% Text title : vRitragItA % File name : vRitragiitaa.itx % Category : gItA, giitaa % Location : doc\_giitaa % Transliterated by : Professor Tokunaga in Kyoto system(?) % Proofread by : Sunder Hattangadi(sunderh at hotmail.com) % Latest update : June 2, 1998 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. vRitragItA ..}## \itxtitle{.. vR^itragItA ..}##\endtitles ## adhyAyaH 270 y dhanyA dhanyA iti janAH sarve.asmAnpravadantyuta . na duHkhitataraH kashchitpumAnasmAbhirasti ha .. 1.. lokasambhAvitairduHkha.n yatprApta.n kurusattama . prApya jAtiM manuShyeShu devairapi pitAmaha .. 2.. kadA vaya.n kariShyAmaH saMnyAsaM duHkhasa~nj~nakam . duHkhametachCharIrANA.n dhAraNaM kurusattama .. 3.. vimuktAH saptadashabhirhetubhUtaishcha pa~nchabhiH . indriyArthairguNaishchaiva astAbhiH prapitAmaha .. 4.. na gachChanti punarbhAvaM munayaH saMshitavratAH . kadA vayaM bhaviShyAmo rAjya.n hitvA parantapa .. 5.. bhI nAstyanantaM mahArAja sarva.n sa~NkhyAna gocharam . punarbhAvo.api sa~NkhyAto nAsti ki.n chidihAchalam .. 6.. na chApi gamyate rAjannaiSha doShaH prasa~NgataH . udyogAdeva dharmaGYa kAlenaiva gamiShyatha .. 7.. Isho.aya.n satata.n dehI nR^ipate puNyapApayoH . tata eva samutthena tamasA rudhyate.api cha .. 8.. yathA~njana mayo vAyuH punarmAnaH shila.n rajaH . anupravishya tadvarNo dR^ishyate ra~njayandishaH .. 9.. tathA karmaphalairdehI ra~njitastamasAvR^itaH . vivarNo varmamAshritya deheShu parivartate .. 10.. GYAnena hi yadA janturaGYAnaprabhava.n tamaH . vyapohati tadA brahma prakAsheta sanAtanam .. 11.. ayatna sAdhyaM munayo vadanti ye chApi muktAsta upAsitavyAH . tvayA cha lokena cha sAmareNa tasmAnna shAmyanti maharShisa~NghAH .. 12.. asminnarthe purA gIta.n shR^iNuShvaika manA nR^ipa . yathA daityena vR^itreNa bhraShTaishvaryeNa cheShTitam .. 13.. nirjitenAsahAyena hR^itarAjyena bhArata . ashochatA shatrumadhye buddhimAsthAya kevalAm .. 14.. bhraShTaishvaryaM purA vR^itramushanA vAkyamabravIt . kachchitparAjitasyAdya na vyathA te.asti dAnava .. 15.. vrtra satyena tapasA chaiva viditvA sa~Nxaya.n hyaham . na shochAmi na hR^iShyAmi bhUtAnAmAgati.n gatim .. 16.. kAlasa~ncoditA jIvA majjanti narake.avashAH . paridR^iShTAni sarvANi divyAnyAhurmanIShiNaH .. 17.. xapayitvA tu ta.n kAlaM gaNitaM kAlachoditAH . sAvasheSheNa kAlena sambhavanti punaH punaH .. 18.. tiryagyonisahasrANi gatvA narakameva cha . nirgachChantyavashA jIvAH kAlabandhana bandhanAH .. 19.. eva.n sa.nsaramANAni jIvAnyahamadR^iShTavAn . yathA karma tathA lAbha iti shAstranidarshanam .. 20.. tiryaggachChanti narakaM mAnuShya.n daivameva cha . sukhaduHkhe priyadveShye charitvA pUrvameva cha .. 21.. kR^itAntavidhisa.nyukta.n sarvalokaH prapadyate . gata.n gachChanti chAdhvAna.n sarvabhUtAni sarvadA .. 22.. bhI kAlasa~NkhyAna sa~NkhyAta.n sR^iShTi sthiti parAyanam . taM bhAsamAnaM bhagavAnushanAH pratyabhAsata . bhImAnduShTapralApA.nstva.n tAta kasmAtprabhAsase .. 23.. vrtra pratyaxametadbhavatastathAnyeShAM manIsinAm . mayA yajjaya lubdhena purA taptaM mahattapaH .. 24.. gandhAnAdAya bhUtAnA.n rasAMshcha vividhAnapi . avardha.n trInsamAkramya lokAnvai svena tejasA .. 25.. jvAlAmAlA parixipto vaihAyasacharastathA . ajeyaH sarvabhUtAnAmAsaM nityamapetabhIH .. 26.. aishvarya.n tapasA prAptaM bhraShTaM tachcha svakarmabhiH . dhR^itimAsthAya bhagavanna shochAmi tatastvaham .. 27.. yuyutsatA mahendreNa purA sArdhaM mahAtmanA . tato me bhagavAndR^iShTo harirnArAyaNaH prabhuH .. 28.. vaikuNThaH puruSho viShNuH shuklo.anantaH sanAtanaH . mu~njakesho harishmashruH sarvabhUtapitAmahaH .. 29.. nUna.n tu tasya tapasaH sAvasheShaM mamAsti vai . yadahaM prastumichChAmi bhavanta.n karmaNaH phalam .. 30.. aishvarya.n vai mahadbrahmankasminvarNe pratiShThitam . nivartate chApi punaH kathamaishvaryamuttamam .. 31.. kasmAdbhUtAni jIvanti pravartante.atha vA punaH . ki.n vA phalaM paraM prApya jIvastiShThati shAshvataH .. 32.. kena vA karmaNA shakyamatha GYAnena kena vA . brahmarShe tatphalaM prAptu.n tanme vyAkhyAtumarhasi .. 33.. itIdamuktaH sa munistadAnIM pratyAha yattachChR^iNu rAjasi.nha . mayochyamAnaM puruSharShabha tvam ananyachittaH saha sodarIyaiH .. 34.. \medskip\hrule\medskip adhyAyaH 271 ushanas namastasmai bhagavate devAya prabhaviShNave . yasya pR^ithvI tala.n tAta sAkAshaM bAhugocharam .. 1.. mUrdhA yasya tvananta.n cha sthAnaM dAnava sattama . tasyAha.n te pravaxyAmi viShNormAhAtmyamuttamam .. 2.. bhI tayoH sa.nvadatorevamAjagAma mahAmuniH . sanatkumAro dharmAtmA saMshaya ChedanAya vai .. 3.. sa pUjito.asurendreNa muninoshanasA tathA . niShasAdAsane rAjanmahArhe munipu~NgavaH .. 4.. tamAsInaM mahAprAGYamushanA vAkyamabravIt . brUhyasmai dAnavendrAya vinsormAhAtmyamuttamam .. 5.. sanatkumArastu tataH shrutvA prAha vacho.arthavat . viShNormAhAtmya sa.nyukta.n dAnavendrAya dhImate .. 6.. shR^iNu sarvamida.n daitya vinsormAhAtmyamuttamam . viShNau jagatsthita.n sarvamiti viddhi parantapa .. 7.. sR^ijatyeSha mahAbAho bhUtagrAma.n charAcharam . eSha chAxipate kAle kAle visR^ijate punaH . asmingachChanti vilayamasmAchcha prabhavantyuta .. 8.. naiSha dAnavatA shakyastapasA naiva chejyayA . samprAptumindriyANA.n tu sa.nyamenaiva shakyate .. 9.. bAhye chAbhyantare chaiva karmaNA manasi sthitaH . nirmalI kurute buddhyA so.amutrAnantyamashnute .. 10.. yathA hiraNyakartA vai rUpyamagnau vishodhayet . bahusho.atiprayatnena mahatAtma kR^itena ha .. 11.. tadvajjAtishatairjIvaH shudhyate.alpena karmaNA . yatnena mahatA chaivApyekajAtau vishudhyate .. 12.. lIlayAlpa.n yathA gAtrAtpramR^ijyAdAtmano rajaH . bahu yatnena mahatA doShanirharana.n tathA .. 13.. yathA chAlpena mAlyena vAsita.n tilasarShapam . na mu~nchati svaka.n gandhaM tadvatsUxmasya darshanam .. 14.. tadeva bahubhirmAlyairvAsyamAnaM punaH punaH . vimu~nchati svaka.n gandhaM mAlyagandhe.avatiShThati .. 15.. eva.n jAtishatairyukto guNaireva prasa~NgiShu . buddhyA nivartate doSho yatnenAbhyAsajena vai .. 16.. karmaNA svena raktAni viraktAni cha dAnava . yathA karmavisheShAMshcha prApnuvanti tathA shR^iNu .. 17.. yathA cha sampravartante yasmi.nstiShThanti vA vibho . tatte.anupUrvyA vyAkhyAsye tadihaikamanAH shR^iNu .. 18.. anAdi nidhana.n shrImAnharirnArAyaNaH prabhuH . sa vai sR^ijati bhUtAni sthAvarANi charANi cha .. 19.. eSha sarveShu bhUteShu xarashchAxara eva cha . ekAdasha vikArAtmA jagatpibati rashmibhiH .. 20.. pAdau tasya mahI.n viddhi mUrdhAna.n divameva cha . bAhavastu disho daitya shrotramAkAshameva cha .. 21.. tasya tejomayaH sUryo manash chandramasi sthitam . buddhirGYAnagatA nitya.n rasastvApsu pravartate .. 22.. bhruvoranantarAstasya grahA dAnava sattama . naxatrachakraM netrAbhyAM pAdayorbhUshcha dAnava .. 23.. rajastamashcha sattva.n cha viddhi nArAyaNAtmakam . so.a.ashramANAM mukha.n tAta karmaNastatphala.n viduH .. 24.. akarmaNaH phala.n chaiva sa eva paramavyayaH . ChandA.nsi tasya romANi axara.n cha sarasvatI .. 25.. bahvAshrayo bahu mukho dharmo hR^idi samAshritaH . sa brahma paramo dharmastapashcha sadasachcha saH .. 26.. shrutishAstragrahopetaH ShoDashartvikkratushcha saH . pitAmahashcha viShNushcha so.ashvinau sa purandaraH .. 27.. mitrashcha varuNashchaiva yamo.atha dhanadastathA . te pR^ithagdarshanAstasya sa.nvidanti tathaikatAm . ekasya viddhi devasya sarva.n jagadida.n vashe .. 28.. nAnA bhUtasya daityendra tasyaikatva.n vadatyayam . jantuH pashyati GYAnena tataH sattvaM prakAshate .. 29.. sa.nhAra vixepasahasrakotIs tiShThanti jIvAH pracharanti chAnye . prajA visargasya cha pArimANyaM vApI sahasrANi bahUni daitya .. 30.. vApyaH punaryojanavistR^itAstAH krosha.n cha gambhIratayAvagAdhAH . AyAmataH pa~nchashatAshcha sarvAH pratyekasho yojanataH pravR^itthAH .. 31.. vApyA jala.n xipyati vAlakotyA tvahnA sakR^ichchApyatha na dvitIyam . tAsA.n xaye viddhi kR^ita.n visargaM sa.nhArameka.n cha tathA prajAnAm .. 32.. so jIva vargAH paramaM pramANaM kR^iShNo dhUmro nIlamathAsya madhyam . raktaM punaH sahyatara.n sukha.n tu hAridra varNa.n susukha.n cha shuklam .. 33.. para.n tu shukla.n vimalaM vishokaM gataklama.n sidhyati dAnavendra . gatvA tu yoniprabhavAni daitya sahasrashaH siddhimupaiti jIvaH .. 34.. gati.n cha yAM darshanamAha devo gatvA shubha.n darshanameva chAha . gatiH punarvarNakR^itA prajAnAM varNastathA kAlakR^ito.asurendra .. 35.. shata.n sahasrANi chaturdasheha parA gatirjIva guNasya daitya . ArohaNa.n tatkR^itameva viddhi sthAna.n tathA niHsaraNaM cha teShAm .. 36.. kR^iShNasya varNasya gatirnikR^iShTA sa majjate narake pachyamAnaH . sthAna.n tathA durgatibhistu tasya prajA visargAnsubahUnvadanti .. 37.. shata.n sahasrANi tatashcharitvA prApnoti varNa.n harita.n tu pashchAt . sa chaiva tasminnivasatyanIsho yugaxaye tamasA sa.nvR^itAtmA .. 38.. sa vai yadA sattvaguNena yuktas tamo vyapohanghatate svabuddhyA . sa lohita.n varNamupaiti nIlo manuShyaloke parivartate cha .. 39.. sa tatra sa.nhAra visargameva svakarmajairbandhanaiH klishyamAnaH . tataH sa hAridramupaiti varNaM sa.nhAra vixepashate vyatIte .. 40.. hAridra varNastu prajA visargAn sahasrashastiShThati sa~ncaranvai . avipramukto niraye cha daitya tataH sahasrANi dashAparAni .. 41.. gatIH sahasrANi cha pa~ncha tasya chatvAri sa.nvartakR^itAni chaiva . vimuktamenaM nirayAchcha viddhi sarveShu chAnyeShu cha sambhaveShu .. 42.. sa devaloke viharatyabhIxNaM tatashchyuto mAnuShatAm upaiti . sa.nhAra vixepashatAni chAShTau martyeShu tiShThannamR^itatvameti .. 43.. so.asmAdatha bhrashyati kAlayogAt kR^iShNe tale tiShThati sarvakaste . yathA tvaya.n sidhyati jIvalokas tatte.abhidhAsyAmyasurapravIra .. 44.. daivAni sa vyUha shatAni sapta rakto haridro.atha tathaiva shuklaH . saMshritya sandhAvati shuklametam astAparAnarchyatamAnsa lokAn .. 45.. aShTau cha ShaShTi.n cha shatAni yAni mano viruddhAni mahAdyutInAm . shuklasya varNasya parA gatiryA trINyeva ruddhAni mahAnubhAva .. 46.. sa.nhAra vixepamaniShTamekaM chatvAri chAnyAni vasatyanIshaH . sasthasya varNasya parA gatiryA siddhA vishiShTasya gataklamasya .. 47.. saptottara.n teShu vasatyanIshaH sa.nhAra vixepashata.n sasheSham . tasmAdupAvR^itya manuShyaloke tato mahAnmAnuShatAm upaiti .. 48.. tasmAdupAvR^itya tataH krameNa so.agre sma santiShThati bhUtasargam . sa saptakR^itvashcha paraiti lokAn sa.nhAra vixepakR^itapravAsaH .. 49.. saptaiva sa.nhAramupaplavAni sambhAvya santiShThati siddhaloke . tato.avyaya.n sthAnamanantameti devasya viShNoratha brahmaNash cha . sheShasya chaivAtha narasya chaiva devasya viShNoH paramasya chaiva .. 50.. sa.nhAra kAle paridagdha kAyA brahmANamAyAnti sadA prajA hi . cheShTAtmano devagaNAsh cha sarve ye brahmalokAdamarAH sma te.api .. 51.. prajA visarga.n tu sasheShakAlaM sthAnAni svAnyeva saranti jIvAH . niHsheShANA.n tatpada.n yAnti chAnte sarvApadA ye sadR^ishA manuShyAH .. 52.. ye tu chyutAH siddhalokAtkrameNa teShA.n gati.n yAnti tathAnupUrvyA . jIvAH pare tadbalaveSharUpA vidhi.n svakaM yAnti viparyayena .. 53.. sa yAvadevAsti sasheShabhukte prajAshcha devau cha tathaiva shukle . tAvattadA teShu vishuddhabhAvaH sa.nyamya pa~nchendriya rUpametat .. 54.. shuddhA.n gatiM tAM paramAM paraiti shuddhena nityaM manasA vichinvan . tato.avyaya.n sthAnumupaiti brahma duShprApamabhyeti sa shAshvata.n vai . ityetadAkhyAtamahInasattva nArAyaNasyeha balaM mayA te .. 55.. vrtra eva~Ngate me na viShAdo.asti kash chit samyakcha pashyAmi vachastavaitat . shrutvA cha te vAchamadInasattva vikalmaSho.asmyadya tathA vipApmA .. 56.. pravR^ittametadbhagavanmaharShe mahAdyuteshchakramananva vIryam . viShNoranantasya sanAtana.n tat sthAna.n sargA yatra sarve pravR^ittAH . sa vai mahAtmA puruShottamo vai tasmi~njagatsarvamidaM pratiShThitam .. 57.. bhI evamuktvA sa kaunteya vR^itraH prAnAnavAsR^ijat . yojayitvA tathAtmAnaM para.n sthAnamavAptavAn .. 58.. y aya.n sa bhagavAndevaH pitAmaha janArdanaH . sanatkumAro vR^itrAya yattadAkhyAtavAnpurA .. 59.. bhI mUlasthAyI sa bhagavAnsvenAnantena tejasA . tatsthaH sR^ijati tAnbhAvAnnAnArUpAnmahAtapaH .. 60.. turIyArdhena tasyema.n viddhi keshavamachyutam . turIyArdhena lokA.nstrInbhAvayatyeSha buddhimAn .. 61.. arvAksthitastu yaH sthAyI kalpAnte parivartate . sa shete bhagavAnapsu yo.asAvatibalaH prabhuH . tAnvidhAtA prasannAtmA lokAMshcharati shAshvatAn .. 62.. sarvANyashUnyAni karotyanantaH sanatkumAraH sa~ncarate cha lokAn . sa chAniruddhaH sR^ijate mahAtmA tatstha.n jagatsarvamida.n vichitram .. 63.. y vR^itreNa paramArthaGYa dR^iShTA manye.a.atmano gatiH . shubhA tasmAtsa sukhito na shochati pitAmaha .. 64.. shuklaH shuklAbhijAtIyaH sAdhyo nAvartate.anagha . tiryaggateshcha nirmukto nirayAchcha pitAmaha .. 65.. hAridra varNe rakte vA vartamAnastu pArthiva . tiryagevAnupashyeta karmabhistAmasairvR^itaH .. 66.. vaya.n tu bhR^ishamApannA raktAH kasta mukhe.asukhe . kA.n gatiM pratipatsyAmo nIlAM kR^iShNAdhamAm atha .. 67.. bhI shuddhAbhijanasampannAH pANDavAH saMshitavratAH . vihR^itya devalokeShu punarmAnuShyameShyatha .. 68.. prajA visarga.n cha sukhena kAle pratyetya deveShu sukhAni bhuktvA . sukhena sa.nyAsyatha siddhasa~NkhyAM mA vo bhayaM bhUdvimalAH stha sarve .. 69.. .. iti vR^itragItA samAptA .. ## Adhyaya numbers 269-270 in shAntiparva, Mahabharata critical edition (Bhandarkar Oriental Research Institute BORI). In Kinjavadekar's edition they are 279-280. Sunder Hattangadi sunderh at hotmail.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}