्कन्धत:)
विजयिने स्थितिलीलाब्धये नम: । 300
ओं अच्युताय नम: । विजयप्रदाय । स्वसामथ्र्य प्रदाय ।
भक्तकीर्तिहेतवे । अधोक्षजाय । पि्रयव्रतपि्रयस्वामिने । स्वेच्छावादविशा
रदाय । सङ्गयगम्याय । स्वप्रकाशाय । सर्वसङ्गविवर्जिताय ।
इच्छायां समर्यादाय । त्यागमात्रोपलम्भनाय । अचिन्त्य कार्यकर्त्रे ।
तर्कागेचरकार्यकृते । श्रृङ्गाररसमर्यादायै । आग्नीध्ररसभाजनाय ।
नाभीष्टपूरकाय । कर्ममर्यादादश{नोत्सुकाय । सर्वरूपाय । अद्भुततमाय
नम: । 320
मर्यादापुरुषोत्तमाय नम: । सर्वरूपेषु सत्यात्मने । कालसाक्षिणे ।
शशिप्रभाय । मेरुदेवीव्रतफलाय । ऋषभाय । भगलक्षणाय ।
जगत्सन्तर्पकाय । मेघरूपिणे । देवेन्द्रदर्पघने । जयन्तीपतये ।
अत्यन्तप्रमाणाशेषलौकिकाय । शताधान्यस्तभूतात्मने । शतनन्दाय ।
गुणप्रसुवे । वैष्णवोत्पादनपराय । सर्वधर्मोपदेशकाय । परहंसकि्रयागो
प्त्रे । योगचर्याप्रवर्तकाय । चतुर्थाश्रमनिर्णेत्रे नम: । 340
सदानन्दशरीवते नम: । प्रदशि{तान्यधर्माय । भरतस्वामिने ।
अपारकृते । यथावत्कर्मकर्त्रे । सङ्गानिष्टप्रदश{काय । आवश्र्यकपुनर्जन्मक
र्ममार्गप्रदश{काय । यज्ञरूपमृगाय । शान्ताय । सहिष्णवे ।
सत्पराक्रमाय । रहूगणगतिज्ञाय । रहूगणविमोचकाय । भवाटवीतत्त्वव
क्त्रे । बहिर्मुखहिते रताय । गयस्वामिने । स्थानवंशकर्त्रे ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
स्थानविभागकृते । पुरुषावयवाय । भूमिविशेषविनिरूपकाय नम: ।
360
जम्बूद्वीपपतये नम: । मेरुनाभिप-रुहाश्रयाय ।
नानाविभूतिलीलाëाय । गङ्गोत्पत्तिनिदानकृते । गङ्गामाहात्म्यहेतवे ।
गङ्गारूपाय । अतिगूढकृते । वैकुण्ठदेहहेत्वम्बुजन्मकृते । सर्वपावनाय ।
शिवस्वामिने । शिवोपास्याय । गूढाय । सङ्कर्षणात्मकाय । स्थानरक्षार्थ
मत्स्यादिरूपाय । सर्वैकपूजिताय । उपास्यनानारूपात्मने ।
ज्योतीरूपाय । गतिप्रदाय । सूर्यनारायणाय । वेदकान्तये नम: । 380
उज्ज्वलवेषधृशे नम: । हंसाय । अन्तरिक्षगमनाय ।
सर्वप्रसवकारणाय । आनन्दकर्त्रे । वसुदाय । बुधाय । वाक्पतये ।
उज्ज्वलाय । कालात्मने । कालकालाय । कालच्छेदकृते । उत्तमाय ।
शिशुमाराय । सर्वमूर्तये । आधिदैविकरूपधृशे । अनन्तसुखभोगाëाय ।
विवरैश्वर्य भाजनाय । सङ्कर्षणाय । दैत्यपतये नम: । 400
सर्वाधाराय नम: । बृहद्वपुषे । अनन्तनरकच्छेदिने ।
स्मृतिमात्रार्तिनाशनाय । सर्वानुग्रहकर्त्रे । मर्यादाभिन्नशास्त्रकृते ।
(षष्ठस्कन्धत:) कालान्तकभयच्छेदिने । नामसामथ्र्यरूपधृशे ।
उद्धारानर्हगोप्त्रात्मने । नामादिप्रेरकोत्तमाय । अजामिलमहादुष्टमो
चकाय । अघविमोचकाय । धर्मवक्त्रे । अक्लिष्टवक्त्रे ।
विष्णुधर्मस्वरूपधृशे । सन्मार्गप्रेरकाय । धर्त्रे । त्यागहेतवे । अधोक्षजाय ।
वैकुण्ठपुरनेत्रे नम: ॥ 420
दाससंवृद्धिकारकाय नम: । दक्षप्रसादकृते । हंसगुह्यस्तुतिवि
भावनाय । स्वाभिप्रायप्रवक्त्रे । मुक्तजीवप्रसूतिकृते । नारदप्रेरणात्मने
। हर्यश्वब्रह्मभावनाय । शबलाश्वहिताय । गूढवाक्यार्थज्ञापनक्षमाय ।
गूढार्थज्ञापनाय । सर्वमोक्षानन्दप्रतिष्ठिताय । पुष्टिप्ररोहहेतवे ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि:
491
दासैकज्ञातहृङ्क्षताय । शान्तिकर्त्रे । सुहितकृते । स्त्रीप्रसुवे। सर्वकामदुहे ।
पुष्टिवंशप्रणेत्रे । विश्वरूपेष्टदेवतायै । कवचात्मने नम: । 440
ओं पालनात्मने नम: । वर्मोपचितिकारणाय ।
विश्वरूपशिरच्छेदिने । त्वाष्ट्रयज्ञविनाशकाय । वृत्रस्वामिने ।
वृत्रगम्याय । वृत्रव्रतपरायणाय । वृत्रकीर्तये । वृत्रमोक्षाय ।
मघवत्प्राणरक्षकाय । अश्वमेधहविर्भोक्त्रे । देवेन्द्रामीवनाशकाय ।
संसारमोचकाय । चित्रकेतुबोधनतत्पराय । मन्त्रसिद्धये । सिद्धिहेतवे ।
सुसिद्धिफलदायकाय । महादेवतिरस्कर्त्रे । भक्त्यै पूर्वार्थनाशकाय ।
देवब्राह्मण विद्वेषवैमुख्यज्ञापकाय नम: । 460
शिवाय नम: । आदित्याय । दैत्यराजाय । महत्पतये ।
अचिन्त्यकृते । मरुतां भेदकाय । त्रात्रे । व्रतात्मने । पुंप्रसूतिकृते।
(सप्तमस्कन्धत:) कर्मात्मने । वासनात्मने । ऊतिलीलापरायणाय ।
समदैत्यसुराय । स्वात्मने । वैषम्यज्ञानसंश्रयाय । देहाङ्क्षुपाधिरहिताय ।
सर्वज्ञाय । सर्वहेतुविदे । ब्रह्मवाक्स्थापनपराय । स्वजन्मावधिकार्यकृते
नम:। 480
ओं सदसद्वासनाहेतवे नम: । त्रिसत्याय । भक्तमोचकाय ।
हिरण्यकशिपुद्वेषिणे । प्रविष्टात्मने । अतिभीषणाय । शान्तिज्ञानादिहे
तवे । प्रह्लादोत्पत्तिकारणाय । दैत्यसिद्धान्तसद्वक्त्रे । तप:साराय ।
उदारधिये । दैत्यहेतुप्रकटनाय । भक्तिचि…प्रकाशकाय । सद्द्वेषहेतवे ।
सद्द्वेषवासनात्मने । निरन्तराय । नैष्ठुर्यसीमने । प्रह्लादवत्सलाय ।
सङ्गदोषघने । महानुभावाय नम: । 500
ओं साकाराय नम: । सर्वाकाराय । प्रमाणभुवे । स्तम्भप्रसूतये ।
नृहरये । नृसिंहाय । भीमविक्रमाय । विकटास्याय । ललज्जिˆाय ।
नखशस्त्राय । जवोत्कटाय । हिरण्यकशिपुच्छेदिने । क्रूरदैत्यनिवारकाय ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सिंहासनस्थाय । क्रोधात्मने । लक्ष्मीभयविवर्धनाय । ब्रह्माङ्क्षत्यन्तभ
यभुवे । अपूर्वाचिन्त्यरूपधृशे । भक्तैकशान्तहृदयाय । भक्तस्तुत्याय
नम: । 520
ओं स्तुतिपि्रयाय नम: । भक्ताङ्गलेहनोद्धूतक्रोधपुञ्जाय ।
प्रशान्तधिये । स्मृतिमात्रभयत्रात्रे । ब्रह्मबुद्धिप्रदायकाय । गोरूपधारिणे ।
अमृतपाय । शिवकीर्तिविवर्धनाय । धर्मात्मने । सर्वकर्मात्मने ।
विशेषात्मने । आश्रमप्रभवे । संसारमग्नस्वोद्धर्त्रे । सन्मार्गाखिलत
त्ववाचे । (अष्टमस्कन्धत:) आचारात्मने । सदाचाराय ।
मन्वन्तरविभावनाय । स्मृत्याशेषाशुभहराय । गजेन्द्रस्मृतिकारणाय ।
जातिस्मरणहेत्वेक-पूजाभक्तिस्वरूपदाय नम: ॥ 540
ओं यज्ञाय नम: । भयान्मनुत्रात्रे । विभवे । ब्रह्मव्रताश्रयाय ।
सत्यसेनाय । दुष्टघातिने । हरये । गजविमोचकाय । वैकुण्ठाय । लोककर्त्रे ।
अजिताय । अमृतकारणाय । उरुक्रमाय । भूमिहर्त्रे । सार्वभौमाय ।
बलिपि्रयाय । विभवे । सर्वहितैकात्मने । विष्वक्सेनाय । शिवपि्रयाय नम:
। 560
धर्मसेतवे नम: । लोकधृतये । सुधामान्तरपालकाय । उपहर्त्रे ।
योगपतये । बृहद्भानवे । कि्रयापतये । चतुर्दशप्रमाणात्मने । धर्माय ।
मन्वादिबोधकाय । लक्ष्मीभोगैकनिलयाय । देवमन्त्रप्रदायकाय ।
दैत्यव्यामोहकाय । साक्षाङ्क्षरुडस्कन्धसंश्रयाय । लीलामन्दरधारिणे ।
दैत्यवासुपूकिजिताय । समुद्रोन्मथनायत्ताय । अविघन्कर्त्रे । स्ववाक्यकृते ।
आदिकूर्माय नम: ॥ 580
ओं पवित्रात्मने नम:। मन्दराघर्षणोत्सुकाय ।
श्वासैजदब्धिवावी{चये । कल्पान्तावधिकार्यकृते । चतुर्दशमहारत्नाय ।
लक्ष्मीसौभाग्यवर्धनाय । धन्वन्तरये । सुधाहस्ताय । यज्ञभोक्त्रे ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि:
493
आर्तिनाशनाय । आयुर्वेदप्रणेत्रे । देवदैत्याखिलार्चिताय ।
बुद्धिव्यामोहकाय । देवकार्यसाधनतत्पराय । मायया स्त्रीरूपाय । वक्त्रे ।
दैत्यान्त: करणपि्रयाय । पायितामृतदेवांशाय । युद्धहेतुस्मृतिप्रदाय ।
सुमालिमालिवधकृते नम: । 600
माल्यवत्प्राणहारकाय नम: । कालनेमिशिरश्र्छेदिने । दैत्ययज्ञवि
नाशकाय । इन्द्रसामथ्र्यदात्रे । दैत्यशेषस्थितिपि्रयाय ।
शिवव्यामोहकाय । मायिने । भृगुमन्त्रस्वशक्तिदाय । बलिजीवनकर्त्रे ।
स्वर्गहेतवे । ब्रह्मार्चिताय । अदित्यानन्द कर्त्रे । कश्र्यपादितिसंभवाय ।
उपेन्द्राय । इन्द्रावरजाय । वामनब्रह्मरूपधृशे । ब्रह्मादिसेवितवपुषे ।
यज्ञपावनतत्पराय । याच्ञोपदेशकर्त्रे । ज्ञापिताशेषसंस्थितय नम: ।
620
सत्यार्थप्रेरकाय नम: । सर्वहर्त्रे । गर्वविनाशकाय । त्रिविक्रमाय ।
त्रिलोकात्मने । विश्वमूर्तये । पृथुश्रवसे । पाशबद्धबलये ।
सर्वदैत्यपक्षोपमर्दकाय । सुतलस्थापितबलये । स्वर्गाधिकसुखप्रदाय ।
कर्मसंपूर्तिकर्त्रे । स्वर्गसंस्थापितामराय । ज्ञातत्रिविधधर्मात्मने ।
महामीनाय । अब्धिसंश्रयाय । सत्यव्रतपि्रयाय । गोप्त्रे ।
मत्स्यमूर्तिधृतश्रुतये । श्रृङ्गबद्धधृतक्षोणये नम: । 640
ओं सर्वार्थज्ञापकाय नम: । गुरवे । (नवमस्कन्धत:)
इ{शसेवकलीलात्मने । सूर्यवंशप्रवर्तकाय । सोमवंशोद्भवकराय ।
मनुपुत्रगतिप्रदाय । अम्बरीषपि्रयाय । साधवे । दुर्वासोगर्वनाशकाय ।
ब्रह्मशापोपसंहर्त्रे । भक्तकीर्तिविवर्धनाय । इक्ष्वाकुवंशजनकाय ।
सगराङ्क्षखिलार्थदाय । भगीरथमहायत्नाय । गङ्गाधौताङ्घ्रिपङ्कजाय ।
ब्रह्मस्वामिने । शिवस्वामिने । सगरात्मजमुक्तिदाय । खट्वाङ्गमोक्षहेतवे ।
रघुवंशविवर्धनाय नम: । 660
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
ओं रघुनाथाय नम: । रामचन्द्राय । रामभद्राय । रघुपि्रयाय ।
अनन्तकीर्तये । पुण्यात्मने । पुण्यश्लोकैकभास्कराय । कोशलेन्द्राय ।
प्रमाणात्मने । सेव्याय । दशरथात्मजाय । लक्ष्मणाय । भरताय ।
शत्रुघनय । व्यूहविग्रहाय । विश्वामित्रपि्रयाय । दान्ताय ।
ताडकावधमोक्षदाय । वायव्यास्त्राब्धिनिक्षिप्तमारीचाय । सुबाहुघने नम: ।
680
वृषध्वजधनुर्भङ्गप्राप्तसीतामहोत्सवाय । सीतापतये । भृगुपतिगर्व
पर्वतनाशकाय । अयोध्यास्थमहाभोगयुक्तलक्ष्मीविनोदवते ।
कैकयीवाक्यकर्त्रे । पितृवाक्परिपालकाय । वैराग्यबोधकाय ।
अनन्यसात्विकस्थानबोधकाय । अहल्यादु:खहारिणे । गुहस्वामिने ।
सलक्ष्मणाय । चित्रकूटपि्रयस्थानाय । दण्डकारण्यपावनाय ।
शरभङ्गसुतीक्ष्णादिपूजिताय । अगस्त्य भाग्यभुवे । ऋषिसंप्रार्थितकृतये ।
विराधवधपण्हिताय । छिन्नशूर्पणखानासाय । खरदूषणघातकाय ।
एकबाणहतानेकसहस्रबलराक्षसाय नम: । 700
मारीचघातिने नम: । नियतसत्तासंबन्धशोभिताय ।
सीतावियोगनाट्याय । जटायुर्वधमोक्षदाय । शबरीपूजिताय ।
भक्तहनुमत्प्रमुखावृताय । दुन्दुभ्यस्थिप्रहरणाय । सप्ततालविभेदनाय ।
सुग्रीवराज्यदाय । वालिघातिने । सागरशोषिणे । सेतुबन्धकर्त्रे ।
विभीषणहितप्रदाय । रावणादिशिरश्र्छेदिने । राक्षसाघौघनाशकाय ।
सीताऽभयप्रदात्रे । पुष्पकागमनोत्सुकाय । अयोध्यापतये ।
अत्यन्तसर्वलोकसुखप्रदाय । मथुरापुर निर्मात्रे नम: । 720
सुकृतज्ञस्वरूपदाय नम: । जनकज्ञानगम्याय ।
ऐलान्तप्रकटश्रुतये । हैहयान्तकराय । रामाय । दुष्टक्षत्र विनाशकाय ।
सोमवंशहितैकात्मने । यदुवंशविवर्धनाय । (दशमस्कन्धत:)
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि: 495
परब्रह्मावतरणाय । केशवाय । क्लेशनाशनाय । भूमिभारावतरणाय ।
भक्तार्थाखिलमानसाय । सर्वभक्तनिरोधात्मने । लीलानन्तनिरोधकृते ।
भूमिष्ठपरमानन्दाय । देवकीशुद्धिकारणाय । वसुदेवज्ञाननिष्ठसमजीव<
नवारकाय । सर्ववैराग्यकरणस्वलीलाधारशोधकाय । मायाज्ञापनकर्त्रे
नम: । 740
शेषसंभारसंभृतये नम: । भक्तक्लेशपरिज्ञात्रे । तन्निवारणत
त्पराय । आविष्टवसुदेवांशाय । देवकीगर्भभूषणाय । पूर्णतेजोमयाय ।
पूर्णाय । कंसाधृष्यप्रतापवते । विवेकज्ञानदात्रे । ब्रह्माङ्क्षखिलसंस्तुताय ।
सत्याय । जगत्कल्पतरवे । नानारूपविमोहनाय । भक्तिमार्गप्रतिष्ठात्रे ।
विद्वन्मोहप्रवर्तकाय । मूलकालगुणद्रष्ट्रे । नयनानन्दभाजनाय ।
वसुदेवसुखाब्धये । देवकीनयनामृताय । पितृमातृस्तुताय नम: ॥ 760
पूर्वसर्ववृत्तान्तबोधकाय नम: । गोकुलागतिलीलाप्तवसु
देवकरस्थितये । सर्वेशत्वप्रकटनाय । मायाव्यत्ययकारकाय ।
ज्ञानमोहितदुष्टेशाय । प्रपङ्क्षाास्मृतिकारणाय । यशोदानन्दनाय ।
नन्दभाग्यभूगोकुलोत्सवाय । नन्दपि्रयाय । नन्दसूनवे । यशोदाया:
स्तनन्धयाय । पूतनासुपय:पात्रे । मुग्धभावातिसुन्दराय ।
सुन्दरीहृदयानन्दाय । गोपीमन्त्राभिमन्त्रिताय । गोपालाश्चर्यरसकृते ।
शकटासुरखण्डनाय । नन्दव्रजजनानन्दिने । नन्दभाग्यमहोदयाय ।
तृणावर्तवधोत्साहाय नम: । 780
यशोदाज्ञानविग्रहाय नम: । बलभद्रपि्रयाय । कृष्णाय ।
संकर्षणसहायवते । रामानुजाय । वासुदेवाय । गोष्ठाङ्गणगतिपि्रयाय ।
किङ्किणीरवभावज्ञाय । वत्सपुच्छावलम्बनाय । नवनीतपि्रयाय ।
गोपीमोहसंसारनाशकाय । गोपबालकभावज्ञाय । चौर्यविङ्क्षाविशारदाय ।
मृत्स्नाभक्षणलीलास्यमाहात्म्यज्ञानदायकाय । धराद्रोणप्रीतिकर्त्रे ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
दधिभाण्डविभेदनाय । दामोदराय । भक्तवश्र्याय । यमलार्जुनभञ्जनाय ।
बृहद्वनमहाश्चर्याय नम: । 800
बृन्दावनगतिपि्रयाय नम: । वत्सघातिने । बालकेलये ।
बकासुरनिषूदनाय । अरण्यभोक्त्रे । बाललीलापरायणाय ।
प्रोत्साहजनकाय । अघासुरनिषूदनाय । व्यालमोक्षप्रदाय । पुष्टाय ।
ब्रह्ममोहप्रवर्धनाय । अनन्तमूर्तये । सर्वात्मने । जङ्गमस्थावराकृतये ।
ब्रह्ममोहनकर्त्रे । स्तुत्याय । आत्मने । सदापि्रयाय । पौगण्डलीलाभिरतये ।
गोचारणपरायणाय नम: । 820
बृन्दावनलतागुल्मवृक्षरूपनिरूपकाय नम: । नादब्रह्मप्रकटनाय ।
वय: प्रतिकृतिस्वनाय । बर्हिनृत्यानुकरणाय । गोपालानुकृतिस्वनाय ।
सदाचारप्रतिष्ठात्रे । बलश्रमनिराकृतये । तरुमूलकृताशेषतल्पशायिने ।
सखिस्तुताय । गोपालसेवितपदाय । श्रीलालितपदाम्बुजाय ।
गोपसंप्रार्थितफलदाननाशितधेनुकाय । कालीयफणिमाणिक्यर<
ञ्जतश्रीपदाम्बुजाय । दृष्टिसञ्जीविताशेषगोपगोगोपिकापि्रयाय ।
लीलासंपीतदावाग्नये । प्रलम्बवधपण्डिताय । दावाग्न्यावृतगोपालदृ
ष्टयाच्छादनव<…पाय । वर्षाशरद्विभूतिश्रिये । गोपीकामप्रबोधकाय ।
गोपीरत्नस्तुता-शेषवेणुवाङ्क्षविशारदाय नम: । 840
कात्यायनीव्रतव्याजसर्वभावाश्रिताङ्गनाय नम: । सत्सङ्गतिस्
तुतिव्याजस्तुतवृन्दावनांघि्रपाय । गोपक्षुच्छान्ति संव्याज विप्रभार्याप्रसा
दकृते । हेतुप्राप्तेन्द्रयागस्वकार्यगोसवबोधकाय नम: । शैलरूपक
ृताशेषरसभोगसुखावहाय । लीलागोवर्धनोद्धारपालितस्वव्रजपि्रयाय ।
गोपस्वच्छन्दलीलार्थगर्गवाक्यार्थबोधकाय । इन्द्रधेनुस्तुतिप्राप्तगो
विन्देन्द्राभिधानवते । व्रतादिधर्मसंसक्तनन्दक्लेश विनाशकाय ।
नन्दादिगोपमात्रेष्टवैकुण्ठगतिदायकाय । वेणुवादस्मरक्षोभमत्तगोपी
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि:
497
विमुक्तिदाय । सर्वभावप्राप्तगोपी सुखसंवर्धनक्षमाय । गोपीगर्वप्र
णाशार्थ तिरोधानसुखप्रदाय । कृष्णभावव्याप्तविश्वगोपी भावितवे
शधृषे । राधाविशेष-संभोगप्राप्तदोषनिवारकाय । परमप्रीतिसंगीत
सर्वाद्भुतमहागुणाय । मानापनोदनाक्रन्दगोपीदृष्टिमहोत्सवाय ।
गोपिकाव्याप्तसर्वाङ्गाय । स्त्रीसंभाषविशारदाय । रासोत्सवमहासौ
ख्यगोपी-संभोगसागराय नम: । 860
जलस्थलरतिव्याप्तगोपीदृष्टयभिपूजिताय नम: । शास्त्रानपेक्षका
मैकमुक्तिद्वारविवर्धनाय । सुदश{नमहासर्पग्रस्तनन्दविमोचकाय ।
गीतमोहितगोपीधृक्शंखचूडविनाशकाय । गुणसंगीतसन्तुष्टये ।
गोपीसंसारविस्मृतये । अरिष्टमथनाय । दैत्यबुद्धिव्यामोहकारकाय ।
कैशिघातिने । नारदेष्टाय । व्योमासुरविनाशकाय । अक्रूरभक्तिस
ंराद्धपादरेणुमहानिधये । रथावरोहशुद्धात्मने । गोपीमानसहारकाय ।
ह्रदसन्दशि{ताशेषवैकुण्ठाक्रूरसंस्तुताय । मथुरागमनोत्साहाय ।
मथुराभाग्यभाजनाय । मथुरानगरीशोभादश{नोत्सुकमानसाय ।
दुष्टरञ्जकघातिने । वायकार्चितविग्रहाय नम: । 880
ओं वस्त्रमालासुशोभाङ्गाय नम: । कुब्जालेपनभूषिताय ।
कुब्जासुरूपकर्त्रे । कुब्जारतिवरप्रदाय । प्रसादरूपसन्तुष्टहरकोदण्ड
खण्डनाय । शकलाहतकंसाप्तधनूरक्षकसैनिकाय । जाग्रत्स्वपन्भयव्
याप्तमृत्युलक्षणबोधकाय । मथुरामल्लाय । ओजस्विने ।
मल्लयुद्धविशारदाय । सङ्क्ष: कुवलयापीडघातिने । चाणूरमर्दनाय ।
लीलाहतमहामल्लाय । शलतोशलघातकाय । कंसान्तकाय । जितामित्राय ।
रथावरोह शुद्धात्मने । गोपीमानसहारकाय । वसुदेवविमोचकाय ।
ज्ञाततत्वपितृज्ञानमोहनामृतवाङ्क्षयाय । उग्रसेन प्रतिष्ठात्रे ।
यादवाधिविनाशकाय नम: ॥ 900
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
ओं नन्दादिसान्त्वनकराय नम: । ब्रह्मचर्यव्रते स्थिताय ।
गुरुशुश्रूषणपराय । विङ्क्षापारमितेश्वराय । सान्दीपनिमृतापत्यदात्रे ।
कालान्तकादिजिते । गोकुलाश्वासनपराय । यशोदानन्दपोषकाय ।
गोपिकाविरहव्याजमनोगतिरतिप्रदाय । समोद्भवभ्रमरवाचे ।
गोपिकामोहनाशकाय । कुब्जारतिप्रदाय । अक्रूरपवित्रीकृतभूगृहाय ।
पृथादु:खप्रणेत्रे । पाण्डवानां सुखप्रदाय । (उत्तरार्धत:)
जरासन्धसमानीतसैन्यघातिने । विचारकाय । यवनव्याप्तमथुराज
नदत्तकुशस्थलिने । द्वारकाद्भुतनिर्माणविस्मापितसुरासुराय ।
मनुष्यमात्रभोगार्थभूम्यानीतेन्द्रवैभवाय नम: । 920
यवनव्याप्तमथुरानिर्गमानन्दविग्रहाय नम: । मुचुकुन्दमहा
बोधयवनप्राणदर्पघने । मुचुकुन्दस्तुताशेषगुणकर्ममहोदयाय ।
फलप्रदानसन्तुष्टये । जन्मान्तरितमोक्षदाय । शिवब्राह्मणवाक्याप्तज
यभीतिविभावनाय । प्रवर्षणप्रार्थिताग्निदानपुण्य-महोत्सवाय ।
रुक्मिणीरमणाय । कामपित्रे । प्रङ्क्षुमन्भावनाय । स्यमन्तकमणिव्
याजप्राप्तजाम्बवतीपतये । सत्यभामाप्राणपतये ।कालिन्दीरतिवर्धनाय ।
मित्रविन्दापतये । सत्यापतये । वृषनिषूदनाय । भद्रावाञ्छितभर्त्रे ।
लक्ष्मणावरणक्षमाय । इन्द्रादिप्रार्थित-वधनरकासुरसूदनाय । मुरारये
नम: । 940
पीठहन्त्रे नम: । ताम्रादिप्राणहारकाय । षोडशस्त्रीसहस्रेशाय ।
छत्रकुण्डलदानकृते । पारिजातापहरणाय । देवेन्द्रमदनाशकाय ।
रुक्मिणीसमसर्वस्त्रीसाध्यभोगरतिप्रदाय । रुक्मिणीपरिहासोक्तिवा
क्तिरोधानकारकाय । पुत्रपौत्रमहाभाग्यगृहधर्मप्रवर्तकाय ।
शम्बरान्तकसत्पुत्रविवाहहतरुक्मिकाय । उषापहृतपौत्रश्रिये ।
बाणबाहुनिवारकाय । शीतज्वरभयव्याप्तज्वरसंस्तुतषड्गुणाय ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
पुरुषोत्तमसहस्रनामावलि:
499
शङ्करप्रतियोद्ध्रे । द्वन्द्वयुद्धविशारदाय । नृगपापप्रभेत्त्रे ।
ब्रह्मस्वगुणदोषदृशे । विष्णुभक्तिविरोधैकब्रह्मस्वविनिवारकाय ।
बलभद्राहितगुणाय । गोकुलप्रीतिदायकाय नम: । 960
गोपीस्नेहैकनिलयाय नम: । गोपीप्राणस्थितिप्रदाय ।
वाक्यातिगामियमुनाहलाकर्षणवैभवाय । पौण्ड्रकत्याजितस्पर्धाय ।
काशीराजविभेदनाय । काशीनिदाहकरणाय । शिवभस्मप्रदायकाय ।
द्विविदप्राणघातिने । कौरवाखर्वगर्वनुदे । लाङ्गलाकृष्टन
गरीसंविग्नाखिलनागराय । प्रपन्नाभयदाय । साम्बप्राप्त
सन्मानभाजनाय । नारदान्विष्टचरणाय । भक्तविक्षेपनाशकाय ।
सदाचारैकनिलयाय । सुधर्माध्यासिताननाय । जरासन्धावरुद्धेन
विज्ञापितनिजक्लमाय । मन्त्र्युद्धवादिवाक्योक्तप्रकारैकपरायणाय ।
राजसूयादिमखकृते । संप्रार्थितसहायकृते नम: । 980
इन्द्रप्रस्थप्रयाणार्तमहत्संभारसंभृतये नम: । जरासन्धवधव्
याजमोचिताशेषभूमिपाय । सन्मार्गबोधकाय । यज्ञक्षितिवारणत
त्पराय । शिशुपालहतिव्याजजयशापविमोचकाय । दुर्योधनाभिमा
नाब्धिशोषबाणवृकोदराय । महादेववरप्राप्तपुरशाल्वविनाशकाय ।
दन्तवक्त्रवधव्याजविजयाघौघनाशकाय । विदूरथप्राणहर्त्रे । न्यस्तश
स्त्रास्त्रविग्रहाय । उपधर्मविलिप्ताङ्गसूतघातिने । वरप्रदाय । बल्वकप्रा
णहरणपालितर्षिनुतिकि्रयाय । सर्वतीर्थाघनाशार्थतीर्थयात्राविशा
रदाय । ज्ञानकि्रयाविभेदेष्टफलसाधनतत्पराय । सारथ्यादिकि्रयाक
र्त्रे । भक्तवश्र्यत्वबोधकाय । सुदामरङ्क-भार्यार्थभूम्यानीतेन्द्रवैभवाय ।
रविग्रह निमित्ताप्त कुरुक्षेत्रैकपावनाय । नृपगोपी
समस्तस्त्रीपावनार्थाखिलकि्रयाय नम: । 1000
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
ओं ऋषिमार्गप्रतिष्ठात्रे नम: । वसुदेवमखकि्रयाय ।
वसुदेवज्ञानदात्रे । देवकीपुत्रदायकाय । अर्जुनस्त्रीप्रदात्रे ।
बहुलाश्वस्वरूपदाय । श्रुतदेवेष्टदात्रे । सर्वश्रुतिनिरूपिताय ।
महादेवाङ्क्षतिश्रेष्ठाय । भक्तिलक्षणनिर्णयाय । वृकग्रस्तशिवत्रात्रे ।
नानावाक्यविशारदाय । नरगर्वविनाशार्थ-हृतब्राह्मणबालकाय ।
लोकालोकपरस्थानस्थितबालकदायकाय । द्वारकास्थमहाभोगना
नास्त्रीरतिवर्धनाय । मनस्तिरोधानकृत-व्यग्रस्त्रीचित्तभाविताय ।
(एकादशस्कन्धत:) मुक्तिलीलाविहरणाय । मौशलव्याजसंहृतये ।
श्रीभागवतधर्मादिबोधकाय । भक्तिनीतिकृते नम: । 1020
ओं उद्धवज्ञानदात्रे नम: । पङ्क्षाविंशतिधा गुरवे ।
आचारभक्तिमुक्त्यादिवक्त्रे । शब्दोद्भवस्थितये । हंसाय । धर्मप्रवक्त्रे ।
सनकाङ्क्षुपदेशकृते । भक्तिसाधनवक्त्रे । योगसिद्धिप्रदायकाय ।
नानाविभूतिवक्त्रे । शुद्धधर्मावबोधकाय । मार्गत्रयविभेदात्मने ।
नानाशङ्कानिवारकाय । भिक्षुगीताप्रवक्त्रे । शुद्धसांख्यप्रवर्तकाय ।
मनोगुणविशेषात्मने । ज्ञापकोक्तपुरूरवसे । पूजाविधिप्रवक्त्रे ।
सर्वसिद्धान्तबोधकाय । लघुस्वमार्गवक्त्रे नम: । 1040
ओं स्वस्थानगतिबोधकाय नम: । यादवाङ्गोपसंहर्त्रे ।
सर्वाश्चर्यगतिकि्रयाय । (द्वादशस्कन्धत:) कालधर्मवि
भेदार्थवर्णनाशनतत्पराय । बुद्धाय । गुप्तार्थवक्त्रे ।
नानाशास्त्रविधायकाय । नष्टधर्ममनुष्यादिलक्षणज्ञापनोत्सुकाय ।
आश्रयैकगत्िाज्ञात्रे । क“ल्कने । कलिमलापहाय । शास्त्रवैराग्यसंबोधाय ।
नानाप्रलयबोधकाय । विशेषत: शुकव्याजपरीक्षिज्ज्ञानबोधकाय ।
शुकेष्टगतिरूपात्मने । परीक्षिह्देहमोक्षदाय । शब्दरूपाय । नादरूपाय ।
वेदरूपाय । विभेदनाय नम: । 1060
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
विष्णो: अष्टोत्तरशतनामस्तोत्रम्
501
ओं व्यासाय नम: । शाखाप्रवक्त्रे । पुराणार्थप्रवर्तकाय ।
मार्कण्डेयप्रसन्नात्मने । वटपत्रपुटेशयाय । मायाव्याप्तमहा
मोहदु:खशान्तिप्रवर्तकाय । महादेवस्वरूपाय । भक्तिदात्रे ।
कृपानिधये । आदित्यान्तर्गताय । कालाय । द्वादशात्मने । सुपूजिताय ।
श्रीभागवतरूपाय । सर्वार्थफलदायकाय नम: । 1075
—*—
विष्णो: अष्टोत्तरशतनामस्तोत्रम्
विष्णुर्जिष्णुर्वषट्कारो देवदेवो वृषाकपि: ।
दामोदरो दीनबन्धुरादिदेवोऽदिते: सुत: ॥ 1
पुण्डरीक: परानन्द: परमात्मा परात्पर: ।
परशुधारी विश्वात्मा कृष्ण: कलिमलापह: ॥ 2
कौस्तुभोद्भासितोरस्को नरो नारायणो हरि: ।
हरो हरपि्रय: स्वामी वैकुण्ठो विश्वतोमुख: ॥ 3
हृषीकेशोऽप्रमेयात्मा वराहो धरणीधर: ।
वामनो वेदवक्ता च वासुदेव: सनातन: ॥ 4
रामो विरामो विरजो रावणारी रमापति: ।
वैकुण्ठवासी वसुमान् धनदो धरणीधर: ॥ 5
धर्मेशो धरणीनाथो ध्येयो धर्मभूतां वर: ।
सहस्रशीर्षा पुरुष: सहस्राक्ष: सहस्रपात्॥ 6
सर्वग: सर्ववित्सर्व: शरण्य: साधुवल्लभ: ।
कौसल्यानन्दन: श्रीमान् रक्ष:कुलविनाशक: ॥ 7
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
जगत्कर्ता जगद्धर्ता जगज्जेता जनार्तिहा ।
जानकीवल्लभो देवो जयरूपो जलेश्वर: ॥ 8
क्षीराब्िधवासी क्षीराब्िधतनयावल्लभस्तथा ।
शेषशायी पन्नगारिवाहनो विष्टरश्रवा: ॥ 9
माधवो मधुरानाथो मोहदो मोहनाशन: ।
दैत्यारि: पुण्डरीकाक्षो ह्यच्युतो मधुसूदन: ॥ 10
सोमसूर्याग्निनयनो नृसिंहो भक्तवत्सल: ।
नित्यंो निरामय: शुद्धो नरदेवो जगत्प्रभु: ॥ 11
हयग्रीवो जितरिपुरुपेन्द्रो रु“क्मणीपति: ।
सर्वदेवमय: श्रीश: सर्वाधार: सनातन: ॥ 12
साम्य सौम्यप्रद: स्रष्टा विष्वक्सेनो जनार्दन: ।
यशोदातनयो योगी योगशास्त्र परायण: ॥ 13
रुद्रात्मको रुद्रमूर्ति: राघवो मधुसूदन: ।
इति ते कथितं ङ्क्षिं नामनमष्टोत्तरं शतम्॥ 14
सर्वपापहरं पुण्यं विष्णोरमिततेजस: ।
दु:खदारिद्रय दौर्भाग्यनाशनं सुखवर्धनम्॥ 15
सर्वसम्पत्करं सौम्यं महापातकनाशनम् ।
प्रातरुत्थाय विप्रेन्द्र पठेदेकाग्रमानस: ।
तस्य नश्र्य“न्त विपदां राशय: सिद्धिमाप्नुयात् ॥ 16
—शाक्तप्रमोदत:
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
विष्णोरष्टोत्तरशतनामावलि:
503
विष्णोरष्टोत्तरशतनामावलि:
ओं विष्णवे नम: । जिष्णवे । वषट्काराय । देवदेवाय ।
वृषाकपये । दामोदराय । दीनबन्धवे । आदिदेवाय । अदिते: सुताय ।
पुण्डरीकाय । परानन्दाय । परमात्मने । परात्पराय । परशुधारिणे ।
विश्वात्मने । कृष्णाय । कलिमलापहाय । कौस्तुभोद्भासितोरस्काय ।
नराय । नारायणाय नम: । 20
ओं हरये नम: । हराय । हरपि्रयाय । स्वामिने । वैकुण्ठाय ।
विश्वतोमुखाय । हृषीकेशाय । अमेयात्मने । वराहाय । धरणीधराय ।
वामनाय । वेदवक्त्रे । वासुदेवाय । सनातनाय । रामाय । विरामाय ।
विरजाय । रावणारये । रमापतये । वैकुण्ठवासाय नम: । 40
ओं वसुमते नम: । धनदाय । धरणीधराय । धर्मेशाय ।
धरणीनाथाय । ध्येयाय । धर्मभृतां वराय । सहस्रशीष्र्णे । पुरुषाय ।
सहस्राक्षाय । सहस्रपदे । सर्वगाय । सर्वविदे । सर्वाय । शरण्याय ।
साधुवल्लभाय । कौसल्यानन्दनाय । श्रीमते । रक्ष:कुलविनाशकाय ।
जगत्कर्त्रे नम: । 60
ओं जगद्धर्त्रे नम: । जगज्जेत्रे । जनार्तिघने । जानकीवल्लभाय ।
देवाय । जयरूपाय । जलेश्वराय । क्षीरा“ब्धवासिने ।
क्षीरा“ब्धतनयावल्लभाय । शेषशायिने । पन्नगारिवाहनाय । विष्टरश्रवसे ।
माधवाय । मथुरानाथाय । मोहदाय । मोहनाशनाय । दैत्यारये ।
पुण्डरीकाक्षाय । अच्युताय । मधुसूदनाय नम: । 80
सोमसूर्याग्निनयनाय नम: । नृसिंहाय । भक्तवत्सलाय । नित्याय ।
निरामयाय । शुद्धाय । नरदेवाय । जगत्प्रभवे । हयग्रीवाय । जितरिपवे ।
उपेन्द्राय । रु“क्मणीपतये । सर्वदेवमयाय । श्रीशाय । सर्वाधाराय ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
सनातनाय । सौम्याय । सौम्यप्रदाय । स्रष्ट्रे । विष्वक्सेनाय नम: ।
100
ओं जनार्दनाय नम: । यशोदातनयाय । योगिने । योगशास्त्र
परायणाय । रुद्रात्मकाय । रुद्रमूर्तये । राघवाय । मधुसूदनाय नम: ।
108
—*—
श्रीरङ्गनाथाष्टोत्तरशतनामस्तोत्रम्
अस्य श्रीरङ्गनाथाष्टोत्तरशतनामस्तोत्रमहामन्त्रस्य,वेदव्यासो
भगवानृषि:, अनुष्टुप् छन्द:, भगवान् श्रीमहाविष्णुदे{वता । श्रीरङ्गशायीति
बीजम्, श्रीकान्त इति श<क्त:, श्रीप्रद इति कीलकम्, मम
समस्तपापनाशार्थे जपे विनियोग: ।
धौम्य उवाच—
श्रीरङ्गशायी श्रीकान्त: श्रीप्रद: श्रितवत्सल: ।
अनन्तो माधवो जेता जगन्नाथो जगङ्क्षुरु: ॥ 1
सुरवर्य: सुराराध्य: सुरराजानुज: प्रभु: ।
हरिर्हतारिर्विश्वेश: शाश्वत: शम्भुरव्यय: ॥ 2
भक्तार्तिभञ्जनो वाग्मी वीरो विख्यातकीर्तिमान् ।
भास्कर: शास्त्रतत्वज्ञो दैत्यशास्ताऽमरेश्वर: ॥ 3
नारायणो नरहरिनी{रजाक्षो नरपि्रय: ।
ब्रह्मण्यो ब्रह्मकृद् ब्रह्मा ब्रह्माङ्गो ब्रह्मपूजित: ॥ 4
कृष्ण: कृतज्ञो गोविन्दो हृषीकेशोऽघनाशन: ।
विष्णुर्जिष्णुर्जितारति: सज्जनपि्रय इ{श्वर: ॥ 5
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीरङ्गनाथाष्टोत्तरशतनामस्तोत्रम्
त्रिविक्रमस्त्रिलोकेशस्त्रय्यर्थस्त्रिगुणात्मक: ।
काकुत्स्थ: कमलाकान्त: कालियोरगमर्दन: ॥ 6
कालाम्बुदश्र्यामलाङ्ग: केशव: क्लेशनाशन: ।
केशिप्रभञ्जन: कान्तो नन्दसूनुररिन्दम: ॥ 7
रु“क्मणीवल्लभ: शौरिर्बलभद्रो बलानुज: ।
दामोदरो हृषीकेशो वामनो मधुसूदन: ॥ 8
पूत: पुण्यजनध्वंसी पुण्यश्लोकशिखामणि: ।
आदिमूर्तिर्दयामूर्ति: शान्त मूर्तिरमूर्तिमान् ॥ 9
परं ब्रह्म परं धाम पावन: पवनो विभु: ।
चन्द्रश्र्छन्दोमयो राम: संसाराम्बुधितारक: ॥ 10
आदितेयोऽच्युतो भानु: शङ्कर: शिव ऊर्जित: ।
महेश्वरो महायोगी महाशा<क्तर्मह“त्प्रय: ॥ 11
दुर्जनध्वंसकोऽशेषसज्जनोपा“स्तसत्फलम् ।
पक्षीन्द्रवाहनोऽक्षोभ्य: क्षीरा“ब्धशयनो विधु: ॥ 12
जनार्दनो जगद्धेतुर्जितमन्मथविग्रह: ।
चक्रपाणि: शङ्खधारी शाङ्गी{ खड्गी गदाधर: ॥ 13
एवं विष्णो: शतं नामनं अष्टोत्तरमिहेरितम् ।
स्तोत्राणामुत्तमं गुह्यं नामरत्नस्तवाभिधम् ॥ 14
सर्वथा सर्वरोगध्नं चि“न्ततार्थफलप्रदम् ।
त्वं तु शीघ्रं महाराज गच्छ रङ्ग स्थलं शुभम् ॥ 15
स्नात्वा तुलाके{ कावेर्यां माहात्म्यश्रवणं कुरु ।
गवाश्ववस्त्र धान्यान्नभूमिकन्या प्रदो भव ॥ 16
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
द्वादश्र्यां पायसान्नेन सहस्रं दश भोजय ।
नामरत्नस्तवाख्येन विष्णोरष्टशतेन च ।
स्तुत्वा श्रीरङ्गनाथं त्वं अभीष्टफलमाप्नुहि ॥ 17
—*—
श्रीरङ्गनाथाष्टोत्तरशतनामावलि:
ओं श्रीरङ्गशायिने नम: । श्रीकान्ताय । श्री प्रदाय ।
श्रितवत्सलाय । अनन्ताय । माधवाय । जेत्रे । जगन्नाथाय । जगङ्क्षुरवे ।
सुरवर्याय । सुराराध्याय । सुरराजानुजाय । प्रभवे । हरये । हतारये ।
विश्वेशाय । शाश्वताय । शम्भवे । अव्ययाय । भक्तार्ति भञ्जनाय
नम: । 20
ओं वा“ग्मने नम: । वीराय । विख्यातकीर्तिमते । भास्कराय ।
शास्त्रतत्त्वज्ञाय । दैत्यशास्त्रे । अमरेश्वराय । नारायणाय । नरहरये ।
नीरजाक्षाय । नरपि्रयाय । ब्रह्मण्याय । ब्रह्मकृते । ब्रह्मणे । ब्रह्माङ्गाय ।
ब्रह्मपूजिताय । कृष्णाय । कृतज्ञाय । गोविन्दाय । हृषीकेशाय नम: ।
40
ओं अघनाशनाय नम: । विष्णवे । जिष्णवे । जितारातये ।
सज्जनपि्रयाय । इ{श्वराय । त्रिविक्रमाय । त्रिलोकेशाय । त्रय्यर्थाय ।
त्रिगुणात्मकाय । काकुत्स्थाय । कमलाकान्ताय । कालियोरगमर्दनाय ।
कालाम्बुदश्र्यामलाङ्गाय । केशवाय । क्लेशनाशनाय । केशिप्रभञ्जनाय ।
कान्ताय । नन्दसूनवे । अरिन्दमाय नम: । 60
ओं रु“क्मणीवल्लभाय नम: । शौरये । बलभद्राय । बलानुजाय ।
दामोदराय । हृषीकेशाय । वामनाय । मधुसूदनाय । पूताय ।
पुण्यजनध्वंसिने । पुण्यश्लोक शिखामणये । आदिमूर्तये । दयामूर्तये ।
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीकृष्णस्तुति: - मङ्गलम् 507
शान्तमूर्तये । अमूर्तिमते । परस्मै ब्रह्मणे । परस्मै धामने । पावनाय ।
पवनाय । विभवे नम: । 80
ओं चन्द्राय नम: । छन्दोमयाय । रामाय । संसाराम्बुधितारकाय ।
आदितेयाय । अच्युताय । भानवे । शङ्कराय । शिवाय । ऊर्जिताय ।
महेश्वराय । महायोगिने । महाशक्तये । मह“त्प्रयाय । दुर्जनध्वंसकाय ।
अशेषसज्जनोपा“स्तसत्फलाय । पक्षीन्द्रवाहनाय । अक्षोभ्याय ।
क्षीरा“ब्धशयनाय । विधवे नम: । 100
ओं जनार्दनाय नम: । जगद्धेतवे । जितमन्मथविग्रहाय ।
चक्रपाणये । शङ्खधारिणे । शा<ङ्ग{णे । खड्गिने । गदाधराय नम: ।
108
—*—
श्रीकृष्णस्तुति: - मङ्गलम्
नम: परमकल्याण नमस्ते विश्वमङ्गल ।
वासुदेवाय शान्ताय यदूनां पतये नम: ॥ 1
नमोस्तु ते महायोगिन् प्रपन्नमनुशाधि माम् ।
यथा त्वच्चरणाम्भोजे रति: स्यादनपायिनी ॥ 2
कृष्णाय वासुदेवाय देवकीनन्दनाय च ।
नन्दगोपकुमाराय गोविन्दाय नमो नम: ॥ 3
नम: पङ्कजनाभाय नम: पङ्कजमालिने ।
नम: पङ्कजनेत्राय नमस्ते पङ्कजाङ्घ्रये ॥ 4
नमो ब्रह्मण्यदेवाय गोब्राह्मणहिताय च ।
जगद्धिताय कृष्णाय गोविन्दाय नमो नम: ॥ 5
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीविष्णुस्तुतिमञ्जरी–3
508
राधिकालित्िच्ताङ्गाय नमो रासविहारिणे ।
राजीवायतनेत्राय रसिकेशाय ते नम: ॥ 6
मुग्धगोपवधूत्तुङ्गकुचमण्डलमर्दिने ।
मुरलीगानलोलाय मुकुन्दायास्तु मङ्गलम् ॥ 7
नित्योत्सवो भवेत्तेषां नित्य श्रीर्नित्यमङ्गलम् ।
येषां हृदिस्थो भगवान् मङ्गलायतनं हरि: ॥ 8
लाभस्तेषां जयस्तेषां कुतस्तेषां पराभव: ।
येषामिन्दीवरश्यामो हृदये सुप्रतिष्ठित: ॥ 9
नन्दहस्तमवलम्ब्य पाणिना मन्दमन्दमरविन्दलोचन: ।
सङ्क्षारन् क्वणितकिङ्किणीरव: सन्ततं मम तनोतु मङ्गलम् ॥ 10
—*—
श्र:वीळश्रऋळवैॠ1्रैुु3.ाू5व्भ्त्र्श्रन्त्रुश्रळँ, छत्र्क्षीेळीँ 17, 2010
श्रीवेङ्कटेश्वरमङ्गलस्तोत्रम्
श्रीवेङ्कटेश्वरमङ्गलस्तोत्रम्श्रीवेङ्कटेश्वरमङ्गलस्तोत्रम्