% Text title : vivekAnandopadeshadvishatI % File name : vivekAnandopadeshadvishatI.itx % Category : deities\_misc, gurudev, dvishatI % Location : doc\_deities\_misc % Author : Tryambak Bhandarkar % Transliterated by : Sunder Hattangadi % Proofread by : Sunder Hattangadi % Latest update : March 21, 2018 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Advice of Swami Vivekananda (200) ..}## \itxtitle{.. svAmivivekAnandopadeshadvishatiH ..}##\endtitles ## avatAraH sthApakAya cha dharmasya sarvadharmasvarUpiNe | avatAravariShThAya rAmakR^iShNAya te namaH || 1|| rAmakR^iShNAvatAre tu sthitaM sarvamanantakam | anantaprema, bhaktishchAnantA,j~nAnamanantakam || 2|| sahasrayugaparyantaM yallabdhaM vishvahindubhiH | rAmakR^iShNena tallabdhamekasminneva janmani || 3|| sarvajAtIyavedAnAM rAmakR^iShNasya jIvanam | vidyate bhAShyarUpaM tadvedArthAnAM prakAshane || 4|| kasyApi deshasya gatetihAse na tAdR^isho dharmasamanvayo.asti | pratyakShamIshaH khalu rAmakR^iShNo laghurmato.asya tvavatAravAdaH || 5|| yasmindine.asau narajanma lebhe tasmAddinAtsatyayugaM pravR^ittam | bhedA vivAdAstvakhilA vinaShTAH aspR^ishyavargaH priyatAmupetaH || 6|| lupto hindukhristamohammadIya\- bauddhAdInAM bhedabhAvaH samantAt | eko varNo veda eko.adhunAste shAntisthAnaM nUtanaM bhArataM naH || 7|| \ldq{}bhaktij~nAne karmayogau sametyA\- bhedaH sampadyeta sadbhAvanAnAm | jAyetaivaM naH samAjo navInaH\rdq{} preShThaH shreShThashchAvatAropadeshaH || 8|| \ldq{}vishvAso.astu\rdq{} gurorvAchi nishchitA bhAratonnatiH | kartavyAH sukhinaH sarve niHsvAH sAdhAraNA janAH || 9|| deshabhaktiH umAnAthastavopAsyaH sarvatyAgI cha sha~NkaraH | dhanajIvanasaukhyAni na santyAtmasukhAya te || 10|| balisvarUpo janito.asi mAtu\- shChAyA virAjastava yaH samAjaH | vipannachaNDAla daridramUrkhA\- stvadraktamAMsAnvitabAndhavAste || 11|| uchchairvacho brUhi sadhairyagarvo \ldq{}bhrAtA madIyaH khalu bhAratIyaH | sa brAhmaNo vAstvathavAtishUdraH sa nirdhano vAstu nirakSharo vA || 12|| mameshvaro bhAratadevadevyo mAtuH shubhaM yatkushalaM madIyam | dattvA balaM me balinI punastvaM mAM mAtaritthaM puruShaM vidhehi || 13|| grasyate mR^ityunA janturekavAraM svajIvane | mAturunnataye tasmAtsAhasaM kuru sAhasam || 14|| dyauruttamA bhAratabhUrmameyaM dolAsvarUpA mama bAlyakAle | yUnastathA sundaranandanaM cha vArANasIyaM mama vR^iddhabhAve || 15|| tUShNIM rahaH siktatuShArasampat samparkataH pATala\-ku~NmalAnAm | vikAsavat vishvachAradhArAM, prabhAvitA bhAratabhAvavR^indaiH. || 16|| AplAvyate vishvamadamyashaktyA vinA ninAdaM khalu bhAratena | dhruvaM navInaM yugamAvirAste na j~nAyate tu prabhavaH kutastyaH || 17|| nAshonmukhaM naH kimu bhArataM syA\- daho tadAdhyAtmikatAvinAshaH | gatA dhruvaM dharmasahAnubhUti\- rmR^itA sadAchAravArtA ! || 18|| vinAshitAdarshajagatprabhAvatA pratiShThitA chAshu vilAsitA bhavet | pratAraNA pAshavikaM balaM vidhi\-. rdhanaM purodhA balirasmadAtmana ! || 19|| na bhArataM ruddhasamunnati syA\- nna chaiti nidrAvashatAmidAnIm | shaktiH punaH kAlamimaM vijetuM. santyaktanidraH khalu kumbhakarNaH || 20|| UrjasvikAlAyasanirmitAbhi\- rvajraM vapuH snAyushirAbhirastu | sevArthamasmatpriyamAtR^ibhUme\- rIhA balaM chAstu yad.hvitIyam || 21|| anena sadyatnaparA bhavema prAptuM vayaM vishvarahasyabodham | udanvadantastalamabhyupema prANavyayenApyudayArthasid.h{}dhyai || 22|| kAlo.ayaM kaThinashramasya bhavato bhrAtarvachaH shrUyatA\- mutthAya drutamArabhasva samaye manye.atinidrA tava | mAtA prAptanijAsanA balavatI tandrAbhibhUtA manAk tasyA AyatirujjvalA paramasau yuShmatprayatnAshrayA || 23|| bhaviShyanmahadbhArataM kartumIhA yadi syAdupAyatrayaM saMvidheyam | adamyaM bala nirmitiH sa~Nghashakte\- rvikIrNA samIhA tathaikatvasUtrA || 24|| AyAntu mitrANi bhavantu vIrA bahirvinirgatya nijAndhakUpAt | vidhAya dR^iShTiM parito vishAlAM pashyantu rAShTrANi kathaM prayAnti || 25|| premAsti chenmAnavajAtimAtre svajanmabhUmau cha tathA tvadIyam | AyAhi gantuM purato na pashchAd yatAmahe sattamalakShyasid.h{}dhyai || 26|| tudantu suhR^idaH sarve rudantu tava bAndhavAH | shreyasI na gatiH pashchAnnityamagragatirbhaveH || 27|| upekShyate yajjanatAjanArdano mahattadaMhaH kriyate nirantaram | dhruvaM hi tannaH patanasya kAraNaM na vismarAto janatAsamunnatim || 28|| niShphalA rAjanItiH syAtsamudAyakR^itena yA | tattachChikShAnnavAsAnAmupAyAn parichintayet || 29|| na tAdR^ishe vishvasimIshvare.ahaM yo mahyamannaM na dadAti bhUmau | prayojanaM svargasukhena kiM me shikShAnnashUnyA yadi bhAratIyAH || 30|| IrShAM dveShaM parityajya sahAnyairbhava sodyamaH | svadeshabandhuvargArthamidamAvashyakaM param || 31|| utthAya dhAraya dhuraM tvaritaM jagatyAM jAnAsi jIvitamidaM kShaNabha~NguraM te | jAto.asi yatkimapi lakShma tyaja svakIyaM jAtAH sthitAH kati na vA pashavo mriyante || 32|| bhayaM putra! parityajyAnishamagresaro bhaveH | nirbhIkA eva shobhante narAH kesariNo yathA || 33|| vimuktyai deshasya prayatanaparo.athAsya jagato bhava, tvayyevAste shR^iNu sakalasevAbharadhR^itiH | udetvantarjyotiH satatamadhijIvAtmanihitaM ruchirvedAntasya pratigR^ihamidAnIM pravishatu || 34|| Adau samAlpAvitamastu bhAvai\- rAdhyAtmikairarunnatabhArataM naH | tato.anu sAmAjika rAjakIya\- vichAradhArAbhirudetu kAryam || 35|| AjIvanaM bhavata kAryaparA, bhavatsu sthitvAdya mR^ityumanu chApi bhavenmamAtmA | AyAti yAti nanu pArthivajIvanaM no nityAni kiM vibhavamAnayashaHsukhAni ? || 36|| dvAveva bhavadAdarshau sevA tyAgastathA tayoH | ched bhAratena tAdAtmyaM sheShaM sampatsyate svayam || 37|| abhilaShasi yadi tvaM bhArata! svAM samR^iddhiM vikira jagati sarvaM ratnajAtaM svakIyam | aparajanapadebhyaH prAptumichCheryaduchchaM grahaNamatha cha dAnaM laukiko dharmamArgaH || 38|| pratyaggatau yadabhavanmama hArdapAtraM tIrthaM pavitramadhunA mama bhArataM tat | pratyAgato.atrajarajaH shirasA vahAmi puNyo vahanniha vibhAti kathaM samIraH || 39|| vishvAso balaM cha anantaM balameva syAtparo dharmaH pareshvaraH | daurbalyaM parihartavyaM dAsyena cha sahAtmanaH || 40|| balaM jIvanaM durbalatvaM cha mR^ityu\- rbalaM shAshvataM syAdalaM siddhibIjam | balaM saukhyakR^id durbalatvaM cha duHkhaM balAnyarjayadhvaM balAnyajayadhvam || 41|| \ldq{}badvo.asmi mUrkho.asmi cha durbalo.asmi\rdq{} tvayochyate chettava durbhagatvam | daurbalyachintA na sakhe vidheyA pratyAtmasaMsthaM balamAvirastu || 42|| balaM paraM jIvanamArgadarshakaM kriyApradhAne jagatIha sarvashaH | parityajerdurbalatAnusAratAM samudyame sA pratibandhikA yataH || 43|| shraddhatta yUyaM mama vIramitrA\- NyatrAgatA unnatakAryahetoH | kShudrashvashabdAdathavApi vajrA\- dabhIravaH karma nijaM kurudhvam || 44|| tejasvino janA addhA shraddhAvanto balAnvitAH | nirmalAntA apekShyante puruShAstu sapauruShAH || 45|| sarve.api doShAH prabhavantyashakte\- rashaktiraMhaHkaraNe.api shaktA | svArthasya mUlaprabhavo.apyashakti\- stayaiva lokAH kalahe pravR^ittAH || 46|| bhrAtarvR^ithAyaM bhavadashrupAta\- stvayyeva nAste nihitaM balaM kima ? | svAM chedvijAnAsi baliShTha! shaktim | sarvaM jagattvatpadalagnameva || 47|| sapremabhAvaiH sabalairmanuShyaiH satyAnurAgairadhunAsti kAryam | pratArakaiH kiM kriyate sukAryaM tasmAtsakhe darshaya pauruShaM te || 48|| shaityaM kShudhA pArthivajIvanaM cha na ki~nchidIsho balanAyako naH | adamyavishvAsasahAnubhUtI AstAM purastAdanishaM purastAt || 49|| kadApi pashchAnna vilokanIyaM chintyaM na \ldq{}kartavyapathe patetkaH\rdq{} | nityaM vayaM bhoH purato vrajAmaH kashchitpatatyanyataro.abhyupaiti || 50|| asImadhairyaM cha samudyamashcha mahAMshcha kAryakShamatA guNo.api | Aj~nAkaratvaM militAni santi vyakteshcha rAShTrsya yashaskarANi || 51|| apekShyate vyaktibaliShThatAdau shraddhAtha lakShyaM prati tatparatvam | etatsamagraM tvayi vidyate che\- tkashchyAvayettvAM nijakAryamArgAt || 52|| tyAgaH dAnashIlatA cha shrUyatAM nishchite mR^ityAvAdarsho.astu mahAMstava | varaM mR^ityumukhe vAso mahAdarshasya pAlane || 53|| vikiratitarAM ko.asmiMlloke prakAshaparamparAM ? gatayugagato dharmastyAgaH punaH samudeShyati | jagati sadayAH svAtmotsargaprasaktahR^ido dhruvaM bahujanahitashraddhA buddhAH shataM prabhavantapi || 54|| nisvArthaH sarvadA karmaNyadhikaM phalamashnute | tathA tvAcharaNaM kartuM narA dhairyaM na kurvate || 55|| Aste jIvanameva bha~NguramidaM tuchCho.abhimAnastathA yatsAMsArikabhogajAtamakhilaM nAnAvilAsAnvitam | yo jIvedaparArthasAdhanakR^ite tasyaiva janmojjvalaM prANanto.api mR^itopamAH khalu narA ye svArthinaH kevalam || 56|| kalyANAya svarAShTramya sarvasya jagatastathA | svAtmotsargavidherayanmahatkAryaM na vidyate || 57|| hindo svAbhAvikI shraddhA jIvitaM shAshvataM tava | tadarthaM chintitaH kasmAtkalyANaM jagatAM varam || 58|| kalyANaM jagatAM vidhAtumanishaM vA~nChanti ye sajjanA\- rate sampatsukhalAbhamAnayashasAmIhAM tyajantu drutam | teShAM poTTalikAM vidhAya sahasA.agAdhe kShipantvambudhau kurvantvIshapadAmbujaM svasharaNaM vAkyaM satAmIdR^isham || 59|| audAryaM priyatApi jantuShu bhavenmitreShvamitreShu cha svAnte.anantasahAnubhUtiranishaM duHkhAbhibhUte jane | sadvidyAdhanasampadanvitanare.asUyAnivR^ittistatathA doShAviShkaraNAdviraktiraparasyaitatsatAM lakShaNam || 60|| sevA pratiShThitashchArusharIramandire tvayAtmadevaH satataM niShevyatAm | prabhurna chettvaM prabhumatra sevituM prayojanaM te.asti kimanyamandiraiH || 61|| nArIM naraM chAkhilajIvalokaM sevasva nArAyaNabhAvatastvam | dayApradAne nanu ko.asi teShAM sevApradAnaM chara dharmamarma || 62|| shivaM sakhe vanditumIhase chiraM shivAtmajAnAM kriyatAM samarchanam | sampUjayedyaH parameshaputrakAn sa eva sAkShAjjagadIshapUjakaH || 63|| durbhikShaduHkhagadapIDitalokashokaM hartuM prayAta bhuvane bhuvaneshatuShTyai | prANavyayAdapi janAH sukhinaH kriyantAM jAtA hi pashyata vR^ithA shatasho mriyante || 64|| uchchaiH sthitaH karaguhItapaNo vinodA\- nmA brUhi \ldq{}bhikShuka gR^ihANa dayAparo.aham |\rdq{} dAtA bhavatyupakR^ito.atra paraM grahItrA saubhAgyametadiha te svasahAyakartuH || 65|| IshaH sthito dalitadurbaladuHkhiteShu ye.arhanti sevanamalaM priyabAndhavAste | tAnmR^igayase kathamoshamanyaM ga~NgAtaTe khanitumichChati ko.api kUpam || 66|| yAvajjanAH santi sahasrasho.anye shikShAvihInAshcha bubhukShitAshcha | arthe na teShAM yadi shikShitAH smo tadA kR^itaghnAtkhalu dhigdhigasmAn || 67|| durgatAnvIkShya yatsvAntaM dravIbhavati tatkShaNAt | sa mahAtmA stuteH pAtraM. nirvikArastvasajjanaH || 68|| paropakAraH satkAryaM yadyapi syAtsakAraNaH | shivaj~nAnAjjIvasevA kAryaM puNyatamaM param || 69|| na kevalaM mUrtiShu vidyate shivaH paraM daridreShu cha durgateShu cha | shubhAkR^itirnirmala ! tatkR^ite kR^itA samarchanA sAramato.avadhAryatAm || 70|| yAvajjIvasamaShTikAraNavashAdeko mahAkAshavat yAvadvargavibhinnajAtiShu tato yo dInahIneShu cha | yo duShTeShu cha duHkhiteShu cha punarvyAptaH samAno.anishaM tasyArAdhanahetunA janitatau kaShTaM samIhe mahat || 71|| prema tathA niHsvArthatA mayAnubhUtaM nijajIvane.asmi\- nnirvyAjamantaHkaraNaM narANAm | sadbhAvanA shAshvatikaM cha hArdaM jetuM jagatsarvamalaM trayaM syAt || 72|| eko.api yuktastriguNairamIbhiH sahasrasho.api chChalanAparANAm | nR^iNAM pashUnAmapavitramarthaM bhave bhavennAshayituM samarthaH || 73|| asmadAshAvalambo.asti hInadInajanAH paraH | eta eva nitAntaM hi yAnti vishvAsapAtratAm || 74|| vishvAsastvIshvare kAryI na chChalena prayojanam | paraduduHkhairduHkhitAnAM bhavedIshaH sahAyakR^it || 75|| bhavyo niHsvArthabhAvo.atra sadAchAro vibhAvyate | paraM svArthaparatvaM cha durAchAro vichAryate || 76|| vasunA yashasA cha vidyayA priyatAyAH saphalatvamApyate | charitena satA vidAryate\- .adamanIyA nanu bhittirApadAm || 77|| sAphalyasya rahasyaM syAdahambhAvAnnivartanam | tena sid.h{}dhyanti kAryANi prabhAvo.api mahAnbhavet || 78|| vistAro jIvanaM proktaM sa~Nkocho mR^ityureva cha | sneha evAsti vistAraH svArthaH sa~Nkocha uchyate || 79|| premaiva no jIvanadharma eko yaH snihyati prANiti sa prakAsham | yaH svArthasaktaH sa mR^ito.asti jIvanaM snehena mR^ityushchirajIvitatvam || 80|| dhAryate yadvadasmAbhi. shvAsochChvAsena jIvitam | tathaivAhetukaM prema bhavejjIvanakAraNam || 81|| charitrahInatvamavApya lokA dharmaM gataprANamakArpuradya apArthahArdaM charitaM tvapekShyaM sauhArdabhAvaH kulishaprabhAvaH || 82|| pavitratA chetasi dhairyamagryaM tathA svadharmAdhyavasAyatA cha | guNatrayaM syAtsaphalatvahetu\- stathApi sarvopari hArdabhAvaH || 83|| shikShA mAnavAntaHsthitAyAstu pUrNatAyA vikAsitA | sachChikShA prochyate sadbhirno chechChikShA nirarthikA || 84|| yA svAvalambaM na dadAti shikShA \ldq{}shikShAbhidhAnaM\rdq{} kathamApnuyAtsA | vidyArthinaH pAThagR^iheShvajIrNa\- rujAdhunAkrAntatayA vishIrNAH || 85|| sAdhAraNeShvatha punarvanitAsamAje shikShAsamaH kimaparo.asti paropakAraH | vidyAbalaM prasR^itamatra yadA pratIchyAM lokonnatiH samabhavatparitastadAnIm || 86|| mastiShkaM paripUritaM yadi bhavedAvedanArAshibhiH sambodhAnubhavau vinA pariNamettatkevalaM sa~Nkare | sA~NkaryeNa bhavedashaktiranishaM nAshonmukhI, tvaM tataH shikShAmAshraya sachcharitranaratAdhIpAkavidyAkarIm || 87|| strIshikShA na syAtstrINAM sudhAreNa vinA saMsArama~Ngalam | ekapakShAH pakShiNaH kimuDDayante vihAyasi || 88|| svopaj~namArgairmahilAH svakIyAH kurvantu sarvAH saralAH samasyAH | nAnyastadarthaM yatatAM striyaH kiM na bhAratIyAH sutarAM samarthAH || 89|| syAdAdyashakterjagato jananyA vinonnatiM nonnatiradya nRRINAm | ityeva hetoH kila rAmakR^iShNai\- rgurukR^itA strI paripUjitA cha || 90|| sAvitrI damayantI cha sItA cha janakAtmajA | AdarshabhUtAstAH santi shR^iNu bhArata! bhAratom || 91|| yasminsamAje kila bhAratIye jagatyasAmAnyaguNAnvitAyAH. | jAtA janiH sA janakAtmajAyA jAnAti kartuM lalanAdaraM sA || 92|| AsIt strINAM j~nAnalAbhAdhikAraH pUrvaM kasmAdadya tA va~nchitAH syuH | yadvattyaktA brAhmaNairanyavarNA\- stadvannAryashChinnasarvAdhikArAH || 93|| pUrvaM chAsIdagnihotrAdikArye sAkaM patyA sthityapekShA vadhUnAm | adyatve tA hanta nArhanti gehe shAligrAmasparshamAtraM vidhAtum || 94|| kutrApi shAstre vihitaM kimasti \ldq{}strI j~nAnabhaktyoradhikArashUnyA\rdq{} | sItA padA~NkAnukR^itiH paraM tat samunnateradya visheShamArgaH || 95|| nindanti nArIranishaM narA ye tAsAM kR^ite vihitaM kimasti ? kShiptAH paraM tAH smR^itikArabAlaiH \ldq{}svAtantryahInA\rdq{} \ldq{}narakasya panthAH\rdq{} || 96|| yadi syurghR^iNitAH kITA iva nAryastataH katham | manunoktaM yatra nAryaH pUjyante tatra devatAH || 97|| pAshchAttyakR^ityanukR^itiryadi bhAratasya nArIjanena vihitA tyajatA svalakShyam | tAbhiH sahaiva bhavitA.avanatirnarANAM sarvo bhaviShyati punarviphalaH prayatnaH || 98|| dharmaH na ko.api dharmo \ldq{}naradivyabhAvaM\rdq{} yathochchakairgAyati hindudharmaH | sa eva chitraM bata! durbaleShu pAdaprahAra kurute nitAntam || 99|| Adarshe.asmi~njIvane mAnavAnAM shikShA bhaktij~nAnayogatrayasya | dharmANAM sallakShyametatsameShAM vedAntastatsiddhaye syAtsamarthaH || 100|| sparshAsparshau nAsti hindutvachihnaM saMskAro.ayaM kevalaM nindanIyaH | dR^iShTaM nAma kvApi shAstrapramANaM sAmAjikyAstUnnatervighna eShaH || 101|| na dharmadoSho.astyathavAtra ko.api pAkhaNDino yachChalanAparAshcha | parArthanAmnA vividhairupAyaiH pratArayanti chChalashUnyachittAn || 102|| purANadharmAttu purohitAnAM tyAgAdbhaveduttamahindudharmaH | tenAtha pAshchAtyasamAjavargaH prabhAvitaH syAditi nishchayo me || 103|| dharmaM vinAsmAkasamAjavargo bhavedaraNyaM pashubhirvikIrNam | bhogA vilAsA na manuShyadharmo j~nAnaM paraM jIvanasAdhyamuchchaiH || 104|| dharmastvalaukikopAyaH pashuryena narAyate | narAshchApIshvarAyante vinA dharmaM naraH pashuH || 105|| pratyakShaM shAshvataM yatprakaTayati punarjIvanaM mAnavAnAM j~nAnAdaj~nAnasAndraM pashumapi manujaM drAkkaroti prabhAvAt | taM sAkShAdIshvare.ayaM vipariNamayati svendrajAlAdivAnte dharmaH kiM kiM na kuryAjjagadupakR^itaye kalpavR^ikSheNa tulyaH || 106|| sarvagaM paramaM tattvaM nAsi ched draShTumIshvaraH | adhyAtmaj~nAnasUryasya nodayastava mandire || 107|| tvayIshvaro yaH sakale.api vidyate na budhyate chediyamaj~natA tava | samagramekaM yadi bhinnatA kutaH paraM hitatvaM prati jIvamandiram || 108|| \ldq{}IshvaraH khalu jagatpitA\rdq{} svayaM prArthanAsu bhavatedamuchyate | pratyahaM vyavahR^itau paraM paraM manyase na kimiti svabAndhavam || 109|| tvamaMshabhUto.asyavinAshivastunaH samaShTireShApyavinAshinI matA | ataH svakIyAM prakR^itiM vibhAvayan samaShTisevAmiha kartumarhasi || 110|| mAnave mAnave mAnyA divyatA yAditaH sthitA | prakaTIkaraNaM tasyA dharma ityuchyate budhaiH || 111|| nochchairvAdA nApi siddhAntadhArA nApyasmAkaM chArunAnAmatAni | dharmaH, kintu svAnubhUteravAptiH kiM chaitasyAH kAryajAte prakAshaH || 112|| mUrtirgranthA mandire prArthanAyAH siddhiprAptyai kevalaM santyupAyAH | sAkShAtkAraH svAtmano divyatAyA uchchairdhyeyaM yA hi nityaM purastAt || 113|| yadA santoShaH syAtkShaNikasukhatuchChena jagatA ghR^iNA dR^iShTvA loke kapaTaparipUrNA vyavahR^itim | yadA cha dveShaH syAdanR^itavachane nAstikajane tadA dharmApekShaM bhavati khalu sashraddhahR^idayam || 114|| avApya j~nAnamIshasya chintanaM tasya nityashaH | pratyakShaM tena sambhAShA prochyate dharmalakShaNam || 115|| snehaH sampUrNasaMsAre sthitaprANiShu nirmalaH | udAratA tathA teShu dharmasya nikaShaH smR^itaH || 116|| pAvitryaM nirmalatvaM sukR^ititatiratiH sarvabhUtAnukampA dharmasyaikasya sampanna khalu samabhavan kiM cha sarvatra santaH | \ldq{}anye lupyantu dharmA mama bhavatu punaH sarvadharmapradhAno\rdq{} yadyevaM ko.api vA~nChatyakhilajanadayApAtrametaM dhigastu || 117|| shrUyatAmadhunA mitra! dharma\-bhedo vina~NkShyati | sarvadharmapatAkAsu va~nchanaM likhitaM bhavet || 118|| \ldq{}sahayogo virodho na\rdq{} \ldq{}svIkR^itirna vinAshanam\rdq{} | \ldq{}shAntiH samanvayashchApi\rdq{} \ldq{}na kalirna mate bhidA\rdq{} || 119|| matAni shAstrANi cha mandirANi kriyAkalApAH samanuShThitishcha | yada~NgabhUtAni sa muktilAbho dharmasya sarvasvamidaM bruvanti || 120|| dharmAshrayaM tvaM kalahaM na kuryA aj~nAnamUlaH kalaho.anishaM syAt | asAratattvAshrayameva nUnaM kiM dhArmikasyAsti kalerna bIjam || 121|| pAvitryamAdhyAtmikatA vidhAtuM svaM nIrasaM dUramito yadaiva | tadaiva dharme kalahA bhavanti bhavatyashAntishcha jagatyanantA || 122|| na vaidikAstAntrikAshcha na cha vedAntino vayam | paurANikAstathA na smaH kevalaM \ldq{}spR^isha mA\rdq{} vayam || 123|| dharmo.asmAkaM shiShyate pAkagehe devo.asmAkaM pAkapAtrasvarUpaH ! | dhyeyaM chAste \ldq{}mA pavitraM spR^ishermA\rdq{}\- mitthaM sarve svAtmanAshaM vrajAmaH ! || 124|| dharmopadeshastu bubhukShitAnAM vaidheyatA syAdatha vA pramAdaH | riktodarANAM kimu dharmabhAvaH ? kShutpIDitAMstoShaya bhojanena || 125|| vyaShTeryathA jIvanalakShyamekaM tathA samaShTerapi nishchitaM syAt | a~NgIkR^itaM bhAratavAsibhirya\- llakShyaM purA tairna kR^itaH pramAdaH || 126|| vividham bhAratamahimA prAchyAM tu bhAratAdeva sarvaM prAchInakAlataH | prasasArAtra saMsAre prItirj~nAnaM tapaH shivam || 127|| dharmasyAvAsabhUmiH prabhavapadamidaM nityasho darshanAnAM nAnAvIraiH sudhIrairaviratamavanAtsvastikAlAdanAdeH | vishvapremaprakarShaH prakR^itimadhurimA mArdavaM bhAvanAnA\- mebhirlokasya kartuM prabhavati satataM netR^itAM bhArataM naH || 128|| AghAtapratighAtasa~NkaTashatairudyatsamAjaprathA\- chArANAM tatibhishcha sa~NkulamabhUdAkrAntametyAribhiH | Aste prANabalAnvitaM tadapi yattu~NgAdrishR^i~NgopamaM manye bhAratajIvanaM khalu jagatyAdyantashUnyaM dhruvam || 129|| na j~nAto grIsadesho.abhavadavanitale romavArtApi nAsIt yUropasthAshcha lokA gahanavanagatA dIrghamAsannasabhyAH | dhvAntachChannetihAsaM jagadidamakhilaM, durbalA kiMvadantI tatrAsIdachchashailasthirataravasatiH saMskR^itirbhAratIyA || 130|| AdarshAnAM janmabhUrvishratAnAM sadbhAvAnAmAkaro bhArataM naH | asmAdevAdhyAtmikaj~nAnadhArA\- pUraH pUrvaM prasthitau.abhUjjagatyAm || 131|| saMsAre punarapyasminpUro.ayaM prasariShyati | navajIvanasa~nchAro dhruvaM yena bhaviShyati || 132|| kA puNyabhUmiruchitA jagatItale.asmin kiM sthAnamatra paramIshvaralAbhasid.h{}dhyai ? | nRRINAM cha karmaphalabhogapadaM kimAste ? tatrottaraM shR^iNuta bhAratabhUriyam || 133|| kShetraM kimasti balashIladayAguNAnA\- mantardR^isho.apyajani yatra paro vikAsaH | jAtA cha yatra paramAtmavichAracharchA tatrottaraM shR^iNuta bhAratabhUriyaM naH || 134|| mahAmahimamaNDitA bhavati bhAratI bhUH purA samujjvalatarA dhruvaM sa samayo.achirAdeShyati | gR^ihItajanuSho.atra saMshrutamaharShayaH pUrvavat samagrajagato janAn supathagAnvidhAsyanti te || 135|| (bandhusevA) AnanditA bhavata bAndhavasevanArthaM yuShmAbhireva madhuro.avasaro.adya labdhaH | AplAvitaM ta yena jagatsamagraM vR^iddhiM sa yAti khalu dharmasamudrapUraH || 136|| niHsvAnnityaM duHkhitAnIshaputrAn ye sevante pApinastApinashcha | teShAM jihvAgrasthitA bhAratI syAd devI chAste mAnase shaktirUpA || 137|| parArthaM tyaktasarvasvo muktastiShThati mAnavaH | ito bhraShTastato bhraShTo \ldq{}muktirme syAditi bruvan\rdq{} || 138|| (dharmamahattA) dharmaH paro bhAratapuNyabhUmau jAtIyashakteravalambarUpaH | deshasya no jIvanagItashAstre dharmaH pradhAnasvaratAmupaiti || 139|| nArhA vayaM tyaktumataH svadharma\- mAdarshabhUta\-svabalaM kadApi | asAvadhAnA yadi taM tyajema pratikriyA tasya bhavedadamyA || 140|| (bhAratasya avanatiH) yasmindine \ldq{}mlechCha\rdq{}padaM prasiddhaM ChinnaM vijAtIyajanaiH sakhitvam | tasmindine bhAratabhAgyasUryo\- .apyastAchalaM gantumiva pravR^ittaH || 141|| (karma akarma cha) AtmabhAvavikAsasya kAraNaM karmasa.nj~nitam | anAtmabhAvo yena syAt tadakarmeti saMsmR^itam || 142|| sabalAH kAryakartAro vishvaM jetumalaM dasha | sahasrasho.api vaidheya na samarthA bhavanti te || 143|| pashunaratvamApnoti satkarmavashataH param | naraH pashutvaM labhate.asatkarmavashato.avashaH || 144|| (strI\-mahimA) jAtAnyajAtiShu jagatyabalonnatiryA sA yoShitAM kila suyogyapadasya lAbhAt | yAdhogatishchiramabhUdiha bhArate.asmin sA shaktirUpamahilAsu nirAdareNa || 145|| (mAnavonnatiH) samAnAdhikArA janA jIvane syuH paraM duHkhitA janmato jAtibhedAt | ataH karmaNo varNa ityeva satyaM samAjonnatAvasti dharmochchatattvam || 146|| ayi! kaThorataraM khalu jIvanaM tanutaraM kShaNajIvi cha tatphalam | pihitamasti tavAgramathAprabhaM tadapi dhIratayAgrasaro bhaveH || 147|| uttiShTha jAgR^ihi drAktvaM svaprenAlaM tavAdhunA | svalakShyaprAptiparyantamudyamaM na parityajeH || 148|| sahAnubhUteratha kAryashakte\- rabhAva evAsti vipannidAnam | doShaM tamAdau parihR^itya shIghraM kuruShva kAryakShamamAtmadeham || 149|| asImashaktirnihitA shivena vyaktau, vijAnAti naraH kathaM tAm | sarve.api tulyAvasaraM labhantAM balIyasItaH parameshvarechChA || 150||| vijayaH prakR^iterasyA mukhyaM lakShyaM nR^ijanmanaH | na jAto manujo jAtu gantuM prakR^itidAsatAm || 151|| sashraddhakarmaThajanasya sasImabud.h{}dhyA vij~nAnabhautikavichAravashAlatAyAH | kartuM samanvayamahaM hR^idayaM samIhe gambhIramabdhiriva yachcha nabho vishAlam || 152|| sukhaM narANAM purato.abhyupaiti prAyo vipachChekharitottamA~Ngam | prayojanaM yasya sukhena tasmA\- tsa tatparaH syAdvipado.anugantam || 153|| kalyANamadhyAtmasamAjanIti\- traye.avalambeta vishuddhabhAvam | sarveShu desheShvatha sarvakAle\- ShvabhinnatA smAsu cha bAndhaveShu || 154|| (j~nAnamahimA) gamyamuchchatamaM tattvaM jIvanasya shrutaM smR^itam | tattvamanveShaya bhrAtaH! dhruvaM lAbho bhaviShyati || 155|| j~nAnaM paraM pratigR^ihaM pravisheditItthaM chakraM pravartayitumichChati mAnasaM me | yena striyashcha puruShAshcha jagatyamuShmin | svAtmeShunirNayavidhiM paribhAvayantu || 156|| (sevAbhAvaH) yathAhaM bhAratIyo.asmi tathA saMsArasevakaH | sandehakalpanAjAlaprasAro.atra nirarthakaH || 157|| (sadAchAraH) AchAravAn bhava suhR^id balavAnkR^itAnta\- syAhvAnato.api gatabhIramalAntarastvam | vyarthaiva dhArmikavivAdaparamparA.a.aste duShkarmajAtamiti kAtarakAryametat || 158|| (satyaM upakArashcha) apakArAdupakAro.asatyAdapi chAtirichyate satyam | anantaguNametatkhalu yasyAste tasya jIvitaM saphalam || 159|| (bhAratonnatiH) bhAratAbhyudayo.avashyaM bhaviteshavidhAnataH | aruNodayavelAsAvutthAtavyaM gatA nishA! || 160|| (balamahattA) shuShkAd gItApAThAtpadakandukakhelanaM tu bhadrataram | shaktermahatyapekShA, gItApaThanaM bhavettataH saphalam || 161|| (vyaktimahattA) bhrAtastvamehi balavAnanubhUya \ldq{}sohaM\rdq{} bhasmIbhaviShyati manomalinatvamasmAt | jAgarti shaktiranishaM tviha yA prasuptA tvaM cha prachaNDadalamUrtiriva svayaM syAH || 162|| (dalitavargaH) shramikA bhAratasyaite dalitAshchirakAlataH apUrvakAryakartAro.apyahaM tAnabhivAdaye || 163|| daridrANAM kuTIreShu bhArataM vasati dhruvam | paramunnataye teShAmasmAbhirvata kiM kR^itam ? || 164|| sAMsArikeShu viShayetaShu bhavantyasuj~nA niHsvA janAstadapi durjanatAvihInAH | te santi shraddhahR^idayAshChalashUnyabhAvA hiMsAvichArarahitA hitakAryasaktAH || 165|| nimnA janA jetR^inipIDanena trastAH svakIyairavamAnitAshcha | chirAtsvakAryaprasitAstathApi shramasya nApuH phalamadya yAvat || 166|| (purANAbhimAnaH) kechidvadantyavanateH kila kAraNaM no vyarthaM mamatvamatipUrvaparamparAsu | j~nAtaM bhayA paramidaM viparItameva tyAgaH purANavibhavasya mahAnpramAdaH || 167|| (hanUmadAdarshaH) sarvadAstu tavAdarsho hanUmAnbalavAnsudhIH | jIvitaM maraNaM vAstu sa na dadhyau jitendriyaH || 168|| (j~nAnI bhaktashcha) agAdhapremahR^idayo.advaitAnubhavavAnsvayam | j~nAnIshvareNa tAdAtmyavAMshcha bhakto nigadyate || 169|| nindako j~nAnino bhakto j~nAnI bhaktasya nindakaH | dvAvapyetau matau dhUrtau na bhedo j~nAnibhaktayoH || 170|| (IshvaraH) yadIshvarasya sattAyAM vishvAso vidyate tava | pade pade tatsmR^itiH syAtsmR^itireveshasevana || 171|| yadIshvaraH syAnnaradehadhArI hAnirbhavetkiM tadanantashakteH ? chaitanyarUpasya sharIralAbho na bAdhakaH syAttadanantatAyAm || 172|| (bhaktiH) bhaktinirantaramasau manujAntarasthA yA kAmakA~nchanapidhAnavashAdadR^ishyA | dUrIkuru tvamidamAvaraNaM kShaNena svAntaH sthitAtha bhavati svayameva dR^ishyA || 173|| (bandhaH) sauvarNo vApyAyaso vAstu bandha\- shchChedyo, dvandvaM dveSharAgAdyapAsyam | haimo bandho.apyastu tulyaH kaThoro dAso dAsaH pUjitastADito vA || 174|| (muktiH) anveShTavyA kutra muktiH sakhe! sA labhyA nehAmutra vA mAndire vA | shAstragranthe vA na mA duHkhito bhU ryasmAdekastvaM tadAlambabhUbhiH || 175|| (upAsanA) anuShThAnAni shAstrANi sampradAyAstathaiva cha | sAkShAtkArasya sid.h{}dhyarthaM sAdhanAnIva kevalama || 176|| (ahambhAvaH) dehamAnasasaMyogAdahambhAvodbhavo bhavet | \ldq{}jAnAmI\rdq{}tyupalabdhistu pramANaM syA\rdq{}dahaM\rdq{}sthitau || 177|| (vedamahattA) dR^iShTo virodho yadi vedavAkyaiH shAstraM purANaM na bhavetpramANam | vishve.atra vedAnanubhAsitaM ya\- jjAnIhi vedodbhavameva sarvam || 178|| (shikShAprachAraH) shikShA\-saMsthA\-mAdhyamena prachAraH kartavyaH syAllokasAdhAraNena | gatvA pashchAttairitaH pratyagAraM boddhavyAH syurbAndhavA nirdhanAste || 179|| (mUrtipUjA) sAkShAdiyaM chenna vimuktihetu\- stathApi nindyA na hi mUrtipUjA | advaitabodhAgamasAdhyasiddhi\- yogyaM manaH sA kurute janAnAm || 180|| (adhyAtmam) narasya divyAM prakR^itiM purastA\- 0 duddhAryya tajjIvanakAryavR^inde | praveshanIyaM kathamityupAyaH sa~NkShepato lakShyamidaM madIyam || 181|| adhyAtmatattvavibhavasya bhuvi prasAro nityaM vidheya iti bhAratadharmakAryam | yadgrIka\-hUNa\-shaka\-moghala\-turkayAnaiH sampIDitaM bhavadapi sthirasaMvidAste || 182|| vaij~nAnikAviShkR^itimAtramasmin kathaM jagatyarhati sabhyatAkhyAm | manuShyajAtau kiyatIshvarasya vyaktiH pramANaM khalu sabhyatAyAH || 183|| AtmAvyaktabrahma sarvo.api bAhyaH svAntaHsaMstho yaH prakR^ityantarAyaH | taM saMyamya brahmabhAvaprakAsho lakShyaM loke jIvanasyochchamAste || 184|| karmopAstij~nAnachetojayAnA\- mekopAyenAtha vA tairanekaiH | vyaktIkR^itya svAtmano divyarUpaM mukterlAbhaM kartumarhasyanantam || 185|| naya tvaM mAmamba! tvaritamatidIptaM parapadaM nishAnAtho yasmindyumaNirapi khadyotasadR^ishaH | vR^ithA svapnAnetAMstiraya mama lIlAntasamaye vibhidyedaM dIrghaM nigaDamadhunA mochaya sutam || 186|| vyaShTiH paraM brahma vibhAga shUnyaM mAyAvashAdeva pR^ithaktvameti | mAyApi chaikIbhavituM svabhAvA\- ttadbhedashUnyaM yatate prayAtum || 187|| \ldq{}ahaM\rdq{} pUrNashaktiprakAshasvarUpaM tathA bhAvaneyaM jananai\rdq{}rj~nAna\rdq{}muktam | svarUpaM tu sApekShametena siddhaye\- dapekShAyutA shuddhasaMvitkR^itaH syAt ?|| 188|| j~nAnAtItA pUrNatA satsvabhAvA j~nAnAj~nAne pUrNatAMshasvarUpe | sApekShatvaM pUrNatAto.asti nIchai\- raj~nAnena j~nAnametAdR^ishaM syAt || 189|| bandhanAtsadasatorvimochanaM muktirityabhihitA manIShibhiH | astu haimamathavApyayomayaM vastutastu nigaDaM taduchyate || 190|| mAyA sAdiranAdirvA sAntA sA vyaShTirUpataH | samaShTirUpato.anantA tathAnAdishcha manyate || 191|| vastvekameva na dvaitaM chaitanyaM vApyachetanam | aj~nAnAkhyA paraM mAyA dvaitabhedakarI bhavet || 192|| Adau yadA syAdviShayAkShayogo na dvaitabodhasya tadAvakAshaH | kShaNe dvitIye savikalpabhAnaM satyAdisaMvitkhalu nirvikalpA || 193|| ghanAndhakAraH parito visarpan dR^iShTiM vilumpannayamantametu | mR^ityorna yanmR^ityumathAbhilAShaH \ldq{}sva\rdq{}\-nAshako nashyatu dIrghashAntyai || 194|| eko muktaH sarvavedyasya vettA, nAmnA rUpeNApi hInaH samAnaH | sAkShI sarvasvapnajAtasya bIjaM mAyAdhAro vishvarUpo.ayamAtmA || 195|| tAto mAtA putrajAye cha mitraM svapnaM sarvaM nAsti ki~nchidyathArtham | yadyekastvaM kaH pitA kashcha mitraM tvatto bhinnaM nAsti sarvaM tvameva || 196|| AdhyAtmikatvaM khalu naH samAje raktapravAho.amalajIvanasya | ojo.anvito yAvadasau pravAho niShkaNTakastAvadayasya panthAH || 197|| na ko.apyabhAvaH paripIDayenno daridratA mAnasadurbalatvam | adhyAtmadharmAshrayatAsti yAva\- nnAshonmukhaM syAtkimu bhArataM naH || 198|| shuddho.asi pUrNo.asi balAnvito.asi yadasti pApaM na tavAsti ki~nchit | daurbalyachintA na sakhe vidheyA pratyAtmasaMsthaM balamAvirastu || 199|| kadApyuchchairgachChansamayajaladhervIchivashato luThannIchaistUrNaM tadapi nijadhArAmanusaran | itaH shrAnto mAtaH kShaNikasukhaduHkhAtmajagata\- stathA dUrAd draShTuM paramaparatIraM tvaparataH || 200|| (janatAjanArdanaH) tvatsammukho vividharUpadharo ya Isha\- staM santyajannu kuha mArgayase vR^ithaiva | yaH snehatatparamanAH khalu jIvavR^inde jAnAti sevitumasAvanishaM paresham || 201|| (svAmijIvanalakShyam) jIrNaM vastramiva tyajAmi sukhatastUrNa svakIyaM vapuH pUrNaM kartumathApi kAryamanishaM loke yatiShye dhuvam | yAvadbrahmamayaM samagramiti na j~nAnaM jagatyAM janaiH tAvatprerayituM prayatnaparatA manye madIyaM tapaH || 202|| (samarpaNam) svAmishabdairvirachyedaM navyaM shlokashatadvayam | tvadIyaM vastu bhagavan! tubhyameva samarpaye || 203|| iti sAhityAchArya\-em0e0\-bhaNDArakaropAhva tryambakasharmaNA virachitA shrIsvAmivivekAnandopadeshadvishatI samAptA | ## Encoded and proofread by Sunder Hattangadi \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}