% Text title : shrImadbhAgavatam - 10-2 - dashamaskandhaH uttarArdham % File name : bhagpur-10b.itx % Category : purana, shrimadbhagavatam, vyAsa, krishna % Location : doc\_purana % Proofread by : PSA Easwaran % Latest update : July 4, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. shrImadbhAgavataM - dashamaskandhaH uttarArdhaM ..}## \itxtitle{.. shrImadbhAgavataM \- dashamaskandhaH uttarArdham ..}##\endtitles ## \chapter{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dashamaskandhaH uttarArdhaM ..} \section{.. pa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 50 ..} shrIshuka uvAcha astiH prAptishcha kaMsasya mahiShyau bharatarShabha | mR^ite bhartari duHkhArte IyatuH sma piturgR^ihAn || 1|| pitre magadharAjAya jarAsandhAya duHkhite | vedayA~nchakratuH sarvamAtmavaidhavyakAraNam || 2|| sa tadapriyamAkarNya shokAmarShayuto nR^ipa | ayAdavIM mahIM kartuM chakre paramamudyamam || 3|| akShauhiNIbhirviMshatyA tisR^ibhishchApi saMvR^itaH | yadurAjadhAnIM mathurAM nyaruNatsarvatodisham || 4|| nirIkShya tadbalaM kR^iShNa udvelamiva sAgaram | svapuraM tena saMruddhaM svajanaM cha bhayAkulam || 5|| chintayAmAsa bhagavAn hariH kAraNamAnuShaH | taddeshakAlAnuguNaM svAvatAraprayojanam || 6|| haniShyAmi balaM hyetadbhuvi bhAraM samAhitam | mAgadhena samAnItaM vashyAnAM sarvabhUbhujAm || 7|| akShauhiNIbhiH sa~NkhyAtaM bhaTAshvarathaku~njaraiH | mAgadhastu na hantavyo bhUyaH kartA balodyamam || 8|| etadartho.avatAro.ayaM bhUbhAraharaNAya me | saMrakShaNAya sAdhUnAM kR^ito.anyeShAM vadhAya cha || 9|| anyo.api dharmarakShAyai dehaH sambhriyate mayA | virAmAyApyadharmasya kAle prabhavataH kvachit || 10|| evaM dhyAyati govinda AkAshAtsUryavarchasau | rathAvupasthitau sadyaH sasUtau saparichChadau || 11|| AyudhAni cha divyAni purANAni yadR^ichChayA | dR^iShTvA tAni hR^iShIkeshaH sa~NkarShaNamathAbravIt || 12|| pashyArya vyasanaM prAptaM yadUnAM tvAvatAM prabho | eSha te ratha AyAto dayitAnyAyudhAni cha || 13|| yAnamAsthAya jahyetadvyasanAtsvAn samuddhara | etadarthaM hi nau janma sAdhUnAmIsha sharmakR^it || 14|| trayoviMshatyanIkAkhyaM bhUmerbhAramapAkuru | evaM sammantrya dAshArhau daMshitau rathinau purAt || 15|| nirjagmatuH svAyudhADhyau balenAlpIyasA.a.avR^itau | sha~NkhaM dadhmau vinirgatya harirdArukasArathiH || 16|| tato.abhUtparasainyAnAM hR^idi vitrAsavepathuH | tAvAha mAgadho vIkShya he kR^iShNa puruShAdhama || 17|| na tvayA yoddhumichChAmi bAlenaikena lajjayA | guptena hi tvayA manda na yotsye yAhi bandhuhan || 18|| tava rAma yadi shraddhA yudhyasva dhairyamudvaha | hitvA vA machCharaishChinnaM dehaM svaryAhi mAM jahi || 19|| shrIbhagavAnuvAcha na vai shUrA vikatthante darshayantyeva pauruSham | na gR^ihNImo vacho rAjannAturasya mumUrShataH || 20|| shrIshuka uvAcha jarAsutastAvabhisR^itya mAdhavau mahAbalaughena balIyasA.a.avR^iNot | sasainyayAnadhvajavAjisArathI sUryAnalau vAyurivAbhrareNubhiH || 21|| suparNatAladhvajachihnitau rathA\- valakShayantyo harirAmayormR^idhe | striyaH purATTAlakaharmyagopuraM samAshritAH sammumuhuH shuchArditAH || 22|| hariH parAnIkapayomuchAM muhuH shilImukhAtyulbaNavarShapIDitam | svasainyamAlokya surAsurArchitaM vyasphUrjayachChAr~NgasharAsanottamam || 23|| gR^ihNan niSha~NgAdatha sandadhachCharAn vikR^iShya mu~nchan shitabANapUgAn | nighnan rathAn ku~njaravAjipattIn nirantaraM yadvadalAtachakram || 24|| nirbhinnakumbhAH kariNo nipetu\- ranekasho.ashvAH sharavR^ikNakandharAH | rathA hatAshvadhvajasUtanAyakAH padAtayashChinnabhujorukandharAH || 25|| sa~nChidyamAnadvipadebhavAjinA\- ma~Nga prasUtAH shatasho.asR^igApagAH | bhujAhayaH pUruShashIrShakachChapA hatadvipadvIpahayagrahAkulAH || 26|| karorumInA narakeshashaivalA dhanustara~NgAyudhagulmasa~NkulAH | achChUrikAvartabhayAnakA mahA\- maNipravekAbharaNAshmasharkarAH || 27|| pravartitA bhIrubhayAvahA mR^idhe manasvinAM harShakarIH parasparam | vinighnatArIn musalena durmadAn sa~NkarShaNenAparimeyatejasA || 28|| balaM tada~NgArNavadurgabhairavaM durantapAraM magadhendrapAlitam | kShayaM praNItaM vasudevaputrayo\- rvikrIDitaM tajjagadIshayoH param || 29|| sthityudbhavAntaM bhuvanatrayasya yaH samIhate.anantaguNaH svalIlayA | na tasya chitraM parapakShanigraha\- stathApi martyAnuvidhasya varNyate || 30|| jagrAha virathaM rAmo jarAsandhaM mahAbalam | hatAnIkAvashiShTAsuM siMhaH siMhamivaujasA || 31|| badhyamAnaM hatArAtiM pAshairvAruNamAnuShaiH | vArayAmAsa govindastena kAryachikIrShayA || 32|| sa mukto lokanAthAbhyAM vrIDito vIrasammataH | tapase kR^itasa~Nkalpo vAritaH pathi rAjabhiH || 33|| vAkyaiH pavitrArthapadairnayanaiH prAkR^itairapi | svakarmabandhaprApto.ayaM yadubhiste parAbhavaH || 34|| hateShu sarvAnIkeShu nR^ipo bArhadrathastadA | upekShito bhagavatA magadhAn durmanA yayau || 35|| mukundo.apyakShatabalo nistIrNAribalArNavaH | vikIryamANaH kusumaistridashairanumoditaH || 36|| mAthurairupasa~Ngamya vijvarairmuditAtmabhiH | upagIyamAnavijayaH sUtamAgadhavandibhiH || 37|| sha~Nkhadundubhayo nedurbherItUryANyanekashaH | vINAveNumR^ida~NgAni puraM pravishati prabhau || 38|| siktamArgAM hR^iShTajanAM patAkAbhirala~NkR^itAm | nirghuShTAM brahmaghoSheNa kautukAbaddhatoraNAm || 39|| nichIyamAno nArIbhirmAlyadadhyakShatA~NkuraiH | nirIkShyamANaH sasnehaM prItyutkalitalochanaiH || 40|| AyodhanagataM vittamanantaM vIrabhUShaNam | yadurAjAya tatsarvamAhR^itaM prAdishatprabhuH || 41|| evaM saptadashakR^itvastAvatyakShauhiNIbalaH | yuyudhe mAgadho rAjA yadubhiH kR^iShNapAlitaiH || 42|| akShiNvaMstadbalaM sarvaM vR^iShNayaH kR^iShNatejasA | hateShu sveShvanIkeShu tyakto.ayAdaribhirnR^ipaH || 43|| aShTAdashamasa~NgrAme AgAmini tadantarA | nAradapreShito vIro yavanaH pratyadR^ishyata || 44|| rurodha mathurAmetya tisR^ibhirmlechChakoTibhiH | nR^iloke chApratidvandvo vR^iShNIn shrutvA.a.atmasammitAn || 45|| taM dR^iShTvAchintayatkR^iShNaH sa~NkarShaNasahAyavAn | aho yadUnAM vR^ijinaM prAptaM hyubhayato mahat || 46|| yavano.ayaM nirundhe.asmAnadya tAvanmahAbalaH | mAgadho.apyadya vA shvo vA parashvo vA.a.agamiShyati || 47|| Avayoryudhyatorasya yadyAgantA jarAsutaH | bandhUn vadhiShyatyatha vA neShyate svapuraM balI || 48|| tasmAdadya vidhAsyAmo durgaM dvipadadurgamam | tatra j~nAtIn samAdhAya yavanaM ghAtayAmahe || 49|| iti sammantrya bhagavAn durgaM dvAdashayojanam | antaHsamudre nagaraM kR^itsnAdbhutamachIkarat || 50|| dR^ishyate yatra hi tvAShTraM vij~nAnaM shilpanaipuNam | rathyAchatvaravIthIbhiryathAvAstu vinirmitam || 51|| suradrumalatodyAnavichitropavanAnvitam | hemashR^i~NgairdivispR^igbhiH sphaTikATTAlagopuraiH || 52|| rAjatArakuTaiH koShThairhemakumbhairala~NkR^itaiH | ratnakUTairgR^ihairhaimairmahAmArakatasthalaiH || 53|| vAstoShpatInAM cha gR^ihairvalabhIbhishcha nirmitam | chAturvarNyajanAkIrNaM yadudevagR^ihollasat || 54|| sudharmAM pArijAtaM cha mahendraH prAhiNoddhareH | yatra chAvasthito martyo martyadharmairna yujyate || 55|| shyAmaikakarNAn varuNo hayAn shuklAn manojavAn | aShTau nidhipatiH koshAn lokapAlo nijodayAn || 56|| yadyadbhagavatA dattamAdhipatyaM svasiddhaye | sarvaM pratyarpayAmAsurharau bhUmigate nR^ipa || 57|| tatra yogaprabhAveNa nItvA sarvajanaM hariH | prajApAlena rAmeNa kR^iShNaH samanumantritaH | nirjagAma puradvArAtpadmamAlI nirAyudhaH || 58|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe durganiveshanaM nAma pa~nchAshattamo.adhyAyaH || 50|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekapa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 51 ..} shrIshukauvAcha taM vilokya viniShkrAntamujjihAnamivoDupam | darshanIyatamaM shyAmaM pItakausheyavAsasam || 1|| shrIvatsavakShasaM bhrAjatkaustubhAmuktakandharam | pR^ithudIrghachaturbAhuM navaka~njAruNekShaNam || 2|| nityapramuditaM shrImatsukapolaM shuchismitam | mukhAravindaM bibhrANaM sphuranmakarakuNDalam || 3|| vAsudevo hyayamiti pumAn shrIvatsalA~nChanaH | chaturbhujo.aravindAkSho vanamAlyatisundaraH || 4|| lakShaNairnAradaproktairnAnyo bhavitumarhati | nirAyudhashchalan padbhyAM yotsye.anena nirAyudhaH || 5|| iti nishchitya yavanaHprAdravantaM parA~Nmukham | anvadhAvajjighR^ikShustaM durApamapi yoginAm || 6|| hastaprAptamivAtmAnaM hariNA sa pade pade | nIto darshayatA dUraM yavanesho.adrikandaram || 7|| palAyanaM yadukule jAtasya tava nochitam | iti kShipannanugato nainaM prApAhatAshubhaH || 8|| evaM kShipto.api bhagavAn prAvishadgirikandaram | so.api praviShTastatrAnyaM shayAnaM dadR^ishe naram || 9|| nanvasau dUramAnIya shete mAmiha sAdhuvat | iti matvAchyutaM mUDhastaM padA samatADayat || 10|| sa utthAya chiraM suptaH shanairunmIlya lochane | disho vilokayan pArshve tamadrAkShIdavasthitam || 11|| sa tAvattasya ruShTasya dR^iShTipAtena bhArata | dehajenAgninA dagdho bhasmasAdabhavatkShaNAt || 12|| rAjovAcha ko nAma sa pumAn brahman kasya kiMvIrya eva cha | kasmAdguhAM gataH shishye kintejo yavanArdanaH || 13|| shrIshukauvAcha sa ikShvAkukule jAto mAndhAtR^itanayo mahAn | muchukunda iti khyAto brahmaNyaH satyasa~NgaraH || 14|| sa yAchitaH suragaNairindrAdyairAtmarakShaNe | asurebhyaH paritrastaistadrakShAM so.akarochchiram || 15|| labdhvA guhaM te svaHpAlaM muchukundamathAbruvan | rAjan viramatAM kR^ichChrAdbhavAnnaH paripAlanAt || 16|| naraloke parityajya rAjyaM nihatakaNTakam | asmAn pAlayato vIra kAmAste sarva ujjhitAH || 17|| sutA mahiShyo bhavato j~nAtayo.amAtyamantriNaH | prajAshcha tulyakAlIyA nAdhunA santi kAlitAH || 18|| kAlo balIyAn balinAM bhagavAnIshvaro.avyayaH | prajAH kAlayate krIDan pashupAlo yathA pashUn || 19|| varaM vR^iNIShva bhadraM te R^ite kaivalyamadya naH | eka eveshvarastasya bhagavAn viShNuravyayaH || 20|| evamuktaH sa vai devAnabhivandya mahAyashAH | ashayiShTa guhAviShTo nidrayA devadattayA || 21|| svApaM yAtaM yastu madhye bodhayettvAtmachetanaH | sa tvayA dR^iShTamAtrastu bhasmIbhavatu tatkShNAt || 22|| yavane bhasmasAnnIte bhagavAn sAtvatarShabhaH | AtmAnaM darshayAmAsa muchukundAya dhImate || 23|| tamAlokya ghanashyAmaM pItakausheyavAsasam | shrIvatsavakShasaM bhrAjatkaustubhena virAjitam || 24|| chaturbhujaM rochamAnaM vaijayantyA cha mAlayA | chAruprasannavadanaM sphuranmakarakuNDalam || 25|| prekShaNIyaM nR^ilokasya sAnurAgasmitekShaNam | apIchyavayasaM mattamR^igendrodAravikramam || 26|| paryapR^ichChanmahAbuddhistejasA tasya dharShitaH | sha~NkitaH shanakai rAjA durdharShamiva tejasA || 27|| muchukundauvAcha ko bhavAniha samprApto vipine girigahvare | padbhyAM padmapalAshAbhyAM vicharasyurukaNTake || 28|| kiMsvittejasvinAM tejo bhagavAn vA vibhAvasuH | sUryaH somo mahendro vA lokapAlo.aparo.api vA || 29|| manye tvAM devadevAnAM trayANAM puruSharShabham | yadbAdhase guhAdhvAntaM pradIpaH prabhayA yathA || 30|| shushrUShatAmavyalIkamasmAkaM narapu~Ngava | svajanma karma gotraM vA kathyatAM yadi rochate || 31|| vayaM tu puruShavyAghra aikShvAkAH kShatrabandhavaH | muchukunda iti prokto yauvanAshvAtmajaH prabho || 32|| chiraprajAgarashrAnto nidrayopahatendriyaH | shaye.asmin vijane kAmaM kenApyutthApito.adhunA || 33|| so.api bhasmIkR^ito nUnamAtmIyenaiva pApmanA | anantaraM bhavAn shrImAMllakShito.amitrashAtanaH || 34|| tejasA te.aviShahyeNa bhUri draShTuM na shaknumaH | hataujaso mahAbhAga mAnanIyo.asi dehinAm || 35|| evaM sambhAShito rAj~nA bhagavAn bhUtabhAvanaH | pratyAha prahasan vANyA meghanAdagabhIrayA || 36|| shrIbhagavAnuvAcha janmakarmAbhidhAnAni santi me.a~Nga sahasrashaH | na shakyante.anusa~NkhyAtumanantatvAnmayApi hi || 37|| kvachidrajAMsi vimame pArthivAnyurujanmabhiH | guNakarmAbhidhAnAni na me janmAni karhichit || 38|| kAlatrayopapannAni janmakarmANi me nR^ipa | anukramanto naivAntaM gachChanti paramarShayaH || 39|| tathApyadyatanAnya~Nga shR^iNuShva gadato mama | vij~nApito viri~nchena purAhaM dharmaguptaye | bhUmerbhArAyamANAnAmasurANAM kShayAyacha || 40|| avatIrNo yadukule gR^iha AnakadundubheH | vadanti vAsudeveti vasudevasutaM hi mAm || 41|| kAlanemirhataH kaMsaH pralambAdyAshcha saddviShaH | ayaM cha yavano dagdho rAjaMste tigmachakShuShA || 42|| so.ahaM tavAnugrahArthaM guhAmetAmupAgataH | prArthitaH prachuraM pUrvaM tvayAhaM bhaktavatsalaH || 43|| varAn vR^iNIShva rAjarShe sarvAn kAmAn dadAmi te | mAM prasanno janaH kashchinna bhUyo.arhati shochitum || 44|| shrIshukauvAcha ityuktastaM praNamyAha muchukundo mudAnvitaH | j~nAtvA nArAyaNaM devaM gargavAkyamanusmaran || 45|| muchukunda uvAcha vimohito.ayaM jana IshamAyayA tvadIyayA tvAM na bhajatyanarthadR^ik | sukhAya duHkhaprabhaveShu sajjate gR^iheShu yoShitpuruShashcha va~nchitaH || 46|| labdhvA jano durlabhamatra mAnuShaM katha~nchidavya~Ngamayatnato.anagha | pAdAravindaM na bhajatyasanmati\- rgR^ihAndhakUpe patito yathA pashuH || 47|| mamaiSha kAlo.ajita niShphalo gato rAjyashriyonnaddhamadasya bhUpateH | martyAtmabuddheH sutadArakoshabhU\- ShvAsajjamAnasya durantachintayA || 48|| kalevare.asmin ghaTakuDyasannibhe nirUDhamAno naradeva ityaham | vR^ito rathebhAshvapadAtyanIkapai\- rgAM paryaTaMstvAgaNayan sudurmadaH || 49|| pramattamuchchairitikR^ityachintayA pravR^iddhalobhaM viShayeShu lAlasam | tvamapramattaH sahasAbhipadyase kShullelihAno.ahirivAkhumantakaH || 50|| purA rathairhemapariShkR^itaishcharan mata~NgajairvA naradevasa.nj~nitaH | sa eva kAlena duratyayena te kalevaro viTkR^imibhasmasa.nj~nitaH || 51|| nirjitya dikchakramabhUtavigraho varAsanasthaH samarAjavanditaH | gR^iheShu maithunyasukheShu yoShitAM krIDAmR^igaH pUruSha Isha nIyate || 52|| karoti karmANi tapaHsuniShThito nivR^ittabhogastadapekShayA dadat | punashcha bhUyeyamahaM svarADiti pravR^iddhatarSho na sukhAya kalpate || 53|| bhavApavargo bhramato yadA bhave\- jjanasya tarhyachyuta satsamAgamaH | satsa~Ngamo yarhi tadaiva sadgatau parAvareshe tvayi jAyatematiH || 54|| manye mamAnugraha Isha te kR^ito rAjyAnubandhApagamo yadR^ichChayA | yaH prArthyate sAdhubhirekacharyayA vanaM vivikShadbhirakhaNDabhUmipaiH || 55|| na kAmaye.anyaM tava pAdasevanA\- daki~nchanaprArthyatamAdvaraM vibho | ArAdhya kastvAM hyapavargadaM hare vR^iNIta Aryo varamAtmabandhanam || 56|| tasmAdvisR^ijyAshiSha Isha sarvato rajastamaHsattvaguNAnubandhanAH | nira~njanaM nirguNamadvayaM paraM tvAM j~naptimAtraM puruShaM vrajAmyaham || 57|| chiramiha vR^ijinArtastapyamAno.anutApai\- ravitR^iShaShaDamitro.alabdhashAntiH katha~nchit | sharaNada samupetastvatpadAbjaM parAtman abhayamR^itamashokaM pAhi mA.a.apannamIsha || 58|| shrIbhagavAnuvAcha sArvabhauma mahArAja matiste vimalorjitA | varaiH pralobhitasyApi na kAmairvihatA yataH || 59|| pralobhito varairyattvamapramAdAya viddhi tat | na dhIrekAntabhaktAnAmAshIrbhirbhidyate kvachit || 60|| yu~njAnAnAmabhaktAnAM prANAyAmAdibhirmanaH | akShINavAsanaM rAjan dR^ishyate punarutthitam || 61|| vicharasva mahIM kAmaM mayyAveshitamAnasaH | astveva nityadA tubhyaM bhaktirmayyanapAyinI || 62|| kShAtradharmasthito jantUn nyavadhIrmR^igayAdibhiH | samAhitastattapasA jahyaghaM madupAshritaH || 63|| janmanyanantare rAjan sarvabhUtasuhR^ittamaH | bhUtvA dvijavarastvaM vai mAmupaiShyasi kevalam || 64|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe muchukunda\- stutirnAmaikapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 51|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvipa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 52 ..} shrIshukauvAcha itthaM so.anugR^ihIto.a~Nga kR^iShNenekShvAkunandanaH | taM parikramya sannamya nishchakrAma guhAmukhAt || 1|| sa vIkShya kShullakAnmartyAn pashUn vIrudvanaspatIn | matvA kaliyugaM prAptaM jagAma dishamuttarAm || 2|| tapaHshraddhAyuto dhIro niHsa~Ngo muktasaMshayaH | samAdhAya manaHkR^iShNe prAvishadgandhamAdanam || 3|| badaryAshramamAsAdya naranArAyaNAlayam | sarvadvandvasahaH shAntastapasA.a.arAdhayaddharim || 4|| bhagavAn punarAvrajya purIM yavanaveShTitAm | hatvA mlechChabalaM ninye tadIyaM dvArakAM dhanam || 5|| nIyamAne dhane gobhirnR^ibhishchAchyutachoditaiH | AjagAma jarAsandhastrayoviMshatyanIkapaH || 6|| vilokya vegarabhasaM ripusainyasya mAdhavau | manuShyacheShTAmApannau rAjan dudruvaturdrutam || 7|| vihAya vittaM prachuramabhItau bhIrubhItavat | padbhyAM padmapalAshAbhyAM cheraturbahuyojanam || 8|| palAyamAnau tau dR^iShTvA mAgadhaH prahasan balI | anvadhAvadrathAnIkairIshayorapramANavit || 9|| pradrutya dUraM saMshrAntau tu~NgamAruhatAM girim | pravarShaNAkhyaM bhagavAnnityadA yatra varShati || 10|| girau nilInAvAj~nAya nAdhigamya padaM nR^ipa | dadAha girimedhobhiH samantAdagnimutsR^ijan || 11|| tata utpatya tarasA dahyamAnataTAdubhau | dashaikayojanottu~NgAnnipetaturadho bhuvi || 12|| alakShyamANau ripuNA sAnugena yadUttamau | svapuraM punarAyAtau samudraparikhAM nR^ipa || 13|| so.api dagdhAviti mR^iShA manvAno balakeshavau | balamAkR^iShya sumahanmagadhAn mAgadho yayau || 14|| AnartAdhipatiH shrImAn raivato revatIM sutAm | brahmaNA choditaH prAdAdbalAyeti puroditam || 15|| bhagavAnapi govinda upayeme kurUdvaha | vaidarbhIM bhIShmakasutAM shriyo mAtrAM svayaMvare || 16|| pramathya tarasA rAj~naH shAlvAdIMshchaidyapakShagAn | pashyatAM sarvalokAnAM tArkShyaputraH sudhAmiva || 17|| rAjovAcha bhagavAn bhIShmakasutAM rukmiNIM ruchirAnanAm | rAkShasena vidhAnena upayema iti shrutam || 18|| bhagavan shrotumichChAmi kR^iShNasyAmitatejasaH | yathA mAgadhashAlvAdIn jitvA kanyAmupAharat || 19|| brahman kR^iShNakathAHpuNyA mAdhvIrlokamalApahAH | ko nu tR^ipyeta shR^iNvAnaH shrutaj~no nityanUtanAH || 20|| shrIshuka uvAcha rAjA.a.asIdbhIShmako nAma vidarbhAdhipatirmahAn | tasya pa~nchAbhavan putrAH kanyaikA cha varAnanA || 21|| rukmyagrajo rukmaratho rukmabAhuranantaraH | rukmakesho rukmamAlI rukmiNyeShAM svasA satI || 22|| sopashrutya mukundasya rUpavIryaguNashriyaH | gR^ihAgatairgIyamAnAstaM mene sadR^ishaM patim || 23|| tAM buddhilakShaNaudAryarUpashIlaguNAshrayAm | kR^iShNashcha sadR^ishIM bhAryAM samudvoDhuM mano dadhe || 24|| bandhUnAmichChatAM dAtuM kR^iShNAya bhaginIM nR^ipa | tato nivArya kR^iShNadviD rukmI chaidyamamanyata || 25|| tadavetyAsitApA~NgI vaidarbhI durmanA bhR^isham | vichintyAptaM dvijaM ka~nchitkR^iShNAya prAhiNoddrutam || 26|| dvArakAM sa samabhyetya pratIhAraiH praveshitaH | apashyadAdyaM puruShamAsInaM kA~nchanAsane || 27|| dR^iShTvA brahmaNyadevastamavaruhya nijAsanAt | upaveshyArhayA~nchakre yathA.a.atmAnaM divaukasaH || 28|| taM bhuktavantaM vishrAntamupagamya satAM gatiH | pANinAbhimR^ishan pAdAvavyagrastamapR^ichChata || 29|| kachchiddvijavarashreShTha dharmaste vR^iddhasammataH | vartate nAtikR^ichChreNa santuShTamanasaH sadA || 30|| santuShTo yarhi varteta brAhmaNo yena kenachit | ahIyamAnaH svAddharmAtsa hyasyAkhilakAmadhuk || 31|| asantuShTo.asakR^illokAnApnotyapi sureshvaraH | aki~nchano.api santuShTaH shete sarvA~NgavijvaraH || 32|| viprAn svalAbhasantuShTAn sAdhUn bhUtasuhR^ittamAn | niraha~NkAriNaH shAntAnnamasye shirasAsakR^it || 33|| kachchidvaH kushalaM brahman rAjato yasya hi prajAH | sukhaM vasanti viShaye pAlyamAnAH sa me priyaH || 34|| yatastvamAgato durgaM nistIryeha yadichChayA | sarvaM no brUhyaguhyaM chetkiM kAryaM karavAma te || 35|| evaM sampR^iShTasamprashno brAhmaNaH parameShThinA | lIlAgR^ihItadehena tasmai sarvamavarNayat || 36|| rukmiNyuvAcha shrutvA guNAn bhuvanasundara shR^iNvatAM te nirvishya karNavivarairharato.a~NgatApam | rUpaM dR^ishAM dR^ishimatAmakhilArthalAbhaM tvayyachyutAvishati chittamapatrapaM me || 37|| kA tvA mukunda mahatI kulashIlarUpa\- vidyAvayodraviNadhAmabhirAtmatulyam | dhIrA patiM kulavatI na vR^iNIta kanyA kAle nR^isiMha naralokamano.abhirAmam || 38|| tanme bhavAn khalu vR^itaH patira~Nga jAyA\- mAtmArpitashcha bhavato.atra vibho vidhehi | mA vIrabhAgamabhimarshatu chaidya ArAd\- gomAyuvanmR^igapaterbalimambujAkSha || 39|| pUrteShTadattaniyamavratadevavipra\- gurvarchanAdibhiralaM bhagavAn pareshaH | ArAdhito yadi gadAgraja etya pANiM gR^ihNAtu me na damaghoShasutAdayo.anye || 40|| shvobhAvini tvamajitodvahane vidarbhAn guptaH sametya pR^itanApatibhiH parItaH | nirmathya chaidyamagadhendrabalaM prasahya mAM rAkShasenavidhinodvaha vIryashulkAm || 41|| antaHpurAntaracharImanihatya bandhUn tvAmudvahe kathamiti pravadAmyupAyam | pUrvedyurasti mahatI kuladeviyAtrA yasyAM bahirnavavadhUrgirijAmupeyAt || 42|| yasyA~Nghripa~NkajarajaHsnapanaM mahAnto vA~nChantyumApatirivAtmatamo.apahatyai | yarhyambujAkSha na labheya bhavatprasAdaM jahyAmasUn vratakR^ishAn shatajanmabhiH syAt || 43|| brAhmaNa uvAcha ityete guhyasandeshA yadudeva mayAhR^itAH | vimR^ishya kartuM yachchAtra kriyatAM tadanantaram || 44|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe rukmiNyudvAha\- prastAve dvipa~nchAshattamo.adhyAyaH || 52|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. tripa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 53 ..} shrIshuka uvAcha vaidarbhyAH sa tu sandeshaM nishamya yadunandanaH | pragR^ihya pANinA pANiM prahasannidamabravIt || 1|| shrIbhagavAnuvAcha tathAhamapi tachchitto nidrAM cha na labhe nishi | vedAhaM rukmiNA dveShAnmamodvAho nivAritaH || 2|| tAmAnayiShya unmathya rAjanyApasadAn mR^idhe | matparAmanavadyA~NgImedhaso.agnishikhAmiva || 3|| shrIshuka uvAcha udvAharkShaM cha vij~nAya rukmiNyA madhusUdanaH | rathaH saMyujyatAmAshu dAruketyAha sArathim || 4|| sa chAshvaiH shaibyasugrIvameghapuShpabalAhakaiH | yuktaM rathamupAnIya tasthau prA~njaliragrataH || 5|| Aruhya syandanaM shaurirdvijamAropya tUrNagaiH | AnartAdekarAtreNa vidarbhAnagamaddhayaiH || 6|| rAjA sa kuNDinapatiH putrasnehavashaM gataH | shishupAlAya svAM kanyAM dAsyan karmANyakArayat || 7|| puraM sammR^iShTasaMsiktamArgarathyAchatuShpatham | chitradhvajapatAkAbhistoraNaiH samala~NkR^itam || 8|| sraggandhamAlyAbharaNairvirajo.ambarabhUShitaiH | juShTaM strIpuruShaiH shrImadgR^ihairagurudhUpitaiH || 9|| pitR^In devAn samabhyarchya viprAMshcha vidhivannR^ipa | bhojayitvA yathAnyAyaM vAchayAmAsa ma~Ngalam || 10|| susnAtAM sudatIM kanyAM kR^itakautukama~NgalAm | ahatAMshukayugmena bhUShitAM bhUShaNottamaiH || 11|| chakruH sAmargyajurmantrairvadhvA rakShAM dvijottamAH | purohito.atharvavidvai juhAva grahashAntaye || 12|| hiraNyarUpyavAsAMsi tilAMshcha guDamishritAn | prAdAddhenUshcha viprebhyo rAjA vidhividAM varaH || 13|| evaM chedipatI rAjA damaghoShaH sutAya vai | kArayAmAsa mantraj~naiH sarvamabhyudayochitam || 14|| madachyudbhirgajAnIkaiH syandanairhemamAlibhiH | pattyashvasa~NkulaiH sainyaiH parItaH kuNDinaM yayau || 15|| taM vai vidarbhAdhipatiH samabhyetyAbhipUjya cha | niveshayAmAsa mudA kalpitAnyaniveshane || 16|| tatra shAlvo jarAsandho dantavaktro vidUrathaH | AjagmushchaidyapakShIyAH pauNDrakAdyAH sahasrashaH || 17|| kR^iShNarAmadviSho yattAH kanyAM chaidyAya sAdhitum | yadyAgatya haretkR^iShNo rAmAdyairyadubhirvR^itaH || 18|| yotsyAmaH saMhatAstena iti nishchitamAnasAH | AjagmurbhUbhujaH sarve samagrabalavAhanAH || 19|| shrutvaitadbhagavAn rAmo vipakShIyanR^ipodyamam | kR^iShNaM chaikaM gataM hartuM kanyAM kalahasha~NkitaH || 20|| balena mahatA sArdhaM bhrAtR^isnehapariplutaH | tvaritaH kuNDinaM prAgAdgajAshvarathapattibhiH || 21|| bhIShmakanyA varArohA kA~NkShantyAgamanaM hareH | pratyApattimapashyantI dvijasyAchintayattadA || 22|| aho triyAmAntarita udvAho me.alparAdhasaH | nAgachChatyaravindAkSho nAhaM vedmyatra kAraNam | so.api nAvartate.adyApi matsandeshaharo dvijaH || 23|| api mayyanavadyAtmA dR^iShTvA ki~nchijjugupsitam | matpANigrahaNe nUnaM nAyAti hi kR^itodyamaH || 24|| durbhagAyA na me dhAtA nAnukUlo maheshvaraH | devI vA vimukhA gaurI rudrANI girijA satI || 25|| evaM chintayatI bAlA govindahR^itamAnasA | nyamIlayata kAlaj~nA netre chAshrukalAkule || 26|| evaM vadhvAH pratIkShantyA govindAgamanaM nR^ipa | vAma Ururbhujo netramasphuran priyabhAShiNaH || 27|| atha kR^iShNavinirdiShTaH sa eva dvijasattamaH | antaHpuracharIM devIM rAjaputrIM dadarsha ha || 28|| sA taM prahR^iShTavadanamavyagrAtmagatiM satI | AlakShya lakShaNAbhij~nA samapR^ichChachChuchismitA || 29|| tasyA AvedayatprAptaM shashaMsa yadunandanam | uktaM cha satyavachanamAtmopanayanaM prati || 30|| tamAgataM samAj~nAya vaidarbhI hR^iShTamAnasA | na pashyantI brAhmaNAya priyamanyannanAma sA || 31|| prAptau shrutvA svaduhiturudvAhaprekShaNotsukau | abhyayAttUryaghoSheNa rAmakR^iShNau samarhaNaiH || 32|| madhuparkamupAnIya vAsAMsi virajAMsi saH | upAyanAnyabhIShTAni vidhivatsamapUjayat || 33|| tayorniveshanaM shrImadupAkalpya mahAmatiH | sasainyayoH sAnugayorAtithyaM vidadhe yathA || 34|| evaM rAj~nAM sametAnAM yathAvIryaM yathAvayaH | yathAbalaM yathAvittaM sarvaiH kAmaiH samarhayat || 35|| kR^iShNamAgatamAkarNya vidarbhapuravAsinaH | Agatya netrA~njalibhiH papustanmukhapa~Nkajam || 36|| asyaiva bhAryA bhavituM rukmiNyarhati nAparA | asAvapyanavadyAtmA bhaiShmyAH samuchitaH patiH || 37|| ki~nchitsucharitaM yannastena tuShTastrilokakR^it | anugR^ihNAtu gR^ihNAtu vaidarbhyAH pANimachyutaH || 38|| evaM premakalAbaddhA vadanti sma puraukasaH | kanyA chAntaHpurAtprAgAdbhaTairguptAmbikAlayam || 39|| padbhyAM viniryayau draShTuM bhavAnyAH pAdapallavam | sA chAnudhyAyatI samya~NmukundacharaNAmbujam || 40|| yatavA~NmAtR^ibhiH sArdhaM sakhIbhiH parivAritA | guptA rAjabhaTaiH shUraiH sannaddhairudyatAyudhaiH | mR^ida~Ngasha~NkhapaNavAstUryabheryashcha jaghnire || 41|| nAnopahArabalibhirvAramukhyAH sahasrashaH | sraggandhavastrAbharaNairdvijapatnyaH svala~NkR^itAH || 42|| gAyantashcha stuvantashcha gAyakA vAdyavAdakAH | parivArya vadhUM jagmuH sUtamAgadhavandinaH || 43|| AsAdya devIsadanaM dhautapAdakarAmbujA | upaspR^ishya shuchiH shAntA praviveshAmbikAntikam || 44|| tAM vai pravayaso bAlAM vidhij~nA viprayoShitaH | bhavAnIM vandayA~nchakrurbhavapatnIM bhavAnvitAm || 45|| namasye tvAmbike.abhIkShNaM svasantAnayutAM shivAm | bhUyAtpatirme bhagavAn kR^iShNastadanumodatAm || 46|| adbhirgandhAkShatairdhUpairvAsaHsra~NmAlyabhUShaNaiH | nAnopahArabalibhiH pradIpAvalibhiH pR^ithak || 47|| viprastriyaH patimatIstathA taiH samapUjayat | lavaNApUpatAmbUlakaNThasUtraphalekShubhiH || 48|| tasyai striyastAH pradaduH sheShAM yuyujurAshiShaH | tAbhyo devyai namashchakre sheShAM cha jagR^ihe vadhUH || 49|| munivratamatha tyaktvA nishchakrAmAmbikAgR^ihAt | pragR^ihya pANinA bhR^ityAM ratnamudropashobhinA || 50|| tAM devamAyAmiva vIramohinIM sumadhyamAM kuNDalamaNDitAnanAm | shyAmAM nitambArpitaratnamekhalAM vya~njatstanIM kuntalasha~NkitekShaNAm || 51|| shuchismitAM bimbaphalAdharadyuti shoNAyamAnadvijakundakuDmalAm | padA chalantIM kalahaMsagAminIM shi~njatkalAnUpuradhAmashobhinA | vilokya vIrA mumuhuH samAgatA yashasvinastatkR^itahR^ichChayArditAH || 52|| yAM vIkShya te nR^ipatayastadudArahAsa\- vrIDAvalokahR^itachetasa ujjhitAstrAH | petuH kShitau gajarathAshvagatA vimUDhA yAtrAchChalena haraye.arpayatIM svashobhAm || 53|| saivaM shanaishchalayatI chalapadmakoshau prAptiM tadA bhagavataH prasamIkShamANA | utsArya vAmakarajairalakAnapA~NgaiH prAptAn hriyaikShata nR^ipAn dadR^ishe.achyutaM sA || 54|| tAM rAjakanyAM rathamArurukShatIM jahAra kR^iShNo dviShatAM samIkShatAm | rathaM samAropya suparNalakShaNaM rAjanyachakraM paribhUya mAdhavaH || 55|| tato yayau rAmapurogamaiH shanaiH shR^igAlamadhyAdiva bhAgahR^iddhariH || 56|| taM mAninaH svAbhibhavaM yashaHkShayaM pare jarAsandhamukhA na sehire | aho dhigasmAnyasha AttadhanvanAM gopairhR^itaM kesariNAM mR^igairiva || 57|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe rukmiNIharaNaM nAma tripa~nchAshattamo.adhyAyaH || 53|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chatuHpa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 54 ..} shrIshuka uvAcha iti sarve susaMrabdhA vAhAnAruhya daMshitAH | svaiH svairbalaiH parikrAntA anvIyurdhR^itakArmukAH || 1|| tAnApatata Alokya yAdavAnIkayUthapAH | tasthustatsammukhA rAjan visphUrjya svadhanUMShi te || 2|| ashvapR^iShThe gajaskandhe rathopasthe cha kovidAH | mumuchuH sharavarShANi meghA adriShvapo yathA || 3|| patyurbalaM sharAsAraishChannaM vIkShya sumadhyamA | savrIDamaikShattadvaktraM bhayavihvalalochanA || 4|| prahasya bhagavAnAha mA sma bhairvAmalochane | vina~NkShyatyadhunaivaitattAvakaiH shAtravaM balam || 5|| teShAM tadvikramaM vIrA gadasa~NkarShaNAdayaH | amR^iShyamANA nArAchairjaghnurhayagajAn rathAn || 6|| petuH shirAMsi rathinAmashvinAM gajinAM bhuvi | sakuNDalakirITAni soShNIShANi cha koTishaH || 7|| hastAH sAsigadeShvAsAH karabhA Uravo.a~NghrayaH | ashvAshvataranAgoShTrakharamartyashirAMsi cha || 8|| hanyamAnabalAnIkA vR^iShNibhirjayakA~NkShibhiH | rAjAno vimukhA jagmurjarAsandhapuraHsarAH || 9|| shishupAlaM samabhyetya hR^itadAramivAturam | naShTatviShaM gatotsAhaM shuShyadvadanamabruvan || 10|| bho bhoH puruShashArdUla daurmanasyamidaM tyaja | na priyApriyayo rAjan niShThA dehiShu dR^ishyate || 11|| yathA dArumayI yoShinnR^ityate kuhakechChayA | evamIshvaratantro.ayamIhate sukhaduHkhayoH || 12|| shaureH saptadashAhaM vai saMyugAni parAjitaH | trayoviMshatibhiH sainyairjigye ekamahaM param || 13|| tathApyahaM na shochAmi na prahR^iShyAmi karhichit | kAlena daivayuktena jAnan vidrAvitaM jagat || 14|| adhunApi vayaM sarve vIrayUthapayUthapAH | parAjitAH phalgutantrairyadubhiH kR^iShNapAlitaiH || 15|| ripavo jigyuradhunA kAla AtmAnusAriNi | tadA vayaM vijeShyAmo yadA kAlaH pradakShiNaH || 16|| evaM prabodhito mitraishchaidyo.agAtsAnugaH puram | hatasheShAH punaste.api yayuH svaM svaM puraM nR^ipAH || 17|| rukmI tu rAkShasodvAhaM kR^iShNadviDasahan svasuH | pR^iShThato.anvagamatkR^iShNamakShauhiNyA vR^ito balI || 18|| rukmyamarShI susaMrabdhaH shR^iNvatAM sarvabhUbhujAm | pratijaj~ne mahAbAhurdaMshitaH sasharAsanaH || 19|| ahatvA samare kR^iShNamapratyUhya cha rukmiNIm | kuNDinaM na pravekShyAmi satyametadbravImi vaH || 20|| ityuktvA rathamAruhya sArathiM prAha satvaraH | chodayAshvAn yataH kR^iShNastasya me saMyugaM bhavet || 21|| adyAhaM nishitairbANairgopAlasya sudurmateH | neShye vIryamadaM yena svasA me prasabhaM hR^itA || 22|| vikatthamAnaH kumatirIshvarasyApramANavit | rathenaikena govindaM tiShTha tiShThetyathAhvayat || 23|| dhanurvikR^iShya sudR^iDhaM jaghne kR^iShNaM tribhiH sharaiH | Aha chAtra kShaNaM tiShTha yadUnAM kulapAMsana || 24|| kutra yAsi svasAraM me muShitvA dhvA~NkShavaddhaviH | hariShye.adya madaM manda mAyinaH kUTayodhinaH || 25|| yAvanna me hato bANaiH shayIthA mu~ncha dArIkAm | smayan kR^iShNo dhanushChittvA ShaDbhirvivyAdha rukmiNam || 26|| aShTabhishchaturo vAhAn dvAbhyAM sUtaM dhvajaM tribhiH | sa chAnyaddhanurAdhAya kR^iShNaM vivyAdha pa~nchabhiH || 27|| taistADitaH sharaughaistu chichCheda dhanurachyutaH | punaranyadupAdatta tadapyachChinadavyayaH || 28|| parighaM paTTishaM shUlaM charmAsI shaktitomarau | yadyadAyudhamAdatta tatsarvaM so.achChinaddhariH || 29|| tato rathAdavaplutya khaDgapANirjighAMsayA | kR^iShNamabhyadravatkruddhaH pata~Nga iva pAvakam || 30|| tasya chApatataH khaDgaM tilashashcharma cheShubhiH | ChittvAsimAdade tigmaM rukmiNaM hantumudyataH || 31|| dR^iShTvA bhrAtR^ivadhodyogaM rukmiNI bhayavihvalA | patitvA pAdayorbharturuvAcha karuNaM satI || 32|| yogeshvarAprameyAtman deva deva jagatpate | hantuM nArhasi kalyANa bhrAtaraM me mahAbhuja || 33|| shrIshuka uvAcha tayA paritrAsavikampitA~NgayA shuchAvashuShyanmukharuddhakaNThayA | kAtaryavisraMsitahemamAlayA gR^ihItapAdaH karuNo nyavartata || 34|| chailena baddhvA tamasAdhukAriNaM sashmashrukeshaM pravapan vyarUpayat | tAvanmamarduH parasainyamadbhutaM yadupravIrA nalinIM yathA gajAH || 35|| kR^iShNAntikamupavrajya dadR^ishustatra rukmiNam | tathA bhUtaM hataprAyaM dR^iShTvA sa~NkarShaNo vibhuH | vimuchya baddhaM karuNo bhagavAn kR^iShNamabravIt || 36|| asAdhvidaM tvayA kR^iShNa kR^itamasmajjugupsitam | vapanaM shmashrukeshAnAM vairUpyaM suhR^ido vadhaH || 37|| maivAsmAn sAdhvyasUyethA bhrAturvairUpyachintayA | sukhaduHkhado na chAnyo.asti yataH svakR^itabhuk pumAn || 38|| bandhurvadhArhadoSho.api na bandhorvadhamarhati | tyAjyaH svenaiva doSheNa hataH kiM hanyate punaH || 39|| kShatriyANAmayaM dharmaH prajApativinirmitaH | bhrAtApi bhrAtaraM hanyAdyena ghoratarastataH || 40|| rAjyasya bhUmervittasya striyo mAnasya tejasaH | mAnino.anyasya vA hetoH shrImadAndhAH kShipanti hi || 41|| taveyaM viShamA buddhiH sarvabhUteShu durhR^idAm | yanmanyase sadAbhadraM suhR^idAM bhadramaj~navat || 42|| Atmamoho nR^iNAmeSha kalpate devamAyayA | suhR^iddurhR^idudAsIna iti dehAtmamAninAm || 43|| eka eva paro hyAtmA sarveShAmapi dehinAm | nAneva gR^ihyate mUDhairyathA jyotiryathA nabhaH || 44|| deha AdyantavAneSha dravyaprANaguNAtmakaH | AtmanyavidyayA kLLiptaH saMsArayati dehinam || 45|| nAtmano.anyena saMyogo viyogashchAsataH sati | taddhetutvAttatprasiddherdR^igrUpAbhyAM yathA raveH || 46|| janmAdayastu dehasya vikriyA nAtmanaH kvachit | kalAnAmiva naivendormR^itirhyasya kuhUriva || 47|| yathA shayAna AtmAnaM viShayAn phalameva cha | anubhu~Nkte.apyasatyarthe tathA.a.apnotyabudho bhavam || 48|| tasmAdaj~nAnajaM shokamAtmashoShavimohanam | tattvaj~nAnena nirhR^itya svasthA bhava shuchismite || 49|| shrIshuka uvAcha evaM bhagavatA tanvI rAmeNa pratibodhitA | vaimanasyaM parityajya mano bud.hdhyA samAdadhe || 50|| prANAvasheSha utsR^iShTo dviDbhirhatabalaprabhaH | smaran virUpakaraNaM vitathAtmamanorathaH || 51|| chakre bhojakaTaM nAma nivAsAya mahatpuram | ahatvA durmatiM kR^iShNamapratyUhya yavIyasIm | kuNDinaM na pravekShyAmItyuktvA tatrAvasadruShA || 52|| bhagavAn bhIShmakasutAmevaM nirjitya bhUmipAn | puramAnIya vidhivadupayeme kurUdvaha || 53|| tadA mahotsavo nR^INAM yadupuryAM gR^ihe gR^ihe | abhUdananyabhAvAnAM kR^iShNe yadupatau nR^ipa || 54|| narA nAryashcha muditAH pramR^iShTamaNikuNDalAH | pAribarhamupAjahrurvarayoshchitravAsasoH || 55|| sA vR^iShNipuryuttabhitendraketubhi\- rvichitramAlyAmbararatnatoraNaiH | babhau pratidvAryupakLLiptama~Ngalai\- rApUrNakumbhAgurudhUpadIpakaiH || 56|| siktamArgA madachyudbhirAhUtapreShThabhUbhujAm | gajairdvAHsu parAmR^iShTarambhApUgopashobhitA || 57|| kurusR^i~njayakaikeyavidarbhayadukuntayaH | mitho mumudire tasmin sambhramAtparidhAvatAm || 58|| rukmiNyA haraNaM shrutvA gIyamAnaM tatastataH | rAjAno rAjakanyAshcha babhUvurbhR^ishavismitAH || 59|| dvArakAyAmabhUdrAjan mahAmodaH puraukasAm | rukmiNyA ramayopetaM dR^iShTvA kR^iShNaM shriyaHpatim || 60|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe rukmiNyudvAhe chatuHpa~nchAshattamo.adhyAyaH || 54|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchapa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 55 ..} shrIshuka uvAcha kAmastu vAsudevAMsho dagdhaH prAgrudramanyunA | dehopapattaye bhUyastameva pratyapadyata || 1|| sa eva jAto vaidarbhyAM kR^iShNavIryasamudbhavaH | pradyumna iti vikhyAtaH sarvato.anavamaH pituH || 2|| taM shambaraH kAmarUpI hR^itvA tokamanirdasham | sa viditvA.a.atmanaH shatruM prAsyodanvatyagAdgR^iham || 3|| taM nirjagAra balavAn mInaH so.apyaparaiH saha | vR^ito jAlena mahatA gR^ihIto matsyajIvibhiH || 4|| taM shambarAya kaivartA upAjahrurupAyanam | sUdA mahAnasaM nItvAvadyan sudhitinAdbhutam || 5|| dR^iShTvA tadudare bAlaM mAyAvatyai nyavedayan | nArado.akathayatsarvaM tasyAH sha~NkitachetasaH | bAlasya tattvamutpattiM matsyodaraniveshanam || 6|| sA cha kAmasya vai patnI ratirnAma yashasvinI | patyurnirdagdhadehasya dehotpattiM pratIkShatI || 7|| nirUpitA shambareNa sA sUdaudanasAdhane | kAmadevaM shishuM buddhvA chakre snehaM tadArbhake || 8|| nAtidIrgheNa kAlena sa kArShNI rUDhayauvanaH | janayAmAsa nArINAM vIkShantInAM cha vibhramam || 9|| sA taM patiM padmadalAyatekShaNaM pralambabAhuM naralokasundaram | savrIDahAsottabhitabhruvekShatI prItyopatasthe ratira~Nga saurataiH || 10|| tAmAha bhagavAn kArShNirmAtaste matiranyathA | mAtR^ibhAvamatikramya vartase kAminI yathA || 11|| ratiruvAcha bhavAn nArAyaNasutaH shambareNa hR^ito gR^ihAt | ahaM te.adhikR^itA patnI ratiH kAmo bhavAn prabho || 12|| eSha tvAnirdashaM sindhAvakShipachChambaro.asuraH | matsyo.agrasIttadudarAdiha prApto bhavAn prabho || 13|| tamimaM jahi durdharShaM durjayaM shatrumAtmanaH | mAyAshatavidaM tvaM cha mAyAbhirmohanAdibhiH || 14|| parishochati te mAtA kurarIva gataprajA | putrasnehAkulA dInA vivatsA gaurivAturA || 15|| prabhAShyaivaM dadau vidyAM pradyumnAya mahAtmane | mAyAvatI mahAmAyAM sarvamAyAvinAshinIm || 16|| sa cha shambaramabhyetya saMyugAya samAhvayat | aviShahyaistamAkShepaiH kShipan sa~njanayan kalim || 17|| so.adhikShipto durvachobhiH pAdAhata ivoragaH | nishchakrAma gadApANiramarShAttAmralochanaH || 18|| gadAmAvidhya tarasA pradyumnAya mahAtmane | prakShipya vyanadannAdaM vajraniShpeShaniShThuram || 19|| tAmApatantIM bhagavAn pradyumno gadayA gadAm | apAsya shatrave kruddhaH prAhiNotsvagadAM nR^ipa || 20|| sa cha mAyAM samAshritya daiteyIM mayadarshitAm | mumuche.astramayaM varShaM kArShNau vaihAyaso.asuraH || 21|| bAdhyamAno.astravarSheNa raukmiNeyo mahArathaH | sattvAtmikAM mahAvidyAM sarvamAyopamardinIm || 22|| tato gauhyakagAndharvapaishAchoragarAkShasIH | prAyu~Nkta shatasho daityaH kArShNirvyadhamayatsa tAH || 23|| nishAtamasimudyamya sakirITaM sakuNDalam | shambarasya shiraH kAyAttAmrashmashrvojasAharat || 24|| AkIryamANo divijaiH stuvadbhiH kusumotkaraiH | bhAryayAmbarachAriNyA puraM nIto vihAyasA || 25|| antaHpuravaraM rAjan lalanAshatasa~Nkulam | vivesha patnyA gaganAdvidyuteva balAhakaH || 26|| taM dR^iShTvA jaladashyAmaM pItakausheyavAsasam | pralambabAhuM tAmrAkShaM susmitaM ruchirAnanam || 27|| svala~NkR^itamukhAmbhojaM nIlavakrAlakAlibhiH | kR^iShNaM matvA striyo hrItA nililyustatra tatra ha || 28|| avadhArya shanairIShadvailakShaNyena yoShitaH | upajagmuH pramuditAH sastrIratnaM suvismitAH || 29|| atha tatrAsitApA~NgI vaidarbhI valgubhAShiNI | asmaratsvasutaM naShTaM snehasnutapayodharA || 30|| ko nvayaM naravaidUryaH kasya vA kamalekShaNaH | dhR^itaH kayA vA jaThare keyaM labdhA tvanena vA || 31|| mama chApyAtmajo naShTo nIto yaH sUtikAgR^ihAt | etattulyavayorUpo yadi jIvati kutrachit || 32|| kathaM tvanena samprAptaM sArUpyaM shAr~NgadhanvanaH | AkR^ityAvayavairgatyA svarahAsAvalokanaiH || 33|| sa eva vA bhavennUnaM yo me garbhe dhR^ito.arbhakaH | amuShmin prItiradhikA vAmaH sphurati me bhujaH || 34|| evaM mImAMsamAnAyAM vaidarbhyAM devakIsutaH | devakyAnakadundubhyAmuttamashloka Agamat || 35|| vij~nAtArtho.api bhagavAMstUShNImAsa janArdanaH | nArado.akathayatsarvaM shambarAharaNAdikam || 36|| tachChrutvA mahadAshcharyaM kR^iShNAntaHpurayoShitaH | abhyanandan bahUnabdAn naShTaM mR^itamivAgatam || 37|| devakI vasudevashcha kR^iShNarAmau tathA striyaH | dampatI tau pariShvajya rukmiNI cha yayurmudam || 38|| naShTaM pradyumnamAyAtamAkarNya dvArakaukasaH | aho mR^ita ivAyAto bAlo diShTyeti hAbruvan || 39|| yaM vai muhuH pitR^isarUpanijeshabhAvA\- stanmAtaro yadabhajan raharUDhabhAvAH | chitraM na tatkhalu ramAspadabimbabimbe kAme smare.akShaviShaye kimutAnyanAryaH || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe pradyumnotpatti\- nirUpaNaM nAma pa~nchapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 55|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaTpa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 56 ..} shrIshuka uvAcha satrAjitaH svatanayAM kR^iShNAya kR^itakilbiShaH | syamantakena maNinA svayamudyamya dattavAn || 1|| rAjovAcha satrAjitaH kimakarodbrahman kR^iShNasya kilbiSham | syamantakaH kutastasya kasmAddattA sutA hareH || 2|| shrIshuka uvAcha AsItsatrAjitaH sUryo bhaktasya paramaH sakhA | prItastasmai maNiM prAdAtsUryastuShTaH syamantakam || 3|| sa taM bibhran maNiM kaNThe bhrAjamAno yathA raviH | praviShTo dvArakAM rAjaMstejasA nopalakShitaH || 4|| taM vilokya janA dUrAttejasA muShTadR^iShTayaH | dIvyate.akShairbhagavate shashaMsuH sUryasha~NkitAH || 5|| nArAyaNa namaste.astu sha~NkhachakragadAdhara | dAmodarAravindAkSha govinda yadunandana || 6|| eSha AyAti savitA tvAM didR^ikShurjagatpate | muShNan gabhastichakreNa nR^iNAM chakShUMShi tigmaguH || 7|| nanvanvichChanti te mArgaM trilokyAM vibudharShabhAH | j~nAtvAdya gUDhaM yaduShu draShTuM tvAM yAtyajaH prabho || 8|| shrIshuka uvAcha nishamya bAlavachanaM prahasyAmbujalochanaH | prAha nAsau ravirdevaH satrAjinmaNinA jvalan || 9|| satrAjitsvagR^ihaM shrImatkR^itakautukama~Ngalam | pravishya devasadane maNiM viprairnyaveshayat || 10|| dine dine svarNabhArAnaShTau sa sR^ijati prabho | durbhikShamAryariShTAni sarpAdhivyAdhayo.ashubhAH | na santi mAyinastatra yatrAste.abhyarchito maNiH || 11|| sa yAchito maNiM kvApi yadurAjAya shauriNA | naivArthakAmukaH prAdAdyAch~nAbha~Ngamatarkayan || 12|| tamekadA maNiM kaNThe pratimuchya mahAprabham | praseno hayamAruhya mR^igayAM vyacharadvane || 13|| prasenaM sahayaM hatvA maNimAchChidya kesarI | giriM vishan jAmbavatA nihato maNimichChatA || 14|| so.api chakre kumArasya maNiM krIDanakaM bile | apashyan bhrAtaraM bhrAtA satrAjitparyatapyata || 15|| prAyaH kR^iShNena nihato maNigrIvo vanaM gataH | bhrAtA mameti tachChrutvA karNe karNe.ajapan janAH || 16|| bhagavAMstadupashrutya duryasho liptamAtmani | mArShTuM prasenapadavImanvapadyata nAgaraiH || 17|| hataM prasenamashvaM cha vIkShya kesariNA vane | taM chAdripR^iShThe nihataM R^ikSheNa dadR^ishurjanAH || 18|| R^ikSharAjabilaM bhImamandhena tamasA.a.avR^itam | eko vivesha bhagavAnavasthApya bahiH prajAH || 19|| tatra dR^iShTvA maNipreShThaM bAlakrIDanakaM kR^itam | hartuM kR^itamatistasminnavatasthe.arbhakAntike || 20|| tamapUrvaM naraM dR^iShTvA dhAtrI chukrosha bhItavat | tachChrutvAbhyadravatkruddho jAmbavAn balinAM varaH || 21|| sa vai bhagavatA tena yuyudhe svAminA.a.atmanaH | puruShaM prAkR^itaM matvA kupito nAnubhAvavit || 22|| dvandvayuddhaM sutumulamubhayorvijigIShatoH | AyudhAshmadrumairdorbhiH kravyArthe shyenayoriva || 23|| AsIttadaShTAviMshAhamitaretaramuShTibhiH | vajraniShpeShaparuShairavishramamaharnisham || 24|| kR^iShNamuShTiviniShpAtaniShpiShTA~NgorubandhanaH | kShINasattvaH svinnagAtrastamAhAtIva vismitaH || 25|| jAne tvAM sarvabhUtAnAM prANa ojaH saho balam | viShNuM purANapuruShaM prabhaviShNumadhIshvaram || 26|| tvaM hi vishvasR^ijAM sraShTA sR^ijyAnAmapi yachcha sat | kAlaH kalayatAmIshaH para AtmA tathA.a.atmanAm || 27|| yasyeShadutkalitaroShakaTAkShamokShai\- rvartmAdishatkShubhitanakratimi~Ngilo.abdhiH | setuH kR^itaH svayasha ujjvalitA cha la~NkA rakShaH shirAMsi bhuvi peturiShukShatAni || 28|| iti vij~nAtavij~nAnaM R^ikSharAjAnamachyutaH | vyAjahAra mahArAja bhagavAn devakIsutaH || 29|| abhimR^ishyAravindAkShaH pANinA sha~NkareNa tam | kR^ipayA parayA bhaktaM premagambhIrayA girA || 30|| maNihetoriha prAptA vayamR^ikShapate bilam | mithyAbhishApaM pramR^ijannAtmano maNinAmunA || 31|| ityuktaH svAM duhitaraM kanyAM jAmbavatIM mudA | arhaNArthaM sa maNinA kR^iShNAyopajahAra ha || 32|| adR^iShTvA nirgamaM shaureH praviShTasya bilaM janAH | pratIkShya dvAdashAhAni duHkhitAH svapuraM yayuH || 33|| nishamya devakI devI rukmiNyAnakadundubhiH | suhR^ido j~nAtayo.ashochan bilAtkR^iShNamanirgatam || 34|| satrAjitaM shapantaste duHkhitA dvArakaukasaH | upatasthurmahAmAyAM durgAM kR^iShNopalabdhaye || 35|| teShAM tu devyupasthAnAtpratyAdiShTAshiShA sa cha | prAdurbabhUva siddhArthaH sadAro harShayan hariH || 36|| upalabhya hR^iShIkeshaM mR^itaM punarivAgatam | saha patnyA maNigrIvaM sarve jAtamahotsavAH || 37|| satrAjitaM samAhUya sabhAyAM rAjasannidhau | prAptiM chAkhyAya bhagavAn maNiM tasmai nyavedayat || 38|| sa chAtivrIDito ratnaM gR^ihItvAvA~NmukhastataH | anutapyamAno bhavanamagamatsvena pApmanA || 39|| so.anudhyAyaMstadevAghaM balavadvigrahAkulaH | kathaM mR^ijAmyAtmarajaH prasIdedvAchyutaH katham || 40|| kiM kR^itvA sAdhu mahyaM syAnna shapedvA jano yathA | adIrghadarshanaM kShudraM mUDhaM draviNalolupam || 41|| dAsye duhitaraM tasmai strIratnaM ratnameva cha | upAyo.ayaM samIchInastasya shAntirna chAnyathA || 42|| evaM vyavasito bud.hdhyA satrAjitsvasutAM shubhAm | maNiM cha svayamudyamya kR^iShNAyopajahAra ha || 43|| tAM satyabhAmAM bhagavAnupayeme yathAvidhi | bahubhiryAchitAM shIlarUpaudAryaguNAnvitAm || 44|| bhagavAnAha na maNiM pratIchChAmo vayaM nR^ipa | tavAstAM devabhaktasya vayaM cha phalabhAginaH || 45|| iti shrImadbhAgavAte mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe syamantako\- pAkhyAne ShaTpa~nchAshattamo.adhyAyaH || 56|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 57 ..} shrIshuka uvAcha vij~nAtArtho.api govindo dagdhAnAkarNya pANDavAn | kuntIM cha kulyakaraNe saha rAmo yayau kurUn || 1|| bhIShmaM kR^ipaM saviduraM gAndhArIM droNameva cha | tulyaduHkhau cha sa~Ngamya hA kaShTamiti hochatuH || 2|| labdhvaitadantaraM rAjan shatadhanvAnamUchatuH | akrUrakR^itavarmANau maNiH kasmAnna gR^ihyate || 3|| yo.asmabhyaM sampratishrutya kanyAratnaM vigarhya naH | kR^iShNAyAdAnna satrAjitkasmAdbhrAtaramanviyAt || 4|| evaM bhinnamatistAbhyAM satrAjitamasattamaH | shayAnamavadhIllobhAtsa pApaH kShINajIvitaH || 5|| strINAM vikroshamAnAnAM krandantInAmanAthavat | hatvA pashUn saunikavanmaNimAdAya jagmivAn || 6|| satyabhAmA cha pitaraM hataM vIkShya shuchArpitA | vyalapattAta tAteti hA hatAsmIti muhyatI || 7|| tailadroNyAM mR^itaM prAsya jagAma gajasAhvayam | kR^iShNAya viditArthAya taptA.a.achakhyau piturvadham || 8|| tadAkarNyeshvarau rAjannanusR^itya nR^ilokatAm | aho naH paramaM kaShTamityasrAkShau vilepatuH || 9|| Agatya bhagavAMstasmAtsabhAryaH sAgrajaH puram | shatadhanvAnamArebhe hantuM hartuM maNiM tataH || 10|| so.api kR^iShNodyamaM j~nAtvA bhItaH prANaparIpsayA | sAhAyye kR^itavarmANamayAchata sa chAbravIt || 11|| nAhamIshvarayoH kuryAM helanaM rAmakR^iShNayoH | ko nu kShemAya kalpeta tayorvR^ijinamAcharan || 12|| kaMsaH sahAnugo.apIto yaddveShAttyAjitaH shriyA | jarAsandhaH saptadasha saMyugAn viratho gataH || 13|| pratyAkhyAtaH sa chAkrUraM pArShNigrAhamayAchata | so.apyAha ko virudhyeta vidvAnIshvarayorbalam || 14|| ya idaM lIlayA vishvaM sR^ijatyavati hanti cha | cheShTAM vishvasR^ijo yasya na vidurmohitAjayA || 15|| yaH saptahAyanaH shailamutpATyaikena pANinA | dadhAra lIlayA bAla uchChilIndhramivArbhakaH || 16|| namastasmai bhagavate kR^iShNAyAdbhutakarmaNe | anantAyAdibhUtAya kUTasthAyAtmane namaH || 17|| pratyAkhyAtaH sa tenApi shatadhanvA mahAmaNim | tasmin nyasyAshvamAruhya shatayojanagaM yayau || 18|| garuDadhvajamAruhya rathaM rAmajanArdanau | anvayAtAM mahAvegairashvai rAjan gurudruham || 19|| mithilAyAmupavane visR^ijya patitaM hayam | padbhyAmadhAvatsantrastaH kR^iShNo.apyanvadravadruShA || 20|| padAterbhagavAMstasya padAtistigmaneminA | chakreNa shira utkR^itya vAsasorvyachinonmaNim || 21|| alabdhamaNirAgatya kR^iShNa AhAgrajAntikam | vR^ithA hataH shatadhanurmaNistatra na vidyate || 22|| tata Aha balo nUnaM sa maNiH shatadhanvanA | kasmiMshchitpuruShe nyastastamanveSha puraM vraja || 23|| ahaM videhamichChAmi draShTuM priyatamaM mama | ityuktvA mithilAM rAjan vivesha yadunandanaH || 24|| taM dR^iShTvA sahasotthAya maithilaH prItamAnasaH | arhayAmAsa vidhivadarhaNIyaM samarhaNaiH || 25|| uvAsa tasyAM katichinmithilAyAM samA vibhuH | mAnitaH prItiyuktena janakena mahAtmanA | tato.ashikShadgadAM kAle dhArtarAShTraH suyodhanaH || 26|| keshavo dvArakAmetya nidhanaM shatadhanvanaH | aprAptiM cha maNeH prAha priyAyAH priyakR^idvibhuH || 27|| tataH sa kArayAmAsa kriyA bandhorhatasya vai | sAkaM suhR^idbhirbhagavAn yA yAH syuH sAmparAyikAH || 28|| akrUraH kR^itavarmA cha shrutvA shatadhanorvadham | vyUShaturbhayavitrastau dvArakAyAH prayojakau || 29|| akrUre proShite.ariShTAnyAsan vai dvArakaukasAm | shArIrA mAnasAstApA muhurdaivikabhautikAH || 30|| itya~Ngopadishantyeke vismR^itya prAgudAhR^itam | munivAsanivAse kiM ghaTetAriShTadarshanam || 31|| deve.avarShati kAshIshaH shvaphalkAyAgatAya vai | svasutAM gAndinIM prAdAttato.avarShatsma kAshiShu || 32|| tatsutastatprabhAvo.asAvakrUro yatra yatra ha | devo.abhivarShate tatra nopatApA na mArikAH || 33|| iti vR^iddhavachaH shrutvA naitAvadiha kAraNam | iti matvA samAnAyya prAhAkrUraM janArdanaH || 34|| pUjayitvAbhibhAShyainaM kathayitvA priyAH kathAH | vij~nAtAkhilachittaj~naH smayamAna uvAcha ha || 35|| nanu dAnapate nyastastvayyAste shatadhanvanA | syamantako maNiH shrImAn viditaH pUrvameva naH || 36|| satrAjito.anapatyatvAdgR^ihNIyurduhituH sutAH | dAyaM ninIyApaH piNDAn vimuchyarNaM cha sheShitam || 37|| tathApi durdharastvanyaistvayyAstAM suvrate maNiH | kintu mAmagrajaH samya~Nna pratyeti maNiM prati || 38|| darshayasva mahAbhAga bandhUnAM shAntimAvaha | avyuchChinnA makhAste.adya vartante rukmavedayaH || 39|| evaM sAmabhirAlabdhaH shvaphalkatanayo maNim | AdAya vAsasAchChannaM dadau sUryasamaprabham || 40|| syamantakaM darshayitvA j~nAtibhyo raja AtmanaH | vimR^ijya maNinA bhUyastasmai pratyarpayatprabhuH || 41|| yastvetadbhagavata Ishvarasya viShNo\- rvIryADhyaM vR^ijinaharaM suma~NgalaM cha | AkhyAnaM paThati shR^iNotyanusmaredvA duShkIrtiM duritamapohya yAti shAntim || 42|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe syamantako\- pAkhyAne saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 57|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH \- 58 ..} shrIshuka uvAcha ekadA pANDavAn draShTuM pratItAn puruShottamaH | indraprasthaM gataH shrImAn yuyudhAnAdibhirvR^itaH || 1|| dR^iShTvA tamAgataM pArthA mukundamakhileshvaram | uttasthuryugapadvIrAH prANA mukhyamivAgatam || 2|| pariShvajyAchyutaM vIrA a~Ngasa~NgahatainasaH | sAnurAgasmitaM vaktraM vIkShya tasya mudaM yayuH || 3|| yudhiShThirasya bhImasya kR^itvA pAdAbhivandanam | phAlgunaM parirabhyAtha yamAbhyAM chAbhivanditaH || 4|| paramAsana AsInaM kR^iShNA kR^iShNamaninditA | navoDhA vrIDitA ki~nchichChanairetyAbhyavandata || 5|| tathaiva sAtyakiH pArthaiH pUjitashchAbhivanditaH | niShasAdAsane.anye cha pUjitAH paryupAsata || 6|| pR^ithAM samAgatya kR^itAbhivAdana\- stayAtihArdArdradR^ishAbhirambhitaH | ApR^iShTavAMstAM kushalaM sahasnuShAM pitR^iShvasAraM paripR^iShTabAndhavaH || 7|| tamAha premavaiklavyaruddhakaNThAshrulochanA | smarantI tAn bahUn kleshAn kleshApAyAtmadarshanam || 8|| tadaiva kushalaM no.abhUtsanAthAste kR^itA vayam | j~nAtIn naH smaratA kR^iShNa bhrAtA me preShitastvayA || 9|| na te.asti svaparabhrAntirvishvasya suhR^idAtmanaH | tathApi smaratAM shashvatkleshAn haMsi hR^idi sthitaH || 10|| yudhiShThira uvAcha kiM na AcharitaM shreyo na vedAhamadhIshvara | yogeshvarANAM durdarsho yanno dR^iShTaH kumedhasAm || 11|| iti vai vArShikAn mAsAn rAj~nA so.abhyarthitaH sukham | janayan nayanAnandamindraprasthaukasAM vibhuH || 12|| ekadA rathamAruhya vijayo vAnaradhvajam | gANDIvaM dhanurAdAya tUNau chAkShayasAyakau || 13|| sAkaM kR^iShNena sannaddho vihartuM vipinaM vanam | bahuvyAlamR^igAkIrNaM prAvishatparavIrahA || 14|| tatrAvidhyachCharairvyAghrAn sUkarAn mahiShAn rurUn | sharabhAn gavayAn khaDgAn hariNAn shashashallakAn || 15|| tAn ninyuH ki~NkarA rAj~ne medhyAn parvaNyupAgate | tR^iT parItaH parishrAnto bIbhatsuryamunAmagAt || 16|| tatropaspR^ishya vishadaM pItvA vAri mahArathau | kR^iShNau dadR^ishatuH kanyAM charantIM chArudarshanAm || 17|| tAmAsAdya varArohAM sudvijAM ruchirAnanAm | paprachCha preShitaH sakhyA phAlgunaH pramadottamAm || 18|| kA tvaM kasyAsi sushroNi kuto.asi kiM chikIrShasi | manye tvAM patimichChantIM sarvaM kathaya shobhane || 19|| kAlindyuvAcha ahaM devasya saviturduhitA patimichChatI | viShNuM vareNyaM varadaM tapaH paramamAsthitA || 20|| nAnyaM patiM vR^iNe vIra tamR^ite shrIniketanam | tuShyatAM me sa bhagavAn mukundo.anAthasaMshrayaH || 21|| kAlindIti samAkhyAtA vasAmi yamunAjale | nirmite bhavane pitrA yAvadachyutadarshanam || 22|| tathAvadadguDAkesho vAsudevAya so.api tAm | rathamAropya tadvidvAn dharmarAjamupAgamat || 23|| yadaiva kR^iShNaH sandiShTaH pArthAnAM paramAdbhutam | kArayAmAsa nagaraM vichitraM vishvakarmaNA || 24|| bhagavAMstatra nivasan svAnAM priyachikIrShayA | agnaye khANDavaM dAtumarjunasyAsa sArathiH || 25|| so.agnistuShTo dhanuradAddhayAn shvetAn rathaM nR^ipa | arjunAyAkShayau tUNau varma chAbhedyamastribhiH || 26|| mayashcha mochito vahneH sabhAM sakhya upAharat | yasmin duryodhanasyAsIjjalasthaladR^ishibhramaH || 27|| sa tena samanuj~nAtaH suhR^idbhishchAnumoditaH | Ayayau dvArakAM bhUyaH sAtyakipramukhairvR^itaH || 28|| athopayeme kAlindIM supuNyartvarkSha Urjite | vitanvan paramAnandaM svAnAM paramama~Ngalam || 29|| vindAnuvindAvAvantyau duryodhanavashAnugau | svayaMvare svabhaginIM kR^iShNe saktAM nyaShedhatAm || 30|| rAjAdhidevyAstanayAM mitravindAM pitR^iShvasuH | prasahya hR^itavAn kR^iShNo rAjan rAj~nAM prapashyatAm || 31|| nagnajinnAma kausalya AsIdrAjAtidhArmikaH | tasya satyAbhavatkanyA devI nAgnajitI nR^ipa || 32|| na tAM shekurnR^ipA voDhumajitvA sapta govR^iShAn | tIkShNashR^i~NgAn sudurdharShAn vIragandhAsahAn khalAn || 33|| tAM shrutvA vR^iShajillabhyAM bhagavAn sAtvatAM patiH | jagAma kausalyapuraM sainyena mahatA vR^itaH || 34|| sa kosalapatiH prItaH pratyutthAnAsanAdibhiH | arhaNenApi guruNA pUjayan pratinanditaH || 35|| varaM vilokyAbhimataM samAgataM narendrakanyA chakame ramApatim | bhUyAdayaM me patirAshiSho.amalAH karotu satyA yadi me dhR^ito vrataiH || 36|| yatpAdapa~NkajarajaH shirasA bibharti shrIrabjajaH sagirishaH saha lokapAlaiH | lIlAtanUH svakR^itasetuparIpsayeshaH kAle dadhatsa bhagavAn mama kena tuShyet || 37|| architaM punarityAha nArAyaNa jagatpate | AtmAnandena pUrNasya karavANi kimalpakaH || 38|| shrIshuka uvAcha tamAha bhagavAn hR^iShTaH kR^itAsanaparigrahaH | meghagambhIrayA vAchA sasmitaM kurunandana || 39|| shrIbhagavAnuvAcha narendra yAch~nA kavibhirvigarhitA rAjanyabandhornijadharmavartinaH | tathApi yAche tava sauhR^idechChayA kanyAM tvadIyAM na hi shulkadA vayam || 40|| rAjovAcha ko.anyaste.abhyadhiko nAtha kanyAvara ihepsitaH | guNaikadhAmno yasyA~Nge shrIrvasatyanapAyinI || 41|| kintvasmAbhiH kR^itaH pUrvaM samayaH sAtvatarShabha | puMsAM vIryaparIkShArthaM kanyAvaraparIpsayA || 42|| saptaite govR^iShA vIra durdAntA duravagrahAH | etairbhagnAH subahavo bhinnagAtrA nR^ipAtmajAH || 43|| yadime nigR^ihItAH syustvayaiva yadunandana | varo bhavAnabhimato duhiturme shriyaHpate || 44|| evaM samayamAkarNya baddhvA parikaraM prabhuH | AtmAnaM saptadhA kR^itvA nyagR^ihNAllIlayaiva tAn || 45|| baddhvA tAn dAmabhiH shaurirbhagnadarpAn hataujasaH | vyakarShallIlayA baddhAn bAlo dArumayAn yathA || 46|| tataH prItaH sutAM rAjA dadau kR^iShNAya vismitaH | tAM pratyagR^ihNAdbhagavAn vidhivatsadR^ishIM prabhuH || 47|| rAjapatnyashcha duhituH kR^iShNaM labdhvA priyaM patim | lebhire paramAnandaM jAtashcha paramotsavaH || 48|| sha~NkhabheryAnakA nedurgItavAdyadvijAshiShaH | narA nAryaH pramuditAH suvAsaHsragala~NkR^itAH || 49|| dashadhenusahasrANi pAribarhamadAdvibhuH | yuvatInAM trisAhasraM niShkagrIvasuvAsAm || 50|| navanAgasahasrANi nAgAchChataguNAn rathAn | rathAchChataguNAnashvAnashvAchChataguNAn narAn || 51|| dampatI rathamAropya mahatyA senayA vR^itau | snehapraklinnahR^idayo yApayAmAsa kosalaH || 52|| shrutvaitadrurudhurbhUpA nayantaM pathi kanyakAm | bhagnavIryAH sudurmarShA yadubhirgovR^iShaiH purA || 53|| tAnasyataH sharavrAtAn bandhupriyakR^idarjunaH | gANDIvI kAlayAmAsa siMhaH kShudramR^igAniva || 54|| pAribarhamupAgR^ihya dvArakAmetya satyayA | reme yadUnAmR^iShabho bhagavAn devakIsutaH || 55|| shrutakIrteH sutAM bhadrAmupayeme pitR^iShvasuH | kaikeyIM bhrAtR^ibhirdattAM kR^iShNaH santardanAdibhiH || 56|| sutAM cha madrAdhipaterlakShmaNAM lakShaNairyutAm | svayaMvare jahAraikaH sa suparNaH sudhAmiva || 57|| anyAshchaivaMvidhA bhAryAH kR^iShNasyAsan sahasrashaH | bhaumaM hatvA tannirodhAdAhR^itAshchArudarshanAH || 58|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe aShTamahiShyudvAho nAmAShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 58|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonaShaShTitamo.adhyAyaH \- 59 ..} rAjovAcha yathA hato bhagavatA bhaumo yene cha tAH striyaH | niruddhA etadAchakShva vikramaM shAr~NgadhanvanaH || 1|| shrIshuka uvAcha indreNa hR^itaChatreNa hR^itakuNDalabandhunA | hR^itAmarAdristhAnena j~nApito bhaumacheShTitam | sabhAryo garuDArUDhaH prAgjyotiShapuraM yayau || 2|| giridurgaiH shastradurgairjalAgnyaniladurgamam | murapAshAyutairghorairdR^iDhaiH sarvata AvR^itam || 3|| gadayA nirbibhedAdrIn shastradurgANi sAyakaiH | chakreNAgniM jalaM vAyuM murapAshAMstathAsinA || 4|| sha~NkhanAdena yantrANi hR^idayAni manasvinAm | prAkAraM gadayA gurvyA nirbibheda gadAdharaH || 5|| pA~nchajanyadhvaniM shrutvA yugAntAshanibhIShaNam | muraH shayAna uttasthau daityaH pa~nchashirA jalAt || 6|| trishUlamudyamya sudurnirIkShaNo yugAntasUryAnalarochirulbaNaH | grasaMstrilokImiva pa~nchabhirmukhai\- rabhyadravattArkShyasutaM yathoragaH || 7|| Avidhya shUlaM tarasA garutmate nirasya vaktrairvyanadatsa pa~nchabhiH | sa rodasI sarvadisho.ambaraM mahA\- nApUrayannaNDakaTAhamAvR^iNot || 8|| tadApatadvai trishikhaM garutmate hariH sharAbhyAmabhinattridhaujasA | mukheShu taM chApi sharairatADaya\- ttasmai gadAM so.api ruShA vyamu~nchata || 9|| tAmApatantIM gadayA gadAM mR^idhe gadAgrajo nirbibhide sahasradhA | udyamya bAhUnabhidhAvato.ajitaH shirAMsi chakreNa jahAra lIlayA || 10|| vyasuH papAtAmbhasi kR^ittashIrSho nikR^ittashR^i~Ngo.adririvendratejasA | tasyAtmajAH sapta piturvadhAturAH pratikriyAmarShajuShaH samudyatAH || 11|| tAmro.antarikShaH shravaNo vibhAvasu\- rvasurnabhasvAnaruNashcha saptamaH | pIThaM puraskR^itya chamUpatiM mR^idhe bhaumaprayuktA niragan dhR^itAyudhAH || 12|| prAyu~njatAsAdya sharAnasIn gadAH shaktyR^iShTishUlAnyajite ruSholbaNAH | tachChastrakUTaM bhagavAn svamArgaNai\- ramoghavIryastilashashchakarta ha || 13|| tAn pIThamukhyAnanayadyamakShayaM nikR^ittashIrShorubhujA~NghrivarmaNaH | svAnIkapAnachyutachakrasAyakai\- stathA nirastAn narako dharAsutaH || 14|| nirIkShya durmarShaNa Asravanmadai\- rgajaiH payodhiprabhavairnirAkramat | dR^iShTvA sabhAryaM garuDopari sthitaM sUryopariShTAtsataDidghanaM yathA | kR^iShNaM sa tasmai vyasR^ijachChataghnIM yodhAshcha sarve yugapatsma vivyadhuH || 15|| tadbhaumasainyaM bhagavAn gadAgrajo vichitravAjairnishitaiH shilImukhaiH | nikR^ittabAhUrushirodhravigrahaM chakAra tarhyeva hatAshvaku~njaram || 16|| yAni yodhaiH prayuktAni shastrAstrANi kurUdvaha | haristAnyachChinattIkShNaiH sharairekaikashastribhiH || 17|| uhyamAnaH suparNena pakShAbhyAM nighnatA gajAn | garutmatA hanyamAnAstuNDapakShanakhairgajAH || 18|| puramevAvishannArtA narako yudhyayudhyata | dR^iShTvA vidrAvitaM sainyaM garuDenArditaM svakam || 19|| taM bhaumaH prAharachChaktyA vajraH pratihato yataH | nAkampata tayA viddho mAlAhata iva dvipaH || 20|| shUlaM bhaumo.achyutaM hantumAdade vitathodyamaH | tadvisargAtpUrvameva narakasya shiro hariH | apAharadgajasthasya chakreNa kShuraneminA || 21|| sakuNDalaM chArukirITabhUShaNaM babhau pR^ithivyAM patitaM samujjvalat | hA heti sAdhvityR^iShayaH sureshvarA mAlyairmukundaM vikiranta IDire || 22|| tatashcha bhUH kR^iShNamupetya kuNDale prataptajAmbUnadaratnabhAsvare | savaijayantyA vanamAlayArpaya\- tprAchetasaM Chatramatho mahAmaNim || 23|| astauShIdatha vishveshaM devI devavarArchitam | prA~njaliH praNatA rAjan bhaktipravaNayA dhiyA || 24|| bhUmiruvAcha namaste devadevesha sha~NkhachakragadAdhara | bhaktechChopAttarUpAya paramAtman namo.astu te || 25|| namaH pa~NkajanAbhAya namaH pa~NkajamAline | namaH pa~NkajanetrAya namaste pa~NkajA~Nghraye || 26|| namo bhagavate tubhyaM vAsudevAya viShNave | puruShAyAdibIjAya pUrNabodhAya te namaH || 27|| ajAya janayitre.asya brahmaNe.anantashaktaye | parAvarAtman bhUtAtman paramAtman namo.astu te || 28|| tvaM vai sisR^ikShU raja utkaTaM prabho tamo nirodhAya bibharShyasaMvR^itaH | sthAnAya sattvaM jagato jagatpate kAlaH pradhAnaM puruSho bhavAn paraH || 29|| ahaM payo jyotirathAnilo nabho mAtrANi devA mana indriyANi | kartA mahAnityakhilaM charAcharaM tvayyadvitIye bhagavannayaM bhramaH || 30|| tasyAtmajo.ayaM tava pAdapa~NkajaM bhItaH prapannArtiharopasAditaH | tatpAlayainaM kuru hastapa~NkajaM shirasyamuShyAkhilakalmaShApaham || 31|| shrIshuka uvAcha iti bhUmyArthito vAgbhirbhagavAn bhaktinamrayA | dattvAbhayaM bhaumagR^ihaM prAvishatsakalarddhimat || 32|| tatra rAjanyakanyAnAM ShaTsahasrAdhikAyutam | bhaumAhR^itAnAM vikramya rAjabhyo dadR^ishe hariH || 33|| taM praviShTaM striyo vIkShya naravIraM vimohitAH | manasA vavrire.abhIShTaM patiM daivopasAditam || 34|| bhUyAtpatirayaM mahyaM dhAtA tadanumodatAm | iti sarvAH pR^ithakkR^iShNe bhAvena hR^idayaM dadhuH || 35|| tAH prAhiNoddvAravatIM sumR^iShTavirajo.ambarAH | narayAnairmahAkoshAn rathAshvAn draviNaM mahat || 36|| airAvatakulebhAMshcha chaturdantAMstarasvinaH | pANDurAMshcha chatuHShaShTiM preShayAmAsa keshavaH || 37|| gatvA surendrabhavanaM dattvAdityai cha kuNDale | pUjitastridashendreNa sahendrANyA cha sapriyaH || 38|| chodito bhAryayotpATya pArIjAtaM garutmati | Aropya sendrAn vibudhAn nirjityopAnayatpuram || 39|| sthApitaH satyabhAmAyA gR^ihodyAnopashobhanaH | anvagurbhramarAH svargAttadgandhAsavalampaTAH || 40|| yayAcha Anamya kirITakoTibhiH pAdau spR^ishannachyutamarthasAdhanam | siddhArtha etena vigR^ihyate mahA\- naho surANAM cha tamo dhigADhyatAm || 41|| atho muhUrta ekasmin nAnAgAreShu tAH striyaH | yathopayeme bhagavAn tAvadrUpadharo.avyayaH || 42|| gR^iheShu tAsAmanapAyyatarkyakR^i\- nnirastasAmyAtishayeShvavasthitaH | reme ramAbhirnijakAmasampluto yathetaro gArhakamedhikAMshcharan || 43|| itthaM ramApatimavApya patiM striyastA brahmAdayo.api na viduH padavIM yadIyAm | bhejurmudAviratamedhitayAnurAga\- hAsAvalokanavasa~NgamajalpalajjAH || 44|| pratyudgamAsanavarArhaNapAdashaucha\- tAmbUlavishramaNavIjanagandhamAlyaiH | keshaprasArashayanasnapanopahAryaiH dAsIshatA api vibhorvidadhuH sma dAsyam || 45|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe pArijAtaharaNanarakavadho nAmaikonaShaShTitamo.adhyAyaH || 59|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaShTitamo.adhyAyaH \- 60 ..} shrIshuka uvAcha karhichitsukhamAsInaM svatalpasthaM jagadgurum | patiM paryacharadbhaiShmI vyajanena sakhIjanaiH || 1|| yastvetallIlayA vishvaM sR^ijatyattyavatIshvaraH | sa hi jAtaH svasetUnAM gopIthAya yaduShvajaH || 2|| tasminnantargR^ihe bhrAjanmuktAdAmavilambinA | virAjite vitAnena dIpairmaNimayairapi || 3|| mallikAdAmabhiH puShpairdvirephakulanAditaiH | jAlarandhrapraviShTaishcha gobhishchandramaso.amalaiH || 4|| pArijAtavanAmodavAyunodyAnashAlinA | dhUpairagurujai rAjan jAlarandhravinirgataiH || 5|| payaHphenanibhe shubhre parya~Nke kashipUttame | upatasthe sukhAsInaM jagatAmIshvaraM patim || 6|| vAlavyajanamAdAya ratnadaNDaM sakhIkarAt | tena vIjayatI devI upAsA~nchakra Ishvaram || 7|| sopAchyutaM kvaNayatI maNinUpurAbhyAM reje.a~NgulIyavalayavyajanAgrahastA | vastrAntagUDhakuchaku~NkumashoNahAra\- bhAsAnitambadhR^itayA cha parArdhyakA~nchyA || 8|| tAM rUpiNIM shriyamananyagatiM nirIkShya yA lIlayA dhR^itatanoranurUparUpA | prItaH smayannalakakuNDalaniShkakaNTha\- vaktrollasatsmitasudhAM harirAbabhAShe || 9|| shrIbhagavAnuvAcha rAjaputrIpsitA bhUpairlokapAlavibhUtibhiH | mahAnubhAvaiH shrImadbhI rUpaudAryabalorjitaiH || 10|| tAn prAptAnarthino hitvA chaidyAdIn smaradurmadAn | dattA bhrAtrA svapitrA cha kasmAnno vavR^iShe.asamAn || 11|| rAjabhyo bibhyataH subhrUH samudraM sharaNaM gatAn | balavadbhiH kR^itadveShAn prAyastyaktanR^ipAsanAn || 12|| aspaShTavartmanAM puMsAmalokapathamIyuShAm | AsthitAH padavIM subhrUH prAyaH sIdanti yoShitaH || 13|| niShki~nchanA vayaM shashvanniShki~nchanajanapriyAH | tasmAtprAyeNa na hyADhyA mAM bhajanti sumadhyame || 14|| yayorAtmasamaM vittaM janmaishvaryAkR^itirbhavaH | tayorvivAho maitrI cha nottamAdhamayoH kvachit || 15|| vaidarbhyetadavij~nAya tvayAdIrghasamIkShayA | vR^itA vayaM guNairhInA bhikShubhiH shlAghitA mudhA || 16|| athAtmano.anurUpaM vai bhajasva kShatriyarShabham | yena tvamAshiShaH satyA ihAmutra cha lapsyase || 17|| chaidyashAlvajarAsandhadantavaktrAdayo nR^ipAH | mama dviShanti vAmoru rukmI chApi tavAgrajaH || 18|| teShAM vIryamadAndhAnAM dR^iptAnAM smayanuttaye | AnItAsi mayA bhadre tejo.apaharatAsatAm || 19|| udAsInA vayaM nUnaM na stryapatyArthakAmukAH | AtmalabdhyA.a.asmahe pUrNA gehayorjyotirakriyAH || 20|| shrIshuka uvAcha etAvaduktvA bhagavAnAtmAnaM vallabhAmiva | manyamAnAmavishleShAttaddarpaghna upAramat || 21|| iti trilokeshapatestadAtmanaH priyasya devyashrutapUrvamapriyam | Ashrutya bhItA hR^idi jAtavepathu\- shchintAM durantAM rudatI jagAma ha || 22|| padA sujAtena nakhAruNashrIyA bhuvaM likhantyashrubhira~njanAsitaiH | Asi~nchatI ku~NkumarUShitau stanau tasthAvadhomukhyatiduHkharuddhavAk || 23|| tasyAH suduHkhabhayashokavinaShTabuddheH hastAchChlathadvalayato vyajanaM papAta | dehashcha viklavadhiyaH sahasaiva muhyan rambheva vAyuvihatA pravikIrya keshAn || 24|| taddR^iShTvA bhagavAn kR^iShNaH priyAyAH premabandhanam | hAsyaprauDhimajAnantyAH karuNaH so.anvakampata || 25|| parya~NkAdavaruhyAshu tAmutthApya chaturbhujaH | keshAn samuhya tadvaktraM prAmR^ijatpadmapANinA || 26|| pramR^ijyAshrukale netre stanau chopahatau shuchA | AshliShya bAhunA rAjannananyaviShayAM satIm || 27|| sAntvayAmAsa sAntvaj~naH kR^ipayA kR^ipaNAM prabhuH | hAsyaprauDhibhramachchittAmatadarhAM satAM gatiH || 28|| shrIbhagavAnuvAcha mA mA vaidarbhyasUyethA jAne tvAM matparAyaNAm | tvadvachaH shrotukAmena kShvelyAcharitama~Ngane || 29|| mukhaM cha premasaMrambhasphuritAdharamIkShitum | kaTAkShepAruNApA~NgaM sundarabhrukuTItaTam || 30|| ayaM hi paramo lAbho gR^iheShu gR^ihamedhinAm | yannarmairIyate yAmaH priyayA bhIru bhAmini || 31|| shrIshuka uvAcha saivaM bhagavatA rAjan vaidarbhI parisAntvitA | j~nAtvA tatparihAsoktiM priyatyAgabhayaM jahau || 32|| babhASha R^iShabhaM puMsAM vIkShantI bhagavanmukham | savrIDahAsaruchirasnigdhApA~Ngena bhArata || 33|| rukmiNyuvAcha nanvevametadaravindavilochanAha yadvai bhavAn bhagavato.asadR^ishI vibhUmnaH | kva sve mahimnyabhirato bhagavAMstryadhIshaH kvAhaM guNaprakR^itiraj~nagR^ihItapAdA || 34|| satyaM bhayAdiva guNebhya urukramAntaH shete samudra upalambhanamAtra AtmA | nityaM kadindriyagaNaiH kR^itavigrahastvaM tvatsevakairnR^ipapadaM vidhutaM tamo.andham || 35|| tvatpAdapadmamakarandajuShAM munInAM vartmAsphuTaM nR^ipashubhirnanu durvibhAvyam | yasmAdalaukikamivehitamIshvarasya bhUmaMstavehitamatho anu ye bhavantam || 36|| niShki~nchano nanu bhavAn na yato.asti ki~nchi\- dyasmai baliM balibhujo.api harantyajAdyAH | na tvA vidantyasutR^ipo.antakamADhyatAndhAH preShTho bhavAn balibhujAmapi te.api tubhyam || 37|| tvaM vai samastapuruShArthamayaH phalAtmA yadvA~nChayA sumatayo visR^ijanti kR^itsnam | teShAM vibho samuchito bhavataH samAjaH puMsaH striyAshcha ratayoH sukhaduHkhinorna || 38|| tvaM nyastadaNDamunibhirgaditAnubhAva AtmA.a.atmadashcha jagatAmiti me vR^ito.asi | hitvA bhavadbhruva udIritakAlavega\- dhvastAshiSho.abjabhavanAkapatIn kuto.anye || 39|| jADyaM vachastava gadAgraja yastu bhUpAn vidrAvya shAr~Nganinadena jahartha mAM tvam | siMho yathA svabalimIsha pashUn svabhAgaM tebhyo bhayAdyadudadhiM sharaNaM prapannaH || 40|| yadvA~nChayA nR^ipashikhAmaNayo.a~Nga vainya\- jAyantanAhuShagayAdaya aikapatyam | rAjyaM visR^ijya vivishurvanamambujAkSha sIdanti te.anupadavIM ta ihAsthitAH kim || 41|| kAnyaM shrayeta tava pAdasarojagandha\- mAghrAya sanmukharitaM janatApavargam | lakShmyAlayaM tvavigaNayya guNAlayasya martyA sadorubhayamarthaviviktadR^iShTiH || 42|| taM tvAnurUpamabhajaM jagatAmadhIsha\- mAtmAnamatra cha paratra cha kAmapUram | syAnme tavA~NghriraraNaM sR^itibhirbhramantyA yo vai bhajantamupayAtyanR^itApavargaH || 43|| tasyAH syurachyuta nR^ipA bhavatopadiShTAH strINAM gR^iheShu kharagoshvabiDAlabhR^ityAH | yatkarNamUlamarikarShaNa nopayAyA\- dyuShmatkathA mR^iDaviri~nchasabhAsu gItA || 44|| tvakshmashruromanakhakeshapinaddhamanta\- rmAMsAsthiraktakR^imiviTkaphapittavAtam | jIvachChavaM bhajati kAntamatirvimUDhA yA te padAbjamakarandamajighratI strI || 45|| astvambujAkSha mama te charaNAnurAga Atman ratasya mayi chAnatiriktadR^iShTeH | yarhyasya vR^iddhaya upAttarajo.atimAtro mAmIkShase tadu ha naH paramAnukampA || 46|| naivAlIkamahaM manye vachaste madhusUdana | ambAyA iva hi prAyaH kanyAyAH syAdratiH kvachit || 47|| vyUDhAyAshchApi puMshchalyA mano.abhyeti navaM navam | budho.asatIM na bibhR^iyAttAM bibhradubhayachyutaH || 48|| shrIbhagavAnuvAcha sAdhvyetachChrotukAmaistvaM rAjaputri pralambhitA | mayoditaM yadanvAttha sarvaM tatsatyameva hi || 49|| yAn yAn kAmayase kAmAn mayyakAmAya bhAmini | santi hyekAntabhaktAyAstava kalyANi nityadA || 50|| upalabdhaM patiprema pAtivratyaM cha te.anaghe | yadvAkyaishchAlyamAnAyA na dhIrmayyapakarShitA || 51|| ye mAM bhajanti dAmpatye tapasA vratacharyayA | kAmAtmAno.apavargeshaM mohitA mama mAyayA || 52|| mAM prApya mAninyapavargasampadaM vA~nChanti ye sampada eva tatpatim | te mandabhAgyA niraye.api ye nR^iNAM mAtrAtmakatvAnnirayaH susa~NgamaH || 53|| diShTyA gR^iheshvaryasakR^inmayi tvayA kR^itAnuvR^ittirbhavamochanI khalaiH | suduShkarAsau sutarAM durAshiSho hyasumbharAyA nikR^itiM juShaH striyAH || 54|| na tvAdR^ishIM praNayinIM gR^ihiNIM gR^iheShu pashyAmi mAnini yayA svavivAhakAle | prAptAn nR^ipAnavagaNayya raho haro me prasthApito dvija upashrutasatkathasya || 55|| bhrAturvirUpakaraNaM yudhi nirjitasya prodvAhaparvaNi cha tadvadhamakShagoShThyAm | duHkhaM samutthamasaho.asmadayogabhItyA naivAbravIH kimapi tena vayaM jitAste || 56|| dUtastvayA.a.atmalabhane suviviktamantraH prasthApito mayi chirAyati shUnyametat | matvAjihAsa idama~NgamananyayogyaM tiShTheta tattvayi vayaM pratinandayAmaH || 57|| shrIshuka uvAcha evaM sauratasaMlApairbhagavAn jagadIshvaraH | svarato ramayA reme naralokaM viDambayan || 58|| tathAnyAsAmapi vibhurgR^iheShu gR^ihavAniva | Asthito gR^ihamedhIyAn dharmAn lokagururhariH || 59|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe kR^iShNarukmiNI\- saMvAdo nAma ShaShTitamo.adhyAyaH || 60|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekaShaShTitamo.adhyAyaH \- 61 ..} shrIshuka uvAcha ekaikashastAH kR^iShNasya putrAn dasha dashAbalAH | ajIjanannanavamAn pituH sarvAtmasampadA || 1|| gR^ihAdanapagaM vIkShya rAjaputryo.achyutaM sthitam | preShThaM nyamaMsata svaM svaM na tattattvavidaH striyaH || 2|| chArvabjakoshavadanAyatabAhunetra\- sapremahAsarasavIkShitavalgujalpaiH | sammohitA bhagavato na mano vijetuM svairvibhramaiH samashakan vanitA vibhUmnaH || 3|| smAyAvalokalavadarshitabhAvahAri\- bhrUmaNDalaprahitasauratamantrashauNDaiH | patnyastu ShoDashasahasramana~NgabANaiH yasyendriyaM vimathituM karaNairna shekuH || 4|| itthaM ramApatimavApya patiM striyastA brahmAdayo.api na viduH padavIM yadIyAm | bhejurmudAviratamedhitayAnurAga\- hAsAvalokanavasa~NgamalAlasAdyam || 5|| pratyudgamAsanavarArhaNapAdashaucha\- tAmbUlavishramaNavIjanagandhamAlyaiH | keshaprasArashayanasnapanopahAryaiH dAsIshatA api vibhorvidadhuH sma dAsyam || 6|| tAsAM yA dasha putrANAM kR^iShNastrINAM puroditAH | aShTau mahiShyastatputrAn pradyumnAdIn gR^iNAmi te || 7|| chArudeShNaH sudeShNashcha chArudehashcha vIryavAn | suchArushchAruguptashcha bhadrachArustathAparaH || 8|| chAruchandro vichArushcha chArushcha dashamo hareH | pradyumnapramukhA jAtA rukmiNyAM nAvamAH pituH || 9|| bhAnuH subhAnuH svarbhAnuH prabhAnurbhAnumAMstathA | chandrabhAnurbR^ihadbhAnuratibhAnustathAShTamaH || 10|| shrIbhAnuH pratibhAnushcha satyabhAmAtmajA dasha | sAmbaH sumitraH purujichChatajichcha sahasrajit || 11|| vijayashchitraketushcha vasumAn draviDaH kratuH | jAmbavatyAH sutA hyete sAmbAdyAH pitR^isammatAH || 12|| vIrashchandro.ashvasenashcha chitragurvegavAn vR^iShaH | AmaH sha~NkurvasuH shrImAn kuntirnAgnajiteH sutAH || 13|| shrutaH kavirvR^iSho vIraH subAhurbhadra ekalaH | shAntirdarshaH pUrNamAsaH kAlindyAH somako.avaraH || 14|| praghoSho gAtravAn siMho balaH prabala UrdhvagaH | mAdryAH putrA mahAshaktiH saha ojo.aparAjitaH || 15|| vR^iko harSho.anilo gR^idhro vardhano.annAda eva cha | mahAshaH pAvano vahnirmitravindAtmajAH kShudhiH || 16|| sa~NgrAmajidbR^ihatsenaH shUraH praharaNo.arijit | jayaH subhadro bhadrAyA vAma Ayushcha satyakaH || 17|| dIptimAMstAmrataptAdyA rohiNyAstanayA hareH | pradyumnAchchAniruddho.abhUdrukmavatyAM mahAbalaH || 18|| putryAM tu rukmiNo rAjan nAmnA bhojakaTe pure | eteShAM putrapautrAshcha babhUvuH koTisho nR^ipa | mAtaraH kR^iShNajAtAnAM sahasrANi cha ShoDasha || 19|| rAjovAcha kathaM rukmyariputrAya prAdAdduhitaraM yudhi | kR^iShNena paribhUtastaM hantuM randhraM pratIkShate | etadAkhyAhi me vidvan dviShorvaivAhikaM mithaH || 20|| anAgatamatItaM cha vartamAnamatIndriyam | viprakR^iShTaM vyavahitaM samyak pashyanti yoginaH || 21|| shrIshuka uvAcha vR^itaH svayaMvare sAkShAdana~Ngo.a~NgayutastayA | rAj~naH sametAn nirjitya jahAraikaratho yudhi || 22|| yadyapyanusmaran vairaM rukmI kR^iShNAvamAnitaH | vyataradbhAgineyAya sutAM kurvan svasuH priyam || 23|| rukmiNyAstanayAM rAjan kR^itavarmasuto balI | upayeme vishAlAkShIM kanyAM chArumatIM kila || 24|| dauhitrAyAniruddhAya pautrIM rukmyadadAddhareH | rochanAM baddhavairo.api svasuH priyachikIrShayA | jAnannadharmaM tadyaunaM snehapAshAnubandhanaH || 25|| tasminnabhyudaye rAjan rukmiNI rAmakeshavau | puraM bhojakaTaM jagmuH sAmbapradyumnakAdayaH || 26|| tasmin nivR^itta udvAhe kAli~NgapramukhA nR^ipAH | dR^iptAste rukmiNaM prochurbalamakShairvinirjaya || 27|| anakShaj~no hyayaM rAjannapi tadvyasanaM mahat | ityukto balamAhUya tenAkShairrukmyadIvyata || 28|| shataM sahasramayutaM rAmastatrAdade paNam | taM tu rukmyajayattatra kAli~NgaH prAhasadbalam | dantAn sandarshayannuchchairnAmR^iShyattaddhalAyudhaH || 29|| tato lakShaM rukmyagR^ihNAd glahaM tatrAjayadbalaH | jitavAnahamityAha rukmI kaitavamAshritaH || 30|| manyunA kShubhitaH shrImAn samudra iva parvaNi | jAtyAruNAkSho.atiruShA nyarbudaM glahamAdade || 31|| taM chApi jitavAn rAmo dharmeNachChalamAshritaH | rukmI jitaM mayAtreme vadantu prAshnikA iti || 32|| tadAbravInnabhovANI balenaiva jito glahaH | dharmato vachanenaiva rukmI vadati vai mR^iShA || 33|| tAmanAdR^itya vaidarbho duShTarAjanyachoditaH | sa~NkarShaNaM parihasan babhAShe kAlachoditaH || 34|| naivAkShakovidA yUyaM gopAlA vanagocharAH | akShairdIvyanti rAjAno bANaishcha na bhavAdR^ishAH || 35|| rukmiNaivamadhikShipto rAjabhishchopahAsitaH | kruddhaH parighamudyamya jaghne taM nR^imNasaMsadi || 36|| kali~NgarAjaM tarasA gR^ihItvA dashame pade | dantAnapAtayatkruddho yo.ahasadvivR^itairdvijaiH || 37|| anye nirbhinnabAhUrushiraso rudhirokShitAH | rAjAno dudravarbhItA balena parighArditAH || 38|| nihate rukmiNi shyAle nAbravItsAdhvasAdhu vA | rukmiNIbalayo rAjan snehabha~NgabhayAddhariH || 39|| tato.aniruddhaM saha sUryayA varaM rathaM samAropya yayuH kushasthalIm | rAmAdayo bhojakaTAddashArhAH siddhAkhilArthA madhusUdanAshrayAH || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe aniruddha\- vivAhe rukmivadho nAmaikaShaShTitamo.adhyAyaH || 61|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dviShaShTitamo.adhyAyaH \- 62 ..} rAjovAcha bANasya tanayAmUShAmupayeme yadUttamaH | tatra yuddhamabhUdghoraM harisha~Nkarayormahat | etatsarvaM mahAyogin samAkhyAtuM tvamarhasi || 1|| shrIshuka uvAcha bANaH putrashatajyeShTho balerAsInmahAtmanaH | yena vAmanarUpAya haraye.adAyi medinI || 2|| tasyaurasaH suto bANaH shivabhaktirataH sadA | mAnyo vadAnyo dhImAMshcha satyasandho dR^iDhavrataH || 3|| shoNitAkhye pure ramye sa rAjyamakarotpurA | tasya shambhoH prasAdena ki~NkarA iva te.amarAH | sahasrabAhurvAdyena tANDave.atoShayanmR^iDam || 4|| bhagavAn sarvabhUteshaH sharaNyo bhaktavatsalaH | vareNa ChandayAmAsa sa taM vavre purAdhipam || 5|| sa ekadA.a.aha girishaM pArshvasthaM vIryadurmadaH | kirITenArkavarNena saMspR^ishaMstatpadAmbujam || 6|| namasye tvAM mahAdeva lokAnAM gurumIshvaram | puMsAmapUrNakAmAnAM kAmapUrAmarA~Nghripam || 7|| doHsahasraM tvayA dattaM paraM bhArAya me.abhavat | trilokyAM pratiyoddhAraM na labhe tvadR^ite samam || 8|| kaNDUtyA nibhR^itairdorbhiryuyutsurdiggajAnaham | AdyAyAM chUrNayannadrIn bhItAste.api pradudruvuH || 9|| tachChrutvA bhagavAn kruddhaH ketuste bhajyate yadA | tvaddarpaghnaM bhavenmUDha saMyugaM matsamena te || 10|| ityuktaH kumatirhR^iShTaH svagR^ihaM prAvishannR^ipa | pratIkShan girishAdeshaM svavIryanashanaM kudhIH || 11|| tasyoShA nAma duhitA svapne prAdyumninA ratim | kanyAlabhata kAntena prAgadR^iShTashrutena sA || 12|| sA tatra tamapashyantI kvAsi kAnteti vAdinI | sakhInAM madhya uttasthau vihvalA vrIDitA bhR^isham || 13|| bANasya mantrI kumbhANDashchitralekhA cha tatsutA | sakhyapR^ichChatsakhImUShAM kautUhalasamanvitA || 14|| kaM tvaM mR^igayase subhrUH kIdR^ishaste manorathaH | hastagrAhaM na te.adyApi rAjaputryupalakShaye || 15|| UShovAcha dR^iShTaH kashchinnaraH svapne shyAmaH kamalalochanaH | pItavAsA bR^ihadbAhuryoShitAM hR^idaya~NgamaH || 16|| tamahaM mR^igaye kAntaM pAyayitvAdharaM madhu | kvApi yAtaH spR^ihayatIM kShiptvA mAM vR^ijinArNave || 17|| chitralekhovAcha vyasanaM te.apakarShAmi trilokyAM yadi bhAvyate | tamAneShye naraM yaste manohartA tamAdisha || 18|| ityuktvA devagandharvasiddhachAraNapannagAn | daityavidyAdharAn yakShAn manujAMshcha yathAlikhat || 19|| manujeShu cha sA vR^iShNIn shUramAnakadundubhim | vyalikhadrAmakR^iShNau cha pradyumnaM vIkShya lajjitA || 20|| aniruddhaM vilikhitaM vIkShyoShAvA~NmukhI hriyA | so.asAvasAviti prAha smayamAnA mahIpate || 21|| chitralekhA tamAj~nAya pautraM kR^iShNasya yoginI | yayau vihAyasA rAjan dvArakAM kR^iShNapAlitAm || 22|| tatra suptaM suparya~Nke prAdyumniM yogamAsthitA | gR^ihItvA shoNitapuraM sakhyai priyamadarshayat || 23|| sA cha taM sundaravaraM vilokya muditAnanA | duShprekShye svagR^ihe pumbhI reme prAdyumninA samam || 24|| parArdhyavAsaH sraggandhadhUpadIpAsanAdibhiH | pAnabhojanabhakShyaishcha vAkyaiH shushrUShayArchitaH || 25|| gUDhaH kanyApure shashvatpravR^iddhasnehayA tayA | nAhargaNAn sa bubudhe UShayApahR^itendriyaH || 26|| tAM tathA yaduvIreNa bhujyamAnAM hatavratAm | hetubhirlakShayA~nchakrurAprItAM duravachChadaiH || 27|| bhaTA AvedayA~nchakrU rAjaMste duhiturvayam | vicheShTitaM lakShayAmaH kanyAyAH kuladUShaNam || 28|| anapAyibhirasmAbhirguptAyAshcha gR^ihe prabho | kanyAyA dUShaNaM pumbhirduShprekShAyA na vidmahe || 29|| tataH pravyathito bANo duhituH shrutadUShaNaH | tvaritaH kanyakAgAraM prApto.adrAkShIdyadUdvaham || 30|| kAmAtmajaM taM bhuvanaikasundaraM shyAmaM pisha~NgAmbaramambujekShaNam | bR^ihadbhujaM kuNDalakuntalatviShA smitAvalokena cha maNDitAnanam || 31|| dIvyantamakShaiH priyayAbhinR^imNayA tada~Ngasa~Ngastanaku~Nkumasrajam | bAhvordadhAnaM madhumallikAshritAM tasyAgra AsInamavekShya vismitaH || 32|| sa taM praviShTaM vR^itamAtatAyibhi\- rbhaTairanIkairavalokya mAdhavaH | udyamya maurvaM parighaM vyavasthito yathAntako daNDadharo jighAMsayA || 33|| jighR^ikShayA tAn paritaH prasarpataH shuno yathA sUkarayUthapoha.anat | te hanyamAnA bhavanAdvinirgatA nirbhinnamUrdhorubhujAH pradudruvuH || 34|| taM nAgapAshairbalinandano balI ghnantaM svasainyaM kupito babandha ha | UShA bhR^ishaM shokaviShAdavihvalA baddhaM nishamyAshrukalAkShyaraudiShIt || 35|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe aniruddhabandho nAma dviShaShTitamo.adhyAyaH || 62|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. triShaShTitamo.adhyAyaH \- 63 ..} shrIshuka uvAcha apashyatAM chAniruddhaM tadbandhUnAM cha bhArata | chatvAro vArShikA mAsA vyatIyuranushochatAm || 1|| nAradAttadupAkarNya vArtAM baddhasya karma cha | prayayuH shoNitapuraM vR^iShNayaH kR^iShNadevatAH || 2|| pradyumno yuyudhAnashcha gadaH sAmbo.atha sAraNaH | nandopanandabhadrAdyA rAmakR^iShNAnuvartinaH || 3|| akShauhiNIbhirdvAdashabhiH sametAH sarvatodisham | rurudhurbANanagaraM samantAtsAtvatarShabhAH || 4|| bhajyamAnapurodyAnaprAkArATTAlagopuram | prekShamANo ruShA.a.aviShTastulyasainyo.abhiniryayau || 5|| bANArthe bhagavAn rudraH sasutaiH pramathairvR^itaH | Aruhya nandivR^iShabhaM yuyudhe rAmakR^iShNayoH || 6|| AsItsutumulaM yuddhamadbhutaM romaharShaNam | kR^iShNasha~Nkarayo rAjan pradyumnaguhayorapi || 7|| kumbhANDakUpakarNAbhyAM balena saha saMyugaH | sAmbasya bANaputreNa bANena saha sAtyakeH || 8|| brahmAdayaH surAdhIshA munayaH siddhachAraNAH | gandharvApsaraso yakShA vimAnairdraShTumAgaman || 9|| sha~NkarAnucharAn shaurirbhUtapramathaguhyakAn | DAkinIryAtudhAnAMshcha vetAlAn savinAyakAn || 10|| pretamAtR^ipishAchAMshcha kuShmANDAn brahmarAkShasAn | drAvayAmAsa tIkShNAgraiH sharaiH shAr~NgadhanushchyutaiH || 11|| pR^ithagvidhAni prAyu~Nkta pinAkyastrANi shAr~NgiNe | pratyastraiH shamayAmAsa shAr~NgapANiravismitaH || 12|| brahmAstrasya cha brahmAstraM vAyavyasya cha pArvatam | Agneyasya cha pArjanyaM naijaM pAshupatasya cha || 13|| mohayitvA tu girishaM jR^imbhaNAstreNa jR^imbhitam | bANasya pR^itanAM shaurirjaghAnAsigadeShubhiH || 14|| skandaH pradyumnabANaughairardyamAnaH samantataH | asR^igvimu~nchan gAtrebhyaH shikhinApAkramadraNAt || 15|| kumbhANDaH kUpakarNashcha petaturmusalArditau | dudruvustadanIkAni hatanAthAni sarvataH || 16|| vishIryamANaM svabalaM dR^iShTvA bANo.atyamarShaNaH | kR^iShNamabhyadravatsa~Nkhye rathI hitvaiva sAtyakim || 17|| dhanUMShyAkR^iShya yugapadbANaH pa~nchashatAni vai | ekaikasmin sharau dvau dvau sandadhe raNadurmadaH || 18|| tAni chichCheda bhagavAn dhanUMShi yugapaddhariH | sArathiM rathamashvAMshcha hatvA sha~NkhamapUrayat || 19|| tanmAtA koTarA nAma nagnA muktashiroruhA | puro.avatasthe kR^iShNasya putraprANarirakShayA || 20|| tatastirya~Nmukho nagnAmanirIkShan gadAgrajaH | bANashcha tAvadvirathashChinnadhanvAvishatpuram || 21|| vidrAvite bhUtagaNe jvarastu trishirAstripAt | abhyadhAvata dAshArhaM dahanniva disho dasha || 22|| atha nArAyaNo devastaM dR^iShTvA vyasR^ijajjvaram | mAheshvaro vaiShNavashcha yuyudhAte jvarAvubhau || 23|| mAheshvaraH samAkrandan vaiShNavena balArditaH | alabdhvAbhayamanyatra bhIto mAheshvaro jvaraH | sharaNArthI hR^iShIkeshaM tuShTAva prayatA~njaliH || 24|| jvara uvAcha namAmi tvAnantashaktiM pareshaM sarvAtmAnaM kevalaM j~naptimAtram | vishvotpattisthAnasaMrodhahetuM yattadbrahma brahmali~NgaM prashAntam || 25|| kAlo daivaM karma jIvaH svabhAvo dravyaM kShetraM prANa AtmA vikAraH | tatsa~NghAto bIjarohapravAha\- stvanmAyaiShA tanniShedhaM prapadye || 26|| nAnAbhAvairlIlayaivopapannai\- rdevAn sAdhUn lokasetUn bibharShi | haMsyunmArgAn hiMsayA vartamAnAn janmaitatte bhArahArAya bhUmeH || 27|| tapto.ahaM te tejasA duHsahena shAntogreNAtyulbaNena jvareNa | tAvattApo dehinAM te.a~NghrimUlaM no severan yAvadAshAnubaddhAH || 28|| shrIbhagavAnuvAcha trishiraste prasanno.asmi vyetu te majjvarAdbhayam | yo nau smarati saMvAdaM tasya tvanna bhavedbhayam || 29|| ityukto.achyutamAnamya gato mAheshvaro jvaraH | bANastu rathamArUDhaH prAgAdyotsyan janArdanam || 30|| tato bAhusahasreNa nAnAyudhadharo.asuraH | mumocha paramakruddho bANAMshchakrAyudhe nR^ipa || 31|| tasyAsyato.astrANyasakR^ichchakreNa kShuraneminA | chichCheda bhagavAn bAhUn shAkhA iva vanaspateH || 32|| bAhuShu ChidyamAneShu bANasya bhagavAn bhavaH | bhaktAnukampyupavrajya chakrAyudhamabhAShata || 33|| shrIrudra uvAcha tvaM hi brahma paraM jyotirgUDhaM brahmaNi vA~Nmaye | yaM pashyantyamalAtmAna AkAshamiva kevalam || 34|| nAbhirnabho.agnirmukhamambu reto dyauH shIrShamAshAH shrutira~NghrirurvI | chandro mano yasya dR^igarka AtmA ahaM samudro jaTharaM bhujendraH || 35|| romANi yasyauShadhayo.ambuvAhAH keshA viri~ncho dhiShaNA visargaH | prajApatirhR^idayaM yasya dharmaH sa vai bhavAn puruSho lokakalpaH || 36|| tavAvatAro.ayamakuNThadhAman dharmasya guptyai jagato bhavAya | vayaM cha sarve bhavatAnubhAvitA vibhAvayAmo bhuvanAni sapta || 37|| tvameka AdyaH puruSho.advitIya\- sturyaH svadR^iggheturaheturIshaH | pratIyase.athApi yathAvikAraM svamAyayA sarvaguNaprasid.hdhyai || 38|| yathaiva sUryaH pihitashChAyayA svayA ChAyAM cha rUpANi cha sa~nchakAsti | evaM guNenApihito guNAMstva\- mAtmapradIpo guNinashcha bhUman || 39|| yanmAyAmohitadhiyaH putradAragR^ihAdiShu | unmajjanti nimajjanti prasaktA vR^ijinArNave || 40|| devadattamimaM labdhvA nR^ilokamajitendriyaH | yo nAdriyeta tvatpAdau sa shochyo hyAtmava~nchakaH || 41|| yastvAM visR^ijate martya AtmAnaM priyamIshvaram | viparyayendriyArthArthaM viShamattyamR^itaM tyajan || 42|| ahaM brahmAtha vibudhA munayashchAmalAshayAH | sarvAtmanA prapannAstvAmAtmAnaM preShThamIshvaram || 43|| taM tvA jagatsthityudayAntahetuM samaM prashAntaM suhR^idAtmadaivam | ananyamekaM jagadAtmaketaM bhavApavargAya bhajAma devam || 44|| ayaM mameShTo dayito.anuvartI mayAbhayaM dattamamuShya deva | sampAdyatAM tadbhavataH prasAdo yathA hi te daityapatau prasAdaH || 45|| shrIbhagavAnuvAcha yadAttha bhagavaMstvaM naH karavAma priyaM tava | bhavato yadvyavasitaM tanme sAdhvanumoditam || 46|| avadhyo.ayaM mamApyeSha vairochanisuto.asuraH | prahlAdAya varo datto na vadhyo me tavAnvayaH || 47|| darpopashamanAyAsya pravR^ikNA bAhavo mayA | sUditaM cha balaM bhUri yachcha bhArAyitaM bhuvaH || 48|| chatvAro.asya bhujAH shiShTA bhaviShyantyajarAmaraH | pArShadamukhyo bhavato nakutashchidbhayo.asuraH || 49|| iti labdhvAbhayaM kR^iShNaM praNamya shirasAsuraH | prAdyumniM rathamAropya savadhvA samupAnayat || 50|| akShauhiNyA parivR^itaM suvAsaHsamala~NkR^itam | sapatnIkaM puraskR^itya yayau rudrAnumoditaH || 51|| svarAjadhAnIM samala~NkR^itAM dhvajaiH satoraNairukShitamArgachatvarAm | vivesha sha~NkhAnakadundubhisvanai\- rabhyudyataH paurasuhR^iddvijAtibhiH || 52|| ya evaM kR^iShNavijayaM sha~NkareNa cha saMyugam | saMsmaretprAtarutthAya na tasya syAtparAjayaH || 53|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe aniruddhAnayanaM nAma triShaShTitamo.adhyAyaH || 63|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chatuHShaShTitamo.adhyAyaH \- 64 ..} shrIshuka uvAcha ekadopavanaM rAjan jagmuryadukumArakAH | vihartuM sAmbapradyumnachArubhAnugadAdayaH || 1|| krIDitvA suchiraM tatra vichinvantaH pipAsitAH | jalaM nirudake kUpe dadR^ishuH sattvamadbhutam || 2|| kR^ikalAsaM girinibhaM vIkShya vismitamAnasAH | tasya choddharaNe yatnaM chakruste kR^ipayAnvitAH || 3|| charmajaistAntavaiH pAshairbaddhvA patitamarbhakAH | nAshaknuvan samuddhartuM kR^iShNAyAchakhyurutsukAH || 4|| tatrAgatyAravindAkSho bhagavAn vishvabhAvanaH | vIkShyojjahAra vAmena taM kareNa sa lIlayA || 5|| sa uttamashlokakarAbhimR^iShTo vihAya sadyaH kR^ikalAsarUpam | santaptachAmIkarachAruvarNaH svargyadbhutAla~NkaraNAmbarasrak || 6|| paprachCha vidvAnapi tannidAnaM janeShu vikhyApayituM mukundaH | kastvaM mahAbhAga vareNyarUpo devottamaM tvAM gaNayAmi nUnam || 7|| dashAmimAM vA katamena karmaNA samprApito.asyatadarhaH subhadra | AtmAnamAkhyAhi vivitsatAM no yanmanyase naH kShamamatra vaktum || 8|| shrIshuka uvAcha iti sma rAjA sampR^iShTaH kR^iShNenAnantamUrtinA | mAdhavaM praNipatyAha kirITenArka varchasA || 9|| nR^iga uvAcha nR^igo nAma narendro.ahamikShvAkutanayaH prabho | dAniShvAkhyAyamAneShu yadi te karNamaspR^isham || 10|| kiM nu te.aviditaM nAtha sarvabhUtAtmasAkShiNaH | kAlenAvyAhatadR^isho vakShye.athApi tavAj~nayA || 11|| yAvatyaH sikatA bhUmeryAvatyo divi tArakAH | yAvatyo varShadhArAshcha tAvatIradadaM sma gAH || 12|| payasvinIstaruNIH shIlarUpa\- guNopapannAH kapilA hemashR^i~NgIH | nyAyArjitA rUpyakhurAH savatsA dukUlamAlAbharaNA dadAvaham || 13|| svala~NkR^itebhyo guNashIlavadbhyaH sIdatkuTumbebhya R^itavratebhyaH | tapaHshrutabrahmavadAnyasadbhyaH prAdAM yuvabhyo dvijapu~NgavebhyaH || 14|| gobhUhiraNyAyatanAshvahastinaH kanyAH sadAsIstilarUpyashayyAH | vAsAMsi ratnAni parichChadAn rathA\- niShTaM cha yaj~naishcharitaM cha pUrtam || 15|| kasyachiddvijamukhyasya bhraShTA gaurmama godhane | sampR^iktAviduShA sA cha mayA dattA dvijAtaye || 16|| tAM nIyamAnAM tatsvAmI dR^iShTrovAcha mameti tam | mameti parigrAhyAha nR^igo me dattavAniti || 17|| viprau vivadamAnau mAmUchatuH svArthasAdhakau | bhavAn dAtApaharteti tachChrutvA me.abhavadbhramaH || 18|| anunItAvubhau viprau dharmakR^ichChragatena vai | gavAM lakShaM prakR^iShTAnAM dAsyAmyeShA pradIyatAm || 19|| bhavantAvanugR^ihNItAM ki~NkarasyAvijAnataH | samuddharata mAM kR^ichChrAtpatantaM niraye.ashuchau || 20|| nAhaM pratIchChe vai rAjannityuktvA svAmyapAkramat | nAnyadgavAmapyayutamichChAmItyaparo yayau || 21|| etasminnantare yAmyairdUtairnIto yamakShayam | yamena pR^iShTastatrAhaM devadeva jagatpate || 22|| pUrvaM tvamashubhaM bhu~NkShe utAho nR^ipate shubham | nAntaM dAnasya dharmasya pashye lokasya bhAsvataH || 23|| pUrvaM devAshubhaM bhu~nja iti prAha pateti saH | tAvadadrAkShamAtmAnaM kR^ikalAsaM patan prabho || 24|| brahmaNyasya vadAnyasya tava dAsasya keshava | smR^itirnAdyApi vidhvastA bhavatsandarshanArthinaH || 25|| sa tvaM kathaM mama vibho.akShipathaH parAtmA yogeshvaraiH shrutidR^ishAmalahR^idvibhAvyaH | sAkShAdadhokShaja uruvyasanAndhabuddheH syAnme.anudR^ishya iha yasya bhavApavargaH || 26|| devadeva jagannAtha govinda puruShottama | nArAyaNa hR^iShIkesha puNyashlokAchyutAvyaya || 27|| anujAnIhi mAM kR^iShNa yAntaM devagatiM prabho | yatra kvApi satashcheto bhUyAnme tvatpadAspadam || 28|| namaste sarvabhAvAya brahmaNe.anantashaktaye | kR^iShNAya vAsudevAya yogAnAM pataye namaH || 29|| ityuktvA taM parikramya pAdau spR^iShTvA svamaulinA | anuj~nAto vimAnAgryamAruhatpashyatAM nR^iNAm || 30|| kR^iShNaH parijanaM prAha bhagavAn devakIsutaH | brahmaNyadevo dharmAtmA rAjanyAnanushikShayan || 31|| durjaraM bata brahmasvaM bhuktamagnermanAgapi | tejIyaso.api kimuta rAj~nAmIshvaramAninAm || 32|| nAhaM hAlAhalaM manye viShaM yasya pratikriyA | brahmasvaM hi viShaM proktaM nAsya pratividhirbhuvi || 33|| hinasti viShamattAraM vahniradbhiH prashAmyati | kulaM samUlaM dahati brahmasvAraNipAvakaH || 34|| brahmasvaM duranuj~nAtaM bhuktaM hanti tripUruSham | prasahya tu balAdbhuktaM dasha pUrvAn dashAparAn || 35|| rAjAno rAjalakShmyAndhA nAtmapAtaM vichakShate | nirayaM ye.abhimanyante brahmasvaM sAdhu bAlishAH || 36|| gR^ihNanti yAvataH pAMsUn krandatAmashrubindavaH | viprANAM hR^itavR^ittInAM vadAnyAnAM kuTumbinAm || 37|| rAjAno rAjakulyAshcha tAvato.abdAnnira~NkushAH | kumbhIpAkeShu pachyante brahmadAyApahAriNaH || 38|| svadattAM paradattAM vA brahmavR^ittiM harechcha yaH | ShaShTivarShasahasrANi viShThAyAM jAyate kR^imiH || 39|| na me brahmadhanaM bhUyAdyadgR^idhvAlpAyuSho narAH | parAjitAshchyutA rAjyAdbhavantyudvejino.ahayaH || 40|| vipraM kR^itAgasamapi naiva druhyata mAmakAH | ghnantaM bahu shapantaM vA namaskuruta nityashaH || 41|| yathAhaM praName viprAnanukAlaM samAhitaH | tathA namata yUyaM cha yo.anyathA me sa daNDabhAk || 42|| brAhmaNArtho hyapahR^ito hartAraM pAtayatyadhaH | ajAnantamapi hyenaM nR^igaM brAhmaNagauriva || 43|| evaM vishrAvya bhagavAn mukundo dvArakaukasaH | pAvanaH sarvalokAnAM vivesha nijamandiram || 44|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe nR^igopAkhyAnaM nAma chatuHShaShTitamo.adhyAyaH || 64|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH \- 65 ..} shrIshuka uvAcha balabhadraH kurushreShTha bhagavAn rathamAsthitaH | suhR^iddidR^ikShurutkaNThaH prayayau nandagokulam || 1|| pariShvaktashchirotkaNThairgopairgopIbhireva cha | rAmo.abhivAdya pitarAvAshIrbhirabhinanditaH || 2|| chiraM naH pAhi dAshArha sAnujo jagadIshvaraH | ityAropyA~NkamAli~Ngya netraiH siShichaturjalaiH || 3|| gopavR^iddhAMshcha vidhivadyaviShThairabhivanditaH | yathAvayo yathAsakhyaM yathAsambandhamAtmanaH || 4|| samupetyAtha gopAlAn hAsyahastagrahAdibhiH | vishrAntaM sukhamAsInaM paprachChuH paryupAgatAH || 5|| pR^iShTAshchAnAmayaM sveShu premagadgadayA girA | kR^iShNe kamalapatrAkShe sannyastAkhilarAdhasaH || 6|| kachchinno bAndhavA rAma sarve kushalamAsate | kachchitsmaratha no rAma yUyaM dArasutAnvitAH || 7|| diShTyA kaMso hataH pApo diShTyA muktAH suhR^ijjanAH | nihatya nirjitya ripUn diShTyA durgaM samAshrItAH || 8|| gopyo hasantyaH paprachChU rAmasandarshanAdR^itAH | kachchidAste sukhaM kR^iShNaH purastrIjanavallabhaH || 9|| kachchitsmarati vA bandhUn pitaraM mAtaraM cha saH | apyasau mAtaraM draShTuM sakR^idapyAgamiShyati | api vA smarate.asmAkamanusevAM mahAbhujaH || 10|| mAtaraM pitaraM bhrAtR^In patIn putrAn svasR^Irapi | yadarthe jahima dAshArha dustyajAn svajanAn prabho || 11|| tA naH sadyaH parityajya gataH sa~nChinnasauhR^idaH | kathaM nu tAdR^ishaM strIbhirna shraddhIyeta bhAShitam || 12|| kathaM nu gR^ihNantyanavasthitAtmano vachaH kR^itaghnasya budhAH purastriyaH | gR^ihNanti vai chitrakathasya sundara\- smitAvalokochChvasitasmarAturAH || 13|| kiM nastatkathayA gopyaH kathAH kathayatAparAH | yAtyasmAbhirvinA kAlo yadi tasya tathaiva naH || 14|| iti prahasitaM shaurerjalpitaM chAru vIkShitam | gatiM premapariShva~NgaM smarantyo ruruduH striyaH || 15|| sa~NkarShaNastAH kR^iShNasya sandeshairhR^idaya~NgamaiH | sAntvayAmAsa bhagavAn nAnAnunayakovidaH || 16|| dvau mAsau tatra chAvAtsInmadhuM mAdhavameva cha | rAmaH kShapAsu bhagavAn gopInAM ratimAvahan || 17|| pUrNachandrakalAmR^iShTe kaumudIgandhavAyunA | yamunopavane reme sevite strIgaNairvR^itaH || 18|| varuNapreShitA devI vAruNI vR^ikShakoTarAt | patantI tadvanaM sarvaM svagandhenAdhyavAsayat || 19|| taM gandhaM madhudhArAyA vAyunopahR^itaM balaH | AghrAyopagatastatra lalanAbhiH samaM papau || 20|| (upagIyamAno gandharvairvanitAshobhimaNDale | reme kareNuyUthesho mAhendra iva vAraNaH || nedurdundubhayo vyomni vavR^iShuH kusumairmudA | gandharvA munayo rAmaM tadvIryairIDire tadA ||) upagIyamAnacharito vanitAbhirhalAyudhaH | vaneShu vyacharatkShIbo madavihvalalochanaH || 21|| sragvyekakuNDalo matto vaijayantyA cha mAlayA | bibhratsmitamukhAmbhojaM svedaprAleyabhUShitam || 22|| sa AjuhAva yamunAM jalakrIDArthamIshvaraH | nijaM vAkyamanAdR^itya matta ityApagAM balaH | anAgatAM halAgreNa kupito vichakarSha ha || 23|| pApe tvaM mAmavaj~nAya yannAyAsi mayA.a.ahutA | neShye tvAM lA~NgalAgreNa shatadhA kAmachAriNIm || 24|| evaM nirbhartsitA bhItA yamunA yadunandanam | uvAcha chakitA vAchaM patitA pAdayornR^ipa || 25|| rAma rAma mahAbAho na jAne tava vikramam | yasyaikAMshena vidhR^itA jagatI jagataH pate || 26|| paraM bhAvaM bhagavato bhagavan mAmajAnatIm | moktumarhasi vishvAtman prapannAM bhaktavatsala || 27|| tato vyamu~nchadyamunAM yAchito bhagavAn balaH | vijagAha jalaM strIbhiH kareNubhirivebharAT || 28|| kAmaM vihR^itya salilAduttIrNAyAsitAmbare | bhUShaNAni mahArhANi dadau kAntiH shubhAM srajam || 29|| vasitvA vAsasI nIle mAlAmAmuchya kA~nchanIm | reje svala~NkR^ito lipto mAhendra iva vAraNaH || 30|| adyApi dR^ishyate rAjan yamunA.a.akR^iShTavartmanA | balasyAnantavIryasya vIryaM sUchayatIva hi || 31|| evaM sarvA nishA yAtA ekeva ramato vraje | rAmasyAkShiptachittasya mAdhuryairvrajayoShitAm || 32|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe baladevavijaye yamunAkarShaNaM nAma pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH || 65|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaTShaShTitamo.adhyAyaH \- 66 ..} shrIshuka uvAcha nandavrajaM gate rAme karUShAdhipatirnR^ipa | vAsudevo.ahamityaj~no dUtaM kR^iShNAya prAhiNot || 1|| tvaM vAsudevo bhagavAnavatIrNo jagatpatiH | iti prastobhito bAlairmena AtmAnamachyutam || 2|| dUtaM cha prAhiNonmandaH kR^iShNAyAvyaktavartmane | dvArakAyAM yathA bAlo nR^ipo bAlakR^ito.abudhaH || 3|| dUtastu dvArakAmetya sabhAyAmAsthitaM prabhum | kR^iShNaM kamalapatrAkShaM rAjasandeshamabravIt || 4|| vAsudevo.avatIrNohameka eva na chAparaH | bhUtAnAmanukampArthaM tvaM tu mithyAbhidhAM tyaja || 5|| yAni tvamasmachchihnAni mauDhyAdbibharShi sAtvata | tyaktvaihi mAM tvaM sharaNaM no cheddehi mamAhavam || 6|| shrIshuka uvAcha katthanaM tadupAkarNya pauNDrakasyAlpamedhasaH | ugrasenAdayaH sabhyA uchchakairjahasustadA || 7|| uvAcha dUtaM bhagavAn parihAsakathAmanu | utsrakShye mUDha chihnAni yaistvamevaM vikatthase || 8|| mukhaM tadapidhAyAj~na ka~NkagR^idhravaTairvR^itaH | shayiShyase hatastatra bhavitA sharaNaM shunAm || 9|| iti dUtastadAkShepaM svAmine sarvamAharat | kR^iShNo.api rathamAsthAya kAshImupajagAma ha || 10|| pauNDrako.api tadudyogamupalabhya mahArathaH | akShauhiNIbhyAM saMyukto nishchakrAma purAddrutam || 11|| tasya kAshipatirmitraM pArShNigrAho.anvayAnnR^ipa | akShauhiNIbhistisR^ibhirapashyatpauNDrakaM hariH || 12|| sha~NkhAryasigadAshAr~NgashrIvatsAdyupalakShitam | bibhrANaM kaustubhamaNiM vanamAlAvibhUShitam || 13|| kausheyavAsasI pIte vasAnaM garuDadhvajam | amUlyamaulyAbharaNaM sphuranmakarakuNDalam || 14|| dR^iShTvA tamAtmanastulyaveShaM kR^itrimamAsthitam | yathA naTaM ra~NgagataM vijahAsa bhR^ishaM hariH || 15|| shUlairgadAbhiH parighaiH shaktyR^iShTiprAsatomaraiH | asibhiH paTTishairbANaiH prAharannarayo harim || 16|| kR^iShNastu tatpauNDrakakAshirAjayo\- rbalaM gajasyandanavAjipattimat | gadAsichakreShubhirArdayadbhR^ishaM yathA yugAnte hutabhukpR^ithak prajAH || 17|| AyodhanaM tadrathavAjiku~njara\- dvipatkharoShTrairariNAvakhaNDitaiH | babhau chitaM modavahaM manasvinA\- mAkrIDanaM bhUtapaterivolbaNam || 18|| athAha pauNDrakaM shaurirbho bho pauNDraka yadbhavAn | dUtavAkyena mAmAha tAnyastrANyutsR^ijAmi te || 19|| tyAjayiShye.abhidhAnaM me yattvayAj~na mR^iShA dhR^itam | vrajAmi sharaNaM te.adya yadi nechChAmi saMyugam || 20|| iti kShiptvA shitairbANairvirathIkR^itya pauNDrakam | shiro.avR^ishchadrathA~Ngena vajreNendro yathA gireH || 21|| tathA kAshIpateH kAyAchChira utkR^itya patribhiH | nyapAtayatkAshIpuryAM padmakoshamivAnilaH || 22|| evaM matsariNaM hatvA pauNDrakaM sasakhaM hariH | dvArakAmAvishatsiddhairgIyamAnakathAmR^itaH || 23|| sa nityaM bhagavad.hdhyAnapradhvastAkhilabandhanaH | bibhrANashcha hare rAjan svarUpaM tanmayo.abhavat || 24|| shiraH patitamAlokya rAjadvAre sakuNDalam | kimidaM kasya vA vaktramiti saMshishyire janAH || 25|| rAj~naH kAshIpaterj~nAtvA mahiShyaH putrabAndhavAH | paurAshcha hA hatA rAjan nAtha nAtheti prArudan || 26|| sudakShiNastasya sutaH kR^itvA saMsthAvidhiM pituH | nihatya pitR^ihantAraM yAsyAmyapachitiM pituH || 27|| ityAtmanAbhisandhAya sopAdhyAyo maheshvaram | sudakShiNo.archayAmAsa parameNa samAdhinA || 28|| prIto.avimukte bhagavAMstasmai varamadAdbhavaH | pitR^ihantR^ivadhopAyaM sa vavre varamIpsitam || 29|| dakShiNAgniM parichara brAhmaNaiH samamR^itvijam | abhichAravidhAnena sa chAgniH pramathairvR^itaH || 30|| sAdhayiShyati sa~NkalpamabrahmaNye prayojitaH | ityAdiShTastathA chakre kR^iShNAyAbhicharan vratI || 31|| tato.agnirutthitaH kuNDAnmUrtimAnatibhIShaNaH | taptatAmrashikhAshmashrura~NgArodgArilochanaH || 32|| daMShTrograbhrukuTIdaNDakaThorAsyaH svajihvayA | Alihan sR^ikkiNI nagno vidhunvaMstrishikhaM jvalat || 33|| padbhyAM tAlapramANAbhyAM kampayannavanItalam | so.abhyadhAvadvR^ito bhUtairdvArakAM pradahan dishaH || 34|| tamAbhichAradahanamAyAntaM dvArakaukasaH | vilokya tatrasuH sarve vanadAhe mR^igA yathA || 35|| akShaiH sabhAyAM krIDantaM bhagavantaM bhayAturAH | trAhi trAhi trilokesha vahneH pradahataH puram || 36|| shrutvA tajjanavaiklavyaM dR^iShTvA svAnAM cha sAdhvasam | sharaNyaH samprahasyAha mA bhaiShTetyavitAsmyaham || 37|| sarvasyAntarbahiH sAkShI kR^ityAM mAheshvarIM vibhuH | vij~nAya tadvighAtArthaM pArshvasthaM chakramAdishat || 38|| tatsUryakoTipratimaM sudarshanaM jAjvalyamAnaM pralayAnalaprabham | svatejasA khaM kakubho.atha rodasI chakraM mukundAstramathAgnimArdayat || 39|| kR^ityAnalaH pratihataH sa rathA~NgapANe\- rastraujasA sa nR^ipa bhagnamukho nivR^ittaH | vArANasIM parisametya sudakShiNaM taM sartvigjanaM samadahatsvakR^ito.abhichAraH || 40|| chakraM cha viShNostadanupraviShTaM vArANasIM sATTasabhAlayApaNAm | sagopurATTAlakakoShThasa~NkulAM sakoshahastyashvarathAnnashAlAm || 41|| dagdhvA vArANasIM sarvAM viShNoshchakraM sudarshanam | bhUyaH pArshvamupAtiShThatkR^iShNasyAkliShTakarmaNaH || 42|| ya etachChrAvayenmartyaH uttamashlokavikramam | samAhito vA shR^iNuyAtsarvapApaiH pramuchyate || 43|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe pauNDrakAdi\- vadho nAma ShaTShaShTitamo.adhyAyaH || 66|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptaShaShTitamo.adhyAyaH \- 67 ..} rAjovAcha bhuyo.ahaM shrotumichChAmi rAmasyAdbhutakarmaNaH | anantasyAprameyasya yadanyatkR^itavAn prabhuH || 1|| shrIshuka uvAcha narakasya sakhA kashchiddvivido nAma vAnaraH | sugrIvasachivaH so.atha bhrAtA maindasya vIryavAn || 2|| sakhyuH so.apachitiM kurvan vAnaro rAShTraviplavam | puragrAmAkarAn ghoShAnadahadvahnimutsR^ijan || 3|| kvachitsa shailAnutpATya tairdeshAn samachUrNayat | AnartAn sutarAmeva yatrAste mitrahA hariH || 4|| kvachitsamudramadhyastho dorbhyAmutkShipya tajjalam | deshAn nAgAyutaprANo velAkUlAnamajjayat || 5|| AshramAn R^iShimukhyAnAM kR^itvA bhagnavanaspatIn | adUShayachChakR^inmUtrairagnIn vaitAnikAn khalaH || 6|| puruShAn yoShito dR^iptaH kShmAbhR^iddroNIguhAsu saH | nikShipya chApyadhAchChailaiH peshaskArIva kITakam || 7|| evaM deshAn viprakurvan dUShayaMshcha kulastriyaH | shrutvA sulalitaM gItaM giriM raivatakaM yayau || 8|| tatrApashyadyadupatiM rAmaM puShkaramAlinam | sudarshanIyasarvA~NgaM lalanAyUthamadhyagam || 9|| gAyantaM vAruNIM pItvA madavihvalalochanam | vibhrAjamAnaM vapuShA prabhinnamiva vAraNam || 10|| duShTaH shAkhAmR^igaH shAkhAmArUDhaH kampayan drumAn | chakre kilakilAshabdamAtmAnaM sampradarshayan || 11|| tasya dhArShTyaM kapervIkShya taruNyo jAtichApalAH | hAsyapriyA vijahasurbaladevaparigrahAH || 12|| tA helayAmAsa kapirbhrUkShepaiH sammukhAdibhiH | darshayan svagudaM tAsAM rAmasya cha nirIkShataH || 13|| taM grAvNA prAharatkruddho balaH praharatAM varaH | sa va~nchayitvA grAvANaM madirAkalashaM kapiH || 14|| gR^ihItvA helayAmAsa dhUrtastaM kopayan hasan | nirbhidya kalashaM duShTo vAsAMsyAsphAlayadbalam || 15|| kadarthIkR^itya balavAn viprachakre madoddhataH | taM tasyAvinayaM dR^iShTvA deshAMshcha tadupadrutAn || 16|| kruddho musalamAdatta halaM chArijighAMsayA | dvivido.api mahAvIryaH sAlamudyamya pANinA || 17|| abhyetya tarasA tena balaM mUrdhanyatADayat | taM tu sa~NkarShaNo mUrdhni patantamachalo yathA || 18|| pratijagrAha balavAn sunandenAhanachcha tam | musalAhatamastiShko vireje raktadhArayA || 19|| giriryathA gairikayA prahAraM nAnuchintayan | punaranyaM samutkShipya kR^itvA niShpatramojasA || 20|| tenAhanatsusa~NkruddhastaM balaH shatadhAchChinat | tato.anyena ruShA jaghne taM chApi shatadhAchChinat || 21|| evaM yudhyan bhagavatA bhagne bhagne punaH punaH | AkR^iShya sarvato vR^ikShAn nirvR^ikShamakarodvanam || 22|| tato.amu~nchachChilAvarShaM balasyoparyamarShitaH | tatsarvaM chUrNayAmAsa lIlayA musalAyudhaH || 23|| sa bAhU tAlasa~NkAshau muShTIkR^itya kapIshvaraH | AsAdya rohiNIputraM tAbhyAM vakShasyarUrujat || 24|| yAdavendro.api taM dorbhyAM tyaktvA musalalA~Ngale | jatrAvabhyardayatkruddhaH so.apatadrudhiraM vaman || 25|| chakampe tena patatA saTa~NkaH savanaspatiH | parvataH kurushArdUla vAyunA naurivAmbhasi || 26|| jayashabdo namaH shabdaH sAdhu sAdhviti chAmbare | surasiddhamunIndrANAmAsItkusumavarShiNAm || 27|| evaM nihatya dvividaM jagadvyatikarAvaham | saMstUyamAno bhagavAn janaiH svapuramAvishat || 28|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe dvividhavadho nAma saptaShaShTitamo.adhyAyaH || 67|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTaShaShTitamo.adhyAyaH \- 68 ..} shrIshuka uvAcha duryodhanasutAM rAjan lakShmaNAM samiti~njajayaH | svayaMvarasthAmaharatsAmbo jAmbavatIsutaH || 1|| kauravAH kupitA UchurdurvinIto.ayamarbhakaH | kadarthIkR^itya naH kanyAmakAmAmaharadbalAt || 2|| badhnItemaM durvinItaM kiM kariShyanti vR^iShNayaH | ye.asmatprasAdopachitAM dattAM no bhu~njate mahIm || 3|| nigR^ihItaM sutaM shrutvA yadyeShyantIha vR^iShNayaH | bhagnadarpAH shamaM yAnti prANA iva susaMyatAH || 4|| iti karNaH shalo bhUriryaj~naketuH suyodhanaH | sAmbamArebhire baddhuM kuruvR^iddhAnumoditAH || 5|| dR^iShTvAnudhAvataH sAmbo dhArtarAShTrAn mahArathaH | pragR^ihya ruchiraM chApaM tasthau siMha ivaikalaH || 6|| taM te jighR^ikShavaH kruddhAstiShTha tiShTheti bhAShiNaH | AsAdya dhanvino bANaiH karNAgraNyaH samAkiran || 7|| so.apaviddhaH kurushreShTha kurubhiryadunandanaH | nAmR^iShyattadachintyArbhaH siMhaH kShudramR^igairiva || 8|| visphUrjya ruchiraM chApaM sarvAn vivyAdha sAyakaiH | karNAdIn ShaDrathAn vIrAMstAvadbhiryugapatpR^ithak || 9|| chaturbhishchaturo vAhAnekaikena cha sArathIn | rathinashcha maheShvAsAMstasya tatte.abhyapUjayan || 10|| taM tu te virathaM chakrushchatvArashchaturo hayAn | ekastu sArathiM jaghne chichChedAnyaH sharAsanam || 11|| taM baddhvA virathIkR^itya kR^ichChreNa kuravo yudhi | kumAraM svasya kanyAM cha svapuraM jayino.avishan || 12|| tachChrutvA nAradoktena rAjan sa~njAtamanyavaH | kurUn pratyudyamaM chakrurugrasenaprachoditAH || 13|| sAntvayitvA tu tAn rAmaH sannaddhAn vR^iShNipu~NgavAn | naichChatkurUNAM vR^iShNInAM kaliM kalimalApahaH || 14|| jagAma hAstinapuraM rathenAdityavarchasA | brAhmaNaiH kulavR^iddhaishcha vR^itashchandra iva grahaiH || 15|| gatvA gajAhvayaM rAmo bAhyopavanamAsthitaH | uddhavaM preShayAmAsa dhR^itarAShTraM bubhutsayA || 16|| so.abhivandyAmbikAputraM bhIShmaM droNaM cha bAhlikam | duryodhanaM cha vidhivadrAmamAgatamabravIt || 17|| te.atiprItAstamAkarNya prAptaM rAmaM suhR^ittamam | tamarchayitvAbhiyayuH sarve ma~NgalapANayaH || 18|| taM sa~Ngamya yathAnyAyaM gAmarghyaM cha nyavedayan | teShAM ye tatprabhAvaj~nAH praNemuH shirasA balam || 19|| bandhUn kushalinaH shrutvA pR^iShTvA shivamanAmayam | parasparamatho rAmo babhAShe.aviklavaM vachaH || 20|| ugrasenaH kShitIshesho yadva Aj~nApayatprabhuH | tadavyagradhiyaH shrutvA kurudhvaM mAvilambitam || 21|| yadyUyaM bahavastvekaM jitvA.adharmeNa dhArmikam | abadhnItAtha tanmR^iShye bandhUnAmaikyakAmyayA || 22|| vIryashauryabalonnaddhamAtmashaktisamaM vachaH | kuravo baladevasya nishamyochuH prakopitAH || 23|| aho mahachchitramidaM kAlagatyA duratyayA | ArurukShatyupAnadvai shiro mukuTasevitam || 24|| ete yaunena sambaddhAH sahashayyAsanAshanAH | vR^iShNayastulyatAM nItA asmaddattanR^ipAsanAH || 25|| chAmaravyajane sha~NkhamAtapatraM cha pANDuram | kirITamAsanaM shayyAM bhu~njate.asmadupekShayA || 26|| alaM yadUnAM naradevalA~nChanai\- rdAtuH pratIpaiH phaNinAmivAmR^itam | ye.asmatprasAdopachitA hi yAdavA Aj~nApayantyadya gatatrapA bata || 27|| kathamindro.api kurubhirbhIShmadroNArjunAdibhiH | adattamavarundhIta siMhagrastamivoraNaH || 28|| shrIshuka uvAcha janmabandhushriyonnaddhamadAste bharatarShabha | AshrAvya rAmaM durvAchyamasabhyAH puramAvishan || 29|| dR^iShTvA kurUNAM dauHshIlyaM shrutvAvAchyAni chAchyutaH | avochatkopasaMrabdho duShprekShyaH prahasan muhuH || 30|| nUnaM nAnAmadonnaddhAH shAntiM nechChantyasAdhavaH | teShAM hi prashamo daNDaH pashUnAM laguDo yathA || 31|| aho yadUn susaMrabdhAn kR^iShNaM cha kupitaM shanaiH | sAntvayitvAhameteShAM shamamichChannihAgataH || 32|| ta ime mandamatayaH kalahAbhiratAH khalAH | taM mAmavaj~nAya muhurdurbhAShAn mAnino.abruvan || 33|| nograsenaH kila vibhurbhojavR^iShNyandhakeshvaraH | shakrAdayo lokapAlA yasyAdeshAnuvartinaH || 34|| sudharmA.a.akramyate yena pArijAto.amarA~NghripaH | AnIya bhujyate so.asau na kilAdhyAsanArhaNaH || 35|| yasya pAdayugaM sAkShAchChrIrupAste.akhileshvarI | sa nArhati kila shrIsho naradevaparichChadAn || 36|| yasyA~Nghripa~Nkajarajo.akhilalokapAlaiH maulyuttamairdhR^itamupAsitatIrthatIrtham | brahmA bhavo.ahamapi yasya kalAH kalAyAH shrIshchodvahema chiramasya nR^ipAsanaM kva || 37|| bhu~njate kurubhirdattaM bhUkhaNDaM vR^iShNayaH kila | upAnahaH kila vayaM svayaM tu kuravaH shiraH || 38|| aho aishvaryamattAnAM mattAnAmiva mAninAm | asambaddhA giro rUkShAH kaH sahetAnushAsItA || 39|| adya niShkauravIM pR^ithvIM kariShyAmItyamarShitaH | gR^ihItvA halamuttasthau dahanniva jagattrayam || 40|| lA~NgalAgreNa nagaramudvidArya gajAhvayam | vichakarSha sa ga~NgAyAM prahariShyannamarShitaH || 41|| jalayAnamivAghUrNaM ga~NgAyAM nagaraM patat | AkR^iShyamANamAlokya kauravAH jAtasambhramAH || 42|| tameva sharaNaM jagmuH sakuTumbA jijIviShavaH | salakShmaNaM puraskR^itya sAmbaM prA~njalayaH prabhum || 43|| rAma rAmAkhilAdhAra prabhAvaM na vidAma te | mUDhAnAM naH kubuddhInAM kShantumarhasyatikramam || 44|| sthityutpattyapyayAnAM tvameko heturnirAshrayaH | lokAn krIDanakAnIsha krIDataste vadanti hi || 45|| tvameva mUrdhnIdamananta lIlayA bhUmaNDalaM bibharShi sahasramUrdhan | ante cha yaH svAtmani ruddhavishvaH sheShe.advitIyaH parishiShyamANaH || 46|| kopaste.akhilashikShArthaM na dveShAnna cha matsarAt | bibhrato bhagavan sattvaM sthitipAlanatatparaH || 47|| namaste sarvabhUtAtman sarvashaktidharAvyaya | vishvakarman namaste.astu tvAM vayaM sharaNaM gatAH || 48|| shrIshuka uvAcha evaM prapannaiH saMvignairvepamAnAyanairbalaH | prasAditaH suprasanno mA bhaiShTetyabhayaM dadau || 49|| duryodhanaH pAribarhaM ku~njarAn ShaShTihAyanAn | dadau cha dvAdashashatAnyayutAni tura~NgamAn || 50|| rathAnAM ShaTsahasrANi raukmANAM sUryavarchasAm | dAsInAM niShkakaNThInAM sahasraM duhitR^ivatsalaH || 51|| pratigR^ihya tu tatsarvaM bhagavAn sAtvatarShabhaH | sasutaH sasnuShaH prAgAtsuhR^idbhirabhinanditaH || 52|| tataH praviShTaH svapuraM halAyudhaH sametya bandhUnanuraktachetasaH | shashaMsa sarvaM yadupu~NgavAnAM madhye sabhAyAM kuruShu svacheShTitam || 53|| adyApi cha puraM hyetatsUchayadrAmavikramam | samunnataM dakShiNato ga~NgAyAmanudR^ishyate || 54|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe hAstinapura\- karShaNarUpasa~NkarShaNavijayo nAmAShTaShaShTitamo.adhyAyaH || 68|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonasaptatitamo.adhyAyaH \- 69 ..} shrIshuka uvAcha narakaM nihataM shrutvA tathodvAhaM cha yoShitAm | kR^iShNenaikena bahvInAM taddidR^ikShuH sma nAradaH || 1|| chitraM bataitadekena vapuShA yugapatpR^ithak | gR^iheShu dvyaShTasAhasraM striya eka udAvahat || 2|| ityutsuko dvAravatIM devarShirdraShTumAgamat | puShpitopavanArAmadvijAlikulanAditAm || 3|| utphullendIvarAmbhojakahlArakumudotpalaiH | ChuriteShu saraHsUchchaiH kUjitAM haMsasArasaiH || 4|| prAsAdalakShairnavabhirjuShTAM sphATikarAjataiH | mahAmarakataprakhyaiH svarNaratnaparichChadaiH || 5|| vibhaktarathyApathachatvarApaNaiH shAlAsabhAbhI ruchirAM surAlayaiH | saMsiktamArgA~NgaNavIthidehalIM patatpatAkAdhvajavAritAtapAm || 6|| tasyAmantaHpuraM shrImadarchitaM sarvadhiShNyapaiH | hareH svakaushalaM yatra tvaShTrA kArtsnyena darshitam || 7|| tatra ShoDashabhiH sadmasahasraiH samala~NkR^itam | viveshaikatamaM shaureH patnInAM bhavanaM mahat || 8|| viShTabdhaM vidrumastambhairvaidUryaphalakottamaiH | indranIlamayaiH kuDyairjagatyA chAhatatviShA || 9|| vitAnairnirmitaistvaShTrA muktAdAmavilambibhiH | dAntairAsanaparya~NkairmaNyuttamapariShkR^itaiH || 10|| dAsIbhirniShkakaNThIbhiH suvAsobhirala~NkR^itam | pumbhiH saka~nchukoShNIShasuvastramaNikuNDalaiH || 11|| ratnapradIpanikaradyutibhirnirasta\- dhvAntaM vichitravalabhIShu shikhaNDino.a~Nga | nR^ityanti yatra vihitAgurudhUpamakShai\- rniryAntamIkShya ghanabuddhaya unnadantaH || 12|| tasmin samAnaguNarUpavayaHsuveSha\- dAsIsahasrayutayAnusavaM gR^ihiNyA | vipro dadarsha chamaravyajanena rukma\- daNDena sAtvatapatiM parivIjayantyA || 13|| taM sannirIkShya bhagavAn sahasotthitashrI\- parya~NkataH sakaladharmabhR^itAM variShThaH | Anamya pAdayugalaM shirasA kirITa\- juShTena sA~njaliravIvishadAsane sve || 14|| tasyAvanijya charaNau tadapaH svamUrdhnA\- bibhrajjagadgurutaro.api satAM patirhi | brahmaNyadeva iti yadguNanAmayuktaM tasyaiva yachcharaNashauchamasheShatIrtham || 15|| sampUjya devaR^iShivaryamR^iShiH purANo nArAyaNo narasakho vidhinoditena | vANyAbhibhAShya mitayAmR^itamiShTayA taM prAha prabho bhagavate karavAma he kim || 16|| nArada uvAcha naivAdbhutaM tvayi vibho.akhilalokanAthe maitrI janeShu sakaleShu damaH khalAnAm | niHshreyasAya hi jagatsthitirakShaNAbhyAM svairAvatAra urugAya vidAma suShThu || 17|| dR^iShTaM tavA~NghriyugalaM janatApavargaM brahmAdibhirhR^idi vichintyamagAdhabodhaiH | saMsArakUpapatitottaraNAvalambaM dhyAyaMshcharAmyanugR^ihANa yathA smR^itiH syAt || 18|| tato.anyadAvishadgehaM kR^iShNapatnyAH sa nAradaH | yogeshvareshvarasyA~Nga yogamAyAvivitsayA || 19|| dIvyantamakShaistatrApi priyayA choddhavena cha | pUjitaH parayA bhaktyA pratyutthAnAsanAdibhiH || 20|| pR^iShTashchAviduShevAsau kadA.a.ayAto bhavAniti | kriyate kiM nu pUrNAnAmapUrNairasmadAdibhiH || 21|| athApi brUhi no brahman janmaitachChobhanaM kuru | sa tu vismita utthAya tUShNImanyadagAdgR^iham || 22|| tatrApyachaShTa govindaM lAlayantaM sutAn shishUn | tato.anyasmin gR^ihe.apashyanmajjanAya kR^itodyamam || 23|| juhvantaM cha vitAnAgnIn yajantaM pa~nchabhirmakhaiH | bhojayantaM dvijAn kvApi bhu~njAnamavasheShitam || 24|| kvApi sandhyAmupAsInaM japantaM brahma vAgyatam | ekatra chAsicharmAbhyAM charantamasivartmasu || 25|| ashvairgajai rathaiH kvApi vicharantaM gadAgrajam | kvachichChayAnaM parya~Nke stUyamAnaM cha vandibhiH || 26|| mantrayantaM cha kasmiMshchinmantribhishchoddhavAdibhiH | jalakrIDArataM kvApi vAramukhyAbalAvR^itam || 27|| kutrachiddvijamukhyebhyo dadataM gAH svala~NkR^itAH | itihAsapurANAni shR^iNvantaM ma~NgalAni cha || 28|| hasantaM hAsyakathayA kadAchitpriyayA gR^ihe | kvApi dharmaM sevamAnamarthakAmau cha kutrachit || 29|| dhyAyantamekamAsInaM puruShaM prakR^iteH param | shushrUShantaM gurUn kvApi kAmairbhogaiH saparyayA || 30|| kurvantaM vigrahaM kaishchitsandhiM chAnyatra keshavam | kutrApi saha rAmeNa chintayantaM satAM shivam || 31|| putrANAM duhitR^INAM cha kAle vidhyupayApanam | dArairvaraistatsadR^ishaiH kalpayantaM vibhUtibhiH || 32|| prasthApanopAnayanairapatyAnAM mahotsavAn | vIkShya yogeshvareshasya yeShAM lokA visismire || 33|| yajantaM sakalAn devAn kvApi kratubhirUrjitaiH | pUrtayantaM kvachiddharmaM kUrpArAmamaThAdibhiH || 34|| charantaM mR^igayAM kvApi hayamAruhya saindhavam | ghnantaM tataH pashUn medhyAn parItaM yadupu~NgavaiH || 35|| avyaktali~NgaM prakR^itiShvantaHpuragR^ihAdiShu | kvachichcharantaM yogeshaM tattadbhAvabubhutsayA || 36|| athovAcha hR^iShIkeshaM nAradaH prahasanniva | yogamAyodayaM vIkShya mAnuShImIyuSho gatim || 37|| vidAma yogamAyAste durdarshA api mAyinAm | yogeshvarAtman nirbhAtA bhavatpAdaniShevayA || 38|| anujAnIhi mAM deva lokAMste yashasA.a.aplutAn | paryaTAmi tavodgAyan lIlAM bhuvanapAvanIm || 39|| shrIbhagavAnuvAcha brahman dharmasya vaktAhaM kartA tadanumoditA | tachChikShayan lokamimamAsthitaH putra mA khidaH || 40|| shrIshuka uvAcha ityAcharantaM saddharmAn pAvanAn gR^ihamedhinAm | tameva sarvageheShu santamekaM dadarsha ha || 41|| kR^iShNasyAnantavIryasya yogamAyAmahodayam | muhurdR^iShTvA R^iShirabhUdvismito jAtakautukaH || 42|| ityarthakAmadharmeShu kR^iShNena shraddhitAtmanA | samyak sabhAjitaH prItastamevAnusmaran yayau || 43|| evaM manuShyapadavImanuvartamAno nArAyaNo.akhilabhavAya gR^ihItashaktiH | reme.a~Nga ShoDashasahasravarA~NganAnAM savrIDasauhR^idanirIkShaNahAsajuShTaH || 44|| yAnIha vishvavilayodbhavavR^ittihetuH karmANyananyaviShayANi harishchakAra | yastva~Nga gAyati shR^iNotyanumodate vA bhaktirbhavedbhagavati hyapavargamArge || 45|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe kR^iShNagArhastya\- darshanaM nAmaikonasaptatitamo.adhyAyaH || 69|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptatitamo.adhyAyaH \- 70 ..} shrIshuka uvAcha athoShasyupavR^ittAyAM kukkuTAn kUjato.ashapan | gR^ihItakaNThyaH patibhirmAdhavyo virahAturAH || 1|| vayAMsyaroruvan kR^iShNaM bodhayantIva vandinaH | gAyatsvaliShvanidrANi mandAravanavAyubhiH || 2|| muhUrtaM taM tu vaidarbhI nAmR^iShyadatishobhanam | parirambhaNavishleShAtpriyabAhvantaraM gatA || 3|| brAhme muhUrta utthAya vAryupaspR^ishya mAdhavaH | dadhyau prasannakaraNa AtmAnaM tamasaH param || 4|| ekaM svaya~njyotirananyamavyayaM svasaMsthayA nityanirastakalmaSham | brahmAkhyamasyodbhavanAshahetubhiH svashaktibhirlakShitabhAvanirvR^itim || 5|| athApluto.ambhasyamale yathAvidhi kriyAkalApaM paridhAya vAsasI | chakAra sandhyopagamAdi sattamo hutAnalo brahma jajApa vAgyataH || 6|| upasthAyArkamudyantaM tarpayitvA.a.atmanaH kalAH | devAn R^iShIn pitR^In vR^iddhAn viprAnabhyarchya chAtmavAn || 7|| dhenUnAM rukmashR^i~NgINAM sAdhvInAM mauktikasrajAm | payasvinInAM gR^iShTInAM savatsAnAM suvAsasAm || 8|| dadau rUpyakhurAgrANAM kShaumAjinatilaiH saha | ala~NkR^itebhyo viprebhyo badvaM badvaM dine dine || 9|| govipradevatAvR^iddhagurUn bhUtAni sarvashaH | namaskR^ityAtmasambhUtIrma~NgalAni samaspR^ishat || 10|| AtmAnaM bhUShayAmAsa naralokavibhUShaNam | vAsobhirbhUShaNaiH svIyairdivyasraganulepanaiH || 11|| avekShyAjyaM tathA.a.adarshaM govR^iShadvijadevatAH | kAmAMshcha sarvavarNAnAM paurAntaHpurachAriNAm | pradApya prakR^itIH kAmaiH pratoShya pratyanandata || 12|| saMvibhajyAgrato viprAn sraktAmbUlAnulepanaiH | suhR^idaH prakR^itIrdArAnupAyu~Nkta tataH svayam || 13|| tAvatsUta upAnIya syandanaM paramAdbhutam | sugrIvAdyairhayairyuktaM praNamyAvasthito.agrataH || 14|| gR^ihItvA pANinA pANI sArathestamathAruhat | sAtyakyuddhavasaMyuktaH pUrvAdrimiva bhAskaraH || 15|| IkShito.antaHpurastrINAM savrIDapremavIkShitaiH | kR^ichChrAdvisR^iShTo niragAjjAtahAso haran manaH || 16|| sudharmAkhyAM sabhAM sarvairvR^iShNibhiH parivAritaH | prAvishadyanniviShTAnAM na santya~Nga ShaDUrmayaH || 17|| tatropaviShTaH paramAsane vibhu\- rbabhau svabhAsA kakubho.avabhAsayan | vR^ito nR^isiMhairyadubhiryadUttamo yathoDurAjo divi tArakAgaNaiH || 18|| tatropamantriNo rAjan nAnAhAsyarasairvibhum | upatasthurnaTAchAryA nartakyastANDavaiH pR^ithak || 19|| mR^ida~NgavINAmurajaveNutAladarasvanaiH | nanR^iturjagustuShTuvushcha sUtamAgadhavandinaH || 20|| tatrAhurbrAhmaNAH kechidAsInA brahmavAdinaH | pUrveShAM puNyayashasAM rAj~nAM chAkathayan kathAH || 21|| tatraikaH puruSho rAjannAgato.apUrvadarshanaH | vij~nApito bhagavate pratIhAraiH praveshitaH || 22|| sa namaskR^itya kR^iShNAya pareshAya kR^itA~njaliH | rAj~nAmAvedayadduHkhaM jarAsandhanirodhajam || 23|| ye cha digvijaye tasya sannatiM na yayurnR^ipAH | prasahya ruddhAstenAsannayute dve girivraje || 24|| kR^iShNa kR^iShNAprameyAtman prapannabhayabha~njana | vayaM tvAM sharaNaM yAmo bhavabhItAH pR^ithagdhiyaH || 25|| loko vikarmanirataH kushale pramattaH karmaNyayaM tvadudite bhavadarchane sve | yastAvadasya balavAniha jIvitAshAM sadyashChinattyanimiShAya namo.astu tasmai || 26|| loke bhavA~njagadinaH kalayAvatIrNaH sadrakShaNAya khalanigrahaNAya chAnyaH | kashchittvadIyamatiyAti nideshamIsha kiM vA janaH svakR^itamR^ichChati tanna vidmaH || 27|| svapnAyitaM nR^ipasukhaM paratantramIsha shashvadbhayena mR^itakena dhuraM vahAmaH | hitvA tadAtmani sukhaM tvadanIhalabhyaM klishyAmahe.atikR^ipaNAstava mAyayeha || 28|| tanno bhavAn praNatashokaharA~Nghriyugmo baddhAn viyu~NkShva magadhAhvayakarmapAshAt | yo bhUbhujo.ayutamata~NgajavIryameko bibhradrurodha bhavane mR^igarADivAvIH || 29|| yo vai tvayA dvinavakR^itva udAttachakra\- bhagno mR^idhe khalu bhavantamanantavIryam | jitvA nR^ilokanirataM sakR^idUDhadarpo yuShmatprajA rujati no.ajita tadvidhehi || 30|| dUta uvAcha iti mAgadhasaMruddhA bhavaddarshanaka~NkShiNaH | prapannAH pAdamUlaM te dInAnAM shaM vidhIyatAm || 31|| shrIshuka uvAcha rAjadUte bruvatyevaM devarShiH paramadyutiH | bibhratpi~NgajaTAbhAraM prAdurAsIdyathA raviH || 32|| taM dR^iShTvA bhagavAn kR^iShNaH sarvalokeshvareshvaraH | vavanda utthitaH shIrShNA sasabhyaH sAnugo mudA || 33|| sabhAjayitvA vidhivatkR^itAsanaparigraham | babhAShe sUnR^itairvAkyaiH shraddhayA tarpayan munim || 34|| api svidadya lokAnAM trayANAmakutobhayam | nanu bhUyAn bhagavato lokAn paryaTato guNaH || 35|| na hi te.aviditaM ki~nchillokeShvIshvarakartR^iShu | atha pR^ichChAmahe yuShmAn pANDavAnAM chikIrShitam || 36|| shrInArada uvAcha dR^iShTA mAyA te bahusho duratyayA mAyA vibho vishvasR^ijashcha mAyinaH | bhUteShu bhUmaMshcharataH svashaktibhi\- rvahnerivachChannarucho na me.adbhutam || 37|| tavehitaM ko.arhati sAdhu vedituM svamAyayedaM sR^ijato niyachChataH | yadvidyamAnAtmatayAvabhAsate tasmai namaste svavilakShaNAtmane || 38|| jIvasya yaH saMsarato vimokShaNaM na jAnato.anarthavahAchCharIrataH | lIlAvatAraiH svayashaHpradIpakaM prAjvAlayattvA tamahaM prapadye || 39|| athApyAshrAvaye brahma naralokaviDambanam | rAj~naH paitR^iShvaseyasya bhaktasya cha chikIrShitam || 40|| yakShyati tvAM makhendreNa rAjasUyena pANDavaH | pArameShThyakAmo nR^ipatistadbhavAnanumodatAm || 41|| tasmin deva kratuvare bhavantaM vai surAdayaH | didR^ikShavaH sameShyanti rAjAnashcha yashasvinaH || 42|| shravaNAtkIrtanAd.hdhyAnAtpUyante.antevasAyinaH | tava brahmamayasyesha kimutekShAbhimarshinaH || 43|| yasyAmalaM divi yashaH prathitaM rasAyAM bhUmau cha te bhuvanama~Ngala digvitAnam | mandAkinIti divi bhogavatIti chAdho ga~Ngeti cheha charaNAmbu punAti vishvam || 44|| shrIshuka uvAcha tatra teShvAtmapakSheShvagR^ihNatsu vijigIShayA | vAchaH peshaiH smayan bhR^ityamuddhavaM prAha keshavaH || 45|| shrIbhagavAnuvAcha tvaM hi naH paramaM chakShuH suhR^inmantrArthatattvavit | tathAtra brUhyanuShTheyaM shraddadhmaH karavAma tat || 46|| ityupAmantrito bhartrA sarvaj~nenApi mugdhavat | nideshaM shirasA.a.adhAya uddhavaH pratyabhAShata || 47|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe bhagavadyAna\- vichAro nAma saptatitamo.adhyAyaH || 70|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekasaptatitamo.adhyAyaH \- 71 ..} shrIshuka uvAcha ityudIritamAkarNya devaR^iSheruddhavo.abravIt | sabhyAnAM matamAj~nAya kR^iShNasya cha mahAmatiH || 1|| uddhava uvAcha yaduktamR^iShiNA deva sAchivyaM yakShyatastvayA | kAryaM paitR^iShvaseyasya rakShA cha sharaNaiShiNAm || 2|| yaShTavyaM rAjasUyena dikchakrajayinA vibho | ato jarAsutajaya ubhayArtho mato mama || 3|| asmAkaM cha mahAnartho hyetenaiva bhaviShyati | yashashcha tava govinda rAj~no baddhAn vimu~nchataH || 4|| sa vai durviShaho rAjA nAgAyutasamo bale | balinAmapi chAnyeShAM bhImaM samabalaM vinA || 5|| dvairathe sa tu jetavyo mA shatAkShauhiNIyutaH | brahmaNyo.abhyarthito viprairna pratyAkhyAti karhichit || 6|| brahmaveShadharo gatvA taM bhikSheta vR^ikodaraH | haniShyati na sandeho dvairathe tava sannidhau || 7|| nimittaM paramIshasya vishvasarganirodhayoH | hiraNyagarbhaH sharvashcha kAlasyArUpiNastava || 8|| gAyanti te vishadakarma gR^iheShu devyo rAj~nAM svashatruvadhamAtmavimokShaNaM cha | gopyashcha ku~njarapaterjanakAtmajAyAH pitroshcha labdhasharaNA munayo vayaM cha || 9|| jarAsandhavadhaH kR^iShNa bhUryarthAyopakalpate | prAyaH pAkavipAkena tava chAbhimataH kratuH || 10|| shrIshuka uvAcha ityuddhavavacho rAjan sarvatobhadramachyutam | devarShiryaduvR^iddhAshcha kR^iShNashcha pratyapUjayan || 11|| athAdishatprayANAya bhagavAn devakIsutaH | bhR^ityAn dArukajaitrAdInanuj~nApya gurUn vibhuH || 12|| nirgamayyAvarodhAn svAn sasutAn saparichChadAn | sa~NkarShaNamanuj~nApya yadurAjaM cha shatruhan | sUtopanItaM svarathamAruhadgaruDadhvajam || 13|| tato rathadvipabhaTasAdinAyakaiH karAlayA parivR^ita AtmasenayA | mR^ida~NgabheryAnakasha~NkhagomukhaiH praghoShaghoShitkakubho nirAkramat || 14|| nR^ivAjikA~nchanashibikAbhirachyutaM sahAtmajAH patimanu suvratA yayuH | varAmbarAbharaNavilepanasrajaH susaMvR^itA nR^ibhirasicharmapANibhiH || 15|| naroShTragomahiShakharAshvataryanaH kareNubhiH parijanavArayoShitaH | svala~NkR^itAH kaTakuTikambalAmbarA\- dyupaskarA yayuradhiyujya sarvataH || 16|| balaM bR^ihaddhvajapaTaChatrachAmarai\- rvarAyudhAbharaNakirITavarmabhiH | divAMshubhistumularavaM babhau rave\- ryathArNavaH kShubhitatimi~NgilormibhiH || 17|| atho muniryadupatinA sabhAjitaH praNamya taM hR^idi vidadhadvihAyasA | nishamya tadvyavasitamAhR^itArhaNo mukundasandarshananirvR^itendriyaH || 18|| rAjadUtamuvAchedaM bhagavAn prINayan girA | mA bhaiShTa dUta bhadraM vo ghAtayiShyAmi mAgadham || 19|| ityuktaH prasthito dUto yathAvadavadannR^ipAn | te.api sandarshanaM shaureH pratyaikShan yanmumukShavaH || 20|| AnartasauvIramarUMstIrtvA vinashanaM hariH | girIn nadIratIyAya puragrAmavrajAkarAn || 21|| tato dR^iShadvatIM tIrtvA mukundo.atha sarasvatIm | pa~nchAlAnatha matsyAMshcha shakraprasthamathAgamat || 22|| tamupAgatamAkarNya prIto durdarshanaM nR^iNAm | ajAtashatrurniragAtsopAdhyAyaH suhR^idvR^itaH || 23|| gItavAditraghoSheNa brahmaghoSheNa bhUyasA | abhyayAtsa hR^iShIkeshaM prANAH prANamivAdR^itaH || 24|| dR^iShTvA viklinnahR^idayaH kR^iShNaM snehena pANDavaH | chirAddR^iShTaM priyatamaM sasvaje.atha punaH punaH || 25|| dorbhyAM pariShvajya ramAmalAlayaM mukundagAtraM nR^ipatirhatAshubhaH | lebhe parAM nirvR^itimashrulochano hR^iShyattanurvismR^italokavibhramaH || 26|| taM mAtuleyaM parirabhya nirvR^ito bhImaH smayan premajalAkulendriyaH | yamau kirITI cha suhR^ittamaM mudA pravR^iddhabAShpAH parirebhire.achyutam || 27|| arjunena pariShvakto yamAbhyAmabhivAditaH | brAhmaNebhyo namaskR^itya vR^iddhebhyashcha yathArhataH || 28|| mAnito mAnayAmAsa kurusR^i~njayakaikayAn | sUtamAgadhagandharvA vandinashchopamantriNaH || 29|| mR^ida~Ngasha~NkhapaTahavINApaNavagomukhaiH | brAhmaNAshchAravindAkShaM tuShTuvurnanR^iturjaguH || 30|| evaM suhR^idbhiH paryastaH puNyashlokashikhAmaNiH | saMstUyamAno bhagavAn viveshAla~NkR^itaM puram || 31|| saMsiktavartma kariNAM madagandhatoyai\- shchitradhvajaiH kanakatoraNapUrNakumbhaiH | mR^iShTAtmabhirnavadukUlavibhUShaNasrag\- gandhairnR^ibhiryuvatibhishcha virAjamAnam || 32|| uddIptadIpabalibhiH pratisadmajAla\- niryAtadhUparuchiraM vilasatpatAkam | mUrdhanyahemakalashai rajatorushR^i~Ngai\- rjuShTaM dadarsha bhavanaiH kururAjadhAma || 33|| prAptaM nishamya naralochanapAnapAtra\- mautsukyavishlathitakeshadukUlabandhAH | sadyo visR^ijya gR^ihakarma patIMshcha talpe draShTuM yayuryuvatayaH sma narendramArge || 34|| tasmin susa~Nkula ibhAshvarathadvipadbhiH kR^iShNaM sabhAryamupalabhya gR^ihAdhirUDhAH | nAryo vikIrya kusumairmanasopaguhya susvAgataM vidadhurutsmayavIkShitena || 35|| UchuH striyaH pathi nirIkShya mukundapatnIH tArA yathoDupasahAH kimakAryamUbhiH | yachchakShuShAM puruShamaulirudArahAsa\- lIlAvalokakalayotsavamAtanoti || 36|| tatra tatropasa~Ngamya paurA ma~NgalapANayaH | chakruH saparyAM kR^iShNAya shreNImukhyA hatainasaH || 37|| antaHpurajanaiH prItyA mukundaH phullalochanaiH | sasambhramairabhyupetaH prAvishadrAjamandiram || 38|| pR^ithA vilokya bhrAtreyaM kR^iShNaM tribhuvaneshvaram | prItAtmotthAya parya~NkAtsasnuShA pariShasvaje || 39|| govindaM gR^ihamAnIya devadeveshamAdR^itaH | pUjAyAM nAvidatkR^ityaM pramodopahato nR^ipaH || 40|| pitR^iShvasurgurustrINAM kR^iShNashchakre.abhivAdanam | svayaM cha kR^iShNayA rAjan bhaginyA chAbhivanditaH || 41|| shvashrvA sa~nchoditA kR^iShNA kR^iShNapatnIshcha sarvashaH | Anarcha rukmiNIM satyAM bhadrAM jAmbavatIM tathA || 42|| kAlindIM mitravindAM cha shaibyAM nAgnajitIM satIm | anyAshchAbhyAgatA yAstu vAsaHsra~NmaNDanAdibhiH || 43|| sukhaM nivAsayAmAsa dharmarAjo janArdanam | sasainyaM sAnugAmAtyaM sabhAryaM cha navaM navam || 44|| tarpayitvA khANDavena vahniM phAlgunasaMyutaH | mochayitvA mayaM yena rAj~ne divyA sabhA kR^itA || 45|| uvAsa katichinmAsAn rAj~naH priyachikIrShayA | viharan rathamAruhya phAlgunena bhaTairvR^itaH || 46|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe kR^iShNasya indraprasthagamanaM nAmaikasaptatitamo.adhyAyaH || 71|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvisaptatitamo.adhyAyaH \- 72 ..} shrIshuka uvAcha ekadA tu sabhAmadhya Asthito munibhirvR^itaH | brAhmaNaiH kShatriyairvaishyairbhrAtR^ibhishcha yudhiShThiraH || 1|| AchAryaiH kulavR^iddhaishcha j~nAtisambandhibAndhavaiH | shR^iNvatAmeva chaiteShAmAbhAShyedamuvAcha ha || 2|| yudhiShThira uvAcha kraturAjena govinda rAjasUyena pAvanIH | yakShye vibhUtIrbhavatastatsampAdaya naH prabho || 3|| tvatpAduke avirataM pari ye charanti dhyAyantyabhadranashane shuchayo gR^iNanti | vindanti te kamalanAbha bhavApavarga\- mAshAsate yadi ta AshiSha Isha nAnye || 4|| taddevadeva bhavatashcharaNAravinda\- sevAnubhAvamiha pashyatu loka eShaH | ye tvAM bhajanti na bhajantyuta vobhayeShAM niShThAM pradarshaya vibho kurusR^i~njayAnAm || 5|| na brahmaNaH svaparabhedamatistava syAt sarvAtmanaH samadR^ishaH svasukhAnubhUteH | saMsevatAM surataroriva te prasAdaH sevAnurUpamudayo na viparyayo.atra || 6|| shrIbhagavAnuvAcha samyagvyavasitaM rAjan bhavatA shatrukarshana | kalyANI yena te kIrtirlokAnanubhaviShyati || 7|| R^iShINAM pitR^idevAnAM suhR^idAmapi naH prabho | sarveShAmapi bhUtAnAmIpsitaH kraturADayam || 8|| vijitya nR^ipatIn sarvAn kR^itvA cha jagatIM vashe | sambhR^itya sarvasambhArAnAharasva mahAkratum || 9|| ete te bhrAtaro rAjaMllokapAlAMshasambhavAH | jito.asmyAtmavatA te.ahaM durjayo yo.akR^itAtmabhiH || 10|| na kashchinmatparaM loke tejasA yashasA shriyA | vibhUtibhirvAbhibhaveddevo.api kimu pArthivaH || 11|| shrIshuka uvAcha nishamya bhagavadgItaM prItaH phullamukhAmbujaH | bhrAtR^In digvijaye.ayu~Nkta viShNutejopabR^iMhitAn || 12|| sahadevaM dakShiNasyAmAdishatsaha sR^i~njayaiH | dishi pratIchyAM nakulamudIchyAM savyasAchinam | prAchyAM vR^ikodaraM matsyaiH kekayaiH saha madrakaiH || 13|| te vijitya nR^ipAn vIrA Ajahrurdigbhya ojasA | ajAtashatrave bhUri draviNaM nR^ipa yakShyate || 14|| shrutvAjitaM jarAsandhaM nR^ipaterdhyAyato hariH | AhopAyaM tamevAdya uddhavo yamuvAcha ha || 15|| bhImaseno.arjunaH kR^iShNo brahmali~NgadharAstrayaH | jagmurgirivrajaM tAta bR^ihadrathasuto yataH || 16|| te gatvA.a.atithyavelAyAM gR^iheShu gR^ihamedhinam | brahmaNyaM samayAcheran rAjanyA brahmali~NginaH || 17|| rAjan vid.hdhyatithIn prAptAnarthino dUramAgatAn | tannaH prayachCha bhadraM te yadvayaM kAmayAmahe || 18|| kiM durmarShaM titikShUNAM kimakAryamasAdhubhiH | kiM na deyaM vadAnyAnAM kaH paraH samadarshinAm || 19|| yo.anityena sharIreNa satAM geyaM yasho dhruvam | nAchinoti svayaM kalpaH sa vAchyaH shochya eva saH || 20|| harishchandro rantideva u~nChavR^ittiH shibirbaliH | vyAdhaH kapoto bahavo hyadhruveNa dhruvaM gatAH || 21|| shrIshuka uvAcha svarairAkR^itibhistAMstu prakoShThairjyAhatairapi | rAjanyabandhUn vij~nAya dR^iShTapUrvAnachintayat || 22|| rAjanyabandhavo hyete brahmali~NgAni bibhrati | dadAmi bhikShitaM tebhya AtmAnamapi dustyajam || 23|| balernu shrUyate kIrtirvitatA dikShvakalmaShA | aishvaryAdbhraMshitasyApi vipravyAjena viShNunA || 24|| shriyaM jihIrShatendrasya viShNave dvijarUpiNe | jAnannapi mahIM prAdAdvAryamANo.api daityarAT || 25|| jIvatA brAhmaNArthAya ko nvarthaH kShatrabandhunA | dehena patamAnena nehatA vipulaM yashaH || 26|| ityudAramatiH prAha kR^iShNArjunavR^ikodarAn | he viprA vriyatAM kAmo dadAmyAtmashiro.api vaH || 27|| shrIbhagavAnuvAcha yuddhaM no dehi rAjendra dvandvasho yadi manyase | yuddhArthino vayaM prAptA rAjanyA nAnnakA~NkShiNaH || 28|| asau vR^ikodaraH pArthastasya bhrAtArjuno hyayam | anayormAtuleyaM mAM kR^iShNaM jAnIhi te ripum || 29|| evamAvedito rAjA jahAsochchaiH sma mAgadhaH | Aha chAmarShito mandA yuddhaM tarhi dadAmi vaH || 30|| na tvayA bhIruNA yotsye yudhi viklavatejasA | mathurAM svapurIM tyaktvA samudraM sharaNaM gataH || 31|| ayaM tu vayasAtulyo nAtisattvo na me samaH | arjuno na bhavedyoddhA bhImastulyabalo mama || 32|| ityuktvA bhImasenAya prAdAya mahatIM gadAm | dvitIyAM svayamAdAya nirjagAma purAdbahiH || 33|| tataH same khale vIrau saMyuktAvitaretarau | jaghnaturvajrakalpAbhyAM gadAbhyAM raNadurmadau || 34|| maNDalAni vichitrANi savyaM dakShiNameva cha | charatoH shushubhe yuddhaM naTayoriva ra~NgiNoH || 35|| tatashchaTachaTAshabdo vajraniShpeShasannibhaH | gadayoH kShiptayo rAjan dantayoriva dantinoH || 36|| te vai gade bhujajavena nipAtyamAne anyonyatoM.asakaTipAdakarorujatrUn | chUrNIbabhUvaturupetya yathArkashAkhe saMyudhyatordviradayoriva dIptamanvyoH || 37|| itthaM tayoH prahatayorgadayornR^ivIrau kruddhau svamuShTibhirayaHsparashairapiMShTAm | shabdastayoH praharatoribhayorivAsI\- nnirghAtavajraparuShastalatADanotthaH || 38|| tayorevaM praharatoH samashikShAbalaujasoH | nirvisheShamabhUdyuddhamakShINajavayornR^ipa || 39|| evaM tayormahArAja yudhyatoH saptaviMshatiH | dinAni niragaMstatra suhR^idvannishi tiShThatoH || 40|| ekadA mAtuleyaM vai prAha rAjan vR^ikodaraH | na shakto.ahaM jarAsandhaM nirjetuM yudhi mAdhava || 41|| shatrorjanmamR^itI vidvA~njIvitaM cha jarAkR^itam | pArthamApyAyayan svena tejasAchintayaddhariH || 42|| sa~nchintyArivadhopAyaM bhImasyAmoghadarshanaH | darshayAmAsa viTapaM pATayanniva sa.nj~nayA || 43|| tadvij~nAya mahAsattvo bhImaH praharatAM varaH | gR^ihItvA pAdayoH shatruM pAtayAmAsa bhUtale || 44|| ekaM pAdaM padA.a.akramya dorbhyAmanyaM pragR^ihya saH | gudataH pATayAmAsa shAkhamiva mahAgajaH || 45|| ekapAdoruvR^iShaNakaTipR^iShThastanAMsake | ekabAhvakShibhrUkarNe shakale dadR^ishuH prajAH || 46|| hAhAkAro mahAnAsInnihate magadheshvare | pUjayAmAsaturbhImaM parirabhya jayAchyutau || 47|| sahadevaM tattanayaM bhagavAn bhUtabhAvanaH | abhyaShi~nchadameyAtmA magadhAnAM patiM prabhuH | mochayAmAsa rAjanyAn saMruddhA mAgadhena ye || 48|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe jarAsandhavadho nAma dvisaptatitamo.adhyAyaH || 72|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. trisaptatitamo.adhyAyaH \- 73 ..} shrIshuka uvAcha ayute dve shatAnyaShTau lIlayA yudhi nirjitAH | te nirgatA giridroNyAM malinA malavAsasaH || 1|| kShutkShAmAH shuShkavadanAH saMrodhaparikarshitAH | dadR^ishuste ghanashyAmaM pItakausheyavAsasam || 2|| shrIvatsA~NkaM chaturbAhuM padmagarbhAruNekShaNam | chAruprasannavadanaM sphuranmakarakuNDalam || 3|| padmahastaM gadAsha~NkharathA~NgairupalakShitam | kirITahArakaTakakaTisUtrA~NgadA~nchitam || 4|| bhrAjadvaramaNigrIvaM nivItaM vanamAlayA | pibanta iva chakShurbhyAM lihanta iva jihvayA || 5|| jighranta iva nAsAbhyAM rambhanta iva bAhubhiH | praNemurhatapApmAno mUrdhabhiH pAdayorhareH || 6|| kR^iShNasandarshanAhlAdadhvastasaMrodhanaklamAH | prashashaMsurhR^iShIkeshaM gIrbhiH prA~njalayo nR^ipAH || 7|| rAjAna UchuH namaste devadevesha prapannArtiharAvyaya | prapannAn pAhi naH kR^iShNa nirviNNAn ghorasaMsR^iteH || 8|| nainaM nAthAnvasUyAmo mAgadhaM madhusUdana | anugraho yadbhavato rAj~nAM rAjyachyutirvibho || 9|| rAjyaishvaryamadonnaddho na shreyo vindate nR^ipaH | tvanmAyAmohito.anityA manyate sampado.achalAH || 10|| mR^igatR^iShNAM yathA bAlA manyanta udakAshayam | evaM vaikArikIM mAyAmayuktA vastu chakShate || 11|| vayaM purA shrImadanaShTadR^iShTayo jigIShayAsyA itaretaraspR^idhaH | ghnantaH prajAH svA atinirghR^iNAH prabho mR^ityuM purastvAvigaNayya durmadAH || 12|| ta eva kR^iShNAdya gabhIraraMhasA durantavIryeNa vichAlitAH shriyaH | kAlena tanvA bhavato.anukampayA vinaShTadarpAshcharaNau smarAma te || 13|| atho na rAjyaM mR^igatR^iShNirUpitaM dehena shashvatpatatA rujAM bhuvA | upAsitavyaM spR^ihayAmahe vibho kriyAphalaM pretya cha karNarochanam || 14|| taM naH samAdishopAyaM yena te charaNAbjayoH | smR^itiryathA na viramedapi saMsaratAmiha || 15|| kR^iShNAya vAsudevAya haraye paramAtmane | praNatakleshanAshAya govindAya namo namaH || 16||(2) shrIshuka uvAcha saMstUyamAno bhagavAn rAjabhirmuktabandhanaiH | tAnAha karuNastAta sharaNyaH shlakShNayA girA || 17|| shrIbhagavAnuvAcha adya prabhR^iti vo bhUpA mayyAtmanyakhileshvare | sudR^iDhA jAyate bhaktirbADhamAshaMsitaM tathA || 18|| diShTyA vyavasitaM bhUpA bhavanta R^itabhAShiNaH | shriyaishvaryamadonnAhaM pashya unmAdakaM nR^iNAm || 19|| haihayo nahuSho veno rAvaNo narako.apare | shrImadAdbhraMshitAH sthAnAddevadaityanareshvarAH || 20|| bhavanta etadvij~nAya dehAdyutpAdyamantavat | mAM yajanto.adhvarairyuktAH prajA dharmeNa rakShatha || 21|| santanvantaH prajAtantUn sukhaM duHkhaM bhavAbhavau | prAptaM prAptaM cha sevanto machchittA vichariShyatha || 22|| udAsInAshcha dehAdAvAtmArAmA dhR^itavratAH | mayyAveshya manaH samya~N mAmante brahma yAsyatha || 23|| shrIshuka uvAcha ityAdishya nR^ipAn kR^iShNo bhagavAn bhuvaneshvaraH | teShAM nyayu~Nkta puruShAn striyo majjanakarmaNi || 24|| saparyAM kArayAmAsa sahadevena bhArata | naradevochitairvastrairbhUShaNaiH sragvilepanaiH || 25|| bhojayitvA varAnnena susnAtAn samala~NkR^itAn | bhogaishcha vividhairyuktAMstAmbUlAdyairnR^ipochitaiH || 26|| te pUjitA mukundena rAjAno mR^iShTakuNDalAH | virejurmochitAH kleshAtprAvR^iDante yathA grahAH || 27|| rathAn sadashvAnAropya maNikA~nchanabhUShitAn | prINayya sUnR^itairvAkyaiH svadeshAn pratyayApayat || 28|| ta evaM mochitAH kR^ichChrAtkR^iShNena sumahAtmanA | yayustameva dhyAyantaH kR^itAni cha jagatpateH || 29|| jagaduH prakR^itibhyaste mahApuruShacheShTitam | yathAnvashAsadbhagavAMstathA chakruratandritAH || 30|| jarAsandhaM ghAtayitvA bhImasenena keshavaH | pArthAbhyAM saMyutaH prAyAtsahadevena pUjitaH || 31|| gatvA te khANDavaprasthaM sha~NkhAn dadhmurjitArayaH | harShayantaH svasuhR^ido durhR^idAM chAsukhAvahAH || 32|| tachChrutvA prItamanasa indraprasthanivAsinaH | menire mAgadhaM shAntaM rAjA chAptamanorathaH || 33|| abhivandyAtha rAjAnaM bhImArjunajanArdanAH | sarvamAshrAvayA~nchakrurAtmanA yadanuShThitam || 34|| nishamya dharmarAjastatkeshavenAnukampitam | AnandAshrukalAM mu~nchan premNA novAcha ki~nchana || 35|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe kR^iShNAdyAgamane trisaptatitamo.adhyAyaH || 73|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chatuHsaptatitamo.adhyAyaH \- 74 ..} shrIshuka uvAcha evaM yudhiShThiro rAjA jarAsandhavadhaM vibhoH | kR^iShNasya chAnubhAvaM taM shrutvA prItastamabravIt || 1|| yudhiShThira uvAcha ye syustrailokyaguravaH sarve lokamaheshvarAH | vahanti durlabhaM labdhvA shirasaivAnushAsanam || 2|| sa bhavAnaravindAkSho dInAnAmIshamAninAm | dhatte.anushAsanaM bhUmaMstadatyantaviDambanam || 3|| na hyekasyAdvitIyasya brahmaNaH paramAtmanaH | karmabhirvardhate tejo hrasate cha yathA raveH || 4|| na vai te.ajita bhaktAnAM mamAhamiti mAdhava | tvaM taveti cha nAnAdhIH pashUnAmiva vaikR^itA || 5|| shrIshuka uvAcha ityuktvA yaj~niye kAle vavre yuktAn sa R^itvijaH | kR^iShNAnumoditaH pArtho brAhmaNAn brahmavAdinaH || 6|| dvaipAyano bharadvAjaH sumanturgautamo.asitaH | vasiShThashchyavanaH kaNvo maitreyaH kavaShastritaH || 7|| vishvAmitro vAmadevaH sumatirjaiminiH kratuH | pailaH parAsharo gargo vaishampAyana eva cha || 8|| atharvA kashyapo dhaumyo rAmo bhArgava AsuriH | vItihotro madhuchChandA vIraseno.akR^itavraNaH || 9|| upahUtAstathA chAnye droNabhIShmakR^ipAdayaH | dhR^itarAShTraH sahasuto vidurashcha mahAmatiH || 10|| brAhmaNAH kShatriyA vaishyAH shUdrA yaj~nadidR^ikShavaH | tatreyuH sarvarAjAno rAj~nAM prakR^itayo nR^ipa || 11|| tataste devayajanaM brAhmaNAH svarNalA~NgalaiH | kR^iShTvA tatra yathAmnAyaM dIkShayA~nchakrire nR^ipam || 12|| haimAH kilopakaraNA varuNasya yathA purA | indrAdayo lokapAlA viri~nchabhavasaMyutAH || 13|| sagaNAH siddhagandharvA vidyAdharamahoragAH | munayo yakSharakShAMsi khagakinnarachAraNAH || 14|| rAjAnashcha samAhUtA rAjapatnyashcha sarvashaH | rAjasUyaM samIyuH sma rAj~naH pANDusutasya vai || 15|| menire kR^iShNabhaktasya sUpapannamavismitAH | ayAjayan mahArAjaM yAjakA devavarchasaH || 16|| rAjasUyena vidhivatprachetasamivAmarAH | sautye.ahanyavanIpAlo yAjakAn sadasaspatIn | apUjayanmahAbhAgAn yathAvatsusamAhitaH || 17|| sadasyAgryArhaNArhaM vai vimR^ishantaH sabhAsadaH | nAdhyagachChannanaikAntyAtsahadevastadAbravIt || 18|| arhati hyachyutaH shraiShThyaM bhagavAn sAtvatAmpatiH | eSha vai devatAH sarvA deshakAladhanAdayaH || 19|| yadAtmakamidaM vishvaM kratavashcha yadAtmakAH | agnirAhutayo mantrAH sA~NkhyaM yogashcha yatparaH || 20|| eka evAdvitIyo.asAvaitadAtmyamidaM jagat | AtmanA.a.atmAshrayaH sabhyAH sR^ijatyavati hantyajaH || 21|| vividhAnIha karmANi janayan yadavekShayA | Ihate yadayaM sarvaH shreyo dharmAdilakShaNam || 22|| tasmAtkR^iShNAya mahate dIyatAM paramArhaNam | evaM chetsarvabhUtAnAmAtmanashchArhaNaM bhavet || 23|| sarvabhUtAtmabhUtAya kR^iShNAyAnanyadarshine | deyaM shAntAya pUrNAya dattasyAnantyamichChatA || 24|| ityuktvA sahadevo.abhUttUShNIM kR^iShNAnubhAvavit | tachChrutvA tuShTuvuH sarve sAdhu sAdhviti sattamAH || 25|| shrutvA dvijeritaM rAjA j~nAtvA hArdaM sabhAsadAm | samarhayaddhR^iShIkeshaM prItaH praNayavihvalaH || 26|| tatpAdAvavanijyApaH shirasA lokapAvanIH | sabhAryaH sAnujAmAtyaH sakuTumbo.avahanmudA || 27|| vAsobhiH pItakausheyairbhUShaNaishcha mahAdhanaiH | arhayitvAshrupUrNAkSho nAshakatsamavekShitum || 28|| itthaM sabhAjitaM vIkShya sarve prA~njalayo janAH | namo jayeti nemustaM nipetuH puShpavR^iShTayaH || 29|| itthaM nishamya damaghoShasutaH svapIThA\- dutthAya kR^iShNaguNavarNanajAtamanyuH | utkShipya bAhumidamAha sadasyamarShI saMshrAvayan bhagavate paruShANyabhItaH || 30|| Isho duratyayaH kAla iti satyavatI shrutiH | vR^iddhAnAmapi yadbuddhirbAlavAkyairvibhidyate || 31|| yUyaM pAtravidAM shreShThA mA mandhvaM bAlabhAShItam | sadasaspatayaH sarve kR^iShNo yatsammato.arhaNe || 32|| tapovidyAvratadharAn j~nAnavidhvastakalmaShAn | paramaR^iShIn brahmaniShThAMllokapAlaishcha pUjitAn || 33|| sadaspatInatikramya gopAlaH kulapAMsanaH | yathA kAkaH puroDAshaM saparyAM kathamarhati || 34|| varNAshramakulApetaH sarvadharmabahiShkR^itaH | svairavartI guNairhInaH saparyAM kathamarhati || 35|| yayAtinaiShAM hi kulaM shaptaM sadbhirbahiShkR^itam | vR^ithApAnarataM shashvatsaparyAM kathamarhati || 36|| brahmarShisevitAn deshAn hitvaite.abrahmavarchasam | samudraM durgamAshritya bAdhante dasyavaH prajAH || 37|| evamAdInyabhadrANi babhAShe naShTama~NgalaH | novAcha ki~nchidbhagavAn yathA siMhaH shivArutam || 38|| bhagavannindanaM shrutvA duHsahaM tatsabhAsadaH | karNau pidhAya nirjagmuH shapantashchedipaM ruShA || 39|| nindAM bhagavataH shR^iNvaMstatparasya janasya vA | tato nApaiti yaH so.api yAtyadhaH sukR^itAchchyutaH || 40|| tataH pANDusutAH kruddhA matsyakaikayasR^i~njayAH | udAyudhAH samuttasthuH shishupAlajighAMsavaH || 41|| tatashchaidyastvasambhrAnto jagR^ihe khaDgacharmaNI | bhartsayan kR^iShNapakShIyAn rAj~naH sadasi bhArata || 42|| tAvadutthAya bhagavAn svAn nivArya svayaM ruShA | shiraH kShurAntachakreNa jahArApatato ripoH || 43|| shabdaH kolAhalo.apyAsIchChishupAle hate mahAn | tasyAnuyAyino bhUpA dudruvurjIvitaiShiNaH || 44|| chaidyadehotthitaM jyotirvAsudevamupAvishat | pashyatAM sarvabhUtAnAmulkeva bhuvi khAchchyutA || 45|| janmatrayAnuguNitavairasaMrabdhayA dhiyA | dhyAyaMstanmayatAM yAto bhAvo hi bhavakAraNam || 46|| R^itvigbhyaH sasadasyebhyo dakShiNAM vipulAmadAt | sarvAn sampUjya vidhivachchakre.avabhR^ithamekarAT || 47|| sAdhayitvA kratuM rAj~naH kR^iShNo yogeshvareshvaraH | uvAsa katichinmAsAn suhR^idbhirabhiyAchitaH || 48|| tato.anuj~nApya rAjAnamanichChantamapIshvaraH | yayau sabhAryaH sAmAtyaH svapuraM devakIsutaH || 49|| varNitaM tadupAkhyAnaM mayA te bahuvistaram | vaikuNThavAsinorjanma viprashApAtpunaH punaH || 50|| rAjasUyAvabhR^ithyena snAto rAjA yudhiShThiraH | brahmakShatrasabhAmadhye shushubhe surarADiva || 51|| rAj~nA sabhAjitAH sarve suramAnavakhecharAH | kR^iShNaM kratuM cha shaMsantaH svadhAmAni yayurmudA || 52|| duryodhanamR^ite pApaM kaliM kurukulAmayam | yo na sehe shriyaM sphItAM dR^iShTvA pANDusutasya tAm || 53|| ya idaM kIrtayedviShNoH karma chaidyavadhAdikam | rAjamokShaM vitAnaM cha sarvapApaiH pramuchyate || 54|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe shishupAlavadho nAma chatuHsaptatitamo.adhyAyaH || 74|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchasaptatitamo.adhyAyaH \- 75 ..} rAjovAcha ajAtashatrostaM dR^iShTvA rAjasUyamahodayam | sarve mumudire brahman nR^idevA ye samAgatAH || 1|| duryodhanaM varjayitvA rAjAnaH sarShayaH surAH | iti shrutaM no bhagavaMstatra kAraNamuchyatAm || 2|| R^iShiruvAcha pitAmahasya te yaj~ne rAjasUye mahAtmanaH | bAndhavAH paricharyAyAM tasyAsan premabandhanAH || 3|| bhImo mahAnasAdhyakSho dhanAdhyakShaH suyodhanaH | sahadevastu pUjAyAM nakulo dravyasAdhane || 4|| gurushushrUShaNe jiShNuH kR^iShNaH pAdAvanejane | pariveShaNe drupadajA karNo dAne mahAmanAH || 5|| yuyudhAno vikarNashcha hArdikyo vidurAdayaH | bAhlIkaputrA bhUryAdyA ye cha santardanAdayaH || 6|| nirUpitA mahAyaj~ne nAnAkarmasu te tadA | pravartante sma rAjendra rAj~naH priyachikIrShavaH || 7|| R^itviksadasyabahuvitsu suhR^ittameShu sviShTeShu sUnR^itasamarhaNadakShiNAbhiH | chaidye cha sAtvatapateshcharaNaM praviShTe chakrustatastvavabhR^ithasnapanaM dyunadyAm || 8|| mR^ida~Ngasha~NkhapaNavadhundhuryAnakagomukhAH | vAditrANi vichitrANi nedurAvabhR^ithotsave || 9|| nartakyo nanR^iturhR^iShTA gAyakA yUthasho jaguH | vINAveNutalonnAdasteShAM sa divamaspR^ishat || 10|| chitradhvajapatAkAgrairibhendrasyandanArvabhiH | svala~NkR^itairbhaTairbhUpA niryayU rukmamAlinaH || 11|| yadusR^i~njayakAmbojakurukekayakosalAH | kampayanto bhuvaM sainyairyajamAnapuraHsarAH || 12|| sadasyartvigdvijashreShThA brahmaghoSheNa bhUyasA | devarShipitR^igandharvAstuShTuvuH puShpavarShiNaH || 13|| svala~NkR^itA narA nAryo gandhasragbhUShaNAmbaraiH | vilimpantyo.abhiShi~nchantyo vijahrurvividhai rasaiH || 14|| tailagorasagandhodaharidrAsAndraku~NkumaiH | pumbhirliptAH pralimpantyo vijahrurvArayoShitaH || 15|| guptA nR^ibhirniragamannupalabdhumeta\- ddevyo yathA divi vimAnavarairnR^idevyaH | tA mAtuleyasakhibhiH pariShichyamAnAH savrIDahAsavikasadvadanA virejuH || 16|| tA devarAnuta sakhIn siShichurdR^itIbhiH klinnAmbarA vivR^itagAtrakuchorumadhyAH | autsukyamuktakabarAchchyavamAnamAlyAH kShobhaM dadhurmaladhiyAM ruchirairvihAraiH || 17|| sa samrAD rathamAruDhaH sadashvaM rukmamAlinam | vyarochata svapatnIbhiH kriyAbhiH kraturADiva || 18|| patnIsamyAjAvabhR^ithyaishcharitvA te tamR^itvijaH | AchAntaM snApayA~nchakrurga~NgAyAM saha kR^iShNayA || 19|| devadundubhayo nedurnaradundubhibhiH samam | mumuchuH puShpavarShANi devarShipitR^imAnavAH || 20|| sasnustatra tataH sarve varNAshramayutA narAH | mahApAtakyapi yataH sadyo muchyeta kilbiShAt || 21|| atha rAjAhate kShaume paridhAya svala~NkR^itaH | R^itviksadasyaviprAdInAnarchAbharaNAmbaraiH || 22|| bandhU~nj~nAtinR^ipAn mitrasuhR^ido.anyAMshcha sarvashaH | abhIkShNaM pUjayAmAsa nArAyaNaparo nR^ipaH || 23|| sarve janAH surarucho maNikuNDalasra\- guShNIShaka~nchukadukUlamahArghyahArAH | nAryashcha kuNDalayugAlakavR^indajuShTa\- vaktrashriyaH kanakamekhalayA virejuH || 24|| athartvijo mahAshIlAH sadasyA brahmavAdinaH | brahmakShatriyaviT shUdrA rAjAno ye samAgatAH || 25|| devarShipitR^ibhUtAni lokapAlAH sahAnugAH | pUjitAstamanuj~nApya svadhAmAni yayurnR^ipa || 26|| haridAsasya rAjarShe rAjasUyamahodayam | naivAtR^ipyan prashaMsantaH piban martyo.amR^itaM yathA || 27|| tato yudhiShThiro rAjA suhR^itsambandhibAndhavAn | premNA nivArayAmAsa kR^iShNaM cha tyAgakAtaraH || 28|| bhagavAnapi tatrA~Nga nyavAtsIttatpriya~NkaraH | prasthApya yaduvIrAMshcha sAmbAdIMshcha kushasthalIm || 29|| itthaM rAjA dharmasuto manorathamahArNavam | sudustaraM samuttIrya kR^iShNenAsIdgatajvaraH || 30|| ekadAntaHpure tasya vIkShya duryodhanaH shriyam | atapyadrAjasUyasya mahitvaM chAchyutAtmanaH || 31|| yasmin narendraditijendrasurendralakShmIH nAnA vibhAnti kila vishvasR^ijopakLLiptAH | tAbhiH patIn drupadarAjasutopatasthe yasyAM viShaktahR^idayaH kururADatapyat || 32|| yasmiMstadA madhupatermahiShIsahasraM shroNIbhareNa shanakaiH kvaNada~Nghrishobham | madhye suchAru kuchaku~NkumashoNahAraM shrImanmukhaM prachalakuNDalakuntalADhyam || 33|| sabhAyAM mayakLLiptAyAM kvApi dharmasuto.adhirAT | vR^ito.anujairbandhubhishcha kR^iShNenApi svachakShuShA || 34|| AsInaH kA~nchane sAkShAdAsane maghavAniva | pArameShThyashrIyA juShTaH stUyamAnashcha vandibhiH || 35|| tatra duryodhano mAnI parIto bhrAtR^ibhirnR^ipa | kirITamAlI nyavishadasihastaH kShipan ruShA || 36|| sthale.abhyagR^ihNAdvastrAntaM jalaM matvA sthale.apatat | jale cha sthalavadbhrAntyA mayamAyAvimohitaH || 37|| jahAsa bhImastaM dR^iShTvA striyo nR^ipatayo.apare | nivAryamANA apya~Nga rAj~nA kR^iShNAnumoditAH || 38|| sa vrIDito.avAgvadano ruShAjvala\- nniShkramya tUShNIM prayayau gajAhvayam | hA heti shabdaH sumahAnabhUtsatA\- majAtashatrurvimanA ivAbhavat | babhUva tUShNIM bhagavAn bhuvo bharaM samujjihIrShurbhramati sma yaddR^ishA || 39|| etatte.abhihitaM rAjan yatpR^iShTo.ahamiha tvayA | suyodhanasya daurAtmyaM rAjasUye mahAkratau || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe duryodhana\- mAnabha~Ngo nAma pa~nchasaptatitamo.adhyAyaH || 75|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaTsaptatitamo.adhyAyaH \- 76 ..} shrIshuka uvAcha athAnyadapi kR^iShNasya shR^iNu karmAdbhutaM nR^ipa | krIDAnarasharIrasya yathA saubhapatirhataH || 1|| shishupAlasakhaH shAlvo rukmiNyudvAha AgataH | yadubhirnirjitaH sa~Nkhye jarAsandhAdayastathA || 2|| shAlvaH pratij~nAmakarochChR^iNvatAM sarvabhUbhujAm | ayAdavIM kShmAM kariShye pauruShaM mama pashyata || 3|| iti mUDhaH pratij~nAya devaM pashupatiM prabhum | ArAdhayAmAsa nR^ipaH pAMsumuShTiM sakR^idgrasan || 4|| saMvatsarAnte bhagavAnAshutoSha umApatiH | vareNa chChandayAmAsa shAlvaM sharaNamAgatam || 5|| devAsuramanuShyANAM gandharvoragarakShasAm | abhedyaM kAmagaM vavre sa yAnaM vR^iShNibhIShaNam || 6|| tatheti girishAdiShTo mayaH parapura~njayaH | puraM nirmAya shAlvAya prAdAtsaubhamayasmayam || 7|| sa labdhvA kAmagaM yAnaM tamodhAma durAsadam | yayau dvAravatIM shAlvo vairaM vR^iShNikR^itaM smaran || 8|| nirudhya senayA shAlvo mahatyA bharatarShabha | purIM babha~njopavanAnyudyAnAni cha sarvashaH || 9|| sa gopurANi dvArANi prAsAdATTAlatolikAH | vihArAn sa vimAnAgryAnnipetuH shastravR^iShTayaH || 10|| shilA drumAshchAshanayaH sarpA AsArasharkarAH | prachaNDashchakravAto.abhUdrajasA.a.achChAditA dishaH || 11|| ityardyamAnA saubhena kR^iShNasya nagarI bhR^isham | nAbhyapadyata shaM rAjaMstripureNa yathA mahI || 12|| pradyumno bhagavAn vIkShya bAdhyamAnA nijAH prajAH | mA bhaiShTetyabhyadhAdvIro rathArUDho mahAyashAH || 13|| sAtyakishchArudeShNashcha sAmbo.akrUraH sahAnujaH | hArdikyo bhAnuvindashcha gadashcha shukasAraNau || 14|| apare cha maheShvAsA rathayUthapayUthapAH | niryayurdaMshitA guptA rathebhAshvapadAtibhiH || 15|| tataH pravavR^ite yuddhaM shAlvAnAM yadubhiH saha | yathAsurANAM vibudhaistumulaM lomaharShaNam || 16|| tAshcha saubhapatermAyA divyAstrai rukmiNIsutaH | kShaNena nAshayAmAsa naishaM tama ivoShNaguH || 17|| vivyAdha pa~nchaviMshatyA svarNapu~NkhairayomukhaiH | shAlvasya dhvajinIpAlaM sharaiH sannataparvabhiH || 18|| shatenAtADayachChAlvamekaikenAsya sainikAn | dashabhirdashabhirnetR^In vAhanAni tribhistribhiH || 19|| tadadbhutaM mahatkarma pradyumnasya mahAtmanaH | dR^iShTvA taM pUjayAmAsuH sarve svaparasainikAH || 20|| bahurUpaikarUpaM taddR^ishyate na cha dR^ishyate | mAyAmayaM mayakR^itaM durvibhAvyaM parairabhUt || 21|| kvachidbhUmau kvachidvyomni girimUrdhni jale kvachit | alAtachakravadbhrAmyatsaubhaM tadduravasthitam || 22|| yatra yatropalakShyeta sasaubhaH saha sainikaH | shAlvastatastato.amu~ncha~nCharAn sAtvatayUthapAH || 23|| sharairagnyarkasaMsparshairAshIviShadurAsadaiH | pIDyamAnapurAnIkaH shAlvo.amuhyatpareritaiH || 24|| shAlvAnIkapashastraughairvR^iShNivIrA bhR^ishArditAH | na tatyajU raNaM svaM svaM lokadvayajigIShavaH || 25|| shAlvAmAtyo dyumAn nAma pradyumnaM prAkprapIDitaH | AsAdya gadayA maurvyA vyAhatya vyanadadbalI || 26|| pradyumnaM gadayA shIrNavakShaHsthalamarindamam | apovAha raNAtsUto dharmaviddArukAtmajaH || 27|| labdhasamj~no muhUrtena kArShNiH sArathimabravIt | aho asAdhvidaM sUta yadraNAnme.apasarpaNam || 28|| na yadUnAM kule jAtaH shrUyate raNavichyutaH | vinA matklIbachittena sUtena prAptakilbiShAt || 29|| kiM nu vakShye.abhisa~Ngamya pitarau rAmakeshavau | yuddhAtsamyagapakrAntaH pR^iShTastatrAtmanaH kShamam || 30|| vyaktaM me kathayiShyanti hasantyo bhrAtR^ijAmayaH | klaibyaM kathaM kathaM vIra tavAnyaiH kathyatAM mR^idhe || 31|| sArathiruvAcha dharmaM vijAnatA.a.ayuShman kR^itametanmayA vibho | sUtaH kR^ichChragataM rakShedrathinaM sArathiM rathI || 32|| etadviditvA tu bhavAn mayApovAhito raNAt | upasR^iShTaH pareNeti mUrchChito gadayA hataH || 33|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe shAlvayuddhe ShaTsaptatitamo.adhyAyaH || 76|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptasaptatitamo.adhyAyaH \- 77 ..} shrIshuka uvAcha sa tUpaspR^ishya salilaM daMshito dhR^itakArmukaH | naya mAM dyumataH pArshvaM vIrasyetyAha sArathim || 1|| vidhamantaM svasainyAni dyumantaM rukmiNIsutaH | pratihatya pratyavidhyannArAchairaShTabhiH smayan || 2|| chaturbhishchaturo vAhAn sUtamekena chAhanat | dvAbhyAM dhanushcha ketuM cha shareNAnyena vai shiraH || 3|| gadasAtyakisAmbAdyA jaghnuH saubhapaterbalam | petuH samudre saubheyAH sarve sa~nChinnakandharAH || 4|| evaM yadUnAM shAlvAnAM nighnatAmitaretaram | yuddhaM triNavarAtraM tadabhUttumulamulbaNam || 5|| indraprasthaM gataH kR^iShNa AhUto dharmasUnunA | rAjasUye.atha nirvR^itte shishupAle cha saMsthite || 6|| kuruvR^iddhAnanuj~nApya munIMshcha sasutAM pR^ithAm | nimittAnyatighorANi pashyan dvAravatIM yayau || 7|| Aha chAhamihAyAta AryamishrAbhisa~NgataH | rAjanyAshchaidyapakShIyA nUnaM hanyuH purIM mama || 8|| vIkShya tatkadanaM svAnAM nirUpya purarakShaNam | saubhaM cha shAlvarAjaM cha dArukaM prAha keshavaH || 9|| rathaM prApaya me sUta shAlvasyAntikamAshu vai | sambhramaste na kartavyo mAyAvI saubharADayam || 10|| ityuktashchodayAmAsa rathamAsthAya dArukaH | vishantaM dadR^ishuH sarve sve pare chAruNAnujam || 11|| shAlvashcha kR^iShNamAlokya hataprAyabaleshvaraH | prAharatkR^iShNasUtAya shaktiM bhImaravAM mR^idhe || 12|| tAmApatantIM nabhasi maholkAmiva raMhasA | bhAsayantIM dishaH shauriH sAyakaiH shatadhAchChinat || 13|| taM cha ShoDashabhirviddhvA bANaiH saubhaM cha khe bhramat | avidhyachCharasandohaiH khaM sUrya iva rashmibhiH || 14|| shAlvaH shaurestu doH savyaM sashAr~NgaM shAr~NgadhanvanaH | bibheda nyapataddhastAchChAr~NgamAsIttadadbhutam || 15|| hAhAkAro mahAnAsIdbhUtAnAM tatra pashyatAm | vinadya saubharADuchchairidamAha janArdanam || 16|| yattvayA mUDha naH sakhyurbhrAturbhAryA hR^itekShatAm | pramattaH sa sabhAmadhye tvayA vyApAditaH sakhA || 17|| taM tvAdya nishitairbANairaparAjitamAninam | nayAmyapunarAvR^ittiM yadi tiShThermamAgrataH || 18|| shrIbhagavAnuvAcha vR^ithA tvaM katthase manda na pashyasyantike.antakam | pauruShaM darshayanti sma shUrA na bahubhAShiNaH || 19|| ityuktvA bhagavA~nChAlvaM gadayA bhImavegayA | tatADa jatrau saMrabdhaH sa chakampe vamannasR^ik || 20|| gadAyAM sannivR^ittAyAM shAlvastvantaradhIyata | tato muhUrta Agatya puruShaH shirasAchyutam | devakyA prahito.asmIti natvA prAha vacho rudan || 21|| kR^iShNa kR^iShNa mahAbAho pitA te pitR^ivatsala | baddhvApanItaH shAlvena saunikena yathA pashuH || 22|| nishamya vipriyaM kR^iShNo mAnuShIM prakR^itiM gataH | vimanasko ghR^iNI snehAdbabhAShe prAkR^ito yathA || 23|| kathaM rAmamasambhrAntaM jitvAjeyaM surAsuraiH | shAlvenAlpIyasA nItaH pitA me balavAn vidhiH || 24|| iti bruvANe govinde saubharAT pratyupasthitaH | vasudevamivAnIya kR^iShNaM chedamuvAcha saH || 25|| eSha te janitA tAto yadarthamiha jIvasi | vadhiShye vIkShataste.amumIshashchetpAhi bAlisha || 26|| evaM nirbhartsya mAyAvI khaDgenAnakadundubheH | utkR^itya shira AdAya khasthaM saubhaM samAvishat || 27|| tato muhUrtaM prakR^itAvupaplutaH svabodha Aste svajanAnuSha~NgataH | mahAnubhAvastadabudhyadAsurIM mAyAM sa shAlvaprasR^itAM mayoditAm || 28|| na tatra dUtaM na pituH kalevaraM prabuddha Ajau samapashyadachyutaH | svApnaM yathA chAmbarachAriNaM ripuM saubhasthamAlokya nihantumudyataH || 29|| evaM vadanti rAjarShe R^iShayaH ke cha nAnvitAH | yatsvavAcho virudhyeta nUnaM te na smarantyuta || 30|| kva shokamohau sneho vA bhayaM vA ye.aj~nasambhavAH | kva chAkhaNDitavij~nAnaj~nAnaishvaryastvakhaNDitaH || 31|| yatpAdasevorjitayA.a.atmavidyayA hinvantyanAdyAtmaviparyayagraham | labhanta AtmIyamanantamaishvaraM kuto nu mohaH paramasya sadgateH || 32|| taM shastrapUgaiH praharantamojasA shAlvaM sharaiH shauriramoghavikramaH | viddhvAchChinadvarma dhanuH shiromaNiM saubhaM cha shatrorgadayA ruroja ha || 33|| tatkR^iShNahasteritayA vichUrNitaM papAta toye gadayA sahasradhA | visR^ijya tadbhUtalamAsthito gadA\- mudyamya shAlvo.achyutamabhyagAddrutam || 34|| AdhAvataH sagadaM tasya bAhuM bhallena ChittvAtha rathA~Ngamadbhutam | vadhAya shAlvasya layArkasannibhaM bibhradbabhau sArka ivodayAchalaH || 35|| jahAra tenaiva shiraH sakuNDalaM kirITayuktaM purumAyino hariH | vajreNa vR^itrasya yathA purandaro babhUva hAheti vachastadA nR^iNAm || 36|| tasmin nipatite pApe saubhe cha gadayA hate | nedurdundubhayo rAjan divi devagaNeritAH | sakhInAmapachitiM kurvan dantavaktro ruShAbhyagAt || 37|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe saubhavadho nAma saptasaptatitamo.adhyAyaH || 77|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTasaptatitamo.adhyAyaH \- 78 ..} shrIshuka uvAcha shishupAlasya shAlvasya pauNDrakasyApi durmatiH | paralokagatAnAM cha kurvan pArokShyasauhR^idam || 1|| ekaH padAtiH sa~Nkruddho gadApANiH prakampayan | padbhyAmimAM mahArAja mahAsattvo vyadR^ishyata || 2|| taM tathA.a.ayAntamAlokya gadAmAdAya satvaraH | avaplutya rathAtkR^iShNaH sindhuM veleva pratyadhAt || 3|| gadAmudyamya kArUSho mukundaM prAha durmadaH | diShTyA diShTyA bhavAnadya mama dR^iShTipathaM gataH || 4|| tvaM mAtuleyo naH kR^iShNa mitradhru~NmAM jighAMsasi | atastvAM gadayA manda haniShye vajrakalpayA || 5|| tarhyAnR^iNyamupaimyaj~na mitrANAM mitravatsalaH | bandhurUpamariM hatvA vyAdhiM dehacharaM yathA || 6|| evaM rUkShaistudan vAkyaiH kR^iShNaM totrairiva dvipam | gadayAtADayanmUrdhni siMhavadvyanadachchasaH || 7|| gadayAbhihato.apyAjau na chachAla yadUdvahaH | kR^iShNo.api tamahan gurvyA kaumodakyA stanAntare || 8|| gadAnirbhinnahR^idaya udvaman rudhiraM mukhAt | prasArya keshabAhva~NghrIn dharaNyAM nyapatadvyasuH || 9|| tataH sUkShmataraM jyotiH kR^iShNamAvishadadbhutam | pashyatAM sarvabhUtAnAM yathA chaidyavadhe nR^ipa || 10|| vidUrathastu tadbhrAtA bhrAtR^ishokapariplutaH | AgachChadasicharmAbhyAmuchChvasaMstajjighAMsayA || 11|| tasya chApatataH kR^iShNashchakreNa kShuraneminA | shiro jahAra rAjendra sakirITaM sakuNDalam || 12|| evaM saubhaM cha shAlvaM cha dantavaktraM sahAnujam | hatvA durviShahAnanyairIDitaH suramAnavaiH || 13|| munibhiH siddhagandharvairvidyAdharamahoragaiH | apsarobhiH pitR^igaNairyakShaiH kinnarachAraNaiH || 14|| upagIyamAnavijayaH kusumairabhivarShitaH | vR^itashcha vR^iShNipravarairviveshAla~NkR^itAM purIm || 15|| evaM yogeshvaraH kR^iShNo bhagavAn jagadIshvaraH | Iyate pashudR^iShTInAM nirjito jayatIti saH || 16|| shrutvA yuddhodyamaM rAmaH kurUNAM saha pANDavaiH | tIrthAbhiShekavyAjena madhyasthaH prayayau kila || 17|| snAtvA prabhAse santarpya devarShipitR^imAnavAn | sarasvatIM pratisrotaM yayau brAhmaNasaMvR^itaH || 18|| pR^ithUdakaM bindusarastritakUpaM sudarshanam | vishAlaM brahmatIrthaM cha chakraM prAchIM sarasvatIm || 19|| yamunAmanu yAnyeva ga~NgAmanu cha bhArata | jagAma naimiShaM yatra R^iShayaH satramAsate || 20|| tamAgatamabhipretya munayo dIrghasatriNaH | abhinandya yathAnyAyaM praNamyotthAya chArchayan || 21|| so.architaH saparIvAraH kR^itAsanaparigrahaH | romaharShaNamAsInaM maharSheH shiShyamaikShata || 22|| apratyutthAyinaM sUtamakR^itaprahvaNA~njalim | adhyAsInaM cha tAn viprAMshchukopodvIkShya mAdhavaH || 23|| kasmAdasAvimAn viprAnadhyAste pratilomajaH | dharmapAlAMstathaivAsmAn vadhamarhati durmatiH || 24|| R^iSherbhagavato bhUtvA shiShyo.adhItya bahUni cha | setihAsapurANAni dharmashAstrANi sarvashaH || 25|| adAntasyAvinItasya vR^ithA paNDitamAninaH | na guNAya bhavanti sma naTasyevAjitAtmanaH || 26|| etadartho hi loke.asminnavatAro mayA kR^itaH | vadhyA me dharmadhvajinaste hi pAtakino.adhikAH || 27|| etAvaduktvA bhagavAn nivR^itto.asadvadhAdapi | bhAvitvAttaM kushAgreNa karasthenAhanatprabhuH || 28|| hAheti vAdinaH sarve munayaH khinnamAnasAH | UchuH sa~NkarShaNaM devamadharmaste kR^itaH prabho || 29|| asya brahmAsanaM dattamasmAbhiryadunandana | AyushchAtmAklamaM tAvadyAvatsatraM samApyate || 30|| ajAnataivAcharitastvayA brahmavadho yathA | yogeshvarasya bhavato nAmnAyo.api niyAmakaH || 31|| yadyetadbrahmahatyAyAH pAvanaM lokapAvana | chariShyati bhavAMllokasa~Ngraho.ananyachoditaH || 32|| shrIbhagavAnuvAcha kariShye vadhanirveshaM lokAnugrahakAmyayA | niyamaH prathame kalpe yAvAn sa tu vidhIyatAm || 33|| dIrghamAyurbataitasya sattvamindriyameva cha | AshAsitaM yattadbrUta sAdhaye yogamAyayA || 34|| R^iShaya UchuH astrasya tava vIryasya mR^ityorasmAkameva cha | yathA bhavedvachaH satyaM tathA rAma vidhIyatAm || 35|| shrIbhagavAnuvAcha AtmA vai putra utpanna iti vedAnushAsanam | tasmAdasya bhavedvaktA AyurindriyasattvavAn || 36|| kiM vaH kAmo munishreShThA brUtAhaM karavANyatha | ajAnatastvapachitiM yathA me chintyatAM budhAH || 37|| R^iShaya UchuH ilvalasya suto ghoro balvalo nAma dAnavaH | sa dUShayati naH satrametya parvaNi parvaNi || 38|| taM pApaM jahi dAshArha tannaH shushrUShaNaM param | pUyashoNitaviNmUtrasurAmAMsAbhivarShiNam || 39|| tatashcha bhArataM varShaM parItya susamAhitaH | charitvA dvAdashamAsAMstIrthasnAyI vishudhyase || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe baladevacharite balvalavadhopakramo nAmAShTasaptatitamo.adhyAyaH || 78|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonAshItitamo.adhyAyaH \- 79 ..} shrIshuka uvAcha tataH parvaNyupAvR^itte prachaNDaH pAMsuvarShaNaH | bhImo vAyurabhUdrAjan pUyagandhastu sarvashaH || 1|| tato.amedhyamayaM varShaM balvalena vinirmitam | abhavadyaj~nashAlAyAM so.anvadR^ishyata shUladhR^ik || 2|| taM vilokya bR^ihatkAyaM bhinnA~njanachayopamam | taptatAmrashikhAshmashruM daMShTrograbhrukuTImukham || 3|| sasmAra musalaM rAmaH parasainyavidAraNam | halaM cha daityadamanaM te tUrNamupatasthatuH || 4|| tamAkR^iShya halAgreNa balvalaM gaganecharam | musalenAhanatkruddho mUrdhni brahmadruhaM balaH || 5|| so.apatadbhuvi nirbhinnalalATo.asR^iksamutsR^ijan | mu~nchannArtasvaraM shailo yathA vajrahato.aruNaH || 6|| saMstutya munayo rAmaM prayujyAvitathAshiShaH | abhyaShi~nchanmahAbhAgA vR^itraghnaM vibudhA yathA || 7|| vaijayantIM dadurmAlAM shrIdhAmAmlAnapa~NkajAm | rAmAya vAsasI divye divyAnyAbharaNAni cha || 8|| atha tairabhyanuj~nAtaH kaushikImetya brAhmaNaiH | snAtvA sarovaramagAdyataH sarayurAsravat || 9|| anusrotena sarayUM prayAgamupagamya saH | snAtvA santarpya devAdIn jagAma pulahAshramam || 10|| gomatIM gaNDakIM snAtvA vipAshAM shoNa AplutaH | gayAM gatvA pitR^IniShTvA ga~NgAsAgarasa~Ngame || 11|| upaspR^ishya mahendrAdrau rAmaM dR^iShTvAbhivAdya cha | saptagodAvarIM veNAM pampAM bhImarathIM tataH || 12|| skandaM dR^iShTvA yayau rAmaH shrIshailaM girishAlayam | draviDeShu mahApuNyaM dR^iShTvAdriM ve~NkaTaM prabhuH || 13|| kAmakoShNIM purIM kA~nchIM kAverIM cha saridvarAm | shrIra~NgAkhyaM mahApuNyaM yatra sannihito hariH || 14|| R^iShabhAdriM hareH kShetraM dakShiNAM mathurAM tathA | sAmudraM setumagamanmahApAtakanAshanam || 15|| tatrAyutamadAddhenUrbrAhmaNebhyo halAyudhaH | kR^itamAlAM tAmraparNIM malayaM cha kulAchalam || 16|| tatrAgastyaM samAsInaM namaskR^ityAbhivAdya cha | yojitastena chAshIrbhiranuj~nAto gato.arNavam | dakShiNaM tatra kanyAkhyAM durgAM devIM dadarsha saH || 17|| tataH phAlgunamAsAdya pa~nchApsarasamuttamam | viShNuH sannihito yatra snAtvAsparshadgavAyutam || 18|| tato.abhivrajya bhagavAn keralAMstu trigartakAn | gokarNAkhyaM shivakShetraM sAnnidhyaM yatra dhUrjaTeH || 19|| AryAM dvaipAyanIM dR^iShTvA shUrpArakamagAdbalaH | tApIM payoShNIM nirvindhyAmupaspR^ishyAtha daNDakam || 20|| pravishya revAmagamadyatra mAhiShmatI purI | manutIrthamupaspR^ishya prabhAsaM punarAgamat || 21|| shrutvA dvijaiH kathyamAnaM kurupANDavasaMyuge | sarvarAjanyanidhanaM bhAraM mene hR^itaM bhuvaH || 22|| sa bhImaduryodhanayorgadAbhyAM yudhyatormR^idhe | vArayiShyan vinashanaM jagAma yadunandanaH || 23|| yudhiShThirastu taM dR^iShTvA yamau kR^iShNArjunAvapi | abhivAdyAbhavaMstUShNIM kiM vivakShurihAgataH || 24|| gadApANI ubhau dR^iShTvA saMrabdhau vijayaiShiNau | maNDalAni vichitrANi charantAvidamabravIt || 25|| yuvAM tulyabalau vIrau he rAjan he vR^ikodara | ekaM prANAdhikaM manye utaikaM shikShayAdhikam || 26|| tasmAdekatarasyeha yuvayoH samavIryayoH | na lakShyate jayo.anyo vA viramatvaphalo raNaH || 27|| na tadvAkyaM jagR^ihaturbaddhavairau nR^ipArthavat | anusmarantAvanyonyaM duruktaM duShkR^itAni cha || 28|| diShTaM tadanumanvAno rAmo dvAravatIM yayau | ugrasenAdibhiH prItairj~nAtibhiH samupAgataH || 29|| taM punarnaimiShaM prAptamR^iShayo.ayAjayan mudA | kratva~NgaM kratubhiH sarvairnivR^ittAkhilavigraham || 30|| tebhyo vishuddhaM vij~nAnaM bhagavAn vyataradvibhuH | yenaivAtmanyado vishvamAtmAnaM vishvagaM viduH || 31|| svapatnyAvabhR^ithasnAto j~nAtibandhusuhR^idvR^itaH | reje svajyotsnayevenduH suvAsAH suShThvala~NkR^itaH || 32|| IdR^igvidhAnyasa~NkhyAni balasya balashAlinaH | anantasyAprameyasya mAyAmartyasya santi hi || 33|| yo.anusmareta rAmasya karmANyadbhutakarmaNaH | sAyamprAtaranantasya viShNoH sa dayito bhavet || 34|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe baladeva\- tIrthayAtrAnirUpaNaM nAmaikonAshItitamo.adhyAyaH || 79|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ashItitamo.adhyAyaH \- 80 ..} rAjovAcha bhagavan yAni chAnyAni mukundasya mahAtmanaH | vIryANyanantavIryasya shrotumichChAmahe prabho || 1|| ko nu shrutvAsakR^idbrahmannuttamashlokasatkathAH | virameta visheShaj~no viShaNNaH kAmamArgaNaiH || 2|| sA vAgyayA tasya guNAn gR^iNIte karau cha tatkarmakarau manashcha | smaredvasantaM sthiraja~NgameShu shR^iNoti tatpuNyakathAH sa karNaH || 3|| shirastu tasyobhayali~NgamAname\- ttadeva yatpashyati taddhi chakShuH | a~NgAni viShNoratha tajjanAnAM pAdodakaM yAni bhajanti nityam || 4|| sUta uvAcha viShNurAtena sampR^iShTo bhagavAn bAdarAyaNiH | vAsudeve bhagavati nimagnahR^idayo.abravIt || 5|| shrIshuka uvAcha kR^iShNasyAsItsakhA kashchidbrAhmaNo brahmavittamaH | virakta indriyArtheShu prashAntAtmA jitendriyaH || 6|| yadR^ichChayopapannena vartamAno gR^ihAshramI | tasya bhAryA kuchailasya kShutkShAmA cha tathAvidhA || 7|| pativratA patiM prAha mlAyatA vadanena sA | daridrA sIdamAnA sA vepamAnAbhigamya cha || 8|| nanu brahman bhagavataH sakhA sAkShAchChriyaH patiH | brahmaNyashcha sharaNyashcha bhagavAn sAtvatarShabhaH || 9|| tamupaihi mahAbhAga sAdhUnAM cha parAyaNam | dAsyati draviNaM bhUri sIdate te kuTumbine || 10|| Aste.adhunA dvAravatyAM bhojavR^iShNyandhakeshvaraH | smarataH pAdakamalamAtmAnamapi yachChati | kiM nvarthakAmAn bhajato nAtyabhIShTAn jagadguruH || 11|| sa evaM bhAryayA vipro bahushaH prArthito mR^idu | ayaM hi paramo lAbha uttamashlokadarshanam || 12|| iti sa~nchintya manasA gamanAya matiM dadhe | apyastyupAyanaM ki~nchidgR^ihe kalyANi dIyatAm || 13|| yAchitvA chaturo muShTIn viprAn pR^ithukataNDulAn | chailakhaNDena tAn baddhvA bhartre prAdAdupAyanam || 14|| sa tAnAdAya viprAgryaH prayayau dvArakAM kila | kR^iShNasandarshanaM mahyaM kathaM syAditi chintayan || 15|| trINi gulmAnyatIyAya tisraH kakShAshcha sa dvijaH | vipro.agamyAndhakavR^iShNInAM gR^iheShvachyutadharmiNAm || 16|| gR^ihaM dvyaShTasahasrANAM mahiShINAM harerdvijaH | viveshaikatamaM shrImadbrahmAnandaM gato yathA || 17|| taM vilokyAchyuto dUrAtpriyAparya~NkamAsthitaH | sahasotthAya chAbhyetya dorbhyAM paryagrahInmudA || 18|| sakhyuH priyasya viprarShera~Ngasa~NgAtinirvR^itaH | prIto vyamu~nchadabbindUn netrAbhyAM puShkarekShaNaH || 19|| athopaveshya parya~Nke svayaM sakhyuH samarhaNam | upahR^ityAvanijyAsya pAdau pAdAvanejanIH || 20|| agrahIchChirasA rAjan bhagavAMllokapAvanaH | vyalimpaddivyagandhena chandanAguruku~NkamaiH || 21|| dhUpaiH surabhibhirmitraM pradIpAvalibhirmudA | architvA.a.avedya tAmbUlaM gAM cha svAgatamabravIt || 22|| kuchailaM malinaM kShAmaM dvijaM dhamanisantatam | devI paryacharatsAkShAchchAmaravyajanena vai || 23|| antaHpurajano dR^iShTvA kR^iShNenAmalakIrtinA | vismito.abhUdatiprItyA avadhUtaM sabhAjitam || 24|| kimanena kR^itaM puNyamavadhUtena bhikShuNA | shriyA hInena loke.asmin garhitenAdhamena cha || 25|| yo.asau trilokaguruNA shrInivAsena sambhR^itaH | parya~NkasthAM shriyaM hitvA pariShvakto.agrajo yathA || 26|| kathayA~nchakraturgAthAH pUrvA gurukule satoH | Atmano lalitA rAjan karau gR^ihya parasparam || 27|| shrIbhagavAnuvAcha api brahman gurukulAdbhavatA labdhadakShiNAt | samAvR^ittena dharmaj~na bhAryoDhA sadR^ishI na vA || 28|| prAyo gR^iheShu te chittamakAmavihitaM tathA | naivAtiprIyase vidvan dhaneShu viditaM hi me || 29|| kechitkurvanti karmANi kAmairahatachetasaH | tyajantaH prakR^itIrdaivIryathAhaM lokasa~Ngraham || 30|| kachchidgurukule vAsaM brahman smarasi nau yataH | dvijo vij~nAya vij~neyaM tamasaH pAramashnute || 31|| sa vai satkarmaNAM sAkShAddvijAteriha sambhavaH | Adyo.a~Nga yatrAshramiNAM yathAhaM j~nAnado guruH || 32|| nanvarthakovidA brahman varNAshramavatAmiha | ye mayA guruNA vAchA tarantya~njo bhavArNavam || 33|| nAhamijyAprajAtibhyAM tapasopashamena vA | tuShyeyaM sarvabhUtAtmA gurushushrUShayA yathA || 34|| api naH smaryate brahman vR^ittaM nivasatAM gurau | gurudAraishchoditAnAmindhanAnayane kvachit || 35|| praviShTAnAM mahAraNyamapartau sumahaddvija | vAtavarShamabhUttIvraM niShThurAH stanayitnavaH || 36|| sUryashchAsta~NgatastAvattamasA chAvR^itA dishaH | nimnaM kUlaM jalamayaM na prAj~nAyata ki~nchana || 37|| vayaM bhR^ishaM tatra mahAnilAmbubhi\- rnihanyamAnA mahurambusamplave | disho.avidanto.atha parasparaM vane gR^ihItahastAH paribabhrimAturAH || 38|| etadviditvA udite ravau sAndIpanirguruH | anveShamANo naH shiShyAnAchAryo.apashyadAturAn || 39|| aho he putrakA yUyamasmadarthe.atiduHkhitAH | AtmA vai prANinAM preShThastamanAdR^itya matparAH || 40|| etadeva hi sachChiShyaiH kartavyaM guruniShkR^itam | yadvai vishuddhabhAvena sarvArthAtmArpaNaM gurau || 41|| tuShTo.ahaM bho dvijashreShThAH satyAH santu manorathAH | ChandAMsyayAtayAmAni bhavantviha paratra cha || 42|| itthaM vidhAnyanekAni vasatAM guruveshmasu | guroranugraheNaiva pumAn pUrNaH prashAntaye || 43|| brAhmaNa uvAcha kimasmAbhiranirvR^ittaM devadeva jagadguro | bhavatA satyakAmena yeShAM vAso gurAvabhUt || 44|| yasyachChandomayaM brahma deha AvapanaM vibho | shreyasAM tasya guruShu vAso.atyantaviDambanam || 45|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe shrIdAmacharite ashItitamo.adhyAyaH || 80|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekAshItitamo.adhyAyaH \- 81 ..} shrIshuka uvAcha sa itthaM dvijamukhyena saha sa~Nkathayan hariH | sarvabhUtamano.abhij~naH smayamAna uvAcha tam || 1|| brahmaNyo brAhmaNaM kR^iShNo bhagavAn prahasan priyam | premNA nirIkShaNenaiva prekShan khalu satAM gatiH || 2|| shrIbhagavAnuvAcha kimupAyanamAnItaM brahman me bhavatA gR^ihAt | aNvapyupAhR^itaM bhaktaiH premNA bhUryeva me bhavet | bhUryapyabhaktopahR^itaM na me toShAya kalpate || 3|| patraM puShpaM phalaM toyaM yo me bhaktyA prayachChati | tadahaM bhaktyupahR^itamashnAmi prayatAtmanaH || 4|| ityukto.api dvijastasmai vrIDitaH pataye shriyaH | pR^ithukaprasR^itiM rAjan na prAyachChadavA~NmukhaH || 5|| sarvabhUtAtmadR^iksAkShAttasyAgamanakAraNam | vij~nAyAchintayannAyaM shrIkAmo mAbhajatpurA || 6|| patnyAH pativratAyAstu sakhA priyachikIrShayA | prApto mAmasya dAsyAmi sampado.amartyadurlabhAH || 7|| itthaM vichintya vasanAchchIrabaddhAn dvijanmanaH | svayaM jahAra kimidamiti pR^ithukataNDulAn || 8|| nanvetadupanItaM me paramaprINanaM sakhe | tarpayantya~Nga mAM vishvamete pR^ithukataNDulAH || 9|| iti muShTiM sakR^ijjagdhvA dvitIyAM jagdhumAdade | tAvachChrIrjagR^ihe hastaM tatparA parameShThinaH || 10|| etAvatAlaM vishvAtman sarvasampatsamR^iddhaye | asmin loke.atha vAmuShmin puMsastvattoShakAraNam || 11|| brAhmaNastAM tu rajanImuShitvAchyutamandire | bhuktvA pItvA sukhaM mene AtmAnaM svargataM yathA || 12|| shvobhUte vishvabhAvena svasukhenAbhivanditaH | jagAma svAlayaM tAta pathyanuvrajya nanditaH || 13|| sa chAlabdhvA dhanaM kR^iShNAnna tu yAchitavAn svayam | svagR^ihAn vrIDito.agachChanmahaddarshananirvR^itaH || 14|| aho brahmaNyadevasya dR^iShTA brahmaNyatA mayA | yaddaridratamo lakShmImAshliShTo bibhratorasi || 15|| kvAhaM daridraH pApIyAn kva kR^iShNaH shrIniketanaH | brahmabandhuriti smAhaM bAhubhyAM parirambhitaH || 16|| nivAsitaH priyAjuShTe parya~Nke bhrAtaro yathA | mahiShyA vIjitaH shrAnto vAlavyajanahastayA || 17|| shushrUShayA paramayA pAdasaMvAhanAdibhiH | pUjito devadevena vipradevena devavat || 18|| svargApavargayoH puMsAM rasAyAM bhuvi sampadAm | sarvAsAmapi siddhInAM mUlaM tachcharaNArchanam || 19|| adhano.ayaM dhanaM prApya mAdyannuchchairna mAM smaret | iti kAruNiko nUnaM dhanaM me.abhUri nAdadAt || 20|| iti tachchintayannantaH prApto nijagR^ihAntikam | sUryAnalendusa~NkAshairvimAnaiH sarvato vR^itam || 21|| vichitropavanodyAnaiH kUjaddvijakulAkulaiH | protphullakumudAmbhojakahlArotpalavAribhiH || 22|| juShTaM svala~NkR^itaiH pumbhiH strIbhishcha hariNAkShibhiH | kimidaM kasya vA sthAnaM kathaM tadidamityabhUt || 23|| evaM mImAMsamAnaM taM narA nAryo.amaraprabhAH | pratyagR^ihNan mahAbhAgaM gItavAdyena bhUyasA || 24|| patimAgatamAkarNya patnyuddharShAtisambhramA | nishchakrAma gR^ihAttUrNaM rUpiNI shrIrivAlayAt || 25|| pativratA patiM dR^iShTvA premotkaNThAshrulochanA | mIlitAkShyanamadbud.hdhyA manasA pariShasvaje || 26|| patnIM vIkShya visphurantIM devIM vaimAnikImiva | dAsInAM niShkakaNThInAM madhye bhAntIM sa vismitaH || 27|| prItaH svayaM tayA yuktaH praviShTo nijamandiram | maNistambhashatopetaM mahendrabhavanaM yathA || 28|| payaHphenanibhAH shayyA dAntA rukmaparichChadAH | parya~NkA hemadaNDAni chAmaravyajanAni cha || 29|| AsanAni cha haimAni mR^idUpastaraNAni cha | muktAdAmavilambIni vitAnAni dyumanti cha || 30|| svachChasphaTikakuDyeShu mahAmArakateShu cha | ratnadIpA bhrAjamAnA lalanAratnasaMyutAH || 31|| vilokya brAhmaNastatra samR^iddhIH sarvasampadAm | tarkayAmAsa nirvyagraH svasamR^iddhimahaitukIm || 32|| nUnaM bataitanmama durbhagasya shashvaddaridrasya samR^iddhihetuH | mahAvibhUteravalokato.anyo naivopapadyeta yadUttamasya || 33|| nanvabruvANo dishate samakShaM yAchiShNave bhUryapi bhUribhojaH | parjanyavattatsvayamIkShamANo dAshArhakANAmR^iShabhaH sakhA me || 34|| ki~nchitkarotyurvapi yatsvadattaM suhR^itkR^itaM phalgvapi bhUrikArI | mayopanItAM pR^ithukaikamuShTiM pratyagrahItprItiyuto mahAtmA || 35|| tasyaiva me sauhR^idasakhyamaitrI\- dAsyaM punarjanmani janmani syAt | mahAnubhAvena guNAlayena viShajjatastatpuruShaprasa~NgaH || 36|| bhaktAya chitrA bhagavAn hi sampado rAjyaM vibhUtIrna samarthayatyajaH | adIrghabodhAya vichakShaNaH svayaM pashyannipAtaM dhaninAM madodbhavam || 37|| itthaM vyavasito bud.hdhyA bhakto.atIva janArdane | viShayAn jAyayA tyakShyan bubhuje nAtilampaTaH || 38|| tasya vai devadevasya hareryaj~napateH prabhoH | brAhmaNAH prabhavo daivaM na tebhyo vidyate param || 39|| evaM sa vipro bhagavatsuhR^ittadA dR^iShTvA svabhR^ityairajitaM parAjitam | tad.hdhyAnavegodgrathitAtmabandhana\- staddhAma lebhe.achirataH satAM gatim || 40|| etadbrahmaNyadevasya shrutvA brahmaNyatAM naraH | labdhabhAvo bhagavati karmabandhAdvimuchyate || 41|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe pR^ithuko\- pAkhyAnaM nAmaikAshItitamo.adhyAyaH || 81|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. dvyashItitamo.adhyAyaH \- 82 ..} shrIshuka uvAcha athaikadA dvAravatyAM vasato rAmakR^iShNayoH | sUryoparAgaH sumahAnAsItkalpakShaye yathA || 1|| taM j~nAtvA manujA rAjan purastAdeva sarvataH | samantapa~nchakaM kShetraM yayuH shreyovidhitsayA || 2|| niHkShatriyAM mahIM kurvan rAmaH shastrabhR^itAM varaH | nR^ipANAM rudhiraugheNa yatra chakre mahAhradAn || 3|| Ije cha bhagavAn rAmo yatrAspR^iShTo.api karmaNA | lokasya grAhayannIsho yathAnyo.aghApanuttaye || 4|| mahatyAM tIrthayAtrAyAM tatrAgan bhAratIH prajAH | vR^iShNayashcha tathAkrUravasudevAhukAdayaH || 5|| yayurbhArata tatkShetraM svamaghaM kShapayiShNavaH | gadapradyumnasAmbAdyAH suchandrashukasAraNaiH || 6|| Aste.aniruddho rakShAyAM kR^itavarmA cha yUthapaH | te rathairdevadhiShNyAbhairhayaishcha taralaplavaiH || 7|| gajairnadadbhirabhrAbhairnR^ibhirvidyAdharadyubhiH | vyarochanta mahAtejAH pathi kA~nchanamAlinaH || 8|| divyasragvastrasannAhAH kalatraiH khecharA iva | tatra snAtvA mahAbhAgA upoShya susamAhitAH || 9|| brAhmaNebhyo dadurdhenUrvAsaHsragrukmamAlinIH | rAmahradeShu vidhivatpunarAplutya vR^iShNayaH || 10|| daduH svannaM dvijAgryebhyaH kR^iShNe no bhaktirastviti | svayaM cha tadanuj~nAtA vR^iShNayaH kR^iShNadevatAH || 11|| bhuktvopavivishuH kAmaM snigdhachChAyA~NghripA~NghriShu | tatrAgatAMste dadR^ishuH suhR^itsambandhino nR^ipAn || 12|| matsyoshInarakausalyavidarbhakurusR^i~njayAn | kAmbojakaikayAnmadrAn kuntInAnartakeralAn || 13|| anyAMshchaivAtmapakShIyAn parAMshcha shatasho nR^ipa | nandAdIn suhR^ido gopAn gopIshchotkaNThitAshchiram || 14|| anyonyasandarshanaharSharaMhasA protphullahR^idvaktrasaroruhashriyaH | AshliShya gADhaM nayanaiH sravajjalA hR^iShyattvacho ruddhagiro yayurmudam || 15|| striyashcha saMvIkShya mitho.atisauhR^ida\- smitAmalApA~NgadR^isho.abhirebhire | stanaiH stanAn ku~Nkumapa~NkarUShitA\- nnihatya dorbhiH praNayAshrulochanAH || 16|| tato.abhivAdya te vR^iddhAn yaviShThairabhivAditAH | svAgataM kushalaM pR^iShTvA chakruH kR^iShNakathA mithaH || 17|| pR^ithA bhrAtR^In svasR^IrvIkShya tatputrAn pitarAvapi | bhrAtR^ipatnIrmukundaM cha jahau sa~NkathayA shuchaH || 18|| kuntyuvAcha Arya bhrAtarahaM manye AtmAnamakR^itAshiSham | yadvA Apatsu madvArtAM nAnusmaratha sattamAH || 19|| suhR^ido j~nAtayaH putrA bhrAtaraH pitarAvapi | nAnusmaranti svajanaM yasya daivamadakShiNam || 20|| vasudeva uvAcha amba mAsmAnasUyethA daivakrIDanakAn narAn | Ishasya hi vashe lokaH kurute kAryate.atha vA || 21|| kaMsapratApitAH sarve vayaM yAtA dishaM disham | etarhyeva punaH sthAnaM daivenAsAditAH svasaH || 22|| shrIshuka uvAcha vasudevograsenAdyairyadubhiste.architA nR^ipAH | AsannachyutasandarshaparamAnandanirvR^itAH || 23|| bhIShmo droNo.ambikAputro gAndhArI sasutA tathA | sadArAH pANDavAH kuntI sa~njayo viduraH kR^ipaH || 24||‘ kuntibhojo virATashcha bhIShmako nagnajinmahAn | purujiddrupadaH shalyo dhR^iShTaketuH sakAshirAT || 25|| damaghoSho vishAlAkSho maithilo madrakekayau | yudhAmanyuH susharmA cha sasutA bAhlikAdayaH || 26|| rAjAno ye cha rAjendra yudhiShThiramanuvratAH | shrIniketaM vapuH shaureH sastrIkaM vIkShya vismitAH || 27|| atha te rAmakR^iShNAbhyAM samyak prAptasamarhaNAH | prashashaMsurmudA yuktA vR^iShNIn kR^iShNaparigrahAn || 28|| aho bhojapate yUyaM janmabhAjo nR^iNAmiha | yatpashyathAsakR^itkR^iShNaM durdarshamapi yoginAm || 29|| yadvishrutiH shrutinutedamalaM punAti pAdAvanejanapayashcha vachashcha shAstram | bhUH kAlabharjitabhagApi yada~Nghripadma\- sparshotthashaktirabhivarShati no.akhilArthAn || 30|| taddarshanasparshanAnupathaprajalpa\- shayyAsanAshanasayaunasapiNDabandhaH | yeShAM gR^ihe nirayavartmani vartatAM vaH svargApavargaviramaH svayamAsa viShNuH || 31|| shrIshuka uvAcha nandastatra yadUn prAptAn j~nAtvA kR^iShNapurogamAn | tatrAgamadvR^ito gopairanaHsthArthairdidR^ikShayA || 32|| taM dR^iShTvA vR^iShNayo hR^iShTAstanvaH prANamivotthitAH | pariShasvajire gADhaM chiradarshanakAtarAH || 33|| vasudevaH pariShvajya samprItaH premavihvalaH | smaran kaMsakR^itAn kleshAn putranyAsaM cha gokule || 34|| kR^iShNarAmau pariShvajya pitarAvabhivAdya cha | na ki~nchanochatuH premNA sAshrukaNThau kurUdvaha || 35|| tAvAtmAsanamAropya bAhubhyAM parirabhya cha | yashodA cha mahAbhAgA sutau vijahatuH shuchaH || 36|| rohiNI devakI chAtha pariShvajya vrajeshvarIm | smarantyau tatkR^itAM maitrIM bAShpakaNThyau samUchatuH || 37|| kA vismareta vAM maitrImanivR^ittAM vrajeshvari | avApyApyaindramaishvaryaM yasyA neha pratikriyA || 38|| etAvadR^iShTapitarau yuvayoH sma pitroH samprINanAbhyudayapoShaNapAlanAni | prApyoShaturbhavati pakShma ha yadvadakShNoH nyastAvakutra cha bhayau na satAM paraH svaH || 39|| shrIshuka uvAcha gopyashcha kR^iShNamupalabhya chirAdabhIShTaM yatprekShaNe dR^ishiShu pakShmakR^itaM shapanti | dR^igbhirhR^idIkR^itamalaM parirabhya sarvA\- stadbhAvamApurapi nityayujAM durApam || 40|| bhagavAMstAstathAbhUtA vivikta upasa~NgataH | AshliShyAnAmayaM pR^iShTvA prahasannidamabravIt || 41|| api smaratha naH sakhyaH svAnAmarthachikIrShayA | gatAMshchirAyitA~nChatrupakShakShapaNachetasaH || 42|| apyavadhyAyathAsmAn svidakR^itaj~nAvisha~NkayA | nUnaM bhUtAni bhagavAn yunakti viyunakti cha || 43|| vAyuryathA ghanAnIkaM tR^iNaM tUlaM rajAMsi cha | saMyojyAkShipate bhUyastathA bhUtAni bhUtakR^it || 44|| mayi bhaktirhi bhUtAnAmamR^itatvAya kalpate | diShTyA yadAsInmatsneho bhavatInAM madApanaH || 45|| ahaM hi sarvabhUtAnAmAdiranto.antaraM bahiH | bhautikAnAM yathA khaM vArbhUrvAyurjyotira~NganAH || 46|| evaM hyetAni bhUtAni bhUteShvAtmA.a.atmanA tataH | ubhayaM mayyatha pare pashyatAbhAtamakShare || 47|| shrIshuka uvAcha adhyAtmashikShayA gopya evaM kR^iShNena shikShitAH | tadanusmaraNadhvastajIvakoshAstamadhyagan || 48|| Ahushcha te nalinanAbha padAravindaM yogeshvarairhR^idi vichintyamagAdhabodhaiH | saMsArakUpapatitottaraNAvalambaM geha~njuShAmapi manasyudiyAtsadA naH || 49|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe vR^iShNigopa\- sa~Ngamo nAma dvyashItitamo.adhyAyaH || 82|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. tryashItitamo.adhyAyaH \- 83 ..} shrIshuka uvAcha tathAnugR^ihya bhagavAn gopInAM sa gururgatiH | yudhiShThiramathApR^ichChatsarvAMshcha suhR^ido.avyayam || 1|| ta evaM lokanAthena paripR^iShTAH susatkR^itAH | pratyUchurhR^iShTamanasastatpAdekShAhatAMhasaH || 2|| kuto.ashivaM tvachcharaNAmbujAsavaM mahanmanasto mukhaniHsR^itaM kvachit | pibanti ye karNapuTairalaM prabho dehambhR^itAM dehakR^idasmR^itichChidam || 3|| hitvA.a.atmadhAma vidhutAtmakR^itatryavastha\- mAnandasamplavamakhaNDamakuNThabodham | kAlopasR^iShTanigamAvana Attayoga\- mAyAkR^itiM paramahaMsagatiM natAH smaH || 4|| R^iShiruvAcha ityuttamashlokashikhAmaNiM jane\- ShvabhiShTuvatsvandhakakauravastriyaH | sametya govindakathA mitho.agR^iNaM\- strilokagItAH shR^iNu varNayAmi te || 5|| draupadyuvAcha he vaidarbhyachyuto bhadre he jAmbavati kausale | he satyabhAme kAlindi shaibye rohiNi lakShmaNe || 6|| he kR^iShNapatnya etanno brUta vo bhagavAn svayam | upayeme yathA lokamanukurvan svamAyayA || 7|| rukmiNyuvAcha chaidyAya mArpayitumudyatakArmukeShu rAjasvajeyabhaTashekharitA~NghrireNuH | ninye mR^igendra iva bhAgamajAviyUthA\- ttachChrIniketacharaNo.astu mamArchanAya || 8|| satyabhAmovAcha yo me sanAbhivadhataptahR^idA tatena liptAbhishApamapamArShTumupAjahAra | jitvarkSharAjamatha ratnamadAtsa tena bhItaH pitAdishata mAM prabhave.api dattAm || 9|| jAmbavatyuvAcha prAj~nAya dehakR^idamuM nijanAthadaivaM sItApatiM triNavahAnyamunAbhyayudhyat | j~nAtvA parIkShita upAharadarhaNaM mAM pAdau pragR^ihya maNinAhamamuShya dAsI || 10|| kAlindyuvAcha tapashcharantImAj~nAya svapAdasparshanAshayA | sakhyopetyAgrahItpANiM yo.ahaM tadgR^ihamArjanI || 11|| mitravindovAcha yo mAM svayaMvara upetya vijitya bhUpAn ninye shvayUthagamivAtmabaliM dvipAriH | bhrAtR^IMshcha me.apakurutaH svapuraM shriyaukaH tasyAstu me.anubhavama~Nghryavanejanatvam || 12|| satyovAcha saptokShaNo.atibalavIryasutIkShNashR^i~NgAn pitrA kR^itAn kShitipavIryaparIkShaNAya | tAn vIradurmadahanastarasA nigR^ihya krIDan babandha ha yathA shishavo.ajatokAn || 13|| ya itthaM vIryashulkAM mAM dAsIbhishchatura~NgiNIm | pathi nirjitya rAjanyAn ninye taddAsyamastu me || 14|| bhadrovAcha pitA me mAtuleyAya svayamAhUya dattavAn | kR^iShNe kR^iShNAya tachchittAmakShauhiNyA sakhIjanaiH || 15|| asya me pAdasaMsparsho bhavejjanmani janmani | karmabhirbhrAmyamANAyA yena tachChreya AtmanaH || 16|| lakShmaNovAcha mamApi rAj~nyachyutajanmakarma shrutvA muhurnAradagItamAsa ha | chittaM mukunde kila padmahastayA vR^itaH susammR^ishya vihAya lokapAn || 17|| j~nAtvA mama mataM sAdhvi pitA duhitR^ivatsalaH | bR^ihatsena iti khyAtastatropAyamachIkarat || 18|| yathA svayaMvare rAj~ni matsyaH pArthepsayA kR^itaH | ayaM tu bahirAchChanno dR^ishyate sa jale param || 19|| shrutvaitatsarvato bhUpA AyayurmatpituH puram | sarvAstrashastratattvaj~nAH sopAdhyAyAH sahasrashaH || 20|| pitrA sampUjitAH sarve yathAvIryaM yathAvayaH | AdaduH sasharaM chApaM veddhuM parShadi maddhiyaH || 21|| AdAya vyasR^ijan kechitsajyaM kartumanIshvarAH | AkoTi jyAM samutkR^iShya petureke.amunA hatAH || 22|| sajyaM kR^itvA pare vIrA mAgadhAmbaShThachedipAH | bhImo duryodhanaH karNo nAvidaMstadavasthitim || 23|| matsyAbhAsaM jale vIkShya j~nAtvA cha tadavasthitim | pArtho yatto.asR^ijadbANaM nAchChinatpaspR^ishe param || 24|| rAjanyeShu nivR^itteShu bhagnamAneShu mAniShu | bhagavAn dhanurAdAya sajyaM kR^itvAtha lIlayA || 25|| tasmin sandhAya vishikhaM matsyaM vIkShya sakR^ijjale | ChittveShuNApAtayattaM sUrye chAbhijiti sthite || 26|| divi dundubhayo nedurjayashabdayutA bhuvi | devAshcha kusumAsArAn mumuchurharShavihvalAH || 27|| tadra~NgamAvishamahaM kalanUpurAbhyAM padbhyAM pragR^ihya kanakojjvalaratnamAlAm | nUtne nivIya paridhAya cha kaushikAgrye savrIDahAsavadanA kabarIdhR^itasrak || 28|| unnIya vaktramurukuntalakuNDalatvi\- DgaNDasthalaM shishirahAsakaTAkShamokShaiH | rAj~no nirIkShya paritaH shanakairmurAre\- raMse.anuraktahR^idayA nidadhe svamAlAm || 29|| tAvanmR^ida~NgapaTahAH sha~NkhabheryAnakAdayaH | ninedurnaTanartakyo nanR^iturgAyakA jaguH || 30|| evaM vR^ite bhagavati mayeshe nR^ipayUthapAH | na sehire yAj~naseni spardhanto hR^ichChayAturAH || 31|| mAM tAvadrathamAropya hayaratnachatuShTayam | shAr~Ngamudyamya sannaddhastasthAvAjau chaturbhujaH || 32|| dArukashchodayAmAsa kA~nchanopaskaraM ratham | miShatAM bhUbhujAM rAj~ni mR^igANAM mR^igarADiva || 33|| te.anvasajjanta rAjanyA niSheddhuM pathi kechana | saMyattA uddhR^iteShvAsA grAmasiMhA yathA harim || 34|| te shAr~NgachyutabANaughaiH kR^ittabAhva~NghrikandharAH | nipetuH pradhane kechideke santyajya dudruvuH || 35|| tataH purIM yadupatiratyala~NkR^itAM ravichChadadhvajapaTachitratoraNAm | kushasthalIM divi bhuvi chAbhisaMstutAM samAvishattaraNiriva svaketanam || 36|| pitA me pUjayAmAsa suhR^itsambandhibAndhavAn | mahArhavAso.ala~NkAraiH shayyAsanaparichChadaiH || 37|| dAsIbhiH sarvasampadbhirbhaTebharathavAjibhiH | AyudhAni mahArhANi dadau pUrNasya bhaktitaH || 38|| AtmArAmasya tasyemA vayaM vai gR^ihadAsikAH | sarvasa~NganivR^ittyAddhA tapasA cha babhUvima || 39|| mahiShya UchuH bhaumaM nihatya sagaNaM yudhi tena ruddhA j~nAtvAtha naH kShitijaye jitarAjakanyAH | nirmuchya saMsR^itivimokShamanusmarantIH pAdAmbujaM pariNinAya ya AptakAmaH || 40|| na vayaM sAdhvi sAmrAjyaM svArAjyaM bhaujyamapyuta | vairAjyaM pArameShThyaM cha AnantyaM vA hareH padam || 41|| kAmayAmaha etasya shrImatpAdarajaH shriyaH | kuchaku~NkumagandhADhyaM mUrdhnA voDhuM gadAbhR^itaH || 42|| vrajastriyo yadvA~nChanti pulindyastR^iNavIrudhaH | gAvashchArayato gopAH pAdasparshaM mahAtmanaH || 43|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe tryashItitamo.adhyAyaH || 83|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. chaturashItitamo.adhyAyaH \- 84 ..} shrIshuka uvAcha shrutvA pR^ithA subalaputryatha yAj~nasenI mAdhavyatha kShitipapatnya uta svagopyaH | kR^iShNe.akhilAtmani harau praNayAnubandhaM sarvA visismyuralamashrukalAkulAkShyaH || 1|| iti sambhAShamANAsu strIbhiH strIShu nR^ibhirnR^iShu | Ayayurmunayastatra kR^iShNarAmadidR^ikShayA || 2|| dvaipAyano nAradashcha chyavano devalo.asitaH | vishvAmitraH shatAnando bharadvAjo.atha gautamaH || 3|| rAmaH sashiShyo bhagavAn vasiShTho gAlavo bhR^iguH | pulastyaH kashyapo.atrishcha mArkaNDeyo bR^ihaspatiH || 4|| dvitastritashchaikatashcha brahmaputrAstathA~NgirAH | agastyo yAj~navalkyashcha vAmadevAdayo.apare || 5|| tAn dR^iShTvA sahasotthAya prAgAsInA nR^ipAdayaH | pANDavAH kR^iShNarAmau cha praNemurvishvavanditAn || 6|| tAnAnarchuryathA sarve saharAmo.achyuto.archayat | svAgatAsanapAdyArghyamAlyadhUpAnulepanaiH || 7|| uvAcha sukhamAsInAn bhagavAn dharmaguptanuH | sadasastasya mahato yatavAcho.anushR^iNvataH || 8|| shrIbhagavAnuvAcha aho vayaM janmabhR^ito labdhaM kArtsnyena tatphalam | devAnAmapi duShprApaM yadyogeshvaradarshanam || 9|| kiM svalpatapasAM nR^INAmarchAyAM devachakShuShAm | darshanasparshanaprashnaprahvapAdArchanAdikam || 10|| na hyammayAni tIrthAni na devA mR^ichChilAmayAH | te punantyurukAlena darshanAdeva sAdhavaH || 11|| nAgnirna sUryo na cha chandratArakA na bhUrjalaM khaM shvasano.atha vA~NmanaH | upAsitA bhedakR^ito harantyaghaM vipashchito ghnanti muhUrtasevayA || 12|| yasyAtmabuddhiH kuNape tridhAtuke svadhIH kalatrAdiShu bhauma ijyadhIH | yattIrthabuddhiH salile na karhichi\- jjaneShvabhij~neShu sa eva gokharaH || 13|| shrIshuka uvAcha nishamyetthaM bhagavataH kR^iShNasyAkuNThamedhasaH | vacho duranvayaM viprAstUShNImAsan bhramaddhiyaH || 14|| chiraM vimR^ishya munaya IshvarasyeshitavyatAm | janasa~Ngraha ityUchuH smayantastaM jagadgurum || 15|| munaya UchuH yanmAyayA tattvaviduttamA vayaM vimohitA vishvasR^ijAmadhIshvarAH | yadIshitavyAyati gUDha IhayA aho vichitraM bhagavadvicheShTitam || 16|| anIha etadbahudhaika AtmanA sR^ijatyavatyatti na badhyate yathA | bhaumairhi bhUmirbahunAmarUpiNI aho vibhUmnashcharitaM viDambanam || 17|| athApi kAle svajanAbhiguptaye bibharShi sattvaM khalanigrahAya cha | svalIlayA vedapathaM sanAtanaM varNAshramAtmA puruShaH paro bhavAn || 18|| brahma te hR^idayaM shuklaM tapaHsvAdhyAyasaMyamaiH | yatropalabdhaM sadvyaktamavyaktaM cha tataH param || 19|| tasmAdbrahmakulaM brahman shAstrayonestvamAtmanaH | sabhAjayasi saddhAma tadbrahmaNyAgraNIrbhavAn || 20|| adya no janmasAphalyaM vidyAyAstapaso dR^ishaH | tvayA sa~Ngamya sadgatyA yadantaH shreyasAM paraH || 21|| namastasmai bhagavate kR^iShNAyAkuNThamedhase | svayogamAyayAchChannamahimne paramAtmane || 22|| na yaM vidantyamI bhUpA ekArAmAshcha vR^iShNayaH | mAyAjavanikAchChannamAtmAnaM kAlamIshvaram || 23|| yathA shayAnaH puruSha AtmAnaM guNatattvadR^ik | nAmamAtrendriyAbhAtaM na veda rahitaM param || 24|| evaM tvA nAmamAtreShu viShayeShvindriyehayA | mAyayA vibhramachchitto na veda smR^ityupaplavAt || 25|| tasyAdya te dadR^ishimA~NghrimaghaughamarSha\- tIrthAspadaM hR^idi kR^itaM suvipakvayogaiH | utsiktabhaktyupahatAshayajIvakoshA Apurbhavadgatimatho.anugR^ihANa bhaktAn || 26|| shrIshuka uvAcha ityanuj~nApya dAshArhaM dhR^itarAShTraM yudhiShThiram | rAjarShe svAshramAn gantuM munayo dadhire manaH || 27|| tadvIkShya tAnupavrajya vasudevo mahAyashAH | praNamya chopasa~NgR^ihya babhAShedaM suyantritaH || 28|| vasudeva uvAcha namo vaH sarvadevebhya R^iShayaH shrotumarhatha | karmaNA karmanirhAro yathA syAnnastaduchyatAm || 29|| nArada uvAcha nAti chitramidaM viprA vasudevo bubhutsayA | kR^iShNaM matvArbhakaM yannaH pR^ichChati shreya AtmanaH || 30|| sannikarSho hi martyAnAmanAdaraNakAraNam | gA~NgaM hitvA yathAnyAmbhastatratyo yAti shuddhaye || 31|| yasyAnubhUtiH kAlena layotpattyAdinAsya vai | svato.anyasmAchcha guNato na kutashchana riShyati || 32|| taM kleshakarmaparipAkaguNapravAhai\- ravyAhatAnubhavamIshvaramadvitIyam | prANAdibhiH svavibhavairupagUDhamanyo manyeta sUryamiva meghahimoparAgaiH || 33|| athochurmunayo rAjannAbhAShyAnakadundabhim | sarveShAM shR^iNvatAM rAj~nAM tathaivAchyutarAmayoH || 34|| karmaNA karmanirhAra eSha sAdhu nirUpitaH | yachChraddhayA yajedviShNuM sarvayaj~neshvaraM makhaiH || 35|| chittasyopashamo.ayaM vai kavibhiH shAstrachakShuShA | darshitaH sugamo yogo dharmashchAtmamudAvahaH || 36|| ayaM svastyayanaH panthA dvijAtergR^ihamedhinaH | yachChraddhayA.a.aptavittena shuklenejyeta pUruShaH || 37|| vittaiShaNAM yaj~nadAnairgR^ihairdArasutaiShaNAm | AtmalokaiShaNAM deva kAlena visR^ijedbudhaH | grAme tyaktaiShaNAH sarve yayurdhIrAstapovanam || 38|| R^iNaistribhirdvijo jAto devarShipitR^INAM prabho | yaj~nAdhyayanaputraistAnyanistIrya tyajan patet || 39|| tvaM tvadya mukto dvAbhyAM vai R^iShipitrormahAmate | yaj~nairdevarNamunmuchya nirR^iNo.asharaNo bhava || 40|| vasudeva bhavAnnUnaM bhaktyA paramayA harim | jagatAmIshvaraM prArchaH sa yadvAM putratAM gataH || 41|| shrIshuka uvAcha iti tadvachanaM shrutvA vasudevo mahAmanAH | tAn R^iShIn R^itvijo vavre mUrdhnA.a.anamya prasAdya cha || 42|| ta enamR^iShayo rAjan vR^itA dharmeNa dhArmikam | tasminnayAjayan kShetre makhairuttamakalpakaiH || 43|| taddIkShAyAM pravR^ittAyAM vR^iShNayaH puShkarasrajaH | snAtAH suvAsaso rAjan rAjAnaH suShThvala~NkR^itAH || 44|| tanmahiShyashcha muditA niShkakaNThyaH suvAsasaH | dIkShAshAlAmupAjagmurAliptA vastupANayaH || 45|| nedurmR^ida~NgapaTahasha~NkhabheryAnakAdayaH | nanR^iturnaTanartakyastuShTuvuH sUtamAgadhAH | jaguH sukaNThyo gandharvyaH sa~NgItaM sahabhartR^ikAH || 46|| tamabhyaShi~nchan vidhivadaktamabhyaktamR^itvijaH | patnIbhiraShTAdashabhiH somarAjamivoDubhiH || 47|| tAbhirdukUlavalayairhAranUpurakuNDalaiH | svala~NkR^itAbhirvibabhau dIkShito.ajinasaMvR^itaH || 48|| tasyartvijo mahArAja ratnakausheyavAsasaH | sasadasyA virejuste yathA vR^itrahaNo.adhvare || 49|| tadA rAmashcha kR^iShNashcha svaiH svairbandhubhiranvitau | rejatuH svasutairdArairjIveshau svavibhUtibhiH || 50|| Ije.anuyaj~naM vidhinA agnihotrAdilakShaNaiH | prAkR^itairvaikR^itairyaj~nairdravyaj~nAnakriyeshvaram || 51|| athartvigbhyo.adadAtkAle yathAmnAtaM sa dakShiNAH | svala~NkR^itebhyo.ala~NkR^itya gobhUkanyA mahAdhanAH || 52|| patnIsaMyAjAvabhR^ithyaishcharitvA te maharShayaH | sasnU rAmahrade viprA yajamAnapuraHsarAH || 53|| snAto.ala~NkAravAsAMsi vandibhyo.adAttathA striyaH | tataH svala~NkR^ito varNAnAshvabhyo.annena pUjayat || 54|| bandhUn sadArAn sasutAn pAribarheNa bhUyasA | vidarbhakosalakurUn kAshikekayasR^i~njayAn || 55|| sadasyartviksuragaNAn nR^ibhUtapitR^ichAraNAn | shrIniketamanuj~nApya shaMsantaH prayayuH kratum || 56|| dhR^itarAShTro.anujaH pArthA bhIShmo droNaH pR^ithA yamau | nArado bhagavAn vyAsaH suhR^itsambandhibAndhavAH || 57|| bandhUn pariShvajya yadUn sauhR^idAtklinnachetasaH | yayurvirahakR^ichChreNa svadeshAMshchApare janAH || 58|| nandastu saha gopAlairbR^ihatyA pUjayArchitaH | kR^iShNarAmograsenAdyairnyavAtsIdbandhuvatsalaH || 59|| vasudevo.a~njasottIrya manorathamahArNavam | suhR^idvR^itaH prItamanA nandamAha kare spR^ishan || 60|| vasudeva uvAcha bhrAtarIshakR^itaH pAsho nR^iNAM yaH snehasa.nj~nitaH | taM dustyajamahaM manye shUrANAmapi yoginAm || 61|| asmAsvapratikalpeyaM yatkR^itAj~neShu sattamaiH | maitryarpitAphalA vApi na nivarteta karhichit || 62|| prAgakalpAchcha kushalaM bhrAtarvo nAcharAma hi | adhunA shrImadAndhAkShA na pashyAmaH puraH sataH || 63|| mA rAjyashrIrabhUtpuMsaH shreyaskAmasya mAnada | svajanAnuta bandhUn vA na pashyati yayAndhadR^ik || 64|| shrIshuka uvAcha evaM sauhR^idashaithilyachitta AnakadundubhiH | ruroda tatkR^itAM maitrIM smarannashruvilochanaH || 65|| nandastu sakhyuH priyakR^itpremNA govindarAmayoH | adya shva iti mAsAMstrIn yadubhirmAnito.avasat || 66|| tataH kAmaiH pUryamANaH savrajaH sahabAndhavaH | parArdhyAbharaNakShaumanAnAnarghyaparichChadaiH || 67|| vasudevograsenAbhyAM kR^iShNoddhavabalAdibhiH | dattamAdAya pAribarhaM yApito yadubhiryayau || 68|| nando gopAshcha gopyashcha govindacharaNAmbuje | manaH kShiptaM punarhartumanIshA mathurAM yayuH || 69|| bandhuShu pratiyAteShu vR^iShNayaH kR^iShNadevatAH | vIkShya prAvR^iShamAsannAM yayurdvAravatIM punaH || 70|| janebhyaH kathayA~nchakruryadudevamahotsavam | yadAsIttIrthayAtrAyAM suhR^itsandarshanAdikam || 71|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe tIrthayAtrA\- nuvarNanaM nAma chaturashItitamo.adhyAyaH || 84|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. pa~nchAshItitamo.adhyAyaH \- 85 ..} shrIbAdarAyaNiruvAcha athaikadA.a.atmajau prAptau kR^itapAdAbhivandanau | vasudevo.abhinandyAha prItyA sa~NkarShaNAchyutau || 1|| munInAM sa vachaH shrutvA putrayordhAmasUchakam | tadvIryairjAtavishrambhaH paribhAShyAbhyabhAShata || 2|| kR^iShNa kR^iShNa mahAyogin sa~NkarShaNa sanAtana | jAne vAmasya yatsAkShAtpradhAnapuruShau parau || 3|| yatra yena yato yasya yasmai yadyadyathA yadA | syAdidaM bhagavAn sAkShAtpradhAnapuruSheshvaraH || 4|| etannAnAvidhaM vishvamAtmasR^iShTamadhokShaja | AtmanAnupravishyAtman prANo jIvo bibharShyaja || 5|| prANAdInAM vishvasR^ijAM shaktayo yAH parasya tAH | pAratantryAdvaisAdR^ishyAddvayoshcheShTaiva cheShTatAm || 6|| kAntistejaH prabhA sattA chandrAgnyarkarkShavidyutAm | yatsthairyaM bhUbhR^itAM bhUmervR^ittirgandho.arthato bhavAn || 7|| tarpaNaM prANanamapAM devatvaM tAshcha tadrasaH | ojaH saho balaM cheShTA gatirvAyostaveshvara || 8|| dishAM tvamavakAsho.asi dishaH khaM sphoTa AshrayaH | nAdo varNastvamo~NkAra AkR^itInAM pR^ithakkR^itiH || 9|| indriyaM tvindriyANAM tvaM devAshcha tadanugrahaH | avabodhobhavAnbuddherjIvasyAnusmR^itiH satI || 10|| bhUtAnAmasi bhUtAdirindriyANAM cha taijasaH | vaikAriko vikalpAnAM pradhAnamanushAyinam || 11|| nashvareShviha bhAveShu tadasi tvamanashvaram | yathA dravyavikAreShu dravyamAtraM nirUpitam || 12|| sattvaMrajastama iti guNAstadvR^ittayashcha yAH | tvayyaddhA brahmaNi pare kalpitA yogamAyayA || 13|| tasmAnna santyamI bhAvA yarhi tvayi vikalpitAH | tvaM chAmIShu vikAreShu hyanyadAvyAvahArikaH || 14|| guNapravAha etasminnabudhAstvakhilAtmanaH | gatiM sUkShmAmabodhena saMsarantIha karmabhiH || 15|| yadR^ichChayA nR^itAM prApya sukalpAmiha durlabhAm | svArthe pramattasya vayo gataM tvanmAyayeshvara || 16|| asAvahammamaivaite dehe chAsyAnvayAdiShu | snehapAshairnibadhnAti bhavAn sarvamidaM jagat || 17|| yuvAM na naH sutau sAkShAtpradhAnapuruSheshvarau | bhUbhArakShatrakShapaNa avatIrNau tathAttha ha || 18|| tatte gato.asmyaraNamadya padAravinda\- mApannasaMsR^itibhayApahamArtabandho | etAvatAlamalamindriyalAlasena martyAtmadR^iktvayi pare yadapatyabuddhiH || 19|| sUtIgR^ihe nanu jagAda bhavAnajo nau sa~njaj~na ityanuyugaM nijadharmaguptyai | nAnAtanUrgaganavadvidadhajjahAsi ko veda bhUmna urugAya vibhUtimAyAm || 20|| shrIshuka uvAcha AkarNyetthaM piturvAkyaM bhagavAn sAtvatarShabhaH | pratyAha prashrayAnamraH prahasan shlakShNayA girA || 21|| shrIbhagavAnuvAcha vacho vaH samavetArthaM tAtaitadupamanmahe | yannaH putrAn samuddishya tattvagrAma udAhR^itaH || 22|| ahaM yUyamasAvArya ime cha dvArakaukasaH | sarve.apyevaM yadushreShTha vimR^ishyAH sacharAcharam || 23|| AtmA hyekaH svaya~njyotirnityo.anyo nirguNo guNaiH | AtmasR^iShTaistatkR^iteShu bhUteShu bahudheyate || 24|| khaM vAyurjyotirApo bhUstatkR^iteShu yathAshayam | Avistiro.alpabhUryeko nAnAtvaM yAtyasAvapi || 25|| shrIshuka uvAcha evaM bhagavatA rAjan vasudeva udAhR^itam | shrutvA vinaShTanAnAdhIstUShNIM prItamanA abhUt || 26|| atha tatra kurushreShTha devakI sarvadevatA | shrutvA.a.anItaM guroH putramAtmajAbhyAM suvismitA || 27|| kR^iShNarAmau samAshrAvya putrAn kaMsavihiMsitAn | smarantI kR^ipaNaM prAha vaiklavyAdashrulochanA || 28|| devakyuvAcha rAma rAmAprameyAtman kR^iShNa yogeshvareshvara | vedAhaM vAM vishvasR^ijAmIshvarAvAdipUruShau || 29|| kAlavidhvastasattvAnAM rAj~nAmuchChAstravartinAm | bhUmerbhArAyamANAnAmavatIrNau kilAdya me || 30|| yasyAMshAMshAMshabhAgena vishvotpattilayodayAH | bhavanti kila vishvAtmaMstaM tvAdyAhaM gatiM gatA || 31|| chirAnmR^itasutAdAne guruNA kila choditau | AninyathuH pitR^isthAnAdgurave gurudakShiNAm || 32|| tathA me kurutaM kAmaM yuvAM yogeshvareshvarau | bhojarAjahatAn putrAn kAmaye draShTumAhR^itAn || 33|| R^iShiruvAcha evaM sa~nchoditau mAtrA rAmaH kR^iShNashcha bhArata | sutalaM saMvivishaturyogamAyAmupAshritau || 34|| tasmin praviShTAvupalabhya daityarAD vishvAtmadaivaM sutarAM tathA.a.atmanaH | taddarshanAhlAdapariplutAshayaH sadyaH samutthAya nanAma sAnvayaH || 35|| tayoH samAnIya varAsanaM mudA niviShTayostatra mahAtmanostayoH | dadhAra pAdAvavanijya tajjalaM savR^inda Abrahma punadyadambu ha || 36|| samarhayAmAsa sa tau vibhUtibhiH mahArhavastrAbharaNAnulepanaiH | tAmbUladIpAmR^itabhakShaNAdibhiH svagotravittAtmasamarpaNena cha || 37|| sa indraseno bhagavatpadAmbujaM bibhranmuhuH premavibhinnayA dhiyA | uvAcha hAnandajalAkulekShaNaH prahR^iShTaromA nR^ipa gadgadAkSharam || 38|| baliruvAcha namo.anantAya bR^ihate namaH kR^iShNAya vedhase | sA~NkhyayogavitAnAya brahmaNe paramAtmane || 39|| darshanaM vAM hi bhUtAnAM duShprApaM chApyadurlabham | rajastamaHsvabhAvAnAM yannaH prAptau yadR^ichChayA || 40|| daityadAnavagandharvAH siddhavidyAdhrachAraNAH | yakSharakShaHpishAchAshcha bhUtapramathanAyakAH || 41|| vishuddhasattvadhAmnyaddhA tvayi shAstrasharIriNi | nityaM nibaddhavairAste vayaM chAnye cha tAdR^ishAH || 42|| kechanodbaddhavaireNa bhaktyA kechana kAmataH | na tathA sattvasaMrabdhAH sannikR^iShTAH surAdayaH || 43|| idamitthamiti prAyastava yogeshvareshvara | na vidantyapi yogeshA yogamAyAM kuto vayam || 44|| tannaH prasIda nirapekShavimR^igyayuShmat pAdAravindadhiShaNAnyagR^ihAndhakUpAt | niShkramya vishvasharaNA~NghryupalabdhavR^ittiH shAnto yathaika uta sarvasakhaishcharAmi || 45|| shAdhyasmAnIshitavyesha niShpApAn kuru naH prabho | pumAn yachChraddhayA.a.atiShThaMshchodanAyA vimuchyate || 46|| shrIbhagavAnuvAcha Asan marIcheH ShaT putrA UrNAyAM prathame.antare | devAH kaM jahasurvIkShya sutAM yabhitumudyatam || 47|| tenAsurImagan yonimadhunAvadyakarmaNA | hiraNyakashiporjAtA nItAste yogamAyayA || 48|| devakyA udare jAtA rAjan kaMsavihiMsitAH | sA tAn shochatyAtmajAn svAMsta ime.adhyAsate.antike || 49|| ita etAn praNeShyAmo mAtR^ishokApanuttaye | tataH shApAdvinirmuktA lokaM yAsyanti vijvarAH || 50|| smarodgIthaH pariShva~NgaH pata~NgaH kShudrabhR^idghR^iNI | ShaDime matprasAdena punaryAsyanti sadgatim || 51|| ityuktvA tAn samAdAya indrasenena pUjitau | punardvAravatImetya mAtuH putrAnayachChatAm || 52|| tAn dR^iShTvA bAlakAn devI putrasnehasnutastanI | pariShvajyA~NkamAropya mUrdhnyajighradabhIkShNashaH || 53|| apAyayatstanaM prItA sutasparshapariplutA | mohitA mAyayA viShNoryayA sR^iShTiH pravartate || 54|| pItvAmR^itaM payastasyAH pItasheShaM gadAbhR^itaH | nArAyaNA~NgasaMsparshapratilabdhAtmadarshanAH || 55|| te namaskR^itya govindaM devakIM pitaraM balam | miShatAM sarvabhUtAnAM yayurdhAma divaukasAm || 56|| taM dR^iShTvA devakI devI mR^itAgamananirgamam | mene suvismitA mAyAM kR^iShNasya rachitAM nR^ipa || 57|| evaM vidhAnyadbhutAni kR^iShNasya paramAtmanaH | vIryANyanantavIryasya santyanantAni bhArata || 58|| sUta uvAcha ya idamanushR^iNoti shrAvayedvA murAre\- shcharitamamR^itakIrtervarNitaM vyAsaputraiH | jagadaghabhidalaM tadbhaktasatkarNapUraM bhagavati kR^itachitto yAti tatkShemadhAma || 59|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe mR^itAgrajAnayanaM nAma pa~nchAshItitamo.adhyAyaH || 85|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ShaDashItitamo.adhyAyaH \- 86 ..} rAjovAcha brahman veditumichChAmaH svasArAM rAmakR^iShNayoH | yathopayeme vijayo yA mamAsItpitAmahI || 1|| shrIshuka uvAcha arjunastIrthayAtrAyAM paryaTannavanIM prabhuH | gataH prabhAsamashR^iNonmAtuleyIM sa AtmanaH || 2|| duryodhanAya rAmastAM dAsyatIti na chApare | tallipsuH sa yatirbhUtvA tridaNDI dvArakAmagAt || 3|| tatra vai vArShikAn mAsAnavAtsItsvArthasAdhakaH | pauraiH sabhAjito.abhIkShNaM rAmeNAjAnatA cha saH || 4|| ekadA gR^ihamAnIya Atithyena nimantrya tam | shraddhayopahR^itaM bhaikShyaM balena bubhuje kila || 5|| so.apashyattatra mahatIM kanyAM vIramanoharAm | prItyutphullekShaNastasyAM bhAvakShubdhaM mano dadhe || 6|| sApi taM chakame vIkShya nArINAM hR^idaya~Ngamam | hasantI vrIDitApA~NgI tannyastahR^idayekShaNA || 7|| tAM paraM samanudhyAyannantaraM prepsurarjunaH | na lebhe shaM bhramachchittaH kAmenAtibalIyasA || 8|| mahatyAM devayAtrAyAM rathasthAM durganirgatAm | jahArAnumataH pitroH kR^iShNasya cha mahArathaH || 9|| rathastho dhanurAdAya shUrAMshchArundhato bhaTAn | vidrAvya kroshatAM svAnAM svabhAgaM mR^igarADiva || 10|| tachChrutvA kShubhito rAmaH parvaNIva mahArNavaH | gR^ihItapAdaH kR^iShNena suhR^idbhishchAnvashAmyata || 11|| prAhiNotpAribarhANi varavadhvormudA balaH | mahAdhanopaskarebharathAshvanarayoShitaH || 12|| shrIshuka uvAcha kR^iShNasyAsIddvijashreShThaH shrutadeva iti shrutaH | kR^iShNaikabhaktyA pUrNArthaH shAntaH kaviralampaTaH || 13|| sa uvAsa videheShu mithilAyAM gR^ihAshramI | anIhayA.a.agatAhAryanirvartitanijakriyaH || 14|| yAtrAmAtraM tvaharahardaivAdupanamatyuta | nAdhikaM tAvatA tuShTaH kriyAshchakre yathochitAH || 15|| tathA tadrAShTrapAlo.a~Nga bahulAshva iti shrutaH | maithilo nirahammAna ubhAvapyachyutapriyau || 16|| tayoH prasanno bhagavAn dArukeNAhR^itaM ratham | Aruhya sAkaM munibhirvidehAn prayayau prabhuH || 17|| nArado vAmadevo.atriH kR^iShNo rAmo.asito.aruNiH | ahaM bR^ihaspatiH kaNvo maitreyashchyavanAdayaH || 18|| tatra tatra tamAyAntaM paurA jAnapadA nR^ipa | upatasthuH sArghyahastA grahaiH sUryamivoditam || 19|| AnartadhanvakurujA~Ngalaka~Nkamatsya\- pA~nchAlakuntimadhukekayakosalArNAH | anye cha tanmukhasarojamudArahAsa\- snigdhekShaNaM nR^ipa papurdR^ishibhirnR^inAryaH || 20|| tebhyaH svavIkShaNavinaShTatamisradR^igbhyaH kShemaM trilokagururarthadR^ishaM cha yachChan | shR^iNvan digantadhavalaM svayasho.ashubhaghnaM gItaM surairnR^ibhiragAchChanakairvidehAn || 21|| te.achyutaM prAptamAkarNya paurA jAnapadA nR^ipa | abhIyurmuditAstasmai gR^ihItArhaNapANayaH || 22|| dR^iShTvA ta uttamashlokaM prItyutphullAnanAshayAH | kairdhR^itA~njalibhirnemuH shrutapUrvAMstathA munIn || 23|| svAnugrahAya samprAptaM manvAnau taM jagadgurum | maithilaH shrutadevashcha pAdayoH petatuH prabhoH || 24|| nyamantrayetAM dAshArhamAtithyena saha dvijaiH | maithilaH shrutadevashcha yugapatsaMhatA~njalI || 25|| bhagavAMstadabhipretya dvayoH priyachikIrShayA | ubhayorAvishadgehamubhAbhyAM tadalakShitaH || 26|| shrotumapyasatAM dUrAn janakaH svagR^ihAgatAn | AnIteShvAsanAgryeShu sukhAsInAn mahAmanAH || 27|| pravR^iddhabhaktyA uddharShahR^idayAsrAvilekShaNaH | natvA tada~NghrIn prakShAlya tadapo lokapAvanIH || 28|| sakuTumbo vahan mUrdhnA pUjayA~nchakra IshvarAn | gandhamAlyAmbarAkalpadhUpadIpArghyagovR^iShaiH || 29|| vAchA madhurayA prINannidamAhAnnatarpitAn | pAdAva~Nkagatau viShNoH saMspR^isha~nChanakairmudA || 30|| rAjovAcha bhavAn hi sarvabhUtAnAmAtmA sAkShI svadR^igvibho | atha nastvatpadAmbhojaM smaratAM darshanaM gataH || 31|| svavachastadR^itaM kartumasmaddR^iggocharo bhavAn | yadAtthaikAntabhaktAnme nAnantaH shrIrajaH priyaH || 32|| ko nu tvachcharaNAmbhojamevaMvidvisR^ijetpumAn | niShki~nchanAnAM shAntAnAM munInAM yastvamAtmadaH || 33|| yo.avatIrya yadorvaMshe nR^iNAM saMsaratAmiha | yasho vitene tachChAntyai trailokyavR^ijinApaham || 34|| namastubhyaM bhagavate kR^iShNAyAkuNThamedhase | nArAyaNAya R^iShaye sushAntaM tapa IyuShe || 35|| dinAni katichidbhUman gR^ihAn no nivasa dvijaiH | sametaH pAdarajasA punIhIdaM nimeH kulam || 36|| ityupAmantrito rAj~nA bhagavAMllokabhAvanaH | uvAsa kurvan kalyANaM mithilAnarayoShitAm || 37|| shrutadevo.achyutaM prAptaM svagR^ihA~njanako yathA | natvA munIn susaMhR^iShTo dhunvan vAso nanarta ha || 38|| tR^iNapIThabR^iShIShvetAnAnIteShUpaveshya saH | svAgatenAbhinandyA~NghrIn sabhAryo.avanije mudA || 39|| tadambhasA mahAbhAga AtmAnaM sa gR^ihAnvayam | snApayA~nchakra uddharSho labdhasarvamanorathaH || 40|| phalArhaNoshIrashivAmR^itAmbubhi\- rmR^idA surabhyA tulasIkushAmbujaiH | ArAdhayAmAsa yathopapannayA saparyayA sattvavivardhanAndhasA || 41|| sa tarkayAmAsa kuto mamAnvabhU\- dgR^ihAndhakupe patitasya sa~NgamaH | yaH sarvatIrthAspadapAdareNubhiH kR^iShNena chAsyAtmaniketabhUsuraiH || 42|| sUpaviShTAn kR^itAtithyAn shrutadeva upasthitaH | sabhAryasvajanApatya uvAchA~NghryabhimarshanaH || 43|| shrutadeva uvAcha nAdya no darshanaM prAptaH paraM paramapUruShaH | yarhIdaM shaktibhiH sR^iShTvA praviShTo hyAtmasattayA || 44|| yathA shayAnaH puruSho manasaivAtmamAyayA | sR^iShTvA lokaM paraM svApnamanuvishyAvabhAsate || 45|| shR^iNvatAM gadatAM shashvadarchatAM tvAbhivandatAm | nR^iNAM saMvadatAmantarhR^idi bhAsyamalAtmanAm || 46|| hR^idistho.apyatidUrasthaH karmavikShiptachetasAm | AtmashaktibhiragrAhyo.apyantyupetaguNAtmanAm || 47|| namo.astu te.adhyAtmavidAM parAtmane anAtmane svAtmavibhaktamR^ityave | sakAraNAkAraNali~NgamIyuShe svamAyayAsaMvR^itaruddhadR^iShTaye || 48|| sa tvaM shAdhi svabhR^ityAnnaH kiM deva karavAma he | etadanto nR^iNAM klesho yadbhavAnakShigocharaH || 49|| shrIshuka uvAcha taduktamityupAkarNya bhagavAn praNatArtihA | gR^ihItvA pANinA pANiM prahasaMstamuvAcha ha || 50|| shrIbhagavAnuvAcha brahmaMste.anugrahArthAya samprAptAn vid.hdhyamUn munIn | sa~ncharanti mayA lokAn punantaH pAdareNubhiH || 51|| devAH kShetrANi tIrthAni darshanasparshanArchanaiH | shanaiH punanti kAlena tadapyarhattamekShayA || 52|| brAhmaNo janmanA shreyAn sarveShAM prANinAmiha | tapasA vidyayA tuShTyA kimu matkalayA yutaH || 53|| na brAhmaNAnme dayitaM rUpametachchaturbhujam | sarvavedamayo vipraH sarvadevamayo hyaham || 54|| duShpraj~nA aviditvaivamavajAnantyasUyavaH | guruM mAM vipramAtmAnamarchAdAvijyadR^iShTayaH || 55|| charAcharamidaM vishvaM bhAvA ye chAsya hetavaH | madrUpANIti chetasyAdhatte vipro madIkShayA || 56|| tasmAdbrahmaR^iShInetAn brahman machChraddhayArchaya | evaM chedarchito.asmyaddhA nAnyathA bhUribhUtibhiH || 57|| shrIshuka uvAcha sa itthaM prabhuNA.a.adiShTaH saha kR^iShNAn dvijottamAn | ArAdhyaikAtmabhAvena maithilashchApa sadgatim || 58|| evaM svabhaktayo rAjan bhagavAn bhaktabhaktimAn | uShitvA.a.adishya sanmArgaM punardvAravatImagAt || 59|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe shrutadevAnugraho nAma ShaDashItitamo.adhyAyaH || 86|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. saptAshItitamo.adhyAyaH \- 87 ..} parIkShiduvAcha brahman brahmaNyanirdeshye nirguNe guNavR^ittayaH | kathaM charanti shrutayaH sAkShAtsadasataH pare || 1|| shrIshuka uvAcha buddhIndriyamanaHprANAn janAnAmasR^ijatprabhuH | mAtrArthaM cha bhavArthaM cha Atmane.akalpanAya cha || 2|| saiShA hyupaniShadbrAhmI pUrveShAM pUrvajairdhR^itA | shraddhayA dhArayedyastAM kShemaM gachChedaki~nchanaH || 3|| atra te varNayiShyAmi gAthAM nArAyaNAnvitAm | nAradasya cha saMvAdamR^iShernArAyaNasya cha || 4|| ekadA nArado lokAn paryaTan bhagavatpriyaH | sanAtanamR^iShiM draShTuM yayau nArAyaNAshramam || 5|| yo vai bhAratavarShe.asmin kShemAya svastaye nR^iNAm | dharmaj~nAnashamopetamAkalpAdAsthitastapaH || 6|| tatropaviShTamR^iShibhiH kalApagrAmavAsibhiH | parItaM praNato.apR^ichChadidameva kurUdvaha || 7|| tasmai hyavochadbhagavAn R^iShINAM shR^iNvatAmidam | yo brahmavAdaH pUrveShAM janalokanivAsinAm || 8|| shrIbhagavAnuvAcha svAyambhuva brahmasatraM janaloke.abhavatpurA | tatrasthAnAM mAnasAnAM munInAmUrdhvaretasAm || 9|| shvetadvIpaM gatavati tvayi draShTuM tadIshvaram | brahmavAdaH susaMvR^ittaH shrutayo yatra sherate | tatra hAyamabhUtprashnastvaM mAM yamanupR^ichChasi || 10|| tulyashrutatapaHshIlAstulyasvIyArimadhyamAH | api chakruH pravachanamekaM shushrUShavo.apare || 11|| sanandana uvAcha svasR^iShTamidamApIya shayAnaM saha shaktibhiH | tadante bodhayA~nchakrustalli~NgaiH shrutayaH param || 12|| yathA shayAnaM samrAjaM vandinastatparAkramaiH | pratyUShe.abhyetya sushlokairbodhayantyanujIvinaH || 13|| shrutaya UchuH jaya jaya jahyajAmajita doShagR^ibhItaguNAM tvamasi yadAtmanA samavaruddhasamastabhagaH | agajagadokasAmakhilashaktyavabodhaka te kvachidajayA.a.atmanA cha charato.anucharennigamaH || 14|| bR^ihadupalabdhametadavayantyavasheShatayA yata udayAstamayau vikR^itermR^idi vAvikR^itAt | ata R^iShayo dadhustvayi manovachanAcharitaM kathamayathA bhavanti bhuvi dattapadAni nR^iNAm || 15|| iti tava sUrayastryadhipate.akhilalokamala\- kShapaNakathAmR^itAbdhimavagAhya tapAMsi jahuH | kimuta punaH svadhAmavidhutAshayakAlaguNAH parama bhajanti ye padamajasrasukhAnubhavam || 16|| dR^itaya iva shvasantyasubhR^ito yadi te.anuvidhA mahadahamAdayo.aNDamasR^ijan yadanugrahataH | puruShavidho.anvayo.atra charamo.annamayAdiShu yaH sadasataH paraM tvamatha yadeShvavasheShamR^itam || 17|| udaramupAsate ya R^iShivartmasu kUrpadR^ishaH parisarapaddhatiM hR^idayamAruNayo daharam | tata udagAdananta tava dhAma shiraH paramaM punariha yatsametya na patanti kR^itAntamukhe || 18|| svakR^itavichitrayoniShu vishanniva hetutayA taratamatashchakAssyanalavatsvakR^itAnukR^itiH | atha vitathAsvamUShvavitathaM tava dhAma samaM virajadhiyo.anvayantyabhivipaNyava ekarasam || 19|| svakR^itapureShvamIShvabahirantarasaMvaraNaM tava puruShaM vadantyakhilashaktidhR^itoM.ashakR^itam | iti nR^igatiM vivichya kavayo nigamAvapanaM bhavata upAsate.a~NghrimabhavaM bhuvi vishvasitAH || 20|| duravagamAtmatattvanigamAya tavAttatanoH charitamahAmR^itAbdhiparivartaparishramaNAH | na parilaShanti kechidapavargamapIshvara te charaNasarojahaMsakulasa~NgavisR^iShTagR^ihAH || 21|| tvadanupathaM kulAyamidamAtmasuhR^itpriyavat charati tathonmukhe tvayi hite priya Atmani cha | na bata ramantyaho asadupAsanayA.a.atmahano yadanushayA bhramantyurubhaye kusharIrabhR^itaH || 22|| nibhR^itamarunmano.akShadR^iDhayogayujo hR^idi yanmunaya upAsate tadarayo.api yayuH smaraNAt | striya uragendrabhogabhujadaNDaviShaktadhiyo vayamapi te samAH samadR^isho.a~NghrisarojasudhAH || 23|| ka iha nu veda batAvarajanmalayo.agrasaraM yata udagAdR^iShiryamanu devagaNA ubhaye | tarhi na sanna chAsadubhayaM na cha kAlajavaH kimapi na tatra shAstramavakR^iShya shayIta yadA || 24|| janimasataH sato mR^itimutAtmani ye cha bhidAM vipaNamR^itaM smarantyupadishanti ta ArupitaiH | triguNamayaH pumAniti bhidA yadabodhakR^itA tvayi na tataH paratra sa bhavedavabodharase || 25|| sadiva manastrivR^ittvayi vibhAtyasadAmanujAt sadabhimR^ishantyasheShamidamAtmatayA.a.atmavidaH | na hi vikR^itiM tyajanti kanakasya tadAtmatayA svakR^itamanupraviShTamidamAtmatayAvasitam || 26|| tava pari ye charantyakhilasattvaniketatayA ta uta padA.a.akramantyavigaNayya shiro nirR^iteH | parivayase pashUniva girA vibudhAnapi tAMstvayi kR^itasauhR^idAH khalu punanti na ye vimukhAH || 27|| tvamakaraNaH svarADakhilakArakashaktidharaH tava balimudvahanti samadantyajayAnimiShAH | varShabhujo.akhilakShitipateriva vishvasR^ijo vidadhati yatra ye tvadhikR^itA bhavatashchakitAH || 28|| sthiracharajAtayaH syurajayotthanimittayujo vihara udIkShayA yadi parasya vimukta tataH | na hi paramasya kashchidaparo na parashcha bhavet viyata ivApadasya tava shUnyatulAM dadhataH || 29|| aparimitA dhruvAstanubhR^ito yadi sarvagatAH tarhi na shAsyateti niyamo dhruva netarathA | ajani cha yanmayaM tadavimuchya niyantR^i bhavet samamanujAnatAM yadamataM mataduShTatayA || 30|| na ghaTata udbhavaH prakR^itipUruShayorajayoH ubhayayujA bhavantyasubhR^ito jalabudbudavat | tvayi ta ime tato vividhanAmaguNaiH parame sarita ivArNave madhuni lilyurasheSharasAH || 31|| nR^iShu tava mAyayA bhramamamIShvavagatya bhR^ishaM tvayi sudhiyo.abhave dadhati bhAvamanuprabhavam | kathamanuvartatAM bhavabhayaM tava yadbhrukuTiH sR^ijati muhustriNemirabhavachCharaNeShu bhayam || 32|| vijitahR^iShIkavAyubhiradAntamanasturagaM ya iha yatanti yantumatilolamupAyakhidaH | vyasanashatAnvitAH samavahAya guroshcharaNaM vaNija ivAja santyakR^itakarNadharA jaladhau || 33|| svajanasutAtmadAradhanadhAmadharAsurathaiH tvayi sati kiM nR^iNAM shrayata Atmani sarvarase | iti sadajAnatAM mithunato rataye charatAM sukhayati ko nviha svavihate svanirastabhage || 34|| bhuvi purupuNyatIrthasadanAnyR^iShayo vimadAH ta uta bhavatpadAmbujahR^ido.aghabhida~NghrijalAH | dadhati sakR^inmanastvayi ya Atmani nityasukhe na punarupAsate puruShasAraharAvasathAn || 35|| sata idamutthitaM saditi chennanu tarkahataM vyabhicharati kva cha kva cha mR^iShA na tathobhayayuk | vyavahR^itaye vikalpa iShito.andhaparamparayA bhramayati bhAratI ta uruvR^ittibhirukthajaDAn || 36|| na yadidamagra Asa na bhaviShyadato nidhanAt anumitamantarA tvayi vibhAti mR^iShaikarase | ata upamIyate draviNajAtivikalpapathaiH vitathamanovilAsamR^itamityavayantyabudhAH || 37|| sa yadajayA tvajAmanushayIta guNAMshcha juShan bhajati sarUpatAM tadanu mR^ityumapetabhagaH | tvamuta jahAsi tAmahiriva tvachamAttabhago mahasi mahIyase.aShTaguNite.aparimeyabhagaH || 38|| yadi na samuddharanti yatayo hR^idi kAmajaTA duradhigamo.asatAM hR^idi gato.asmR^itakaNThamaNiH | asutR^ipayoginAmubhayato.apyasukhaM bhagavan anapagatAntakAdanadhirUDhapadAdbhavataH || 39|| tvadavagamI na vetti bhavadutthashubhAshubhayoH guNaviguNAnvayAMstarhi dehabhR^itAM cha giraH | anuyugamanvahaM saguNa gItaparamparayA shravaNabhR^ito yatastvamapavargagatirmanujaiH || 40|| dyupataya eva te na yayurantamanantatayA tvamapi yadantarANDanichayA nanu sAvaraNAH | kha iva rajAMsi vAnti vayasA saha yachChrutayaH tvayi hi phalantyatannirasanena bhavannidhanAH || 41|| shrIbhagavAnuvAcha ityetadbrahmaNaH putrA AshrutyAtmAnushAsanam | sanandanamathAnarchuH siddhA j~nAtvA.a.atmano gatim || 42|| ityasheShasamAmnAyapurANopaniShadrasaH | samuddhR^itaH pUrvajAtairvyomayAnairmahAtmabhiH || 43|| tvaM chaitadbrahmadAyAda shraddhayA.a.atmAnushAsanam | dhArayaMshchara gAM kAmaM kAmAnAM bharjanaM nR^iNAm || 44|| shrIshuka uvAcha evaM sa R^iShiNA.a.adiShTaM gR^ihItvA shraddhayA.a.atmavAn | pUrNaH shrutadharo rAjannAha vIravrato muniH || 45|| nArada uvAcha namastasmai bhagavate kR^iShNAyAmalakIrtaye | yo dhatte sarvabhUtAnAmabhavAyoshatIH kalAH || 46|| ityAdyamR^iShimAnamya tachChiShyAMshcha mahAtmanaH | tato.agAdAshramaM sAkShAtpiturdvaipAyanasya me || 47|| sabhAjito bhagavatA kR^itAsanaparigrahaH | tasmai tadvarNayAmAsa nArAyaNamukhAchChrutam || 48|| ityetadvarNitaM rAjan yannaH prashnaH kR^itastvayA | yathA brahmaNyanirdeshye nirguNe.api manashcharet || 49|| yo.asyotprekShaka Adimadhyanidhane yo.avyaktajIveshvaro yaH sR^iShTvedamanupravishya R^iShiNA chakre puraH shAsti tAH | yaM sampadya jahAtyajAmanushayI suptaH kulAyaM yathA taM kaivalyanirastayonimabhayaM dhyAyedajasraM harim || 50|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe nAradanArAyaNa\- saMvAde vedastutirnAma saptAshItitamo.adhyAyaH || 87|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. aShTAshItitamo.adhyAyaH \- 88 ..} rAjovAcha devAsuramanuShyeShu ye bhajantyashivaM shivam | prAyaste dhanino bhojA na tu lakShmyAH patiM harim || 1|| etadveditumichChAmaH sandeho.atra mahAn hi naH | viruddhashIlayoH prabhvorviruddhA bhajatAM gatiH || 2|| shrIshuka uvAcha shivaH shaktiyutaH shashvattrili~Ngo guNasaMvR^itaH | vaikArikastaijasashcha tAmasashchetyahaM tridhA || 3|| tato vikArA abhavan ShoDashAmIShu ka~nchana | upadhAvan vibhUtInAM sarvAsAmashnute gatim || 4|| harirhi nirguNaH sAkShAtpuruShaH prakR^iteH paraH | sa sarvadR^igupadraShTA taM bhajan nirguNo bhavet || 5|| nivR^itteShvashvamedheShu rAjA yuShmatpitAmahaH | shR^iNvan bhagavato dharmAnapR^ichChadidamachyutam || 6|| sa Aha bhagavAMstasmai prItaH shushrUShave prabhuH | nR^iNAM niHshreyasArthAya yo.avatIrNo yadoH kule || 7|| shrIbhagavAnuvAcha yasyAhamanugR^ihNAmi hariShye taddhanaM shanaiH | tato.adhanaM tyajantyasya svajanA duHkhaduHkhitam || 8|| sa yadA vitathodyogo nirviNNaH syAddhanehayA | matparaiH kR^itamaitrasya kariShye madanugraham || 9|| tadbrahma paramaM sUkShmaM chinmAtraM sadanantakam | (vij~nAyAtmatayA dhIraH saMsArAtparimuchyate |) ato mAM sudurArAdhyaM hitvAnyAn bhajate janaH || 10|| tatasta AshutoShebhyo labdharAjyashriyoddhatAH | mattAH pramattA varadAn vismarantyavajAnate || 11|| shrIshuka uvAcha shApaprasAdayorIshA brahmaviShNushivAdayaH | sadyaH shApaprasAdo.a~Nga shivo brahmA na chAchyutaH || 12|| atra chodAharantImamitihAsaM purAtanam | vR^ikAsurAya girisho varaM dattvA.a.apa sa~NkaTam || 13|| vR^iko nAmAsuraH putraH shakuneH pathi nAradam | dR^iShTvA.a.ashutoShaM paprachCha deveShu triShu durmatiH || 14|| sa Aha devaM girishamupAdhAvAshu sid.hdhyasi | yo.alpAbhyAM guNadoShAbhyAmAshu tuShyati kupyati || 15|| dashAsyabANayostuShTaH stuvatorvandinoriva | aishvaryamatulaM dattvA tata Apa susa~NkaTam || 16|| ityAdiShTastamasura upAdhAvatsvagAtrataH | kedAra AtmakravyeNa juhvAno.agnimukhaM haram || 17|| devopalabdhimaprApya nirvedAtsaptame.ahani | shiro.avR^ishchatsvadhitinA tattIrthaklinnamUrdhajam || 18|| tadA mahAkAruNikaH sa dhUrjaTi\- ryathA vayaM chAgnirivotthito.analAt | nigR^ihya dorbhyAM bhujayornyavAraya\- ttatsparshanAdbhUya upaskR^itAkR^itiH || 19|| tamAha chA~NgAlamalaM vR^iNIShva me yathAbhikAmaM vitarAmi te varam | prIyeya toyena nR^iNAM prapadyatA\- maho tvayA.a.atmA bhR^ishamardyate vR^ithA || 20|| devaM sa vavre pApIyAn varaM bhUtabhayAvaham | yasya yasya karaM shIrShNi dhAsye sa mriyatAmiti || 21|| tachChrutvA bhagavAn rudro durmanA iva bhArata | oM iti prahasaMstasmai dade.aheramR^itaM yathA || 22|| ityuktaH so.asuro nUnaM gaurIharaNalAlasaH | sa tadvaraparIkShArthaM shambhormUrdhni kilAsuraH | svahastaM dhAtumArebhe so.abibhyatsvakR^itAchChivaH || 23|| tenopasR^iShTaH santrastaH parAdhAvan savepathuH | yAvadantaM divo bhUmeH kAShThAnAmudagAdudak || 24|| ajAnantaH pratividhiM tUShNImAsan sureshvarAH | tato vaikuNThamagamadbhAsvaraM tamasaH param || 25|| yatra nArAyaNaH sAkShAnnyAsinAM paramA gatiH | shAntAnAM nyastadaNDAnAM yato nAvartate gataH || 26|| taM tathAvyasanaM dR^iShTvA bhagavAn vR^ijinArdanaH | dUrAtpratyudiyAdbhUtvA vaTuko yogamAyayA || 27|| mekhalAjinadaNDAkShaistejasAgniriva jvalan | abhivAdayAmAsa cha taM kushapANirvinItavat || 28|| shrIbhagavAnuvAcha shAkuneya bhavAn vyaktaM shrAntaH kiM dUramAgataH | kShaNaM vishramyatAM puMsa AtmAyaM sarvakAmadhuk || 29|| yadi naH shravaNAyAlaM yuShmadvyavasitaM vibho | bhaNyatAM prAyashaH pumbhirdhR^itaiH svArthAn samIhate || 30|| shrIshuka uvAcha evaM bhagavatA pR^iShTo vachasAmR^itavarShiNA | gataklamo.abravIttasmai yathApUrvamanuShThitam || 31|| shrIbhagavAnuvAcha evaM chettarhi tadvAkyaM na vayaM shraddadhImahi | yo dakShashApAtpaishAchyaM prAptaH pretapishAcharAT || 32|| yadi vastatra vishrambho dAnavendra jagadgurau | tarhya~NgAshu svashirasi hastaM nyasya pratIyatAm || 33|| yadyasatyaM vachaH shambhoH katha~nchiddAnavarShabha | tadainaM jahyasadvAchaM na yadvaktAnR^itaM punaH || 34|| itthaM bhagavatashchitrairvachobhiH sa supeshalaiH | bhinnadhIrvismR^itaH shIrShNi svahastaM kumatirvyadhAt || 35|| athApatadbhinnashirAH vajrAhata iva kShaNAt | jayashabdo namaHshabdaH sAdhushabdo.abhavaddivi || 36|| mumuchuH puShpavarShANi hate pApe vR^ikAsure | devarShipitR^igandharvA mochitaH sa~NkaTAchChivaH || 37|| muktaM girishamabhyAha bhagavAn puruShottamaH | aho deva mahAdeva pApo.ayaM svena pApmanA || 38|| hataH ko nu mahatsvIsha janturvai kR^itakilbiShaH | kShemI syAtkimu vishveshe kR^itAgasko jagadgurau || 39|| ya evamavyAkR^itashaktyudanvataH parasya sAkShAtparamAtmano hareH | giritramokShaM kathayechChR^iNoti vA vimuchyate saMsR^itibhistathAribhiH || 40|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe rudramokShaNaM nAmAShTAshItitamo.adhyAyaH || 88|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. ekonanavatitamo.adhyAyaH \- 89 ..} shrIshuka uvAcha sarasvatyAstaTe rAjan R^iShayaH satramAsata | vitarkaH samabhUtteShAM triShvadhIsheShu ko mahAn || 1|| tasya jij~nAsayA te vai bhR^iguM brahmasutaM nR^ipa | tajj~naptyai preShayAmAsuH so.abhyagAdbrahmaNaH sabhAm || 2|| na tasmai prahvaNaM stotraM chakre sattvaparIkShayA | tasmai chukrodha bhagavAn prajvalan svena tejasA || 3|| sa AtmanyutthitaM manyumAtmajAyAtmanA prabhuH | ashIshamadyathA vahniM svayonyA vAriNA.a.atmabhUH || 4|| tataH kailAsamagamatsa taM devo maheshvaraH | parirabdhuM samArebha utthAya bhrAtaraM mudA || 5|| naichChattvamasyutpathaga iti devashchukopa ha | shUlamudyamya taM hantumArebhe tigmalochanaH || 6|| patitvA pAdayordevI sAntvayAmAsa taM girA | atho jagAma vaikuNThaM yatra devo janArdanaH || 7|| shayAnaM shriya utsa~Nge padA vakShasyatADayat | tata utthAya bhagavAn saha lakShmyA satAM gatiH || 8|| svatalpAdavaruhyAtha nanAma shirasA munim | Aha te svAgataM brahman niShIdAtrAsane kShaNam | ajAnatAmAgatAn vaH kShantumarhatha naH prabho || 9|| atIva komalau tAta charaNau te mahAmune | ityuktvA vipracharaNau mardayan svena pANinA || 10|| punIhi saha lokaM mAM lokapAlAMshcha madgatAn | pAdodakena bhavatastIrthAnAM tIrthakAriNA || 11|| adyAhaM bhagavaMllakShmyA AsamekAntabhAjanam | vatsyatyurasi me bhUtirbhavatpAdahatAMhasaH || 12|| shrIshuka uvAcha evaM bruvANe vaikuNThe bhR^igustanmandrayA girA | nirvR^itastarpitastUShNIM bhaktyutkaNTho.ashrulochanaH || 13|| punashcha satramAvrajya munInAM brahmavAdinAm | svAnubhUtamasheSheNa rAjan bhR^iguravarNayat || 14|| tannishamyAtha munayo vismitA muktasaMshayAH | bhUyAMsaM shraddadhurviShNuM yataH shAntiryato.abhayam || 15|| dharmaH sAkShAdyato j~nAnaM vairAgyaM cha tadanvitam | aishvaryaM chAShTadhA yasmAdyashashchAtmamalApaham || 16|| munInAM nyastadaNDAnAM shAntAnAM samachetasAm | aki~nchanAnAM sAdhUnAM yamAhuH paramAM gatim || 17|| sattvaM yasya priyA mUrtirbrAhmaNAstviShTadevatAH | bhajantyanAshiShaH shAntA yaM vA nipuNabuddhayaH || 18|| trividhAkR^itayastasya rAkShasA asurAH surAH | guNinyA mAyayA sR^iShTAH sattvaM tattIrthasAdhanam || 19|| shrIshuka uvAcha evaM sArasvatA viprA nR^iNAM saMshayanuttaye | puruShasya padAmbhojasevayA tadgatiM gatAH || 20|| sUta uvAcha ityetanmunitanayAsyapadmagandha\- pIyUShaM bhavabhayabhitparasya puMsaH | sushlokaM shravaNapuTaiH pibatyabhIkShNaM pAntho.adhvabhramaNaparishramaM jahAti || 21|| shrIshuka uvAcha ekadA dvAravatyAM tu viprapatnyAH kumArakaH | jAtamAtro bhuvaM spR^iShTvA mamAra kila bhArata || 22|| vipro gR^ihItvA mR^itakaM rAjadvAryupadhAya saH | idaM provAcha vilapannAturo dInamAnasaH || 23|| brahmadviShaH shaThadhiyo lubdhasya viShayAtmanaH | kShatrabandhoH karmadoShAtpa~nchatvaM me gato.arbhakaH || 24|| hiMsAvihAraM nR^ipatiM duHshIlamajitendriyam | prajA bhajantyaH sIdanti daridrA nityaduHkhitAH || 25|| evaM dvitIyaM viprarShistR^itIyaM tvevameva cha | visR^ijya sa nR^ipadvAri tAM gAthAM samagAyata || 26|| tAmarjuna upashrutya karhichitkeshavAntike | parete navame bAle brAhmaNaM samabhAShata || 27|| kiM svidbrahmaMstvannivAse iha nAsti dhanurdharaH | rAjanyabandhurete vai brAhmaNAH satra Asate || 28|| dhanadArAtmajApR^iktA yatra shochanti brAhmaNAH | te vai rAjanyaveSheNa naTA jIvantyasumbharAH || 29|| ahaM prajA vAM bhagavan rakShiShye dInayoriha | anistIrNapratij~no.agniM pravekShye hatakalmaShaH || 30|| brAhmaNa uvAcha sa~NkarShaNo vAsudevaH pradyumno dhanvinAM varaH | aniruddho.apratiratho na trAtuM shaknuvanti yat || 31|| tatkathaM nu bhavAn karma duShkaraM jagadIshvaraiH | chikIrShasi tvaM bAlishyAttanna shraddadhmahe vayam || 32|| arjuna uvAcha nAhaM sa~NkarShaNo brahman na kR^iShNaH kArShNireva cha | ahaM vA arjuno nAma gANDIvaM yasya vai dhanuH || 33|| mAvamaMsthA mama brahman vIryaM tryambakatoShaNam | mR^ityuM vijitya pradhane AneShye te prajAM prabho || 34|| evaM vishrambhito vipraH phAlgunena parantapa | jagAma svagR^ihaM prItaH pArthavIryaM nishAmayan || 35|| prasUtikAla Asanne bhAryAyA dvijasattamaH | pAhi pAhi prajAM mR^ityorityAhArjunamAturaH || 36|| sa upaspR^ishya shuchyambho namaskR^itya maheshvaram | divyAnyastrANi saMsmR^itya sajyaM gANDIvamAdade || 37|| nyaruNatsUtikAgAraM sharairnAnAstrayojitaiH | tiryagUrdhvamadhaH pArthashchakAra sharapa~njaram || 38|| tataH kumAraH sa~njAto viprapatnyA rudan muhuH | sadyo.adarshanamApede sasharIro vihAyasA || 39|| tadA.a.aha vipro vijayaM vinindan kR^iShNasannidhau | mauDhyaM pashyata me yo.ahaM shraddadhe klIbakatthanam || 40|| na pradyumno nAniruddho na rAmo na cha keshavaH | yasya shekuH paritrAtuM ko.anyastadaviteshvaraH || 41|| dhigarjunaM mR^iShAvAdaM dhigAtmashlAghino dhanuH | daivopasR^iShTaM yo mauDhyAdAninIShati durmatiH || 42|| evaM shapati viprarShau vidyAmAsthAya phAlgunaH | yayau saMyamanImAshu yatrAste bhagavAn yamaH || 43|| viprApatyamachakShANastata aindrImagAtpurIm | AgneyIM nairR^itIM saumyAM vAyavyAM vAruNImatha | rasAtalaM nAkapR^iShThaM dhiShNyAnyanyAnyudAyudhaH || 44|| tato.alabdhadvijasuto hyanistIrNapratishrutaH | agniM vivikShuH kR^iShNena pratyuktaH pratiShedhatA || 45|| darshaye dvijasUnUMste mAvaj~nAtmAnamAtmanA | ye te naH kIrtiM vimalAM manuShyAH sthApayiShyanti || 46|| iti sambhAShya bhagavAnarjunena saheshvaraH | divyaM svarathamAsthAya pratIchIM dishamAvishat || 47|| saptadvIpAn sapta sindhUnsaptasapta girInatha | lokAlokaM tathAtItya vivesha sumahattamaH || 48|| tatrAshvAH shaibyasugrIvameghapuShpabalAhakAH | tamasi bhraShTagatayo babhUvurbharatarShabha || 49|| tAn dR^iShTvA bhagavAn kR^iShNo mahAyogeshvareshvaraH | sahasrAdityasa~NkAshaM svachakraM prAhiNotpuraH || 50|| tamaH sughoraM gahanaM kR^itaM maha\- dvidArayadbhUritareNa rochiShA | manojavaM nirvivishe sudarshanaM guNachyuto rAmasharo yathA chamUH || 51|| dvAreNa chakrAnupathena tattamaH paraM paraM jyotiranantapAram | samashnuvAnaM prasamIkShya phAlgunaH pratADitAkSho pidadhe.akShiNI ubhe || 52|| tataH praviShTaH salilaM nabhasvatA balIyasaijadbR^ihadUrmibhUShaNam | tatrAdbhutaM vai bhavanaM dyumattamaM bhrAjanmaNistambhasahasrashobhitam || 53|| tasmin mahAbhImamanantamadbhutaM sahasramUrdhanyaphaNAmaNidyubhiH | vibhrAjamAnaM dviguNolbaNekShaNaM sitAchalAbhaM shitikaNThajihvam || 54|| dadarsha tadbhogasukhAsanaM vibhuM mahAnubhAvaM puruShottamottamam | sAndrAmbudAbhaM supisha~NgavAsasaM prasannavaktraM ruchirAyatekShaNam || 55|| mahAmaNivrAtakirITakuNDala\- prabhAparikShiptasahasrakuntalam | pralambachArvaShTabhujaM sakaustubhaM shrIvatsalakShmaM vanamAlayA vR^itam || 56|| sunandanandapramukhaiH svapArShadai\- shchakrAdibhirmUrtidharairnijAyudhaiH | puShTyA shriyA kIrtyajayAkhilardhibhi\- rniShevyamANaM parameShThinAM patim || 57|| vavanda AtmAnamanantamachyuto jiShNushcha taddarshanajAtasAdhvasaH | tAvAha bhUmA parameShThinAM prabhu\- rbaddhA~njalI sasmitamUrjayA girA || 58|| dvijAtmajA me yuvayordidR^ikShuNA mayopanItA bhuvi dharmaguptaye | kalAvatIrNAvavanerbharAsurAn hatveha bhUyastvarayetamanti me || 59|| pUrNakAmAvapi yuvAM naranArAyaNAvR^iShI | dharmamAcharatAM sthityai R^iShabhau lokasa~Ngraham || 60|| ityAdiShTau bhagavatA tau kR^iShNau parameShThinA | omityAnamya bhUmAnamAdAya dvijadArakAn || 61|| nyavartatAM svakaM dhAma samprahR^iShTau yathAgatam | viprAya dadatuH putrAn yathArUpaM yathAvayaH || 62|| nishAmya vaiShNavaM dhAma pArthaH paramavismitaH | yatki~nchitpauruShaM puMsAM mene kR^iShNAnukampitam || 63|| itIdR^ishAnyanekAni vIryANIha pradarshayan | bubhuje viShayAn grAmyAnIje chAtyUrjitairmakhaiH || 64|| pravavarShAkhilAn kAmAn prajAsu brAhmaNAdiShu | yathAkAlaM yathaivendro bhagavAn shraiShThyamAsthitaH || 65|| hatvA nR^ipAnadharmiShThAn ghAtayitvArjunAdibhiH | a~njasA vartayAmAsa dharmaM dharmasutAdibhiH || 66|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe dvijakumArAnayanaM nAmaikonanavatitamo.adhyAyaH || 89|| \iti \section{.. OM namo bhagavate vAsudevAya ..} \section{.. navatitamo.adhyAyaH \- 90 ..} shrIshuka uvAcha sukhaM svapuryAM nivasan dvArakAyAM shriyaH patiH | sarvasampatsamR^iddhAyAM juShTAyAM vR^iShNipu~NgavaiH || 1|| strIbhishchottamaveShAbhirnavayauvanakAntibhiH | kandukAdibhirharmyeShu krIDantIbhistaDiddyubhiH || 2|| nityaM sa~NkulamArgAyAM madachyudbhirmata~NgajaiH | svala~NkR^itairbhaTairashvai rathaishcha kanakojjvalaiH || 3|| udyAnopavanADhyAyAM puShpitadrumarAjiShu | nirvishadbhR^i~NgavihagairnAditAyAM samantataH || 4|| reme ShoDashasAhasrapatnInAmekavallabhaH | tAvadvichitrarUpo.asau tadgeheShu maharddhiShu || 5|| protphullotpalakahlArakumudAmbhojareNubhiH | vAsitAmalatoyeShu kUjaddvijakuleShu cha || 6|| vijahAra vigAhyAmbho hradinIShu mahodayaH | kuchaku~NkumaliptA~NgaH parirabdhashcha yoShitAm || 7|| upagIyamAno gandharvairmR^ida~NgapaNavAnakAn | vAdayadbhirmudA vINAM sUtamAgadhavandibhiH || 8|| sichyamAno.achyutastAbhirhasantIbhiH sma rechakaiH | pratiShi~nchan vichikrIDe yakShIbhiryakSharADiva || 9|| tAH klinnavastravivR^itorukuchapradeshAH si~nchantya uddhR^itabR^ihatkabaraprasUnAH | kAntaM sma rechakajihIriShayopaguhya jAtasmarotsavalasadvadanA virejuH || 10|| kR^iShNastu tatstanaviShajjitaku~Nkumasrak\- krIDAbhiSha~NgadhutakuntalavR^indabandhaH | si~nchanmuhuryuvatibhiH pratiShichyamAno reme kareNubhirivebhapatiH parItaH || 11|| naTAnAM nartakInAM cha gItavAdyopajIvinAm | krIDAla~NkAravAsAMsi kR^iShNo.adAttasya cha striyaH || 12|| kR^iShNasyaivaM viharato gatyAlApekShitasmitaiH | narmakShvelipariShva~NgaiH strINAM kila hR^itA dhiyaH || 13|| Uchurmukundaikadhiyo.agira unmattavajjaDam | chintayantyo.aravindAkShaM tAni me gadataH shR^iNu || 14|| mahiShya UchuH kurari vilapasi tvaM vItanidrA na sheShe svapiti jagati rAtryAmIshvaro guptabodhaH | vayamiva sakhi kachchidgADhanirbhinnachetA nalinanayanahAsodAralIlekShitena || 15|| netre nimIlayasi naktamadR^iShTabandhu\- stvaM roravIShi karuNaM bata chakravAki | dAsyaM gatA vayamivAchyutapAdajuShTAM kiM vA srajaM spR^ihayase kabareNa voDhum || 16|| bho bhoH sadA niShTanase udanva\- nnalabdhanidro.adhigataprajAgaraH | kiM vA mukundApahR^itAtmalA~nChanaH prAptAM dashAM tvaM cha gato duratyayAm || 17|| tvaM yakShmaNA balavatAsi gR^ihIta indo kShINastamo na nijadIdhitibhiH kShiNoShi | kachchinmukundagaditAni yathA vayaM tvaM vismR^itya bhoH sthagitagIrupalakShyase naH || 18|| kintvAcharitamasmAbhirmalayAnila te.apriyam | govindApA~Nganirbhinne hR^idIrayasi naH smaram || 19|| megha shrImaMstvamasi dayito yAdavendrasya nUnaM shrIvatsA~NkaM vayamiva bhavAn dhyAyati premabaddhaH | atyutkaNThaH shabalahR^idayo.asmadvidho bAShpadhArAH smR^itvA smR^itvA visR^ijasi muhurduHkhadastatprasa~NgaH || 20|| priyarAvapadAni bhAShase mR^itasa~njIvikayAnayA girA | karavANi kimadya te priyaM vada me valgitakaNTha kokila || 21|| na chalasi na vadasyudArabuddhe kShitidhara chintayase mahAntamartham | api bata vasudevanandanA~NghriM vayamiva kAmayase stanairvidhartum || 22|| shuShyaddhradAH karshitA bata sindhupatnyaH sampratyapAstakamalashriya iShTabhartuH | yadvadvayaM madhupateH praNayAvaloka\- maprApya muShTahR^idayAH purukarshitAH sma || 23|| haMsa svAgatamAsyatAM piba payo brUhya~Nga shaureH kathAM dUtaM tvAM nu vidAma kachchidajitaH svastyAsta uktaM purA | kiM vA nashchalasauhR^idaH smarati taM kasmAdbhajAmo vayaM kShaudrAlApaya kAmadaM shriyamR^ite saivaikaniShThA striyAm || 24|| itIdR^ishena bhAvena kR^iShNe yogeshvareshvare | kriyamANena mAdhavyo lebhire paramAM gatim || 25|| shrutamAtro.api yaH strINAM prasahyAkarShate manaH | urugAyorugIto vA pashyantInAM kutaH punaH || 26|| yAH samparyacharan premNA pAdasaMvAhanAdibhiH | jagadguruM bhartR^ibud.hdhyA tAsAM kiM varNyate tapaH || 27|| evaM vedoditaM dharmamanutiShThan satAM gatiH | gR^ihaM dharmArthakAmAnAM muhushchAdarshayatpadam || 28|| Asthitasya paraM dharmaM kR^iShNasya gR^ihamedhinAm | Asan ShoDashasAhasraM mahiShyashcha shatAdhikam || 29|| tAsAM strIratnabhUtAnAmaShTau yAH prAgudAhR^itAH | rukmiNIpramukhA rAjaMstatputrAshchAnupUrvashaH || 30|| ekaikasyAM dasha dasha kR^iShNo.ajIjanadAtmajAn | yAvatya Atmano bhAryA amoghagatirIshvaraH || 31|| teShAmuddAmavIryANAmaShTAdasha mahArathAH | AsannudArayashasasteShAM nAmAni me shR^iNu || 32|| pradyumnashchAniruddhashcha dIptimAn bhAnureva cha | sAmbo madhurbR^ihadbhAnushchitrabhAnurvR^iko.aruNaH || 33|| puShkaro vedabAhushcha shrutadevaH sunandanaH | chitrabAhurvirUpashcha kavirnyagrodha eva cha || 34|| eteShAmapi rAjendra tanujAnAM madhudviShaH | pradyumna AsItprathamaH pitR^ivadrukmiNIsutaH || 35|| sa rukmiNo duhitaramupayeme mahArathaH | tasmAtsuto.aniruddho.abhUnnAgAyutabalAnvitaH || 36|| sa chApi rukmiNaH pautrIM dauhitro jagR^ihe tataH | vajrastasyAbhavadyastu mausalAdavasheShitaH || 37|| pratibAhurabhUttasmAtsubAhustasya chAtmajaH | subAhoH shAntaseno.abhUchChatasenastu tatsutaH || 38|| na hyetasmin kule jAtA adhanA abahuprajAH | alpAyuSho.alpavIryAshcha abrahmaNyAshcha jaj~nire || 39|| yaduvaMshaprasUtAnAM puMsAM vikhyAtakarmaNAm | sa~NkhyA na shakyate kartumapi varShAyutairnR^ipa || 40|| tisraH koTyaH sahasrANAmaShTAshItishatAni cha | Asan yadukulAchAryAH kumArANAmiti shrutam || 41|| sa~NkhyAnaM yAdavAnAM kaH kariShyati mahAtmanAm | yatrAyutAnAmayutalakSheNAste sa AhukaH || 42|| devAsurAhavahatA daiteyA ye sudAruNAH | te chotpannA manuShyeShu prajA dR^iptA babAdhire || 43|| tannigrahAya hariNA proktA devA yadoH kule | avatIrNAH kulashataM teShAmekAdhikaM nR^ipa || 44|| teShAM pramANaM bhagavAn prabhutvenAbhavaddhariH | ye chAnuvartinastasya vavR^idhuH sarvayAdavAH || 45|| shayyAsanATanAlApakrIDAsnAnAdikarmasu | na viduH santamAtmAnaM vR^iShNayaH kR^iShNachetasaH || 46|| tIrthaM chakre nR^iponaM yadajani yaduShu svaH saritpAdashauchaM vidviT snigdhAH svarUpaM yayurajitaparA shrIryadarthe.anyayatnaH | yannAmAma~NgalaghnaM shrutamatha gaditaM yatkR^ito gotradharmaH kR^iShNasyaitanna chitraM kShitibharaharaNaM kAlachakrAyudhasya || 47|| jayati jananivAso devakIjanmavAdo yaduvarapariShatsvairdorbhirasyannadharmam | sthiracharavR^ijinaghnaH susmitashrImukhena vrajapuravanitAnAM vardhayan kAmadevam || 48|| itthaM parasya nijavartmarirakShayA.a.atta\- lIlAtanostadanurUpaviDambanAni | karmANi karmakaShaNAni yadUttamasya shrUyAdamuShya padayoranuvR^ittimichChan || 49|| martyastayAnusavamedhitayA mukunda\- shrImatkathAshravaNakIrtanachintayaiti | taddhAma dustarakR^itAntajavApavargaM grAmAdvanaM kShitibhujo.api yayuryadarthAH || 50|| iti shrImadbhAgavate mahApurANe vaiyAsakyAmaShTAdasha\- sAhasryAM pAramahaMsyAM saMhitAyAM dashamaskandhe uttarArdhe shrIkR^iShNacharitAnuvarNanaM nAma navatitamo.adhyAyaH || 90|| \section{.. iti dashamaskandhottarArdhaH samAptaH ..} \section{.. OM tatsat ..} \iti ## Proofread by PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}