% Text title : Mudgala Purana Khanda 2 Ekadantacharitam % File name : mudgalapurANam2.itx % Category : purana, ganesha % Location : doc\_purana % Proofread by : Yash Khasbage % Latest update : September 18-19, 2023 Ganeshachaturthi % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. MudgalapurAna Khanda 2 Ekadantacharitam ..}## \itxtitle{.. mudgalapurANaM khaNDaH 2 ekadantacharitam ..}##\endtitles ## || mudgalapurANaM khaNDaH 2|| || atha shrImudgalapurANe dvitIyaH khaNDaH prArabhyate || (##Page ## khaM\. 2 a\. 1 pAna 1) \section{2\.1 brahmasR^iShTiprArambho nAma prathamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shaunakAdyA UchuH | sUta tvayA mahAbhAga kR^itakR^ityA vayaM kR^itAH | atulaM vakratuNDasya charitraM shrAvitaM mahat || 1|| dhanyo.asi tvaM mahAbuddhe sarvaj~no.asi visheShataH | paripR^ichChAmahe.atastvAM tadvadasva yathArthataH || 2|| shrutvA shrutvA na nastR^iptirjAyate.amR^itapAnavat | atastvamekadantasya charitraM vada sAmpratam || 3|| kasmin brahmaNi saMstho.ayamekadanto gajAnanaH | kati tasyAvatArAshcha kiM karma vada nishchitam || 4|| iti samprArthitaH sUtastAnuvAcha mahAmunIn | prashrayAvanato bhUtvA bhaktyA teShAM praNoditaH || 5|| sUta uvAcha | evameva cha dakSheNa paripR^iShTo mahAmuniH | mudgalastamathovAcha tachChR^iNudhvaM munIshvarAH || 6|| dakSha uvAcha | purAtanaM mahatpuNyamasti me munisattama | tena te darshanaM jAtaM sarvaj~nasya na saMshayaH || 7|| vakratuNDacharitraM cha shrutaM tava mukhAmbujAt | tena vishrAntatA prAptA hR^idaye me visheShataH || 8|| yaj~navidhvaMsashoko.api gato matto.adhunA prabho | harShayuktaH kR^ito bhaktyA DhuNDhestu munisattama || 9|| ekadantacharitraM me kathayasva visheShataH | ki~NkarmA kathamutpanna ekadanto gajAnanaH || 10|| kiM vAhanasamAyuktaH kIdR^ishaM brahma tasya vai | ityAdi sarvamAkhyAnaM vada mAM karuNAnidhe || 11|| sUta uvAcha | evaM pR^iShTo mahAtejAstamuvAcha prajApatim | bhaktiM j~nAtvA visheSheNa gaNeshe sarvasiddhide || 12|| mudgala uvAcha | shR^iNu dakSha tvayA pR^iShTaM sarvapApapraNAshanam | ekadantasya mAhAtmyaM bhuktimuktiphalapradam || 13|| dhanyo.asi tvaM mahAbhAga yena te shravaNe ratiH | gajAnanasya devasya charitre sarvabhAvataH || 14|| atra te varNayiShye.ahamitihAsaM purAtanam | gR^itsamadasya saMvAdaM prahlAdasya mahAtmanaH || 15|| shrutvA mudgalavAkyaM tad dakSho hR^iShTamanA mune | uvAcha taM maharShiM sa prashrayAvanataH svayam || 16|| dakSha uvAcha | brahmaNaH sR^iShTimArabhya sR^iShTimArgaM vada prabho | yathA tribhuvanaM sR^iShTaM brahmaNA vishvayoninA || 17|| tatra prahlAdamAhAtmyaM svayamevAgamiShyati | gR^itsamadasya saMvAdaM yathAvadvarNaya prabho || 18|| sUta uvAcha | dakShasya vachanaM shrutvA mudgalastamuvAcha ha | sR^iShTimArgaM purAvR^ittaM shApamohitamAdarAt || 19|| mudgala uvAcha | shR^iNu dakSha mahAbuddhe brahmA lokapitAmahaH | sasarja vividhaM vishvaM tathA te kathayAmyaham || 20|| gaNeshavaradAnena brahmA sraShTuM mano dadhe | yogamAyAM samAsthAya viveshA.asau janArdanam || 21|| nilIya tasminnabdAnte nAbhipadmAdviniHsR^itaH | varadAnena viShNoshcha putratvamagamadvidhiH || 22|| tatra padme samAsIno dhyAyan herambamantare | tatastasya vidherdehAjjalaM vai niHsR^itaM bahu || 23|| pashyatastasya sarvatra jalaM vyAptaM disho dasha | tasmin jale nimagno.abhUd babhrAma bhrAntamAnasaH || 24|| sasmAra gaNanAthaM taM vibho pAhi bhayAnakAt | (##Page ## khaM\. 2 a\. 1 pAna 2) majjantaM mAM jalAt DhuNDhe vakratuNDa namo.astu te || 25|| smR^itimAtreNa tatrAsau dadarsha vaTamuttamam | tatra patre gaNeshAnaM suptaM dR^iShTvA praharShitaH || 26|| trinetraM cha chaturbAhuM shuNDAdaNDavirAjitam | mahodaraM sheShanAbhiM bhAlachandraM kirITinam || 27|| sarvAvayavasampUrNaM nAnAbhUShaNabhUShitam | vastraiH sa~nChAditaM bAlama~NguShThaparimANakam || 28|| etAdR^ishaM gaNeshAnaM dR^iShTvA vismitamAnasaH | mahAjale vaTo yo.ayamavashiShTaH kathaM jale || 29|| vaTasya sannidhAne sa yayau brahmA prajApate | siShecha gaNanAthashcha jalaM brahmaNi shuNDayA || 30|| tena hR^iShTaH svayaM brahmA tuShTAva sa gajAnanam | baddhA~njalipuTo bhUtvA bhaktinamrAtmakandharaH || 31|| brahmovAcha | namaste gaNanAthAya pralayAmbuvihAriNe | vaTapatrashayAyaiva herambAya namo namaH || 32|| chaturbhujadharAyaiva nAbhisheShAya te namaH | gajavaktrAya sarvesha lambodara namostu te || 33|| ekadantAya vai tubhyaM nAnAshobhAsamanvita | a~NguShThaparvamAtraM cha svarUpaM dadhate namaH || 34|| siddhibuddhiyutAyaiva bhaktasaMrakShakAya cha | anantavibhavAyaiva gaNeshAya namo namaH || 35|| nirguNAya guNAdhAra saguNAya namo namaH | ekAnekAdibhedaishcha lIlAkAra namo.astu te || 36|| anAdibAlarUpAya sR^iShTisthityantakAriNe | mAyAvine mahAmohadAtre tubhyaM namo namaH || 37|| nivAraya mahAvighnaM sR^iShTikarturgajAnana | jalaM prAptaM mahAghoraM tatrA.ahaM majjito balAt || 38|| sharaNaM tvAM prapanno.asmi rakSha mAM bhaktavatsala | tava devesha dAso.ahaM kR^ipAM kuru dayAnidhe || 39|| brahmA stutvA punashchitraM tasya tuNDe dadarsha ha | vishvaM charAcharaM pUrNaM saMsthitaM seshvaraM kila || 40|| tato nAnAsamIreNa nIto brahmA mahodare | tatra vishvaM dadarshA.asau nAnAshcharyamayaM punaH || 41|| evaM nAnANDasaMyuktamudaraM vIkShya cha prabhoH | romadvAreNa brahmA.asau bahiryAto yathA purA || 42|| dadarsha taM gaNeshAnaM bAlarUpaM suvismitaH | tamuvAcha tato devo brahmANaM bhaktamuttamam || 43|| shrIgaNesha uvAcha | tvayA kR^itamidaM stotraM mama prItikaraM bhavet | sarvArthasAdhakaM chaiva bhuktimuktiphalapradam || 44|| yaH paThechChR^iNuyAdvA.api sa me mAnyo bhaviShyati | yaM yaM chintayate bhAvaM taM taM dAsyAmi nishchitam || 45|| nAbheH kalamato viShNoniHsR^ito varadAnataH | tatrA.a.adau me smR^itiM pUjAM vismR^itastvaM pitAmaha || 46|| tena tvaM vighnasaMyuktaH punarjAto na saMshayaH | adhunA me smR^itiM kR^itvA dR^iShTvA mAM vighnavarjitaH || 47|| ataH paraM vidhe ki~nchittvayA kAryaM mahAmate | matsmR^itiM namanaM kR^itvA kuru tvaM siddhimeShyasi || 48|| yathA dR^iShTaM madIye.adya jagatsthAvaraja~Ngamam | udare tAdR^ishaM vishvaM sR^ija tvaM me.adhunAj~nayA || 49|| ityuktvAntardadhe sadyo gaNesho bAlarUpadhR^ik | (##Page ## khaM\. 2 a\. 2 pAna 3) brahmA padme samAsIno yathApUrvaM babhUva ha || 50|| tato gaNeshamantraM cha jajApa kamalAsanaH | pUjayitvA yathAnyAyaM dhyAnasaMstho babhUva ha || 51|| tasya hR^iddeshamadhye.asau prakaTo.abhUdgajAnanaH | taM nanAma svayaM brahmA pUjAM chakre sa mAnasIm || 52|| dakShiNAvasare tatra siddhirbuddhirubhe pare | Agate hR^idi madhye cha te dadau vighnahAriNe || 53|| yathAshAstravidhAnena tasya pUjAM pragR^ihya saH | antardhAnaM yayau sadyo gaNeshaH sarvanAyakaH || 54|| antarhite gaNeshAne hR^idisthe brahmarUpiNi | taM praNamya svayaM brahmA sR^iShTiM kartuM mano dadhe || 55|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite brahmasR^iShTiprArambho nAma prathamo.adhyAyaH || 2\.1 \section{2\.2 nAradashApanivartanaM nAma dvitIyo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | gaNeshaM manasA dhyAtvA sR^iShTiM kartuM mano dadhe | Adau tasya vidherdehAdavidyA sA viniHmR^itA || 1|| sA pa~nchadhA tato bhinnA svayaM jAtA prajApate | tAM dR^iShTvA vismito brahmA manasA duHkhito.abhavat || 2|| avidyAbhrAntirUpA.atra hyanantavibhavAtmikA | raktA kR^iShNA tathA shvetA nAnAshcharyamayI babhau || 3|| trividhAnAM prasUtishcha jagattrayavimohinI | tayA vimohitaM vishvaM bhrAntiyuktaM babhUva ha || 4|| tamo moho mahAmohaH shR^iNu dakSha mahAdbhutam | tAmisrashchAndhatAmisraH pa~nchadhA jagati sthitA || 5|| tamo.aj~nAnasvarUpaM yattena sa~nChAditaM jagat | dehasvArthasamAyuktaM babhUva bhrAntamAnasam || 6|| mohaH sa kAmanAyuktaM karma nAnA vinirmame | tena vishvaM sharIrasya kurute karmabhogadam || 7|| mahAmohena saMsR^iShTaM vikarma vividhaM prabho | tena dehasya bhogArthaM pApAni kurute naraH || 8|| tAmisreNa phalaM sR^iShTaM rogadAridryakAdikam | tenA.a.adhivyAdhisaMyuktamabhUdvishvaM prapIDitam || 9|| andhatAmisrato dakSha narako yAtanAtmakaH | tena svakarmadoSheNa yAtanAM bubhuje jagat || 10|| eShA.avidyAgaNeshAnaM smR^itvA svArthaparA.abhavat | tato brahmA vinindyainAM punaH sraShTuM mano dadhe || 11|| tatastasya sharIrAttu chatuHputrAH prajaj~nire | sanakashcha mahAyogI tathAnyashcha sanandanaH || 12|| sanAtano.api cha sanatkumArashcha chaturthakaH | teShAM mAtR^isvarUpeNa vidyA j~nAnAtmikA babhau || 13|| bodharUpAM nirAkArAM sAkShAdAtmamayIM parAm | tAM dR^iShTvA harShayukto.abhUdbrahmA sarvapitAmahaH || 14|| sahajasya dharastatra sanakaH sambabhau sutaH | samayogadharo dakSha pratApI cha sa nandanaH || 15|| j~nAnayogamayo yogI sanAtana iti smR^itaH | karmayogasvarUpaH sanatkumAraH sa Ababhau || 16|| tAn dR^iShTvA harShasaMyukta uvAcha jagadIshvaraH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 3 pAna 4) smR^itvA.asR^ijata saMsR^iShTiM gaNeshaM taiH kR^itaM tathA || 17|| nAnAvidhaM yogamArgaM sasR^ijuste mahaujasaH | taM dR^iShTvA nAbhyanandatsa brahmA provAcha tAn punaH || 18|| alaM yogamayIM sR^iShTiM mA kurudhvaM mahaujasaH | tatheti te mahAbhAgA UchustaM saMsthitA babhuH || 19|| brahmA j~nAnamayIM sR^iShTiM tato dR^iShTvA chukopa ha | koShAttasya lalATAdvai shambhuH putro babhUva ha || 20|| tuShTAva tejasA dIptaM pa~nchavaktradharaM prabhum | trinetraM dashabAhuM taM chandrarekhAvibhUShitam || 21|| ardhanArInaraM prAj~naM trishUlAdisuchihnitam | jaTAdharaM mahAkAyaM vyAghrebhAjinadhArakam || 22|| sahasA jAtamAtreNa ruditaM sha~NkareNa cha | taM brahmA sAntvayAmAsa kiM rodiShi vR^iShadhvaja || 23|| brahmANamavadadbAlaH sthAnaM dehi pitaH prabho | mahyaM nAmAni sarvesha kAryaM kathaya vistarAt || 24|| taM pratyuvAcha dhAtA sa rodanAdrudrasa.nj~nitaH | shivaH sarvasukhAdhArastvaM jAto.asi maheshvara || 25|| varadAnaprabhAveNAdhunA sarveshvaraH prabho | sAkShAchCha~NkaraveSheNa putratAM me samAgataH || 26|| pR^ithvI jalaM tathA tejo vAyurAkAshameva cha | chandrAH sUryo dIkShito.aShTau tava sthAnAni sha~Nkara || 27|| aShTamUrtidharaH sharvaH sarvebhyaH phaladAyakaH | tava nAmAni devesha ekAdasha bhavantu vai || 28|| kuru sR^iShTiM mahAdeva dhyAtvA devaM gajAnanam | tatheti sR^iShTimArebhe dhyAtvA gaNapatiM shivaH || 29|| rudrAnnAnAvidhAn shambhuH sasarja bahutejasaH | anantAnvividhAkArAnamR^itAtmapradhArakAn || 30|| tAn dR^iShTvA brahmadevo.api mA kuruShva jagatpate | janmamR^ityuyutAn shambho sR^ijasva vividhAMstathA || 31|| tataH shivo vidhAtAramuvAcha na sR^ijAmyaham | janmamR^ityuyutAn devetyuktvA tUShNIM babhUva ha || 32|| tena sthANuriti proktaM nAma tasya mahAtmanaH | UrdhvaretAH svayaM shambhuH sthito gaNapatiM bhajan || 33|| tato brahmA mukhebhyo vai vedAn shAstrasamanvitAn | purANAni sasarjA.asau tAnuvAcha kR^itA~njalIn || 34|| sR^ijadhvaM vividhAM sR^iShTiM tatheti gaNapaM tadA | tapasA toShayAmAsuH sasR^ijustadvaraiH prajAH || 35|| karmANi vividhAnIha sasR^ijuH paramAdarAt | tAni dR^iShTvA vidhAtA.asau harShayukto babhUva ha || 36|| tato yaj~naM samArebhe brahmA viShNumachintayat | putrArthaM taM mahAbhAgaM so.api tatputratAM gataH || 37|| yaj~nAchchaturbhujo devo yaj~narUpo janArdanaH | samudbhUtaH svayaM viShNustamuvAcha kR^itA~njaliH || 38|| Aj~nAM dehi pitarmAM tvaM tatastaM vidhirabravIt | sR^iShTiM kuru gaNesha tvaM tathA smR^itvA chakAra saH || 39|| yaj~nAn karmasamudbhUtAna sasarja vividhAn hariH | nAnAphalapradAna pUrNAn kalpavR^ikShAniva prabhuH || 40|| tAn dR^iShTvA harShito brahmA tataH sa sasR^ije punaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 2 pAna 5) tasya dehAtsamutpannAH putrA dasha mahaujasaH || 41|| marIchirbhR^iguratrishcha pulastyaH pulahaH kratuH | dakSha tvama~NgirAshchaiva vasiShTho nAradaH prabho || 42|| tAnuvAcha svayaM brahmA sR^ijadhvaM vividhAH prajAH | omityuktvA yayuH sarve tapase vanamuttamam || 43|| tato nArada AdyantamuvAcha pitaraM muniH | nAhaM sR^ijAmi devesha bhajAmi gaNanAyakam || 44|| mAyAmayaM sarvamidaM mithyAbhUtaM bhramAtmakam | shrAmyejj~nAtA tadarthaM yo mUrkhavannAtra saMshayaH || 45|| tatastaM punarapyAha sR^ija tvaM vividhAH prajAH | antye vayasi deveshaM gaNeshaM bhaja putraka || 46|| sa Uche tvaM bodhayasi kimarthaM mAM prajApate | mithyAbhUtArthamAdau kaH sR^ijati bhrAntisaMyutaH || 47|| tatastaM shaptavAn brahmA pata tvaM shUdrayonitaH | gandharvashcha tathA bhAvI nAnAstrIbhogakArakaH || 48|| tatastaM nAradastAtaM shashApa krodhasaMyutaH | apUjyo bhavitA.asi tvaM vR^ithA shapasi mAM yataH || 49|| tato nArada evA.asau gatvA tapasi saMsthitaH | gaNeshaM toShayAmAsa mantreNaikAkShareNa cha || 50|| divyavarShashate pUrNe taM yayau gaNapaH svayam | varaM vR^iNu mahAbhAga dAsyAmi manasIpsitam || 51|| tatastaM stutavAn devaM gaNeshaM sarvasiddhidam | avR^iNochcha varaM cheti shApaM me vinivartaya || 52|| tatastaM gaNarAjaH sa UchivAn bhaktavatsalaH | pitR^ishApaM kathaM mithyA karomi vada sAmpratam || 53|| mayA varastathA datto brahmaNe tena satyavAk | ataH shR^iNu mahAbhAga vachanaM me sadA hitam || 54|| gandharvo bhavitAsi tvaM tatra j~nAnaM vadAmi te | sadA strIbhiH samAyuktaM tvAM mAyA na prabAdhate || 55|| punastvaM shUdrayonau cha bhaviShyasi na saMshayaH | tatra sa.nnyAsibhiH sa~Ngo bhaviShyati yadA.anagha || 56|| tebhyo j~nAnaM samAsAdya gamiShyasi vaneShu cha | tatra vaiShNavamArgeShu tvaM saMsakto bhaviShyasi || 57|| taddehapatanAt bhAvI punastvaM brahmaNaH sutaH | nArado nA.atra sandehastatra shambhuM bhajiShyasi || 58|| nArAyaNamukhAttatra mAM j~nAtvA matpriyo mune | bhaviShyasi cha yogendro gANapatyo na saMshayaH || 59|| ityuktvA gaNanAthastaM tatraivAntaradhIyata | nAradastaM namaskR^itya shApaM bhuktvA divaM gataH || 60|| punaH sa nArado jAtaH shivabhaktiparAyaNaH | nArAyaNena sa.nj~napto gANapatyo babhUva ha || 61|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite nAradashApanivartanaM nAma dvitIyo.adhyAyaH || 2\.2 \section{2\.3 nAradabhaktivarNanaM nAma tR^itIyo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | kathaM nArAyaNenA.asau bodhito munisattamaH | tanme kathaya yogIndra na tR^ipyAmi kathAmR^itAt || 1|| mudgala uvAcha | (##Page ## khaM\. 2 a\. 3 pAna 6) ekadA nArado dakSha paryaTa~nCha~NkaraM gataH | tatra sampUjayantaM taM gaNeshaM sa dadarsha ha || 2|| mUrtiM chintAmaNeH sAkShAt sthApitAM ratnanirmitAm | shuNDAdaNDamukhIM chaiva sha~NkarastAmapUjayat || 3|| taM dR^iShTvA niyame saMsthaM vismito nArado muniH | prayayau taM namaskR^itya vikuNThe viShNumAdarAt || 4|| taM praNamya mahAtejA nArado vinayAnvitaH | uvAcha bhaktisaMyukto nArAyaNa namo.astu te || 5|| tvaM sAkShAjjagatAmIsho nuda me saMshayaM prabho | kailAsamagamaM draShTumahaM sha~NkaramutsukaH || 6|| tatra so.api gaNeshasya mUrtiM kR^itvA janArdana | apUjayanmahAbhaktyA romA~nchitasharIravAn || 7|| ashrupravAhasaMyuktaM premNA chaiva pariplutam | dhyAnasthaM sha~NkaraM dR^iShTvA maunavAnabhavaM prabho || 8|| taM praNamya mahAviShNo tvadantikamupAgataH | tvaM chApi gaNarAjasya vadase nAmamantrakam || 9|| sha~NkarAnna paraM ki~nchidavyaktaM brahma kathyate | shivo vikArahInashcha sarvasiddhiprado mataH || 10|| tvaM tadIyA mahAshaktiH prabho nArAyaNAhvayA | sadAnandasvarUpashcha sarvAtmA chaiva kathyate || 11|| ko.asau gaNeshvaro nAma tvaM kathaM smarasi prabho | vishvanAthaH kathaM shambhustaM pUjayati nityashaH || 12|| enaM me saMshayaM deva chChettumarhasi keshava | sarvaj~nastvaM ramAnAtha shAdhi mAM shiShyamAgatam || 13|| mudgala uvAcha | nAradasya vachaH shrutvA prahR^iShTaH keshavo.abravIt | taM gaNeshasya sambhakteH pAtraM dR^iShTvA yathArthataH || 14|| nArAyaNa uvAcha | shR^iNu nArada me vAkyaM saMshayaM kuru mA mune | yogashAntisvarUpo.ayaM gaNesho nAtra saMshayaH || 15|| siddhibuddhipatiH sAkShAt svAnandAkhye pure sthitaH | tasya bhaktiprabhAveNa vayaM vai sarvasiddhidAH || 16|| vinAyakaH sa eko vai vayaM nAyakasaMyutAH | bhajAmo bhaktiyuktAstaM yogashAntyarthamAdarAt || 17|| ekadA.ahaM gatastatra kailAse sha~NkarAlaye | gaNeshaM pUjayantaM taM shivaM dR^iShTvA suvismitaH || 18|| tasya nityavidhiM pUrNaM jAtaM dR^iShTvA tamabravam | tvaM sAkShAnnirvikArashcha mohahInaH sadAshiva || 19|| avyaktaM brahma yatproktaM brahmAdhipatisa.nj~nitam | tvameva vedavAdeShu kathaM vadasi vighnapam || 20|| ko.asau gaNeshvaro nAma tadvadasva mama prabho | sarvaj~nastvaM sadA shambhuH shiShyaM te tArayasva mAm || 21|| shiva uvAcha | shR^iNu viShNo rahasyaM me shAntidaM yogasevayA | yogapUrNaM gaNeshAkhyaM brahmabhUyapadapradam || 22|| pa~nchadhA chittavR^ittiryA sA buddhiH kathyate budhaiH | pa~nchabhedatayA sarvaM bhunakti prakR^itiH parA || 23|| tatra mohapradA siddhirnAnAbhrAntiprakAshikA | sidhyarthaM pa~nchadhA chittaM yatnayuktaM babhUva ha || 24|| dharmArthakAmamokShANAM siddhiH sarvatra kathyate | (##Page ## khaM\. 2 a\. 3 pAna 7) brahmabhUyakarI sAkShAjjAnIhi puruShottama || 25|| brahmaNi brahmabhUto yastasya kiM bhrAntiruchyate | dharmArthakAmamokShANAM brahmabhUtasya vA vibho || 26|| tasya pa~nchavidhaM chittaM nAsti jAnIhi nishchitam | tadA yogI samAkhyAto gaNeshAbhedatAM gataH || 27|| sampraj~nAtasamAdhistho gakAraH kathyate budhaiH | asampraj~nAtarUpo vai NakAro vedavAdibhiH || 28|| tayoH svAmI gaNesho.ayaM shAntiyogamayaH sadA | netirUpo.ahamavyaktastvaM samAtmaka uchyase || 29|| yatra kutra pradR^iShTA vai vayaM sarve bhavAtmakAH | bhavapratyayayogastho gaNeshaH pa~nchadhA.abhavat || 30|| sa tu mAyAmayaH prokto vedeShu khalu keshava | mAyAhIno gaNeshAna upAyapratyayAtmakaH || 31|| sAkShAdgaNesharUpe cha mAyAyuktaviyuktatA | nAsti tasmAtsa vai shAntyA labhyate nAnyathA kvachit || 32|| gaNesho.ahaM sadA brahma brahmaNAM patira~njasA | yogo.ayaM gANapatyAkhyaH kathitaste mayA prabho || 33|| anena vidhinA j~nAnaM gANeshAkhyaM bhaviShyati | tyaktvA pa~nchavidhaM chittaM bhava chintAmaNiH prabho || 34|| evamuktvA mahAdevo virarAma cha nArada | mayA te kathitaM j~nAnaM gANeshAkhyaM mahAmune || 35|| asmAkaM padadAtA sa brahmabhUyapradastathA | gaNeshaH kuladevashcha tasmAttaM prabhajAmahe || 36|| mudgala uvAcha | taM viShNuM praNipatyA.atha nAradaH prayayau muniH | tapovanaM samAsAdya yogAbhyAsarato.abhavat || 37|| gaNeshaM manasA dhyAyannajapan mantramuttamam | dashavarSheH prasanno.abhUdgaNeshastaM yayau munim || 38|| taM dR^iShTvA vismito.atyantaM nAradaH praNanAma cha | kR^itA~njalipuTo bhUtvA tuShTAva gaNapaM muniH || 39|| nArada uvAcha | namAmi gaNanAthaM taM sarvavighnavinAshinam | vedAntAgocharaM tajj~nairgamyaM brahmaiva saMsthitam || 40|| manovANIvihInaM no manovANImayaM na cha | brahmeshAnaM kathaM staumi siddhibuddhipatiM param || 41|| tvaddarshanena heramba kR^itakR^ityo.ahama~njasA | ityuktvA pUjayAmAsa bhaktibhAvasamanvitaH || 42|| pUjayitvA gaNeshAnaM punastuShTAva nAradaH | romA~nchitasharIro.asau bhAvayukto mahAmuniH || 43|| namo namo gaNeshAya vighnarAjAya te namaH | bhaktAnAM vighnahantre chAbhaktAnAM vighnakAriNe || 44|| ameyamAyayA chaiva saMyuktAya namo namaH | yogarUpAya vai tubhyaM yogibhyo mohadAya te || 45|| vinAyakAya sarvesha namashchintAmaNe namaH | anantamahimAdhAra namaste chandramaulaye || 46|| ekadantAya devAya mAyibhyo mohadAya te | namo namaH pareshAya parAtparatamAya te || 47|| nirguNAya namastubhyaM guNAkArAya sAkShiNe | mahAkhuvAhanAyaiva mUShakadhvajadhAriNe || 48|| anAdaye namastubhyaM jyeShTharAjAya DhuNDhaye | hartre kartre sadA pAtre nAnAbhedamayAya cha || 49|| tvaddarshanasudhApAnAddhataM me bhrAntijaM mahat | (##Page ## khaM\. 2 a\. 4 pAna 8) maraNaM bhinnabhAvAkhyaM gaNesho.ahaM kR^itastvayA || 50|| na bhinnaM paripashyAmi tvadR^ite gaNanAyaka | shAntidaM yogamAsAdya prasAdAtte na saMshayaH || 51|| bhaktiM dehi gaNAdhIsha parAM tvatpAdapadmayoH | kuru mAM gANapatyaM tvaM premayuktaM cha te padi || 52|| ityuktvA virarAmAtha taM punargaNapo.avadat | madIyA bhaktiratyantaM bhaviShyati sadA.achalA || 53|| na yogAchchalanaM kvApi bhaviShyati mahAmune | sadA yogIndrapUjyastvaM sarvamAnyo bhaviShyasi || 54|| tvayA kR^itamidaM stotraM shAntiyogapradaM bhavet | paThate shR^iNvate chaiva bhuktimuktipradAyakam || 55|| ityuktvA tasya hR^idaye yayau lIno gajAnanaH | sadA hR^idi gaNeshAnaM pashyati sma muniH svayam || 56|| ityAkhyAnaM nAradIyaM kathitaM te prajApate | shR^iNuyAdyaH paThedvA yaH so.api sadgatimApnuyAt || 57|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIya khaNDe ekadantacharite nAradabhaktivarNanaM nAma tR^itIyo.adhyAyaH || 2\.3 \section{2\.4 madhukaiTabhavadho nAma chaturtho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | tato brahmA sasarjA.asau mukhato brAhmaNAn svayam | bAhubhyaH kShatriyAn sarvAnUrubhyo vaishyakAMstathA || 1|| padbhyaH shUdrAn mahAdevaH sasarja guNapreritaH | sa.nnyAsaM shirasastadvadvAnaprasthAshramaM hR^idaH || 2|| nAbhyAshcha brahmacharyaM sa ja~NghAbhyAM gR^ihitAM tathA | varNAshramAn sa vai dR^iShTvA harShito.abhUt pitAmahaH || 3|| tato dharmaM svayaM brahmA sasarjoraHpradeshataH | pR^iShThato.adharmarUpaM cha suradaityapravartakau || 4|| tato devAMshcha gandharvAnapsaroyakShakAdikAn | asurAn yAtudhAnAMshcha sasarja nijadehataH || 5|| sarpAn pakShigaNAMshchaiva pashumAnavakAdikAn | kriyAyuktAn sasArjA.asau svadehaM pradadau tataH || 6|| te sarve brahmaNo dehAtsamutpannA mahaujasaH | vyavahArayutA dakSha vavR^idhurna tathApi te || 7|| teShAM svargapramANaM cha shR^iNu mukhyaM prajApate | sa~NkShepeNa pravakShyAmi prAkR^itaM vai kR^itaM param || 8|| prathamo mahataH sargo brahmaNaH sa tu kathyate | tanmAtrANAM dvitIyastu bhUtasargaH prakIrtitaH || 9|| vaikArikastR^itIyastu sarga aindriyakaH smR^itaH | ityete prAkR^itAH sargAH sambhUtA buddhipUrvakAH || 10|| mukhyasargashchaturthastu mukhyA vai sthAvarAH smR^itAH | tiryaksrotastu yaH proktastiryakyoniH sa pa~nchamaH || 11|| tathordhvasrotasAM ShaShTho devasargastu sa smR^itaH | tato.arvAksrotasAM sargaH saptamaH sa tu mAnavaH || 12|| aShTamo bhautikaH sargo bhUtAdInAM prakIrtitaH | navamashchaiva kaumAro j~nAtavyo vibudhaistathA || 13|| vikR^itAH ShaT samAkhyAtA prAkR^itAshcha trayo matAH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 4 pAna 9) navasargAH pravij~neyAH prAkR^itA vaikR^itA ime || 14|| prAkR^itA ye trayaH sargA buddhipUrvAH prakIrtitAH | buddhipUrvaM pravartante tattvAdyaiH sarvajantavaH || 15|| evaM sR^iShTvA svayaM brahmA prajA nAnAvidhAH prabho | vavR^idhurna prajAstasya tena sanduHkhito.abhavat || 16|| tatastasya sharIrAdvai dAmpatyaM niHsR^itaM param | vAmA~NgAtmakR^itI ramyA shatarUpA cha sA smR^itA || 17|| dakShiNA~NgAttu sambhUtaH puruShaH sa manuH smR^itaH | svAyambhuvo mahAbhAga AdyaH kShatriyadharmavit || 18|| baddhA~njalipuTau chobhau vacho bahmANamUchatuH | Aj~nAM kuru mahAbhAga kiM kuryAva prajApate || 19|| tato brahmA svayaM jAtau tau jagAda praharShitaH | atulAM sR^ijataM sR^iShTiM maithunIM tapaso balAt || 20|| tatastau taM praNamyAdau jagmaturvanamuttamam | pratepAte tapo ghoraM vichintya gaNapaM hR^idi || 21|| tato vidhAtR^ichChAyAyAH kardamo munisattamaH | sanutpannashcha taM dR^iShTvA brahmovAcha sR^ija prajAH || 22|| sa munirvanamAgatya tatApa paramaM tapaH | viShNuM dhyAtvA prajAkAmaH shuklarUpaM yathAvidhi || 23|| etasminnantare jAtau viShNukarNamalodbhavau | madhukaiTabhanAmAnau daityau paramadAruNau || 24|| tAbhyAM svabhujavIryeNa jitaM tribhuvanaM tadA | devAH sarve bhayodvignAH palAyanta dishAsu cha || 25|| brahmANaM bhakShituM yAtau tena nidrA stutA tadA | nidrayA viShNuravyakto muktaH sannutthito babhau || 26|| tena yuddhaM mahAghoraM kR^itaM tAbhyAM bhayAnakam | mallayuddhena tau jetuM na shashAka janArdanaH || 27|| pa~nchavarShasahasrANi yuyudhe hariravyayaH | tato hariM mamR^idaturmahAdaityau balAnvitau || 28|| tato viShNuH svamAtmAnamataMrdhAya palAyata | sharaNaM sha~NkaraM chaiva yayau bhAvasamanvitaH || 29|| praNipatya maheshAnaM jagAda bhayasa~NkulaH | vR^ittAntaM yuddhasambhUtaM jayopAyaM vadasva me || 30|| tena sa~NkathitaM tasmai gaNesho vismR^itastvayA | tamArAdhaya yatnena tataH siddhimavApsyasi || 31|| ShaDakSharaM mahAmantraM gaNeshAya dadau shivaH | sa yayau tapase deshe daNDakAraNyasa.nj~nake || 32|| tatra padmAsanaM kR^itvA dhyAtvA devaM gajAnanam | ShaDakSharavidhAnena tatApa paramaM tapaH || 33|| sahasravarShaparyantaM tapastaptaM sudAruNam | tadA taM varadAnAya viShNuM gaNapatiryayau || 34|| taM dR^iShTvA praNanAmAtha pUjayAmAsa bhaktitaH | mahAviShNuH prasannAtmA praNanAma gajAnanam || 35|| baddhA~njalipuTo bhUtvA taM tuShTAva gaNeshvaram | nAnAbhAvasamAyuktaM varadaM bhaktavatsalam || 36|| shrImahAviShNuruvAcha | namo gaNapate tubhyaM vighnarAjAya te namaH | namaH kR^ipAnidhe DhuNDhe bhaktasaMrakShakAya te || 37|| siddhibuddhipate tubhyaM namaste vighnahAriNe | abhaktebhyaH sadA vighnadAtre herambarUpiNe || 38|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 5 pAna 10) nirguNAya guNAnAM vai chAlakAya namo namaH | namaH prapa~ncharUpAya prapa~ncharahitAya te || 39|| brahmabhyo brahmadAtre cha brahmaNe brahmarUpiNe | naraku~njararUpAya nAnAmAyAmayAya te || 40|| kAraNAnAM cha devesha kAraNAya namo namaH | jyeShTharAjAya vai tubhyaM kAraNai rahitAya cha || 41|| yoginAM hR^idi saMsthAya yogibhyo yogadAyine | yogarUpadharAyaiva gaNeshAya namo namaH || 42|| mAyAshrayAya mAyAyA AdhArAya namo namaH | mAyibhyo mAyayA tvaM vai mohadAtA namo namaH || 43|| tvAM stotuM kaH samarthaH syAdyogAkAreNa vartase | yatra vedA vikuNThAshcha shAstraiH sarvaiH sahA~NgakaiH || 44|| manovANIvihInastvaM na hi deva kR^ipAkara | manovANImayo naiva kathaM tvAM staumi vighnapam || 45|| tathApi buddhidAtA tvaM tvatprasAdena saMstutaH | dhanyo.ahaM devadevesha tava darshanato.adhunA || 46|| sAkShAd dR^iShTvA gaNeshaM tvAM tenAhaM brahmarUpakaH | jAto nAstyatra sandeho yogIndro yogadAyakaH || 47|| ityuktvA taM praNamyA.asau tvanR^ityad bhaktibhAvitaH | romA~nchitasharIrashcha harShAshrubhirapiplutaH || 48|| tamuvAcha gaNAdhIsho varaM vR^iNu janArdana | tapasA bhaktibhAvena tuShTo dAsyAmi vA~nChitam || 49|| tvayA kR^itamidaM stotraM sarvasiddhipradAyakam | bhaviShyati nR^iNAM viShNo paThatAM shR^iNvatAM sadA || 50|| dharmArthakAmamokShANAM sAdhakaM prabhaviShyati | IpsitArthapradaM sadyaH prasAdAnme cha keshava || 51|| mudgala uvAcha | gaNeshavachanaM shrutvA viShNurharShasamanvitaH | jagAda taM praNamyAdau vA~nChitaM saMvR^iNe tviti || 52|| viShNuruvAcha | yadi prasannatAM yAtastadA bhaktiM sudurlabhAm | tava pAdayuge dehi dR^iDhAmavyabhichAriNIm || 53|| anyaddehi gaNAdhIsha j~nAnaM me hyatulaM tathA | kIrtiM sarvatra me dehi sAmarthyaM vividhaM tathA || 54|| madhukaiTabhanAshArthamupAyaM vada sAmpratam | anyadaityAbhihanane sAmarthyaM dehi vighnapa || 55|| tasya tadvachanaM shrutvA tatheti gaNapo.abravIt | yuddhAya gachCha devesha daityau jeShyasi tau balAt || 56|| tayormaraNamatyanta suguptaM brahmaNA kR^itam | samaye varadAnasya tapasA toShitena cha || 57|| svamukhena yadA mR^ityuM daityau tau kathayiShyataH | tadA tena prakAreNa jahi daityau mahAbalau || 58|| ahaM mAyAM samAshritya tayostava hR^idi prabhuH | vAsaM kR^itvA tavAdhInau kariShyAmi na saMshayaH || 59|| madIyasmaraNaM chitte kariShyati yadA bhavAn | jayopAyaM tadA viShNo j~nAsyase daityanAshakam || 60|| evamuktvAntardadhe.asau gaNesho brahmanAyakaH | viShNustatra mahAmUrtiM sthApayAmAsa sudvijaiH || 61|| pUjayAmAsa tAM mUrtimupachAraiH supuShkalaiH | siddhikShetraM suvikhyAtaM tadAdeH prababhUva ha || 62|| anuShThAne kR^ite tatra nAnAmiddhikaraM param | kShetraM babhUva vikhyAtaM gANeshaM siddhasevitam || 63|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 5 pAna 11) tatra viShNuH sadA vAsaM chakre vai bhaktisaMyutaH | sadAraH parivAreNApUjayannityamAdarAt || 64|| taM praNamya gaNAdhIshaM yayau yuddhAya satvaraH | gaNeshaM manasA dhyAtvA tau chichCheda mahAbalau || 65|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite madhukaiTabhavadho nAma chaturtho.adhyAyaH || 2\.4 \section{2\.5 svAyambhuvavarapradAnaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | navabrahmasutAH proktAstepuste paramaM tapaH | divyavarShasahasraM cha gaNeshaM hR^idyachintayan || 1|| ekAkSharavidhAnena pUjayantashcha nityashaH | vAyumAtrAshinaH sarve toShayAmAsurAdarAt || 2|| tatasteShAM prasanno.abhUdgaNesho bhaktavatsalaH | Ayayau tAn varaM dAtuM mUShakopari saMsthitaH || 3|| anantasUryasa~NkAshaM dR^iShTvA taM harShasaMyutAH | saumyarUpaM praNemuste nibaddhakarasampuTAH || 4|| tuShTuvuH paramAtmAnaM gaNeshaM dakShamukhyakAH | taddarshanajabodhena bhaktinamrAtmakandharAH || 5|| prajApataya UchuH | namaste vighnanAthAya namaste sarvasAkShiNe | sarvAtmane svasaMvedyarUpiNe te namo namaH || 6|| yogAya jagatAM pAtre brahmadAtre namo namaH | yoginAM gamyarUpAya shAntiyogapradAya te || 7|| sraShTre pAtre cha saMhartre nAnArUpadharAya te | avyaktAya vyaktakAya vyaktAvyaktAya te namaH || 8|| brahmaNe viShNave chaiva sha~NkarAya cha bhAnave | shaktaye chandrarUpAya yamAya cha namo namaH || 9|| agnaye nairR^itAyaiva vAruNAya cha vAyave | kuberAya cha rudrAya sheShAya cha namo namaH || 10|| grahanakShatrarUpAya siddhasAdhyamayAya cha | pashave nararUpAya vR^ikShAkArAya te namaH || 11|| parvatAya samudrAya nadInadasurUpiNe | daityAya daityanAthAya rAkShasAya namo namaH || 12|| annAya phalarUpAya rasarUpAya te namaH | pa~nchabhUtamayAyaiva sarvAkArAya te namaH || 13|| chidrUpAya cha bodhAya videhAya namo namaH | asatyAya cha satyAya samarUpAya sAdhaye || 14|| svAnandAya hyayogAya yogAya gaNadhAriNe | gaNeshAya namastubhyaM sarvashAntipradAya cha || 15|| chintAmaNiM tvAM kaH stotuM samarthaH syAtprakAshakam | chittasya chittavR^ittInAmatastvAM praNamAmahe || 16|| mudgala uvAcha | evaM stutvA gaNeshaM taM praNatAste prajApate | tAnuvAcha gaNAdhIsho vR^iNudhvaM vividhAn varAn || 17|| bhavadbhiryat kR^itaM stotraM mama mAnyaM bhaviShyati | yaH paThiShyati bhAvena shroShyate sarvasiddhidam || 18|| putrapautrakalatrAdipradaM tebhyo bhaviShyati | vandhyadoShaharaM dhAnyadhanadaM pashudaM param || 19|| bhuktimuktipradaM stotraM brahmabhUyakarambhavet | (##Page ## khaM\. 2 a\. 5 pAna 12) manaIpsitadaM puNyaM narANAM nAtra saMshayaH || 20|| gaNeshavachanaM shrutvA ta evaM harShasaMyutAH | taM praNamya mahAbhaktyA UchuH prA~njalayo.abhavan || 21|| ta UchuH | yadi prasannatAM yAtastadA dehi gajAnana | tvadIyAmachalAM bhaktiM yayA moho vinashyati || 22|| sAmarthyamatulaM sR^iShTerdehi no vighnanAyaka | yadyadichChAmahe DhuNDhe tattat sidhyatu sarvadA || 23|| omityuktvA gaNAdhIshontardhAnaM prachakAra vai | te.api taM manasA dhyAtvA yayuH svasvapadaM tataH || 24|| tato brahmA punardakShamagAdIt putramuttamam | shaktestapastvayA kAryaM sA te putrI bhaviShyati || 25|| tato dakSheNa tapasArAdhitA shaktirAdarAt | shatavarShe prasannA sA yayau tasyAntikaM svayam || 26|| tatastAM praNanAmAtha tuShTAva prakR^itA~njaliH | dakSha uvAcha | namaste shaktirUpAyai mAyAmohasvarUpiNi || 27|| jagaddhAtryai namastubhyaM jaganmAtarnamo namaH | sarveShAM prANadAtryai te sarvarUpiNi te namaH || 28|| anAdyai chAdibhUtAyai pArvatyai te namo namaH | gAyatrikA shrIsAvitrIrUpAyai te namo namaH || 29|| prakR^ityai puruShAkhyAyai nAmarUpaprakAshini | nirguNAyai guNAnAM vai dhArikAyai namo namaH || 30|| prasIda bhava me putrI dAkShAyaNi namo namaH | tatastaM pArvatI prAha bhaktaM dakShaprajApatim || 31|| shaktiruvAcha | bhaviShyAmi sutA te.ahaM nAnArUpadharA suta | jagachcha pUrayiShyAmi janayitvA sutAH sutAn || 32|| tvayA kR^itaM madIyaM yatstotraM khyAtiM gamiShyati | sarvakAmapradaM pUrNaM paThate shR^iNvate bhavet || 33|| antardhAnaM yayau devI pashyataste prajApate | tvayA gaNeshanAmnashcha smaraNaM tyaktamadya vai || 34|| mantrastasya parityaktaH svena durbuddhidhAriNA | tvayA tiraskR^itA putrI satI bhasmatvamAgatA || 35|| tvamapi shokasaMyuktaH kR^ito vighneshvareNa vai | pUrvasaMskArayogena smR^itistava samAgatA || 36|| adhunA bhAvayuktastaM shR^iNu me tatkathAmR^itam | rAjyalakShmIshcha samprAptA yaM cha tasya pramAdadA || 37|| tayA yuktaH pumAn sadyo madAndho jAyate kila | ataH santashcha nechChanti lakShmIM j~nAnavinAshinIm || 38|| manuH svAyambhuvaH khyAtaH sapatnIko yayau vanam | aShTAkSharavidhAnena toShayAmAsa vighnapam || 39|| tatApa sa tapo ghoraM divyavarShasahasrakam | prasanno.abhUttadA tasmai varaM dAtuM samAyayau || 40|| taM dR^iShTvA praNanAmAdau manuH svAyambhuvaH prabho | pUjayan parayA bhakyA tatastuShTAva vighnapam || 41|| svAyambhuva uvAcha | namaste gajavaktrAya herambAya namo namaH | o~NkArAkR^itirUpAya saguNAya namo namaH || 42|| nairguNye gajarUpAya sadA brahmasukhAtmane | gaNeshAya sadA bhaktapoShakAya namo namaH || 43|| naraku~njararUpAya yogAbhedAya te namaH | chaturbAhudharAyaiva puruShArthaprasiddhaye || 44|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 5 pAna 13) nAnAbhogadharAyaivAnantalIlAsvarUpiNe | vighnarAjAya devAya bhaktavighnavidAriNe || 45|| satyAsatyamayAyaivAvyaktabhedAtmane namaH | svAnandapataye tubhyaM sadA svAnandadAyine || 46|| namaste mUShakArUDhasarvAntarasubhogine | nAnAmR^itasamudre cha krIDAkara namo.astu te || 47|| siddhibuddhipate tubhyaM dvedhAmAyAprasAriNe | bhaktebhyo yogadAtre cha yogAkArAya te namaH || 48|| vedopaniShadAM labhyamahAvAkyamayAya te | brahmabhUtAya vai tubhyaM namaste brahmarAshaye || 49|| kiM staumi tvAM gaNAdhIsha yatra vedAshcha vismitAH | yoginaH sheShamukhyA vai sha~NkarAdyA maheshvarAH || 50|| tathApi tava jAtena darshanena gajAnana | sphUrtiH prAptA tayA nAtha saMstuto.asi mayA prabho || 51|| aho bhAgyamaho bhAgyaM yena dR^iShTo gajAnanaH | vedAntAgocharo gamyo dhanyo.ahaM jagatItale || 52|| dhanyo me janako deva tapo j~nAnaM kulaM prabho | vidyA vratAdikaM sarvaM dhanyaM te pAdadarshanAt || 53|| iti stutvA gaNAdhIshaM bhaktyA paramayA yutaH | saromA~ncho.abhavattatra praNanAma punaH punaH || 54|| tamutthApya gaNAdhIsho.agAdIttaM bhaktamuttamam | varaM vR^iNu mahAbhAga yaste manasi vartate || 55|| kR^itaM tvayA madIyaM yat stavanaM toShakArakam | paThate shR^iNvate chApi sarvadaM prabhaviShyati || 56|| putrapautrAdivibhavapradaM shokavinAshanam | dhanadhAnyasamR^id.hdhyAdipradaM bhAvi na saMshayaH || 57|| dharmArthakAmamokShANAM sAdhanaM brahmadAyakam | dR^iDhabhaktikaraM me cha bhaviShyati na saMshayaH || 58|| iti bruvantaM vighneshamuvAcha manusattamaH | svAyambhuvaH prasannAtmA kR^itA~njalirudAradhIH || 59|| manuruvAcha | yadi prasannatAM yAtastadA dehi gajAnana | bhakti dR^iDhAM tvadIyAM me yayA moho na vidyate || 60|| sR^iShTeH karaNasAmarthyaM dharmapAlanamuttamam | prajArakShakatAM dehi deva devesha me chiram || 61|| yadyadichChAmi vighnesha tattat sidhyatu sarvadA | tava bhakteShu vAso me sadA bhavatu mAnada || 62|| tatheti tamuvAchAdAvantardhAnaM chakAra ha | gaNeshAno nije loke.agamadvai bhaktavatsalaH || 63|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite svAyambhuvavarapradAnaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH || 2\.5 \section{2\.6 dakShakanyAvaMshavarNanaM nAma ShaShTho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | tataH svAyambhuvo yAto brahmANaM praNanAma saH | shatarUpA tathA taM vai jagmatustau tadAj~nayA || 1|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 7 pAna 14) rAjyaM chakAra dharmeNa manuH shastradharaH prabhuH | dharmayukto mahAtejA gANapatyapriyo.abhavat || 2|| dvau putrau shatarUpAyAH kanyAstisraH prajApate | maithunenaiva mArgeNa samutpAdya babhau manuH || 3|| priyavratottAnapAdau putrau tasya cha dhImataH | AkUtirdevahUtishcha prasUtishcha sulochanAH || 4|| kanyAstisraH samAkhyAtA manostasya mahAtmanaH | prasUtiM sa dadau tubhyamAkUtiM ruchaye tathA || 5|| devahUtiM manustatra kardamAya dadau svayam | evamAdi mahArAjashchakAra vidhinoditaH || 6|| kardamastapasA viShNuM toShayAmAsa yatnataH | shatavarShaiH prasanno.abhUdyayau dAtuM varaM dvijam || 7|| taM yayAche sa putrastvaM bhava me jagadIshvara | varaM dattvA svayaM viShNuryayau vaikuNThama~njasA || 8|| tataH sa devahUtyAM vai viShNuH kapilarUpadhR^ik | tasya putratvamApanno varadAnaprabhAvataH || 9|| AkUtyAM mithunaM jaj~ne ruchervai mAnasaM param | yaj~nashcha dakShiNA devI yAbhyAM saMvardhitaM jagat || 10|| yaj~no viShNurmahAbhAgo dakShiNAyAM sutAn shubhAn | dvAdashAjanayachchaiva yAmA devAshcha te smR^itAH || 11|| tato yaj~nastapoyuktaH sastrIkashchAbhavat prabhuH | gaNapaM yogamArgeNa toShayAmAsa sarvadA || 12|| kR^itvA maNimayIM mUrtiM gaNeshasya chaturbhujAm | nityaM munigaNairyukto.apUjayat bhaktibhAvitaH || 13|| tato gaNapatiH prIto dadau yogaM mahAdbhutam | tena yogIndramukhyo.asau gANapatyo babhUva ha || 14|| herambeti sadA mantraM yaj~no harShAjjajApa ha | shiShyebhyaH pradadau yogaM gANapatyaM mudAnvitaH || 15|| prasUtyAM janayAmAsa kanyA dakShaH prajApatiH | chaturviMshati sa~NkhyAtA shaktyaMshAH sarvamAtaraH || 16|| shraddhA lakShmIrdhR^itistuShTiH puShTirmedhA kriyA tathA | buddhirlajjA vapuH shAntiH siddhiH kIrtistrayodasha || 17|| dadau dharmAya patnyarthaM dakSho hR^iShTamanA mune | brahmaNA noditashchaiva tAsAM sUtiM vadAmi te || 18|| shraddhAputraH smR^itaH kAmo.arthashcha lakShmIsuto.abhavat | dhR^ityAstu niyamaH putrastuShTyAH santoShasa.nj~nitaH || 19|| puShTyAM lAbhaH suto jaj~ne medhAputraH shamaH smR^itaH | kriyAyAshcha smR^itau putrau daNDaH samaya eva cha || 20|| buddhayA bodho.abhavatputrashchApramAdaH prakIrtitaH | lajjAyA vinayashchaiva vapuSho vyavasAyakaH || 21|| shAntiputrastathA kShemaH siddheH siddhaH suto.abhavat | yashaHkIrtisutaH prokta ityete dharmasUnavaH || 22|| kAmasyA.abhUt suto harSha AnandashchAparaH smR^itaH | ityeSha sukharUpastu sargo dharmasya kIrtitaH || 23|| prasa~NgAttaM vadiShyAmi sargo.adharmasya duHkhadaH | brahmaNaH pR^iShThatastadvanmithunaM sambabhUva ha || 24|| adharmashcha tathA hiMsA tayoH putro.anR^itaH smR^itaH | nikR^itishcha sutA proktA tayorjaj~ne bhayaM tathA || 25|| narakashcha tathA mAyA vedanA cha sute smR^ite | (##Page ## khaM\. 2 a\. 6 pAna 15) bhayAjjaj~ne cha mAyAyAM mR^ityuH sarvApahArakaH || 26|| narakAdvenAyAM cha duHkhaM saMsArakArakam | mR^ityorvyAdhirjarA shokastR^iShNA krodhashcha jaj~nire || 27|| duHkhodarkAH smR^itAH sarve hyadharmaprabhavA mune | naiteShAM prasavashchAsti sarve te tUrdhvaratesaH || 28|| ekAdasha sutAH shiShTAstAsAM vaMshaM nibodhaya | satIM dadau sa rudrAya khyAtiM cha bhR^igave tathA || 29|| marIchaye cha sambhUtiM smR^itima~Ngirase dadau | pulastyAya tathA prItiM kShamAM cha pulahAya vai || 30|| santatiM kratave chAsAvanasUyAM tathA.atraye | dadAvUrjAM vasiShThAya mune svAhAM cha vahnaye || 31|| pitR^ibhyashcha svadhAM devIM dadau dakShaH praharShitaH | niyogAdbrahmaNaH sAkShAttAsAM vaMshaM vadAmi te || 32|| satyAM cha sha~NkarAjjaj~ne kArtikeyo mahAbalaH | devasenApatitve.asAvabhiShiktashcha vedhasA || 33|| khyAtyAM bhR^igoH samutpannA lakShmInArAyaNapriyA | devau dhAtR^ividhAtArau merorjAmAtarau smR^itau || 34|| ayatirniyatishchaiva kanye meroshcha te mune | tayordhAtR^ividhAtR^ibhyAM jAtau shreShThau sutAbubhau || 35|| mR^ikaNDo.anyastathA prANo mArkaNDeyo mR^ikaNDajaH | tathA vedashirAH proktaH prANasya dyutimAn sutaH || 36|| marIchirapi sambhUtyAM pUrNamAsamasUyata | kanyAchatuShTayaM chaiva sarvalakShaNamaNDitam || 37|| kR^iShirvR^iShTistathA kR^iShTishchaturthyapachitirmune | virajAH parvatashchaiva pUrNamAsasya tau sutau || 38|| kShamA cha suShuve putrAn pulahAchcha prajApateH | karmashreShThaM varIyAMsaM sahiShNuM munipu~Ngavam || 39|| tathA vanakavInAsaM tapastejasvinaM sutam | atrervaMshaM pravakShyAmi shR^iNu shaunaka chAdarAt || 40|| atriH sa~njanayAmAsAnasUyAyAM sutA~nChubhAn | somaM durvAsasaM chaiva dattaM yogadharaM tathA || 41|| trayo devA ime proktA atreH putrA mahAtmanaH | brahmA bhavashcha viShNushcha kalAMshena prajAdharAH || 42|| smR^ityAma~Ngiraso jaj~ne sinIvAlI sulochanA | kuhUrAkA tathA putryanumatishcha pativratA || 43|| prItyAM pulastyayogIshAdayonirabhavatsutaH | pUrvajanmani vipresho.agastyo.ayaM parikIrtitaH || 44|| devabAhustathA kanyA sarvA~NgaiH shobhinI smR^itA | santatyAM ShaShTisAhasrIM putrANAmasR^ijat kratuH || 45|| ta UrdhvaretasaH sarve vAlakhilyA iti smR^itAH | sapta putrAn sa UrjAyAM vasiShTho.ajanayatprabhuH || 46|| kanyAM kamalapatrAkShIM chitraketuH surochakaH | virajA mitrasa.nj~nashcha ulbaNo vasubhR^itparaH || 47|| ghumAn shaktyAdayashchAnye saptaputrA mahaujasaH | yo.asau rudrAtmako vahniH svAhAyAM trIn sutAMstathA || 48|| janayAmAsa tejasvI te.agnayaH parikIrtitAH | pAvakaH pavamAnashcha shuchiste.ajanayan sutAn || 49|| pratyekaM vai pa~nchadashaikonapa~nchAshadagnayaH | sarve tejasvinaH proktAH sarve yaj~neShu bhAginaH || 50|| nirmathyaH pavamAnastu sasutaH parikIrtitaH | vaidyutaH pAvakaH proktaH sasutaH shAstrasammataH || 51|| sUrye tapati yo.agnishcha sa putrastu shuchiH smR^itaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 7 pAna 16) sarvatragaH sa rudrAtmA brahmaputro.agniruchyate || 52|| amUrtayo.agniShvAttA hi sA~NgA barhiShadaH smR^itAH | pitarashcha svadhA tebhyo.asUta dve tanaye tathA || 53|| menA cha dharaNI nAmnI te ubhe brahmavittame | asUta menA mainAkaM krau~nchaM himavato mune || 54|| ga~NgAM lokapavitrAM cha pArvatIM parameshvarIm | te ubhe sha~NkaraM devaM lebhAte patimuttamam || 55|| tapasA girirAjena menayArAdhitA satI | varadAnaprabhAveNa pArvatI tanayA.abhavat || 56|| dharaNI merushailasya patnI kanye prajApate | suShuve chAyatiM chaiva niyatiM kathite purA || 57|| eShA dakShasya kanyAsu santatiH kathitA mayA | paThate shR^iNvata chaiva sarvakAmaphalapradA || 58|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite dakShakanyAvaMshavarNanaM nAma ShaShTho.adhyAyaH || 2\.6 \section{2\.7 bhogamokShavarNanaM nAma saptamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | dakShakanyAprasUtebhyaH pitaraH paramAdR^itAH | gaNeshArAdhanaM tebhyo daduH pratyekamAdarAt || 1|| nAnAmantrAnyathAnyAyaM sAdhayitvA cha te vane | gatvA.ajapaMshcha herambaM dhyAtvA tapasi saMsthitaH || 2|| tato varShasahasreNa parituShTA gajAnanaH | varaM dAtuM yayau tatra bhaktibhAvena toShitaH || 3|| taM dR^iShTvA tuShTuvuH sarve baddhA~njalipuTAH prabhum | bhaktibhAvasamAyuktA gaNeshaM sarvasiddhidam || 4|| R^iShiputrA UchuH | namaste vakratuNDAya bhaktarakShakarUpiNe | brahmAkArAya devAya brahmabhUtAya te namaH || 5|| manovAgatirUpAya manovAragamyamUrtaye | yogAkArAya yogAya yogine te namo namaH || 6|| nirAkArAya vighnesha bhaktavighnanivAraka | shAntirUpAya sarvatra shAntidAya namo namaH || 7|| sR^iShTirakShaNasaMhArakAriNe te namo namaH | sarvapUjyAya sarvAya namaH sarvAdimUrtaye || 8|| mAyAvikArahInAya mAyine mohadAyine | mAyAdhArAya mAyAyAshchAlakAya namo namaH || 9|| anantavibhayAyaivAnantodAraparAkrama | anantAnanahastAya sarvasAkShinnamo.astu te || 10|| vedAntAgamyarUpastvaM dR^iShTo vai bhAgyagauravAt | stutiM kartuM samarthA na vayaM tava gajAnana || 11|| dhanyo no janako deva vayaM dhanyatamA vibho | vidyA vrataM tapo mantro.asmAkaM gaNapadarshanAt || 12|| varadashchedekadanta bhaktiM dehi dR^iDhAM tvayi | yayA mAyAmayo moho nashyedvai varada prabho || 13|| svasvakAryeShu sAmarthyaM dehi deva gajAnana | yadyadichChAmahe tattat saphalaM bhavatu prabho || 14|| evamuktvA pUjayanta upachArairanekashaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 7 pAna 17) praNemurbhaktiyuktAstaM saromA~nchA babhUvire || 15|| tatastAnabravIddevo bhavatAM yachchikIrShitam | tadeva saphalaM sarvaM bhaviShyati na saMshayaH || 16|| bhaktirmadIyapAdeShu bhaviShyati sukhapradA | sAmarthyaM svasvakAryeShu dR^iDhA khyAtirbhaviShyati || 17|| bhavatkR^itamidaM stotraM sarvasiddhikaraM bhavet | yaH shR^iNoti naro bhaktyA paThedvai tasya siddhidam || 18|| ekaviMshativAraM cha paThettAvaddinAni yaH | sa sadyaH phalamApnoti chittepsitamasaMshayam || 19|| evamuktvA gaNAdhIshastatraivAntaradhIyata | te cha svasvagR^ihe sarve yayurharShasamanvitAH || 20|| striyashcha puruShAH sarve dakShakanyA samudbhavAH | sukhinaH svasvakAryeShu babhUvurj~nAnasaMyutAH || 21|| shaunaka uvAcha | atriputrA mahAbhAgA brahmaviShNushivAtmakAH | tachcharitraM vistarataH shrotumichChAmi tadvada || 22|| sUta uvAcha | brahmaNoM.ashasamudbhUtashchandrastapasi saMsthitaH | gaNeshAtsa varaM labdhvA.amR^itarUpo babhUva ha || 23|| kalAbhiH sarvadevAnAM poShakaH sa tathA nR^iNAm | kiraNairannabhAvasya vR^iddhikR^it sarvadA.abhavat || 24|| datto viShNukalAMshena sambhUto yogadhArakaH | krameNa yogamArgeNa nAnAbrahmasu saMsthitaH || 25|| jaDonmattapishAchAdibAlAnandAdikA mune | avasthAH sAdhayAmAsa nAnAbhUmiprakAshikAH || 26|| taM dR^iShTvA yoginaM sarve sevAyAmabhavan parAH | dvijAdyAH sarvavarNAshchAshramasthA bhaktibhAvataH || 27|| kShaNaM vishrAmamatyantaM na lebhe munisattamaH | datto vihvalatAM yAtaH ki~NkaromItyachintayat || 28|| tatastena jale vipra mamajje yogadhAraNAt | pratIkShayantastattIre sthitAH sarve.abhavan janAH || 29|| tato dattena sidhyA cha mokShalakShmIH prakAshitA | gR^ihItvA vAmabhAge tAM niHsR^ito jalAmadhyataH || 30|| dakShiNe madyakumbhaM sa haste dhR^itvA papau svayam | striyA saha vilAsena bhogayukto babhUva ha || 31|| tyaktastairatrijo yogI bhraShTo.ayamiti bhAvataH | sukhena yogamAsthAya saMsthito.atrisamudbhavaH || 32|| gate kiyati kAle cha devAsurasamudbhavam | yuddhaM dAruNarUpaM vai jAtaM tatra samIpataH || 33|| daityairdevAstato bhagnAH palAyanta disho dasha | tatrA.a.ayayuH susambhItA rakSha rakSheti chAbruvan || 34|| tato surA yayuH sarve nagnashastradharA balAt | tAn dR^iShTvA.amarasa~NghAste palAyanaparA bata || 35|| daityA dR^iShTvA mahAlakShmIM mokSharUpAM surUpiNIm | tAM gR^ihItvA yayuH sarve dhR^itvA mohena mastake || 36|| mokShalakShmIshcha taistatra yadi pAdeShu sandhR^itA | tadA teShAM jayaprAptirjAtAsInnAtra saMshayaH || 37|| ato nistejasA spR^iShTA daityA devaiH prapIDitAH | palAyanta bhayAt sarve pAtAlaM vivishuH punaH || 38|| mokShalakShmIstatasteShAM pashyatAM munisattama | antardhAnaM yayau devI brahmaNi brahmabhAvitA || 39|| shaunaka uvAcha | sUta kUTaM tvayA proktaM na buddhaM tanmayAdhunA | (##Page ## khaM\. 2 a\. 7 pAna 18) mokShalakShmIH shiraH spR^iShTA daityAnAM duHkhadA katham || 40|| sUta uvAcha | samyakpR^iShTaM tvayA brahman kathayAmi yathA shrutam | vyAsAt sarvaj~namukhyAchcha shR^iNu shaunaka yatnataH || 41|| rajastamoyutA daityA bhogalakShmIparAyaNAH | paradravyaharAH sarve parastrIgAminastathA || 42|| parApakArakartAro jantubhyo duHkhadAH smR^itAH | sadA madyAdibhiryuktAH pApAchArA visheShataH || 43|| sAdhUnAM munimukhyAnAM devAnAM yoginAM tathA | vedashAstrapurANAnAM nindakA bhayadAyakAH || 44|| ityAdibahubhirdoShaiH saMyuktAste mahAsurAH | sadA bhogapriyA j~neyA muktau nArhA ataH kadA || 45|| dehaM sarvakriyANAM te kartAraM prApya daityapAH | sarvathA muktimutsR^ijya bhogechChAyAM mano dadhuH || 46|| atastaishcharaNAghAtairhatA muktirvisheShataH | bhogalakShmIH shirobhistairvanditA tatra yatnataH || 47|| devarShayaH sadA yatnairmuktimichChanti sarvadA | ataste mastake devIM dhArayAmAsura~njasA || 48|| asurairyogisa~Ngena dhR^itA muktiryadA mune | shirasyapi shubhA sA na kAraNaM kathayAmi te || 49|| durAchArAdisaMyuktA bhogabuddhiparAyaNAH | tebhyaH kutaH sA shubhadA kupitA tAnnihanti vai || 50|| gR^ihItA viShayAsaktairnechChitA pashya shaunaka | charaNAghAtakairdevI tADitA cha tadA bhavet || 51|| ato bhogepsubhirvipra vandyA bhogapradAyinI | yadi muktirdurAchArairdhR^itA tAnnAshayiShyati || 52|| iti te kathitaM sarvaM kAraNaM munisattama | tathA mokShepsubhirbhogalakShmIshcharaNatADitA || 53|| yatra bhogaH priyo nityaM tatra muktirna vidyate | yatra muktiH priyA nityaM tatra bhogaH kuto bhavet || 54|| vAsAnAyuktarUpA cha bhogalakShmIrna saMshayaH | nirvAsanamayI mokShalakShmIrjAnIhi shaunaka || 55|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite bhogamokShavarNanaM nAma saptamo.adhyAyaH || 2\.7 \section{2\.8 dattacharitaM nAmA.aShTamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | evaM dattasayogena yogabhUmiM samAcharan | nAnAcheShTAyuto dakSha avadhUtaH prakAshate || 1|| govadbhakShaNasaMyuktaH pashuvatpakShivatkadA | mUtrAdidehacheShTAM sa chakAra munisattamaH || 2|| sahajAvasthayA yukto babhUvAnte.atrisambhavaH | tatrAntaryAmitAM j~nAtvA khedayukto babhUva ha || 3|| vyaktAvyaktasametyAdinAnAbrahmasusaMsthitaH | yogena na sa shAnto.abhUdyayau svapitaraM tataH || 4|| praNamya bhagavAnatriM datto yogisamAvR^itam | sAkShAdbrahmamayaM pUrNaM prA~njaliH purato.abhavat || 5|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 8 pAna 19) atriNA mAnitaH so.api niShasAdAsane svayam | uvAcha brahmaputraM tamatriM vinayasaMyutaH || 6|| datta uvAcha | svAminnAnAvidhaM brahma mayA yogena sAdhitam | tatropAdhiH samAdR^iShTa upAdhirahito.abhavam || 7|| upAdhiM nirupAdhiM cha tyaktvA sAmye.ahamAsthitaH | tattyaktvA tUryabhUto.ahaM sahaje saMsthito.abhavam || 8|| tatra dR^iShTvA mahAyogin svAdhInatvaM sadA prabho | tena shAntivihIno.ahaM kiM karomi vadasva bhoH || 9|| sahajAnna paraM brahma labhyate yogasevayA | ato mAM shAntiyogaM tvaM kathayasva mahAmune || 10|| dattasya vachanaM shrutvA brahmaputro mahAtapAH | atristUvAcha taM putraM shAntimichChantamAdarAt || 11|| shR^iNu putra pravakShyAmi shAntiyogaM sanAtanam | brahmaNA kathitaM me taM yena shAnto.ahama~njasA || 12|| asmAkaM kuladeva tvaM prApto gaNapatiH prabhuH | sa vai shivAdidevAnAM kuladevaH prakIrtitaH || 13|| shAntiyogasvarUpaM tvaM taM jAnIhi mahAmate | bhajasva suprayatnena tadA shAntimavApsyasi || 14|| gaNeshAtsarvamutpannaM tena saMsthApitaM suta | tasyArAdhanamAtreNa kR^itakR^ityAH shivAdayaH || 15|| nAmarUpAtmakaM sarvaM jagadbrahma prakathyate | tadeva shaktirUpAkhyaM brahmAsadrUpakaM param || 16|| tatrAmR^itamayaM sauramAtmAkAreNa saMsthitam | sadrUpaM tadvijAnIhi brahma vede prakIrtitam || 17|| tayorabhedato brahma samaM sarvatra saMsthitam | sadasanmayamevaM cha viShNuM jAnIhi vedataH || 18|| tebhyo vilakShaNaM turyaM neti rUpaM prakIrtitam | nirmohashivasa.nj~naM cha svAdhInaM brahma tad budhaiH || 19|| chaturNAM brahmaNAM yoge svAnandaH kathyate budhaiH | sa tu mAyAmayaH sAkShAdgaNesho vedavAdibhiH || 20|| antarbAhyA kriyA sarvA brahmAkArA pradR^ishyate | karmayogaH sa vij~neyaH saMyogaH karmaNAM suta || 21|| j~nAnAtmachakShuShA j~nAnaM yadyadbhavati yoginAm | teShAmabhedako yogo j~nAnayogaH prakIrtitaH || 22|| j~nAnAnAM karmaNAM chaivAbhedayogaH samAtmakaH | AnandAtmakarUpo yaM dvaidhanAshe sa Apyate || 23|| svechChayA karmayogashcha dhR^ito yena mahAtmanA | svechChayA j~nAnayogashcha svechChayAnandayogakaH || 24|| svechChayA sa tribhirhInaH sahajAkhyaH prakathyate | sadA svAdhInarUpashcha svechChayA krIDati svayam || 25|| brahmabhUtAtmako yogaH svAnandAkhyaH prakIrtitaH | tatra svAdhInatA tredhA parAdhInakatA kutaH || 26|| brahmaNi brahmabhUtasya svataH parata eva cha | utthAnaM nAsti saMyogAt svasvarUpiNi yogataH || 27|| svAnande sutasaMyogo jagatAM brahmaNAM bhavet | sarvAbhedena yogo.ayaM tasmAnmAyAsamanvitaH || 28|| ayogAtmakayogashcha sadA saMyogavarjitaH | jagatAM brahmaNAM tatra pravesho.ato na vidyate || 29|| sadA nirmAyiko yogaH svasaMvedyavivarjitaH | svakIyA bhedahInatvAnnirvR^ittiryogibhirdhR^itA || 30|| brahma brahmaNi saMsthaM yannAgataM na gataM punaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 8 pAna 20) svAnandanAshato labhyaM brahmabhUyamayogakam || 31|| brahmasvAnandavAsI sa gaNeshaH kathyate budhaiH | na svAnandAtmakaH prokto vede vai vedavAdibhiH || 32|| krIDAtmakagaNeshAnaH svAnandaH parikIrtitaH | saMyogAtmakarUpeNa svasvarUpiNi tiShThati || 33|| krIDAhIno gaNeshAno yogarUpaH prakIrtitaH | nirAnandAtmakatvena sadA brahmaNi saMsthitaH || 34|| saMyogAyogayoshchaiva tayornAshe gaNeshvaraH | shAntiyogAtmakaH prokto yogibhiryogasevayA || 35|| pUrNayogAtmakastatra gaNeshaH parikIrtitaH | mAyAyuktavihInatvaM bhrAntimAtraM prakIrtitam || 36|| pa~nchachittasvarUpAM tvaM buddhiM jAnIhi putraka | tatra mohakarI siddhirbhrAntidA moharUpiNI || 37|| dharmArthakAmamokShANAM siddhirbhinnA pradR^ishyate | brahmabhUtamayI siddhiH kathitA yogibhistathA || 38|| pa~nchadhA chittavR^ittiryA tatra yadbimbitaM suta | tadeva gaNarAjasya rUpaM bimbAtmakaM param || 39|| dharmArthakAmamokSheShu brahmabhUteShu yatsmR^itam | aishvaryaM mohadaM janturyatra bhramati lAlasI || 40|| pa~nchaishvaryeShu yadbimbaM tadeva gaNapasya cha | jIvaM jAnIhi putra tvaM shAntiyogasya sevayA || 41|| pa~nchachittapraNAshe va pa~nchaishvarye layaM gate | adhunA gaNarAjastvaM bhavitA.asi na saMshayaH || 42|| tyajAvadhUtamArgaM tvaM bhava mukhyo.avadhUtakaH | avadhUya mahachchittaM mahadaishvaryamAdarAt || 43|| ataH shAntiM bhajasva tvaM dattayogena satvaram | dadAmi te mahAmantraM gaNeshasya vidhAnataH || 44|| tata ekAkSharaM mantraM dadau putrAya bhAvataH | atriryogavidAM shreShThastaM praNamya yayAvajaH || 45|| sAkShAdviShNusvarUpashcha datto yogavidAM varaH | ga~NgAyA dakShiNe tIre pUjayAmAsa vighnapam || 46|| tyaktvA bhUmisvarUpaM sa shAntimAsthAya yogavit | abhajattaM subhAvena gaNapaM hR^idi chintayan || 47|| mahAyogI svayaM datto varSheNaikena shaunaka | shAntiM prApto visheSheNa gANapatyo babhUva ha || 48|| taM draShTuM gaNapastatra yayau bhaktaM nijechChayA | bhaktavAtsalyato deva Ashrame sukhashAntide || 49|| taM dR^iShTvA sahasotthAya praNanAma kR^itA~njaliH | tuShTAva susthiro bhUtvA vighneshaM kuladaivatam || 50|| shrIdatta uvAcha | namo gaNapate tubhyaM namo yogasvarUpiNe | yogibhyo yogadAtre cha shAntiyogAtmane namaH || 51|| siddhibuddhipate tubhyaM pa~nchachittapradhAraka | nAnAvihArashIlAya gaNeshAya namo namaH || 52|| siddhidAtre namastubhyaM nAnaishvaryapradAyine | mohahantre mohakartre herambAya namo namaH || 53|| svAnandavAsine tubhyaM saMyogAbhedadhAriNe | nAnAmAyAvihArAya vighneshAya namo namaH || 54|| sA~NkhyAya brahmaniShThAya bodhahInAya dhImate | parAdutthAnarUpAya videhAya namo namaH || 55|| bodhAya sarvarUpAya dehadehimayAya cha | svata utthAnarUpAya prakR^itipralayAya te || 56|| sAha~NkArAya devAya jagadIshAya te namaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 8 pAna 21) mahate bindurUpAya jagadrUpAya te namaH || 57|| nAdAtmakaguNeshAya nAnAveShapradhAriNe | brahmaNe sR^iShTikartre te pitAmaha namo.astu te || 58|| haraye pAlakAyaiva nAnAdehadharAya te | saMhartre sha~NkarAyaiva karmAkArAya bhAnave || 59|| shaktaye cha kriyAmUrte devamAnavarUpiNe | nAgAsuramayAyaiva DhuNDhirAjAya te namaH || 60|| sthAvarAya namastubhyaM ja~NgamAya namo namaH | jagadrUpAya devAya brahmaNe te namo namaH || 61|| kiM staumi tvAM gaNAdhIsha yogAkAreNa saMsthitam | vedAdayaH samarthA na tvAmataH praNamAmyaham || 62|| dhanyo deho madIyodya pitarau kulameva cha | vidyAyogastapashchaiva tvada~NghriyugadarshanAt || 63|| ityuktvA bhaktibhAvena sampluto.asau mahAmuniH | nanarta hR^iShTaromAsAvAnandAshru sR^ijanmuhuH || 64|| tatastaM svakare dhR^itvA gaNanAthaH sa sasvaje | uvAcha yoginaM pUrNaM vachanaM paramAdbhutam || 65|| shrIgaNesha uvAcha | dhanyo.asi datta yogIndro jAto.asi madanugrahAt | tvaM pUrNAM labhase shAntimachalAM mayi sarvadA || 66|| na bhedaste kadAchitte bhaviShyati mahAmune | tvatprItisampravR^id.hdhyarthamatra sthAsyAmi nishchalaH || 67|| gANeshaj~nAnamAhAtmyaM tvayAtreshcha mukhAchChrutam | sAkShAtkArakaraM tasmAd vij~nAnakShetrakaM tvidam || 68|| vij~nAnagaNapo dattanAmnAkhyAto bhavAmyaham | darshanAchChAntisandAtA bhaviShyAmyatra mAnada || 69|| atra vAsaM prakurvanti madarthaM bhaktisaMyutAH | shAntiyogaM sadA tebhyo dAsyAmi tava sannidhau || 70|| purA.atra tu shivenaiva j~nAnaM sAkShAtkR^itaM param | vij~nAneshvaranAmeti sa mayA sha~NkaraH kR^itaH || 71|| tasyAtra sannidhau sthitvA tvayA j~nAnaM prasAdhitam | ataH sha~NkaramitratvaM prApto.asi madanugrahAt || 72|| tvayA kR^itamidaM stotraM yogashAntipradaM bhavet | paThatAM shR^iNvatAM nR^INAM brahmabhUyakaraM tathA || 73|| dharmArthakAmamokShANAM dAyakaM prabhaviShyati | sarvasiddhipradaM chaiva sarvebhyo j~nAnadAyakam || 74|| ityuktvAntardadhe tatra gaNesho bhaktavatsalaH | dattaH khinnashcha taM dhyAtvA tasthau tatra prajApate || 75|| tatastatkR^ipayA tena svAtmA tatra samarpitaH | yogAbhedamayatvena jAta AtmanivedakaH || 76|| datto bhakto gaNeshashcha svAmI tasyeti nAshitam | svAminyasau sevako.api tadAkAreNa saMsthitaH || 77|| iyaM bhaktirgaNeshasyAtmanivedanarUpiNI | dattena sAdhitA mukhyA shAntiyogaprayatnataH || 78|| etasminnantare tatra prakaTo.abhUt svayaM shivaH | vij~nAneshvaranAmA.asau dattaM taM pariShasvaje || 79|| aho datta mahAbhAga mama mitratvamAgataH | atraivainaM gaNeshAnamadhyAyaM yogasevayA || 80|| tato dattaM puraskR^itya sha~Nkaro brAhmaNaiH saha | gaNeshaM sthApayAmAsa ga~NgAyA dakShiNe taTe || 81|| vij~nAnagaNarAjeti nAma chakre maharShibhiH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 8 pAna 22) kShetraM tadAdervikhyAtaM babhUva gaNapasya tat || 82|| vij~nAnanAmakaM puNyaM shAntiyogaphalapradam | sarvasiddhikaraM kShetraM yAtrAkAri janasya cha || 83|| jyeShThashuklachaturthyAM taiH sthApito gaNanAyakaH | atastatra mahotsAhastaddine kurvate narAH || 84|| yogibhirdevagandharvaiH siddhairnAgaishcha mAnuShaiH | nAnAjanaistathA dakShasevitaM kShetramuttamam || 85|| etaddattasya mAhAtmyaM yaH shR^iNoti narottamaH | paThedvA bhavitA tasya sarvasiddhirna saMshayaH || 86|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite dattacharitaM nAmA.aShTamo.adhyAyaH || 2\.8 \section{2\.9 priyavratarAjyaprAptivarNanaM nAma navamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | durvAsAH sha~NkarasyAMshastatApa paramaM tapaH | neti brahmaNi sa~njAto brahmabhUto mahAmuniH || 1|| tamatikrodhasaMyuktamashAntaM shAntilAlasam | saMvIkShya dattavajj~nAnaM dadAvatrirmahAmuniH || 2|| mayUreshakShetrake sa gaNeshadhyAnamAsthitaH | svabhaktyA gaNarAjena shAntiyogayutaH kR^itaH || 3|| tadArabhya mahAyogI durvAsAH shAntidhArakaH | krodhahInasvabhAvaH sa sa~njAto brahmavittamaH || 4|| etadatrisutAnAM te charitaM kathitaM mayA | yathA dakShAya bho vipra mudgalena prakAshitam || 5|| adhunA kathayiShyAmi svAyambhuvajasantateH | charitaM sarvapApaghnaM kathitaM mudgalena yat || 6|| shaunaka uvAcha | kathaM mudgalavipreNa kathitaM tasya dhImataH | charitraM vada sarvaM me yathA dakSheNa saMshrutam || 7|| sUta uvAcha | shApamohitadakShastu shrutvAtreyasamudbhavam | charitaM yogarUpaM sa mudgalaM punarabravIt || 8|| dakSha uvAcha | dhanyo.atriryasya putrA vai gANapatyA mahaujasaH | yogino yogadAtAraH shrutaM teShAM charitrakam || 9|| adhunA vada me brahman sR^iShTimArgaM purAtanam | svAyambhuvamanoH putrau chakratuH kiM mahaujasau || 10|| sUta uvAcha | dakShasya vachanaM shrutvA harShayuktena chetasA | jagAda taM mahAyogI mudgalaH paramArthavit || 11|| mudgala uvAcha | svAyambhuvamanoH putrau sa~njAto pUrNadhArmiko | priyavratottAnapAdau nAmnA khyAtau prajApatI || 12|| jagAma sAdhanarato vanaM jyeShThaH priyavrataH | dehAdi nashvaraM matvA.abhUtsa khinno manustataH || 13|| jagAma nAradastatra sahasA taM manurjagau | putraM priyavrataM vipra bodhayasva vidhAnataH || 14|| tatheti nAradastatra yayau tasya mahAshramam | taM dR^iShTvotthAya rAjarShiH praNanAma kR^itA~njaliH || 15|| svakIyAj~nAvashaM putraM mAnase vIkShya saMsthitam | taM jagAda mahAtejA nArado rAjasattamam || 16|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 9 pAna 23) nArada uvAcha | shR^iNu putra mahAbhAga priyavrata mahAmate | dehAdi nashvaraM sarvaM tvayA j~nAtaM mahAdbhutam || 17|| tathApi naradeho.ayamR^iNatrayasamanvitaH | naradehakR^itaM karma tanmUlaM sakalaM jagat || 18|| sarveShAmannarUpo.ayaM naradeho na saMshayaH | tasya poShaNamatyantaM kartavyaM dehadhAriNA || 19|| svadharmapAlanenaiva varNAshramavidhAnataH | dehinA kR^itapuNyenAnnena vishvaM prapoShitam || 20|| yaj~nAdibhirR^iNaM daivaM shrAddhAdyaishchaiva paitR^ikam | putrotpAdanamArgeNa mAnuShyaM nAshameShyati || 21|| adhunA R^iNayuktastvaM vanaM kasmAtsamAgataH | kuru rAjyaM mahAbhAga svadharmanirato mudA || 22|| putreShu rAjyamAtmIyaM sthApayitvA cha shAshvatam | pashchAttvaM vanamAvishya yogAbhyAsarato bhava || 23|| mudgala uvAcha | nAradasya vachaH shrutvA harShito rAjasattamaH | uvAcha taM manoH putraH prA~njaliH shraddhayAnvitaH || 24|| priyavrata uvAcha | svAminvij~naptumichChAmi vada me tvaM mahAmate | kenopAyena yogIndra brahmabhUto bhavennaraH || 25|| nArada uvAcha | shR^iNu putra pravakShyAmi brahmabhUyapadapradam | mArgaM saMsAdhya shAntiM cha labhate mAnavaH svayam || 26|| gaNeshaM yogarUpaM taM j~nAtvaiva brahmanAyakam | brahmabhUto bhavejjantuH sAdhanena mahAmate || 27|| gaNashabdaH samUhasya vAchakaH parikIrtitaH | samUhA yogarUpAshcha bAhyAntaravibhedataH || 28|| annAnAM sakalAnAM cha samUhennamayaM suta | kathitaM brahma vedeShu evaM nAnAgaNAH smR^itAH || 29|| teShAM patiM gaNeshAnaM taM j~nAtvA yoginaH purA | shAntiM prAptA visheSheNa shAntiyogamayaM param || 30|| asmAkaM kuladevatvaM samprApto.asau gajAnanaH | tamArAdhaya yatnena tataH kShemaM bhaviShyati || 31|| guNesho gaNarAja sampUjya vai bhaktibhAvataH | babhUva brahmabhUtashcha bhaktyAsmAkaM pitAmahaH || 32|| tasya putrAH samAkhyAtA brahmaviShNumaheshvarAH | sUryaH shaktishcha pa~nchaite taM samArAdhya bhoginaH || 33|| tataste shAntimatyantaM prAptA vishveshvarAH suta | brahmaNashcha vayaM putrA bhajAmastaM gaNAdhipam || 34|| tato yogIndramukhyAshcha vayaM jAtAH priyavrata | sarvaj~nAnasamAyuktA bandhahInA visheShataH || 35|| tathA tvamapi rAjendra gaNeshaM bhaja bhAvataH | tavAtaH sulabhaM sarvaM bhaviShyati sadAnagha || 36|| tata ekAkSharaM mantraM dadau tasmai mahAmuniH | gaNeshArAdhanaM sarvaM bodhayAmAsa yatnataH || 37|| etasminnantare tatra brahmaNA saha sa~NgataH | svAyambhuvo manuH suj~nastau dR^iShTvA praNatau sutau || 38|| brahmaNA bodhito.atyantaM punaH pautraH priyavrataH | manunA saharAjarShiryayau svanagare tadA || 39|| putrau svAyambhuvo rAjye samAsthApya vanaM yayau | yogenArAdhayAmAsa gaNeshaM bhaktisaMyutaH || 40|| krameNa pa~nchabhUmInAM chittasya parato gataH | tyaktvA chittaM mahAyogI brahmabhUto babhUva ha || 41|| shAntiyogaM samAshritya brahmalokaM jagAma ha | tatraiva saMsthito.abhUtsa gaNeshabhajane rataH || 42|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 10 pAna 24) priyavrataH svayaM rAjA pAlayAmAsa medinIm | dharmeNa nItidAnena tyAgena yasha Arjayat || 43|| svasvadharmaratAH sarve janA varNAshramAnvitAH | muditAH satyashIlAcha sthite rAjye priya vrate || 44|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite priyavratarAjyaprAptivarNanaM nAma navamo.adhyAyaH || 2\.9 \section{2\.10 dvIpavarNanaM nAma dashamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | priyavratasya putrAshcha dashotpannA mahaujasaH | tejasvino dharmashIlA vikhyAtA balavattarAH || 1|| AgnIdhra idhmajihvashcha yaj~nabAhustathA mahAn | vIro hiraNyaretAshcha savano ghR^itapR^iShThakaH || 2|| medhAtithirvItihotraH kaviH pitR^isamA babhuH | kaviH savanavIrau cha na rAjye dadhire matim || 3|| saptadvIpeshvarAstena sapta putrAH kR^itAH pare | jambudvIpeshvaraM putraM AgnIdhramakaronnR^ipaH || 4|| plakShadvIpeshvarastenedhmajihvashcha kR^itaH sutaH | shAlmale vai yaj~nabAhuM rAjA tamabhiShiktavAn || 5|| hiraNyaretasaM chakre kushadvIpeshvaraM sutam | krau~nchadvIpeshvaraM chaiva ghR^itapR^iShThaM chakAra ha || 6|| medhAtithiM patiM chakre shAkadvIpasya shAshvatam | puShkareshaM sa rAjA tu vItihotraM chakAra ha || 7|| tataH priyavrato rAjA vanaM prAptaH pratApavAn | nAradAdyogamAsthAya gANapatyo babhUva ha || 8|| ante gaNesharUpashcha sa~njAto yogasevayA | priyavratasamo rAjA na bhUto na bhaviShyati || 9|| puShkare vItihotrasya dvau putrau sambabhUvatuH | ramaNo dhAtakirnAma mahAvIryau sudharmiNau || 10|| ramaNasya smR^itaM varShaM tannAmnA cha mahAtmanaH | dhAtakeshchApi khaNDo.ayaM budhairdhAtakiruchyate || 11|| ekodrirmAnasAkhyashcha tanmadhye valayAkR^itiH | yojanAnAM sahastrANi dashotsedhaH sannAntataH || 12|| dashasAhasravarShANi jIvanaM tatra vidyate | tatra brahmA svayaM sAkShAd dvIpe tiShThati puShkare || 13|| taM surA mAnavAdyAshcha pUjayanti nirantaram | svAdUdakena vai dakSha vR^ito dvIpaH samantataH || 14|| yojanAnAM chatuHShaShTilakShaM sindhushva so.adbhutaH | tatrAnte parvato ramyo lokAlokAhvayaH smR^itaH || 15|| ekatra lokasaMvAsa ekato lokavarjitaH | lokAlokAchalAdatra prakAshashchandrasUryayoH || 16|| tasmAtparatra bho dakSha andhakAraH samantataH | lokAlokAchalastena kathito munibhiH purA || 17|| puShkare bahavo nadyo mAnasAchalasambhavAH | svAdUdakAH puNyarUpA nirmalAH sarvabhAvataH || 18|| tAsAM jalasya pAnena rogA nashyanti duHkhadAH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 10 pAna 25) klamasvedAdikaM sarvaM vidyate na kadAchana || 19|| shAkadvIpeshvarasyAtha saptaputrAstathA.abhavan | pavamAnastataH pUrvau purojavamanojavau || 20|| dhUmrAnIkashchitrarepho bahurUpo jagaddharaH | saptakhaNDAshcha taddvIpe parvatAH sapta mukhyakAH || 21|| purojavasya tannAmnA varShaM prathamamuchyate | manojavasya tannAmnA khaNDamanyatprakathyate || 22|| pavamAnasya khaNDaM vai pAvamAnAtmakaM tathA | dhaumrAnIkaM chaturthaM vai pa~nchamaM chaitrarephakam || 23|| bahurUpasya tannAmnA vaishvadhAraM cha saptamam | pAlayAmAsuravyagrAH svaM svaM khaNDaM prajApate || 24|| dashasAhasravarShANi tatra vai jIvanaM smR^itam | narANAM doShahInAnAM sadA yauvanashAlinAm || 25|| dadhimaNDodakAkhyena saMvR^ito dvIpa uttamaH | tAvanmAnena yuktena yojanAnAM prajApate || 26|| vistAro yojanAnAM cha dvAtriMshallakShasammitaH | dvIpasya cha narAstatra yajante vAyumIshvaram || 27|| krau~nchadvIpasya vistAro lakShaShoDashakaM mune | yojanAnAM samAkhyAtaH khaNDAstatra cha sapta vai || 28|| parvatAH sapta tatraiva nadyaH sapta prakIrtitAH | anyAH kShudrasvarUpAshcha nadyaH sarvatra saMsthitAH || 29|| ghR^itapR^iShThasutAstatra sapta khaNDeshvarAH smR^itAH | svasvanAmnA samAkhyAtAH khaNDAsteShAM prajApate || 30|| AmomadhuruhaH sapta ghR^itapR^iShThaH sudhAtmakaH | bhrAjiShTho lohito varNavanaspatiriti smR^itAH || 31|| ekAdashasahasraM tu varShANAM jIvanaM nR^iNAm | yajantyApomayaM tatra sadA nArAyaNaM janAH || 32|| kShIrodena samantAchcha saMvR^ito dvIpa AdarAt | tAvadvistArabhUtashcha shvetadvIpo.api sa smR^itaH || 33|| hiraNyaretasaH sapta kushadvIpapateH sutAH | vasushcha vasudAnashcha dR^iDharuchistR^itIyakaH || 34|| satyavrato nAbhigupto vivikto nAma devakaH | svasvanAmnA cha teShAM vai khaNDAH sapta prajApate || 35|| tatraiva parvatAH sapta maryAdAgirayaH smR^itAH | nadyaH sapta mahAvegAH sujalA duHkhahArakAH || 36|| dashasAhasravarShANi jIvanaM tatra vidyate | yojanAnAM kushadvIpashchAShTalakShapramANakaH || 37|| ghR^itodenAvR^itaH samyak tAvadAyAmarUpiNA | sarvatastatra deveshaM havyavAhaM yajanti te || 38|| shAlmaladvIpanAthasya yaj~nabAhoH sutAH smR^itAH | surochanaH saumanasyo ramaNo devavarShakaH || 39|| ApyAyanaH pAribhadro vij~nAtaH saptamaH smR^itaH | tattannAmnA cha vikhyAtAH khaNDAsteShAM prajApate || 40|| nadyaH sapta mahAvegAH parvatAH sapta tatra vai | yojanAnAM chaturlakShaM vistArastasya sarvataH || 41|| surodenAvR^itaH so.api tAvadAyAmarUpiNA | narANAM jIvanaM tatrAShTasahasrasamAH kila || 42|| plakShadvIpeshvarasyAthedhmajihvasya sutAstathA | shivo yavayasashchaiva kShAntakShemasubhadrakAH || 43|| amR^ito.abhayasa.nj~nashcha saptaite parikIrtitAH | svasvanAmA~NkitAH khaNDAsteShAM tatra prakIrtitAH || 44|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 11 pAna 26) girayaH sapta tatraiva nadyaH sapta mahAjalAH | narANAM jIvanaM tatra pa~nchavarShasahasrakam || 45|| dvilakShayojanAnyeva vistArastasya sarvataH | ikShUNAM cha rasodena tAvatA parisaMvR^itaH || 46|| lakShadvIpe yajante vai sUryaM dharmaparAyaNAH | vR^iShTisaMsrAviNaM devaM tejorUpeNa saMsthitam || 47|| plakShadvIpAdiShu j~neyaM shAkadvIpAntimeShu vai | varNAshramavibhAgena svadharme saMsthitA janAH || 48|| puShkare sarvadharmaj~nA ekamArgaM samAshritAH | ekavarNAshramAstatra samashIlAH prajApate || 49|| na teShu yugamAnaM cha yugadharmaH svabhAvataH | sadA samAnaH kAlashcha svardhamastAdR^ishaH smR^itaH || 50|| na lobho na cha mAtsaryaM parasparahite ratAH | narAste puNyashIlA vai svadAraratatoShiNaH || 51|| karmaNAM phalabhoktAro teShu dvIpeShu shaunaka | babhUvurbhAvikAH sarve devavat krIDane ratAH || 52|| svasvadvIpasthitaM devamabhajaMste tataH sukham | samprApuste janAH sarve sAlokyAdichatuShTayam || 53|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharitre dvIpavarNanaM nAma dashamo.adhyAyaH || 2\.10 \section{2\.11 bhUgolavarNanaM nAmaikAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | jambudvIpe.ashvarasyAtha navaputrA babhUvire | nAbhiH kimpuruShashchaiva tathA haririlAvR^itaH || 1|| hiraNmayaH kurU ramyo bhadrAshvaH ketumAlakaH | svasvanAmA~NkitAn khaNDAn pitA tebhyo dadau svayam || 2|| evaM dattvA cha saptaite priyavratasutAstataH | yayurvanaM tapastaptvA gANapatyA babhUvire || 3|| yayurgANeshvaraM dhAma te tvante brahmavAdinaH | punarAvR^ittishUnyaM yadyogAbhedaM prabhAvataH || 4|| jambudvIpasya vistAra ekalakShaM samantataH | yojanAnAM tathA dakSha lavaNodena saMvR^itaH || 5|| tatra madhye mahAshailo merurhemamayaH shubhaH | nAnAdhAtuvichitrA~Ngo nAnauShadhisamanvitaH || 6|| nadIbhiH sujalAbhishcha yuto.asau kanakAchalaH | guhAbhishcha tathA dakSha nAnAjantusamanvitaH || 7|| lakShayojana utsedhastasya prokto mahAtmanaH | ShaShTisAhasrametasya yojanAnAM pramANakam || 8|| bahisthitestathA dvAtriMshatsahasramadhaHsthiteH | aShTasAhasrakaM chaiva yojanAnAM samantataH || 9|| adha Urdhvavibhedena sthito.asau kanakAchalaH | padmAkArasvarUpeNa bhUmimadhye sthito babhau || 10|| padmapatrasamAnena hyAkAreNa vyavasthitAH | parvatAH paritastasya nAnAdhAtumayA babhuH || 11|| teShu sarvatra devAnAM guhyakAnAM cha pakShiNAm | yoginAM rakShasAM chaiva siddhAnAM cha mahAtmanAm || 12|| nAgendrANAM munIndrANAM gandharvANAM prajApate | pishAchAnAM cha bhUtAnAM nivAsA adbhutA babhuH || 13|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 11 pAna 27) udyAnAni vichitrANi devakrIDanakAni cha | jarAshokaharANyeva jalAni khalu sarvataH || 14|| kailAsAdyaShTa shailendrA dikShu tasya vyavasthitAH | teShu rudrAdidevendrA vasanti digadhIshvarAH || 15|| madhye sthAnaM mahAraNyaM brahmaNaH parameShThinaH | ityevaM sarvadevAnAM sukhadaH sa girirbabhau || 16|| tasya dakShiNabhAge cha dvIpakhaNDAstrayo.abhavan | uttare cha tathA khaNDAstrayastasya prakIrtitAH || 17|| pUrvapashchimabhAge dvau varShau tasya hi sammatau | madhye samantato varSha ekastasya prajApate || 18|| evaM khaNDAH samAkhyAtA nava dvIpe cha madhyame | himAchalAdayasteShu maryAdAgirayaH smR^itAH || 19|| dvisahasraM samutsedho yojanAnAM prajApate | aShTau chaiva pravistArA mahAshailA samantataH || 20|| sahasraM yojanAnAM cha khaNDe khaNDe cha vistaraH | pratyekaM bhinnabhAvena teShu lokA vasanti cha || 21|| varSheShu parvatAshchaiva nadyo nAnAvidhAH smR^itAH | tatra sarve janA dakSha vasanti sukhabhoginaH || 22|| ajanAbhavihInAshcha khaNDA aShTau prakIrtitAH | teShu svAbhAvikI siddhiH sthirabhAvena saMsthitA || 23|| sadA yauvanayuktAshcha narA nAryaH surUpiNaH | devavatsukhabhoktAro babhuH sAdhuguNAnvitAH || 24|| paraspareShu saMsaktAH samakAlaprabhoginaH | varNAshramaratAH sarve dharmayuktA dayAnvitAH || 25|| na tatra yugadharmashcha sadA sAmAnyadharmiNAm | shItoShNAdibhavaM duHkhaM nAsti khaNDeShu mAnada || 26|| ekAdashashatAnyeva sahasraM teShu kutrachit | shatAni dvAdashApyeva trayodashashatAni cha || 27|| shatAni kutrachitpa~ncha dashApyeva prajApate | shatAni pa~nchavarShANi jIvanti kila mAnavAH || 28|| nAbheH khaNDo.ajanAbhashcha himAchalasamIpagaH | karmAtmakaH samAkhyAtaH sarvamAnyo babhUva ha || 29|| tatra karmANi kR^itvA tu narA yAnti samantataH | dvIpeShu khaNDeShu tathA tathA pAtAlabhUmiShu || 30|| svargeShu bhogaprAptyarthaM karmaNAM phalameva cha | teShu bhuktvA punarhyatra yAnti karmArthama~njasA || 31|| athavA pApakarmANi kR^itvAtraiva vrajanti te | narakeShu narA nAryaH punaratra prayAnti cha || 32|| atra yogena yogIndro bhavedvai nAtra saMshayaH | gANapatyasvarUpaM cha tadbhaktyA labhate naraH || 33|| ataH shreShThatamaH prokto varSho.ayaM cha himAlayaH | sarvadAtR^itvamApanno mAnyasteShAM prajApate || 34|| bhogeShu svalparUpo.ayaM sarvebhyaH kathito budhaiH | shItoShNAdisamAyukto nAnArogasamanvitaH || 35|| tatra varNAshcha chatvArasteShAM vai vyabhichArataH | varNA nAnAvidhAH proktA bhinnadharmAtmakAH prabho || 36|| asmin yugabhavaM mAnaM yugadharmAH samantataH | narAH prakR^itibhinnAshcha svArthAdikasamanvitAH || 37|| bahavo.agre babhuH shailA vindhyasahyAdrikAdayaH | tebhyaH prasUtA nadyashcha bahvyaH sarvatra saMsthitAH || 38|| puNyadAH snAnamAtreNa miShTatoyA mahAmate | narAH karmakarAstatra trividhAchArasaMyutAH || 39|| tIrthAni sarvadevAnAM sthAnAni tvagrajanmanAm | tatsevakAnAmadhikakarmotthaphaladAni vai || 40|| evamAdyaguNairyukto janA bho varSha eva cha | karmaNAM bharaNAtsuj~nairbhArato.ayaM prakIrtitaH || 41|| etadbhUmaNDalaM kR^itsnaM kathitaM te samAsataH | shravaNAtpaThanAchchApi pApApaharaNaM bhavet || 42|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharitre bhUgolavarNanaM nAmaikAdasho.adhyAyaH || 2\.11 \section{2\.12 sUryamaNDalavarNanaM nAma dvAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | prasa~NgAtsarvalokAnAM vachmi vai saMsthitiM parAm | svargANAmapi sa~NkShepAnmukhyAnAM kathayAmi te || 1|| bhUrloko.atha bhuvarlokaH svarlokashcha maho janaH | tapolokastathAsatyo lokAstvaNDodbhavAH smR^itAH || 2|| aryamA chandramA yAvatkiraNairavabhAsate | tAvAn bhUrloka AkhyAtaH purANeShu prajApate || 3|| padbhayAM narairbhavedgamyaH sa evaM shAstrasammataH | bhUrlokaH kathito dakSha saptadvIpAtmakaH khalu || 4|| pramANamakhilaM yAvadbhUrlokasya samantataH | tAvachchaiva bhuvarloke parimANaM cha kathyate || 5|| bhUrlokAtsUryaparyantaM bhuvarlokaH prakIrtitaH | tasmAchcha dhruvaparyantaM svarlokaH kathito budhaiH || 6|| tatra vAyoH samAkhyAtA nemayo.aShTavidhAH prabho | AvahaH pravahashchaiva tathaivAnnavahaH paraH || 7|| saMvaho vivahashvAtha tadUrdhvaM cha parAvahaH | tathA parivahashchordhvaM vahastasmAtparaH smR^itaH || 8|| bhUmeryojanalakShe tu bhAnorvai maNDalaM sthitam | lakShe divAkarAtproktaM chandramaNDalamAsthitam || 9|| nakShatramaNDalaM kR^itsnaM tasmAllakShe prakAshate | dve lakShayojane tasmAt grahANAM maNDalaM smR^itam || 10|| tasmAllakShe R^iShINAM yanmaNDalaM cha prakAshate | R^iShINAM maNDalAdUrdhvaM lakShamAtre sthito dhruvaH || 11|| meDhIbhUtaH samastasya jyotishchakrasya vai dhruvaH | vAyurashmidharaH so.api chAlayan jyotiShAM gaNam || 12|| dashayojanasAhasraM maNDalaM bhAskarasya cha | tathA dvAdashasAhasraM maNDalaM shashinaH smR^itam || 13|| sUryAdhastAt sthito rAhurdashasAhasrayojanaH | trayodashasahasraM cha maNDalaM tasya kathyate || 14|| tamomayaM tamaHsthAnaM gatyA parvaNi dhAvati | ChAyayA sUryachandrau vA AchChAdayati satvaram || 15|| tadeva grahaNaM dakSha kathyate shAstravAdibhiH | akhilaM tamasA vyAptaM maNDalaM ravisomayoH || 16|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 12 pAna 29) chandrasya ShoDasho bhAgo maNDalaM bhArgavasya cha | bhArgavAtpAdahInaM yat dvija tachcha bR^ihaspateH || 17|| bR^ihaspateH pAdahInaM maNDalaM bhaumasaurayoH | vistArAchcha tayoH pAdahInaM saumyasya maNDalam || 18|| tArAnakShatrarUpANi hInAni tu parasparAt | shatAni pa~nchachatvAri trINi dve yojanAni vai || 19|| sarvebhyo.api nikR^iShTAni tArANAM maNDalAni tu | yojanAdhyardhamAtrANi tebhyo nyUnaM na vidyate || 20|| upariShTAt trayasteShAM grahA ye dUrasarpiNaH | sauro~NgirAshcha bhaumashcha vij~neyA mandagAminaH || 21|| tebhyodhastAchcha chatvAraH punaranye mahAgrahAH | sUryaH somo budhashchaiva bhArgavashchaiva shIghragAH || 22|| ayane dve samAsthAya bhAnushcharati sarvadA | prabhuH sarvagrahANAM sa sarvAdhastAtprasarpati || 23|| vistIrNaM maNDalaM kR^itvA charatyUrdhvaM tataH shashI | nakShatramaNDalaM kR^itsnaM somAdUrdhvaM prasarpati || 24|| nakShatrebhyaH kavishchordhvaM tasmAdUrdhvaM budhaH smR^itaH | bhaumaH somasutAdUrdhvaM tasmAdUrdhvaM bR^ihaspatiH || 25|| shanaishcharastato hyUrdhvaM tasmAt saptarShimaNDalam | R^iShINAM chaiva saptAnAM dhruvashchordhvaM vyavasthitaH || 26|| navayojanasAhasro bhAskarasya rathaH smR^itaH | IShAdaNDastathaivAsya dviguNo vai prajApate || 27|| lakShapramANamakShashcha dhruvAdhAreNa saMsthitaH | dvitIye.akShe tu tachchakraM saMsthitaM mAnasAchale || 28|| chakraM rAshimayaM tasya dvAdashAraM prakIrtitam | gAyatrImukhyakAstasya sapta ChandomayA hayAH || 29|| dakShiNAyanamAsAdya kShipraM kShipraM prasarpati | yadottaragato bhAnurakShipraM chaiva sarpati || 30|| mAnasopari mAhendrI prAchyAM dishi mahApurI | dakShiNe dharmarAjasya varuNasya cha pashchime || 31|| uttare tu kuberasya tannAmAni nibodha me | amarAvatI saMyamanI sukhA chaiva vibhA kramAt || 32|| jyotiShAM chakramAdAya devadevaH prajApatiH | udaye cha mahendrasya nagaryAM sa prakAshate || 33|| yamapuryAM cha madhyAhne sAyAhne varuNasya tu | nishAmadhye cha kauberyAmevaM charati bhAskaraH || 34|| udayAstamayenAyaM sarvakAlasamAnagaH | asheShAsu dishAsveSha sarvAsu vidishAsu cha || 35|| kulAlachakravalloke bhramatyevaM dineshvaraH | svasvabodhasamAnaM cha bhinnaM kAlaM prakAshayan || 36|| karotyahastathA rAtriM kiraNaiH sthApayan prajAH | divAkarakarairetat pUritaM bhuvanatrayam || 37|| jalaM sthalaM nabhaH proktaM lokAnAM sthAnamuttamam | AdityamUlametachcha trividhaM nAtra saMshayaH || 38|| bhavatyasmAjjagatkR^itsnaM sadevAsuramAnuSham | madhyabhAge tadAdhAramante tatra pratiShThitam || 39|| brahmaviShNumaheshendrachandratArAgninAgajam | vIrudviprodakAnAM yattejastadravisambhavam || 40|| dyutirdyutimatAM kR^itsnA yattejaH sArvalaukikam | vibhajya svayameveshaH krIDati sma divAkaraH || 41|| sarvAtmA sarvalokesho gaNeshAMshaH prabhAkaraH | mUlaM tribhuvanasyApi karmarUpI cha daivatam || 42|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite sUryamaNDalavarNanaM nAma dvAdasho.adhyAyaH || 2\.12 \section{2\.13 navagraharathAdivarNanaM nAma trayodasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | raveH kalAMshasambhUtA dvAdashAnye cha bhAnavaH | dvAdashasveva mAseShu te tapanti rathasthitAH || 1|| saratho.adhiShThito devairAdityairmunibhiH tathA | gandharvairapsarobhishcha grAmaNIsarparAkShasaiH || 2|| dhAtAryamA.atha mitrashcha varuNaH shakrasa.nj~nitaH | vivasvAnatha pUShA cha parjanyashchAMshureva cha || 3|| bhagastvaShTA.atha viShNushcha dvAdashaite cha bhAnavaH | tapanti rathasaMsthA vai vasantAdikrameNa cha || 4|| pulastyaH pulaho.athAtrirvasiShThashchA~NgirA bhR^iguH | bharadvAjo gautamashcha kashyapaH kratureva cha || 5|| jamadagniH kaushiko.atha munayo brahmavAdinaH | stuvanti purato devaM ChandobhirvividhaistasthA || 6|| rathakR^ichcha rathaujA vai rathachitraH svabAhukaH | rathasvano.atha varuNaH suSheNaH senajittathA || 7|| tArkShyashchAriShTanemirvai rathajitsatyajittathA | grAmaNyo devadevasya kurvate.abhIShusa~Ngraham || 8|| atha hetiH prahetishcha pauruSheyo vadhastathA | sarpo vyAghrastathA vyAdho vAto vidyuddivAkaraH || 9|| brahmopetashcha bho dakSha yaj~nopetastathAparaH | rAkShasapravarA ete prayAnti purataH kramAt || 10|| vAsukiH ka~NkanIrashcha takShako nAgamukhyakaH | elApatraH sha~NkhapAlastathairAvatasa.nj~nitaH || 11|| dhana~njayo mahApadmastathA karkoTako.aparaH | kambalAshvatarau chaiva vahantyete prabhAkaram || 12|| nAgA dvAdashamAseShu prajAdhIsha yathAkramam | tumbarurnArado hAhA hUhUrvishvAvasustathA || 13|| ugraseno vasuruchiravIvasurathAparaH | chitrasenastathorNAyurdhR^itarAShTraH prajApate || 14|| sUryavarchA dvAdashaite gandharvA gAyanAH puraH | ghanastanI cha rambhA vai tathAnyA pu~njikasthalI || 15|| menakA sahajanyA cha pramlochA.atha prajApate | anumlochA ghR^itAchI cha vishvAchI chorvashI parA || 16|| anyA cha pUrvachittiryA bhAskaraM cha tilottamA | tANDavaistoShayantyenaM vasantAdiShu vai kramAt || 17|| evaM devA vasantyarke dvau dvau mAsau krameNa tu | sUryamApyAyayantyete tejasA tejasAM nidhim || 18|| grathitaiH svavachobhistaM stuvanti munayo ravim | (##Page ## khaM\. 2 a\. 13 pAna 31) gandharvApsarasashchainaM geyairnR^ityairupAsate || 19|| grAmaNIrhyakShabhUtAni kurvate.abhIShusa~Ngraham | sarpA vahanti deveshaM yAtudhAnAH prayAnti tam || 20|| vAlakhilyA nayantyastaM parivAryodayAdravim | ete tapanti varShanti bhAnti vAnti sR^ijanti cha || 21|| bhUtAnAmashubhaM karma vyapohantyanukIrtitAH | ete sahaiva sUryeNa bhramanti divi sarvadA || 22|| vimAne.adhiShThitA nityaM kAmage vAtaraMhasi | varShantashcha tapantashcha hlAdayantaH sadA prajAH || 23|| gopAyantIha bhUtAni sarvANyete yugakShaye | eteShAM rUpamAsthAya sUryastapati nityashaH || 24|| ahorAtravyavasthAnAM kAraNaM sa prajApatiH | pitR^idevamanuShyAdinityamApyAyayedraviH || 25|| evameSha gaNeshAMsho devadevo divAkaraH | karoti niyataM kAlaM kAlAtmA bhagavAn svayam || 26|| anye chAShTagrahAH proktA dhruve baddhA bhramanti te | divAkarakaraiH puShTA taM raviM vAtarashmibhiH || 27|| rathastrichakraH somasya kundAbhAstasya vAjinaH | vAmadakShiNato yuktA dasha te vai kShapAkarAH || 28|| vIthyAshrayeNa nakShatraM charatyeva raviryathA | hrAsavR^iddhisamAyukto dhruvAdhAreNa sarvadA || 29|| sa somaH shuklapakShe tu bhAskare parataH sthite | ApUryate kalAmAtraH satataM vardhate tataH || 30|| kR^iShNe pItaM suraiH somamApyAyayati nityadA | ekena rashminA dakSha suShumnAkhyena bhAskaraH || 31|| evaM sUryasya vIryeNa somasyApyAyitA tanuH | dR^ishyate paurNamAsIsthA sampUrNA divasaiH kramAt || 32|| sampUrNamardhamAsena taM somamamR^itAtmakam | pibanti devatAH sarvAH krameNAmR^itabhojinaH || 33|| tataH pa~nchadashe bhAge ki~nchichCheShe kalAtmake | pitarashchAparAhNe taM jaghanyaM paryupAsate || 34|| pibanti dvilavaM kAlaM shiShTA tasya kalA tu yA | svadhAmR^itamayI puNyA sA chandrasyAmR^itAtmikA || 35|| niHsR^itaM tadamAyAM tu gabhastibhyaH svadhAmR^itam | mAsatR^iptikaraM teShAM pitaraH santi nirvR^itAH || 36|| na somasya vinAshaH syAtsudhAdevasya pAnataH | evaM sUryanimitto.asya kShayo vR^iddhishcha sarvadA || 37|| somaputrasya siMhaishcha chaturbhirvAyuvegibhiH | syandanastaiH samAyuktastenAsau yAti sarvataH || 38|| bhArgavasya tathAShTAshvaH syandano hemanirmitaH | aShTAbhirapi meShaishcha ratho bhaumasya shobhanaH || 39|| bR^ihaspateshcha raktAshvairaShTabhirhemanirmitaH | ratho.aShTanIlagR^idhraishcha mandasyAyasanirmitaH || 40|| svarbhAnoH kR^iShNasiMhaishcha yuktaH ketoH kapotakaiH | ete navagrahANAM vai samAkhyAtA mahArathAH || 41|| sarve dhruve samAbaddhA vAtarashmibhirAdarAt | graharkShatArAdhiShNyAni dhruve baddhAni sarvadA || 42|| bhramati bhrAmayatyetAn sarvAshAnilarashmibhiH | ato dhruvAdhAramidaM jyotishchakraM prajApate || 43|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite navagraharathAdivarNanaM nAma trayodasho.adhyAyaH || 2\.13 (##Page ## khaM\. 2 a\. 14 pAna 32) \section{2\.14 UrdhvasthalokavarNanaM nAma chaturdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | dhruvAdUrdhvaM maharlokaH koTiyojanadUragaH | kalpAdhikAriNastatra vasanti sukhabhoginaH || 1|| janaloko maharlokAt koTiyojanadUragaH | sanakAdyAH sthitAstatra trasareNuvimAnagAH || 2|| janalokAttapolokaH koTiyojanadUragaH | vairAjAstatra vai devAH sthitA bhayavivarjitAH || 3|| satyalokastapolokAtkoTiyojanadUragaH | apunarbhavarUpA cha brahmaNo vasatiH parA || 4|| tatra lokagururbrahmA vishvAtmA vishvabhAvanaH | Aste sa yogibhirnityaM pItvA yogAmR^itaM param || 5|| vasanti yatayastatra naiShThikA brahmachAriNaH | vratinastApasAH siddhA yAjakAH parameShThinaH || 6|| dvAraM tadyoginAmekaM gachChatAM gaNapaM param | na tadvarNayituM shakyaM jvAlAmAlAsamAkulam || 7|| tasmAdUrdhvaM nirAlambaM vishvarUpavivarjitam | satyalokAntametadvai vairATaM rUpamuttamam || 8|| pa~nchakoTiyutaM pUrNaM tasmAddashaguNA mahI | brahmAkArA cha vij~neyA pa~nchAshatkoTivistarA || 9|| vidherlokAtkoTiyugme yojanAnAM prajApate | shaktiloko nirAdhAro jyotirmayavirAjitaH || 10|| tejaH pu~njamaye dakSha mahAmAyAsamAshrite | niShkAmAH shaktibhaktA ye tatra gachChanti yoginaH || 11|| dashasAhasravistAre samantAjjanasa~Nkule | yojanAnAM mahAbhAga shaktayastatra saMsthitAH || 12|| svatejasA vinirmAya puruShAn samarUpiNaH | taiH samaM krIDane saktAH strIbhAvena jaganmayA || 13|| tasmAtkoTichatuShke cha sUryalokaH purAtanaH | yojanAnAM mahAtejaH pu~njarUpo virAjate || 14|| nirAdhAre sadA nitye niShkAmAstatra yAnti vai | shuklagatyA mahAbhAgAH sAkShAdbhAnunivAsinaH || 15|| anye sUryasya ye bhaktA niShkAmabhajane ratAH | tatra gachChanti te dakSha bhAnutejaHsamaprabhAH || 16|| tasyApi vistarastAvAn shaktilokasamena vai | tatra krIDati yo bhAnuH puruShAkArasaMsthitaH || 17|| svavAmA~NgAchcha nirmAya mAyAM karmamayIM prabhuH | sa.nj~nAM tayA sadA reme puruSho brahmasa.nj~nitaH || 18|| tasmAdyojanakoTiShvaShTAsu viShNuH samAsthitaH | sadAvikuNThavAsIya AnandamayamUrtimAn || 19|| vistArastasya lokasya vikuNThasya pramANataH | ayutaM yojanAnAM cha samantAchcha virAjate || 20|| nirAdhAre sadA nitye jyotIrUpamaye pare | tatra gachChanti niShkAmA vaiShNavA bhaktitatparAH || 21|| sadAnandasamAyuktAstatra nityasukhe ratAH | janAstiShThanti nAryashcha svechChAgativihAriNaH || 22|| vAmabhAgAtsa nirmAya bhogalakShmIM prajApate | dakShiNA~NgAn muktilakShmIM tAbhyAM krIDati sarvadA || 23|| sadAnandamayaH sAkShAt viShNuH paramadharmavit | dvividhaM mAyayA kR^itvA khelati svechChayA prabhuH || 24|| tasmAtShoDashasa~NkhyAsu yojanAnAM cha koTiShu | dUre sha~Nkaralokashcha kailAsaH paramAdbhutaH || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 15 pAna 33) nirAdhAre sadA loke mohahIne sukhaprade | niShkAmAH shivabhaktAshcha tatra gachChanti mAnavAH || 26|| jyotirmayasvarUpe cha sadA kalyANadAyake | loke tatra svayaM shambhurvasati svechChayA mune || 27|| ayutaM yojanAnAM cha tasya vistAra eva cha | tatra yogena yogaj~naH sha~NkaraH krIDati prabhuH || 28|| vAmA~NgaM prakR^ityAkAraM dakShiNA~NgaM prajApate | puruShAkArametasya sha~Nkarasya mahAtmanaH || 29|| saMyoge cha tayordakSha AnandaH parikIrtitaH | nArAyaNamayI shaktirardhanArInaraH shivaH || 30|| sA shaktistasya devasya tridhA rUpadharA babhau | kR^itA bhinnA shivenApi jagadAnandadAyinI || 31|| tayA vyakto mahAdevo mohahInaH svabhAvataH | krIDatyanArataM dakSha mAyAdhAraH svalokagaH || 32|| tasyAH paraM pR^ithivyAstu brahma svAnandasa.nj~nitam | tatpadAnna paraM ki~nchidvedAdau supratiShThitam || 33|| svasaMvedyaM hi yadbrahma chaturdhA tadbabhau svayam | chaturNAM tatra saMyogastanmayaH kathito budhaiH || 34|| avyaktaM shivasa.nj~naM cha brahma nirmoharUpakam | tasmAt samaM tathA brahma vaiShNavaM parikIrtitam || 35|| tasmAdAtmasvarUpaM yat sUryAkAraM cha tatsmR^itam | tasmAdasanmayaM brahma shaktirUpeNa saMsthitam || 36|| teShAmabhedasamprAptiH svAnandaH parikIrtitaH | evaM tattveShu sarveShu svasvasvAnanda uchyate || 37|| brahma nAnAvidhaM proktamAkAshAdivibhedataH | tatra kramArthaMM svAnandaH svamahinni sthito.abhavat || 38|| ante pUrNatvamApannaH sAkShAdgaNapateH smR^itaH | svAnandaH sarvasaMyoge samAdhiH pUrva uchyate || 39|| sthAne sthAne nijAnande gaNeshaH saMsthitaH svayam | kalAMshena vihArArthaM sarveShAM sarvasiddhaye || 40|| evamUrdhvasthalokA ye kathitAste prajApate | atisa~NkShepabhAvena shravaNAt sarvakAmadAH || 41|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite UrdhvasthalokavarNanaM nAma chaturdasho.adhyAyaH || 2\.14 \section{2\.15 saptapAtAlavarNanaM nAma pa~nchadasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | atalaM vitalaM chaiva sutalaM cha talAtalam | mahAtalaM rasAtalaM pAtAlaM saptamaM smR^itam || 1|| atalaM shyAmavarNaM tadadhobhUmeH susaMsthitam | ayute yojanAnAM vai vistAro lakShayojanaH || 2|| mayaputreNa saMyuktaM tathA namuchipUrvakaiH | tathAnyairvividhairnAgairatalaM shobhitaM prabho || 3|| vitalaM shvetavarNaM tadadhastasmAttathA smR^itam | ayute yojanAnAM tadvivaraM chaiva saMsthitam || 4|| tatra nAgAsurAshchaiva vasanti sukhabhoginaH | kambalaH sha~NkukarNashcha hayagrIvashcha jumbhakaH || 5|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 15 pAna 34) sutalaM pItavarNaM tadadhastadvatpratiShThitam | tatraiva vainateyAdipakShiNo daityapo baliH || 6|| kAlanemyAdayashchAnye nAnAdaityAH sthitAH sukham | nAgAshcha bhayahInAste saMvasanti vihAriNaH || 7|| talAtalaM tathA j~neyaM shArkaraM tatra vAsinaH | mayAsurAdayashchaiva bANAndhakamukhAH pare || 8|| vasanti sukhabhAvenAnye nAgA vigatajvarAH | kAlakeyA mahAdehA nivAtakavachAstathA || 9|| mahAtalaM kR^iShNavarNaM tatra takShakapannagaH | anye cha bahavo nAgA vasanti sukhabhoginaH || 10|| hiraNyapuradhiShNyAshcha daityA anye sahasrashaH | devAnAM bhayamutsR^ijya nivasanti prajApate || 11|| rasAtalaM shailamayamadhastadvat sthitaM mahat | vAsukipramukhairnAgairdaityairnAnAvidhaistathA || 12|| vivare sarvashobhADhaye nAnAsaukhyaprade pare | tatra tejasvinastIkShNaviShogrAH pravasanti vai || 13|| pAtAlaM nIlavarNaM tadadhastasmAtpratiShThitam | tatra sthAnaM cha sheSheNa kAryArthe cha kR^itaM kila || 14|| tatra daityAH surA nAgAstaM sadA paryupAsate | bhaktiyuktA vivekena nAgarAjaM mahaukasam || 15|| pAtAlavivareShvatra gR^ihA nAnAvidhAH kR^itAH | vanAni cha tathA grAmA nagarANi prajApate || 16|| vichitrabhogayuktAshcha vR^ikShA nAnAvidhAH khagAH | mandirANi prabhAvanti sotpalAni sarAMsi cha || 17|| tatra svargasamaM dakSha bhogaM kurvanti jantavaH | hR^iShTapuShTajanAH sarve niyutAbdopajIvinaH || 18|| apArAyuH samAyuktA mahAtejasa eva te | devAdInAM sudurdharShA vasanti chChandachAriNaH || 19|| tasmAdadhaH sahasrANi yojanAni prajApate | triMshattatra svayaM sheShaH sadA tiShThati nAgapaH || 20|| gaNeshabhaktisaMyukto gaNeshAMshasamudbhavaH | viShNoH kalAvatArashcha kAlarudrastathA smR^itaH || 21|| sahasrAnana eko.asau mahAbhAgo mahAbalaH | yasya viShabhavA jvAlA dahettu sakalaM jagat || 22|| mR^ityuvarjita eko.asau tenAnantaH prakIrtitaH | brahmaNo divasAnte vai layaM kR^itvA svayaM sthitaH || 23|| abhajannAgarAjAstaM vAsukipramukhAH sadA | asurAshchaiva prahlAdamukhyAH sevAparAyaNAH || 24|| upAsate vilInAstaM tathAnyA nAgayoShitaH | nAnAkAmaprasiddhayarthamanantaM bhaktitatparAH || 25|| tasmAdadhaH kachChapasya viShNoshchaivAvatAriNaH | sthAnaM sahasra ekasmin yojanAnAM sthitaM prabho || 26|| tatra taM varuNAdyAshcha sevante bhAvatatparAH | sAkShAt kUrmasvarUpasthaM nArAyaNamanAmayam || 27|| yojanAnAM tato.adhastAt sahasre saMsthitaH svayam | varAharUpadhArI cha viShNuH parapura~njayaH || 28|| taM dharitrImukhAH sarve sevante bhaktitatparAH | mahAdevaM karAlAsyaM svabhaktebhyo.abhayapradam || 29|| sheShAdhAramidaM sarvaM kUrmAdhAraH sa vai smR^itaH | kUrmo varAharUpasyAdhAreNa samavasthitaH || 30|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 16 pAna 35) varAhashcha nirAdhAro gaNeshaM hR^idi saMsmaran | sthitastena prabhAveNa sarvAdhAraH sa vai smR^itaH || 31|| tasmAdadho rauravAdyA narakAshcha samAshritAH | yAtanAkAriNaH sarve pApinAM shuddhikArakAH || 32|| rauravaishchaiva tAmisro mahArauravasa.nj~nitaH | andhatAmisrasa.nj~nashcha tathA sUchImukho.aparaH || 33|| lohadaNDastaptavAlukastathA khaDgapatrakaH | lAlAsyaH kR^imibhakShyashcha ityAdyA bahavaH smR^itAH || 34|| narakeShu prapachyante pApakAriNa eva ye | etAvAn brahmagolaste sa~NkShepeNa nirUpitaH || 35|| vistarAnnaiva shakyashcha gadituM vai prajApate | shApamohasya vegena tava bhrAntiH samAgatA || 36|| gaNeshArAdhanenAdya bhrAntinAsho bhaviShyati | tadA tvaM tattvataH sarvaM j~nAsyasyatra na saMshayaH || 37|| evaM sarveShu sAmAnyaM brahmANDeShu babhau jagat | aShTAvaraNayukteShu guNeshAdhArakeShu vai || 38|| idaM gaNapate rUpaM brahmANDAtmakamAsthitam | kathitaM te samAsena sarvasiddhipradaM mayA || 39|| yaH shR^iNoti naro bhaktyA paThedvai tasya sarvadam | bhuktimuktikaraM bhAvi pApaka~nchukanAshanam || 40|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite saptapAtAlavarNanaM nAma pa~nchadasho.adhyAyaH || 2\.15 \section{2\.16 R^iShabhacharitravarNanaM nAma ShoDasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | priyavratAtmajashchaivAgnIdhrastasyAbhavatsutaH | nAbhistasya cha yaj~nAdvai samutpannaH sutaH paraH || 1|| yaj~narUpaH svayaM viShNuH kalArUpeNa dehabhR^it | putrabhAvasamAyuktaH sthitastasya cha sadmani || 2|| tasya putrashataM jaj~ne bharatAgraM prajApate | ekAshItishcha putrA vai brAhmaNAstapasA.abhavan || 3|| navayogina evAnye.abhavan sarvatra sammatAH | gANapatyA mahAbhAgAH sarvadehavivarjitAH || 4|| kavirharishchAntarikShaH prabuddhaH pippalAyanaH | Avirhotro.atha drumilashchamasaH karabhAjanaH || 5|| sadA yogadharA mukhyA Urdhvaretasa eva cha | sarvagAH sarvasammAnyA bhramanti bhuvaneShu cha || 6|| nava tatra cha rAjAno jambudvIpe prajApate | khaNDeShu teShu mukhyo vai bharato jyeShThaputrakaH || 7|| sabhrAtR^INAM navAnAM vai saMrAT bhAvena saMsthitaH | evaM vibhajya rAjyaM svamR^iShabhashcha vanaM yayau || 8|| tatra nAnA tapaH kR^itvA krameNa sa babhUva cha | avadhUto mahAbhAgo yogamabhyasya yogavit || 9|| nAnAyogavibhedena nAnAbhUmiM vishodhayan | jaDonmattapishAchAdiM tataH sahajasaMsthitaH || 10|| sahajaM shA~NkaraM brahma mohahInaM chaturthakam | svAdhInaM neti rUpaM yadavyaktaM tena saMshritam || 11|| tenAsau shAmbhavo jAtaH shivamArgaprakAshakaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 16 pAna 36) yatratatrAcharadyogI janAnAM bodhayan shivam || 12|| tato yogena tatraiva svAdhInabrahmadUShaNam | dR^iShTvA shAntiM parityajya vismitaH prababhUva saH || 13|| na brahmaNi parAdhInasvAdhInatvaM kadAchana | shivaH svAdhInarUpo.ayaM na yogIndrastato bhavet || 14|| evaM vichArya vikShepAchCha~NkarAlayamAyayau | taM praNamya sthito yogI shivasammAnito bhR^isham || 15|| tatra sthitA mahAbhAgA yoginaH shivashiShyakAH | gANapatyAH sa tAn dR^iShTvA vismito mAnase.abhavat || 16|| tato.avasaramAsAdya shivaM natvA kR^itA~njaliH | jagAda taM sa yogIndro bhaktiyuktena chetasA || 17|| R^iShabha uvAcha | namaste sha~NkarAyaiva namaste yogarUpiNe | namaste jagadAdhAra brahmAdhipataye namaH || 18|| shAntiyogaM vada svAmin pUrNashAntipradAyakam | dAso.ahaM te.adhunA shiShyo mahyaM deva dayAnidhe || 19|| sahajAnna paraM brahma mayA j~nAtaM vivekataH | tatra svAdhInatA dR^iShTA tayA shAntirgatA cha me || 20|| mudgala uvAcha | R^iShabhasya vachaH shrutvA sha~Nkaro harShanirbharaH | jagAda taM mahAbhaktaM pUrNapAshupataM vachaH || 21|| shiva uvAcha | tvayA pR^iShTaM mahAyogiMstArakaM yoginAM matam | kathayAmi mahAprItyA shR^iNuShvaikAgramAnasaH || 22|| shAntiyogAtmakaH sAkShAdvedeShu kathitaH purA | gaNesho yogarUpAkhyo yogibhiH sevitaH sadA || 23|| tasmAt sarvaM samudbhUtaM tadAdhAreNa saMsthitam | ante chedaM tadAkAraM yogena bhavati prabho || 24|| sAmavede prakathitaM shR^iNu vedarahasyakam | yena tvaM shAntisaMyukto bhaviShyasi na saMshayaH || 25|| manovANImayaM sarvaM dR^ishyAdR^ishyasvarUpakam | gakArAtmakametattu tatra brahma gakArakaH || 26|| manovANIvihInaM cha sayogAyogasaMsthitam | NakArAtmakametattu NakArastatra saMsthitaH || 27|| vividhAni gakArAchcha prasUtAni mahAmate | brahmANi tAni kathyante tattvarUpANi yogibhiH || 28|| brahmANi tu NakArAchcha samprasUtAni yogibhiH | nirodhAtmakarUpANi kathitAni samantataH || 29|| gakArashcha NakArashchAhvaye gaNapateH sthitau | tato jAnIhi bho yogin brahmAkArau shrutermukhAt || 30|| tayoH svAmI gaNeshAno yogarUpeNa saMsthitaH | taM bhajasva vidhAnena shAntimArgeNa putraka || 31|| manovANImayaM sarvaM gaNeshAkArabhAvitam | manovANIvihInaM cha tadAkAraM prabhAvaya || 32|| manovANImayaM sarvaM mAyArUpaM prakathyate | manovANIvihInaM yattadeva tAdR^ishaM matam || 33|| chittasya pa~ncha bhUmInAM prakAshakR^idayaM smR^itaH | tena chintAmaNirnAma jAto.asau gaNanAyakaH || 34|| taM bhajasva mahAyogin yogAkAreNa saMsthitaH | bhUmInAM tyAgamArgeNa shAntiM chittasya chApsyasi || 35|| gaNeshastu gaNesho.ayaM saMyogAyogavarjitaH | mAyayA bhrAntirutpannA tAM tyakvA sukhamApsyasi || 36|| ityuktvA virarAmAtha shivaH shivakaraH satAm | (##Page ## khaM\. 2 a\. 16 pAna 37) R^iShabho.api prasannAtmA taM praNamya yayau vanam || 37|| kathitaM sha~NkareNaivamabhyasyan yogamuttamam | krameNa pUrvayogI sa jAto shAntisvarUpadhR^ik || 38|| tathApi gaNapaM dakSha na mumocha kShaNaM muniH | tena tasya samIpe.asau gaNeshAnaH samAyayau || 39|| AgataM gaNapaM dR^iShTvA bhaktibhAvena yantritam | praNanAma sa sAShTA~NgaM harShagadgadabhAShaNaH || 40|| saromA~nchasharIrashcha sAshrunetro mahAyashAH | tuShTvAva taM gaNAdhIshaM prA~njalirhR^iShTamAnasaH || 41|| R^iShabha uvAcha | namaste brahmarUpAya gaNesha karuNAnidhe | bhedAbhedAdihInAya gaNAnAM pataye namaH || 42|| nirAkArAya nityAya jagadAkAramUrtaye | anantAya pareshAya parAtparatarAya te || 43|| AdimadhyAntahInAya guNAkArAya te namaH | guNeshAya jagatsraShTre pAlakAya harAya cha || 44|| namo nAnAvatArAya bhaktapAlanahetave | surAsuramayAyaiva surAsurasupUjita || 45|| yogAya yogadAtre cha yogAkArAya te namaH | yogAnAM pataye tubhyaM brahmaNAM pataye namaH || 46|| sarvAdaye gaNAdhyakSha sarvapUjyAya DhuNDhaye | sarvAnte hyavashiShTAya vighneshAya namo namaH || 47|| herambAya nijAnandavAsine siddhasevita | siddhibuddhipate tubhyaM nAnA khelakarAya te || 48|| dharmArthakAmamokShANAM dAyakAya namo namaH | brahmIbhUtakarAyaiva brahmabhUtamayAya cha || 49|| kiM staumi tvAM gaNAdhIsha yogashAntimayaM prabho | yaM stotuM na samarthAshcha vedAdyAH shivamukhyakAH || 50|| tathApi cha yathAbuddhij~nAnaM tvaM saMstuto mayA | bhaktiM dehi tvadIyAM me dR^iDhAmavyabhichAriNIm || 51|| mudgala uvAcha | ityuktvA nipapAtorvyAM padaM dhR^itvA mahAyashAH | gaNeshasya cha tenApi samutthApita AdarAt || 52|| jagAda gaNanAthaH sa R^iShabhaM bhaktamuttamam | shivashiShyaM shivapraj~naM sAkShAdviShNuM sanAtanam || 53|| gaNesha uvAcha | madIyA bhaktiratyantaM bhaviShyatyachalAnagha | stotraM tvayA kR^itaM me tu shAntidaM prabhaviShyati || 54|| yaM yamichChati taM taM vai dAsyAmi stotrapAThataH | shravaNAnnAtra sandeho bhAvapUrNaM mataM mama || 55|| ityuktvAntardadhe devo gaNesho gaNavallabhaH | R^iShabhashcha sadA shAnto yogI gANeshatAM gataH || 56|| idaM charitraM mukhyaM vai yaH shR^iNoti narottamaH | R^iShabhasya mahApuNyaM paThedvA tasya sarvadam || 57|| bhaviShyati na sandeho brahmabhUyapradAyakam | shAntidaM shAntachittebhyaH kathitaM bhaktisaMyutam || 58|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite R^iShabhacharitravarNanaM nAma ShoDasho.adhyAyaH || 2\.16 (##Page ## khaM\. 2 a\. 17 pAna 38) \section{2\.17 pulahopadeshavarNanaM nAma saptadasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | R^iShabheNa kR^itA charyA nAnAyogaprakAshinI | Adau tAM bhUmipo dR^iShTvA jagR^ihe.arhadgR^ihe sthitaH || 1|| durbuddhiH sa tu taM bhraShTaH karmamArgaM vimuchya vai | pashuvaddharmahInAMshcha kArayAmAsa mAnavAn || 2|| jainamAgaH samutpannastadAdishcha prajApate | bharatena sa sa~nchChanno karmamArgAnusAriNA || 3|| sa eva kalikAle vai bhaviShyati gR^ihe gR^ihe | narAstaM sa~NgrahIShyanti kalidoSheNa saMyutAH || 4|| R^iShabheNa gR^ihaM tyaktvA dhR^itaH sa.nnyAsinA mahAn | gR^ihasthaiH sandhR^ito mArgo narakaprada uchyate || 5|| R^iShabhasyAgrajaH putro bharato dharmatatparaH | rAjyaM chakAra dharmeNa ra~njayan sakalAH prajAH || 6|| putre rAjyaM samarpyA.asau vanaM yAto mahAyashAH | tatra dehaM krameNaiva tapasA shoShayan sthitaH || 7|| shAligrAmAshrame tiShThanviShNudhyAnaparAyaNaH | tatApa tapa ugraM sa rAjA paramadharmavit || 8|| ekadA sa nadItIre saMsthitastarpayan pitR^In | akasmAtsiMhasannAdo babhUva bhayadAyakaH || 9|| taM shrutvA hariNI tatrAntarvatnI sahasA svanam | utpapAta nadIM tAM vai bhayena cha palAyata || 10|| utpatantyA nadItoye garbhastasyAH papAta ha | sA.api dUre yayau dakSha mR^itA duHkhena tatkShaNAt || 11|| bharatena mR^igo bAlo jalasthaH sandhR^ito.abhavat | karuNAyutachittena pAlitashcha sa yatnataH || 12|| tato mR^igashishau tasya prItirjAtA mahAtmanaH | lAlayAmAsa bhAvena khelayAmAsa bhUmipaH || 13|| krameNa pragataM sarvaM karma tasya tapomayam | mR^ige chAsaktachittasya sa~NgadoShamapashyataH || 14|| ekasmin divase so.api mR^igo mR^igasamanvitaH | yayau vanAntare kutra na j~nAtaH sAdhunA.amunA || 15|| bharatastaM mR^igaM tatra na dadarsha yadA prabho | tadA duHkhasamAyukto babhrAma sa vane vane || 16|| na dadarsha mR^igaM kutra vilalApa mahIpatiH | nityaM shokasamAyuktaH kAlena sa mamAra cha || 17|| maraNe sa mR^igastena sandR^iShTaH svasamIpagaH | babhUva mR^igayonau sa sa~NgadoShaprabhAvataH || 18|| tatra pUrvatapobhishcha pUrvajAtismaro.abhavat | j~nAnayuktaH svayaM sa~NgAtsa bhIto vichachAra ha || 19|| mR^igasa~NgaM parityajya yayau pUrvAshrame tataH | tatrAhiMsAsamAyukto dvandvabhAvaparA~NmukhaH || 20|| shuShkaM tR^iNAdikaM bhakShan so.asmaradviShNumavyayam | tIrthasnAnaM tadA kurvan sAdhudarshanalAlasaH || 21|| ekadA vanamadhye sa mR^igo babhrAma lIlayA | apashyatpUrvapuNyena pulahAshramamuttamam || 22|| munIshvarAstatra kechidavasaMstatparAyaNAH | mahAbhAgAstapoyuktA gaNeshabhajane ratAH || 23|| tatrA.asau mR^igajAtistho bharato munisannnidhau | vAsaM chakAra saMhR^iShTaH sAdhusa~NgaparAyaNaH || 24|| ekadA brahmadevo.atha jagAma pulahAshramam | taM dR^iShTvA pulahAdyAste praNemustaM pitAmaham || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 17 pAna 39) taM sampUjya mahAbhaktyA pulahaH sarvasaMyutaH | toShayitvA svayaM devaM pAdasaMvAhane sthitaH || 26|| paripaprachCha taM stutvA pulaho bhAvasaMyutaH | AdidevaM mahAbhAgaM gANapatyaM svabhAvataH || 27|| pulaha uvAcha | tAta duHkhayutAH sarve jantavaH kena bhoginaH | mokShiNo brahmabhUtAshcha jAyante tadvadasva me || 28|| mudgala uvAcha | pulahasya vachaH shrutvA prabhurdhAtA tamabravIt | putraM vinayasaMyuktaM kR^itaprA~njalimAsthitam || 29|| brahmovAcha | shR^iNu putra pravakShyAmi yatpR^iShTaM me tvayA param | tatsarvaM sarvapApaghnaM shAntimArgaprakAshakam || 30|| vighnarAjamanAdR^itya narA duHkhasamanvitAH | jAyante sarvalokeShu vighnayuktA bhayAturAH || 31|| yad yad duHkhakaraM tattadvighnarUpaM na saMshayaH | narakAdi mahAghoraM vikarmaphaladaM matam || 32|| karmayuktaM cha sarvaM tatsvargabhogapradaM matam | tadeva duHkharUpaM tvaM putra jAnIhi nishchitam || 33|| svargeShu dvandvabhAvashcha vidyate nAtra saMshayaH | strIpuMyuktaM tathA vighnaM mohadaM pashya tat sthitam || 34|| daityAdibhyo bhayairyuktA devAstatra vasanti te | bhayahInAshcha tAn hatvA laye mR^ityubhayapradam || 35|| utpattinAshasaMyuktaM brahmANDaM sakalaM matam | triguNAdi vyathAyuktaM vighnena grasitaM smR^itam || 36|| akarmaNA naro mokShaM labhate nAtra saMshayaH | sa eva vighnasaMyukto mokShashcha shR^iNu taM suta || 37|| dehI dehaishchaturbhishcha mohito bandhanaM gataH | sa eva sAdhanaM kR^itvA bandhahInaH prajAyate || 38|| mohena yukto hIno.ayaM dehI sarvatra sammataH | tadeva vighnarUpaM cha tatra prAptaM mahAmate || 39|| dehadehimaye yoge brahma tatkalpanAtmakam | vikalpena dvidhAbhUtaM svata utthAnasa.nj~nakam || 40|| nirvikalpena yogena svamahimni sthitaM bhavet | tadeva vighnasaMyuktaM vikalpayutahInataH || 41|| sA~NkhyaM brahmAtmaniShThaM yattatra bAdho na vidyate | asvAtmaniShThamanyachchettadA svAtmamayaM bhavet || 42|| svAtmaniShThaM dhR^itaM yena tasmAdasvAtmaniShThakam | samutpannaM mahAbhAga na kR^itaM tvapi putraka || 43|| tadeva vighnarUpaM chApyaparotthAnabhAvataH | sA~NkhyaM brahma na sandeho bIjamutthAnadhArakam || 44|| sabIjaM tadvinirbIjaM tadeva bhavati svayam | ato yogibhiratyantaM mAnitaM na kadAchana || 45|| svAnandaM brahma yatproktaM samAdhe rUpadhArakam | tatra svakIyasaMyogastadAkAreNa jAyate || 46|| sarvAbhedasvarUpeNa saMyogAtmaka uchyate | svasaMvedyAtparaM nAsti saMyogAbhedadAyakam || 47|| tadeva yogibhistasmAtkathitaM vighnasaMyutam | tasmAjjAtamidaM tatra yogenAbhedatAM gatam || 48|| anvayAtmakadoSheNa vighnarUpaM prakAshitam | ato na mAnyatAM prAptaM shAntimArgeShu sarvadA || 49|| tato yogasvarUpaM yatsadA bhinnaM prakIrtitam | na tasya kasyachidyogastatra kutrApi no bhavet || 50|| brahmabhinnamayogAkhyamato vighnasamAkulam | vyatirekAtmako doSho hyashAntikara uchyate || 51|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 18 pAna 40) saMyogitvamayogatvaM tyaktvA shAntimavApsyasi | tatra vighnavihInatvaM prAptaM putra na saMshayaH || 52|| chittabhUmisvarUpaM yat pa~nchadhA tyaja viprapa | yogAbhedasvarUpastvaM bhaviShyasi na saMshayaH || 53|| pa~nchadhA chittarUpA vai buddhirmAyA prakIrtitA | pa~nchadhaishvaryamoheShu mohadA siddhiruchyate || 54|| tatra bimbaM gaNeshasya patitaM yogarUpataH | dvaidhaM mAyAyutaM proktaM bimbabhAvaM tyaja prabho || 55|| Adau purA mayA putra kathitaM kuladaivatam | gaNesharUpamasmAkaM tvayArAdhitamAdarAt || 56|| tena tvaM pAtrabhUtashcha yogashAntermahAmune | adhunA kathitaM putra pUrNashAntisvarUpakam || 57|| shAntiyogena nityaM tvaM taM bhajasva vidhAnataH | bhavitA.asi gaNeshAnastadA vai nAtra saMshayaH || 58|| evamuktvA svayaM brahmAM.atardadhe sa prajApate | pulahastatra yogaM tvasAdhayattapasi sthitaH || 59|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite pulahopadeshavarNanaM nAma saptadasho.adhyAyaH || 2\.17 \section{2\.18 bharatamR^igadehatyAgo nAmAShTAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | krameNa yogashAntiM cha prApto.asau pulahaH svayam | nityaM gaNeshamUrtiM prApUjayat bhaktisaMyutaH || 1|| dhyAnaniShThaH sadA yogI tamevAchintayat prabhum | tataH kiyati kAle taM gaNeshAno yayau munim || 2|| na bubodha sa taM vipro dhyAnaniShThatayA yadA | tadA hR^idi sthito DhuNDhirgaNeshena pralopitaH || 3|| antarhitaM hR^idisthaM taM gaNeshaM na dadashe ha | tadA bhrAnta ivApashyaddadarsha gaNapaM bahiH || 4|| utthAya sahasA viprastaM nanAma kR^itA~njaliH | vidhivat pUjayAmAsa vinAyakamanAmayam || 5|| pUjayitvA namaskR^itya taM tuShTAva kR^itA~njaliH | saromA~nchasharIraH san harShagadgadayA girA || 6|| pulaha uvAcha | namaste vighnarAjAya bhaktAnAM vighnahAriNe | vighnadAtre hyabhaktAnAM gaNeshAya namo namaH || 7|| brahmaNe brahmarUpAya nirAkArAya te namaH | sAkShiNe sarvasaMsthAyAnAdisiddhAya te namaH || 8|| anAmayAya devAyA.apratarkyAya mahaujase | vakratuNDAya vai tubhyaM herambAya namo namaH || 9|| svAnandavAsine tubhyaM bhaktasaMrakShakAya cha | yogAnAM pataye chaiva yogadAyinnamo namaH || 10|| shAntAya shAntarUpAya shAntInAM pataye namaH | bhaktebhyaH shAntidAtre cha yogashAntAya te namaH || 11|| nAnAvatArarUpAya jagadAdhAramUrtaye | surAsurANAmIshAya sarvagAya namo namaH || 12|| sarvavandyAya vai tubhyaM sarvAdau saMsthitAya cha | (##Page ## khaM\. 2 a\. 18 pAna 41) sarvAnta ekarUpAya madhye nAnAsvarUpiNe || 13|| AdimadhyAntahInAya sR^iShTisthityantakAriNe | anantodarasaMsthAya lambodara namo.astu te || 14|| gajavaktrAya vai tubhyaM gajAkArAya te namaH | gajakarNAya pUrNAya gajAnana namo.astu te || 15|| mUShakadhvajarUpAya mUShakArUDharUpiNe | pAshA~NkushadharAyaiva stutAya cha vibhUtibhiH || 16|| chaturbhujadharAyaiva chaturvargamayAya cha | brahmabhUtasvarUpAya dehadhArinnamo namaH || 17|| yaM vedavAdinaH stotuM vedAH sA~NgAshcha yoginaH | shivaviShNumukhA devA na samarthA bhavanti vai || 18|| taM kathaM staumi deveshaM yogarUpamayaM prabhum | ato vai praNamAmi tvAM prasanno bhava sarvadA || 19|| varaM me dehi yogAtman tena tuShTo bhavAmyaham | tava bhaktiM dR^iDhAM DhuNDhe vyabhichAravivarjitAm || 20|| evamuktvA munistatra nanarta premavihvalaH | taM bhaktirasasaMyuktamuvAcha gaNanAyakaH || 21|| gaNesha uvAcha | madIyA sudR^iDhA bhaktirvyabhichAravivarjitA | bhaviShyati mahAyogin tava chAnandadAyikA || 22|| yadA me smaraNaM tvaM vai kariShyasi mahAmate | tadA mAM drakShyasi brahman saMsthitaM tava sannidhau || 23|| bhavatkR^itaM madIyaM yatstotraM bhaktipradaM bhavet | bhuktimuktipradaM proktaM shAntiyogapradAyakam || 24|| yaH paThiShyati vai martyaH shR^iNuyAtsarvasaukhyabhAk | bhaviShyati na sandeho yathA tvaM sa tathA bhaveta || 25|| mudgala uvAcha | evamuktvA gaNAdhIshastatraivAntardadhe prabhuH | pulahastatra santasthAvabhajattaM gaNAdhipam || 26|| mR^igarUpadharastatra bharataH pR^ithivIpatiH | saMsthitastatra shushrAva pUrNaM j~nAnaM vidhAnataH || 27|| brahmaNA kathitaM yachcha pulahAya sudhImate | tadeva tena bhUpena dhR^itaM svahR^idi sarvadA || 28|| manasi dhyAnasaMyukto babhUva mR^igadehajaH | gaNeshasya sadA hR^iShTastatra vAsaM chakAra saH || 29|| tatastena cha sa~NgItaM tachChR^iNuShva prajApate | aho vighno mahAghoro mayA prAptaH sudurjayaH || 30|| rAjyaM tyaktvA vane nityaM saMsthito.ahaM hariM smaran | tatrApi mR^igasa~Ngena sa~njAto mR^igarUpadhR^ik || 31|| viShNumukhyAmareshAnA vighnayuktA na saMshayaH | tatra ko.ahaM manuShyo vai jayan vai vinamulbaNam || 32|| vighnarAjaprasAdena vighnaM nighnanti durjayam | shivaviShNvAdayaH sarve jantavashcha tathA pare || 33|| dhanyA bhaktirmatkR^itA yA vaiShNavI paramAdbhutA | yayA saMskArasaMyuktaM samprAptaM j~nAnamuttamam || 34|| gANapatyo mahAyogI dR^iShTo vai pulaho mayA | aho bhAgyamaho bhAgyaM madIyaM paramaM matam || 35|| yenAhaM gANapatyAnAM sa~Nge tiShThAmi nityashaH | vighnahInaH svabhAvena bhajAmi gaNanAyakam || 36|| evaM gaNeshabhaktyA vai saMyuto mR^igasattamaH | kAlena gaNapaM dhyAtvA dehatyAgaM chakAra ha || 37|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite bharatamR^igadehatyAgo nAmAShTAdasho.adhyAyaH || 2\.18 \section{2\.19 chauravadho nAmaikonaviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | A~Ngirasakule vipro babhUva munisattamaH | tataH putro.abhavattasya bharato nR^ipasattamaH || 1|| tatrApi sa~NgabhIto.asau j~nAnayukto mahAmuniH | gaNeshaM manasA dhyAyan saMsthito munisannidhau || 2|| tatra vedAdiShu proktaM gaNeshasya mahAtmanaH | stavanaM saMshrutaM j~nAnaM tena pUrvaM dR^iDhaM kR^itam || 3|| jaDavatsa~NgasambhIto babhUva brAhmaNottamaH | chAturyaM sakalaM tena gopitaM sarvasannidhau || 4|| vivAhAdibhayAt sarvaM jaDatvaM samprakAshitam | mUrkhavachcheShTayA tatra bAlabhAvena tiShThatA || 5|| tasyopavItadAnaM sa chakArA~Ngiraso muniH | pashchAt sandhyAdikaM karma shauchAchAramashikShayat || 6|| pitrA kathitamatyantaM na jagrAha mahAmatiH | anyathA sa chakArApi tADito yadi yogipaH || 7|| hastaM dhR^itvA pitA tasya kArayAmAsa vaidikam | sarvamAchamanAdyaM cha tathA tena kR^itaM kila || 8|| punaH pitrA cha sampR^iShTaM na sasmAra tadA svayam | jaDavatsarva AchArastyaktastena mahAtmanA || 9|| tatastasya kR^itaM nAma sarvairlokaiH prajApate | jaDa ityeva satataM kathyate yatra tatra taiH || 10|| tatrAdarApamAnAdi tiraskArAdikaM mahat | sambabhUva cha tenApi jaDavattyaktameva cha || 11|| lokAH sarve.avadaMstatra j~nAnamasya na nishchitam | nindAstutyAdikaM sarvaM mahAmUrkheNa sahyate || 12|| jaDatvAdikadoSheNa vivAhAdikamasya cha | na kR^itaM janakenaiva tenAnandamavApa saH || 13|| tataH kAlena nidhanaM gatastasya pitA muniH | mAtA satI guNayutA sahagA sambabhUva ha || 14|| mAtuH sapatnIjAtAshcha bhrAtaro nava chA.abhavan | teShAmadhInatAM yAto dvijo.asau shAntiyogadhR^ik || 15|| bhrAtR^ipatnyo madotsiktAshchakruH snehaM na chAlpakam | uchChiShTaM kutsitaM chAnnaM jvalitaM taddadustuSham || 16|| vastrAdyairbhrAtaraH sarve bhAShaNaiH satkR^itaM na tam | chakruH snehaM parityajya kulapAMsuM vadanti te || 17|| tathApyamR^itavatsarvaM kutsitaM klinnadagdhakam | annaM babhakSha yogIshashchIravastraiH samAvR^itaH || 18|| tadapi bhAtR^ijAyAstA annaM tasmai cha no daduH | dvitrivAsaramadhye sa ekabhuk chA.abhavanmuniH || 19|| kShudhayA pIDito yogI gANapatyaH prajApate | bhramannannArthamatyantaM gehe gehe vichakShaNaH || 20|| tatra lokaiH svakAryArthe gR^ihIto yatra tatra saH | chakAra sakalaM kAryaM teShAmannArthamAdarAt || 21|| tataste harShitAH sarve vastrAnnAdikamAdarAt | daduH so.api prasannAtmA karmakAro.abhavat svayam || 22|| tatastairbhrAtR^ibhirdR^iShTaM tamAnIya svake gR^ihe | svakarmakAriNaM chakrurbhrAtaro harShasaMyutAH || 23|| tadapi bhrAtR^ijAyAstA kutsitAnnaM dadustuSham | sudhAsamaM babhakShAnnaM so.api bhAvaM pradarshayan || 24|| kadAchitpakvashAlInaM kShetreShu sthApito muniH | bhrAtR^ibhI rakShaNArthaM sa rAtrau vai divase prabho || 25|| tatrA.ayaM saMsthito vidvAMstattathaiva chakAra cha | (##Page ## khaM\. 2 a\. 20 pAna 43) annArthaM dehabhAvaj~naH sukhaduHkhAdike samaH || 26|| tatra chitramabhUdyattu tat shR^iNuShva prajApate | chaurANAM svAminA devI bhadrakAlIti saMstutA || 27|| labhedyadi mama dravyaM vipulaM cha jaganmayi | tadA puruSharUpaM te dAsyAmi pashumuttamam || 28|| dravyaM tasya tathA prAptaM tena sampreShitAH svakAH | chaurA rAtrau shramairyuktAstatrAjagmuryadR^ichChayA || 29|| taM gR^ihItvA balAtsarve jagmuH sthAnaM svakaM khalAH | yoginA dehaprArabdhaM tadA j~nAtaM cha tAdR^isham || 30|| tatra chaurAdhipenaiva satkR^itaH pUjanAdibhiH | bhojanaM sa chakArApi svAdu vipendrasattamaH || 31|| taM puraskR^itya vAditrairninadadbhiryayau khalaH | devIsannidhimAnandAt pUjitaM paramAdarAt || 32|| pUjayitvA mahAkAlI tatastaM munipu~Ngavam | puraskR^ityAsinA hantuM nagnaM khaDgaM chakAra saH || 33|| maraNaM dehabhAvasya dR^iShTvA.asau yogisattamaH | na ki~nchit kShubdhavAMstatra sasmAra gaNapaM hR^idi || 34|| adyaiva patito deho.athavA.astu chirajIvikaH | tatra kiM kAraNaM me vai gajAnana namo.astu te || 35|| etasminnantare tatra devI kopasamanvitA | gANapatyA mahAkAlI niHsR^itA mUrtimadhyataH || 36|| khaDgaM chaurAdhipasyA.api hastAjjagrAha lIlayA | tena tasya shirashChitvA papau rudhiramuttamam || 37|| anye samAgatAshchaurAste.api khaDgena nAshitAH | chikrIDa svagaNairdevI gaNeshastavatatparA || 38|| tAM praNamya yayau dakSha babhrAma paritastu saH | svechChAchArI mahAyogI bhikShAshI gaNapaM smaran || 39|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite chauravadho nAmaikonaviMsho.adhyAyaH || 2\.19 \section{2\.20 jaDabharatarahUgaNamilano nAma viMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | sindhudeshAdhipo rAjA rahUgaNa iti smR^itaH | pUrvasaMskArayogena hyantarniShTho babhUva ha || 1|| rAjA shAntyarthamatyantaM yatnavAna prApa tAM na saH | yayau ga~NgAsamIpasthaM kapilAshramamAdarAt || 2|| gautamyA dakShiNe kUle shrutavAn dvijapu~NgavAt | nirjagAma purAdrAjA shibikAyAM samAsthitaH || 3|| gachChanmArge tvarAyuktaH shrAntavAho mahIpatiH | dhR^itvA.anyAnyojayAmAsurvAhArthaM svajanAstadA || 4|| tatra daivaprasa~Ngena samAlabdhaM mahAmunim | A~NgirasavaraM taM te chakruvArhakama~njasA || 5|| j~nAtvA dehaM mahAyogI prArabdhAdhInamAdarAt | vAhako nR^ipaterdakSha babhUva vigatajvaraH || 6|| ahiMsAparamo yogI mArge jantumavekShya saH | svapAdakShepaNaM tatra chakAra prANivarjite || 7|| tena sarve babhUvushcha vAhakA mandagAminaH | dolAyitA cha shibiskA tayA rAjA suduHkhitaH || 8|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 20 pAna 44) tataH krodhasamAviShTo rahUgaNa uvAcha tAn | samyak cha shibikAM vAhA vahadhvaM suprayatnataH || 9|| tato bhItAshcha te sarva tamUchuradhunA nR^ipa | AnItaH sudurAtmAyaM yathA chalati madyapaH || 10|| tato rAjA mahAtmAnamuvAcha shaTha kiM tvayA | unmattavadgatirduShTA kriyate mama sannidhau || 11|| tato bhAvibalenAsAvA~Ngirasa uvAcha ha | j~nAtvA taM yogamichChantaM pAtrabhUtamanAdarAt || 12|| jaDabharata uvAcha | mAyAmayamidaM sarvaM bhrAntirUpamasatyakam | tatra rAjajanAnAM vai janaH kutra pradR^ishyate || 13|| vayaM dvandvaM preShayitvA samabhAvena saMsthitAH | shikShAkartA na bhavitA.asmAkaM rAjA mahAbalaH || 14|| tena kiM yogamArgaM vai tyaktvA tiShThema sAmpratam | tadadhInA bhavAmaH kimaj~nAnena vadatyayam || 15|| ityuktvA maunamAsthAya shibikAM pUrvavadvahan | A~Ngiraso mahAyogI chachAla gaNapaM bhajan || 16|| rAjA shrutaM mahAvAkyaM yogagranthitamuttamam | bhayabhItashcha tenAsAvutpapAta mahItale || 17|| dR^iShTvA taM malinaM vipraM yaj~nopavItasaMyutam | bibhrANaM chIravasanaM brahmatejaH sanAtanam || 18|| praNanAma sa sAShTA~NgaM kR^itA~njalipuraH sthitaH | jagAda bhayabhIto vai rahUgaNaH sa dharmavit || 19|| rahUgaNa uvAcha | kShamAparAdhamatulaM mama brahman dayAnidhe | aj~nAnena kR^itaM karma kiM vipro.asi vadasva mAm || 20|| avadhUtA mahAtmAnashcharanti yatra kutra vai | tathA tvamapi me bhAsi yaj~nopavItadhAraka || 21|| kapilaH kiM nAradashchA~NgirA pulahakaH kratuH | datto vA yAj~navalkyashcha vada mAM karuNAnidhe || 22|| ahaM bibhemi vipendra brAhmaNAnAmadharShaNAt | na brAhmaNasamaM ki~nchiddaivataM sacharAchare || 23|| sAkShAt parameshvarasyA.api tanavo brAhmaNA matAH | karmAdhArAshcha j~nAnAnAmAdhArA brahmadhArakAH || 24|| brAhmaNasya mukhenaiva yachChrutaM tatsamAgatam | devasthAneShu devAnAmudare nAtra saMshayaH || 25|| brAhmaNebhyashcha yaddattaM tadakShayapadapradam | uddhArAya janAnAM vai brAhmaNAH sammatAH kila || 26|| mantrAdhInA devagaNA mantrA viprAdhInA matAH | devAnAM jIvanaM sarvaM dvijAdhInaM cha tena vai || 27|| mantrahInaM cha yatkarma niShphalaM jAyate kila | karmAdhInaM jagat sarvamato brAhmaNamUlakam || 28|| karmaniShThAstaponiShThA j~nAnaniShThA dvijottamAH | yoginashcha bhavantIha tArakA jagati sthitAH || 29|| sarveShAM guravo viprA j~nAnadAstena sammatAH | sAkShAd brahmasvarUpA vai brAhmaNA nAtra saMshayaH || 30|| teShAM helanamAtreNa patanti shivamukhyakAH | sevanena cha teShAM vai sarvaM sa labhate janaH || 31|| brAhmaNAnAM cha shApena viShNumukhyA sureshvarAH | patitA hyavatAreShu punaH saMsthApitA dvijaiH || 32|| ato bibhemi vipresha vada kastvaM mahAmate | viShNushivAdidevebhyastathA.ahaM na bibhemi vai || 33|| evamuktvA punaH pAdau gR^ihya taM praNanAma saH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 21 pAna 45) pAdapadme shiraH sthApya ruroda bhayavihvalaH || 34|| tato.asau karuNAviShTo jaDabharatastamabravIt | utthApya nR^ipashArdUlaM prashrayA.avanataM vachaH || 35|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite jaDabharatarahUgaNamilano nAma viMshatitamo.adhyAyaH || 2\.20 \section{2\.21 rahUgaNasiddhiprAptivarNanaM nAmaikaviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || jaDabharata uvAcha | Aha mA~Ngiraso nAma jaDabharataH prakathyate | svAyambhuvashcha bharato.adhunA jaDashcha tena vai || 1|| mA chintAM kuru rAjarShe hyaj~nAnena tvayA kR^itam | helanaM mama dehasya pApadaM na bhaviShyati || 2|| gachCha rAjanyathechCha tvaM matto vai na bhayaM tava | gamiShyAmi svatantro.ahaM prArabdhena niyantritaH || 3|| mudgala uvAcha | tasya yogIndramukhyasya shrutvA vachanamuttamam | rahUgaNa uvAchAtha taM praNamya mahAyashAH || 4|| rahUgaNa uvAcha | dhanyaM kulaM madIyaM vai pitarau j~nAnamAshramaH | tapo vidyA yasho dAnaM tavA~NghriyugadarshanAt || 5|| ahaM sindhumahIpAlo rahUgaNa iti smR^itaH | rAjyAdiviShayaM tyaktvA niHsR^ito munisattama || 6|| shAntyarthaM kapilaM yAmi gautamItIravAsinam | tvaM sAkShAd brahmarUpashcha daivena darshanaM gataH || 7|| mAM shiShyaM tAraya mune yogabodhena sattama | sAkShAt shAntiM vada vibho yayA shAnto bhavAmyaham || 8|| tasya tadvachanaM shrutvA kR^ipayA parayA yutaH | jagAda taM nR^ipendraM sa A~Ngiraso mahAdyutiH || 9|| shR^iNu rAjan tvayA pR^iShTaM vedaguhyaM cha durgamam | kathayAmi tathApi tvAM yogashAntikaraM param || 10|| dehashchaturvidhaH proktastatra dehI chaturvidhaH | bhrAntyA bhinnatvamAshrityaiko.api bhAti tadAtmakaH || 11|| dehAnAM brahma yatproktaM bindumAtraM cha dR^ishyate | dehInAM brahmarUpaM vai so.ahaM mAtrAtmakaM kila || 12|| tayoH saMyoga evA.asau bodhAtmaka udAhR^itaH | svatotthAnamidaM brahma vikalpAdvividhaM matam || 13|| bodhanAshe mahIpAla utthAnaM jAyate na cha | sA~NkhyarUpaM hi tadbrahma kevalaM svasukhe ratam || 14|| yatra parasukhaM nAsti tatra vai svasukhaM katham | tataH parata utthAnayuktaM brahma prakIrtitam || 15|| tatrotthAnasya bIjaM yatsthitaM bhinnAtmakaM param | svasaukhyaniShTharUpaM hi bodhahInaprabhAvataH || 16|| svataH parata utthAnahInaM svAnandavAchakam | saMyogAbhedarUpaM vai jAnIhi nR^ipasattama || 17|| svAnanda pa~nchabhedaM cha svayaM sarvatra saMsthitam | satyAsatyasamaM cheti netirUpaM chaturthakam || 18|| svataH parata utthAnametannAma prakIrtitam | tayoranubhavo yaH syAttasya rUpaM tadeva cha || 19|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 22 pAna 46) tAbhyAM nAnAvidhaM brahmAnnAdi vede prakIrtitam | jagannAnAvidhaM tadvajjAnIhi nR^ipasattama || 20|| nAmarUpamayaM sarvamasatyaM parikIrtitam | shAktaM brahma samAkhyAtaM vede vai vedavAdibhiH || 21|| nAmarUpAtmakaM yattatsadA khaNDamayaM smR^itam | amR^itaM sauramAtmA tadbrahma sarvaprakAshakam || 22|| tayorabhedakartA.asau viShNurAnandasa.nj~nitaH | dvayoH samaM cha tadbrahma bhAvAbhAvamayaM param || 23|| tribhirhInaM turIyaM yanneti kartA shivaH smR^itaH | avyaktaM mohahInaM yat svAdhInaM brahma tanmatam || 24|| chaturNAM chaiva saMyogo yatrAbhedamayaH smR^itaH | sa eva svasvarUpAkhyo mAyAyukto vinAyakaH || 25|| saMyoganAshakArI chAyogaH sarvatra samantaH | nirmAyiko gaNeshaH sa kathito yogibhirnR^ipa || 26|| ayoge yoginAM rAjannivR^ittirupajAyate | svakIyabhedahInatvAttadbrahmAyogasa.nj~nakam || 27|| ata eva svanAshAkhyanivR^ityA tachcha labhyate | mAyayA sarvasaMyoge taddhInaM brahma tat smR^itam || 28|| ayogashchaiva saMyogo yoge tau na prapashyati | tadeva gaNanAtho hi yogashAntimayaH smR^itaH || 29|| mAyAyuktashcha mAyAvI mAyAhInashcha kevalaH | tadeva bhrAntimAtraM yattyaktavyaM yogibhiH sadA || 30|| chittaM pa~nchavidhaM proktaM tadaishvaryaM mahAmate | mohadaM dvividhaM tyaktvA shAntirUpo bhaviShyasi || 31|| evamuktvA mahAyogI virarAma prajApate | so.api taM praNanAmAtha rAjyaM tyaktvA vanaM yayau || 32|| evaM rahUgaNo rAjA sAdhayitvA vidhAnataH | shAntiM prApto mahAtejA gANapatyo babhUva ha || 33|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite rahUgaNasiddhiprAptivarNanaM nAmaikaviMsho.adhyAyaH || 2\.21 \section{2\.22 jaDabharatacharitaM nAma dvAviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | tata A~Ngiraso yogI vichachAra mahItale | mayUreshasya sa kShetraM Ayayau daivayogataH || 1|| tatra pUrvAvatAraM cha gaNeshasya mahAtmanaH | dR^iShTvA j~nAtvA sthitastaM sa dhyAyannekatra mUDhavat || 2|| varShamAtre gate tasya darshanArthaM yayau svayam | gaNesho mUShakArUDhaH siddhibuddhisamanvitaH || 3|| taM dR^iShTvA praNanAmAdau tuShTAva prA~njaliH prabhum | romA~nchI sAshrunetraH sa bhaktibhAvanimajjitaH || 4|| jaDabharata uvAcha | namaH shAntisvarUpAya shAntidAya kR^ipAlave | vighneshAya namastubhyaM herambAya namo namaH || 5|| siddheH pate cha taddAtre bhaktAnAM bhayabha~njana | bhaktipriyAya vai tubhyaM bhaktabhaktAya te namaH || 6|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 22 pAna 47) buddheH pate dhiyo dAtre sarvavidyAkalAtmane | j~nAnarUpaprakAshAya gaNeshAya namo namaH || 7|| mUShakArUDha vai tubhyaM chaturbAhudharAya cha | svAnandavAsine deva vakratuNDAya te namaH || 8|| nAnAvihArayuktAyAnantarUpAya te namaH | ameyAya sadAyogashAntisthAya namo namaH || 9|| dhanyo.ahaM kR^itakR^ityo.ahaM yena dR^iShTo gajAnanaH | vedAdau gocharo.ayaM na kR^ipayA sahasA.a.agataH || 10|| mayA kiM te kR^itaM deva darshanArthaM kimAgataH | bhaktyA samaM na ki~nchitte priyaM j~nAtaM mayAdhunA || 11|| bhaktyA tvAM hR^idi sandhyAyan saMsthito jaDavatprabho | tvameva mohito bhaktyA mama sannnidhigaH kR^itaH || 12|| aho bhaktisamaM ki~nchinnaiva dR^iShTaM na cha shrutam | yayA tvaM shAntiyogastho mohitaH sahasA.a.agataH || 13|| tvadIyAMshasamutpannaM sakalaM brahmanAyaka | kiM dadAmi gaNeshAna yena tuShTo bhaviShyasi || 14|| atastvAM namanaM kurve deho.ayaM te niveditaH | varaM dehi mahAbAho yena tR^ipto bhavAmyaham || 15|| bhaktiM dR^iDhAM tvachcharaNe vyabhichAravivarjitAm | dehi nAtha dayAsindho nAnyad yAche kadAchana || 16|| evamuktvA gaNAdhyakShaM nanAma sa punaH punaH | premNA nanarta yogIndrastamuvAcha gaNAdhipaH || 17|| gaNesha uvAcha | bhavitA sudR^iDhA bhaktirmama te munisattama | vyabhichAravihInA te na chA~Ngirasa saMshayaH || 18|| tvayA kR^itamidaM stotraM madIyaM yogashAntidam | bhaviShyati mahAbhAga mama prItikaraM param || 19|| yaM yamichChati taM taM vai dAsyAmi stotrapAThakaH | shR^iNuyAttasya tadvachcha bhaviShyati na saMshayaH || 20|| evamukvAntardadhe.asau gaNanAthaH prajApate | sa munirbhaktisaMyukto.abhavattatraiva saMsthitaH || 21|| ante gaNesharUpo.asau jAto yogIndrasattamaH | guhA tatra prasiddhA vai vartate.adya mahAmuneH || 22|| gaNeshottarabhAge cha sammukhe kroshadUrakam | sthAnamA~NgirasasyA.api bharatasya jaDAtmanaH || 23|| kurvanti darshanaM tasya tatra ye mAnavAdayaH | teShAM muktirbhaveddakSha shAshvatI nAtra saMshayaH || 24|| charitaM bharatasyedaM kathitaM paramAdbhutam | shR^iNuyAdyo naro bhaktyA paThedvA bhuktimuktidam || 25|| evamAdyAshcha rAjAnaH priyavratakule.abhavan | utpannAH sarvadharmaj~nA nAnAdevaparAyaNAH || 26|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite jaDabharatacharitaM nAma dvAviMsho.adhyAyaH || 2\.22 (##Page ## khaM\. 2 a\. 23 pAna 48) \section{2\.23 dhruvacharitraM nAma trayoviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | svAyambhuvamanoH putra uttAnapAdasa.nj~nitaH | sa rAjyaM madhyadeshasya chakre vai dharmasaMyutaH || 1|| tasya bhArye pravikhyAte sunItiH suruchistathA | sunItyAM cha dhruvo jaj~ne suruchyAmuttamastataH || 2|| suruchyA svavashaM nIto tayA rAjA vimohitaH | sunItiM manyate na sma manasA.api prajApate || 3|| ekadA dhruvaputrashchAyayau rAj~naH samIpakam | AroDhumichChannutsa~Nge saMsthitastasya sannidhau || 4|| tatrAvamAnitastena suruchyA duShTabhAvataH | tato dhruvo vanaM dakSha jagAma krodhasaMyutaH || 5|| mArge vai gachChatastasya nArado dR^iShTimAgataH | taM nanAma mahAbuddhirbAlo.ayaM dharmadhArakaH || 6|| vR^ittAntamakhilaM j~nAtvA nAradena mahAtmanA | upadiShTo mahAmantro viShNoshcha dvAdashAkSharaH || 7|| nAradaM sa praNamyA.a.adau mathurAyAM yayau tataH | tapashchakAra tatrA.asau dhyAyanviShNuM sanAtanam || 8|| sahasravarShamatyantaM tatApa paramaM tapaH | prasanno bhagavAMstatra taM yayau bhaktibhAvataH || 9|| dadau rAjyamakhaNDaM vai pR^ithivyAH paramAdbhutam | ante svargasya rAjyaM cha padaM viShNordhruvAtmakam || 10|| tataH svagR^ihamAgatya nanAma pitarau dhruvaH | taM rAjA mAnayAmAsa bahulaM tejasA yutam || 11|| kAlena taM dhruvaM rAjA chakAra sa narAdhipaH | vanaM yayau mahAtejAstatApa paramaM tapaH || 12|| tatrAgatya cha gANesho nAradastamuvAcha saH | bhedAbhedAdihInaM tvaM gaNeshaM bhaja pArthiva || 13|| shivaviShNvAdayo devA yoginaH sanakAdayaH | vasiShThAdyA R^iShigaNA bhajante taM na saMshayaH || 14|| na gaNeshaM vinA shAntirlabhyate nAtra saMshayaH | svAyambhuvAdibhUpAlaiH sevito gaNanAyakaH || 15|| evamuktvA gaNeshasya dadau mantraM ShaDakSharam | rAjA mantraprabhAveNa gANapatyo babhUva ha || 16|| maraNe gaNanAthaM vai sasmAra sa nR^ipottamaH | sAyujyaM gaNanAthasya prAptaM tasya mahAtmanaH || 17|| dhruvo rAjyaM chakArAtha dharmayukto mahIpatiH | jagAma sahasA tatra nAradaH karuNAnidhiH || 18|| taM dR^iShTvA praNanAmA.asau pUjayAmAsa bhaktitaH | svaguruM pUrNabhAvena kR^itA~njalipuTaH sthitaH || 19|| tamuvAcha mahAyogI nArado divyadarshanaH | svashiShyaM bhaktisaMyuktaM dayayA cha dayAnidhiH || 20|| nArada uvAcha | shR^iNu dhruva vacho ramyaM vikuNThAdAgato.adhunA | viShNunA preShito.ahaM vai tava hetormahAmate || 21|| mayUreshasya yatkShetraM bhuvi brahmamayaM param | tatra gatvA mahAyAtrAM kuru tvaM vidhivatsuta || 22|| tenAkShayapadaM te vai bhaviShyati madIyakam | anyathA vighnasaMyuktaH patiShyasi na saMshayaH || 23|| anyachcha kathitaM tena viShNunA karuNAvatA | ekAkSharaM gaNeshasya mahAmantraM japeti vai || 24|| tena mantraprabhAveNa laye brahmadinAtyaye | layaM dhruvapadaM gachChettadA tvaM shAntimeShyasi || 25|| brahmaNi brahmabhUtashcha bhaviShyasi na saMshayaH | anyathA yogashAntiM tvaM na prApsyasi kadAchana || 26|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 24 pAna 49) tatastaM nArado yogI dadau mantraM vidhAnataH | ekAkSharaM gaNeshasya rAjA siddho babhUva saH || 27|| mayUreshasya vai kShetre dhruvaH sadyaH samAgataH | chakAra vidhivadyAtrAM dvArANAM chihnasaMyutAm || 28|| gaNeshaM sthApayAmAsa brAhmaNairmantrakovidaiH | ardhakroshe gaNeshAt nApUrvadvArasamIpagam || 29|| devAlayaM chakArA.asau mahAmaulyaM suvistR^itam | suvarNashikharaM ramyaM pUjitaM vai subhaktitaH || 30|| nAma tasyA.akarodrAjA tadA dhruvavinAyakaH | varShamAsaM nivAsaM cha dhruvastatra chakAra ha || 31|| pashchAt svanagare gatvA rAjyaM chakre mahAbalaH | jagAma svargamante sa dhruvAkhyaM jyotiShAM dharam || 32|| tasmin gaNapatiM dhyAyan saMsthito.asau mahAyashAH | dhruvasthAnasya nAsheM.ate gataH svAnandama~njasA || 33|| dhruvaM vinAyakaM dR^iShTvA bhuktiM muktiM sunishchalAm | labhate mAnavastatra shrutvA dhrauvyamidaM tathA || 34|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite dhruvacharitraM nAma trayoviMsho.adhyAyaH || 2\.23 \section{2\.24 pR^ithuyashovarNanaM nAma chaturviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | dhruvasyAnvayasambhUtoM.agastejasvI mahIpatiH | dharmAtmA sarvamAnyashcha pitR^ivat pAlako.abhavat || 1|| mR^ityukanyA.abhavadbhAryA rAj~nastasya mahAtmanaH | tasyAM tasmAt samutpannaH putro venaHsudAruNaH || 2|| taM pitA shikShayan shrAnto na sAdhurabhavat sutaH | rAjyaM tyaktvA vanaM rAjA duHkhayukto jagAma ha || 3|| tato rAjavihIne cha deshe chorAH prababhramuH | tairluNThitaM janAnAM sma sarvasvaM yatra tatra hi || 4|| prajAH sarvA bhayodvignA brAhmaNAn sharaNaM yayuH | brAhmaNai rAjya AsiktaH sa venaH paitR^ike tataH || 5|| sa rAjyaM prApya durdharShashchorAn hatvA samantataH | rAjyaM chakAra desheShu kampayan vasudhAtalam || 6|| nayamArgaM parityajya yathechChAchArako.abhavat | tena varNAshramAchArasaMyutA duHkhitAH kR^itAH || 7|| punaste tApasAMstAnvai sharaNaM jagmurAdarAt | tApasairvArito venastAnuvAcha dvijottamAn || 8|| vena uvAcha | ahaM pUjyashcha sarveShAM pAlako nAtra saMshayaH | mAM bhajadhvaM munIndrA vai yogakShemakaraM sadA || 9|| tasya tadvachanaM shrutvA kupitA brAhmaNAstataH | shApena mArayAmAsustaM nR^ipaM nayavarjitam || 10|| tasyA~NgaM vAmamevAdau mamanthurnR^ipahetave | tasmAt krUraH samutpannasyasya pApamayo naraH || 11|| hrasvakAyaH shyAmavarNaH shmashrulaH pi~NgalochanaH | taM dR^iShTvA brAhmaNAH prochurniShIdeti prajApate || 12|| tato niShAdanAmA.asau jAtastasmai vanAntare | (##Page ## khaM\. 2 a\. 24 pAna 50) sthAnaM dadurdvijashreShThA niShAdAstat samudbhavAH || 13|| punashcha dakShiNA~NgaM te mamanthurdvijasattamAH | venasya dampatI tasmAt samudbhUtau mahaujasau || 14|| viShNoH kalAyutau sAkShAdbrAhmaNAnnematuH purA | brAhmaNairnR^ipavaryaH sa saMsikto rAjyakarmaNi || 15|| pR^ithunAmA mahIpAlo vikhyAto.abhUchcha maNDale | svadharmanirataH sAkShAt kShAtradharmapravartakaH || 16|| tena saMvardhitA lokA varNAshramayutA vidhe | pure mumudire deshe yatra tatra susatkR^itAH || 17|| gate kiyati kAle vai lokA annavivarjitAH | kShudhayA pIDitAH sarve taM nR^ipaM sharaNaM yayuH || 18|| venasyAdharmabhAvena bhUmyA sarvaM samAhR^itam | punardAtumashaktA vai dharmarUpe narAdhipe || 19|| lokAnAM duHkhamAkarNya kupito.asau narAdhipaH | vichArya dhanurAdAya sharaM shreShThaM yuyoja cha || 20|| bhUmiM hantuM manashchakre hyAkarNAkarShitaM dhanuH | yAvadbANaM sa chikShepa tAvadbhItA vasundharA || 21|| gorUpeNa bhayodvignA yatra tatra palAyata | AttabANo nR^ipaH pashchAdyayau yama ivAparaH || 22|| sharaNaM nA.apatadbhUmistameva sharaNaM yayau | uvAcha prA~njalirbhUtvA nR^ipaM kampasamanvitA || 23|| striyaM mAM gAM kathaM haMsi bhUmipAla vasundharAm | sharaNAgatarUpAM te rakSha kShatrakulodbhava || 24|| bhUmervachanamAkarNya tAM jagAda nR^ipottamaH | shR^iNu tvAM mArayiShyAmi machChAsanaparA~NmukhIm || 25|| jIvituM chechChasi prAj~ne tadAnnaM vividhaM dhare | kuru prakaTarUpaM tvaM sarvakAlaM na saMshayaH || 26|| tatastaM vinayaM kR^itvA sA jagAda vasundharA | mayA grastA samagrA yA oShadhyashcha nR^ipAtmaja || 27|| bhakShitAstAH punardAtuM kathaM shaktA bhavAmi bhoH | atastvaM mAM samAmAdau kuru pArthivasattama || 28|| gorUpAhaM sthitA bhUpa vatsaM kR^itvA svabhAvajam | sakalA dugdharUpeNauShadhIste pradadAmyaham || 29|| dohakaH kalpyatAM shIghraM tadA sarvaM shubhaM bhavet | anyathA mAM mahIpAla haniShyasi vR^ithA katham || 30|| tasyA vachanamAkarNya dhanuShkoTyA nR^ipottamaH | parvatAMshchUrNayAmAsa samAM bhUmiM chakAra ha || 31|| puragrAmAdikAnAM tu rachanA rachitA tataH | tenaiva pR^ithunA dakSha yathAyogyaM dharAtale || 32|| tadAdirnagarAdyAnAM rachanA sampravartitA | putrItve sa dharAM chakre pR^ithvI nAmnI tato.abhavat || 33|| manuM vatsaM tataH kR^itvA dohakashchA.abhavatsvayam | ShaDrasAnnamayaM dugdhaM dudoha nR^ipasattamaH || 34|| tataH sarve trilokasthA duduhustAM vasundharAm | svasvAnnamayadugdhaM te jagR^ihuH paramAdR^itAH || 35|| brahmANaM vedarUpaM suvatsaM kR^itvA bR^ihaspatiH | dohako dugdhamAdAya saMsthito vigatajvaraH || 36|| rudraM vatsaM tataH kR^itvA dohakaH pishitAtmakam | kAlAgnirudrasa.nj~nashcha dudoha harajIvanam || 37|| viShNuM vatsaM samAdAya yajamAnashcha dohakaH | yaj~nAdhAramayaM dugdhaM dudoha khalu karmajam || 38|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 25 pAna 51) sUryaM vatsaM chakArApi dohako dhruva AdarAt | jyotiShAM jIvanaM dugdhaM dudoha sakalaM tataH || 39|| sheShaM vatsaM cha sa~NgR^ihya dudohA.api cha vAsukiH | sarpANAmannarUpaM vai dugdhaM dugdhapriyastataH || 40|| shivaM vatsaM prakalpyaiva dohako nandikeshvaraH | vidyAtmakaM mahad dugdhaM dudoha gatamatsaraH || 41|| evaM sarve cha duduhurbhUmiM gAM pR^ithubhAvitAm | charAcharamayA jIvA IshvarAshcha prajApate || 42|| pR^ithustAM pUjayAmAsa dharaNIM dharaNIpriyaH | putrItve pAlitA harShAtsA sthitA muditA tathA || 43|| evaM dugdhvA dharitrIM sa pR^ithuH pR^ithuparAkramaH | rAjyaM chakAra nItij~naH pR^ithivyAmekarAT svayam || 44|| tato yaj~nAMshchakArA.asau shatasa~NkhyAn mahAbalaH | ashvamedhAbhidhAn rAjA bhUridakShiNasaMyutAn || 45|| tasya yaj~ne svayaM brahmA viShNuH sha~Nkara eva cha | indrAdyA AyayuH sarve gandharvAdyA mahAmate || 46|| R^iShayaH kashyapAdyAshcha sheShAdyA nAgamukhyakAH | janA nAnAvidhA jagmuH sastrIkAshcha visheShataH || 47|| antye yaj~ne samArabdhe shakrashchintAturo bhR^isham | jaTAchIradharo bhUtvA tasyAshchaM sahasA.a.aharat || 48|| tasya putreNa sandR^iShTastapasvIti cha mochitaH | hayaM tyaktvA bhayodvignontardhAnaM tu chakAra saH || 49|| punarasthidharo bhUtvA bhasmanA lepakArakaH | jahArAshvaM tathA rAjaputreNa na sa tADitaH || 50|| evaM ShaDvAramashvaM sa sa~njahAra purandaraH | tatastaM hantumudyuktaH pR^ithuH pR^ithuparAkramaH || 51|| taM brahmA sAntvayAmAsa mahendraM na jaghAna ha | ekonashatayaj~nAn sa chakre vai tejasA yutaH || 52|| brahmaNA noditaH sAkShAdindrastaM praNanAma ha | pR^ithurvairaM samutsR^ijya devendraM taM prasasvaje || 53|| sakalAH pUjitAstena devAdyAH svasthalaM yayuH | so.api rAjyaM svadharmasthashchakre vai pAlayan prajAH || 54|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite pR^ithuyashovarNanaM nAma chaturviMsho.adhyAyaH || 2\.24 \section{2\.25 pR^ithucharitraM nAma pa~nchaviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | janAnAM dharmamArgaM so shikShayannR^ipasattamaH | viShNurUpaH svayaM sAkShAdviShNutulyaparAkramaH || 1|| saMsthitaH svapure rAjA lokAn saMra~njayan prabho | tatrA.a.ajagmushcha yogIndrAH sanakAdyA vidheH sutAH || 2|| chatvAraH sUryasa~NkAshAH sadA bAlavayonvitAH | pUrveShAM pUrvajA mAnyA gatabhrAntaya eva te || 3|| tAn dR^iShTvA sahasotthAya sambhrameNa narottamaH | nanAma daNDavadbhUmau shiraH saMsthApya pAdayoH || 4|| utthAya tAn mahAbhaktyA pAdyArghyairviShTarAdibhiH | apUjayatsa vidhivat harShito.atyantabhAvataH || 5|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 25 pAna 52) pAdasaMvAhanaM teShAM chakAra svayamAdarAt | uvAcha madhuraM vAkyaM pR^ithurvAkyavishAradaH || 6|| pR^ithuruvAcha | dhanyeyaM dharaNI tvadya dhanyaM nagaramuttamam | mandiraM satkR^itaM sarvaM bhavatAmAgamena me || 7|| dhanyo vaMsho kulaM dhanyaM pitarau j~nAnamAshramaH | tapo vidyAdikaM me cha bhavatAM pAdadarshanAt || 8|| sanAtho.ahaM kR^ito.anAtho bhavadbhirnAtra saMshayaH | anugrahaH kR^ito.atyantaM visheSheNa dayAlubhiH || 9|| pUrvajanmArjitaM me kiM phalitaM puNyamuttamam | anyathA darshanaM na syAdbhavatAM brahmarUpiNAm || 10|| niHspR^ihA yoganiShThA ye sarvaj~nAH svaparAyaNam | dR^iShTvA kurvanti kAryArthamAj~nAM tasya hitAya cha || 11|| ata Aj~nAM mahAbhAgA mama kurvantu sAmpratam | tayA.ahaM kR^itakR^ityashcha bhavAmi na cha saMshayaH || 12|| mudgala uvAcha | pR^ithorvachanamAkarNya sanakAdyAstamabruvan | tR^iptA bhAvena tasyAtha yogIndrA yogabhAvitAH || 13|| sanakAdyA UchuH | dhanyo.asi nR^ipavarya tvaM pR^itho pR^ithuparAkrama | vinayaM te.adya dR^iShTvA vai santuShTA vayamAdarAt || 14|| na kAryalipsayA yuktA vayaM nagnA mahAmate | darshanArthaM cha te yAtAH sAdho svarge shrutaM yashaH || 15|| Aj~nAM dehi gamiShyAmi brahmalokaM sanAtanam | kIrtiH shrutA tathA dR^iShTvA tR^iptA harShasamanvitAH || 16|| teShAM tadvachanaM shrutvA pR^ithustAn vinayAnvitaH | jagAda bhaktisaMyukto yogIndrAnnR^ipasattamaH || 17|| pR^ithuruvAcha | bhuktaM rAjyaM mahAbhAgA nAnAbhogasamanvitam | adhunA shAntisidhyarthaM yogaM brUta tapodhanAH || 18|| pR^ithorvachanamatyantaM shrutaM yogibhirAdarAt | pAtraM dR^iShTvA mahAbhAgA UchustaM brahma shAshvatam || 19|| sanakAdyA UchuH | dhanyo.asi nR^ipashArdUla buddhiste paramAdbhutA | nirvedaM rAjyabhogebhyaH samprAptA pR^ithulashravaH || 20|| yogashAntimayaM pUrNaM gANeshaM viddhi bhUmipa | taM bhajasva mahAbhaktyA tayA shAntiM gamiShyasi || 21|| ekadA sma vayaM sarve sa~NgatAH sha~NkarAlayam | vaTamUle samAsInamadrAkShma dhyAnasaMsthitam || 22|| taM praNamya sthitAH sarve vayaM vinayasaMyutAH | stotraistaM bodhayantashcha tataH sharvo bubodha vai || 23|| tyaktvA dhyAnaM gaNeshAya nama ityavadattataH | shrutvA bhrAntA vayaM taM sma pR^ichChAmaH saMshayAnvitAH || 24|| ko.asau gaNAdhipaH svAmin kathaM namasi taM prabho | shivaH sahajarUpastvaM svAdhInaH satataM mataH || 25|| asmAkaM vachanaM shrutvA shivo harShasamanvitaH | jagAda j~nAnamAdyaM yadgANapatyaM sushAntidam || 26|| shiva uvAcha | brahma yatkathyate vedaiH kathaM tatra pravartate | svAdhInaM sahajaM viprAH parAdhInaM tridhA bhavet || 27|| karmayogAdibhedena vede vai vedavAdibhiH | nAnAvidhaM varNitaM yadbrahma tanmAyayAnvitam || 28|| karmaNAM sakalAnAM saMyogo brahmaNi jAyate | tena karmAtmakaM brahma tadvad j~nAnAtmakaM matam || 29|| samUhavAchI shabdashcha gaNa ityabhidhIyate | bAhyAntarAdibhedAnAM saMyoge tu samUhakaH || 30|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 25 pAna 53) annaprANAdikA shabdA brahmaNo vAchakA matAH | te sarve gaNarUpAshcha teShAM svAmI gaNeshvaraH || 31|| saMyogAyogakAdyA ye nAnA yogA matA budhaiH | yogAnAM yogarUpo.ayaM gaNesho nAtra saMshayaH || 32|| gaNo yogAtmakaH proktastasmAttasya gaNA vayam | yogarUpA visheSheNa namAmo bhaktisaMyutAH || 33|| mAyA vighnAtmikA proktA bhrAntidA bimbabhAvataH | tAM jayanti janA IshA vighnarAjasya sevayA || 34|| brahmabhUtAste bhavanti yogIndrA gANapAH smR^itAH | ahaM gaNesharUpo vai bhinnaM mAyAmayaM matam || 35|| chittaM pa~nchavidhaM proktaM sA buddhirvividhAtmikA | tatraishvaryaM cha yatproktaM siddhiH sA paramAdbhutA || 36|| tatra yadbimbabhAvena gaNeshaH pratitiShThati | mAyAbhyAM mohito.atyantaM sarvatrA.asau virAjate || 37|| bimbibhAvaM parityajya gaNeshasyaiva sevayA | pa~nchadhA chittamutsR^ijya svayaM chintAmaNirbhavet || 38|| gaNesho.ahaM yadA viprAstadA kutra pravartate | saMyogashcha tathA yogaH shAntiyogaM labhe tataH || 39|| na bhinno.ahaM kadA tasmAdgaNeshAnnAtra saMshayaH | yogIndraH shAntiyogena brahmabhUto bhaviShyati || 40|| etadeva madIyaM yat guhyaM dhyAnaM prakIrtitam | ato gaNeshadAso.ahaM taM namAmi sadA dvijAH || 41|| evamuktvA mahAyogI virarAma sa sha~NkaraH | uchChinnasaMshayA jAtAH sanakAdyA vayaM nR^ipa || 42|| vicharAmo mahImetAM svargeShu vivareShu cha | yogamArgeNa yogIshA gANapatyAH svabhAvataH || 43|| gaNeshadarshane jAtalAlasA vayamAdarAt | tasmin kAle gaNAdhIshaH kashyapasyAtmajo.abhavat || 44|| kAshIrAjo mahAbhakto gANapatyaparAyaNaH | tasya gehe gato devaH svasya vai kAryasAdhanAt || 45|| darshanArthaM vayaM tatra gatAH kAshyAM mahAmate | prapashyAmo gaNeshaM sma brahmachArisvarUpiNam || 46|| taM praNamya vayaM rAjan sthitA bhaktyA samanvitAH | bAlarUpadharaM devaM sma stumo bAlayUthagam || 47|| sanakAdaya UchuH | namo vinAyakAyaiva kashyapapriyasUnave | aditerjaTharotpannabrahmachArinnamo.astu te || 48|| gaNeshAya sadA mAyAdhAra chaitadvivarjita | bhaktyadhInAya vai tubhyaM herambAya namo namaH || 49|| tvaM brahma shAshvataM deva brahmaNAM patirojasA | yogAyogAdibhedena krIDase nAtra saMshayaH || 50|| AdimadhyAntarUpastvaM prakR^itiH puruShastathA | nAdAnAdau cha sUkShmastvaM sthUlarUpo bhavAn prabho || 51|| surAsuramayaH sAkShAnnaranAgasvarUpadhR^ik | jalasthalAdibhedena shobhase tvaM gajAnana || 52|| sarvebhyo varjitastvaM vai mAyAhInasvarUpadhR^ik | mAyAmAyikarUpaM tvAM ko jAnAti gatiM parAm || 53|| kathaM stumo gaNAdhIshaM yogAkAramayaM sadA | vedA na shambhumukhyAshcha shaktAH stotuM kadAchana || 54|| vayaM dhanyA vayaM dhanyA yena pratyakShatAM gataH | asmAkaM yoginAM DhuNDhe kuladevastvama~njasA || 55|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 26 pAna 54) ityuktvA maunamAsthAya namAmo daNDavat sma tam | uvAcha no gaNAdhIsho bhaktibhAvaniyantritaH || 56|| vinAyaka uvAcha | bhavadbhiryatkR^itaM stotraM madIyaM yogashAntidam | bhaviShyati mahAbhAgAH paThate shR^iNvate sadA || 57|| yaM yamichChati taM taM vai dAsyAmi stotrabhAvitaH | bhavanto gANapatyAshcha bhaviShyatha yathA shivaH || 58|| evamuktvA svayaM bAlashchikrIDa prAkR^ito yathA | bAlakaiH saha yogAtmA kAshyapaH pUrvavannR^ipa || 59|| vayaM kAshIpate rAjan darshanArthaM gatAstataH | tenA.api mAnitAH samyak bhuktvA yAtAH pade punaH || 60|| etatte kathitaM sarvaM yogashAntimayaM mahat | j~nAnapUrNaM gaNeshAkhyaM taM bhajasva narAdhipa || 61|| mudgala uvAcha | evamuktvA vidherloke yayuste sanakAdayaH | pR^ithuH putreShu rAjyaM svaM vibhajya cha vanaM yayau || 62|| tatra yogakramaNaiva gANapatyo babhUva ha | patnyA saha vinItAtmA gaNesheM.ate layaM yayau || 63|| etat pR^ithulakIrteshcha charitaM kathitaM pR^ithoH | shR^iNuyAdyaH paThedvApi sarvadaM tasya tad bhavet || 64|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite pR^ithucharitraM nAma pa~nchaviMshatitamo.adhyAyaH || 2\.25 \section{2\.26 prAchInabarhiShashcharitaM nAma ShaDviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | tadanvaye cha sambhUto barhiSho nAma pArthivaH | dharmAtmA shastradhArI sa prajAnAM pAlane rataH || 1|| sa yaj~nAnvividhAn chakre karmamArgaparAyaNaH | prAchInAgrakushaiH sarvAn ChAdayAmAsa medinIm || 2|| mR^igayArthaM vanaM yAtaH samudratanayAM tadA | upayeme sa bhUpAlastasyAM putrA dashA.abhavan || 3|| sarve samAnavarNAste samAchArAH prajApate | samAnamAnasAstena nAmnA.a.akhyAtAH prachetasaH || 4|| prajArthaM te samudrasya samIpe tapasi sthitAH | saro nArAyaNAkhyaM cha tatra viShNumapUjayan || 5|| prAchInabarhirAjarShiM svagR^ihe karmakArakam | sthitaM j~nAtvA samAyAto nAradaH karuNAnidhiH || 6|| taM rAjA.apUjayat bhaktyA kR^itA~njalipuTaH sthitaH | tamuvAcha munishreShTho rAjAnaM j~nAnadAyakaH || 7|| nArada uvAcha | kiM rAjan karmaNA te vai bhaviShyati vada prabho | bandhadaM karma vedeShu proktaM tannAtra saMshayaH || 8|| yaj~nairnAnAvidhaiH sarvaM kR^itaM karma tvayA mahat | ghoraM hiMsAtmakaM nityaM nAnApashuvadhAshrayam || 9|| prahatAH pashavaH sarve tvAM pratIkShanta ojasA | vadhArthaM tava chAtyantaM krodhayuktA na saMshayaH || 10|| adhunA vR^iddharUpastvaM tyaktvA karma mahIpate | karmA~NkurAgnirUpaM vai j~nAnamArgaM samAshraya || 11|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 26 pAna 55) mudgala uvAcha | nAradasya vachaH shrutvA vismitaH sa nR^ipo.abravIt | taM punastasya bhAvaj~no vinayena samanvitaH || 12|| prAchInabarhiruvAcha | ahaM karmaparaM bhAvaM jAnAmi munisattama | karmaNA labhate janturjAnAmi na cha saMshayaH || 13|| vada j~nAnaM vibho kiM tat karma mUlanikR^intanam | dayayA cha dayAsindho mAM tAraya bhavArNavAt || 14|| tasya tadvachanaM shrutvA j~nAtvA karmaparAyaNam | karmaNA shuddharUpaM tamuvAcha munisattamaH || 15|| nArada uvAcha | j~nAnaM yogamayaM viddhi yogo.abhedAtmakaH smR^itaH | brahmaNi brahmabhUtashcha yogI yogena jAyate || 16|| dehe.asmin pashya rAjendra bimbaM gaNapateH smR^itam | mohayuktaM tadAkAraM jIvarUpaM hR^idi sthitam || 17|| pa~nchadhA chittavR^ittishcha vartate nR^ipasattama | kShiptA mUDhA cha vikShiptaikAgrA.api cha nirodhikA || 18|| yatra kShiptaM nareNaiva chittaM tajj~nAyate hR^idA | tadeva kShiptarUpaM tvaM chittaM jAnIhi pArthiva || 19|| kShiptaM chittaM nareNaitan mUDhavattanna budhyati | anyathA cha bhavejj~nAnaM mUDharUpaM cha tatsmR^itam || 20|| mumukShUNAM bhavechchittaM vikShiptaM brahmalAlasam | na saMsArasukhe magnaM tanna brahmaNi sa~Ngatam || 21|| ekAgraM sarvabhAveShu hyAtmAkAreNa saMsthitam | antarj~nAnena tadrUpaM pashyedvai yogasevayA || 22|| nirodhaM dehadehibhyo hInaM nirvR^itidAyakam | saMyogAyogarUpAntaM labhate yogasevayA || 23|| pa~nchadhA kathitaM bhUpa chittaM sA buddhiruttamA | jAnIhi hR^idaye sthitvA gaNapena cha khelati || 24|| pa~nchadhA chittavR^ittiryA tatra mohaH prakIrtitaH | svasvasthAnakarUpasthaishcharyarUpo mahIpate || 25|| aishvaryabhrAntirUpA sA siddhiH sarvatra vartate | dharmArthakAmamokShANAM brahmaNaH pa~nchadhA smR^itA || 26|| bhrAmayantIha bhUtAni gaNapena cha khelati | mayA sA kathitA mAyA nR^ipa nAstyatra saMshayaH || 27|| j~nAnarUpA svayaM buddhiraishvaryAt siddhiruchyate | tayorbibaM gaNeshasya bhramADhyaM jIvasa.nj~nitam || 28|| mAyAmayaM sadA jAtaM mAyA saukhye pralAlasam | bandhayuktaM mahIpAla hR^idi pashya prakAshakam || 29|| pa~nchadhA chittavR^ittishcha tena sarvA prakAshitA | chintAmaNiriti khyAtiM gaNeshasya vadantyataH || 30|| dehashchaturvidhaH proktaH sthUlaH sUkShmaH samAtmakaH | nAdarUpashchaturtho vai bindusteShAM parA gatiH || 31|| deheShu dehabhogastho dehI bhrAntyA chaturvidhaH | eko.api brahma teShAM vai so.ahaM viddhi narAdhipa || 32|| tadyoge svata utthAnaM brahma vede pratiShThitam | satyaM parata utthAnarUpaM saukhyamayaM param || 33|| tayoryoge svasaMvedyaM brahma pa~nchavidhaM smR^itam | satyAsatyasamAkAranetibhedAtmakaM param || 34|| saMyogo brahmaNAM yatra yogAbhedena shAshvataH | samAdhisukhadaH proktaH svAnanda iti kathyate || 35|| ayogametadrahitaM brahmanirvR^itidAyakam | saMyogAyogayornAshe yogaH shAntipradAyakaH || 36|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 26 pAna 56) gaNesho.ayaM mahArAja samUhAnAM patiH smR^itaH | samUhA brahmarUpAshcha j~nAtavyA j~nAnachakShuShA || 37|| taM bhajasva mahIpAla hR^idisthaM gaNanAyakam | buddhiprakAshakaM pUrNaM buddhIshaM shAntidAyakam || 38|| evamuktvA mahAyogI nArado virarAma ha | so.api shrutvA praNamyAdAvuvAcha munipu~Ngavam || 39|| prAchInabarhiruvAcha | bho bho yogin dayAsindho tArito.ahaM tvayAdhunA | matsamIpasthitA viprA na jAnanti tvidaM param || 40|| nAradoM.atardadhe sadyaH prayayau gaNapaM smaran | vINAgAnarato yogI svechChAchArI sadAsukhI || 41|| prAchInabarhirAjarShistyaktvA.amAtyeShu satvaram | rAjyaM vanaM yayau so.api gaNeshadhyAnatatparaH || 42|| nAradena yathA tasya kathitaM j~nAnamuttamam | yathAyogaM krameNApi yogI gANeshako.abhavat || 43|| ante layaM yayau rAjA gaNeshe brahmarUpiNi | brahmabhUto nR^ipashreShThaH kathito.asau prajApate || 44|| prAchInabarhirAjarSheshcharitaM yaH shR^iNoti cha | paThedvA tasya pApaM hi nAshayet sarvadaM bhavet || 45|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite prAchInabarhiShashcharitaM nAma ShaDviMshatitamo.adhyAyaH || 2\.26 \section{2\.27 prachetasAM charitaM nAma saptaviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | prAchInabarhiShaH putrAstepuste tapa uttamam | sahasravarShaparyantaM tatastuShTo janArdanaH || 1|| Ayayau tAn varaM dAtuM garuDasthashchaturbhujaH | taM dR^iShTvA te praNemushchApUjayaMstuShTuvurmudA || 2|| prachetasa UchuH | namaste keshavAyaiva namaste bhUtabhAvana | nirAkArAya kR^iShNAya viShNave prabhaviShNave || 3|| AdimadhyAntahInAya vAsudevAya te namaH | sarvAj~nAnavinAshAya j~nAnadAtre kR^ipAlave || 4|| lakShmIpate namastubhyaM bhaktasaMrakShakAya cha | bhaktipriyAya devAya sheShashAyinnamo.astu te || 5|| bhuktimuktipradAyaiva vikuNThapataye namaH | nArAyaNAya shAntAya sattvayuktAya te namaH || 6|| vayaM sapitaro dhanyA yaiH pradR^iShTo janArdanaH | varaM dehi visheSheNa sR^iShTisAmarthyadAyakam || 7|| evaM stutaH prasannAtmA tAnuvAcha svayaM hariH | sAmarthyamatulaM sR^iShTau bhaviShyati cha vaH sukham || 8|| tapasA siddharUpAshcha bhavanto nAtra saMshayaH | yadyadichChatha tattadvaH saphalaM prabhaviShyati || 9|| bhavatkR^itamidaM stotraM bhuktimuktipradaM bhavet | paThatAM shR^iNvatAM chaiva matprasAdakaraM param || 10|| evamukvAntardadhe.asau viShNuH parapura~njayaH | te.api tyaktvA.a.ashramaM sadyo jagmuH svagR^ihamuttamam || 11|| gachChatAM pathi teShAM vai mArge vR^ikShA anekashaH | arAjake samutpannA mArgarodhanakArakAH || 12|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 27 pAna 57) tAn dR^iShTvA krodhayuktAste sasR^ijurvahnimulbaNam | tena dagdhA vane vR^ikShAH sakalA yatra tatra cha || 13|| teShu svalpasthiteShveva chandrastatra samAgataH | pragR^ihya vR^ikShajAM kanyAM dadau tebhyo yathAvidhi || 14|| R^iShivIryAtsamutpannA.apsaraH sudrumapAlitA | pragR^ihya tAM shAntimAptA agniM chakruH sushAntidam || 15|| svarAjyaM prApya te sarve pAlayAmAsurAdarAt | prajAH putrAnivAdhyakShA yantritAste prachetasaH || 16|| mAriShAyAM prachetobhyo dakSha tvaM tvabhavastadA | rudrashApena sarvaj~nastathA vai tejasA yutaH || 17|| gaNeshavaradAnena brahmaputra tvama~njasA | na gamiShyati te dakSha prajApAlo bhaviShyasi || 18|| tvAM cha rAjye samAsthApya vanaM chAyuH prachetasaH | tepustatra tapo ghoraM yogashAntyarthamAdarAt || 19|| tatrA.api nArado yogI gaNeshe gAnatatparaH | Ayayau paramaprItaH prachetasAM hitaM charan || 20|| taM dR^iShTvA harShitAH sarve mahaujaskAH prachetasaH | nemuH sampUjya taM bhaktyA sthitAHprA~njalayo.abhavan || 21|| tAnuvAcha munishreShThaH kimichChAvaH prachetasaH | brUta tAM pUrayiShyAmi bhavatAM bhAvatoShitaH || 22|| nAradasya vachaH shrutvA prochustaM te prachetasaH | vada tvaM shAntidaM yogaM kR^ipayA karuNAnidhe || 23|| shrutvA sa vachanaM teShAM harSheNa mahatA.a.avR^itaH | uvAcha sakalaM yogaM yogashAntipadapradam || 24|| nArada uvAcha | shAntiyogAtmakaM bhUpA gaNeshaM kathayanti vai | yogaj~nA brahmabhUtAshcha taM bhajadhvaM prachetasaH || 25|| ahaM gaNeshAbhinnashcha yogo.ayaM shAntidAyakaH | kathito viShNunA pUrvaM mahyaM shAntipradaH paraH || 26|| tena shAntiM samAsthAya charAmi gaNapaM smaran | gatabhrAntishcha sarvatra harShayuktena chetasA || 27|| chittasya pa~nchabhUmInAM bhrAntiM tyaktvA naraH sadA | yogarUpo na sandeho bhavedvai shAntirUpagaH || 28|| sarvaM mAyAmayaM proktaM bhrAntidaM buddhilAlitam | tyaktvA tad yoginaH shAntA bhavetaiva prachetasaH || 29|| evamuktvA mahAyogI nAradaH svechChayA yayau | herambeti smaran svarge kailAse harShasaMyutaH || 30|| te.api prachetasaH sarve kathitaM yogamAdarAt | krameNa sAdhayitvA taM gANapA abhavan parAH || 31|| ante gaNeshadehe te tadAkArAH prajApate | jAtA brahmamayAH shAntA mahaujaskAH prachetasaH || 32|| prachetasAM charitraM yaH paThedvai yaH shR^iNoti vA | tasya bhuktishcha muktirvai bhaviShyati sukhapradA || 33|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite prachetasAM charitaM nAma saptaviMshatitamo.adhyAyaH || 2\.27 (##Page ## khaM\. 2 a\. 28 pAna 58) \section{2\.28 kashyapasR^iShTivarNanaM nAma aShTAviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | dakShaH prAchetaso rAjA tatApa tapa uttamam | shatavarShairgaNAdhyakShaH prasanno varado.abhavat || 1|| gaNeshavaradAnena sa siddhaH sasR^ije prajAH | devA yakShA manuShyAshcha pishAchAdyAH sahasrashaH || 2|| nAnAvidhAH prajAH sR^iShTvA.avardhanta nayadA tadA | dharaNyAM maithunIM sR^iShTiM sasR^ije sa prajApatiH || 3|| dashAbhavan sahasrANAM putrAstasmAn mahaujasaH | tAnuvAcha svayaM dakShaH sR^ijadhvaM tapasA yutAH || 4|| tatheti taM praNamyAdau gatAstapasa AdarAt | teShAM mArge brahmaputro nAradaH sahasA.a.agataH || 5|| uvAcha vidhivattAn sa yogamArgaM sanAtanam | tena yuktAshcha te sarve na chakruH sR^iShTimuttamAm || 6|| karmamArgaM parityajya gANapatyAshcha te.abhavan | gatAH svechChAcharAH sarve bhramahInA jitendriyAH || 7|| j~nAtvA naShTAn svaputrAn sa punardakShaH sasarja ha | asiknyAM chaiva putrANAM sahasraM tejasA yutam || 8|| sa tAnuvAcha prItAtmA tapasA smR^iShTimuttamAm | kurudhvaM te praNamyA.a.adau taM vanaM yayurAdarAt || 9|| punastAnnAradastadvaddadau j~nAnaM sunirmalam | te.api yogayutAH sarve yayuH svechChAvihAriNaH || 10|| j~nAtvA vR^ittAntamugraM vai dakShaH krodhasamanvitaH | shashApa nAradaM brahmaputraM paramabhAvikam || 11|| tvayA putrA madIyAshcha nAshitAH karmamArgataH | varNAshramakrameNaiva yuktA bhraShTAH kR^itAH khalu || 12|| nArada tvamato duShTa prajAhIno bhaviShyasi | dvimuhUrtAt paraM kAlaM na sthAtuM shakyate tvayA || 13|| yatra kutra mahIdeshe svarge pAtAlake pade | bhramiShyasi mahAduShTa machChApAnnAtra saMshayaH || 14|| evaM shaptvA svayaM dakSho yayau brahmANamAdarAt | taM praNamya jagannAthamuvAcha vinayAnvitaH || 15|| sR^iShTiM karomi devesha kena mArgeNa tadvada | nArado duShTabhAvena moghAM sR^iShTiM sa me.akarot || 16|| tamuvAcha tato brahmA sR^ija kanyAH sulochanAH | tatheti sa yayau sthAnaM svakIyaM sraShTumArabhat || 17|| ShaShTiM dakSho.asR^ijatkanyA vIriNyAM tejasAnvitaH | chArurUpA mahAbhAgA mAtaraH sarvadehinAm || 18|| dadau sa dasha dharmAya kashyapAya trayodasha | saptaviMshatimabjAya chatasro.ariShTanemaye || 19|| dve dadau bahuputrAya dve kR^ishAshvAya bhAvataH | dve chApya~Ngirase tadvadvakShye tAsAM cha vistaram || 20|| marutvatI vasuryAmI lambA bhAnurarundhatI | sa~NkalpA cha muhUrtA vai sAdhyA vishvA cha bhAminI || 21|| dharmapatnyo dashaitAshcha tAsAM putrAnnibodha cha | vishvedevAshcha vishvAyAH sAdhyAsAdhyAnajIjanat || 22|| marutvatyAM marutvanto vasostu vasavaH smR^itAH | bhAnoshcha bhAnavaH sarve muhUrtAyA muhUrtakAH || 23|| lambAyA nAdaghoShau cha yAmIjo nAgavIthikaH | pR^ithivyAM viShamaM sarvamarundhatyAmajAyata || 24|| sa~NkalpAyAstu sa~NkalpA dharmaputrA ime smR^itAH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 28 pAna 59) teShAM putraishcha putrIbhirakhilaM vardhitaM jagat || 25|| Apo dhruvo.atha somashcha dhanyashchaivAnalo.anilaH | pratyUSho.atha prabhAsashcha vasavo.aShTau prakIrtitAH || 26|| aditishcha ditiH kadrurariShTA surasA danuH | surabhirvinatA chaiva tAmrA krodhavashA tvirA || 27|| muniH khashA cha dharmaj~nA tAsAM putrAnnibodha vai | vivasvAnatha dhAtA cha bhagastvaShTA tathAMshakaH || 28|| varuNAdyAshcha ye devA te sarve chAditeH sutAH | diteshcha sakalA daityAH putrAH shAstreShu sammatAH || 29|| tathaiva cha danoH putrAstArAdyA dAnavAH smR^itAH | tAro.atha viprachittishcha shambaraH kapilastathA || 30|| svarbhAnuH sa~Nkarashchaiva vR^iShaparvA cha vIryavAn | prAdhAnyenAsurAH shreShThA dAnavAH kathitA mayA || 31|| surasAyAH sahasraM cha sarpANAmabhavattathA | ariShTA janayAmAsa gandharvANAM sahasrakam || 32|| sheShAdyAshcha mahAnAgAH kadroH putrAH prajApate | tAmrA cha janayAmAsa kanyAShaTkaM sulochanam || 33|| shukI shyenI cha bhAsI cha sugrIvA granthikA shuchiH | tAsAM putrAdibhiH sarvaM pakShivR^indaM babhUva ha || 34|| surabhirjanayAmAsa mahiShIrgAH prajApate | irA vR^ikShalatA vallI tR^iNajAtIshcha sarvashaH || 35|| muneH putrAstathA proktA yakShAH puNyajanAstathA | rakShogaNaM krodhavashA janayAmAsa dAruNam || 36|| vinatAyAshcha putrau dvAvaruNo garuDo.aparaH | khashAyAH khecharAH putrAH pretAdyAshcha prajApate || 37|| ete kashyapadAyAdA ja~NgamasthAvarAtmakAH | vaivasvatentare hyasmin prakhyAtAH kathitA mayA || 38|| ariShTanemiputrAshcha vedhaso rUpadhArakAH | bahuputrasya patnyostu chatasro vidyutaH smR^itAH || 39|| tathA chA~NgirasaH patnyorR^iShayo vR^iShasatkR^itAH | kR^ishAshvasya cha devarShidevaH praharaNaH sutaH || 40|| ete yugasahasrAnte jAyante punareva cha | manvantareShu sarveShu tulyakAryaiH svanAmabhiH || 41|| putrAn brahmarShirutpAdya kashyapastoShavarjitaH | tatApa tapa ugraM vai putrArthe paramArthavit || 42|| tasyaivaM tapataH putrau prAdurbhUtau mahaujasau | vatsarashchAsito nAmnA tAvubhau brahmavAdinau || 43|| vatsarAnnaidhruvo jaj~ne raibhyashcha sumahAyashAH | raibhyAchcha jaj~nire rudrAH putrA dyutimatAM varAH || 44|| chyavanasya sutA bhAryA naidhruvasya mahAtmanaH | sumedhA janayAmAsa putrAn vai kuNDapAyinaH || 45|| asitAchchaikaparNAyAM brahmiShThaH samapadyata | nAmnA vai devalaH putro yogAchAryashcha sa smR^itaH || 46|| shANDilyaH paramo yogI sarvatattvArthavichChuchiH | ityAdyA bahavaH putrAH kashyapasya mayoditAH || 47|| ete cha smaraNAjjantoH kAmapUrA bhavanti cha | paThanAnnAtra sandeho mUlarUpAH prakIrtitAH || 48|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite kashyapasR^iShTivarNanaM nAma aShTAviMshatitamo.adhyAyaH || 2\.28 (##Page ## khaM\. 2 a\. 21 pAna 60) \section{2\.29 vasiShThatapovarNanaM nAma ekonatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | tR^iNabindoH sutA shreShThA nAmnelavilakA smR^itA | pulastyAya sa rAjarShirdadau vinayasaMyutaH || 1|| tasyAM jaj~ne pulastyAdvai vishravA munisattamaH | tasya patnyashchatasrastu surUpA vAmalochanAH || 2|| puShpotkaTA tathA rAkA kaikasI devavarNinI | jyeShThaM vaishravaNaM tasmAt suShuve devavarNinI || 3|| kaikasyajanayatputraM rAvaNaM lokarAvaNam | kumbhakarNaM shUrpaNakhAM putrIM taM cha bibhIShaNam || 4|| rAvaNaH kumbhakarNashcha pratApI cha bibhIShaNaH | tapastepuH suvipulaM sahastradashakAbdakam || 5|| prasannashcha tato brahmA varadastAn samAyayau | rAvaNo varayAmAsa rAjyaM nihatakaNTakam || 6|| bhUrbhuvaHsvastrayANAM sa lokAnAM balagarvitaH | sarvebhyashchAmR^itiM tadvadvismR^itau kapimAnuShau || 7|| kumbhakarNo.abhavadvANyA mohito varamuttamam | ShaNmAsanidrayA yuktaM vavre taM varadaM prabhum || 8|| bibhIShaNastu dharmAtmA svadharmaruchidaM varam | varayAmAsa dhAtAraM viShNubhaktiM subhAvataH || 9|| brahmA datvA varAMstebhyo yayau sthAnaM nijaM tataH | te rakShaHpravarA jAtAstriShu lokeShu vishrutAH || 10|| jitvA tribhuvanaM dakSha rAvaNaH ShaShTilakShakam | varShANAM mAnuShANAM sa rAjyaM chakre sahAnujaH || 11|| rAmeNa sa hato duShTaH kumbhakarNashcha rAvaNaH | bibhIShaNaM tato rAjye sthApayAmAsa rAghavaH || 12|| tapastaptvA vaishravaNo gaNeshasya mahAtmanaH | ekAkSharavidhAnena toShayAmAsa vighnapam || 13|| dashavarShasahasraistu prasanno.abhUdgajAnanaH | bhaktiM svacharaNe tasmai dadau sha~NkaramitratAm || 14|| uttarAshApatiM chakre dhanapAlAbhidhaM tathA | tato deveShu vikhyAtaH kuberaH prababhUva ha || 15|| puShpotkaTA vishravaso.ajanayachcha mahodaram | mahApArshvaM prahastaM cha kharaM kumbhInasIM sutAm || 16|| rAkA sa~njanayAmAsa trishiraskaM cha dUShaNam | vidyujjihvaM mahAkAlaM vishravastaH prajApate || 17|| ityete krUrakarmANaH paulastyA rAkShasA dasha | vikhyAtAH puruShashreShThA rAkShasAnAM mahAbalAH || 18|| pulahasya mR^igAH sarve putrA vyAlAshcha daMShTriNaH | pishAchA bahavo bhUtAH shUkarA hastinastathA || 19|| anapatyaH kratushchAtra smR^ito vaivasvatAntare | marIcheH kashyapaH putraH sa jAto vai prajApatiH || 20|| bhR^igoH putrastu medhAvI daityAchAryo mahAyashAH | svAdhyAyanirataH kAvyo babhUve cha prajApate || 21|| shaivamArgarato bhUtvA sadA sha~NkarapUjakaH | kailAsaM prApa shAntyarthaM bodhito.abhUt hareNa cha || 22|| shAntiyogasya sid.hdhyarthaM gaNeshamabhajat kaviH | krameNa shAntimApanno gANapatyo babhUva saH || 23|| atreH putro.abhavat somo.amR^itarUpamayo mahAn | arundhatyAM vasiShThAdvai shaktiH putro babhUva ha || 24|| tasmAt parAsharaH sAkShAttaponidhirajAyata | sha~Nkarasya sadA bhaktiM chakAra paramAdarAt || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 29 pAna 61) vasiShThaM yogashAstraj~naM pitAmahamaninditam | svakarmakushalaM shAntamapR^ichChachChAntihetave || 26|| parAshara uvAcha | shivo.ayaM mohahInashcha neti kartAvyayaH smR^itaH | kathaM brahmaNi nirmohe bhaven moho bhramapadaH || 27|| mudgala uvAcha | parAsharavachaH shrutvA vasiShThastamuvAcha ha | harShayuktaH svapautrAya shAntiyogaM sanAtanam || 28|| vasiShTha uvAcha | shR^iNu putra pravakShyAmi brahmaNA kathitaM cha me | yogaM shAntikaraM tubhyaM kathayAmi visheShataH || 29|| ahaM shAntyarthamatyantaM bhramito nA labhe cha tAm | gato loke pravikhyAte brahmaNaH parameShThinaH || 30|| tatra sampUjayantaM vai brahmANaM dR^iShTavAnaham | gaNeshamUrtiM vai putra saMsthito.ahaM praNamya tAm || 31|| pUjAvidhiM samApyA.asau sabhAyAM samupAgataH | tatrA.ahaM vinato bhUtvA hyavadaM taM mahAdyutim || 32|| tvattaH sarvANi bhUtAni jAyante nAtra saMshayaH | tvayi nAtha pralIyante paraM tvatto na vidyate || 33|| tvayA.asau pUjitaH kasmAt kaH shreShTho vada sAmpratam | bahuvarShamahaM bhrAnto nA.alabhe shAntimuttamAm || 34|| madIyavachanaM shrutvA brahmA harShasamanvitaH | jagAda mAM yathAyogyaM pAtraM dR^iShTvA pitAmahaH || 35|| brahmovAcha | shR^iNu putra mahAbhAga gaNesho yogashAntidaH | asmAkaM kuladevashcha sarveShAM so.api nishchitam || 36|| tasmAdvayaM samutpannAstena saMsthApitAH pade | sarvasiddhipradAtAraM taM bhajAmi nirantaram || 37|| ante tatraiva lInAshcha vayaM putra na saMshayaH | tasmAdAdau gaNeshAnaH pUjyo mAtA pitA smR^itaH || 38|| jyeShTharAjapadaM pashya vedeShu kathitaM suta | tasmAjjyeShTho na vedeShvAdiH sarvebhyo gaNeshvaraH || 39|| ya AdiH sa bhavedante kathitaM shAstrasammatam | atastatra vayaM lInA bhaviShyAmo na saMshayaH || 40|| madhye nAnAvidhaH so.api kalAMshena gajAnanaH | prakrIDati kalAMshAshcha vayaM tasya smR^itAH suta || 41|| shAntimichChasi chetputra tAM vadAmi samAsataH | pa~nchadhA chittavR^ittiM tvaM tyaktvA shAnto bhaviShyasi || 42|| kShiptaM mUDhaM cha vikShiptamekAgraM cha nirodhakam | chintAmaNiH samAkhyAtastena chittaM prakAshitam || 43|| ahaM gaNesharUpashchet saMyogAyogatA cha me | nAsti hyato bhinnabhAvastena bhrAntirgatA bhavet || 44|| jagat subrahma suproktamaishvaryamatulaM budhaiH | jAnIhi siddhirUpaM tvaM bhrAntidAyakama~njasA || 45|| jagadbrahmamayAkArA buddhiH shAstreShu kathyate | pa~nchadhA sA samAkhyAtA chittarUpA na saMshayaH || 46|| tayoH prakAshakaM bimbaM gaNeshasya mahAtmanaH | mohitaM pashya mAyAbhyAM tadAkAraM hR^idi sthitam || 47|| bimbabhAvaM tyaja tvaM vai tadA shAntiM gamiShyasi | chittamaishvaryamohashcha bimbaM naiva pradR^ishyate || 48|| evamuktvA svayaM mAM sa virarAma pitAmahaH | ahaM praNamya taM devaM prAdakShiNyena nirgataH || 49|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 30 pAna 62) gatvA vanAntaraM putra atapaM tapa uttamam | ekAkShareNa mantreNa dhyAtvA japaparAyaNaH || 50|| krameNa yogabhUmInAM bhrAntiM tyaktvA mahAmune | chintAmaNiH svayaM sAkShAdabhavaM shAntiyogadhR^ik || 51|| tathA.api gaNarAjasya mantradhyAnaM mahAtmanaH | darshanArthaM tapashchogramakArShaM cha hitAvaham || 52|| pUrNe varShashate vai mAM yayau devo gajAnanaH | pratyakShaM mUShakArUDho yogashAntisvarUpadhR^ik || 53|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite vasiShThatapovarNanaM nAma ekonatriMsho.adhyAyaH || 2\.29 \section{2\.30 parAsharavarapradAnaM nAma triMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | AgataM gaNarAjaM sa dR^iShTvA harShasamanvitaH | nanAma daNDavadbhUmau taM tuShTAva yathAmati || 1|| vasiShTha uvAcha | adyeyaM dharaNI dhanyA pitarau tapa AshramaH | vidyAvratAdi me dhanyaM darshanAtte padasya cha || 2|| tvaM kartA kAraNaM chaiva kAraNAnAM na saMshayaH | gamyAgamyamayaH prokto vede vai vedavAdibhiH || 3|| sarvarUpashcha sarvaistvaM hInaH sarvaprakAshakaH | yogAbhedamayastvaM tvAM kathaM staumi gaNAdhipa || 4|| tathA.api bhaktipAshena yantritastvaM gajAnana | anugrahArthamAyAto nAmarUpadharaH prabho || 5|| tvaddarshanajabodhena staumi tvAM brahmanAyakam | vedAdibhiH sahAdyaishcha saMstutaM yogibhiH param || 6|| namaste gaNanAthAya namaste sarvasAkShiNe | sarvAkArAya vai tubhyaM svasaMvedyAya te namaH || 7|| siddhibuddhipate tubhyaM siddhibuddhipradAya cha | ameyashaktaye deva deva tubhyaM namo namaH || 8|| asampraj~nAtatuNDAya sampraj~nAtasharIriNe | tayoryoge cha yogAtmadehAya tu namo namaH || 9|| shAntiyogaprakAshAya shAntiyogamayAya te | yogibhyo yogadAtre cha yogeshAya namo namaH || 10|| vakratuNDAya vai tubhyamekadantadharAya cha | brahmAkArAtmakAnAM te chihnAnAM dhAriNe namaH || 11|| stuvatastasya harSheNa kaNTharodhaH samAbhavat | nanarta hR^iShTaromA vai dehabhAnavivarjitaH || 12|| nimagnaM taM bhaktirase vIkShya devo gajAnanaH | tamuvAcha mahAbhaktaM bhAvaj~no bhAvapUrakaH || 13|| gaNesha uvAcha | tvayA kR^itamidaM vai yat stotraM bhaktirasapradam | dharmArthakAmamokShANAM dAyakaM prabhaviShyati || 14|| madIyA bhaktirachalA tavAnagha bhaviShyati | smR^itamAtrashcha te gehaM yAsyAmi munisattama || 15|| evamuktvA gaNAdhIshoM.atardadhe mama pashyataH | sohaM taM hR^idaye pashyan sthitaH shAntisamanvitaH || 16|| gANapatyasvabhAvena mUrtipUjAparAyaNaH | vasiShTho.ahaM mahAbhAgo yogivandyo babhUva ha || 17|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 30 pAna 63) vasiShTha uvAcha | etatte kathitaM vatsa shAntiyogapradaM shubham | j~nAnaM tenaiva mArgeNa gaNeshaM bhaja bhaktitaH || 18|| evamuktaH praNamyAdau muniM pautraH parAsharaH | vane gatvA chakArA.asau tapaH paramadAruNam || 19|| pitAmahena yajj~nAnaM kathitaM yogadaM mahat | tAdR^ishaM sAdhitaM tena yogabhUmikrameNa cha || 20|| tyaktvA bhUmiM svayaM yogI gANapatyo babhUva ha | tasya putratvamApanno vyAso viShNuH svayaM prabhuH || 21|| tathApi muninA tena patnyA vatsalayA saha | tapastaptaM mahAghoraM gaNeshasya mahAtmanaH || 22|| sa~NkalpaM putrakAmArthaM chakAra sa mahAmuniH | gaNarAjaH svayaM me vai bhavitA putra uttamaH || 23|| dashavarShasahasraistaM prasanno gaNanAyakaH | varaM dAtuM samAyAto bhaktibhAvena toShitaH || 24|| taM dR^iShTvA sahasotthAya praNamya prakR^itA~njaliH | tuShTAva susthiro bhUtvA patnyA sAkamudAradhIH || 25|| parAshara uvAcha | namaste gajavaktrAya narAkArAya te namaH | naraku~njararUpAya gaNeshAya namo namaH || 26|| nirguNAya guNAdhArarUpiNe paramAtmane | parAtparAya devAyAnAdisiddhAya te namaH || 27|| anantAnanadhArAyAnantapANya~NghrirUpiNe | anantavibhavAyaiva gakArAya cha te namaH || 28|| sarvahInAya devAya mAyAbhyAM varjitAya te | sadA brahmamayAyaiva NakArAya namo namaH || 29|| tayoshcha svAmine tubhyaM gaNeshAya namo namaH | svAnandavAsine pUrNabhuktimuktipradAya te || 30|| kiM staumi devadevesha vedavedAntakAdibhiH | sampAditaM paraM brahma tvAmataH praNamAmyaham || 31|| yadi tuShTo.asi devesha tadA putro bhava prabho | AvayorgaNanAtha tvaM tadA me syAt sthiraM manaH || 32|| asmAkaM kuladevashcha tvameva gaNanAyaka | brahmabhAvena nityaM tvAM bhajAmastatra vighnapa || 33|| putrabhAvena devesha bhajeyaM saMsR^itau gataH | saMsAraH saphalastena brahmarUpo bhavechcha me || 34|| shrutvaivaM vachanaM tasya parAsharamuneridam | tamuvAcha gaNAdhIsho bhaktaM yogadharaM param || 35|| gaNesha uvAcha | tvayA yatprArthitaM vipra tatsarvaM saphalaM bhavet | tava putro bhaviShyAmi gajAsuravadhAya cha || 36|| tvayA stotraM kR^itaM yachcha tatsarvechChitadaM bhavet | bhuktimuktikaraM teShAM paThatAM shR^iNvatAM nR^iNAm || 37|| evamuktvAntardadhe.asau gaNesho brahmanAyakaH | parAsharaH prasannAtmA sapatnIko babhUva ha || 38|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite parAsharavarapradAnaM nAma triMsho.adhyAyaH || 2\.30 (##Page ## khaM\. 2 a\. 31 pAna 64) \section{2\.31 parAsharasutotpattikathanaM nAmaikatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | ko.asau gajAsuro nAmnA daityaH paramadAruNaH | vada tasya charitraM me vadhaparyantamuttamam || 1|| yadarthe gaNarAjo.ayaM muniputro.abhavatprabho | tanna mudgala sAmAnyaM dhanyaM janmAsurasya cha || 2|| sUta uvAcha | dakShasya vachanaM ramyaM shrutvA yogIndrasattamaH | jagAda sakalaM tasya cheShTitaM daityapasya vai || 3|| mudgala uvAcha | shR^iNu dakSha purAvR^ittamitihAsaM vadAmi tam | pApaprashamanaM pUrNaM bhuktimuktiphalapradam || 4|| mahiShAsuranAshaM cha chakAra jagadambikA | tasya putro mahAtejA gajAsura iti smR^itaH || 5|| piturvadhena santapto devAnAM vadhakA~NkShayA | shukropadiShTamantreNa sha~NkarArAdhane rataH || 6|| tatApa sa tapo ghoraM nirAhArasamanvitaH | pa~nchAkSharavidhAnena toShayAmAsa sha~Nkaram || 7|| dashavarShasahasraistu prasanno.abhUchChivaH svayam | Ayayau taM varaM dAtuM gajAsuratapovane || 8|| kAShThavatsaMsthitaM daityaM dR^iShTvA vismayamAgataH | jagAda taM svabhaktaM vai sha~NkaraH karuNAnidhiH || 9|| shiva uvAcha | varaM varaya mattastvaM gajAsura mahAmate | tapasA parituShTo.ahaM tava dAsyAmi durlabham || 10|| sha~Nkarasya vachaH shrutvA harShayukto mahAsuraH | upachAraiH ShoDashabhiH praNamyApUjayachChivam || 11|| atharvashirasA shambhuM tuShTAvAsuranAyakaH | varaM vavre mahAkrUraM tachChruNuShva prajApate || 12|| gajAsura uvAcha | yadi tuShTo.asi devesha varaM dehi maheshvara | brahmANDavAsinaH sarve tebhyo mR^ityurna me bhavet || 13|| rAjyaM brahmANDagolasya dehi sAmarthyamuttam | sarvAtigaM maheshAna nAnyaM yAche paraM varam || 14|| tatheti tamuvAchAtha shivoM.atardhAnago.abhavat | harShayukto mahAdaityastato gehaM samAyayau || 15|| mAtrA sammAnitaH so.api suhR^idbhishcha gajAsuraH | daityAH samAyayuH sarve gR^ihe tasya mahAtmanaH || 16|| svayaM gatvA guruM shukramAnayAmAsa daityapaH | tato munigaNaiH sArdhamabhiShekaM chakAra saH || 17|| daityAnAM dAnavAM cha rAjAbhUt sa gajAsuraH | tairyuktaH pR^ithivIM jitvA yayau svargaM mahAbalaH || 18|| devAH palAyitAH sarve j~nAtvA krUraM gajAsuram | sha~NkaraM te samAshritya sthitAH sarve bhayAturAH || 19|| daityaiH samAvR^itaH so.api kailAsamagamattataH | sha~NkaraH krodhasaMyuktastaM yayau devasaMvR^itaH || 20|| yuddhAya sha~NkaraM tenAgataM j~nAtvA mahAsuraH | svayaM sainyaM puraskR^ityAyayau raNavidhitsayA || 21|| devAnAM dAnavAnAM cha yuddhaM paramadAruNam | sa~njAtaM cha tato daityAH palAyanaparA yayuH || 22|| taM dR^iShTvA krodhasaMyukto gajadaityaH pratApavAn | bANavR^iShTiM mahogrAM sa sasarja suranAshinIm || 23|| bANairnipatitAstasya devAH sarve dharAtale | ChinnA~NgA maraNaprAyAH pralayaM menire tadA || 24|| indrAdayashcha dikpAlAH patitA bANapIDitAH | gadayA viShNumahanat so.api bhUtalamAshritaH || 25|| tataH krodhasamAyuktaH sha~NkaraH shUlamAdade | tenAhanan mahAdaityaM pralayAgnisamena saH || 26|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 31 pAna 65) trishUlena hataH so.api na chachAla surAdhipaH | varadAnaprabhAveNa shastrANi vyarthatAM yayuH || 27|| sahasAgatya daityesho dhR^itvA pAdaM prahasya vai | bhrAmayitvA maheshAnaM chikShepa raNamUrdhani || 28|| tato devagaNAH sarve palAyanaparAyaNAH | yayurdasha disho rakSho daityasantrAsatApitAH || 29|| daityo.api shivalokaM taM daityaiH saha samAyayau | sthApayAmAsa devAnAM padeShu shreShThadAnavAn || 30|| vikuNThAdipadeShvete sthitAstena sumAnitAH | svargabhogakarAH sarve kR^itA daityAH surAriNA || 31|| kailAse saMharaM daityaM sthApayAmAsa vIryavAn | svayaM samAgato dakSha pR^ithivyAM daityapairvR^itaH || 32|| mahiShAkhyapure duShTaH saMsthito daityapaiH saha | chakAra so.atulaM rAjyaM trailokyasya mahAbalaH || 33|| gate bahutare kAle devAH sarve bhayAturAH | parvatAntarasa~NguptAH saMsthitA abhavan dvijaiH || 34|| vichAramakhilAshchakrurgajAsuravadhAya te | tatra viShNurjagAdedaM vachanaM sarvatoShadam || 35|| viShNuruvAcha | brahmANDavAsino ye vai tebhyo mR^ityurna vidyate | daityasya varadAnena tena sarve parAjitAH || 36|| svAnandalokagaH sAkShAdgaNesho devanAyakaH | brahmANDavarjito brahma tasmAttasya mR^itirbhavet || 37|| atastaM devadeveshaM tapasA puShkalena vai | sarva ArAdhayAmaiva devAH sarShigaNAH param || 38|| sa hatvA taM mahAdaityaM pradAsyati padAni vaH | hitaM yadi surAH kAryaM vachanaM me sukhapradam || 39|| viShNorvachanamAkarNya devA munigaNAstathA | sAdhusAdhviti tatrochurbabhustapasi saMsthitAH || 40|| kechin mantrajapaM chakruH kechinnAmajapaM tathA | kechin mAnasapUjAyAM niratAshcha babhUvire || 41|| kechid dhyAnaM gaNeshasya chakruH kechit stutiM vibhoH | nirAhAraM tathA kechidvAyupatrAdibhakShakAH || 42|| kechiddhomaM cha pa~nchAgniM dhUmrapAnaM tathA.apare | ityAdi tapasA devaM toShayAmAsurAdarAt || 43|| shatavarShe tu teShAM vai prAdurbhUto gajAnanaH | puratastAnuvAchedaM vachanaM bhaktavatsalaH || 44|| gaNesha uvAcha | devAshcha munayaH sarve varaM brUta hR^idIpsitam | durlabhaM tvapi taddAsye tapasA toShito bhR^isham || 45|| gaNeshavachanaM shrutvA dR^iShTvA devaM puraHsthitam | praNemurmunayo devA daNDavat pR^ithivItale || 46|| parayA.apUjayan bhaktyA brahmeshaM brahmabhAvitAH | tuShTuvuH samprahR^iShTAshcha saromA~nchAH prajApate || 47|| devarShaya UchuH | namo namo gaNeshAya gaNapAlakamUrtaye | gaNarUpeNa sarvatra saMsthitAya namo namaH || 48|| mUShakArUDhakAyaivAnAdirUpAya te namaH | AkArAdivihInAyAkArirUpAya te namaH || 49|| herambAya namastubhyaM bhaktasaMrakShakAya cha | bhaktavatsalabhAvAya vighneshAya namo namaH || 50|| namastubhyaM siddhipate siddhidAtre cha DhuNDhaye | buddhidAtre dhiyaH pAtre sarvAntashchAriNe namaH || 51|| svAnandapataye tubhyaM svasaMvedyAya te namaH | yogarUpAya shAntAya yogAnAM pataye namaH || 52|| AdimadhyAntahInAya kartre hartre namo namaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 32 pAna 66) pAlakAya tribhirhInaguNeshAya namo namaH || 53|| vakratuNDAya devAya lambodaradharAya cha | sarveShAM hR^idi saMsthAya vinAyaka namo.astu te || 54|| yaM stotuM na samarthAshcha vedAH sA~NgAH kadAchana | vayaM tatra cha ke deva vedairj~nAnadharA yataH || 55|| evaM stutvA gaNeshAnaM petuste tasya pAdayoH | dhR^itvA manasi tadrUpaM bhaktibhAvena yantritAH || 56|| punarutthAya te sarve tamUchurbhayavihvalAH | kR^itAM.ajalipuTA devaM gaNeshaM sarvanAyakam || 57|| yadi tuShTo.asi devesha jahi daityaM gajAsuram | padabhraShTA vayaM tena kR^itAH karmavivarjitAH || 58|| bhaktiM te dehi vighnesha sarvaduHkhavinAshinIm | eSha eva varosmAbhirvA~nChito dviradAnana || 59|| devarShINAM vachaH shrutvA bhaktavatsalabhAvataH | uvAcha tAn gaNAdhyakSho harShayan vachanaM shubham || 60|| gajAsuravadhaM devA munayashcha suduShkaram | tathApi bhavatAM vAkyAt kariShye.ahaM na saMshayaH || 61|| madIyA bhaktirachalA bhaviShyati sudurlabhA | parAsharasya putro.ahaM bhaviShyAmi vadhAya vai || 62|| bhavatkR^itamidaM stotraM mama prItivivardhanam | bhuktimuktipradaM pUrNaM bhaviShyati na saMshayaH || 63|| paThatAM shR^iNvatAM viprA devAH sarvArthasiddhidam | duHkhaghnaM satataM teShAM bhaviShyati subuddhidam || 64|| ityuktvAntardadhe devo gaNeshaH sarvasiddhidaH | vatsalodarago bhUtvA parAsharasuto.abhavat || 65|| jAtakarmAdikaM sarvaM chakAra munisattamaH | brAhmaNairharShito bhUtvA patnyA svayamudAradhIH || 66|| sa bAlo vavR^idhe tatra harShayan mAtaraM nijAm | pitaraM cheShTitaiH svIyairbAlakrIDanakaistathA || 67|| pa~nchame vratabandhaM cha chakAra munisattamaH | vedAnadhyApayAmAsa sA~NgAMstAn gaNapAya cha || 68|| vivAhamakarottasya siddhirbuddhishcha shAshvate | marIcheshcha sute jAte datte tena vidhAnataH || 69|| iti te kathitaM sarvaM parAsharasutasya cha | charitaM gaNanAthasya daityasya shR^iNu cheShTitam || 70|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite parAsharasutotpattikathanaM nAmaikatriMsho.adhyAyaH || 2\.31 \section{2\.32 gajAsurasainyavadho nAma dvAtriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | ekadA taM sabhAyAM vai saMsthitaM daityanAyakam | Ayayau sahasA tatra nArado kautukI muniH || 1|| daityena mAnito dakSha tamuvAcha mahAmuniH | shR^iNu daityAdhipa prAj~na hitaM te vachanaM mahat || 2|| araNye munibhirdevairgaNesho bhaktibhAvitaH | ArAdhito vadhArthaM te parAsharasuto.abhavat || 3|| ityuktvA prayayau tasmAnnArado divyadarshanaH | daityo roShasamAviShTo devarShINAM vadhe rataH || 4|| Ayayau yatra devAshcha munayaH saMsthitAH khalaH | daityaiH samAvR^itaH sarvairmahAbalaparAkramaiH || 5|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 32 pAna 67) dhR^itvA sa sakalAn devAn khalaH sarShigaNAMstadA | tAn hantuM shastramAdatte tAvattairvighnapaH smR^itaH || 6|| smR^itamAtro gaNAdhyakSho buddhibhedaM chakAra ha | daityasya tena daityena mAnase dhAritaM mahat || 7|| mamAdhInA ime viprA devAshchaiva na saMshayaH | eShAM daNDaH prakartavyo yena satvaM gamiShyati || 8|| pashchAtkiyati kAle.ahaM haniShyAmi balAtkila | evaM nishchitasa~NkalpastAnuvAcha gajAsuraH || 9|| gajAsura uvAcha | devA munigaNAH sarve vachaH shR^iNvantu me hitam | kartavyaM jIvituM tachcha yadIchChatha cha satvaraiH || 10|| karNau sampIDya pANibhyAmuttamA~NgaM dharAtale | nityamAsphAlayadhvaM vai mama pAdasya sannidhau || 11|| tadA mu~nchAmi deveshAnnAnyathA munisattamAn | shirachChedaM cha sarveShAM kariShyAmi na saMshayaH || 12|| bhavadbhiH prArthito devo gaNesho devavallabhaH | parAsharasuto jAtaH kurudhvaM tena saMyutAH || 13|| evaM tasya vachaH shrutvovAcha taM viShNurAdarAt | gaNeshaM manasA smR^itvA sAmayuktaM vachaH shubham || 14|| tvayA yaH kathito daNDo vayaM taM karavAmahai | sarvAn devamunIn mu~ncha gamiShyAmo gajAnanam || 15|| AnayitvA cha deveshaM tena sArdhaM prayatnataH | tvatpAdakamale nityaM kariShyAmo yathAtatham || 16|| gaNeshamAyayA bhrAnto daityarAjaH pratApavAn | sakalAn mochayAmAsa devAnR^iShisamanvitAn || 17|| divase pa~nchame prApte nAgatA me prasannidhau | tadA sarvAn haniShyAmi gaNeshena samanvitAn || 18|| tathetyuktvA gatAH sarve parAsharagR^ihaM prati | gajAnanaM tatra dR^iShTvA praNemurdaNDavat kShitau || 19|| parAsharo vismito.asau pUjayAmAsa tAn svayam | sahasA sakalAn prAptAna munIn devAn visheShataH || 20|| parAshareNa saMyuktAH sarve te.akathayaMstadA | stutvA cha vividhaiH stotrairgajAsuravicheShTitam || 21|| karNau sampIDya devesha shiraHsphAlanama~njasA | kathaM kurmo.asurasyAgre charaNAvanatAH prabho || 22|| nIchasya namanAddeva maraNaM hi varaM smR^itam | tasmAttvaM jahi devAn vA munIn daityAn gajAnana || 23|| mudgala uvAcha | devAdInAM vachaH shrutvA smitvA tAnabravIt prabhuH | bhaktavatsalabhAvena yantritaH sa prajApate || 24|| gaNesha uvAcha | chintA naiva prakartavyA haniShyAmyasuraM kShaNAt | kurudhvaM me vacho ramyaM sarveShAM sukhadaM bhavet || 25|| daityendreNa prakathito daNDa eva sa me priyaH | mama pAdasya sAmIpye kurudhvaM sarvabhAvataH || 26|| tadA daityaM mahAghoraM haniShyAmi prapashyatAm | bhavatAM nAtra sandehaH kShaNArdhena cha sattamAH || 27|| gaNeshasya vacho ramyaM shrutvA devarShisattamAH | parasparaM mukhAlokamakurvan smitapUrvakam || 28|| tatra shambhuruvAchedaM vachanaM hitakArakam | asmAkaM kuladevo.ayaM tasmAt kurvantu sattamAH || 29|| ityuktvA sha~Nkarastatra pANibhiH shravasi svayam | (##Page ## khaM\. 2 a\. 32 pAna 68) pIDayitvA shirobhistachcharaNe dhvanimAcharat || 30|| mR^idurmadhurarUpaH sa shabdashcha shirasA.abhavat | shrutvA gajAnano hR^iShTo babhUva paramaM tadA || 31|| tato viShNvAdibhirdevairbhR^igvAdipramukhaistathA | munibhishcha kR^itaM dakSha tato.atyantaM mumoda saH || 32|| bhUtvA tu mUShakArUDho chaturAyudhabhUShitaH | gajAsuravadhArthAya yayau gaNapatiH svayam || 33|| mahiShAkhye pure gatvA siMhanAdaM chakAra saH | tena bhrAntAshchAsurAste gajadaityastathA svayam || 34|| etasminnantare tatra gulmasthA asurA yayuH | ChinnabhinnIkR^itA~NgA vai shasaMsurdevacheShTitam || 35|| asurA UchuH | gaNeshena samAyuktA devA munigaNAH prabho | AyayuryoddhumatyantaM madayuktA gajAsura || 36|| teShAM vachanamAkarNya gajadaityaH pratApavAn | sarvAnAj~nApayAmAsa daityAn sajjIbhavantviti || 37|| svayaM susajjito bhUtvA rathArUDhashcha niryayau | anu taM daityasainyeshA daityAste niryayuH purAt || 38|| apArasenayA yuktaM taM dadarsha gajAsuram | gajAnanaH prasannAtmA kAlasya bhayadAyakaH || 39|| tato gajAsuraH kopAddaityAnAj~nApayattadA | saMharadhvaM surAn sarvAn munIn yakShAdisaMyutAn || 40|| daityendreNa samAj~naptA asurA jayashAlinaH | astraiH shastraishcha te devAn pIDayAmAsurojasA || 41|| devAH krodhasamAviShTA maraNe kR^itanishchayAH | daityAn praharaNairjaghnuH shastrairnAnAvidhaistadA || 42|| daityAnAM chaiva devAnAM yuddhaM paramadAruNam | babhUva tumulaM tatra parasparavinAshanam || 43|| asR^i~NnadI pravR^ittA cha mahaughA vIramohinI | bhagnA daityagaNAstatra prahAraparipIDitAH || 44|| tyaktvA daityagaNA lajjAM palAyanta disho dasha | tat dR^iShTvA daityarAjastu vismito.abhUt prajApate || 45|| tato daityAdhipAH krUrAH pradhAnapramukhA raNam | AyayurdevasenAM te nirjaghnushcha mahAbalAH || 46|| tata indrAdibhiste vai raNaM kR^itvA sudAruNam | nihatA mUrchChitAH kechidraNe bhUmau nipAtitAH || 47|| hA hA daityagaNAH kR^itvA palAyanta disho dasha | tat dR^iShTvA daityarAjaH sa vismayaM paramaM yayau || 48|| viparItaM mayA dR^iShTaM vahniH shIto yathA.abhavat | tathA devairmadIyeyaM senA sarvA parAjitA || 49|| evaM manasi santaptaH krodhAruNavilochanaH | rathArUDhaH svayaM yoddhumAyayau sa gajAsuraH || 50|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite gajAsurasainyavadho nAma dvAtriMsho.adhyAyaH || 2\.32 (##Page ## khaM\. 2 a\. 33 pAna 69) \section{2\.33 gajAsuravadhAkhyAnaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | samAgataM mahAdaityaM dR^iShTvA devA bhayAturAH | gajAnanaM nijaM nAthaM yayurvR^ittAntamIritum || 1|| sa vR^ittAntaM devamukhAt shrutvA krodhasamanvitaH | parashuM pAshamugraM cha gadAM dhR^itvA yayau tadA || 2|| mUShakArUDhamAdyaM taM puruShaM daityanAyakaH | dR^iShTvA gajAnanaM dIptamuvAcha balagarvitaH || 3|| gajAsura uvAcha | kimarthaM raNabhUmau tvamAgato brAhmaNAdhama | tapaH kAryaM tvayA nityaM kathaM kShAtraM samAshritaH || 4|| brahmAdayo jitA yena tena sArdhaM tvayA dvija | yuddhaM kartavyamatyantaM vR^ithA maraNamApsyasi || 5|| gachCha svamAshramaM vipra na hanmi tvAM samAgatam | bAlabhAvAt kR^itaM karma sahehaM nAtra saMshayaH || 6|| ityuktavantamAlokya shambhuH krodhasamanvitaH | uvAcha taM mahAdaityaM vachastaddhitakAmyayA || 7|| shiva uvAcha | mUrkho.asi daityarAja tvaM nAyaM brAhmaNasattamaH | gaNesho.ayaM sadA sevyo yogibhiH paramAdR^itaiH || 8|| parAsharasya putro.abhUttapasArAdhitaH svayam | varadAnaprabhAveNa tvAM haniShyati nishchitam || 9|| tyaktvA vairaM gaNeshaM cha sharaNaM daityanAyaka | ehi nochechcha sarvasvaM hitvA mR^ityumavApsyasi || 10|| vasa pAtAlabhUmau tvaM na gaNesho haniShyati | evaM shrutvA vachaH shambhuM jaghAna gadayA.asuraH || 11|| mUrchChayA patito bhUmau sha~Nkarastatra sa~Ngare | shastrAstraistena daityena mUrchChitAshcha kR^itAH surAH || 12|| viShNvAdyAshcha raNe tatra patitAH pIDitA bhR^isham | daityAdhipaM tato dR^iShTvA gaNesho.astramupAdade || 13|| parashuM mantrayAmAsa saMhArAstravidhAnataH | tatyAja daityasenAyAM mahAstraM yamasannibham || 14|| hatAH parashunA daityA yatra tatra sthitA mR^idhe | pashyato daityarAjasya pradhAnAshcha mR^itAH sutAH || 15|| saMhArAstranivR^ittyarthaM nAnAyatnamathAkarot | sarvaM tanniShphalaM jAtaM gajadaityasya saMyuge || 16|| eka eva mahAdaityo varadAnaprabhAvataH | sa saMhArAdurvarito hataH parashunA na cha || 17|| tato daityo yayau krodhAtsamIpe vighnapasya cha | shastrANi sahasA tyaktvA mallayuddhodyato.abhavat || 18|| tAdR^ishaM taM gaNeshAno dR^iShTvA krodhasamanvitaH | darshayAmAsa daityAya rUpaM svAnandagaM param || 19|| anantAdityasa~NkAshaM gajavaktravirAjitam | jyotiShAM jyotirApUrNaM yogarUpaM sushAntidam || 20|| taM dhartuM daityarAjaH sma yatate nikaTasthitam | AkAshavanna tadrUpaM hastagaM chA.abhavat prabhoH || 21|| AshcharyaM hR^idaye matvA daityesho vihvalo bhR^isham | aho mayA dhR^ito DhuNDhirhastago me na hastagaH || 22|| kimidaM kautukaM pUrNaM gaNesho.ayaM sanAtanaH | brahmAkAro na sandeho haniShyati sa mAM dhruvam || 23|| dhanyaM janma madIyaM vai pitarAvAshramAdikam | gaNeshahastashastreNa mariShyAmi na saMshayaH || 24|| shukAdyA yogino yaM vai prAptA yogaiH sudushcharaiH | AyAsena vinA so.ayaM mayA prApto gajAnanaH || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 34 pAna 70) taM praNamya mahAbhaktyA daityesho varakA~NkShayA | jagAda gaNanAthaM vai bhAvabhAvitamAdarAt || 26|| brahma brahmesha jahi mAM dAsaM te gaNanAyaka | varaM prayachCha me tvenaM namAmi tvAM punaH punaH || 27|| na saMsArasukhe chittaM madIyaM te pradarshanAt | tvayA hato bhaviShyAmi brahmabhUto na saMshayaH || 28|| prArthayantaM mahAdaityama~Nkushena jaghAna tam | gaNeshaH so.api sAyujyaM tasya prAptaH prajApate || 29|| sha~NkarAdyAH surAstatra munayo mohasaMyutAH | na vidushcheShTitaM tasya babhurbhrAntA iva sthitAH || 30|| hataM daityaM samAlokya harShitAste tadA.abhavan | gaNesho.api svakaM rUpaM lInaM kR^itvA sthitaH puraH || 31|| pUrvAkAraM cha taM dR^iShTvA tuShTuvuste surarShayaH | sampUjya bhaktibhAvena nemushcha nanR^ituH puraH || 32|| devarShaya UchuH | namaste gajavaktrAya gajAnanasurUpiNe | parAsharasutAyaiva vatsalAsUnave namaH || 33|| vyAsabhrAtre shukasyaiva pitR^ivyAya namo namaH | anAdigaNanAthAya svAnandAvAsine namaH || 34|| rajasA sR^iShTikartre te sattvataH pAlakAya vai | tamasA sarvasaMhartre gaNeshAya namo namaH || 35|| prakR^iteH puruShasyApi rUpiNe paramAtmane | bodhAkArAya vai tubhyaM kevalAya namo namaH || 36|| svasaMvedyAya devAya yogAya gaNapAya cha | shAntirUpAya tubhyaM vai namaste brahmanAyaka || 37|| vinAyakAya vIrAya gajadaityasya shatrave | munimAnasaniShThAya munInAM pAlakAya cha || 38|| devarakShAkarAyaiva vighneshAya namo namaH | vakratuNDAya dhIrAya chaikadantAya te namaH || 39|| tvayA.ayaM nihato daityo gajanAmA mahAbalaH | brahmANDe mR^ityusaMhIno mahAshcharyaM kR^itaM vibho || 40|| hate daitye.adhunA kR^itsnaM jagat santoShameShyati | svAhAsvadhAyutaM pUrNaM svadharmasthaM bhaviShyati || 41|| evamuktvA gaNAdhIshaM sarve devarShayastataH | praNamya tUShNImbhAvaM te samprAptA vigatajvarAH || 42|| karNau sampIDya gaNapacharaNe shiraso dhvaniH | madhuraH prakR^itastaistu tena tuShTo gajAnanaH || 43|| tAnuvAcha madIyA ye bhaktAH paramabhAvitAH | taishcha nityaM prakartavyaM bhavadbhirnamanaM yathA || 44|| tebhyo.ahaM paramaprIto dAsyAmi manasIpsitam | etAdR^ishaM priyaM me cha namanaM nAtra saMshayaH || 45|| evamuktvA sa tAn sarvAn siddhibud.hdhyAdisaMyutaH | antardadhe tato devA munayaH svasthalaM yayuH || 46|| pitA parAsharastasya mAtA vai vatsalA prabhoH | shokasAgaramagnau tau shrutvA vArtAM nipetatuH || 47|| tataH kAruNiko devastayoshchittaprakAshakaH | yogashAntimayaM j~nAnaM bodhayAmAsa shAshvatam || 48|| mUrtiM madIyAM vai kR^itvA saMsthApya brAhmaNaiH saha | tasyAH pUjA prakartavyA bhavadbhyAM nityamAdarAt || 49|| dehavyApAritA tatra kartavyA hR^idi shAntidam | (##Page ## khaM\. 2 a\. 34 pAna 71) yogarUpadharaM dR^iShTvA kAlamAkramataM sadA || 50|| evamuktvA hR^idistho.asau gaNeshoM.atardadhe tataH | kR^itavantau mahAbhAgau tathA dakShasuyoginau || 51|| achalA sthApitA mUrtiH siddhidA sA.abhavatparA | darshanAn mokShadA dakSha sakAmAnAM prakAmadA || 52|| etatte kathitaM sarvaM gajAsuravadhAshritam | charitaM gaNanAthasya sarvapApaharaM shubham || 53|| yaH shR^iNoti naro bhaktyA paThedvA tu prajApate | tasmai bhuktipradaM pUrNaM muktidaM prabhaviShyati || 54|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite gajAsuravadhAkhyAnaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH || 2\.33 \section{2\.34 vyAsamAhAtmyaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | parAsharasya putro.abhUt vyAsaH sAkShAjjanArdanaH | vedAdibhAgasid.hdhyarthaM devaiH samprArthitaH purA || 1|| sa eva j~nAnagarveNa na sasmAra gajAnanam | namanaM na prakartavyaM mayA viShNusvarUpiNA || 2|| tatastasya gataM j~nAnaM sakalaM vedashAstrajam | prayayau duHkhitastena brahmANaM sharaNaM purA || 3|| brahmaNA bodhito vyAsaH purANaM shrutavAn prabhoH | gANeshamAdibhUtaM tattena sa j~nAnavAna.abhUt || 4|| tapastaptvA suvipulaM gANapatyo babhUva ha | shAntiyogadharaH sAkShAdvyAso nArAyaNaH svayam || 5|| tato vyAsena vedAnAM shAkhA bhinnAH kR^itAH parAH | saulabhyArthaM narANAM vai karmAdij~nAnasiddhaye || 6|| Adau vedaM yajuHsa.nj~naM taM chaturdhA vibhajya saH | chAturhotraM chakAraiva karma sarvaM prajApate || 7|| yajuShAdhvaryavaM chakre R^igbhirhotR^itvama~njasA | udgAtR^itvaM chakArA.asau sAmabhiH sarvasammataH || 8|| brAhmamevAkarodvipro.atharvabhiH susamAhitaH | evaM chaturvidhaM karma kR^itvA mAnyo babhUva ha || 9|| mantrairyuktA purA tena saMhitA vividhA kR^itA | yaj~nArthaM brAhmaNaM proktaM yogArthaM yadaraNyakam || 10|| pailaM shiShyaM mahAbuddhimR^igvede bhedadhArakam | vaishampAyanamevaM sa yajuShAM bhedadhArakam || 11|| jaiminiM sAmavedasya pAragaM prachakAra ha | atharvadhArakaM vipraM sumantuM munisattamaH || 12|| tena chAShTau kR^itA bhedA R^igvedasya mahAtmanA | ShaDashItiH kR^itA bhedA yajurvedasya vai tathA || 13|| ekaM sahasraM shAkhAnAM sAmavedasya vai kR^itam | atharvaNastathA bhedA kR^itA nava vivekinA || 14|| purANamekarUpaM vai shiShyAya pradadau muniH | romaharShaNasa.nj~nAya sUtAya natarUpiNe || 15|| purANasya kR^itA bhedA aShTAdasha mahAtmanA | purANopapurANAkhyA dvividhA saMhitA smR^itA || 16|| brAhmaM cha vaiShNavaM pAdmaM shaivaM bhAgavataM tathA | (##Page ## khaM\. 2 a\. 34 pAna 72) bhaviShyaM brahmavaivartaM mArkaNDeyaM cha vAmanam || 17|| AgneyaM vAyavaM mAtsyaM vArAhaM kaurmameva cha | lai~NgaM gAruDakaM skAndaM brahmANDaM cha prajApate || 18|| aShTAdasha purANAni kathitAni visheShataH | tathaivopapurANAni kathayAmi prajApate || 19|| gANeshaM nAradIyaM cha nArasiMhaM cha kApilam | nAndikeyaM cha vAruNyaM daurvAsasamathAmbikam || 20|| kAlikeyaM cha mArIchamaushanasaM cha bhArgavam | sAnatkumArakaM chaiva kaumAraM cha prajApate || 21|| mAheshvaraM cha sauraM vai pArAsharyaM cha maudgalam | aShTAdasha purANAni kathitAni samAsataH || 22|| dharmAdharmavyavasthArthaM chakre bhAratamuttamam | etatsarvaM sa jagrAha vyAsAt sUto mahAmatiH || 23|| etAni gANapatyAni j~nAtavyAni vichakShaNaiH | anyAni setihAsAni gaNeshastutimanti vai || 24|| shrutvA suvachanaM tasya mohitA munayaH punaH | UchuH sUtaM mahApraj~naM saMshayachChedanAya te || 25|| shaunakAdyA UchuH | kathaM sUta shivAdInAM purANAni mahAmate | proktAni gANapatyAni vada saMshayamuktaye || 26|| teShAM vachanamAkarNya sUtaH sarvArthakovidaH | jagAda tAn mahAbuddhiH saMshayachChedanaM vachaH || 27|| sUta uvAcha | gaNeshasya svarUpaM yat pa~nchadhA vyAsabhAShitam | j~nAtavyaM munishArdUlAsteShAM bhedaM vadAmyaham || 28|| AdyaM brAhmaM purANaM yadgANapatyaM prakIrtitam | nirguNo gaNapastatra varNito brahmavAchakaH || 29|| hR^idayeShu janAnAM vai buddhInAM yat prakAshakR^it | tadeva tasya rUpaM tad.hdhyAyanti tyAginaH prabhoH || 30|| AkArAdi vihInaM tat sAkShibhUtaM sadA param | manovANIvihInaM cha j~nAtavyaM nyAsibhirmune || 31|| taM dhyAyanti mahAbhAgA yoginashcha chaturvidhAH | sa.nnyAsino hR^idisthaM te gaNeshaM buddhichAlakam || 32|| anyadantyaM purANaM yadbrahmANDaM gaNapasya tat | tatro~NkAramayAkAraH saguNo varNitaH prabhuH || 33|| jagadvihArakArI sa pa~nchadhA prababhUva ha | praNavaH praNavAkAro gajAnana udAhR^itaH || 34|| akArokArako chaiva makAro nAda Ababhau | binduH pa~ncha vibhajyAtmA nAnAkhelaM karoti saH || 35|| jagadAkArarUpeNa sthitaM vighneshamAdarAt | dhyAyanti jagadAtmAnaM praNavAkR^itilakShaNam || 36|| smaranti taM dvijA nityaM vedAdau karmasiddhaye | brahmANDAkAravighneshaH saguNaH parikIrtitaH || 37|| tathaivopapurANeShu gANeshaM chAdyama~njasA | purANaM tadgaNeshasya bhinnamUrtidharasya cha || 38|| saguNaM jagadAkAraM nirguNaM buddhichAlakam | tayorj~nAnaprasid.hdhyarthaM mUrtimantaM stuvanti te || 39|| gajavaktrAdichihnaishcha chihnitaM gaNanAyakam | mantrAdinA bhajante taM bhAvayuktA maharShayaH || 40|| tasyopAsanamAtreNa saguNaM nirguNaM tathA | sulabhaM prApyate brahma yogibhistApasottamaiH || 41|| antyaM maudgalametachcha purANopaniShatparam | tatra vighneshamAhAtmyaM yogAkAraM prakIrtitam || 42|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 35 pAna 73) saguNaM nirguNaM brahma mUrtirUpadharaM mune | trayANAM yogarUpaM vai mudgalena prakAshitam || 43|| yoginaH shukamukhyAstaM prabhajanti yathAtatham | yogenAbhedasa.nj~nena varNAshramavivarjitAH || 44|| tasmAdAdau gaNeshasya pUjanaM sarvasammatam | ante so.api na sandeho vedAnteShu visheShataH || 45|| ya AdiH pralayAnte sa tiShThedvai sarvasammatam | tasmAdAdyantabhAgeShu purANeShu gaNeshvaraH || 46|| pa~nchamaM madhyarUpaM cha gaNeshasya mahAtmanaH | kalAMshena prasa~NkhyAtaM nAmarUpadharaM mune || 47|| shivaviShNvAdibhedaishcha sa khelati gajAnanaH | teShAM madhye purANAni vyAsena kathitAni vai || 48|| tasmAt sarvapurANeShu gaNeshasyaiva varNanam | kathitaM nAtra sandeho vyAsenAmitabuddhinA || 49|| idaM pa~nchavidhaM rUpaM gaNeshasya mahAtmanaH | yo jAnAti naraH so.api mohahIno bhaviShyati || 50|| chaturvidhaM gaNeshasya pUjanaM kathitaM sadA | sarvArambheShu siddhInAM dAyakaM bhaktikAriNe || 51|| mUrtipUjanamekaM cha dvitIyaM praNavAtmakam | tR^itIyaM buddhidaM chaiva shAntirUpaM chaturthakam || 52|| ata Adau janAH kechid grantheShu brahmarUpakam | smaranti vA pUjayanti sarvasiddhipradAyakam || 53|| kechid buddhipradaM devaM hR^idisthaM saMsmaranti vA | pUjayanti dvijendrAdyAH sarvadA gaNanAyakam || 54|| kechido~NkArarUpaM taM pUjayanti smaranti vA | sarvAdau sarvasiddhInAM dAyakaM vighnanAyakam || 55|| kechin mUrtidharaM devaM pUjayanti smaranti vA | sarvAdau gaNanAthaM cha j~nAtavyaM shAstrasammatam || 56|| ata Adau tathA madhye sarvAM.ate sa gajAnanaH | shobhate yogarUpeNa shAntido bhaktavatsalaH || 57|| brahmaNA bodhito vyAso gANapatyaH pratApavAn | gaNeshaprAptikAmArthaM nAnAbhedaM chakAra saH || 58|| vAsanAchChedanArthaM cha janAnAM yogasiddhaye | shivAdInAM purANAni kramArtha varNitAni vai || 59|| etadvyAsasya mAhAtmyaM kathitaM sakalaM tava | yaH shR^iNoti naro bhaktyA paThedvai tasya sarvadam || 60|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite vyAsamAhAtmyaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH || 2\.34 \section{2\.35 shukopAkhyAnaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | vyAsasyA.api suto jaj~ne shukaH sAkShAchChivaH svayam | tapasArAdhitastena yoginAM sa shiromaNiH || 1|| shuko garbhAdviniHsR^itya sa~NgabhItyA.apalAyata | sa~Ngena j~nAnabha~Ngo vai jAyate viShayAtmanAm || 2|| taM gachChantaM samAlokya vyAso vai dhAvito.abhavat | bodhayan hetubhirvAkyairnAnAkramamayaiH sutam || 3|| tiShTha tiShTha mahAyogin shR^iNu me paramaM vachaH | prathamaM brahmacharyaM cha tato gArhasthyama~njasA || 4|| tato vanAshramaH proktastataH sanyAsa AdarAt | krameNa sevitA ete tadA yogaH susidhyati || 5|| anyathA sahasA kR^itvA yogabhraShTo naro bhavet | athavA bhraShTabhAvena nArakI dharmanAshataH || 6|| ato manojayArthaM tvaM kramamArgaM samAchara | ante yogIndrasaMsevyo bhaviShyasi na saMshayaH || 7|| sahasA mA chara tvaM vai tyAgaM paramadustaram | manashcha~nchalabhAvena patiShyasi na saMshayaH || 8|| ityAdyairvividhairvAkyaiH suto vyAsena bodhitaH | sa~Ngasyaiva bhayAdyogI na bubodha shuko mune || 9|| vyAso.api bhAvi cha j~nAtvA yayau svasyAshramaM svayam | gaNeshaM manasA dhyAtvA saMsthitashchintayAnvitaH || 10|| etasminnantare tatra brahmA svayamupAgataH | taM praNamya shukasyA.api vR^ittAntamavadanmuniH || 11|| tatastaM pratyuvAchAtha brahmA chintAM tu mA kuru | shuko na bhavitA shambhurbhraShTo vai nAtra saMshayaH || 12|| evamAshvAsya taM vyAsaM tasya pUjAM pragR^ihya saH | yayau svabhavanaM brahmA vyAso vai harShito.abhavat || 13|| shukaH sa narmadAtIre saMsthito yogasevayA | sarvatra brahmabhAvenAchintayadbrahma shAshvatam || 14|| sampraj~nAto.aShTadhA tena sAdhito vedamArgataH | asampraj~nAtayogeShu saMsthito yogisattamaH || 15|| shukeshvarastatra sAkShAchCha~NkarastiShThati prabhuH | shivena hR^idi saMsthena bodhito bAdarAyaNiH || 16|| guruNA tena hIno.ayaM shuko yogaM samabhyasat | yogabhUmikrameNaivAsAdhayadyogamuttamam || 17|| svata utthAnakaM brahma sAdhayitvA vidhAnataH | prAptaM parata utthAnaM tena sA~NkhyaM mahAtmanA || 18|| tatra brahmaNi saMsakto yogAbhedena kevale | babhrAma pR^ithivIM sarvAM videho.asau mahAmuniH || 19|| brahma sA~NkhyaM nirAdhAraM dR^iShTvA saMshayavAnabhUt | tadarthaM janakaM so.api yayau harShasamanvitam || 20|| janakena tathA sA~NkhyaM videhaM kathitaM param | tataH saMshayahInashcha jAto vaiyAsakiH prabhuH || 21|| sA~Nkhye bodhasya nAshaH syAttat dR^iShTvA vismito muniH | vichAramakarochchitte yogabhAvena bhAvitaH || 22|| bodhenotthAnakaM jantorjAyate nAtra saMshayaH | bodhahInena yogenotthAnaM nAsya bhavet kadA || 23|| brahma yogamayaM proktaM tatrotthAnavihInatA | utthAnaM vidyate naiva brahmAkAraM pravartate || 24|| sA~NkhyaM brahma videhatvAnmataM chopAdhivarjitam | na mukhyaM shAntidaM proktaM yogIndrairyogachintakaiH || 25|| vyAsena vedashAkhAshcha kR^itA bhinnA mahAtmanA | purANAni vibhinnAni kR^itAni samavedinA || 26|| ahaM taM sharaNaM yAmi tAtaM shAntyarthamAdarAt | sa eva sarvavit sAkShAchChAntidAtA bhaviShyati || 27|| vichArya matimAnevaM shuko harShasamanvitaH | Agatya nikaTe tasya taM nanAma kR^itA~njaliH || 28|| tatra vyAso.api yogibhyaH prAvadadyogamuttamam | taM shrutvA harShito bhUtvA shuko vacha uvAcha tam || 29|| svAmi~nChR^iNu madIyaM vai prashnaM yogaprasiddhaye | shAntiyogasya dAtA kaH kIdR^isho yoga uttamaH || 30|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 36 pAna 75) vada mAM karuNAsindho yogibhyo yogadAyaka | yogIndrastvaM na sandeho bhrAntyA.ahaM bhramito.abhavam || 31|| shukasya vachanaM shrutvA taM vyAsaH pratyuvAcha ha | shR^iNuShva tvaM mahAbhAga yogaM shAntipradAyakam || 32|| gaNeshaH shAntirUpashcha yogashAntipradAyakaH | taM bhajasva mahAyogin tena shAnto bhaviShyasi || 33|| brahmaNA bodhito.ahaM taM bhajAmi gaNanAyakam | tena sarvaj~natAM yAto yogIndraiH sevito.abhavam || 34|| gaNo dhAtuH samUhe cha kathito nAtra saMshayaH | bAhyAntarAdisaMyoge samUho bhavati prabho || 35|| brahmarUpAH samUhAshcha teShAM svAmI gaNeshvaraH | saMyogAyogayogena prApyate yogibhiH paraH || 36|| evamuktvA gaNeshasya vedapAdastavaM dadau | rachitaM viShNunA pUrvaM shAntiyogapradAyakam || 37|| yena viShNuH sushAnto.abhUdihaloke sukhAtmakaH | jAtaH pAlakabhAvena bhagavannAmadhArakaH || 38|| pragR^ihya sAdhayAmAsa shukastaM paramAdbhutam | gANapatyo babhUvAtha yogivandyo mahAdyutiH || 39|| nityaM gaNeshamAhAtmyaM vedapAdastavaM shukaH | japati snehabhAvena divAnaktamakhaNDitam || 40|| etachChukasya mAhAtmyaM kathitaM te prajApate | paThate shR^iNvate sarvasukhadaM prabhavet param || 41|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite shukopAkhyAnaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH || 2\.35 \section{2\.36 gautamacharitaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | trayaH putrA a~Ngiraso babhUvurbrahmavAdinaH | gANapatyA mahAbhAgAH sarvaj~nAH sukhadAyinaH || 1|| utathyaH prathamaH prokto dvitIyastu bR^ihaspatiH | saMvartashcha tR^itIyo.abhUdyogashAstraparAyaNaH || 2|| shikShito~NgirasA putra utathyaH svalpakAlataH | brahmabhUto.abhavatsadyo gANapatyo visheShavit || 3|| bR^ihaspatiH krameNaiva yogabhUmivishAradaH | bhUmInAM sAdhane sakto.abhavachChaivaH svabhAvataH || 4|| tatra svAdhInatAM dR^iShTvA shAntyarthaM sha~NkaraM yayau | shivena gaNarAjasya mantro dattaH ShaDakSharaH || 5|| shAntiyogasya rUpaM yat kathitaM tat pravistarAt | shivaM natvA vanaM so.api yayau dakShabR^ihaspatiH || 6|| sa nityaM gaNapaM dhyAtvA.apUjayattaM vidhAnataH | darshanArthaM gaNeshasya lAlasAbhUnmahAmateH || 7|| yogamArgeNa yogI sa jAtaH shAntidharaH svayam | gANapatyatvamApannaH shivatulyo bR^ihaspatiH || 8|| tuShTastadA gaNeshAno yayau tasyAshramaM prabhuH | stutaH sampUjitastena tutoSha gaNanAyakaH || 9|| akhaNDabhaktibhAvaM sa dadau tasmai mahAtmane | antardhAya svamAtmAnaM gaNeshaH svAlayaM yayau || 10|| prakathyate mahAyogI tadArabhya bR^ihaspatiH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 36 pAna 76) brahmiShThAnAmayaM shreShTho vibhUtipadamAgataH || 11|| saMvartaH prathamaM yogI dveShito vai visheShataH | yatra tatra vibhAgArthaM guruNA bhrAtR^ibhAvataH || 12|| sa saMsAraM parityajya nagna unmattavat svayam | sahajaM brahma kAshIstho dhyAyadvai shA~NkaraM sadA || 13|| tataH kadAchidrAjendro marutto yaj~nakAmyayA | upAdhyAyaM yayau rAjA svargasthaM taM bR^ihaspatiH || 14|| tadvR^ittAntaM samAdAya devendraH prAbravId gurum | matspardhinaM maruttaM mA yajasva tvaM bR^ihaspate || 15|| devAnAM vA manuShyANAmekapakShadharo bhava | tasyaiva vachasA rAjA tyaktaH sa guruNA mahAn || 16|| maruttaM kShubhitaM j~nAtvA taM yayau nArado muniH | kAshyAM saMvartakaM rAjannAnIya kuru sadgurum || 17|| jaDonmattasvabhAvena sa tiShThati munIshvaraH | prAtaHkAle praNAmArthaM sha~Nkarasya cha gachChati || 18|| shavaM tatra samAgR^ihya tiShTha tvaM dvAri bhUmipam | vimukhashchAtmahInaM taM dR^iShTvA gachChati viprapaH || 19|| evamuktvA gato yogI nAradaH so.api harShitaH | tathA chakAra dharmaj~naH kAshyAM gatvA narAdhipaH || 20|| dR^iShTvA nagnaM nanAmA.asau svaguruM tatra bhUmipaH | ChalitashcheShTayA dakSha na mumocha tathA.api tam || 21|| saMvartastasya vR^ittAntaM shrutvA svayamupAgataH | yaj~nArthaM tasya rAjarSherupAdhyAyo babhUva ha | jIvena tasya vR^ittAnto j~nAtastenApi bhUmipaH || 22|| Chalito.ahaM bhaviShyAmi guruste tyaja me.anujam || 23|| maruttena tvadIyaM vai na gR^ihItaM vachastadA | guruNA prerito deva indro vajraM samAkShipat || 24|| saMvartena cha tadvajraM kR^itaM moghaM samAdhinA | sharaNaM tadbhayAdindro yayau devagaNaiH sa tam || 25|| tato devagaNaistena munibhiH saMskR^ito makhaH | samApya yaj~nametasya saMvartaH svasthalaM yayau || 26|| samAdhitatparatvena j~nAtaM tenApi shAmbhavam | svAdhInaM tadbhavenmukhyaM brahmashAntipradaM kadA || 27|| yayAva~NgirasaM praShTuM tena yogaH prakAshitaH | shAntiyogamayaH sAkShAdgaNeshaH paramAdbhutaH || 28|| saMvartena tathA dakSha sAdhito yoga uttamaH | shAntirUpadharo yogI saMvartaH prababhUva ha || 29|| Agatya saMsthitaH so.api kShetre svAnandarUpiNi | mayUreshaM sadA tatra siSheve bhaktitatparaH || 30|| teShAM putrA mahAbhAgA jAtAH sarvaj~nasammatAH | krameNAnte cha te sarve gANapatyA babhUvire || 31|| proktA dIrghatamaskAdyAsteShAM putrAdibhistathA | gaNesho manasA bhaktyA.akhaNDabhAvena sandhR^itaH || 32|| gautamastatra mukhyashcha shAntimArgaparAyaNaH | vikhyAto munivargeShu sa babhUva prajApate || 33|| kadAchit pR^ithivImadhye hyanAvR^iShTiH sudAruNA | babhUva dvAdashAbdAn yA tayA sampIDitaM jagat || 34|| pIDAM dR^iShTvA janAnAM sa dayAyukto babhUva ha | gautamaM sha~NkaraM devaM vR^iShTihetornunoda saH || 35|| tatastaM sha~NkaraH sAkShAdavochad bhaktamuttamam | (##Page ## khaM\. 2 a\. 36 pAna 77) anAvR^iShTiH kR^itA mukhyA kAlena brahmarUpiNA || 36|| chAlituM na samarthastaM ko.api brahmANDamaNDale | atobhimAnamutsR^ijya tiShTha tvaM munisattama || 37|| shivasya vachanaM shrutvA duHkhitastamuvAcha ha | gautamo munivaryashcha vismito.abhUt sa mAnase || 38|| gautama uvAcha | kimidaM nAtha vadasi tvamIshaH sarvasammataH | kuru me vA~nChitaM nocheddehatyAgaM karomyaham || 39|| gautamasyAbhimAnaM taM dR^iShTvA shambhuH suvismitaH | bhAvaM j~nAtvA svayaM prAha gautamaM munisattamam || 40|| shR^iNu gautama mAhAtmyaM dehaM tyajasi vai vR^ithA | vinAyakaM bhajasva tvaM tena sarvaM bhaviShyati || 41|| nAyakena vihIno.ayaM sarveShAM sa visheShataH | nAyakastena nAmA.abhUdvinAyaka iti sphuTam || 42|| vayaM tadAj~nayA sarve vartemahi na saMshayaH | gamanaM vedamArgeNAsmAkaM sarvatra sammatam || 43|| utpathe gamanaM nashchettadA vighnaM karoti saH | atastvaM vighnarAjaM cha sharaNaM gachCha gautama || 44|| evamuktvA mahAdevo dadau tasmai ShaDakSharam | mantrarAjaM gaNeshasya vidhAnaM tasya chottamam || 45|| gautamastaM praNamyAdau tapase vanamAyayau | samAdhinA mahogreNa toShayAmAsa vighnapam || 46|| evaM varSheNa taM DhuNDhiryayau dAtuM varaM prabhuH | taM dR^iShTvA harShito.atyantaM nanAma munisattamaH || 47|| atharvashirasA tena saMstuto gaNanAyakaH | prasannastamuvAchaivaM vachanaM brUhi vA~nChitam || 48|| sa vavre yadi tuShTo.asi bhaktiM dehi dR^iDhAM tvayi | gANapatyaM cha sampUrNaM mAM kuruShva gajAnana || 49|| anAvR^iShTibhavaM duHkhaM jahi deva vinAyaka | etameva varaM yAche vA~nChitaM nAtra saMshayaH || 50|| tamuvAcha gaNAdhyakShastvayoktaM munisattama | tavAshrame.adhunA sarvaM bhaviShyati na saMshayaH || 51|| sAya~NkAle cha bIjebhyaH kShiptebhyo bhUmimaNDale | sasyAnAM vai samutpattiH prAtaHkAle bhaviShyati || 52|| tairdhAnyairnityameva tvaM poShayasva mahAmunIn | samAgatAn tathAbhUtAn samaye munisattama || 53|| nityaM pramuditAH sarve bhaviShyanti tavAshrame | samAgatA narAH sarve.anAvR^iShTerduHkhavarjitAH || 54|| madIyA bhaktirachalA bhaviShyati tathA parA | yogashAntidharaH pUrNo bhAvI tvaM matprasAdataH || 55|| evamuktvA gaNeshAno gataH svAnandake pure | gautamo gANapatyashcha taddinAt sambabhUva ha || 56|| sa muniH svAshrame gatvA chakAra gaNapoditam | anAvR^iShTibhavaM duHkhaM janAnAM sa nirAkarot || 57|| tatrAgatAn svayaM viprAnnAnAdigbhyaH prajApate | tAn sarvAn poShayAmAsa dhAnyairnityasamudbhavaiH || 58|| krameNa dvAdashAbdAste gatA vai dustarA mune | tatra sarvatra sa~njAtA vR^iShTirvai duHkhahAriNI || 59|| tato munigaNaiH sarvairviparItaM vichAritam | gautamena vayaM sarve poShitA nAtra saMshayaH || 60|| sarveShu gautamo dhanyastadutkarSho bhaviShyati | (##Page ## khaM\. 2 a\. 36 pAna 78) ata utkarShanAshArthaM kartavyaM kiM dvijottamAH || 61|| tatastairmAyayA gaushcha kR^itvA gautamasannidhau | preShitA sA hutadravyaM bhakShayAmAsa vai muneH || 62|| gautamena svahastena tADitA mR^idubhAvataH | spR^iShTamAtrA mamArA.asau patitA gaurdharAtale || 63|| tato hA hA kR^itaM sarvairbrAhmaNaishChadmadarshibhiH | gautamasyAshrame sarvairApR^ichChya gamanaM kR^itam || 64|| gautamena tapaH kR^itvA prArthitA svargavAhinI | tryambakasya shiraHsaMsthA prAdurbhUtA cha tatkShaNAt || 65|| tatra snAnena sadyo vai pavitro gautamo.abhavat | govadhAdimahApApaM gachChati snAnamAtrataH || 66|| tataH kadAchidvipresho gautamo dhyAnamAshritaH | vichAramakarochchitte j~nAtvA teShAM vicheShTitam || 67|| ChalanArthaM dvijaiH sarvairnirmitA gaushcha mAyayA | tataH kopaparItA~NgaH shashApa brAhmaNAn muniH || 68|| vedabAhyA bhaviShyanti kR^itaghnA ye marhaShayaH | madIyachChalanenaiva pAtakena na saMshayaH || 69|| tataste shApayogena bhrAntA jAtA maharShayaH | j~nAtvA.akasmAd dvijAH shApaM sambhItA abhavaMstataH || 70|| sha~NkaraM sharaNaM sarve yayurdevaM maharShayaH | sha~NkaraH smaraNaM chakre viShNoshchaiva suvismitaH || 71|| samAgataM mahAviShNuM paprachCha dvijasaukhyadam | mArgaM tato hariH shambhumuvAcha vachanaM hitam || 72|| viShNuruvAcha | vedabAhyadvijAnAM yatkarma sarvaM nirarthakam | na gatiH kutra dehAnte teShAM shambho na saMshayaH || 73|| atasteShAM hitArthAya granthAH kAryAH sadAshiva | mohadAshcha janAnAM te bhajatAM narakapradAH || 74|| tataH shivena vAmaM cha tantraM tatra prakAshitam | viShNunA bauddhashAstraM vai rachitaM mohadAyakam || 75|| R^iShibhishcha tathAnyAni shAstrANi rachitAni vai | kApAlAdIni bho dakSha mohadAni visheShataH || 76|| phalAni tatra dattAni bhajatAM shambhunAmunA | viShNunA brAhmaNAnAM cha kR^itaghnAnAM hitAya vai || 77|| narA ye tAni sevante nArakAH sambhavanti te | ihAmutra vihInAshcha shAstrAdhArapravartinaH || 78|| janAnAM bhajatAM sarve pApAMshAste maharShayaH | svalpakAlena naShTAH syuH kalau janmadharAstataH || 79|| tatra te pApakarmANo bhaviShyanti visheShataH | teShu mArgeShu saMsaktAH prapatiShyanti raurave || 80|| punaH shuddhA bhaviShyanti narAH kR^itayuge prabho | tatraiva yogamArgeNa gamiShyantyapunarbhavam || 81|| evaM teShAM hitArthAya shivAdyai rachitAni vai | shAstrANi chaturaistAni na sevyAni kadAchana || 82|| vedAdhArayutaM shAstraM tadeva sukhadaM param | tena hInaM cha yachChAstraM mohakaM narakapradam || 83|| na sevyaM mAnavaiH sarvaiH kalidoShavivarjitaiH | yuktaM gautamashApena mahAbhayakaraM matam || 84|| kalau pApA vibhUmAno bhaviShyanti maharShayaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 37 pAna 79) narastaiH kathitaM shAstraM navAmAdikamAcharet || 85|| idaM gautamamAhAtmyaM yaH shR^iNoti naro bhavet | paThedvA malahInaH sannihAmutra sukhI param || 86|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite gautamacharitaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH || 2\.36 \section{2\.37 nR^isiMhamAhAtmyaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | diteH putrau mahAvIryo kashyapAt sambabhUvatuH | sandhyAyAmR^itudAnena daityau paramadAruNau || 1|| tAbhyAM taptaM tapo ghoraM divyavarShasahasrakam | tayostapaHprabhAveNa brahmA tu varado.abhavat || 2|| maraNaM sarvabhUtebhyo na bhavedIpsitaM varam | tAbhyAM dattvA svayaM brahmA svasthAnamagamat punaH || 3|| sAya~NkAlaM cha shuShkArdraM vismarantau mahAsurau | tadeva maraNasthAnaM tayorjAtaM prajApate || 4|| varaprabhAvatastAbhyAM sarvaM tribhuvanaM jitam | hiraNyakashipurjyeShThashchakre vai rAjyamuttamam || 5|| karmamArgaM dviShan sarvaM devabrAhmaNaduHkhadaH | rAjyaM chakre suduShTAtmA parastrImadyalAlasaH || 6|| upoShaNena saMyuktA devA indrapurogamAH | brahmANaM te puraskR^itya sharaNyaM viShNumAyayuH || 7|| tatashcha viShNunA tatra dhR^itaM rUpaM bhayapradam | nArasiMhaM mahograM vai sarvebhyo bhayadAyakam || 8|| Ayayau daityarAjasya nagare krodhasaMyutaH | shabdaiH sabhuvanaM ghorairnAdayAmAsa tatkShaNAt || 9|| bhItA daityagaNAH sarve shashaMsustasya cheShTitam | rAj~ne shrutvA vachasteShAM hiraNyakashipuH svayam || 10|| daityaiH samAvR^ito yoddhuM yayau tena mahAbalaH | krUraH samAgataH so.api nR^isiMhAkR^itidhArakaH || 11|| merumandarasa~NkAshaM vapuryasya virAjitam | tejasA vahnisa~NkAsho yoddhukAmo suraiH prabho || 12|| prahlAdapramukhaiH putraiH saMvR^ito daityasattamaH | nR^isiMhaM yodhayAmAsa shastrAstrairmarmabhedibhiH || 13|| nR^isiMhena hatA daityA bahavo raNamaNDale | shoNitaughavahA nadyaH sampravR^ittA disho dasha || 14|| khaDgAdibhirmahAstraishcha nakhairyuktaH sa devarAT | nR^isiMho yuyudhe tatra pralayAgnisamo babhau || 15|| taM dR^iShTvA pUrvasaMskArAt prahlAdasya mahAtmanaH | vaiShNavaM j~nAnamatyantaM prAdurbhUtaM visheShataH || 16|| etasminnantare tatra gadayA tADitaH prabhuH | nR^isiMho daityarAjena patito mUrchChayA bhR^isham || 17|| dvimuhUrtAt susambhUtaH svasthadeho mahAbalaH | ashaktaM mAnayAmAsAtmAnaM tena palAyata || 18|| hiraNyakashipuH sarvairvijayI svagR^ihaM yayau | chakAra viShNubhaktiM vai prahlAdo bhAvasaMyutaH || 19|| pitaraM bodhayAmAsa viShNumAnandarUpiNam | sharaNaM yAhi sarvatra samaM daityapate.adhunA || 20|| putrasya vachanaM shrutvA krodhAviShTo mahAsuraH | muShTinA tADayAmAsaM shatru me kiM samAshritaH || 21|| tadA.api dR^iDhabhAvena na chachAla sa vaiShNavaH | prahlAdashchAdhikAM bhaktiM chakAra premasaMyutaH || 22|| tato jale sthale hyagnau hiraNyakashipuH svayam | viShaiH so.apIDayatputraM niShphalo viShNunA kR^itaH || 23|| shastrairastrAdibhiH putramAraNAya samudyataH | prahlAdo na mamArA.asau rakShito viShNunA sadA || 24|| evaM pituH sutasyA.api dvandve prApta prajApate | kAle krAnte tu ki~nchidvai nR^isiMhacharitaM shR^iNu || 25|| vaikuNThe sukhamAsInaM nArAyaNamanAmayam | yayau tatra nR^isiMhastaM praNanAma bhayAturaH || 26|| vR^ittAntaM nR^iharestasya shrutvA so.api suvismitaH | kAraNaM chintayAmAsa vichAreNa janArdanaH || 27|| gaNeshaM vai vismR^itavAn tato daityo na nirjitaH | aShTAkSharaM gaNeshasya mantraM tasmai dadau svayam || 28|| vane so.api samAsInastatApa paramaM tapaH | nirAhAreNa saMyukto.adhyAyattaM gaNapaM hR^idi || 29|| ekavarShe gate tatra yayau vighnapatiH svayam | vareNa chChandayAmAsa nR^isiMhaM bhaktamuttamam || 30|| praNamyApUjya vighneshaM parameshaM kR^itA~njaliH | sUktairgANeshasa.nj~naistaM tuShTAva nR^ihariH svayam || 31|| yayAche devadeveshaM bhaktiM te dehi vighnapa | jayaM daityaraNe svAmiMstatheti gaNapo.abravIt || 32|| antardhAnaM gataH sadyo gaNesho bhaktapAlakaH | nR^isiMho harShasaMyukto daityaM hantuM yayau tataH || 33|| etasminnantare dakSha hiraNyakashipuH svayam | prahlAdaM hantumArebhe svayaM khaDgadharo.abhavat || 34|| prahlAdena smR^ito viShNuH prakaTo.abhUttadantare | nR^isiMhaH kAlarUpashcha talenA.atADayat khalam || 35|| mUrchChito daityarAjastu lebhe sa.nj~nAM mahAbalaH | gadAM dhR^itvA nR^isiMhaM taM yuyudhe sainikaiH saha || 36|| nR^isiMhA~NgAt samudbhUtA nR^isiMhA bahavastataH | sainyaM tannAshayAmAsurhiraNyakashipoH param || 37|| tataH krodhaparItA~NgaH sAya~NkAle diteH sutam | dhR^itvA nakhairmahAdaityaM dArayAmAsa keshavaH || 38|| na shuShkArdramayaiH svasya nakhaistena vidAritaH | mamAra daityarAjo.api devAstaM tuShTuvurharim || 39|| stutaH sampUjito viShNurnR^isiMho gaNapaM smaran | antardhAnaM yayau sadyo devAste svapadaM yayuH || 40|| idaM narahareH proktaM mAhAtmyaM yaH shR^iNoti vA | paThati prabhavettasya sarvadaM nAtra saMshayaH || 41|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite nR^isiMhamAhAtmyaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH || 2\.37 (##Page ## khaM\. 2 a\. 38 pAna 81) \section{2\.38 vArAhamAhAtmyaM nAmAShTatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | hiraNyakashipau naShTe hiraNyAkShaM cha daityapAH | rAjAnaM kArayAmAsuH so.api chakre tathA.akhilam || 1|| bhrAturvadhena santapto devAn jitvA mahAbalaH | teShAM mUlavinAshArthaM matiM chakre cha daityapaH || 2|| tatra tena vichAreNa samprAptaM j~nAnamuttamam | karmanAshe cha devAnAM maraNaM prabhaviShyati || 3|| karmarUpamayaM teShAmamR^itaM nAtra saMshayaH | anne naShTe kathaM devAH sthAsyanti tanudhArakAH || 4|| karmamUlamayIM bhUmiM pragR^ihya prayayau khalaH | pAtAlaM daityarAjastu khelayan svechChayA svayam || 5|| devAshcha munayo jagmustataH sarve prajApatim | naShTe charAchare bhUmyAM shashaMsurdaityacheShTitam || 6|| brahmaNA noditAH sarve vaikuNThaM jagmurAdarAt | tuShTuvustaM ramAnAthaM shashaMsushcheShTitaM mahat || 7|| tataH so.api dayAyuktaH saukaraM rUpamAsthitaH | kailAse gaNapaM cheShTvA yayau pAtAlamojasA || 8|| tatra daMShTrAgrasaMyuktAM pR^ithvIM kR^itvA bahiH prabhuH | niryayau taM hiraNyAkSho yoddhukAmaH samAyayau || 9|| tato yuddhaM mahAghoraM tayorjAtaM prajApate | shuShkArdradaMShTrayA duShTaM sandhyAkAle jaghAna saH || 10|| mamAra sahasA daityo varAho dharaNIsutaH | nirgatya sthApayAmAsa pR^ithvIM pUrvavadachyutaH || 11|| saMsthApya pR^ithvIM vArAho mayUreshaM samAyayau | akSharabrahmarUpashcha sarvebhyo j~nAnadAyakaH || 12|| strIsvarUpeNa pR^ithivI patnIbhAvena taM yayau | karmamUlamayI proktA.akSharAdhArA sukhapradA || 13|| tatrAnuShThAnamatyantaM chakraturbhaktitatparau | dR^iDhavAsasusid.hdhyarthaM kShetre svAnandarUpiNi || 14|| prasanno bhagavAMstatra gaNesho devanAyakaH | varadastau yayau prItyovAcha saMvR^iNutaM varam || 15|| tatastAbhyAM praNamyAdau pUjito gaNanAyakaH | nAmAShTakena sAmnA vai saMstuto bhaktibhAvitaH || 16|| varaM tau vR^iNutAM kShetre svAnande dehi vighnapa | vAsaM bhaktisusid.hdhyarthaM brahmabhUtasukhaprade || 17|| tayorvachanamAkarNya gaNeshaH kR^ipayA yutaH | bhaktiM j~nAtvA mahogrAM vai sUryaM provAcha harShitaH || 18|| gaNesha uvAcha | shuklagatyAtmakaM dvAraM tvadIyaM muktidaM param | tatra pR^ithvI varAhau cha tavA~Nge kuru mAnada || 19|| tatheti kR^itavAn sUryaH saMsthitau dvAri tAvubhau | uttarA~NgaM gaNeshasyAshritya pUjAM prachakratuH || 20|| idaM varAharUpasya mAhAtmyaM kathitaM mayA | shravaNAt paThanAt sarvamuktidaM prabhavennR^iNAm || 21|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite vArAhamAhAtmyaM nAmAShTatriMsho.adhyAyaH || 2\.38 (##Page ## khaM\. 2 a\. 39 pAna 82) \section{2\.39 chyavanotpattikathanaM nAmaikonachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | tato daityapade rAjA prahlAdo vaiShNavo.abhavat | sa tu vairaM samutsR^ijya devaiH sammAnito babhau || 1|| gate kiyati kAle cha gR^ihe tasya mahAtmanaH | vidhAtA daityarAjasyAyayau prItyA prajApate || 2|| sa tu duShTairmahAdaityaiH krameNa bhraMshito.asuraH | saMsargadoShayuktobhUnna taM mene pitAmaham || 3|| krodhena vidhinA tatra shapto.asau vaiShNavAdhamaH | j~nAnaM prahlAda naShTaM cha tvadIyaM prabhaviShyati || 4|| prahlAdamevaM shaptvA sa yayau sthAnaM nijaM vidhiH | prahlAdashcha tathA daityairdevAnAM hanane rataH || 5|| na mene manasA viShNuM shambhuM vAmaranAyakam | jitvA devAn samastAn sa rAjyaM chakre.asurAdhipaH || 6|| prahlAdaH sa tato devairmitrabhAvena dhAritaH | sahanaM kR^itamatyantaM taddaurAtmyasya chAdarAt || 7|| devairviShNusahAyaishcha kAlena vijitA balAt | daityAH prahlAdamatyantaM saMrakShya suranAyakaiH || 8|| svarAjye saMsthitaM daityaM prahlAdaM cha mahAmuniH | bhraman samAyayau draShTuM shakto gR^itsamado mahAn || 9|| taM dR^iShTvA daityarAjaH sa praNanAma mahAyashAH | svAsane taM samAveshya pUjayAmAsa bhaktitaH || 10|| bhakto munivaraM daityaH pAdasaMvAhane sthitaH | uvAcha madhuraM vAkyaM prahlAdo harShasaMyutaH || 11|| pralhAda uvAcha | dhanyaM me.adya kulaM j~nAnaM vidyA dAnAdikaM cha yat | tavA~NghriyugulaM dR^iShTvA pavitro nAtra saMshayaH || 12|| mune yogIndramukhyastvaM tava darshanamuttamam | na bhavet pApakArANAM bhuktimuktikramapradam || 13|| ahaM shaptashcha yogIndra vidhinA tena mohitaH | asuraiH saMvR^ito.atyantaM duShTakarmarato.abhavam || 14|| strImadyAdirato nityaM j~nAnahIno nirantaram | devAnAM dveShabud.hdhyA vai Chedane prayato.abhavam || 15|| adhunA pAdapadmasya darshanena mahAmune | j~nAnasya sphUrtiralpA me sa~njAtA nAtra saMshayaH || 16|| pUrvapuNyabalenaiva jAtaM te darshanaM mahat | AsurI prakR^itirme.adya gatA tena mahAmune || 17|| vada j~nAnaM mahAyogiMstArayasva bhavArNavAt | mAM vai sharaNArthinaM vipra shiShyaM te cha jagadguro || 18|| mudgala uvAcha | evaM samprArthito dakSha munirgR^itsamado mahAn | kR^ipayA parayA.a.aviShTastamuvAcha visheShataH || 19|| gR^itsamada uvAcha | shR^iNu prahlAda vakShyAmi j~nAnaM shAntisukhapradam | gaNanAthaM bhajasva tvaM vighnahIno bhaviShyasi || 20|| madAsurashcha daityesho hR^idaye te pratApavAn | AsureNa svabhAvena saMsthito j~nAnakhaNDakaH || 21|| atastamekadantasya bhajanena jahi prabho | tadA j~nAnaM dR^iDhaM te vai hR^idaye saMsthitaM bhavet || 22|| iti tasya vachaH shrutvA prahlAdastaM punarjagau | ko.asau madAsuraH pApI hR^idaye tiShThati prabho || 23|| ekadantasya bhajanaM kIdR^ishaM vada sAmpratam | madAsurasya hantA.asau kathaM jAto gajAnanaH || 24|| etatsarvaM suvistArya vada mahyaM prayAchate | shiShyAya sakalaM vipra yena j~nAnaM dR^iDhaM bhavet || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 39 pAna 83) mudgala uvAcha | prahlAdasya vachaH shrutvA munirgR^itsamado.abravIt | madAsurasya mAhAtmyamekadantAshritaM prabho || 26|| gR^itsamada uvAcha | shR^iNu prahlAda yat pR^iShTaM tatsarvaM kathayAmi te | charitramekadantasya sarvasiddhipradAyakam || 27|| ekadA rAkShasaH kashchidyayau bhR^igvAshramaM mahAn | mahAkhalashChidradarshI samidarthaM gate munau || 28|| sa tatraikAkinIM vIkShya bhR^igupatnIM vacho.abravIt | sulomA kiM bhR^igoH patnI tvaM hi mAM vada sAmpratam || 29|| mahyaM kanyAM mahIpAlo dAtuM sa hyudyato.abhavat | etasminnantare kanyA yAchitA bhR^iguNA.abhavat || 30|| mAM tyaktvA bhR^igave kanyA dattA tena mahIbhR^itA | tasmAdbhR^igorhariShyAmi bhAryAM chA.ahaM na saMshayaH || 31|| tasya tadvachanaM krUraM shrutvA tUShNIM babhUva ha | sulomA sA bhR^igoH patnI tataH so.apyagnimabravIt || 32|| rAkShasa uvAcha | agne vada mahAbhAga tvaM sAkShI sarvasammataH | iyaM patnI bhR^igoH kiM vAnyasya satyaM mahAdyute || 33|| rAkShasasya vachaH shrutvA na ki~nchittaM vacho.abravIt | uttaraM shApabhIto.asau havyavAhaH pratApavAn || 34|| punastena cha sampR^iShTo.agnirnovAcha sudurmatim | punaH pR^iShTastathAgnistamuvAcha bhayasa~NkulaH || 35|| ajAnatA naraH pR^iShTaH saMshaye prasamudyate | kathayettaM na pApIyAn bhavedvai so.api nishchitam || 36|| ato.ahaM kathayiShyAmi satyaM tubhyaM na saMshayaH | Adau rAj~nA cha sandAtuM kathitA rAkShasAya sA || 37|| atastvaM rAkShaso bhAgI mataH shAstre na saMshayaH | tavAgre kathitaM chenme pApaM na syAt kadAchana || 38|| ataH kanyAM pradAtuM vai narAya dR^iDhanishchayaH | na kartavyo.asuresha tvaM vichAraya mahAmate || 39|| yadi dAtuM kR^itA kanyA kasmaichinnishchitA bhavet | tasmai sA vai pradAtavyA.anyathA doShI bhavennaraH || 40|| AshAbha~NgamayaM pApaM samprAptaM tasya daityapa | na kanyA dR^iShyate tatrAnyasmai dattA narAya chet || 41|| tatastaM rAkShasaM krUramUche vai havyavAhanaH | patnI bhR^igoriyaM sAdho mA gR^ihNIShva parastriyam || 42|| agnervachanamAkarNya gR^ihItvA rAkShaso yayau | antarvatnIM rudantIM cha mUrchChitAM sa vihAyasA || 43|| tasyAmudaravAsI cha bhR^igostejodharo muniH | kupito rAkShasaM hantuM chyuto vai jaTharAt svayam || 44|| tasya krodhAnalenaiva bhasmasAdabhavatkShaNAt | rAkShasaH so.api sa~NgR^ihya putraM svagR^ihamAyayau || 45|| duHkhitA rudatI devI sulomA bhayavihvalA | vanAd bhR^iguH samAyAtastasmin kAle pratApavAn || 46|| rudantyA kathitastasmai vR^ittAnto munibhAyaryA | taM shrutvA kupito yogI sAkShAdrudraivA.aparaH || 47|| uvAcha koparaktAkSho.agne tvaM shapto mayA.adhunA | sarvabhakSho bhavA.aj~nAnI duShTakarmaparAyaNa || 48|| evaM shaptvA mahAdevaM bhR^iguragniM svayaM muniH | sulomAM sAntvayAmAsa putraM svaM prashashaMsa ha || 49|| udarAttu chyutaH krodhAchchyavano nAma sattamaH | tenA.ayaM bhavitA putro madIyo mAtR^ipAlakaH || 50|| sukhena svAshrame yogI bhR^iguH paramatattvavit | patnyA putreNa saMyuktaH sthito gaNapatiM smaran || 51|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite chyavanotpattikathanaM nAmaikonachatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.39 \section{2\.40 agnimAhAtmyaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | shApito bhR^iguNAgnishcha yayau sthAnaM nijaM tataH | aMrtadhAya svamAtmAnaM sthitaH paramaduHkhitaH || 1|| agniM vinA cha sarvatra hAhAkAro mahAnabhUt | munayaH sahitA devairbrahmANaM sharaNaM yayuH || 2|| munaya UchuH | shapto.agnirbhR^iguNA svAminnantardhAya yayau svayam | karmahInA vayaM nAtha vahnihInA bhavAmahe || 3|| sharaNaM tvAM prapannAH smo rakSha rakSha pitAmaha | nochechcharAcharaM sarvaM nashyatyatra na saMshayaH || 4|| shrutvA sa vachanaM teShAM taiH sahA.agniM yayau vidhiH | sAntvayAmAsa taM vAkyairvedAnAM paramAdbhutaiH || 5|| brahmovAcha | agne shR^iNu mahAbhAga vedeShu kathitaM mahat | sarvabhakShaH shuchiShmAn vai tava nAma vinishchitam || 6|| bhR^igornaivAparAdho.asti bhAvi jAtaM na saMshayaH | mA kuruShva vR^ithA chintAM bhava saumyo mahAmate || 7|| atastvaM sarvabhakSho.api pavitraH paramo mataH | bhakShadoShavihInastvaM bhavitA.asi na saMshayaH || 8|| vachaH shrutvA chukopA.agniH pralayaM kartumudyataH | jvAlAH sAMvartikAH krodhAchchikShepa sa charAchare || 9|| jvAlAbhirdahyamAnAste brahmAdyAH prayayustataH | gaNeshaM manasA dhyAtvA sthitA.abhayasamanvitAH || 10|| etasminnantare tatraikadanto brAhmaNo.abhavat | AyayAvagnisAnnidhye tamuvAcha hitaM vachaH || 11|| brAhmaNa uvAcha | agne kiM kShubhito.atyantaM harasi tvaM kathaM jagat | akAle krodhasaMyukto na smR^itaste vinAyakaH || 12|| svAtantryaM pashya yatrAsti mA garvaM kuru devapa | vinAyakaM parityajya svAtantryaM na bhavedyataH || 13|| evamukto.api taM vipraM dadAha svIyatejasA | prahasya sa munIndro.asAvuvAcha gaNanAyakaH || 14|| shalAkAM chan mahAvahne dahasi tvaM svasattayA | mayA dattAM svasAmarthyAttadaivaM sacharAcharam || 15|| evamuktvA shalAkAM sa tatra chikShepa bhUsuraH | na tAM shakto dAhayituM jAto vahniH svasattayA || 16|| tatastaM praNanAmAtha gatagarvo hutAshanaH | ko vinAyakanAmA vai sarveShAM nAyakaH smR^itaH || 17|| vada me karuNAsindho taM bhajAmi visheShataH | tvaM ko.asi viprarUpeNa pramohayasi mAM prabho || 18|| shAntamagnimuvAchA.atha viprarUpI gajAnanaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 40 pAna 85) bodhayan hetugarbhAbhirvAgbhiH sarvArthakovidaH || 19|| vipra uvAcha | svAnandavAsinaM viddhi vinAyakamanAmayam | sarveShAM nAyakaM pUrNaM nAyakairvarjitaM param || 20|| shAntiyogena shAntij~nAstaM bhajante dvijottamAH | taM yogaM te.abhidhAsyAmi shR^iNuShvaikamanAH prabho || 21|| ekAnekAdibhedaishcha saMyuktaH praNavaH smR^itaH | sampraj~nAtasamAdhiM taM viddhi vahne mahAdyute || 22|| saMyogAyogabhedaishcha saMyuktaM brahma yat smR^itam | asampraj~nAtarUpasthaM viddhi tadyogasevayA || 23|| sampraj~nAtAsampraj~nAtayoge vai shAntidAyakaH | shAntiyogaH samAkhyAto gANesho havyavAhana || 24|| gaNAH samUharUpAshcha teShAM svAmI gajAnanaH | taM bhajasva mahAtejo vahne bhaktisamanvitaH || 25|| evamuktvA dadau tasmai mantramekAkSharaM param | vidhiyuktaM sa daityendra gANeshaM sarvasiddhidam || 26|| darshayAmAsa rUpaM svaM tyaktvA brAhmaNarUpakam | gajAnanAdi chihnaishcha chihnitaM bhaktapAlakam || 27|| taM dR^iShTvA nipapAtorvyAM vahnirharShasamanvitaH | tAvadantarhitaM rUpaM tataH khinno.abhavachChuchiH || 28|| svargaM tyaktvA vanaM vahniryayau yogavidhitsayA | samAdhinA tapastepe gaNeshaprAptihetave || 29|| divyavarShashatenaiva taM yayau bhaktavatsalaH | gajAnanaH prasannAtmA paramAtmA parAtparaH || 30|| dR^iShTvAgniM tapasA yuktaM svabhaktaM pratyuvAcha ha | varaM vR^iNu mahAbhAga tuShTo.ahaM tapasA cha te || 31|| gR^itsamada uvAcha | gaNeshavachanaM ramyaM shrutvA harShasamanvitaH | nanAma daNDavadbhUmau bhAvayuktena chetasA || 32|| pUjayitvA yathAnyAyaM tuShTAva sa kR^itA~njaliH | havyavAhaH prasannAtmA gaNeshaM yogashAntidam || 33|| agniruvAcha | namaste vighnanAshAya bhaktAnAM hitakAraka | namaste vighnakartre vai hyabhaktAnAM vinAyaka || 34|| namo mUShakavAhAya gajavaktrAya dhImate | AdimadhyAntahInAyAdimadhyAntasvarUpiNe || 35|| chaturbhujadharAyaiva chaturvargapradAyine | ekadantAya vai tubhyaM herambAya namo namaH || 36|| lambodarAya devAya gajakarNAya DhuNDhaye | yogashAntisvarUpAya yogashAntipradAyine || 37|| yogibhyo yogadAtre cha yoginAM pataye namaH | charAcharamayAyaiva praNavAkR^itidhAriNe || 38|| siddhibuddhimayAyaiva siddhibuddhipradAyaka | siddhibuddhipate tubhyaM namo bhaktapriyAya cha || 39|| anantAnana devesha prasIda karuNAnidhe | dAso.ahaM te gaNAdhyakSha mAM pAlaya visheShataH || 40|| dhanyo.ahaM sarvadeveShu dR^iShTvA pAdaM vinAyaka | kR^itakR^ityo mahAyogI brahmabhUto na saMshayaH || 41|| yadi prasannabhAvena varado.asi gajAnana | tadA mAM shApahInaM tvaM kuru devendrasattama || 42|| tava bhaktiM dR^iDhAM dehi yayA moho vinashyati | tava bhaktaiH sahAvAso mamAstu gaNanAyaka || 43|| yadA sa~NkaTasaMyuktastadA smaraNatastava | niHsa~NkaTo.ahamatyantaM bhavAmi tvatprasAdataH || 44|| evamuktvA gaNAdhIshaM praNato bhaktisaMyutaH | tamuvAcha gaNAdhyakSho bhaktavatsalabhAvataH || 45|| gaNesha uvAcha | tvayA kR^itamidaM stotraM mama prItivivardhanam | bhaviShyati nR^iNAM chaiva shR^iNvatAM paThatAM sadA || 46|| yaM yaM chintayase kAmaM taM taM dAsyAmi shAshvatam | bhaktibhAvena santuShTo bhR^ishaM stotreNa saMsthitaH || 47|| madIyA bhaktirachalA bhaviShyati sadA.anagha | sa~NkaTaM smaraNenaiva madIyena vinashyati || 48|| bhR^igurmama visheSheNa bhakto.asau shAntiyogadhR^ik | tasyApi vachanaM mithyA na karomi kadAchana || 49|| yadyapi tvaM sarvabhakShaH pavitro bhavitA sadA | pUrvavat sarvamAnyaM tvAM kariShyanti dvijAdayaH || 50|| sarvabhakShe cha te duHkhaM harAmi shR^iNu me vachaH | prAptaM shubhAshubhaM tatrAmR^itabhuktvaM bhaviShyasi || 51|| sarvabhakShaNarUpA ye vikArA na bhavanti te | amR^itAshI mayA tatra tvaM kR^ito.asi na saMshayaH || 52|| evamuktvA gaNAdhIshoM.atardhAnamagamat svayam | vahniharShasamAyuktaH svagR^ihaM pratyapadyata || 53|| tadahAddahano daitya sarvabhakSho babhUva ha | shuchishchAmR^itabhug devo yogashAntidharaH svayam || 54|| gANapatyasvabhAvenAbhajattaM gaNanAyakam | gaNeshabhaktasa~NgeShu nirataH so.asureshvara || 55|| etadagneshcha mAhAtmyaM yaH shR^iNoti narottamaH | paThedvA bhavitA tasya kAmopyatyantadurlabhaH || 56|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite agnimAhAtmyaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.40 \section{2\.41 chyavanatapovarNanaM nAmaikachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | bhR^igoH putrashcha yogIshaM bhR^iguM natvA yayau vanam | tatApa tapa ugraM vai prayAge sa jale sthitaH || 1|| dashavarShasahasrANi gatAni tapato muneH | tasyaiva tejasA sarvaM vyAptaM brahmANDamaNDalam || 2|| ekadA dhIvaraistatra jale jAlairmahAmate | gR^ihItA matsyakAdyAshcha daivAt so.api samAgataH || 3|| dR^iShTvA munivaraM sarve bhayabhItA yayurnR^ipam | dhIvarA nahuShaM sarvamUchurvR^ittAntamAdarAt || 4|| bhayabhIto nR^ipastatra pradhAnairbrAhmaNairvR^itaH | muniM yayau mahAbhAgaM praNamya sa puraHsthitaH || 5|| matsyA jalaviyogena vyAkulA maraNonmukhAH | tAn svarge sthApayAmAsa sAMsargikasubhAvataH || 6|| kR^itA~njalipuTaM dR^iShTvA nahuShaM munisattamaH | uvAcha mochaya prAj~na dhR^itaM dhIvarato.adhunA || 7|| madIyadehamaulyena dhIvarAMstvaM prasAdaya | shrutvA tasya vachaH sarvamUche vai dhIvarAnnR^ipaH || 8|| shataM sauvarNamudrANAM gR^ihItvA muchyatAM muniH | bhavadbhishcha mahAbhAgaistatastaM munirabravIt || 9|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 41 pAna 87) shataM sauvarNamudrANAM maulyaM kiM me tvayA kR^itam | tato rAjA dhanaM lakShaM maulyaM cha kR^itavAn muneH || 10|| na yogyaM muninA tatra kathitaM sa tato nR^ipaH | grAmamekaM munermaulyaM chakAra bhayasaMyutaH || 11|| muninA tanna yogyaM vai kR^itaM tatra nR^ipaH punaH | nagaraM deshasaMyuktaM maulyaM sa kR^itavAn muneH || 12|| tathA.api muninA mAnyaM na kR^itaM tattato nR^ipaH | rAjyamardhaM tato maulyaM dhIvarAn dAtumudyataH || 13|| muninA kathitaM tatra mama yogyaM na mUlyakam | tato rAjyaM sa sampUrNaM maulyaM tasya chakAra ha || 14|| tato.api muninA daitya na mAnyaM tatkR^itaM tataH | bhayabhIto nR^ipo.amAtyaiH kartavyaM nAbhyapadyata || 15|| adhunA kopasaMyuktashchyavanaH shApayiShyati | mAM tatra naiva sandeho maddaivena prachoditaH || 16|| tatastaM vyAkulaM dR^iShTvA chyavano munirabravIt | brAhmaNaiH saha rAjendra dehi maulyaM vichArya cha || 17|| tatastatrAyayau yogI gANapatyo mahAyashAH | bharadvAjaH sa taM dR^iShTvA nahuShaH praNanAma ha || 18|| bharadvAjena vR^ittAnto j~nAtaH sarvo hyasheShataH | uvAcha nR^ipashArdUlaM chintAM mA kuru bhUmipa || 19|| brAhmaNAnAM gavAM rAjan kulamekaM dvidhA kR^itam | karmasaMsiddhaye dhAtrA pUjyaM cha dvividhaM samam || 20|| haviShyaM gobhiratyantaM dhR^itaM vai yaj~nasiddhaye | mantrAshcha brAhmaNaistatra dhR^itAstadvanna saMshayaH || 21|| gAM datvA dhIvarebhyastvaM bandhahInaM muniM kuru | evamuktvA bharadvAjo yayau svechChAcharo muniH || 22|| tathA nahuShabhUpena kR^itaM dR^iShTvA praharShitaH | chyavano munishArdUla AshiShaM vividhAM dadau || 23|| taM nR^ipaM mAnayitvA sa yayau vanamanuttamam | suchChAyaM suphalaM ramyaM sujalaM munisattamaH || 24|| tatra sthitvA tapastepe mahograM tejasA yutaH | nirAhAreNa saMyukto varShANAM cha sahasrakam || 25|| etasminnantare tatra sharyAtishcha nR^ipo yayau | mR^igayAbhirato daivAt mudA yuktastadA.a.ashrame || 26|| tatra tasya sharIre cha valmIkastR^iNasaMyutaH | jAtastadapi ghoraM vai tatApa sa tapo mahat || 27|| narAn sarvAnnivAryaiva saMsthitastatra bhUmipaH | mA kurudhvaM praveshaM sachchyavanAshramamaNDale || 28|| etasminnantare tatra sukanyA sasakhI yayau | vanaM krIDArthamugreNa tapasA saMyutaM muneH || 29|| bhramantyA chAlibhistatra dR^iShTo valmIka uttamaH | tatra jyotirmaye netre dR^iShTvA sA vismitA.abhavat || 30|| aj~nAnena tathA mugdhabhAvAdvai kaNTakena cha | kanyayA chakShuShI bhinne jyotIrUpe mahAmuneH || 31|| tAbhyAM raktaM prasusrAva dR^iShTvA sA bhayasa~NkulA | svanivAsaM yayau shIghraM sakhIbhirasureshvara || 32|| tataH purIShamUtre vai sainyAnAM bandhamAgate | bhUpasya tena sharyAtirbhayabhIto babhUva ha || 33|| paprachCha sarvalokAn sa munerAshramamaNDale | ChidraM kena kR^itaM ghoraM yena sa~Nkupito muniH || 34|| tataH sA rAjakanyA taM pitaraM prAha lajjitA | kShubhitA bhayabhItA vai sukanyA rachitA~njaliH || 35|| vane krIDanabhAvena valmIke kaNTakena cha | viddhe mayA mahArAja jyotiShI nAtra saMshayaH || 36|| tato rAjA vanaM gatvA valmIke saMsthitaM munim | stutvA prasAdayAmAsa vinayena samanvitaH || 37|| tatastaM rAjashArdUlamuvAcha bhR^igunandanaH | aj~nAnena kR^itaM karma tava putryA nR^ipAlaka || 38|| ato madIyasevArthaM kanyAM dehi mahAmate | tadA sukhayutaM sarvaM bhaviShyati na saMshayaH || 39|| tato rAjA svayaM bhIto dadau kanyAM sulochanam | tasmai sasainyamAdAya svapuraM prayayau mudA || 40|| sukanyA rAjaputrI sA patiM prApya mahAmunim | chyavanaM sevane saktA tyaktvA dehabhramaM babhau || 41|| tataH kadAchittatraivA.ashvinau tau bhiShajAM varau | Agatau munishArdUlaM praNamya cha puraH sthitau || 42|| muniH provAcha tau tatra mAM cha yauvanashAlinam | kurutaM bhiShajAM shreShThau sanetraM paramAdbhutam || 43|| tatastaM munishArdUlamUchatushchAshvinau vachaH | devaiH sAkaM yaj~nabhujau kurvAvAM tapaso balAt || 44|| tatheti muninA proktaM sabhAryaM munisattamam | gR^ihItvA chAshvinau kuNDaM yayatU rUpadaM param || 45|| tatra snAnaM trayaH kR^itvA punaste niHsR^itA bahiH | rUpalAvaNyasaMyuktAH kAmadevopamA babhuH || 46|| ekarUpadharAn dR^iShTvA sukanyA vismitA.abhavat | namoshvibhyAM cha me bhartA dAtavyo devasattamau || 47|| tasyAH satIsvabhAvena santuShTau dadaturmunim | chyavanaM tau gatau sthAnaM munishcha svasthalaM yayau || 48|| kadAchinnR^ipavaryaM taM sharyAtiM svAshramAgatam | sukanyA taM puro dR^iShTvA pitaraM sasvaje satI || 49|| dR^iShTvA munivaraM rAjA yauvanasthaM mahAdyutim | paprachCha tanayAM vR^ittaM tayA sarvaM prakAshitam || 50|| tatastaM praNanAmAtha nR^ipastenA.api mAnitaH | yaj~nArthaM sahitaM putryA gR^ihItvA chyavanaM yayau || 51|| sharyAtiryaj~nasambhArAMshchakre vai harShito bhR^isham | Arebhe munibhiryaj~naM sarvasampadvirAjitaH || 52|| tatra devA mudA sarve yayurapsarasAM gaNAH | munayashcha mahAbhAgA nAnAdigbhyaH samAyayuH || 53|| varNAH sarve tathA tatra mAnavAnAM samAyayuH | draShTuM prahlAdayaj~naM tamAnandena samanvitAH || 54|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite chyavanatapovarNanaM nAmaikachatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.41 (##Page ## khaM\. 2 a\. 42 pAna 89) \section{2\.42 bhR^igucharitaM nAma dvichatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | chyavanena tathA yaj~ne.ashvinau tau bhAgasaMyutau | kR^itvA chAvahitau tatra tata indro.abravIdvachaH || 1|| indra uvAcha | ashvinau bhiShajau proktau mune tasmAnna yogyatA | yaj~nabhAge tayoH svAmin mAhveyati vadAmyaham || 2|| abhavan munimukhyo sau tyaktvendravachanaM tataH | samudyuktashcha tau tatrAhvayituM tvasureshvara || 3|| tata indro.abravIdvipraM chyavanaM krodhasaMyutaH | vajreNaiva haniShyAmi yadyAyAtau mune.ashvinau || 4|| chyavanena sahAyenAshvinau tatrAgatau makhe | ashvinau tau tadA dR^iShTvA vajraM dadhre purandaraH || 5|| chyavanena savajrastu tasya prastambhito bhujaH | tapasA svaprabhAveNa madaM saMsasR^ije muniH || 6|| grasituM sa yayAvindraM chyavanena prachoditaH | vismitA munayo devA dR^iShTvA vIryaM mahAmuneH || 7|| vikarAlamukhaM vIraM lelihAna nabhastalam | a~njanAdrisamaM shyAmaM dadR^ishustaM madaM makhe || 8|| bhayabhItAstato devasenA munigaNA janAH | anye pradudruvustatra tyaktvA yaj~naM disho dasha || 9|| madastu grasituM tatrendrasAnnidhyaM samAyayau | taM dR^iShTvA bhayabhItaH sa chyavanaM sharaNaM yayau || 10|| indra uvAcha | ashvinau bhAgasaMyuktau mayA mAnyau kR^itau mune | madAn mAM rakSha vipresha grasiShyati na saMshayaH || 11|| tatastenAbhayaM dattamindrAya sharaNArthine | madaM cha tapasA svena vArayAmAsa bhArgavaH || 12|| samApya chyavano yaj~naM yayau pitR^igR^ihe muniH | praNanAma sabhAryastaM bhR^iguM yogavidAMvaram || 13|| tena sammAnitaH putrastapaHsiddhashcha sannidhau | chyavanashcha kiyatkAlamavasat sevanotsukaH || 14|| kadAchichchyavanaM vipraM bhR^iguH paramatattvavit | uvAcha j~nAnasid.hdhyarthaM svasutaM kR^ipayA yutaH || 15|| bhR^iguruvAcha | shR^iNu putra pravakShyAmi kiM kR^itaM duHkhadaM tvayA | madaH svatapasA sR^iShTo devendrasya bhayAvahaH || 16|| tapobalamadenaivaM kuruShe karma tApasa | madayukto.asi putra tvaM tyaja taM yogasevayA || 17|| shR^iNu vR^ittAntamAdau tvaM madIyaM kathayAmi te | mayA tanmadayuktena tapovIryeNa yatkR^itam || 18|| satataM tapasA yukto pratapAmi tapo mahat | madhye munInAM sarveShAM shreShTho.ahaM tapasA.abhavam || 19|| ekadA munayaH sarve militA gautamItaTe | siMhasthe cha gurau putra tatra vAdo bhavanmahAn || 20|| pitAmahaM paraM shreShThaM jAnAmi saguNaM suta | brahmarUpaM mahAtmAnaM sarvasraShTArama~njasA || 21|| saguNaM kechidUchushcha bhinnadehadharaM shivam | kechidviShNuM tathA brahman kechidbrahmANama~njasA || 22|| tatra sarvairahaM putra preShitaH kAryasiddhaye | parIkShArthaM tapaHsiddhastriShvevaM nishchayArthibhiH || 23|| ahaM pitAmahaM shreShThaM jAnAmyatra na saMshayaH | taM yayau pitaraM siddhaM parIkShArthaM mahAmune || 24|| tamapraNamya vishveshaM samAsIno mahAsane | mAM dR^iShTvA durvinItaM sa kupitashcha pitAmahaH || 25|| uvAcha mAM surashreShThaH kiM madena samanvitaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 42 pAna 90) samAgato.asi durbuddhe gachCha tvaM svagR^ihe.adhunA || 26|| tato.avadaM sutA chA.a.adau patnIbhAvena sandhR^itA | tvayA tat kiM mayA tAta durbuddhitvaM kR^itaM vada || 27|| tAtastu kShubhito.atyantaM sa cha mAM shaptumudyataH | tAtaM taM daNDavadbhUmau nato.ahaM bhaktisaMyutaH || 28|| avadaM taM mahAbhAgaM mAM kShamasva mahAgasam | parIkShArthaM mahAvipraiH preShito.ahaM pitAmaha || 29|| kShamasvedaM kR^itaM karma tvaM shreShThaH sarvabhAvataH | stutvA taM vividhairvAkyaistataH kailAsamAgamam || 30|| dR^iShTvA mAM tApasaM putra bhrAtaraM sahasA shivaH | Ali~NgituM samAyAto nijabhaktasukhapradaH || 31|| avadan mahadatyantaM durvachastaM parIkShitum | mA mAM spR^isha pishAchesha varNAshramavivarjita || 32|| naramastakamAtrAdichihnayukto.ashuchiH sadA | nAmnA shivo.ashivastvaM vai j~nAtaM te cheShTitaM mayA || 33|| iti madgiramAkarNya krodhayuktaH sadAshivaH | tR^itIyaM netramuddhATya jvAlituM chodyato.abhavat || 34|| tatastaM stutavAn putra praNato daNDavat kShitau | parIkShArthamidaM karma kR^itaM tvaM kShantumarhasi || 35|| brAhmaNaM mAM viditvA sa krodhaM saMhR^itya sha~NkaraH | saMsthitastatra kailAse vaikuNThe gatavAnaham || 36|| lakShamyA saha samAsInaM viShNuM dR^iShTvA praharShitaH | so.api lakShmyA nataH sadyaH pAdayormama putraka || 37|| mayA nirbhartsito.atyantaM pAdaM mA spR^isha durmate | strIveShadhArI jAto.asi tvaM tena malino mataH || 38|| madIyA strI tvayA duShTa vardhitA garhitaM kR^itam | ityAdyairvividhairvAkyarmayA.asau nindito bhR^isham || 39|| tato viShNuH svayaM putra kR^itA~njalipuTaH sthitaH | mayA krodhena pAdena hR^idi santADitastadA || 40|| tathA.api na chukopA.asau pAdaM dhR^itvA madIyakam | tADanashramayuktaM saMvAhitaM taM chakAra ha || 41|| tadaiva hR^idaye tena brAhmaNapriyakAmyayA | putra lA~nChanamevedaM bhR^igupAdA~NkitaM dhR^itam || 42|| ahaM cha nishchayaM kR^itvA gato brAhmaNasaMsadi | kathitaH sarvavR^ittAntaH shreShTho nArAyaNaH smR^itaH || 43|| kShamA yatra bhavedviprAstatra sarvaM pratiShThitam | krameNa prApyate brahma kShamAyuktena chetasA || 44|| tato.ahaM vaiShNavo jAto yadA viShNuparAyaNaH | kadAchiddakShayaj~ne vai viShNurmukhyo babhUva ha || 45|| shambhuM tyaktvA hariM mukhyaM dR^iShTvA.ahaM yaj~nakarmaNi | mukhyatvamAsthitaH putra yaj~nakarmapravartakaH || 46|| pArvatI tatra dagdhAtaH shambhuH kopasamanvitaH | mR^itAM satIM sa vij~nAyAyayau gaNasamAvR^itaH || 47|| viShNuM nirjitya dakShaM taM hatvA yaj~naH praNAshitaH | madIyaM chibukaM tatra vIrabhadreNa pAtitam || 48|| brahmaNA sAntvitaH shambhurdakShaM sa~njIvya taM makham | chakAra svayameveshaH sampUrNaM bhAgasaMyutaH || 49|| AjaM cha chibukaM me cha kR^itaM tena mahAtmanA | nandinA shApitastatra vAruNirhyabhavaM kila || 50|| tato.ahaM mAnase putra vismitaH sha~NkaraM smaran | kAlarUpI svayaM shambhuH kAlAdhInamidaM jagat || 51|| Ishvaro.ayaM shivaH proktaH paraM tasmAnna vidyate | (##Page ## khaM\. 2 a\. 42 pAna 91) vichArya sha~NkaraM chitte dhR^itvA.ahaM bhajane rataH || 52|| shaivo jAto.ahamatyantaM bhasmA~NgAlepane rataH | nAnApAshupatairmArgairabhajaM sha~NkaraM sadA || 53|| ekadA yaj~namArebhe kShetre nAmnA mahAbale | shaive devagaNairbrahmA munibhishcha samanvitaH || 54|| tatrAsmR^itirgaNeshasya jAtA teShAM mahAmakhe | uShaHkAle tato jyeShThAM tyaktvA yaj~naM vitenire || 55|| gAyatrIM mukhyabhAvAM vai prAptAM vIkShya mahAsatI | sAvitrI kopasaMyuktA shashApa sakalAmarAn || 56|| jalarUpA bhavanto vai bhaviShyanti na saMshayaH | jyeShThAM santyajya yaj~no.ayamArabdhastena bhoH surAH || 57|| jalarUpAstato devAH shambhumukhyA babhUvire | devastrIbhirgaNeshasya tapaH kR^itvA vimochitAH || 58|| punashcha devarUpAste jAtAstasya prasAdataH | gaNeshasya na sandehoMsharUpeNa jale sthitaH || 59|| tadA mayA cha vij~nAto gaNesho vighnanAyakaH | sarvasattAdharaH putra svabhAvAchcha nira~NkushaH || 60|| nAmato gaNapastatra svayameva makho mahAn | dhvaMsito.anena devAshcha jalarUpAH kR^itAH suta || 61|| punashcha bhaktibhAvena santuShTo yaj~namAyayau | devarUpAMshchakArA.asau devAnevA.akaron makham || 62|| sarvatra saMsthito.ayaM vai tenedR^ik cha chakAra ha | iti matvA gaNeshasya bhajane tatparo.abhavam || 63|| tataH kadAchidvyAsasya sa~Ngatirme mahAmate | jAtA bhAgyavashenaiva mayA pR^iShTo mahAmuniH || 64|| vyAsa tvaM vedashAkhAnAM mune kartA na saMshayaH | purANAnAM vibhAgasya bhAratasya mahAmate || 65|| vedeShu cha purANeShu kiM sAraM sarvasammatam | vada mAM tvaM dayAsindho yena shAntiM labhennaraH || 66|| avadat sa mahAbhAgo gANeshaM padamuttamam | purANaM gaNanAthasya shrAvayAmAsa mAM suta || 67|| tato.ahaM yogamArgeNa sAdhayitvA gaNeshvaram | madAdiM sarvamutsR^ijya shAntiM prApto na saMshayaH || 68|| madenA.ahaM paribhraShTaH parIkShAM kartumudyataH | sarvaj~no.ahaM parIkShAyAM samarthaH shR^iNu putraka || 69|| atastvaM bhaja vighneshaM mama putra kR^itAj~nayA | shAntiM prApsyasi sarvatra gANapatyo bhaviShyasi || 70|| sarvatra vyApakatvena madoyaM saMsthito.abhavat | tvayA sR^iShTo.adhunA pApI pIDayiShyati nishchitam || 71|| tapasA madayuktena kiM kR^itaM putra duHkhadam | adhunA gaNapaM bhaktyA bhaja yogasya sevayA || 72|| ityuktvA virarAmA.atha bhR^iguH sarvArthakovidaH | shAntiM yogapradaH sAkShAdgANapatyo mahAyashAH || 73|| idaM bhR^igoshcharitraM yaH shR^iNuyAdvA paThennaraH | sa labhedIpsitaM sarvaM prahlAdA.atra na saMshayaH || 74|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite bhR^igucharitaM nAma dvichatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.42 \section{2\.43 chyavanamAhAtmyaM nAma trichatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | bhR^igorvachanamAkarNya lajjitashchyavano.abhavat | taM praNamya mahAbhaktyA prapachCha sa kR^itA~njaliH || 1|| chyavana uvAcha | kShamasva me.aparAdhaM cha yatkR^itaM sarjanaM mayA | madasya bhAgahInau tAvashvinau bhAgasaMyutau || 2|| adhunA gaNanAthasya j~nAnaM me vada shAntidam | madAdikaM samutsR^ijya yena shAnto bhavAmyaham || 3|| gR^itsamada uvAcha | tadIyaM vAkyamAkarNya bhR^igustaM prAha siddhidam | yogaM pUrNaM gaNeshAkhyaM taM shR^iNuShva vadAmyaham || 4|| bhR^iguruvAcha | gaNesho brahmarUpo.ayaM pUrNashAntimayaH smR^itaH | bhedAbhedAdiyogena gaNeshaH prApyate naraiH || 5|| mAyAmayamidaM sarvaM bhedAbhedamayaM suta | tyaktvA gaNeshvaratvena na chittaM sambhavet kadA || 6|| tadA chittasya vR^ittInAM pa~nchAnAM nAsha eva cha | jAyate nA.atra sandeho yogashAntimayo bhavet || 7|| atastvaM gaNarAjaM taM bhaja yogasya sevayA | mayoktena vidhAnena shAntiyukto bhaviShyasi || 8|| ityuktvA virarAmA.atha bhR^iguH shAntisamanvitaH | taM praNamya yayau so.api chyavanaH parAmAdR^itaH || 9|| vane gatvA tapastaptaM tena yogapradAyakam | krameNa chittabhUmInAM shodhanaM cha kR^itaM balAt || 10|| shamashchaiva damastena sevitau bhUminAshanAt | sarvaM susulabhaM prAptaM tato brahmavichArataH || 11|| shAntiyogaM samAsAdya tadAkAreNa saMsthitaH | gaNeshamabhajannityaM gANapatyasvabhAvataH || 12|| taM gaNesho yayau daitya mUShakopari saMsthitaH | gajAnanashchaturbAhuH pratApI cha mahodaraH || 13|| taM dR^iShTvA daNDavadbhUmau patitashchyavano muniH | pUjayitvA vidhAnena tataH stotuM prachakrame || 14|| herambasyopaniShadA saMstuto gaNanAyakaH | tataH prasannatAM yAtaH pradadau varamuttamam || 15|| gaNesha uvAcha | yadyadichChasi viprendra tattatte saphalaM bhavet | yogashAntisthabhAvena sadA tiShThasi mAnada || 16|| bhaktirmadIyapAde vai dR^iDhA tava bhaviShyati | smR^ito.ahaM purato vipra tubhyaM dAsyAmi darshanam || 17|| evamuktvA gaNAdhIshontardhAnamagamat prabhuH | tenA.api sthApitA mUtirgaNeshasya chaturbhujA || 18|| chyavanAshramavAsI sa tadahAt gaNapo.abhavat | darshanAt smaraNAt sadyo bhuktirmuktishcha jAyate || 19|| etatte kathitaM puNyaM chyavanasya mahAtmanaH | AkhyAnaM sarvadoShaghnaM nAnAsiddhiphalapradam || 20|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite chyavanamAhAtmyaM nAma trichatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.43 (##Page ## khaM\. 2 a\. 44 pAna 93) \section{2\.44 madAsurasya rAjyAbhiSheko nAma chatushchatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || pralhAda uvAcha | shrutaM chyavanamAhAtmyaM vishrAntaM me cha mAnasam | madasya charitaM brUhi kiM chakAra mahAmune || 1|| mudgala uvAcha | evaM pR^iShTo gR^itsamado mahAyogI pratApavAn | gANapatyavariShThashchovAcha tachChR^iNu sAdaram || 2|| gR^itsamada uvAcha | shR^iNu prahlAda mAhAtmyaM madasya kramasaMyutam | chyavanena sa saMsR^iShTo madaH pAtAlamAyayau || 3|| vichArya balavAn daityairyayau shukraM mahAmunim | taM praNamya sthito dUraM baddhA~njalipuTo madaH || 4|| vinayena samAyuktaM madaM dR^iShTvA sa bhArgavaH | kAvyastaM mAnayAmAsa kutaH ko.asi vadasva mAm || 5|| tataH sa harShito bhUtvA jagAda munisattamam | chyavanAchcha samutpannaM bhArgavaM viddhi mAM mune || 6|| tava bhrAtR^isuto.ahaM vai sharaNaM tvAmupAgataH | shiShyaM mAM kuru yogIsha yenA.ahaM mAnito bhuvi || 7|| brahmANDasya mahadrAjyaM kartumichChAmi bhArgava | mado.ahaM madarUpeNa jeShyAmi tvatprasAdataH || 8|| iti tasya vachaH shrutvA nAtihR^iShTena chetasA | madaM taM shiShyabhAvena jagrAha munisattamaH || 9|| shaktimantraM dadau tasmai kaviH sarvArthakovidaH | ekAkSharavidhAnena sahitaM bhArgavAgraNIH || 10|| sa yayau taM namaskR^itya vanaM tapasi saMsthitaH | nirAhArayuto daityaH shaktidhyAnaparAyaNaH || 11|| tasya dehe samutpanno valmIko bahukAlataH | latAtarusamAyuktastathA.api tapasi sthitaH || 12|| asthimAtrAvashiShTo.abhUdajapan manumAdarAt | dhyAnaM sA~NgaM chakArA.asau sthirachittena tApasaH || 13|| divyavarShasahasrANi pa~ncha vai tapataH kila | gatAni daityarAjendrAturaM sarvaM tadA.abhavat || 14|| tataH shaktiryayau tasyA.ashrame bhaktiprabhAvitA | siMhArUDhA mahAbhAgA shaktibhiH saMvR^itA parA || 15|| puruShAkR^itisaMsthA tu tadadhInAshcharanti tAH | purato bhaktisaMyuktAH prakR^itInAM mahAbalAH || 16|| bodhayAmAsa sA shaktirAdimAyA madaM tataH | svabhaktaM tApasaM naiva sa bubodha madAsuraH || 17|| tatastayA jalenaiva mArjitA~Ngo mahAmadaH | sAvadhAno.abhavattatra dR^iShTvA shaktiM samutthitaH || 18|| tAM praNamya mahAbhaktyA.apUjayan bhaktisaMyutaH | kR^itvA karapuTaM devIM tuShTAva cha yathAmati || 19|| mada uvAcha | namAmi tvAM mahAmAye sarvashaktisamanvitAm | tvadAdhAramidaM sarvaM shaktiyuktaM pravartate || 20|| anAdimaprameyAM tvAM na jAnanti maharShayaH | vedAntavedyarUpAM vai namAmi parameshvarIm || 21|| nAnAbhedakarIM devIM nAnAbhedavivarjitAm | bhedAbhedamayIM tvA.ahaM namAmi sakaleshvarIm || 22|| pArvatIM dakShaputrIM cha himAchalasutAM tathA | samudratanayAM lakShmIM sAvitrIM tvAM namAmyaham || 23|| tvAM svAhAM tvAM svadhAM chaiva vaShaTkArAtmikAM shivAm | buddhirUpAM devamayIM j~nAnarUpAM namAmyaham || 24|| siddhidAM sarvakAryeShu siddhirUpAM tapasvinIm | yoginIM yogadAtrIM vai yogeshIM tvAM namAmyaham || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 44 pAna 94) tvAM stotuM na samarthA ye munayo vedavAdinaH | devAH skandashcha sheShashcha tatrA.ahaM staumi kiM parAm || 26|| dhanyau me pitarau j~nAnaM tapo vidyAdikaM cha yat | yattavA~NghriyugaM dR^iShTaM sarvaduHkhavimochanam || 27|| ityuktvA saMsthitastUShNIM bhAvena sa madAsuraH | tamuvAcha mahAshaktirbhaktibhAvena yantritA || 28|| shaktiruvAcha | tvayA kR^itamidaM stotraM mama prItivivardhanam | bhaviShyati mahAbhAga sarvakAmaphalapradam || 29|| dharmArthakAmamokShANAM sAdhanaM prabhaviShyati | paThatAM shR^iNvatAM sarvaM sukhadaM cha mahAsura || 30|| varAn varaya dAsyAmi tvayA stotreNa toShitA | tapasogreNa daityendra durlabhAn manasi sthitAn || 31|| gR^itsamada uvAcha | devyA vachanamAkarNya harShitaH sa madAsuraH | tAM praNamya jagAdA.atha varAn parasudurlabhAn || 32|| madAsura uvAcha | yadi devi prasannA tvaM yadi deyA varAH parAH | tarhi me maraNaM kutra na bhavettvaM tathA kuru || 33|| dehi me sakalaM rAjyaM trailokyasya jaganmayi | yadyadichChAmi tattadvai prasid.hdhyatu sadAshive || 34|| tvaM cha prakR^itirUpA vai tvattaH sarvaM samudbhavam | pa~nchadhA tanmamAdhInaM janani tvaM sadA kuru || 35|| tatastaM jagadambA sovAcha vismitamAnasA | yadutpannaM mahAdaitya tasmAtte maraNaM na hi || 36|| pa~nchadhA yadvibhaktaM tattavAdhInaM bhaviShyati | yadyadichChasi tattadvai saphalaM sarvadA bhavet || 37|| ArogyamachalaM rAjyaM brahmANDasya bhaviShyati | na samaste cha daityendra yuddhe kashchidbhavedapi || 38|| ityuktvAntardadhe devI jaganmAtA.asureshvara | madashcha harShito.atyantaM svagR^ihaM pratyapadyata || 39|| pramAdAsurakanyAM vai sAlasAM rUpashAlinIm | upayeme vidhAnena daityaiH sammAnito bhR^isham || 40|| vilAsadaM tatastena nagaraM vAsitaM babhau | tatrAyayushcha vAsArthaM digbhyo daityA mahAsurAH || 41|| amAtyAstasya chatvAraH sa~njAtA lokavishrutAH | bANastripuranAmA vai tArakaH sha~Nkhasa.nj~nakaH || 42|| daityaistatra samAnItaH kaviH paramayogavit | brAhmaNaiH saha taM rAjye siShecha sa madAsuram || 43|| daityAnAM rAkShasAnAM chAsurANAM patirAdarAt | jAto madAsurastatra harShitA daityapA babhuH || 44|| putrAstrayaH samutpannAH sAlasAyAM madAsurAt | vilAsI lolupashchaiva dhanapriya iti smR^itAH || 45|| evaM rAjyaM chakArA.asau daityAnAmasureshvaraH | garveNa tena vA ko vai na dadhre balasaMyutaH || 46|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite madAsurasya rAjyAbhiSheko nAma chatushchatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.44 (##Page ## khaM\. 2 a\. 45 pAna 95) \section{2\.45 madAsurasvargavijayo nAma pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | tataH kadAchiddaityendrairbodhito.abhUn madAsuraH | vijayAya samudyuktastrailokyasya madAnvitaH || 1|| sa shukramupasa~Ngamya taM praNamya visheShataH | sa~NgR^ihya munimukhyaM vai vijayAyA.akaron matim || 2|| nAnAdigbhyaH samAyAtA asurA daityapAstataH | sannaddhAstvaramANAshcha rAkShasAH prayayurmadam || 3|| chatura~NgabalairyuktaH sa~NkhyAtItairmadAsuraH | niryayau digjayArthaM sa saMstuto bandibhirnR^ipaH || 4|| daityAH ke.api mahAghorA niHsR^itAstatpuro babhuH | merumandarasa~NkAshA yamAya bhayadAyakAH || 5|| nAnAshastrAstrasaMyuktAH kavachAdisamAvR^itAH | nAnAvAhanagAste vai kampayanto vasundharAm || 6|| kechitpAShANahastAshcha kechid vR^ikShadharAstathA | parvatasya dharAH kechin mahAbalaparAkramAH || 7|| nAnAbhaya~NkarAkArA babhuH sainye samantataH | tadA saMshayitAH sarve brahmANDe lokasa~Nkule || 8|| pR^ithivIjayane saktA daityAH paramadAruNAH | Adau tatrAsureshAnamadAsurasuchoditAH || 9|| kechit kR^itvA mR^itA yuddhaM kechittAn sharaNaM yayuH | rAjAno bhayasaMyuktAH kechichchyavanamAshritAH || 10|| pralayaM menire lokA bhUmisthAH sarvashastadA | daityA bhUmaNDalaM jitvA.abhavaMste harShasaMyutAH || 11|| saptadvIpavatIM pR^ithvIM jitvA daityA mahAsurAH | devAnAM jayane buddhiM chakruH paramadAruNAH || 12|| vAyuvegasamAH sarve gatAH svargaM kShaNArdhataH | vanAni te babha~njushcha devodyAnAni daityapa || 13|| devaiH sa.nj~nApitastatra surendraH krodhasaMyutaH | yuddhAya shastrasaMyuktairdevairvai tatparo.abhavat || 14|| bR^ihaspatiM samAgamya praNanAma sureshvaraH | sureshvaro dvijendreNa mAnito bhaktisaMyutaH || 15|| tata indraM jagAdA.asau mahAkAntirbR^ihaspatiH | shR^iNa devendra vAkyaM me kAlakarmayutaM mahat || 16|| shakteH sa varadAnena durjayaH sa madAsuraH | ataH sarvaM parityajya palAyadhvaM sureshvarAH || 17|| evamukte cha jIvena palAyanta cha devatAH | bR^ihaspatisamAyuktAstyaktvA svargAdikaM bhayAt || 18|| tato madAsuro j~nAtvA sarvaM devavicheShTitam | daityairyuktaH susaMhR^iShTa AyayAvamarAvatIm || 19|| tatrendrAsanago bhUtvA rarAja sa madAsuraH | sevyamAno.apsarobhishcha gandharvairgAnatatparaiH || 20|| vividhairdivyabhogaiH sa sevyamAno.amaraistathA | baladarpasamAyukto daityairnAnAvidhairbabhau || 21|| devAnAM sa padeShveva sthApayAmAsa daityapAn | tArakAdyA mahAvIryAH saMsthitA bubhujuH sukham || 22|| tatastaiH sa vichAryaiva yayau brahmapadaM mahat | vidhAtA sthAnamutsR^ijya kailAsaM tadbhayAdyayau || 23|| satyaloke surAH sarve babhramuryatra tatra vai | nAnAbhogayutA duShTA rejire madasaMyutAH || 24|| vimAnairvAhyamAnAste manovegaiH sukhapradaiH | kAmagaishcha mahAdaityA menire kR^itakR^ityatAm || 25|| madAsurastatra rAjA brahmAsanasamAshritaH | mudaM lebhe.asureshAnaiH saMvR^itaH kAlabhItidaiH || 26|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 45 pAna 96) tatastaiH saMvR^ito daityo yayau vaikuNThamAdarAt | j~nAtvA.a.agataM mahAkrUraM palAyata ramApatiH || 27|| so.api kailAsamagamadviShNuH svaiH pArShadairvR^itaH | madAsuro mahAduShTo vaikuNThe saMsthito.abhavat || 28|| nArAyaNAsane saMstho daityarAjairmahAbalaiH | saMvR^itaH shushubhe.atIva nAnAbhogasamanvitaH || 29|| sukhaM chAnupamaM tatra vaikuNThe viShNunA kR^itam | tadeva bubhuje so.api daityairduShTaiH samanvitaH || 30|| vimAnAni vichitrANi devodyAnAni sarvashaH | kalpavR^ikShayutAnyete daityapAH samabhu~njata || 31|| tatastaiH sahito vIraH pratApI sa madAsuraH | kailAsaM sha~NkarasthAnaM yayau raNavidhitsayA || 32|| shivo.api svagaNairyukto devairviShNvAdibhirvR^itaH | shaktilokaM jagAmA.atha bhayasa~Nkulito madAt || 33|| daityeshvaro mahAdaityaiH kailAse saMsthito.abhavat | atulaM sukhamatyantaM bubhuje taiH samanvitaH || 34|| shivena rachitaM puNyaM kailAse kalpitapradam | nAnAshcharyayutaM hR^iShTo daityastadbubhuje balAt || 35|| mohito bhogabhAvena dhanyaM chaiva madAsuraH | mene svaM sarvadanujaistripurapramukhaiH khalaiH || 36|| devAH sarve yayuH shakterlokaM tadbhayasa~NkulAH | shaktistAn gaNasaMyuktAn samAshvAsya sthitA.abhavat || 37|| shivAdInAdimAyA sA jagAda vadatAM varA | jagatashcha jaganmAtA sR^iShTisthityantakAriNI || 38|| AdishaktiruvAcha | mA bhayaM devadeveshAH kurudhvaM mama sannidhau | tiShThatA.atra na daityo.ayaM kadApi tvAgamiShyati || 39|| madIyavaradAnena garvayukto babhUva ha | madAsuro mahAbhAgo vacho mama kariShyati || 40|| AgamiShyati daityashchettadA mAM pUjayiShyati | madIyamavamAnaM vai na kariShyati devapaH || 41|| kadAchittena garveNa mamalokanivAsinaH | pIDitAshchet kShaNaM sadyo haniShyAmi na saMshayaH || 42|| evamAshvAsitA devAH shaktyA te tatra saMsthitAH | bhayaM tyaktvA cha daityebhyo duHkhayuktA mahAsura || 43|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite madAsurasvargavijayo nAma pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.45 (##Page ## khaM\. 2 a\. 46 pAna 97) \section{2\.46 tArakAsurasAmavarNanaM nAma ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | kailAse daityapairyuktaH saMsthito.abhUna madAsuraH | kiyatkAlaM prabhu~njAno bhogAn paramadurlabhAn || 1|| gate kiyati kAle cha tripurAdyAstamabruvan | devAnAM Chedane duShTAH saMsaktA madasaMyutAH || 2|| tripurAdyA UchuH | shR^iNu rAjan mahAbhAga madAsura hitaM vachaH | devAH shambhumukhAH sarve shaktilokaM gatA babhuH || 3|| tatra shaktyA visheSheNa mAnitAH surasattamAH | bhayahInAH sukhe saktA bubhujurvividhaM sukham || 4|| asmAkaM shatravaH sarve devA daitya matAH sadA | daityAnAM kadane saktAH samarthAshchenna saMshayaH || 5|| hiraNyAkShAdayaH sarve sUditA devapaiH purA | ChidradarshanasaMyuktairasmAkaM tairvisheShataH || 6|| sarvatra khyAtimatyantaM jAnanti sakalA janAH | devAnAM vairibhAvaM cha parasparavadhe ratam || 7|| asmAkaM shaktiratyantaM vairibhAve pravartitA | mAnyA tadapi daityendra devAnAM sA hite ratA || 8|| ataH shaktipure svAmin gamiShyAmo na saMshayaH | haniShyAmo.amarAn sarvAn vairibhAvaM samAshritAn || 9|| daityAnAM vachanaM shrutvA pratApI sa madAsuraH | uvAcha tAn mahAdaityo vinayena samanvitaH || 10|| madAsura uvAcha | shR^iNudhvaM tripurAdyA me vachanaM hitakArakam | shaktiprasAdasambhUtamaishvaryaM sakalaM cha me || 11|| iShTA devI madIyA sA tAM bhajAmi visheShataH | atastasyA hitaM mAnyaM kartavyaM sakalaiH sadA || 12|| tAM cha devA yayuH sarve sharaNaM nAtra saMshayaH | madIyadAsabhAvena yantritA shaktirAdarAt || 13|| devAnAM pakShapAtena saha tairnAgatA.abhavat | asmAkaM tu vadhArthAya mahAmAyA cha dAnavAH || 14|| ataH prabhajane tasyA AsaktA ye bhavanti vai | te sammAnyA mayA nityaM mA vairaM kurutA.asurAH || 15|| madAsuravachaH shrutvA daityapAstaM punarjaguH | krodhayuktA madotsiktA devAnAM tu vadhe ratAH || 16|| daityeshA UchuH | madAsura shR^iNu svAmin purAvR^ittaM kathAnakam | hiraNyakashipuH prokto brahmalabdhavaro mahAn || 17|| abhavan bahavashchAnye daityeshA devashatravaH | devapakShAshrayaM sarve tyaktvA svaM dharmamAshritAH || 18|| kashyapasya sutau chaiva tAvubhau devasaMshrayam | tyaktvA tu devasaMhAre daityeshau tatparau purA || 19|| atastvayA.api kartavyaM devAnAM mUlanAshanam | asurAshcha surAH proktA vede.api cha virodhinaH || 20|| shaktilokaM gamiShyAmo bhaktiyuktA vayaM prabho | devAstAnnirdaliShyAmaH khalu shakteH prasannidhau || 21|| yadi shaktirmahAmAyA.asmAkaM pakShaM samAshritA | tadA tAM pUjayiShyAmaH kuladaivatamAdarAt || 22|| anyathA yodhayiShyAmo vayaM shaktyA na saMshayaH | shatrupakShAshritAM j~nAtvA nA.atra doShaH pravartate || 23|| daityeshAnAM vachaH shrutvA durmatiH sa madAsuraH | tatheti satyamatyantaM mAnayAmAsa daityapaH || 24|| tadaiva daityasaMyukto yayau lokaM madAsuraH | shakteshcha sannidhau dUtaM preShayAmAsa durmatiH || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 46 pAna 98) tArakaM prajagAdA.asau gachCha devIM mahAbala | sAmayuktaM vadA.a.ashu tvaM mahAmAyAM mahAsura || 26|| taM praNamya yayau vegAchChakteH sannidhimAdarAt | tArako mAnitastaistu devaiH paramadAruNaH || 27|| natvA shaktiM mahAmAyAM kR^itA~njalipuTo.asuraH | tArakastAmuvAchA.atha sAmayuktaM vachaH khalaH || 28|| tArakAsura uvAcha | shR^iNu shakte mahAmAye AgataH sa madAsuraH | darshanArthaM cha te mAtastenA.ahaM preShito.adhunA || 29|| tenoditaM cha shakte tvaM vachanaM shR^iNu mAnade | bhaktena bhaktisaMyuktaM bhAvaj~ne jagadambike || 30|| asmAkaM kuladevI tu tvamevAtra na saMshayaH | asurA hi vayaM sarve tvadIyAH sevakA matAH || 31|| yatrA.asurA virAjanti surAstatra hataprabhAH | bhavanti nAtra sandehaH svabhAvAchChatravo matAH || 32|| ato devAn samutsR^ijya tiShTha tvaM pUjitA.asuraiH | asmAkaM shatravo devAstvadIyAH shatravo matAH || 33|| praNamanto vayaM yAvattAvaddevanikR^intanam | kariShyAmo na sandehastasmAn mAtastyajA.a.ashu tAn || 34|| ekaM pakShaM samAshritya tiShTha tvaM jagadambike | asurANAM surANAM vA pUjitA satataM pare || 35|| ityevaM kathitaM devi madasya vachanaM mayA | kuru tvaM bhaktarAjasya pAlanaM paramAdarAt || 36|| gR^itsamada uvAcha | madasya vachanaM krUraM tArakeNa prakAshitam | tachChrutvA kupitA devI taM jagAda mahAsuram || 37|| shaktiruvAcha | madIyaM jagadambeti nAma vede prakAshitam | kena mArgeNa daityesha pakShamekaM samAshraye || 38|| yathA devAstathA daityA mAnyA me nAtra saMshayaH | devairdaityaishcha kartavyaH svasvadharmo mahAsura || 39|| pAtAle rAjyamAnandAddaityaiH kartavyama~njasA | svargeShu sarvadA devaiH kartavyaM svasvabhAvajam || 40|| viparIte haniShyAmi kruddhA.ahaM nAtra saMshayaH | ato daityaiH pragantavyaM pAtAle vai madAj~nayA || 41|| shaktervachanamAkarNya kruddhaH so.api mahAsuraH | uvAcha tAM mahAshaktiM bhayaM tyaktvA prabhAvataH || 42|| tAraka uvAcha | mA garvaM kuru shakte tvaM shatrupakShasamAshrite | tapasA vayamutkR^iShTA jAtAH svasya na saMshayaH || 43|| karmaNA tvaM prasR^ijasi jaganti jagadambike | karmAdhInamidaM sarvaM tatra tvaM kiM kariShyasi || 44|| karmaNA daityarAjashcha pratApI sa madAsuraH | brahmANDAdhipatirbhUtvA devAn sarvAn haniShyati || 45|| yuddhAya sajja tvaM devi devaiHsaha jaganmayi | asuraishcha mahAbhAgairgachChAmi madasannidhau || 46|| evamuktvA mahAshaktiM tArakaH krodhasaMyutaH | jagAma shaktilokAdvai madadaityasya sannidhau || 47|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite tArakAsurasAmavarNanaM nAma ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.46 (##Page ## khaM\. 2 a\. 47 pAna 99) \section{2\.47 indratArakasamAgamo nAma saptachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | AgataM tArakaM dR^iShTvA harShitaH sa madAsuraH | daityaiH saha mahAsAdho prahlannashchAbhavat khalaH || 1|| madAsuraM praNamyA.asau kathayAmAsa tArakaH | vR^ittAntaM devapakShe cha saMshritaM kuladaivatam || 2|| tachChrutvA madyapo daityaH pratApI sa madAsuraH | krodhayukto.abhavattatra devAn hantuM samudyataH || 3|| sannaddhairdaityapaiH sarvaiH sannaddhashcha madAsuraH | shaktilokaM jagAmA.atha mahAkAla ivA.a.ababhau || 4|| puraHprAnte sthitAn shaktergaNAn paramavishrutAn | tA~njaghnushcha mahAdaityAH shastraiH paramadAruNaiH || 5|| ChinnA~NgAste palAyanta gatAH svanagare.abhavan | vR^ittAntaM kathayAmAsurdaityAnAmAgamAtmakam || 6|| shrutvA tatra mahAshaktirdevaiH sarvairmahAbalaiH | sha~NkarAdibhiranvItA yayau sa~NgrAmamaNDalam || 7|| siMhArUDhA chaturbAhuH khaDgacharmadharA babhau | dhanurbANadharA krodhAnnAnAshaktisamanvitA || 8|| vAmA~NgAchChrIH samutpannA sAvitrI dakShiNA~NgataH | hR^idayAt purataH sa.nj~nA tAsAM sainyaM pR^ithagbabhau || 9|| viShNusha~NkaramukhyAshcha sannaddhA vAhane sthitAH | svasvasainyena saMyuktA babhuH kAlasamAH puraH || 10|| ityAdishaktibhiH shaktairdevairvai saMyutaM mahat | sainyaM daityendramukhyaistairdR^iShTaM paramadAruNam || 11|| tato daityaishcha shastraughaistADitaM sahasA balAt | shaktisainyaM mahAghoraM krodhayuktaM babhUva ha || 12|| shaktyA sampreShitA devA yuyudhU raNamaNDale | kAlikAdyA mahAyuddhe shaktayaH kupitA bhR^isham || 13|| akasmAnmilite sainye parasparajayaiShiNI | daityAnAM chaiva devAnAM maraNe kR^itanishchaye || 14|| sainyAnAM rajasA tatra hR^itaM j~nAnaM samantataH | na prakAsho raverAsIt svaparaj~nAnakArakaH || 15|| heShitaiH kShveDitaistatra bR^iMhitai rathanemibhiH | vAditrANAM mahAshabdairnAdayuktA disho.abhavan || 16|| sha~NkhanAdaiH siMhanAdairnAnAnAdaishcha daityapa | badhirA iva yodhAste sa~njAtA raNamUrdhani || 17|| shastrairastrairanekaishcha parijaghnuH samantataH | drumaiH parvatakhaNDaishcha svAn parAn yuddhadurmadAH || 18|| mR^itAH kechit kShatAH kechit kechichChastradharA babhuH | nijaghnuH paravIrAMste svabalena mahAbalAH || 19|| bhagne shastre samagre te mallayuddhaparAyaNAH | yuyudhuH krodhasaMyuktAH shastrahInAstathA.apare || 20|| kabandhA yuyudhustatra shastrahastA mahAbalAH | svAn parAnapi jaghnuste svaparaj~nAnavarjitAH || 21|| bANairbANAn samAkShubdhA vijaghnushcha parasparam | khaDgaiH khaDgAMstathA chAnye gadAbhishcha gadA bhR^isham || 22|| tomaraishcha mahAvIrAH parshubhistu tathA.apare | bhindipAlaishcha pAshaishcha parijaghnuH parasparam || 23|| rathArUDhA gajArUDhairgajArUDhAH padAtibhiH | ashvArUDhaistathA.anye.api yuyudhurjAtasambhramAH || 24|| tumulaM daityadevAnAM yuddhaM tatra pravartitam | ubhayornAshakaM ghoraM vaktuM naiva prashakyate || 25|| pravAhabahulai raktai rajaH samplAvitaM mahat | prakAshastatra sa~njAtaH svaparaj~nAnakArakaH || 26|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 47 pAna 100) prabodhya kechiddaityAMstAna surA jaghnurmahAbalAH | asurAshcha surAMstadvan mahAkrodhasamanvitAH || 27|| shaktayaH kupitAstatra daityAMshchaiva prajahrire | shastrAstrairvividhaiH sarvAH pipiShushchAsureshvarAn || 28|| daityAH prakupitA anye shastrAstrairdevamaNDalam | ChinnaM bhinnamime chakruH krodhayuktA mahAbalAH || 29|| merushItAchalaprakhyA daityA devAH sthitA babhuH | chelurna cha padaM tatra parasparavadhe ratAH || 30|| abhavan shoNitaughAnAM mahAnadyaH samantataH | devadaityasharIrebhyaH prasUtAshcha sahasrashaH || 31|| medomAMsamahApa~NkAH prapeturdharaNItale | devAshcha shatasho daityA gataprANA raNe.asura || 32|| mAMsaM kardamarUpeNa yatra tatra sthitaM raNe | mR^itAnAM na cha sa~NkhyA.a.asIn mArgarodhanakAriNAm || 33|| asR^ikpravAhajastatra pUraH sandadR^ishe janaiH | jalaugha iva daityendra mahAmohapravardhanaH || 34|| mR^itairgajaistathA bhagnai rathairvAjibhireva cha | nAnApashugaNairuShTraiH pakShibhirdurgamaM kR^itam || 35|| mumUrShavastatra peturmR^itAH kechichcha khaNDitAH | tadapi krodhasaMyuktAH prayatnaM chakrurAdR^itAH || 36|| evaM dasha dinAnyeva divArAtraM mahAraNam | babhUva samaye tasmin devadaityasamudbhavam || 37|| palAyanaparA devAstato jAtA mahAraNe | dashadikShu bhayodvignAH palAyantA.asureshvara || 38|| tad dR^iShTvA paramAshcharyaM vajrabhR^iddevapairvR^itaH | sa~NgrAmamakarodghoraM daityanAshakaraM param || 39|| vajrapAtenAsurAn sa chUrNayAmAsa vegataH | devendro vividhairanyairyamAdyA AyudhaistathA || 40|| mR^itA daityagaNAH kechit bhR^ishaM kechichcha mUrchChitAH | mumUrShavaH pare tatra kR^itA vai vajriNA.abhavan || 41|| shaktyAdishastrapAtena vahnichandrayamAdayaH | asurAn mArayAmAsuH krodhayuktAH sureshvarAH || 42|| tato bhagnaM balaM sarvaM daityAnAM bhayasa~Nkulam | dudrAva dikShu sarvAsu trAtAraM nAbhyapadyata || 43|| tataH saMharShitA devAstathA devagaNAH pare | jayashakte mahAmAye.avadaMste jaya sarvadA || 44|| tataH krodhasamAyuktastArako daityapairvR^itaH | Ayayau krodhadIptAkSho yoddhuM shakreNa vIryavAn || 45|| Agatya raNabhUmiM sa tamuvAcha purandaram | garvayuktaM mahograM cha mohito madasaMyutaH || 46|| tAraka uvAcha | kiM tvaM yudhyasi devendra daityapaiH paramAdR^itaiH | mayA yuktaikabANena na samo.asi surAdhipa || 47|| balena yadi saMyuktastadA kimamarAvatIm | tyaktavAn vada me vAkyaM vR^ithA mR^ityumavApsyasi || 48|| iti tasya vachaH shrutvA surendrastamuvAcha ha | krodhasaMraktachakShurbhirbhakShayanniva dAnavAn || 49|| indra uvAcha | tAraka tvaM valgasi kiM pashya me pauruShaM mahat | AsuraM prahariShyAmi sainyaM te pashyato mahat || 50|| pashchAttvAM cha krameNA.ahaM madaM sabalavAhanam | hatvA.abhivAdya shaktiM cha gamiShyAmyamarAvatIm || 51|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 48 pAna 101) Adau shaktivihIno.ahaM kiM karomi parAkramam | adhunA shaktisaMyuktaH kadanaM te karomyaham || 52|| kiM bahUktena daityendra darshaya svaparAkramam | nochedgachChasva pAtAlaM mithyA valgasi kiM vachaH || 53|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite indratArakasamAgamo nAma saptachatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.47 \section{2\.48 indraparAjayo nAmAShTachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | evaM gaditvA devendro daityendraM krodhasaMyutam | tArakaM sharavarSheNa vavarSha raNamaNDale || 1|| ekasmAn mantritAdbANAdanantairniHsR^itaiH sharaiH | babhUvurdaityasa~NghAtAH pIDitAstaiH samantataH || 2|| tato daityaH sa daityeshAH pradhAnapramukhAH sthitAH | sharavarShANi sarvatra chakruH paramadAruNAH || 3|| taibANairdevasainyAnAM hatA vIrA anekashaH | ChinnA~NgAH patitAstatra rudhiraughapravarShiNaH || 4|| yatra tatra palAyanta devA bhayasamAkulAH | trAtAraM nAbhyapadyanta pralayeShu yathA prajAH || 5|| teShAM tatkarma dR^iShTvA te vavR^iShuH surapA sharAn | agnidharmAdayastatra kAlamR^ityUpamAna dR^iDhAn || 6|| tairAhataM balaM pUrNaM daityAnAM yatra tatra te | mR^itA mumUrShavaH sarve babhUvU rAkShasA mR^idhe || 7|| tato.atikupito daityastArako.atibhayAnakaH | niShkAsya sudR^iDhaM bANaM mochayAmAsa dAruNam || 8|| AkarNaM dhanurAkR^iShya dIpto bANo sureshvara | indrasya sahasAgatya hR^idi sampatito.abhavat || 9|| tena sampIDito devo mUrchChito devanAyakaH | muhUrtAt sAvadhAno.abhUdvajraM haste samAdade || 10|| vajreNa tADito.atyantaM tArako daityapu~NgavaH | patitaH sa dharApR^iShThe gataprANa ivA.abhavat || 11|| evaM varuNavanhyAdyairvAyudharmakuberakaiH | hatA daityA aneke cha patitA mUrchChitA mR^itAH || 12|| hAhAkArashcha sarvatra daityasainye pravartitaH | palAyanta cha dikprAnte trAsitA devanAyakaiH || 13|| tataH shukreNa te sarve tArakAdyA mahAsurAH | vidyayA sAvadhAnAshcha kR^itA yuddhAya sajjitAH || 14|| agnimantrasamAyuktaM bANaM dhanuShi sandadhe | tArakaH krodhasaMyukto dAhakaM sa mumocha ha || 15|| patito devasainye cha bANastasmAn mahAbalaH | niHsR^itaH puruShastatra bhakShayAmAsa vai surAn || 16|| merumandarasa~NkAsho vichachAra mahAbalaH | devasainyeShu daityendra pralayAgnisamo.adahan || 17|| agnijvAlAshcha sarvatra samudbhUtA bhayAnakAH | adahaddevasa~NghAMstAn vAhanaiH sahitAn mR^idhe || 18|| hAhAkAraravA devAH palAyanamakurvata | (##Page ## khaM\. 2 a\. 48 pAna 102) tatrApi puruSho.atyantaM bhakShayAmAsa chAmarAn || 19|| tataH krodhasamAyukto mahendro vAruNaM mahat | astraM dhanuShi sa~NgR^ihya mR^idhe tatyAja dAruNam || 20|| tasmAchcha jaladhArA.abhUt samantAnniHsR^itA bahu | vavarShuratulAM vR^iShTiM meghAH sarvatra garjitaiH || 21|| jalaughena mahAvahniH prashAntaH sahasA kR^itaH | astreNa puruShaH so.api patito raNamUrdhani || 22|| tato devagaNAH sarve sAvadhAnA babhUvire | daityA vR^iShTyA cha vAtena pIDitA balasaMyutAH || 23|| vidyujjvAlAbhiratyantaM dagdhAH kechin mahAsurAH | jalaughena tathA kechidvAhitAshcha savAhanAH || 24|| daityAnAM prabalaM sainyaM pIDitaM vAruNena cha | hAhAkAraravA daityA yayurmR^ityuM bhayAnakam || 25|| tataH sa tArako daityaH krodhasaMraktalochanaH | vAyvastraM tannivR^ittyarthaM sandadhe.atibhayAnakam || 26|| mumocha dhanurAkR^iShya devasainye mahAsuraH | tena vAruNamastraM cha grastaM vai shAntimAgamat || 27|| vAyunA prabalenaiva ghUrNitA devavAhinI | shuShkapatrasamA tatra babhrAma samarA~NgaNe || 28|| tataH samAgato daityastArako.atibhayAnakaH | khaDgena devarAjaM taM jaghAnArmaShato dR^iDham || 29|| khaDgAghAtena devendraM patitaM mUrchChayA bhR^isham | sa~NgR^ihya daityarAjastu tArakaH svabalaM yayau || 30|| madAsurasya sAnnidhye sthApayAmAsa devapam | madena mUrchChito devo baddhaH pAshaiH samantataH || 31|| tato hAhAkR^itaM sarvaiH palAyata disho dasha | sainyaM devagaNAnAM vai vinAthaM bhayasa~Nkulam || 32|| yamaM cha sahasA.a.agatya gadayA hR^idi vivyathe | tArakaH sa mahAmUrchChAM jagAma pretanAyakaH || 33|| sa~NgR^ihya svabale nItvA harShito.abhUn mahAsuraH | evamagnimukhAH sarve dhR^itAste daityanAyakaiH || 34|| anAthaM devasainyaM tat palAyata bhayAkulam | mR^itaM bhagnaM cha shastraiH saMhataM daityairmahAbalaiH || 35|| evaM nirjitya daityendrA jahR^iShurnAdasaMyutAH | devAH sarve bhayodvignAH sharaNaM sha~NkaraM yayuH || 36|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite indraparAjayo nAmAShTachatvAriMsho.adhyAyaH || 2\.48 (##Page ## khaM\. 2 a\. 49 pAna 103) \section{2\.49 shivAdidevaparAjayo nAmaikonapa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | viShNunA sahito devaistataH sarvaiH susaMvR^itaH | gaNaiH sudAruNaistatra yayau shambhU raNasthalam || 1|| samAgataM shivaM j~nAtvA tArakaH krodhasaMyutaH | uvAcha taM mahAdevaM garvayuktena chetasA || 2|| tAraka uvAcha | kimAgato.asi sa~NgrAme madena tvaM sadAshiva | siMhena shashako yuddhaM kiM kariShyati mAM vada || 3|| madAsurasya dAso.ahaM tvAM haniShyAmi nishchitam | saMhArakAriNaM sadyo mahAsaMhArakArakaH || 4|| vachaH shrutvA trishUlena tArakaH shambhunA hataH | sa mR^itastatkShaNAddaityaH patito bhagnavR^ikShavat || 5|| tatashchakreNa deveshaH keshavo daityanAyakAn | mArayAmAsa sa~NkruddhaH sakalAnyatra tatra cha || 6|| tato.atibhayasaMyuktAH palAyanta disho dasha | datyAH prANaparIpsArthaM hAhAkArakarA bhR^isham || 7|| devaistatra dhR^itA daityA mR^itAstArakamukhyakAH | shukrasya tu bhayAchChreShThAstyaktAste vivare sthitAH || 8|| deveshAnAM cha daityeshA dR^iShTvA.atIvaparAkramam | bANastripurasha~Nkhau cha sasainyA AyayurmR^idhe || 9|| kolAhalaM prakurvANAH sha~NkhashabdaiH samantataH | vavR^iShuH shastradhArAbhirvarShAkAle yathA ghanAH || 10|| tataH parasparaM yuddhaM niyataM sambabhUva ha | devAnAM chaiva daityAnAM vinAshakaramadbhutam || 11|| bANaH sUryaM yayau kruddhaH sha~Nkho viShNuM mahAbalaH | rudraM cha tripuro vegAt parasainyanibarhaNaH || 12|| anye cha shatashastatra daityA devAn samAyayuH | gadituM na bhavechChakyaM bahutvAdyuddhamadbhutam || 13|| krodhayuktA nijaghnuste dAnavA devamukhyakAn | shastrAstrairvividhaiH kruddhA vR^ikShairvai parvatairmR^idhe || 14|| daityAnAM balamutkR^iShTaM j~nAtvA devA mahAbalAH | yatnayuktAshcha sa~NgrAme yuyudhuH shastrapANayaH || 15|| evaM tridivasaM yuddhaM sa~njAtaM dAruNaM mahat | devasenA tato bhagnA bhayabhItA samantataH || 16|| jaghAna sha~Nkaro.atyantaM krodhayukto mahAbalam | gadayA tripuraM tatra tataH paramadurjayam || 17|| jaghAna gadayA shambhuM so.api taM cha parAkramI | gadAyuddhaM mahattatra babhUvA.atibhayAnakam || 18|| tatastrishUlaghAtena hato daityaH papAta ha | tripuro mUrchChayAtyantaM pIDitaH sha~NkareNa saH || 19|| jvAlayA raviNA tatra bANo bhUmau nipAtitaH | chakreNa viShNunA duShTaH sha~NkhaH samardito.abhavat || 20|| dhR^itvA tAn daityamukhyAMshcha chikShipurvivare.amarAH | pAshairbaddhvA tato duShTAn punarutpAtasha~NkayA || 21|| tato daityA hatAH sarve devairdaivagaNairmR^idhe | mR^itA mumUrShavaH kechichCharaNaM te yayuH surAn || 22|| vijayaM prApya devendrA harShitAH sambabhUvire | jagarjurjayashabdena prATTahAsaM prachakrire || 23|| tato madAsuraH kruddho j~nAtvA vR^ittAntamadbhutam | saMraktanayano duShTo yayau raNavidhitsayA || 24|| shukreNa sahitaH so.api mahAvIraiH samAvR^itaH | rathArUDhaH svaputraishcha sa~NgrAme sandadhe manaH || 25|| tatastaM daityamukhyaM vai tanayAshcha samAyayuH | sa~NgrAmArthaM mahAvIryAstrayo devaiH shivAdibhiH || 26|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 49 pAna 104) dhanapriyashcha sa~NgrAme sUryaM vivyAdha sAyakaiH | uvAcha garvasahito raviM trailokyabhAvinam || 27|| dhanapriya uvAcha | shR^iNu duShTAryamaMstvaM me vachanaM hitakArakam | gachCha shIghraM mahAbAho nochen mR^ityumupeShyasi || 28|| tvayA daityA hatAH pUrvaM bhu~NkShva teShAM phalaM mahat | na mu~nchAmi mahAduShTa jIvantaM tvAM cha kAshyapa || 29|| tataH sUryeNa khaDgena hato daityo mahAbalaH | papAta mUrchChayA.a.aviShTaH punaH sa.nj~nAM cha so.alabhat || 30|| Agatya kAshyapaM daityaputro vegasamanvitaH | khaDgena tIkShNadhAreNa jaghAna dR^iDhama~njasA || 31|| dR^iDhAghAtena sUryaH sa patito mUrchChayA bhR^isham | taM dhR^itvA vijayI daityaputrashcha svasthalaM yayau || 32|| praNamya pitaraM putro nananda ha dhanapriyaH | pAshairbaddhvA dR^iDhaM sUryaM chikShepa vivare.asuraH || 33|| vilAsI viShNumAgatya krodhena mahatA.a.avR^itaH | bANajAlaiH samAchChAdyovAcha taM dAruNaM vachaH || 34|| tvayA viShNo madIyA vai senA sannAshitA balAt | gR^ihItA daityavaryAshcha nA.ahaM tatra sthito.abhavam || 35|| adhunA shastraghAtena hatastvaM gachChasi prabho | mR^ityorbhuvanamugraM yanna tvAM mu~nchAmi karhichit || 36|| tataH krodhasamAviShTo viShNushchakreNa daityapam | vilAsinaM jaghAnA.atha chakre sammUrchChitaM khalam || 37|| kShaNena sAvadhAno.abhUdAgatya gadayA vibhum | hR^idi vivyAdha duShTo.asau papAta garuDAddhariH || 38|| taM dhR^itvA daityaputraH sa yayau svasthAnamuttamam | pitaraM praNanAmA.atha pitrA sammAnito.abhavat || 39|| baddhvA pAshairmahAviShNuM chikShepa vivare madaH | daityA harShasamAyuktA jagarjushcha bhayAnakam || 40|| lolupashcha samAgamya sha~NkaraM vR^iShabhadhvajam | uvAcha koparaktAkShaH shR^iNu tvaM nIlalohita || 41|| madIyamatulaM sainyaM tvayA yudhi nipAtitam | adhunA tvAM haniShyAmi phaladAtA bhavAmyaham || 42|| bruvantaM taM tato mUrkhaM trishUlena jaghAna ha | sha~NkaraH krodhasaMyuktaH so.apatan mUrchChayA bhR^isham || 43|| shukreNa sahasA.a.agatya sAvadhAnaH kR^ito.asuraH | lolupo nirmame mAyAM sarvadevavimohinIm || 44|| akasmAjjaladhistatra vyAptaH sarvabhayAvahaH | agnishcha sarvataH sarvAn dAhayAmAsa bhairavaH || 45|| nAnAshastradharA anye nagnAste shUlapANayaH | nagnAstriyashcha shastraughairmArayAmAsura~njasA || 46|| sha~Nkaro vismito bhUtvA pashchAdbhayasamanvitaH | mohito mAyayA tatra lolupenAsureshvara || 47|| etasminnantare tatra samudre sarvataH sthite | mamajja tatra deveshaH shivaH prahlAda mohataH || 48|| karmaNA cha taporUpeNedaM sarvaM kR^itaM mR^idhe | majjantaM sha~NkaraM dhR^itvA lolupaH svasthalaM yayau || 49|| pitrA.asau mAnito.atyantaM pAshairbaddhvA sadAshivam | (##Page ## khaM\. 2 a\. 50 pAna 105) chikShepa vivare daityo lolupaH sarvalolupaH || 50|| tato hAhAravaM kR^itvA devA devAgaNA mR^idhe | sharaNaM jagadambAM te yayuH santrAsatApitAH || 51|| daityendrA harShitAH sarve jagarjurghanavadbhR^isham | kurvanto vAdyashabdAn vai jayashabdakarA bhR^isham || 52|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite shivAdidevaparAjayo nAmaikonapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.49 \section{2\.50 madAsuravijayo nAma pa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | shivaviShNvAdideveShu gR^ihIteShu mahAbalaiH | daityaputraiH surANAM cha sainye trAsaH pravartitaH || 1|| devA devagaNAH ke.api kShatA bhagnAstathA.apare | mR^itA mumUrShavastatra gR^ihItA daityapairmR^idhe || 2|| kechittAn sharaNaM jagmurdaityAn kechit palAyitAH | shashaMsuH sarvavR^ittAntaM shaktaye bhayavihvalAH || 3|| vR^ittAntamatulaM shrutvA daityAnAM karmasambhavam | krodhayuktA mahAmAyA yayau sa~NgrAmamaNDalam || 4|| AgatAM jagadambAM tAM svayaM j~nAtvA madAsuraH | putraiH pradhAnamukhyaishcha nAnAvIrairvR^ito yayau || 5|| samAgataM mahAdaityaM j~nAtvA krodhasamanvitA | jagadambA raNe tatra dhanuH sajjamathA.akarot || 6|| dhanuShaH shabdamugraM te shrutvA daityA bhayAturAH | mUrchChitAH ke.api bhItAshcha dudruvuH ke.api daityapAH || 7|| tataH sha~NkhaninAdaM vai chakAra sa madAsuraH | mahatA tasya nAdena vyAptaM sarvaM jagattrayam || 8|| tataH sha~NkhaninAdaishcha devInAM pUritaM nabhaH | daityendrANAM cha sarvatra mahAn kolAhalo hyabhUt || 9|| siMhanAdairjagarjuste vIrA vai shaktayastathA | vinedurbahuvAdyAni surA harShaM samAyayuH || 10|| etasminnantare tatra kAlikA krodhasaMyutA | shaktibhiH saMvR^itA krUrA daityasainyaM mamarda ha || 11|| trishUlena tathA pAshaiH shastrairnAnAvidhairmR^idhe | shaktibhishCheditA daityAH palAyanta disho dasha || 12|| tataH krodhasamAyuktA daityaputrAH samAyayuH | vavR^iShurbANajAlAni kAlarUpANi saMyuge || 13|| teShAM bANairhatAstatra devAnAM shaktayo gaNAH | hAhAkAraravAH sarve palAyanta bhayAkulAH || 14|| tataH kAlI samAkruddhA rUpaM kR^itvA bhayAnakam | jaghAna daityasenAM tAM samantAt pralayaprabhA || 15|| gR^ihItvA daityaputrAn vai baddhvA pAshairmahAmadAn | chikShipurvivare sa.nj~nAlakShmIsAvitrya Ahave || 16|| tataH krodhasamAyukto madadaityaH pratApavAn | dhanuH sajjamatho kR^itvA mumocha sharamulbaNam || 17|| saMhArAstrAn mahAghorAttasmAjjAto mahAbalaH | puruShaH parvatAkAraH shaktInAM bubhuje balam || 18|| astrasya tatra daityendra jvAlayA pIDitA raNe | (##Page ## khaM\. 2 a\. 50 pAna 106) shaktayashcha mR^itA dagdhA dudruvuryatra tatra tAH || 19|| niHsahAyA bhayodvignAH kAlImukhyAH pradudruvuH | mahAmAyAsamIpe tAH saMsthitAH sa~njaguH kathAH || 20|| tataH krodhasamAviShTAM svayaM shaktiM samAgatAm | siMhArUDhAM sa tAM dR^iShTvA daityendraH praNanAma cha || 21|| uvAcha shaktiM garveNa pUrito.asau mahAsuraH | devAMstyaktvA jaganmAtarasmAkaM pakShamAshraya || 22|| nochettvAM karmaNAM devIM haniShyAmi na saMshayaH | sadevAM saparIvArAM pashya me pauruShaM mahat || 23|| tataH krodhasamAyuktA shUlaM chikShepa vai raNe | vadhAya daityarAjasya mahAmAyA prabhAvataH || 24|| trishUlenA.a.ahato duShTaH prahlAda na chachAla ha | madAsuro jagarjAsAvatikrodhayuto.abhavat || 25|| shastrANi sahasA tyaktvA mallayuddhAya daityapaH | yayau shaktirmahadrUpaM kR^itvA prayayudhe tataH || 26|| na shakyate varNayituM yuddhaM ghoraM tayormahat | bAhubhirhastapAdaishcha pravR^ittaM dAruNaM param || 27|| parasparaM jayantau tau jalpantau sAdhu sAdhviti | divasAni gatAnyeva trINi tatrAsureshvara || 28|| varadAnabalenaiva tena kShINabalA kR^itA | shaktistvashaktirUpA cha jAtA karmaprabhAvataH || 29|| mamarda dehapAtena mahAshaktiM mahAsuraH | mUrchChitAM tAM samAdAya yayau harShasamanvitaH || 30|| anyAshcha shaktayastena dhR^itAH kAshchitpalAyitAH | hAhAkArashcha sarvatrA.abhavachChaktibale mahAn || 31|| daityendro vArayAmAsa shaktInAM kadane ratAn | uvAcha kuladevyashcha shaktayo no na saMshayaH || 32|| tato madAsureNaiva mochitAH svasutAstrayaH | pradhAnAdi mahAdaityA dhR^itA devai raNe purA || 33|| shaktilokaM samAsAdya garvitaH sa madAsuraH | bhogAMshcha vividhAMstatra bubhuje j~nAtibhiH saha || 34|| na mamarSha nijAtmAnaM mohito daityanAyakaH | strImAMsamadirAsaktaH prababhUvAsureshvara || 35|| tataH shaktiM samAnIyovAcha garvasamanvitaH | devaiH saha mahAshakte gachCha yatra cha te ruchiH || 36|| uvAcha mohito vAkyaM shivAdIn samadAsuraH | gachChantu yatra kutrA.api mamAj~nA vashagAH surAH || 37|| shaktiM praNamya daityendra UchivAn bhaktisaMyutaH | asmAkaM pakShamAshritya vasa tvaM pUjitA mayA || 38|| tatastaM shaktirAdR^ityovAcha mlAnamukhashriyA | devaiH saha gamiShyAmi yatra kutra mahAsura || 39|| tatastAM daityarAjastu muktavAn garvamohitaH | anAdR^itya mahAmAyAM sA.a.agatA devasaMyutA || 40|| vaneShu giridaryAM cha saMsthitA bhayasa~NkulA | devaiH saha jaganmAtA niHsR^itA dAruNAdbhayAt || 41|| daityo.api daityapaistatra saMvR^ito bubhuje sukham | shaktilokabhavaM vIraH karmaNA nirmitaM param || 42|| tato bANAdayastenA.abhavaMshcha sthApitAH sutAH | devAnAM cha pade mukhyAH shaktiloke tathA kR^itAH || 43|| pR^ithivyAM nagare duShTa Ayayau sa vilAsade | tatra sthitvA trilokasya rAjyaM chakre madAsuraH || 44|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 51 pAna 107) tataH pAtAlavivare preShayAmAsa daityapaH | tripuraM sheShanAgendrajayanAya mahAbalam || 45|| sheSho j~nAtvA cha vR^ittAntaM sAma chakre puraiva cha | daityena vArShikaM bhAgaM dadau jagrAha shAsanam || 46|| evaM madAsuro duShTo jitvA brahmANDamaNDalam | rAjyaM chakAra sarveShAM bhuvanAnAM pratApavAn || 47|| anuttamAn vichitrAMshcha devAdInAM sudurlabhAn | bhogAn sarvAn sa AhR^itya bubhuje j~nAtibhiH saha || 48|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite madAsuravijayo nAma pa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.50 \section{2\.51 sanatkumAradevasamAgamo nAmaikapa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | shR^iNu prahlAda daityasya cheShTitaM paramAdbhutam | madAsurasya sarvaM yan madamohakaraM mahat || 1|| tataH kiyati kAle sa gate duShTairmahAsuraH | babhau parivR^ito daityairmahAbalaparAkramaiH || 2|| tatra taM tripuro duShTa uktavAn datyapaiH saha | kR^itA~njalipuTo bhUtvA vachanaM sAhasaM khalaH || 3|| tripura uvAcha | shR^iNu prabho mahArAja daityAnAM hitakArakam | vachanaM sukhadaM sAdhyamakhaNDAnandadAyakam || 4|| jitvA tribhuvanaM pUrve daityAH santoShamAyayuH | hiraNyakashipustatrAdyo mahAn paramadyutiH || 5|| mR^ityubhItivihIno.ayamAnandena samAvR^itaH | akhilaM bubhuje rAjyaM trilokasya na saMshayaH || 6|| vane giriguhAsaMsthA devAshChadmapradarshinaH | shatravastatra kAlena sasR^ijurnarasiMhakam || 7|| nR^isiMhena hato nUnaM hiraNyakashipuH prabhuH | evaM krameNa shreShThA ye te hatA daityapAH kramAt || 8|| adhunA tvaM tathA jAto brahmANDAdhipatiH svayam | devAna muktvA mahArAja kiM sthito.asi vichAraya || 9|| asmAkaM shatravo nityaM devA vede pratiShThitAH | kathaM mitrANi te rAjan bhaviShyanti vada prabho || 10|| atasteShAM vinAshAya yatasva nR^ipasattama | nochettvAM kAlayogena haniShyanti na saMshayaH || 11|| shastrAstraiH pIDitA devA na mariShyanti karhichit | amarAH kathitA vede ghorarUpA na saMshayaH || 12|| teShAM maraNamatyugraM vede pashya pratiShThitam | karmanAshAd bhavet pUrNaM karmAnnA devatA yataH || 13|| tasmAt karmakarA viprAstADanIyA na saMshayaH | AsuraM karma kurvanto mantavyAste tvayA.anisham || 14|| anye varNAshramasthA ye brAhmaNAH karmakArakAH | naShTeShu viprajAteShu sarve naShTA bhavanti te || 15|| ata Aj~nApaya prAj~na asurAn karmakhaNDane | sarvatrAsurabhAvena karma sarvaM pravartatAm || 16|| evamuktvA mahAdaityaM tUShNIM bhAvena saMsthitam | (##Page ## khaM\. 2 a\. 51 pAna 108) sadasi tripuraM vIkShya tamuvAcha madAsuraH || 17|| madAsura uvAcha | samIchInaM tvayA proktamasi tripura buddhimAn | yAdR^ishaM kathitaM vAkyaM tAdR^ishaM kuru daityapaiH || 18|| tato daityagaNairyuktastripuro nirgato.asuraH | pR^ithivyAM yatra tatrA.api karmakhaNDanako.abhavat || 19|| dhR^itA munigaNAstena tADitA vadhitA bahu | kechittadAj~nayA yuktAH saMsthitAH karmadUShakAH || 20|| kechin munigaNA duShTaM sharaNaM taM yayustataH | tasyAj~nAvartino bhUtvA saMsthitA brAhmaNAdhamAH || 21|| kechichcha dudruvustasya vaneShu brAhmaNA bhayAt | tatra sthitAH svadharmasthaM karma chakrurgatajvarAH || 22|| siMhAdibhayamutsR^ijya maraNe kR^itanishchayAH | siMhAdInAM samIpasthA avasan karmasiddhaye || 23|| evaM dvijAH sthitAstatra na j~nAtA daityapena te | karmabhraShTAH svabhAvena brAhmaNA bahavo.abhavan || 24|| tIrthAni yaj~navR^ikShAshcha devatAyatanAni te | babha~njurdaityachArAshcha yatra tatrAsureshvara || 25|| AsuraM karma sarvatra sthApitaM tripureNa cha | varNeShu brAhmaNAdyeShu duShTasa~NkarakArakam || 26|| tato hAhA.akarot sarvaM jagattena durAtmanA | svadharmavarjitaM duHkhAjjAtaM duShTaprapIDitam || 27|| na svAhA na vaShaTkAro na svadhAdikamuttamam | tena devagaNAH sarve daityasya vadhakA~NkShiNaH || 28|| upoShaNaishcha saMyuktA jAtAH kAlena devapAH | sagaNAH parivAraNa nistejaskA babhUvire || 29|| tato devagaNAH sarve daityasya vadhakA~NkShiNaH | militAstatra chopAyaM lebhire na vadhasya cha || 30|| sanatkumArashcha mahAyogI tatrAdarAdyayau | sahasA bhAgyayogena sarveShAM hitakArakaH || 31|| taM dR^iShTvA devapAH sarve samuttasthuH praNamya tam | pUjayAmAsuratyantamupachArairmanoharaiH || 32|| kandamUlAdikaM tatra nivedya cha subhaktitaH | paprachChustaM madasyaite maraNopAyama~njasA || 33|| devA UchuH | dhanyaM janma tapo vidyA j~nAnaM dehAshcha pUrvajAH | tavA~NghridarshanAdyogin kR^itakR^ityA vayaM tataH || 34|| madAsureNa balinA jitAH sarve mahAmune | atastasya vadhArthaM no vadopAyaM mahAmate || 35|| sAdhavo devatA viprAH pIDitAstena yogipa | ataHsAdhvAdirakShArthaM vada sarvaj~na te namaH || 36|| samashIlo bhavAn sAkShAn mUrtaM brahmeva saMsthitaH | tathApi doShasaMyuktamekaM hantA bhava prabho || 37|| atiduShTamanAdR^itya jagatsarvaM sukhI kuru | na hatvA tvaM svayaM sAkShAn mArgadarshI bhavasva naH || 38|| sAdhavaH samashIlAshcha mArgaM sandarshayanti te | dInAnAM dharmaniShThAnAmanAthAnAM mahAmune || 39|| satkarmaniratAn jantUn sadA kurvanti sAdhavaH | vikarmaNashcha saMhArastatra sa~njAyate yathA || 40|| na hiMsA sA mahAyogin vikarmahitakArikA | bhavajj~nAnena chAj~nAnaM nAshayanti susAdhavaH || 41|| atastvaM vada nAshArthamupAyaM karavAmahai | dharmasaMsthApanArthaM taM dharmAnnAshcha vayaM yataH || 42|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite sanatkumAradevasamAgamo nAmaikapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.51 (##Page ## khaM\. 2 a\. 52 pAna 109) \section{2\.52 ekadantaprasannabhAvo nAma dvipa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | evaM dInasvabhAvena prArthito munisattamaH | sanatkumAra AnandadAyakaM tAnuvAcha ha || 1|| sanatkumAra uvAcha | shR^iNuteshAdayo devA madAsuravinAshane | upAyaM kathayiShyAmi tat kurudhvaM sureshvarAH || 2|| gaNeshaM pUjayadhvaM vai yUyaM sarve samAdR^itAH | sabAhyAntarasaMsthaM taM haniShyati madAsuram || 3|| sanatkumAravAkyaM tachChrutvA devarShisattamAH | UchustaM praNipatyAdau bhaktinamrAtmakandharAH || 4|| devarShaya UchuH | kenopAyena deveshaM gaNeshaM munisattama | pUjayAma visheSheNa taM vada tvaM yathAtatham || 5|| evaM pR^iShTo mahAyogI devaishcha munibhiH saha | uvAchArAdhanaM tebhyo gANapatyo mahAyashAH || 6|| ekAkShareNa taM devaM hR^idisthaM gaNanAyakam | vidhinA pUjayadhvaM cha tuShTastena bhaviShyati || 7|| dhyAnaM tasya pravakShyAmi shR^iNudhvaM surasattamAH | yUyaM taM tAdR^ishaM dhyAtvA toShayadhvaM nidhAnataH || 8|| ekadantaM chaturbAhuM gajavaktraM mahodaram | siddhibuddhisamAyuktaM mUShakArUDhameva cha || 9|| nAbhisheShaM sapAshaM vai parashuM kamalaM shubham | abhayaM dadhataM chaiva prasannavadanAmbujam || 10|| bhaktebhyo varadaM nityamabhaktAnAM niShUdanam | etAdR^ishaM hR^idi dhyAtvA sevadhvaM chaikadantakam || 11|| sarveShAM hR^idi saMstho.ayaM buddhiprerakabhAvataH | svayaM buddhipatiH sAkShAdAtmA vai sarvadehinAm || 12|| ekashabdo matA mAyA deharUpA vilAsinI | sattAtmako dantashabdaH proktastatra na saMshayaH || 13|| mAyAyA dhArako.ayaM vai sattAmAtreNa saMsthitaH | ekadanto gaNeshAnaH kathyate vedavAdibhiH || 14|| sarvasattAdharaM pUrNamekadantaM gajAnanam | sevadhvaM bhaktibhAvena bhaviShyati sadA sukham || 15|| sanatkumAra uktvaivaM yayau yogI sa AdarAt | jayaherambamantraM vai samuchchArya mukhena saH || 16|| tato devagaNAH sarve munayastapasi sthitAH | ekAkSharavidhAnena toShayAmAsurAdarAt || 17|| patrabhakShA nirAhArA vAyubhakShA jalAshinaH | kandamUlaphalAhArAH kechit kechidbabhUvire || 18|| saMsthitA dhyAnaniShThA vai japahomaparAyaNAH | nAnAtapaHprabhAveNA.atoShayan gaNanAyakam || 19|| gate varShashate chaiva santuShTashchaikadantakaH | Ayayau tAn varaM dAtuM dhyAtastairyAdR^ishastathA || 20|| jagAda sa tapoyuktAn munIn devAn gajAnanaH | varaM vR^iNuta tuShTo.ahaM dAsyAmi brAhmaNA.amarAH || 21|| tasya tadvachanaM shrutvA hR^iShTA devarShayo.abhavan | unmIlya lochane devamapashyan savidhasthitam || 22|| dR^iShTvA mUShakasaMsthaM taM praNemuste gajAnanam | munayo devadevendrA bhaktiyuktA apUjayan || 23|| pUjayitvA yathAnyAyaM praNamya karasampuTaiH | tuShTuvushchaikadantaM taM bhaktinamrAtmakandharAH || 24|| devarShaya UchuH | namaste gajavaktrAya gaNeshAya namo namaH | anantAnandabhoktre vai brahmaNe brahmarUpiNe || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 52 pAna 110) AdimadhyAntahInAya charAcharamayAya te | anantodarasaMsthAya nAbhisheShAya te namaH || 26|| kartre pAtre cha saMhartre triguNAnAmadhIshvara | sarvasattAdharAyaiva nirguNAya namo namaH || 27|| siddhibuddhipate tubhyaM siddhibuddhipradAya cha | brahmabhUtAya devesha saguNAya namo namaH || 28|| parashuM dadhate tubhyaM kamalena prashobhine | pAshAbhayadharAyaiva mahodara namo namaH || 29|| mUShakArUDhadevAya mUShakadhvajine namaH | AdipUjyAya sarvAya sarvapUjyAya te namaH || 30|| guNasaMyuktakAyAya nirguNAtmakamastaka | tayorabhedarUpeNa chaikadantAya te namaH || 31|| vedAntAgocharAyaiva vedAntAlabhyakAya te | yogAdhIshAya vai tubhyaM brahmAdhIshAya te namaH || 32|| apAraguNadhArAyAnantamAyAprachAlaka | nAnAvatArabhedAya shAntidAya namo namaH || 33|| vayaM dhanyA vayaM dhanyA yairdR^iShTo gaNanAyakaH | brahmabhUyamayaH sAkShAt pratyakShaM purataH sthitaH || 34|| evaM stutvA praharSheNa nanR^iturbhaktisaMyutAH | sAshrunetrAn saromA~nchAn dR^iShTvA tAn DhuNDhirabravIt || 35|| ekadanta uvAcha | varaM vR^iNuta deveshA munayashcha yathepsitam | dAsyAmi taM na sandeho bhavedyadyapi durlabhaH || 36|| bhavatkR^itaM madIyaM yat stotraM sarvArthadaM bhavet | paThate shR^iNvate devA nAnAsiddhipradaM dvijAH || 37|| shatrunAshakaraM chaivAnte svAnandapradAyakam | putrapautrAdikaM sarvaM labhate pAThato naraH || 38|| gR^itsamada uvAcha | evaM tasya vachaH shrutvA harShayuktAH surarShayaH | praNamya chaikadantaM tamUchuste bhaktibhAvataH || 39|| surarShaya UchuH | yadi tuShTo.asi sarvesha ekadanta mahAprabho | yadi deyo varo nashchejjahi duShTaM mahAsuram || 40|| sthAnabhraShTAH sureshAnAH karmabhraShTA munIshvarAH | kR^itAstena jagannAtha tasmAttaM jahi vighnapa || 41|| tvadIyAM bhaktimatyantamachalAM dehi mAnada | yayA mAyAbhayaM ghoraM bhaviShyati kadApi na || 42|| evamukto gaNAdhIshastatheti sa uvAcha tAn | antardhAnaM yayau sadya ekadantaH pratApavAn || 43|| maharShibhistato devaiH sthApanA gaNapasya cha | kR^itA tatra mahAbhAgairabhUt kShetraM cha vaighnapam || 44|| AgneyyAM dishi vikhyAtaM svasvakhaNDeShu vidyate | ekadantasya tat kShetraM sarvasiddhipradAyakam || 45|| tatraiva devadevendrA munayaH saMsthitA babhuH | sevArthaM pUrNabhAvena svAdhikAre kalAMshataH || 46|| tasya sandarshanAjjanturlabhedIpsitamuttamam | tatraiva maraNe brahma prahlAdAtra na saMshayaH || 47|| mahimA gadituM pUrNo varShakoTishatairapi | na shakyate mayA tasmAduktaM sAraM cha sArataH || 48|| tatra siddhiM visheSheNa prApya devarShayo.amalAH | bhavanti kR^itakR^ityAste hyanye nAnAjanAstathA || 49|| dhanyaM janma narANAM vai dR^iShTo yairekadantakaH | janmamR^ityubhayaghnashcha svepsitArthapradaH prabhuH || 50|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite ekadantaprasannabhAvo nAma dvipa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.52 (##Page ## khaM\. 2 a\. 53 pAna 111) \section{2\.53 madAsuraparAjayo nAma tripa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | evaM datvA varaM devAn munIn sarvAn gajAnanaH | antardhAya svamAtmAnamekadanto yayau puram || 1|| tataH kadAchiddaityendraM prayayau nArado muniH | madAsuraM mahAkrUraM tenAyaM mAnito.abhavat || 2|| uvAcha taM mahAdaityaM nAradaH prahasan muniH | shR^iNu daityapate vAkyaM madIyaM sarvasaukhyadam || 3|| vaneShu devavipraishcha tapastaptaM sudAruNam | gaNeshasya mude bhUpa shatavarShANi bhUri vai || 4|| tatasteShAM prasanno.abhUdgaNesho brahmanAyakaH | varado hyabhavattatra bhaktyA santoShitaH svayam || 5|| taiste vadhArthamatyantaM yAchitaH sa tathA.avadat | tvAM haniShyati vegena tasmAdyatnaparo bhava || 6|| nAradasya vachaH shrutvA krodhayukto babhUva ha | madAsuro muniM tatra visR^ijyA.abhUt suduHkhitaH || 7|| brahmANDavAsino ye vai tebhyo mR^ityurna me bhavet | ayaM ka ekadantashcha taM hanmi krodhasaMyutaH || 8|| mayA vimochitA devA dayayA taiH kR^itaM mahat | shatrubhAvayutaM kAryaM tasmAttAn hanmi nishchitam || 9|| daityendraiH kathitaM sarvaM satyaM jAtaM na saMshayaH | devendrAH shatravaH sarve surANAM vedavAkyataH || 10|| evaM vichArya daityeshaH samAhUya mahAsurAn | sannaddho devanAshArthaM sasainyo niHsR^ito bahiH || 11|| tato.akasmAn mahAdeva ekadantaH pratApavAn | babhUva prakaTasteShAM samIpe bhayadAyakaH || 12|| mUShakArUDhamugraM taM naranAgasvarUpiNam | shastrapANiM chaturbAhuM dR^iShTvA daityAH suvismitAH || 13|| tataH kolAhalaM tatra chakruH sarve samantataH | ko.ayaM samAgato daityA mahat pashyata kautukam || 14|| daityAH sarve cha taM dR^iShTvA bhayabhItA babhUvire | sthitvA tatraiva daityeshA dUtaM te sa~njagurvachaH || 15|| gachCha dUta samIpaM tvaM puruShasya tvarAnvitaH | vR^ittAntamakhilaM j~nAtvA.a.ayAhi tvaM sAmasaMyutaH || 16|| tatastamekadantaM sa yayau dUtaH praNamya cha | uvAcha prA~njalirbhUtvA gaNeshaM devanAyakam || 17|| dUta uvAcha | svAmin madAsurasyA.ahaM dUtastena prachoditaH | sa tu brahmANDarAjo vai tvAM dR^iShTvA vismito.abhavat || 18|| bhavAn kashcha kuto yAtaH kiM kAryaM nAma te prabho | kasya vA vada sarvaj~na saMshayasyApanuttaye || 19|| iti pR^iShTaH sa dUtena ekadantastamAdarAt | jagAda hAsyasaMyukto daityadUtaM vichakShaNam || 20|| ekadanta uvAcha | ahaM svAnandavAsI cha svAnandAdAgato.adhunA | madAsuraM nihantuM vai devAnAM sukhavR^iddhaye || 21|| ekadanta iti khyAtaH sadA brahmasukhAtmakaH | dUtavarya vadAshu tvaM mohitaM taM madAsuram || 22|| ichChasi tvaM jIvituM chettadA mAM sharaNaM vraja | devAnAM dveShamutsR^ijya vasa tvaM nagare svake || 23|| devA havirbhujaH santu daityAH pAtAlabhoginaH | vishvaM sukhasthaM bhavatu svasvadharmaparAyaNam || 24|| etadarthamahaM yAto vada sarvaM suvistaram | madAsuraM mahAkrUraM nocheddhanmi kShaNena tam || 25|| ekadantavachaH shrutvA daityadUtaH praNamya tam | (##Page ## khaM\. 2 a\. 53 pAna 112) yayau madAsuraM tatra vR^ittAntaM chA.abravIt puraH || 26|| dUtasya vachanaM shrutvA mUrchChito daityapu~NgavaH | daiteyaiH sAvadhAnashcha kR^itaH so.api shushocha ha || 27|| uvAcha daityapAn sarvAnnAradena samIritam | vAkyaM tadabhavat satyaM mama shatrurayaM mataH || 28|| nAnAshastraistathAstraistaM haniShyAmi na saMshayaH | kathaM kAlasya me mR^ityurbhaviShyati mahAsurAH || 29|| evamuktvA yayau pApI madaH sarvasamanvitaH | ekadantaM samuddishya shastramugraM mumocha ha || 30|| anivAryamamoghaM cha shastraM dR^iShTvA gajAnanaH | parashuM tolayitvA sa mumocha yamasannibham || 31|| parashuM daityapA dR^iShTvA tejasA saMvR^itaM param | bhayabhItAH samantAtte palAyanta disho dasha || 32|| parashurdaityarAjAstraM sachChitvA svena tejasA | tato daityAMshcha sarvatra chichCheda yamasannibhaH || 33|| hatAH parashunA daityAH sarve prahlAda tatkShaNAt | tripurAdaya evaM te dR^iShTvA vai dudruvurbhayAt || 34|| tato madAsuraH kruddho jagrAhAstramanuttamam | saMhArAkhyamamoghaM vai yuyoja dhanuShi svayam || 35|| tAvat parashunA viddho hR^idaye daityapu~NgavaH | papAta sa dharApR^iShThe vAtAhata iva drumaH || 36|| tatastatra mahAstraM tat parashUpasthitaM tvabhUt | praharArdhena daityeshaH sAvadhAno babhUva ha || 37|| apashyat sa mahAstraM tat parashuM yamasannibham | samIpe daityarAjastu vismito hR^idaye.abhavat || 38|| ayaM parashurAjaH kiM tejaHpu~njamayo mayA | dR^ishyate na cha saMsR^iShTo hyata AshcharyakaM tvidam || 39|| tato hastena daityena gR^ihItaH parashurmahAn | tathA.api hastamadhye.asau khavachChUnyastadA.abhavat || 40|| madaH sa hR^idi vij~nAya shastraM brahmamayaM param | j~nAtvA.avayavasaMhInaM vichAramakarottadA || 41|| aho ka ekadanto.ayaM brahmAkAro na saMshayaH | na brahmANDamayAkAro bhavettadvarjito na cha || 42|| ato.anena raNe pUrNaM na bhaviShyati ki~nchana | mArayiShyati mAM nUnaM nAtra kAryA vichAraNA || 43|| evamuktvA hR^idi kShubdho daityeshashcha madAsuraH | daivayogena sasmAra vedavAkyaM sukhapradam || 44|| ekadantArthajaM j~nAnaM vichAryaiva cha vighnapam | bubodha hR^idi daityendro brahmarUpaH pradhArakam || 45|| mAyAtmakashchaikashabdastatra sarvaM samudbhavat | bhrAntidaM mohadaM pUrNaM nAnAkhelamayaM jagat || 46|| dantasattAtmakastatra mAyAchAlakasa.nj~nakaH | bimbena mohayuktaH sa svayaM svAnandago.abhavat || 47|| mAyA bhrAntimayI proktA sattA chAlaka uchyate | tayoryoge gaNesho.ayamekadantaH prakathyate || 48|| mahadbhAgyaM madIyaM tadyenA.ayaM dR^iShTigocharam | AyAsena vinA prAptastaM yAmi sharaNaM tataH || 49|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 54 pAna 113) bhaktyA saMyogino nityaM bhajante shukamukhyakAH | brahmabhUtA mahAbhAgAstaM yAmi sharaNaM tataH || 50|| evaM bhaktyA mado daityaH pariyukto mahAmate | tyaktvA.abhimAnajaM doShaM tameva sharaNaM yayau || 51|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite madAsuraparAjayo nAma tripa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.53 \section{2\.54 madAsurashAntiprAptivarNanaM nAma chatuHpa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | madAsuraH praNamyA.a.adau parashuM yamasannibham | tuShTAva vividhairvAkyaiH shastraM brahmamayaM bhayAt || 1|| madAsura uvAcha | namaste shastrarAjAya namaste parasho mahan | tejaHpu~njamayAyaiva kAlakAlAya te namaH || 2|| ekadantasya yadvIryaM svadharmasthApanAtmakam | tvameva nAtra sandeho rakSha mAM sharaNAgatam || 3|| kAlarUpastvameveha mahApralayasUchakaH | kaH samarthashcha te vegasahane dehadhArakaH || 4|| atastvAM praNamAmyeva jyotIrUpaM mahAdbhutam | rakSha mAM bhayabhItaM vai sharaNAgatavatsala || 5|| evaM stuvantamatyantaM parashuH shAntimAdadhe | yayau tyaktvA punarhaste ekadantasya daityapa || 6|| tato madAsuraH shIghraM yayau taM sharaNaM bhayAt | ekadantaM praNamyA.a.adau pUjayAmAsa sAdaram || 7|| pUjayitvA yathAnyAyaM gaNeshaM dharaNItale | daNDavattaM praNamyaiva bhaktyA tuShTAva saMyutaH || 8|| madAsura uvAcha | namaste ekadantAya mAyAmAyikarUpiNe | sadA brahmamayAyaiva gaNeshAya namo namaH || 9|| mUShakArUDharUpAya mUShakadhvajine namaH | sarvatra saMsthitAyaiva bandhahInAya te namaH || 10|| chaturbAhudharAyaiva lambodara surUpiNe | nAbhisheShAya vai tubhyaM herambAya namo namaH || 11|| chintAmaNidharAyaiva chittasthAya gajAnana | nAnAbhUShaNayuktAya gaNAdhipataye namaH || 12|| anantavibhavAyaivAnantamAyAprachAlaka | bhaktAnandapradAtre te vighneshAya namo namaH || 13|| yoginAM yogadAtre te yogAnAM pataye namaH | yogAkArasvarUpAya hyekadantapradhAriNe || 14|| mAyAkAraM sharIraM ta ekashabdaH prakathyate | dantaH sattAmayastatra mastakaste namo namaH || 15|| mAyAsattAvihInastvaM tayoryogadharastathA | kastvAM stotuM samarthaH syAdataste vai namo namaH || 16|| sharaNAgatapAlAya sharaNAgatavatsala | punaH punaH siddhibuddhipate tubhyaM namo namaH || 17|| rakSha mAmekadantastvaM sharaNAgatama~njasA | bhaktaM bhAvena samprAptaM saMsArAttArayasva cha || 18|| evamuktvA praNamyApi madaH kR^itvA pradakShiNAm | kR^itA~njalipuTo bhUtvA saMsthito devasannidhau || 19|| tamuvAcha gaNAdhIshaH prahR^iShTenAntarAtmanA | vikArarahitaM dR^iShTvA hR^idayaM bhaktisaMyutam || 20|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 55 pAna 114) ekadanta uvAcha | tvAM hantuM krodhasaMyukto jAto.ahaM nAtra saMshayaH | adhunA sharaNaM prepsuM na hanmi sharaNAgatam || 21|| madAj~nAvashago bhUtvA tiShTha sthAne svake sadA | devAnAM vairamutsR^ijya madbhaktinirato bhava || 22|| varaM varaya mattastvaM tvayA dAsyAmi chintitam | vinayena cha santuShTaH stotreNA.ahaM visheShataH || 23|| tvayA kR^itamidaM stotraM yaH paThiShyati daityapa | shR^iNuyAdvA prayatnena bhavettasyepsitapradam || 24|| na tatra madasambhUtaM bhayaM bhavati karhichit | ante svAnandadaM tasmai stotraM madbhaktidaM bhavet || 25|| evaM tasya vachaH shrutvaikadantasya madAsuraH | AsuraM bhAvamutsR^ijya shAntarUpastamabravIt || 26|| madAsura uvAcha | yadi prasannabhAvena varado.asi gajAnana | ekadantapade bhaktiM dehi nAtha dR^iDhAM sadA || 27|| anyaM varaM gaNeshAna dehi vR^ittiM cha shAshvatIm | bhakShayitvA sadA deva bhajeyaM te padAmbujam || 28|| madasya vachanaM shrutvA hyekadantastamabravIt | madIyA bhaktirugrA te bhaviShyati madAsura || 29|| yatra me smaraNaM chAdau pUjanaM vA madAsura | tatra karma sushAntyA tvaM yukto bhava surakShayan || 30|| viparIte sadA daitya AsureNa svabhAvataH | pravartaya phalaM teShAM karmaNAM bhakShayasva cha || 31|| evamukto mahAdaityastaM tatheti praNamya cha | nagaraM svaM jagAmAsAvekadantaparAyaNaH || 32|| daityAstripurakAdyA ye tyaktvA taM te yayustataH | pAtAlAni bhayodvignA devAH svasthAnamAshritAH || 33|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite madAsurashAntiprAptivarNanaM nAma chatuHpa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.54 \section{2\.55 madAsuracharitasamAptirnAma pa~nchapa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | madAsuraM sushAntaM vai dR^iShTvA viShNumukhAH surAH | bhR^igvAdayashcha yogIndrA ekadantaM samAyayuH || 1|| praNamya taM prapUjyA.a.adau punaste nemurAdarAt | tuShTuvurharShasaMyuktA ekadantaM gajAnanam || 2|| devarShaya UchuH | sadAtmarUpaM sakalAdibhUtamamAyinaM so.ahamachintyabodham | athAdimadhyAntavihInamekaM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 3|| anantachidrUpamayaM gaNeshamabhedabhedAdivihInamAdyam | hR^idi prakAshasya dharaM svadhIsthaM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 4|| samAdhisaMsthaM hR^idi yoginAM tu prakAsharUpeNa vibhAntamevam | sadA nirAlambasamAdhigamyaM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 5|| svabimbabhAvena vilAsayuktAM prakR^itya mAyAM vividhasvarUpAm | suvIryakaM tatra dadAti yo vai tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 6|| yadIya vIryeNa samarthabhUtaM svamAyayA saMrachitaM cha vishvam | (##Page ## khaM\. 2 a\. 55 pAna 115) turIyakaM hyAtmakavittisa.nj~naM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 7|| tvadIyasattAdharamekadantaM guNeshvaraM yaM guNabodhitAram | bhajanta AdyaM tamajaM trisaMsthAstamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 8|| tatastvayA preritanAdakena suShuptisa.nj~naM rachitaM jagadvai | samAnarUpaM cha tathaikabhUtaM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 9|| tadeva vishvaM kR^ipayA prabhUtaM dvibhAvamAdau tamasA vibhAtam | anekarUpaM cha tathaikabhUtaM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 10|| tatastvayA preritakena sR^iShTaM susUkShmabhAvaM jagadekasaMstham | susAttvikaM svapnamanantamAdyaM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 11|| tat svapnamevaM tapasA gaNesha susiddhirUpaM dvividhaM babhUva | sadaikarUpaM kR^ipayA cha te yattamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 12|| tvadAj~nayA tena sadA hR^idistha tathA susR^iShTaM jagadaMsharUpam | vibhinnajAgranmayamaprameyaM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 13|| tadeva jAgradrajasA vibhAtaM vilokitaM tvatkR^ipayA smR^iteshcha | babhUva bhinnaM cha sadaikarUpaM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 14|| tadaiva sR^iShTvA prakR^itisvabhAvAttadantare tvaM cha vibhAsi nityam | dhiyaH pradAtA gaNanAtha ekastamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 15|| sarve grahA bhAni yadAj~nayA cha prakAsharUpANi vibhAnti khe vai | bhramanti nityaM svavihArakAryAttamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 16|| tvadAj~nayA sR^iShTikaro vidhAtA tvadAj~nayA pAlaka eva viShNuH | tvadAj~nayA saMhArako haro vai tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 17|| yadAj~nayA bhUstu jale prasaMsthA yadAj~nayA.a.apaH pravahanti nadyaH | svatIrasaMsthashcha kR^itaH samudrastamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 18|| yadAj~nayA devagaNA divisthA yachChanti vai karmaphalAni nityam | yadAj~nayA shailagaNAH sthirA vai tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 19|| yadAj~nayA sheSha ilAdharo vai yadAj~nayA mohada eva kAmaH | yadAj~nayA kAladharo.aryamA cha tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 20|| yadAj~nayA vAti vibhAti vAyuryadAj~nayA.agnirjaTharAdisaMsthaH | yadAj~nayedaM sacharAcharaM cha tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 21|| tadantarikShaM sthitamekadantaM tvadAj~nayA sarvamidaM vibhAti | anantarUpaM hR^idi bodhakaM tvAM tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 22|| suyogino yogabalena sAdhyaM prakurvate kaH stavane samarthaH | ataH praNAmena susiddhido.astu tamekadantaM sharaNaM vrajAmaH || 23|| gR^itsamada uvAcha | evaM stutvA gaNeshAnaM devAH samunayaH prabhum | tUShNImbhAvaM prapadyaiva nanR^iturharShasaMyutAH || 24|| sa tAnuvAcha prItAtmA devarShINAM stavena vai | ekadanto mahAbhAgAn devarShIn bhaktavatsalaH || 25|| ekadanta uvAcha | stotreNA.ahaM prasanno.asmi surAH sarShigaNAH khalu | vR^iNudhvaM varado.ahaM vo dAsyAmi manasIpsitam || 26|| bhavatkR^itaM madIyaM yat stotraM prItipradaM cha tat | bhaviShyati na sandehaH sarvasiddhipradAyakam || 27|| yadyadichChati tattadvai prApnoti stotrapAThakaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 55 pAna 116) putrapautrAdikaM sarvaM kalatraM dhanadhAnyakam || 28|| gajAshvAdikamatyantaM rAjyabhogAdikaM dhruvam | bhuktiM muktiM cha yogaM vai labhate shAntidAyakam || 29|| mAraNochchATanAdIni rAjyabandhAdikaM cha yat | paThatAM shR^iNvatAM nR^INAM bhavettadbandhahInatA || 30|| ekaviMshativAraM yaH shlokAnevaikaviMshatim | paThedvai hR^idi mAM smR^itvA dinAni tvekaviMshatim || 31|| na tasya durlabhaM ki~nchit triShu lokeShu vai bhavet | asAdhyaM sAdhayen martyaH sarvatra vijayI bhavet || 32|| nityaM yaH paThati stotraM brahmIbhUtaH sa vai naraH | tasya darshanataH sarve devAH pUtA bhavanti cha || 33|| evaM tasya vachaH shrutvA prahR^iShTA amararShayaH | UchuH sarve karapuTairbhaktyA yuktA gajAnanam || 34|| devarShaya UchuH | dhanyA vayaM gaNeshAna ekadantadhara prabho | tvadIyadarshanAdeva bhAShaNAnnAtra saMshayaH || 35|| varaM dehi tvadIyA no bhaktishcha sudR^iDhA bhavet | mAyAhInAstathA deva kR^itakR^ityA bhavAmahe || 36|| yadA sa~NkaTayuktA vai vayaM syAma gajAnana | tadA no rakSha devesha varamevaM vR^iNImahe || 37|| teShAM vachanamAkarNya tAnuvAcha tathAstviti | ekadantoM.antardadhe.asau svasvAnandagato.abhavat || 38|| devA munigaNAH sarve yayuH svasvapadeShu cha | svasvadharmayutA nityamabhajannekadantakam || 39|| evaM madAsurastena shAntirUpadharaH kR^itaH | prahlAda chaikadantena kathitaM te charitrakam || 40|| duShTasa~Ngatiyogena tvaM madotsiktabhAvataH | anAdR^itya vidhAtAraM bhraShTo j~nAnAnna saMshayaH || 41|| ekadantaM gaNeshaM tvaM bhajA.ato daityanAyaka | tena shAnto mahAbhAga bhaviShyasi na saMshayaH || 42|| sa eva ekadantastu bhaktAnAM kAryasiddhaye | karoti svAvatArAMshcha nAnArUpAMstu daityapa || 43|| paramau dAruNau daityau devAntakanarAntakau | sambhUtau tau hatau tena bhUtvA kashyapaveshmani || 44|| tathaiva durmatirnAma daityo.abhUddharmalopakaH | shAntaye tasya vighneshaH shivaputro babhUva ha || 45|| gaNAsureNa duShTena dharmalopaH kR^ito yadA | tadA kapilaputro.abhUt sa eva tvekadantakaH || 46|| evaM nAnAvatAraiH pAlayate sakalaM jagat | ekadantaH kalAMshena dharmarakShaNatatparaH || 47|| teShAM kathA na shakyA vai gadituM kenachit parA | guNAntaM na yayuryasya brahmAdyA munayaH surAH || 48|| atastvamekadantaM taM bhaja bhAvena daityapa | tena sarvaM cha te j~nAnaM bhaviShyati sushAntidam || 49|| evaM madAsurasyA.api kR^itaM khaNDanama~njasA | ekadantena sa~NkShepAchcharitaM kathitaM mayA || 50|| paThedyaH shR^iNuyAttasmai bhaktiM muktiM dadAti saH | ekadantaH prasannAtmA sadA bhavati saukhyadaH || 51|| nAsureNa svabhAvena madastaM pIDayiShyati | shAntirUpeNa nityaM sa saMrakSheddaityanAyakaH || 52|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite madAsuracharitasamAptirnAma pa~nchapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.55 (##Page ## khaM\. 2 a\. 56 pAna 117) \section{2\.56 vinAyakakAshIpravesho nAma ShaTpa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | prahlAdena shrutaM pUrNaM madAsuracharitrakam | punaH kiM cha kR^itaM yogiMstadvada tvaM mahAmate || 1|| shrutvA kathAmR^itaM pUrNaM harShashchetasi mudgala | jAyate nA.atra sandeho na tR^ipto.ahaM bhavAmyataH || 2|| sUta uvAcha | dakShasya vachanaM shrutvA mudgalo harShito.abhavat | uvAcha taM mahAbhAgaM tattvaM shR^iNu cha shaunaka || 3|| mudgala uvAcha | dhanyo.asi dakSha sAraj~na gaNeshasya kathAmR^itam | shrutvA hR^iShyasi te puNyaM kathayAmi kathAnakam || 4|| madAsurasya saMshAntiM shrutvA paprachCha daityapaH | prahlAdastaM gR^itsamadaM vinayAvanataH kathAm || 5|| pralhAda uvAcha | mahadbhAgyaM mune me yadyena saMshrAvitaM tvayA | ekadantasya mAhAtmyaM paramAnandadAyakam || 6|| tathApi na sutR^ipto.ahaM shrutvA j~nAnapradAyakam | charitaM cha punastvaM me gaNeshasya kathAM vada || 7|| kashyapasya gR^ihe devaH kathaM putratvamAgataH | kathaM daityau hatau yogin vistareNa vadasva mAm || 8|| kathaM sa shivaputro.abhUt kathaM durmatikaM prabhuH | ahanattaM vadasva tvaM sarvaj~no.asi kR^ipAnidhe || 9|| kathaM gaNAsuraM daityaM kApilo hatavAn purA | etat sarvaM vada svAminnekadantacharitrakam || 10|| bhavAdR^ishA mahAbhAgA naukArUpeNa saMsthitAH | saMsArAbdhau narANAM vai majjatAM taraNAya tu || 11|| mudgala uvAcha | evaM pR^iShTo mahAyogI tamuvAcha suharShitaH | guNairyuktaM gR^itsamadaH prahlAdaM bhAvadhArakam || 12|| gR^itsamada uvAcha | shR^iNu prahlAda yat pR^iShTaM tatsarvaM kathayAmi te | sukhadaM cha samAsena ekadantacharitrakam || 13|| purA kR^itayuge daitya gauDadeshe babhUva ha | nagare gauDasa.nj~ne cha raudraketustapodhanaH || 14|| tasya patnI mahAbhAgA shAradA rUpashAlinI | garbhayuktA kadAchit sA babhUve harShitA.abhavat || 15|| samaye suShuve putrau yamalau lokabhItidau | nAmnA chakre dvijAtiH sa devAntakanarAntakau || 16|| kadAchinnAradenA.api gatvA tatra shivasya cha | pa~nchAkShareNopadiShTau cheratuH paramaM tapaH || 17|| divyavarShasahasraistu santuShTaH sa sadAshivaH | abhayaM guNarUpebhyo pradadau daityayoH param || 18|| varagarveNa daityendrau jitvA sarvaM charAcharam | tatastu karmanAshaM tau chakratuH pR^ithivItale || 19|| na svAhA na svadhA kutra na vaShaTkAra eva cha | abhavannamarAH sarve kShudhitAstR^iShitAstataH || 20|| taiH sarvaiH prArthito deva ekadantaH pratApavAn | tapasogreNa santuShTo babhUva pradadau varam || 21|| kashyapasya cha putro.ahaM bhaviShyAmi prasiddhaye | daityendrayorvadhasyaivamuktvA gaNapatiyayau || 22|| atha devajanitrI sA kadAchit kashyapaM munim | jagAda hAsyasaMyuktA hyaditiH kR^itasampuTA || 23|| indro viShNushcha sUryashcha devAH putrAshcha me.abhavan | svAmin brahma kathaM putraH sambhaviShyati me param || 24|| tadA me nishchalaM cheto bhavechchaiva na saMshayaH | tasya sevAM kartumIhe tatropAyaM vada prabho || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 56 pAna 118) tasyAstadvachanaM shrutvA gaNeshasya manuM dadau | aShTAkSharaM tayA tenArAdhito hyekadantakaH || 26|| sahasravarShapUrtau tAM varadaH sa samAyayau | tayA putro bhava svAmin yAchitaH sa tathA.akarot || 27|| adityAM kashyapAchchaiva sambhUtaH putratAM gataH | mAyAmAsthAya vighneshashchikrIDa prAkR^ito yathA || 28|| ekadA rAkShasI ghorA virajAstaM jagAla ha | vidArya jaTharaM tasyA bahiryAto mamAra sA || 29|| uddhatau dhundhuratyugrau shukarUpau samAgatau | dhR^itvA tau sphAlitau shaile mR^itau daityau tathA.akarot || 30|| kadAchit sahitA tena snAnArthamaditiryayau | tatra taM makarAkAro gandharvashcha pade.agrahIt || 31|| tenoDDInaM kR^itaM pashchAdbahiH sa cha mamAra ha | shApamukto.abhavachchitraM taM praNamya yayau divam || 32|| upavItapradAne vai rAkShasA viprali~NginaH | pa~ncha taM hantumAyAtA hatAstena kShaNena te || 33|| karmaNi prasamApte taM brahmaviShNvAdayaH surAH | munayashcha vasiShThAdyA nemurbhaktisamanvitAH || 34|| indrastatra madenaiva saMsikto na nanAma tam | kashyapena samAj~naptastathA.api jyeShThabhAvataH || 35|| parIkShArthaM mahendreNa bAlaM hantuM prabha~njanaH | preritaH so.api bhagno.abhUttato.agniM sa samAdishat || 36|| indreNA.a.aj~nApito vahnistaM dagdhuM sahasA.a.agataH | gilitastena bAlena mahendro vismito.abhavat || 37|| vinAyakena devendraH shvAsena jaThare svake | nItastatra savistAraM dadarsha sakalaM jagat || 38|| evaM nAnANDakaM dR^iShTvA hatagarvo.abhavat svayam | na dadarsha bahiryAtuM mArgaM varShashatena vai || 39|| tatastaM prArthayAmAsa vinAyakamanAmayam | tenA.api shvAsamArgeNa bahirniShkAsito hariH || 40|| tatastena mahendraNa dR^iShTaM kautukamuttamam | kAlodbhavaM mahachchitraM tachChR^iNuShva mahAsura || 41|| vinAyakasya varShANi jaThare sa shataM svayam | saMsthitashcha bahistatra kShaNa ekastathA.abhavat || 42|| tatastaM praNanAmA.a.adau stutvA cha vividhaiH stavaiH | chakAra sAdhubhAvena sa bhaktiM nityamAdarAt || 43|| tataH kadAchit kAshIpo munigehaM samAyayau | putrasyodvAhasid.hdhyarthaM kashyapaM tamamantrayat || 44|| muniryaj~nena ruddho vai putraM tasmai dadau laghum | upAdhyAyatvasiddhayarthaM vidhAnaj~no vinAyakam || 45|| kAshirAjo gaNeshaM sa~NgR^ihya mArge jagAma ha | tatra dhUmrAkShadaityeshaM sUryAstreNa jaghAna saH || 46|| tasya putrau mahAvIryau jaghanashcha manuH smR^itau | bhakShaNArthaM samAyAtau vinAyakamanAmayam || 47|| vinAyakena niHshvAsena nItau gagane gatau | bhramantau patitau tatra narAntakasumandire || 48|| narAntakastatastAbhyAM j~nAtvA vR^ittAntamulbaNam | shatAni pa~ncha rakShAMsi preShayAmAsa daityapaH || 49|| tena dR^iShTA mahAvIrA rAkShasA gaNapena cha | hu~NkAreNa mahogreNa mamruH sarve bhayAturAH || 50|| tataH sa kAshirAjena sahitashcha vinAyakaH | kAshIM prAptastadA lokairavishat pUjitaH param || 51|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 57 pAna 119) Adau mudgalavipreNopadiShTaH sa mahAmanAH | kAshirAjashcha gaNapamabhajannityamAdarAt || 52|| kAshIsthAshcha janAH sarve gaNeshadhyAnatatparAH | mudgalAn mahimAnaM chA.abhavan j~nAtvA vichakShaNAH || 53|| kashyapasya svayaM putro bhaviShyati vadhAya cha | daityAnAM so.api kAshyAM vai vivAhAyA.a.agamiShyati || 54|| tasya darshanamAtreNa bhaviShyanti suyoginaH | sarve kAshIsthabhUtAni narA nAryo na saMshayaH || 55|| evaM mudgalavipreNa bodhitAH sakalA janAH | te sarve.apUjayaMstaM cha j~nAtvA devaM vinAyakam || 56|| striyaH sarvAH samAyAtA darshanArthaM mahApathe | anAdR^itya pitR^In bhrAtR^Ina bhartR^Ina bhaktiparAyaNAH || 57|| mahotsavo.abhavattatra praveshAkhyo mahAsura | tatraikA rodhitA nArI dehaM tatyAja sottamam || 58|| tAlusphoTena sA yAtA sarvAdau taM vinAyakam | pashyantyasyA.abhavaddahe lInA bhaktisamanvitA || 59|| yatra tatra janairdevaH pUjitashcha mahApathe | chachAra tatra daityau dvau bAlarUpau pracheratuH || 60|| vinAyakena hastAbhyAM chUrNitau dashayojane | patitau vismitA lokA menire gaNapaM cha tam || 61|| tato dvau chakravAtasya rUpeNaiva samAgatau | shikhAM dhR^itvA tayostena mamratuH sphAlitau dR^iDhau || 62|| tataH pAShANarUpeNa daityo mArge vyavasthitaH | muShTinA bAlakenaiva hato mR^ityumavApa saH || 63|| kAshirAjastatastaM sa nItvA cha svagR^ihe svayam | pUjayAmAsa vidhivat sthApayAmAsa bhAvataH || 64|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite vinAyakakAshIpravesho nAma ShaTpa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.56 \section{2\.57 bhrushuNDIbhaktivarNanaM nAma saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | dvitIye divase tatra dharmadatto mahAmuniH | svagR^ihe taM muneH putramAnayAmAsa yatnataH || 1|| mArge daityau hatau tena kharaveShadharAvubhau | kAmakrodhAsurau pashchAdgajaveShadharau hatau || 2|| tato muniH subhAvenApUjayattaM vinAyakam | kanye sve pradadau tasmai siddhibuddhI sulakShaNe || 3|| tatastatrA.a.ayayau jR^imbhA rAkShasI ghorarUpiNI | rUpaM dhR^itvA manuShyasya suprasannAnanAmbujA || 4|| viShayuktena tailena sA mamarda vinAyakam | vij~nAtA devadevena hatA mR^ityumavApa cha || 5|| chaturthe divase tatra samprAptA daityapu~NgavAH | jvAlAmukho.atha vyAghrAsyo dAruNashcha mahAbalaH || 6|| tAn hatvA yogabhAvena kAshyapo lIlayA.aramat | bAlamadhye yathA.anyo vai prAkR^ito mAyayA.asura || 7|| brahmaviShNumukhAstatra draShTumAshcharyamutkaTam | bAlakrIDanasambhUtaM saMsthitAshcha vyalokayan || 8|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 57 pAna 120) tatra taM pa~nchame devaM divase muninandanam | praNamya kAshirAjaH sa bhojanArthamamantrayat || 9|| chaturthyAM shuklapakShasya prAtaHkAle mahAmuniH | bhrushuNDI chApUjayattaM mAnasyA pUjayA prabhum || 10|| pUjAM dR^iShTvA svayaM rAjA prAtastatra suvismitaH | uvAcha taM kR^itA kena pUjeyaM vada me prabho || 11|| tatastaM kathayAmAsa bhrushuNDI me.ativallabhaH | mahAbhaktaH karotImAM pUjAM pashya narAdhipa || 12|| ekaniShThatayA vipro bhajate mAM visheShataH | madvinAnyanna jAnAti devatIrthAdikaM kadA || 13|| shrutvA tasya vacho ramyaM jagAda nR^ipasattamaH | vinAyakaM praNamyaiva taM pradarshaya yoginam || 14|| kAshirAjavachaH shrutvA preShayAmAsa taM tataH | javanAshvasamArUDho rAjA tasyAshramaM yayau || 15|| dR^iShTvA taM shuNDayA yuktaM sa natvA vismito nR^ipaH | prArthayAmAsa yogIshaM kAshyAM netuM subhaktitaH || 16|| kAshirAja uvAcha | vinAyakAj~nayA svAminnAgataste.ahamAshrame | tvAmAhvayati devo.asau madgR^ihe saMsthitaH svayam || 17|| chaturthyAmadya yogIndra mAnasyA pUjayA tvayA | pUjitastAM mahApUjAM darshayAmAsa mAM vibhuH || 18|| kashyapasya gR^ihe so.api vinAyaka iti smR^itaH | tapasA.a.arAdhitastena putro.abhUdgaNanAyakaH || 19|| ahaM tasya tathA dAso yajamAno mahAmate | vivAhArthaM tu putrasyA.a.anIto.asau madgR^ihe mayA || 20|| vinAyakena kathitamAnayasva mahAmunim | yAche hyato.ahaM yogIndrA.a.agachCha kAshIM mahApurIm || 21|| tasya tadvachanaM shrutvA vismito munisattamaH | uvAcha taM sa gANeshaH kAshirAjaM mahAmatim || 22|| bhrushuNDyuvAcha | shR^iNu rAjan mahAbhAga vedAntAgocharo vibhuH | yadi bhaktyA samAyAtastvadgR^ihe kashyapAtmajaH || 23|| tathApi shuNDayA hInaM namAmi na kadAchana | kalAMshAdisamAyuktaM jAnIhi nR^ipasattama || 24|| kalAtmakAstasya sarve devA viShNushivAdayaH | te sarve mAM namantyeva shuNDAbhaktiyutaM param || 25|| gajAnanaM parityajyA.ahaM namAmi na ka~nchana | atastvaM gachCha kAshyAM vai taM nayAmi vinAyakam || 26|| tasya tadvachanaM shrutvA hyekabhaktisamanvitam | uvAcha taM praNamyaiva kAshirAjaH pratApavAn || 27|| kAshirAja uvAcha | mune shR^iNu vacho me.adya nA.ahaM shakto bhavAmi cha | kAshyAM gantuM mahAbhAgA.aparAhNe shrAntavAhanaH || 28|| tato munirnR^ipaM prAha lochanAmIlanaM kuru | tathAbhUtaM nR^ipashreShThaM preShayAmAsa tAM purIm || 29|| punarunmIlya netre sve.apashyadgehaM mahAnR^ipaH | svAM purIM vismito bhUtvA praNanAma vinAyakam || 30|| vR^ittaM saMshrutya bhUpeshAt punastaM gaNanAyakaH | mAyayA sa munestasyAshramasthamakarottataH || 31|| punaH samAgataM vIkShya nR^ipaM prAha mahAmuniH | kimarthamAgato rAjannadyaiva vada me gR^ihe || 32|| tatastaM rAjashArdUlo jagAda kathitaM cha yat | vinAyakena bhoH svAmiMstvAmAhvayati vighnapaH || 33|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 57 pAna 121) tenA.ahaM preShito nUnaM shuNDAdaNDadhareNa cha | chala shIghraM mayA sArdhaM draShTuM pUrNaM gajAnanam || 34|| shrutvA tasya vacho ramyaM bhaktyA.atyantaM luloTha cha | romA~nchitasharIro.asau sAshrunetro mahAmuniH || 35|| taM dR^iShTvA vismito.atyantaM kAshirAjo mahAmanAH | aho bhaktiriyaM sAkShAd dR^ishyate dehadhAriNI || 36|| dehabhAvaM samAsAdya yAtrArthaM tena bhUbhujA | bhrushuNDI chalitashchaiva svAshramAt prajagAma saH || 37|| dehashrameNa yAtrA vai kartavyA gaNapasya cha | vichAryaivaM yayau padbhyAmavimuktaM mahAmuniH || 38|| j~nAtvA tasya hR^idisthaM sA nishchayaM dharaNI munim | prApayAmAsa kAshyAM taM kShaNena nR^ipasaMyutam || 39|| nR^ipeNa nagarI dR^iShTA tamuvAcha tataH param | svAmin samAgatA kAshI prabhAvAttapasashcha te || 40|| tatastaM svagR^ihe nItvA.apUjayan nR^ipasattamaH | vinAyakaH samAyAtaM bhaktaM pashyati sAshrukaH || 41|| tasya bhAvaM viditvA.asau shuNDAM dhR^itvA vinAyakaH | mUShakopari saMsthAya prajagAma mahAmunim || 42|| chaturbhujadharaM vipro mahodaravirAjitam | sheShanAbhiM tvekadantaM dR^iShTvA taM praNanAma cha || 43|| apUjayat bhrushuNDI taM bhaktibhAvasamanvitaH | punaH praNamya tuShTAva nAnAstotraiH prasannadhIH || 44|| uvAcha viskhaladvAkyo bhakte rasapariplutaH | gajAnanaM nijaM nAthaM kR^itakR^ityo mahAsura || 45|| bhrushuNDyuvAcha | tava darshanamAtreNa kR^itakR^ityo gajAnana | mahatA bhAgyayogena dR^iShTaM te charaNaM vibho || 46|| adhunA me varaM dehi tena tuShTo bhavAmyaham | tava vismaraNaM nAtha na bhaven me tathA kuru || 47|| anenaiva svarUpeNa matsthAne saMsthito bhava | AshApUrakanAmnA tvaM khyAto bhava gajAnana || 48|| tatraivAnanyabhaktyA tvAM bhajAmi rasayuktayA | mudgalena samaM mAM tvaM pUrNaM bhaktaM kuru prabho || 49|| athavA mudgalAchchaivAdhikaM mAM kuru vighnapa | guroratikramAchChiShyaH putro vA tasya nAlpakaH || 50|| evaM prArthayamAnaM taM tatheti gaNanAyakaH | jagAda sa punarbAlo bhUtvA.akhelattu sAdaram || 51|| taM praNamya yayau sthAnaM svakIyaM munisattamaH | bhrushuNDI cha tataH kAshirAjaH saMvismito.abhavat || 52|| hR^idi rAjA vichAryAsAvekaniShTho babhUva ha | gaNeshabhajane dR^iShTvA bhrushuNDIcharitaM mahat || 53|| aho munivaro dhanyo nAnArUpAtmikAM parAm | mAyAM tyaktvA sa yogena bhajate gaNanAyakam || 54|| sarveShAM brahmaNAM yogo gaNeshe bhavati prabho | atastamekabhAvena bhajate.asau mahAmuniH || 55|| ekaniShThA samA bhaktirna bhUtA na bhaviShyati | koTyaMshena samA nAnyA tat bhajet yogisattamaH || 56|| sarvatra gaNarAjo.ayaM vasatyatra na saMshayaH | kalAMshena tato.anyeShAM bhajane cha phalaM labhet || 57|| gaNeshabhajanaM hyekaM chet pUrNaM bhajanaM bhavet | sarveShAM cha gaNeshasya bhrushuNDI tat samAshritaH || 58|| aho bhrushuNDinA tulyo dR^ishyate na kadAchana | (##Page ## khaM\. 2 a\. 58 pAna 122) pratyakSho gaNarAjo.ayaM shuNDAvAnnAtra saMshayaH || 59|| kAshyAM muktisvarUpAyAmAgato.asau mahAmuniH | maNikarNIM cha vishveshaM sasmAra manasA.api na || 60|| gaNeshArthaM samAyAtastaM praNamya mahAmuniH | svAshramaM punarevAsau jagAma sukhadAyakam || 61|| evaM vismayabhAvena kAshirAjastathA.abhajat | gaNeshaM sAdhubhAvaj~naH so.api tatsamatAM yayau || 62|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite bhrushuNDIbhaktivarNanaM nAma saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.57 \section{2\.58 yamashApavarNanaM nAmAShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || pralhAda uvAcha | shR^iNu gR^itsamada tvaM me vachanaM dInapAlaka | ko.asau bhrushuNDinAmA vai munirme brUhi sAmpratam || 1|| tapasA kena tasyA.api bhR^ishuNDA niHsR^itA prabho | kIdR^ishI mAnasI pUjA kR^itA mAM vada vistarAt || 2|| AshcharyaM paramaM prAptaH shrutvA munivarasya cha | mahimAnaM mahAbhAga dhanyo bhUmaNDale.abhavat || 3|| gaNeshabhajane saktA narAste brahmarUpiNaH | teShAM kathA pravaktAraM shrotAraM prapunAti cha || 4|| mudgala uvAcha | evaM pR^iShTo gR^itsamado mahAyogI tamabravIt | prahlAdaM bhaktipAtraM vai dR^iShTvA harShasamanvitaH || 5|| gR^itsamada uvAcha | shR^iNu prahlAda bhAvena kathAM lokaikapAvanIm | bhrushuNDisaMshritAM puNyAM brahmabhUtapadapradAm || 6|| nandure tvavasad grAme nAmA kaivartakaH purA | nAmnA pApI suvikhyAto mahApApaparAyaNaH || 7|| dhR^itvA grAmeShu shastrAdIn vaneShu vichachAra ha | jIvahiMsAM sadA tatra chakAra kAmavarjitaH || 8|| mArgasthAMshcha janAn vIkShyA.amArayaddhanalipsayA | sa~NgR^ihya militaM grAme jagAma pratyahaM khalaH || 9|| dravyavastrAdihInAMstAn dR^iShTvA mArayatApyaho | jIvaM dR^iShTvA krUrakarmA na mumocha vadhapriyaH || 10|| dhanaM teShAM gR^ihItvA.asau dhanavAn prababhUva ha | dravyasa~nchayabhAvena na tutoSha kadAchana || 11|| na sa~NkhyAM kartumatyantaM tasya pApasya vai bhavet | brahmA samarthaH sheShashcha pApAnAM bhAginau bhayAt || 12|| strIgobAladvijAdInAM hatyA.apArA kR^itA purA | tena tasya cha bhAreNa pIDitA bhUrabhUttataH || 13|| ekadA vanamadhye.asau ka~nchitpuruShamuttamam | dR^iShTvA vadhArthamAnandAdadhAvachChastrasaMyutaH || 14|| tamAgataM samAlokya duShTaM dUre palAyya saH | gavyUtimAtramAsAdya grAmaM tatra jagAma ha || 15|| nAmA prahlAda mArge sa patito.adhAvanA.a.akulaH | jAtashcha duHkhito.atyantaM virarAma vadhAttadA || 16|| mandagatyA chachAlA.asau mArge kuNDaM dadarsha ha | tatra shramApanodArthaM snAnaM chakre mahAkhalaH || 17|| tadeva gaNarAjasya tIrthaM puNyapradaM mahat | (##Page ## khaM\. 2 a\. 58 pAna 123) tasya prabhAvayogena pApaM saMshithilaM tvabhUt || 18|| sa pApashithilo nAmA vichAramakarod hR^idi | aho mayA cha pApAni kR^itAni kati nA.avidam || 19|| mR^ito.ahaM narake ghore patiShyAmi na saMshayaH | kalpAn duHkhamanekAMshcha sahiShyAmi kathaM param || 20|| mudgala uvAcha | evaM bruvantamAnandadAyakaM munisattamam | prahlAdo vai gR^itsamadaM paprachCha vinayAnvitaH || 21|| pralhAda uvAcha | kIdR^ishaM kuNDarUpaM cha kena vA charitaM tapaH | tatra yena gaNeshasya sthAnaM kuNDAtmakaM hyabhUt || 22|| tato gR^itsamadaH prAha prahlAdaM sarvama~njasA | AhlAdena samAyukto gANapatyo mahAyashAH || 23|| gR^itsamada uvAcha | atra te kathayiShyAmi chetihAsaM purAtanam | sUryasya yamarAjasya saMvAdaM pApanAshanam || 24|| sUryAya pradadau kanyAM vishvakarmA mahAdbhutAm | sa.nj~nAM karmamayIM devIM mAyArUpAM mahAdyutiH || 25|| tapasA shatavarShaistAM prasannAM sa chakAra ha | yayAche vishvakarmA tAM putrI me bhava mAnade || 26|| sA.a.adimAyA varAttasya putrI jAtA sureshvara | tAM gR^ihItvA gR^ihaM deva savitA prajagAma ha || 27|| tayA reme mahAtejAshchirakAlaM vibhAvasuH | tasyAM putrau cha putrIM vai janayAmAsa vIryataH || 28|| vaivasvato manurjyeShTho yamashcha yamunA nadI | sarve svadharmashIlAste mahAbhAgA babhUvire || 29|| tIkShNena tejasA taptA sa.nj~nA sUryasya nityadA | nirmame mAyayA ChAyAM svasyAkR^itidharAM tataH || 30|| tasyai sarvaM nivedyaiva putrIM putrau gR^ihAdikam | uvAcha raviNA pR^iShTA mA vada tvaM svacheShTitam || 31|| tAM ChAyA pratyuvAchedaM yadi mAM dharShayiShyati | savitA chen mahAbhAge vadiShyAmi na saMshayaH || 32|| gachCha devi yathA chitte nishchayastAdR^ishaM kuru | ahaM sarvaM tvadIyaM yat kAryaM saMsAdhayAmi tat || 33|| tataH sa.nj~nA yayau gehaM pitustena tiraskR^itA | bhartAraM tyaja maivaM tvaM svagR^ihaM gachCha mA kuru || 34|| tataH sA vanavAsAya jagAmAshvasvarUpiNI | bhUtvA tatApa sA dhyAtvA tapo gaNapatiM prabhum || 35|| mAlAmantreNa vighneshaM toShayAmAsa sA satI | pUrNe varShashate tatrAjagAma gaNanAyakaH || 36|| tayA sampUjito devaH stutashchaiva visheShataH | varaM dadau mahArAja manasIpsitamAdarAt || 37|| devyaryamA saumyatejA bhaviShyati na saMshayaH | tvaM mAyAbandhahInA vai madbhaktiniratA bhava || 38|| yadyadichChasi tattatte saphalaM prabhaviShyati | kopahInaH svayaM bhAnustvAmatrAgatya neShyati || 39|| evamuktvA gaNAdhIshontardhAnaM prachakAra ha | sA tatra gaNapaM devaM dhyAyantI saMsthitA.abhavat || 40|| ChAyAyAM savitA tadvat putrau putrIM mahAyashAH | atha sa~njanayAmAsa dharmayuktAn mahaujasaH || 41|| sAvarNishcha manurjyeShThaH sambhUtashcha shanaishcharaH | tApI nAmnI nadI kanyA trayaste prathitA bhuvi || 42|| ChAyA svaputravAtsalyAt sa.nj~nA putrAMshcha bhedataH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 59 pAna 124) satataM nyUnabhAvenA.avartayat sAdhusattama || 43|| manushcha sehe taM mAturaparAdhaM vichakShaNaH | dharmarAjaH sa tAM tatra niShiShedha muhurmuhuH || 44|| sA svabhAvaM svakIyaM taM na tatyAja kadAchana | kupito dharmarAjastAM padA hantuM prachakrame || 45|| taM chAvinayasaMyuktaM shashApa jananI sutam | pAdaste kledyatAM prApya patiShyati dharAtale || 46|| dharmaH krodhaM samAgR^ihya savitAraM jagAma ha | bhayabhItashcha shApena vR^ittAntaM taM jagAda saH || 47|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite yamashApavarNanaM nAmAShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 2\.58 \section{2\.59 kuNDasambhavacharitraM nAmaikonaShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | yamasya vachanaM shrutvA savitA vismito.abhavat | dharmashIlasya sa~Nkrodho mAtari prababhUva ha || 1|| mAtA svadehajaM putraM bhedabuddhayA shashApa ha | ataH kAraNakaM ki~nchidviparItaM bhavediha || 2|| tato j~nAnena buddhvA sa yamaM bhAnuruvAcha ha | mAtuH shApaM kadA mithyA mayA kartuM na shakyate || 3|| ato vinAyakaM devaM bhaja tvaM bhaktibhAvataH | sa chet prasannatAM yAtastadA sukhamavApsyasi || 4|| evamuktvAryamA putraM mantraM pa~nchAkSharaM dadau | vidhiyuktaM gaNeshasya sa yayau vanamAdarAt || 5|| savitA.asau jagAmedaM ChAyAM vachanamabravIt | sa.nj~nA kutra gatA devi vada nochechChapAmyaham || 6|| sA bhItA satyamevedaM vachanaM taM jagAda ha | piturgehaM gatA sa.nj~nA.asthApya mAM tvadgR^ihe prabho || 7|| satyabhAShaNayogena tuShTastAM na shashApa saH | jagAma vishvakarmANaM krodhayukto divAkaraH || 8|| taM praNamya sa paprachCha vR^ittAntaM raktalochanaH | sa.nj~nAyA vishvakarmA taM sAntvayAmAsa yuktibhiH || 9|| vishvakarmovAcha | mayA te gR^ihamevaM sA preShitA nAgatA yadA | mAyayA guptarUpeNa kutra vai saMsthitA bhavet || 10|| tvadIyatejasA taptA gatA shuShkasharIrakA | atastvaM tejasA saumyo bhava tasyAM ramasva cha || 11|| tataH so.api jagAdedaM vachanaM taM vibhAvasuH | tvaM vishvakarmatAM prApto.ato mAM saumyaM kuru prabho || 12|| tatastena svayantre saMsthApya tejo hR^itaM mahat | tIkShNaM tena susaumyashcha sUryastAM prajagAma ha || 13|| ashvinI rUpabhAvena sthitAM vIkShya vaneShu saH | ashvo bhUtvA prayatnena dhartuM tAmudyato.abhavat || 14|| sA.aparaM puruShaM j~nAtvA gaNeshaM manasA.asmarat | tataH sUryeNa vIryaM svaM nasi nikShiptamAdarAt || 15|| tatastayA ravervIryaM svashvAsena bahirbalAt | niShkAsitaM parasyaiva j~nAtvA suvimanAstvabhUt || 16|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 59 pAna 125) evaM dR^iDhAgrahaM dR^iShTvA savitA toShavAnabhUt | svarUpaM darshayAmAsa tAM pragR^ihya gR^ihaM yayau || 17|| sa.nj~nayA saviturvIryaM tyaktaM tasmAt samudbhavau | ashvinau bhiShajAM shreShThau sarvamAnyo babhUvatuH || 18|| gaNeshabhaktibhAvena sa.nj~nA sukhayutA.abhavat | tameva satataM devI bhajate.ananyamAnasA || 19|| yamo.api cha tapastepe dAruNaM bhAvasaMyutaH | nirAhAratayA devaM dhyAtvA japaparo.abhavat || 20|| saMvatsarasahasreNa gaNesho varado.abhavat | taM dR^iShTvA sahasotthAyA.a.apUjya tuShTAva bhAnujaH || 21|| yama uvAcha | namo gaNapate tubhyaM nAnAmAyAvilAsine | mAyAdhArakaveSheNa sthitAya tu namo namaH || 22|| mAyAmohavihInAya sAkShiNe jagadAdaye | brahmAdaye brahmavide brahmaNe vai namo namaH || 23|| anantAya namastubhyaM herambAya cha DhuNDhaye | vighneshAya trinetrAya lambodara namo.astu te || 24|| gajAnanAya devAya devAnAM pataye namaH | devAnAM garvahantre cha rakShasAM mardine namaH || 25|| bhaktipriyAya bhaktebhyo nAnAsaukhyapradAya te | anantAnanadhArAyAnantahastAya te namaH || 26|| anantashirase tubhyaM brahmabhUtAya vedhase | shivAya shivavandyAya shivadAya namo namaH || 27|| akhaNDavibhavAyaiva mUShakadhvajine namaH | mUShakashreShThavAhasthAyaikadantAya te namaH || 28|| AdimadhyAntarUpAya sarvAkArAya te namaH | pAshA~NkushadharAyaiva sarvabhoktre namo namaH || 29|| tvAM stotuM kaH samarthaH syAdyogAkArasvarUpiNam | ato.ahaM praNamAmIha tena tuShTo bhava prabho || 30|| dhanyo.ahaM sarvabhAvaishcha yena dR^iShTo gaNeshvaraH | adhunA rakSha mAM bhaktaM sharaNAgatavatsala || 31|| evaM stuvantamatyantamuvAcha gaNanAyakaH | yamaM paramabhaktaM cha sUryaputraM yashasvinam || 32|| gaNesha uvAcha | varaM vR^iNu mahAbhAga yama tvaM manasIpsitam | dAsyAmi te mahAbhaktyA toShito.ahaM na saMshayaH || 33|| tatastaM bhAnujastatrovAcha dehi gajAnana | bhaktiM tvadIyapAde vai sudR^iDhAM me mahodara || 34|| anyaM varaM cha me dehi mAtR^ishApaharaM param | yadyadichChAmi devesha tattat sidhyatu vighnapa || 35|| evaM tasya vachaH shrutvA tatheti gaNapo.abravIt | madIyA te mahAbhaktirbhaviShyati na saMshayaH || 36|| mAtR^ishApasya yogena ki~nchid duHkhamavApsyasi | kledyapAdAchcha mAMsaM te kITAH sa~NgR^ihya satvaram || 37|| patiShyanti pR^ithivyAM te tvaM supAdo bhaviShyasi | yadyadichChasi tattatte sulabhaM prabhaviShyati || 38|| dakShiNasyAM dishi prAj~na dikpAlastvaM bhaviShyasi | dharmarAja iti khyAto nAmnA sarvatra pUjitaH || 39|| svadharmapAlakeShu tvaM shreShTho dharmakaro mataH | jIvAnAM karmayogena phaladashcha bhaviShyasi || 40|| tvadIyA.a.aj~nA trilokeShu vartatAM dharmabhAvataH | tvayA stotramidaM puNyaM kR^itaM tachcha susiddhidam || 41|| paThate shR^iNvate pUrNaM bhaviShyati na saMshayaH | yamasya yAtanAM ghorAM stotreNa prastuto yama || 42|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 60 pAna 126) harAmi nAtra sandehoM.ate svAnandaM dadAmyaham | tvayA yatra kR^itaM snAnaM nityaM madbhaktibhAvinA || 43|| gaNeshatIrthasa.nj~naM tadbhaviShyati na saMshayaH | atraiva snAnamAtreNa sarvapApakShayo bhavet || 44|| subuddhipradametachcha tatkShaNAt prabhaviShyati | evamuktvAntardadhe.asau yamastatra sthito.abhavat || 45|| saMsthApya mUrtimachalAM herambasya mahAdvijaiH | kuNDaM chakAra bhAvena gaNeshapadalA~nChitam || 46|| herambagaNapo nAmnA tatra khyAto babhUva ha | yamaH shApavihInashcha babhUva sa dishodhipaH || 47|| sadA gaNapatiM chitte.adhyAyadvai ravinandanaH | samaH sarvatra sa~njAtaH sarvamAnyo mahAyashAH || 48|| etatte kathitaM divyaM charitraM kuNDasambhavam | yamena rachitaM puNyaM sarvasiddhakaraM mahat || 49|| etadyamasya mAhAtmyaM yaH shR^iNoti narottamaH | paThedvA shubhadaM tasmai sarvadaM prabhaviShyati || 50|| adhunA shR^iNu daityendra prakR^itaM yat kathAnakam | bhR^ishuNDinashcha pApaghnaM vA~nChitArthapradaM param || 51|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite kuNDasambhavacharitraM nAmaikonaShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.59 \section{2\.60 bhrUshUNDibrAhmaNatvavarNanaM nAma ShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | kaivartakastato nAmA mahAduShTo dadarsha ha | mudgalaM munishArdUlaM sthitaM tatra mahAvane || 1|| dR^iShTvA munivaraM hR^iShTaH pApachetA babhUva saH | khaDgamudyamya taM hantuM yayau nAmA dR^iDhAgrahaH || 2|| yAvat samIpago bhUtvA hantuM tamupachakrame | tAvattasya karAt khaDgaH papAta dharaNItale || 3|| shastrANyanyAni sarvANi dR^iDhabaddhAni sarvataH | peturdharAtale tAni tenA.asau vismito.abhavat || 4|| apashyanmudgalaM duShTo vadannevaM kimadbhutam | tena nirmalachitto.asau prababhUvA.atidAruNaH || 5|| taM praNamya mahAduShTa uvAcha prA~njalirmunim | yogidarshanamAtreNa yathA sAdhustathA vachaH || 6|| nAmovAcha | Ajanmano.adyaparyantaM buddhirme pApanishchayA | tayA kR^itAni pApAni teShAM sa~NkhyA na vidyate || 7|| adhunA kuNDajenaiva ki~nchit snAnena chA~njasA | jAtA nirmalabhAvA sA pApAdvai sambibheti cha || 8|| tavadarshanamAtreNa santoShe saMsthitA mune | muktimichChati me buddhirmahApApina AdarAt || 9|| shastrANi galitAnyeva na grahIShyAmi tAni vai | upadeshaM vada prAj~na saMsArottAraNAtmakam || 10|| tasya tadvachanaM shrutvA mudgalastamuvAcha ha | gachCha tvaM svagR^ihaM tAta svashastrANi pragR^ihya cha || 11|| tatastaM munishArdUlaM jagAdA.asau mahAkhalaH | kaivartakaH praNamyA.a.adau rudannashrujalAvilaH || 12|| nAmovAcha | shiShyaM mAM kuru yogIndra noched dehaM tyajAmyaham | (##Page ## khaM\. 2 a\. 60 pAna 127) sannidhau te mahAbhAga nechChAmi viShaye sukham || 13|| iti tasya vachaH shrutvA sharaNAgatavatsalaH | gaNeshAya namo mantraM yogI tasmai dadau svayam || 14|| svayaShTiM tatra yogIndraH samAropya jagAda tam | shuShkAmatraiva tiShTha tvaM japanmantraM mahAkhala || 15|| yAvadyaShTishcha nAmAn me sA~NkurA prabhaviShyati | tAvattvaM japa taM mantraM tadA shuddho bhaviShyasi || 16|| na phalaM na jalaM mUlaM parNamannAdikaM kadA | bhakShasva vAyumAtraM tvaM tadA shuddho bhaviShyasi || 17|| evamuktvA mahAduShTaM mudgalo gANapAgraNIH | antardhAnaM chakAraiva so.api tAdR^ishamAcharat || 18|| gate varShasahasre tu valmIko.alpastada~Ngake | samutpannastR^iNaughAdyaiH saMvR^itaH sarvato babhau || 19|| tathApi nAmamantraM sa nAmA.ajApIchcha bhAvataH | nAmamantraprabhAveNa sA~NkurA yaShTirAbabhau || 20|| pApaM sarvaM layaM prAptaM tasya mantraprabhAvataH | puNyarAshiH samutpanno.apArarUpo mahAsura || 21|| atipuNyena bhaktyA cha shuNDA tasya viniHsR^itA | bhrUmadhyAttena sa~njAto gajAnana ivA.aparaH || 22|| tatastatra samAyAto mudgalashcha mahAyashAH | shiShyaM kaivartakaM daivAt so.asmarat sAdhusattamaH || 23|| tato yaShTiM dadarshA.asau sA~NkurA vismito.abhavat | aho duShTamatirnAmA tapase saMsthito.abhavat || 24|| cha~nchalaM bhAvamutsR^ijya dehashoShaNatatparaH | kutrA.asti sa mayA shiShyo dR^ishyate na mahAtapAH || 25|| tato valmIkarUpaM sa chA.apashyattatra mudgalaH | kaivartakasya tasyaiva netre dR^iShTe tataH kila || 26|| tato yaShTyA sa valmIkamutkhAya cha jalena tam | siShecha tena nAmA.api sAvadhAno babhUva ha || 27|| guruM dR^iShTvA samuttasthau taM praNamya puraHsthitaH | tataH sammAnya yogIsho dhR^itvA.a.ali~Ngya jagAda tam || 28|| valmIkAttvaM samutpannaH putro me nAtra saMshayaH | bhava brAhmaNamukhyashcha bhR^ishuNDI sa.nj~nayA.adhunA || 29|| siddho.asi nAmamantreNa sarvavandyo bhaviShyasi | tava darshanamAtreNa narA muktimavApnuyuH || 30|| lakShakalpamayaM kAlaM jIvaM sthAsyasi bho mune | kalpe kalpe cha shiShyAste bhaviShyanti shivAdayaH || 31|| evamuktvA gaNeshasya dadau tasmai mahAmanum | ekAkSharaM vidhAnena tatoM.atardhAnamAyayau || 32|| so.api tatra punastena tatApa tapa uttamam | varShamAtreNa tasyA.agre pratyakSho.abhUdgajAnanaH || 33|| uvAcha taM mahAbhaktaM kiM vA~nChasi vadasva me | tatastaM stotumArebhe stotraiH svAnubhavAtmakaiH || 34|| bhR^ishuNDyuvAcha | namo namaste gaNanAtha DhuNDhe sadA sushAntiprada shAntimUrte | apArayogena cha yoginastvAM bhajanti bhAvena namo namaste || 35|| prajApatInAM tvamatho vidhAtA supAlakAnAM gaNanAtha viShNuH | haro.asi saMhArakareShu deva kalAMshamAtreNa namo namaste || 36|| kriyAtmakAnAM jagadambikA tvaM prakAshakAnAM ravireva DhuNDhe | yatnapradAnAM cha guNesha nAmA kalAMshamAtreNa namo namaste || 37|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 60 pAna 128) sharIrabhAjAM tvamathAsi binduH sharIriNAM so.ahamatho vibhAsi | subodharUpaH svata utthakAnAM kalAMshamAtreNa namo namaste || 38|| videhakAnAmasi sA~NkhyarUpaH samAdhidAnAM cha nijAtmakastvam | nivR^ittiyoge tvamayogadhArI kalAMshamAtreNa namo namaste || 39|| gaNAsta ete gaNanAtha nAmnA tvameva vedAdiShu yogakIrte | sadA sushAntiprada saMsthito.asi bhaktesha bhaktipriya te namo vai || 40|| gakArasiddhistvapi mohadAtrI NakArabuddhistvatha mohadhAtrI | tayorvilAsI patireva nAmnA gaNeshvarastvaM cha namo namaste || 41|| gakArarUpeNa bhavAn sa gauNo NakArarUpeNa cha nirguNo.asi | tayorabhede gaNanAthanAmA yogesha bhaktesha namo namaste || 42|| kiM vadAmi gaNAdhIsha mahimAnaM mahAdbhutam | yatra vedAdayo bhrAntA iva jAtAH pravarNane || 43|| patitAnAmahaM shreShThaH patitottama eva cha | tava nAmaprabhAveNa jAto.ahaM brAhmaNottamaH || 44|| ki~nchit saMskArayogena vishvAmitrAdayaH prabho | jAtA vai brAhmaNatvasya brAhmaNA nirmalAH purA || 45|| ahaM saMskArahInashcha jAtyA kaivartakodbhavaH | tatrA.api pApasaktAtmA tvayA cha brAhmaNaH kR^itaH || 46|| evamuktvA nataM vipraM prA~njaliM purataH sthitam | bhaktibhAvena santuShTastamuvAcha gajAnanaH || 47|| gaNesha uvAcha | varAn varaya dAsyAmi yAMstvaM vipra pravA~nChasi | tvatsamo naiva tejasvI bhakto me prabhaviShyati || 48|| tasya tadvachanaM shrutvA sAshrunetro mahAmuniH | bhR^ishuNDI gadgadoktyA cha taM jagAda gajAnanam || 49|| yadi prasannabhAvena varado.asi gajAnana | tvadIyAM bhaktimugrAM me dehi sampUrNabhAvataH || 50|| tatheti tamuvAchA.atha gaNesho bhaktavatsalaH | kShetraM tvadIyamatraiva bhaviShyati madAj~nayA || 51|| amalAshramakaM nAmnA janAnAM sevinAM sadA | aj~nAnajaM malaM hatvA j~nAnaM dAsyati nirmalam || 52|| evamuktvAM.atardadhe cha gaNesho devanAyakaH | bhR^ishuNDI bhaktibhAvena bheje vai taM nirantaram || 53|| nAnyat sa manasA kvApi kShetraM devAdikaM muniH | tIrthaM jaj~nau sa yogIndro gaNeshAnAnna saMshayaH || 54|| tatastatra mahAkShetre brAhmaNAdyA yayurmudA | tatraiva gaNanAthaM te bhejire bhaktibhAvataH || 55|| shiShyAstasya mahAbhAgA jAtA brahmarShayo.amalAH | kShetrasa.nnyAsabhAvena te.asevanta mahAmunim || 56|| bhR^ishuNDinastatra tIrthaM gaNeshasya cha sundaram | bhuktimuktipradaM proktaM snAnamAtreNa jantave || 57|| tasyaivaM darshanArthaM cha munayaH kashyapAdayaH | shukAdiyoginaH sarve gatvA te.apUjayan mudA || 58|| kR^itArthaM manyamAnAshcha svasthalaM te yayuH punaH | prashaMsanto muniM sarve sAkShAchChuNDAdharaM prabhum || 59|| indrAdayastamevaM cha darshanArthaM samAgatAH | kR^itakR^ityAH svabhAvena svAlayaM te yayuH punaH || 60|| brahmaviShNumaheshAdyA IshvarAste mahAmuneH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 61 pAna 129) nityadarshanasaMsaktA babhUvurhR^iShTamAnasAH || 61|| evaM prabhAvayuktaH sa bhR^ishuNDI kathito mayA | chANDAlo brAhmaNo jAto gaNeshasmaraNena vai || 62|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite bhrUshUNDibrAhmaNatvavarNanaM nAma ShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.60 \section{2\.61 bhR^ishuNDicharitaM nAmaikaShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | nityaM sa mAnasIM pUjAmakarot brAhmaNottamaH | bAhyAM chaiva mahAbhAgo gaNeshasya yathAvidhi || 1|| mAnasI yA tvayA pR^iShTA tAM shR^iNuShva mahAmate | yathA svalpena kAlena gANapatyo naro bhavet || 2|| chaturdhA mAnasI pUjA j~nAtavyA chAsurottama | sAdhArA dvividhA proktA nirAdhArA tathA dvidhA || 3|| hR^idi mUrtiM gaNeshasya dhyAtvA tatropachArakaiH | mAnasaiH pUjayeddevaM sAdhArA sA matA budhaiH || 4|| anyA hyekAgrachittena sarvatraikAtmabhAvanA | tayA yattasya bhogAdi kR^itaM tat pUjanaM bhavet || 5|| tatraikAtmasvarUpashchAdhAraH prApto janena vai | tena sAdhArarUpA sA proktA pUjA manIShibhiH || 6|| nirodhachittavR^ittyA yajjanaiH sarvAtmavarjitam | manovANImayaM sarvamupachAreNa chArpitam || 7|| tadeva pUjanaM tena kR^itaM prahlAda nishchitam | nirAdhArA matA pUjA gaNeshasya mahAtmanaH || 8|| chittasya pa~ncha bhUmInAM layaM kR^itvA samA sthitiH | tatra shAntisvarUpaM yadyogAkAreNa dR^ishyate || 9|| yoge vidhiniShedhAdi sarvaM tenopachArakaiH | samarpitaM gaNeshAya tadevaM pUjanaM bhavet || 10|| shAntiyoge nirAdhArA pUjA proktA cha yogibhiH | evaM mAnasajaM daitya chaturdhA pUjanaM bhavet || 11|| evaM bhR^ishuNDinA tena kR^itA pUjA visheShataH | bhaktibhAvena kAshyAM sA prAptA.abhUdgaNapAya cha || 12|| idaM bhR^ishuNDinashchitraM charitraM cha narottamaH | yaH shR^iNoti shrAvayati sa vai svAnandago bhavet || 13|| yaM yamichChati taM taM vai labhate nA.atra saMshayaH | mahApuNyatamaM shreShThaM kathitaM te kathAnakam || 14|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite bhR^ishuNDicharitaM nAmaikaShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.61 (##Page ## khaM\. 2 a\. 62 pAna 130) \section{2\.62 vinAyakacharitaM nAma dviShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | tato vinAyakastatra kAshyAM bAlagaNaiH saha | chikrIDa prAkR^ito bhUtvA bhaktAnandavivardhanaH || 1|| tato gaNakarUpeNa daityo hemAsuro yayau | taM mAyayA gaNeshAno mArayAmAsa daityapa || 2|| tataH kUpAsurastatra kandareNa sahAgataH | parasparavibhedena tau hatau gaNapena cha || 3|| tatoM.abhosuranAmA yaH pratApI cha tathAM.adhakaH | tu~NgAsurastrayaH prAptA brahmalabdhavarAH khalAH || 4|| khagarUpagaNeshena hatA muktiM pralebhire | vinAyakasya hastasya sparshanAdiprabhAvataH || 5|| teShAM mAtA samAyAtA bhramarI nAma rAkShasI | rUpaM kR^itvA hyadityAshcha sA hatA tena daityapa || 6|| parIkShya vismitAstatra mAnavA bhojanArthinaH | nimantrya taM yayuH sarve kAshirAjasamanvitAH || 7|| ekasmin divase tatra gehe gehe mahotsavaH | bhojanArthaM kAshyapasya sAmagrIM chakrire janAH || 8|| tatra shuklo mahAbhaktaH kAshIprAntanivAsakaH | shuklavR^ityA.acharadbhikShAM prabhoH shushrAva cheShTitam || 9|| shuklo dAridryasaMyuktaH santoShI bhajane rataH | vidrumA tasya patnI sA patibhaktiyutA.abhavat || 10|| sarvasvadAnabhAvena chakratustau mahotsavam | bhojanArthaM kAshyapasya mArjitaM svA~NgaNaM tayA || 11|| darbhAn baddhvA mahAyaShTyAM dhvajaM chakre mahAmuniH | sarvadhAnyasya piShTena chakre vai bhAskarIM satI || 12|| tandulAnnaM jalairyuktaM chakre paramaharShitA | prayatnenAlpatailaM cha shukla AnayadAdarAt || 13|| gR^ihe palAni shuklasya trINi sa~nchayamAnataH | tandulAnAM hi piShTasyA.abhavan pa~ncha palAni cha || 14|| kAshyapasya cha bhakShyArthaM pAkaM chakre cha bhAvataH | shuShkAmalakakhaNDaM so.asthApayan mukhashuddhaye || 15|| naivedyaM vaishvadevaM cha kR^itvA dhyAnaparo.abhavat | vinAyakasya shuklo.api mahAbhaktiparAyaNaH || 16|| etasminnantare tatra sanakashcha sanandanaH | darshanArthaM samAyAtau kAshyapasya mahAtmanaH || 17|| rAj~nA sammAnitau viprau dR^iShTvA bAlasamanvitam | vinAyakaM tathA tau nirbhartsya ga~NgAM prajagmatuH || 18|| vinAyako yayau bAlaiH shuklasyA.a.adau gR^ihaM prati | kutsitAnnaM babhakShaiva dadau sampattimuttamAm || 19|| tato vinAyako devo.anantarUpadharaH svayam | sa kAshirAjatAM prApya gehe gehe babhakSha saH || 20|| etasmin samaye tau taM sanakashcha sanandanaH | bhikShArthaM vai dadR^ishatuH paryaTantau cha kAshyapam || 21|| gR^ihe gR^ihe cha dR^iShTvA taM bhraShTAchArayutaM munI | tyaktvA kAshIM kShudhAyuktau jagmaturbahireva tau || 22|| tato vinAyakenaiva sarvaM rUpaM pradarshitam | punastau sharaNaM bhrAntAveva taM jagmaturhR^idA || 23|| tato gANeshakaM j~nAnaM dattaM tena mahAtmanA | gANapatyasvabhAvena cheratustau gatau tataH || 24|| kAshirAjena tatsarvaM na j~nAtaM cheShTitaM mahat | bhrAnto rAjA sa taM netuM yayau shuklagR^ihaM mudA || 25|| shibikAyAM gaNeshaM saMsthApayitvA yayau nR^ipaH | svagR^ihaM tatra daityau dvau vidyudrUpau prapetatuH || 26|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 62 pAna 131) vinAyakena tau tyaktau shikhAM sandhR^itya daityapau | prajagmatuH svavR^ittAntaM kathayitvA narAntakam || 27|| rAjA.api svagR^ihaM prApa tato daityaH samAyayau | shrutvA vR^ittAntamatyantaM tAbhyAM sarvaM narAntakaH || 28|| gulmasthA nagaradvAri kAshirAjaM yayurjanAH | avadan daityavR^ittAntaM narAntaka upAgataH || 29|| sannaddhaH sarvasainyena kAshirAjaH sa taM yayau | yuyudhe tena daityena dhR^ito rAjA kShaNena vai || 30|| tato vinAyakaH kruddhaH siddhimAj~nApayat prabhuH | tayA sR^iShTaM mahAsainyaM kAlarUpaM cha tadbabhau || 31|| tatraiko nAyakaH krUraH praNamya gaNanAyakam | yayau tasya mahAsenAM bhakShayan pashyataH kShaNAt || 32|| dhR^itvA narAntakaM so.api jagAma cha vinAyakam | vinAyakena sainyesho mukhe lInaH kR^itaH svake || 33|| tasyodare gaNeshena rakShitaH kAshipAlakaH | tena sArdhaM gaNeshasya dehe lIno.abhavannR^ipaH || 34|| taM nR^ipaM jaThare devo darshayitvA jagat punaH | romamArgeNa putrAbhyAM bahishchakre sa vighnapaH || 35|| pradhAnAbhyAM cha putrAbhyAM niHsR^itaM nR^ipasattamam | vismitaM mAyayA taM sa mohitaM prachakAra ha || 36|| tat dR^iShTvA daityarAjaH sa vismito tarkayat svayam | ayaM brahmamayo devaH kashyapAtmaja eva cha || 37|| asya hastena me mR^ityurbhavitA chet suma~Ngalam | brahmabhUyakaraM tasmAdyud.hdhyeyaM harShasaMyutaH || 38|| narAntakena kR^itvA cha yuddhaM tena mahattataH | mohayitvA taM jaghAna virADrUpeNa vighnapaH || 39|| mamAra daityarAjastu mastakastasya vai gR^ihe | patitastaM vilokyaiva shushocha jananI pitA || 40|| shiro dhR^itvA gatau svarge dR^iShTvA devAntako hi tat | so.api krodhasamAyukto yayau kAshyAM sa daityapaH || 41|| kR^itvA yuddhaM mahAghoraM tena sArdhaM vinAyakaH | gajAnanasvarUpaM cha darshayAmAsa shatrave || 42|| dR^iShTvA daityena dantastu bhagno vAmo.asya tatkShaNAt | daityendraM tena dantena mArayAmAsa vighnapaH || 43|| tato harShayutairdevaH stuto devarShibhiH prabhuH | pravivesha nR^ipeNA.asau kAshIM bhaktaparAyaNaH || 44|| rAjaputrasya devesho vivAhaM cha chakAra ha | rAj~nA sampUjito DhuNDhiH svAshramaM gantumutsakaH || 45|| tato lokA mahA bhaktAstyaktvA gehAdikaM yayuH | tebhyo j~nAnaM dadau devaH shAntiM prAptA gR^ihAn yayuH || 46|| rAj~nA rathena shIghraM vai svAshramaM sa jagAma ha | kAshirAjaM cha kAshyAmapreShayadgaNanAyakaH || 47|| lokairnR^ipo DhuNDhirAjaM sthApayAmAsa vai pure | nityaM taM pUjayAmAsa sarvairbhaktisamanvitaH || 48|| aditiM kashyapaM devastau provAcha vinAyakaH | bhUbhAraharaNArthaM cha jAto.ahaM yuvayoH sutaH || 49|| tachcha sarvaM kR^itaM karmAdhunA yAmi nijaM puram | evamuktvA dadau tAbhyAM j~nAnaM soM.atarhito.abhavat || 50|| tatastAbhyAM gaNeshasya mUrtiH saMsthApitA prabhoH | vinAyaketi nAmnA sA vikhyAtA prababhUva ha || 51|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 63 pAna 132) prahlAda kAshirAjo.api mudgalasyopadeshataH | sadehaH sa yayau rAjA svAnande gaNanAyakam || 52|| etatte kathitaM sarvaM vinAyakacharitrakam | sa~NkShepeNa mahAbhAga ekadantAvatArajam || 53|| shR^iNuyAdyaH paThedvA.api sa labhedIpsitaM phalam | ante svAnandavAsena brahmabhUto bhaviShyati || 54|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite vinAyakacharitaM nAma dviShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.62 \section{2\.63 shanisamAgamo nAma triShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | shR^iNu puShTipateH khyAtaM sarvapApaharaM param | bhuktimuktipradaM chaiva gaNeshasya mahAtmanaH || 1|| shakuneshcha mahAmAnI putro.abhUd durmatiH purA | daityarAjasya tejasvI mahAparvatasannibhaH || 2|| tatApa tapa ugraM sa shaktiM dhyAtvA mahAsuraH | navArNena sumantreNa shukrashiShyaH pratApavAn || 3|| sahasravarShe pragate shaktiH sA varadA.abhavat | Ayayau bhaktamukhyaM sA.abodhayattaM varaM vR^iNu || 4|| tenA.api pUjitA devI mAhAtmyena cha saMyutA | shaktestena prasannA sA tasmai sarvA.abhayaM dadau || 5|| trailokyarAjamugraM cha sa~NgrAme jayamAdarAt | ArogyaM cha svaloke sA prayayau siMhavAhinI || 6|| tatra tena krameNaiva jitaM sarvaM charAcharam | viShNumukhyAH surAH sarve vane vAsaM prachakrire || 7|| shaktiM shivena saMyuktAM pIDayitvA mahAkhalaH | patnIM kartuM samudyukto devIM daityAdhipo.abhavat || 8|| shaktirlokaM parityajya shivena sahitA yayau | antardhAya svamAtmAnaM vane vAsaM chakAra ha || 9|| gate kiyati kAle tau nAradastatra chAgataH | jagAda vighnarAjasya tAbhyAM chopAsanAM shubhAm || 10|| putrabhAvena devesho bhaviShyati gaNeshvaraH | ArAdhito na sandeho durmatiM sa haniShyati || 11|| evamuktvA gate chaiva nArade shaktisha~Nkarau | tepAte tapa ugraM tau ShoDashAkSharamAnataH || 12|| mantraM ShoDashavarNAkhyaM jepaturgaNapasya cha | evaM varShashate pUrNe gaNesho varado.abhavat || 13|| AgataM gaNapaM dR^iShTvA nematushcharaNAmbuje | gaNAdhIshaM tuShTuvataH shivashaktI kR^itA~njalI || 14|| shaktishivAvUchatuH | namaste gaNanAthAya gaNAnAM pataye namaH | bhaktipriyAya devesha bhaktebhyaH sukhadAyaka || 15|| svAnandavAsine tubhyaM siddhibuddhivarAya cha | nAbhisheShAya devAya DhuNDhirAjAya te namaH || 16|| varadAbhayahastAya namaH parashudhAriNe | anAmayAya sarvAya sarvapUjyAya te namaH || 17|| saguNAya namastubhyaM brahmaNe nirguNAya cha | brahmabhyo brahmadAtre cha gajAnana namo.astu te || 18|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 63 pAna 133) jyeShThAya chAdipUjyAya jyeShTharAjAya te namaH | mAtre pitre cha sarveShAM herambAya namo namaH || 19|| anAdaye cha vighnesha vighnakartre namo namaH | vighnahartre svabhaktAnAM lambodara namo.astu te || 20|| tvadIyabhaktiyogena yogIshAH shAntimAgatAH | kiM stuvo yogarUpaM tvAM praNamAvashcha vighnapa || 21|| tena tuShTo bhava svAminnityuktvA taM praNematuH | tAvutthApya gaNAdhIsha uvAchA.asau maheshvarau || 22|| gaNesha uvAcha | bhavatkR^itamidaM stotraM mama bhaktivivardhanam | paThate shR^iNvate chaiva bhaviShyati sukhapradam || 23|| bhuktimuktipradaM chaiva putrapautrAdikaM tathA | dhanadhAnyAdikaM sarvaM labhate tena nishchitam || 24|| varaM cha vadataM devau prasanno.ahaM dadAmi tam | bhavatorbhaktibhAvena vibhuH stotreNa toShitaH || 25|| shaktishivAvUchatuH | yadi prasannabhAvena varado.asi gajAnana | tadA nau putratAM yAhi kR^itakR^ityau tayA vibho || 26|| bhaktiM dehi dR^iDhAM deva tvadIye pAdapa~Nkaje | durmatiM jahi vighnesha trailokyaM cha sukhIkuru || 27|| gR^itsamada uvAcha | tayorvachanamAkarNyomityuktvAM.atardadhe vibhuH | shivau santoShayuktau cha tatra sa~ncheraturbhayAt || 28|| ekadA pArvatI shambhurvaishAkhasnAnamAdarAt | chakraturgaNanAthasya prItaye himaparvate || 29|| bhAgIrathIjale nityaM snAtvA.apUjayatAM cha vai | dUrvAdibhirmR^inmayaM tau gaNanAthaM subhaktitaH || 30|| vaishAkhapUrNimAyAM tAvuShaHkAle tu bhaktitaH | snAtvA mUrtiM shivau kR^itvA dhyAnaM chakraturAdarAt || 31|| dhyAtvA hR^idyAvAhayatAM gaNAdhIshaM tama~njasA | mUrtau sA hyachalA mUrtiH sachaitanyA babhUva ha || 32|| chaturbhujadharastatra gaNarAjo babhau svayam | uvAcha pitarau devaH putro.ahaM vAM na saMshayaH || 33|| varadAnaprabhAveNa vaishAkhasnAnajena cha | tapasA putrarUpaM mAM rakShataM pitarau sadA || 34|| tataH praNamya taM devaH sha~NkaraH shaktisaMyutaH | tuShTAvAtharvavedoktopaniShadbhirmahAyashAH || 35|| tato gaNapatiH prItyA mohayAmAsa mAyayA | shivaM sashaktikaM tatra putrabhAvaprakAshanAt || 36|| tatastasya sa saMskArAn kArayAmAsa vai dvijaiH | shivashcha jAtakarmAdIn harShayuktena chetasA || 37|| tato lakShmIsutA puShTistapasA cha babhUva ha | tAM dadau sa gaNeshAya viShNuH paramaharShitaH || 38|| ekadA tatra saMyAto grahottamashanaishcharaH | darshanArthaM gaNeshasya sastrIkasya mahAmatiH || 39|| praNanAma sa sastrIkaM gaNeshaM daityanAyaka | jagAda bhaktisaMyukto vachanaM sarvasannidhau || 40|| dhanyaM me janma vidyA cha tapo vidyAdikaM mahat | yena te darshanaM prAptaM sastrIkasya gajAnana || 41|| tvaM sAkShAdyogarUpashcha puShTiH poShaNakAriNI | vishvambharA mahAshaktistasmAdvAM vai namo namaH || 42|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 64 pAna 134) etasminnantare tatra shaktiH svayamupAgatA | praNataM raviputraM tamuvAcha premanirbharA || 43|| pashya pashya grahashreShTha samyak sarvatra bhAvataH | tatastAM sa shanirdevImavochad duHkhito bhR^isham || 44|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite shanisamAgamo nAma triShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.63 \section{2\.64 viShNudautyavarNanaM nAma chatuHShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || pralhAda uvAcha | kimarthaM duHkhito devaH shanistatra babhUva ha | tanme tvaM sakalaM brUhi raviputrasya cheShTitam || 1|| gR^itsamada uvAcha | shR^iNu tatraiva sa~njAtaM vR^ittAntaM sAdhusattama | tena te sarvasandeho nAshaM yAsyati nishchitam || 2|| shaniruvAcha | shR^iNu shakte mahAmAye ekadA.ahaM gR^ihe sthitaH | sUryapUjanasaMshIlo dhyAnaniShTho.abhavaM purA || 3|| nishi tatra samAyAtA patnI me veShadhAriNI | bhUShaNairbhUShitA sarvairmAM jagAda suvihvalA || 4|| R^itudAnamidAnIM tvaM mahyaM dehyeva bhAnuja | pashya mAM sarvashR^i~NgArayuktAM bhartarnamo.astu te || 5|| ahaM dhyAnasamAyukto nA.apashyaM cha hi tAM priyAm | dvimuhUrte gate sA mAM shashApa krodhasaMyutA || 6|| yadi mAM pashyasi na cha bhartastvaM viphalaM R^itum | karoShi tena dR^iShTaM yattvayA naShTaM bhaviShyati || 7|| evamuktvA gatA sA vai tadahAdahama~njasA | na pashyAmi kadA kutra jagadamba yathAyatham || 8|| tasya tadvachanaM shrutvA jagadambA tamabravIt | pashya tvaM graha vai DhuNDhiM tena sarvaM shubhaM bhavet || 9|| evamuktaH shanistatra gaNeshAnamalokayat | sarvA~NgaiH shobhamAnaM vai sastrIkaM sAdhusattama || 10|| tatastasya gaNeshasya mastakaM sahasA gatam | antardhAnaM cha tad dR^iShTvA hAhAkAro babhUva ha || 11|| muhUrte pragate tatra punastaM devaviprapAH | apashyan shirasA yuktaM sarvAvayavasundaram || 12|| tato harShayutAH sarve tuShTuvustaM gajAnanam | shaniH praNatabhAvena tuShTAva gaNanAyakam || 13|| shaniruvAcha | namaste gaNanAthAya puShTikAntAya te namaH | vishvambharAya sarvAdipUjyAya tu namo namaH || 14|| sarveShAM mAtR^irUpeNa sthiteyaM puShTikArikA | pitA tvaM puShTidAtA cha sattArUpeNa saMsthitaH || 15|| kShamasvaitaM chAparAdhaM madIyaM gaNanAyaka | putro.ahaM te mahAbhAga prArthaye dviradAnana || 16|| kiM staumi tvAM cha heramba yogarUpaM sanAtanam | vedAdyairyogibhiH stotuM shakyate na namAmyaham || 17|| tathApi buddhiprAmANyAt stuvanti tvAM maheshvarAH | ato.ahaM tvAM mahArAja staumi bhaktisamanvitaH || 18|| namaste buddhikAntAya siddhinAtha namo.astu te | brahmaNAM pataye tubhyaM herambAya namo namaH || 19|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 64 pAna 135) saguNatve sarUpAya nairguNye gajarUpiNe | tayoryoge cha yogAya shAntirUpAya te namaH || 20|| punnAmanarakAttrAtA putrastena prakIrtitaH | shivaputrAya vai tubhyaM gaNeshAya namo namaH || 21|| siddhirmAyA cha vAmA~Nge mAyike dakShiNa cha dhIH | tayorabhedayoge tvamekadantAya te namaH || 22|| evamuktvA praharSheNa saromA~ncho babhUva ha | praNanAma sa sAShTA~NgaM bhaktibhAvena samplutaH || 23|| tamutthApya gaNAdhIsho jagAda sa shanaishcharam | varaM varaya dAsyAmi yaste chitte pravartate || 24|| tvayA kR^itamidaM stotraM mama prItikaraM bhavet | yaH paThiShyati yo martyaH shR^iNuyAt sarvadaM bhavet || 25|| tatastaM gaNanAthaM sa uvAcha ravinandanaH | bhaktiM dehi tvadIyAM me shApAn mochaya mAM prabho || 26|| tatastaM gaNarAjashcha sa jagAdAsureshvara | bhaktirmadIyA bhavitA dR^iDhA saure na saMshayaH || 27|| krUradR^iShTyA cha yaM ka~nchit pashyasi tvaM shanaishchara | sa eva nAshamAyAtu niHshApo bhava sarvadA || 28|| tato viShNuM jagAmA.asau taM praNamya cha bhAnujaH | uvAcha dehi me nAtha gaNeshopAsanAM shubhAm || 29|| tatastena samAkhyAtaM kavachAdikamuttamam | gItAsAraM dadau tasmA ekAkSharamanuM prabhoH || 30|| tatastaM prayayau gehe praNamya sa shanaishcharaH | yogaM cha sAdhayAmAsa gANapatyo babhUva ha || 31|| tataH kiyati kAle cha gate sha~NkaramabravIt | gaNesho bhAvayuktaM yadvachanaM bhaktavatsalaH || 32|| kiM tAta devadeveshairmunibhishcha sadAshiva | vanavAsaM karoShi tvaM vada kAraNamatra mAm || 33|| jagAda sha~Nkaro hR^iShTastatastaM bhaktibhAvitaH | jagat sarvaM durmatinA.asureshena parAjitam || 34|| brahmANDAdhipatiH so.api prajAto varadAnataH | asmAkaM sakalaishvaryaM hR^itvA shreShTho.abhavat svayam || 35|| gR^itsamada uvAcha | shivasya vachanaM shrutvA krodhayukto babhUva ha | gajAnano jagAdedaM vachanaM hitakArakam || 36|| gaNesha uvAcha | mayi te putratAM yAte durlabhaM kiM cha te bhavet | haniShyAmi mahAdaityaM pashya me pauruShaM shiva || 37|| evamuktvA mahAdevaM sannaddhaH sa gajAnanaH | mUShakArUDhako bhUtvA tvagamaddaityanAyakam || 38|| tamanu prayayurdevA munayo bhaktitatparAH | nagaraprAntabhAge cha sa gatvA saMsthito.abhavat || 39|| dUtaM sampreShayAmAsa viShNuM devavaraM tataH | sa gatvA durmatiM duShTamabodhIdyuktibhishcha tam || 40|| viShNuruvAcha | svAnandavAsakArI yo gaNesho brahmanAyakaH | shivena tapasA so.api yAchitaH putrakAmyayA || 41|| sa eva putratAM prAptaH puShTIsho yaH samAgataH | tvAM bodhituM cha mAM so.api preShayAmAsa durmate || 42|| devAnAM dveShamutsR^ijya vasa pAtAlamaNDale | svasvadharmaratA lokA bhavantu vigatajvarAH || 43|| evamukto mahAdaityastamuvAcha janArdanam | dUtyena tvaM samAyAto no cheddhanmi prabhAvataH || 44|| kaH svAnandapatiH so.api devapakShadharo.abhavat | (##Page ## khaM\. 2 a\. 65 pAna 136) taM haniShyAmi vegena drakShasi tvaM gajAnanam || 45|| tato viShNuH samAyAto gaNeshaM tasya durmateH | vR^ittAntamavadattIvraM shrutvA chukrodha vighnapaH || 46|| babhUva mUShakArUDho taM hantuM shastradhArakaH | devAH sarve cha sannaddhA babhUvurasureshvara || 47|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite viShNudautyavarNanaM nAma chatuHShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.64 \section{2\.65 dravyaprayatno nAma pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada vAcha | tataH sa daityarAjo.api svasenAsaMvR^ito yayau | rathArUDho mahAtejAH shastrAstraiH saMyuto babhau || 1|| durmatirgaNapaM dR^iShTvA chukopA.atitarAM khalaH | Aj~nApayat svasenAM vai devAnAM kadanAya cha || 2|| tato daityAshcha devAste yuyudhushchAtidAruNam | asambaddhaM mahAkrodhA jagmuH sapta cha vAsarAH || 3|| devasenA tato bhagnA palAyata disho dasha | bhayabhItA tataH krodhAdyuyudhe sha~Nkaro bhR^isham || 4|| tato durmatinA tatra kR^itaM yuddhaM mahAdbhutam | mUrchChitAH patitAH kechiddeveshAH khaNDitAH sharaiH || 5|| shambhuM viShNuM cha devendraM sarvAnanyAn sumUrchChitAn | tAn dR^iShTvA gaNarAjastu krodhayukto babhUva ha || 6|| mUShakAruDha evA.asau sa~NgrAmAya samAyayau | taM dR^iShTvA durmatiH prAha krodhAruNavilochanaH || 7|| durmatiruvAcha | kimarthaM mUrkhabhAvena yuddhAya samupAgataH | bANenaikena hanmi tvAM pashya me pauruShaM khala || 8|| brahmANDaM nirjitaM yena tena yuddhaM kariShyasi | aj~nAnenAvR^ito nUnaM gachCha tvAM naiva hanmyaham || 9|| evaM vadantamugraM taM daityeshaM durmatiM prabhuH | jagAda hAsyasaMyuktaH patiH puShTeH pratApavAn || 10|| puShTipatiruvAcha | mA garvaM kuru daityesha durmate shR^iNu me vachaH | tvAM haniShyAmi nUnaM cha pashya me pauruShaM mahat || 11|| ityuktavantamapyenaM durmatiH sahasA yayau | dantaM dhR^itvA gaNeshasyAkarShayat krodhasaMyutaH || 12|| mahAbalena daityena vAmadantaH prapAtitaH | bhakttvA sa dharaNI pR^iShThe taM dantaM gaNapo.agrahIt || 13|| dantena shirasi proto durmatiH sa mamAra ha | tataH puShTipatirdevAn sAvadhAnAMshchakAra ha || 14|| tato daityagaNAH sarve palAyanta disho dasha | pAtAlaM jagmuratyantaM bhayabhItAH samantataH || 15|| tato deveshvarAstatra munayo harShasaMyutAH | apUjayaMstathA puShTipatiM te tuShTuvuH punaH || 16|| devarShaya UchuH | jaya deva gaNAdhIsha jaya vighnaharAvyaya | jaya puShTipate DhuNDhe jaya sarvesha sattama || 17|| jayAnanta guNAdhAra jaya siddhiprada prabho | jaya yogena yogAtman jaya shAntipradAyaka || 18|| jaya brahmesha sarvaj~na jaya sarvapriya~Nkara | jaya svAnandapasthAyin jaya vedavidAMvara || 19|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 65 pAna 137) jaya vedAntavAdaj~na jaya vedAntakAraNa | jaya buddhidhara prAj~na jaya sarvAmarapriya || 20|| jaya mAyAmaye khelin jayAvyakta gajAnana | jaya lambodaraH sAkShin jaya durmatinAshana || 21|| jayaikadantahastastvaM jayaikaradadhAraka | jaya yogihR^idistha tvaM jaya brAhmaNapUjita || 22|| jaya karma taporUpa jaya j~nAnapradAyaka | jayAmeya mahAbhAga jaya pUrNamanoratha || 23|| jayAnanda gaNeshAna jaya pAshA~Nkushapriya | jaya parshudhara tvaM vai jaya pAvanakAraka || 24|| jaya bhaktAbhayAdhyakSha jaya bhaktamahApriya | jaya bhaktesha vighnesha jaya nAtha mahodara || 25|| namo namaste gaNanAyakAya namo namaste sakalAtmakAya | namo namaste bhavamochanAya namo namaste.atisukhapradAya || 26|| iti stutvA gaNAdhIshaM praNemustaM mahAmate | utthAya nanR^ituH sarve harShayuktAH surarShayaH || 27|| teShAM mahotsavaM dR^iShTvA tAn jagAda mahAprabhuH | prasannAtmA puShTipatirbhaktAn bhaktapriya~NkaraH || 28|| puShTipatiruvAcha | bhavatkR^itamidaM stotraM yaH paThiShyati nityashaH | shroShyate sakalaM tasya jayarUpaM bhaviShyati || 29|| paThanAchChravaNAdasya sarvaM jayati mAnavaH | ante madIyasAyujyaM prApnotyatra na saMshayaH || 30|| evamuktvAntardadhe.asau patiH puShTergaNeshvaraH | devAshcha munayaH sarve vismitA abhavaMstadA || 31|| sve sve pade cha te jagmuryathA sukharatAH purA | tathA punaHsvalokasthA modante sma cha tatparAH || 32|| svAchAraM munayashchakrurvarNAshramaratA janAH | babhUvurabhajaMstaM te svadharmeNa gajAnanam || 33|| shivashcha shaktisaMyuktastameva hR^idaye sthitam | abhajat bhAvayuktashcha gANapatyaH pratApavAn || 34|| mUrtiM chakrurgaNeshasya sthApayAmAsurAdarAt | vaishAkhapUrNimAyAM chAbhavattatra mahotsavaH || 35|| tatra siddhiranuprAptA shivena nanu mAnada | chakruH siddhAshramaM nAmnA kShetraM devarShayaH param || 36|| tatraiva siddhimApannA devA brahmarShayaH purA | sanakAdyA mahAtmAno gANeshAste.abhavaMstataH || 37|| atra te varNayiShye.ahamitihAsaM purAtanam | agastyasya cha saMvAdayuktaM cha brahmaNaH purA || 38|| ekadA vanago bhUtvA.agastyastapasi saMsthitaH | lopAmudrA cha sevAyAM ratA patnI tathA.abhavat || 39|| rAjaputrI mahAbhAgA pAtivratyaparAyaNA | sukumArA.abhavattatra karShitA sevanotsukA || 40|| gharmeNa sakalaM vyAptaM vapustasyA rajoyutam | shiro jaTAyutaM vIkShya tutoSha munisattamaH || 41|| tAmuvAcha varaM brUhi dAsye.ahaM bhAvayantritaH | sovAcha rAjabhogena yuktaM dehi mune R^itum || 42|| tataH sa rAjabhogArthaM dravyepsushcha samAgataH | rAjAnaM yAchanArthAya sArvabhaumaM yayAcha vai || 43|| dilIpastamuvAchAtha kiyanmAnaM dhanaM vada | dAsyAmi bhAvasaMyuktastubhyaM tattApasottama || 44|| rAj~no vachanamAkarNyovAcha taM munisattamaH | vyayAdurvaritaM yan me dhanaM dehi supuShkalam || 45|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 65 pAna 138) tato dilIpo rAjA taM jagAda vyayamAnakam | dravyaM me.asti mahAbhAga tasmAt sa~NkhyAM vadasva bho || 46|| jagAda munishArdUlaH tatastaM vismayAnvitaH | na grahIShyAmi te dravyaM daridrasya na saMshayaH || 47|| mayA dravyaM tvadIyaM vai gR^ihItaM chennarAdhipa | tadA sarve janA rAjan bhavanti cha nipIDitAH || 48|| atastvaM rAjabhiryuktashchala shIghraM narAdhipa | mayA sArdhaM mahad dravyaM yatra vai sa~nchitaM bhavet || 49|| tato rAjA cha vR^ittAntaM kathayAmAsa taM munim | vAtApirdaityapo.agastyadravyayukto bhavatyapi || 50|| devairavadhyatAM prApya hanti viprAMshcha nityashaH | pashuM kR^itvA.anujaM duShTa ilvalaM shrAddhakarmaNi || 51|| devAnAM nidhanArthAya karmamUlanikR^intanaH | akhilaM brAhmaNAdhAraM karma tena hinasti tat || 52|| ilvalashchA.api yogIndra varayuktaprabhAvataH | gatvodare kAmarUpo vAtApyAhUta eva saH || 53|| tadA teShAM nakhenaiva sphoTayitvA mahodaram | nirgatya pUrvavaddehasaMyukto bhavatItyaho || 54|| atastvaM gachCha yogIndra taM hatvA dravyasa~nchayam | gR^ihANAsmAbhiratyantaM vAtApiM bhrAtR^isaMyutam || 55|| dilIpasya vachaH shrutvA harShayukto mahAmuniH | rAjabhirbrAhmaNairyuktastatra gantuM mano dadhe || 56|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite puShTipatyupAkhyAne agastyasya dravyaprayatno nAma pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.65 \section{2\.66 kR^iShNarAdhAshApavarNanaM nAma ShaTShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | agastyo rAjabhiryukto brAhmaNaishcha samanvitaH | vAtApeH susthalaM ramyaM yayau krodhasamanvitaH || 1|| tamAgataM sa vij~nAya vAtApirharShito yayau | praNamya pratyuvAchedaM vachanaM vinayAnvitaH || 2|| vAtApiruvAcha | svAmiMste svAgataM me.adya bhAgyaM suphalitaM mahat | brAhmaNai rAjabhiH sArdhaM prapashyAmI.aha tApasam || 3|| shrAddhaM me bhagavannadya pituratra samAgatam | nimantrayAmyahaM sarvaistvAM mahAbhAga vai saha || 4|| jagAda taM tathetyeva daityaH saMharShito.abhavat | ilvalaM pashubhAvasthaM kR^itvA sa~nChidya daityapaH || 5|| papAcha vidhivanmAMsaM brAhmaNArthaM vidhAnavit | tato.agastyaM samAyAtaM bhojanArthaM sahAnugam || 6|| vidhivat pUjayitvA taM sthApayAmAsa chAsane | tenA~NguShThena bhUmiH sA pIDitA muninA kR^itaH || 7|| gartastatra cha sarvAnnaM pUritaM daityadehajam | tajj~nAtvA vismito daityo na ki~nchittamuvAcha ha || 8|| anyAn sarvAn subhojyena bhojayAmAsa chAndhasA | agastyaH sakalaM bhuktvA chAnnamilvalajaM mahat || 9|| mantreNa vaidikenA.asau mantrayAmAsa chodaram | (##Page ## khaM\. 2 a\. 66 pAna 139) tasya mantraprabhAveNa daityaH sa~njIrNatAM gataH || 10|| apAnavAyuratyugro niHsR^ito dhUlimudvahan | tena nAdena sarve te vismitAH prababhUvire || 11|| tato muniH samuttasthau mukhaprakShAlanAya cha | kShAlayitvA sa hastAdi saMsthitaH sa mahAdhane || 12|| tato vAtApinA bhrAtaihItyAhUto.abhavattadA | uvAcha munishArdUlastatastaM daityapu~Ngavam || 13|| sa mR^ito me cha mantreNa sa~njIrNo jaThara.adhunA | adhunA tvAM haniShyAmi duShTa brAhmaNahiMsakam || 14|| palAyata sa tachChrutvA vAtApirbhayasa~NkulaH | tataH sarAjakA viprAH sthApitA muninA.amunA || 15|| tatraiva svayamenaM tamagamat daityanAyakam | agastyaH pR^iShThagaM dR^iShTvA samudraM sharaNaM yayau || 16|| vAtApistena daityendraH sthApitaH svajale.abhavat | tatastaM jalAdhiM vipra uvAcha krodhasaMyutaH || 17|| dehi daityaM samudra tvaM nochechChApaM dadAmyaham | tato.agastyaM samudrashcha jagAda bhayasa~NkulaH || 18|| svabhAvo me mahAbhAga ato nA.ahaM dadAmi tam | daityA devabhayAdvipra sharaNaM mAmupAgatAH || 19|| anye parvatabhUpAshcha na dattAste mayA mune | atastvAM prArthayAmIha kR^ipAM kuru dayAnidhe || 20|| tyaktvA daityaM munishreShTha gachCha tvaM praNamAmyaham | kShubhito.abhUttato.agastyo garviShTho.ayaM mahodadhiH || 21|| madamasya hariShyAmi tAdR^ishaM na dadarsha ha | tato munirvidhAtAraM sharaNaM vai jagAma ha || 22|| praNamya lokanAthaM taM paprachCha cha jagadgurum || 23|| agastya uvAcha | svAmin samudrasammagno vAtApirdvijahiMsakaH | tadarthaM jaladhiM nAtha shoShayAmi madAnvitam || 24|| tatropAyaM vada brahman taM kariShyAmi yatnataH | tvaM sarvaj~nashcha sarveShAM pitAmaha visheShataH || 25|| evaM tasya vachaH shrutvA taM jagAda mahAmunim | agastyaM lokanAthastu harShayuktena chetasA || 26|| brahmovAcha | shR^iNu putra mahAbhAga garviShTho.ayaM mahodadhiH | adharmachAriNo daityA rakShitAstena nishchitam || 27|| vAtApiradhunA.arakShyaH satkR^itastena putraka | atastachChoShaNArthAya gaNapaM sharaNaM vraja || 28|| tasya tadvachanaM shrutvA jagAda sa pitAmaham | kathaM tyaktvA vidhe devAn gaNeshAnaM prashaMsasi || 29|| tatastaM munimukhyaM sa brahmovAcha prajApatiH | shR^iNu putra mahAbhAga kathAM pApapraNAshinIm || 30|| vighnakartA cha taddhartA gaNesho.ayaM na saMshayaH | tena vighneshvaro nAmnA vartate sarvamaNDale || 31|| vighnAH sattAtmakAH proktAsteShAM svAmI gaNeshvaraH | sarvasattAdharaH pUrNastasmAttaM kathayAmyaham || 32|| anyachcha shR^iNu putra tvaM vinAyaka iti shrutiH | nAyakaiH sevyate sarvaiH svasvakAryArthamAdarAt || 33|| nAyakairvarjitaH sAkShAttena svAdhInatAM gataH | saMsR^iShTaM sakalaM vishvaM kalAMshena mahAmune || 34|| svasvAdhikArasaMyuktA kalAMshajavibhUtayaH | samudrastAsu taM putra chAlituM na kShamA vayam || 35|| atra te varNayiShye.ahamitihAsaM purAtanam | shravaNAt saMshayaste cha nAshameShyati nishchitam || 36|| goloke rAdhayA yuktaH kR^iShNo golokavAsibhiH | uvAsa tatra deveshaH sarvavandyaH pratApavAn || 37|| sarveShAM madahantA sa jAtaH svasyaiva tejasA | asmAkaM pAlako bhUtvA vighnahInaH svabhAvataH || 38|| tathA rAdhA.api devInAM madasya haraNaM balAt | kR^itvA vandyA svayaM bhUtvovAsa vighnavivarjitA || 39|| tripurAdibhirugraishcha parasparavirodhataH | vighnayuktAH shivAdyAste sharaNaM tvagaman param || 40|| anyAsharaNakR^iShNasya hR^idi garvaH samAgataH | satataM madayuktaH sa babhUva paramAdbhutaH || 41|| ahaM brahmeti yat proktaM tadevA.ahaM na saMshayaH | madAdhAramidaM sarvaM tasmAnnAnyo.asti matparaH || 42|| madanugrahamAtreNa devAH shambhupurogamAH | shaktAH svavyavahAreShu tasmAnnAnyo.asti matparaH || 43|| evaM manasi garveNa madena cha samAkulaH | madayuktA tathA rAdhA babhUva munisattama || 44|| tato vighnakaro vighnaM chakAra paramAdbhutam | svabhaktibhAvadAnArthaM shAntiyogArthamAdarAt || 45|| virarAmaikadA yukto rAdhayA vanamaNDale | ratikrIDAsamAyukto babhUve kAmasaMyutaH || 46|| tatraikA nAyikA tasya prItidA virajA.abhavat | tayA saMsmaraNaM sadyaH kR^itaM kR^iShNasya tatkShaNe || 47|| adhaH sthitAM parityajya rAdhAM kR^iShNo yayau mune | virajAM sa tayA sArdhaM krIDAsakto babhUva ha || 48|| tataH sa~NkupitA rAdhA ratibha~Ngena mAnada | jagAda yAH samIpasthA gopikA vachanaM tadA || 49|| kutra dR^iShTo mahAmAnI kR^iShNaH strIlampaTAgraNIH | taM mAM vadata vai devyastyajAmi manasA patim || 50|| tatastAM gopikA kAchiduvAcha vinayAnvitA | virajAyA mayA rAdhe dR^iShTa Ashramasannidhau || 51|| tataH sA krodhatAmrAkShI rathopari yayau sthitA | virajAshramasAnnidhyaM gopIbhiH saMvR^itA mune || 52|| tAmAgatAM samAj~nAya kR^iShNashchAntardadhe bhayAt | virajA jalarUpA sA jAtA bhayasamanvitA || 53|| tayA na dR^iShTaH sastrIko deveshastatra rAdhayA | punaH svamandire gatvA.atiShThachcha krodhasaMyutA || 54|| tataH sa prakaTaH kR^iShNo babhUva ha chakAra tAm | strIrUpAM jalabhAvasthAM chikrIDa bhR^ishaharShitaH || 55|| santoSheNa samAyuktAM kR^itvA sa virajAM yayau | rAdhAM dvArasamIpe chAgataM vIkShya jagAda sA || 56|| rAdhovAcha | kimarthaM lampaTo.atyantamAgato.asi mamAntikam | gachCha tAM virajAM deva kadA na tvAM spR^ishAmyaham || 57|| madIyasattayA loko rachito.ayaM mayA purA | tyaktvA lokaM madIyaM vai gachCha tvaM yatra te ruchiH || 58|| ityAdivividhairvAkyaiH patiM nirbhatsya rAdhikA | shashApa krodhasaMyuktA mR^ityuloke pateti tam || 59|| tataH shaptaM cha taM j~nAtvA shrIdAmA gopanAyakaH | (##Page ## khaM\. 2 a\. 17 pAna 141) nyabhartsayat sa tAM kruddhaH kR^iShNamitraM pratApavAn || 60|| tamatikrodhasaMyuktA rAdhikA hyasuro bhava | shashApa sA munishreShTha so.api krodhayuto.abhavat || 61|| rAdhAM shashApa martyeShu bhava nArI tvama~njasA | shatavarShANi kR^iShNasya viyogena samanvitA || 62|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite kR^iShNarAdhAshApavarNanaM nAma ShaTShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.66 \section{2\.67 rAdhAkR^iShNagolokaprAptivarNanaM nAma saptaShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || brahmovAcha | evaM parasparaM shaptvA khedayuktA babhUvire | gatagarvAshcha sarve te vichAraM chakrurAdarAt || 1|| ahaM golokarAjo.ahaM sarvAdhIsho na saMshayaH | iyaM prakR^itirUpA me kR^itau kenAparAdhinau || 2|| kR^iShNo.ahaM sarvadevesha api mAM vighna utthitaH | ato vai vighnarAjaH sa gaNeshaH kurute.akhilam || 3|| hitAhitaM na sandehastadAdhAramidaM jagat | sastrIkaH sharaNaM yAmi brahmAkAramatashcha tam || 4|| evaM vichArya deveshaH sastrIko mitrasaMyutaH | papAta bhagavAn kR^iShNo mR^ityuloke mahAmune || 5|| mathurAyAM cha devakyAM vasudevAt samudbhavaH | kR^iShNo yAdavavaMshe vai teShAM sa sukhado.abhavat || 6|| vR^iShabhAnusutA jAtA rAdhA sA gokule mune | sha~NkhachUDo babhUvA.atha shrIdAmA.asurasattamaH || 7|| tatashcha gokulaM kR^iShNaH kaMsasyaiva bhayAdyayau | tatra rAdhAsamAyukto babhUva sa janArdanaH || 8|| tato vighneshamatyantaM bhejatustau svabhAvataH | ShoDashAkSharamantreNa pare tapasi saMsthitau || 9|| purashcharaNamekaM tau chakratuH paramAdarAt | babhUvatustato dhyAnasamAyuktau nirantaram || 10|| tapastyaktvA tasya hR^idi dhyAnayuktau visheShataH | tapaso.adhikamugraM vai dhyAnaM shAstreShu sammatam || 11|| saMvatsarAn sa tatraiva kR^iShNashchaikAdasha sthitaH | tatashcha mathurAyAM sa jagAmAkrUrasaMyutaH || 12|| shatavarShaM viyogena rAdhAkR^iShNau babhUvatuH | yuktau paramaduHkhArtau dhyAyantau gaNanAyakam || 13|| tatastayoshcha samprApto yogaH shAntipradAyakaH | tena santoShamApannau gANapatyau babhUvatuH || 14|| gate varShashate vipra jagmatustau sahAnugau | vaishAkhapUrNimAyAM vai mune badarikAshramam || 15|| tatra shambhumukhA devAH sastrIkAshcha samAgatAH | yAtrArthaM gaNanAthasya munayashcha yayurmudA || 16|| sheShAdayo mahAnAgA rAjAnashcha visheShataH | trilokasthA janAH sarve jagmustatra mahAmune || 17|| yoginaH kapilAdyAshcha tatrA.ahaM sa~Ngato mune | sarvairmahotsavastatra vArShikaH kriyate sadA || 18|| tatastaM pUjayitvA te sarve chopoShaNAnvitAH | sthitAshchakruH pratipadi pAraNaM te mahAmune || 19|| tatra rAdhA cha kR^iShNashcha militau gaNapaM nishi | (##Page ## khaM\. 2 a\. 57 pAna 142) dhyAyantau bhAvasaMyuktau jepaturmantramuttamam || 20|| tatastayorgaNeshAno darshayAmAsa chottamam | rUpaM chaturbhujaM sAkShAdgajavaktrAdichihnitam || 21|| taM dR^iShTvA sahasotthAya nematushcharaNAmbuje | saromA~nchau tuShTuvatuH sAshrunetrau gaNeshvaram || 22|| rAdhAkR^iShNAvUchatuH | namastubhyaM puShTipate namaH sha~NkarasUnave | brahmabhUtAya devAya sarvasiddhipradAya te || 23|| svAnandavAsine tubhyaM brahmaputrAya te namaH | siddhibuddhipate te vai gaNeshAya namo namaH || 24|| herambAya namastubhyaM namo yogamayAya cha | sarvAdaye cha sarvesha sarvaj~nAya namo namaH || 25|| nigurNAya namastubhyaM saguNAya namo namaH | gajAnanAya vai tubhyamabhedAya tayornamaH || 26|| shAntirUpAya shAntAya shAntidAya mahodara | mUShakashreShThayAnAya gANapatyapriyAya te || 27|| anantAnantarUpAya bhaktasaMrakShakAya cha | bhaktipriyAya devAya bhaktyadhInAya te namaH || 28|| chaturbAhudharAyaiva nAgayaj~nopavItine | shUrpakarNAya shUrAya parashordhara te namaH || 29|| viShNuputrAya sarveShAM pitre mAtre namo namaH | vinAyakAya viprANAM putrAya cha namo namaH || 30|| sarveShAM garvahantre cha sarvebhyaH sukhadAya te | lambodarAya vighnesha brahmanAyaka te namaH || 31|| kiM stuvastvAM gaNAdhIsha yatra vedAdayaH prabho | shambhuH shukAdayashchaiva babhUvuH kuNThitAH param || 32|| AvAM garvayutau jAtau brahmAkArau vR^ithA prabho | tava tatra cha vighnena kR^itaM garvasya khaNDanam || 33|| sAdhUnAM vighnadAtA tvaM shAntiyogArthama~njasA | asAdhUnAM vinAshAya hyatastvAM praNamAvahe || 34|| vighnayuktatayA DhuNDhe AvAbhyAM yogasevayA | sAkShAtkArakR^itastvaM vai samIchInamidaM kR^itam || 35|| hR^idi chintAmaNiM tvAM cha pashyAvaH satataM prabho | ataH sa shubhado vighnaH sa~njAto nau gajAnana || 36|| adhunA dehi vighnesha bhaktiM te charaNAmbuje | dR^iDhAM yayA cha garveNa na bhavAvaH samAyutau || 37|| ityuktvA taM nanR^itatuH praNamyaiva mudAnvitau | dhanyau dhanyau prabruvantau darshanAdgaNapasya tau || 38|| brahmovAcha | jagAda gaNanAthastau tato vai bhaktibhAvitaH | dR^iShTvA brahmarasAhlAdayutau rAdhAjanArdanau || 39|| puShTipatiruvAcha | bho rAdhe kR^iShNa me vAkyaM shR^iNutaM jagadIshvarau | madIyAM bhaktimatyantaM saMshayo na kariShyathaH || 40|| sa~NkaTe smaraNenaiva prakaTaH sambhavAmyaham | yaM yamichChatha AnandaM saphalaH sa bhaviShyati || 41|| bhavatkR^itamidaM stotraM paThatAM shR^iNvatAM nR^iNAm | sarvasiddhipradaM pUrNaM bhaviShyati sureshvarau || 42|| matprItivardhanaM nityaM vA~nChitArthakaraM bhavet | ante svAnandadaM kR^iShNa bhaviShyati na saMshayaH || 43|| evamuktvAM.atardadhe.asau gaNesho brahmanAyakaH | tau taM hR^idi visheSheNa pashyantau tasthaturnishi || 44|| tataH punashcha goloke gatau rAdhAharI svake | babhUvaturakhaNDaishvaryasaMyuktau mahAmune || 45|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 68 pAna 143) atastvaM madahInashcha sharaNaM gaNapaM vraja | agastya tena te vA~nChAM pUrayiShyati sa prabhuH || 46|| brahmANDaM vartate tasyA.a.adhAreNa munisattama | sarvatra gaNanAtho.ayaM krIDati svechChayA svayam || 47|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite rAdhAkR^iShNagolokaprAptivarNanaM nAma saptaShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.67 \section{2\.68 puShTipaticharitaM nAmAShTaShaShTitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH | gR^itsamada uvAcha | shrutvA kathAM mahAramyAmagastyastamuvAcha ha | praNayAvanato bhUtvA brahmANaM sarvavedinam || 1|| agastya uvAcha | bhagavan sarvatattvaj~na kathitaM sarvama~njasA | tvayA tenAhamatyantaM sutuShTo brahmavittama || 2|| etAdR^isho gaNesho.ayaM tasya j~nAnaM kathaM bhavet | tadvadasva dayAsindho bhaveyaM duHkhavarjitaH || 3|| tatastaM pratyuvAchedaM vachanaM sa pitAmahaH | j~nAnayuktaM gaNeshasya bhaktidaM paramAdbhutam || 4|| brahmovAcha | shR^iNu putra pravakShyAmi j~nAnaM yogAtmakaM mahat | yasya tvaM gANapatyo vai bhaviShyasi susevanAt || 5|| dehadehimayaM brahma svata utthAnavAchakam | jAnIhi sarvabhAvena bodharUpaM visheShataH || 6|| sA~NkhyaM yadvadati brahma paratotthAnavAchakam | bodhahInasvabhAvena labhate svasukhasthitam || 7|| tayorabhedayoge vai svasaMvedyamataH param | jAnIhi sarvasaMyogakArakaM yogasevayA || 8|| pa~ncha bhedA matAstasya tA~nChR^iNuShva mahAmate | jAnIhi bhedarUpaM yadasatyaM shaktivAchakam || 9|| satyaM bhAnumayaM proktamAtmAkAreNa tatra tu | jAnIhi saMsthitaM putra sadA bhedAdivarjitam || 10|| tayoH saMyogakartA sa viShNurAnandavAchakaH | samAtmakaM mataM brahma jAnIhi sukhadaM param || 11|| trayANAM neti kartA cha sha~NkaraH parikIrtitaH | avyaktaM brahma jAnIhi tat proktaM mohavarjitam || 12|| trividhaM mohayuktaM vai turIyaM mohavarjitam | teShAM saMyogabhAvena svAnandaH parilabhyate || 13|| svasaMvedyAt paraM brahma nAsti saMyogadhArakam | sarvatrA.ayaM nijAnandaH svAnande sakalo bhavet || 14|| ayogavAchakaM brahma nijAnandAt paraM matam | saMyogahInabhAvena labhyate nAtra saMshayaH || 15|| saMyogAyogayoryoge tayornAshe mahAmune | sa eva yoga AkhyAtaH shAntirUpeNa labhyate || 16|| sa eva gaNanAtho.ayaM jAnIhi brahmanAyakaH | gakArashchaiva saMyogo NakAro yoga uchyate || 17|| tayoH svAmI sa vedeShu vichAraya mahAmate | tamArAdhaya yatnena tataH saukhyamavApsyasi || 18|| adhunA tvaM susa~NkaShTayuktastatra kuruShva bho | chaturthIM kR^iShNapakShasya dhyAtvA hR^idi gajAnanam || 19|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 69 pAna 144) samudragarvaM tvaM tena hariShyasi mahAdbhutam | tapovanaM tAta gachCha vyavasAyaM karomyaham || 20|| gR^itsamada uvAcha | brahmANaM sa namaskR^itya yayau svakatapovanam | ShaDakShareNa vighneshaM toShayan munisattamaH || 21|| sadA dhyAnarato bhUtvA tatApa tapa uttamam | sa~NkaShTaharaNIM prAptAM chaturthIM sa chakAra ha || 22|| trimAse pragate tuShTo gaNesho vratasevayA | dhyAnena tasya prahlAda tapasA bhaktibhAvataH || 23|| pa~nchamyAM kR^iShNapakShasya babhUvAkAshavAk parA | agastyastatra shushrAva tAM vANIM sukhadAyinIm || 24|| gachCha tvaM piba vighneshaM smR^itvA taM jaladhiM mune | vAtApiM jahi tatrasthaM tapastejaHsamanvitaH || 25|| tataH sa harShito bhUtvA gatvA jaladhisannidhau | gaNeshaM manasA dhyAtvA papau taM krodhasaMyutaH || 26|| shoShayitvA jalaM sarvaM saMsthito munisattamaH | tejasA jvAlayAmAsa vAtApiM vipraghAtinam || 27|| tato devagaNAH sarve tuShTavustaM mahAmunim | daityAMstatra sthitAn sarvAn jaghnurdevA udAyudhaiH || 28|| punarga~NgAM samAnIyodadhimApUrya tajjalaiH | bhagIrathena devAste saMsthitA vigatajvarAH || 29|| tato.agastyaH samAgamya vAtApinagaraM prabhuH | rAjabhiH puShkalaM dravyaM gR^ihItvA svasthalaM yayau || 30|| lopAmudrAM mahAtejAstoShayAmAsa yatnataH | pashchAttapasi saMstho.asAvajapan mantramuttamam || 31|| jitvA pa~nchavidhaM chittaM yogIndro yogasevayA | tato mahAyashAH shAntimApede gaNanAyake || 32|| punarbhaktyA gaNeshAnaM mayUre taM samAgataH | kShetre tatrApUjayat sa nityaM harShasamanvitaH || 33|| evaM puShTipateshchaiva mahimA te nirUpitaH | sa~NkShepeNa mayA daitya shR^iNu chintAmaNeH kathAm || 34|| idaM puShTipateshchitraM charitaM yaH shR^iNoti vA | paThechcha sakalaM tasya hastagaM prabhavet dhruvam || 35|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite puShTipaticharitaM nAmAShTaShaShTitamo.adhyAyaH || 2\.68 \section{2\.69 devahUtikardamashAntiprAptivarNanaM nAmaikonasaptatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | svAyambhuvo dadau kanyAM kardamAya praharShitaH | devahUtiM cha tasyAM sa kapilaH sambabhUva ha || 1|| sAkShAdviShNuH svayaM devastapasA kardamena saH | ArAdhitashcha putro.abhUttattvaj~nAnaprakAshakaH || 2|| taM mahotsavayuktashchApUjayat sa mahAmuniH | brahmAdayaH samAyAtA darshanArthaM gR^ihe muneH || 3|| upavItayutaM kR^itvA kardamo harShanirbharaH | vedAn sA~NgAn svaputrAya hyadhyApayata yatnataH || 4|| sa cha shravaNamAtreNa jagrAha guruNoditam | svalpakAlena sampUrNavidyAyukto babhUva ha || 5|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 69 pAna 145) nanAma kardamaH putramekadA bhaktisaMyutaH | sastrIkashcha mahAbhAgaM paprachCha vinayAnvitaH || 6|| kardama uvAcha | tvaM sAkShAdviShNurUpo mAM shuklaH sarvArthakovidaH | vada j~nAnaM mahAbAho tArayasva bhavArNavAt || 7|| evaM pR^iShTo mahAtmA.asau kapilastamuvAcha ha | sarvasAramayaM j~nAnaM gANeshaM tArakaH prabhuH || 8|| kapila uvAcha | shR^iNu tAta mayA dR^iShTameva tat shAntidAyakam | kathayAmi mahAj~nAnaM shAntiyogapradaM prabho || 9|| sarvaM mAyAmayaM viddhi pa~nchakaM pa~nchakaM yataH | trividhaM bhrAntirUpaM yannAnAbhedamayaM bhavet || 10|| bhrAntidhArakarUpaM yattachchaturthaM prakathyate | teShAmabhedasaMyoge brahmayogamayaM matam || 11|| pR^ithvI jalaM tathA tejastrividhaM bhrAntidAyakam | vAyurbhrAntidharastatra turIyAtmA prakathyate || 12|| teShAmabhedasaMyoga AkAshaM brahma kathyate | bhUtAnAM j~nAnadaM kasmAdbhUtaM naiva prakIrtitam || 13|| tathaiva pa~nchakaM sarvaM jAnIhi munisattama | mAyAmAyikasaMyuktaM brahma svAnandasa.nj~nitam || 14|| karmendriyANi pa~nchaiva pa~nchaj~nAnendriyANi cha | pa~nchatanmAtR^ikAH proktA evaM jAnIhi mAnada || 15|| pa~ncha devA nije dehe karmendriyavikAshakAH | tathA j~nAnendriyANAM cha prakathyante prakAshakAH || 16|| sthUlaM sUkShmaM samaM chaivAtmapratItipradAyakam | binduH pa~nchamamatrasthaM dehapa~nchakamuchyate || 17|| svargo mR^ityushcha pAtAlaM brahmANDaM cha turIyakam | guNeshaH pa~nchamaH pUrNoM.aDapa~nchakamudAhR^itam || 18|| brAhmaNAH kShatriyA vaishyAH shUdrAshchaiva mahAmune | yogibhirvarNahInAshcha varNapa~nchakamuchyate || 19|| brahmachArI gR^ihasthashcha vAnaprastho yatistathA | AshramairhInarUpashchAshramapa~nchakamuchyate || 20|| aNDajaH khedajo viprairudbhijjo jArajaH smR^itaH | mAnasashchaiva vipendra yonipa~nchakamuchyate || 21|| raktaH shvetastathA shyAmo nIlaH pItashcha pa~nchamaH | evaM kathayituM ra~Ngapa~nchakaM na prashakyate || 22|| deheShu deharUpaM yadabhimAnena pa~nchadhA | dehipa~nchakametachcha j~nAtavyaM munisattama || 23|| shaktiH sUryastathA brahmA viShNU rudro mahAmate | guNapa~nchakamityuktaM bhinnabhAvadharaM pitaH || 24|| shaktiH sUryashcha viShNushcha shivashchA.atra turIyakaH | gaNeshaH pa~nchamo vipraiH pa~nchAyatanamuchyate || 25|| prakR^itiH puruShashchaiva svata utthAnasa.nj~nitam | paratotthAnarUpaM cha saMyogaH pa~nchamaH smR^itaH || 26|| asadvedeShu sadviprairAnandashchobhayAtmakaH | avyaktashcha nijAnando naijaM pa~nchakamuchyate || 27|| deho dehI cha bodhAkhyaM sA~Nkhyamatra chaturthakam | pa~nchamaM cha svasaMvedyaM bhavapa~nchakamuchyate || 28|| prakR^ityAlayasa.nj~nashcha videho bhavapratyayaH | upAyapratyayo yogo yogapa~nchakamuchyate || 29|| evaM sarvaM cha jAnIhi pa~nchakaM pa~nchakaM param | mayA.ashakyaM kathayituM tasmAn mukhyaM prakIrtitam || 30|| tatra yoge mahAshAntirlabhyate yogasevayA | yogAchcha na paraM brahma vedeShu parikIrtitam || 31|| sarvabrahmasuyogasya yogastena mahAmune | (##Page ## khaM\. 2 a\. 69 pAna 146) na yoge kasyachidbhAvo brahmaNashcha prajApate || 32|| gR^itsamada uvAcha | evaM putraM vadantaM sa praNipatya mahAmuniH | uvAcha kardamo yaj~naM yogepsuH paramAdR^itaH || 33|| kardama uvAcha | kenopAyena bho vatsa yogashAntiH pralabhyate | tadarthaM pUjanIyaM kiM tadvadasva janArdana || 34|| kapila uvAcha | gaNeshabhajanaM mukhyaM shAntiyogapradaM matam | yogAkArasvarUpaM taM brahmeshaM bhaja mAnada || 35|| sarvAdiH sarvapUjyo.ayaM sarvAdhAro mahAmune | ya AdiH pralayAnte sa tiShThati shrutisammatam || 36|| jyeShTharAjaM gaNeshAnaM vedeShu pravadanti tam | gaNAH samUharUpAshcha teShAM svAmI prakathyate || 37|| nAnAjagatsvarUpaM vai deharUpaM kR^itaM mune | mahAtmanA tena kR^itaM nAnAbrahmamayaM shiraH || 38|| yasmAjjAtamidaM yatrAnte gachChati mahAmate | tadvede gajashabdAkhyaM shirastena gajAnanaH || 39|| trividhaM bhedayuktaM yadakhaNDaM vai turIyakam | tayoryoge gaNesho.ayaM dehamastakayogataH || 40|| chittaM pa~nchavidhaM proktaM tatra mohashcha pa~nchadhA | moharUpA mahAsiddhirbuddhirvai mohadhArikA || 41|| tayoH svAmI gaNAdhIshashchitte nityaM pratiShThitaH | chintAmaNirmahAbhAgo labhyate yogasevayA || 42|| pa~nchadhA chittamutsR^ijya tadaishvaryaM tathaiva cha | yogashAntimayaH sadyaH prApyate brahmaNaspatiH || 43|| tasmAttaM bhaja mantreNaikAkShareNa mahAmune | tena tuShTo gaNeshAno yogaM dAsyati shAntidam || 44|| evamuktvA mahAyogI kapilastattvadhArakaH | virarAma mahAsAdho viShNuH prahlAda so.avyayaH || 45|| tataH praNamya taM putraM kapilaM kardamo muniH | yayau tapovanaM sadyastatApa paramaM tapaH || 46|| ekAkSharavidhAnena parituShTo gajAnanaH | yogaM shAntimayaM tasmai pradadau bhaktavatsalaH || 47|| kardamaH shAntabhAvena gaNeshamabhajat param | vichachAra mahAyogI dharaNIM lokadhArakaH || 48|| devahUtishcha tatraiva yogaM chAsAdhayat param | gaNeshaM hR^idi bhAvena dhR^itvA kapilasannidhau || 49|| krameNa shAntimApannA chittaM tyaktvA mahAsatI | chintAmaNau tadAkArA babhUva bhramavarjitA || 50|| tAM dR^iShTvA siddhimApannAM kapilaH sa yayau tataH | ga~NgAyA dakShiNe tIre.abhajattaM gaNanAyakam || 51|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite devahUtikardamashAntiprAptivarNanaM nAmaikonasaptatitamo.adhyAyaH || 2\.69 (##Page ## khaM\. 2 a\. 70 pAna 147) \section{2\.70 chintAmaNiharaNaM nAma saptatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | ekadA kapilasyaivAshramaM devapatiryayau | sarvAmarasamAyuktastaM nanAma kR^itA~njaliH || 1|| aparAhNe cha samprAptamindraM dR^iShTvA mahAmuniH | nyamantrayat kShudhAyuktaM sarvairyogIshvaro mudA || 2|| siddhiyuktaM gaNeshAnaM dhyAtvA hyamR^itamuttamam | devArthaM kalpayitvA sa bhojayAmAsa tena tAn || 3|| pR^ithivyamR^itabhogena santuShTaH suranAyakaH | munaye vAyunA.a.anAyya pradadau maNimuttamam || 4|| gaNeshabhUShaNaM chintAmaNirmukhyaM prakathyate | yogI dhR^itvA tamAtmAnaM manyate sma kR^itArthakam || 5|| kapilastatra manasi vichAramakarot param | gaNesho.ahaM na bhinnashcha yogamArgaparAyaNaH || 6|| ato gaNeshadevena prerito.ayaM maNirmahAn | kaNThe cha taM babandhA.asau yathA gaNapatistathA || 7|| taM dR^iShTvA harShitA devA sendrAH svasvasthalaM yayuH | kapilaH svAshrame tatra saMsthito maNisaMyutaH || 8|| pralhAda uvAcha | svAnandavAsakArI cha gaNesho brahmanAyakaH | tasyendreNa maNiryogin kathaM labdho vadasva mAm || 9|| gR^itsamada uvAcha | shR^iNu prahlAda mAhAtmyaM chintAmaNisamudbhavam | kathayAmi cha te prItyA sarvapApapraNAshanam || 10|| ekadA viShNunA pUrvaM tapastaptaM sudAruNam | tena shAntiranuprAptA ShaDakSharavidhAnataH || 11|| tasmai bhaktiparIkShArthaM dadau chintAmaNiM prabhuH | gaNesho bhaktidAnArthaM chintitArthapradAyinam || 12|| viShNunA pUjane kShipto maNishchintAmaNiH prabho | ahaM bhakto gaNeshasya na yogyo dhAraNe maNiH || 13|| bhUShaNaM gaNanAthasya pUjanIyaM visheShataH | na dhAryaM devadAsaistat pUjA kAryA cha nityadA || 14|| shAntiyogena vighnesho mayA hR^idi hR^itaH svake | na bhinnastadapi svAmI sa dAso.ahaM svabhAvataH || 15|| tato bahugate kAla indrastapasi saMsthitaH | ekAkSharavidhAnenA.atoShayadgaNanAyakam || 16|| babhUva yukto dhyAnena satataM devanAyakaH | yogayuktaH krameNaiva gANapatyo babhUva saH || 17|| shAntiM prApya svayaM devo gaNeshAbhedatAM gataH | Ayayau svagR^ihaM pashchAd devarAjyaM chakAra ha || 18|| etasminnantare daityagR^ihe shushrAva keshavaH | asharIrAM mahAvANIM shR^iNu tat kathayAmi te || 19|| chintAmaNiM mahAviShNo dehIndrAya mahAmate | shAntiyogadharAyAdya madbhaktAya dadAmyaham || 20|| shrutvA.a.akAshabhavAM vANIM yayau viShNurdadau param | mahendrAyAmarAvatyAM maNiM taM chintitArthadam || 21|| maghavA dAsabhAvena saMsthApyA.apUjayan maNim | na yogamadatAM prApto mahendrashcha pratApavAn || 22|| taM maNiM kapilaM dR^iShTvA shAntiyogadharaM prabhum | dadau tasmai mahendraH sa bhAvayuktena chetasA || 23|| ayaM siddheshvaraH sAkShAdyogyaH sandhAraNe maNeH | vayaM gR^ihasthasaMshIlA na yogyA ityadhArayat || 24|| evaM krameNa jAnIhi chintAmaNisamAgamam | kapilaH svagale nityaM babandha gaNarAjavat || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 70 pAna 148) gate kiyati kAle vai kapilasyAshramaM yayau | mR^igayAbhirato daityo gaNAsura iti smR^itaH || 26|| senAM bahiH samAsthApya ekAkI munimAyayau | kapilaM praNanAmaiva kR^itA~njalipuTaH sthitaH || 27|| vinItaM taM vilokyaiva kapilastamuvAcha ha | ko.asi kasmAdihA.a.ayAto vada sarvaM narottama || 28|| gaNAsura uvAcha | gaNAsura iti khyAto nAmnA.ahaM munisattama | mR^igayAbhirato hyatra daivenaivopasAditaH || 29|| tavAshrame kShudhAyuktaH shrAntavAhana eva cha | sasainyaH sahasA.a.agatya santR^iptaH sukhadAyake || 30|| jalaM phalAnyahaM pItvA bhakShayitvA sasainikaH | darshanArthaM samAyAtaH senA me sarasi sthitA || 31|| tvaddarshanena niShpApo jAto.ahaM munisattama | Aj~nAM dehi gamiShyAmi sasainyo nagaraM svakam || 32|| tasya tadvachanaM shrutvA santuShTaH kapilo.avadat | sasainyo bhu~NkShva ki~nchittvaM maddattaM nR^ipasattama || 33|| mamAshrame cha daityendra kShudhitastvaM samAgataH | atastvAM prArthaye bhUpa atithiM susamAgatam || 34|| tatheti saMsthitastatra gaNadaityaH pratApavAn | uktvA vinayasaMyuktaH kapilena susatkR^itaH || 35|| tataH kapilashiShyeNa senA.a.anItA gaNasya vai | senayA saha daityeshaM pUjayAmAsa taM muniH || 36|| chintAmaNiM sa sampUjya prArthayAmAsa bhojanam | yathAruchi cha sarveShAM tathA deyaM mahAmaNe || 37|| tato maNiprasAdena ShaDrasaiH saMyutaM param | sthitaM pAtreShu sarvatra preShitaM tvannamAdarAt || 38|| tatastairbhuktamatyantaM svAdayuktaM visheShataH | sasainyo gaNadaityo.abhUdvismito chetasA bhR^isham || 39|| muniM praNamya daityesha ArthayattaM mahAmaNim | na dadau taM munishreShTho gANeshaM bhUShaNaM maNim || 40|| tato muniM tiraskR^itya hastAttasya pragR^ihya tam | maNiM sa prayayau sthAnaM harShanirbharamAnasaH || 41|| muniH kShubdho mahAbhAga tasya nAshAya durmateH | vichAramakarochchitte maNigrahaNalAlasaH || 42|| susAdhuvadaho daityo.avinItaH susamAgataH | chakAra karma prahlAda pashya tat jAtivat param || 43|| ato duShTo.avinItashcha na vishvAsyaH kadAchana | duShTasa~Ngatiyogena j~nAnabhraMshaH prajAyate || 44|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite chintAmaNiharaNaM nAma saptatitamo.adhyAyaH || 2\.70 (##Page ## khaM\. 2 a\. 71 pAna 149) \section{2\.71 kapilavarapradAnaM nAmaikasaptatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || pralhAda uvAcha | ko.asau gaNAsuro daityo yena chAsatkR^ito muniH | samarthaH kapilaH sAkShAt pralayAgnisamadyutiH || 1|| yasya krodhayutA dR^iShTiH sagarAn pradadAha sA | taM tiraskR^itya jIvan sa kathaM svanagare gataH || 2|| gR^itsamada uvAcha | shR^iNu prahlAda yatnena gaNAsuravicheShTitam | sarvaM vadAmi pApaghnaM gaNeshacharitAshritam || 3|| abhijinnAma rAjarShiraputraH sambabhUva ha | putrArthaM sa vanaM rAjA yayau tyaktvA svarAjyakam || 4|| bhraman dadarsha yogIshaM vaishampAyanama~njasA | taM praNamya sapatnIkaH paprachCha vinayAnvitaH || 5|| putraprApterupAyaM me vada sarvaj~na te namaH | muninA mantrarAjastu dattastasmai prajApate || 6|| chAturmAsyaprayogaM taM vidhiyuktaM nR^ipasya saH | upadishya tatastIrthaM prabhAsaM saMsthito.abhavat || 7|| abhijittaM praNamyaiva sastrIkaH prayayau mahat | tIrthaM tatra yathAyogyamanuShThAnaparo.abhavat || 8|| tatra brahmA tapastepe sarasvatyA samanvitaH | snAnArthaM sutayA yuktaH kadAchit sa jagAma ha || 9|| tatraikavastrasaMyuktAM vidhirdR^iShTvA sarasvatIm | yauvanasthAM kuchAbhyAM tAM rUpiNIM vismito.abhavat || 10|| akasmAjjalamadhye.asau kAmabANArdito.abhavat | putrIbhAvaM samAgR^ihya cha~nchalaM chittamAdade || 11|| kAmenAtyantamugreNa pIDitasya jagadguroH | vIryaM tasyAskhalattatra jalamadhye sureshvara || 12|| tataH sumanasA yuktaH satyalokaM yayau vidhiH | prayogo.abhijitaH so.atha samAptastaddine.abhavat || 13|| sastrIkaH snAnasid.hdhyarthaM yayau tIrthaM nR^ipastadA | tR^iShitA tasya patnI sA jalapAnaratA.abhavat || 14|| daivayogena tadvIryaM brahmaNo vAriNA saha | tasyA udaragaM jAtamamoghamasurottama || 15|| rAjA samApya tat sarvaM mantrAnuShThAnamAdarAt | yayau svanagaraM pUrNaM chakre vai rAjyamuttamam || 16|| kAlena suShuve rAj~nI putraM sA chAruhAsinI | tejoyuktaM mahAvIryaM lakShaNairupashobhitam || 17|| jAtakarmAdikaM rAjA chakAra vidhivad dvijaiH | dattvopavItadAnaM sa vedAbhyAse matiM dadau || 18|| svalpakAlena putro.asau gaNo nAmnA mahAbalaH | vedashAstranidhirjAtastato.ayAt sa vanaM svayam || 19|| mArge cha sahasA.a.agatya shukraH pa~nchAkSharIM dadau | tasmai dIkShAM shivasyA.asau tathA chakre sa bhAvataH || 20|| shivaM dhyAtvA tapastepe mahograM vAyubhakShakaH | dashavarShasahasraistaM yayau bhaktyA sadAshivaH || 21|| AgataM sha~NkaraM dR^iShTvA.apUjayad bhaktibhAvataH | tuShTAva vividhaistotrairvaradaM taM jagAda saH || 22|| ArogyAdisamAyuktaM triguNAnna bhayaM cha me | trailokyarAjyamugraM vai dehi me tvaM sadAshiva || 23|| omityuktvA mahAdevaH svasthAnaM prajagAma ha | gaNashcha svagR^ihaM daitya yayau paramaharShitaH || 24|| sarvAnAnandayAmAsa suhR^idaH pitarau svakau | tato vijigye pR^ithivIM senayA svena tejasA || 25|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 71 pAna 150) tato pitrA.abhiShikto.abhUt svarAjye vanagena saH | sapatnIkena bhUpAlo gaNaH sthAne babhUva ha || 26|| tato daityaiH samAyAtairnAnAdigbhyo nR^ipo gaNaH | tairyuktaH sakalAM pR^ithvIM vijigye dvIpasaMyutAm || 27|| pAtAlaM sa tato nAgairjigAya balasaMyutaH | yuddhaM kR^itvA mahAghoraM tataH svargaM yayau gaNaH || 28|| svargaM jitvA sahendraiH sa tato brahmANama~njasA | viShNuM shivaM krameNaivAjayattejaHsamanvitaH || 29|| tatastAn karadAn kR^itvA sthApayAmAsa devapAn | svasvasthAneShu tatraikaM daityaM nyasya dharAM yayau || 30|| evaM trailokyarAjyaM sa jitvA sarvAMshchakAra ha | tatashchintAmaNiM duShTo jahAra kapilasya saH || 31|| kapilo gaNanAthasya bhaktaH paramabhAvikaH | tatApa sa tapo ghoraM gaNeshasya mahAtmanaH || 32|| varSheNaikena devesho yayau mUShakavAhanaH | siddhibuddhisamAyukto bodhayattaM mahAmunim || 33|| kapilastaM gaNAdhyakShamAgataM pUjayan prabhum | tuShTAva sAshrunetrashcha premagadgadayA girA || 34|| kapila uvAcha | namaste vighnarAjAya namaste vighnahAriNe | abhaktAnAM visheSheNa vighnakartre namo namaH || 35|| AkAshAya cha bhUtAnAM manase chAmareShu te | bud.hdhyai chendriyavargeShu trividhAya namo namaH || 36|| dehAnAM bindurUpAya so.ahaMrUpAya dehinAm | tayorabhedabhAveShu bodhAya tu namo namaH || 37|| sA~NkhyAya vai videhAnAM sayogAnAM nijAtmane | chaturNAM pa~nchamAyaiva sarvatra tu namo namaH || 38|| nAmarUpAtmakAnAM vai shaktirUpAya te namaH | AtmanAM ravaye tubhyaM herambAya namo namaH || 39|| AnandAnAM mahAviShNurUpiNe netidhAriNAm | sha~NkarAya cha sarveShAM saMyoge gaNapAya te || 40|| karmaNAM karmayogAya j~nAnayogAya jAnatAm | sameShu samarUpAya lambodara namo.astu te || 41|| svAdhInAnAM gaNAdhyakSha sahajAya namo namaH | teShAmabhedabhAveShu svAnandAya cha te namaH || 42|| nirmAyikasvarUpANAmayogAya namo namaH | yogAnAM yogarUpAya gaNeshAya namo namaH || 43|| shAntiyogapradAtre te shAntiyogamayAya cha | kiM staumi tatra devesha atastvAM praNamAmyaham || 44|| jagAda gaNanAtho vai tatastaM bhaktamuttamam | harSheNa mahatA yukto harShayan munisattamam || 45|| gaNesha uvAcha | tvayA kR^itaM madIyaM yat stotraM yogapradaM bhavet | dharmArthakAmamokShaNAM dAyakaM cha na saMshayaH || 46|| varaM varaya dAsyAmi mattastvaM bhaktiyantritaH | tvatsamo na bhavettAta tattvaj~nAnaprakAshakaH || 47|| tasya tadvachanaM shrutvA kapilastamuvAcha ha | tvadIyAmachalAM bhaktiM dehi vighnesha me parAm || 48|| tvadIyabhUShaNaM daityo gaNo hR^itvA jagAma ha | mattashchintAmaNiM nAtha jahi taM maNimAnaya || 49|| smarAmi chedyadA.ahaM tvAM tadAtmAnaM pradarshaya | etameva varaM pUrNaM dehi nAtha namo.astu te || 50|| gR^itsamada uvAcha | tasya tadvachanaM shrutvA harShayukto gajAnanaH | uvAcha taM mahAbhAgaM premayuktaM visheShataH || 51|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 72 pAna 151) gaNesha uvAcha | tvayA yat prArthitaM viShNo tat sarvaM prabhaviShyati | tava putro bhaviShyAmi gaNAsuravadhAya cha || 52|| evamuktvAntardadhe.asau DhuNDhirAjaH pratApavAn | munistaM hR^idi sa~nchintya svAshramastho babhUva ha || 53|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite kapilavarapradAnaM nAmaikasaptatitamo.adhyAyaH || 2\.71 \section{2\.72 gaNAsuravadho nAma dvisaptatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gR^itsamada uvAcha | tataH svalpe gate kAle munirhomaparAyaNaH | hutvA.agniM dhyAnaniShTho.abhUdgaNeshasya mahAtmanaH || 1|| tato.agnikuNDamadhyAdvai gaNesho niHsR^itaH puraH | chaturbAhudharo raktaH sa babhau paramashriyA || 2|| siddhibuddhisamAyuktaM siMhagaM parashordharam | ekadantaM vishAlAkShaM shuNDAdaNDavirAjitam || 3|| nAbhisheSha kvaNatpAdaM dadarsha kapilaH param | utthAya taM nanAmA.asau bhaktiyuktena chetasA || 4|| pUjayitvA pratuShTAvAtharvashIrShabhavena vai | stotreNa tena santuShTastamuvAcha gajAnanaH || 5|| gaNesha uvAcha | tava putro mune.ahaM vai jAto gaNavadhAya cha | haniShyAmi mahAdaityaM grahIShyAmi mahAmaNim || 6|| tatastaM munishArdUlaH praNamya pratyuvAcha ha | dhanyaM me janma devesha pitarau tapa AshramaH || 7|| vidyA vratAdikaM sarvaM tava pAdasya darshanAt | putrabhAvena samprAptastAraNAn mAM na saMshayaH || 8|| tatastasya mahAbhaktiM chakre vai nityamAdarAt | tena bhaktirahasyaM yattajj~nAtvA duHkhito.abhavat || 9|| tataH svAtmAnamatyugraM nindayAmAsa mAnase | aho mAnavarUpo.ahaM shAntiyogena sa~NgataH || 10|| mayA j~nAnamadenaiva gale chintAmaNirdhR^itaH | gaNeshavanna sandehastadbhaktyA hInachetasA || 11|| devasya samatA naiva kartavyA bhajanArthinA | brahmaNaspatinAmA sa gaNeshashchaikarAT babhau || 12|| tasya dehe madarthaM vai sattA pUrNA pravartate | yogidehena sA sattA tasmAttaM bhajate mahAn || 13|| chintAmaNirmayA prAptaH pUjAyAM sthApito na saH | gale dhR^ito mayA mohAdgatashchintAmaNirdhruvam || 14|| devasya bhaktimAhAtmyAt prAptaM bhaktena bhUShaNam | vastraM vAhanakAdyaM cha pUjanIyaM na saMshayaH || 15|| gandhapuShpAdikaM tasyochChiShTaM dhAryaM visheShataH | naivedyaM bhakShaNIyaM vai sadA bhaktyA.a.adareNa cha || 16|| na devasamatA kAryA dAsairvai nityamAdarAt | bhayayuktena saMsevA kAryA bhaktena dhImatA || 17|| madIyasa~NgatashchintAmaNishchAho suduHkhitaH | gato daityakare sAkShAdasurastaM prapIDayet || 18|| ato gaNeshamatyantaM prArthayAmi vadhAya cha | gaNasya tadvadhAchchintAmaNiH sadyaH sulabhyate || 19|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 72 pAna 152) vichAryeti sa yogIndra ekadantaM jagAda cha | svAmin hatvA gaNaM shIghraM maNimAnaya vighnapa || 20|| kapilasya vachaH shrutvA hR^iShTastaM tvekadantakaH | jagAda te priyaM tAta kariShyAmi na saMshayaH || 21|| ekadantena tadrAtrau svapno datto gaNasya cha | svapnena bhrAntarUpo.abhUdvichAramakarot svayam || 22|| siMhArUDhashchaturbAhuH ku~njarAnanadhArakaH | parashvadhadharaH krUraH ko.ayaM svapne pradarshitaH || 23|| kapilena samAdiShTo mastakaM me cha so.achChinat | maNiM samAgR^ihya dadau kapilAya mahAtmane || 24|| ayaM svapno mayA duShTo dR^iShTaH kiM vA bhaviShyati | ataH kapilanAshArthaM yAmi sainyasamanvitaH || 25|| tato dhR^itvA cha shastrAdIn nAnAvIrasamanvitaH | rAtrau kapilamugro.asau yayau hantuM tadAshramam || 26|| prabhAte daityarAjaH sa samprAptaH kapilAshramam | shiShyairdR^iShTo mahAduShTaH kapilaM te yayustataH || 27|| svAmin samAgato daityo gaNanAmA sasainikaH | UchuH shiShyAH praNamyainaM kapilaM bhayasaMyutAH || 28|| tato gaNapatiM natvA vadhArthaM tasya vai muniH | prArthayAmAsa shIghraM sa gaNasya vinayAnvitaH || 29|| tataH kruddho gaNeshAnaH siMhArUDho yayau gaNam | gaNena puruSho dR^iShTaH svapnagaH sa cha nishchitam || 30|| tato gaNena yodhAshcha daityeshAH preritA raNe | udAyudhA mahogrAsta Ayayurdevasannidhim || 31|| tAn dR^iShTvA kupitA devI siddhirvAmA~NgasaMsthitA | gaNeshaM manasi dhyAtvA putraM sA nirmame.atulam || 32|| tena sarvaM hataM sainyaM preritena gaNasya vai | sid.hdhyA palAyata tataH sainyaM tasya disho dasha || 33|| vijayI puruShaH so.api gaNeshaM praNanAma ha | sastrIkaM tena nAmnA sa kR^ito lakSha iti prabhuH || 34|| jagati brahmaNi tvaM vai tiShTha sarvatra putraka | nareNa yAdR^ishaM lakShaM kriyate bhu~NkShva tAdR^isham || 35|| hR^idi lakShapratApI tvaM sarvebhyo nA.atra saMshayaH | siddhiputra mahAbhAga madbhaktAn rakSha yatnataH || 36|| buddhiputraH svayaM lAbhaH phaladAtA bhaviShyati | anusAreNa lakShasya tava bhrAtA mahAbalaH || 37|| bhuktau muktau tathA pApe hR^idi brahmaNi jantavaH | lakShaM kurvanti ye teShAM lAbhashchaitAdR^isho bhavet || 38|| evamuktvA svaputraM taM lakShamekaradastataH | yuddhAya sa yayau tatra yatra daityAdhipo.abhavat || 39|| tamAgataM sa vij~nAya pratApI sa gaNAsuraH | hantuM shastramamoghaM yadAdade dhanuShi svayam || 40|| tAvachcha gaNarAjena parshunA tUgraveginA | daityarAjagaNasyaiva shirashChinnaM papAta saH || 41|| hAhAkR^itvA.asurAH sarve pAtAlaM vivishustataH | devA harShayutAH sarve munayaste yayurvibhum || 42|| kapilaM sAntvayAmAsAgR^ihya datvA maNiM punaH | kapilAyaikadantastu kapilaH praNanAma tam || 43|| jagAda bhaktisaMyuktaH kapilo gaNanAyakam | svAmiMstvadIyametadvai bhUShaNaM tad gR^ihANa bhoH || 44|| asmAbhiH pUjanIyaM tachchAyogyaM dhAraNe prabho | atastvameva vighnesha svagale dhArayasva tat || 45|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 73 pAna 153) chitte nivAsinA svAmiMstvayA j~nAtamataH prabho | madIyaM chintitaM sarvaM tAdR^ishaM saphalaM kR^itam || 46|| ataste bhavitA chintA maNirnAma na saMshayaH | evamuktvA svayaM tasyAropayattaM maNiM gale || 47|| tataH sa maNimAdAya svAnandaM chaikadantakaH | antardhAnaM chakArA.api deveshA vismitA yayuH || 48|| kapilena sadA dhyAnabalena hR^idaye vibhuH | chintAmaNiH subhAvena pUjitastattvabodhinA || 49|| evaM gaNAsuraM hatvA bhaktiM datvA sureshvara | kapilAyaikadantastu chakre vai sAdhurakShaNam || 50|| idamekaradasyaiva charitaM sarvadaM param | shR^iNuyAt sarvapApaghnaM paThedvA tasya sambhavet || 51|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite gaNAsuravadho nAma dvisaptatitamo.adhyAyaH || 2\.72 \section{2\.73 gR^itsamadapralhAdasaMvAdasamAptivarNanaM nAma trisaptatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || gatsamada uvAcha | evaM nAnAvatArA ya ekadantasya dhImataH | teShAM charitravistAraM mayA vaktuM na shakyate || 1|| yatra vedAdayo daitya na samarthA bhavanti vai | tatra ko.ahaM mahAsAdho svalpabuddhipradhArakaH || 2|| gaNesha ekadanto.ayaM so.ahaM brahmaNi saMsthitaH | dehinAM j~nAnadAne cha svasvavyApArake prabhuH || 3|| ekadantaH sa sarveshaH pUrNayogasya dhArakaH | tatrArthAntarabhAvena j~nAtavyo vibudhaiH paraH || 4|| ekavAchyA mahAmAyA tatra sattApradhArakaH | dantashcha mAyikaH proktastayoryoge hi sa smR^itaH || 5|| taM bhajasva mahAbhAga prahlAda vidhipUrvakam | naShTashApashcha bhAvI tvamekadantaprasAdataH || 6|| mudgala uvAcha | punargR^itsamadaM prAha prahlAdo vinayAnvitaH | gaNeshaj~nAnabhogArthaM vaiShNavAnAM shiromaNiH || 7|| pralhAda uvAcha | viShNubhakto.ahamatyantaM mune janmAditaH khalu | ataH kena prakAreNa bhajAmi gaNanAyakam || 8|| sarvaj~nastvaM visheSheNa pR^ichChAmi tvAmataH prabho | vada sarvaM gaNeshasya yogasAdhanamuttamam || 9|| gR^itsamada uvAcha | gaNeshasyAvatArAshcha chatvAraH parikIrtitAH | gauNAMstAMste vadAmIha saMshayachChedanAya vai || 10|| svAnandanagare devo gaNeshAnaH pratiShThate | svayaM sasarja lIlArthaM jagadbrahmA sureshvara || 11|| teShu nAnAvidhAM krIDAM karoti gaNanAyakaH | jagatsu brahma jAnIhi sa tvaM taM yogasevayA || 12|| sa brahmaNi chaturdhA vai jAtaH krIDArthamAdarAt | pa~nchamo nijalokasthasteShAM saMyogadhArakaH || 13|| chaturo mohayitvA vai mAyayA sa gaNeshvaraH | tiShThati svasvarUpeNa teShAM hR^idi gajAnanaH || 14|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 73 pAna 154) nAmarUpAtmakeShveva brahma yat paritiShThati | jAnIhi vedeShu tadasadrUpaM shaktivAchakam || 15|| teShvAtmA.amR^itarUpashcha bhAnuH sadrUpavAchakaH | tayorabhedabhAveShvAnando viShNuH sa uchyate || 16|| triShvavyaktasvarUpaM yanneti kartA visheShataH | nirmohaH shiva evA.asau turyo vede prakathyate || 17|| chaturNAM chaiva saMyoge svAnandaH parikIrtitaH | tadbrahma gaNanAtho.ayaM nAnAkhelakaro.abhavat || 18|| evaM tasyAvatArAshcha chatvAraH parikIrtitAH | chaturbhAvaprasid.hdhyarthaM gauNarUpAstato.abhavan || 19|| AnandAtmakalAMshena viShNuM gaNaparUpiNam | jAnIhi taM gaNeshAnAnna bhinnaM dAnavottama || 20|| chaturNAM bhajanenaiva manaH shuddhimavApnuyAt | tato gANeshayoge so.adhikArI bhavati svayam || 21|| yathA.a.ashramavibhAgena naraH kramaparAyaNaH | ekaM tyaktvA sa gR^ihNAti dvitIyaM bhaktisaMyutaH || 22|| ante yogI sa shAntistha Ashramai rahito bhavet | tadvat krameNa gANeshA bhaveyurvaiShNavAdikAH || 23|| adhunA shR^iNu devasya sAdhanaM yogadaM param | sAdhayitvA svayaM yogI bhaviShyati na saMshayaH || 24|| svAnandaH sa vihAreNa saMyuktashcha visheShataH | sarvasaMyogakAritvAdgaNesho mAyayA yutaH || 25|| vihAreNa vihInashchAyogo nirmAyikaH smR^itaH | saMyogAbhedahInatvAdbhavahA gaNanAyakaH || 26|| saMyogAyogayoryogaH pUrNayogaH prakIrtitaH | prahlAda gaNanAthastu pUrNo brahmamayaH paraH || 27|| yogena taM gaNAdhIshaM prApnuvantIha yoginaH | taM viddhi pUrNabhAvena saMyogAyogavarjitam || 28|| tasya mAyA dvidhA proktA siddhirbuddhishcha daityapa | buddhiH sA pa~nchadhA jAtA chittarUpA svabhAvataH || 29|| kShiptaM mUDhaM cha vikShiptamekAgraM cha nirodhakam | pa~nchadhA chittavR^ittishcha sA mAyA gaNapasya vai || 30|| kShiptaM mUDhaM cha chittaM yat karmaNyapi vikarmaNi | saMsthitaM tena vishvaM vai chalati svasvabhAvataH || 31|| akarmaNi cha vikShiptaM chittaM jAnIhi mAnada | tena mokShamavApnoti shuklagatyA na saMshayaH || 32|| ekAgramaShTadhA chittaM tadevaikAtmani sthitam | sampraj~nAtasamAdhisthaM sAdhu jAnIhi sattama || 33|| nirodhasa.nj~nitaM chittaM nivR^itte rUpadhArakam | asampraj~nAtayogasthaM jAnIyAdyogasevayA || 34|| pa~nchadhA chittavR^ittishcha buddhirUpA prakIrtitA | mAyA sA gaNanAthasya tyaktavyA yogasevayA || 35|| siddhirnAnAvidhA proktA bhrAntidA tatra sammatA | sid.hdhyarthaM tatra lokAshcha bhramayuktA bhavantyataH || 36|| dharmArthakAmamokShANAM siddhirbhinnA prakIrtitA | brahmabhUtakarI siddhistyaktavyA pa~nchadhA sadA || 37|| mohadA siddhiratyantaM mohadhArakatAM gatA | buddhishchaiva sa sarvatra tAbhyAM khelati vighnapaH || 38|| buddhayA yad budhyate tatra pashchAn mohaH pravartate | ato gaNeshabhaktyA sa mAyAbhyAM varjito bhavet || 39|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 74 pAna 155) pa~nchadhA chittavR^ittiM cha pa~nchadhA siddhimAdarAt | tyaktvA gANeshayogena gaNeshaM bhaja bhAvataH || 40|| tataH sa gaNarAjasya mantraM tasmai dadau svayam | gaNAnAM tveti vedoktaM sa vidhiM munisattamaH || 41|| tena sampUjito yogI prahlAdena mahAtmanA | yayau gR^itsamado dakSha svargalokaM vihAyasA || 42|| prahlAdashcha tathA sAdhuH sAdhayitvA visheShataH | yogI yogIndravandyaH sa shAntisandhArako.abhavat || 43|| virochanAya rAjyaM sa dadau putrAya daityapaH | gaNeshabhajane yogI saMsaktaH sarvadA.abhavat || 44|| saguNaM viShNurUpaM cha nirguNaM brahmavAchakam | gaNeshena dhR^itaM sarvaM kalAMshena na saMshayaH || 45|| evaM j~nAtvA mahAyogI prahlAdo.abhedamAshritaH | hR^idi chintAmaNiM j~nAtvA.abhajachchAnanyabhAvataH || 46|| svalpakAlena daityendraH shAntiyogaparAyaNaH | shAntiM prApto gaNeshe chaikabhAvaH so.abhavatparaH || 47|| shApashchaiva gaNeshena prahlAdasya nirAkR^itaH | na punarduShTasa~NgenA.abhavad bhrAntaH sa mAnada || 48|| evaM madaM parityajyaikadantasya samAshrayAt | asuro.api mahAyogI prahlAdaH sambabhUva ha || 49|| etat prahlAdamAhAtmyaM yaH shR^iNoti narottamaH | paThettu tasya vai dakSha bhavedIpsitadAyakam || 50|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite gR^itsamadapralhAdasaMvAdasamAptivarNanaM nAma trisaptatitamo.adhyAyaH || 2\.73 \section{2\.74 charitamAhAtmyaM nAma chatuHsaptatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | ekadantasya yat kShetraM sa~NkShepeNa mayA shrutam | yAtrAdi vistareNaiva kathayasva mahAmune || 1|| mudgala uvAcha | agnikoNe dishAM prAnte svasvakhaNDeShu mAnada | ekadantasya cha kShetraM j~nAtavyaM jaladhestaTe || 2|| dasha yojanavistAraM samantAttatra madhyagaH | ekadanto gaNeshAnaH pUjyate siddhasAdhakaiH || 3|| tadvAmA~Nge svayaM siddhirdakShiNA~Nge prajApate | buddhishcha mUShakastasya samIpe saMsthitaH prabhoH || 4|| siddhayo.aShTau purastasya saMsthitA bhaktikArikAH | vAme devAdayaH sarve bhaktyA tiShThanti saMyutAH || 5|| dakShiNA~Nge cha vedAdi shAstrANi prastuvanti tam | pR^iShThe kAshyAdi kShetrANi tIrthAni cha bhajanti tam || 6|| shreShThasvarUpakAH saMsthAH sarve tribhuvaneShu ye | te kShetravAsino bhUtvA bhajante tvekadantakam || 7|| samudre snAnakartAraH svasvanAmnA~NkiteShu vai | tIrtheShu sUkShmarUpeShu sUkShmarUpadharAH sadA || 8|| tatraikadantatIrthaM vai sarvalokeShu vishrutam | darshanAt sarvapApaghnaM bhuktimuktipradaM bhavet || 9|| bhAdrashuklachaturthyAM mahotsavastatra vartate | yAtrArthaM sarvalokashcha trilokasthA vrajanti tam || 10|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 74 pAna 156) brahmabhUyakaraM kShetraM gANeshaM shAstrasammatam | maraNe tatra samprApte svAnande vasatirbhavet || 11|| sa~NkShepeNa mayA proktaM yatkShetrasya yasho.amalam | ayutAyutavarShaishcha vistAre kaH kShamo bhavet || 12|| etachcharitramAdyaM vai kathitaM te mahAmate | ekadantasya mAhAtmyaM sa~NkShepeNa tathA mayA || 13|| vistareNa na sheSho.api brahmA viShNurmaheshvaraH | shuko naiva samarthashcha bhavet kathayituM kadA || 14|| ya etadekadantasya charitraM sarvasiddhidam | shR^iNuyAchChrAvayedvApi paThet sa labhate.akhilam || 15|| putrapautrAdikaM sarvaM dhanadhAnyasamanvitam | kalatraM sukhadaM janturlabhate nAtra saMshayaH || 16|| anena bhAvasaMyukta ekadantaM prajApate | nityaM stuyAt sa evaikadantarUpo dharAtale || 17|| tasya darshanamAtreNa kR^itakR^ityA bhavanti cha | devAdayo na sandeho brahmAkArasvarUpiNaH || 18|| shravaNenaiva khaNDasya kR^itakR^ityo naro bhavet | nArI vA pashurUpo vA nishchitaM munibhiH purA || 19|| sarvatIrtheShu yaH snAyAt sarvadAnaM karoti yaH | tapAMsi yastapennityaM yAtrAH sarvAH karoti yaH || 20|| iShTApUrtAdikaM sarvaM kurute bhaktisaMyutaH | tebhyaH saMshravaNAt puNyaM labhedasya shatAdhikam || 21|| dharmArthakAmamokShAn vai labhate shravaNena cha | khaNDasyAsya na sandeho brahmabhUto bhavennaraH || 22|| yadyadichChati tattadvai saphalaM prabhavet sadA | shravaNenaikadantasya charitrasya naro mahAn || 23|| sampUrNo mahimA dakSha na vaktuM shakyate mayA | brahmAdibhishcha tasmAtte kathitaM sArama~njasA || 24|| sUta uvAcha | evamuktvA mahAyogI mudgalo virarAma ha | dakShastaM harShito.atyantaM praNanAma kR^itA~njaliH || 25|| mahodarasya mAhAtmyashravaNe lAlasI svayam | dakShastaM punarapyAha tadagre varNayAmyaham || 26|| etachChaunaka mukhyaM te charitraM kathitaM mayA | yathA dakSheNa sarvaM vai mudgalAt saMshrutaM tathA || 27|| sarvasiddhikaraM proktamekadantacharitrakam | shrutaM bhAvena bho vipra kiM bhUyaH shrotumichChasi || 28|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe dvitIye khaNDe ekadantacharite charitamAhAtmyaM nAma chatuHsaptatitamo.adhyAyaH || 2\.74 || iti dvitIyaH khaNDaH samAptaH || || iti shrImudgalapurANe dvitIyaH khaNDaH samAptaH || ## Proofread by Yash Khasbage \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}