% Text title : shrImadbhAgavatam - 10-1 - dashamaskandhaH pUrvArdham % File name : bhagpur-10a.itx % Category : purana, shrimadbhagavatam, vyAsa, krishna % Location : doc\_purana % Proofread by : PSA Easwaran % Latest update : July 4, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. shrImadbhAgavataM - dashamaskandhaH pUrvArdhaM ..}## \itxtitle{.. shrImadbhAgavataM \- dashamaskandhaH pUrvArdham ..}##\endtitles ## \chapter{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dashamaskandhaH pUrvArdhaM ..} \section{.. prathamo.adhyAyaH \- 1 ..} rAjovAcha kathito vaMshavistAro bhavatA somasUryayoH | rAj~nAM chobhayavaMshyAnAM charitaM paramAdbhutam || 1|| yadoshcha dharmashIlasya nitarAM munisattama | tatrAMshenAvatIrNasya viShNorvIryANi shaMsa naH || 2|| avatIrya yadorvaMshe bhagavAn bhUtabhAvanaH | kR^itavAn yAni vishvAtmA tAni no vada vistarAt || 3|| nivR^ittatarShairupagIyamAnA\- dbhavauShadhAchChrotramanobhirAmAt | ka uttamashlokaguNAnuvAdA\- tpumAn virajyeta vinA pashughnAt || 4|| pitAmahA me samare.amara~njayai\- rdevavratAdyAtirathaistimi~NgilaiH | duratyayaM kauravasainyasAgaraM kR^itvAtaran vatsapadaM sma yatplavAH || 5|| drauNyastravipluShTamidaM mada~NgaM santAnabIjaM kurupANDavAnAm | jugopa kukShiM gata Attachakro mAtushcha me yaH sharaNaM gatAyAH || 6|| vIryANi tasyAkhiladehabhAjA\- mantarbahiH pUruShakAlarUpaiH | prayachChato mR^ityumutAmR^itaM cha mAyAmanuShyasya vadasva vidvan || 7|| rohiNyAstanayaH prokto rAmaH sa~NkarShaNastvayA | devakyA garbhasambandhaH kuto dehAntaraM vinA || 8|| kasmAnmukundo bhagavAn piturgehAdvrajaM gataH | kva vAsaM j~nAtibhiH sArdhaM kR^itavAn sAtvatAmpatiH || 9|| vraje vasan kimakaronmadhupuryAM cha keshavaH | bhrAtaraM chAvadhItkaMsaM mAturaddhAtadarhaNam || 10|| dehaM mAnuShamAshritya kati varShANi vR^iShNibhiH | yadupuryAM sahAvAtsItpatnyaH katyabhavan prabhoH || 11|| etadanyachcha sarvaM me mune kR^iShNavicheShTitam | vaktumarhasi sarvaj~na shraddadhAnAya vistR^itam || 12|| naiShAtiduHsahA kShunmAM tyaktodamapi bAdhate | pibantaM tvanmukhAmbhojachyutaM harikathAmR^itam || 13|| sUta uvAcha evaM nishamya bhR^igunandana sAdhuvAdaM vaiyAsakiH sa bhagavAnatha viShNurAtam | pratyarchya kR^iShNacharitaM kalikalmaShaghnaM vyAhartumArabhata bhAgavatapradhAnaH || 14|| shrIshuka uvAcha samyagvyavasitA buddhistava rAjarShisattama | vAsudevakathAyAM te yajjAtA naiShThikI ratiH || 15|| vAsudevakathAprashnaH puruShAMstrIn punAti hi | vaktAraM pR^ichChakaM shrotR^IMstatpAdasalilaM yathA || 16|| bhUmirdR^iptanR^ipavyAjadaityAnIkashatAyutaiH | AkrAntA bhUribhAreNa brahmANaM sharaNaM yayau || 17|| gaurbhUtvAshrumukhI khinnA krandantI karuNaM vibhoH | upasthitAntike tasmai vyasanaM svamavochata || 18|| brahmA tadupadhAryAtha saha devaistayA saha | jagAma satrinayanastIraM kShIrapayonidheH || 19|| tatra gatvA jagannAthaM devadevaM vR^iShAkapim | puruShaM puruShasUktena upatasthe samAhitaH || 20|| giraM samAdhau gagane samIritAM nishamya vedhAstridashAnuvAcha ha | gAM pauruShIM me shR^iNutAmarAH puna\- rvidhIyatAmAshu tathaiva mA chiram || 21|| puraiva puMsAvadhR^ito dharAjvaro bhavadbhiraMshairyaduShUpajanyatAm | sa yAvadurvyA bharamIshvareshvaraH svakAlashaktyA kShapayaMshcharedbhuvi || 22|| vasudevagR^ihe sAkShAdbhagavAn puruShaH paraH | janiShyate tatpriyArthaM sambhavantu surastriyaH || 23|| vAsudevakalAnantaH sahasravadanaH svarAT | agrato bhavitA devo hareH priyachikIrShayA || 24|| viShNormAyA bhagavatI yayA sammohitaM jagat | AdiShTA prabhuNAMshena kAryArthe sambhaviShyati || 25|| shrIshuka uvAcha ityAdishyAmaragaNAn prajApatipatirvibhuH | AshvAsya cha mahIM gIrbhiH svadhAma paramaM yayau || 26|| shUraseno yadupatirmathurAmAvasan purIm | mAthurA~nChUrasenAMshcha viShayAn bubhuje purA || 27|| rAjadhAnI tataH sAbhUtsarvayAdavabhUbhujAm | mathurA bhagavAn yatra nityaM sannihito hariH || 28|| tasyAM tu karhichichChaurirvasudevaH kR^itodvahaH | devakyA sUryayA sArdhaM prayANe rathamAruhat || 29|| ugrasenasutaH kaMsaH svasuH priyachikIrShayA | rashmIn hayAnAM jagrAha raukmai rathashatairvR^itaH || 30|| chatuHshataM pAribarhaM gajAnAM hemamAlinAm | ashvAnAmayutaM sArdhaM rathAnAM cha triShaTshatam || 31|| dAsInAM sukumArINAM dve shate samala~NkR^ite | duhitre devakaH prAdAdyAne duhitR^ivatsalaH || 32|| sha~NkhatUryamR^ida~NgAshcha nedurdundubhayaH samam | prayANaprakrame tAvadvaravadhvoH suma~Ngalam || 33|| pathi pragrahiNaM kaMsamAbhAShyAhAsharIravAk | asyAstvAmaShTamo garbho hantA yAM vahase.abudha || 34|| ityuktaH sa khalaH pApo bhojAnAM kulapAMsanaH | bhaginIM hantumArabdhaH khaDgapANiH kache.agrahIt || 35|| taM jugupsitakarmANaM nR^ishaMsaM nirapatrapam | vasudevo mahAbhAga uvAcha parisAntvayan || 36|| vasudeva uvAcha shlAghanIyaguNaH shUrairbhavAn bhojayashaskaraH | sa kathaM bhaginIM hanyAtstriyamudvAhaparvaNi || 37|| mR^ityurjanmavatAM vIra dehena saha jAyate | adya vAbdashatAnte vA mR^ityurvai prANinAM dhruvaH || 38|| dehe pa~nchatvamApanne dehI karmAnugo.avashaH | dehAntaramanuprApya prAktanaM tyajate vapuH || 39|| vrajaMstiShThan padaikena yathaivaikena gachChati | yathA tR^iNajalUkaivaM dehI karmagatiM gataH || 40|| svapne yathA pashyati dehamIdR^ishaM manorathenAbhiniviShTachetanaH | dR^iShTashrutAbhyAM manasAnuchintayan prapadyate tatkimapi hyapasmR^itiH || 41|| yato yato dhAvati daivachoditaM mano vikArAtmakamApa pa~nchasu | guNeShu mAyArachiteShu dehyasau prapadyamAnaH saha tena jAyate || 42|| jyotiryathaivodakapArthiveShvadaH samIravegAnugataM vibhAvyate | evaM svamAyArachiteShvasau pumAn guNeShu rAgAnugato vimuhyati || 43|| tasmAnna kasyachiddrohamAcharetsa tathAvidhaH | AtmanaH kShemamanvichChan drogdhurvai parato bhayam || 44|| eShA tavAnujA bAlA kR^ipaNA putrikopamA | hantuM nArhasi kalyANImimAM tvaM dInavatsalaH || 45|| shrIshuka uvAcha evaM sa sAmabhirbhedairbodhyamAno.api dAruNaH | na nyavartata kauravya puruShAdAnanuvrataH || 46|| nirbandhaM tasya taM j~nAtvA vichintyAnakadundubhiH | prAptaM kAlaM prativyoDhumidaM tatrAnvapadyata || 47|| mR^ityurbuddhimatApohyo yAvadbuddhibalodayam | yadyasau na nivarteta nAparAdho.asti dehinaH || 48|| pradAya mR^ityave putrAn mochaye kR^ipaNAmimAm | sutA me yadi jAyeran mR^ityurvA na mriyeta chet || 49|| viparyayo vA kiM na syAdgatirdhAturduratyayA | upasthito nivarteta nivR^ittaH punarApatet || 50|| agneryathA dAruviyogayogayo\- radR^iShTato.anyanna nimittamasti | evaM hi jantorapi durvibhAvyaH sharIrasaMyogaviyogahetuH || 51|| evaM vimR^ishya taM pApaM yAvadAtmanidarshanam | pUjayAmAsa vai shaurirbahumAnapuraHsaram || 52|| prasannavadanAmbhojo nR^ishaMsaM nirapatrapam | manasA dUyamAnena vihasannidamabravIt || 53|| vasudeva uvAcha na hyasyAste bhayaM saumya yadvAgAhAsharIriNI | putrAn samarpayiShye.asyA yataste bhayamutthitam || 54|| shrIshuka uvAcha svasurvadhAnnivavR^ite kaMsastadvAkyasAravit | vasudevo.api taM prItaH prashasya prAvishadgR^iham || 55|| atha kAla upAvR^itte devakI sarvadevatA | putrAn prasuShuve chAShTau kanyAM chaivAnuvatsaram || 56|| kIrtimantaM prathamajaM kaMsAyAnakadundubhiH | arpayAmAsa kR^ichChreNa so.anR^itAdativihvalaH || 57|| kiM duHsahaM nu sAdhUnAM viduShAM kimapekShitam | kimakAryaM kadaryANAM dustyajaM kiM dhR^itAtmanAm || 58|| dR^iShTvA samatvaM tachChaureH satye chaiva vyavasthitim | kaMsastuShTamanA rAjan prahasannidamabravIt || 59|| pratiyAtu kumAro.ayaM na hyasmAdasti me bhayam | aShTamAdyuvayorgarbhAnmR^ityurme vihitaH kila || 60|| tatheti sutamAdAya yayAvAnakadundubhiH | nAbhyanandata tadvAkyamasato.avijitAtmanaH || 61|| nandAdyA ye vraje gopA yAshchAmIShAM cha yoShitaH | vR^iShNayo vasudevAdyA devakyAdyA yadustriyaH || 62|| sarve vai devatAprAyA ubhayorapi bhArata | j~nAtayo bandhusuhR^ido ye cha kaMsamanuvratAH || 63|| etatkaMsAya bhagavA~nChashaMsAbhyetya nAradaH | bhUmerbhArAyamANAnAM daityAnAM cha vadhodyamam || 64|| R^iShervinirgame kaMso yadUn matvA surAniti | devakyA garbhasambhUtaM viShNuM cha svavadhaM prati || 65|| devakIM vasudevaM cha nigR^ihya nigaDairgR^ihe | jAtaM jAtamahan putraM tayorajanasha~NkayA || 66|| mAtaraM pitaraM bhrAtR^In sarvAMshcha suhR^idastathA | ghnanti hyasutR^ipo lubdhA rAjAnaH prAyasho bhuvi || 67|| AtmAnamiha sa~njAtaM jAnan prAgviShNunA hatam | mahAsuraM kAlanemiM yadubhiH sa vyarudhyata || 68|| ugrasenaM cha pitaraM yadubhojAndhakAdhipam | svayaM nigR^ihya bubhuje shUrasenAnmahAbalaH || 69|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe shrIkR^iShNajanmopakrame prathamo.adhyAyaH || 1|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvitIyo.adhyAyaH \- 2 ..} shrIshuka uvAcha pralambabakachANUratR^iNAvartamahAshanaiH | muShTikAriShTadvividapUtanAkeshidhenukaiH || 1|| anyaishchAsurabhUpAlairbANabhaumAdibhiryutaH | yadUnAM kadanaM chakre balI mAgadhasaMshrayaH || 2|| te pIDitA nivivishuH kurupa~nchAlakekayAn | shAlvAn vidarbhAnniShadhAn videhAn kosalAnapi || 3|| eke tamanurundhAnA j~nAtayaH paryupAsate | hateShu ShaTsu bAleShu devakyA augraseninA || 4|| saptamo vaiShNavaM dhAma yamanantaM prachakShate | garbho babhUva devakyA harShashokavivardhanaH || 5|| bhagavAnapi vishvAtmA viditvA kaMsajaM bhayam | yadUnAM nijanAthAnAM yogamAyAM samAdishat || 6|| gachCha devi vrajaM bhadre gopagobhirala~NkR^itam | rohiNI vasudevasya bhAryA.a.aste nandagokule | anyAshcha kaMsasaMvignA vivareShu vasanti hi || 7|| devakyA jaThare garbhaM sheShAkhyaM dhAma mAmakam | tatsannikR^iShya rohiNyA udare sanniveshaya || 8|| athAhamaMshabhAgena devakyAH putratAM shubhe | prApsyAmi tvaM yashodAyAM nandapatnyAM bhaviShyasi || 9|| archiShyanti manuShyAstvAM sarvakAmavareshvarIm | dhUpopahArabalibhiH sarvakAmavarapradAm || 10|| nAmadheyAni kurvanti sthAnAni cha narA bhuvi | durgeti bhadrakAlIti vijayA vaiShNavIti cha || 11|| kumudA chaNDikA kR^iShNA mAdhavI kanyaketi cha | mAyA nArAyaNIshAnI shAradetyambiketi cha || 12|| garbhasa~NkarShaNAttaM vai prAhuH sa~NkarShaNaM bhuvi | rAmeti lokaramaNAdbalaM balavaduchChrayAt || 13|| sandiShTaivaM bhagavatA tathetyomiti tadvachaH | pratigR^ihya parikramya gAM gatA tattathAkarot || 14|| garbhe praNIte devakyA rohiNIM yoganidrayA | aho visraMsito garbha iti paurA vichukrushuH || 15|| bhagavAnapi vishvAtmA bhaktAnAmabhaya~NkaraH | AviveshAMshabhAgena mana AnakadundubheH || 16|| sa bibhratpauruShaM dhAma bhrAjamAno yathA raviH | durAsado.atidurdharSho bhUtAnAM sambabhUva ha || 17|| tato jaganma~NgalamachyutAMshaM samAhitaM shUrasutena devI | dadhAra sarvAtmakamAtmabhUtaM kAShThA yathA.a.anandakaraM manastaH || 18|| sA devakI sarvajagannivAsa\- nivAsabhUtA nitarAM na reje | bhojendragehe.agnishikheva ruddhA sarasvatI j~nAnakhale yathA satI || 19|| tAM vIkShya kaMsaH prabhayAjitAntarAM virochayantIM bhavanaM shuchismitAm | AhaiSha me prANaharo harirguhAM dhruvaM shrito yanna pureyamIdR^ishI || 20|| kimadya tasmin karaNIyamAshu me yadarthatantro na vihanti vikramam | striyAH svasurgurumatyA vadho.ayaM yashaH shriyaM hantyanukAlamAyuH || 21|| sa eSha jIvan khalu sampareto varteta yo.atyantanR^ishaMsitena | dehe mR^ite taM manujAH shapanti gantA tamo.andhaM tanumAnino dhruvam || 22|| iti ghoratamAdbhAvAtsannivR^ittaH svayaM prabhuH | Aste pratIkShaMstajjanma harervairAnubandhakR^it || 23|| AsInaH saMvishaMstiShThan bhu~njAnaH paryaTanmahIm | chintayAno hR^iShIkeshamapashyattanmayaM jagat || 24|| brahmA bhavashcha tatraitya munibhirnAradAdibhiH | devaiH sAnucharaiH sAkaM gIrbhirvR^iShaNamaiDayan || 25|| satyavrataM satyaparaM trisatyaM satyasya yoniM nihitaM cha satye | satyasya satyamatasatyanetraM satyAtmakaM tvAM sharaNaM prapannAH || 26|| ekAyano.asau dviphalastrimUla\- shchatUrasaH pa~nchavidhaH ShaDAtmA | saptatvagaShTaviTapo navAkSho dashachChadI dvikhago hyAdivR^ikShaH || 27|| tvameka evAsya sataH prasUti\- stvaM sannidhAnaM tvamanugrahashcha | tvanmAyayA saMvR^itachetasastvAM pashyanti nAnA na vipashchito ye || 28|| bibharShi rUpANyavabodha AtmA kShemAya lokasya charAcharasya | sattvopapannAni sukhAvahAni satAmabhadrANi muhuH khalAnAm || 29|| tvayyambujAkShAkhilasattvadhAmni samAdhinA.a.aveshitachetasaike | tvatpAdapotena mahatkR^itena kurvanti govatsapadaM bhavAbdhim || 30|| svayaM samuttIrya sudustaraM dyuman bhavArNavaM bhImamadabhrasauhR^idAH | bhavatpadAmbhoruhanAvamatra te nidhAya yAtAH sadanugraho bhavAn || 31|| ye.anye.aravindAkSha vimuktamAnina\- stvayyastabhAvAdavishuddhabuddhayaH | Aruhya kR^ichChreNa paraM padaM tataH patantyadho.anAdR^itayuShmada~NghrayaH || 32|| tathA na te mAdhava tAvakAH kvachi\- dbhrashyanti mArgAttvayi baddhasauhR^idAH | tvayAbhiguptA vicharanti nirbhayA vinAyakAnIkapamUrdhasu prabho || 33|| sattvaM vishuddhaM shrayate bhavAn sthitau sharIriNAM shreya upAyanaM vapuH | vedakriyAyogatapaHsamAdhibhi\- stavArhaNaM yena janaH samIhate || 34|| sattvaM na cheddhAtaridaM nijaM bhave\- dvij~nAnamaj~nAnabhidApamArjanam | guNaprakAshairanumIyate bhavAn prakAshate yasya cha yena vA guNaH || 35|| na nAmarUpe guNajanmakarmabhi\- rnirUpitavye tava tasya sAkShiNaH | mano vachobhyAmanumeyavartmano deva kriyAyAM pratiyantyathApi hi || 36|| shR^iNvan gR^iNan saMsmarayaMshcha chintaya\- nnAmAni rUpANi cha ma~NgalAni te | kriyAsu yastvachcharaNAravindayo\- rAviShTachetA na bhavAya kalpate || 37|| diShTyA hare.asyA bhavataH pado bhuvo bhAro.apanItastava janmaneshituH | diShTyA~NkitAM tvatpadakaiH sushobhanai\- rdrakShyAma gAM dyAM cha tavAnukampitAm || 38|| na te.abhavasyesha bhavasya kAraNaM vinA vinodaM bata tarkayAmahe | bhavo nirodhaH sthitirapyavidyayA kR^itA yatastvayyabhayAshrayAtmani || 39|| matsyAshvakachChapanR^isiMhavarAhahaMsa\- rAjanyavipravibudheShu kR^itAvatAraH | tvaM pAsi nastribhuvanaM cha yathAdhunesha bhAraM bhuvo hara yadUttama vandanaM te || 40|| diShTyAmba te kukShigataH paraH pumA\- naMshena sAkShAdbhagavAn bhavAya naH | mAbhUdbhayaM bhojapatermumUrSho\- rgoptA yadUnAM bhavitA tavAtmajaH || 41|| shrIshuka uvAcha ityabhiShTUya puruShaM yadrUpamanidaM yathA | brahmeshAnau purodhAya devAH pratiyayurdivam || 42|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe garbhagataviShNorbrahmAdikR^itastutirnAma dvitIyo.adhyAyaH || 2|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. tR^itIyo.adhyAyaH \- 3 ..} shrIshuka uvAcha atha sarvaguNopetaH kAlaH paramashobhanaH | yarhyevAjanajanmarkShaM shAntarkShagrahatArakam || 1|| dishaH prasedurgaganaM nirmaloDugaNodayam | mahI ma~NgalabhUyiShThapuragrAmavrajAkarA || 2|| nadyaH prasannasalilA hradA jalaruhashriyaH | dvijAlikulasannAdastabakA vanarAjayaH || 3|| vavau vAyuH sukhasparshaH puNyagandhavahaH shuchiH | agnayashcha dvijAtInAM shAntAstatra samindhata || 4|| manAMsyAsan prasannAni sAdhUnAmasuradruhAm | jAyamAne.ajane tasmin nedurdundubhayo divi || 5|| jaguH kinnaragandharvAstuShTuvuH siddhachAraNAH | vidyAdharyashcha nanR^iturapsarobhiH samaM tadA || 6|| mumuchurmunayo devAH sumanAMsi mudAnvitAH | mandaM mandaM jaladharA jagarjuranusAgaram || 7|| nishIthe tama udbhUte jAyamAne janArdane | devakyAM devarUpiNyAM viShNuH sarvaguhAshayaH | AvirAsIdyathA prAchyAM dishInduriva puShkalaH || 8|| tamadbhutaM bAlakamambujekShaNaM chaturbhujaM sha~NkhagadAdyudAyudham | shrIvatsalakShmaM galashobhikaustubhaM pItAmbaraM sAndrapayodasaubhagam || 9|| mahArhavaidUryakirITakuNDala\- tviShA pariShvaktasahasrakuntalam | uddAmakA~nchya~Ngadaka~NkaNAdibhi\- rvirochamAnaM vasudeva aikShata || 10|| sa vismayotphullavilochano hariM sutaM vilokyAnakadundubhistadA | kR^iShNAvatArotsavasambhramo.aspR^isha\- nmudA dvijebhyo.ayutamApluto gavAm || 11|| athainamastaudavadhArya pUruShaM paraM natA~NgaH kR^itadhIH kR^itA~njaliH | svarochiShA bhArata sUtikAgR^ihaM virochayantaM gatabhIH prabhAvavit || 12|| vasudeva uvAcha vidito.asi bhavAn sAkShAtpuruShaH prakR^iteH paraH | kevalAnubhavAnandasvarUpaH sarvabuddhidR^ik || 13|| sa eva svaprakR^ityedaM sR^iShTvAgre triguNAtmakam | tadanu tvaM hyapraviShTaH praviShTa iva bhAvyase || 14|| yatheme.avikR^itA bhAvAstathA te vikR^itaiH saha | nAnAvIryAH pR^ithagbhUtA virAjaM janayanti hi || 15|| sannipatya samutpAdya dR^ishyante.anugatA iva | prAgeva vidyamAnatvAnna teShAmiha sambhavaH || 16|| evaM bhavAn bud.hdhyanumeyalakShaNai\- rgrAhyairguNaiH sannapi tadguNAgrahaH | anAvR^itatvAdbahirantaraM na te sarvasya sarvAtmana AtmavastunaH || 17|| ya Atmano dR^ishyaguNeShu sanniti vyavasyate svavyatirekato.abudhaH | vinAnuvAdaM na cha tanmanIShitaM samyagyatastyaktamupAdadatpumAn || 18|| tvatto.asya janmasthitisaMyamAn vibho vadantyanIhAdaguNAdavikriyAt | tvayIshvare brahmaNi no virudhyate tvadAshrayatvAdupacharyate guNaiH || 19|| sa tvaM trilokasthitaye svamAyayA bibharShi shuklaM khalu varNamAtmanaH | sargAya raktaM rajasopabR^iMhitaM kR^iShNaM cha varNaM tamasA janAtyaye || 20|| tvamasya lokasya vibho rirakShiShu\- rgR^ihe.avatIrNo.asi mamAkhileshvara | rAjanyasa.nj~nAsurakoTiyUthapai\- rnirvyUhyamAnA nihaniShyase chamUH || 21|| ayaM tvasabhyastava janma nau gR^ihe shrutvAgrajAMste nyavadhItsureshvara | sa te.avatAraM puruShaiH samarpitaM shrutvAdhunaivAbhisaratyudAyudhaH || 22|| shrIshuka uvAcha athainamAtmajaM vIkShya mahApuruShalakShaNam | devakI tamupAdhAvatkaMsAdbhItA shuchismitA || 23|| devakyuvAcha rUpaM yattatprAhuravyaktamAdyaM brahma jyotirnirguNaM nirvikAram | sattAmAtraM nirvisheShaM nirIhaM sa tvaM sAkShAdviShNuradhyAtmadIpaH || 24|| naShTe loke dviparArdhAvasAne mahAbhUteShvAdibhUtaM gateShu | vyakte.avyaktaM kAlavegena yAte bhavAnekaH shiShyate sheShasa.nj~naH || 25|| yo.ayaM kAlastasya te.avyaktabandho cheShTAmAhushcheShTate yena vishvam | nimeShAdirvatsarAnto mahIyAM\- staM tveshAnaM kShemadhAma prapadye || 26|| martyo mR^ityuvyAlabhItaH palAyan lokAn sarvAnnirbhayaM nAdhyagachChat | tvatpAdAbjaM prApya yadR^ichChayAdya svasthaH shete mR^ityurasmAdapaiti || 27|| sa tvaM ghorAdugrasenAtmajAnna\- strAhi trastAn bhR^ityavitrAsahAsi | rUpaM chedaM pauruShaM dhyAnadhiShNyaM mA pratyakShaM mAMsadR^ishAM kR^iShIShThAH || 28|| janma te mayyasau pApo mA vidyAnmadhusUdana | samudvije bhavaddhetoH kaMsAdahamadhIradhIH || 29|| upasaMhara vishvAtmannado rUpamalaukikam | sha~NkhachakragadApadmashriyA juShTaM chaturbhujam || 30|| vishvaM yadetatsvatanau nishAnte yathAvakAshaM puruShaH paro bhavAn | bibharti so.ayaM mama garbhago.abhU\- daho nR^ilokasya viDambanaM hi tat || 31|| shrIbhagavAnuvAcha tvameva pUrvasarge.abhUH pR^ishniH svAyambhuve sati | tadAyaM sutapA nAma prajApatirakalmaShaH || 32|| yuvAM vai brahmaNA.a.adiShTau prajAsarge yadA tataH | sanniyamyendriyagrAmaM tepAthe paramaM tapaH || 33|| varShavAtAtapahimagharmakAlaguNAnanu | sahamAnau shvAsarodhavinirdhUtamanomalau || 34|| shIrNaparNAnilAhArAvupashAntena chetasA | mattaH kAmAnabhIpsantau madArAdhanamIhatuH || 35|| evaM vAM tapyatostIvraM tapaH paramaduShkaram | divyavarShasahasrANi dvAdasheyurmadAtmanoH || 36|| tadA vAM parituShTo.ahamamunA vapuShAnaghe | tapasA shraddhayA nityaM bhaktyA cha hR^idi bhAvitaH || 37|| prAdurAsaM varadarAD yuvayoH kAmaditsayA | vriyatAM vara ityukte mAdR^isho vAM vR^itaH sutaH || 38|| ajuShTagrAmyaviShayAvanapatyau cha dampatI | na vavrAthe.apavargaM me mohitau mama mAyayA || 39|| gate mayi yuvAM labdhvA varaM matsadR^ishaM sutam | grAmyAn bhogAnabhu~njAthAM yuvAM prAptamanorathau || 40|| adR^iShTvAnyatamaM loke shIlaudAryaguNaiH samam | ahaM suto vAmabhavaM pR^ishnigarbha iti shrutaH || 41|| tayorvAM punarevAhamadityAmAsa kashyapAt | upendra iti vikhyAto vAmanatvAchcha vAmanaH || 42|| tR^itIye.asmin bhave.ahaM vai tenaiva vapuShAtha vAm | jAto bhUyastayoreva satyaM me vyAhR^itaM sati || 43|| etadvAM darshitaM rUpaM prAgjanmasmaraNAya me | nAnyathA madbhavaM j~nAnaM martyali~Ngena jAyate || 44|| yuvAM mAM putrabhAvena brahmabhAvena chAsakR^it | chintayantau kR^itasnehau yAsyethe madgatiM parAm || 45|| shrIshuka uvAcha ityuktvA.a.asIddharistUShNIM bhagavAnAtmamAyayA | pitroH sampashyatoH sadyo babhUva prAkR^itaH shishuH || 46|| tatashcha shaurirbhagavatprachoditaH sutaM samAdAya sa sUtikA gR^ihAt | yadA bahirgantumiyeSha tarhyajA yA yogamAyAjani nandajAyayA || 47|| tayA hR^itapratyayasarvavR^ittiShu dvAHstheShu paureShvapi shAyiteShvatha | dvArastu sarvAH pihitA duratyayA bR^ihatkapATAyasakIlashR^i~NkhalaiH || 48|| tAH kR^iShNavAhe vasudeva Agate svayaM vyavaryanta yathA tamo raveH | vavarSha parjanya upAMshugarjitaH sheSho.anvagAdvAri nivArayan phaNaiH || 49|| maghoni varShatyasakR^idyamAnujA gambhIratoyaughajavormiphenilA | bhayAnakAvartashatAkulA nadI mArgaM dadau sindhuriva shriyaH pateH || 50|| nandavrajaM shaurirupetya tatra tAn gopAn prasuptAnupalabhya nidrayA | sutaM yashodAshayane nidhAya tat sutAmupAdAya punargR^ihAnagAt || 51|| devakyAH shayane nyasya vasudevo.atha dArikAm | pratimuchya padorlohamAste pUrvavadAvR^itaH || 52|| yashodA nandapatnI cha jAtaM paramabudhyata | na talli~NgaM parishrAntA nidrayApagatasmR^itiH || 53|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe kR^iShNajanmani tR^itIyo.adhyAyaH || 3|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturtho.adhyAyaH \- 4 ..} shrIshuka uvAcha bahirantaHpuradvAraH sarvAH pUrvavadAvR^itAH | tato bAladhvaniM shrutvA gR^ihapAlAH samutthitAH || 1|| te tu tUrNamupavrajya devakyA garbhajanma tat | AchakhyurbhojarAjAya yadudvignaH pratIkShate || 2|| sa talpAttUrNamutthAya kAlo.ayamiti vihvalaH | sUtIgR^ihamagAttUrNaM praskhalan muktamUrdhajaH || 3|| tamAha bhrAtaraM devI kR^ipaNA karuNaM satI | snuSheyaM tava kalyANa striyaM mA hantumarhasi || 4|| bahavo hiMsitA bhrAtaH shishavaH pAvakopamAH | tvayA daivanisR^iShTena putrikaikA pradIyatAm || 5|| nanvahaM te hyavarajA dInA hatasutA prabho | dAtumarhasi mandAyA a~NgemAM charamAM prajAm || 6|| shrIshuka uvAcha upaguhyAtmajAmevaM rudatyA dInadInavat | yAchitastAM vinirbhartsya hastAdAchichChide khalaH || 7|| tAM gR^ihItvA charaNayorjAtamAtrAM svasuH sutAm | apothayachChilApR^iShThe svArthonmUlitasauhR^idaH || 8|| sA taddhastAtsamutpatya sadyo devyambaraM gatA | adR^ishyatAnujA viShNoH sAyudhAShTamahAbhujA || 9|| divyasragambarAleparatnAbharaNabhUShitA | dhanuHshUleShucharmAsisha~NkhachakragadAdharA || 10|| siddhachAraNagandharvairapsaraHkinnaroragaiH | upAhR^itorubalibhiH stUyamAnedamabravIt || 11|| kiM mayA hatayA manda jAtaH khalu tavAntakR^it | yatra kva vA pUrvashatrurmA hiMsIH kR^ipaNAn vR^ithA || 12|| iti prabhAShya taM devI mAyA bhagavatI bhuvi | bahunAmaniketeShu bahunAmA babhUva ha || 13|| tayAbhihitamAkarNya kaMsaH paramavismitaH | devakIM vasudevaM cha vimuchya prashrito.abravIt || 14|| aho bhaginyaho bhAma mayA vAM bata pApmanA | puruShAda ivApatyaM bahavo hiMsitAH sutAH || 15|| sa tvahaM tyaktakAruNyastyaktaj~nAtisuhR^itkhalaH | kAn lokAn vai gamiShyAmi brahmaheva mR^itaH shvasan || 16|| daivamapyanR^itaM vakti na martyA eva kevalam | yadvishrambhAdahaM pApaH svasurnihatavA~nChishUn || 17|| mA shochataM mahAbhAgAvAtmajAn svakR^itambhujaH | jantavo na sadaikatra daivAdhInAstadAsate || 18|| bhuvi bhaumAni bhUtAni yathA yAntyapayAnti cha | nAyamAtmA tathaiteShu viparyeti yathaiva bhUH || 19|| yathAnevaMvido bhedo yata AtmaviparyayaH | dehayogaviyogau cha saMsR^itirna nivartate || 20|| tasmAdbhadre svatanayAn mayA vyApAditAnapi | mAnushocha yataH sarvaH svakR^itaM vindate.avashaH || 21|| yAvaddhato.asmi hantAsmItyAtmAnaM manyate svadR^ik | tAvattadabhimAnyaj~no bAdhyabAdhakatAmiyAt || 22|| kShamadhvaM mama daurAtmyaM sAdhavo dInavatsalAH | ityuktvAshrumukhaH pAdau shyAlaH svasrorathAgrahIt || 23|| mochayAmAsa nigaDAdvishrabdhaH kanyakAgirA | devakIM vasudevaM cha darshayannAtmasauhR^idam || 24|| bhrAtuH samanutaptasya kShAntvA roShaM cha devakI | vyasR^ijadvasudevashcha prahasya tamuvAcha ha || 25|| evametanmahAbhAga yathA vadasi dehinAm | aj~nAnaprabhavAhandhIH svapareti bhidA yataH || 26|| shokaharShabhayadveShalobhamohamadAnvitAH | mitho ghnantaM na pashyanti bhAvairbhAvaM pR^ithagdR^ishaH || 27|| shrIshuka uvAcha kaMsa evaM prasannAbhyAM vishuddhaM pratibhAShitaH | devakIvasudevAbhyAmanuj~nAto.avishadgR^iham || 28|| tasyAM rAtryAM vyatItAyAM kaMsa AhUya mantriNaH | tebhya AchaShTa tatsarvaM yaduktaM yoganidrayA || 29|| AkarNya bharturgaditaM tamUchurdevashatravaH | devAn prati kR^itAmarShA daiteyA nAtikovidAH || 30|| evaM chettarhi bhojendra puragrAmavrajAdiShu | anirdashAn nirdashAMshcha haniShyAmo.adya vai shishUn || 31|| kimudyamaiH kariShyanti devAH samarabhIravaH | nityamudvignamanaso jyAghoShairdhanuShastava || 32|| asyataste sharavrAtairhanyamAnAH samantataH | jijIviShava utsR^ijya palAyanaparA yayuH || 33|| kechitprA~njalayo dInA nyastashastrA divaukasaH | muktakachChashikhAH kechidbhItAH sma iti vAdinaH || 34|| na tvaM vismR^itashastrAstrAn virathAn bhayasaMvR^itAn | haMsyanyAsaktavimukhAn bhagnachApAnayudhyataH || 35|| kiM kShemashUrairvibudhairasaMyugavikatthanaiH | rahojuShA kiM hariNA shambhunA vA vanaukasA | kimindreNAlpavIryeNa brahmaNA vA tapasyatA || 36|| tathApi devAH sApatnyAnnopekShyA iti manmahe | tatastanmUlakhanane niyu~NkShvAsmAnanuvratAn || 37|| yathA.a.amayo.a~Nge samupekShito nR^ibhi\- rnashakyate rUDhapadashchikitsitum | yathendriyagrAma upekShitastathA ripurmahAn baddhabalo na chAlyate || 38|| mUlaM hi viShNurdevAnAM yatra dharmaH sanAtanaH | tasya cha brahmagoviprAstapo yaj~nAH sadakShiNAH || 39|| tasmAtsarvAtmanA rAjan brAhmaNAn brahmavAdinaH | tapasvino yaj~nashIlAn gAshcha hanmo havirdughAH || 40|| viprA gAvashcha vedAshcha tapaH satyaM damaH shamaH | shraddhA dayA titikShA cha kratavashcha harestanUH || 41|| sa hi sarvasurAdhyakSho hyasuradviDguhAshayaH | tanmUlA devatAH sarvAH seshvarAH sachaturmukhAH | ayaM vai tadvadhopAyo yadR^iShINAM vihiMsanam || 42|| shrIshuka uvAcha evaM durmantribhiH kaMsaH saha sammantrya durmatiH | brahmahiMsAM hitaM mene kAlapAshAvR^ito.asuraH || 43|| sandishya sAdhulokasya kadane kadanapriyAn | kAmarUpadharAn dikShu dAnavAn gR^ihamAvishat || 44|| te vai rajaHprakR^itayastamasA mUDhachetasaH | satAM vidveShamAcherurArAdAgatamR^ityavaH || 45|| AyuH shriyaM yasho dharmaM lokAnAshiSha eva cha | hanti shreyAMsi sarvANi puMso mahadatikramaH || 46|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvardhe chaturtho.adhyAyaH || 4|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchamo.adhyAyaH \- 5 ..} shrIshuka uvAcha nandastvAtmaja utpanne jAtAhlAdo mahAmanAH | AhUya viprAn vedaj~nAn snAtaH shuchirala~NkR^itaH || 1|| vAchayitvA svastyayanaM jAtakarmAtmajasya vai | kArayAmAsa vidhivatpitR^idevArchanaM tathA || 2|| dhenUnAM niyute prAdAdviprebhyaH samala~NkR^ite | tilAdrIn sapta ratnaughashAtakaumbhAmbarAvR^itAn || 3|| kAlena snAnashauchAbhyAM saMskAraistapasejyayA | shudhyanti dAnaiH santuShTyA dravyANyAtmA.a.atmavidyayA || 4|| sauma~Ngalyagiro viprAH sUtamAgadhavandinaH | gAyakAshcha jagurnedurbheryo dundubhayo muhuH || 5|| vrajaH sammR^iShTasaMsiktadvArAjiragR^ihAntaraH | chitradhvajapatAkAsrak chailapallavatoraNaiH || 6|| gAvo vR^iShA vatsatarA haridrAtailarUShitAH | vichitradhAtubarhasragvastrakA~nchanamAlinaH || 7|| mahArhavastrAbharaNaka~nchukoShNIShabhUShitAH | gopAH samAyayU rAjan nAnopAyanapANayaH || 8|| gopyashchAkarNya muditA yashodAyAH sutodbhavam | AtmAnaM bhUShayA~nchakrurvastrAkalpA~njanAdibhiH || 9|| navaku~Nkumaki~njalkamukhapa~NkajabhUtayaH | balibhistvaritaM jagmuH pR^ithushroNyashchalatkuchAH || 10|| gopyaH sumR^iShTamaNikuNDalaniShkakaNThya\- shchitrAmbarAH pathi shikhAchyutamAlyavarShAH | nandAlayaM savalayA vrajatIrvireju\- rvyAlolakuNDalapayodharahArashobhAH || 11|| tA AshiShaH prayu~njAnAshchiraM pAhIti bAlake | haridrAchUrNatailAdbhiH si~nchantyo.ajanamujjaguH || 12|| avAdyanta vichitrANi vAditrANi mahotsave | kR^iShNe vishveshvare.anante nandasya vrajamAgate || 13|| gopAH parasparaM hR^iShTA dadhikShIraghR^itAmbubhiH | Asi~nchanto vilimpanto navanItaishcha chikShipuH || 14|| nando mahAmanAstebhyo vAso.ala~NkAragodhanam | sUtamAgadhavandibhyo ye.anye vidyopajIvinaH || 15|| taistaiH kAmairadInAtmA yathochitamapUjayat | viShNorArAdhanArthAya svaputrasyodayAya cha || 16|| rohiNI cha mahAbhAgA nandagopAbhinanditA | vyacharaddivyavAsasrakkaNThAbharaNabhUShitA || 17|| tata Arabhya nandasya vrajaH sarvasamR^iddhimAn | harernivAsAtmaguNai ramAkrIDamabhUnnR^ipa || 18|| gopAn gokularakShAyAM nirUpya mathurAM gataH | nandaH kaMsasya vArShikyaM karaM dAtuM kurUdvaha || 19|| vasudeva upashrutya bhrAtaraM nandamAgatam | j~nAtvA dattakaraM rAj~ne yayau tadavamochanam || 20|| taM dR^iShTvA sahasotthAya dehaH prANamivAgatam | prItaH priyatamaM dorbhyAM sasvaje premavihvalaH || 21|| pUjitaH sukhamAsInaH pR^iShTvAnAmayamAdR^itaH | prasaktadhIH svAtmajayoridamAha vishAmpate || 22|| diShTyA bhrAtaH pravayasa idAnImaprajasya te | prajAshAyA nivR^ittasya prajA yatsamapadyata || 23|| diShTyA saMsArachakre.asmin vartamAnaH punarbhavaH | upalabdho bhavAnadya durlabhaM priyadarshanam || 24|| naikatra priyasaMvAsaH suhR^idAM chitrakarmaNAm | oghena vyUhyamAnAnAM plavAnAM srotaso yathA || 25|| kachchitpashavyaM nirujaM bhUryambutR^iNavIrudham | bR^ihadvanaM tadadhunA yatrAsse tvaM suhR^idvR^itaH || 26|| bhrAtarmama sutaH kachchinmAtrA saha bhavadvraje | tAtaM bhavantaM manvAno bhavadbhyAmupalAlitaH || 27|| puMsastrivargo vihitaH suhR^ido hyanubhAvitaH | na teShu klishyamAneShu trivargo.arthAya kalpate || 28|| nanda uvAcha aho te devakIputrAH kaMsena bahavo hatAH | ekAvashiShTAvarajA kanyA sApi divaM gatA || 29|| nUnaM hyadR^iShTaniShTho.ayamadR^iShTaparamo janaH | adR^iShTamAtmanastattvaM yo veda na sa muhyati || 30|| vasudeva uvAcha karo vai vArShiko datto rAj~ne dR^iShTA vayaM cha vaH | neha stheyaM bahutithaM santyutpAtAshcha gokule || 31|| shrIshuka uvAcha iti nandAdayo gopAH proktAste shauriNA yayuH | anobhiranaDudyuktaistamanuj~nApya gokulam || 32|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe nandavasudevasammelanaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH || 5|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaShTho.adhyAyaH \- 6 ..} shrIshuka uvAcha nandaH pathi vachaH shaurerna mR^iSheti vichintayan | hariM jagAma sharaNamutpAtAgamasha~NkitaH || 1|| kaMsena prahitA ghorA pUtanA bAlaghAtinI | shishUMshchachAra nighnantI puragrAmavrajAdiShu || 2|| na yatra shravaNAdIni rakShoghnAni svakarmasu | kurvanti sAtvatAM bharturyAtudhAnyashcha tatra hi || 3|| sA khecharyekadopetya pUtanA nandagokulam | yoShitvA mAyayA.a.atmAnaM prAvishatkAmachAriNI || 4|| tAM keshabandhavyatiShaktamallikAM bR^ihannitambastanakR^ichChramadhyamAm | suvAsasaM kampitakarNabhUShaNa\- tviShollasatkuntalamaNDitAnanAm || 5|| valgusmitApA~NgavisargavIkShitai\- rmano harantIM vanitAM vrajaukasAm | amaMsatAmbhojakareNa rUpiNIM gopyaH shriyaM draShTumivAgatAM patim || 6|| bAlagrahastatra vichinvatI shishUn yadR^ichChayA nandagR^ihe.asadantakam | bAlaM pratichChannanijorutejasaM dadarsha talpe.agnimivAhitaM bhasi || 7|| vibudhya tAM bAlakamArikAgrahaM charAcharAtmA sa nimIlitekShaNaH | anantamAropayada~NkamantakaM yathoragaM suptamabuddhirajjudhIH || 8|| tAM tIkShNachittAmativAmacheShTitAM vIkShyAntarA koshaparichChadAsivat | varastriyaM tatprabhayA cha dharShite nirIkShamANe jananI hyatiShThatAm || 9|| tasmin stanaM durjaravIryamulbaNaM ghorA~NkamAdAya shishordadAvatha | gADhaM karAbhyAM bhagavAn prapIDya tat prANaiH samaM roShasamanvito.apibat || 10|| sA mu~ncha mu~nchAlamiti prabhAShiNI niShpIDyamAnAkhilajIvamarmaNi | vivR^itya netre charaNau bhujau muhuH prasvinnagAtrA kShipatI ruroda ha || 11|| tasyAH svanenAtigabhIraraMhasA sAdrirmahI dyaushcha chachAla sagrahA | rasA dishashcha pratinedire janAH petuH kShitau vajranipAtasha~NkayA || 12|| nishAcharItthaM vyathitastanA vyasu\- rvyAdAya keshAMshcharaNau bhujAvapi | prasArya goShThe nijarUpamAsthitA vajrAhato vR^itra ivApatannR^ipa || 13|| patamAno.api taddehastrigavyUtyantaradrumAn | chUrNayAmAsa rAjendra mahadAsIttadadbhutam || 14|| IShAmAtrogradaMShTrAsyaM girikandaranAsikam | gaNDashailastanaM raudraM prakIrNAruNamUrdhajam || 15|| andhakUpagabhIrAkShaM pulinArohabhIShaNam | baddhasetubhujorva~NghrishUnyatoyahradodaram || 16|| santatrasuH sma tadvIkShya gopA gopyaH kalevaram | pUrvaM tu tanniHsvanitabhinnahR^itkarNamastakAH || 17|| bAlaM cha tasyA urasi krIDantamakutobhayam | gopyastUrNaM samabhyetya jagR^ihurjAtasambhramAH || 18|| yashodArohiNIbhyAM tAH samaM bAlasya sarvataH | rakShAM vidadhire samyaggopuchChabhramaNAdibhiH || 19|| gomUtreNa snApayitvA punargorajasArbhakam | rakShAM chakrushcha shakR^itA dvAdashA~NgeShu nAmabhiH || 20|| gopyaH saMspR^iShTasalilA a~NgeShu karayoH pR^ithak | nyasyAtmanyatha bAlasya bIjanyAsamakurvata || 21|| avyAdajo.a~NghrimaNimAMstava jAnvathorU yaj~no.achyutaH kaTitaTaM jaTharaM hayAsyaH | hR^itkeshavastvadura Isha inastu kaNThaM viShNurbhujaM mukhamurukrama IshvaraH kam || 22|| chakryagrataH sahagado harirastu pashchAt tvatpArshvayordhanurasI madhuhAjanashcha | koNeShu sha~Nkha urugAya uparyupendra\- stArkShyaH kShitau haladharaH puruShaH samantAt || 23|| indriyANi hR^iShIkeshaH prANAn nArAyaNo.avatu | shvetadvIpapatishchittaM mano yogeshvaro.avatu || 24|| pR^ishnigarbhastu te buddhimAtmAnaM bhagavAn paraH | krIDantaM pAtu govindaH shayAnaM pAtu mAdhavaH || 25|| vrajantamavyAdvaikuNTha AsInaM tvAM shriyaHpatiH | bhu~njAnaM yaj~nabhukpAtu sarvagrahabhaya~NkaraH || 26|| DAkinyo yAtudhAnyashcha kUShmANDA ye.arbhakagrahAH | bhUtapretapishAchAshcha yakSharakShovinAyakAH || 27|| koTarA revatI jyeShThA pUtanA mAtR^ikAdayaH | unmAdA ye hyapasmArA dehaprANendriyadruhaH || 28|| svapnadR^iShTA mahotpAtA vR^iddhabAlagrahAshcha ye | sarve nashyantu te viShNornAmagrahaNabhIravaH || 29|| shrIshuka uvAcha iti praNayabaddhAbhirgopIbhiH kR^itarakShaNam | pAyayitvA stanaM mAtA sannyaveshayadAtmajam || 30|| tAvannandAdayo gopA mathurAyA vrajaM gatAH | vilokya pUtanAdehaM babhUvurativismitAH || 31|| nUnaM batarShiH sa~njAto yogesho vA samAsa saH | sa eva dR^iShTo hyutpAto yadAhAnakadundubhiH || 32|| kalevaraM parashubhishChittvA tatte vrajaukasaH | dUre kShiptvAvayavasho nyadahan kAShThadhiShTitam || 33|| dahyamAnasya dehasya dhUmashchAgurusaurabhaH | utthitaH kR^iShNanirbhuktasapadyAhatapApmanaH || 34|| pUtanA lokabAlaghnI rAkShasI rudhirAshanA | jighAMsayApi haraye stanaM dattvA.a.apa sadgatim || 35|| kiM punaH shraddhayA bhaktyA kR^iShNAya paramAtmane | yachChan priyatamaM kiM nu raktAstanmAtaro yathA || 36|| padbhyAM bhaktahR^idisthAbhyAM vandyAbhyAM lokavanditaiH | a~NgaM yasyAH samAkramya bhagavAnapibatstanam || 37|| yAtudhAnyapi sA svargamavApa jananIgatim | kR^iShNabhuktastanakShIrAH kimu gAvo nu mAtaraH || 38|| payAMsi yAsAmapibatputrasnehasnutAnyalam | bhagavAn devakIputraH kaivalyAdyakhilapradaH || 39|| tAsAmavirataM kR^iShNe kurvatInAM sutekShaNam | na punaH kalpate rAjan saMsAro.aj~nAnasambhavaH || 40|| kaTadhUmasya saurabhyamavaghrAya vrajaukasaH | kimidaM kuta eveti vadanto vrajamAyayuH || 41|| te tatra varNitaM gopaiH pUtanA.a.agamanAdikam | shrutvA tannidhanaM svasti shishoshchAsan suvismitAH || 42|| nandaH svaputramAdAya pretyAgatamudAradhIH | mUrdhnyupAghrAya paramAM mudaM lebhe kurUdvaha || 43|| ya etatpUtanAmokShaM kR^iShNasyArbhakamadbhutam | shR^iNuyAchChraddhayA martyo govinde labhate ratim || 44|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAndashmaskandhe pUrvArdhe ShaShTho.adhyAyaH || 6|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptamo.adhyAyaH \- 7 ..} rAjovAcha yena yenAvatAreNa bhagavAn harirIshvaraH | karoti karNaramyANi manoj~nAni cha naH prabho || 1|| yachChR^iNvato.apaityaratirvitR^iShNA sattvaM cha shud.hdhyatyachireNa puMsaH | bhaktirharau tatpuruShe cha sakhyaM tadeva hAraM vada manyase chet || 2|| athAnyadapi kR^iShNasya tokAcharitamadbhutam | mAnuShaM lokamAsAdya tajjAtimanurundhataH || 3|| shrIshuka uvAcha kadAchidautthAnikakautukAplave janmarkShayoge samavetayoShitAm | vAditragItadvijamantravAchakai\- shchakAra sUnorabhiShechanaM satI || 4|| nandasya patnI kR^itamajjanAdikaM vipraiH kR^itasvastyayanaM supUjitaiH | annAdyavAsaHsragabhIShTadhenubhiH sa~njAtanidrAkShamashIshayachChanaiH || 5|| autthAnikautsukyamanA manasvinI samAgatAn pUjayatI vrajaukasaH | naivAshR^iNodvai ruditaM sutasya sA rudan stanArthI charaNAvudakShipat || 6|| adhaH shayAnasya shishorano.alpaka\- pravAlamR^idva~NghrihataM vyavartata | vidhvastanAnArasakupyabhAjanaM vyatyastachakrAkShavibhinnakUbaram || 7|| dR^iShTvA yashodApramukhA vrajastriya autthAnike karmaNi yAH samAgatAH | nandAdayashchAdbhutadarshanAkulAH kathaM svayaM vai shakaTaM viparyagAt || 8|| UchuravyavasitamatIn gopAn gopIshcha bAlakAH | rudatAnena pAdena kShiptametanna saMshayaH || 9|| na te shraddadhire gopA bAlabhAShitamityuta | aprameyaM balaM tasya bAlakasya na te viduH || 10|| rudantaM sutamAdAya yashodA grahasha~NkitA | kR^itasvastyayanaM vipraiH sUktaiH stanamapAyayat || 11|| pUrvavatsthApitaM gopairbalibhiH saparichChadam | viprA hutvArchayA~nchakrurdadhyakShatakushAmbubhiH || 12|| ye.asUyAnR^itadambherShyAhiMsAmAnavivarjitAH | na teShAM satyashIlAnAmAshiSho viphalAH kR^itAH || 13|| iti bAlakamAdAya sAmargyajurupAkR^itaiH | jalaiH pavitrauShadhibhirabhiShichya dvijottamaiH || 14|| vAchayitvA svastyayanaM nandagopaH samAhitaH | hutvA chAgniM dvijAtibhyaH prAdAdannaM mahAguNam || 15|| gAvaH sarvaguNopetA vAsaHsragrukmamAlinIH | AtmajAbhyudayArthAya prAdAtte chAnvayu~njata || 16|| viprA mantravido yuktAstairyAH proktAstathA.a.ashiShaH | tA niShphalA bhaviShyanti na kadAchidapi sphuTam || 17|| ekadA.a.arohamArUDhaM lAlayantI sutaM satI | garimANaM shishorvoDhuM na sehe girikUTavat || 18|| bhUmau nidhAya taM gopI vismitA bhArapIDitA | mahApuruShamAdadhyau jagatAmAsa karmasu || 19|| daityo nAmnA tR^iNAvartaH kaMsabhR^ityaH praNoditaH | chakravAtasvarUpeNa jahArAsInamarbhakam || 20|| gokulaM sarvamAvR^iNvan muShNaMshchakShUMShi reNubhiH | Irayan sumahAghorashabdena pradisho dishaH || 21|| muhUrtamabhavadgoShThaM rajasA tamasA.a.avR^itam | sutaM yashodA nApashyattasmin nyastavatI yataH || 22|| nApashyatkashchanAtmAnaM paraM chApi vimohitaH | tR^iNAvartanisR^iShTAbhiH sharkarAbhirupadrutaH || 23|| iti kharapavanachakrapAMsuvarShe sutapadavImabalAvilakShya mAtA | atikaruNamanusmarantyashocha\- dbhuvi patitA mR^itavatsakA yathA gauH || 24|| ruditamanunishamya tatra gopyo bhR^ishamanutaptadhiyo.ashrupUrNamukhyaH | ruruduranupalabhya nandasUnuM pavana upArata pAMsuvarShavege || 25|| tR^iNAvartaH shAntarayo vAtyArUpadharo haran | kR^iShNaM nabho gato gantuM nAshaknodbhUribhArabhR^it || 26|| tamashmAnaM manyamAna Atmano gurumattayA | gale gR^ihIta utsraShTuM nAshaknodadbhutArbhakam || 27|| galagrahaNanishcheShTo daityo nirgatalochanaH | avyaktarAvo nyapatatsaha bAlo vyasurvraje || 28|| tamantarikShAtpatitaM shilAyAM vishIrNasarvAvayavaM karAlam | puraM yathA rudrashareNa viddhaM striyo rudatyo dadR^ishuH sametAH || 29|| prAdAya mAtre pratihR^itya vismitAH kR^iShNaM cha tasyorasi lambamAnam | taM svastimantaM puruShAdanItaM vihAyasA mR^ityumukhAtpramuktam | gopyashcha gopAH kila nandamukhyA labdhvA punaH prApuratIva modam || 30|| aho batAtyadbhutameSha rakShasA bAlo nivR^ittiM gamito.abhyagAtpunaH | hiMsraH svapApena vihiMsitaH khalaH sAdhuH samatvena bhayAdvimuchyate || 31|| kiM nastapashchIrNamadhokShajArchanaM pUrteShTadattamuta bhUtasauhR^idam | yatsamparetaH punareva bAlako diShTyA svabandhUn praNayannupasthitaH || 32|| dR^iShTvAdbhutAni bahusho nandagopo bR^ihadvane | vasudevavacho bhUyo mAnayAmAsa vismitaH || 33|| ekadArbhakamAdAya svA~NkamAropya bhAminI | prasnutaM pAyayAmAsa stanaM snehapariplutA || 34|| pItaprAyasya jananI sA tasya ruchirasmitam | mukhaM lAlayatI rAja~njR^imbhato dadR^ishe idam || 35|| khaM rodasI jyotiranIkamAshAH sUryenduvahnishvasanAmbudhIMshcha | dvIpAn nagAMstadduhitR^IrvanAni bhUtAni yAni sthiraja~NgamAni || 36|| sA vIkShya vishvaM sahasA rAjan sa~njAtavepathuH | sammIlya mR^igashAvAkShI netre AsItsuvismitA || 37|| iti shrImadbhAgavate mahApuraNe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe tR^iNAvartamokSho nAma saptamo.adhyAyaH || 7|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTamo.adhyAyaH \- 8 ..} shrIshuka uvAcha gargaH purohito rAjan yadUnAM sumahAtapAH | vrajaM jagAma nandasya vasudevaprachoditaH || 1|| taM dR^iShTvA paramaprItaH pratyutthAya kR^itA~njaliH | AnarchAdhokShajadhiyA praNipAtapuraHsaram || 2|| sUpaviShTaM kR^itAtithyaM girA sUnR^itayA munim | nandayitvAbravIdbrahman pUrNasya karavAma kim || 3|| mahadvichalanaM nR^INAM gR^ihiNAM dInachetasAm | niHshreyasAya bhagavan kalpate nAnyathA kvachit || 4|| jyotiShAmayanaM sAkShAdyattajj~nAnamatIndriyam | praNItaM bhavatA yena pumAn veda parAvaram || 5|| tvaM hi brahmavidAM shreShThaH saMskArAn kartumarhasi | bAlayoranayornR^INAM janmanA brAhmaNo guruH || 6|| garga uvAcha yadUnAmahamAchAryaH khyAtashcha bhuvi sarvataH | sutaM mayA saMskR^itaM te manyate devakIsutam || 7|| kaMsaH pApamatiH sakhyaM tava chAnakadundubheH | devakyA aShTamo garbho na strI bhavitumarhati || 8|| iti sa~nchintaya~nChrutvA devakyA dArikAvachaH | api hantA.a.agatAsha~Nkastarhi tanno.anayo bhavet || 9|| nanda uvAcha alakShito.asmin rahasi mAmakairapi govraje | kuru dvijAtisaMskAraM svastivAchanapUrvakam || 10|| shrIshuka uvAcha evaM samprArthito vipraH svachikIrShitameva tat | chakAra nAmakaraNaM gUDho rahasi bAlayoH || 11|| garga uvAcha ayaM hi rohiNIputro ramayan suhR^ido guNaiH | AkhyAsyate rAma iti balAdhikyAdbalaM viduH | yadUnAmapR^ithagbhAvAtsa~NkarShaNamushantyuta || 12|| Asan varNAstrayo hyasya gR^ihNato.anuyugaM tanUH | shuklo raktastathA pIta idAnIM kR^iShNatAM gataH || 13|| prAgayaM vasudevasya kvachijjAtastavAtmajaH | vAsudeva iti shrImAnabhij~nAH samprachakShate || 14|| bahUni santi nAmAni rUpANi cha sutasya te | guNakarmAnurUpANi tAnyahaM veda no janAH || 15|| eSha vaH shreya AdhAsyadgopagokulanandanaH | anena sarvadurgANi yUyama~njastariShyatha || 16|| purAnena vrajapate sAdhavo dasyupIDitAH | arAjake rakShyamANA jigyurdasyUn samedhitAH || 17|| ya etasmin mahAbhAgAH prItiM kurvanti mAnavAH | nArayo.abhibhavantyetAn viShNupakShAnivAsurAH || 18|| tasmAnnandAtmajo.ayaM te nArAyaNasamo guNaiH | shriyA kIrtyAnubhAvena gopAyasva samAhitaH || 19|| ityAtmAnaM samAdishya garge cha svagR^ihaM gate | nandaH pramudito mene AtmAnaM pUrNamAshiShAm || 20|| kAlena vrajatAlpena gokule rAmakeshavau | jAnubhyAM saha pANibhyAM ri~NgamANau vijahratuH || 21|| tAva~NghriyugmamanukR^iShya sarIsR^ipantau ghoShapraghoSharuchiraM vrajakardameShu | tannAdahR^iShTamanasAvanusR^itya lokaM mugdhaprabhItavadupeyaturanti mAtroH || 22|| tanmAtarau nijasutau ghR^iNayA snuvantyau pa~NkA~NgarAgaruchirAvupaguhya dorbhyAm | dattvA stanaM prapibatoH sma mukhaM nirIkShya mugdhasmitAlpadashanaM yayatuH pramodam || 23|| yarhya~NganA darshanIyakumAralIlA\- vantarvrajetadabalAH pragR^ihItapuchChaiH | vatsairitastata ubhAvanukR^iShyamANau prekShantya ujjhitagR^ihA jahR^iShurhasantyaH || 24|| shR^i~NgyagnidaMShTryasijaladvijakaNTakebhyaH krIDAparAvatichalau svasutau niSheddhum | gR^ihyANi kartumapi yatra na tajjananyau shekAta ApaturalaM manaso.anavasthAm || 25|| kAlenAlpena rAjarShe rAmaH kR^iShNashcha gokule | aghR^iShTajAnubhiH padbhirvichakramatura~njasA || 26|| tatastu bhagavAn kR^iShNo vayasyairvrajabAlakaiH | saha rAmo vrajastrINAM chikrIDe janayan mudam || 27|| kR^iShNasya gopyo ruchiraM vIkShya kaumArachApalam | shR^iNvantyAH kila tanmAturiti hochuH samAgatAH || 28|| vatsAn mu~nchan kvachidasamaye kroshasa~njAtahAsaH steyaM svAdvattyatha dadhi payaH kalpitaiH steyayogaiH | markAn bhokShyan vibhajati sa chennAtti bhANDaM bhinnatti dravyAlAbhe sa gR^ihakupito yAtyupakroshya tokAn || 29|| hastAgrAhye rachayati vidhiM pIThakolUkhalAdyaiH ChidraM hyantarnihitavayunaH shikyabhANDeShu tadvit | dhvAntAgAre dhR^itamaNigaNaM svA~NgamarthapradIpaM kAle gopyo yarhi gR^ihakR^ityeShu suvyagrachittAH || 30|| evaM dhArShTyAnyushati kurute mehanAdIni vAstau steyopAyairvirachitakR^itiH supratIko yathA.a.aste | itthaM strIbhiH sabhayanayanashrImukhAlokinIbhiH vyAkhyAtArthA prahasitamukhI na hyupAlabdhumaichChat || 31|| ekadA krIDamAnAste rAmAdyA gopadArakAH | kR^iShNo mR^idaM bhakShitavAniti mAtre nyavedayan || 32|| sA gR^ihItvA kare kR^iShNamupAlabhya hitaiShiNI | yashodA bhayasambhrAntaprekShaNAkShamabhAShata || 33|| kasmAnmR^idamadAntAtman bhavAn bhakShitavAn rahaH | vadanti tAvakA hyete kumArAste.agrajo.apyayam || 34|| shrIkR^iShNa uvAcha nAhaM bhakShitavAnamba sarve mithyAbhishaMsinaH | yadi satyagirastarhi samakShaM pashya me mukham || 35|| yadyevaM tarhi vyAdehItyuktaH sa bhagavAn hariH | vyAdattAvyAhataishvaryaH krIDAmanujabAlakaH || 36|| sA tatra dadR^ishe vishvaM jagatsthAsnu cha khaM dishaH | sAdridvIpAbdhibhUgolaM sa vAyvagnIndutArakam || 37|| jyotishchakraM jalaM tejo nabhasvAn viyadeva cha | vaikArikANIndriyANi mano mAtrA guNAstrayaH || 38|| etadvichitraM saha jIvakAla\- svabhAvakarmAshayali~Ngabhedam | sUnostanau vIkShya vidAritAsye vrajaM sahAtmAnamavApa sha~NkAm || 39|| kiM svapna etaduta devamAyA kiM vA madIyo bata buddhimohaH | atho amuShyaiva mamArbhakasya yaH kashchanautpattika AtmayogaH || 40|| atho yathAvanna vitarkagocharaM cheto manaHkarmavachobhira~njasA | yadAshrayaM yena yataH pratIyate sudurvibhAvyaM praNatAsmi tatpadam || 41|| ahaM mamAsau patireSha me suto vrajeshvarasyAkhilavittapA satI | gopyashcha gopAH saha godhanAshcha me yanmAyayetthaM kumatiH sa me gatiH || 42|| itthaM viditatattvAyAM gopikAyAM sa IshvaraH | vaiShNavIM vyatanonmAyAM putrasnehamayIM vibhuH || 43|| sadyonaShTasmR^itirgopI sA.a.aropyArohamAtmajam | pravR^iddhasnehakalilahR^idayA.a.asIdyathA purA || 44|| trayyA chopaniShadbhishcha sA~Nkhyayogaishcha sAtvataiH | upagIyamAnamAhAtmyaM hariM sAmanyatAtmajam || 45|| rAjovAcha nandaH kimakarodbrahman shreya evaM mahodayam | yashodA cha mahAbhAgA papau yasyAH stanaM hariH || 46|| pitarau nAnvavindetAM kR^iShNodArArbhakehitam | gAyantyadyApi kavayo yallokashamalApaham || 47|| shrIshuka uvAcha droNo vasUnAM pravaro dharayA saha bhAryayA | kariShyamANa AdeshAn brahmaNastamuvAcha ha || 48|| jAtayornau mahAdeve bhuvi vishveshvare harau | bhaktiH syAtparamA loke yayA~njo durgatiM taret || 49|| astvityuktaH sa bhagavAn vraje droNo mahAyashAH | jaj~ne nanda iti khyAto yashodA sA dharAbhavat || 50|| tato bhaktirbhagavati putrIbhUte janArdane | dampatyornitarAmAsIdgopagopIShu bhArata || 51|| kR^iShNo brahmaNa AdeshaM satyaM kartuM vraje vibhuH | saha rAmo vasaMshchakre teShAM prItiM svalIlayA || 52|| iti shrImadbhAgvate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe vishvarUpadarshane aShTamo.adhyAyaH || 8|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. navamo.adhyAyaH \- 9 ..} shrIshuka uvAcha ekadA gR^ihadAsIShu yashodA nandagehinI | karmAntaraniyuktAsu nirmamantha svayaM dadhi || 1|| yAni yAnIha gItAni tadbAlacharitAni cha | dadhinirmanthane kAle smarantI tAnyagAyata || 2|| kShaumaM vAsaH pR^ithukaTitaTe bibhratI sUtranaddhaM putrasnehasnutakuchayugaM jAtakampaM cha subhrUH | rajjvAkarShashramabhujachalatka~NkaNau kuNDale cha svinnaM vaktraM kabaravigalanmAlatI nirmamantha || 3|| tAM stanyakAma AsAdya mathnantIM jananIM hariH | gR^ihItvA dadhimanthAnaM nyaShedhatprItimAvahan || 4|| tama~NkamArUDhamapAyayatstanaM snehasnutaM sasmitamIkShatI mukham | atR^iptamutsR^ijya javena sA yayA\- vutsichyamAne payasi tvadhishrite || 5|| sa~njAtakopaH sphuritAruNAdharaM sandashya dadbhirdadhimanthabhAjanam | bhittvA mR^iShAshrurdR^iShadashmanA raho jaghAsa haiya~NgavamantaraM gataH || 6|| uttArya gopI sushR^itaM payaH punaH pravishya sandR^ishya cha dadhyamatrakam | bhagnaM vilokya svasutasya karma ta\- jjahAsa taM chApi na tatra pashyatI || 7|| ulUkhalA~Nghrerupari vyavasthitaM markAya kAmaM dadataM shichi sthitam | haiya~NgavaM chauryavisha~NkitekShaNaM nirIkShya pashchAtsutamAgamachChanaiH || 8|| tAmAttayaShTiM prasamIkShya satvara\- stato.avarudhyApasasAra bhItavat | gopyanvadhAvanna yamApa yoginAM kShamaM praveShTuM tapaseritaM manaH || 9|| anva~nchamAnA jananI bR^ihachchala\- chChroNIbharAkrAntagatiH sumadhyamA | javena visraMsitakeshabandhana\- chyutaprasUnAnugatiH parAmR^ishat || 10|| kR^itAgasaM taM prarudantamakShiNI kaShantama~njanmaShiNI svapANinA | udvIkShamANaM bhayavihvalekShaNaM haste gR^ihItvA bhiShayantyavAgurat || 11|| tyaktvA yaShTiM sutaM bhItaM vij~nAyArbhakavatsalA | iyeSha kila taM baddhuM dAmnAtadvIryakovidA || 12|| na chAntarna bahiryasya na pUrvaM nApi chAparam | pUrvAparaM bahishchAntarjagato yo jagachcha yaH || 13|| taM matvA.a.atmajamavyaktaM martyali~NgamadhokShajam | gopikolUkhale dAmnA babandha prAkR^itaM yathA || 14|| taddAma badhyamAnasya svArbhakasya kR^itAgasaH | dvya~NgulonamabhUttena sandadhe.anyachcha gopikA || 15|| yadAsIttadapi nyUnaM tenAnyadapi sandadhe | tadapi dvya~NgulaM nyUnaM yadyadAdatta bandhanam || 16|| evaM svagehadAmAni yashodA sandadhatyapi | gopInAM susmayantInAM smayantI vismitAbhavat || 17|| svamAtuH svinnagAtrAyA visrastakabarasrajaH | dR^iShTvA parishramaM kR^iShNaH kR^ipayA.a.asItsvabandhane || 18|| evaM sandarshitA hya~Nga hariNA bhR^ityavashyatA | svavashenApi kR^iShNena yasyedaM seshvaraM vashe || 19|| nemaM viri~ncho na bhavo na shrIrapya~Nga saMshrayA | prasAdaM lebhire gopI yattatprApa vimuktidAt || 20|| nAyaM sukhApo bhagavAn dehinAM gopikAsutaH | j~nAninAM chAtmabhUtAnAM yathA bhaktimatAmiha || 21|| kR^iShNastu gR^ihakR^ityeShu vyagrAyAM mAtari prabhuH | adrAkShIdarjunau pUrvaM guhyakau dhanadAtmajau || 22|| purA nAradashApena vR^ikShatAM prApitau madAt | nalakUbaramaNigrIvAviti khyAtau shriyAnvitau || 23|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe gopIprasAdo nAma navamo.adhyAyaH || 9|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dashamo.adhyAyaH \-10 ..} rAjovAcha kathyatAM bhagavannetattayoH shApasya kAraNam | yattadvigarhitaM karma yena vA devarShestamaH || 1|| shrIshuka uvAcha rudrasyAnucharau bhUtvA sudR^iptau dhanadAtmajau | kailAsopavane ramye mandAkinyAM madotkaTau || 2|| vAruNIM madirAM pItvA madAghUrNitalochanau | strIjanairanugAyadbhishcheratuH puShpite vane || 3|| antaH pravishya ga~NgAyAmambhojavanarAjini | chikrIDaturyuvatibhirgajAviva kareNubhiH || 4|| yadR^ichChayA cha devarShirbhagavAMstatra kaurava | apashyannArado devau kShIbANau samabudhyata || 5|| taM dR^iShTvA vrIDitA devyo vivastrAH shApasha~NkitAH | vAsAMsi paryadhuH shIghraM vivastrau naiva guhyakau || 6|| tau dR^iShTvA madirAmattau shrImadAndhau surAtmajau | tayoranugrahArthAya shApaM dAsyannidaM jagau || 7|| nArada uvAcha na hyanyo juShato joShyAn buddhibhraMsho rajoguNaH | shrImadAdAbhijAtyAdiryatra strIdyUtamAsavaH || 8|| hanyante pashavo yatra nirdayairajitAtmabhiH | manyamAnairimaM dehamajarAmR^ityu nashvaram || 9|| devasa.nj~nitamapyante kR^imiviDbhasmasa~nj~nitam | bhUtadhruk tatkR^ite svArthaM kiM veda nirayo yataH || 10|| dehaH kimannadAtuH svaM niShekturmAtureva cha | mAtuH piturvA balinaH kreturagneH shuno.api vA || 11|| evaM sAdhAraNaM dehamavyaktaprabhavApyayam | ko vidvAnAtmasAtkR^itvA hanti jantUn R^ite.asataH || 12|| asataH shrImadAndhasya dAridryaM parama~njanam | Atmaupamyena bhUtAni daridraH paramIkShate || 13|| yathA kaNTakaviddhA~Ngo jantornechChati tAM vyathAm | jIvasAmyaM gato li~Ngairna tathA.a.aviddhakaNTakaH || 14|| daridro nirahaMstambho muktaH sarvamadairiha | kR^ichChraM yadR^ichChayA.a.apnoti taddhi tasya paraM tapaH || 15|| nityaM kShutkShAmadehasya daridrasyAnnakA~NkShiNaH | indriyANyanushuShyanti hiMsApi vinivartate || 16|| daridrasyaiva yujyante sAdhavaH samadarshinaH | sadbhiH kShiNoti taM tarShaM tata ArAdvishud.hdhyati || 17|| sAdhUnAM samachittAnAM mukundacharaNaiShiNAm | upekShyaiH kiM dhanastambhairasadbhirasadAshrayaiH || 18|| tadahaM mattayormAdhvyA vAruNyA shrImadAndhayoH | tamo madaM hariShyAmi straiNayorajitAtmanoH || 19|| yadimau lokapAlasya putrau bhUtvA tamaHplutau | na vivAsasamAtmAnaM vijAnItaH sudurmadau || 20|| ato.arhataH sthAvaratAM syAtAM naivaM yathA punaH | smR^itiH syAnmatprasAdena tatrApi madanugrahAt || 21|| vAsudevasya sAnnidhyaM labdhvA divyasharachChate | vR^itte svarlokatAM bhUyo labdhabhaktI bhaviShyataH || 22|| shrIshuka uvAcha evamuktvA sa devarShirgato nArAyaNAshramam | nalakUvaramaNigrIvAvAsaturyamalArjunau || 23|| R^iSherbhAgavatamukhyasya satyaM kartuM vacho hariH | jagAma shanakaistatra yatrAstAM yamalArjunau || 24|| devarShirme priyatamo yadimau dhanadAtmajau | tattathA sAdhayiShyAmi yadgItaM tanmahAtmanA || 25|| ityantareNArjunayoH kR^iShNastu yamayoryayau | AtmanirveshamAtreNa tiryaggatamulUkhalam || 26|| bAlena niShkarShayatAnvagulUkhalaM ta\- ddAmodareNa tarasotkalitA~Nghribandhau niShpetatuH paramavikramitAtivepa\- skandhapravAlaviTapau kR^itachaNDashabdau || 27|| tatra shriyA paramayA kakubhaH sphurantau siddhAvupetya kujayoriva jAta vedAH kR^iShNaM praNamya shirasAkhilalokanAthaM ddhA~njalI virajasAvidamUchatuH sma || 28|| kR^iShNa kR^iShNa mahAyogiMstvamAdyaH puruShaH paraH | vyaktAvyaktamidaM vishvaM rUpaM te brAhmaNA viduH || 29|| tvamekaH sarvabhUtAnAM dehAsvAtmendriyeshvaraH | tvameva kAlo bhagavAn viShNuravyaya IshvaraH || 30|| tvaM mahAn prakR^itiH sUkShmA rajaHsattvatamomayI | tvameva puruSho.adhyakShaH sarvakShetravikAravit || 31|| gR^ihyamANaistvamagrAhyo vikAraiH prAkR^itairguNaiH | ko nvihArhati vij~nAtuM prAksiddhaM guNasaMvR^itaH || 32|| tasmai tubhyaM bhagavate vAsudevAya vedhase | AtmadyotaguNaishChannamahimne brahmaNe namaH || 33|| yasyAvatArA j~nAyante sharIreShvasharIriNaH | taistairatulyAtishayairvIryairdehiShvasa~NgataiH || 34|| sa bhavAn sarvalokasya bhavAya vibhavAya cha | avatIrNoM.ashabhAgena sAmprataM patirAshiShAm || 35|| namaH paramakalyANa namaH paramama~Ngala | vAsudevAya shAntAya yadUnAM pataye namaH || 36|| anujAnIhi nau bhUmaMstavAnucharaki~Nkarau | darshanaM nau bhagavata R^iSherAsIdanugrahAt || 37|| vANI guNAnukathane shravaNau kathAyAM hastau cha karmasu manastava pAdayornaH | smR^ityAM shirastava nivAsajagatpraNAme dR^iShTiH satAM darshane.astu bhavattanUnAm || 38|| shrIshuka uvAcha itthaM sa~NkIrtitastAbhyAM bhagavAn gokuleshvaraH | dAmnA cholUkhale baddhaH prahasannAha guhyakau || 39|| shrIbhagavAnuvAcha j~nAtaM mama puraivaitadR^iShiNA karuNAtmanA | yachChrImadAndhayorvAgbhirvibhraMsho.anugrahaH kR^itaH || 40|| sAdhUnAM samachittAnAM sutarAM matkR^itAtmanAm | darshanAnno bhavedbandhaH puMso.akShNoH savituryathA || 41|| tadgachChataM matparamau nalakUbara sAdanam | sa~njAto mayi bhAvo vAmIpsitaH paramo.abhavaH || 42|| shrIshuka uvAcha ityuktau tau parikramya praNamya cha punaH punaH | baddholUkhalamAmantrya jagmaturdishamuttarAm || 43|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe nAradashApo nAma dashamo.adhyAyaH || 10|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekAdashodhyAyaH \- 11 ..} shrIshuka uvAcha gopA nandAdayaH shrutvA drumayoH patato ravam | tatrAjagmuH kurushreShTha nirghAtabhayasha~NkitAH || 1|| bhUmyAM nipatitau tatra dadR^ishuryamalArjunau | babhramustadavij~nAya lakShyaM patanakAraNam || 2|| ulUkhalaM vikarShantaM dAmnA baddhaM cha bAlakam | kasyedaM kuta AshcharyamutpAta iti kAtarAH || 3|| bAlA Uchuraneneti tiryaggatamulUkhalam | vikarShatA madhyagena puruShAvapyachakShmahi || 4|| na te taduktaM jagR^ihurna ghaTeteti tasya tat | bAlasyotpATanaM tarvoH kechitsandigdhachetasaH || 5|| ulUkhalaM vikarShantaM dAmnA baddhaM svamAtmajam | vilokya nandaH prahasadvadano vimumocha ha || 6|| gopIbhiH stobhito.anR^ityadbhagavAn bAlavatkvachit | udgAyati kvachinmugdhastadvasho dAruyantravat || 7|| bibharti kvachidAj~naptaH pIThakonmAnapAdukam | bAhukShepaM cha kurute svAnAM cha prItimAvahan || 8|| darshayaMstadvidAM loka Atmano bhR^ityavashyatAm | vrajasyovAha vai harShaM bhagavAn bAlacheShTitaiH || 9|| krINIhi bhoH phalAnIti shrutvA satvaramachyutaH | phalArthI dhAnyamAdAya yayau sarvaphalapradaH || 10|| phalavikrayiNI tasya chyutadhAnyaM karadvayam | phalairapUrayadratnaiH phalabhANDamapUri cha || 11|| sarittIragataM kR^iShNaM bhagnArjunamathAhvayat | rAmaM cha rohiNIdevI krIDantaM bAlakairbhR^isham || 12|| nopeyAtAM yadA.a.ahUtau krIDAsa~Ngena putrakau | yashodAM preShayAmAsa rohiNI putravatsalAm || 13|| krIDantaM sA sutaM bAlairativelaM sahAgrajam | yashodAjohavItkR^iShNaM putrasnehasnutastanI || 14|| kR^iShNa kR^iShNAravindAkSha tAta ehi stanaM piba | alaM vihAraiH kShutkShAntaH krIDAshrAnto.asi putraka || 15|| he rAmAgachCha tAtAshu sAnujaH kulanandana | prAtareva kR^itAhArastadbhavAn bhoktumarhati || 16|| pratIkShate tvAM dAshArha bhokShyamANo vrajAdhipaH | ehyAvayoH priyaM dhehi svagR^ihAn yAta bAlakAH || 17|| dhUlidhUsaritA~NgastvaM putra majjanamAvaha | janmarkShamadya bhavato viprebhyo dehi gAH shuchiH || 18|| pashya pashya vayasyAMste mAtR^imR^iShTAn svala~NkR^itAn | tvaM cha snAtaH kR^itAhAro viharasva svala~NkR^itaH || 19|| itthaM yashodA tamasheShashekharaM matvA sutaM snehanibaddhadhIrnR^ipa | haste gR^ihItvA saha rAmamachyutaM nItvA svavATaM kR^itavatyathodayam || 20|| gopavR^iddhA mahotpAtAnanubhUya bR^ihadvane | nandAdayaH samAgamya vrajakAryamamantrayan || 21|| tatropanandanAmA.a.aha gopo j~nAnavayo.adhikaH | deshakAlArthatattvaj~naH priyakR^idrAmakR^iShNayoH || 22|| utthAtavyamito.asmAbhirgokulasya hitaiShibhiH | AyAntyatra mahotpAtA bAlAnAM nAshahetavaH || 23|| muktaH katha~nchidrAkShasyA bAlaghnyA bAlako hyasau | hareranugrahAnnUnamanashchopari nApatat || 24|| chakravAtena nIto.ayaM daityena vipadaM viyat | shilAyAM patitastatra paritrAtaH sureshvaraiH || 25|| yanna mriyeta drumayorantaraM prApya bAlakaH | asAvanyatamo vApi tadapyachyutarakShaNam || 26|| yAvadautpAtiko.ariShTo vrajaM nAbhibhaveditaH | tAvadbAlAnupAdAya yAsyAmo.anyatra sAnugAH || 27|| vanaM vR^indAvanaM nAma pashavyaM navakAnanam | gopagopIgavAM sevyaM puNyAdritR^iNavIrudham || 28|| tattatrAdyaiva yAsyAmaH shakaTAn yu~Nkta mA chiram | godhanAnyagrato yAntu bhavatAM yadi rochate || 29|| tachChrutvaikadhiyo gopAH sAdhu sAdhviti vAdinaH | vrajAn svAn svAn samAyujya yayU rUDhaparichChadAH || 30|| vR^iddhAn bAlAn striyo rAjan sarvopakaraNAni cha | anassvAropya gopAlA yattA AttasharAsanAH || 31|| godhanAni puraskR^itya shR^i~NgANyApUrya sarvataH | tUryaghoSheNa mahatA yayuH saha purohitAH || 32|| gopyo rUDharathA nUtnakuchaku~NkumakAntayaH | kR^iShNalIlA jaguH prItA niShkakaNThyaH suvAsasaH || 33|| tathA yashodArohiNyAvekaM shakaTamAsthite | rejatuH kR^iShNarAmAbhyAM tatkathAshravaNotsuke || 34|| vR^indAvanaM sampravishya sarvakAlasukhAvaham | tatra chakrurvrajAvAsaM shakaTairardhachandravat || 35|| vR^indAvanaM govardhanaM yamunApulinAni cha | vIkShyAsIduttamA prItI rAmamAdhavayornR^ipa || 36|| evaM vrajaukasAM prItiM yachChantau bAlacheShTitaiH | kalavAkyaiH svakAlena vatsapAlau babhUvatuH || 37|| avidUre vrajabhuvaH saha gopAladArakaiH | chArayAmAsaturvatsAn nAnAkrIDAparichChadau || 38|| kvachidvAdayato veNuM kShepaNaiH kShipataH kvachit | kvachitpAdaiH ki~NkiNIbhiH kvachitkR^itrimagovR^iShaiH || 39|| vR^iShAyamANau nardantau yuyudhAte parasparam | anukR^itya rutairjantUMshcheratuH prAkR^itau yathA || 40|| kadAchidyamunAtIre vatsAMshchArayatoH svakaiH | vayasyaiH kR^iShNabalayorjighAMsurdaitya Agamat || 41|| taM vatsarUpiNaM vIkShya vatsayUthagataM hariH | darshayan baladevAya shanairmugdha ivAsadat || 42|| gR^ihItvAparapAdAbhyAM sahalA~NgUlamachyutaH | bhrAmayitvA kapitthAgre prAhiNodgatajIvitam | sa kapitthairmahAkAyaH pAtyamAnaiH papAta ha || 43|| taM vIkShya vismitA bAlAH shashaMsuH sAdhu sAdhviti | devAshcha parisantuShTA babhUvuH puShpavarShiNaH || 44|| tau vatsapAlakau bhUtvA sarvalokaikapAlakau | saprAtarAshau govatsAMshchArayantau vicheratuH || 45|| svaM svaM vatsakulaM sarve pAyayiShyanta ekadA | gatvA jalAshayAbhyAshaM pAyayitvA papurjalam || 46|| te tatra dadR^ishurbAlA mahAsattvamavasthitam | tatrasurvajranirbhinnaM gireH shR^i~Ngamiva chyutam || 47|| sa vai bako nAma mahAnasuro bakarUpadhR^ik | Agatya sahasA kR^iShNaM tIkShNatuNDo.agrasadbalI || 48|| kR^iShNaM mahAbakagrastaM dR^iShTvA rAmAdayo.arbhakAH | babhUvurindriyANIva vinA prANaM vichetasaH || 49|| taM tAlumUlaM pradahantamagniva\- dgopAlasUnuM pitaraM jagadguroH | chachCharda sadyo.atiruShAkShataM baka\- stuNDena hantuM punarabhyapadyata || 50|| tamApatantaM sa nigR^ihya tuNDayo\- rdorbhyAM bakaM kaMsasakhaM satAM patiH | pashyatsu bAleShu dadAra lIlayA mudAvaho vIraNavaddivaukasAm || 51|| tadA bakAriM suralokavAsinaH samAkiran nandanamallikAdibhiH | samIDire chAnakasha~NkhasaMstavai\- stadvIkShya gopAlasutA visismire || 52|| muktaM bakAsyAdupalabhya bAlakA rAmAdayaH prANamivendriyo gaNaH | sthAnAgataM taM parirabhya nirvR^itAH praNIya vatsAn vrajametya tajjaguH || 53|| shrutvA tadvismitA gopA gopyashchAtipriyAdR^itAH | pretyAgatamivautsukyAdaikShanta tR^iShitekShaNAH || 54|| aho batAsya bAlasya bahavo mR^ityavo.abhavan | apyAsIdvipriyaM teShAM kR^itaM pUrvaM yato bhayam || 55|| athApyabhibhavantyenaM naiva te ghoradarshanAH | jighAMsayainamAsAdya nashyantyagnau pata~Ngavat || 56|| aho brahmavidAM vAcho nAsatyAH santi karhichit | gargo yadAha bhagavAnanvabhAvi tathaiva tat || 57|| iti nandAdayo gopAH kR^iShNarAmakathAM mudA | kurvanto ramamANAshcha nAvindan bhavavedanAm || 58|| evaM vihAraiH kaumAraiH kaumAraM jahaturvraje | nilAyanaiH setubandhairmarkaTotplavanAdibhiH || 59|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe vatsabakavadho namaikAdasho.adhyAyaH || 11|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvAdasho.adhyAyaH \- 12 ..} shrIshuka uvAcha kvachidvanAshAya mano dadhadvrajA\- tprAtaHsamutthAya vayasyavatsapAn | prabodhaya~nChR^i~NgaraveNa chAruNA vinirgato vatsapuraHsaro hariH || 1|| tenaiva sAkaM pR^ithukAH sahasrashaH snigdhAH sushigvetraviShANaveNavaH | svAnsvAnsahasropari sa~NkhyayAnvitAn vatsAn puraskR^itya viniryayurmudA || 2|| kR^iShNavatsairasa~NkhyAtairyUthIkR^itya svavatsakAn | chArayanto.arbhalIlAbhirvijahrustatra tatra ha || 3|| phalapravAlastabakasumanaHpichChadhAtubhiH | kAchagu~njAmaNisvarNabhUShitA apyabhUShayan || 4|| muShNanto.anyonyashikyAdIn j~nAtAnArAchcha chikShipuH | tatratyAshcha punardUrAddhasantashcha punardaduH || 5|| yadi dUraM gataH kR^iShNo vanashobhekShaNAya tam | ahaM pUrvamahaM pUrvamiti saMspR^ishya remire || 6|| kechidveNUn vAdayanto dhmAntaH shR^i~NgANi kechana | kechidbhR^i~NgaiH pragAyantaH kUjantaH kokilaiH pare || 7|| vichChAyAbhiH pradhAvanto gachChantaH sAdhu haMsakaiH | bakairupavishantashcha nR^ityantashcha kalApibhiH || 8|| vikarShantaH kIshabAlAnArohantashcha tairdrumAn | vikurvantashcha taiH sAkaM plavantashcha palAshiShu || 9|| sAkaM bhekairvila~NghantaH saritprasravasamplutAH | vihasantaH pratichChAyAH shapantashcha pratisvanAn || 10|| itthaM satAM brahmasukhAnubhUtyA dAsyaM gatAnAM paradaivatena | mAyAshritAnAM naradArakeNa sAkaM vijahruH kR^itapuNyapu~njAH || 11|| yatpAdapAMsurbahujanmakR^ichChrato dhR^itAtmabhiryogibhirapyalabhyaH | sa eva yaddR^igviShayaH svayaM sthitaH kiM varNyate diShTamato vrajaukasAm || 12|| athAghanAmAbhyapatanmahAsura\- steShAM sukhakrIDanavIkShaNAkShamaH | nityaM yadantarnijajIvitepsubhiH pItAmR^itairapyamaraiH pratIkShyate || 13|| dR^iShTvArbhakAn kR^iShNamukhAnaghAsuraH kaMsAnushiShTaH sa bakIbakAnujaH | ayaM tu me sodaranAshakR^ittayo\- rdvayormamainaM sabalaM haniShye || 14|| ete yadA matsuhR^idostilApAH kR^itAstadA naShTasamA vrajaukasaH | prANe gate varShmasu kA nu chintA prajAsavaH prANabhR^ito hi ye te || 15|| iti vyavasyAjagaraM bR^ihadvapuH sa yojanAyAmamahAdripIvaram | dhR^itvAdbhutaM vyAttaguhAnanaM tadA pathi vyasheta grasanAshayA khalaH || 16|| dharAdharoShTho jaladottaroShTho daryAnanAnto girishR^i~NgadaMShTraH | dhvAntAntarAsyo vitatAdhvajihvaH paruShAnilashvAsadavekShaNoShNaH || 17|| dR^iShTvA taM tAdR^ishaM sarve matvA vR^indAvanashriyam | vyAttAjagaratuNDena hyutprekShante sma lIlayA || 18|| aho mitrANi gadata sattvakUTaM puraHsthitam | asmatsa~NgrasanavyAttavyAlatuNDAyate na vA || 19|| satyamarkakarAraktamuttarAhanuvadghanam | adharAhanuvadrodhastatpratichChAyayAruNam || 20|| pratispardhete sR^ikkibhyAM savyAsavye nagodare | tu~NgashR^i~NgAlayo.apyetAstaddaMShTrAbhishcha pashyata || 21|| AstR^itAyAmamArgo.ayaM rasanAM pratigarjati | eShAmantargataM dhvAntametadapyantarAnanam || 22|| dAvoShNakharavAto.ayaM shvAsavadbhAti pashyata | taddagdhasattvadurgandho.apyantarAmiShagandhavat || 23|| asmAn kimatra grasitA niviShTA\- nayaM tathA chedbakavadvina~NkShyati | kShaNAdaneneti bakAryushanmukhaM vIkShyoddhasantaH karatADanairyayuH || 24|| tthaM mitho.atathyamatajj~nabhAShitaM shrutvA vichintyetyamR^iShA mR^iShAyate | rakSho viditvAkhilabhUtahR^itsthitaH svAnAM niroddhuM bhagavAn mano dadhe || 25|| tAvatpraviShTAstvasurodarAntaraM paraM na gIrNAH shishavaH savatsAH | pratIkShamANena bakAriveshanaM hatasvakAntasmaraNena rakShasA || 26|| tAn vIkShya kR^iShNaH sakalAbhayaprado hyananyanAthAn svakarAdavachyutAn | dInAMshcha mR^ityorjaTharAgnighAsAn ghR^iNArdito diShTakR^itena vismitaH || 27|| kR^ityaM kimatrAsya khalasya jIvanaM na vA amIShAM cha satAM vihiMsanam | dvayaM kathaM syAditi saMvichintya tat j~nAtvAvishattuNDamasheShadR^igghariH || 28|| tadA ghanachChadA devA bhayAddhA heti chukrushuH | jahR^iShurye cha kaMsAdyAH kauNapAstvaghabAndhavAH || 29|| tachChrutvA bhagavAn kR^iShNastvavyayaH sArbhavatsakam | chUrNIchikIrShorAtmAnaM tarasA vavR^idhe gale || 30|| tato.atikAyasya niruddhamArgiNo hyudgIrNadR^iShTerbhramatastvitastataH | pUrNo.antara~Nge pavano niruddho mUrdhan viniShpATya vinirgato bahiH || 31|| tenaiva sarveShu bahirgateShu prANeShu vatsAn suhR^idaH paretAn | dR^iShTyA svayotthApya tadanvitaH puna\- rvaktrAnmukundo bhagavAn viniryayau || 32|| pInAhibhogotthitamadbhutaM maha\- jjyotiH svadhAmnA jvalayaddisho dasha | pratIkShya khe.avasthitamIsha nirgamaM vivesha tasmin miShatAM divaukasAm || 33|| tato.atihR^iShTAH svakR^ito.akR^itArhaNaM puShpaiH surA apsarasashcha nartanaiH | gItaiH sugA vAdyadharAshcha vAdyakaiH stavaishcha viprA jayaniHsvanairgaNAH || 34|| tadadbhutastotrasuvAdyagItikA\- jayAdinaikotsavama~NgalasvanAn | shrutvA svadhAmno.antyaja Agato.achirAt dR^iShTvA mahIshasya jagAma vismayam || 35|| rAjannAjagaraM charma shuShkaM vR^indAvane.adbhutam | vrajaukasAM bahutithaM babhUvAkrIDagahvaram || 36|| etatkaumArajaM karma harerAtmAhimokShaNam | mR^ityoH paugaNDake bAlA dR^iShTvochurvismitA vraje || 37|| naitadvichitraM manujArbhamAyinaH parAvarANAM paramasya vedhasaH | agho.api yatsparshanadhautapAtakaH prApAtmasAmyaM tvasatAM sudurlabham || 38|| sakR^idyada~NgapratimAntarAhitA manomayI bhAgavatIM dadau gatim | sa eva nityAtmasukhAnubhUtyabhi\- vyudastamAyo.antargato hi kiM punaH || 39|| sUta uvAcha itthaM dvijA yAdavadevadattaH shrutvA svarAtushcharitaM vichitram | paprachCha bhUyo.api tadeva puNyaM vaiyAsakiM yannigR^ihItachetAH || 40|| rAjovAcha brahman kAlAntarakR^itaM tatkAlInaM kathaM bhavet | yatkaumAre harikR^itaM jaguH paugaNDake.arbhakAH || 41|| tadbrUhi me mahAyogin paraM kautUhalaM guro | nUnametaddharereva mAyA bhavati nAnyathA || 42|| vayaM dhanyatamA loke guro.api kShatrabandhavaH | yatpibAmo muhustvattaH puNyaM kR^iShNakathAmR^itam || 43|| sUta uvAcha itthaM sma pR^iShTaH sa tu bAdarAyaNi\- statsmAritAnantahR^itAkhilendriyaH | kR^ichChrAtpunarlabdhabahirdR^ishiH shanaiH pratyAha taM bhAgavatottamottama || 44|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe dvAdasho.adhyAyaH || 12|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. trayodasho.adhyAyaH \- 13 ..} shrIshuka uvAcha sAdhu pR^iShTaM mahAbhAga tvayA bhAgavatottama | yannUtanayasIshasya shR^iNvannapi kathAM muhuH || 1|| satAmayaM sArabhR^itAM nisargo yadarthavANIshrutichetasAmapi | pratikShaNaM navyavadachyutasya yat striyA viTAnAmiva sAdhuvArtA || 2|| shR^iNuShvAvahito rAjannapi guhyaM vadAmi te | brUyuH snigdhasya shiShyasya guravo guhyamapyuta || 3|| tathAghavadanAnmR^ityo rakShitvA vatsapAlakAn | saritpulinamAnIya bhagavAnidamabravIt || 4|| aho.atiramyaM pulinaM vayasyAH svakelisampanmR^idulAchChavAlukam | sphuTatsarogandhahR^itAlipatrika\- dhvanipratidhvAnalasaddrumAkulam || 5|| atra bhoktavyamasmAbhirdivA rUDhaM kShudhArditAH | vatsAH samIpe.apaH pItvA charantu shanakaistR^iNam || 6|| tatheti pAyayitvArbhA vatsAnArudhya shAdvale | muktvA shikyAni bubhujuH samaM bhagavatA mudA || 7|| kR^iShNasya viShvakpururAjimaNDalai\- rabhyAnanAH phulladR^isho vrajArbhakAH | sahopaviShTA vipine vireju\- shChadA yathAmbhoruhakarNikAyAH || 8|| kechitpuShpairdalaiH kechitpallavaira~NkuraiH phalaiH | shigbhistvagbhirdR^iShadbhishcha bubhujuH kR^itabhAjanAH || 9|| sarve mitho darshayantaH svasvabhojyaruchiM pR^ithak | hasanto hAsayantashchAbhyavajahruH saheshvarAH || 10|| bibhradveNuM jaTharapaTayoH shR^i~Ngavetre cha kakShe vAme pANau masR^iNakavalaM tatphalAnya~NgulIShu | tiShThanmadhye svaparisuhR^ido hAsayan narmabhiH svaiH svarge loke miShati bubhuje yaj~nabhugbAlakeliH || 11|| bhArataivaM vatsapeShu bhu~njAneShvachyutAtmasu | vatsAstvantarvane dUraM vivishustR^iNalobhitAH || 12|| tAn dR^iShTvA bhayasantrastAnUche kR^iShNo.asya bhIbhayam | mitrANyAshAnmA viramatehAneShye vatsakAnaham || 13|| ityuktvAdridarIku~njagahvareShvAtmavatsakAn | vichinvan bhagavAn kR^iShNaH sapANikavalo yayau || 14|| ambhojanmajanistadantaragato mAyArbhakasyeshituH draShTuM ma~nju mahitvamanyadapi tadvatsAnito vatsapAn | nItvAnyatra kurUdvahAntaradadhAtkhe.avasthito yaH purA dR^iShTvAghAsuramokShaNaM prabhavataH prAptaH paraM vismayam || 15|| tato vatsAnadR^iShTvaitya puline.api cha vatsapAn | ubhAvapi vane kR^iShNo vichikAya samantataH || 16|| kvApyadR^iShTvAntarvipine vatsAn pAlAMshcha vishvavit | sarvaM vidhikR^itaM kR^iShNaH sahasAvajagAma ha || 17|| tataH kR^iShNo mudaM kartuM tanmAtR^INAM cha kasya cha | ubhayAyitamAtmAnaM chakre vishvakR^idIshvaraH || 18|| yAvadvatsapavatsakAlpakavapuryAvatkarA~NghryAdikaM yAvadyaShTiviShANaveNudalashigyAvadvibhUShAmbaram | yAvachChIlaguNAbhidhAkR^itivayo yAvadvihArAdikaM sarvaM viShNumayaM giro.a~NgavadajaH sarvasvarUpo babhau || 19|| svayamAtmA.a.atmagovatsAn prativAryAtmavatsapaiH | krIDannAtmavihAraishcha sarvAtmA prAvishadvrajam || 20|| tattadvatsAn pR^itha~NnItvA tattadgoShThe niveshya saH | tattadAtmAbhavadrAjaMstattatsadma praviShTavAn || 21|| tanmAtaro veNuravatvarotthitA utthApya dorbhiH parirabhya nirbharam | snehasnutastanyapayaHsudhAsavaM matvA paraM brahma sutAnapAyayan || 22|| tato nR^iponmardanamajjalepanA\- la~NkArarakShAtilakAshanAdibhiH | saMlAlitaH svAcharitaiH praharShayan sAyaM gato yAmayamena mAdhavaH || 23|| gAvastato goShThamupetya satvaraM hu~NkAraghoShaiH parihUtasa~NgatAn | svakAnsvakAnvatsatarAnapAyaya\- nmuhurlihantyaH sravadaudhasaM payaH || 24|| gogopInAM mAtR^itAsmin sarvA snehardhikAM vinA | purovadAsvapi harestokatA mAyayA vinA || 25|| vrajaukasAM svatokeShu snehavallyAbdamanvaham | shanairniHsIma vavR^idhe yathA kR^iShNe tvapUrvavat || 26|| itthamAtmA.a.atmanA.a.atmAnaM vatsapAlamiSheNa saH | pAlayan vatsapo varShaM chikrIDe vanagoShThayoH || 27|| ekadA chArayan vatsAn sarAmo vanamAvishat | pa~nchaShAsu triyAmAsu hAyanApUraNIShvajaH || 28|| tato vidUrAchcharato gAvo vatsAnupavrajam | govardhanAdrishirasi charantyo dadR^ishustR^iNam || 29|| dR^iShTvAtha tatsnehavasho.asmR^itAtmA sa govrajo.atyAtmapadurgamArgaH | dvipAtkakudgrIva udAsyapuchCho\- .agAddhu~NkR^itairAsrupayA javena || 30|| sametya gAvo.adho vatsAn vatsavatyo.apyapAyayan | gilantya iva chA~NgAni lihantyaH svaudhasaM payaH || 31|| gopAstadrodhanAyAsamaughyalajjorumanyunA | durgAdhvakR^ichChrato.abhyetya govatsairdadR^ishuH sutAn || 32|| tadIkShaNotpremarasAplutAshayA jAtAnurAgA gatamanyavo.arbhakAn | uduhya dorbhiH parirabhya mUrdhani ghrANairavApuH paramAM mudaM te || 33|| tataH pravayaso gopAstokAshleShasunirvR^itAH | kR^ichChrAchChanairapagatAstadanusmR^ityudashravaH || 34|| vrajasya rAmaH premardhervIkShyautkaNThyamanukShaNam | muktastaneShvapatyeShvapyahetuvidachintayat || 35|| kimetadadbhutamiva vAsudeve.akhilAtmani | vrajasya sAtmanastokeShvapUrvaM prema vardhate || 36|| keyaM vA kuta AyAtA daivI vA nAryutAsurI | prAyo mAyAstu me bharturnAnyA me.api vimohinI || 37|| iti sa~nchintya dAshArho vatsAn savayasAnapi | sarvAnAchaShTa vaikuNThaM chakShuShA vayunena saH || 38|| naite sureshA R^iShayo na chaite tvameva bhAsIsha bhidAshraye.api | sarvaM pR^ithaktvaM nigamAtkathaM vade\- tyuktena vR^ittaM prabhuNA balo.avait || 39|| tAvadetyAtmabhUrAtmamAnena truTyanehasA | purovadabdaM krIDantaM dadR^ishe sakalaM harim || 40|| yAvanto gokule bAlAH savatsAH sarva eva hi | mAyAshaye shayAnA me nAdyApi punarutthitAH || 41|| ita ete.atra kutratyA manmAyAmohitetare | tAvanta eva tatrAbdaM krIDanto viShNunA samam || 42|| evameteShu bhedeShu chiraM dhyAtvA sa AtmabhUH | satyAH ke katare neti j~nAtuM neShTe katha~nchana || 43|| evaM sammohayan viShNuM vimohaM vishvamohanam | svayaiva mAyayAjo.api svayameva vimohitaH || 44|| tamyAM tamovannaihAraM khadyotArchirivAhani | mahatItaramAyaishyaM nihantyAtmani yu~njataH || 45|| tAvatsarve vatsapAlAH pashyato.ajasya tatkShaNAt | vyadR^ishyanta ghanashyAmAH pItakausheyavAsasaH || 46|| chaturbhujAH sha~NkhachakragadArAjIvapANayaH | kirITinaH kuNDalino hAriNo vanamAlinaH || 47|| shrIvatsA~Ngadadoratnakambuka~NkaNapANayaH | nUpuraiH kaTakairbhAtAH kaTisUtrA~NgulIyakaiH || 48|| A~NghrimastakamApUrNAstulasInavadAmabhiH | komalaiH sarvagAtreShu bhUri puNyavadarpitaiH || 49|| chandrikAvishadasmeraiH sAruNApA~NgavIkShitaiH | svakArthAnAmiva rajaHsattvAbhyAM sraShTR^ipAlakAH || 50|| AtmAdistambaparyantairmUrtimadbhishcharAcharaiH | nR^ityagItAdyanekArhaiH pR^ithakpR^ithagupAsitAH || 51|| aNimAdyairmahimabhirajAdyAbhirvibhUtibhiH | chaturviMshatibhistattvaiH parItA mahadAdibhiH || 52|| kAlasvabhAvasaMskArakAmakarmaguNAdibhiH | svamahidhvastamahibhirmUrtimadbhirupAsitAH || 53|| satyaj~nAnAnantAnandamAtraikarasamUrtayaH | aspR^iShTabhUrimAhAtmyA api hyupaniShaddR^ishAm || 54|| evaM sakR^iddadarshAjaH parabrahmAtmano.akhilAn | yasya bhAsA sarvamidaM vibhAti sacharAcharam || 55|| tato.atikutukodvR^ittastimitaikAdashendriyaH | taddhAmnAbhUdajastUShNIM pUrdevyantIva putrikA || 56|| itIreshe.atarkye nijamahimani svapramitike paratrAjAto.atannirasanamukhabrahmakamitau | anIshe.api draShTuM kimidamiti vA muhyati sati chachChAdAjo j~nAtvA sapadi paramo.ajAjavanikAm || 57|| tato.arvAkpratilabdhAkShaH kaH paretavadutthitaH | kR^ichChrAdunmIlya vai dR^iShTIrAchaShTedaM sahAtmanA || 58|| sapadyevAbhitaH pashyan disho.apashyatpuraH sthitam | vR^indAvanaM janAjIvyadrumAkIrNaM samApriyam || 59|| yatra naisargadurvairAH sahAsan nR^imR^igAdayaH | mitrANIvAjitAvAsadrutaruTtarShakAdikam || 60|| tatrodvahatpashupavaMshashishutvanATyaM brahmAdvayaM paramanantamagAdhabodham | vatsAn sakhIniva purA parito vichinva\- dekaM sapANikavalaM parameShThyachaShTa || 61|| dR^iShTvA tvareNa nijadhoraNato.avatIrya pR^ithvyAM vapuH kanakadaNDamivAbhipAtya | spR^iShTvA chaturmukuTakoTibhira~NghriyugmaM natvA mudashrusujalairakR^itAbhiShekam || 62|| utthAyotthAya kR^iShNasya chirasya pAdayoH patan | Aste mahitvaM prAgdR^iShTaM smR^itvA smR^itvA punaH punaH || 63|| shanairathotthAya vimR^ijya lochane mukundamudvIkShya vinamrakandharaH | kR^itA~njaliH prashrayavAn samAhitaH savepathurgadgadayailatelayA || 64|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe trayodasho.adhyAyaH || 13|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturdasho.adhyAyaH \- 14 ..} brahmovAcha naumIDya te.abhravapuShe taDidambarAya gu~njAvataMsaparipichChalasanmukhAya | vanyasraje kavalavetraviShANaveNu\- lakShmashriye mR^idupade pashupA~NgajAya || 1|| asyApi deva vapuSho madanugrahasya svechChAmayasya na tu bhUtamayasya ko.api | neshe mahi tvavasituM manasA.a.antareNa sAkShAttavaiva kimutAtmasukhAnubhUteH || 2|| j~nAne prayAsamudapAsya namanta eva jIvanti sanmukharitAM bhavadIyavArtAm | sthAne sthitAH shrutigatAM tanuvA~NmanobhiH ye prAyasho.ajita jito.apyasi taistrilokyAm || 3|| shreyaHsR^itiM/srutiM bhaktimudasya te vibho klishyanti ye kevalabodhalabdhaye | teShAmasau kleshala eva shiShyate nAnyadyathA sthUlatuShAvaghAtinAm || 4|| pureha bhUman bahavo.api yogina\- stvadarpitehA nijakarmalabdhayA | vibudhya bhaktyaiva kathopanItayA prapedire.a~njo.achyuta te gatiM parAm || 5|| tathApi bhUman mahimAguNasya te viboddhumarhatyamalAntarAtmabhiH | avikriyAtsvAnubhavAdarUpato hyananyabodhyAtmatayA na chAnyathA || 6|| guNAtmanaste.api guNAn vimAtuM hitAvatIrNasya ka Ishire.asya | kAlena yairvA vimitAH sukalpai\- rbhUpAMsavaH khe mihikA dyubhAsAH || 7|| tatte.anukampAM susamIkShamANo bhu~njAna evAtmakR^itaM vipAkam | hR^idvAgvapurbhirvidadhannamaste jIveta yo muktipade sa dAyabhAk || 8|| pashyesha me.anAryamananta Adye parAtmani tvayyapi mAyimAyini | mAyAM vitatyekShitumAtmavaibhavaM hyahaM kiyAnaichChamivArchiragnau || 9|| ataH kShamasvAchyuta me rajobhuvo hyajAnatastvatpR^ithagIshamAninaH | ajAvalepAndhatamo.andhachakShuSha eSho.anukampyo mayi nAthavAniti || 10|| kvAhaM tamomahadaha~NkhacharAgnivArbhU\- saMveShTitANDaghaTasaptavitastikAyAH | kvedR^igvidhAvigaNitANDaparANucharyA\- vAtAdhvaromavivarasya cha te mahitvam || 11|| utkShepaNaM garbhagatasya pAdayoH kiM kalpate mAturadhokShajAgase | kimastinAstivyapadeshabhUShitaM tavAsti kukSheH kiyadapyanantaH || 12|| jagattrayAntodadhisamplavode nArAyaNasyodaranAbhinAlAt | vinirgato.ajastviti vA~Nna vai mR^iShA kintvIshvara tvanna vinirgato.asmi || 13|| nArAyaNastvaM na hi sarvadehinA\- mAtmAsyadhIshAkhilalokasAkShI | nArAyaNo.a~NgaM narabhUjalAyanAt tachchApi satyaM na tavaiva mAyA || 14|| tachchejjalasthaM tava sajjagadvapuH kiM me na dR^iShTaM bhagavaMstadaiva | kiM vA sudR^iShTaM hR^idi me tadaiva kiM no sapadyeva punarvyadarshi || 15|| atraiva mAyAdhamanAvatAre hyasya prapa~nchasya bahiH sphuTasya | kR^itsnasya chAntarjaThare jananyA mAyAtvameva prakaTIkR^itaM te || 16|| yasya kukShAvidaM sarvaM sAtmaM bhAti yathA tathA | tattvayyapIha tatsarvaM kimidaM mAyayA vinA || 17|| adyaiva tvadR^ite.asya kiM mama na te mAyAtvamAdarshita\- meko.asi prathamaM tato vrajasuhR^idvatsAH samastA api | tAvanto.asi chaturbhujAstadakhilaiH sAkaM mayopAsitA\- stAvantyeva jagantyabhUstadamitaM brahmAdvayaM shiShyate || 18|| ajAnatAM tvatpadavImanAtma\- nyAtmA.a.atmanA bhAsi vitatya mAyAm | sR^iShTAvivAhaM jagato vidhAna iva tvameSho.anta iva trinetraH || 19|| sureShvR^iShiShvIsha tathaiva nR^iShvapi tiryakShu yAdaHsvapi te.ajanasya | janmAsatAM durmadanigrahAya prabho vidhAtaH sadanugrahAya cha || 20|| ko vetti bhUman bhagavan parAtman yogeshvarotIrbhavatastrilokyAm | kva vA kathaM vA kati vA kadeti vistArayan krIDasi yogamAyAm || 21|| tasmAdidaM jagadasheShamasatsvarUpaM svapnAbhamastadhiShaNaM puruduHkhaduHkham | tvayyeva nityasukhabodhatanAvanante mAyAta udyadapi yatsadivAvabhAti || 22|| ekastvamAtmA puruShaH purANaH satyaH svaya~njyotirananta AdyaH | nityo.akSharo.ajasrasukho nira~njanaH pUrNo.advayo mukta upAdhito.amR^itaH || 23|| evaM vidhaM tvAM sakalAtmanAmapi svAtmAnamAtmA.a.atmatayA vichakShate | gurvarkalabdhopaniShatsuchakShuShA ye te tarantIva bhavAnR^itAmbudhim || 24|| AtmAnamevAtmatayAvijAnatAM tenaiva jAtaM nikhilaM prapa~nchitam | j~nAnena bhUyo.api cha tatpralIyate rajjvAmaherbhogabhavAbhavau yathA || 25|| aj~nAnasa.nj~nau bhavabandhamokShau dvau nAma nAnyau sta R^itaj~nabhAvAt | ajasrachityA.a.atmani kevale pare vichAryamANe taraNAvivAhanI || 26|| tvAmAtmAnaM paraM matvA paramAtmAnameva cha | AtmA punarbahirmR^igya aho.aj~najanatAj~natA || 27|| antarbhave.ananta bhavantameva hyatattyajanto mR^igayanti santaH | asantamapyantyahimantareNa santaM guNaM taM kimu yanti santaH || 28|| athApi te deva padAmbujadvaya\- prasAdaleshAnugR^ihIta eva hi | jAnAti tattvaM bhagavan mahimno\- na chAnya eko.api chiraM vichinvan || 29|| tadastu me nAtha sa bhUribhAgo bhave.atra vAnyatra tu vA tirashchAm | yenAhameko.api bhavajjanAnAM bhUtvA niSheve tava pAdapallavam || 30|| aho.atidhanyA vrajagoramaNyaH stanyAmR^itaM pItamatIva te mudA | yAsAM vibho vatsatarAtmajAtmanA yattR^iptaye.adyApi na chAlamadhvarAH || 31|| ahobhAgyamahobhAgyaM nandagopavrajaukasAm | yanmitraM paramAnandaM pUrNaM brahma sanAtanam || 32|| eShAM tu bhAgyamahimAchyuta tAvadAstA\- mekAdashaiva hi vayaM bata bhUribhAgAH | etaddhR^iShIkachaShakairasakR^itpibAmaH sharvAdayo.a~NghryudajamadhvamR^itAsavaM te || 33|| tadbhUribhAgyamiha janma kimapyaTavyAM yadgokule.api katamA~Nghrirajo.abhiShekam | yajjIvitaM tu nikhilaM bhagavAn mukundaH tvadyApi yatpadarajaH shrutimR^igyameva || 34|| eShAM ghoShanivAsinAmuta bhavAn kiM deva rAteti naH cheto vishvaphalAtphalaM tvadaparaM kutrApyayan muhyati | sadveShAdiva pUtanApi sakulA tvAmeva devApitA yaddhAmArthasuhR^itpriyAtmatanayaprANAshayAstvatkR^ite || 35|| tAvadrAgAdayaH stenAstAvatkArAgR^ihaM gR^iham | tAvanmoho.a~NghrinigaDo yAvatkR^iShNa na te janAH || 36|| prapa~nchaM niShprapa~ncho.api viDambayasi bhUtale | prapannajanatAnandasandohaM prathituM prabho || 37|| jAnanta eva jAnantu kiM bahUktyA na me prabho | manaso vapuSho vAcho vaibhavaM tava gocharaH || 38|| anujAnIhi mAM kR^iShNa sarvaM tvaM vetsi sarvadR^ik | tvameva jagatAM nAtho jagadetattavArpitam || 39|| shrIkR^iShNa vR^iShNikulapuShkarajoShadAyin kShmAnirjaradvijapashUdadhivR^iddhikArin | uddharmashArvarahara kShitirAkShasadhru\- gAkalpamArkamarhan bhagavan namaste || 40|| shrIshuka uvAcha ityabhiShTUya bhUmAnaM triH parikramya pAdayoH | natvAbhIShTaM jagaddhAtA svadhAma pratyapadyata || 41|| tato.anuj~nApya bhagavAn svabhuvaM prAgavasthitAn | vatsAn pulinamAninye yathApUrvasakhaM svakam || 42|| ekasminnapi yAte.abde prANeshaM chAntarAtmanaH | kR^iShNamAyAhatA rAjan kShaNArdhaM menire.arbhakAH || 43|| kiM kiM na vismarantIha mAyAmohitachetasaH | yanmohitaM jagatsarvamabhIkShNaM vismR^itAtmakam || 44|| Uchushcha suhR^idaH kR^iShNaM svAgataM te.atiraMhasA | naiko.apyabhoji kavala ehItaH sAdhu bhujyatAm || 45|| tato hasan hR^iShIkesho.abhyavahR^itya sahArbhakaiH | darshayaMshcharmAjagaraM nyavartata vanAdvrajam || 46|| barhaprasUnanavadhAtuvichitritA~NgaH proddAmaveNudalashR^i~NgaravotsavADhyaH | vatsAn gR^iNannanugagItapavitrakIrti\- rgopIdR^igutsavadR^ishiH pravivesha goShTham || 47|| adyAnena mahAvyAlo yashodAnandasUnunA | hato.avitA vayaM chAsmAditi bAlA vraje jaguH || 48|| rAjovAcha brahman parodbhave kR^iShNe iyAn premA kathaM bhavet | yo.abhUtapUrvastokeShu svodbhaveShvapi kathyatAm || 49|| shrIshuka uvAcha sarveShAmapi bhUtAnAM nR^ipa svAtmaiva vallabhaH | itare.apatyavittAdyAstadvallabhatayaiva hi || 50|| tadrAjendra yathA snehaH svasvakAtmani dehinAm | na tathA mamatAlambiputravittagR^ihAdiShu || 51|| dehAtmavAdinAM puMsAmapi rAjanyasattama | yathA dehaH priyatamastathA na hyanu ye cha tam || 52|| deho.api mamatAbhAkchettarhyasau nAtmavatpriyaH | yajjIryatyapi dehe.asmin jIvitAshA balIyasI || 53|| tasmAtpriyatamaH svAtmA sarveShAmapi dehinAm | tadarthameva sakalaM jagadetachcharAcharam || 54|| kR^iShNamenamavehi tvamAtmAnamakhilAtmanAm | jagaddhitAya so.apyatra dehIvAbhAti mAyayA || 55|| vastuto jAnatAmatra kR^iShNaM sthAsnu chariShNu cha | bhagavadrUpamakhilaM nAnyadvastviha ki~nchana || 56|| sarveShAmapi vastUnAM bhAvArtho bhavati sthitaH | tasyApi bhagavAn kR^iShNaH kimatadvastu rUpyatAm || 57|| samAshritA ye padapallavaplavaM mahatpadaM puNyayasho murAreH | bhavAmbudhirvatsapadaM paraM padaM padaM padaM yadvipadAM na teShAm || 58|| etatte sarvamAkhyAtaM yatpR^iShTo.ahamiha tvayA | yatkaumAre harikR^itaM paugaNDe parikIrtitam || 59|| etatsuhR^idbhishcharitaM murAre\- raghArdanaM shAdvalajemanaM cha | vyaktetaradrUpamajorvabhiShTavaM shR^iNvan gR^iNanneti naro.akhilArthAn || 60|| evaM vihAraiH kaumAraiH kaumAraM jahaturvraje | nilAyanaiH setubandhairmarkaTotplavanAdibhiH || 61|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe brahmastutirnAma chaturdasho.adhyAyaH || 14|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchadasho.adhyAyaH \- 15 ..} shrIshuka uvAcha tatashcha paugaNDavayaH shritau vraje babhUvatustau pashupAlasammatau | gAshchArayantau sakhibhiH samaM padaiH vR^indAvanaM puNyamatIva chakratuH || 1|| tanmAdhavo veNumudIrayan vR^ito gopairgR^iNadbhiH svayasho balAnvitaH | pashUn puraskR^itya pashavyamAvisha\- dvihartukAmaH kusumAkaraM vanam || 2|| tanma~njughoShAlimR^igadvijAkulaM mahanmanaHprakhyapayaHsarasvatA | vAtena juShTaM shatapatragandhinA nirIkShya rantuM bhagavAn mano dadhe || 3|| sa tatra tatrAruNapallavashriyA phalaprasUnorubhareNa pAdayoH | spR^ishachChikhAn vIkShya vanaspatIn mudA smayannivAhAgrajamAdipUruShaH || 4|| shrIbhagavAnuvAcha aho amI deva varAmarArchitaM pAdAmbujaM te sumanaHphalArhaNam | namantyupAdAya shikhAbhirAtmana\- stamo.apahatyai tarujanma yatkR^itam || 5|| ete.alinastava yasho.akhilalokatIrthaM gAyanta AdipuruShAnupadaM bhajante | prAyo amI munigaNA bhavadIyamukhyA gUDhaM vane.api na jahatyanaghAtmadaivam || 6|| nR^ityantyamI shikhina IDya mudA hariNyaH kurvanti gopya iva te priyamIkShaNena | sUktaishcha kokilagaNA gR^ihamAgatAya dhanyA vanaukasa iyAn hi satAM nisargaH || 7|| dhanyeyamadya dharaNI tR^iNavIrudhastvat\- pAdaspR^isho drumalatAH karajAbhimR^iShTAH | nadyo.adrayaH khagamR^igAH sadayAvalokai\- rgopyo.antareNa bhujayorapi yatspR^ihA shrIH || 8|| shrIshuka uvAcha evaM vR^indAvanaM shrImatkR^iShNaH prItamanAH pashUn | reme sa~nchArayannadreH saridrodhaHsu sAnugaH || 9|| kvachidgAyati gAyatsu madAndhAliShvanuvrataiH | upagIyamAnacharitaH sragvI sa~NkarShaNAnvitaH || 10|| (anujalpati jalpantaM kalavAkyaiH shukaM kvachit | kvachitsa valgu kUjantamanukUjati kokilam ||) kvachichcha kalahaMsAnAmanukUjati kUjitam | abhinR^ityati nR^ityantaM barhiNaM hAsayan kvachit || 11|| meghagambhIrayA vAchA nAmabhirdUragAn pashUn | kvachidAhvayati prItyA gogopAlamanoj~nayA || 12|| chakorakrau~nchachakrAhvabhAradvAjAMshcha barhiNaH | anurauti sma sattvAnAM bhItavadvyAghrasiMhayoH || 13|| kvachitkrIDAparishrAntaM gopotsa~NgopabarhaNam | svayaM vishramayatyAryaM pAdasaMvAhanAdibhiH || 14|| nR^ityato gAyataH kvApi valgato yudhyato mithaH | gR^ihItahastau gopAlAn hasantau prashashaMsatuH || 15|| kvachitpallavatalpeShu niyuddhashramakarshitaH | vR^ikShamUlAshrayaH shete gopotsa~NgopabarhaNaH || 16|| pAdasaMvAhanaM chakruH kechittasya mahAtmanaH | apare hatapApmAno vyajanaiH samavIjayan || 17|| anye tadanurUpANi manoj~nAni mahAtmanaH | gAyanti sma mahArAja snehaklinnadhiyaH shanaiH || 18|| evaM nigUDhAtmagatiH svamAyayA gopAtmajatvaM charitairviDambayan | reme ramAlAlitapAdapallavo grAmyaiH samaM grAmyavadIshacheShTitaH || 19|| shrIdAmA nAma gopAlo rAmakeshavayoH sakhA | subalastokakR^iShNAdyA gopAH premNedamabruvan || 20|| rAma rAma mahAbAho kR^iShNa duShTanibarhaNa | ito.avidUre sumahadvanaM tAlAlisa~Nkulam || 21|| phalAni tatra bhUrINi patanti patitAni cha | santi kintvavaruddhAni dhenukena durAtmanA || 22|| so.ativIryo.asuro rAma he kR^iShNa khararUpadhR^ik | Atmatulyabalairanyairj~nAtibhirbahubhirAvR^itaH || 23|| tasmAtkR^itanarAhArAdbhItairnR^ibhiramitrahan | na sevyate pashugaNaiH pakShisa~Nghairvivarjitam || 24|| vidyante.abhuktapUrvANi phalAni surabhINi cha | eSha vai surabhirgandho viShUchIno.avagR^ihyate || 25|| prayachCha tAni naH kR^iShNa gandhalobhitachetasAm | vA~nChAsti mahatI rAma gamyatAM yadi rochate || 26|| evaM suhR^idvachaH shrutvA suhR^itpriyachikIrShayA | prahasya jagmaturgopairvR^itau tAlavanaM prabhU || 27|| balaH pravishya bAhubhyAM tAlAn samparikampayan | phalAni pAtayAmAsa mata~Ngaja ivaujasA || 28|| phalAnAM patatAM shabdaM nishamyAsurarAsabhaH | abhyadhAvatkShititalaM sanagaM parikampayan || 29|| sametya tarasA pratyagdvAbhyAM padbhyAM balaM balI | nihatyorasi kA shabdaM mu~nchan paryasaratkhalaH || 30|| punarAsAdya saMrabdha upakroShTA parAksthitaH | charaNAvaparau rAjan balAya prAkShipadruShA || 31|| sa taM gR^ihItvA prapadorbhrAmayitvaikapANinA | chikShepa tR^iNarAjAgre bhrAmaNatyaktajIvitam || 32|| tenAhato mahAtAlo vepamAno bR^ihachChirAH | pArshvasthaM kampayan bhagnaH sa chAnyaM so.api chAparam || 33|| balasya lIlayotsR^iShTakharadehahatAhatAH | tAlAshchakampire sarve mahAvAteritA iva || 34|| naitachchitraM bhagavati hyanante jagadIshvare | otaprotamidaM yasmiMstantuShva~Nga yathA paTaH || 35|| tataH kR^iShNaM cha rAmaM cha j~nAtayo dhenukasya ye | kroShTAro.abhyadravan sarve saMrabdhA hatabAndhavAH || 36|| tAMstAnApatataH kR^iShNo rAmashcha nR^ipa lIlayA | gR^ihItapashchAchcharaNAn prAhiNottR^iNarAjasu || 37|| phalaprakarasa~NkIrNaM daityadehairgatAsubhiH | rarAja bhUH satAlAgrairghanairiva nabhastalam || 38|| tayostatsumahatkarma nishAmya vibudhAdayaH | mumuchuH puShpavarShANi chakrurvAdyAni tuShTuvuH || 39|| atha tAlaphalAnyAdan manuShyA gatasAdhvasAH | tR^iNaM cha pashavashcherurhatadhenukakAnane || 40|| kR^iShNaH kamalapatrAkShaH puNyashravaNakIrtanaH | stUyamAno.anugairgopaiH sAgrajo vrajamAvrajat || 41|| taM gorajashChuritakuntalabaddhabarha\- vanyaprasUnaruchirekShaNachAruhAsam | veNuM kvaNantamanugairupagItakIrtiM gopyo didR^ikShitadR^isho.abhyagaman sametAH || 42|| pItvA mukundamukhasAraghamakShibhR^i~Ngai\- stApaM jahurvirahajaM vrajayoShito.ahni | tatsatkR^itiM samadhigamya vivesha goShThaM savrIDahAsavinayaM yadapA~NgamokSham || 43|| tayoryashodArohiNyau putrayoH putravatsale | yathAkAmaM yathAkAlaM vyadhattAM paramAshiShaH || 44|| gatAdhvAnashramau tatra majjanonmardanAdibhiH | nIvIM vasitvA ruchirAM divyasraggandhamaNDitau || 45|| jananyupahR^itaM prAshya svAdvannamupalAlitau | saMvishya varashayyAyAM sukhaM suShupaturvraje || 46|| evaM sa bhagavAn kR^iShNo vR^indAvanacharaH kvachit | yayau rAmamR^ite rAjan kAlindIM sakhibhirvR^itaH || 47|| atha gAvashcha gopAshcha nidAghAtapapIDitAH | duShTaM jalaM papustasyAstR^iShArtA viShadUShitam || 48|| viShAmbhastadupaspR^ishya daivopahatachetasaH | nipeturvyasavaH sarve salilAnte kurUdvaha || 49|| vIkShya tAn vai tathAbhUtAn kR^iShNo yogeshvareshvaraH | IkShayAmR^itavarShiNyA svanAthAn samajIvayat || 50|| te sampratItasmR^itayaH samutthAya jalAntikAt | Asan suvismitAH sarve vIkShamANAH parasparam || 51|| anvamaMsata tadrAjan govindAnugrahekShitam | pItvA viShaM paretasya punarutthAnamAtmanaH || 52|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe dhenukavadho nAma pa~nchadasho.adhyAyaH || 15|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShoDasho.adhyAyaH 16 ..} shrIshuka uvAcha vilokya dUShitAM kR^iShNAM kR^iShNaH kR^iShNAhinA vibhuH | tasyA vishuddhimanvichChan sarpaM tamudavAsayat || 1|| rAjovAcha kathamantarjale.agAdhe nyagR^ihNAdbhagavAnahim | sa vai bahuyugAvAsaM yathA.a.asIdvipra kathyatAm || 2|| brahman bhagavatastasya bhUmnaH svachChandavartinaH | gopAlodAracharitaM kastR^ipyetAmR^itaM juShan || 3|| shrIshuka uvAcha kAlindyAM kAliyasyAsIdhradaH kashchidviShAgninA | shrapyamANapayA yasmin patantyuparigAH khagAH || 4|| vipruShmatA viShodormimArutenAbhimarshitAH | mriyante tIragA yasya prANinaH sthiraja~NgamAH || 5|| taM chaNDavegaviShavIryamavekShya tena duShTAM nadIM cha khalasaMyamanAvatAraH | kR^iShNaH kadambamadhiruhya tato.atitu~Nga\- mAsphoTya gADharashano nyapatadviShode || 6|| sarpahradaH puruShasAranipAtavega\- sa~NkShobhitoragaviShochChvasitAmburAshiH | paryakpluto viShakaShAyavibhIShaNormi\- rdhAvan dhanuHshatakamanantabalasya kiM tat || 7|| tasya hrade viharato bhujadaNDaghUrNa\- vArghoShama~Nga varavAraNavikramasya | Ashrutya tatsvasadanAbhibhavaM nirIkShya chakShuHshravAH samasarattadamR^iShyamANaH || 8|| taM prekShaNIyasukumAraghanAvadAtaM shrIvatsapItavasanaM smitasundarAsyam | krIDantamapratibhayaM kamalodarA~NghriM sandashya marmasu ruShA bhujayA chaChAda || 9|| taM nAgabhogaparivItamadR^iShTacheShTa\- mAlokya tatpriyasakhAH pashupA bhR^ishArtAH | kR^iShNe.arpitAtmasuhR^idarthakalatrakAmA duHkhAnushokabhayamUDhadhiyo nipetuH || 10|| gAvo vR^iShA vatsataryaH krandamAnAH suduHkhitAH | kR^iShNe nyastekShaNA bhItA rudantya iva tasthire || 11|| atha vraje mahotpAtAstrividhA hyatidAruNAH | utpeturbhuvi divyAtmanyAsannabhayashaMsinaH || 12|| tAnAlakShya bhayodvignA gopA nandapurogamAH | vinA rAmeNa gAH kR^iShNaM j~nAtvA chArayituM gatam || 13|| tairdurnimittairnidhanaM matvA prAptamatadvidaH | tatprANAstanmanaskAste duHkhashokabhayAturAH || 14|| AbAlavR^iddhavanitAH sarve.a~Nga pashuvR^ittayaH | nirjagmurgokulAddInAH kR^iShNadarshanalAlasAH || 15|| tAMstathA kAtarAn vIkShya bhagavAn mAdhavo balaH | prahasya ki~nchinnovAcha prabhAvaj~no.anujasya saH || 16|| te.anveShamANA dayitaM kR^iShNaM sUchitayA padaiH | bhagavallakShaNairjagmuH padavyA yamunAtaTam || 17|| te tatra tatrAbjayavA~NkushAshani\- dhvajopapannAni padAni vishpateH | mArge gavAmanyapadAntarAntare nirIkShamANA yayura~Nga satvarAH || 18|| antarhrade bhujagabhogaparItamArA\- tkR^iShNaM nirIhamupalabhya jalAshayAnte | gopAMshcha mUDhadhiShaNAn paritaH pashUMshcha sa~NkrandataH paramakashmalamApurArtAH || 19|| gopyo.anuraktamanaso bhagavatyanante tatsauhR^idasmitavilokagiraH smarantyaH | graste.ahinA priyatame bhR^ishaduHkhataptAH shUnyaM priyavyatihR^itaM dadR^ishustrilokam || 20|| tAH kR^iShNamAtaramapatyamanupraviShTAM tulyavyathAH samanugR^ihya shuchaH sravantyaH | tAstA vrajapriyakathAH kathayantya Asan kR^iShNAnane.arpitadR^isho mR^itakapratIkAH || 21|| kR^iShNaprANAnnirvishato nandAdIn vIkShya taM hradam | pratyaShedhatsa bhagavAn rAmaH kR^iShNAnubhAvavit || 22|| itthaM svagokulamananyagatiM nirIkShya sastrIkumAramatiduHkhitamAtmahetoH | Aj~nAya martyapadavImanuvartamAnaH sthitvA muhUrtamudatiShThadura~NgabandhAt || 23|| tatprathyamAnavapuShA vyathitAtmabhoga\- styaktvonnamayya kupitaH svaphaNAn bhuja~NgaH | tasthau shvasa~nChvasanarandhraviShAmbarISha\- stabdhekShaNolmukamukho harimIkShamANaH || 24|| taM jihvayA dvishikhayA parilelihAnaM dve sR^ikkiNI hyatikarAlaviShAgnidR^iShTim | krIDannamuM parisasAra yathA khagendro babhrAma so.apyavasaraM prasamIkShamANaH || 25|| evaM paribhramahataujasamunnatAMsa\- mAnamya tatpR^ithushiraHsvadhirUDha AdyaH | tanmUrdharatnanikarasparshAtitAmra\- pAdAmbujo.akhilakalAdigururnanarta || 26|| taM nartumudyatamavekShya tadA tadIya\- gandharvasiddhasurachAraNadevavadhvaH | prItyA mR^ida~NgapaNavAnakavAdyagIta\- puShpopahAranutibhiH sahasopaseduH || 27|| yadyachChiro na namate.a~Nga shataikashIrShNa\- stattanmamarda kharadaNDadharo.a~NghripAtaiH | kShINAyuSho bhramata ulbaNamAsyato.asR^i~N\- nasto vaman paramakashmalamApa nAgaH || 28|| tasyAkShibhirgaralamudvamataH shirassu yadyatsamunnamati niHshvasato ruShochchaiH | nR^ityan padAnunamayan damayAmbabhUva puShpaiH prapUjita iveha pumAn purANaH || 29|| tachchitratANDavavirugNaphaNAtapatro raktaM mukhairuru vaman nR^ipa bhagnagAtraH | smR^itvA charAcharaguruM puruShaM purANaM nArAyaNaM tamaraNaM manasA jagAma || 30|| kR^iShNasya garbhajagato.atibharAvasannaM pArShNiprahAraparirugNaphaNAtapatram | dR^iShTvAhimAdyamupaseduramuShya patnya ArtAH shlathadvasanabhUShaNakeshabandhAH || 31|| tAstaM suvignamanaso.atha puraskR^itArbhAH kAyaM nidhAya bhuvi bhUtapatiM praNemuH | sAdhvyaH kR^itA~njalipuTAH shamalasya bhartu\- rmokShepsavaH sharaNadaM sharaNaM prapannAH || 32|| nAgapatnya UchuH nyAyyo hi daNDaH kR^itakilbiShe.asmiM\- stavAvatAraH khalanigrahAya | ripoH sutAnAmapi tulyadR^iShTe\- rdhatse damaM phalamevAnushaMsan || 33|| anugraho.ayaM bhavataH kR^ito hi no daNDo.asatAM te khalu kalmaShApahaH | yaddandashUkatvamamuShya dehinaH krodho.api te.anugraha eva sammataH || 34|| tapaH sutaptaM kimanena pUrvaM nirastamAnena cha mAnadena | dharmo.atha vA sarvajanAnukampayA yato bhavAMstuShyati sarvajIvaH || 35|| kasyAnubhAvo.asya na deva vidmahe tavA~NghrireNusparshAdhikAraH | yadvA~nChayA shrIrlalanAcharattapo vihAya kAmAn suchiraM dhR^itavratA || 36|| na nAkapR^iShThaM na cha sArvabhaumaM na pArameShThyaM na rasAdhipatyam | na yogasiddhIrapunarbhavaM vA vA~nChanti yatpAdarajaHprapannAH || 37|| tadeSha nAthApa durApamanyai\- stamojaniHkrodhavasho.apyahIshaH | saMsArachakre bhramataH sharIriNo yadichChataH syAdvibhavaH samakShaH || 38|| namastubhyaM bhagavate puruShAya mahAtmane | bhUtAvAsAya bhUtAya parAya paramAtmane || 39|| j~nAnavij~nAnanidhaye brahmaNe.anantashaktaye | aguNAyAvikArAya namaste prAkR^itAya cha || 40|| kAlAya kAlanAbhAya kAlAvayavasAkShiNe | vishvAya tadupadraShTre tatkartre vishvahetave || 41|| bhUtamAtrendriyaprANamanobud.hdhyAshayAtmane | triguNenAbhimAnena gUDhasvAtmAnubhUtaye || 42|| namo.anantAya sUkShmAya kUTasthAya vipashchite | nAnAvAdAnurodhAya vAchyavAchakashaktaye || 43|| namaH pramANamUlAya kavaye shAstrayonaye | pravR^ittAya nivR^ittAya nigamAya namo namaH || 44|| namaH kR^iShNAya rAmAya vasudevasutAya cha | pradyumnAyAniruddhAya sAtvatAM pataye namaH || 45|| namo guNapradIpAya guNAtmachChAdanAya cha | guNavR^ittyupalakShyAya guNadraShTre svasaMvide || 46|| avyAkR^itavihArAya sarvavyAkR^itasiddhaye | hR^iShIkesha namaste.astu munaye maunashIline || 47|| parAvaragatij~nAya sarvAdhyakShAya te namaH | avishvAya cha vishvAya taddraShTre.asya cha hetave || 48|| tvaM hyasya janmasthitisaMyamAn prabho guNairanIho.akR^itakAlashaktidhR^ik | tattatsvabhAvAn pratibodhayan sataH samIkShayAmoghavihAra Ihase || 49|| tasyaiva te.amUstanavastrilokyAM shAntA ashAntA uta mUDhayonayaH | shAntAH priyAste hyadhunAvituM satAM sthAtushcha te dharmaparIpsayehataH || 50|| aparAdhaH sakR^idbhartrA soDhavyaH svaprajAkR^itaH | kShantumarhasi shAntAtman mUDhasya tvAmajAnataH || 51|| anugR^ihNIShva bhagavan prANAMstyajati pannagaH | strINAM naH sAdhushochyAnAM patiH prANaH pradIyatAm || 52|| vidhehi te ki~NkarINAmanuShTheyaM tavAj~nayA | yachChraddhayAnutiShThan vai muchyate sarvatobhayAt || 53|| shrIshuka uvAcha itthaM sa nAgapatnIbhirbhagavAn samabhiShTutaH | mUrchChitaM bhagnashirasaM visasarjA~NghrikuTTanaiH || 54|| pratilabdhendriyaprANaH kAliyaH shanakairharim | kR^ichChrAtsamuchChvasan dInaH kR^iShNaM prAha kR^itA~njaliH || 55|| kAliya uvAcha vayaM khalAH sahotpattyA tAmasA dIrghamanyavaH | svabhAvo dustyajo nAtha lokAnAM yadasadgrahaH || 56|| tvayA sR^iShTamidaM vishvaM dhAtarguNavisarjanam | nAnAsvabhAvavIryaujoyonibIjAshayAkR^iti || 57|| vayaM cha tatra bhagavan sarpA jAtyurumanyavaH | kathaM tyajAmastvanmAyAM dustyajAM mohitAH svayam || 58|| bhavAn hi kAraNaM tatra sarvaj~no jagadIshvaraH | anugrahaM nigrahaM vA manyase tadvidhehi naH || 59|| shrIshuka uvAcha ityAkarNya vachaH prAha bhagavAn kAryamAnuShaH | nAtra stheyaM tvayA sarpa samudraM yAhi mA chiram | svaj~nAtyapatyadArADhyo gonR^ibhirbhujyatAM nadI || 60|| ya etatsaMsmarenmartyastubhyaM madanushAsanam | kIrtayannubhayoH sandhyorna yuShmadbhayamApnuyAt || 61|| yo.asmin snAtvA madAkrIDe devAdIMstarpayejjalaiH | upoShya mAM smarannarchetsarvapApaiH pramuchyate || 62|| dvIpaM ramaNakaM hitvA hradametamupAshritaH | yadbhayAtsa suparNastvAM nAdyAnmatpAdalA~nChitam || 63|| shrIshuka uvAcha evamukto bhagavatA kR^iShNenAdbhutakarmaNA | taM pUjayAmAsa mudA nAgapatnyashcha sAdaram || 64|| divyAmbarasra~NmaNibhiH parArdhyairapi bhUShaNaiH | divyagandhAnulepaishcha mahatyotpalamAlayA || 65|| pUjayitvA jagannAthaM prasAdya garuDadhvajam | tataH prIto.abhyanuj~nAtaH parikramyAbhivandya tam || 66|| sakalatrasuhR^itputro dvIpamabdherjagAma ha | tadaiva sAmR^itajalA yamunA nirviShAbhavat | anugrahAdbhagavataH krIDAmAnuSharUpiNaH || 67|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe kAliyamokShaNaM nAma ShoDasho.adhyAyaH || 16|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptadasho.adhyAyaH \- 17 ..} rAjovAcha nAgAlayaM ramaNakaM kasmAttatyAja kAliyaH | kR^itaM kiM vA suparNasya tenaikenAsama~njasam || 1|| shrIshuka uvAcha upahAryaiH sarpajanairmAsi mAsIha yo baliH | vAnaspatyo mahAbAho nAgAnAM prA~NnirUpitaH || 2|| svaM svaM bhAgaM prayachChanti nAgAH parvaNi parvaNi | gopIthAyAtmanaH sarve suparNAya mahAtmane || 3|| viShavIryamadAviShTaH kAdraveyastu kAliyaH | kadarthIkR^itya garuDaM svayaM taM bubhuje balim || 4|| tachChrutvA kupito rAjan bhagavAn bhagavatpriyaH | vijighAMsurmahAvegaH kAliyaM samupAdravat || 5|| tamApatantaM tarasA viShAyudhaH pratyabhyayAduchChritanaikamastakaH | dadbhiH suparNaM vyadashaddadAyudhaH karAlajihvochChvasitogralochanaH || 6|| taM tArkShyaputraH sa nirasya manyumAn prachaNDavego madhusUdanAsanaH | pakSheNa savyena hiraNyarochiShA jaghAna kadrUsutamugravikramaH || 7|| suparNapakShAbhihataH kAliyo.atIva vihvalaH | hradaM vivesha kAlindyAstadagamyaM durAsadam || 8|| tatraikadA jalacharaM garuDo bhakShyamIpsitam | nivAritaH saubhariNA prasahya kShudhito.aharat || 9|| mInAn suduHkhitAn dR^iShTvA dInAn mInapatau hate | kR^ipayA saubhariH prAha tatratyakShemamAcharan || 10|| atra pravishya garuDo yadi matsyAn sa khAdati | sadyaH prANairviyujyeta satyametadbravImyaham || 11|| taM kAliyaH paraM veda nAnyaH kashchana lelihaH | avAtsIdgaruDAdbhItaH kR^iShNena cha vivAsitaH || 12|| kR^iShNaM hradAdviniShkrAntaM divyasraggandhavAsasam | mahAmaNigaNAkIrNaM jAmbUnadapariShkR^itam || 13|| upalabhyotthitAH sarve labdhaprANA ivAsavaH | pramodanibhR^itAtmAno gopAH prItyAbhirebhire || 14|| yashodA rohiNI nando gopyo gopAshcha kaurava | kR^iShNaM sametya labdhehA Asan labdhamanorathAH || 15|| rAmashchAchyutamAli~Ngya jahAsAsyAnubhAvavit | (premNA tama~NkamAropya punaH punarudaikShata |) nagA gAvo vR^iShA vatsA lebhire paramAM mudam || 16|| nandaM viprAH samAgatya guravaH sakalatrakAH | Uchuste kAliyagrasto diShTyA muktastavAtmajaH || 17|| dehi dAnaM dvijAtInAM kR^iShNanirmuktihetave | nandaH prItamanA rAjan gAH suvarNaM tadA.a.adishat || 18|| yashodApi mahAbhAgA naShTalabdhaprajA satI | pariShvajyA~NkamAropya mumochAshrukalAM muhuH || 19|| tAM rAtriM tatra rAjendra kShuttR^iDbhyAM shramakarshitAH | UShurvrajaukaso gAvaH kAlindyA upakUlataH || 20|| tadA shuchivanodbhUto dAvAgniH sarvato vrajam | suptaM nishItha AvR^itya pradagdhumupachakrame || 21|| tata utthAya sambhrAntA dahyamAnA vrajaukasaH | kR^iShNaM yayuste sharaNaM mAyAmanujamIshvaram || 22|| kR^iShNa kR^iShNa mahAbhAga he rAmAmitavikrama | eSha ghoratamo vahnistAvakAn grasate hi naH || 23|| sudustarAnnaH svAn pAhi kAlAgneH suhR^idaH prabho | na shaknumastvachcharaNaM santyaktumakutobhayam || 24|| itthaM svajanavaiklavyaM nirIkShya jagadIshvaraH | tamagnimapibattIvramananto.anantashaktidhR^ik || 25|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe dAvAgnimochanaM nAma saptadasho.adhyAyaH || 17|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTAdasho.adhyAyaH \-18 ..} shrIshuka uvAcha atha kR^iShNaH parivR^ito j~nAtibhirmuditAtmabhiH | anugIyamAno nyavishadvrajaM gokulamaNDitam || 1|| vraje vikrIDatorevaM gopAlachChadmamAyayA | grIShmo nAmarturabhavannAtipreyA~nCharIriNAm || 2|| sa cha vR^indAvanaguNairvasanta iva lakShitaH | yatrAste bhagavAn sAkShAdrAmeNa saha keshavaH || 3|| yatra nirjharanirhrAdanivR^ittasvanajhillikam | shashvattachChIkararjIShadrumamaNDalamaNDitam || 4|| saritsaraHprasravaNormivAyunA kahlAraka~njotpalareNuhAriNA | na vidyate yatra vanaukasAM davo nidAghavahnyarkabhavo.atishAdvale || 5|| agAdhatoyahradinI taTormibhi\- rdravatpurIShyAH pulinaiH samantataH | na yatra chaNDAMshukarA viSholbaNA bhuvo rasaM shAdvalitaM cha gR^ihNate || 6|| vanaM kusumitaM shrImannadachchitramR^igadvijam | gAyanmayUrabhramaraM kUjatkokilasArasam || 7|| krIDiShyamANastatkR^iShNo bhagavAn balasaMyutaH | veNuM viraNayan gopairgodhanaiH saMvR^ito.avishat || 8|| pravAlabarhastabakasragdhAtukR^itabhUShaNAH | rAmakR^iShNAdayo gopA nanR^ituryuyudhurjaguH || 9|| kR^iShNasya nR^ityataH kechijjaguH kechidavAdayan | veNupANitalaiH shR^i~NgaiH prashashaMsurathApare || 10|| gopajAtipratichChannA devA gopAlarUpiNau | IDire kR^iShNarAmau cha naTA iva naTaM nR^ipa || 11|| bhrAmaNairla~NghanaiH kShepairAsphoTanavikarShaNaiH | chikrIDaturniyuddhena kAkapakShadharau kvachit || 12|| kvachinnR^ityatsu chAnyeShu gAyakau vAdakau svayam | shashaMsaturmahArAja sAdhu sAdhviti vAdinau || 13|| kvachidbilvaiH kvachitkumbhaiH kva chAmalakamuShTibhiH | aspR^ishyanetrabandhAdyaiH kvachinmR^igakhagehayA || 14|| kvachichcha darduraplAvairvividhairupahAsakaiH | kadAchitspandolikayA karhichinnR^ipacheShTayA || 15|| evaM tau lokasiddhAbhiH krIDAbhishcheraturvane | nadyadridroNiku~njeShu kAnaneShu saraHsu cha || 16|| pashUMshchArayatorgopaistadvane rAmakR^iShNayoH | goparUpI pralambo.agAdasurastajjihIrShayA || 17|| taM vidvAnapi dAshArho bhagavAn sarvadarshanaH | anvamodata tatsakhyaM vadhaM tasya vichintayan || 18|| tatropAhUya gopAlAn kR^iShNaH prAha vihAravit | he gopA vihariShyAmo dvandvIbhUya yathAyatham || 19|| tatra chakruH parivR^iDhau gopA rAmajanArdanau | kR^iShNasa~NghaTTinaH kechidAsan rAmasya chApare || 20|| AcherurvividhAH krIDA vAhyavAhakalakShaNAH | yatrArohanti jetAro vahanti cha parAjitAH || 21|| vahanto vAhyamAnAshcha chArayantashcha godhanam | bhANDIrakaM nAma vaTaM jagmuH kR^iShNapurogamAH || 22|| rAmasa~NghaTTino yarhi shrIdAmavR^iShabhAdayaH | krIDAyAM jayinastAMstAnUhuH kR^iShNAdayo nR^ipa || 23|| uvAha kR^iShNo bhagavAn shrIdAmAnaM parAjitaH | vR^iShabhaM bhadrasenastu pralambo rohiNIsutam || 24|| aviShahyaM manyamAnaH kR^iShNaM dAnavapu~NgavaH | vahandrutataraM prAgAdavarohaNataH param || 25|| tamudvahan dharaNidharendragauravaM mahAsuro vigatarayo nijaM vapuH | sa AsthitaH puraTaparichChado babhau taDiddyumAnuDupativADivAmbudaH || 26|| nirIkShya tadvapuralamambare chara\- tpradIptadR^igbhrukuTitaTogradaMShTrakam | jvalachChikhaM kaTakakirITakuNDala\- tviShAdbhutaM haladhara IShadatrasat || 27|| athAgatasmR^itirabhayo ripuM balo vihAyasArthamiva harantamAtmanaH | ruShAhanachChirasi dR^iDhena muShTinA surAdhipo girimiva vajraraMhasA || 28|| sa AhataH sapadi vishIrNamastako mukhAdvaman rudhiramapasmR^ito.asuraH | mahAravaM vyasurapatatsamIrayan giriryathA maghavata AyudhAhataH || 29|| dR^iShTvA pralambaM nihataM balena balashAlinA | gopAH suvismitA Asan sAdhu sAdhviti vAdinaH || 30|| AshiSho.abhigR^iNantastaM prashashaMsustadarhaNam | pretyAgatamivAli~Ngya premavihvalachetasaH || 31|| pApe pralambe nihate devAH paramanirvR^itAH | abhyavarShan balaM mAlyaiH shashaMsuH sAdhu sAdhviti || 32|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe purvArdhe pralambavadho nAmAShTAdasho.adhyAyaH || 18|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonaviMsho.adhyAyaH \-19 ..} shrIshuka uvAcha krIDAsakteShu gopeShu tadgAvo dUrachAriNIH | svairaM charantyo vivishustR^iNalobhena gahvaram || 1|| ajA gAvo mahiShyashcha nirvishantyo vanAdvanam | iShIkATavIM nirvivishuH krandantyo dAvatarShitAH || 2|| te.apashyantaH pashUn gopAH kR^iShNarAmAdayastadA | jAtAnutApA na vidurvichinvanto gavAM gatim || 3|| tR^iNaistatkhuradachChinnairgoShpadaira~NkitairgavAm | mArgamanvagaman sarve naShTAjIvyA vichetasaH || 4|| mu~njATavyAM bhraShTamArgaM krandamAnaM svagodhanam | samprApya tR^iShitAH shrAntAstataste sannyavartayan || 5|| tA AhUtA bhagavatA meghagambhIrayA girA | svanAmnAM ninadaM shrutvA pratineduH praharShitAH || 6|| tataH samantAdvanadhUmaketu\- ryadR^ichChayAbhUtkShayakR^idvanaukasAm | samIritaH sArathinolbaNolmukai\- rvilelihAnaH sthiraja~NgamAn mahAn || 7|| tamApatantaM parito davAgniM gopAshcha gAvaH prasamIkShya bhItAH | Uchushcha kR^iShNaM sabalaM prapannA yathA hariM mR^ityubhayArditA janAH || 8|| kR^iShNa kR^iShNa mahAvIra he rAmAmitavikrama | dAvAgninA dahyamAnAn prapannAMstrAtumarhathaH || 9|| nUnaM tvadbAndhavAH kR^iShNa na chArhantyavasAditum | vayaM hi sarvadharmaj~na tvannAthAstvatparAyaNAH || 10|| shrIshuka uvAcha vacho nishamya kR^ipaNaM bandhUnAM bhagavAn hariH | nimIlayata mA bhaiShTa lochanAnItyabhAShata || 11|| tatheti mIlitAkSheShu bhagavAnagnimulbaNam | pItvA mukhena tAn kR^ichChrAdyogAdhIsho vyamochayat || 12|| tatashcha te.akShINyunmIlya punarbhANDIramApitAH | nishAmya vismitA AsannAtmAnaM gAshcha mochitAH || 13|| kR^iShNasya yogavIryaM tadyogamAyAnubhAvitam | dAvAgnerAtmanaH kShemaM vIkShya te menire.amaram || 14|| gAH sannivartya sAyAhne saha rAmo janArdanaH | veNuM viraNayan goShThamagAdgopairabhiShTutaH || 15|| gopInAM paramAnanda AsIdgovindadarshane | kShaNaM yugashatamiva yAsAM yena vinAbhavat || 16|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe davAgnipAnaM nAmaikonaviMsho.adhyAyaH || 19|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. viMsho.adhyAyaH \- 20 ..} shrIshuka uvAcha tayostadadbhutaM karma dAvAgnermokShamAtmanaH | gopAH strIbhyaH samAchakhyuH pralambavadhameva cha || 1|| gopavR^iddhAshcha gopyashcha tadupAkarNya vismitAH | menire devapravarau kR^iShNarAmau vrajaM gatau || 2|| tataH prAvartata prAvR^iT sarvasattvasamudbhavA | vidyotamAnaparidhirvisphUrjitanabhastalA || 3|| sAndranIlAmbudairvyoma savidyutstanayitnubhiH | aspaShTajyotirAchChannaM brahmeva saguNaM babhau || 4|| aShTau mAsAn nipItaM yadbhUmyAshchodamayaM vasu | svagobhirmoktumArebhe parjanyaH kAla Agate || 5|| taDitvanto mahAmeghAshchaNDashvasanavepitAH | prINanaM jIvanaM hyasya mumuchuH karuNA iva || 6|| tapaHkR^ishA devamIDhA AsIdvarShIyasI mahI | yathaiva kAmyatapasastanuH samprApya tatphalam || 7|| nishAmukheShu khadyotAstamasA bhAnti na grahAH | yathA pApena pAkhaNDA na hi vedAH kalau yuge || 8|| shrutvA parjanyaninadaM maNDukAH vyasR^ijan giraH | tUShNIM shayAnAH prAgyadvadbrAhmaNA niyamAtyaye || 9|| AsannutpathagAminyaH kShudranadyo.anushuShyatIH | puMso yathAsvatantrasya dehadraviNasampadaH || 10|| haritA haribhiH shaShpairindragopaishcha lohitA | uchChilIndhrakR^itachChAyA nR^iNAM shrIriva bhUrabhUt || 11|| kShetrANi sasyasampadbhiH karShakANAM mudaM daduH | dhaninAmupatApaM cha daivAdhInamajAnatAm || 12|| jalasthalaukasaH sarve navavAriniShevayA | abibhradruchiraM rUpaM yathA hariniShevayA || 13|| saridbhiH sa~NgataH sindhushchukShubhe shvasanormimAn | apakvayoginashchittaM kAmAktaM guNayugyathA || 14|| girayo varShadhArAbhirhanyamAnA na vivyathuH | abhibhUyamAnA vyasanairyathAdhokShajachetasaH || 15|| mArgA babhUvuH sandigdhAstR^iNaishChannA hyasaMskR^itAH | nAbhyasyamAnAH shrutayo dvijaiH kAlAhatA iva || 16|| lokabandhuShu megheShu vidyutashchalasauhR^idAH | sthairyaM na chakruH kAminyaH puruSheShu guNiShviva || 17|| dhanurviyati mAhendraM nirguNaM cha guNinyabhAt | vyakte guNavyatikare.aguNavAn puruSho yathA || 18|| na rarAjoDupashChannaH svajyotsnA rAjitairghanaiH | ahaM matyA bhAsitayA svabhAsA puruSho yathA || 19|| meghAgamotsavA hR^iShTAH pratyananda~nChikhaNDinaH | gR^iheShu taptA nirviNNA yathAchyutajanAgame || 20|| pItvApaH pAdapAH padbhirAsan nAnA.a.atmamUrtayaH | prAkkShAmAstapasA shrAntA yathA kAmAnusevayA || 21|| saraHsvashAntarodhaHsu nyUShura~NgApi sArasAH | gR^iheShvashAntakR^ityeShu grAmyA iva durAshayAH || 22|| jalaughairnirabhidyanta setavo varShatIshvare | pAkhaNDinAmasadvAdairvedamArgAH kalau yathA || 23|| vyamu~nchan vAyubhirnunnA bhUtebhyo.athAmR^itaM ghanAH | yathA.a.ashiSho vishpatayaH kAle kAle dvijeritAH || 24|| evaM vanaM tadvarShiShThaM pakvakharjurajambumat | gogopAlairvR^ito rantuM sabalaH prAvishaddhariH || 25|| dhenavo mandagAminya UdhobhAreNa bhUyasA | yayurbhagavatA.a.ahUtA drutaM prItyA snutastanIH || 26|| vanaukasaH pramuditA vanarAjIrmadhuchyutaH | jaladhArA girernAdAdAsannA dadR^ishe guhAH || 27|| kvachidvanaspatikroDe guhAyAM chAbhivarShati | nirvishya bhagavAn reme kandamUlaphalAshanaH || 28|| dadhyodanaM samAnItaM shilAyAM salilAntike | sambhojanIyairbubhuje gopaiH sa~NkarShaNAnvitaH || 29|| shAdvalopari saMvishya charvato mIlitekShaNAn | tR^iptAn vR^iShAn vatsatarAn gAshcha svodhobharashramAH || 30|| prAvR^iT shriyaM cha tAM vIkShya sarvakAlasukhAvahAm | bhagavAn pUjayA~nchakre AtmashaktyupabR^iMhitAm || 31|| evaM nivasatostasmin rAmakeshavayorvraje | sharatsamabhavadvyabhrA svachChAmbvaparuShAnilA || 32|| sharadA nIrajotpattyA nIrANi prakR^itiM yayuH | bhraShTAnAmiva chetAMsi punaryoganiShevayA || 33|| vyomno.abdaM bhUtashAbalyaM bhuvaH pa~NkamapAM malam | sharajjahArAshramiNAM kR^iShNe bhaktiryathAshubham || 34|| sarvasvaM jaladA hitvA virejuH shubhravarchasaH | yathA tyaktaiShaNAH shAntA munayo muktakilbiShAH || 35|| girayo mumuchustoyaM kvachinna mumuchuH shivam | yathA j~nAnAmR^itaM kAle j~nAnino dadate na vA || 36|| naivAvidan kShIyamANaM jalaM gAdhajalecharAH | yathAyuranvahaM kShayyaM narA mUDhAH kuTumbinaH || 37|| gAdhavAricharAstApamavinda~nCharadarkajam | yathA daridraH kR^ipaNaH kuTumbyavijitendriyaH || 38|| shanaiH shanairjahuH pa~NkaM sthalAnyAmaM cha vIrudhaH | yathAhammamatAM dhIrAH sharIrAdiShvanAtmasu || 39|| nishchalAmburabhUttUShNIM samudraH sharadAgame | Atmanyuparate samya~NmunirvyuparatAgamaH || 40|| kedArebhyastvapo.agR^ihNan karShakA dR^iDhasetubhiH | yathA prANaiH sravajj~nAnaM tannirodhena yoginaH || 41|| sharadarkAMshujAMstApAn bhUtAnAmuDupo.aharat | dehAbhimAnajaM bodho mukundo vrajayoShitAm || 42|| khamashobhata nirmeghaM sharadvimalatArakam | sattvayuktaM yathA chittaM shabdabrahmArthadarshanam || 43|| akhaNDamaNDalo vyomni rarAjoDugaNaiH shashI | yathA yadupatiH kR^iShNo vR^iShNichakrAvR^ito bhuvi || 44|| AshliShya samashItoShNaM prasUnavanamArutam | janAstApaM jahurgopyo na kR^iShNahR^itachetasaH || 45|| gAvo mR^igAH khagA nAryaH puShpiNyaH sharadAbhavan | anvIyamAnAH svavR^iShaiH phalairIshakriyA iva || 46|| udahR^iShyan vArijAni sUryotthAne kumudvinA | rAj~nA tu nirbhayA lokA yathA dasyUn vinA nR^ipa || 47|| puragrAmeShvAgrayaNairindriyaishcha mahotsavaiH | babhau bhUH pakvasasyADhyA kalAbhyAM nitarAM hareH || 48|| vaNi~NmuninR^ipasnAtA nirgamyArthAn prapedire | varSharuddhA yathA siddhAH svapiNDAn kAla Agate || 49|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe prAvR^iDsharadvarNanaM nAma viMsho.adhyAyaH || 20|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekaviMsho.adhyAyaH \- 21 ..} shrIshuka uvAcha itthaM sharatsvachChajalaM padmAkarasugandhinA | nyavishadvAyunA vAtaM sagogopAlako.achyutaH || 1|| kusumitavanarAjishuShmibhR^i~Nga\- dvijakulaghuShTasaraHsarinmahIdhram | madhupatiravagAhya chArayan gAH saha pashupAlabalashchukUja veNum || 2|| tadvrajastriya Ashrutya veNugItaM smarodayam | kAshchitparokShaM kR^iShNasya svasakhIbhyonvavarNayan || 3|| tadvarNayitumArabdhAH smarantyaH kR^iShNacheShTitam | nAshakan smaravegena vikShiptamanaso nR^ipa || 4|| barhApIDaM naTavaravapuH karNayoH karNikAraM bibhradvAsaH kanakakapishaM vaijayantIM cha mAlAm | randhrAn veNoradharasudhayA pUrayan gopavR^indai\- rvR^indAraNyaM svapadaramaNaM prAvishadgItakIrtiH || 5|| iti veNuravaM rAjan sarvabhUtamanoharam | shrutvA vrajastriyaH sarvA varNayantyo.abhirebhire || 6|| gopya UchuH akShaNvatAM phalamidaM na paraM vidAmaH sakhyaH pashUnanu viveshayatorvayasyaiH | vaktraM vrajeshasutayoranuveNujuShTaM yairvA nipItamanuraktakaTAkShamokSham || 7|| chUtapravAlabarhastabakotpalAbja\- mAlAnupR^iktaparidhAnavichitraveShau | madhye virejaturalaM pashupAlagoShThyAM ra~Nge yathA naTavarau kva cha gAyamAnau || 8|| gopyaH kimAcharadayaM kushalaM sma veNu\- rdAmodarAdharasudhAmapi gopikAnAm | bhu~Nkte svayaM yadavashiShTarasaM hradinyo hR^iShyattvacho.ashru mumuchustaravo yathA.a.aryaH || 9|| vR^indAvanaM sakhi bhuvo vitanoti kIrtiM yaddevakIsutapadAmbujalabdhalakShmi | govindaveNumanu mattamayUranR^ityaM prekShyAdrisAnvaparatAnyasamastasattvam || 10|| dhanyAH sma mUDhagatayo.api hariNya etA yA nandanandanamupAttavichitraveSham | AkarNya veNuraNitaM sahakR^iShNasArAH pUjAM dadhurvirachitAM praNayAvalokaiH || 11|| kR^iShNaM nirIkShya vanitotsavarUpashIlaM shrutvA cha tatkvaNitaveNuvichitragItam | devyo vimAnagatayaH smaranunnasArA bhrashyatprasUnakabarA mumuhurvinIvyaH || 12|| gAvashcha kR^iShNamukhanirgataveNugIta\- pIyUShamuttabhitakarNapuTaiH pibantyaH | shAvAH snutastanapayaHkavalAH sma tasthu\- rgovindamAtmani dR^ishAshrukalAH spR^ishantyaH || 13|| prAyo batAmba vihagA munayo vane.asmin kR^iShNekShitaM taduditaM kalaveNugItam | Aruhya ye drumabhujAn ruchirapravAlAn shR^iNvantyamIlitadR^isho vigatAnyavAchaH || 14|| nadyastadA tadupadhArya mukundagIta\- mAvartalakShitamanobhavabhagnavegAH | Ali~NganasthagitamUrmibhujairmurAreH gR^ihNanti pAdayugalaM kamalopahArAH || 15|| dR^iShTvA.a.atape vrajapashUn saha rAmagopaiH sa~nchArayantamanu veNumudIrayantam | premapravR^iddha uditaH kusumAvalIbhiH sakhyurvyadhAtsvavapuShAmbuda Atapatram || 16|| pUrNAH pulindya urugAyapadAbjarAga\- shrIku~Nkumena dayitAstanamaNDitena | taddarshanasmararujastR^iNarUShitena limpantya AnanakucheShu jahustadAdhim || 17|| hantAyamadrirabalA haridAsavaryo yadrAmakR^iShNacharaNasparshapramodaH | mAnaM tanoti saha gogaNayostayoryat pAnIyasUyavasakandarakandamUlaiH || 18|| gA gopakairanuvanaM nayatorudAra\- veNusvanaiH kalapadaistanubhR^itsu sakhyaH | aspandanaM gatimatAM pulakastarUNAM niryogapAshakR^italakShaNayorvichitram || 19|| evaM vidhA bhagavato yA vR^indAvanachAriNaH | varNayantyo mitho gopyaH krIDAstanmayatAM yayuH || 20|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe veNugItaM nAmaikaviMsho.adhyAyaH || 21|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvAviMsho.adhyAyaH \- 22 ..} shrIshuka uvAcha hemante prathame mAsi nandavrajakumArikAH | cherurhaviShyaM bhu~njAnAH kAtyAyanyarchanavratam || 1|| AplutyAmbhasi kAlindyA jalAnte chodite.aruNe | kR^itvA pratikR^itiM devImAnarchurnR^ipa saikatIm || 2|| gandhairmAlyaiH surabhibhirbalibhirdhUpadIpakaiH | uchchAvachaishchopahAraiH pravAlaphalataNDulaiH || 3|| kAtyAyani mahAmAye mahAyoginyadhIshvari | nandagopasutaM devi patiM me kuru te namaH | iti mantraM japantyastAH pUjAM chakruH kamArikAH || 4|| evaM mAsaM vrataM cheruH kumAryaH kR^iShNachetasaH | bhadrakAlIM samAnarchurbhUyAnnandasutaH patiH || 5|| uShasyutthAya gotraiH svairanyonyAbaddhabAhavaH | kR^iShNamuchchairjaguryAntyaH kAlindyAM snAtumanvaham || 6|| nadyAM kadAchidAgatya tIre nikShipya pUrvavat | vAsAMsi kR^iShNaM gAyantyo vijahruH salile mudA || 7|| bhagavAMstadabhipretya kR^iShNo yogeshvareshvaraH | vayasyairAvR^itastatra gatastatkarmasiddhaye || 8|| tAsAM vAsAMsyupAdAya nIpamAruhya satvaraH | hasadbhiH prahasan bAlaiH parihAsamuvAcha ha || 9|| atrAgatyAbalAH kAmaM svaM svaM vAsaH pragR^ihyatAm | satyaM bravANi no narma yadyUyaM vratakarshitAH || 10|| na mayoditapUrvaM vA anR^itaM tadime viduH | ekaikashaH pratIchChadhvaM sahaivota sumadhyamAH || 11|| tasya tatkShvelitaM dR^iShTvA gopyaH premapariplutAH | vrIDitAH prekShya chAnyonyaM jAtahAsA na niryayuH || 12|| evaM bruvati govinde narmaNA.a.akShiptachetasaH | AkaNThamagnAH shItode vepamAnAstamabruvan || 13|| mAnayaM bhoH kR^ithAstvAM tu nandagopasutaM priyam | jAnImo.a~Nga vrajashlAghyaM dehi vAsAMsi vepitAH || 14|| shyAmasundara te dAsyaH karavAma tavoditam | dehi vAsAMsi dharmaj~na no chedrAj~ne bruvAmahe || 15|| shrIbhagavAnuvAcha bhavatyo yadi me dAsyo mayoktaM vA kariShyatha | atrAgatya svavAsAMsi pratIchChata shuchismitAH | (no chennAhaM pradAsye kiM kruddho rAjA kariShyati)|| 16|| tato jalAshayAtsarvA dArikAH shItavepitAH | pANibhyAM yonimAchChAdya protteruH shItakarshitAH || 17|| bhagavAnAha tA vIkShya shuddhabhAvaprasAditaH | skandhe nidhAya vAsAMsi prItaH provAcha sasmitam || 18|| yUyaM vivastrA yadapo dhR^itavratA vyagAhataitattadu devahelanam | baddhvA~njaliM mUrdhnyapanuttayeM.ahasaH kR^itvA namo.adho vasanaM pragR^ihyatAm || 19|| ityachyutenAbhihitA vrajAbalA matvA vivastrAplavanaM vratachyutim | tatpUrtikAmAstadasheShakarmaNAM sAkShAtkR^itaM nemuravadyamR^igyataH || 20|| tAstathAvanatA dR^iShTvA bhagavAn devakIsutaH | vAsAMsi tAbhyaH prAyachChatkaruNastena toShitaH || 21|| dR^iDhaM pralabdhAstrapayA cha hApitAH prastobhitAH krIDanavachcha kAritAH | vastrANi chaivApahR^itAnyathApyamuM tA nAbhyasUyan priyasa~NganirvR^itAH || 22|| paridhAya svavAsAMsi preShThasa~NgamasajjitAH | gR^ihItachittA no chelustasmin lajjAyitekShaNAH || 23|| tAsAM vij~nAya bhagavAn svapAdasparshakAmyayA | dhR^itavratAnAM sa~NkalpamAha dAmodaro.abalAH || 24|| sa~Nkalpo viditaH sAdhvyo bhavatInAM madarchanam | mayAnumoditaH so.asau satyo bhavitumarhati || 25|| na mayyAveshitadhiyAM kAmaH kAmAya kalpate | bharjitA kvathitA dhAnAH prAyo bIjAya neShyate || 26|| yAtAbalA vrajaM siddhA mayemA raMsyathA kShapAH | yaduddishya vratamidaM cherurAryArchanaM satIH || 27|| shrIshuka uvAcha ityAdiShTA bhagavatA labdhakAmAH kumArikAH | dhyAyantyastatpadAmbhojaM kR^ichChrAnnirvivishurvrajam || 28|| atha gopaiH parivR^ito bhagavAn devakIsutaH | vR^indAvanAdgato dUraM chArayan gAH sahAgrajaH || 29|| nidAghArkAtape tigme ChAyAbhiH svAbhirAtmanaH | AtapatrAyitAn vIkShya drumAnAha vrajaukasaH || 30|| he stoka kR^iShNa he aMsho shrIdAman subalArjuna | vishAlavR^iShabha tejasvin devaprastha varUthapa || 31|| pashyataitAn mahAbhAgAn parArthaikAntajIvitAn | vAtavarShAtapahimAn sahanto vArayanti naH || 32|| aho eShAM varaM janma sarvaprANyupajIvanam | sujanasyeva yeShAM vai vimukhA yAnti nArthinaH || 33|| patrapuShpaphalachChAyA mUlavalkaladArubhiH | gandhaniryAsabhasmAsthitokmaiH kAmAn vitanvate || 34|| etAvajjanmasAphalyaM dehinAmiha dehiShu | prANairarthairdhiyA vAchA shreya evAcharetsadA || 35|| iti pravAlastabakaphalapuShpadalotkaraiH | tarUNAM namrashAkhAnAM madhyena yamunAM gataH || 36|| tatra gAH pAyayitvApaH sumR^iShTAH shItalAH shivAH | tato nR^ipa svayaM gopAH kAmaM svAdu papurjalam || 37|| tasyA upavane kAmaM chArayantaH pashUn nR^ipa | kR^iShNarAmAvupAgamya kShudhArtA idamabruvan || 38|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe gopIvastrApaharaNaM nAma dvAviMsho.adhyAyaH || 22|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. trayoviMsho.adhyAyaH \- 23 ..} gopA UchuH rAma rAma mahAvIrya kR^iShNa duShTanibarhaNa | eShA vai bAdhate kShunnastachChAntiM kartumarhathaH || 1|| shrIshuka uvAcha iti vij~nApito gopairbhagavAn devakIsutaH | bhaktAyA viprabhAryAyAH prasIdannidamabravIt || 2|| prayAta devayajanaM brAhmaNA brahmavAdinaH | satramA~NgirasaM nAma hyAsate svargakAmyayA || 3|| tatra gatvaudanaM gopA yAchatAsmadvisarjitAH | kIrtayanto bhagavata Aryasya mama chAbhidhAm || 4|| ityAdiShTA bhagavatA gatvAyAchanta te tathA | kR^itA~njalipuTA viprAn daNDavatpatitA bhuvi || 5|| he bhUmidevAH shR^iNuta kR^iShNasyAdeshakAriNaH | prAptA~njAnIta bhadraM vo gopAnno rAmachoditAn || 6|| gAshchArayantAvavidUra odanaM rAmAchyutau vo laShato bubhukShitau | tayordvijA odanamarthinoryadi shraddhA cha vo yachChata dharmavittamAH || 7|| dIkShAyAH pashusaMsthAyAH sautrAmaNyAshcha sattamAH | anyatra dIkShitasyApi nAnnamashnan hi duShyati || 8|| iti te bhagavadyAch~nAM shR^iNvanto.api na shushruvuH | kShudrAshA bhUrikarmANo bAlishA vR^iddhamAninaH || 9|| deshaH kAlaH pR^ithagdravyaM mantratantrartvijo.agnayaH | devatA yajamAnashcha kraturdharmashcha yanmayaH || 10|| taM brahma paramaM sAkShAdbhagavantamadhokShajam | manuShyadR^iShTyA duShpraj~nA martyAtmAno na menire || 11|| na te yadomiti prochurna neti cha parantapa | gopA nirAshAH pratyetya tathochuH kR^iShNarAmayoH || 12|| tadupAkarNya bhagavAn prahasya jagadIshvaraH | vyAjahAra punargopAn darshayan laukikIM gatim || 13|| mAM j~nApayata patnIbhyaH sasa~NkarShaNamAgatam | dAsyanti kAmamannaM vaH snigdhA mayyuShitA dhiyA || 14|| gatvAtha patnIshAlAyAM dR^iShTvAsInAH svala~NkR^itAH | natvA dvijasatIrgopAH prashritA idamabruvan || 15|| namo vo viprapatnIbhyo nibodhata vachAMsi naH | ito.avidUre charatA kR^iShNeneheShitA vayam || 16|| gAshchArayan sa gopAlaiH sarAmo dUramAgataH | bubhukShitasya tasyAnnaM sAnugasya pradIyatAm || 17|| shrutvAchyutamupAyAtaM nityaM taddarshanotsukAH | tatkathAkShiptamanaso babhUvurjAtasambhramAH || 18|| chaturvidhaM bahuguNamannamAdAya bhAjanaiH | abhisasruH priyaM sarvAH samudramiva nimnagAH || 19|| niShidhyamAnAH patibhirbhrAtR^ibhirbandhubhiH sutaiH | bhagavatyuttamashloke dIrghashrutadhR^itAshayAH || 20|| yamunopavane.ashokanavapallavamaNDite | vicharantaM vR^itaM gopaiH sAgrajaM dadR^ishuH striyaH || 21|| shyAmaM hiraNyaparidhiM vanamAlyabarha\- dhAtupravAlanaTaveShamanuvratAMse | vinyastahastamitareNa dhunAnamabjaM karNotpalAlakakapolamukhAbjahAsam || 22|| prAyaH shrutapriyatamodayakarNapUrai\- ryasminnimagnamanasastamathAkShirandhraiH | antaH praveshya suchiraM parirabhya tApaM prAj~naM yathAbhimatayo vijahurnarendra || 23|| tAstathA tyaktasarvAshAH prAptA AtmadidR^ikShayA | vij~nAyAkhiladR^igdraShTA prAha prahasitAnanaH || 24|| svAgataM vo mahAbhAgA AsyatAM karavAma kim | yanno didR^ikShayA prAptA upapannamidaM hi vaH || 25|| nanvaddhA mayi kurvanti kushalAH svArthadarshinaH | ahaitukyavyavahitAM bhaktimAtmapriye yathA || 26|| prANabuddhimanaHsvAtmadArApatyadhanAdayaH | yatsamparkAtpriyA AsaMstataH ko nvaparaH priyaH || 27|| tadyAta devayajanaM patayo vo dvijAtayaH | svasatraM pArayiShyanti yuShmAbhirgR^ihamedhinaH || 28|| patnya UchuH maivaM vibho.arhati bhavAn gadituM nR^ishaMsaM satyaM kuruShva nigamaM tava pAdamUlam | prAptA vayaM tulasidAmapadAvasR^iShTaM keshairnivoDhumatila~Nghya samastabandhUn || 29|| gR^ihNanti no na patayaH pitarau sutA vA na bhrAtR^ibandhusuhR^idaH kuta eva chAnye | tasmAdbhavatprapadayoH patitAtmanAM no nAnyA bhavedgatirarindama tadvidhehi || 30|| shrIbhagavAnuvAcha patayo nAbhyasUyeran pitR^ibhrAtR^isutAdayaH | lokAshcha vo mayopetA devA apyanumanvate || 31|| na prItaye.anurAgAya hya~Ngasa~Ngo nR^iNAmiha | tanmano mayi yu~njAnA achirAnmAmavApsyatha || 32|| (shravaNAddarshanAd.hdhyAnAnmayi bhAvo.anukIrtanAt | na tathA sannikarSheNa pratiyAta tato gR^ihAn ||) shrIshuka uvAcha ityuktA dvijapatnyastA yaj~navATaM punargatAH | te chAnasUyavaH svAbhiH strIbhiH satramapArayan || 33|| tatraikA vidhR^itA bhartrA bhagavantaM yathAshrutam | hR^idopaguhya vijahau dehaM karmAnubandhanam || 34|| bhagavAnapi govindastenaivAnnena gopakAn | chaturvidhenAshayitvA svayaM cha bubhuje prabhuH || 35|| evaM lIlAnaravapurnR^ilokamanushIlayan | reme gogopagopInAM ramayan rUpavAkkR^itaiH || 36|| athAnusmR^itya viprAste anvatapyan kR^itAgasaH | yadvishveshvarayoryAch~nAmahanma nR^iviDambayoH || 37|| dR^iShTvA strINAM bhagavati kR^iShNe bhaktimalaukikIm | AtmAnaM cha tayA hInamanutaptA vyagarhayan || 38|| dhigjanma nastrivR^idvidyAM dhigvrataM dhigbahuj~natAm | dhikkulaM dhikkriyAdAkShyaM vimukhA ye tvadhokShaje || 39|| nUnaM bhagavato mAyA yoginAmapi mohinI | yadvayaM guravo nR^iNAM svArthe muhyAmahe dvijAH || 40|| aho pashyata nArINAmapi kR^iShNe jagadgurau | durantabhAvaM yo.avidhyan mR^ityupAshAn gR^ihAbhidhAn || 41|| nAsAM dvijAtisaMskAro na nivAso gurAvapi | na tapo nAtmamImAMsA na shauchaM na kriyAH shubhAH || 42|| athApi hyuttamashloke kR^iShNe yogeshvareshvare | bhaktirdR^iDhA na chAsmAkaM saMskArAdimatAmapi || 43|| nanu svArthavimUDhAnAM pramattAnAM gR^ihehayA | aho naH smArayAmAsa gopavAkyaiH satAM gatiH || 44|| anyathA pUrNakAmasya kaivalyAdyAshiShAM pateH | IshitavyaiH kimasmAbhirIshasyaitadviDambanam || 45|| hitvAnyAn bhajate yaM shrIH pAdasparshAshayA sakR^it | AtmadoShApavargeNa tadyAch~nA janamohinI || 46|| deshaH kAlaH pR^ithagdravyaM mantratantrartvijo.agnayaH | devatA yajamAnashcha kraturdharmashcha yanmayaH || 47|| sa eSha bhagavAn sAkShAdviShNuryogeshvareshvaraH | jAto yaduShvityashR^iNma hyapi mUDhA na vidmahe || 48|| aho vayaM dhanyatamA yeShAM nastAdR^ishIH striyaH | bhaktyA yAsAM matirjAtA asmAkaM nishchalA harau || 49|| namastubhyaM bhagavate kR^iShNAyAkuNThamedhase | yanmAyAmohitadhiyo bhramAmaH karmavartmasu || 50|| sa vai na AdyaH puruShaH svamAyAmohitAtmanAm | avij~natAnubhAvAnAM kShantumarhatyatikramam || 51|| iti svAghamanusmR^itya kR^iShNe te kR^itahelanAH | didR^ikShavo.apyachyutayoH kaMsAdbhItA na chAchalan || 52|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe yaj~napatnyuddhAraNaM nAma trayoviMsho.adhyAyaH || 23|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturviMsho.adhyAyaH \- 24 ..} shrIshuka uvAcha bhagavAnapi tatraiva baladevena saMyutaH | apashyannivasan gopAnindrayAgakR^itodyamAn || 1|| tadabhij~no.api bhagavAn sarvAtmA sarvadarshanaH | prashrayAvanato.apR^ichChadvR^iddhAn nandapurogamAn || 2|| kathyatAM me pitaH ko.ayaM sambhramo va upAgataH | kiM phalaM kasya choddeshaH kena vA sAdhyate makhaH || 3|| etadbrUhi mahAn kAmo mahyaM shushrUShave pitaH | na hi gopyaM hi sAdhUnAM kR^ityaM sarvAtmanAmiha || 4|| astyasvaparadR^iShTInAmamitrodAstavidviShAm | udAsIno.arivadvarjya AtmavatsuhR^iduchyate || 5|| j~nAtvAj~nAtvA cha karmANi jano.ayamanutiShThati | viduShaH karmasiddhiH syAttathA nAviduSho bhavet || 6|| tatra tAvatkriyAyogo bhavatAM kiM vichAritaH | atha vA laukikastanme pR^ichChataH sAdhu bhaNyatAm || 7|| nanda uvAcha parjanyo bhagavAnindro meghAstasyAtmamUrtayaH | te.abhivarShanti bhUtAnAM prINanaM jIvanaM payaH || 8|| taM tAta vayamanye cha vArmuchAM patimIshvaram | dravyaistadretasA siddhairyajante kratubhirnarAH || 9|| tachCheSheNopajIvanti trivargaphalahetave | puMsAM puruShakArANAM parjanyaH phalabhAvanaH || 10|| ya evaM visR^ijeddharmaM pAramparyAgataM naraH | kAmAllobhAdbhayAddveShAtsa vai nApnoti shobhanam || 11|| shrIshuka uvAcha vacho nishamya nandasya tathAnyeShAM vrajaukasAm | indrAya manyuM janayan pitaraM prAha keshavaH || 12|| shrIbhagavAnuvAcha karmaNA jAyate jantuH karmaNaiva vilIyate | sukhaM duHkhaM bhayaM kShemaM karmaNaivAbhipadyate || 13|| asti chedIshvaraH kashchitphalarUpyanyakarmaNAm | kartAraM bhajate so.api na hyakartuH prabhurhi saH || 14|| kimindreNeha bhUtAnAM svasvakarmAnuvartinAm | anIshenAnyathA kartuM svabhAvavihitaM nR^iNAm || 15|| svabhAvatantro hi janaH svabhAvamanuvartate | svabhAvasthamidaM sarvaM sadevAsuramAnuSham || 16|| dehAnuchchAvachA~njantuH prApyotsR^ijati karmaNA | shatrurmitramudAsInaH karmaiva gururIshvaraH || 17|| tasmAtsampUjayetkarma svabhAvasthaH svakarmakR^it | a~njasA yena varteta tadevAsya hi daivatam || 18|| AjIvyaikataraM bhAvaM yastvanyamupajIvati | na tasmAdvindate kShemaM jAraM nAryasatI yathA || 19|| varteta brahmaNA vipro rAjanyo rakShayA bhuvaH | vaishyastu vArtayA jIvechChUdrastu dvijasevayA || 20|| kR^iShivANijyagorakShA kusIdaM turyamuchyate | vArtA chaturvidhA tatra vayaM govR^ittayo.anisham || 21|| sattvaM rajastama iti sthityutpattyantahetavaH | rajasotpadyate vishvamanyonyaM vividhaM jagat || 22|| rajasA choditA meghA varShantyambUni sarvataH | prajAstaireva sidhyanti mahendraH kiM kariShyati || 23|| na naH puro janapadA na grAmA na gR^ihA vayam | nityaM vanaukasastAta vanashailanivAsinaH || 24|| tasmAdgavAM brAhmaNAnAmadreshchArabhyatAM makhaH | ya indrayAgasambhArAstairayaM sAdhyatAM makhaH || 25|| pachyantAM vividhAH pAkAH sUpAntAH pAyasAdayaH | saMyAvApUpashaShkulyaH sarvadohashcha gR^ihyatAm || 26|| hUyantAmagnayaH samyagbrAhmaNairbrahmavAdibhiH | annaM bahuvidhaM tebhyo deyaM vo dhenudakShiNAH || 27|| anyebhyashchAshvachANDAlapatitebhyo yathArhataH | yavasaM cha gavAM dattvA giraye dIyatAM baliH || 28|| svala~NkR^itA bhuktavantaH svanuliptAH suvAsasaH | pradakShiNAM cha kuruta goviprAnalaparvatAn || 29|| etanmama mataM tAta kriyatAM yadi rochate | ayaM gobrAhmaNAdrINAM mahyaM cha dayito makhaH || 30|| shrIshuka uvAcha kAlAtmanA bhagavatA shakradarpaM jighAMsatA | proktaM nishamya nandAdyAH sAdhvagR^ihNanta tadvachaH || 31|| tathA cha vyadadhuH sarvaM yathA.a.aha madhusUdanaH | vAchayitvA svastyayanaM taddravyeNa giridvijAn || 32|| upahR^itya balIn sarvAnAdR^itA yavasaM gavAm | godhanAni puraskR^itya giriM chakruH pradakShiNam || 33|| anAMsyanaDudyuktAni te chAruhya svala~NkR^itAH | gopyashcha kR^iShNavIryANi gAyantyaH sadvijAshiShaH || 34|| kR^iShNastvanyatamaM rUpaM gopavishrambhaNaM gataH | shailo.asmIti bruvan bhUri balimAdadbR^ihadvapuH || 35|| tasmai namo vrajajanaiH saha chakre AtmanA.a.atmane | aho pashyata shailo.asau rUpI no.anugrahaM vyadhAt || 36|| eSho.avajAnato martyAn kAmarUpI vanaukasaH | hanti hyasmai namasyAmaH sharmaNe Atmano gavAm || 37|| ityadrigodvijamakhaM vAsudevapraNoditAH | yathA vidhAya te gopA saha kR^iShNA vrajaM yayuH || 38|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe chaturviMsho.adhyAyaH || 24|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchaviMsho.adhyAyaH \- 25 ..} shrIshuka uvAcha indrastadAtmanaH pUjAM vij~nAya vihatAM nR^ipa | gopebhyaH kR^iShNanAthebhyo nandAdibhyashchukopa saH || 1|| gaNaM sAMvartakaM nAma meghAnAM chAntakAriNAm | indraH prAchodayatkruddho vAkyaM chAheshamAnyuta || 2|| aho shrImadamAhAtmyaM gopAnAM kAnanaukasAm | kR^iShNaM martyamupAshritya ye chakrurdevahelanam || 3|| yathAdR^iDhaiH karmamayaiH kratubhirnAmanaunibhaiH | vidyAmAnvIkShikIM hitvA titIrShanti bhavArNavam || 4|| vAchAlaM bAlishaM stabdhamaj~naM paNDitamAninam | kR^iShNaM martyamupAshritya gopA me chakrurapriyam || 5|| eShAM shriyAvaliptAnAM kR^iShNenAdhmAyitAtmanAm | dhunuta shrImadastambhaM pashUn nayata sa~NkShayam || 6|| ahaM chairAvataM nAgamAruhyAnuvraje vrajam | marudgaNairmahAvIryairnandagoShThajighAMsayA || 7|| shrIshuka uvAcha itthaM maghavatA.a.aj~naptA meghA nirmuktabandhanAH | nandagokulamAsAraiH pIDayAmAsurojasA || 8|| vidyotamAnA vidyudbhiH stanantaH stanayitnubhiH | tIvrairmarudgaNairnunnA vavR^iShurjalasharkarAH || 9|| sthUNAsthUlA varShadhArA mu~nchatsvabhreShvabhIkShNashaH | jalaughaiH plAvyamAnA bhUrnAdR^ishyata natonnatam || 10|| atyAsArAtivAtena pashavo jAtavepanAH | gopA gopyashcha shItArtA govindaM sharaNaM yayuH || 11|| shiraH sutAMshcha kAyena prachChAdyAsArapIDitAH | vepamAnA bhagavataH pAdamUlamupAyayuH || 12|| kR^iShNa kR^iShNa mahAbhAga tvannAthaM gokulaM prabho | trAtumarhasi devAnnaH kupitAdbhaktavatsala || 13|| shilAvarShanipAtena hanyamAnamachetanam | nirIkShya bhagavAnmene kupitendrakR^itaM hariH || 14|| apartvatyulbaNaM varShamativAtaM shilAmayam | svayAge vihate.asmAbhirindro nAshAya varShati || 15|| tatra pratividhiM samyagAtmayogena sAdhaye | lokeshamAninAM mauDhyAddhariShye shrImadaM tamaH || 16|| na hi sadbhAvayuktAnAM surANAmIshavismayaH | matto.asatAM mAnabha~NgaH prashamAyopakalpate || 17|| tasmAnmachCharaNaM goShThaM mannAthaM matparigraham | gopAye svAtmayogena so.ayaM me vrata AhitaH || 18|| ityuktvaikena hastena kR^itvA govardhanAchalam | dadhAra lIlayA kR^iShNashChatrAkamiva bAlakaH || 19|| athAha bhagavAn gopAn he.amba tAta vrajaukasaH | yathopajoShaM vishata girigartaM sagodhanAH || 20|| na trAsa iha vaH kAryo maddhastAdrinipAtane | vAtavarShabhayenAlaM tattrANaM vihitaM hi vaH || 21|| tathA nirvivishurgartaM kR^iShNAshvAsitamAnasAH | yathAvakAshaM sadhanAH savrajAH sopajIvinaH || 22|| kShuttR^iDvyathAM sukhApekShAM hitvA tairvrajavAsibhiH | vIkShyamANo dadhAvadriM saptAhaM nAchalatpadAt || 23|| kR^iShNayogAnubhAvaM taM nishAmyendro.ativismitaH | niHstambho bhraShTasa~NkalpaH svAnmeghAn sannyavArayat || 24|| khaM vyabhramuditAdityaM vAtavarShaM cha dAruNam | nishAmyoparataM gopAn govardhanadharo.abravIt || 25|| niryAta tyajata trAsaM gopAH sastrIdhanArbhakAH | upArataM vAtavarShaM vyudaprAyAshcha nimnagAH || 26|| tataste niryayurgopAH svaM svamAdAya godhanam | shakaToDhopakaraNaM strIbAlasthavirAH shanaiH || 27|| bhagavAnapi taM shailaM svasthAne pUrvavatprabhuH | pashyatAM sarvabhUtAnAM sthApayAmAsa lIlayA || 28|| taM premavegAnnibhR^itA vrajaukaso yathA samIyuH parirambhaNAdibhiH | gopyashcha sasnehamapUjayanmudA dadhyakShatAdbhiryuyujuH sadAshiShaH || 29|| yashodA rohiNI nando rAmashcha balinAM varaH | kR^iShNamAli~Ngya yuyujurAshiShaH snehakAtarAH || 30|| divi devagaNAH sAdhyAH siddhagandharvachAraNAH | tuShTuvurmumuchustuShTAH puShpavarShANi pArthiva || 31|| sha~Nkhadundubhayo nedurdivi devapraNoditAH | jagurgandharvapatayastumburupramukhA nR^ipa || 32|| tato.anuraktaiH pashupaiH parishrito rAjan sa goShThaM sabalo.avrajaddhariH | tathAvidhAnyasya kR^itAni gopikAH gAyantya IyurmuditA hR^idispR^ishaH || 33|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe pa~nchaviMsho.adhyayaH || 25|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaDviMsho.adhyAyaH \- 26 ..} shrIshuka uvAcha evaM vidhAni karmANi gopAH kR^iShNasya vIkShya te | atadvIryavidaH prochuH samabhyetya suvismitAH || 1|| bAlakasya yadetAni karmANyatyadbhutAni vai | kathamarhatyasau janma grAmyeShvAtmajugupsitam || 2|| yaH saptahAyano bAlaH kareNaikena lIlayA | kathaM bibhradgirivaraM puShkaraM gajarADiva || 3|| tokenAmIlitAkSheNa pUtanAyA mahaujasaH | pItaH stanaH saha prANaiH kAleneva vayastanoH || 4|| hinvato.adhaHshayAnasya mAsyasya charaNAvudak | ano.apatadviparyastaM rudataH prapadAhatam || 5|| ekahAyana AsIno hriyamANo vihAyasA | daityena yastR^iNAvartamahan kaNThagrahAturam || 6|| kvachiddhaiya~Ngavastainye mAtrA baddha udUkhale | gachChannarjunayormadhye bAhubhyAM tAvapAtayat || 7|| vane sa~nchArayan vatsAn sarAmo bAlakairvR^itaH | hantukAmaM bakaM dorbhyAM mukhato.arimapATayat || 8|| vatseShu vatsarUpeNa pravishantaM jighAMsayA | hatvA nyapAtayattena kapitthAni cha lIlayA || 9|| hatvA rAsabhadaiteyaM tadbandhUMshcha balAnvitaH | chakre tAlavanaM kShemaM paripakvaphalAnvitam || 10|| pralambaM ghAtayitvograM balena balashAlinA | amochayadvrajapashUn gopAMshchAraNyavahnitaH || 11|| AshIviShatamAhIndraM damitvA vimadaM hradAt | prasahyodvAsya yamunAM chakre.asau nirviShodakAm || 12|| dustyajashchAnurAgo.asmin sarveShAM no vrajaukasAm | nanda te tanaye.asmAsu tasyApyautpattikaH katham || 13|| kva saptahAyano bAlaH kva mahAdrividhAraNam | tato no jAyate sha~NkA vrajanAtha tavAtmaje || 14|| nanda uvAcha shrUyatAM me vacho gopA vyetu sha~NkA cha vo.arbhake | enaM kumAramuddishya gargo me yaduvAcha ha || 15|| varNAstrayaH kilAsyAsan gR^ihNato.anuyugaM tanUH | shuklo raktastathA pIta idAnIM kR^iShNatAM gataH || 16|| prAgayaM vasudevasya kvachijjAtastavAtmajaH | vAsudeva iti shrImAnabhij~nAH samprachakShate || 17|| bahUni santi nAmAni rUpANi cha sutasya te | guNakarmAnurUpANi tAnyahaM veda no janAH || 18|| eSha vaH shreya AdhAsyadgopagokulanandanaH | anena sarvadurgANi yUyama~njastariShyatha || 19|| purAnena vrajapate sAdhavo dasyupIDitAH | arAjake rakShyamANA jigyurdasyUn samedhitAH || 20|| ya etasmin mahAbhAgAH prItiM kurvanti mAnavAH | nArayo.abhibhavantyetAn viShNupakShAnivAsurAH || 21|| tasmAnnanda kumAro.ayaM nArAyaNasamo guNaiH | shriyA kIrtyAnubhAvena tatkarmasu na vismayaH || 22|| ityaddhA mAM samAdishya garge cha svagR^ihaM gate | manye nArAyaNasyAMshaM kR^iShNamakliShTakAriNam || 23|| iti nandavachaH shrutvA gargagItaM vrajaukasaH | dR^iShTashrutAnubhAvAste kR^iShNasyAmitatejasaH | muditA nandamAnarchuH kR^iShNaM cha gatavismayAH || 24|| deve varShati yaj~naviplavaruShA vajrAshmaparShAnilaiH sIdatpAlapashustri AtmasharaNaM dR^iShTvAnukampyutsmayan | utpATyaikakareNa shailamabalo lIlochChilIndhraM yathA bibhradgoShThamapAnmahendramadabhitprIyAnna indro gavAm || 25|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe ShaDviMsho.adhyAyaH || 26|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptaviMsho.adhyAyaH \-27 ..} shrIshuka uvAcha govardhane dhR^ite shaile AsArAdrakShite vraje | golokAdAvrajatkR^iShNaM surabhiH shakra eva cha || 1|| vivikta upasa~Ngamya vrIDItaH kR^itahelanaH | pasparsha pAdayorenaM kirITenArkavarchasA || 2|| dR^iShTashrutAnubhAvo.asya kR^iShNasyAmitatejasaH | naShTatrilokeshamada indra Aha kR^itA~njaliH || 3|| indra uvAcha vishuddhasattvaM tava dhAma shAntaM tapomayaM dhvastarajastamaskam | mAyAmayo.ayaM guNasampravAho na vidyate te.agrahaNAnubandhaH || 4|| kuto nu taddhetava Isha tatkR^itA lobhAdayo ye.abudhali~NgabhAvAH | tathApi daNDaM bhagavAn bibharti dharmasya guptyai khalanigrahAya || 5|| pitA gurustvaM jagatAmadhIsho duratyayaH kAla upAttadaNDaH | hitAya chechChAtanubhiH samIhase mAnaM vidhunvan jagadIshamAninAm || 6|| ye madvidhAj~nA jagadIsha mAnina\- stvAM vIkShya kAle.abhayamAshu tanmadam | hitvA.a.aryamArgaM prabhajantyapasmayA IhA khalAnAmapi te.anushAsanam || 7|| sa tvaM mamaishvaryamadaplutasya kR^itAgasaste.aviduShaH prabhAvam | kShantuM prabho.athArhasi mUDhachetaso maivaM punarbhUnmatirIsha me.asatI || 8|| tavAvatAro.ayamadhokShajeha svayambharANAmurubhArajanmanAm | chamUpatInAmabhavAya deva bhavAya yuShmachcharaNAnuvartinAm || 9|| namastubhyaM bhagavate puruShAya mahAtmane | vAsudevAya kR^iShNAya sAtvatAM pataye namaH || 10|| svachChandopAttadehAya vishuddhaj~nAnamUrtaye | sarvasmai sarvabIjAya sarvabhUtAtmane namaH || 11|| mayedaM bhagavan goShThanAshAyAsAravAyubhiH | cheShTitaM vihate yaj~ne mAninA tIvramanyunA || 12|| tvayeshAnugR^ihIto.asmi dhvastastambho vR^ithodyamaH | IshvaraM gurumAtmAnaM tvAmahaM sharaNaM gataH || 13|| shrIshuka uvAcha evaM sa~NkIrtitaH kR^iShNo maghonA bhagavAnamum | meghagambhIrayA vAchA prahasannidamabravIt || 14|| shrIbhagavAnuvAcha mayA te.akAri maghavan makhabha~Ngo.anugR^ihNatA | madanusmR^itaye nityaM mattasyendrashriyA bhR^isham || 15|| mAmaishvaryashrImadAndho daNDapANiM na pashyati | taM bhraMshayAmi sampadbhyo yasya chechChAmyanugraham || 16|| gamyatAM shakra bhadraM vaH kriyatAM me.anushAsanam | sthIyatAM svAdhikAreShu yuktairvaH stambhavarjitaiH || 17|| athAha surabhiH kR^iShNamabhivandya manasvinI | svasantAnairupAmantrya goparUpiNamIshvaram || 18|| surabhiruvAcha kR^iShNa kR^iShNa mahAyogin vishvAtman vishvasambhava | bhavatA lokanAthena sanAthA vayamachyuta || 19|| tvaM naH paramakaM daivaM tvaM na indro jagatpate | bhavAya bhava govipradevAnAM ye cha sAdhavaH || 20|| indraM nastvAbhiShekShyAmo brahmaNA noditA vayam | avatIrNo.asi vishvAtman bhUmerbhArApanuttaye || 21|| shrIshuka uvAcha evaM kR^iShNamupAmantrya surabhiH payasA.a.atmanaH | jalairAkAshaga~NgAyA airAvatakaroddhR^itaiH || 22|| indraH surarShibhiH sAkaM nodito devamAtR^ibhiH | abhyaShi~nchata dAshArhaM govinda iti chAbhyadhAt || 23|| tatrAgatAstumburunAradAdayo gandharvavidyAdharasiddhachAraNAH | jaguryasho lokamalApahaM hareH surA~NganAH sannanR^iturmudAnvitAH || 24|| taM tuShTuvurdevanikAyaketavo hyavAkiraMshchAdbhutapuShpavR^iShTibhiH | lokAH parAM nirvR^itimApnuvaMstrayo gAvastadA gAmanayan payodrutAm || 25|| nAnArasaughAH sarito vR^ikShA Asan madhusravAH | akR^iShTapachyauShadhayo girayo.abibhradunmaNIn || 26|| kR^iShNe.abhiShikta etAni sattvAni kurunandana | nirvairANyabhavaMstAta krUrANyapi nisargataH || 27|| iti gogokulapatiM govindamabhiShichya saH | anuj~nAto yayau shakro vR^ito devAdibhirdivam || 28|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe indrastutirnAma saptaviMsho.adhyAyaH || 27|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTAviMsho.adhyAyaH \- 28 ..} shrIshuka uvAcha ekAdashyAM nirAhAraH samabhyarchya janArdanam | snAtuM nandastu kAlindyA dvAdashyAM jalamAvishat || 1|| taM gR^ihItvAnayadbhR^ityo varuNasyAsuro.antikam | avij~nAyAsurIM velAM praviShTamudakaM nishi || 2|| chukrushustamapashyantaH kR^iShNa rAmeti gopakAH | bhagavAMstadupashrutya pitaraM varuNAhR^itam | tadantikaM gato rAjan svAnAmabhayado vibhuH || 3|| prAptaM vIkShya hR^iShIkeshaM lokapAlaH saparyayA | mahatyA pUjayitvA.a.aha taddarshanamahotsavaH || 4|| varuNa uvAcha adya me nibhR^ito deho.adyaivArtho.adhigataH prabho | tvatpAdabhAjo bhagavannavApuH pAramadhvanaH || 5|| namastubhyaM bhagavate brahmaNe paramAtmane | na yatra shrUyate mAyA lokasR^iShTivikalpanA || 6|| ajAnatA mAmakena mUDhenAkAryavedinA | AnIto.ayaM tava pitA tadbhavAn kShantumarhati || 7|| mamApyanugrahaM kR^iShNa kartumarhasyasheShadR^ik | govinda nIyatAmeSha pitA te pitR^ivatsala || 8|| shrIshuka uvAcha evaM prasAditaH kR^iShNo bhagavAnIshvareshvaraH | AdAyAgAtsvapitaraM bandhUnAM chAvahan mudam || 9|| nandastvatIndriyaM dR^iShTvA lokapAlamahodayam | kR^iShNe cha sannatiM teShAM j~nAtibhyo vismito.abravIt || 10|| te tvautsukyadhiyo rAjan matvA gopAstamIshvaram | api naH svagatiM sUkShmAmupAdhAsyadadhIshvaraH || 11|| iti svAnAM sa bhagavAn vij~nAyAkhiladR^ik svayam | sa~Nkalpasiddhaye teShAM kR^ipayaitadachintayat || 12|| jano vai loka etasminnavidyAkAmakarmabhiH | uchchAvachAsu gatiShu na veda svAM gatiM bhraman || 13|| iti sa~nchintya bhagavAn mahAkAruNiko hariH | darshayAmAsa lokaM svaM gopAnAM tamasaH param || 14|| satyaM j~nAnamanantaM yadbrahma jyotiH sanAtanam | yaddhi pashyanti munayo guNApAye samAhitAH || 15|| te tu brahmahradaM nItA magnAH kR^iShNena choddhR^itAH | dadR^ishurbrahmaNo lokaM yatrAkrUro.adhyagAtpurA || 16|| nandAdayastu taM dR^iShTvA paramAnandanirvR^itAH | kR^iShNaM cha tatra ChandobhiH stUyamAnaM suvismitAH || 17|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe aShTAdasho.adhyAyaH || 28|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonatriMsho.adhyAyaH \- 29 ..} shrIshuka uvAcha bhagavAnapi tA rAtrIH sharadotphullamallikAH | vIkShya rantuM manashchakre yogamAyAmupAshritaH || 1|| tadoDurAjaH kakubhaH karairmukhaM prAchyA vilimpannaruNena shantamaiH | sa charShaNInAmudagAchChucho mR^ijan priyaH priyAyA iva dIrghadarshanaH || 2|| dR^iShTvA kumudvantamakhaNDamaNDalaM ramAnanAbhaM navaku~NkumAruNaM vanaM cha tatkomalagobhira~njitaM jagau kalaM vAmadR^ishAM manoharam || 3|| nishamya gItaM tadana~NgavardhanaM vrajastriyaH kR^iShNagR^ihItamAnasAH | AjagmuranyonyamalakShitodyamAH sa yatra kAnto javalolakuNDalAH || 4|| duhantyo.abhiyayuH kAshchiddohaM hitvA samutsukAH | payo.adhishritya saMyAvamanudvAsyAparA yayuH || 5|| pariveShayantyastaddhitvA pAyayantyaH shishUn payaH | shushrUShantyaH patIn kAshchidashnantyo.apAsya bhojanam || 6|| limpantyaH pramR^ijantyo.anyA a~njantyaH kAshcha lochane | vyatyastavastrAbharaNAH kAshchitkR^iShNAntikaM yayuH || 7|| tA vAryamANAH patibhiH pitR^ibhirbhrAtR^ibandhubhiH | govindApahR^itAtmAno na nyavartanta mohitAH || 8|| antargR^ihagatAH kAshchidgopyo.alabdhavinirgamAH | kR^iShNaM tadbhAvanAyuktA dadhyurmIlitalochanAH || 9|| duHsahapreShThavirahatIvratApadhutAshubhAH | dhyAnaprAptAchyutAshleShanirvR^ityA kShINama~NgalAH || 10|| tameva paramAtmAnaM jArabud.hdhyApi sa~NgatAH | jahurguNamayaM dehaM sadyaH prakShINabandhanAH || 11|| rAjovAcha kR^iShNaM viduH paraM kAntaM na tu brahmatayA mune | guNapravAhoparamastAsAM guNadhiyAM katham || 12|| shrIshuka uvAcha uktaM purastAdetatte chaidyaH siddhiM yathA gataH | dviShannapi hR^iShIkeshaM kimutAdhokShajapriyAH || 13|| nR^iNAM niHshreyasArthAya vyaktirbhagavato nR^ipa | avyayasyAprameyasya nirguNasya guNAtmanaH || 14|| kAmaM krodhaM bhayaM snehamaikyaM sauhR^idameva cha | nityaM harau vidadhato yAnti tanmayatAM hi te || 15|| na chaivaM vismayaH kAryo bhavatA bhagavatyaje | yogeshvareshvare kR^iShNe yata etadvimuchyate || 16|| tA dR^iShTvAntikamAyAtA bhagavAn vrajayoShitaH | avadadvadatAM shreShTho vAchaH peshairvimohayan || 17|| shrIbhagavAnuvAcha svAgataM vo mahAbhAgAH priyaM kiM karavANi vaH | vrajasyAnAmayaM kachchidbrUtAgamanakAraNam || 18|| rajanyeShA ghorarUpA ghorasattvaniShevitA | pratiyAta vrajaM neha stheyaM strIbhiH sumadhyamAH || 19|| mAtaraH pitaraH putrA bhrAtaraH patayashcha vaH | vichinvanti hyapashyanto mA kR^iDhvaM bandhusAdhvasam || 20|| dR^iShTaM vanaM kusumitaM rAkeshakarara~njitam | yamunAnilalIlaijattarupallavashobhitam || 21|| tadyAta mA chiraM goShThaM shushrUShadhvaM patIn satIH | krandanti vatsA bAlAshcha tAnpAyayata duhyata || 22|| atha vA madabhisnehAdbhavatyo yantritAshayAH | AgatA hyupapannaM vaH prIyante mayi jantavaH || 23|| bhartuH shushrUShaNaM strINAM paro dharmo hyamAyayA | tadbandhUnAM cha kalyANyaH prajAnAM chAnupoShaNam || 24|| duHshIlo durbhago vR^iddho jaDo rogyadhano.api vA | patiH strIbhirna hAtavyo lokepsubhirapAtakI || 25|| asvargyamayashasyaM cha phalgu kR^ichChraM bhayAvaham | jugupsitaM cha sarvatra aupapatyaM kulastriyAH || 26|| shravaNAddarshanAd.hdhyAnAnmayi bhAvo.anukIrtanAt | na tathA sannikarSheNa pratiyAta tato gR^ihAn || 27|| shrIshuka uvAcha iti vipriyamAkarNya gopyo govindabhAShitam | viShaNNA bhagnasa~NkalpAshchintAmApurduratyayAm || 28|| kR^itvA mukhAnyava shuchaH shvasanena shuShya\- dbimbAdharANi charaNena bhuvaM likhantyaH | asrairupAttamaShibhiH kuchaku~NkumAni tasthurmR^ijantya uruduHkhabharAH sma tUShNIm || 29|| preShThaM priyetaramiva pratibhAShamANaM kR^iShNaM tadarthavinivartitasarvakAmAH | netre vimR^ijya ruditopahate sma ki~nchit saMrambhagadgadagiro.abruvatAnuraktAH || 30|| gopya UchuH maivaM vibho.arhati bhavAn gadituM nR^ishaMsaM santyajya sarvaviShayAMstavapAdamUlam | bhaktA bhajasva duravagraha mA tyajAsmAn devo yathA.a.adipuruSho bhajate mumukShUn || 31|| yatpatyapatyasuhR^idAmanuvR^ittira~Nga strINAM svadharma iti dharmavidA tvayoktam | astvevametadupadeshapade tvayIshe preShTho bhavAMstanubhR^itAM kila bandhurAtmA || 32|| kurvanti hi tvayi ratiM kushalAH sva Atman nityapriye patisutAdibhirArtidaiH kim | tannaH prasIda parameshvara mA sma ChindyA AshAM dhR^itAM tvayi chirAdaravindanetra || 33|| chittaM sukhena bhavatApahR^itaM gR^iheShu yannirvishatyuta karAvapi gR^ihyakR^itye | pAdau padaM na chalatastava pAdamUlA\- dyAmaH kathaM vrajamatho karavAma kiM vA || 34|| si~nchA~Nga nastvadadharAmR^itapUrakeNa hAsAvalokakalagItajahR^ichChayAgnim | no chedvayaM virahajAgnyupayuktadehA dhyAnena yAma padayoH padavIM sakhe te || 35|| yarhyambujAkSha tava pAdatalaM ramAyA dattakShaNaM kvachidaraNyajanapriyasya | asprAkShma tatprabhR^iti nAnyasamakShama~Nga sthAtuM tvayAbhiramitA bata pArayAmaH || 36|| shrIryatpadAmbujarajashchakame tulasyA labdhvApi vakShasi padaM kila bhR^ityajuShTam | yasyAH svavIkShaNakR^ite.anyasuraprayAsaH tadvadvayaM cha tava pAdarajaH prapannAH || 37|| tannaH prasIda vR^ijinArdana te.a~NghrimUlaM prAptA visR^ijya vasatIstvadupAsanAshAH | tvatsundarasmitanirIkShaNatIvrakAma\- taptAtmanAM puruShabhUShaNa dehi dAsyam || 38|| vIkShyAlakAvR^itamukhaM tava kuNDalashrI\- gaNDasthalAdharasudhaM hasitAvalokam | dattAbhayaM cha bhujadaNDayugaM vilokya vakShaHshriyaikaramaNaM cha bhavAma dAsyaH || 39|| kA strya~Nga te kalapadAyatamUrchChitena sammohitA.a.aryacharitAnna chalettrilokyAm | trailokyasaubhagamidaM cha nirIkShya rUpaM yadgodvijadrumamR^igAH pulakAnyabibhran || 40|| vyaktaM bhavAn vrajabhayArtiharo.abhijAto devo yathA.a.adipuruShaH suralokagoptA | tanno nidhehi karapa~NkajamArtabandho taptastaneShu cha shiraHsu cha ki~NkarINAm || 41|| shrIshuka uvAcha iti viklavitaM tAsAM shrutvA yogeshvareshvaraH | prahasya sadayaM gopIrAtmArAmo.apyarIramat || 42|| tAbhiH sametAbhirudAracheShTitaH priyekShaNotphullamukhIbhirachyutaH | udArahAsadvijakundadIdhati\- rvyarochataiNA~Nka ivoDubhirvR^itaH || 43|| upagIyamAna udgAyan vanitAshatayUthapaH | mAlAM bibhradvaijayantIM vyacharanmaNDayan vanam || 44|| nadyAH pulinamAvishya gopIbhirhimavAlukam | reme tattaralAnandakumudAmodavAyunA || 45|| bAhuprasAraparirambhakarAlakoru\- nIvIstanAlabhananarmanakhAgrapAtaiH | kShvelyAvalokahasitairvrajasundarINA\- muttambhayan ratipatiM ramayA~nchakAra || 46|| evaM bhagavataH kR^iShNAllabdhamAnA mahAtmanaH | AtmAnaM menire strINAM mAninyo.abhyadhikaM bhuvi || 47|| tAsAM tatsaubhagamadaM vIkShya mAnaM cha keshavaH | prashamAya prasAdAya tatraivAntaradhIyata || 48|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe bhagavato rAsakrIDAvarNanaM nAma ekonatriMsho.adhyAyaH || 29|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. triMsho.adhyAyaH \- 30 ..} shrIshuka uvAcha antarhite bhagavati sahasaiva vrajA~NganAH | atapyaMstamachakShANAH kariNya iva yUthapam || 1|| gatyAnurAgasmitavibhramekShitai\- rmanoramAlApavihAravibhramaiH | AkShiptachittAH pramadA ramApate\- stAstA vicheShTA jagR^ihustadAtmikAH || 2|| gatismitaprekShaNabhAShaNAdiShu priyAH priyasya pratirUDhamUrtayaH | asAvahaM tvityabalAstadAtmikA nyavediShuH kR^iShNavihAravibhramAH || 3|| gAyantya uchchairamumeva saMhatA vichikyurunmattakavadvanAdvanam | paprachChurAkAshavadantaraM bahi\- rbhUteShu santaM puruShaM vanaspatIn || 4|| dR^iShTo vaH kachchidashvattha plakSha nyagrodha no manaH | nandasUnurgato hR^itvA premahAsAvalokanaiH || 5|| kachchitkurabakAshokanAgapunnAgachampakAH | rAmAnujo mAninInAmito darpaharasmitaH || 6|| kachchittulasi kalyANi govindacharaNapriye | saha tvAlikulairbibhraddR^iShTaste.atipriyo.achyutaH || 7|| mAlatyadarshi vaH kachchinmallike jAti yUthike | prItiM vo janayan yAtaH karasparshena mAdhavaH || 8|| chUtapriyAlapanasAsanakovidAra\- jambvarkabilvabakulAmrakadambanIpAH | ye.anye parArthabhavakA yamunopakUlAH shaMsantu kR^iShNapadavIM rahitAtmanAM naH || 9|| kiM te kR^itaM kShiti tapo bata keshavA~Nghri\- sparshotsavotpulakitA~NgaruhairvibhAsi | apya~Nghrisambhava urukramavikramAdvA Aho varAhavapuShaH parirambhaNena || 10|| apyeNapatnyupagataH priyayeha gAtrai\- stanvan dR^ishAM sakhi sunirvR^itimachyuto vaH | kAntA~Ngasa~Ngakuchaku~Nkumara~njitAyAH kundasrajaH kulapateriha vAti gandhaH || 11|| bAhuM priyAMsa upadhAya gR^ihItapadmo rAmAnujastulasikAlikulairmadAndhaiH | anvIyamAna iha vastaravaH praNAmaM kiM vAbhinandati charan praNayAvalokaiH || 12|| pR^ichChatemA latA bAhUnapyAshliShTA vanaspateH | nUnaM tatkarajaspR^iShTA bibhratyutpulakAnyaho || 13|| ityunmattavacho gopyaH kR^iShNAnveShaNakAtarAH | lIlA bhagavatastAstA hyanuchakrustadAtmikAH || 14|| kasyAshchitpUtanAyantyAH kR^iShNAyantyapibatstanam | tokAyitvA rudatyanyA padAhan shakaTAyatIm || 15|| daityAyitvA jahArAnyAmekA kR^iShNArbhabhAvanAm | ri~NgayAmAsa kApya~NghrI karShantI ghoShaniHsvanaiH || 16|| kR^iShNarAmAyite dve tu gopAyantyashcha kAshchana | vatsAyatIM hanti chAnyA tatraikA tu bakAyatIm || 17|| AhUya dUragA yadvatkR^iShNastamanukurvatIm | veNuM kvaNantIM krIDantImanyAH shaMsanti sAdhviti || 18|| kasyA~nchitsvabhujaM nyasya chalantyAhAparA nanu | kR^iShNo.ahaM pashyata gatiM lalitAmiti tanmanAH || 19|| mA bhaiShTa vAtavarShAbhyAM tattrANaM vihitaM mayA | ityuktvaikena hastena yatantyunnidadhe.ambaram || 20|| AruhyaikA padA.a.akramya shirasyAhAparAM nR^ipa | duShTAhe gachCha jAto.ahaM khalAnAM nanu daNDadhR^ik || 21|| tatraikovAcha he gopA dAvAgniM pashyatolbaNam | chakShUMShyAshvapidadhvaM vo vidhAsye kShemama~njasA || 22|| (baddhAnyayA srajA kAchittanvI tatra ulUkhale |) badhnAmi bhANDabhettAraM haiya~NgavamuShaM tviti | bhItA sudR^ik pidhAyAsyaM bheje bhItiviDambanam || 23|| evaM kR^iShNaM pR^ichChamAnA vR^indAvanalatAstarUn | vyachakShata vanoddeshe padAni paramAtmanaH || 24|| padAni vyaktametAni nandasUnormahAtmanaH | lakShyante hi dhvajAmbhojavajrA~NkushayavAdibhiH || 25|| taistaiH padaistatpadavImanvichChantyo.agrato.abalAH | vadhvAH padaiH supR^iktAni vilokyArtAH samabruvan || 26|| kasyAH padAni chaitAni yAtAyA nandasUnunA | aMsanyastaprakoShThAyAH kareNoH kariNA yathA || 27|| anayA.a.arAdhito nUnaM bhagavAn harirIshvaraH | yanno vihAya govindaH prIto yAmanayadrahaH || 28|| dhanyA aho amI Alyo govindA~NghryabjareNavaH | yAn brahmeshau ramAdevI dadhurmUrdhnyaghanuttaye || 29|| tasyA amUni naH kShobhaM kurvantyuchchaiH padAni yat | yaikApahR^itya gopInAM raho bhu~Nkte.achyutAdharam || 30|| na lakShyante padAnyatra tasyA nUnaM tR^iNA~NkuraiH | khidyatsujAtA~NghritalAmunninye preyasIM priyaH || 31|| imAnyadhikamagnAni padAni vahato vadhUm | gopyaH pashyata kR^iShNasya bhArAkrAntasya kAminaH || 32|| atrAvaropitA kAntA puShpahetormahAtmanA | atra prasUnAvachayaH priyArthe preyasA kR^itaH | prapadAkramaNe ete pashyatAsakale pade || 33|| keshaprasAdhanaM tvatra kAminyAH kAminA kR^itam | tAni chUDayatA kAntAmupaviShTamiha dhruvam || 34|| reme tayA chAtmarata AtmArAmo.apyakhaNDitaH | kAminAM darshayan dainyaM strINAM chaiva durAtmatAm || 35|| ityevaM darshayantyastAshcherurgopyo vichetasaH | yAM gopImanayatkR^iShNo vihAyAnyAH striyo vane || 36|| sA cha mene tadA.a.atmAnaM variShThaM sarvayoShitAm | hitvA gopIH kAmayAnA mAmasau bhajate priyaH || 37|| tato gatvA vanoddeshaM dR^iptA keshavamabravIt | na pAraye.ahaM chalituM naya mAM yatra te manaH || 38|| evamuktaH priyAmAha skandha AruhyatAmiti | tatashchAntardadhe kR^iShNaH sA vadhUranvatapyata || 39|| hA nAtha ramaNa preShTha kvAsi kvAsi mahAbhuja | dAsyAste kR^ipaNAyA me sakhe darshaya sannidhim || 40|| anvichChantyo bhagavato mArgaM gopyo.avidUritaH | dadR^ishuH priyavishleShamohitAM duHkhitAM sakhIm || 41|| tayA kathitamAkarNya mAnaprAptiM cha mAdhavAt | avamAnaM cha daurAtmyAdvismayaM paramaM yayuH || 42|| tato.avishan vanaM chandrajyotsnA yAvadvibhAvyate | tamaH praviShTamAlakShya tato nivavR^ituH striyaH || 43|| tanmanaskAstadAlApAstadvicheShTAstadAtmikAH | tadguNAneva gAyantyo nAtmAgArANi sasmaruH || 44|| punaH pulinamAgatya kAlindyAH kR^iShNabhAvanAH | samavetA jaguH kR^iShNaM tadAgamanakA~NkShitAH || 45|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe rAsakrIDAyAM kR^iShNAnveShaNaM nAma triMsho.adhyAyaH || 30|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekatriMsho.adhyAyaH \- 31 ..} gopya UchuH jayati te.adhikaM janmanA vrajaH shrayata indirA shashvadatra hi | dayita dR^ishyatAM dikShu tAvakA\- stvayi dhR^itAsavastvAM vichinvate || 1|| sharadudAshaye sAdhujAtasa\- tsarasijodara shrImuShA dR^ishA | suratanAtha te.ashulkadAsikA varada nighnato neha kiM vadhaH || 2|| viShajalApyayAdvyAlarAkShasA\- dvarShamArutAdvaidyutAnalAt | vR^iShamayAtmajAdvishvatobhayA\- dR^iShabha te vayaM rakShitA muhuH || 3|| na khalu gopikAnandano bhavA\- nakhiladehinAmantarAtmadR^ik | vikhanasArthito vishvaguptaye sakha udeyivAn sAtvatAM kule || 4|| virachitAbhayaM vR^iShNidhurya te charaNamIyuShAM saMsR^iterbhayAt | karasaroruhaM kAnta kAmadaM shirasi dhehi naH shrIkaragraham || 5|| vrajajanArtihan vIrayoShitAM nijajanasmayadhvaMsanasmita | bhaja sakhe bhavatki~NkarIH sma no jalaruhAnanaM chAru darshaya || 6|| praNatadehinAM pApakarshanaM tR^iNacharAnugaM shrIniketanam | phaNiphaNArpitaM te padAmbujaM kR^iNu kucheShu naH kR^indhi hR^ichChayam || 7|| madhurayA girA valguvAkyayA budhamanoj~nayA puShkarekShaNa | vidhikarIrimA vIra muhyatI\- radharasIdhunA.a.apyAyayasva naH || 8|| tava kathAmR^itaM taptajIvanaM kavibhirIDitaM kalmaShApaham | shravaNama~NgalaM shrImadAtataM bhuvigR^iNanti te bhUridA janAH || 9|| prahasitaM priyapremavIkShaNaM viharaNaM cha te dhyAnama~Ngalam | rahasi saMvido yA hR^idispR^ishaH kuhaka no manaH kShobhayanti hi || 10|| chalasi yadvrajAchchArayan pashUn nalinasundaraM nAtha te padam | shilatR^iNA~NkuraiH sIdatIti naH kalilatAM manaH kAnta gachChati || 11|| dinaparikShaye nIlakuntalai\- rvanaruhAnanaM bibhradAvR^itam | ghanarajasvalaM darshayan muhu\- rmanasi naH smaraM vIra yachChasi || 12|| praNatakAmadaM padmajArchitaM dharaNimaNDanaM dhyeyamApadi | charaNapa~NkajaM shantamaM cha te ramaNa naH staneShvarpayAdhihan || 13|| suratavardhanaM shokanAshanaM svaritaveNunA suShThu chumbitam | itararAga\-vismAraNaM nR^iNAM vitara vIra naste.adharAmR^itam || 14|| aTati yadbhavAnahni kAnanaM truTiryugAyate tvAmapashyatAm | kuTilakuntalaM shrImukhaM cha te jaDa udIkShatAM pakShmakR^iddR^ishAm || 15|| patisutAnvayabhrAtR^ibAndhavA\- nativila~Nghya te.antyachyutAgatAH | gatividastavodgItamohitAH kitava yoShitaH kastyajennishi || 16|| rahasi saMvidaM hR^ichChayodayaM prahasitAnanaM premavIkShaNam | bR^ihaduraH shriyo vIkShya dhAma te muhurati spR^ihA muhyate manaH || 17|| vrajavanaukasAM vyaktira~Nga te vR^ijinahantryalaM vishvama~Ngalam | tyaja manAk cha nastvatspR^ihAtmanAM svajanahR^idrujAM yanniShUdanam || 18|| yatte sujAta charaNAmburuhaM staneShu bhItAH shanaiH priya dadhImahi karkasheShu | tenATavImaTasi tadvyathate na kiMsvit kUrpAdibhirbhramati dhIrbhavadAyuShAM naH || 19|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe rAsakrIDAyAM gopikAgItaM nAmaikatriMsho.adhyAyaH || 31|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvAtriMsho.adhyAyaH \- 32 ..} shrIshuka uvAcha iti gopyaH pragAyantyaH pralapantyashcha chitradhA | ruruduH susvaraM rAjan kR^iShNadarshanalAlasAH || 1|| tAsAmAvirabhUchChauriH smayamAnamukhAmbujaH | pItAmbaradharaH sragvI sAkShAnmanmathamanmathaH || 2|| taM vilokyAgataM preShThaM prItyutphulladR^isho.abalAH | uttasthuryugapatsarvAstanvaH prANamivAgatam || 3|| kAchitkarAmbujaM shaurerjagR^ihe.a~njalinA mudA | kAchiddadhAra tadbAhumaMse chandanarUShitam || 4|| kAchida~njalinAgR^ihNAttanvI tAmbUlacharvitam | ekA tada~NghrikamalaM santaptA stanayoradhAt || 5|| ekA bhrukuTimAbadhya premasaMrambhavihvalA | ghnantIvaikShatkaTAkShepaiH sandaShTadashanachChadA || 6|| aparAnimiShaddR^igbhyAM juShANA tanmukhAmbujam | ApItamapi nAtR^ipyatsantastachcharaNaM yathA || 7|| taM kAchinnetrarandhreNa hR^idikR^itya nimIlya cha | pulakA~NgyupaguhyAste yogIvAnandasamplutA || 8|| sarvAstAH keshavAlokaparamotsavanirvR^itAH | jahurvirahajaM tApaM prAj~naM prApya yathA janAH || 9|| tAbhirvidhUtashokAbhirbhagavAnachyuto vR^itaH | vyarochatAdhikaM tAta puruShaH shaktibhiryathA || 10|| tAH samAdAya kAlindyA nirvishya pulinaM vibhuH | vikasatkundamandArasurabhyanilaShaTpadam || 11|| sharachchandrAMshusandohadhvastadoShAtamaH shivam | kR^iShNAyA hastataralAchitakomalavAlukam || 12|| taddarshanAhlAdavidhUtahR^idrujo manorathAntaM shrutayo yathA yayuH | svairuttarIyaiH kuchaku~NkumA~Nkitai\- rachIkLLipannAsanamAtmabandhave || 13|| tatropaviShTo bhagavAn sa Ishvaro yogeshvarAntarhR^idi kalpitAsanaH | chakAsa gopIpariShadgato.archita\- strailokyalakShmyekapadaM vapurdadhat || 14|| sabhAjayitvA tamana~NgadIpanaM sahAsalIlekShaNavibhramabhruvA | saMsparshanenA~NkakR^itA~NghrihastayoH saMstutya IShatkupitA babhAShire || 15|| gopya UchuH bhajato.anubhajantyeka eka etadviparyayam | nobhayAMshcha bhajantyeka etanno brUhi sAdhu bhoH || 16|| shrIbhagavAnuvAcha mitho bhajanti ye sakhyaH svArthaikAntodyamA hi te | na tatra sauhR^idaM dharmaH svArthArthaM taddhi nAnyathA || 17|| bhajantyabhajato ye vai karuNAH pitarau yathA | dharmo nirapavAdo.atra sauhR^idaM cha sumadhyamAH || 28|| bhajato.api na vai kechidbhajantyabhajataH kutaH | AtmArAmA hyAptakAmA akR^itaj~nA gurudruhaH || 19|| nAhaM tu sakhyo bhajato.api jantUn bhajAmyamIShAmanuvR^ittivR^ittaye | yathAdhano labdhadhane vinaShTe tachchintayAnyannibhR^ito na veda || 20|| evaM madarthojjhitalokaveda\- svAnAM hi vo mayyanuvR^ittaye.abalAH | mayA parokShaM bhajatA tirohitaM mAsUyituM mArhatha tatpriyaM priyAH || 21|| na pAraye.ahaM niravadyasaMyujAM svasAdhukR^ityaM vibudhAyuShApi vaH | yA mAbhajan durjaragehashR^i~NkhalAH saMvR^ishchya tadvaH pratiyAtu sAdhunA || 22|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvardhe rAsakrIDAyAM gopIsAntvanaM nAma dvAtriMsho.adhyAyaH || 32|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. trayastriMsho.adhyAyaH 33 ..} shrIshuka uvAcha itthaM bhagavato gopyaH shrutvA vAchaH supeshalAH | jahurvirahajaM tApaM tada~NgopachitAshiShaH || 1|| tatrArabhata govindo rAsakrIDAmanuvrataiH | strIratnairanvitaH prItairanyonyAbaddhabAhubhiH || 2|| rAsotsavaH sampravR^itto gopImaNDalamaNDitaH | yogeshvareNa kR^iShNena tAsAM madhye dvayordvayoH | praviShTena gR^ihItAnAM kaNThe svanikaTaM striyaH || 3|| yaM manyeran nabhastAvadvimAnashatasa~Nkulam | divaukasAM sadArANAmautsukyApahR^itAtmanAm || 4|| tato dundubhayo nedurnipetuH puShpavR^iShTayaH | jagurgandharvapatayaH sastrIkAstadyasho.amalam || 5|| valayAnAM nUpurANAM ki~NkiNInAM cha yoShitAm | sapriyANAmabhUchChabdastumulo rAsamaNDale || 6|| tatrAtishushubhe tAbhirbhagavAn devakIsutaH | madhye maNInAM haimAnAM mahAmarakato yathA || 7|| pAdanyAsairbhujavidhutibhiH sasmitairbhrUvilAsaiH bhajyan madhyaishchalakuchapaTaiH kuNDalairgaNDalolaiH | svidyan mukhyaH kabararashanAgranthayaH kR^iShNavadhvo gAyantyastaM taDita iva tA meghachakre virejuH || 8|| uchchairjagurnR^ityamAnA raktakaNThyo ratipriyAH | kR^iShNAbhimarshamuditA yadgItenedamAvR^itam || 9|| kAchitsamaM mukundena svarajAtIramishritAH | unninye pUjitA tena prIyatA sAdhu sAdhviti | tadeva dhruvamunninye tasyai mAnaM cha bahvadAt || 10|| kAchidrAsaparishrAntA pArshvasthasya gadAbhR^itaH | jagrAha bAhunA skandhaM shlathadvalayamallikA || 11|| tatraikAMsagataM bAhuM kR^iShNasyotpalasaurabham | chandanAliptamAghrAya hR^iShTaromA chuchumba ha || 12|| kasyAshchinnATyavikShiptakuNDalatviShamaNDitam | gaNDaM gaNDe sandadhatyA adAttAmbUlacharvitam || 13|| nR^ityantI gAyatI kAchitkUjannUpuramekhalA | pArshvasthAchyutahastAbjaM shrAntAdhAtstanayoH shivam || 14|| gopyo labdhvAchyutaM kAntaM shriya ekAntavallabham | gR^ihItakaNThyastaddorbhyAM gAyantyastaM vijahrire || 15|| karNotpalAlakaviTa~Nkakapolagharma\- vaktrashriyo valayanUpuraghoShavAdyaiH | gopyaH samaM bhagavatA nanR^ituH svakesha\- srastasrajo bhramaragAyakarAsagoShThyAm || 16|| evaM pariShva~NgakarAbhimarsha\- snigdhekShaNoddAmavilAsahAsaiH | reme ramesho vrajasundarIbhi\- ryathArbhakaH svapratibimbavibhramaH || 17|| tada~Ngasa~NgapramudAkulendriyAH keshAn dukUlaM kuchapaTTikAM vA | nA~njaH prativyoDhumalaM vrajastriyo visrastamAlAbharaNAH kurUdvaha || 18|| kR^iShNavikrIDitaM vIkShya mumuhuH khecharastriyaH | kAmArditAH shashA~Nkashcha sagaNo vismito.abhavat || 19|| kR^itvA tAvantamAtmAnaM yAvatIrgopayoShitaH | reme sa bhagavAMstAbhirAtmArAmo.api lIlayA || 20|| tAsAmativihAreNa shrAntAnAM vadanAni saH | prAmR^ijatkaruNaH premNA shantamenA~NgapANinA || 21|| gopyaH sphuratpuraTakuNDalakuntalatviD\- gaNDashriyA sudhitahAsanirIkShaNena | mAnaM dadhatya R^iShabhasya jaguH kR^itAni puNyAni tatkararuhasparshapramodAH || 22|| tAbhiryutaH shramamapohituma~Ngasa~Nga\- ghR^iShTasrajaH sa kuchaku~Nkumara~njitAyAH | gandharvapAlibhiranudruta AvishadvAH shrAnto gajIbhiribharADiva bhinnasetuH || 23|| so.ambhasyalaM yuvatibhiH pariShichyamAnaH premNekShitaH prahasatIbhiritastato.a~Nga | vaimAnikaiH kusumavarShibhirIDyamAno reme svayaM svaratiratra gajendralIlaH || 24|| tatashcha kR^iShNopavane jalasthala\- prasUnagandhAnilajuShTadiktaTe | chachAra bhR^i~NgapramadAgaNAvR^ito yathA madachyuddviradaH kareNubhiH || 25|| evaM shashA~NkAMshuvirAjitA nishAH sa satyakAmo.anuratAbalAgaNaH | siSheva AtmanyavaruddhasaurataH sarvAH sharatkAvyakathArasAshrayAH || 26|| rAjovAcha saMsthApanAya dharmasya prashamAyetarasya cha | avatIrNo hi bhagavAnaMshena jagadIshvaraH || 27|| sa kathaM dharmasetUnAM vaktA kartAbhirakShitA | pratIpamAcharadbrahman paradArAbhimarshanam || 28|| AptakAmo yadupatiH kR^itavAn vai jugupsitam | kimabhiprAya etaM naH saMshayaM Chindhi suvrata || 29|| shrIshuka uvAcha dharmavyatikramo dR^iShTa IshvarANAM cha sAhasam | tejIyasAM na doShAya vahneH sarvabhujo yathA || 30|| naitatsamAcharejjAtu manasApi hyanIshvaraH | vinashyatyAcharan mauDhyAdyathA rudro.abdhijaM viSham || 31|| IshvarANAM vachaH satyaM tathaivAcharitaM kvachit | teShAM yatsvavachoyuktaM buddhimAMstatsamAcharet || 32|| kushalAcharitenaiShAmiha svArtho na vidyate | viparyayeNa vAnartho niraha~NkAriNAM prabho || 33|| kimutAkhilasattvAnAM tirya~NmartyadivaukasAm | IshitushcheshitavyAnAM kushalAkushalAnvayaH || 34|| yatpAdapa~NkajaparAganiShevatR^iptA yogaprabhAvavidhutAkhilakarmabandhAH | svairaM charanti munayo.api na nahyamAnA\- stasyechChayA.a.attavapuShaH kuta eva bandhaH || 35|| gopInAM tatpatInAM cha sarveShAmeva dehinAm | yo.antashcharati so.adhyakShaH krIDaneneha dehabhAk || 36|| anugrahAya bhUtAnAM mAnuShaM dehamAsthitaH | bhajate tAdR^ishIH krIDA yAH shrutvA tatparo bhavet || 37|| nAsUyan khalu kR^iShNAya mohitAstasya mAyayA | manyamAnAH svapArshvasthAn svAn svAn dArAn vrajaukasaH || 38|| brahmarAtra upAvR^itte vAsudevAnumoditAH | anichChantyo yayurgopyaH svagR^ihAn bhagavatpriyAH || 39|| vikrIDitaM vrajavadhUbhiridaM cha viShNoH shraddhAnvito.anushR^iNuyAdatha varNayedyaH | bhaktiM parAM bhagavati pratilabhya kAmaM hR^idrogamAshvapahinotyachireNa dhIraH || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe rAsakrIDAvarNanaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH || 33|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chatustriMsho.adhyAyaH \- 34 ..} shrIshuka uvAcha ekadA devayAtrAyAM gopAlA jAtakautukAH | anobhiranaDudyuktaiH prayayuste.ambikAvanam || 1|| tatra snAtvA sarasvatyAM devaM pashupatiM vibhum | AnarchurarhaNairbhaktyA devIM cha nR^ipate.ambikAm || 2|| gAvo hiraNyaM vAsAMsi madhu madhvannamAdR^itAH | brAhmaNebhyo daduH sarve devo naH prIyatAmiti || 3|| UShuH sarasvatItIre jalaM prAshya dhR^itavratAH | rajanIM tAM mahAbhAgA nandasunandakAdayaH || 4|| kashchinmahAnahistasmin vipine.atibubhukShitaH | yadR^ichChayA.a.agato nandaM shayAnamurago.agrasIt || 5|| sa chukroshAhinA grastaH kR^iShNa kR^iShNa mahAnayam | sarpo mAM grasate tAta prapannaM parimochaya || 6|| tasya chAkranditaM shrutvA gopAlAH sahasotthitAH | grastaM cha dR^iShTvA vibhrAntAH sarpaM vivyadhurulmukaiH || 7|| alAtairdahyamAno.api nAmu~nchattamura~NgamaH | tamaspR^ishatpadAbhyetya bhagavAn sAtvatAM patiH || 8|| sa vai bhagavataH shrImatpAdasparshahatAshubhaH | bheje sarpavapurhitvA rUpaM vidyAdharArchitam || 9|| tamapR^ichChaddhR^iShIkeshaH praNataM samupasthitam | dIpyamAnena vapuShA puruShaM hemamAlinam || 10|| ko bhavAn parayA lakShmyA rochate.adbhutadarshanaH | kathaM jugupsitAmetAM gatiM vA prApito.avashaH || 11|| sarpa uvAcha ahaM vidyAdharaH kashchitsudarshana iti shrutaH | shriyA svarUpasampattyA vimAnenAcharaM dishaH || 12|| R^iShIn virUpAna~NgirasaH prAhasaM rUpadarpitaH | tairimAM prApito yoniM pralabdhaiH svena pApmanA || 13|| shApo me.anugrahAyaiva kR^itastaiH karuNAtmabhiH | yadahaM lokaguruNA padA spR^iShTo hatAshubhaH || 14|| taM tvAhaM bhavabhItAnAM prapannAnAM bhayApaham | ApR^ichChe shApanirmuktaH pAdasparshAdamIvahan || 15|| prapanno.asmi mahAyogin mahApuruSha satpate | anujAnIhi mAM deva sarvalokeshvareshvara || 16|| brahmadaNDAdvimukto.ahaM sadyaste.achyuta darshanAt | yannAma gR^ihNannakhilAn shrotR^InAtmAnameva cha | sadyaH punAti kiM bhUyastasya spR^iShTaH padA hi te || 17|| ityanuj~nApya dAshArhaM parikramyAbhivandya cha | sudarshano divaM yAtaH kR^ichChrAnnandashcha mochitaH || 18|| nishAmya kR^iShNasya tadAtmavaibhavaM vrajaukaso vismitachetasastataH | samApya tasminniyamaM punarvrajaM nR^ipAyayustatkathayanta AdR^itAH || 19|| kadAchidatha govindo rAmashchAdbhutavikramaH | vijahraturvane rAtryAM madhyagau vrajayoShitAm || 20|| upagIyamAnau lalitaM strIjanairbaddhasauhR^idaiH | svala~NkR^itAnuliptA~Ngau sragviNau virajo.ambarau || 21|| nishAmukhaM mAnayantAvuditoDupatArakam | mallikAgandhamattAlijuShTaM kumudavAyunA || 22|| jagatuH sarvabhUtAnAM manaHshravaNama~Ngalam | tau kalpayantau yugapatsvaramaNDalamUrchChitam || 23|| gopyastadgItamAkarNya mUrchChitA nAvidan nR^ipa | sraMsaddukUlamAtmAnaM srastakeshasrajaM tataH || 24|| evaM vikrIDatoH svairaM gAyatoH sampramattavat | sha~NkhachUDa iti khyAto dhanadAnucharo.abhyagAt || 25|| tayornirIkShato rAjaMstannAthaM pramadAjanam | kroshantaM kAlayAmAsa dishyudIchyAmasha~NkitaH || 26|| kroshantaM kR^iShNa rAmeti vilokya svaparigraham | yathA gA dasyunA grastA bhrAtarAvanvadhAvatAm || 27|| mA bhaiShTetyabhayArAvau shAlahastau tarasvinau | AsedatustaM tarasA tvaritaM guhyakAdhamam || 28|| sa vIkShya tAvanuprAptau kAlamR^ityU ivodvijan | visR^ijya strIjanaM mUDhaH prAdravajjIvitechChayA || 29|| tamanvadhAvadgovindo yatra yatra sa dhAvati | jihIrShustachChiroratnaM tasthau rakShan striyo balaH || 30|| avidUra ivAbhyetya shirastasya durAtmanaH | jahAra muShTinaivA~Nga sahachUDAmaNiM vibhuH || 31|| sha~NkhachUDaM nihatyaivaM maNimAdAya bhAsvaram | agrajAyAdadAtprItyA pashyantInAM cha yoShitAm || 32|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe sha~NkhachUDavadho nAma chatustriMsho.adhyAyaH || 34|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchatriMsho.adhyAyaH \- 35 ..} shrIshuka uvAcha gopyaH kR^iShNe vanaM yAte tamanudrutachetasaH | kR^iShNalIlAH pragAyantyo ninyurduHkhena vAsarAn || 1|| gopya UchuH vAmabAhukR^itavAmakapolo valgitabhruradharArpitaveNum | komalA~NgulibhirAshritamArgaM gopya Irayati yatra mukundaH || 2|| vyomayAnavanitAH sahasiddhai\- rvismitAstadupadhArya salajjAH | kAmamArgaNasamarpitachittAH kashmalaM yayurapasmR^itanIvyaH || 3|| hanta chitramabalAH shR^iNutedaM hArahAsa urasi sthiravidyut | nandasUnurayamArtajanAnAM narmado yarhi kUjitaveNuH || 4|| vR^indasho vrajavR^iShA mR^igagAvo veNuvAdyahR^itachetasa ArAt | dantadaShTakavalA dhR^itakarNA nidritA likhitachitramivAsan || 5|| barhiNastabakadhAtupalAshai\- rbaddhamallaparibarhaviDambaH | karhichitsabala Ali sagopai\- rgAH samAhvayati yatra mukundaH || 6|| tarhi bhagnagatayaH sarito vai tatpadAmbujarajo.anilanItam | spR^ihayatIrvayamivAbahupuNyAH premavepitabhujAH stimitApaH || 7|| anucharaiH samanuvarNitavIrya AdipUruSha ivAchalabhUtiH | vanacharo giritaTeShu charantI\- rveNunA.a.ahvayati gAH sa yadA hi || 8|| vanalatAstarava Atmani viShNuM vya~njayantya iva puShpaphalADhyAH | praNatabhAraviTapA madhudhArAH premahR^iShTatanavaH sasR^ijuH sma || 9|| darshanIyatilako vanamAlA\- divyagandhatulasImadhumattaiH | alikulairalaghugItamabhIShTa\- mAdriyan yarhi sandhitaveNuH || 10|| sarasi sArasahaMsaviha~NgA\- shchArugItahR^itachetasa etya | harimupAsata te yatachittA hanta mIlitadR^isho dhR^itamaunAH || 11|| sahabalaH sragavataMsavilAsaH sAnuShu kShitibhR^ito vrajadevyaH | harShayan yarhi veNuraveNa jAtaharSha uparambhati vishvam || 12|| mahadatikramaNasha~NkitachetA mandamandamanugarjati meghaH | suhR^idamabhyavarShatsumanobhi\- shChAyayA cha vidadhatpratapatram || 13|| vividhagopacharaNeShu vidagdho veNuvAdya urudhA nijashikShAH | tava sutaH sati yadAdharabimbe dattaveNuranayatsvarajAtIH || 14|| savanashastadupadhArya sureshAH shakrasharvaparameShThipurogAH | kavaya AnatakandharachittAH kashmalaM yayuranishchitatattvAH || 15|| nijapadAbjadalairdhvajavajra\- nIrajA~NkushavichitralalAmaiH | vrajabhuvaH shamayan khuratodaM varShmadhuryagatirIDitaveNuH || 16|| vrajati tena vayaM savilAsa vIkShaNArpitamanobhavavegAH | kujagatiM gamitA na vidAmaH kashmalena kabaraM vasanaM vA || 17|| maNidharaH kvachidAgaNayan gA mAlayA dayita gandhatulasyAH | praNayino.anucharasya kadAMse prakShipan bhujamagAyata yatra || 18|| kvaNitaveNuravava~nchitachittAH kR^iShNamanvasata kR^iShNagR^ihiNyaH | guNagaNArNamanugatya hariNyo gopikA iva vimuktagR^ihAshAH || 19|| kundadAmakR^itakautukaveSho gopagodhanavR^ito yamunAyAm | nandasUnuranaghe tava vatso narmadaH praNayiNAM vijahAra || 20|| mandavAyurupavAtyanakUlaM mAnayan malayajasparshena | vandinastamupadevagaNA ye vAdyagItabalibhiH parivavruH || 21|| vatsalo vrajagavAM yadagadhro vandyamAnacharaNaH pathi vR^iddhaiH | kR^itsnagodhanamupohya dinAnte gItaveNuranugeDitakIrtiH || 22|| utsavaM shramaruchApi dR^ishInA\- munnayan khurarajashChuritasrak | ditsayaiti suhR^idAshiSha eSha devakIjaTharabhUruDurAjaH || 23|| madavighUrNitalochana ISha\- nmAnadaH svasuhR^idAM vanamAlI | badarapANDuvadano mR^idugaNDaM maNDayan kanakakuNDalalakShmyA || 24|| yadupatirdviradarAjavihAro yAminIpatirivaiSha dinAnte | muditavaktra upayAti durantaM mochayan vrajagavAM dinatApam || 25|| shrIshuka uvAcha evaM vrajastriyo rAjan kR^iShNalIlA nu gAyatIH | remire.ahaHsu tachchittAstanmanaskA mahodayAH || 26|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe vR^indAvanakrIDAyAM gopikAyugalagItaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH || 35|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaTtriMsho.adhyAyaH \- 36 ..} shrIshuka uvAcha atha tarhyAgato goShThamariShTo vR^iShabhAsuraH | mahIM mahAkakutkAyaH kampayan khuravikShatAm || 1|| rambhamANaH kharataraM padA cha vilikhan mahIm | udyamya puchChaM vaprANi viShANAgreNa choddharan || 2|| ki~nchitki~nchichChakR^inmu~nchan mUtrayan stabdhalochanaH | yasya nirhrAditenA~Nga niShThureNa gavAM nR^iNAm || 3|| patantyakAlato garbhAH sravanti sma bhayena vai | nirvishanti ghanA yasya kakudyachalasha~NkayA || 4|| taM tIkShNashR^i~NgamudvIkShya gopyo gopAshcha tatrasuH | pashavo dudruvurbhItA rAjan santyajya gokulam || 5|| kR^iShNa kR^iShNeti te sarve govindaM sharaNaM yayuH | bhagavAnapi tadvIkShya gokulaM bhayavidrutam || 6|| mA bhaiShTeti girA.a.ashvAsya vR^iShAsuramupAhvayat | gopAlaiH pashubhirmanda trAsitaiH kimasattama || 7|| baladarpahA duShTAnAM tvadvidhAnAM durAtmanAm | ityAsphoTyAchyuto.ariShTaM talashabdena kopayan || 8|| sakhyuraMse bhujAbhogaM prasAryAvasthito hariH | so.apyevaM kopito.ariShTaH khureNAvanimullikhan | udyatpuchChabhramanmeghaH kruddhaH kR^iShNamupAdravat || 9|| agranyastaviShANAgraH stabdhAsR^iglochano.achyutam | kaTAkShipyAdravattUrNamindramukto.ashaniryathA || 10|| gR^ihItvA shR^i~NgayostaM vA aShTAdasha padAni saH | pratyapovAha bhagavAn gajaH pratigajaM yathA || 11|| so.apaviddho bhagavatA punarutthAya satvaraH | ApatatsvinnasarvA~Ngo niHshvasan krodhamUrchChitaH || 12|| tamApatantaM sa nigR^ihya shR^i~NgayoH padA samAkramya nipAtya bhUtale | niShpIDayAmAsa yathA.a.ardramambaraM kR^itvA viShANena jaghAna so.apatat || 13|| asR^igvaman mUtrashakR^itsamutsR^ijan kShipaMshcha pAdAnanavasthitekShaNaH | jagAma kR^ichChraM nirR^iteratha kShayaM puShpaiH kiranto harimIDire surAH || 14|| evaM kukudminaM hatvA stUyamAnaH svajAtibhiH | vivesha goShThaM sabalo gopInAM nayanotsavaH || 15|| ariShTe nihate daitye kR^iShNenAdbhutakarmaNA | kaMsAyAthAha bhagavAn nArado devadarshanaH || 16|| yashodAyAH sutAM kanyAM devakyAH kR^iShNameva cha | rAmaM cha rohiNIputraM vasudevena bibhyatA || 17|| nyastau svamitre nande vai yAbhyAM te puruShA hatAH | nishamya tadbhojapatiH kopAtprachalitendriyaH || 18|| nishAtamasimAdatta vasudevajighAMsayA | nivArito nAradena tatsutau mR^ityumAtmanaH || 19|| j~nAtvA lohamayaiH pAshairbabandha sahabhAryayA | pratiyAte tu devarShau kaMsa AbhAShya keshinam || 20|| preShayAmAsa hanyetAM bhavatA rAmakeshavau | tato muShTikachANUrashalatoshalakAdikAn || 21|| amAtyAn hastipAMshchaiva samAhUyAha bhojarAT | bho bho nishamyatAmetadvIrachANUramuShTikau || 22|| nandavraje kilAsAte sutAvAnakadundubheH | rAmakR^iShNau tato mahyaM mR^ityuH kila nidarshitaH || 23|| bhavadbhyAmiha samprAptau hanyetAM mallalIlayA | ma~nchAH kriyantAM vividhA mallara~NgaparishritAH | paurA jAnapadAH sarve pashyantu svairasaMyugam || 24|| mahAmAtra tvayA bhadra ra~NgadvAryupanIyatAm | dvipaH kuvalayApIDo jahi tena mamAhitau || 25|| ArabhyatAM dhanuryAgashchaturdashyAM yathAvidhi | vishasantu pashUn medhyAn bhUtarAjAya mIDhuShe || 26|| ityAj~nApyArthatantraj~na AhUya yadupu~Ngavam | gR^ihItvA pANinA pANiM tato.akrUramuvAcha ha || 27|| bho bho dAnapate mahyaM kriyatAM maitramAdR^itaH | nAnyastvatto hitatamo vidyate bhojavR^iShNiShu || 28|| atastvAmAshritaH saumya kAryagauravasAdhanam | yathendro viShNumAshritya svArthamadhyagamadvibhuH || 29|| gachCha nandavrajaM tatra sutAvAnakadundubheH | AsAte tAvihAnena rathenAnaya mA chiram || 30|| nisR^iShTaH kila me mR^ityurdevairvaikuNThasaMshrayaiH | tAvAnaya samaM gopairnandAdyaiH sAbhyupAyanaiH || 31|| ghAtayiShya ihAnItau kAlakalpena hastinA | yadi muktau tato mallairghAtaye vaidyutopamaiH || 32|| tayornihatayostaptAn vasudevapurogamAn | tadbandhUnnihaniShyAmi vR^iShNibhojadashArhakAn || 33|| ugrasenaM cha pitaraM sthaviraM rAjyakAmukam | tadbhrAtaraM devakaM cha ye chAnye vidviSho mama || 34|| tatashchaiShA mahI mitra bhavitrI naShTakaNTakA | jarAsandho mama gururdvivido dayitaH sakhA || 35|| shambaro narako bANo mayyeva kR^itasauhR^idAH | tairahaM surapakShIyAn hatvA bhokShye mahIM nR^ipAn || 36|| etajj~nAtvA.a.anaya kShipraM rAmakR^iShNAvihArbhakau | dhanurmakhanirIkShArthaM draShTuM yadupurashriyam || 37|| akrUra uvAcha rAjan manIShitaM sadhryak tava svAvadyamArjanam | sid.hdhyasid.hdhyoH samaM kuryAddaivaM hi phalasAdhanam || 38|| manorathAn karotyuchchairjano daivahatAnapi | yujyate harShashokAbhyAM tathApyAj~nAM karomi te || 39|| shrIshuka uvAcha evamAdishya chAkrUraM mantriNashcha visR^ijya saH | pravivesha gR^ihaM kaMsastathAkrUraH svamAlayam || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe akrUrasampreShaNaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH || 36|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptatriMsho.adhyAyaH \- 37 ..} shrIshuka uvAcha keshI tu kaMsaprahitaH khurairmahIM mahAhayo nirjarayan manojavaH | saTAvadhUtAbhravimAnasa~NkulaM kurvannabho heShitabhIShitAkhilaH || 1|| vishAlanetro vikaTAsyakoTaro bR^ihadgalo nIlamahAmbudopamaH | durAshayaH kaMsahitaM chikIrShu\- rvrajaM sa nandasya jagAma kampayan || 2|| taM trAsayantaM bhagavAn svagokulaM taddheShitairvAlavighUrNitAmbudam | AtmAnamAjau mR^igayantamagraNI\- rupAhvayatsa vyanadanmR^igendravat || 3|| sa taM nishAmyAbhimukho mukhena khaM pibannivAbhyadravadatyamarShaNaH | jaghAna padbhyAmaravindalochanaM durAsadashchaNDajavo duratyayaH || 4|| tadva~nchayitvA tamadhokShajo ruShA pragR^ihya dorbhyAM parividhya pAdayoH | sAvaj~namutsR^ijya dhanuH shatAntare yathoragaM tArkShyasuto vyavasthitaH || 5|| sa labdhasa.nj~naH punarutthito ruShA vyAdAya keshI tarasA.a.apataddharim | so.apyasya vaktre bhujamuttaraM smayan praveshayAmAsa yathoragaM bile || 6|| dantA nipeturbhagavadbhujaspR^isha\- ste keshinastaptamayaHspR^isho yathA | bAhushcha taddehagato mahAtmano yathA.a.amayaH saMvavR^idhe upekShitaH || 7|| samedhamAnena sa kR^iShNabAhunA niruddhavAyushcharaNAMshcha vikShipan | prasvinnagAtraH parivR^ittalochanaH papAta leNDaM visR^ijan kShitau vyasuH || 8|| taddehataH karkaTikAphalopamAd\- vyasorapAkR^iShya bhujaM mahAbhujaH | avismito.ayatnahatArirutsmayaiH prasUnavarShairdiviShadbhirIDitaH || 9|| devarShirupasa~Ngamya bhAgavatapravaro nR^ipa | kR^iShNamakliShTakarmANaM rahasyetadabhAShata || 10|| kR^iShNa kR^iShNAprameyAtman yogesha jagadIshvara | vAsudevAkhilAvAsa sAtvatAM pravara prabho || 11|| tvamAtmA sarvabhUtAnAmeko jyotirivaidhasAm | gUDho guhAshayaH sAkShI mahApuruSha IshvaraH || 12|| AtmanA.a.atmA.a.ashrayaH pUrvaM mAyayA sasR^ije guNAn | tairidaM satyasa~NkalpaH sR^ijasyatsyavasIshvaraH || 13|| sa tvaM bhUdharabhUtAnAM daityapramatharakShasAm | avatIrNo vinAshAya setUnAM rakShaNAya cha || 14|| diShTyA te nihato daityo lIlayAyaM hayAkR^itiH | yasya heShitasantrastAstyajantyanimiShA divam || 15|| chANUraM muShTikaM chaiva mallAnanyAMshcha hastinam | kaMsaM cha nihataM drakShye parashvo.ahani te vibho || 16|| tasyAnu sha~NkhayavanamurANAM narakasya cha | pArijAtApaharaNamindrasya cha parAjayam || 17|| udvAhaM vIrakanyAnAM vIryashulkAdilakShaNam | nR^igasya mokShaNaM pApAddvArakAyAM jagatpate || 18|| syamantakasya cha maNerAdAnaM saha bhAryayA | mR^itaputrapradAnaM cha brAhmaNasya svadhAmataH || 19|| pauNDrakasya vadhaM pashchAtkAshipuryAshcha dIpanam | dantavaktrasya nidhanaM chaidyasya cha mahAkratau || 20|| yAni chAnyAni vIryANi dvArakAmAvasan bhavAn | kartA drakShyAmyahaM tAni geyAni kavibhirbhuvi || 21|| atha te kAlarUpasya kShapayiShNoramuShya vai | akShauhiNInAM nidhanaM drakShyAmyarjunasAratheH || 22|| vishuddhavij~nAnaghanaM svasaMsthayA samAptasarvArthamamoghavA~nChitam | svatejasA nityanivR^ittamAyA\- guNapravAhaM bhagavantamImahi || 23|| tvAmIshvaraM svAshrayamAtmamAyayA vinirmitAsheShavisheShakalpanam | krIDArthamadyAttamanuShyavigrahaM nato.asmi dhuryaM yaduvR^iShNisAtvatAm || 24|| shrIshuka uvAcha evaM yadupatiM kR^iShNaM bhAgavatapravaro muniH | praNipatyAbhyanuj~nAto yayau taddarshanotsavaH || 25|| bhagavAnapi govindo hatvA keshinamAhave | pashUnapAlayatpAlaiH prItairvrajasukhAvahaH || 26|| ekadA te pashUn pAlAshchArayanto.adrisAnuShu | chakrurnilAyanakrIDAshchorapAlApadeshataH || 27|| tatrAsan katichichchorAH pAlAshcha katichinnR^ipa | meShAyitAshcha tatraike vijahrurakutobhayAH || 28|| mayaputro mahAmAyo vyomo gopAlaveShadhR^ik | meShAyitAnapovAha prAyashchorAyito bahUn || 29|| giridaryAM vinikShipya nItaM nItaM mahAsuraH | shilayA pidadhe dvAraM chatuHpa~nchAvasheShitAH || 30|| tasya tatkarma vij~nAya kR^iShNaH sharaNadaH satAm | gopAn nayantaM jagrAha vR^ikaM haririvaujasA || 31|| sa nijaM rUpamAsthAya girIndrasadR^ishaM balI | ichChan vimoktumAtmAnaM nAshaknodgrahaNAturaH || 32|| taM nigR^ihyAchyuto dorbhyAM pAtayitvA mahItale | pashyatAM divi devAnAM pashumAramamArayat || 33|| guhApidhAnaM nirbhidya gopAnniHsArya kR^ichChrataH | stUyamAnaH surairgopaiH pravivesha svagokulam || 34|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe vyomAsuravadho nAma saptatriMsho.adhyAyaH || 37|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTAtriMsho.adhyAyaH \- 38 ..} shrIshuka uvAcha akrUro.api cha tAM rAtriM madhupuryAM mahAmatiH | uShitvA rathamAsthAya prayayau nandagokulam || 1|| gachChan pathi mahAbhAgo bhagavatyambujekShaNe | bhaktiM parAmupagata evametadachintayat || 2|| kiM mayA.a.acharitaM bhadraM kiM taptaM paramaM tapaH | kiM vAthApyarhate dattaM yaddrakShyAmyadya keshavam || 3|| mamaitaddurlabhaM manya uttamashlokadarshanam | viShayAtmano yathA brahmakIrtanaM shUdrajanmanaH || 4|| maivaM mamAdhamasyApi syAdevAchyutadarshanam | hriyamANaH kAlanadyA kvachittarati kashchana || 5|| mamAdyAma~NgalaM naShTaM phalavAMshchaiva me bhavaH | yannamasye bhagavato yogidhyeyA~Nghripa~Nkajam || 6|| kaMso batAdyAkR^ita me.atyanugrahaM drakShye.a~NghripadmaM prahito.amunA hareH | kR^itAvatArasya duratyayaM tamaH pUrve.ataran yannakhamaNDalatviShA || 7|| yadarchitaM brahmabhavAdibhiH suraiH shriyA cha devyA munibhissasAtvataiH | gochAraNAyAnucharaishcharadvane yadgopikAnAM kuchaku~NkumA~Nkitam || 8|| drakShyAmi nUnaM sukapolanAsikaM smitAvalokAruNaka~njalochanam | mukhaM mukundasya guDAlakAvR^itaM pradakShiNaM me pracharanti vai mR^igAH || 9|| apyadya viShNormanujatvamIyuSho bhArAvatArAya bhuvo nijechChayA | lAvaNyadhAmno bhavitopalambhanaM mahyaM na na syAtphalama~njasA dR^ishaH || 10|| ya IkShitAhaMrahito.apyasatsatoH svatejasApAstatamobhidAbhramaH | svamAyayA.a.atman rachitaistadIkShayA prANAkShadhIbhiH sadaneShvabhIyate || 11|| yasyAkhilAmIvahabhiH suma~Ngalai\- rvAcho vimishrA guNakarmajanmabhiH | prANanti shumbhanti punanti vai jaga\- dyAstadviraktAH shavashobhanA matAH || 12|| sa chAvatIrNaH kila sAtvatAnvaye svasetupAlAmaravaryasharmakR^it | yasho vitanvan vraja Asta Ishvaro gAyanti devA yadasheShama~Ngalam || 13|| taM tvadya nUnaM mahatAM gatiM guruM trailokyakAntaM dR^ishimanmahotsavam | rUpaM dadhAnaM shriya IpsitAspadaM drakShye mamAsannuShasaH sudarshanAH || 14|| athAvarUDhaH sapadIshayo rathAt pradhAnapuMsoshcharaNaM svalabdhaye | dhiyA dhR^itaM yogibhirapyahaM dhruvaM namasya AbhyAM cha sakhIn vanaukasaH || 15|| apya~NghrimUle patitasya me vibhuH shirasyadhAsyannijahastapa~Nkajam | dattAbhayaM kAlabhuja~NgaraMhasA prodvejitAnAM sharaNaiShiNAM nR^iNAm || 16|| samarhaNaM yatra nidhAya kaushika\- stathA balishchApa jagattrayendratAm | yadvA vihAre vrajayoShitAM shramaM sparshena saugandhikagandhyapAnudat || 17|| na mayyupaiShyatyaribuddhimachyutaH kaMsasya dUtaH prahito.api vishvadR^ik | yo.antarbahishchetasa etadIhitaM kShetraj~na IkShatyamalena chakShuShA || 18|| apya~NghrimUle.avahitaM kR^itA~njaliM mAmIkShitA sasmitamArdrayA dR^ishA | sapadyapadhvastasamastakilbiSho voDhA mudaM vItavisha~Nka UrjitAm || 19|| suhR^ittamaM j~nAtimananyadaivataM dorbhyAM bR^ihadbhyAM parirapsyate.atha mAm | AtmA hi tIrthIkriyate tadaiva me bandhashcha karmAtmaka uchChvasityataH || 20|| labdhvA~Ngasa~NgaM praNataM kR^itA~njaliM mAM vakShyate.akrUra tatetyurushravAH | tadA vayaM janmabhR^ito mahIyasA naivAdR^ito yo dhigamuShya janma tat || 21|| na tasya kashchiddayitaH suhR^ittamo na chApriyo dveShya upekShya eva vA | tathApi bhaktAn bhajate yathA tathA suradrumo yadvadupAshrito.arthadaH || 22|| kiM chAgrajo mAvanataM yadUttamaH smayan pariShvajya gR^ihItama~njalau | gR^ihaM praveshyAptasamastasatkR^itaM samprakShyate kaMsakR^itaM svabandhuShu || 23|| shrIshuka uvAcha iti sa~nchintayan kR^iShNaM shvaphalkatanayo.adhvani | rathena gokulaM prAptaH sUryashchAstagiriM nR^ipa || 24|| padAni tasyAkhilalokapAla\- kirITajuShTAmalapAdareNoH | dadarsha goShThe kShitikautukAni vilakShitAnyabjayavA~NkushAdyaiH || 25|| taddarshanAhlAdavivR^iddhasambhramaH premNordhvaromAshrukalAkulekShaNaH | rathAdavaskandya sa teShvacheShTata prabhoramUnya~NghrirajAMsyaho iti || 26|| dehambhR^itAmiyAnartho hitvA dambhaM bhiyaM shucham | sandeshAdyo harerli~NgadarshanashravaNAdibhiH || 27|| dadarsha kR^iShNaM rAmaM cha vraje godohanaM gatau | pItanIlAmbaradharau sharadamburuhekShaNau || 28|| kishorau shyAmalashvetau shrIniketau bR^ihadbhujau | sumukhau sundaravarau baladviradavikramau || 29|| dhvajavajrA~NkushAmbhojaishchihnitaira~Nghribhirvrajam | shobhayantau mahAtmAnAvanukroshasmitekShaNau || 30|| udAraruchirakrIDau sragviNau vanamAlinau | puNyagandhAnuliptA~Ngau snAtau virajavAsasau || 31|| pradhAnapuruShAvAdyau jagaddhetU jagatpatI | avatIrNau jagatyarthe svAMshena balakeshavau || 32|| disho vitimirA rAjan kurvANau prabhayA svayA | yathA mArakataH shailo raupyashcha kanakAchitau || 33|| rathAttUrNamavaplutya so.akrUraH snehavihvalaH | papAta charaNopAnte daNDavadrAmakR^iShNayoH || 34|| bhagavaddarshanAhlAdabAShpaparyAkulekShaNaH | pulakAchitA~Nga autkaNThyAtsvAkhyAne nAshakannR^ipa || 35|| bhagavAMstamabhipretya rathA~NgA~NkitapANinA | parirebhe.abhyupAkR^iShya prItaH praNatavatsalaH || 36|| sa~NkarShaNashcha praNatamupaguhya mahAmanAH | gR^ihItvA pANinA pANI anayatsAnujo gR^iham || 37|| pR^iShTvAtha svAgataM tasmai nivedya cha varAsanam | prakShAlya vidhivatpAdau madhuparkArhaNamAharat || 38|| nivedya gAM chAtithaye saMvAhya shrAntamAdR^itaH | annaM bahuguNaM medhyaM shraddhayopAharadvibhuH || 39|| tasmai bhuktavate prItyA rAmaH paramadharmavit | mukhavAsairgandhamAlyaiH parAM prItiM vyadhAtpunaH || 40|| paprachCha satkR^itaM nandaH kathaM stha niranugrahe | kaMse jIvati dAshArha saunapAlA ivAvayaH || 41|| yo.avadhItsvasvasustokAn kroshantyA asutR^ip khalaH | kiM nu svittatprajAnAM vaH kushalaM vimR^ishAmahe || 42|| itthaM sUnR^itayA vAchA nandena susabhAjitaH | akrUraH paripR^iShTena jahAvadhvaparishramam || 43|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe akrUrAgamanaM nAmAShTAtriMsho.adhyAyaH || 38|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonachatvAriMsho.adhyAyaH \- 39 ..} shrIshuka uvAcha sukhopaviShTaH parya~Nke rAmakR^iShNorumAnitaH | lebhe manorathAn sarvAn pathi yAn sa chakAra ha || 1|| kimalabhyaM bhagavati prasanne shrIniketane | tathApi tatparA rAjanna hi vA~nChanti ki~nchana || 2|| sAyantanAshanaM kR^itvA bhagavAn devakIsutaH | suhR^itsu vR^ittaM kaMsasya paprachChAnyachchikIrShitam || 3|| shrIbhagavAnuvAcha tAta saumyAgataH kachchitsvAgataM bhadramastu vaH | api svaj~nAtibandhUnAmanamIvamanAmayam || 4|| kiM nu naH kushalaM pR^ichChe edhamAne kulAmaye | kaMse mAtulanAmnya~Nga svAnAM nastatprajAsu cha || 5|| aho asmadabhUdbhUri pitrorvR^ijinamAryayoH | yaddhetoH putramaraNaM yaddhetorbandhanaM tayoH || 6|| diShTyAdya darshanaM svAnAM mahyaM vaH saumya kA~NkShitam | sa~njAtaM varNyatAM tAta tavAgamanakAraNam || 7|| shrIshuka uvAcha pR^iShTo bhagavatA sarvaM varNayAmAsa mAdhavaH | vairAnubandhaM yaduShu vasudevavadhodyamam || 8|| yatsandesho yadarthaM vA dUtaH sampreShitaH svayam | yaduktaM nAradenAsya svajanmAnakadundubheH || 9|| shrutvAkrUravachaH kR^iShNo balashcha paravIrahA | prahasya nandaM pitaraM rAj~nA.a.adiShTaM vijaj~natuH || 10|| gopAn samAdishatso.api gR^ihyatAM sarvagorasaH | upAyanAni gR^ihNIdhvaM yujyantAM shakaTAni cha || 11|| yAsyAmaH shvo madhupurIM dAsyAmo nR^ipate rasAn | drakShyAmaH sumahatparva yAnti jAnapadAH kila | evamAghoShayatkShatrA nandagopaH svagokule || 12|| gopyastAstadupashrutya babhUvurvyathitA bhR^isham | rAmakR^iShNau purIM netumakrUraM vrajamAgatam || 13|| kAshchittatkR^itahR^ittApashvAsamlAnamukhashriyaH | sraMsaddukUlavalayakeshagranthyashcha kAshchana || 14|| anyAshcha tadanudhyAnanivR^ittAsheShavR^ittayaH | nAbhyajAnannimaM lokamAtmalokaM gatA iva || 15|| smarantyashchAparAH shaureranurAgasmiteritAH | hR^idispR^ishashchitrapadA giraH sammumuhuH striyaH || 16|| gatiM sulalitAM cheShTAM snigdhahAsAvalokanam | shokApahAni narmANi proddAmacharitAni cha || 17|| chintayantyo mukundasya bhItA virahakAtarAH | sametAH sa~NghashaH prochurashrumukhyo.achyutAshayAH || 18|| gopya UchuH aho vidhAtastava na kvachiddayA saMyojya maitryA praNayena dehinaH | tAMshchAkR^itArthAn viyuna~NkShyapArthakaM vikrIDitaM te.arbhakacheShTitaM yathA || 19|| yastvaM pradarshyAsitakuntalAvR^itaM mukundavaktraM sukapolamunnasam | shokApanodasmitaleshasundaraM karoShi pArokShyamasAdhu te kR^itam || 20|| krUrastvamakrUra samAkhyayA sma na\- shchakShurhi dattaM harase batAj~navat | yenaikadeshe.akhilasargasauShThavaM tvadIyamadrAkShma vayaM madhudviShaH || 21|| na nandasUnuH kShaNabha~NgasauhR^idaH samIkShate naH svakR^itAturA bata | vihAya gehAn svajanAn sutAn patIM\- staddAsyamaddhopagatA navapriyaH || 22|| sukhaM prabhAtA rajanIyamAshiShaH satyA babhUvuH purayoShitAM dhruvam | yAH sampraviShTasya mukhaM vrajaspateH pAsyantyapA~NgotkalitasmitAsavam || 23|| tAsAM mukundo madhuma~njubhAShitai\- rgR^ihItachittaH paravAn manasvyapi | kathaM punarnaH pratiyAsyate.abalA grAmyAH salajjasmitavibhramairbhraman || 24|| adya dhruvaM tatra dR^isho bhaviShyate dAshArhabhojAndhakavR^iShNisAtvatAm | mahotsavaH shrIramaNaM guNAspadaM drakShyanti ye chAdhvani devakIsutam || 25|| maitadvidhasyAkaruNasya nAma bhU\- dakrUraityetadatIva dAruNaH | yo.asAvanAshvAsya suduHkhitaM janaM priyAtpriyaM neShyati pAramadhvanaH || 26|| anArdradhIreSha samAsthito rathaM tamanvamI cha tvarayanti durmadAH | gopA anobhiH sthavirairupekShitaM daivaM cha no.adya pratikUlamIhate || 27|| nivArayAmaH samupetya mAdhavaM kiM no.akariShyan kulavR^iddhabAndhavAH | mukundasa~NgAnnimiShArdhadustyajA\- ddaivena vidhvaMsitadInachetasAm || 28|| yasyAnurAgalalitasmitavalgumantra\- lIlAvalokaparirambhaNarAsagoShThyAm | nItAH sma naH kShaNamiva kShaNadA vinA taM gopyaH kathaM nvatitarema tamo durantam || 29|| yo.ahnaHkShaye vrajamanantasakhaH parIto gopairvishankhurarajashChuritAlakasrak | veNuM kvaNan smitakaTAkShanirIkShaNena chittaM kShiNotyamumR^ite nu kathaM bhavema || 30|| shrIshuka uvAcha evaM bruvANA virahAturA bhR^ishaM vrajastriyaH kR^iShNaviShaktamAnasAH | visR^ijya lajjAM ruruduH sma susvaraM govinda dAmodara mAdhaveti || 31|| strINAmevaM rudantInAmudite savitaryatha | akrUrashchodayAmAsa kR^itamaitrAdiko ratham || 32|| gopAstamanvasajjanta nandAdyAH shakaTaistataH | AdAyopAyanaM bhUri kumbhAn gorasasambhR^itAn || 33|| gopyashcha dayitaM kR^iShNamanuvrajyAnura~njitAH | pratyAdeshaM bhagavataH kA~NkShantyashchAvatasthire || 34|| tAstathA tapyatIrvIkShya svaprasthAne yadUttamaH | sAntvayAmasa sapremairAyAsya iti dautyakaiH || 35|| yAvadAlakShyate keturyAvadreNU rathasya cha | anuprasthApitAtmAno lekhyAnIvopalakShitAH || 36|| tA nirAshA nivavR^iturgovindavinivartane | vishokA ahanI ninyurgAyantyaH priyacheShTitam || 37|| bhagavAnapi samprApto rAmAkrUrayuto nR^ipa | rathena vAyuvegena kAlindImaghanAshinIm || 38|| tatropaspR^ishya pAnIyaM pItvA mR^iShTaM maNiprabham | vR^ikShaShaNDamupavrajya sarAmo rathamAvishat || 39|| akrUrastAvupAmantrya niveshya cha rathopari | kAlindyA hradamAgatya snAnaM vidhivadAcharat || 40|| nimajjya tasmin salile japan brahma sanAtanam | tAveva dadR^ishe.akrUro rAmakR^iShNau samanvitau || 41|| tau rathasthau kathamiha sutAvAnakadundubheH | tarhi svitsyandane na sta ityunmajjya vyachaShTa saH || 42|| tatrApi cha yathA pUrvamAsInau punareva saH | nyamajjaddarshanaM yanme mR^iShA kiM salile tayoH || 43|| bhUyastatrApi so.adrAkShItstUyamAnamahIshvaram | siddhachAraNagandharvairasurairnatakandharaiH || 44|| sahasrashirasaM devaM sahasraphaNamaulinam | nIlAmbaraM bisashvetaM shR^i~NgaiH shvetamiva sthitam || 45|| tasyotsa~Nge ghanashyAmaM pItakausheyavAsasam | puruShaM chaturbhujaM shAntaM padmapatrAruNekShaNam || 46|| chAruprasannavadanaM chAruhAsanirIkShaNam | subhrUnnasaM chArukarNaM sukapolAruNAdharam || 47|| pralambapIvarabhujaM tu~NgAMsoraHsthalashriyam | kambukaNThaM nimnanAbhiM valimatpallavodaram || 48|| bR^ihatkaTitaTashroNikarabhorudvayAnvitam | chArujAnuyugaM chAruja~NghAyugalasaMyutam || 49|| tu~NgagulphAruNanakhavrAtadIdhitibhirvR^itam | navA~Ngulya~NguShThadalairvilasatpAdapa~Nkajam || 50|| sumahArhamaNivrAtakirITakaTakA~NgadaiH | kaTisUtrabrahmasUtrahAranUpurakuNDalaiH || 51|| bhrAjamAnaM padmakaraM sha~NkhachakragadAdharam | shrIvatsavakShasaM bhrAjatkaustubhaM vanamAlinam || 52|| sunandanandapramukhaiH pArShadaiH sanakAdibhiH | sureshairbrahmarudrAdyairnavabhishcha dvijottamaiH || 53|| prahlAdanAradavasupramukhairbhAgavatottamaiH | stUyamAnaM pR^ithagbhAvairvachobhiramalAtmabhiH || 54|| shriyA puShTyA girA kAntyA kIrtyA tuShTyelayorjayA | vidyayAvidyayA shaktyA mAyayA cha niShevitam || 55|| vilokya subhR^ishaM prIto bhaktyA paramayA yutaH | hR^iShyattanUruho bhAvapariklinnAtmalochanaH || 56|| girA gadgadayAstauShItsattvamAlambya sAtvataH | praNamya mUrdhnAvahitaH kR^itA~njalipuTaH shanaiH || 57|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskndhe pUrvArdhe akrUrapratiyAne ekonachatvAriMsho.adhyAyaH || 39|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chatvAriMsho.adhyAyaH 40 ..} akrUra uvAcha nato.asmyahaM tvAkhilahetuhetuM nArAyaNaM pUruShamAdyamavyayam | yannAbhijAtAdaravindakoshA\- dbrahmA.a.avirAsIdyata eSha lokaH || 1|| bhUstoyamagniH pavanaH khamAdi\- rmahAnajAdirmana indriyANi | sarvendriyArthA vibudhAshcha sarve ye hetavaste jagato.a~Nga bhUtAH || 2|| naite svarUpaM vidurAtmanaste hyajAdayo.anAtmatayA gR^ihItAH | ajo.anubaddhaH sa guNairajAyA guNAtparaM veda na te svarUpam || 3|| tvAM yogino yajantyaddhA mahApuruShamIshvaram | sAdhyAtmaM sAdhibhUtaM cha sAdhidaivaM cha sAdhavaH || 4|| trayyA cha vidyayA kechittvAM vai vaitAnikA dvijAH | yajante vitatairyaj~nairnAnArUpAmarAkhyayA || 5|| eke tvAkhilakarmANi sannyasyopashamaM gatAH | j~nAnino j~nAnayaj~nena yajanti j~nAnavigraham || 6|| anye cha saMskR^itAtmAno vidhinAbhihitena te | yajanti tvanmayAstvAM vai bahumUrtyekamUrtikam || 7|| tvAmevAnye shivoktena mArgeNa shivarUpiNam | bahvAchAryavibhedena bhagavan samupAsate || 8|| sarva eva yajanti tvAM sarvadevamayeshvaram | ye.apyanyadevatAbhaktA yadyapyanyadhiyaH prabho || 9|| yathAdriprabhavA nadyaH parjanyApUritAH prabho | vishanti sarvataH sindhuM tadvattvAM gatayo.antataH || 10|| sattvaM rajastama iti bhavataH prakR^iterguNAH | teShu hi prAkR^itAH protA AbrahmasthAvarAdayaH || 11|| tubhyaM namaste.astvaviShaktadR^iShTaye sarvAtmane sarvadhiyAM cha sAkShiNe | guNapravAho.ayamavidyayA kR^itaH pravartate devanR^itiryagAtmasu || 12|| agnirmukhaM te.avanira~NghrirIkShaNaM sUryo nabho nAbhiratho dishaH shrutiH | dyauH kaM surendrAstava bAhavo.arNavAH kukShirmarutprANabalaM prakalpitam || 13|| romANi vR^ikShauShadhayaH shiroruhA meghAH parasyAsthi nakhAni te.adrayaH | nimeShaNaM rAtryahanI prajApati\- rmeDhrastu vR^iShTistava vIryamiShyate || 14|| tvayyavyayAtman puruShe prakalpitA lokAH sapAlA bahujIvasa~NkulAH | yathA jale sa~njihate jalaukaso\- .apyudumbare vA mashakA manomaye || 15|| yAni yAnIha rUpANi krIDanArthaM bibharShi hi | tairAmR^iShTashucho lokA mudA gAyanti te yashaH || 16|| namaH kAraNamatsyAya pralayAbdhicharAya cha | hayashIrShNe namastubhyaM madhukaiTabhamR^ityave || 17|| akUpArAya bR^ihate namo mandaradhAriNe | kShityuddhAravihArAya namaH sUkaramUrtaye || 18|| namaste.adbhutasiMhAya sAdhulokabhayApaha | vAmanAya namastubhyaM krAntatribhuvanAya cha || 19|| namo bhR^iguNAM pataye dR^iptakShatravanachChide | namaste raghuvaryAya rAvaNAntakarAya cha || 20|| namaste vAsudevAya namaH sa~NkarShaNAya cha | pradyumnAyAniruddhAya sAttvatAM pataye namaH || 21|| namo buddhAya shuddhAya daityadAnavamohine | mlechChaprAyakShatrahantre namaste kalkirUpiNe || 22|| bhagavan jIvaloko.ayaM mohitastava mAyayA | ahammametyasadgrAho bhrAmyate karmavartmasu || 23|| ahaM chAtmA.a.atmajAgAradArArthasvajanAdiShu | bhramAmi svapnakalpeShu mUDhaH satyadhiyA vibho || 24|| anityAnAtmaduHkheShu viparyayamatirhyaham | dvandvArAmastamoviShTo na jAne tvAtmanaH priyam || 25|| yathAbudho jalaM hitvA pratichChannaM tadudbhavaiH | abhyeti mR^igatR^iShNAM vai tadvattvAhaM parA~NmukhaH || 26|| notsahe.ahaM kR^ipaNadhIH kAmakarmahataM manaH | roddhuM pramAthibhishchAkShairhriyamANamitastataH || 27|| so.ahaM tavA~Nghryupagato.asmyasatAM durApaM tachchApyahaM bhavadanugraha Isha manye | puMso bhavedyarhi saMsaraNApavarga\- stvayyabjanAbha sadupAsanayA matiH syAt || 28|| namo vij~nAnamAtrAya sarvapratyayahetave | puruSheshapradhAnAya brahmaNe.anantashaktaye || 29|| namaste vAsudevAya sarvabhUtakShayAya cha | hR^iShIkesha namastubhyaM prapannaM pAhi mAM prabho || 30|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe akrUrastutirnAma chatvAriMsho.adhyAyaH || 40|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekachatvAriMsho.adhyAyaH \- 41 ..} shrIshuka uvAcha stuvatastasya bhagavAn darshayitvA jale vapuH | bhUyaH samAharatkR^iShNo naTo nATyamivAtmanaH || 1|| so.api chAntarhitaM vIkShya jalAdunmajya satvaraH | kR^itvA chAvashyakaM sarvaM vismito rathamAgamat || 2|| tamapR^ichChaddhR^iShIkeshaH kiM te dR^iShTamivAdbhutam | bhUmau viyati toye vA tathA tvAM lakShayAmahe || 3|| akrUra uvAcha adbhutAnIha yAvanti bhUmau viyati vA jale | tvayi vishvAtmake tAni kiM me.adR^iShTaM vipashyataH || 4|| yatrAdbhutAni sarvANi bhUmau viyati vA jale | taM tvAnupashyato brahman kiM me dR^iShTamihAdbhutam || 5|| ityuktvA chodayAmAsa syandanaM gAndinIsutaH | mathurAmanayadrAmaM kR^iShNaM chaiva dinAtyaye || 6|| mArge grAmajanA rAjaMstatra tatropasa~NgatAH | vasudevasutau vIkShya prItA dR^iShTiM na chAdaduH || 7|| tAvadvrajaukasastatra nandagopAdayo.agrataH | puropavanamAsAdya pratIkShanto.avatasthire || 8|| tAn sametyAha bhagavAnakrUraM jagadIshvaraH | gR^ihItvA pANinA pANiM prashritaM prahasanniva || 9|| bhavAn pravishatAmagre saha yAnaH purIM gR^iham | vayaM tvihAvamuchyAtha tato drakShyAmahe purIm || 10|| akrUra uvAcha nAhaM bhavadbhyAM rahitaH pravekShye mathurAM prabho | tyaktuM nArhasi mAM nAtha bhaktaM te bhaktavatsala || 11|| AgachCha yAma gehAnnaH sanAthAn kurvadhokShaja | sahAgrajaH sagopAlaiH suhR^idbhishcha suhR^ittama || 12|| punIhi pAdarajasA gR^ihAnno gR^ihamedhinAm | yachChauchenAnutR^ipyanti pitaraH sAgnayaH surAH || 13|| avanijyA~NghriyugalamAsIchChlokyo balirmahAn | aishvaryamatulaM lebhe gatiM chaikAntinAM tu yA || 14|| Apaste.a~NghryavanejanyastrIMllokAn shuchayo.apunan | shirasAdhatta yAH sharvaH svaryAtAH sagarAtmajAH || 15|| deva deva jagannAtha puNyashravaNakIrtana | yadUttamottamashloka nArAyaNa namo.astu te || 16|| shrIbhagavanuvAcha AyAsye bhavato gehamahamAryasamanvitaH | yaduchakradruhaM hatvA vitariShye suhR^itpriyam || 17|| shrIshuka uvAcha evamukto bhagavatA so.akrUro vimanA iva | purIM praviShTaH kaMsAya karmAvedya gR^ihaM yayau || 18|| athAparAhne bhagavAn kR^iShNaH sa~NkarShaNAnvitaH | mathurAM prAvishadgopairdidR^ikShuH parivAritaH || 19|| dadarsha tAM sphATikatu~Ngagopura\- dvArAM bR^ihaddhemakapATatoraNAm | tAmrArakoShThAM parikhAdurAsadA\- mudyAnaramyopavanopashobhitAm || 20|| sauvarNashR^i~NgATakaharmyaniShkuTaiH shreNIsabhAbhirbhavanairupaskR^itAm | vaidUryavajrAmalanIlavidrumai\- rmuktAharidbhirvalabhIShu vediShu || 21|| juShTeShu jAlAmukharandhrakuTTime\- ShvAviShTapArAvatabarhinAditAm | saMsiktarathyA.a.apaNamArgachatvarAM prakIrNamAlyA~NkuralAjataNDulAm || 22|| ApUrNakumbhairdadhichandanokShitaiH prasUnadIpAvalibhiH sapallavaiH | savR^indarambhAkramukaiH saketubhiH svala~NkR^itadvAragR^ihAM sapaTTikaiH || 23|| tAM sampraviShTau vasudevanandanau vR^itau vayasyairnaradevavartmanA | draShTuM samIyustvaritAH purastriyo harmyANi chaivAruruhurnR^ipotsukAH || 24|| kAshchidviparyagdhR^itavastrabhUShaNA vismR^itya chaikaM yugaleShvathAparAH | kR^itaikapatrashravaNaikanUpurA nA~NktvA dvitIyaM tvaparAshcha lochanam || 25|| ashnantya ekAstadapAsya sotsavA abhyajyamAnA akR^itopamajjanAH | svapantya utthAya nishamya niHsvanaM prapAyayantyo.arbhamapohya mAtaraH || 26|| manAMsi tAsAmaravindalochanaH pragalbhalIlAhasitAvalokaiH | jahAra mattadviradendravikramo dR^ishAM dadachChrIramaNAtmanotsavam || 27|| dR^iShTvA muhuH shrutamanudrutachetasastaM tatprekShaNotsmitasudhokShaNalabdhamAnAH | AnandamUrtimupaguhya dR^ishA.a.atmalabdhaM hR^iShyattvacho jahuranantamarindamAdhim || 28|| prAsAdashikharArUDhAH prItyutphullamukhAmbujAH | abhyavarShan saumanasyaiH pramadA balakeshavau || 29|| dadhyakShataiH sodapAtraiH sraggandhairabhyupAyanaiH | tAvAnarchuH pramuditAstatra tatra dvijAtayaH || 30|| UchuH paurA aho gopyastapaH kimacharan mahat | yA hyetAvanupashyanti naralokamahotsavau || 31|| rajakaM ka~nchidAyAntaM ra~NgakAraM gadAgrajaH | dR^iShTvAyAchata vAsAMsi dhautAnyatyuttamAni cha || 32|| dehyAvayoH samuchitAnya~Nga vAsAMsi chArhatoH | bhaviShyati paraM shreyo dAtuste nAtra saMshayaH || 33|| sa yAchito bhagavatA paripUrNena sarvataH | sAkShepaM ruShitaH prAha bhR^ityo rAj~naH sudurmadaH || 34|| IdR^ishAnyeva vAsAMsI nityaM girivanecharAH | paridhatta kimudvR^ittA rAjadravyANyabhIpsatha || 35|| yAtAshu bAlishA maivaM prArthyaM yadi jijIviShA | badhnanti ghnanti lumpanti dR^iptaM rAjakulAni vai || 36|| evaM vikatthamAnasya kupito devakIsutaH | rajakasya karAgreNa shiraH kAyAdapAtayat || 37|| tasyAnujIvinaH sarve vAsaH koshAn visR^ijya vai | dudruvuH sarvato mArgaM vAsAMsi jagR^ihe.achyutaH || 38|| vasitvA.a.atmapriye vastre kR^iShNaH sa~NkarShaNastathA | sheShANyAdatta gopebhyo visR^ijya bhuvi kAnichit || 39|| tatastu vAyakaH prItastayorveShamakalpayat | vichitravarNaishchaileyairAkalpairanurUpataH || 40|| nAnAlakShaNaveShAbhyAM kR^iShNarAmau virejatuH | svala~NkR^itau bAlagajau parvaNIva sitetarau || 41|| tasya prasanno bhagavAn prAdAtsArUpyamAtmanaH | shriyaM cha paramAM loke balaishvaryasmR^itIndriyam || 42|| tataH sudAmno bhavanaM mAlAkArasya jagmatuH | tau dR^iShTvA sa samutthAya nanAma shirasA bhuvi || 43|| tayorAsanamAnIya pAdyaM chArghyArhaNAdibhiH | pUjAM sAnugayoshchakre sraktAmbUlAnulepanaiH || 44|| prAha naH sArthakaM janma pAvitaM cha kulaM prabho | pitR^idevarShayo mahyaM tuShTA hyAgamanena vAm || 45|| bhavantau kila vishvasya jagataH kAraNaM param | avatIrNAvihAMshena kShemAya cha bhavAya cha || 46|| na hi vAM viShamA dR^iShTiH suhR^idorjagadAtmanoH | samayoH sarvabhUteShu bhajantaM bhajatorapi || 47|| tAvAj~nApayataM bhR^ityaM kimahaM karavANi vAm | puMso.atyanugraho hyeSha bhavadbhiryanniyujyate || 48|| ityabhipretya rAjendra sudAmA prItamAnasaH | shastaiH sugandhaiH kusumairmAlA virachitA dadau || 49|| tAbhiH svala~NkR^itau prItau kR^iShNarAmau sahAnugau | praNatAya prapannAya dadaturvaradau varAn || 50|| so.api vavre.achalAM bhaktiM tasminnevAkhilAtmani | tadbhakteShu cha sauhArdaM bhUteShu cha dayAM parAm || 51|| iti tasmai varaM dattvA shriyaM chAnvayavardhinIm | balamAyuryashaHkAntiM nirjagAma sahAgrajaH || 52|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe purapravesho namaikachatvAriMsho.adhyAyaH || 41|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvichatvAriMsho.adhyAyaH \- 42 ..} shrIshuka uvAcha atha vrajan rAjapathena mAdhavaH striyaM gR^ihItA~NgavilepabhAjanAm | vilokya kubjAM yuvatIM varAnanAM paprachCha yAntIM prahasan rasapradaH || 1|| kA tvaM varorvetadu hAnulepanaM kasyA~Ngane vA kathayasva sAdhu naH | dehyAvayora~NgavilepamuttamaM shreyastataste na chirAdbhaviShyati || 2|| sairandhryuvAcha dAsyasmyahaM sundara kaMsasammatA trivakranAmA hyanulepakarmaNi | madbhAvitaM bhojapateratipriyaM vinA yuvAM ko.anyatamastadarhati || 3|| rUpapeshalamAdhuryahasitAlApavIkShitaiH | dharShitAtmA dadau sAndramubhayoranulepanam || 4|| tatastAva~NgarAgeNa svavarNetarashobhinA | samprAptaparabhAgena shushubhAte.anura~njitau || 5|| prasanno bhagavAn kubjAM trivakrAM ruchirAnanAm | R^ijvIM kartuM manashchakre darshayan darshane phalam || 6|| padbhyAmAkramya prapade dvya~NgulyuttAnapANinA | pragR^ihya chibuke.adhyAtmamudanInamadachyutaH || 7|| sA tadarjusamAnA~NgI bR^ihachChroNipayodharA | mukundasparshanAtsadyo babhUva pramadottamA || 8|| tato rUpaguNaudAryasampannA prAha keshavam | uttarIyAntamAkR^iShya smayantI jAtahR^ichChayA || 9|| ehi vIra gR^ihaM yAmo na tvAM tyaktumihotsahe | tvayonmathitachittAyAH prasIda puruSharShabha || 10|| evaM striyA yAchyamAnaH kR^iShNo rAmasya pashyataH | mukhaM vIkShyAnugAnAM cha prahasaMstAmuvAcha ha || 11|| eShyAmi te gR^ihaM subhrUH puMsAmAdhivikarshanam | sAdhitArtho.agR^ihANAM naH pAnthAnAM tvaM parAyaNam || 12|| visR^ijya mAdhvyA vANyA tAM vrajan mArge vaNikpathaiH | nAnopAyanatAmbUlasraggandhaiH sAgrajo.architaH || 13|| taddarshanasmarakShobhAdAtmAnaM nAvidan striyaH | visrastavAsaHkabaravalayAlekhyamUrtayaH || 14|| tataH paurAn pR^ichChamAno dhanuShaH sthAnamachyutaH | tasmin praviShTo dadR^ishe dhanuraindramivAdbhutam || 15|| puruShairbahubhirguptamarchitaM paramarddhimat | vAryamANo nR^ibhiH kR^iShNaH prasahya dhanurAdade || 16|| kareNa vAmena salIlamuddhR^itaM sajyaM cha kR^itvA nimiSheNa pashyatAm | nR^iNAM vikR^iShya prababha~nja madhyato yathekShudaNDaM madakaryurukramaH || 17|| dhanuSho bhajyamAnasya shabdaH khaM rodasI dishaH | pUrayAmAsa yaM shrutvA kaMsastrAsamupAgamat || 18|| tadrakShiNaH sAnucharAH kupitA AtatAyinaH | grahItukAmA AvavrurgR^ihyatAM vadhyatAmiti || 19|| atha tAn durabhiprAyAn vilokya balakeshavau | kruddhau dhanvana AdAya shakale tAMshcha jaghnatuH || 20|| balaM cha kaMsaprahitaM hatvA shAlAmukhAttataH | niShkramya cheraturhR^iShTau nirIkShya purasampadaH || 21|| tayostadadbhutaM vIryaM nishAmya puravAsinaH | tejaH prAgalbhyaM rUpaM cha menire vibudhottamau || 22|| tayorvicharatoH svairamAdityo.astamupeyivAn | kR^iShNarAmau vR^itau gopaiH purAchChakaTamIyatuH || 23|| gopyo mukundavigame virahAturA yAH AshAsatAshiSha R^itA madhupuryabhUvan | sampashyatAM puruShabhUShaNagAtralakShmIM hitvetarAn nu bhajatashchakame.ayanaM shrIH || 24|| avaniktA~Nghriyugalau bhuktvA kShIropasechanam | UShatustAM sukhaM rAtriM j~nAtvA kaMsachikIrShitam || 25|| kaMsastu dhanuSho bha~NgaM rakShiNAM svabalasya cha | vadhaM nishamya govindarAmavikrIDitaM param || 26|| dIrghaprajAgaro bhIto durnimittAni durmatiH | bahUnyachaShTobhayathA mR^ityordautyakarANi cha || 27|| adarshanaM svashirasaH pratirUpe cha satyapi | asatyapi dvitIye cha dvairUpyaM jyotiShAM tathA || 28|| ChidrapratItishChAyAyAM prANaghoShAnupashrutiH | svarNapratItirvR^ikSheShu svapadAnAmadarshanam || 29|| svapne pretapariShva~NgaH kharayAnaM viShAdanam | yAyAnnaladamAlyekastailAbhyakto digambaraH || 30|| anyAni chetthaM bhUtAni svapnajAgaritAni cha | pashyan maraNasantrasto nidrAM lebhe na chintayA || 31|| vyuShTAyAM nishi kauravya sUrye chAdbhyaH samutthite | kArayAmAsa vai kaMso mallakrIDAmahotsavam || 32|| AnarchuH puruShA ra~NgaM tUryabheryashcha jaghnire | ma~nchAshchAla~NkR^itAH sragbhiH patAkAchailatoraNaiH || 33|| teShu paurA jAnapadA brahmakShatrapurogamAH | yathopajoShaM vivishU rAjAnashcha kR^itAsanAH || 34|| kaMsaH parivR^ito.amAtyai rAjama~ncha upAvishat | maNDaleshvaramadhyastho hR^idayena vidUyatA || 35|| vAdyamAneShu tUryeShu mallatAlottareShu cha | mallAH svala~NkR^itA dR^iptAH sopAdhyAyAH samAvishan || 36|| chANUro muShTikaH kUTaH shalastoshala eva cha | ta AsedurupasthAnaM valguvAdyapraharShitAH || 37|| nandagopAdayo gopA bhojarAjasamAhutAH | niveditopAyanAsta ekasmin ma~ncha Avishan || 38|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe mallara~NgopavarNanaM nAma dvichatvAriMsho.adhyAyaH || 42|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. trichatvAriMsho.adhyAyaH \- 43 ..} shrIshuka uvAcha atha kR^iShNashcha rAmashcha kR^itashauchau parantapa | malladundubhinirghoShaM shrutvA draShTumupeyatuH || 1|| ra~NgadvAraM samAsAdya tasmin nAgamavasthitam | apashyatkuvalayApIDaM kR^iShNo.ambaShThaprachoditam || 2|| baddhvA parikaraM shauriH samuhya kuTilAlakAn | uvAcha hastipaM vAchA meghanAdagabhIrayA || 3|| ambaShThAmbaShTha mArgaM nau dehyapakrama mA chiram | no chetsaku~njaraM tvAdya nayAmi yamasAdanam || 4|| evaM nirbhartsito.ambaShThaH kupitaH kopitaM gajam | chodayAmAsa kR^iShNAya kAlAntakayamopamam || 5|| karIndrastamabhidrutya kareNa tarasAgrahIt | karAdvigalitaH so.amuM nihatyA~NghriShvalIyata || 6|| sa~NkruddhastamachakShANo ghrANadR^iShTiH sa keshavam | parAmR^ishatpuShkareNa sa prasahya vinirgataH || 7|| puchChe pragR^ihyAtibalaM dhanuShaH pa~nchaviMshatim | vichakarSha yathA nAgaM suparNa iva lIlayA || 8|| sa paryAvartamAnena savyadakShiNato.achyutaH | babhrAma bhrAmyamANena govatseneva bAlakaH || 9|| tato.abhimukhamabhyetya pANinA.a.ahatya vAraNam | prAdravan pAtayAmAsa spR^ishyamAnaH pade pade || 10|| sa dhAvan krIDayA bhUmau patitvA sahasotthitaH | taM matvA patitaM kruddho dantAbhyAM so.ahanatkShitim || 11|| svavikrame pratihate ku~njarendro.atyamarShitaH | chodyamAno mahAmAtraiH kR^iShNamabhyadravadruShA || 12|| tamApatantamAsAdya bhagavAnmadhusUdanaH | nigR^ihya pANinA hastaM pAtayAmAsa bhUtale || 13|| patitasya padA.a.akramya mR^igendra iva lIlayA | dantamutpATya tenebhaM hastipAMshchAhanaddhariH || 14|| mR^itakaM dvipamutsR^ijya dantapANiH samAvishat | aMsanyastaviShANo.asR^i~Nmadabindubhira~NkitaH | virUDhasvedakaNikAvadanAmburuho babhau || 15|| vR^itau gopaiH katipayairbaladevajanArdanau | ra~NgaM vivishatU rAjan gajadantavarAyudhau || 16|| mallAnAmashanirnR^iNAM naravaraH strINAM smaro mUrtimAn gopAnAM svajano.asatAM kShitibhujAM shAstA svapitroH shishuH | mR^ityurbhojapatervirADaviduShAM tattvaM paraM yoginAM vR^iShNInAM paradevateti vidito ra~NgaM gataH sAgrajaH || 17|| hataM kuvalayApIDaM dR^iShTvA tAvapi durjayau | kaMso manasvyapi tadA bhR^ishamudvivije nR^ipa || 18|| tau rejatU ra~Ngagatau mahAbhujau vichitraveShAbharaNasragambarau | yathA naTAvuttamaveShadhAriNau manaH kShipantau prabhayA nirIkShatAm || 19|| nirIkShya tAvuttamapUruShau janA ma~nchasthitA nAgararAShTrakA nR^ipa | praharShavegotkalitekShaNAnanAH papurna tR^iptA nayanaistadAnanam || 20|| pibanta iva chakShurbhyAM lihanta iva jihvayA | jighranta iva nAsAbhyAM shliShyanta iva bAhubhiH || 21|| UchuH parasparaM te vai yathAdR^iShTaM yathAshrutam | tadrUpaguNamAdhuryaprAgalbhyasmAritA iva || 22|| etau bhagavataH sAkShAddharernArAyaNasya hi | avatIrNAvihAMshena vasudevasya veshmani || 23|| eSha vai kila devakyAM jAto nItashcha gokulam | kAlametaM vasan gUDho vavR^idhe nandaveshmani || 24|| pUtanAnena nItAntaM chakravAtashcha dAnavaH | arjunau guhyakaH keshI dhenuko.anye cha tadvidhAH || 25|| gAvaH sapAlA etena dAvAgneH parimochitAH | kAliyo damitaH sarpa indrashcha vimadaH kR^itaH || 26|| saptAhamekahastena dhR^ito.adripravaro.amunA | varShavAtAshanibhyashcha paritrAtaM cha gokulam || 27|| gopyo.asya nityamuditahasitaprekShaNaM mukham | pashyantyo vividhAMstApAMstaranti smAshramaM mudA || 28|| vadantyanena vaMsho.ayaM yadoH subahuvishrutaH | shriyaM yasho mahatvaM cha lapsyate parirakShitaH || 29|| ayaM chAsyAgrajaH shrImAn rAmaH kamalalochanaH | pralambo nihato yena vatsako ye bakAdayaH || 30|| janeShvevaM bruvANeShu tUryeShu ninadatsu cha | kR^iShNarAmau samAbhAShya chANUro vAkyamabravIt || 31|| he nandasUno he rAma bhavantau vIrasammatau | niyuddhakushalau shrutvA rAj~nA.a.ahUtau didR^ikShuNA || 32|| priyaM rAj~naH prakurvantyaH shreyo vindanti vai prajAH | manasA karmaNA vAchA viparItamato.anyathA || 33|| nityaM pramuditA gopA vatsapAlA yathA sphuTam | vaneShu mallayuddhena krIDantashchArayanti gAH || 34|| tasmAdrAj~naH priyaM yUyaM vayaM cha karavAma he | bhUtAni naH prasIdanti sarvabhUtamayo nR^ipaH || 35|| tannishamyAbravItkR^iShNo deshakAlochitaM vachaH | niyuddhamAtmano.abhIShTaM manyamAno.abhinandya cha || 36|| prajA bhojapaterasya vayaM chApi vanecharAH | karavAma priyaM nityaM tannaH paramanugrahaH || 37|| bAlA vayaM tulyabalaiH krIDiShyAmo yathochitam | bhavenniyuddhaM mAdharmaH spR^ishenmallasabhAsadaH || 38|| chANUra uvAcha na bAlo na kishorastvaM balashcha balinAM varaH | lIlayebho hato yena sahasradvipasattvabhR^it || 39|| tasmAdbhavadbhyAM balibhiryoddhavyaM nAnayo.atra vai | mayi vikrama vArShNeya balena saha muShTikaH || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe kuvalayApIDavadho nAma trichatvAriMsho.adhyAyaH || 43|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chatushchatvAriMsho.adhyAyaH \- 44 ..} shrIshuka uvAcha evaM charchitasa~Nkalpo bhagavAnmadhusUdanaH | AsasAdAtha chANUraM muShTikaM rohiNIsutaH || 1|| hastAbhyAM hastayorbaddhvA padbhyAmeva cha pAdayoH | vichakarShaturanyonyaM prasahya vijigIShayA || 2|| aratnI dve aratnibhyAM jAnubhyAM chaiva jAnunI | shiraH shIrShNorasorastAvanyonyamabhijaghnatuH || 3|| paribhrAmaNavikShepaparirambhAvapAtanaiH | utsarpaNApasarpaNaishchAnyonyaM pratyarundhatAm || 4|| utthApanairunnayanaishchAlanaiH sthApanairapi | parasparaM jigIShantAvapachakraturAtmanaH || 5|| tadbalAbalavadyuddhaM sametAH sarvayoShitaH | UchuH parasparaM rAjan sAnukampA varUthashaH || 6|| mahAnayaM batAdharma eShAM rAjasabhAsadAm | ye balAbalavadyuddhaM rAj~no.anvichChanti pashyataH || 7|| kva vajrasArasarvA~Ngau mallau shailendrasannibhau | kva chAtisukumArA~Ngau kishorau nAptayauvanau || 8|| dharmavyatikramo hyasya samAjasya dhruvaM bhavet | yatrAdharmaH samuttiShThenna stheyaM tatra karhichit || 9|| na sabhAM pravishetprAj~naH sabhyadoShAnanusmaran | abruvan vibruvannaj~no naraH kilbiShamashnute || 10|| valgataH shatrumabhitaH kR^iShNasya vadanAmbujam | vIkShyatAM shramavAryuptaM padmakoshamivAmbubhiH || 11|| kiM na pashyata rAmasya mukhamAtAmralochanam | muShTikaM prati sAmarShaM hAsasaMrambhashobhitam || 12|| puNyA bata vrajabhuvo yadayaM nR^ili~Nga\- gUDhaHpurANapuruSho vanachitramAlyaH | gAH pAlayan sahabalaH kvaNayaMshcha veNuM vikrIDayA~nchati giritraramArchitA~NghriH || 13|| gopyastapaH kimacharan yadamuShya rUpaM lAvaNyasAramasamordhvamananyasiddham | dR^igbhiH pibantyanusavAbhinavaM durApa\- mekAntadhAma yashasaH shrIya aishvarasya || 14|| yA dohane.avahanane mathanopalepa\- pre~Nkhe~NkhanArbharuditokShaNamArjanAdau | gAyanti chainamanuraktadhiyo.ashrukaNThyo dhanyA vrajastriya urukramachittayAnAH || 15|| prAtarvrajAdvrajata Avishatashcha sAyaM gobhiH samaM kvaNayato.asya nishamya veNum | nirgamya tUrNamabalAH pathi bhUripuNyAH pashyanti sasmitamukhaM sadayAvalokam || 16|| evaM prabhAShamANAsu strIShu yogeshvaro hariH | shatruM hantuM manashchakre bhagavAn bharatarShabha || 17|| sabhayAH strIgiraH shrutvA putrasnehashuchA.a.aturau | pitarAvanvatapyetAM putrayorabudhau balam || 18|| taistairniyuddhavidhibhirvividhairachyutetarau | yuyudhAte yathAnyonyaM tathaiva balamuShTikau || 19|| bhagavadgAtraniShpAtairvajraniShpeShaniShThuraiH | chANUro bhajyamAnA~Ngo muhurglAnimavApa ha || 20|| sa shyenavega utpatya muShTIkR^itya karAvubhau | bhagavantaM vAsudevaM kruddho vakShasyabAdhata || 21|| nAchalattatprahAreNa mAlAhata iva dvipaH | bAhvornigR^ihya chANUraM bahusho bhrAmayan hariH || 22|| bhUpR^iShThe pothayAmAsa tarasA kShINajIvitam | visrastAkalpakeshasragindradhvaja ivApatat || 23|| tathaiva muShTikaH pUrvaM svamuShTyAbhihatena vai | balabhadreNa balinA talenAbhihato bhR^isham || 24|| pravepitaH sa rudhiramudvaman mukhato.arditaH | vyasuH papAtorvyupasthe vAtAhata ivA~NghripaH || 25|| tataH kUTamanuprAptaM rAmaH praharatAM varaH | avadhIllIlayA rAjan sAvaj~naM vAmamuShTinA || 26|| tarhyeva hi shalaH kR^iShNapadApahatashIrShakaH | dvidhA vishIrNastoshalaka ubhAvapi nipetatuH || 27|| chANUre muShTike kUTe shale toshalake hate | sheShAH pradudruvurmallAH sarve prANaparIpsavaH || 28|| gopAn vayasyAnAkR^iShya taiH saMsR^ijya vijahratuH | vAdyamAneShu tUryeShu valgantau rutanUpurau || 29|| janAH prajahR^iShuH sarve karmaNA rAmakR^iShNayoH | R^ite kaMsaM vipramukhyAH sAdhavaH sAdhu sAdhviti || 30|| hateShu mallavaryeShu vidruteShu cha bhojarAT | nyavArayatsvatUryANi vAkyaM chedamuvAcha ha || 31|| niHsArayata durvR^ittau vasudevAtmajau purAt | dhanaM harata gopAnAM nandaM badhnIta durmatim || 32|| vasudevastu durmedhA hanyatAmAshvasattamaH | ugrasenaH pitA chApi sAnugaH parapakShagaH || 33|| evaM vikatthamAne vai kaMse prakupito.avyayaH | laghimnotpatya tarasA ma~nchamuttu~NgamAruhat || 34|| tamAvishantamAlokya mR^ityumAtmana AsanAt | manasvI sahasotthAya jagR^ihe so.asicharmaNI || 35|| taM khaDgapANiM vicharantamAshu shyenaM yathA dakShiNasavyamambare | samagrahIddurviShahogratejA yathoragaM tArkShyasutaH prasahya || 36|| pragR^ihya kesheShu chalatkirITaM nipAtya ra~Ngopari tu~Ngama~nchAt | tasyopariShTAtsvayamabjanAbhaH papAta vishvAshraya AtmatantraH || 37|| taM samparetaM vichakarSha bhUmau hariryathebhaM jagato vipashyataH | hA heti shabdaH sumahAMstadAbhU\- dudIritaH sarvajanairnarendra || 38|| sa nityadodvignadhiyA tamIshvaraM piban vadan vA vicharan svapan shvasan | dadarsha chakrAyudhamagrato yata\- stadeva rUpaM duravApamApa || 39|| tasyAnujA bhrAtaro.aShTau ka~NkanyagrodhakAdayaH | abhyadhAvannatikruddhA bhrAturnirveshakAriNaH || 40|| tathAtirabhasAMstAMstu saMyattAn rohiNIsutaH | ahan parighamudyamya pashUniva mR^igAdhipaH || 41|| nedurdundubhayo vyomni brahmeshAdyA vibhUtayaH | puShpaiH kirantastaM prItAH shashaMsurnanR^ituH striyaH || 42|| teShAM striyo mahArAja suhR^inmaraNaduHkhitAH | tatrAbhIyurvinighnantyaH shIrShANyashruvilochanAH || 43|| shayAnAn vIrashayyAyAM patInAli~Ngya shochatIH | vilepuH susvaraM nAryo visR^ijantyo muhuH shuchaH || 44|| hA nAtha priya dharmaj~na karuNAnAthavatsala | tvayA hatena nihatA vayaM te sagR^ihaprajAH || 45|| tvayA virahitA patyA purIyaM puruSharShabha | na shobhate vayamiva nivR^ittotsavama~NgalA || 46|| anAgasAM tvaM bhUtAnAM kR^itavAn drohamulbaNam | tenemAM bho dashAM nIto bhUtadhruk ko labheta sham || 47|| sarveShAmiha bhUtAnAmeSha hi prabhavApyayaH | goptA cha tadavadhyAyI na kvachitsukhamedhate || 48|| shrIshuka uvAcha rAjayoShita AshvAsya bhagavAMllokabhAvanaH | yAmAhurlaukikIM saMsthAM hatAnAM samakArayat || 49|| mAtaraM pitaraM chaiva mochayitvAtha bandhanAt | kR^iShNarAmau vavandAte shirasA.a.aspR^ishya pAdayoH || 50|| devakI vasudevashcha vij~nAya jagadIshvarau | kR^itasaMvandanau putrau sasvajAte na sha~Nkitau || 51|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe kaMsavadho nAma chatushchatvAriMsho.adhyAyaH || 44|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH \- 45 ..} shrIshuka uvAcha pitarAvupalabdhArthau viditvA puruShottamaH | mA bhUditi nijAM mAyAM tatAna janamohinIm || 1|| uvAcha pitarAvetya sAgrajaH sAtvatarShabhaH | prashrayAvanataH prINannamba tAteti sAdaram || 2|| nAsmatto yuvayostAta nityotkaNThitayorapi | bAlyapaugaNDakaishorAH putrAbhyAmabhavan kvachit || 3|| na labdho daivahatayorvAso nau bhavadantike | yAM bAlAH pitR^igehasthA vindante lAlitA mudam || 4|| sarvArthasambhavo deho janitaH poShito yataH | na tayoryAti nirveshaM pitrormartyaH shatAyuShA || 5|| yastayorAtmajaH kalpa AtmanA cha dhanena cha | vR^ittiM na dadyAttaM pretya svamAMsaM khAdayanti hi || 6|| mAtaraM pitaraM vR^iddhaM bhAryAM sAdhvIM sutaM shishum | guruM vipraM prapannaM cha kalpo.abibhrachChvasan mR^itaH || 7|| tannAvakalpayoH kaMsAnnityamudvignachetasoH | moghamete vyatikrAntA divasA vAmanarchatoH || 8|| tatkShantumarhathastAta mAtarnau paratantrayoH | akurvatorvAM shushrUShAM kliShTayordurhR^idA bhR^isham || 9|| shrIshuka uvAcha iti mAyAmanuShyasya harervishvAtmano girA | mohitAva~NkamAropya pariShvajyApaturmudam || 10|| si~nchantAvashrudhArAbhiH snehapAshena chAvR^itau | na ki~nchidUchatU rAjan bAShpakaNThau vimohitau || 11|| evamAshvAsya pitarau bhagavAn devakIsutaH | mAtAmahaM tUgrasenaM yadUnAmakaronnR^ipam || 12|| Aha chAsmAn mahArAja prajAshchAj~naptumarhasi | yayAtishApAdyadubhirnAsitavyaM nR^ipAsane || 13|| mayi bhR^itya upAsIne bhavato vibudhAdayaH | baliM harantyavanatAH kimutAnye narAdhipAH || 14|| sarvAn svAn j~nAtisambandhAn digbhyaH kaMsabhayAkulAn | yaduvR^iShNyandhakamadhudAshArhakukurAdikAn || 15|| sabhAjitAn samAshvAsya videshAvAsakarshitAn | nyavAsayatsvageheShu vittaiH santarpya vishvakR^it || 16|| kR^iShNasa~NkarShaNabhujairguptA labdhamanorathAH | gR^iheShu remire siddhAH kR^iShNarAmagatajvarAH || 17|| vIkShanto.aharahaH prItA mukundavadanAmbujam | nityaM pramuditaM shrImatsadayasmitavIkShaNam || 18|| tatra pravayaso.apyAsan yuvAno.atibalaujasaH | pibanto.akShairmukundasya mukhAmbujasudhAM muhuH || 19|| atha nandaM samAsAdya bhagavAn devakIsutaH | sa~NkarShaNashcha rAjendra pariShvajyedamUchatuH || 20|| pitaryuvAbhyAM snigdhAbhyAM poShitau lAlitau bhR^isham | pitrorabhyadhikA prItirAtmajeShvAtmano.api hi || 21|| sa pitA sA cha jananI yau puShNItAM svaputravat | shishUn bandhubhirutsR^iShTAnakalpaiH poSharakShaNe || 22|| yAta yUyaM vrajaM tAta vayaM cha snehaduHkhitAn | j~nAtIn vo draShTumeShyAmo vidhAya suhR^idAM sukham || 23|| evaM sAntvayya bhagavAn nandaM savrajamachyutaH | vAso.ala~NkArakupyAdyairarhayAmAsa sAdaram || 24|| ityuktastau pariShvajya nandaH praNayavihvalaH | pUrayannashrubhirnetre saha gopairvrajaM yayau || 25|| atha shUrasuto rAjan putrayoH samakArayat | purodhasA brAhmaNaishcha yathAvaddvijasaMskR^itim || 26|| tebhyo.adAddakShiNA gAvo rukmamAlAH svala~NkR^itAH | svala~NkR^itebhyaH sampUjya savatsAH kShaumamAlinIH || 27|| yAH kR^iShNarAmajanmarkShe manodattA mahAmatiH | tAshchAdadAdanusmR^itya kaMsenAdharmato hR^itAH || 28|| tatashcha labdhasaMskArau dvijatvaM prApya suvratau | gargAdyadukulAchAryAdgAyatraM vratamAsthitau || 29|| prabhavau sarvavidyAnAM sarvaj~nau jagadIshvarau | nAnyasiddhAmalaj~nAnaM gUhamAnau narehitaiH || 30|| atho gurukule vAsamichChantAvupajagmatuH | kAshyaM sAndIpaniM nAma hyavantipuravAsinam || 31|| yathopasAdya tau dAntau gurau vR^ittimaninditAm | grAhayantAvupetau sma bhaktyA devamivAdR^itau || 32|| tayordvijavarastuShTaH shuddhabhAvAnuvR^ittibhiH | provAcha vedAnakhilAn sA~NgopaniShado guruH || 33|| sarahasyaM dhanurvedaM dharmAn nyAyapathAMstathA | tathA chAnvIkShikIM vidyAM rAjanItiM cha ShaDvidhAm || 34|| sarvaM naravarashreShThau sarvavidyApravartakau | sakR^innigadamAtreNa tau sa~njagR^ihaturnR^ipa || 35|| ahorAtraishchatuHShaShTyA saMyattau tAvatIH kalAH | gurudakShiNayA.a.achAryaM ChandayAmAsaturnR^ipa || 36|| dvijastayostaM mahimAnamadbhutaM saMlakShya rAjannatimAnuShIM matim | sammantrya patnyA sa mahArNave mR^itaM bAlaM prabhAse varayAmbabhUva ha || 37|| tathetyathAruhya mahArathau rathaM prabhAsamAsAdya durantavikramau | velAmupavrajya niShIdatuH kShaNaM sindhurviditvArhaNamAharattayoH || 38|| tamAha bhagavAnAshu guruputraH pradIyatAm | yo.asAviha tvayA grasto bAlako mahatormiNA || 39|| samudra uvAcha naivAhArShamahaM deva daityaH pa~nchajano mahAn | antarjalacharaH kR^iShNa sha~NkharUpadharo.asuraH || 40|| Aste tenAhR^ito nUnaM tachChrutvA satvaraM prabhuH | jalamAvishya taM hatvA nApashyadudare.arbhakam || 41|| tada~NgaprabhavaM sha~NkhamAdAya rathamAgamat | tataH saMyamanIM nAma yamasya dayitAM purIm || 42|| gatvA janArdanaH sha~NkhaM pradadhmau sahalAyudhaH | sha~NkhanirhrAdamAkarNya prajAsaMyamano yamaH || 43|| tayoH saparyAM mahatIM chakre bhaktyupabR^iMhitAm | uvAchAvanataH kR^iShNaM sarvabhUtAshayAlayam | lIlAmanuShya he viShNo yuvayoH karavAma kim || 44|| shrIbhagavAnuvAcha guruputramihAnItaM nijakarmanibandhanam | Anayasva mahArAja machChAsanapuraskR^itaH || 45|| tatheti tenopAnItaM guruputraM yadUttamau | dattvA svagurave bhUyo vR^iNIShveti tamUchatuH || 46|| gururuvAcha samyaksampAdito vatsa bhavadbhyAM guruniShkrayaH | ko nu yuShmadvidhaguroH kAmAnAmavashiShyate || 47|| gachChataM svagR^ihaM vIrau kIrtirvAmastu pAvanI | ChandAMsyayAtayAmAni bhavantviha paratra cha || 48|| guruNaivamanuj~nAtau rathenAnilaraMhasA | AyAtau svapuraM tAta parjanyaninadena vai || 49|| samanandan prajAH sarvA dR^iShTvA rAmajanArdanau | apashyantyo bahvahAni naShTalabdhadhanA iva || 50|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe guruputrAnayanaM nAma pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH || 45|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH \- 46 ..} shrIshuka uvAcha vR^iShNInAM pravaro mantrI kR^iShNasya dayitaH sakhA | shiShyo bR^ihaspateH sAkShAduddhavo buddhisattamaH || 1|| tamAha bhagavAn preShThaM bhaktamekAntinaM kvachit | gR^ihItvA pANinA pANiM prapannArtiharo hariH || 2|| gachChoddhava vrajaM saumya pitrornau prItimAvaha | gopInAM madviyogAdhiM matsandeshairvimochaya || 3|| tA manmanaskA matprANA madarthe tyaktadaihikAH | mAmeva dayitaM preShThamAtmAnaM manasA gatAH | ye tyaktalokadharmAshcha madarthe tAn bibharmyaham || 4|| mayi tAH preyasAM preShThe dUrasthe gokulastriyaH | smarantyo.a~Nga vimuhyanti virahautkaNThyavihvalAH || 5|| dhArayantyatikR^ichChreNa prAyaH prANAn katha~nchana | pratyAgamanasandeshairvallavyo me madAtmikAH || 6|| shrIshuka uvAcha ityukta uddhavo rAjan sandeshaM bharturAdR^itaH | AdAya rathamAruhya prayayau nandagokulam || 7|| prApto nandavrajaM shrImAn nimlochati vibhAvasau | ChannayAnaH pravishatAM pashUnAM khurareNubhiH || 8|| vAsitArthe.abhiyudhyadbhirnAditaM shuShmibhirvR^iShaiH | dhAvantIbhishcha vAsrAbhirUdhobhAraiH svavatsakAn || 9|| itastato vila~NghadbhirgovatsairmaNDitaM sitaiH | godohashabdAbhiravaM veNUnAM niHsvanena cha || 10|| gAyantIbhishcha karmANi shubhAni balakR^iShNayoH | svala~NkR^itAbhirgopIbhirgopaishcha suvirAjitam || 11|| agnyarkAtithigoviprapitR^idevArchanAnvitaiH | dhUpadIpaishcha mAlyaishcha gopAvAsairmanoramam || 12|| sarvataH puShpitavanaM dvijAlikulanAditam | haMsakAraNDavAkIrNaiH padmaShaNDaishcha maNDitam || 13|| tamAgataM samAgamya kR^iShNasyAnucharaM priyam | nandaH prItaH pariShvajya vAsudevadhiyArchayat || 14|| bhojitaM paramAnnena saMviShTaM kashipau sukham | gatashramaM paryapR^ichChatpAdasaMvAhanAdibhiH || 15|| kachchida~Nga mahAbhAga sakhA naH shUranandanaH | Aste kushalyapatyAdyairyukto muktaH suhR^idvR^itaH || 16|| diShTyA kaMso hataH pApaH sAnugaH svena pApmanA | sAdhUnAM dharmashIlAnAM yadUnAM dveShTi yaH sadA || 17|| api smarati naH kR^iShNo mAtaraM suhR^idaH sakhIn | gopAn vrajaM chAtmanAthaM gAvo vR^indAvanaM girim || 18|| apyAyAsyati govindaH svajanAn sakR^idIkShitum | tarhi drakShyAma tadvaktraM sunasaM susmitekShaNam || 19|| dAvAgnervAtavarShAchcha vR^iShasarpAchcha rakShitAH | duratyayebhyo mR^ityubhyaH kR^iShNena sumahAtmanA || 20|| smaratAM kR^iShNavIryANi lIlApA~NganirIkShitam | hasitaM bhAShitaM chA~Nga sarvA naH shithilAH kriyAH || 21|| sarichChailavanoddeshAn mukundapadabhUShitAn | AkrIDAnIkShamANAnAM mano yAti tadAtmatAm || 22|| manye kR^iShNaM cha rAmaM cha prAptAviha surottamau | surANAM mahadarthAya gargasya vachanaM yathA || 23|| kaMsaM nAgAyutaprANaM mallau gajapatiM tathA | avadhiShTAM lIlayaiva pashUniva mR^igAdhipaH || 24|| tAlatrayaM mahAsAraM dhanuryaShTimivebharAT | babha~njaikena hastena saptAhamadadhAdgirim || 25|| pralambo dhenuko.ariShTastR^iNAvarto bakAdayaH | daityAH surAsurajito hatA yeneha lIlayA || 26|| shrIshuka uvAcha iti saMsmR^itya saMsmR^itya nandaH kR^iShNAnuraktadhIH | atyutkaNTho.abhavattUShNIM premaprasaravihvalaH || 27|| yashodA varNyamAnAni putrasya charitAni cha | shR^iNvantyashrUNyavAsrAkShItsnehasnutapayodharA || 28|| tayoritthaM bhagavati kR^iShNe nandayashodayoH | vIkShyAnurAgaM paramaM nandamAhoddhavo mudA || 29|| uddhava uvAcha yuvAM shlAghyatamau nUnaM dehinAmiha mAnada | nArAyaNe.akhilagurau yatkR^itA matirIdR^ishI || 30|| etau hi vishvasya cha bIjayonI rAmo mukundaH puruShaH pradhAnam | anvIya bhUteShu vilakShaNasya j~nAnasya cheshAta imau purANau || 31|| yasmin janaH prANaviyogakAle kShaNaM samAveshya manovishuddham | nirhR^itya karmAshayamAshu yAti parAM gatiM brahmamayo.arkavarNaH || 32|| tasmin bhavantAvakhilAtmahetau nArAyaNe kAraNamartyamUrtau | bhAvaM vidhattAM nitarAM mahAtman kiM vAvashiShTaM yuvayoH sukR^ityam || 33|| AgamiShyatyadIrgheNa kAlena vrajamachyutaH | priyaM vidhAsyate pitrorbhagavAn sAtvatAM patiH || 34|| hatvA kaMsaM ra~Ngamadhye pratIpaM sarvasAtvatAm | yadAha vaH samAgatya kR^iShNaH satyaM karoti tat || 35|| mA khidyataM mahAbhAgau drakShyathaH kR^iShNamantike | antarhR^idi sa bhUtAnAmAste jyotirivaidhasi || 36|| na hyasyAsti priyaH kashchinnApriyo vAstyamAninaH | nottamo nAdhamo nApi samAnasyAsamo.api vA || 37|| na mAtA na pitA tasya na bhAryA na sutAdayaH | nAtmIyo na parashchApi na deho janma eva cha || 38|| na chAsya karma vA loke sadasanmishrayoniShu | krIDArthaH so.api sAdhUnAM paritrANAya kalpate || 39|| sattvaM rajastama iti bhajate nirguNo guNAn | krIDannatIto.atra guNaiH sR^ijatyavati hantyajaH || 40|| yathA bhramarikA dR^iShTyA bhrAmyatIva mahIyate | chitte kartari tatrAtmA kartevAhandhiyA smR^itaH || 41|| yuvayoreva naivAyamAtmajo bhagavAn hariH | sarveShAmAtmajo hyAtmA pitA mAtA sa IshvaraH || 42|| dR^iShTaM shrutaM bhUtabhavadbhaviShya\- tsthAsnushchariShNurmahadalpakaM cha | vinAchyutAdvastu tarAM na vAchyaM sa eva sarvaM paramAtmabhUtaH || 43|| evaM nishA sA bruvatorvyatItA nandasya kR^iShNAnucharasya rAjan | gopyaH samutthAya nirUpya dIpA\- nvAstUnsamabhyarchya dadhInyamanthan || 44|| tA dIpadIptairmaNibhirvirejU rajjUrvikarShadbhujaka~NkaNasrajaH | chalannitambastanahArakuNDala\- tviShatkapolAruNaku~NkumAnanAH || 45|| udgAyatInAmaravindalochanaM vrajA~NganAnAM divamaspR^ishaddhvaniH | dadhnashcha nirmanthanashabdamishrito nirasyate yena dishAmama~Ngalam || 46|| bhagavatyudite sUrye nandadvAri vrajaukasaH | dR^iShTvA rathaM shAtakaumbhaM kasyAyamiti chAbruvan || 47|| akrUra AgataH kiM vA yaH kaMsasyArthasAdhakaH | yena nIto madhupurIM kR^iShNaH kamalalochanaH || 48|| kiM sAdhayiShyatyasmAbhirbhartuH pretasya niShkR^itim | iti strINAM vadantInAmuddhavo.agAtkR^itAhnikaH || 49|| iti shrImadbhAgavAte mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe nandashokApanayanaM nAma ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH || 46|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptachatvAriMsho.adhyAyaH \- 47 ..} shrIshuka uvAcha taM vIkShya kR^iShNAnucharaM vrajastriyaH pralambabAhuM navaka~njalochanam | pItAmbaraM puShkaramAlinaM lasan\- mukhAravindaM parimR^iShTakuNDalam || 1|| shuchismitAH ko.ayamapIchyadarshanaH kutashcha kasyAchyutaveShabhUShaNaH | iti sma sarvAH parivavrurutsukA\- stamuttamashlokapadAmbujAshrayam || 2|| taM prashrayeNAvanatAH susatkR^itaM savrIDahAsekShaNasUnR^itAdibhiH | rahasyapR^ichChannupaviShTamAsane vij~nAya sandeshaharaM ramApateH || 3|| jAnImastvAM yadupateH pArShadaM samupAgatam | bhartreha preShitaH pitrorbhavAn priyachikIrShayA || 4|| anyathA govraje tasya smaraNIyaM na chakShmahe | snehAnubandho bandhUnAM munerapi sudustyajaH || 5|| anyeShvarthakR^itA maitrI yAvadarthaviDambanam | pumbhiH strIShu kR^itA yadvatsumanaHsviva ShaTpadaiH || 6|| niHsvaM tyajanti gaNikA akalpaM nR^ipatiM prajAH | adhItavidyA AchAryaM R^itvijo dattadakShiNam || 7|| khagA vItaphalaM vR^ikShaM bhuktvA chAtithayo gR^iham | dagdhaM mR^igAstathAraNyaM jAro bhuktvA ratAM striyam || 8|| iti gopyo hi govinde gatavAkkAyamAnasAH | kR^iShNadUte vrajaM yAte uddhave tyaktalaukikAH || 9|| gAyantyaH priyakarmANi rudatyashcha gatahriyaH | tasya saMsmR^itya saMsmR^itya yAni kaishorabAlyayoH || 10|| kAchinmadhukaraM dR^iShTvA dhyAyantI kR^iShNasa~Ngamam | priyaprasthApitaM dUtaM kalpayitvedamabravIt || 11|| gopyuvAcha madhupa kitavabandho mA spR^ishA~NghriM sapatnyAH kuchavilulitamAlAku~NkumashmashrubhirnaH | vahatu madhupatistanmAninInAM prasAdaM yadusadasi viDambyaM yasya dUtastvamIdR^ik || 12|| sakR^idadharasudhAM svAM mohinIM pAyayitvA sumanasa iva sadyastatyaje.asmAn bhavAdR^ik | paricharati kathaM tatpAdapadmaM tu padmA hyapi bata hR^itachetA hyuttamashlokajalpaiH || 13|| kimiha bahu ShaDa~Nghre gAyasi tvaM yadUnA\- madhipatimagR^ihANAmagrato naH purANam | vijayasakhasakhInAM gIyatAM tatprasa~NgaH kShapitakucharujaste kalpayantIShTamiShTAH || 14|| divi bhuvi cha rasAyAM kAH striyastaddurApAH kapaTaruchirahAsabhrUvijR^imbhasya yAH syuH | charaNaraja upAste yasya bhUtirvayaM kAH api cha kR^ipaNapakShe hyuttamashlokashabdaH || 15|| visR^ija shirasi pAdaM vedmyahaM chATukArai\- ranunayaviduShaste.abhyetya dautyairmukundAt | svakR^ita iha visR^iShTApatyapatyanyalokAH vyasR^ijadakR^itachetAH kiM nu sandheyamasmin || 16|| mR^igayuriva kapIndraM vivyadhe lubdhadharmA striyamakR^ita virUpAM strIjitaH kAmayAnAm | balimapi balimattvAveShTayaddhvA~NkShavadyaH tadalamasitasakhyairdustyajastatkathArthaH || 17|| yadanucharitalIlAkarNapIyUShavipruT sakR^idadanavidhUtadvandvadharmA vinaShTAH | sapadi gR^ihakuTumbaM dInamutsR^ijya dInA bahava iha viha~NgA bhikShucharyAM charanti || 18|| vayamR^itamiva jihmavyAhR^itaM shraddadhAnAH kulikarutamivAj~nAH kR^iShNavadhvo hariNyaH | dadR^ishurasakR^idetattannakhasparshatIvra\- smararuja upamantrin bhaNyatAmanyavArtA || 19|| priyasakha punarAgAH preyasA preShitaH kiM varaya kimanurundhe mAnanIyo.asi me.a~Nga | nayasi kathamihAsmAn dustyajadvandvapArshvaM satatamurasi saumya shrIrvadhUH sAkamAste || 20|| api bata madhupuryAmAryaputro.adhunA.a.aste smarati sa pitR^igehAn saumya bandhUMshcha gopAn | kvachidapi sa kathA naH ki~NkarINAM gR^iNIte bhujamagurusugandhaM mUrdhnyadhAsyatkadA nu || 21|| shrIshuka uvAcha athoddhavo nishamyaivaM kR^iShNadarshanalAlasAH | sAntvayan priyasandeshairgopIridamabhAShata || 22|| uddhava uvAcha aho yUyaM sma pUrNArthA bhavatyo lokapUjitAH | vAsudeve bhagavati yAsAmityarpitaM manaH || 23|| dAnavratatapohomajapasvAdhyAyasaMyamaiH | shreyobhirvividhaishchAnyaiH kR^iShNe bhaktirhi sAdhyate || 24|| bhagavatyuttamashloke bhavatIbhiranuttamA | bhaktiH pravartitA diShTyA munInAmapi durlabhA || 25|| diShTyA putrAn patIn dehAn svajanAn bhavanAni cha | hitvAvR^iNIta yUyaM yatkR^iShNAkhyaM puruShaM param || 26|| sarvAtmabhAvo.adhikR^ito bhavatInAmadhokShaje | viraheNa mahAbhAgA mahAn me.anugrahaH kR^itaH || 27|| shrUyatAM priyasandesho bhavatInAM sukhAvahaH | yamAdAyAgato bhadrA ahaM bhartU rahaskaraH || 28|| shrIbhagavAnuvAcha bhavatInAM viyogo me na hi sarvAtmanA kvachit | yathA bhUtAni bhUteShu khaM vAyvagnirjalaM mahI | tathAhaM cha manaH prANabhUtendriyaguNAshrayaH || 29|| AtmanyevAtmanA.a.atmAnaM sR^ije hanmyanupAlaye | AtmamAyAnubhAvena bhUtendriyaguNAtmanA || 30|| AtmA j~nAnamayaH shuddho vyatirikto.aguNAnvayaH | suShuptisvapnajAgradbhirmAyAvR^ittibhirIyate || 31|| yenendriyArthAn dhyAyeta mR^iShA svapnavadutthitaH | tannirundhyAdindriyANi vinidraH pratyapadyata || 32|| etadantaH samAmnAyo yogaH sA~NkhyaM manIShiNAm | tyAgastapo damaH satyaM samudrAntA ivApagAH || 33|| yattvahaM bhavatInAM vai dUre varte priyo dR^ishAm | manasaH sannikarShArthaM madanudhyAnakAmyayA || 34|| yathA dUrachare preShThe mana Avishya vartate | strINAM cha na tathA chetaH sannikR^iShTe.akShigochare || 35|| mayyAveshya manaH kR^itsnaM vimuktAsheShavR^itti yat | anusmarantyo mAM nityamachirAnmAmupaiShyatha || 36|| yA mayA krIDatA rAtryAM vane.asmin vraja AsthitAH | alabdharAsAH kalyANyo mA.a.apurmadvIryachintayA || 37|| shrIshuka uvAcha evaM priyatamAdiShTamAkarNya vrajayoShitaH | tA UchuruddhavaM prItAstatsandeshAgatasmR^itIH || 38|| gopya UchuH diShTyAhito hataH kaMso yadUnAM sAnugo.aghakR^it | diShTyA.a.aptairlabdhasarvArthaiH kushalyAste.achyuto.adhunA || 39|| kachchidgadAgrajaH saumya karoti purayoShitAm | prItiM naH snigdhasavrIDahAsodArekShaNArchitaH || 40|| kathaM rativisheShaj~naH priyashcha varayoShitAm | nAnubadhyeta tadvAkyairvibhramaishchAnubhAjitaH || 41|| api smarati naH sAdho govindaH prastute kvachit | goShThImadhye purastrINAM grAmyAH svairakathAntare || 42|| tAH kiM nishAH smarati yAsu tadA priyAbhi\- rvR^indAvane kumudakundashashA~Nkaramye | reme kvaNachcharaNanUpurarAsagoShThyA\- masmAbhirIDitamanoj~nakathaH kadAchit || 43|| apyeShyatIha dAshArhastaptAH svakR^itayA shuchA | sa~njIvayan nu no gAtrairyathendro vanamambudaiH || 44|| kasmAtkR^iShNa ihAyAti prAptarAjyo hatAhitaH | narendrakanyA udvAhya prItaH sarvasuhR^idvR^itaH || 45|| kimasmAbhirvanaukobhiranyAbhirvA mahAtmanaH | shrIpaterAptakAmasya kriyetArthaH kR^itAtmanaH || 46|| paraM saukhyaM hi nairAshyaM svairiNyapyAha pi~NgalA | tajjAnatInAM naH kR^iShNe tathApyAshA duratyayA || 47|| ka utsaheta santyaktumuttamashlokasaMvidam | anichChato.api yasya shrIra~NgAnna chyavate kvachit || 48|| sarichChailavanoddeshA gAvo veNuravA ime | sa~NkarShaNasahAyena kR^iShNenAcharitAH prabho || 49|| punaH punaH smArayanti nandagopasutaM bata | shrIniketaistatpadakairvismartuM naiva shaknumaH || 50|| gatyA lalitayodArahAsalIlAvalokanaiH | mAdhvyA girA hR^itadhiyaH kathaM taM vismarAmahe || 51|| he nAtha he ramAnAtha vrajanAthArtinAshana | magnamuddhara govinda gokulaM vR^ijinArNavAt || 52|| shrIshuka uvAcha tatastAH kR^iShNasandeshairvyapetavirahajvarAH | uddhavaM pUjayA~nchakrurj~nAtvA.a.atmAnamadhokShajam || 53|| uvAsa katichinmAsAn gopInAM vinudan shuchaH | kR^iShNalIlAkathAM gAyan ramayAmAsa gokulam || 54|| yAvantyahAni nandasya vraje.avAtsItsa uddhavaH | vrajaukasAM kShaNaprAyANyAsan kR^iShNasya vArtayA || 55|| saridvanagiridroNIrvIkShan kusumitAn drumAn | kR^iShNaM saMsmArayan reme haridAso vrajaukasAm || 56|| dR^iShTvaivamAdi gopInAM kR^iShNAveshAtmaviklavam | uddhavaH paramaprItastA namasyannidaM jagau || 57|| etAH paraM tanubhR^ito bhuvi gopavadhvo govinda eva nikhilAtmani rUDhabhAvAH | vA~nChanti yadbhavabhiyo munayo vayaM cha kiM brahmajanmabhiranantakathArasasya || 58|| kvemAH striyo vanacharIrvyabhichAraduShTAH kR^iShNe kva chaiSha paramAtmani rUDhabhAvaH | nanvIshvaro.anubhajato.aviduSho.api sAkShA\- chChreyastanotyagadarAja ivopayuktaH || 59|| nAyaM shriyo.a~Nga u nitAntarateH prasAdaH svaryoShitAM nalinagandharuchAM kuto.anyAH | rAsotsave.asya bhujadaNDagR^ihItakaNTha\- labdhAshiShAM ya udagAdvrajavallavInAm || 60|| AsAmaho charaNareNujuShAmahaM syAM vR^indAvane kimapi gulmalatauShadhInAm | yA dustyajaM svajanamAryapathaM cha hitvA bhejurmukundapadavIM shrutibhirvimR^igyAm || 61|| yA vai shriyArchitamajAdibhirAptakAmai\- ryogeshvarairapi yadAtmani rAsagoShThyAm | kR^iShNasya tadbhagavatashcharaNAravindaM nyastaM staneShu vijahuH parirabhya tApam || 62|| vande nandavrajastrINAM pAdareNumabhIkShNashaH | yAsAM harikathodgItaM punAti bhuvanatrayam || 63|| shrIshuka uvAcha atha gopIranuj~nApya yashodAM nandameva cha | gopAnAmantrya dAshArho yAsyannAruruhe ratham || 64|| taM nirgataM samAsAdya nAnopAyanapANayaH | nandAdayo.anurAgeNa prAvochannashrulochanAH || 65|| manaso vR^ittayo naH syuH kR^iShNapAdAmbujAshrayAH | vAcho.abhidhAyinIrnAmnAM kAyastatprahvaNAdiShu || 66|| karmabhirbhrAmyamANAnAM yatra kvApIshvarechChayA | ma~NgalAcharitairdAnai ratirnaH kR^iShNa Ishvare || 67|| evaM sabhAjito gopaiH kR^iShNabhaktyA narAdhipa | uddhavaH punarAgachChanmathurAM kR^iShNapAlitAm || 68|| kR^iShNAya praNipatyAha bhaktyudrekaM vrajaukasAm | vasudevAya rAmAya rAj~ne chopAyanAnyadAt || 69|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe uddhavapratiyAne saptachatvAriMsho.adhyAyaH || 47|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTachatvAriMsho.adhyAyaH \- 48 ..} shrIshuka uvAcha atha vij~nAya bhagavAn sarvAtmA sarvadarshanaH | sairandhryAH kAmataptAyAH priyamichChan gR^ihaM yayau || 1|| mahArhopaskarairADhyaM kAmopAyopabR^iMhitam | muktAdAmapatAkAbhirvitAnashayanAsanaiH | dhUpaiH surabhibhirdIpaiH sraggandhairapi maNDitam || 2|| gR^ihaM tamAyAntamavekShya sA.a.asanAt sadyaHsamutthAya hi jAtasambhramA | yathopasa~Ngamya sakhIbhirachyutaM sabhAjayAmAsa sadAsanAdibhiH || 3|| tathoddhavaH sAdhutayAbhipUjito nyaShIdadurvyAmabhimR^ishya chAsanam | kR^iShNo.api tUrNaM shayanaM mahAdhanaM vivesha lokAcharitAnyanuvrataH || 4|| sA majjanAlepadukUlabhUShaNa\- sraggandhatAmbUlasudhAsavAdibhiH | prasAdhitAtmopasasAra mAdhavaM savrIDalIlotsmitavibhramekShitaiH || 5|| AhUya kAntAM navasa~NgamahriyA visha~NkitAM ka~NkaNabhUShite kare | pragR^ihya shayyAmadhiveshya rAmayA reme.anulepArpaNapuNyaleshayA || 6|| sAna~NgataptakuchayorurasastathAkShNo\- rjighrantyanantacharaNena rujo mR^ijantI | dorbhyAM stanAntaragataM parirabhya kAnta\- mAnandamUrtimajahAdatidIrghatApam || 7|| saivaM kaivalyanAthaM taM prApya duShprApamIshvaram | a~NgarAgArpaNenAho durbhagedamayAchata || 8|| AhoShyatAmiha preShTha dinAni katichinmayA | ramasva notsahe tyaktuM sa~NgaM te.amburuhekShaNa || 9|| tasyai kAmavaraM dattvA mAnayitvA cha mAnadaH | sahoddhavena sarveshaH svadhAmAgamadarchitam || 10|| durArArdhyaM samArAdhya viShNuM sarveshvareshvaram | yo vR^iNIte manogrAhyamasattvAtkumanIShyasau || 11|| akrUrabhavanaM kR^iShNaH saharAmoddhavaH prabhuH | ki~nchichchikIrShayan prAgAdakrUrapriyakAmyayA || 12|| sa tAn naravarashreShThAnArAdvIkShya svabAndhavAn | pratyutthAya pramuditaH pariShvajyAbhyanandata || 13|| nanAma kR^iShNaM rAmaM cha sa tairapyabhivAditaH | pUjayAmAsa vidhivatkR^itAsanaparigrahAn || 14|| pAdAvanejanIrApo dhArayan shirasA nR^ipa | arhaNenAmbarairdivyairgandhasragbhUShaNottamaiH || 15|| architvA shirasA.a.anamya pAdAva~Nkagatau mR^ijan | prashrayAvanato.akrUraH kR^iShNarAmAvabhAShata || 16|| diShTyA pApo hataH kaMsaH sAnugo vAmidaM kulam | bhavadbhyAmuddhR^itaM kR^ichChrAddurantAchcha samedhitam || 17|| yuvAM pradhAnapuruShau jagaddhetU jaganmayau | bhavadbhyAM na vinA ki~nchitparamasti na chAparam || 18|| AtmasR^iShTamidaM vishvamanvAvishya svashaktibhiH | Iyate bahudhA brahman shrutapratyakShagocharam || 19|| yathA hi bhUteShu charAchareShu mahyAdayo yoniShu bhAnti nAnA | evaM bhavAn kevala Atmayoni\- ShvAtmA.a.atmatantro bahudhA vibhAti || 20|| sR^ijasyatho lumpasi pAsi vishvaM rajastamaHsattvaguNaiH svashaktibhiH | na badhyase tadguNakarmabhirvA j~nAnAtmanaste kva cha bandhahetuH || 21|| dehAdyupAdheranirUpitatvA\- dbhavo na sAkShAnna bhidA.a.atmanaH syAt | ato na bandhastava naiva mokShaH syAtAM nikAmastvayi no.avivekaH || 22|| tvayodito.ayaM jagato hitAya yadA yadA vedapathaH purANaH | bAdhyeta pAkhaNDapathairasadbhi\- stadA bhavAn sattvaguNaM bibharti || 23|| sa tvaM prabho.adya vasudevagR^ihe.avatIrNaH svAMshena bhAramapanetumihAsi bhUmeH | akShauhiNIshatavadhena suretarAMsha\- rAj~nAmamuShya cha kulasya yasho vitanvan || 24|| adyesha no vasatayaH khalu bhUribhAgA yaH sarvadevapitR^ibhUtanR^idevamUrtiH | yatpAdashauchasalilaM trijagatpunAti sa tvaM jagadgururadhokShaja yAH praviShTaH || 25|| kaH paNDitastvadaparaM sharaNaM samIyAt bhaktapriyAdR^itagiraH suhR^idaH kR^itaj~nAt | sarvAn dadAti suhR^ido bhajato.abhikAmA\- nAtmAnamapyupachayApachayau na yasya || 26|| diShTyA janArdana bhavAniha naH pratIto yogeshvarairapi durApagatiH sureshaiH | ChindhyAshu naH sutakalatradhanAptageha\- dehAdimoharashanAM bhavadIyamAyAm || 27|| shrIshuka uvAcha ityarchitaH saMstutashcha bhaktena bhagavAn hariH | akrUraM sasmitaM prAha gIrbhiH sammohayanniva || 28|| shrIbhagavAnuvAcha tvaM no guruH pitR^ivyashcha shlAghyo bandhushcha nityadA | vayaM tu rakShyAH poShyAshcha anukampyAH prajA hi vaH || 29|| bhavadvidhA mahAbhAgA niShevyA arhasattamAH | shreyaskAmairnR^ibhirnityaM devAH svArthA na sAdhavaH || 30|| na hyammayAni tIrthAni na devA mR^ichChilAmayAH | te punantyurukAlena darshanAdeva sAdhavaH || 31|| sa bhavAn suhR^idAM vai naH shreyAn shreyashchikIrShayA | jij~nAsArthaM pANDavAnAM gachChasva tvaM gajAhvayam || 32|| pitaryuparate bAlAH saha mAtrA suduHkhitAH | AnItAH svapuraM rAj~nA vasanta iti shushruma || 33|| teShu rAjAmbikAputro bhrAtR^iputreShu dInadhIH | samo na vartate nUnaM duShputravashago.andhadR^ik || 34|| gachCha jAnIhi tadvR^ittamadhunA sAdhvasAdhu vA | vij~nAya tadvidhAsyAmo yathA shaM suhR^idAM bhavet || 35|| ityakrUraM samAdishya bhagavAn harirIshvaraH | sa~NkarShaNoddhavAbhyAM vai tataH svabhavanaM yayau || 36|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe aShTachatvAriMsho.adhyAyaH || 48|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonapa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 49 ..} shrIshuka uvAcha sa gatvA hAstinapuraM pauravendrayasho.a~Nkitam | dadarsha tatrAmbikeyaM sabhIShmaM viduraM pR^ithAm || 1|| sahaputraM cha bAhlIkaM bhAradvAjaM sagautamam | karNaM suyodhanaM drauNiM pANDavAn suhR^ido.aparAn || 2|| yathAvadupasa~Ngamya bandhubhirgAndinIsutaH | sampR^iShTastaiH suhR^idvArtAM svayaM chApR^ichChadavyayam || 3|| uvAsa katichinmAsAn rAj~no vR^ittavivitsayA | duShprajasyAlpasArasya khalachChandAnuvartinaH || 4|| teja ojo balaM vIryaM prashrayAdIMshcha sadguNAn | prajAnurAgaM pArtheShu na sahadbhishchikIrShitam || 5|| kR^itaM cha dhArtarAShTrairyadgaradAnAdyapeshalam | Achakhyau sarvamevAsmai pR^ithA vidura eva cha || 6|| pR^ithA tu bhrAtaraM prAptamakrUramupasR^itya tam | uvAcha janmanilayaM smarantyashrukalekShaNA || 7|| api smaranti naH saumya pitarau bhrAtarashcha me | bhaginyau bhrAtR^iputrAshcha jAmayaH sakhya eva cha || 8|| bhrAtreyo bhagavAn kR^iShNaH sharaNyo bhaktavatsalaH | paitR^iShvaseyAn smarati rAmashchAmburuhekShaNaH || 9|| sApatnamadhye shochantIM vR^ikAnAM hariNImiva | sAntvayiShyati mAM vAkyaiH pitR^ihInAMshcha bAlakAn || 10|| kR^iShNa kR^iShNa mahAyogin vishvAtman vishvabhAvana | prapannAM pAhi govinda shishubhishchAvasIdatIm || 11|| nAnyattava padAmbhojAtpashyAmi sharaNaM nR^iNAm | bibhyatAM mR^ityusaMsArAdIshvarasyApavargikAt || 12|| namaH kR^iShNAya shuddhAya brahmaNe paramAtmane | yogeshvarAya yogAya tvAmahaM sharaNaM gatA || 13|| shrIshuka uvAcha ityanusmR^itya svajanaM kR^iShNaM cha jagadIshvaram | prArudadduHkhitA rAjan bhavatAM prapitAmahI || 14|| samaduHkhasukho.akrUro vidurashcha mahAyashAH | sAntvayAmAsatuH kuntIM tatputrotpattihetubhiH || 15|| yAsyan rAjAnamabhyetya viShamaM putralAlasam | avadatsuhR^idAM madhye bandhubhiH sauhR^idoditam || 16|| akrUra uvAcha bho bho vaichitravIrya tvaM kurUNAM kIrtivardhana | bhrAtaryuparate pANDAvadhunA.a.asanamAsthitaH || 17|| dharmeNa pAlayannurvIM prajAH shIlena ra~njayan | vartamAnaH samaH sveShu shreyaH kIrtimavApsyasi || 18|| anyathA tvAcharaMlloke garhito yAsyase tamaH | tasmAtsamatve vartasva pANDaveShvAtmajeShu cha || 19|| neha chAtyantasaMvAsaH kasyachitkenachitsaha | rAjan svenApi dehena kimu jAyAtmajAdibhiH || 20|| ekaH prasUyate jantureka eva pralIyate | eko.anubhu~Nkte sukR^itameka eva cha duShkR^itam || 21|| adharmopachitaM vittaM harantyanye.alpamedhasaH | sambhojanIyApadeshairjalAnIva jalaukasaH || 22|| puShNAti yAnadharmeNa svabud.hdhyA tamapaNDitam | te.akR^itArthaM prahiNvanti prANA rAyaH sutAdayaH || 23|| svayaM kilbiShamAdAya taistyakto nArthakovidaH | asiddhArtho vishatyandhaM svadharmavimukhastamaH || 24|| tasmAllokamimaM rAjan svapnamAyAmanoratham | vIkShyAyamyAtmanA.a.atmAnaM samaH shAnto bhava prabho || 25|| dhR^itarAShTra uvAcha yathA vadati kalyANIM vAchaM dAnapate bhavAn | tathAnayA na tR^ipyAmi martyaH prApya yathAmR^itam || 26|| tathApi sUnR^itA saumya hR^idi na sthIyate chale | putrAnurAgaviShame vidyutsaudAmanI yathA || 27|| Ishvarasya vidhiM ko nu vidhunotyanyathA pumAn | bhUmerbhArAvatArAya yo.avatIrNo yadoHkule || 28|| yo durvimarshapathayA nijamAyayedaM sR^iShTvA guNAn vibhajate tadanupraviShTaH | tasmai namo duravabodhavihAratantra\- saMsArachakragataye parameshvarAya || 29|| shrIshuka uvAcha ityabhipretya nR^ipaterabhiprAyaM sa yAdavaH | suhR^idbhiH samanuj~nAtaH punaryadupurImagAt || 30|| shashaMsa rAmakR^iShNAbhyAM dhR^itarAShTravicheShTitam | pANDavAn prati kauravya yadarthaM preShitaH svayam || 31|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe vaiyasakyAmaShTAdasha\- sAhasryAM pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe pUrvArdhe ekonapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 49|| \section{.. samAptamidaM dashamaskandhasya pUrvArdham ..} \section{.. shrIkR^iShNArpaNamastu ..} \iti ## Proofread by PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}