% Text title : Ashtavakra Gita % File name : ashtgita.itx % Category : gItA, giitaa % Location : doc\_giitaa % Author : Vedic tradition % Transliterated by : John Richards jhr at universalist.worldonline.co.uk % Proofread by : John Richards, Raj Acharya kingteacher at hotmail, Rajani Arjun Shankar % Latest update : October 6, 2005, October 22, 2021 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. aShTAvakra gItA ..}## \itxtitle{.. aShTAvakragItA ..}##\endtitles ## || shrI || atha shrImadaShTAvakragItA prArabhyate || \section{1} janaka uvAcha || kathaM j~nAnamavApnoti kathaM muktirbhaviShyati | vairAgyaM cha kathaM prAptametad brUhi mama prabho || 1\-1|| aShTAvakra uvAcha || muktimichChasi chettAta viShayAn viShavattyaja | kShamArjavadayAtoShasatyaM pIyUShavad bhaja || 1\-2|| na pR^ithvI na jalaM nAgnirna vAyurdyaurna vA bhavAn | eShAM sAkShiNamAtmAnaM chidrUpaM viddhi muktaye || 1\-3|| yadi dehaM pR^ithak kR^itya chiti vishrAmya tiShThasi | adhunaiva sukhI shAnto bandhamukto bhaviShyasi || 1\-4|| na tvaM viprAdiko varNo nAshramI nAkShagocharaH | asa~Ngo.asi nirAkAro vishvasAkShI sukhI bhava || 1\-5|| dharmAdharmau sukhaM duHkhaM mAnasAni na te vibho | na kartAsi na bhoktAsi mukta evAsi sarvadA || 1\-6|| eko draShTAsi sarvasya muktaprAyo.asi sarvadA | ayameva hi te bandho draShTAraM pashyasItaram || 1\-7|| ahaM kartetyahaMmAnamahAkR^iShNAhida.nshitaH | nAhaM karteti vishvAsAmR^itaM pItvA sukhaM chara || 1\-8|| eko vishuddhabodho.ahamiti nishchayavahninA | prajvAlyAj~nAnagahanaM vItashokaH sukhI bhava || 1\-9|| yatra vishvamidaM bhAti kalpitaM rajjusarpavat | AnandaparamAnandaH sa bodhastvaM sukhaM bhava || 1\-10|| muktAbhimAnI mukto hi baddho baddhAbhimAnyapi | ki.nvadantIha satyeyaM yA matiH sA gatirbhavet || 1\-11|| AtmA sAkShI vibhuH pUrNa eko muktashchidakriyaH | asa~Ngo niHspR^ihaH shAnto bhramAtsa.nsAravAniva || 1\-12|| kUTasthaM bodhamadvaitamAtmAnaM paribhAvaya | AbhAso.ahaM bhramaM muktvA bhAvaM bAhyamathAntaram || 1\-13|| dehAbhimAnapAshena chiraM baddho.asi putraka | bodho.ahaM j~nAnakhaDgena tannikR^itya sukhI bhava || 1\-14|| niHsa~Ngo niShkriyo.asi tvaM svaprakAsho nira~njanaH | ayameva hi te bandhaH samAdhimanutiShThasi || 1\-15|| tvayA vyAptamidaM vishvaM tvayi protaM yathArthataH | shuddhabuddhasvarUpastvaM mA gamaH kShudrachittatAm || 1\-16|| nirapekSho nirvikAro nirbharaH shItalAshayaH | agAdhabuddhirakShubdho bhava chinmAtravAsanaH || 1\-17|| sAkAramanR^itaM viddhi nirAkAraM tu nishchalam | etattattvopadeshena na punarbhavasambhavaH || 1\-18|| yathaivAdarshamadhyasthe rUpe.antaH paritastu saH | tathaivA.asmin sharIre.antaH paritaH parameshvaraH || 1\-19|| ekaM sarvagataM vyoma bahirantaryathA ghaTe | nityaM nirantaraM brahma sarvabhUtagaNe tathA || 1\-20|| \section{2} janaka uvAcha || aho nira~njanaH shAnto bodho.ahaM prakR^iteH paraH | etAvantamahaM kAlaM mohenaiva viDambitaH || 2\-1|| yathA prakAshayAmyeko dehamenaM tathA jagat | ato mama jagatsarvamathavA na cha ki~nchana || 2\-2|| sa sharIramaho vishvaM parityajya mayAdhunA | kutashchit kaushalAd eva paramAtmA vilokyate || 2\-3|| yathA na toyato bhinnAstara~NgAH phenabud.hbudAH | Atmano na tathA bhinnaM vishvamAtmavinirgatam || 2\-4|| tantumAtro bhaved eva paTo yadvad vichAritaH | AtmatanmAtramevedaM tadvad vishvaM vichAritam || 2\-5|| yathaivekShurase klR^iptA tena vyAptaiva sharkarA | tathA vishvaM mayi klR^iptaM mayA vyAptaM nirantaram || 2\-6|| AtmAj~nAnAjjagadbhAti Atmaj~nAnAnna bhAsate | rajjvaj~nAnAdahirbhAti tajj~nAnAd bhAsate na hi || 2\-7|| prakAsho me nijaM rUpaM nAtirikto.asmyahaM tataH | yadA prakAshate vishvaM tadAhaM bhAsa eva hi || 2\-8|| aho vikalpitaM vishvamaj~nAnAnmayi bhAsate | rUpyaM shuktau phaNI rajjau vAri sUryakare yathA || 2\-9|| matto vinirgataM vishvaM mayyeva layameShyati | mR^idi kumbho jale vIchiH kanake kaTakaM yathA || 2\-10|| aho ahaM namo mahyaM vinAsho yasya nAsti me | brahmAdistambaparyantaM jagannAsho.api tiShThataH || 2\-11|| aho ahaM namo mahyameko.ahaM dehavAnapi | kvachinna gantA nAgantA vyApya vishvamavasthitaH || 2\-12|| aho ahaM namo mahyaM dakSho nAstIha matsamaH | asa.nspR^ishya sharIreNa yena vishvaM chiraM dhR^itam || 2\-13|| aho ahaM namo mahyaM yasya me nAsti ki~nchana | athavA yasya me sarvaM yad vA~Nmanasagocharam || 2\-14|| j~nAnaM j~neyaM tathA j~nAtA tritayaM nAsti vAstavam | aj~nAnAd bhAti yatredaM so.ahamasmi nira~njanaH || 2\-15|| dvaitamUlamaho duHkhaM nAnyattasyA.asti bheShajam | dR^ishyametan mR^iShA sarvameko.ahaM chidrasomalaH || 2\-16|| bodhamAtro.ahamaj~nAnAd upAdhiH kalpito mayA | evaM vimR^ishato nityaM nirvikalpe sthitirmama || 2\-17|| na me bandho.asti mokSho vA bhrAntiH shAntA nirAshrayA | aho mayi sthitaM vishvaM vastuto na mayi sthitam || 2\-18|| sasharIramidaM vishvaM na ki~nchiditi nishchitam | shuddhachinmAtra AtmA cha tatkasmin kalpanAdhunA || 2\-19|| sharIraM svarganarakau bandhamokShau bhayaM tathA | kalpanAmAtramevaitat kiM me kAryaM chidAtmanaH || 2\-20|| aho janasamUhe.api na dvaitaM pashyato mama | araNyamiva saMvR^ittaM kva ratiM karavANyaham || 2\-21|| nAhaM deho na me deho jIvo nAhamahaM hi chit | ayameva hi me bandha AsIdyA jIvite spR^ihA || 2\-22|| aho bhuvanakallolairvichitrairdrAk samutthitam | mayyanantamahAmbhodhau chittavAte samudyate || 2\-23|| mayyanantamahAmbhodhau chittavAte prashAmyati | abhAgyAjjIvavaNijo jagatpoto vinashvaraH || 2\-24|| mayyanantamahAmbhodhAvAshcharyaM jIvavIchayaH | udyanti ghnanti khelanti pravishanti svabhAvataH || 2\-25|| \section{3} aShTAvakra uvAcha || avinAshinamAtmAnamekaM vij~nAya tattvataH | tavAtmaj~nAnasya dhIrasya kathamarthArjane ratiH || 3\-1|| AtmAj~nAnAdaho prItirviShayabhramagochare | shukteraj~nAnato lobho yathA rajatavibhrame || 3\-2|| vishvaM sphurati yatredaM tara~NgA iva sAgare | so.ahamasmIti vij~nAya kiM dIna iva dhAvasi || 3\-3|| shrutvApi shuddhachaitanya AtmAnamatisundaram | upasthe.atyantasa.nsakto mAlinyamadhigachChati || 3\-4|| sarvabhUteShu chAtmAnaM sarvabhUtAni chAtmani | munerjAnata AshcharyaM mamatvamanuvartate || 3\-5|| AsthitaH paramAdvaitaM mokShArthe.api vyavasthitaH | AshcharyaM kAmavashago vikalaH kelishikShayA || 3\-6|| ud.hbhUtaM j~nAnadurmitramavadhAryAtidurbalaH | AshcharyaM kAmamAkA~NkShet kAlamantamanushritaH || 3\-7|| ihAmutra viraktasya nityAnityavivekinaH | AshcharyaM mokShakAmasya mokShAd eva vibhIShikA || 3\-8|| dhIrastu bhojyamAno.api pIDyamAno.api sarvadA | AtmAnaM kevalaM pashyan na tuShyati na kupyati || 3\-9|| cheShTamAnaM sharIraM svaM pashyatyanyasharIravat | sa.nstave chApi nindAyAM kathaM kShubhyet mahAshayaH || 3\-10|| mAyAmAtramidaM vishvaM pashyan vigatakautukaH | api sannihite mR^ityau kathaM trasyati dhIradhIH || 3\-11|| niHspR^ihaM mAnasaM yasya nairAshye.api mahAtmanaH | tasyAtmaj~nAnatR^iptasya tulanA kena jAyate || 3\-12|| svabhAvAd eva jAnAno dR^ishyametanna ki~nchana | idaM grAhyamidaM tyAjyaM sa kiM pashyati dhIradhIH || 3\-13|| antastyaktakaShAyasya nirdvandvasya nirAshiShaH | yadR^ichChayAgato bhogo na duHkhAya na tuShTaye || 3\-14|| \section{4} janaka uvAcha || hantAtmaj~nAnasya dhIrasya khelato bhogalIlayA | na hi sa.nsAravAhIkairmUDhaiH saha samAnatA || 4\-1|| yat padaM prepsavo dInAH shakrAdyAH sarvadevatAH | aho tatra sthito yogI na harShamupagachChati || 4\-2|| tajj~nasya puNyapApAbhyAM sparsho hyantarna jAyate | na hyAkAshasya dhUmena dR^ishyamAnApi sa~NgatiH || 4\-3|| AtmaivedaM jagatsarvaM j~nAtaM yena mahAtmanA | yadR^ichChayA vartamAnaM taM niSheddhuM kShameta kaH || 4\-4|| Abrahmastambaparyante bhUtagrAme chaturvidhe | vij~nasyaiva hi sAmarthyamichChAnichChAvivarjane || 4\-5|| AtmAnamadvayaM kashchijjAnAti jagadIshvaram | yad vetti tatsa kurute na bhayaM tasya kutrachit || 4\-6|| \section{5} aShTAvakra uvAcha || na te sa~Ngo.asti kenApi kiM shuddhastyaktumichChasi | sa~NghAtavilayaM kurvannevameva layaM vraja || 5\-1|| udeti bhavato vishvaM vAridheriva bud.hbudaH | iti j~nAtvaikamAtmAnamevameva layaM vraja || 5\-2|| pratyakShamapyavastutvAd vishvaM nAstyamale tvayi | rajjusarpa iva vyaktamevameva layaM vraja || 5\-3|| samaduHkhasukhaH pUrNa AshAnairAshyayoH samaH | samajIvitamR^ityuH sannevameva layaM vraja || 5\-4|| \section{6} janaka uvAcha || AkAshavadananto.ahaM ghaTavat prAkR^itaM jagat | iti j~nAnaM tathaitasya na tyAgo na graho layaH || 6\-1|| mahodadhirivAhaM sa prapa~ncho vIchisannibhaH | iti j~nAnaM tathaitasya na tyAgo na graho layaH || 6\-2|| ahaM sa shuktisa~NkAsho rUpyavad vishvakalpanA | iti j~nAnaM tathaitasya na tyAgo na graho layaH || 6\-3|| ahaM vA sarvabhUteShu sarvabhUtAnyatho mayi | iti j~nAnaM tathaitasya na tyAgo na graho layaH || 6\-4|| \section{7} janaka uvAcha || mayyanantamahAmbhodhau vishvapota itastataH | bhramati svAntavAtena na mamAstyasahiShNutA || 7\-1|| mayyanantamahAmbhodhau jagadvIchiH svabhAvataH | udetu vAstamAyAtu na me vR^iddhirna cha kShatiH || 7\-2|| mayyanantamahAmbhodhau vishvaM nAma vikalpanA | atishAnto nirAkAra etadevAhamAsthitaH || 7\-3|| nAtmA bhAveShu no bhAvastatrAnante nira~njane | ityasakto.aspR^ihaH shAnta etadevAhamAsthitaH || 7\-4|| aho chinmAtramevAhamindrajAlopamaM jagat | iti mama kathaM kutra heyopAdeyakalpanA || 7\-5|| \section{8} aShTAvakra uvAcha || tadA bandho yadA chittaM ki~nchid vA~nChati shochati | ki~nchin mu~nchati gR^ihNAti ki~nchiddhR^iShyati kupyati || 8\-1|| tadA muktiryadA chittaM na vA~nChati na shochati | na mu~nchati na gR^ihNAti na hR^iShyati na kupyati || 8\-2|| tadA bandho yadA chittaM saktaM kAsvapi dR^iShTiShu | tadA mokSho yadA chittamasaktaM sarvadR^iShTiShu || 8\-3|| yadA nAhaM tadA mokSho yadAhaM bandhanaM tadA | matveti helayA ki~nchinmA gR^ihANa vimu~ncha mA || 8\-4|| \section{9} aShTAvakra uvAcha || kR^itAkR^ite cha dvandvAni kadA shAntAni kasya vA | evaM j~nAtveha nirvedAd bhava tyAgaparo.avratI || 9\-1|| kasyApi tAta dhanyasya lokacheShTAvalokanAt | jIvitechChA bubhukShA cha bubhutsopashamaM gatAH || 9\-2|| anityaM sarvamevedaM tApatritayadUShitam | asAraM ninditaM heyamiti nishchitya shAmyati || 9\-3|| ko.asau kAlo vayaH kiM vA yatra dvandvAni no nR^iNAm | tAnyupekShya yathAprAptavartI siddhimavApnuyAt || 9\-4|| nAnA mataM maharShINAM sAdhUnAM yoginAM tathA | dR^iShTvA nirvedamApannaH ko na shAmyati mAnavaH || 9\-5|| kR^itvA mUrtiparij~nAnaM chaitanyasya na kiM guruH | nirvedasamatAyuktyA yastArayati sa.nsR^iteH || 9\-6|| pashya bhUtavikArA.nstvaM bhUtamAtrAn yathArthataH | tatkShaNAd bandhanirmuktaH svarUpastho bhaviShyasi || 9\-7|| vAsanA eva sa.nsAra iti sarvA vimu~ncha tAH | tattyAgo vAsanAtyAgAtsthitiradya yathA tathA || 9\-8|| \section{10} aShTAvakra uvAcha || vihAya vairiNaM kAmamarthaM chAnarthasa~Nkulam | dharmamapyetayorhetuM sarvatrAnAdaraM kuru || 10\-1|| svapnendrajAlavat pashya dinAni trINi pa~ncha vA | mitrakShetradhanAgAradAradAyAdisampadaH || 10\-2|| yatra yatra bhavettR^iShNA sa.nsAraM viddhi tatra vai | prauDhavairAgyamAshritya vItatR^iShNaH sukhI bhava || 10\-3|| tR^iShNAmAtrAtmako bandhastannAsho mokSha uchyate | bhavAsa.nsaktimAtreNa prAptituShTirmuhurmuhuH || 10\-4|| tvamekashchetanaH shuddho jaDaM vishvamasattathA | avidyApi na ki~nchitsA kA bubhutsA tathApi te || 10\-5|| rAjyaM sutAH kalatrANi sharIrANi sukhAni cha | sa.nsaktasyApi naShTAni tava janmani janmani || 10\-6|| alamarthena kAmena sukR^itenApi karmaNA | ebhyaH sa.nsArakAntAre na vishrAntamabhUn manaH || 10\-7|| kR^itaM na kati janmAni kAyena manasA girA | duHkhamAyAsadaM karma tadadyApyuparamyatAm || 10\-8|| \section{11} aShTAvakra uvAcha || bhAvAbhAvavikArashcha svabhAvAditi nishchayI | nirvikAro gatakleshaH sukhenaivopashAmyati || 11\-1|| IshvaraH sarvanirmAtA nehAnya iti nishchayI | antargalitasarvAshaH shAntaH kvApi na sajjate || 11\-2|| ApadaH sampadaH kAle daivAdeveti nishchayI | tR^iptaH svasthendriyo nityaM na vA~nChati na shochati || 11\-3|| sukhaduHkhe janmamR^ityU daivAdeveti nishchayI | sAdhyAdarshI nirAyAsaH kurvannapi na lipyate || 11\-4|| chintayA jAyate duHkhaM nAnyatheheti nishchayI | tayA hInaH sukhI shAntaH sarvatra galitaspR^ihaH || 11\-5|| nAhaM deho na me deho bodho.ahamiti nishchayI | kaivalyamiva samprApto na smaratyakR^itaM kR^itam || 11\-6|| Abrahmastambaparyantamahameveti nishchayI | nirvikalpaH shuchiH shAntaH prAptAprAptavinirvR^itaH || 11\-7|| nAnAshcharyamidaM vishvaM na ki~nchiditi nishchayI | nirvAsanaH sphUrtimAtro na ki~nchidiva shAmyati || 11\-8|| \section{12} janaka uvAcha || kAyakR^ityAsahaH pUrvaM tato vAgvistarAsahaH | atha chintAsahastasmAd evamevAhamAsthitaH || 12\-1|| prItyabhAvena shabdAderadR^ishyatvena chAtmanaH | vikShepaikAgrahR^idaya evamevAhamAsthitaH || 12\-2|| samAdhyAsAdivikShiptau vyavahAraH samAdhaye | evaM vilokya niyamamevamevAhamAsthitaH || 12\-3|| | heyopAdeyavirahAd evaM harShaviShAdayoH | abhAvAdadya he brahmann evamevAhamAsthitaH || 12\-4|| AshramAnAshramaM dhyAnaM chittasvIkR^itavarjanam | vikalpaM mama vIkShyaitairevamevAhamAsthitaH || 12\-5|| karmAnuShThAnamaj~nAnAd yathaivoparamastathA | budhvA samyagidaM tattvamevamevAhamAsthitaH || 12\-6|| achintyaM chintyamAno.api chintArUpaM bhajatyasau | tyaktvA tad.hbhAvanaM tasmAd evamevAhamAsthitaH || 12\-7|| evameva kR^itaM yena sa kR^itArtho bhavedasau | evameva svabhAvo yaH sa kR^itArtho bhavedasau || 12\-8|| \section{13} janaka uvAcha || aki~nchanabhavaM svAsthyaM kaupInatve.api durlabham | tyAgAdAne vihAyAsmAdahamAse yathAsukham || 13\-1|| kutrApi khedaH kAyasya jihvA kutrApi khidyate | manaH kutrApi tattyaktvA puruShArthe sthitaH sukham || 13\-2|| kR^itaM kimapi naiva syAd iti sa~nchintya tattvataH | yadA yatkartumAyAti tat kR^itvAse yathAsukham || 13\-3|| karmanaiShkarmyanirbandhabhAvA dehasthayoginaH | saMyogAyogavirahAdahamAse yathAsukham || 13\-4|| arthAnarthau na me sthityA gatyA na shayanena vA | tiShThan gachChan svapan tasmAdahamAse yathAsukham || 13\-5|| svapato nAsti me hAniH siddhiryatnavato na vA | nAshollAsau vihAyAsmAdahamAse yathAsukham || 13\-6|| sukhAdirUpA niyamaM bhAveShvAlokya bhUrishaH | shubhAshubhe vihAyAsmAdahamAse yathAsukham || 13\-7|| \section{14} janaka uvAcha || prakR^ityA shUnyachitto yaH pramAdAd bhAvabhAvanaH | nidrito bodhita iva kShINasa.nsmaraNo hi saH || 14\-1|| kva dhanAni kva mitrANi kva me viShayadasyavaH | kva shAstraM kva cha vij~nAnaM yadA me galitA spR^ihA || 14\-2|| vij~nAte sAkShipuruShe paramAtmani cheshvare | nairAshye bandhamokShe cha na chintA muktaye mama || 14\-3|| antarvikalpashUnyasya bahiH svachChandachAriNaH | bhrAntasyeva dashAstAstAstAdR^ishA eva jAnate || 14\-4|| \section{15} aShTAvakra uvAcha || yathAtathopadeshena kR^itArthaH sattvabuddhimAn | AjIvamapi jij~nAsuH parastatra vimuhyati || 15\-1|| mokSho viShayavairasyaM bandho vaiShayiko rasaH | etAvadeva vij~nAnaM yathechChasi tathA kuru || 15\-2|| vAgmiprAj~nAmahodyogaM janaM mUkajaDAlasam | karoti tattvabodho.ayamatastyakto bubhukShabhiH || 15\-3|| na tvaM deho na te deho bhoktA kartA na vA bhavAn | chidrUpo.asi sadA sAkShI nirapekShaH sukhaM chara || 15\-4|| rAgadveShau manodharmau na manaste kadAchana | nirvikalpo.asi bodhAtmA nirvikAraH sukhaM chara || 15\-5|| sarvabhUteShu chAtmAnaM sarvabhUtAni chAtmani | vij~nAya niraha~NkAro nirmamastvaM sukhI bhava || 15\-6|| vishvaM sphurati yatredaM tara~NgA iva sAgare | tattvameva na sandehashchinmUrte vijvaro bhava || 15\-7|| shraddhasva tAta shraddhasva nAtra mohaM kuruShva bhoH | j~nAnasvarUpo bhagavAnAtmA tvaM prakR^iteH paraH || 15\-8|| guNaiH saMveShTito dehastiShThatyAyAti yAti cha | AtmA na gantA nAgantA kimenamanushochasi || 15\-9|| dehastiShThatu kalpAntaM gachChatvadyaiva vA punaH | kva vR^iddhiH kva cha vA hAnistava chinmAtrarUpiNaH || 15\-10|| tvayyanantamahAmbhodhau vishvavIchiH svabhAvataH | udetu vAstamAyAtu na te vR^iddhirna vA kShatiH || 15\-11|| tAta chinmAtrarUpo.asi na te bhinnamidaM jagat | ataH kasya kathaM kutra heyopAdeyakalpanA || 15\-12|| ekasminnavyaye shAnte chidAkAshe.amale tvayi | kuto janma kuto karma kuto.aha~NkAra eva cha || 15\-13|| yattvaM pashyasi tatraikastvameva pratibhAsase | kiM pR^ithak bhAsate svarNAt kaTakA~NgadanUpuram || 15\-14|| ayaM so.ahamayaM nAhaM vibhAgamiti santyaja | sarvamAtmeti nishchitya niHsa~NkalpaH sukhI bhava || 15\-15|| tavaivAj~nAnato vishvaM tvamekaH paramArthataH | tvatto.anyo nAsti sa.nsArI nAsa.nsArI cha kashchana || 15\-16|| bhrAntimAtramidaM vishvaM na ki~nchiditi nishchayI | nirvAsanaH sphUrtimAtro na ki~nchidiva shAmyati || 15\-17|| eka eva bhavAmbhodhAvAsIdasti bhaviShyati | na te bandho.asti mokSho vA kR^itakR^ityaH sukhaM chara || 15\-18|| mA sa~NkalpavikalpAbhyAM chittaM kShobhaya chinmaya | upashAmya sukhaM tiShTha svAtmanyAnandavigrahe || 15\-19|| tyajaiva dhyAnaM sarvatra mA ki~nchid hR^idi dhAraya | AtmA tvaM mukta evAsi kiM vimR^ishya kariShyasi || 15\-20|| \section{16} aShTAvakra uvAcha || AchakShva shR^iNu vA tAta nAnAshAstrANyanekashaH | tathApi na tava svAsthyaM sarvavismaraNAd R^ite || 16\-1|| bhogaM karma samAdhiM vA kuru vij~na tathApi te | chittaM nirastasarvAshamatyarthaM rochayiShyati || 16\-2|| AyAsAtsakalo duHkhI nainaM jAnAti kashchana | anenaivopadeshena dhanyaH prApnoti nirvR^itim || 16\-3|| vyApAre khidyate yastu nimeShonmeShayorapi | tasyAlasya dhurINasya sukhaM nAnyasya kasyachit || 16\-4|| idaM kR^itamidaM neti dvandvairmuktaM yadA manaH | dharmArthakAmamokSheShu nirapekShaM tadA bhavet || 16\-5|| virakto viShayadveShTA rAgI viShayalolupaH | grahamokShavihInastu na virakto na rAgavAn || 16\-6|| heyopAdeyatA tAvatsa.nsAraviTapA~NkuraH | spR^ihA jIvati yAvad vai nirvichAradashAspadam || 16\-7|| pravR^ittau jAyate rAgo nirvR^ittau dveSha eva hi | nirdvandvo bAlavad dhImAn evameva vyavasthitaH || 16\-8|| hAtumichChati sa.nsAraM rAgI duHkhajihAsayA | vItarAgo hi nirduHkhastasminnapi na khidyati || 16\-9|| yasyAbhimAno mokShe.api dehe.api mamatA tathA | na cha j~nAnI na vA yogI kevalaM duHkhabhAgasau || 16\-10|| haro yadyupadeShTA te hariH kamalajo.api vA | tathApi na tava svAthyaM sarvavismaraNAdR^ite || 16\-11|| \section{17} aShTAvakra uvAcha || tena j~nAnaphalaM prAptaM yogAbhyAsaphalaM tathA | tR^iptaH svachChendriyo nityamekAkI ramate tu yaH || 17\-1|| na kadAchijjagatyasmin tattvaj~no hanta khidyati | yata ekena tenedaM pUrNaM brahmANDamaNDalam || 17\-2|| na jAtu viShayAH ke.api svArAmaM harShayantyamI | sallakIpallavaprItamivebhaM nimbapallavAH || 17\-3|| yastu bhogeShu bhukteShu na bhavatyadhivAsitaH | abhukteShu nirAkA~NkShI tAdR^isho bhavadurlabhaH || 17\-4|| bubhukShuriha sa.nsAre mumukShurapi dR^ishyate | bhogamokShanirAkA~NkShI viralo hi mahAshayaH || 17\-5|| dharmArthakAmamokSheShu jIvite maraNe tathA | kasyApyudArachittasya heyopAdeyatA na hi || 17\-6|| vA~nChA na vishvavilaye na dveShastasya cha sthitau | yathA jIvikayA tasmAd dhanya Aste yathA sukham || 17\-7|| kR^itArtho.anena j~nAnenetyevaM galitadhIH kR^itI | pashyan shR^iNvan spR^ishan jighrann.h ashnannAste yathA sukham || 17\-8|| shUnyA dR^iShTirvR^ithA cheShTA vikalAnIndriyANi cha | na spR^ihA na viraktirvA kShINasa.nsArasAgare || 17\-9|| na jAgarti na nidrAti nonmIlati na mIlati | aho paradashA kvApi vartate muktachetasaH || 17\-10|| sarvatra dR^ishyate svasthaH sarvatra vimalAshayaH | samastavAsanA mukto muktaH sarvatra rAjate || 17\-11|| pashyan shR^iNvan spR^ishan jighrann ashnan.h gR^ihNan vadan vrajan | IhitAnIhitairmukto mukta eva mahAshayaH || 17\-12|| na nindati na cha stauti na hR^iShyati na kupyati | na dadAti na gR^ihNAti muktaH sarvatra nIrasaH || 17\-13|| sAnurAgAM striyaM dR^iShTvA mR^ityuM vA samupasthitam | avihvalamanAH svastho mukta eva mahAshayaH || 17\-14|| sukhe duHkhe nare nAryAM sampatsu cha vipatsu cha | visheSho naiva dhIrasya sarvatra samadarshinaH || 17\-15|| na hi.nsA naiva kAruNyaM nauddhatyaM na cha dInatA | nAshcharyaM naiva cha kShobhaH kShINasa.nsaraNe nare || 17\-16|| na mukto viShayadveShTA na vA viShayalolupaH | asa.nsaktamanA nityaM prAptAprAptamupAshnute || 17\-17|| samAdhAnAsamAdhAnahitAhitavikalpanAH | shUnyachitto na jAnAti kaivalyamiva sa.nsthitaH || 17\-18|| nirmamo niraha~NkAro na ki~nchiditi nishchitaH | antargalitasarvAshaH kurvannapi karoti na || 17\-19|| manaHprakAshasaMmohasvapnajADyavivarjitaH | dashAM kAmapi samprApto bhaved galitamAnasaH || 17\-20|| \section{18} aShTAvakra uvAcha || yasya bodhodaye tAvatsvapnavad bhavati bhramaH | tasmai sukhaikarUpAya namaH shAntAya tejase || 18\-1|| arjayitvAkhilAn arthAn bhogAnApnoti puShkalAn | na hi sarvaparityAgamantareNa sukhI bhavet || 18\-2|| kartavyaduHkhamArtaNDajvAlAdagdhAntarAtmanaH | kutaH prashamapIyUShadhArAsAramR^ite sukham || 18\-3|| bhavo.ayaM bhAvanAmAtro na ki~nchit paramArthataH | nAstyabhAvaH svabhAvAnAM bhAvAbhAvavibhAvinAm || 18\-4|| na dUraM na cha sa~NkochAllabdhamevAtmanaH padam | nirvikalpaM nirAyAsaM nirvikAraM nira~njanam || 18\-5|| vyAmohamAtraviratau svarUpAdAnamAtrataH | vItashokA virAjante nirAvaraNadR^iShTayaH || 18\-6|| samastaM kalpanAmAtramAtmA muktaH sanAtanaH | iti vij~nAya dhIro hi kimabhyasyati bAlavat || 18\-7|| AtmA brahmeti nishchitya bhAvAbhAvau cha kalpitau | niShkAmaH kiM vijAnAti kiM brUte cha karoti kim || 18\-8|| ayaM so.ahamayaM nAhamiti kShINA vikalpanA | sarvamAtmeti nishchitya tUShNImbhUtasya yoginaH || 18\-9|| na vikShepo na chaikAgryaM nAtibodho na mUDhatA | na sukhaM na cha vA duHkhamupashAntasya yoginaH || 18\-10|| svArAjye bhaikShavR^ittau cha lAbhAlAbhe jane vane | nirvikalpasvabhAvasya na visheSho.asti yoginaH || 18\-11|| kva dharmaH kva cha vA kAmaH kva chArthaH kva vivekitA | idaM kR^itamidaM neti dvandvairmuktasya yoginaH || 18\-12|| kR^ityaM kimapi naivAsti na kApi hR^idi ra~njanA | yathA jIvanameveha jIvanmuktasya yoginaH || 18\-13|| kva mohaH kva cha vA vishvaM kva tad dhyAnaM kva muktatA | sarvasa~NkalpasImAyAM vishrAntasya mahAtmanaH || 18\-14|| yena vishvamidaM dR^iShTaM sa nAstIti karotu vai | nirvAsanaH kiM kurute pashyannapi na pashyati || 18\-15|| yena dR^iShTaM paraM brahma so.ahaM brahmeti chintayet | kiM chintayati nishchinto dvitIyaM yo na pashyati || 18\-16|| dR^iShTo yenAtmavikShepo nirodhaM kurute tvasau | udArastu na vikShiptaH sAdhyAbhAvAtkaroti kim || 18\-17|| dhIro lokaviparyasto vartamAno.api lokavat | na samAdhiM na vikShepaM na lopaM svasya pashyati || 18\-18|| bhAvAbhAvavihIno yastR^ipto nirvAsano budhaH | naiva ki~nchitkR^itaM tena lokadR^iShTyA vikurvatA || 18\-19|| pravR^ittau vA nivR^ittau vA naiva dhIrasya durgrahaH | yadA yatkartumAyAti tatkR^itvA tiShThataH sukham || 18\-20|| nirvAsano nirAlambaH svachChando muktabandhanaH | kShiptaH sa.nskAravAtena cheShTate shuShkaparNavat || 18\-21|| asa.nsArasya tu kvApi na harSho na viShAdatA | sa shItalamanA nityaM videha iva rAjaye || 18\-22|| kutrApi na jihAsAsti nAsho vApi na kutrachit | AtmArAmasya dhIrasya shItalAchChatarAtmanaH || 18\-23|| prakR^ityA shUnyachittasya kurvato.asya yadR^ichChayA | prAkR^itasyeva dhIrasya na mAno nAvamAnatA || 18\-24|| kR^itaM dehena karmedaM na mayA shuddharUpiNA | iti chintAnurodhI yaH kurvannapi karoti na || 18\-25|| atadvAdIva kurute na bhavedapi bAlishaH | jIvanmuktaH sukhI shrImAn sa.nsarannapi shobhate || 18\-26|| nAnAvichArasushrAnto dhIro vishrAntimAgataH | na kalpate na jAnAti na shR^iNoti na pashyati || 18\-27|| asamAdheravikShepAn na mumukShurna chetaraH | nishchitya kalpitaM pashyan brahmaivAste mahAshayaH || 18\-28|| yasyAntaH syAdaha~NkAro na karoti karoti saH | niraha~NkAradhIreNa na ki~nchidakR^itaM kR^itam || 18\-29|| nodvignaM na cha santuShTamakartR^i spandavarjitam | nirAshaM gatasandehaM chittaM muktasya rAjate || 18\-30|| nirdhyAtuM cheShTituM vApi yachchittaM na pravartate | nirnimittamidaM kintu nirdhyAyeti vicheShTate || 18\-31|| tattvaM yathArthamAkarNya mandaH prApnoti mUDhatAm | athavA yAti sa~NkochamamUDhaH ko.api mUDhavat || 18\-32|| ekAgratA nirodho vA mUDhairabhyasyate bhR^isham | dhIrAH kR^ityaM na pashyanti suptavatsvapade sthitAH || 18\-33|| aprayatnAt prayatnAd vA mUDho nApnoti nirvR^itim | tattvanishchayamAtreNa prAj~no bhavati nirvR^itaH || 18\-34|| shuddhaM buddhaM priyaM pUrNaM niShprapa~nchaM nirAmayam | AtmAnaM taM na jAnanti tatrAbhyAsaparA janAH || 18\-35|| nApnoti karmaNA mokShaM vimUDho.abhyAsarUpiNA | dhanyo vij~nAnamAtreNa muktastiShThatyavikriyaH || 18\-36|| mUDho nApnoti tad brahma yato bhavitumichChati | anichChannapi dhIro hi parabrahmasvarUpabhAk || 18\-37|| nirAdhArA grahavyagrA mUDhAH sa.nsArapoShakAH | etasyAnarthamUlasya mUlachChedaH kR^ito budhaiH || 18\-38|| na shAntiM labhate mUDho yataH shamitumichChati | dhIrastattvaM vinishchitya sarvadA shAntamAnasaH || 18\-39|| kvAtmano darshanaM tasya yad dR^iShTamavalambate | dhIrAstaM taM na pashyanti pashyantyAtmAnamavyayam || 18\-40|| kva nirodho vimUDhasya yo nirbandhaM karoti vai | svArAmasyaiva dhIrasya sarvadAsAvakR^itrimaH || 18\-41|| bhAvasya bhAvakaH kashchin na ki~nchid bhAvakoparaH | ubhayAbhAvakaH kashchid evameva nirAkulaH || 18\-42|| shuddhamadvayamAtmAnaM bhAvayanti kubuddhayaH | na tu jAnanti saMmohAdyAvajjIvamanirvR^itAH || 18\-43|| mumukShorbuddhirAlambamantareNa na vidyate | nirAlambaiva niShkAmA buddhirmuktasya sarvadA || 18\-44|| viShayadvIpino vIkShya chakitAH sharaNArthinaH | vishanti jhaTiti kroDaM nirodhaikAgrasiddhaye || 18\-45|| nirvAsanaM hariM dR^iShTvA tUShNIM viShayadantinaH | palAyante na shaktAste sevante kR^itachATavaH || 18\-46|| na muktikArikAM dhatte niHsha~Nko yuktamAnasaH | pashyan shR^iNvan spR^ishan jighrannashnannAste yathAsukham || 18\-47|| vastushravaNamAtreNa shuddhabuddhirnirAkulaH | naivAchAramanAchAramaudAsyaM vA prapashyati || 18\-48|| yadA yatkartumAyAti tadA tatkurute R^ijuH | shubhaM vApyashubhaM vApi tasya cheShTA hi bAlavat || 18\-49|| svAtantryAtsukhamApnoti svAtantryAllabhate param | svAtantryAnnirvR^itiM gachChetsvAtantryAt paramaM padam || 18\-50|| akartR^itvamabhoktR^itvaM svAtmano manyate yadA | tadA kShINA bhavantyeva samastAshchittavR^ittayaH || 18\-51|| uchChR^i~NkhalApyakR^itikA sthitirdhIrasya rAjate | na tu saspR^ihachittasya shAntirmUDhasya kR^itrimA || 18\-52|| vilasanti mahAbhogairvishanti girigahvarAn | nirastakalpanA dhIrA abaddhA muktabuddhayaH || 18\-53|| shrotriyaM devatAM tIrthama~NganAM bhUpatiM priyam | dR^iShTvA sampUjya dhIrasya na kApi hR^idi vAsanA || 18\-54|| bhR^ityaiH putraiH kalatraishcha dauhitraishchApi gotrajaiH | vihasya dhikkR^ito yogI na yAti vikR^itiM manAk || 18\-55|| santuShTo.api na santuShTaH khinno.api na cha khidyate | tasyAshcharyadashAM tAM tAM tAdR^ishA eva jAnate || 18\-56|| kartavyataiva sa.nsAro na tAM pashyanti sUrayaH | shUnyAkArA nirAkArA nirvikArA nirAmayAH || 18\-57|| akurvannapi sa~NkShobhAd vyagraH sarvatra mUDhadhIH | kurvannapi tu kR^ityAni kushalo hi nirAkulaH || 18\-58|| sukhamAste sukhaM shete sukhamAyAti yAti cha | sukhaM vakti sukhaM bhu~Nkte vyavahAre.api shAntadhIH || 18\-59|| svabhAvAdyasya naivArtirlokavad vyavahAriNaH | mahAhrada ivAkShobhyo gatakleshaH sushobhate || 18\-60|| nivR^ittirapi mUDhasya pravR^itti rupajAyate | pravR^ittirapi dhIrasya nivR^ittiphalabhAginI || 18\-61|| parigraheShu vairAgyaM prAyo mUDhasya dR^ishyate | dehe vigalitAshasya kva rAgaH kva virAgatA || 18\-62|| bhAvanAbhAvanAsaktA dR^iShTirmUDhasya sarvadA | bhAvyabhAvanayA sA tu svasthasyAdR^iShTirUpiNI || 18\-63|| sarvArambheShu niShkAmo yashchared bAlavan muniH | na lepastasya shuddhasya kriyamANe.api karmaNi || 18\-64|| sa eva dhanya Atmaj~naH sarvabhAveShu yaH samaH | pashyan shR^iNvan spR^ishan jighrann ashnannistarShamAnasaH || 18\-65|| kva sa.nsAraH kva chAbhAsaH kva sAdhyaM kva cha sAdhanam | AkAshasyeva dhIrasya nirvikalpasya sarvadA || 18\-66|| sa jayatyarthasa.nnyAsI pUrNasvarasavigrahaH | akR^itrimo.anavachChinne samAdhiryasya vartate || 18\-67|| bahunAtra kimuktena j~nAtatattvo mahAshayaH | bhogamokShanirAkA~NkShI sadA sarvatra nIrasaH || 18\-68|| mahadAdi jagaddvaitaM nAmamAtravijR^imbhitam | vihAya shuddhabodhasya kiM kR^ityamavashiShyate || 18\-69|| bhramabhUtamidaM sarvaM ki~nchinnAstIti nishchayI | alakShyasphuraNaH shuddhaH svabhAvenaiva shAmyati || 18\-70|| shuddhasphuraNarUpasya dR^ishyabhAvamapashyataH | kva vidhiH kva cha vairAgyaM kva tyAgaH kva shamo.api vA || 18\-71|| sphurato.anantarUpeNa prakR^itiM cha na pashyataH | kva bandhaH kva cha vA mokShaH kva harShaH kva viShAditA || 18\-72|| buddhiparyantasa.nsAre mAyAmAtraM vivartate | nirmamo niraha~NkAro niShkAmaH shobhate budhaH || 18\-73|| akShayaM gatasantApamAtmAnaM pashyato muneH | kva vidyA cha kva vA vishvaM kva deho.ahaM mameti vA || 18\-74|| nirodhAdIni karmANi jahAti jaDadhIryadi | manorathAn pralApA.nshcha kartumApnotyatatkShaNAt || 18\-75|| mandaH shrutvApi tadvastu na jahAti vimUDhatAm | nirvikalpo bahiryatnAdantarviShayalAlasaH || 18\-76|| j~nAnAd galitakarmA yo lokadR^iShTyApi karmakR^it | nApnotyavasaraM kartuM vaktumeva na ki~nchana || 18\-77|| kva tamaH kva prakAsho vA hAnaM kva cha na ki~nchana | nirvikArasya dhIrasya nirAta~Nkasya sarvadA || 18\-78|| kva dhairyaM kva vivekitvaM kva nirAta~NkatApi vA | anirvAchyasvabhAvasya niHsvabhAvasya yoginaH || 18\-79|| na svargo naiva narako jIvanmuktirna chaiva hi | bahunAtra kimuktena yogadR^iShTyA na ki~nchana || 18\-80|| naiva prArthayate lAbhaM nAlAbhenAnushochati | dhIrasya shItalaM chittamamR^itenaiva pUritam || 18\-81|| na shAntaM stauti niShkAmo na duShTamapi nindati | samaduHkhasukhastR^iptaH ki~nchit kR^ityaM na pashyati || 18\-82|| dhIro na dveShTi sa.nsAramAtmAnaM na didR^ikShati | harShAmarShavinirmukto na mR^ito na cha jIvati || 18\-83|| niHsnehaH putradArAdau niShkAmo viShayeShu cha | nishchintaH svasharIre.api nirAshaH shobhate budhaH || 18\-84|| tuShTiH sarvatra dhIrasya yathApatitavartinaH | svachChandaM charato deshAn yatrastamitashAyinaH || 18\-85|| patatUdetu vA deho nAsya chintA mahAtmanaH | svabhAvabhUmivishrAntivismR^itAsheShasa.nsR^iteH || 18\-86|| aki~nchanaH kAmachAro nirdvandvashChinnasa.nshayaH | asaktaH sarvabhAveShu kevalo ramate budhaH || 18\-87|| nirmamaH shobhate dhIraH samaloShTAshmakA~nchanaH | subhinnahR^idayagranthirvinirdhUtarajastamaH || 18\-88|| sarvatrAnavadhAnasya na ki~nchid vAsanA hR^idi | muktAtmano vitR^iptasya tulanA kena jAyate || 18\-89|| jAnannapi na jAnAti pashyannapi na pashyati | bruvann api na cha brUte ko.anyo nirvAsanAdR^ite || 18\-90|| bhikShurvA bhUpatirvApi yo niShkAmaH sa shobhate | bhAveShu galitA yasya shobhanAshobhanA matiH || 18\-91|| kva svAchChandyaM kva sa~NkochaH kva vA tattvavinishchayaH | nirvyAjArjavabhUtasya charitArthasya yoginaH || 18\-92|| AtmavishrAntitR^iptena nirAshena gatArtinA | antaryadanubhUyeta tat kathaM kasya kathyate || 18\-93|| supto.api na suShuptau cha svapne.api shayito na cha | jAgare.api na jAgarti dhIrastR^iptaH pade pade || 18\-94|| j~naH sachinto.api nishchintaH sendriyo.api nirindriyaH | subuddhirapi nirbuddhiH sAha~NkAro.anaha~NkR^itiH || 18\-95|| na sukhI na cha vA duHkhI na virakto na sa~NgavAn | na mumukShurna vA muktA na ki~nchinna cha ki~nchana || 18\-96|| vikShepe.api na vikShiptaH samAdhau na samAdhimAn | jADye.api na jaDo dhanyaH pANDitye.api na paNDitaH || 18\-97|| mukto yathAsthitisvasthaH kR^itakartavyanirvR^itaH | samaH sarvatra vaitR^iShNyAnna smaratyakR^itaM kR^itam || 18\-98|| na prIyate vandyamAno nindyamAno na kupyati | naivodvijati maraNe jIvane nAbhinandati || 18\-99|| na dhAvati janAkIrNaM nAraNyamupashAntadhIH | yathAtathA yatratatra sama evAvatiShThate || 18\-100|| \section{19} janaka uvAcha || tattvavij~nAnasanda.nshamAdAya hR^idayodarAt | nAnAvidhaparAmarshashalyoddhAraH kR^ito mayA || 19\-1|| kva dharmaH kva cha vA kAmaH kva chArthaH kva vivekitA | kva dvaitaM kva cha vA.advaitaM svamahimni sthitasya me || 19\-2|| kva bhUtaM kva bhaviShyad vA vartamAnamapi kva vA | kva deshaH kva cha vA nityaM svamahimni sthitasya me || 19\-3|| kva chAtmA kva cha vAnAtmA kva shubhaM kvAshubhaM yathA | kva chintA kva cha vAchintA svamahimni sthitasya me || 19\-4|| kva svapnaH kva suShuptirvA kva cha jAgaraNaM tathA | kva turIyaM bhayaM vApi svamahimni sthitasya me || 19\-5|| kva dUraM kva samIpaM vA bAhyaM kvAbhyantaraM kva vA | kva sthUlaM kva cha vA sUkShmaM svamahimni sthitasya me || 19\-6|| kva mR^ityurjIvitaM vA kva lokAH kvAsya kva laukikam | kva layaH kva samAdhirvA svamahimni sthitasya me || 19\-7|| alaM trivargakathayA yogasya kathayApyalam | alaM vij~nAnakathayA vishrAntasya mamAtmani || 19\-8|| \section{20} janaka uvAcha || kva bhUtAni kva deho vA kvendriyANi kva vA manaH | kva shUnyaM kva cha nairAshyaM matsvarUpe nira~njane || 20\-1|| kva shAstraM kvAtmavij~nAnaM kva vA nirviShayaM manaH | kva tR^iptiH kva vitR^iShNAtvaM gatadvandvasya me sadA || 20\-2|| kva vidyA kva cha vAvidyA kvAhaM kvedaM mama kva vA | kva bandha kva cha vA mokShaH svarUpasya kva rUpitA || 20\-3|| kva prArabdhAni karmANi jIvanmuktirapi kva vA | kva tad videhakaivalyaM nirvisheShasya sarvadA || 20\-4|| kva kartA kva cha vA bhoktA niShkriyaM sphuraNaM kva vA | kvAparokShaM phalaM vA kva niHsvabhAvasya me sadA || 20\-5|| kva lokaM kva mumukShurvA kva yogI j~nAnavAn kva vA | kva baddhaH kva cha vA muktaH svasvarUpe.ahamadvaye || 20\-6|| kva sR^iShTiH kva cha saMhAraH kva sAdhyaM kva cha sAdhanam | kva sAdhakaH kva siddhirvA svasvarUpe.ahamadvaye || 20\-7|| kva pramAtA pramANaM vA kva prameyaM kva cha pramA | kva ki~nchit kva na ki~nchid vA sarvadA vimalasya me || 20\-8|| kva vikShepaH kva chaikAgryaM kva nirbodhaH kva mUDhatA | kva harShaH kva viShAdo vA sarvadA niShkriyasya me || 20\-9|| kva chaiSha vyavahAro vA kva cha sA paramArthatA | kva sukhaM kva cha vA dukhaM nirvimarshasya me sadA || 20\-10|| kva mAyA kva cha sa.nsAraH kva prItirviratiH kva vA | kva jIvaH kva cha tad.hbrahma sarvadA vimalasya me || 20\-11|| kva pravR^ittirnirvR^ittirvA kva muktiH kva cha bandhanam | kUTasthanirvibhAgasya svasthasya mama sarvadA || 20\-12|| kvopadeshaH kva vA shAstraM kva shiShyaH kva cha vA guruH | kva chAsti puruShArtho vA nirupAdheH shivasya me || 20\-13|| kva chAsti kva cha vA nAsti kvAsti chaikaM kva cha dvayam | bahunAtra kimuktena ki~nchinnottiShThate mama || 20\-14|| iti aShTAvakragItA samAptA | || OM tatsat || ## Encoded and proofread by John Richards Proofread by Raj Acharya kingteacher at hotmail, Rajani Arjun Shankar \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}