% Text title : Mudgala Purana Khanda 3 Mahodaracharitam % File name : mudgalapurANam3.itx % Category : purana, ganesha % Location : doc\_purana % Proofread by : Yash Khasbage % Latest update : September 18-19, 2023 Ganeshachaturthi % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. MudgalapurAna Khanda 3 Mahodaracharitam ..}## \itxtitle{.. mudgalapurANaM khaNDaH 3 mahodaracharitam ..}##\endtitles ## || mudgalapurANaM khaNDaH 3|| || atha shrImudgalapurANe tR^itIyaH khaNDaH prArabhyate || (##Page ## khaM\. 3 a\. 1 pAna 1) \section{3\.1 ravivAlakhilyaprashnavarNanaM nAma prathamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shaunaka uvAcha | sUta sarvArthatattvaj~na tArito.ahaM tvayA dvija | gaNeshacharitaM puNyaM shrAvitaM paramAdbhutam || 1|| ekadantasya mAhAtmyaM shrutaM tvatto dvijottama | yathA naraH sudhApAnAt na tR^ipto.ahaM tathA.abhavam || 2|| mahodarasya mAhAtmyamadhunA vada vistarAt | kIdR^isho.ayaM gaNeshastu kati tasyAvatArakAH || 3|| kurukShetraM mahattasya kasmAdbhUmau samAgataH | ityAdi sarvamatyantaM mAhAtmyaM vada tasya me || 4|| sUta uvAcha | shR^iNu shaunaka vipendra dhanyo.asyatra na saMshayaH | vivardhayasi DhuNDhestvaM rahasyaM paramAdbhutam || 5|| ato.ahaM harShitaH sarvaM kathayiShyAmi vistarAt | mahodarasya mAhAtmyaM yathA vyAsAchChrutaM mayA || 6|| dakSheNA.api tathA pR^iShTaM yathA tvaM mAM prapR^ichChasi | mudgalena yathA proktaM tathaiva tvAM bravImyaham || 7|| dakSha uvAcha | tvayA mudgala yogIndra tArito.ahaM visheShataH | ma~NgalAyatanAM pUrNAM kathAM vadasi mAnada || 8|| adhunA vada me brahman mahodaracharitrakam | vistareNa mahAbhAga bhavabandhavimochanam || 9|| mudgala uvAcha | dhanyo.asi dakSha yena tvaM gaNeshAmR^itasatkathAm | bhAvayuktashcha pibasi sa~NkShepeNa bravImi te || 10|| mahodarasya mAhAtmyaM vistareNaiva varNitum | bhuvaneShvarhati cha kaH sarvasiddhipradAyakam || 11|| evameva purA pR^iShTo vAlakhilyairmahAtmabhiH | sUryastAnabravIdyachcha tadeva shR^iNu yatnataH || 12|| dakSha uvAcha | kathaM sa vAlakhilyaishva pR^iShTo bhAnurmahAyashAH | tatsarvaM vistareNaiva vaktumarhasi mudgala || 13|| mudgala uvAcha | rathasthaM bhAskaraM nityaM maharShaya upAsate | vAlakhilyA mahAbhAgA bhaktiyuktena chetasA || 14|| tatra sUryaM gaNeshasya kIrtane nirataM mudA | dR^iShTvA paprachChurAdityaM vismitA vAlakhilyakAH || 15|| bhAno tvaM brahmarUpashcha vedeShu pratipAditaH | eka evAdvitIyAkhyo.amR^itAtmA nAtra saMshayaH || 16|| tvadIyabhajanenaiva siddhAH paramayoginaH | viShNumukhyAH sureshAnA bhavanti vividhA janAH || 17|| karmaNAM mUlarUpeNa saguNastvaM vibhAsi vai | j~nAnarUpeNa sarvatra nirguNo.asi divAkara || 18|| tvattaH parataraM nAsti vedAdiShu visheShataH | tadapi tvaM visheSheNa bhajase gaNanAyakam || 19|| ko.asau gaNeshanAmA vai taM kathaM bhajase vada | mohayuktA vayaM jAtAstava dR^iShTvA chikIrShitam || 20|| ato nastejasA nAtha vada tattvaM yathAtatham | kasmAdbhrAmayase sarvAn gaNeshastavanena vai || 21|| mudgala uvAcha | iti pR^iShTo mahAtejAH sUrya AtmA sharIriNAm | jagAda sakalaM tebhyastachChR^iNu tvaM prajApate || 22|| sUrya uvAcha | vAlakhilyA mahAbhAgAH shR^iNudhvaM sarvasammatAH | charitaM gaNanAthasya bhaviShyatha cha yoginaH || 23|| ahamAtmA cha vedeShu kathito nAtra saMshayaH | tatra j~nAnaM vo vadAmi bhramanAshakaraM mahat || 24|| asatyaM brahma yat proktaM tatrAhaM jIvadhArakaH | eka evAdvitIyashcha satyarUpo maharShayaH || 25|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 2 pAna 2) vedAdibhAvabhinneShvAtmAkAreNa vyavasthitaH | satyAsatya iti dvandvaM j~nAtavyaM vibudhottamaiH || 26|| tayorabhedabhAve yat samarUpaM parAtparam | Ananda ubhayAnandAdbrahma yadviShNuruchyate || 27|| samAnandAtturIyaM yadbrahmAvyaktasvarUpakam | sarveShAM neti kartA.asau sha~Nkarashcha prakathyate || 28|| chaturNAM yogakartA.asau svAnandaH parikIrtitaH | sarvasaMyogarUpaM tadbrahma vedeShu kathyate || 29|| svapadAnna paro yogaH saMyogAtmaka uchyate | sa eva gaNanAthashcha mAyAyuktaH prakathyate || 30|| mAyayA sarvabhAveShu saMyogAbhedataH svayam | tiShThati brahma vipreshAstena tanmAyayA yutam || 31|| ayogashcha paraH proktaH saMyogAnnAtra saMshayaH | nirmAyikamidaM brahma vede chaiva hi kathyate || 32|| tatra keShAM na saMyogastasya keShvapi no bhavet | ayogastena nAmA.abhUdabhinno.api maharShayaH || 33|| saMyogAyogayoryoge gaNesho yogavAchakaH | shAntido brahmabhAveShu brahmaNaspatiruchyate || 34|| sarveShAM brahmaNAM viprAH patistena prakIrtitaH | gaNeshastaM sadA bhaktiyukto.ahaM prabhajAmi hi || 35|| gaNaH samUharUpashcha dhAturukto manIShibhiH | bAhyAntarAdiyoge vai samUho jAyate dvijAH || 36|| tenA.ayaM gaNarAjo.abhUdbrahmarUpA gaNA matAH | teShAM svAmI na sandehastaM bhaje.ahaM visheShataH || 37|| AtmAkAraM cha yadbrahma tadevaikagaNAtmakam | so.ahaM svAminamatyantaM bhaje bhaktipariplutaH || 38|| mudgala uvAcha | sUryasya vachanaM shrutvA vAlakhilyA maharShayaH | UchustaM vismitAH sarve prabaddhakarasampuTAH || 39|| vAlakhilyA UchuH | rave gaNeshamAhAtmyaM vistarAdvada yogadam | yena tattvArthavij~nAne bhavAmastasya kaushalAH || 40|| raviruvAcha | shR^iNudhvaM munayaH sarve kathAM sakalasiddhidAm | brahmaNA kathitA me yA sarvapApapraNAshinI || 41|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite ravivAlakhilyaprashnavarNanaM nAma prathamo.adhyAyaH || 3\.1 \section{3\.2 sUryasa~njIvanadAnaM nAma dvitIyo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || vAlakhilyA UchuH | vada sUrya visheSheNa brahmaNA kathitaM mahat | gaNeshasya charitraM te shravaNe lAlasA prabho || 1|| sUrya uvAcha | purA.ahamAtmarUpe cha saMsthitaH sarvalokagaH | gaNeshadhyAnasanniShTho yogIndrANAM guruH svayam || 2|| brahmaNA sR^iShTamatyantaM trailokyaM sacharAcharam | kashyapastatra mukhyo vai prajApatisamo.abhavat || 3|| tena me vai tapastaptaM varShANAmayutaM dvijAH | AkR^iShNeneti mantreNa dhyAnaniShTho babhUva ha || 4|| tatastaM varadAtA.ahaM gatastasyAshrame purA | sa mAM dR^iShTvA namaskR^ityA.apUjayadbhaktisaMyutaH || 5|| tatastuShTAva mAM vipraH prabaddhakarasampuTaH | varadaM sarvabhAvena bhaktinamrAtmakandharaH || 6|| kashyapa uvAcha | namaste jagadAdhAra Atmane paramAtmane | sUryAya trividhAyaiva trikAlaj~nAya te namaH || 7|| bhedAbhedavihInAya nAnAbhedadharAya te | anAkArAya devAya shAshvatAya namo namaH || 8|| ameyashaktaye tubhyaM karmAdhArAya bhAnave | sarvakarmamayAyaiva trirUpAya namo namaH || 9|| amR^itAya sadA brahmaniShThAya tvantarAtmane | aryamNe ravaye chaiva haridashvAya te namaH || 10|| AdimadhyAntahInAya tadAdhArAya te namaH | anantavibhavAyaiva tejorAshe namo namaH || 11|| dInanAthAya sarvAya dinAnAM pataye namaH | namo hantre svabhaktAnAM pAlakAya namo namaH || 12|| bhuktimuktipradAyaiva nAnAkhelakarAya cha | namo namaH pareshAya puruShAya divaspate || 13|| ekasmai chAdvitIyAya mAyAdhArAya mAyine | sa.nj~nApate namastubhyaM rakSha mAM sharaNAgatam || 14|| AtmAkAraM cha sarvatra kiM staumi tvAM divAkaram | samarthA nAbhavan vedA atastvAM praNamAmahe || 15|| dehi me parameshAna bhaktiM te charaNAmbuje | anyaM varaM yayAche.ahaM tvaM me putro bhava prabho || 16|| sUrya uvAcha | evaM vadantamAnandayuktaM munivaraM dvijAH | avadaM taM prasanno.ahaM bhAvayuktaM tapasvinam || 17|| tava putro bhaviShyAmi dvAdashAdityarUpavAn | madIyA bhaktirugrA te bhaviShyati mahAmune || 18|| yadyadichChasi viprendra tattatte saphalaM bhavet | bhavAmi smaraNenA.ahaM pratyakShaste puro mune || 19|| tvayA kR^itamidaM stotraM madIyaM sarvadaM bhavet | bhuktiM muktiM pradAsyAmi mune stotreNa toShitaH || 20|| evamuktvA vAlakhilyAH sauraloke gato.abhavam | antardhAya svamAtmAnaM so.api sammudito.abhavat || 21|| adityApi tathA taptaM tapo me paramAdbhutam | tayA.apIdaM cha viprendrA yAchitaM tanmayA kR^itam || 22|| ahaM putrasya bhAvena kashyapAjjaThare gataH | adityAshcha sukAle sA suShuve mAM maharShayaH || 23|| jAtakarmAdikaM sarvaM chakAra munisattamaH | kAle mau~njyAdikaM karma vedAdhyayanamAdishat || 24|| tathA tatApa putryarthaM vishvakarmA tapo dvijAH | sa.nj~nA.agre bhavitA putrI karmarUpA susiddhidA || 25|| tayA tasmai varo dattaH sA.api putrI babhUva ha | mahyaM tatastena bhAvena dattA vishvakarmaNA || 26|| ahaM cha brahmaNA tatrAbhiShikto jyotiShAM tathA | grahANAM karmaNAM rAjye tato.ahaM mudito.abhavam || 27|| sadAdhAramidaM sarvaM trailokyaM sacharAcharam | vR^iShTyAdinA tathA kAle tatkaromi sma tarpitam || 28|| karmaNAM phaladAtA.ahaM karmAdhAraH prakIrtitaH | vede sarvajanAnAmantarAtmA jagadAtmanAm || 29|| tato bahau gate kAle.abhavaM manasi garvitaH | nirAdhAro.ahameko vai madAdhAramidaM babhau || 30|| kashyapasya suto.ahaM vai jAtastatra mayA dvijAH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 2 pAna 4) gaNeshArAdhanaM ki~nchinna kR^itaM karmadhAriNA || 31|| evaM krameNa tatrA.api bahuH kAlo gato.abhavat | tato.akasmAchcha me vighnaH samutpannaH sudAruNaH || 32|| mAlI sumAliko daityau tepatustapa uttamam | divyavarShasahasrANi shivaH santoShito.abhavat || 33|| varaM dadau sa tAbhyAM yadyAchitaM tAdR^ishaM param | sUryatejaHsamaM divyaM vimAnaM prApatustadA || 34|| tAbhyAM vimAnaniShThAbhyAM jitaM sarvaM charAcharam | rAjyaM tau chakraturdaityau trilokasya maharShayaH || 35|| tato bahau gate kAle dharShayantau cha mAM dvijAH | vimAne saMsthitau daityau jagmaturdivi bhAnuvat || 36|| vimAnatejasA sarvaM vyAptaM tryailokyamaNDalam | rAtrilopaM cha sarvatra chakratuH paramAdbhutau || 37|| ahamasta~Ngato daityau vimAne tatra saMsthitau | udaye samanuprAptau tatashcha divaso.abhavat || 38|| evaM mAM tau nirarthaM vai chakraturdaityapu~Ngavau | arkatejaHsamAnena vimAnena mahaujasau || 39|| ahaM sa~NkShubhito.atyantaM jAtastadapi bho dvijAH | asahe varadAnasya balaM j~nAtvA visheShataH || 40|| evaM sapta gatAstatra divasAstadapi dvijAH | na same saMsthitau daityau lokAH sarve suvismatAH || 41|| karmalopashcha sarvatra bhramAjjAto maharShayaH | tejasA dagdharUpA vai pR^ithvI jAtA tathA janAH || 42|| tato.ahaM kShubhito.atyantaM garvayuktaH svatejasA | jvAlayAmi vimAnaM sma daityau bhUmau mumUrchChatuH || 43|| dagdhau tejaHsamUhena madIyena tataH shivaH | Ayayau sahasA kruddhaH smR^itastAbhyAM visheShataH || 44|| trishUlena madIyaM vai shirashChinnaM shivena cha | patito.ahaM tataH kAshyAM lulitaH sa mR^ito.abhavam || 45|| tataH sarvaM jagat kShubdhaM sUryahInatayA dvijAH | tad dR^iShTvA paramAshcharyaM yayustatra maharShayaH || 46|| devAH sarve bhayodvignA viShNubrahmAdayo yayuH | sha~NkaraM sAntvayAmAsurnAnAyatnaiH surarShayaH || 47|| tataH shivaM samUchuste kiM kR^itaM vR^iShabhadhvaja | sUryaM hatvA sadAtmAnaM jagaddhArayase katham || 48|| tvaM kAlarUpabhAvena tamoyuktaH sadAshiva | akAle vishvasaMhAre vartase kiM maheshvara || 49|| teShAM vachanamAkarNya sha~NkaraH shokasaMyutaH | jagAda tAn mahAdevAn daivenedaM sukAritam || 50|| nimittamAtraM bhAvena mAM kR^itvA cha surarShayaH | vighnarAjena vighno.ayaM dAruNaH samprakAshitaH || 51|| mahyaM purA gaNeshAno varadAtA babhUva ha | smR^itamAtrastavAgre.ahaM sAkShAdvai sambhavAmi cha || 52|| ato.ahaM sharaNaM taM cha gamiShyAmyadhunA vibhum | jIvayiShyAmi bhAnuM taM tejasA gaNapasya cha || 53|| ityuktvA taM hR^idi dhyAtvA manasA.apUjayachcha saH | ayAchata visheSheNa jIvanAya raverapi || 54|| jagajjIvanadAtA.ayaM sUryaH svAmin mayA hataH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 3 pAna 5) taM jIvaya gaNeshAna nocheddehaM tyajAmyaham || 55|| iti prArthayamAnaM taM j~nAtvA shambhuM gajAnanaH | AtmanAmAtmarUpaH sa jIvayAmAsa taM ravim || 56|| utthitaM kashyapasyaivaM putraM dR^iShTvA surarShayaH | harShitAstaM jayeti sma gajAnana jagurmudA || 57|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite sUryasa~njIvanadAnaM nAma dvitIyo.adhyAyaH || 3\.2 \section{3\.3 sUryavarapradAnaM nAma tR^itIyo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUrya uvAcha | tato lolArkanAmA.ahaM kAshyAM jAto maharShayaH | vismito mAnase.atyantaM kimAdhAramidaM bhavet || 1|| ahamAtmA cha sarveShAmAtmano maraNaM katham | mR^ite mayi jagat sarvaM kena jIvayutaM kR^itam || 2|| ahaM cha jIvitaH kena nAhamAtmA sharIriNAm | mohayuktatayA vyarthaM garviShThaH sambhavAmi vai || 3|| ato.ahaM kAnanaM yAsye tyaktvA sarvaM visheShataH | yadAdhAraM bhavedvishvaM taM bhajiShyAmi nityadA || 4|| niHsR^ito.ahaM gR^ihaM tyaktvA tatra mAM vidhirabravIt | sAntvayitvA sa vedAnAM vAkyaiH paramatattvavit || 5|| shR^iNu sUrya rahasyaM yat sarvebhyaH shAntidAyakam | bhavitAsi tataH shAntaH kimarthaM shrAmyate mudhA || 6|| tvamAtmA sarvabhUtAnAmAtmAdhAramidaM smR^itam | Atmano maraNaM nAsti brahmavede vadanti bhoH || 7|| brahmaNAM patirUpeNa saMsthito gaNanAyakaH | tasmAnnAnAvidhAnIha brahmANi prodbhavanti vai || 8|| kashyapAtmaja sarvatra yogena cha sa tiShThati | tasmin sthite kathaM vishvaM tannashyati vadasva mAm || 9|| tvaM kashyapasya putratvaM prAptashcha varadAnataH | tatrAj~nAnAvR^itatvena pUjito na gaNAdhipaH || 10|| tena vighnaH samutpanno viparItamayaH paraH | Atmano maraNaM pashya tava prAptaM bhajasva tam || 11|| tena sarvaM shubhaM pUrNaM bhaviShyati rave punaH | yogashAntidharastvaM vai gANapatyo bhaviShyasi || 12|| aryamovAcha | iti shrutvA vidhervAkyaM vismito.ahaM vadAmi tat | j~nAnArthaM gaNarAjasya shR^iNudhvaM me vicheShTitam || 13|| aho brahmaMstvayA svAmin bodhito.ahaM visheShataH | saMshayaM tatra jAtaM me Chedayasva pitAmaha || 14|| yogashAntidharaH pUrNo gaNeshaH parikIrtitaH | karoti sa kathaM vighnaM vikArIva vadasva me || 15|| brahmovAcha | shR^iNu sUrya mahAprAj~na vachaH saMshayanAshakam | gaNeshabhaktastvaM yena bhavitA.asi mahAprabho || 16|| yogashAntimayaH pUrNo gaNeshashchaiva nishchitam | tena nAnAvidhaM vishvaM rachitaM brahma mAnada || 17|| tatra mAyAmayo mohaH sarvatra bhrAntidAyakaH | tena bhrAntisamAyukte jagadbrahma babhUvatuH || 18|| tayormohavinAshArthaM yogamArgaM gajAnanaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 3 pAna 6) chakAra sarvashAntebhyaH shAntidaM yogasevayA || 19|| tatra tasya kalAMshA ye brahmAkArAH shivAdayaH | brahmabhAvena garveNA.abhavan svabrahmaNi sthitAH || 20|| tebhyaH shAntipradAnArthaM vighnadAtA gajAnanaH | bhavate tena te sarve garvahInA bhavanti vai || 21|| garvahInasvabhAvena yogamichChanti shAshvatam | mUlabhUtaM cha sarveShAM jagatAM brahmaNAM rave || 22|| sAdhayitvA mahAyogaM shAntirUpA bhavanti te | tatra vighnaharo DhuNDhisteShAM bhavati sarvadA || 23|| tato vighneshvaraM devaM bhajante shAntidhArakAH | yogashAntimayaM pUrNaM bhaktibhAvasamanvitAH || 24|| etadarthaM gaNeshAnaH kurute vighnamuttamam | devarShINAM cha sAdhUnAM duShTAnAM naiva tAdR^isham || 25|| brahmaNo giramAkarNya prasannaH savitA punaH | vidhiM jagAda yogArthaM sarvaj~naM bhaktisaMyutaH || 26|| sUrya uvAcha | vada brahman gaNeshasya prAptyarthaM yogamuttamam | sAdhayitvA gaNesho.ahaM bhaviShyAmi vidhe yataH || 27|| brahmovAcha | samyak pR^iShTaM tvayA vatsa tvaM jAnAsi visheShataH | api tat kashyapAjjAtaH sarvaM tena suvismR^itam || 28|| adhunA shR^iNu sarvaM tvaM gANeshaM j~nAnamuttamam | sAdhayitvA gaNeshAnaH kAlena prabhaviShyasi || 29|| mAyAshaktirasadrUpA bhedAkArA mahAmate | jAnIhi tatra sarvAtmA tvaM cha sadrUpa uchyase || 30|| tayoH sraShTA sadAnando viShNuH sAmyapradhArakaH | tribhirhInaH shivo vyaktastribhirjAnIhi saMyutaH || 31|| chaturNAM chaiva saMyoge svAnandaH parikIrtitaH | svAnandAnna parabrahma saMyogAtmakamuchyate || 32|| sa eva gaNarAjastu mAyAkhelaka uchyate | saMyogAbhedabhAvena jagati brahmaNi sthitaH || 33|| ayoge mAyayA hIno gaNesho brahmavAchakaH | sarvasaMyogahInashchAsamAdhisukhadAyakaH || 34|| saMyogAyogayoryoge gaNeshaH shAntivAchakaH | yogashAntipradaH so.api shAntInAM shAntiruchyate || 35|| manovANImayaM sarvaM gakArAkSharavAchakam | manovANIvihInaM yat tat jAnIhi NakArajam || 36|| tayoH svAmI gaNeshAno brahmaNAM brahma uchyate | sAmavede rave pashya taM bhajasva vidhAnataH || 37|| dvividhA tasya mAyA vai siddhirbuddhishcha kathyate | tAbhyAM yuktaH khelati sa nAnArthe gaNanAyakaH || 38|| chittaM pa~nchavidhaM putra buddhirUpaM na saMshayaH | uchyate siddhiraishvaryaM bhogabhedAya pa~nchasu || 39|| tayorbimbisvarUpaM yajjahi tad yogasevayA | shAntiyogadharaH putra bhaviShyasi na saMshayaH || 40|| evamuktvA gaNeshasya dadau mantraM ShaDakSharam | tasmai sUryAya pUrNaM sa vidhiyuktaM pitAmahaH || 41|| vidhiM praNamya cha vanaM yayau bhAnuH sushobhanam | tatApa tapa ugraM sa nirAhAraparAyaNaH || 42|| jajApa hR^idi sandhyAya gaNeshaM mantramuttamam | evaM varShasahasreNa prasanno.abhUdgajAnanaH || 43|| taM yayau bhaktibhAvena suprItaH sUryamAdarAt | svagaNaiH sevitaH sAkShAdbodhayAmAsa vighnapaH || 44|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 3 pAna 7) gaNesha uvAcha | bho sUrya vR^iNu mattastvaM varAnnAnAvidhAn parAn | tAn dAsyAmi mahAbhAga tapasA toShitastvayA || 45|| shrutvA gaNeshavANIM sa savitA bodhasaMyutaH | dR^iShTvA gaNapatiM bhaktyA samuttasthau bhramAnvitaH || 46|| taM praNamyApUjayat sa yathAvidhi gajAnanam | tuShTAva sumanA bhAnuH puro baddhA~njaliH sthitaH || 47|| bhAnuruvAcha | namaste vighnanAthAya vighnakartre durAtmanAm | bhaktAnAM vighnahartre te gaNeshAya namo namaH || 48|| chaturbAhudharAyaiva mUShakavAhanAya te | nAgayaj~nopavItAya nAbhisheShAya te namaH || 49|| mahodarAya devAya siddhibuddhiyutAya te | shUrpakarNAya sarvAya chaikadantAya vai namaH || 50|| gajavaktradharAyaiva bhAlachandrAya te namaH | chintAmaNidharAyaiva hR^idaye te namo namaH || 51|| raktAmbarAya raktAya nAnAbhUShaNashAline | ameyAya namastubhyaM nAnAlIlAkarAya cha || 52|| anAdhArAya sarveShAmAdhArAya cha te namaH | svAnandavAsine tubhyamikShusAgarakheline || 53|| herambAya namastubhyaM lambodara namo namaH | jagatAM brahmaNAM pAtre brahmAdhIshAya te namaH || 54|| nirAkArAya sarvesha pAlakAya namo namaH | sAkArAya cha bho DhuNDhe tAbhyAM yogAya te namaH || 55|| yogashAntipradAtre te yogashAntimayAya cha | yogibhyo yogadAtre te yogeshAya namo namaH || 56|| evaM stuvati sUrye cha bhaktirasasamanvite | akasmAdbAShpakaNThaH sa saromA~ncho babhUva ha || 57|| pulakA~NkitadehaM taM dR^iShTvA khinnamiva sthitam | jagAda gaNanAtho vai sUryaM bhaktirasaplutam || 58|| gaNesha uvAcha | tvayA kR^itamidaM stotraM madIyaM sarvadaM bhavet | bhuktimuktipradaM bhAno mama prItivivardhanam || 59|| yadyadichChasi tattadvai saphalaM prabhaviShyati | paThatAM shR^iNvatAM chaiva sadAnandapravardhanam || 60|| tvaM tu matto varAn brUhi tAn dAsyAmi na saMshayaH | tapasA bhAvito.atyantaM bhR^ishaM stotreNa toShitaH || 61|| evamukto gaNeshena bhAnurbhaktiparAyaNaH | uvAcha taM gaNAdhIshaM harShanirbharamAnasaH || 62|| sUrya uvAcha | tuShTo.asi gaNanAtha tvaM yadi dAsyasi me varam | tadA bhaktiM dR^iDhAM te vai dehi nAtha namo.astu te || 63|| anyaM yadA smarAmi tvAM tadA darshaya rUpakam | yadyadichChAmi tattan me saphalaM bhavatu prabho || 64|| omityuktvA gaNeshAnastatraivAntaradhIyata | sUryaH khinna ivAtiShThattatraivaM vAlakhilyakAH || 65|| tatastena gaNeshasya sthApitA mUrtirAdarAt | brAhmaNaiH saha bhAnustAM pUjayAmAsa bhaktitaH || 66|| tataH svagR^ihamAgatya mUrtiM kR^itvA.ahamAdarAt | pUjayAmi sadA devaM gaNeshAnaM bhajAmi tam || 67|| etat sarvaM madIyaM vashcheShTitaM kathitaM dvijAH | vAlakhilyA mahAbhAgAH kiM bhUyaH shrotumichChatha || 68|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite sUryavarapradAnaM nAma tR^itIyo.adhyAyaH || 3\.3 (##Page ## khaM\. 3 a\. 4 pAna 8) \section{3\.4 kAmacharitaM nAma chaturtho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | shrutvA sUryacharitraM te gaNeshabhaktisaMyutam | hR^iShTAstaM vAlakhilyA vai paprachChuH punarAdarAt || 1|| vAlakhilyA UchuH | bhAno tvayA mahachchitraM kathitaM cheShTitaM prabho | tava vAkyAmR^itenaiva santR^iptA bhR^ishamuttamam || 2|| adhunA brUhi devesha mohapAshanikR^intanam | gaNeshacharitaM yena mohahInA bhavanti cha || 3|| aho mohasya mAhAtmyaM yena sa~nChAdito mahAn | gaNeshastena sambhrAntA na vidustaM gajAnanam || 4|| mudgala uvAcha | evaM pR^iShTo mahAtejA bhAnustaiH sa maharShibhiH | uvAcha tAn prahR^iShTAtmA gANapatyo mahAyashAH || 5|| bhAnuruvAcha | atra vaH kathayiShyAmi itihAsaM purAbhavam | mohAsuracharitraM yadgaNeshaj~nAnasaMyutam || 6|| kadAchittArako nAma daityo.abhUddAruNaH khalaH | brahmaNo varadAnena trailokyAdhipatiH svayam || 7|| sarvadevagaNAstena munayashcha prapIDitAH | vaneShu bhayasantrastA avasan duHkhabhAginaH || 8|| tato bahugate kAle devAH sarShigaNAH purA | shivasya dhyAnasaMyuktAH sharaNaM pArvatIM yayuH || 9|| shivavIryabhavo devaH senAdhIsho haniShyati | tArakaM nAtra sandeho j~nAtvA tAM tuShTuvuH parAm || 10|| mahAdevo vane gatvA tapase saMsthito.abhavat | tatra devagaNairyuktA pArvatI taM yayau dvijAH || 11|| dR^iShTvA dhyAnasthitaM shambhuM mohArthaM tasya sA satI | bhillIveShaM chakAraiva yayau taM sha~NkarAshramam || 12|| itastatashcha babhrAma bhillIrUpA guNAdhikA | puShpANAM grahaNe saktA mahAmohapravardhinI || 13|| etasminnantare tatra tyaktvA dhyAnaM shivaH sthitaH | tena dR^iShTA mahAbhAgA rUpayauvanashAlinI || 14|| tAM dR^iShTvA sahasA shambhurmohito mAyayA bhR^isham | AdimAyAM yayau tatra kAmavihvalamAnasaH || 15|| hAvabhAvayutAM bhillIM dR^iShTvA paramamohitaH | tAM dhartuM sa manashchakre tajj~nAtvA sA.apalAyata || 16|| pR^iShThalagnaH svayaM sAkShAchCha~Nkaro vihvalo bhR^isham | tataH sA yatra tatrA.asya samIpe vichachAra ha || 17|| evaM muhUrtamAtraM vai nagnaH shambhurmaharShayaH | babhrAma tAM pradhartuM tu sA.asya no hastagA.abhavat || 18|| tato vIryaM papAtAsya shivasya paramAdbhutam | bhillI sAntardadhe viprAH shivaH shAnto babhUva ha || 19|| tasmAchChivasya vIryAdvai sambhUtaH puruSho mahAn | moharUpo mahograH sa chaturbAhudharo babhau || 20|| vane.abhUt saMsthitastatraikAkI tejasvinAM varaH | chArurUpo mahAmAnI sarvAvayavasaMyutaH || 21|| sa tu kandaphalAdIni bhakShayAmAsa yatnataH | itastatashcha babhrAma gato nAnAvaneShu vai || 22|| shivastatra samAsIno babhUva bhR^ishaduHkhitaH | dhyAnena sakalaM j~nAtvA devIkR^itavicheShTitam || 23|| tato krodhasamAyuktaH kAmaM sadyo dadAha saH | svasthAnaM prayayau shambhuH pArvatIM tAM dadarsha ha || 24|| devakAryArthamatyantaM pArvatyA prArthitaH prabhuH | kAmaM sasmAra shambhustaM puro.ana~NgaM dadarsha saH || 25|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 4 pAna 9) praNipatya maheshAnaM stutvA rudraM mahAyashAH | avadaddehasaMyuktaM mAM kuruShva maheshvara || 26|| kAmasya vachanaM shrutvA dadau tasmai sadAshivaH | ekAkSharaM gaNeshasya mantraM taM vidhisaMyutam || 27|| jagAda sha~NkaraH kAmamanenArAdhaya prabhum | gaNeshaM tena te.abhIShTaM bhaviShyati na saMshayaH || 28|| nAshikaM sa samAgatya sastrIkashcha tatApa ha | tapo gaNapatiM dhyAyan japan mantraparAyaNaH || 29|| gateShu varShasAhasreShu yayau gaNanAyakaH | taM kAmaM bodhayAmAsa varaM vR^iNu hR^idIpsitam || 30|| dR^iShTvA kAmo gaNeshAnamutthAya praNato.abhavat | tuShTAva taM gaNeshAnaM bhaktinamrAtmakandharaH || 31|| kAma uvAcha | gaNeshAya namastubhyaM pAshA~NkushavidhAriNe | dantAbhayadharAyaiva mUShakadhvaja te namaH || 32|| gajavaktrAya devAya shUrpakarNAya vai namaH | mahodarAya pUrNAya pUrNAnandAya te namaH || 33|| sarvAkArAya sarvAya sthUlasUkShmAdibhedine | guNeshAya guNAnAM te chAlakAya namo namaH || 34|| dehadehimayAyaiva prakR^iterlayarUpiNe | videhAya svasaMvedyapataye te namo namaH || 35|| rajasA sR^iShTikartre te satvataH pAlakAya cha | tamasA sarvasaMhartre karmAkArAya te namaH || 36|| jagadrUpAya vai tubhyaM sthAvarAya charAya cha | anAkArAya herambAya brahmapataye namaH || 37|| vedAdyagamyarUpAya yogebhyo yogadAyaka | kiM staumi tvAM gaNAdhIsha alpaj~no.ahaM namostu te || 38|| adhunA me varaM dehi gajAnana dR^iDhAM parAm | bhaktiM te me sudehaM vai mAM kuruShva mahodara || 39|| evamuktvA nato.abhUt sastrIkaH kAmaH sa taM dvijAH | tatastaM pratyuvAchAtha gaNesho bhaktavatsalaH || 40|| gaNesha uvAcha | madIyA bhaktirugrA vai bhaviShyati rateH pate | shivadagdhashcha te dehastathA kartuM na shakyate || 41|| madIyavaradAnena shivaH sarvArthavAnabhUt | atastvAM bhinnadehaM vai hitAyA.ahaM karomi te || 42|| yauvanaM strI cha puShpANi suvAsAni mahAmate | gAnaM madhurasashchaiva mR^idulANDajashabdakaH || 43|| udyAnAni vasantashcha suvAsAshchandanAdayaH | sa~Ngo viShayasaktAnAM narANAM guhyadarshanam || 44|| vAyurmR^iduH suvAsashcha vastrANyapi navAni vai | bhUShaNAdikamevaM te dehA nAnA kR^itA mayA || 45|| tairyutaH sha~NkarAdIMshcha jeShyasi tvaM purA yathA | manobhUH smR^itibhUrevaM tvannAmAni bhavantu vai || 46|| tvayA kR^itamidaM stotraM madIyaM sarvadaM bhavet | dagdhamUle prarohANAM kArakaM prabhaviShyati || 47|| evaM gaNeshavAkyaM sa shrutvA kAmastamabravIt | hitaM sarvaM tvayA me yat kR^itaM nAtha visheShataH || 48|| tathApi pUrvavaddehaM dehi DhuNDhe namo.astu te | dagdho.ahaM sha~NkareNaivAna~NgaM rakShasva vighnapa || 49|| mudgala uvAcha | kAmasya vachanaM shrutvA bhaktibhAvena yantritaH | gaNeshastamathovAcha tapasA toShitaM bhR^isham || 50|| gaNesha uvAcha | tvayA tvaghaTitaM proktaM tathApi tvatsubhaktitaH | santuShTo.ahaM priyaM sarvaM kariShyAmi manobhava || 51|| yAdaveShu svayaM viShNuH kR^iShNo nAmnA bhaviShyati | lakShmIrveSheNa rukmiNyAstayoH putro bhaviShyasi || 52|| pradyumna iti vikhyAtaH sarvamAnyaH sudehabhR^it | iyaM te vallabhA tatra bhAryA devI bhaviShyati || 53|| ityuktvA taM gaNeshAnaH svAnandastho babhUva ha | jagAma kAmaH sastrIko punaH kShetre mayUrake || 54|| tatra yAtrAvidhAnena pUjayAmAsa vighnapam | vAsArthaM gaNanAthasya tapastatra chakAra saH || 55|| varSheNaikena santuShTastaM yayau vighnanAyakaH | pUjitashcha stutastena prasanno varado.abhavat || 56|| jagAda kAmastaM devaM gaNapaM bhaktisaMyutaH | j~nAtvA nashvararUpaM yaddehAdikamanuttamam || 57|| kAma uvAcha | bhUsvAnandamidaM kShetraM tatra vAsaM karomyaham | sthAnaM dehi gaNAdhIsha tava sevArthameva me || 58|| atraiva maraNe.anAtha brahmabhUtatvamAdarAt | dadAsi tvaM gaNeshAna ato mAM pAlaya prabho || 59|| tatastaM gaNanAthaH saH tatheti pratyuvAcha ha | shaktiM pashchimadvArasthAM tadovAcha cha vighnapaH || 60|| tvadIye vAmabhAge vai dakShiNA~Nge jaganmayi | ratiM kAmaM kuruShva tvaM kShetre.asmin vAsakAraNAt || 61|| tatheti tatra sastrIkaH kR^itaH kAmaH sa mAyayA | uvAsa kShetre sevArthaM mayUre gaNapasya saH || 62|| tadAdi sarvamAnyo.ayaM kAmo jAto maharShayaH | trailokyavijayI sarvaM mohayAmAsa nirbhayaH || 63|| etat kAmasya yashchitraM charitraM saMshR^iNoti vai | paThedvA tasya naivaM syAt kAmamohaH kadAchana || 64|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite kAmacharitaM nAma chaturtho.adhyAyaH || 3\.4 \section{3\.5 skandamAhAtmyaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || tataH kAmasamAyuktaH sha~Nkaro.abhUttayA saha | pArvatyA putrakAmArthaM reme harShasamanvitaH || 1|| tatastasya maheshasya krIDataH pragatAni vai | varShANi hi sahasrANAM ShaShTirdevarShisattamAH || 2|| mahAmAyAyutaH shambhurna bubodha divAnisham | tatastasya maheshasya ratibha~NgArthamAgatAH || 3|| devAstaiH preShito vahnirdvijarUpadharo yayau | bhikShAM dehi jagAdAsau tachChrutvA tau samutthitau || 4|| papAta bhUtale vIryaM shivasyaivotthitasya cha | tadeva pArvatI viprA dadau vai bhikShukAya cha || 5|| shivavIryaM tatastena prAshitaM dahanena vai | abhavaddAhasaMyukto ga~NgAyAmakShipat sa tat || 6|| kArtikasnAnakAryArthaM kR^ittikAbhirmahAdbhutam | ShaDbhiH samAgatAbhistat pItamAchamanena vai || 7|| snAtvA svasvagR^ihe tAshcha gatAH sadyaH samujjvalAH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 5 pAna 11) patibhiH paravIryeNa yuktAH santyAjitA yayuH || 8|| sharastambe mahadvIryaM tyaktvA snAtvA punargR^iham | yayustatra samutpannaH ShaNmukho bAlako babhau || 9|| sa dR^iShTo gachChatA tatra nAradena shishuH puraH | j~nAtvA dhyAnena kailAse gato.abhUn munisattamaH || 10|| tatra shaktyai sa vR^ittAntaM kathayitvA mahAmuniH | yadR^ichChAvicharan yAtaH pArvatI bAlamAyayau || 11|| chakAra bAlamAgR^ihya stanapAnaM yashasvinI | vahniga~NgAkR^ittikAdyA mAtarastasya taM yayuH || 12|| shivena mAtaraH sarvAH satkR^itAH svagR^ihaM yayuH | brahmeshAdyaistato devairmunibhiH so.abhiShekitaH || 13|| devasenApatitve sa prayayau senayA saha | prArthitastArakasyaiva nAshAya balavAn svayam || 14|| skandasya tArakasyaiva yuddhaM paramadAruNam | sa~njAtaM cha tataH skando bhR^ishaM shaktyA jaghAna tam || 15|| sammUrchChito mahAdaityaH punaH sa.nj~nAyuto.abhavat | tADayAmAsa taM skandaM gadayA krodhasaMyutaH || 16|| patitaM vIkShya te devAH palAyanamakurvata | gR^ihItvA kArtikeyaM taM daityaH svasthAnamAyayau || 17|| tata oShadhibhirdevaiH sAvadhAnaH kR^ito.abhavat | skandaH paramaduHkhArtaH sha~NkaraM sharaNaM yayau || 18|| jayopAyaM vada brahman shivashAntipradaM tathA | sarvArthasAdhakaM pUrNaM taM bhajAmi visheShataH || 19|| tatashcha shambhunA tasmai gaNeshasya ShaDakSharaH | mantro datto vishAkhAya j~nAnaM sa~NkathitaM param || 20|| shambhuruvAcha | shR^iNu skanda mahAyogaM yena shAnto bhaviShyasi | chitte chintAmaNiM j~nAtvA shAntA jAtA vayaM purA || 21|| yadyachchittena vai putra labhyate tatpraNashvaram | bhavejjAnIhi chittaM brahmAkAraM yogasevayA || 22|| antarbAhyAdibhedA ye te sarve chittasambhavAH | o~NkAro.arthasamAyuktashchittarUpo na saMshayaH || 23|| svakotthAnaM babhau brahma parotthAnakameva cha | chittarUpaM vijAnIhi bud.hdhyA mohapradaM kR^itam || 24|| svAnandashcha nivR^ittishcha chittarUpe na saMshayaH | bahunA.atra kimuktena chittaM sarvAtmakaM babhau || 25|| brahmAkAraM cha jAnIhi jagadAkArakaM tathA | chittaM pa~nchavidhaM putra jahi tad yogasevayA || 26|| chitte yadbimbitaM brahma bhavati bhramasaMyutam | bimbabhAvaM parityajya bhava chintAmaNiH suta || 27|| chittaM tyaktvA mahAbhAga tvanna bhinno bhaviShyasi | etadeva paraM j~nAnaM shAntirUpaM vadanti cha || 28|| raviruvAcha | shivasya vachanaM shrutvA taM praNamya yayau vanam | kArtikeyaH sa vighneshaM dhyAyaMshcha vidhipUrvakam || 29|| ShaDakSharavidhAnena pUjati sma nirantaram | mantraM jajApa vai skandastatApa tapa uttamam || 30|| vAyubhakShaH sadA bhUtvA japadhyAnaparAyaNaH | daNDakAraNyadeshe sa gajAnanamatoShayat || 31|| tato varShasahasreNa shAntiyogamavApa ha | kArtikeyaH sa vighneshamabhajattadapi dvijAH || 32|| tatastuShTo gaNeshAno yayau taM bhaktamuttamam | taM dR^iShTvA praNanAmAtha pUjayan bhaktisaMyutaH || 33|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 5 pAna 12) tatastuShTAva vighneshaM kArtikeyo mahAdyutiH | kR^itvA karapuTaM viprAH svAnubhAvaparAyaNaH || 34|| skanda uvAcha | namaste yogarUpAya sampraj~nAtasharIriNe | asampraj~nAtamUrdhne te tayoryogamayAya cha || 35|| vAmA~Nge bhrAntirUpA te siddhiH sarvapradA prabho | bhrAntidhArakarUpA vai buddhiste dakShiNA~Ngake || 36|| mAyA siddhistathA devo mAyiko buddhisa.nj~nitaH | tayoryoge gaNeshAna tvaM sthito.asi namostu te || 37|| jagadrUpo gakArashcha NakAro brahmavAchakaH | tayoryoge gaNeshAnanAmA tubhyaM namo namaH || 38|| chaturvidhaM jagat sarvaM brahma tantraM sadAtmakam | hastAshchatvAra evaM te chaturbhuja namo namaH || 39|| svasaMvedyaM cha yadbrahma tatra khelakaro bhavAn | tena svAnandavAsI tvaM svAnandapataye namaH || 40|| dvandvaM charasi bhaktAnAM hR^idi teShAM vyavasthitaH | chauravattena te.abhUdvai mUShako vAhanaM prabho || 41|| jagati brahmaNi sthitvA bhogAn bhu~NkShe suyogagaH | jagadbhirbrahmabhiste tachcheShTitaM j~nAyate na cha || 42|| chauravadbhogakartA tvaM tena te vAhanaM param | mUShako mUShakAruDha herambAya namo namaH || 43|| kiM staumi tvAM gaNAdhIsha yogashAntidharaM param | vedAdayo yayuH shAntimato devaM namAmyaham || 44|| iti stotraM samAkarNya gaNeshastamuvAcha ha | varaM vR^iNu mahAbhAga cheddhi dAsyAmi durlabham || 45|| tvayA kR^itamidaM stotraM yogashAntipradaM bhavet | mayi bhaktikaraM skanda sarvasiddhipradaM tathA || 46|| yadyadichChati tattadvai dAsyAmi stotrayantritaH | paThate shR^iNvate nityaM kArtikeya visheShataH || 47|| evaM gaNeshavAkyaM vai shrutvA harShasamanvitaH | jagAda gaNapaM vAkyaM kArtikeyaH sa yogavit || 48|| skanda uvAcha | kiM vR^iNomi gaNeshAna sarvaM bhrAntimayaM vibho | atastvadIyabhaktiM me sudR^iDhAM dehi vighnapa || 49|| jagAda gaNarAjaH sa tatastaM bhaktavatsalaH | madIyA bhaktirugrA te bhaviShyati sadA.anagha || 50|| tArakAdyAn mahAdaityAn tvameva cha haniShyasi | yadyadichChasi tattatte saphalaM prabhaviShyati || 51|| evamuktvAntardadhe.asau gaNesho bhaktamuttamam | kArtikeyo.abhavattatra saMsthito gaNapaM smaran || 52|| brAhmaNaiH sthApayAmAsa mUrtiM gaNapateH parAm | lakShaM vinAyakaM nAmnA sa chakAra dvijeritaH || 53|| tasya darshanamAtreNa vA~nChitaM labhate naraH | tatraiva maraNe prApte brahmabhUtaH sa jAyate || 54|| tato jagAma svagR^ihaM kArtikeyaH pratApavAn | devaiH saha jaghAnA.asau tArakAsuramulbaNam || 55|| hatvA tArakadaityaM sa gaNeshakShetrago.abhavat | tatra vighneshamatyantaM bhajate nityamAdarAt || 56|| iti skandasya mAhAtmyaM kathitaM sarvadaM param | paThate shR^iNvate vA.api brahmabhUyakaraM bhavet || 57|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite skandamAhAtmyaM nAma pa~nchamo.adhyAyaH || 3\.5 (##Page ## khaM\. 3 a\. 6 pAna 13) \section{3\.6 mohAsurarAjyAbhiSheko nAma ShaShTho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || vAlakhilyA UchuH | shrutaM sarvaM mahAbhAga bhAno brahmapradAyakam | tathApi na vayaM tR^iptA bhavAmo.amR^itapAnavat || 1|| adhunA brUhi mAhAtmyaM mohasya jagadIshvara | shivavIryAt samutpannaH kiM chakAra rave vada || 2|| mudgala uvAcha | munInAM vachanaM shrutvA tAn jagAda mahAmatiH | sUryaH sarvAntarAtmA cha mohasya charitaM vidhe || 3|| sUrya uvAcha | shivavIryAt samutpanno mohaH paramashobhanaH | jagAma sharaNaM tatra kAvyaM vedavidAMvaram || 4|| taM praNamya jagadAsau vR^ittAntaM sarvama~njasA | svasyotpattisvarUpaM yadvinItAtmA visheShataH || 5|| kathayitvA punaH prAha svAmin mAM shAdhi shiShyakam | tvadadhInaM vinAthaM vai kAryaM vada mahAmune || 6|| iti tasya vachaH shrutvA shukro dayAsamanvitaH | upavItAdikaM sarvaM kArayAmAsa daityapaiH || 7|| jR^imbhAya putrabhAvena dadau taM mohamulbaNam | tatra vedAdikaM tenAdhItaM sarvaM maharShayaH || 8|| pramAdAsuranAmA vai tasmai putrIM dadau svakAm | rUpalAvaNyasaMyuktAM nAmnA cha madirAM dvijAH || 9|| moho natvA svatAtaM sa~NgR^ihya shukrAn mahAmanum | sUryasya savane gatvA tatApa paramaM tapaH || 10|| UrdhvadR^iShTiM babandhA.asau sUryaM dhyAyan sa maNDale | mantraM jajApa bhAvena nirAhAraparAyaNaH || 11|| divyavarShasahasreNa prasanno.abhUddivAkaraH | taM yayau varadAnArthaM svabhaktaM bhaktibhAvitaH || 12|| asthitvachAsamAyuktaM mohaM dR^iShTvAryamA prabhuH | vismito.abhUn mahaddhairyaM daityasya paramAdbhutam || 13|| bodhayAmAsa taM shIghraM ravirdevavaraH svayam | varaM brUhi mahAmoha prasanno.ahaM dadAmi te || 14|| shrutvA madIyavAkyaM sa prabuddho suranAyakaH | purato mAM sthitaM vIkShya praNanAma kR^itA~njaliH || 15|| utthAya pUjayAmAsa parairnAnopachArakaiH | kR^itA~njaliH punarnatvA sa tuShTAva maharShayaH || 16|| mohAsura uvAcha | namaH sUryAya tapatAM shreShTha te sarvarUpiNe | bhAnave bhAskarAyaiva ravaye te namo namaH || 17|| karmaNAM phaladAtre te karmamUladharAya cha | karmAkArAya devAya svAtmane te namo namaH || 18|| nAnAbhedadharAyaiva nAnAbhedavivarjita | sadAmR^itasvarUpAya paramAtmannamo.astu te || 19|| anantApArarUpAya jagajjIvanamUrtaye | satyAya satyapAtre te divAkara namo.astu te || 20|| trayIbodhAya te trayyai trayIkarmapravartaka | sarvAha~NkAramUlAya sadAha~NkAranAshine || 21|| j~nAnadAtre prakAshAya prakAshAnAM visheShataH | anAdaye maheshAya pareshAya namo namaH || 22|| vR^iShTibIjAya sarveShAM kAlakarmapravartaka | mAyAdhArAya mAyAyAshchAlakAya namo namaH || 23|| kiM staumi tvAM divAnAtha AtmAkAradharaM prabho | tathApi j~nAnaprAmANyAt saMstuto.asi namAmyaham || 24|| yadi tuShTo.asi devesha varaM dAtuM samAgataH | tadA me maraNaM svAminna bhavenmAM tathA kuru || 25|| nAmarUpadharaM sarvaM tasmAn mR^ityurna me bhavet | (##Page ## khaM\. 3 a\. 6 pAna 14) rAjyaM trailokyasaMsthaM yaddehi tajjagadIshvara || 26|| ArogyAdisamAyuktAM dehasattAM mahAprabho | sarvAtigAM cha me dehi sa~NgrAme vijayaM tathA || 27|| yadyadichChAmi devesha tattanme sulabhaM bhavet | tvadIyapAdapadme te bhaktiM dehi mahAprabho || 28|| evamuktvA mahAdevaM bhAskaraM praNanAma saH | utthAya tasya sAmIpye saMsthito vinayAnvitaH || 29|| tataH sa savitA tatra vismitastamuvAcha ha | tvayA yat prArthitaM daitya tat sarvaM labhase mahat || 30|| tvayA kR^itamidaM stotraM mama prItivivardhanam | sarvakAmapradaM chaiva bhaviShyati sushR^iNvate || 31|| ityuktvAntardadhe devaH savitA svasthalaM yayau | daityo.api harShitobhUtvA svagR^ihaM prajagAma ha || 32|| mAtaraM pitaraM tatra praNanAma mahAsuraH | suhR^ido mAnayAmAsa yathA sambandhapUrvakam || 33|| tataH shukraM jagAmA.asau taM praNamya mahAsuraH | mohaH sa~NkathayAmAsa vR^ittAntaM tasya sannidhau || 34|| upachAraiH prapUjyA.asau praNamya svagR^ihaM punaH | Ayayau harShasaMyukto nagaraM nirmame tataH || 35|| viShayAvAsakaM nAma munistasya chakAra vai | shukraH paramatejasvI tatra vAsaM chakAra saH || 36|| asurAdaya evaM vai vR^ittAntaM yatra tatra te | shrutvA samAgatAstasya nagare chakrire sthitim || 37|| chAturvarNyasamAyuktaM nagaraM shushubhe dvijAH | sarvAtigaM chAnupamaM pR^ithivyAM pUrNabhogadam || 38|| tato daityagaNAH sarve shreShThAstatra samAgatAH | shukreNa preritAstaM te praNemurbhAvasaMyutAH || 39|| prachaNDashchaiva chaNDashcha mahAkAlashcha vIryavAn | kAlAntakAdayashchAnye bahavo daityanAyakAH || 40|| militA daityasaMyuktAstadAj~nAvashavartinaH | bhUtvA te nagare tasya samIpe saMsthitA babhuH || 41|| tato dvijaiH svayaM kAvyastaM chakAra maharShayaH | daityAdhipaM sa siShecha tadarthaM rAjyasampadi || 42|| tataste muditAH sarve daityAH svasvasthalaM yayuH | mukhyAstatra sthitA viprAH sevArthaM lAlasAyutAH || 43|| evaM mohAsuraH shreShTho.asurANAM nAyako.abhavat | tamAshritya mahAdaityA harShitA acharan dharAm || 44|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mohAsurarAjyAbhiSheko nAma ShaShTho.adhyAyaH || 3\.6 (##Page ## khaM\. 3 a\. 7 pAna 15) \section{3\.7 mohAsuravijayavarNanaM nAma saptamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || raviruvAcha | madirAyAM sutAH pa~ncha tasmAddaityAn mahAbalAH | tejasvinashcha pitrA te babhUvuH samashIlakAH || 1|| ugraH krUrashcha medhAvI shochano haraNastathA | pa~nchaite shAstrasampannA rejustannagare dvijAH || 2|| tataH ki~nchidgate kAle rAjA mohAsuro dvijAH | AhvayAmAsa daityeshAn sakalAn svanarairmahAn || 3|| samAgatAnuvAchA.atha vachanaM hitakArakam | daityeshAnnItisaMyuktaM sukhadaM prItivardhanam || 4|| mohAsura uvAcha | bho bho daityAdhipAH sarve prachaNDAdyA vacho hitam | shR^iNudhvaM sakalaM vishvaM jayeyamadhunA kila || 5|| yadi svamAnase daityA hitaM bhavati chettadA | sarveShAM bhavatAM kAryaM kurve.ahaM nAtra saMshayaH || 6|| shukreNa pAlitA yUyaM tathA.ahamasureshvarAH | ajeyAH prabhaviShyAmo raveshcha varadAnataH || 7|| tataste taM namaskR^itya sa~njagurharShasaMyutAH | mahAtmAnaM mahAbhAgaM tapastejaHsamanvitam || 8|| daityeshA UchuH | samyagvichAritAH svAmiMstR^iptA vAkyAmR^itena te | jeShyAmaH sakalAn lokAMstvadAj~nAvashagA vayam || 9|| na te parAkrame tulyo vishvasmin vidyate prabho | ato viShNumukhAn devAn jeShyAmo.anyAMshcha sAmpratam || 10|| raviruvAcha | iti mohAsurasteShAM vachaH shrutvA pratApavAn | Aj~nApayachcha daityeshAn mudA bhavata daMshitAH || 11|| te sarve yuddhamArgaj~nA yayustasya prasannidhau | nAnAshastradharA bhUtvA yamamattumivodyatAH || 12|| tAn dR^iShTvA harShito daityo vIryavAMshcha mahAsuraH | rathasaMsthaH svayaM daityairnirjagAma sa daMshitaH || 13|| chatura~NgachamUmadhye rarAja rathasaMsthitaH | kAlarudra ivAdhyakShaH sarvebhyo bhayadAyakaH || 14|| svayaM shukreNa saMyuktaH pR^ithivIjayanodyataH | asuraiH sahitaH pUrvaM babhrAma vasudhAtale || 15|| apArA tasya senA sA ChAdayAmAsa vai dharAm | chalanottharajaskena chChAdito bhAskaro.abhavat || 16|| kAlarUpairmahAdaityaiH prayoddhuM bhUmimaNDale | kaH samartho bhavedviprA jitaM taiH svena tejasA || 17|| saptadvIpavatIM pR^ithvIM jitvA te.asurasattamAH | yayuH sarve jayArthAya devAn viShNupurogamAn || 18|| devAH sarve samAshrutya sasainyaM chAgataM dvijAH | mohAsuraM bhayodvignA indraM te sharaNaM yayuH || 19|| indreNa sahitAH sarve brahmANaM prayayustataH | tena sArdhaM cha kailAse sha~NkaraM sharaNaM yayuH || 20|| sha~NkareNa yutA devA vaikuNThe keshavaM yayuH | keshavena yutAH sarve bhAskaraM prayayustataH || 21|| bhAskarastAnuvAchA.atha bhayayuktAn sureshvarAn | niHshvasya bhayasaMyukto vachanaM hitakArakam || 22|| bhAskara uvAcha | madIyavaradAnena samartho daityapu~NgavaH | mohAsurashcha devendrAstaM jetuM kaH kShamo bhavet || 23|| karmaNAM phalamugraM yachchyavate kenachinna tat | ato vayaM vaneShvadya vasAmo bhayasaMyutAH || 24|| tyaktvA rAjyAdikaM sarvaM dehaM rakShAmahe vayam | puNyAnte tasya mR^ityurvai bhaviShyati na saMshayaH || 25|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 7 pAna 16) anyathA daityabhUpendro mohadaityaH pratApavAn | haniShyati sa devendraM tasmAt kurvantu me vachaH || 26|| evaM madIyaM vAkyaM vai shrutvA prAha bR^ihaspatiH | sarvanItivisheShaj~no devAchAryo mahAyashAH || 27|| bR^ihaspatiruvAcha | shR^iNudhvaM devarAjAno vachanaM hitakArakam | bhAnunA bhAShitaM vAkyaM tanno bhavati vai hitam || 28|| tataH sarve.abruvan devAH sAdhu sAdhu tvayeritam | bhAnunA cha gurorvAkyaM kariShyAmo vayaM tathA || 29|| evaM nishchitya devendrA devaiH sarve yayurvanam | guhAsu parvatoddeshe saMsthitA bhayasaMyutAH || 30|| mohAsuro.asuraiH sarvairdevAnAM nagareShu cha | Ayayau tatra devendrAn sa nApashyat suharShitaH || 31|| teShu daityAn samAsthApya svayamaindrapade sthitaH | daityaiH saMsevyamAnashcha bubhuje bhogamuttamam || 32|| gandharvApsarasastasya sevAM chakrurbhayAkulAH | svarlokavAsino nAnA tathaiva cha maharShayaH || 33|| tato.agAddaityapaiH sarvaiH satyalokaM mahAbalaH | mohAsuro dvijAstatra na dadarsha pitAmaham || 34|| shUnyaM nagaramevaM tat dR^iShTvA harShasamanvitaH | yayau vaikuNThamugro.asAvadarshattatra tAdR^isham || 35|| tataH kailAsamAgatya sha~NkareNa vivarjitam | puraM vIkShya yayau so.api sauralokaM mahAsuraH || 36|| tatrAdityavihInaM cha shaktilokaM tathA yayau | dR^iShTvA shaktivihInaM taM mumude daityanAyakam || 37|| tato daityendramukhyo.asau svasutAn balagarvitAn | sthApayAmAsa devAnAM nagareShu visheShataH || 38|| kailAse.adhipatiM chakre hyugraM putraM mahAsuraH | vikuNThAdhipatiM tadvat krUraM daityasamanvitam || 39|| sauralokAdhipaM medhAvinaM chakre cha garvitam | shaktiloke tathA so.api shochanaM yuddhalAlasam || 40|| satyaloke.adhipaM chakre haraNaM sarvahArakam | prachaNDamukhyakAn chakre indralokAdikAdhipAn || 41|| kAlAntakashcha pAtAladesheShu preShitastataH | mohAsureNa nAgendraM yayau sheShaM sa sainikaH || 42|| kAlAntakaM daityarAjamAgataM cha hi nAgarAT | vinayena yayau taM sa sAma chakre sureNa vai || 43|| evaM jigAya brahmANDaM sa ugro daityanAyakaH | mohAsuro mahAvIryo mumude daityapairdvijAH || 44|| tataH svanagare daityo yayau sarvaiH samanvitaH | viShayAvAsake tatra pure sa shushubhe tataH || 45|| tatrasthaH prashashAsA.asau brahmANDaM lokasa~Nkulam | rAjyaM chakAra daityendro daityendreshcha samanvitaH || 46|| bhogAn sa bubhuje nAnA hyatulAn viShayapriyaH | daityaiH saha pragarveNa kR^itakR^ityamamanyata || 47|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mohAsuravijayavarNanaM nAma saptamo.adhyAyaH || 3\.7 (##Page ## khaM\. 3 a\. 8 pAna 17) \section{3\.8 devarShivarapradAnaM nAmAShTamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || raviruvAcha | tato.atigarvito mohAsuro daityaH pratApavAn | devAnAM jIvaghAtArthaM prayatnaM sa chakAra ha || 1|| tadarthaM preShayAmAsa daityAn paramadAruNAn | karmamArgasya te sarve chakruH khaNDanamAdarAt || 2|| svalpakAlena bho viprAH karmahInaM mahItalam | kR^itaM daityaishcha sarvatra trAsitAH karmakArakAH || 3|| varNAshramavihInaM taiH kR^itaM sarvatra bhUtalam | dharmamUlaM tathA naShTaM babhUva kramataH kila || 4|| na svAhA na svadhA kutra prababhUva maharShayaH | mohAsurasya mUrtiM te sthApayAmAsurAdarAt || 5|| daityapAstatra lokairvA pUjAM sarvatra sammatAm | kArayAmAsurugraishcha daNDaiH santADya mAnavAn || 6|| tato munigaNAH sarve bhraShTA jAtA visheShataH | mR^itAH kechittathA.araNye gatAH paramadAruNe || 7|| tatra te bhayasaMyuktAH kriyAM chakrurmaharShayaH | evaM dharmasya vichChedaH kR^itastena surAriNA || 8|| tato devagaNAH sarve bhayayuktA visheShataH | upoShaNasamAyuktA vichAraM chakrire dvijAH || 9|| militA munibhiH sArdhaM mohAsuravinAshane | na prApurdevaviprendrA upAyaM sukhadaM param || 10|| tatastAnaryamA prAha shR^iNudhvaM surasattamAH | munayashcha mahAbhAgA vacho me hitakArakam || 11|| nAmarUpadharaM sarvaM tasmAn mR^ityurna vai bhavet | mohAsurasya devendrAstatropAyaM vadAmyaham || 12|| gaNeshvarasya hastena daityo.ayaM pramariShyati | svayaM yogamayaH proktastasmAttaM prabhajAmahe || 13|| sa eva nijalokastho nijabodhena daityapam | haniShyati na sandehaH stUyatAM sa sureshvarAH || 14|| sUryasya vachanaM shrutvA devA harShasamanvitAH | viShNvAdyAshcha punastaM te jagurvachanamuttamam || 15|| devA UchuH | samyaguktaM tvayA bhAno bud.hdhyA tvamadhiko mataH | sarvebhyo jIvadAtA bho jAto.asyatra na saMshayaH || 16|| tato devAshcha viprAshcha tapasA gaNanAyakam | ArAdhayan prayatnena vighnavAraNakAraNam || 17|| ekAkSharavidhAnenApUjayaMstaM nirantaram | ajapan mantramAdyaM tu dhyAyanto gaNapaM hR^idi || 18|| nAnAtapaHsamAyuktA upoShaNaparAyaNAH | R^iShayo devadeveshA vighneshvaramatoShayan || 19|| varShANAM shatakeShvevaM gateShu gaNanAyakaH | Ayayau tAn varaM dAtuM bhR^ishaM bhAvena toShitaH || 20|| saumyatejoyutashchaivAkhugaH pUrNo gajAnanaH | chaturbAhurdayApUrNo mahodaravirAjitaH || 21|| ekadanto vishAlAkShaH shUrpakarNadharaH prabhuH | siddhibuddhisamAyukto nAbhisheShavirAjitaH || 22|| chintAmaNiM gale baddhvA nAgayaj~nopavItavAn | evaM samAyayau devo devarShINAM puro vibhuH || 23|| taM dR^iShTvA devaviprAste harShitA bhaktisaMyutAH | praNemuH pUjayAmAsuryathAshAstravidhAnataH || 24|| tatastaM tuShTuvuH sarve kR^itA~njalaya AdarAt | taddarshanamahotsAhA yathAmataya bho dvijAH || 25|| devarShaya UchuH | namaste gaNanAthAya mahodarasvarUpiNe | anAthAya cha nAthAya sarveShAM te namo namaH || 26|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 8 pAna 18) anAdisiddhinAthAya buddhinAthAya DhuNDhaye | herambAya svabhaktebhyaH sarvadAya namo namaH || 27|| chaturbAhudharAyaiva shUrpakarNAya te namaH | lambodarAya vighnesha vighnavAraNa te namaH || 28|| gajAnanAya devAyA.akhuvAhAya mahAtmane | sheShanAbhisthitAyaivaikadantAya namo namaH || 29|| mahAgaNapate tubhyaM sarvakAraNakAraNa | bhaktavA~nChAvidhAtAnAM harAya tu namo namaH || 30|| mAyAshrayAya mAyAyAdhArakAya mahAbhuja | abhaktakAmadahanarUpAya cha namo namaH || 31|| yogAnAM pataye tubhyaM yogadAtre.avyayAya te | svAnandavAsine chaiva yogAkArAya te namaH || 32|| sarveShAM jaThareShu tvaM sthitvA bhogAn karoShi vai | bhoktA tvadudare vai na ko.api tena mahodaraH || 33|| dehadehisamAyoge bodhabrahmaNi saMsthitam | ko jAnAti cha taM devaM so.api darshanatAM gataH || 34|| bhaktavatsalabhAvena prakaTastvaM samAgataH | vayaM tena kR^itArthAshcha devadevesha nishchitam || 35|| vayaM dhanyA yato dR^iShTaH sarvodaravilAsakR^it | mahodaraH prasannAtmA sAkShAdbrahmapatiH prabhuH || 36|| kiM staumi tvAM gaNAdhIsha vedAdInAM tathodare | saMsthitaM praNamAmastaM yogagamyaM sanAtanam || 37|| raviruvAcha | evaM stutiM samAkarNya praNayena sutoShitaH | jagAda tAn gaNeshAno bhaktibhAvaniyantritaH || 38|| mahodara uvAcha | vR^iNudhvaM sarvadeveshA munayashcha yathepsitam | dAsyAmi sakalaM tadvo bhaktyA stotreNa toShitaH || 39|| bhavatkR^itamidaM stotraM bhaven matprItivardhanam | paThatAM shR^iNvatAM devAH sarvasiddhipradAyakam || 40|| iti tasya vachaH shrutvA devA munigaNaiH saha | harShayuktAH praNamyainaM jaguste taM gaNeshvaram || 41|| devarShaya UchuH | yadi prasannatAM yAto devadevesha vighnapa | tadA te pAdapadme no bhaktiM dehi visheShataH || 42|| mohAsureNa duShTena sthAnabhraShTAH kR^itA vayam | munayaH karmahInAshcha jahi taM garvasaMyutam || 43|| brahmANDaM vijitaM tena tatra lokAH suduHkhitAH | kR^itAstAn sukhadAtA vai bhava svAminnamo.astu te || 44|| teShAM vachanamAkarNya tAnuvAcha tatheti ha | mahodaraH prasannAtmA bhaktavatsalabhAvataH || 45|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite devarShivarapradAnaM nAmAShTamo.adhyAyaH || 3\.8 (##Page ## khaM\. 3 a\. 9 pAna 19) \section{3\.9 mohAsuraj~nAnapradAnaM nAma navamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || raviruvAcha | tato mahodaraH krodhasamAyuktaH pratApavAn | parashvAdi svAyudhAni dadhAno prababhau dvijAH || 1|| mUShakopari saMsthAya devarShigaNasaMyutaH | mohAsuraM nihantuM sa yayau tannagare prabhuH || 2|| etasminnantare tatra samAsIno mahAsuraH | moho daityAdhipaiH sarvairveShTitaH prababhau dvijAH || 3|| akasmAnnArado daityaM yayau gAnaparAyaNaH | taM dR^iShTvA praNanAmA.atha mohaH sarvasamanvitaH || 4|| samAsInaM mahAdaityaH paprachCha vinayAnvitaH | vada chitraM mune ki~nchit bhramasi tvaM cha sarvagaH || 5|| daityasya vachanaM shrutvA nAradastamuvAcha ha | harShayuktaH kathAM puNyAM daityasya viSharUpiNIm || 6|| nArada uvAcha | mohAsura mahAbhAga shR^iNu me vachanaM hitam | chitraM vadAmi yad dR^iShTaM bhAvapUrveNa chetasA || 7|| devaiH samprArthito devo munibhirvanasaMsthitaiH | mahodaravadhArthAya tava daityapate.adhunA || 8|| sa devo mUShakArUDho vadhArthaM te samAgataH | dashayojanadUrastho babhUvAsura chAdhunA || 9|| ityuktvA nAradastaM sa maunabhAvaparAyaNaH | babhUva daityarAjastu bhayodvignastadA.abhavat || 10|| niyamya duHkhamugraM sa uvAcha nAradaM punaH | mohAsuro bhayodvigno hR^idayena vidUyatA || 11|| mohAsura uvAcha | shR^iNu nArada me vAkyaM na mR^ityurme pravartate | nAmarUpAtmakebhyashcha kiM kariShyati devapaH || 12|| mahodarAtmako nAma rUpadhArI samAgataH | sa devaM taM haniShyAmi nAtra kAryA vichAraNA || 13|| tasya daityAdhipasyaitadvachanaM nArado muniH | shrutvovAcha mahAyogI mohAsuraM vichArataH || 14|| shR^iNu mohAsura tvaM me vachanaM hitakArakam | mahodaro naro naiva na devo na cha rAkShasaH || 15|| nAmarUpavihInaM yadbrahma vedeShu kathyate | nAmarUpamayaM pUrNaM sa evAyaM samAgataH || 16|| haniShyati yadA kruddhastvAM tasmAchCharaNaM vraja | mahodaraM mahAbhAgaM tena tvaM sukhameShyasi || 17|| tatastaM daityarAjaH sa jagAda bhayasa~NkulaH | vada nArada yogaj~na bhramanAshAya me vachaH || 18|| nAmarUpavihIno.ayaM kathyase cha mahodaraH | samAgataH kathaM dehI nAmarUpasamanvitaH || 19|| nAmarUpamayaM brahma nAmarUpavivarjitam | sarvatrayogabhAvena tiShThatyatra na saMshayaH || 20|| svaparabhrAntijo moho na kadA tatra vartate | devadaityAdibhedeShu samabhAvayutaM sadA || 21|| ayaM mahodarashchaiva devapakShavivardhanaH | daityAnAM pravadhArthAya kimarthaM kurute matim || 22|| viparItamidaM vipra vachanaM te cha sAmpratam | bhAsate pashya yogIndra nuda me saMshayaM prabho || 23|| mahodarasya mAmanyat brahmarShe vada cheShTitam | kiMrUpaH kiMsvabhAvashcha kasyAMshaH kimparAkramaH || 24|| kutra vAsakaraH so.api kIdR^ishaM brahma tasya yat | etat sarvaM suvistArya j~nAnaM me karuNAnidhe || 25|| bhAnuruvAcha | evaM pR^iShTo mahAyogI gANapatyaH pratApavAn | mohAsuraM yathApUrvaM taM jagAda mahAsuram || 26|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 9 pAna 20) nArada uvAcha | mohAsura mahAbhAga matiste yogisammatA | yogarUpaM tvayA pR^iShTaM tenA.ahaM toShito bhR^isham || 27|| atastvAM sakalaM daitya kathayAmi visheShataH | shR^iNuShvaikamanA DhuNDheshcheShTitaM yogadaM param || 28|| nAmarUpamayaM viddhi jagatsarvaM chaturvidham | nAmarUpavihInaM yaddehirUpaM jagaddhitam || 29|| tayoryoge cha daityendra bodhaH sarvatra sammataH | brahma yadvedavAdeShu kathyate viddhi chetasA || 30|| tadeva nAmarUpAdiyuktaM bhavati sarvadA | tadeva nAmarUpAdi hInaM bhavati sarvadA || 31|| tadbrahma pUrNabhAvena saMsthitaM yogavAchakam | daityapu~Ngava jAnIhi tadevA.asau mahodaraH || 32|| dehadehikR^ito bhogaH svasvasvAnandadaH paraH | sarvatragaH sa udare bhuktabhogashcha kathyate || 33|| udarena kR^ito bhogo yadi bAhyaparAyaNaiH | tadA te maraNairyuktA bhavanti svalpakAlataH || 34|| svasvAnandamayo bhogo bhujyate sarvabhAvataH | sarvairbrahmabhiratyantaM jagadbhishchaiva nishchitam || 35|| bhinnabhogashcha vishvasminnAtmani hyamR^itAtmakaH | ekabhAvamayo bhogo bhogayuktAnubhau matau || 36|| deheShu jaTharaM bhinnaM jaTharaM matamAtmani | ekabhAvAtmakaM daitya jAnIhi yogasevayA || 37|| yadi bhogavihInau tau vishvAtmAnau mahAmate | visheShato yatnavantau kimarthaM vai babhUvatuH || 38|| nAmarUpadharaM vishvaM jAtaM bhogArthameva cha | nAmarUpavihInaM yaddehI jAtastadarthataH || 39|| nAsti bhogasya chechChA chet kimarthaM dvividhaM bhavet | ato jAnIhi daityendra bhogayuktau visheShataH || 40|| vishvAtmanoshcha saMstho.ayaM jaThare gaNanAyakaH | mahodarAkhyA sa~njAtA tena tasya mahAtmanaH || 41|| dvividhasya cha daityendra jaTharaM svalpavAchakam | svasvabhogaparatvAdvai vichAraya mahAmate || 42|| sakalAnAM visheSheNodareShu sa sadA sthitaH | mahodarashcha tenA.ayaM kathito vedavAdibhiH || 43|| vishvaM dehamayaM tasya mastakaM chAtmavAchakam | tayoryoge gaNesho.ayaM kathyate sa gajAnanaH || 44|| jAyate sakalaM yasmAdante gachChati yatra cha | daityanAyaka jAnIhi gajarUpaM tadeva vai || 45|| vishvAtmAnau cha saMsR^iShTau tAbhyAM j~nAnArthameva saH | tapasA.a.arAdhito devo dehadhArI babhUva ha || 46|| na tasya prAkR^ito dehaH sarvavatpashya daityapa | bhuktimuktyarthamevaM sa svechChayA dehabhogavat || 47|| svasaMvedyena yogena labhyate gaNanAyakaH | tadeva nagaraM tasmAttasya jAnIhi sarvagam || 48|| siddhirbhrAntipradA mAyA tato bhramati vai janaH | buddhirbhrAntidharA proktA chittarUpA visheShataH || 49|| chittaM pa~nchavidhaM proktaM tadaishvaryaM bhramAtmakam | tyaktvA shAntimavApnoti yogIsho yogasevayA || 50|| tasmAtsiddheshcha buddheshcha svAmI prokto mahodaraH | taM bhajasva mahAdaitya nochettvAM sa haniShyati || 51|| surAsuramayaM tena sR^iShTaM vishvaM visheShataH | svasvadharmasamAyuktaM tena khelati vighnapaH || 52|| devA daityavinAshArthaM yatante sma yadA prabho | (##Page ## khaM\. 3 a\. 10 pAna 21) tadA daityAya bhavati siddhIshaH siddhidAyakaH || 53|| dehadhArI svayaM bhUtvA varado bhavati prabhuH | asurebhyo na sandehastaM jAnIhi mahodaram || 54|| daityA devavinAshArthaM yatante sarvabhAvataH | tadA dehadharashchA.ayaM hanti daityAnna saMshayaH || 55|| devAH sa~NkhyAyutA vede vartante daityanAyaka | vR^iddhikShayavihInatvAd hanti tAnna visheShataH || 56|| daityA apArarUpAshcha vR^iddhikShayayutA matAH | tasmAttAn hanti vegena gaNesho brahmanAyakaH || 57|| svasvadharmaratA ete yadA khalu surAsurAH | tadA tiShThatyayaM yogarUpashcha jaThare vibhuH || 58|| sarvaM te kathitaM daitya brahmabhUto.ayamuchyate | tasyAMshaiH sarvamutpannaM jagadbrahma cha kathyate || 59|| tasmAttaM sharaNaM gachCha yadi jIvitumichChasi | bhogArthaM daityarAja tvaM mokShArthaM lAlasA yadi || 60|| evamukvAntardadhe.asau nAradaH karuNAnidhiH | gaNeshagAnasaMyukto vINAvAde pralAlasaH || 61|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mohAsuraj~nAnapradAnaM nAma navamo.adhyAyaH || 3\.9 \section{3\.10 mohAsurashAntivarNanaM nAma dashamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || raviruvAcha | gate munau mahAbhAgA moho jAtaH suharShitaH | vichAramakarochchitte nAradoktavichAravit || 1|| ekAnte saMsthito daityo gaNeshadhyAnatatparaH | mahodarasya mAhAtmyaM j~nAtvA manasi harShitaH || 2|| sa shukramupasa~NgamyAkathayat prakathAnakam | nAradoktaM cha kAvyena tenaivaM bodhito dvijAH || 3|| tataH svagR^ihamAgatya gaNeshe mohito.abhavat | mohAsurashcha mohena varjitaH prababhau svayam || 4|| etasminnantare tatra viShNuH svayamupAyayau | preShito gaNarAjena sAmArthaM daityasannidhau || 5|| keshavaM mAnayAmAsa mohAsuraH pratApavAn | apUjayan mahAdaityo niveshya shubha Asane || 6|| paprachCha taM mahAviShNuM kimarthaM tvamihAgataH | vada viShNo mahAbhAga kAraNaM te karomyaham || 7|| viShNuruvAcha | mahodaraH samAyAto dharmarakShaNatatparaH | devaishcha munibhiH sArdhaM tenA.ahaM preShito.asura || 8|| sAmArthaM te mahAbhAgA.asi dhanyo daityanAyaka | mitrabhAvaM tvayA sArdhaM sa ichChati mahodaraH || 9|| dehadehimayaM brahma tadeva gaNanAyakaH | mahodaraH samAkhyAto munibhistattvadarshibhiH || 10|| sarveShAmudare sthitvA bhogAn sarvAn bhunakti saH | mahodarashcha tenA.asau vayaM svalpodarAH smR^itAH || 11|| nagarasya puro rAjan dashayojanadUragaH | saMsthito devaviprAdyaiH saMstutaH prababhau vibhuH || 12|| sa uvAcha tadevA.ahaM kathayAmi shR^iNuShva tat | vachanaM sarvabhAvaj~na sarvebhyaH sukhadAyakam || 13|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 10 pAna 22) viruddhaM tyaja daityendra tiShTha sthAne svake sukham | devA havirbhujaH santu brAhmaNAH karmakArakAH || 14|| tiShThantu lokA varNAshramayutA duHkhavarjitAH | etat kuru mahAdaitya nochedyud.hdhyasva daityapaiH || 15|| etatte kathitaM vAkyaM gaNeshena visheShataH | tat kuruShva mahAbhAga bhava mitraM mahAtmanaH || 16|| raviruvAcha | shrutvA viShNuvacho ramyaM tamuvAcha mahAbalaH | mohAsuraH prasannAtmA sarveShAM mohakArakam || 17|| mohAsura uvAcha | samyag bravIShi viShNo tvaM madIyahitakArakam | kariShyAmi tathA devaM mAnayiShye mahodaram || 18|| evamuktvA sa daityendrAnAhvayAmAsa satvaram | samAgatAnuvAchAtha viShNunA kathitaM vachaH || 19|| mohAsurasya vAkyaM tachChrutvA te daityasattamAH | krodhayuktAshcha pAtAlaM vivishurbhayasa~NkulAH || 20|| shukreNa sahito mohAsuro daityaH pratApavAn | viShNunA cha tathA viprA gaNeshaM sharaNaM yayau || 21|| samAgatya sa daityendro nanAma sa mahodaram | bhaktibhAvasamAyuktaH pUjayAmAsa yatnataH || 22|| pUjayitvA yathAnyAyaM punastaM praNanAma saH | kR^itvA karapuTaM mohastuShTAva cha mahodaram || 23|| mohAsura uvAcha | namaste brahmarUpAya mahodara surUpiNe | sarveShAM bhogabhoktre vai dehadehimayAya te || 24|| mUShakArUDhadevAya trinetrAya namo namaH | chaturbhujAya devAnAM pataye te namo namaH || 25|| anAdaye cha sarveShAmAdirUpAya te namaH | vinAyakAya heramba dInapAlAya vai namaH || 26|| gaNeshAya nijAnandapataye brahmanAyaka | siddhibuddhipradAtre vai brahmabhUtAya vai namaH || 27|| brahmabhyo brahmadAtre vai yogashAntimayAya cha | yoginAM pataye tubhyaM yogibhyo yogadAyaka || 28|| siddhibuddhipate nAtha ekadantAya te namaH | shUrpakarNAya shUrAya vIrAya cha namo namaH || 29|| sarveShAM mohakartre vai bhaktebhyaH sukhadAyine | abhaktAnAM visheSheNa vighnakartre namo namaH || 30|| mAyAvine cha mAyAyA AdhArAya namo namaH | mAyibhyo mAyayA chaiva bhrAntidAya namo namaH || 31|| kiM staumi tvAM gaNAdhyakSha yatra vedAH sahA~NgakAH | shAntiM prAptAstathApi tvaM saMstuto.asi dayAparaH || 32|| dhanyau me pitarau j~nAnaM tapaH svAdhyAya eva cha | dhanyaM vapushcha devesha yena dR^iShTaM padAmbujam || 33|| ityuktvA praNanAmAtha tamuvAcha mahodaraH | bhaktaM bhAvayutaM dR^iShTvA vachaH paramashobhanam || 34|| mahodara uvAcha | mohAsura vR^iNuShva tvaM varaM yaM manasIpsitam | dAsyAmi bhaktimohena mohito.ahaM tvayA.adhunA || 35|| tvAM hantuM krodhasaMyukta Agato.ahaM na saMshayaH | sharaNAgatamevaM tvAM hanmi no bhaktisaMyutam || 36|| madIyaM stotrametadvai sarvadaM yattvayA kR^itam | bhaviShyati janAyaiva paThate shR^iNvate.asura || 37|| mohanAshakaraM chaiva bhuktimuktipradaM bhavet | dhanadhAnyAdidaM sarvaM putrapautrasukhapradam || 38|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 11 pAna 23) raviruvAcha | evaM gaNeshavAkyaM sa shrutvA harShasamanvitaH | mohAsura uvAchA.atha nibaddhakarasampuTaH || 39|| mohAsura uvAcha | mahodara namastubhyaM yadi dAsyasi me varam | tadA te pAdapadme vai bhaktiM dehi dR^iDhAM prabho || 40|| tvadIyabhaktamitratvaM sthAnaM bhakShyAdikaM tathA | dehi me devadevesha tatra sthAsyAmi nishchalaH || 41|| mohAsurasya tadvAkyaM shrutvA taM pratyuvAcha ha | mahodaraH prasannAtmA bhaktibhAvena toShitaH || 42|| mahodara uvAcha | madIyA bhaktirugrA te bhaviShyati mahAmate | madIyabhaktamitratvaM prApsyasi tvaM na saMshayaH || 43|| karmaj~nAnAdibhAveShu madIyaM pUjanaM na hi | smaraNaM tatra daitya tvaM bhogabhoktA bhaviShyasi || 44|| svasthAne tiShTha daityendra svadharmasthitamAdarAt | naraM mohavihInaM cha taM kuruShva bhajasva mAm || 45|| tatheti gaNapaM mohAsuro natvA pratApavAn | svasthAne saMsthito gatvA shAntiyukto babhUva ha || 46|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mohAsurashAntivarNanaM nAma dashamo.adhyAyaH || 3\.10 \section{3\.11 mahodarAM.atardhAnaM nAmaikAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || raviruvAcha | gate mohAsure tatra shAntarUpe sureshvarAH | suraishcha munibhiH sArdhaM mahodaramapUjayan || 1|| pUjayitvA gaNeshAnaM praNatA bhaktisaMyutAH | tuShTuvuste visheSheNa harShayuktAH surarShayaH || 2|| surarShaya UchuH | ameyamAyAmitavikramAya nira~njanAyA.atha gaNeshvarAya | amAyine mAyikamohanAya namo namaste.astu mahodarAya || 3|| manovachohInatayA sthitAya manovachoyuktagajAnanAya | ayogasaMyogamayAya DhuNDhe namo namaste.astu mahodarAya || 4|| videharUpAya cha bodhakAya tathAhi so.ahampadabhogakAya | sadA subindvAtmakadehagAya namo namaste.astu mahodarAya || 5|| guNesharUpAya suShuptikAya tathA susUkShmAya cha jAgR^ite te | harIsha brahmAdiShu saMsthitAya namo namaste.astu mahodarAya || 6|| shubhAshubhAkAradharAya bhUmne shubhAshubhAdau cha supUjitAya | shubhAshubhe karmaNi siddhidAya namo namaste.astu mahodarAya || 7|| kartre supAtre haraNAya kAlaprakAsharUpAya cha bhAnave te | kriyAsvarUpAya cha shaktidAya namo namaste.astu mahodarAya || 8|| yamAya chandrAya cha vAyave vai kuberarUpAya purandarAya | shivAya vanhyAtmakanairR^itAya namo namaste.astu mahodarAya || 9|| anantarUpAya jaleshakAya prajApate rUpadharAya pAshin | digIshapAlAya dishAmayAya namo namaste.astu mahodarAya || 10|| surAsurANAM cha samAya nityaM surAsurAkAradharAya dhAtre | (##Page ## khaM\. 3 a\. 11 pAna 24) pishAchagandharvamayAya yakSha namo namaste.astu mahodarAya || 11|| dharAsvarUpAya jalaprakAsha jalasvarUpAya cha tejase te | vAtAya chAkAshamayAya dhAmne namo namaste.astu mahodarAya || 12|| anAdimadhyAntavihArakAya sadAdimadhyAntamayAya chitram | tattvaprakAshAya cha tattvamUrte namo namaste.astu mahodarAya || 13|| narAya varNAshramasaMsthitAya dvijasvarUpAya narAdhipAya | vaishyAya shUdrAya tathAM.atimAya namo namaste.astu mahodarAya || 14|| guroradhInAya gR^ihastharUpavanasthitAyA.atha parivrajAya | varNAshramairhInamayAya yogin namo namaste.astu mahodarAya || 15|| vR^ikShAdivIruttR^iNasaMsthitAya dharAdharAkAramayAya deva | pashusvarUpAya cha pakShiNe te namo namaste.astu mahodarAya || 16|| rasasvarUpAya rasAdhipAya tathA.annarUpAya cha jIvanAya | charAcharAkAramayAya nAga namo namaste.astu mahodarAya || 17|| varA~NkushAdyaishcha suchihnitAyondurudhvajAyA.a.akhusuvAhanAya | trinetradhArAya cha shUrpakarNa namo namaste.astu mahodarAya || 18|| svAnandalokAdhipa devadeva susiddhibuddhiprabhave parAtman | sadaikadantAya chaturbhujAya namo namaste.astu mahodarAya || 19|| mahodarAyAdisupUjitAya suvastrasambhUShaNabhUShitAya | pramodamodAdigaNaiH stutAya namo namaste.astu mahodarAya || 20|| sadAmR^itAbhedamayekShunIrasamudralIlAkaraka~njapANe | gaNesha heramba cha bhaktapoSha namo namaste.astu mahodarAya || 21|| pravishya vishvodarameva bhogavihAriNe vishvamayAya pUrNa | vikArahInAya subodhadAya namo namaste.astu mahodarAya || 22|| alpodarA devamukhAshcha sarve svasvaprabhoge kushalAshcha tena | teShu tvamevaM sukhabhogakArin namo namaste.astu mahodarAya || 23|| bhAnuruvAcha | evaM saMstuvatAM teShAM surarShINAM maharShayaH | samutpanno bhaktirasastena te nanR^ituH puraH || 24|| sAshrunetrAn sa romA~nchAn ruddhakaNThAn visheShataH | tAnuvAcha svayaM devo bhaktAn vai bhaktavatsalaH || 25|| gaNesha uvAcha | varAn vR^iNuta deveshA devA munigaNAstathA | bhaktyA stotreNa tuShTo.ahaM dAsyAmi manasIpsitAn || 26|| gaNeshavachanaM shrutvA harShayuktAH surarShayaH | taM praNamya mahAtmAnaM dvijA Uchurmahodaram || 27|| devarShaya UchuH | yadi tuShTo.asi devesha tadA te bhaktimuttamAm | dehi no gaNanAtha tvaM tayA tR^iptAH sma sAmpratam || 28|| tvayA shAntidharo duShTaH kR^ito mohAsuraH prabho | tena sarvaM jagat pUrNaM varaishchApi prapAlitam || 29|| adhunA tApasaMhInAH kR^itA gaNapate vayam | tvaM nAtho.asi jagannAtha anAthAnAM karoShi tat || 30|| evamuktvA gaNeshAnaM praNemuste surarShayaH | tatheti tAnuvAchaiva gaNeshoM.atardadhe dvijAH || 31|| devAshcha munayaH sarve svasvasthAnaM yayustataH | svasvadharmaratA lokA babhUvurvigatajvarAH || 32|| evaM mohAsuraM viprAH shAntirUpadharaM prabhuH | chakAra gaNanAtho vai mohahInaM jagattathA || 33|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 12 pAna 25) mahodarasya tasyaivAvatArA vividhAH smR^itAH | charitramakhilaM teShAM gadituM na prashakyate || 34|| rAmaH sItAviyogArtaH sharaNaM taM mahodaram | yayau tena sa shAnto.abhUt sasIto bhajane rataH || 35|| dakShiNasyAM dishi prAnte sthApito.asau mahodaraH | devarShibhishcha bho viprAH sthAnaM tadbhuvi paprathe || 36|| idaM mahodarasyaiva charitaM mohanAshanam | mohashAntipradaM pUrNaM kathitaM vo mayA dvijAH || 37|| yaH paThechChR^iNuyAdyashcha tasmai shAntipradAyakam | bhuktimuktipradaM chaiva bhaviShyati na saMshayaH || 38|| mohena mohitA viprA mAM vadanti parAtparam | svalpayogadharAste ye j~nAtavyAshcha na saMshayaH || 39|| etadvaH kathitaM sarvaM madIyaM sucharitrakam | gaNeshabhaktisaMyuktaM tasmAttaM prabhajAmyaham || 40|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mahodarAM.atardhAnaM nAmaikAdasho.adhyAyaH || 3\.11 \section{3\.12 naranArAyaNaviShNusaMvAdo nAma dvAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | sUryeNa kathitaM chitraM mahodarakathAnakam | shrutvA vismayasaMyuktA babhUvurvAlakhilyakAH || 1|| mAnase dhArayAmAsurgaNesho.ayaM sushAntidaH | yogarUpo na sandeho bhAnunA bodhitA vayam || 2|| harShayuktAH punastaM te vAlakhilyAH prajApate | mahodarasya paprachChushcheShTitaM tasya shAntidam || 3|| vAlakhilyA UchuH | dhanyo.asi cha rave tvaM vai yogashAntiprakAshakaH | vayaM bodhena saMyuktA saMshayo na tvayA kR^itaH || 4|| dhanyaM janma gaNeshasya kathAM tasya mahAprabhoH | shrutvA manasi santuShTA bhavAmastvadanugrahAt || 5|| sarvaj~no.asi mahAbhAga sAkShAdgaNapatiH svayam | AtmAkAreNa sUryastvaM tanna chitraM kimapyuta || 6|| adhunA brUhi devesha rAmo gaNapatiM katham | abhajadbhaktisaMyuktaH shAntirUpo babhUva ha || 7|| dhanyAste puruShA loke gaNeshasya kathAM rave | pR^ichChanti prapaThantyanye shR^iNvate yogashAntidAm || 8|| mudgala uvAcha | iti pR^iShTo mahAtejA vAlakhilyaiH prajApate | ravistAn harShito bhUtvA bho jagAda shR^iNuShva tat || 9|| raviruvAcha | atrA.ahaM kathayiShyAmi chetihAsaM purAtanam | nArAyaNasya saMvAdaM mArkaNDeyasya siddhidam || 10|| mR^ikaNDAchcha samutpanno mArkaNDeyo mahAmuniH | kR^itopavItako bhUtvA tatApa paramaM tapaH || 11|| brahmacharyasamAyukto vedashAstraj~nasattamaH | nityaM jajApa gAyatrIM mokShepsuH sa visheShataH || 12|| ayute pragate viprA varShANAM cha tadA.a.ashrame | Ayayau sha~Nkarastatra pArvatyA gaNasaMvR^itaH || 13|| dhyAne viShNuM samAdhR^itvA saMsthito na bubodha tam | (##Page ## khaM\. 3 a\. 12 pAna 26) samAgataM maheshAnaM shivashchitraM tadA.akarot || 14|| yogamAyAbalenA.asau hR^idi tasya gataH shivaH | lopayAmAsa viShNuM taM hR^idi saMsthaM muneH kila || 15|| hR^idaye sha~NkaraM dR^iShTvA vismito.asau mahAmuniH | tyaktvA dhyAnaM bahirvIkShya sha~NkaraM praNanAma saH || 16|| atharvashirasA shambhuM stutvA harShasamanvitaH | punaH punarmaheshAnaM praNamya purataH sthitaH || 17|| tamuvAcha mahAdevo varaM vR^iNu hR^idIpsitam | dAsyAmi tapasA tuShTo gAyatryAshcha japena te || 18|| gAyatrI vedamAtA vai pitA o~NkAra uchyate | o~NkArAchcha vayaM jAtA jAnIhi tApasottama || 19|| ato japena gAyatryAH santuShTo.ahaM na saMshayaH | stutyA gambhIrayA vipra dAsyAmi hR^idi vA~nChitam || 20|| shivasya vachanaM shrutvA taM jagAda mahAmuniH | bhaktiM dehi tvadIyAM me muktiM saMsArasAgarAt || 21|| tatastaM pratyuvAchedaM vAkyaM vAkyavishAradaH | shivaH santoShadaH pUrNaH svabhaktebhyo visheShataH || 22|| shiva uvAcha | madIyA bhaktirugrA te bhaviShyati mahAmune | muktishcha shAshvatI pUrNA purANAchAryatA tathA || 23|| Ayushcha saptakalpAkhyaM bhaviShyati mahAmune | yadyadichChasi tattatte saphalaM nAtra saMshayaH || 24|| evamuktvAntardadhe sashaktiko.asau shivaH svayam | mArkaNDeyashcha sa~NkhinnaH saMsthito.abhUn maharShayaH || 25|| prakIrtitA mantrashaktirgAyatrI rUpadhAriNI | devatA shambhurUpA cha kalpitA.abhUn mahAtmanA || 26|| shaivamArgeNa shambhuM so.abhajachchAnanyachetasA | kAlAtmakaM maheshAnaM mohahInaM visheShavit || 27|| tatra tena samAkhyAtaM purANaM sarvasiddhidam | mArkaNDeyaM shivasyaiva shaktermAhAtmyasaMyutam || 28|| tato bahugate kAle naranArAyaNAvubhau | Ashrame tasya devarSherjagmatuH parameshvarau || 29|| vAlakhilyA UchuH | vada bhAno mahAbhAga charitraM cha tayoH shubham | parameshvarasa.nj~nau tau bhavataH kathamAdarAt || 30|| bhAnuruvAcha | mama putrashcha dharmAtmA dharmaH sarvasamAnagaH | tena viShNostapastaptaM kIrtyA saha maharShayaH || 31|| gate varShashate pUrNe viShNushcha varado.abhavat | tAbhyAM putrastvamevaM nau bhava so.api tathA.akarot || 32|| naranArAyaNAvevaM tayoH putrau babhUvatuH | naro jIvamayaH prokto paro nArAyaNaH shivaH || 33|| tayoryoge cha yadbrahma vaiShNavaM kathyate budhaiH | atastau prasamAkhyAtau mayA vaH parameshvarau || 34|| dharmasyAj~nAM gR^ihItvA vai nimiShAraNyagau dvijAH | bhavataH sma tato devau tepAte paramaM tapaH || 35|| samAyayau tatra sAkShAt svayaM viShNuryadR^ichChayA | taM dR^iShTA sannatau tuShTuvaturdevau cha keshavam || 36|| nAnAstotraiH prasAdyainaM nematurbhaktitatparau | tAvuvAcha mahAviShNurichChathaH kiM mahAmunI || 37|| tatastau keshavaM chaivochatuH paramadhArmikau | vada yogaM mahAbhAga sarvashAntikaraM param || 38|| evamukto mahAyogI tAvuvAcha praharShitaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 13 pAna 27) yogaM shAntipradaM pUrNaM gANapatyapriyaH sadA || 39|| viShNuruvAcha | chittaM pa~nchavidhaM proktaM tadaishvaryaM cha yat smR^itam | mAyArUpaM tadevAshu tyaktvA yogaM samApsyathaH || 40|| yadyachchittena samprAptaM tattadyogena mAnadau | yogarUpaM prakartavyaM tadAkArasamAdhinA || 41|| yadyachchittena na j~nAtaM tattannirvR^ittivAchakam | tadeva yogarUpaM vai kartavyaM yogasevayA || 42|| chitte chintAmaNirnityaM tiShThedvai chittachAlakaH | bhajataM taM mahAbhAgau tena shAntimavApsyathaH || 43|| mAyAmohayutaM chittaM nAnAbhAveShu lAlasam | mAyAhInaM sadA chittaM shAntirUpaM bhaviShyati || 44|| chittamichChati dharmaM vai tathArthaM kAmamAdarAt | mokShaM cha brahmabhUtatvaM bhramayuktaM na saMshayaH || 45|| ahaM chintAmaNiH sAkShAnna me bhinnaM pravidyate | tadichCheyaM bhrAmayati kimarthaM mAM bhramAtmikA || 46|| anena yogamArgeNa chittaM tyaktvA mahAmunI | shAntiyogasvarUpau vai saMshayo na bhaviShyathaH || 47|| evamuktvAM.atardadhe.asau viShNurvaikuNThago.abhavat | naranArAyaNau tatra yogayuktau babhUvatuH || 48|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite naranArAyaNaviShNusaMvAdo nAma dvAdasho.adhyAyaH || 3\.12 \section{3\.13 naranArAyaNamArkaNDeyasamAgamo nAma trayodasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || vAlakhilyA UchuH | vada bhAno mahAyoginnaranArAyaNAvR^iShI | kiM chakratustataH sarvaM brahmabhUtau visheShataH || 1|| raviruvAcha | svAshrame tau sthitau devau naranArAyaNAvR^iShI | viShNunA kathito yogaH sAdhayAmAsatuH param || 2|| krameNa shAntimApannau gANapatyau babhUvatuH | gaNapasya mahAmantraM shivAt sa~NgR^ihya jepatuH || 3|| chaturakSharakaM mantraM herambasya visheShataH | mUrtiM ratnamayIM kR^itvA pUjayetAM mahAmunI || 4|| herambasya hR^idi dhyAnaM chakratuH paramAdR^itau | shAntiM prAptau tato viprA na mu~nchantau gajAnanam || 5|| evaM varShashate pUrNe tayorAshramago.abhavat | herambaH siMhago bhUtvA nAgayaj~nopavItavAn || 6|| chaturbAhudharashchaiva trinetro bhUShaNairvaraiH | bhUShitaH siddhibuddhibhyAM yuto lambodaraH prabhuH || 7|| nAnApuShpamayIM mAlAM trishUlaM mudgaraM tathA | a~NkushaM cha karairviprA dadhAnastejasA yutaH || 8|| etAdR^ishaM cha herambaM dR^iShTvA tau munisattamau | praNematurdaNDavattu pAdayostasya yoginau || 9|| herambaM tata utthAyApUjayetAM yathAvidhi | punastuShTuvatustatra tau praNamya gajAnanam || 10|| naranArAyaNAvUchatuH | namaste gaNanAthAya bhaktasaMrakShakAya te | bhaktebhyo bhaktidAtre vai herambAya namo namaH || 11|| anAthAnAM visheSheNa nAthAya gajavaktriNe | (##Page ## khaM\. 3 a\. 13 pAna 28) chaturbAhudharAyaiva lambodara namo.astu te || 12|| DhuNDhaye sarvasArAya nAnAbhedaprachAriNe | bhedahInAya devAya namashchintAmaNe namaH || 13|| siddhibuddhipate tubhyaM siddhibuddhisvarUpiNe | yogAya yoganAthAya shUrpakarNAya te namaH || 14|| saguNAya namastubhyaM nirguNAya parAtmane | sarvapUjyAya sarvAya devadevAya te namaH || 15|| brahmaNAM brahmaNe tubhyaM sadA shAntipradAyaka | sukhashAntidharAyaiva nAbhisheShAya te namaH || 16|| pUrNAya pUrNanAthAya pUrNAnandAya te namaH | yogamAyAprachAlAya khelakAya namo namaH || 17|| anAdaye namastubhyamAdimadhyAntamUrtaye | sraShTre pAtre cha saMhartre siMhavAhAya te namaH || 18|| gatAbhimAninAM nAthastvamevAtra na saMshayaH | tena herambanAmA.asi vinAyaka namo.astu te || 19|| kiM stuvastvAM gaNAdhIsha yogAbhedamayaM param | atastvAM praNamAvo vai tena tuShTo bhava prabho || 20|| evamuktvA natau tatra naranArAyaNAvR^iShI | tAvutthApya gaNeshAna uvAcha ghananisvanaH || 21|| heramba uvAcha | varaM chittepsitaM dAsyAmi brUtaM bhaktiyantritaH | mahAbhAgAvAdimunI yogamArgaprakAshakau || 22|| bhavatkR^itamidaM stotraM mama prItikaraM bhavet | paThate shR^iNvate chaiva bhuktimuktipradaM tathA || 23|| yadyadichChati tattadvai dAsyAmi stotrapAThataH | mama bhaktipradaM chaiva bhaviShyati susiddhidam || 24|| bhAnuruvAcha | herambavachanaM shrutvA harShitau munipu~Ngavau | kR^itA~njalipuTau chobhAvUchatustaM gajAnanam || 25|| yadi prasannabhAvena varaM dAsyasi vighnapa | tadA te bhaktimugrAM nau dehi chAvyabhichAriNIm || 26|| tatheti gaNanAthastau jagAda bhaktibhAvitaH | antardhAnaM chakArA.asau svAnandastho babhUva ha || 27|| tatastau nityamatyantaM gaNeshabhajane ratau | herambeti sadA mantraM vANyA prochaturAdarAt || 28|| tato bahugate kAle mArkaNDeyAshrame dvijAH | jagmaturj~nAnadAnArthaM karuNAyuktamAnasau || 29|| naranArAyaNau dR^iShTvA mArkaNDeyo mahAmuniH | praNanAma sa sAShTA~NgaM pUjayan bhaktisaMyutaH || 30|| pUjayitvA svayaM tatra pAdasaMvAhane sthitaH | uvAcha tau vinItAtmA mArkaNDeyo mahAmuniH || 31|| mArkaNDeya uvAcha | dhanyaM me janma vidyA cha tapo j~nAnAdikaM tathA | dhanyau me janakau chaiva yuvayoH pAdadarshanAt || 32|| evaM nAnAvidhairvAkyaiH saMstutau munipu~Ngavau | UchatustaM vinItaM tau bhaktibhAvena toShitau || 33|| naranArAyaNAvUchatuH | mArkaNDeya vR^iNuShva tvaM varaM svamanasIpsitam | tavAtithyakR^itenaiva santuShTau nAtra saMshayaH || 34|| tayorvachanamAkarNya mArkaNDeyaH pratApavAn | praNamya tAvuvAchA.atha bhaktinamrAtmakandharaH || 35|| mArkaNDeya uvAcha | j~nAnaM shAntipradaM pUrNaM vadataM munisattamau | tena tR^ipto bhaviShyAmi shAntiyogaparAyaNaH || 36|| darshayethAM mahAmAyAM tAM j~nAtvA santyajAmyaham | (##Page ## khaM\. 3 a\. 14 pAna 29) bhaktireva guroH pAde dIyatAM me varastvayam || 37|| raviruvAcha | tatheti taM mahAtmAnAvUchaturj~nAnamuttamam | shAntiyogapradaM pUrNaM gANeshaM munipu~Ngavau || 38|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite naranArAyaNamArkaNDeyasamAgamo nAma trayodasho.adhyAyaH || 3\.13 \section{3\.14 mAyAvarNanaM nAma chaturdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | j~nAnaM shAntipradaM pUrNaM shR^iNu tvaM munisattama | tapasA brahmacharyeNa siddho.asyatra na saMshayaH || 1|| shivena rAmachandrAya kathitaM yogadAyakam | tena shAntisamAyukto babhUve lakShmaNAgrajaH || 2|| rAjyasa~NgasamAyuktastenAbhUttachcha vismR^itam | punarvasiShThavAkyena tajj~nAnaM samapadyata || 3|| mArkaNDeya uvAcha | ko.asau rAmo mahAbhAgaH kasmin vaMshe samudbhavaH | kasya putrashcha tatsarvaM vadataM mAM mahAmunI || 4|| raviruvAcha | evaM pR^iShTau mahAtmAnau mArkaNDeyena dhImatA | UchatuH paramaprItau cheShTitaM rAghavasya cha || 5|| naranArAyaNAvUchatuH | marIchirbrahmaNaH putrastasmAjjAtashcha kashyapaH | adityAM kashyapAjjaj~ne sUrya AtmA sharIriNAm || 6|| sUryAchcha manunAmA yo vaivasvata iti shrutaH | tasya manvantaraM proktaM saptamaM bhUmimaNDale || 7|| brahmaNo divasaH prokto munibhiH kAlavAdibhiH | chatuyurgasahasrAkhyastAvatI rAtriruchyate || 8|| ekasmin divase vipra manavashcha chaturdasha | bhavanti svasvakAlena preritAH kShatrakarmaNi || 9|| ekasaptatireShaivAdhikA ki~nchin mahAmune | manvantaraM chaturNAM cha yugAnAM vai prakathyate || 10|| svAyambhuvAdayashchaiva manavaH kathitA budhaiH | teShu ShaTkaM tathA bhinnaM bhavati svAdhikArataH || 11|| manurdevAshcha viprA vai sapta chaiva purandaraH | manuputrAshcha viShNoryatrAvatAraH prakIrtitaH || 12|| vibhAgatashcha manunA sarvadharmaH prakAshyate | bhUmipAlanakaM kAryaM varNAshramavidhAnataH || 13|| R^iShibhistattvamArgeNa karmaj~nAnAdikaM mune | subodhena narANAM tat prakAshyaM sarvamAdarAt || 14|| yajamAnasya yaj~nAdi karma sarvaM tathA mune | kAraNIyaM prakartavyaM svasvamanvantareShu taiH || 15|| vR^iShTyAdinA tribhuvanaM mahendreNa visheShataH | karmAnusArabhogena pAlanIyaM yathAtatham || 16|| devaiH svayaj~nabhAgasthaM bhogaM bhuktvA svalokadam | karmakartre tathA svarge phalaM dAtavyamAdarAt || 17|| indrasya daityajaM ghoraM bhayaM prAptaM yadA mune | tadA viShNuH kalAMshena taM rakShati biDaujasam || 18|| manoH putraishcha pautraishcha teShAM santatibhiH sadA | prajApAlanakaM kAryaM kShAtradharmaparAyaNaiH || 19|| evaM ShaTkaM samAkhyAtaM manvantaramayaM mune | manvantare samApte vai dvitIyasya samudbhavaH || 20|| j~nAnaniShThaM tadA ShaTkaM bhavedvai nityamAdarAt | tapasA dehamutsR^ijya svasvadhAmni gataM bhavet || 21|| layastatra samAkhyAto manvantaralayAtmakaH | tatra sarve layaM prAptA janAH sthAvaraja~NgamAH || 22|| dvitIye manumukhye samudyate vai mahAmune | bhR^igvAdayaH svamAtmAnaM sasR^ijuryogasevayA || 23|| punaH sR^iShTiM prachakruste charAcharamayIM mune | evaM sarvAntare proktaM j~nAtavyaM vibudhaiH sadA || 24|| brahmaNo divasAnte yo layo naimittikAhvayaH | bhavati tatra trailokyaM nAshameti na saMshayaH || 25|| evaM dinakrameNaiva shatavarShamayaM mune | brahmaNaH pUrNamAyuShyaM bhaviShyati na saMshayaH || 26|| tadA svayaM layenaiva mariShyati pitAmahaH | evaM krameNa traiguNyaM nAsharUpaM vadanti cha || 27|| janmamR^ityumayI pUrNA nAnAdvandvaprakAshinI | mAyA te kathitA vipra dvandvabhAveShu bhrAntidA || 28|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mAyAvarNanaM nAma chaturdasho.adhyAyaH || 3\.14 \section{3\.15 kAlagativarNanaM nAma pa~nchadasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mArkaNDeya uvAcha | bhavadbhyAM kathitaM chitraM mAyArUpaM visheShataH | shrutvA.ahaM tR^iptisaMyukto bhavAmi bhR^ishaharShitaH || 1|| mAyArUpaM mayA nAthau na j~nAtaM pUrNabhAvataH | ato mAM vistareNaiva vadataM yoginAM varau || 2|| varNAshramavibhAgaM vai svasvAchArasamanvitam | yugamAnaM tathA vipro yugadharmAn visheShataH || 3|| pitR^idevAsurANAM vai karmamArgaM sutR^iptidam | sUryachandraprasUtAnAM rAj~nAM sarvaM charitrakam || 4|| etAni prashnapIThAni vadataM charShisattamau | tatra dvandvAdikasyaiva j~nAnaM me prabhaviShyati || 5|| bhAnuruvAcha | evaM pR^iShTau mahAbhAgau naranArAyaNAvR^iShI | UchatustaM dayAyukto mArkaNDeyaM tu tApasam || 6|| naranArAyaNAvUchatuH | samyak pR^iShTaM mahAbhAga vadiShyAvo.akhilaM cha te | yena mAyAcharitrANAM j~nAnaM bhavati nishchalam || 7|| nimeShamAtraH kAlo yo laghvakSharasamanvitaH | dashapa~nchanimeShaishcha kAShThAkAlaH prakIrtitaH || 8|| triMshatkAShThAbhirevaM yaH kalAkAlaH prajAyate | triMshatkalAbhirekaM vai muhUrtaM parikIrtitam || 9|| triMshanmuhUrtamAnena divAnaktamayo mataH | taistriMshadbhistathA kAlo mAsAkhyo vipra jAyate || 10|| mAsapakShadvayAkAraH shuklakR^iShNavibhAgataH | mAsairdvAdashabhiH saMvatsaraH pUrNashcha jAyate || 11|| dvAbhyAmAbhyAmR^ituH proktaH sa ShaDR^itubhiruchyate | saMvatsarapramANAkhyaH kathitaH kAlavedibhiH || 12|| nimeShAdibhirevaM sa kAlaH saMvatsarAntagaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 15 pAna 31) nAnAbhAvasamAyuktaH kAladharmaM prakAshate || 13|| saMvatsarAtmakaH kAlaH pa~nchadhA parikIrtitaH | AdyaH saMvatsaraH prokto dvitIyaH parivatsaraH || 14|| iDAvatsara evA.asau chaturthashchAnuvatsaraH | vatsarashchaiva pa~nchaite shR^iNu teShAM gatiM mune || 15|| a~Ngapratya~NgasaMyogaH kAlenaiva prajAyate | agnirjaTharasaMsthashcha kurute sarvama~njasA || 16|| dehotpattiH sthitishchaiva nAshastasya prakIrtitaH | kAlena jAyate sarvaM so.agniH saMvatsaraH smR^itaH || 17|| pa~nchAnAM mukhyarUpo.ayaM kAlakarmapravartakaH | dehasaMstho mahAyogI budhaiH kAlaH prakathyate || 18|| parivatsaranAmA.ayaM sUryaH kAlamayo mune | ayanAdisvabhAvena smR^itaH kAlasya chAlakaH || 19|| varShAshItoShNakAleShu R^itumAsakramAdiShu | kAladharmaM sa charati prakAshayati nityashaH || 20|| iDAvatsaranAmA.ayaM chandraH prokto manIShibhiH | tArAnakShatrakAdInAM chAlakashcha prajAyate || 21|| pitR^INAM j~nAnakArI cha kAlasyAtra na saMshayaH | kAlakrameNa somo.ayaM dadhAtyamR^itamaMshubhiH || 22|| oShadhInAmaMshubhirvai kAle bhAvaM prakAshate | kAle devajanAnAmamR^itapAnaM dadAti saH || 23|| anuvatsaranAmA.asau vAyuH sarvatra paThyate | prANApAnAdibhirbhAvaishchAlakaH kAmakArakaH || 24|| AvahapravahAdyaiH sa nemibhirjyotiShAM gaNam | sa~nchAlayati kAlena kAlaj~naH kAlarUpadhR^ik || 25|| vatsaro rudrarUpo.ayaM tathA kAlaH prakAshate | mahAlaye samutpanne layamoShadhayo gatAH || 26|| tatra kAlapramANena tryambakaH punareva cha | sa oShadhInAM prasraShTA jAyate kAlasaMsthitaH || 27|| gAyatrI jagatI triShTubambikA nAmataH smR^itAH | tAbhirekatvabhUtAbhistrividhAbhiH svavIryataH || 28|| punashchauShadhayaH sR^iShTAstatra rudreNa kAlataH | tenA.ayaM kAlabhAvena jagadbhAvayati prabhuH || 29|| evaM pa~nchavidhaM kAlaM yo jAnAti svabhAvataH | na tasya kAlabhAvasya duHkhaM bhavati karhichit || 30|| adhunA shR^iNu viprarShe kAlamAnaM visheShataH | ayanaM dvividhaM proktaM ShaNmAsAtmakamuchyate || 31|| tadeva devatAnAM vai dinamekaM prakathyate | uttarAyaNarUpashcha divasaH parikIrtitaH || 32|| dakShiNAyanarUpA vai rAtristeShAM prakIrtitA | evaM triMshadbhirAkhyAto mAsashchaiva mahAmune || 33|| mAsairdvAdashabhishchaiva varShasteShAM prakIrtitaH | evaM sarvatra viprAgrya j~nAtavyaM kAlajaM vapuH || 34|| shuklapakShamayI rAtriH kR^iShNapakSho.ahareva cha | pitR^INAM sukhadaH kAlo mAsena divaso bhavet || 35|| mAsau cha dvividhau proktau saurachAndrau vidhAnataH | sa~NkrameNa ravermAso jAyate ravijaH smR^itaH || 36|| pUrNimAyAM sa sampUrNashchandro lokaiH pradR^ishyate | tadAdhAreNa mAso vai j~nAtavyashchandramAnataH || 37|| athavA kShINachandrAyAmamAyAM j~nAyate budhaiH | mAsashchAndramaso vipra dvividhaH parikIrtitaH || 38|| tatraiva kAraNaM brUvaH shR^iNu tattvArthasiddhaye | (##Page ## khaM\. 3 a\. 16 pAna 32) adhimAsastathA lokaiH kShayamAso malAtmakaH || 39|| amAyAM chandrachihnena j~nAyate nAnyathA kvachit | snAnArthaM mAsamAhAtmyaM pUrNimAyAM visheShataH || 40|| chandrachihnena viprarShe j~nAtavyaM vibudhaiH sadA | anyachcha pitR^iNAM kAlashchandramAsena jAyate || 41|| devAnAM pitR^iNAM svarge sudhApAnaM prakIrtitam | pUrNaM somakalAbhUtaM chAndramAse na jAyate || 42|| devAnAM divase kAlaH sUryachihnena jAyate | shuklakR^iShNagatishchaiva kAraNaM parikIrtitam || 43|| trINi varShasahasrANi mAnuSheNa pramANataH | triMshatAdhikarUpANi mataH saptarShivatsaraH || 44|| nava varShasahasrANi mAnuSheNa pramANataH | anyAni navatishchaiva dhrauvyaH saMvatsaraH smR^itaH || 45|| evaM kAlapramANaM yat kathitaM te dvijottama | mR^ityuyuktaM sadA bhrAntaM j~nAtavyaM dvandvasaMyutam || 46|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite kAlagativarNanaM nAma pa~nchadasho.adhyAyaH || 3\.15 \section{3\.16 yugadharmavarNanaM nAma ShoDasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | divyavarShasahasrANi dvAdashA.atha mahAmune | chaturyugamayaH kAlo j~nAtavyo vibudhaiH sadA || 1|| chatvAri cha sahasrANi varShANi kR^itanAmakam | yugaM prakIrtitaM tatrAShTashataiH sandhiruchyate || 2|| trINi varShasahasrANi yugaM tretA prakIrtitam | sandhyAMsho dviguNaistatra j~nAtavyo vibudhaiH shataiH || 3|| sahasre dve cha varShANi dvAparaH parikIrtitaH | sandhyAMsho dviguNaistasmAchChataistu parikIrtitaH || 4|| ekavarShasahasraM vai kaliH paramadAruNaH | tasyA.api sandhirdviguNo j~nAtavyo vibudhaistathA || 5|| shatAni sandhirUpANi j~nAtavyAni visheShataH | sarvatra yugamAneShvAdyaM tayorbhogadAni vai || 6|| evaM dvAdashasAhasradevavarShANi tAni vai | chaturyugAnAM mAnaM cha kathitaM kAlavedibhiH || 7|| AdyaM kR^itayugaM proktaM tatastretA prakIrtitA | tato dvAparanAmA.api kalistasmAt prakIrtitaH || 8|| dhyAnaM kR^itayuge mukhyaM tretAyAmadhvarastapaH | dvApare pUjanAchAraH kalau stavanamuchyate || 9|| brAhmaH kR^itayuge dharmashchatuShpAdaH sanAtanaH | tretAyAM tripadaH prokto dharmo dharmavidAM varaiH || 10|| dvApare dvipado dharmaH sarvashAstreShu sammataH | kalAvekapadaH proktaH sopyaM.ate nAshameShyati || 11|| kR^ite j~nAnaM sadA pUjyaM tretAyAM raviruchyate | dvApare daivataM viShNuM kalau shambhuM vadanti cha || 12|| chaturyugAnAM mAneShu gaNesho mukhyabhAvataH | pUjyate mAnavaiH sarvaiH svasvasid.hdhyarthamAdarAt || 13|| kR^ite vinAyakaH proktaH kashyapAtmaja eva saH | siMhArUDhashcha digbAhustejorUpI prakathyate || 14|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 16 pAna 33) tretAyAM pUjyate devo mayUreshashcha ShaDbhujaH | mayUravAhanaH putraH shashivarNaH shivasya vai || 15|| dvApare mUShakArUDhaH pUjyate cha chaturbhujaH | gajAnano vareNyasya raktavarNaH sutaH smR^itaH || 16|| kalAvashvasthitashchaiva dhUmravarNo dvibAhubhR^it | tArakaH sarvabhAvaj~no gaNeshaH pUjyate janaiH || 17|| brahmAkAramayashchaiva tena bhedo na vidyate | chaturyugeShu dharmeShu siddhidAtA visheShataH || 18|| kR^ite narANAmAyuShyaM lakShavarShANi sammatam | tretAyAM dashasAhasraM dvApare tu sahasrakam || 19|| kalau tu shatavarShANyante tannyUnaM bhaviShyati | varShANi pa~nchadasha vai krameNa paramaM matam || 20|| kR^ite svadharmasanniShThA janAH sarve hite ratAH | parasparaM bhAvayanto bhedahInA visheShataH || 21|| na mAtsaryAdi saMyuktAH kalahAdivivarjitAH | bAlyAd dharmadharA vipra sadAnandayutAstathA || 22|| viShayAtmasukhaM tuchChaM manyante satataM narAH | sukhe santi sadA j~nAnayuktA dhyAnaparAyaNAH || 23|| varNAshramavibhAgasthAH svasvAchArasamanvitAH | brahmaNi shraddhayA yuktA yogAbhyAsaparAyaNAH || 24|| R^itugAmina evaM te nAnAdharmakarAH sadA | antarbAhyaikabhAvAshcha bhavanti sukhabhoginaH || 25|| tretAyAM pAdahInena narA dharmeNa saMyutAH | tatrAntarbAhyabhAveShu bhinnabhAvadharA matAH || 26|| tathA svArthaM parArthaM te na samAnA visheShataH | viShayechChAyutA vipra ki~nchit ki~nchit krameNa vai || 27|| tatra sandhyAMshamArgaM tvaM shR^iNuShvaitaM mahAmune | aShTau shatAni varShANi kR^ite sandhyAMsha uchyate || 28|| chatuHshatAni tatraiva kR^itAnte varShakANi cha | shatAni trINi tretAyA ardhAMshena yutAni cha || 29|| shatasaptakavarShANi sandhyAMshaH parikIrtitaH | dine dine krameNaiva kR^itadharmo vinashyati || 30|| tretAdharmo.adhikatvena tatra tiShThati nishchitam | shatasaptakavarSheShu gateShu munisattama || 31|| kevalaM prabhave tretAyugaM sarvasvabhAvataH | j~nAtavyamevaM sarvatra sandhyAMsheShu yugakramaiH || 32|| dvApare dvipado dharmastatra svArthaparAyaNAH | kalahAdisamAyuktA bhavanti kila mAnavAH || 33|| bAhyabhAveShu sAdhUnAM dharmANAM sevakA matAH | lajjAyuktatayA vipra antare viShayapriyAH || 34|| pareShAM lajjayA dharmaM charanti dvApare narAH | viShayechChAyutAH sarve svagR^ihe dharmalopakAH || 35|| etAdR^ishAste bhavanti dvApare malasaMyutAH | narAH sarvatra bhAveShu jAnIhi munisattama || 36|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite yugadharmavarNanaM nAma ShoDasho.adhyAyaH || 3\.16 (##Page ## khaM\. 3 a\. 17 pAna 34) \section{3\.17 kaliyugavarNanaM nAma saptadasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | sAttvikaM cha yugaM proktaM kR^itaM tretA cha rAjasI | dvAparastamasA yuktaH svayaM rAjasa uchyate || 1|| kalistamomayaH pUrNastatra sarvaM vinashyati | pAparUpadharaH sAkShAdvipradharmaH kuto bhavet || 2|| kalau pramArako rogaH satataM kShudbhayaM mune | anAvR^iShTibhavaM duHkhaM deshAnAM cha viparyayaH || 3|| adhArmikA anAchArA mahAkopA.alpachetasaH | vadiShyantyanR^itaM lubdhAH kalau jAtAH suduHprajAH || 4|| ariShTairduradhItaishcha durAchArairdurAgamaiH | viprANAM karmadoShaishcha prajAnAM jAyate bhayam || 5|| nAdhIyate kalau vedAnna yajanti dvijAtayaH | paThanti nyAyato vedAn shUdrAgre chAlpabuddhayaH || 6|| shUdrANAM mantrayogaishcha sambandho brAhmaNaiH saha | bhaviShyati kalau vipra shayanAsanabhojanaiH || 7|| shUdrA bhavanti rAjAno brAhmaNAn bAdhayanti te | brahmahatyAM pashorhatyAM kurvante vai nareshvarAH || 8|| snAnaM homaM japaM dAnaM devatAnAM tathA.archanam | anyAni chaiva karmANi na kurvanti dvijAtayaH || 9|| vinindanti gaNeshAnaM brAhmaNAn daivatAnyapi | vedAn shAstrANi sarvANi purANAni kalau yuge || 10|| kurvantyavedakarmANi hyanAdhArANi bho mune | svadharmeShu ruchirnaiva dvijAdInAM prajAyate || 11|| kushIlacharyApAkhaNDo vR^ithA.anR^itabhayaM bhavet | yAchakAH sarvavarNAshcha bhaviShyanti kalau yuge || 12|| adR^ishUlA janapadAH shivashUlAshchatuShpathAH | pramadAH keshashUlAshcha bhaviShyanti kalau yuge || 13|| shukladantA akShajitA muNDAH kAShAyavAsasaH | shUdrA dharmaM chariShyanti brAhmaNAnAM kalau yuge || 14|| annachaurA bhaviShyanti tathA velAbhimarShiNaH | chaurA chaurasya hartAro harturhartAra eva cha || 15|| duHkhaprachuratA.alpAyuH shishnodaraparAyaNAH | dyUtamadyAdisaMsaktAH parastrIlampaTA mune || 16|| kApAlikAstathA chAnye yatayo gR^ihamedhinaH | vedavikrayiNo viprAstIrthavikrayiNastathA || 17|| AsanasthA dvijAn dR^iShTvA na chalantyalpabuddhayaH | tADayanti dvijAn shUdrA rAjAno rAjajIvinaH || 18|| uchchAsanasamAsInA brAhmaNAnAM cha pUjakAH | bhaviShyanti kalau shUdrA vedAdhyayanatatparAH || 19|| sevAvasaramAlokya dvAri tiShThanti vai dvijAH | upAyanAdi sa~NgR^ihya shUdrANAM rAjajIvinAm || 20|| buddhishAlina evaM vai shUdrA dharmAn vadanti vai | vedavAdavichAraj~nA brAhmaNAn shikShayanti te || 21|| tapo yaj~naphalAnAM vai vedAnAM cha sukarmaNAm | vikretAro bhaviShyanti brAhmaNAshcha kalau yuge || 22|| patiM tyaktvA striyashchaiva pare puMsi nirantaram | saMsaktAshcha bhaviShyanti patidrohaparAyaNAH || 23|| yatayashcha bhaviShyanti shatasho.atha sahasrashaH | madyastrIsa~NgasaMsaktAshcharanti cha kalau yuge || 24|| vAmamArgAH pAshupatAH sA~NkhyA vai pa~nchavAhakAH | bhaviShyanti kalau tasmin brAhmaNAH kShatriyAstathA || 25|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 17 pAna 35) j~nAnamArgeShu naShTeShu loke niShkriyatAM gate | kITamUShakasarpAshcha dharShayiShyanti mAnavAn || 26|| kariShyantyavatArAMshcha brAhmaNAnAM kuleShu te | dadhIchishApanirdagdhA purA dakShAdhvare dvija || 27|| shApayuktA gautamasya bhaviShyanti visheShataH | vAmAdimArgasaMsaktA janAn bhraShTAMshcha kurvate || 28|| anyajAtiShu sarvatra bhaviShyanti tathA narAH | dakShAdhvare sarvavarNAH shApitAste durAgrahAH || 29|| mohayiShyanti cha janAn darshayitvA phalAni vai | tamasA.a.aviShTahR^idayA biDAlavratikA.adhamAH || 30|| bauddhamAyAdharastatra viShNuH pAkhaNDapoShakaH | sahAyastAn sadA devo dadhIcheH shApakAraNAt || 31|| karmamArgasya sa~nChettA bhraShTAchArayutAnnarAn | kariShyati svayaM viShNuryugadharmapravartakaH || 32|| atajj~nAstaM bhaviShyanti sharaNAgatavatsalam | bauddhamAyAshritaM sarve bhraShTAchArayutA narAH || 33|| kalau dashasahasraM vai varShANAM cha yadA bhavet | viShNustyaktvA tadA pR^ithvImAlayaM svaM gamiShyati || 34|| varShapa~nchasahasrANi sthirA bhAgIrathI nadI | grAmadevAstadardhena gatAH svargaM mahAmune || 35|| svadharmavidhisaMyuktaM karma yat kriyate naraiH | tadeva devabhogyaM vai bhavati dvija sarvadA || 36|| viparItaM kR^itaM karma tvAsuraM tat prajAyate | kalAvAsurabhAvena gatA devA nijAlayam || 37|| AsureNa svabhAvena tIrthAyatanakAdiShu | samAgataM naraM dR^iShTvA gachChanti tIrthadevatAH || 38|| teShu tIrtheShu devAnAM mUrtyAdiShu tadA.asurAH | pravishya karmabhoktAro bhaviShyanti kalau yuge || 39|| tIrthAni guptabhAvena devatAyatanAni vai | saMsthitAni kalau tasminnupavAsayutAni cha || 40|| daivena saMyutaM dR^iShTvA svabhAvena mahAsurAH | gachChanti mAnavaM tIrthadevAH svasthAnagAH punaH || 41|| tatra vai karmakartAro narA AsurabhAvataH | bhaviShyanti sadA vipra bhraShTA vai doShasaMyutAH || 42|| kriyArUpA mahAshaktiH saMsthitA jagatItale | kriyAphalapradAtA vai gaNeshaH saMsthito bhavet || 43|| asurANAM surANAM cha siddhidAtA gajAnanaH | mahimAnaM svakIyaM sa kalau sa~Ngopya saMsthitaH || 44|| dharmapAdAshcha chatvArastapaH shauchaM dayA tathA | satyaM tatra krameNaiva sarve nashyanti dharmajAH || 45|| tretAyAM cha dayA naShTA naShTaM cha dvApare tapaH | AchArashcha kalau prApte naShTarUpo bhaviShyati || 46|| satyarUpamayaH pAdaH kalau tiShThati mAnada | tena sarve janA bhUmau vyavahAraM prakurvate || 47|| dvAparasya tu sandhyAMshe gate pR^ithubalaH kaliH | bahulAnR^itabhAvenAdarAt satyaM Chinatti cha || 48|| tataH krameNa satyasya vinAshashcha bhaviShyati | tadA kolAhalo vipra devAnAM sadane bhavet || 49|| kalau duHkhayutA lokA annAdikavivarjitAH | grAmAdi sakalaM tyaktvA vasanti vanagocharAH || 50|| parasparaM kShudhAviShTA bhakShayanti vichetasaH | satyahInA dharitrI vai bhaviShyati mahAmate || 51|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 18 pAna 36) ShoDashAbdaM paraM chAyuH pa~nchavarShasamanvitA | antarvatnI bhavennArI kalau tasmin visheShataH || 52|| evamAsurabhAvena jitaM sarvaM mahAmune | devatA munayaH sarve gaNeshAnaM stuvanti te || 53|| tadA DhuNDhiH surANAM sa hitAyA.avatariShyati | dhUmravarNo hyadharmaM taM hatvA dharmaM kariShyati || 54|| dharmaM pravartayitvA sa antardhAnaM gamiShyati | tadA punaH kR^itaM prAptaM sandhyAMshena yugakramaiH || 55|| evaM yugapramANaM cha yugadharmaH prakIrtitaH | mAyAmayamidaM sarvaM tvaM jAnIhi bhramAtmakam || 56|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite kaliyugavarNanaM nAma saptadasho.adhyAyaH || 3\.17 \section{3\.18 brahmacharyAshramavarNanaM nAmAShTAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | varNAshramAshcha chatvArastA~nChR^iNuShva mahAmune | brAhmaNaH kShatriyo vaishyaH shUdro varNAH prakIrtitAH || 1|| brahmacharyaM cha gArhasthyaM vAnaprasthyaM tathaiva cha | proktA vedeShu sa.nnyAsa AshramA vedavAdibhiH || 2|| brAhmaNAnAM krameNaite matAshchatvAra AshramAH | kShatriyANAM cha vaishyAnAM sa.nnyAso na pravidyate || 3|| gArhasthyameva shUdrANAmAshramaH parikIrtitaH | antyajAnAM tadevApi j~nAtavyaM vibudhaiH sadA || 4|| brAhmaNashcha samutpanno bAlabhAvaparAyaNaH | pa~nchame saptame chaivA.aShTame mau~njIM samAcharet || 5|| kR^itopavItako vipraH pragachChedgurusannidhau | tatra vedAdikaM sarvamabhyased vinayAnvitaH || 6|| tatraiva brahmacharyAntaM brAhmaNaH prasamAcharet | sAyaM prAtashcharedbhikShAM gAyatrImabhyasettataH || 7|| prAtaHkAle brahmarUpAM madhyAhne rudrarUpiNIm | gAyatrIM viShNurUpAM tAM dhyAyet sAyAhna AdarAt || 8|| bhUrbhuvaHsvastribhishchaivAchAmenniyamasaMyutaH | svAhAntAbhirmahAtejAH spR^ishennyAseShu chendriyam || 9|| tarjanyAdya~NgulIbhishcha tisR^ibhiH saMspR^ishen mukham | tarjanya~NguShThayogena nAsikAM saMspR^ished budhaH || 10|| a~NguShThAnAmikAbhyAM vai tathA chakShUMShi saMspR^ishet | kaniShThayA cha karNau vai saMspR^ishennAtra saMshayaH || 11|| a~NguShThAbhyAM spR^ishennAbhimuraH karatalena cha | sarvA~NgulIbhirbhrUmadhyama~NguShThAgreNa vai shikhAm || 12|| sarvA~NgulIbhirbAhuM svaM spR^ishennyAsAdikarmasu | evamAchamanaM proktaM svasvashAkhoktanAmabhiH || 13|| mantrairvaidikasambhUtaiH sandhyA kAryA visheShataH | nyAsAMshcha kArayettatra praNavasya mahAmune || 14|| vyAhR^itInAM cha gAyatryAH ShaDa~NgeShvakSharodbhavAn | gAyatrIshiraso nyAsAMstata AchamanaM charet || 15|| sUryashcheti cha mantreNa prAtaHkAle visheShataH | ApaH punantu madhyAhne sAyAhne.agnishcha mantrataH || 16|| tato mArjanakaM kuryAnnavaviMshatisa~NkhyayA | (##Page ## khaM\. 3 a\. 18 pAna 37) tato.arghyadAnakaM kuryAdupasthAnaM tatashcharet || 17|| gAyatryAH shApamokShaM vai tato dhyAnaM japaM charet | brahmachArI shatAnyeva pa~nchakAleShu vai pR^ithak || 18|| gAyatryAshcha japaM kuryAdvAgyato mAnasaikyataH | aShTottarashataM kAle gR^ihastho japamAcharet || 19|| vAnaprasthashcha kAle vai sahasraM japamAcharet | evaM sandhyA trikAleShu brAhmaNaiH kriyate sadA || 20|| tripadAM chaiva gAyatrIM japedo~NkArasaMyutAm | tatra kramaM pravakShyAmi shR^iNu taM munisattama || 21|| Adau praNavamuchchArya pashchAdvyAhR^itiruchyate | bhUrbhuvaH svariti proktA tataH praNava uchyate || 22|| tataH sA tripadA vipra gAyatrI cha tataH punaH | o~NkAro vidhinA nityaM japaH sa~Nkriyate dvijaiH || 23|| sa.nnyAsibhishcha viprendra chatuShpAdA visheShataH | japtavyA saiva gAyatrI svasvAshramavibhAgataH || 24|| brahmachArI svagotrAdigR^ihastheShu mahAmune | bhikShAM charedvidhAnena gurave tAM nivedayet || 25|| bhavat pUrvaM vratI vipro bhavan madhyaM tu kShatriyaH | bhavadantaM tathA vaishyaH sadA bhikShArthamuchcharet || 26|| gR^ihItA guruNA bhikShA sampUrNA yadi mAnada | tadopavAsasaMyukto vasedvai brahmacharyavAn || 27|| svalpA vA paripUrNA vA dattA bhikShA mahAtmanA | guruNA tAvatIM bhuktvA santiShThettasya sannidhau || 28|| pAlAshadaNDasaMyuktaH sAyaM prAtaH sa vahniShu | juhuyAt samidhaM chaiva nakhalomadharo bhavet || 29|| gurudevaparaM tasya daivataM sarvabhAvataH | gurustrIputrasevAM sa guruvattAM samAcharet || 30|| ekAnte gurupatnIbhirna vasechcha kadAchana | na strIbhiH saha sambhAShAM sa kuryAt kAryahInakaH || 31|| strIgAnAdikabhAvAn vai shR^iNuyAnna suyantritaH | na shukraM santyajetApi brahmachArI visheShataH || 32|| svapne shukraM gataM chedvai tadA snAnaM samAcharet | aShTottarashataM tatra gAyatrI japa uchyate || 33|| guruNA.adhyApitashchaiva kuryAdadhyayanaM mune | na svayaM saMvadet prAj~no guruM vidyAparAyaNaH || 34|| evaM nAnAvidhaiH proktairlakShaNaiH saMyuto bhavet | brahmachArI mahAbhAgo vedAdhyayanatatparaH || 35|| varShANi dvAdashaivA.ayaM ShoDashA.apyatha vA dvijaH | atha vechChApramANena brahmacharyaM samAcharet || 36|| vedAdikaM samabhyasya kR^itvA kaNThagamAdarAt | pashchAdguruM samabhyarchya dadyAttasmai sa dakShiNAm || 37|| manoviShayasaMyuktaM yadA tatra gR^ihI bhavet | nochet sa.nnyAsakaM kuryAdathavA vanago bhavet || 38|| athavA brahmacharyasthaH sadA tiShThed dvijottamaH | yAdR^ishI chittashuddhirvai tAdR^ishaM sarvamAcharet || 39|| kR^itamadhyayanaM yena tadadhInaM mahAmune | j~nAnaM yogAdikaM karma tasmAttachcha samAcharet || 40|| brahmacharyamidaM proktaM sa~NkShepeNa mahAmune | shravaNAt puNyadaM pUrNaM lokopakR^itaye bhavet || 41|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite brahmacharyAshramavarNanaM nAmAShTAdasho.adhyAyaH || 3\.18 (##Page ## khaM\. 3 a\. 19 pAna 38) \section{3\.19 AshramadharmavarNanaM nAma ekonaviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | tataH kShauraM dvijaH kR^itvA pitR^imAtR^iparAyaNaH | svagR^ihe vAsamAtiShThet dvijadevaparAyaNaH || 1|| Unena vayasA yuktAM kulashIlAdisaMyutAm | sarvAvayavasampUrNAM vadhUM sa varayettataH || 2|| R^itugAmI bhavechchaiva santAnArthaM kalatravAn | devaviprAtithiprepsuH santiShThet sa gR^ihAshramI || 3|| yajanaM yAjanaM chaiva dAnamadhyayanaM tathA | pratigraho.adhyApanaM cha ShaT karmANi samAcharet || 4|| snAnaM sandhyAM japaM homamAtithyaM devatArchanam | svAdhyAyaM vaishvadevaM vai gR^ihI nityaM samAcharet || 5|| chaturthIvratamAdyaM cha kartavyaM tvAshramasthitaiH | tathA.anyAni vratAdIni kartavyAni visheShataH || 6|| chaturthI vratahInasya nAdhikAro vrateShu vai | sadA shauchI bhavennUnaM chatuHpadavivarjitaH || 7|| shukle chaturthikAyAM vai yo.annaM bhu~Nkte mahAmune | mAMsAhArI mato nUnaM tathA bhavati nArakI || 8|| agnihotraM charennityaM tathA shrAddhAdikaM mune | sadA dayAparo bhUtvA santiShThed gR^ihasaMsthitaH || 9|| abhakShabhakShaNaM kvApi na kuryAt sa gR^ihAshramI | shauchAchArasamAyukto bhavenniyamasaMyutaH || 10|| tarpaNaM pitR^idevAnAM munInAM cha samAcharet | pa~nchayaj~nAdikaM sarvaM nityaM shAstre prakIrtitam || 11|| svasvasattApramANena kartavyaM gR^ihamedhinA | tatra dharmamanuproktaM taM shR^iNuShva mahAmune || 12|| ardhena putradArAdIMshchaturthAMshena sauhR^idam | chaturthAMshena devAdIn toShayechcha gR^ihAshramI || 13|| evaM nAnAvidhaM dharmaM gR^ihasthashcha samAcharet | tR^itIyabhAga AyuShyayuktaH so.api vanI bhavet || 14|| saMsthApya dArAn putrAdisamIpe vA saha striyA | vanaM gachChet sa dharmArthaM tapasvI karmasiddhaye || 15|| putrA jAtAshcha notpannA api tad vanago bhavet | tapastatra prakuryAt sa phalakandAdi bhakShayan || 16|| vanyena chAgnihotrAdyatithInAM pUjanAdikam | samAcharedvanasthashcha nAnAtapasi saMsthitaH || 17|| samIpe saMsthitA patnI maithunaM na samAcharet | manasA.api mahAbhAga vAnaprasthaH kadAchana || 18|| vAyubhakShAdikaM kuryAdvAyusAdhanameva saH | prANAyAmaishcha vipresha AcharedvanasaMsthitaH || 19|| pa~nchAgnisAdhanaM grIShme hemante jalavAsanam | varShAsvAkAshavAsI sa vAnaprastho bhavettathA || 20|| sa~NkaTe cha vanasthaH sa grAme naiva vaset kadA | pravesho.api na kartavyo grAme tena mahAtmanA || 21|| evaM nAnAvidhAn dharmAn vAnaprasthaga Acharet | chaturthAMshaM yadA tasyAyuShyaM vidyeta bho mune || 22|| chaturthAMshAyuShi sthAtA sa.nnyAsaM sa samAcharet | tadA striyA.api tasyaivAshAM tyaktvA j~nApito bhavet || 23|| Aj~nA tasmai pradAtavyA striyA chaiva visheShataH | svayaM tapasi dehaM strI shoShayen maraNAvadhi || 24|| agnihotraM svadehe.asAvAtmanyekasvabhAvataH | kR^itvA cha niHspR^iho bhUtvA vicharet pR^ithivImimAm || 25|| ahaM brahmeti bhAvena yogabhUmikrameNa cha | (##Page ## khaM\. 3 a\. 19 pAna 39) yogI bhavati sa.nnyAsI chittabhUmivivarjitaH || 26|| karmAdinyAsasaMyukto vicharedyatra tatra vai | grAmaikarAtravAsI sa bhavennyAsaparAyaNaH || 27|| dvandvabhAvavihInaH sa bhikShAM nityaM samAcharet | karapAtrI bhavedvA.api sa.nnyAsI cha sadA mune || 28|| karapAtrI sa sa.nnyAsI grAse grAse mahAmune | ashvamedhAdikaM puNyaM prApnotyatra na saMshayaH || 29|| chAturmAsye vasechchaiva tIrthakShetrAdibhUmiShu | jitendriyo jitaprANo niHsa~NgaH sarvakarmasu || 30|| ahiMsA paramo dharmaH sa.nnyAsAnAM visheShataH | tR^iNAdikaM cha vipresha chChedayenna kadA na cha || 31|| tridaNDI yastu sa.nnyAsI kuTIchaka udAhR^itaH | vidhiM tatra pravakShyAmi shR^iNu tvaM munisattama || 32|| svadharmAcharaNaM nityaM dehadaNDaH sa uchyate | maunaM vAchAmayaM daNDo dvitIyashcha prakIrtitaH || 33|| sarvatra rasahInaM cha mAnasaM vartate yathA | kartavyaM tattathA tena manodaNDaH prakIrtitaH || 34|| kuTIM dehamayIM yogI chAlayet bimbabhAvataH | brahmaNi brahmabhUtashcha sa kuTIchaka uchyate || 35|| tato bahUdako yogI dvidaNDI sa bhaven mune | dehadaNDavihInatvAt svechChAchArI visheShataH || 36|| ekagartasthamudakaM sarvaiH sa~NgR^ihyate yathA | garte doSho narANAM vai vidyate na kadAchana || 37|| tathAtmA dehasaMsthashcha chaturdehI vikArataH | bhinnaH sadA na taddoShairlipyate kvApi nishchitam || 38|| so.ahaM brahmaNi saMsthashcha bhedahIno mahAmuniH | bahUdakaH sa niHsa~Ngo dehAdibhyaH prakIrtitaH || 39|| tato haMsAshramaH prokto mAnase daNDadhArakaH | dehavANIdaNDahInaH svechChAchArI mato mune || 40|| dehadehisamAyoge brahma bodhAtmakaM matam | tatra saMsthaH svayaM yogI dvividhe tanmayo bhavet || 41|| dvandvaM jalamayaM proktaM dehadehisvarUpakam | tatra dugdhaM bhavedbrahma haMsastad grAhako bhavet || 42|| tataH paramahaMsashcha j~nAnadaNDaparAyaNaH | dehavANImanobhUtairdaNDairhInaH prakIrtitaH || 43|| dehadehimayaM brahma bhrAntiyuktaM visheShataH | tachcha proktaM saviShayaM haMsakarma parAyaNam || 44|| sadA sAkShisvarUpaM yatparaM brahma mahAmune | tatra saMstho mahAyogI trividheShu vibhAgataH || 45|| nAhaM deho na dehastho dehadehimayo na vai | sadA sAkShisvarUpastho j~nAnAnandamayo bhavet || 46|| yadyaj~nAnaM bhavettasya tattat sarvaM vikArajam | tattyaktvA dvandvahInashcha svechChAchArI bhavet svayam || 47|| chaturvidho.ayaM sa.nnyAsastatrAshramasamAshritaH | ahaM brahmeti yogena brahmabhUto bhavennaraH || 48|| manasA rasayuktena viShayAdiShu bho mune | sa.nnyAsashcha kR^ito yena nArakaH sa bhaviShyati || 49|| kapardikA yadA tenaikA gR^ihItA mahAmune | tadA sahasravarShANi kumbhIpAke patet dhruvam || 50|| strIsambhogasukhechChA chettasya vai mAnase kShaNam | sambhavechchettadA vipra gosahasravadhI bhavet || 51|| kR^ite manaH sadA.a.adhInaM narANAM dharmayogataH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 20 pAna 40) dhyAnaM mukhyaM kR^itaM tatra tena sarvaM pralabhyate || 52|| tretAyAM cha~nchalaM chittaM dharmasya pAdahInataH | tapastatra kR^itaM mukhyaM tena sarvaM labhennaraH || 53|| dvApare dehakaShTaM yanna bhavettena tatra cha | mukhyaH svadharmAchArashcha tena sarvaM labhennaraH || 54|| kalAvAsurabhAvena naShTo dharmaH krameNa vai | tatra smaraNamAtreNa nAmnaH sarvaM labhennaraH || 55|| nAmasmaraNamArge varNAshramo na cha vidyate | sa.nnyAsAdiH sadAchAro bhavettenAsuraM hatam || 56|| kalAvAsurabAhulyAnna sa.nnyAsasya yogyatA | cha~nchalaM dehachittAdi tena naShTo bhaviShyati || 57|| varNAshramavihInashcha yo vai bhavati nishchitam | tasya daNDo na vidyetAdaNDI vede sa kathyate || 58|| j~nAnadaNDaparityAgAt svayaM yogI bhavennaraH | niShedhavidhihInashcha svechChAdharmaparo bhavet || 59|| kartavyaM yadi tenA.api vedeShu vidhR^itaM bhavet | tadA vidhisamAyukto janturbhavati nishchitam || 60|| ki~nchinna tena kartavyaM yadA vede prakIrtim | tadA niShedhasaMyukto naro bhavati mAnada || 61|| ato vidhiniShedhAbhyAM hIno yogI prakIrtitaH | tenAcharita AchAraH sa evaM tasya yogadaH || 62|| ato yogI mahAbhAga daNDahInaH prakIrtitaH | varNAshramavihInaH sa brahmabhUtaH prajAyate || 63|| sa vinAyakanAmA vai nAyakairvarjitaH svayam | yogI tena samAkhyAtaH sarveShAM nAyako bhavet || 64|| brahmaNi brahmabhUtashchejjAto yogasya sevayA | yadi varNAshrame saMstho bhavati svechChayA mune || 65|| lokasa~NgrahaNArthaM sa nityaM dharmaM samAcharet | niHspR^iho dharmabhogArthe mataM tadapi tAdR^isham || 66|| etadAshramamArgashcha kathitaste mahAmune | mAyayA rachitaM sarvaM jAnIhi bhramaNAtmakam || 67|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite AshramadharmavarNanaM nAma ekonaviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.19 \section{3\.20 varNadharmaprakAsho nAma viMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | varNAshchatvAra evaM te svasvadharmayutA mune | brAhmaNaH kShatriyo vaishyaH shR^iNu shUdraH prakathyate || 1|| vyabhichAreNa teShAM vai varNA jAtA mahAmune | nAnAvidhA visheSheNa jAnIhyatra na saMshayaH || 2|| tatra brAhmaNadharmaM te kathayAmi samAsataH | shR^iNu mAyAvinAshArthaM mAyArUpaM purAtanam || 3|| chaturdhA brAhmaNAnAM vai vR^ittiH shAstraiH prakIrtitA | u~nChaH shilaM tathA shuklaM mR^itaM chAmR^itakaM bhavet || 4|| ayAchitaM cha bhUmeryat karShaNaM vA vane sthitiH | teShAM mArgaM pravakShyAmi shR^iNuShva susamAhitaH || 5|| gR^ihItaM kR^iShikairdhAnyaM tatra shiShTaM tadagraham | kaNAdi tasya yogena dehapoShaNamAcharet || 6|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 20 pAna 41) athavA vANijAdInAM gR^ihebhyo mArjitaM bhavet | kaNAdi tasya yogena dehapoShaNamAcharet || 7|| ekA vR^ittiriyaM proktA dvitIyAM shR^iNu sAmpratam | bhUmeH karShaNahInena vR^iShTyA.annaM tatra jAyate || 8|| tenaiva dehanirvAhaH kartavyo brAhmaNaiH sadA | shuklavR^ityA.a.acharedbhaikShyaM rAgalobhavivarjitaH || 9|| tena dehasya nirvAhaM sa kuryAttanmR^itaM smR^itam | ayAchitena vA kAryo.amR^itametat prakIrtitam || 10|| kR^iShIvalaiH sa bhUmeryat karShaNaM vA samAcharet | tatra dhAnyodbhave naiva dehapoShaNakaM charet || 11|| svadharmaH pUrvabhAge te kathitashcha mahAmune | sevAdivR^ittiyogena tiShThenna brAhmaNaH kadA || 12|| kShatriyANAM cha shastrAdidhAraNena mahAmune | dehanirvAhakaH prokto na sevAkArako bhavet || 13|| agnihomaM cha viprasya hastenA.ayaM samAcharet | sa.nnyAsaM naiva vipresha kuryAt kShatriyajaH kadA || 14|| vaishyo.api krayakArI vai vikrayaM cha tathA.a.acharet | kR^iShibhiH karShaNaM bhUmergavAM pAlanamAdarAt || 15|| sa.nnyAsadharmahInashcha sadA tiShThet sa mAnada | kShatriyANAM vishAM vipra yajanaM dAnameva cha || 16|| samAkhyAtaM tvadhyayanaM na proktaM yAjanAdikam | agnikarma tathA devArchanaM brAhmaNahastataH || 17|| kArayedvaishyadharmaj~naH svadharmapAlanAya vai | tarpaNaM brAhmaNAsyena mantreNa tu samAcharet || 18|| eSha vaishyasya mArgo vai kathitaste dvijottama | shUdrasya tu trivarNAnAM sadA sevA prakIrtitA || 19|| dAsavannAtra sandeha Ashramo gR^ihisa.nj~nitaH | dAnaM dadyAd dvijAyaiva purANashravaNaM tathA || 20|| kuryAdvedAkSharasyAyaM na kuryAchChravaNaM kadA | purANAdiShu devAnAmavatArAH prakIrtitAH || 21|| teShAM mUrtipratiShThA vai kR^itA devarShibhiH purA | tAsAM sparshAdikaM chaiva na kartavyaM kadAchana || 22|| narAdibhishcha sarvatra svechChayA sthApitA bhavet | tasyAH sparshashcha kartavyaH shUdrairnityaM mahAmune || 23|| nAmamantreNa pUjA vai kartavyA smaraNaM tathA | mR^ittikArchAM samabhyarchennAmamantreNa vA mune || 24|| AvAhanAdi prArabhya visargAntaM samAcharet | purANasambhavairmantraiH shrAddhatarpaNakAdikam || 25|| brAhmaNAnAM mukhaishchaiva shudraiH kartavyamAdarAt | na purANAdisambhUtAH shlokAste shUdrajAtibhiH || 26|| paThitavyA mahAbhAga shravaNaM sammataM sadA | antyajAtibhavAH shUdrAstairnAmasmaraNaM sadA || 27|| kartavyaM devamUrtInAM sparsho naiva kadAchana | purANasambhavairmantrairna kartavyaM mahAmune || 28|| karma ki~nchichcha taiH sarvaiH svasvadharmaparAyaNaiH | pitR^INAM devatAnAM choddeshaM kR^itvA dhanAdikam || 29|| dhAnyaM taiH sampradAtavyameSha mArgaH purAtanaH | svasvadharmaratA ete svargagAmina eva cha || 30|| bhavanti nAtra sandeho mahAbhogAH sukhe ratAH | prAjApatyaM brAhmaNAnAM kShatriyANAM tathaindrakam || 31|| vAyavaM vaishyajAtInAM gAndharvaM shUdrajanminAm | svasvakarmaratAnAM vai padaM proktaM manIShibhiH || 32|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 21 pAna 42) tatra te bhogabhoktAro bhavantyatra na saMshayaH | evaM mAyAmayaM svalpaM varNadharmaprakAshanam | shR^iNoti yaH paThettasya mAyAmoho na vidyate || 33|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite varNadharmaprakAsho nAma viMshatitamo.adhyAyaH || 3\.20 \section{3\.21 devapitR^ikarmavarNanaM nAmaikaviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | strINAM dharmaM pravakShyAvastaM shR^iNuShva mahAmate | jAtamAtrA cha sA devairbhujyate tribhirAdarAt || 1|| chandro gandharvako vahnirdve dve varShe mahAmate | kanyAM bhunakti dharmeNa ShaT varShANi vibhAgataH || 2|| tanmadhye na pradAtavyA kanyA kasmai suhR^ijjanaiH | dattA cheddevatAkShobho bhavedvai dharmanAshanAt || 3|| saptAShTanavadigvarShavayoyuktA suhR^ijjanaiH | kanyA narAya dAtavyA sAdhave kulajAya vai || 4|| dashavarShAdhikA kanyA rajoyuktA cha sammatA | na dattA yadi tanmadhye mahApApapravardhinI || 5|| pade pade brahmahatyAM labhante janakAdayaH | ataH kanyA pradAtavyA vidhinA svargadA bhavet || 6|| kanyAdAnasamaM puNyaM vidyate na kadAchana | yayA vaMshaH pravardheta sarvebhyaH sukhadAyakaH || 7|| rajodarshanayuktA chejjAtA strI sA tadA bhavet | vashagA svapatestasyA eva taddaivataM matam || 8|| dAsIvattaM patiM sA vai sambhajedbhaktisaMyutA | vane patiryadA yAtastadA tamanugA bhavet || 9|| yadi putrAdayo bAlAstadA teShAM prasannidhau | poShaNArthaM bhavechchaiva saMsthitA vanage patau || 10|| yadi sa.nnyAsadhArI chet patirbhavati bho mune | tadA striyA pradAtavyA tasmA Aj~nA mahAmune || 11|| yadA gR^ihasthito bhartA mR^itashchet sahagA bhavet | vanasthitastadA tadvat kartavyaM sustriyA kila || 12|| mR^ite bhartari patnI sA garbhayuktA rajasvalA | tadA patyA na sa~NgachChedvidhavAdharmagA bhavet || 13|| chaturthe divase shuddhA bhavet sA patikarmaNi | pa~nchame divase viprAdipUjAyAM shuchirbhavet || 14|| vidhavA strI sadA vipra ekabhuktaparAyaNA | vratAdinA svadehaM vai shoShayennityamAdarAt || 15|| evamAdiH satInAM vai dharmo mukhyaH prakIrtitaH | shravaNAt puNyadastAsAM bhavatyeva mahAmune || 16|| sarveShAM pitR^idevAnAM karma kartavyamAdarAt | manujaistatra pitR^INAM karma sa~NkShepataH shR^iNu || 17|| atha shrAddhamamAvAsyAM prApya kAryaM dvijottamaiH | piNDAnvAhAryakaM bhaktyA bhuktimuktiphalapradam || 18|| piNDAnvAhAryakaM shrAddhaM sa~NkrameShu prashasyate | aparAhNe dvijAtInAM prashastenAmiSheNa vai || 19|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 21 pAna 43) pUrNimAdyA amAntA yAstithayaH kR^iShNapakShake | chaturdashIM varjayitvA prashastAH shrAddhakarmaNi || 20|| shastrAdiviShayogairye mR^itAsteShAM mahAmune | chaturdashyAM samAkhyAtaM shrAddhaM nAnyatra shasyate || 21|| kR^iShNapakShe.aShTakAstisraH pauShamAsAdiShu triShu | chatasro.apyaShTakAH puNyAH shrAddhakarmaNi sarvadA || 22|| trayodashI samAyuktA yugAditithayaH smR^itAH | manvAditithayaH shrAddhe prashastAH puNyadA matAH || 23|| naimittikamidaM proktaM vyatIpAte cha vaidhR^itau | bAndhavAnAM mR^itAnAM cha dashapiNDAdikaM mune || 24|| kAmyAni chaiva shrAddhAni shasyante grahaNAdiShu | ayane viShuve chaiva tIrthe kShetre tvanityakam || 25|| akShayyaM vAratithiShu svasvajanmadineShvapi | nakShatreShu cha sarveShu kAryaM shrAddhaM visheShataH || 26|| athaveha sukhaprAptyai pitR^ilokasukhAya cha | shrAddhaM kAmapradaM proktaM sarvadA nityavan mune || 27|| gayAyAmakShayaM shrAddhaM prayAge.amarakaNTake | mayUreshapure chaiva kAshyAdiShu visheShataH || 28|| gAyanti pitaro gAthAM nartayanti manIShiNaH | eShTavyA bahavaH putrAH shIlavanto guNAnvitAH || 29|| teShAM tu samavetAnAM yadyeko.api gayAM vrajet | gayAM prApyAnusargeNa yadi shrAddhaM samAcharet || 30|| tAritAH pitarastena sa yAti paramAM gatim | vArAhe parvate chaiva gayAyAM cha visheShataH || 31|| mayUre cha tathA kAshyAmaShTavainAyakasthale | ga~NgAdvAre prabhAse cha bilvake nIlaparvate || 32|| kurukShetre setubandhe bhR^igutu~Nge mahAlaye | kedAre phalgutIrthe vai naimiShAraNyakAdiShu || 33|| ityAdibahurUpeShu yadi shrAddhaM samAcharet | tadA bhuktipradaM proktamapavargapradaM bhavet || 34|| chaturthI shuklakR^iShNaivaikAdashI ravivAsaraH | pradoShashcha tathA vipra aShTamI sarvasiddhidA || 35|| nityaM devArchanaM proktaM vratAdiShu visheShataH | evaM nAnAvratAdInAM kartavyaM sevanaM naraiH || 36|| agnihotrAdimArgaishcha devAnAM sevanaM matam | tIrthAdidAnasambhAvairiShTApUrtAdisammatam || 37|| evaM daivaM tathA pitryaM vividhaM karma kathyate | tadeva brahmaNi prAj~nairarpitaM yogadaM bhavet || 38|| idaM mAyAmayaM proktaM karma varNAshramAtmakam | mAyAmohanivR^ittyarthaM rachitaM vishvayoninA || 39|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite devapitR^ikarmavarNanaM nAmaikaviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.21 (##Page ## khaM\. 3 a\. 22 pAna 44) \section{3\.22 mAndhAtushcharitrakathanaM nAma dvAviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | chaturdasha manUnAM vai ShaTkaM yatte prakIrtitam | taistapashcha kR^itaM ghoraM gaNeshasya mahAtmanaH || 1|| nAnAmantrajapenaiva nAnAdhyAnaparAyaNaiH | nirAhAraprabhAveNa toShitastairgajAnanaH || 2|| pUrNavarShasahasreNa yayau vighnapatiH prabhuH | uvAcha vR^iNuta prAj~nA varAMstAn pradadAmyaham || 3|| tatastaiH pUjito devaH stutashcha vividhaiH stavaiH | bahutvAnnaiva shakyaM tadvarNanaM munisattama || 4|| sarveShAmIpsitaM dattvA yayau svAnandake pure | te sarve svasvakarmaj~nAshchakruH svasvakriyAM mune || 5|| manvantareShvatIteShu taiH punashcha gaNeshvaraH | ArAdhito visheSheNa yogashAntyarthamAdarAt || 6|| krameNa brahmabhUtAste yayustaM gaNapaM punaH | ekabhAvena yogaj~nA yogAkAraM mahAmune || 7|| putrAshcha bahavasteShAM varNanaM naiva shakyate | pautrAdikramabhAvena pAlitA tairvasundharA || 8|| vaivasvatentare prApte.adhunA tatra bravImi te | shR^iNu sa~NkShepato vipra manujAnAM charitrakam || 9|| manostu dasha putrA vai jAtAH pitR^isamA mune | sudyumnaH prathamasteShAM jyeShThA kanyA babhUva ha || 10|| ikShvAkurnR^igasharyAtidiShTA dhR^iShNaH karUShakaH | nariShyantapR^iShadhrau cha nabhagaH parikIrtitAH || 11|| navaite sUryavaMshe vai shakratulyaparAkramAH | jyeShThe chandrasya vaMsho vai strIbhAvAt sambabhUva ha || 12|| sudyumnaH sa kadAchidvai mR^igayArthaM vane yayau | vaneShu sainyasaMyukto babhrAmAmitavikramaH || 13|| daivayogena rAjA.ayaM yayau gaurIvanaM mune | tatra praveshamAtreNa strIrUpaH sa babhUva ha || 14|| shivena shailaputryarthaM shApitaM tadvanaM sadA | mR^ikaNDadehaja shR^iNuShvograM vai tatra kAraNam || 15|| gaurIvane bhavAnyA sa nagnaH shambhushcha sA tathA | nagnA reme shivenaiva tayA shambhushcha mAnada || 16|| ekadA munayaH shreShThA vasiShThAdyAH samAyayuH | darshanArthaM maheshasya tatra te vivishuH sukham || 17|| tAn dR^iShTvA lajjitA devI shivashchaiva mahAmune | tataste vimukhA jagmurmunayo lajjitA bhR^isham || 18|| tataH shivena shApo vai dattastatra vane mune | praveshe.atra pumAn sadyo bhavatu strIsvarUpadhR^ik || 19|| sudyumnastatra sa~njAto nArIrUpo visheShataH | shushubhe yauvanashriyA stanabhArabharAnvitaH || 20|| tatastatra budho devashchandraputraH samAyayo | tena dR^iShTA surUpA sA nArI mohakarI mune || 21|| sA.api taM chakrame tatra devarUpaM mahAprabham | tena bhuktA yayau sthAnaM svakIyaM lajjitA.abhavat || 22|| tasyAM pururavA jaj~ne chandravaMshadharaH prabhuH | shrAddhakarmaNi vikhyAto babhUva pitR^ibhaktitaH || 23|| tadarthaM cha vasiShThena gaNeshasya mahAmanuH | datto vinAyakAyeti namontaH strIsvarUpiNe || 24|| rAjaputrI vanaM gatvA tatApa tapa uttamam | shatavarShairgaNAdhyakShastAM yayau bhaktibhAvataH || 25|| tayA sampUjito DhuNDhiH stutastasyai varaM dadau | tayA puruShabhAvAya yAchitashcha varaH shubhaH || 26|| tatheti taM punaH sadyaH kR^itvA narasurUpiNam | (##Page ## khaM\. 3 a\. 22 pAna 45) gaNeshaH sa yayau sthAnaM svakIyaM bhaktavatsalaH || 27|| sudyumnasya tatastasya putrA jAtAstrayo mune | utkalashcha gayashchaiva vinItashcha mahAbalaH || 28|| putrAn sa rAjye saMsthApya mahAtejA yayau vanam | gaNeshaM yogamArgeNa toShayAmAsa nityadA || 29|| shAntiyogadharaH so.api babhUva vanasaMsthitaH | ante sAyujyatAM prApto gaNeshasya mahAbalaH || 30|| sudyumne strItvamApanne ilAnAmadhare mune | ikShvAkuM rAjyadharme taM sthApayAmAsa vai manuH || 31|| vanaM yayau mahAbhAgo manurvaivasvato mune | sUryAt prApya mahAmantraM jajApa cha ShaDakSharam || 32|| sUryeNa yogamArgashcha kathitastena vighnapam | abhajadyogashAntyarthaM so.api shAnto babhUva ha || 33|| nityaM gaNapatiM svarge.abhajachchAnanyachetasA | mahAyogI manurdevaM na mumocha kadAchana || 34|| ikShvAkuH putrakAmArthaM vasiShThasyopadeshataH | aShTAkShareNa mantreNA.atoShayad gaNanAyakam || 35|| shatavarShaiH prasanno.abhUddadau taM varamuttamam | stutaH sampUjitastena yayau sthAnaM gaNeshvaraH || 36|| gaNeshavaradAnena vikukShistasya chAtmajaH | babhUva sarvamAnyaH sa tejasvI dR^iDhavikramaH || 37|| saMsthApya svAdhikAre vai rAjye rAjA yayau vanam | punastena sumantreNa toShayAmAsa vighnapam || 38|| krameNa shAntimApanna ikShvAkurbrahmaNo mune | brahmabhUtaH svabhAvasthaH svAnande gaNapaM yayau || 39|| vikukSherabhavan putrA dasha pa~ncha mahAmune | teShAM jyeShThaH kakutsthashcha shR^iNu tasya vicheShTitam || 40|| daityaiH santADitA devAH sharaNaM taM nR^ipAtmajam | yayuH so.api mahAtejA daityAn yoddhuM samAyayau || 41|| tatrendraM vR^iShabhaM tasya kR^itvA kakudi saMsthitaH | jaghAna daityapAn sarvAn vijayI chA.abhavannR^ipaH || 42|| kakutsthastena devendrairnAmnA sa~NkIrtito nR^ipaH | sa gaNeshvarabhakto vai yayau vighneshvaraM param || 43|| tato.anenAH pR^ithustasmAdvishvarandhishcha tatsutaH | tasmAchchandro mahAbAhustasmAchcha yuvanAshvakaH || 44|| tasmAchChAbastanAmA.abhUd bR^ihadashvashcha tatsutaH | tataH kuvalayAshvashcha putro.abhUdeva dhundhuhA || 45|| dhundhuM hatvA mahAdaityaM dhundhumAro babhUva ha | dhundhumArasya putrA vai trayaH proktA mahAmune || 46|| dR^iDhAshvaH kapilAshvashcha bhadrAshvashcha mahAbalaH | dR^iDhAshvasya cha haryashvo mahAbalaparAkramaH || 47|| haryashvasya nikumbho.abhUnnikumbhAdbarhaNAshvakaH | kR^ishAshvashcha raNAshvashcha dvau putrau tasya sammatau || 48|| kR^ishAshvasya cha putro.abhUdyuvanAshva iti smR^itaH | sa yuddhe devatulyo vai babhUva paramadyutiH || 49|| tena putrArthamAnandAn munibhishcha mahAtmanA | varuNasya kR^ito yaj~nastatra tairmantritaM jalam || 50|| rAtrau rAjA papau vipra tR^iShito daivayogataH | brAhmaNaishcha tadA pR^iShTaM kena pItaM jalaM mahat || 51|| rAj~nA pItaM viditvA te vismitA brAhmaNAstataH | UchustaM rAjashArdUlaM kiM kR^itaM cha tvayA prabho || 52|| tavodare tathA garbho bhaviShyati na saMshayaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 23 pAna 46) evamuktvA cha te yaj~naM pUrNaM kR^itvA yayuH sthalam || 53|| udare yuvanAshvasya garbhaH saMvavR^idhe mune | sampUrNe tatra devendro garbhe tasya mahAtmanaH || 54|| vidArya jaTharaM sadyaH pUrvavattaM chakAra ha | kaM dhAsyati kumAro.ayaM tatrendrastAnuvAcha ha || 55|| mAM dhAsyati tatastena mAndhAtA kathito dvijaiH | indreNa vardhitaH so.api rarAja paramadyutiH || 56|| sa tu sarvAn vashe kR^itvA sArvabhaumo babhUva ha | avyAhatagatirloke devatulyo visheShataH || 57|| guNA varNayituM shakyA mAndhAturna mahAtmanaH | sa eva gaNarAjaM tamabhajannityamAdarAt || 58|| vasiShThAdyogamAshritya yogivandyo babhUva ha | purukutsaH sutastasya saMsthApya sa vanaM yayau || 59|| gaNeshabhaktiM vai tatra chakArAM.ate layaM yayau | svAnande gaNape vipra brahmabhUtaH svabhAvataH || 60|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mAndhAtushcharitrakathanaM nAma dvAviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.22 \section{3\.23 ambarIShacharitaM nAma trayoviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || muniruvAcha | manorvaMshe mahAbhAgoM.abarIShashcha babhUva yaH | ekAdashIvratI nityaM vadataM tasya cheShTitam || 1|| naranArAyaNAvUchatuH | manorvaMsheM.atyaputro.abhUdambarIShaH pratApavAn | nityaM viShNuM svabhAvenA.abhajachchAnanyamAnasaH || 2|| ekAdashIvratenaiva toShayAmAsa mAdhavam | tato bahugate kAle dvAdashyAM taM yayau muniH || 3|| durvAsAH krodhashAlI chAtithiH pAraNake.abhavat | taM praNamya sa rAjarShiruvAcha prakR^itA~njaliH || 4|| bhagavan svalpakAlasthA dvAdashI me cha pAraNe | vratasAdhanakAryArthaM prArthayAmi mahAmune || 5|| svalpakAlena sandhyAdi kR^itvA.a.agantavyamAdarAt | tatheti nR^ipatiM vipra uktvA tIrthaM jagAma ha || 6|| tatra shIghratayA tena kR^itaM sandhyAdikaM mune | tathApi kAlayogena dvAdashI pragatA tataH || 7|| muhUrtamAtrakAlasyotkramaNaM tena vai kR^itam | nR^ipeNa palamAtrA sA dvAdashI sAdhitA.abhavat || 8|| viShNutIrthaM tatastena bhakShitaM vratasiddhaye | pashchAdatithirAjasya pratIkShAmakaronnR^ipaH || 9|| tataH shIghratayA tatra durvAsAH prayayau mune | rAj~nA tasmai svavR^ittAntaH kathito vistareNa ha || 10|| shrutvA sa kupito.atyantaM durvAsAstaM shashApa ha | nimantrya mAM tvayA rAjan prakR^itaM pAraNaM katham || 11|| atastvaM phalahIno vai bhaviShyasi na saMshayaH | evamuktvA jagAmA.asau durvAsAH svechChayA charan || 12|| tataH so.api nR^ipo.atyanta duHkhitaH saMsthito.abhavat | upoShaNasamAyuktaH svagR^ihe taM pratIkShayan || 13|| atithiM tvAgataM tyaktvA kathaM kurve hi bhojanam | (##Page ## khaM\. 3 a\. 23 pAna 47) nimantrya taM visheSheNa japadhyAnaparAyaNaH || 14|| gate saMvatsare tatrA.a.ajagAma muninAradaH | prapUjya sarvavR^ittAntaM kathayAmAsa taM nR^ipaH || 15|| tatastaM nAradaH prAha shR^iNu rAjan mahAmate | jalabhakShaNamAtreNa pAraNaM cha tvayA kR^itam || 16|| tenopoShaNayuktena tvayA dharmaH prapAlitaH | dvAdashI vratagA pUrNA sAdhitA vratasiddhaye || 17|| aparAdhavihInasya tavA.ayaM vighna utthitaH | durvAsAH kopasaMyukto jagAma kShudhito gR^ihAt || 18|| atastvaM vighnarAjaM taM bhaja yatnena mAnada | tena vighnavihInashcha bhaviShyasi na saMshayaH || 19|| viShNunA preShito.ahaM vai tvadarthaM nR^ipasattama | sarveShAmAdirUpo.ayamante so.api gaNeshvaraH || 20|| shivaviShNvAdayastasya gaNAH proktA na saMshayaH | tena saMsthApitAH sarve nAnAkAryeShu bhUmipa || 21|| chittaM buddhisvarUpaM yattatra chintAmaNiH sthitaH | taM gachCha sharaNaM vatsa patiM buddhervisheShataH || 22|| tyaktvA siddhipatiM devaM siddhimichChati durmatiH | tasyAsiddhirbhavennityaM sarvatrA.atra na saMshayaH || 23|| evamuktvA munistasmai dadau mantraM ShaDakSharam | mahAviShNurjapati yaM tataH soM.atarhito.abhavat || 24|| ambarIShastadArabhya vighneshaM sharaNaM gataH | jajApa mantrarAjaM taM pUjayitvA vinAyakam || 25|| viShNorgaNeshasya chaivAbhedastena samAshritaH | gaNeshasya chaturdhA sA mUrtiH sarvatra dR^ishyate || 26|| tato durvAsaso vipra manashcha~nchalatAM gatam | dayayA svayamevAsAvambarIShaM jagAma ha || 27|| samAgataM munIndraM taM dR^iShTvA vismitamAnasaH | praNamyAdAvambarISho.apUjayad bhaktisaMyutaH || 28|| tatastaM nR^ipashArdUlaM jagAda munisattamaH | durvAsA vinayenaiva yuktaM paramaharShitaH || 29|| durvAsA uvAcha | kShamasvainaM me.aparAdhaM sAhasaM nR^ipasattama | aparAdhavihInaM tvAmashapaM krodhasaMyutaH || 30|| tvaM tu sAdhusvabhAvena saMsthitaH svagR^ihe nR^ipa | upoShaNasamAyuktastena sarvaM jitaM tvayA || 31|| mAM tyaktvA jalapAnena pAraNaM yattvayA kR^itam | saiva niShphalarUpaikAdashI tava bhaviShyati || 32|| anyAH phalayutAH sarvAste bhavantu nR^ipottama | evamuktvA sa tenaiva bubhuje munisattamaH || 33|| tamanugR^ihya durvAsA yayau svasyAshramaM shubham | ambarIShastato devaM gaNeshamabhajat sadA || 34|| tasmAtputrAH samutpannAstatra jyeShThaM pratApavAn | rAjye nR^ipottamastaM sa sthApayitvA vanaM yayau || 35|| bhaktyA gaNapatiM tatrA.abhajachchAnanyachetasA | kAlenAM.ate gaNeshAnaM yayau yogena tattvataH || 36|| ambarIShasya paThati chitraM yachcha shR^iNoti yaH | charitraM tasya bhaktishcha muktirbhavati shAshvatI || 37|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite ambarIShacharitaM nAma trayoviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.23 \section{3\.24 muchukundacharitaM nAma chaturviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | purukutsasya dAyAdAvabhUtAM tu mahAbalau | ambarISho mahAbhAgo muchukundastathA.aparaH || 1|| ambarIShaH svarAjyaM vai kR^itvA gaNapatiM yayau | tapastaptvA suvipulaM putre rAjyaM nidhAya cha || 2|| chakAra muchukundaH sa rAjarShirrAjyamuttamam | dharmayukto mahAtejAH shakratulyaparAkramaH || 3|| kadAchiddevadaityAnAM yuddhaM jAtaM mahAdbhutam | tatra devA jitAH sarve daityaiH paramadAruNaiH || 4|| muchukundaM tato devAH sharaNaM jagmurAdarAt | tatastena mahAdaityA hatAH shastrabalena vai || 5|| tatra yuddhaprasa~Ngena kAlo vipra gato bahuH | yugAtikramaNaM tena prAptaM tasya mahAtmanaH || 6|| yugabhedaM nirIkShyA.asau devAn sarvAnuvAcha ha | j~nAnaM dAtavyamAdyaM me bhavadbhiradhunA param || 7|| tataste daivatAH sarve jaguH paramabhAvitAH | adhunA parvatadroNyAM nidrAyukto bhava prabho || 8|| nR^ipa tvAM yo narastatra kashchidutthApayiShyati | sa eva maraNaM sadyaH prApnotu tvatsamIpagaH || 9|| tatra te vAsudevasya darshanaM prabhaviShyati | sa eva j~nAnasandAtA mahAyogI nR^ipottama || 10|| yayAvuvAchaiva vanaM tAn tatheti mahAbalaH | sa gandhamAdanadroNyAM suShvApa cha nR^ipottamaH || 11|| tato bahugate kAle vasudevasuto.abhavat | viShNuH sAkShAn mahAyogI tapasA.a.arAdhito mune || 12|| kaMsaM hatvA mahAvIraM mathurAyAM sthito.abhavat | kaMsasya shvashuro.atyantaM krodhayukto babhUva ha || 13|| jarAsandho yayau tatra yuddhArthaM sainyasaMyutaH | rAjabhiH shAlvakAdyaishcha saMvR^ito vIrasattamaiH || 14|| trayoviMshatiretasyA.akShauhiNyashcha balaM babhau | tanmamarda mahAtejAH kR^iShNaH sa~NkarShaNAnvitaH || 15|| palAyata tato rAjA gataH sthAnaM punaryayau | tAvat sanyaina saMyukto bhavadevaM parAjitaH || 16|| evaM mahAbalaH sapta dasha vAraM samAgataH | jarAsandhastato rAjA na yashaH prApa duHkhitaH || 17|| tadA tenA.api viprendra yavanAdhipatiH khalaH | sahAyArthaM dhR^itaH pakShe sa kAlayavanAbhidhaH || 18|| sa vai yavanarAjashcha yAdavAnAM vinAshakR^it | gargashApAt samudbhUta Ayayau mathurAM mune || 19|| tamAgataM parij~nAya mAyayA nirmame svayam | dvArakAM jaladhau kR^iShNastatra chikShepa yAdavAn || 20|| tato yavanarAjasya samIpe sa samAgataH | darshayitvA tathA.a.atmAnaM vAsudevaH palAyata || 21|| nAradena cha kR^iShNasya chihnAni kathitAni vai | yavanendrAya taiH kR^iShNaM j~nAtvA sandhAvito.abhavat || 22|| abhartsayan mahAtmAnaM kR^iShNakAlasamaH svayam | yavanaH kiM yadorvaMshe lA~nChanaprada dhAvasi || 23|| tataH kR^iShNo gatastatra yatra suShvApa vai nR^ipaH | muchukundaH sa taM tyaktvA guhAntaragato.abhavat || 24|| yavanendreNa supto.asau dR^iShTastaM svapadA.ahanat | kiM supto.asi cha nirlajja kuru yuddhaM mayA saha || 25|| bodhito yavanenaivaM muchukundaH pratApavAn | tasya netrodbhavo vahniryavanaM sa dadAha cha || 26|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 25 pAna 49) evaM taM kAlayavanaM hataM dR^iShTvA janArdanaH | Ayayau nR^ipanAthaM taM harShanirbharamAnasaH || 27|| tamAgataM samAdR^iShTvA muchukundo nanAma cha | uvAcha bhaktisaMyuktaH kR^iShNaM yogIshvaraM mune || 28|| muchukunda uvAcha | devaiH sa~NkathitaM kR^iShNa mamaitadabhavat prabho | adhunA j~nAnamArgaM vai kathayasva kR^ipAnidhe || 29|| muchukundasya vAkyaM sa shrutvA harShasamanvitaH | jagAda taM mahAbhAgaM kR^iShNaH paramayogavit || 30|| shrIkR^iShNa uvAcha | ahaM gaNeshvaraH pUrNo na bhinnashcha mahAmate | etadeva paraM j~nAnaM sa.nj~nAtavyaM tvayA nR^ipa || 31|| tyaktvA pa~nchavidhaM chittaM tadaishvaryaM cha mohadam | yogena brahmaNi proktaM gaNeshastvaM bhaviShyasi || 32|| chittarUpA mahAbuddhirmoharUpA cha bhUmipa | siddhirgaNapatermAye tatra bimbaM sthitaM cha yat || 33|| tadeva gaNanAtho.ayaM pashya taM yogasevayA | chitte chintAmaNiM bhUpa tyaktvA bimbabhavaM bhramam || 34|| gakArAtmakarUpAM vai siddhiM jAnIhi mAnada | NakArarUpikAM buddhiM tayoH svAmI gaNeshvaraH || 35|| taM bhajasva mahAbhAga tena shAntimavApsyasi | j~nAnaM guhyatamaM proktaM mayA te nR^ipasattama || 36|| evamuktvA mahAyogI kR^iShNastena prapUjitaH | Agatya mathurAyAM sa jaghAna yavanAn prabhuH || 37|| jarAsandhaM samAgatya dhAvito rAmasaMyutaH | va~nchayitvA yayau taM sa dvArakAyAM mahAmune || 38|| muchukundashcha rAjarShiH sAdhayAmAsa yatnataH | kR^iShNena kathitaM yogaM tena shAntiM jagAma ha || 39|| tato bhraman sa rAjendraH pR^ithivyAM yatra tatra cha | gaNeshamabhajat bhaktyA taM prANAntaM mahAyashAH || 40|| muchukundasya yo martyashcharitaM shR^iNuyAt param | paThettasmai tu sarvaM sa pradadyAdgaNapaH prabhuH || 41|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite muchukundacharitaM nAma chaturviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.24 \section{3\.25 sagarabhagIrathacharitaM nAma pa~nchaviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNAvUchatuH | ambarIShasya putro.abhUdyauvanAshvo paraH smR^itaH | harito yauvanAshvasya hAritastu suto.abhavat || 1|| purukutsasya putro.abhUttrasaddasyustato.abhavat | anaraNyastasya putro haryashvaH sAdhusammataH || 2|| aruNastatsutaH sUryavarAt proktaH samudbhavaH | tasya putro.abhavat satyavrato vidvAn mahAshayAH || 3|| sa evA.abhUttrisha~NkvAkhyo dehabhR^it svargarlokagaH | tasya putro harishchandraH sarvadharmaparAyaNaH || 4|| vishvAmitrAchcha vighneshaM j~nAtvA gANeshako.abhavat | svAnande gaNanAthaM soM.ate jagAma mahAyashAH || 5|| rohitastasya putro.abhUddharito vai tato.abhavat | champastasmAt sudevo.ato vijayo bharukastataH || 6|| tato vR^ikastato bAhuH sagarastasya chAtmajaH | sagarasyA.api bhArye dve prabhA bhAnumatI tathA || 7|| tAbhyAmArAdhito yogI bhR^iguH paramapAvanaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 25 pAna 50) putrArthaM sa dadau tAbhyAM varaM putrapradaM param || 8|| ShaShTisAhasraputrA vai vR^itAshcha prabhayA tataH | ekaM vaMshadharaM bhAnumatI vavre mahAmune || 9|| bhR^igoH prasAdayogena bhAnumatyAM samudbhavaH | asama~njasanAmA vai putro vaMshadharo mune || 10|| sa tu yogayutaH sarvAn shishUn dhR^itvA mahAyashAH | chikShepa sharayUmadhye bAlo bAlavinAshakR^it || 11|| vanaM yayau tataH pitrA sa santyakto mahAmune | jIvayitvA shishUn sarvAn yogI mAyAbalena vai || 12|| tasya putraH samutpannoM.ashumAn dharmaparAyaNaH | prabhAyAM ShaShTisAhasraM putrANAM prababhUva ha || 13|| sagareNa tato yaj~nA ashvamedhAH kR^itA balAt | shatasa~NkhyAH pramANena tatrendraH kShubhito.abhavat || 14|| antye yaj~ne samArabdhe mAyayA cha surAdhipaH | ashvaM sa~NgR^ihya pAtAle sthApayAmAsa sannidhau || 15|| kapilasya tatastatra putrAshcha sagarasya ye | kupitAste sahasrANAM ShaShTiH paramadurjayAH || 16|| ashvapAdaM prapashyadbhirbhUmimadhye vichakShaNaiH | tatastaiH khanitA bhUmiH sarvatra balasaMyutaiH || 17|| tai.astu saMvardhito vipra samudro lavaNAtmakaH | tena sAgaranAmA.abhUttadArabhya svakarmaNA || 18|| tamashvarAjaM dadR^ishushcharantaM kapilAntike | taM chauraM sAgarA j~nAtvA hantuM shastrANi sandadhuH || 19|| kapilakrodhavahnau te bhasmIbhUtA babhUvire | sagarA harShitastena sa pratApI purandaraH || 20|| nAradAt sagaro j~nAtvAM.ashumantaM pautrakaM tataH | preShayAmAsa taM vipraM nanAma sa mahAdyutiH || 21|| stutaH sampUjitastena kapilaH pradadau hayam | sa~NgR^ihya sa yayau vipra sagaraM svapitAmaham || 22|| tatashchakAra taM yaj~naM sampUrNaM tvashvamedhakam | yayau rAjye.abhiShichyA.asau vanaM pautraM mahAyashAH || 23|| guroH prApya mahAmantraM gANeshaM yogashAntidam | sAdhayitvA sa vai yogI babhUva paramadyutiH || 24|| ananyamanasA devaM gaNeshamabhajannR^ipaH | ante sa gaNapaM vipra yayau brahmaparAyaNaH || 25|| aMshumAn kapilAchchaiva j~nAnaM prApya mahAyashAH | gaNeshamabhajannityaM gANapatyasvabhAvataH || 26|| tasya putro dilIpashcha dilIpAttu bhagIrathaH | dilIpo.anyasya rAjye taM yayau vighneshamuttamam || 27|| tato bhagIratho rAjA dilIpasthApitaH sa vai | pAlayAmAsa sampUrNaM rAjyaM saddharmabhAvataH || 28|| ekadA nAradastatra jagAma nR^ipatiM mune | pUjitastena hovAcha nR^ipaM vachanamuttamam || 29|| nArada uvAcha | bhagIratha mahAbhAga shR^iNu me vachanaM hitam | tava brAhmaNasa~NkrodhAddagdhAshcha prapitAmahAH || 30|| viprakrodhena dagdhA ye gatisteShAM na vidyate | atastvaM cha mahArAja kuru teShAM hitaM param || 31|| svarNadIM tvaM samAnIya plAvayasva cha tAn jalaiH | svargavAsina evaM te prabhaviShyanti pUrvajAH || 32|| evamuktvA mahAyogI nArado gaNapaM smaran | (##Page ## khaM\. 3 a\. 25 pAna 51) yayau svargaM tato vipra rAjA sanduHkhito.abhavat || 33|| pradhAneShu svakIyaM tadrAjyaM tyaktvA vanaM yayau | tapasA.a.arAdhayAmAsa svarNadIM cha bhagIrathaH || 34|| pUrNe varShashate chaiva taM yayau svargavAhinI | vareNa chChandayAmAsa rAjAnaM bhaktisaMyutam || 35|| pUjayAmAsa tAM devIM stutvA cha vividhaiH stavaiH | pratApavAn jagAdA.asau bhUmipaH sa bhagIrathaH || 36|| bhagIratha uvAcha | yadi tuShTA mahAbhAge tadA me prapitAmahAn | plAvayasva mahIsaMsthA sA tatheti tamabravIt || 37|| madIyamugravegaM sandhAraNArthaM mahAmate | pAtraM pashya mahAbhAgA.a.agamiShyAmi mahItalam || 38|| tatheti sa mahIpAlaH pUjayAmAsa sha~Nkaram | varSheNaikena taM shambhuH prasanno varado.abhavat || 39|| svarNadIM dhArayasva tvaM yadi tuShTo.asi sha~Nkara | tatheti shiva Uche taM sasmAra sa mahAnadIm || 40|| AgatAM tAM tadA prAha pata devi mahItale | dhArayiShyati te vegaM sha~NkaraH karuNAnidhiH || 41|| svarga~NgA garvayuktA cha tatheti shivamastake | papAta saiva dhArAbhiH sahasreNa samantataH || 42|| shivamastakamAplAvya gamiShyAmi rasAtalam | iti sandhArya manasi mahAvegayutA yayau || 43|| tasyA garvaM parij~nAya sha~NkareNa svamAyayA | jaTAyAM gopitA devI tatra babhrAma vai nadI || 44|| nAntaM jagAma shambhoH sA jaTAyAstaM namAma vai | tataH shivena rAjArthe mochitA dharaNIM yayau || 45|| tatra janhuM mahIpAlaM dadarsha svargavAhinI | taM tapantaM tapo ghoraM jagAda chala tApasa || 46|| nochettvAM plAvayiShyAmi sa jagAda na tAM yadA | tadA sA krodhasaMyuktA plAvituM taM samAyayau || 47|| tAmAgatAM samAj~nAya krodhayukto mahIpatiH | tapobalena tAM pItvA santasthau tapasi prabhuH || 48|| tato bhagIrathastaM praNanAmA.atha mahAyashAH | prArthitaH sa mumochA.api svoruM bhitvA tato nadIm || 49|| tasya putrItvamApannA jAhnavI tena kathyate | punaH sA vegasaMyuktA plAvayAmAsa sAgarAn || 50|| vimAnavaramArUDhAste bhagIrathasannidhau | te gatAH svargaloke cha jalasparshena tatkShaNAt || 51|| rAj~nA bhagIrathenaivaM pUjitA svargavAhinI | putrIbhAvena sa~NklR^iptA.abhavat bhAgIrathI tataH || 52|| evaM bhagIratho.asau prabhAvayuktaH pratApavAn | bhagIrathasuto.apyAsIchChruto nAma mahIpatiH || 53|| saMsthApya svapade rAjye sa yayau vanamuttamam | vasiShThAt sa viditvA cha yogaM gANeshakaM mune || 54|| sAdhayitvA sa vai rAjA gANapatyo babhUva ha | ante jagAma gANeshasAyujyaM yogasevayA || 55|| idaM bhagIrathA.a.akhyAnaM yaH shR^iNoti narottamaH | paThedvA tasya bho vipra bhuktimuktipradaM bhavet || 56|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite sagarabhagIrathacharitaM nAma pa~nchaviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.25 \section{3\.26 rAmachandracharitaM nAma ShaDviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || narAnarAyaNAvUchatuH | shrutasya chaiva nAbhAkhyaH putrastasya babhUva ha | sindhudvIpastato jaj~ne j~nAnI putro mahAyashAH || 1|| ayutAyuH sutastasya tato ya R^ituparNakaH | sa vai nalasakhastasmAdashvavidyAparAyaNaH || 2|| sarvakAmastato jaj~ne tasmAjjAtaH sudAsakaH | saudAsastasya putro.abhUt khyAtaH kalmAShapAdakaH || 3|| kalmAShapAdakShetre vai vasiShTho munisattamaH | ashmakaM janayAmAsa chekShvAkukulavardhakam || 4|| ashmakasya cha putro.abhUnmUlako nAma pArthivaH | sa hi rAmabhayAdrAjA vanaM prApya suduHkhitaH || 5|| tatra nArIsvarUpaH sannArIbhiH parirakShitaH | nArIkavachanAmA.abhUt karmaNA tena bho mune || 6|| tasmAchChatarathashchailavilo jaj~ne cha tatsutaH | tato vishvasahastasmAt khaTvA~Ngo DhuNDhimAptavAn || 7|| dIrghabAhustatastasmAdraghustasmAdajo.abhavat | putro dasharathastasya kashyapAMshaH sa vai smR^itaH || 8|| tasya bhAryAtrayaM chAsIdrUpeNApratimaM mune | kausalyA chaiva kaikeyI sumitrA dharmasaMyutA || 9|| yauvane pragate prApa na rAjA putramuttamam | nAnAyatnaM chakArA.asau vratatIrthAdikaM mune || 10|| tato vasiShThaM vipreshaM sastrIkaH sharaNaM yayau | pradhAneShu vinikShipya rAjyaM nihatakaNTakam || 11|| vasiShThena gaNeshasya mantro datto dashAkSharaH | tasmai rAj~ne tathA chaivovAcha patnIsamanvitam || 12|| sUryasya kuladevatvaM samprAptaH sa gajAnanaH | tasya vaMshe tvamutpannaH kathaM vismR^itavAMshcha tam || 13|| tasya vismR^itimAtreNa na siddhiM puruSho labhet | paratreha cha vighnena pIDito.atimahAdbhutam || 14|| atastvamapi rAjendra gaNapaM bhaja bhAvataH | na tyAjyo.ayaM mantrarAjastyAge hAnirbhaviShyati || 15|| tatheti taM vasiShThaM sa uktvA natvA yayau vanam | tatApa vai dasharathastapa ugraM mahAyashAH || 16|| vAyumAtrAshano bhUtvA.apUjayad gaNanAyakam | patnyA saha vinItAtmA.ajapattaM mantramuttamam || 17|| tato varShashate pUrNe prasanno.abhUdgajAnanaH | Ayayau taM varAn dAtuM mUShakArUDha eva saH || 18|| taM dR^iShTvotthAya sastrIko nanAma sahasA prabhum | pUjayAmAsa taM devaM stutvA stotrairnanAma cha || 19|| tatastaM gaNarAjo vai jagAda sa nR^ipottamam | varaM brUhi mahAbAho dAsye te manasepsitam || 20|| tatastadvachanaM shrutvovAcha saMvinayAnvitaH | prasannAtmA dasharatho gaNeshaM sarvasiddhidam || 21|| dasharatha uvAcha | yadi prasanno devesha tadA dehi gajAnana | bhaktiM te charaNe nAtha yayA.aj~nAnaM na vidyate || 22|| anyaddehi gaNAdhIsha putraM pR^ithulakIrtidam | balenApratimaM chaiva tava bhaktiparAyaNam || 23|| mayA yatra tapastaptaM tatra tvaM susthiro bhava | pUrayan bhaktibhAvena janAnAM manasIpsitam || 24|| tatheti vai dasharathaM jagAda gaNanAyakaH | antardhAya svamAtmAnaM yayau svAnandamAdarAt || 25|| tato vasiShThahastena sthApitA mUrtirAdarAt | (##Page ## khaM\. 3 a\. 26 pAna 53) gaNeshasya cha tatrA.a.asIt kShetraM sakalasiddhidam || 26|| pUjayitvA dasharathaH sastrIkashcha sa vipra tam | Ayayau nagare.ayodhyAyAM sarvAn sampraharShayan || 27|| tato rAvaNanAshArthaM viShNumAj~nApayat prabhuH | gaNeshaH sa tu putro.abhUn mune dasharathasya bhoH || 28|| chaturdhAtmAnamAbhajya vibabhau hariravyayaH | kausalyAyAM samutpanno rAmaH shastrabhR^itAM varaH || 29|| kaikeyyAM bharato jaj~ne sumitrAyAM cha lakShmaNaH | shatrughnashchaiva viprendra sarve viShNusamA babhuH || 30|| tato dasharatho rAjA kAmabhogaparAyaNaH | sa~njAtastaM na sasmAra vismR^ityA gaNanAyakam || 31|| tato rAmasya mau~njyAdi karma tena kR^itaM mune | vishvAmitreNa yaj~nasya rakShArthaM yAchito.abhavat || 32|| sa lakShmaNena rAmeNa yaj~nastasya prapAlitaH | hataH subAhako nAma rAkShaso dAruNo mune || 33|| prasanno.abhUn mahAyogI vishvAmitraH pratApavAn | astravidyAM dadau tasmai rAmAya sakalAM mune || 34|| tato janakayaj~naM vai jagAma munikaushikaH | rAmalakShmaNasaMyuktaH pUjito janakena saH || 35|| mAheshvaraM dhanustatra sajyaM rAmeNa vai kR^itam | AkarShaNena mahatA bhagnaM madhye mahAmune || 36|| tato janakabhUpena dattA sItA mahAtmane | rAmAya prItiyuktena lakShmaNAya tathormilA || 37|| bhrAtR^ikanye tato rAj~nA datte tatra mahAmune | bharatAya tathA shatrughnAya bhAvena mAnada || 38|| tato dasharatho rAjA kaikeyyA prArthito bhR^isham | rAmasya vanavAsArthaM rAjyArthaM bharatasya cha || 39|| varadAnaprabhAvena tatheti sa chakAra ha | varShANi vanavAsaM sa chaturdasha cha rAghavaH || 40|| salakShmaNashcha sastrIkashchakAra pitR^igauravAt | sa tatra nAsike rAmo vAsaM chakre praharShitaH || 41|| tatrAtithisvarUpeNa rAvaNashcha samAyayau | ekAkinIM cha sItAM sa~NgR^ihya la~NkAM yayau khalaH || 42|| salakShmaNastato rAmo na dadarsha videhajAm | papAta mUrchChito bhUtvA vilalApa bhR^ishAturaH || 43|| tato jagAma rAmashcha sItAmanveShayan vane | karNATe tatra shaivaM sa kShatraM mukhyaM dadarsha ha || 44|| tatra shambhuM sa rAmo vai lakShmaNena samanvitaH | ArAdhayan mahAbhaktyA mAsaM vai shaivarUpadhR^ik || 45|| santuShTastatra rAmAya varaM prAdAt sadAshivaH | sItAprAptisvarUpaM tamupadeshaM chakAra saH || 46|| shiva uvAcha | shR^iNu rAma mahAbhAga tvaM vai viShNuH sanAtanaH | bhR^igoH shApena jAto.asi mAnuShe dehadhArakaH || 47|| sItAviyogajaM duHkhaM vanavAsaM tathA.a.ashritaH | atastvaM gaNarAjaM vai bhaja tvaM bhaktisaMyutaH || 48|| tena j~nAnaM cha te rAma bhaviShyati purAtanam | sItAprAptirmahAbAho bhavitA nAtra saMshayaH || 49|| shivasya vachanaM shrutvA taM paprachCha mahAyashAH | rAmaH paramashokArto vinayena samanvitaH || 50|| rAma uvAcha | vada shambho maheshAna gaNeshasya svarUpakam | kIdR^isho.ayaM visheSheNa sarvAdhIshashcha kathyate || 51|| rAmasya vachanaM shrutvA sha~NkarastamuvAcha ha | yogaM gANeshakaM pUrNaM bodhayan munisattama || 52|| shiva uvAcha | shR^iNu rAma gaNeshasya j~nAnaM te kathayAmyaham | tena tvaM sarvabhAvaj~naH shAntiM pralabhase prabho || 53|| pa~nchadhA hR^idi saMsthA yA buddhiH saiva na saMshayaH | chittarUpA mahAbhAgA prakR^itistasya bho vibho || 54|| nAnAbhramakarI mAyA siddhiH sarvatra dR^ishyate | bhramanti sarvalokA vai sid.hdhyarthaM mohitAstayA || 55|| sA tasya prakR^itiH proktA vAmabhAge prasaMsthitA | babhUva dakShiNA~Nge vai buddhirmAyeti kathyate || 56|| tayoH svAmI gaNeshaH sa yogashAntimayo mataH | taM j~nAtvA cha vayaM rAma shAntiM prAptA bhajAmahe || 57|| bud.hdhyA yad budhyate rAma tadevaM tasya rUpakam | yogAdisAdhane naiva labhyate tachcha siddhijam || 58|| mAye cha dvividhe tyaktvA bhajasva gaNanAyakam | tena tvaM yogamArgaj~no gaNeshashcha bhaviShyasi || 59|| vighnarAjaH sa vedeShu prokto vai vedavAdibhiH | tamanAdR^itya vighneshaM vighnahInaH kathaM bhavet || 60|| vighnAdhInaM mahAbhAga sakalaM vedavarNitam | ato vighnena saMyuktaM hInaM prabhavati prabho || 61|| vighnAH sattAtmakAH proktAsteShAM svAmI gaNeshvaraH | taM bhajasva vidhAnena vighnahIno bhaviShyasi || 62|| herambaM bhaja bhAvena bhaktimArgaM vadAmi te | tena tvaM labhase devaM gaNeshaM nAtra saMshayaH || 63|| svakIyasattayA hIno bhavedvai yadi mAnavaH | hInastadA samAkhyAtaH parAdhInasvabhAvataH || 64|| dInAnAM rakShakA ye vai IshvarAH parameshvarAH | te dInapAlakAH proktA vichAraya mahAmate || 65|| dInArthavAchako rAma hervedeShu vinishchitam | nAtho rambastayoryoge herambashcha prakathyate || 66|| dInAH sattAvihInAshcha sattAyuktAshcha pAlakAH | teShAM svAmI sa herambastaM bhajasva vidhAnataH || 67|| abhimAnaM cha dvividhaM tyaja tvaM rAghava prabho | dInAtmakaM tathA pUrNapAlanAtmakamuttamam || 68|| dInA yena kR^itA jIvAH pAlakAH parameshvarAH | tadadhInaM jagadbrahma matvA taM sharaNaM braja || 69|| evamuktvA mahAdevo rAghavaM cha salakShmaNam | antardhAnaM jagAmA.api rAghavastatra saMsthitaH || 70|| vidyAdhIshapure rAmastatApa tapa uttamam | shivopadiShTamantreNa toShayAmAsa vighnapam || 71|| herambaM taM sadA rAmo lakShmaNashcha visheShataH | pupUja bhaktisaMyukto nirAhArasamanvitaH || 72|| dhyAnena tasya devasya svalpakAlena cha prabhuH | rAmaH shAntiyuto vipra samabhUd yogasevayA || 73|| nishchayaM tasya rAmasya dR^iShTvA bhaktaM tamAyayau | ShaNmAsaishcha varaM dAtuM gaNeshaH karuNAnidhiH || 74|| salakShmaNaM cha rAmaM sa bodhayAmAsa vighnapaH | tato dhyAnaM parityajya gaNapaM nematuH param || 75|| tatastaM pUjayAmAsa rAmo devavaro mune | tuShTAva sa gaNAdhIshaM bhaktinamrAtmakandharaH || 76|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 26 pAna 55) rAma uvAcha | herambAya namastubhyaM dInakartre kR^ipAlave | dInAnAthasvarUpANAM kartre te vai namo namaH || 77|| IshvarANAM cha dInAnAmabhedAya cha te namaH | vighneshAya gaNAnAM vai pataye te namo namaH || 78|| anAdaye cha sarveShAmAdirUpAya te namaH | antamadhyapratiShThAya lambodara namo namaH || 79|| chintAmaNe cha chittAnAM chAlakAya namo namaH | bhedAbhedAdihInAya tadAkArAya te namaH || 80|| sarvapUjyAya sarvAdipUjyAya paramAtmane | anantAya pareshAya DhuNDhirAjAya te namaH || 81|| pUrNAya pUrNanAthAya svAnandasthAya te namaH | siddhibuddhipradAtre cha siddhibuddhivarAya cha || 82|| samarthAnAM cha te bhaktihInAnAM dainyakAriNe | dInAnAM bhaktiyuktAnAM namaH sAmarthyakAriNe || 83|| dInatvaM cha samarthatvaM tvadadhInaM na saMshayaH | ato mAM rakSha yogesha yogeshAya namo namaH || 84|| kiM staumi tvAM gaNAdhIsha shAntiyogasvarUpiNam | na samarthAshcha vedA yaM yogIndrAstatra ko.apyaham || 85|| rAmasya tasya stuvata evaM sambhaktibhAvitaH | romodgamaH prAdurAsIt kaNTharodhastathaiva cha || 86|| tato bhaktirase magnaM rAmaM vIkShya gajAnanaH | jagAda taM varaM brUhi manasIpsitamAdarAt || 87|| tvayA kR^itamidaM stotraM bhaven matprItivardhanam | shAntiyogapradaM chaiva bhaktilakShaNavardhanam || 88|| yadyadichChati tattadvai dAsyAmi stotrapAThataH | shravaNena na sandehaH priyo me sa bhaviShyati || 89|| herambasya vachaH shrutvA tamuvAcha janArdanaH | rAmaH paramabhAvena bhaktyA cha prakR^itA~njaliH || 90|| rAma uvAcha | yadi prasannabhAvena varado.asi gajAnana | tadA tvadIyapAdAbje bhaktirbhavatu shAshvatI || 91|| yogashAntiH smR^itirnityaM yathA sha~NkarabhAShitam | tathA yogIndravandyaM mAM kuruShva gaNapa prabho || 92|| rAvaNena hR^itA sItA tadvadhArthaM samudyataH | ahaM tatra cha heramba jayaM dehi visheShataH || 93|| madIyasya cha nAmno vai mahimAnaM mahAdbhutam | kuru sarvatra mAnyaM mAM kIrtiyuktaM gajAnana || 94|| evaM tasya vachaH shrutvA herambo rAmamabravIt | yathA samprArthitaM viShNo tathA.astu tava nityadA || 95|| madIyasmaraNenaiva sarvaM te sulabhaM bhavet | tava nAmaprabhAveNa tariShyanti tu jantavaH || 96|| evamuktvA gaNeshAnoM.atardhAnaM prachakAra ha | rAmo lakShmaNasaMyukto.abhavattatraiva saMsthitaH || 97|| tato.agastyaM samAnIya rAmo vipendrasattamaiH | mUrtiM saMsthApayAmAsa herambasya vidhAnataH || 98|| tadAdigaNanAthastu herambaH saMsthito.abhavat | vidyAdhIshapure vipra bhaktebhyaH sarvasiddhidaH || 99|| taM pUjayitvA rAmaH sa shokahInatayA mune | jagAma lakShmaNenaiva yukto rakShovadhAya cha || 100|| sugrIvaM mitrabhAvena vAnaraiH sahitaM mune | kR^itvA cha vAlinaM hatvA yayau la~NkAM mahAbalaH || 101|| hanUmada~NgadAdyaishcha sugrIvAdyaishcha saMvR^itaH | anyairjAmbavadAdyaishcha vAnarairdevarUpibhiH || 102|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 27 pAna 56) salakShmaNashcha rAmo.ayaM yuyudhe rAkShasaistataH | hatvA rAkShasasa~NghAn sa kumbhakarNaM jaghAna cha || 103|| lakShmaNashchendrajetAraM mArayAmAsa vegataH | tato.atikopasaMyukto rAvaNo yuyudhe bhR^isham || 104|| tena sarve kapIndrAshcha hatAH sammUrchChitAH kR^itAH | lakShmaNo mUrchChitastatra bhR^ishaM rAmashcha pIDitaH || 105|| shastrAstrANi cha rAmasya kuNThitAni visheShataH | tato.ativihvalo rAmaH sasmAra gaNanAyakam || 106|| smR^itimAtreNa rAmasya hR^idi chintAmaNiH svayam | dadau sphUrtiM tathA rAmo jaghAna rAvaNaM mune || 107|| svayaM buddhipatiH sAkShAdrAmArthaM buddhido.abhavat | bud.hdhyadhInaM visheSheNa jagadbrahma mahAmune || 108|| tato hatvA mahAvIraM rAvaNaM ravivaMshajaH | rAmashchakAra la~NkAyAM rAjAnaM cha bibhIShaNam || 109|| yayau sItAM vimAnena sa~NgR^ihya nagare svake | chakAra rAjyamugraM vai sadA dharmeNa dharmavit || 110|| sItayA.a.asaktachittaH sa vyasmarat j~nAnamuttamam | gANeshaM cha tatastasya viyogaH sItayA.abhavat || 111|| ashvamedhAdikaM kR^itvA saMsthito rAjyakarmaNi | tato vasiShThayogena punarj~nAnamavApa ha || 112|| tataH shAntisamAyukto gaNeshaM manasA sadA | pupUja bhaktisaMyukto bahirmUrtidharaM mune || 113|| ante jagAma rAmaH sa vikuNThaM viShNuravyayaH | tatra taM gaNanAthaM so.abhajatAnanyachetasA || 114|| idaM rAmacharitraM yaH shR^iNute bhaktisaMyutaH | paThedvA bhuktidaM tasya muktidaM prabhaviShyati || 115|| ayaM mahodarasyaivAvatAraste mahAmune | herambAkhyastathA proktaH shravaNAt sarvasiddhidaH || 116|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite rAmachandracharitaM nAma ShaDviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.26 \section{3\.27 sUryavAlakhilyasaMvAdasamAptivarNanaM nAma saptaviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || naranArAyaNavUchatuH | ityAdi rAjamAhAtmyaM vaktuM naiva prashakyate | sarvaM mAyAmayaM viddhi mArkaNDeya visheShataH || 1|| brahmaNA sR^iShTamApUrNaM viShNunA pAlitaM tathA | hareNa saMhR^itaM sarvaM brahmANDaM mAyayA kR^itam || 2|| anantAni cha sarvatra brahmANDAni sthitAni vai | mahAkAraNarUpeNa sandhR^itA viddhi mAnada || 3|| mAyAtmakAni sarvANi j~nAtavyAni visheShataH | bhramanAshena yogena j~nAyante nAtra saMshayaH || 4|| manovANImayaM sarvaM bhramarUpaM prakathyate | manovANIvihInaM vai tadevaM tAdR^ishaM matam || 5|| dharmArthakAmamokShAshcha brahmabhUtatvameva cha | bhrameNa mAyayA vipra bhAsate yoginAM hR^idi || 6|| rAmasya charitaM pUrNaM kathitaM te samAsataH | kiM shrotumichChasi prAj~na gamiShyAvo nijAshramam || 7|| bhAnuruvAcha | tayorvachanamAkarNya mArkaNDeyashcha tau punaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 27 pAna 57) jagAda praNato bhUtvA yogArthaM pUrNabhAvataH || 8|| mArkaNDeya uvAcha | naranArAyaNau devau bhavadbhyAM pAvito.ahyaham | kathAM shrutvA na me tR^iptirjAyate.amR^itapAnavat || 9|| ato gaNeshayogaM me vadataM yena chApyaham | rAmavachChAntimAshritya brahmabhUto bhavAmi cha || 10|| naranArAyaNAvUchatuH | gaNeshayogamArgaM te vadiShyAvaH suyuktitaH | na shaktistaM varNayituM manasA.api munIshvara || 11|| chittaM pa~nchavidhaM vipra tatra chintAmaNiH sthitaH | pa~nchavR^ittinirodhena labhyate nAtra saMshayaH || 12|| bhrAntidA sarvabhAveShu siddhiH sarvatra saMsthitA | bhrAntidhArakarUpA vai buddhiH sA kathyate budhaiH || 13|| tayorbimbaM cha yat proktaM tadeva gaNanAyakaH | mohayuktaH svabhAvena khelate munisattama || 14|| bimbibhAvaM parityajya bhava tvaM gaNanAyakaH | ahaM gaNesharUpashcha yogo.ayaM shAntidAyakaH || 15|| chittaM pa~nchavidhaM tyaktvA tadaishvaryaM bhramAtmakam | adhunA gaNanAtho vai tvaM yogena bhaviShyasi || 16|| manovANImayaM sarvaM gakArAkSharavAchakam | manovANI vihInaM cha NakAraH kathyate budhaiH || 17|| tayoH svAmI gaNeshAno vede pashya mahAmune | taM bhajasva tataH shAntiM gachChasi tvaM na saMshayaH || 18|| evamuktvA vAlakhilyA naranArAyaNAvR^iShI | virematurathaivaM taM jAnIta gaNanAyakam || 19|| tau praNamya punaH prAha mArkaNDeyaH pratApavAn | dhanyo.ahaM bhavatoshchaiva darshanena mahAmunI || 20|| mAyAM mohakarIM nAthau draShTumichChAmi shAshvatIm | darshayetaM mahAmAyAM bhagavantau namAmyaham || 21|| bhAnuruvAcha | tatheti taM vAlakhilyA Uchaturmunisattamau | pashyasi tvaM mahAmAyAM mArkaNDeya na saMshayaH || 22|| Aj~nAM pragR^ihya tenaiva pUjitau yoginAM varau | yayatuH svAshramaM yogAdgANapatyau maharShayaH || 23|| tataH kadAchidviprendro mArkaNDeyaH sva Ashrame | saMsthito yoginau dhyAtvA mAyAdarshanalAlasaH || 24|| tato.akasmAt prashushrAva mahAnAdaM samudbhavam | bhayabhrAnto.abhavat so.api tato meghA jagarjire || 25|| hastihastopamAbhiste dhArAbhirvavR^iShustataH | meghaistatra jagat sarvaM majjitaM pashyato muneH || 26|| tataH samudrajenaiva jalena plAvitaM mahat | sarvaM charAcharaM tatra babhrAma munisattamaH || 27|| matsyAdibhishcha viprendraH ki~nchit kShatayutaH kR^itaH | sasmAra gaNanAthaM sa mArkaNDeyo.ativihvalaH || 28|| tato dadarsha tatraiva vaTapatrasthitaM shishum | a~NguShThaparvamAtraM sa viShNuM sarvArthadaM param || 29|| taM praNamya pratuShTAva mArkaNDeyo maharShayaH | atharvashirasA devaM santuShTaM sa chakAra ha || 30|| uvAcha taM sa viprendraM kimichChasi mahAmune | vada te.ahaM pradAsyAmi varado nAtra saMshayaH || 31|| taM praNamya tatho.avAcha mArkaNDeyaH prasannadhIH | mAyAM darshaya me viShNo tAM j~nAtvA santyajAmyaham || 32|| tatastaM viShNurUpaH sa bAlako bhaktiyantritaH | jagAda hAsyasaMyukto bhaktarakShaNatatparaH || 33|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 27 pAna 58) bAlaviShNuruvAcha | pashya mAyAM maharShe tvaM j~nAnadR^iShTyA mahAmune | j~nAnachakShurmayA dattaM tubhyaM bhaktiprabhAvataH || 34|| mArkaNDeyastato viprA j~nAnachakShuHsamanvitaH | mAyAmapashyadAnandAnnAnAbhAvaprakAshinIm || 35|| vyApyavyApakarUpeNa dvijAH sarvatra saMsthitAH | nAnAguNavibhedena mohayanti narAn sadA || 36|| kutra brahmANDanAshashcha kutra brahmANDapAlanam | kutrotpattishcha viprendrA dR^ishyate tena yoginA || 37|| kutra shUnyamayaM kutra pUrNarUpaM tathA punaH | dhyAnasaMsthaM paraM brahma dadarsha munisattamaH || 38|| kutra yogArthamatyantaM narAH paramabhAvikAH | lipyante kutra bhogArthaM mokShArthaM kutrachid dvijAH || 39|| punaH punashcha sR^ijyante mriyante cha punaH punaH | IshvarAneshvarAH kutra prabhavantIshvarA narAH || 40|| amR^itaM viSharUpaM cha viShaM chAmR^itadAyakam | dadarsha tatra viprarShiH sUryaM shItatvamAsthitam || 41|| sthale jalaM jale chaiva sthalaM nAnAvikArajam | muktaM naraM tathA baddhaM dadarsha munisattamaH || 42|| na pralebhe gatiM tatreshvaro bhrAntyA hyanIshvaraH | jagachcha jagadAtmA vai tato.asau vismito.abhavat || 43|| evaM nAnAvidhaM bhAvaM dadarsha munisattamaH | na shakyate mayA vaktuM varShakoTishatairapi || 44|| tatastaM parituShTAva bAlaviShNuM mahAmuniH | nAnAstotraiH sutuShTaM sa prArthayAmAsa bhAvataH || 45|| nivartaya hare mAyAM kuru mAM pUrvavadyathA | iti prArthayamAnaM sa chakre sve chAshrame sthitam || 46|| tatastatra dvijendreNa na dR^iShTamiva tadbabhau | yathA svapnagataM janturna dadarsha samutthitaH || 47|| na jalaM naiva sAmudraM bhayaM duHkhaM na keshavaH | bAlarUpadharashchaiva na mAyA tena vismitaH || 48|| vAlakhilyAstato viprastyaktvA mAyAM bhramAtmikAm | gaNeshabhajane sakto.ajapadvai mantramuttamam || 49|| naranArAyaNAbhyAM yaH kathito yoga uttamaH | herambamantrabhAvena sAdhayAmAsa taM punaH || 50|| rAmeNa sAdhitaH pUrvaM tathA tenA.api sAdhitaH | yogaH shAntipradaH pUrNo gANapatyasvabhAvataH || 51|| yogashAntiparo bhUtvA.abhajattaM gaNanAyakam | ananyachetasA so.api mArkaNDeyaH suyogavit || 52|| ante gaNeshadehe sa sAyujyaM prApa bhaktitaH | evaM nAnAvidhA viprA gANeshAH sambhavanti vai || 53|| etan mR^ikaNDaputrasya charitaM yaH shR^iNoti vA | paThettu tasya vai mAyAbandho na prabhaviShyati || 54|| mahodaro bhaveddevo herambAkhyaH prakIrtitaH | vidyAdhIshapure bhaktisiddhidastatra tiShThati || 55|| ato.ahaM gaNanAthaM taM prabhaje vAlakhilyakAH | yogabhAvena saMsAdhyaM kR^itvA bhaktisamanvitaH || 56|| mudgala uvAcha | evaM bhAnorvachaH shrutvA praNemurvAlakhilyakAH | raviM sarvatra chAtmAnaM tuShTuvurvividhaiH stavaiH || 57|| UchuH prA~njalayaste taM bhAnuM sarvapriyaM punaH | kR^itakR^ityAH kR^itA bhAno vayaM deva na saMshayaH || 58|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 28 pAna 59) kiM pradadmo mahAtmaMstvAM deho.ayaM te samarpitaH | tena tuShTo bhava svAmin gururasmAkamAdarAt || 59|| tataH sarve pupUjustaM vAlakhilyAstapodhanAH | praNamya prayayuste vai tapase vanamuttamam || 60|| sAdhayitvA yathAyogaM shrutamatra prajApate | yoginaH sarvavandyAste sambabhUvurvisheShataH || 61|| herambaM bhajamAnAshcha nityaM dhyAnaparAyaNAH | ananyabuddhayaH sarve yogashAntiM pralebhire || 62|| herambAkhyAvatArashcha mahodarakalAtmakaH | kathitaste prajApAla nAnAkhyAnasamanvitaH || 63|| etAdR^ishA.avatArAshcha bahavastasya mAnada | mahodarasya teShAM yachcharitraM paramAdbhutam || 64|| naiva shakyaM kathayituM tat kenA.api na saMshayaH | ataH sa~NkShepataH proktaM mayA dakSha prajApate || 65|| sUryasya vAlakhilyAnAM saMvAdaH paramAdbhutaH | brahmabhUyapradaH prokto dharmakAmArthamokShadaH || 66|| prabhavet sa visheSheNa sarvasampatpradAyakaH | mohanAshakaraH pUrNaH shrotumichChasi kiM punaH || 67|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite sUryavAlakhilyasaMvAdasamAptivarNanaM nAma saptaviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.27 \section{3\.28 budhotpattivarNanaM nAmAShTAviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shaunaka uvAcha | sUta tvayA mahAkhyAnaM kathitaM sarvasiddhidam | shrutvA tR^iptiM na yAmIhA.amR^itaM pItvA yathA naraH || 1|| punastvaM vada me brahman bhaveddakSheNa saMshrutam | mudgalAn munimukhyAchcha sarveShAM sammataM param || 2|| sUta uvAcha | sUryasya vAlakhilyAnAM saMvAdaM brahmadAyakam | shrutvA paprachCha taM dakSho mudgalaM vinayAnvitaH || 3|| dakSha uvAcha | shrutaM herambamAhAtmyaM brahmabhUtapadapradam | punastvaM vada viprarShe mahodaracharitrakam || 4|| shrutvA shrutvA na me tR^iptirjAyate yogisattama | kathAM brahmamayIM pUrNAM sudhArasasamAM parAm || 5|| sUta uvAcha | dakShasya vachanaM shrutvA hR^iShTaromA mahAyashAH | jagAda taM prajApAlaM yattachChR^iNu hi shaunaka || 6|| mudgala uvAcha | yudhiShThireNa devesho mAnaprada mahodaraH | ArAdhito visheSheNa yogI so.abhUchcha pANDavaH || 7|| dakSha uvAcha | yudhiShThirasya viprarShe charitraM vada sAmpratam | prArabhya chandravaMshAchcha tadantaM puNyadaM bhavet || 8|| mudgala uvAcha | atrinetrAt samutpannashchandro.amR^itamayaH purA | tenAtitapasA devaH sevito gaNanAyakaH || 9|| gaNeshavaradAnena tArANAmadhipo.abhavat | oShadhInAM cha viprANAM yogayuktaH pratApavAn || 10|| tataH sa rAjA mohena mohito.atitarAM vibho | gaNeshabhajanaM tyaktvA bhogayukto babhUva ha || 11|| tato vighnena vai chandraH pIDito mohasaMyutaH | mohena garhitaM karma yachchakAra shR^iNuShva tat || 12|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 28 pAna 60) bR^ihaspateshcha yA nArI tArA yauvanashAlinI | rUpeNApratimA tAM sa jagR^ihe tIrthasaMshritAm || 13|| mA meti bruvatIM tArAM hAhAkAraM prakurvatIm | gurupatnIM mahAmUrkhashchuchumba haThasaMyutaH || 14|| vaneShu parvatadroNyAM nAnAbhAveShu so.atrijaH | reme tayA prajApAla kAmabANaprapIDitaH || 15|| tato bahau gate kAle garbhastasyAM vyavardhata | na mumocha tadA.apyetAM mohayuktashcha chandramAH || 16|| bR^ihaspatishcha taM j~nAtvA vR^ittAntaM kShubhito bhR^isham | nAnAyatnena chandraM sa yayAche na dadau shaThaH || 17|| tatashcha guruNA dakSha shivastena prasAditaH | shambhura~NgirasaH shiShyaH sa vai krodhayuto.abhavat || 18|| devairindrAdibhiH sarvaiH sha~NkaraH krodhasaMyutaH | hantuM chandraM yayau tatra krodhAruNavilochanaH || 19|| bhayabhItaH shashI tatra shukraM sa sharaNaM yayau | tenApyA~Ngirasyaiva vairI sampAdito.abhavat || 20|| shukreNAkAritA daityAH prahlAdapramukhA yayuH | sa~NgrAmAya shivenaiva sasureNa mahAbalAH || 21|| tatasteShAmabhUdyuddhaM tumulaM romaharShaNam | daityAnAM chaiva devAnAM parasparavinAshanam || 22|| mAsamAtraM mahograM tanna shAntimalabhan kadA | divArAtraM devagaNA daityAnAM cha gaNA vibho || 23|| tato bR^ihaspatirduHkhAt sasmAra gaNanAyakam | nindayAmAsa chAtmAnaM tathA chandraM prajApate || 24|| aho bhrAtR^ivirodhena mama j~nAnaM gataM mahat | gato gaNeshastenA.ahaM vighnayukto.adhunA.abhavam || 25|| madarthaM devadaityAnAmadhunA nAsha AgataH | kiM bhaviShyati devesha gajAnana namo.astu te || 26|| nirvighnaM kuru mAM DhuNDhe.adhunA deva dayAnidhe | devAnAM chaiva daityAnAM mUlachChedo bhaviShyati || 27|| tathA chandraH sa taM devaM sasmAra hR^idi bhAvataH | tato vighnaharashchaiva tayordakSha babhUva ha || 28|| tatrA.a.ajagAma devesho brahmA sarvapitAmahaH | devAnAM dAnavAnAM vai j~nAtvA nAshaM dayAnvitaH || 29|| sha~NkarAdyAMshcha devAn sa prahlAdAdyAMshcha dAnavAn | vArayAmAsa sarvaj~no vidhAtA sarvabhAvanaH || 30|| brahmaNo vachanaM shrutvA saMsthitA devadAnavAH | praNamya taM vidhAtAraM baddhA~njalipuTAH puraH || 31|| chandraM tatastiraskR^itya dadau tArAM pitAmahaH | gurave tatra saMvAdaH putrArthaM cha tayorabhUt || 32|| tArAyA udare garbho vA chandrasya bR^ihaspateH | na j~nAyate devagaNaistatastAM vidhirabravIt || 33|| tyaja garbhaM mahAbhAge kasyAM.asho.ayaM vada snuShe | tathA tayA cha santyakto garbhaH sampatito.abhavat || 34|| mahAtejomayaM putraM vIkShya devA visismire | lajjayA.adhomukhI tArA kathayAmAsa naiva tam || 35|| tato garbhaH svayaM tatrovAcha brahmANamAdarAt | chandrasyA.ahaM na sandehastaM tArA.api tathA.abravIt || 36|| tasya nAma kR^itaM devairbudhastena sukarmaNA | chandrAya taM dadau dhAtA sarve svasvAlayaM yayuH || 37|| evaM purA tArakArthe sa~NgrAmastArakAmayaH | babhUva paramugrashcha daityadevavinAshakR^it || 38|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 29 pAna 61) budhasya charitaM pUrNaM kathitaM te prajApate | purUravAstasya putro babhUvA.api mahAyashAH || 39|| ilAyAM garbhasandAnAttasya janma mayA purA | kathitaM so.api rAjarShiH pitR^itR^iptikaro.abhavat || 40|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite budhotpattivarNanaM nAmAShTAviMshatitamo.adhyAyaH || 3\.28 \section{3\.29 purUravasashcharitakathanaM nAmaikonatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | purUravAshchakArA.asau rAjyaM bhUmaNDalasya cha | dharmayuktaH sunItyA tAn pAlayAmAsa mAnavAn || 1|| munishApasamAyuktorvashI nR^ipatimAyayau | kurukShetre charantaM sa chakame tAM mahIpatiH || 2|| sovAcha putratulyau me uraNau rakShasi prabho | ratiM vinA svadehaM tvaM nagnaM mA darshayasva mAm || 3|| tadA tava gR^ihe rAjan vasAmi ghR^itabhojanA | tatheti sa tu bhUpastAM sa~NgR^ihya gR^ihamAyayau || 4|| tasyAM putrA babhUvushcha ShaDindrasamatejasaH | AyurmAyuramAyushcha vishvAyushcha tathA prabho || 5|| shatAyuH sthAyurete cha nAmabhiH parikIrtitAH | chandravaMshakarAH sarve babhUvurjayashAlinaH || 6|| tata indreNa gandharvAH preShitA rAjaveshmani | urvashInayanArthaM vai vishvAvasupurogamAH || 7|| tairmAyAprakR^itI tatra rAtrau tasyAH samAhR^itau | uraNau cha tathA tAbhyAM shabdaiH praruditaM bhR^isham || 8|| tayo rudanamAkarNya rAjAnaM rabhasAjjagau | urvashI vIryahInaM tvAM na jAnAmi nareshvaram || 9|| mama putrau hR^itau kena chaureNa kimu pashyasi | tasyA vachanamAkarNya krodharUpo babhUva saH || 10|| nagnaH khaDgadharaH sadyo niryayau bhAvigauravAt | vidyutpAtastathA tatra samabhUddevanirmitaH || 11|| tejasA vidyutastatra rAjA nagno babhau gR^ihe | tathA tamurvashI dR^iShTvAM.atardhAnaM sA chakAra vai || 12|| meShau pragR^ihya gandharvA gatAH svargaM vihAyasA | urvashIsahitAH shakraM praNemurharShasaMyutAH || 13|| rAjA svagR^ihamadhye tAM na dadarsha yashasvinIm | tadA papAta bhUpR^iShThe hAhAkR^itvA mumUrchCha saH || 14|| tathAvidho mahArAjo vilalApa purUravAH | babhrAma vasudhAM sarvAmurvashIdarshanotsukaH || 15|| tato bahau gate kAle varShamAtre dayAyutAm | kurukShetre punastAM sa dR^iShTavAn harShito.abhavat || 16|| mAM tyaktvA kva gatA.asi tvaM priye te bhaktisaMyutam | adhunA mAM gR^ihANa tvaM tyaja mA chApsarovare || 17|| tatastena samAyuktA rAtrimekAmuvAsa sA | uvAcha taM tu rAjAnaM shokayuktaM vacho hitam || 18|| ahaM devApsaro ramyA gandharvA.adhInatAM gatA | atastaM pitR^iyaj~nena yaja tvaM nityamAdarAt || 19|| tataH svarge cha te vAso bhaviShyati mahAmate | (##Page ## khaM\. 3 a\. 29 pAna 62) tvadadhInA bhaviShyAmi nityaM rAjanna saMshayaH || 20|| tataH shokAkulo rAjA rurodAtIva dAruNam | sA tathA vihvalaM dR^iShTvovAcha devA~NganA cha tam || 21|| varShe varShe cha bho rAjannekarAtriM vasAmyaham | tvayA sArddhaM mahAbhAga tataH sAM.atarhitA.abhavat || 22|| rAj~nA.api tAdR^ishaM tatra kR^itaM nityaM prajApate | tena pitR^igaNAstuShTA varaM rAj~ne dadau param || 23|| urvashI tvadadhInA sA bhaviShyati mahAmate | tava nAmA~NkitA devAH shrAddhe.asmAkaM bhavantu cha || 24|| akShayaH pitR^ilokaste bhaviShyati na saMshayaH | evamuktvAM.atardadhuste pitaro bhaktavatsalAH || 25|| tataH svalpena kAlena bhUmipo nidhanaM gataH | svargaM puNyabalenaiva jagAma sa purUravAH || 26|| tatrorvashI samAyukto bubhuje viShayapriyaH | bhogAn svargodbhavAn nityaM tAmavApya purUravAH || 27|| tato bahau gate kAle pitR^iloke gatena saH | nAradena mahIpAlo bodhito dayayA vidhe || 28|| nArada uvAcha | kiM rAjaMstvaM mahAbhAga viShayeShu visheShataH | saktaH pashya svamAtmAnaM patiShyasi na saMshayaH || 29|| deho.ayaM bandhanAgAraM tatra tvaM nigaDena cha | baddhastasmAchcha yogena bandhahIno bhava prabho || 30|| punaH punashcha bhogAH kiM bhoktavyAstAdR^ishAstvayA | na tR^iptimadhigachChanti janA aj~nAnasaMyutAH || 31|| brahmAmR^itaM piba tvaM cha sadA svAnandadAyakam | tattyaktvA.alpasukhe saktaH patiShyasi punarhyadhiH || 32|| chaturashIti lakShAsu naro bhramati yoniShu | tatra strIputrakAdyaM sa labhate nA.atra saMshayaH || 33|| manuShyayonigo bhUtvA naraH sarvArthavAn bhavet | tatra j~nAnaM visheSheNa bhavatyatra na saMshayaH || 34|| karmArho naradeho.ayaM tatra yogo na sAdhitaH | patiShyati punaH so.api nAnAyoniShu mAnada || 35|| dvandvabhAvamayaM duHkhaM yatra tatra cha vindati | na shAshvatasvarUpaM sa brahma bhu~Nkte naraH kadA || 36|| tvamapi j~nAnayuktaH san kiM karoShi mahAmate | tArayasva svamAtmAnaM yogena narasattama || 37|| nAradasya vachaH shrutvA taM jagAda narAdhipaH | satyamuktaM tvayA yogin mayA tachchaiva sandhR^itam || 38|| ahaM viShayadoSheNa pIDito.atitarAM prabho | nirvedaM me manaH prAptaM j~nAnaM brUhi mahAmune || 39|| nArada uvAcha | gaNeshaM bhaja bhAvena tataH kShemaM bhaviShyati | ekAkSharavidhAnena sarvebhyashcha parAtparam || 40|| hR^idi buddhipradAtAraM bahiH siddhipradaM param | yogAkAraM cha sarvatra saMsthitaM brahmanAyakam || 41|| chittaM tyaktvA mahArAja bhava chintAmaNiH svayam | evamuktvA cha tasmai sa dadAvekAkSharaM manum || 42|| tatastenAbhyanuj~nAto nAradaH prajagAma ha | so.api tAmurvashIM tyaktvA dhyAnasaMstho babhUva ha || 43|| kAlena svalpabhAvena gANapatyo babhUva ha | tataH sa nindayAmAsa svAtmAnaM bhR^ishaduHkhitaH || 44|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 30 pAna 63) aho mayA.atimUrkheNa kR^itaM karma visheShataH | bhogadaM mohitenaiva strIkAmena na saMshayaH || 45|| asthimAMsamayo dehastatra durgandhasaMyutaH | ChidraM mUtragR^ihaM nIchaM tatra sakto bhavAmyaham || 46|| sarvArthadaM manuShyANAM dehaM prApya mayA sadA | narakAdhipradaM karma kR^itaM vai nAtra saMshayaH || 47|| naradehamavApyaiva madvinA ko bhavechChaThaH | strIsaMsakto visheSheNa tyaktvA gaNapatiM naraH || 48|| evaM khedasamAyukto babhUva nR^ipasattamaH | abhajattaM svabhAvena gaNeshaM sarvasiddhidam || 49|| ante jagAma yogena gaNeshaM sa purUravAH | mahimA kathitastasya pApanAshakaro yataH || 50|| purUravasa AkhyAnaM yaH shR^iNoti narottamaH | pApakShayakaraM tasya bhavatIdaM prajApate || 51|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite purUravasashcharitakathanaM nAmaikonatriMsho.adhyAyaH || 3\.29 \section{3\.30 nahuShacharitaM nAma triMshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | AyuShastanayA dakSha pa~nchA.a.asan dR^iDhavikramAH | svarbhAnutanayAyAM vai prabhAyAM tejasA yutAH || 1|| nahuShaH prathamasteShAM shakratulyaparAkramaH | chakAra shatayaj~nAMshcha rAj~naH sarvAn vijitya yaH || 2|| tatrendraH kShubhito.atyantaM nirAkartuM shashAka na | rAjAnaM sarvashAstraj~naM tataH shAnto babhUva ha || 3|| gautamena mahendro.atha shApitastrIpradharShaNAt | bhraShTarAjyo.abhavaddevastato devA bhayAturAH || 4|| daityAnAM vegamugraM te sahane na kShamAstataH | bR^ihaspatiM samAgamya paprachChuH kShemakArakam || 5|| tenAj~naptAstato devA munayashcha prajApate | nahuShaM svargarAjaM taM chakrustejasvinAM varam || 6|| devendro nahuSho bhUtvA shashAsa svargamaNDalam | indrAsane samAsInaH pAlayAmAsa tAn surAn || 7|| tasmai varaM dadau devA munayaste prajApate | krodhena yastvayA dR^ishyaH sattAhIno bhavet sadA || 8|| tato.atitejasA yukto babhUva sa narAdhipaH | devAdibhiH sadA dakSha sevito nahuShaH kila || 9|| tato.atigarvito rAjA.abhavat strIsa~NgalAlasaH | shachIM devaishcha nirlajja AhvayAmAsa durmatiH || 10|| devAnuvAcha sA devI nAhaM yAmi narAdhipam | indrasya devamukhyasya patnyahaM puruShaM param || 11|| evamuktvA tato devAn yayau gehaM bR^ihaspateH | nanAma taM mahAbhAgA snuShAM rakSheti sA.abravIt || 12|| tasyA vR^ittAntamugraM sa shrutvA devaguruH svayam | nikaTe tAM samAsthApya indrArthaM hyudyato.abhavat || 13|| gautamaM sahasA.a.agatya tamuvAcha mahAmunim | shApahInaM mahendraM tvaM kuruShva vachanAchcha me || 14|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 30 pAna 64) tamuvAcha mahAyogI gautamaH kiM karomyaham | upAyaM vada me tAta taM kariShye javAdaham || 15|| gautamAya tatastena kathitaM sukhadaM param | vinAyakasya mantraM tvaM dehIndrAya mahAmune || 16|| gautamena tadA dattaH svamantro gaNapasya cha | indrAya sa tatastenA.abhavachChakrashcha nIrujaH || 17|| jajApa mantrarAjaM taM shakro gaNapatestataH | dhyAtvA taM devadeveshaM tatApa tapa uttamam || 18|| vidarbhe nirjane devo vane vAyvashanaH svayam | nAsAgranyastadR^iShTiH sa pUjayAmAsa vighnapam || 19|| gate varShasahasre vai taM yayau bhaktavatsalaH | gaNeshAno varaM dAtuM tapasA toShito bhR^isham || 20|| siMhArUDho mahAbAhushchaturbhujavirAjitaH | siddhibuddhiyutashchaiva nAbhisheShadharaH prabhuH || 21|| indraM sa bodhayAmAsa varaM brUhi hR^idIpsitam | maghavaMste prasanno.ahaM dAsyAmi tapasA.adhunA || 22|| tatastaM praNanAmA.atha indro bhaktisamanvitaH | tuShTAva susthiro bhUtvA yathAmati gajAnanam || 23|| indra uvAcha | namaste.astu gaNAdhyakSha bhaktebhyaH siddhidAyaka | vinAyakAya devAya herambAya namo namaH || 24|| anAdaye cha sarveShAmAdibhUtAya te namaH | AdipUjyAya vighnesha sarvapUjyAya vai namaH || 25|| AdimadhyAntahInAya hyAdimadhyamayAya cha | antyarUpAya devesha vighnahartre namo namaH || 26|| pAshA~NkushadharAyaiva siMhavAhAya te namaH | ameyAya namastubhyaM nAnAmAyAdharAya cha || 27|| vighnakartre hyabhaktAnAM sadA svAnandavAsine | siddhibuddhipate tubhyaM nAbhisheShAya te namaH || 28|| brahmaNe brahmarUpAya brahmadAtre kR^ipAlave | dharmArthakAmamokShANAM dAtre te vai namo namaH || 29|| pUrNAya pUrNabhAvaj~na pUrNAnandapradAya vai | kartre hartre cha pAtre te gaNeshAya namo namaH || 30|| sUkShmeShu sUkShmarUpAya sthUleShu sthUlabhogine | sthUlasUkShmAdihInAya lambodara namo.astu te || 31|| kiM staumi tvAM sadA shAntirUpaM tasmAnnamo namaH | tena tuShTo bhava svAmin dayAkArAya te namaH || 32|| mudgala uvAcha | evaM stutiM samAkarNya maghavantamuvAcha ha | gaNesho bhaktibhAvena santuShTo bhaktamuttamam || 33|| gaNesha uvAcha | indra tvayA kR^itaM stotraM bhuktimuktipradaM bhavet | yaH paThechChR^iNuyAchchedyastasmai sarvArthadaM tathA || 34|| nityaM tvamapi devendra paTha stotraM prayatnataH | tena vighnavihInastu bhaviShyasi mahAmate || 35|| varAn brUhi mahAbhAga ye te chitte bhavanti vai | tAn dAsyAmi na sandeho bhaktyA stotreNa toShitaH || 36|| tatastaM maghavA devaM praNamyAbhidadhe vachaH | nirvighnaM kuru mAM deva svapadasthaM tathA prabho || 37|| bhaktiM tvadIyapAde me dehi nAtha namo.astu te | idaM kShetraM suvikhyAtaM gANapatyaM tathA kuru || 38|| tIrthaM cha sarvadaM svAmin kuru te pAdalA~nChitam | svAnandadAyakaM snAnamAtreNAtra na saMshayaH || 39|| pure kadambanAmnyeva gANeshaM chintitArthadam | (##Page ## khaM\. 3 a\. 30 pAna 65) loke bhavatu vikhyAtaM prasAdAtte cha vighnapa || 40|| tatheti tamuvAchA.atha gaNeshoM.atardadhe tataH | indreNa gaNanAthasya mUrtiH saMsthApitA dvijaiH || 41|| taM pUjayitvA devendraH saMsthitastatra mAnada | nityaM dhyAnaparo bhUtvA.abhajattaM gaNanAyakam || 42|| adhunA shR^iNu bho dakSha nahuShasya pracheShTitam | gaNeshena tadA rAjA vighnayuktaH kR^itaH khalaH || 43|| bR^ihaspatimuvAchA.atha mR^ita indro na saMshayaH | na dR^ishyate janaiH kutra shachIM me dehi bho guro || 44|| tatastaM vAkpatirdevo.avadat krodhasamanvitaH | dvijavAhanago bhUtvA shachIM yAhi narAdhipa || 45|| nAnAvAheShu sA devI devendreNa pralAlitA | apUrvaM vAhanaM chaivechChati tasmAttathA karu || 46|| tatheti madayuktaH sa chakAra nahuShastataH | vimAnavAhAn sa~NgR^ihya durAtmA brAhmaNAn balAt || 47|| tato duHkhaM dvijAnAM sa j~nAtvA.atreyaH samAyayau | durvAsAstaM pragR^ihyaiva vAhakaM sa chakAra ha || 48|| tato.ativegabhAvArthaM sarpadhvaM brAhmaNAnnR^ipaH | uvAcha shibikAyAM sa saMsthito mohasaMyutaH || 49|| durvAsAH kupito.atyantaM dadau shApaM sudAruNam | sarpo bhava mahAduShTa pata bhUmau nR^ipAdhama || 50|| tatastaM praNanAmA.atha gatagarvo mahIpatiH | uchChApaM vada me brahman dayayA tvaM dayAnidhe || 51|| dhi~N mAM brAhmaNabhAveShu viparItaM pravartinam | mohena mohitaM pUrNaM tArayasva mahAmune || 52|| tatastApasamAyuktaM nahuShaM munisattamaH | durvAsAH pratyuvAchedaM vachanaM dayayA yutaH || 53|| durvAsA uvAcha | tava vaMshe mahArAja dharmaH sAkShAdbhaviShyati | yudhiShThirastadA tasya darshanaM te bhaviShyati || 54|| tena sa~NkathitaM j~nAnaM j~nAtvA shApavivarjitaH | bhaviShyasi na sandeho.adhunA gachCha mahItalam || 55|| dvijAH pUjyAH sadA rAjannR^ipairnAnye kadAchana | tvayA.avamAnitA viprA vAhakAste kR^itA balAt || 56|| tenA.atidharmalopo vai jAtaste nAtra saMshayaH | punardharmaM nirIkShya tvaM dharmayukto bhaviShyasi || 57|| evamuktvA sa durvAsA gataH svechChAparAyaNaH | nahuShaH sarparUpo.abhUt papAta dharaNItale || 58|| tata indraM samAnIya sAmarashcha bR^ihaspatiH | indrAsane samAsthApya muditaH sa babhUva ha || 59|| nahuSho vanamadhye sa chachAra gaNapaM smaran | aho vighnayutaM sarvaM jagat sthAvaraja~Ngamam || 60|| ahaM vighnena saMyuktaH kR^ito vighnesharUpiNA | atastaM sharaNaM yAmi tena sarvaM shubhaM bhavet || 61|| tataH krameNa tenA.api jitaM chittaM prajApate | sarpadehagatenaiva gANapatyasvabhAvataH || 62|| tato bahau gate kAle vanamAyAd yudhiShThiraH | draupadyAH bhrAtR^ibhiH sArddhaM dyUtadoSheNa nishchitam || 63|| tato bhImo vane tatra chachAra phalakAmyayA | nahuSheNa samAdR^iShTo baddho j~nAtvA sa pANDavaH || 64|| svadehenAvR^itaM bhImaM kR^itvA nAgasvarUpadhR^ik | pAtayAmAsa bhUmau taM balena balavAnnR^ipaH || 65|| bhImena tatra nAdashcha kR^ito meghasamo mahAn | (##Page ## khaM\. 3 a\. 30 pAna 66) taM shrutvA dharmarAjaH sa yayau bhImaM mahAbalam || 66|| sarpeNa veShTitaM bhImaM dR^iShTvA duHkhasamanvitam | yudhiShThiraM sa taM tatrovAcha nAgo mahAbalaH || 67|| nAga uvAcha | ahaM nahuShanAmA te nR^ipaH putra na saMshayaH | darshanArthaM mayA chA.ayaM bhImaH sa~njagR^ihe.adhunA || 68|| ahaM pR^ichChAmi rAjaMstvAM tadvadasva yathAtatham | tadA bhImaM pramokShyAmi sarvaj~nastvaM mato yataH || 69|| nahuShasya vachaH shrutvA harShitaH sa yudhiShThiraH | tamuvAcha mahAbhAgaM svavaMshavarabhUShaNam || 70|| yudhiShThira uvAcha | vada nAga mahAbhAga mAnyo.asi tvaM mahAmate | saMshayaM ChedayiShyAmi prasAdAttava mAnada || 71|| nahuSha uvAcha | kiM satyaM kiM tathA rAjannanR^itaM dharmamuttamam | pApaM bandhaM cha mokShaM kiM yogaM dhyAnaM vadasva cha || 72|| kiM karma kimakarma tvaM kiM vikarma smR^itaM bhavet | kiM j~nAnaM kiM tapomUlaM daivataM kiM vadasva me || 73|| kiM sAraM kimasAraM cha kiM mAnyaM cha tathA nR^ipa | avamAnyaM cha sarveshaM kiM vadasva yudhiShThira || 74|| etAn vai vada me vatsa tadA bhImaM mahAmate | mochayiShyAmi vegena gamiShyAmi yathechChayA || 75|| yudhiShThira uvAcha | satyaM brahma cha vij~neyaM jagadvai hyanR^itAtmakam | dharmaH svadharmarUpashcha jAnIyA rAjasattama || 76|| svadharmahInaM rUpaM yat pApaM sarvaiH prakIrtitam | ahaM mamAtmako bandho mokShastAbhyAM vivarjitaH || 77|| yogashchittasya rodho vai dhyAnaM nirviShayaM manaH | karma satkarmarUpaM vai j~nAtavyaM vibudhaiH sadA || 78|| brahmArpaNAtmakaM sarvamakarma kathitaM kila | vikarma pApAcharaNaM sarvashAstraiH prakAshitam || 79|| j~nAnaM brahmAhamityuktaM tapo dvandvasamAtmakam | daivataM sarvapUjyaM vai gANeshaM viddhi mAnada || 80|| devasya bhajanaM sAraM navadhA satataM nR^ipa | asAraM viShayANAM vai bhajanaM navadhA smR^itam || 81|| mAnyaM sa~NkathitaM vedaiH purANaiH smR^itibhirbhavet | vedAdhAravihInaM yadavamAnyaM manIShibhiH || 82|| sarveshaM hR^idi saMsthaM vai viddhi buddhiprachAlakam | sarvaM te kathitaM svAmin mochayasvA.anilAtmajam || 83|| etasminnantare tatra vimAnaM sahasA.a.agatam | divyabhogasamAyuktaM taddadarsha yudhiShThiraH || 84|| mumocha nahuSho bhImaM taM tadA bandhanAt prabho | dehaM tyaktvA vimAnastho yayau svargaM narAdhipaH || 85|| tatrendrasya samIpe so.abhavadardhAsanasthitaH | gaNeshamabhajannityaM sa nR^ipo.ananyachetasA || 86|| svargAnte sa gato bhUpaH shuklagatyA gajAnanam | vighnahInaH svabhAvena puNyashloko babhUva ha || 87|| nahuShasya charitraM te kathitaM pApanAshanam | shR^iNuyAdvA paThedvA.api tasmai kAmapradaM bhavat || 88|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite nahuShacharitaM nAma triMshattamo.adhyAyaH || 3\.30 (##Page ## khaM\. 3 a\. 31 pAna 67) \section{3\.31 yayAticharitaM nAmaikatriMshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | nahuShasyAbhavan putrAH pa~ncha devasamA dhiyA | yabhyAtishcha yayAtishcha tathA saMyAtirAyatiH || 1|| pa~nchamashchAshvako nAma yayAtirbhUmipo.abhavat | mAhAtmyaM tasya mukhyaM te kathayAmi prajApate || 2|| devayAnImushanasaH sa tAM bhAryAmavApa ha | vR^iShaparvasutAM chaiva sharmiShThAM rAjasattamaH || 3|| yaduM cha turvasaM chaiva devayAnI vyajIjanat | druhyaM tadvadanuM pUruM sharmiShThAM vArShaparvaNI || 4|| so.abhyaShi~nchadatikramya jyeShThAn putrAn mahAmatiH | pUruM kaniShThamevaM cha piturvAkyaparAyaNam || 5|| dakSha uvAcha | kimarthaM tena bhUpena viparItaM kR^itaM prabho | tat sarvaM vada yogIndra sAdareNa shR^iNomyaham || 6|| mudgala uvAcha | vR^iShaparvA prajAnAtha daityAnAmadhipaH smR^itaH | tasya putrI mahAbhAgA sharmiShThA mAnitA.abhavat || 7|| tatra shukrasya putrI yA devayAnI prakIrtitA | sA.api pitrA svavAtsalyAt sthApitA lAlitA bhR^isham || 8|| sakhIbhirekadA bAlA saMvR^itA rAjakanyakA | sharmiShThA vATikAyAM sA harShayuktA jagAma ha || 9|| devayAnI tathA tatra krIDArthaM sA samAgatA | tatra nAnAvidhAM krIDAM chakrire kanyakAH prabho || 10|| tatastAH shramasaMyuktA jagmuH snAnArthamAdarAt | tIre kShiptvA svavastrANi chikrIDurjalamadhyagAH || 11|| tataH sakhIbhiryuktA sA sharmiShThA niHsR^itA puraH | sambhrameNa tayA vastraM devayAnyA dhR^itaM kila || 12|| niHsR^itA devayAnI vai dR^iShTvA karma jugupsitam | rAjaputrImuvAchA.atha bhartsayantI prajApate || 13|| brAhmaNasya mahAduShTe putryahaM kiM dhR^itAni vai | vastrANi me yathA pAkasparshane cha shunI khale || 14|| dvArapA lomataH shAstre brAhmaNAnAM visheShataH | rAjanyastasya putrI tvaM na yogyA.asi kadAchana || 15|| evaM nAnAvidhairvAkyairdevayAnI cha tAM prabho | bhartsayAmAsa sovAcha kupitA tAM punarvachaH || 16|| sharmiShThovAcha | kimAtmAnaM cha duShTe tvaM kathyase mama sannidhau | rAjaprasAdasaMsargAdbrAhmaNA mAnitA babhuH || 17|| asmadIyaprasAdena vastrAnnAdikamAdarAt | bhuktvA mAM sparshase duShTe balibhugvAyasI yathA || 18|| evaM nAnAvidhairvAkyaistAM nirbhartsya prajApate | sakhIbhirdevayAnIM sA kUpe chikShepa chAsurI || 19|| tataH sA svagR^ihe kruddhA prayayau duHkhitA bhR^isham | devayAnI tathA kUpe saMsthitA jalavarjite || 20|| daivayogena tatrA.asau yayAtiH sa jagAma ha | ekAkI mR^igayAsaktaH kUpasthAM tAM dadarsha ha || 21|| tato.atikaruNAyukto hastaM datvA svadakShiNam | devayAnIM dadhArA.asau tayA hasto dhR^itastathA || 22|| bahirniShkAsya rAjA so.abhavadgantuM samudyataH | tatastaM devayAnI sovAcha harShasamanvitA || 23|| devayAnyuvAcha | pANestvayA me grahaNaM kR^itaM saumya mahAmate | ko.asi tvaM vada mAM sarvaM vR^ittAntaM te yathAyatham || 24|| tAmuvAcha mahIpAlaH shR^iNu tvaM varavarNini | yayAtiM viddhi mAM devi nAhuShaM kShatravaMshajam || 25|| mR^igayA.a.asaktabhAvena prAptaM te darshanaM mahat | gachCha tvaM svagR^ihe bAle gamiShyAmi svamAlayam || 26|| tamuvAcha prajAnAthaM devayAnI praharShitA | kAvyaputrIM cha mAM viddhi bhava tvaM me patiH prabho || 27|| hastasya grahaNaM te vai visheSheNa kR^itaM mayA | tvadR^ite na vR^iNomyanyamatastvaM me patirbhava || 28|| tasyAstadvachanaM shrutvA yayAtistAmuvAcha ha | kAvyakanyAM kathaM devi vR^iNomi kShatravaMshajaH || 29|| tataH sovAcha taM devayAnI shR^iNu vacho mahat | brAhmaNo me na bhartA cha bhavitA kachashApataH || 30|| atasvaM bhayahInaH san vR^iNu mAM rAjasattama | kAvyaM sambodhayitvA.ahaM patnI te prabhavAmi cha || 31|| tatheti nR^ipavaryo.asau tAM jagAda tathA yayau | nagaraM sa mahAbhAgaH sA cha tatra sthitA.abhavat || 32|| tatrA.a.agataM naraM ka~nchittamuvAcha vada prabhum | kAvyamatra sthitA putrI devayAnI mahAmate || 33|| tatastena munIndro.asau bodhitaH shR^iNu me vachaH | vane te devayAnI sA putrI vatsala saMsthitA || 34|| shukrastAM prayayau shIghraM tamuvAcha suvihvalA | rudatI devayAnI sA vR^ittAntaM sarvama~njasA || 35|| taM shrutvA kupitaH kAvyastyaktvA daityaM sa niryayau | vanavAsArthamAnandAdUhayan vR^ittimulbaNAm || 36|| tato daityAdhipaH shrutvA vR^ittAntaM vihvalo bhR^isham | taM yayau dhAvamAnaH sa praNanAma mahAmunim || 37|| uvAcha bhaktisaMyuktaM vachanaM daityanAyakaH | tvadAdhAramidaM rAjyaM deho.ayaM me tathA mune || 38|| munisattama mAM tyaktvA kutra gantuM tvamichChasi | rAjyAdikaM parityajya yAmyahaM te prasannidhau || 39|| tasya tadvachanaM shrutvA kAvyaH putrImuvAcha ha | chala tvaM rAjakanyAyA aparAdhaM kShamasva cha || 40|| devayAnI muniM tatrovAcha krodhasamanvitA | nA.ahaM yAmi pitaH puryAM dehatyAgaM karomi vai || 41|| tataH putrIM svayaM kAvya Uche tAM shokasa~NkulaH | kimichChasi vada tvaM ma upAyaM taM karomyaham || 42|| tatastaM devayAnI sovAcha krodhasamanvitA | sakhIbhiH sahitA dAsI sharmiShThA me bhavedyadi || 43|| yatra dAsyasi mAM tAta tatreyaM sahagA bhavet | tadAhaM nagare yAmi hR^iShTA daityAdhipasya cha || 44|| uvAcha kAvyo daityeshaM taM putrIvatsalastataH | tatheti daityarAjaH sa gR^ihe kAvyaM samAnayat || 45|| kAvyena nAhuShAyaiva dattA putrI vidhAnataH | tatra dAsI svabhAvena sharmiShThA prayayau vidhe || 46|| kadAchittatra sharmiShThA.abhavadR^ituyutA svayam | rAjAnaM vATikAmadhye uvAcha vinayAnvitA || 47|| sakhyA me devayAnyA tvaM mahIpAla vR^ito yadA | patistadA mayA nAtha tvameva manasA vR^itaH || 48|| R^ituyuktAM striyaM svAmin bhaja tvaM bhaktisaMyutAm | tatheti nAhuSheNaiva vR^itA sA guptabhAvataH || 49|| devayAnyA charitraM na tasyA j~nAtaM prajApate | (##Page ## khaM\. 3 a\. 31 pAna 69) garbhayuktAM viditvA tAM sA paprachCha muneH sutA || 50|| kasya vIryaM tvayA devi dhR^itaM me vada chAdhunA | lA~nChanaM daityarAjasya prAptaM kiM daivayogataH || 51|| sharmiShThA tAM jagAdA.atha na kR^itaM lA~nChanaM mayA | brAhmaNasya mahadvIryaM gR^ihItaM guptataH sakhi || 52|| tasyAM putrAH samutpannAstrayo devasamA babhuH | rAj~nA sammAnitA nityaM vATikAyAM visheShataH || 53|| kadAchiddevayAnI sA vATikAyAM jagAma ha | tatra putrA yayAtiM taM pitaraM prAhurAdarAt || 54|| tachChrutvA kShubhitA.atyantaM devayAnI gR^ihaM yayau | pitustAM sAntvayAmAsa yayAtirvinayAnvitaH || 55|| na shashAka sa rAjarShistAM svagehe bhayAkulaH | AnetuM sA tathA kAvyaM jagAda rudatI bhR^isham || 56|| shukreNa shApito rAjA jarAyukto babhUva saH | gatvA choshanasaM tatrovAcha shokasamAkulaH || 57|| nA.ahaM shvashura tR^ipto.asmi kAmabhogebhya eva cha | jarAghnaM me vadopAyaM taM kariShyAmi yatnataH || 58|| devayAnIM vinA.anyAM strIM na spR^ishAmi kadAchana | tatastamushanAH prIta uvAcha vachanaM hitam || 59|| tava putrA mahAbhAga yauvanAsthA bhavanti ye | jarAM tatra vinikShipya gR^ihANa nR^ipa yauvanam || 60|| tvadAj~nayA jarAM putro grahIShyati kuruShva tam | rAjAnaM mukhyabhAvaM tvaM na doShastatra te bhavet || 61|| tatheti devayAnIM sa~NgR^ihya svanagaraM yayau | jyeShThAn putrAn yayAche sa rAjarShiryauvanaM tataH || 62|| na jarAM jagR^ihustasya sarve te mUrkhabhAvataH | tataH pUruM sa rAjarShiryayAche sa dadau kila || 63|| shukrasya varadAnena doShaH pUrorna tasya vai | bhuktvA bhogAnanekAn sa yayAtistoShito.abhavat || 64|| yaj~nAn kR^itvA mahAbhAgaH sA~NgAn sarvAn visheShataH | tIrthAdIni jagAmA.asau nAnArUpANi bhAvataH || 65|| sarvaM koshagataM dravyaM bhUShaNAdikamAdarAt | dadau sa brAhmaNebhyashcha dAnashIlo.abhavattathA || 66|| mR^itpAtrairgR^ihakAryeShu charantaM gAlavo muniH | tamAyayau yayAche vai rAjAnaM khedasaMyutaH || 67|| guroshcha dakShiNArthaM me dehyashvAn shyAmakarNakAn | sahasrasa~NkhyAyuktAMstvaM shreShThaH sakalabhUbhujAm || 68|| mAdhavIM svAM dadau tasmai tataH kanyAM mahIpatiH | tayA tasya muneH kAryaM kR^itaM sarvaM prajApate || 69|| tataH sa rAjashArdUlo jarAM sa~NgR^ihya yauvanam | pUrave.adAt punaH sadyastaM chakAra narAdhipam || 70|| dishi dakShiNapUrvasyAM turvasuM putramAdishat | dakShiNApashchimAyAM sa yaduM jyeShThaM nyayojayat || 71|| pratIchyAmuttarAyAM sa druhyaM chAnumayo.ajayat | tairiyaM pR^ithivI sarvA dharmataH paripAlitA || 72|| sarvatra sArvabhaumena pUrustatra rarAja cha | dharmayukto vinItAtmA satyasandhaH pratApavAn || 73|| tato vanaM yayau rAjA tatApa tapa uttamam | ante jagAma svargaM sa nAnAbhogapradaM param || 74|| tatra sarvAnatikramya bubhuje bhogamuttamam | na matsamashcha svargeShu puNyabhogakaraH paraH || 75|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 31 pAna 70) iti garveNa saMyuktamindrastaM prajagAda saH | tvayA rAjan mahatpuNyaM kIdR^ishaM prakR^itaM vada || 76|| uvAcha narashArdUlaH tatastaM mohasaMyutaH | na sa~NkhyA vidyate deva mama puNyasya devapa || 77|| svargeShu ye sthitA devAH puNyakarmakarA ime | na me kalAM cha puNyasya labhante devanAyaka || 78|| tasya tadvachanaM shrutvA tamindraH pratyuvAcha ha | na jAnAsi mahArAja eShAM puNyaprabhAvakam || 79|| sarvAnimAMstiraskR^itya tvaM pramohasamanvitaH | svaprashaMsAM tathA.apAraM puNyaM vadasi chA.adya mAm || 80|| tena te puNyamugraM tat sarvaM naShTaM narAdhipa | prapata tvaM mahIpR^iShThe punaH puNyaM samAchara || 81|| tataH papAta bhUpR^iShThe yayAtirduHkhasaMyutaH | taM patantaM cha dauhitrA dadR^ishuH shibimukhyakAH || 82|| mAtAmahaM cha vij~nAya daduH puNyaM punaH svakam | tena svargasthito rAjA mumude devavat svayam || 83|| tatastaM nArado yogI jagAda karuNAyutaH | tvayA vighno mahArAja prAptaH puNyavinAshakR^it || 84|| vighneshaM bhaja rAjaMstvamante svAnandagastataH | bhaviShyasi na sandeho nochedbhUmau patiShyasi || 85|| tatastena gaNeshasya mantro datto dashAkSharaH | taM jajApa yayAtishcha gaNeshadhyAnatatparaH || 86|| puNyakShaye sa rAjendraH shuklagatyA prajApate | gaNeshaM prayayau bhaktyA gANapatyo mahAyashAH || 87|| yayAteshcharitaM puNyaM sa~NkShepeNa nirUpitam | shR^iNvate kAmadaM pUrNaM bhaviShyati na saMshayaH || 88|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite yayAticharitaM nAmaikatriMshattamo.adhyAyaH || 3\.31 \section{3\.32 dhanakasya vratopadesho nAma dvAtriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | yadorapyabhavan putrAshchatvAro devasannibhAH | sahastrajittathA jyeShThastasya putro babhUva ha || 1|| shatajinnAma vikhyAtastasya putrAstrayo.abhavan | hihayashcha hayashchaiva vapurhaya udAhR^itaH || 2|| hihayasyA.abhavat putro dharma ityabhivishrutaH | tasya netrastasya kuntiH soha~njistatsutaH smR^itaH || 3|| so ha~njerabhavat putro mahiShmAnnAma pArthivaH | mAhiShmatI cha nagarI vAsitA yena bhUbhujA || 4|| tasya putro bhadraseno durmadastatsutaH smR^itaH | dhanakashchA.aparo dhImAn mukhyo.abhUttatra pArthivaH || 5|| dhanakAdabhavan putrAshchatvAro lokavishrutAH | kR^itavIryaH kR^itAgnishcha kR^itavarmA tataH smR^itaH || 6|| kR^itaujAshcha tathA dakSha tatra jyeShThaH pratApavAn | babhUva dAnashIlashcha kR^itavIryo mahIpatiH || 7|| tena vai pR^ithivImadhye chaturthI kR^iShNagA.aparA | (##Page ## khaM\. 3 a\. 32 pAna 71) prakAshitA prajApAla svargAt sarvashubhapradA || 8|| dakSha uvAcha | kathaM tena nR^ipAlena chaturthI bhUmimaNDale | samAnItA mahAyogin vada tasya charitrakam || 9|| shrutvA kathAmR^itaM svAmin harShashchetasi vardhate | ato vistarabhAvena kathayasva kathAnakam || 10|| mudgala uvAcha | mAhiShmatyAM mahApuryAM bhImanAmA.abhavat purA | antyajo dravyalubdhashcha pApakarmaparAyaNaH || 11|| sa tu mArge janAn vIkShyA.amArayattAn dine dine | mAMsavikrayakArI cha pashun hatvA nirantaram || 12|| ekadA mAghamAsasya chaturthI kR^iShNapakShagA | samAgatA cha tatrA.asau vichachAra vanAntare || 13|| mahAparvatadeshe sa janAnAM pravadhAya cha | daivayogena tasyA.api militaM naiva ki~nchana || 14|| ayaM babhrAmAnnajalavihIno lobhasaMyutaH | militaM tatra no ki~nchittathAbhUtashchachAra ha || 15|| tato.astamagamat sUryastaM dR^iShTvA svagR^ihe matim | gamanAya tathA chakre mArgasaMstho babhUva ha || 16|| mArge duShTo dvijAstatra dR^iShTvA dvAdashasa~NkhyakAn | tAn hatvA sa tadIyaM vai gR^ihItvA svagR^ihaM yayau || 17|| chandrodaye tataH prApte bubhuje bhojanAkulaH | putraM gaNeshanAmAnamAhvayAmAsa tena saH || 18|| punashchakAra tadvat sa kadAchit pApamulbaNam | kR^iShNapakShe chaturthyAM cha sa mamArodaye vidhoH || 19|| gaNeshadUtAstaM tatra samAnetuM samAyayuH | kailAse gaNapasthAne ninyustaM te vimAnagam || 20|| svargamArgeShu devaishcha brahmaviShNvAdibhistutaH | vimAnagaiH stUyamAnaH pravivesha shivAspadam || 21|| tatra bhuktvA prabhogAn sa papAta pR^ithivItale | mAhiShmatyAM suto jaj~ne dhanakasya mahAbalaH || 22|| kR^itavIrya iti khyAto nAnAdharmaparAyaNaH | devaviprAtithiprepsurbabhUve yaj~nakArakaH || 23|| aputraH smA.abhavadrAjA kR^itavIryaH pratApavAn | putrArthaM yatate smAtinAnAdharmaparAyaNaH || 24|| na lebhe santatiM rAjA tato.asau duHkhasaMyutaH | pradhAneShu samAkShipya rAjyaM nihatakaNTakam || 25|| sapatnIko vanaM rAjA yayau tapasi saMsthitaH | pUrvasaMskArayogena gaNeshe prItimAnabhUt || 26|| nAnAtapashchakArA.asau santatiM na tathA.api cha | lebhe nR^ipaH prajAnAtha netraprANAvasheShitaH || 27|| asthitvachAsamAyuktaM dR^iShTvA taM nArado muniH | svargasthaM dhanakaM tatra vR^ittAntamavadannR^ipam || 28|| tava putro vane saMsthaH putrArthaM yatate nR^ipa | nAnAyatnasamAyukto.asthitvachAprayuto.asti vai || 29|| na lebhe santatiM rAjA svalpakAle mariShyati | putrahInasya bho rAjan kA gatiH prabhavedvada || 30|| ityukvA taM munIndraH sa yayau kailAsamAdarAt | dhanako manasA.atyantaM vichAramakarottataH || 31|| brahmANaM sharaNaM yAmi sarvaj~naM tena chepsitam | bhaviShyati na sandehastataH so.api yayau vidhim || 32|| praNipatya pratuShTAva nAnAstotraiH prajApatim | uvAcha taM mahAbhAgaM vinayena samanvitaH || 33|| dhanaka uvAcha | (##Page ## khaM\. 3 a\. 32 pAna 72) dharmashIlashcha me putraH putrahIno babhUva hi | putrArthaM yatate brahmannAnAvrataparAyaNaH || 34|| rAjyAdikaM samutsR^ijya vane tapati saMsthitaH | tapastenA.avasheSho.asAvasthicharmavR^ito babhau || 35|| kenopAyena putrashcha bhavitA taM vadasva me | prApayiShyAmyahaM tatra svavaMshasya vivR^iddhaye || 36|| tatastaM pratyuvAchedaM vachanaM chaturAnanaH | pUrvajanmani sambhUtaM dvijahatyAyutaM vratam || 37|| punaH provAcha taM devo vidhiH sarvArthakovidaH | putraprAptyarthamevaikamupAyaM sarvasiddhidam || 38|| aj~nAnena vrataM tena kR^itaM sa~NkaShTahArakam | chaturthIprabhavaM tena pApaM sarvaM layaM gatam || 39|| mahApApAni nashyanti sa~NkaShTIvratasAdhanAt | sa~NkaShTIvratasambandhidivase yat kR^itaM bhavet || 40|| tadevAkShayabhAvena tiShThatyatra na saMshayaH | chaturthyAM bhUpa kR^iShNAyAM puNyameva samAcharet || 41|| tava putreNa rAjendra dvAdasha brAhmaNA hatAH | chaturthyAM pUrvajanmasthena pApaM tatsthitaM mahat || 42|| nAnAtapaHprabhAveNa vratatIrthAdikena cha | yaj~nAdibhishcha tatpApaM layaM naiva gamiShyati || 43|| sa~NkaShTyAM yatkR^itaM pApaM vajralepaM cha tatsmR^itam | tatra kashchidupAyo na tathA.api shR^iNu me vachaH || 44|| yena sa~NkaShTikA puNyA chaturthI sAdhitA nR^ipa | tasya janmAdikaM naiva bhaviShyati kadA punaH || 45|| chaturvidhaM prajAnIhi sarvaM mAyAmayaM jagat | sa~NkaShTaM chaiva jIvAnAM tena yuktA bhramanti te || 46|| chaturthI gaNanAthasya sa~NkaShTI sAdhitA yadA | chaturvidhaM tasya kaShTaM na bhavedvai kadAchana || 47|| brahmaNi brahmabhUtoM.ate svAnande vartate naraH | vratasyaiva prabhAveNehaloke sukhamApnuyAt || 48|| chaturthyAM pApakArA ye teShAM muktirna vidyate | pApayuktatayA rAjan svargasthAste bhavanti cha || 49|| punarjanmadharA bhUmau tatra pApaphalaM svakam | bhu~njanti cha punaH sarve gANapatyA bhavanti te || 50|| ato gaNeshadUtaiH sa kailAse sthApitoM.atyajaH | pApabhogArthamevaM cha tava putro.adhunA.abhavat || 51|| chaturthyAM yatkR^itaM pApaM chaturthI hanti tat sadA | tadarthaM te suto rAjaMshchaturthImAchariShyati || 52|| tadA pApavihIno.ayaM bhavitA nAtra saMshayaH | putrayuktashcha te putro bhaviShyati mahAmate || 53|| aparAdhayutaM karma kR^itaM nAshArthamAdarAt | tasya puNyaM prakartavyaM duritaM tena nashyati || 54|| chaturthI mahimA.ananto bhUtaM yadapi taddine | pApaM krodhasamAyuktA mahAkR^ichChreNa hanti sA || 55|| atastatpApanAshArthaM sa~NkaShTIrdvAdashA.a.acharet | tadA dvAdashaviprAntabhavaM pApaM gamiShyati || 56|| tatastaM karuNAyuktaH sa vidhi vratamAdarAt | kathayAmAsa vai brahmA yayau rAjA praNamya tam || 57|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite dhanakasya vratopadesho nAma dvAtriMsho.adhyAyaH || 3\.32 (##Page ## khaM\. 3 a\. 33 pAna 73) \section{3\.33 kR^itavIryavrataprAptivarNanaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | vrataM labdhvA pustakaM saMlikhya sa~NgR^ihya mAyayA | dhanakaH kR^itavIryasya svapne sadyo jagAma ha || 1|| dhanakaM pitaraM dR^iShTvA kR^itavIryo nanAma tam | putraM rAjA samAdAyotsa~Nge svasya jagAda tam || 2|| dhanaka uvAcha | putra nAnAvidhA yatnA visheSheNa kR^itAstvayA | putrArthamadhunaikaM tvaM vrataM kuru mamAj~nayA || 3|| tena puNyena putraste bhavitA nAtra saMshayaH | brahmaNA kathitaM me yat pustakaM tad gR^ihANa ha || 4|| ityuktvA putrahaste taddatvA pustakamAdarAt | antardhAnaM yayau rAjA jajAgAra nR^ipAtmajaH || 5|| pustakaM hastagaM dR^iShTvA vismito.abhUt praharShitaH | pitaraM duHkhito bhUtvA sasmAra sa ruroda vai || 6|| sapatnIkastato rAjA kR^itavIryo jagAma ha | svapuraM mAnitastatra pradhAnAdibhirAdarAt || 7|| tataH sa brAhmaNAn rAjA samAkArya nanAma tAn | pustakaM darshayAmAsa tasyArthaM brAhmaNA jaguH || 8|| aho rAjan mahAbhAga pustake vratamuttamam | likhitaM sarvasa~NkaShTahArakaM sarvadaM param || 9|| kR^iShNapakShe chaturthyAM vai chandrodayasamAgame | pUjanIyo visheSheNa gaNeshaH siddhidAyakaH || 10|| pUjayitvA gaNAdhIshaM tato.arghyaM tithaye nR^ipa | gaNeshAya cha chandrAya dAtavyaM vratakAriNA || 11|| sUryodayAt samArabhya gaNeshasmaraNaM nR^ipa | kartavyaM varjayettatra jalapAnAdikaM tathA || 12|| chandrAyA.arghyaM tathA datvA saptavAraM nR^ipottama | brAhmaNAMstata ApUjya sapatnIkAnnamet sa tAn || 13|| bhojayet paramAnnena modakAdibhirAdarAt | pAyasenA.api sitayA yutena madhureNa cha || 14|| tataH svayaM suhR^idbhishcha bhojanaM vai samAcharet | dAnaM dadyAt sa viprebhyo yoShidbhyaH ka~nchukAdikam || 15|| tato jAgaraNaM kAryaM gaNeshastavanena cha | prabhAte vimale snAtvA pUrvavat pUjayedvibhum || 16|| gaNeshaM cha tato viprAn bhojayet pUrvavannR^ipa | dakShiNAM vipulAM tebhyo dApayettAnnamettataH || 17|| mAse mAse prakuryAstvaM vrataM gANeshvaraM tvidam | sarvasa~NkaTahInaH sannante svAnandago bhaveH || 18|| apAramahimAyuktaM vrataM prAptaM tvayA nR^ipa | tvadIyasa~Ngayogena janebhyaH siddhidaM bhavet || 19|| na shrutaM naiva dR^iShTaM cha vrataM kenA.api bhUmipa | lokAnAmupakArAya bhaviShyati visheShataH || 20|| chaturvidhaM jagatsarvaM sa~NkaShTakaramuchyate | tasmAdbandhananAshArthaM vrataM chedaM bhaviShyati || 21|| iha bhuktvA.akhilAn bhogAn durlabhAn devabhogyakAn | ante muktimavApnoti vratasyAsya prabhAvataH || 22|| evamuktvA dvijAH sarve gatAH svasvAshrame tadA | kR^itavIryastathA rAjA chakAra vratamuttamam || 23|| sUta uvAcha | mudgalasya vachaH shrutvA hR^iShTaromA prajApatiH | jagAda taM purnavAkyaM saMshayachChedanAya saH || 24|| dakSha uvAcha | kR^itavIryAt samArabhya vrataM bhUmyAM samAgatam | mahAmune bhImanAmnAM.atyajenaiva kR^itaM katham || 25|| chaturthIvratapuNyena sa eva kR^itavIryakaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 34 pAna 74) babhUva varNitaM vipra tvayA saMshayadAyakam || 26|| ataH saMshayanAshArthaM vada mudgala me vachaH | sarvaj~nastvaM na sandehaH sAkShAdyogIshvaro mahAn || 27|| mudgala uvAcha | prajApate shR^iNu hyatra vachanaM me mahAmate | yena te saMshayo nAshaM gamiShyati na saMshayaH || 28|| vrataM gANeshvaraM dakSha chaturthIsa.nj~nakaM param | sa~NkaShTaharaNaM proktaM tajjAnIhi purAtanam || 29|| pR^ithivyAM svargaloke tat pAtAle sarvasammatam | chaturthI cha samutpannA tadArabhya pratiShThitam || 30|| janAstannaiva jAnanti pR^ithivyAM kutrachit prabho | kR^itavIryAchcha sarvatra prakAshamagamadvratam || 31|| ettate sarvamAkhyAtaM shR^iNu tasya kathAnakam | kR^itavIryasya bhUpasya puNyadaM shR^iNvate bhavet || 32|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite kR^itavIryavrataprAptivarNanaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH || 3\.33 \section{3\.34 kR^itavIryacharitaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | varShamAtravratenaiva gataM pApaM layaM mahat | dvAdashabrahmahatyAkhyaM tato rAjA babhau vidhe || 1|| vratapuNyaprabhAveNa sasattvA.abhUnnR^ipA~NganA | suShuve shubhavelAyAM putraM tejasvinAM varam || 2|| hastapAdavihInaM taM dR^iShTvA mAtA ruroda ha | kR^itavIryastathA sarvaiH pradhAnaiH bodhito.abhavat || 3|| tyaktvA shokaM svayaM rAjA jAtakarma chakAra vai | mahotsavayutaiH sarvairnagare saMsthito.abhavat || 4|| rAtrau svapne dadarshA.asau dattAtreyaM cha yoginam | tena yat kathitaM svapne tachChR^iNuShva prajApate || 5|| gate dvAdashavarShe tu tvatputrasya nR^ipottama | AgamiShyAmi te gehaM sA~NgaM putraM karomyaham || 6|| mA chintAM kuru rAjendra gaNanAthaprasAdajaH | putro.ayaM te sutejasvI devamAnyo bhaviShyati || 7|| tataH soM.atardadhe yogI dattAtreyastathA nR^ipaH | prabuddho harShayuktaH sa babhUva gaNapaM smaran || 8|| tatastena pR^ithivyAM tu ghoShaH sarvatra kAritaH | chaturthyAM kR^iShNapakShasya vrataM kAryaM janaiH sadA || 9|| yena vratamidaM naiva kR^itaM chettaM nihanmyaham | chANDAlAdidvijAntAste vrataM chakrurvisheShataH || 10|| aShTavarShasamAyuktA narA nAryaH sma mAnada | akurvan vidhivat sarve vrataM gANeshvaraM mahat || 11|| tasya rAjye naraH ko.api duHkhayukto babhUva na | na vandhyAdi bhayaM tadvadrogAdikabhayaM nahi || 12|| tato dvAdashavarSheShu gateShu sa jagAma ha | datto yogIndrasevyashcha taM nanAma narAdhipaH || 13|| pUjito bhojitastena vacho dattastamabravIt | putraM darshaya te rAjannadbhutaM draShTumAgataH || 14|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 34 pAna 75) tataH sa harShito rAjA dadau putraM cha tatkare | a~Nke sa~NgR^ihya yogIndro rAjAnaM pratyuvAcha ha || 15|| rAjan vrataM tvayA tatrA~NgahInatvamajAnatA | kR^itaM tu tena te putroM.agahInaH prababhUva ha || 16|| vratasya jAgare rAjan jR^imbhitaM cha punaH punaH | tvayA nAchamanaM tatra kR^itaM tenAyamIdR^ishaH || 17|| vratasyA.ayaM prabhAveNa viShNuH sAkShAnnarAkR^itiH | putro.abhavattadaMshena vikhyAtaH prabhaviShyati || 18|| tata ekAkSharaM mantraM dadau tasmai mahAmuniH | vidhiyuktaM gaNeshasya kArtavIryAya dhImate || 19|| anuShThAnaM samAdishya dvAdashAbdamayaM prabhuH | antardhAnaM chakArA.asau rAjA saMharShito.abhavat || 20|| pravAlakShetrasAnnidhye vane vyAghrAdisaMyute | rAjA babhUva saMsthApya janaiH putraM cha duHkhitaH || 21|| tatashcha kArtavIryeNa tapastaptaM sudAruNam | vAyumAtrAshanenaiva dhyAtvA hR^idi gajAnanam || 22|| mantraM jajApa bho dakSha hastapAdavivarjitaH | dehabhAvamatikramya saMsthitaH kAShThavadbabhau || 23|| tapaHprabhAvatastasya vane nirvairabhAvataH | prANinaH sa~ncharanti sma gajasiMhAdayaH sadA || 24|| evaM dvAdashavarShANi gatAni tapaso yadA | tadA tatrA.a.ayayau DhuNDhirbhaktaM paramabhAvikam || 25|| taDAgamadhyabhAgAttaM niHsR^itaM gaNapaM nR^ipaH | dR^iShTvA nanAma vighneshaM pUjayan bhaktisaMyutaH || 26|| harSheNa mahatA yuktastaM tuShTAva gajAnanam | saromA~ncho mahAvIraH kArtavIryo mahAyashAH || 27|| kArtavIrya uvAcha | namaste gaNanAthAya vighneshAya namo namaH | vinAyakAya devesha sarveShAM pataye namaH || 28|| nirguNAya pareshAya parAtparatarAya vai | anAdaye cha sarvAdipUjyAya tu namo namaH || 29|| sarvapUjyAya heramba dInapAlAya te namaH | brahmaNe brahmaNAM chaiva brahmadAtre namo namaH || 30|| nirAkArAya sAkArarUpAya paramAtmane | yogAya yogadAtre te shAntirUpAya vai namaH || 31|| sadA j~nAnaghanAyaiva karmamArgapravartine | AnandAya sadAnandakandarUpAya te namaH || 32|| rajasA sR^iShTikartre te sattvataH pAlakAya cha | tAmasena prasaMhartre guNeshAya namo namaH || 33|| nAnAmAyAdharAyaiva nAnAmAyAvivarjita | mAyibhyo mohadAtre vai mAyAmAyika te namaH || 34|| svAnandapataye tubhyaM siddhibuddhivarAya cha | siddhibuddhipradAtre cha lambodara namo.astu te || 35|| kiM staumi gaNanAtha tvAM yatra vedA visismire | shivaviShNvAdayashchaiva yogino yogarUpiNam || 36|| jagAda gaNanAthastu tatastaM bhaktamuttamam | varaM vR^iNu mahAbhAga kArtavIrya hR^idIpsitam || 37|| tvayA kR^itaM madIyaM yat stotraM sarvapradaM bhavet | a~NgahInasya sarvasya sva~NgadaM prabhaviShyati || 38|| kR^itvA bhAvena matpUjAM naraH stotramidaM paThet | tasya sA~NgaM sadA sarvaM karomi stotrapAThataH || 39|| iha bhuktvA.akhilAn bhogAn putrapautrAdisaMyutaH | ante svAnandago bhUtvA brahmabhUto bhaviShyati || 40|| tatastaM kArtavIryashcha jagAda gaNanAyakam | harShayukto mahAbhakto bhakteshaM bhaktavatsalam || 41|| kArtavIrya uvAcha | kiM vR^iNomi gaNAdhIsha sarvaM mAyAmayaM vibho | tava darshanamAtreNa mayA j~nAtaM na saMshayaH || 42|| suhR^idAM tadapi svAmin santoShArthaM vR^iNomyaham | sharIre chArutAM dehi bhaktiM tvachcharaNe prabho || 43|| yadyadichChAmi tattachcha sulabhaM me gajAnana | bhavatu tvatprasAdena rAjyaM pUrNaM pradehi cha || 44|| asmin kShetre sthiro bhUtvA bhaktAn pAlaya vighnapa | dharmArthakAmamokShAdi brahmabhUyapradaM kuru || 45|| pravAlamayarUpeNa mayA dR^iShTo gajAnanaH | pravAlakShetramityuktaM nAmnA bhavatu nityadA || 46|| sadA vijayasaMyuktaM sahasrabhujasaMyutam | mAM kuruShva dayAsi~Ngho viShNutulyaparAkramam || 47|| madIyasevanaM deva devavachcha sadA bhavet | mantrAdikaM cha me nAtha bhavatu tvaprasAdataH || 48|| madIyasmaraNenaiva gataM prAptaM kuru prabho | na matsamastrilokeShu sendrAdiShu bhavetkila || 49|| tatastaM gaNanAthaH sa tatheti pratyuvAcha ha | sarvaM te bhavitA rAjan matprasAdAnna saMshayaH || 50|| madIyasmaraNenaiva mantrAdInAM prasevayA | nirvighnaM te cha rAjendra bhaviShyati nirantaram || 51|| evamuktvA gaNeshastamantardhAnaM jagAma ha | tatastasya prajAnAtha dehaH sA~Ngo babhUva ha || 52|| sahasrabhujasaMyukto babhUva padasaMyutaH | mahAbalo mahAvIryastejasA saMyuto.abhavat || 53|| tatra devAdayo jagmurdarshanArthaM nR^ipasya cha | sAkShAd viShNuH kalAMshena kArtavIryo babhau tadA || 54|| tatastena dvijaiH sArdhaM sthApitA mUrtirAdarAt | gaNeshvarasya tAM rAjA.apUjayat bhaktisaMyutaH || 55|| pUjArthaM brAhmaNAMstatra sthApayAmAsa bhUmipaH | tato devAn dvijAMstatrA.apUjayat sa yathAvidhi || 56|| nanAma bhaktiyuktastAMste.api tasmai varAn daduH | harShitAshcha punaH svargaM jagmurdevAH savAsavAH || 57|| kArtavIryo rathasthaH sa yayau svanagaraM tataH | dUtairj~nAtvA cha vR^ittAntaM taM yayuH sarvanAgarAH || 58|| pradhAnAshcha praNamyainaM suhR^idbhirabhinanditam | ala~NkR^ite pure sarve veshayAmAsurAdarAt || 59|| nanAma mAtaraM so.api pitaraM harShasaMyutaH | tAbhyAmAshIrbhiratyantaM muditashcha kR^ito babhau || 60|| tataH kiyati kAle saMsthApya putraM yashasvinam | svarAjye kR^itavIryashcha sastrIkaH prayayau vanam || 61|| rAjA gaNapatiM tatrA.abhajat so.ananyachetasA | svalpakAlena sastrIkaH so.api taM gaNapaM yayau || 62|| tasya rAjye janAH sarve sa~NkaShTIvratakArakAH | krameNa gaNanAthaM te yayurdakSha prajApate || 63|| idaM cha kR^itavIryasya charitaM yaH shR^iNoti chet | paThedvA tasya sa~NkaShTaM bhavenna cha chaturvidham || 64|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite kR^itavIryacharitaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH || 3\.34 (##Page ## khaM\. 3 a\. 35 pAna 77) \section{3\.35 sahasrArjunanimantraNaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | chakAra kArtavIryo.ayaM sa tato rAjyamuttamam | dharmeNa rAjyanItyA svAM pAlayAmAsa hi prajAm || 1|| tatastena cha bhUpena jitAH sarve mahIbhR^itaH | saptadvIpavatIM pR^ithvIM bubhuje balasaMyutaH || 2|| devaiH saMsthApitaM nAma sahasrArjuna AdarAt | na samastena kashchidvai babhUva kShAtramaNDale || 3|| svarge devAdayashchaiva trAsayuktA babhUvire | yadA kruddhaH svayaM rAjA tadA svargaM grahIShyati || 4|| na sa~NkhyA vartate tasya sainyAnAM cha prajApate | yashasA tejasA pUrNaM pUritaM tena vai jagat || 5|| sastrIko narmadAmadhye chikrIDa nR^ipa ekadA | sahasrabAhubhirdhR^itvA jalaughaM tatra lIlayA || 6|| yatra vai narmadAtIre rAvaNaH sa mahAnugaH | pupUja shA~NkaraM li~NgaM jalaughastatra chAgataH || 7|| pUjAvidhiM sa shIghraM samApya vai rAkShasAdhipaH | paprachCha kena dUteshA jalaughaH sampravartitaH || 8|| gatvA pashyata mAmatra kShobhayuktaM sa chA.akarot | taM haniShyAmi sa~Nkruddho nityabha~Ngena duHkhitaH || 9|| tataste tvarayA jagmurdR^iShTvA taM kArtavIryakam | samAchakhyurmahAdaityaM rAvaNaM vismitA vibho || 10|| shrutvA vR^ittAntamevaM sa rAvaNastaM yayau nR^ipam | pradhAnaiH ShaDbhiratyantaM krodhayuktaH pratApavAn || 11|| sahasA rAvaNaM dR^iShTvA gadAM dhR^itvA mahAbalaH | ArdravastreNa saMyukto yuyudhe.arjuna ekakaH || 12|| gadAyuddhaM mahAghoraM tayostatra babhUva ha | tataH sa gadayA rAjA.apIDayadrAvaNaM param || 13|| kavachAdikametasya rAkShasasya narAdhipaH | bhedayAmAsa vai dakSha rAvaNastata Apatat || 14|| sa~NgR^ihya svagR^ihaM bhUpo yayau tatra babandha tam | nikaTe sthApayAmAsa sabhAyAM khelakArakam || 15|| dashamastakayuktaM taM dR^iShTvA chikrIDa bhUmipaH | tatastaM munivaryashcha pulastyaH sahasA.a.ayayau || 16|| taM praNamya mahAbhAgaM gANapatyaM visheShataH | pupUja bhaktisaMyukto bhojayAmAsa yatnataH || 17|| punaH praNamya taM vipraM kR^itA~njalipuTaH puraH | saMsthitastamuvAchA.atha muniH sarvArthakovidaH || 18|| rAvaNaM mu~ncha rAjendra matpautraM varasaMyutam | mitrabhAvena tiShTha tvaM rAvaNasya mahAmate || 19|| tatheti taM jagAdAsAvamu~nchadrAvaNaM nR^ipaH | pulastyaH prayayau sthAnamAshiShyA chAbhinandya tam || 20|| ityAditejasA yuktaH sAkShAdviShNumayo nR^ipaH | naiva shakyo varNayituM dharmashIlo babhUva ha || 21|| digjaye yena rAj~nA vai samudraH pAdaghAtataH | tADitaH sa vishIrNo.abhUdbhayabhItaH prajApate || 22|| yaj~nAn sa vipulAMshchakre bhUridakShiNasaMyutAn | svAhAM svadhA vaShaTkArairmumudurdevatAdayaH || 23|| yena dvijena yattatra prArthitaM taddadau nR^ipaH | svasvadharmaratAn lokAn kArayAmAsa yatnataH || 24|| sadA gaNeshabhaktiM sa chakAra nR^ipasattamaH | gANapatyapriyashchAsIttIrthadevAtithipriyaH || 25|| AgataH sa mayUreshaM yAtrAM tatra chakAra ha | (##Page ## khaM\. 3 a\. 35 pAna 78) varShamAtroShito rAjA yAtrArthaM lolupaH svayam || 26|| gaNeshaM sthApayAmAsa brAhmaNairmantrakovidaiH | pravAlagaNanAtheti nAma kR^itvA pupUja ha || 27|| evaM nAnAvidhairbhAvairgaNeshamabhajat sadA | trilokakIrtisa~NgIto babhUva kR^itavIryajaH || 28|| chaturthIvratajenaiva tejasA saMyuto babhau | a~NgahInakabhAvena mohayukto babhUva ha || 29|| devAdInAmabhUn mAnyaH shriyA paramayA yutaH | bhogayuktaH svabhAvena visasmAra gajAnanam || 30|| tyaktvA mantraM gaNeshasya brahmaj~nAnamadena saH | ahaM gaNesharUpaH san kaM bhajAmyavadat khalaH || 31|| tato babhUvAtivighnasaMyuktaH so.arjunaH prabho | tachChR^iNuShva mahAbhAga kathayAmi pracheShTitam || 32|| sainyena saMyuto rAjA mR^igayArthaM vanaM yayau | nIlaveShadharo bhUtvA sainikAstAdR^ishA babhuH || 33|| jaghAna vividhAMstatra mR^igAMstAn nagare svake | preShayAmAsa dUtaiH sa vibhraman yatra tatra vai || 34|| tato.akasmAn mahArAjo dadArshAshramamuttamam | muneH prapachCha rAjA.asau sachivAn kasya chAshramaH || 35|| ta Uchurjamadagnervai munerAshrama AgataH | tataH so.api muniM dakSha yayau harShasamanvitaH || 36|| praNamya sachivairmukhyaiH saMvR^itaH sa kR^itA~njaliH | uvAcha munishArdUlaM jamadagniM mahAyashAH || 37|| dhanyaM me.adya mahAyogin janma j~nAnAdikaM tathA | kulaM cha pitaro sarvaM tvada~NghriyugadarshanAt || 38|| tatastaM munimukhyo.asAvAsanAdikamAdarAt | dattvA shiShyaishcha sampUjya paprachCha kushalAdikam || 39|| prayojanaM tathA vipraH sampR^ichChan rAjasattamam | mAnayAmAsa taM bhUpaM viShNoraMshasamudbhavam || 40|| tato rAjA muniM dakSha jagAda prItisaMyutaH | tavAshIrvachanenaiva kushalaM me pravartate || 41|| mR^igayA.a.asaktachitto.ahamAgato munisattama | pUrvapuNyabalenaiva prAptaM te darshanaM mahat || 42|| sarvaiH saha mahAbhAga pavitro.ahaM na saMshayaH | darshanenaiva santuShTa Aj~nAM dehyadhunA prabho || 43|| gamiShyAmi sasainyo.ahaM nagare sve mahAmate | na te samashcha yogena tapasA bhAsate mama || 44|| jagAda munimukhyo.asau tatastaM harShasaMyutaH | viShNoraMshaH svayaM tvaM me.adhunA samprApta Ashrame || 45|| anAyAsena bho rAjannatastvAM prArthaye vibho | bhu~NkShva ki~nchinmayA dattamaparAhNe samAgataH || 46|| tato rAjA jagAdedaM vachanaM taM praNamya cha | svAmin vaneShu me sainyaM kShudhitaM bhramaNe ratam || 47|| santyajya kathameko.ahaM bhunajmi munisattama | sarveShAM bhojane shaktirvartate naiva te mune || 48|| vadAmi tena yogIndra Aj~nAM dehi cha me prabho | gamiShyAmi tvarAyukto nagare sainyasaMyutaH || 49|| tatastaM rAjashArdUlamuvAcha munisattamaH | na chintAM kuru rAjendra sasainyaM bhojayAmya.aham || 50|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 36 pAna 79) tapasA me mahArAja vashyaM brahmANDamaNDalam | atastvaM gachCha nadyAM vai snAnArthaM sarvasaMyutaH || 51|| tatheti taM praNamyA.asAvagamat sainyasaMyutaH | snAnArthaM vismito bhUtvA sahasrArjuna AdarAt || 52|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite sahasrArjunanimantraNaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH || 3\.35 \section{3\.36 reNukAjamadagnisa~njIvanakaraNaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | gate rAjani bho dakSha jamadagnirmahAmuniH | reNukAM cha samAhUya vR^ittAntamavadat svayam || 1|| tatastAbhyAM smR^itA devI kAmadhenuH prajApate | samAgatAM prasampUjya prArthayantAvubhau samam || 2|| kArtavIryaH sasainyashcha bhojanAya nimantritaH | tadarthaM kuru kalyANi yatnaM pratvaritA sakhi || 3|| tayorvachanamAkarNya kAmadhenvA mahApuram | rachitaM svaprabhAveNa parikhAvalayA~Nkitam || 4|| chaturvidhAnnasaMyuktAM nirmame pAkashAlikAm | kShaNena tAM samAlokya harShitashchA.abhavan muniH || 5|| shiShyai rAjAnamAhUya sasainyaM taM prajApate | bhojayAmAsa vipro.asAvannairnAnAvidhaiH paraiH || 6|| amR^itakalparUpaM te bubhujurharShasaMyutAH | tR^iptAste phalakandAdIn bhakShayAmAsurAdR^itAH || 7|| tAmbUlAni tataH sarve babhakShuH premasaMyutAH | tato vastrAdibhiste cha satkR^itA muninA babhuH || 8|| rAjA.atha vismito bhUtvA praNanAma mahAmunim | Aj~nAM gR^ihItvA sainyena yayau svanagaraM prati || 9|| gachChantaM taM pradhAnaM cha Uche vinayasaMyutaH | dhenuM prArthaya rAjaMstvaM brAhmaNastAM pradAsyati || 10|| iyaM dhenurmahArAja ratnabhUtA na saMshayaH | tAM vinA rAjyamugraM te niShphalaM bhAsate.adhunA || 11|| tasya tadvachanaM shrutvA rAjA mohena saMyutaH | vighnena pIDito.atyantamuvAcha sachivaM vachaH || 12|| gachCha tvaM prArthya vipraM taM dhenumAnaya yatnataH | tatheti sainyamAdAya muniM duShTaH samAyayau || 13|| pradhAnaM munimukhyaM taM praNamyAbhidadhe vachaH | mune dhenumimAM dehi rAj~ne hyatithirUpiNe || 14|| tatastaM kopasaMyukta uvAcha munisattamaH | na dAsyAmi mahAmUrkha dhenuM devasvarUpiNIm || 15|| tataH so.api mahAvIrairdhR^itvA dhenuM balAt khalaH | nirjagAma munestasyA.a.ashramAt kopasamanvitaH || 16|| tato dhenuH samAkruddhA sasR^ije balamutkaTam | tena senyaM hataM tasya pradhAnasahitaM prabho || 17|| j~nAtvA vR^ittAntamugraM taM kShubhitaH kR^itavIryajaH | yuddhArthaM garvasaMyukto yayau tasyAshramaM vidhe || 18|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 36 pAna 80) tatastasya mahat sainyaM hataM dhenvA balena vai | rAjA khedasamAyukto papAla gatamatsaraH || 19|| kAmadhenurgatA svargaM punaH rAjA samAyayau | hR^idi vivyAdha bANena muniH so.api mamAra ha || 20|| tatastaM bhartsayAmAsa reNukA bhUmipAdhamam | ekaviMshatibANaistAM nR^ipo vivyAdha sarvataH || 21|| tataH sA kShubhitA.atyantaM tamuvAcha nR^ipAdhamam | svalpakAlena rAjaMstvaM mariShyasi na saMshayaH || 22|| sahasrabAhuchChedaste bhaviShyati sudurmate | tataH so.api bhayodvigno jagAma nagare svake || 23|| gate bhUpe muneH patnI ruroda karuNasvarA | sasmAra tanayaM rAmaM badaryAshramagaM prabhum || 24|| smR^itimAtreNa rAmaH sa yayau mAtustadAntikam | dR^iShTvA mR^itaM mahAvipraM pitaraM praruroda ha || 25|| mAtaraM bANanichayaishchitAM vIkShya visheShataH | prabhurniShkAsayAmAsa sharAn mAtuH sharIragAn || 26|| tatastaM reNukAdevI sAntvayAmAsa yuktitaH | mA shokaM kuru putra tvaM sthAsyAmi nikaTe prabho || 27|| dattAtreyaM samAnIya kuru karma yathAvidhi | AvayoH prabhaviShyAvo dehayuktau punaH prabho || 28|| nAnyo vaktA na sandehaH tasmAdyatnaparo bhava | jahi duShTaM cha bhUpaM tvaM hastAnAM ChedanaM kuru || 29|| tataste janakaM tatra tasya dehodbhavena cha | raktena tarpayasva tvaM tR^iptaH so.api bhaviShyati || 30|| mamA~Nge ekaviMshachcha bANAstena samarpitAH | ekaviMshativAraM tvaM kuru niHkShatriyAM dharAm || 31|| evamuktvA gatA devI svarge dehaM visR^ijya sA | rAmastathA chakArA.asau dattena sahitastataH || 32|| pa~nchame divase rAmaH karma kR^itvA samAsthitaH | dattAtreyashcha svasthAne yayau bhikShArthamAdarAt || 33|| ShaShThe dine samAyAtaH vyAghrastatra mahAbalaH | taM dR^iShTvA bhayasaMyukto rAmaH sasmAra mAtaram || 34|| smR^itimAtreNa sA.a.ayAtA shiromAtrA prajApate | tAM dR^iShTvA vismito rAmastamuvAcha hi reNukA || 35|| kimarthaM putrakA.a.ahUtA tava snehAt samAgatA | tatoM.atardhAnamakarodvyAghraH parama durjayaH || 36|| etasminnantare tatra dattAtreyaH samAyayau | dR^iShTvA tAM rAmamAmantryovAcha yogavidAM varaH || 37|| samAgatA tvayA tAta kimarthaM reNukA smR^itA | nyUnadehA visheSheNa kuru karma yathAtatham || 38|| vR^ittAntaM kathayAmAsa rAmastaM munisattamam | chakAra karma sA~NgaM taddattena sahitaH prabhuH || 39|| sapiNDIkaraNaM rAmashchakAra dvAdashe.ahani | pAtheyashrAddhamevaM sa trayodashadine tathA || 40|| tataH sa jamadagnistaM divyadehaH samAgataH | rAmamAli~Ngya saMhR^iShTo babhUva munisattamaH || 41|| jamadagniM tato datto reNukAM harShasaMyutaH | uvAcha bhAvagambhIro bodhayan bodhadAyakaH || 42|| gaNeshaM mantrarAjena bhajataM bhAvapUrvakam | tena vighnavihInau cha shAntirUpau bhaviShyathaH || 43|| kShatrahastena maraNaM yuvAbhyAM prAptameva cha | vighnarAjamavij~nAya jAtau duHkhena saMyutau || 44|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 37 pAna 81) evamuktvA gaNeshasya dadau mantraM mahAmuniH | tAbhyAmekAkSharaM viprau tapoyuktau babhUvatuH || 45|| dattashcha svAshrame tadvadyayau harShasamanvitaH | pitroH sevArthamAnandAdrAmastatra sthito.abhavat || 46|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite reNukAjamadagnisa~njIvanakaraNaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH || 3\.36 \section{3\.37 parashurAmacharitakathanaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | gata varShasahasre sa tapatorAyayau prabhuH | vighneshvaro bhArgavayorvaradastAvuvAcha ha || 1|| reNuke jamadagne tvaM vR^iNu me varamuttamam | ekAkSharavidhAnena tapasA toShito.abhavam || 2|| tasya tadvachanaM shrutvA harShayuktau babhUvatuH | UchaturgaNarAjaM tau bhaktibhAvasamanvitau || 3|| dhanyo vaMsho gaNeshAna darshanena tathA.a.avayoH | tapaH svAdhyAya evaM ta AvayornAtra saMshayaH || 4|| evamuktvA praNamyainaM pUjayantau gaNeshvaram | saromA~nchau tuShTuvatuH praharSheNa prajApate || 5|| reNukAjamadagnI uchatuH | namaste vighnapAlAya bhaktAnAM vighnahAriNe | vighnakartre hyabhaktAnAM brahmabhUtAya te namaH || 6|| anAdaye tvanAdhAra vakratuNDasvarUpiNe | gaNeshAna anantAnAM gaNAnAM pataye namaH || 7|| nAnAshaktiyutAyaiva nAnAbhedakarAya te | nAnAbhedavihInAya herambAya namo namaH || 8|| ameyamAyayA chaiva khelakAya cha DhuNDhaye | siddhibuddhisahAyAya siddhibuddhivarAya cha || 9|| svAnandapataye tubhyaM bhaktebhyo yogadAyine | yogAkArAya yogAya shAntidAya namo namaH || 10|| akhaNDAnandarUpAya bhuktimuktipradAya cha | lambodarAya devAya chaikadantAya te namaH || 11|| mahodarAya vighnAnAM pataye sukhadAyine | mUShakadhvajine tubhyaM namo mUShakavAhana || 12|| chaturbhujAya sarveShAmAdipUjyAya bhogine | jyeShTharAjAya sarveShAM pitR^imAtR^isvarUpiNe || 13|| yaM stotuM na samarthAshcha vedA devAH shivAdayaH | yoginastaM kathaM chAvAM hyatastvAM praNamAvahe || 14|| evaM stutvA gaNeshAnaM praNatau bhaktisaMstutau | tAvutthApya gaNAdhIsha UchivAn harShasaMyutaH || 15|| varaM cha vR^iNutaM putrau dAsyAmi manasIpsitam | yamichChatho mahAbhAgau bhaktibhAvaniyantritaH || 16|| gaNeshavachanaM shrutvA dampatI tamathochatuH | praNamya cha punaH pAdau spR^iShTvA tau harShasaMyutau || 17|| tAvUchatuH | yadi prasannabhAvena varado.asi gajAnana | tadA te pAdapadme nau bhaktiM dehi sukhapradAm || 18|| yogashAntiM cha vighnesha dehi yogesha nau parA | gANapatyapriyAM chaiva sadA hyAnandadAyikAm || 19|| omityuktvA gaNAdhyakShaH punaH provAcha tau tadA | (##Page ## khaM\. 3 a\. 37 pAna 82) dR^iShTvA bhaktiM tayorbhAvaM bhaktebhyaH sukhadAyakaH || 20|| bhavatkR^itamidaM me yat stotraM yogapradaM bhavet | yo yadichChati tattasmai dAsyAmi stotrapAThataH || 21|| jamadagne sadA shAnto bhava me bhaktikArakaH | reNuke dehayuktA tvaM bhaja mAM yogabhAvitA || 22|| lokAstvAM mastakAkArAM pashyantyatra na saMshayaH | j~nAnadR^iShTyA tathA sA~NgAM pashyeyurdaivatAdayaH || 23|| evamuktvAM.atardadhe.asau gaNesho brahmanAyakaH | reNukA jamadagnishcha svAshramasthau babhUvatuH || 24|| tataH kadAchidrAmastau praNipatya kR^itA~njaliH | uvAcha pitarau vAkyaM sAkShAdviShNuH pratApavAn || 25|| shrIrAma uvAcha | arjunaM saMhaniShyAmi tathA niHkShatriyAM dharAm | kariShyAmi na sandehaH pitarau bhavadAj~nayA || 26|| tatastaM jamadagnishchovAcha harShasamanvitaH | mA kuruShva vR^ithA hiMsAM rAma garvaM parityaja || 27|| tatastaM bhArgavaM rAma uvAcha vinayAnvitaH | mAturagre pratij~nA cha munIshvara kR^itA mayA || 28|| tAM satyAM prakariShyAmi mAtR^ibhaktiparAyaNaH | dehatyAgaM kariShyAmi tadarthamathavA mune || 29|| tasyA.a.agrahaM samAlokya nyagadat putramAdarAt | sha~NkaraM gachCha bho rAma sa te.abhIShTaM kariShyati || 30|| tau praNamya jagAmA.asau kailAse sha~NkaraM prabhuH | praNipatya maheshAnaM stutvA taM chAbravIdvachaH || 31|| kArtavIryaM haniShyAmi kurve niHkShatriyAM dharAm | ekaviMshativAraM cha tatropAyaM vada prabho || 32|| tata ekAkSharaM mantraM gaNeshasya dadau shivaH | rAmAya taM pragamyAshu vanaM prAyAn mahAbalaH || 33|| pUrvajanmani devasya gaNeshasya kR^itaM tapaH | vAmanena cha tat smR^itvA tasmin tapasi saMsthitaH || 34|| vAyubhakShastato mantraM jajApa dhyAnasaMyutaH | samAdhinA mahogreNa toShayAmAsa vighnapam || 35|| gate varShashate pUrNe Ayayau taM gajAnanaH | bhaktaM bhaktyA samAyuktaM mahogratapasA yutam || 36|| uvAcha taM mahAbhAgaM bhArgavaM viShNumavyayam | varaM vR^iNu mahAbhAga bhaktyA dAsyAmi bhAvitaH || 37|| shrutvA tasya vacho ramyamutthAya gaNapaM dvijaH | nanAma daNDavadbhUmau taM pupUja visheShataH || 38|| pUjayitvA punarnatvA tuShTAva prakR^itA~njaliH | rAmo bhaktirasenaiva samplutaH sAshrulochanaH || 39|| rAma uvAcha | namaste gaNanAthAya bhaktAnandavivardhana | bhaktipriyAya devAya herambAya namo namaH || 40|| vedAntavedyarUpAya manovANImayAya cha | manovANIvihInAya yogAkArAya te namaH || 41|| gajavaktrAya vai tubhyaM nirguNAtmapradhAriNe | saguNAya cha kaNThAdho narAkArAya te namaH || 42|| anAdaye cha pUjyAya sarveShAM sarvadAyine | AdipUjyAya vighnesha nAnAvighnaprachAlaka || 43|| vighnahantre subhaktAnAM vighnakartre durAtmanAm | sadA svAnandanAthAya DhuNDhirAjAya te namaH || 44|| vakratuNDAya te nAtha namo lambodarAya vai | (##Page ## khaM\. 3 a\. 37 pAna 83) satataM shAntirUpAya shAntidAya namo namaH || 45|| mahodarAya siddheshcha buddheshcha pataye namaH | nAnaishvaryapradAtre te bhramadAya namo namaH || 46|| nAnAj~nAnaprabhedaishcha mohakartre namo namaH | subhaktAnAM sadA nAtha bhramamohAdihAriNe || 47|| nAnAdaityanihantre cha devAnAM madahAriNe | surAsuramayAyaiva brahmeshAya namo namaH || 48|| sarvatra yogarUpeNa saMyogAyogahInataH | saMsthitaM taM kathaM staumi tvAM vighnesha vada prabho || 49|| yaM samarthA gaNAdhyakSha yoginaH sheShakAdayaH | shivAdayashcha vedA vai stautuM na prabhavanti te || 50|| taM kiM staumi gaNAdhIshamatastvAM praNato.abhavam | tena tuShTashcha mAM nAtha pAlayasva tvadAshritam || 51|| evaM saMstuvatastasya bhaktibhAvena mAnada | bhaktyA romodgamaH prAptaH kaNTharodho babhUva ha || 52|| nanarta paramAnandayukto.asau bhArgavAgraNIH | jaya vighnesha heramba gaNesheti vadaMstadA || 53|| taM tathA bhaktisammagnaM vIkShya devo gajAnanaH | uvAcha sAshrunetrashcha saromA~nchaH prajApate || 54|| rAma rAma mahAbhAga shR^iNu me paramaM vachaH | dhanyo.asi sarvabhAvena bhakto me magnatAM gataH || 55|| tvayA kR^itamidaM stotraM bhavet bhaktirasapradam | paThiShyati cha yashchaitachChR^iNuyAt satataM param || 56|| tasyA.ahaM sakalAM bAdhAM nAshayiShyAmi nityadA | iha bhuktvA.akhilAn bhogAnante svAnandago bhavet || 57|| yadyachchintayati prAj~na tattaddAsyAmi keshava | mama mAnyaH sadA so.api bhavitA nAtra saMshayaH || 58|| parashuM me gR^ihANa tvaM tena mattaulyago bhaveH | jeShyasi tvaM mahAvIramarjunaM rAjabhirvR^itam || 59|| niHkShatriyAM tathA pR^ithvIM kariShyasi na saMshayaH | ekaviMshativAraM tvaM sadA jayasamanvitaH || 60|| nAma te sarvavikhyAtaM bhaviShyati shubhapradam | uktaM parashurAmeti smaraNena sukhapradam || 61|| yaj~nAn kR^itvA mahAbhAga yashaH saMsthApya bhUtale | shAntiyogasthabhAvena mAM bhajiShyasi nityadA || 62|| evamuktvAM.atardadhe.asau jAmadagnyaM gaNeshvaraH | rAmaH saMsthApayAmAsa gaNeshaM brAhmaNaistataH || 63|| sampUjya svagR^ihaM rAmo yayau harShasamanvitaH | reNukAM jamadagniM sa nanAma parashordharaH || 64|| tayorAj~nAM gR^ihItvA sa bhrAtR^ibhishcha samanvitaH | juhAva kArtavIryaM taM mahAbalaparAkramam || 65|| siddhaishcha kavachairyuktA rAjAnaH sarva AgatAH | avadhyAH sarvabhAvena devAdInAM mahAbalAH || 66|| gaNeshavaradAnena parashostejasA prabhuH | rAmaH sarvAMshcha sa~NgrAme mArayAmAsa yatnataH || 67|| kArtavIryaM taM jaghAna sa tato roShato dR^iDham | yuddhaM kR^itvA mahAghoraM bAhUMshchichCheda lIlayA || 68|| mamAra kArtavIryashcha parshunA cha prajApate | tataH sa vijayI rAmaH kShatriyANAM vadhe rataH || 69|| niHkShatriyAM dharAM tatra chakAra krodhasaMyutaH | punarbrAhmaNavIryeNa kShatriyAH prababhUvire || 70|| rAmeNa te punaH sarve hatAH kShatrakulodbhavAH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 38 pAna 84) niHkShatriyAM dharAM dakSha chakAra sa punaH punaH || 71|| ekaviMshativAraM cha kR^itvA niHkShatriyAM dharAm | kShatriyANAM cha raktena tarpayAmAsa pUrvajAn || 72|| yaj~naM kR^itvA dadau pR^ithvIM brAhmaNebhyo mahAyashAH | samudreNa tatastasmai dattA pR^ithvI bhayAdvidhe || 73|| tatrA.ayaM saMsthito rAmo bhajate gaNanAyakam | ananyabhAvasaMyukto gANapatyo.adhunA mahAn || 74|| idaM te kArtavIryasya rAmasya cha mahAdbhutam | jamadagne reNukAyAshcharitaM kathitaM mayA || 75|| yaH shR^iNoti naro bhaktyA paThedvA tasya sambhavet | bhuktimuktipradaM dakSha chintitArthapradaM param || 76|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite parashurAmacharitakathanaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH || 3\.37 \section{3\.38 harivaMshavarNanaM nAmAShTatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | kArtavIryasya putrAstu shataM tatra mahArathAH | pa~nchaiva balinaH shUrA dharmAtmAno yashasvinaH || 1|| jayadhvajaH shUraseno vR^iShabho.atha pururjitau | jayadhvajastatra rAjA mukhyo.abhUt sa prajApate || 2|| jayadhvajasya putro.abhUttAlaja~NghaH pratApavAn | tasya putrashataM jaj~ne tAlaja~NghA iti smR^itAH || 3|| teShAM jyeShTho mahAbAhurvItihotro.abhavannR^ipaH | vR^iShaprabhR^itayashchAnye yAdavAH puNyakarmiNaH || 4|| vR^iSho vaMshakarashchAsIttasya putro.abhavan madhuH | madhoH putrashataM jaj~ne vR^iShNirjyeShThaH sa vaMshakR^it || 5|| vItihotrasutashchaivAnantanAmA mahAyashAH | durjayastasya putro.abhUt sarvashAstravishAradaH || 6|| tasya bhAryA guNairyuktA pAtivratyaparAyaNA | vane sa tu yayau rAjorvashIM tatra dadarsha ha || 7|| tasyAM saktaH svayaM kAmI na sasmAra svakAM striyam | gate bahutithe kAle yayau kaNvena bodhitaH || 8|| svagR^ihaM punarevA.asau prAyashchittaM chakAra vai | yAjayAmAsa taM kaNvaH sa vinIto babhUva ha || 9|| tasya putro babhUvA.api supratIka iti shrutaH | sahasrajit kulabhavaM sarvaM te kathitaM tvidam || 10|| yaduputrasya vaMshaM vai shR^iNu kroShToH prajApate | kroShToreko vR^ijinavAniti putro.abhavachChrutaH || 11|| tasya putro.abhavachChAhiH kushekustatsuto mataH | kushekoshchA.abhavatputro nAmnA chitraratho balI || 12|| putrashchitrarathasyA.abhUchChashabindustato.abhavat | dashalakShasahasrANi teShu jyeShThaH pR^ithushravAH || 13|| ushanAstasya putro.abhUddharma eva sa kathyate | tasmAdruchakanAmA.abhUttataH pa~ncha sutA matAH || 14|| teShu vaMshadharaH prokto jyAmagho lokavishrutaH | tasmAdvidarbhaH putro.abhUdvidarbhAchcha kushakrathau || 15|| lomapAdastR^itIyastu babhrustasyA.a.atmajo.abhavat | (##Page ## khaM\. 3 a\. 38 pAna 85) kR^itistasyAtmajaH prokta ushikastatsuto.abhavat || 16|| ushikAt putrako jAtashchedishchaidyastato.abhavat | tasya putro mahAbAhuHprabhAvAt kaushikaH smR^itaH || 17|| abhUttasya suto dhImAn sumantushcha tato.amalaH | amalasya sutaH prokto niHshvetashcha mahAbalaH || 18|| tasya dakShA.abhavan putrAH shataM chaiva mahAbalAH | krathasyApya.abhavatkuntirdhR^iShTistasyA.atha nirvR^itiH || 19|| dashArho.asya tato vyomastasmAjjImUtakastataH | vikR^itistasya putro bhImaratho.abhUn mahAbalaH || 20|| tasmAnnavaratho nAma babhUva cha mahAbalaH | tasya putro dasharathaH shakunistasya chAtmajaH || 21|| tasmAt karambhiH sambhUto devarAto.abhavattataH | Ije sa chAshvamedhena devakShatrashcha tatsutaH || 22|| madhustasya suto jaj~ne tasmAt kururajAyata | putradvayamabhUttasya sutrAmA chAnureva cha || 23|| anostu puruhotro.abhUdAyustasya suto mataH | AyuShaH sAttvato nAma tasya sapta sutA matAH || 24|| bhajamAno bhajirdivyo vR^iShNirdevavR^idhoM.adhakaH | mahAbhojashcha vikhyAtA yAdaveShu prajApate || 25|| bhajamAnasya nimlochiH ki~NkaNo vR^iShNireva cha | atha devavR^idho rAjA putrArthe tapa Acharat || 26|| babhruH putro.abhavattasya puNyashloko mahAyashAH | sarvashAstrArthatattvaj~naH shlokau yasya babhUvatuH || 27|| yashasA tejasA rAjA trilokeShu virAjitaH | mahAbhojakule jAtA bhojAste vai prakIrtitAH || 28|| vR^iShNeH sumitraH putrashcha yudhAjidaparastathA | anamitraH shinistasmAnnimno.abhUdanamitrataH || 29|| satrAjichcha prasenashcha vikhyAtau nimnajau sutau | satrAjit sUryamArAdhya maNiM lebhe syamantakam || 30|| shineratha samutpannaH putraH sarvArthakovidaH | satyakaH satyasampannaH satyanAmA mahAyashAH || 31|| sAtyakiryuyudhAnaH sa jayastasyA.abhavatsutaH | kuNishchAtha suto dhImAMstasya putro yugandharaH || 32|| anamitrasuto yo.anyo vR^iShNiH shastravishAradaH | shvaphalkashcha suto vR^iShNeH parashchitraratho.abhavat || 33|| shvaphalkaH kAshirAjasya sutAM bhAryAmavindata | tasyAmajanayat putramakrUraM sAdhusammatam || 34|| Asa~NgasArameyAdyA anye cha dvAdashA.a.atmajAH | akrUrasyA.abhavatputro devavAnupadevakaH || 35|| abhUchchitrarathAt putraH pR^ithushchApR^ithureva hi | ashvagrIvaH subAhushcha sudhAshvAdyAH sutAH smR^itAH || 36|| athAndhako mahAbAhurlebhe vai chaturaH sutAn | kukuraM bhajamAnaM cha shuchiM kambalabarhiNam || 37|| kukarasya suto vahnirvahnestu tanayo.abhavat | kapotaromA bho dakSha putro.abhavadanustataH || 38|| so.abhavattumbarormitraM sutastasyAM.adhakaH smR^itaH | andhakAdabhavat putrastejoyuktashcha dundubhiH || 39|| sa govardhanamAsAdya tatApa vipulaM tapaH | brahmA tasmai dadau chaiva varaM tanmanasIpsitam || 40|| vaMshaste chAkShayo bhAvI kIrtij~nAnAdikaM yashaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 39 pAna 86) suraiH sadAdhikaM maitryaM kAmarUpitvameva cha || 41|| aridyotaH sutastasya tejoyuktashcha dundubheH | punarvasuH sutastasyAhukastasya sutaH smR^itaH || 42|| AhukAdugrasenashcha devakashcha prajApate | devakasya sutA vIrA jaj~nire devasannibhAH || 43|| devavAnupadevashcha sudevo devavardhanaH | teShAM svasAraH saptA.a.asan vasudevAya tA dadau || 44|| dhR^itadevA tathA chaivopadevA devasAkShitA | shrIdevA shAntidevA cha sahadevA cha suvratA || 45|| devakI vasudevAya dadau sarvAH prajApate | ugrasenasya putrAstu kaMsamukhyA mahAbalAH || 46|| mahAyashA abhUt putro bhajamAnAdvidUrathaH | tasya shUraH shinistasya svayambhojashcha tatsutaH || 47|| hR^idiko.ato dehabAhustataH shatadhanustataH | kR^itavarmA tato devamIDho.ataH shUrakastataH || 48|| vasudevAdayo dakSha dasha dharmaparAyaNAH | vasudevAn mahAtejA vAsudevo jagadguruH || 49|| devakIputratAM yAto devaiH samprArthito hariH | bhUmibhArAvatArAya sAdhUnAM pAlanAya cha || 50|| rohiNI cha mahAbhAgA vasudevAdajIjanat | sa~NkarShaNaM tato jyeShThaM sheShAMshaM cha halAyudham || 51|| umA dehadharA jAtA yoganidrA cha kaushikI | niyogAdvAsudevasya yashodA tanayA.abhavat || 52|| ye chAnye vasudevasya vAsudevAgrajAH sutAH | jaghAna kaMsaH prAgeva tAn sarvAn sUtimAtrataH || 53|| suSheNashcha tato dAyi bhadraseno mahAbalaH | R^ituH sammardano bhadraH kIrtimAniti sa.nj~nitAH || 54|| hateShveteShu sarveShu rohiNI vasudevataH | asUta lokanAthaM taM balabhadraM halAyudham || 55|| jAte rAme cha devAnAmAdimAtmAnamachyutam | asUta devakI kR^iShNaM shrIvatsA~NkitavakShasam || 56|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite harivaMshavarNanaM nAmAShTatriMsho.adhyAyaH || 3\.38 \section{3\.39 viShNudehadhAraNavarNanaM nAmaikonachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | rAmasya revatI bhAryA surUpA.a.asIdguNAnvitA | tasyAmutpAdayAmAsa dvau putrau niShadholmukau || 1|| ShoDasha strIsahasrANi shatamaShTottaraM tathA | kR^iShNasya patnyaH samproktAshchArurUpAH sulochanAH || 2|| tAsu putrA babhUvushcha shatasho.atha sahasrashaH | pratyekaM dasha putrAshcha duhitaikA babhUvire || 3|| pradyumnasAmbamukhyAshcha mahAtejoyutAH sutAH | mahArathA mahAbhAgA babhUvurj~nAnasaMyutAH || 4|| pradyumnasya cha putro.abhUdaniruddhaH pratApavAn | tasya putrastu vajraH sa evAbhUdvaMshadhArakaH || 5|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 39 pAna 87) musalAt so.avashiShTo.abhUdevaM nAnAvidhA nR^ipAH | jAtAstatra na shakyaM vai bhavet kathayituM mayA || 6|| dakSha uvAcha | kathaM viShNuH svayaM sAkShAn mAnuShe dehadhArakaH | babhUva tatra yanmUlaM tadeva vada mAnada || 7|| mudgala uvAcha | kathAM shR^iNu mahAramyAM purA jAtAM prajApate | yayA te saMshayaH sarvo nAshameShyati tachChrutAt || 8|| purA devaishcha daityeshA jitA viShNusamanvitaiH | rAjyaM tyaktvA tato daityA vaneShu vyacharan bhayAt || 9|| tatastAn hantumatyantaM yayurdevA udAyudhAH | prahlAdapramukhAH sarve bhayabhItAstato.abhavan || 10|| anAthAMstAnathochuste kR^itvA karapuTaM puraH | rAjyaM tyaktvA vayaM sarve vaneShu vicharAmahe || 11|| shastrAdibhirvihInAnnaH kathaM hantuM samudyatAH | surAH sarvaM bhavadbhishcha gR^ihItaM tadapi hyaho || 12|| ato no rakShata prAj~nAH sharaNaM samupAgatAn | mA hiMsyata mahAbhAgA dInAMshchaiva visheShataH || 13|| tathA.api viShNunA tatra preritAste.api dAnavAn | devA hantuM prArabhanta palAyantA.asurAstadA || 14|| sharaNaM svaguruM tatra bhR^iguM yoganidhiM yayuH | udAyudhAstu pashchAtte jagmuH krodhasamanvitAH || 15|| tatra sarve bhR^iguM dakSha dadR^ishurna cha dAnavAH | samidarthaM gataM j~nAtvA bhR^igupatnIM samAyayuH || 16|| rakSha no devi bhItAMstu devebhyaH sharaNaM gatAn | nochedvayaM mariShyAmastvadagre nAtra saMshayaH || 17|| teShAM vachanamAkarNya tAnuvAcha sukhapradA | mA bhayaM kuruta hyevaM vArayAmi surAnaham || 18|| tasyAstadvachanaM shrutvA harShayuktAshcha dAnavAH | tatra saMsthAstato dakSha niHshvAsochChvAsasaMyutAH || 19|| etasminnantare tatrAjagmurviShNupurogamAH | devA udAyudhAH sarve daityAn hantuM prachakramuH || 20|| tAnuvAcha bhR^igoH patnI mA hiMsyata surottamAH | daityAn mAM sharaNaM prAptAnrAjyahInAn visheShataH || 21|| tAmanAdR^itya devendro viShNunA preritaH svayam | vajraM dhR^itvA yayau hantuM daityAn krodhavilochanaH || 22|| tato bhR^igoshcha patnI sA chukopa tapasA svayam | savajraM devarAjaM taM stambhitaM prachakAra ha || 23|| tad dR^iShTvA viShNunA tatra chakreNa kShuraneminA | shirashChinnaM bhR^igoH patnyAH sA papAta dharAtale || 24|| etasminneva kAle tu bhR^igustatra samAgataH | mR^itAM patnIM tathA dR^iShTvA chukopAruNalochanaH || 25|| shashApa viShNumAveshAt pata tvaM pR^ithivItale | brAhmaNIvadhadoSheNa devAdhama na bud.hdhyasi || 26|| bhR^iguNA tapasA svena j~nAnenA.api prajApate | jIvayuktA kR^itA patnI rakShitA dAnavAstathA || 27|| tato.atiduHkhito devo viShNuH shokasamanvitaH | sharaNaM vighnarAjaM taM yayau kShetre mayUrake || 28|| tatrA.atitapasA devaM varShamAtraM prajApate | nirAhAreNa bhaktyA sa toShayAmAsa vighnapam || 29|| tatastaM gaNarAjaH sa yayau bhaktiniyantritaH | uvAcha cha mahAviShNuM varaM vR^iNu hR^idIpsitam || 30|| gaNeshaM praNanAmAthotthAyA.asau viShTarashravAH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 40 pAna 88) pupUja bhaktibhAvena taM tuShTAva gajAnanam || 31|| atharvashirasA tena stutastaM pratyuvAcha ha | varaM varaya dAsyAmi mA khedaM kuru keshava || 32|| shrIviShNuruvAcha | yadi prasannabhAvena varado.asi gajAnana | shApaM me bhR^igusambhUtaM nivartaya mahAprabho || 33|| atraiva vAsasaMsthAnaM dehi te bhajanAya me | nirvighnaM sarvadA svAmin kuru mAM tvatpadapriyam || 34|| omityuktvA svayaM DhuNDhirUchivAn bhaktamuttamam | mA chintAM kuru viShNo tvaM shR^iNu me paramaM vachaH || 35|| bhR^igormadIyabhaktasya tasya vANIM na vai mR^iShA | kariShyAmi kadA tasmAn mR^ityuloke patiShyasi || 36|| tatraiva te sadA j~nAnaM naShTaM naiva bhaviShyati | matprasAdAchcha devesha svechChAchArI sadA sukhI || 37|| devaiH samprArthitastvaM vai daityAdInAM vadhAya cha | dharmasaMsthApanArthAyA.avatAraM pradhariShyasi || 38|| tatra te kIrtiratyantaM bhaviShyati visheShataH | yasho mahat pR^ithivyAM tvaM sthApayiShyasi keshava || 39|| tatra tvadIyabhaktAshcha bhaviShyanti visheShataH | teShAM chaturvidhAM vA~nChAM pUrayiShyasi nityadA || 40|| punashcha devakAryaM cha kR^itvA deva janArdana | vikuNThe te sadA vAso bhaviShyati na saMshayaH || 41|| svechChayA dehavAMstvaM vai bhaviShyasi na saMshayaH | matprasAdAt hR^iShIkesha sarvaM te vA~nChitaM bhavet || 42|| anyattvayA cha devesha prArthitaM tad bhaviShyati | vasa tvaM kShetrago bhUtvA sthAnaM dattaM mayA.akShayam || 43|| ityuktvAM.atardadhe dakSha gaNeshaH karuNAnidhiH | viShNunA tatra saMvAsaH kR^ito bhaktyA prajApate || 44|| pUrvadigbhAgadeshe vai sthApito gaNanAyakaH | viShNurvinAyaka iti nAma tasya kR^itaM dvijaiH || 45|| ettate kathitaM dakSha dehadhAraNakAraNam | viShNordevAdhipasyA.api nAnAyonisamudbhavaH || 46|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite viShNudehadhAraNavarNanaM nAmaikonachatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.39 \section{3\.40 mANDavyacharitaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH | mudgala uvAcha | purorvaMshe mahAbhAgA rAjAno dharmashAlinaH | babhUvuryaj~nakartAraH svadharmaniratAH kila || 1|| teShAM charitramatyantaM kathanAya na shakyate | bahutvAt kAraNaM dakSha shR^iNu te kathayAmyaham || 2|| pUrorvaMshe mahArAja shantanuH prababhUva ha | vikhyAto dharmashIlashcha prajApAlanatatparaH || 3|| tasya putro.abhavachChreShTho bhIShmo dharmaparAyaNaH | ga~NgAyAM sarvashAstraj~no brahmacharyaparAyaNaH || 4|| satyavatyAM cha putrau dvau shantanorvai babhUvatuH | chitrA~Ngado mahAbAhurvichitravIryako.aparaH || 5|| chitrA~Ngado mahAtejAH paspardhe kShatriyAn sadA | chitrA~Ngadena yuddhe sa gandharveNa hato.abhavat || 6|| vichitravIryakastatra yakShmaNA pIDito.abhavat | (##Page ## khaM\. 3 a\. 40 pAna 89) mR^itaH sa rogadoSheNa duHkhitAH suhR^ido.abhavan || 7|| tasya bhArye prajAnAtha dve kAshIrAjaputrike | ambikAM.abAlikA nAmnyau duHkhite te babhUvatuH || 8|| satyavatyA kR^itaM tatra santAnArthaM mahAmuneH | vyAsasya smaraNaM dakSha svaputrasya visheShataH || 9|| sa Agata uvAchainAM kimarthaM duHkhitA vada | mAtaste duHkhanAshaM cha kariShyAmi na saMshayaH || 10|| taM pratyuvAcha sA devI vaMshavR^iddhiM kuru prabho | vichitravIryakShetre tvaM madAj~nAvashago bhava || 11|| tatheti tena vaMshasya kR^itA vR^iddhiH prajApate | kutsitaM veShamAsthAya rAtrau reme mahAmuniH || 12|| ambikAyAM munervIryAt dhR^itarAShTro babhUva ha | pANDurambAlikAyAM vai dAsyAM cha viduro.abhavat || 13|| yamo.ayaM viduraH sAkShAchChUdrayonau samudbhavan | mANDavyashApabhogArthaM nItij~naH sa babhUva ha || 14|| dakSha uvAcha | kathaM mANDavyashApashcha yameshasya purA.abhavat | dharmamArgaratasyApi svapareShu samasya bhoH || 15|| mudgala uvAcha | samyak pR^iShTaM tvayA nAtha shR^iNu tasya kathAnakam | purAtanabhavaM te.ahaM kathayAmi savistaram || 16|| mANDavyo munivaryaH sa vane tapasi saMsthitaH | tatra chorA dhanaM hR^itvA palantashcha samAyayuH || 17|| rAj~nashcha vIramukhyAstannishAyAM dhartumAyayuH | chorAMshchorairdhanaM sarvaM sthApitaM munisannnidhau || 18|| dhanaM tyaktvA gatAshchorA vane vai yatra tatra te | rAjadUtairdhanaM dR^iShTaM sa~NgR^ihya kupitA bhR^isham || 19|| tato muniM tiraskR^itya maunabhAvasamanvitam | sa~NgR^ihya tADayantasta Ayayurnagare svake || 20|| rAjAnaM te samAchakhyurdhanaM dattvA yathAtatham | vR^ittAntaM chorasambhUtaM nR^ipo.api kupito.abhavat || 21|| shUle protavya evaM chedbhavadbhishchorasattamaH | tatheti taiH kR^itaM tatra haste proto mahAmuniH || 22|| tatra duHkhasamAyukto mANDavyastapasi sthitaH | sasmAra svaguruM vipraM kashyapaM sR^iShTikArakam || 23|| smR^itamAtraH sa tasyA.agre kashyapaH sahasA.a.ayayau | taM tathA duHkhasaMyuktaM dR^iShTvA sanduHkhito.abhavat || 24|| uvAcha taM svashiShyaM sa bhaja tvaM gaNanAyakam | sarvavighnanihantAraM bhaktebhyaH shAntidAyakam || 25|| tatastaM munishArdUlaM mANDavyaH prajagAda vai | kena mArgeNa vighneshaM taM bhajAmi vadasva mAm || 26|| tasya tadvachanaM shrutvA kashyapastamuvAcha ha | gaNeshasya svarUpaM vai bhaktebhyaH sukhadaM param || 27|| kashyapa uvAcha | pa~nchadhA chittavR^itteshcha chAlako.ayaM gajAnanaH | chintAmaNiriti khyAto vedAnte vedavAdibhiH || 28|| sampraj~nAtasvarUpo vai dehastasya mahAmune | asampraj~nAtarUpaM cha shiro gaNapateH smR^itam || 29|| tenA.ayaM gajavaktro.abhUdgajashabdaM vichAraya | bhramarUpAM mahAmAyAM siddhiM viddhi mahAmate || 30|| bhramadhArakarUpAM tvaM buddhiM jAnIhi sattama | tayoH svAmI gaNAdhIsho yogAkAraH pradR^ishyate || 31|| taM bhajasva vidhAnena yogashAntimayaM mune | (##Page ## khaM\. 3 a\. 40 pAna 90) tena tvaM vighnasaMhIno bhaviShyasi na saMshayaH || 32|| ityuktvA sa gaNeshasya dadau tasmai mahAmuniH | ekAkSharavidhAnena kavachaM shAstrasammatam || 33|| Aj~nAM sa~NgR^ihya vipreshaH kashyapaH svAlayaM yayau | mANDavyastatra vighneshamabhajadbhAvasaMyutaH || 34|| kavachaM gaNarAjasya dadhAra munisattamaH | kavache sandhR^ite dakSha pIDAhIno babhUva ha || 35|| tatraiva sahasA rAjA kasmai kAryArthamAyayau | dadarsha taM mahAvipraM praNanAma kR^itA~njaliH || 36|| rudoda bhayasaMyukto vachastaM munirabravIt | mA ruda tvaM mahIpAla naiva shApaM dadAmyaham || 37|| madIyakarmadoSheNa shUlaproto.ahameva cha | ajAnatA tvayA rAjan kR^itaM tena sahAmyaham || 38|| tato nR^ipeNa viprArthaM lohakAravichakShaNAH | samAnItAshcha taistatra kR^ito yatno visheShataH || 39|| shUlAgraM hastagaM tatraikabhAgaM sa~NgataM babhau | niShkAsituM na shaktAste vyAkulA bhayasaMyutAH || 40|| shastraiH sa~nCheditaM taistat shUlAgraM hastagaM vidhe | yAvanmAtraM munerhaste saMsthitaM tatsthitaM babhau || 41|| rAj~nA sampUjito vipraH prayayau yamasannidhim | uvAcha koparaktAkSho yamaM yamavatAM varam || 42|| mANDavya uvAcha | mayA kiM prakR^itaM karma pAparUpaM vadasva mAm | yenA.ahaM shUlajaM duHkhaM prAptaH shIghraM mahAshaTha || 43|| tasya krodhayutaM vAkyaM shrutvA bhayasamanvitaH | prA~njaliH pratyuvAchedaM vachanaM karmasUchakam || 44|| yama uvAcha | bAlabhAve tvayA brahman kITaH kaNTakavedhitaH | tatkarmaNaH phalaM prAptaM tadeva munisattama || 45|| tasya tadvachanaM shrutvA krodhayukto mahAmuniH | jagAda dharmarAjaM taM mANDavyashcha prajApate || 46|| aho bAlasvabhAvena kR^itaM karma mayA kila | aj~nAnena mahAmUrkha tasyedaM kiM phalaM bhavet || 47|| ato nItivihInastvaM patiShyasi dharAtale | shUdrayonau shataM varShANi bhuktvA punareShyasi || 48|| adhunA.ahaM karomyetAM maryAdAM shR^iNu bhAnuja | aShTavarShavayoyuktaiH kR^itaM karma hi niShphalam || 49|| mama vAkyena bhavatu gaNarAjaprasAdataH | tadAdi bAlakaiH karma kR^itaM tanniShphalaM bhavet || 50|| mANDavyaH svAshrame gatvA tatApa tapa uttamam | ekAkSharavidhAnena toShayAmAsa vighnapam || 51|| kavachasya prasAdena shUlAgraM tasya hastagam | babhUva mAMsarUpaM tu yathApUrvaM karo babhau || 52|| aNimANDavyako nAmnA tadAdi sa babhUva ha | svalpakAlena yogIsho gANapatyapriyo.abhavat || 53|| nityaM gaNapatervipro mUrtipUjAparo.abhavat | sadA gaNeshabhAvaj~naH sarvavandyo mahAyashAH || 54|| mANDavyacharitaM puNyaM yaH shR^iNoti narottamaH | paThedvA tasya vighneshaH prasanno jAyate sadA || 55|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mANDavyacharitaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.40 (##Page ## khaM\. 3 a\. 41 pAna 91) \section{3\.41 yudhiShThirakR^iShNasamAgamo nAmaikachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | dhR^itarAShTraM cha janmAndhaM tyaktvA pANDuM prachakrire | rAjAnaM brAhmaNAH sarve sa vijigye vasundharAm || 1|| ChatrAdi rAjachihnaistaM jyeShThaM bhaktiparAyaNaH | dhR^itarAShTraM chakArA.asau pANDuH parapura~njayaH || 2|| dhR^itarAShTrasya bhAryA.abhUdgAndhArI cha pativratA | pANDoH kuntI tathA mAdrI bhArye dve prababhUvatuH || 3|| bhAryAbhyAM saMyuto rAjA vanaM pANDurjagAma ha | krIDArthaM tatra nityaM sa reme harSheNa saMyutaH || 4|| mR^igarUpadharaM rAjA muniM jaghne shareNa saH | mR^igyAsaktaM shashApA.asau rAjAnaM maraNonmukhaH || 5|| bhAryAsaMsaktarUpaM mAM hatavAMshcha nR^ipAdhama | atastvaM bhAryayA sakto maithunAya bhaviShyasi || 6|| tadA te maraNaM sadyo mama vAkyAdbhaviShyati | ityuktvA dehasantyAgaM chakAra dvijasattamaH || 7|| shrutvA shApaM mahAghoraM rAjyaM tyaktvA vane sthitaH | bhAryAbhyAM sahitaH pANDuH kandamUlAdi bhakShayan || 8|| tataH kuntyAM samudbhUto dharmAddharmabhR^itAM varaH | yudhiShThiro mahAbhAgo mantrasAmarthyakAraNAt || 9|| vAyoshcha bhImaseno vai babhUva balasaMyutaH | indrAt kuntyAmarjunaH sa dhanurvidyAparAyaNaH || 10|| ashvibhyAM nakulastadvat sahadevashcha vIryavAn | mAdryAM dharmaratau dakSha rUpalAvaNyasaMyutau || 11|| gAndhAryAM cha shataM pUrNaM putrANAmamitaujasAm | babhUva putrikA dakSha rUpalAvaNyasaMyutA || 12|| pANDuH shApavimohena mAdryAM sakto mamAra ha | sA vai sahagatA jAtA kuntI putrAnapAlayat || 13|| brAhmaNaiH sA mahAbhAgairAnItA hastinApure | putraiH kuntI tathA bhIShmAdibhiH sammAnitA.avasat || 14|| tato bahau gate kAle.anujairduryodhanaH sa ha | pANDavAn dveShasaMyukto.apIDayat sa viShAdinA || 15|| dagdhuM tenaikadA lAkShAgR^ihe saMsthApitAH kila | pANDavAH saha mAtrA te rakShitAH karmaNA tadA || 16|| ityAdivividhairbhAvaiH dveShayuktaH sa durmatiH | pIDayAmAsa tAn shUrAMstato bhIShma uvAcha ha || 17|| ardhaM rAjyaM cha sa~NgR^ihya purAd gachChantu pANDavAH | indraprasthaM tato jagmurdhR^itarAShTraprachoditAH || 18|| tatra digvijayaM kR^itvA shriyA yuktAshcha te.abhavan | kR^iShNasteShAM mahAbhAgaH pakShagrAhI babhUva ha || 19|| rAjasUyamakhaM kR^itvA shushubhuH pANDavAstataH | yatra duryodhano rAjA.abhavanmanasi duHkhitaH || 20|| dhR^itarAShTreNa durbuddhirAnayAmAsa pANDavAn | dyUtena tAn mahAbhAgAn jitvA saMharShito.abhavat || 21|| vaneShu sthApayAmAsa pANDavAn sAhasapriyaH | varShANi dvAdashA.athaikaM varShaM guptatayA tathA || 22|| tyaktvA rAjyAdikaM sarvaM pANDavA vanamAyayuH | tatrA.ajagAma tAn kR^iShNo balabhadreNa saMyutaH || 23|| pANDavAn sAntvayAmAsa krodhayukto babhUva saH | duryodhanaM haniShyAmi mahAduShTaM yudhiShThira || 24|| kuru rAjyaM mayA dattaM shatruhInaM visheShataH | bruvantaM taM tataH kR^iShNaM jagAda sa yudhiShThiraH || 25|| dharmayuktatayA rAjyaM kariShyAmi janArdana | (##Page ## khaM\. 3 a\. 42 pAna 92) ahaM nAdharmasaMyuktaM rAjyamichChAmi pApadam || 26|| ataH kopaM mahAbAho niyachCha mama vAkyataH | vada tvaM dharmasaMyuktamupAyaM rAjyalAbhadam || 27|| tataH kR^iShNaH svayaM tatra kopahIna uvAcha ha | yudhiShThiraM sa draupadyA bhrAtR^ibhistaM samanvitam || 28|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite yudhiShThirakR^iShNasamAgamo nAmaikachatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.41 \section{3\.42 lakShmInArAyaNasaMvAdavarNanaM nAma dvichatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | shR^iNu dakSha mahAbhAga charitaM vighnapasya cha | kR^iShNaH sa~NkathayAmAsa pANDavAnamitadyutiH || 1|| shrIkR^iShNa uvAcha | yudhiShThira mahApuNyashIlaH shR^iNu vacho mahat | yena tvaM sa~NkaTebhyashcha muktaH san sukhamApsyasi || 2|| itihAsaM purAvR^ittaM kathayAmi samAsataH | sarvavighnaharaM puNyaM mahodaraguNairyutam || 3|| ekadA devadevesho viShNurvaikuNThasaMsthitaH | lakShmyA saha vilAsena viShvaksenAdibhirvR^itaH || 4|| garuDena samIpasthena sadA harShasaMyutaH | apsarobhishcha gandharvairdevaiH saMsevito babhau || 5|| tamuvAcha mahAbhAgaM bhagavantaM sanAtanam | shR^iNvatsu sarvadeveShu lakShmIrvinayasaMyutA || 6|| shrIlakShmIruvAcha | svAminnichChAmi vij~naptuM mama tvaM satataM gatiH | strINAM bhartR^isamaM naivAsti ki~nchidvedabhAShitam || 7|| tvaM sAkShAddevadeveshaH sha~NkarAdyaiH susaMstutaH | ShaDaishvaryasamAyukto bhaktebhyaH siddhidAyakaH || 8|| devAdInAM padaprAptistvatto naivAtra saMshayaH | sarvebhyo bhuktidAtA tvaM muktidAtA tathA bhavAn || 9|| sarveShAM pAlakastvaM vai tava pAtA na vidyate | tadapi dhyAnasaMyukto bhajase kaM vadasva me || 10|| ekAnte pUjayasi kaM devaM tvaM viShTarashravAH | AnandaM paramaM brahma tadeva tvaM shrutermukhAt || 11|| vismApayati mAM chitte tvayA dhyAnaM kR^itaM prabho | adhunA tvAM cha nirlajjA nAtha pR^ichChAmi te namaH || 12|| saMshayachChedanArthaM mAM vada viShNo visheShataH | dAsIM te pAdapadmasya dvandvahInaH sadA mataH || 13|| sarvatra samarUpastvaM sadA.a.anandamayastataH | tasmAtparaM kimatrA.asti kathaM mohayase janAn || 14|| dhyAnena pUjanenaiva phalaM kiM te bhaviShyati | tathA.api tvaM kimarthaM bho dhyAnayukto.asi keshava || 15|| shrIkR^iShNa uvAcha | iti priyAvachaH shrutvA tAM prahasya janArdanaH | samAli~Ngya prajAnAtha uvAcha jaladheH sutAm || 16|| shrIviShNuruvAcha | shR^iNu priye pravakShyAmi tvayA pR^iShTaM shubhapradam | tArakaM sarvabhUtAnAM sarvebhyaH siddhidAyakam || 17|| na karomi janAnAM vai dhyAnaM mohAya nityadA | kuladevaM gaNeshAnaM bhajAmi sarvabhAvataH || 18|| guNeshvarAdvayaM devi samutpannA maheshvarAH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 42 pAna 93) pa~ncha devA mahAbhAge tena saMsthApitAH pade || 19|| guNeshena tapastaptvA.a.arAdhito gaNanAyakaH | gaNeshena guNeshashcha sthApitaH svapade purA || 20|| j~nAnasattAdisaMyukto jAtastadvaradAnataH | so.api taM bhajate devi gaNeshaM bhaktisaMyutaH || 21|| prasevya taM maheshAnA gaNeshaM sarvadaM vayam | jAtA j~nAnAdisaMyuktAH svasvakAryapravartakAH || 22|| atastaM bhAvasaMyuktA bhajAmo nityamAdarAt | sa vai sarvArthado.asmAkaM kuladevaH prakIrtitaH || 23|| viShNorvachanamAkarNya lakShmIrvismitamAnasA | jagAda taM mahAviShNuM vinayena samanvitA || 24|| shrIlakShmIruvAcha | ko.asau gaNeshvaro nAma vada tasya visheShataH | svarUpaM kuladevasya bhajiShyAmi janArdana || 25|| shrIviShNuruvAcha | samyak pR^iShTaM tvayA devi shR^iNu tasya svarUpakam | vadAmi snehayukto.ahaM yadi taM bodhayiShyasi || 26|| svAnande so.api vasati gaNesho brahmanAyakaH | svAnandaH pa~nchadhA jAtaH shR^iNu tasya kathAnakam || 27|| nAmarUpAtmakaM devi jagati brahmaNi sthitam | tatra svAnandako yogo.asadrUpaH parikathyate || 28|| asatyamR^itarUpaM yattat sadAtmapravAchakam | satsvarUpaM cha tadviddhi sat svAnandaH prakIrtitaH || 29|| satyAsatyavihInaM yat satyAsatyamayaM tathA | AnandAtmakarUpaM tat samasvAnanda uchyate || 30|| triprabodhaM tribhirhInaM mohahInaM sadA matam | netirUpaM mahAbhAge svAnando.avyakta uchyate || 31|| chaturNAM yogabhAvo.ayaM samAdhirjAyate kila | svAnandaH pa~nchamo hyatra sarvasaMyoga uchyate || 32|| sa vai mAyAmayaH prokto gaNesho vedavAdibhiH | chaturdhA rachitaM tena teShu khelati nityadA || 33|| mAyAhInatayA DhuNDhirabhUt so.ayogavAchakaH | na tatra kasya saMyogo budhaistasyApi kathyate || 34|| mAyAyuktavihInatvaM tadeva bhrAntidAyakam | tAbhyAM hIno gaNesho.ayaM yogarUpaH prakathyate || 35|| tatra shAntirbhaveddevi yoginAM nAtra saMshayaH | ato yogasvarUpA sA kathyate shAntiruttamA || 36|| manovANImayaM sarvaM gakArAkSharavAchakam | manovANIvihInaM vai NakArAkShararUpakam || 37|| tayoH svAmI gaNAdhIshaH pashya vede shuchismite | atastaM bhaktisaMyukto bhaje.ahaM sarvanAyakam || 38|| bhramarUpAM mahAmAyAM siddhiM jAnIhi mAnade | sid.hdhyarthaM sarvalokAshcha vibhramantIshvarA ataH || 39|| bhramadhArakarUpAM vai buddhiM jAnIhi nishchitam | sid.hdhyA bud.hdhyA cha tatraiva bhramotpattiH prajAyate || 40|| tayoH svAmI sadAyogashAntirUpo.ayamuchyate | tasyaiva bhajane devi brahmabhUtA bhavantyataH || 41|| ityuktvA virarAmA.atha svayaM nArAyaNaH prabhuH | shrutvA samudraputrI sA vismitA mAnase.abhavat || 42|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite lakShmInArAyaNasaMvAdavarNanaM nAma dvichatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.42 (##Page ## khaM\. 3 a\. 43 pAna 94) \section{3\.43 mahAlakShmIvarapradAnavarNanaM nAma trichatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shrIkR^iShNa uvAcha | shR^iNu dharma mahAbhAga kathAM pApApanodinIm | lakShmIstaM punarapyAha gaNeshaj~nAnalAlasA || 1|| shrImahAlakShmIruvAcha | bhagavan bhavatA proktaM mahAshAntipradaM param | tathA.api me sushAntyarthaM tatropAyaM vadasva me || 2|| shrInArAyaNa uvAcha | ShaDakShareNa mantreNa yadi taM sAdhayiShyasi | tadA te gaNanAthaH sa pratyakShaM prabhaviShyati || 3|| tasya darshanamAtreNa shAntiM prApsyasi nishchitam | tamArAdhaya yatnena tapasA yogabhAvitA || 4|| evamuktvA mahAviShNurgaNeshasya dadau manum | ShaDakSharaM mahAlakShmyai vidhiyuktaM vidhAnataH || 5|| tataH sA taM praNamyaiva tapase vanamAyayau | himAchalashiraHsaMsthA tatApa tapa uttamam || 6|| ShaDakSharavidhAnena dhyAtvA devaM gajAnanam | jajApa mantrarAjaM taM nAsAgranayanA satI || 7|| chittasya chendriyANAM saMsthApya vR^ittiM gajAnane | nirAhArayutA devI babhUva tapasi sthitA || 8|| shatavarShe gate pUrNe sAsthicharmA.avasheShitA | tAmA.a.ayayau gaNAdhIsho bhaktyA baddho dharApate || 9|| tamAgataM mahAdevI praNanAma chaturbhujam | mahodaraM trinetraM cha parashvAdidharaM prabhum || 10|| mUShakadhvajinaM pUrNaM mUShakopari saMsthitam | siddhibuddhisamAyuktaM nAnAbhUShaNabhUShitam || 11|| gale chintAmaNimaNiM bibhrataM jyotiShAM patim | sheShanAbhiM gajAsyaM vai pItavastraishcha shobhitam || 12|| tatastaM pUjayAmAsa prabhuM nAnopachArakaiH | praNamyotthAya tuShTAva kR^itvA karapuTaM satI || 13|| shrImahAlakShmIruvAcha | namo mahodarAyaiva nAnAlIlAdharAya te | sadA svAnandasaMsthAya bhaktigamyAya vai namaH || 14|| chaturbAhudharAyaiva chaturNAM chAlakAya te | mUShakArUDharUpAya mUShakadhvajine namaH || 15|| annatAnanadehAya hyanantavibhavAya te | anantahastapAdAya sadA.anantAya te namaH || 16|| charAcharamayAyaiva charAcharavivarjita | yogashAntipradAtre te sadA yogasvarUpiNe || 17|| anAdaye gaNeshAyAdimadhyAntasvarUpiNe | AdimadhyAntahInAya vighneshAya namo namaH || 18|| sarvAdipUjyakAyaiva sarvapUjyAya te namaH | sarveShAM kAraNAyaiva jyeShTharAjAya te namaH || 19|| vinAyakAya sarveShAM nAyakAya visheShataH | DhuNDhirAjAya heramba bhakteshAya namo namaH || 20|| sR^iShTikartre sR^iShTihartre pAlakAya namo namaH | tribhirhInAya devesha guNeshAya namo namaH || 21|| karmaNAM phaladAtre cha karmaNAM chAlakAya te | karmAkarmAdihInAya lambodara namo.astu te || 22|| yogeshAya cha yogibhyo yogadAya gajAnana | sadA shAntighanAyaiva brahmabhUtAya te namaH || 23|| kiM staumi gaNanAthaM tvAM sadA brahmapatiM prabho | atastvAM praNamAmyeva tena tuShTo bhava prabho || 24|| dhanyA.ahaM kR^itakR^ityA.ahaM saphalo me bhavo.abhavat | dhanyo me janako nAtho yayA dR^iShTo gajAnanaH || 25|| evaM stutavatI sA taM bhaktiyuktena chetasA | sAshruyuktA nanartaiva bAShpakaNThA yudhiShThira || 26|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 43 pAna 95) tAmuvAcha gaNAdhIsho varaM vR^iNu yathepsitam | dAsyAmi te mahAlakShmi bhaktibhAvena toShitaH || 27|| tvayA kR^itaM cha me stotraM bhuktimuktipradaM bhavet | paThatAM shR^iNvatAM devi nAnAkAryakaraM tathA || 28|| putrapautrAdikaM sarvaM labhate stotrapAThataH | dhanadhAnyAdisambhUtaM sukhaM vindati mAnavaH || 29|| gaNeshavachanaM shrutvA mahAlakShmIrjagAda tam | harSheNa mahatA yuktA praNamya karasampuTA || 30|| shrImahAlakShmIruvAcha | yadi prasannabhAvena varado.asi mahodara | tadA te bhaktimugrAM me dehi nAtha namo.astu te || 31|| asmAkaM kuladevastvaM tatra tvAM gaNanAyaka | bhajAmi bhAvayuktA.ahaM tathApi shR^iNu me vachaH || 32|| manashcha~nchalabhAvena saMsAre gachChati prabho | saMsAraH putramohAkhyastadarthaM bhramate sadA || 33|| atastvaM putrabhAvena bhava me vighnavAraNa | tatra tvAM putravAtsalyena bhajAmi nirantaram || 34|| devabhAvena te mUrtiM gajavaktrAdichihnitAm | bhajAmi cha tathA tvAhaM saMsAre putrarUpiNam || 35|| yogarUpaH svayaM sAkShAdyadi putro bhaviShyasi | tena yogasvarUpA sA shAntiH prAptA na saMshayaH || 36|| tava mAtA pitA chaiva bandhayuktau yadi prabho | tadA vedAdikaM sarvaM mithyArUpaM bhaviShyati || 37|| ato me putratAM yAhi tayA.ahaM gaNanAyaka | bhajAmi brahmabhUtA na sandeho bhaktisaMyutA || 38|| mahyameSha varo nAtha dAtavyaH karuNAnidhe | nAnyaM yAche mahAbhAga devadevesha te namaH || 39|| iti lakShmyA vachaH shrutvA harShayan sa mahodaraH | uvAcha tAM subhAvaj~no bhAvapUra iti smR^itaH || 40|| gaNesha uvAcha | tava putro bhaviShyAmi j~nAnArernAshanAya cha | daityasya te prasevArthaM bhaktigrahaNalAlasaH || 41|| yadyadichChasi tattattvaM labhase devi nishchitam | madIyavaradAnena yogivandyA bhaviShyasi || 42|| Adau tvayA mahAdevi madIyaM bhajanaM kR^itam | tena shAntiyutA jAtA yogasthA mohavarjitA || 43|| tatastvAM tapasA vipro bhR^iguH putrIM chakAra ha | sA tvaM naShTA dvijasyaiva shApato mohasaMyutA || 44|| samudreNa tato devi tathaivA.a.arAdhitA purA | tasya putrItvamApannA tvaM viShNordayitA sadA || 45|| tena te vismR^itirjAtA madIyA nAtra saMshayaH | viShNunA bodhitA mAM tvaM prAptA yogasya sevayA || 46|| adhunA smara sarvaM tat smAritaM te mayA.anaghe | viShNunA.apyAdikAle.ahaM putrArthe yAchito.abhavam || 47|| tvaM tathA putrabhAvArthaM yAchase mAM samudraje | karomi te hitaM devi viShNoshchaiva na saMshayaH || 48|| evamuktvA gaNeshastAM yayau svAnandake pure | antardhAya svamAtmAnaM lakShmIH khinnA tato.abhavat || 49|| smR^itvA yogabalenaiva purAtanabhavAM kathAm | vismitA mAnase jAtA sasmAra dviradAnanam || 50|| mUrtiM tatra pratiShThApya brAhmaNairvedapAragaiH | pUjayitvA yayau sthAnaM lakShmIrbhaktisamanvitA || 51|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 44 pAna 96) praNamya taM mahAviShNuM jagAda sarvama~njasA | vR^ittAntaM so.api taM shrutvA harShitastAmuvAcha ha || 52|| dhanyA.asi jaladheH putri sAkShAd dR^iShTastvayA vibhuH | putrabhAvena te geha AgamiShyati vighnapaH || 53|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite mahAlakShmIvarapradAnavarNanaM nAma trichatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.43 \section{3\.44 j~nAnArivaraprAptivarNanaM nAma chatushchatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || yudhiShThira uvAcha | tava kR^iShNamukhAmbhojAnniHsR^itAM sarvapAvanIm | kathAM shrutvA na me tR^iptirjAyate.amR^itapAnavat || 1|| j~nAnArirnAma daityeshaH kasya putro babhUva ha | kiM karma tasya yat kR^iShNa cheShTitaM vada vistarAt || 2|| yadarthaM gaNarAjaH sa dehadhArI babhUva ha | na sAmAnyaM charitraM vai daityeshasya jagadguro || 3|| kathaM viShNoshcha putro.abhUdgaNesho brahmanAyakaH | charitraM kiM kR^itaM tena vistarAdvada keshava || 4|| mudgala uvAcha | yudhiShThirasya bhAvaM sa j~nAtvA vR^iShNikulodbhavaH | nArAyaNaH kathAM tasmai avadadbhavanAshinIm || 5|| shrIkR^iShNa uvAcha | yudhiShThira kathAM ramyAM shR^iNu pApApanodinIm | brahmabhUyapradAM DhuNDheH sucharitrAshritAM prabhoH || 6|| durbuddhirnAma daityesho hato vighnahareNa cha | shivaputrasvarUpeNa trailokyavijayI purA || 7|| tasya putro.ayamutpannaH saMsthitaH svagR^ihe tathA | bAlabhAvAchcha dharmaj~nA.abhavat j~nAnArinAmakaH || 8|| prahlAdaH svasutAM tasmai dadau harShasamanvitaH | rUpalAvaNyasaMyuktAM sukalAM nAmataH svayam || 9|| sa tu yauvanamApanno durmatiM pitaraM sadA | sasmAra duHkhasaMyukto gaNeshena hataM purA || 10|| sa shukramupasa~Ngamya vidyAM pa~nchAkSharImagAt | shaivIM tayA vane gatvA.a.arAdhayAmAsa sha~Nkaram || 11|| vAyubhakSho mahAdaityo j~nAnAriryatnamAsthitaH | tatApa tapa ugraM sa varShANAmayutaM prabho || 12|| tatastaM prayayau shambhuH pArvatyA sahitaH svayam | uvAcha taM mahAbhaktaM bhaktavA~nChAprapUrakaH || 13|| shrIshiva uvAcha | varaM vR^iNu mahAbhAga tapasA toShitastvayA | dAsyAmi vA~nChitaM daitya yadyapi syAt sudurlabham || 14|| shivasya vachanaM shrutvA prabuddho daityapu~NgavaH | dR^iShTvA shambhuM mudA yuktaH praNanAma kR^itA~njaliH || 15|| praNamya pUjayAmAsa tatastaM daityapaH punaH | tuShTAva susthiro bhUtvA sha~NkaraM bhaktavatsalam || 16|| j~nAnAriruvAcha | namaste sha~NkarAyaiva pArvatIsahitAya te | vR^iShadhvajAya shailAdivAhanAya namo namaH || 17|| avyaktadevAya cha shivAya shUlapradhAriNe | nirguNAya guNAnAM te chAlakAya namo namaH || 18|| sadAshivAya mAyAyA AdhArAya namo namaH | (##Page ## khaM\. 3 a\. 45 pAna 97) mAyAmohavihInAya shambhave te namo namaH || 19|| sR^iShTeH kartre cha pAtre te saMhartre trisvarUpiNe | anAthAya cha sarveShAM nAthAya paramAtmane || 20|| charAcharasvarUpAya namo.acharacharAtmane | mahAdevAya devAnAM pataye te namo namaH || 21|| manovAgatirUpAya yogidhyeyAya te namaH | yoginAM pataye chaiva maheshvara namo.astu te || 22|| dhanyo vaMsho madIyo.adya yena dR^iShTo maheshvaraH | tapo j~nAnaM pitA mAtA dhanyA me nA.atra saMshayaH || 23|| prasanno.asi maheshAna tadA dehi mahAprabho | charAcharasya vai rAjyaM tasmAn mR^ityurna me bhavet || 24|| yadyadichChAmi devesha tattat sid.hdhyatu sarvadA | ArogyAdi samAyuktaM mAM kuruShva sadAshiva || 25|| tatheti shiva Uche tamantardhAnaM chakAra ha | sa daityo harShito.atyantaM svagR^ihaM pratyapadyata || 26|| j~nAnArikR^itametattu stotraM paThati yo naraH | shR^iNoti sha~Nkarastasmai vA~nChitaM dadate param || 27|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite j~nAnArivaraprAptivarNanaM nAma chatushchatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.44 \section{3\.45 pUrNAnandAvatAro nAma pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shrIkR^iShNa uvAcha | j~nAnArirvarasaMyukto.abhavaddaityaiH prapUjitaH | shukreNA.a.agatya vipraiH so.abhiShikto rAjyakarmaNi || 1|| namuchiH shambaraH kAlAsurashchaiva pratApavAn | jambho balAsuraH pa~ncha pradhAnAstasya chA.abhavan || 2|| nAnAdaityagaNairyuktaH pR^ithivIM saptasAgarAm | daityo vijigye sadvIpAM tathA pAtAlamojasA || 3|| tataH svargaM yayau daityo daityapaishcha samAvR^itaH | indraH suragaNaiH sArdhaM papAla bhayasa~NkulaH || 4|| j~nAnAriH satyalokaM cha yayau daityasamanvitaH | tatra brahmasthito devairj~nAtvA daityaM papAla saH || 5|| viShNurvaikuNThamutsR^ijya papAla cha yudhiShThira | daityastatra samAgamya harShitaH sambabhUva ha || 6|| jagAma tata AnandAt kailAsaM daityanAyakaH | sha~NkaraM praNipatyA.a.aha kailAsaM dehi me prabho || 7|| nochedyuddhena jeShyAmi tvAmahaM nAtra saMshayaH | sha~NkaraH kShubhito bhUtvA kampitaH pradadau tathA || 8|| papAla bhayasaMyuktaH sAmaraH sa vanaM yayau | kailAse saMsthito daityo nananda bhR^ishamohitaH || 9|| tataH svargeShu daityeshAn sthApayAmAsa nirbhayaH | yayau svanagare dharma daityapaiH saMvR^ito babhau || 10|| sukalAyAM mahAdaityAt putro.abhUchcha yudhiShThira | sumuhUrte mahAtejA rUpeNA.apratimaH paraH || 11|| putrajanmaprahR^iShTaH sa dadau dAnAni bhUmipa | jAtakarmAdikaM karma chakAra vidhipUrvakam || 12|| sadA karmavinAshArthaM preShayAmAsa daityapAn | taiH sarvatra kR^ito nAshaH karmaNAM bhUmimaNDale || 13|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 45 pAna 98) na svAhA na vaShaTkAro na svadhA kutrachit prabho | karmahInatayA devA duHkhitA abhavaMstataH || 14|| upoShaNasamAyuktA vichAraM chakrurAdarAt | j~nAnArinAshanArthAya na prApuste vichakShaNAH || 15|| gate bahutare kAle kiM kuryAmiti vihvalAH | tatra viShNuruvAchedaM vachanaM hitakArakam || 16|| shrIviShNuruvAcha | charAcharamayaM sarvaM tasmAttasya bhayaM nahi | ato vighneshvaraM devA bhajAmA.atra na saMshayaH || 17|| sa vai buddhipatiH sAkShAdbud.hdhyA ChidraM prakAshayet | tena taM nihaniShyAmaH siddhidAtA sa no bhavet || 18|| viShNorvachanamAkarNya sAdhu sAdhu divaukasaH | UchustaM te tato DhuNDhimabhajan bhaktisaMyutAH || 19|| dashAkShareNa mantreNa dhyAtvA devaM gajAnanam | atuShyannamarAH sarve vibho nAnAtaponvitAH || 20|| gate varShe gaNAdhIshaH prasannaH sa samAyayau | rAtrau svapne cha lakShmyAstAmuvAcha vachanaM hitam || 21|| shR^iNu mAtastvayA pUrvaM yAchitaH putrakAmyayA | so.ahaM te putrabhAvena saMsthitaH pashya bhAmini || 22|| evamuktvAntardadhe.asau gaNesho gaNavallabhaH | lakShmyutsa~Nge tato bAlo bhUtvA chikrIDa vighnapaH || 23|| jajAgAra mahAlakShmIrgaNeshaM manasA.asmarat | dadarsha nijashayyAyAM bAlaM shuNDAdharaM param || 24|| vismitA harShitA.atyantaM nArAyaNamuvAcha ha | vR^ittAntaM sA mahAbhAgA darshayAmAsa vighnapam || 25|| sastrIkaH praNanAmA.atha tuShTAva gaNapaM prabhum | gANapatyairmahAsUktairharShayuktashva mAdhavaH || 26|| dhanyo.ahaM sarvabhAvena tvada~NghriyugadarshanAt | putrabhAvena mAM pAlayasi nAtha na saMshayaH || 27|| tatastatrAmarAH sarve munayashcha samAgatAH | vismitAstuShTuvastaM te nAnAstotrairyudhiShThira || 28|| tataste jAtakarmA.api chakruH paramabhAvitAH | ekAdashadine tasya munayo nAma chakrire || 29|| dvandvabhAvavihIno.ayaM sAkShAdAnandadAyakaH | samo dvandveShu sarveShu tadvikAravivarjitaH || 30|| ato nAmA.asya deveshAH pUrNAnanda iti sphuTam | kurudhvaM sarvadA.a.anandadAyako no bhaviShyati || 31|| tatheti nAma taiH sarvaiH kR^itaM tasya mahAtmanaH | chakAra vratabandhaM cha pa~nchame viShNuravyayaH || 32|| kashyapasya gR^ihe devyau sambhUte putrikAtmike | vidyA.avidye tato.adityAM tapasA.a.arAdhite vibho || 33|| tasmai dadau mudA yuktaH kashyapaH sampraharShitaH | nanAma pUrNAnandAya vipresho bhaktisaMyutaH || 34|| dvAdashAbdavayo yukto babhUva gaNanAyakaH | bAlakrIDanakenaiva mohayAmAsa devapAn || 35|| stanapAnAdikaM tasya bhojanAchChAdanAdikam | lakShmIH svayaM chakAraiva harShayuktena chetasA || 36|| viShNustaM lAlayAmAsa nityaM devagaNairvR^itaH | jAmAtaraM kashyapashcha tathA viprairyudhiShThira || 37|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite pUrNAnandAvatAro nAma pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.45 (##Page ## khaM\. 3 a\. 46 pAna 99) \section{3\.46 brahmayaj~navarNanaM nAma ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || yudhiShThira uvAcha | kR^iShNa kR^iShNa mahAbhAga vada daityasya cheShTitam | pUrNAnandaH kathaM daityaM jaghAna kautukaM mahat || 1|| charAcharAdbhayaM tasya nAsti nArAyaNa prabho | ata AshcharyabhUtaM vai charitraM me prabhAsate || 2|| mudgala uvAcha | yudhiShThiravachaH shrutvA kR^iShNastaM pratyuvAcha yat | tadeva shR^iNu dakSha tvaM cheShTitaM gaNapasya cha || 3|| shrIkR^iShNa uvAcha | putro babhUva daityasya j~nAnAreH sarvasammataH | ekAdashadine tatra brAhmaNA prayayurgR^iham || 4|| subodha iti nAmnA taM chakrurdaityeshasattamAH | dvijeritA dvijebhyaste dadurdAnAni harShitAH || 5|| sa tu j~nAnasamAyukto gANesho daityajo nR^ipaH | bAlabhAve.api vighneshaM chintayAmAsa sarvadA || 6|| stanapAnAdikaM bAlaH sasmAra na kadAchana | mAtA tasmai yadA smR^itvA stanapAnaM dadau papau || 7|| evaM so.api svamAtR^isthaH stanapAnaM chakAra ha | sadA dhyAnasamAyuktaH sasmAra gaNapaM hR^idi || 8|| tataH pa~ncha tathA sapta mAsAstasya gatA vibho | vayasaH sa tadA chakre krIDanaM shR^iNu tatprabho || 9|| dhUlimadhye svahastena chakAra gaNapAkR^itim | chikShepa tatra dhUliM pUjopachArakakAraNAt || 10|| trikAlapUjanaM tatra chakAra niyamena saH | dhyAnayuktena vighneshamabhajachcha tataH param || 11|| ekadA bhojanArthaM cha saMsthito daityanAyakaH | j~nAnAristaM dadarshaiva krIDantaM bAlabhAvataH || 12|| gaNeshAkAramUrtiM vai bhUmimadhye chakAra saH | pUjayAmAsa tAM putrastato dhUlyupachArakaiH || 13|| tato.atikupitaH patnImUchivAn vismayAnvitaH | piturmama nihantAraM bhajate.ayaM tavAtmajaH || 14|| adhunA nishchayAbhAvAnna sutaM hanmi te priye | sAvadhAnamanA bhUtvA cheShTAhInaM sutaM kuru || 15|| pitR^ihantAramevAyaM karoti tanayo yataH | punardR^iShTo mayA chettaM haniShyAmi sutaM priye || 16|| sA tatheti tamuchchArya sthitA vinayasaMyutA | pativratA mahAbhAgA pativAkyaparA.abhavat || 17|| bharturgamanakAle sA saMyatA putramAdade | lAlayAmAsa taM tatra na pashyati yathA nR^ipaH || 18|| tataH subodhanAmA.asau varShAdUrdhvaM vayaHsthitaH | chakAra bhAShaNaM tatra vAchA.aspaShTasvarUpayA || 19|| namo heramba vighnesha gaNeshAya mahodara | lambodarAya vikaTAya namo DhuNDhaye namaH || 20|| ityAdibhAvayuktashcha sasmAra gaNapaM sadA | ananyamanasA dharma tathA pUjAparAyaNaH || 21|| mAtA.a.agR^ihya tataH snehavashAtputraM yudhiShThira | bhartrA gamanakAle sA dUraM chakre sakhIjanaiH || 22|| yatnamAsthAya sA devI putraM nityaM rarakSha ha | kadAchit sA svapatinA.a.aj~naptA putraM nayasva cha || 23|| nidrito.ayaM sutaH svAminnevaM prochya mahAsatI | kAlAtikramaNaM chakre duHkhayuktA yudhiShThira || 24|| pa~nchame vratabandhaM cha j~nAnAristasya harShitaH | chakAra sa sutastatra gaNeshaM manasA smaran || 25|| karmabha~NgabhayAt so.api pUjAM chakre sumAnasIm | (##Page ## khaM\. 3 a\. 46 pAna 100) tataH karmasamAptau vai nanAma sakalAnnR^ipa || 26|| tato gurukule rAj~nA sthApito.abhUt subodhakaH | tatra daityasutAH sarve nAnArUpAH sthitA babhuH || 27|| shukrashiShyA mahAbhAgAH tAn sarvAn yatnataH sadA | vidyAM tAM shikShayAmAsurAsurIM devamohinIm || 28|| tatrA.ayaM rAjaputrashcha gurubhirmAnito bhR^isham | atiShThadvighnarAjaM sa saMsmaran bhaktilAlasaH || 29|| vidyAM shikShayituM rAjaputro gurubhirAsurIm | sammAnitashcha tAn so.api namaskR^itya sthito.abhavat || 30|| gurubhiH kathitaM yachcha shrutvA vismitamAnasaH | uvAcha tAn mahAbuddhiH subodho viShayAtmakAn || 31|| subodha uvAcha | brAhmaNA brahmaniShThAshcha sadA yogaparAyaNAH | gANapatyA visheSheNa bhajante gaNanAyakam || 32|| bhedAbhedAdibhirhIne gaNeshArthe vichakShaNAH | mohadAmAsurIM vidyAM tyaktvA vandyA bhavantyataH || 33|| bhavanto j~nAnashIlAshcha kiM mAM vadatha viprapAH | gaNeshaM sarvapUjyaM vai tyaktvA mohapradaM param || 34|| yadA svadharmaniShThAshchedbrAhmaNA vachanaM tadA | teShAM grAhyaM na sandeho nAnyathA mohakaM kadA || 35|| guNayuktavihInAshchedbrAhmaNA mAnavaiH sadA | vandanIyA na sandehaH pUjyA sarvatra sammatAH || 36|| ato.ahaM brAhmaNAn sarvAnnamAmi vachanaM tathA | hitaM chettad grahIShyAmi nAnyathA guravaH kadA || 37|| shrIkR^iShNa uvAcha | subodhasya vachaH shrutvA vismitAste maharShayaH | Uchuste daityaputraM vai shR^iNu dharmaM sukhapradam || 38|| daityAchAryA UchuH | subodha tvaM cha bAlo.asi yogaM vadasi sUttamam | svadharmAdi samAyuktaM sAkShAdyogIshvaro yathA || 39|| na tvayA vedavidyA yA shikShitA sA mahAmate | tathA.api kathametatte j~nAnaM prAptaM vadasva bhoH || 40|| subodha uvAcha | mAtA garbhavatI me gatA pitR^irgR^iha ekadA | tatrA.a.ayayau mahAbhAgaH shukaH sarvArthakovidaH || 41|| taM praNamya sa yogIshaM prahlAdo harShasaMyutaH | sampUjya taM mahAtmAnaM paprachCha vinayAnvitaH || 42|| pralhAda uvAcha | vyAsaputra mahAyogin shuka sAkShAchChivaH svayam | tvaM jAto.asi na sandeho yogIndrANAM gurorguruH || 43|| pUrvapuNyabalenaiva prAptaM te darshanaM mahat | atastvAM paripR^ichChAmi vada tvaM karuNAnidhe || 44|| sarvamAnyaM cha sarveShAM yogashAntipradaM bhavet | nAnAmatavimohasya chChedakaM vada vistarAt || 45|| subodha uvAcha | prahlAdasya vacho ramyaM shrutvA yogIndrasattamaH | jagAda taM mahAbhAgaM yogashAntiparAyaNam || 46|| shrIshuka uvAcha | prahlAda tvaM mahAbhAgA.asi suj~no yogadhArakaH | atastvAM hi visheSheNa vadAmi hitakArakam || 47|| sarvamAnyaM tathA rAjan sarvebhyaH shAntidAyakam | nAnAmateShu sevyaM yat kathayAmi savistaram || 48|| ekadA naimiShAraNye samAjagmurmaharShayaH | brahmANDasthA mahAbhAgA brahmayaj~nasya kAraNAt || 49|| yatra yogamayI gAthA vartate dAnavottama | (##Page ## khaM\. 3 a\. 47 pAna 101) vedeShu sa brahmayaj~na ityukto vedavAdibhiH || 50|| marIchiH kashyapashchaiva kaNvo.atriH pulahaH kratuH | vishvAmitro mahAtejA yAj~navalkyastathA.a.aruNiH || 51|| aShTAvakro vasiShThashcha bharadvAjaH parAsharaH | vyAsaH parashurAmaH shvetaketurmudgalo muniH || 52|| agastyo hanumAMshchaiva rAkShasashcha vibhIShaNaH | ashvatthAmA gR^itsamadaH kR^ipashchaiva pratApavAn || 53|| mArkaNDeyo mR^ikaNDashcha bakadAlbhyastathA vibho | nAradaH kapilo raibhyaH kardamashcha mahAyashAH || 54|| eko dvitastritashchaiva devalo hyasitastathA | pulastyashcha bhR^igushchaiva chyavano gautamo muniH || 55|| a~NgirA vai dIrghatamA utathyo gAlavastathA | dadhIchirushanA jIvo jamadagnirmahAmuniH || 56|| vaishampAyana evaM vai shaunakaH shunakaH prabho | vAmadevaH sumantushcha pailaH shAkalako muniH || 57|| jaiminirdhaumyakAdyAshcha sa shiShyAstatra te yayuH | anye nAnA munivarA harShayuktA yayuH kila || 58|| dattAtreyashcha durvAsA nidAgho bharato jaDaH | sanAtanaH sanandaH sanatkumAraka AyayuH || 59|| ahaM ribhUshcha sanaka ityAdyA bahavo.apare | avadhUtA yoginashcha jagmuryaj~nasya darshanAt || 60|| indro brahmA tathA viShNuH sha~Nkaro bhAnureva cha | sastrIkA devarAjAshcha devA anye samAyayuH || 61|| sheSho vAsukinAgashcha kambalo.ashvatarastathA | takShakAdyA mahAbhAgA nAgAstatra samAyayuH || 62|| gandharvAshchAraNAshchaiva siddhAH sAdhyagaNAstathA | AdityA vasavo yakShA AyayushchApsarovarAH || 63|| karmaniShThAstaponiShThA j~nAnaniShThAshcha yoginaH | nAnAdevaratAH sarve Ayayustatra mAnada || 64|| prahlAda brahmayaj~nasya darshanArthaM visheShataH | tatraiva nishchaye saktAH sarvamAnye.abhava~njanAH || 65|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite brahmayaj~navarNanaM nAma ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.46 \section{3\.47 brahmayaj~ne vedanirNayo nAma saptachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shrIshuka uvAcha | tatra nAnAkathAM chakrurnAnAmatavikAsinIm | svasvabud.hdhyA visheSheNa mukhyAH prahlAda AdarAt || 1|| kechidAhurvidhAtAraM viShNuM shaktiM shivaM ravim | brahmarUpaM gaNeshAnaM nAnAmataparAyaNAH || 2|| kechidannaM cha prANaM cha manovij~nAnakaM tathA | AnandaM so.ahamekaM vai chaitanyaM bindukaM pare || 3|| bodhamAtmAnameke cha sA~NkhyaM karma tathA.apare | samamavyaktarUpaM te Ahurbrahma tathA.aparam || 4|| svasaMvedyaM tathA kechinnivR^ittiM shAntirUpakam | yogamadhyAtmarUpaM ta AhurvedaparAyaNAH || 5|| asatyaM satyameke cha pUrNAnandaM tathA.asura | sahajaM cha paraM brahma vAdayuktA babhUvire || 6|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 47 pAna 102) nishchayastatra daityesha na babhUva mataiShiNAm | svasvaj~nAnasamAyuktA vAdaM chakrurapaNDitAH || 7|| tato vAdasya shAntyarthamavochad viShNuravyayaH | sarvAn samAgatAMstatra sarvaj~naH sha~NkareritaH || 8|| shrIviShNuruvAcha | vedA gurusvarUpAshcha sarveShAM nAtra saMshayaH | tairyat sampAditaM deva munayaH sarva AgatAH || 9|| sampAdyatAM visheSheNa brahmaNo nishchayArthinaH | sukhaM tadeva sarveShAM sarvamAnyaM bhaviShyati || 10|| vedaiH svAnubhavaM gItaM yAthAtathyaM munIshvarAH | ato vedaishcha sarveShAM j~nAnaM sa~njAyate param || 11|| yogAdibhirjanAH kechin munayo devarAkShasAH | sAkShAdrUpaM cha tadbrahma kurvate nAtra saMshayaH || 12|| tathApi vedasammAnyaM vachasteShAM na vidyate | vedAnAM na samo viprA yogaj~naH kutra dR^ishyate || 13|| sampUrNayogino vedA ataste guravo matAH | mahAbhAgAH smaradhvaM tvAMstadA niHsaMshayo bhavet || 14|| tato munigaNAH sarve yogino devanAyakAH | sAdhu sAdhu samUchustaM viShNuM buddhimatAM varam || 15|| tataH sha~NkaramukhyaistaiH saMsmR^itAH kAryasid.hdhye | sA~NgAH samAyayurvedA o~NkAreNa samanvitAH || 16|| tAn dR^iShTvA sahasotthAya devAH sarShigaNAH pare | praNamya pUjayAmAsuH kR^itA~njalipuTAH puraH || 17|| AsaneShu samAsInAH so~NkArA vedamukhyakAH | UchustAn shivamukhyAn vai prahR^iShTamanaso.abhavan || 18|| vedA UchuH | kimarthaM smaraNaM devA munayashcha kR^itaM janAH | asmAkaM brUta kAryaM tat kariShyAmo na saMshayaH || 19|| vedAnAM vachanaM shrutvA shivastAnabravIdvachaH | vinayena visheShaj~no nishchayArthaM hitaiShiNAm || 20|| shiva uvAcha | brahmayaj~naH samArabdho.asmAbhiH sarvairhitepsubhiH | tatra vAdasamAyuktA na tadantaM labhAmahe || 21|| ato bhavatsmR^itirvedAH kR^itA.asmAbhirvisheShataH | nishchayaM guravo yUyaM vadadhvaM bhedanAshakam || 22|| yogino na bhavantIha kadApi cha bhavatsamAH | bhavadvachaHpramANena yogaj~nA vayamapyuta || 23|| shivasya vachanaM shrutvA vedAstatra jagurvachaH | devAn munIn janAn sarvAn dInapA asureshvara || 24|| vedA UchuH | brahmayaj~nasya pAraM vai gamiShyAmaH kathaM vayam | akSharAtmakadehatvAttathApi kathayAmahe || 25|| na vayaM brahmarUpAshcha brahmaj~nAH ki~nchidapyaho | yogamArgabalenaiva vadiShyAmo yathAtatham || 26|| pratyekanishchayaM devAH shR^iNuta brahmadhAraNam | yena saMshayasaMhInA gamiShyatha parAM gatim || 27|| brahma nAnAvidhaM proktaM mayA yogabalena cha | praj~nAnAdimahAvAkyaisteShu yogo vishiShyate || 28|| sarvabrahmasuyogasya sthAnaM yogAtmakaM bhavet | yoge brahmANi sarvANi tadAkArANi varNitam || 29|| na yogAt paramaM brahma yogashAntyA pralabhyate | brahmaNaspatireko.ayaM mayA prokto gaNeshvaraH || 30|| brahmaNAM sakalAnAM cha pAtR^ipAlayitR^itvataH | taM bhajadhvaM surashreShThA munayo bhaktisaMyutAH || 31|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 47 pAna 103) bhavanti brahmabhUtAH sarve janAstena nishchitam | evamuktvA bahvR^ichastu tUShNImbhAvadharo.abhavat || 32|| tato yajuH svayaM sAkShAdavochat sarvasaMsadi | brahmapradaM cha vachanaM tatra svAnubhavAtmakam || 33|| yajuruvAcha | nAnAvidhaM mayA brahma varNitaM yogasevayA | mahAvAkyaishcha sarvaj~nAH kramArthaM nAtra saMshayaH || 34|| tatra yogasvarUpAkhyamAntyaM brahma vishiShyate | sarvabrahmasuyogena yogastena prakathyate || 35|| tadeva gaNarAjashcha bhaktaiH samprArthitaH purA | yogaprAptyarthamatyantaM tena sAkArako.abhavat || 36|| gaNaH samUharUpAkhyaH samUhA brahmarUpiNaH | teShAM svAmI na sandehastaM bhajadhvaM vidhAnataH || 37|| annAnAM sakalAnAM cha sadaikAnekarUpiNAm | samUhe brahma j~nAtavyamannAtmakamiti shrutiH || 38|| nAnAvidhAni cha brahmANyevaM bho daivatarShayaH | j~nAtavyAni vichAreNa gaNarUpANi nishchitam || 39|| ato gaNeshabhaktyA vai sakalaM sulabhaM bhavet | brahmabhUyapradaH prokto mayA yogena yogapaH || 40|| ityuktvA virarAmA.atha yajuryogavidAM varam | uvAchA.atha tataH sAma brahma nirNayakAraNam || 41|| sAma uvAcha | yogasevanasAmarthyAt samartho.ahaM cha varNane | ki~nchit shR^iNuta deveshA brahmaNo munayo vachaH || 42|| proktAni nAnA brahmANi mahAvAkyAdibhirmayA | pAtrabhedArthamatyantaM j~nAtavyaM yogasevayA || 43|| tatra shAntipradaM brahma yogAkhyaM nAtra saMshayaH | bhavati brahmaNAM yogo yatra tena cha yogakaH || 44|| nAsti yogAt paraM brahma shAntimArgeNa labhyate | tadeva munayo devA gaNesho nAtra saMshayaH || 45|| manovANImayaM devA mayA yadyat prakIrtitam | gakArAkSharasambhUtaM j~nAtavyaM vibudhaiH sadA || 46|| manovANIvihInaM yadvarNyate vividhaM tathA | NakArAkSharagaM sarvaM nishchitaM yogasevayA || 47|| tayoH svAmI gaNeshAno yogAkAraH prakIrtitaH | taM bhajadhvaM visheSheNa brahmabhUtapadapradam || 48|| nAnAbhAvena yuktAstaM bhajante taddadAti saH | evamuktvA mahAyogI virarAma sa sAmagaH || 49|| tato.atharvA mahAyogI jagAda sakalAMstadA | brahmayaj~nasya vettA.asau prahlAda shR^iNu tadvachaH || 50|| atharvA uvAcha | AtmA.ahamiti vAkyAdyairbrahma nAnAvidhaM mayA | sampAditaM cha yogena tadevopAdhisaMyutam || 51|| yogAkhyaM paramaM brahma tadyogena pralabhyate | saMyogAyogahIno.ayaM yogo brahma sutiShThati || 52|| shAntistatra samAkhyAtA yoge yogavidAM varaH | sa eva gaNanAthastu sarvashAntiprado.abhavat || 53|| eka eva gaNeshAno jagatAM brahmaNAM svayam | IshaH samUharUpANAM yogarUpastataH smR^itaH || 54|| sarveShAmAdirUpo.ayaM yogAkAraH prabhAvataH | madhye nAnAvidhaH svAMshairjagat subrahma suprabhuH || 55|| ante svayaM tathA tiShThettenAdau pUjito.abhavat | sarvapUjyashcha deveshA munayo nishchayArthinaH || 56|| ya AdiH soM.atarUpastu bhavate sarvasammate | (##Page ## khaM\. 3 a\. 48 pAna 104) madhye mAyAvihAreNa bhedAbhedayuto.abhavat || 57|| atastaM yogarUpAkhyaM bhajadhvaM yogasevayA | bhaviShyatha brahmabhUtA brahmayaj~nasya pAragAH || 58|| evamuktvA mahAyogI virarAma mahAmate | atharvA sarvayogaj~nastatro~NkAro.abravIdvachaH || 59|| o~NkAra uvAcha | chaturvedaprachuro.ahaM mayA yogasya sevayA | brahma sAkShAt kR^itaM devAstena yogimato.abhavam || 60|| mayopadeshitA vedAH sAdhayAmAsuranvaham | yogaM brahmapradaM tena brahmaj~nAH sarvasammatAH || 61|| yogAt paraM na vidyeta brahma sarvatra sammatam | jagat subrahma suproktaM yogena brahma shAshvatam || 62|| tadeva gaNarAjo vai nishchito yogibhiH sadA | saMyogAyogabhAvena krIDate yogarUpadhR^ik || 63|| siddhirbhrAntimayI mAyA buddhirbhrAntidharA matA | tayoH svAmI gaNeshAno mAyAbhyAM khelate vibhuH || 64|| bhukteH siddhistathA mukteH siddhirbrahmapradAyinI | chittaM pa~nchavidhaM buddhistayoryogena labhyate || 65|| svasaMvedyAtmakaM brahma vedeShu kathitaM param | sarvasaMyogarUpAkhyaM tatrA.ayaM dR^ishyate svayam || 66|| tena svAnandavAsI cha mAyAyuktaH prakIrtitaH | ayoge darshanaM tasya jAyate na kadAchana || 67|| nirmAyikastataH proktastayoryogena labhyate | gakArashchaiva saMyogo NakAro.ayoga uchyate || 68|| tena nAmnA samAkhyAto gaNesho vedavAdibhiH | taM bhajadhvaM visheSheNa brahmIbhUtasya kAraNAt || 69|| brahmabhUtA dvijA devA bhaviShyatha na saMshayaH | evamuktvA tado~NkArastUShNImAsIn mahAmate || 70|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite brahmayaj~ne vedanirNayo nAma saptachatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.47 \section{3\.48 shukrashiShyasubodhasaMvAdo nAmAShTachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shrIshuka uvAcha | so~NkAravedamukhyAnAM vachanaM hitakArakam | shrutvA jahR^iShire nAgAdayaH sarShigaNAH surAH || 1|| tyaktvA svasvamataM sarve tAn praNamya prapUjya vai | o~NkArAdIn mahAbhAgA UchuH prA~njalayo vachaH || 2|| devAdaya UchuH | o~NkArasahitA vedA bhavadbhiH kathitaM vachaH | tadeva sarvamAnyaM vai brahmabhUyapradaM bhavet || 3|| sarveShAM guravaH proktA vedAstaiH kathitaM bhavet | tadeva karaNIyaM yad gatidaM sarvasammatam || 4|| vedAdhAravihInaM yattyAjyaM sarvairna saMshayaH | no chennarakago bhUtvA yAtanAM labhate naraH || 5|| brahmayaj~nasya pAraM vai bhavanto devanAyakaiH | munibhirjanasa~Nghaishcha gatA bhavatha nishchitam || 6|| devAdayo mahAbhAgA evamuktvA visheShataH | prahlAda tuShTuvurvedamukhyAMste harShasaMyutAH || 7|| pUjitAstairuktavedAH so~NkArA daityanAyaka | (##Page ## khaM\. 3 a\. 48 pAna 105) antardadhustataH sarve hR^iShTAH sthAnaM yayuH svakam || 8|| evaM sarvaiH purA sAdho brahmayaj~naH kR^ito.abhavat | tena saMshayahInAste bhajante gaNanAyakam || 9|| etatte kathitaM pUrNayogashAntipradaM param | sarvamAnyaM visheSheNa bhaja taM gaNanAyakam || 10|| subodha uvAcha | evamuktvA mahAyogI shukashchAntarhito.abhavat | prahlAdo bhaktisaMyukto bhajate gaNanAyakam || 11|| saMshrutaM mAturudarasaMsthena sakalaM tataH | mayA dhR^itaM visheSheNa tadevaM yogadAyakam || 12|| pUrvapuNyabalenaiva smR^itirme.atra prasaMsthitA | janito.ahamato viprA bhajAmi gaNanAyakam || 13|| etat sarvaM mayA proktaM yatpR^iShTaM gurumukhyakAH | ato me mohadAM vidyAM mA vadeta dayAyutAH || 14|| shrIkR^iShNa uvAcha | subodhasya vachaH shrutvA brAhmaNA harShasaMyutAH | UchustaM yoganipuNaM bhAvaj~nA bhAvasiddhaye || 15|| viprA UchuH | subodha yattvayA proktaM tattathA na tadanyathA | tathApi shR^iNu vatsa tvaM hitakArakamuttamam || 16|| pitAmaho mahAbhAga durbuddhiste mahAsuraH | gaNeshena hato roShAddevapakShapradhAriNA || 17|| taM dveShTi gaNarAjaM cha pitA te pitR^ivatsala | pitR^idruhaM tatastvaM taM tyaja vighneshamAdarAt || 18|| nochettvAM te pitA putra haniShyati na saMshayaH | tasmAdAgrahamatyantaM mA kuruShva mahAmate || 19|| asurANAM kule pashya janistava hitAvahA | svakulasthasya mArgasya sevanaM kuru sarvadA || 20|| teShAM vachanamAkarNya subodho raktalochanaH | jagAda tAn dvijAMstatra vachanaM dharmasaMyutam || 21|| subodha uvAcha | sarvatra yogarUpeNa gaNeshastiShThati dvijAH | svasvadharmaniyantA.asau nAnAkrIDAparAyaNaH || 22|| svarge devA narAH pR^ithvyAM pAtAle tena daityapAH | sthApitAH svasvamArgeShu sthAtavyaM tairhitepsubhiH || 23|| pitAmahashcha me viprAstrilokI rAjyamutkaTam | chakAra dharmahInaH sa tasmAttena hato balAt || 24|| pitA me.api tathA viprA dharmahInatayA sthitaH | taM haniShyati vegena gaNesho nAtra saMshayaH || 25|| ataH kiM gaNarAjena viparItaM kR^itaM dvijAH | svadharmasya priyeNaiva mAM vadeta visheShataH || 26|| sarveShAM hitakartA.asau vighnarAjo na saMshayaH | taM bhajiShyAmi yatnena tyaktvA svapitaraM khalam || 27|| gaNeshaM bhajamAnaM mAM vadhiShyati yadA khalaH | tadeva maraNaM shreShThaM brahmabhUyapradaM bhavet || 28|| mashake kupite kiM vai gR^ihaM tyaktvA manIShiNaH | tiShThanti brAhmaNAH sarve mAM vadeta hi sAmpratam || 29|| buddheH patergaNeshasya sattA sarvatra vartate | siddheH paterna sandehaH kiM kariShyati mAM pitA || 30|| svadharmaH sarvabhUtAnAM dharmakAmArthamuktaye | brahmabhUyArthamatyantaM gaNeshabhajanAtmakaH || 31|| taM tAdR^ishaM svadharmaM kiM tyaktvA viShayalampaTaH | bhaviShyAmyasurAdhIno brAhmaNAH kulapAMsavaH || 32|| na brAhmaNA bhavanto.api viShayeShu parAyaNAH | tyaktvA dharmaM sthitA atra daityAdhInA na saMshayaH || 33|| gaNeshabhajane saktA brahmabhUyaparAyaNAH | brAhmaNAste matAH shAstre kiM mAM vadatha bAlishAH || 34|| shrIkR^iShNa uvAcha | shukrashiShyAn prajAnAtha evamuktvA mahAmatiH | subodho gaNanAthasya bhajane tatparo.abhavat || 35|| namo gaNeshAya namo mahAtmane namaH pareshAya parAtparAya te | anAdimadhyAntamayAya DhuNDhaye namo namo vighnapate sushAntida || 36|| evaM vivadamAnaM taM j~nAtvA kAvyasya shiShyakAH | bhayabhItA visheSheNa j~nAnAriM te yayuH prabho || 37|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite shukrashiShyasubodhasaMvAdo nAmAShTachatvAriMsho.adhyAyaH || 3\.48 \section{3\.49 subodhabhaktivarNanaM nAmaikonapa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shrIkR^iShNa uvAcha | kAvyashiShyA gatAstatra yatra daityAdhipo.abhavat | sabhAsanasthamUchustaM dR^iShTvA bhayasamanvitAH || 1|| shukrashiShyA UchuH | j~nAnAre shR^iNu vAkyaM no dAruNaM viparItagam | putraste.abhUn madotsiktaH sarvadA.asmAnupekShate || 2|| ulla~Nghya sarvamasmAbhiH kathitaM jAtidUShaNam | karoti svamatenAyamanyAn sambodhayaMstathA || 3|| pitR^ihantAramatyantaM sadA smarati bhaktitaH | tiraskR^itya mahArAja tvAmasmAnnAtra saMshayaH || 4|| ataH kathayituM yAtAH shikShayasva svaputrakam | vayaM shikShayituM shaktA nAvinItaM mahAmate || 5|| shrIkR^iShNa uvAcha | teShAM vachanamAkarNya kShobhito daityanAyakaH | preShayAmAsa dUtaM sa putramAnetumantike || 6|| dUtenAgatamevaM taM putraM dR^iShTvA mahAsuraH | uvAcha kR^itavantaM taM praNAmaM krodhasaMyutaH || 7|| j~nAnAriruvAcha | kiM tiraskR^itya re vatsa gurUn smarasi tadvada | hitaM te hR^idaye kiM cha vartate kulapAMsana || 8|| piturvachanamAkarNya krodhayuktaH subodhakaH | uvAcha pitaraM bhrAntaM mAyayA gaNapasya saH || 9|| subodha uvAcha | sarveShAM kuladevaM cha sarveShAM hitakArakam | bhuktimuktipradaM tAta bhajAmi gaNanAyakam || 10|| brahmaviShNvAdibhirdevaiH kashyapAdimunIshvaraiH | pUjitaM kulavR^id.hdhyarthaM yogashAntyarthamAdarAt || 11|| kashyapAt vayamutpannA devA daityAstathA narAH | jantavo vividhAshchaiva teShAM svAmI tathA.abhavat || 12|| bhajAmi gaNanAthaM vai ato.ahaM sarvabhAvataH | tamanAdR^itya daityesha na siddhiM labhate pumAn || 13|| tasya tadvachanaM shrutvA krodhayukto mahAsuraH | jagAda taM dharmarAjamukhAdanalamudvaman || 14|| j~nAnAriruvAcha | asmAkaM shatravo devA daityAnAM nAtra saMshayaH | surAsurAshcha vedeShu proktAH pashya sudurmate || 15|| tatrApyayaM piturhantA mama taM bhajase mudhA | bAlabhAve mayA j~nAtaM cheShTitaM te ripushritam || 16|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 49 pAna 107) bAlaM matvA na duShTa tvAM hatavAn kR^ipayA shaTha | adhunA tAdR^ishaM matvA na mu~nchAmi kadAchana || 17|| tyaja shatruM mahAmUrkha nocheddhanmyadhunA kila | evamuktvA kha~Ngahasto dudrAva svasutaM nR^ipa || 18|| tatastaM daityarAjaM sa uvAcha tanayo vachaH | kiM dharShayasi mAM tAta bhrAntibhAvena mohitaH || 19|| sarvasattAdharaH prokto vedeShu gaNanAyakaH | tasya sattAM parityajya kiM mAM haMsi tvameva cha || 20|| surAsuramayaH sAkShAdgaNesho nAtra saMshayaH | uddhataM hanti vegena nAnArUpadharaH prabhuH || 21|| bruvantaM svasutaM dR^iShTvA bhayahInaM yudhiShThira | krodhayuktaH svayaM tatra saMsthito daityanAyakaH || 22|| dUtAnAj~nApayAmAsa shastrAstraiH svasutasya saH | vadhArthaM te daityagaNAH krodhayuktA babhUvire || 23|| nAnAnAdayutAH sarve nagnashastradharA yayuH | hantuM taM tAnatho dR^iShTvA subodho nirbhayo babhau || 24|| gaNeshabhajane sakto babhUva na chachAla ha | dehaprArabdhabhAvena bhavettan me gajAnana || 25|| vighnesha heramba jayAkhilesha svAnandavAsin jaya vakratuNDa | nAtho.asi sarvatra jagat suDhuNDhe lambodara brahmasute namo vai || 26|| ityAdyairvividhairvAkyairgaNeshamabhajat sutaH | taM tathA krodhasaMyuktA jaghrurdaityA mahAbalAH || 27|| nAnAshastranipAtaiste.astraiH sarvatra yudhiShThira | gaNeshastasya dehastho niShphalAMstAMshchakAra ha || 28|| krodhAnalena sarvAn sa dAhayAmAsa vighnapaH | tataH palAyanaM chakrurdaityAH prANaparIpsayA || 29|| tat dR^iShTvA paramAshcharyaM j~nAnAriH krodhamUrchChitaH | shreShThAnAj~nApayAmAsa vadhAya svasutasya vai || 30|| chatura~NgabalairyuktA daityeshAstaM samAyayuH | amoghAstraiH subodhaM te jaghnuH paramadAruNAH || 31|| gaNeshabhaktiM tAM so.api chakre vai nirbhayo dR^iDhAm | jaya devesha vighnesha mahodara namo.astu te || 32|| tasya dehAn mahAnagniH shastraghAtachChalena saH | samutpannaH prajajvAla daityeshAn kShaNamAtrataH || 33|| te meghAstrANi sasR^ijustairna shAnto babhUva ha | dadAha sakalAMstatra pralayAgnisamashcha tAn || 34|| mR^itAH sarve surANAM vai nAyakAstatra bhUmipa | j~nAnAriH paramAshcharyayukto.abhUt khedasaMyutaH || 35|| pradhAnaiH sa vichAryaivaM putraM tatyAja tatkShaNAt | shukraM tapasi tiShThantaM j~nAtvA krodhaM niyamya cha || 36|| medhAvI sa yadA shukra AgamiShyati vai gR^ihe | tadA tena samAyuktA haniShyAmaH subodhakam || 37|| evaM nishchitasa~NkalpAH sthitAste daityanAyakAH | j~nAnAriH sa tathA chakre hR^idayena vidUyatA || 38|| subodho gaNapaM tatrA.abhajat so.ananyamAnasaH | nirbhayo dAnavAn sarvAn tR^iNIkR^itya visheShataH || 39|| tatastena subodhena daityaputrA yudhiShThira | shikShitAH pratyayaM dR^iShTvA tathA gaNapamAbhajan || 40|| satyaM gaNeshamAhAtmyaM mahattannAtra saMshayaH | sandR^ishya daityabhUpAlA mR^itAH kakShavadapyaho || 41|| evaM vichArya sarvatra bAlA vighneshamAdarAt | (##Page ## khaM\. 3 a\. 50 pAna 108) abhajan sarvabhAvena tiraskR^itya guroH sutAn || 42|| yatra tatra gaNeshasya kIrtanaM hyarchanAdikam | akurvan daityaputrAste subudhena samanvitAH || 43|| namo namo vighnapate gaNesha sadA svasaMvedyapure nivAsin | anAdimadhyAntavihInakAya sushAntidAtre jaya sarvapUjya || 44|| evaM dR^iShTvA sa sarvatra j~nAnAriH krodhamAdadhe | sahane na samartho.abhUn matiM chakre vadhAya vai || 45|| haniShyAmi sutaM duShTaM varayuktaprabhAvataH | na me mR^ityurbhavennUnamiti vyavasito.abhavat || 46|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite subodhabhaktivarNanaM nAmaikonapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 3\.49 \section{3\.50 yudhiShThiracharitaM nAma pa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shrIkR^iShNa uvAcha | adhunA shR^iNu dharmaj~na devAdInAM vaneShu vai | yajjAtaM tat pravakShyAmi pUrNAnandasya cheShTitam || 1|| viShNumukhyAn surAnAha pUrNAnandaH pratApavAn | kimarthaM duHkhasaMyuktA bhavantaH sarvajantubhiH || 2|| j~nAnAriNA kR^itaM sarvaM jagat sthAvaraja~Ngamam | duHkhayuktaM visheSheNa taM haniShyAmi nishchitam || 3|| mayi putratvamApanne durlabhaM kiM bhaviShyati | tasmAddevagaNaistAta gachCha vaikuNThamAdarAt || 4|| j~nAnAriH putranAshArthaM yatate chAdhunA prabho | tasya putro mahAbhakto madIyo nAtra saMshayaH || 5|| bhaktarakShArthamevAhaM gamiShyAmyadhunA svayam | taM hatvA sukhameShyAmi svabhaktadveShiNaM khalam || 6|| charAcharamayAttasya bhayaM nAsti kadAchana | charAcharamayaM sarvaM traiguNyaM nAtra saMshayaH || 7|| ato dvandvavihInena taM rUpeNa mahAsuram | haniShyAmi svabhaktArthaM pashya me tvaM kutUhalam || 8|| etasminnantare chaiva j~nAnAriH khaDgamAdadhau | subodhaM hantumatyantaM krodhayukto yudhiShThira || 9|| j~nAnAriM tAdR^ishaM dR^iShTvA subodho bhaktisaMyutaH | gaNeshasya jagAdApi tachChR^iNuShva yudhiShThira || 10|| subodha uvAcha | aha~NkAreNa saMyuktastAta tvaM mAyayA bhR^isham | na jAnAsi gaNeshAnaM chitte saMsthitameva te || 11|| chintAmaNiH sa vedeShu kathito vedavAdibhiH | taM gachCha sharaNaM tAta nochettvaM vai mariShyasi || 12|| na te bhayena bhAvena tyajeyaM vighnanAyakam | kimu shrAmyasi mUrkha tvaM sattAdhAraM na pashyasi || 13|| iti putraM bruvantaM sa jaghAna dR^iDharoShataH | khaDgena tIkShNadhAreNa sa khaDgo niShphalo.abhavat || 14|| tato nAnAstravarShaistamavarShaddaityanAyakaH | tAni niShphalarUpANi babhUvushcha yudhiShThira || 15|| agnyastrAdIni shastrANi niShphalAni mahAsuraH | vIkShya vismitachitto.asau mallayuddhodyato.abhavat || 16|| putraM pAde shilAyAM sa sa~NgR^ihyA.a.asphAlayadyadA | (##Page ## khaM\. 3 a\. 50 pAna 109) tAvat svayaM papAtaiva mUrchChitastADito.abhavat || 17|| adR^ishyarUpabhAvena hato vighnavinAshinA | punaH sa.nj~nAsamAyukto.apashyatputraM sudurmatiH || 18|| gaNeshabhajane saktaM vIkShya vismitamAnasaH | vichAraM hR^idaye so.api chakAra paramAdbhutam || 19|| aho mAM ko jaghAnaivaM na pashyAmi mahAripum | kena mArgeNa me putraM haniShyAmi kulAntakam || 20|| putrasya maraNArthAya yate.ahaM vividhaM sadA | tadarthaM daityanAthAshcha suhR^idbhirabhavan mR^itAH || 21|| ahaM kiM vA mariShyAmi haniShyAmi sutaM nu vA | adhunA kiM mayA kAryamevaM vyavasito.abhavat || 22|| tatastena vadhArthAya prAptaM j~nAnaM visheShataH | putrarakShAkaraM chAdau hanmi pashchAt sutaM khalam || 23|| mR^ito rakShAkarastasya rakShitA na bhaviShyati | putrasya tena mR^ityuM me gamiShyati suto.adhunA || 24|| evaM nishchitasa~Nkalpo jagAda krodhasaMyutaH | putraM subodhanAmAnaM mohenAmohito.asuraH || 25|| subodha kutra te rakShitA visheSheNa vartate | tamAnaya mahAduShTaM haniShyAmyadhunA shaTha || 26|| tatastaM mohitaM prAha subodhaH karuNAyutaH | tAta pashya hR^idisthaM taM chittavR^ittiprachAlakam || 27|| vairabhAvaM parityajya tathA.aha~NkAramadya vai | sharaNaM gachCha vighneshaM brahmabhUto bhaviShyasi || 28|| sarvatra saMsthitaM pashya svAminaM me gajAnanam | taM hantumudyatastvaM vai mariShyasi na saMshayaH || 29|| tatastaM pratyuvAchedaM j~nAnArirvachanaM nR^ipa | darshayasva mahAbhAga taM bhajiShyAmi nishchitam || 30|| evaM kapaTabhAvena subodhaM sa jagAda ha | subodhastaM gaNeshAnaM sasmAra pitR^ikAraNAt || 31|| tatastaM mUShakArUDho viShNuputraH samAyayau | tamanvayurdvijA devA bhayabhItA yudhiShThira || 32|| AkAshe guptarUpeNa munayo devatAgaNAH | saMsthitA abhavaMstatra pashyantashcheShTitaM prabhoH || 33|| subodhasya samIpe taM saMsthitaM gaNanAyakam | pashyan krUro mahAduShTo j~nAnArirharShito.abhavat || 34|| subodhastaM praNamyAdau stutvA cha vividhaiH stavaiH | uvAcha pitaraM yogI pashya tAta gajAnanam || 35|| subodhasya vachaH shrutvA krodhayukto mahAsuraH | amoghaM sarvasaMhArakArakaM shastramAdade || 36|| etasminnantare tatra pUrNAnando hR^idi sthitaH | jIvabhAvaM sa daityasya karShayAmAsa bhUmipa || 37|| tataH sa patito bhUmau gatachaitanyako.a~njasA | hAhAkAraM prachakruste daityAH pAtAlamAyayuH || 38|| tataste devaviprAdyA nabhaHsthAH sahasA.a.agatAH | praNamya tuShTuvustaM vai pUrNAnandaM gaNeshvaram || 39|| stuvatAM pashyatAM bhUpa subodhaM gR^ihya vighnapaH | antardhAnaM chakArA.api sarve khinnA ivA.abhavan || 40|| lakShmIrnArAyaNashchaiva mUrchChitau dharaNItale | petaturduHkhasaMyuktau pUrNAnandaviyogataH || 41|| dvimuhUrtAt prabuddhau tau tato hR^idi tayoH prabhuH | prakaTo.abhUduvAchA.atha mUrtau mAM bhajataM yuvAm || 42|| na viyogo bhavettAtau pashyataM buddhichAlakam | (##Page ## khaM\. 3 a\. 50 pAna 110) evamuktvAntardadhe.asau hR^idistho gaNanAyakaH || 43|| tatastau duHkhasaMyuktau chakratuH paramAdR^itau | lakShmInArAyaNau mUrtiM bhaktyA prabhajane ratau || 44|| evaM mahodaraH sarvapradAtA vai pratApavAn | hartA cha brahmabhUto.asau brahmabhUyaprado mataH || 45|| shivaviShNvAdibhirdevaiH sevito bhaktibhAvataH | munibhiryogibhirnAnAjantubhirnAtra saMshayaH || 46|| taM bhajasva mahIpAla vighnahIno bhaviShyasi | svadharmastho mahAbhAga shAntiyogamavApsyasi || 47|| mudgala uvAcha | evaM nArAyaNaM taM sa bruvantaM dharmapAlakaH | yudhiShThira uvAchA.atha premayukto mahAmatiH || 48|| yudhiShThira uvAcha | kR^iShNa kR^iShNa mahAprAj~na kathAM brahmapradAyinIm | sarvakAmapradAM pUrNAM vadasyatra na saMshayaH || 49|| tvadIyasa~Ngayogena mayA j~nAto gajAnanaH | vada tvaM tasya mantraM me sastrIkAya sabandhave || 50|| sa tasmai devakIputro dadau mantraM ShaDakSharam | devesho dhaumyamukhatastathA sarvebhya AdarAt || 51|| mudgala uvAcha | pANDavA draupadIyuktAstena mantreNa vighnapam | abhajan bhaktisaMyuktAshchaturthIvratakArakAH || 52|| tato duHkhavihInAste sUryAt prApya yathepsitam | sthAlIsthamannamatyantaM poShayAmAsuragrajAn || 53|| vanasthAH dukhahInAshcha bhramantaste samAyayuH | vyAsena vAsudevena yutAH svAnandake pure || 54|| mayUreshaM cha tatraivA.apUjayan bhaktisaMyutAH | pANDaveshaM samAsthApya shrAddhaM chakruH pitustataH || 55|| tatra piNDapradAnena pANDuM svargasthamAdarAt | nAnAsuhR^idgaNairyuktaM samAnetuM yayurgaNAH || 56|| gANeshena vimAnena svAnande brahmarUpiNam | chakrurdakSha mahAbhAga mahimnA kShetrajena te || 57|| guptarUpeNa varShaM te nirvighnA avasaMstataH | pashchAt prAkaTyamAsthAya sastrIkAH pANDavA yayuH || 58|| hatvA duryodhanaM vIrAH sasainyaM karNasaMyutam | rAjyaM prApyA.abhajaMste taM gaNeshaM sarvanAyakam || 59|| evaM yudhiShThireNaivArAdhitaH sa mahodaraH | mohashUnyasvabhAvena yoginA shAntidhAriNA || 60|| pUrNAnandAvatAro mahodarAntargataH smR^itaH | evaM nAnAvatAraishcha kurute krIDanaM svayam || 61|| teShAM kathayituM puNyaM charitraM na prashakyate | varShANAmayutairdakSha mayA kenApi nishchitam || 62|| idaM yudhiShThirasyaiva charitraM pApanAshanam | shR^iNvate paThate vA.api tasmai sarvArthadaM bhavet || 63|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite yudhiShThiracharitaM nAma pa~nchAshattamo.adhyAyaH || 3\.50 (##Page ## khaM\. 3 a\. 51 pAna 111) \section{3\.51 shravaNaphalavarNana nAmaikapa~nchAshattamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | mahodarasya kShetraM yaddakShiNasyAM dishi sthitam | devaishcha munibhistatra sthApito gaNanAyakaH || 1|| dashayojanavistArastasya kShetrasya mAnada | mahodarashcha tanmadhye chaturasre sthito.abhavat || 2|| svasvakhaNDeShu sarvatra dvIpeShu munibhiH purA | sthApito dakShiNasyAM sa dishi brahmamayaH prabhuH || 3|| tatra devAdayaH sarve R^iShayo yoginastathA | tIrthAni kShetramukhyAni saMsthitAni bhavanti cha || 4|| samudre snAnakartAraH svasvatIrtheShu nityadA | gaNeshAnaM bhajantaste parasparahite ratAH || 5|| nAnArUpANi te sarve mahodara kR^itAni cha | cheShTitAni smaranto vai hR^iShTaromANa Abhavan || 6|| siddhibuddhiyutaM taM te mUShakaM purataH sthitam | dUrvAdibhiH pUjayanti visheSheNa prajApate || 7|| bhAdrashuklachaturthIjastatra mukhyo mahotsavaH | varShamadhye vai bhavati bhaktA yAtrAM prakurvate || 8|| tato mahodarasyaiva darshanena hR^idIpsitam | labhate mAnavaH sarvaM smaraNena tathA vibhoH || 9|| kShetre maraNato dakSha brahmabhUto bhavennaraH | aShTau vinAyakAH proktAsteShAM kShetrANi sarvadA || 10|| brahmabhUtamayAnyeva teShu sarve shivAdayaH | saMsthitA bhaktikAryArthaM j~nAtavyaM vibudhaiH sadA || 11|| trailokye shreShTharUpA ye sheShAdaya udAhR^itAH | te sarve nivasantyatra kShetreShvaShTasu nishchitam || 12|| tatra gANeshatIrthaM mahodarasya cha harShadam | snAnenAtrakR^itenaiva pumAn sarvArthasiddhibhAk || 13|| viShNvAdiShu tathA.anyeShu tIrtheShu cha visheShataH | gaNeshakShetrageShveva snAnamAtreNa dehinAm || 14|| tattatpadapradAni syusteShAmante prajApate | brahmabhUtA bhaviShyanti svAnande vAsakAriNaH || 15|| anyadevasya bhaktA ye kShetre gANeshake mR^itAH | tasya devasya loke te gamiShyanti na saMshayaH || 16|| mahAlaye trayo devA layaM gachChanti chet prabho | tadA te nijaloke vai gamiShyanti sukhaprade || 17|| kShetre maraNasaMskArAdbrahmabhUtA bhavanti cha | ato nareNa tadbhaktyA gANeshaM sevyamAdarAt || 18|| yatra kutra sthitA bhaktA ye bhajanti mahodaram | te sarve brahmabhUtA vai j~nAtavyAH pAvanA nR^iNAm || 19|| kurvanti ye shivAdInAM bhajanaM janmajanmasu | tena saMskArayogena gANeshAste bhavanti vai || 20|| gANeshAnna paraM brahma kathitaM sarvasammatam | ato gaNeshabhaktA ye brahmabhUtAshcha te matAH || 21|| idaM mahodarAkhyAnaM kathitaM te prajApate | sarvasiddhipradaM pUrNaM samAsena yathAmati || 22|| shR^iNuyAdyo naro bhattayA shrAvayedvA paThedyadi | ante sa brahmabhUtashcha bhavitA nAtra saMshayaH || 23|| anena na samaM ki~nchit triShu lokeShu vidyate | sarvadaM mAnavAdInAM brahmAdInAM cha yoginAm || 24|| vratAni vidhivannAnA kurute mAnavottamaH | asya shravaNamAtreNa tat phalaM labhate prabho || 25|| nAnAtIrtheShu yaH snAyAttarpayeddevatAdikAn | yathAshAstraM phalaM tasya tadasya shravaNAllabhet || 26|| (##Page ## khaM\. 3 a\. 51 pAna 112) kShetreShu bhaktisaMyukto naro vAsaM karoti yaH | vidhivaddharmashIlaj~nastat phalaM shravaNAllabhet || 27|| yaj~nairnAnAvidhairdekSha dR^iShTvA devAn yathArthataH | yatphalaM labhate martyastadasya shravaNAt phalam || 28|| iShTApUrtAdikaM sarvaM yaH karoti narottamaH | asya shravaNataH sadyastatphalaM labhate pumAn || 29|| bahunA.atra kimuktena brahmabhUyapradaM bhavet | shravaNena na sandeho dharmakAmArthamokShadam || 30|| putrapautrAdikaM sarvaM dhanaM dhAnyaM visheShataH | rAjyamashvAdikaM sarvaM labhate shravaNena cha || 31|| mahodarasya mAhAtmyaM gR^ihe saMlikhitaM bhavet | na tatra rAkShasAdibhyashchorAgnyAdyAdbhayaM bhavet || 32|| graharogAdikA pIDA pUjanena cha nashyati | pustakasyAsya bho dakSha nAtra kAryA vichAraNA || 33|| ichChanti jantavo yadyadasya shravaNakArakAH | tattan mahodaraH suprIto dadAti pratApavAn || 34|| vAchakaM paritoShyaiva labhate tatkShaNAt phalam | gaNeshasannidhAne cha shravaNena na saMshayaH || 35|| patitA uddhariShyanti shravaNenAsya nishchitam | kiM purnabhAvasaMyuktA brahmabhUtA bhavanti chet || 36|| nAnena sadR^ishaM kutra vartate brahmagolake | sAkShAdyogapatiryatra varNyate sa mahodaraH || 37|| iti te kathitaM sarvaM sa~NkShepeNa mayA prabho | mahodarasya mAhAtmyaM shrotumichChasi kiM punaH || 38|| sUta uvAcha | evamuktvA mahAyogI mudgalo virarAma ha | tadetat kathitaM sarvaM mayA te nAtra saMshayaH || 39|| sarvamAnyaM visheSheNa matamAnyaM mahAmate | vedAdInAM tathA sAraM j~nAtavyaM brAhmaNA idam || 40|| nAnAshAstrapurANAni manthayitvA mahAmuniH | vyAsaH sa~NkathayAmAsa mahyaM brahmapradaM prabhuH || 41|| na gaNeshAt paraM brahma na gaNeshAt paraM tapaH | na gaNeshAt paraM karma j~nAnaM na gaNapAtparam || 42|| tyaktvA gaNeshamekaM yo naraH karmaparAyaNaH | brahmaj~nAnAdikaM sarvaM sAdhayechchet suniShphalam || 43|| siddheH patiM parityajya siddhimichChati shAshvatIm | phalahInaH svabhAvena nArakI jAyate naraH || 44|| buddheH patiM parityajya sthirabuddhiM ya ichChati | na yogaM labhate so.api bhasmani prahutaM yathA || 45|| sarvapUjyo.ayamekashcha sarvAdiH sarvabhAvanaH | taM bhajadhvaM visheSheNa dvijA vedAdisammatam || 46|| kathitaM sarvasAraM te mahodarakathAnakam | kiM shrotumichChasi prAj~na vada shaunaka te namaH || 47|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe tR^itIye khaNDe mahodaracharite shravaNaphalavarNana nAmaikapa~nchAshattamo.adhyAyaH || 3\.51 || iti tR^itIyaH khaNDaH samAptaH || || iti shrImudgalapurANe tR^itIyaH khaNDaH samAptaH || ## Proofread by Yash Khasbage \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}