\engtitle{.. satyanArAyaNa vrata kathAya ..}## \itxtitle{.. satyanArAyaNa vrata kathAya ..}##\endtitles ## kathA prAraMbha prathamo.adhyAyaH vyAsa uvAcha ekadA naimiShAraNye R^iShayaH shaunakAdayaH | prapachchhurmunayaH sarve sUtaM paurANikaM khalu || 1|| R^iShaya uvAcha vratena tapasA kiM vA prApyate vA.nchhitaM phalam | tatsarvaM shrotumichchhAmaH kathayasva mahAmune || 2|| sUta uvAcha nAradenaiva saMpR^iShTo bhagavAnkamalApatiH | surarShaye yathaivAha tachchhR^iNudhvaM samAhitAH || 3|| shrI vyAsajI ne kahA\- eka samaya naimiShAraNya tIrtha meM shaunaka Adi hajAroM R^iShi\-muniyoM ne purANoM ke mahAj~nAnI shrI sUtajI se pUchhA ki vaha vrata\-tapa kauna sA hai, jisake karane se manavA.nchhita phala prApta hotA hai | hama sabhI vaha sunanA chAhate haiM | kR^ipA kara sunAe.N | shrI sUtajI bole\- aisA hI prashna nArada ne kiyA thA | jo kuchha bhagavAna kamalApati ne kahA thA, Apa saba use sunie | ekadA nArado yogI parAnugrahakA.nkShayA | paryaTanvividhA.NllokAnmartyalokamupAgataH || 4|| tato dR^iShTvA janAnsarvAnnAnAkleshasamanvitAn | nAnAyoni samutpAnnAn klishyamAnAnsvakarmabhiH || 5|| kenopAyena chaiteShAM duHkhanAsho bhaveddhruvam | iti sa.nchintya manasA viShNulokaM gatastadA || 6|| tatra nArAyaNa.ndevaM shuklavarNachaturbhujam | sha.nkha chakra gadA padma vanamAlA vibhUShitam || 7|| paropakAra kI bhAvanA lekara yogI nArada kaI lokoM kI yAtrA karate\-karate mR^ityu loka meM A gae | vahA.N unho.nne dekhA ki loga bhArI kaShTa bhoga rahe haiM | pichhale karmoM ke prabhAva se aneka yoniyoM meM utpanna ho rahe haiM | duHkhIjanoM ko dekha nArada sochane lage ki ina prANiyoM kA duHkha kisa prakAra dUra kiyA jAe | mana meM yahI bhAvanA rakhakara nAradajI viShNu loka pahu.Nche | vahA.N nAradajI ne chAra bhujAdhArI satyanArAyaNa ke darshana kie, jinho.nne sha.nkha, chakra, gadA, padma apanI bhujAoM meM le rakhA thA aura unake gale meM vanamAlA pZa.DI thI | dR^iShTvA taM devadevesha.nstotuM samupachakrame | nArada uvAcha namovA.ngamanasAtIta\- rUpAyAna.ntashak{}taye | AdimadhyA.ntahInAya nirguNAya guNAtmane || 8|| sarveShAmAdibhUtAya bhak{}tAnAmArtinAshine | shrutvA stotra.ntato viShNurnAradaM pratyabhAShat || 9|| shrIbhagavAnuvAcha kimarthamAgato.asi tvaM ki.nte manasi vartate | kathAyasva mahAbhAga tatsarvaM kathAyamite || 10|| nArada uvAcha martyaloke janAH sarve nAnAkleshasamanvitAH | nanAyonisamutpannAH pachyante pApakarmabhiH || 11|| nAradajI ne stuti kI aura kahA ki mana\-vANI se pare, ana.nta shak{}tidhArI, Apako praNAma hai | Adi, madhya aura a.nta se muk{}ta sarvaAtmA ke AdikAraNa shrI hari Apako praNAma | nAradajI kI stuti suna viShNu bhagavAna ne pUchhA\- he nArada! tumhAre mana meM kyA hai? vaha saba mujhe batAie | bhagavAna kI yaha vANI suna nAradajI ne kahA\- martya loka ke sabhI prANI pUrva pApoM ke kAraNa vibhinna yoniyoM meM utpanna hokara aneka prakAra ke kaShTa bhoga rahe haiM | tatkathaM shamayennAtha laghUpAyena tadvad | shrotumichchhAmi tatsarvaM kR^ipAsti yadi te mayi || 12|| shrIbhagavAnuvAcha sAdhu pR^iShTaM tvayA vatsa lokAnugrahakA.nkShayA | yatkR^itvA muchyate mohattachchhR^iNuShva vadAmi te || 13|| vratamasti mahatpuNyaM svarge martye cha durlabham | tava snehAnmayA vatsa prakAshaH kriyate.adhunA || 14|| yadi Apa mujha para kR^ipAlu haiM to ina prANiyoM ke kaShTa dUra karane kA koI chhoTA\-sA upAya batAe.N | maiM vaha sunanA chAhatA hU.N | shrI bhagavAna bole he nArada! tuma sAdhu ho | tumane jana\-jana ke kalyANa ke lie achchhA prashna kiyA hai | jisa vrata ke karane se vyak{}ti moha se chhUTa jAtA hai, vaha maiM tumheM batAtA hU.N | yaha vrata svarga aura mR^ityu loka donoM meM durlabha hai | tumhAre snehavasha meM isa vrata kA vivaraNa detA hU.N | satyanArAyaNasyaivaM vrataM samyagvidhAnataH | kR^itvA sadyaH sukhaM bhuk{}tvA paratra mokShamApyuyAt | tachchhutvA bhagavadvAkyaM nArado munirabravIt || 15|| nArada uvAcha kiM phalaM kiM vidhAnaM cha kR^itaM kenaiva tadvratam | tatsarvaM vistarAd brUhi kadA kAryaM hi tadvratam || 16|| shrIbhagavAnuvAcha duHkhashokAdimana.ndhanadhAnyapravardhanam || 17|| saubhAgyasantatikaraM sarvatravijayapradam | yasminkasmindine martyo bhak{}ti shraddhAsamanvitaH || 18|| satyanArAyaNa kA vrata vidhipUrvaka karane se tatkAla sukha milatA hai aura a.ntataH mokSha kA adhikAra milatA hai | shrI bhagavAna ke vachana suna nArada ne kahA ki prabhu isa vrata kA phala kyA hai? ise kaba aura kaise dhAraNa kiyA jAe aura ise kisa\-kisa ne kiyA hai | shrI bhagavAna ne kahA duHkha\-shoka dUra karane vAlA, dhana bZa.DhAne vAlA | saubhAgya aura sa.ntAna kA dAtA, sarvatra vijaya dilAne vAlA shrI satyanArAyaNa vrata manuShya kisI bhI dina shraddhA bhak{}ti ke sAtha kara sakatA hai | satyanArAyaNaM devaM yajechchaiva nishAmukhe | brAhmaNairbAndhavaishchaiva sahito dharmatatparaH || 19|| naivedyaM bhak{}tito dadyAtsapAdaM bhakShyamuttamam | raMbhAphalaM ghR^itaM kShIraM godhUmamasya cha chUrNakam || 20|| abhAveshAlichUrNaM vA sharkarA vA guDastathA | sapAdaM sarvabhakShyANi chaikIkR^itya nivedayet || 21|| viprAya dakShiNAM dadyAtkathAM shrutvAjanaiH saha | tatashchabandhumiH sArdhaM viprA.nshcha pratibhojayet || 22|| sAya.nkAla dharmarata ho brAhmaNa ke sahayoga se aura ba.ndhu bA.ndhava sahita shrI satyanArAyaNa kA pUjana kareM | bhak{}tipUrvaka khAne yogya uttama prasAda (savAyA) leM | yaha prasAda kele, ghI, dUdha, gehU.N ke ATe se banA ho | yadi gehU.N kA ATA na ho, to chAvala kA ATA aura shakara ke sthAna para gu.Da milA deM | saba milAkara savAyA banA naivedya arpita kareM | isake bAda kathA suneM, prasAda leM, brAhmaNoM ko dakShiNA deM aura isake pashchAta ba.ndhu\-bA.ndhavoM sahita brAhmaNoM ko bhojana karAe.N | prasAdaM bhakShayabhdak{}tyA nR^ityagItAdikaM charet | tatashcha svagR^ihaM gachchhetsatyanArAyaNaM smaran || 23|| eva.nkR^ite manuShyANAM vA.nchhAsiddhirbhaved dhruvam | visheShataH kaliyuge laghUpAya.asti bhUtale || 24|| prasAda pA lene ke bAda kIrtana Adi kareM aura phira bhagavAna satyanArAyaNa kA smaraNa karate hue svajana apane\-apane ghara jAe.N | aise vrata\-pUjana karane vAle kI manokAmanA avashya pUrI hogI | kaliyuga meM visheSha rUpa se yaha chhoTA\-sA upAya isa pR^ithvI para sulabha hai | || iti shrIskanda purANe revAkhaNDe satyanArAyaNa vrata kathAyAM prathamo.adhyAyaH samAptaH || dvitIyo.adhyAyaH sUta uvAcha athAnyatsaMpravakShyAmi kR^itaM yena purA dvija | kashchit kAshIpure ramye hyAsIdvipro.atinirdhanaH || 1|| kShuttR^iDbhyAM vyAkulo bhUtvA nityaM babhrAma bhUtale | duHkhitaM brAhmaNaM dR^iShTvA bhagavAnbrAhmaNapriyaH || 2|| vR^iddhabrAhmaNarUpastaM paprachchha dvijamAdarAt | kimarthaM bhramase vipra mahIM nityaM sudaHkhitaH tatsarvaM shrotumichchhAmi kathyatAM dvijasattama || 3|| sUtajI ne kahA\- isa vrata ko pahale kisane kiyA? aba maiM Apako sunAtA hU.N | bahuta ramaNIya kAshIpurI meM eka nirdhana brAhmaNa rahatA thA | vaha bhUkha\-pyAsa se dukhita yahA.N\-vahA.N bhaTakatA rahatA thA | isa brAhmaNa ko duHkhI dekha eka dina bhagavAna ne svayaM eka bU.Dhe brAhmaNa kA vesha dhAraNa kara, isa brAhmaNa se Adara ke sAtha prashna kiyA | he vipra! tuma sadA hI duHkhI raha pR^ithvI para kyoM bhaTakate rahate ho | maiM yaha jAnanA chAhatA hU.N | brAhmaNa uvAcha brAhmaNo.ati daridro.ahaM bhikShAthaM vai bhrame mahIm || 4|| upAyaM yadi jAnAsi kR^ipayA kathaya prabho | vR^iddhabrAhmaNa uvAcha satyanArAyaNo viShNurvA.nchhitArthaphalapradaH || 5|| tasya tvaM pUjanaM vipra kurUShva vratamuttamam | yatkR^itvA sarvadukhebhyo muk{}to bhavati mAnavaH || 6|| vidhAnaM cha vratasyApi viprAyAbhAShya yatnataH | satyanArAyaNo vR^iddhastatraivAntaradhIyat || 7|| tadvrataM sa.nkariShyAmi yaduk{}taMbrAhmaNena vai | iti sa.nchi.ntya vipro.asau rAtrau nidrAM na labdhavAn || 8|| nirdhana brAhmaNa ne uttara diyA ki vaha atya.nta nirdhana brAhmaNa hai | aura bhikShA ke lie pR^ithvI para bhaTakatA hai | agara Apa isa nirdhanatA ko miTAne kA upAya jAnate hoM to kR^ipayA batAe.N | bU.Dhe brAhmaNa ne kahA ki satyanArAyaNa svarUpa viShNu, mana chAhA phala dete haiM | ataH vipra tuma unakA uttama vrata\-pUjana karo | aisA vrata\-pUjana karane se manuShyoM ke saba duHkha dUra ho jAte haiM | satya vrata kA vidhAna ThIka taraha batAkara vR^iddha brAhmaNa banakara Ae bhagavAna satyanArAyaNa a.ntardhyAna ho gae | nirdhana brAhmaNa ne kahA ki vaha bU.Dhe brAhmaNa dvArA batAyA vrata karegA | isI vichAra ke kAraNa use rAtri meM nI.nda nahIM AI | tataH prAtaH samutthAya satyanArAyaNavratam | kariShya iti sa.nkalpya bhikShArthamagamad dvijaH || 9|| tasminneva dine vipraH prachuraM dravyamAptavAn | tenaiva bandhubhiH sArdhaM satyasya bratamAcharat || 10|| sarvaduHkhavinirmuk{}taH sarvasaMpatsamanvitaH | babhUva sa dvijashreShTho vratasyAsya prabhAvataH || 11|| tataH prabhR^iti kAlaM chama mAsi vrataM kR^itam | evaM nArAyaNevekatima vrataM kR^itvA dvijottamaH || 12|| sarvapApavinirmuk{}to durlabhaM mokShamAptavAn | vratamasya yadA viprAH pR^ithivyAM sa.nkariShyati || 13|| dUsare dina vaha yaha sa.nkalpa lekara ki maiM shrI satyanArAyaNa kA vrata karU.NgA bhikShA mA.Ngane nikalA | usa dina bhikShA meM nirdhana brAhmaNa ko bZa.DI mAtrA meM dAna prApta huA | isI dhana se brAhmaNa ne apane ba.ndhu\-bA.ndhava sahita shrI satyanArAyaNa bhagavAna kA vrata kiyA | vrata ke prabhAva se duHkha se muk{}ti pAkara vaha sampattivAna ho gayA | taba se vaha brAhmaNa hara mAha satyanArAyaNa vrata karatA rahA | saba pApoM se muk{}ta ho, mokSha ko prApta huA | tadaiva sarvaduHkhaM tu manujasya vinashyati | evaM nArAyaNenok{}taM nAradAya mahAtmane || 14|| mayA tatkathitaM viprAH kimanyatkathayAmi vaH | R^iShayaH uvAcha tasmAdviprAchchhutaM kena pR^ithivyAM charitaM mune | tatsarvaM shrotumichchhAmaH shraddhA.asmAkaM prajAyate || 15|| sUta uvAcha shrR^iNudhvaM munayaH sarve vrataM yena kR^itaM bhuvi | ekadA sa dvijavaro yathAvibhavavistArai || 16|| bandhubhiH svajanaiH sArdhaM vrataM kartuM samudyataH | etasminna.ntare kAle kAShThakretA samAgamat || 17|| he vipra! pR^ithvI para jo koI bhI isa vrata ko karegA, usake sabhI duHkha naShTa ho.nge | shrIman nArAyaNa ne yahI shrI nAradajI se kahA thA | shrI sUtajI bole yaha saba to mai.nne kahA aba aura kyA bolU.N | taba R^iShigaNa bole ki isa brAhmaNa se sunakara yaha satyavrata aura kisane kiyA hai | yaha jAnane kI hamArI ichchhA hai | sUtajI bole\- achchhA R^iShiyoM anya jina logoM ne yaha vrata kiyA, unake bAre meM suno | yahI brAhmaNa paryApta dhana A jAne ke kAraNa eka bAra satyanArAyaNa kA vrata kara rahA thA ki eka laqa.DahArA AyA | bahiHkAShThaM cha sa.nsthApya viprasya gR^ihamAyayau | tR^iShNAyA pIDitAtmA cha dR^iShTvA vipraM kR^itavratam || 18|| praNipatya dvijaM prAha kimidaM tvayA | kR^ite kiM phalamApnoti vistarAdvada me prabho || 19|| vipra uvAcha satyanArAyaNesyedaM vrataM sarvepsitapradam | tasya prasAdAnme sarvaM dhanadhAnyAdikaM mahat || 20|| tasmAdetadvrataM j~nAtvA kAShThakretA.atiharShitaH | papau jalaM prasAdaM cha bhuk{}tvA cha nagaraM yayau || 21|| laqa.DI kA bojhA bAhara rakha pyAsa miTAne vaha brAhmaNa ke ghara meM gayA | usane brAhmaNa ko vrata karate dekhA | brAhmaNa ko praNAma kara usa laqa.DahAre ne pUchhA ki he prabho! Apa kyA kara rahe haiM? isa pUjana kA kyA phala hai? vistArase kaheM | brAhmaNa ne uttara diyA ki manavA.nchchhita sabhI phaloM ko dene vAlA yaha satyanArAyaNa kA vrata hai | inhIM kI kR^ipA se merA yaha dhana\-dhAnya hai | yaha jAna laqa.DahArA bahuta prasanna huA aura prasAda le, jala pI, laqa.DI bechane shahara meM chalA gayA | satyanArAyaNa.ndevaM manasA.asauchintayataM | kAShTha.nvikrayato grAme prApyate chAdyayaddhanam || 22|| tenaiva satyadevasya kariShye vratamuttamam | iti sa.nchintya manasA kAShThaM dhR^itvA tu mastake || 23|| jagAmanagare ramye dhaninAM yatra sa.nsthitiH | taddine kAShThamUlyaM cha dviguNaM prAptavAnasau || 24|| tataH prasannahR^idayaH supakvaM kadalIphalam | sharkarAghR^itadugdhaM cha gaudhUmasya cha chUrNakam || 25|| laqa.DI kA bojhA sira para lekara usane vichAra kiyA ki ina laki.DayoM ke bechane para Aja jo dhana milegA, usase vaha satyanArAyaNa kA pUjana karegA | vaha satyanArAyaNa kA uttama vrata karegA yaha mana meM vichAra kara laqa.DahAre ne laqa.DI kA bojha sira para dhAraNa kiyA aura nikala pZa.DA | vaha dhanavAna logoM kI bastI meM gayA, jahA.N use apanI laki.DayoM kI dUnI kImata milI | taba vaha prasanna hokara pake kele, shakara, ghI, dUdha aura gehU.N kA ATA savAyA banavAkara apane ghara le AyA | kR^itvaikatra sapAdaM cha gR^ihItvA svagR^ihaM yayau | tato bandhUn samAhUya chakAra vidhinA vratam || 26|| tadvratasya prabhAveNa dhanaputrAnvito.abhavat | iha loke sukhaM bhuk{}tvA chA.nte satyapuraM yayau || 27|| vahA.N apane bhAI\-ba.ndhuoM ke sAtha milakara vidhipUrvaka vrata kiyA | vrata ke prabhAva se vaha putravAna, dhanavAna banA aura isa loka meM sukha bhogakara a.nta meM satyanArAyaNa ke loka meM gayA | || iti shrIskanda purANe revAkhaNDe satyanArAyaNa vrata kathAyAM dvitIyo.adhyAyaH samAptaH || tR^itIyo.adhyAyaH sUta uvAcha punaragre pravakShyAmi shrR^iNudhvaM munisattamAH | purA ulkAmukho nAma nR^ipashchAsInmahAmatiH || 1|| jitendriyaHsatyavAdI yayau devAlayaMprati | dinedine dhanaM dattvA dvijAnsa.ntoShayanmudhIH || 2|| bhAryAtasya pramugdhA cha sarojavadanA satI | bhadrashIlA nadI tIre satyasya vratamAcharat || 3|| etasminnantare tatra sAdhurekaH samAgataH | vANijyArthaM bahudhanairanekaiH paripUritaH || 4|| sUtajI bole\- muniyoM! aba hama Age kI kathA sunAte haiM | sabhI uttama muni shravaNa kareM | pUrva samaya meM ulkAmukha nAma kA buddhimAna rAjA thA | vaha jitendriya evaM satyavAdI thA | vaha nitya devAlayoM meM jAtA aura dAna\-dakShiNA dvArA brAhmaNoM ko sa.ntuShTa rakhatA thA | usakI kamala jaise mukhavAlI satI rAnI thI | ye rAjA\-rAnI bhadrashIlA nadI ke taTa para satyanArAyaNa kA vrata kara rahe the | aise samaya meeM sAdhu nAma kA eka vaishya dhana\-dhAnya se bharI nAva le vahA.N pahu.NchA | nAvaM sa.nsthApya tattIre jagAma nR^ipatiM prati | dR^iShTvA sa vratinaM bhUpaM prapachchha vinayAnvitaH || 5|| sAdhurUvAcha kimidaM kurUShe rAjanbhak{}tiyuk{}tena chetasA | prakAshaM kurU tatsarvaM shrotumichchhAmi sAMpratam || 6|| rAjovAcha pUjanaM kriyate sAdho viShNoratulatejasaH | vrataM cha svajanaiH sArdhaM putrAdyA vAptikAmyayA || 7|| bhUpasya vachanaM shrutvA sAdhuH provAcha sAdaram | sarvaM kathaya me rAjankariShye.ahaM tavoditam || 8|| vaishya nAva ko kinAre para lagA, satyavrata kara rahe rAjA ko dekhA | usa vaishya ne vinayapUrvaka rAjA se prashna kiyA | sAdhu nAmaka vaishya bolA\- `he rAjana Apa bhak{}ti ke sAtha kyA kara rahe haiM | maiM yaha sunanA chAhatA hU.N'| rAjA bolA\- `he sAdhu nAmaka vaishya! hama ba.ndhu\-bA.ndhavoM ke sAtha viShNu bhagavAna sama tejasvI shrI satyanArAyaNa kA vrata aura pUjana putrAdi kI prApti ke lie kara rahe haiM'| rAjA ke vachana sunakara sAdhu ne vinayapUrvaka kahA\-`Apa isa vrata ke saMba.ndha meM sArA vidhAna mujhe bhI kahie | maiM bhI yaha vrata karU.NgA' mamApi santatirnAsti hyetasmAjjAyate dhruvam | tato nivR^itya vANijyAtsAna.ndo gR^ihamAgataH || 9|| bhAryAyai kathitaM sarvaM vrataM sa.ntatidAyakam | tadA vrataM kariShyAmi yadA me sa.ntatirbhavet || 10|| iti lIlAvatIM prAha patnIM sAdhuH sa sattamaH | ekasmindivase tasyabhAryA lIlAvatI satI || 11|| bhatR^iryuk{}tAna.ndachittA.abhavaddharma\-parAyaNA | rgabhiNI sAbhavattasya bhAryA satyaprasAdataH || 12|| dashame mAsi vai tasyAH kanyA ratnamajAyata | dine dine sA vavR^idhe shuklapakShe yathA shashI || 13|| mere bhI koI sa.ntAna nahIM hai | kyA isa vrata ke prabhAva se mere ghara bhI sa.ntAna hogI? isake bAda vaha khushI\-khushI apane ghara AyA | ghara Akara usane apanI patnI se sabakuchha kahA | sAdhu bolA yadi hamAre ghara sa.ntAna hogI to hama bhI satyanArAyaNa kA vrata kare.nge | pativratA strI lIlAvatI aisA sunakara bahuta Ana.ndita huI | satyanArAyaNa ke prasAda se sa.nsAravAsiyoM kI taraha vaha bhI garbhavatI huI | dasaveM mahIne meM lIlAvatI ne eka kanyA ko janma diyA | yaha kanyA cha.ndramA kI kalA kI taraha dina\-dina bZa.Dhane lagI | nAmnAkalAvatI cheti tannAmakaraNaM kR^itam | tato lIlAvatI prAha svAminaM madhuraM vachaH || 14|| na karoShi kimarthaM vai purA sa.nkalpitavratam | sAdhurUvAcha vivAha samaye tvasyA kariShyAmi vrataM priye || 15|| iti bhAryAM samAshvAsya jagAma nagaraM prati | tataH kalAvatI kanyA vavR^idhe pitR^iveshmani || 16|| dR^iShTvA kanyA.ntataH sAdhurnagare sakhibhiH saha | ma.ntrayitvA drutaM dUtaM preShayAmAsa dharmavit || 17|| vivAhArthaM cha kanyAyAH varaM shreShTha.nvichAraya | tenAj~naptashcha dUto.asau kA.nchanaM nagaraM yayau || 18|| isa kanyA kA nAma kalAvatI rakhA gayA | aba lIlAvatI ne apane pati se madhura vachana kahe | he svAmI! Apa pahale kie sa.nkalpa ke anusAra satyanArAyaNa bhagavAna kA vrata kyoM nahIM karate | sAdhu nAmaka vaishya bolA\- priye! kanyA ke vivAha ke samaya yaha vrata kara le.nge | itanA kahakara vaha vaishyanagara ko chalA | idhara kalAvatI kanyA pitA ke ghara rahakara bZa.DI hone lagI | eka dina sAdhu nAmaka vaishya ne apanI kanyA ko saheliyoM ke sAtha nagara meM dekhA | dharma\-maryAdA ko jAnane vAle sAdhu vaishya ne tatkAla vichAra kara kanyA ke yogya shreShTha vara khojane hetu dUta bheje | vaishya kI Aj~nA pAkara dUta susampanna kA.nchana nagara gae | tasmAdekaM vaNikputraM samAdAyAgato hi saH | dR^iShTvA tu su.ndaraM bAlaM vaNikputraM guNAnvitam || 19|| j~nAtibhirbandhubhiH sArdhaM parituShTena chetasA | dattAvAnsAdhu putrAya kanyAM vidhividhAnataH || 20|| tato.abhAgyavashAttena vismR^itaM vratamuttamam | vivAhasamaye tasyAstenarUShTo.abhavatprabhuH || 21|| tataH kAlenakiyatA nija karmavishAradaH | vANijyAyagataH shIghraM jAmAtR^isahito vaNik || 22|| ratnasArapure ramye gatvA si.ndhusamIpataH | vANijyamakarotsAdhurjAmAtrA shrImatA saha || 23|| vahA.N se bZa.DA guNavAna, su.ndara vaishya putra, kanyA ke yogya vara dekhA aura use le Ae | vaishya putra ko dekha sAdhu vaishya apane parichita, ba.ndhu\-bA.ndhavoM sahita sa.ntuShTa huA | apanI kanyA kA vidhipUrvaka vivAha usI ke sAtha kara diyA | lekina durbhAgyavasha usa samaya vaha sAdhu nAmaka vaishya satyanArAyaNa vrata ko bhUla gayA | pariNAmasvarUpa shrI satyanArAyaNa bhagavAna rUShTa ho gae | kuchha samaya bItA | apane kAma meM hoshiyAra dhanika vaishya apane jAmAtA ko sAtha le shIghra vyApAra ke lie chala pZa.DA | vaha samudra ke pAsa su.ndara ratnasAra nagara meM gayA | vahA.N jAkara vaha dhanavAna vaishya apane jAmAtA ke sAtha vyApAra karane lagA | tau gatau nagare ramye cha.ndraketonR^irpasya cha | etasminneva kAle tu satyanArAyaNaH prabhuH || 24|| bhraShTapratij~namAlokya shApaM tasmai pradattavAn | dArUNaM kaThinaM chAsya mahadduHkhaM bhaviShyati || 25|| ekasmindivase rAj~no dhanamAdAya taskaraH | tatraiva chAgatashchauro vaNijau yatra sa.nsthitau || 26|| tatpashchAddhAvakAndUtAndR^iShTavA bhItena chetasA | dhana.nsa.nsthApya tatraiva satushIghramalakShitaH || 27|| tatodUtaH samAyAtA yatrAste sajjano vaNik | dR^iShTvA nR^ipadhanaM tatra baddhbA.a.anatau vaNiksutau || 28|| isa su.ndara nagara kA rAjA cha.ndraketu thA | usa samaya satyanArAyaNa prabhu ne pratij~nA se bhraShTa hone vAle vaishya ko kaThina shApa diyA | ki vaishya bahuta kaShTa ko prApta kare | eka dina rAjA kI saMpatti churAkara chora usa sthAna para AyA jahA.N vaishya aura usakA dAmAda Thahare the | rAjA ke dUtoM ko apanA pIchhA karate dekha chora Darakara, dhana vahIM chho.Da bhAga gayA | pIchhe dau.Date rAjA ke dUtoM ne rAjA kI saMpatti ko vahA.N dekhA aura donoM vaishyoM ko ba.ndI banAkara rAjA ke pAsa le gae | harSheNa dhAvamAnAshcha prochunR^irpasamIpataH | taskarau dvau samAnItau vilokyAj~nApaya prabho || 29|| rAj~nA.a.aj~naptAstataH shIghraM dR^iDhaM baddhvA tu tAvubhau | sthApitau dvau mahAdurge kArAre.avichArataH || 30|| mAyayA satyadevasya na shrutaM kaistayorvachaH | atastayordhanaM rAj~nA gR^ihItaM cha.ndraketunA || 31|| tachchhApAchcha tayorgehe bhAryA chaivAtiduHkhitA | chaureNApahR^itaM sarvaM gR^ihe yachcha sthitaM dhanam || 32|| AdhivyAdhisamAyak{}tA kShutpipAsAtiduHkhitA | annachi.ntAparA bhUtvA babhrAma cha gR^ihe gR^ihe | kalAvatI tu kanyA.api babhrAma prativAsaram || 33|| rhaShita hokara dUta rAjA se bole ki ve do chora lAe haiM | Apa unake lie Aj~nA deM | rAjA kI Aj~nA se shIghra hI unheM ba.ndI banAkara, binA vichAra kie jela meM DAla diyA | shrI satyanArAyaNa kI mAyA se vaishyoM kI bAta kisI ne nahIM sunI | rAjA cha.ndraketu ne vaishyoM kA sArA dhana chhIna liyA | shApavasha vaishya kI patnI bhI bahuta duHkhI ho gaI | ghara kI saMpatti chora le gae | vaishya kI strI sharIra se rUgNa, mana meM chi.ntA lie, bhUkha se duHkhI, anna pAne ke lie ghara\-ghara bhaTakane lagI | isI prakAra kalAvatI kanyA bhI | ekasmindivase yAtA kShudhArtA dvijamandiram | gatvA.apashyad vrataM tatra satyanArAyaNasya cha || 34|| upavishya kathAM shrutvA varaM rprAthitavatyapi | prasAdabhakShaNaM kR^itvA yayau rAtrau gR^ihaM prati || 35|| mAtA kalAvatIM kanyAM kathayAmAsa premataH | putri rAtrau sthitA kutra kiM te manasi vartate || 36|| kanyA kalAvatI prAha mAtaraM prati satvaram | dvijAlayaM vrataM mAtadR^irShTaM vA.nchhita siddhidam || 37|| eka dina bhUkhI\-pyAsI beTI kalAvatI eka brAhmaNa ke ghara gaI, jahA.N usane satyanArAyaNa kA vrata pUjana hote dekhA | usane vahA.N baiThakara kathA sunI tathA prasAda lekara rAtri ko apane ghara lauTI | ghara jAne para kalAvatI se usakI mAtA ne premapUrvaka kahA ki beTI rAta meM kahA.N rahI | tere mana meM hai kyA? kalAvatI ne tatkAla mA.N se kahA ki mAtA mai.nne brAhmaNa ke ghara para manokAmanA pUrNa karane vAlA vrata hote dekhA hai | maiM vahIM thI | tachchhutvA kanyakAvAkyaM vrataM kartaMu samudyatA | sA mudA tu vaNigbhAryA satyanArAyaNasya cha || 38|| vrataM chakre saiva sAdhvI bandhubhiHsvajanai saha | bhatR^irjAmAtarau kShipramAgachchhetAM svamAshramam || 39|| aparAdhaM cha me bharturjAmAtuH kSha.ntumarhasi | vratenAnena tuShTo.asau satyanArAyaNaH prabhuH || 40|| darshayAmAsa svapnaM hI cha.ndraketuM nR^ipottamam | bandinau mochaya prAtarvaNijau nR^ipasattama || 41|| deyaM dhanaM cha tatsarvaM gR^ihItaM yattvayA.adhunA | no chettvAM nAshayiShyAmi sarAjya dhanaputrakam || 42|| kanyA ke vachana sunakara vaishya kI patnI tatkAla satyanArAyaNa kA vrata karane ko taiyAra ho gaI | sAdhvI lIlAvatI ne apane ba.ndhu\-bA.ndhavoM ke sAtha vrata kiyA aura mA.NgA ki mere pati aura dAmAda ghara lauTa Ae.N | lIlAvatI ne prArthanA kI ki satyanArAyaNa prabhu usake pati aura dAmAda ke aparAdha kShamA kareM | isa vrata ke prabhAva svarUpa, satyanArAyaNa bhagavAna prasanna hue | rAjA cha.ndraketu ko svapna diyA ki vaha savere hI do vaishyoM ko muk{}ta kara de | chhInA huA unakA dhana lauTA de | yadi aisA nahIM kiyA gayA to ve dhana aura putroM sahita rAjA ke rAjya kA nAsha kara de.nge | evamAbhAShyarAjAnaM dhyAnagamyo.abhavatprabhuH | tataH prabhAtasamaye rAjA cha svajanaiH saha || 43|| upavishya sabhAmadhye prAha svapnaM janaM prati | baddhau mahAjanau shIghraM mochaya dvau vaNiksutau || 44|| iti rAj~no vachaH shrutvA mochayitvA mahAjanau | samAnIya nR^ipasyAgre prAhuste vinayAnvitAH || 45|| AnItau dvau vaNikyaputrau muk{}tau nigaDaba.ndhanAt | tato mahAjanau natvA cha.ndraketuM nR^ipottam || 46|| smara.ntau pUrvavR^ittA.ntaM nochaturbhayavihvalau | rAjAvaNiksutau vIkShya vachaH provAcha sAdaram || 47|| itanA batAne ke bAda shrI bhagavAna kI svapna vANI mauna ho gaI | prAtaHkAla rAjA ne apane svajanoM evaM sabhAsadoM ko svapna ke saMba.ndha meM batAyA | aura Adesha diyA ki ba.ndI vaishyoM ko tatkAla chho.Da diyA jAe | rAjA kI Aj~nA pAkara rAjA ke sipAhI vinamra bhAva se donoM vaishya putroM ko ba.ndhana ke binA rAjA ke samIpa lAe | donoM vaishyoM ne cha.ndraketu ko namaskAra kiyA | pichhalI dashA ke Dara se vyAkula vaishya putra kuchha nahIM bole | rAjA ne donoM vaishyoM ko dekha Adara se bolA | devAtprAptaM mahadduHkhamidAnIM nAsti vai bhayam | datA nigaDasa.ntyAgaM kShaura karmAdyakArayat || 48|| vastrAla.nkAraka.ndattvA pAritoShya nR^ipashcha tau | puraskR^itya vaNikputrau vachamAtoShayadbhR^isham || 49|| purAnItaM tuyaddravyaM dviguNIkR^itya dattavAn | provAja tau tato rAjA gachchha sAdho nijAshramam || 50|| rAjAnaM praNipatyAha ga.ntavyaM tvatprasAdataH | ityuk{}tvA tau mahAvaishyau jagmatuH sva gR^ihaM prati || 51|| bhAgya ne Apako yaha kaShTa diyA hai | aba Darane kI bAta nahIM hai | isake bAda vaishyoM kI bei.DayA.N kaTavAkara unakI hajAmata banavAI | taba vastra gahane Adi se unheM puraskR^ita kiyA tathA prasanna kiyA | apane shabdoM se bhI unakA sa.ntoSha kiyA | jo dhana vaishyoM kA chhInA thA vaha duganA kara lauTA diyA | rAjA ne kahA he sAdhu vaishya tuma aba apane ghara jAo | donoM vaishyoM ne rAjA ko praNAma kiyA aura kahA ki ApakI kR^ipA se hama apane ghara lauTa jAe.Nge | isa prakAra donoM vaishya apane ghara ke lie chala pZa.De | || iti shrIskanda purANe revAkha.nDe satyanArAyaNa vrata kathAyAM tR^itIyo.adhyAyaH samAptaH || chaturtho.adhyAyaH sUta uvAcha yAtrAM tu kR^itavAn sAdhurma.ngalAyanarpUvikAm | brAhmaNebhyo dhanaM dattvA tadA tu nagaraM yayau ||1| kiyaddUraM gate sAdhau satyanArAyaNaH prabhuH | jij~nAsAM kR^itavAn sAdhau kimasti tava nausthitam || 2|| tato mahAjanau mattau helayA cha prahasya vai | kathaM pR^ichchhasi bho da.nDin mudrAM netuM kimachchhasi || 3|| latA patrAdikaM chaiva vartate taraNau mama | niShThuraM cha vachaH shrutvA satyaM bhavatu te vachaH || 4|| sUtajI bole\- sAdhu nAmaka vaishya ma.ngala smaraNa kara brAhmaNoM ko dAna dakShiNA de, apane ghara kI ora chalA | abhI kuchha dUra hI sAdhu chalA thA ki bhagavAna satyanArAyaNa ne sAdhu vaishya kI manovR^itti jAnane ke uddeshya se, da.nDI kA vesha dhara, vaishya se prashna kiyA ki usakI nAva meM kyA hai | saMpatti meM masta sAdhu ne ha.Nsakara kahA ki da.nDI svAmI kyA tumheM mudrA (rUpae) chAhie | merI nAva maMe to latA\-patra hI haiM | aise niThura vachana suna shrI satyanArAyaNa bhagavAna bole ki tumhArA kahA sacha ho | evamuk{}tvA gataH shIghraM da.nDI tasya samIpataH | kiyad dUraM tato gatvA sthitaH sindhusamIpataH || 5|| gate da.nDini sAdhushcha kR^itanityakriyastadA | utthitAM taraNiM dR^iShTvA vismayaM paramaM yayau || 6|| dR^iShTvA latAdikaM chaiva rmUchchhitonyapa tadbhuvi | labdhasa.nj~novaNikputrastatanishchantAnvito.abhavat || 7|| tadA tu duhitaH kAnto vachana.nchedamabravIt | kimarthaM kriyate shokaHshApo dattashcha da.nDinA || 8|| shakyate tena sarvaM hi kartuM chAtra na sa.nshayaH | atastachchharaNa.nyAmo vA~nchhitArtho bhaviShyati || 9|| itanA kaha da.nDI vaishya kuchha dUra samudra ke hI kinAre baiTha gae | da.nDI svAmI ke chale jAne para sAdhu vaishya ne dekhA ki nAva halkI aura uThI huI chala rahI hai | vaha bahuta chakita huA | usane nAva meM latA\-patra hI dekhe to rmUchchhita ho pR^ithvI para gira pZa.DA | hosha Ane para vaha chi.ntA karane lagA | taba usake dAmAda ne kahA aise shoka kyoM karate ho | yaha da.nDI svAmI kA shApa hai | ve da.nDI sarvasamartha haiM isameM sa.nshaya nahIM hai | unakI sharaNa maMe jAne se manavA.nchhita phala milegA | jAmAturvachanaM shrutvA tatsakAshaM gatastadA | dR^iShTvA cha da.nDinaM bhak{}tyA natvA provAja sAdaram || 10|| kShamasva chAparAdhaM me yaduk{}taM tava sannidho | evaM punaH punarnatvA mahAshokAkulo.abhavat || 11|| provAcha vachanaM da.nDI vilapanta.nvilokya cha | mA rodIH shR^iNu madvAkyaM mama pUjAbahirmukhaH || 12|| mamAj~nayA cha durbuddhe labdhaM duHkhaM muhurmuhuH | tachchhutvAbhagavadvAkyaM stuti kartuM samudyataH || 13|| sAdhU uvAcha tvashvAyAmohitAH sarve brAhmAdyAstridivaukasaH | na jAna.nti guNan rUpaM tavAshcharyamidaM prabho || 14|| dAmAda kA kahanA mAna, vaishya da.nDI svAmI ke pAsa gayA | da.nDI svAmI ko praNAma kara sAdara bolA | jo kuchha mai.nne Apase kahA thA use kShamA kara deM | aisA kaha vaha bAra\-bAra namana kara mahAshoka se vyAkula ho gayA | vaishya ko rote dekha da.nDI svAmI ne kahA mata roo | suno! tuma merI pUjA ko bhUlate ho | he kubuddhi vAle! merI Aj~nA se tumheM bArabAra duHkha huA hai | vaishya stuti karane lagA | sAdhu bolA\- prabhu ApakI mAyA se brahmAdi bhI mohita hue haiM | ve bhI Apake adbhuta rUpa guNoM ko nahIM jAnate | mUDho.aha.ntvAM kathaM jAne mohitastava mAyayA | prasIda pUjayiShyAmi yathA vibhavavistaraiH || 15|| purA vittaM cha tatsarvaM trAhi mAm sharaNAgatam | shrutvA bhak{}tiyutaM vAkyaM parituShTo janArdanaH || 16|| varaM cha vA.nchhitaM dattvA tatraivA.ntardadhe hariH | tato nAvaM samArUhya dR^iShTvA vittaprapUritAm || 17|| kR^ipayA satyadevasya saphalaM vA.nchhitaM mama | ityuk{}tvA svajanaiH sArdhaM pUjAM kR^itvA yathAvidhiH || 18|| harSheNa chAbhavatpUrNaH satyadevaprasAdataH | nAvaM sa.nyojyayatnena svadeshagamanaM kR^itam || 19|| he prabhu! mujha para prasanna hoie | maiM mAyA se bhramita mU.Dha Apako kaise pahachAna sakatA hU.N | kR^ipayA prasanna hoie | maiM apanI sAmarthya se ApakA pUjana karU.NgA | dhana jaisA pahale thA vaisA kara deM | maiM sharaNa meM hU.N | rakShA kIjie | bhak{}tiyuk{}ta vAkyoM ko suna janArdana sa.ntuShTa hue | vaishya ko usakA manachAhA vara dekara bhagavAna a.ntardhAna hue | taba vaishya nAva para AyA aura use dhana se bharA dekhA | satyanArAyaNa kI kR^ipA se merI manokAmanA pUrNa huI hai, yaha kahakara sAdhu vaishya ne apane sabhI sAthiyoM ke sAtha shrI satyanArAyaNa kI vidhipUrvaka pUjA kI | bhagavAna satyadeva kI kR^ipA prApta kara sAdhu bahuta prasanna huA | nAva chalane yogya banA apane desha kI ora chala pZa.DA | sAdhurjAmAtaraM prAha pashya ratnapurIM mama | dUtaM cha preShayAmAsa nijavittasya rakShakam || 20|| tato.asau nagaraM gatvA sAdhubhAryAM vilokya cha | provAcha vA.nchhitaM vAkyaM natvA baddhA.njalistadA || 21|| nikaTe narasyaiva jAmAtrA sahito vaNik | Agato bandhuvargeshcha vittaishcha bahubhiryutaH || 22|| shrutvA dUtamukhAdvAkyaM mahAharShavatI satI | satyapUjAM tataH kR^itvA provAcha tanujAM prati || 23|| vrajAmi shIghramAgachchha sAdhusa.ndarshanAya cha | iti mAtR^ivachaH shrutvA vrataM kR^itvA samApya cha || 24|| apane gR^iha nagara ke nikaTa vaishya apane dAmAda se bolA\- dekho vaha merI ratnapurI hai | dhana ke rakShaka dUta ko nagara bhejA | dUta nagara meM sAdhu vaishya kI strIse hAtha jo.Dakara uchita vAkya bolA | vaishya dAmAda ke sAtha tathA bahuta\-sA dhana le sa.ngI\-sAthI ke sAtha, nagara ke nikaTa A gae haiM | dUta ke vachana suna satI strI bahuta prasanna huI | bhagavAna satyanArAyaNa kI pUjA pUrNa kara apanI beTI se bolA | maiM sAdhu ke darshana ke lie chalatI hU.N | tuma jaldI Ao apanI mA.N ke vachana suna putrI ne bhI vrata samApta mAnA | prasAdaM cha parityajya gatA sApi patiM prati | tena rUShTaH satyadevo bhartAraM taraNiM tathA || 25|| sa.nhR^itya cha dhanaiH sArdhaM jale tasyAvamajjayat | tataH kalAvatI kanyA na vilokya nijaM patim || 26|| shokena mahatA tatra rUdatI chApatad bhuvi | dR^iShTvA tathA nidhAM nAvaM kanyA cha bahuduHkhitAm || 27|| bhItena manasA sAdhuH kimAshcharya midaM bhavet | chi.ntyamAnAshchate sarvebabhUvustaraNivAhakAH || 28|| tato lIlAvatI kanyAM dR^iShTvA\-sA vihvalAbhavat | vilalApAtiduHkhena bhartAraM chedamabravIta || 29|| prasAda lenA chho.Da apane pati ke darshanArtha chala pZa.DI | bhagavAna satyanArAyaNa isase rUShTa ho gae aura usake pati tathA dhana se ladI nAva ko jala meM DubA diyA || 25|| kalAvatI ne vahA.N apane pati ko nahIM dekhA | use bZa.DA duHkha huA aura vaha rotI huI bhUmi para gira gaI | nAva ko DUbatI huI dekhA | kanyA ke rUdana se DarA huA sAdhu vaishya bolA\- kyA Ashcharya ho gayA | nAva ke mallAha bhI chi.ntA karane lage | aba to lIlAvatI bhI apanI beTI ko duHkhI dekha vyAkula ho pati se bolI | idAnIM naukayAsArdhaM katha.nso.abhUdalakShitaH | na jAne kasya devasya helayA chaiva sA hR^itA || 30|| satyadevasya mAhAtmyaM j~nAtu vA kena shakyate | ityuk{}tvA vilalApaiva tatashcha svajanaiHsaha || 31|| tato lIlAvatI kanyAM krauDe kR^itvA rUrodaha | tataH kalAvatI kanyA naShTe svAminiduHkhitA || 32|| gR^ihItvApAduke tasyAnugatu.nchamanodadhe | kanyAyAshcharitaM dR^iShTvA sabhAryaH sajjanovaNik || 33|| atishokenasa.ntaptashchintayAmAsa dharmavit | hR^itaM vA satyadevena bhrA.nto.ahaM satyamAyayA || 34|| isa samaya nAva sahita dAmAda kaise adR^ishya ho gae haiM | na jAne kisa devatA ne nAva hara lI hai | prabhu satyanArAyaNa kI mahimA kauna jAna sakatA hai | itanA kaha vaha svajanoM ke sAtha rone lagI | phira apanI beTI ko goda meM le vilApa karane lagI | vahA.N beTI kalAvatI apane pati ke nahIM rahane para dukhI ho rahI thI | vaishya kanyA ne pati kI Qa.DAU lekara mara jAne kA vichAra kiyA | strI sahita sAdhu vaishya ne apanI beTI kA yaha rUpa dekhA | dharmAtmA sAdhu vaishya duHkha se bahuta vyAkula ho chi.ntA karane lagA | usane kahA ki yaha haraNa shrI satyadeva ne kiyA hai | satya kI mAyA se mohita hU.N | satyapUjAM kariShyAmi yathAvibhavavistaraiH | iti sarvAn samAhUya kathayitvA manoratham || 35|| natvA cha daNDavad bhUmausatyadevaM punaHpunaH | tatastuShTaH satyadevo dInAnAM paripAlakaH || 36|| jagAda vachana.nchainaM kR^ipayA bhak{}tavatsalaH | tyak{}tvA prasAdaM te kanyApatiM draShTuM samAgatA || 37|| ato.adR^iShTo.abhavattasyAH kanyakAyAH patirdhruvam | gR^ihaM gatvA prasAdaM cha bhuk{}tvA sA.a.ayati chetpunaH || 38|| labdhabhartrIsutA sAdho bhaviShyati na sa.nshayaH | kanyakA tAdR^ishaM vAkyaM shrutvA gaganamaNDalAta || 39|| sabako apane pAsa bulAkara usane kahA ki maiM savistAra satyadeva kA pUjana karU.NgA | dina pratipAlana karane vAle bhagavAna satyanArAyaNa bAraMbAra praNAma karane para prasanna ho gae | bhak{}tavatsala ne kR^ipA kara yaha vachana kahe | tumhArI beTI prasAda chho.Da pati ko dekhane AI | isI ke kAraNa usakA pati adR^ishya ho gayA | yadi yaha ghara jAkara prasAda grahaNa kare aura phira Ae | to he sAdhu! ise isakA pati milegA isameM sa.nshaya nahIM hai | sAdhu kI beTI ne bhI yaha AkAshavANI sunI | kShipraM tadA gR^ihaM gatvA prasAdaM cha bubhoja sA | sA pashchAt punarAgamya dadarsha sujanaM patim || 40|| tataHkalAvatI kanyA jagAda pitaraM prati | idAnIM cha gR^ihaM yAhi vilambaM kurUShekatham || 41|| tachchhutvA kanyakAvAkyaM sa.ntuShTo.abhUdvaNiksutaH | pUjanaM satyadevasya kR^itvA vidhividhAnataH || 42|| dhanairba.ndhugaNaiH sArddhaM jagAma nijamandiram | paurNamAsyAM cha sa.nkrAntau kR^itavAnsatyapUjanam || 43|| ihaloke sukhaM bhuk{}tvA chAnte satyaparaM yayau | avaiShNavAnAmaprApyaM guNatrayavirvajitam ||44| tatkAla vaha ghara gaI aura prasAda prApta kiyA | phira lauTI to apane sajana pati ko vahA.N dekhA | taba usane apane pitA se kahA ki aba ghara chalanA chAhie dera kyoM kara rakhI hai | apanI beTI ke vachana suna sAdhu vaishya prasanna huA aura bhagavAna satyanArAyaNa kA vidhi\-vidhAna se pUjana kiyA | apane ba.ndhu\-bA.ndhavoM evaM jAmAtA ko le apane ghara gayA | rpUNimA aura sa.nkrA.nti ko satyanArAyaNa kA pUjana karatA rahA | apane jIvanakAla meM sukha bhogatA rahA aura a.nta meM shrI satyanArAyaNa ke vaiku.nTha loka gayA, jo avaiShNavoM ko prApya nahIM hai aura jahA.N mAyAkR^ita (satya, raja, tama) tIna guNoM kA prabhAva nahIM hai | || iti shrI skanda purANe revAkha.nDe satyanArAyaNa vrata kathAyAM chaturtho.adhyAyaH samAptaH || pa.nchamo.adhyAyaH sUta uvAcha athAnyashcha pravakShyAmi shruNudhvaM munisattamAH | AsIta tu.ngadhvajo rAjA prajApAlanatatparaH || 1|| prasAdaM satyadevasya tyak{}tA duHkhamavApa saH | ekadA sa vanaM gatvA hatvA bahuvidhAnpashUn || 2|| Agatya vaTamUlaM cha dR^iShTvA satyasya pUjanam | gopAH kurva.nr.nti sa.ntuShTA bhak{}tiyuk{}tAH sabA.ndhavAH || 3|| rAjA dR^iShTvA tu darpeNa na gatvA na nanAma saH | tato gopagaNAH sarve prasAdaM nR^ipasannidhau || 4|| sUtajI ne kahA he munigaNa suno! aba hama Age kI kathA kahate haiM | tu.ngadhvaja nAmaka eka rAjA apanI prajA ke pAlana meM tatpara thA | bhagavAna satyanArAyaNa kA prasAda na lene se use bhI duHkha huA | eka dina rAjA ne vana meM jA bahuta prakAra ke pashuoM kA vadha kiyA | usane vaTa vR^ikSha kI chhAyA meM satyanArAyaNa kA pUjana hote dekhA | bahuta sa.ntoShapUrvaka tathA bhak{}ti ke sAtha ba.ndhu\-bA.ndhavoM ko lie gopa\-gvAla satyanArAyaNa kA pUjana kara rahe the | rAjA garva ke vasha na to pUjana sthala ke pAsa gayA aura na hI satyanArAyaNa ko namana kiyA | phira bhI gopa\-gvAle prasAda lekara rAjA ke pAsa Ae | sa.nsthApyaM punarAgatyaM bhuk{}tatvA sarve yathepsitam | tataH prasAdaM sa.ntyajya rAjA duHkhamavApa saH || 5|| tasya putrashataM naShTaM dhanadhAnyAdikaM cha yat | satyadevena tatsarvaM nAshita mama nishchitam || 6|| atastatraiva gachchhAmi yatra devasya pUjanam | manasA tu vinishchitya yayau gopAlasannidau || 7|| tato.asau satyadevasya pUjAM gopagaNaiHsaha | bhak{}ti shraddhAnvio bhUtvA chakAravidhinA nR^ipaH || 8|| satyadeva prasAdena dhanaputrAnvito.abhavat | iha loke sukhaM bhuk{}tatvAchA.nte satyapuraM yayau || 9|| prasAda rAjA ke samIpa rakha pUjA sthAna para lauTa gae aura unho.nne prasAda grahaNa kiyA | rAjA ne prasAda vahIM chho.Da diyA aura duHkha bhogA | usake sau putra, dhana\-dhAnya sabhI naShTa ho gae | taba usako nishchita rUpa se bodha huA ki shrI satyanArAyaNa ne hI usakA sarvasva naShTa kara diyA hai | ataH jahA.N satyadeva kA pUjana ho rahA thA rAjA vahIM jAe | yahI vichAra kara rAjA gvAla\-bAloM ke pAsa gayA | rAjA ne gvAloM ke sAtha vidhi\-vidhAna se aura bhak{}tipUrvaka satyanArAyaNa kA pUjana kiyA | satyanArAyaNa kI kR^ipA se punaH dhana\-putra vAlA bana gayA | isa jIvana meM sukha bhogakara a.nta meM satyanArAyaNa ke loka meM gayA | ya idaM kurUte satyavrataM paramadurlabham | shR^iNoti cha kathAM puNyAM bhak{}tiyuk{}taH phalapradAm || 10|| dhanadhAnyAdikaM tasya bhavetsatyaprasAdataH | daridrolabhatevittaM baddhI muchyeta ba.ndhanAt || 11|| bhIto bhayAtpramuchyeta satyameva na sa.nshayaH | IpsitaM cha phalaM bhuk{}tatvA chA.nte satyapuraM vrajet || 12|| iti vai kathitaM viprAH satyanArAyaNa vratam | yatkR^itvA sarvaduHkhebhyomuk{}to bhavati mAnavaH || 13|| visheShataH kaliyuge satyapUjA phalapradA | kechitkAlaM vadiShya.nti satyamIshaM tamevacha || 14|| isa parama durlabha satyanArAyaNa vrata ko jo dhAraNa karatA hai aura phaladAyI kathA ko bhak{}tipUrvaka sunatA hai | use bhagavAna shrI satyanArAyaNa kI kR^ipA se dhana\-dhAnya Adi prApta hote haiM | daridra vyak{}ti dhana se paripUrNa ho jAtA hai | ba.ndI vyak{}ti kA ba.ndhana kaTa jAtA hai | bhayagrasta kA bhaya miTa jAtA hai | yaha niHsa.ndeha satya hai | vyak{}ti manavA.nchhita phala bhogakara a.nta meM satyaloka ko prApta ho jAtA hai | he vipro! mai.nne jo satyanArAyaNa vrata kI kathA kahI, usase manuShya sabhI prakAra ke dukhoM se chhUTa jAtA hai | kaliyuga meM satyanArAyaNa kI pUjA visheSha rUpa se phaladAyI hai | shrI satyanArAyaNa ko koI kAla, koI Ishvara koI satyadeva kahe.nge | satyanArAyaNaM kechitsatyadevaM tathApare | nAnArUpadharo bhUtvA sarveShAmIpsita pradaH || 15|| bhaviShyati kalau satyavratarUpI sanAtanaH | shrIviShNunA dhR^itaM rUpaM sarveShAmIpsitapradam || 16|| ya idaM paThe nityaM shR^iNoti munisattamAH | tasya nashyanti pApAni satyadevaprasAdataH || 17|| vrataM yastu kR^itaM pUrvAM satyanArAyaNasya cha | teShAM tvaparajanmAni kathayAmi munIshvarAH || 18|| satAna.ndo mahAprAj~naH sudAmA brAhmaNo hyabhUta | tasmin janmani shrIkR^iShNaM dhyAtvA mokShamavApaha || 19|| inheM koI satyadeva to koI satyanArAyaNa kahe.nge | aneka rUpa dhara ye mana chAhA phala dene vAle haiM | kaliyuga meM satyavrata rUpI sanAtana satyanArAyaNa hI ho.nge | sabhI ko manavA.nchchhita phala dene ke lie bhagavAna viShNu ne yaha satyanArAyaNa kA rUpa dhAraNa kara liyA hai | he munigaNa! jo isa kathA kA nitya pATha kare.nge athavA sune.nge, shrI satyanArAyaNa kI kR^ipA se unake samasta pApa naShTa ho jAe.Nge | sUtajI bole\- he munIshvaroM! jinho.nne satyanArAyaNa kA vrata pahale kiyA thA aba unake bAda ke janma kI kathA maiM tumheM sunAtA hU.N | mahAna buddhimAna shatAna.nda brAhmaNa sudAmA huA aura shrI kR^iShNa kI ArAdhanA kara mokSha ko prApta huA | kAShTha bhAravaho bhillo guharAjo babhUvaha | tasmi~njanmanisa.nsevya rAmaM mokShaM jagAma vai || 20|| ulkAmukho mahArAjo nR^ipa dasharatho.abhavat | shrIra.nganAthaM saMpUjya shrI vaiku.nTha.ntadA.agamat || 21|| rdhAmikaH satyasandhashcha sAdhurmoradhvajo.abhavat | dehArdhaM krakachaishchhittvA datvA mokShamavApaha || 22|| tu.ngadhvajo mahArAjaH svAyaMbhurabhavatkila | sarvAnbhAgavatAn kR^itvA shrI vaiku.nThaM tadA.agamat || 23|| laqa.DI bechane vAlA laqa.DahArA bhIla, guharAja banA || vaha shrIrAmacha.ndra kI sevA kara mokShapada kA adhikArI banA | rAjA ulkAmukha mahArAjA dasharatha hue aura shrIra.nganAtha kI pUjA kara baiku.nThavAsI bane | rdhAmika sAdhu nAmaka vaishya satyavratadhArI moradhvaja rAjA banA | AdhA sharIra Are se chIrakara dAna karane se mokSha ko prApta huA | rAjA tu.ngadhvaja svayaMbhuva manu hue | sabhI ko vaiShNava patha para lagA, bhAgavata banA, shrIvaiku.nTha loka ko gae | || iti shrI skandapurANe revAkha.nDe satyanArAyaNa vrata kathAyAM pa.nchamo.adhyAyaH samAptaH || shrI satyanArAyaNajI kI AratI jaya lakShmI ramaNA, svAmI jaya lakShmI ramaNA | satyanArAyaNa svAmI, jana\-pAtaka\-haraNA || jaya lakShmI... || ratna ji.Data si.nhAsana, adbhuta chhavi rAje | nArada karata nIrAjana, gha.nTA vana bAje || jaya lakShmI... || prakaTa bhae kalikArana, dvija ko darasa diyo | bU.Dho brAhmaNa banakara, ka.nchana mahala kiyo || jaya lakShmI... || durbala bhIla kaThAro, jina para kR^ipA karI | cha.ndrachU.Da ika rAjA, tinakI vipati harI || jaya lakShmI... || vaishya manoratha pAyo, shraddhA taja dInhI | so phala bhogyo prabhujI, phira stuti kinhIM || jaya lakShmI... || bhAva\-bhak{}ti ke kAraNa, chhina\-chhina rUpa dharyo | shraddhA dhAraNa kinhI, tinako kAja saro || jaya lakShmI... || gvAla\-bAla sa.nga rAjA, bana meM bhak{}ti karI | manavA.nchhita phala dInho, dIna dayAlu hari || jaya lakShmI... || chZa.Dhata prasAda savAyo, kadalI phala mevA | dhUpa\-dIpa\-tulasI se, rAjI satyadevA || jaya lakShmI... || satyanArAyaNajI kI AratI jo koI nara gAve | R^iShi\-siddha sukha\-saMpatti sahaja rUpa pAve || jaya lakShmI... || ## Visit http://www.webdunia.com for additional texts with Hindi meanings.