% Text title : Ribhugita from Shivarahasya (Amsha 6) % File name : RGall.itx % Category : gItA, giitaa, shivarahasya, shiva % Location : doc\_giitaa % Transliterated by : Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com % Proofread by : Anil Sharma, Sunder Hattangadi, Ruma Dewan % Description-comments : shivarahasyAntargatam Amsha 6, Adhyayas 1-50 % Latest update : August 6, 2023 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Ribhu Gita from Shiva Rahasya ..}## \itxtitle{.. shrIshivarahasyAntargate R^ibhugItA ..}##\endtitles ## \section{anukramaNikA} 1\. R^ibhustutirnAma prathamo.adhyAyaH | 2\. shivena R^ibhuM prati sUtropadesho nAma dvitIyo.adhyAyaH | 3\. shivaR^ibhusaMvAdo nAma tR^itIyo.adhyAyaH | 4\. R^ibhunidAghasaMvAdo nAma chaturtho.adhyAyaH | 5\. shivena kumAropadeshavarNanaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH | 6\. prapa~nchasya sachchinmayatvakathanaM nAma ShaShTho.adhyAyaH | 7\. svAtmanirUpaNaM nAma saptamo.adhyAyaH | 8\. prapa~nchashUnyatva\-sarvanAstitvanirUpaNaM nAma aShTamo.adhyAyaH | 9\. ahambrahmAsmiprakaraNanirUpaNaM nAma navamo.adhyAyaH | 10\. brahmatarpaNAtmahomAkhya prakaraNadvayavarNanaM nAma dashamo.adhyAyaH | 11\. jIvanmuktaprakaraNaM nAma ekAdasho.adhyAyaH | 12\. dehamuktiprakaraNavarNanaM nAma dvAdasho.adhyAyaH | 13\. sarvamAtmaprakaraNaM nAma trayodasho.adhyAyaH | 14\. AtmAnandaprakaraNavarNanaM nAma chaturdasho.adhyAyaH | 15\. brahmaiva sarvaM prakaraNanirUpaNaM nAma pa~nchadasho.adhyAyaH | 16\. chidevatvamprakaraNavarNanaM nAma ShoDasho.adhyAyaH | 17\. sarvasiddhAntasa~NgrahaprakaraNaM nAma saptadasho.adhyAyaH | 18\. R^ibhunidAghasaMvAdo nAma aShTadashodhyAyaH | 19\. brahmAnandaprakaraNaM nAma ekonaviMsho.adhyAyaH | 20\. AtmavaibhavaprakaraNaM nAma viMsho.adhyAyaH | 21\. sarvaprapa~nchaheyatvaprakaraNavarNanaM nAma ekaviMsho.adhyAyaH | 22\. nAmarUpaniShedhaprakaraNaM nAma dvAviMsho.adhyAyaH | 23\. rahasyopadeshaprakaraNaM nAma trayoviMsho.adhyAyaH | 24\. ahaM brahmaprakaraNanirUpaNaM nAma chaturviMsho.adhyAyaH | 25\. brahmaNassarvarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma pa~nchaviMsho.adhyAyaH | 26\. j~nAnAmR^itamanomayaprakaraNavarNanaM nAma ShaDviMsho.adhyAyaH | 27\. AnandarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma saptaviMsho.adhyAyaH | 28\. AtmavailakShaNyaprakaraNaM nAma aShTAviMsho.adhyAyaH | 29\. tanmayabhAvopadeshaprakaraNaM nAma ekonatriMsho.adhyAyaH | 30\. brahmaikarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma triMsho.adhyAyaH | 31\. mahAvAkyArthanirUpaNaprakaraNaM nAma ekatriMsho.adhyAyaH | 32\. sarvamithyAtvanirUpaNaprakaraNaM nAma dvAtriMsho.adhyAyaH | 33\. sachchidAnandarUpatAprakaraNaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH | 34\. dR^iShTAntairbrahmasAdhanaprakaraNaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH | 35\. brahmabhAvanopadeshaprakaraNaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH | 36\. brahmabhAvanopadeshaprakaraNaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH | 37\. sarvasiddhAntaprakaraNaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH | 38\. prapa~nchashUnyatvaprakaraNaM nAma aShTatriMsho.adhyAyaH | 39\. sarvalayaprakaraNaM nAma ekonachatvAriMsho.adhyAyaH | 40\. chittavR^ittinirodhaprakaraNaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH | 41\. granthaprashastinirUpaNaM nAma ekachatvAriMsho.adhyAyaH | 42\. nidAghAnubhavavarNanaprakaraNaM nAma dvichatvAriMsho.adhyAyaH | 43\. nidAghAnubhavavarNanaprakaraNaM nAma trichatvAriMsho.adhyAyaH | 44\. nidAghAnubhavavarNanaM nAma chatushchatvAriMsho.adhyAyaH | 45\. nidAghakR^itagurustutivarNanaM nAma pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH | 46\. j~nAnopAyabhUtashivavratanirUpaNaM nAma ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH | 47\. R^ibhukR^itasa~NgrahopadeshavarNanaM nAma saptachatvAriMsho.adhyAyaH | 48\. skandakR^itashivavratopadeshavarNanaM nAma aShTachatvAriMsho.adhyAyaH | 49\. shivasya j~nAnadAtR^itvanirUpaNaM nAma ekonapa~nchAsho.adhyAyaH | 50\. sudarshanasya muktilAbhavarNanaM aMshashravaNaphalanirUpaNaM cha nAma pa~nchAsho.adhyAyaH | \section{1\. R^ibhustutirnAma prathamo.adhyAyaH} hemAdriM kila mAtulu~NgaphalamityAdAya modAdhiko mauDhyAnnAkanivAsinAM bhayaparairvAkyairiva prArthitaH | nIlIshambaranIlamambaratalaM jambUphalaM bhAvayan\- taM mu~nchangirimambaraM parimR^ishal.NlambodaraH pAtu mAm || 1\.1|| vAmaM yasya vapuH samastajagatAM mAtA pitA chetarat yatpAdAmbujanUpurodbhavaravaH shabdArthavAkyAspadam | yannetratritayaM samastajagatAmAlokahetuH sadA pAyAddaivatasArvabhaumagirijAla~NkAramUrtiH shivaH || 1\.2|| sUtaH \- jaigIShavyaH punarnatvA ShaNmukhaM shivasambhavam | paprachCha hR^iShTastaM tatra munibhirgaNapu~NgavaiH || 1\.3|| jaigIShavyaH \- karuNAkara sarvaj~na sharaNAgatapAlaka | aruNAdhipanetrAbjacharaNasmaraNonmukha || 1\.4|| karuNAvaruNAmbhodhe taraNidyutibhAskara | divyadvAdashali~NgAnAM mahimA saMshruto mayA || 1\.5|| tvatto.anyatshrotumichChAmi shivAkhyAnamanuttamam | tvadvAkyaka~njapIyUShadhArAbhiH pAvayAshu mAm || 1\.6|| sUtaH \- iti tasya girA tuShTaH ShaNmukhaH prAha taM munim || 1\.7|| shrIShaNmukhaH \- shR^iNu tvamagajAkAntenoktaM j~nAnamahArNavam | R^ibhave yatpurA prAha kailAse sha~NkaraH svayam || 1\.8|| brahmasUnuH purA vipro gatvA natvA maheshvaram | R^ibhurvibhuM tadA shambhuM tuShTAva praNato mudA || 1\.9|| R^ibhuH \- divAmaNinishApatisphuTakR^ipITayonisphura\- llalATabhasitollasadvaratripuNDrabhAgojvalam | bhajAmi bhujagA~NgadaM vidhR^itasAmisomaprabhA\- virAjitakapardakaM karaTikR^ittibhUShyatkaTim || 1\.10|| bhAlAkShAdhvaradakShashikShakavalakShokSheshavAhottama\- tryakShAkShayya phalapradAvabhasitAla~NkArarudrAkShadhR^ik | chakShuHshrotravarA~NgahArasumahAvakShaHsthalAdhyakSha mAM bhakShyIbhUtagaraprabhakSha bhagavanbhikShvarchyapAdAmbuja || 1\.11|| ga~NgAchandrakalAlalAma bhagavan bhUbhR^itkumArIsakha svAmiMste padapadmabhAvamatulaM kaShTApahaM dehi me | tuShTo.ahaM shipiviShTahR^iShTamanasA bhraShTAnna manye hari\- brahmendrAnamarAntriviShTapagatAnniShThAhi me tAdR^ishI || 1\.12|| nR^ittADambarasajjaTApaTalikAbhrAmyanmahoDuchChaTA truTyatsomakalAlalAmakalikAshamyAkamaulInatam | ugrAnugrabhavogradurgajagaduddhArAgrapAdAmbujaM rakShovakShakuThArabhUtamumayA vIkShe sukAmapradam || 1\.13|| bhAlaM me bhasitatripuNDrarachitaM tvatpAdapadmAnataM pAhIshAna dayAnidhAna bhagavanbhAlAnalAkSha prabho | kaNTho me shitikaNThanAma bhavato rudrAkShadhR^ikpAhi mAM karNau me bhujagAdhiporusumahAkarNa prabho pAhi mAm || 1\.14|| nityaM sha~NkaranAmabodhitakathAsArAdaraM sha~NkaraM vAchaM rudrajapAdarAM sumahatIM pa~nchAkSharImindudhR^ik | bAhU me shashibhUShaNottamamahAli~NgArchanAyodyatau pAhi premarasArdrayA.adya sudR^ishA shambho hiraNyaprabha || 1\.15|| bhAsvadbAhuchatuShTayojjvala sadA netre trinetre prabho tvalli~Ngottamadarshanena sutarAM tR^iptaiH sadA pAhi me | pAdau me harinetrapUjitapadadvandvAva nityaM prabho tvalli~NgAlayaprakramapraNatibhirmAnyau cha dhanyau vibho || 1\.16|| dhanyastvalli~Ngasa~NgepyanudinagalitAna~Ngasa~NgAntara~NgaH puMsAmarthaikashaktyA yamaniyamavarairvishvavandya prabho yaH | datvA bilvadalaM sadambujavaraM ki~nchijjalaM vA muhuH prApnotIshvarapAdapa~NkajamumAnAthAdya muktipradam || 1\.17|| umAramaNa sha~Nkara tridashavandya vedeDya hR^i\- ttvadIyaparabhAvato mama sadaiva nirvANakR^it | bhavArNavanivAsinAM kimu bhavatpadAmbhoruha\- prabhAvabhajanAdaraM bhavati mAnasaM muktidam || 1\.18|| saMsArArgalapAdabaddhajanatAsammochanaM bharga te pAdadvandvamumAsanAtha bhajatAM saMsArasambharjakam | tvannAmottamagarjanAdaghakulaM santarjitaM vai bhave\- dduHkhAnAM parimArjakaM tava kR^ipAvIkShAvatAM jAyate || 1\.19|| vidhimuNDakarottamorumerukodaNDakhaNDitapurANDajavAhabANa | pAhi kShamArathavikarShasuvedavAjiheShAntaharShitapadAmbuja vishvanAtha || 1\.20|| vibhUtInAmanto na hi khalu bhavAnIramaNa te bhave bhAvaM kashchit tvayi bhavaha bhAgyena labhate | abhAvaM chAj~nAnaM bhavati jananAdyaishcha rahitaH umAkAnta svAnte bhavadabhayapAdaM kalayataH || 1\.21|| varaM shambho bhAvairbhajanabhAvena nitarAM (bhAvairbhavabhajanabhAvena) bhavAmbhodhirnityaM bhavati vitataH pAMsubahulaH | vimuktiM bhuktiM cha shrutikathitabhasmAkShavaradhR^i\- gbhave bhartuH sarvo bhavati cha sadAnandamadhuraH || 1\.22|| somasAmajasukR^ittimaulidhR^ik sAmasImashirasi stutapAda | sAmikAyagirijeshvara shambho pAhi mAmakhiladuHkhasamUhAt || 1\.23|| bhasmA~NgarAga bhujagA~Nga mahokShasa~Nga ga~NgAmbusa~Nga sujaTA niTila sphuli~Nga | li~NgA~Nga bha~Ngitamana~Nga viha~NgavAha\- sampUjyapAda sadasa~Nga janAntara~Nga || 1\.24|| vAtsalyaM mayi tAdR^ishaM tavanachechchandrArdha chUDAmaNe dhikkR^ityApi vimuchya vA tvayi yato dhanyo dharaNyAmaham | sakShAraM lavaNArNavasya salilaM dhArA dhareNa kShaNA\- dAdAyojjhitamAkShitau hi jagatAM AsvAdanIyAM dR^ishAm || 1\.25|| tvatkailAsavare vishokahR^idayAH krodhojjhitAchchANDajAH tasmAnmAmapi bhedabuddhirahitaM kurvIsha te.anugrahAt | tvadvaktrAmala nirjarojjhita mahAsaMsAra santApahaM vij~nAnaM karuNA.adishAdya bhagavan lokAvanAya prabho || 1\.26|| sAra~NgI siMhashAbaM spR^ishati sutadhiyA nandinI vyAghrapotaM mArjArI haMsabAlaM praNayaparavashA kekikAntA bhuja~Ngam | vairANyAjanmajAtAnyapi galitamadA jantavo.anye tyajanti bhaktAstvatpAdapadme kimu bhajanavataH sarvasiddhiM labhante || 1\.27|| skandaH \- itthaM R^ibhustutimumAvarajAnirIshaH shrutvA tamAha gaNanAthavaro maheshaH | j~nAnaM bhavAmayavinAshakaraM tadeva tasmai tadeva kathaye shR^iNu pAshamuktyai || 1\.28|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhustutirnAma prathamo.adhyAyaH || \section{2\. shivena R^ibhuM prati sUtropadesho nAma dvitIyo.adhyAyaH} IshvaraH \- shR^iNu padmajasambhUta mattaH sUtravidhikramam | j~nAnotpAdakahetUni shrutisArANi tattvataH || 2\.1|| vyAsA manvantareShu pratiyugajanitAH shAmbhavaj~nAnasid.hdhyai bhasmAbhyaktasamastagAtranivahA rudrAkShamAlAdharAH | kailAsaM samavApya sha~NkarapadadhyAnena sUtrANyumA\- kAntAtprApya vitanvate svakadhiyA prAmANyavAdAnaho || 2\.2|| jij~nAsyaM brahma evetyathapadaviditaiH sAdhanaprAptyupAyai\- ryogairyogAdyupAyairyamaniyamamahAsA~NkhyavedAntavAkyaiH | shrotavyo bhagavAnna rUpaguNato mantavya ityAha hi vedodbodhadavAkyahetukaraNairdhyeyaH sa sAkShAtkR^iteH || 2\.3|| janmAdyasya yato.asya chitrajagato mithyaiva tatkAraNaM brahma brahmAtmanaiva prakR^itiparamado vartamAnaM vivartet | shrutyA yuktyA yato vA itipadaghaTito bodhato vakti shambhuM nANuH kAlavipAkakarmajanitetyAchodanA vai mR^iShA || 2\.4|| yoniH shAstrasya vedastadubhayamananAdbrahmaNaH pratyabhij~nA niHshvAsAdvedajAlaM shivavaravadanAdvedhasA prAptametat | tasmAttarkavitarkakarkashadhiyA nAtikramettAM dhiyaM svAmnAyakriyayA tadaprakaraNe yonirmahesho dhruvam || 2\.5|| tattvasyApi samanvayAtshrutigirAM vishveshvare chodanA sA chAnirvachanIyatAmupagatA vAcho nivR^ittA iti | AtmaivaiSha itIva vAkyasuvR^itirvR^ittiM vidhatte dhiyA vedAntAdiShu eka eva bhagavAnukto mahesho dhruvam || 2\.6|| nAsadvA vIkShate yajjaDamiti karaNairgandharUpAdihInaM shabdasparshAdihInaM jagadanugatamapi tadbrahma kiMrUpamIShTe | gauNaM chedapi shabdato jagadidaM yannAmarUpAtmakaM tachchAtrAvishadIshvaro.arthavachasA mokShasya niShThAkramaH || 2\.7|| heyatvAvachanAchcha tachChrutigirAM sthUlaM pradR^iShTaM bhave\- d.h{}rUpaM nArUpato.api prakaraNavachanaM vA vikAraH kiledam | svApyAyAdapi tadvadApi paramAnando yadItthaM paraH sAmAnyAchcha gaterathApyanubhave vidyotate sha~NkaraH || 2\.8|| shrutatvAdvedAntapratipadavachaH kAraNamumA\- sanAtho nAthAnAM sa cha kila na kashchijjanibhavaH | sa evAnandAtmA shrutikathitakoshAdirahito vikAraprAchuryAnna hi bhavati kAryaM cha karaNam || 2\.9|| taddhetuvyapadeshato.api shiva eveti chAnandakR^i\- nmantrairvarNakR^itakrameNa bhagavAnsatyAdyanantochyate | nairantaryAnupapattito.api sukhitA chAnandabhedo.arthataH kAmAchchAnanubhAvato hR^idi bhidA jAyedbhayaM saMsR^iteH || 2\.10|| puchChaM brahma pratiShThiteti vachanAchCheShI mahesho.avyayaH | AkAshAntarato.api bhautikahR^idAkAshAtmatA vAkyato brahmaiva pratibhAti bhedakalane chAkalpanA kalpataH (nalpataH) || 2\.11|| suShuptyutkrAntyorvA na hi khalu na bhedaH parashive atotthAnaM dvaite na bhavati pare vai vilayane | tadarhaM yatsUkShmaM jagadidamanAkAramarasaM na gandhaM na sparshaM bhavati parameshe vilasitam || 2\.12|| adhIna~nchArthaM tadbhavati punarevekShaNaparaM svatantrechChA shambhorna khalu karaNaM kAryamapi na || 2\.13|| j~neyatvAvachanAchcha sha~Nkara parAnande pramodAspade praj~nAnaM na hi kAraNaM prakR^itikaM prashnatrayasyArthavat | na vij~neyaM dehapravilayashatotthAnagaNanA sa mR^ityormR^ityustadbhavati kila bhedena jagataH || 2\.14|| mahadvachchANIyo bhavati cha samo lokasadR^ishA tathA jyotistvekaM prakaraNaparaM kalpitavataH | na sa~NkhyAbhedena tribhuvanavibhavAdatikaraM svabhAvo.ayaM shashvanmukharayati modAya jagatAm || 2\.15|| prANAdudgatapa~nchasa~NkhyajanitA tadvastrivachcha shrutaM tachChrotraM manaso na siddhaparamAnandaikajanyaM mahaH | jyotiShkAraNadarshite cha karaNe sattA sadityanvahaM chAkarShA bhavati prakarShajanite tvattIti vAkyottaram || 2\.16|| jAgrattvAvachanena jIvajagatorbhedaH kathaM kathyate li~NgaM prANagataM na cheshvaraparaM jyotiH kilaikyapradam | anyArthatvavivekato.arthagatikaM chAkalpayadvAkyataH | praj~nAmityaparaH kramasthitirasAvanyo vadantaM mR^iShA || 2\.17|| prakR^ityaivaM siddhaM bhavati paramAnandavidhura\- mabhidhyopAdeshAdbhavati ubhayAmnAyavachanaiH | bhavatyAtmA kartA kR^itivirahito yonirapi cha pratiShThA niShThA cha tribhuvanaguruH premasadanaH || 2\.18|| abhidhyopAdeshAtsa bahu bhavadIkShAdivashataH samAsA(bho)chobhAbhyAM prakR^itijasamAmnAyavachanAt | ato hyAtmA shuddhaH prakR^itipariNAmena jagatAM mR^idIva vyApAro bhavati pariNAmeShu cha shivaH || 2\.19|| AnandAbhyAsayogAdvikR^itajagadAnandajagato ato hetordharmo na bhavati shivaH kAraNaparaH | hiraNyAtmA.a.aditye.akShiNi udetIha bhagavA\- nnateshchAdhArANAM shravaNavachanairgopitadhiyaH || 2\.20|| bhedAdivyapadeshato.asti bhagavAnanyo bhavetkintataH AkAshAdisharIrali~NganiyamAdvyApyaM hi sarvaM tataH | tajjyotiH paramaM maheshvaramumAkAntAkhyashAntaM maho vedAnteShu nitAntavAkyakalane Chando.abhidhAnAdapi || 2\.21|| bhUtAdivyapadeshato.api bhagavatyasminmaheshe dhruvaM yasmAdbhUtavarANi jAyata iti shrutyA.asya leshAMshataH | vishvaM vishvapaterabhUttadubhayaM prAmANyato darshanA\- tprANasyAnugamAtsa eva bhagavAnnAnyaH pathA vidyate || 2\.22|| na vaktushchAtmA vai sa khalu shivabhUmAdivihitaH tathaivAyurdehe aranivahavachchakragamaho | adR^ishyo hyAtmA vai sa hi sudR^ishataH shAstranivahaiH shivo devo vAmo munirapi cha sArvAtmyamabhajat || 2\.23|| prasiddhiH sarvatra shrutiShu vidhivAkyairbhagavato mahAbhUtairjAtaM jagaditi cha tajjAdivachanaiH | ato.aNIyA~njyAyAnapi dvividhabhedavyapagatA vivakShA no.astIti prathayati guNaireva hi shivaH || 2\.24|| sambhogaprAptireva prakaTajagataH kAraNatayA sadA vyomaivetthaM bhavati hR^idaye sarvajagatAm | ato.attA vai sharvashcharamacharabhUtaM jagadidaM mahAmR^ityurdesho bhavati shikharannAda iti cha || 2\.25|| prakaraNavachanena vedajAte bhagavati bhavanAshane maheshe | pravishati shiva eva bhogabhoktR^iniyamanadarshanato hi vAkyajAtam || 2\.26|| visheShaNaiH sha~Nkarameva nityaM dvidhA vadatyevamupAdhiyogAt | ato.antarA vAkyapadaiH samarthitaH sthAnAdiyogairbhagavAnumApatiH || 2\.27|| sukhAbhidhAnAtsukhameva shambhuH kaM brahma khaM brahma iti shrutIritaH | shrutopavAkyopaniShatprachoditaH gatiM prapadyeta budho.api vidyayA || 2\.28|| anavasthitito.api netaro bhagavAneva sa chakShuShi prabudhyet | bhayabhItAH khalu yasya somasUryAnalavAyvambujasambhavA bhramanti || 2\.29|| antaryAmitayaiva lokamakhilaM jAnAtyumAyAH patiH | bhUteShvantarago.api bhUtanivahA no jAnate sha~Nkaram || 2\.30|| na tatsmR^ityA dharmairabhilaShaNato bhedavidhuraM na shArIraM bhede (bheda) bhavati agajAnAyakavare | adR^ishyatvAddharmairna khalu bhagavAnanyaditi cha parAdAdityaM chAmatirapi cha bhedaprakalane || 2\.31|| bhedAdeshcha visheShaNaM parashive rUpaM na nAma prabhA | bhAvo vA bhavati prabhAvirahitaM brahmAtmanA chAha tat || 2\.32|| smR^itaM mAnaM shambhau bhagavati cha tatsAdhanatayA\- pyato daivaM bhUtaM na bhavati cha sAkShAtparashive | abhivyaktI chAnyaH smR^itimapi tathA.anyo.api manute tathA sampattirvai bhuvi bhavati kiM shambhukalane || 2\.33|| yaM muktivyapadeshataH shrutishikhAshAkhAshataiH kalpite bhidyedgranthirapi prakIrNavachanAtsAkShyeva bAhyAntarA | shabdo brahmatayaiva na prabhavate prANaprabhedena cha tachchApyutkramaNasthitishcha vilaye bhu~Nkte.apyasau (bhu~Nktye.apyasau) sha~NkaraH || 2\.34|| taM bhUmA samprasAdAchChivamajaramAtmAnamadhunA shR^iNotIkShedvApi kShaNamapi tathAnyaM na manute | tathA dharmApattirbhavati paramAkAshajanitaM prashastaM vyAvR^ittaM daharamapi dadhyAdyapadishat || 2\.35|| ali~NgaM li~NgasthaM vadati vidhivAkyaiH shrutiriyaM dhR^iterAkAshAkhyaM mahimani prasiddhervimR^ishatA | ato marshAnnAyaM bhavati bhavabhAvAtmakatayA shivAvirbhAvo vA bhavati cha nirUpe gatadhiyAm || 2\.36|| parAmarshe chAnyadbhavati daharaM kiM shrutivacho niruktaM chAlpaM yattvanukR^iti tadIye.ahni mahasA | vibhAtIdaM shashvatpramativarashabdaiH shrutibhavaiH || 2\.37|| yo vyApako.api bhagavAnpuruSho.antarAtmA | vAlAgramAtrahR^idaye kimu sanniviShTaH || 2\.38|| pratyakShAnubhavapramANaparamaM vAkyaM kilaikArthadaM mAnenApi cha sambhavAbhramaparo varNaM tathaivAha hi | shabda~nchApi tathaiva nityamapi tatsAmyAnupattikriyA madhvAdiShvanadhIkR^ito.api puruSho jyotiShyabhAvo (jyotiShTrabhAvo) bhavet || 2\.39|| bhAva~nchApi shugasya tachChravaNato jAtyantarAsambhavA\- tsaMskArAdhikR^ito.api sha~NkarapadaM ye vaktukAmA (yo vaktukAmo) manAk | jyotirdarshanataH prasAdaparamAdasmAchCharIrAtpara\- ~njyotishchAbhinivishya vyoma paramAnandamparaM vindati || 2\.40|| smR^itInAM vAdo.atra shrutivibhavadoShAnyavachasA sa evAtmA doShairvigatamatikAyaH parashivaH | sa vishvaM vishvAtmA bhavati sa hi vishvAdhikatayA samasteShu proto bhavati sa hi kAryeShu karaNam || 2\.41|| pradhAnAnAnteShAmbhavati itareShAmanupamo\- .apyalabdho.apyAtmAyaM shrutishirasi chokto.aNurahitaH | sa dR^ishyo.achintyAtmA bhavati varakAryeShu karaNa\- masadvA sadvA so.apyasaditi na dR^iShTAntavashagam || 2\.42|| asa~Ngo lakShaNyaH sa bhavati hi pa~nchasvapi mudhA abhImAnoddeshAdanugatirathAkShAdirahitaH | svapakShAdau doShAshrutirapi na IShTe paramataM tvanirmokSho bhUyAdanumitikutarkairna hi bhavet || 2\.43|| bhoktrApatterapi viShayato lokavedArthavAdo nainaM shAsti prabhumatiparaM vAchi vArambhaNebhyaH (vA vichArambhaNebhyaH) | bhoktA bhogavilakShaNo hi bhagavAn bhAvo.api labdho bhave\- tsattvAchchApi parasya kAryavivashaM sadvAkyavAdAnvayAt || 2\.44|| yukteH shabdAntarAchchAsaditi na hi kAryaM cha karaNaM pramANairyuktyA vA na bhavati visheSheNa manasA | paraH prANoddeshAddhitakaraNadoShAbhidhadhiyA tathAshmAdyA divyA ??? dyotanti devA divi || 2\.45|| prasaktirvA kR^itsnA shrutivarabalAdAtmani chiraM svapakShe doShANAM prabhavati cha sarvAdisudR^ishA | vikArANAM bhedo na bhavati viyojyo guNadhiyAM ato loke lIlAparaviShamanairghR^iNyavidhuram || 2\.46|| sa karmArambhAdvA upalabhati yadyeti cha paraM sarvairdharmapadairayuktavachanApatteH pravR^itterbhavet | bhUtAnAM gatishopayujyapayasi kShAraM yathA nopayu\- kavasthAnaM naiva prabhavati tR^iNeShUdyatamate\- stathAbhAvAtpuMsi prakaTayati kAryaM cha karaNam || 2\.47|| a~NgitvAnupapattito.apyanumito shaktij~nahInaM jaga\- tpratiShiddhe siddhe prasabhamiti maunaM hi sharaNam | mahaddIrghaM hasvaM ubhayamapi karmaiva karaNe tathA sAmye sthityA prabhavati svabhAvAchcha niyatam || 2\.48|| na sthAnato.api shrutili~Ngasamanvayena prakAshavaiyarthyamato hi mAtrA | sUryopamA prabhavatitvatathA udatvA\- (sUryopamA prabhati chatvatathAmbudatvA) ttaddarshanAchcha niyataM pratibimbarUpam || 2\.49|| tadavyaktaM na tato li~NgametattathobhayavyapadeshAchcha tejaH | pratiShedhAchcha paramaH seturIshaH sAmAnyataH sthAnavisheShabud.hdhyA || 2\.50|| visheShatashchopapattestathAnyadataH phala~nchopapadyeta yasmAt | maheshvarAchChrutibhishchoditaM yaddharmaM pare cheshvaraM cheti chAnye | na karmavachcheshvare bhedadhIrnaH || 2\.51|| bhedAnna cheti parataH paramArthadR^iShTyA svAdhyAyabhedAdupasaMhArabhedaH | athAnyathAtvaM vachaso.asau varIyAnsa.nj~nAtashchedvyAptireva pramANam || 2\.52|| sarvatrAbhedAdanayostathAnyatprAdhAnyamAnandamayaH shirastvam | tathetare tvarthasAmAnyayogAtprayojanAbhAvatayA.apyayAya te || 2\.53|| shabdAttathA hyAtmagR^ihItiruttarAttathAnvayAditarAkhyAnapUrvam | ashabdatvAdevametatsamAnameva~ncha saMvidvachanAvisheShAt || 2\.54|| taddarshanAtsambhR^ita~nchaivameSho.anAmnAyAdvedyabhedAtpareti | gaterarthAdupapannArthaloke shabdAnumAnaiH saguNo.avyayAtmA || 2\.55|| yathAdhikAraM sthitireva chAntarA (tathAtmanaH) tatraiva bhedAdvishiShanhItaravat | anyattathA satyakR^ityA tathaike kAmAdiratrAyataneShu chAdarAt || 2\.56|| upasthite tadvachanAttathAgneH saMlopa evAgnibhavaH pradAne | ato.anyachintArthabhedali~NgaM balIyaH kriyA paraM chAsamAnAchcha dR^iShTeH || 2\.57|| shruterbalAdanubandhemakhe vai bhAvApattishchAtmanashchaika eva | tadbhAvabhAvadupalabdhirIshe sadbhAvabhAvAdanubhAvatashcha || 2\.58|| a~NgAvabaddhA hi tathaiva mantrato bhUmnaH kratorjAyate darshanena || 2\.59|| rUpAdeshcha viparyayeNa tu dR^ishA doShobhayatrApyayaM agrAhyAH sakalAnapekShyakaraNaM prAdhAnyavAdena hi | tatprAptiH samudAyake.api itare pratyAyikenApi ya\- dvidyA.avidyA asati balato dhuryamAryAbhishaMsI || 2\.60|| doShobhayorapi tadA svagamo.abhyupeyA | smR^ityA sato dR^ishi udAsInavadbhajeta || 2\.61|| nAbhAvAdupalabdhito.api bhagavadvaidharmyasvanyAdiva\- tadbhAvenApyupalabdhirIshituraho sA vai kShaNaM kalpyate | sarvArthAnupapattito.api bhagavatyekAdvitIye punaH | kArtsnyenAtmani no vikArakalanaM nityaM paterdharmataH || 2\.62|| sambandhAnupapattito.api samadhiShThAnopapatterapi tachchaivAkaraNaM cha bhogavidhuraM tvaM tattvasarvaj~natA | utpatterapi kartureva kAraNatayA vij~nAnabhAvo yadi ??? niShedhapratipattito.api marutashchAkAshataH prANataH || 2\.63|| astitvaM tadapIti gauNaparatA vAkyeShu bhinnA kriyA kAryadravyasamanvayAyakaraNaM shabdAchcha brahmaiva tat | shabdebhyo.apyamataM shrutaM bhavati tajj~nAnaM paraM shAmbhavaM yAvallokavibhAgakalpanavashAdbhUtakramAtsarjati || 2\.64|| tasyAsambhavato bhavejjagadidaM tejaHprasUtaM shrutiH | chApaH kShmA marudeva khAtmakathayantalli~Ngasa.nj~nAnataH || 2\.65|| viparyayeNa kramato.antarA hi vij~nAnamAnakramato visheShAt | na chAtmanaH kAraNatAviparyashcharAcharavyApakato hi bhAvaiH || 2\.66|| nAtmA shruto nityatAshaktiyogAnnAneva bhAsatyavikalpako hi | sa.nj~nAna evAtra (santAna evAtra) gatAgatAnAM svAtmAnaM chottaraNenANureva || 2\.67|| svashabdonmAnAbhyAM sukhayati sadAnandanatanuM virodhashchAndropadrava iva sadAtmA nikhilagaH | guNAdAlokeShu vyatikaravato gandhavahataH paro dR^iShTo hyAtmA vyapadishati praj~nAnubhavataH || 2\.68|| yAvachchAtmA naivA dR^ishyeta doShaiH puMstvAdivattvasato vyaktiyogAt | mano.anyatrAyadi kAryeShu gauNaM vimukhaH kartA shAshvato viharati upAdAnavashataH || 2\.69|| asyAtmavyapadeshataH shrutiriyaM kartR^itvavAdaM vada\- tupAlabdhuM shakterviparati samAdhyA (viparye samAdhyA) kShubhitayA | parAttattu shrutyApyanukR^iti suratvakShubhitayA (suyatnakShubhitayA) paro mantro varNairbhagavati anuj~nApariharau | tanoH sambandhena pravishati paraM jyotikalane || 2\.70|| AsannatevyatikaraM pararUpabhede AbhAsa eva sudR^ishA niyato niyamyAt | AkAshavatsarvagato.avyayAtmA AsandhibhedAtpratideshabhAvAt || 2\.71|| tathA prANo gauNaH prakR^itividhipUrvArthakalanA\- daghastoye sR^ityaH prathitagatisheSheNa kathitaH | hastAdayastvaNavaH prANavAyoH chakShustathA karaNatvAnna doShaH || 2\.72|| yaH pa~nchavR^ittirmanavachcha dR^ishyate tathANuto jyotirasushcha khAni | bhedashruterlakShaNaviprayogAdAtmAdibhede tu visheSha vAdaH || 2\.73|| AtmaikatvAtprANagateshcha vahneH te jAgatIvAshrutattvAnna cheShTA | bhokturna chAtmanyavidIkR^itA ye te dhUmamArgeNa kila prayAnti || 2\.74|| charaNAditi chAnyakalpanAM smaranti saptaiva gatiprarohAt | vyApAravaidhuryasamUhavidyA te karmaNaiveha tR^itIyalabdhAm || 2\.75|| taddarshanantadgadato.apyavidyA savyopapatteruta dauvisheShAt | chirantapaH shuddhirato visheShAtte sthAvare chAvisheShArthavAdaH || 2\.76|| sandhyAMshasR^iShTyA kila nirmame jagatputreShu mAyAmayato.avyayAtmA | kR^itsnaM mAyAmayaM tajjagadidamasato nAmarUpaM tu jAtam | jAgratsvapnasuShuptito.api paramAnandamtirodhAnakR^it || 2\.77|| dehayogAthrasate vardhate yaH tatraivAnyatpashyate so.atha bodhAt | sa shoshuchAnasmR^itishabdabodhaH || 2\.78|| nAnAshabdAdibhedAtphalavividhamahAkarmavaichitryayogA\- dIShTetAM guNadhAraNAM shrutihitAM taddarshanodbodhataH | taddarshanAtsiddhita eva sid.hdhyate AchArayogAdR^itatachChruteshcha || 2\.79|| vAchA samArambhaNato niyAmataH tasyAdhikAprAtvakasyopadeshAt | tulyandR^ishA sarvataH syAdvibhAgaH adhyApayAtrAnnavisheShatastu te || 2\.80|| kAmopamardena tadUrdhvaretasA vimarshato yAti svatattvato.anyaH | anuShTheyaM chAnyatshrutishirasi niShThAbhramavashAt | vidhistutyA bhAvampravadati rathAgnerAdhAnamanuvadati j~nAnA~Ngamapi cha || 2\.81|| prANAtyaye vApi samantathAnnamabAdhataH smR^ititaH kAmakAre | vihitAshramakarmataH sahaiva kAryAttathobhayorli~Ngabha~NgaM cha darshayet || 2\.82|| tathAntarA chApi smR^itervisheShataH jyAyo.api li~NgAbhayabhAvanAdhikA | saivAdhikArAdarshanAttaduktamAchArataH svAmina IjyavR^ittyA || 2\.83|| smR^ite R^itviksahakAryaM cha kR^itsnam | tanmaunavAchA vachanena kurvantadaihikamtadavasthAdhR^iteshcha || 2\.84|| AvR^ittyApyasakR^ittathopadishati hyAtmannupAgachChati grAhaM yAti cha shAstrato pratIkakalanAtsA brahmadR^iShTirprabhoH | AdityAdikR^itIShu tathA satIrapi karmA~NgatAdhyAnataH tasmAchchAsthiratAM smaranti cha punaryatraiva tatra shrutA || 2\.85|| AprAyaNAttatra dR^iShTaM hi yatra tatrAgamAtpUrvayo.ashleShanAshau | tathetarasyApi patedasaMsR^itau anArabdhAgnihotrAdikArye || 2\.86|| ato.anyeShAmubhayoryatra yogAdvidyAbhogena vA~NmanasI darshanAchcha | sarvANyanumanasA prANa eva so.adhyakSheta upadarshena kachchit || 2\.87|| samAnavR^ittyA kramate chAsu vR^ittyA saMsArato vyapadeshopapatteH | sUkShmapramANopamardopalabdhasthitishcha tathopapattereSha UShmA rasaike || 2\.88|| atra smaryanAnuparatAvidhivAkyasiddhervaiyAsakirmunireShovyayAtmA | avibhAgo vachanAddhArda eva rashmyanusArI nishito dakShiNAyane | yoginaH pratisR^itaistathArchirAdvAyumadghaTito varuNena || 2\.89|| ativAhikavidhestadali~NgAttadvadatrobhayorapi siddhiH | tadvaitena gatirapyupAvR^ito visheShasAmIpyasakAryahetau || 2\.90|| smR^itistathA.anyo.api cha darshanena kAye tathA pratipattipratIkaH | visheShadR^iShTyA sampadAvirbhavena svenAMshatvAnmuktivij~nAnato hi || 2\.91|| AtmaprakAshAdavibhAgena dR^iShTaH tadbrahmaNo.anyaddyutitanmAtrato.anyaH | upanyAsAdanyasa~NkalpabhUtyA rathavAnyo.apyuthAha || 2\.92|| bhAvamanyo ubhayaM na svabhAvA bhAve sampattirevaM (bhAve svApyasampattirevaM) jagatsyAt | pratyakSheNopadeshAtsthitirapi jagato (sthitiravinR^iSharAvarti) vyaktibhAvAdupAsA bhedAbhAsasthitiravikArAvartiriti cha || 2\.93|| tathA dR^iShTerdraShTurviparItadR^iShTeH shrutivashA\- ttathA buddherboddhA bhavati anumAnena hi budhaH | bhoge sAmAnyali~NgAchChivabhajanabhave mAnyamanasA anAvR^ittiH shabdo bhavati vidhivAkyena niyatam || 2\.94|| tavoktaH sUtrANAM vidhirapi cha sAmAnyamubhaya\- prakR^iShTa shrutyaiva prabhavati mahAnandasadane || 2\.95|| skandaH \- trinetravaktrasucharitrarUpaM mantrArthavAdAmbujamitrarUpAH | prahR^iShTarUpA munayo vitenire matAnusArINyatha sUtritAni || 2\.96|| na tAni bud.hdhyudbhavabodhadAni vishveshapAdAmbujabhaktidAni || 2\.97|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe shivena R^ibhuM prati sUtropadesho nAma dvitIyo.adhyAyaH || \section{3\. shivaR^ibhusaMvAdo nAma tR^itIyo.adhyAyaH} sUtaH \- tato maheshAtsaMshrutya sUtrANi R^ibhureva hi | kailAseshaM mahAdevaM tuShTAva vinayA~njaliH || 3\.1|| labdhaj~nAno mahAdevAnmunibhyo.akathayachcha tat | tatstutiM cha shR^iNuShveti jagAda girijAsutaH || 3\.2|| jaigIShavyaM mahAtmAnaM jitaShaDvargamuttamam | skandaH \- saMstutya sAmbamIshAnamR^ibhurj~nAnamavindata | shAmbhavaH sa mahAyogI tuShTAvAShTatanuM haram || 3\.3|| R^ibhuH \- gandhadvipavaravR^indatvachiruchibandhodyatapaTa gandhapramukha madAndhavrajadali harimukhanakharodyatskandhodyanmukha bandhakShuranibha niryadrasadasR^ibhindannagadhara vindhyaprabhashiva medhyaprabhuvara | medhyottamashiva bhedyAkhilajagadudyadbhavagata vedyAgamashiva gadyastutapada padyaprakaTahR^idudyadbhavagada vaidyottama pAhi shambho || 3\.4|| chaNDadvipakara kANDaprabhabhuja daNDodyatanaga khaNDatripura mahANDasphuTaduDupashikhaNDa | dyutivara gaNDadvaya kodaNDAntaka daNDitapAda pAhi shambho || 3\.5|| ki~nchijjalalava si~nchaddvijakula mu~nchadvR^ijina kulu~nchadvijapati cha~nchachChavijaTa ku~nchatpadanakha mu~nchannatavara karuNA pAhi shambho || 3\.6|| deva sha~Nkara haramaheshvara pApataskara amaramayaskara | shivadasha~Nkara puramaheshvara bhavahareshvara pAhi shambho || 3\.7|| a~Ngajabha~Nga tura~NgarathA~Nga jaladhiniSha~Nga dhR^itabhuja~NgA~Nga dR^ishi supata~Nga karasukura~Nga jaTadhR^itaga~Nga yamihR^idisa~Nga bhajashivali~Nga bhavabhayabha~Nga || 3\.8|| shambarakarashara dambaravarachara DambaraghoShaNa dumbaraphalajaga nikurumbabharahara bimbitahR^idichira lambitapadayuga lambodarajanakAntakahara shiva binduvarAsana bindugahana sharadinduvadanavara kundadhavala gaNavR^indavinata bhavabhayahara paravara karuNAkara phaNivarabhUShaNa smara hara garadhara paripAhi || 3\.9|| rAsabhavR^iShabhebha sharabhAnanagaNaguNananditatriguNapathAtiga sharavaNabhavanuta taraNisthita varuNAlaya kR^itapAraNa munisharaNAyita padapadmAruNa pi~NgajaTAdhara kuru karuNAM sha~Nkara shaM kuru me || 3\.10|| jambhapraharaNa kumbhodbhavanuta kumbhapramatha nishumbhadyutihara bhindadraNagaNa DimbhAyitasura tArakaharasuta kumbhyudyatapada vindhyasthitaditimAndyaprahara madAndhadvipavara kR^ittipravara sudhAndhonutapada bud.hdhyAgamashiva medhyAtithivarada mamAvandhyaM kuru divasaM tava pUjanataH paripAhi shambho || 3\.11|| kundasadR^isha makarandanibhasuravR^indavinuta kuruvindamaNigaNa vR^indanibhA~Nghrijamandara vasadindumakuTa sharadambujakR^isha garanindanagala sundaragiritanayAkR^iti dehavarA~Ngabindukalita shivali~Ngagahana sutasinduravaramukha bandhuravarasindhunadItaTa li~Nganivahavaradigvasa pAhi shambho || 3\.12|| pannagAbharaNa mAramAraNa vibhUtibhUShaNa shailajAramaNa | ApaduddharaNa yAminIramaNashekhara sukhada pAhi shambho || 3\.13|| dakShAdhvaravarashikSha prabhuvara tryakSha prabalamahokShasthita sitavakShassthalakulachakShuHshravasa varAkShasraja hara | vIkShAnihatAdhokShajAtmaja varakakShAshraya purapakShavidAraNa lIkShAyitasura bhikShAshana hara padmAkShArchanatuShTa bhagAkShiharAvyaya sha~Nkara mokShaprada paripAhi maheshvara || 3\.14|| akShayaphalada shubhAkSha harAkShatatakShakakara garabhakSha parisphuradakSha kShitiratha surapakShAvyaya | purahara bhava hara harishara shiva shiva sha~Nkara kuru kuru karuNAM shashimaule || 3\.15|| bhajAmyagasutAdhavaM pashupatiM mahokShadhvajaM valakShabhasitojjvalaM prakaTadakShadAhAkShikam | bhagAkShiharaNaM shivaM pramathitorudakShAdhvaraM prapakShasuratAmunipramathashikShitAdhokShajam || 3\.16|| shrInAthAkShisarojarAjitapadAmbhojaikapUjotsavairnityaM mAnasametadastu bhagavansadrAjamaule hara | bhUShAbhUtabhuja~Ngasa~Ngata mahAbhasmA~NganetrojvalajjvAlA\- dagdhamana~Ngapata~NgadR^igumAkAntAva ga~NgAdhara || 3\.17|| svAtmAnandaparAyaNAmbujabhavastutyA.adhunA pAhi mAM (|) ##. . . ?? missing text## | girijAmukhasakha ShaNmukha pa~nchamukhodyatadurmukhamukhahara Akhuvahonmukha lekhagaNonmukha sha~Nkara khagagamaparipUjya || 3\.18|| koTijanmaviprakarmashuddhachittavartmanAM shrautasiddhashuddhabhasmadagdhasarvavarShmaNAm | rudrabhuktamedhyabhuktidagdhasarvapApmanAM rudrasUkti uktibhaktibhuktimuktidAyikAm | purahara iShTatuShTimuktilAsyavAsanA bhaktibhAsakailAsamIsha Ashu labhyate || 3\.19|| skandaH \- tatstutyA toShitaH shambhustamAha R^ibhumIshvaraH | prasannaH karuNAmbhodhirambhojasutamodanaH || 3\.20|| IshvaraH \- vedAntapAThapaThanena haThAdiyogaiH shrInIlakaNThapadabhaktivikuNThabhAvAH | ye karmaThA yativarA harisaurigehe sAlAvR^ikairvarakaThorakuThAraghAtaiH || 3\.21|| bhinnottamA~NgahR^idayAshcha bhusuNDibhiste | bhikShAshanA jaraTharAsabhavadbhramanti || 3\.22|| vidyuchcha~nchalajIvite.api na manAgutpadyate shAmbhavI bhaktirbhImapadAmbujottamapade bhasmatripuNDre.api cha | rudrAkShAmalarudrasUktijapane niShThA kaniShThAtmanAM viShThAviShTakuniShThakaShTakudhiyAM duShTAtmanAM sarvadA || 3\.23|| bhraShTAnAM duradR^iShTato janijarAnAshena naShTAtmanAM jyeShThashrIshipiviShTachArucharaNAmbhojArchanAnAdaraH | tenAniShTaparamparAsamudayairaShTAkR^iterna smR^itiH viShThApUritadurmukheShu narake bhraShTe chiraM saMsthitiH || 3\.24|| aj~nAyatteShvabhij~nAH suravaranikaraM stotrashAstrAdituShTaM satrAshaM mantramAtrairvidhivihitadhiyA sAmabhAgairyajanti | shrAddhe shraddhAbharaNaharaNabhrAntarUpAnpitR^IMste tattachChraddhAsamuditamanaH svAntarA shambhumIsham || nAbhyarchanti praNatasharaNaM mokShadaM mAM mahesham || 3\.25|| AryAH sharvasamarchanena satataM dUrvAdalaiH komalaiH bilvAkharvadalaishcha sha~NkaramahAbhAgaM hR^idantaH sadA | parvasvapyavisheShitena manasA garvaM vihAyAdarAt durgANyAshu taranti sha~NkarakR^ipApIyUShadhArArasaiH || 3\.26|| shrIchandrachUDacharaNAmbuja pUjanena kAlaM nayanti pashupAshavimuktihetoH | bhAvAH paraM bhasitabhAlalasattripuNDra\- rudrAkShaka~NkaNalasatkaradaNDayugmAH || 3\.27|| pa~nchAkSharapraNavasUktadhiyA vadanti\- nAmAni shAmbhavamanoharadAni shambho | muktipradAni satataM shivabhaktavaryAH ye bilvamUlashivali~Ngasamarchanena || 3\.28|| kAlaM nayedvimalakomalabilvapatraiH no tasya kAlajabhayaM bhavatApapApam | santApabhUpajanitaM bhajatAM mahesham || 3\.29|| shashvadvishveshapAdau yamashamaniyamairbhUtirudrAkShagAtro vishvatrasto bhuja~NgA~NgadavaragirijAnAyake labdhabhaktiH | mugdho.apyadhyAtmavid yo bhavati bhavaharasyArchayA prAptakAmaH || 3\.30|| shabdairabdashate.api naiva sa labhet j~nAnaM na tarkabhramaiH mImAMsA dvayataH (hR^iyato) tathAdvayapadaM kiM sA~Nkhyasa~NkhyA vada | yogAyAsaparamparAdivihitairvedAntakAntArake shrAmyanbhaktivivarjitena manasA shambhoH pade muktaye || 3\.31|| kiM ga~NgayA vA makare prayAgasnAnena vA yogamakhakriyAdyaiH | yatrArchitaM li~NgavaraM shivasya tatraiva sarvArthaparamparA syAt || 3\.32|| shrIshailo himabhUdharo.aruNagirirvR^iddhAdrigoparvatau shrImaddhemasabhAvihAra bhagavannR^ittaM trinetro giriH | kailAsottaradakShiNau cha bhagavAnyatrArchane sha~Nkaro li~Nge sannihito vasatyanudinaM shA~Ngasya hR^itpa~Nkaje || 3\.33|| tatrAvimuktaM shashichUDavAsamo~NkArakAla~njara rudrakoTim | ga~NgAbudheH sa~NgamamambikApatipriyaM tu gokarNakasahyajAtaTam || 3\.34|| yatrAbhyarNagataM maheshakaruNApUrNaM tu tUrNaM hR^idA li~NgaM pUjitamapyapAstaduritaM tIrthAni ga~NgAdayaH | puNyAshchAshramasa~NghakA girivarakShetrANi shambhoH padaM bhaktiyuktabhajanena maheshe shaktivajjagadidaM paribhAti || 3\.35|| karmandivR^indA api vedamauli\- siddhAntavAkyakalane.api bhavanti mandAH | kAmAdibaddhahR^idayAH sitabhasmapuNDra\- rudrAkSha sha~Nkarasamarchanato vihInAH || 3\.36|| hInA bhavanti bahudhApyabudhA bhavanti | matpremavAsabhavaneShu vihInavAsAH || 3\.37|| aShTamyAmaShTamUrtirnishi shashidivase somachUDaM tu muktyai bhUtAyAM bhUtanAthaM dhR^itabhasitatanurvItadoShe pradoShe | gavyaiH pa~nchAmR^itAdyaiH phalavarajarasairbilvapatraishcha li~Nge tu~Nge shA~Nge.apyasa~Ngo bhajati yatahR^idA naktabhuktyaikabhaktaH || 3\.38|| j~nAnAnutpattaye taddharividhisamatAbuddhirIshAnamUrtau bhasmAkShAdhR^itirIshali~NgabhajanAshUnyaM tu durmAnasam | shambhostIrthamahatsutIrthavarake nindAvare shA~Nkare (drohestadartheShu cha) shrImadrudrajapAdyadrohakaraNAjj~nAnaM na chotpadyate || 3\.39|| IshotkarShadhiyaikali~NganiyamAdabhyarchanaM bhasmadhR^ik rudrAkShAmala sAramantra sumahApa~nchAkShare jApinAm | IshasthAnanivAsashAmbhavakathA bhaktishcha sa~NkIrtanaM bhaktasyArchanato bhavetsumahAj~nAnaM paraM muktidam || 3\.40|| AdyantayoryaH praNavena yuktaM shrIrudramantraM prajapatyaghaghnaM (prajapadeghaghnam) | tasyA~NghrireNuM shirasA vahanti brahmAdayaH svAghanivR^ittikAmAH || 3\.41|| apUrvAtharvokta shrutishirasi vij~nAnamanaghaM mahAkharvAj~nAnaprashamanakaraM yo virachayet | mune hR^itparvANAM vishasanakaraM saptamanubhirvrataM shIrShaNyaM yo virachayati tasyedamuditam || 3\.42|| gurau yasya prema shrutishirasi sUtrArthapadagaM mayi shraddhA vR^iddhA bhavati kila tasyaiSha sulabhaH | ananyo mArgo.ayamakathitamidamtvayyapi mudA yadA gopyo mugdhe suvihitamuniShveva disha vai || 3\.43|| skandaH \- iti stutvA shambhoH pramuditamanAstveSha sa R^ibhuH munirnatvA devannagamagapadIshasya nilayam | yato ga~NgA tu~NgA prapatati himAdreH shikharato munIndreShvAhedaM tadapi shR^iNu viprottama hR^idA || 3\.44|| R^ibhuH \- patantvashanayo muhurgirivaraiH samudrorvarA bhavatvadharasamplavA grahagaNAH surA yAntvaghaH | bhavajjanima pUjanAnmama mano na yAtyanyataH shapAmi prapade prabhostava saroruhAbhe hara || 3\.45|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe shivaR^ibhusaMvAdo nAma tR^itIyo.adhyAyaH || \section{4\. R^ibhunidAghasaMvAdo nAma chaturtho.adhyAyaH} skandaH \- himAdrishikhare tatra kedAre saMsthitaM R^ibhum | kedAreshaM pUjayantaM shAmbhavaM munisattamam | bhasmarudrAkShasampannaM niHspR^ihaM munayo.abruvan || 4\.1|| munayaH \- padmodbhavasutashreShTha tvayA kailAsaparvate | ArAdhya devamIshAnaM tasmAtsUtrashrutIritam || 4\.2|| j~nAnaM labdhaM munishreShTha tvaM no brUhi vimuktaye | yena saMsAravArAsheH samuttIrNA bhavAmahe || 4\.3|| sUtaH \- R^ibhurmunInAM vachasA tuShTaH shiShTAnsamIkShya tAn | aShTamUrtipadadhyAnaniShThAMstAnabhyuvAcha ha || 4\.4|| R^ibhuH \- nAgopyaM bhavatAmasti shAmbhaveShu mahAtmasu | trinetrapremasadanAnyuShmAnprekShya vadAmi tat || 4\.5|| shA~NkaraM sUtravij~nAnaM shrutishIrShamahodayam | shR^iNudhvaM brahmavichChreShThAH shivaj~nAnamahodayam || 4\.6|| yena tIrNAH stha (tIrNAstha) saMsArAchChivabhaktyA jitendriyAH | namaskR^itvA mahAdevaM vakShye vij~nAnamaishvaram || 4\.7|| R^ibhuH \- vishvasya kAraNamumApatireva devo vidyotako jaDajagatpramadaikahetuH | na tasya kAryaM karaNaM maheshituH sa eva tatkAraNamIshvaro haraH || 4\.8|| sUtaH sAyakasambhavaH samuditAH sUtAnanebhyo hayAH netre te rathino rathA~NgayugalI yugyAntamR^igyo rathI | mauvImUrdhni rathaH sthito rathavahashchApaM sharavyaM puraH yoddhu~NkeshacharAH sa eva nikhilasthANoraNuH pAtu vaH || 4\.9|| (naH) nidAghamatha sambodhya tato R^ibhuruvAcha ha | adhyAtmanirNayaM vakShye nAsti kAlatrayeShvapi || 4\.10|| shivopadiShTaM sa~NkShipya guhyAdguhyataraM sadA | anAtmeti prasa~NgAtmA (prasa~NgAchcha) anAtmeti mano.api vA | anAtmeti jagadvApi nAstyanAtmeti nishchinu || 4\.11|| sarvasa~NkalpashUnyatvAtsarvAkAravivarjanAt | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.12|| chittAbhAve chintanIyo dehAbhAve jarA cha na | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.13|| pAdAbhAvAdgatirnAsti hastAbhAvAtkriyA cha na | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.14|| brahmAbhAvAjjagannAsti tadabhAve harirna cha | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.15|| mR^ityurnAsti jarAbhAve lokavedadurAdhikam | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.16|| dharmo nAsti shuchirnAsti satyannAsti bhayanna cha | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.17|| akSharochchAraNaM nAsti akSharatyajaDaM mama (akSharaM na cha maNDalam) | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.18|| gururityapi nAstyeva shiShyo nAstIti tattvataH | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.19|| ekAbhAvAnna dvitIyanna dvitIyAnna chaikatA | satyatvamasti chetki~nchidasatyatvaM cha sambhavet || 4\.20|| asatyatvaM yadi bhavetsatyatvaM cha ghaTiShyati | shubhaM yadyashubhaM viddhi ashubhaM shubhamasti chet || 4\.21|| bhayaM yadyabhayaM viddhi abhayAdbhayamApatet | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.22|| baddhatvamasti chenmokSho bandhAbhAve na mokShatA | maraNaM yadi chejjanma janmAbhAve mR^itirna cha || 4\.23|| tvamityapi bhavechchAhaM tvaM no chedahameva na | idaM yadi tadevApi tadabhAve idaM na cha || 4\.24|| asti chediti tannAsti nAsti chedasti ki~ncha na | kAryaM chetkAraNaM ki~nchitkAryAbhAve na kAraNam || 4\.25|| dvaitaM yadi tadA.advaitaM dvaitAbhAve.advayaM cha na | dR^ishyaM yadi dR^igapyasti dR^ishyAbhAve dR^igeva na || 4\.26|| antaryadi bahiH satyamantAbhAve bahirna cha | pUrNatvamasti chetki~nchidapUrNatvaM prasajyate || 4\.27|| ki~nchidastIti chechchitte sarvaM bhavati shIghrataH | yatki~nchitkimapi kvApi nAsti chenna prasajyati || 4\.28|| tasmAdetatkvachinnAsti tvaM nAhaM vA ime idam | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.29|| nAsti dR^iShTAntakaM loke nAsti dArShTAntikaM kvachit | kevalaM brahmabhAvatvAnnAstyanAtmeti nishchinu || 4\.30|| paraM brahmAhamasmIti smaraNasya mano na hi | brahmamAtraM jagadidaM brahmamAtratvamapya hi || 4\.31|| chinmAtraM kevalaM chAhaM nAstyanAtmeti nishchinu | ityAtmanirNayaM proktaM (nirNayaH proktaH) bhavate sarvasa~Ngraham || 4\.32|| sakR^ichChravaNamAtreNa brahmaiva bhavati svayam || 4\.33|| nidAghaH\- (R^ibhuH\-) bhagavan (nidAgha) ko bhavAn ko nu vada me vadatAM vara | yachChrutvA tatkShaNAnmuchyenmahAsaMsArasa~NkaTAt || 4\.34|| R^ibhuH\- ahameva paraM brahma ahameva paraM sukham | ahamevAhamevAhamahaM brahmAsmi kevalam || 4\.35|| ahaM chaitanyamevAsmi divyaj~nAnAtmako hyaham | sarvAkSharavihIno.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.36|| ahamarthavihIno.asmi idamarthavivarjitaH | sarvAnarthavimukto.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.37|| nityashuddho.asmi buddho.asmi nityo.asmyatyantanirmalaH | nityAnadasvarUpo.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.38|| nityapUrNasvarUpo.asmi sachchidAnandamasmyaham | kevalAdvaitarUpo.ahamahaM brahmAsmi kevalam || 4\.39|| anirdeshyasvarUpo.asmi AdihIno.asmyanantakaH | aprAkR^itasvarUpo.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.40|| svasvasa~NkalpahIno.ahaM sarvAvidyAvivarjitaH | sarvamasmi tadevAsmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.41|| sarvanAmAdihIno.ahaM sarvarUpavivarjitaH | sarvasa~NgavihIno.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.42|| sarvavAchAM vidhishchAsmi sarvavedAvadhiH paraH | sarvakAlAvadhishchAsmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.43|| sarvarUpAvadhishchAhaM sarvanAmAvadhiH sukham | sarvakalpAvadhishchAsmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.44|| ahameva sukhaM nAnyadahameva chidavyayaH | ahamevAsmi sarvatra ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.45|| kevalaM brahmamAtrAtmA kevalaM shuddhachidghanaH | kevalAkhaNDosAro.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.46|| kevalaM j~nAnarUpo.asmi kevalAkArarUpavAn | kevalAtyantasAro.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.47|| satsvarUpo.asmi kaivalyasvarUpo.asmyahameva hi | arthAnarthavihIno.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.48|| aprameyasvarUpo.asmi apratarkyasvarUpavAn | apragR^ihyasvarUpo.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.49|| arasasyutarUpo.asmi anutApavivarjitaH | anusyUtaprakAsho.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.50|| sarvakarmavihIno.ahaM sarvabhedavivarjitaH | sarvasandehahIno.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.51|| ahambhAvavihIno.asmi vihIno.asmIti me na cha | sarvadA brahmarUpo.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.52|| brahma brahmAdihIno.asmi keshavatvAdi na kvachit | sha~NkarAdivihIno.asmi ahaM brahmAsmi kevalam || 4\.53|| tUShNImevAvabhAso.asmi ahaM brahmAsmi kevalam | ki~nchinnAsti paro nAsti ki~nchidasmi paro.asmi cha || 4\.54|| na sharIraprakAsho.asmi jagadbhAsakaro na cha | chidghano.asmi chidaMsho.asmi satsvarUpo.asmi sarvadA || 4\.55|| mudA muditarUpo.asmi ahaM brahmAsmi kevalam | na bAlo.asmi na vR^iddho.asmi na yuvA.asmi parAtparaH || 4\.56|| na cha nAnAsvarUpo.asmi ahaM brahmAsmi kevalam | imaM svAnubhavaM proktaM sarvopaniShadAM paraM rasam || 4\.57|| yo vA ko vA shR^iNotIdaM brahmaiva bhavati svayam || 4\.58|| na sthUlo.apyanaNurna tejamarutAmAkAshanIrakShamA bhUtAntargatakoshakAshahR^idayAdyAkAshamAtrAkramaiH | udgranthashrutishAstrasUtrakaraNaiH ki~nchijj~na sarvaj~natA bud.hdhyA mohitamAyayA shrutishatairbho jAnate sha~Nkaram || 4\.59|| || iti shrI shivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAdo nAma chaturtho.adhyAyaH || \section{5\. shivena kumAropadeshavarNanaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH} nidAghaH \- evaM sthite R^ibho ko vai brahmabhAvAya kalpate | tanme vada visheSheNa j~nAnaM sha~NkaravAkyajam || 5\.1|| R^ibhuH \- tvameva brahma evAsi tvameva paramo guruH | tvamevAkAsharUpo.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.2|| tvameva sarvabhAvo.asi tvamevArthastvamavyayaH | tvaM sarvahInastvaM sAkShI sAkShihIno.asi sarvadA || 5\.3|| kAlastvaM sarvahInastvaM sAkShihIno.asi sarvadA | kAlahIno.asi kAlo.asi sadA brahmAsi chidghanaH | sarvatattvasvarUpo.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.4|| satyo.asi siddho.asi sanAtano.asi mukto.asi mokSho.asi sadA.amR^ito.asi | devo.asi shAnto.asi nirAmayo.asi brahmAsi pUrNo.asi parAvaro.asi || 5\.5|| samo.asi sachchAsi sanAtano.asi satyAdivAkyaiH pratipAdito.asi | sarvA~NgahIno.asi sadAsthito.asi brahmAsi pUrNo.asi parAvaro.asi (parAparo.asi) || 5\.6|| sarvaprapa~nchabhramavarjito.asi sarveShu bhUteShu sadodito.asi | sarvatra sa~Nkalpavivarjito.asi brahmAsi pUrNo.asi parAvaro.asi || 5\.7|| sarvatra santoShasukhAsano.asi sarvatra vidveShavivarjito.asi | sarvatra kAryAdivivarjito.asi brahmAsi pUrNo.asi parAvaro.asi || 5\.8|| chidAkArasvarUpo.asi chinmAtro.asi nira~NkushaH | AtmanyevAvasthito.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.9|| Anando.asi paro.asi tvaM sarvashUnyo.asi nirguNaH | eka evAdvitIyo.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.10|| chidghanAnandarUpo.asi chidAnando.asi sarvadA | paripUrNasvarUpo.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.11|| tadasi tvamasi j~no.asi so.asi jAnAsi vIkShyasi | chidasi brahmabhUto.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.12|| amR^ito.asi vibhushchAsi devo.asi tvaM mahAnasi | cha~nchaloShThakala~Nko.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.13|| sarvo.asi sarvahIno.asi shAnto.asi paramo hyasi | kAraNaM tvaM prashAnto.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.14|| sattAmAtrasvarUpo.asi sattAsAmAnyako hyasi | nityashuddhasvarUpo.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.15|| IShaNmAtravihIno.asi aNumAtravivarjitaH | astitvavarjito.asi tvaM nAstitvAdivivarjitaH || 5\.16|| yo.asi so.asi mahAnto.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.17|| lakShyalakShaNahIno.asi chinmAtro.asi nirAmayaH | akhaNDaikaraso nityaM tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.18|| sarvAdhArasvarUpo.asi sarvatejaH svarUpakaH | sarvArthabhedahIno.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.19|| brahmaiva bhedashUnyo.asi viplutyAdivivarjitaH | shivo.asi bhedahIno.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.20|| praj~nAnavAkyahIno.asi svasvarUpaM prapashyasi | svasvarUpasthito.asi tvaM tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.21|| svasvarUpAvasheSho.asi svasvarUpo mato hyasi | svAnandasindhumagno.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.22|| svAtmarAjye tvamevAsi svayamAtmAnamo (svayamatmatamo) hyasi | svayaM pUrNasvarUpo.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.23|| svasminsukhe svaya~nchAsi svasmAtki~nchinna pashyasi | svAtmanyAkAshavadbhAsi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.24|| svasvarUpAnna chalasi svasvarUpAnna pashyasi | svasvarUpAmR^ito.asi tvaM tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.25|| svasvarUpeNa bhAsi tvaM svasvarUpeNa jR^imbhasi | svasvarUpAdananyo.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.26|| svayaM svayaM sadA.asi tvaM svayaM sarvatra pashyasi | svasminsvayaM svayaM bhu~NkShe tvaM brahmAsi na saMshayaH || 5\.27|| sUtaH \- tadA nidhAghavachasA tuShTo R^ibhuruvAcha tam | shivapremarase pAtraM taM vIkShyAbjajanandanaH || 5\.28|| R^ibhuH \- kailAse sha~NkaraH putraM kadAchidupadiShTavAn | tadeva te pravakShyAmi sAvadhAnamanAH shR^iNu || 5\.29|| ayaM prapa~ncho nAstyeva notpanno na svataH kvachit | chitraprapa~ncha ityAhurnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.30|| na prapa~ncho na chittAdi nAha~NkAro na jIvakaH | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.31|| mAyakAryAdikaM nAsti mAyAkAryabhayannahi | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.32|| kartA nAsti kriyA nAsti karaNaM nAsti putraka | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.33|| ekaM nAsti dvayaM nAsti mantratantrAdika~ncha na | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.34|| shravaNaM mananaM nAsti nididhyAsanavibhramaH | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.35|| samAdhidvividhaM nAsti mAtR^imAnAdi nAsti hi | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.36|| aj~nAnaM chApi nAstyeva avivekakathA na cha | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.37|| anubandhachatuShka~ncha sambandhatrayameva na | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.38|| bhUtaM bhaviShyanna kvApi vartamAnaM na vai kvachit | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.39|| ga~NgA gayA tathA setuvrataM vA nAnyadasti hi | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.40|| na bhUmirna jalaM vahnirna vAyurna cha khaM kvachit | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.41|| naiva devA na dikpAlA na pitA na guruH kvachit | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvadA || 5\.42|| na dUraM nAntikaM nAntaM na madhyaM na kvachit sthitiH | nAdvaitadvaitasatyatvamasatyaM vA idaM na cha || 5\.43|| na mokSho.asti na bandho.asti na vArtAvasaro.asti hi | kvachidvA ki~nchidevaM vA sadasadvA sukhAni cha || 5\.44|| dvandvaM vA tIrthadharmAdi AtmAnAtmeti na kvachit | na vR^iddhirnodayo mR^ityurna gamAgamavibhramaH || 5\.45|| iha nAsti paraM nAsti na gururna cha shiShyakaH | sadasannAsti bhUrnAsti kAryaM nAsti kR^itaM cha na || 5\.46|| jAtirnAsti gatirnAsti varNo nAsti na laukikam | shamAdiShaTkaM nAstyeva niyamo vA yamo.api vA || 5\.47|| sarvaM mithyeti nAstyeva brahma ityeva nAsti hi | chidityeva hi nAstyeva chidahaM bhAShaNaM na hi || 5\.48|| ahamityeva nAstyeva nityo.asmIti cha na kvachit | kevalaM brahmamAtratvAnnAsti nAstyeva sarvathA || 5\.49|| vAchA yaduchyate ki~nchinmanasA manute cha yat | bud.hdhyA nishchIyate yachcha chittena j~nAyate hi yat || 5\.50|| yogena yujyate yachcha indriyAdyaishcha yatkR^itam | jAgratsvapnasuShupti~ncha svapnaM vA na turIyakam || 5\.51|| sarvaM nAstIti vij~neyaM yadupAdhivinishchitam | snAnAchChuddhirna hi kvApi dhyAnAchshuddhirna hi kvachit || 5\.52|| guNatrayaM nAsti ki~nchidguNatrayamathApi vA | ekadvitvapadaM nAsti na bahubhramavibhramaH || 5\.53|| bhrAntyabhrAnti cha nAstyeva ki~nchinnAstIti nishchinu | kevalaM brahmamAtratvAnna ki~nchidavashiShyate || 5\.54|| idaM shR^iNoti yaH samyaksa brahma bhavati svayam || 5\.55|| \- \- IshvaraH \- vArAshyambuni budbudA iva ghanAnandAmbudhAvapyumA\- kAnte.anantajagadgataM suranaraM jAtaM cha tirya~N muhuH | bhUtaM chApi bhaviShyati pratibhavaM mAyAmayaM chormijaM samya~N mAmanupashyatAmanubhavairnAstyeva teShAM bhavaH || 5\.56|| haraM vij~nAtAraM nikhilatanukAryeShu karaNaM na jAnante mohAdyamitakaraNA apyatitarAm | umAnAthAkAraM hR^idayadaharAntargatasarA\- payojAte bhAsvadbhavabhujaganAshANDajavaram || 5\.57|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde shivena kumAropadeshavarNanaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH || \section{6\. prapa~nchasya sachchinmayatvakathanaM nAma ShaShTho.adhyAyaH} IshvaraH \- vratAni mithyA bhuvanAni mithyA bhAvAdi mithyA bhavanAni mithyA | bhayaM cha mithyA bharaNAdi mithyA bhuktaM cha mithyA bahubandhamithyA || 6\.1|| vedAshcha mithyA vachanAni mithyA vAkyAni mithyA vividhAni mithyA | vittAni (vij~nAna) mithyA viyadAdi mithyA vidhushcha mithyA viShayAdi mithyA || 6\.2|| gurushcha mithyA guNadoShamithyA guhyaM cha mithyA gaNanA cha mithyA | gatishcha mithyA gamanaM cha mithyA sarvaM cha mithyA gaditaM cha mithyA || 6\.3|| vedashAstrapurANaM cha kAryaM kAraNamIshvaraH | loko bhUtaM janaM chaiva sarvaM mithyA na saMshayaH || 6\.4|| bandho mokShaH sukhaM duHkhaM dhyAnaM chittaM surAsurAH | gauNaM mukhyaM paraM chAnyatsarvaM mithyA na saMshayaH || 6\.5|| vAchA vadati yatki~nchitsarvaM mithyA na saMshayaH | sa~NkalpAtkalpyate yadyanmanasA chintyate cha yat || 6\.6|| bud.hdhyA nishchIyate ki~nchichchittena nIyate kvachit | prapa~nche pa~nchate yadyatsarvaM mithyeti nishchayaH || 6\.7|| shrotreNa shrUyate yadyannetreNa cha nirIkShyate | netraM shrotraM gAtrameva sarvaM mithyA na saMshayaH || 6\.8|| idamityeva nirdiShTamidamityeva kalpitam | yadyadvastu parij~nAtaM sarvaM mithyA na saMshayaH || 6\.9|| ko.ahaM kintadidaM so.ahaM anyo vAchayate nahi | yadyatsambhAvyate loke sarvaM mithyeti nishchayaH || 6\.10|| sarvAbhyAsyaM sarvagopyaM sarvakAraNavibhramaH | sarvabhUteti vArtA cha mithyeti cha vinishchayaH || 6\.11|| sarvabhedaprabhedo vA sarvasa~NkalpavibhramaH | sarvadoShaprabhedashcha sarvaM mithyA na saMshayaH || 6\.12|| rakShako viShNurityAdi brahmasR^iShTestu kAraNam | saMhAre shiva ityevaM sarvaM mithyA na saMshayaH || 6\.13|| snAnaM japastapo homaH svAdhyAyo devapUjanam | mantro gotraM cha satsa~NgaH sarvaM mithyA na saMshayaH || 6\.14|| sarvaM mithyA jaganmithyA bhUtaM bhavyaM bhavattathA | nAsti nAsti vibhAvena sarvaM mithyA na saMshayaH || 6\.15|| chittabhedo jagadbhedaH avidyAyAshcha sambhavaH | anekakoTibrahmANDAH sarvaM brahmeti nishchinu || 6\.16|| lokatrayeShu sadbhAvo guNadoShAdijR^imbhaNam | sarvadeshikavArtoktiH sarvaM brahmeti nishchinu || 6\.17|| utkR^iShTaM cha nikR^iShTaM cha uttamaM madhyamaM cha tat | OMkAraM chApyakAra~ncha sarvaM brahmeti nishchinu || 6\.18|| yadyajjagati dR^ishyeta yadyajjagati vIkShyate | yadyajjagati varteta sarvaM brahmeti nishchinu || 6\.19|| yena kenAkShareNoktaM yena kenApi sa~Ngatam | yena kenApi nItaM tatsarvaM brahmeti nishchinu || 6\.20|| yena kenApi gaditaM yena kenApi moditam | yena kenApi cha proktaM sarvaM brahmeti nishchinu || 6\.21|| yena kenApi yaddattaM yena kenApi yatkR^itam | yatra kutra jalasnAnaM sarvaM brahmeti nishchinu || 6\.22|| yatra yatra shubhaM karma yatra yatra cha duShkR^itam | yadyatkaroShi satyena sarvaM mithyeti nishchinu || 6\.23|| idaM sarvamahaM sarvaM sarvaM brahmeti nishchinu | yatki~nchitpratibhAtaM cha sarvaM mithyeti nishchinu || 6\.24|| R^ibhuH \- punarvakShye rahasyAnAM rahasyaM paramAdbhutam | sha~NkareNa kumArAya proktaM kailAsa parvate || 6\.25|| tanmAtraM sarvachinmAtramakhaNDaikarasaM sadA | ekavarjitachinmAtraM sarvaM chinmayameva hi || 6\.26|| idaM cha sarvaM chinmAtraM sarvaM chinmayameva hi | AtmAbhAsaM cha chinmAtraM sarvaM chinmayameva hi (chinmAtrAnnAsti ki~nchana) || 6\.27|| sarvalokaM cha chinmAtraM sarvaM chinmayameva hi | tvattA mattA cha chinmAtraM chinmAtrAnnAsti ki~nchana || 6\.28|| AkAsho bhUrjalaM vAyuragnirbrahmA hariH shivaH | yatki~nchidanyatki~nchichcha sarvaM chinmayameva hi || 6\.29|| akhaNDaikarasaM sarvaM yadyachchinmAtrameva hi | bhUtaM bhavyaM cha chinmAtraM sarvaM chinmayameva hi || 6\.30|| dravyaM kAlashcha chinmAtraM j~nAnaM chinmayameva cha | j~neyaM j~nAnaM cha chinmAtraM sarvaM chinmayameva hi || 6\.31|| sambhAShaNaM cha chinmAtraM vAkcha chinmAtrameva hi | asachcha sachcha chinmAtraM sarvaM chinmayameva hi || 6\.32|| AdirantaM cha chinmAtraM asti chechchinmayaM sadA | brahmA yadyapi chinmAtraM viShNushchinmAtrameva hi || 6\.33|| rudro.api devAshchinmAtraM asti naratiryaksurAsuram | gurushiShyAdi sanmAtraM j~nAnaM chinmAtrameva hi || 6\.34|| dR^igdR^ishyaM chApi chinmAtraM j~nAtA j~neyaM dhruvAdhruvam | sarvAshcharyaM cha chinmAtraM dehaM chinmAtrameva hi || 6\.35|| li~NgaM chApi cha chinmAtraM kAraNaM kAryameva cha | mUrtAmUrtaM cha chinmAtraM pApapuNyamathApi cha || 6\.36|| dvaitAdvaitaM cha chinmAtraM vedavedAntameva cha | disho.api vidishashchaiva chinmAtraM tasya pAlakAH || 6\.37|| chinmAtraM vyavahArAdi bhUtaM bhavyaM bhavattathA | chinmAtraM nAmarUpaM cha bhUtAni bhuvanAni cha || 6\.38|| chinmAtraM prANa eveha chinmAtraM sarvamindriyam | chinmAtraM pa~nchakoshAdi chinmAtrAnandamuchyate || 6\.39|| nityAnityaM cha chinmAtraM sarvaM chinmAtrameva hi | chinmAtraM nAsti nityaM cha chinmAtraM nAsti satyakam || 6\.40|| chinmAtramapi vairAgyaM chinmAtrakamidaM kila | AdhArAdi hi chinmAtraM AdheyaM cha munIshvara || 6\.41|| yachcha yAvachcha chinmAtraM yachcha yAvachcha dR^ishyate | yachcha yAvachcha dUrasthaM sarvaM chinmAtrameva hi || 6\.42|| yachcha yAvachcha bhUtAni yachcha yAvachcha vakShyate | yachcha yAvachcha vedoktaM sarvaM chinmAtrameva hi || 6\.43|| chinmAtraM nAsti bandhaM cha chinmAtraM nAsti mokShakam | chinmAtrameva sanmAtraM satyaM satyaM shivaM spR^ishe || 6\.44|| sarvaM vedatrayaproktaM sarvaM chinmAtrameva hi | \- \- (R^ibhu)H \- shivaproktaM kumArAya tadetatkathitaM tvayi | yaH shR^iNoti sakR^idvApi brahmaiva bhavati svayam || 6\.45|| sUtaH \- IshAvAsyAdimantrairvaragaganatanoH kShetravAsArthavAdaiH talli~NgAgAramadhyasthitasumahadIshAna li~NgeShu pUjA | akledye chAbhiSheko ??? ??? ??? digvAsase vAsadAnaM no gandhaghrANahIne rUpadR^ishyAdvihIne gandhapuShpArpaNAni || 6\.46|| svabhAse dIpadAnaM ??? sarvabhakShe maheshe naivedyaM nityatR^ipte sakalabhuvanage prakramo vA namasyA | kuryAM kenApi bhAvairmama nigamashirobhAva eva pramANam || 6\.47|| avichChinnaishChinnaiH parikaravaraiH pUjanadhiyA bhajantyaj~nAstadj~nAH (tadaj~nAH) vidhivihitabud.hdhyAgatadhiyaH | tathApIshaM bhAvairbhajati bhajatAmAtmapadavIM dadAtIsho vishvaM bhramayati gataj~nAMshcha kurute || 6\.48|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde prapa~nchasya sachchinmayatvakathanaM nAma ShaShTho.adhyAyaH || \section{7\. svAtmanirUpaNaM nAma saptamo.adhyAyaH} R^ibhuH \- atyadbhutaM pravakShyAmi sarvalokeShu durlabham | vedashAstramahAsAraM durlabhaM durlabhaM sadA || 7\.1|| akhaNDaikaraso mantramakhaNDaikarasaM phalam | akhaNDaikaraso jIva akhaNDaikarasA kriyA || 7\.2|| akhaNDaikarasA bhUmirakhaNDaikarasaM jalam | akhaNDaikaraso gandha akhaNDaikarasaM viyat || 7\.3|| akhaNDaikarasaM shAstraM akhaNDaikarasaM shrutiH | akhaNDaikarasaM brahma akhaNDaikarasaM vratam || 7\.4|| akhaNDaikaraso viShNurakhaNDaikarasaH shivaH | akhaNDaikaraso brahmA akhaNDaikarasAH surAH || 7\.5|| akhaNDaikarasaM sarvamakhaNDaikarasaH svayam | akhaNDaikarasashchAtmA akhaNDaikaraso guruH || 7\.6|| akhaNDaikarasaM vAchyamakhaNDaikarasaM mahaH | akhaNDaikarasaM deha akhaNDaikarasaM manaH || 7\.7|| akhaNDaikarasaM chittaM akhaNDaikarasaM sukham | akhaNDaikarasA vidyA akhaNDaikaraso.avyayaH || 7\.8|| akhaNDaikarasaM nityamakhaNDaikarasaH paraH | akhaNDaikarasAtki~nchidakhaNDaikarasAdaham || 7\.9|| akhaNDaikarasaM vAsti akhaNDaikarasaM na hi | akhaNDaikarasAdanyatakhaNDaikarasAtparaH || 7\.10|| akhaNDaikarasAtsthUlaM akhaNDaikarasaM janaH | akhaNDaikarasaM sUkShmamakhaNDaikarasaM dvayam || 7\.11|| akhaNDaikarasaM nAsti akhaNDaikarasaM balam | akhaNDaikarasAdviShNurakhaNDaikarasAdaNuH || 7\.12|| akhaNDaikarasaM nAsti akhaNDaikarasAdbhavAn | akhaNDaikaraso hyeva akhaNDaikarasAditam || 7\.13|| akhaNDitarasAjj~nAnaM akhaNDitarasAtsthitam | akhaNDaikarasA lIlA (lInA) akhaNDaikarasaH pitA || 7\.14|| akhaNDaikarasA bhaktA akhaNDaikarasaH patiH | akhaNDaikarasA mAtA akhaNDaikaraso virAT || 7\.15|| akhaNDaikarasaM gAtraM akhaNDaikarasaM shiraH | akhaNDaikarasaM ghrANaM akhaNDaikarasaM bahiH || 7\.16|| akhaNDaikarasaM pUrNamakhaNDaikarasAmR^itam | akhaNDaikarasaM shrotramakhaNDaikarasaM gR^iham || 7\.17|| akhaNDaikarasaM gopyamakhaNDaikarasaH shivaH | akhaNDaikarasaM nAma akhaNDaikaraso raviH || 7\.18|| akhaNDaikarasaH somaH akhaNDaikaraso guruH | akhaNDaikarasaH sAkShI akhaNDaikarasaH suhR^it || 7\.19|| akhaNDaikaraso bandhurakhaNDaikaraso.asmyaham | akhaNDaikaraso rAjA akhaNDaikarasaM puram || 7\.20|| akhaNDaikarasaishvaryaM akhaNDaikarasaM prabhuH | akhaNDaikaraso mantra akhaNDaikaraso japaH || 7\.21|| akhaNDaikarasaM dhyAnamakhaNDaikarasaM padam | akhaNDaikarasaM grAhyamakhaNDaikarasaM mahAn || 7\.22|| akhaNDaikarasaM jyotirakhaNDaikarasaM param | akhaNDaikarasaM bhojyamakhaNDaikarasaM haviH || 7\.23|| akhaNDaikaraso homaH akhaNDaikaraso jayaH | akhaNDaikarasaH svargaH akhaNDaikarasaH svayam || 7\.24|| akhaNDaikarasAkArAdanyannAsti nahi kvachit | shR^iNu bhUyo mahAshcharyaM nityAnubhavasampadam || 7\.25|| durlabhaM durlabhaM loke sarvalokeShu durlabham | ahamasmi paraM chAsmi prabhAsmi prabhavo.asmyaham || 7\.26|| sarvarUpagurushchAsmi sarvarUpo.asmi so.asmyaham | ahamevAsmi shuddho.asmi R^iddho.asmi paramo.asmyaham || 7\.27|| ahamasmi sadA j~no.asmi satyo.asmi vimalo.asmyaham | vij~nAno.asmi visheSho.asmi sAmyo.asmi sakalo.asmyaham || 7\.28|| shuddho.asmi shokahIno.asmi chaitanyo.asmi samo.asmyaham | mAnAvamAnahIno.asmi nirguNo.asmi shivo.asmyaham || 7\.29|| dvaitAdvaitavihIno.asmi dvandvahIno.asmi so.asmyaham | bhAvAbhAvavihIno.asmi bhAShAhIno.asmi so.asmyaham || 7\.30|| shUnyAshUnyaprabhAvo.asmi shobhano.asmi mano.asmyahaM (maho.asmyahaM) | tulyAtulyavihIno.asmi tuchChabhAvo.asmi nAsmyaham || 7\.31|| sadA sarvavihIno.asmi sAtviko.asmi sadAsmyaham | ekasa~NkhyAvihIno.asmi dvisa~NkhyA nAsti nAsmyaham || 7\.32|| sadasadbhedahIno.asmi sa~Nkalparahito.asmyaham | nAnAtmabhedahIno.asmi yatki~nchinnAsti so.asmyaham || 7\.33|| nAhamasmi na chAnyo.asmi dehAdirahito.asmyaham | AshrayAshrayahIno.asmi AdhArarahito.asmyaham || 7\.34|| bandhamokShAdihIno.asmi shuddhabrahmAdi so.asmyaham | chittAdisarvahIno.asmi paramo.asmi paro.asmyaham || 7\.35|| sadA vichArarUpo.asmi nirvichAro.asmi so.asmyaham | AkArAdisvarUpo.asmi ukAro.asmi mudo.asmyaham || 7\.36|| dhyAnAdhyAnavihIno.asmi dhyeyahIno.asmi so.asmyaham | pUrNAtpUrNo.asmi pUrNo.asmi sarvapUrNo.asmi so.asmyaham || 7\.37|| sarvAtItasvarUpo.asmi paraM brahmAsmi so.asmyaham | lakShyalakShaNahIno.asmi layahIno.asmi so.asmyaham || 7\.38|| mAtR^imAnavihIno.asmi meyahIno.asmi so.asmyaham | agatsarvaM cha draShTAsmi netrAdirahito.asmyaham || 7\.39|| pravR^iddho.asmi prabuddho.asmi prasanno.asmi paro.asmyaham | sarvendriyavihIno.asmi sarvakarmahito.asmyaham || 7\.40|| sarvavedAntatR^ipto.asmi sarvadA sulabho.asmyaham | mudA muditashUnyo.asmi sarvamaunaphalo.asmyaham || 7\.41|| nityachinmAtrarUpo.asmi sadasachchinmayo.asmyaham | yatki~nchidapi hIno.asmi svalpamapyati nAhitam || 7\.42|| hR^idayagranthihIno.asmi hR^idayAdvyApako.asmyaham | ShaDvikAravihIno.asmi ShaTkosharahito.asmyaham || 7\.43|| ariShaDvargamukto.asmi antarAdantaro.asmyaham | deshakAlavihIno.asmi digambaramukho.asmyaham || 7\.44|| nAsti hAsti vimukto.asmi nakArarahito.asmyaham | sarvachinmAtrarUpo.asmi sachchidAnandamasmyaham || 7\.45|| akhaNDAkArarUpo.asmi akhaNDAkAramasmyaham | prapa~nchachittarUpo.asmi prapa~ncharahito.asmyaham || 7\.46|| sarvaprakArarUpo.asmi sadbhAvAvarjito.asmyaham | kAlatrayavihIno.asmi kAmAdirahito.asmyaham || 7\.47|| kAyakAyivimukto.asmi nirguNaprabhavo.asmyaham | muktihIno.asmi mukto.asmi mokShahIno.asmyahaM sadA || 7\.48|| satyAsatyavihIno.asmi sadA sanmAtramasmyaham | gantavyadeshahIno.asmi gamanArahito.asmyaham || 7\.49|| sarvadA smararUpo.asmi shAnto.asmi suhito.asmyaham | evaM svAnubhavaM proktaM etatprakaraNaM mahat || 7\.50|| yaH shR^iNoti sakR^idvApi brahmaiva bhavati svayam | piNDANDasambhavajagadgatakhaNDanodyadvetaNDashuNDanibhapIvarabAhudaNDa | brahmorumuNDakalitANDajavAhabANa kodaNDabhUdharadharaM bhajatAmakhaNDam || 7\.51|| vishvAtmanyadvitIye bhagavati girijAnAyake kAsharUpe nIrUpe vishvarUpe gataduritadhiyaH prApnuvantyAtmabhAvam | anye bhedadhiyaH shrutiprakathitairvarNAshramotthashramaiH tAntAH shAntivivarjitA viShayiNo duHkhaM bhajantyanvaham || 7\.52|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde svAtmanirUpaNaM nAma saptamo.adhyAyaH || \section{8\. prapa~nchashUnyatva\-sarvanAstitvanirUpaNaM nAma aShTamo.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye prapa~nchashUnyatvaM shashashR^i~NgeNa sammitam | durlabhaM sarvalokeShu sAvadhAnamanAH shR^iNu || 8\.1|| idaM prapa~nchaM yatki~nchidyaH shR^iNoti cha pashyati | dR^ishyarUpaM cha dR^igrUpaM sarvaM shashaviShANavat || 8\.2|| bhUmirApo.analo vAyuH khaM mano buddhireva cha | aha~NkArashcha tejashcha sarvaM shashaviShANavat || 8\.3|| nAsha janma cha satyaM cha lokaM bhuvanamaNDalam | puNyaM pApaM jayo mohaH sarvaM shashaviShANavat || 8\.4|| kAmakrodhau lobhamohau madamohau ratirdhR^itiH | gurushiShyopadeshAdi sarvaM shashaviShANavat || 8\.5|| ahaM tvaM jagadityAdi Adirantimamadhyamam | bhUtaM bhavyaM vartamAnaM sarvaM shashaviShANavat || 8\.6|| sthUladehaM sUkShmadehaM kAraNaM kAryamapyayam | dR^ishyaM cha darshanaM ki~nchitsarvaM shashaviShANavat || 8\.7|| bhoktA bhojyaM bhogarUpaM lakShyalakShaNamadvayam | shamo vichAraH santoShaH sarvaM shashaviShANavat || 8\.8|| yamaM cha niyamaM chaiva prANAyAmAdibhAShaNam | gamanaM chalanaM chittaM sarvaM shashaviShANavat || 8\.9|| shrotraM netraM gAtragotraM guhyaM jADyaM hariH shivaH | Adiranto mumukShA cha sarvaM shashaviShANavat || 8\.10|| j~nAnendriyaM cha tanmAtraM karmendriyagaNaM cha yat | jAgratsvapnasuShuptyAdi sarvaM shashaviShANavat || 8\.11|| chaturviMshatitattvaM cha sAdhanAnAM chatuShTayam | sajAtIyaM vijAtIyaM sarvaM shashaviShANavat || 8\.12|| sarvalokaM sarvabhUtaM sarvadharmaM satatvakam | sarvAvidyA sarvavidyA sarvaM shashaviShANavat || 8\.13|| sarvavarNaH sarvajAtiH sarvakShetraM cha tIrthakam | sarvavedaM sarvashAstraM sarvaM shashaviShANavat || 8\.14|| sarvabandhaM sarvamokShaM sarvavij~nAnamIshvaraH | sarvakAlaM (sarvavAkyaM) sarvabodha (sarvabodhyaM) sarvaM shashaviShANavat || 8\.15|| sarvAstitvaM sarvakarma sarvasa~NgayutirmahAn | sarvadvaitamasadbhAvaM (sarvadvaitasya sadbhAvaM) sarvaM shashaviShANavat || 8\.16|| sarvavedAntasiddhAntaH sarvashAstrArthanirNayaH | sarvajIvatvasadbhAvaM sarvaM shashaviShANavat || 8\.17|| yadyatsaMvedyate ki~nchidyadyajjagati dR^ishyate | yadyachChR^iNoti guruNA sarvaM shashaviShANavat || 8\.18|| yadyad.hdhyAyati chitte cha yadyatsa~Nkalpyate kvachit | bud.hdhyA nishchIyate yachcha sarvaM shashaviShANavat || 8\.19|| yadyadvAchA vyAkaroti yadvAchA chArthabhAShaNam | yadyatsarvendriyairbhAvyaM sarvaM shashaviShANavat || 8\.20|| yadyatsantyajyate vastu yachChR^iNoti cha pashyati | svakIyamanyadIyaM cha sarvaM shashaviShANavat || 8\.21|| satyatvena cha yadbhAti vastutvena rasena cha | yadyatsa~Nkalpyate chitte sarvaM shashaviShANavat || 8\.22|| yadyadAtmeti nirNItaM yadyannityamitaM vachaH | yadyadvichAryate chitte sarvaM shashaviShANavat || 8\.23|| shivaH saMharate nityaM viShNuH pAti jagattrayam | (shivo rakShati mAM nityaM) sraShTA sR^ijati lokAnvai sarvaM shashaviShANavat || 8\.24|| jIva ityapi yadyasti bhAShayatyapi bhAShaNam | saMsAra iti yA vArtA sarvaM shashaviShANavat || 8\.25|| yadyadasti purANeShu yadyadvedeShu nirNayaH | sarvopaniShadAM bhAvaM sarvaM shashaviShANavat || 8\.26|| shashashR^i~NgavadevedamuktaM prakaraNaM tava | yaH shR^iNoti rahasyaM vai brahmaiva bhavati svayam || 8\.27|| bhUyaH shR^iNu nidAgha tvaM sarvaM brahmeti nishchayam | sudurlabhamidaM nR^INAM devAnAmapi sattama || 8\.28|| idamityapi yadrUpamahamityapi yatpunaH | dR^ishyate yattadevedaM sarvaM brahmeti kevalam || 8\.29|| deho.ayamiti sa~Nkalpastadeva bhayamuchyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.30|| deho.ahamiti sa~NkalpastadantaHkaraNaM smR^itam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.31|| deho.ahamiti sa~NkalpaH sa hi saMsAra uchyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.32|| deho.ahamiti sa~Nkalpastadbandhanamihochyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.33|| deho.ahamiti yajj~nAnaM tadeva narakaM smR^itam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.34|| deho.ahamiti sa~Nkalpo jagatsarvamitIryate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.35|| deho.ahamiti sa~Nkalpo hR^idayagranthirIritaH | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.36|| dehatraye.api bhAvaM yattaddehaj~nAnamuchyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.37|| deho.ahamiti yadbhAvaM sadasadbhAvameva cha | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.38|| deho.ahamiti sa~NkalpaM (sa~NkalpaH) tprapa~nchamihochyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.39|| deho.ahamiti sa~NkalpastadevAj~nAnamuchyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.40|| deho.ahamiti yA buddhirmalinA vAsanochyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.41|| deho.ahamiti yA buddhiH satyaM jIvaH sa eva saH | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.42|| deho.ahamiti sa~Nkalpo mahAnarakamIritam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.43|| deho.ahamiti yA buddhirmana eveti nishchitam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.44|| deho.ahamiti yA buddhiH parichChinnamitIryate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.45|| deho.ahamiti yajj~nAnaM sarvaM shoka itIritam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.46|| deho.ahamiti yajj~nAnaM saMsparshamiti kathyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.47|| deho.ahamiti yA buddhistadeva maraNaM smR^itam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.48|| deho.ahamiti yA buddhistadevAshobhanaM smR^itam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.49|| deho.ahamiti yA buddhirmahApApamiti smR^itam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.50|| deho.ahamiti yA buddhiH tuShTA saiva hi chochyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.51|| deho.ahamiti sa~NkalpaH sarvadoShamiti smR^itam | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.52|| deho.ahamiti sa~Nkalpastadeva malamuchyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.53|| deho.ahamiti sa~Nkalpo mahatsaMshayamuchyate | kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 8\.54|| yatki~nchitsmaraNaM duHkhaM yatki~nchitsmaraNaM jagat | yatki~nchitsmaraNaM kAmo yatki~nchitsmaraNaM malam || 8\.55|| yatki~nchitsmaraNaM pApaM yatki~nchitsmaraNaM manaH | yatki~nchidapi sa~NkalpaM mahArogeti kathyate || 8\.56|| yatki~nchidapi sa~NkalpaM mahAmoheti kathyate | yatki~nchidapi sa~NkalpaM tApatrayamudAhR^itam || 8\.57|| yatki~nchidapi sa~NkalpaM kAmakrodhaM cha kathyate | yatki~nchidapi sa~NkalpaM sambandho netaratkvachit || 8\.58|| yatki~nchidapi sa~NkalpaM sarvaduHkheti netarat | yatki~nchidapi sa~NkalpaM jagatsatyatvavibhramam || 8\.59|| yatki~nchidapi sa~NkalpaM mahAdoShaM cha netarat | yatki~nchidapi sa~NkalpaM kAlatrayamudIritam || 8\.60|| yatki~nchidapi sa~NkalpaM nAnArUpamudIritam | yatra yatra cha sa~NkalpaM tatra tatra mahajjagat || 8\.61|| yatra yatra cha sa~NkalpaM tadevAsatyameva hi | yatki~nchidapi sa~NkalpaM tajjagannAsti saMshayaH || 8\.62|| yatki~nchidapi sa~NkalpaM tatsarvaM neti nishchayaH | mana eva jagatsarvaM mana eva mahAripuH || 8\.63|| mana eva hi saMsAro mana eva jagattrayam | mana eva mahAduHkhaM mana eva jarAdikam || 8\.64|| mana eva hi kAlaM cha mana eva malaM sadA | mana eva hi sa~Nkalpo mana eva hi jIvakaH || 8\.65|| mana evAshuchirnityaM mana evendrajAlakam | mana eva sadA mithyA mano vandhyAkumAravat || 8\.66|| mana eva sadA nAsti mana eva jaDaM sadA | mana eva hi chittaM cha mano.aha~NkArameva cha || 8\.67|| mana eva mahadbandhaM mano.antaHkaraNaM kvachit | mana eva hi bhUmishcha mana eva hi toyakam || 8\.68|| mana eva hi tejashcha mana eva marunmahAn | mana eva hi chAkAsho mana eva hi shabdakaH || 8\.69|| mana eva sparsharUpaM mana eva hi rUpakam | mana eva rasAkAraM mano gandhaH prakIrtitaH || 8\.70|| annakoshaM manorUpaM prANakoshaM manomayam | manokoshaM manorUpaM vij~nAnaM cha manomayaH || 8\.71|| mana evAnandakoshaM mano jAgradavasthitam | mana eva hi svapna~ncha mana eva suShuptikam || 8\.72|| mana eva hi devAdi mana eva yamAdayaH | mana eva hi yatki~nchinmana eva manomayaH || 8\.73|| manomayamidaM vishvaM manomayamidaM puram | manomayamidaM bhUtaM manomayamidaM dvayam || 8\.74|| manomayamiyaM jAtirmanomayamayaM guNaH | manomayamidaM dR^ishyaM manomayamidaM jaDam || 8\.75|| manomayamidaM yadyanmano jIva iti sthitam | sa~NkalpamAtramaj~nAnaM bhedaH sa~Nkalpa eva hi || 8\.76|| sa~NkalpamAtraM vij~nAnaM dvandvaM sa~Nkalpa eva hi | sa~NkalpamAtrakAlaM cha deshaM sa~Nkalpameva hi || 8\.77|| sa~NkalpamAtro dehashcha prANaH sa~NkalpamAtrakaH | sa~NkalpamAtraM mananaM sa~NkalpaM shravaNaM sadA || 8\.78|| sa~NkalpamAtraM narakaM sa~NkalpaM svarga ityapi | sa~Nkalpameva chinmAtraM sa~NkalpaM chAtmachintanam || 8\.79|| sa~NkalpaM vA manAktattvaM brahmasa~Nkalpameva hi | sa~Nkalpa eva yatki~nchittannAstyeva kadAchana || 8\.80|| nAsti nAstyeva sa~NkalpaM nAsti nAsti jagattrayam | nAsti nAsti gururnAsti nAsti shiShyo.api vastutaH || 8\.81|| nAsti nAsti sharIraM cha nAsti nAsti manaH kvachit | nAsti nAstyeva ki~nchidvA nAsti nAstyakhilaM jagat || 8\.82|| nAsti nAstyeva bhUtaM vA sarvaM nAsti na saMshayaH | \ldq{}\rdq{} sarvaM nAsti \ldq{}\rdq{} prakaraNaM mayoktaM cha nidAgha te | yaH shR^iNoti sakR^idvApi brahmaiva bhavati svayam || 8\.83|| vedAntairapi chandrashekharapadAmbhojAnurAgAdarA\- dArodArakumAradAranikaraiH prANairvanairujjhitaH | tyAgAdyo manasA sakR^itshivapadadhyAnena yatprApyate tannaivApyati shabdatarkanivahaiH shAntaM manastadbhavet || 8\.84|| asheShadR^ishyojjhitadR^i~NmayAnAM sa~Nkalpavarjena sadAsthitAnAm | na jAgrataH svapnasuShuptibhAvo na jIvanaM no maraNaM cha chitram || 8\.85|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde prapa~nchashUnyatva\-sarvanAstitvanirUpaNaM nAma aShTamo.adhyAyaH || \section{9\. ahambrahmAsmiprakaraNanirUpaNaM nAma navamo.adhyAyaH} nidAghaH\- kutra vA bhavatA snAnaM kriyate nitarAM guro | snAnamantraM snAnakAlaM tarpaNaM cha vadasva me || 9\.1|| R^ibhuH \- AtmasnAnaM mahAsnAnaM nityasnAnaM na chAnyataH | idameva mahAsnAnaM ahaM brahmAsmi nishchayaH || 9\.2|| parabrahmasvarUpo.ahaM paramAnandamasmyaham | idameva mahAsnAnaM ahaM brahmeti nishchayaH || 9\.3|| kevalaM j~nAnarUpo.ahaM kevalaM paramo.asmyaham | kevalaM shAntarUpo.ahaM kevalaM nirmalo.asmyaham || 9\.4|| kevalaM nityarUpo.ahaM kevalaM shAshvato.asmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.5|| kevalaM sarvarUpo.ahaM ahantyakto.ahamasmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.6|| sarvahInasvarUpo.ahaM chidAkAsho.ahamasmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.7|| kevalaM turyarUpo.asmi turyAtIto.asmi kevalam | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.8|| sadA chaitanyarUpo.asmi sachchidAnandamasmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.9|| kevalAkArarUpo.asmi shuddharUpo.asmyahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.10|| kevalaM j~nAnashuddho.asmi kevalo.asmi priyo.asmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.11|| kevalaM nirvikalpo.asmi svasvarUpo.ahamasmi ha | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.12|| sadA satsa~NgarUpo.asmi sarvadA paramo.asmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.13|| sadA hyekasvarUpo.asmi sadA.ananyo.asmyahaM sukham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.14|| aparichChinnarUpo.ahaM anantAnandamasmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.15|| satyAnandasvarUpo.ahaM chitparAnandamasmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.16|| anantAnandarUpo.ahamavA~NmAnasagocharaH | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.17|| brahmAnadasvarUpo.ahaM satyAnando.asmyahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.18|| AtmamAtrasvarUpo.asmi AtmAnandamayo.asmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.19|| AtmaprakAsharUpo.asmi Atmajyotiraso.asmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.20|| AdimadhyAntahIno.asmi AkAshasadR^isho.asmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.21|| nityasattAsvarUpo.asmi nityamukto.asmyahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.22|| nityasampUrNarUpo.asmi nityaM nirmanaso.asmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.23|| nityasattAsvarUpo.asmi nityamukto.asmyahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.24|| nityashabdasvarUpo.asmi sarvAtIto.asmyahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.25|| rUpAtItasvarUpo.asmi vyomarUpo.asmyahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.26|| bhUtAnandasvarUpo.asmi bhAShAnando.asmyahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.27|| sarvAdhiShThAnarUpo.asmi sarvadA chidghano.asmyaham | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.28|| dehabhAvavihIno.ahaM chittahIno.ahameva hi | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.29|| dehavR^ittivihIno.ahaM mantraivAhamahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.30|| sarvadR^ishyavihIno.asmi dR^ishyarUpo.ahameva hi | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.31|| sarvadA pUrNarUpo.asmi nityatR^ipto.asmyahaM sadA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.32|| idaM brahmaiva sarvasya ahaM chaitanyameva hi | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.33|| ahamevAhamevAsmi nAnyatki~nchichcha vidyate | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.34|| ahameva mahAnAtmA ahameva parAyaNam | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.35|| ahameva mahAshUnyamityevaM mantramuttamam | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.36|| ahamevAnyavadbhAmi ahameva sharIravat | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.37|| ahaM cha shiShyavadbhAmi ahaM lokatrayAdivat | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.38|| ahaM kAlatrayAtItaH ahaM vedairupAsitaH | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.39|| ahaM shAstreShu nirNIta ahaM chitte vyavasthitaH | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.40|| mattyaktaM nAsti ki~nchidvA mattyaktaM pR^ithivI cha yA | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.41|| mayAtiriktaM toyaM vA ityevaM mantramuttamam | idameva paraM brahma ahaM brahmAsmi kevalam || 9\.42|| ahaM brahmAsmi shuddho.asmi nityashuddho.asmyahaM sadA | nirguNo.asmi nirIho.asmi ityevaM mantramuttamam || 9\.43|| haribrahmAdirUpo.asmi etadbhedo.api nAsmyaham | kevalaM brahmamAtro.asmi kevalo.asmyajayo.asmyaham || 9\.44|| svayameva svayambhAsyaM svayameva hi nAnyataH | svayamevAtmani svasthaH ityevaM mantramuttamam || 9\.45|| svayameva svayaM bhu~NkShva svayameva svayaM rame | svayameva svaya~njyotiH svayameva svayaM rame || 9\.46|| svasyAtmani svayaM raMsye svAtmanyevAvalokaye | svAtmanyeva sukhenAsi (sma)ityevaM mantramuttamam || 9\.47|| svachaitanye svayaM sthAsye svAtmarAjye sukhaM rame | svAtmasiMhAsane tiShThe ityevaM mantramuttamam || 9\.48|| svAtmamantraM sadA pashyansvAtmaj~nAnaM sadA.abhyasan | ahaM brahmAsmyahaM mantraH svAtmapApaM vinAshayet || 9\.49|| ahaM brahmAsmyahaM mantro dvaitadoShaM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantro bhedaduHkhaM vinAshayet || 9\.50|| ahaM brahmAsmyahaM mantrashchintArogaM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantro buddhivyAdhiM vinAshayet || 9\.51|| ahaM brahmAsmyahaM mantra AdhivyAdhiM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantraH sarvalokaM vinAshayet || 9\.52|| ahaM brahmAsmyahaM mantraH kAmadoShaM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantraH krodhadoShaM vinAshayet || 9\.53|| ahaM brahmAsmyahaM mantrashchintAdoShaM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantraH sa~NkalpaM cha vinAshayet || 9\.54|| ahaM brahmAsmyahaM mantraH idaM duHkhaM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantraH avivekamalaM dahet || 9\.55|| ahaM brahmAsmyahaM mantraH aj~nAnadhvaMsamAcharet | ahaM brahmAsmyahaM mantraH koTidoShaM vinAshayet || 9\.56|| ahaM brahmAsmyahaM mantraH sarvatantraM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantro dehadoShaM vinAshayet || 9\.57|| ahaM brahmAsmyahaM mantraH dR^iShTAdR^iShTaM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantra Atmaj~nAnaprakAshakam || 9\.58|| ahaM brahmAsmyahaM mantra Atmalokajayapradam | ahaM brahmAsmyahaM mantra asatyAdi vinAshakam || 9\.59|| ahaM brahmAsmyahaM mantraH anyatsarvaM vinAshayet | ahaM brahmAsmyahaM mantra apratarkyasukhapradam || 9\.60|| ahaM brahmAsmyahaM mantraH anAtmaj~nAnamAharet | ahaM brahmAsmyahaM mantro j~nAnAnandaM prayachChati || 9\.61|| saptakoTimahAmantrA janmakoTishatapradAH | sarvamantrAnsamutsR^ijya japamenaM samabhyaset || 9\.62|| sadyo mokShamavApnoti nAtra sandehamasti me | mantraprakaraNe proktaM rahasyaM vedakoTiShu || 9\.63|| yaH shR^iNoti sakR^idvApi brahmaiva bhavati svayam | nityAnandamayaH sa eva paramAnandodayaH shAshvato yasmAnnAnyadato.anyadArtamakhilaM tajjaM jagatsarvadaH | yo vAchA manasA tathendriyagaNairdeho.api vedyo na chedachChedyo bhavavaidya Isha iti yA sA dhIH paraM muktaye || 9\.64|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde ahambrahmAsmiprakaraNanirUpaNaM nAma navamo.adhyAyaH || \section{10\. brahmatarpaNAtmahomAkhya prakaraNadvayavarNanaM nAma dashamo.adhyAyaH} R^ibhuH \- nityatarpaNamAchakShye nidAgha shR^iNu me vachaH | vedashAstreShu sarveShu atyantaM durlabhaM nR^iNAm || 10\.1|| sadA prapa~nchaM nAstyeva idamityapi nAsti hi | brahmamAtraM sadApUrNaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.2|| sarUpamAtraM brahmaiva sachchidAnandamapyaham | Anandaghana evAhaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.3|| sarvadA sarvashUnyo.ahaM sadAtmAnandavAnaham | nityAnityasvarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.4|| ahameva chidAkAsha AtmAkAsho.asmi nityadA | AtmanA.a.atmani tR^ipto.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.5|| ekatvasa~NkhyAhIno.asmi arUpo.asmyahamadvayaH | nityashuddhasvarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.6|| AkAshAdapi sUkShmo.ahaM atyantAbhAvako.asmyaham | sarvaprakAsharUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.7|| parabrahmasvarUpo.ahaM parAvarasukho.asmyaham | satrAmAtrasvarUpo.ahaM dR^igdR^ishyAdivivarjitaH || 10\.8|| yatki~nchidapyahaM nAsti tUShNIM tUShNImihAsmyaham | shuddhamokShasvarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.9|| sarvAnandasvarUpo.ahaM j~nAnAnandamahaM sadA | vij~nAnamAtrarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.10|| brahmamAtramidaM sarvaM nAsti nAnyatra te shape | tadevAhaM na sandehaH ityevaM brahmatarpaNam || 10\.11|| tvamityetattadityetannAsti nAstIha ki~nchana | shuddhachaitanyamAtro.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.12|| atyantAbhAvarUpo.ahamahameva parAtparaH | ahameva sukhaM nAnyadityevaM brahmatarpaNam || 10\.13|| idaM hemamayaM ki~nchinnAsti nAstyeva te shape | nirguNAnandarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.14|| sAkShivastuvihInatvAt sAkShitvaM nAsti me sadA | kevalaM brahmabhAvatvAdityevaM brahmatarpaNam || 10\.15|| ahamevAvisheSho.ahamahameva hi nAmakam | ahameva vimohaM vai ityevaM brahmatarpaNam || 10\.16|| indriyAbhAvarUpo.ahaM sarvAbhAvasvarUpakam | bandhamuktivihIno.asmi ityevaM brahmatarpaNam || 10\.17|| sarvAnandasvarUpo.ahaM sarvAnandaghano.asmyaham | nityachaitanyamAtro.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.18|| vAchAmagocharashchAhaM vA~Nmano nAsti ki~nchana | chidAnandamayashchAhaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.19|| sarvatra pUrNarUpo.ahaM sarvatra sukhamasmyaham | sarvatrAchintyarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.20|| sarvatra tR^iptirUpo.ahaM sarvAnandamayo.asmyaham | sarvashUnyasvarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.21|| sarvadA matsvarUpo.ahaM paramAnandavAnaham | eka evAhamevAhaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.22|| mukto.ahaM mokSharUpo.ahaM sarvamaunaparo.asmyaham | sarvanirvANarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.23|| sarvadA satsvarUpo.ahaM sarvadA turyavAnaham | turyAtItasvarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.24|| satyavij~nAnamAtro.ahaM sanmAtrAnandavAnaham | nirvikalpasvarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.25|| sarvadA hyajarUpo.ahaM nirIho.ahaM nira~njanaH | brahmavij~nAnarUpo.ahaM ityevaM brahmatarpaNam || 10\.26|| brahmatarpaNamevoktaM etatprakaraNaM mayA | yaH shR^iNoti sakR^idvApi brahmaiva bhavati svayam || 10\.27|| nityahomaM pravakShyAmi sarvavedeShu durlabham | sarvashAstrArthamadvaitaM sAvadhAnamanAH shR^iNu || 10\.28|| ahaM brahmAsmi shuddho.asmi nityo.asmi prabhurasmyaham | OMkArArthasvarUpo.asmi evaM homaM sudurlabham || 10\.29|| paramAtmasvarUpo.asmi parAnandaparo.asmyaham | chidAnandasvarUpo.asmi evaM homaM sudurlabham || 10\.30|| nityAnandasvarUpo.asmi niShkala~Nkamayo hyaham | chidAkArasvarUpo.ahaM evaM homaM sudurlabham || 10\.31|| na hi ki~nchitsvarUpo.asmi nAhamasmi na so.asmyaham | nirvyApArasvarUpo.asmi evaM homaM sudurlabham || 10\.32|| niraMsho.asmi nirAbhAso na mano nendriyo.asmyaham | na buddhirna vikalpo.ahaM evaM homaM sudurlabham || 10\.33|| na dehAdisvArUpo.asmi trayAdiparivarjitaH | na jAgratsvapnarUpo.asmi evaM homaM sudurlabham || 10\.34|| shravaNaM mananaM nAsti nididhyAsanameva hi | svagataM cha na me ki~nchidevaM homaM sudurlabham || 10\.35|| asatyaM hi manaHsattA asatyaM buddhirUpakam | aha~NkAramasadviddhi kAlatrayamasat sadA || 10\.36|| guNatrayamasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.37|| shrutaM sarvamasadviddhi vedaM sarvamasatsadA | sarvatattvamasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.38|| nAnArUpamasadviddhi nAnAvarNamasatsadA | nAnAjAtimasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.39|| shAstraj~nAnamasadviddhi vedaj~nAnaM tapo.apyasat | sarvatIrthamasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.40|| gurushiShyamasadviddhi gurormantramasattataH | yaddR^ishyaM tadasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.41|| sarvAnbhogAnasadviddhi yachchintyaM tadasatsadA | yaddR^ishyaM tadasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.42|| sarvendriyamasadviddhi sarvamantramasattviti | sarvaprANAnasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.43|| jIvaM dehamasadviddhi pare brahmaNi naiva hi | mayi sarvamasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.44|| dR^iShTaM shrutamasadviddhi otaM protamasanmayi | kAryAkAryamasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.45|| dR^iShTaprAptimasadviddhi santoShamasadeva hi | sarvakarmANyasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.46|| sarvAsarvamasadviddhi pUrNApUrNamasatpare | sukhaM duHkhamasadviddhi evaM homaM sudurlabham || 10\.47|| yathAdharmamasadviddhi puNyApuNyamasatsadA | lAbhAlAbhamasadviddhi sadA (dAnaM) dehamasatsadA || 10\.48|| sadA jayamasadviddhi sadA garvamasatsadA | manomayamasadviddhi saMshayaM nishchayaM tathA || 10\.49|| shabdaM sarvamasadviddhi sparshaM sarvamasatsadA | rUpaM sarvamasadviddhi rasaM sarvamasatsadA || 10\.50|| gandhaM sarvamasadviddhi j~nAnaM sarvamasatsadA | bhUtaM bhavyamasadviddhi asatprakR^itiruchyate || 10\.51|| asadeva sadA sarvamasadeva bhavodbhavam | asadeva guNaM sarvaM evaM homaM sudurlabham || 10\.52|| shashashR^i~Ngavadeva tvaM shashashR^i~Ngavadasmyaham | shashashR^i~NgavadevedaM shashashR^i~Ngavadantaram || 10\.53|| ityevamAtmahomAkhyamuktaM prakaraNaM mayA | yaH shR^iNoti sakR^idvApi brahmaiva bhavati svayam || 10\.54|| skandaH \- yasminsa~ncha vichaiti vishvamakhilaM dyotanti sUryendavo vidyudvahnimarudgaNAH savaruNA bhItA bhajantIshvaram | bhUta~nchApi bhavatyadR^ishyamakhilaM shambhoH sukhAMshaM jagat jAtaM chApi janiShyati pratibhavaM devAsurairniryapi (devAsurairItitaM) | tannehAsti na ki~nchidatra bhagavad.hdhyAnAnna ki~nchitpriyam || 10\.55|| yaH prANApAnabhedairmananadhiyA dhAraNApa~nchakAdyaiH madhye vishvajanasya sannapi shivo no dR^ishyate sUkShmayA | buddhayAdadhyAtayApi shrutivachanashatairdeshikoktyaikasUktyA yogairbhaktisamanvitaiH shivataro dR^ishyo na chAnyattathA || 10\.56|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde brahmatarpaNAtmahomAkhya prakaraNadvayavarNanaM nAma dashamo.adhyAyaH || \section{11\. jIvanmuktaprakaraNaM nAma ekAdasho.adhyAyaH} R^ibhuH \- brahmaj~nAnaM pravakShyAmi jIvanmuktasya lakShaNam | AtmamAtreNa yastiShThetsa jIvanmukta uchyate || 11\.1|| ahaM brahmavadevedaM (brahmavadadeva) mahamAtmA na saMshayaH | chaitanyAtmeti yastiShThetsa jIvanmukta uchyate || 11\.2|| chidAtmAhaM parAtmAhaM nirguNo.ahaM parAtparaH | ityevaM nishchayo yasya sa jIvanmukta uchyate || 11\.3|| dehatrayAtirikto.ahaM brahma chaitanyamasmyaham | brahmAhamiti yasyAntaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.4|| AnandaghanarUpo.asmi parAnandaparo.asmyaham | yashchidevaM parAnandaM sa jIvanmukta uchyate || 11\.5|| yasya dehAdikaM nAsti yasya brahmeti nishchayaH | paramAnandapUrNo yaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.6|| yasya ki~nchidahaM nAsti chinmAtreNAvatiShThate | parAnando mudAnandaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.7|| chaitanyamAtraM yasyAntashchinmAtraikasvarUpavAn | na smaratyanyakalanaM (kalalaM) sa jIvanmukta uchyate || 11\.8|| sarvatra paripUrNAtmA sarvatra kalanAtmakaH | sarvatra nityapUrNAtmA sa jIvanmukta uchyate || 11\.9|| paramAtmaparA nityaM paramAtmeti nishchitaH | AnandAkR^itiravyaktaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.10|| shuddhakaivalyajIvAtmA sarvasa~NgavivarjitaH | nityAnandaprasannAtmA sa jIvanmukta uchyate || 11\.11|| ekarUpaH prashAntAtmA anyachintAvivarjitaH | ki~nchidastitvahIno yaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.12|| na me chittaM na me buddhirnAha~NkAro na chendriyaH | kevalaM brahmamAtratvAt sa jIvanmukta uchyate || 11\.13|| na me doSho na me deho ne me prANo na me kvachit | dR^iDhanishchayavAnyo.antaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.14|| na me mAyA na me kAmo na me krodho.aparo.asmyaham | na me ki~nchididaM vA.api sa jIvanmukta uchyate || 11\.15|| na me doSho na me li~NgaM na me bandhaH kvachijjagat | yastu nityaM sadAnandaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.16|| na me shrotraM na me nAsA na me chakShurna me manaH | na me jihveti yasyAntaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.17|| na me deho na me li~NgaM na me kAraNameva cha | na me turyamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.18|| idaM sarvaM na me ki~nchidayaM sarvaM na me kvachit | brahmamAtreNa yastiShThetsa jIvanmukta uchyate || 11\.19|| na me ki~nchinna me kashchinna me kashchitkvachijjagat | ahameveti yastiShThetsa jIvanmukta uchyate || 11\.20|| na me kAlo na me desho na me vastu na me sthitiH | na me snAnaM na me prAsaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.21|| na me tIrthaM na me sevA na me devo na me sthalam | na kvachidbhedahIno.ayaM sa jIvanmukta uchyate || 11\.22|| na me bandhaM na me janma na me j~nAnaM na me padam | na me vAkyamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.23|| na me puNyaM na me pApaM na me kAyaM na me shubham | na me dR^ishyamiti j~nAnI sa jIvanmukta uchyate || 11\.24|| na me shabdo na me sparsho na me rUpaM na me rasaH | na me jIva iti j~nAtvA sa jIvanmukta uchyate || 11\.25|| na me sarvaM na me ki~nchinna me jIvaM na me kvachit | na me bhAvaM na me vastu sa jIvanmukta uchyate || 11\.26|| na me mokShye na me dvaitaM na me vedo na me vidhiH | na me dUramiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.27|| na me gururna me shiShyo na me bodho na me paraH | na me shreShThaM kvachidvastu sa jIvanmukta uchyate || 11\.28|| na me brahmA na me viShNurna me rudro na me raviH | na me karma kvachidvastu sa jIvanmukta uchyate || 11\.29|| na me pR^ithvI na me toyaM na me tejo na me viyat | na me kAryamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.30|| na me vArtA na me vAkyaM na me gotraM na me kulam | na me vidyeti yaH svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.31|| na me nAdo na me shabdo na me lakShyaM na me bhavaH | na me dhyAnamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.32|| na me shItaM na me choShNaM na me moho na me japaH | na me sandhyeti yaH svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.33|| na me japo na me mantro na me homo na me nishA | na me sarvamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.34|| na me bhayaM na me chAnnaM na me tR^iShNA na me kShudhA | na me chAtmeti yaH svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.35|| na me pUrvaM na me pashchAnna me chordhvaM na me dishaH | na chittamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.36|| na me vaktavyamalpaM vA na me shrotavyamaNvapi | na me mantavyamIShadvA sa jIvanmukta uchyate || 11\.37|| na me bhoktavyamIShadvA na me dhyAtavyamaNvapi | na me smartavyamevAyaM sa jIvanmukta uchyate || 11\.38|| na me bhogo na me rogo na me yogo na me layaH | na me sarvamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.39|| na me.astitvaM na me jAtaM na me vR^iddhaM na me kShayaH | adhyAropo na me svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.40|| adhyAropyaM na me ki~nchidapavAdo na me kvachit | na me ki~nchidahaM yattu sa jIvanmukta uchyate || 11\.41|| na me shuddhirna me shubhro na me chaikaM na me bahu | na me bhUtaM na me kAryaM sa jIvanmukta uchyate || 11\.42|| na me ko.ahaM na me chedaM na me nAnyaM na me svayam | na me kashchinna me svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.43|| na me mAMsaM na me raktaM na me medo na me shakR^it | na me kR^ipA na me.astIti sa jIvanmukta uchyate || 11\.44|| na me sarvaM na me shuklaM na me nIlaM na me pR^ithak | na me svasthaH svayaM yo vA sa jIvanmukta uchyate || 11\.45|| na me tApaM na me lobho na me gauNa na me yashaH | ne me tattvamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.46|| na me bhrAntirna me j~nAnaM na me guhyaM na me kulam | na me ki~nchiditi dhyAyansa jIvanmukta uchyate || 11\.47|| na me tyAjyaM na me grAhyaM na me hAsyaM na me layaH | na me daivamiti svasthaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.48|| na me vrataM na me glAniH na me shochyaM na me sukham | na me nyUnaM kvachidvastu sa jIvanmukta uchyate || 11\.49|| na me j~nAtA na me j~nAnaM na me j~neyaM na me svayam | na me sarvamiti j~nAnI sa jIvanmukta uchyate || 11\.50|| na me tubhyaM na me mahyaM na me tvatto na me tvaham | na me gururna me yastu sa jIvanmukta uchyate || 11\.51|| na me jaDaM na me chaityaM na me glAnaM na me shubham | na me na meti yastiShThetsa jIvanmukta uchyate || 11\.52|| na me gotraM na me sUtraM na me pAtraM na me kR^ipA | na me ki~nchiditi dhyAyI sa jIvanmukta uchyate || 11\.53|| na me chAtmA na me nAtmA na me svargaM na me phalam | na me dUShyaM kvachidvastu sa jIvanmukta uchyate || 11\.54|| na me.abhyAso na me vidyA na me shAntirna me damaH | na me puramiti j~nAnI sa jIvanmukta uchyate || 11\.55|| na me shalyaM na me sha~NkA na me suptirna me manaH | na me vikalpa ityAptaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.56|| na me jarA na me bAlyaM na me yauvanamaNvapi | na me mR^itirna me dhvAntaM sa jIvanmukta uchyate || 11\.57|| na me lokaM na me bhogaM na me sarvamiti smR^itaH | na me maunamiti prAptaM sa jIvanmukta uchyate || 11\.58|| ahaM brahma hyahaM brahma hyahaM brahmeti nishchayaH | chidahaM chidahaM cheti sa jIvanmukta uchyate || 11\.59|| brahmaivAhaM chidevAhaM paraivAhaM na saMshayaH | svayameva svayaM jyotiH sa jIvanmukta uchyate || 11\.60|| svayameva svayaM pashyetsvayameva svayaM sthitaH | svAtmanyeva svayaM bhUtaH sa jIvanmukta uchyate || 11\.61|| svAtmAnandaM svayaM bhu~NkShve svAtmarAjye svayaM vase | svAtmarAjye svayaM pashye sa jIvanmukta uchyate || 11\.62|| svayamevAhamekAgraH svayameva svayaM prabhuH | svasvarUpaH svayaM pashye sa jIvanmukta uchyate || 11\.63|| jIvanmuktiprakaraNaM sarvavedeShu durlabham | yaH shR^iNoti sakR^idvApi brahmaiva bhavati svayam || 11\.64|| ye vedavAdavidhikalpitabhedabud.hdhyA puNyAbhisandhitadhiyA parikarshayantaH | dehaM svakIyamatiduHkhaparaM parAbhi\- steShAM sukhAya na tu jAtu tavesha pAdAt || 11\.65|| kaH santareta bhavasAgarametadudya\- ttara~NgasadR^ishaM janimR^ityurUpam | IshArchanAvidhisubodhitabhedahIna\- j~nAnoDupena prataredbhavabhAvayuktaH || 11\.66|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde jIvanmuktaprakaraNaM nAma ekAdasho.adhyAyaH || \section{12\. dehamuktiprakaraNavarNanaM nAma dvAdasho.adhyAyaH} R^ibhuH \- dehamuktiprakaraNaM nidAgha shR^iNu durlabham | tyaktAtyaktaM na smarati videhAnmukta eva saH || 12\.1|| brahmarUpaH prashAntAtmA nAnyarUpaH sadA sukhI | svastharUpo mahAmaunI videhAnmukta eva saH || 12\.2|| sarvAtmA sarvabhUtAtmA shAntAtmA muktivarjitaH | ekAtmavarjitaH sAkShI videhAnmukta eva saH || 12\.3|| lakShyAtmA lAlitAtmAhaM lIlAtmA svAtmamAtrakaH | tUShNImAtmA svabhAvAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.4|| shubhrAtmA svayamAtmAhaM sarvAtmA svAtmamAtrakaH | ajAtmA chAmR^itAtmA hi videhAnmukta eva saH || 12\.5|| AnandAtmA priyaH svAtmA mokShAtmA ko.api nirNayaH | ityevamiti nidhyAyI videhAnmukta eva saH || 12\.6|| brahmaivAhaM chidevAhaM ekaM vApi na chintyate | chinmAtreNaiva yastiShThedvidehAnmukta eva saH || 12\.7|| nishchayaM cha parityajya ahaM brahmeti nishchayaH | AnandabhUridehastu videhAnmukta eva saH || 12\.8|| sarvamastIti nAstIti nishchayaM tyajya tiShThati | ahaM brahmAsmi nAnyo.asmi videhAnmukta eva saH || 12\.9|| ki~nchitkvachitkadAchichcha AtmAnaM na smaratyasau | svasvabhAvena yastiShThedvidehAnmukta eva saH || 12\.10|| ahamAtmA paro hyAtmA chidAtmAhaM na chintyate | sthAsyAmItyapi yo yukto videhAnmukta eva saH || 12\.11|| tUShNImeva sthitastUShNIM sarvaM tUShNIM na ki~nchana | ahamarthaparityakto videhAnmukta eva saH || 12\.12|| paramAtmA guNAtItaH sarvAtmApi na sammataH | sarvabhAvAnmahAtmA yo videhAnmukta eva saH || 12\.13|| kAlabhedaM deshabhedaM vastubhedaM svabhedakam | ki~nchidbhedaM na yasyAsti videhAnmukta eva saH || 12\.14|| ahaM tvaM tadidaM so.ayaM ki~nchidvApi na vidyate | atyantasukhamAtro.ahaM videhAnmukta eva saH || 12\.15|| nirguNAtmA nirAtmA hi nityAtmA nityanirNayaH | shUnyAtmA sUkShmarUpo yo videhAnmukta eva saH || 12\.16|| vishvAtmA vishvahInAtmA kAlAtmA kAlahetukaH | devAtmA devahIno yo videhAnmukta eva saH || 12\.17|| mAtrAtmA meyahInAtmA mUDhAtmA.anAtmavarjitaH | kevalAtmA parAtmA cha videhAnmukta eva saH || 12\.18|| sarvatra jaDahInAtmA sarveShAmantarAtmakaH | sarveShAmiti yastUkto videhAnmukta eva saH || 12\.19|| sarvasa~NkalpahIneti sachchidAnandamAtrakaH | sthAsyAmIti na yasyAnto videhAnmukta eva saH || 12\.20|| sarvaM nAsti tadastIti chinmAtro.astIti sarvadA | prabuddho nAsti yasyAnto videhAnmukta eva saH || 12\.21|| kevalaM paramAtmA yaH kevalaM j~nAnavigrahaH | sattAmAtrasvarUpo yo videhAnmukta eva saH || 12\.22|| jIveshvareti chaityeti vedashAstre tvahaM tviti | brahmaiveti na yasyAnto videhAnmukta eva saH || 12\.23|| brahmaiva sarvamevAhaM nAnyatki~nchijjagadbhavet | ityevaM nishchayo bhAvaH videhAnmukta eva saH || 12\.24|| idaM chaitanyameveti ahaM chaitanyameva hi | iti nishchayashUnyo yo videhAnmukta eva saH || 12\.25|| chaitanyamAtraH saMsiddhaH svAtmArAmaH sukhAsanaH | sukhamAtrAntara~Ngo yo videhAnmukta eva saH || 12\.26|| aparichChinnarUpAtmA aNoraNuvinirmalaH | turyAtItaH parAnando videhAnmukta eva saH || 12\.27|| nAmApi nAsti sarvAtmA na rUpo na cha nAstikaH | parabrahmasvarUpAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.28|| turyAtItaH svato.atItaH ato.atItaH sa sanmayaH | ashubhAshubhashAntAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.29|| bandhamuktiprashAntAtmA sarvAtmA chAntarAtmakaH | prapa~nchAtmA paro hyAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.30|| sarvatra paripUrNAtmA sarvadA cha parAtparaH | antarAtmA hyanantAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.31|| abodhabodhahInAtmA ajaDo jaDavarjitaH | atattvAtattvasarvAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.32|| asamAdhisamAdhyantaH alakShyAlakShyavarjitaH | abhUto bhUta evAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.33|| chinmayAtmA chidAkAshashchidAnandashchidambaraH | chinmAtrarUpa evAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.34|| sachchidAnandarUpAtmA sachchidAnandavigrahaH | sachchidAnandapUrNAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.35|| sadA brahmamayo nityaM sadA svAtmani niShThitaH | sadA.akhaNDaikarUpAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.36|| praj~nAnaghana evAtmA praj~nAnaghanavigrahaH | nityaj~nAnaparAnando videhAnmukta eva saH || 12\.37|| yasya dehaH kvachinnAsti yasya ki~nchitsmR^itishcha na | sadAtmA hyAtmani svastho videhAnmukta eva saH || 12\.38|| yasya nirvAsanaM chittaM yasya brahmAtmanA sthitiH | yogAtmA yogayuktAtmA videhAnmukta eva saH || 12\.39|| chaitanyamAtra eveti tyaktaM sarvamatirna hi | guNAguNavikArAnto videhAnmukta eva saH || 12\.40|| kAladeshAdi nAstyanto na grAhyo nAsmR^itiH paraH | nishchayaM cha parityakto videhAnmukta eva saH || 12\.41|| bhUmAnandAparAnando bhogAnandavivarjitaH | sAkShI cha sAkShihInashcha videhAnmukta eva saH || 12\.42|| so.api ko.api na so ko.api ki~nchitki~nchinna ki~nchana | AtmAnAtmA chidAtmA cha chidachichchAhameva cha || 12\.43|| yasya prapa~nchashchAnAtmA brahmAkAramapIha na | svasvarUpaH svaya~njyotirvidehAnmukta eva saH || 12\.44|| vAchAmagocharAnandaH sarvendriyavivarjitaH | atItAtItabhAvo yo videhAnmukta eva saH || 12\.45|| chittavR^itteratIto yashchittavR^ittirna bhAsakaH | sarvavR^ittivihIno yo videhAnmukta eva saH || 12\.46|| tasminkAle videho yo dehasmaraNavarjitaH | na sthUlo na kR^isho vApi videhAnmukta eva saH || 12\.47|| IShaNmAtrasthito yo vai sadA sarvavivarjitaH | brahmamAtreNa yastiShThedvidehAnmukta eva saH || 12\.48|| paraM brahma parAnandaH paramAtmA parAtparaH | parairadR^iShTabAhyAnto videhAnmukta eva saH || 12\.49|| shuddhavedAntasAro.ayaM shuddhasattvAtmani sthitaH | tadbhedamapi yastyakto videhAnmukta eva saH || 12\.50|| brahmAmR^itarasAsvAdo brahmAmR^itarasAyanam | brahmAmR^itarase magno videhAnmukta eva saH || 12\.51|| brahmAmR^itarasAdhAro brahmAmR^itarasaH svayam | brahmAmR^itarase tR^ipto videhAnmukta eva saH || 12\.52|| brahmAnandaparAnando brahmAnandarasaprabhaH | brahmAnandapara~njyotirvidehAnmukta eva saH || 12\.53|| brahmAnandarasAnando brahmAmR^itanirantaram | brahmAnandaH sadAnando videhAnmukta eva saH || 12\.54|| brahmAnandAnubhAvo yo brahmAmR^itashivArchanam | brahmAnandarasaprIto videhAnmukta eva saH || 12\.55|| brahmAnandarasodvAho brahmAmR^itakuTumbakaH | brahmAnandajanairyukto videhAnmukta eva saH || 12\.56|| brahmAmR^itavare vAso brahmAnandAlaye sthitaH | brahmAmR^itajapo yasya videhAnmukta eva saH || 12\.57|| brahmAnandasharIrAnto brahmAnandendriyaH kvachit | brahmAmR^itamayI vidyA videhAnmukta eva saH || 12\.58|| brahmAnadamadonmatto brahmAmR^itarasambharaH | brahmAtmani sadA svastho videhAnmukta eva saH || 12\.59|| dehamuktiprakaraNaM sarvavedeShu durlabham | mayoktaM te mahAyoginvidehaH shravaNAdbhavet || 12\.60|| skandaH \- anAtha nAtha te padaM bhajAmyumAsanAtha sannishIthanAtha maulisaMsphuTallalATasa~Ngajasphuli~NgadagdhamanmathaM pramathanAtha pAhi mAm || 12\.61|| vibhUtibhUShagAtra te trinetramitratAmiyAt manaHsaroruhaM kShaNaM tathekShaNena me sadA | prabandhasaMsR^itibhramadbhramajjanaughasantatau na veda vedamaulirapyapAstaduHkhasantatim || 12\.62|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde dehamuktiprakaraNavarNanaM nAma dvAdasho.adhyAyaH || \section{13\. sarvamAtmaprakaraNaM nAma trayodasho.adhyAyaH} R^ibhuH \- shR^iNuShva durlabhaM loke sArAtsArataraM param | AtmarUpamidaM sarvamAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.1|| sarvamAtmAsti paramA paramAtmA parAtmakaH | nityAnandasvarUpAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.2|| pUrNarUpo mahAnAtmA pUtAtmA shAshvatAtmakaH | nirvikArasvarUpAtmA nirmalAtmA nirAtmakaH || 13\.3|| shAntAshAntasvarUpAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana | jIvAtmA paramAtmA hi chittAchittAtmachinmayaH | ekAtmA ekarUpAtmA naikAtmAtmavivarjitaH || 13\.4|| muktAmuktasvarUpAtmA muktAmuktavivarjitaH | mokSharUpasvarUpAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.5|| dvaitAdvaitasvarUpAtmA dvaitAdvaitavivarjitaH | sarvavarjitasarvAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.6|| mudAmudasvarUpAtmA mokShAtmA devatAtmakaH | sa~NkalpahInasArAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.7|| niShkalAtmA nirmalAtmA bud.hdhyAtmA puruShAtmakaH | AnandAtmA hyajAtmA cha hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.8|| agaNyAtmA gaNAtmA cha amR^itAtmAmR^itAntaraH | bhUtabhavyabhaviShyAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.9|| akhilAtmA.anumanyAtmA (mAnAtmA) mAnAtmA bhAvabhAvanaH | turyarUpaprasannAtmA Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.10|| nityaM pratyakSharUpAtmA nityapratyakShanirNayaH | anyahInasvabhAvAtmA Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.11|| asaddhInasvabhAvAtmA anyahInaH svayaM prabhuH | vidyAvidyAnyashuddhAtmA mAnAmAnavihInakaH || 13\.12|| nityAnityavihInAtmA ihAmutraphalAntaraH | shamAdiShaTkashUnyAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.13|| mumukShutvaM cha hInAtmA shabdAtmA damanAtmakaH | nityoparatarUpAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.14|| sarvakAlatitikShAtmA samAdhAnAtmani sthitaH | shuddhAtmA svAtmani svAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.15|| annakoshavihInAtmA prANakoshavivarjitaH | manaHkoshavihInAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.16|| vij~nAnakoshahInAtmA AnandAdivivarjitaH | pa~nchakoshavihInAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.17|| nirvikalpasvarUpAtmA savikalpavivarjitaH | shabdAnuviddhahInAtmA (shabdAnuvidhyahInAtmA) hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.18|| sthUladehavihInAtmA sUkShmadehavivarjitaH | kAraNAdivihInAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.19|| dR^ishyAnuviddhashUnyAtmA hyAdimadhyAntavarjitaH | shAntA samAdhishUnyAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.20|| praj~nAnavAkyahInAtmA ahaM brahmAsmivarjitaH | tattvamasyAdivAkyAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.21|| ayamAtmetyabhAvAtmA sarvAtmA vAkyavarjitaH | o~NkArAtmA guNAtmA cha hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.22|| jAgraddhInasvarUpAtmA svapnAvasthAvivarjitaH | AnandarUpapUrNAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.23|| bhUtAtmA cha bhaviShyAtmA hyakSharAtmA chidAtmakaH | anAdimadhyarUpAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.24|| sarvasa~NkalpahInAtmA svachChachinmAtramakShayaH | j~nAtR^ij~neyAdihInAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.25|| ekAtmA ekahInAtmA dvaitAdvaitavivarjitaH | svayamAtmA svabhAvAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.26|| turyAtmA nityamAtmA cha yatki~nchididamAtmakaH | bhAnAtmA (mAnAtmA) mAnahInAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.27|| vAchAvadhiranekAtmA vAchyAnandAtmanandakaH | sarvahInAtmasarvAtmA hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.28|| AtmAnameva vIkShasva AtmAnaM bhAvaya svakam | svasvAtmAnaM svayaM bhu~NkShva hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.29|| svAtmAnameva santuShya AtmAnaM svayameva hi | svasvAtmAnaM svayaM pashyetsvamAtmAnaM svayaM shrutam || 13\.30|| svamAtmani svayaM tR^iptaH svamAtmAnaM svayambharaH | svamAtmAnaM svayaM bhasma hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.31|| svamAtmAnaM svayaM modaM svamAtmAnaM svayaM priyam | svamAtmAnameva mantavyaM hyAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.32|| AtmAnameva shrotavyaM AtmAnaM shravaNaM bhava | AtmAnaM kAmayennityamAtmAnaM nityamarchaya || 13\.33|| AtmAnaM shlAghayennityamAtmAnaM paripAlaya | AtmAnaM kAmayennityamAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.34|| AtmaiveyamiyaM bhUmiH AtmaivedamidaM jalam | AtmaivedamidaM jyotirAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.35|| AtmaivAyamayaM vAyurAtmaivedamidaM viyat | AtmaivAyamaha~NkAraH Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.36|| AtmaivedamidaM chittaM AtmaivedamidaM manaH | AtmaiveyamiyaM buddhirAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.37|| AtmaivAyamayaM dehaH AtmaivAyamayaM guNaH | AtmaivedamidaM tattvamAtmano.anyanna ki~nchana || 13\.38|| AtmaivAyamayaM mantraH AtmaivAyamayaM japaH | AtmaivAyamayaM lokaH Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.39|| AtmaivAyamayaM shabdaH AtmaivAyamayaM rasaH | AtmaivAyamayaM sparshaH Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.40|| AtmaivAyamayaM gandhaH AtmaivAyamayaM shamaH | AtmaivedamidaM duHkhaM AtmaivedamidaM sukham || 13\.41|| AtmIyamevedaM jagatAtmIyaH svapna eva hi | suShuptaM chApyathAtmIyaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.42|| Atmaiva kAryamAtmaiva prAyo hyAtmaivamadvayam | AtmIyamevamadvaitaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.43|| AtmIyamevAyaM ko.api AtmaivedamidaM kvachit | AtmaivAyamayaM lokaH Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.44|| AtmaivedamidaM dR^ishyaM AtmaivAyamayaM janaH | AtmaivedamidaM sarvaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.45|| AtmaivAyamayaM shambhuH AtmaivedamidaM jagat | AtmaivAyamayaM brahmA Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.46|| AtmaivAyamayaM sUrya AtmaivedamidaM jaDam | AtmaivedamidaM dhyAnamAtmaivedamidaM phalam || 13\.47|| AtmaivAyamayaM yogaH sarvamAtmamayaM jagat | sarvamAtmamayaM bhUtaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.48|| sarvamAtmamayaM bhAvi sarvamAtmamayaM guruH | sarvamAtmamayaM shiShya Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.49|| sarvamAtmamayaM devaH sarvamAtmamayaM phalam | sarvamAtmamayaM lakShyaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.50|| sarvamAtmamayaM tIrthaM sarvamAtmamayaM svayam | sarvamAtmamayaM mokShaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.51|| sarvamAtmamayaM kAmaM sarvamAtmamayaM kriyA | sarvamAtmamayaM krodhaH Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.52|| sarvamAtmamayaM vidyA sarvamAtmamayaM dishaH | sarvamAtmamayaM lobhaH Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.53|| sarvamAtmamayaM mohaH sarvamAtmamayaM bhayam | sarvamAtmamayaM chintA Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.54|| sarvamAtmamayaM dhairyaM sarvamAtmamayaM dhruvam | sarvamAtmamayaM satyaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.55|| sarvamAtmamayaM bodhaM sarvamAtmamayaM dR^iDham | sarvamAtmamayaM meyaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.56|| sarvamAtmamayaM guhyaM sarvamAtmamayaM shubham | sarvamAtmamayaM shuddhaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.57|| sarvamAtmamayaM sarvaM satyamAtmA sadAtmakaH | pUrNamAtmA kShayaM chAtmA paramAtmA parAtparaH || 13\.58|| ito.apyAtmA tato.apyAtmA hyAtmaivAtmA tatastataH | sarvamAtmamayaM satyaM Atmano.anyanna ki~nchana || 13\.59|| sarvamAtmasvarUpaM hi dR^ishyAdR^ishyaM charAcharam | sarvamAtmamayaM shrutvA muktimApnoti mAnavaH || 13\.60|| svatantrashaktirbhagavAnumAdhavo vichitrakAyAtmakajAgratasya | sukAraNaM kAryaparamparAbhiH sa eva mAyAvitato.avyayAtmA || 13\.61|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde sarvamAtmaprakaraNaM nAma trayodasho.adhyAyaH || \section{14\. AtmAnandaprakaraNavarNanaM nAma chaturdasho.adhyAyaH} R^ibhuH \- shR^iNuShva sarvaM brahmaiva satyaM satyaM shivaM shape | nishchayenAtmayogIndra anyatki~nchinna ki~nchana || 14\.1|| aNumAtramasadrUpaM (aNumAtraM svarUpaM) aNumAtramidaM dhruvam | aNumAtrasharIraM cha anyatki~nchinna ki~nchana || 14\.2|| sarvamAtmaiva shuddhAtmA sarvaM chinmAtramadvayam | nityanirmalashuddhAtmA anyatki~nchinna ki~nchana || 14\.3|| aNumAtre vichintyAtmA sarvaM na hyaNumAtrakam | aNumAtramasa~Nkalpo anyatki~nchinna ki~nchana || 14\.4|| chaitanyamAtraM sa~NkalpaM chaitanyaM paramaM padam | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.5|| chaitanyamAtramo~NkAraH chaitanyaM sakalaM svayam | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.6|| AnandashchAhamevAsmi ahameva chidavyayaH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.7|| ahameva hi guptAtmA ahameva nirantaram | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.8|| ahameva paraM brahma ahameva gurorguruH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.9|| ahamevAkhilAdhAra ahameva sukhAtsukham | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.10|| ahameva paraM jyotirahamevAkhilAtmakaH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.11|| ahameva hi tR^iptAtmA ahameva hi nirguNaH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.12|| ahameva hi pUrNAtmA ahameva purAtanaH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.13|| ahameva hi shAntAtmA ahameva hi shAshvataH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.14|| ahameva hi sarvatra ahameva hi susthiraH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.15|| ahameva hi jIvAtmA ahameva parAtparaH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.16|| ahameva hi vAkyArtho ahameva hi sha~NkaraH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.17|| ahameva hi durlakShya ahameva prakAshakaH | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.18|| ahamevAhamevAhaM ahameva svayaM svayam | ahameva parAnando.ahameva hi chinmayaH || 14\.19|| ahameva hi shuddhAtmA ahameva hi sanmayaH | ahameva hi shUnyAtmA ahameva hi sarvagaH || 14\.20|| ahameva hi vedAntaH ahameva hi chitparaH || 14\.21|| ahameva hi chinmAtraM ahameva hi chinmayaH | anyanna (ahaM na) ki~nchichchidrUpAdahaM bAhyavivarjitaH || 14\.22|| ahaM na ki~nchidbrahmAtmA ahaM nAnyadahaM param | nityashuddhavimukto.ahaM nityatR^ipto nira~njanaH || 14\.23|| AnandaM paramAnandamanyatki~nchinna ki~nchana | nAsti ki~nchinnAsti ki~nchinnAsti ki~nchitparAtparAt || 14\.24|| AtmaivedaM jagatsarvamAtmaivedaM manobhavam | AtmaivedaM sukhaM sarvaM AtmaivedamidaM jagat || 14\.25|| brahmaiva sarvaM chinmAtraM ahaM brahmaiva kevalam | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.26|| dR^ishyaM sarvaM paraM brahma dR^ishyaM nAstyeva sarvadA | brahmaiva sarvasa~Nkalpo brahmaiva na paraM kvachit | AnandaM paramaM mAnaM idaM dR^ishyaM na ki~nchana || 14\.27|| brahmaiva brahma chidrUpaM chidevaM chinmayaM jagat | asadeva jagatsarvaM asadeva prapa~nchakam || 14\.28|| asadevAhamevAsmi asadeva tvameva hi | asadeva manovR^ittirasadeva guNAguNau || 14\.29|| asadeva mahI sarvA asadeva jalaM sadA | asadeva jagatkhAni asadeva cha tejakam || 14\.30|| asadeva sadA vAyurasadevedamityapi | aha~NkAramasadbuddhirbrahmaiva jagatAM gaNaH || 14\.31|| asadeva sadA chittamAtmaivedaM na saMshayaH | asadevAsurAH sarve asadevedashvarAkR^itiH || 14\.32|| asadeva sadA vishvaM asadeva sadA hariH | asadeva sadA brahmA tatsR^iShTirasadeva hi || 14\.33|| asadeva mahAdevaH asadeva gaNeshvaraH | asadeva sadA chomA asatskando gaNeshvarAH || 14\.34|| asadeva sadA jIva asadeva hi dehakam | asadeva sadA vedA asaddehAntameva cha || 14\.35|| dharmashAstraM purANaM cha asatye satyavibhramaH | asadeva hi sarvaM cha asadeva paramparA || 14\.36|| asadevedamAdyantamasadeva munIshvarAH | asadeva sadA lokA lokyA apyasadeva hi || 14\.37|| asadeva sukhaM duHkhaM asadeva jayAjayau | asadeva paraM bandhamasanmuktirapi dhruvam || 14\.38|| asadeva mR^itirjanma asadeva jaDAjaDam | asadeva jagatsarvamasadevAtmabhAvanA || 14\.39|| asadeva cha rUpANi asadeva padaM shubham | asadeva sadA chAhamasadeva tvameva hi || 14\.40|| asadeva hi sarvatra asadeva chalAchalam | asachcha sakalaM bhUtamasatyaM sakalaM phalam || 14\.41|| asatyamakhilaM vishvamasatyamakhilo guNaH | asatyamakhilaM sheShamasatyamakhilaM jagat (dvayam) || 14\.42|| asatyamakhilaM pApaM asatyaM shravaNatrayam | asatyaM cha sajAtIyavijAtIyamasatsadA || 14\.43|| asatyamadhikArAshcha anityA viShayAH sadA | asadeva hi devAdyA asadeva prayojanam || 14\.44|| asadeva shamaM nityaM asadeva shamo.anisham | asadeva sasandehaM (cha sandehaM) asadyuddhaM surAsuram || 14\.45|| asadeveshabhAvaM chAsadevopAsyameva hi | asachcha kAladeshAdi asatkShetrAdibhAvanam || 14\.46|| tajjanyadharmAdharmau cha asadeva vinirNayaH | asachcha sarvakarmANi asadasvaparabhramaH || 14\.47|| asachcha chittasadbhAva asachcha sthUladehakam | asachcha li~NgadehaM cha satyaM satyaM shivaM shape || 14\.48|| asatyaM svarganarakaM asatyaM tadbhavaM sukham | asachcha grAhakaM sarvaM asatyaM grAhyarUpakam || 14\.49|| asatyaM satyavadbhAvaM (satyavadbhAnaM) asatyaM te shive shape | asatyaM vartamAnAkhyaM asatyaM bhUtarUpakam || 14\.50|| asatyaM hi bhaviShyAkhyaM satyaM satyaM shive shape | asatpUrvamasanmadhyamasadantamidaM jagat || 14\.51|| asadeva sadA prAyaM asadeva na saMshayaH | asadeva sadA j~nAnamaj~nAnaj~neyameva cha || 14\.52|| asatyaM sarvadA vishvamasatyaM sarvadA jaDam | asatyaM sarvadA dR^ishyaM bhAti tau ra~NgashR^i~Ngavat || 14\.53|| asatyaM sarvadA bhAvaH asatyaM koshasambhavam | asatyaM sakalaM mantraM satyaM satyaM na saMshayaH || 14\.54|| Atmano.anyajjagannAsti nAstyanAtmamidaM sadA | Atmano.anyanmR^iShaivedaM satyaM satyaM na saMshayaH || 14\.55|| Atmano.anyatsukhaM nAsti Atmano.anyanna ki~nchana | Atmano.anyA gatirnAsti sthitamAtmani sarvadA || 14\.56|| Atmano.anyanna hi kvApi Atmano.anyattR^iNaM na hi | Atmano.anyanna ki~nchichcha kvachidapyAtmano na hi || 14\.57|| AtmAnandaprakaraNametatte.abhihitaM mayA | yaH shR^iNoti sakR^idvidvAnbrahmaiva bhavati svayam || 14\.58|| sakR^ichChravaNamAtreNa sadyobandhavimuktidam | etadgranthArthamAtraM vai gR^iNan sarvairvimuchyate || 14\.59|| sUtaH \- pUrNaM satyaM maheshaM bhaja niyatahR^idA yo.antarAyairvihInaH so nityo nirvikalpo bhavati bhuvi sadA brahmabhUto R^itAtmA (yatAtmA) | vichChinnagranthirIshe shivavimalapade vidyate bhAsate.antaH ArAmo.antarbhavati niyataM vishvabhUto mR^itashcha || 14\.60|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde AtmAnandaprakaraNavarNanaM nAma chaturdasho.adhyAyaH || \section{15\. brahmaiva sarvaM prakaraNanirUpaNaM nAma pa~nchadasho.adhyAyaH} R^ibhuH \- mahArahasyaM vakShyAmi guhyAdguhyataraM punaH | atyantadurlabhaM loke sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.1|| brahmamAtramidaM sarvaM brahmamAtramasanna hi | brahmamAtraM shrutaM sarvaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.2|| brahmamAtraM mahAyantraM brahmamAtraM kriyAphalam | brahmamAtraM mahAvAkyaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.3|| brahmamAtraM jagatsarvaM brahmamAtraM jaDAjaDam | brahmamAtraM paraM dehaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.4|| brahmamAtraM guNaM proktaM brahmamAtramahaM mahat | brahmamAtraM paraM brahma sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.5|| brahmamAtramidaM vastu brahmamAtraM sa cha pumAn | brahmamAtraM cha yatki~nchitsarvaM brahmaiva kevalam || 15\.6|| brahmamAtramanantAtmA brahmamAtraM paraM sukham | brahmamAtraM paraM j~nAnaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.7|| brahmamAtraM paraM pAraM brahmamAtraM puratrayam | brahmamAtramanekatvaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.8|| brahmaiva kevalaM gandhaM brahmaiva paramaM padam | brahmaiva kevalaM ghrANaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.9|| brahmaiva kevalaM sparshaM shabdaM brahmaiva kevalam | brahmaiva kevalaM rUpaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.10|| brahmaiva kevalaM lokaM raso brahmaiva kevalam | brahmaiva kevalaM chittaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.11|| tatpadaM cha sadA brahma tvaM padaM brahma eva hi | asItyeva padaM brahma brahmaikyaM kevalaM sadA (sarvaM brahmaiva kevalaM) || 15\.12|| brahmaiva kevalaM guhyaM brahma bAhyaM cha kevalam | brahmaiva kevalaM nityaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.13|| brahmaiva tajjalAnIti jagadAdyantayoH sthitiH | brahmaiva jagadAdyantaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.14|| brahmaiva chAsti nAstIti brahmaivAhaM na saMshayaH | brahmaiva sarvaM yatki~nchitsarvaM brahmaiva kevalam || 15\.15|| brahmaiva jAgratsarvaM hi brahmamAtramahaM param | brahmaiva satyamastitvaM brahmaiva turyamuchyate || 15\.16|| brahmaiva sattA brahmaiva brahmaiva gurubhAvanam | brahmaiva shiShyasadbhAvaM mokShaM brahmaiva kevalam || 15\.17|| pUrvAparaM cha brahmaiva pUrNaM brahma sanAtanam | brahmaiva kevalaM sAkShAtsarvaM brahmaiva kevalam || 15\.18|| brahma sachchitsukhaM brahma pUrNaM brahma sanAtanam | brahmaiva kevalaM sAkShAtsarvaM brahmaiva kevalam || 15\.19|| brahmaiva kevalaM sachchitsukhaM brahmaiva kevalam | AnandaM brahma sarvatra priyarUpamavasthitam || 15\.20|| shubhavAsanayA jIvaM shivavadbhAti sarvadA | pApavAsanayA jIvo narakaM bhojyavat (bhoktumichChatIti) sthitam || 15\.21|| brahmaivendriyavadbhAnaM brahmaiva viShayAdivat | brahmaiva vyavahArashcha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.22|| brahmaiva sarvamAnandaM brahmaiva j~nAnavigraham | brahmaiva mAyAkAryAkhyaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.23|| brahmaiva yaj~nasandhAnaM brahmaiva hR^idayAmbaram | brahmaiva mokShasArAkhyaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.24|| brahmaiva shuddhAshuddhaM cha sarvaM brahmaiva kAraNam | brahmaiva kAryaM bhUlokaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.25|| brahmaiva nityatR^iptAtmA brahmaiva sakalaM dinam | brahmaiva tUShNIM bhUtAtmA sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.26|| brahmaiva vedasArArthaH brahmaiva dhyAnagocharam | brahmaiva yogayogAkhyaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.27|| nAnArUpatvAdbrahma upAdhitvena dR^ishyate | mAyAmAtramiti j~nAtvA vastuto nAsti tattvataH || 15\.28|| brahmaiva lokavadbhAti brahmaiva janavattathA | brahmaiva rUpavadbhAti vastuto nAsti ki~nchana || 15\.29|| brahmaiva devatAkAraM brahmaiva munimaNDalam | brahmaiva dhyAnarUpaM cha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.30|| brahmaiva j~nAnavij~nAnaM brahmaiva parameshvaraH | brahmaiva shuddhabuddhAtmA sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.31|| brahmaiva paramAnadaM brahmaiva vyApakaM mahat | brahmaiva paramArthaM cha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.32|| brahmaiva yaj~narUpaM cha brahma havyaM cha kevalam | brahmaiva jIvabhUtAtmA sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.33|| brahmaiva sakalaM lokaM brahmaiva gurushiShyakam | brahmaiva sarvasiddhiM cha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.34|| brahmaiva sarvamantraM cha brahmaiva sakalaM japam | brahmaiva sarvakAryaM cha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.35|| brahmaiva sarvashAntatvaM brahmaiva hR^idayAntaram | brahmaiva sarvakaivalyaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.36|| brahmaivAkSharabhAva~ncha brahmaivAkSharalakShaNam | brahmaiva brahmarUpa~ncha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.37|| brahmaiva satyabhavanaM brahmaivAhaM na saMshayaH | brahmaiva tatpadArtha~ncha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.38|| brahmaivAhampadArtha~ncha brahmaiva parameshvaraH | brahmaiva tvampadArtha~ncha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.39|| brahmaiva yadyatparamaM brahmaiveti parAyaNam | brahmaiva kalanAbhAvaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.40|| brahma sarvaM na sandeho brahmaiva tvaM sadAshivaH | brahmaivedaM jagatsarvaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.41|| brahmaiva sarvasulabhaM brahmaivAtmA svayaM svayam | brahmaiva sukhamAtratvAtsarvaM brahmaiva kevalam || 15\.42|| brahmaiva sarvaM brahmaiva brahmaNo.anyadasatsadA | brahmaiva brahmamAtrAtmA sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.43|| brahmaiva sarvavAkyArthaH brahmaiva paramaM padam | brahmaiva satyAsatyaM cha sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.44|| brahmaivaikamanAdyantaM brahmaivaikaM na saMshayaH | brahmaivaikaM chidAnandaH sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.45|| brahmaivaikaM sukhaM nityaM brahmaivaikaM parAyaNam | brahmaivaikaM paraM brahma sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.46|| brahmaiva chitsvayaM svasthaM brahmaiva guNavarjitam | brahmaivAtyantikaM sarvaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.47|| brahmaiva nirmalaM sarvaM brahmaiva sulabhaM sadA | brahmaiva satyaM satyAnAM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.48|| brahmaiva saukhyaM saukhyaM cha brahmaivAhaM sukhAtmakam | brahmaiva sarvadA proktaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.49|| brahmaivamakhilaM brahma brahmaikaM sarvasAkShikam | brahmaiva bhUribhavanaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.50|| brahmaiva paripUrNAtmA brahmaivaM sAramavyayam | brahmaiva kAraNaM mUlaM brahmaivaikaM parAyaNam || 15\.51|| brahmaiva sarvabhUtAtmA brahmaiva sukhavigraham | brahmaiva nityatR^iptAtmA sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.52|| brahmaivAdvaitamAtrAtmA brahmaivAkAshavatprabhuH | brahmaiva hR^idayAnandaH sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.53|| brahmaNo.anyatparaM nAsti brahmaNo.anyajjaganna cha | brahmaNo.anyadahaM nAhaM sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.54|| brahmaivAnyasukhaM nAsti brahmaNo.anyatphalaM na hi | brahmaNo.anyattR^iNaM nAsti sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.55|| brahmaNo.anyatpadaM mithyA brahmaNo.anyanna ki~nchana | brahmaNo.anyajjaganmithyA sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.56|| brahmaNo.anyadahaM mithyA brahmamAtrohameva hi | brahmaNo.anyo gururnAsti sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.57|| brahmaNo.anyadasatkAryaM brahmaNo.anyadasadvapuH | brahmaNo.anyanmano nAsti sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.58|| brahmaNo.anyajjaganmithyA brahmaNo.anyanna ki~nchana | brahmaNo.anyanna chAhantA sarvaM brahmaiva kevalam || 15\.59|| brahmaiva sarvamityevaM proktaM prakaraNaM mayA | yaH paThechshrAvayetsadyo brahmaiva bhavati svayam || 15\.60|| asti brahmeti vede idamidamakhilaM veda so sadbhavet (vedasArodbhavet) sachchAsachcha jagattathA shrutivacho brahmaiva tajjAdikam | yato vidyaivedaM pariluThati mohena jagati | ato vidyApAdo (vidyAprAptaH) paribhavati brahmaiva hi sadA || 15\.61|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde brahmaiva sarvaM prakaraNanirUpaNaM nAma pa~nchadasho.adhyAyaH || \section{16\. chidevatvamprakaraNavarNanaM nAma ShoDasho.adhyAyaH} R^ibhuH \- atyantaM durlabhaM vakShye vedashAstrAgamAdiShu | shR^iNvantu sAvadhAnena asadeva hi kevalam || 16\.1|| yatki~nchiddR^ishyate loke yatki~nchidbhAShate sadA | yatki~nchidbhujyate kvApi tatsarvamasadeva hi || 16\.2|| yadyatki~nchijjapaM vApi snAnaM vA jalameva vA | Atmano.anyatparaM yadyadasatsarvaM na saMshayaH || 16\.3|| chittakAryaM buddhikAryaM mAyAkAryaM tathaiva hi | Atmano.anyatparaM ki~nchittatsarvamasadeva hi || 16\.4|| ahantAyAH paraM rUpaM idantvaM satyamityapi | Atmano.anyatparaM ki~nchittatsarvamasadeva hi || 16\.5|| nAnAtvameva rUpatvaM vyavahAraH kvachitkvachit | AtmIya eva sarvatra tatsarvamasadeva hi || 16\.6|| tattvabhedaM jagadbhedaM sarvabhedamasatyakam | ichChAbhedaM jagadbhedaM tatsarvamasadeva hi || 16\.7|| dvaitabhedaM chitrabhedaM jAgradbhedaM manomayam | ahambhedamidambhedamasadeva hi kevalam || 16\.8|| (ahambhedamidambhedaM tatsarvamasadeva hi) || 16\.8|| svapnabhedaM suptibhedaM turyabhedamabhedakam | kartR^ibhedaM kAryabhedaM guNabhedaM rasAtmakam | li~Ngabhedamidambhedamasadeva hi kevalam || 16\.9|| AtmabhedamasadbhedaM sadbhedamasadaNvapi | atyantAbhAvasadbhedamasadeva hi kevalam || 16\.10|| astibhedaM nAstibhedamabhedaM bhedavibhramaH | bhrAntibhedaM bhUtibhedamasadeva hi kevalam || 16\.11|| punaranyatra sadbhedamidamanyatra vA bhayam | puNyabhedaM pApabhedaM asadeva hi kevalam || 16\.12|| (puNyabhedaM pApabhedaM asadbhedamanaNvapi) || 16\.12|| sa~NkalpabhedaM tadbhedaM sadA sarvatra bhedakam | j~nAnAj~nAnamayaM sarvaM asadeva hi kevalam || 16\.13|| brahmabhedaM kShatrabhedaM bhUtabhautikabhedakam | idambhedamahambhedaM asadeva hi kevalam || 16\.14|| vedabhedaM devabhedaM lokAnAM bhedamIdR^isham | pa~nchAkSharamasannityamasadeva hi kevalam || 16\.15|| j~nAnendriyamasannityaM karmendriyamasatsadA | asadeva cha shabdAkhyaM asatyaM tatphalaM tathA || 16\.16|| asatyaM pa~nchabhUtAkhyamasatyaM pa~nchadevatAH | asatyaM pa~nchakoshAkhyamasadeva hi kevalam || 16\.17|| asatyaM ShaDvikArAdi asatyaM ShaTkamUrmiNAm | asatyamariShaDvargamasatyaM ShaDR^itustadA || 16\.18|| (tathA) asatyaM dvAdashamAsAH asatyaM vatsarastathA | asatyaM ShaDavasthAkhyaM ShaTkAlamasadeva hi || 16\.19|| asatyameva ShaTshAstraM asadeva hi kevalam | asadeva sadA j~nAnaM asadeva hi kevalam || 16\.20|| anuktamuktaM noktaM cha asadeva hi kevalam | asatprakaraNaM proktaM sarvavedeShu durlabham || 16\.21|| bhUyaH shR^iNu tvaM yogIndra sAkShAnmokShaM bravImyaham | sanmAtramahamevAtmA sachchidAnanda kevalam || 16\.22|| sanmayAnandabhUtAtmA chinmayAnandasadghanaH | chinmayAnandasandohachidAnando hi kevalam || 16\.23|| chinmAtrajyotirAndashchinmAtrajyotivigrahaH | chinmAtrajyotirIshAnaH sarvadAnandakevalam || 16\.24|| chinmAtrajyotirakhilaM chinmAtrajyotirasmyaham | chinmAtraM sarvamevAhaM sarvaM chinmAtrameva hi || 16\.25|| chinmAtrameva chittaM cha chinmAtraM mokSha eva cha | chinmAtrameva mananaM chinmAtraM shravaNaM tathA || 16\.26|| chinmAtramahamevAsmi sarvaM chinmAtrameva hi | chinmAtraM nirguNaM brahma chinmAtraM saguNaM param || 16\.27|| chinmAtramahameva tvaM sarvaM chinmAtrameva hi | chinmAtrameva hR^idayaM chinmAtraM chinmayaM sadA || 16\.28|| chideva tvaM chidevAhaM sarvaM chinmAtrameva hi | chinmAtrameva shAntatvaM chinmAtraM shAntilakShaNam || 16\.29|| chinmAtrameva vij~nAnaM chinmAtraM brahma kevalam | chinmAtrameva sa~NkalpaM chinmAtraM bhuvanatrayam || 16\.30|| chinmAtrameva sarvatra chinmAtraM vyApako guruH | chinmAtrameva shuddhatvaM chinmAtraM brahma kevalam || 16\.31|| chinmAtrameva chaitanyaM chinmAtraM bhAskarAdikam | chinmAtrameva sanmAtraM chinmAtraM jagadeva hi || 16\.32|| chinmAtrameva satkarma chinmAtraM nityama~Ngalam | chinmAtrameva hi brahma chinmAtraM harireva hi || 16\.33|| chinmAtrameva maunAtmA chinmAtraM siddhireva hi | chinmAtrameva janitaM chinmAtraM sukhameva hi || 16\.34|| chinmAtrameva gaganaM chinmAtraM parvataM jalam | chinmAtrameva nakShatraM chinmAtraM meghameva hi || 16\.35|| chideva devatAkAraM chideva shivapUjanam | chinmAtrameva kAThinyaM chinmAtraM shItalaM jalam || 16\.36|| chinmAtrameva mantavyaM chinmAtraM dR^ishyabhAvanam | chinmAtrameva sakalaM chinmAtraM bhuvanaM pitA || 16\.37|| chinmAtrameva jananI chinmAtrAnnAsti ki~nchana | chinmAtrameva nayanaM chinmAtraM shravaNaM sukham || 16\.38|| chinmAtrameva karaNaM chinmAtraM kAryamIshvaram | chinmAtraM chinmayaM satyaM chinmAtraM nAsti nAsti hi || 16\.39|| chinmAtrameva vedAntaM chinmAtraM brahma nishchayam | chinmAtrameva sadbhAvi chinmAtraM bhAti nityashaH || 16\.40|| chideva jagadAkAraM chideva paramaM padam | chideva hi chidAkAraM chideva hi chidavyayaH || 16\.41|| chideva hi shivAkAraM chideva hi shivavigrahaH | chidAkAramidaM sarvaM chidAkAraM sukhAsukham || 16\.42|| chideva hi jaDAkAraM chideva hi nirantaram | chidevakalanAkAraM jIvAkAraM chideva hi || 16\.43|| chideva devatAkAraM chideva shivapUjanam | chideva tvaM chidevAhaM sarvaM chinmAtrameva hi || 16\.44|| chideva paramAkAraM chideva hi nirAmayam | chinmAtrameva satataM chinmAtraM hi parAyaNam || 16\.45|| chinmAtrameva vairAgyaM chinmAtraM nirguNaM sadA | chinmAtrameva sa~nchAraM chinmAtraM mantratantrakam || 16\.46|| chidAkAramidaM vishvaM chidAkAraM jagattrayam | chidAkAramaha~NkAraM chidAkAraM parAtparam || 16\.47|| chidAkAramidaM bhedaM chidAkAraM tR^iNAdikam | chidAkAraM chidAkAshaM chidAkAramarUpakam || 16\.48|| chidAkAraM mahAnandaM chidAkAraM sukhAtsukham | chidAkAraM sukhaM bhojyaM chidAkAraM paraM gurum || 16\.49|| chidAkAramidaM vishvaM chidAkAramidaM pumAn | chidAkAramajaM shAntaM chidAkAramanAmayam || 16\.50|| chidAkAraM parAtItaM chidAkAraM chideva hi | chidAkAraM chidAkAshaM chidAkAshaM shivAyate || 16\.51|| chidAkAraM sadA chittaM chidAkAraM sadA.amR^itam | chidAkAraM chidAkAshaM tadA sarvAntarAntaram || 16\.52|| chidAkAramidaM pUrNaM chidAkAramidaM priyam | chidAkAramidaM sarvaM chidAkAramahaM sadA || 16\.53|| chidAkAramidaM sthAnaM chidAkAraM hR^idambaram | chidAbodhaM chidAkAraM chidAkAshaM tataM sadA || 16\.54|| chidAkAraM sadA pUrNaM chidAkAraM mahatphalam | chidAkAraM paraM tattvaM chidAkAraM paraM bhavAn || 16\.55|| chidAkAraM sadAmodaM chidAkAraM sadA mR^itam | chidAkAraM paraM brahma chidahaM chidahaM sadA || 16\.56|| chidahaM chidahaM chittaM chittaM svasya na saMshayaH | chideva jagadAkAraM chideva shivasha~NkaraH || 16\.57|| chideva gaganAkAraM chideva gaNanAyakam | chideva bhuvanAkAraM chideva bhavabhAvanam || 16\.58|| chideva hR^idayAkAraM chideva hR^idayeshvaraH | chideva amR^itAkAraM chideva chalanAspadam || 16\.59|| chidevAhaM chidevAhaM chinmayaM chinmayaM sadA | chideva satyavishvAsaM chideva brahmabhAvanam || 16\.60|| chideva paramaM devaM chideva hR^idayAlayam | chideva sakalAkAraM chideva janamaNDalam || 16\.61|| chideva sarvamAnandaM chideva priyabhAShaNam | chideva tvaM chidevAhaM sarvaM chinmAtrameva hi || 16\.62|| chideva paramaM dhyAnaM chideva paramarhaNam | chideva tvaM chidevAhaM sarvaM chinmayameva hi || 16\.63|| chideva tvaM prakaraNaM sarvavedeShu durlabham | sakR^ichChravaNamAtreNa brahmaiva bhavati dhruvam || 16\.64|| yasyAbhidhyAnayogAjjanimR^itivivashAH shAshvataM vR^ittibhirye mAyAmohairvihInA hR^idudarabhayajaM Chidyate granthijAtam | vishvaM vishvAdhikarasaM bhavati bhavato darshanAdAptakAmaH so nityo nirvikalpo bhavati bhuvi sadA brahmabhUto.antarAtmA || 16\.65|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde chidevatvamprakaraNavarNanaM nAma ShoDasho.adhyAyaH || \section{17\. sarvasiddhAntasa~NgrahaprakaraNaM nAma saptadasho.adhyAyaH} R^ibhuH \- nidAgha shR^iNu guhyaM me sarvasiddhAntasa~Ngraham | dvaitAdvaitamidaM shUnyaM shAntaM brahmaiva sarvadA || 17\.1|| ahameva paraM brahma ahameva parAtparam | dvaitAdvaitamidaM shUnyaM shAntaM brahmaiva kevalam || 17\.2|| ahameva hi shAntAtmA ahameva hi sarvagaH | ahameva hi shuddhAtmA ahameva hi nityashaH || 17\.3|| ahameva hi nAnAtmA ahameva hi nirguNaH | ahameva hi nityAtmA ahameva hi kAraNam || 17\.4|| ahameva hi jagatsarvaM idaM chaivAhameva hi | ahameva hi modAtmA ahameva hi muktidaH || 17\.5|| ahameva hi chaitanyaM ahameva hi chinmayaH | ahameva hi chaitanyamahaM sarvAntaraH sadA || 17\.6|| ahameva hi bhUtAtmA bhautikaM tvahameva hi | ahameva tvamevAhamahamevAhameva hi || 17\.7|| jIvAtmA tvahamevAhamahameva pareshvaraH | ahameva vibhurnityamahameva svayaM sadA || 17\.8|| ahamevAkSharaM sAkShAdahameva hi me priyam | ahameva sadA brahma ahameva sadA.avyayaH || 17\.9|| ahamevAhamevAgre (ahamevAhameko.ayaM) ahamevAntarAntaraH | ahameva chidAkAshamahamevAvabhAsakaH || 17\.10|| ahameva sadA sraShTA ahameva hi rakShakaH | ahameva hi lIlAtmA ahameva hi nishchayaH || 17\.11|| ahameva sadA sAkShI tvameva tvaM purAtanaH | tvameva hi paraM brahma tvameva hi nirantaram || 17\.12|| ahamevAhamevAhamahameva tvameva hi | ahamevAdvayAkAraH ahameva videhakaH || 17\.13|| ahameva mamAdhAraH ahameva sadAtmakaH | ahamevopashAntAtmA ahameva titikShakaH (vivakShakaH) || 17\.14|| ahameva samAdhAnaM shraddhA chApyahameva hi | ahameva mahAvyoma ahameva kalAtmakaH || 17\.15|| ahameva hi kAmAntaH ahameva sadAntaraH | ahameva purastAchcha ahaM pashchAdahaM sadA || 17\.16|| ahameva hi vishvAtmA ahameva hi kevalam | ahameva paraM brahma ahameva parAtparaH || 17\.17|| ahameva chidAnandaH ahameva sukhAsukham | ahameva gurutvaM cha ahamevAchyutaH sadA || 17\.18|| ahameva hi vedAntaH ahameva hi chintanaH | deho.ahaM shuddhachaitanyaH ahaM saMshayavarjitaH || 17\.19|| ahameva paraM jyotirahameva paraM padam | ahamevAvinAshyAtmA ahameva purAtanaH || 17\.20|| ahaM brahma na sandehaH ahameva hi niShkalaH | ahaM turyo na sandehaH ahamAtmA na saMshayaH || 17\.21|| ahamityapi hIno.ahamahaM bhAvanavarjitaH | ahameva hi bhAvAntA ahameva hi shobhanam || 17\.22|| ahameva kShaNAtItaH ahameva hi ma~Ngalam | ahamevAchyutAnandaH ahameva nirantaram || 17\.23|| ahamevAprameyAtmA ahaM sa~NkalpavarjitaH | ahaM buddhaH parandhAma ahaM buddhivivarjitaH || 17\.24|| ahameva sadA satyaM ahameva sadAsukham | ahameva sadA labhyaM ahaM sulabhakAraNam || 17\.25|| ahaM sulabhavij~nAnaM durlabho j~nAninAM sadA | ahaM chinmAtra evAtmA ahameva hi chidghanaH || 17\.26|| ahameva tvamevAhaM brahmaivAhaM na saMshayaH | ahamAtmA na sandehaH sarvavyApI na saMshayaH || 17\.27|| ahamAtmA priyaM satyaM satyaM satyaM punaH punaH | ahamAtmA.ajaro vyApI ahamevAtmano guruH || 17\.28|| ahamevAmR^ito mokSho ahameva hi nishchalaH | ahameva hi nityAtmA ahaM mukto na saMshayaH || 17\.29|| ahameva sadA shuddhaH ahameva hi nirguNaH | ahaM prapa~nchahIno.ahaM ahaM dehavivarjitaH || 17\.30|| ahaM kAmavihInAtmA ahaM mAyAvivarjitaH | ahaM doShapravR^ittAtmA ahaM saMsAravarjitaH || 17\.31|| ahaM sa~Nkalparahito vikalparahitaH shivaH | ahameva hi turyAtmA ahameva hi nirmalaH || 17\.32|| ahameva sadA jyotirahameva sadA prabhuH | ahameva sadA brahma ahameva sadA paraH || 17\.33|| ahameva sadA j~nAnamahameva sadA mR^iduH | ahameva hi chittaM cha ahaM mAnavivarjitaH || 17\.34|| aha~NkArashcha saMsAramaha~NkAramasatsadA | ahameva hi chinmAtraM matto.anyannAsti nAsti hi || 17\.35|| ahameva hi me satyaM matto.anyannAsti ki~nchana | matto.anyattatpadaM nAsti matto.anyattvatpadaM nahi || 17\.36|| puNyamityapi na kvApi pApamityapi nAsti hi | idaM bhedamayaM bhedaM sadasadbhedamityapi || 17\.37|| nAsti nAsti tvayA satyaM satyaM satyaM punaH punaH | nAsti nAsti sadA nAsti sarvaM nAstIti nishchayaH || 17\.38|| idameva paraM brahma ahaM brahma tvameva hi | kAlo brahma kalA brahma kAryaM brahma kShaNaM tadA || 17\.39|| sarvaM brahmApyahaM brahma brahmAsmIti na saMshayaH | chittaM brahma mano brahma satyaM brahma sadA.asmyaham || 17\.40|| nirguNaM brahma nityaM cha nirantaramahaM paraH | AdyantaM brahma evAhaM AdyantaM cha nahi kvachit || 17\.41|| ahamityapi vArtA.api smaraNaM bhAShaNaM na cha | sarvaM brahmaiva sandehastvamityapi na hi kvachit || 17\.42|| vaktA nAsti na sandehaH eShA gItA sudurlabhaH | sadyo mokShapradaM hyetatsadyo muktiM prayachChati || 17\.43|| sadya eva paraM brahma padaM prApnoti nishchayaH | sakR^ichChravaNamAtreNa sadyo muktiM prayachChati || 17\.44|| etattu durlabhaM loke trailokye.api cha durlabham | ahaM brahma na sandeha ityevaM bhAvayeddR^iDham | tataH sarvaM parityajya tUShNIM tiShTha yathAsukham || 17\.45|| sUtaH \- bhuvanagaganamadhyadhyAnayogA~Ngasa~Nge yamaniyamavisheShairbhasmarAgA~Ngasa~NgaiH | sukhamukhabharitAshAH koshapAshAdvihInA hR^idi muditaparAshAH shAmbhavAH shambhuvachcha || 17\.46|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde sarvasiddhAntasa~NgrahaprakaraNaM nAma saptadasho.adhyAyaH || \section{18\. R^ibhunidAghasaMvAdo nAma aShTadashodhyAyaH} R^ibhuH \- shR^iNu bhUyaH paraM tattvaM sadyo mokShapradAyakam | sarvaM brahmaiva satataM sarvaM shAntaM na saMshayaH || 18\.1|| brahmAkSharamidaM sarvaM parAkAramidaM nahi | idamityapi yaddoShaM vayamityapi bhAShaNam || 18\.2|| matto.anyatpAvanaM nAsti matto.anyatsatpadaM na hi | matto.anyaddharmarUpaM vA mattoanyadakhilaM na cha || ##additional verse## yatki~nchitsmaraNaM nAsti yatki~nchid.hdhyAnameva hi | yatki~nchijj~nAnarUpaM vA tatsarvaM brahma eva hi || 18\.3|| yatki~nchidbrahmavAkyaM vA yatki~nchidvedavAkyakam | yatki~nchidguruvAkyaM vA tatsarvaM brahma eva hi || 18\.4|| yatki~nchitkalmaShaM satyaM yatki~nchit priyabhAShaNam | yatki~nchinmananaM sattA tatsarvaM brahma eva hi || 18\.5|| yatki~nchichshravaNaM nityaM yatki~nchid.hdhyAnamashnute | yatki~nchinnishchayaM shraddhA tatsarvaM brahma eva hi || 18\.6|| yatki~nchidgurUpadeshaM (yatki~nchitsadgurorvAkyaM) yatki~nchidguruchintanam | yatki~nchidyogabhedaM vA tatsarvaM brahma eva hi || 18\.7|| sarvaM tyajya guruM tyajya sarvaM santyajya nityashaH | tUShNImevAsanaM brahma sukhameva hi kevalam || 18\.8|| sarvaM tyaktvA sukhaM nityaM sarvatyAgaM sukhaM mahat | sarvatyAgaM parAnandaM sarvatyAgaM paraM sukham || 18\.9|| sarvatyAgaM manastyAgaH sarvatyAgamaha~NkR^iteH | sarvatyAgaM mahAyAgaH sarvatyAgaM sukhaM param || 18\.10|| sarvatyAgaM mahAmokShaM chittatyAgaM tadeva hi | chittameva jagannityaM chittameva hi saMsR^itiH || 18\.11|| chittameva mahAmAyA chittameva sharIrakam | chittameva bhayaM dehaH chittameva manomayam || 18\.12|| chittameva prapa~nchAkhyaM chittameva hi kalmaSham | chittameva jaDaM sarvaM chittamevendriyAdikam || 18\.13|| chittameva sadA satyaM chittameva nahi kvachit | chittameva mahAshAstraM chittameva manaHpradam || 18\.14|| chittameva sadA pApaM chittameva sadA matam | chittameva hi sarvAkhyaM chittameva sadA jahi (jayi) || 18\.15|| chittaM nAstIti chintA syAdAtmamAtraM prakAshate | chittamastIti chintA chechchittatvaM svayameva hi || 18\.16|| svayameva hi chittAkhyaM svayaM brahma na saMshayaH | chittameva hi sarvAkhyaM chittaM sarvamiti smR^itam || 18\.17|| brahmaivAhaM svaya~njyotirbrahmaivAhaM na saMshayaH | sarvaM brahma na sandehaH sarvaM chijjyotireva hi || 18\.18|| ahaM brahmaiva nityAtmA pUrNAtpUrNataraM sadA | ahaM pR^ithvyAdisahitaM ahameva vilakShaNam || 18\.19|| ahaM sUkShmasharIrAntamahameva purAtanam | ahameva hi mAnAtmA sarvaM brahmaiva kevalam || 18\.20|| chidAkAro hyahaM pUrNashchidAkAramidaM jagat | chidAkAraM chidAkAshaM chidAkAshamahaM sadA || 18\.21|| chidAkAshaM tvamevAsi chidAkAshamahaM sadA | chidAkAshaM chidevedaM chidAkAshAnna ki~nchana || 18\.22|| chidAkAshatataM sarvaM chidAkAshaM prakAshakam | chidAkAraM manorUpaM chidAkAshaM hi chidghanam || 18\.23|| chidAkAshaM paraM brahma chidAkAshaM cha chinmayaH | chidAkAshaM shivaM sAkShAchchidAkAshamahaM sadA || 18\.24|| sachchidAnandarUpo.ahaM sachchidAnandashAshvataH | sachchidAnanda sanmAtraM sachchidAnandabhAvanaH || 18\.25|| sachchidAnandapUrNo.ahaM sachchidAnandakAraNam | sachchidAnandasandohaH sachchidAnanda IshvaraH (hInakaH) || 18\.26|| sachchidAnandanityo.ahaM sachchidAnandalakShaNam | sachchidAnandamAtro.ahaM sachchidAnandarUpakaH || 18\.27|| AtmaivedamidaM sarvamAtmaivAhaM na saMshayaH | AtmaivAsmi paraM satyamAtmaiva paramaM padam || 18\.28|| Atmaiva jagadAkAraM Atmaiva bhuvanatrayam | Atmaiva jagatAM shreShThaH Atmaiva hi manomayaH || 18\.29|| Atmaiva jagatAM trAtA Atmaiva gururAtmanaH | Atmaiva bahudhA bhAti AtmaivaikaM parAtmanaH || 18\.30|| Atmaiva paramaM brahma AtmaivAhaM na saMshayaH | Atmaiva paramaM lokaM Atmaiva paramAtmanaH || 18\.31|| Atmaiva jIvarUpAtmA AtmaiveshvaravigrahaH | Atmaiva harirAnandaH Atmaiva svayamAtmanaH || 18\.32|| AtmaivAnandasandoha AtmaivedaM sadA sukham | Atmaiva nityashuddhAtmA Atmaiva jagataH paraH || 18\.33|| Atmaiva pa~nchabhUtAtmA Atmaiva jyotirAtmanaH | Atmaiva sarvadA nAnyadAtmaiva paramo.avyayaH || 18\.34|| Atmaiva hyAtmabhAsAtmA Atmaiva vibhuravyayaH | Atmaiva brahmavij~nAnaM AtmaivAhaM tvameva hi || 18\.35|| Atmaiva paramAnanda AtmaivAhaM jaganmayaH | AtmaivAhaM jagadbhAnaM AtmaivAhaM na ki~nchana || 18\.36|| Atmaiva hyAtmanaH snAnamAtmaiva hyAtmano japaH | Atmaiva hyAtmano modamAtmaivAtmapriyaH sadA || 18\.37|| Atmaiva hyAtmano nityo hyAtmaiva guNabhAsakaH | Atmaiva turyarUpAtmA AtmAtItastataH paraH || 18\.38|| Atmaiva nityapUrNAtmA AtmaivAhaM na saMshayaH | Atmaiva tvamahaM chAtmA sarvamAtmaiva kevalam || 18\.39|| nityo.ahaM nityapUrNo.ahaM nityo.ahaM sarvadA sadA | AtmaivAhaM jagannAnyadamR^itAtmA purAtanaH || 18\.40|| purAtano.ahaM puruSho.ahamIshaH parAtparo.ahaM parameshvaro.aham | bhavaprado.ahaM bhavanAshano.ahaM sukhaprado.ahaM sukharUpamadvayam || 18\.41|| Anando.ahamasheSho.ahamamR^itohaM na saMshayaH | ajo.ahamAtmarUpo.ahamanyannAsti sadA priyaH || 18\.42|| brahmaivAhamidaM brahma sarvaM brahma sadA.avyayaH | sadA sarvapadaM nAsti sarvameva sadA na hi || 18\.43|| nirguNo.ahaM nirAdhAra ahaM nAstIti sarvadA | anarthamUlaM nAstyeva mAyAkAryaM na ki~nchana || 18\.44|| avidyAvibhavo nAsti ahaM brahma na saMshayaH | sarvaM brahma chidAkAshaM tadevAhaM na saMshayaH || 18\.45|| tadevAhaM svayaM chAhaM paraM chAhaM pareshvaraH | vidyAdharo.ahamevAtra vidyAvidye na ki~nchana || 18\.46|| chidahaM chidahaM nityaM turyo.ahaM turyakaH paraH | brahmaiva sarvaM brahmaiva sarvaM brahma sadA.asmyaham || 18\.47|| matto.anyannAparaM ki~nchinmatto.anyadbrahma cha kvachit | matto.anyatparamaM nAsti matto.anyachchitpadaM nahi || 18\.48|| matto.anyatsatpadaM nAsti matto.anyachchitpadaM na me | matto.anyadbhavanaM nAsti matto.anyadbrahma eva na || 18\.49|| matto.anyatkAraNaM nAsti matto.anyatki~nchidapyaNu | matto.anyatsattvarUpaM cha matto.anyachshuddhameva na || 18\.50|| matto.anyatpAvanaM nAsti matto.anyattatpadaM na hi | matto.anyaddharmarUpaM vA matto.anyadakhilaM na cha || 18\.51|| matto.anyadasadevAtra matto.anyanmithyA eva hi | matto.anyadbhAti sarvasvaM (sarvasya) matto.anyachChashashR^i~Ngavat || 18\.52|| matto.anyadbhAti chenmithyA matto.anyachchendrajAlakam | matto.anyatsaMshayo (saddR^ishaM) nAsti matto.anyatkArya kAraNaM (lakShaNam) || 18\.53|| brahmamAtramidaM sarvaM so.ahamasmIti bhAvanam | sarvamuktaM bhagavatA evameveti nishchinu || 18\.54|| bahunoktena kiM yoginnishchayaM kuru sarvadA | sakR^innishchayamAtreNa brahmaiva bhavati svayam || 18\.55|| vananagabhuvanaM yachCha~NkarAnnAnyadasti jagadidamasurAdyaM devadevaH sa eva | tanumanagamanAdyaiH koshakAshAvakAshe sa khalu parashivAtmA dR^ishyate sUkShmabud.hdhyA || 18\.56|| chakShuHshrotramano.asavashcha hR^idi khAdudbhAsitadhyAntarAt tasminneva vilIyate gatiparaM yadvAsanA vAsinI | chittaM chetayate hR^idindriyagaNaM vAchAM manodUragaM taM brahmAmR^itametadeva girijAkAntAtmanA sa.nj~nitam || 18\.57|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde aShTAdasho.adhyAyaH || \section{19\. brahmAnandaprakaraNaM nAma ekonaviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- brahmAnandaM pravakShyAmi triShu lokeShu durlabham | yasya shravaNamAtreNa sadA muktimavApnuyAt (yuktimApnuyAt) || 19\.1|| paramAnando.ahamevAtmA sarvadAnandameva hi | pUrNAnandasvarUpo.ahaM chidAnandamayaM jagat || 19\.2|| sadAnantamananto.ahaM bodhAnandamidaM jagat | buddhAnandasvarUpo.ahaM nityAnandamidaM manaH || 19\.3|| kevalAnandamAtro.ahaM kevalaj~nAnavAnaham | iti bhAvaya yatnena prapa~nchopashamAya vai || 19\.4|| sadA satyaM paraM jyotiH sadA satyAdilakShaNaH | sadA satyAdihInAtmA sadA jyotiH priyo hyaham || 19\.5|| nAsti mithyAprapa~nchAtmA nAsti mithyA manomayaH | nAsti mithyAbhidhAnAtmA nAsti chittaM durAtmavAn || 19\.6|| nAsti mUDhataro loke nAsti mUDhatamo naraH | ahameva paraM brahma ahameva svayaM sadA || 19\.7|| idaM paraM cha nAstyeva ahameva hi kevalam | ahaM brahmAsmi shuddho.asmi sarvaM brahmaiva kevalam || 19\.8|| jagatsarvaM sadA nAsti chittameva jaganmayam | chittameva prapa~nchAkhyaM chittameva sharIrakam || 19\.9|| chittameva mahAdoShaM chittameva hi bAlakaH | chittameva mahAtmA.ayaM chittameva mahAnasat || 19\.10|| chittameva hi mithyAtmA chittaM shashaviShANavat | chittaM nAsti sadA satyaM chittaM vandhyAkumAravat || 19\.11|| chittaM shUnyaM na sandeho brahmaiva sakalaM jagat | ahameva hi chaitanyaM ahameva hi nirguNam || 19\.12|| mana eva hi saMsAraM mana eva hi maNDalam | mana eva hi bandhatvaM mana eva hi pAtakam || 19\.13|| mana eva mahadduHkhaM mana eva sharIrakam | mana eva prapa~nchAkhyaM mana eva kalevaram || 19\.14|| mana eva mahAsattvaM mana eva chaturmukhaH | mana eva hariH sAkShAnmana eva shivaH smR^itaH || 19\.15|| mana evendrajAlAkhyaM manaH sa~NkalpamAtrakam | mana eva mahApApaM mana eva durAtmavAn || 19\.16|| mana eva hi sarvAkhyaM mana eva mahadbhayam | mana eva paraM brahma mana eva hi kevalam || 19\.17|| mana eva chidAkAraM mana eva manAyate | chideva hi paraM rUpaM chideva hi paraM padam || 19\.18|| paraM brahmAhamevAdya paraM brahmAhameva hi | ahameva hi tR^iptAtmA ahamAnandavigrahaH || 19\.19|| ahaM buddhiH pravR^iddhAtmA nityaM nishchalanirmalaH | ahameva hi shAntAtmA ahamAdyantavarjitaH || 19\.20|| ahameva prakAshAtmA ahaM brahmaiva kevalam | ahaM nityo na sandeha ahaM buddhiH priyaH sadA (buddhipriyaH sadA) || 19\.21|| ahamevAhamevaikaH ahamevAkhilAmR^itaH | ahameva svayaM siddhaH ahamevAnumodakaH || 19\.22|| ahameva tvamevAhaM sarvAtmA sarvavarjitaH | ahameva paraM brahma ahameva parAtparaH || 19\.23|| aha~NkAraM na me duHkhaM na me doShaM na me sukham | na me buddhirna me chittaM na me deho na mendriyam || 19\.24|| na me gotraM na me netraM na me pAtraM na me tR^iNam | na me japo na me mantro na me loko na me suhR^it || 19\.25|| na me bandhurna me shatrurna me mAtA na me pitA | na me bhojyaM na me bhoktA na me vR^ittirna me kulam || 19\.26|| na me jAtirna me varNaH na me shrotraM na me kvachit | na me bAhyaM na me buddhiH sthAnaM vApi na me vayaH || 19\.27|| na me tattvaM na me loko na me shAntirna me kulam | na me kopo na me kAmaH kevalaM brahmamAtrataH || 19\.28|| kevalaM brahmamAtratvAt kevalaM svayameva hi | na me rAgo na me lobho na me stotraM na me smR^itiH || 19\.29|| na me moho na me tR^iShNA na me sneho na me guNaH | na me koshaM na me bAlyaM na me yauvanavArdhakam || 19\.30|| sarvaM brahmaikarUpatvAdekaM brahmeti nishchitam | brahmaNo.anyatparaM nAsti brahmaNo.anyanna ki~nchana || 19\.31|| brahmaNo.anyadidaM nAsti brahmaNo.anyadidaM na hi | Atmano.anyatsadA nAsti AtmaivAhaM na saMshayaH || 19\.32|| Atmano.anyatsukhaM nAsti Atmano.anyadahaM na cha | grAhyagrAhakahIno.ahaM tyAgatyAjyavivarjitaH || 19\.33|| na tyAjyaM na cha me grAhyaM na bandho na cha bhuktidaM (muktidam) | na me lokaM na me hInaM na shreShThaM nApi dUShaNam || 19\.34|| na me balaM na chaNDAlo na me viprAdivarNakam | na me pAnaM na me hrasvaM na me kShINaM na me balam || 19\.35|| na me shaktirna me bhuktirna me daivaM na me pR^ithak | ahaM brahmaikamAtratvAnnityatvAnyanna ki~nchana || 19\.36|| na mataM na cha me mithyA na me satyaM vapuH kvachit | ahamityapi nAstyeva brahma ityapi nAma vA || 19\.37|| yadyadyadyatprapa~ncho.asti yadyadyadyadgurorvachaH | tatsarvaM brahma evAhaM tatsarvaM chinmayaM matam || 19\.38|| chinmayaM chinmayaM brahma sanmayaM sanmayaM sadA | svayameva svayaM brahma svayameva svayaM paraH || 19\.39|| svayameva svayaM mokShaH svayameva nirantaraH | svayameva hi vij~nAnaM svayameva hi nAstyakam || 19\.40|| svayameva sadAsAraH svayameva svayaM paraH | svayameva hi shUnyAtmA svayameva manoharaH || 19\.41|| tUShNImevAsanaM snAnaM tUShNImevAsanaM japaH | tUShNImevAsanaM pUjA tUShNImevAsanaM paraH || 19\.42|| vichArya manasA nityamahaM brahmeti nishchinu | ahaM brahma na sandehaH evaM tUShNIMsthitirjapaH || 19\.43|| sarvaM brahmaiva nAstyanyatsarvaM j~nAnamayaM tapaH | svayameva hi nAstyeva sarvAtItasvarUpavAn || 19\.44|| vAchAtItasvarUpo.ahaM vAchA japyamanarthakam | mAnasaH paramArtho.ayaM etadbhedamahaM na me || 19\.45|| kuNapaM sarvabhUtAdi kuNapaM sarvasa~Ngraham | asatyaM sarvadA lokamasatyaM sakalaM jagat || 19\.46|| asatyamanyadastitvamasatyaM nAsti bhAShaNam | asatyAkAramastitvaM brahmamAtraM sadA svayam || 19\.47|| asatyaM vedavedA~NgaM asatyaM shAstranishchayaH | asatyaM shravaNaM hyetadasatyaM mananaM cha tat || 19\.48|| asatyaM cha nididhyAsaH sajAtIyamasatyakam | vijAtIyamasatproktaM satyaM satyaM na saMshayaH | sarvaM brahma sadA brahma ekaM brahma chidavyayam || 19\.49|| chetovilAsajanitaM kila vishvameta\- dvishvAdhikasya kR^ipayA paripUrNabhAsyAt | nAstyanyataH shrutishirotthitavAkyamogha\- shAstrAnusArikaraNairbhavate vimuktyai || 19\.50|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde brahmAnandaprakaraNaM nAma ekonaviMsho.adhyAyaH || \section{20\. AtmavaibhavaprakaraNaM nAma viMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- shR^iNu kevalamatyantaM rahasyaM paramAdbhutam | iti guhyataraM sadyo mokShapradamidaM sadA || 20\.1|| sulabhaM brahmavij~nAnaM sulabhaM shubhamuttamam | sulabhaM brahmaniShThAnAM sulabhaM sarvabodhakam || 20\.2|| sulabhaM kR^itakR^ityAnAM sulabhaM svayamAtmanaH | sulabhaM kAraNAbhAvaM sulabhaM brahmaNi sthitam || 20\.3|| sulabhaM chittahInAnAM svayaM tachcha svayaM svayam | svayaM saMsArahInAnAM chittaM saMsAramuchyate || 20\.4|| sR^iShTvaidaM na saMsAraH brahmaivedaM mano na cha | brahmaivedaM bhayaM nAsti brahmaivedaM na ki~nchana || 20\.5|| brahmaivedamasatsarvaM brahmaivedaM parAyaNam | brahmaivedaM sharIrANAM brahmaivedaM tR^iNaM na cha || 20\.6|| brahmaivAsmi na chAnyo.asmi brahmaivedaM jaganna cha | brahmaivedaM viyannAsti brahmaivedaM kriyA na cha || 20\.7|| brahmaivedaM mahAtmAnaM brahmaivedaM priyaM sadA | brahmaivedaM jagannAnto brahmaivAhaM bhayaM na hi || 20\.8|| brahmaivAhaM sadAchittaM brahmaivAhamidaM na hi | brahmaivAhaM tu yanmithyA brahmaivAhamiyaM bhramA || 20\.9|| brahmaiva sarvasiddhAnto brahmaiva manasAspadam | brahmaiva sarvabhavanaM brahmaiva munimaNDalam || 20\.10|| brahmaivAhaM tu nAstyanyadbrahmaiva gurupUjanam | brahmaiva nAnyatki~nchittu brahmaiva sakalaM sadA || 20\.11|| brahmaiva triguNAkAraM brahmaiva harirUpakam | brahmaNo.anyatpadaM nAsti brahmaNo.anyatkShaNaM na me || 20\.12|| brahmaivAhaM nAnyavArtA brahmaivAhaM na cha shrutam | brahmaivAhaM samaM nAsti sarvaM brahmaiva kevalam || 20\.13|| brahmaivAhaM na me bhogo brahmaivAhaM na me pR^ithak | brahmaivAhaM sataM nAsti brahmaiva brahmarUpakaH || 20\.14|| brahmaiva sarvadA bhAti brahmaiva sukhamuttamam | brahmaiva nAnAkAratvAtbrahmaivAhaM priyaM mahat || 20\.15|| brahmaiva brahmaNaH pUjyaM brahmaiva brahmaNo guruH | brahmaiva brahmamAtA tu brahmaivAhaM pitA sutaH || 20\.16|| brahmaiva brahma devaM cha brahmaiva brahma tajjayaH | brahmaiva dhyAnarUpAtmA brahmaiva brahmaNo guNaH || 20\.17|| Atmaiva sarvanityAtmA Atmano.anyanna ki~nchana | Atmaiva satataM hyAtmA Atmaiva gururAtmanaH || 20\.18|| AtmajyotirahambhUtamAtmaivAsti sadA svayam | svayaM tattvamasi brahma svayaM bhAmi prakAshakaH || 20\.19|| svayaM jIvatvasaMshAntiH svayamIshvararUpavAn | svayaM brahma paraM brahma svayaM kevalamavyayam || 20\.20|| svayaM nAshaM cha siddhAntaM svayamAtmA prakAshakaH | svayaM prakAsharUpAtmA svayamatyantanirmalaH || 20\.21|| svayameva hi nityAtmA svayaM shuddhaH priyApriyaH | svayameva svayaM ChandaH svayaM dehAdivarjitaH || 20\.22|| svayaM doShavihInAtmA svayamAkAshavatsthitaH | ayaM chedaM cha nAstyeva ayaM bhedavivarjitaH || 20\.23|| brahmaiva chittavadbhAti brahmaiva shivavat sadA | brahmaiva buddhivadbhAti brahmaiva shivavat sadA || 20\.24|| brahmaiva shashavadbhAti brahmaiva sthUlavatsvayam | brahmaiva satataM nAnyatbrahmaiva gururAtmanaH || 20\.25|| AtmajyotirahaM bhUtamahaM nAsti sadA svayam | svayameva paraM brahma svayameva chidavyayaH || 20\.26|| svayameva svayaM jyotiH svayaM sarvatra bhAsate | svayaM brahma svayaM dehaH svayaM pUrNaH paraH pumAn || 20\.27|| svayaM tattvamasi brahma svayaM bhAti prakAshakaH | svayaM jIvatvasaMshAntaH svayamIshvararUpavAn || 20\.28|| svayameva paraM brahma svayaM kevalamavyayaH | svayaM rAddhAntasiddhAntaH svayamAtmA prakAshakaH || 20\.29|| svayaM prakAsharUpAtmA svayamatyantanirmalaH | svayameva hi nityAtmA svayaM shuddhaH priyApriyaH || 20\.30|| svayameva svayaM svasthaH svayaM dehavivarjitaH | svayaM doShavihInAtmA svayamAkAshavatsthitaH || 20\.31|| akhaNDaH paripUrNo.ahamakhaNDarasapUraNaH | akhaNDAnanda evAhamaparichChinnavigrahaH || 20\.32|| iti nishchitya pUrNAtmA brahmaiva na pR^ithaksvayam | ahameva hi nityAtmA ahameva hi shAshvataH || 20\.33|| ahameva hi tadbrahma brahmaivAhaM jagatprabhuH | brahmaivAhaM nirAbhAso brahmaivAhaM nirAmayaH || 20\.34|| brahmaivAhaM chidAkAsho brahmaivAhaM nirantaraH | brahmaivAhaM mahAnando brahmaivAhaM sadAtmavAn || 20\.35|| brahmaivAhamanantAtmA brahmaivAhaM sukhaM param | brahmaivAhaM mahAmaunI sarvavR^ittAntavarjitaH || 20\.36|| brahmaivAhamidaM mithyA brahmaivAhaM jaganna hi | brahmaivAhaM na deho.asmi brahmaivAhaM mahAdvayaH || 20\.37|| brahmaiva chittavadbhAti brahmaiva shivavatsadA | brahmaiva buddhivadbhAti brahmaiva phalavatsvayam || 20\.38|| brahmaiva mUrtivadbhAti tadbrahmAsi na saMshayaH | brahmaiva kAlavadbhAti brahmaiva sakalAdivat || 20\.39|| brahmaiva bhUtivadbhAti brahmaiva jaDavatsvayam | brahmaivau~NkAravatsarvaM brahmaivau~NkArarUpavat || 20\.40|| brahmaiva nAdavadbrahma nAsti bhedo na chAdvayam | satyaM satyaM punaH satyaM brahmaNo.anyanna ki~nchana || 20\.41|| brahmaiva sarvamAtmaiva brahmaNo.anyanna ki~nchana | sarvaM mithyA jaganmithyA dR^ishyatvAdghaTavat sadA || 20\.42|| brahmaivAhaM na sandehashchinmAtratvAdahaM sadA | brahmaiva shuddharUpatvAddR^igrUpatvAtsvayaM mahat || 20\.43|| ahameva paraM brahma ahameva parAtparaH | ahameva manotIta ahameva jagatparaH || 20\.44|| ahameva hi nityAtmA ahaM mithyA svabhAvataH | Anando.ahaM nirAdhAro brahmaiva na cha ki~nchana || 20\.45|| nAnyatki~nchidahaM brahma nAnyatki~nchichchidavyayaH | Atmano.anyatparaM tuchChamAtmano.anyadahaM nahi || 20\.46|| Atmano.anyanna me dehaH AtmaivAhaM na me malam | AtmanyevAtmanA chittamAtmaivAhaM na tatpR^ithak || 20\.47|| AtmaivAhamahaM shUnyamAtmaivAhaM sadA na me | AtmaivAhaM guNo nAsti Atmaiva na pR^ithakkvachit || 20\.48|| atyantAbhAva eva tvaM atyantAbhAvamIdR^isham | atyantAbhAva evedamatyantAbhAvamaNvapi || 20\.49|| AtmaivAhaM paraM brahma sarvaM mithyA jagattrayam | ahameva paraM brahma ahameva paro guruH || 20\.50|| jIvabhAvaM sadAsatyaM shivasadbhAvamIdR^isham | viShNuvadbhAvanAbhrAntiH sarvaM shashaviShANavat || 20\.51|| ahameva sadA pUrNaM ahameva nirantaram | nityatR^ipto nirAkAro brahmaivAhaM na saMshayaH || 20\.52|| ahameva parAnanda ahameva kShaNAntikaH | ahameva tvamevAhaM tvaM chAhaM nAsti nAsti hi || 20\.53|| vAchAmagocharo.ahaM vai vA~Nmano nAsti kalpitam | ahaM brahmaiva sarvAtmA ahaM brahmaiva nirmalaH || 20\.54|| ahaM brahmaiva chinmAtraM ahaM brahmaiva nityashaH | idaM cha sarvadA nAsti ahameva sadA sthiraH || 20\.55|| idaM sukhamahaM brahma idaM sukhamahaM jaDam | idaM brahma na sandehaH satyaM satyaM punaH punaH || 20\.56|| ityAtmavaibhavaM proktaM sarvalokeShu durlabham | sakR^ichChravaNamAtreNa brahmaiva bhavati svayam || 20\.57|| shAntidAntiparamA bhavatAntAH svAntabhAntamanishaM shashikAntam | antakAntakamaho kalayanto vedamaulivachanaiH kila shAntAH || 20\.58|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde AtmavaibhavaprakaraNaM nAma viMsho.adhyAyaH || \section{21\. sarvaprapa~nchaheyatvaprakaraNavarNanaM nAma ekaviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- mahArahasyaM vakShyAmi vedAnteShu cha gopitam | yasya shravaNamAtreNa brahmaiva bhavati svayam || 21\.1|| sachchidAnandamAtro.ahaM sarvaM sachchinmayaM tatam | tadeva brahma sampashyatbrahmaiva bhavati svayam || 21\.2|| ahaM brahma idaM brahma nAnA brahma na saMshayaH | satyaM brahma sadA brahmApyahaM brahmaiva kevalam || 21\.3|| gururbrahma guNo brahma sarvaM brahmaparo.asmyaham | nAntaM brahma ahaM brahma sarvaM brahmAparo.asmyaham || 21\.4|| vedavedyaM paraM brahma vidyA brahma visheShataH | AtmA brahma ahaM brahma AdyantaM brahma so.asmyaham || 21\.5|| satyaM brahma sadA brahma anyannAsti sadA param | ahaM brahma tvahaM nAsti aha~NkAraparaM nahi || 21\.6|| ahaM brahma idaM nAsti ayamAtmA mahAnsadA | vedAntavedyo brahmAtmA aparaM shashashR^i~Ngavat || 21\.7|| bhUtaM nAsti bhaviShyaM na brahmaiva sthiratAM gataH | chinmayo.ahaM jaDaM tuchChaM chinmAtraM dehanAshanam || 21\.8|| chittaM ki~nchitkvachichchApi chittaM dUro.ahamAtmakaH (haro.ahamAtmakaH) | satyaM j~nAnamanantaM yannAnR^itaM jaDaduHkhakam || 21\.9|| AtmA satyamanantAtmA dehameva na saMshayaH | vArtApyasachChrutaM tanna ahameva mahomahaH || 21\.10|| ekasa~NkhyApyasadbrahma satyameva sadA.apyaham | sarvamevamasatyaM cha utpannatvAtparAtsadA || 21\.11|| sarvAvayavahIno.api nityatvAtparamo hyaham | sarvaM dR^ishyaM na me ki~nchitchinmayatvAdvadAmyaham || 21\.12|| AgrahaM cha na me ki~nchitchinmayatvAdvadAmyaham | idamityapi nirdesho na kvachinna kvachitsadA || 21\.13|| nirguNabrahma evAhaM sugurorupadeshataH | vij~nAnaM saguNo (saguNaM) brahma ahaM vij~nAnavigrahaH || 21\.14|| nirguNo.asmi niraMsho.asmi bhavo.asmi bharaNo.asmyaham | devo.asmi dravyapUrNo.asmi shuddho.asmi rahito.asmyaham || 21\.15|| raso.asmi rasahIno.asmi turyo.asmi shubhabhAvanaH | kAmo.asmi (kAryo.asmi) kAryahIno.asmi nityanirmalavigrahaH || 21\.16|| AchAraphalahIno.asmi ahaM brahmAsmi kevalam | idaM sarvaM paraM brahma ayamAtmA na vismayaH || 21\.17|| pUrNApUrNasvarUpAtmA nityaM sarvAtmavigrahaH | paramAnandatattvAtmA parichChinnaM na hi kvachit || 21\.18|| ekAtmA nirmalAkAra ahameveti bhAvaya | ahambhAvanayA yukta ahambhAvena saMyutaH || 21\.19|| shAntaM bhAvaya sarvAtmA shAmyatattvaM (shAmyatyantaM) manomalaH | deho.ahamiti santyajya brahmAhamiti nishchinu || 21\.20|| brahmaivAhaM brahmamAtraM brahmaNo.anyanna ki~nchana | idaM nAhamidaM nAhamidaM nAhaM sadA smara || 21\.21|| ahaM so.ahamahaM so.ahamahaM brahmeti bhAvaya | chidahaM chidahaM brahma chidahaM chidahaM vada || 21\.22|| nedaM nedaM sadA nedaM na tvaM nAhaM cha bhAvaya | sarvaM brahma na sandehaH sarvaM vedaM na ki~nchana || 21\.23|| sarvaM shabdArthabhavanaM sarvalokabhayanna cha | sarvatIrthaM na satyaM hi sarvadevAlayaM na hi || 21\.24|| sarvachaitanyamAtratvAt sarvaM nAma sadA na hi | sarvarUpaM parityajya sarvaM brahmeti nishchinu || 21\.25|| brahmaiva sarvaM tatsatyaM prapa~nchaM prakR^itirnahi | prAkR^itaM smaraNaM tyajya brahmasmaraNamAhara || 21\.26|| tatastadapi santyajya nijarUpe sthiro bhava | sthirarUpaM parityajya AtmamAtraM bhavatyasau || 21\.27|| tyAgatvamapi santyajya bhedamAtraM sadA tyaja | svayaM nijaM samAvR^itya svayameva svayaM bhaja || 21\.28|| idamitya~NgulIdR^iShTamidamastamachetanam | idaM vAkyaM cha vAkyena vAchA.api parivedanam || 21\.29|| sarvabhAvaM (sarvabhrAntaM) na sandehaH sarvaM nAsti na saMshayaH | sarvaM tuchChaM na sandehaH sarvaM mAyA na saMshayaH || 21\.30|| tvaM brahmAhaM na sandeho brahmaivedaM na saMshayaH | sarvaM chittaM na sandehaH sarvaM brahma na saMshayaH || 21\.31|| brahmAnyadbhAti chenmithyA sarvaM mithyA parAvarA | na dehaM pa~nchabhUtaM vA na chittaM bhrAntimAtrakam || 21\.32|| na cha buddhIndriyAbhAvo na muktirbrahmamAtrakam | nimiShaM cha na sha~NkApi na sa~NkalpaM tadasti chet || 21\.33|| aha~NkAramasadviddhi abhimAnaM tadasti chet | na chittasmaraNaM tachchenna sandeho jarA yadi || 21\.34|| prANo \.\.\.\. dIyate shAsti ghrANo yadiha gandhakam | chakShuryadiha bhUtasya shrotraM shravaNabhAvanam || 21\.35|| tvagasti chetsparshasattA jihvA chedrasasa~NgrahaH | jIvo.asti chejjIvanaM cha pAdashchetpAdachAraNam || 21\.36|| hastau yadi kriyAsattA sraShTA chetsR^iShTisambhavaH | rakShyaM chedrakShako viShNurbhakShyaM chedbhakShakaH shivaH || 21\.37|| sarvaM brahma na sandehaH sarvaM brahmaiva kevalam | pUjyaM chetpUjanaM chAsti bhAsyaM chedbhAsakaH shivaH || 21\.38|| sarvaM mithyA na sandehaH sarvaM chinmAtrameva hi | asti chetkAraNaM satyaM kAryaM chaiva bhaviShyati || 21\.39|| nAsti chennAsti hIno.ahaM brahmaivAhaM parAyaNam | atyantaduHkhametaddhi atyantasukhamavyayam || 21\.40|| atyantaM janmamAtraM cha atyantaM raNasambhavam | atyantaM malinaM sarvamatyantaM nirmalaM param || 21\.41|| atyantaM kalpanaM duShTaM atyantaM nirmalaM tvaham | atyantaM sarvadA doShamatyantaM sarvadA guNam || 21\.42|| atyantaM sarvadA shubhramatyantaM sarvadA malam | atyantaM sarvadA chAhamatyantaM sarvadA idam || 21\.43|| atyantaM sarvadA brahma atyantaM sarvadA jagat | etAvaduktamabhayamahaM bhedaM na ki~nchana || 21\.44|| sadasadvApi nAstyeva sadasadvApi vAkyakam | nAsti nAsti na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 21\.45|| kAraNaM kAryarUpaM vA sarvaM nAsti na saMshayaH | kartA bhoktA kriyA vApi na bhojyaM bhogatR^iptatA || 21\.46|| sarvaM brahma na sandehaH sarvashabdo na vAstavam | bhUtaM bhaviShyaM vArtaM tu kAryaM vA nAsti sarvadA || 21\.47|| sadasadbhedyabhedaM vA na guNA guNabhAginaH | nirmalaM vA malaM vApi nAsti nAsti na ki~nchana || 21\.48|| bhAShyaM vA bhAShaNaM vA.api nAsti nAsti na ki~nchana | prabalaM durbalaM vApi ahaM cha tvaM cha vA kvachit || 21\.49|| grAhyaM cha grAhakaM vApi upekShyaM nAtmanaH kvachit | tIrthaM vA snAnarUpaM vA devo vA devapUjanam || 21\.50|| janma vA maraNaM heturnAsti nAsti na ki~nchana | satyaM vA satyarUpaM vA nAsti nAsti na ki~nchana || 21\.51|| mAtaraH pitaro vApi deho vA nAsti ki~nchana | dR^igrUpaM dR^ishyarUpaM vA nAsti nAstIha ki~nchana || 21\.52|| mAyAkAryaM cha mAyA vA nAsti nAstIha ki~nchana | j~nAnaM vA j~nAnabhedo vA nAsti nAstIha ki~nchana || 21\.53|| sarvaprapa~nchaheyatvaM proktaM prakaraNaM cha te | yaH shR^iNoti sakR^idvApi AtmAkAraM prapadyate || 21\.54|| skandaH \- mAyA sA triguNA gaNAdhipaguroreNA~NkachUDAmaNeH pAdAmbhojasamarchanena vilayaM yAtyeva nAstyanyathA | vidyA hR^idyatamA suvidyudiva sA bhAtyeva hR^itpa~Nkaje yasyAnalpatapobhirugrakaraNAdR^iktasya muktiH sthirA || 21\.55|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde sarvaprapa~nchaheyatvaprakaraNavarNanaM nAma ekaviMsho.adhyAyaH || \section{22\. nAmarUpaniShedhaprakaraNaM nAma dvAviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye brahmamayaM sarvaM nAsti sarvaM jaganmR^iShA | ahaM brahma na me chintA ahaM brahma na me jaDam || 22\.1|| ahaM brahma na me doShaH ahaM brahma na me phalam | ahaM brahma na me vArtA ahaM brahma na me dvayam || 22\.2|| ahaM brahma na me nityamahaM brahma na me gatiH | ahaM brahma na me mAtA ahaM brahma na me pitA || 22\.3|| ahaM brahma na me so.ayamahaM vaishvAnaro na hi | ahaM brahma chidAkAshamahaM brahma na saMshayaH || 22\.4|| sarvAntaro.ahaM pUrNAtmA sarvAntaramano.antaraH | ahameva sharIrAntarahameva sthiraH sadA || 22\.5|| evaM vij~nAnavAnmukta evaM j~nAnaM sudurlabham | anekashatasAhastreShveka eva vivekavAn || 22\.6|| tasya darshanamAtreNa pitarastR^iptimAgatAH | j~nAnino darshanaM puNyaM sarvatIrthAvagAhanam || 22\.7|| j~nAninaH chArchanenaiva jIvanmukto bhavennaraH | j~nAnino bhojane dAne sadyo mukto bhavennaraH || 22\.8|| ahaM brahma na sandehaH ahameva guruH paraH | ahaM shAnto.asmi shuddho.asmi ahameva guNAntaraH || 22\.9|| guNAtIto janAtItaH parAtIto manaH paraH | parataH parato.atIto bud.hdhyAtIto rasAtparaH || 22\.10|| bhAvAtIto manAtIto vedAtIto vidaH paraH | sharIrAdeshcha parato jAgratsvapnasuShuptitaH || 22\.11|| avyaktAtparato.atIta ityevaM j~nAnanishchayaH | kvachidetatparityajya sarvaM santyajya mUkavat || 22\.12|| tUShNIM brahma paraM brahma shAshvatabrahmavAnsvayam | j~nAnino mahimA ki~nchidaNumAtramapi sphuTam || 22\.13|| hariNApi hareNApi brahmaNApi surairapi | na shakyate varNayituM kalpakoTishatairapi || 22\.14|| ahaM brahmeti vij~nAnaM triShu lokeShu durlabham | vivekinaM mahAtmAnaM brahmamAtreNAvasthitam || 22\.15|| draShTuM cha bhAShituM vApi durlabhaM pAdasevanam | kadAchitpAdatIrthena snAtashchedbrahma eva saH || 22\.16|| sarvaM mithyA na sandehaH sarvaM brahmaiva kevalam | etatprakaraNaM proktaM sarvasiddhAntasa~NgrahaH || 22\.17|| durlabhaM yaH paThedbhaktyA brahma sampadyate naraH | vakShye brahmamayaM sarvaM nAnyatsarvaM jaganmR^iShA || 22\.18|| brahmaiva jagadAkAraM brahmaiva paramaM padam | ahameva paraM brahma ahamityapi varjitaH || 22\.19|| sarvavarjitachinmAtraM sarvavarjitachetanaH | sarvavarjitashAntAtmA sarvama~NgalavigrahaH || 22\.20|| ahaM brahma paraM brahma asannedaM na me na me | na me bhUtaM bhaviShyachcha na me varNaM na saMshayaH || 22\.21|| brahmaivAhaM na me tuchChaM ahaM brahma paraM tapaH | brahmarUpamidaM sarvaM brahmarUpamanAmayam || 22\.22|| brahmaiva bhAti bhedena brahmaiva na paraH paraH | Atmaiva dvaitavadbhAti Atmaiva paramaM padam || 22\.23|| brahmaivaM bhedarahitaM bhedameva mahadbhayam | AtmaivAhaM nirmalo.ahamAtmaiva bhuvanatrayam || 22\.24|| Atmaiva nAnyatsarvatra sarvaM brahmaiva nAnyakaH | ahameva sadA bhAmi (bhAti) brahmaivAsmi paro.asmyaham || 22\.25|| nirmalo.asmi paraM brahma kAryAkAryavivarjitaH | sadA shuddhaikarUpo.asmi sadA chaitanyamAtrakaH || 22\.26|| nishchayo.asmi paraM brahma satyo.asmi sakalo.asmyaham | akSharo.asmi paraM brahma shivo.asmi shikharo.asmyaham || 22\.27|| samarUpo.asmi shAnto.asmi tatparo.asmi chidavyayaH | sadA brahma hi nityo.asmi sadA chinmAtralakShaNaH || 22\.28|| sadA.akhaNDaikarUpo.asmi sadAmAnavivarjitaH | sadA shuddhaikarUpo.asmi sadA chaitanyamAtrakaH || 22\.29|| sadA sanmAna(samAna)rUpo.asmi sadA sattAprakAshakaH | sadA siddhAntarUpo.asmi sadA pAvanama~NgalaH || 22\.30|| evaM nishchitavAnmuktaH evaM nityaparo varaH | evaM bhAvanayA yuktaH paraM brahmaiva sarvadA || 22\.31|| evaM brahmAtmavA.nj~nAnI brahmAhamiti nishchayaH | sa eva puruSho loke brahmAhamiti nishchitaH || 22\.32|| sa eva puruSho j~nAnI jIvanmuktaH sa AtmavAn | brahmaivAhaM mahAnAtmA sachchidAnandavigrahaH || 22\.33|| nAhaM jIvo na me bhedo nAhaM chintA na me manaH | nAhaM mAMsaM na me.asthIni nAha~NkArakalevaraH || 22\.34|| na pramAtA na meyaM vA nAhaM sarvaM paro.asmyaham | sarvavij~nAnarUpo.asmi nAhaM sarvaM kadAchana || 22\.35|| nAhaM mR^ito janmanAnyo na chinmAtro.asmi nAsmyaham | na vAchyo.ahaM na mukto.ahaM na buddho.ahaM kadAchana || 22\.36|| na shUnyo.ahaM na mUDho.ahaM na sarvo.ahaM paro.asmyaham | sarvadA brahmamAtro.ahaM na raso.ahaM sadAshivaH || 22\.37|| na ghrANo.ahaM na gandho.ahaM na chihno.ayaM na me priyaH | nAhaM jIvo raso nAhaM varuNo na cha golakaH || 22\.38|| brahmaivAhaM na sandeho nAmarUpaM na ki~nchana | na shrotro.ahaM na shabdo.ahaM na disho.ahaM na sAkShikaH || 22\.39|| nAhaM na tvaM na cha svargo nAhaM vAyurna sAkShikaH | pAyurnAhaM visargo na na mR^ityurna cha sAkShikaH || 22\.40|| guhyaM nAhaM na chAnando na prajApatidevatA | sarvaM brahma na sandehaH sarvaM brahmaiva kevalam || 22\.41|| nAhaM mano na sa~Nkalpo na chandro na cha sAkShikaH | nAhaM buddhIndriyo brahmA nAhaM nishchayarUpavAn || 22\.42|| nAha~NkAramahaM rudro nAbhimAno na sAkShikaH | chittaM nAhaM vAsudevo dhAraNA nAyamIshvaraH || 22\.43|| nAhaM vishvo na jAgradvA sthUladeho na me kvachit | na prAtibhAsiko jIvo na chAhaM vyAvahArikaH || 22\.44|| na pAramArthiko devo nAhamannamayo jaDaH | na prANamayakosho.ahaM na manomayakoshavAn || 22\.45|| na vij~nAnamayaH kosho nAnandamayakoshavAn | brahmaivAhaM na sandeho nAmarUpe na ki~nchana || 22\.46|| etAvaduktvA sakalaM nAmarUpadvayAtmakam | sarvaM kShaNena vismR^itya kAShThaloShTAdivattyajet || 22\.47|| etatsarvamasannityaM sadA vandhyAkumAravat | shashashR^i~NgavadevedaM narashR^i~Ngavadevatat || 22\.48|| AkAshapuShpasadR^ishaM yathA marumarIchikA | gandharvanagaraM yadvadindrajAlavadeva hi || 22\.49|| asatyameva satataM pa~ncharUpakamiShyate | shiShyopadeshakAlo hi dvaitaM na paramArthataH || 22\.50|| mAtA mR^ite rodanAya dravyaM datvA.a.ahvayejjanAn | teShAM rodanamAtraM yatkevalaM dravyapa~nchakam || 22\.51|| tadadvaitaM mayA proktaM sarvaM vismR^itya kuDyavat | ahaM brahmeti nishchitya ahameveti bhAvaya || 22\.52|| ahameva sukhaM cheti ahameva na chAparaH | ahaM chinmAtrameveti brahmaiveti vinishchinu || 22\.53|| ahaM nirmalashuddheti ahaM jIvavilakShaNaH | ahaM brahmaiva sarvAtmA ahamityavabhAsakaH || 22\.54|| ahameva hi chinmAtramahameva hi nirguNaH | sarvAntaryAmyahaM brahma chinmAtro.ahaM sadAshivaH || 22\.55|| nityama~NgalarUpAtmA nityamokShamayaH pumAn | evaM nishchitya satataM svAtmAnaM svayamAsthitaH || 22\.56|| brahmaivAhaM na sandeho nAmarUpe na ki~nchana | etadrUpaprakaraNaM sarvavedeShu durlabham | yaH shR^iNoti sakR^idvApi brahmaiva bhavati svayam || 22\.57|| taM vedAdivachobhirIDitamahAyAgaishcha bhogairvratai\- rdAnaishchAnashanairyamAdiniyamaistaM vidviShante dvijAH | tasyAna~NgariporatIva sumahAhR^idyaM hi li~NgArchanaM tenaivAshu vinAshya mohamakhilaM j~nAnaM dadAtIshvaraH || 22\.58|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde nAmarUpaniShedhaprakaraNaM nAma dvAviMsho.adhyAyaH || \section{23\. rahasyopadeshaprakaraNaM nAma trayoviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- nidAgha shR^iNu vakShyAmi sarvalokeShu durlabham | idaM brahma paraM brahma sachchidAnanda eva hi || 23\.1|| nAnAvidhajanaM lokaM nAnA kAraNakAryakam | brahmaivAnyadasatsarvaM sachchidAnanda eva hi || 23\.2|| ahaM brahma sadA brahma asmi brahmAhameva hi | kAlo brahma kShaNo brahma ahaM brahma na saMshayaH || 23\.3|| vedo brahma paraM brahma satyaM brahma parAtparaH | haMso brahma harirbrahma shivo brahma chidavyayaH || 23\.4|| sarvopaniShado brahma sAmyaM brahma samo.asmyaham | ajo brahma raso brahma viyadbrahma parAtparaH || 23\.5|| truTirbrahma mano brahma vyaShTirbrahma sadAmudaH | idaM brahma paraM brahma tattvaM brahma sadA japaH || 23\.6|| akAro brahma evAhamukAro.ahaM na saMshayaH | makArabrahmamAtro.ahaM mantrabrahmamanuH param || 23\.7|| shikArabrahmamAtro.ahaM vAkAraM brahma kevalam | yakAraM brahma nityaM cha pa~nchAkSharamahaM param || 23\.8|| rechakaM brahma sadbrahma pUrakaM brahma sarvataH | kumbhakaM brahma sarvo.ahaM dhAraNaM brahma sarvataH || 23\.9|| brahmaiva nAnyattatsarvaM sachchidAnanda eva hi | evaM cha nishchito muktaH sadya eva na saMshayaH || 23\.10|| kechideva mahAmUDhAH dvaitamevaM vadanti hi | na sambhAShyAH sadAnarhA namaskAre na yogyatA || 23\.11|| mUDhA mUDhatarAstuchChAstathA mUDhatamAH pare | ete na santi me nityaM ahaMvij~nAnamAtrataH || 23\.12|| sarvaM chinmAtrarUpatvAdAnandatvAnna me bhayam | ahamityapi nAstyeva paramityapi na kvachit || 23\.13|| brahmaiva nAnyattatsarvaM sachchidAnanda eva hi | kAlAtItaM sukhAtItaM sarvAtItamatItakam || 23\.14|| nityAtItamanityAnAmamitaM brahma kevalam | brahmaiva nAnyadyatsarvaM sachchidAnandamAtrakam || 23\.15|| dvaitasatyatvabuddhishcha dvaitabud.hdhyA na tatsmara | sarvaM brahmaiva nAnyo.asti sarvaM brahmaiva kevalam || 23\.16|| bud.hdhyAtItaM mano.atItaM vedAtItamataH param | AtmAtItaM janAtItaM jIvAtItaM cha nirguNam || 23\.17|| kAShThAtItaM kalAtItaM nATyAtItaM paraM sukham | brahmamAtreNa sampashyanbrahmamAtraparo bhava || 23\.18|| brahmamAtraparo nityaM chinmAtro.ahaM na saMshayaH | jyotirAnandamAtro.ahaM nijAnandAtmamAtrakaH || 23\.19|| shUnyAnandAtmamAtro.ahaM chinmAtro.ahamiti smara | sattAmAtro.ahamevAtra sadA kAlaguNAntaraH || 23\.20|| nityasanmAtrarUpo.ahaM shuddhAnandAtmamAtrakam | prapa~nchahInarUpo.ahaM sachchidAnandamAtrakaH || 23\.21|| nishchayAnandamAtro.ahaM kevalAnandamAtrakaH | paramAnandamAtro.ahaM pUrNAnando.ahameva hi || 23\.22|| dvaitasyamAtrasiddho.ahaM sAmrAjyapadalakShaNam | ityevaM nishchayaM kurvansadA triShu yathAsukham || 23\.23|| dR^iDhanishchayarUpAtmA dR^iDhanishchayasanmayaH | dR^iDhanishchayashAntAtmA dR^iDhanishchayamAnasaH || 23\.24|| dR^iDhanishchayapUrNAtmA dR^iDhanishchayanirmalaH | dR^iDhanishchayajIvAtmA dR^iDhanishchayama~NgalaH || 23\.25|| dR^iDhanishchayajIvAtmA saMshayaM nAshameShyati | dR^iDhanishchayamevAtra brahmaj~nAnasya lakShaNam || 23\.26|| dR^iDhanishchayamevAtra vAkyaj~nAnasya lakShaNam | dR^iDhanishchayamevAtra kAraNaM mokShasampadaH || 23\.27|| evameva sadA kAryaM brahmaivAhamiti sthiram | brahmaivAhaM na sandehaH sachchidAnanda eva hi || 23\.28|| AtmAnandasvarUpo.ahaM nAnyadastIti bhAvaya | tatastadapi santyajya eka eva sthiro bhava || 23\.29|| tatastadapi santyajya nirguNo bhava sarvadA | nirguNatvaM cha santyajya vAchAtIto bhavettataH || 23\.30|| vAchAtItaM cha santyajya chinmAtratvaparo bhava | AtmAtItaM cha santyajya brahmamAtraparo bhava || 23\.31|| chinmAtratva~ncha santyajya sarvatUShNImparo bhava | sarvatUShNImcha santyajya mahAtUShNImparo bhava || 23\.32|| mahAtUShNI~ncha santyajya chittatUShNIM samAshraya | chittatUShNI~ncha santyajya jIvatUShNIM samAhara || 23\.33|| jIvatUShNImparityajya jIvashUnyaparo bhava | shUnyatyAgamparityajya yathA tiShTha tathAsi bho || 23\.34|| tiShThatvamapi santyajya avA~NmanasagocharaH (avA~NmAnasagocharaH) | tataH paraM na vaktavyaM tataH pashyenna (pashyAnna) ki~nchana || 23\.35|| no chetsarvaparityAgo brahmaivAhamitIraya | sadA smaransadA chintyaM sadA bhAvaya nirguNam || 23\.36|| sadA tiShThasva tattvaj~na sadA j~nAnI sadA paraH | sadAnandaH sadAtItaH sadAdoShavivarjitaH || 23\.37|| sadA shAntaH sadA tR^iptaH sadA jyotiH sadA rasaH | sadA nityaH sadA shuddhaH sadA buddhaH sadA layaH || 23\.38|| sadA brahma sadA modaH sadAnandaH sadA paraH | sadA svayaM sadA shUnyaH sadA maunI sadA shivaH || 23\.39|| sadA sarvaM sadA mitraH sadA snAnaM sadA japaH | sadA sarvaM cha vismR^itya sadA maunaM parityaja || 23\.40|| dehAbhimAnaM santyajya chittasattAM parityaja | AtmaivAhaM svayaM chAhaM ityevaM sarvadA bhava || 23\.41|| evaM sthite tvaM mukto.asi na tu kAryA vichAraNA | brahmaiva sarvaM yatki~nchitsachchidAnanda eva hi || 23\.42|| ahaM brahma idaM brahma tvaM brahmAsi nirantaraH | praj~nAnaM brahma evAsi tvaM brahmAsi na saMshayaH || 23\.43|| dR^iDhanishchayameva tvaM kuru kalyANamAtmanaH | manaso bhUShaNaM brahma manaso bhUShaNaM paraH || 23\.44|| manaso bhUShaNaM kartA brahmaivAhamavekShataH | brahmaiva sachchidAnadaH sachchidAnandavigrahaH || 23\.45|| sachchidAnandamakhilaM sachchidAnanda eva hi | sachchidAnandajIvAtmA sachchidAnandavigrahaH || 23\.46|| sachchidAnandamadvaitaM sachchidAnandasha~NkaraH | sachchidAnandavij~nAnaM sachchidAnandabhojanaH || 23\.47|| sachchidAnandapUrNAtmA sachchidAnandakAraNaH | sachchidAnandalIlAtmA sachchidAnandashevadhiH || 23\.48|| sachchidAnandasarvA~NgaH sachchidAnandachandanaH | sachchidAnandasiddhAntaH sachchidAnandavedakaH || 23\.49|| sachchidAnandashAstrArthaH sachchidAnandavAchakaH | sachchidAnandahomashcha sachchidAnandarAjyakaH || 23\.50|| sachchidAnandapUrNAtmA sachchidAnandapUrNakaH | sachchidAnandasanmAtraM mUDheShu paThitaM cha yat || 23\.51|| shuddhaM mUDheShu yaddattaM subaddhaM mArgachAriNA | viShayAsaktachitteShu na sambhAShyaM vivekinA || 23\.52|| sakR^ichChravaNamAtreNa brahmaiva bhavati svayam | ichChA chedyadi nArINAM mukhaM brAhmaNa eva hi || 23\.53|| sarvaM chaitanyamAtratvAtstrIbhedaM cha na vidyate | vedashAstreNa yukto.api j~nAnAbhAvAddvijo.advijaH || 23\.54|| brahmaiva tantunA tena baddhAste muktichintakAH | sarvamuktaM bhagavatA rahasyaM sha~NkareNa hi || 23\.55|| somApIDapadAmbujArchanaphalairbhuktyai bhavAnmAnasaM nAnyadyogapathA shrutishravaNataH kiM karmabhirbhUyate | yuktyA shikShitamAnasAnubhavato.apyashmApyasa~Ngo vachAM kiM grAhyaM bhavatIndriyArtharahitAnandaikasAndraH shivaH || 23\.56|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde rahasyopadeshaprakaraNaM nAma trayoviMsho.adhyAyaH || \section{24\. ahaM brahmaprakaraNanirUpaNaM nAma chaturviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- punaH punaH paraM vakShye Atmano.anyadasatsvataH | asato vachanaM nAsti sato nAsti sadA sthite || 24\.1|| brahmAbhyAsa parasyAhaM (rahasyaM cha) vakShye nirNayamAtmanaH | tasyApi sakR^idevAhaM vakShye ma~NgalapUrvakam || 24\.2|| sarvaM brahmAhamevAsmi chinmAtro nAsti ki~nchana | ahameva paraM brahma ahameva chidAtmakam || 24\.3|| ahaM mameti nAstyeva ahaM j~nAnIti nAsti cha | shuddho.ahaM brahmarUpo.ahamAnando.ahamajo naraH (najaH) || 24\.4|| devo.ahaM divyabhAno.ahaM turyo.ahaM bhavabhAvyaham | aNDajo.ahamasheSho.ahamantarAdantaro.asmyaham || 24\.5|| amaro.ahamajasro.ahamatyantaparamo.asmyaham | parAparasvarUpo.ahaM nityAnityaraso.asmyaham || 24\.6|| guNAguNavihIno.ahaM turyAturyaraso.asmyaham | shAntAshAntavihIno.ahaM j~nAnAj~nAnaraso.asmyaham || 24\.7|| kAlAkAlavihIno.ahamAtmAnAtmavivarjitaH | labdhAlabdhAdihIno.ahaM sarvashUnyo.ahamavyayaH || 24\.8|| ahamevAhamevAhamanantaranirantaram | shAshvato.ahamalakShyo.ahamAtmA na paripUrNataH || 24\.9|| ityAdishabdamukto.ahaM ityAdyaM cha na chAsmyaham | ityAdivAkyamukto.ahaM sarvavarjitadurjayaH || 24\.10|| nirantaro.ahaM bhUto.ahaM bhavyo.ahaM bhavavarjitaH | lakShyalakShaNahIno.ahaM kAryahIno.ahamAshugaH || 24\.11|| vyomAdirUpahIno.ahaM vyomarUpo.ahamachyutaH | antarAntarabhAvo.ahamantarAntaravarjitaH || 24\.12|| sarvasiddhAntarUpo.ahaM sarvadoShavivarjitaH | na kadAchana mukto.ahaM na baddho.ahaM kadAchana || 24\.13|| evameva sadA kR^itvA brahmaivAhamiti smara | etAvadeva mAtraM tu mukto bhavatu nishchayaH || 24\.14|| chinmAtro.ahaM shivo.ahaM vai shubhamAtramahaM sadA | sadAkAro.ahaM mukto.ahaM sadA vAchAmagocharaH || 24\.15|| sarvadA paripUrNo.ahaM vedopAdhivivarjitaH | chittakAryavihIno.ahaM chittamastIti me na hi || 24\.16|| yatki~nchidapi nAstyeva nAstyeva priyabhAShaNam | AtmapriyamanAtmA hi idaM me vastuto na hi || 24\.17|| idaM duHkhamidaM saukhyamidaM bhAti ahaM na hi | sarvavarjitarUpo.ahaM sarvavarjitachetanaH || 24\.18|| anirvAchyamanirvAchyaM paraM brahma raso.asmyaham | ahaM brahma na sandeha ahameva parAtparaH || 24\.19|| ahaM chaitanyabhUtAtmA deho nAsti kadAchana | li~NgadehaM cha nAstyeva kAraNaM dehameva na || 24\.20|| ahaM tyaktvA paraM chAhaM ahaM brahmasvarUpataH | kAmAdivarjito.atItaH kAlabhedaparAtparaH || 24\.21|| brahmaivedaM na saMvedyaM nAhaM bhAvaM na chA nahi | sarvasaMshayasaMshAnto brahmaivAhamiti sthitiH || 24\.22|| nishchayaM cha na me ki~nchichchintAbhAvAtsadA.akSharaH | chidahaM chidahaM brahma chidahaM chidahaM sadA || 24\.23|| evaM bhAvanayA yuktastyaktasha~NkaH sukhIbhava | sarvasa~NgaM parityajya AtmaikyaivaM bhavAnvaham || 24\.24|| sa~NgaM nAma pravakShye.ahaM brahmAhamiti nishchayaH | satyo.ahaM paramAtmA.ahaM svayameva svayaM svayam || 24\.25|| nAhaM deho na cha prANo na dvandvo na cha nirmalaH | eSha eva hi satsa~NgaH eSha eva hi nirmalaH || 24\.26|| mahatsa~Nge (mahatsa~Ngo) mahadbrahmabhAvanaM paramaM padam | ahaM shAntaprabhAvo.ahaM ahaM brahma na saMshayaH || 24\.27|| ahaM tyaktasvarUpo.ahaM ahaM chintAdivarjitaH | eSha eva hi satsa~NgaH eSha nityaM bhavAnaham || 24\.28|| sarvasa~NkalpahIno.ahaM sarvavR^ittivivarjitaH | amR^ito.ahamajo nityaM mR^itibhItiratItikaH || 24\.29|| sarvakalyANarUpo.ahaM sarvadA priyarUpavAn | samalA~Ngo malAtItaH sarvadAhaM sadAnugaH || 24\.30|| aparichChinnasanmAtraM satyaj~nAnasvarUpavAn | nAdAntaro.ahaM nAdo.ahaM nAmarUpavivarjitaH || 24\.31|| atyantAbhinnahIno.ahamAdimadhyAntavarjitaH | evaM nityaM dR^iDhAbhyAsa evaM svAnubhavena cha || 24\.32|| evameva hi nityAtmabhAvanena sukhI bhava | evamAtmA sukhaM prAptaH punarjanma na sambhavet || 24\.33|| sadyo mukto bhavedbrahmAkAreNa paritiShThati | AtmAkAramidaM vishvamAtmAkAramahaM mahat || 24\.34|| Atmaiva nAnyadbhUtaM vA Atmaiva mana eva hi | Atmaiva chittavadbhAti Atmaiva smR^itivatkvachit || 24\.35|| Atmaiva vR^ittivadbhAti (vR^ittimadbhAti) Atmaiva krodhavatsadA | Atmaiva shravaNaM tadvadAtmaiva mananaM cha tat || 24\.36|| AtmaivopakramaM nityamupasaMhAramAtmavat | AtmaivAbhyAM samaM nityamAtmaivApUrvatAphalam || 24\.37|| arthavAdavadAtmA hi paramAtmopapatti hi | ichChA prArabhyavadbrahma (prArabdhavadbrahma) ichChAmArabhyavatparaH || 24\.38|| parechChArabdhavadbrahmA ichChAshaktishchideva hi | anichChAshaktirAtmaiva parechChAshaktiravyayaH || 24\.39|| paramAtmaivAdhikAro viShayaM paramAtmanaH | sambandhaM paramAtmaiva prayojanaM parAtmakam || 24\.40|| brahmaiva paramaM sa~NgaM karmajaM brahma sa~Ngamam | brahmaiva bhrAntijaM bhAti dvandvaM brahmaiva nAnyataH || 24\.41|| sarvaM brahmeti nishchitya sadya eva vimokShadam | savikalpasamAdhisthaM nirvikalpasamAdhi hi || 24\.42|| shabdAnuviddhaM brahmaiva brahma dR^ishyAnuviddhakam | brahmaivAdisamAdhishcha tanmadhyamasamAdhikam || 24\.43|| brahmaiva nishchayaM shUnyaM taduktamasamAdhikam | dehAbhimAnarahitaM tadvairAgyasamAdhikam || 24\.44|| etadbhAvanayA shAntaM jIvanmuktasamAdhikaH | atyantaM sarvashAntatvaM deho muktasamAdhikam || 24\.45|| etadabhyAsinAM proktaM sarvaM chaitatsamanvitam | sarvaM vismR^itya vismR^itya tyaktvA tyaktvA punaH punaH || 24\.46|| sarvavR^ittiM cha shUnyena sthAsyAmIti vimuchya hi | na sthAsyAmIti vismR^itya bhAsyAmIti (sthAtyAmiti) cha vismara || 24\.47|| chaitanyo.ahamiti tyaktvA sanmAtro.ahamiti tyaja | tyajanaM cha parityajya bhAvanaM cha parityaja || 24\.48|| sarvaM tyaktvA manaH kShipraM smaraNaM cha parityaja | smaraNaM ki~nchidevAtra mahAsaMsArasAgaram || 24\.49|| smaraNaM ki~nchidevAtra mahAduHkhaM bhavettadA | mahAdoShaM bhavaM bandhaM chittajanma shataM manaH || 24\.50|| prArabdhaM hR^idayagranthi brahmahatyAdi pAtakam | smaraNaM chaivameveha bandhamokShasya kAraNam || 24\.51|| ahaM brahmaprakaraNaM sarvaduHkhavinAshakam | sarvaprapa~nchashamanaM sadyo mokShapradaM sadA | etachChravaNamAtreNa brahmaiva bhavati svayam || 24\.52|| bhaktyA padmadalAkShapUjitapadadhyAnAnuvR^ittyA manaH svAntAnantapathaprachAravidhuraM muktyai bhavenmAnasam | sa~NkalpojjhitametadalpasumahAshIlo dayAmbhonidhau kashchitsyAchChivabhaktadhuryasumahAshAntaH shivapremataH || 24\.53|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde ahaM brahmaprakaraNanirUpaNaM nAma chaturviMsho.adhyAyaH || \section{25\. brahmaNassarvarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma pa~nchaviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye prasiddhamAtmAnaM sarvalokaprakAshakam | sarvAkAraM sadA siddhaM sarvatra nibiDaM mahat || 25\.1|| tadbrahmAhaM na sandeha iti nishchitya tiShTha bhoH | chidevAhaM chidevAhaM chitraM chedahameva hi || 25\.2|| vAchAvadhishcha devo.ahaM chideva manasaH paraH | chidevAhaM paraM brahma chideva sakalaM padam || 25\.3|| sthUladehaM chidevedaM sUkShmadehaM chideva hi | chideva karaNaM so.ahaM kAyameva chideva hi || 25\.4|| akhaNDAkAravR^ittishcha uttamAdhamamadhyamAH | dehahInashchidevAhaM sUkShmadehashchideva hi || 25\.5|| chideva kAraNaM so.ahaM buddhihInashchideva hi | bhAvahInashchidevAhaM doShahInashchideva hi || 25\.6|| astitvaM brahma nAstyeva nAsti brahmeti nAsti hi | (asti brahmamaiva mastyeva nAsti brahmeti nAsti hi |) asti nAstIti nAstyeva ahameva chideva hi || 25\.7|| sarvaM nAstyeva nAstyeva sAkAraM nAsti nAsti hi | yatki~nchidapi nAstyeva ahameva chideva hi || 25\.8|| anvayavyatirekaM cha AdimadhyAntadUShaNam | sarvaM chinmAtrarUpatvAdahameva chideva hi || 25\.9|| sarvAparaM cha sadasatkAryakAraNakartR^ikam | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.10|| ashuddhaM shuddhamadvaitaM dvaitamekamanekakam | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.11|| asatyasatyamadvandvaM (asatyaM satyamadvaitaM) dvandvaM cha parataH param | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.12|| bhUtaM bhaviShyaM vartaM cha mohAmohau samAsamau | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.13|| kShaNaM lavaM truTirbrahmatvampadaM tatpadaM tathA | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.14|| tvampadaM tatpadaM vApi aikyaM cha hyahameva hi | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.15|| AnandaM paramAnandaM sarvAnandaM nijaM mahat | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.16|| ahaM brahma idaM brahma kaM brahma hyakSharaM param | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.17|| viShNureva paraM brahma shivo brahmAhameva hi | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.18|| shrotraM brahma paraM brahma shabdaM brahma padaM shubham | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.19|| sparsho brahma padaM tvakcha tvakcha brahma parasparam | (sparsho brahma padaM tvaM cha tvaM cha brahma tvakcheti |) sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.20|| paraM rUpaM chakShurbhireva tatraiva yojyatAm | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.21|| brahmaiva sarvaM satataM sachchidAnandamAtrakam | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.22|| chinmayAnandamAtro.ahaM idaM vishvamidaM sadA | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.23|| brahmaiva sarvaM yatki~nchittadbrahmAhaM na saMshayaH | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.24|| vAchA yatprochyate nAma manasA manute tu yat | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.25|| kAraNe kalpite yadyattUShNIM vA sthIyate sadA | sharIreNa tu yadbhu~Nkte indriyairyattu bhAvyate | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva hi kevalam || 25\.26|| vede yatkarma vedoktaM shAstraM shAstroktanirNayam | gurUpadeshasiddhAntaM shuddhAshuddhavibhAsakam || 25\.27|| kAmAdikalanaM brahma devAdikalanaM pR^ithak | jIvayukteti kalanaM videho muktikalpanam || 25\.28|| brahma ityapi sa~NkalpaM brahmavidvarakalpanam | varIyAniti sa~NkalpaM variShTha iti kalpanam || 25\.29|| (kanIyAniti sa~NkalpaM garIyAniti kalpanam) || 25\.29|| brahmAhamiti sa~NkalpaM chidahaM cheti kalpanam | mahAvidyeti sa~NkalpaM mahAmAyeti kalpanam || 25\.30|| mahAshUnyeti sa~NkalpaM mahAchinteti kalpanam | mahAloketi sa~NkalpaM mahAsatyeti kalpanam || 25\.31|| mahArUpeti sa~NkalpaM mahArUpaM cha kalpanam | sarvasa~NkalpakaM chittaM sarvasa~NkalpakaM manaH || 25\.32|| sarvaM nAstyeva nAstyeva sarvaM brahmaiva kevalam | sarvaM dvaitaM manorUpaM sarvaM duHkhaM manomayam || 25\.33|| chidevAhaM na sandehaH chidevedaM jagattrayam | yatki~nchidbhAShaNaM vApi yatki~nchinmanaso japam | yatki~nchinmAnasaM karma sarvaM brahmaiva kevalam || 25\.34|| sarvaM nAstIti sanmantraM jIvabrahmasvarUpakam | brahmaiva sarvamityevaM mantra~nchaivottamottamam || 25\.35|| anuktamantraM sanmantraM vR^ittishUnyaM paraM mahat | sarvaM brahmeti sa~NkalpaM tadeva paramaM padam || 25\.36|| sarvaM brahmeti sa~NkalpaM mahAdeveti kIrtanam | sarvaM brahmeti sa~NkalpaM shivapUjAsamammahat || 25\.37|| sarvaM brahmetyanubhavaH sarvAkAro na saMshayaH | sarvaM brahmeti sa~NkalpaM sarvatyAgamitIritam || 25\.38|| sarvaM brahmeti sa~NkalpaM bhAvAbhAvavinAshanam | sarvaM brahmeti sa~NkalpaM mahAdeveti nishchayaH || 25\.39|| sarvaM brahmeti sa~NkalpaM kAlasattAvinirmuktaH (muktikaH) | sarvaM brahmeti sa~NkalpaH dehasattA vimuktikaH || 25\.40|| sarvaM brahmeti sa~NkalpaH sachchidAnandarUpakaH | sarvo.ahaM brahmamAtraiva sarvaM brahmaiva kevalam || 25\.41|| idamityeva yatki~nchittadbrahmaiva na saMshayaH | bhrAntishcha narakaM duHkhaM svargabhrAntiritIritA || 25\.42|| brahmA viShNuriti bhrAntirbhrAntishcha shivarUpakam | virATsvarATtathA saMrATsUtrAtmA bhrAntireva cha || 25\.43|| devAshcha devakAryANi sUryAchandramasorgatiH | munayo manavaH siddhA bhrAntireva na saMshayaH || 25\.44|| sarvadevAsurA bhrAntisteShAM yuddhAdi janma cha | viShNorjanmAvatArANi charitaM shAntireva hi || 25\.45|| brahmaNaH sR^iShTikR^ityAni rudrasya charitAni cha | sarvabhrAntisamAyuktaM bhrAntyA lokAshchaturdasha || 25\.46|| varNAshramavibhAgashcha bhrAntireva na saMshayaH | brahmaviShNvIsharudrANAmupAsA bhrAntireva cha || 25\.47|| tatrApi yantramantrAbhyAM bhrAntireva na saMshayaH | vAchAmagocharaM brahma sarvaM brahmamayaM cha hi || 25\.48|| sarvaM nAstyeva nAstyeva ahameva chideva hi | evaM vada tvaM tiShTha tvaM sadyo mukto bhaviShyasi || 25\.49|| etAvaduktaM yatki~nchittannAstyeva na saMshayaH | evaM yadAntaraM kShipraM brahmaiva dR^iDhanishchayam || 25\.50|| dR^iDhanishchayamevAtra prathamaM kAraNaM bhavet | nishchayaH khalvayaM pashchAtsvayameva bhaviShyati || 25\.51|| ArtaM yachChivapAdato.anyaditaraM tajjAdishabdAtmakaM chetovR^ittiparaM parApramuditaM ShaDbhAvasiddhaM jagat | bhUtAkShAdimanovachobhiranaghe sAndre maheshe ghane sindhau saindhavakhaNDavajjagadidaM lIyeta vR^ittyujjhitam || 25\.52|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde brahmaNassarvarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma pa~nchaviMsho.adhyAyaH || \section{26\. j~nAnAmR^itamanomayaprakaraNavarNanaM nAma ShaDviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye sachchitparAnandaM svabhAvaM sarvadA sukham | sarvavedapurANAnAM sArAtsArataraM svayam || 26\.1|| na bhedaM cha dvayaM dvandvaM na bhedaM bhedavarjitam | idameva paraM brahma j~nAnAshrayamanAmayam || 26\.2|| na kvachinnAta evAhaM nAkSharaM na parAtparam | idameva paraM brahma j~nAnAshrayamanAmayam || 26\.3|| na bahirnAntaraM nAhaM na sa~Nkalpo na vigrahaH | idameva paraM brahma j~nAnAshrayamanAmayam || 26\.4|| na satyaM cha parityajya na vArtA nArthadUShaNam | idameva paraM brahma j~nAnAshrayamanAmayam || 26\.5|| na guNo guNivAkyaM vA na manovR^ittinishchayaH | na japaM na parichChinnaM na vyApakamasatphalam || 26\.6|| na gururna cha shiShyo vA na sthiraM na shubhAshubham | naikarUpaM nAnyarUpaM na mokSho na cha bandhakam || 26\.7|| ahaM padArthastatpadaM vA nendriyaM viShayAdikam | na saMshayaM na tuchChaM vA na nishchayaM na vA kR^itam || 26\.8|| na shAntirUpamadvaitaM na chordhvaM na cha nIchakam | na lakShaNaM na duHkhA~NgaM na sukhaM na cha cha~nchalam || 26\.9|| na sharIraM na li~NgaM vA na kAraNamakAraNam | na duHkhaM nAntikaM nAhaM na gUDhaM na paraM padam || 26\.10|| na sa~nchitaM cha nAgAmi na satyaM cha tvamAhakam | nAj~nAnaM na cha vij~nAnaM na mUDho na cha vij~navAn (vivekavAn) || 26\.11|| na nIchaM narakaM nAntaM na muktirna cha pAvanam | na tR^iShNA na cha vidyAtvaM nAhaM tattvaM na devatA || 26\.12|| na shubhAshubhasa~Nketo na mR^ityurna cha jIvanam | na tR^iptirna cha bhojyaM vA na khaNDaikaraso.advayam || 26\.13|| na sa~NkalpaM na prapa~nchaM na jAgaraNarAjakam | na ki~nchitsamatAdoSho na turyagaNanA bhramaH || 26\.14|| na sarvaM samalaM neShTaM na nItirna cha pUjanam | na prapa~nchaM na bahunA nAnyabhAShaNasa~NgamaH || 26\.15|| na satsa~Ngamasatsa~NgaH na brahma na vichAraNam | nAbhyAsaM na cha vaktA cha na snAnaM na cha tIrthakam || 26\.16|| na puNyaM na cha vA pApaM na kriyA doShakAraNam | na chAdhyAtmaM nAdhibhUtaM na daivatamasambhavam || 26\.17|| na janmamaraNe kvApi jAgratsvapnasuShuptikam | na bhUlokaM na pAtAlaM na jayApajayAjayau || 26\.18|| na hInaM na cha vA bhItirna ratirna mR^itistvarA | achintyaM nAparAdhyAtmA nigamAgamavibhramaH || 26\.19|| na sAttvikaM rAjasaM cha na tAmasaguNAdhikam | na shaivaM na cha vedAntaM na svAdyaM tanna mAnasam || 26\.20|| na bandho na cha mokSho vA na vAkyaM aikyalakShaNam | na strIrUpaM na pumbhAvaH na ShaNDo na sthiraH padam || 26\.21|| na bhUShaNaM na dUShaNaM na stotraM na stutirna hi | na laukikaM vaidikaM na shAstraM na cha shAsanam || 26\.22|| na pAnaM na kR^ishaM nedaM na modaM na madAmadam | na bhAvanamabhAvo vA na kulaM nAmarUpakam || 26\.23|| notkR^iShTaM cha nikR^iShTaM cha na shreyo.ashreya eva hi | nirmalatvaM malotsargo na jIvo na manodamaH || 26\.24|| na shAntikalanA nAgaM na shAntirna shamo damaH | na krIDA na cha bhAvA~NgaM na vikAraM na doShakam || 26\.25|| na yatki~nchinna yatrAhaM na mAyAkhyA na mAyikA | yatki~nchinna cha dharmAdi na dharmaparipIDanam || 26\.26|| na yauvanaM na bAlyaM vA na jarAmaraNAdikam | na bandhurna cha vA.abandhurna mitraM na cha sodaraH || 26\.27|| nApi sarvaM na chAki~nchinna viri~ncho na keshavaH | na shivo nAShTadikpAlo na vishvo na cha taijasaH || 26\.28|| na prAj~no hi na turyo vA na brahmakShatraviDvaraH | idameva paraM brahma j~nAnAmR^itamanAmayam || 26\.29|| na punarbhAvi pashchAdvA na punarbhavasambhavaH | na kAlakalanA nAhaM na sambhAShaNakAraNam || 26\.30|| na chordhvamantaHkaraNaM na cha chinmAtrabhAShaNam | na brahmAhamiti dvaitaM na chinmAtramiti dvayam || 26\.31|| nAnnakoshaM na cha prANamanomayamakoshakam | na vij~nAnamayaH koshaH na chAnandamayaH pR^ithak || 26\.32|| na bodharUpaM bodhyaM vA bodhakaM nAtra yadbhramaH | na bAdhyaM bAdhakaM mithyA tripuTIj~nAnanirNayaH || 26\.33|| na pramAtA pramANaM vA na prameyaM phalodayam | idameva paraM brahma j~nAnAmR^itamanomayam || 26\.34|| na guhyaM na prakAshaM vA na mahatvaM na chANutA | na prapa~ncho vidyamAnaM na prapa~nchaH kadAchana || 26\.35|| nAntaHkaraNasaMsAro na mano jagatAM bhramaH | na chittarUpasaMsAro buddhipUrvaM prapa~nchakam || 26\.36|| na jIvarUpasaMsAro vAsanArUpasaMsR^itiH | na li~NgabhedasaMsAro nAj~nAnamayasaMsmR^itiH (saMsR^itiH) || 26\.37|| na vedarUpasaMsAro na shAstrAgamasaMsR^itiH | nAnyadastIti saMsAramanyadastIti bhedakam || 26\.38|| na bhedAbhedakalanaM na doShAdoShakalpanam | na shAntAshAntasaMsAraM na guNAguNasaMsR^itiH || 26\.39|| na strIli~NgaM na puMli~NgaM na napuMsakasaMsR^itiH | na sthAvaraM na ja~NgamaM cha na duHkhaM na sukhaM kvachit || 26\.40|| na shiShTAshiShTarUpaM vA na yogyAyogyanishchayaH | na dvaitavR^ittirUpaM vA sAkShivR^ittitvalakShaNam || 26\.41|| akhaNDAkAravR^ittitvamakhaNDaikarasaM sukham | deho.ahamiti yA vR^ittirbrahmAhamiti shabdakam || 26\.42|| akhaNDanishchayA vR^ittirnAkhaNDaikarasaM mahat | na sarvavR^ittibhavanaM sarvavR^ittivinAshakam || 26\.43|| sarvavR^ittyanusandhAnaM sarvavR^ittivimochanam | sarvavR^ittivinAshAntaM sarvavR^ittivishUnyakam || 26\.44|| na sarvavR^ittisAhasraM kShaNakShaNavinAshanam | na sarvavR^ittisAkShitvaM na cha brahmAtmabhAvanam || 26\.45|| na jaganna mano nAnto na kAryakalanaM kvachit | na dUShaNaM bhUShaNaM vA na nira~NkushalakShaNam || 26\.46|| na cha dharmAtmano li~NgaM guNashAlitvalakShaNam | na samAdhikali~NgaM vA na prArabdhaM prabandhakam || 26\.47|| brahmavittaM Atmasatyo na paraH svapnalakShaNam | (na brahmachitta Atmanyo na paraH svapnalakShaNam |) na cha varyaparo rodho variShTho nArthatatparaH || 26\.48|| Atmaj~nAnavihIno yo mahApAtakireva saH | etAvajj~nAnahIno yo mahArogI sa eva hi || 26\.49|| ahaM brahma na sandeha akhaNDaikarasAtmakaH | brahmaiva sarvameveti nishchayAnubhavAtmakaH || 26\.50|| sadyo mukto na sandehaH sadyaH praj~nAnavigrahaH | sa eva j~nAnavAl.Nloke sa eva parameshvaraH || 26\.51|| idameva paraM brahma j~nAnAmR^itamanomayam | etatprakaraNaM yastu shR^iNute brahma eva saH || 26\.52|| ekatvaM na bahutvamapyaNumahatkAryaM na vai kAraNaM vishvaM vishvapatitvamapyarasakaM no gandharUpaM sadA | baddhaM muktamanuttamottamamahAnandaikamodaM sadA bhUmAnandasadAshivaM janijarArogAdyasa~NgaM mahaH || 26\.53|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde j~nAnAmR^itamanomayaprakaraNavarNanaM nAma ShaDviMsho.adhyAyaH || \section{27\. AnandarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma saptaviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye prakaraNaM satyaM brahmAnandamanomayam | kAryakAraNanirmuktaM nityAnandamayaM tvidam || 27\.1|| akShayAnanda evAhamAtmAnandaprakAshakam | j~nAnAnandasvarUpo.ahaM lakShyAnandamayaM sadA || 27\.2|| viShayAnandashUnyo.ahaM mithyAnandaprakAshakaH | vR^ittishUnyasukhAtmAhaM vR^ittishUnyasukhAtparam || 27\.3|| (vR^ittishUnyaM sukhAtmAhaM vR^ittihInaM sukhAtparam) || 27\.3|| jaDAnandaprakAshAtmA AtmAnandaraso.asmyaham | AtmAnandavihIno.ahaM nAstyAnandAtmavigrahaH || 27\.4|| kAryAnandavihIno.ahaM kAryAnandakalAtmakaH | guNAnandavihIno.ahaM guhyAnandasvarUpavAn || 27\.5|| guptAnandasvarUpo.ahaM kR^ityAnandamahAnaham | j~neyAnandavihIno.ahaM gopyAnandavivarjitaH || 27\.6|| sadAnandasvarUpo.ahaM mudAnandanijAtmakaH | lokAnando mahAnando lokAtItamahAnayam || 27\.7|| bhedAnandashchidAnandaH sukhAnando.ahamadvayaH | kriyAnando.akShayAnando vR^ittyAnandavivarjitaH || 27\.8|| sarvAnando.akShayAnandashchidAnando.ahamavyayaH | satyAnandaH parAnandaH sadyonandaH parAtparaH || 27\.9|| vAkyAnandamahAnandaH shivAnando.ahamadvayaH | shivAnandottarAnanda AdyAnandavivarjitaH || 27\.10|| amalAtmA parAnandashchidAnando.ahamadvayaH | vR^ittyAnandaparAnando vidyAtIto hi nirmalaH || 27\.11|| kAraNAtIta AnandashchidAnando.ahamadvayaH | sarvAnandaH parAnando brahmAnandAtmabhAvanaH || 27\.12|| jIvAnando layAnandashchidAnandasvarUpavAn | shuddhAnandasvarUpAtmA bud.hdhyAnando manomayaH || 27\.13|| shabdAnando mahAnandashchidAnando.ahamadvayaH | AnandAnandashUnyAtmA bhedAnandavishUnyakaH || 27\.14|| dvaitAnandaprabhAvAtmA chidAnando.ahamadvayaH | evamAdimahAnanda ahameveti bhAvaya || 27\.15|| shAntAnando.ahameveti chidAnandaprabhAsvaraH | ekAnandaparAnanda eka eva chidavyayaH || 27\.16|| eka eva mahAnAtmA ekasa~NkhyAvivarjitaH | ekatattvamahAnandastattvabhedavivarjitaH || 27\.17|| vijitAnandahIno.ahaM nirjitAnandahInakaH | hInAnandaprashAnto.ahaM shAnto.ahamiti shAntakaH || 27\.18|| mamatAnandashAnto.ahamahamAdiprakAshakam | sarvadA dehashAnto.ahaM shAnto.ahamiti varjitaH || 27\.19|| brahmaivAhaM na saMsArI ityevamiti shAntakaH | antarAdantaro.ahaM vai antarAdantarAntaraH || 27\.20|| eka eva mahAnanda eka evAhamakSharaH | eka evAkSharaM brahma eka evAkSharo.akSharaH || 27\.21|| eka eva mahAnAtmA eka eva manoharaH | eka evAdvayo.ahaM vai eka eva na chAparaH || 27\.22|| eka eva na bhUrAdi eka eva na buddhayaH | eka eva prashAnto.ahaM eka eva sukhAtmakaH || 27\.23|| eka eva na kAmAtmA eka eva na kopakam | eka eva na lobhAtmA eka eva na mohakaH || 27\.24|| eka eva mado nAhaM eka eva na me rasaH | eka eva na chittAtmA eka eva na chAnyakaH || 27\.25|| eka eva na sattAtmA eka eva jarAmaraH | eka eva hi pUrNAtmA eka eva hi nishchalaH || 27\.26|| eka eva mahAnanda eka evAhamekavAn | deho.ahamiti hIno.ahaM shAnto.ahamiti shAshvataH || 27\.27|| shivo.ahamiti shAnto.ahaM AtmaivAhamiti kramaH (AtmaivAhamityakriyaH) | jIvo.ahamiti shAnto.ahaM nityashuddhahR^idantaraH || 27\.28|| evaM bhAvaya niHsha~NkaM sadyo muktastvamadvaye | evamAdi sushabdaM vA nityaM paThatu nishchalaH || 27\.29|| (janmamR^ityujarAvyAdhisaMsArAbdhiM taraNyasi) kAlasvabhAvo niyataishcha bhUtaiH jagadvijAyeta iti shrutIritam | tadvai mR^iShA syAjjagato jaDatvataH ichChAbhavaM chaitadatheshvarasya || 27\.30|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde AnandarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma saptaviMsho.adhyAyaH || \section{28\. AtmavailakShaNyaprakaraNaM nAma aShTAviMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- brahmaivAhaM chidevAhaM nirmalo.ahaM nirantaraH | shuddhasvarUpa evAhaM nityarUpaH paro.asmyaham || 28\.1|| nityanirmalarUpo.ahaM nityachaitanyavigrahaH | AdyantarUpahIno.ahamAdyantadvaitahInakaH || 28\.2|| ajasrasukharUpo.ahaM ajasrAnandarUpavAn | ahamevAdinirmuktaH ahaM kAraNavarjitaH || 28\.3|| ahameva paraM brahma ahamevAhameva hi | ityevaM bhAvayannityaM sukhamAtmani nirmalaH || 28\.4|| sukhaM tiShTha sukhaM tiShTha suchiraM sukhamAvaha | sarvavedamananyastvaM sarvadA nAsti kalpanam || 28\.5|| sarvadA nAsti chittAkhyaM sarvadA nAsti saMsR^itiH | sarvadA nAsti nAstyeva sarvadA jagadeva na || 28\.6|| jagatprasa~Ngo nAstyeva dehavArtA kutastataH | brahmaiva sarvachinmAtramahameva hi kevalam || 28\.7|| chittamityapi nAstyeva chittamasti hi nAsti hi | astitvabhAvanA niShThA jagadastitvavA~NmR^iShA || 28\.8|| astitvavaktA vArtA hi jagadastIti bhAvanA | svAtmano.anyajjagadrakShA deho.ahamiti nishchitaH || 28\.9|| mahAchaNDAla evAsau mahAvipro.api nishchayaH | tasmAditi jaganneti chittaM vA buddhireva cha || 28\.10|| nAsti nAstIti sahasA nishchayaM kuru nirmalaH | dR^ishyaM nAstyeva nAstyeva nAsti nAstIti bhAvaya || 28\.11|| ahameva paraM brahma ahameva hi niShkalaH | ahameva na sandehaH ahameva sukhAtsukham || 28\.12|| ahameva hi divyAtmA ahameva hi kevalaH | vAchAmagocharo.ahaM vai ahameva na chAparaH || 28\.13|| ahameva hi sarvAtmA ahameva sadA priyaH | ahameva hi bhAvAtmA ahaM vR^ittivivarjitaH || 28\.14|| ahamevAparichChinna ahameva nirantaraH | ahameva hi nishchinta ahameva hi sadguruH || 28\.15|| ahameva sadA sAkShI ahamevAhameva hi | nAhaM gupto na vA.agupto na prakAshAtmakaH sadA || 28\.16|| nAhaM jaDo na chinmAtraH kvachitki~nchittadasti hi | nAhaM prANo jaDatvaM tadatyantaM sarvadA bhramaH || 28\.17|| ahamatyantamAnanda ahamatyantanirmalaH | ahamatyantavedAtmA ahamatyantashA~NkaraH || 28\.18|| ahamityapi me ki~nchidahamityapi na smR^itiH | sarvahIno.ahamevAgre sarvahInaH sukhAchChubhAt || 28\.19|| parAtparataraM brahma parAtparataraH pumAn | parAtparataro.ahaM vai sarvasyAtparataH paraH || 28\.20|| sarvadehavihIno.ahaM sarvakarmavivarjitaH | sarvamantraH prashAntAtmA sarvAntaHkaraNAt paraH || 28\.21|| sarvastotravihIno.ahaM sarvadevaprakAshakaH | sarvasnAnavihInAtmA ekamagno.ahamadvayaH || 28\.22|| AtmatIrthe hyAtmajale AtmAnandamanohare | AtmaivAhamiti j~nAtvA AtmArAmovasAmyaham || 28\.23|| Atmaiva bhojanaM hyAtmA tR^iptirAtmasukhAtmakaH | Atmaiva hyAtmano hyAtmA Atmaiva paramo hyaham || 28\.24|| ahamAtmA.ahamAtmAhamahamAtmA na laukikaH | sarvAtmAhaM sadAtmAhaM nityAtmAhaM guNAntaraH || 28\.25|| evaM nityaM bhAvayitvA sadA bhAvaya siddhaye | siddhaM tiShThati chinmAtro nishchayaM mAtrameva sA | nishchayaM cha layaM yAti svayameva sukhI bhava || 28\.26|| shAkhAdibhishcha shrutayo hyanantA\- stvAmekameva bhagavanbahudhA vadanti | viShNvindradhAtR^iravisUnvanalAnilAdi bhUtAtmanAtha gaNanAthalalAma shambho || 28\.27|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde AtmavailakShaNyaprakaraNaM nAma aShTAviMsho.adhyAyaH || \section{29\. tanmayabhAvopadeshaprakaraNaM nAma ekonatriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- atyantaM tanmayaM vakShye durlabhaM yoginAmapi | vedashAstreShu deveShu rahasyamatidurlabham || 29\.1|| yaH paraM brahma sarvAtmA sachchidAnandavigrahaH | sarvAtmA paramAtmA hi tanmayo bhava sarvadA || 29\.2|| AtmarUpamidaM sarvamAdyantarahito.ajayaH | kAryAkAryamidaM nAsti tanmayo bhava sarvadA || 29\.3|| yatra dvaitabhayaM nAsti yatrAdvaitaprabodhanam | shAntAshAntadvayaM nAsti tanmayo bhava sarvadA || 29\.4|| yatra sa~NkalpakaM nAsti yatra bhrAntirna vidyate | tadeva hi matirnAsti tanmayo bhava sarvadA || 29\.5|| yatra brahmaNi nAstyeva yatra bhAvi vikalpanam | yatra sarvaM jagannAsti tanmayo bhava sarvadA || 29\.6|| yatra bhAvamabhAvaM vA manobhrAnti vikalpanam | yatra bhrAnterna vArtA vA tanmayo bhava sarvadA || 29\.7|| (yatra vArtA na vArtA vA tanmayo bhava sarvadA) || 29\.7|| yatra nAsti sukhaM nAsti deho.ahamiti rUpakam | sarvasa~NkalpanirmuktaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.8|| yatra brahma vinA bhAvo yatra doSho na vidyate | yatra dvandvabhayaM nAsti tanmayo bhava sarvadA || 29\.9|| yatra vAkkAyakAryaM vA yatra kalpo layaM gataH | yatra prapa~nchaM notpannaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.10|| yatra mAyA prakAsho na mAyA kAryaM na ki~nchana | yatra dR^ishyamadR^ishyaM vA tanmayo bhava sarvadA || 29\.11|| vidvAnvidyApi nAstyeva yatra pakShavipakShakau | na yatra doShAdoShau vA tanmayo bhava sarvadA || 29\.12|| yatra viShNutvabhedo na yatra brahmA na vidyate | yatra sha~Nkarabhedo na tanmayo bhava sarvadA || 29\.13|| na yatra sadasadbhedo na yatra kalanApadam | na yatra jIvakalanA tanmayo bhava sarvadA || 29\.14|| na yatra sha~NkaradhyAnaM na yatra paramaM padam | na yatra kalanAkAraM tanmayo bhava sarvadA || 29\.15|| na yatrANurmahattvaM cha yatra santoShakalpanam | yatra prapa~nchamAbhAsaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.16|| na yatra dehakalanaM na yatra hi kutUhalam | na yatra chittakalanaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.17|| na yatra buddhivij~nAnaM na yatrAtmA manomayaH | na yatra kAmakalanaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.18|| na yatra mokShavishrAntiryatra bandhatvavi(ni)grahaH | na yatra shAshvataM j~nAnaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.19|| na yatra kAlakalanaM yatra duHkhatvabhAvanam | na yatra dehakalanaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.20|| na yatra jIvavairAgyaM yatra shAstravikalpanam | yatrAhamahamAtmatvaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.21|| na yatra jIvanmuktirvA yatra dehavimochanam | yatra sa~NkalpitaM kAryaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.22|| na yatra bhUtakalanaM yatrAnyatvaprabhAvanam | na yatra jIvabhedo vA tanmayo bhava sarvadA || 29\.23|| yatrAnandapadaM brahma yatrAnandapadaM sukham | yatrAnandaguNaM nityaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.24|| na yatra vastuprabhavaM na yatrApajayojayaH | na yatra vAkyakathanaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.25|| na yatrAtmavichArA~NgaM na yatra shravaNAkulam | na yatra cha mahAnandaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.26|| na yatra hi sajAtIyaM vijAtIyaM na yatra hi | na yatra svagataM bhedaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.27|| na yatra narako ghoro na yatra svargasampadaH | na yatra brahmaloko vA tanmayo bhava sarvadA || 29\.28|| na yatra viShNusAyujyaM yatra kailAsaparvataH | brahmANDamaNDalaM yatra tanmayo bhava sarvadA || 29\.29|| na yatra bhUShaNaM yatra dUShaNaM vA na vidyate | na yatra samatA doShaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.30|| na yatra manasA bhAvo na yatra savikalpanam | na yatrAnubhavaM duHkhaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.31|| yatra pApabhayaM nAsti pa~nchapApAdapi kvachit | na yatra sa~NgadoShaM vA tanmayo bhava sarvadA || 29\.32|| yatra tApatrayaM nAsti yatra jIvatrayaM kvachit | yatra vishvavikalpAkhyaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.33|| na yatra bodhamutpannaM na yatra jagatAM bhramaH | na yatra karaNAkAraM tanmayo bhava sarvadA || 29\.34|| na yatra hi mano rAjyaM yatraiva paramaM sukham | yatra vai shAshvataM sthAnaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.35|| yatra vai kAraNaM shAntaM yatraiva sakalaM sukham | yadgatvA na nivartante tanmayo bhava sarvadA || 29\.36|| yajj~nAtvA muchyate sarvaM yajj~nAtvA.anyanna vidyate | yajj~nAtvA nAnyavij~nAnaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.37|| yatraiva doShaM notpannaM yatraiva sthAnanishchalaH | yatraiva jIvasa~NghAtaH tanmayo bhava sarvadA || 29\.38|| yatraiva nityatR^iptAtmA yatraivAnandanishchalam | yatraiva nishchalaM shAntaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.39|| yatraiva sarvasaukhyaM vA yatraiva sannirUpaNam | yatraiva nishchayAkAraM tanmayo bhava sarvadA || 29\.40|| na yatrAhaM na yatra tvaM na yatra tvaM svayaM svayam | yatraiva nishchayaM shAntaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.41|| yatraiva modate nityaM yatraiva sukhamedhate | yatra duHkhabhayannAsti tanmayo bhava sarvadA || 29\.42|| yatraiva chinmayAkAraM yatraivAnandasAgaraH | yatraiva paramaM sAkShAttanmayo bhava sarvadA || 29\.43|| yatraiva svayamevAtra svayameva tadeva hi | svasvAtmanoktabhedo.asti tanmayo bhava sarvadA || 29\.44|| yatraiva paramAnandaM svayameva sukhaM param | yatraivAbhedakalanaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.45|| na yatra chANumAtraM vA na yatra manaso malam | na yatra cha dadAmyeva tanmayo bhava sarvadA || 29\.46|| yatra chittaM mR^itaM dehaM mano maraNamAtmanaH | yatra smR^itirlayaM yAti tanmayo bhava sarvadA || 29\.47|| yatraivAhaM mR^ito nUnaM yatra kAmo layaM gataH | yatraiva paramAnandaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.48|| yatra devAstrayo lInaM yatra dehAdayo mR^itAH | na yatra vyavahAro.asti tanmayo bhava sarvadA || 29\.49|| yatra magno nirAyAso yatra magno na pashyati | yatra magno na janmAdistanmayo bhava sarvadA || 29\.50|| yatra magno na chAbhAti yatra jAgranna vidyate | yatraiva mohamaraNaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.51|| yatraiva kAlamaraNaM yatra yogo layaM gataH | yatra satsa~NgatirnaShTA tanmayo bhava sarvadA || 29\.52|| ##(additional shloka)## \-\-\- yatra vighnAtimaraNaM yatra vishvaM layaM gatam | yatra bhrAnti nivR^ittatvaM tanmayo bhava sarvadA || yatra prANadayo naShTA yatra dehAsrayo mR^itAH | yatra mAnAvamAnaM na tanmayo bhava sarvadA || \-\-\- yatraiva brahmaNo rUpaM yatraivAnandamAtrakam | yatraiva paramAnandaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.53|| yatra vishvaM kvachinnAsti yatra nAsti tato jagat | yatrAntaHkaraNaM nAsti tanmayo bhava sarvadA || 29\.54|| yatraiva sukhamAtraM cha yatraivAnandamAtrakam | yatraiva paramAnandaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.55|| yatra sanmAtrachaitanyaM yatra chinmAtramAtrakam | yatrAnandamayaM bhAti tanmayo bhava sarvadA || 29\.56|| yatra sAkShAtparaM brahma yatra sAkShAtsvayaM param | yatra shAntaM paraM lakShyaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.57|| yatra sAkShAdakhaNDArthaM yatra sAkShAtparAyaNam | yatra nAshAdikaM nAsti tanmayo bhava sarvadA || 29\.58|| yatra sAkShAtsvayaM mAtraM yatra sAkShAtsvayaM jayam | yatra sAkShAnmahAnAtmA tanmayo bhava sarvadA || 29\.59|| yatra sAkShAtparaM tattvaM yatra sAkShAtsvayaM mahat | yatra sAkShAttu vij~nAnaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.60|| yatra sAkShAdguNAtItaM yatra sAkShAddhi nirmalam | yatra sAkShAtsadAshuddhaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.61|| yatra sAkShAnmahAnAtmA yatra sAkShAtsukhAtsukham | yatraiva j~nAnavij~nAnaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.62|| yatraiva hi svayaM jyotiryatraiva svayamadvayam | yatraiva paramAnandaM tanmayo bhava sarvadA || 29\.63|| evaM tanmayabhAvoktaM evaM nityashanityashaH | brahmAhaM sachchidAnandaM akhaNDo.ahaM sadA sukham || 29\.64|| vij~nAnaM brahmamAtro.ahaM sa shAntaM paramo.asmyaham | chidahaM chittahIno.ahaM nAhaM so.ahaM bhavAmyaham || 29\.65|| tadahaM chidahaM so.ahaM nirmalo.ahamahaM param | paro.ahaM paramo.ahaM vai sarvaM tyajya sukhIbhava || 29\.66|| idaM sarvaM chittasheShaM shuddhatvakamalIkR^itam | (idaM sarvaM chittasheShaM shuddhatvaM cha malatvakam |) evaM sarvaM parityajya vismR^itvA shuddhakAShThavat || 29\.67|| pretavaddehaM santyajya kAShThavalloShThavatsadA | smaraNaM cha parityajya brahmamAtraparo bhava || 29\.68|| etatprakaraNaM yastu shR^iNoti sakR^idasti vA | mahApAtakayukto.api sarvaM tyaktvA paraM gataH || 29\.69|| a~NgAvabaddhAbhirupAsanAbhirvadanti vedAH kila tvAmasa~Ngam | samastahR^itkoshavisheShasa~NgaM bhUmAnamAtmAnamakhaNDarUpam || 29\.70|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde tanmayabhAvopadeshaprakaraNaM nAma ekonatriMsho.adhyAyaH || \section{30\. brahmaikarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma triMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye paraM brahmamAtraM jagatsantyAgapUrvakam | sakR^ichChravaNamAtreNa brahmabhAvaM paraM labhet || 30\.1|| brahma brahmaparaM mAtraM nirguNaM nityanirmalam | shAshvataM samamatyantaM brahmaNo.anyanna vidyate || 30\.2|| ahaM satyaH parAnandaH shuddho nityo nira~njanaH | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.3|| akhaNDaikarasaivAsmi paripUrNo.asmi sarvadA | brahmaiva sarvaM nAnyo.asti sarvaM brahma na saMshayaH || 30\.4|| sarvadA kevalAtmAhaM sarvaM brahmeti nityashaH | AnandarUpamevAhaM nAnyatki~nchinna shAshvatam || 30\.5|| shuddhAnandasvarUpo.ahaM shuddhavij~nAnamAtmanaH | ekAkArasvarUpo.ahaM naikasattAvivarjitaH || 30\.6|| antaraj~nAnashuddho.ahamahameva parAyaNam | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.7|| anekatattvahIno.ahaM ekatvaM cha na vidyate | (ahamekattvahIno.ahaM ekatvaM cha na vidyate |) sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.8|| sarvaprakArarUpo.asmi sarvaM ityapi varjitaH | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.9|| nirmalaj~nAnarUpo.ahamahameva na vidyate | shuddhabrahmasvarUpo.ahaM vishuddhapadavarjitaH || 30\.10|| nityAnandasvarUpo.ahaM j~nAnAnandamahaM sadA | sUkShmAtsUkShmataro.ahaM vai sUkShma ityAdivarjitaH || 30\.11|| akhaNDAnandamAtro.ahaM akhaNDAnandavigrahaH | sadA.amR^itasvarUpo.ahaM sadA kaivalyavigrahaH || 30\.12|| brahmAnandamidaM sarvaM nAsti nAsti kadAchana | jIvatvadharmahIno.ahamIshvaratvavivarjitaH || 30\.13|| vedashAstrasvarUpo.ahaM shAstrasmaraNakAraNam | jagatkAraNakAryaM cha brahmaviShNumaheshvarAH || 30\.14|| vAchyavAchakabhedaM cha sthUlasUkShmasharIrakam | jAgratsvapnasuShuptAdyaprAj~nataijasavishvakAH || 30\.15|| sarvashAstrasvarUpo.ahaM sarvAnandamahaM sadA | atItanAmarUpArtha atItaH sarvakalpanAt || 30\.16|| dvaitAdvaitaM sukhaM duHkhaM lAbhAlAbhau jayAjayau | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.17|| sAttvikaM rAjasaM bhedaM saMshayaM hR^idayaM phalam | dR^igdR^iShTaM sarvadraShTA cha bhUtabhautikadaivatam || 30\.18|| sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH | turyarUpamahaM sAkShAjj~nAnarUpamahaM sadA || 30\.19|| aj~nAnaM chaiva nAstyeva tatkAryaM kutra vidyate | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.20|| chittavR^ittivilAsaM cha buddhInAmapi nAsti hi | dehasa~NkalpahIno.ahaM buddhisa~NkalpakalpanA || 30\.21|| sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH | buddhinishchayarUpo.ahaM nishchayaM cha galatyaho || 30\.22|| aha~NkAraM bahuvidhaM deho.ahamiti bhAvanam | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.23|| brahmAhamapi kANo.ahaM badhiro.ahaM paro.asmyaham | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.24|| deho.ahamiti tAdAtmyaM dehasya paramAtmanaH | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.25|| sarvo.ahamiti tAdAtmyaM sarvasya paramAtmanaH | iti bhAvaya yatnena brahmaivAhamiti prabho (sthitam) || 30\.26|| dR^iDhanishchayamevedaM satyaM satyamahaM param | dR^iDhanishchayamevAtra sadgurorvAkyanishchayam || 30\.27|| dR^iDhanishchayasAmrAjye tiShTha tiShTha sadA paraH | ahameva paraM brahma AtmAnandaprakAshakaH || 30\.28|| shivapUjA shivashchAhaM viShNurviShNuprapUjanam | yadyatsaMvedyate ki~nchityadyannishchIyate kvachit || 30\.29|| tadeva tvaM tvamevAhaM ityevaM nAsti ki~nchana | idaM chittamidaM dR^ishyaM ityevamiti nAsti hi || 30\.30|| sadasadbhAvasheSho.api tattadbhedaM na vidyate | sukharUpamidaM sarvaM sukharUpamidaM na cha || 30\.31|| lakShabhedaM sakR^idbhedaM sarvabhedaM na vidyate | brahmAnando na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.32|| brahmabhedaM turyabhedaM jIvabhedamabhedakam | idameva hi notpannaM sarvadA nAsti ki~nchana || 30\.33|| sa devamiti nirdesho nAsti nAstyeva sarvadA | asti chetkila vaktavyaM nAsti chetkathamuchyate || 30\.34|| paraM visheShameveti nAsti ki~nchitsadA mayi | cha~nchalaM manashchaiva nAsti nAsti na saMshayaH || 30\.35|| evameva sadApUrNo nirIhastiShTha shAntadhIH | sarvaM brahmAsmi pUrNo.asmi evaM cha na kadAchana || 30\.36|| Anando.ahaM variShTho.ahaM brahmAsmItyapi nAsti hi | brahmAnandamahAnandamAtmAnandamakhaNDitam || 30\.37|| idaM paramahantA cha sarvadA nAsti ki~nchana | idaM sarvamiti khyAti (khyAtiranindantiti) AnandaM neti no bhramaH || 30\.38|| sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH | lakShyalakShaNabhAvaM cha dR^ishyadarshanadR^ishyatA || 30\.39|| atyantAbhAvameveti sarvadAnubhavaM mahat | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.40|| guhyaM mantraM guNaM shAstraM satyaM shrotraM kalevaram | maraNaM jananaM kAryaM kAraNaM pAvanaM shubham || 30\.41|| kAmakrodhau lobhamohau mado mAtsaryameva hi | dvaitadoShaM bhayaM shokaM sarvaM nAstyeva sarvadA || 30\.42|| idaM nAstyeva nAstyeva nAstyeva sakalaM sukham | idaM brahmeti mananamahaM brahmeti chintanam || 30\.43|| ahaM brahmeti mananaM tvaM brahmatvavinAshanam | satyatvaM brahmavij~nAnaM asatyatvaM na bAdhyate || 30\.44|| eka eva paro hyAtmA ekatvashrAntivarjitaH | sarvaM brahma sadA brahma tadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.45|| jIvarUpA jIvabhAvA jIvashabdatrayaM na hi | IsharUpaM cheshabhAvaM IshashabdaM cha kalpitam || 30\.46|| nAkSharaM na cha sarvaM vA na padaM vAchyavAchakam | hR^idayaM mantratantraM cha chittaM buddhirna ki~nchana || 30\.47|| mUDho j~nAnI vivekI vA shuddha ityapi nAsti hi | nishchayaM praNavaM tAraM AtmAyaM gurushiShyakam || 30\.48|| tUShNIM tUShNIM mahAtUShNIM maunaM vA maunabhAvanam | prakAshanaM prakAshaM cha AtmAnAtmavivechanam || 30\.49|| dhyAnayogaM rAjayogaM bhogamaShTA~NgalakShaNam | sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH || 30\.50|| astitvabhAShaNaM chApi nAstitvasya cha bhAShaNam | pa~nchAshadvarNarUpo.ahaM chatuHShaShTikalAtmakaH || 30\.51|| sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH | brahmaivAhaM prasannAtmA brahmaivAhaM chidavyayaH || 30\.52|| shAstraj~nAnavidUro.ahaM vedaj~nAnavidUrakaH | uktaM sarvaM paraM brahma nAsti sandehaleshataH || 30\.53|| sarvaM brahma na sandehastadbrahmAhaM na saMshayaH | brahmaivAhaM prasannAtmA brahmaivAhaM chidavyayaH || 30\.54|| ityevaM brahmatanmAtraM tatra tubhyaM priyaM tataH | yastu bud.hdhyeta satataM sarvaM brahma na saMshayaH | nityaM shR^iNvanti ye martyAste chinmAtramayAmalAH || 30\.55|| sandehasandehakaro.aryakAsvakaiH karAdisandohajagadvikAribhiH | yo vItamohaM na karoti durhR^idaM videhamuktiM shivadR^ikprabhAvataH || 30\.56|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde brahmaikarUpatvanirUpaNaprakaraNaM nAma triMsho.adhyAyaH || \section{31\. mahAvAkyArthanirUpaNaprakaraNaM nAma ekatriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye rahasyamatyantaM sAkShAdbrahmaprakAshakam | sarvopaniShadAmarthaM sarvalokeShu durlabham || 31\.1|| praj~nAnaM brahma nishchitya padadvayasamanvitam | mahAvAkyaM chaturvAkyaM R^igyajuHsAmasambhavam || 31\.2|| mama praj~naiva brahmAhaM j~nAnamAtramidaM jagat | j~nAnameva jagatsarvaM j~nAnAdanyanna vidyate || 31\.3|| j~nAnasyAnantaraM sarvaM dR^ishyate j~nAnarUpataH | j~nAnasya brahmaNashchApi mameva pR^itha~N na hi || 31\.4|| jIvaH praj~nAnashabdasya brahmashabdasya cheshvaraH | aikyamasmItyakhaNDArthamakhaNDaikarasaM tatam || 31\.5|| akhaNDAkAravR^ittistu jIvanmuktiritIritam | akhaNDaikarasaM vastu videho muktiruchyate || 31\.6|| brahmaivAhaM na saMsArI sachchidAnandamasmyaham | nirguNo.ahaM niraMsho.ahaM paramAnandavAnaham || 31\.7|| nityo.ahaM nirvikalpo.ahaM chidahaM chidahaM sadA | akhaNDAkAravR^ittyAkhyaM chittaM brahmAtmanA sthitam || 31\.8|| lavaNaM toyamAtreNa yathaikatvamakhaNDitam | akhaNDaikarasaM vakShye videho muktilakShaNam || 31\.9|| praj~nApadaM parityajya brahmaiva padameva hi | ahamasmi mahAnasmi siddho.asmIti parityajan || 31\.10|| smaraNaM cha parityajya bhAvanaM chittakartR^ikam | sarvamantaH parityajya sarvashUnyaM paristhitiH (parAsthitiH) || 31\.11|| tUShNIM sthitiM cha santyajya tato maunavikalpanam | yattachchittaM vikalpAMshaM manasA kalpitaM jagat || 31\.12|| deho.ahamityaha~NkAraM dvaitavR^ittiritIritam | sarvaM sAkShirahaM brahma ityevaM dR^iDhanishchayam || 31\.13|| sarvadA.asaMshayaM brahma sAkShivR^ittiritIritam | dvaitavR^ittiH sAkShavR^ittirakhaNDAkAravR^ittikam || 31\.14|| akhaNDaikarasaM cheti loke vR^ittitrayaM bhavet | prathame nishchite dvaite dvitIye sAkShisaMshayaH || 31\.15|| tR^itIye padabhAge hi dR^iDhanishchayamIritam | etattrayArthaM saMshodhya taM parityajya nishchinu || 31\.16|| akhaNDaikarasAkAro nityaM tanmayatAM vraja | abhyAsavAkyametattu sadA.abhyAsasya kAraNam || 31\.17|| mananasya paraM vAkyaM yo.ayaM chandanavR^ikShavat | yuktibhishchintanaM vR^ittaM padatrayamudAhR^itam || 31\.18|| ahaM padasya jIvo.artha Isho brahmapadasya hi | asmIti padabhAgasya akhaNDAkAravR^ittikam || 31\.19|| padatrayaM parityajya vichArya manasA saha | akhaNDaikarasaM prApya videho muktilakShaNam || 31\.20|| ahaM brahmAsmi chinmAtraM sachchidAnandavigrahaH | ahaM brahmAsmi vAkyasya shravaNAnantaraM sadA || 31\.21|| ahaM brahmAsmi nityo.asmi shAnto.asmi paramo.asmyaham | nirguNo.ahaM nirIho.ahaM niraMsho.asmi (niryasho.asmi) sadA smR^itaH || 31\.22|| AtmaivAsmi na sandehaH akhaNDaikaraso.asmyaham | evaM nirantaraM tajj~no bhAvayetparamAtmani || 31\.23|| yathA chAnubhavaM vAkyaM tasmAdanubhavetsadA | ArambhAchcha dvitIyAttu smR^itamabhyAsavAkyataH || 31\.24|| tR^itIyAntattvamasyeti vAkyasAmAnyanirNayam | (tR^itIyantattvamasyeti vAkyasAmAnyanirNayam |) tatpadaM tvampadaM tvasya padatrayamudAhR^itam || 31\.25|| tatpadasyeshvaro hyartho jIvo.arthastvampadasya hi | aikyasyApi padasyArthamakhaNDaikarasaM padam || 31\.26|| (aikyambhAvapadasyArthamakhaNDaikarasaM padam) || 31\.26|| dvaitavR^ittiH sAkShavR^ittirakhaNDAkAravR^ittikaH | akhaNDaM sachchidAnandaM tattvamevAsi nishchayaH || 31\.27|| tvaM brahmAsi na sandehastvamevAsi chidavyayaH | tvameva sachchidAnandastvamevAkhaNDanishchayaH || 31\.28|| ityevamukto guruNA sa eva paramo guruH | ahaM brahmeti nishchitya sachChiShyaH (sachChiShyaM) paramAtmavAn || 31\.29|| nAnyo gururnAnyashiShyastvaM brahmAsi guruH paraH | sarvamantropadeShTAro guravaH sa guruH paraH || 31\.30|| tvaM brahmAsIti vaktAraM gurureveti nishchinu | tathA tattvamasi brahma tvamevAsi cha sadguruH || 31\.31|| sadgurorvachane yastu nishchayaM tattvanishchayam | karoti satatammukternAtra kAryA vichAraNA || 31\.32|| mahAvAkyaM gurorvAkyaM tattvamasyAdivAkyakam | shR^iNotu (shR^iNoti) shravaNaM chittaM nAnyachshravaNamuchyate || 31\.33|| sarvavedAntavAkyAnAmadvaite brahmaNi sthitiH | ityevaM cha gurorvaktrAchshrutaM brahmeti tachChravaH || 31\.34|| gurornAnyo mantravAdI eka eva hi sadguruH | tvaM brahmAsIti yenoktaM eSha eva hi sadguruH || 31\.35|| vedAntashravaNaM chaitannAnyachChravaNamIritam | yuktibhishchintanaM chaiva mananaM parikathyate || 31\.36|| evaM chandanavR^ikSho.api shruto.api parishodhyate | tvaM brahmAsIti chokto.api saMshayaM paripashyati || 31\.37|| saMshodhya nishchinotyevamAtmAnaM parishodhyate | yuktirnAma vadAmyatra dehonAhaM vinAshataH || 31\.38|| sthUladehaM sUkShmadehaM sthUlasUkShmaM cha kAraNam | trayaM chaturthe nAstIti sarvaM chinmAtrameva hi || 31\.39|| etatsarvaM jaDatvAchcha dR^ishyatvAdghaTavannahi | ahaM chaitanyamevAtra dR^igrUpatvAllayaM na hi || 31\.40|| satyaM j~nAnamanantaM yadAtmanaH sahajA guNAH | antataM jaDaduHkhAdi jagataH prathito guNaH || 31\.41|| tasmAdahaM brahma eva idaM sarvamasatyakam | evaM cha mananaM nityaM karoti brahmavittamaH || 31\.42|| vakShye nididhyAsanaM cha ubhayatyAgalakShaNam | tvaM brahmAsIti shravaNaM mananaM chAhameva hi || 31\.43|| etattyAgaM nididhyAsaM sajAtIyatvabhAvanam | vijAtIyaparityAgaM svagatatvavibhAvanam || 31\.44|| sarvatyAgaM parityajya turIyatvaM cha varjanam | brahmachinmAtrasAratvaM sAkShAtkAraM prachakShate || 31\.45|| upadeshe mahAvAkyamastitvamiti nirNayaH | tathaivAnubhavaM vAkyamahaM brahmAsmi nirNayaH || 31\.46|| praj~nAnaM brahmavAkyotthamabhyAsArthamitIritam | ayamAtmeti vAkyotthadarshanaM vAkyamIritam || 31\.47|| ayamekapadaM chaika Atmeti brahma cha trayam | ayampadasya jIvo.artha Atmano IshvaraH paraH || 31\.48|| tathA brahmapadasyArtha akhaNDAkAravR^ittikam | akhaNDaikarasaM sarvaM padatrayalayaM gatam || 31\.49|| akhaNDaikaraso hyAtmA nityashuddhavimuktakaH | tadeva sarvamudbhUtaM bhaviShyati na saMshayaH || 31\.50|| akhaNDaikaraso deva ayamekamudIritam | Atmeti padamekasya brahmeti padamekakam || 31\.51|| ayaM padasya jIvo.artha AtmetIshvara IritaH | asyArtho.asmItyakhaNDArthamakhaNDaikarasaM padam || 31\.52|| dvaitavR^ittiH sAkShivR^ittirakhaNDAkAravR^ittikam | akhaNDaikarasaM pashchAtso.ahamasmIti bhAvaya || 31\.53|| ityevaM cha chaturvAkyatAtparyArthaM samIritam | upAdhisahitaM vAkyaM kevalaM lakShyamIritam || 31\.54|| ki~nchijj~natvAdi jIvasya sarvaj~natvAdi cheshvaraH | jIvo.aparo sachaitanyamIshvaro.ahaM parokShakaH || 31\.55|| (jIvAparokShachaitanyamIshvaro.ahaM parokShakaH) || 31\.55|| sarvashUnyamiti tyAjyaM brahmAsmIti vinishchayaH | ahaM brahma na sandehaH sachchidAnandavigrahaH || 31\.56|| ahamaikyaM paraM gatvA svasvabhAvo bhavottama | etatsarvaM mahAmithyA nAsti nAsti na saMshayaH || 31\.57|| sarvaM nAsti na sandehaH sarvaM brahma na saMshayaH | ekAkAramakhaNDArthaM tadevAhaM na saMshayaH | brahmedaM vitatAkAraM tadbrahmAhaM na saMshayaH || 31\.58|| sUtaH \- bhavodbhavamukhodbhavaM bhavaharAdyahR^idyaM bhuvi prakR^iShTarasabhAvataH prathitabodhabuddhaM bhava | bhajanti bhasitA~NgakA bharitamodabhArAdarA bhuja~NgavarabhUShaNaM bhuvanamadhyavR^indAvanam || 31\.59|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde mahAvAkyArthanirUpaNaprakaraNaM nAma ekatriMsho.adhyAyaH || \section{32\. sarvamithyAtvanirUpaNaprakaraNaM nAma dvAtriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye punarasattyAgaM brahmanishchayameva cha | yasya shravaNamAtreNa sadyo mukto bhavennaraH || 32\.1|| chittasattA manaHsattA brahmasattA.anyathA sthitA | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.2|| dehasattA li~NgasattA bhAvasattA.akSharA sthitA | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.3|| dR^ishyaM cha darshanaM dR^iShTA (draShTA) kartA kArayitA kriyA | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.4|| ekaM dvitvaM pR^ithagbhAvaM asti nAstIti nirNayaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.5|| shAstrabhedaM vedabhedaM muktInAM bhedabhAvanam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.6|| jAtibhedaM varNabhedaM shuddhAshuddhavinirNayaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.7|| akhaNDAkAravR^ittishcha akhaNDaikarasaM param | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.8|| parAparavikalpashcha puNyapApavikalpanam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.9|| kalpanAkalpanAdvaitaM manokalpanabhAvanam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.10|| siddhaM sAdhyaM sAdhanaM cha nAshanaM (shAsanaM) brahmabhAvanam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.11|| Atmaj~nAnaM manodharmaM mano.abhAve kuto bhavet | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.12|| aj~nAnaM cha manodharmastadabhAve cha tatkutaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.13|| shamo damo manodharmastadabhAve cha tatkutaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.14|| bandhamokShau manodharmau tadabhAve kuto bhavet | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.15|| sarvaM mithyA jaganmithyA deho mithyA jaDatvataH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.16|| brahmalokaH sadA mithyA buddhirUpaM tadeva hi | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.17|| viShNulokaH sadA mithyA shivameva hi sarvadA | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.18|| rudralokaH sadA mithyA aha~NkArasvarUpataH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.19|| chandralokaH sadA mithyA manorUpavikalpanam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.20|| disho lokaH sadA mithyA shrotrashabdasamanvitaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.21|| sUryalokaH sadA mithyA netrarUpasamanvitaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.22|| varuNasya sadA loko jihvArasasamanvitaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.23|| tvacho lokaH sadA mithyA vAyoH sparshasamanvitaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.24|| ashvinorghrANalokashcha gandhadvaitasamanvitaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.25|| agnerlokaH sadA mithyA vAgeva vachanena tat | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.26|| indralokaH sadA mithyA pANipAdena saMyutaH | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.27|| upendrasya maharloko gamanena padaM yutam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.28|| mR^ityureva sadA nAsti pAyureva visargakam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.29|| prajApatermaharloko guhyamAnandasaMyutam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.30|| sarvaM mithyA na sandehaH sarvamAtmeti nishchitam | titikShoshcha samAdhAnaM shraddhA chAchAryabhAShaNe || 32\.31|| mumukShutvaM cha mokShashcha mokShArthe mama jIvane | chatuHsAdhanasampannaH so.adhikArIti nishchayaH || 32\.32|| jIvabrahmaikyasadbhAvaM viyadbrahmeti nishchayaH | vedAntabrahmaNo bodhyaM bodhakaM bandhamuchyate || 32\.33|| sarvaj~nAnanirvR^ittishchedAnandAvAptikaM phalam | ityevamAdibhiH shabdaiH proktaM sarvamasatsadA || 32\.34|| sarvashabdArtharUpaM cha nishchayaM bhAvanaM tathA | brahmamAtraM paraM satyamanyatsarvamasatsadA || 32\.35|| anekashabdashravaNamanekArthavichAraNam | sarvaM mithyA na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH || 32\.36|| nAnudhyAyAdbrahmashabdAn ityuktvA ha mahAnasau | brahmopadeshakAle tu sarvaM choktaM na saMshayaH || 32\.37|| brahmaivAhamidaM dvaitaM chittasattAvibhAvanam | chinmAtro.ahamidaM dvaitaM jIvabrahmeti bhAvanam || 32\.38|| ahaM chinmAtramantraM vA kAryakAraNachintanam | akShayAnandavij~nAnamakhaNDaikarasAdvayam || 32\.39|| paraM brahma idaM brahma shAntaM brahma svayaM jagat | antarindriyavij~nAnaM bAhyendriyanirodhanam || 32\.40|| sarvopadeshakAlaM cha sAmyaM sheShaM mahodayam | bhUmirApo.analo vAyuH khaM mano buddhireva cha || 32\.41|| kAraNaM kAryabhedaM cha shAstramArgaikakalpanam | ahaM brahma idaM brahma sarvaM brahmeti shabdataH || 32\.42|| satyarUpaM kvachinnAsti satyaM nAma kadA nahi | saMshayaM cha viparyAsaM sa~NkalpaH kAraNaM bhramaH || 32\.43|| Atmano.anyatkvachinnAsti sarvaM mithyA na saMshayaH | mahatAM hyadyate mantrI medhAshuddhishubhAshubham || 32\.44|| (mahatvaM dadhate mantrI medhAshuddhiM shubhAshubham) || 32\.44|| deshabhedaM vastubhedaM na cha chaitanyabhedakam | Atmano.anyatpR^ithagbhAvamAtmano.anyannirUpaNam || 32\.45|| Atmano.anyannAmarUpamAtmano.anyachChubhAshubham | Atmano.anyadvastusattA Atmano.anyajjagattrayam || 32\.46|| Atmano.anyatsuHkhaM duHkhamAtmano.anyadvichintanam | Atmano.anyatprapa~nchaM vA Atmano.anyajjayAjayau || 32\.47|| Atmano.anyaddevapUjA Atmano.anyachChivArchanam | Atmano.anyanmahAdhyAnamAtmano.anyatkalAkramam || 32\.48|| sarvaM mithyA na sandeho brahma sarvaM na saMshayaH | sarvamuktaM bhagavatA nididhyAsastu (nijAdhyAsastu) sarvadA || 32\.49|| sakR^ichChravaNamAtreNa hR^idayagranthirantimam | karmanAshaM cha mUDhAnAM mahatAM muktireva hi || 32\.50|| anekakoTijananapAtakaM bhasmasAdbhavet | satyaM satyaM punaH satyaM satyaM sarvaM vinashyati | sadyo muktirna sandeho nAsti ma~Ngalama~Ngalam || 32\.51|| kva bhedabhAvadarshanaM na chaiva shokamohahR^i\- tprapashyatAM shrute shikhAvisheShamaikyabhAvanAt | yato bhavejjagAda taM mahesha yena jIvitaM yadantarA.avishatsadA yathorNanAbhatantuvat || 32\.52|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde sarvamithyAtvanirUpaNaprakaraNaM nAma dvAtriMsho.adhyAyaH || \section{33\. sachchidAnandarUpatAprakaraNaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye paraM brahmamAtramanutpannamidaM jagat | satpadAnandamAtro.ahamanutpannamidaM jagat || 33\.1|| AtmaivAhaM paraM brahma nAnyat saMsAradR^iShTayaH | satpadAnandamAtro.ahamanutpannamidaM jagat || 33\.2|| satpadAnandamAtro.ahaM chitpadAnandavigraham | ahamevAhamevaikamahameva parAtparaH || 33\.3|| sachchidAnadamevaikamahaM brahmaiva kevalam | ahamasmi sadA bhAmi evaM rUpaM kuto.apyasat || 33\.4|| tvamityevaM paraM brahma chinmayAnandarUpavAn | chidAkAraM chidAkAshaM chideva paramaM sukham || 33\.5|| AtmaivAhamasannAhaM kUTastho.ahaM guruH paraH | kAlaM nAsti jagannAsti kalmaShatvAnubhAvanam || 33\.6|| ahameva paraM brahma ahameva sadAshivaH | shuddhachaitanya evAhaM shuddhasatvAnubhAvanaH || 33\.7|| advayAnandamAtro.ahamavyayo.ahaM mahAnaham | sarvaM brahmaiva satataM sarvaM brahmaiva nirmalaH || 33\.8|| sarvaM brahmaiva nAnyo.asti sarvaM brahmaiva chetanaH | sarvaprakAsharUpo.ahaM sarvapriyamano hyaham || 33\.9|| ekAntaikaprakAsho.ahaM siddhAsiddhavivarjitaH | sarvAntaryAmirUpo.ahaM sarvasAkShitvalakShaNam || 33\.10|| shamo vichArasantoSharUpo.ahamiti nishchayaH | paramAtmA paraM jyotiH paraM paravivarjitaH || 33\.11|| paripUrNasvarUpo.ahaM paramAtmA.ahamachyutaH | sarvavedasvarUpo.ahaM sarvashAstrasya nirNayaH || 33\.12|| (sarvadA satsvarUpo.ahaM sarvashAstrasya nirNayaH) || 33\.12|| lokAnandasvarUpo.ahaM mukhyAnandasya nirNayaH | sarvaM brahmaiva bhUrnAsti sarvaM brahmaiva kAraNam || 33\.13|| sarvaM brahmaiva nAkAryaM sarvaM brahma svayaM varaH | nityAkSharo.ahaM nityo.ahaM sarvakalyANakArakam || 33\.14|| satyaj~nAnaprakAsho.ahaM mukhyavij~nAnavigrahaH | turyAturyaprakAsho.ahaM siddhAsiddhAdivarjitaH || 33\.15|| sarvaM brahmaiva satataM sarvaM brahma nirantaram | sarvaM brahma chidAkAshaM nityabrahma nira~njanam || 33\.16|| sarvaM brahma guNAtItaM sarvaM brahmaiva kevalam | sarvaM brahmaiva ityevaM nishchayaM kuru sarvadA || 33\.17|| brahmaiva sarvamityevaM sarvadA dR^iDhanishchayaH | sarvaM brahmaiva ityevaM nishchayitvA sukhI bhava || 33\.18|| sarvaM brahmaiva satataM bhAvAbhAvau chideva hi | dvaitAdvaitavivAdo.ayaM nAsti nAsti na saMshayaH || 33\.19|| sarvavij~nAnamAtro.ahaM sarvaM brahmeti nishchayaH | guhyAdguhyataraM so.ahaM guNAtIto.ahamadvayaH || 33\.20|| anvayavyatirekaM cha kAryAkAryaM vishodhaya | sachchidAnandarUpo.ahamanutpannamidaM jagat || 33\.21|| brahmaiva sarvamevedaM chidAkAshamidaM jagat | brahmaiva paramAnandaM AkAshasadR^ishaM vibhu || 33\.22|| brahmaiva sachchidAnandaM sadA vAchAmagocharam | brahmaiva sarvamevedamasti nAstIti kechana || 33\.23|| AnandabhAvanA ki~nchitsadasanmAtra eva hi | brahmaiva sarvamevedaM sadA sanmAtrameva hi || 33\.24|| brahmaiva sarvamevadaM chidghanAnandavigraham | brahmaiva sachcha satyaM cha sanAtanamahaM mahat || 33\.25|| brahmaiva sachchidAnandaM otaproteva tiShThati | brahmaiva sachchidAnandaM sarvAkAraM sanAtanam || 33\.26|| brahmaiva sachchidAnandaM paramAnadamavyayam | brahmaiva sachchidAnandaM mAyAtItaM nira~njanam || 33\.27|| brahmaiva sachchidAnandaM sattAmAtraM sukhAtsukham | brahmaiva sachchidAnandaM chinmAtraikasvarUpakam || 33\.28|| brahmaiva sachchidAnandaM sarvabhedavivarjitam | sachchidAnandaM brahmaiva nAnAkAramiva sthitam || 33\.29|| brahmaiva sachchidAnandaM kartA chAvasaro.asti hi | sachchidAnadaM brahmaiva paraM jyotiH svarUpakam || 33\.30|| brahmaiva sachchidAnandaM nityanishchalamavyayam | brahmaiva sachchidAnandaM vAchAvadhirasAvayam || 33\.31|| brahmaiva sachchidAnandaM svayameva svayaM sadA | brahmaiva sachchidAnandaM na karoti na tiShThati || 33\.32|| brahmaiva sachchidAnandaM na gachChati na tiShThati | brahmaiva sachchidAnandaM brahmaNo.anyanna ki~nchana || 33\.33|| brahmaiva sachchidAnandaM na shuklaM na cha kR^iShNakam | brahmaiva sachchidAnandaM sarvAdhiShThAnamavyayam || 33\.34|| brahmaiva sachchidAnandaM na tUShNIM na vibhAShaNam | brahmaiva sachchidAnandaM sattvaM nAhaM na ki~nchana || 33\.35|| brahmaiva sachchidAnandaM parAtparamanudbhavam | brahmaiva sachchidAnandaM tattvAtItaM mahotsavam || 33\.36|| brahmaiva sachchidAnandaM paramAkAshamAtatam | brahmaiva sachchidAnandaM sarvadA gururUpakam || 33\.37|| brahmaiva sachchidAnandaM sadA nirmalavigraham | brahmaiva sachchidAnandaM shuddhachaitanyamAtatam || 33\.38|| brahmaiva sachchidAnandaM svaprakAshAtmarUpakam | brahmaiva sachchidAnandaM nishchayaM chAtmakAraNam || 33\.39|| brahmaiva sachchidAnandaM svayameva prakAshate | brahmaiva sachchidAnandaM nAnAkAra iti sthitam || 33\.40|| brahmaiva sachchidAkAraM bhrAntAdhiShThAnarUpakam | brahmaiva sachchidAnandaM sarvaM nAsti na me sthitam || 33\.41|| vAchAmagocharaM brahma sachchidAnadavigraham | sachchidAnandarUpo.ahamanutpannamidaM jagat || 33\.42|| brahmaivedaM sadA satyaM nityamuktaM nira~njanam | sachchidAnandaM brahmaiva ekameva sadA sukham || 33\.43|| sachchidAnandaM brahmaiva pUrNAtpUrNataraM mahat | sachchidAnandaM brahmaiva sarvavyApakamIshvaram || 33\.44|| sachchidAnandaM brahmaiva nAmarUpaprabhAsvaram | sachchidAnandaM brahmaiva anantAnandanirmalam || 33\.45|| sachchidAnandaM brahmaiva paramAnandadAyakam | sachchidAnandaM brahmaiva sanmAtraM sadasatparam || 33\.46|| sachchidAnandaM brahmaiva sarveShAM paramavyayam | sachchidAnandaM brahmaiva mokSharUpaM shubhAshubham || 33\.47|| sachchidAnandaM brahmaiva parichChinnaM na hi kvachit | brahmaiva sarvamevedaM shuddhabuddhamalepakam || 33\.48|| sachchidAnandarUpo.ahamanutpannamidaM jagat | etatprakaraNaM satyaM sadyomuktipradAyakam || 33\.49|| sarvaduHkhakShayakaraM sarvavij~nAnadAyakam | nityAnandakaraM satyaM shAntidAntipradAyakam || 33\.50|| yastvantakAntakamaheshvarapAdapadma\- lolambasaprabhahR^idA parishIlakashcha | vR^indAravR^indavinatAmaladivyapAdo bhAvo bhavodbhavakR^ipAvashato bhavechcha || 33\.51|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde sachchidAnandarUpatAprakaraNaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH || \section{34\. dR^iShTAntairbrahmasAdhanaprakaraNaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- shR^iNuShva brahma vij~nAnamadbhutamtvatidurlabham | ekaikashravaNenaiva kaivalyaM paramashnute || 34\.1|| satyaM satyaM jagannAsti sa~NkalpakalanAdikam | nityAnandamayaM brahmavij~nAnaM sarvadA svayam || 34\.2|| AnandamavyayaM shAntamekarUpamanAmayam | chittaprapa~nchaM naivAsti nAsti kAryaM cha tattvataH || 34\.3|| prapa~nchabhAvanA nAsti dR^ishyarUpaM na ki~nchana | asatyarUpaM sa~NkalpaM tatkAryaM cha jaganna hi || 34\.4|| sarvamityeva nAstyeva kAlamityevamIshvaraH | vandhyAkumAre bhItishcha tadadhInamidaM jagat || 34\.5|| gandharvanagare shR^i~Nge madagre dR^ishyate jagat | mR^igatR^iShNAjalaM pItvA tR^iptishchedastvidaM jagat || 34\.6|| nage shR^i~Nge na bANena naShTaM puruShamastvidam | gandharvanagare satye jagadbhavatu sarvadA || 34\.7|| gagane nIlamAsindhau jagatsatyaM bhaviShyati | shuktikArajataM satyaM bhUShaNaM chijjagadbhavet || 34\.8|| rajjusarpeNa naShTashchennaro bhavati saMsR^itiH | jAtirUpeNa bANena jvAlAgnau nAshite sati || 34\.9|| rambhAstambhena kAShThena pAkasiddhirjagadbhavet | nityAnandamayaM brahma kevalaM sarvadA svayam || 34\.10|| sadyaH kumArikArUpaiH pAke siddhe jagadbhavet | nityAnandamayaM brahma kevalaM sarvadA svayam || 34\.11|| mithyATavyAM vAyasAnnaM asti chejjagadudbhavam | mUlAropaNamantrasya prItishchedbhAShaNaM jagat || 34\.12|| mAsAtpUrvaM mR^ito martya Agatashchejjagadbhavet | takraM kShIrasvarUpaM chetki~nchitki~nchijjagadbhavet || 34\.13|| gostanAdudbhavaM kShIraM punarArohaNaM jagat | bhUrajasyAbdamutpannaM jagadbhavatu sarvadA || 34\.14|| kUrmaromNA gaje baddhe jagadastu madotkaTe | mR^iNAlatantunA merushchalitashchejjagadbhavet || 34\.15|| tara~NgamAlayA sindhuH baddhashchedastvidaM jagat | jvAlAgnimaNDale padmaM vR^iddhaM chettajjagadbhavet || 34\.16|| mahachChailendranilayaM sambhavashchedidaM bhavet | nityAnandamayaM brahma kevalaM sarvadA svayam || 34\.17|| mIna Agatya padmAkShe sthitashchedastvidaM jagat | nigIrNashchedbha~NgasUnuH merupuchChavadastvidam || 34\.18|| mashakenAshite siMhe hate bhavatu kalpanam | aNukoTaravistIrNe trailokye chejjagadbhavet || 34\.19|| svapne tiShThati yadvastu jAgare chejjagadbhavet | nadIvego nishchalashchejjagadbhavatu sarvadA || 34\.20|| jAtyandhai ratnaviShayaH suj~nAtashchejjagadbhavet | chandrasUryAdikaM tyaktvA rAhushchet dR^ishyate jagat || 34\.21|| bhraShTabIjena utpanne vR^iddhishchechchittasambhavaH | mahAdaridrairADhyAnAM sukhe j~nAte jagadbhavet || 34\.22|| dugdhaM dugdhagatakShIraM punarArohaNaM punaH | kevalaM darpaNe nAsti pratibimbaM tadA jagat || 34\.23|| yathA shUnyagataM vyoma pratibimbena vai jagat | ajakukShau gajo nAsti AtmakukShau jaganna hi || 34\.24|| yathA tAntre samutpanne tathA brahmamayaM jagat | kArpAsake.agnidagdhena bhasma nAsti tathA jagat || 34\.25|| paraM brahma paraM jyotiH parastAtparataH paraH | sarvadA bhedakalanaM dvaitAdvaitaM na vidyate || 34\.26|| chittavR^ittirjagadduHkhaM asti chetkila nAshanam | manaHsa~NkalpakaM bandha asti chedbrahmabhAvanA || 34\.27|| avidyA kAryadehAdi asti cheddvaitabhAvanam | chittameva mahArogo vyAptashchedbrahmabheShajam || 34\.28|| ahaM shatruryadi bhavedahaM brahmaiva bhAvanam | deho.ahamiti duHkhaM chedbrahmAhamiti nishchinu || 34\.29|| saMshayashcha pishAchashchedbrahmamAtreNa nAshaya | dvaitabhUtAviShTareNa advaitaM bhasma Ashraya || 34\.30|| anAtmatvapishAchashchedAtmamantreNa bandhaya | nityAnandamayaM brahma kevalaM sarvadA svayam || 34\.31|| chatuHShaShTikadR^iShTAntairevaM brahmaiva sAdhitam | yaH shR^iNoti naro nityaM sa mukto nAtra saMshayaH || 34\.32|| kR^itArtha eva satataM nAtra kAryA vichAraNA || 34\.33|| manovachovidUragaM tvarUpagandhavarjitaM hR^idarbhakokasantataM vijAnatAM mude sadA | sadAprakAshadujvalaprabhAvikAsasadyuti prakAshadaM maheshvara tvadIyapAdapa~Nkajam || 34\.34|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde dR^iShTAntairbrahmasAdhanaprakaraNaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH || \section{35\. brahmabhAvanopadeshaprakaraNaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- nidAgha shR^iNu guhyaM me sadyo muktipradaM nR^iNAm | Atmaiva nAnyadevedaM paramAtmAhamakShataH || 35\.1|| ahameva paraM brahma sachchidAnandavigrahaH | ahamasmi mahAnasmi shivo.asmi paramo.asmyaham || 35\.2|| adR^ishyaM paramaM brahma nAnyadasti svabhAvataH | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahaM brahmaiva kevalam || 35\.3|| shAntaM brahma paraM chAsmi sarvadA nityanirmalaH | sarvaM nAstyeva nAstyeva ahaM brahmaiva kevalam || 35\.4|| sarvasa~Nkalpamukto.asmi sarvasantoShavarjitaH | kAlakarmajagaddvaitadraShTR^idarshanavigrahaH || 35\.5|| Anando.asmi sadAnandakevalo jagatAM priyam | samarUpo.asmi nityo.asmi bhUtabhavyamajo jayaH || 35\.6|| chinmAtro.asmi sadA bhukto jIvo bandho na vidyate | shravaNaM ShaDvidhaM (dvividhaM) li~NgaM naivAsti jagadIdR^isham || 35\.7|| chittasaMsArahIno.asmi chinmAtratvaM jagatsadA | chittameva hitaM deha avichAraH paro ripuH || 35\.8|| avichAro jagadduHkhamavichAro mahadbhayam | sadyo.asmi sarvadA tR^iptaH paripUrNaH paro mahAn || 35\.9|| nityashuddho.asmi buddho.asmi chidAkAsho.asmi chetanaH | Atmaiva nAnyadevedaM paramAtmA.ahamakShataH || 35\.10|| sarvadoShavihIno.asmi sarvatra vitato.asmyaham | vAchAtItasvarUpo.asmi paramAtmA.ahamakShataH || 35\.11|| chitrAtItaM paraM dvandvaM santoShaH samabhAvanam | antarbahiranAdyantaM sarvabhedavinirNayam || 35\.12|| aha~NkAraM balaM sarvaM kAmaM krodhaM parigraham | brahmendroviShNurvaruNo bhAvAbhAvavinishchayaH || 35\.13|| jIvasattA jagatsattA mAyAsattA na ki~nchana | gurushiShyAdibhedaM cha kAryAkAryavinishchayaH || 35\.14|| tvaM brahmAsIti vaktA cha ahaM brahmAsmi sambhavaH (savargaH) | sarvavedAntavij~nAnaM sarvAmnAyavichAraNam || 35\.15|| idaM padArthasadbhAvamahaM rUpeNa sambhavam | vedavedAntasiddhAntajagadbhedaM na vidyate || 35\.16|| sarvaM brahma na sandehaH sarvamityeva nAsti hi | kevalaM brahmashAntAtmA ahameva nirantaram || 35\.17|| shubhAshubhavibhedaM cha doShAdoShaM cha me na hi | chittasattA jagatsattA buddhivR^ittivijR^imbhaNam || 35\.18|| brahmaiva sarvadA nAnyatsatyaM satyaM nijaM padam | AtmAkAramidaM dvaitaM mithyaiva (Atmaiva) na paraH pumAn || 35\.19|| sachchidAnandamAtro.ahaM sarvaM kevalamavyayam | brahmA viShNushcha rudrashcha Ishvarashcha sadAshivaH || 35\.20|| mano jagadahaM bhedaM chittavR^ittijagadbhayam | sarvAnandamahAnandamAtmAnandamanantakam || 35\.21|| atyantasvalpamalpaM vA prapa~nchaM nAsti ki~nchana | prapa~nchamiti shabdo vA smaraNaM vA na vidyate || 35\.22|| antarasthaprapa~nchaM vA kvachinnAsti kvachidbahiH | yatki~nchidevaM tUShNIM vA yachcha ki~nchitsadA kva vA || 35\.23|| yena kena yadA ki~nchidyasya kasya na ki~nchana | shuddhaM malinarUpaM vA brahmavAkyamabodhakam || 35\.24|| IdR^iShaM tAdR^iShaM veti na ki~nchidvaktumarhati | brahmaiva sarvaM satataM brahmaiva sakalaM manaH || 35\.25|| AnandaM paramAnadaM nityAnandaM sadA.advayam | sarvaM brahmamayaM dasatyaM neha nAnasti ki~nchana | chinmAtrameva satataM nAsti nAsti paro.asmyaham || 35\.26|| prapa~nchaM sarvadA nAsti prapa~nchaM chitrameva cha | chittameva hi saMsAraM nAnyatsaMsArameva hi || 35\.27|| mana eva hi saMsAro deho.ahamiti rUpakam | sa~Nkalpameva saMsAraM tannAshe.asau vinashyati || 35\.28|| sa~Nkalpameva jananaM tannAshe.asau vinashyati | sa~Nkalpameva dAridryaM tannAshe.asau vinashyati || 35\.29|| sa~Nkalpameva mananaM tannAshe.asau vinashyati | Atmaiva nAnyadevedaM paramAtmA.ahamakShataH || 35\.30|| nityamAtmamayaM bodhamahameva sadA mahAn | Atmaiva nAnyadevedaM paramAtmA.ahamakShataH || 35\.31|| ityevaM bhAvayennityaM kShipraM mukto bhaviShyati | tvameva brahmarUpo.asi tvameva brahmavigrahaH || 35\.32|| evaM cha paramAnandaM dhyAtvA dhyAtvA sukhIbhava | sukhamAtraM jagatsarvaM priyamAtraM prapa~nchakam || 35\.33|| jaDamAtramayaM lokaM brahmamAtramayaM sadA | brahmaiva nAnyadevedaM paramAtmA.ahamavyayaH || 35\.34|| eka eva sadA eSha eka eva nirantaram | eka eva paraM brahma eka eva chidavyayaH || 35\.35|| eka eva guNAtIta eka eva sukhAvahaH | eka eva mahAnAtmA eka eva nirantaram || 35\.36|| eka eva chidAkAra eka evAtmanirNayaH | brahmaiva nAnyadevedaM paramAtmA.ahamakShataH || 35\.37|| paramAtmAhamanyanna paramAnandamandiram | ityevaM bhAvayannityaM sadA chinmaya eva hi || 35\.38|| sUtaH \- viri~nchiva~nchanAtataprapa~nchapa~nchabANabhi\- tsukA~nchanAdridhAriNaM kulu~nchanAM patiM bhaje | aki~nchane.api si~nchake jalena li~Ngamastake vimu~nchati kShaNAdaghaM na ki~nchidatra shiShyate || 35\.39|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde brahmabhAvanopadeshaprakaraNaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH || \section{36\. brahmabhAvanopadeshaprakaraNaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- shR^iNu vakShyAmi viprendra sarvaM brahmaiva nirNayam | yasya shravaNamAtreNa sadyo muktimavApnuyAt || 36\.1|| idameva sadA nAsti hyahameva hi kevalam | Atmaiva sarvadA nAsti Atmaiva sukhalakShaNam || 36\.2|| Atmaiva paramaM tattvamAtmaiva jagatAM gaNaH | Atmaiva gaganAkAramAtmaiva cha nirantaram || 36\.3|| Atmaiva satyaM brahmaiva Atmaiva gurulakShaNam | Atmaiva chinmayaM nityamAtmaivAkSharamavyayam || 36\.4|| Atmaiva siddharUpaM vA AtmaivAtmA na saMshayaH | AtmaivajagadAkAraM AtmaivAtmA svayaM svayam || 36\.5|| Atmaiva shAntikalanamAtmaiva manasA viyat | Atmaiva sarvaM yatki~nchidAtmaiva paramaM padam || 36\.6|| Atmaiva bhuvanAkAramAtmaiva priyamavyayam | AtmaivAnyanna cha kvApi AtmaivAnyaM manomayam || 36\.7|| Atmaiva sarvavij~nAnamAtmaiva paramaM dhanam | Atmaiva bhUtarUpaM vA Atmaiva bhramaNaM mahat || 36\.8|| Atmaiva nityashuddhaM vA Atmaiva gururAtmanaH | Atmaiva hyAtmanaH shiShya Atmaiva layamAtmani || 36\.9|| Atmaiva hyAtmano dhyAnamAtmaiva gatirAtmanaH | Atmaiva hyAtmano homa Atmaiva hyAtmano japaH || 36\.10|| Atmaiva tR^iptirAtmaiva Atmano.anyanna ki~nchana | Atmaiva hyAtmano mUlamAtmaiva hyAtmano vratam || 36\.11|| Atmaj~nAnaM vrataM nityamAtmaj~nAnaM paraM sukham | Atmaj~nAnaM parAnandamAtmaj~nAnaM parAyaNam || 36\.12|| Atmaj~nAnaM paraM brahma Atmaj~nAnaM mahAvratam | Atmaj~nAnaM svayaM vedyamAtmaj~nAnaM mahAdhanam || 36\.13|| Atmaj~nAnaM paraM brahma Atmaj~nAnaM mahatsukham | Atmaj~nAnaM mahAnAtmA Atmaj~nAnaM janAspadam || 36\.14|| Atmaj~nAnaM mahAtIrthamAtmaj~nAnaM jayapradam | Atmaj~nAnaM paraM brahma Atmaj~nAnaM charAcharam || 36\.15|| Atmaj~nAnaM paraM shAstramAtmaj~nAnamanUpamam | Atmaj~nAnaM paro yoga Atmaj~nAnaM parA gatiH || 36\.16|| Atmaj~nAnaM paraM brahma ityevaM dR^iDhanishchayaH | Atmaj~nAnaM manonAshaH Atmaj~nAnaM paro guruH || 36\.17|| Atmaj~nAnaM chittanAsha Atmaj~nAnaM vimuktidam | Atmaj~nAnaM bhayanAshamAtmaj~nAnaM sukhAvaham || 36\.18|| Atmaj~nAnaM mahAteja Atmaj~nAnaM mahAshubham | Atmaj~nAnaM satAM rUpamAtmaj~nAnaM satAM priyam || 36\.19|| Atmaj~nAnaM satAM mokShamAtmaj~nAnaM vivekajam | Atmaj~nAnaM paro dharma Atmaj~nAnaM sadA japaH || 36\.20|| Atmaj~nAnasya sadR^ishamAtmavij~nAnameva hi | Atmaj~nAnena sadR^ishaM na bhUtaM na bhaviShyati || 36\.21|| Atmaj~nAnaM paro mantra Atmaj~nAnaM paraM tapaH | Atmaj~nAnaM hariH sAkShAdAtmaj~nAnaM shivaH paraH || 36\.22|| Atmaj~nAnaM paro dhAtA Atmaj~nAnaM svasammatam | Atmaj~nAnaM svayaM puNyamAtmaj~nAnaM vishodhanam || 36\.23|| Atmaj~nAnaM mahAtIrthamAtmaj~nAnaM shamAdikam | Atmaj~nAnaM priyaM mantramAtmaj~nAnaM svapAvanam || 36\.24|| Atmaj~nAnaM cha kinnAma ahaM brahmeti nishchayaH | ahaM brahmeti vishvAsamAtmaj~nAnaM mahodayam || 36\.25|| ahaM brahmAsmi nityo.asmi siddho.asmIti vibhAvanam | Anando.ahaM parAnandaM shuddho.ahaM nityamavyayaH || 36\.26|| chidAkAshasvarUpo.asmi sachchidAnandashAshvatam | nirvikAro.asmi shAnto.ahaM sarvato.ahaM nirantaraH || 36\.27|| sarvadA sukharUpo.asmi sarvadoShavivarjitaH | sarvasa~NkalpahIno.asmi sarvadA svayamasmyaham || 36\.28|| sarvaM brahmetyanubhavaM vinA shabdaM paTha svayam | koTyashvamedhe yatpuNyaM kShaNAttatpuNyamApnuyAt || 36\.29|| ahaM brahmeti nishchitya merudAnaphalaM labhet | brahmaivAhamiti sthitvA sarvabhUdAnamapyaNu || 36\.30|| brahmaivAhamiti sthitvA koTisho dAnamapyaNu | brahmaivAhamiti sthitvA sarvAnandaM tR^iNAyate || 36\.31|| brahmaiva sarvamityeva bhAvitasya phalaM svayam | brahmaivAhamiti sthitvA samAnaM brahma eva hi || 36\.32|| tasmAtsvapne.api nityaM cha sarvaM santyajya yatnataH | ahaM brahma na sandehaH ahameva gatirmama || 36\.33|| ahameva sadA nAnyadahameva sadA guruH | ahameva paro hyAtmA ahameva na chAparaH || 36\.34|| ahameva guruH shiShyaH ahameveti nishchinu | idamityeva nirdeshaH parichChinno jaganna hi || 36\.35|| na bhUmirna jalaM nAgnirna vAyurna cha khaM tathA | sarvaM chaitanyamAtratvAnnAnyatki~nchana vidyate || 36\.36|| ityevaM bhAvanaparo dehamuktaH sukhIbhava | ahamAtmA idaM nAsti sarvaM chaitanyamAtrataH || 36\.37|| ahameva hi pUrNAtmA AnandAbdhiranAmayaH | idameva sadA nAsti jaDatvAdasadeva hi | idaM brahma sadA brahma idaM neti sukhI bhava || 36\.38|| tura~NgashR^i~NgasannibhA shrutiparochanA \.\.\.\. visheShakAmavAsanA vinishchitAtmavR^ittitaH | narAH surA munIshvarA asa~Ngasa~NgamapyumApatiM \.\.\.\. na te bhajanti kechana \.\.\.\. || 36\.39|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde brahmabhAvanopadeshaprakaraNaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH || \section{37\. sarvasiddhAntaprakaraNaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- nidAgha shR^iNu vakShyAmi rahasyaM paramadbhutam | shlokaikashravaNenaiva sadyo mokShamavApnuyAt || 37\.1|| idaM dR^iShTaM paraM brahma dR^ishyavadbhAti chittataH | sarvaM chaitanyamAtratvAnnAnyatki~nchana vidyate || 37\.2|| idameva hi nAstyeva ayamityapi nAsti hi | eka evApyaNurvApi nAsti nAsti na saMshayaH || 37\.3|| vyavahAramidaM kvApi vArtAmAtramapi kva vA | bandharUpaM bandhavArtA bandhakAryaM paraM cha vA || 37\.4|| sanmAtrakAryaM sanmAtramahaM brahmeti nishchayam | duHkhaM sukhaM vA bodho vA sAdhakaM sAdhyanirNayaH || 37\.5|| Atmeti paramAtmeti jIvAtmeti pR^itha~N na hi | deho.ahamiti mUrto.ahaM j~nAnavij~nAnavAnaham || 37\.6|| kAryakAraNarUpo.ahamantaHkaraNakAryakam | ekamityekamAtraM vA nAsti nAstIti bhAvaya || 37\.7|| sarvasa~NkalpamAtreti sarvaM brahmeti vA jagat | tattvaj~nAnaM paraM brahma o~NkArArthaM sukhaM japam || 37\.8|| dvaitAdvaitaM sadAdvaitaM tathA mAnAvamAnakam | sarvaM chaitanyamAtratvAnnAnyatki~nchana vidyate || 37\.9|| AtmAnandamahaM brahma praj~nAnaM brahma eva hi | idaM rUpamahaM rUpaM priyApriyavichAraNam || 37\.10|| yadyatsambhAvyate loke yadyatsAdhanakalpanam | yadyantarahitaM brahmabhAvanaM chittanirmitam || 37\.11|| sthUladeho.ahamevAtra sUkShmadeho.ahameva hi | buddherbhedaM manobhedaM aha~NkAraM jaDaM cha tat || 37\.12|| sarvaM chaitanyamAtratvAnnAnyatki~nchana vidyate | shravaNaM mananaM chaiva sAkShAtkAravichAraNam || 37\.13|| AtmaivAhaM paraM chaiva nAhaM mohamayaM svayam | brahmaiva sarvamevedaM brahmaiva paramaM padam || 37\.14|| brahmaiva kAraNaM kAryaM brahmaiva jagatAM jayaH | brahmaiva sarva chaitanyaM brahmaiva manasAyate || 37\.15|| brahmaiva jIvavadbhAti brahmaiva cha harIyate | brahmaiva shivavadbhAti brahmaiva priyamAtmanaH || 37\.16|| brahmaiva shAntivadbhAti brahmaNo.anyanna ki~nchana | nAhaM na chAyaM naivAnyannotpannaM na parAtparam || 37\.17|| na chedaM na cha shAstrArthaM na mImAMsaM na chodbhavam | na lakShaNaM na vedAdi nApi chittaM na me manaH || 37\.18|| na me nAyaM nedamidaM na buddhinishchayaM sadA | kadAchidapi nAstyeva satyaM satyaM na ki~nchana || 37\.19|| naikamAtraM na chAyaM vA nAntaraM na bahirna hi | IShaNmAtraM cha na dvaitaM na janyaM na cha dR^ishyakam || 37\.20|| na bhAvanaM na smaraNaM na vismaraNamaNvapi | na kAladeshakalanaM na sa~NkalpaM na vedanam || 37\.21|| na vij~nAnaM na dehAnyaM na vedo.ahaM na saMsR^itiH | na me duHkhaM na me mokShaM na gatirna cha durgatiH || 37\.22|| nAtmA nAhaM na jIvo.ahaM na kUTastho na jAyate | na deho.ahaM na cha shrotraM na tvagindriyadevatA || 37\.23|| sarvaM chaitanyamAtratvAtsarvaM nAstyeva sarvadA | akhaNDAkArarUpatvAtsarvaM nAstyeva sarvadA || 37\.24|| hu~NkArasyAvakAsho vA hu~NkArajananaM cha vA | nAstyeva nAsti nAstyeva nAsti nAsti kadAchana || 37\.25|| anyatpadArthamalpaM vA anyadevAnyabhAShaNam | Atmano.anyadasatyaM vA satyaM vA bhrAntireva cha || 37\.26|| nAstyeva nAsti nAstyeva nAsti shabdo.api nAsti hi | sarvaM chaitanyamAtratvAtsarvaM nAstyeva sarvadA || 37\.27|| sarvaM brahma na sandeho brahmaivAhaM na saMshayaH | vAkyaM cha vAchakaM sarvaM vaktA cha tripuTIdvayam || 37\.28|| j~nAtA j~nAnaM j~neyabhedaM mAtR^imAnamiti priyam | yadyachChAstreShu nirNItaM yadyadvedeShu nishchitam || 37\.29|| parAparamatItaM cha atIto.ahamavedanam | gururgurUpadeshashcha guruM vakShye na kasyachit || 37\.30|| gururUpA gurushraddhA sadA nAsti guruH svayam | Atmaiva gururAtmaiva anyAbhAvAnna saMshayaH || 37\.31|| AtmanaH shubhamAtmaiva anyAbhAvAnna saMshayaH | Atmano mohamAtmaiva Atmano.asti na ki~nchana || 37\.32|| AtmanaH sukhamAtmaiva anyannAsti na saMshayaH | AtmanyevAtmanaH shaktiH AtmanyevAtmanaH priyam || 37\.33|| AtmanyevAtmanaH snAnaM AtmanyevAtmano ratiH | Atmaj~nAnaM paraM shreyaH Atmaj~nAnaM sudurlabham || 37\.34|| Atmaj~nAnaM paraM brahma Atmaj~nAnaM sukhAtsukham | Atmaj~nAnAtparaM nAsti Atmaj~nAnAtsmR^itirna hi || 37\.35|| brahmaivAtmA na sandeha Atmaiva brahmaNaH svayam | svayameva hi sarvatra svayameva hi chinmayaH || 37\.36|| svayameva chidAkAshaH svayameva nirantaram | svayameva cha nAnAtmA svayameva cha nAparaH || 37\.37|| svayameva guNAtItaH svayameva mahatsukham | svayameva hi shAntAtmA svayameva hi niShkalaH || 37\.38|| svayameva chidAnandaH svayameva mahatprabhuH | svayameva sadA sAkShI svayameva sadAshivaH || 37\.39|| svayameva hariH sAkShAtsvayameva prajApatiH | svayameva paraM brahma brahma eva svayaM sadA || 37\.40|| sarvaM brahma svayaM brahma svayaM brahma na saMshayaH | dR^iDhanishchayameva tvaM sarvathA kuru sarvadA || 37\.41|| vichArayansvayaM brahma brahmamAtraM svayaM bhavet | etadeva paraM brahma ahaM brahmeti nishchayaH || 37\.42|| eSha eva paro mokSha ahaM brahmeti nishchayaH | eSha eva kR^itArtho hi eSha eva sukhaM sadA || 37\.43|| etadeva sadA j~nAnaM svayaM brahma svayaM mahat | ahaM brahma etadeva sadA j~nAnaM svayaM mahat || 37\.44|| ahaM brahma etadeva svabhAvaM satataM nijam | ahaM brahma etadeva sadAnityaM svayaM sadA || 37\.45|| ahaM brahma etadeva bandhanAshaM na saMshayaH | ahaM brahma etadeva sarvasiddhAntanishchayam || 37\.46|| eSha vedAntasiddhAnta ahaM brahma na saMshayaH | sarvopaniShadAmarthaH sarvAnandamayaM jagat || 37\.47|| mahAvAkyasya siddhAnta ahaM brahmeti nishchayaH | sAkShAchChivasya siddhAnta ahaM brahmeti nishchayaH || 37\.48|| nArAyaNasya siddhAnta ahaM brahmeti nishchayaH | chaturmukhasya siddhAnta ahaM brahmeti nishchayaH || 37\.49|| R^iShINAM hR^idayaM hyetaddevAnAmupadeshakam | sarvadeshikasiddhAnta ahaM brahmeti nishchayaH || 37\.50|| yachcha yAvachcha bhUtAnAM mahopadesha eva tat | ahaM brahma mahAmokShaM paraM chaitadahaM svayam || 37\.51|| ahaM chAnubhavaM chaitanmahAgopyamidaM cha tat | ahaM brahma etadeva sadAj~nAnaM svayaM mahat || 37\.52|| mahAprakAshamevaitat ahaM brahma eva tat | etadeva mahAmantraM etadeva mahAjapaH || 37\.53|| etadeva mahAsnAnamahaM brahmeti nishchayaH | etadeva mahAtIrthamahaM brahmeti nishchayaH || 37\.54|| etadeva mahAga~NgA ahaM brahmeti nishchayaH | eSha eva paro dharma ahaM brahmeti nishchayaH || 37\.55|| eSha eva mahAkAsha ahaM brahmeti nishchayaH | etadeva hi vij~nAnamahaM brahmAsmi kevalam | sarvasiddhAntamevaitadahaM brahmeti nishchayaH || 37\.56|| savyAsavyatayAdyavaj~nahR^idayA gopodahAryaH sriyaH pashyantyambujamitramaNDalagataM shambhuM hiraNyAtmakam | sarvatra prasR^itaiH karairjagadidaM puShNAti muShNandhanaiH ghR^iShTaM chauShadhijAlamambunikarairvishvotthadhUtaM haraH || 37\.57|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde sarvasiddhAntaprakaraNaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH || \section{38\. prapa~nchashUnyatvaprakaraNaM nAma aShTatriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- vakShye atyadbhutaM vyaktaM sachchidAnandamAtrakam | sarvaprapa~nchashUnyatvaM sarvamAtmeti nishchitam || 38\.1|| AtmarUpaprapa~nchaM vA AtmarUpaprapa~nchakam | sarvaprapa~nchaM nAstyeva sarvaM brahmeti nishchitam || 38\.2|| nityAnubhavamAnandaM nityaM brahmeti bhAvanam | chittarUpaprapa~nchaM vA chittasaMsArameva vA || 38\.3|| idamastIti sattAtvamahamastIti vA jagat | svAntaHkaraNadoShaM vA svAntaHkaraNakAryakam || 38\.4|| svasya jIvabhramaH kashchitsvasya nAshaM svajanmanA | IshvaraH kashchidastIti jIvo.ahamiti vai jagat || 38\.5|| mAyAsattA mahAsattA chittasattA jaganmayam | yadyachcha dR^ishyate shAstrairyadyadvede cha bhAShaNam || 38\.6|| ekamityeva nirdeshaM dvaitamityeva bhAShaNam | shivo.asmIti bhramaH kashchidbrahmAsmIti vibhramaH || 38\.7|| viShNurasmIti vibhrAntirjagadastI(smI)ti vibhramaH | IShadastIti vA bhedaM IShadastIti vA dvayam || 38\.8|| sarvamastIti nAstIti sarvaM brahmeti nishchayam | AtmadhyAnaprapa~nchaM vA smaraNAdiprapa~nchakam || 38\.9|| duHkharUpaprapa~nchaM vA sukharUpaprapa~nchakam | dvaitAdvaitaprapa~nchaM vA satyAsatyaprapa~nchakam || 38\.10|| jAgratprapa~nchamevApi tathA svapnaprapa~nchakam | suptij~nAnaprapa~nchaM vA turyaj~nAnaprapa~nchakam || 38\.11|| vedaj~nAnaprapa~nchaM vA shAstraj~nAnaprapa~nchakam | pApabuddhiprapa~nchaM vA puNyabhedaprapa~nchakam || 38\.12|| j~nAnarUpaprapa~nchaM vA nirguNaj~nAnaprapa~nchakam | guNAguNaprapa~nchaM vA doShAdoShavinirNayam || 38\.13|| satyAsatyavichAraM vA charAcharavichAraNam | eka Atmeti sadbhAvaM mukhya Atmeti bhAvanam || 38\.14|| sarvaprapa~nchaM nAstyeva sarvaM brahmeti nishchayam | dvaitAdvaitasamudbhedaM nAsti nAstIti bhAShaNam || 38\.15|| asatyaM jagadeveti satyaM brahmeti nishchayam | kAryarUpaM kAraNaM cha nAnAbhedavijR^imbhaNam || 38\.16|| sarvamantrapradAtAraM dUre dUraM tathA tathA | sarvaM santyajya satataM svAtmanyeva sthiro bhava || 38\.17|| maunabhAvaM maunakAryaM maunayogaM manaHpriyam | pa~nchAkSharopadeShTAraM tathA chAShTAkSharapradam || 38\.18|| yadyadyadyadvedashAstraM yadyadbhedo guro.api vA | sarvadA sarvalokeShu sarvasa~Nkalpakalpanam || 38\.19|| sarvavAkyaprapa~nchaM hi sarvachittaprapa~nchakam | sarvAkAravikalpaM cha sarvakAraNakalpanam || 38\.20|| sarvadoShaprapa~nchaM cha sukhaduHkhaprapa~nchakam | sahAdeyamupAdeyaM grAhyaM tyAjyaM cha bhAShaNam || 38\.21|| vichArya janmamaraNaM vAsanAchittarUpakam | kAmakrodhaM lobhamohaM sarvaDambhaM cha hu~NkR^itim || 38\.22|| trailokyasambhavaM dvaitaM brahmendravaruNAdikam | j~nAnendriyaM cha shabdAdi digvAyvarkAdidaivatam || 38\.23|| karmendriyAdisadbhAvaM viShayaM devatAgaNam | antaHkaraNavR^ittiM cha viShayaM chAdhidaivatam || 38\.24|| chittavR^ittiM vibhedaM cha buddhivR^ittinirUpaNam | mAyAmAtramidaM dvaitaM sadasattAdinirNayam || 38\.25|| ki~nchiddvaitaM bahudvaitaM jIvadvaitaM sadA hyasat | jagadutpattimohaM cha gurushiShyatvanirNayam || 38\.26|| gopanamtatpadArthasya tvampadArthasya melanam | tathA chAsipadArthasya aikyabud.hdhyAnubhAvanam || 38\.27|| bhedeShu bhedAbhedaM cha nAnyatki~nchichcha vidyate | etatprapa~nchaM nAstyeva sarvaM brahmeti nishchayaH || 38\.28|| sarvaM chaitanyamAtratvAtkevalaM brahma eva saH | AtmAkAramidaM sarvamAtmano.anyanna ki~nchana || 38\.29|| turyAtItaM brahmaNo.anyatsatyAsatyaM na vidyate | sarvaM tyaktvA tu satataM svAtmanyeva sthiro bhava || 38\.30|| chittaM kAlaM vastubhedaM sa~NkalpaM bhAvanaM svayam | sarvaM santyajya satataM sarvaM brahmaiva bhAvaya || 38\.31|| yadyadbhedaparaM shAstraM yadyadbhedaparaM manaH | sarvaM santyajya satataM svAtmanyeva sthiro bhava || 38\.32|| manaH kalpitakalpaM vA AtmAkalpanavibhramam | aha~NkAraparichChedaM deho.ahaM dehabhAvanA || 38\.33|| sarvaM santyajya satatamAtmanyeva sthiro bhava | prapa~nchasya cha sadbhAvaM prapa~nchodbhavamanyakam || 38\.34|| bandhasadbhAvakalanaM mokShasadbhAvabhAShaNam | devatAbhAvasadbhAvaM devapUjAvinirNayam || 38\.35|| pa~nchAkShareti yaddvaitamaShTAkSharasya daivatam | prANAdipa~nchakAstitvamupaprANAdipa~nchakam || 38\.36|| pR^ithivIbhUtabhedaM cha guNA yatkuNThanAdikam | vedAntashAstrasiddhAntaM shaivAgamanameva cha || 38\.37|| laukikaM vAstavaM doShaM pravR^ittiM cha nivR^ittikam | sarvaM santyajya satatamAtmanyeva sthiro bhava || 38\.38|| Atmaj~nAnasukhaM brahma anAtmaj~nAnadUShaNam | rechakaM pUrakaM kumbhaM ShaDAdhAravishodhanam || 38\.39|| dvaitavR^ittishcha deho.ahaM sAkShivR^ittishchidaMshakam | akhaNDAkAravR^ittishcha akhaNDAkArasammatam || 38\.40|| anantAnubhavaM chApi ahaM brahmeti nishchayam | uttamaM madhyamaM chApi tathA chaivAdhamAdhamam || 38\.41|| dUShaNaM bhUShaNaM chaiva sarvavastuvinindanam | ahaM brahma idaM brahma sarvaM brahmaiva tattvataH || 38\.42|| ahaM brahmAsmi mugdho.asmi vR^iddho.asmi sadasatparaH | vaishvAnaro virATsthUlaprapa~nchamiti bhAvanam || 38\.43|| AnandasphAraNenAhaM parAparavivarjitaH | nityAnandamayaM brahma sachchidAnandavigrahaH || 38\.44|| dR^igrUpaM dR^ishyarUpaM cha mahAsattAsvarUpakam | kaivalyaM sarvanidhanaM sarvabhUtAntaraM gatam || 38\.45|| bhUtabhavyaM bhaviShyachcha vartamAnamasat sadA | kAlabhAvaM dehabhAvaM satyAsatyavinirNayam || 38\.46|| praj~nAnaghana evAhaM shAntAshAntaM nira~njanam | prapa~nchavArtAsmaraNaM dvaitAdvaitavibhAvanam || 38\.47|| shivAgamasamAchAraM vedAntashravaNaM padam | ahaM brahmAsmi shuddho.asmi chinmAtro.asmi sadAshivaH || 38\.48|| sarvaM brahmeti santyajya svAtmanyeva sthiro bhava | ahaM brahma na sandeha idaM brahma na saMshayaH || 38\.49|| sthUladehaM sUkShmadehaM kAraNaM dehameva cha | evaM j~nAtuM cha satataM brahmaivedaM kShaNe kShaNe || 38\.50|| shivo hyAtmA shivo jIvaH shivo brahma na saMshayaH | etatprakaraNaM yastu sakR^idvA sarvadApi vA || 38\.51|| paThedvA shR^iNuyAdvApi sa cha mukto na saMshayaH | nimiShaM nimiShArdhaM vA shrutvaitabrahmabhAgbhavet || 38\.52|| lokAlokajagatsthitipravilayaprodbhAvasattAtmikA bhItiH sha~NkaranAmarUpamaskR^idvyAkurvate kevalam | satyAsatyanira~NkushashrutivachovIchIbhirAmR^ishyate yastvetatsaditIva tattvavachanairmImAMsyate.ayaM shivaH || 38\.53|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde prapa~nchashUnyatvaprakaraNaM nAma aShTatriMsho.adhyAyaH || \section{39\. sarvalayaprakaraNaM nAma ekonachatvAriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- paraM brahma pravakShyAmi nirvikalpaM nirAmayam | tadevAhaM na sandehaH sarvaM brahmaiva kevalam || 39\.1|| chinmAtramamalaM shAntaM sachchidAnandavigraham | AnandaM paramAnandaM nirvikalpaM nira~njanam || 39\.2|| guNAtItaM janAtItamavasthAtItamavyayam | evaM bhAvaya chaitanyamahaM brahmAsmi so.asmyaham || 39\.3|| sarvAtItasvarUpo.asmi sarvashabdArthavarjitaH | satyo.ahaM sarvahantAhaM shuddho.ahaM paramo.asmyaham || 39\.4|| ajo.ahaM shAntarUpo.ahaM asharIro.ahamAntaraH | sarvahIno.ahamevAhaM svayameva svayaM mahaH || 39\.5|| AtmaivAhaM parAtmAhaM brahmaivAhaM shivo.asmyaham | chittahInasvarUpo.ahaM buddhihIno.ahamasmyaham || 39\.6|| vyApako.ahamahaM sAkShI brahmAhamiti nishchayaH | niShprapa~nchagajArUDho niShprapa~nchAshvavAhanaH || 39\.7|| niShprapa~nchamahArAjyo niShprapa~nchAyudhAdimAn | niShprapa~nchamahAvedo niShprapa~nchAtmabhAvanaH || 39\.8|| niShprapa~nchamahAnidro niShprapa~nchasvabhAvakaH | niShprapa~nchastu jIvAtmA niShprapa~nchakalevaraH || 39\.9|| niShprapa~nchaparIvAro niShprapa~nchotsavo bhavaH | niShprapa~nchastu kalyANo niShprapa~nchastu darpaNaH || 39\.10|| niShprapa~ncharathArUDho niShprapa~nchavichAraNam | niShprapa~nchaguhAntastho niShprapa~nchapradIpakam || 39\.11|| niShprapa~nchaprapUrNAtmA niShprapa~ncho.arimardanaH | chittameva prapa~ncho hi chittameva jagattrayam || 39\.12|| chittameva mahAmohashchittameva hi saMsR^itiH | chittameva mahApApaM chittameva hi puNyakam || 39\.13|| chittameva mahAbandhashchittameva vimokShadam | brahmabhAvanayA chittaM nAshameti na saMshayaH || 39\.14|| brahmabhAvanayA duHkhaM nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA dvaitaM nAshameti na saMshayaH || 39\.15|| brahmabhAvanayA kAmaH nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA krodhaH nAshameti na saMshayaH || 39\.16|| brahmabhAvanayA lobhaH nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA granthiH nAshameti na saMshayaH || 39\.17|| brahmabhAvanayA sarvaM brahmabhAvanayA madaH | brahmabhAvanayA pUjA nAshameti na saMshayaH || 39\.18|| brahmabhAvanayA dhyAnaM nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA snAnaM nAshameti na saMshayaH || 39\.19|| brahmabhAvanayA mantro nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA pApaM nAshameti na saMshayaH || 39\.20|| brahmabhAvanayA puNyaM nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA doSho nAshameti na saMshayaH || 39\.21|| brahmabhAvanayA bhrAntiH nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA dR^ishyaM nAshameti na saMshayaH || 39\.22|| brahmabhAvanayA sa~Ngo nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA tejo nAshameti na saMshayaH || 39\.23|| brahmabhAvanayA praj~nA nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA sattA nAshameti na saMshayaH || 39\.24|| brahmabhAvanayA bhItiH nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA vedaH nAshameti na saMshayaH || 39\.25|| brahmabhAvanayA shAstraM nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA nidrA nAshameti na saMshayaH || 39\.26|| brahmabhAvanayA karma nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA turyaM nAshameti na saMshayaH || 39\.27|| brahmabhAvanayA dvandvaM nAshameti na saMshayaH | brahmabhAvanayA pR^ichChedahaM brahmeti nishchayam || 39\.28|| nishchayaM chApi santyajya svasvarUpAntarAsanam | ahaM brahma paraM brahma chidbrahma brahmamAtrakam || 39\.29|| j~nAnameva paraM brahma j~nAnameva paraM padam | divi brahma disho brahma mano brahma ahaM svayam || 39\.30|| ki~nchidbrahma brahma tattvaM tattvaM brahma tadeva hi | ajo brahma shubhaM brahma Adibrahma bravImi tam || 39\.31|| ahaM brahma havirbrahma kAryabrahma tvahaM sadA | nAdo brahma nadaM brahma tattvaM brahma cha nityashaH || 39\.32|| etadbrahma shikhA brahma tadbrahma brahma shAshvatam | nijaM brahma svato brahma nityaM brahma tvameva hi || 39\.33|| sukhaM brahma priyaM brahma mitraM brahma sadAmR^itam | guhyaM brahma gururbrahma R^itaM brahma prakAshakam || 39\.34|| satyaM brahma samaM brahma sAraM brahma nira~njanam | ekaM brahma harirbrahma shivo brahma na saMshayaH || 39\.35|| idaM brahma svayaM brahma lokaM brahma sadA paraH | Atmabrahma paraM brahma Atmabrahma nirantaraH || 39\.36|| ekaM brahma chiraM brahma sarvaM brahmAtmakaM jagat | brahmaiva brahma sadbrahma tatparaM brahma eva hi || 39\.37|| chidbrahma shAshvataM brahma j~neyaM brahma na chAparaH | ahameva hi sadbrahma ahameva hi nirguNam || 39\.38|| ahameva hi nityAtmA evaM bhAvaya suvrata | ahameva hi shAstrArtha iti nishchitya sarvadA || 39\.39|| Atmaiva nAnyadbhedo.asti sarvaM mithyeti nishchinu | AtmaivAhamahaM chAtmA anAtmA nAsti nAsti hi || 39\.40|| (Atmaiva sphurate loke jagadetashcharAcharam) || 39\.40|| vishvaM vastutayA vibhAti hR^idaye mUDhAtmanAM bodhato\- .apyaj~nAnaM na nivartate shrutishirovArtAnuvR^ittyA.api cha | vishveshasya samarchanena sumahAli~NgArchanAdbhasmadhR^i\- krudrAkShAmaladhAraNena bhagavad.hdhyAnena bhAtyAtmavat || 39\.41|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde sarvalayaprakaraNaM nAma ekonachatvAriMsho.adhyAyaH || \section{40\. chittavR^ittinirodhaprakaraNaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- sarvasArAtsArataraM tataH sAratarAntaram | idamantimatyantaM shR^iNu prakaraNaM mudA || 40\.1|| brahmaiva sarvamevedaM brahmaivAnyanna ki~nchana | nishchayaM dR^iDhamAshritya sarvatra sukhamAsva ha || 40\.2|| brahmaiva sarvabhuvanaM bhuvanaM nAma santyaja | ahaM brahmeti nishchitya ahaM bhAvaM parityaja || 40\.3|| sarvamevaM layaM yAti svayameva patatrivat | svayameva layaM yAti suptahastasthapadmavat || 40\.4|| na tvaM nAhaM na prapa~nchaH sarvaM brahmaiva kevalam | na bhUtaM na cha kAryaM cha sarvaM brahmaiva kevalam || 40\.5|| na daivaM na cha kAryANi na dehaM nendriyANi cha | na jAgranna cha vA svapno na suShuptirna turyakam || 40\.6|| idaM prapa~nchaM nAstyeva sarvaM brahmeti nishchinu | sarvaM mithyA sadA mithyA sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.7|| sadA brahmavichAraM cha sarvaM brahmeti nishchinu | tathA dvaitapratItishcha sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.8|| sadAhaM bhAvarUpaM cha sarvaM brahmeti nishchinu | nityAnityavivekaM cha sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.9|| bhAvAbhAvapratItiM cha sarvaM brahmeti nishchinu | guNadoShavibhAgaM cha sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.10|| kAlAkAlavibhAgaM cha sarvaM brahmeti nishchinu | ahaM jIvetyanubhavaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.11|| ahaM mukto.asmyanubhavaM sarvaM brahmeti nishchinu | sarvaM brahmeti kalanaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.12|| sarvaM nAstIti vArtA cha sarvaM brahmeti nishchinu | devatAntarasattAkaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.13|| devatAntarapUjA cha sarvaM brahmeti nishchinu | deho.ahamiti sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.14|| brahmAhamiti sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | gurushiShyAdi sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.15|| tulyAtulyAdi sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | vedashAstrAdi sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.16|| chittasattAdi sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | buddhinishchayasa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.17|| manovikalpasa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | aha~NkArAdi sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.18|| pa~nchabhUtAdisa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | shabdAdisattAsa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.19|| dR^igvArtAdikasa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | karmendriyAdisa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.20|| vachanAdAnasa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | munIndropendrasa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.21|| manobud.hdhyAdisa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | sa~NkalpAdhyAsa ityAdi sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.22|| rudrakShetrAdi sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu | prANAdidashasa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.23|| mAyA vidyA dehajIvAH sarvaM brahmeti nishchinu | sthUlavyaShTAdisa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.24|| sUkShmavyaShTisamaShTyAdi sarvaM brahmeti nishchinu | vyaShTyaj~nAnAdi sa~NkalpaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.25|| vishvavaishvAnaratvaM cha sarvaM brahmeti nishchinu | taijasaprAj~nabhedaM cha sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.26|| vAchyArthaM chApi lakShyArthaM sarvaM brahmeti nishchinu | jahallakShaNayAnaikyaM ajahallakShaNA dhruvam || 40\.27|| bhAgatyAgena nityaikyaM sarvaM brahma upAdhikam | lakShyaM cha nirupAdhyaikyaM sarvaM brahmeti nishchinu || 40\.28|| evamAhurmahAtmAnaH sarvaM brahmeti kevalam | sarvamantaH parityajya ahaM brahmeti bhAvaya || 40\.29|| asa~NkalitakApilairmadhuharAkShipUjyAmbuja\- prabhA~Nghrijanimottamo pariShichedyadinduprabham | taM DiNDIranibhottamottama mahAkhaNDAjyadadhnA paraM kShIrAdyairabhiShichya muktiparamAnandaM labhe shAmbhavam || 40\.30|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde chittavR^ittinirodhaprakaraNaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH || \section{41\. granthaprashastinirUpaNaM nAma ekachatvAriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- ahaM brahma na sandehaH ahaM brahma na saMshayaH | ahaM brahmaiva nityAtmA ahameva parAtparaH || 41\.1|| chinmAtro.ahaM na sandeha iti nishchitya taM tyaja | satyaM satyaM punaH satyamAtmano.anyanna ki~nchana || 41\.2|| shivapAdadvayaM spR^iShTvA vadAmIdaM na ki~nchana | gurupAdadvayaM spR^iShTvA vadAmIdaM na ki~nchana || 41\.3|| jihvayA parashuM taptaM dhArayAmi na saMshayaH | vedashAstrAdikaM spR^iShTvA vadAmIdaM vinishchitam || 41\.4|| nishchayAtmannishchayastvaM nishchayena sukhI bhava | chinmayastvaM chinmayatvaM chinmayAnanda eva hi || 41\.5|| brahmaiva brahmabhUtAtmA brahmaiva tvaM na saMshayaH | sarvamuktaM bhagavatA yoginAmapi durlabham || 41\.6|| devAnAM cha R^iShINAM cha atyantaM durlabhaM sadA | aishvaraM paramaM j~nAnamupadiShTaM shivena hi || 41\.7|| etajj~nAnaM samAnItaM kailAsAchCha~NkarAntikAt | devAnAM dakShiNAmUrtirdashasAhasravatsarAn || 41\.8|| vighnesho bahusAhasraM vatsaraM chopadiShTavAn | sAkShAchChivo.api pArvatyai vatsaraM chopadiShTavAn || 41\.9|| kShIrAbdhau cha mahAviShNurbrahmaNe chopadiShTavAn | kadAchitbrahmaloke tu matpitushchoktavAnaham || 41\.10|| nAradAdi R^iShINAM cha upadiShTaM mahadbahu | ayAtayAmaM vistAraM gR^ihItvA.ahamihAgataH || 41\.11|| na samaM pAdamekaM cha tIrthakoTiphalaM labhet | na samaM granthametasya bhUmidAnaphalaM labhet || 41\.12|| ekAnubhavamAtrasya na sarvaM sarvadAnakam | shlokArdhashravaNasyApi na samaM ki~nchideva hi || 41\.13|| tAtparyashravaNAbhAve paThaMstUShNIM sa muchyate | sarvaM santyajya satatametadgranthaM samabhyaset || 41\.14|| sarvamantraM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset | sarvadevAMshcha santyajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.15|| sarvasnAnaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset | sarvabhAvaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.16|| sarvahomaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset | sarvadAnaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.17|| sarvapUjAM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset | sarvaguhyaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.18|| sarvasevAM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset | sarvAstitvaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.19|| sarvapAThaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset | sarvAbhyAsaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.20|| deshikaM cha parityajya etadgranthaM samabhyaset | guruM vApi parityajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.21|| sarvalokaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset | sarvaishvaryaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.22|| sarvasa~NkalpakaM tyajya etadgranthaM samabhyaset | sarvapuNyaM cha santyajya etadgranthaM samabhyaset || 41\.23|| etadgranthaM paraM brahma etadgranthaM samabhyaset | atraiva sarvavij~nAnaM atraiva paramaM padam || 41\.24|| atraiva paramo mokSha atraiva paramaM sukham | atraiva chittavishrAntiratraiva granthibhedanam || 41\.25|| atraiva jIvanmuktishcha atraiva sakalo japaH | etadgranthaM paThaMstUShNIM sadyo muktimavApnuyAt || 41\.26|| sarvashAstraM cha santyajya etanmAtraM sadAbhyaset | dine dine chaikavAraM paThechchenmukta eva saH || 41\.27|| janmamadhye sakR^idvApi shrutaM chetso.api muchyate | sarvashAstrasya siddhAntaM sarvavedasya sa~Ngraham || 41\.28|| sArAtsArataraM sAraM sArAtsArataraM mahat | etadgranthasya na samaM trailokye.api bhaviShyati || 41\.29|| na prasiddhiM gate loke na svarge.api cha durlabham | brahmalokeShu sarveShu shAstreShvapi cha durlabham || 41\.30|| etadgranthaM kadAchittu chauryaM kR^itvA pitAmahaH | kShIrAbdhau cha parityajya sarve mu~nchantu no iti || 41\.31|| j~nAtvA kShIrasamudrasya tIre prAptaM gR^ihItavAn | gR^ihItaM chApyasau dR^iShTvA shapathaM cha pradattavAn || 41\.32|| tadArabhya tallokaM tyaktvAhamimamAgataH | atyadbhutamidaM j~nAnaM granthaM chaiva mahAdbhutam || 41\.33|| tajj~no vaktA cha nAstyeva granthashrotA cha durlabhaH | AtmaniShThaikalabhyo.asau sadgururnaiSha labhyate || 41\.34|| granthavanto na labhyante tena na khyAtirAgatA | bhavate darshitaM hyetadgamiShyAmi yathAgatam || 41\.35|| etAvaduktamAtreNa nidAgha R^iShisattamaH | patitvA pAdayostasya AnandAshrupariplutaH || 41\.36|| uvAcha vAkyaM sAnandaM sAShTA~NgaM praNipatya cha | nidAghaH \- aho brahman kR^itArtho.asmi kR^itArtho.asmi na saMshayaH | bhavatAM darshanenaiva majjanma saphalaM kR^itam || 41\.37|| ekavAkyasya manane mukto.ahaM nAtra saMshayaH | namaskaromi te pAdau sopachAraM na vAstavau || 41\.38|| tasyApi nAvakAsho.asti ahameva na vAstavam | tvameva nAsti me nAsti brahmeti vachanaM na cha || 41\.39|| brahmeti vachanaM nAsti brahmabhAvaM na ki~nchana | etadgranthaM na me nAsti sarvaM brahmeti vidyate || 41\.40|| sarvaM brahmeti vAkyaM na sarvaM brahmeti taM na hi | taditi dvaitabhinnaM tu tvamiti dvaitamapyalam || 41\.41|| evaM ki~nchitkvachinnAsti sarvaM shAntaM nirAmayam | ekameva dvayaM nAsti ekatvamapi nAsti hi || 41\.42|| bhinnadvandvaM jagaddoShaM saMsAradvaitavR^ittikam | sAkShivR^ittiprapa~nchaM vA akhaNDAkAravR^ittikam || 41\.43|| akhaNDaikaraso nAsti gururvA shiShya eva vA | bhavaddarshanamAtreNa sarvamevaM na saMshayaH || 41\.44|| brahmajyotirahaM prApto jyotiShAM jyotirasmyahaM (jyotirasmyaho) | namaste suguro brahmannamaste gurunandana | evaM kR^itya namaskAraM tUShNImAste sukhI svayam || 41\.45|| kiM chaNDabhAnukaramaNDaladaNDitAni kAShThAmukheShu galitAni namastatIti | yAdR^ikcha tAdR^igatha sha~Nkarali~Ngasa~Nga\- bha~NgIni pApakalashailakulAni sadyaH | shrImR^ityu~njaya ra~njaya tribhuvanAdhyakSha prabho pAhi naH || 41\.46|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde granthaprashastinirUpaNaM nAma ekachatvAriMsho.adhyAyaH || \section{42\. nidAghAnubhavavarNanaprakaraNaM nAma dvichatvAriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- shrutaM ki~nchinmayA proktaM brahmaj~nAnaM sudurlabham | manasA dhAritaM brahma chittaM kIdR^iksthitaM vada || 42\.1|| nidAghaH \- shR^iNu tvaM suguro brahmaMstvatprasAdAdvadAmyaham | mamAj~nAnaM mahAdoShaM mahAj~nAnanirodhakam || 42\.2|| sadA karmaNi vishvAsaM prapa~nche satyabhAvanam | naShTaM sarvaM kShaNAdeva tvatprasAdAnmahadbhayam || 42\.3|| etAvantamimaM kAlamaj~nAnaripuNA hR^itam | mahadbhayaM cha naShTaM me karmatattvaM cha nAshitam || 42\.4|| aj~nAnaM manasA pUrvamidAnIM brahmatAM gatam | purAhaM chittavadbhUtaH idAnIM sanmayo.abhavam || 42\.5|| pUrvamaj~nAnavadbhAvaM idAnIM sanmayaM gatam | aj~nAnavatsthito.ahaM vai brahmaivAhaM paraM gataH || 42\.6|| purA.ahaM chittavadbhrAnto brahmaivAhaM paraM gataH | sarvo vigalito doShaH sarvo bhedo layaM gataH || 42\.7|| sarvaH prapa~ncho galitashchittameva hi sarvagam | sarvAntaHkaraNaM lInaM brahmasadbhAvabhAvanAt || 42\.8|| ahameva chidAkAsha ahameva hi chinmayaH | ahameva hi pUrNAtmA ahameva hi nirmalaH || 42\.9|| ahamevAhameveti bhAvanApi vinirgatA | ahameva chidAkAsho brAhmaNatvaM na ki~nchana || 42\.10|| shUdro.ahaM shvapacho.ahaM vai varNI chApi gR^ihasthakaH | vAnaprastho yatirahamityayaM chittavibhramaH || 42\.11|| tattadAshramakarmANi chittena parikalpitam | ahameva hi lakShyAtmA ahameva hi pUrNakaH || 42\.12|| ahamevAntarAtmA hi ahameva parAyaNam | ahameva sadAdhAra ahameva sukhAtmakaH || 42\.13|| tvatprasAdAdahaM brahmA tvatprasAdAjjanArdanaH | tvatprasAdAchchidAkAshaH shivo.ahaM nAtra saMshayaH || 42\.14|| tvatprasAdAdahaM chidvai tvatprasAdAnna me jagat | tvatprasAdAdvimukto.asmi tvatprasAdAtparaM gataH || 42\.15|| tvatprasAdAdvyApako.ahaM tvatprasAdAnnira~NkushaH | tvatprasAdena tIrNo.ahaM tvatprasAdAnmahatsukham || 42\.16|| tvatprasAdAdahaM brahma tvatprasAdAttvameva na | tvatprasAdAdidaM nAsti tvatprasAdAnna ki~nchana || 42\.17|| tvatprasAdAnna me ki~nchittvatprasAdAnna me vipat | tvatprasAdAnna me bhedastvatprasAdAnna me bhayam || 42\.18|| tvatprasAdAnname rogastvatprasAdAnna me kShatiH | yatpAdAmbujapUjayA harirabhUdarchyo yada~NghryarchanA\- darchyA.abhUt kamalA vidhiprabhR^itayo hyarchyA yadAj~nAvashAt | taM kAlAntakamantakAntakamumAkAntaM muhuH santataM santaH svAntasarojarAjacharaNAmbhojaM bhajantyAdarAt || 42\.19|| kiM vA dharmashatAyutArjitamahAsaukhyaikasImAyutaM nAkaM pAtamahograduHkhanikaraM deveShu tuShTipradam | tasmAchCha~Nkarali~NgapUjanamumAkAntapriyaM muktidaM bhUmAnandaghanaikamuktiparamAnandaikamodaM mahaH || 42\.20|| ye shAmbhavAH shivaratAH shivanAmamAtra\- shabdAkSharaj~nahR^idayA bhasitatripuNDrAH | yAM prApnuvanti gatimIshapadAmbujodya\- d.hdhyAnAnuraktahR^idayA na hi yogasA~NkhyaiH || 42\.21|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde nidAghAnubhavavarNanaprakaraNaM nAma dvichatvAriMsho.adhyAyaH || \section{43\. nidAghAnubhavavarNanaprakaraNaM nAma trichatvAriMsho.adhyAyaH} nidAghaH \- na pashyAmi sharIraM vA li~NgaM karaNameva vA | na pashyAmi mano vApi na pashyAmi jaDaM tataH || 43\.1|| na pashyAmi chidAkAshaM na pashyAmi jagatkvachit | na pashyAmi hariM vApi na pashyAmi shivaM cha vA || 43\.2|| AnandasyAntare lagnaM tanmayatvAnna chotthitaH | na pashyAmi sadA bhedaM na jaDaM na jagatkvachit || 43\.3|| na dvaitaM na sukhaM duHkhaM na gururna parAparam | na guNaM vA na turyaM vA na buddhirna cha saMshayaH || 43\.4|| na cha kAlaM na cha bhayaM na cha shokaM shubhAshubham | na pashyAmi sandInaM na bandhaM na cha sambhavam || 43\.5|| na dehendriyasadbhAvo na cha sadvastu sanmanaH | na pashyAmi sadA sthUlaM na kR^ishaM na cha kubjakam || 43\.6|| na bhUmirna jalaM nAgnirna moho na cha mantrakam | na gururna cha vAkyaM vA na dR^iDhaM na cha sarvakam || 43\.7|| na jagachChravaNaM chaiva nididhyAsaM na chAparaH | AnandasAgare magnastanmayatvAnna chotthitaH || 43\.8|| Anando.ahamasheSho.ahamajo.ahamamR^itosmyaham | nityo.ahamiti nishchitya sadA pUrNo.asmi nityadhIH || 43\.9|| pUrNo.ahaM pUrNachitto.ahaM puNyo.ahaM j~nAnavAnaham | shuddho.ahaM sarvamukto.ahaM sarvAkAro.ahamavyayaH || 43\.10|| chinmAtro.ahaM svayaM so.ahaM tattvarUpo.ahamIshvaraH | parAparo.ahaM turyo.ahaM prasanno.ahaM raso.asmyaham || 43\.11|| brahmA.ahaM sarvalakShyo.ahaM sadA pUrNo.ahamakSharaH | mamAnubhavarUpaM yatsarvamuktaM cha sadguro || 43\.12|| namaskaromi te nAhaM sarvaM cha gurudakShiNA | maddehaM tvatpade dattaM tvayA bhasmIkR^itaM kShaNAt || 43\.13|| mamAtmA cha mayA dattaH svayamAtmani pUritaH | tvamevAhamahaM cha tvamahameva tvameva hi || 43\.14|| aikyArNavanimagno.asmi aikyaj~nAnaM tvameva hi | ekaM chaitanyamevAhaM tvayA gantuM na shakyate || 43\.15|| gantavyadesho nAstyeva ekAkAraM na chAnyataH | tvayA gantavyadesho na mayA gantavyamasti na || 43\.16|| ekaM kAraNamekaM cha ekameva dvayaM na hi | tvayA vaktavyakaM nAsti mayA shrotavyamapyalam || 43\.17|| tvameva sadgururnAsi ahaM nAsmi sashiShyakaH | (tvameva sadgururnAsi na cha sachChiShyako.asmyaham) | brahmamAtramidaM sarvamasminmAno.asmi tanmayaH || 43\.18|| bhedAbhedaM na pashyAmi kAryAkAryaM na ki~nchana | mamaiva chennamaskAro niShprayojana eva hi || 43\.19|| tavaiva chennamaskAro bhinnatvAnna phalaM bhavet | tava chenmama chedbhedaH phalAbhAvo na saMshayaH || 43\.20|| namaskR^ito.ahaM yuShmAkaM bhavAnaj~nIti vakShyati | mamaivApakariShyAmi parichChinno bhavAmyaham || 43\.21|| mamaiva chennamaskAraH phalaM nAsti svataH sthite | kasyApi cha namaskAraH kadAchidapi nAsti hi || 43\.22|| sadA chaitanyamAtratvAnnAhaM na tvaM na hi dvayam | na bandhaM na paro nAnye nAhaM nedaM na ki~nchana || 43\.23|| na dvayaM naikamadvaitaM nishchitaM na mano na tat | na bIjaM na sukhaM duHkhaM nAshaM niShThA na satsadA || 43\.24|| nAsti nAsti na sandehaH kevalAtparamAtmani | na jIvo neshvaro naiko na chandro nAgnilakShaNaH || 43\.25|| na vArtA nendriyo nAhaM na mahattvaM guNAntaram | na kAlo na jagannAnyo na vA kAraNamadvayam || 43\.26|| nonnato.atyantahIno.ahaM na muktastvatprasAdataH | sarvaM nAstyeva nAstyeva sarvaM brahmaiva kevalam || 43\.27|| ahaM brahma idaM brahma Atma brahmAhameva hi | sarvaM brahma na sandehastvatprasAdAnmaheshvaraH || 43\.28|| tvameva sadgururbrahma na hi sadgururanyataH | Atmaiva sadgururbrahma shiShyo hyAtmaiva sadguruH || 43\.29|| guruH prakalpate shiShyo guruhIno na shiShyakaH | shiShye sati guruH kalpyaH shiShyAbhAve gururna hi || 43\.30|| gurushiShyavihInAtmA sarvatra svayameva hi | chinmAtrAtmani kalpyo.ahaM chinmAtrAtmA na chAparaH || 43\.31|| chinmAtrAtmAhamevaiko nAnyatki~nchinna vidyate | sarvasthito.ahaM satataM nAnyaM pashyAmi sadguroH || 43\.32|| nAnyatpashyAmi chittena nAnyatpashyAmi ki~nchana | sarvAbhAvAnna pashyAmi sarvaM cheddR^ishyatAM pR^ithak || 43\.33|| evaM brahma prapashyAmi nAnyadastIti sarvadA | aho bhedaM prakupitaM aho mAyA na vidyate || 43\.34|| aho sadgurumAhAtmyamaho brahmasukhaM mahat | aho vij~nAnamAhAtmyamaho sajjanavaibhavaH || 43\.35|| aho mohavinAshashcha aho pashyAmi satsukham | aho chittaM na pashyAmi aho sarvaM na ki~nchana || 43\.36|| ahameva hi nAnyatra ahamAnanda eva hi | mamAntaHkaraNe yadyannishchitaM bhavadIritam || 43\.37|| sarvaM brahma paraM brahma na ki~nchidanyadaivatam | evaM pashyAmi satataM nAnyatpashyAmi sadguro || 43\.38|| evaM nishchitya tiShThAmi svasvarUpe mamAtmani || 43\.39|| agAdha(bodha)vedavAkyato na chAdhibheShajaM bhave\- dumAdhavA~Nghripa~NkajasmR^itiH prabodhamokShadA | prabuddhabhedavAsanAniruddhahR^ittamobhide mahArujAghavaidyamIshvaraM hR^idambuje bhaje || 43\.40|| dyatatpradagdhakAmadeha dugdhasannibhaM pramugdhasAmi | somadhAriNaM shrutIDyagadyasaMstutaM tvabhedyamekasha~Nkaram || 43\.41|| varaH ka~NkaH kAko bhavadubhayajAteShu niyataM mahAsha~NkAta~NkairvidhivihitashAntena manasA | yadi svairaM dhyAyannagapatisutAnAyakapadaM sa evAyaM dhuryo bhavati munijAteShu niyatam || 43\.42|| kaH kAlAntakapAdapadmabhajanAdanyaddhR^idA kaShTadAM dharmAbhAsaparamparAM prathayate mUrkho kharIM tauragIm | kartuM yatnashatairashakyakaraNairvindeta duHkhAdikaM (duHkhAdhikaM) tadvatsAmbapadAmbujArchanaratiM tyaktvA vR^ithA duHkhabhAk || 43\.43|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde nidAghAnubhavavarNanaprakaraNaM nAma trichatvAriMsho.adhyAyaH || \section{44\. nidAghAnubhavavarNanaM nAma chatushchatvAriMsho.adhyAyaH} nidAghaH \- shR^iNushva sadguro brahmaMstvatprasAdAnvinishchitam | ahameva hi tadbrahma ahameva hi kevalam || 44\.1|| ahameva hi nityAtmA ahameva sadA.ajaraH | ahameva hi shAntAtmA ahameva hi niShkalaH || 44\.2|| ahameva hi nishchintaH ahameva sukhAtmakaH | ahameva gurustvaM hi ahaM shiShyo.asmi kevalam || 44\.3|| ahamAnanda evAtmA ahameva nira~njanaH | ahaM turyAtigo hyAtmA ahameva guNojjhitaH || 44\.4|| ahaM videha evAtmA ahameva hi sha~NkaraH | ahaM vai paripUrNAtmA ahameveshvaraH paraH || 44\.5|| ahameva hi lakShyAtmA ahameva manomayaH | ahameva hi sarvAtmA ahameva sadAshivaH || 44\.6|| ahaM viShNurahaM brahmA ahamindrastvahaM surAH | ahaM vai yakSharakShAMsi pishAchA guhyakAstathA || 44\.7|| ahaM samudrAH sarita ahameva hi parvatAH | ahaM vanAni bhuvanaM ahamevedameva hi || 44\.8|| nityatR^ipto hyahaM shuddhabuddho.ahaM prakR^iteH paraH | ahameva hi sarvatra ahameva hi sarvagaH || 44\.9|| ahameva mahAnAtmA sarvama~NgalavigrahaH | ahameva hi mukto.asmi shuddho.asmi paramaH shivaH || 44\.10|| ahaM bhUmirahaM vAyurahaM tejo hyahaM nabhaH | ahaM jalamahaM sUryashchandramA bhagaNA hyaham || 44\.11|| ahaM lokA alokAshcha ahaM lokyA ahaM sadA | ahamAtmA pAradR^ishya ahaM praj~nAnavigrahaH || 44\.12|| ahaM shUnyo ashUnyo.ahaM sarvAnandamayo.asmyaham | shubhAshubhaphalAtIto hyahameva hi kevalam || 44\.13|| ahameva R^itaM satyamahaM sachchitsukhAtmakaH | ahamAnanda evAtmA bahudhA chaikadhA sthitaH || 44\.14|| ahaM bhUtabhaviShyaM cha vartamAnamahaM sadA | ahameko dvidhAhaM cha bahudhA chAhameva hi || 44\.15|| ahameva paraM brahma ahameva prajApatiH | svarATsaMrAD jagadyonirahameva hi sarvadA || 44\.16|| ahaM vishvastaijasashcha prAj~no.ahaM turya eva hi | ahaM prANo manashchAhamahamindriyavargakaH || 44\.17|| ahaM vishvaM hi bhuvanaM gaganAtmAhameva hi | anupAdhi upAdhyaM yattatsarvamahameva hi || 44\.18|| upAdhirahitashchAhaM nityAnando.ahameva hi | evaM nishchayavAnantaH sarvadA sukhamashnute | evaM yaH shR^iNuyAnnityaM sarvapApaiH pramuchyate || 44\.19|| nityo.ahaM nirvikalpo janavanabhuvane pAvano.ahaM manIShI vishvo vishvAtigo.ahaM prakR^itivinikR^ito ekadhA saMsthito.aham | nAnAkAravinAshajanmarahitasvaj~nAnakAryojjhitaiH bhUmAnandaghano.asmyahaM parashivaH satyasvarUpo.asmyaham || 44\.20|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde nidAghAnubhavavarNanaM nAma chatushchatvAriMsho.adhyAyaH || \section{45\. nidAghakR^itagurustutivarNanaM nAma pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH} nidAghaH \- puNye shivarahasye.asminnitihAse shivodite | devyai shivena kathite devyA skandAya modataH || 45\.1|| tadetasminhi ShaShThAMshe ShaDAsyakamalodite | pArameshvaravij~nAnaM shrutametanmahAghabhit || 45\.2|| mahAmAyAtamastomavinivAraNabhAskaram | asyAdhyAyaikakathanAdvij~nAnaM mahadashnute || 45\.3|| shlokasya shravaNenApi jIvanmukto na saMshayaH | etadgranthapravaktA hi ShaNmukhaH shiva eva hi || 45\.4|| jaigIShavyo mahAyogI sa eva shravaNe.arhati | bhasmarudrAkShadhR^i~NnityaM sadA hyatyAshramI muniH || 45\.5|| etadgranthapravaktA hi sa gururnAtra saMshayaH | etadgranthapravaktA hi paraM brahma na saMshayaH || 45\.6|| etadgranthapravaktA hi shiva eva na chAparaH | etadgranthapravaktA hi sAkShAddevI na saMshayaH || 45\.7|| etadgranthapravaktA hi gaNesho nAtra saMshayaH | etadgranthapravaktA hi skandaH skanditatArakaH || 45\.8|| etadgranthapravaktA hi nandikesho na saMshayaH | etadgranthapravaktA hi dattAtreyo muniH svayam || 45\.9|| etadgranthapravaktA hi dakShiNAmUrtireva hi | etadgranthArthakathane bhAvane munayaH surAH || 45\.10|| na shaktA munishArdUla tvadR^ite.ahaM shivaM shape | etadgranthArthavaktAraM guruM sarvAtmanA yajet || 45\.11|| etadgranthapravaktA tu shivo vighneshvaraH svayam | pitA hi janmado dAtA gururjanmavinAshakaH || 45\.12|| etadgranthaM samabhyasya gurorvAkyAdvisheShataH | na duhyeta guruM shiShyo manasA ki~ncha kAyataH || 45\.13|| gurureva shivaH sAkShAdgurureva shivaH svayam | shive ruShTe gurustrAtA gurau ruShTe na kashchana || 45\.14|| etadgranthapadAbhyAse shraddhA vai kAraNaM param | ashraddhadhAnaH puruSho naitalleshamihArhati || 45\.15|| shraddhaiva paramaM shreyo jIvabrahmaikyakAraNam | asti brahmeti cha shrutvA bhAvayansanta eva hi || 45\.16|| shivaprasAdahIno yo naitadgranthArthavidbhavet | bhAvagrAhyo.ayamAtmAyaM para ekaH shivo dhruvaH || 45\.17|| sarvamanyatparityajya dhyAyIteshAnamavyayam | shivaj~nAnamidaM shuddhaM dvaitAdvaitavinAshanam || 45\.18|| anyeShu cha purANeShu itihAseShu na kvachit | etAdR^ishaM shivaj~nAnaM shrutisAramahodayam || 45\.19|| uktaM sAkShAchChivenaitadyogasA~Nkhyavivarjitam | bhAvanAmAtrasulabhaM bhaktigamyamanAmayam || 45\.20|| mahAnandapradaM sAkShAtprasAdenaiva labhyate | tasyaite kathitA hyarthAH prakAshante mahAtmanaH || 45\.21|| etadgranthaM guroH shrutvA na pUjAM kurute yadi | shvAnayonishataM prApya chaNDAlaH koTijanmasu || 45\.22|| etadgranthasya mAhAtmyaM na yajantIshvaraM hR^idA | sa sUkaro bhavatyeva sahasraparivatsarAn || 45\.23|| etadgranthArthavaktAramabhyasUyeta yo dvijaH | anekabrahmakalpaM cha viShThAyAM jAyate krimiH || 45\.24|| etadgranthArthavidbrahmA sa brahma bhavati svayam | kiM punarbahunoktena j~nAnametadvimuktidam || 45\.25|| yastvetachChR^iNuyAchChivodimahAvedAntAmbudhi (?) vIchijAtapuNyaM nApekShatyanishaM na chAbdakalpaiH | shabdAnAM nikhilo raso hi sa shivaH kiM vA tuShAdri parikhaNDanato bhavetsyAttaNDulo.api sa mR^iShA bhavamohajAlam || 45\.26|| tadvatsarvamashAstramityeva hi satyaM dvaitAtthaM (dvaitotthaM) parihAya vAkyajAlam | evaM tvaM tvanishaM bhajasva nityaM shAntodyakhilavAksamUhabhAvanA || 45\.27|| satyatvAbhAvabhAvito.anurUpashIlaH | sampashya~njagadidamAsama~njasaM sadA hi || 45\.28|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde nidAghakR^itagurustutivarNanaM nAma pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH || \section{46\. j~nAnopAyabhUtashivavratanirUpaNaM nAma ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH} nidAghaH \- etadgranthaM sadA shrutvA chittajADyamakurvataH | yAvaddehaM sadAvittaiH shushrUShetpUjayedgurum || 46\.1|| tatpUjayaiva satataM ahaM brahmeti nishchinu | nityaM pUrNo.asmi nityo.asmi sarvadA shAntavigrahaH || 46\.2|| etadevAtmavij~nAnaM ahaM brahmeti nirNayaH | nira~NkushasvarUpo.asmi ativarNAshramI bhava || 46\.3|| agnirityAdibhirmantraiH sarvadA bhasmadhAraNam | triyAyuShaistryambakaishcha kurvanti cha tripuNDrakam || 46\.4|| tripuNDradhAriNAmeva sarvadA bhasmadhAraNam | shivaprasAdasampattirbhaviShyati na saMshayaH || 46\.5|| shivaprasAdAdetadvai j~nAnaM samprApyate dhruvam | shirovratamidaM proktaM kevalaM bhasmadhAraNam || 46\.6|| bhasmadhAraNamAtreNa j~nAnametadbhaviShyati | ahaM vatsaraparyantaM kR^itvA vai bhasmadhAraNam || 46\.7|| tvatpAdAbjaM prapanno.asmi tvatto labdhAtmanirvR^itiH | sarvAdhArasvarUpo.ahaM sachchidAnandamAtrakam || 46\.8|| brahmAtmAhaM sulakShaNyo brahmalakShaNapUrvakam | AnandAnubhavaM prAptaH sachchidAnandavigrahaH || 46\.9|| guNarUpAdimukto.asmi jIvanmukto na saMshayaH | maitryAdiguNasampanno brahmaivAhaM paro mahAn || 46\.10|| samAdhimAnahaM nityaM jIvanmukteShu sattamaH | ahaM brahmAsmi nityo.asmi samAdhiriti kathyate || 46\.11|| prArabdhapratibandhashcha jIvanmukteShu vidyate | prArabdhavashato yadyatprApyaM bhu~nje sukhaM vasa || 46\.12|| dUShaNaM bhUShaNaM chaiva sadA sarvatra sambhavet | svasvanishchayato bud.hdhyA mukto.ahamiti manyate || 46\.13|| ahameva paraM brahma ahameva parA gatiH | evaM nishchayavAnnityaM jIvanmukteti kathyate || 46\.14|| etadbhedaM cha santyajya svarUpe tiShThati prabhuH | indriyArthavihIno.ahamindriyArthavivarjitaH || 46\.15|| sarvendriyaguNAtItaH sarvendriyavivarjitaH | sarvasya prabhurevAhaM sarvaM mayyeva tiShThati || 46\.16|| ahaM chinmAtra evAsmi sachchidAndavigrahaH | sarvaM bhedaM sadA tyaktvA brahmabhedamapi tyajet || 46\.17|| ajasraM bhAvayannityaM videho mukta eva saH | ahaM brahma paraM brahma ahaM brahma jagatprabhuH || 46\.18|| ahameva guNAtItaH ahameva manomayaH | ahaM mayyo manomeyaH prANameyaH sadAmayaH || 46\.19|| sadR^i~Nmayo brahmamayo.amR^itamayaH sabhUtomR^itameva (sambhUto.amR^iteva) hi | ahaM sadAnandadhano.avyayaH sadA | sa vedamayyo praNavo.ahamIshaH || 46\.20|| apANipAdo javano gR^ihItA apashyaH pashyAmyAtmavatsarvameva | yattadbhUtaM yachcha bhavyo.ahamAtmA sarvAtIto vartamAno.ahameva || 46\.22|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde j~nAnopAyabhUtashivavratanirUpaNaM nAma ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH || \section{47\. R^ibhukR^itasa~NgrahopadeshavarNanaM nAma saptachatvAriMsho.adhyAyaH} R^ibhuH \- nidAgha shR^iNu vakShyAmi dR^iDhIkaraNamastu te | shivaprasAdaparyantamevaM bhAvaya nityashaH || 47\.1|| ahameva paraM brahma ahameva sadAshivaH | ahameva hi chinmAtramahameva hi nirguNaH || 47\.2|| ahameva hi chaitanyamahameva hi niShkalaH | ahameva hi shUnyAtmA ahameva hi shAshvataH || 47\.3|| ahameva hi sarvAtmA ahameva hi chinmayaH | ahameva paraM brahma ahameva maheshvaraH || 47\.4|| ahameva jagatsAkShI ahameva hi sadguruH | ahameva hi muktAtmA ahameva hi nirmalaH || 47\.5|| ahamevAhamevoktaH ahameva hi sha~NkaraH | ahameva hi mahAviShNurahameva chaturmukhaH || 47\.6|| ahameva hi shuddhAtmA hyahameva hyahaM sadA | ahameva hi nityAtmA ahameva hi matparaH || 47\.7|| ahameva manorUpaM ahameva hi shItalaH | ahamevAntaryAmI cha ahameva pareshvaraH || 47\.8|| evamuktaprakAreNa bhAvayitvA sadA svayam | dravyo.asti chenna kuryAttu va~nchakena guruM param || 47\.9|| kumbhIpAke sughore tu tiShThatyeva hi kalpakAn | shrutvA nidAghashchothAya putradArAnpradattavAn || 47\.10|| svasharIraM cha putratve datvA sAdarapUrvakam | dhanadhAnyaM cha vastrAdIndatvA.atiShThatsamIpataH || 47\.11|| gurostu dakShiNAM datvA nidAghastuShTavAnR^ibhum | santuShTo.asmi mahAbhAga tava shushrUShayA sadA || 47\.12|| brahmavij~nAnamApto.asi sukR^itArtho na saMshayaH | brahmarUpamidaM cheti nishchayaM kuru sarvadA || 47\.13|| nishchayAdaparo mokSho nAsti nAstIti nishchinu | nishchayaM kAraNaM mokSho nAnyatkAraNamasti vai || 47\.14|| sakalabhuvanasAraM sarvavedAntasAraM samarasagurusAraM sarvavedArthasAram | sakalabhuvanasAraM sachchidAnandasAraM samarasajayasAraM sarvadA mokShasAram || 47\.15|| sakalajananamokShaM sarvadA turyamokShaM sakalasulabhamokShaM sarvasAmrAjyamokSham | viShayarahitamokShaM vittasaMshoShamokShaM shravaNamananamAtrAdetadatyantamokSham || 47\.16|| tachChushrUShA cha bhavataH tachChrutvA cha prapedire | evaM sarvavachaH shrutvA nidAghaR^iShidarshitam | shukAdayo mahAntaste paraM brahmamavApnuvan || 47\.17|| shrutvA shivaj~nAnamidaM R^ibhustadA nidAghamAhetthaM munIndramadhye | mudA hi te.api shrutishabdasAraM shrutvA praNamyAhuratIva harShAt || 47\.18|| munayaH \- pitA mAtA bhrAtA gururasi vayasyo.atha hitakR^i\- davidyAbdheH pAraM gamayasi bhavAneva sharaNam | balenAsmAnnItvA mama vachanabalenaiva sugamaM pathaM prAptyaivArthaiH shivavachanato.asmAnsukhayasi || 47\.19|| (balenAsmAMstvaM vai shiva vachanabalenaiva sugamaM pathaM prAptyaivArthaiH shivavachanato.asmAnsukhayasi) || 47\.19|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde R^ibhukR^itasa~NgrahopadeshavarNanaM nAma saptachatvAriMsho.adhyAyaH || \section{48\. skandakR^itashivavratopadeshavarNanaM nAma aShTachatvAriMsho.adhyAyaH} skandaH \- j~nAnA~NgasAdhanaM vakShye shR^iNu vakShyAmi te hitam | yatkR^itvA j~nAnamApnoti tatprasAdAtparameShThinaH (tatprAdAtparameShThinaH) || 48\.1|| jaigIShavya shR^iNuShvaitatsAvadhAnena chetasA | prathamaM vedasamproktaM karmAcharaNamiShyate || 48\.2|| upanIto dvijo vApi vaishyaH kShatriya eva vA | agnirityAdibhirmantrairbhasmadhR^ikpUyate tvaghaiH || 48\.3|| triyAyuShaistryambakaishcha tripuNDraM bhasmanA.a.acharet | li~NgArchanaparo nityaM rudrAkShAndhArayankramaiH || 48\.4|| kaNThe bAhvorvakShasI cha mAlAbhiH shirasA tathA | tripuNDravaddhArayeta rudrAkShAnkramasho mune || 48\.5|| ekAnanaM dvivaktraM vA trivaktraM chaturAsyakam | pa~nchavaktraM cha ShaTsapta tathAShTadashakaM nava || 48\.6|| ekAdashaM dvAdashaM vA tathordhvaM dhArayetkramAt | bhasmadhAraNamAtreNa prasIdati maheshvaraH || 48\.7|| rudrAkShadhAraNAdeva naro rudratvamApnuyAt | bhasmarudrAkShadhR^i~Nmartyo j~nAnA~NgI bhavati priyaH || 48\.8|| rudrAdhyAyI bhasmaniShThaH pa~nchAkSharajapAdaraH | bhasmoddhUlitadeho.ayaM shrIrudraM prajapandvijaH || 48\.9|| sarvapApairvimuktashcha j~nAnaniShTho bhavenmune | bhasmasa~nChannasarvA~Ngo bhasmabhAlatripuNDrakaH || 48\.10|| vedamaulijavAkyeShu vichArAdhikR^ito bhavet | nAnyapuNDradharo vipro yatirvA viprasattama || 48\.11|| shamAdiniyamopetaH kShamAyukto.apyasaMskR^itaH | shirovratamidaM proktaM bhasmadhAraNameva hi || 48\.12|| shirovrataM cha vidhivadyaishchIrNaM munisattama | teShAmeva brahmavidyAM vadeta gururAstikaH || 48\.13|| shAmbhavA eva vedeShu niShThA naShTAshubhAH param | shivaprasAdasampanno bhasmarudrAkShadhArakaH || 48\.14|| rudrAdhyAyajapAsaktaH pa~nchAkSharaparAyaNaH | sa eva vedavedAntashravaNe.adhikR^ito bhavet || 48\.15|| nAnyapuNDradharo vipraH kR^itvApi shravaNaM bahu | naiva labhyeta tajj~nAnaM prasAdena vineshituH || 48\.16|| prasAdajanakaM shambhorbhasmadhAraNameva hi | shivaprasAdahInAnAM j~nAnaM naivopajAyate || 48\.17|| prasAde sati devasya vij~nAnasphuraNaM bhavet | rudrAdhyAyajApinAM tu bhasmadhAraNapUrvakam || 48\.18|| prasAdo jAyate shambhoH punarAvR^ittivarjitaH | prasAde sati devasya vedAntasphuraNaM bhavet || 48\.19|| tasyaivAkathitA hyarthAH prakAshante mahAtmanaH | pa~nchAkSharajapAdeva pa~nchAsyadhyAnapUrvakam || 48\.20|| tasyaiva bhavati j~nAnaM shivaproktamidaM dhruvam | sarvaM shivAtmakaM bhAti jagadetatcharAcharam || 48\.21|| sa prasAdo maheshasya vij~neyaH shAmbhavottamaiH | shivali~NgArchanAdeva prasAdaH shAmbhavottame || 48\.22|| niyamAdbilvapatraishcha bhasmadhAraNapUrvakam | prasAdo jAyate shambhoH sAkShAjj~nAnaprakAshakaH || 48\.23|| shivakShetranivAsena j~nAnaM samyagdR^iDhaM bhavet | shivakShetranivAse tu bhasmadhAryadhikAravAn || 48\.24|| naktAshanArchanAdeva prIyeta bhagavAnbhavaH | pradoShapUjanaM shambhoH prasAdajanakaM param || 48\.25|| somavAre nishItheShu pUjanaM priyamIshituH | bhUtAyAM bhUtanAthasya pUjanaM paramaM priyam || 48\.26|| shivashabdochchAraNaM cha prasAdajanakaM mahat | j~nAnA~NgasAdhaneShvevaM shivabhaktArchanaM mahat || 48\.27|| bhaktAnAmarchanAdeva shivaH prIto bhaviShyati | ityetattaM samAsena j~nAnA~NgaM kathitaM mayA | akaitavena bhAvena shravaNIyo maheshvaraH || 48\.28|| sUtaH \- yaH ko.api prasabhaM pradoShasamaye bilvIdalAla~NkR^itaM li~NgaM tu~NgamapArapuNyavibhavaiH pashyedathArcheta vA | prAptaM rAjyamavApya kAmahR^idayastuShyedakAmo yadi muktidvAramapAvR^itaM sa tu labhechshambhoH kaTAkShA~NkuraiH || 48\.29|| achalAtularAjakanyakAkuchalIlAmalabAhujAlamIsham | bhajatAmanalAkShipAdapadmaM bhavalIlaM na bhaveta chittabAlam || 48\.30|| bhasmatripuNDrarachitA~NgakabAhubhAla\- rudrAkShajAlakavachAH shrutisUktimAlAH | vedoruratnapadakA~NkitashambhunAma\- lolA hi shAmbhavavarAH parishIlayanti || 48\.31|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe R^ibhunidAghasaMvAde skandakR^itashivavratopadeshavarNanaM nAma aShTachatvAriMsho.adhyAyaH || \section{49\. shivasya j~nAnadAtR^itvanirUpaNaM nAma ekonapa~nchAsho.adhyAyaH} skandaH \- purA magadhadeshIyo brAhmaNo vedapAragaH | uchathyatanayo vAgmI vedArthapravaNe dhR^itaH || 49\.1|| nAmnA sudarshano viprAnpAThaya~nshAstramuttamam | vedAntaparayA bhaktyA varNAshramarataH sadA || 49\.2|| mokShamichChedapi sadA vipro.api cha janArdanAt | viShNupUjAparo nityaM viShNukShetreShu saMvasan || 49\.3|| gopIchandanaphAlosau tulasyaivArchayaddharim | uvAsa niyataM vipro viShNudhyAnaparAyaNaH || 49\.4|| dashavarShamidaM tasya kR^ityaM dR^iShTvA janArdanaH | mokShechChorAjuhAvainaM puratodbhUya taM dvijam || 49\.5|| viShNuH \- auchathya munishArdUla tapasyabhirataH sadA | vR^iNu kAmaM dadAmyeva vinA j~nAnaM dvijottama || 49\.6|| sUtaH \- iti viShNorgiraM shrutvA vipraH ki~nchidbhayAnvitaH | praNipatyAha taM viShNuM stuvannArAyaNeti tam || 49\.7|| sudarshanaH \- viShNo jiShNo namaste.astu sha~NkhachakragadAdhara | tvatpAdanalinaM prApto j~nAnAyAnarhaNaH kimu || 49\.8|| kimanyairdharmakAmArthairnashvarairiha sha~NkhabhR^it | ityuktaM tadvachaH shrutvA viShNu prAha sudarshanam || 49\.9|| viShNuH \- sudarshana shR^iNuShvaitanmatto nAnyamanA dvija | vadAmi te hitaM satyaM mayA prAptaM yathA tava || 49\.10|| madarchanena dhyAnena mokShechChA jAyate nR^iNAm | mokShadAtA mahAdevo j~nAnavij~nAnadAyakaH || 49\.11|| tadarchanena samprAptaM mayA pUrvaM sudarshanam | sahasrAraM daityahantR^i sAkShAttryakShaprapUjayA || 49\.12|| tamArAdhaya yatnena bhasmadhAraNapUrvakam | agnirityAdibhirmantraistriyAyuShatripuNDrakaiH || 49\.13|| rudrAkShadhArako nityaM rudrapa~nchAkSharAdaraH | shivali~NgaM bilvapatraiH pUjaya.nj~nAnavAnbhava || 49\.14|| vasankShetre maheshasya snAhi tIrthe cha shA~Nkare | ahaM brahmAdayo devAH pUjayaiva pinAkinaH || 49\.15|| balinaH shivali~Ngasya pUjayA viprasattama | yasya bhAlatalaM me.adya tripuNDraparichinhitam || 49\.16|| brahmendradevamunibhistripuNDraM bhasmanA dhR^itam | pashya vakShasi bAhvorme rudrAkShANAM srajaM shubhAm || 49\.17|| pa~nchAkSharajapAsakto rudrAdhyAyaparAyaNaH | trikAlamarchayAmIshaM bilvapatrairahaM shivam || 49\.18|| kamalA vimalA nityaM komalairbilvapallavaiH | pUjayatyanishaM li~Nge tathA brahmAdayaH surAH || 49\.19|| munayo manavo.apyevaM tathAnye dvijasattamAH | nR^ipAsurAstathA daityA balinaH shivapUjayA || 49\.20|| j~nAnaM mokShastathA bhAgyaM labhyate sha~NkarArchanAt | tasmAttvamapi bhaktyaiva samArAdhaya sha~Nkaram || 49\.21|| pashavo viShNuvidhayastathAnye munayaH surAH | sarveShAM patirIshAnastatprasAdAdvimuktibhAk || 49\.22|| prasAdajanakaM tasya bhasmadhAraNameva hi | prasAdajanakaM tasya mune rudrAkShadhAraNam || 49\.23|| prasAdajanakastasya rudrAdhyAyajapaH sadA | prasAdajanakastasya pa~nchAkSharajapo dvija || 49\.24|| prasAdajanakaM tasya shivali~NgaikapUjanam | prasAde shAmbhave jAte bhuktimuktI kare sthite || 49\.25|| tasya bhaktyaiva sarveShAM mochanaM bhavapAshataH | tasya prItikaraM sAkShAdbilvairli~Ngasya pUjanam || 49\.26|| tasya prItikaraM sAkShAchChivakShetreShu vartanam | tasya prItikaraM sAkShAt shivatIrthaniShevaNam || 49\.27|| tasya prItikaraM sAkShAdbhasmarudrAkShadhAraNam | tasya prItikaraM sAkShAtpradoShe shivapUjanam || 49\.28|| tasya prItikaraM sAkShAdrrudrapa~nchAkSharAvR^itiH | tasya prItikaraM sAkShAchChivabhaktajanArchanam || 49\.29|| tasya prItikaraM sAkShAtsome sAyantanArchanam | tasya prItikaraM sAkShAttannirmAlyaikabhojanam || 49\.30|| tasya prItikaraM sAkShAdaShTamIShvarchanaM nishi | tasya prItikaraM sAkShAchchaturdashyarchanaM nishi || 49\.31|| tasya prItikaraM sAkShAttannAmnAM smR^itireva hi | etAvAnena dharmo hi shambhoH priyakaro mahAn || 49\.32|| anyadabhyudayaM vipra shrutismR^itiShu kIrtitam | dharmo varNAshramaprokto munibhiH kathito mune || 49\.33|| avimukte visheSheNa shivo nityaM prakAshate | tasmAtkAshIti tatproktaM yato hIshaH prakAshate || 49\.34|| tatraivAmaraNaM tiShThediti jAbAlikI shrutiH | tatra vishveshvare li~Nge nityaM brahma prakAshate || 49\.35|| tatrAnnapUrNA sarveShAM bhuktyannaM samprayachChati | tatrAsti maNikarNAkhyaM maNikuNDaM vinirmitam || 49\.36|| j~nAnodayo.api tatrAsti sarveShAM j~nAnadAyakaH | tatra yAhi mayA sArdhaM tatraiva vasa vai mune || 49\.37|| tatrAnte mokShadaM j~nAnaM dadAtIshvara eva hi | ityuktvA tena vipreNa yayau kAshIM hariH svayam || 49\.38|| snAtvA tIrthe chakrasa.nj~ne j~nAnavApyAM haridvijaH | taM dvijaM snApayAmAsa bhasmanApAdamastakam || 49\.39|| dhR^itatripuNDrarudrAkShaM kR^itvA taM cha sudarshanam | pUjayachchAtha vishveshaM pUjayAmAsa cha dvijAn || 49\.40|| bilvairgandhAkShatairdIpairnaivedyaishcha manoharaiH | tuShTAva praNipatyaivaM sa dvijo madhusUdanaH || 49\.41|| sudarshanaviShNU \- bhaja bhaja bhasitAnalojvalAkShaM bhujagAbhogabhuja~Ngasa~Ngahastam | bhavabhImamahograrudramIDyaM bhavabharjakatarjakaM mahainasAm || 49\.42|| vedaghoShabhaTakhATakAvadhR^igdehadAhadahanAmala kAla | jUTakoTisujaTAtaTidudyadrAgara~njitaTinIshashimaule || 49\.43|| shambarA~NkavarabhUSha pAhi mAmambarAntaracharasphuTavAha | vArijAdyaghanaghoSha sha~Nkara trAhi vArijabhaveDya mahesha || 49\.44|| madagajavarakR^ittivAsa shambho madhumadanAkShisaroruhArchyapAda | yamamadadamanAndhashikSha shambho purahara pAhi dayAkaTAkShasAraiH || 49\.45|| apAM puShpaM maulau himabhayaharaH bhAlanayanaH jaTAjUTe ga~NgA.ambujavikasanaH savyanayanaH | garaM kaNThe yasya tribhuvanaguroH shambarahara mata~NgodyatkR^itterbhavaharaNapAdAbjabhajanam || 49\.46|| shrIbilvamUlashitikaNThamaheshali~NgaM bilvAmbujottamavaraiH paripUjya bhaktyA | stamberamA~Ngavadanottamasa~Ngabha~Nga rAjadviShA~Ngaparisa~NgamaheshashA~Ngam || 49\.47|| yo gaurIramaNArchanodyatamatirbhUyo bhavechChAmbhavo bhakto janmaparamparAsu tu bhavenmukto.atha muktya~NganA\- kAntasvAntanitAntashAntahR^idaye kArtAntavArtojjhitaH | viShNubrahmasurendrara~njitamumAkAntA~Nghripa~Nkeruha\- dhyAnAnandanimagnasarvahR^idayaH ki~nchinna jAnAtyapi || 49\.48|| kAmArAtipadAmbujArchanarataH pApAnutApAdhika\- vyApArapravaNaprakIrNamanasA puNyairagaNyairapi | no dUyeta visheShasantatimahAsArAnukArAdarA\- dArAgrAhakumAramArasusharAdyAghAtabhItairapi || 49\.49|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe viShNUchathyasaMvAde shivasya j~nAnadAtR^itvanirUpaNaM nAma ekonapa~nchAsho.adhyAyaH || \section{50\. sudarshanasya muktilAbhavarNanaM aMshashravaNaphalanirUpaNaM cha nAma pa~nchAsho.adhyAyaH} skandaH \- viShNustavAnte vipro.asau sudarshanasamAhvayaH | snAtvA.atha maNikarNyAM sa bhasmarudrAkShabhUShaNaH || 50\.1|| sa~njapa~nshatarudrIyaM pa~nchAkSharaparAyaNaH | sampAdya bilvapatrANi kamalAnyamalAnyapi || 50\.2|| gandhAkShatairdhUpadIpairnaivedyairvividhairapi | viShNUpadiShTamArgeNa nityamantargR^ihasya hi || 50\.3|| pradakShiNaM chakArAsau li~NgAnyabhyarchayaMstathA | vishveshvarAvimukteshau vIreshaM cha trilochanam || 50\.4|| kR^ittivAsaM vR^iddhakAle kedAraM shUlaTa~Nkakam | ratneshaM bhArabhUteshaM chandreshaM siddhakeshvaram || 50\.5|| ghaNTAkarNeshvaraM chaiva nAradeshaM yameshvaram | pulastipulaheshaM cha vikarNeshaM phaleshvaram || 50\.6|| kadrudreshamakhaNDeshaM ketumAliM gabhastikam | yamuneshaM varNakeshaM bhadreshaM jyeShThasha~Nkaram || 50\.7|| nandikeshaM cha rAmeshaM karamardeshvaraM tathA | AvardeshaM mata~NgeshaM vAsukIshaM drutIshvaram || 50\.8|| sUryeshamaryameshaM cha tUNIshaM gAlaveshvaram | kaNvakAtyAyaneshaM cha chandrachUDeshvaraM tathA || 50\.9|| udAvarteshvaraM chaiva tR^iNajyotIshvaraM sadA | ka~NkaNeshaM ta~NkaNeshaM skandeshaM tArakeshvaram || 50\.10|| jambukeshaM cha j~nAneshaM nandIshaM gaNapeshvaram | etAnyantargR^ihe vipraH pUjayanparayA mudA || 50\.11|| DhuNDhyAdigaNapAMshchaiva bhairavaM chApi nityashaH | annapUrNAmannadAtrIM sAkShAllokaikamAtaram || 50\.12|| daNDapANiM kShetrapAlaM samyagabhyarchya tasthivAn | tIrthAnyanyAnyapi munirmaNikarNyAdi sattama || 50\.13|| j~nAnodaM siddhakUpaM cha vR^iddhakUpaM pishAchakam | R^iNamochanatIrthaM cha gargatIrthaM mahattaram || 50\.14|| snAtvA saniyamaM vipro nityaM pa~nchanade hR^ide | kiraNAM dhUtapApAM cha pa~nchaga~NgAmapi dvijaH || 50\.15|| ga~NgAM manoramAM tu~NgAM sarvapApapraNAshinIm | muktimaNTapamAsthAya sa japa~nshatarudriyam || 50\.16|| aShTottarasahasraM vai japanpa~nchAkSharaM dvijaH | pakShe pakShe tathA kurvanpa~nchakroshapradakShiNam || 50\.17|| antargR^ihAdbahirdeshe chakArAvasathaM tadA | evaM saMvasatastasya kAlo bhUyAnavartata || 50\.18|| tatra dR^iShTvA taponiShThaM sudarshanasamAhvayam | viShNustadA vai taM vipraM samAhUya shivArchakam || 50\.19|| punaH prAha prasannena chetasA munisattamam | viShNuH \- bhoH sudarshanaviprendra shivArchanaparAyaNa | j~nAnapAtraM bhavAneva vishveshakR^ipayA.adhunA || 50\.20|| tvayA tapAMsi taptAni iShTA yaj~nAstvayaiva hi | adhItAshcha tvayA vedAH kAshyAM vAso yatastava || 50\.21|| bahubhirjanmabhiryena kR^itaM kShetre mahattapaH | tasyaiva sid.hdhyatyamalA kAshIyaM muktikAshikA || 50\.22|| tava bhAgyasya nAnto.asti mune tvaM bhAgyavAnasi | ki~nchaikaM tava vakShyAmi hitamAtyantikaM shR^iNu || 50\.23|| vishveshakR^ipayA te.adya muktirante bhaviShyati | rudrAkShanAmapuNyaM yannAmnAM sAhasramuttamam || 50\.24|| upadekShyAmi te vipra nAmasAhasramIshituH | tenArchayeshaM vishveshaM bilvapatrairmanoharaiH || 50\.25|| varShamekaM nirAhAro vishveshaM pUjayansadA | saMvatsarAnte muktastvaM bhaviShyati na saMshayaH || 50\.26|| tvaddehApagame mantraM pa~nchAkSharamanuttamam | dadAti devo vishveshastena mukto bhaviShyati || 50\.27|| shaivebhyaH sannajIvebhyo dadAtImaM mahAmanum | skandaH \- iti viShNuvachaH shrutvA praNamyAha hariM tadA | sudarshano yayAchetthaM nAmnAM sAhasramuttamam || 50\.28|| bhagavandaityavR^indaghna viShNo jiShNo namo.astu te | sahasranAmnAM yaddivyaM vishveshasyAshu tadvada || 50\.29|| yena japtena deveshaH pUjito bilvapatrakaiH | dadAti mokShasAmrAjyaM dehAnte tadvadAshu me || 50\.30|| tadA vipravachaH shrutvA tasmai chopAdishatsvayam | sahasranAmnAM devasya hiraNyasyetyAdi sattama || 50\.31|| tena sampUjya vishveshaM varShamekamatandritaH | komalAraktabilvaishcha stotreNAnena tuShTuve || 50\.32|| sudarshanaH \- AshIviShA~NgaparimaNDalakaNThabhAga\- rAjatsusAgarabhavograviShorushobha | bhAlasphurajjvalanadIptividIpitAshA\- shokAvakAsha tapanAkSha mR^igA~Nkamaule || 50\.33|| kruddhoDujAyApatidhR^itArdhasharIrashobha pAhyAshu shAsitamakhAndhakadakShashatro | sutrAmavajrakaradaNDavikhaNDitorupakShA\- dyaghakShitidharordhvashayAva shambho || 50\.34|| utphullahallakalasatkaravIramAlA\- bhrAjatsukandharasharIra pinAkapANe | cha~nchatsuchandrakalikottamachArumauliM li~Nge kulu~nchapatimambikayA sametam || 50\.35|| ChAyAdhavAnujalasachChadanaiH paripUjya bhaktyA muktena svasya cha virAjitavaMshakoTyA | sAyaM sa~Ngavapu~NgavoruvahanaM shrItu~Ngali~NgArchakaH shA~NgaH pAtakasa~Ngabha~NgachaturashchAsa~NganityAntaraH || 50\.36|| bhAlAkShasphuradakShijasphuradurusphUli~NgadagdhA~NgakA\- na~Ngottu~Ngamata~NgakR^ittivasanaM li~NgaM bhaje shA~Nkaram | achChAchChAgavahAM suratAmIkShAshinAnte vibho vR^iShyaM shA~NkaravAhanAmaniratAH somaM tathA vAjinam || 50\.37|| tyaktvA janmavinAshanaM tviti muhuste jihvayA sattamAH | ye shambhoH sakR^ideva nAmaniratAH shA~NgAH svataH pAvanAH || 50\.38|| mR^igA~Nka maulimIshvaraM mR^igendrashatrujatvacham | vasAnamindusaprabhaM mR^igAdyabAlasatkaram | bhaje mR^igendrasaprabhaM \.\.\.\. || 50\.39|| skandaH \- evaM stuvantaM vishveshaM sudarshanamatandritam | prAhetthaM shaurimAbhAShya shambhorbhaktivivardhanam || 50\.40|| viShNuH \- atraivAmaraNaM vipra vasa tvaM niyatAshanaH | nAmnAM sahasraM prajapa~nshatarudrIyameva cha || 50\.41|| antargR^ihAdbahiH sthitvA pUjayAshu maheshvaram | tavAnte bhUrikaruNo mokShaM dAsyatyasaMshayam || 50\.42|| sa praNamyAha vishveshaM dR^iShTvA prAha sudarshanam | dhanyastvaM li~Nge.apyanudinagalitasvAntara~NgAghasa~NghaH puMsAM varyAdyabhaktyA yamaniyamavarairvishvavandyaM prabhAte | datvA bilvavaraM sadambujadalaM ki~nchijjalaM vA muhuH prApnotIshvarapAdapa~NkajamumAnAthAdya muktipradam || 50\.43|| ko vA tvatsadR^isho bhavedagapatipremaikali~NgArchako muktAnAM pravarordhvakeshavilasachChrIbhaktibIjA~NkuraiH | devA vApyasurAH surA munivarA bhArA bhuvaH kevalaM vIrA vA karavIrapuShpavilasanmAlAprade no samaH || 50\.44|| vane vA rAjye vApyagapatisutAnAyakamaho sphuralli~NgArchAyAM niyamamatabhAvena manasA | haraM bhaktyA sAdhya tribhuvanatR^iNADambaravara\- prarUDhairbhAgyairvA na hi khalu sa sajjeta bhuvane || 50\.45|| na dAnairyogairvA vidhivihitavarNAshramabharai\- rapArairvedAntaprativachanavAkyAnusaraNaiH | na manye.ahaM svAnte bhavabhajanabhAvena manasA muhurli~NgaM shA~NgaM bhajati paramAnandakuharaH || 50\.46|| sharvaM paravatanandinIpatimahAnandAmbudheH pAragA rAgatyAgahR^idA virAgaparamA bhasmA~NgarAgAdarAH | mArApArasharAbhighAtarahitA dhIrorudhArArasaiH pArAvAramahAghasaMsR^itibharaM tIrNAH shivAbhyarchanAt || 50\.47|| mArkaNDeyasutaM purA.antakabhayAdyo.arakShadIsho hara\- statpAdAmbujarAgara~njitamanA nApnoti kiM vA phalam | taM mR^ityu~njayama~njasA praNamatAmojojimadhye jayaM jetArotaparAjayo (jetAvetyaparAjito) janijarArogairvimuktiM labhet || 50\.48|| bhUtAyAM bhUtanAthaM tvaghamatitilakAkArabhillotthashalyaiH dhAvanbhallUkapR^iShThe nishi kila sumahadvyAghrabhItyA.aruroha | bilvaM nalvaprabhaM tachChadaghanamasakR^itpAtayAmAsa mUle nidrAtandrojjhito.asau mR^igagaNakalane mUlali~Nge.atha shA~Nge || 50\.49|| tenAbhUdbhagavAn gaNottamavaro muktAghasa~NghastadA chaNDAMshostanayena pUjitapadaH sArUpyamApeshituH | ga~NgAchandrakalAkapardavilasatbhAlasphuli~Ngojjvala\- dvAlanya~NkukarAgrasa~NgatamahAshUlAhi Ta~NkodyataH (kaNThodyataH) || 50\.50|| chaitre chitraiH pAtakairvipramukto vaishAkhe vai duHkhashAkhAvimuktaH | jyeShThe shreShTho bhavateShADhamAsi putraprAptiH shrAvaNe shrAntinAshaH || 50\.51|| bhAdre bhadro bhavate chAshvine vai ashvaprAptiH kArtike kIrtilAbhaH | mArge muktermArgametallabheta puShye puNyaM mAghake chAghanAshaH || 50\.52|| phalgu tvaMho phAlgune mAsi nashye\- dIshArchAto bilvapatraishchali~Nge | evaM tattanmAsi pUjyeshali~NgaM chitraiH pApairvipramukto dvijendraH || 50\.53|| dUrvA~NkurairabhinavaiH shashidhAmachUDa\- li~NgArchanena parisheShayada~NkurANi | saMsAraghoratararUpakarANi sadyo muktya~NkurANi parivardhayatIha dhanyaH || 50\.54|| gokShIrekShukShaudrakhaNDAjyadadhnA sannArelaiH pAnasAmrAdisAraiH | vishveshAnaM satsitAratnatoyai\- rgandhodairvA si~nchya doShairvimuktaH || 50\.55|| li~NgaM chandanalepasa~NgatamumAkAntasya pashyanti ye te saMsArabhuja~Ngabha~NgapatanAna~NgA~Ngasa~NgojjhitAH | vya~NgaM sarvasamarchanaM bhagavataH sA~NgaM bhavechChA~NkaraM sha~NgApA~NgakR^ipAkaTAkShalaharI tasmiMshchiraM tiShThati || 50\.56|| muralisaralirAgairmardalaistAlasha~NkhaiH paTupaTahaninAdadhvAntasandhAnaghoShaiH | dundubhyAghAtavAdairvarayuvatimahAnR^ittasaMrambhara~NgaiH darsheShvAdarshadarsho bhagavati girijAnAyake muktihetuH || 50\.57|| svachChachChatraChavInAM vividhajitamahAchChAyayA ChannamaishaM shIrShaM vichChinnapApo bhavati bhavaharaH pUjakaH shambhubhaktyA | cha~nchachchandrAbhakANDapravilasadamalasvarNaratnAgrabhAbhi\- rdIpyachchAmarakoTibhiH sphuTapaTaghaTitaishchAkachakyaiH patAkaiH || 50\.58|| sampashyAruNabhUruhottamashikhAsaMleDhitArAgaNaM tArAnAthakalAdharorusumahAli~NgaughasaMsevitam | bilvAnAM kulametadatra sumahApApaughasaMhArakR^i\- dvArANAM nikhilapramodajanakaM shambhoH priyaM kevalam || 50\.59|| annaM potrimalAyate dhanarasaM kauleyamUtrAyate saMvesho nigalAyate mama sadAnando kandAyate | shambho te smaraNAntarAyabharita prANaH kR^ipANAyate || 50\.60|| kaH kalpadrumupekShya chittaphaladaM tUlAdidAnakShayaM babbUlaM parisevate kShudadhiko vAtUladAnakShamam | tadvachCha~Nkaraki~Nkaro vidhiharibrahmendrachandrAnalA\- nsevedyo vidhiva~nchitaH kalibalaprAchuryato mUDhadhIH || 50\.61|| suvarNANDodbhUtastutigatisamarchyANDajavara\- praNadaM (prapAdaM) tvAM kashchidbhajati bhuvane bhaktiparamaH | mahAchaNDoddaNDaprakaTitabhuvaM tANDavaparaM vibhuM santaM nityaM bhaja bhagaNanAthAmalajaTam || 50\.62|| ajagavakara viShNubANa shambho duritaharAntakanAsha pAhi mAmanAtham | bhavadabhayapadAbjavaryameta mama chittasarastaTAnnayAtu chAdya || 50\.63|| itthaM viShNushcha kAshyAM pramathapatimagAtpUjya vishveshvaraM taM kShitisuravaravaryaM chAnushAsyetthamiShTam | sa cha munigaNamadhye prApya muktiM tathAnte pramathapatipadAbje lInahInA~Ngasa~NgaH || 50\.64|| sUtaH \- itthaM shrutvA munIndro.asau jaigIShavyo.avadadvibhum | praNipatya prahR^iShTAtmA ShaShThAMshaM vai ShaDAsyataH || 50\.65|| jaigIShavyaH \- mAramArakajAnandavasatermahimA katham | nAmnAM sahasrametachcha vada me karuNAnidhe || 50\.66|| kShetrANAM chApyathAnyAnAM mahimAM vada sadguro | shUratArakasaMhartastvatto nAnyo gururmama || 50\.67|| tachChrutvA tu munervAkyaM skandaH prAhAtha taM munim | skandaH \- AgAminyaMshake.asmiMstava hR^idayamahAnandasindhau vidhUtthaprAchuryaprakaTaiH karopamamahAsaptamAMshe visheShe | nAmnAM chApi sahasrakaM bhagavataH shambhoH priyaM kevalaM asyAnandavanasya chaiva mahimA tvaM vai shR^iNuShvAdarAt || 50\.68|| ugroM.ashaH shashishekhareNa kathito vedAntasArAtmakaH ShaShThaH ShaNmukhasattamAya sa dadau tadbrahmaNe so.apyadAt | putrAyAtmabhavAya tadbhavaharaM shrutvA bhavejj~nAnavichchoktvA janmashatAyutArjitamahApApairvimukto bhavet || 50\.69|| shrutvAMshametadbhavatApapApahaM shivAspadaj~nAnadamuttamaM mahat | dhyAnena vij~nAnadamAtmadarshanaM dadAti shambhoH padabhaktibhAvataH || 50\.70|| sUtaH \- adhyAyapAdAdhyayane.api vidyA bud.hdhyA hR^idi dhyAyati bandhamuktyai | svAdhyAyatAntAya shamAnvitAya dadyAdyadadyAnna vibhedyametat || 50\.71|| itthaM sUtavachodyatamahAnandaikamodaprabhA bhAsvadbhAskarasaprabhA munivarAH santuShTuvustaM tadA | vedodyadvachanAshiShA prahR^iShitAH sUtaM jayetyuchcharan pyAho jagmuratIva harShitahR^idA vishveshvaraM vIkShitum || 50\.72|| || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe sudarshanasya muktilAbhavarNanaM aMshashravaNaphalanirUpaNaM cha nAma pa~nchAsho.adhyAyaH || || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhyaH ShaShThAMshaH samAptaH || ## The variations/pAThabheda are placed in the parenthesis () next to the word it is supposed to relate to. Words missing in the original manuscripts are indicated by dots. Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com Reproofread by Anil Sharma, Sunder Hattangadi, Ruma Dewan \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}