% Text title : ribhugItA from Gurujnanavasishtha % File name : ribhugita.itx % Category : gItA, giitaa % Location : doc\_giitaa % Transliterated by : D.V.N.Sarma dvnsarma at gmail.com % Proofread by : D.V.N.Sarma, PSA Easwaran % Description-comments : a book in Telugu Script published by V.Ramaswami Sastrulu : Sons, Madras. % Latest update : August 28, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. RibhugItA from Gurujnanavasishtha ..}## \itxtitle{.. R^ibhugItA guruj~nAnavAsiShThe ..}##\endtitles ## \section{prathamo.adhyAyaH} shrI gurumUrtiH | punarj~nAnaM pravakShyAmi yathAvatpadmasambhava | yenaiva sarve muchyante janAssaMsArabandhanAt || 1\.01|| vidhe purA nidAghAkhyo muniH paprachCha sadgurum | R^ibhusa.nj~naM mahAprAj~naM tadvadAmi tavAdhunA || 1\.02|| nidAghaH | AtmAnAtmavivekaM me kR^ipayA brUhi sadguro | yena saMsArapAthodhiM tariShyAmi sukhena vai || 1\.03|| R^ibhurevaM tadA pR^iShTa uvAcha sakalArthavit | sarvavedAntasAraj~nassarvapUjyo mahattamaH || 1\.04|| R^ibhuH | sarvavAcho.avadhirbrahma sarvachintA.avadhirguruH | sarvakAraNakAryAtmA kAryakAraNavarjitaH || 1\.05|| sarvasa~NkalparahitassarvanAdamayashshivaH | sarvavarjitachinmAtrassarvAnandamayaH paraH || 1\.06|| sarvatejaH prakAshAtmA nAdAnandamayAtmakaH | sarvAnubhavanirmuktaH sarvadhyAnavivarjitaH || 1\.07|| sarvanAdakalAtIta eSha AtmA.ahamavyayaH | AtmAnAtmavivekAdi bhedAbhedavivarjitaH || 1\.08|| shAntAshAntAdihInAtmA nAdAntarjyotirAtmakaH | mahAvAkyArthato dUro brahmAsmItyatidUragaH || 1\.09|| tachChabdavarjyastvaM shabdahIno vAkyArthavarjitaH | kSharAkSharavihIno yo nAdAntarjyotireva saH || 1\.10|| akhaNDaikaraso vA.ahamAnando.asmIti varjitaH | sarvAtItasvabhAvAtmA nAdAntarjyotireva saH || 1\.11|| Atmeti shabdahIno ya AtmashabdArthavarjitaH | sachchidAnandahIno ya eShaivAtmA sanAtanaH || 1\.12|| na nirdeShTuM cha shakno yo vedavAkyairagamyakaH | yasya ki~nchidbahirnAsti ki~nchidantaH kiyanna cha || 1\.13|| yasya li~NgaM prapa~nchaM vA brahmaivAtmA na saMshayaH | nAsti yasya sharIraM vA jIvo vA bhUtabhautikaH || 1\.14|| nAmarUpA.adikaM nAsti bhojyaM vA bhogabhukcha vA | sadvA.asadvA sthitirvA.api yasya nAsti kSharAkSharam || 1\.15|| guNaM vA viguNaM vA.api sama AsInna saMshayaH | yasya vAchyaM vAchakaM vA shravaNaM mananaM cha vA || 1\.16|| gurushiShyA.adi bhedaM vA devalokAssurAsurAH | yatra dharmamadharmaM vA shuddhaM vA.ashuddhamaNvapi || 1\.17|| yatra kAlamakAlaM vA nishchayaM saMshayaM na hi | yatra mantramamantraM vA vidyA.avidye na vidyate || 1\.18|| draShTR^idarshanadR^ishyaM vA IShanmAtraM kalAdikam | anAtmeti prasa~Ngo vA hyanAtmeti mano.api vA || 1\.19|| anAtmeti jagadvA.api nAsti nAstIti nishchinu | sarvasa~NkalpashUnyatvAt sarvakAryavivarjanAt || 1\.20|| kevalaM brahmamAtratvAt nAstyanAtmeti nishchinu | dehatrayavihInatvAt kAlatrayavivarjanAt || 1\.21|| lokatrayavihInatvAt sarvamAtmeti shAsanAt | chittAbhAvAnna chintAsti dehAbhAvAjjarA na cha || 1\.22|| pAdAbhAvAdgatirnAsti hastAbhAvAt kriyA na cha | mR^ityurnAsti jarA.abhAvAt bud.hdhyabhAvAt sukhAdikam || 1\.23|| dharmo nAsti shuchirnAsti satyaM nAsti bhayaM na cha | akSharochchAraNaM nAsti gurushiShyAdi nAstyapi || 1\.24|| ekAbhAve dvitIyaM na na dvitIye na chaikatA | satyatvamasti chet ki~nchidasatyaM na cha sambhavet || 1\.25|| asatyatvaM yadi bhavet satyatvaM na vadiShyati | shubhaM yadyashubhaM viddhi ashubhAchChubhamiShyate || 1\.26|| bhayaM yadyabhayaM viddhi abhayAdbhayamApatet | bandhatvamapi chenmokSho bandhAbhAve na mokShatA || 1\.27|| maraNaM yadi chejjanma janmAbhAve mR^itirna cha | tvamityapi bhavechchAhaM tvaM no chedahameva na || 1\.28|| idaM yadi tadevAsti tadabhAvAdidaM na cha | astIti chennAsti tadA nAsti chedasti ki~nchana || 1\.29|| kAryaM chetkAraNaM ki~nchit kAryAbhAve na kAraNam | dvaitaM yadi tadA.advaitaM dvaitAbhAve.advayaM na cha || 1\.30|| dR^ishyaM yadi dR^igapyasti dR^ishyAbhAve dR^igeva na | antaryadi bahissatyamantAbhAve bahirna cha || 1\.31|| pUrNatvamasti chetki~nchidapUrNatvaM prasajyate | tasmAdetatkvachinnAsti tvaM chAhaM vA ime idam || 1\.32|| nAsti dR^iShTAntakassatye nAsti dArShTAntikaM hyaje | paraM brahmAhamasmIti smaraNasya mano na hi || 1\.33|| brahmamAtraM jagadidaM brahmamAtraM tvamapyaham | chinmAtraM kevalaM chAhaM nAstyanAtmeti nishchinu || 1\.34|| idaM prapa~nchaM nAstyeva notpannaM na sthitaM kvachit | chittaM prapa~nchamityAhurnAsti nAstyeva sarvadA || 1\.35|| na prapa~nchaM na chittAdi nAha~NkAro na jIvakaH | mAyAkAryAdikaM nAsti mAyA nAsti bhayaM na cha || 1\.36|| kartA nAsti kriyA nAsti shravaNaM mananaM na hi | samAdhidvitayaM nAsti mAtR^imAnAdi nAsti hi || 1\.37|| aj~nAnaM chApi nAstyeva hyavivekaH kadA cha na | anubandhachatuShkaM na sambandhatrayameva na || 1\.38|| na ga~NgA na gayA seturna bhUtaM nAnyadasti hi | na bhUmirna jalaM nAgnirna vAyurna cha khaM kvachit || 1\.39|| na devo na cha dikpAlA na vedA na guruH kvachit | na dUraM nAtikaM nAntaM na madhyaM na kvachit sthitam || 1\.40|| nAdvaitadvaitasatyaM vA hyasatyaM vA idaM cha na | bandhamokShAdikaM nAsti sadvA.asadvA sukhAdi vA || 1\.41|| jAtirnAsti gatirnAsti varNo nAsti na laukikam | sarvaM brahmeti nAstyeva brahma ityeva nAsti hi || 1\.42|| chidityeveti nAstyeva chidahaM bhAShaNaM na hi | ahaM brahmAsmi nAstyeva nityashuddho.asmi na kvachit || 1\.43|| vAchA yaduchyate ki~nchinmanasA manute kvachit | bud.hdhyA nishchinute nAsti chittena j~nAyate na hi || 1\.44|| yogiyogAdikaM nAsti sadA sarvaM sadA na cha | ahorAtrAdikaM nAsti snAnadhyAnAdikaM na hi || 1\.45|| bhrAntyabhrAntyAdikaM nAsti nAstyanAtmeti nishchinu | vedashshAstraM purANaM cha kAryaM kAraNamIshvaraH || 1\.46|| loko bhUtaM janastvaikyaM sarvaM mithyA na saMshayaH | vAchA vadati yatki~nchitsa~NkalpaiH kalpyate cha yat || 1\.47|| manasA chintyate yadyat sarvaM mithyA na saMshayaH | bud.hdhyA nishchIyate ki~nchichchitte nishchIyate kvachit || 1\.48|| shAstraiH prapa~nchyate yadyat netreNaiva nirIkShyate | shrotrAbhyAM shrUyate yadyadanyatsadbhAvameva cha || 1\.49|| tvamahaM tadidaM so.ahamanyat sadbhAvameva cha | netraM shrotraM gAtrameva mithyeti cha sunishchitam || 1\.50|| idaM mithyaiva nirdiShTamayamityeva kalpyate | yadyatsambhAvyate loke sarvaM sa~NkalpasambhramaH || 1\.51|| sarvAdhyAsaM sarvagopyaM sarvabhogaprabhedakam | sarvadoShaprabhedaM cha nAstyanAtmeti nishchinu || 1\.52|| madIyaM cha tvadIyaM cha mameti cha taveti cha | mahyaM tubhyaM mayetyAdi tatsarvaM vitathaM bhavet || 1\.53|| rakShako viShNurityAdi brahmA sR^iShTestu kAraNam | saMhAre rudra ityevaM sarvaM mithyeti nishchinu || 1\.54|| snAnaM japastapo homassvAdhyAyo devapUjanam | mantraM tantraM cha satsa~Ngo guNadoShavijR^ibhaNam || 1\.55|| antaHkaraNasadbhAvo.avidyAyAshcha sambhavaH | anekakoTibrahmANDaM sarvaM mithyeti nishchinu || 1\.56|| sarvadeshikavAkyoktiryenakenApi nishchitA | dR^ishyate jagati yadyat yadyajjagati vIkShyate || 1\.57|| vartate jagati yadyat sarvaM mithyeti nishchinu | yenekenAkShareNoktaM yenekena vivarNitam || 1\.58|| yenekenApi gaditaM yenekenApi moditam | yenakenApi yaddattaM yenakenApi yatkR^itam || 1\.59|| yatra yatra shubhaM karma yatra yatra cha duShkR^itam | yadyatkaroti satyena sarvaM mithyeti nishchinu || 1\.60|| idaM prapa~nchaM yatki~nchit yadyajjagati vidyate | dR^ishyarUpaM cha dR^igrUpaM sarvaM shashaviShANavat || 1\.61|| shrI gurumUrtiH | evaM shrutvA nidAghassa brahman saMshayaveShTitaH | R^ibhuM paprachCha punarapyAtmavij~nAnasiddhaye || 1\.62|| nidAghaH | svAmin mumukShossaMsArAnmamArUpeNa vastunA | prapa~nchitena na phalaM bhavediti hi me matiH || 1\.63|| yatastvatkathitaM brahma tattvamasyAdyagocharam | akhaNDaikarasAtItaM mokShAtItaM cha sadguro || 1\.64|| j~neyatvAdivihInaM tat kathaM j~nAsyAmyahaM nu vA | tajj~nAnena phalaM kiM vA mokShasyaiva phalatvataH || 1\.65|| phalamAstikyabud.hdhyA syAn na chaivambhUtavastunaH | tvaduktanishchaye sarveShAM karyaM cha prasajyate || 1\.66|| yadyuktavyatiriktAnAM sarveShAM syAdanAtmatA | heyatvAnnaiva jij~nAsyaM ki~nchidapyatra sid.hdhyati || 1\.67|| shashashR^i~NgasamAnatvaM yathAproktamanAtmanAm | atyantArUpavattvena tathA tatsiddhirAtmanaH || 1\.68|| athavA tat tathaivAstAmanyathA vApi me guro | yajj~nAnena bhavAnmuktirbhavet tadbrUhi veditum || 1\.69|| evamukto nidAghena kushAgramatinA param | R^ibhussantuShTahR^idayaH punarevAbravIdidam || 1\.70|| R^ibhuH | nidAgha satyamevaitattvaduktaM yuktigarbhitam | tathApi yuktaM madvAkyaM traivid.hdhyAjj~neyavastunaH || 1\.71|| saguNaM nirguNaM tAbhyAmanyanniShpratiyogikam | brahmaivaM trividhaM li~NgairvedAnteShu hi vishrutam || 1\.72|| tatrAdyaM heyaguNakaM sopAdhitvAnmumukShubhiH | tattvamasyAdivAchyatvAjj~neyaM heyatayAgrataH || 1\.73|| jIveshvaravibhAgena saguNaM dvividhaM bhavet | jIvashcha trividhastadvadIshashchAstAmidaM tathA || 1\.74|| upAdeyaM dvitIyaM syAnnirguNaM mokShakA~NkShibhiH | tattvamasyAdilakShyatvAjj~neyaM chAtmatayA tataH || 1\.75|| heyopAdeyashUnyaM tattR^itIyaM prakR^itaM yataH | muktaiH prApyamatashshabdamapi j~neyaM mumukShubhiH || 1\.76|| idantvenApyahantvena svatvenApi na vedyatA | tathApyasyAsti vedyatvaM shrutyuktatvAnna nAstitA || 1\.77|| muktasya svagato bhedo yadanAptau na nashyati | tajj~nAne phalametatsyAt sarvabhedanibarhaNam || 1\.78|| ato.asyAlakShaNatvena sadasatparatAstyapi | shashashR^i~NgasamAnatvaM nidAghAshakyamIritum || 1\.79|| visheShasattA.abhAve.api sattAsAmAnyatA yataH | nirdvandvatvena saMsiddhA tatassattvAdikaM bhavet || 1\.80|| athavA shashashR^i~NgAdi sAdR^ishyaM bhavatu svataH | siddhAntatA shrutiproktA nairAshyasya hi suvrata || 1\.81|| na tAvatA virodho.asti kashchidapyadhunA tava | saMsAramokShasid.hdhyarthamasyAnuktatayA mayA || 1\.82|| || iti shrI guruj~nAnavAsiShThe tattvanArAyaNe j~nAnakANDasya prathamapAde tR^itIyo.adhyAyaH evaM shrI R^ibhugItA prathamo.adhyAyaH samAptaH || \section{dvitIyo.adhyAyaH} athAtassampravakShyAmi nidAgha shR^iNu sAdaram | saMsAramokShasid.hdhyarthaM sarUpaM brahma nirguNam || 2\.01|| tattvamasyAdivAkyairyallakShyaM jIvAdikAraNam | nityashuddhavibuddhaM cha nityamuktaM cha shAshvatam || 2\.02|| yatsarvavedasiddhAntaM yajj~nAnenaiva muktatA | jIvasya yachcha sampUrNaM tattvamevAsi nirmalam || 2\.03|| tvameva paramAtmAsi tvameva paramoguruH | tvamevAkAsharUpo.asi sAkShihIno.asi sarvadA || 2\.04|| tvameva sarvabhAvo.asi tvaM brahmAsi na saMshayaH | kAlahIno.asi kAlo.asi sadA brahmAsi chidghanaH || 2\.05|| sarvatassarvarUpo.asi chaitanyaghanavAnasi | sarvabhUtAntarastho.asi karmAdhyakSho.asi nirguNaH || 2\.06|| satyo.asi siddho.asi sanAtano.asi mukto.asi mokSho.asi mudA.amR^ito.asi | devo.asi shAnto.asi nirAmayo.asi brahmAsi pUrNo.asi parAtparo.asi || 2\.07|| samo.asi sachchAsi chirantano.asi satyAdivakyaiH pratibodhito.asi | sarvA~NgahIno.asi sadAsthito.asi brahmendrarudrAdivibhAvito.asi || 2\.08|| sarvaprapa~nchabhramavarjito.asi sarveShu bhUteShu cha bhAvito.asi | sarvatra sa~Nkalpavivarjito.asi sarvAgamAntArthavibhAvito.asi || 2\.09|| sarvatra santoShasukhAsano.asi sarvatra gatyAdivivarjito.asi | sarvatra lakShyAdi vivarjito.asi dhyAto.asi viShNvAdisurairajasram || 2\.10|| chidAkArasvarUpo.asi chinmAtro.asi nira~NkushaH | Atmanyeva sthito.asi tvaM sarvashUnyo.asi nishchalaH || 2\.11|| Anando.asi paro.asi tvamekamevAdvitIyakaH | chidghanAnandarUpo.asi paripUrNasvarUpakaH || 2\.12|| sadasi tvamabhij~no.asi so.asi jAnAsi vIkShyasi | sachchidAnandarUpo.asi vAsudevo.asi vai prabhuH || 2\.13|| amR^ito.asi vibhushchasi cha~nchalosyachalohyasi | sarvo.asi sarvahIno.asi shAntAshAntavivarjitaH || 2\.14|| sattAmAtraprakAsho.asi sattAsAmAnyakohyasi | nityasiddhasvarUpo.asi sarvasiddhivivarjitaH || 2\.15|| IShaNmAtravishUnyo.asi hyaNumAtravivarjitaH | astitvavarjito.asi tvaM nAstitvAdivivarjitaH || 2\.16|| lakShyalakShaNahIno.asi nirvikAro nirAmayaH | sarvanAdAntaro.asi tvaM kalAkAShThAdivarjitaH || 2\.17|| brahmaviShNvIshahIno.asi svasvarUpaM prapashyasi | svasvarUpAvasheSho.asi svAnandAbdhau nimajjasi || 2\.18|| svAtmarAjye svamevAsi svayambhAvavivarjitaH | shiShTapUrNasvarUpo.asi svasmAtki~nchinnapashyasi || 2\.19|| svasvarUpAnna chalasi svasvarUpeNa jR^imbhasi | svasvarUpAdananyo.asi hyahamevAsi nishchinu || 2\.20|| idaM prapa~nchaM yatki~nchidyadyajjagati vidyate | dR^ishyarUpaM cha dR^igrUpaM sarvaM shashaviShANavat || 2\.21|| lakShyalakShaNahInatvAdyuktyA niShpratiyogikam | na mantavyaM yathAyogyaM laukikaistvaM vinishchinu || 2\.22|| nirguNaM nirmalaM shAntaM brahmasapratiyogikam | shuddhAntaHkaraNaj~neyaM vedoktaM prakR^itaM khalu || 2\.23|| AtmastvaM sachchidAnandalakShNairlakShyamadvayam | brahmaivAsmi na deho.ayamiti chitte.avadhAraya || 2\.24|| deho.ahamiti sa~NkalpastadantaHkaraNaM smR^itam | deho.ahamiti sa~Nkalpo mahAn saMsAra uchyate || 2\.25|| deho.ahamiti sa~Nkalpastadbandha iti chochyate | deho.ahamiti sa~NkalpastadduHkhamiti chochayte || 2\.26|| deho.ahamiti yajj~nAnaM tadeva narakaM smR^itam | deho.ahamiti sa~Nkalpo jagatsarvaM samIryate || 2\.27|| deho.ahamiti sa~Nkalpo hR^idayagrandhirIritaH | deho.ahamiti yajj~nAnaM tadasajj~nAnameva cha || 2\.28|| deho.ahamiti yadbuddhiH sA chAvidyeti bhaNyate | deho.ahamiti yajj~nAnaM tadeva dvaitamuchyate || 2\.29|| deho.ahamiti sa~NkalpassatyajIvassa eva cha | deho.ahamiti yajj~nAnaM parichChinnamitIritam || 2\.30|| deho.ahamiti sa~Nkalpo mahApApamiti sphuTam | deho.ahamiti yA buddhistR^iShNAdoShAmayaH kila || 2\.31|| yatki~nchidapi sa~NkalpastApatrayamitIritam | tachcha sarvaM manuShyANAM mAnasaM hi nigadyate || 2\.32|| kAmaM krodhaM bandhanaM sarvaduHkhaM vishvaM doShaM kAlanAnAsvarUpam | yatki~nchedaM sarvasa~NkalpajAtaM tatki~nchedaM mAnasaM somya viddhi || 2\.33|| mana eva jagatsarvaM mana eva mahAripuH | mana eva hi saMsAro mana eva jagattrayam || 2\.34|| mana eva mahadduHkhaM mana eva jarAdikam | mana eva hi kAlashcha mana eva malaM tathA || 2\.35|| mana eva hi sa~Nkalpo mana eva cha jIvakaH | mana eva hi chittaM cha mano.aha~NkAra eva cha || 2\.36|| mana eva mahAn bandho mano.antaHkaraNaM cha tat | mana eva hi bhUmishcha mana eva hi tajjalam || 2\.37|| mana eva hi tejashcha mana eva marunmahAn | mana eva hi chAkAsho mana eva hi shabdakaH || 2\.38|| sparsharUparasA gandhaH koshAH pa~ncha manobhavAH | jAgratsvapnasuShuptyAdi manomayamitIritam || 2\.39|| dikpAlA vasavo rudrA AdityAshcha manomayAH | dR^ishyaM bandhaM dvandvajAtamaj~nAnaM mAnasaM smR^itam || 2\.40|| sa~Nkalpameva yatki~nchittattannAstIti nishchinu | nAsti nAsti jagatsarvaM gurushiShyAdikaM na hi || 2\.41|| vyavahAradashAyAM hi gurushiShyAdikaM bhavet | paramArthadashAyAM tat kathaM muktau prasid.hdhyati || 2\.42|| muktyatItadashAyAM cha prochyate paramArthatA | tathApyasatyahantR^itvAnmukterevAsti mukhyayAH || 2\.43|| manasA kalpitaM sarvaM manasA paripAlitam | manasA saMsmR^itaM tasmAnmana evAsti kAraNam || 2\.44|| manasA saMsmR^itaM sarvaM manasaiva cha vismR^itam | manasA bhAvitaM sarvaM manasaiva hyabhAvitam || 2\.45|| manasA dUShitaM sarvaM manasaiva cha bhUShitam | manasA sukhavR^ittissyAnmanasA duHkhasa~nchayaH || 2\.46|| tasmAtsarvanidAnaM tanmanassUkShmaM parAtmani | tvayi sachchitsukhAmbodhau kalpitaM viddhi mAyayA || 2\.47|| tvadanyasya cha sarvasya kalpitatvAdabodhataH | tvameva sarvasAkShI san svayaM bhAsi nirantaram || 2\.48|| tava bodhasvarUpatvAt tvayyabodhasya kA gatiH | mandabud.hdhyA gatau satyAmapi nAshassvayaM bhavet || 2\.49|| nityabodhasvarUpastvaM hyabodhapratiyogikaH | tvayi tatsannivarteta tamassUryodaye yathA || 2\.50|| j~nAtR^ij~nAne prakalpyete yatra j~neye.advaye tvayi | tasyAkhaNDasvarUpatvAt sarvAdhiShThAnatochitA || 2\.51|| mumukShubhishcha vij~neyAssvadharmAssachchidAdayaH | sanmayashchinmayashchAtmA tathAnandamayo yataH || 2\.52|| chidrUpasya tavAtmatvAdanAtmAnastvachinmayAH | anAtmanAM vikAritvAnnirvikArastvamiShyase || 2\.53|| vikArasya samastasyApyavidyAkalpitatvataH | vilaye nirvikArastvaM vidyAvAnavashiShyase || 2\.54|| bR^ihad brahmAvasheSho hi nAshaH kalpitavastunaH | yachCheShAssyurime sarve sa sheShI nityatAM vrajet || 2\.55|| sheShasya sheShyananyatvaM vAstavaM sarvasammatam | sheShiNastu tavAnyatvAnna sheShasyAsti nityatA || 2\.56|| sheShiNashsheShasApekShyAnna svAtantryeNa sheShitA | iti vaktuM na shakyaM hi svamahimni sthitatvataH || 2\.57|| svasyaiSha mahimA sarvavyApakatvAdilakShaNaH | sarvashrutyAdi saMsiddhaH kA bhIrhIyeta yuktibhiH || 2\.58|| vyApyasApekShatA tasya vyApakasyeti chechChR^iNu | vyApyAnapekShaM siddhirhi vyApakasya nijAshrayAt || 2\.59|| vyApyasyaiva hi jIvasya vikArApekShayA tathA | vyApakApekShayA cha syAt sthitirna vyApakasya tu || 2\.60|| vikArAlambanAbhAvAtsvAlambanatayApi cha | sarvAlambanatA siddhA na svahAneshcha sa~NgatiH || 2\.61|| sarvAdhArasya nAdhAro.apekShyatepi kvachidvibhoH | sa chedAdhArasApekSho na sarvAdhAratAM vrajet || 2\.62|| sarvAdhArasya cha vyomno yathA.a.atmAdhAra iShyate | tathA.a.atmano.api kashchitsyAditi chedbADhamuchyate || 2\.63|| AtmaivAtmana AdhAra AtmanyevAtmanassthiteH | anAtmano yathA.anAtmA kashchidevAsti chAshrayaH || 2\.64|| Atmano.api tu nAnAtve syAdanAtmAvisheShatA | iti chennaiSha bhedo hi vikArAvAshrayo bhavet || 2\.65|| yathA bhavati dehasya prANa evAshrayaH punaH | prANasya chAshrayo dehastathA.a.atmA.anAtmanorapi || 2\.66|| anyonyAshrayatA prAptA tathA nAsho dvayorapi | iti cheduktamevaitadAtmA hi svAshrayo mataH || 2\.67|| AshrayAshrayi vArtA cha vyavahAre nigadyate | paramArthadashAyAM tu svasmAdanyanna vidyate || 2\.68|| Atmanassvagato bhedo yosminnabhyupagamyate | sa kiM nityo.astyanityo vetyevaM prashne tu kathyate || 2\.69|| labdhAtmasamyagbodhasya tava yAvadiha sthitiH | tAvattasyAvinAshitvAnnitya eveti nirNayaH || 2\.70|| pashchAdanityatAyAshcha tava praShTurabhAvataH | svabhedAnityavArtAyA nAvakAsho.atra vidyate || 2\.71|| AtmA sa kiM bhaveddraShTA dR^ishyo vA kinnu darshanam | draShTR^itve sati jIvatvAtsaMsAritvaM prasajyate || 2\.72|| dR^ishyatve tu ghaTAdInAmiva syAdviShayAtmatA | darshanatve tu vR^ittitvAjjADyameva prasajyate || 2\.73|| asaMsArI parAtmA.asau svayaM nirviShayastathA | chaitanyarUpa ityetadvyarthameveti chechChR^iNu || 2\.74|| draShTR^itvaM tasya vid.hdhyevaM jIveshAdIkShitR^itvataH | dR^ishyatvaM cha tathA viddhi muktairdraShTR^itvatassvataH || 2\.75|| darshanatvaM cha sAkShitvAddR^igrUpatvAchcha tasya vai | saMsAritvAdayo doShAH prasajyante na tatra vai || 2\.76|| asaMsAriNamAtmAnaM saMsAryAtmA yadi svayam | pashyettadAkShirogI samprapashyechcha nira~Nkusham || 2\.77|| asambhavAni sarvANi sambhaveyushcha vaidikAH | siddhAntA niyamApetAssvechChAvyAhArasambhavAt || 2\.78|| iti chennaiva doSho.asti saMsArasyApavAdataH | vishuddhasatvasampannassaMsArI nirmalo hi saH || 2\.79|| yadi jIvasya saMsArassvatassiddhastathA.akhilAH | uktadoShAH prasajyerannaj~nAnAd.hdhyAgato na te || 2\.80|| jIvasya yadi saMsAro brahmaNastadabhAvataH | brahmAtmatvopadesho.ayamayukta iti chechChR^iNu || 2\.81|| uktajIvaikadeshasya hyasaMsAritvamanvaham | tatastattvopadeshe.asmin nidAghAstyanavadyatA || 2\.82|| tasmAtsarvagataM satyasukhabodhaikalakShaNam | brahmAsmIti vijAnIhi kevalaM tvamasaMshayam || 2\.83|| muktyai j~neyaM cha tadbrahma sachchidAnandalakShaNam | na tvalakShaNamanyatsyAditi choktaM na vismara || 2\.84|| || iti shrI guruj~nAnavAsiShThe tattvanArAyaNe j~nAnakANDasya prathamapAde chaturtho.adhyAyaH evaM shrI R^ibhugItA dvitIyo.adhyAyaH samAptaH || \section{tR^itIyo.adhyAyaH} punarj~nAnaM pravakShyAmi nidAgha shR^iNu sAdaram | brahmaNo.ati durUhatvAdasakR^ichChrAvyameva tat || 3\.01|| sarvaM chinmayaM viddhi sarvaM sachchinmayaM tatam | sachchidAnandamadvaitaM sachchidAnandamavyayam || 3\.02|| sachchidAnandamAtraM hi sachchidAnandamanyakam | sachchidAnandarUpo.ahaM sachchidAnandameva kham || 3\.03|| sachchidAnandameva tvaM sachchidAnandako.asmyaham | manobuddhiraha~NkArachittasa~NghAtakA amI || 3\.04|| na tvaM nAhaM na chAnyadvA sarvaM brahmaiva kevalam | na vAkyaM na padaM vedaM nAkSharaM na jaDaM kvachit || 3\.05|| na madhyaM nAdi nAntaM vA na satyaM na nibandhanam | na duHkhaM na sukhaM bhAvaM na mAyA prakR^itistathA || 3\.06|| na dehaM na mukhaM ghrANaM na jihvA na cha tAlunI | na dantoShThau lalATaM cha nishvAsochChvAsa eva cha || 3\.07|| na svedamasthimAsaM cha na raktaM na cha mUtrakam | na dUraM nAntikaM nAhaM nodaraM na kirITakam || 3\.08|| na hastapAdachalanaM na shAstraM na cha shAsanam | na vettA vedanaM vedyaM na jAgratsvapnasuptayaH || 3\.09|| turyAtItaM na me ki~nchitsarvaM sachchinmayaM tatam | nAdhyAtmikaM nAdhibhUtaM nAdhidaivaM na mAyikam || 3\.10|| na vishvastaijasaH prAj~naH virATsUtrAtmakeshvarAH | na gamAgamacheShTA cha na naShShTaM na prayojanam || 3\.11|| tyAjyaM grAhyaM na dUShyaM vA hyamedhyaM medhyakaM tathA | na pInaM na kR^ishaM kledaM na kAlaM deshabhAShaNam || 3\.12|| na sarvaM na bhayaM chaitanna vR^ikShatR^iNaparvatAH | na dhyAnaM yogasaMsiddhirnabrahmakShatravaishyakam || 3\.13|| na pakShI na mR^igo nAgI na lobho moha eva cha | na mado na cha mAtsaryaM kAmakrodhAdayastathA || 3\.14|| na strIshUdrabiDAlAdi bhakShyabhojyAdikaM cha yat | na prauDhahInanAstikyaM na vArtAvasaro.asti hi || 3\.15|| na laukiko na loko vA na vyApAro na mUDhatA | na bhoktA bhojanaM bhojyaM mAtR^imAnaM na meyakam || 3\.16|| na shatrumitraputrAdi na mAtA na pitA svasA | na janma na mR^itirvR^iddhirna deho.ahamiti bhramaH || 3\.17|| na shUnyaM nApi chAshUnyaM nAntaHkaraNasaMsmR^itiH | na rAtrirnadivA naktaM na brahmA na harishshivaH || 3\.18|| na vArapakShamAsAdi vatsaraM na cha cha~nchalam | na brahmaloko vaikuNTho na kailAso na chAnyakaH || 3\.19|| na svargo na cha devendro nAgniloko na chAgnikaH | na yamo na yamaloko vA na lokA lokapAlakAH || 3\.20|| na bhUrbhuvassvastrailokyaM na pAtALaM na bhUtalam | nAvidyA na cha vidyA cha na mAyA prakR^itirna cha || 3\.21|| na sthiraM kShaNikaM nAsho na gatirna cha dhAvanam | na dhyAtavyaM na me snAnaM na mantro na japaH kvachit || 3\.22|| na padArthaM na pUjArhaM nAbhiShekaM na chArchanam | na puShpaM na phalaM patraM gandhapuShpAdidhUpakam || 3\.23|| na stotraM na namaskAro na pradakShiNamaNvapi | na prArthanA pR^ithagbhAvo na havirnAsti vandanam || 3\.24|| na homo na cha karmANi na durvAkyaM subhAShaNam | na gAyatrI na vA sandhirna manasyaM na duHsthitiH || 3\.25|| na durAshA na duShTAtmA na chaNDAlo na paulkasaH | na dussahaM durAlApaM na kirAto na kaitavam || 3\.26|| na pakShapAtaM pakShaM vA na vibhUShaNataskarau | na cha Dambho DAmbhiko vA na hIno nAdhiko naraH || 3\.27|| naikaM dvayaM trayaM turyaM na mahatvaM na chAlpatA | na pUrNaM na parichChinnaM na kAshI na vrataM tapaH || 3\.28|| na gotraM na kulaM sUtraM na vibhutvaM na shUnyatA | na strIrna yoShinno vR^iddhA na kanyA na vitantukA || 3\.29|| na sUtakaM na jAtaM vA nAntarmukhasuvibhramaH | na mahAvAkyamaikyaM vA nANimAdivibhUtayaH || 3\.30|| evaM salakShaNaM brahma vyatirekamukhena vai | nidAgha tvaM vijAnIhi brahmetaraniShedhataH || 3\.31|| brahmaNaH prakR^itasyAtra dvividhaM pratipAdanam | asanniShedharUpaM sadvidhirUpaM cha tatra tu || 3\.32|| AtmA niShedharUpeNa tubhyaM sampratipAditaH | athAdya vidhirUpeNa shR^iNu sampratipAdyate || 3\.33|| sarvaM chaitanyamAtratvAtsarvadoShassadA na hi | sarvaM sanmAtrarUpatvAtsachchidAnandarUpakam || 3\.34|| brahmaiva sarvaM nAnyo.asmi tadahaM tadahaM tathA | tadevAhaM tadevAhaM brahmaivAhaM sanAtanam || 3\.35|| brahmaivAhaM na saMsArI brahmaivAhaM na me manaH | brahmaivAhaM na me siddhirbrahmaivAhaM na chendriyam || 3\.36|| brahmaivAhaM na deho.ahaM brahmaivAhaM na gocharaH | brahmaivAhaM na jIvo.ahaM brahmaivAhaM na bhedabhUH || 3\.37|| brahmaivAhaM jaDo nAhamahaM brahma na me mR^itiH | brahmaivAhaM na cha prANo brahmaivAhaM parAtparam || 3\.38|| idaM brahma paraM brahma satyaM brahma prabhurhi saH | kAlo brahma kalA brahma sukhaM brahma svayamprabham || 3\.39|| ekaM brahma dvayaM brahma moho brahma shamAdikam | doSho brahma guNo brahma dishashshAntirvibhuH prabhuH || 3\.40|| lokA brahma gururbrahma shiShyo brahma sadAshivaH | pUrvaM brahma paraM brahma shuddhaM brahma shubhAshubham || 3\.41|| jIva eva sadA brahma sachchidAnandamasmyaham | sarvaM brahmamayaM proktaM sarvaM brahmamayaM jagat || 3\.42|| svayaM brahma na sandehaH svasmAdanyanna ki~nchana | sarvamAtmaiva shuddhAtmA sarvaM chinmAtramavyayam || 3\.43|| nityanirmalarUpAtmA hyAtmanonyanna ki~nchana | aNumAtralasadrUpamaNumAtramidaM jagat || 3\.44|| aNumAtraM sharIraM vA hyaNumAtramasatyakam | aNumAtraM manashchittamaNumatrApyaha~NkR^itiH || 3\.45|| aNumAtrA cha buddhishcha hyaNumAtro.api jIvakam | aNumAtramidaM chittaM sarvamapyaNumAtrakam || 3\.46|| brahmaiva sarvaM chinmAtraM brahmamAtraM jagattrayam | AnandaM paramAnandamanyatki~nchinna ki~nchana || 3\.47|| chaitanyamAtramo~NkAraM brahmaiva bhavati svayam | ahameva jagatsarvamahameva parampadam || 3\.48|| ahameva guNAtIto.asmyahameva parAtparaH | ahameva parambrahma hyahameva gurorguruH || 3\.49|| ahamevAkhilAdhAro.asmyahameva sukhAtsukham | Atmano.anyajjagannAsti hyAtmano.anyatsukhaM na cha || 3\.50|| Atmano.anyA gatirnAsti sarvamAtmamayaM jagat | Atmano.anyanna hi kvApi Atmano.anyattR^iNaM na hi || 3\.51|| Atmano.anyattuShaM nAsti sarvamAtmamayaM jagat | brahmamAtramidaM sarvaM brahmamAtramasanna hi || 3\.52|| brahmamAtramidaM sarvaM svayaM brahmaiva kevalam | brahmamAtraM vrataM sarvaM brahmamAtraM rasaM sukham || 3\.53|| brahmamAtraM chidAkAshaM sachchidAnandamadvayamm | brahmaNo.anyataraM nAsti brahmaNo.anyanna ki~nchana || 3\.54|| brahmaNo.anyadahaM nAsti brahmaNo.anyatphalaM na hi | brahmaNo.anyatpadaM nAsti brahmaNo.anyatpadaM na hi || 3\.55|| brahmaNo.anyadgururnAsti brahmaNo.anyadasadvapuH | brahmaNo.anyannachAhantA tvattedaM tena hi kvachit || 3\.56|| svayaM brahmAtmakaM viddhi svasmAdanyannaki~nchana | yatki~nchiddR^ishyate loke yatki~nchidbhAShyate janaiH || 3\.57|| yatki~nchitkriyate nityaM yatki~nchidgamyate janaiH | yatki~nchidbhujyate kvApi tatsarvamasadeva hi || 3\.58|| kartR^ibhedaM kriyAbhedaM guNabhedaM rasAdikam | li~NgabhedamidaM sarvamasadeva sadA sukham || 3\.59|| kAlabhedaM deshabhedaM vastubhedaM jayAjayam | yadyadbhedaM cha tatsarvamasadeva hi kevalam || 3\.60|| asadantaHkaraNamasadevendriyAdikam | asatprANAdikaM sarvaM sa~NghAtamasadAtmakam || 3\.61|| asatyaM pa~nchakoshAkhyamasatyAH pa~nchadevatAH | asatyaM ShaDvikArAdi hyasatyamarivargakam || 3\.62|| asatyaShShaDR^itushchaiva hyasatyaShShaDrasassadA | saptarShayopyasatyAstepyasatyAssaptasAgarAH || 3\.63|| sachchidAnandamAtro.ahamanutpannamidaM jagat | AtmaivAhaM paraMsatyo nAnyAssaMsAradR^iShTayaH || 3\.64|| satyamAnandarUpo.ahaM chidghanAnandavigrahaH | ahameva parAnando.asmyahameva parAtparaH || 3\.65|| j~nAnAkAramidaM sarvaM j~nAnAnandohamadvayaH | j~nAnaprakAsharUpohaM j~nAnAnandaikavigrahaH || 3\.66|| yena j~nAtamidaM j~nAnamaj~nAnadhvAntanAshakaH | j~nAnenAj~nAnanAshena sa hi j~nAnI samIryate || 3\.67|| j~nAnaM yathA dvidhA proktaM svarUpaM vR^ittirityapi | aj~nAnaM cha tathA viddhi mUlaM cha pratibandhkam || 3\.68|| yathA j~nAnaM vinA loke ki~nchideva na sid.hdhyati | tathA j~nAnaM vinA loke kvachinmuktirna sid.hdhyati || 3\.69|| j~nAnadvayaM tathA.aj~nAnadvayamapyatra varShmaNi | sarvadA bhAnti jIvAnaM j~nAnAj~nAnoktidarshanAt || 3\.70|| j~nAnasya kva tirobhAvo j~nAnasyAvirbhavastathA | dR^iShTassarvatra loke.asmin durlabho hi viparyayaH || 3\.71|| j~nAnaM sarvAntaraM bhAti kUTasthAtmasvarUpakam | praj~nAmAtramidaM sUkShmaM ko.api jAnAti puNyakR^it || 3\.72|| praj~nAyAM kalpitAM praj~nAM praj~nayaiva vihAya yaH | praj~nAmAtreNa santiShTet sa praj~nAvAnitIryate || 3\.73|| bahiHpraj~nAM sadotsR^ijyApyantaHpraj~nAM cha yo budhaH | kayApi praj~nayopetaH praj~nAvAniti kathyate || 3\.74|| praj~naiva yasya netraM syAt praj~naiva shrotramindriyam | anyachcha sarvaM praj~naiva sa prAj~naH puruShottamaH || 3\.75|| praj~nayA jAyate sarvaM praj~nayA pAlyate.akhilam | praj~nayA kShIyate sarvaM tasmAtpraj~nAM samAshraya || 3\.76|| praj~nAhInamasatsarvaM praj~nAhInaM jaDaM khalu | praj~nAhInaM sadA duHkhaM tasmAtpraj~nAM samAshraya || 3\.77|| na vinA praj~nayA puNyaM na lokaH praj~nayA vinA | vinA na praj~nayA.abhIShTaM tasmAtpraj~nAM samAshraya || 3\.78|| susUkShmayA dhiyA praj~nAmimAM tAM j~naptisa.nj~nikAm | j~nAtvA bhavabhavAnmukto nirguNabrahmarUpiNIm || 3\.79|| jAgradAdyAsvavasthAsu yA j~naptistrisR^iShu svayam | AbhAsato.apyanusyUtA j~naptissA nirmalA svataH || 3\.80|| j~naptissA sAkShiNI nityA turyA sarvashrutIritA | viShayaj~naptisantyAgAt j~nAyate vibudhaissvataH || 3\.81|| j~naptireva parambrahma j~naptireva paraM padam | j~naptireva paro mokSho j~naptireva paraM sukham || 3\.82|| j~naptireva parAchAryo j~naptireva parAmR^itam | j~naptireva parAtR^iptirj~naptireva parAgatiH || 3\.83|| tasmAtj~naptiM samAshritya vij~naptidhiShaNAM tyaja | aj~napterduHkhahetutvAtsukhArthI j~naptimAshraya || 3\.84|| aj~naptiviShayo jIvaH kUTastho j~naptigocharaH | heyopAdeyatA siddhA dharmAdharmitvatastayoH || 3\.85|| ahampratyayashabdAbhyAM vij~neyo jIvasa.nj~nakaH | asmatpratyayashabdAbhyAM j~neyo kUTasthasa.nj~nakaH || 3\.86|| yadahaM pratyayI jIvastadyuShmatpratyayI cha saH | tvamahaM shabdayoraikyAttatsAkShI pratyagAhvayaH || 3\.87|| asmatpratyayinaM sAkShichaitanyAtmakamadvayam | kUTasthaM pratyagAtmAnaM sAkShAdviShayiNaM param || 3\.88|| jahi j~nAtvA tadanyaM tvamahampratyayinaM bahiH | sAkShyaM jIvaM chidAbhAsaM parA~nchaM viShayaM svataH || 3\.89|| dR^igdR^ishyabhUtayoratra jIvAtmapratyagAtmanoH | vivekena paraM saukhyaM nidAgha vraja santatam || 3\.90|| || iti shrI guruj~nAnavAsiShThe tattvanArAyaNe j~nAnakANDasya prathamapAde pa~nchamo.adhyAyaH evaM shrI R^ibhugItA tR^itIyo.adhyAyaH samAptaH || \section{chaturtho.adhyAyaH} punarj~nAnaM pravakShyAmi jAgradAdi vilakShaNam | turIyabrahmarUpaM tadyajj~nAtvA mokShyase.ashubhAt || 4\.01|| UrNanAbhiryathA tantUn sR^ijate saMharatyapi | jAgratsvapne tathA jIvo gachChatyAgachChate punaH || 4\.02|| netre jAgaritaM vidyAtkaNThe svapnaM samAvishet | suShuptaM hR^idayasthaM tu turIyaM mUrdhni saMsthitam || 4\.03|| yato vacho nivartante aprApya manasA saha | AnandametajjIvasya yajj~nAtvA muchyate budhaH || 4\.04|| sarvavyApinamAtmAnaM kShIre sarpirivArpitam | AtmavidyA tapomUlaM tadbrahmopaniShatpadam || 4\.05|| shrI gurumUrtiH | R^ibhuNoktamidaM shrutvA nidAghassaMshayAkulaH | paprachCha sadguruM shAntaM sAvadhAnena chetasA || 4\.06|| nidAghaH | bhagavan bhavatA pUrvaM yato vAcha iti shruteH | Anando brahmaNaH prokto jIvasya tvadhunochyate || 4\.07|| Anandamayasa.nj~nasya jIvasyoktashcha yadyapi | shrutau tathApi heyatvAnna tadIyo bhaveddhi saH || 4\.08|| nAvA~NmanasagamyatvaM jIvasya khalu yujyate | nAnandasya cha vedyatvavachanAdbrahmaNo hi tat || 4\.09|| evaM pR^iShTo munishreShTho nidAghena mahAtmanA | R^ibhuH provAcha sarvaj~no brahman sasmitamAdarAt || 4\.10|| brahmoktaM jIvashabdena hyavA~Nmanasagocharam | mokShAtItadashAyAM yajjIvastadbrahmatAM vrajet || 4\.11|| pUrvottaravirodho vA madvAkyeShu na tadbhavet | shrutyarthasyoparodho vA samyagAlochya nishchinu || 4\.12|| upasa~Nkramitavyo yadAnandamaya uchyate | vedyatvaM tasya chAsiddhaM puchChasyAviShayatvataH || 4\.13|| tasmAtsvayaM sadApUrNaH pa~nchamasya vikAriNaH | AtmasthAnIya Ananda iha vedya iti sthitiH || 4\.14|| bhR^igave varuNenaivaM taittirIyAbhidashrutau | pa~nchamasya vikAritvaM na proktamiti chechChR^iNu || 4\.15|| mayaTprayogAbhAvena hetunA nirvikAratA | na sha~NkyA pUrvaparyAyeShvannAdiShvapyadarshanAt || 4\.16|| ataShShaShThaM parambrahma pa~nchamenopalakShitam | nirguNaM bhR^igave pitrA proktamityavadhAraya || 4\.17|| prAchuryArthakatAyAM tu mayaTo nirvikAriNaH | sachchidAnandarUpasya brahmaNo vedyatA bhavet || 4\.18|| shArIratvAbhidhAnena pUrvAnandamayasya tu | vikAritvaM punasspaShTamupasa~NkramaNena cha || 4\.19|| nAnukarShashcha puchChasya pUrvapUrvasya dR^ishyate | uttarottarakoshe prAktattadAtmAnukarShaNAt || 4\.20|| upasa~NkramaNaM choktaM mayaDantasya kevalam | Anandasya tato.anyasya na parAtmatayA khalu || 4\.21|| brahmavitparamApnotItyAdau dvaividhyamIritam | yattatsarUpArUpAbhyAM brahmaNo.ante cha nishchinu || 4\.22|| AtmasthAnIyachidrUpAnandabrahmavido mune | prArabdhAnte puchChabhUtA.arUpabrahmAptiriShyate || 4\.23|| pratiShThAshabdagamyatvAtsarvasheShitvato.api cha | shAstrasyArUpavadbrahmaprAdhAnyaM yadyapi sthitam || 4\.24|| tathApi vedyatA.abhAvAdarUpasya mumukShubhiH | AnandarUpavadbrahmaprAdhAnyaM mukhyamiShyate || 4\.25|| modapramodayoshchaivaM sati vedyatvamApatet | iti chennaiSha doSho.asti tayorbrahmAMshatA yataH || 4\.26|| brahmaNassvagate bhede nityasiddhe mumukShuvaH | upekShituM samarthA ssyurnidAgha kathamatra te || 4\.27|| sthUlArthadarshino ye vai shuShkAdvaitasamAshrayAH | teShAM sAvayavatvAdi doShassphuratu chetasi || 4\.28|| na tAvatA tripAchChrutyAdyanurodhena nishchitam | svabhedaM viduShAM ki~nchichChidyate muktajanmanAm || 4\.29|| sUkShmabud.hdhyA vichare hi svAtmabhedaH prakAshate | atyantAbhedavArtAyAM puchChagAyAM phalaM kimu || 4\.30|| ete koshA hi pa~nchaiva tisro.avasthAssamIritAH | jAgradAdyAH krameNaitadbhedaM cha shR^iNu sAdaram || 4\.31|| AdyA jAgaritA.avasthA dvitIyA svapnasa.nj~nikA | tR^itIyA suptirUpAnyA turIyA chitsukhAtmikA || 4\.32|| AdyAbhimAnI vishvAkhyo dvitIyastaijasassmR^itaH | tR^itIyaH prAj~na etebhyo kUTastha itaraH prabhuH || 4\.33|| bahiHpraj~no vibhurvishvo hyantaHpraj~nastu taijasaH | ghanapraj~nastathA prAj~na eka eva trithA sthitaH || 4\.34|| dakShiNAkShimukhe vishvo manasyatantastu taijasaH | AkAshe cha hR^idi prAj~nastrithA dehe vyavasthitaH || 4\.35|| vishvo hi sthUlabhu~NnityaM taijasaH praviviktabhuk | AnandabhuktathA prAj~nastrithA bhogaM nibodha cha || 4\.36|| sthUlaM tarpayate vishvaM praviviktaM tu taijasam | Anandashcha tathA prAj~naM trithA tR^iptiM nibodha cha || 4\.37|| triShu dhAmasu yadbhojyaM bhoktA yashcha prakIrtitaH | vedaitadubhayaM yastu sa bhu~njAno na lipyate || 4\.38|| prabhavassarvabhAvAnAM satAmiti vinishchayaH | sarvaM janayati prANashchetoM.ashUnpuruShaH pR^ithak || 4\.39|| vibhUtiM prasavantvanye manyante sR^iShTichintakAH | svapnamAyAsvarUpeti sR^iShTiranyairvikalpitA || 4\.40|| ichChAmAtraM prabhossR^iShTiriti sR^iShTau vinishchitAH | kAlAtprasUtiM bhUtAnAM manyante kAlachintakAH || 4\.41|| bhogArthaM sR^iShTirityanye krIDArthamiti chApare | devasyaiSha svabhAvo.ayamAptakAmasya kA spR^ihA || 4\.42|| AptakAmasya devasya turyasyoktasya suvrata | svarUpaM prochyate samya~NnidAgha shR^iNu tattvataH || 4\.43|| nAntaHpraj~naM bahiHpraj~naM na praj~naM nobhayAtmakam | na praj~nAnaghanaM praj~naM nApraj~naM na cha kevalam || 4\.44|| idantve na tadgrAhyamadR^ishyaM chApyalakShaNam | achintyAvyavahAryaM chAvyapadeshaM pR^ithaktayA || 4\.45|| ekAtmapratyayaM sAraM prapa~nchopashamaM shivam | shAntaM chaturthamadvaitaM manyante brahmavAdinaH || 4\.46|| sa AtmA sa hi vij~neyaH sarvairapi mumukShubhiH | turyAtmaj~nAnahInAnAM na muktisyAtkadAchana || 4\.47|| nivR^ittessarvaduHkhAnAmIshAnaH prabhuravyayaH | advaitassarvabhAvAnAM devasturyo vibhussmR^itaH || 4\.48|| kAryakAraNabaddhau tAviShyete vishvataijasau | prAj~naH kAraNabaddhastu dvau tau turye na sid.hdhyataH || 4\.49|| nAtmAnaM na paraM chaiva na satyaM nApi chAnR^itam | prAj~naH ki~ncha na saMvetti turyaM tatsarvadR^iksadA || 4\.50|| dvaitasyAgrahaNaM tulyamubhayoH prAj~naturyayoH | bIjanidrAyutaH prAj~nassA cha turye na vidyate || 4\.51|| svapnanidrAyutAvAdyau prAj~nastvasvapnanidrayA | na nidrAM naiva cha svapnaM turye pashyanti nishchitAH || 4\.52|| anyathA gR^ihNatassvapno nidrAtattvamajAnataH | viparyAse tayoH kShINe turIyaM padamashnute || 4\.53|| anAdimAyayA supto yadA jIvaH prabudhyate | ajamadvaitamasvapnamanidraM budhyate tadA || 4\.54|| prapa~ncho yadi vidyeta nivarteta na saMshayaH | mAyAmAtramidaM dvaitamadvaitaM paramArthataH || 4\.55|| vikalpo vinivarteta kalpito yadi kenachit | upadeshAdayaM vAdo j~nAte dvaitaM na vidyate || 4\.56|| nidAghaH | bhagavan kathamadvaitaM brahmadvaividhyavAdinaH | bhavato.abhimataM tatra saMshayo me bhavatyalam || 4\.57|| R^ibhuH | dvaitaprapa~nchashUnye.asmin nirguNe pUrNachidghane | brahmaNyadvaitasaMsiddhiryato nAnyatra sarvadhA || 4\.58|| atassarUpArUpAbhyAM brahmadvaividhyavAdinaH | mamaivAdvaitavAditvannArUpAdvaitavAdinaH || 4\.59|| dvaitAdvaitobhayAtIte vyavahArAdyagochare | nIrUpe brahmaNi prAj~nAdvaitavAdaH kathaM bhavet || 4\.60|| dvaitAchidrUpakAryasyAdvaitachidrUpakAraNAt | nivR^ittissyAdyathA dIpAttamaso natvarUpataH || 4\.61|| ato nAdvaitasiddhisyAtkatha~nchidapi sattama | arUpAgocharabrahmavAdinAM tAdR^ishe mate || 4\.62|| chidrUpabrahmatAdAtmyaM jIvasya hi vivakShitam | nArUpavAkyadUratvAttannAdvaitamarUpiNAm || 4\.63|| yadyapyarUpabrahmatvaM jIvasyAnte prasid.hdhyati | tathApyadvaitatAM vaktuM na shakyaM dvandvahAnitaH || 4\.64|| vAchyavAchakahIne cha lakShyalakShaNavarjite | kathamadvaitashabdo.ayaM sAvakAsho bhavenmune || 4\.65|| nidAghaH | devatApuruShAdyairhi vedashabdaissamIryate | tasyaupaniShadatvasyAvyabhicharo.astyarUpiNaH || 4\.66|| tato.asya shabdagamyatvAt praShTavyatvaM mayA bhavet | vAchyatvaM cha tvayetyadya manye shrIgurunAyaka || 4\.67|| R^ibhuH | arUpabrahmaviShayAshshbdAssantyeva yadyapi | tenaupaniShadatvaM cha katha~nchittasya sid.hdhyati || 4\.68|| tathApi prashnayogyatvaM vAchyatvaM vA na sid.hdhyati | rUDhyarthamAtravattvenAlakShakatvAdayogataH || 4\.69|| yogArthavadbhishshabdairhi lakShakairvAchakaishcha vA | shiShyebhyaH prochyate satyaMvastu shrIgurumUrtibhiH || 4\.70|| arUpavastunaH prashnaH pratiShiddhashshrutau yataH | yAj~navalkyena gArgyai tannatvaM praShTumihArhasi || 4\.71|| tasmAt turIyaM sadbrahma yogavR^ittyaiva lakShaNaiH | sachchidAnandapUrvaistvaM maduktaM viddhi muktaye || 4\.72|| jAgratyannamayaM koshaM sthUladehaM cha viddhi vai | svapne prANamanoj~nAnamayAssUkShmavapustataH || 4\.73|| suShuptau kAraNaM dehamAnandamayakoshakam | turIye tvasharIraM tachchidrUpaM koshavarjitam || 4\.74|| sa eva mAyAparimohitAtmA sharIramAsthAya karoti sarvam | yaH stryannapAnAdi vichitrabhogaissa eva jAgratparitR^iptimeti || 4\.75|| svapne.api jIvassukhaduHkhabhoktA svamAyayA kalpitavishvaloke | suShuptikAle sakale vilIne tamo.abhibhUtassukharUpameti || 4\.76|| punashcha janmAntarakarmayogAtsa eva jIvassvapiti prabuddhaH | puratraye krIDati yastu jIvastatastu jAtaM sakalaM vichitram || 4\.77|| AdhAramAnandamakhaNDabodhaM yasmin layaM yAti puratrayaM cha | yatsarvavedAntarahasyatattvaM yatpUrNachaitanyanijasvarUpam || 4\.78|| etasmAjjAyate prANo manassarvendriyANi cha | khaM vAyurjyotirApashcha pR^ithvI sarvasya dhAriNI || 4\.79|| yatparambrahma sarvAtmA vishvasyAyatanaM mahat | sUkShmAtsUkShmataraM nityaM tattvameva tvameva tat || 4\.80|| jAgratsvapnasuShuptyAdiprapa~nchaM yatprakAshate | tadbrahmAhamitij~nAtvA sarvabandhaiH pramuchyate || 4\.81|| triShu dhAmasu yadbhojyaM bhoktA bhogashcha yadbhavet | tebhyo vilakShaNassAkShI chinmAtro.ahaM sadAshivaH || 4\.82|| mayyeva sakalaM jAtaM mayi sarvaM pratiShThitam | mayi sarvaM layaM yAti tadbrahmAdvayamasmyaham || 4\.83|| aNoraNIyAnahameva tadvanmahAnahaM vishvamidaM vichitram | purAtano.ahaM puruSho.ahamIsho hiraNmayo.ahaM shivarUpamasmi || 4\.84|| apANipAdo.ahamachintyashaktiH pashyAmyachakShushcha shR^iNomyakarNaH | ahaM vijAnAmi viviktarUpo na chAsti vettA mama chitsadA.aham || 4\.85|| vedairanekairahameva vedyo vedAntakR^idvedavideva chAham | na puNyapApe mama nAsti nAsho na janmadehendriyabuddhirasti || 4\.86|| na bhUmirApo mama vahnirasti na chAnilo me.asti na chAmbaraM cha | evaM viditvA paramArtharUpaM guhAshayaM niShkaLamadvitIyam || 4\.87|| akhaNDamAdyantavihInamekaM tejomayAnandaghanasvarUpam | samastasAkShiM sadasadvihInaM prayAti shuddhaM paramArthatattvam || 4\.88|| shrI gurumUrtiH | evaM shrutvA nidAghassa R^ibhuvaktrAdyadArthataH | brahmaivAhamiti j~nAtvA kR^itakR^ityo.abhavadvidhe || 4\.89|| yatastvaM cha parAtmAnaM shrutavAnasi manmukhAt | tvaM cha dhanyaH punaH pR^ichCha shrotavyAntaramasti chet || 4\.90|| || iti shrIguruj~nAnavAsiShThe tattvanArAyaNe j~nAnakANDasya prathamapAde ShaShTho.adhyAyaH evaM shrI R^ibhugItAkhyo.ayaM granthassamAptaH || || OM tatsat || ## From a book in Telugu Script published by V.Ramaswami Sastrulu and Sons, Madras. Encoded and proofread by D.V.N.Sarma Proofread by D.V.N.Sarma and PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}