% Text title : brAhmaNagItA % File name : braahmaNagiitaa.itx % Category : gItA, giitaa % Location : doc\_giitaa % Transliterated by : Professor Tokunaga in Kyoto system(?) % Proofread by : Sunder Hattangadi(sunderh at hotmail.com) % Description-comments : Adhyaya numbers 21-34 in Ashvamedhika, Mahabharata % Latest update : June 2, 1998, February 8, 2013 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. brAhmaNagItA ..}## \itxtitle{.. brAhmaNagItA ..}##\endtitles ## adhyAyaH 21 brAhmaNa uvAcha atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | nibodha dasha hotR^INA.n vidhAnamiha yAdR^isham || 1|| sarvamevAtra vij~neya.n chitta.n j~nAnamavekShate | retaH sharIrabhR^itkAye vij~nAtA tu sharIrabhR^it || 2|| sharIrabhR^idgArhapatyastasmAdanyaH praNIyate | tatashchAhavanIyastu tasminsa~NkShipyate haviH || 3|| tato vAchaspatirjaj~ne samAnaH paryavekShate | rUpaM bhavati vai vyakta.n tadanudravate manaH || 4|| brAhmaNyuvAcha kasmAdvAgabhavatpUrva.n kasmAtpashchAnmano.abhavat | manasA chintita.n vAkyaM yadA samabhipadyate || 5|| kena vij~nAnayogena matishchitta.n samAsthitA | samunnItA nAdhyagachChatko vainAM pratiShedhati || 6|| brAhmaNa uvAcha tAmapAnaH patirbhUtvA tasmAtpreShyatyapAnatAm | tAM matiM manasaH prAhurmanastasmAdavekShate || 7|| prashna.n tu vAnmanasormA.n yasmAttvamanupR^ichChasi | tasmAtte vartayiShyAmi tayoreva samAhvayam || 8|| ubhe vAnmanasI gatvA bhUtAtmAnamapR^ichChatAm | AvayoH shreShThamAchakShva Chindhi nau saMshaya.n vibho || 9|| mana ityeva bhagavA.nstadA prAha sarasvatIm | aha.n vai kAmadhuktubhyamiti taM prAha vAgatha || 10|| sthAvara.n ja~NgamaM chaiva viddhyubhe manasI mama | sthAvaraM matsakAshe vai ja~Ngama.n viShaye tava || 11|| yastu te viShaya.n gachChenmantro varNaH svaro.api vA | tanmano ja~NgamaM nAma tasmAdasi garIyasI || 12|| yasmAdasi cha mA vochaH svayamabhyetya shobhane | tasmAduchChvAsamAsAdya na vakShyasi sarasvati || 13|| prANApAnAntare devI vAgvai nitya.n sma tiShThati | preryamANA mahAbhAge vinA prANamapAnatI | prajApatimupAdhAvatprasIda bhagavanniti || 14|| tataH prANaH prAdurabhUdvAchamApyAyayanpunaH | tamAduchChvAsamAsAdya na vAgvadati karhi chit || 15|| ghoShiNI jAtanirghoShA nityameva pravartate | tayorapi cha ghoShiNyornirghoShaiva garIyasI || 16|| gauriva prasravatyeShA rasamuttamashAlinI | satata.n syandate hyeShA shAshvataM brahmavAdinI || 17|| divyAdivya prabhAvena bhAratI gauH shuchismite | etayorantaraM pashya sUkShmayoH syandamAnayoH || 18|| anutpanneShu vAkyeShu chodyamAnA sisR^ikShayA | kiM nu pUrva.n tato devI vyAjahAra sarasvatI || 19|| prANena yA sambhavate sharIre prANAdapAnampratipadyate cha | udAna bhUtA cha visR^ijya dehaM vyAnena sarva.n divamAvR^iNoti || 20|| tataH samAne pratitiShThatIha ityeva pUrvaM prajajalpa chApi | tasmAnmanaH sthAvaratvAdvishiShTaM tathA devI ja~NgamatvAdvishiShTA || 21|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi ekavi.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 22 brAhmaNa uvAcha atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | subhage sapta hotR^INA.n vidhAnamiha yAdR^isham || 1|| ghrANa.n chakShushcha jihvA cha tvakShrotraM chaiva pa~nchamam | mano buddhishcha saptaite hotAraH pR^ithagAshritAH || 2|| sUkShme.avakAshe santaste na pashyantItaretaram | etAnvai sapta hotR^I.nstva.n svabhAvAdviddhi shobhane || 3|| brAhmaNyuvAcha sUkShme.avakAshe santaste kathaM nAnyonya darshinaH | katha.n svabhAvA bhagavannetadAchakShva me vibho || 4|| brAhmaNa uvAcha guNAj~nAnamavij~nAna.n guNi j~nAnamabhij~natA | parasparaguNAnete na vijAnanti karhi chit || 5|| jihvA chakShustathA shrotra.n tvanmano buddhireva cha | na gandhAnadhigachChanti ghrANastAnadhigachChati || 6|| ghrANa.n chakShustathA shrotraM tvanmano buddhireva cha | na rasAnadhigachChanti jihvA tAnadighachChati || 7|| ghrANa.n jihvA tathA shrotraM tvanmano buddhireva cha | na rUpANyadhigachChanti chakShustAnyadhigachChati || 8|| ghrANa.n jihvA cha chakShushcha shrotraM buddhirmanastathA | na sparshAnadhigachChanti tvakcha tAnadhigachChati || 9|| ghrANa.n jihvA cha chakShush cha tvanmano buddhireva cha | na shabdAnadhigachChanti shrotra.n tAnadhigachChati || 10|| ghrANa.n jihvA cha chakShushcha tvakShrotraM buddhireva cha | saMshayAnnAdhigachChanti manastAnadhigachChati || 11|| ghrANa.n jihvA cha chakShushcha tvakShrotraM mana eva cha | na niShThAmadhigachChanti buddhistAm adhigachChati || 12|| atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | indriyANA.n cha sa.nvAdaM manasashchaiva bhAmini || 13|| mana uvAcha na ghrAti mAmR^ite ghrANa.n rasa.n jihvA na budhyate | rUpa.n chakShurna gR^ihNAti tvaksparshaM nAvabudhyate || 14|| na shrotraM budhyate shabdaM mayA hIna.n kathaM chana | pravara.n sarvabhUtAnAmahamasmi sanAtanam || 15|| agArANIva shUnyAni shAntArchiSha ivAgnayaH | indriyANi na bhAsante mayA hInAni nityashaH || 16|| kAShThAnIvArdra shuShkANi yatamAnairapIndriyaiH | guNArthAnnAdhigachChanti mAmR^ite sarvajantavaH || 17|| indriyANyUchuH evametadbhavetsatya.n yathaitanmanyate bhavAn | R^ite.asmAnasmadarthA.nstu bhogAnbhu~Nkte bhavAnyadi || 18|| yadyasmAsu pralIneShu tarpaNaM prANadhAraNam | bhogAnbhu~Nkte rasAnbhu~Nkte yathaitanmanyate tathA || 19|| atha vAsmAsu lIneShu tiShThatsu viShayeShu cha | yadi sa~NkalpamAtreNa bhu~Nkte bhogAnyathArthavat || 20|| atha chenmanyase siddhimasmadartheShu nityadA | ghrANena rUpamAdatsva rasamAdatsva chakShuShA || 21|| shrotreNa gandhamAdatsva niShThAmAdatsva jihvayA | tvachA cha shabdamAdatsva buddhyA sparshamathApi cha || 22|| balavanto hyaniyamA niyamA durbalIyasAm | bhogAnapUrvAnAdatsva nochChiShTaM bhoktumarhasi || 23|| yathA hi shiShyaH shAstAra.n shrutyarthamabhidhAvati | tataH shrutamupAdAya shrutArthamupatiShThati || 24|| viShayAnevamasmAbhirdarshitAnabhimanyase | anAgatAnatItAMshcha svapne jAgaraNe tathA || 25|| vaimanasya.n gatAnAM cha jantUnAmalpachetasAm | asmadarthe kR^ite kArye dR^ishyate prANadhAraNam || 26|| bahUnapi hi sa~NkalpAnmatvA svapnAnupAsya cha | bubhukShayA pIDyamAno viShayAneva dhAvasi || 27|| agAramadvAramiva pravishya sa~Nkalpabhogo viShayAnavindan | prANakShaye shAntimupaiti nityaM dAru kShaye.agnirjvalito yathaiva || 28|| kAma.n tu naH sveShu guNeShu sa~NgaH kAmacha nAnyonya guNopalabdhiH | asmAnR^ite nAsti tavopalabdhis tvAmapyR^ite.asmAnna bhajeta harShaH || 29|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi dvAvi.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 23 brAhmaNa uvAcha atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | subhage pa~ncha hotR^INA.n vidhAnamiha yAdR^isham || 1|| prANApAnAvudAnashcha samAno vyAna eva cha | pa~ncha hotR^InathaitAnvai paraM bhAva.n vidurbudhAH || 2|| brAhmaNyuvAcha svabhAvAtsapta hotAra iti te pUrvikA matiH | yathA vai pa~ncha hotAraH paro bhAvastathochyatAm || 3|| brAhmaNa uvAcha prANena sambhR^ito vAyurapAno jAyate tataH | apAne sambhR^ito vAyustato vyAnaH pravartate || 4|| vyAnena sambhR^ito vAyustadodAnaH pravartate | udAne sambhR^ito vAyuH samAnaH sampravartate || 5|| te.apR^ichChanta purA gatvA pUrvajAtaM prajApatim | yo no jyeShThastamAchakShva sa naH shreShTho bhaviShyati || 6|| brahmovAcha yasminpralIne pralaya.n vrajanti sarve prANAH prANabhR^itA.n sharIre | yasminprachIrNe cha punash charanti sa vai shreShTho gachChata yatra kAmaH || 7|| prANa uvAcha mayi pralIne pralaya.n vrajanti sarve prANAH prANabhR^itA.n sharIre | mayi prachIrNe cha punash charanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam || 8|| brAhmaNa uvAcha prANaH pralIyata tataH punashcha prachachAra ha | samAnashchApyudAnashcha vacho.abrUtA.n tataH shubhe || 9|| na tva.n sarvamidaM vyApya tiShThasIha yathA vayam | na tva.n shreShTho.asi naH prANa apAno hi vashe tava | prachachAra punaH prANastamapAno.abhyabhAShata || 10|| mayi pralIne pralaya.n vrajanti sarve prANAH prANabhR^itA.n sharIre | mayi prachIrNe cha punash charanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam || 11|| vyAnashcha tamudAnashcha bhAShamANamathochatuH | apAna na tva.n shreShTho.asi prANo hi vashagastava || 12|| apAnaH prachachArAtha vyAnastaM punarabravIt | shreShTho.ahamasmi sarveShA.n shrUyatAM yena hetunA || 13|| mayi pralIne pralaya.n vrajanti sarve prANAH prANabhR^itA.n sharIre | mayi prachIrNe cha punash charanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam || 14|| prAlIyata tato vyAnaH punashcha prachachAra ha | prANApAnAvudAnashcha samAnash cha tamabruvan | na tva.n shreShTho.asi no vyAna samAno hi vashe tava || 15|| prachachAra punarvyAnaH samAnaH punarabravIt | shreShTho.ahamasmi sarveShA.n shrUyatAM yena hetunA || 16|| mayi pralIne pralaya.n vrajanti sarve prANAH prANabhR^itA.n sharIre | mayi prachIrNe cha punash charanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam || 17|| tataH samAnaH prAlilye punashcha prachachAra ha | prANApAnAvudAnashcha vyAnash chaiva tamabruvan | samAnana tva.n shreShTho.asi vyAna eva vashe tava || 18|| samAnaH prachachArAtha udAnastamuvAcha ha | shreShTho.ahamasmi sarveShA.n shrUyatAM yena hetunA || 19|| mayi pralIne pralaya.n vrajanti sarve prANAH prANabhR^itA.n sharIre | mayi prachIrNe cha punash charanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam || 20|| tataH prAlIyatodAnaH punashcha prachachAra ha | prANApAnau samAnashcha vyAnash chaiva tamabruvan | udAna na tva.n shreShTho.asi vyAna eva vashe tava || 21|| tatastAnabravIdbrahmA samavetAnprajApatiH | sarve shreShThA na vA shreShThAH sarve chAnyonya dharmiNaH | sarve svaviShaye shreShThAH sarve chAnyonya rakShiNaH || 22|| ekaH sthirashchAsthirashcha visheShAtpa~ncha vAyavaH | eka eva mamaivAtmA bahudhApyupachIyate || 23|| parasparasya suhR^ido bhAvayantaH parasparam | svasti vrajata bhadra.n vo dhArayadhvaM parasparam || 24|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi trayovi.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 24 brAhmaNa uvAcha atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | nAradasya cha sa.nvAdamR^iSherdevamatasya cha || 1|| devamata uvAcha jantoH sa~njAyamAnasya kiM nu pUrvaM pravartate | prANo.apAnaH samAno vA vyAno vodAna eva cha || 2|| nArada uvAcha yenAya.n sR^ijyate jantustato.anyaH pUrvameti tam | prANadvandva.n cha vij~neyaM tiryagaM chordhvagaM cha yat || 3|| devamata uvAcha kenAya.n sR^ijyate jantuH kashchAnyaH pUrvameti tam | prANadvandva.n cha me brUhi tiryagUrdhvaM cha nishchayAt || 4|| nArada uvAcha sa~NkalpAjjAyate harShaH shabdAdapi cha jAyate | rasAtsa~njAyate chApi rUpAdapi cha jAyate || 5|| sparshAtsa~njAyate chApi gandhAdapi cha jAyate | etadrUpamudAnasya harSho mithuna sambhavaH || 6|| kAmAtsa~njAyate shukra.n kAmAtsa~njAyate rasaH | samAnavyAna janite sAmAnye shukrashoNite || 7|| shukrAchChoNita sa.nsR^iShTAtpUrvaM prANaH pravartate | prANena vikR^ite shukre tato.apAnaH pravartate || 8|| prANApAnAvida.n dvandvamavAkchordhvaM cha gachChataH | vyAnaH samAnashchaivobhau tiryagdvandvatvamuchyate || 9|| agnirvai devatAH sarvA iti vedasya shAsanam | sa~njAyate brAhmaNeShu j~nAnaM buddhisamanvitam || 10|| tasya dhUmastamo rUpa.n rajo bhasma suretasaH | sattva.n sa~njAyate tasya yatra prakShipyate haviH || 11|| AghArau samAno vyAnashcheti yaj~navido viduH | prANApAnAvAjyabhAgau tayormadhye hutAshanaH | etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH || 12|| nirdvandvamiti yattvetattanme nigadataH shR^iNu || 13|| ahorAtramida.n dvandvaM tayormadhye hutAshanaH | etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH || 14|| ubhe chaivAyane dvandva.n tayormadhye hutAshanaH | etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH || 15|| ubhe satyAnR^ite dvandva.n tayormadhye hutAshanaH | etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH || 16|| ubhe shubhAshubhe dvandva.n tayormadhye hutAshanaH | etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH || 17|| sachchAsachchaiva taddvandva.n tayormadhye hutAshanaH | etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH || 18|| prathama.n samAno vyAno vyasyate karma tena tat | tR^itIya.n tu samAnena punareva vyavasyate || 19|| shAntyartha.n vAmadeva.n cha shAntirbrahma sanAtanam | etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH || 20|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi chaturvi.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 25 brAhmaNa uvAcha atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | chAturhotra vidhAnasya vidhAnamiha yAdR^isham || 1|| tasya sarvasya vidhivadvidhAnamupadekShyate | shR^iNu me gadato bhadre rahasyamidamuttamam || 2|| karaNa.n karma kartA cha mokSha ityeva bhAmini | chatvAra ete hotAro yairida.n jagadAvR^itam || 3|| hotR^INA.n sAdhana.n chaiva shR^iNu sarvamasheShataH | ghrANa.n jihvA cha chakShushcha tvakcha shrotraM cha pa~nchamam | mano buddhishcha saptaite vij~neyA guNahetavaH || 4|| gandho rasashcha rUpa.n cha shabdaH sparshashcha pa~nchamaH | mantavyamatha boddhavya.n saptaite karmahetavaH || 5|| ghrAtA bhakShayitA draShTA spraShTA shrotA cha pa~nchamaH | mantA boddhA cha saptaite vij~neyAH kartR^ihetavaH || 6|| svaguNaM bhakShayantyete guNavantaH shubhAshubham | aha.n cha nirguNo.atreti saptaite mokShahetavaH || 7|| viduShAM budhyamAnAnA.n svaM svasthAnaM yathAvidhi | guNAste devatA bhUtAH satataM bhu~njate haviH || 8|| adanhyavidvAnannAni mamatvenopapadyate | AtmArthaM pAchayannityaM mamatvenopahanyate || 9|| abhakShya bhakShaNa.n chaiva madya pAnaM cha hanti tam | sa chAnna.n hanti tachchAnnaM sa hatvA hanyate budhaH || 10|| attA hyannamida.n vidvAnpunarjanayatIshvaraH | sa chAnnAjjAyate tasminsUkShmo nAma vyatikramaH || 11|| manasA gamyate yachcha yachcha vAchA nirudhyate | shrotreNa shrUyate yachcha chakShuShA yachcha dR^ishyate || 12|| sparshena spR^ishyate yachcha ghrANena ghrAyate cha yat | manaHShaShThAni sa.nyamya havIMShyetAni sarvashaH || 13|| guNavatpAvako mahya.n dIpyate havyavAhanaH | yogayaj~naH pravR^itto me j~nAnabrahma manodbhavaH | prANastotro.apAna shastraH sarvatyAgasu dakShiNaH || 14|| karmAnumantA brahmA me kartAdhvaryuH kR^itastutiH | kR^itaprashAstA tachChAstramapavargo.asya dakShiNA || 15|| R^ichashchApyatra sha.nsanti nArAyaNa vido janAH | nArAyaNAya devAya yadabadhnanpashUnpurA || 16|| tatra sAmAni gAyanti tAni chAhurnidarshanam | devaM nArAyaNaM bhIru sarvAtmAnaM nibodha me || 17|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi pa~nchavi.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 26 brAhmaNa uvAcha ekaH shAstA na dvitIyo.asti shAstA yathA niyukto.asmi tathA charAmi | hR^idyeSha tiShThanpuruShaH shAsti shAstA tenaiva yuktaH pravaNAdivodakam || 1|| eko gururnAsti tato dvitIyo yo hR^ichChayastamahamanubravImi | tenAnushiShTA guruNA sadaiva parAbhUtA dAnavAH sarva eva || 2|| eko bandhurnAsti tato dvitIyo yo hR^ichChayastamahamanubravImi | tenAnushiShTA bAndhavA bandhumantaH saptarShayaH sapta divi prabhAnti || 3|| ekaH shrotA nAsti tato dvitIyo yo hR^ichChayastamahamanubravImi | tasmingurau guru vAsaM niruShya shakro gataH sarvalokAmaratvam || 4|| eko dveShTA nAsti tato dvitIyo yo hR^ichChayastamahamanubravImi | tenAnushiShTA guruNA sadaiva lokadviShTAH pannagAH sarva eva || 5|| atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | prajApatau pannagAnA.n devarShINAM cha sa.nvidam || 6|| devarShayashcha nAgAshcha asurAshcha prajApatim | paryapR^ichChannupAsInAH shreyo naH prochyatAm iti || 7|| teShAM provAcha bhagavA~nshreyaH samanupR^ichChatAm | omityekAkSharaM brahma te shrutvA prAdravandishaH || 8|| teShAM prAdravamANAnAmupadeshArthamAtmanaH | sarpANA.n dashane bhAvaH pravR^ittaH pUrvameva tu || 9|| asurANAM pravR^ittastu dambhabhAvaH svabhAvajaH | dAna.n devA vyavasitA damameva maharShayaH || 10|| eka.n shAstAramAsAdya shabdenaikena sa.nskR^itAH | nAnA vyavasitAH sarve sarpadevarShidAnavAH || 11|| shR^iNotyayaM prochyamAna.n gR^ihNAti cha yathAtatham | pR^ichChatastAvato bhUyo gururanyo.anumanyate || 12|| tasya chAnumate karma tataH pashchAtpravartate | gururboddhA cha shatrushcha dveShTA cha hR^idi saMshritaH || 13|| pApena vichara.Nlloke pApachArI bhavatyayam | shubhena vichara.Nlloke shubhachArI bhavatyuta || 14|| kAmachArI tu kAmena ya indriyasukhe rataH | vratavArI sadaivaiSha ya indriyajaye rataH || 15|| apetavratakarmA tu kevalaM brahmaNi shritaH | brahmabhUtashchara.Nlloke brahma chArI bhavatyayam || 16|| brahmaiva samidhastasya brahmAgnirbrahma sa.nstaraH | Apo brahma gururbrahma sa brahmaNi samAhitaH || 17|| etadetAdR^isha.n sUkShmaM brahmacharyaM vidurbudhAH | viditvA chAnvapadyanta kShetraj~nenAnudarshinaH || 18|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi ShaDvi.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 27 brAhmaNa uvAcha sa~NkalpadaMsha mashaka.n shokaharShahimAtapam | mohAndha kAratimira.n lobhavyAla sarIsR^ipam || 1|| viShayaikAtyayAdhvAna.n kAmakrodhavirodhakam | tadatItya mahAdurgaM praviShTo.asmi mahadvanam || 2|| brAhmaNyuvAcha kva tadvanaM mahAprAj~na ke vR^ikShAH saritashcha kAH | girayaH parvatAsh chaiva kiyatyadhvani tadvanam || 3|| na tadasti pR^ithagbhAve ki.n chidanyattataH samam | na tadastyapR^ithagbhAve ki.n chiddUrataraM tataH || 4|| tasmAddhrasvataraM nAsti na tato.asti bR^ihattaram | nAsti tasmAdduHkhataraM nAstyanyattatsama.n sukham || 5|| na tatpravishya shochanti na prahR^iShyanti cha dvijAH | na cha bibhyati keShA.n chittebhyo bibhyati ke cha na || 6|| tasminvane sapta mahAdrumAsh cha phalAni saptAtithayash cha sapta | saptAshramAH sapta samAdhayash cha dIkShAshcha saptaitadaraNyarUpam || 7|| pa~ncha varNAni divyAni puShpANi cha phalAni cha | sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam || 8|| suvarNAni dvivarNAni puShpANi cha phalAni cha | sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam || 9|| chaturvarNANi divyAni puShpANi cha phalAni cha | sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam || 10|| sha~NkarANitri varNAni puShpANi cha phalAni cha | sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam || 11|| surabhINyekavarNAni puShpANi cha phalAnicha | sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam || 12|| bahUnyavyaktavarNAni puShpANi cha phalAnicha | visR^ijantau mahAvR^ikShau tadvana.n vyApya tiShThataH || 13|| eko hyagniH sumanA brAhmaNo.atra pa~nchendriyANi samidhashchAtra santi | tebhyo mokShAH sapta bhavanti dIkShA guNAH phalAnyatithayaH phalAshAH || 14|| AtithyaM pratigR^ihNanti tatra saptamaharShayaH | architeShu pralIneShu teShvanyadrochate vanam || 15|| pratij~nA vR^ikShamaphala.n shAntichChAyA samanvitam | j~nAnAshraya.n tR^iptitoyamantaH kShetraj~nabhAskaram || 16|| yo.adhigachChanti tatsantasteShAM nAsti bhayaM punaH | Urdhva.n chAvAkcha tiryakcha tasya nAnto.adhigamyate || 17|| sapta striyastatra vasanti sadyo avA~NmukhA bhAnumatyo janitryaH | Urdhva.n rasAnA.n dadate prajAbhyaH sarvAnyathA sarvamanityatA.n cha || 18|| tatraiva pratitiShThanti punastatrodayanti cha | sapta saptarShayaH siddhA vasiShThapramukhAH saha || 19|| yasho varcho bhagashchaiva vijayaH siddhitejasI | evamevAnuvartante sapta jyotIMShi bhAskaram || 20|| girayaH parvatAshchaiva santi tatra samAsataH | nadyashcha sarito vArivahantyo brahma sambhavam || 21|| nadInA.n sa~Ngamastatra vaitAnaH samupahvare | svAtma tR^iptA yato yAnti sAkShAddAntAH pitAmaham || 22|| kR^ishAshAH suvratAshAshcha tapasA dagdhakilbiShAH | AtmanyAtmAnamAveshya brahmANa.n samupAsate || 23|| R^ichamapyatra sha.nsanti vidyAraNyavido janAH | tadaraNyamabhipretya yathA dhIramajAyata || 24|| etadetAdR^isha.n divyamaraNyaM brAhmaNA viduH | viditvA chAnvatiShThanta kShetraj~nenAnudarshitam || 25|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi saptavi.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 28 brAhmaNa uvAcha gandhAnna jighrAmi rasAnna vedmi rUpaM na pashyAmi na cha spR^ishAmi | na chApi shabdAnvividhA~nshR^iNomi na chApi sa~Nkalpamupaimi ki.n chit || 1|| arthAniShTAnkAmayate svabhAvaH sarvAndveShyAnpradviShate svabhAvaH | kAmadveShAvudbhavataH svabhAvAt prANApAnau jantu dehAnniveshya || 2|| tebhyashchAnyA.nsteShvanityAMshcha bhAvAn bhUtAtmAna.n lakShayeyaM sharIre | tasmi.nstiShThannAsmi shakyaH katha.n chit kAmakrodhAbhyA.n jarayA mR^ityunA cha || 3|| akAmayAnasya cha sarvakAmAn avidviShANasya cha sarvadoShAn | na me svabhAveShu bhavanti lepAs toyasya bindoriva puShkareShu || 4|| nityasya chaitasya bhavanti nityA nirIkShamANasya bahUnsvabhAvAn | na sajjate karmasu bhogajAlaM divIva sUryasya mayUkhajAlam || 5|| atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | adhvaryu yati sa.nvAda.n taM nibodha yashasvini || 6|| prokShyamANaM pashu.n dR^iShTvA yaj~nakarmaNyathAbravIt | yatiradhvaryumAsIno hi.nseyamiti kutsayan || 7|| tamadhvaryuH pratyuvAcha nAya.n ChAgo vinashyati | shreyasA yokShyate janturyadi shrutiriya.n tathA || 8|| yo hyasya pArthivo bhAgaH pR^ithivI.n sa gamiShyati | yadasya vArija.n kiM chidapastatpratipadyate || 9|| sUrya.n chakShurdishaH shrotre prANo.asya divameva cha | Agame vartamAnasya na me doSho.asti kash chana || 10|| yatiruvAcha prANairviyoge ChAgasya yadi shreyaH prapashyasi | ChAgArthe vartate yaj~no bhavataH kiM prayojanam || 11|| anu tvA manyatAM mAtA pitA bhrAtA sakhApi cha | mantrayasvainamunnIya paravanta.n visheShataH || 12|| ya evamanumanyera.nstAnbhavAnpraShTumarhati | teShAmanumata.n shrutvA shakyA kartuM vichAraNA || 13|| prANA apyasya ChAgasya prApitAste svayoniShu | sharIra.n kevala.n shiShTaM nishcheShTamiti me matiH || 14|| indhanasya tu tulyena sharIreNa vichetasA | hi.nsA nirveShTu kAmAnAmindhanaM pashusa~nj~nitam || 15|| ahi.nsA sarvadharmANAmiti vR^iddhAnushAsanam | yadahi.nsraM bhavetkarma tatkAryamiti vidmahe || 16|| ahi.nseti pratij~neya.n yadi vakShyAmyataH param | shakyaM bahuvidha.n vaktuM bhavataH kAryadUShaNam || 17|| ahi.nsA sarvabhUtAnAM nityamasmAsu rochate | pratyakShataH sAdhayAmo na parokShamupAsmahe || 18|| adhvaryuruvAcha bhUmergandhaguNAnbhu~NkShva pibasyApomayAnrasAn | jyotiShAM pashyase rUpa.n spR^ishasyanilajAnguNAn || 19|| shR^iNoShyAkAshaja.n shabdaM manasA manyase matim | sarvANyetAni bhUtAni prANA iti cha manyase || 20|| prANAdAne cha nityo.asi hi.nsAyA.n vartate bhavAn | nAsti cheShTA vinA hi.nsA.n ki.n vA tvaM manyase dvija || 21|| yatiruvAcha akShara.n cha kSharaM chaiva dvaidhI bhAvo.ayamAtmanaH | akShara.n tatra sadbhAvaH svabhAvaH kShara uchyate || 22|| prANo jihvA manaH sattva.n svabhAvo rajasA saha | bhAvairetairvimuktasya nirdvandvasya nirAshiShaH || 23|| samasya sarvabhUteShu nirmamasya jitAtmanaH | samantAtparimuktasya na bhaya.n vidyate kva chit || 24|| adhvaryuruvAcha sadbhireveha sa.nvAsaH kAryo matimatA.n vara | bhavato hi mata.n shrutvA pratibhAti matirmama || 25|| bhagavanbhagavadbuddhyA pratibuddho bravImyaham | mataM mantu.n kratuM kartuM nAparAdho.asti me dvija || 26|| brAhmaNa uvAcha upapattyA yatistUShNI.n vartamAnastataH param | adhvaryurapi nirmohaH prachachAra mahAmakhe || 27|| evametAdR^ishaM mokSha.n susUkShmaM brAhmaNA viduH | viditvA chAnutiShThanti kShetraj~nenAnudarshinA || 28|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi aShTAvi.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 29 brAhmaNa uvAcha atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | kArtavIryasya sa.nvAda.n samudrasya cha bhAmini || 1|| kArtavIryArjuno nAma rAjA bAhusahasravAn | yena sAgaraparyantA dhanuShA nirjitA mahI || 2|| sa kadA chitsamudrAnte vicharanbaladarpitaH | avAkirachCharashataiH samudramiti naH shrutam || 3|| ta.n samudro namaskR^itya kR^itA~njaliruvAcha ha | mA mu~ncha vIra nArAchAnbrUhi ki.n karavANi te || 4|| madAshrayANi bhUtAni tvadvisR^iShTairmaheShubhiH | vadhyante rAjashArdUla tebhyo dehyabhaya.n vibho || 5|| arjuva uvAcha matsamo yadi sa~NgrAme sharAsanadharaH kva chit | vidyate taM mamAchakShva yaH samAsIta mAM mR^idhe || 6|| samudra uvAcha maharShirjamadagniste yadi rAjanparishrutaH | tasya putrastavAtithya.n yathAvatkartumarhati || 7|| tataH sa rAjA prayayau krodhena mahatA vR^itaH | sa tamAshramamAgamya ramamevAnvapadyata || 8|| sa rAma pratikUlAni chakAra saha bandhubhiH | AyAsa.n janayAmAsa rAmasya cha mahAtmanaH || 9|| tatastejaH prajajvAla rAjasyAmita tejasaH | pradahadripusainyAni tadA kamalalochane || 10|| tataH parashumAdAya sa taM bAhusahasriNam | chichCheda sahasA rAmo bAhushAkhamiva drumam || 11|| ta.n hataM patita.n dR^iShTvA sametAH sarvabAndhavAH | asInAdAya shaktIshcha bhArgavaM paryavArayan || 12|| rAmo.api dhanurAdAya rathamAruhya sa tvaraH | visR^ija~nsharavarShANi vyadhamatpArthivaM balam || 13|| tatastu kShatriyAH ke chijjamadagniM nihatya cha | vivishurgiridurgANi mR^igAH si.nhArditA iva || 14|| teShA.n svavihita.n karma tadbhayAnnAnutiShThatAm | prajA vR^iShalatAM prAptA brAhmaNAnAmadarshanAt || 15|| ta ete dramiDAH kAshAH puNDrAshcha shabaraiH saha | vR^iShalatvaM parigatA vyutthAnAtkShatradharmataH || 16|| tatastu hatavIrAsu kShatriyAsu punaH punaH | dvijairutpAdita.n kShatraM jAmadagnyo nyakR^intata || 17|| eva viMshatimedhAnte rAma.n vAgasharIriNI | divyA provAcha madhurA sarvalokaparishrutA || 18|| rAma rAma nivartasva ka.n guNaM tAta pashyasi | kShatrabandhUnimAnprANairviprayojya punaH punaH || 19|| tathaiva taM mahAtmAnamR^ichIkapramukhAstadA | pitAmahA mahAbhAga nivartasvetyathAbruvan || 20|| piturvadhamamR^iShya.nstu rAmaH provAcha tAnR^iShIn | nArhantIha bhavanto mAM nivArayitumityuta || 21|| pitara UchuH nArhase kShatrabandhU.nstvaM nihantu.n jayatA.n vara | na hi yukta.n tvayA hantuM brAhmaNena satA nR^ipAn || 22|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi ekonatri.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 30 pitara UchuH atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | shrutvA cha tattathA kAryaM bhavatA dvijasattama || 1|| alarko nAma rAjarShirabhavatsumahAtapAH | dharmaj~naH satyasandhashcha mahAtmA sumahAvrataH || 2|| sa sAgarAntA.n dhanuShA vinirjitya mahImimAm | kR^itvA suduShkara.n karma manaH sUkShme samAdadhe || 3|| sthitasya vR^ikShamUle.atha tasya chintA babhUva ha | utsR^ijya sumahadrAjya.n sUkShmaM prati mahAmate || 4|| alarka uvAcha manaso me bala.n jAtaM mano jitvA dhruvo jayaH | anyatra bANAnasyAmi shatrubhiH parivAritaH || 5|| yadida.n chApalAnmUrteH sarvametachchikIrShati | manaH prati sutIkShNAgrAnahaM mokShyAmi sAyakAn || 6|| mana uvAcha neme bANAstariShyanti mAmalarka katha.n chana | tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi || 7|| anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mA.n sUdayiShyasi | tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt || 8|| alaka uvAcha AghrAya subahUngandhA.nstAneva pratigR^idhyati | tasmAdghrANaM prati sharAnpratimokShyAmyaha.n shitAn || 9|| ghrANa uvAcha neme bANAstariShyanti mAmalarka katha.n chana | tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi || 10|| anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mA.n sUdayiShyasi | tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt || 11|| alarka uvAcha iya.n svAdUnrasAnbhuktvA tAneva pratigR^idhyati | tasmAjjihvAM prati sharAnpratimokShyAmyaha.n shitAn || 12|| jihvA uvAcha neme bANAstariShyanti mAmalarka katha.n chana | tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi || 13|| anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mA.n sUdayiShyasi | tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt || 14|| alarka uvAcha sR^iShTvA tvagvividhAnsparshA.nstAneva pratigR^idhyati | tasmAttvachaM pATayiShye vividhaiH ka~NkapatrabhiH || 15|| tvaguvAcha neme bANAstariShyanti mAmalarka katha.n chana | tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi || 16|| anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mA.n sUdayiShyasi | tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt || 17|| alarka uvAcha shrutvA vai vividhA~nshabdA.nstAneva pratigR^idhyati | tasmAchChrotraM prati sharAnpratimokShyAmyaha.n shitAn || 18|| shrotramuvAcha neme bANAstariShyanti mAmalarka katha.n chana | tavaiva marma bhetsyanti tato hAsyasi jIvitam || 19|| anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mA.n sUdayiShyasi | tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt || 20|| alarka uvAcha dR^iShTvA vai vividhAnbhAvA.nstAneva pratigR^idhyati | tasmAchchakShuH prati sharAnpratimokShyAmyaha.n shitAn || 21|| chakShuruvAcha neme bANAstariShyanti mAmAlarka katha.n chana | tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi || 22|| anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mA.n sUdayiShyati | tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt || 23|| alarka uvAcha iyaM niShThA bahuvidhA praj~nayA tvadhyavasyati | tasmAdbuddhiM prati sharAnpratimokShyAmyaha.n shitAn || 24|| buddhiruvAcha neme bANAstariShyanti mAmalarka katha.n chana | tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi || 25|| brAhmaNa uvAcha tato.alarkastapo ghoramAsthAyAtha suduShkaram | nAdhyagachChatpara.n shaktyA bANameteShu saptasu | susamAhita chittAstu tato.achintayata prabhuH || 26|| sa vichintya chira.n kAlamalarko dvijasattama | nAdhyagachChatpara.n shreyo yogAnmatimatAM varaH || 27|| sa ekAgraM manaH kR^itvA nishchalo yogamAsthitaH | indriyANi jaghAnAshu bANenaikena vIryavAn || 28|| yogenAtmAnamAvishya sa.nsiddhiM paramA.n yayau | vismitashchApi rAjarShirimA.n gAthAM jagAda ha | aho kaShTa.n yadasmAbhiH pUrvaM rAjyamanuShThitam | iti pashchAnmayA j~nAta.n yogAnnAsti paraM sukham || 29|| iti tvamapi jAnIhi rAma mA kShatriyA~n jahi | tapo ghoramupAtiShTha tataH shreyo.abhipatsyase || 30|| brAhmaNa uvAcha ityuktaH sa tapo ghora.n jAmadagnyaH pitAmahaiH | AsthitaH sumahAbhAgo yayau siddhi.n cha durgamAm || 31|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi tri.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 31 brAhmaNa uvAcha trayo vai ripavo loke nava vai guNataH smR^itAH | harShaH stambho.abhimAnashcha trayaste sAttvikA guNAH || 1|| shokaH krodho.atisa.nrambho rAjasAste guNAH smR^itAH | svapnastandrI cha mohashcha trayaste tAmasA guNAH || 2|| etAnnikR^itya dhR^itimAnbANasandhairatandritaH | jetuM parAnutsahate prashAntAtmA jitendriyaH || 3|| atra gAthAH kIrtayanti purAkalpavido janAH | ambarISheNa yA gItA rAj~nA rAjyaM prashAsatA || 4|| samudIrNeShu doSheShu vadhyamAneShu sAdhuShu | jagrAha tarasA rAjyamambarISha iti shrutiH || 5|| sa nigR^ihya mahAdoShAnsAdhUnsamabhipUjya cha | jagAma mahatI.n siddhi.n gAthAM chemAM jagAda ha || 6|| bhUyiShThaM me jitA doShA nihatAH sarvashatravaH | eko doSho.avashiShTastu vadhyaH sa na hato mayA || 7|| yena yukto janturaya.n vaitR^iShNyaM nAdhigachChati | tR^iShNArta iva nimnAni dhAvamAno na budhyate || 8|| akAryamapi yeneha prayuktaH sevate naraH | ta.n lobhamasibhistIkShNairnikR^intantaM nikR^intata || 9|| lobhAddhi jAyate tR^iShNA tatashchintA prasajyate | sa lipsamAno labhate bhUyiShTha.n rAjasAnguNAn || 10|| sa tairguNaiH sa.nhatadehabandhanaH punaH punarjAyati karma chehate | janma kShaye bhinnavikIrNa dehaH punarmR^ityu.n gachChati janmani sve || 11|| tasmAdena.n samyagavekShya lobhaM nigR^ihya dhR^ityAtmani rAjyamichChet | etadrAjyaM nAnyadastIti vidyAd yastvatra rAjA vijito mamaikaH || 12|| iti rAj~nAmbarISheNa gAthA gItA yashasvinA | AdhirAjyaM puraskR^itya lobhamekaM nikR^intatA || 13|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi ekatri.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 32 brAhmaNa uvAcha atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam | brAhmaNasya cha sa.nvAda.n janakasya cha bhAmini || 1|| brAhmaNa.n janako rAjA sannaM kasmiMshchidAgame | viShaye me na vastavyamiti shiShTyarthamabravIt || 2|| ityuktaH pratyuvAchAtha brAhmaNo rAjasattamam | AchakShva viShaya.n rAjanyAvA.nstava vashe sthitaH || 3|| so.anyasya viShaye rAj~no vastumichChAmyaha.n vibho | vachaste kartumichChAmi yathAshAstraM mahIpate || 4|| ityuktaH sa tadA rAjA brAhmaNena yashasvinA | muhuruShNa.n cha niHshvasya na sa taM pratyabhAShata || 5|| tamAsIna.n dhyAyamAna.n rAjAnamamitaujasam | kashmala.n sahasAgachChadbhAnumantamiva grahaH || 6|| samAshvAsya tato rAjA vyapete kashmale tadA | tato muhUrtAdiva taM brAhmaNa.n vAkyamabravIt || 7|| janaka uvAcha pitR^ipaitAmahe rAjye vashye janapade sati | viShayaM nAdhigachChAmi vichinvanpR^ithivImimAm || 8|| nAdhyagachCha.n yadA pR^ithvyAM mithilA mArgitA mayA | nAdhyagachCha.n yadA tasyAM svaprajA mArgitA mayA || 9|| nAdhyagachCha.n yadA tAsu tadA me kashmalo.abhavat | tato me kashmalasyAnte matiH punarupasthitA || 10|| tayA na viShayaM manye sarvo vA viShayo mama || 11|| AtmApi chAyaM na mama sarvA vA pR^ithivI mama | uShyatA.n yAvadutsAho bhujyatAM yAvadiShyate || 11|| brAhmaNa uvAcha pitR^ipaitAmahe rAjye vashye janapade sati | brUhi kAM buddhimAsthAya mamatva.n varjita.n tvayA || 12|| kA.n vA buddhiM vinishchitya sarvo vai viShayastava | nAvaiShi viShaya.n yena sarvo vA viShayastava || 13|| janaka uvAcha antavanta ihArambhA viditA sarvakarmasu | ## var ## ihAvasthA nAdhyagachChamaha.n yasmAnmamedamiti yadbhavet || 14|| kasyedamiti kasya svamiti veda vachastathA | nAdhyagachChamahaM buddhyA mamedamiti yadbhavet || 15|| etAM buddhi.n vinishchitya mamatvaM varjitaM mayA | shR^iNu buddhi.n tu yA.n j~nAtvA sarvatra viShayo mama || 16|| nAhamAtmArthamichChAmi gandhAnghrANagatAnapi | tasmAnme nirjitA bhUmirvashe tiShThati nityadA || 17|| nAhamAtmArthamichChAmi rasAnAsye.api vartataH | Apo me nirjitAstasmAdvashe tiShThanti nityadA || 18|| nAhamAtmArthamichChAmi rUpa.n jyotishcha chakShuShA | tasmAnme nirjita.n jyotirvashe tiShThati nityadA || 19|| nAhamAtmArthamichChAmi sparshA.nstvachi gatAsh cha ye | tasmAnme nirjito vAyurvashe tiShThati nityadA || 20|| nAhamAtmArthamichChAmi shabdA~nshrotragatAnapi | tasmAnme nirjitAH shabdA vashe tiShThanti nityadA || 21|| nAhamAtmArthamichChAmi mano nityaM mano.antare | mano me nirjita.n tasmAdvashe tiShThati nityadA || 22|| devebhyashcha pitR^ibhyashcha bhUtebhyo.atithibhiH saha | ityartha.n sarva eveme samArambhA bhavanti vai || 23|| tataH prahasya janakaM brAhmaNaH punarabravIt | tvajjij~nAsArthamadyeha viddhi mA.n dharmamAgatam || 24|| tvamasya brahma nAbhasya buddhyArasyAnivartinaH | sattvanemi niruddhasya chakrasyaikaH pravartakaH || 25|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi dvAtri.nsho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 33 brAhmaNa uvAcha nAha.n tathA bhIru charAmi loke tathA tvaM mA.n tarkayase svabuddhyA | vipro.asmi mukto.asmi vanecharo.asmi gR^ihastha dharmA brahma chArI tathAsmi || 1|| nAhamasmi yathA mA.n tvaM pashyase chakShuShA shubhe | mayA vyAptamida.n sarvaM yatki.n chijjagatI gatam || 2|| ye ke chijjantavo loke ja~NgamAH sthAvarAsh cha ha | teShAM mAmantaka.n viddhi dArUNAmiva pAvakam || 3|| rAjyaM pR^ithivyA.n sarvasyAmatha vApi triviShTape | tathA buddhiriya.n vetti buddhireva dhanaM mama || 4|| ekaH panthA brAhmaNAnA.n yena gachChanti tadvidaH | gR^iheShu vanavAseShu guru vAseShu bhikShuShu | li~NgairbahubhiravyagrairekA buddhirupAsyate || 5|| nAnA li~NgAshramasthAnA.n yeShAM buddhiH shamAtmikA | te bhAvamekamAyAnti saritaH sAgara.n yathA || 6|| buddhyAya.n gamyate mArgaH sharIreNa na gamyate | Adyantavanti karmANi sharIra.n karmabandhanam || 7|| tasmAtte subhage nAsti paralokakR^itaM bhayam | madbhAvabhAvaniratA mamaivAtmAnameShyasi || 8|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi trayastri.ncho.adhyAyaH || \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 34 brAhmaNyuvAcha nedamalpAtmanA shakya.n vedituM nAkR^itAtmanA | bahu chAlpa.n cha sa~NkShipta.n viplutaM cha mataM mama || 1|| upAya.n tu mama brUhi yenaiShA labhyate matiH | tanmanye kAraNatama.n yata eShA pravartate || 2|| brAhmaNa uvAcha araNIM brAhmaNI.n viddhi gururasyottarAraNiH | tapaH shrute.abhimathnIto j~nAnAgnirjAyate tataH || 3|| brAhmaNyuvAcha yadidaM brahmaNo li~Nga.n kShetraj~namiti sa~nj~nitam | grahItu.n yena tachChakyaM lakShaNa.n tasya tatkva nu || 4|| brAhmaNyuvAcha ali~Ngo nirguNashchaiva kAraNaM nAsya vidyate | upAyameva vakShyAmi yena gR^ihyeta vA na vA || 5|| samyagapyupadiShTashcha bhramarairiva lakShyate | karma buddhirabuddhitvAjj~nAnali~NgairivAshritam || 6|| ida.n kAryamidaM neti na mokSheShUpadishyate | pashyataH shR^iNvato buddhirAtmano yeShu jAyate || 7|| yAvanta iha shakyera.nstAvato.aMshAnprakalpayet | vyaktAnavyaktarUpAMshcha shatasho.atha sahasrashaH || 8|| sarvAnnAnAtva yuktAMshcha sarvAnpratyakShahetukAn | yataH paraM na vidyeta tato.abhyAse bhaviShyati || 9|| vAsudeva uvACha tatastu tasyA brAhmaNyA matiH kShetraj~nasa~NkShaye | kShetraj~nAdeva parataH kShetraj~no.anyaH pravartate || 10|| arjuna uvAcha kva nu sA brAhmaNI kR^iShNa kva chAsau brAhmaNarShabhaH | yAbhyA.n siddhiriyaM prAptA tAvubhau vada me.achyuta || 11|| vAsudeva uvAcha mano me brAhmaNa.n viddhi buddhiM me viddhi brAhmaNIm | kShetraj~na iti yashchoktaH so.ahameva dhana~njaya || 12|| iti shrImahAbhArate Ashvamedhike parvaNi anugItAparvaNi chatustri.nsho.adhyAyaH || || iti brAhmaNagItA samAptA || ## Adhyaya numbers 21-34 in Ashvamedhika, Mahabharata critical edition (Bhandarkar Oriental Research Institute BORI). In Kinjavadekar's edition they are 21-34. Proofread by Sunder Hattangadi (sunderh at hotmail.com) \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}