% Text title : vyAsagItAkUrmapurANa % File name : vyAsagItAkUrmapurANa.itx % Category : gItA, giitaa % Location : doc\_giitaa % Transliterated by : sa.wikisource.org % Proofread by : PSA Easwaran % Description-comments : kUrmapurANa uttarabhAga adhyAya 12-33 % Latest update : August 13, 2022 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Vyasagita Kurmapurana 12-33 ..}## \itxtitle{.. vyAsagItA kUrmapurANe adhyAyAH 12\-33 ..}##\endtitles ## \section{12} kUrmapurANe uttarabhAge dvAdasho.adhyAyaH vyAsa uvAcha | shR^iNudhvamR^iShayaH sarve vakShyamANaM sanAtanam | karmayogaM brAhmaNAnAmAtyantikaphalapradam || 12\.1|| AmnAyasiddhamakhilaM bAhmaNAnAM pradarshitam | R^iShINAM shR^iNvatAM pUrvaM manurAha prajApatiH || 12\.2|| sarvapApaharaM puNyamR^iShisa~NghairniShevitam | samAhitadhiyo yUyaM shR^iNudhvaM gadato mama || 12\.3|| kR^itopanayano vedAnadhIyIta dvijottamAH | garbhAShTame.aShTame vAbde svasUtroktavidhAnataH || 12\.4|| daNDI cha mekhalI sUtrI kR^iShNAjinadharo muniH | bhikShAhAro guruhito vIkShamANo gurormukham || 12\.5|| kArpAsamupavItArthaM nirmitaM brahmaNA purA | brAhmaNAnAM trivR^it sUtraM kaushaM vA vastrameva vA || 12\.6|| sadopavItI chaiva syAt sadA baddhashikho dvijaH | anyathA yat kR^itaM karma tadbhavatyayathAkR^itam || 12\.7|| vasedavikR^itaM vAsaH kArpAsaM vA kaShAyakam | tadeva paridhAnIyaM shuklamachChidramuttamam || 12\.8|| uttaraM tu samAkhyAtaM vAsaH kR^iShNAjinaM shubham | abhAve divyamajinaM rauravaM vA vidhIyate || 12\.9|| uddhR^itya dakShiNaM bAhuM savye bAhau samarpitam | upavItaM bhavennityaM nivItaM kaNThasajjane || 12\.10|| savyaM bAhuM samuddhR^itya dakShiNe tu dhR^itaM dvijAH | prAchInAvItamityuktaM paitre karmaNi yojayet || 12\.11|| agnyagAre gavAM goShThe home japye tathaiva cha | svAdhyAye bhojane nityaM brAhmaNAnAM cha sannidhau || 12\.12|| upAsane gurUNAM cha sandhyayoH sAdhusa~Ngame | upavItI bhavennityaM vidhireSha sanAtanaH || 12\.13|| mau~njI trivR^it samA shlakShNA kAryA viprasya mekhalA | mu~njAbhAve kushenAhurgranthinaikena vA tribhiH || 12\.14|| dhArayedbailvapAlAshau daNDau keshAntakau dvijaH | yaj~nArhavR^ikShajaM vA.atha saumyamavraNameva cha || 12\.15|| sAyaM prAtardvijaH sandhyAmupAsIta samAhitaH | kAmAllobhAdbhayAnmohAt tyaktena patito bhavet || 12\.16|| agnikAryaM tataH kuryAt sAyaM prAtaH prasannadhIH | snAtvA santarpayeddevAnR^iShIn pitR^igaNAMstathA || 12\.17|| devatAbhyarchanaM kuryAt puShpaiH patreNa chAmbunA | abhivAdanashIlaH syAnnityaM vR^iddheShu dharmataH || 12\.18|| asAvahaM bho nAmeti samyak praNatipUrvakam | AyurArogyasid.hdhyarthaM dravyAdiparivarjitam || 12\.19|| AyuShNAn bhava saumyeti vAchyo vipro.abhivAdane | akArashchAsya nAmno.ante vAchyaH pUrvAkSharaH plutaH || 12\.20|| na kuryAdyo.abhivAdasya dvijaH pratyabhivAdanam | nAbhivAdyaH sa viduShA yathA shUdrastathaiva saH || 12\.21|| vinyapANinA kAryamupasa~NgrahaNaM guroH | savyena savyaH spraShTavyo dakShiNena tu dakShiNaH || 12\.22|| laukikaM vaidikaM chApi tathAdhyAtmikameva vA | AdadIta yato j~nAnaM taM pUrvamabhivAdayet || 12\.23|| nodakaM dhArayedbhaikShyaM puShpANi samidhastathA | evaMvidhAni chAnyAni na daivAdyeShu karmasu || 12\.24|| brAhmaNaM kushalaM pR^ichChet kShatrabandhumanAmayam | vaishyaM kShemaM samAgamya shUdramArogyameva tu || 12\.25|| upAdhyAyaH pitA jyeShTho bhrAtA chaiva mahIpatiH | mAtulaH shvashurastrAtA mAtAmahapitAmahau || 12\.26|| varNajyeShThaH pitR^ivyashcha puMso.atra guravaH smR^itAH | mAtA mAtAmahI gurvI piturmAtushcha sodarAH || 12\.27|| shvashrUH pitAmahI jyeShThA dhAtrI cha guravaH striyaH | ityukto guruvargo.ayaM mAtR^itaH pitR^ito dvijAH || 12\.28|| anuvarttanameteShAM manovAkkAyakarmabhiH | guruM dR^iShTvA samuttiShThedabhivAdya kR^itA~njaliH || 12\.29|| naitairupavishet sArddhaM vivadennAtmakAraNAt | jIvitArthamapi dveShAdgurubhirnaiva bhAShaNam || 12\.30|| udito.api guNairanyairgurudveShI patatyadhaH | gurUNAmapi sarveShAM pUjyAH pa~ncha visheShataH || 12\.31|| teShAmAdyAstrayaH shreShThAsteShAM mAtA supUjitA | yo bhAvayati yA sUte yena vidyopadishyate || 12\.32|| jyeShTho bhrAtA cha bharttA cha pa~nchaite guravaH smR^itAH | AtmanaH sarvayatnena prANatyAgena vA punaH || 12\.33|| pUjanIyA visheSheNa pa~nchaite bhUtimichChatA | yAvat pitA cha mAtA cha dvAvetau nirvikAriNau || 12\.34|| tAvat sarvaM parityajya putraH syAt tatparAyaNaH | pitA mAtA cha suprItau syAtAM putraguNairyadi || 12\.35|| sa putraH sakalaM dharmamApnuyAt tena karmaNA | nAsti mAtR^isamaM daivaM nAsti pitR^isamo guruH || 12\.36|| tayoH pratyupakAro.api na katha~nchana vidyate | tayornityaM priyaM kuryAt karmaNA manasA girA || 12\.37|| na tAbhyAmananuj~nAto dharmamanyaM samAcharet | varjayitvA muktiphalaM nityaM naimittikaM tathA || 12\.38|| dharmasAraH samuddiShTaH pretyAnantaphalapradaH | samyagArAdhya vaktAraM visR^iShTastadanuj~nayA || 12\.39|| shiShyo vidyAphalaM bhu~Nkte pretya vA pUjyate divi | yo bhrAtaraM pitR^isamaM jyeShThaM mUrkho.avamanyate || 12\.40|| tena doSheNa sa pretya nirayaM ghoramR^ichChati | puMsA vartmani tiShTeta pUjyo bharttA tu sarvadA || 12\.41|| api mAtari loke.asmin upakArAddhi gauravam | ye narA bharttR^ipiNDArthaM svAn prANAn santyajanti hi || 12\.42|| teShAmathAkShayA.NllokAn provAcha bhagavAn manuH | mAtulAMshcha pitR^ivyAMshcha shvashurAnR^itvijo gurUn || 12\.43|| asAvahamiti brUyuH pratyutthAya yavIyasaH | avAchyo dIkShito nAmnA yavIyAnapi yo bhavet || 12\.44|| bhobhavatpUrvakatvenamabhibhASheta dharmavit | abhivAdyashcha pUjyashcha shirasA vandya eva cha || 12\.45|| brAhmaNaH kShatriyAdyaishcha shrIkAmaiH sAdaraM sadA | nAbhivAdyAstu vipreNa kShatriyAdyAH katha~nchana || 12\.46|| j~nAnakarmaguNopetA yadyapyete bahushrutAH | brAhmaNaH sarvavarNAnAM svasti kuryAditi shrutiH || 12\.47|| savarNeShu savarNAnAM kAmyamevAbhivAdanam | gururagnirdvijAtInAM varNAnAM brAhmaNo guruH || 12\.48|| patireva guruH strINAM sarvatrAbhyAgato guruH | vidyA karma vayo bandhurvittaM bhavati pa~nchamam || 12\.49|| mAnyasthAnAni pa~nchAhuH pUrvaM pUrvaM gurUttarAt | pa~nchAnAM triShu varNeShu bhUyAMsi balavanti cha || 12\.50|| yatra syuH so.atra mAnArhaH shUdro.api dashamIM gataH | panthA deyo brAhmaNAya striyai rAj~ne hyachakShuShe || 12\.51|| vR^iddhAya bhAramagnAya rogiNe durbalAya cha | bhikShAmAhR^itya shiShTAnAM gR^ihebhyaH prayato.anvaham || 12\.52|| nivedya gurave.ashnIyAdvAgyatastadanuj~nayA | bhavatpUrvaM charedbhaikShyamupanIto dvijottamaH || 12\.53|| bhavanmadhyaM tu rAjanyo vaishyastu bhavaduttaram | mAtaraM vA svasAraM vA mAturvA bhaginIM nijAm || 12\.54|| bhikSheta bhikShAM prathamaM yA chainaM na vimAnayet | sajAtIyagR^iheShveva sArvavarNikameva vA || 12\.55|| bhaikShyasya charaNaM proktaM patitAdiShu varjitam | vedayaj~nairahInAnAM prashastAnAM svakarmasu || 12\.56|| brahmachArI haredbhaikShaM gR^ihebhyaH prayato.anvaham | guroH kule na bhikSheta na j~nAtikulabandhuShu || 12\.57|| alAbhe tvanyagehAnAM pUrvaM pUrvaM vivarjayet | sarvaM vA vicharedgrAmaM pUrvoktAnAmasambhave || 12\.58|| niyamya prayato vAchaM dishastvanavalokayan | samAhR^itya tu tadbhaikShaM yAvadarthamamAyayA || 12\.59|| bhu~njIta prayato nityaM vAgyato.ananyamAnasaH | bhaikShyeNa varttayennityamekAnnAdI bhavedvratI || 12\.60|| bhaikShyeNa vratino vR^ittirupavAsasamA smR^itA | pUjayedashanaM nityamadyAchchaitadakutsayan || 12\.61|| dR^iShTvA hR^iShyet prasIdechcha tato bhu~njIta vAgyataH 12\.62|| anArogyamanAyuShyamasvargyaM chAtibhojanam | apuNyaM lokavidviShTaM tasmAt tatparivarjayet || 12\.63|| prA~Nmukho.annAni bhu~njIta sUryAbhimukha eva vA | nAdyAduda~Nmukho nityaM vidhireSha sanAtanaH || 12\.64|| prakShAlya pANipAdau cha bhu~njAno dvirupaspR^ishet | shuchau deshe samAsIno bhuktvA cha dvirupaspR^ishet || 12\.65|| itI shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge dvAdasho.adhyAyaH || 12|| \section{13} kUrmapurANe uttarabhAge trayodasho.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | bhuktvA pItvA cha suptvA cha snAtvA rathyopasarpaNe | oShThAvalomokau spR^iShTvA vAso viparidhAya cha || 13\.1 retomUtrapurIShANAmutsarge.ayuktabhAShaNe | ShThIvitvA.adhyayanArambhe kAsashvAsAgame tathA || 13\.2 chatvaraM vA shmashAnaM vA samAgamya dvijottamaH | sandhyayorubhayostadvadAchAnto.apyAchamet punaH || 13\.3 chaNDAlamlechChasambhAShe strIshUdrochChiShTabhAShaNe | uchChiShTaM puruShaM spR^iShTvA bhojyaM chApi tathAvidham || 13\.4|| AchAmedashrupAte vA lohitasya tathaiva cha | bhojane sandhyayoH snAtvA pItvA mUtrapurIShayoH || 13\.5|| AchAnto.apyAchamet suptvA sakR^itsakR^idathAnyataH | agnergavAmathAlambhe spR^iShTvA prayatameva vA || 13\.6|| strINAmathAtmanaH sparshe nIvIM vA paridhAya cha upaspR^ishejjalaM vArdraM tR^iNaM vA bhUmimeva vA || 13\.7|| keshAnAM chAtmanaH sparshe vAsaso.akShAlitasya cha | anuShNAbhiraphenAbhiH vishuddhAdbhishcha dharmataH || 13\.8|| (vishuddhAdbhishcha vAgyataH) shauchepsuH sarvadAchAmedAsInaH prAguda~NmukhaH | shiraH prAvR^itya kaNThaM vA muktakachChashikho.api vA || 13\.9|| akR^itvA pAdayoH shauchamAchAnto.apyashuchirbhavet | sopAnatko jalastho vA noShNIShI chAchamedbudhaH || 13\.10|| na chaiva varShadhArAbhirna tiShThan noddhR^itodakaiH | naikahastArpitajalairvinA sUtreNa vA punaH || 13\.11|| na pAdukA.a.asanastho vA bahirjAnurathApi vA | na jalpan na hasan prekShan shayAnaH prahva eva cha nAvIkShitAbhiH phenAdyairupetAbhirathApi vA | shUdrAshuchikaronmuktairna kShArAbhistathaiva cha || 13\.12|| na chaivA~NgulibhiH shastaM na kurvan nAnyamAnasaH | na varNarasaduShTAbhirna chaiva pradarodakaiH || 13\.13|| na pANikShubhitAbhirvA na bahiShkakSha eva vA | hR^idgAbhiH pUyate vipraH kaNThyAbhiH kShatriyaH shuchiH || 13\.14|| prAshitAbhistathA vaishyaH strIshUdrau sparshato.antataH | a~NguShThamUlAntarato rekhAyAM brAhmamuchyate || 13\.15|| antarA~NguShThadeshinyo pitR^INAM tIrthamuttamam | kaniShThAmUlataH pashchAt prAjApatyaM prachakShate || 13\.16|| a~Ngulyagre smR^itaM daivaM taddevArthaM prakIrttitaH | mUle vA daivamAdiShTaM gneyaM madhyataH smR^itam || 13\.17|| tadeva saumikaM tIrthametajj~nAtvA na muhyati | brAhmeNaiva tu tIrthena dvijo nityamupaspR^ishet || 13\.18|| kAyena vA.atha daivena paitreNa na tu vai dvijAH | triH prAshnIyAdapaH pUrvaM brAhmaNaH prayatastataH || 13\.19|| sammR^ijyA~NguShThamUlena mukhaM vai samupaspR^ishet | a~NguShThAnAmikAbhyAM tu spR^ishennetradvayaM tataH || 13\.20|| tarjanya~NguShThayogena spR^ishennAsApR^iTadvayam | kaniShThA~NguShThayogena shravaNe samupaspR^ishet || 13\.21|| sarvAsAmatha yogena hR^idayaM tu talena vA | spR^ishedvai shirasastadvada~NguShThenAthavA dvayam || 13\.22 triH prAshnIyAdyadambhastu suprItAstena devatAH | brahmA viShNurmaheshashcha bhavantItyanushushrumaH || 13\.23 ga~NgA cha yamunA chaiva prIyete parimArjanAt | saMspR^iShTayorlochanayoH prIyete shashibhAskarau || 13\.24 nAsatyadasrau prIyete spR^iShTe nAsApuTadvaye | shrotrayoH spR^iShTayostadvat prIyete chAnilAnalau || 13\.25 saMspR^iShTe hR^idaye chAsya prIyante sarvadevatAH | mUrdhni saMsparshanAdeva prItaH sa puruSho bhavet || 13\.26 nochChiShTaM kurvate nityaM vipruSho.a~NgaM nayanti yAH | dantAntardantalagneShu jihvoShTairashuchirbhavet || 13\.27 spR^ishAnti bindavaH pAdau ya AchAmayataH parAn | bhUmikAste samA j~neyA na tairaprayato bhavet || 13\.28 maduparke cha some cha tAmbUlasya cha bhakShaNe | phale mUle chekShudaNDe na doShaM prAha vai manuH || 13\.29 pracharAnnodapAneShu dravyahasto bhavennaraH | var. \- yadyuchChiShTo bhaveddvijaH bhUmau nikShipya taddravyamAchamyAbhyukShayet tu tat || 13\.30 taijasaM vai samAdAya yadyuchChiShTo bhaveddvijaH | bhUmau nikShipya taddravyamAchamyAbhyukShayet tu tat || 13\.31 yadyamantraM samAdAya bhaveduchCheShaNAnvitaH | anidhAyaiva taddravyamAchAntaH shuchitAmiyAt || 13\.32 vastrAdiShu vikalpaH syAt tatsaMspR^iShTvAchamediha | araNye.anudake rAtrau chauravyAghrAkule pathi || 13\.33|| kR^itvA mUtraM purIShaM vA dravyahasto na duShyati | nidhAya dakShiNe karNe brahmasUtramuda~NmukhaH || 13\.34|| ahni kuryAchChakR^inmUtraM rAtrau cheddakShiNAmukhaH | antardhAya mahIM kAShThaiH patrairloShTatR^iNena vA || 13\.35|| prAvR^itya cha shiraH kuryAdviNmUtrasya visarjanam | ChAyAkUpanadIgoShThachaityAmbhaH pathi bhasmasu || 13\.36|| agnau chaiva shmashAne cha viNmUtre na samAcharet | na gomaye na kR^iShTe vA mahAvR^ikShe na shADvale || 13\.37|| na tiShThan vA na nirvAsA na cha parvatamastake | na jIrNadevAyatane na valmIke kadAchana || 13\.38|| na sasattveShu garteShu na gachChan vA samAcharet | tuShA~NgArakapAleShu rAjamArge tathaiva cha || 13\.39|| na kShetre na vimale vA.api na tIrthe na chatuShpathe | nodyAne na samIpe vA noShare na parAshuchau || 13\.40|| na sopAnatpAduko vA ChatrI vA nAntarikShake | na chaivAbhimukhe strINAM gurubrAhmaNayorgavAm || 13\.41|| na devadevAlayayorapAmapi kadAchana | nadIM jyotIMShi vIkShitvA na vAryabhimukho.athavA || 13\.42|| pratyAdityaM pratyanalaM pratisomaM tathaiva cha | AhR^itya mR^ittikAM kUlAllepagandhApakarShaNAt || 13\.43|| kuryAdatandritaH shauchaM vishuddhairuddhR^itodakaiH | nAharenmR^ittikAM vipraH pAMshulAnna cha kardamAn || 13\.44|| na mArgAnnoSharAddeshAchChauchochChiShTAttathaiva cha | na devAyatanAt kUpAdgrAmAnna cha jalAt tathA | upaspR^ishet tato nityaM pUrvoktena vidhAnataH || 13\.45|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge trayodasho.adhyAyaH || 13|| \section{14} kUrmapurANe uttarabhAge chaturdasho.adhyAyaH vyAsa uvAcha | evaM daNDAdibhiryuktaH shauchAchArasamanvitaH | AhUto.adhyayanaM kuryAdvIkShamANo gurormukham || 14\.1|| nityamudyatapANiH syAt sandhyAchAraH samanvitaH | AsyatAmiti choktaH sannAsItAbhimukhaM guroH || 14\.2|| pratishravaNasambhAShe shayAno na samAcharet | nAsIno na cha bhu~njAno na tiShThanna parA~NmukhaH || 14\.3|| na cha shayyAsanaM chAsya sarvadA gurusannidhau | gurostu chakShurviShaye na yatheShTAsano bhavet || 14\.4|| nodAharedasya nAma parokShamapi kevalam | na chaivAsyAnukurvIta gatibhAShitacheShTitam || 14\.5|| guroryatra pratIvAdo nindA chApi pravarttate | karNauM tatra pidhAtavyau gantavyaM vA tato.anyataH || 14\.6|| dUrastho nArchayedenaM na kruddho nAntike striyAH | na chaivAsyottaraM brUyAt sthite nAsIta sannidhau || 14\.7|| udakumbhaM kushAn puShpaM samidho.asyAharet sadA | mArjanaM lepanaM nityama~NgAnAM vai samAcharet || 14\.8|| nAsya nirmAlyashayanaM pAdukopAnahAvapi | AkramedAsanaM chAsya ChAyAdIn vA kadAchana || 14\.9|| sAdhayeddantakAShThAdIn labdhaM chAsmai nivedayet | anApR^ichChya na gantavyaM bhavet priyahite rataH || 14\.10|| na pAdau sArayedasya sannidhAne kadAchana | jR^imbhahAsyAdika~nchaiva kaNThaprAvaraNaM tathA || 14\.11|| varjayet sannidhau nityamavasphoTatamaM vachaH | yathAkAlamadhIyIta yAvanna vimanA guruH || 14\.12|| AsItAdho gurorukte phalake vA samAhitaH | Asane shayane yAne naiva tiShThet kadAchana || 14\.13|| dhAvantamanudhAvettaM gachChantamanugachChati | go.ashvoShTrayAnaprAsAdaprastareShu kaTeShu cha || 14\.14|| nAsIta guruNA sArddhaM shilAphalakanauShu cha | jitendriyaH syAt satataM vashyAtmA.akrodhanaH shuchiH || 14\.15|| prayu~njIta sadA vAchaM madhurAM hitabhAShiNIm | gandhaM mAlyaM rasaM bhavyaM shuklaM prANivihiMsanam || 14\.16|| abhya~NgaM chA~njanopAnachChatradhAraNameva cha | kAmaM lobhaM bhayaM nidrAM gItavAditranarttanam || 14\.17|| AtarjanaM parIvAdaM strIprekShAlambhanaM tathA | paropaghAtaM paishunyaM prayatnena vivarjayet || 14\.18|| udakumbhaM sumanaso goshakR^inmR^ittikAM kushAn | AharedyAvadarthAni bhaikShyaM chAharahashcharet || 14\.19|| kR^itaM cha lavaNaM sarvaM varjyaM paryuShitaM cha yat | anR^ityadarshI satataM bhavedgItAdiniHspR^ihaH || 14\.20|| nAdityaM vai samIkSheta na chareddantadhAvanam | ekAntamashuchistrIbhiH shUdrAntyairabhibhAShaNam || 14\.21|| gurUchChiShTaM bheShajArthaM prayu~njIta na kAmataH | malApakarShaNasnAnaM Achareddhi kadAchana || 14\.22|| na kuryAnmAnasaM vipro gurostyAge kadAchana | mohAdvA yadi vA lobhAt tyaktena patito bhavet || 14\.23|| laukikaM vaidikaM chApi tathAdhyAtmikameva cha | AdadIta yato j~nAnaM na taM druhyet kadAchana || 14\.24|| gurorapyavaliptasya kAryAkAryamajAnataH | utpathaM pratipannasya manustyAgaM samabravIt || 14\.25|| gurorgurau sannihite guruvadbhaktimAcharet | na chAtisR^iShTo guruNA svAn gurUnabhivAdayet || 14\.26|| vidyAguruShvetadeva nityA vR^ittiH svayoniShu | pratiShedhatsu chAdharmAddhitaM chopadishatsvapi || 14\.27|| shreyastu guruvadvR^ittiM nityameva samAcharet | guruputreShu dAreShu guroshchaiva svabandhuShu || 14\.28|| bAlaH samAnajanmA vA shiShyo vA yaj~nakarmaNi | adhyApayan gurusuto guruvanmAnamarhati || 14\.29|| utsAdanaM vai gAtrANAM snApanochChiShTabhojane | na kuryAdguruputrasya pAdayoH shauchameva cha || 14\.30|| guruvat paripUjyAstu savarNA guruyoShitaH | asavarNAstu sampUjyAH pratyutthAnAbhivAdanaiH || 14\.31|| abhya~njanaM snApanaM cha gAtrotsAdanameva cha | gurupatnyA na kAryANi keshAnAM cha prasAdhanam || 14\.32|| gurupatnI tu yuvatI nAbhivAdyeha pAdayoH | kurvIta vandanaM bhUmyAmasAvahamiti bruvan || 14\.33|| viproShya pAdagrahaNamanvahaM chAbhivAdanam | gurudAreShu kurvIta satAM dharmamanusmaran || 14\.34|| mAtR^iShvasA mAtulAnI shvashrUshchAtha pitR^iShvasA | sampUjyA gurupatnI cha samAstA gurubhAryayA || 14\.35|| bhrAturbhAryopasa~NgrAhyA savarNA.ahanyahanyapi | viproShya tUpasa~NgrAhyA j~nAtisambandhiyoShitaH || 14\.36|| piturbhaginyA mAtushcha jyAyasyAM cha svasaryapi | mAtR^ivadvR^ittimAtiShThenmAtA tAbhyo garIyasI || 14\.37|| evamAchArasampannamAtmavantamadAmbhikam | vedamadhyApayeddharmaM purANA~NgAni nityashaH || 14\.38|| saMvatsaroShite shiShye gururj~nAnamanirdishan | harate duShkR^itaM tasya shiShyasya vasato guruH || 14\.39|| AchAryaputraH shushrUShurj~nAnado dhArmikaH shuchiH | shakto.annado.arthado sAdhuH svAdhyAyyAdeshadharmataH || 14\.40|| kR^itaj~nashcha tathA.adrohI medhAvI shubhakR^innaraH | AptaH priyo.atha vidhivat ShaDadhyApyA dvijAtayaH || 14\.41|| eteShu brahmaNo dAnamanyatra tu yathoditAn | Achamya saMyato nityamadhIyIta uda~NmukhaH || 14\.42|| upasa~NgR^ihya tatpAdau vIkShamANo gurormukham | adhIShva bho iti brUyAdvirAmo.astviti nArabhet || 14\.43|| prAkkUlAn paryupAsInaH pavitraishchaiva pAvitaH | prANAyAmaistribhiH pUtastata o~NkAramarhati || 14\.44|| brAhmaNaH praNavaM kuryAdante cha vidhivaddvijaH | kuryAdadhyayanaM nityaM brahmA~njalikarasthitaH || 14\.45|| sarveShAmeva bhUtAnAM vedashchakShuH sanAtanam | adhIyItApyayaM nityaM brAhmaNyAchchyavate.anyathA || 14\.46|| yo.adhIyIta R^icho nityaM kShIrAhutyA sa devatAH | prINAti tarpayantyenaM kAmaistR^iptAH sadaiva hi || 14\.47|| yajUMShyadhIte niyataM dadhnA prINAti devatAH | sAmAnyadhIte prINAti ghR^itAhutibhiranvaham || 14\.48|| atharvA~Ngiraso nityaM madhvA prINAti devatAH | dharmA~NgAni purANAni mAMsaishcha tarpayetsurAn || 14\.39|| apAM samIpe niyato naityikaM vidhimAshritaH | gAyatrImapyadhIyIta gatvA.araNyaM samAhitaH || 14\.50|| sahasraparamAM devIM shatamadhyAM dashAvarAm | gAyatrIM vai japennityaM japayaj~naH prakIrttitaH || 14\.51|| gAyatrIM chaiva vedAMstu tulayA.atolayat prabhuH | ekatashchaturo vedAn gAyatrIM cha tathaikataH || 14\.52|| o~NkAramAditaH kR^itvA vyAhR^itIstadanantaram | tato.adhIyIta sAvitrImekAgraH shraddhayAnvitaH || 14\.53|| purAkalpe samutpannA bhUrbhuvaHsvaH sanAtanAH || 14\.54|| mahAvyAhR^itayastisraH sarvAshubhanibarhaNAH || 14\.55|| pradhAnaM puruShaH kAlo viShNurbrahmA maheshvaraH | sattvaM rajastamastisraH kramAdvyAhR^itayaH smR^itAH || 14\.56|| o~NkArastat paraM brahma sAvitrI syAt tadakSharam | eSha mantro mahAyogaH sArAt sAra udAhR^itaH || 14\.57|| yo.adhIte.ahanyahanyetAM gAyatrIM vedamAtaram | vij~nAyArthaM brahmachArI sa yAti paramAM gatim || 14\.58|| gAyatrI vedajananI gAyatrI lokapAvanI | na gAyatryAH paraM japyametadvij~nAya muchyate || 14\.59|| shrAvaNasya tu mAsasya paurNamAsyAM dvijottamAH | AShADhyAM proShThapadyAM vA vedopAkaraNaM smR^itam || 14\.60|| utsR^ijya grAmanagaraM mAsAn vipro.arddhapa~nchamAn | adhIyIta shuchau deshe brahmachArI samAhitaH || 14\.61|| puShye tu ChandasAM kuryAdbahirutsarjanaM dvijAH | mAghashuklasya vA prApte pUrvAhNe prathame.ahani || 14\.62|| ChandAMsyUrdhvamatho.abhyasyechChuklapakSheShu vai dvijaH | vedA~NgAni purANAni kR^iShNapakShe cha mAnavaH || 14\.63|| imAn nityamanadhyAyAnadhIyAno vivarjayet | adhyApanaM cha kurvANo hyanadhyAyAnvivarjayet || 14\.64|| karNashrave.anile rAtrau divA pAMshusamudgame | vidyutstanitavarSheShu maholkAnAM cha samplave || 14\.65|| AkAlikamanadhyAyameteShvAha prajApatiH etAnabhyuditAn vidyAdyadA prAduShkR^itAgniShu | tadA vidyAdanadhyAyamanR^itau chAbhradarshane nirghAte bhUmichalane jyotiShAM chopasarjane || 14\.66|| etAnAkAlikAn vidyAdanadhyAyAnR^itAvapi | prAduShkR^iteShvagniShu tu vidyutstanitanisvane || 14\.67|| sajyotiH syAdanadhyAyamanR^itau chAtradarshane | nityAnadhyAya eva syAdgrAmeShu nagareShu cha || 14\.68|| dharmanaipuNyakAmAnAM pUtigandhe cha nityashaH | antaH shavagate grAme vR^iShalasya cha sannidhau || 14\.69|| anadhyAyo rudyamAne samavAye janasya cha | udake madhyarAtre cha viNmUtre cha visarjane || 14\.70|| uchChiShTaH shrAddhabhuk chaiva manasA.api na chintayet | pratigR^ihya dvijo vidvAnekoddiShTasya ketanam || 14\.71|| tryahaM na kIrttayedbrahma rAj~no rAhoshcha sUtake | yAvadekAnnadiShTasya sneho gandhashcha tiShThati || 14\.72|| viprasya viduSho dehe tAvadbrahma na kIrttayet | shayAnaH prauDhapAdashcha kR^itvA vai chAvasikthakAm || 14\.73|| nAdhIyItAmiShaM jagdhvA sUtakAdyannameva cha | nIhAre bANapAte cha sandhyayorubhayorapi || 14\.74|| amAvAsyAM chaturdashyAM paurNamAsyaShTamIShu cha | upAkarmaNi chotsarge trirAtraM kShapaNaM smR^itam || 14\.75|| aShTakAsu tryahorAtraM R^itvantAsu cha rAtriShu | mArgashIrShe tathA pauShe mAghamAse tathaiva cha || 14\.76|| tisro.aShTakAH samAkhyAtA kR^iShNapakShetu sUribhiH | shleShmAtakasya ChAyAyAM shAlmalermadhukasya cha || 14\.77|| kadAchidapi nAdhyeyaM kovidArakapitthayoH | samAnavidye cha mR^ite tathA sabrahmachAriNi || 14\.78|| AchArye saMsthite vA.api trirAtraM kShapaNaM smR^itam | ChidrANyetAni viprANAM ye.anadhyAyAH prakIrtitAH || 14\.79|| hiMsanti rAkShasAsteShu tasmAdetAn vivarjayet | naityake nAstyanadhyAyaH sandhyopAsana eva cha || 14\.80|| upAkarmaNi karmAnte homamantreShu chaiva hi | ekAmR^ichamathaikaM vA yajuH sAmAthavA punaH || 14\.81|| aShTakAdyAsvadhIyIta mArute chAtivAyati | anadhyAyastu nA~NgeShu netihAsapurANayoH || 14\.82|| na dharmashAstreShvanyeShu parvANyetAni varjayet | eSha dharmaH samAsena kIrttito brahmachAriNAm || 14\.83|| brahmaNA.abhihitaH pUrvamR^iShINAM bhAvitAtmanAm | yo.anyatra kurute yatnamanadhItya shrutiM dvijAH || 14\.84|| sa sammUDho na sambhAShyo vedabAhyo dvijAtibhiH | na vedapAThamAtreNa santuShTo vai bhaveddvijaH || 14\.85|| pAThamAtrAvasannastu pa~Nke gauriva sIdati | yo.adhItya vidhivadvedaM vedArthaM na vichArayet || 14\.86|| sa chAndhaH shUdrakalpastu padArthaM na prapadyate | yadi tvAtyantikaM vAsaM karttumichChati vai gurau || 14\.87|| yuktaH paricharedenamAsharIravimokShaNAt | gatvA vanaM vA vidhivajjuhuyAjjAtavedasam || 14\.88|| abhyasetsa tadA nityaM brahmaniShThaH samAhitaH | sAvitrIM shatarudrIyaM vedAntAMshcha visheShataH | abhyaset satataM yukte bhasmasnAnaparAyaNaH || 14\.89|| etadvidhAnaM paramaM purANaM vedAgame samyagiherita~ncha | purA maharShipravarAnupR^iShTaH svAyambhuvo yanmanurAha devaH || 14\.90|| evamIshvarasamarpitAntaro yo.anutiShThati vidhiM vidhAnavit | mohajAlamapahAya so.amR^ito yAti tat padamanAmayaM shivam || 14\.91|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge chaturdasho.adhyAyaH || 14|| \section{15} kUrmapurANe uttarabhAge pa~nchadasho.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | vedaM vedau tathA vedAn vidyAdvA chaturo dvijAH | adhItya chAbhigamyArthaM tataH snAyAddvijottamAH || 15\.1|| gurave tu dhanaM dattvA snAyIta tadanuj~nayA | chIrNavrato.atha yuktAtmA sa shaktaH snAtumarhati || 15\.2|| vaiNavIM dhArayedyaShTimantarvAsastathottaram | yaj~nopavItadvitayaM sodakaM cha kamaNDalum || 15\.3|| ChatraM choShNIShamamalaM pAduke chApyupAnahau | raukme cha kuNDale vedaM kR^ittakeshanakhaH shuchiH || 15\.4|| svAdhyAye nityayuktaH syAdbahirmAlyaM na dhArayet | anyatra kA~nchanAdvipraH na raktAM bibhR^iyAt strajam || 15\.5|| shuklAmbaradharo nityaM sugandhaH priyadarshanaH | na jIrNamalavadvAsA bhavedvai vaibhave sati || 15\.6|| na raktamulbaNaM chAnyadhR^itaM vAso na kuNDikAm | nopAnahau srajaM chAtha pAduke na prayojayet || 15\.7|| upavItakarAn darbhAn tathA kR^iShNAjinAni cha | nApasavyaM parIdadhyAdvAso na vikR^ita~ncha yat || 15\.8|| AharedvidhivaddArAn sadR^ishAnAtmanaH shubhAn | rUpalakShaNasaMyuktAn yonidoShavivarjitAn || 15\.9|| amAtR^igotraprabhavAmasamAnarShigotrajAm | AharedbrAhmaNo bhAryAM shIlashauchasamanvitAm || 15\.10|| R^itukAlAbhigAmI syAdyAvat putro.abhijAyate | varjayet pratiShiddhAni prayatnena dinAni tu || 15\.11|| ShaShTyaShTamIM pa~nchadashIM dvAdashIM cha chaturdashIm | brahmachArI bhavennityaM tadvajjanmatrayAhani || 15\.12|| (brAhmaNaH saMyatendriyaH) AdadhItAvasathyAgniM juhuyAjjAtavedasam | vratAni snAtako nityaM pAvanAni cha pAlayet || 15\.13|| vedoditaM svakaM karma nityaM kuryAdatandritaH | akurvANaH patatyAshu narakAnatibhIShaNAn || 15\.14|| abhyaset prayato vedaM mahAyaj~nAMshcha bhAvayet | kuryAdgR^ihyANi karmANi sandhyopAsanameva cha || 15\.15|| sakhyaM samAdhikaiH kuryAdupeyAdIshvaraM sadA | daivatAnyapi gachCheta kuryAdbhAryAbhipoShaNam || 15\.16|| na dharmaM khyApayedvidvAn na pApaM gUhayedapi | kurvItAtmahitaM nityaM sarvabhUtAnukampanam || 15\.17|| vayasaH karmaNo.arthasya shrutasyAbhijanasya cha | veShavAgbuddhisArUpyamAcharan vicharet sadA || 15\.18|| shrutismR^ityuditaH samyak sAdhubhiryashcha sevitaH | tamAchAraM niSheveta nehetAnyatra karhichit || 15\.19|| yenAsya pitaro yAtA yena yAtAH pitAmahAH | tena yAyAt satAM mArgaM tena gachChan tariShyati || 15\.20|| nityaM svAdhyAyashIlaH syAnnityaM yaj~nopavItavAn | satyavAdI jitakrodho brahmabhUyAya kalpate || 15\.21|| sandhyAsnAnaparo nityaM brahmayaj~naparAyaNaH | anasUyI mR^idurdAnto gR^ihasthaH pretya varddhate || 15\.22|| vItarAgabhayakrodho lobhamohavivarjitaH | sAvitrIjApanirataH shrAddhakR^inmuchyate gR^ihI || 15\.23|| mAtApitrorhite yukto gobrAhmaNahite rataH | dAnto yajvA devabhakto brahmaloke mahIyate || 15\.24|| trivargasevI satataM devatAnAM cha pUjanam | kuryAdaharaharnityaM namasyet prayataH surAn || 15\.25|| vibhAgashIlaH satataM kShamAyukto dayAlukaH | gR^ihasthastu samAkhyAto na gR^iheNa gR^ihI bhavet || 15\.26|| kShamA dayA cha vij~nAnaM satyaM chaiva damaH shamaH | adhyAtmanirataj~nAnametadbrAhmaNalakShaNam || 15\.27|| etasmAnna pramAdyeta visheSheNa dvijottamaH | yathAshakti charet karma ninditAni vivarjayet || 15\.28|| vidhUya mohakalilaM labdhvA yogamanuttamam | gR^ihastho muchyate bandhAt nAtra kAryA vichAraNA || 15\.29|| vigarhAtikramAkShepahiMsAbandhavadhAtmanAm | anyamanyusamutthAnAM doShANAM marShaNaM kShamA || 15\.30|| svaduHkheShviva kAruNyaM paraduHkheShu sauhR^idAt | dayeti munayaH prAhuH sAkShAddharmasya sAdhanam || 15\.31|| chaturdashAnAM vidyAnAM dhAraNaM hi yathArthataH | vij~nAnamiti tadvidyAdyatra dharmo vivarddhate || 15\.32|| adhItya vidhivadvidyAmarthaM chaivopalabhya tu | dharmakAryAnnivR^ittashchenna tadvij~nAnamiShyate || 15\.33|| satyena lokA~njayati satyaM tatparamaM padam | yathAbhUtapravAdaM tu satyamAhurmanIShiNaH || 15\.34|| damaH sharIroparamaH shamaH praj~nAprasAdajaH | adhyAtmamakSharaM vidyAdyatra gatvA na shochati || 15\.35|| yayA sa devo bhagavAn vidyayA vedyate paraH | sAkShAddevo mahAdevastajj~nAnamiti kIrtitam || 15\.36|| tanniShThastatparo vidvAnnityamakrodhanaH shuchiH | mahAyaj~naparo vipro labhate tattvamuttamam || 15\.37|| dharmasyAyatanaM yatnAchCharIraM paripAlayet | na hi dehaM vinA rudraH puruShairvidyate paraH || 15\.38|| nityaM dharmArthakAmeShu yujyeta niyato dvijaH | na dharmavarjitaM kAmamarthaM vA manasA smaret || 15\.39|| sIdannapi hi dharmeNa na tvadharmaM samAcharet | dharmo hi bhagavAn devo gatiH sarveShu jantuShu || 15\.40|| bhUtAnAM priyakArI syAt na paradrohakarmadhIH | na vedadevatAnindAM kuryAt taishcha na saMvadet || 15\.41|| yastvimaM niyataM vipro dharmAdhyAyaM paThechChuchiH | adhyApayet shrAvayedvA brahmaloke mahIyate || 15\.42|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge pa~nchadasho.adhyAyaH || 15|| \section{16} kUrmapurANe uttarabhAge ShoDasho.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | na hiMsyAt sarvabhUtAni nAnR^itaM vA vadet kvachit | nAhitaM nApriyaM vAkyaM na stenaH syAtkadAchana || 16\.1|| tR^iNaM vA yadi vA shAkaM mR^idaM vA jalameva vA | parasyApahara~njanturnarakaM pratipadyate || 16\.2|| na rAj~naH pratigR^ihNIyAnna shUdrAtpatitAdapi | na chAnyasmAdashaktashcha ninditAn varjayedbudhaH || 16\.3|| nityaM yAchanako na syAt punastaM naiva yAchayet | prANAnapaharatyeSha yAchakastasya durmatiH || 16\.4|| na devadravyahArI syAdvisheSheNa dvijottamaH | brahmasvaM vA nApaharedApadyapi kadAchana || 16\.5|| na viShaM viShamityAhurbrahmasvaM viShamuchyate | devasvaM chApi yatnena sadA pariharet tataH || 16\.6|| puShpe shAkodake kAShThe tathA mUle phale tR^iNe | adattAdAnamasteyaM manuH prAha prajApatiH || 16\.7|| grahItavyAni puShpANi devArchanavidhau dvijAH | naikasmAdeva niyatamananuj~nAya kevalam || 16\.8|| tR^iNaM kAShThaM phalaM puShpaM prakAshaM vai haredbudhaH | dharmArthaM kevalaM grAhyaM hyanyathA patito bhavet || 16\.9|| tilamudgayavAdInAM muShTirgrAhyA pathi sthitaiH | kShudhArtairnAnyathA viprA dharmavidbhiriti sthitiH || 16\.10|| na dharmasyApadeshena pApaM kR^itvA vrataM charet | vratena pApaM prachChAdya kurvan strIshUdralambhanam || 16\.11|| pretyeha chedR^isho vipro garhyate brahmavAdibhiH | ChadmanA.a.acharitaM yachcha vrataM rakShAMsi gachChati || 16\.12|| ali~NgI li~NgiveSheNa yo vR^ittimupajIvati | sa li~NginAM haredenastiryagyonau cha jAyate || 16\.13|| baiDAlavratinaH pApA loke dharmavinAshakAH | sadyaH patanti pApena karmaNastasya tat phalam || 16\.14|| pAkhaNDino vikarmasthAn vAmAchArAMstathaiva cha | pa~ncharAtrAn pAshupatAn vA~NmAtreNApi nArchayet || 16\.15|| vedanindAratAn martyAn devanindAratAMstathA | dvijanindAratAMshchaiva manasApi na chintayet || 16\.16|| yAjanaM yonisambandhaM sahavAsaM cha bhAShaNam | kurvANaH patate jantustasmAdyatnena varjayet || 16\.17|| devadrohAdgurudrohaH koTikoTiguNAdhikaH | j~nAnApavAdo nAstikyaM tasmAt koTiguNAdhikam || 16\.18|| gobhishcha daivatairvipraiH kR^iShyA rAjopasevayA | kulAnyakulatAM yAnti yAni hInAni dharmataH || 16\.19|| kuvivAhaiH kriyAlopairvedAnadhyayanena cha | kulAnyakulatAM yAnti brAhmaNAtikrameNa cha || 16\.20|| anR^itAt pAradAryAchcha tathA.abhakShyasya bhakShaNAt | ashrautadharmAcharaNAt kShipraM nashyati vai kulam || 16\.21|| ashrotriyeShu vai dAnAdvR^iShaleShu tathaiva cha | vihitAchArahIneShu kShipraM nashyati vai kulam || 16\.22|| nAdhArmikairvR^ite grAme na vyAdhibahule bhR^isham | na shUdrarAjye nivasenna pAkhaNDajanairvR^ite || 16\.23|| himavadvindhyayormadhye pUrvapashchimayoH shubham | muktvA samudrayordeshaM nAnyatra nivaseddvijaH || 16\.24|| kR^iShNo vA yatra charati mR^igo nityaM svabhAvataH | puNyAshcha vishrutA nadyastatra vA nivaseddvijaH || 16\.25|| arddhakroshAnnadIkUlaM varjayitvA dvijottamaH | nAnyatra nivaset puNyAM nAntyajagrAmasannidhau || 16\.26|| na saMvasechcha patitairna chaNDAlairna pulkasaiH | na mUrkhairnAvaliptaishcha nAntyairnAntyAvasAyibhiH || 16\.27|| ekashayyA.a.asanaM pa~NktirbhANDapakvAnnamishraNam | yAjanAdhyApanaM yonistathaiva sahabhojanam || 16\.28|| sahAdhyAyastu dashamaH sahayAjanameva cha | ekAdasha samuddiShTA doShAH sA~Nkaryasa~nj~nitAH || 16\.29|| samIpe vA vyavasthAnAt pApaM sa~Nkramate nR^iNAm | tasmAt sarvaprayatnena sA~NkaryaM parivarjayet || 16\.30|| ekapa~NktyupaviShTA ye na spR^ishanti parasparam | bhasmanA kR^itamaryAdA na teShAM sa~Nkaro bhavet || 16\.31|| agninA bhasmanA chaiva salilena visheShataH | dvAreNa stambhamArgeNa ShaDbhiH pa~Nktirvibhidyate || 16\.32|| na kuryAchChuShkavairANi vivAdaM cha na paishunam | parakShetre gAM charantIM na chAchakShIta kasyachit || 16\.33|| na saMvaset sUtakinA na ka~nchinmarmaNi spR^ishet | na sUryapariveShaM vA nendrachApaM shavAgnikam || 16\.34|| parasmai kathayedvidvAn shashinaM vA kadAchana | na kuryAdbahubhiH sArddhaM virodhaM bandhubhistathA || 16\.35|| AtmanaH pratikUlAni pareShAM na samAcharet | tithiM pakShasya na brUyAt nakShatrANi vinirdishet || 16\.36|| nodakyAmabhibhASheta nAshuchiM vA dvijottamaH | na devaguruviprANAM dIyamAnaM tu vArayet || 16\.37|| na chAtmAnaM prashaMsedvA paranindAM cha varjayet | vedanindAM devanindAM prayatnena vivarjayet || 16\.38|| yastu devAnR^iShIn viprAnvedAn vA nindati dvijaH | na tasya niShkR^itirdR^iShTA shAstreShviha munIshvarAH || 16\.39|| nindayedvai guruM devaM vedaM vA sopabR^iMhaNam | kalpakoTishataM sAgraM raurave pachyate naraH || 16\.40|| tUShNImAsIta nindAyAM na brUyAt ki~nchiduttaram | karNau pidhAya gantavyaM na chaitAnavalokayet || 16\.41|| varjayedvai rahasya~ncha pareShAM gUhayedbudhaH | vivAdaM svajanaiH sArddhaM na kuryAdvai kadAchana || 16\.42|| na pApaM pApinAM brUyAdapApaM vA dvijottamAH | sa tena tulyadoShaH syAnmithyAdi doShavAn bhavet || 16\.43|| yAni mithyAbhishastAnAM patantyashrUNi rodanAt | tAni putrAn pashUn ghnanti teShAM mithyAbhishaMsinAm || 16\.44|| brahmahatyAsurApAne steye gurva~NganAgame | dR^iShTaM vishodhanaM vR^iddhairnAsti mithyAbhishaMsane || 16\.45|| nekShetodyantamAdityaM shashinaM chAnimittataH | nAstaM yAntaM na vAristhaM nopasR^iShTaM na maghyagam || 16\.46|| tirohitaM vAsasA vA nAdarshAntaragAminam | na nagnAM striyamIkSheta puruShaM vA kadAchana || 16\.47|| na cha mUtraM purIShaM vA na cha saMspR^iShTamaithunam | nAshuchiH sUryasomAdIn grahAnAlokayedbudhaH || 16\.48|| patitavya~NgachaNDAlAnuchChiShTAn nAvalokayet | nAbhibhASheta cha paramuchChiShTo vA.avaguNThitaH || 16\.49|| na spR^ishet pretasaMsparshaM na kruddhasya gurormukham | na tailodakayoshChAyAM na patnIM bhojane sati | nAmuktabandhanA~NgAM vA nonmattaM mattameva vA || 16\.50|| nAshnIyAt bhAryayA sArddhannainAmIkSheta chAshuchim | kShuvantIM jR^imbhamANAM vA nAsanasthAM yathAsukham || 16\.51|| nodake chAtmano rUpaM na kUlaM shvabhrameva vA | na la~Nghayechcha mUtraM vA nAdhitiShThet kadAchana || 16\.52|| na shUdrAya matiM dadyAt kR^isharaM pAyasaM dadhi | nochChiShTaM vA madhu ghR^itaM na cha kR^iShNAjinaM haviH || 16\.53|| na chaivAsmai vrataM dadyAnna cha dharmaM vadedbudhaH | na cha krodhavashaM gachCheddveShaM rAgaM cha varjayet || 16\.54|| lobhaM dambhaM tathA yatnAdasUyAM j~nAnakutsanam | mAnaM mohaM tathA krodhaM dveSha~ncha parivarjayet || 16\.55|| na kuryAt kasyachit pIDAM sutaM shiShyaM cha tADayet | na hInAnupaseveta na cha tIkShNamatIn kvachit || 16\.56|| nAtmAnaM chAvamanyeta dainyaM yatnena varjayet | na vishiShTAnasatkuryyAt nAtmAnaM vA shapedbudhaH || 16\.57|| na nakhairvilikhedbhUmiM gAM cha saMveshayenna hi | na nadIShu nadIM brUyAt parvateShu cha parvatAn || 16\.58|| AvAse bhojane vA.api na tyajet sahayAyinam | nAvagAhedapo nagno vahniM nAtivrajet padA || 16\.59|| shiro.abhya~NgAvashiShTena tailenA~NgaM na lepayet | na sarpashastraiH krIDeta svAni khAni na saMspR^ishet || 16\.60|| romANi cha rahasyAni nAshiShTena saha vrajet | na pANipAdAvagnaucha chApalAni samAshrayet || 16\.61|| na shishnodarachApalyaM na cha shravaNayoH kvachit | na chA~NganakhavAdyaM vai kuryAnnA~njalinA pibet || 16\.62|| nAbhihanyAjjalaM padbhyAM pANinA vA kadAchana | na shAtayediShTakAbhiH phalAni na phalena cha || 16\.63|| na mlechChabhAShAM shikSheta nAkarShechcha padAsanam | na bhedanamadhisphoTaM ChedanaM vA vilekhanam || 16\.64|| kuryAdvimardanaM dhImAn nAkasmAdeva niShphalam | notsa~Nge bhakShayedbhakShyAn vR^ithA cheShTAM cha nAcharet || 16\.65|| na nR^ityedathavA gAyenna vAditrANi vAdayet | na saMhatAbhyAM pANibhyAM kaNDUyedAtmanaH shiraH || 16\.66|| na laukikaiH stavairdevAMstoShayedbAhyajairapi | nAkShaiH krIDenna dhAveta nApsu viNmUtramAcharet || 16\.67|| nochChiShTaH saMvishennityaM na nagnaH snAnamAcharet | na gachChenna paThedvA.api na chaiva svashiraH spR^ishet || 16\.68|| na dantairnakharomANi ChindyAt suptaM na bodhayet | na bAlAtapamAsevet pretadhUmaM vivarjayet || 16\.69|| naikaH supyAchChUnyagR^ihe svayaM nopAnahau haret | nAkAraNAdvA niShThIvenna bAhubhyAM nadIM taret || 16\.70|| na pAdakShAlanaM kuryAt pAdenaiva kadAchana | nAgnau pratApayet pAdau na kAMsye dhAvayedbudhaH || 16\.71|| nAtiprasArayeddevaM brAhmaNAn gAmathApi vA | vAyvagniguruviprAn vA sUryaM vA shashinaM prati || 16\.72|| ashuddhaH shayanaM yAnaM svAdhyAyaM snAnabhojanam | bahirniShkramaNaM chaiva na kurvIta katha~nchana || 16\.73|| svapnamadhyayanaM snAnamuchchAraM bhojanaM gatim | ubhayoH sandhyayornityaM madhyAhne chaiva varjayet || 16\.74|| na spR^ishet pANinochChiShTo viprogobrAhmaNAnalAn | na chaivAnnaM padA vA.api na devapratimAM spR^ishet || 16\.75|| nAshuddho.agniM paricharenna devAn kIrttayedR^iShIn | nAvagAhedagAdhAmbu dhArayennAgnimekataH || 16\.76|| na vAmahastenoddhR^itya pibedvaktreNa vA jalam | nottaredanupaspR^ishya nApsu retaH samutsR^ijet || 16\.77|| amedhyaliptamanyadvA lohitaM vA viShANi vA | vyatikramenna sravantIM nApsu maithunamAcharet || 16\.78|| chaityaM vR^ikShaM na vai ChindyAnnApsu ShThIvanamAcharet | nAsthibhasmakapAlAni na keshAnna cha kaNTakAn | tuShAM~NgArakarIShaM vA nAdhitiShThet kadAchana || 16\.79|| na chAgniM la~NghayeddhImAn nopadadhyAdadhaH kvachit | na chainaM pAdataH kuryAnmukhena na dhamedbudhaH || 16\.80|| na kUpamavaroheta nAvekShetAshuchiH kvachit | agnau na prakShipedagniM nAdbhiH prashamayet tathA || 16\.81|| suhR^inmaraNamArtiM vA na svayaM shrAvayet parAn | apaNyaM kUTapaNyaM vA vikraye na prayojayet || 16\.82|| na vahniM mukhanishvAsairjvAlayennAshuchirbudhaH | puNyasnAnodakasthAne sImAntaM vA kR^iShenna tu || 16\.83|| na bhindyAt pUrvasamayamabhyupetaM kadAchana | parasparaM pashUn vyAlAn pakShiNo nAvabodhayet || 16\.84|| parabAdhAM na kurvIta jalavAtAtapAdibhiH | kArayitvA svakarmANi kArUn pashchAnna varjayet | sAyamprAtargR^ihadvArAn bhikShArthaM nAvaghATayet || 16\.85|| bahirmAlyaM bahirgandhaM bhAryayA saha bhojanam | vigR^ihya vAdaM kudvArapraveshaM cha vivarjayet || 16\.86|| na khAdanbrAhmaNastiShThenna jalpedvA hasan budhaH | svamagniM naiva hastena spR^ishennApsu chiraM vaset || 16\.87|| na pakShakeNopadhamenna shUrpeNa na pANinA | mukhenaiva dhamedagniM mukhAdagnirajAyata || 16\.88|| parastriyaM na bhASheta nAyAjyaM yAjayeddvijaH | naikashcharet sabhAM vipraH samavAyaM cha varjayet | na devAyatanaM gachChet kadAchidvA.apradakShiNam || 16\.89|| na vIjayedvA vastreNa na devAyatane svapet | naiko.adhvAnaM prapadyeta nAdhArmikajanaiH saha || 16\.90|| na vyAdhidUShitairvApi na shUdraiH patitairna vA | nopAnadvarjito.adhvAnaM jalAdirahitastathA || 16\.91|| na rAtrau vAriNA sArddhaM na vinA cha kamaNDalum | nAgnigobrAhmaNAdInAmantareNa vrajet kvachit || 16\.92|| nivatsyantIM na vanitAmatikrAmet kvachiddvijaH | na nindedyoginaH siddhAn vratino vA yatIMstathA || 16\.93|| devatAyatanaM prAj~no devAnAM chaiva mantriNAm | nAkrAmet kAmatashChAyAM brAhmaNAnAM cha gorapi || 16\.94|| svAM tu nAkramayechChAyAM patitAdyairna rogibhiH | nA~NgArabhasmakeshAdiShvadhitiShThet kadAchana || 16\.95|| varjayenmArjanIreNuM snAnavastraghaTodakam | na bhakShayedabhakShyANi nApeyaM chApibeddvijaH || 16\.96|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge ShoDasho.adhyAyaH || 16|| \section{17} kUrmapurANe uttarabhAge saptadasho.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | nAdyAchChUdrasya vipro.annaM mohAdvA yadi vA.anyataH | sa shUdrayoniM vrajati yastu bhu~Nkte hyanApadi || 17\.1|| ShaNmAsAn yo dvijo bhu~Nkte shUdrasyAnnaM vigarhitam | jIvanneva bhavechChUdro mR^itaH shvA chAbhijAyate || 17\.2|| brAhmaNakShatriyavishAM shUdrasya cha munIshvarAH | yasyAnnenodarasthena mR^itastadyonimApnuyAt || 17\.3|| rAjAnnaM narttakAnnaM cha takShNo.annaM karmakAriNaH | gaNAnnaM gaNikAnnaM cha ShaNDhAnnaM chaiva varjayet || 17\.4|| chakropajIvirajakataskaradhvajinAM tathA | gAndharvalohakArAnnaM sUtakAnnaM cha varjayet || 17\.5|| kulAlachitrakarmAnnaM vArdhuSheH patitasya cha | suvarNakArashailUShavyAdhabaddhAturasya cha || 17\.6|| suvarNakArashailUShavyAdhabaddhAturasya cha | chikitsakasya chaivAnnaM puMshchalyA daNDikasya cha | stenanAstikayorannaM devatAnindakasya cha || 17\.7|| somavikrayiNashchAnnaM shvapAkasya visheShataH | bhAryAjitasya chaivAnnaM yasya chopapatirgR^ihe || 17\.8|| utsR^iShTasya kadaryasya tathaivochChiShTabhojinaH | apA~NktyAnnaM cha sa~NghAnnaM shastrajIvasya chaiva hi || 17\.9|| klIbasa.nnyAsinoshchAnnaM mattonmattasya chaiva hi | bhItasya ruditasyAnnamavakruShTaM parikShutam || 17\.10|| brahmadviShaH pAparucheH shrAddhAnnaM sUtakasya cha | vR^ithApAkasya chaivAnnaM shAvAnnaM shvashurasya cha || 17\.11|| aprajAnAM tu nArINAM bhR^itakasya tathaiva cha | kArukAnnaM visheSheNa shastravikrayiNastathA || 17\.12|| shauNDAnnaM ghATikAnnaM cha bhiShajAmannameva cha | viddhaprajananasyAnnaM parivetrannameva cha || 17\.13|| punarbhuvo visheSheNa tathaiva didhiShUpateH | avaj~nAtaM chAvadhUtaM saroShaM vismayAnvitam || 17\.14|| gurorapi na bhoktavyamannaM saMskAravarjitam | duShkR^itaM hi manuShyasya sarvamanne vyavasthitam || 17\.15|| yo yasyAnnaM samashnAti sa tasyAshnAti kilbiSham | ArddhikaH kulamitrashcha svagopAlashcha nApitaH || 17\.16|| kushIlavaH kumbhakAraH kShetrakarmaka eva cha ete shUdreShu bhojyAnnaM datvA svalpaM paNaM budhaiH | pAyasaM snehapakvaM yadgorasaM chaiva saktavaH || 17\.17|| piNyAkaM chaiva tailaM cha shUdrAdgrAhyaM dvijAtibhiH | vR^intAkaM nAlikAshAkaM kusumbhAshmantakaM tathA || 17\.18|| palANDuM lasunaM shuktaM niryAsaM chaiva varjayet | ChatrAkaM viDvarAhaM cha sheLaM pIyUShameva cha || 17\.19|| vilayaM sumukhaM chaiva kavakAni cha varjayet | gR^i~njanaM kiMshukaM chaiva kakubha~ncha tathaiva cha || 17\.20|| udumbaramalAbuM cha jagdhvA patati vai dvijaH | vR^ithA kR^isharasaMyAvaM pAyasApUpameva cha || 17\.21|| anupAkR^itamAMsaM cha devAnnAni havIMShi cha | yavAgUM mAtuli~NgaM cha matsyAnapyanupAkR^itAn || 17\.22|| nIpaM kapitthaM plakShaM cha prayatnena vivarjayet | piNyAkaM choddhR^itasnehaM devadhAnyaM tathaiva cha || 17\.23|| rAtrau cha tilasambaddhaM prayatnena dadhi tyajet | nAshnIyAt payasA takraM na bIjAnyupajIvayet || 17\.24|| kriyAduShTaM bhAvaduShTamasatsa~NgaM vivarjayet | keshakITAvapannaM cha suhR^illekhaM cha nityashaH || 17\.25|| shvAghrAtaM cha punaH siddhaM chaNDAlAvekShitaM tathA | udakyayA cha patitairgavA chAghrAtameva cha || 17\.26|| anarchitaM puryuShitaM paryAbhrAntaM cha nityashaH | kAkakukkuTasaMspR^iShTaM kR^imibhishchaiva saMyutam || 17\.27|| manuShyairathavA.a.aghrAtaM kuShThinA spR^iShTameva cha | na rajasvalayA dattaM na puMshchAlyA saroShayA || 17\.28|| malabadvAsasA vApi paravAso.atha varjayet | vivatsAyAshcha goH kShIramauShTraM vAnirdashaM tathA || 17\.29|| AvikaM sandhinIkShIramapeyaM manurabravIt | balAkaM haMsadAtyUhaM kalavi~NkaM shukaM tathA || 17\.30|| kurara~ncha chakAra~ncha jAlapAdaM cha kokilam | chAShAMshcha kha~njarITAMshcha shyenaM gR^idhraM tathaiva cha || 17\.31|| ulUkaM chakravAkaM cha bhAsaM pArAvataM tathA | kapotaM TiTTibhaM chaiva grAmakukkuTameva cha || 17\.32|| siMhaM vyAghraM cha mArjAraM shvAnaM kukkurameva cha | shR^igAlaM markaTaM chaiva gardabhaM cha na bhakShayet | na bhakShayet sarvamR^igAn pakShiNo.anyAn vanecharAn || 17\.33|| jalecharAn sthalacharAn prANinashcheti dhAraNA | godhA kUrmaH shashaH shvAvit sallakI cheti sattamAH || 17\.34|| bhakShyAH pa~nchanakhA nityaM manurAha prijApatiH | matsyAn sashalkAn bhu~njIyAnmAMsaM rauravameva cha || 17\.35|| nivedya devatAbhyastu brAhmaNebhyastu nAnyathA | mayUraM tittiraM chaiva kapotaM cha kapi~njalam || 17\.36|| vAdhrINasaM dvIpina~ncha bhakShyAnAha prajApatiH | shapharaM siMhatuNDaM cha tathA pAThInarohitau || 17\.37|| matsyeShvete samuddiShTA bhakShaNAyA dvijottamAH | prokShitaM bhakShayedeShAM mAMsaM cha dvijakAmyayA || 17\.38|| yathAvidhi niyuktaM cha prANAnAmapi chAtyaye | bhakShayedeva mAMsAni sheShabhojI na lipyate || 17\.39|| auShadhArthamashaktau vA niyogAdyaM na kArayet | Amantritastu yaH shrAddhe daive vA mAMsamutsR^ijet | yAvanti pashuromANi tAvato narakAn vrajet || 17\.40|| adeyaM chApyapeyaM cha tathaivAspR^ishyameva cha | dvijAtInAmanAlokyaM nityaM madyamiti sthitiH || 17\.41|| tasmAt sarvaprakAreNa madyaM nityaM vivarjayet | pItvA patati karmabhyastvasambhAShyo bhaveddvijaiH || 17\.42|| bhakShayitvA hyabhakShyANi pItvA.apeyAnyapi dvijaH | nAdhikArI bhavet tAvadyAvattanna vrajatyadhaH || 17\.43|| tasmAt pariharennityamabhakShyANi prayatnataH | apeyAni cha vipro vai tathA chedyAti rauravam || 17\.44|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge saptadasho.adhyAyaH || 17|| \section{18} kUrmapurANe uttarabhAge aShTAdasho.adhyAyaH | R^iShaya UchuH | ahanyahani karttavyaM brAhmaNAnAM mahAmune | tadAchakShvAkhilaM karma yena muchyeta bandhanAt || 18\.1|| vyAsa uvAcha | vakShye samAhitA yUyaM shR^iNudhvaM gadato mama | ahanyahani kartavyaM brAhmaNAnAM kramAdvidhim || 18\.2|| brAhme muhUrte tUtthAya dharmamarthaM cha chintayet | kAyakleshaM tadudbhUtaM dhyAyeta manaseshvaram || 18\.3|| uShaH kAle.acha samprApte kR^itvA chAvashyakaM budhaH | snAyAnnadIShu shuddhAsu shauchaM kR^itvA yathAvidhi || 18\.4|| prAtaH snAnena pUyante ye.api pApakR^ito janAH | tasmAt sarvaprayatnena prAtaH snAnaM samAcharet || 18\.5|| prAtaH snAnaM prashaMsanti dR^iShTAdR^iShTakaraM shubham | R^iShINAmR^iShitA nityaM prAtaH snAnAnna saMshayaH || 18\.6|| mukhe suptasya satataM lAlA yAH saMsravanti hi | tato naivAcharet karma akR^itvA snAnamAditaH || 18\.7|| alakShmIH kAlakarNI cha duHsvapnaM durvichintitam | prAtaH snAnena pApAni pUyante nAtra saMshayaH || 18\.8|| ataH snAnaM vinA puMsAM pAvanaM karma saMsmR^itam | home japye visheSheNa tasmAt snAnaM samAcharet || 18\.9|| ashaktAvashiraskaM vA snAnamasya vidhIyate | ArdreNa vAsasA vA.atha mArjanaM kApilaM smR^itam || 18\.10|| asAmarthye samutpanne snAnamevaM samAcharet | brahmAdInAmathAshaktau snAnAnyAhurmanIShiNaH || 18\.11|| brAhmamAgneyamuddiShTaM vAyavyaM divyameva cha | vAruNaM yaugikaM tadvat ShoDhA snAnaM prakIrtitam || 18\.12|| brAhmaM tu mArjanaM mantraiH kushaiH sodakabindubhiH | AgneyaM bhasmanA pAdamastakAddehadhUlanam || 18\.13|| gavAM hi rajasA proktaM vAyavyaM snAnamuttamam | yattu sAtapavarSheNa snAnaM taddivyamuchyate || 18\.14|| vAruNaM chAvagAhastu mAnasaM svAtmavedanam | yaugikaM snAnamAkhyAtaM yoge viShNvAdichintanam || 18\.15|| AtmatIrthamiti khyAtaM sevitaM brahmavAdibhiH | manaH shuchikaraM puMsAM nityaM tat snAnamAcharet || 18\.16|| shaktashchedvAruNaM vidvAn prAyashchitte tathaiva cha | prakShAlya dantakAShThaM vai bhakShayitvA vidhAnataH || 18\.17|| Achamya prayato nityaM snAnaM prAtaH samAcharet | madhyA~NgulisamasthaulyaM dvAdashA~Ngulasammitam || 18\.18|| satvachaM dantakAShThaM syAt tadagreNa tu dhAvayet | kShIravR^ikShasamudbhUtaM mAlatIsambhavaM shubham | apAmArgaM cha bilvaM cha karavIraM visheShataH || 18\.19|| varjayitvA ninditAni gR^ihItvaikaM yathoditam | parihR^itya dinaM pApaM bhakShayedvai vidhAnavit || 18\.20|| notpATayeddantakAShTannA~NgulyA dhArayet kvachit | prakShAlya bha~NktvA tajjahyAchChuchaudeshe samAhitaH || 18\.21|| snAtvA santarpayeddevAnR^iShIn pitR^igaNAMstathA | Achamya mantravinnityaM punarAchamya vAgyataH || 18\.22|| sammArjya mantrairAtmAnaM kushaiH sodakabindubhiH | Apo hiShThA vyAhR^itibhiH sAvitryA vAruNaiH shubhaiH || 18\.23|| o~NkAravyAhR^itiyutAM gAyatrIM vedamAtaram | japtvA jalA~njaliM dadyAdbhAskaraM prati tanmanAH || 18\.24|| prAkkUleShu samAsIno darbheShu susamAhitaH | prANAyAmatrayaM kR^itvA dhyAyet sandhyAmiti shrutiH || 18\.25|| yA sandhyA sA jagatsUtirmAyAtItA hi niShkalA | aishvarI tu parAshaktistattvatrayasamudbhavA || 18\.26|| dhyAtvA.arkamaNDalagatAM sAvitrIM vai japan budhaH | prA~NmukhaH satataM vipraH sandhyopAsanamAcharet || 18\.27|| sandhyAhIno.ashuchirnityamanarhaH sarvakarmasu | yadanyat kurute ki~nchinna tasya phalamApnuyAt || 18\.28|| ananyachetasaH shAntA brAhmaNA vedapAragAH | upAsya vidhivat sandhyAM prAptAH pUrve.aparAM gatim || 18\.29|| yo.anyatra kurute yatnaM dharmakArye dvijottamaH | vihAya sandhyApraNatiM sa yAti narakAyutam || 18\.30|| tasmAt sarvaprayatnena sandhyopAsanamAcharet | upAsito bhavet tena devo yogatanuH paraH || 18\.31|| sahasraparamAM nityaM shatamadhyAM dashAvarAm | sAvitrIM vai japedvidvAn prA~NmukhaH prayataH sthitaH || 18\.32|| athopatiShThedAdityamudayantaM samAhitaH | mantraistu vividhaiH saurai R^igyajuHsAmasambhavaiH || 18\.33|| upasthAya mahAyogaM devadevaM divAkaram | kurvIta praNatiM bhUmau mUrdhnA tenaiva mantrataH || 18\.34|| oM khadyotAya cha shAntAya kAraNatrayahetave | nivedayAmi chAtmAnaM namaste j~nAnarUpiNe || 18\.35|| namaste ghR^iNine tubhyaM sUryAya brahmarUpiNe | tvameva brahma paramamApo jyotI raso.amR^itam | bhUrbhuvaH svastvamo~NkAraH sharvo rudraH sanAtanaH || 18\.36|| puruShaH sanmaho.antasthaM praNamAmi kapardinam | tvameva vishvaM bahudhA jAto yajjAyate cha yat | namo rudrAya sUryAya tvAmahaM sharaNaM gataH || 18\.37|| prachetase namastubhyaM namo mIDhuShTamAya te | namo namaste rudrAya tvAmahaM sharaNaM gataH | hiraNyabAhave tubhyaM hiraNyapataye namaH || 18\.38|| ambikApataye tubhyamumAyAH pataye namaH | namo.astu nIlagrIvAya namastubhyaM pinAkine || 18\.39|| vilohitAya bhargAya sahasrAkShAya te namaH | namo haMsAya te nityamAdityAya namo.astu te || 18\.40|| namaste vajrahastAya tryambakAya namo namaH | prapadye tvAM virUpAkShaM mahAntaM parameshvaram || 18\.41|| hiraNmaye gR^ihe guptamAtmAnaM sarvadehinAm | namasyAmi paraM jyotirbrahmANaM tvAM parAM gatim || 18\.42|| vishvaM pashupatiM bhImaM naranArIsharIriNam | namaH sUryAya rudrAya bhAsvate parameShThine || 18\.43|| ugrAya sarvabhakShAya tvAM prapadye sadaiva hi | etadvai sUryahR^idayaM japtvA stavamanuttamam || 18\.44|| prAtaH kAle.atha madhyAhne namaskuryAddivAkaram | idaM putrAya shiShyAya dhArmikAya dvijAtaye | pradeyaM sUryahR^idayaM brahmaNA tu pradarshitam || 18\.45|| sarvapApaprashamanaM vedasArasamudbhavam | brAhmaNAnAM hitaM puNyamR^iShisa~NghairniShevitam || 18\.46|| athAgamya gR^ihaM vipraH samAchamya yathAvidhi | prajvAlya vihniM vidhivajjuhuyAjjAtavedasam || 18\.47|| R^itvikputro.atha patnI vA shiShyo vA.api sahodaraH | prApyAnuj~nAM visheSheNa juhuyurvA yatAvidhi || 18\.48|| pavitrapANiH pUtAtmA shuklAmbaradharaH shuchiH | ananyamAnaso vahniM juhuyAt saMyatendriyaH || 18\.49|| vinA darbheNa yatkarma vinA sUtreNa vA punaH | rAkShasaM tadbhavet sarvaM nAmutreha phalapradam || 18\.50|| daivatAni namaskuryAddeyasArAnnivedayet | dadyAt puShpAdikaM teShAM vR^iddhAMshchaivAbhivAdayet || 18\.51|| guruM chaivApyupAsIta hitaM chAsya samAcharet | vedAbhyAsaM tataH kuryAt prayatnAchChaktito dvijaH || 18\.52|| japedadhyApayechChiShyAn dhArayechcha vichArayet | avekShya tachcha shAstrANi dharmAdIni dvijottamaH || 18\.53|| vaidikAMshchaiva nigamAn vedA~NgAni veshiShataH | upeyAdIshvaraM chAtha yogakShemaprasiddhaye || 18\.54|| sAdhayedvividhAnarthAn kuTumbArthe tato dvijaH tato madhyAhnasamaye snAnArthaM mR^idamAharet || 18\.55|| puShpAkShatAn kushatilAn gomayaM shuddhameva cha | nadIShu devakhAteShu taDAgeShu sarassu cha | snAnaM samAcharennityaM gartaprasravaNeShu cha || 18\.56|| parakIyanipAneShu na snAyAdvai kadAchana | pa~nchapiNDAn samuddhR^itya snAyAdvA.asambhave punaH || 18\.57|| mR^idaikayA shiraH kShAlyaM dvAbhyAM nAbhestathopari | adhashcha tisR^ibhiH kAryaH pAdau ShaDbhistathaiva cha || 18\.58|| mR^ittikA cha samuddiShTA sArdrAmalakamAtrikA | gomayasya pramANaM tat tenA~NgaM lepayet tataH || 18\.59|| lepayitvA tu tIrasthastalli~Ngaireva mantrataH | prakShAlyAchamya vidhivat tataH snAyAt samAhitaH || 18\.60|| abhimantrya jalaM mantraistalli~NgairvAruNaiH shubhaiH | bhAvapUtastadavyaktaM dhyAyan vai viShNumavyayam || 18\.61|| Apo nArAyaNodbhUtAstA evAsyAyanaM punaH | tasmAnnArAyaNaM devaM snAnakAle smaredbudhaH || 18\.62|| prekShya so~NkAramAdityaM trirnimajjejjalAshaye || 18\.63|| AchAntaH punarAchAmenmantreNAnena mantravit || 18\.64|| antashcharasi bhUteShu guhAyAM vishvatomukhaH | tvaM yaj~nastvaM vaShaTkAra Apo jyotI raso.amR^itam || 18\.65|| drupadAM vA trirabhyasyedvyAhR^itiM praNavAnvitAm | sAvitrIM vA japedvidvAn tathA chaivAghamarShaNam || 18\.66|| tataH sammArjanaM kuryAdApo hiShThA mayo bhuvaH | idamApaH pravahata vyAhR^itibhistathaiva cha || 18\.67|| tato.abhimantrya tat toyamApo hiShThAdimantrakaiH | antarjalagato magno japet triraghamarShaNam || 18\.68|| tripadAM vA.atha sAvitrIM tadviShNoH paramaM padam | AvarttayedvA praNavaM devaM vA saMsmareddharim || 18\.69|| drupadAdiva yo mantro yajurvede pratiShThitaH | antarjale trirAvartya sarvapApaiH pramuchyate || 18\.70|| apaH pANau samAdAya japtvA vai mArjane kR^ite | vinyasya mUrdhni tat toyaM muchyate sarvapAtakaiH || 18\.71|| yathA.ashvamedhaH kraturAT sarvapApApanodanaH | tathA.aghamarShaNaM sUktaM sarvapApApanodanam || 18\.72|| athopatiShThedAdityaM mUrdhni puShpAnvitA~njalim | prakShipyAlokayeddevamUrdhvaM yastamasaH paraH || 18\.73|| udutyaM chitramityete tachchakShuriti mantrataH | haMsaH shuchiShadetena sAvitryA savisheShataH || 18\.74|| anyaishcha vaidikairmantraiH sauraiH pApapraNAshanaiH | sAvitrIM vai japet pashchAjjapayaj~naH sa vai smR^itaH || 18\.75|| vividhAni pavitrANi guhyavidyAstathaiva cha | shatarudrIyamatharvashiraH saurAn mantrAMshcha sarvataH || 18\.76|| prAkkUleShu samAsInaH kusheShu prA~NmukhaH shuchiH | tiShThaMshcha vIkShyamANo.arkaM japyaM kuryAt samAhitaH || 18\.77|| sphATikendrAkSharudrAkShaiH putrajIvasamudbhavaiH | kartavyA tvakShamAlA syAduttarAduttamA smR^itA || 18\.78|| japakAle na bhASheta nAnyAni prekShayedbudhaH | na kampayechChirogrIvAM dantAnnaiva prakAshayet || 18\.79|| guhyakA rAkShasA siddhA haranti prasabhaM yataH | ekAnte sushubhe deshe tasmAjjapyaM samAcharet || 18\.80|| chaNDAlAshauchapatitAn dR^iShTvA chaiva punarjapet | taireva bhAShaNaM kR^itvA snAtvA chaiva japet punaH || 18\.81|| Achamya prayato nityaM japedashuchidarshane | saurAn mantrAn shaktito vai pAvamAnIstu kAmataH || 18\.82|| yadi syAt klinnavAsA vai vArimadhyagato japet | anyathA tu shuchau bhUmyAM darbheShu susamAhitaH || 18\.83|| pradakShiNaM samAvR^itya namaskR^itya tataH kShitau | Achamya cha yathAshAstraM shaktyA svAdhyAyamAcharet || 18\.84|| tataH santarpayeddevAnR^iShIn pitR^igaNAMstathA | AdAvo~NkAramuchchArya nAmAnte tarpayAmi vaH || 18\.85|| devAn brahmaR^iShIMshchaiva tarpayedakShatodakaiH | tilodakaiH pitR^In bhaktyA svasUtroktavidhAnataH || 18\.86|| anvArabdhena savyena pANinA dakShiNena tu | devarShIMstarpayeddhImAnudakA~njalibhiH pitR^In | yaj~nopavItI devAnAM nivItI R^iShItarpaNe || 18\.87|| prAchInAvItI pitrye tu svena tIrthena bhAvitaH | niShpIDya snAnavastraM tu samAchamya cha vAgyataH | svairmantrairarchayeddevAn puShpaiH patrairathAmbubhiH || 18\.88|| brahmANaM sha~NkaraM sUryaM tathaiva madhusUdanam | anyAMshchAbhimatAn devAn bhaktyAchAro narottamaH || 18\.89|| pradadyAdvA.atha puShpANi sUktena pauruSheNa tu | Apo vA devatAH sarvAstena samyak samarchitAH || 18\.90|| dhyAtvA praNavapUrvaM vai daivatAni samAhitaH | namaskAreNa puShpANi vinyasedvai pR^ithak pR^ithak || 18\.91|| viShNvArAdhanAt puNyaM vidyate karma vaidikam | tasmAdanAdimadhyAntaM nityamArAdhayeddharim || 18\.92|| tadviShNoriti mantreNa sUktena puruSheNa tu | na tAbhyAM sadR^isho mantro vedeShUktashchaturShvapi | tadAtmA tanmanAH shAntastadviShNoriti mantrataH || 18\.93|| athavA devamIshAnaM bhagavantaM sanAtanam | ArAdhayenmahAdevaM bhAvapUto maheshvaram || 18\.94|| mantreNa rudragAyatryA praNavenAtha vA punaH | IshAnenAtha vA rudraistryambakena samAhitaH || 18\.97|| puShpaiH patrairathAdbhirvA chandanAdyairmaheshvaram | uktvA namaH shivAyeti mantreNAnena vA japet || 18\.96|| namaskuryAnmahAdevaM R^itaM satyamitIshvaram | nivedayIta svAtmAnaM yo brahmANamitIshvaram || 18\.97|| pradakShiNaM dvijaH kuryAt pa~nchabrahmANi vai japan | dhyAyIta devamIshAnaM vyomamadhyagataM shivam || 18\.98|| athAvalokayedarkaM haMsaH suchiShadityR^ichA | kuryAt pa~ncha mahAyaj~nAn gR^ihaM gatvA samAhitaH || 18\.99|| devayaj~naM pitR^iyaj~naM bhUtayaj~naM tathaiva cha | mAnuShyaM brahmayaj~naM cha pa~ncha yaj~nAn prachakShate || 18\.100|| yadi syAt tarpaNAdarvAk brahmayaj~naH kR^ito na hi | kR^itvA manuShyayaj~naM vai tataH svAdhyAyamAcharet || 18\.101|| agneH pashchimato deshe bhUtayaj~nAnta eva vA | kushapu~nje samAsInaH kushapANiH samAhitaH || 18\.102|| shAlAgnau laukike vA.atha jale bhUbhyAmathApivA | vaishvadevashcha kartavyo devayaj~naH sa vai smR^itaH || 18\.103|| yadi syAllaukike pakShe tato.annaM tatra hUyate | shAlAgnau tatpachedannaM vidhireSha sanAtanaH || 18\.104|| devebhyastu hutAdannAchCheShAdbhUtabaliM haret | bhUtayaj~naH sa vai j~neyo bhUtidaH sarvadehinAm || 18\.105|| shvabhyashcha shvapachebhyashcha patitAdibhya eva cha | dadyAdbhUmau baliM tvannaM pakShibhyo dvijasattamAH || 18\.106|| sAyaM chAnnasya siddhasya patnyamantraM baliM haret | bhUtayaj~nastvayaM nityaM sAyaM prAtarvidhIyate || 18\.107|| ekaM tu bhojayedvipraM pitR^Inuddishya santatam | nityashrAddhaM taduddiShTaM pitR^iyaj~no gatipradaH || 18\.108|| uddhR^itya vA yathAshakti ki~nchidannaM samAhitaH | vedatattvArthaviduShe dvijAyaivopapAdayet || 18\.109|| pUjayedatithiM nityaM namasyedarchchayeddvijam | manovAkkarmabhiH shAntamAgataM svagR^ihaM tataH || 18\.110|| anvArabdhena savyena pANinA dakShiNena tu | hantakAramathAgraM vA bhikShAM vA shaktito dvijaH || 18\.111|| dadyAdatithaye nityaM budhyeta parameshvaram | bhikShAmAhurgrAsamAtramagraM tatsyAchchaturguNam || 18\.112|| puShkalaM hantakAraM tu tachchaturguNamuchyate | godohamAtraM kAlaM vai pratIkShyo hyatithiH svayam || 18\.113|| abhyAgatAn yathAshakti pUjayedatithIn sadA | bhikShAM vai bhikShave dadyAdvidhivadbrahmachAriNe | dadyAdannaM yathAshakti tvarthibhyo lobhavarjitaH || 18\.114|| sarveShAmapyalAbhe hi tvannaM gobhyo nivedayet | bhu~njIta bandhubhiH sArddhaM vAgyato.annamakutsayan || 18\.115|| akR^itvA tu dvijaH pa~ncha mahAyaj~nAn dvijottamAH | bhR^i~njIta chet sa mUDhAtmA tiryagyoniM sa gachChati || 18\.116|| vedAbhyAso.anvahaM shaktyA mahAyaj~nakriyAkShamAH | nAshayatyAshu pApAni devAnAmarchanaM tathA || 18\.117|| yo mohAdathavA.a.alasyAdakR^itvA devatArchanam | bhu~Nkte sa yAti narakaM shUkareShvabhijAyate || 18\.118|| tasmAt sarvaprayatnena kR^itvA karmANi vai dvijAH | bhu~njIta svajanaiH sArddhaM sa yAti paramAM gatim || 18\.119|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge aShTAdasho.adhyAyaH || 18|| \section{19} kUrmapurANe uttarabhAge ekonaviMshatitamo.adhyAyaH vyAsa uvAcha | prA~Nmukho.annAni bhu~njIta sUryAbhimukha eva vA | AsInasvAsane shuddhe bhUmyAM pAdau nidhAya tu || 19\.1|| AyuShyaM prA~Nmukho bhu~Nkte yashasyaM dakShiNAmukhaH | shriyaM pratya~Nmukho bhu~Nkte R^itaM bhu~Nkte uda~NmukhaH || 19\.2|| pa~nchArdro bhojanaM kuryAdbhUmau pAtraM nidhAya tu | upavAsena tattulyaM manurAha prajApatiH || 19\.3|| upalipte shuchau deshe pAdau prakShAlya vai karau | AchamyArdrAnano.akrodhaH pa~nchArdro bhojanaM charet || 19\.4|| mahAvyAhR^itibhistvannaM paridhAyodakena tu | amR^itopastaraNamasItyAposhAnakriyAM charet || 19\.5|| svAhApraNavasaMyuktAM prANAyAdyAhutiM tataH | apAnAya tato bhuktvA vyAnAya tadanantaram || 19\.6|| udAnAya tataH kuryAt samAnAyeti pa~nchamam | vij~nAya tattvameteShAM juhuyAdAtmani dvijaH || 19\.7|| sheShamannaM yathAkAmaM bhu~njIta vya~njanairyutam | dhyAtvA tanmanasA devamAtmAnaM vai prajApatim || 19\.8|| amR^itApidhAnamasItyupariShTAdapaH pibet | AchAntaH punarAchAmedayaM gauriti mantrataH || 19\.9|| drupadAM vA trirAvartya sarvapApapraNAshanIm | prANAnAM granthirasItyAlabhedudaraM tataH || 19\.10|| AchamyA~NguShThamAtreNa pAdA~NguShThena dakShiNe | niHsrAvayeddhastajalamUrddhvahastaH samAhitaH || 19\.11|| kR^itAnumantraNaM kuryAt sandhyAyAmiti mantrataH | athAkShareNa svAtmAnaM yojayedbrahmaNeti hi || 19\.12|| sarveShAmeva yAgAnAmAtmayogaH paraH smR^itaH | yo.anena vidhinA kuryAt sa yAti brahmaNaH kShayam || 19\.13|| yaj~nopavItI bhu~njIta straggandhAla~NkR^itaH shuchiH | sAyamprAparnAntarA vai sandhyAyAM tu visheShataH || 19\.14|| nAdyAt sUryagrahAt pUrvaM prati sAyaM shashigrahAt | grahakAle cha nAshnIyAt snAtvA.ashnIyAdvimuktayoH || 19\.15|| mukte shashini bhu~njIta yadi na syAnmahAnishA | amuktayorasta~NgatayoradyAddR^iShTvA pare.ahani || 19\.16|| nAshnIyAt prekShamANAnAmapradAyaiva durmatiH | yaj~nAvashiShTamadyAdvA na kruddho nAnyamAnasaH || 19\.17|| AtmArthaM bhojanaM yasya ratyarthaM yasya maithunam | vR^ityarthaM yasya chAdhItaM niShphalaM tasya jIvitam || 19\.18|| yadbhu~Nkte veShTitashirA yachcha bhu~Nkte uda~NmukhaH | sopAnatkashcha yadbhu~Nkte sarvaM vidyAt tadAsuram || 19\.19|| nArddharAtre na madhyAhne nAjIrNe nArdravastradhR^ik | na cha bhinnAsanagato na shayAnaH sthito.api vA || 19\.20|| na bhinnabhAjane chaiva na bhUmyAM na cha pANiShu | nochChiShTo ghR^itamAdadyAnna mUrddhAnaM spR^ishedapi || 19\.21|| na brahma kIrtayan vApi na niHsheShaM na bhAryayA | nAndhakAre na chAkAshe na cha devAlayAdiShu || 19\.22|| naikavastrastu bhu~njIta na yAnashayanasthitaH | na pAdukAnirgato.atha na hasan vilapannapi || 19\.23|| bhuktvA vai sukhamAsthAya tadannaM pariNAmayet | itihAsapurANAbhyAM vedArthAnupabR^iMhayet || 19\.24|| tataH sandhyAmupAsIta pUrvoktavidhinA dvijaH | AsInastu japeddevIM gAyatrIM pashchimAM prati || 19\.25|| na tiShThati tu yaH purvAM Aste sandhyAM tu pashchimAm | sa shUdreNa samo loke sarvadharmavivarjitaH || 19\.26|| hutvA.agniM vidhivanmantrairbhuktvA yaj~nAvashiShTakam | sabhR^ityabAndhavajanaH svapechChuShkapado nishi || 19\.27|| nottarAbhimukhaH svapyAt pashchimAbhimukho na cha | na chAkAshe na nagno vA nAshuchirnAsane kvachit || 19\.28|| na shIrNAyAM tu khaTvAyAM shUnyAgAre na chaiva hi | nAnuvaMshe na pAlAshe shayane vA kadAchana || 19\.29|| ityetadakhilenoktamahanyahani vai mayA | brAhmaNAnAM kR^ityajAtamapavargaphalapradam || 19\.30|| nAstikyAdathavA.a.alasyAt brAhmaNo na karoti yaH | sa yAti narakAn ghorAn kAkayonau cha jAyate || 19\.31|| nAnyo vimuktaye panthA muktvAshramavidhiM svakam | tasmAt karmANi kurvIta tuShTaye parameShThinaH || 19\.32|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge ekonaviMsho.adhyAyaH || 19|| \section{20} kUrmapurANe uttarabhAge viMshatitamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | atha shrAddhamamAvAsyAM prApya kAryaM dvijottamaiH | piNDAnvAhAryakaM bhaktyA bhuktimuktiphalapradam || 20\.1|| piNDAnvAhAryakaM shrAddhaM kShINe rAjani shasyate | aparAhNe dvijAtInAM prashastenAmiSheNa cha || 20\.2|| pratipatprabhR^iti hyanyAstithayaH kR^iShNapakShake | chaturdashIM varjayitvA prashastA hyuttarottare || 20\.3|| amAvAsyAShTakAstisraH pauShamAsAdiShu triShu | tisrastAstvaShTakAH puNyA mAghI pa~nchadashI tathA || 20\.4|| trayodashI maghAyuktA varShAsu tu visheShataH | shasyApAkashrAddhakAlA nityAH proktA dine dine || 20\.5|| naimittikaM tu kartavyaM grahaNe chandrasUryayoH | bAndhavAnAM cha maraNe nArakI syAdato.anyathA || 20\.6|| kAmyAni chaiva shrAddhAni shasyante grahaNAdiShu | ayane viShuve chaiva vyatIpAte.apyanantakam || 20\.7|| sa~NkrAntyAmakShayaM shrAddhaM tathA janmadineShvapi | nakShatreShu cha sarveShu kAryaM kAle visheShataH || 20\.8|| svargaM cha labhate kR^itvA kR^ittikAsu dvijottamAH | apatyamatha rohiNyAM saumye tu brahmavarchasam || 20\.9|| raudrANAM karmaNAM siddhimArdrAyAM shauryameva cha | punarvasau tathA bhUmiM shriyaM puShye tathaiva cha || 20\.10|| sarvAn kAmAMstathA sarpye pitrye saubhAgyameva cha | aryamNe tu dhanaM vindyAt phAlgunyAM pApanAshanam || 20\.11|| j~nAtishraiShThyaM tathA haste chitrAyAM cha bahUn sutAn | vANijyasiddhiM svAtau tu vishAkhAsu suvarNakam || 20\.12|| maitre bahUni mitrANi rAjyaM shAkre tathaiva cha | mUle kR^iShiM labhet j~nAnaM siddhimApnoti shrAddhataH || 20\.13|| sarvAn kAmAn vaishvadeve shraiShThyaM tu shravaNe punaH | shraviShThAyAM tathA kAmAn vAruNe cha paraM balam || 20\.14|| ajaikapAde kupyaM syAdahirbudhne gR^ihaM shubham | revatyAM bahavo gAvo hyashvinyAM turagAMstathA | yAmye.atha jIvitantu syAdyadi shrAddhaM prayachChati || 20\.15|| AdityavAre tvArogyaM chandre saubhAgyameva cha | kauje sarvatra vijayaM sarvAn kAmAn budhasya tu || 20\.16|| vidyAmabhIShTAM jIve tu dhanaM vai bhArgave punaH | shanaishchare labhedAyuH pratipatsu sutAn shubhAn || 20\.17|| kanyakA vai dvitIyAyAM tR^itIyAyAM tu vedinaH | pashUnkShudrAMshchaturthyAM tu pa~nchamyAM shobhanAn sutAn || 20\.18|| ShaShTyAM dyutiM kR^iShiM chApi saptamyAM cha dhanaM naraH | aShTamyAmapi vANijyaM labhate shrAddhadaH sadA || 20\.19|| syAnnavamyAmekakhuraM dashamyAM dvikhuraM bahu | ekAdashyAM tathA rUpyaM brahmavarchasvinaH sutAn || 20\.20|| dvAdashyAM jAtarUpaM cha rajataM kupyameva cha | j~nAtishraiShThyaM trayodashyAM chaturdashyAM tu kruprajAH | pa~nchadashyAM sarvakAmAnApnoti shrAddhadaH sadA || 20\.21|| tasmAchChrAddhaM na karttavyaM chaturdashyAM dvijAtibhiH | shastreNa tu hatAnAM vai tatra shrAddhaM prakalpayet || 20\.22|| dravyabrAhmaNasampattau na kAlaniyamaH kR^itaH | tasmAdbhogApavargArthaM shrAddhaM kuryurdvijAtayaH || 20\.23|| karmArambheShu sarveShu kuryAdabhyudayaM punaH | putrajanmAdiShu shrAddhaM pArvaNaM parvasu smR^itam || 20\.24|| ahanyahani nityaM syAt kAmyaM naimittikaM punaH | ekoddiShTAdi vij~neyaM vR^iddhishrAddhaM tu pArvaNam || 20\.25|| etat pa~nchavidhaM shrAddhaM manunA parikIrtitam | yAtrAyAM ShaShThamAkhyAtaM tatprayatnena pAlayet || 20\.26|| shuddhaye saptamaM shrAddhaM brahmaNA paribhAShitam | daivikaM chAShTamaM shrAddhaM yatkR^itvA muchyate bhayAt || 20\.27|| sanndhyArAtrau na karttavyaM rAhoranyatra darshanAt | deshAnAM cha visheSheNa bhavet puNyamanantakam || 20\.28|| ga~NgAyAmakShayaM shrAddhaM prayAge.amarakaNTake | gAyanti pitaro gAthAM kIrttayanti manIShiNaH || 20\.29|| eShTavyA bahavaH putrAH shIlavanto guNAnvitAH | teShAM tu samavetAnAM yadyeko.api gAyAM vrajet || 20\.30|| gayAM prApyAnuSha~NgeNa yadi shrAddhaM samAcharet | tAritAH pitarastena sa yAti paramAM gatim || 20\.31|| varAhaparvate chaiva ga~NgAyAM vai visheShataH | vArANasyAM visheSheNa yatra devaH svayaM haraH || 20\.32|| ga~NgAdvAre prabhAse cha bilvake nIlaparvate | kurukShetre cha kubjAmre bhR^igutu~Nge mahAlaye || 20\.33|| kedAre phalgutIrthe cha naimiShAraNya eva cha | sarasvatyAM visheSheNa puShkareShu visheShataH || 20\.34|| narmadAyAM kushAvartte shrIshaile bhadrakarNake | vetravatyAM vishAkhAyAM godAvaryAM visheShataH || 20\.35|| evamAdiShu chAnyeShu tIrtheShu pulineShu cha | nadInAM chaiva tIreShu tuShyanti pitaraH sadA || 20\.36|| vrIhibhishcha yavairmAShairadbhirmUlaphalena vA | shyAmAkaishcha yavaiH shAkairnIvAraishcha priya~NgubhiH | gaudhUmaishcha tilairmudgairmAsaM prINayate pitR^In || 20\.37|| AmrAn pAne ratAnikShUn mR^idvIkAMshcha sadADimAn | vidArIshcha bharuNDAMshcha shrAddhakAle pradApayet || 20\.38|| lAjAn madhuyutAn dadyAt saktUn sharkarayA saha | dadyAchChrAddhe prayatnena shR^i~NgATakakasherukAn || 20\.39|| dvau mAsau matsyamAMsena trIn mAsAn hAriNena tu | aurabhreNAtha chaturaH shAkuneneha pa~ncha tu | ShaNmAsAMshChAgamAMsena pArShatenAtha sapta vai || 20\.40|| aShTAveNasya mAMsena rauraveNa navaiva tu | dashamAsAMstu tR^ipyanti varAhamahiShAmiShaiH || 20\.41|| shashakUrmaryormAMsena mAsAnekAdashaiva tu | saMvatsaraM tu gavyena payasA pAyasena tu | vArdhrINasasya mAMsena tR^iptirdvAdashavArShikI || 20\.42|| kAlashAkaM mahAshalkaH khaDgalohAmiShaM madhu | AnantyAyaiva kalpante munyannAni cha sarvashaH || 20\.43|| krItvA labdhvA svayaM vA.atha mR^itAnAdR^itya vai dvijaH | dadyAchChrAddhe prayatnena tadasyAkShayamuchyate || 20\.44|| pippalIM kramukaM chaiva tathA chaiva masUrakam | kUShmANDAlAbuvArttAkaM bhUtR^iNaM surasaM tathA || 20\.45|| kusumbhapiNDamUlaM vai taNDulIyakameva cha | rAjamAShAMstathA kShIraM mAhiShAjaM vivarjayet || 20\.46|| ADhakyaH kovidArAMshcha pAlakyA marichAMstathA | varjayet sarvayatnena shrAddhakAle dvijottamaH || 20\.47|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge visho.adhyAyaH || 20|| \section{21} kUrmapurANe uttarabhAge ekaviMshatitamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | snAtvA yathoktaM santarpya pitR^IMshchandrakShaye dvijaH | piNDAnvAhAryakaM shrAddhaM kuryAt saumyamanAH shuchiH || 21\.1|| pUrvameva parIkSheta brAhmaNaM vedapAragam | tIrthaM taddhavyakavyAnAM pradAne chAtithiH smR^itaH || 21\.2|| ye somapA virajaso dharmaj~nAH shAntachetasaH | vratino niyamasthAshcha R^itukAlAbhigAminaH || 21\.3|| pa~nchAgnirapyadhIyAno yajurvedavideva cha | bahvR^ichashcha trisauparNastrimadhurvA.atha yo.abhavat || 21\.4|| triNAchiketachChandogo jyeShThasAmaga eva cha | atharvashiraso.adhyetA rudrAdhyAyI visheShataH || 21\.5|| agnihotraparo vidvAn nyAyavichcha ShaDa~Ngavit | mantrabrAhmaNavichchaiva yashcha syAddharmapAThakaH || 21\.6|| R^iShivratI R^iShIkashcha tathA dvAdashavArShikaH | brahmadeyAnusantAno garbhashuddhaH sahasradaH || 21\.7|| chAndrAyaNavratacharaH satyavAdI purANavit | gurudevAgnipUjAsu prasakto j~nAnatatparaH || 21\.8|| vimuktaH sarvato dhIro brahmabhUto dvijottamaH | mahAdevArchanarato vaiShNavaH pa~NktipAvanaH || 21\.9|| ahiMsAnirato nityamapratigrahaNastathA | satrI cha dAnaniratA vij~neyaH pa~NktipAvanaH || 21\.10|| yuvAnaH shrotriyAH svasthA mahAyaj~naparAyaNAH | sAvitrIjApaniratA brAhmaNAH pa~NktipAvanAH | kulAnAM shrutavantashcha shIlavantastapasvinaH | agnichitsnAtakA viprAH vij~neyAH pa~NktipAvanAH | mAtApitrorhite yuktaH prAtaH snAyI tathA dvijaH | adhyAtmavinmunirdAnto vij~neyaH pa~NktipAvanaH || 21\.11|| j~nAnaniShTho mahAyogI vedAntArthavichintakaH | shraddhAluH shrAddhanirato brAhmaNaH pa~NktipAvanaH || 21\.12|| vedavidyArataH snAto brahmacharyaparaH sadA | atharvaNo mumukShushcha brAhmaNaH pa~NktipAvanaH || 21\.13|| asamAnapravarako hyasagotrastathaiva cha | asambandhI cha vij~neyo brAhmaNaH pa~NktipAvanaH || 21\.14|| bhojayedyoginaM shAntaM tattvaj~nAnarataM yataH | alAbhe naiShThikaM dAntamupakurvANakaM tathA || 21\.15|| tadalAbhe gR^ihasthaM tu mumukShuM sa~Ngavarjitam | sarvAlAbhe sAdhakaM vA gR^ihasthamapi bhojayet || 21\.16|| prakR^iterguNatattvaj~no yasyAshnAti yatirhaviH | phalaM vedavidAM tasya sahasrAdatirichyate || 21\.17|| tasmAdyatnena yogIndramIshvaraj~nAnatatparam | bhojayeddhavyakavyeShu alAbhAditarAn dvijAn || 21\.18|| eSha vai prathamaH kalpaH pradAne havyakavyayoH | anukalpastvayaM j~neyaH sadA sadbhiranuShThitaH || 21\.19|| mAtAmahaM mAtulaM cha svasrIyaM shvashuraM gurum | dauhitraM viTpatiM bandhumR^itvigyAjyau cha bhojayet || 21\.20|| na shrAddhe bhojayenmitraM dhanaiH kAryo.asya sa~NgrahaH | paishAchI dakShiNAshA hi naivAmutra phalapradA || 21\.21|| kAmaM shrAddhe.archchayenmitraM nAbhirUpamapi tvarim | dviShatA hi havirbhuktaM bhavati pretya niShphalam || 21\.22|| brAhmaNo hyanadhIyAnastR^iNAgniriva shAmyati | tasmai havyaM na dAtavyaM na hi bhasmani hUyate || 21\.23|| yathoShare bIjamuptvA na vaptA labhate phalam | tathA.anR^iche havirdattvA na dAtA labhate phalam || 21\.24|| yAvato grasate piNDAn havyakavyeShvamantravit | tAvato grasate pretya dIptAn sthUlAMstvayoguDAn || 21\.25|| api vidyAkulairyuktA hInavR^ittA narAdhamAH yatraite bhu~njate havyaM tadbhavedAsuraM dvijAH || 21\.26|| yasya vedashcha vedI cha vichChidyete tripUruSham | sa vai durbrAhmaNo nArhaH shrAddhAdiShu kadAchana || 21\.27|| shUdrapreShyo bhR^ito rAj~no vR^iShalagrAmayAjakaH | vadhabandhopajIvI cha ShaDete brahmabandhavaH || 21\.28|| dattAnuyogo dravyArthaM patitAn manurabravIt | vedavikrayiNo hyete shrAddhAdiShu vigarhitAH || 21\.29|| sutavikrayiNo ye tu parapUrvAsamudbhavAH | asAmAnyAn yajante ye patitAste prakIrtitAH || 21\.30|| asaMskR^itAdhyApakA ye bhR^ityA vA.adhyApayanti ye | adhIyate tathA vedAn patitAste prakIrtitAH || 21\.31|| vR^iddhashrAvakanirgranthAH pa~ncharAtravido janAH | kApAlikAH pAshupatAH pAShaNDA ye cha tadvidhAH || 21\.32|| yasyAshnanti havIMShyete durAtmAnastu tAmasAH | na tasya tadbhavechChrAddhaM pretya cheha phalapradam || 21\.33|| anAshramI dvijo yaH syAdAshramI vA nirarthakaH | mithyAshramI cha te viprA vij~neyAH pa~NktidUShakAH || 21\.34|| dushcharmA kunakhI kuShThI shvitrI cha shyAvadantakaH | viddhaprajananashchaiva stenaH klIbo.atha nAstikaH || 21\.35|| madyapo vR^iShalIsakto vIrahA didhiShUpatiH | AgAradAhI kuNDAshI somavikrayiNo dvijAH || 21\.36|| parivettA cha hiMsrashcha parivittirnirAkR^itiH | paunarbhavaH kusIdashcha tathA nakShatradarshakaH || 21\.37|| gItavAditranirato vyAdhitaH kANa eva cha | hInA~NgashchAtiriktA~Ngo hyavakIrNI tathaiva cha || 21\.38|| kAntAdUShI kuNDagolau abhishasto.atha devalaH mitradhruk pishunashchaiva nityaM bhAryAnuvarttitaH || 21\.39|| mAtApitrorgurostyAgI dAratyAgI tathaiva cha gotraspR^ik bhraShTashauchashcha kANDaspR^iShTastathaiva cha || 21\.40|| anapatyaH kUTasAkShI yAchako ra~NgajIvakaH | samudrayAyI kR^itahA tathA samayabhedakaH || 21\.41|| devanindAparashchaiva vedanindAratastathA | dvijanindAratashchaite varjyAH shrAddhAdikarmasu || 21\.42|| kR^itaghnaH pishunaH krUro nAstiko vedanindakaH | mitradhruk kuhakashchaiva visheShAt pa~NktidUShakAH || 21\.43|| sarve punarabhojyAnnaH tadAnArhAshcha karmasu | brahmabhAvanirastAshcha varjanIyAH prayatnataH || 21\.44|| shUdrAnnarasapuShTA~NgaH sandhyopAsanavarjitaH | mahAyaj~navihInashcha brAhmaNaH pa~NktidUShakaH || 21\.45|| adhItanAshanashchaiva snAnahomavivarjitaH | tAmaso rAjasashchaiva brAhmaNaH pa~NktidUShakaH || 21\.46|| bahunA.atra kimuktena vihitAn ye na kurvate | ninditAnAcharantyete varjyAH shrAddhe prayatnataH || 21\.47|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge ekavisho.adhyAyaH || 21|| \section{22} kUrmapurANe uttarabhAge dvAviMshatitamo.adhyAyaH vyAsa uvAcha | gomayenodakairbhUmiM shodhayitvA samAhitaH | sannimantrya dvijAn sarvAn sAdhubhiH sannimantrayet || 22\.1|| shvo bhaviShyati me shrAddhaM pUrvedyurabhipUjya cha | asambhave paredyurvA yathoktairlakShaNairyutAn || 22\.2|| tasya te pitaraH shrutvA shrAddhakAlamupasthitam | anyonyaM manasA dhyAtvA sampatanti manojavAH || 22\.3|| brAhmaNaistai sahAshnanti pitaro hyantarikShagAH | vAyubhUtAstu tiShThanti bhuktvA yAnti parAM gatim || 22\.4|| AmantritAshcha te viprAH shrAddhakAla upasthite | vaseyurniyatAH sarve brahmacharyaparAyaNAH || 22\.5|| akrodhano.atvaro.amattaH satyavAdI samAhitaH | bhAraM maithunamadhvAnaM shrAddhakR^idvarjayeddhruvam || 22\.6|| Amantrito brAhmaNo vA yo.anyasmai kurute kShaNam | sa yAti narakaM ghoraM sUkaratvAM prAyAti cha || 22\.7|| AmantrayitvA yo mohAdanyaM chAmantrayeddvijaH | sa tasmAdadhikaH pApI viShThAkITo.abhijAyate || 22\.8|| shrAddhe nimantrito vipro maithunaM yo.adhigachChati | brahmahatyAmavApnoti tiryagyonau cha jAyate || 22\.9|| nimantritastu yo vipro hyadhvAnaM yAti durmatiH | bhavanti pitarastasya tanmAsaM pApabhojanAH || 22\.10|| nimantritastu yaH shrAddhe prakuryAt kalahaM dvijaH | bhavanti tasya tanmAsaM pitaro malabhojanAH || 22\.11|| tasmAnnimantritaH shrAddhe niyatAtmA bhaveddvijaH | akrodhanaH shauchaparaH kartA chaiva jitendriyaH || 22\.12|| shvobhUte dakShiNAM gatvA dishaM darbhAn samAhitaH | samUlAnAharedvAri dakShiNAgrAn sunirmalAn || 22\.13|| dakShiNApravaNaM snigdhaM vibhaktaM shubhalakShaNam | shuchiM deshaM viviktaM cha gomayenopalepayet || 22\.14|| nadItIreShu tIrtheShu svabhUmau chaiva nAmbuShu | vivikteShu cha tuShyanti dattena pitaraH sadA || 22\.15|| pArakye bhUmibhAge tu pitR^INAM naiva nirvapet | svAmibhistadvihanyeta mohAdyat kriyate naraiH || 22\.16|| aTavyaH parvatAH puNyAstIrthAnyAyatanAni cha | sarvANyasvAmikAnyAhurna hyeteShu parigrahaH || 22\.17|| tilAn pravikirettatra sarvato bandhayedajAm | asuropahataM shrAddhaM tilaiH shud.hdhyatyajena vA || 22\.18|| tato.annaM bahusaMskAraM naikavya~njanamachyutam | choShyaM peyaM samR^iddhaM cha yathAshaktyA prakalpayet || 22\.19|| tato nivR^itte madhyAhne luptaromanakhAn dvijAn | abhigamya yathAmArgaM prayachCheddantadhAvanam || 22\.20|| tailamabhya~njanaM snAnaM snAnIyaM cha pR^ithagvidham | pAtrairaudumbarairdadyAdvaishvadaivatyapUrvakam || 22\.21|| tataHsnAnAnnivR^ittebhyaH pratyutthAya kR^itA~njaliH | pAdyamAchamanIyaM cha samprayachChedyathAkramam || 22\.22|| ye chAtra vishvedevAnAM viprAH pUrvaM nimantritAH | prA~NmukhAnyAsanAnyeShAM tridarbhopahitAni cha || 22\.23|| dakShiNAmukhamuktAni pitR^INAmAsanAni cha | dakShiNAgreShu darbheShu prokShitAni tilodakaiH || 22\.24|| teShUpaveshayedetAnAsanaM saMspR^ishannapi | Asadhvamiti sa~njalpannAsIraMste pR^ithak pR^ithak || 22\.25|| dvau daive prA~Nmukhau pitrye trayashchoda~NmukhAstathA | ekaikaM vA bhavet tatra devamAtAmaheShvapi || 22\.26|| (ekaikaM tatra daivantu pitR^imAtAmaheShvapi) satkriyAM deshakAlau cha shauchaM brAhmaNasampadam | pa~nchaitAn vistaro hanti tasmAnneheta vistaram || 22\.27|| api vA bhojayedekaM brAhmaNaM vedapAragam | shrutashIlAdisampannamalakShaNavivarjitam || 22\.28|| uddhR^itya pAtre chAnnaM tat sarvasmAt prakR^itAt punaH | devatAyatane vAsau nivedyAnyatpravarttayet || 22\.29|| prAsyedagnau tadannaM tu dadyAdvA brahmachAriNe | tasmAdekamapi shreShThaM vidvAMsaM bhojayeddvijam || 22\.30|| bhikShuko brahmachArI vA bhojanArthamupasthitaH | upaviShTeShu yaH shrAddhe kAmaM tamapi bhojayet || 22\.31|| atithiryasya nAshnAti na tachChrAddhaM prashasyate | tasmAt prayatnAchChrAddheShu pUjyA hyatithayo dvijaiH || 22\.32|| Atithyarahite shrAddhe bhu~njate ye dvijAtayaH | kAkayoniM vrajantyete dAtA chaiva na saMshayaH || 22\.33|| hInA~NgaH patitaH kuShThI vraNI pulkasanAstikau | kukkuTAH shUkarAH shvAno varjyAH shrAddheShu dUrataH || 22\.34|| bIbhatsumashuchiM nagnaM mattaM dhUrtaM rajasvalAm | nIlakAShAyavasanapAShaNDAMshcha vivarjayet || 22\.35|| yat tatra kriyate karma paitR^ikaM brAhmaNAn prati | tatsarvameva karttavyaM vaishvadaivatyapUrvakam || 22\.36|| yathopaviShTAn sarvAMstAnala~NkuryAdvibhUShaNaiH | sragdAmabhiH shiroveShTairdhUpavAso.anulepanaiH || 22\.37|| tatastvAvAhayeddevAn brAhmaNAnAmanuj~nayA | uda~Nmukho yathAnyAyaM vishvedevAsa ityR^ichA || 22\.38|| dve pavitre gR^ihItvA.atha bhAjane kShAlite punaH | shanno devI jalaM kShiptvA yavo.asIti yavAMstathA || 22\.39|| yA divyA iti mantreNa haste tvarghaM vinikShipet | pradadyAdgandhamAlyAni dhUpAdIni cha shaktitaH || 22\.40|| apasavyaM tataH kR^itvA pitR^INAM dakShiNAmukhaH | AvAhanaM tataH kuryAdushantastvetyR^ichA budhaH || 22\.41|| AvAhya tadanuj~nAto japedAyantu nastataH | shanno devyodakaM pAtre tilo.asIti tilAMstathA || 22\.42|| kShiptvA chArghaM yathApUrvaM dattvA hasteShu vai punaH | saMsravAMshcha tataH sarvAn pAtre kuryAt samAhitaH || 22\.43|| pitR^ibhyaH sthAnametachcha nyubjapAtraM nidhApayet | agnau kariShyannAdAya pR^ichChedannaM ghR^itaplutam | kuruShvetyabhyanuj~nAto juhuyAdupavItavAn || 22\.44|| yaj~nopavItinA homaH karttavyaH kushapANinA | prAchInAvItinA pitryaM vaishvadevaM tu homavit || 22\.45|| dakShiNaM pAtayejjAnuM devAn paricharan sadA | pitR^INAM paricharyAsu pAtayeditaraM tathA || 22\.46|| somAya vai pitR^imate svadhA nama iti bruvan | agnaye kavyavAhAya svadheti juhuyAt tataH || 22\.47|| agnyabhAve tu viprasya pANAvevopapAdayet | mahAdevAntike vA.atha goShThe vA susamAhitaH || 22\.48|| tatastairabhyanuj~nAto gatvA vai dakShiNAM disham | gomayenopalipyorvIM sthAnaM kuryAtsasaikatam || 22\.49|| maNDalaM chaturasraM vA dakShiNApravaNaM shubham | trirullikhettasya madhyaM darbheNaikena chaiva hi || 22\.50|| tataH saMstIrya tatsthAne darbhAnvai dakShiNAgrakAn | trIn piNDAn nirvapet tatra haviH sheShAtsamAhitaH || 22\.51|| luptapiNDAMstu taM hastaM nimR^ijyAllepabhAginAm | teShu darbheShvathAchamya trirAchamya shanairasUn | tadannaM tu namaskuryAt pitR^Ineva cha mantravit || 22\.52|| udakaM ninayechCheShaM shanaiH piNDAntike punaH | avajighrechcha tAn piNDAn yathAnyuptvA samAhitaH || 22\.53|| atha piNDAchcha shiShTAnnaM vidhinA bhojayeddvijAn | mAMsAnyapUpAn vividhAn dadyAt kR^isharapAyasam || 22\.54|| ##Next verse comes after 16 verses as verse no.70 in another version.## tato.annamutsR^ijedbhukteShvagrato vikiranbhuvi | pR^iShTvA tadannamityeva tR^iptAnAchAmayettataH || 22\.55|| AchAntAnanujAnIyAdabhito ramyatAmiti | svadhAstviti cha te brUyurbrAhmaNAstadanantaram || 22\.56|| tato bhuktavatAM teShAM annasheShaM nivedayet | yathA brUyustathA kuryAt anuj~nAtastu tairdvijaiH || 22\.57|| pitre svaditamityeva vAchyaM goShTeShu sushritam | sampannamityabhyudaye deve sevitamityapi || 22\.58|| (daive ruchitamityapi) visR^ijya brAhmaNAn tAnvai pitR^ipUrvantu vAgyataH | dakShiNAM dishamAkA~NkShanyAchetemAnvarAn pitR^In || 22\.59|| dAtAro no.abhivardhantAM vedAH santatireva cha | shraddhA cha no mA vigamadbahudeya~ncha no.astviti || 22\.60|| piNDAMstu go.ajaviprebhyaH dadyAdagnau jale.api vA | madhyamantu tataH piNDamadyAtpatnI sutArthinI || 22\.61|| prakShAlya hastAvAchamya j~nAtiM sheSheNa toShayet | sUpashAkaphalAnIkShUn payo dadhi ghR^itaM madhu || 22\.62|| annaM chaiva yathAkAmaM vividhaM bhojyapeyakam | yadyadiShTaM dvijendrANAM tatsarvaM vinivedayet || 22\.63|| dhAnyAMstilAMshcha vividhAn sharkarA vividhAstathA | uShNamannaM dvijAtibhyo dAtavyaM shreya ichChatA | anyatra phalamUlebhyaH pAnakebhyastathaiva cha || 22\.64|| na bhUmau pAtayejjAnuM na kupyennAnR^itaM vadet | na pAdena spR^ishedannaM na chaivamavadhUnayet || 22\.65|| krodhenaiva cha yatbhuktaM yadbhuktaM tvayathAvidhi | yAtudhAnA vilumpanti jalpatA chopapAditam || 22\.66|| svinnagAtro na tiShTheta sannidhau tu dvijottamAH | na cha pashyeta kAkAdIn pakShiNaH pratilomagAn | tadrUpAH pitarastatra samAyAnti bubhukShavaH || 22\.67|| na dadyAt tatra hastena pratyakShaM lavaNaM tathA | na chAyasena pAtreNa na chaivAshraddhayA punaH || 22\.68|| kA~nchanena tu pAtreNa rAjatodumbareNa vA dattamakShayatAM yAti khaDgena cha visheShataH || 22\.69|| pAtre tu mR^iNmaye yo vai shrAddhe bhojayate dvijAn | sa yAti narakaM ghoraM bhoktA chaiva purodhasaH || 22\.70|| na pa~NktyAM viShamaM dadyAnna yAchenna cha dApayet | yAchitA dApitA dAtA narakAn yAnti dAruNAn || 22\.71|| bhu~njIran vAgyatAH shiShTA na brUyuH prAkR^itAn guNAn | tAvaddhi pitaro.ashnanti yAvannoktA havirguNAH || 22\.72|| nAgrAsanopaviShTastu bhu~njIta prathamaM dvijaH | bahUnAM pashyatAM so.anyaH pa~NktyA harati kilbiSham || 22\.73|| na ki~nchidvarjayechChrAddhe niyuktastu dvijottamaH | na mAMsaM pratiShedheta na chAnyasyAnnamIkShayet || 22\.74|| yo nAshnAti dvijo mAMsaM niyuktaH pitR^ikarmaNi | sa pretya pashutAM yAti sambhavAnekaviMshatim || 22\.75|| svAdhyAyA~nchChrAvayedeShAM dharmashAstrANi chaiva hi | itihAsapurANAni shrAddhakalpAMshcha shobhanAn || 22\.76|| ##In the original, verses 77 to 84 are repetitions of verses 55 to 62. So not included.## pashchAt svayaM cha patnIbhiH sheShamannaM samAcharet | nodvAsayet taduchChiShTaM yAvannAsta~Ngato raviH || 22\.85|| 77 brahmachArI bhavetAM tu dampatI rajanIM tu tAm | dattvA shrAddhaM tathA bhuktvA sevate yastu maithunam || 22\.86|| 78 mahArauravamAsAdya kITayoniM vrajet punaH || 22\.87|| 79 shuchirakrodhanaH shAntaH satyavAdI samAhitaH | svAdhyAyaM cha tathA.adhvAnaM karttA bhoktA cha varjayet || 22\.88|| 80 shrAddhaM bhuktvA parashrAddhaM bhu~njate ye dvijAtayaH | mahApAtikibhistulyA yAnti te narakAn bahUn || 22\.89|| 81 eSha vo vihitaH samyak shrAddhakalpaH sanAtanaH | Anena varddhayennityaM brAhmaNo vyasanAnvitaH || 22\.90|| 82 AmashrAddhaM dvijaH kuryAdvidhij~naH shraddhayAnvitaH | tenAgnau karaNaM kuryAt piNDAMstenaiva nirvapet || 22\.91|| 83 yo.anena vidhinA shrAddhaM kuryAdvai shAntamAnasaH | vyapetakalmaSho nityaM yoginAM varttate padam || 22\.92|| 84 tasmAt sarvaprayatnena shrAddhaM kuryAddvijottamaH | ArAdhito bhavedIshastena samyak sanAtanaH || 22\.93|| 85 api mUlairphalairvA.api prakuryAnnirdhano dvijaH | tilodakaistarpayitvA pitR^In snAtvA samAhitaH || 22\.94|| 86 na jIvatpitR^iko dadyAddhomAntaM vA vidhIyate | yeShAM vApi pitA dadyAt teShAM chaike prachakShate || 22\.95|| 87 pitA pitAmahashchaiva tathaiva prapitAmahaH | yo yasya prIyate tasmai deyaM nAnyasya tena tu || 22\.96|| 88 bhojayedvApi jIvantaM yathAkAmaM tu bhaktitaH | na jIvantamatikramya dadAti prayataH shuchiH || 22\.97|| 89 dvyAmukhyAyaNiko dadyAdbIjikShetrikayoH samam | adhikArI bhavetso.atha niyogotpAdito yadi || 22\.98|| 90 aniyuktaH suto yashcha shukrato jAyate tviha | pradadyAdbIjine piNDaM kShetriNe tu tato.anyathA || 22\.99|| 91 dvau piNDau nirvapet tAbhyAM kShetriNe bIjine tathA | kIrttayedatha chaikasmin bIjinaM kShetriNaM tataH | mR^itAhani tu karttavyamekoddiShTaM vidhAnataH || 22\.100|| 92 ashauche sve parikShINe kAmyaM vai kAmataH punaH | pUrvAhni chaiva karttavyaM shrAddhamabhyudayArthinA || 22\.101|| 93 devavatsarvameva syAdyavaiH kAryAH tilaiH kriyA | darbhAshcha R^ijavaH kAryA yugmAn vai bhojayeddvijAn || 22\.101|| 94 nAndImukhAstu pitaraH prIyantAmiti vAchayet | mAtR^ishrAddhaM tu pUrvaM syAt pitR^INAM tadanantaram || 22\.103|| 95 tato mAtAmahAnAM tu vR^iddhau shrAddhatrayaM smR^itam | daivapUrvaM pradadyAdvai na kuryAdapradakShiNam || 22\.104|| 96 prA~Nmukho nirvapet piNDAnupavItI samAhitaH | pUrvaM tu mAtaraH pUjyA bhaktyA vai sagaNeshvarAH || 22\.105|| 97 sthaNDileShu vichitreShu pratimAsu dvijAtiShu | puShpairdhUpaishcha naivedyairgandhAdyairbhUShaNairapi || 22\.106|| 98 pUjayitvA mAtR^igaNaM kUryAchChrAddhatrayaM dvijaH | akR^itvA mAtR^iyogaM tu yaH shrAddhaM pariveShayet | tasya krodhasamAviShTA hiMsAmichChanti mAtaraH || 22\.107|| 99 iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge dvAvisho.adhyAyaH || 22|| \section{23} kUrmapurANe uttarabhAge trayoviMshatitamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | dashAhaM prAhurAshauchaM sapiNDeShu vidhIyate | mR^iteShu vA.atha jAteShu brAhmaNAnAM dvijottamAH || 23\.1|| nityAni chaiva karmANi kAmyAni cha visheShataH | na kuryAdvihitaM ki~nchit svAdhyAyaM manasA.api cha || 23\.2|| shuchInakrodhanAn shAntAn shAlAgnau bhAvayeddvijAn | shuShkAnnena phalairvApi vaitAnAn juhuyAt tathA || 23\.3|| na spR^isheyurimAnanye na cha tebhyaH samAharet | chaturthe pa~nchame vA.ahni saMsparshaH kathito budhaiH || 23\.4|| sUtake tu sapiNDAnAM saMsparsho na praduShyati | sUtakaM sUtikAM chaiva varjayitvA nR^iNAM punaH || 23\.5|| adhIyAnastathA vedAn vedavichcha pitA bhavet | saMspR^ishyAH sarva evaite snAnAnmAtA dashAhataH || 23\.6|| dashAhaM nirguNe proktamashauchaM chAtinirguNe | ekadvitriguNairyuktaH chatustryekadinaiH shuchiH || 23\.7|| dashAhnAdaparaM samyagadhIyIta juhoti cha | chaturthe tasya saMsparshaM manurAha prajApatiH || 23\.8|| kriyAhInasya mUrkhasya mahArogiNa eva cha | yatheShTAcharaNasyeha maraNAntamashauchakam || 23\.9|| trirAtraM dasharAtraM vA brAhmaNAnAmashauchakam | prAksaMvatsarAt trirAtraM syAt tasmAdUrdhvaM dashAhakam || 23\.10|| UnadvivArShike prete mAtApitrostadiShyate trirAtreNa shuchistvanyo yadi hyatyantanirguNaH | adantajAtamaraNe pitrorekAhamiShyate jAtadante trirAtraM syAdyadi syAtAM tu nirguNau || 23\.11|| A dantajananAt sadya A chaulAdekarAtrakam | trirAtramaupanayanAt sapiNDAnAmudAhR^itam || 23\.12|| jAtamAtrasya bAlasya yadi syAnmaraNaM pituH | mAtushcha sUtakaM tat syAt pitA syAt spR^ishya eva cha || 23\.13|| sadAshauchaM sapiNDAnAM karttavyaM sodarasya cha | UrdhvaM dashAhAdekAhaM sodaro yadi nirguNaH || 23\.14|| athordhvaM dantajananAt sapiNDAnAmashauchakam | ekarAtraM nirguNAnAM chaulAdUrdhvaM trirAtrakam || 23\.15|| adantajAtamaraNaM sambhavedyadi sattamAH | ekarAtraM sapiNDAnAM yadi te.atyantanirguNAH || 23\.16|| vratAdeshAt sapiNDAnAM garbhasrAvAt svapAtataH | (sarveShAmeva guNinAmUrdhvaM tu viShamaM punaH | arvAk ShaNmAsataH strINAM yadi syAdgarbhasaMsravaH | tadA mAsasamaistAsAmashauchaM divasaiH smR^itam | tata UrdhvaM tu patane strINAM dvAdasharAtrikam | sadyaH shauchaM sapiNDAnAM garbhasrAvAchcha dhAtutaH | garbhachyutAdahorAtraM sapiNDe.atyantanirguNe |) yatheShTAcharaNe j~nAtau trirAtramiti nishchayaH || 23\.17|| yadi syAt sUtake sUtirmaraNe vA mR^itirbhavet | sheSheNaiva bhavechChuddhirahaH sheShe trirAtrakam || 23\.18|| maraNotpattiyogena maraNena samApyate | AdyaM vR^iddhimadAshauchamUrghvaM chettu na shudhyati || 23\.19|| atha chet pa~nchamIrAtrimatItya parato bhavet aghavR^iddhimadAshauchaM tadA pUrveNa shudhyati | deshAntaragataM shrutvA sUtakaM shAvameva tu tAvadaprayato martyo yAvachCheShaH samApyate || 23\.20|| atIte sUtake proktaM sapiNDAnAM trirAtrakam | (athaiva maraNe snAnamUrdhvaM saMvatsarAdyadi || vedAntavichchAdhIyAno yo.agnimAn vR^ittikarShitaH | sadyaH shauchaM bhavet tasya sarvAvasthAsu sarvadA || strINAmasaMskR^itAnAM tu pradAnAt parataH sadA | sapiNDAnAM trirAtraM syAt saMskAre bharttureva hi | ahastvadattakanyAnAmashauchaM maraNe smR^itam | UnadvivarShAnmaraNe sadyaH shauchamudAhR^itam || AdantAt sodare sadya AchaulAdekarAtrakam |) ApradAnAt trirAtraM syAddasharAtraM tataH param || 23\.21|| mAtAmahAnAM maraNe trirAtraM syAdashauchakam | ekodakAnAM maraNe sUtake chaitadeva hi || 23\.22|| pakShiNI yonisambandhe bAndhaveShu tathaiva cha | ekarAtraM samuddiShTaM gurau sabrahmachAriNi || 23\.23|| prete rAjani sajyotiryasya syAdviShaye sthitiH | gR^ihe mR^itAsu sarvAsu kanyAsu tryahaM pituH || 23\.24|| parapUrvAsu bhAryAsu putreShu kR^itakeShu cha | trirAtraM syAt tathAchArye svabhAryAsvanyagAsu cha || 23\.25|| AchAryaputre patnyAM cha ahorAtramudAhR^itam | ekAhaM syAdupAdhyAye svagrAme shrotriye.api cha || 23\.26|| trirAtramasapiNDeShu svagR^ihe saMsthiteShu cha | ekAhaM chAsvavarye syAdekarAtraM tadiShyate || 23\.27|| trirAtraM shvashrUmaraNAt shvashure vai tadeva hi | sadyaH shauchaM samuddiShTaM svagotre saMsthite sati || 23\.28|| shud.hdhyedvipro dashAhena dvAdashAhena bhUmipaH | vaishyaH pa~nchadashAhena shUdro mAsena shud.hdhyati || 23\.29|| kShatraviTshUdradAyAdA ye syurviprasya bAndhavAH | teShAmashauche viprasya dashAhAchChuddhiriShyate || 23\.30|| rAjanyavaishyAvapyevaM hInavarNAsu yoniShu | tameva shauchaM kuryAtAM vishud.hdhyarthamasaMshayam || 23\.31|| sarve tUttaravarNAnAmashauchaM kuryurAdR^itAH | tadvarNavidhidR^iShTena svaM tu shauchaM svayoniShu || 23\.32|| ShaDrAtraM vA trirAtraM syAdekarAtraM krameNa hi | vaishyakShatriyaviprANAM shUdreShvAshauchameva tu || 23\.33|| arddhamAso.atha ShaDrAtraM trirAtraM dvijapu~NgavAH | shUdrakShatriyaviprANAM vaishyeShvAshauchamiShyate || 23\.34|| ShaDrAtraM vai dashAhaM cha viprANAM vaishyashUdrayoH | ashauchaM kShatriye proktaM krameNa dvijapu~NgavAH || 23\.35|| shUdraviTkShatriyANAM tu brAhmaNe saMsthite sati | dasharAtreNa shuddhiH syAdityAha kamalodbhavaH || 23\.36|| asapiNDaM dvijaM pretaM vipro nirdhR^itya bandhuvat | ashitvA cha sahoShitvA dasharAtreNa shudhyati || 23\.37|| yadyannamatti teShAM tu trirAtreNa tataH shuchiH | anadaMstvannamahnA tu na cha tasmin gR^ihe vaset || 23\.38|| sodakeShvetadeva syAnmAturApteShu bandhuShu | dashAhena shavasparshI sapiNDashchaiva shudhyati || 23\.39|| yadi nirharati pretaM pralobhAkrAntamAnasaH | dashAhena dvijaH shudhyeddvAdashAhena bhUmipaH || 23\.40|| arddhamAsena vaishyastu shUdro mAsena shudhyati | ShaDrAtreNAthavA sarve trirAtreNAthavA punaH || 23\.41|| anAthaM chaiva nirdhR^itya brAhmaNaM dhanavarjitam | snAtvA samprAshya tu ghR^itaM shudhyanti brAhmaNAdayaH || 23\.42|| aparashchetparaM varNamaparaM vA paro yadi | ashauche saMspR^ishet snehAt tadAshauchena shudhyati || 23\.43|| pretIbhUtaM dvijaM vipro yo.anugachCheta kAmataH | snAtvA sachailaM spR^iShTvA.agniM ghR^itaM prAshya vishudhyati || 23\.44|| ekAhAt kShatriye shuddhirvaishye syAchcha dvyahena tu | shUdre dinatrayaM proktaM prANAyAmashataM punaH || 23\.45|| anasthisa~nchite shUdre rauti chedbrAhmaNaH svakaiH | trirAtraM syAt tathAshauchamekAhaM tvanyathA smR^itam || 23\.46|| asthisa~nchayanAdarvAgekAhaM kShatravaishyayoH | anyathA chaiva sajyotirbrAhmaNe snAnameva tu || 23\.47|| anasthisa~nchite vipro brAhmaNo rauti chet tadA | snAnenaiva bhavechChuddhiH sachailenAtra saMshayaH || 23\.48|| yastaiH sahAshanaM kuryAchChayanAdIni chaiva hi | bAndhavo vA.aparo vA.api sa dashAhena shudhyati || 23\.49|| yasteShAM samamashnAti sakR^idevApi kAmataH | tadAshauche nivR^itte.asau snAnaM kR^itvA vishudhyati || 23\.50|| yAvattadannamashnAti durbhikShopahato naraH | tAvantyahAnyashauchaM syAt prAyashchittaM tatashcharet || 23\.51|| dAhAdyashauchaM karttavyaM dvijAnAmagnihotriNAm | sapiNDAnAM tu maraNe maraNAditareShu cha || 23\.52|| sapiNDatA cha puruShe saptame vinivarttate | samAnodakabhAvastu janmanAmnoravedane || 23\.53|| pitA pitAmahashchaiva tathaiva prapitAmahaH | lepabhAjastrayo j~neyAH sApiNDyaM sAptapauruSham || 23\.54|| aprattAnAM tathA strINAM sApiNDyaM sAptapauruSham | tAsAntu bharttR^isApiNDyaM prAha devaH pitAmahaH || 23\.55|| ye chaikajAtA bahavo bhinnayonaya eva cha | bhinnavarNAstu sApiNDyaM bhavet teShAM tripUruSham || 23\.56|| kAravaH shilpino vaidyA dAsIdAsAstathaiva cha | dAtAro niyamAchchaiva brahmavidbrahmachAriNau | satriNo vratinastAvat sadyaH shauchaM udAhR^itam || 23\.57|| rAjA chaivAbhiShiktashcha annasatriNa eva cha | yaj~ne vivAhakAle cha daivayAge tathaiva cha | sadyaH shauchaM samAkhyAtaM durbhikShe chApyupaplave || 23\.58|| DimbAhavahatAnAM cha vidyutA pArthivairdvijaiH | sadyaH shauchaM samAkhyAtaM sarpAdimaraNe tathA || 23\.59|| agnimarutprapatane vIrAdhvanyapyanAshake | gobrAhmaNArthe cha sa.nnyaste sadyaH shauchaM vidhIyate || 23\.60|| naiShThikAnAM vanasthAnAM yatInAM brahmachAriNAm | nAshauchaM kIrtyate sadbhiH patite cha tathA mR^ite || 23\.61|| patitAnAM na dAhaH syAnnAntyeShTirnAsthisa~nchayaH | nAshrupAto napiNDau vA kAryaM shrAddhAdi ka~Nkvachit || 23\.62|| vyApAdayet tathAtmAnaM svayaM yo.agniviShAdibhiH | vihitaM tasya nAshauchaM nAgnirnApyudakAdikam || 23\.63|| atha kashchit pramAdena mriyate.agniviShAdibhiH | tasyAshauchaM vidhAtavyaM kAryaM chaivodakAdikam || 23\.64|| jAte kumAre tadahaH kAmaM kuryAt pratigraham | hiraNyadhAnyagovAsastilAshcha guDasarpiShA || 23\.65|| phalAni puShpaM shAkaM cha lavaNaM kAShThameva cha | takraM dadhi ghR^itaM tailamauShadhaM kShIrameva cha | Ashauchino gR^ihAdgrAhyaM shuShkAnnaM chaiva nityashaH || 23\.66|| AhitAgniryathAnyAyaM dagdhavyastribhiragnibhiH | anAhitAgnirgR^ihyeNa laukikenetaro janaH || 23\.67|| dehAbhAvAt palAshaistu kR^itvA pratikR^itiM punaH | dAhaH kAryo yathAnyAyaM sapiNDaiH shraddhayA.anvitaiH || 23\.68|| sakR^itprasi~nchedudakaM nAmagotreNa vAgyatAH | dashAhaM bAndhavaiH sArdhaM sarve chaivArdravAsasaH || 23\.69|| piNDaM pratidinaM dadyuH sAyaM prAtaryathAvidhi | pretAya cha gR^ihadvAri chaturthe bhojayeddvijAn || 23\.70|| dvitIye.ahani karttavyaM kShurakarma sabAndhavaiH | chaturthe bAndhavaiH sarvairasthnAM sa~nchayanaM bhavet | pUrvaM tu bhojayedviprAnayugmAn sushraddhayA shuchIn || 23\.71|| pa~nchame navame chaiva tathaivaikAdashe.ahani | ayugmAn bhojayedviprAn navashrAddhaM tu tadvijAH || 23\.72|| ekAdashe.ahni kurvIta pretamuddishya bhAvataH | dvAdashe vAhni karttavyaM navame tvathavA.ahani | ekaM pavitrameko.arghaH piNDapAtraM tathaiva cha || 23\.73|| evaM mR^itAhni karttavyaM pratimAsaM tu vatsaram | sapiNDIkaraNaM proktaM pUrNe saMvatsare punaH || 23\.74|| kuryAchchatvAri pAtrANi pretAdInAM dvijottamAH | pretArthaM pitR^ipAtreShu pAtramAsechayettataH || 23\.75|| ye samAnA iti dvAbhyAM piNDAnapyevameva hi | sapiNDIkaraNashrAddhaM devapUrvaM vidhIyate || 23\.76|| pitR^InAvAhayet tatra punaH pretaM vinirdishet | ye sapiNDIkR^itAH pretA na teShAM syAt pR^ithakkriyAH | yastu kuryAt pR^ithak piNDaM pitR^ihA so.abhijAyate || 23\.77|| mR^ite pitari vai putraH piNDamabdaM samAcharet | dadyAchchAnnaM sodakumbhaM pratyahaM pretadharmataH || 23\.78|| pArvaNena vidhAnena saMvatsarikamiShyate | pratisaMvatsaraM kAryaM vidhireSha sanAtanaH || 23\.79|| mAtApitroH sutaiH kAryaM piNDadAnAdikaM cha yat | patnI kuryAt sutAbhAve patnyabhAve tu sodaraH || 23\.80|| anenaiva vidhAnena jIvaH shrAddhaM samAcharet | kR^itvA dAnAdikaM sarvaM shraddhAyuktaH samAhitaH || 23\.81|| eSha vaH kathitaH samyag gR^ihasthAnAM kriyAvidhiH | strINAM bharttR^iShu shushrUShA dharmo nAnya ihochyate || 23\.82|| svadharmatatparA nityamIshvarArpitamAnasAH | prApnuvanti paraM sthAnaM yaduktaM vedavAdibhiH || 23\.83|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge trayoviMsho.adhyAyaH || 23|| \section{24} kUrmapurANe uttarabhAge chaturviMshatitamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | agnihotraM tu juhuyAdAdyante.aharnishoH sadA | darshena chaiva pakShAnte paurNamAsena chaiva hi || 24\.1|| sasyAnte navasasyeShTyA tathartvante dvijo.adhvaraiH | pashunA tvayanasyAnte samAnte so.agnikairmakhaiH || 24\.2|| nAniShTvA navasasyeShTyA pashunA vA.agnimAn dvijaH | na chAnnamadyAnmAMsaM vA dIrghamAyurjijIviShuH || 24\.3|| navenAnnena chAniShTvA pashuhavyena chAgnayaH | prANAnevAttumichChanti navAnnAmiShagR^ihNinaH || 24\.4|| sAvitrAn shAntihomAMshcha kuryAt parvasu nityashaH | pitR^IMshchaivAShTakAH sarve nityamanvaShTakAsu cha || 24\.5|| eSha dharmaH paro nityamapadharmo.anya uchyate | trayANAmiha varNAnAM gR^ihasthAshramavAsinAm || 24\.6|| nAstikyAdathavA.a.alasyAdyo.agnIn nAdhAtumichChati | yajeta vA na yaj~nena sa yAti narakAn bahUn || 24\.7|| tAmisramandhatAmisraM mahArauravarauravau | kumbhIpAkaM vaitaraNImasipatravanaM tathA | anyAMshcha narakAn ghorAn samprApyAnte sudurmatiH | antyajAnAM kule viprAH shUdrayonau cha jAyate | tasmAt sarvaprayatnena brAhmaNo hi visheShataH | AthAyAgniM vishuddhAtmA yajeta parameshvaram || 24\.8|| agnihotrAt paro dharmo dvijAnAM neha vidyate | tasmAdArAdhayennityamagnihotreNa shAshvatam || 24\.9|| yastvAdhAyAgnimAlasyAnna yaShTuM devamichChati | sa sammUDho na sambhAShyaH kiM punarnAstiko janaH || 24\.10|| yasya traivArShikaM bhaktaM paryAptaM bhR^ityavR^ittaye | adhikaM chApi vidyeta sa somaM pAtumarhati || 24\.11|| eSha vai sarvayaj~nAnAM somaH prathama iShyate | somenArAdhayeddevaM somalokamaheshvaram || 24\.12|| na somayAgAdadhiko maheshArAdhanAttataH | na somo vidyate tasmAt somenAbhyarchayet param || 24\.13|| pitAmahena viprANAmAdAvabhihitaH shubhaH | dharmo vimuktaye sAkShAchChrautaH smArtto dvidhA punaH || 24\.14|| shrautastretAgnisambandhAt smArttaH pUrvaM mayoditaH | shreyaskaratamaH shrautastasmAchChrautaM samAcharet || 24\.15|| ubhAvabhihitau dharmau vedAvedaviniHsR^itau | shiShTAchArastR^itIyaH syAchChrutismR^ityoralAbhataH || 24\.16|| dharmeNAdhigato yaistu vedaH saparibR^iMhaNaH | te shiShTA brAhmaNAH proktA nityamAtmaguNAnvitAH || 24\.17|| teShAmabhimato yaH syAchchetasA nityameva hi | sa dharmaH kathitaH sadbhirnAnyeShAmiti dhAraNA || 24\.18|| purANaM dharmashAstraM cha vedAnAmupabR^iMhaNam | ekasmAdbrahmavij~nAnaM dharmaj~nAnaM tathaikataH || 24\.19|| dharmaM jij~nAsamAnAnAM tatpramANataraM smR^itam | dharmashAstraM purANAni brahmaj~nAnaparAyaNAH || 24\.20|| nAnyato jAyate dharmo brahmavidyA cha vaidikI | tasmAddharmaM purANaM cha shraddhAtavyaM dvijAtibhiH || 24\.21|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge chaturvisho.adhyAyaH || 24|| \section{25} kUrmapurANe uttarabhAge pa~nchaviMshatitamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | eSha vo.abhihitaH kR^itsno gR^ihasthAshramavAsinaH | dvijAteH paramo dharmo varttanAni nibodhata || 25\.1|| dvividhastu gR^ihI j~neyaH sAdhakashchApyasAdhakaH | adhyApanaM yAjanaM cha pUrvasyAhuH pratigraham | kusIdakR^iShivANijyaM prakurvantaH svaya~NkR^itam || 25\.2|| kR^iSherabhAve vANijyaM tadabhAve kusIdakam | ApatkalpastvayaM j~neyaH pUrvokto mukhya iShyate || 25\.3|| svayaM vA karShaNA kuryAdvANijyaM vA kusIdakam | kaShTA pApIyasI vR^ittiH kusIdaM tadvivarjayet || 25\.4|| kShAtravR^ittiM parAM prahurna svayaM karShaNaM dvijaiH | tasmAt kShAtreNa vartteta varttane nApadi dvijaH || 25\.5|| tena chAvApyajIvaMstu vaishyavR^ittiM kR^iShiM vrajet | na katha~nchana kurvIta brAhmaNaH karma karShaNam || 25\.6|| labdhalAbhaH pitR^In devAn brAhmaNAMshchApi pUjayet | te tR^iptAstasya taM doShaM shamayanti na saMshayaH || 25\.7|| devebhyashcha pitR^ibhyashcha dadyAdbhAgaM tu viMshakam | triMshadbhAgaM brAhmaNAnAM kR^iShiM kurvan na duShyati || 25\.8|| vaNik pradadyAddviguNaM kusIdI triguNaM punaH | kR^iShIpAlAnna doSheNa yujyate nAtra saMshayaH || 25\.9|| shilo~nChaM vApyAdadIta gR^ihasthaH sAdhakaH punaH | vidyAshilpAdayastvanye bahavo vR^ittihetavaH || 25\.10|| asAdhakastu yaH prokto gR^ihasthAshramasaMsthitaH | shilo~nChe tasya kathite dve vR^ittI paramarShibhiH || 25\.11|| amR^itenAthavA jIvenmR^itenApyathavA yadi | ayAchitaM syAdamR^itaM mR^itaM bhekShaM tu yAchitam || 25\.12|| kushUladhAnyako vA syAt kumbhIdhAnyaka eva vA | tryahniko vApi cha bhavedashvastanika eva cha || 25\.13|| chaturNAmapi vai teShAM dvijAnAM gR^ihamedhinAm | shreyAn paraH paro j~neyo dharmato lokajittamaH || 25\.14|| ShaTkarmako bhavetteShAM tribhiranyaH pravarttate | dvAbhyAmekashchaturthastu brahmasatreNa jIvati || 25\.15|| varttayaMstu shilo~nChAbhyAmagnihotraparAyaNaH | iShTiH pArvAyaNAntAyAH kevalA nirvapet sadA || 25\.16|| na lokavR^itiM vartteta vR^ittihetoH katha~nchana | ajihmAmashaThAM shuddhAM jIvedbrAhmaNajIvikAm || 25\.17|| yAchitvA vA.api sadbhyo.annaM pitR^IndevAMstu toShayet | yAchayedvA shuchiM dAntaM na tR^ipyeta svayaM tataH || 25\.18|| yastu dravyArjanaM kR^itvA gR^ihasthastoShayenna tu | devAn pitR^IMshcha vidhinA shunAM yoniM vrajatyadhaH || 25\.19|| dharmashchArthashcha kAmashcha shreyo mokShashchatuShTayam | dharmAdviruddhaH kAmaH syAdbrAhmaNAnAM tu netaraH || 25\.20|| yo.artho dharmAya nAtmArthaM so.artho nArthastathetaraH | tasmAdarthaM samAsAdya dadyAdvai juhuyAddvijaH || 25\.21|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge pa~nchaviMsho.adhyAyaH || 25|| \section{26} kUrmapurANe uttarabhAge ShaDviMshatitamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | athAtaH sampravakShyAmi dAnadharmamanuttamam | brahmaNAbhihitaM pUrvamR^iShINAM brahmavAdinAm || 26\.1|| arthAnAmudite pAtre shraddhayA pratipAdanam | dAnamityabhinirdiShTaM bhuktimuktiphalapradam || 26\.2|| yaddadAti vishiShTebhyaH shraddhayA parayA yutaH | tadvichitramahaM manye sheShaM kasyApi rakShati || 26\.3|| nityaM naimittikaM kAmyaM trividhaM dAnamuchyate | chaturthaM vimalaM proktaM sarvadAnottamottamam || 26\.4|| ahanyahani yat ki~nchiddIyate.anupakAriNe | anuddishya phalaM tasmAdbrAhmaNAya tu nityakam || 26\.5|| yat tu pApopashAntyarthaM dIyate viduShAM kare | naimittikaM taduddiShTaM dAnaM sadbhiranuShThitam || 26\.6|| apatyavijayaishvaryasvargArthaM yat pradIyate | dAnaM tat kAmyamAkhyAtamR^iShibhirdharmachintakaiH || 26\.7|| yadIshvaraprINanArthaM brahmavitsu pradIyate | chetasA dharmayuktena dAnaM tadvimalaM shivam || 26\.8|| dAnadharmaM niSheveta pAtramAsAdya shaktitaH | utpatsyate hi tatpAtraM yat tArayati sarvataH || 26\.9|| kuTumbabhaktavasanAddeyaM yadatirichyate | anyathA dIyate yaddhi na taddAnaM phalapradam || 26\.10|| shrotriyAya kulInAya vinItAya tapasvine | vR^ittasthAya daridrAya pradeyaM bhaktipUrvakam || 26\.11|| yastu dadyAnmahIM bhaktyA brAhmaNAyAhitAgnaye | sa yAti paramaM sthAnaM yatra gatvA na shochati || 26\.12|| ikShubhiH santatAM bhumiM yavagodhUmashalinIm | dadAti vedaviduShe yaH sa bhUyo na jAyate || 26\.13|| gocharmamAtrAmapi vA yo bhUmiM samprayachChati | brAhmaNAya daridrAya sarvapApaiH pramuchyate || 26\.14|| bhUmidAnAt paraM dAnaM vidyate neha ki~nchana | annadAnaM tena tulyaM vidyAdAnaM tato.adhikam || 26\.15|| yo brAhmaNAya shAntAya shuchaye dharmashAline | dadAti vidyAM vidhinA brahmaloke mahIyate || 26\.16|| dadyAdaharahastvannaM shraddhayA brahmachAriNe | sarvapApavinirmukto brahmaNaH sthAnamApnuyAt || 26\.17|| gR^ihasthAyAnnadAnena phalaM prApnoti mAnavaH | AmamevAsya dAtavyaM dattvA.a.apnoti parAM gatim || 26\.18|| vaishAkhyAM paurNamAsyAM tu brAhmaNAn sapta pa~ncha vA | upoShya vidhinA shAntaH shuchiH prayatamAnasaH || 26\.19|| pUjayitvA tilaiH kR^iShNairmadhunA cha visheShataH | gandhAdibhiH samabhyarchya vAchayedvA svayaM vadet || 26\.20|| prIyatAM dharmarAjeti yadvA manasi varttate | yAvajjIvakR^itaM pApaM tatkShaNAdeva nashyati || 26\.21|| kR^iShNAjine tilAn kR^ittvA hiraNyaM madhusarpiShI | dadAti yastu viprAya sarvaM tarati duShkR^itam || 26\.22|| kR^itAnnamudakumbhaM cha vaishAkhyAM cha visheShataH | nirdishya dharmarAjAya viprebhyo muchyate bhayAt || 26\.23|| suvarNatilayuktaistu brAhmaNAn sapta pa~ncha vA | tarpayedudapAtraistu brahmahatyAM vyapohati || 26\.24|| (mAghamAse tu viprastu dvAdashyAM samupoShitaH |) shuklAmvaradharaH kR^iShNaistilairhutvA hutAshanam | pradadyAdbrAhmaNebhyastu tilAneva samAhitaH | janmaprabhR^iti yatpApaM sarvaM tarati vai dvijaH || 26\.25|| amAvasyAmanuprApya brAhmaNAya tapasvine | yatkichiddevadeveshaM dadyAdvoddishya sha~Nkaram || 26\.26|| prIyatAmIshvaraH somo mahAdevaH sanAtanaH | saptajanmakR^itaM pApaM tatkShaNAdeva nashyati || 26\.27|| yastu kR^iShNachaturdashyAM snAtvA devaM pinAkinam | ArAdhayeddvijamukhe na tasyAsti punarbhavaH || 26\.28|| kR^iShNAShTamyAM visheSheNa dhArmikAya dvijAtaye | snAtvA.abhyarchya yathAnyAyaM pAdaprakShAlanAdibhiH || 26\.29|| prIyatAM me mahAdevo dadyAddravyaM svakIyakam | sarvapApavinirmuktaH prApnoti paramAM gatim || 26\.30|| dvijaiH kR^iShNachaturdashyAM kR^iShNAShTamyAM visheShataH | amAvAsyAyAM vai bhaktaistu pUjanIyastrilochanaH || 26\.31|| ekAdashyAM nirAhAro dvAdashyAM puruShottamam | archayedbAhmaNamukhe sa gachChet paramaM padam || 26\.32|| eShA tithirvaiShNavI syAddvAdashI shuklapakShake | tasyAmArAdhayeddevaM prayatnena janArdanam || 26\.33|| yatki~nchiddevamIshAnamuddishya brAhmaNe shuchau | dIyate viShNave vApi tadanantaphalapradam || 26\.34|| yo hi yAM devatAmichChet samArAdhayituM naraH | brAhmaNAn pUjayedyatnAt sa tasyAstoShahetutaH || 26\.35|| dvijAnAM vapurAsthAya nityaM tiShThanti devatAH | pUjyante brAhmaNAlAbhe pratimAdiShvapi kvachit || 26\.36|| tasmAt sarvaprayatnena tat tat phalamabhIpsubhiH | dvijeShu devatA nityaM pUjanIyA visheShataH || 26\.37|| vibhUtikAmaH satataM pUjayedvai purandaram | brahmavarchasakAmastu brahmANaM brahmakAmukaH || 26\.38|| ArogyakAmo.atha raviM dhanakAmo hutAshanam | karmaNAM siddhikAmastu pUjayedvai vinAyakam || 26\.39|| bhogakAmastu shashinaM balakAmaH samIraNam | mumukShuH sarvasaMsArAt prayatnenArchayeddharim || 26\.40|| yastu yogaM tathA mokShaM ichChettajj~nAnamaishvaram | so.archayedvai virUpAkShaM prayatnena maheshvaram || 26\.41|| ye vA~nChanti mahAyogAn j~nAnAni cha maheshvaram | te pUjayanti bhUteshaM keshavaM chApi bhoginaH || 26\.42|| vAridastR^iptimApnoti sukhamakShayyamannadaH | tilapradaH prajAmiShTAM dIpadashchakShuruttamam || 26\.43|| bhUmidaH sarvamApnoti dIrghamAyurhiraNyadaH | gR^ihado.agryANi veshmAni rUpyado rUpamuttamam || 26\.44|| vAsodashchandrasAlokyamashvisAlokyamashvadaH | anaDudaH shriyaM puShTAM godo vradhnasya viShTapam || 26\.45|| yAnashayyAprado bhAryAmaishvaryamabhayapradaH | dhAnyadaH shAshvataM saukhyaM brahmado brahmasAtmyatAm || 26\.46|| dhAnyAnyapi yathAshakti vipreShu pratipAdayet | vedavitsu vishiShTeShu pretya svargaM samashnute || 26\.47|| gavAM vA sampradAnena sarvapApaiH pramuchyate | indhanAnAM pradAnena dIptAgnirjAyate naraH || 26\.48|| phalamUlAni shAkAni bhojyAni vividhAni cha | pradadyAdbrAhmaNebhyastu mudA yuktaH sadA bhavet || 26\.49|| auShadhaM snehamAhAraM rogiNe rogashAntaye | dadAno rogarahitaH sukhI dIrghAyureva cha || 26\.50|| asipatravanaM mArgaM kShuradhArAsamanvitam | tIvritApaM cha tarati ChatropAnatprado naraH || 26\.51|| yadyadiShTatamaM loke yachchApi dayitaM gR^ihe | tattadguNavate deyaM tadevAkShayamichChatA || 26\.52|| ayane viShuve chaiva grahaNe chandrasUryayoH | sa~NkrAntyAdiShu kAleShu dattaM bhavati chAkShayam || 26\.53|| prayAgAdiShu tIrtheShu puNyeShvAyataneShu cha | dattvA chAkShayamApnoti nadIShu cha vaneShu cha || 26\.54|| dAnadharmAt paro dharmo bhUtAnAM neha vidyate | tasmAdviprAya dAtavyaM shrotriyAya dvijAtibhiH || 26\.55|| svargAyurbhUtikAmena tathA pApopashAntaye | mumukShuNA cha dAtavyaM brAhmaNebhyastathA.anvaham || 26\.56|| dIyamAnaM tu yo mohAdgoviprAgnisureShu cha | nivArayati pApAtmA tiryagyoniM vrajet tu saH || 26\.57|| yastu dravyArjanaM kR^itvA nArchayedbrAhmaNAn surAn | sarvasvamapahR^ityainaM rAjA rAShTrAt pravAsayet || 26\.58|| yastu durbhikShavelAyAmannAdyaM na prayachChati | mriyamANeShu vipreShu brAhmaNaH sa tu garhitaH || 26\.59|| na tasmAt pratigR^ihNIyAt na vai deya~ncha tasya hi | a~NkayitvA svakAdrAShTrAt taM rAjA vipravAsayet || 26\.60|| yastvasadbhyo dadAtIha na dravyaM dharmasAdhanam | sa pUrvAbhyadhikaH pApI narake pachyate naraH || 26\.61|| svAdhyAyavanto ye viprA vidyAvanto jitendriyAH | satyasaMyamasaMyuktAstebhyo dadyAddvijottamAH || 26\.62|| subhuktamapi vidvAMsaM dhArmikaM bhojayeddvijam | na tu mUrkhamavR^ittasthaM dasharAtramupoShitam || 26\.63|| sannikR^iShTamatikramya shrotriyaM yaH prayachChati | sa tena karmaNA pApI dahatyAsaptamaM kulam || 26\.64|| yadisyAdadhiko vipraH shIlavidyAdibhiH svayam | tasmai yatnena dAtavyaM atikramyApi sannidhim || 26\.65|| yo.archchitaM pratigR^ihNIyAddadyAdarchitameva cha | tAvubhau gachChataH svargaM narakaM tu viparyaye || 26\.66|| na vAryapi prayachCheta nAstike haituke.api cha | pAShaNDeShu cha sarveShu nAvedavidi dharmavit || 26\.67|| apUpaM cha hiraNyaM cha gAmashvaM pR^ithivIM tilAn | avidvAn pratigR^ihNAno bhasmI bhavati kAShThavat || 26\.68|| dvijAtibhyo dhanaM lipset prashastebhyo dvijottamaH | api vA jAtimAtrebhyo na tu shUdrAt katha~nchana || 26\.69|| vR^ittisa~NkochamanvichChenneheta dhanavistaram | dhanalobhe prasaktastu brAhmaNyAdeva hIyate || 26\.70|| vedAnadhItya sakalAn yaj~nAMshchAvApya sarvashaH | na tAM gatimavApnoti sa~NkochAdyAmavApnuyAt || 26\.71|| pratigraharuchirna syAt yAtrArthaM tu dhanaM haret | sthityarthAdadhikaM gR^ihNan brAhmaNo yAtyadhogatim || 26\.72|| yastu yAchanako nityaM na sa svargasya bhAjanam | udvejayati bhUtAni yathA chaurastathaiva saH || 26\.73|| gurUn bhR^ityAMshchojjihIrShan archiShyan devatAtithIn | sarvataH pratigR^ihNIyAnna tu tR^ipyet svayaM tataH || 26\.74|| evaM gR^ihastho yuktAtmA devatA.atithipUjakaH | varttamAnaH saMyAtAtmA yAti tat paramaM padam || 26\.75|| putre nidhAya vA sarvaM gatvA.araNyaM tu tattvavit | ekAkI vicharennityamudAsInaH samAhitaH || 26\.76|| eSha vaH kathito dharmo gR^ihasthAnAM dvijottamAH | j~nAtvA tu tiShThenniyataM tathA.anuShThApayeddvijAn || 26\.77|| iti devamanAdimekamIshaM gR^ihadharmeNa samarchayedajasram | samatItya sa sarvabhUtayoniM prakR^itiM vai sa paraM na yAti janma || 26\.78|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge ShaDviMsho.adhyAyaH || 26|| \section{27} kUrmapurANe uttarabhAge saptaviMshatitamo.adhyAyaH vyAsa uvAcha | evaM gR^ihAshrame sthitvA dvitIyaM bhAgamAyuShaH | vAnaprasthAshramaM gachChet sadAraH sAgnireva cha || 27\.1|| nikShipya bhAryAM putreShu gachChedvanamathApi vA | dR^iShTvA.apatyasya chApatyaM jarjarIkR^itavigrahaH || 27\.2|| shuklapakShasya pUrvAhNe prashaste chottarAyaNe | gatvA.araNyaM niyamavAMstapaH kuryAt samAhitaH || 27\.3|| phalamUlAni pUtAni nityamAhAramAharet | yatAhAro bhavet tena pUjayet pitR^idevatAH || 27\.4|| pUjayitvA.atithiM nityaM snAtvA chAbhyarchayet surAn | gR^ihAdAdAya chAshnIyAdaShTau grAsAn samAhitaH || 27\.5|| jaTAshcha bibhR^iyAnnityaM nakharomANi notsR^ijet | svAdhyAyaM sarvadA kuryAnniyachChedvAchamanyataH || 27\.6|| agnihotraM cha juhuyAt pa~nchayaj~nAn samAcharet | munyannairvividhairvanyaiH shAkamUlaphalena cha || 27\.7|| chIravAsA bhavennityaM snAyAt triShavaNaM shuchiH | sarvabhUtAnukampI syAt pratigrahavivarjitaH || 27\.8|| darshena paurNamAsena yajeta niyataM dvijaH | R^ikSheShvAgrayaNe chaiva chAturmAsyAni chAharet || 27\.9|| uttarAyaNaM cha kramasho dakShasyAyanameva cha | vAsantaiH shAradairmedhyairmunyannaiH svayamAhR^itaiH || 27\.10|| puroDAshAMshcharUMshchaiva dvividhaM nirvapet pR^ithak | devatAbhyashcha taddhutvA vanyaM medhyataraM haviH || 27\.11|| sheShaM samupabhu~njIta lavaNaM cha svayaM kR^itam | varjayenmadhumAMsAni bhaumAni kavachAni cha || 27\.12|| bhUstR^iNaM shigrukaM chaiva shleShmAtakaphalAni cha | na phAlakR^iShTamashnIyAdutsR^iShTamapi kenachit || 27\.13|| na grAmajAtAnyArtto.api puShpANi cha phalAni cha | shrAvaNenaiva vidhinA vahniM paricharet sadA || 27\.14|| na druhyet sarvabhUtAni nirdvandvo nirbhayo bhavet | na naktaM ki~nchidashnIyAdrAtrau dhyAnaparo bhavet || 27\.15|| jitendriyo jitakrodhastattvaj~nAnavichintakaH | brahmachArI bhavennityaM na patnImapi saMshrayet || 27\.16|| yastu patnyA vanaM gatvA maithunaM kAmatashcharet | tadvrataM tasya lupyeta prAyashchittIyate dvijaH || 27\.17|| tatra yo jAyate garbho na saMspR^ishyo dvijAtibhiH | na hi vede.adhikAro.asya tadvaMshepyevameva hi || 27\.18|| adhaH shayIta satataM sAvitrIjApyatatparaH sharaNyaH sarvabhUtAnAM saMvibhAgaparaH sadA || 27\.19|| parivAdaM mR^iShAvAdaM nidrA.a.alasyaM vivarjayet | ekAgniraniketaH syAt prokShitAM bhUmimAshrayet || 27\.20|| mR^igaiH saha charedvAsaM taiH sahaiva cha saMvaset | shilAyAM sharkarAyAM vA shayIta susamAhitaH || 27\.21|| sadyaH prakShAlako vA syAnmAsasa~nchayiko.api vA | ShaNmAsanichayo vA syAt samAnichaya eva vA || 27\.22|| tyajedAshvayuje mAsi sampannaM pUrvasa~nchitam | jIrNAni chaiva vAsAMsi shAkamUlaphalAni cha || 27\.23|| dantolUkhaliko vA syAt kApotIM vR^ittimAshrayet | ashmakuTTo bhavedvA.api kAlapakvabhugeva vA || 27\.24|| naktaM chAnnaM samashnIyAddivA chAhR^itya shaktitaH | chaturthakAliko vA syAt syAdvAchAShTamakAlikaH || 27\.25|| chAndrAyaNavidhAnairvA shukle kR^iShNe cha varttayet | pakShe pakShe samashnIyAddyavAgUM kvathitAM sakR^it || 27\.26|| puShpamUlaphalairvApi kevalairvarttayet sadA | svAbhAvikaiH svayaM shIrNairvaikhAnasamate sthitaH || 27\.27|| bhUmau vA parivartteta tiShThedvA prapadairdinam | sthAnAsanAbhyAM viharenna kvachiddhairyamutsR^ijet || 27\.28|| grIShme pa~nchatapAstadvat varShAsvabhrAvakAshakaH | ArdravAsAstu hemante kramasho varddhayaMstapaH || 27\.29|| upaspR^ishya triShavaNaM pitR^idevAMshcha tarpayet | ekapAdena tiShTheta marIchIn vA pibet tadA || 27\.30|| pa~nchAgnirdhUmapo vA syAduShmapaH somapo.atha vA | payaH pibechChuklapakShe kR^iShNApakShe tu gomayam || 27\.31|| shIrNaparNAshano vA syAt kR^ichChrairvA varttayet sadA | yogAbhyAsaratashcha syAdrudrAdhyAyI bhavet sadA || 27\.32|| atharvashiraso.adhyetA vedAntAbhyAsatatparaH | yamAn seveta satataM niyamAMshchApyatandritaH || 27\.33|| kR^iShNAjinaH sottarIyaH shuklayaj~nopavItavAn | atha chAgnIn samAropya svAtmani dhyAnatatparaH || 27\.34|| anagniraniketaH syAnmunirmokShaparo bhavet | tApaseShveva vipreShu yAtrikaM bhaikShamAharet || 27\.35|| gR^ihamedhiShu chAnyeShu dvijeShu vanavAsiShu | grAmAdAhR^itya chAshnIyAdaShTau grAsAn vane vasan || 27\.36|| pratigR^ihya puTenaiva pANinA shakalena vA | vividhAshchopaniShada AtmasaMsiddhaye japet || 27\.37|| vidyAvisheShAn sAvitrIM rudrAdhyAyaM tathaiva cha | mahAprAsthAnikaM vAsau kuryAdanashanaM tu vA | agnipraveshamanyadvA brarhmArpaNavidhau sthitaH || 27\.38|| yastu samyagimamAshramaM shivaM saMshrayantyashivapu~njanAshanam | te vishanti paramaishvaraM padaM yAnti yatra gatamasya saMsthiteH || 27\.39|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge saptavisho.adhyAyaH || 27|| \section{28} kUrmapurANe uttarabhAge aShTAviMshatitamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | evaM vanAshrame sthitvA tR^itIyaM bhAgamAyuShaH | chaturthamAyuSho bhAgaM sa.nnyAsena nayet kramAt || 28\.1|| agnInAtmanI saMsthApya dvijaH pravrajito bhavet | yogAbhyAsarataH shAnto brahmavidyAparAyaNaH || 28\.2|| yadA manasi sa~njAtaM vaitR^iShNyaM sarvavastuShu | tadA sa.nnyAsamichChanti patitaH syAdviparyaye || 28\.3|| prAjApatyAM nirUpyeShTimAgneyImathavA punaH | dAntaH pakvakaShAyo.asau brahmAshramamupAshrayet || 28\.4|| j~nAnasa.nnyAsinaH kechidvedasannyAsinaH pare | karmasa.nnyAsinastvanye trividhAH parikIrtitAH || 28\.5|| yaH sarvasa~Nganirmukto nirdvandvashchaiva nirbhayaH | prochyate j~nAnasa.nnyAsI svAtmanyeva vyavasthitaH || 28\.6|| vedamevAbhyasennityaM nirdvando niShparigrahaH | prochyate vedasa.nnyAsI mumukShurvijitendriyaH || 28\.7|| yastvagnInAtmasAtkR^itvA brahmArpaNaparo dvijaH | j~neyaH sa karmasa.nnyAsI mahAyaj~naparAyaNaH || 28\.8|| trayANAmapi chaiteShAM j~nAnI tvabhyadhiko mataH | na tasya vidyate kAryaM na li~NgaM vA vipashchitaH || 28\.9|| nirmamo nirbhayaH shAnto nirdvandvaH parNabhojanaH | jIrNakaupInavAsAH syAnnagno vA dhyAnatatparaH || 28\.10|| brahmachArI mitAhAro grAmAdannaM samAharet | adhyAtmamatirAsIta nirapekSho nirAmiShaH || 28\.11|| Atmanaiva sahAyena sukhArthI vicharediha | nAbhinandeta maraNaM nAbhinandeta jIvitam || 28\.12|| kAlameva pratIkSheta nideshaM bhR^itako yathA | nAdhyetavyaM na vaktavyaM shrotavyaM na kadAchana || 28\.13|| evaM j~nAtvA paro yogI brahmabhUyAya kalpate | ekavAsA.athavA vidvAn kaupInAchChAdanastathA || 28\.14|| muNDI shikhI vA.atha bhavet tridaNDI niShparigrahaH | kAShAyavAsAH satataM dhyAnayogaparAyaNaH || 28\.15|| grAmAnte vR^ikShamUle vA vaseddevAlaye.api vA | samaH shatrau cha mitre cha tathA mAnApamAnayoH || 28\.16|| bhaikShyeNa varttayennityaM naikAnnAdI bhavet kvachit | yastu mohena vAnyasmAdekAnnAdI bhavedyatiH || 28\.17|| na tasya niShkR^itiH kAchiddharmashAstreShu kathyate | rAgadveShavimuktAtmA samaloShTAshmakA~nchanaH || 28\.18|| prANihiMsAnivR^ittashcha maunI syAt sarvaniHspR^ihaH | dR^iShTipUtaM nyaset pAdaM vastrapUtaM jalaM pibet | shAstrapUtAM vadedvANIM manaH pUtaM samAcharet || 28\.19|| naikatra nivaseddeshe varShAbhyo.anyatra bhikShukaH | snAnashaucharato nityaM kamaNDalukaraH shuchiH || 28\.20|| brahmacharyarato nityaM vanavAsarato bhavet | mokShashAstreShu nirato brahmachArI jitendriyaH || 28\.21|| dambhAha~NkAranirmukto nindApaishunyavarjitaH | Atmaj~nAnaguNopeto yatirmokShamavApnuyAt || 28\.22|| abhyaset satataM vedaM praNavAkhyaM sanAtanam | snAtvA.a.achamya vidhAnena shuchirdevAlayAdiShu || 28\.23|| yaj~nopavItI shAntAtmA kushapANiH samAhitaH | dhautakAShAyavasano bhasmachChannatanUrahaH || 28\.24|| adhiyaj~naM brahma japedAdhidaivikameva vA | AdhyAtmikaM cha satataM vedAntAbhihitaM cha yat || 28\.25|| putreShu chA.atha nivasan brahmachArI yatirmuniH | vedamevAbhyasennityaM sa yAti paramAM gatim || 28\.26|| ahiMsA satyamasteyaM brahmacharyaM tapaH param | kShamA dayA cha santoSho vratAnyasya visheShataH || 28\.27|| vedAntaj~nAnaniShTho vA pa~ncha yaj~nAn samAhitaH | j~nAna dhyAna samAyukto bhikShArthe naiva tena hi || 28\.28|| (ve \- kuryAdaharahaH snAtvA bhikShAnnenaiva tena hi) homamantrA~njapennityaM kAle kAle samAhitaH | svAdhyAyaM chAnvahaM kuryAt sAvitrIM sandhyayorjapet || 28\.29|| dhyAyIta satataM devamekAnte parameshvaram | ekAnte varjayennityaM kAmaM krodhaM parigraham || 28\.30|| ekavAsA dvivAsA vA shikhI yaj~nopavItavAn | kamaNDalukaro vidvAn tridaNDI yAti tatparam || 28\.31|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge.aShTAviMsho.adhyAyaH || 28|| \section{29} kUrmapurANe uttarabhAge ekonatriMshattamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | evaM svAshramaniShThAnAM yatInAM niyatAtmanAm | bhaikSheNa varttanaM proktaM phalamUlairathApi vA || 29\.1|| ekakAlaM charedbhaikShaM na prasajyeta vistare | bhaikShyaprasakto hi yatirviShayeShvapi sajjati || 29\.2|| saptAgAraM charedbhaikShamalAbhAt tu punashcharet | prakShAlya pAtre bhu~njIyAdadbhiH prakShAlayet tu punaH || 29\.3|| athavA.anyadupAdAya pAtre bhu~njIta nityashaH | bhuktvA tat santyajet pAtraM yAtrAmAtramalolupaH || 29\.4|| vidhUme sannamusale vya~NgAre bhuktavajjane | vR^itte sharAvasampAte bhikShAM nityaM yatishcharet || 29\.5|| godohamAtraM tiShTheta kAlaM bhikShuradhomukhaH | bhikShetyuktvA sakR^it tUShNImashnIyAdvAgyataH shuchiH || 29\.6|| prakShAlya pANipAdau cha samAchamya yathAvidhi | Aditye darshayitvAnnaM bhu~njIta prA~NmukhottaraH || 29\.7|| hutvA prANAhutIH pa~ncha grAsAnaShTau samAhitaH | Achamya devaM brahmANaM dhyAyIta parameshvaram || 29\.8|| alAbuM dArupAtraM cha mR^iNmayaM vaiNavaM tataH | chatvAri yatipAtrANi manurAha prajApatiH || 29\.9|| prAgrAtre pararAtre cha madhyarAtre tathaiva cha | sandhyAsvagnivisheSheNa chintayennityamIshvaram || 29\.10|| kR^itvA hR^itpadmanilaye vishvAkhyaM vishvasambhavam | AtmAnaM sarvabhUtAnAM parastAt tamasaH sthitam || 29\.11|| sarvasyAdhArabhUtAnAmAnandaM jyotiravyayam | pradhAnapuruShAtItamAkAshaM dahanaM shivam || 29\.12|| tadantaH sarvabhAvAnAmIshvaraM brahmarUpiNam | dhyAyedanAdimadhyAntamAnandAdiguNAlayam || 29\.13|| mahAntaM puruShaM brahma brahmANaM satyamavyayam | taruNAdityasa~NkAshaM maheshaM vishvarUpiNam || 29\.14|| o~NkArAnte.atha chAtmAnaM saMsthApya paramAtmani | AkAshe devamIshAnaM dhyAyItAkAshamadhyagam || 29\.15|| kAraNaM sarvabhAvAnAmAnandaikasamAshrayam | purANaM puruShaM shubhraM dhyAyan muchyeta bandhanAt || 29\.16|| yadvA guhAyAM prakR^itaM jagatsammohanAlaye | vichintya paramaM vyoma sarvabhUtaikakAraNam || 29\.17|| jIvanaM sarvabhUtAnAM yatra lokaH pralIyate | AnandaM brahmaNaH sUkShmaM yat pashyanti mumukShavaH || 29\.18|| tanmadhye nihitaM brahma kevalaM j~nAnalakShaNam | anantaM satyamIshAnaM vichintyAsIta saMyataH || 29\.19|| guhyAdguhyatamaM j~nAnaM yatInAmetadIritam | yo.anutiShThenmaheshena so.ashnute yogamaishvaram || 29\.20|| tasmAd.hdhyAnarato nityamAtmavidyAparAyaNaH | j~nAnaM samabhyasedbrAhmaM yena muchyeta bandhanAt || 29\.21|| gatvA pR^ithak svamAtmAnaM sarvasmAdeva kevalam | AnandamajaraM j~nAnaM dhyAyIta cha punaH param || 29\.22|| yasmAt bhavanti bhUtAni yadgatvA neha jAyate | sa tasmAdIshvaro devaH parasmAdyo.adhitiShThati || 29\.23|| yadantare tadgaganaM shAshvataM shivamachyutam | yadAhustatparo yaH syAt sa devaH syAnmaheshvaraH || 29\.24|| vratAni yAni bhikShUNAM tathaivopavratAni cha | ekaikAtikrame teShAM prAyashchittaM vidhIyate || 29\.25|| upetya cha striyaM kAmAt prAyashchittaM samAhitaH | prANAyAmasamAyuktaH kuryAt sAntapanaM shuchiH || 29\.26|| tatashchareta niyamAt kR^ichChraM saMyatamAnasaH | punarAshramamAgamya charedbhikShuratandritaH || 29\.27|| na narmayuktamanR^itaM hinastIti manIShiNaH | tathApi cha na karttavyaM prasa~Ngo hyeSha dAruNaH || 29\.28|| ekarAtropavAsashcha prANAyAmashataM tathA | uktvA nUnaM prakartavyaM yatinA dharmalipsunA || 29\.29|| paramApadgatenApi na kAryaM steyamanyataH | steyAdabhyadhikaH kashchinnAstyadharma iti smR^itiH || 29\.30|| hiMsA chaiShAparA diShTA yA chAtmaj~nAnanAshikA | yadetaddraviNaM nAma prANA hyete bahishcharAH || 29\.31|| sa tasya harati prANAn yo yasya harate dhanam | evaM kR^itvA sa duShTAtmA bhinnavR^itto vratAhataH | bhUyo nirvedamApannashcharechchAndrAyaNavratam || 29\.32|| vidhinA shAstradR^iShTena saMvatsaramiti shrutiH | bhUyo nirvedamApannashcharedbhikShuratandritaH || 29\.33|| akasmAdeva hiMsAM tu yadi bhikShuH samAcharet | kuryAtkR^iChrAtikR^ichChraM tu chAndrAyaNamathApi vA || 29\.34|| skannamindriyadaurbalyAt striyaM dR^iShTvA yatiryadi | tena dhArayitavyA vai prANAyAmAstu ShoDasha || 29\.35|| divAskanne trirAtraM syAt prANAyAmashataM tathA | ekAnte madhumAMse cha navashrAddhe tathaiva cha | pratyakShalavaNe choktaM prAjApatyaM vishodhanam || 29\.36|| dhyAnaniShThasya satataM nashyate sarvapAtakam | tasmAnmaheshvaraM j~nAtvA tasya dhyAnaparo bhavet || 29\.37|| yadbrahma paramaM jyotiH pratiShThAkSharamadvayam | yo.antarA paramaM brahma sa vij~neyo maheshvaraH || 29\.38|| eSha devo mahAdevaH kevalaH paramaH shivaH | tadevAkSharamadvaitaM tadAdityAntaraM param || 29\.39|| yasmAnmahIyaso devaH svadhAmni j~nAnasaMsthite | AtmayogAhvaye tattve mahAdevastataH smR^itaH || 29\.40|| nAnyaM devaM mahAdevAdvyatiriktaM prapashyati | tamevAtmAnamAtmeti yaH sa yAti paramaM padam || 29\.41|| manyante ye svamAtmAnaM vibhinnaM parameshvarAt | na te pashyanti taM devaM vR^ithA teShAM parishramaH || 29\.42|| ekameva paraM brahma vij~neyaM tattvamavyayam | sa devastu mahAdevo naitadvij~nAya badhyate || 29\.43|| tasmAdyateta niyataM yatiH saMyatamAnasaH | j~nAnayogarataH shAnto mahAdevaparAyaNaH || 29\.44|| eSha vaH kathito vipro yatInAmAshramaH shubhaH | pitAmahena vibhunA munInAM pUrvamIritam || 29\.45|| nAputrashiShyayogibhyo dadyAdidamanuttamam | j~nAnaM svayambhunA proktaM yatidharmAshrayaM shivam || 29\.46|| iti yatiniyamAnAmetaduktaM vidhAnaM pashupatiparitoShe yadbhavedekahetuH | na bhavati punareShAmudbhavo vA vinAshaH praNihitamanaso ye nityamevAcharanti || 29\.47|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge ekonatriMsho.adhyAyaH || 29|| \section{30} kUrmapurANe uttarabhAge triMshattamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | ataH paraM pravalakShyAmi prAyashchittavidhiM shubham | hitAya sarvaviprANAM doShANAmapanuttaye || 30\.1|| akR^itvA vihitaM karma kR^itvA ninditameva cha | doShamApnoti puruShaH prAyashchittaM vishodhanam || 30\.2|| prAyashchittamakR^itvA tu na tiShThedbrAhmaNaH kvachit | yadbrUyurbrAhmaNAH shAntA vidvAMsastatsamAcharet || 30\.3|| vedArthavittamaH shAnto dharmakAmo.agnimAn dvijaH | sa eva syAt paro dharmo yameko.api vyavasyati || 30\.4|| anAhitAgnayo viprAstrayo vedArthapAragAH | yadbrUyurdharmakAmAste tajj~neyaM dharmasAdhanam || 30\.5|| anekadharmashAstraj~nA UhApohavishAradAH | vedAdhyayanasampannAH saptaite parikIrttitAH || 30\.6|| mImAMsAj~nAnatattvaj~nA vedAntakushalA dvijAH | ekaviMshativikhyAtAH prAyashchittaM vadanti vai || 30\.7|| brahmahA madyapaH steno gurutalpaga eva cha | mahApAtakinastvete yashchaitaiH saha saMvaset || 30\.8|| saMvatsaraM tu patitaiH saMsargaM kurute tu yaH | yAnashayyAsanairnityaM jAnan vai patito bhavet || 30\.9|| yAjanaM yonisambandhaM tathaivAdhyApanaM dvijaH | kR^itvA sadyaH patatyeva saha bhojanameva cha || 30\.10|| avij~nAyAtha yo mohAt kuryAdadhyApanaM dvijaH | saMvatsareNa patati sahAdhyayanameva cha || 30\.11|| brahmAhA dvAdashAbdAni kuTiM kR^itvA vane vaset | bhaikShamAtmavishud.hdhyarthe kR^itvA shavashirordhvajam || 30\.12|| brAhmaNAvasathAn sarvAn devAgArANi varjayet | vinindan svayamAtmAnaM brAhmaNaM taM cha saMsmaran || 30\.13|| asa~NkalpitayogyAni saptAgArANi saMvishet | vidhUme shanakairnityaM vya~NgAre bhuktavajjane || 30\.14|| ekakAlaM charedbhaikShaM doShaM vikhyApayan nR^iNAm | vanyamUlaphalairvApi varttayedvai samAshritaH || 30\.15|| kapAlapANiH khaTvA~NgI brahmacharyaparAyaNaH | pUrNe tu dvAdashe varShe brahmahatyAM vyapohati || 30\.16|| akAmataH kR^ite pApe prAyashchittamidaM shubham | kAmato maraNAchChuddhirj~neyA nAnyena kenachit || 30\.17|| kuryAdanashanaM vA.atha bhR^igoH patanameva vA | jvalantaM vA vishedagniM jalaM vA pravishet svayam || 30\.18|| brAhmaNArthe gavArthe vA samyak prANAn parityajet | brahmahatyApanodArthamantarA vA mR^itasya tu || 30\.19|| dIrghAmayAvinaM vipraM kR^itvAnAmayameva vA | dattvA chAnnaM suviduShe brahmahatyAM vyapohati || 30\.20|| ashvamedhAvabhR^ithake snAtvA vA shudhyate dvijaH | sarvasvaM vA vedavide brAhmaNAya pradAya tu || 30\.21|| sarasvatyAstvaruNayA sa~Ngame lokavishrute | shudhyet triShavaNasnAnAt trirAtropoShito dvijaH || 30\.22|| gatvA rAmeshvaraM puNyaM snAtvA chaiva mahodadhau | brahmacharyAdibhiryukto dR^iShTvA rudraM vimuchyate || 30\.23|| kapAlamochanaM nAma tIrthaM devasya shUlinaH | snAtvA.abhyarchya pitR^In devAn brahmahatyAM vyapohati || 30\.24|| yatra devAdidevena bhairaveNAmitaujasA | kapAlaM sthApitaM pUrvaM brahmaNaH parameShThinaH || 30\.25|| samabhyarchya mahAdevaM tatra bhairavarUpiNam | tarpapitvA pitR^In snAtvA muchyate brahmahatyayA || 30\.26|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge trisho.adhyAyaH || 30|| \section{31} kUrmapurANe uttarabhAge ekatriMshattamo.adhyAyaH | R^iShaya UchuH | kathaM devena rudreNa sha~NkareNAtitejasA | kapAlaM brahmaNaH pUrvaM sthApitaM dehajaM bhuvi || 31\.1|| sUta uvAcha | shR^iNudhvamR^iShayaH puNyAM kathAM pApapraNAshanIm | mAhAtmyaM devadevasya mahAdevasya dhImataH || 31\.2|| purA pitAmahaM devaM merushR^i~Nge maharShayaH | prochuH praNamya lokAdiM kimekaM tattvamavyayam || 31\.3|| sa mAyayA maheshasya mohito lokasambhavaH | avij~nAya paraM bhAvaM svAtmAnaM prAha dharShiNam || 31\.4|| ahaM dhAtA jagadyoniH svayambhUreka IshvaraH | anAdimatparaM brahma mAmabhyarchya vimuchyate || 31\.5|| ahaM hi sarvadevAnAM pravarttakanivarttakaH | na vidyate chAbhyadhiko matto lokeShu kashchana || 31\.6|| tasyaivaM manyamAnasya jaj~ne nArAyaNAMshajaH | provAcha prahasan vAkyaM roShatAmravilochanaH || 31\.7|| kiM kAraNamidaM brahman varttate tava sAmpratam | aj~nAnayogayuktasya na tvetaduchitaM tava || 31\.8|| ahaM dhAtA hi lokAnAM jaj~ne nArAyaNAtprabhoH | na mAmR^ite.asya jagato jIvanaM sarvadA kvachit || 31\.9|| ahameva paraM jyotirahameva parA gatiH | matpreritena bhavatA sR^iShTaM bhuvanamaNDalam || 31\.10|| evaM vivadatormohAt parasparajayaiShiNoH | Ajagmuryatra tau devau vedAshchatvAra eva hi || 31\.11|| anvIkShya devaM brahmANaM yaj~nAtmAnaM cha saMsthitam | prochuH saMvignahR^idayA yAthAtmyaM parameShThinaH || 31\.12|| R^igveda uvAcha | yasyAntaHsthAni bhUtAni yasmAtsarvaM pravarttate | yadAhustatparaM tattvaM sa devaH syAnmaheshvaraH || 31\.13|| yajurveda uvAcha | yo yaj~nairakhilairIsho yogena cha samarchyate | yamAhurIshvaraM devaM sa devaH syAt pinAkadhR^ik || 31\.14|| sAmaveda uvAcha | yenedaM bhrAmyate vishvaM yadAkAshAntaraM shivam | yogibhirvidyate tattvaM mahAdevaH sa sha~NkaraH || 31\.15|| atharvaveda uvAcha | yaM prapashyanti deveshaM yatanto yatayaH param | maheshaM puruShaM rudraM sa devo bhagavAn bhavaH || 31\.16|| evaM sa bhagavAn brahmA vedAnAmIritaM shubham | shrutvA.a.aha prahasan vAkyaM vishvAtmA.api vimohitaH || 31\.17|| kathaM tatparamaM brahma sarvasa~Ngavivarjitam | ramate bhAryayA sArddhaM pramathaishchAtigarvitaiH || 31\.18|| itirite.atha bhagavAn praNavAtmA sanAtanaH | amUrtto mUrtimAn bhUtvA vachaH prAha pitAmaham || 31\.19|| praNava uvAcha | na hyeSha bhagavAnIshaH svAtmano vyatiriktayA | kadAchidramate rudrastAdR^isho hi maheshvaraH || 31\.20|| ayaM sa bhagavAnIshaH svaya~njyotiH sanAtanaH | svAnandabhUtA kathitA devI AgantukA shivA || 31\.21|| ityevamukte.api tadA yaj~namUrtterajasya cha | nAj~nAnamagamannAshamIshvarasyaiva mAyayA || 31\.22|| tadantare mahAjyotirviri~ncho vishvabhAvanaH | prApashyadadbhutaM divyaM pUrayan gaganAntaram || 31\.23|| tanmadhyasaMsthaM vimalaM maNDalaM tejasojjvalam | vyomamadhyagataM divyaM prAdurAsIddvijottamAH || 31\.24|| sa dR^iShTvA vadanaM divyaM mUrdhni lokapitAmahaH | taijasaM maNDalaM ghoramAlokayadaninditam || 31\.25|| prajajvAlAtikopena brahmaNaH pa~nchamaM shiraH | kShaNAdapashyata mahAn puruSho nIlalohitaH || 31\.26|| trishUlapi~Ngalo devo nAgayaj~nopavItavAn | taM prAha bhagavAn brahmA sha~NkaraM nIlalohitam || 31\.27|| jAnAmi bhagavAn pUrvaM lalATAdadya sha~Nkaram | prAdurbhUtaM maheshAnaM mAmataH sharaNaM vraja || 31\.28|| shrutvA sagarvavachanaM padmayoneratheshvaraH | prAhiNot puruShaM kAlaM bhairavaM lokadAhakam || 31\.29|| sa kR^itvA sumahadyuddhaM brahmaNA kAlabhairavaH | chakartta tasya vadanaM viri~nchasyAtha pa~nchamam || 31\.30|| nikR^ittavadano devo brahmA devena shambhunA | mamAra chesho yogena jIvitaM prApa vishvasR^ik || 31\.31|| athAnvapashyadgirishaM maNDalAntarasaMsthitam | samAsInaM mahAdevyA mahAdevaM sanAtanam || 31\.32|| bhuja~NgarAjavalayaM chandrAvayavabhUShaNam | koTisUryapratIkAshaM jaTAjUTavirAjitam || 31\.33|| shArdUlacharmavasanaM divyamAlAsamanvitam | trishUlapANiM duShprekShyaM yoginaM bhUtibhUShaNam || 31\.34|| yamantarA yoganiShThAH prapashyanti hR^idIshvaram | tamAdimekaM brahmANaM mahAdevaM dadarsha ha || 31\.35|| yasya sA paramA devI shaktirAkAshasaMsthitA | so.anantaishvaryayogAtmA mahesho dR^ishyate kila || 31\.36|| yasyAsheShajagadbIjaM vilayaM yAti mohanam | sakR^itpraNAmamAtreNa sa rudraH khalu dR^ishyate || 31\.37|| yo.atha nAchAraniratAstadbhaktAneva kevalam | vimochayati lokAtmA nAyako dR^ishyate kila || 31\.38|| yasya brahmAdayo devA R^iShayo brahmavAdinaH | archayanti sadA li~NgaM vishveshaH khalu dR^ishyate || 31\.39|| yasyAsheShajagatsUtiH vij~nAnatanurIshvaraH | na mu~nchati sadA pArshvaM sha~Nkaro.asau cha dR^ishyate || 31\.40|| vidyAsahAyo bhagavAn yasyAsau maNDalAntaram | hiraNyagarbhaputro.asAvIshvaro dR^ishyate paraH || 31\.41|| puShpaM vA yadi vA patraM yatpAdayugale jalam | dattvA tarati saMsAraM rudro.asau dR^ishyate kila || 31\.42|| tatsannidhAne sakalaM niyachChati sanAtanaH | kAlaM kila sa yogAtmA kAlakAlo hi dR^ishyate || 31\.43|| jIvanaM sarvalokAnAM trilokasyaiva bhUShaNam | somaH sa dR^ishyate devaH somo yasya vibhUShaNam || 31\.44|| devyA saha sadA sAkShAdyasya yogaH svabhAvataH | gIyate paramA muktiH mahAdevaH sa dR^ishyate || 31\.45|| yogino yogatattvaj~nA viyogAbhimukho.anisham | yogaM dhyAyanti devyA.asau sa yogI dR^ishyate kila || 31\.46|| so.anuvIkShya mahAdevaM mahAdevyA sanAtanam | varAsane samAsInamavApa paramAM smR^itim || 31\.47|| labdhvA mAheshvarIM divyAM saMsmR^itiM bhagavAnajaH | toShayAmAsa varadaM somaM somavibhUShaNam || 31\.48|| brahmovAcha | namo devAya mahate mahAdevyai namo namaH | namaH shivAya shAntAya shivAyai satataM namaH || 31\.49|| oM namo brahmaNe tubhyaM vidyAyai te namo namaH | mUlaprakR^itaye tubhyaM maheshAya namo namaH || 31\.50|| namo vij~nAnadehAya chintAyai te namo namaH | namo.astu kAlakAlAya IshvarAyai namo namaH || 31\.51|| namo namo.astu rudrAya rudrANyai te namo namaH | namo namaste kAmAya mAyAyai cha namo namaH || 31\.52|| niyantre sarvakAryANAM kShobhikAyai namo namaH | namo.astu te prakR^itaye namo nArAyaNAya cha || 31\.53|| yogAdAya namastubhyaM yoginAM gurave namaH | namaH saMsAranAshAya saMsArotpattaye namaH || 31\.56|| nityAnandAya vibhave namo.astvAnandamUrttaye | namaH kAryavihInAya vishvaprakR^itaye namaH || 31\.57|| o~NkAramUrttaye tubhyaM tadantaH saMsthitAya cha | namaste vyomasaMsthAya vyomashaktyai namo namaH || 31\.58|| iti somAShTakeneshaM praNipatya pitAmahaH | papAta daNDavadbhUmau gR^iNan vai shatarudriyam || 31\.59|| atha devo mahAdevaH praNatArtiharo haraH | provAchotthApya hastAbhyAM prIto.asmi tava sAmpratam || 31\.60|| dattvA.asmai paramaM yogamaishvaryamatulaM mahat | provAchAnte sthitaM devaM nIlalohitamIshvaram || 31\.59|| eSha brahmA.asya jagataH sampUjyaH prathamaH sthitaH | AtmanA rakShaNIyaste gururjyeShThaH pitA tava || 31\.60|| ayaM purANapuruSho na hantavyastvayA.anagha | svayogaishvaryamAhAtmyAnmAmeva sharaNaM gataH || 31\.61|| ayaM cha yaj~no bhagavAn sagarvo bhavatA.anagha | shAsitavyo viri~nchasya dhAraNIyaM shirastvayA || 31\.62|| brahmahatyApanodArthaM vrataM loke pradarshayan | charasva satataM bhikShAM saMsthApaya suradvijAn || 31\.63|| ityetaduktvA vachanaM bhagavAn parameshvaram | sthAnaM svAbhAvikaM divyaM yayau tatparamaM padam || 31\.64|| tataH sa bhagavAnIshaH kapardI nIlalohitaH | grAhayAmAsa vadanaM brahmaNaH kAlabhairavam || 31\.65|| chara tvaM pApanAshArthaM vrataM lokahitAvaham | kapAlahasto bhagavAn bhikShAM gR^ihNAtu sarvataH || 31\.66|| uktvaivaM prAhiNot kanyAM brahmahatyeti vishrutAm | daMShTrAkarAlavadanAM jvAlAmAlAvibhUShaNAm || 31\.67|| yAvadvArANasIM divyAM purImeSha gamiShyati | tAvat vibhIShaNAkArA hyanugachCha trishUlinam || 31\.68|| evamAbhAShya kAlAgniM prAha devo maheshvaram | aTasva nikhilaM lokaM bhikShArthI manniyogataH || 31\.69|| yadA drakShyasi deveshaM nArAyaNamanAmayam | tadA.asau vakShyati spaShTamupAyaM pApashodhanam || 31\.70|| sa devadevatAvAkyamAkarNya bhagavAn haraH | kapAlapANirvishvAtmA chachAra bhuvanatrayam || 31\.71|| AsthAya vikR^itaM veShaM dIpyamAnaM svatejasA | shrImat pavitraM ruchiraM lechanatrayasaMyutam || 31\.72|| koTisUryapratIkAshaiH pramathaishchAtigarvitaiH | bhAti kAlAgninayano mahAdevaH samAvR^itaH || 31\.73|| pItvA tadamR^itaM divyamAnandaM parameShThinaH | lIlAvilAsabahulo lokAnAgachChatIshvaraH || 31\.74|| taM dR^iShTvA kAlavadanaM sha~NkaraM kAlabhairavam | rUpalAvaNyasampannaM nArIkulamagAdanu || 31\.75|| gAyanti vividhaM gItaM nR^ityanti purataH prabhoH | sasmitaM prekShya vadanaM chakrurbhrUbha~Ngameva cha || 31\.76|| sa devadAnavAdInAM deshAnabhyetya shUladhR^ik | jagAma viShNorbhavanaM yatrAste madhusUdanaH || 31\.77|| nirIkShya divyabhavanaM sha~Nkaro lokasha~NkaraH | sahaiva bhUtapravaraiH praveShTumupachakrame || 31\.78|| avij~nAya paraM bhAvaM divyaM tatpArameshvaram | nyavArayat trishUlA~NkaM dvArapAlo mahAbalaH || 31\.79|| sha~NkhachakragadApANiH pItavAsA mahAbhujaH | viShvaksena iti khyAto viShNoraMshasamudbhavaH || 31\.80|| (athainaM sha~NkaragaNaM yuyudhe viShNusambhavaH | bhIShaNo bhairavAdeshAt kAlavega iti shrutaH )|| vijitya taM kAlavegaM krodhasaMraktalochanaH | dudrAvAbhimukhaM rudraM chikShepa cha sudarshanam || 31\.81|| atha devo mahAdevastripurAristrishUlabhR^it | tamApatantaM sAvaj~namAlokayadamitrajit || 31\.82|| tadantare mahadbhUtaM yugAntadahanopamam | shUlenorasi nirbhidya pAtayAmAsa taM bhuvi || 31\.83|| sa shUlAbhihato.atyarthaM tyaktvA svaM paramaM balam | tatyAja jIvitaM dR^iShTvA mR^ityuM vyAdhihatA iva || 31\.84|| nihatya viShNupuruShaM sArdhaM pramathapu~NgavaiH | vivesha chAntaragR^ihaM samAdAya kalevaram || 31\.85|| nirIkShya jagato hetumIshvaraM bhagavAn hariH | shiro lalATAt sambhidya raktadhArAmapAtayat || 31\.86|| gR^ihANa bhagavan bhikShAM madIyAmamitadyute | na vidyate.anyA hyuchitA tava tripuramardana || 31\.87|| na sampUrNaM kapAlaM tadbrahmaNaH parameShThinaH | divyaM varShasahasraM tu sA cha dhArA pravAhitA || 31\.88|| athAbravIt kAlarudraM harirnArAyaNaH prabhuH | saMstUya vaidikairmantrairbahumAnapuraHsaram || 31\.89|| kimarthametadvadanaM brahmaNo bhavatA dhR^itam | provAcha vR^ittamakhilaM bhagavAn parameshvaraH || 31\.90|| samAhUya hR^iShIkesho brahmahatyAmathAchyutaH | prArthayAmAsa devesho vimu~ncheti trishUlinam || 31\.91|| na tatyAjAtha sA pArshvaM vyAhR^itA.api murAriNA | chiraM dhyAtvA jagadyoniM sha~NkaraM prAha sarvavit || 31\.92|| vrajasva bhagavan divyAM purIM vArANasIM shubhAm | yatrAkhilajagaddoShAt kShipraM nAshayatIshvaraH || 31\.93|| tataH sarvANi bhUtAni tIrthAnyAyatanAni cha | jagAma lIlayA devo lokAnAM hitakAmyayA || 31\.94|| saMstUyamAnaH pramathairmahAyogairitastataH | nR^ityamAno mahAyogI hastanyastakalevaraH || 31\.95|| tamabhyadhAvadbhagavAn harirnArAyaNaH prabhuH | athAsthAyAparaM rUpaM nR^ityadarshanalAlasaH || 31\.96|| nirIkShamANo govindaM vR^iShendrA~NkitashAsanaH | sasmito.anantayogAtmA nR^ityati sma punaH punaH || 31\.97|| atha sAnucharo rudraH saharirdharmavAhanaH | bheje mahAdevapurIM vArANasIti vishrutAm || 31\.98|| praviShTamAtre deveshe brahmahatyA kapardinI | hA hetyuktvA sanAdaM vai pAtAlaM prApa duHkhitA || 31\.99|| pravishya paramaM sthAnaM kapAlaM brahmaNo haraH | gaNAnAmagrato devaH sthApayAmAsa sha~NkaraH || 31\.100|| sthApayitvA mahAdevo dadau tachcha kalevaram | uktvA sajIvamastviti viShNave.asau ghR^iNAnidhiH || 31\.101|| ye smaranti mamAjasraM kApAlaM veShamuttamam | teShAM vinashyati kShipramihAmutra cha pAtakam || 31\.102|| Agamya tIrthapravare snAnaM kR^itvA vidhAnataH | tarpayitvA pitR^In devAn muchyate brahmahatyayA || 31\.103|| ashAshvataM jagajj~nAtvA ye.asmin sthAne vasanti vai | dehAnte tat paraM j~nAnaM dadAmi paramaM padam || 31\.104|| itIdamuktvA bhagavAn samAli~Ngya janArdanam | sahaiva pramatheshAnaiH kShaNAdantaradhIyata || 31\.105|| sa labdhvA bhagavAn kR^iShNo viShvaksenaM trishUlinaH | svaM deshamagAt tUShNIM gR^ihItvA paramaM budhaH || 31\.106|| etadvaH kathitaM puNyaM mahApAtakanAshanam | kapAlamochanaM tIrthaM sthANoH priyakaraM shubham || 31\.107|| ya imaM paThate.adhyAyaM brAhmaNAnAM samIpataH | vAchikairmAnasaiH pApaiH kAyikaishcha vimuchyate || 31\.108|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge ekatrisho.adhyAyaH || 31|| \section{32} kUrmapurANe uttarabhAge dvAtriMshattamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | surApastu surAM taptAmagnivarNAM svayaM pibet | tayA sa kAye nirdagdhe muchyate tu dvijottamaH || 32\.1|| gomUtramagnivarNaM vA goshakR^idrasameva vA | payo ghR^itaM jalaM vA.atha muchyate pAtakAt tataH || 32\.2|| jalArdravAsAH prayato dhyAtvA nArAyaNaM harim | brahmahatyAvrataM chAtha charet pApaprashAntaye || 32\.3|| suvarNasteyakR^idvipro rAjAnamabhigamya tu | svakarma khyApayan brUyAnmAM bhavAnanushAstviti || 32\.4|| gR^ihItvA musalaM rAjA sakR^iddhanyAt tataH svayam | vadhe tu shud.hdhyate steno brAhmaNastapasAthavA || 32\.5|| skandhenAdAya musalaM lakuDaM vA.api khAdiram | shaktiM chAdAya tIkShNAgrAmAyasaM daNDameva vA || 32\.6|| rAjA tena cha gantavyo muktakeshena dhAvatA | AchakShANena tatpApameva~NkarmA.asmi shAdhi mAm || 32\.7|| shAsanAdvA vimokShAdvA stenaH steyAdvimuchyate | ashAsitvA tu taM rAjA stenasyApnoti kilbiSham || 32\.8|| tapasApanotumichChaMstu suvarNasteyajaM malam | chIravAsA dvijo.araNye charedbrahmahaNo vratam || 32\.9|| snAtvA.ashvamedhAvabhR^ithe pUtaH syAdathavA dvijaH | pradadyAdvA.atha viprebhyaH svAtmatulyaM hiraNyakam || 32\.10|| charedvA vatsaraM kR^ichChraM brahmacharyaparAyaNaH | brAhmaNaH svarNahArI tu tatpApasyApanuttaye || 32\.11|| gurorbhAryAM samAruhya brAhmaNaH kAmamohitaH | avagUhet striyaM taptAM dIptAM kArShNAyasIM kR^itAm || 32\.12|| svayaM vA shishnavR^iShaNAvutkR^ityAdhAya chA~nchalau | AtiShTheddakShiNAmAshAmAnipAtAdajihmagaH || 32\.13|| gurva~NganAgamaH shud.hdhyai charedbrahmahaNo vratam | shAkhAM vA kaNTakopetAM pariShvajyAtha vatsaram || 32\.14|| adhaH shayIta niyato muchyate gurutalpagaH | kR^ichChraM vAbdaM charedviprashchIravAsAH samAhitaH || 32\.15|| ashvamedhAvabhR^ithake snAtvA vA shud.hdhyate naraH | kAle.aShTame vA bhu~njAno brahmachArI sadAvratI || 32\.16|| sthAnAshanAbhyAM viharaMstrirahno.abhyupayatnataH | adhaHshAyI tribhirvarShaistadvyapohati pAtakam || 32\.17|| chAndrAyaNAni vA kuryAt pa~ncha chatvAri vA punaH | patitaiH samprayuktAtmA atha vakShyAmi niShkR^itim || 32\.18|| patitena tu saMsargaM yo yena kurute dvijaH | sa tatpApApanodArthaM tasyaiva vratamAcharet || 32\.19|| taptakR^ichChraM charedvA.atha saMvatsaramatandritaH | ShANmAsike tu saMsarge prAyashchittArdhamAcharet || 32\.20|| ebhirvratairapohanti mahApAtakino malam | puNyatIrthAbhigamanAt pR^ithivyAM vA.atha niShkR^itiH || 32\.21|| brahmahatyA surApAnaM steyaM gurva~NganAgamaH | kR^itvA taishchApi saMsargaM brAhmaNaH kAmakArataH || 32\.22|| kuryAdanashanaM vipraH puNyatIrthe samAhitaH | jvalantaM vA vishedagniM dhyAtvA devaM kapardinam || 32\.23|| na hyanyA niShkR^itirdR^iShTA munibhirdharmavAdibhiH | tasmAt puNyeShu tIrtheShu dahanvApi svadehakam || 32\.24|| iti shrIkUrmapurANe dvAtriMsho.adhyAyaH || 32|| \section{33} kUrmapurANe uttarabhAge trayastriMshattamo.adhyAyaH | vyAsa uvAcha | gatvA duhitaraM vipraH svasAraM vA snuShAmapi | pravishejjvalanaM dIptaM matipUrvamiti sthitiH || 33\.1|| mAtR^iShvasAM mAtulAnIM tathaiva cha pitR^iShvasAm | bhAgineyIM samAruhya kuryAt kR^ichChrAtikR^ichChrakau || 33\.2|| chAndrAyaNaM cha kurvIta tasya pApasya shAntaye | dhyAyan devaM jagadyonimanAdinidhanaM param || 33\.3|| bhrAtR^ibhAryAM samAruhya kuryAt tatpApashAntaye | chAndrAyaNAni chatvAri pa~ncha vA susamAhitaH || 33\.4|| paitR^iShvastreyIM gatvA tu svasrIyAM mAtureva cha | mAtulasya sutAM vA.api gatvA chAndrAyaNaM charet || 33\.5|| sakhibhAryAM samAruhya gatvA shyAlIM tathaiva cha | ahorAtroShito bhUtvA tataH kR^ichChraM samAcharet || 33\.6|| udakyA gamane viprastrirAtreNa vishudhyati | chANDAlIgamane chaiva taptakR^ichChratrayaM viduH || 33\.7|| shuddhisAntapanena syAnnAnyathA niShkR^itiH smR^itA | mAtR^igotrAM samAruhya samAnapravarAM tathA || 33\.8|| chAdrAyaNena shudhyeta prayatAtmA samAhitaH | brAhmaNo brAhmaNIM gatvA kR^ichChramekaM samAcharet || 33\.9|| kanyakAn dUShayitvA tu charechchAndrAyaNavratam | amAnuShIShu puruSha udakyAyAmayoniShu || 33\.10|| retaH siktvA jale chaiva kR^ichChraM sAntapanaM charet | vArddhikIgamane viprastrirAtreNa vishud.hdhyati || 33\.11|| gavi maithunamAsevya charechchAndrAyaNavratam | veshyAyAM maithunaM kR^itvA prAjApatyaM chareddvijaH || 33\.12|| patitAM cha striyaM gatvA tribhiH kR^ichChrairvishud.hdhyati | pulkasIgamane chaiva kR^ichChraM chAndrAyaNaM charet || 33\.13|| naTIM shailUShakIM chaiva rajakIM veNujIvinIm | gatvA chAndrAyaNaM kuryAt tathA charmopajIvinIm || 33\.14|| brahamachArI striyaM gachChet katha~nchitkAmamohitaH | saptAgAraM charedbhaikShaM vasitvA gardabhAjinam || 33\.15|| upaspR^ishet triShavaNaM svapApaM parikIrttayan | saMvatsareNa chaikena tasmAt pApAt pramuchyate || 33\.16|| brahmahatyAvratashchApi ShaNmAsAnAcharedyamI | muchyate hyavakIrNI tu brAhmaNAnumate sthitaH || 33\.17|| saptarAtramakR^itvA tu bhaikShacharyAgnipUjanam | retasashcha samutsarge prAyashchittaM samAcharet || 33\.18|| o~NkArapUrvikAbhistu mahAvyAhR^itibhiH sadA | saMvatsaraM tu bhu~njAno naktaM bhikShAshanaH shuchiH || 33\.19|| sAvitrIM cha japechchaiva nityaM krodhavivarjitaH | nadItIreShu tIrtheShu tasmAt pApAdvimuchyate || 33\.20|| hatvA tu kShatriyaM vipraH kuryAdbrahmahaNo vratam | akAmato vai ShaNmAsAn dadyAt pa~nchashataM gavAm || 33\.21|| abdaM charedyAnayato vanavAsI samAhitaH | prAjApatyaM sAntapanaM taptakR^ichChraM tu vA svayam || 33\.22|| pramAdAtkAmato vaishyaM kuryAt saMvatsaratrayam | gosahasrantu pAdaM cha kuryAdbrahmahaNo vratam || 33\.23|| kR^ichChrAtikR^ichChrau vA kuryAchchAndrAyaNamathAvi vA | saMvatsaraM vrataM kuryAchChUdraM hatvA pramAdataH || 33\.24|| gosahasrArddhapAdaM cha dadyAt tatpApashAntaye | aShTau varShANi vA trINi kuryAdbrahmahaNo vratam | hatvA tu kShatriyaM vaishyaM shUdraM chaiva yathAkramam || 33\.25|| nihatya brAhmaNIM viprastvaShTavarShaM vrataM charet | rAjakanyAM varShaShaTkaM vaishyAM saMvatsaratrayam || 33\.26|| vatsareNa vishud.hdhyeta shUdrIM hatvA dvijottamaH | vaishyAM hatvA dvijAtistu ki~nchiddadyAddvijAtaye || 33\.27|| antyajAnAM vadhe chaiva kuryAchchAndrAyaNaM vratam | parAkeNAthavA shuddhirityAha bhagavAnajaH || 33\.28|| maNDUkaM nakulaM kAkaM biDAlaM kharamUShakau | shvAnaM hatvA dvijaH kuryAt ShoDashAMshaM vrataM tataH || 33\.29|| payaH pibet trirAtraM tu shvAnaM hatvA hyayantritaH | mArjAraM vA.atha nakulaM yojanaM vAdhvano vrajet || 33\.30|| kR^ichChraM dvAdasharAtraM tu kuryAdashvavadhe dvijaH | archchAM kArShNAyasIM dadyAt sarpaM hatvA dvijottamaH || 33\.31|| palAlabhArakaM ShaNDe sIsakaM chaikamAShakam | ghR^itakumbhaM varAhe tu tiladroNaM cha tittire || 33\.32|| shukaM dvihAyanaM vatsaM krau~nchaM hatvA trihAyanam | hatvA haMsaM balAkAM cha bakaM barhiNameva cha || 33\.33|| vAnaraM shyenabhAsau cha sparshayedbrAhmaNAya gAm | kravyAdAMstu mR^igAn hatvA dhenuM dadyAt payasvinIm || 33\.34|| akravyAdAn vatsatarImuShTraM hatvA tu kR^iShNalam | ki~nchiddeyantu viprAya dadyAdasthimatAM vadhe || 33\.35|| anasthnAM chaiva hiMsAyAM prANAyAmena shudhyati | phaladAnAM tu vR^ikShANAM Chedane japyamR^ikShatam || 33\.36|| gulmavallIlatAnAM tu puShpitAnAM cha vIrudhAm | anyeShAM chaiva vR^ikShANAM sarasAnAM cha sarvashaH || 33\.37|| phalapuShpodbhavAnAM cha ghR^itaprAsho vishodhanam | hastinAM cha vadhe dR^iShTaM taptakR^ichChraM vishodhanam || 33\.38|| chAndrAyaNaM parAkaM vA gAM hatvA tu pramAdataH | matipUrvavadhe chAsyAH prAyashchittaM na vidyate || 33\.39|| iti shrIkUrmapurANe ShaTsAhasryAM saMhitAyAmuparivibhAge trayastriMsho.adhyAyaH || 33|| iti vyAsagItA samAptA ## kUrmapurANa uttarabhAge adhyAya 12-33 Chaudhuri Narayan Singh, in his preface to Kurma Purana with Hindi translation 1962 (DLI) says that chapters 12-33 are Vyasa Gita. This is repeated by Anand Swarup Gupta in critical edition of Kurma Purana (DLI). Some others (V Raghavan's list, Kurma Purana Calcutta edition 1890) are of the opinion that the complete Uttarabhaga of Kurma Purana is Vyasa Gita. This would mean Ishvara Gita is a part of Vyasa Gita. Proofread by PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}