% Text title : Mudgala Purana Khanda 9 Yogacharitam % File name : mudgalapurANam9.itx % Category : purana, ganesha % Location : doc\_purana % Proofread by : Yash Khasbage % Latest update : September 18-19, 2023 Ganeshachaturthi % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. MudgalapurAna Khanda 9 Yogacharitam ..}## \itxtitle{.. mudgalapurANaM khaNDaH 9 yogacharitam ..}##\endtitles ## || mudgalapurANaM khaNDaH 9|| || atha shrImudgalapurANe navamaH khaNDaH prArabhyate || (##Page ## khaM\. 9 a\. 1 pAna 1) \section{9\.1 svasaMvedyasvarUpavarNanaM nAma prathamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shrIgaNeshashAradAgurubhyo namaH | shaunaka uvAcha | dhUmravarNAvatArasya shrutvA charitamuttamam | nAnAkhyAnasamAyuktaM na tR^ipto.ahaM mahAmate || 1|| adhunA vada dakShasya saMvAdaM mudgalasya cha | punaH kiM pR^iShTavAn dakSho mudgalAya maharShaye || 2|| sUta uvAcha | shrutvA mAhAtmyamukhyaM sa dhUmravarNAtmakaM param | hR^iShTaromA prajAnAthaH punaH paprachCha taM munim || 3|| dakSha uvAcha | dhanyo.ahaM sarvabhAvaishcha tvattaH shrutvA mahAdbhutam | charitaM dhUmravarNasya sarvasiddhipradAyakam || 4|| adhunA vada vipresha yogaM pUrNapadapradam | aShTau vinAyakAH proktAsteShAM yoge svarUpakam || 5|| svAnandaH kIdR^isho yogo.ayogastathaiva kIdR^ishaH | sushAntidaH pUrNayogasteShAM rUpaM suvistarAt || 6|| sUta uvAcha | evaM pR^iShTo mahAyogI dakSheNa harShasaMyutaH | taM jagAda shR^iNuShva tvaM dvijaiH shaunaka saukhyadam || 7|| mudgala uvAcha | svAnandAt svechChayA dakSha brahmANi niHsR^itAni tu | asat sat samanetIti chatvAri mAyayA prabhoH || 8|| ekaikAshritabhAvena sR^iShTaM taiH saukhyarUpakam | tato bodhastataH so.ahaM tato bindurmahAmate || 9|| tatashchaturvidhaM vishvaM sthUlaM sUkShmaM samAtmakam | nAda etAni brahmANi mIlitAni parasparam || 10|| nijasattAvihInAni jAtAni daivayogataH | svasvavyApArajaM bhogaM lebhire na kadAchana || 11|| tatastaishcha tapastaptaM ghoraM chittaikabhAvataH | yasmai kasmai namashchoktvA mUlabhUtAya sarvapaiH || 12|| divyavarShasahasreNa prasanno gaNapo.abhavat | hR^idisthaM darshayAmAsa mantramekAkSharaM svakam || 13|| taM dR^iShTvA harShayuktAni jepurmatraM tataH param | gate varShashate pUrNe darshayAmAsa svaM vapuH || 14|| naraku~njararUpaM tu dR^iShTvA vismitamAnasaiH | sadyastatkR^ipayA j~nAnaM prAptaM tadrUpabodhakam || 15|| j~nAtvA svAnandanAthaM taM brahmANi harShataH param | tameva hR^idaye dhyAtvA jepurmantraM susiddhaye || 16|| varSheNaikena vighneshaH suprasanno babhUva ha | Ayayau varadAnArthaM purasteShAM pratApavAn || 17|| taM dR^iShTvA tAni brahmANi tuShTuvuH pUjya vighnapam | baddhvA karapuTaM dakSha svasvasAmarthyasiddhaye || 18|| brahmANyUchuH | namaste pareshAya vighnAdhipAya pareShAM sadA saukhyadAtre hitAya | svasaMvedyarUpAya chAnandadAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 19|| anAthAya nAthAya sarvAtmanAM te sadA mohahInAya netidharAya | shivAyAtha traividhyabhAvapradAtre nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 20|| samAyAtha mAyAsvarUpAya dvandvaprakAshAya sarvAtmakAyaiva viShNo | mahAnandarUpAya sarvAtigAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 21|| sadA satyarUpAya sarvAtmane te vikArairvihInAya sUryAya bhUmne | anantAya bhedAdibhirvarjitAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 22|| apArasvarUpAya nAnAmayAya vihAreShu saktAya pUrNAtmakAya | mahAshaktaye shaktirUpAya mohin nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 23|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 1 pAna 2) nirodhasvarUpAM samAsthAya buddhiM nijAnandabhrAntipradAM siddhirUpAm | pravishyaiva turyeShu bimbAtmakAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 24|| tataH sA~NkhyarUpaM vinirmAya turyaistadAkArarUpAya vai bodhakAya | sadA svAtmaniShThAya sa~Nkalpahantre nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 25|| tato bodharUpaM vinirmAya bodhasvarUpAya mAyAmayAkAradhAmne | sadA khelakAyAtha nAnAprachArinnijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 26|| tato dehirUpAya nirmAya taM vai sadaikaprabodhAya bhrAnterdharAya | svato bhrAntihInAya so.ahampradAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 27|| tato bindumAtrAya nirmAya binduM chaturdhA chatuShpAdarUpeNa khelin | anantasvarUpAya dehaprachAra nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 28|| tato nAdarUpaM vinirmAya nAdasvarUpAya tatsthAya chaitanyadAya | ajAyAtha traividhyadehasthitAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 29|| samAsthAya bAhyAntare saMsthitAya vinirmAya sauShuptarUpaM parAtman | tadAkArarUpeNa chAnandadAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 30|| sadA svapnarUpAya sarvAntarasthAya sUkShmAya sattvAtmane khelakAya | vinirmAya sUkShmaM tridhA saMsthitAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 31|| namaste prabho sthUlarUpAya tatra vinirmAya jAgR^ittadAkArarUpa | sadA hyannabhUtAya bAhyAtmakAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 32|| gaNAMste gaNeshAtmarUpeNa sR^iShTAMstavAMshAMshcha tAn rakSha brahmesha dAsAn | sadA pAdapadme ratAMste kuruShva nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 33|| gajAkAratuNDAya lambodarAya chaturbAhave shUrpakarNAya tubhyam | trinetrAya pAshA~NkushAdyairyutAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 34|| narAkArarUpAya kaNThAdadhastAttathA hyekadantAya raktAmbarAya | mahA.a.akhudhvajAyA.a.akhuvAhAya nityaM nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 35|| anantaprasUtishcha te vAmabhAge mahAsiddhirUpA tathA dakShiNA~Nge | dhR^ite pUrNamAye pare devadeva nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 36|| svasaMvedyanAmni pure saMsthitAya pramodAdibhiH sevyamAnAya tubhyam | tathekShoH samudre sulIlAkarAya nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 37|| samAdhisvarUpaM gaNeshaM stuvImaH kathaM brahmaNAM brahmabhUtaM mahAtman | tathApi svabud.hdhyA pramANaiH stuto.asi nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 38|| vayaM dhanyarUpA gaNAdhIsha te vai stavenA.atha pUjAdinA dInabandho | namaste namaste prasIdA.a.ashu bhUman nijAnandayogAya DhuNDhe namaste || 39|| mudgala uvAcha | evaM stutvA gaNAdhIshaM praNemustaM prajApate | brahmANi tAnyathovAcha harShitaH sa gajAnanaH || 40|| shrIgaNesha uvAcha | varAn brUta hR^idisthAn vai brahmANi tuShTimAgataH | dAsyAmyanena stotreNa tapasA durlabhAnapi || 41|| bhavatkR^itamidaM stotraM mama santoShakArakam | bhaviShyati na sandehaH sarvasiddhipradAyakam || 42|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 2 pAna 3) yaH paThet pAThayedvA.api shrAvayenmAnavottamaH | sa bhuktvA hyakhilAn bhogAnante svAnandago bhavet || 43|| vijayapradametaddhi putrapautrapradaM bhavet | dhanadhAnyapashUnAM tu dAyakaM prabhaviShyati || 44|| a~NgahInajanAnAM tu sva~NgadaM roganAshanam | alakShmIsa~NkaTasyaiva dahanaM pAThakAriNAm || 45|| vidyA j~nAnAdikaM sarvaM labhate.anena nishchitam | bhuktiM muktiM brahmabhUyaM paThanAt shravaNAt kila || 46|| ShaTkarmasAdhane siddhaM parakR^ityavinAshanam | rAjabandhaharaM chaiva bhaviShyati susevinAm || 47|| ekaviMshativAraM chaikaviMshati dinAni yaH | paThate sa labhet sarvamIpsitaM nAtra saMshayaH || 48|| evaM gaNapatervAkyaM shrutvA brahmANi vighnapam | praNamya harShayuktAni jagustaM cha prajApate || 49|| brahmANyUchuH | varado.asi gaNAdhIsha tadA te bhaktimuttamAm | dehi yayA mahAmoho nashyatyatra na saMshayaH || 50|| nijavyApArajaM dehi bodhaM kathaya sarvapa | kAryaM tachcha kariShyAmastvadAj~nAvashagAni bhoH || 51|| sadA.asmannikaTe nAtha tiShTha svabhaktakAraNAt | nirvighnaM kuru sarvatra gajAnana namo.astu te || 52|| tvatsamAni kuruShva tvamasmAn pAdAshritAni te | bhajatAM sarvadAtR^INi tvatprasAdAnnamo.astu te || 53|| yadyadichChAmahe nAtha tattattu saphalaM bhavet | satyasa~NkalpajaM saukhyaM dehi no gaNanAyaka || 54|| evaM teShAM vachaH shrutvA bhaktibhAvena toShitaH | tatheti tAnyathoktvAsAvantardhAnaM chakAra ha || 55|| aShTau vinAyakAH proktAstadrUpeNa gajAnanaH | teShAM sAmIpyago bhUtvA.atiShThat sarvArthasiddhaye || 56|| etat sarvaM samAkhyAtaM svasaMvedyasya cheShTitam | shravaNAt paThanAnnR^INAM sarvasiddhipradAyakam || 57|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite svasaMvedyasvarUpavarNanaM nAma prathamo.adhyAyaH || 9\.1 \section{9\.2 ayogacharitakathanaM nAma dvitIyo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | adhunA shR^iNu dakSha tvaM nivR^ittirUpadhAriNaH | charitaM gaNanAthasya brahmabhUtapadapradam || 1|| svAnandaH sakalAdhAro nAnAbrahmasu saMsthitaH | jagatsu yogabhAvena saMyogena tadAtmakaH || 2|| sa nAnAmAyayA yukto nAnAbhAvaparAyaNaH | bhAvAbhAvAdihInatvAchChobhate nityama~njasA || 3|| anantakalpakAle tu gate santoShamAdadhe | nivR^ittimichChati prAj~no mAyAhInatvakAraNAt || 4|| jagadbhirbrahmabhiH sArdhaM gaNeshamabhajattataH | saMyogabhAvanAshArthaM sarvato bhaktisaMyutaH || 5|| ekAkSharavidhAnena pUjayAmAsa taM vibhum | mantraM jajApa sarvesho dhyAtvA hR^idi gajAnanam || 6|| dakSha uvAcha | svasaMvedyAtmakaH prokto mantra ekAkSharo mahAn | ayogagaNanAthasya prItidaH sa kathaM vada || 7|| mudgala uvAcha | shabdashabdArthasaMyukto mantro gaNapateH smR^itaH | svasaMvedyAtmakaH prAj~naiH sarvashAstreShu sammataH || 8|| nAmaikadeshamAtratvAt sa evAyogavAchakaH | na tatra shabdashabdArthau tayoryogAdikaM kadA || 9|| gate varShashate tatra prasanno gaNanAyakaH | Ayayau taM varAn dAtuM nijabhaktasukhapradaH || 10|| dR^iShTvA gajAnanaM dakSha prahR^iShTaH sarvasaMyutaH | svAnandaH praNanAmAtha pupUje bhaktisaMyutaH || 11|| dakSha uvAcha | saguNo deha etasya nirguNaM mastakaM param | tayorabhedabhAve.ayaM gajAnano nijAtmakaH || 12|| ayoge saguNaM naiva nirguNaM naiva vartate | tayoH saMyogarUpaM yannaiva yogIndrasattama || 13|| kathaM gajAnanashchAyamayoge vAchako.abhavat | Chindhi me saMshayaM pUrNaM vachasA yogabhAvinA || 14|| mudgala uvAcha | siddhirdehamayI mAyA babhUve tasya bho vidhe | nAnAbhramaM parityajya lInA jAtA sharIrake || 15|| nAnAj~nAnaprabhAvaM tu tyaktvA buddhiH shiro.abhavat | bhrAntidhArakabhAvaM sA tallInA sambabhUva ha || 16|| tayoryoge svasaMvedyaM brahma saMyogadhArakam | gajAnanAkR^itisthaM tad babhUve lInabhAvataH || 17|| siddhibuddhivihIno.ayamayoge vAchako.abhavat | gaNesho gajavaktrAdichihnayukto na saMshayaH || 18|| shabdashabdArthasaMyogaistribhirhIno gajAnanaH | ayoge shobhate dakSha mAyAbhyAM varjitaH sadA || 19|| atho shR^iNu charitraM tvaM prakR^itaM shAntidAyakam | svasaMvedyaH pratuShTAva gaNeshaM harShasaMyutaH || 20|| sasarvasvAnanda uvAcha | ajaM purANaM paramavyayaM taM nivR^ittimAtraM hyasamAdhisaMstham | ayogarUpaM gaNanAthamAdyaM namAmi nirmAyikamaprameyam || 21|| na jArajaM svedajamaNDajaM na na chodbhidaM sthAvaraja~NgamaM na | anAdimadhyAntamamogharUpaM namAmi nirmAyikamaprameyam || 22|| na bhUsvarUpaM na jalaM prakAshaM na vAyurUpaM na khameva DhuNDhim | na rAjasaM sattvatamoyutaM na namAmi nirmAyikamaprameyam || 23|| na jAgR^itaM svapnagataM na devaM sauShuptakaM naiva turIyasaMstham | na bindumAtraM na cha so.ahameva namAmi nirmAyikamaprameyam || 24|| na bodhagaM naiva vibodharUpaM na mohayuktaM na cha mohahInam | na nirguNaM no saguNaM tathA taM namAmi nirmAyikamaprameyam || 25|| na karmarUpaM na cha j~nAnarUpaM samaM na chAdhInatamaM sadA na | na svAtmagaM sarvavikArahInaM namAmi nirmAyikamaprameyam || 26|| asatsvarUpaM na cha satsvarUpaM samAnarUpaM na cha netigaM tam | nijAtmarUpaM vividheShu naiva namAmi nirmAyikamaprameyam || 27|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 2 pAna 5) anantarUpaM na tathaikarUpaM samaM na turyaM na cha pa~nchamaM tam | sadA gaNeshAkR^itirUpadhAraM namAmi nirmAyikamaprameyam || 28|| na chAgataM naiva gataM gaNeshamayogarUpaM pravadanti vedAH | sadA nivR^ittimayamAsamantAnnamAmi nirmAyikamaprameyam || 29|| vachobhirArAt kathituM kadAchidayogabhAvAn manaso na shakyam | kadA tamaprApya vadAmi devaM namAmi nirmAyikamaprameyam || 30|| na siddhiyuktaM na cha buddhiyuktaM na mAyikaM brahmamayaM paresham | anantapAraM gajavaktradhAraM namAmi nirmAyikamaprameyam || 31|| trinetradhAraM gajavaktrayuktaM chaturbhujaM chaikaradaM mahAntam | mahodaraM vAhanahInagaM taM namAmi nirmAyikamaprameyam || 32|| na yoganiShThaM na vihArayuktaM nijAtmanAmni nagare na saMstham | nije samudre na vihArakAraM namAmi nirmAyikamaprameyam || 33|| na bhaktabhaktipriyameva devaM tathApi yogena nivR^ittidaM tam | apAramAyAmayapAshahAraM namAmi nirmAyikamaprameyam || 34|| ahaM vikAreNa vimohito.ato bhraman gaNeshAdhipate mahAtman | jagatsu nAnAvidhabrahmasu prabho namAmi nirmAyikamaprameyam || 35|| samAdhirUpo.ahamachintyabhAvaH sarvAtmakaH sarvavivarjito.aham | bhramAmi mAM rakSha nivR^ittidAtarnamAmi nirmAyikamaprameyam || 36|| susiddhibuddhiprada mohayukto vibhajya nAnAvidhamAtmarUpam | chatuH padArtheShu charAmi bhrAntyA namAmi nirmAyikamaprameyam || 37|| sukhelayukto.ahamatho sukhenetareNa yogena tadAtmanA vai | na shAntijaM saukhyamaNu hyavindaM namAmi nirmAyikamaprameyam || 38|| anantabhAvena vimohitaM mAM rakShasva te pAdapriyaM gaNesha | nivR^ittikAM dehi parArthabhUtAM namAmi nirmAyikamaprameyam || 39|| namo gaNeshAya nivR^ittidhAriNe namaH pareshAya sukhAbdhivAsine | namashcha heramba mahodarAya te namo namo brahmapate sushAntaye || 40|| ayogarUpaM gaNanAyakaM taM praveshahInAt kathameva DhuNDhe | dayAparaM staumyadhunA cha tAraya namo namo vighnapate namaste || 41|| mudgala uvAcha | evaM stutvA gaNeshAnaM svAnandaH praNanAma tam | bhaktyA harSheNa saMyuktastamuvAcha gajAnanaH || 42|| shrIgaNesha uvAcha | varaM vR^iNu mahAbhAga sarvaM dAsyAmi chepsitam | mAyAmAyikabhedaistvaM duHkhito.asi na saMshayaH || 43|| tvayA kR^itamidaM stotraM sarvashAntipradaM bhavet | na mAyAsambhavaM duHkhaM pralabhet pAThato naraH || 44|| yaM yamichChati taM taM vai dAsyAmi stotrapAThataH | asAdhyaM sAdhayen martyaH shravaNena nijapradam || 45|| evaM shrutvA gaNeshasya vachanaM svasvarUpakam | jagAda taM praNamyAdau kR^itvA karapuTaM vidhe || 46|| sasarvasvAnanda uvAcha | yadi tuShTo.asi vighnesha tadA dehi nivR^ittijam | sukhaM nAnyaM varaM bhrAntiM mAyAmetAM nivAraya || 47|| tatheti tamuvAchaiva gaNeshoM.atardadhe tataH | (##Page ## khaM\. 9 a\. 3 pAna 6) svAnandaH khinnabhAvena svasthAne saMsthito.abhavat || 48|| sasmArAyoganAthaM taM tatashchitraM babhUva ha | vishvAni brahmamukhyAni svAnande layamAyayuH || 49|| tataH svayaM nijAnando naShTastatra babhUva ha | mAyAhInaprabhAveNAyogasthaH shushubhe mudA || 50|| saMyogamAyayA hIno na dadarsha sa ki~nchana | svAtmAnaM vA.aparaM mukhyaM ayogaM gaNanAyakam || 51|| sarvabandhavinirmuktaM babhUva svasvarUpakam | etat sarvaM samAkhyAtamayogasya charitrakam || 52|| ayoge dakSha naivAsti tvamahaM brahma shAshvatam | na gaNeshaH svasaMvedyaM tena nirvR^ittimApnuyAt || 53|| yaH paThechChruNuyAdvA yo hyayogasya charitrakam | sa bhuktvA sakalAn bhogAnante nirvR^ittimApnuyAt || 54|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite ayogacharitakathanaM nAma dvitIyo.adhyAyaH || 9\.2 \section{9\.3 gaNeshasvarUpavarNanaM nAma tR^itIyo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | adhunA shR^iNu dakSha tvaM pUrNashAntipradAyakam | charitaM gaNanAthasya nAnAyogeshvarasya yat || 1|| ayogo mAyayA hInaH sadA bandhavivarjitaH | nimagnashcha brahmasukhe tiShTha nityaM visheShataH || 2|| svAnandAkhyaM paraM brahma naShTaM gANeshayogataH | punaH sR^iShTaM gaNeshena pUrNayogasvarUpiNA || 3|| evaM punaH pranaShTaM tat kAlena bahunA vidhe | punaH sR^iShTaM punarnaShTaM kalpA evaM gatA bahu || 4|| nityaM tvayogasaMsthaH sa gaNesho brahmanAyakaH | vichAramakarochchitte dR^iShTvA svAnandajaM bhramam || 5|| aho mAyAprabhAveNa brahma svAnandadhArakam | nAnAbhAvayutaM bhUtvA punarbhavati nashyati || 6|| mAyAvihInabhAvenA.ahaM sadA mohavarjitaH | akhaNDayogasaMyukto.atiShThaM brahmaparAyaNaH || 7|| avinAshipadaM dattaM mahyaM kena mahAtmanA | na brahma nAshasaMyuktamavinAshi na vidyate || 8|| dakSha uvAcha | avinAshi samAkhyAtaM dehirUpaM purA tvayA | svata utthAnakenaiva sR^iShTaM tadeva nishchitam || 9|| svasaMvedyAt paraM brahmAyogarUpaM prakIrtitam | tadeva kena yogIsha vinAshi kathyate tvayA || 10|| mudgala uvAcha | nAshA.anAshAdibhedAshcha svAnandAt sambhavanti cha | bhedA.abhedAdihInaM tat svasaMvedyaM prakIrtitam || 11|| shiShyasya bodhadAnArthaM yoginastaM vadanti cha | kathituM naiva shakyatvAt ki~nchidbhedaM prajApate || 12|| ayogamavinAshAkhyaM kathayAmyadhunA param | (##Page ## khaM\. 9 a\. 3 pAna 7) nAsharUpaM svasaMvedyaM bodhArthaM nAtra saMshayaH || 13|| ayogashchintayA.a.aviShTo babhUve bandhahAnataH | nivR^ittijaM sukhaM tuchChaM mAnayAmAsa chetasA || 14|| sadA mAyAvihInatvaM mamAstyatra na saMshayaH | mAyAyuktavihInatvaM naiva brahmaNi vidyate || 15|| vichArya khedasaMyukto yogamArgaparo.abhavat | ayogo hR^idi sa~nchintya tapastatApa dAruNam || 16|| dashavarShairgaNAdhyakShaH prasanno hR^idi saMsthitaH | darshayAmAsa mantraM sa ekAkSharaM svakIyakam || 17|| dR^iShTvA yogo jajApA.atiharShito mantramuttamam | dhyAtvA mantrasvarUpasthaM gaNeshaM shAntidAyakam || 18|| tataH svalpena kAlena rUpaM gaNapateH shubham | dadarsha gajavaktrAdi chihnayuktaM mahAprabhuH || 19|| tato.ativismito bhUtvA vichAramakarot hR^idi | ko.ayaM gajAnano devaH strIbhyAM saMshobhate hR^idi || 20|| gaNeshakR^ipayA j~nAnaM babhUva tasya shAshvatam | tena sarvamayogena j~nAtaM vighneshacheShTitam || 21|| tato.atiharShito bhUtvA dhyAtvA devaM gajAnanam | mantraM jajApa yogaj~naH shAntiprAptyarthamAdarAt || 22|| svayaM svalpena kAlena puro yayau gajAnanaH | varado bhaktavAtsalyAn mahAbhaktasya bho vidhe || 23|| dakSha uvAcha | AshcharyaM vipra vadasi j~nAyate na mayA param | rahasyaM te.adya vAkyasya yogagrathitakasya cha || 24|| aShTau vinAyakAH proktAste sarve gajavaktriNaH | ekadantAdichihnaishcha saMyuktA gaNapAH kila || 25|| saMyogasthaM gaNeshAnaM bhajate.ananyamAnasAH | teShAM hR^idi gaNeshAnaH prakaTo jAyate yadA || 26|| tadA te vismitA bhUtvA na jAnanti svarUpakam | nityaM gajAnanAH prAj~nA gajAnanaM kathaM mune || 27|| ekAkShararahasyaM te na jAnanti kathaM prabho | ekAkSharasya bhAvena saMsthitA nityama~njasA || 28|| tathA saMyogarUpastho gaNesho gaNanAyakam | mantrayuktaM na jAnAti mantrAkR^itidharaH katham || 29|| ayogagaNanAtho.ayaM gajAnanAkR^itiM dharan | samantro mantrayuktaM taM na jAnAti gaNeshvaram || 30|| kIdR^isho gaNanAthastu pUrNayogapravAchakaH | yaM na jAnanti vighneshAstadAkR^itidharA api || 31|| saMyoge gaNanAtho.api siddhibuddhisamanvitaH | ayoge siddhibuddhibhyAM hIna eva sa varNyate || 32|| pUrNayoge gaNeshAnaH saMyogAyogavarjitaH | mAyAbhyAM saMyutaH proktaH kathaM vada rahasyakam || 33|| mudgala uvAcha | samyak pR^iShTaM tvayA dakSha rahasyaM paramAdbhutam | yoginAM sukhadaM pUrNaM shAntidaM bhAvitAtmanAm || 34|| ekAgrachittabhAvena shR^iNu tasya charitrakam | anyathA bhrAntisaMyukto bhaviShyasi nirantaram || 35|| yathA vishvamidaM nityaM brahmAkAraM pravartate | tathApi brahmarUpaM tanna jAnAti hR^idi sthitam || 36|| nAmarUpavihInatvAn mantrastasya na vidyate | tapasA yuktabhAvena praNavaM pashyati prabhum || 37|| sarvAkAraM mahAbIjaM praNavAkR^itirUpiNam | dR^iShTvA vismayabhAvena vichAramakarot hR^idi || 38|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 3 pAna 8) tapasA yogabhAvena chatuShpAdaM jaganmayam | jAnAti kR^ipayA tasya mantrarAjaM jagadyathA || 39|| tato yogaprabhAveNa praNavArthasvarUpiNam | devaM sarvAtmabhAvasthaM pashyati vishvama~njasA || 40|| dR^iShTvA.ativismitaM bhUtvA vichArayati chetasi | tapasA yogabhAvena taM jAnAti mahAprabhum || 41|| tato yogaprabhAveNa shAntisthaM gaNanAyakam | pashyati vakratuNDAkhyaM brahma svAnandagaM param || 42|| praNavo deharUpashchet praNavArtho gajAkR^itiH | shirastayoshcha saMyoge gaNesho yogarUpadhR^ik || 43|| yogAkAraM mahadrUpaM dR^iShTvA vismitamAnasam | vishvaM bhaktisamAyuktaM bhajanArthaM mano dadhe || 44|| etAdR^ishaM sushAntisthaM brahma dehadharaM katham | bhavati tasya sevA vai kurve nityaM mahAtmanaH || 45|| hR^idi sthitaM tasya bhAvaM j~nAtvA rUpadharaH prabhuH | gajAnano babhUvApi punardR^iShTvA.ativismitam || 46|| taM pashyati prajAnAtha ko.ayaM bhinnasvarUpadhR^ik | tastastaM tasya jAnAti kR^ipayA yogasevayA || 47|| gaNeshAnaM mUrtidharaM bhajate.ananyabhAvataH | mantrAdinA rahasyena jAnIhi vishvamAdarAt || 48|| tathA gaNeshvarAH proktA aShTau yogapravAchakAH | teShAM hR^idi sthitaM brahma svasaMvedyaM na saMshayaH || 49|| mahaishvaryaprasaMyuktA na jAnanti kadAchana | vayaM brahmasvarUpAshcha pratyekaM mAnayanti te || 50|| na mattaH paramaM ki~nchijj~nAtvA mohasamanvitAH | vishvAtmani cha vishvasmin krIDAyuktA babhUvire || 51|| kR^itvA nAnAvidhaM khelaM nAnAkalpaparAyaNAH | evaM bahau gate kAle shAntimichChanti shAshvatIm || 52|| tataH krIDAM vihAyaiva svamahimnyabhavan sthitAH | tathApi te punarvishvapravashAH sasR^ijuH svayam || 53|| tataste khedasaMyuktA vichAraM kurvate param | kena sma preritA vishvaM sR^ijAmo vividhaM vayam || 54|| ataH svAdhInatA no na vidyate.api kadAchana | vayaM na brahmarUpAshcha mAyAmohayutAH sadA || 55|| evaM manasi sandhArya tapashcheruH samAdhidam | tapasA yogasaMyuktA babhUvurnAtra saMshayaH || 56|| krameNa gaNapAH sarve pUrNayogasvarUpiNi | layaM yayuH sushAntisthAH shAntarUpe prajApate || 57|| tatra vidhiM pravakShyAmi shR^iNu saMshayanAshakam | yogo.aShTadhA samAkhyAtastat svarUpaM suyogadam || 58|| shamo dama AsanaM cha prANAyAmashchaturthakaH | pratyAhAro dhAraNA vai dhyAnaM samAdhiraShTamaH || 59|| svadharmayuktabhAvena mano niyamya yatnataH | yatate brahmaprAptyarthaM sa shamaH parikIrtitaH || 60|| svadharmasthitimAsthAya niyamAdisvabhAvataH | dameddehaM sushAntyarthaM damastena prakathyate || 61|| svastikAdIni bho dakSha AsanAni visheShataH | sAdhayitvA samAtiShThedyogArthamAsanaM smR^itam || 62|| prANAyAmaM tato.abhyasya laghvAdikaM krameNa cha | yogArthaM sAdhayedvAyuM sa prANAyAma uchyate || 63|| nAnAviShayabhogArthaM gachChantIndriyakANi tu | tebhyastAni samAgR^ihya yogayuktAni kArayet || 64|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 3 pAna 9) sa manAMsi sushAntyarthaM hR^itvA hR^itvA punaH punaH | indriyANi naraH kuryAt pratyAhAraH sa vai smR^itaH || 65|| mahAvAkyAdibhiH proktaM brahma shabdArthabhAvataH | sandhArya sa shrameddakSha dhAraNA sA prakIrtitA || 66|| hR^idi brahmAvabodhashcha jAyate aikyabhAvataH | svasya tena samAkhyAtaM dhyAnaM brahma sukhapradam || 67|| tato brahmaNi so.apyevaM lInaH sa~njAyate pare | na brahma na svayaM tatra samAdhiH parikIrtitaH || 68|| idaM yogAShTakaM proktaM yogaprAptyarthamAdarAt | sevinAM brahmadaM pUrNaM bhaviShyati na saMshayaH || 69|| tatra mAyAyutA jIvA bhinnadehadharA matAH | teShAmaShTakamevaM tadvartate sAdhanAtmakam || 70|| brahmAkArANi proktAni tattvAni vividhAni tu | vishvarUpANi sarvANi brahmANyannamukhAni cha || 71|| teShAM yogaH samAkhyAtastrividho nA.atra saMshayaH | dehAdibhAvashUnyatvAt tachChR^iNuShva sukhapradam || 72|| dhAraNAdhyAnake dakSha samAdhiH parikIrtitaH | tribhiryogaM samArAdhya shAntigAni bhavanti tu || 73|| svasvabrahmaNi ye santi bhogA brahmasukhAtmakAH | tAMstyaktvA dhArayedbrahma tapastadeva kathyate || 74|| pUrNashAntyarthamatyantaM brahmANi sambhavanti chet | tyaktvA bhogAMstapasteShAM j~nAtavyaM vibudhaiH param || 75|| manovANIvihInaM na manovANImayaM na cha | brahma vedeShu vikhyAtaM tadeva gaNanAyakaH || 76|| na tatra saguNaM dakSha nirguNaM naiva vartate | gaNeshe pashya vedeShu yogarUpastataH smR^itaH || 77|| brahmANi khedayuktAni parAdhInatayA yadA | tapashcherustadA tAni vichArya brahmaprAptaye || 78|| atitapobalenaiva hR^idi sphUrtiH prajAyate | yogasya mantrarAjaM taM jAnIhi brahmaNAM vidhe || 79|| tato harShayutAnyevAnubhavaM sasmarustadA | japastadeva teShAM vai brahmaNAM bhavati prabho || 80|| hR^idi saMsthaM tato yogaM dadR^ishustAni sarvadA | tadeva gaNarAjasya rUpaM tatra prakIrtitam || 81|| tatastallInabhAvena tiShThanti brahmakAni vai | gaNeshasya kR^ipA j~neyA tatra sA kathyate budhaiH || 82|| yoga etAdR^ishaM brahma yadi dehayutaM bhavet | tadA taM prabhajiShyAmo nityamichChanti tAni tu || 83|| brahmadehadharaH so.api babhUva bhaktimohitaH | Ayayau varadAnArthaM teShAmagre gajAnanaH || 84|| brahmAkArANi chihnAni kathitAni purA mayA | gaNeshasya svarUpe tu tAnyapashyaMshcha tAdR^isham || 85|| tatastAni praNemustaM pupUjustaM cha nityashaH | ante yogamayAnyeva babhUvurnAtra saMshayaH || 86|| etatsarvaM samAkhyAtaM brahmaNAM charitaM mayA | tapoyogAdikAchAramanyachChR^iNu prajApate || 87|| vakratuNDo gaNeshAno yadi khedasamanvitaH | parAdhInatayA dakSha shAntiyogaparo.abhavat || 88|| tadA tapoyutaH so.api tredhA yogArthamAdarAt | shrAmyettena hR^idisthaM taM lokayedekadantakam || 89|| deheShu brahmabhAvena vakratuNDaH sthito.abhavat | tasmAddehI sthitaH shreShTho bhinnAkAraH prakIrtitaH || 90|| ato.ayaM vakratuNDastaM gajAnanaM parAtparam | ekadantaM na jAnAti tatra bhedaM vadAmyaham || 91|| triguNAkAradehashcha turIyaM mastakaM matam | vakratuNDastayoryoge bindubrahmapravAchakaH || 92|| chaturvidheShu deheShu mohayuktaM cha yat smR^itam | sadA bhedavihInaM tajjIvasa.nj~naM prakathyate || 93|| mohahInaM sadA sAkShirUpaM parAtmadhArakam | ekadantastayoryoge so.ahammAtrAtmakaH smR^itaH || 94|| jIvo dehasvarUpasthaH paramAtmA shiraH smR^itam | gajAkAraM na sandeha ekadantasya nityadA || 95|| jIvAtmA paramAtmAnau dR^iShTvA bhedavivarjitau | vismitaH sa bhavettatra vakratuNDo gajAnanaH || 96|| nAnAbhedasamAyukto vakratuNDo mayoditam | bhedahInamekadantaM dR^iShTvA paprachCha taM punaH || 97|| hR^idisthaM so.ahamAdau yadbrahmAkAraM prakathyate | bindostadekadantAkhyaM na dehAdiyutaM kadA || 98|| sevArthaM vakratuNDena prArthitaM hR^idi sa~Ngatam | brahma tadeva bho dakSha ekadanto babhUva ha || 99|| yathA jagadidaM sarvaM brahmAkAraM prakIrtitam | tathA j~neyaM vakratuNDo.api hyekadantasvarUpadhR^ik || 100|| saguNaM narasa.nj~nasthaM nirguNaM gajavAchakam | tayoryoge paraM brahma gajAnanaH prakathyate || 101|| sevArthaM prArthitaM sarvaistadeva dehavAnabhUt | gaNesho brahmarUpAkhyo nAnAbrahmasu saMsthitaH || 102|| ato gaNeshvaraM dakSha na jAnAti gaNeshvaraH | nAnAmohasamAyukto bhrAntibhAvAt sushAntidam || 103|| svata utthAna bhAve tu deho bindumayaH smR^itaH | so.ahaM shiro gajAkAraM tayoryoge mahodaraH || 104|| evaM nAnAvibhedaishcha nAnAbrahmaparAyaNaH | gaNeshvaraH sthitasteShu gajAnanAdichihnitaH || 105|| saMyoge gaNanAthasya svata utthAnakaM vapuH | utthAnaM paratastasya mastakaM nAtra saMshayaH || 106|| ayoge buddhihInaM tu mastakaM siddhivarjitam | vapustayorna saMyoge gaNeshaH parikIrtitaH || 107|| pUrNayoge sharIraM tu mataM saMyogavAchakam | ayogavAchakaM tasya mastakaM tu gajAkR^iti || 108|| avinAshArthasaMyukto gajashabdaH prakIrtitaH | ayogAnna paraM brahmAvinAshAkhyaM prakathyate || 109|| saMyogAyogabhAvAkhyA bhrAntiH sarvatra paThyate | nirodhachittAgra dakSha sA siddhiH parikIrtitA || 110|| saMyogAyogabhAvasthA buddhirbhrAntidharA matA | tayoH svAmI gaNAdhyakShaH pUrNayogapravAchakaH || 111|| ahaM gaNesharUpashchet saMyogAyogakau mama | kuto mAyAprabhAvAkhyau tena shAntiM labhennaraH || 112|| sarvatrA.abhedabhAvena saMyogAtmA gajAnanaH | tiShThatyatra na sandeho yutaH saMyogamAyayA || 113|| sarvatrA.abhedahInashcha yogarUpo gajAnanaH | ayogamAyayA yuktastiShThati vyatirekataH || 114|| yadi sarvAtmakaM yogaM vadAmi gaNanAyakam | nAnAbrahmasusaMsthaM tamanvayAkhyaM tadA viduH || 115|| nAgataM na gataM yogaM kadAchichchedgajAnanam | nAnAbrahmasu muktaM taM vyatirekAtmakaM jaguH || 116|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 4 pAna 11) atashchittalayenaivA.ahaM gaNesho na saMshayaH | chittapa~nchakamutsR^ijya pUrNayogamavApnuyAt || 117|| tatra samAdhijaM saukhyaM vadAmi yuktibhAvataH | gaNeshe.ahaM tadAkAro bhavAmi yadi yogataH || 118|| tadA saMyogajaH prokto.anubhavo yoginAM hR^idi | yadA.ahaM gaNanAthashchennAgato na gataH kadA || 119|| tadA hyayogashaH prokto.anubhavaH shAntidAyakaH | ato.ayogamayo yogaH kathaM tatra pravartate || 120|| chittaM nAnAvidhaM dakSha saMyogAyogadhArakam | yoge yogAtmako.ahaM cha tadA shAntiH pralabhyate || 121|| shAntInAM shAntirUpA sA yogashAntiH prajApate | tasmAt paraM vidyate na brahma yogAt sunishchitam || 122|| ato.ayaM gaNanAthastu brahmaNaspatiruchyate | saMyogA.ayogakAdInAM brahmaNAM pAtR^ibhAvataH || 123|| etat sarvaM samAkhyAtaM rahasyaM paramAdbhutam | gajAnanasya te dakSha prakR^itaM shR^iNu sAmpratam || 124|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharitre gaNeshasvarUpavarNanaM nAma tR^itIyo.adhyAyaH || 9\.3 \section{9\.4 pUrNayogacharitavarNanaM nAma chaturtho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || tapasA bhaktibhAvenAgataM dR^iShTvA gajAnanam | ayogo harShito.atyantamutthAya praNanAma tam || 1|| tataH pUjya gaNeshAnaM prabhuM nAnopachArakaiH | punaH praNamya vighneshaM tuShTAva karasampuTaH || 2|| ayoga uvAcha | shAntisvarUpAya sushAntidAya vANImanohInatamAya DhuNDhe | vANImanoyuktavichAriNe vai yogAya yogAdhipate namaste || 3|| vANImanoyuktamayaM vadAmi no vishvarUpo.asi kathaM stavImi | nityaM gaNeshAya namo mahAtman yogAya yogAdhipate namaste || 4|| vANImanohInamayaM kathaM tvAM bruve.adya saMyogamayaM kadA cha | no yogarUpaM tvatha te namo vai yogAya yogAdhipate namaste || 5|| tvattaH prasUtAni mahAnubhAva brahmANi vishvAni parANi bhUyaH | tvayyeva lInAni hyabhinnabhAvAdyogAya yogAdhipate namaste || 6|| nityaM hyayogAya nivR^ittidAya mAyAvihInAya gaNAdhipAya | vANImanohInatayA sulabhya yogAya yogAdhipate namaste || 7|| svAnandarUpAya sushAntidAya sid.hdhyA cha bud.hdhyA saha khelakAya | vANImanohIna nijAtmalabhya yogAya yogAdhipate namaste || 8|| avyaktarUpAya cha sAhajAya mohena hInAya sadA shivAya | traividhyanAthAya cha neti kartre yogAya yogAdhipate namaste || 9|| sAmAnyarUpAya trayImayAya dvandvaprakAshAya cha viShNave te | AnandanAthAya sukhelakAya yogAya yogAdhipate namaste || 10|| AtmasvarUpAya sadA.amR^itasthayogena saMlabhyatamAya bhAno | bhedairvihInAya cha jIvanAya yogAya yogAdhipate namaste || 11|| nAnAprabhedeShu cha tanmayAya sarvasvarUpAya cha shaktaye te | AnantyabhAvaishcha sumohadAya yogAya yogAdhipate namaste || 12|| sAkShisvarUpAya cha sA~NkhyayogalabhyasvarUpAya sadAtmasaMstha | bodhena hInAya parAtparAya yogAya yogAdhipate namaste || 13|| bodhasvarUpAya sa~NkhyAvihArakartre sadA pAlakabhAvadhArin | traividhyanAthAya mahodarAya yogAya yogAdhipate namaste || 14|| sohaMsvarUpAya cha chinmayAya mohena yuktAya cha hInakAya | dehisvarUpeNa vihArakartre yogAya yogAdhipate namaste || 15|| binduprachurAya chatuShpadAya chaturvidheShu prabhavAya tubhyam | AnantyatattvAya cha dehabhoktre yogAya yogAdhipate namaste || 16|| turyAtmadehAya layAtmakAya kAlasvarUpAya gaNeshvarAya | nAdAtmakAyA.atha tridehagAya yogAya yogAdhipate namaste || 17|| AnandakoshAtmakasaMsthitAya prAj~nAya sauShuptamayAya tubhyam | nityeshvarAyaiva tayoH prachArin yogAya yogAdhipate namaste || 18|| sarvAntarasthAya cha sUkShmakAya svapnaprachurAya cha taijasAya | hiraNyagarbhAya tayoH prachArin yogAya yogAdhipate namaste || 19|| bAhyasthitAyAnnamayAya vishvavaishvAnarAyaiva tayoH prachArin | sthUlasvarUpAya cha jAgR^idAstha yogAya yogAdhipate namaste || 20|| vishvasyadvaividhyamayAya tubhyaM nAnANDarUpAya cha khelakAya | shakte cha dhAtre haraye shivAya yogAya yogAdhipate namaste || 21|| ete gaNeshAdhipate kalAMshA vighneshvarAste gaNanAyakAya | na tvaM sadaitaiH sahito hi tubhyaM yogAya yogAdhipate namaste || 22|| stumaH kathaM nAtha gaNesharUpaM saMyogahInaM cha hyayogahInam | tAdAtmyarUpaM bhava tuShTachittaM yogAya yogAdhipate namaste || 23|| mudgala uvAcha | evaM stutvA gaNeshAnaM praNanAma kR^itA~njaliH | ayogastaM gaNAdhIsho jagAda ghananiHsvanaH || 24|| gaNesha uvAcha | varAn vR^iNu mahAbhAga manasIpsitarUpakAn | dAsyAmi bhaktituShTo.ahaM stotreNAnena yogapa || 25|| tvayA kR^itamidaM stotraM yogashAntipadapradam | paThatAM shR^iNvatAM nityaM nAnAsiddhipradaM bhavet || 26|| yaM yamichChasi taM taM vai dAsyAmi stotrapAThataH | mayi prItikaraM chAstu bhaktibhAvapradaM tathA || 27|| ekaviMshativAraM chaikaviMshati dinAvadhi | paThate tasya sarvaM cha dAsyAmi durlabhaM hi chet || 28|| evamuktvA gaNeshAnaH sasvaje taM gaNAdhipam | ayogarUpiNaM harShasaMyuktaM prachakAra ha || 29|| tato.ayogo gaNAdhyakShaM praNamya cha punaH punaH | jagAda bhaktisaMyukto hR^iShTaromA suharShitaH || 30|| ayoga uvAcha | yadi DhuNDhe varAn me tvaM dAsyasi bhaktimohitaH | tadA te pAdayugme me bhaktiM dehi dR^iDhAM parAm || 31|| pUrNayogasvarUpasthaM mAM kuruShva gajAnana | (##Page ## khaM\. 9 a\. 5 pAna 13) sukhaM muktasvarUpasthaM nAtha nechChAmi te namaH || 32|| mudgala uvAcha | ayogagaNarAjasya shrutvA vachanamuttamam | jagAda taM gaNeshAnastathetyantarhito.abhavat || 33|| ayogastaM hR^idi sthApya bhajate.ananyamAnasaH | ante yogamayaH so.api babhUve mokShanAyakaH || 34|| iti te sarvamAkhyAtaM charitaM gaNapasya yat | pUrNayogadharasyApi samAsena prajApate || 35|| atastvaM gaNarAjaM taM bhajasva bhaktisaMyutaH | tena yaj~namimaM pUrNaM kariShyasi na saMshayaH || 36|| ante yogayutashchaiva brahmabhUto bhaviShyasi | Aj~nAM dehi gamiShyAmi tvadAtithyasutoShitaH || 37|| rahasyaM gaNanAthasya kathitaM sakalaM mayA | nAnyat ki~nchidato dakSha paraM vedAdisammatam || 38|| shR^iNuyAdyaH paThedvA.api sa sarvaM prApnuyAchChubham | ante yogamayo bhUtvA santiShThet gaNapAtmakaH || 39|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe yogacharite navame khaNDe pUrNayogacharitavarNanaM nAma chaturtho.adhyAyaH || 9\.4 \section{9\.5 sArvabhaumayogo nAma pa~nchamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | dhanyo.ahaM kR^itakR^ityo.ahaM kR^itastvayA mahAmune | yena gaNeshamAhAtmyaM shrAvitaM yogadAyakam || 1|| gaNeshagItAsArAdi kathitaM tu visheShataH | j~nAnaM yogapradaM pUrNaM sa~NkShepeNa tvayA param || 2|| tanna buddhaM mayA sarvamataH saulabhyato vada | yogaM kramayutaM pUrNaM yena yogI naro bhavet || 3|| sUta uvAcha | evaM pR^iShTo mahAyogI mudgalastamuvAcha yat | harSheNa mahatA yuktastatte.ahaM kathayAmi tu || 4|| mudgala uvAcha | dhanyo.asi kR^itakR^ityo.asi sAkShAdgaNapateH kila | vibhUtivAchakastatra na chitramidamuttamam || 5|| tvayA pR^iShTaM mahAbhAga lokopakArakArakam | sarveShAM sulabhatvena yogashAntipadapradam || 6|| kathayAmi cha te prItyA guhyaM vedarahasyakam | shR^iNuShvaikamanA dakSha yogaM shAntipradAyakam || 7|| chittaM pa~nchavidhaM proktaM teShu pa~nchavidho rasaH | sarasaM chittamutsR^ijya yogI bhavati mAnavaH || 8|| kShiptaM mUDhaM cha vikShiptamekAgraM cha nirodhakam | chittaM pa~nchavidhaM viddhi jagatsu brahmasu sthitam || 9|| vyaShTibhAve sthitA ye tu jantavo vividhAtmakAH | lakShachaturashItiShu yoniShu sambhavAH kila || 10|| dehabhogAdimArgeShu kushalAH sambhavanti ye | teShu svasvaprapa~ncheShu nAnAkAryaparAyaNAH || 11|| taiH kShiptaM kAryasid.hdhyarthaM chittaM kAryeShu nityadA | tattatkAryaprakAshena prakAshayati tAn hR^idi || 12|| tena kAryeShu dakShAste bhavantyatra na saMshayaH | tadeva kShiptasa.nj~naM tvaM chittaM jAnIhi mAnada || 13|| kechit svalpaj~nakAsteShu kechijj~nAnAdhikA matAH | madhyamAH kechidevaM tu nAnAbhedAshritA narAH || 14|| trividheShu vibhAgeShu sthitA nAnAvibhedataH | nAnAj~nAnayutAsteShAM rUpaM na kathituM kShamam || 15|| lakShachaturashItiShu jantavo vividhAtmakAH | vyaShTisthAH sarvakAryeShu j~nAnahInA bhavanti ye || 16|| te mUDhAH kathyate lokairviShaye chaturaiH sadA | teShu nAnAvidhA bhedA alpAdhikasumadhyamAH || 17|| teShAM prakAshakaM chittaM nAnAmUDhasvabhAvagam | tadeva mUDhasa.nj~nAkhyaM chittaM j~nAtavyama~njasA || 18|| paraiH sambodhito janturna bubodha vichArataH | kAryaM nAnAvidhaM tasya chittaM mUDhaM prakIrtitam || 19|| vyaShTisthA ye narA dakSha svadharmaniratAH sadA | nAnAtapaHparA bhUtvA muktimichChanti shAshvatIm || 20|| viShayeShu virajyaiva sadA brahmaparAyaNAH | kurvanti vividhaM karmA.aharnishaM muktikAraNAt || 21|| tadapi brahma hR^idaye na dR^iShTaM tairmahAtmabhiH | na saMsArasukhe chittaM teShAM ramati karhichit || 22|| ato vikShiptachittAste matA yogijanaiH purA | brahmArpaNakriyAH sarvAH kurvantyantarabAhyajAH || 23|| visheSheNaiva kShipto.ahaM saMsAre mAyayA sadA | vigatakShepaNaM sarve nAnAsAdhanabhAvataH || 24|| teShAM muktyarthamatyantaM prakAshayati bhAvanAm | chittaM kriyAtmikAM tena vikShiptaM tatprakIrtitam || 25|| tatra nAnAkriyAyAshcha sAmarthyena vimohitaH | jAnAti devatAM tuShTAM mamopari na saMshayaH || 26|| kadA devaprasAdAdi gR^ihya vikShepasaMyutaH | anAdhArAM kriyAM kuyoddevAj~nAvashago mudhA || 27|| svapneShu vividhAn bhAvAn pashyati tadgatachetasA | satyaM svapnaM madIyaM tu mAnyaM tAdR^ishajaM charet || 28|| evaM vikShiptabhAvena mohitaH sa kadAchana | anAdhAraM karotyeva nAnAtapaHprabhAvataH || 29|| samaShTivyaShTisaMsthaM yachchittaM vairATagaM param | tena vyaShTiM samAvyApya bhu~Nkte sa vividhaM sukham || 30|| vairATasya kriyA proktA vyApikA shAstrasammate | tatra vyApakabhAvasya chittaM prakAshadaM matam || 31|| tattveShu vividheShveva sthUlasUkShmAdigeShu cha | vyApakabhAvakAshatvAchchittaM teShu sthitaM matam || 32|| samaShTivyaShTisaMyoge.annaM brahma sthUlagaM param | tathA svapnagataM sUkShmaM sauShuptaM samasaMsthitam || 33|| chetanAbhAvagaM pUrNaM tadvannAdAtmakaM matam | asmitAkhyaM paraM brahma teShu chittaM prakIrtitam || 34|| samaShTivyaShTibhAgasya tayoraikyasya cha prabho | prakAshakArakaM viddhi chittamekAgrasa.nj~nitam || 35|| samaShTivyaShTibhAveShu na bhinnaM bhavatItyaho | tenaikAgraM samAkhyAtaM chittaM tajj~nAnakArakam || 36|| dehashchaturvidhaH proktaH sthUlaH sUkShmaH samAtmakaH | asmitAkhyashchaturthashcha teShu dehI sthito mataH || 37|| deheShu mohito dehI jIva ityabhidhIyate | (##Page ## khaM\. 9 a\. 5 pAna 15) mohahInaH sa evA.api shivaH prokto manIShibhiH || 38|| jIvashivAtmikA sa.nj~nA dehino bhramamAtrataH | sadaikAtmasvabhAvatvAttatra bhedo na vidyate || 39|| tatra jIvashivAkArabhAvaprakAshakArakam | chittamekAgrasa.nj~nAkhyaM tiShThati dehisaMshritam || 40|| sAsmitAchcha paraM chittamekAgraM vidyate na vai | dehadehimayaM chittamekAgraM yoginAM mate || 41|| chaturNAM vapuShAM yatra brahmAkAreNa jAyate | saMyogo bindurUpaM tajj~nAtavyaM brahma sarvagam || 42|| chatuShpadaM budhaiH proktaM chaturbhirvarjitaM sadA | dehAnAM brahma vikhyAtaM nAnAdehasvabhAvagam || 43|| tatra chatuShpadAkArabhAvaprakAshakArakam | chaturbhirvarjitasyaiva chittaM tiShThati tadgatam || 44|| deheShu na bhavedbhinnaM sarvagamAtmabhAvataH | nirodhaM kathyate chittaM bindudharmaprakAshakam || 45|| jIvashivAtmabhAvasthaM mohahInaM sadAtmagam | brahma so.ahaM samAkhyAtaM sadA bhrAntivivarjitam || 46|| tatra jIvashivAkAramohahInaprakAshakam | chittamAtmasvarUpasthaM nirodhaM kathyate budhaiH || 47|| dehadehisamAyoge svata utthAnamuchyate | bodhAkhyaM dvandvabhAvena brahma khelakaraM sadA || 48|| tatra nirodhakaM chittaM tasya rUpaM vadAmyaham | sa~NkShepeNa prajAnAtha shR^iNu bhAvasamanvitaH || 49|| bAhyaM sthUlaM samAkhyAtamAntaraM sUkShmagaM matam | bAhyAntaraikabhAvasthamAnandadehagaM param || 50|| tribhirhInaM trayANAM cha chAlakaM hyasmitAtmakam | ahamAnubhavenaitajj~nAtavyaM yoginAM hR^idi || 51|| teShAM saMyogabhAve yachchaturNAM vapuShAM param | sarvAtmakaM bhavedbrahma pa~nchamaM bindusa.nj~nitam || 52|| chaturvidhA narasyaiva kalpanA hR^idi saMsthitA | ataH paraM na bhedo.asti bhavedyenAsya kalpanA || 53|| bindutyAge nirAlambaM chittaM bhavati sarvadA | satataM tat samAkhyAtaM brahma dhyAtR^ivihInataH || 54|| na ki~nchijj~nAyate yatra bhedahInaprabhAvataH | sohaM mAtrAtmakaM chittaM nirAlambasamAdhidam || 55|| avalambanagaM chittaM chaturdhA dehisaMshritam | avalambanahInaM taddehigaM chinmayaM bhavet || 56|| nirAlambaparityAge.adhikasaMrodhanaM bhavet | chittasya dehadehibhyAM hInatvAnnAtra saMshayaH || 57|| manovANIvihInaM tachchittaM j~nAtavyamAdarAt | astinAstivihInatvAdAdhArAdheyayogataH || 58|| avalambanayogo na pa~nchadhA yoginAM hR^idi | nirAlambanakaM tasmAn manovANIvivarjitam || 59|| bodhena bud.hdhyate sarvaM nirAlambaM samAdhinA | avalambanakaM tadvadbodhabodho na vidyate || 60|| evaM bodhAtmakaM brahma dehadehisamAdhidam | dehadehisamAyogaprakAshaM chittamuchyate || 61|| dehasaukhyaM prajAnAti dehisaukhyaM nirantaram | tayoryoge cha yat saukhyaM jAnAti brahma bodhagam || 62|| padAnAM bodhabhAvena padArthAnAM visheShataH | utthAnaM jAyate tasmAt svata utthAnamuchyate || 63|| sukhaM j~nAtvA samutthAnaM svayameva karoti yaH | dehadehi cha sR^iShTvA sa khelati brahmatatparaH || 64|| tatrotthAnaprakAshAkhyaM chittaM nirodhasa.nj~nakam | tiShThatyatra na sandeho j~nAtavyaM yoginAM hR^idi || 65|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 5 pAna 16) bodhatyAge samAkhyAtaM brahma sA~NkhyaM prajApate | kaH sa~NkhyAM kurute tasya bodhanAshaprabhAvataH || 66|| utthAnavarjitaM brahma sA~NkhyaM sAkShisvabhAvagam | bodhahInAt kadA tatrotthAnaM naiva prajApate || 67|| prakR^itisambhavaM bodhaM tayoH puruShasambhavam | yogasaukhyaM na jAnAti sA~NkhyaM bodhavihInataH || 68|| buddhvA sukhaM narasyaivotthAnaM yathA prajApate | tathA mAyAsukhaM j~nAtvA brahmaNotthAnakaM bhavet || 69|| tathA parata utthAnaM sA~Nkhye nityaM pratiShThitam | tatra yogaM pravakShyAmi yena yogI naro bhavet || 70|| yadyutthAnasamAyuktaM bhavati chettadA bhavet | utthAnavarjitaM dakSha tadevaM bIjamAdyakam || 71|| utthAnahInabhAvena sadA sA~NkhyaM virAjati | svayaM cha svata utthAnaM niHsR^itaM tat prabhAvataH || 72|| sA~Nkhyena na kR^itaM chaitattathApyutthAnahInataH | svayaM cha svata utthAnaM jAyate nAtra saMshayaH || 73|| yadA.anR^itaM bhaveddakSha tadA satyaM prakIrtyate | ekaM brahma yadA tiShThet satyaM tat kena kathyate || 74|| na dR^iShTamanR^itaM yena na jAnAti sa satyakam | sadA tAdR^isharUpatvAdekabhAvapradarshanAt || 75|| ata utthAnahInatvaM dhR^itaM tena visheShataH | svata utthAnabhAvAkhyaM svayamevopajAyate || 76|| na kR^itaM tena sA~Nkhyena svayameva viniHsR^itam | ataH parata utthAnaM prAptaM tatra na saMshayaH || 77|| sa~NkhyAhInaprakAshAkhyaM chittaM tatra pravartate | bodhahInaprakAshena j~nAyate tannirodhakam || 78|| utthAnena yutaM brahma bodhamayaM prakIrtitam | sA~NkhyamutthAnahInaM cha tayoryoge nijAtmakam || 79|| svataH parata utthAnaM tatra naiva prajApate | jagatAM brahmaNAM yoge bhavati svasvarUpakam || 80|| svasvarUpAt paro nAsti saMyogaH tanmayaH kadA | sa samAdhiH samAkhyAto brahmaNyasyAnvayAtmakaH || 81|| svakIyAbhedabhAvasya tatra prakAshakArakam | chittaM nirodhasa.nj~naM tu tiShThatyatra na saMshayaH || 82|| saMyogaH pa~nchadhA dakSha bhavati shR^iNu rUpakam | tasya bhinnaM pravakShyAmi lokAnAM hitakAraNAt || 83|| ete bhedAH samAkhyAtA yogena layatAM yayuH | svasaMvedyena sandehastena sR^iShTAshcha pAlitAH || 84|| eteShAM rUpamAsthAya khelati svasvarUpakam | nAnAlIlAkaraM proktaM tadevaM vedavAdibhiH || 85|| utpattinAshasaMyuktA bhedA ete manIShibhiH | teShAM nijasvabhAvatvAdasatsvAnanda uchyate || 86|| tadbrahma shaktirUpAkhyaM j~nAtavyaM bhedadhAraNAt | tatrAsatkAshabhAvena chittaM tiShThati nishchitam || 87|| etairbhedairvihInaM yadamR^itaM brahma kathyate | eteShAM jIvanaM nityaM tachcha satsvasvarUpakam || 88|| tadbrahma sauramAkhyAtaM bhedahInaprabhAvataH | tatra nityasya kAshAkhyaM chittaM nirodhakaM matam || 89|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 5 pAna 17) asat sat dvividhaM proktaM tayoryoge samAtmakam | svasaMvedyaM paraM brahma viShNurdvandvapraveshanAt || 90|| tatrAnandaprakAshAkhyaM chittaM nirodhasa.nj~nitam | tiShThate tena yogIndrAstaM gachChanti samAdhinA || 91|| tribhirhInaM tribhiryuktamavyaktaM neti kArakam | mohahInaprabhAveNa turIyaM brahma kathyate || 92|| tadeva shivasa.nj~nAkhyaM j~nAtavyaM yogasevayA | tatra neti prakAshAkhyaM chittaM tiShThati tadgatam || 93|| trividhaM mohasaMyuktaM mohahInaM chaturthakam | teShAM saMyogabhAve vai svasaMvedyaM prakIrtitam || 94|| pUrNasaMyogabhAvAkhyaM pa~nchamaM brahma tat smR^itam | tasmAt paro na saMyogaH kathyate yogibhiH sadA || 95|| sa eva gaNanAthastu svAnandAkhyaH prakIrtitaH | tatra nijaprakAshAkhyaM chittaM tiShThati sarvagam || 96|| ataH paramayogAkhyaM brahma mAyAvivarjitam | tadeva yogibhiH proktaM nivR^ittisukhadAyakam || 97|| na tatra jagatAM dakSha brahmaNAM yoga uchyate | tasyA.api teShu tadvachcha tenAyoga iti smR^itaH || 98|| brahmaNi tanmayatvena svasya saMyoga uchyate | tasmAnnivR^ittirApannA tena nivR^ittisa.nj~nakam || 99|| svasaMvedyasya nAshena labhyate hyasamAdhinA | nA.agataM na gataM brahma saMyogaH kutra jAyate || 100|| tatrAyogaprakAshAkhyaM chittaM nirodhasa.nj~nitam | tiShThati chApavAdeShu nivR^ittisukhadAyakam || 101|| idaM pa~nchavidhaM chittaM kathitaM te prajApate | jagatsu brahmasu tajj~naM nAnAprakAshadAyakam || 102|| bhUmayaH pa~ncha vikhyAtAshchittasya vividhAtmanaH | bhUmInAM tyAgabhAve tachchittaM brahmamayaM bhavet || 103|| ataH pa~nchavidhaM chittaM tyaja tvaM yogasevayA | yogI bhaviShyasi dakSha chintAmaNau na saMshayaH || 104|| saMyogAyogasa.nj~nasthaM nirodhAkhyaM mataM budhaiH | ataH paro nirodho na vidyate sarvasammate || 105|| sArvabhaumAtmadharmeNa yogI bhavati mAnavaH | tatra shAntiM labhechchittaM tyaktvA bhUmibhavaM bhramam || 106|| yogarUpe sukhaM yadvai yoginAM hR^idi vartate | tadeva kathituM dakSha shakyate na kadAchana || 107|| manovANImayaM chittaM chaturvidhaM prakIrtitam | manovANIvihInaM tu nirodhasa.nj~nakaM matam || 108|| ato yogaH samAkhyAto manovANImayo na cha | manovANIvihIno.api kathyate naiva yogibhiH || 109|| kIdR^ishaM brahma tatrAhaM yogena kIdR^ishena cha | brahmabhUtaH svayaM jAta ebhyaH shAntiM labhennaraH || 110|| yoge yogI naro jAtastatra na j~nAyate kadA | brahma vA sAdhanaM ki~nchidbrahmabhUtasya kArakam || 111|| tanmayatvaM brahmaNi na na cha tanmayavarjanam | ataH shAntiM samAgR^ihya shAntiyogaparo bhavet || 112|| pa~nchavidheShu chitteShu dR^ishyate jagatAM param | brahmaNAmaishvaraM saukhyaM rasaM tatra na dhArayet || 113|| nAnArasavihInaM tu chittaM kR^itvA prajApate | tattyaktvA sa bhavedyogI shAntyA shAntimavApnuyAt || 114|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 6 pAna 18) srotasorNavamAnandAdgachChantyapreritAnyapi | prArabdhena tathA kAmAn bhunakti yogisattamaH || 115|| nAnAdvandvavihAreShu samabhAvaparAyaNaH | yogI bhavati shAntyA cha sadA yogasukhe rataH || 116|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena sArvabhaumayogo nAma pa~nchamo.adhyAyaH || 9\.5 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu prathamo.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.1 \section{9\.6 yogichittAnubhavashAntisukhavarNanayogo nAma ShaShTho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | yogasyAnubhavaM brUhi yatra shAntiM labhen manaH | rasaM tyaktvA sushAntyA tadyuktaM tiShThen mahAmune || 1|| mudgala uvAcha | na tatra dR^ishyate dakSha jagadbrahmabhavaM sukham | tanmAyAmayagaM dR^iShTvA tasmAnnirvR^ittigo bhavat || 2|| nAhaM deho na me deho nAhaM nAnAbhramAnvitaH | charAcharamayo naiva tAbhyAM saMvarjito na cha || 3|| na samaShTisamAyukto vyaShTigo na kadAchana | brahmA.ahamakhileShveva tattadbhAvavivarjitaH || 4|| na bAhyasukhabhoktA.ahaM nAntarasthaparAyaNaH | na samAnagato.ahaM tu nAtmapratItidhArakaH || 5|| na sthUlo naiva sUkShmo.ahaM nAnandagaH kadAchana | na nAdadehasaMsthashcha sarvAkAraH sadA mataH || 6|| chatuShpAdAH santi me chen mAyayA sandhR^itA mayA | mAyAhInaprabhAveNa pAdahIno.ahama~njasA || 7|| mAyAyuktaviyuktatvaM mayi naiva pratiShThitam | mAyAsaMsthApitaM dvandvaM tadapyAshcharyamuttamam || 8|| anenAnubhavenaiva yogI bindugato bhavet | tatra lInasvabhAvena sadA shAntyA pravartate || 9|| athAhaM bhedahInashcha na bhedo mayi vartate | sadA santatabhAvena saMsthito.atra nirantaram || 10|| na sR^ijAmi harAmyeva pAlayAmi na nishchitam | svayameva jagadbhAti yathA mayi dhR^itaM bhavet || 11|| utpannaM svasvabhAvena smitaM naShTaM tathA kila | vishvaM tatra na me hAnirvR^iddhirbhavati karhichit || 12|| na vishvasminnahaM jIvo na shivaH sAkShibhAvagaH | bhrAntyA mAyAyutaM hInaM vadantyayoginaH sadA || 13|| yathA.a.akAshabhavaM meghapaTalaM sarvataH sthitam | tatra sUryasya kiM dakShAchChAdanaM sambhavet kadA || 14|| naShTe.abhre kiM raviH sAkShAchChAdanena vivarjitaH | tathA mohavimohau cha mayi bhrAntyA vadanti ye || 15|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 6 pAna 19) sadaikAtmasvarUpAkhye mayi mohavimohakau | kathaM bhedau pravartete pashya mAyAprabhAvajau || 16|| tathApi vishvasaMyukto mohitohaM na saMshayaH | j~nAtvA.a.atmAnaM vimoho.ahaM sadA sAkShI na saMshayaH || 17|| mAyayA jIvasa.nj~no.ahaM tathA shivo na saMshayaH | mayi brahmaNi vishvaM tat dR^ishyate naiva dR^ishyate || 18|| evaM j~nAtvA svayaM yogI sadA shAntyA pravartate | dvandvabhAvaM parityajya so.ahaM brahmaNi saMsthitaH || 19|| ataH paraM pravakShyAmi brahmAnubhavarUpakam | na deho naiva dehastho.ahaM bhavAmi kadAchana || 20|| santataM mayi nAstyeva vishvaM mayi na vidyate | bhedAbhedavihInatvAdbrahma brahmaNyahaM rataH || 21|| vishvarUpo.ahamevedaM mayi sarvaM pratiShThitam | vishvahIno na sandehaH sadaikarUpadhArakaH || 22|| na sR^iShTaM pAlyate naiva hriyate na mayA kadA | vishvaM sR^iShTaM hR^itaM nityaM pAlitaM sarvadA mayA || 23|| mayi santatabhAvashcha dR^ishyate na vinishchitam | na vishvaM vividhAkAraM nAnAdehaparAyaNam || 24|| sadA bodhamayo.ahaM tu dehadehiyutastathA | mama tatra na bho dakSha bandhA.abandhau prakIrtitau || 25|| mAyayA saMyuto nityaM dehadehimayo mataH | mAyAhInaprabhAveNa dehadehivivarjitaH || 26|| mAyAyuktaviyuktatvaM mayi kutra pradR^ishyate | sadA.ahaM bodharUpAkhyo brahmaNi brahmabhAvitaH || 27|| evaM bodhAtmakenaivAnubhavena prajApate | yogI yogasamAyuktaH sadA shAntyA pravartate || 28|| ataH paraM vibodhAkhyaM vakShyAmi brahmabhUtakam | prakR^itirna tathA dakSha puruSho.ahaM na nishchitam || 29|| tayoryogena bodho.ahaM brahmA.ahaM bhogavarjitaH | sadA brahmaNi saMsthashcha khelahInaprabhAvataH || 30|| mithyArUpaM jagat sarvaM jagadAtmA tathA mataH | tayoryogakaraM brahma mithyAmUlaprakAshakam || 31|| mayi brahmaNi nAstyeva prakR^itirvA pumAn kvachit | tayoryogo bhramAkAraH sadA khelaparAyaNaH || 32|| bodhenotthAnabhAvashcha jAyate brahmaNaH sadA | mithyAbhUtaM tadevA.api kathaM mayi pravartate || 33|| satyaM brahma iti proktaM vedeShu vedavAdibhiH | tatra khelo.anR^itAkAraH kutastiShThati bhrAntidaH || 34|| sadA brahmasukhe sakto brahmaNi brahmabhAvitaH | tatra bhedAdikaM nAsti strIpumbhAvamayaM kadA || 35|| mAyayA rachitaM sarvamanR^itAkhyaM na saMshayaH | sA mayi na sthitA dakSha nirAdhArA bhramAnvitA || 36|| brahmarUpaM cha mAM dR^iShTvA svayameva vinashyati | mAyA tataH svayaM sAkShAt satyarUpo bhaviShyati || 37|| yadyahaM mAyayA yuktastayA strIpummayaM jagat | sR^ijAmi chettadA satyaM mayi kutaH pratiShThati || 38|| yatrAnR^itasvarUpaM tu nAstyeva vedavAdataH | tadeva satyamAkhyAtamato bodho na dR^ishyate || 39|| anR^itaM vishvamakhilaM prakR^itipuruShAtmakam | tasmAdbhinno.ahamekashcha satyarUpo na saMshayaH || 40|| yogenaitAdR^ishenaiva shAntiyukto bhavennaraH | sa~NkhyAM tyaktvA sa vividhAM brahmabhUtasvabhAvataH || 41|| atha svAnandayogaM tu vadiShyAmi hitAya te | taM shR^iNuShva prajAnAtha sAvadhAnena chetasA || 42|| satyamutthAnahInaM chAnR^itamutthAnasaMyutam | brahmaNi dvividhaM nAsti svasvarUpiNi nityadA || 43|| bodhayuktaM svatotthAnaM sA~NkhyamutthAnavarjitam | tayoryoge paraM brahmA.asatsvAnandamayaM bhavet || 44|| utthAnavarjito.ahaM notthAnayukto.api nA~njasA | utthAnayuktahIno.ahaM pashya me yogamuttamam || 45|| mayi brahmaNi sarvaM tat svasvarUpamayaM bhavet | tatrotthAnena yuktatvaM hInatvaM naiva dR^ishyate || 46|| aho mAyAprabhAveNa mAM vadanti vimohitAH | utthAnena yutaM hInaM svasvarUpaM nije ratam || 47|| utthAnasaMyutaM brahmotthAnahInaM prakIrtitam | brahmaNi tanmayaM sarvaM saMyogAyogabhAvataH || 48|| mayi brahmaNi saMyogo jAyate yoginAM yadA | utthAnena yutaM hInaM kaH pashyati tataH param || 49|| samAdhihInabhAvena pashyanti vividhaM sadA | ayogino na sandeho yoginAM vai na vidyate || 50|| sarvaM brahmeti vedeShu kathyate vedavAdibhiH | ato mAyAM parityajya brahmAkAro bhavennaraH || 51|| anena vidhinA yogaM sAdhayedyaH samAdhinA | brahmaNi brahmabhUtaH sa shAntiM prApnoti shAshvatIm || 52|| atha satsvasvarUpasya vidheryogaM vadAmi bhoH | taM j~nAtvA yogamArgeNa yogI bhavati mAnavaH || 53|| sarvaM brahmeti vedeShu kathitaM nAtra saMshayaH | tadevopAdhisaMyuktaM sarvaM mAyAprabhAvataH || 54|| ekamevAdvitIyaM yadbrahma vedavivAdataH | tatra sarvaM kuto bhAti nAnAbhAvaparAyaNam || 55|| nAhamutthAnasaMyukto nAhamutthAnavarjitaH | tayoryogamayo.ahaM nAdvitIye.asmin sthitaH sadA || 56|| na satyaM mayi nAstyevAnR^itaM tat saMyutaM param | brahma saMyogadaM nAsti sadA.ahaM brahmasa.nj~nakaH || 57|| na mayA satyarUpaM tu sR^iShTaM nAnR^itarUpakam | tayoryogamayaM naivAmR^ito.ahaM chAtmabhAvataH || 58|| AdimadhyAntabhAvAshcha kuto mayi bhavanti te | sadAmR^itamaye saMstho.ahamAtmA brahmabhAvitaH || 59|| mAyayA saMyutAH sarve sarveShAM jIvanaM param | mAM vadanti visheSheNa mayi sarvaM na vidyate || 60|| sarvAtmakaM paraM brahma nAnAkhelayutaM bhavet | khelahInaM bhavati cha tadevApi tayoH param || 61|| tatrAhaM nAgato dakSha na gato.api kadAchana | svayameva bhavet pashya jIvanaM me prabhAvataH || 62|| tatra kiM mayi sarvAtmavikAro dR^ishyate kadA | bhrAntiyuktA mAM vadanti jIvanaM brahmaNAM param || 63|| brahmaNAM jagatAM naiva jIvanaM sandhR^itaM mayA | svayameva prabhAveNa mayi tat dR^ishyate vR^ithA || 64|| sadA brahmaNi saMstho.ahaM bhedAbhedAdivarjitaH | advitIyaprabhAveNAtmA.ahaM pUrNasvabhAvataH || 65|| anena yogamukhyena yogI sa~njAyate naraH | brahmaNibrahmabhUtatvAchChAntiyukto bhavet sadA || 66|| ataH paraM samAkhyaM yadbrahmAnubhavarUpakam | (##Page ## khaM\. 9 a\. 6 pAna 21) kathayAmi mahAprItyA yena yogI bhavennaraH || 67|| nAhaM sarvAtmako dakSha nAhamAtmAtmakaH kadA | Anando.ahaM tayoH sAmye brahmaNi brahmabhAvataH || 68|| mayA mAyAbalenaiva sarvAtmakaM pratiShThitam | ekamevAdvitIyAkhyaM tayoH sAmye.ahamAsthitaH || 69|| brahmaNi sarvabhAvashcha bhAvahInaM kuto bhavet | amR^itaM mR^itamUlaM yannAstyeva mayi sarvadA || 70|| anantalIlayA yuktaM lIlAhInaM na vidyate | mayi lIlAyutaM hInaM vartate pashya me mahaH || 71|| akhaNDarUpabhAvena saMsthito.ahaM sadA.amalaH | nAnAvikArahInatvAd dvAbhyAM hIno.ahama~njasA || 72|| brahmaNi sarvabhAvashcha vartate nAtra saMshayaH | sadAtmabhAvastatraiva sAmyaM vede tataH smR^itam || 73|| yadyat sa~Nkathyate vede teShu brahma sthitaM matam | na varNyate tathA tatra na tadbrahmamayaM kila || 74|| ataH samaM samAkhyAtaM brahma vedavivAdataH | AnandamubhayAnandAdAsamantAdvichAraya || 75|| Anando.ahaM na sandeho brahma brahmasu saMsthitam | anenAnubhavenaiva shAntiyukto naro bhavet || 76|| ataste vyaktasa.nj~nasthaM kathayAmi prajApate | brahmAnubhavamAhAtmyaM yena yogI bhavennaraH || 77|| ahamavyaktarUpashcha tribhirhInaH sadA mataH | triShu mohavihIno.ahaM trinetikArakaH paraH || 78|| sarvAtmakaM mayi nAsti tathA.amR^itamayaM na cha | sAmyaM svAdhInasa.nj~ne.atha brahmaNi nandanAtmakam || 79|| utthAnayuktahInAkhyo mohaH sarvamaye sthitaH | sadA.amR^itamayo moho.akhaNDabrahmaNi kathyate || 80|| nandanaM sarvabhAveShu samatvAnmoharUpakam | sadA svAdhInatA teShu kutastriShu bhavet kila || 81|| tribhiryukto.ahamatyantaM tadapi trivimohataH | bhinnaH sadA trayANAM tu neti kartAha.ama~njasA || 82|| nAnAbhAvasamAyuktaM bhAvahInaM tataH param | sAmyamubhayagaM tebhyaH paro.avyaktastataH smR^itaH || 83|| sR^iShTvA.ahaM trividhAM mAyAM tatra khelakaro mudA | mohahIno.ahaM tadapi mAyAyAH svaprabhAvataH || 84|| madAj~nayA trayaM nityaM chalatyatra na saMshayaH | svasvavyApArasaMyuktaM svAdhIno.ahaM prabhAvataH || 85|| trayANAmantare praj~nastiShThAmyatra na saMshayaH | mamAntare ko.api na vai prerakaH sAdhusattama || 86|| svasvabhAveShu nityaM tu prerakastriShu saMsthitaH | tathApi naiva me moho nAhaM preraka uchyate || 87|| ahamavyaktarUpashcha vede sa~Nkathito mataH | neha nAnAstibhAvAkhyaH sadA nAnAtrivarjitaH || 88|| neha nAnApramANenA.avyaktaM brahma sanAtanam | tadevAhaM sukhe saktaH sadA brahmaNi yogataH || 89|| sarveShAM neti kartA.ahaM mahAdaNDadharaH prabhuH | neti kartA nAsti me kastenAvyakto.ahama~njasA || 90|| manovANIvihIno.ahamavyaktaH paramo mataH | anenAnubhavenaiva shAntiM prApnoti mAnavaH || 91|| atha pUrNanijAnandAnubhavaM shR^iNu saukhyadam | yena svAnandasaMyukto bhaviShyasi mahAmate || 92|| ahaM brahmamayaH sAkShAn mayi mohavivarjitam | (##Page ## khaM\. 9 a\. 6 pAna 22) kuto mohayutaM brahma nijarUpe bhavet kadA || 93|| mahAvAkyayutA vedA yadA lInAH samAdhinA | tadA svAnandagAH proktAH pashya vede mahAtmabhiH || 94|| ahambhAvayuto janturmAyayA turyabhAvayA | mohahInashcha yuktashcha bhavati bhramabhAvataH || 95|| chaturvidhaM mayA sR^iShTaM nAnAbhAvaparAyaNam | bhAvahInaM samAnaM chAvyayaM teShu sthitena vai || 96|| brahmadoShavihInaM tu doShayuktaM prakIrtitam | sAmyaM netimayaM vede chaturhInaparaM bhavet || 97|| svAnande tanmayo yogI bhavate yaH samAdhinA | na pashyati punarhyatra chaturShu mohitAtmasu || 98|| samAdhinA yuto yogI nijarUpe layaM gataH | na punardarshanaM tasya teShAM tatra pravartate || 99|| kIdR^isho.ahamimAM mAyAM yastyaktvA yogasaMyutaH | brahmaNi brahmabhUtaH sa bhavati svasvarUpiNi || 100|| yadA brahmaNi yogena tanmayo bhavati svayam | svaparAdikamevedaM punarvada kutaH prabho || 101|| ahaM brahmeti yat proktaM pashya vede vichArataH | tenaiva kR^itakR^ityaH sa bhavati yogasevayA || 102|| evaM saMyogayogena bhavet brahmaNi tanmayaH | shAntiyuktaH sa vai sAkShAt vartate shAntidhArakaH || 103|| ataH paramayogAkhyaM vadAmi yogamuttamam | tatrAnubhavamAtreNa shAntiyukto naro bhavet || 104|| ahaM brahmeti yat proktaM kutastatra bhavedidam | tanmayatvaM prajAnAtha brahma brahmaNi saMsthitam || 105|| brahma vANIvihInaM cha manogativivarjitam | tadeva nAgataM kutra na brahmaNi gataM punaH || 106|| yadA bhinnaM vihAreShu saMsaktaM jAyate param | tadA yogena svAnandayuktaM bhavati nAnyathA || 107|| brahma brahmaNi saMsthaM cha nAgataM na gataM matam | kuto yogena tatraiva tanmayo jAyate naraH || 108|| sadA.ahaM brahmarUpashcha na mAyAsaMyutaH kadA | bhrAntyA mAM naiva jAnanti svamahimni sthitaM param || 109|| sarvasaMyogayogAkhyA mAyA nAnAbhramAtmikA | mayi brahmaNi sA kutra tiShThati brahmavarjitA || 110|| yathA marIchisaMsthaM cha toyaM vyarthabhramapradam | tathA mayi mahAmAyA vyarthA saMyogadhArikA || 111|| brahmadoShavihInaM tu veda sa~NkathitaM purA | tadeva mAyayA yuktaM kathaM bhavati mohitam || 112|| bhrAntiyuktaM suyogena bhrAntihInaM bhavet katham | brahmamAyAyutA mUrkho vadanti brahmavarjitAH || 113|| ato.ahaM nAgataH pashya jagatsu brahmasu prabhuH | na brahmaNi gatastatra punaryogasya sevayA || 114|| brahmaNi vividhAkArA mAyA naiva pratiShThati | mAyAyAM naiva tadbrahma hyapavAdaprabhAvataH || 115|| ayogastrividhaH prokto mR^idumadhyAdhimAtrataH | teShAM bhedaM pravakShyAmi mAyAmUlanikR^intanam || 116|| svatotthAnabhramaM tyaktvA.ahaM brahma hyapavAdataH | yastiShThati naraH so.api mR^iduyogayuto mataH || 117|| paratotthAnajaM dakSha bhramaM tyaktvA hyayogataH | tiShThati madhyagaH so.api mato yogasya sevayA || 118|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 6 pAna 23) svataH parata utthAnahInaM saMyogadhArakam | brahma tasya bhramaM tyaktvA tiShThati so.adhimAtragaH || 119|| nA.a.agato.ahaM yadA bhrAntyA jagatsu brahmasu bhraman | tadA me gamanaM kutra yogenaiva bhaviShyati || 120|| brahmabhUtasvabhAvena sa tiShThati narottamaH | nivR^ittiyogamAshritya sadA shAntyA pravartate || 121|| adhunA pUrNayogasyAnubhavaM te vadAmyaham | yogI yena naro bhUtvA tiShThati gaNapapriyaH || 122|| nAhaM na brahma vedeShu kathitaM bhedabhrAntidam | brahmaNi dvividhaM dakSha kuto bhavati chittagam || 123|| ahaM chittamayashchaiva brahma chittamayaM tathA | chittaM pa~nchavidhaM tyaktvA yogI bhavati mAnavaH || 124|| jagadrUpaM mahachchittaM brahmarUpaM tathA matam | jagatAM brahmaNAM saMyogAyogaM chittamuchyate || 125|| bhrAntiyuktaM bhavechchittaM nAnAmAyAvimohitam | yogasevAparaM chittaM bhrAntihInaM tathA bhavet || 126|| ahaM kutastathA brahma kutastayoshcha yogataH | abhedaH sarvagaM chittaM krIDatyatra na saMshayaH || 127|| nAhaM sarvatra yogena saMyogAbhedabhAvataH | tiShThAmi chittamohena vadantyayogino mudhA || 128|| brahma brahmaNi saMsthaM yannAgataM na gataM kadA | ayogadhArako.ahaM na chittaM tadeva sammatam || 129|| dharmamichChati chittaM cha bhramayuktaM tathArthakam | kAmaM mokShaM brahmabhUtaM pa~nchabhUmiprabhAvataH || 130|| chittaM tyaktvA mahAyogI pa~ncharUpaM sushAntigaH | brahmabhUto bhavennUnaM chintAmaNiH prakathyate || 131|| chittarUpA mahAbuddhistatra bhrAntipradAyikA | siddhistayoH patiH sAkShAt krIDati svechChayA.aparaH || 132|| taM j~nAtvA brahmabhUtashcha bhavatyatra na saMshayaH | siddhibuddhimayaM sarvaM tyaktvA yogI prajApate || 133|| naiva brahmaNi saMyogo nAyogo vartate kadA | siddhibuddhibhrameNaiva paraM vA~nChati tatpatiH || 134|| gaNesho.ahaM na sandeho kuto mayi bhavedidam | siddhibuddhikR^itaM sarvaM tena yogI sa jAyate || 135|| siddhibuddhisamAyukto brahmabhUto naro bhavet | shAntiyogena shAntistho vartate nityamAdarAt || 136|| brahmaNi yogabhAvena mAyAyuktavihInatA | shAntiM prAptaH svayaM tyaktvA yogaM yogI sa jAyate || 137|| etAdR^ishabhavenaivAnubhavena yutaM param | chittaM bhrAntibhavaM sarvaM rasaM tyaktvA sutiShThati || 138|| yoge rasasamAyuktaM sadA bhavati tatparam | nishchalaM shAntisaMyuktaM mAyAmalavivarjitam || 139|| etatte kathitaM sarvamanubhavabhavaM sukham | yajj~nAtvA brahmabhUtaH sa tiShThatyatra na saMshayaH || 140|| shR^iNuyAdyaH paThedvA.api yogAnubhavarUpagam | mAhAtmyaM sa labhet sarvaM vA~nChitaM shAntimApnuyAt || 141|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena yogichittAnubhavashAntisukhavarNanayogo nAma ShaShTho.adhyAyaH || 9\.6 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu dvitIyo.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.2 \section{9\.7 yogasthitivarNanayogo nAma saptamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | sthitiM vada mahAyogin jIvanmuktasya saukhyadAm | shubhAshubhakR^itaM tena kutra gachChati tatparam || 1|| kAyikaM vAchikaM mAnasikaM sAMsargikaM prabho | karma yogikR^itaM sarvaM kIdR^ishaM tasya kA gatiH || 2|| mudgala uvAcha | jIvanmuktaH svayaM yogI svechChAchArI bhavet sadA | prArabdhapreritaH sAkShAd vartate nityamAdarAt || 3|| svayaM brahmaNi saMsthashcha bimbaM chitte pratiShThati | yoginastatkR^itaM sarvaM na kadA bandhadaM bhavet || 4|| naravat sarvakartA.api tathA.api doShavarjitaH | brahmaNi brahmabhUtatvAchChubhAshubhavivarjitaH || 5|| prArabdhena svayaM yogI preritaH puNyamAcharet | tIrthayAtrAdikaM sarvaM yaj~nadevArchanAdikam || 6|| sadA shauchasamAyukto nityaM dharmaparAyaNaH | tathApi puNyajaM bhogaM bhunakti naiva nishchitam || 7|| athavA pUrvajenaiva prArabdhena niyantritaH | pApAni nityamAnandAt prakuryAdvividhAni saH || 8|| brahmahatyAdikaM sarvaM mAtR^igamanakAdikam | madyapAnAdikaM chauryaM prakuryAd daivayogataH || 9|| evaM pApasamAchAro yadi tiShThati mAnavaH | yogI pApaphalaM naiva bhunakti naravat kadA || 10|| pUrvajanmArjitenaiva prArabdhena prajApate | kAritaM yoginA tatra tena ki~nchit kR^itaM na cha || 11|| maraNe yA matiH prAptA tAdR^ishIM labhate gatim | naro hyayogayukto yo yogI brahmaiva jAyate || 12|| idaM saMshayanAshArthaM kathitaM brahmaNaH suta | yoginAM karmajaM sarvaM mAhAtmyaM leshato mayA || 13|| yogI yogasamAyukto na pApAni kadAchana | charati dharmaniShThaH sa bhavatyatra na saMshayaH || 14|| lokoddhArakarAH sarve yoginaH parikIrtitAH | nAcharanti kadA pApamahiMsAdisamanvitAH || 15|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 7 pAna 25) phalahInasvabhAvena dharmaM charati nityadA | yogI lokopakArArthaM svayaM brahmaparAyaNaH || 16|| kadAchit pUrvasaMskArAt pApaM tena kR^itaM param | na tatra pApayukto.asau tadartho varNitaH purA || 17|| kimarthaM prANinAM yogI duHkhadAyakamAcharet | pApaM pApasamAyukto na bhavennishchitaM purA || 18|| sarvatra gaNanAthaM sa pashyatyananyachakShuShA | puNyena sukhasaMyuktaM vishvaM bhavati tachcharet || 19|| prArabdhaM yoginAM dakSha na bhavet pApakArakam | puNyacheShTAsamAyuktaM teShAM prArabdhama~njasA || 20|| yogArthaM dharmasaMyukto brahmArpaNavidhAnataH | yatate janmasu prAj~nastadA yogI bhavennaraH || 21|| tasya prArabdhakaM dakSha kuto durbuddhidAyakam | bhavati cha mahAyogI dharmayukto bhavet sadA || 22|| atha yogijanAnAM te sthitiM vadAmi sarvadA | kramayukto yathA yogI bhrAnto naiva bhavet kadA || 23|| sAdhayitvA mahAyogaM chittanirodhakArakam | pa~nchavidhaM parityajya chittaM yogI bhavennaraH || 24|| chitte chintAmaNiM j~nAtvA sachittaH sahasA gataH | tadAkAraH sa vai yogI tatra brahmaNi saMrataH || 25|| prArabdhaM yoginAM nAsti bhogadaM shAstrasammatam | yadA haThayuto yogI bhavet prArabdhachAlakaH || 26|| dehapAtaM prakuryAchchedAtmahatyAM labhenna cha | AyuShA saMyuto vA.api dehaM tyajati nishchitam || 27|| tathApi yogasaMyukto na dehaM tyajati prabhuH | na prArabdhamatikramya karoti ki~nchida~njasA || 28|| shAntiyuktasvabhovana tiShThatyatra na saMshayaH | yadbhAvi tadbhavatyeva mAyAmohavivarjitaH || 29|| dehapAtena kiM grAhyaM deharakShaNatastathA | rachitaM gaNanAthena sadA bhavatu tAdR^isham || 30|| evaM nishchitya chittena shAntiyuktasvabhAvataH | AcharedyogasaMyuktaH svadharme saMsthitAM kriyAm || 31|| varNAshramayuto yogI bhavedyadi sa sarvadA | tadA svadharmajaM kuryAt karma niHsa~NgabhAvataH || 32|| dehaH karmamayaH proktastastho.akarmI kuto bhavet | vyavasthAsambhavaM karma kR^itaM bhavati na hyapi || 33|| yadi karma parityajya tiShThedyogaparAyaNaH | tadA dehanipAtena yukto bhavenna saMshayaH || 34|| annabhakShaNarUpaM yadbhavati karma nishchitam | jAgR^itsvapnAdikaM sarvaM tyaktvA jIvati tatkatham || 35|| kriyate.anena yatki~nchit sA kriyA parikIrtitA | ataH karmamayo dehastena dharmaM samAcharet || 36|| dehatyAge samudyukto yadi yogI bhavet prabho | sahane dvandvabhAvasya na samarthaH sa vai smR^itaH || 37|| ashAntisaMyutaH so.api yogahIno yathA naraH | tathA dvandvaM samAlokya sahane na samarthakaH || 38|| gaNeshena kR^itaM tasyechChayA sarvaM cha yadbhavet | bhavatu tAdR^ishaM sarvaM sahe nityaM sushAntigaH || 39|| sa yogI shAntihIno na prabhavet kvachida~njasA | brahmabhUto mahAshreShThaH pAvanaH sarvadehinAm || 40|| ato varNAshramastho yo yogI bhavet sa tat kriyAm | (##Page ## khaM\. 9 a\. 7 pAna 26) brahmArpaNatayA kuryAd hR^idi dhyAtvA gajAnanam || 41|| yadi svadharmasaMyuktaM karma naiva samAcharet | tamakriyaM samAlokyAnye tyajeyuH svadharmakam || 42|| ato lokopakArArthaM yogI karma samAcharet | anyAn karmayutAn kuryAt svavashAn dharmapAlakaH || 43|| sarvebhyashchAdhiko yogI kuryAt satkarma dharmadam | tAdR^ishaM karma sarve.api kariShyanti visheShataH || 44|| tena prAmANyamAnandAt kR^itaM karma prajApate | tadeva sarvalokAshcha mAnyaM kurvanti nishchitam || 45|| brahmArpaNatayA karma bandhadaM na bhavet kadA | brahmaprAptikaraM tasya phalaM proktaM manIShibhiH || 46|| yogibhishcha kR^itaM karma lokasa~NgrahakAraNAt | asaktamanasA nityaM naimittikaM na bandhadam || 47|| sadA brahmamayatvena tena ki~nchit kR^itaM na cha | dehasvabhAvajo bhAvo bhavedasya nirantaram || 48|| anyaM mArgaM pravakShyAmi ye nindanti stuvanti tam | yoginaM pApabhoktAro bhavanti puNyabhoginaH || 49|| yoginA yat kR^itaM pApaM tat spraShTuM na kShamaM kadA | nindakAMstat samAshritya pratiShThettasya nityadA || 50|| yoginA yat kR^itaM puNyaM tadeva taM na saMspR^ishet | stuvatastAn samAshritya nityaM tiShThet svabhAvajam || 51|| ato na yoginAM nindAM kadA kuryAdvichakShaNaH | sevAM samAcharetteShAM tena saukhyayuto bhavet || 52|| vane yadi sthito yogI prArabdhena niyantritaH | phalAdikaM tatra bhu~njan shAntyA tiShThet sa nityadA || 53|| tatra nindAkarAstasya tathA sevAkarA na cha | eka eva mahAyogI shubhAshubhaM samAcharet || 54|| tadeva dehapAte.asya yoginashcha mR^itaM bhavet | shubhAshubhaM nirAdhAramupoShaNasamanvitam || 55|| etatte kathitaM dakSha brahmIbhUtasya cheShTitam | karma yogamayaM pUrNaM shravaNAchChubhadaM bhavet || 56|| atha yogaM pravakShyAmi j~nAnAtmakamahaM param | yogibhyaH sukhadaM pUrNaM shAntiyuktaM visheShataH || 57|| dehaH karmAtmakaH proktastatra yogaM samAcharet | brahmArpaNatayA karma chAcharan shAntidhArakaH || 58|| j~nAnaM sphUrtimayaM proktaM hR^idi tiShThati sarvadA | vivekAtmamayaM tatra j~nAnayogaM samAcharet || 59|| hR^idi yadyad bhavejj~nAnaM nAnAyogArthasaukhyadam | athavA viShayArthAnAM bodhakaM tat sa santyajet || 60|| utpattinAshasaMyuktaM j~nAnaM viShayabodhakam | brahma saukhyapradaM j~nAnaM yogabhUmiprabhAvajam || 61|| upAdhisaMyutaM chaikamanupAdhiyutaM param | tattyaktvA yogasaMyukto bhavedyogI mahAyashAH || 62|| j~nAnAnAM sakalAnAM cha yoge j~nAnamayaH smR^itaH | yogastatra bhavellIno brahmIbhUtasvabhAvataH || 63|| brahmaNi brahmIbhUto.ahaM mama j~nAnaM kuto bhavet | nAnAbhrAntikaraM hR^itsthaM tyaktvA brahmaparo bhavet || 64|| anena vidhinA sarvaM j~nAnaM tyaktvA hR^idi sthitam | shAntiyuktaH svayaM yogI tiShThedbrahmaparAyaNaH || 65|| na kartA.ahaM kadAchidvai kArayitA na nishchitam | (##Page ## khaM\. 9 a\. 7 pAna 27) mAyAmohayutA mAM te vadanti karmakAriNam || 66|| ahaM sAkShI sharIrasya yaddehena kR^itaM bhavet | tanmayA na kR^itaM kvApi brahmAhaM parataH paraH || 67|| yadyat sphUrtirbhaven me vai sA mAyA bhrAntidAyikA | na tasyAM saMsthito jIvaH sadA sAkShisvabhAvataH || 68|| na mohena samAyukto na kadA mohavarjitaH | mAyayA mAM vadantyeva hyayogino na saMshayaH || 69|| evaM sadA mahAyogI sAkShivatsaMsthito bhavet | hR^idayaj~nAnayogasthastyaktvA sphUrtibhavaM bhramam || 70|| sarvatra rasahInaM yan manastasya mahAtmanaH | shAntyA yuktaM bhaveddakSha brahmIbhUtasya nityadA || 71|| eSha te kathito yogo j~nAnAtmako visheShataH | sAkShivaddehasaMsthaH sa mayA tiShThati leshataH || 72|| ataH paraM samaM yogaM shR^iNu sthitiparAyaNa | yaM j~nAtvA brahmabhUto yaH shAntihIno bhavenna saH || 73|| dehaH karmatrayastatra karmayogaM samAcharet | mano vivekarUpaM tu sAkShitvaM tatra sa~ncharet || 74|| ahaM brahma yadA dakSha kutastatra bhavedidam | dvandvarUpaM visheSheNa tasya vakShyAmi rUpakam || 75|| dehaH karmamayaH prokto vivekaH karmavarjitaH | dvandvaM j~nAtvA mahAyogI samayogaM samAcharet || 76|| dehe karmamayo.ahaM tu hR^idi sAkShI tathA.amalaH | ubhayoryogabhAvena bhavati ki~nchida~njasA || 77|| yadA vivekahInashchet dehaH kiM tu kariShyati | dehahInaM manastadvajj~nAnadaM kasya vA bhavet || 78|| AnandamayabhAvena saMsthito.ahaM tadAtmakaH | ubhayatra tataH svasvavyApAraM kurutaH parau || 79|| dehe karmamayo.ahaM vai hR^idi vivekadhArakaH | dvividhAM rachyatAM mAyAM sadAnandanadharmagaH || 80|| tayoH samAnabhAvena saMsthito.ahaM na saMshayaH | anupAdherupAdheshcha varjito brahmasa.nj~nitaH || 81|| ataH samaM samAshritya bAhyAntaraikabhAvataH | yAdR^ishaM saMsthitaM brahma tAdR^ishaM tatra chAcharet || 82|| dehe karmakaro bhUtvA hR^idi sAkShimayo bhavet | ubhayaM tat parityajyAnandAvasthAM samAcharet || 83|| yadyadubhayabhAvAkhyaM nAnAbhedamayaM param | tatra yogamayo bhUtvA tiShThedAnandasaMyutaH || 84|| AnandAnAM samAyoge brahmAnandaH prakIrtitaH | ubhayeShAM prajAnAtha tAdR^ishaM chAcharedbudhaH || 85|| madIyasa~NgayogenobhayaM pravartate sadA | ubhayaM chAcharet sarvamubhAbhyAM varjito.api saH || 86|| iyamAnandarUpAkhyA kathitA yogibhiH purA | brahmIbhUtaH samAsthAya tiShThettAM shAntisaMyutaH || 87|| ataH paraM prajAnAthAvasthAM shR^iNu sukhapradAm | sahajAkhyAM mahAyogI chAcharettAM visheShataH || 88|| dehaH karmamayaH proktastatra yogaM samAcharet | brahmArpaNatayA nityaM karmaNAM yogisattamaH || 89|| hR^idi sAkShisvabhAvena tiShThettayoH pare tataH | samabhAvaM samAshritya triShu traidhaM prakIrtitam || 90|| teShu vismR^itibhAvena bhrAntyA vA vismR^itaM bhavet | viparItaM bhavedvA.api tataH khedaM na dhArayet || 91|| trividhaM mAyayA yuktaM parAdhInaM prakIrtitam | turyaM svAdhInarUpAkhyaM proktaM shAstreShu sarvadA || 92|| turyechChayA tridhA bhUtaM chalatyatra na saMshayaH | svasvaprArabdhasaMyuktaM sadA bhrAntamiva sthitam || 93|| na kasyAha~NkR^itistasya turIyasya kadAchana | yAdR^ishaM kurute karma tAdR^ishaM phalamashnute || 94|| ataH prArabdhayogena vismR^ito.ahaM sthitiM parAm | yogarUpAM cha turyeNa preritaH sarvadhAriNA || 95|| athavA j~nAnamohena viparItaM kR^itaM mayA | tyaktvA yogasthitiM pUrNAM prArabdhaM tatra mukhyakam || 96|| prArabdhadhArakaM proktaM turIyaM nAtra saMshayaH | tasyechChayA cha yajjAtaM tadevaM yogadaM bhavet || 97|| parAdhIno.ahamatyantaM turyechChayA samanvitaH | karomi karma sAkShitvamAnandaM vA na saMshayaH || 98|| sadA svAdhInabhAvena tiShThati brahma turyagam | turIyaiH khelakaM proktaM tasya kiM bandhanaM bhavet || 99|| yajjAtaM tatkR^itaM tena turIyeNa na saMshayaH | tatra kutra sthito.ahaM tu svechChayA krIDati prabhuH || 100|| iyaM tu sahajAvasthA kathitA te prajApate | yajjAtaM tatra sA proktA na kR^itA tadapi hyaho || 101|| yatkR^itaM saha jAtena svayameva pravartate | yogastena samAkhyAtA sahajA turyasa.nj~nitA || 102|| ataH paraM brahmabhUtaM svAnandAkhyaM prakIrtitam | tatra yogasvarUpAkhyAM sthitiM shR^iNu sukhapradAm || 103|| svAdhInaM turyabhAvAkhyaM parAdhInaM tridhA matam | teShAM yoge nijAtmastho bhavedyogI nijAtmasu || 104|| trividhaM khelarUpaM tu turyaH khelaka uchyate | tayoryoge prajAnAtha svAnandastho bhavennaraH || 105|| brahmaNi brahmabhUtasya yoginashcha kuto bhavet | svAdhInaM tu parAdhInaM mAyAyuktaM na saMshayaH || 106|| yogasthitiM samAshritya budhashchatvAri chAcharet | teShAM saMyogarUpeNa tiShThetteShu mahAtmavAn || 107|| karmayogaM samAshritya dehacheShTAM samAcharet | j~nAnayogaM tathA.a.ashritya sAkShitvaM chAcharet budhaH || 108|| samayogaM samAshritya AnandaM Acharet param | sahajaM sa samAshritya viparItena shokabhAk || 109|| chaturbhiH saMyuto bhUtvA chatubhirvarjitastathA | tiShThedyogamayIM dakShAvasthAmAshritya sarvadA || 110|| avasthA nijarUpe tu kuto.avasthApradhArakaH | tayoryoge yogamayI vyavasthA te prakIrtitA || 111|| chaturmayI chaturhInA yogAvasthA prakIrtitA | yogibhistAM samAshritya shAntihIno bhavenna saH || 112|| adhunA shR^iNu yogasthAmavasthAM dvitIyAM parAm | ayogadhArikAM pUrNAM sadA nivR^ittidAyikAm || 113|| brahmaNi brahmabhUto yo yogI tAM saMshrayet parAm | yadA nivR^ittisaMyuktaH shAntihIno bhavenna saH || 114|| brahmaNi brahmasaMsthaM tannAgataM na gataM punaH | mAyAyAM brahmabhUto yo.avasthAyA dhArakaH kutaH || 115|| yat kuryAt kArayedyachcha tatra naivAvalokayet | (##Page ## khaM\. 9 a\. 7 pAna 29) mAyAmayaM vinishchitya pa~nchakaM pa~nchakeShu gam || 116|| nAhaM pa~nchakagashchedvai tatastatkR^itama~njasA | kuto mayi pradR^ishyetAdhAryanivR^ittigo bhavet || 117|| jIvanaM maraNaM janma yogo yogAtmikA parA | avasthA me kuto mAyAmohayuktaM smR^itaM budhaiH || 118|| atha yogamayIM pUrNAmavasthAM shR^iNu mAnada | saMyogAyogahInAM tAM yayA shAnto bhavenna saH || 119|| brahmaNi brahmabhUto.ahaM mayi mAyAmayaM param | pa~nchakaM cha kuto bhAti mAyAhInamayogakam || 120|| vidhiniShedhasaMyuktaM chittaM bhavati sarvadA | vidhiniShedhahInaM tu tadevaM jAyate mudhA || 121|| dehena karmayogashcha j~nAnago hR^idi jAyate | ubhayatra samashchaiva turyeShu sahajAtmakaH || 122|| sarvasaMyogabhAveShu svAnandAkhyaH pravartate | nivR^ittiShu hyayogAkhyo yogeShu shAntiyogakaH || 123|| evaM nAnAvidhaM yogaM samAsthAya mahAmatiH | yogI shAntyA samAtiShThedbrahmIbhUto.api nishchitam || 124|| yogasthitiH samAkhyAtA brahmIbhUtasukhapradA | anena vidhinA dehanirvAho yoginAM bhavet || 125|| varNAshramasthito yogI chAcharet sthitimuttamAm | lokasa~NgrahakAryArthamasaktastatphalAdiShu || 126|| yadA varNAshramaM tyaktvA pa~nchamAshramadhArakaH | na tasya sthitirUpaM tu kadAchinnAtra saMshayaH || 127|| vidhiniShedhahIno.ayaM vinAyako bhavet sadA | yadyat kuryAt sa tat sarvaM yogarUpaM bhavet sadA || 128|| yadi sthitisamAyukto vedAdiShu pramANataH | tadA vidhiyutaH so.api bhavet pashya prajApate || 129|| yadA sthitivihIno.ayaM tiShThet sa~NkathitaM param | vedeShu sa niShedhena tadA yukto bhavet paraH || 130|| ataH sthitiyuto yogI sthitihIno yathAruchi | varNAshramAn parityajya tiShThedvinAyako yathA || 131|| shAntyA nityaM charet sarvaM manasIpsitama~njasA | vidhiniShedhahInashcha brahmaNi rasadhArakaH || 132|| etat sarvaM samAkhyAtaM yoginAM cheShTitaM mahat | brahmabhUtAt paraM pUrNaM charedevaM nirantaram || 133|| shR^iNuyAdyaH paThedvA.api sa sarvaM hIpsitaM labhet | ante yogamayo bhUtvA tiShThet sa gaNape rataH || 134|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmatArthashAstre yogasthitivarNanayogo nAma saptamo.adhyAyaH || 9\.7 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu tR^itIyo.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.3 \section{9\.8 yogabhraShTacharitanirUpaNaM nAma aShTamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | yogashAntiM samAshritya yogamabhyasya nityadA | brahmaNi brahmabhUtaH sa yogabhraShTaH kathaM bhavet || 1|| mAyAmayaM jagat sarvaM nAnAbhramasamanvitam | j~nAtvA svayaM punarbhraShTaH kautukaM vada me mune || 2|| mudgala uvAcha | brahmaNi brahmabhUtasya yogino bimbasaMsthitam | buddhau tasyAM vimohena mohayuktaM prajApate || 3|| dR^iShTvA nAnAvidhAn bhogAn svayaM mohena mohitaH | teShu bhUtvA rasayuto tAnichChati nirantaram || 4|| tatra tasya hR^idi dakSha vivekaH saMsthito bhavet | tasya rUpaM pravakShyAmi shR^iNu buddhivishArada || 5|| ahaM brahmaNi yogena brahmIbhUto na saMshayaH | pApapuNyAdikaM me na shubhAshubhakR^ite bhavet || 6|| yadA bhogaM parityajya tiShThAmi nityamAdarAt | tadA yogasya vR^iddhirme na bhaviShyati nishchitam || 7|| yadA nityaM prabhu~njAne bhogAnnAnAvidhAn parAn | pApapuNyamanAdR^itya tadA yogakShayo na cha || 8|| ato.ahaM yogamR^itsR^ijya kimarthaM duHkhasaMyutaH | tiShThAmi shAntimAshritya vidhiniShedhasaMyutaH || 9|| evaM manasi sandhArya yogI bhogeShu lAlasaH | vividheShveva bhavati rasayuktaH krameNa saH || 10|| ayaM mohaH samAkhyAto yogihR^idbhrAntidAyakaH | tena shAntiM parityajya pApapuNyaparo bhavet || 11|| tataH kAmaM samAshritya dehasaukhyapradAyakam | ichChet sa vividhAn bhogAn puNyapApaparAyaNaH || 12|| bhogArthaM yatamAnasya yoginaH kramabhAvataH | tatra vighnaH kR^itaH kena tataH krodhayuto bhavet || 13|| yena vighnaH kR^itasteShu bhogeShu tasya bhoginaH | taM shatruM sa hi jAnAti bhinnabhAvaparAyaNaH || 14|| tato hyaj~nAnasambhUtiH krameNotpadyate parA | yoginashcha tayA yukto hantuM taM yatate sadA || 15|| shatrushikShArthamarthAn sa nAnAbhAvasamanvitaH | sampAdya taM tu nirjitya bhogAn bhu~Nkte prayatnataH || 16|| svaparaj~nAnahInatvaM gataM tasya prajApate | tadevAj~nAnasambhUtiH shatrumitrapradarshinI || 17|| tataH shAnteH krameNAsya vismR^itirjAyate parA | tayA yutaH svayaM dehaM manyate satyarUpakam || 18|| dehe santoShamApanne kR^itakR^ityamiva sthitam | manyate viparIte sa AtmAnaM bhAgyavarjitam || 19|| tato yogaM parityajya svayaM bimbI prajAyate | bimbe tanmayabhAvenAgamiShyati na saMshayaH || 20|| evaM krameNa yogI sa shAntihInasvabhAvataH | sadA tiShThati taM yogaM nAshrayate kadAchana || 21|| sukhayukte sharIre sa sukhayukto bhavet svayam | duHkhayukte tathA duHkhI nAnAbhAvaparAyaNaH || 22|| leshamAtramayaM shAntiM labhate na kadAchana | asantoShayuto nityaM bhramate bhogalipsayA || 23|| bhogArthaM vividhAnyeva nityaM pApAni chAdarAt | charate sarvapuNyAni vidhiniShedhavarjitaH || 24|| varNAshramayuto yogI svadharmaM tyajya nityadA | pApaM charati vA puNyaM svadharmaH saMyutaH kadA || 25|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 8 pAna 31) yogAn bhu~Nkte visheSheNa mohayukto nirantaram | yogabhraShTo.ayamAkhyAtastyaktvA yogaM naro bhavet || 26|| hR^idi tasya vivekashcha sadA tiShThati mohadaH | puNyapApavihIno.ahaM brahmaiva brahmabhAvitaH || 27|| ante sa narakAn gachChed dvandvaduHkhapradAyakAn | yAtanAM ghorarUpAM tu patedbhuktvA dharAtale || 28|| dakSha uvAcha | yogabhraShTagatiM brUhi yogIndra dayayA parAm | kathaM narakago bhUtvA yAtanAM prApnuyAt param || 29|| karmaphalaparityAgAdihajanmadharaH katham | sambhavedvismayo bhAti cheShTitaM yoginaH param || 30|| mudgala uvAcha | brahmaNi brahmabhUtasya punarviShayasevanAt | brahmaNo bhaktihInasyAnte sthAnaM na bhavet kila || 31|| apArapuNyayogena brahmaNi dehinaH kadA | rasotpattirbhaveddakSha sarvashreShThasya yogadA || 32|| dehaviShayasaMyogAd dvandvabhAvaparAtmanaH | nAnApApAdiyogena puNyaM svalpaM prahIyate || 33|| mR^ito.ayaM shivaloke vai vaikuNThe saurashAktayoH | brahmaNa indraloke vA patedante na saMshayaH || 34|| shokaharShapradaM vishvaM nAnAdvandvasamanvitam | narako nAtra sandeho yoginAM shAstrasammatam || 35|| utpattinAshasaMyuktaM tyaktvA brahmaparAyaNaH | brahmaNi brahmabhUtaH sa punardvandvaparo yataH || 36|| vikuNThAdipade saMstho dvandvaM bhu~Nkte nirantaram | utpattinAshasaMyuktaM nAnAbhogaparAyaNaH || 37|| ato yogI prajAnAtha svargAkhyAnnarakAn parAn | bhuktvA dvandvamayAn pashchAdiha janmadharo bhavat || 38|| bhavedyogikule tasya janma vA tApase kule | R^iddhimatAM sa tatrApi punaryogaM chariShyati || 39|| pUrvasaMskArayogena na bhoge sa ramet kadA | chittaM tasya mahAyogI prabhavet svalpayogataH || 40|| punarna yogabhraShTaH sa sambhavedbrahmaNaH suta | shAntyAyuktasvabhAvena sharIraM poShayen mudA || 41|| ante brahmaNi yogI sa tadAkAro bhavet param | yogasaMskArapuNyena sthitiM labdhvA mahAmatiH || 42|| etatte kathitaM pUrNaM yogabhraShTasya cheShTitam | kiM punaH shrotumichChA te vada dhAtarvadAmyaham || 43|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre yogabhraShTacharitanirUpaNaM nAma aShTamo.adhyAyaH || 9\.8 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu chaturtho.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.4 (##Page ## khaM\. 9 a\. 9 pAna 32) \section{9\.9 aj~nAninAM kramayogavarNanaM nAma navamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | chittaM cha~nchalamatyantaM viShayeShu parAyaNam | durgrahaM shAntisaMyuktaM na bhaven munisattama || 1|| ato yogasya prAptyarthaM sid.hdhyarthaM sugamaM tataH | upAyaM vada chittasya jayArthaM vA.aparaM prabho || 2|| mudgala uvAcha | pa~nchachitteShu yadbimbaM sthitaM bhrAntyA samanvitam | chintAmaNeH samAkhyAtaM tasyaiva bhajanaM charet || 3|| tena chittaM jayedyogI nAnyaM pashyAmi bho vidhe | vinA chittajayaM yogadAyakaM nAtra saMshayaH || 4|| dakSha uvAcha | sugamaM vada mArgaM me sarvebhyo brahmadAyakam | saMsevya jantavaH sarve brahmIbhUtA bhavanti vai || 5|| mudgala uvAcha | aj~nAnena samAyukto naro viShayalampaTaH | shishnodaraparo nityaM yogaM nechChati karhichit || 6|| tasya sakAmikaM karma sukhadaM bodhayet param | alabhyaprApakaM hR^idyamAcharellobhasaMyutaH || 7|| alabhyalabhyalobhena tyaktvA pApaM mahAkhalaH | satkarmanirato bhUtvA charet puNyaM nirantaram || 8|| tatastenaikabhAvena pApaM nashyennirantaram | shuddho.atyantaM naraH kuryAt karma kAmayutaM param || 9|| samApnuyAttato.alabhyaM hR^idyaM chet punareva saH | vishvAsena samAyuktaH kuryAt karma visheShataH || 10|| athavA naiva samprAptamalabhyaM tena taM tadA | upAdishedvisheSheNAdhikaM satkarma chAchara || 11|| anantajanmabhiH pApaM tvayA kR^itamasaMshayam | apAramantarAyo bhavati te tadvighAtakam || 12|| evaM karmaparaH so.api duHkhito.atyantamAcharet | pApanAshArthamAnandAttena shuddhAntaro bhavet || 13|| satkAmikaparasyAsya karmAtyantaprabhAvataH | tasya buddhirbhavet dakSha niHkAmikaparAyaNA || 14|| janmamR^ityupradA bhogA bhuktA vividhajanmasu | apArasukhadaM brahma na prAptaM dehadhAriNA || 15|| alabhyaM na mayA prAptaM prArabdhAdhInato.athavA | prArabdhaM chAlituM ko.api na samartho bhaviShyati || 16|| ato niHkAmikaM karma karomi nityamAdarAt | janmamR^ityuvihIno.ahaM bhaviShyAmi na saMshayaH || 17|| brahmasukhamapAraM yallabdhvA brahmaparAyaNaH | brahmIbhUto bhaviShyAmi yatnaM karomi tatparaH || 18|| evaM dhArya parityajya kAmAn sevet sa pa~nchakAn | devAn gaNeshamukhyAMshcha muktimArgaparAyaNaH || 19|| sAlokyAdibhavaM saukhyamichChati nityamAdarAt | krameNa tapasA yukto prabhaven mAnavastataH || 20|| vibhUtirbrahmaNaH proktA nAnArUpA prajApate | tatra tasya ramechchittamaishvaryairyuktabhAvataH || 21|| ime samartharUpA vai brahmaNaH paramAtmanaH | aMshatejodharAstasya sarvAdhIshA bhavantyataH || 22|| evaM sarvatra sa~nchintya teShAM pUjAparo bhavet | labhettat kR^ipayA dakSha chittashuddhiM narottamaH || 23|| vichAreNa gaNeshAnaM j~nAtvA sampUrNama~njasA | sarvapUjyAdichihnaistaM shreShThaM tatra rato bhavet || 24|| j~nAtvA svAnandanAthaM taM svAnandArthaM visheShataH | prabhajedgaNarAjaM sa niShkAmabhaktisaMyutaH || 25|| tato.aharnishamatyantaM bhajettattapasA yutaH | (##Page ## khaM\. 9 a\. 9 pAna 33) mokShArthaM sarvabhAvena virakto viShayAdiShu || 26|| gaNeshakR^ipayA tasya chittashuddhirbhavet parA | tayA sarvasvabhAvena bhajettaM gaNanAyakam || 27|| vishvaM charAcharaM sarvaM jAnIyAttatsvarUpakam | sarveShAM hitabhAvena bhajettaM dviradAnanam || 28|| kasyApi sambhavet duHkhaM tAdR^ishaM pracharenna saH | sahan san dvandvajaM bhAvamArjavena samanvitaH || 29|| devakAryaM vinA sAdhurna ChindyAt sa kadAchana | patrAdikaM visheSheNa vishvarUpaparAyaNaH || 30|| ekAnte nirjane sthAne sthitvA dhyAtvA gajAnanam | pUjayedbhaktisaMyukto dhyAnaM kuryAdvisheShataH || 31|| ananyamanasA devaM bhajettaM bhAvadhArakaH | shamadamaparo bhUtvA chittanigrahamAcharet || 32|| durjayaM chittamatyantaM j~nAtvA vAyunibandhataH | prANAyAmaparo bhUtvA jayettannAtra saMshayaH || 33|| atha vAyunirodhasya vadAmi mArgamuttamam | yena pApaM parityajya shuddhachitto naro bhavet || 34|| pUrayedvAmanAsAyAM vAyuM tasmAchchaturguNam | dhAraNaM tasya kuryAt sa svodare niyato bhavet || 35|| pUrakAd dviguNaM kuryAdrechakaM cha prajApate | punarnasA dakShiNayA pUrayet kumbhakaM charet || 36|| vAmayA rechakaM chaiva punaH punarnirantaram | prANAyAmaM chared dhImAn pApahIno naro bhavet || 37|| evaM traikAlikaM kuryAt prANAyAmaM visheShataH | nAtinirodhasaMyuktaM vAyuM haThasamanvitaH || 38|| atihaThena saMruddho vAyU romabhya eva cha | niHsR^itya kuShThasaMyuktaM taM karoti na saMshayaH || 39|| nAbhimUlasthitA nADI iDA cha pi~NgalA.aparA | suShumNA tatra rodhena mArgo bhavati nirmalaH || 40|| apAno nAbhimUlastho hyadho gachChati sarvadA | prANa UrdhvaM tathA jantornADIbhiH preritaH sadA || 41|| mArgarodhanabhAvena nADyAM mArgo bhaviShyati | vAyurmUlaM samAshritya tiShThati kramatastataH || 42|| tatra laghvakSharANyeva dvAdashApi pratiShThati | vAyushchet sa laghuH proktaH prANAyAmashcha yogibhiH || 43|| tato dviguNatastiShThedyadA vAyuH surodhitaH | madhyamaH sa samAkhyAtastriguNAduttamottamaH || 44|| evaM prANamapAnaM cha svamUle sannayed budhaH | tayo rodhanabhAvena mUlagau tau bhaviShyataH || 45|| evaM krameNa mUle.ayaM vAyurmuhUrtaM saMsthitaH | tadA samAnagA nADI bhidyate tatra saMsthitA || 46|| sA suShumNA samAkhyAtA tatra sammilitau kramAt | prANApAnau samau bhUtvA tadrUpau tau bhaviShyataH || 47|| trikAlaj~naH svayaM siddho bhaviShyati narottamaH | vAyusAdhanapAtratvaM prApya tejaHsamanvitaH || 48|| tataH svAdhInatAM yAtau prANApAnau visheShataH | sa nayiShyati tau yatra kramAttatra gamiShyataH || 49|| tato dhyAnaparo bhUtvA ShaTchakrabhedane rataH | chakrasthaM svasvarUpaM sa pashyettadvAyunA gataH || 50|| evaM krameNa yogIndro gachChedbhedya prajApate | sahasrAre sa chakrANi tatra pashyedgajAnanam || 51|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 9 pAna 34) tatra krameNa vAyuM saMsthApayet susamAdhinA | vAyunA saMyutastiShThet pashyan vighneshvaraM param || 52|| kramAdvAyubalenaivaM shuddhachitto bhaviShyati | pashyet sarvatra bhAveShu sthitaM brahma sanAtanam || 53|| tataH svAdhInatAyuktaH prabhavet svena tejasA | yaM yamichChet sa taM taM tu sadyo vai saphalaM bhavet || 54|| ki~nchidichChenna yo yogI tadA yogamavApnuyAt | no chechChandarato bhUtvA bhogayuktaH punaH patet || 55|| sAdhanaM dvividhaM proktaM kriyArUpaM prajApate | bAhyaM karmasvarUpAkhyaM tapoyuktaM svadharmajam || 56|| AntaraM vAyurodhAkhyaM sarvasiddhipradAyakam | tAbhyAM chittaM vinirgR^ihya svavashaM kArayennaraH || 57|| bAhyakarmaratAjjantorAntaraM shIghrasiddhidam | sahasrAdhikabhAvAkhyaM proktaM yogIndramukhyakaiH || 58|| ataH paraM tR^itIyaM te sAdhanaM kathayAmyaham | yena yogIndrasevyaH sa dhruvaM bhavati mAnavaH || 59|| chittashuddheshcha kAryArthaM karma dvividhamuchyate | shuddhachitto naraH pashchAt sampashyedbrahma shAshvatam || 60|| sarvatra pUrNabhAvena saMsthitaM paramavyayam | avayavAdibhirhInaM tatra lIno bhavet svayam || 61|| etAvAn phalAdAtA.ayaM kriyAyogaH prakIrtitaH | bAhyAntarAtmakaH pUrNastato.anyat sAdhanaM charet || 62|| chittaM rasayutaM kutra jAyate yoginaH param | tajjayedbrahmabhAvena shamadamaparAyaNaH || 63|| svadharmasaMyuto bhUtvA dehanirvAhakaM charet | dehasya shamanaM tachcha jAyate sa damaH smR^itaH || 64|| viShayArthaM manastasya sa~NkalpaM yat samAcharet | tannechChechchittamAgR^ihya kuryAdbrahmaparAyaNam || 65|| ayaM shamaH samAkhyAtastena chittaM bhavet param | svAdhInaM sarvabhAvaM cha tyaktvA brahmaparaM bhavet || 66|| shanaiH shanairuparamedviShayebhyo mahAtmavAn | dhR^itiM yogamayIM dhR^itvA bhavedyogI sa mAnavaH || 67|| karmamArgaM parityajya dvividhaM yogisattamaH | dhyAnayogaparo bhUtvA tiShThennityaM vadAmi tam || 68|| manovANIvihInaM yadbrahma tatra samAcharet | dhyAnaM sa~NkalpatyAgAkhyaM viShayeShu nirantaram || 69|| yo yashchittena sa~NkalpaH kriyate viShayeShu cha | tattatsa~NkalpahInaM sa kArayedyogatatparaH || 70|| evaM chittaM narasyaiva svAdhInaM jAyate sadA | yadA dhartuM sa no shaktastadAnyadAcharedbudhaH || 71|| dehendriyANi sa~NgR^ihya tiShThedbhumau mahAyashAH | na chalet sthANuvat so.api kriyAM naiva samAcharet || 72|| tatra yanmilitaM chAnnaM jalapAnAdikaM charet | parechChayA samAyuktaH sadA tiShThen mahAyashAH || 73|| kenApi jalapAnAdi na dattaM tAdR^isho vaset | na tadarthaM shramet so.api nechChet prArabdhadhArakaH || 74|| sarpavR^ishchikavyAghrAdyaiH pIDito yadi mAnavaH | nAnAprahArayogaishcha mAnavAdibhireva vA || 75|| tathApi na chalet so.api svasthAnAjjaDavatparaH | dehaprArabdhamAshritya na teShu krodhamAcharet || 76|| pUrvajanmakR^itaM karma mayA tena prabodhitaH | (##Page ## khaM\. 9 a\. 9 pAna 35) ime sampIDayantyevameShAM doSho na vidyate || 77|| athavA sAttvikaistatra pUjitaH sarvabhAvataH | nityaM nAnAjanaiH so.api sevito na chalettadA || 78|| pUrvajanmakR^itaM karma preritAstena mAnavAH | mayA mAM pUjayantyeva guNa eShAM na vidyate || 79|| evaM manasi sandhArya teShAM nechChechChubhaM kadA | dvandvamevaM parigR^ihya tiShThennityaM mahAyashAH || 80|| anena vidhinA so.api svalpakAlena bho vidhe | chittaM jayenna sandehaH shAntiM pUrNAmavApnuyAt || 81|| nAnyat ki~nchichcharet karma na dhyAnAdikamAdarAt | evaM shamadamau dhR^itvA bhavedyogI sa mAnavaH || 82|| vichAraM brahmaNastatra kuryAnnityaM visheShataH | kIdR^ishaM brahma hR^itsthaM me vedAdyaiH pratipAditam || 83|| pa~nchabhUmimatikramya tiShThet krameNa mAnavaH | nAnAbrahmaNi pashyan sannante shAntimavApnuyAt || 84|| shAntiyukto naraH pashchAt santyajettAM mahAdbhutAm | jaDAvasthAM punaH so.api yathechChAchArago bhavet || 85|| hR^idi chintAmaNiM dR^iShTvA pa~nchabhUmiprachAlakam | shAntyA yukto bhavennityaM svAdhInahR^idayaH paraH || 86|| dR^iShTvA brahma svayaM yogI rasahIno bhaven mudA | sarvatra nAtra sandehaH shAntyA sarvaM samAcharet || 87|| anena vidhinA dakSha j~nAnI pApaparAyaNaH | krameNa sAdhayedyogaM sa yogI sambhavet paraH || 88|| evaM kartumashaktashchettadA shrutvA mahAmatiH | imaM yogaM svayaM tatra niShThAyukto bhavet sadA || 89|| svadharmanirato bhUtvA yogamichChennirantaram | nindyabhogAn prabhu~njan sannante svAnandago bhavet || 90|| gaNeshvaraM tatra dR^iShTvA yogayukto bhaviShyati | jyotirdehadharo bhUtvA prabhajedgaNanAyakam || 91|| brahma kalpamayaM sthitvA kAlaM tatra mahAmatiH | taddehe lInatAM prApya brahmabhUto bhaviShyati || 92|| evaM kartumashaktashchettadA sa dharmasaMyutaH | karmAcharet prajAnAtha brahmArpaNavidhAnataH || 93|| tenaiva shuklagatyA sa brahmIbhUto naro bhavet | niHkAmayogamArgeNa sadA brahmaNi tatparaH || 94|| evaM kartumashaktashchettadA.ahaM brahmabhAvataH | trividhaM phalamutsR^ijya karmajaM yogamApnuyAt || 95|| karmatyAgabalenaivAhaM brahma nishchayena saH | krameNa karmasaMyukto bhaviShyatyanyajanmani || 96|| niHkAmakarmakartA sa punaranyabhave naraH | yogarasasamAyukto bhavedviShayanindakaH || 97|| evaM krameNa shAntiM sa labhet pUrNAM na saMshayaH | kramArthaM rachitaM sarvaM nAnAmatasamanvitam || 98|| sugamaM sarvabhAveShu gaNeshabhajanaM param | tena yogI bhavennUnaM sarvashAstreShu sammatam || 99|| yatki~nchid gaNarAjasya vratapUjAdikaM prabhoH | kIrtanashravaNAdyaM tu brahmIbhUtapradAyakam || 100|| nAnAviShayasaMyukto naraH smaredgaNAdhipam | aharnishaM tadAsyAnte gaNeshasmaraNaM bhavet || 101|| tena svAnandago bhUtvA yogamabhyasya tanmayaH | brahmakalpAntabhAve sa bhaviShyati na saMshayaH || 102|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 10 pAna 36) smaraNaM gaNarAjasya prakuryAnnityamAdarAt | tasyAnte gaNarAjasya smR^itiM dadyAnnarAya saH || 103|| ato.aharnishamekaM taM saMsmaren mAnavaH param | nAnAyogAdikaM sarvaM sAdhya yogisamo bhavet || 104|| AyAsena vihIno.api sadA viShayalampaTaH | gaNeshasmaraNe saktaH saH shukasamatAM vrajet || 105|| shivaviShNumukhAdInAM naro yaH smaraNaM charet | ante teShAM smR^itiM tasmai sa dadyAchchittagaH prabhuH || 106|| teShAM lokaM samAsAdya bhuktvA bhogAn manoharAn | prapatennA.atra sandeho mR^ityuloke visheShataH || 107|| purANeShu prapaThyante triguNAnAM layAH sadA | ataH sa janmamR^ityubhyAM yukto bhavati tadgataH || 108|| ataH sAraM samAkhyAtaM gaNeshabhajanaM param | tenAj~nAnasamAyukto naro brahmamayo bhavet || 109|| etatte kathitaM dakSha yogaprAptyarthamAdarAt | aj~nAnasaMyutasyApi brahmIbhUtapradAyakam || 110|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmatArthashAstre aj~nAninAM kramayogavarNanaM nAma navamo.adhyAyaH || 9\.9 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu pa~nchamo.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.5 \section{9\.10 vibhUtiyogo nAma dashamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | vibhUtIrvada yogIsha gaNeshasya mahAtmanaH | yA j~nAtvA tAH samArAdhya gaNeshaj~no bhavennaraH || 1|| mudgala uvAcha | apArA gaNanAthasya vibhUtayo na saMshayaH | tA na shaktAH kathayituM bhavanti sha~NkarAdayaH || 2|| kShaNe kShaNe gaNeshAno nAnAkhelaparAyaNaH | vibhUtibhirjagatsarvaM bhAvayati parAtparaH || 3|| lokeShu tattvamukhyeShu jagatsu brahmasu prabhoH | ye shreShThAstasya te sarve vibhUtipadadhArakAH || 4|| kalpe kalye vibhUtInAmavatArA asa~NkhyakAH | gaNeshasya tathA dakSha tAn vaktuM kaH kShamo bhavet || 5|| ataH sa~NkShepatastubhyaM kathayiShyAmi tAH shR^iNu | vibhUtIrgaNanAthasya nAnAsiddhipradAyinIH || 6|| jagatsu brahmasu prAj~na yogarUpo gajAnanaH | kathaM na bhinnabhAvAkhyaM vartate varNayAmyaham || 7|| mAyAbhyAM saMyutaH so.api nAnAveShapradhArakaH | ayoginAmidaM hR^idyaM satyaM sambhAsate sadA || 8|| mAyAyuktaprabhAveNa kiM kiM gajAnanasya cha | (##Page ## khaM\. 9 a\. 10 pAna 37) na sambhavedahaM mAyAM samAshritya vadAmi tAH || 9|| kalAMshAH kalayA yuktAH kalAMshAMshAH kalAtmakAH | teShAmaMshadharA ye te sarve vibhUtidhArakAH || 10|| evameva gaNeshAnaH pR^iShTashcha nAradena saH | jagAda tAH shR^iNuShva tvaM vibhUtIH paramAdbhutAH || 11|| shrIgaNesha uvAcha | pUrNo yogeShu sarveShu chittarodhamayaH paraH | mAyAhInaprabhAvANAmayogo.ahaM mahAmune || 12|| svAnando nijabhUteShu turyeShvavyaktasa.nj~nitaH | AnandasamabhAveShu jIveShvAtmAhama~njasA || 13|| nAnAbhedeShu brahmAhamasadrUpapradhArakam | satyeShu sA~NkhyarUpo.ahaM bodhaH khelakareShu cha || 14|| dehAbhimAnayukteShu sadaiko.ahaM mahAmate | deheShu bindurUpo.ahaM chetanAsu guNeshvaraH || 15|| kosheShvAnandakosho.ahaM vij~nAnaM sUkShmajAtiShu | vivekeShu manashchAhaM chAlakeShu samIraNaH || 16|| sthUleShvannasvarUpo.ahaM samaShTiShu tatheshvaraH | vyaShTiShu prAj~narUpo.ahamaNuShu cha mahAvirAT || 17|| indriyeShu manashchAhaM bhUteShvAkAshasa.nj~nitaH | tanmAtrANAmahaM shabdo j~nAtAhaM devatAsu cha || 18|| tattveShu vividheShveva mahattattvamahaM param | guNeShu guNapo.ahaM tu pAlakeShu janArdanaH || 19|| haraH saMhArakartR^INAM sraShTR^INAM prapitAmahaH | karmaNAmaryamA.a.atmA.ahaM mohakAnAM cha shaktikA || 20|| devAnAM maghavA.ahaM tu AdityAnAM vinAyakaH | tejasAM bhAnurUpo.ahamamR^iteShu vidhuH paraH || 21|| agniH pratApadeShveva dharmaH samapravR^ittiShu | yamo yamavatAM chAhaM rakShasAM nirR^itiH svayam || 22|| jaleShu varuNo.ahaM tu balavatsu samIraNaH | nidhInAM dhanadAtA.ahaM rudrANAM sha~NkaraH prabhuH || 23|| kAmo dhanurdharANAM cha ratirbhogeShu bhogadA | nAgeshAnAmahaM sheShaH sarpANAM takShakaH svayam || 24|| nAgAnAM vAsukirnAma jamburdvIpeShu sarvadaH | svAdUdakaH samudrANAM parvateShu hi merukaH || 25|| pitR^INAM yamarUpo.ahaM vR^ikSheShu shamikA matA | devavR^ikSheShu mandArastarUNAM kAmadAyakaH || 26|| dhenUnAM kAmadhenuryA dUrvA chauShadhiShu prabhuH | pakShiShu tu mayUro.ahaM mR^igANAM siMharUpadhR^ik || 27|| mAsAnAM shrAvaNashchAhaM chaurANAM mUShakAdhipaH | vAhaneShvashvavAho.ahaM siddhiraishvaryadeShu cha || 28|| vidyAsu buddhirUpo.ahaM chittaM prakAshakAriNAm | ahaM manashcha vegAnAM mohadeShvabhimAnakaH || 29|| narAdhipo narANAM tu varNeShu brAhmaNohyaham | AshrameShu turIyo.ahaM poShakeShu gR^ihasthakaH || 30|| tyAginAmavadhUto.ahaM tithInAM cha chaturthikA | prajApatiShu dakSho.ahaM brahmarShiShu bhR^igustathA || 31|| nArado daivatarShINAM datto.avadhUtarUpiNAm | kapilastattvavij~nAnAM yoginAM shuka eva yaH || 32|| janako.ahaM videhAnAM niHsa~NgeShu mahAmune | sanakAdaya evA.ahaM j~nAninAM bAdarAyaNaH || 33|| vasiShThaH karmakartR^INAM gANapatyeShu mudgalaH | bhR^ishuNDI chaikaniShTheShu brahmiShThAnAM bR^ihaspatiH || 34|| annAnAM tilarUpo.ahaM gavyAnAM ghR^itama~njasA | madhu sarvarasAnAM cha makaro jalajAtmanAm || 35|| kaumaNDalI nadInAM cha tIrtheShu gANapaM param | kShetrANAM mayUrakShetraM kAshirAjaH subuddhiShu || 36|| mayUresho.avatArANAM gArgya upAsakAtmanAm | dhyAnaniShTheShu sarveShu gR^itsamado.ahameva cha || 37|| subodhau daityajAtInAM j~nAnArirdveShakAriNAm | durjayeShu manashchAhaM varNeShvo~NkAra eva saH || 38|| shukrohaM bhAvikeShveva trishirAH shuddhachetasAm | upadeshapradAtR^INAM yAj~navalkyaH pratApavAn || 39|| paurANikeShu sUto.ahaM shrotR^INAM shaunako muniH | senAnInAmahaM skando viShNuryashasvinAmaham || 40|| pApeShvanR^itarUpo.ahaM kalaho bhedadhAriNAm | prAptiShu lobharUpo.ahaM maNInAM chintitArthadaH || 41|| j~nAnaM pavitraM bhAvAnAM sAmagAyakadharmiNAm | vedeShvatharvasa.nj~no.ahaM shastreShu parashuH paraH || 42|| nirlepAnAmahaM sAkShI rAjashrIShu gajastathA | viShayo bhrAntidAnAM cha rambhA hyapsarasAmaham || 43|| gandharvANAM chitraratho vaidyAnAM vaidyanAyakaH | dhanvantaristu bhiShajAM samudraH sarasAtmanAm || 44|| srotasAM jAhnavI vipra mantrANAmekavarNajaH | sUkteShu brAhmaNaspatyaM yaj~neShu j~nAnarUpadhR^ik || 42|| prANeShu tu samAno.ahaM shaktiH shaktimatAmaham | bR^ihadAraNyakaM viddhi nAnopaniShadAM param || 46|| shAstreShu yogashAstraM cha purANeShu cha maudgalam | araNyAnAM mahAraNyaM daNDakAkhyamahaM param || 47|| niyantR^INAmahaM daNDo mAyA.ahaM bhAvakAriNAm | smR^itInAM yAj~navalkyasya smR^itireva parA matA || 48|| gAyatrI ChandasAM vipra svAnando nagarAtmanAm | vyAkaraNama~NgabhUteShu kalAsu yogadA hyaham || 49|| nItij~neShu tathA kAvyo vR^iShabho bhUmidhAriNAm | nandikesho gavAM chAhaM nagno bhairavabhAvinAm || 50|| evaM nAnAvidhA.a.akArA vibhUtIrgaNapasya yA | kathituM naiva shakyA sA sArA sa~NkathitA mayA || 51|| yadyachChreShThatamaM vipra sA vibhUtirna saMshayaH | lokeShu gaNarAjasya tAM bhAvaya visheShataH || 52|| mudgala uvAcha | evamuktvA gaNeshAno virarAma prajApate | nAradastaM praNamyaiva jagAma tAdR^isho.abhavat || 53|| ya imAM shrAvayeddakSha shR^iNuyAdvA prayatnataH | na mohaM sa labhet kvApi j~nAtvA sAmarthyajaM mahaH || 54|| apAramahimAyuktA jIvAshcha parameshvarAH | te sarve vighnarAjasya vibhUtipadadhArakAH || 55|| evaM j~nAtvA gaNeshAnaM ye bhajanti manIShiNaH | te sarve brahmabhUtAshcha bhaviShyanti prajApate || 56|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena vibhUtiyogo nAma dashamo.adhyAyaH || 9\.10 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu ShaShTho.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.6 (##Page ## khaM\. 9 a\. 11 pAna 39) \section{9\.11 tattvavichArayogo nAma ekAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | tvayA proktaH purA vipra vichAro brahmaNaH paraH | taM kR^itvA yogamApnoti tadvadasva hitAvaham || 1|| kriyayA shuddhachitto yo naro brahmaparAyaNaH | sarvatra brahmarUpaM yadvidhinA kena pashyati || 2|| mudgala uvAcha | bAhyAntarAM kriyAM kR^itvA shuddhachitto narottamaH | tattvavichAramArgeNa pashyati brahma shAshvatam || 3|| tatte.ahaM kathayiShyAmi tattvaj~nAnaM prajApate | Adau yogijanAnAM yat sAdhanaM yogadAyakam || 4|| pR^ithvI jalaM tathA tejo vAyurAkAshameva yat | pa~nchabhUtamayo dehaH prakR^itiH sA cha pa~nchadhA || 5|| kriyArUpA mahAbhAgA nAnAbhedaparAyaNA | vibhajyAtmAnamevaM sA krIDati vividhe ratA || 6|| bhUtAnAmekabhAvAkhyA pa~nchAnAM j~nAnarUpiNI | prakR^itirhR^idi saMsthA sA jIvabhAvadharA parA || 7|| tayA j~nAnaM bhavet sarvaM nAnAvivekadAyakam | tadAdhAraM jagat sarvamekarUpA prakIrtitA || 8|| tayoryoge prajAnAtha brahmaivamabhidhIyate | kriyAj~nAnasvarUpAkhyaM dvandvahInaM parAtparam || 9|| tadeva pa~nchadhA jAtaM shR^iNu tadyogadAyakam | sthUlaM sUkShmaM samaM chAtmapratItaM bindusa.nj~nitam || 10|| samaShTivyaShTibhAvena dvividhaM brahma kathyate | pR^ithaktvena svayaM bhAti pa~nchasu pa~nchabhedataH || 11|| sthUlaM jAgR^inmayaM brahma tadeva dvividhaM matam | vishvAkhyaM vyaShTirUpeNa vaishvAnaraM samaShTigam || 12|| aNDeShu vividhA rUpA jantavo dR^iShTigocharAH | jAgR^idbhAvadharAH sarve vishvAtmakA udAhR^itAH || 13|| tasya bodhaM pravakShyAmi sugamArthaprakAshakam | kriyAtmakeShu deheShu kriyArUpA bhavanti te || 14|| j~nAnAtmakeShu deheShu j~nAnarUpadharA matAH | ubhayoryogabhAvena vishvAkhyAste prakIrtitAH || 15|| bAhyadehasya bho dakSha vitastiryAdR^ishI bhavet | tAvanmAnena sarveShAM j~nAnadeho hR^idi sthitaH || 16|| virAT jAgR^it svarUpastho vaishvAnara iti smR^itaH | vyApakAtmakadehena tiShThati vishvabhAviShu || 17|| tasyApi dvividho dehaH kriyAj~nAnaprabhedataH | tayoryoge samAkhyAto vaishvAnarashcha tanmayaH || 18|| vishvavaishvAnarayoshcha yoge brahma prakIrtitam | jAgR^idbhAvadharaM pUrNaM sthUlabhUtaprakAshakam || 19|| etat sthUlasya tattvaM te kathitaM tu samAsataH | tatra tattvavidhiM bhinnaM shR^iNu yogasamAdhidam || 20|| janmamR^ityuyutaM yachcha nAnAbhAvaparAyaNam | tvampadAkhyaM prajAnAtha viddhi tat sarvabhAvagam || 21|| janmamR^ityuvihInaM yadekarUpaM prakIrtitam | tatpadAkhyaM cha tadviddhi paraM sarvAtmadhArakam || 22|| tayoryoge bhavettatvaM tadevAsipadaM param | dvandvabhAvavihInaM yad dvandvarUpaprakAshakam || 23|| tvampadaM kriyayA yuktaM j~nAnAkhyaM tatpadaM bhavet | tayoryoge bhavedvishvaM tattvarUpaM na saMshayaH || 24|| evaM vaishvAnarAkhyaM tvaM jAnIhi tattvasa.nj~nitam | kriyAj~nAnasamAyoge tayoH prakAshakArakam || 25|| athAnyachChR^iNu dakSha tvaM tattvarUpaM purAtanam | vishvAkhyA jantavaH sarve nAnAbhAvAtmakA budhaiH || 26|| janmamR^ityuyutAH proktAstvampadadhArakA matAH | vaishvAnarastvampadashchaikarUpAdvyApako mataH || 27|| tayorabhedabhAve yadbrahmatattvaM prakIrtyate | jAgR^idbhAvadharaM pUrNaM sthUlabhAvaparAyaNam || 28|| evaM nAnAvibhAgeShu j~nAtavyaM tattvarUpakam | sUkShmAdiShu prajAnAtha brahmasaukhyapradAyakam || 29|| atha sUkShmaM pravakShyAmi yogamArgaprasiddhaye | shuddhachittaprabhAveNa tajj~nAnaM tanmayaM bhavet || 30|| bAhyaM sthUlaM visheSheNa jAgR^idannamayaM param | AntaraM svapnabhAvAkhyaM sUkShmaM jAnIhi mAnada || 31|| prANo dashavidhaH proktaH sUkShmarUpoM.atare sthitaH | tasmAt sUkShmaM manaH proktaM prANAntaH saMvyavasthitam || 32|| tasmAt sUkShmaM cha vij~nAnaM dehadvandvaj~namuttamam | manoM.atare sthitaM pUrNaM tadantarna cha vidyate || 33|| trividhaM koshasaMyuktaM svapnaM sUkShmasvarUpakam | sarvAntare sthitaM brahma dvandvamAyAprachAlakam || 34|| kriyArUpastathA dehaH sUkShmabhUtamayaH smR^itaH | sarvAntare samAsthAya kalpitAbhogakArakaH || 35|| j~nAnadehaH samAkhyAtaH sadaikabhAvadhArakaH | pUrvavat sarvaM vij~neyaM sUkShmamAyAprakAshakam || 36|| bhinnabhAvadharAH sarve jantavaH svapnagAH parAH | taijasAste matAH shAstre kriyAj~nAnaprakAshakAH || 37|| virAT tatra samAkhyAto hiraNyagarbhasa.nj~nitaH | vyApakaH svapnabhAveShu nAnAjantuprachAlakaH || 38|| tayorabhedabhAve yadbrahma svapnAtmakaM param | sUkShmamAyAprakAshatvAt sUkShmaM tat kathyate budhaiH || 39|| pUrvavattattvabhAvashcha vij~neyaH sUkShmagaH paraH | shuddhachittaprabhAveNa sAkShAtkAraM karoti saH || 40|| ataH paraM samAkhyaM yadbrahma suShuptisa.nj~nitam | kathayAmi mahAprItyA lokAnAmupakArakam || 41|| bAhyaM jAgR^inmayaM dakSha vapuH sarvatra paThyate | AntaraM svapnamityuktaM tayoryoge samAtmakam || 42|| bAhyAntaraikabhAvAkhyaM bAhyAntaravivarjitam | AnandakoshagaM sAmyaM kR^itaM bhUtairguNAtmakaiH || 43|| jAgR^ittyaktvA naro yastu svapnaM gachChati tatra saH | tayoH sandhiM samAshritya suShuptirjAyate parA || 44|| tathA svapnaM parityajya jAgR^itiM gachChati svayam | tayoH sandhiM samAsthAya tiShThati sA suShuptikA || 45|| yatra supto naro dakSha j~nAnayukto bhavatyasau | na jAnAti svakaM chAnyaM svapnaM naiva prapashyati || 46|| sA suShuptiH samAkhyAtA nidrAM saMshritya tiShThati | jAgR^itisvapnabodhaM yA karoti sA suShuptikA || 47|| sA dvidhA mAyayA yuktA prAj~neshvarasvabhAvataH | bhinnadehadharANAM tu praj~nAkhyA sA prakIrtitA || 48|| virADrUpadharA nityA seshvarAkhyA prakathyate | brahmarUpA tayoryoge tattvasa.nj~nA yathA purA || 49|| atha turIyarUpaM te kathayAmi samAsataH | nAdarUpadharaM bhUtatanmAtrAbhedama~njasA || 50|| vyavasthAsaMshritaM pUrNaM triShu sAkShivaduchyate | tasyAnubhavamAhAtmyaM kathayAmi hitAya te || 51|| mayA jAgR^inmayaM bhuktaM mayA svapnaM vilokitam | nidrAyAM na mayA ki~nchijj~nAtaM vadati yaH sa vai || 52|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 11 pAna 41) yadA jAgarti vishvasthastadA dvAbhyAM vivarjitaH | yadA svapiti sa dvAbhyAM hInastiShThati nishchitam || 53|| yadA suShuptisaMstho.ayaM tadA dvAbhyAM vivarjitaH | evaM bhedaprakAraiH sa vyavasthAsaMyuto mataH || 54|| tasya tattvaM pravakShyAmi vaishvataijasaprAj~nagaH | tvampadAkhyaH samAkhyAto nAdarUpadharaH prabhuH || 55|| trivirANmaya evAsau tatpadAkhyaH prakIrtyate | tayorabhedabhAve sa tattvarUpo.asmitAmayaH || 56|| avasthAnAM samAyogo nAdasturIyadhArakaH | sadaikabhAvasaMyuktaH sarvatrA.asau virAjati || 57|| na bAhyo nAM.a.atarastho.ayaM nobhayAtmaka uchyate | ahamityeva koshAtmA.asmitAkhyaH parameshvaraH || 58|| ataH paraM pravakShyAmi bindutattvaM susaukhyadam | pa~nchamaM brahmasa.nj~naM tat dehAnAM dehagaM param || 59|| vyavasthAmayasaMsthaM yattvampadasthaM prakathyate | turIyasa.nj~nitaM dehaM tatpadAkhyaM prakIrtitam || 60|| tayorabhedabhAve yattattvaM yogamayaM param | chaturShu saMsthitaM pUrNaM chaturbhirvarjitaM sadA || 61|| evaM tattvavichAreNa shamadamaparAyaNaH | sa~NkalpajAn sadA kAmAMstyaktvA yogamayo bhavet || 62|| sarvatra brahmasaMsthaM yat pashyettannAtra saMshayaH | tattvarUpadharaM pUrNaM tattvavichArataH sadA || 63|| athAnyattattvamArgaM te kathayiShyAmi sarvadam | bindustvampadasa.nj~nasthaH so.ahaM tatpadagaM matam || 64|| tayoryoge prajAnAtha bodhastattvamayaH smR^itaH | manovANIvihInatvAt dR^ishyate yoginA paraH || 65|| bodhastvampadarUpashcha vibodhastatpadAtmakaH | tayoryoge svasaMvedyaM tattvaM vede prakIrtitam || 66|| asattvampadarUpaM sattatpadasthamuduchyate | tayoryoge samaM brahma tattvaM yogapradaM matam || 67|| samaM tvampadasa.nj~nasthamavyaktaM tatpadasthitam | tayoryoge tathA tattvaM svAnandAkhyaM prakIrtitam || 68|| svAnandastvampadAkhyashchAyogastatpadamuchyate | tayoryoge paraM tattvaM pUrNayogamayaM matam || 69|| siddhistvampadagA proktA buddhistatpadagA matA | tayoryoge gaNeshAnastattvarUpaH prakathyate || 70|| evaM nAnAmatairyuktA vedAntArthavichakShaNAH | tattvaM vadanti dakSha tvaM jAnIhi nAtra saMshayaH || 71|| anantabhAvasaMyuktaM tvampadaM viddhi sarvadA | akalpitaM tatpadAkhyaM tayoryoge paraM bhavet || 72|| idaM sAraM rahasyaM te kathitaM yogadaM param | yena sarvatra yogaM sa sampashyejj~nAnachakShuShA || 73|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena tattvavichArayogo nAma ekAdasho.adhyAyaH || 9\.11 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu saptamo.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.7 \section{9\.12 shuklakR^iShNagatiyogo nAma dvAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | shuklAM kR^iShNAM gatiM brUhi yAbhyAM muktimavApnuyAt | saMsAraM cha tathA yogin dayayA sarvatAraka || 1|| mudgala uvAcha | karmatvaM trividhaM viddhi karmAkarmavikarmagam | svadharmavarjitaM sarvaM karma vikarmasa.nj~nakam || 2|| svadharmasaMyutaM karma bhogavAsanayA yutam | karmasa.nj~naM vijAnIhi kR^iShNagatipadapradam || 3|| brahmArpaNatayA karma svadharmasthaM bhavet param | shuklagatimayaM viddhi muktidaM tadakarmakam || 4|| AgneyaM jyotirayanamuttarAkhyaM divA tathA | shuklagatimayaM sarvaM jAnIhi muktidAyakam || 5|| chAndraM jyotirdhUmarAtrI dakShiNAyanameva yat | kR^iShNagatisvarUpaM tajjAnIhi janimR^ityudam || 6|| tayorbhedaM pravakShyAmi lokAnAM hitakAmyayA | yena dvaidhaM parityajya brahmaNi nirato bhavet || 7|| niHkAmikaM karma kR^itvA mR^ito naro yadA bhavet | rAtrau sa dakShiNArke vA na taM gR^ihNanti devatAH || 8|| devabhogAMstiraskR^itya brahmArpaNaparAyaNam | naraM taM kiM kariShyanti devAH svargasukhapradAH || 9|| ato dAhe sa vai dakSha agnijyotiHsthago bhavet | divase samanuprApte divA daivatagastathA || 10|| uttarAyaNasambhUte sa gachChedbhAnumaNDale | pralaye maNDalasyaiva nAshe puruShago bhavet || 11|| mahApralayavelAyAM prakR^iteH puruShasya cha | nAshe brahmaNi gachChet sa brahmabhUto bhavettataH || 12|| sakAmakaM karma kR^itvA divase uttarAyaNe | mR^itaM naraM na taM bhAnurgR^ihNAti kAmanAyutam || 13|| sadAghe dhUmasaMsthashcha yadA rAtriH samAgatA | tadA tasyAM samAshritya tathA tiShThet prajApate || 14|| dakShiNAyanamAnandAdAgataM vIkShya tatkShaNAt | vimAnavaramAruhya gachChet svargaM vihAyasA || 15|| chAndraM jyotiH samAshritya bhogAn bhu~Nkte svakarmajAn | karmapramANamArgeNa nAnAsvargaparAyaNaH || 16|| vidhiM tatra pravakShyAmi chandrakalAsamudbhavam | amR^itaM devalokeShu svargeShu bhogadaM param || 17|| iha karma kR^itaM pUrNaM naraistadamR^itAtmakam | bhavati chandragaM sarvaM tena kalAyuto bhavet || 18|| shuklapakShe krameNAyamekaikakalayA prabhuH | vR^iddhiyuktaH svayampUrNaH pUrNimAyAM pradR^ishyate || 19|| kR^iShNapakShe surAH sarve krameNAmR^itabhojinaH | pibanti chandrasaMsthaM tadamR^itaM tR^iptikArakam || 20|| tena tR^iptiyutAH sarve bhavanti mAsamAnataH | amAyAM patitashchandra oShadhIShu na saMshayaH || 21|| ata oShadhayashChedyA nareNa naiva nishchitam | amAyAM chandrasaMyogayuktAH sukhaparAyaNAH || 22|| atashchandrabhavaM sarvamamR^itaM devabhUmiShu | chAndraH svarga iti proktastenaivaM vedavAdibhiH || 23|| devAnAM vividhAnAM sa karma kR^itvA sakAmakam | karmA~Ngadevamabhyarchya gachChet samarpya tatkriyAm || 24|| tattallokasukhaM bhuktvA nAnAbhogasamanvitam | bhogAnte punarevA.asau meghamaNDalago bhavet || 25|| tatra jalamayo bhUtvA pated vR^iShTyA sa bhUmiShu | (##Page ## khaM\. 9 a\. 12 pAna 43) tata oShadhigo bhUtvA bhavedannamayastataH || 26|| tato vIryaM samAshritya gachChet sa jaThare striyaH | tatra tattvAni taM dakSha Avishanti na saMshayaH || 27|| kShetraj~naH saMsthitastatra tattvaiH kShetraM vinirmame | vidhiM tasya pravakShyAmi garbhopaniShadi bhavam || 28|| tatraikadivasenaiva strIvIrye raktasaMshrite | tasmin sammilanaM kR^itvA tadAkAro bhavennaraH || 29|| tatastridivasaiH so.api phenarUpo bhavennaraH | buhudaH pa~nchadivasaiH peshI saptadinaistathA || 30|| tatashchaturdashaiH so.api divasaiH phullatAM gataH | pa~nchaviMshatibhistatra mAMsarUpo bhavet svayam || 31|| mAsena kaThinatvaM sa pragachChettatra saMsthitaH | dvimAsAbhyAM shiro yukto bhavettatra prajApate || 32|| trimAsaiH kaNThasaMyuktashchaturmAsaistvachA yutaH | pa~nchamAsairbhavejjanturindriyaiH saMyutaH kramAt || 33|| avayavAdisaMyukto nakharomasamanvitaH | bhaven mukhena saMyukto mAsaiH ShaDbhirna saMshayaH || 34|| tata indriyasambhUtaM j~nAnaM bhavet krameNa vai | ShaNmAsaiH paripUrNaishchA.a.akR^itiH pUrNA bhavet parA || 35|| pUrvakarmAnusAreNa yAdR^ishI yonirAbhavet | tAdR^ishAkR^itisaMyukta indriyaishcha samanvitaH || 36|| saptamAsairbhavejjantushchetanayA samanvitaH | udare pracharet so.api mAturduHkhasamanvitaH || 37|| avakAshavihInaH sa pIDito jantubhiH sadA | mUrchChAM gachChet punaH sa.nj~nAM komalo.atIva mAnavaH || 38|| aShTamAsaistatastatra buddhiyukto bhavennaraH | sA~Nkhyayogaparo bhUtvA dhyAyedbrahma sanAtanam || 39|| atisa~NkochabhAvena pIDito jantubhistathA | mAturbhakShyAnnadoShaiH sa vedanAsaMyuto bhavet || 40|| garbhaduHkhaM sa vij~nAya tannivR^ittyarthamAdarAt | sA~Nkhyayogaparo bhUtvA bhajettaM gaNanAyakam || 41|| tatastatra bhavettasya j~nAnaM paramasaukhyadam | tenAnantabhavAnAM sa dR^iShTvA duHkhaM nivR^ittigaH || 42|| ananyamanasA devaM stuyAt stotrairmahAmatiH | garbhavAsaprashAntyarthaM brahma bhUyArthamAdarAt || 43|| garbha uvAcha | namaste gaNanAthAya brahmaNe brahmarUpiNe | anAthAnAM praNAthAya vighneshAya namo namaH || 44|| jyeShTharAjAya devAya devadeveshamUrtaye | anAdaye pareshAya chAdipUjyAya te namaH || 45|| sarvapUjyAya sarveShAM sarvarUpAya te namaH | sarvAdaye parabrahman sarveshAya namo namaH || 46|| gajAkArasvarUpAya gajAkAramayAya te | gajamastakadhArAya gajeshAya namo namaH || 47|| AdimadhyAntabhAvAya svAnandapataye namaH | AdimadhyAntahInAya tvAdimadhyAntagAya te || 48|| siddhibuddhipradAtre cha siddhibuddhivihAriNe | siddhibuddhimayAyaiva brahmeshAya namo namaH || 49|| shivAya shaktaye chaiva viShNave bhAnurUpiNe | mAyinAM mAyayA nAtha mohadAya namo namaH || 50|| kiM staumi tvAM gaNAdhIsha yatra vedAdayo.apare | yoginaH shAntimApannA atastvAM praNamAmyaham || 51|| rakSha mAM garbhaduHkhAttvaM tvAmeva sharaNAgatam | janmamR^ityuvihInaM vai kuruShva te padapriyam || 52|| evaM saMstutavantaM taM navamAsAdanantaram | prasUtijo mahAvAyurbahiH kuryAnnaraM kShaNAt || 53|| vAyunA chAlitaH so.api mumUrchCha duHkhasaMyutaH | sa~NkIrNA~NgaH patejjanturdharaNyAM yonimArgataH || 54|| bhavet sa sAvadhAno.atra vismR^ito j~nAnamuttamam | bAlabhAvadharaH kuryAdrodanaM dharaNItale || 55|| phalahInaM bhavet sarvaM garbhAgArakR^itaM mahat | j~nAnAdikamato bhUmau sAdhayet sarvama~njasA || 56|| na sAdhitaM nareNAtra karmabhUmau prajApate | j~nAnAdikaM tadA so.api garbhajaM duHkhamashnute || 57|| evaM kR^iShNA gatishchaiva kathitA te visheShataH | janmamR^ityukarI jantoH sukhaduHkhapradAyinI || 58|| idaM garbhakR^itaM stotraM yaH paThiShyati mAnavaH | sa bhuktvA sakalAn bhogAnante svAnandago bhavet || 59|| na kadAchillabhet so.api garbhavAsaM prajApate | ato visheShato janturnirantaramidaM japet || 60|| adhunA kathayiShyAmi hyanyamarthaM sukhapradam | shuklakR^iShNagatisaMsthaM yena j~nAnaM tayorbhavet || 61|| bhuktimuktipralobhArthaM naraH kuryAnnirantaram | karma svadharmasaMyukto nAnAdaivaM sa yogavit || 62|| uttarAyaNage bhAnau divase vA mR^ito bhavet | sa chAgnilokamAsAdya tapoyukto bhavet sadA || 63|| tatra bhogepsutAM jvAlya gachChechChaktiM mahAmatiH | tatrAbhimAnamR^itsR^ijya gachChet divaM divAkaram || 64|| atidhyAnena saMyuktastatrAtmAnaM sa chintayet | antarAtmAnamutsR^ijya gachChedvikuNThameva cha || 65|| tatrAnandaM parityajya shivaM gachChenna saMshayaH | tatra sAkShitvamutsR^ijya gachChet svAnandama~njasA || 66|| tatra gaNeshvaraM dR^iShTvA brahmIbhUto naro bhavet | shuklagatiprabhAveNa kathitaM te prajApate || 67|| yadA dakShiNage bhAnau rAtrau vA sa mR^ito bhavet | bhuktimuktiparaH so.api gachChet svargaM tato naraH || 68|| nAnAsvargaphalaM bhuktvA svakarmanirmitaM naraH | punaH patedvidhe bhUmau tatra mokSharuchirbhavet || 69|| tataH shuklAM samAshritya mokShaM gachChet sa yogavit | evaM jAnIhi bho dakSha gatyormArgaM purAtanam || 70|| yadaikadevatAM shritvA tadbhaktastatparaH sadA | upAsanAvidhAnena svadharmastho bhajet sa tAm || 71|| sa mR^itaH sveShTadevasya lokaM gachChenna saMshayaH | tatkShaNAchchandrasUryAkhyau mArgau naiva prakIrtitau || 72|| tatra bhogAn prabhu~njAnaH sa patediha nishchitam | triguNAtmamayA devAsteShAM nAshe prajApate || 73|| yadA gaNeshvaraM so.api bhajedatraiva mAnavaH | ante svAnandago bhUtvA brahmIbhUto bhaviShyati || 74|| svAnando nAshahInashcha sadA brahmasukhapradaH | ataH svAnandamAshritya brahmIbhUto bhaviShyati || 75|| maraNe dAghahInashchettejastattvaM samAshritaH | athavA dhUmratattvaM sa shuklakR^iShNagatishritaH || 76|| pUrvavat sarvamAkhyAtaM tasya sarvaM prajApate | (##Page ## khaM\. 9 a\. 13 pAna 45) evaM vistarato gatyoH kathitaM te prajApate || 77|| ato gaNeshvaraM dakSha samAshraya hitapradam | yogakShemaM sa te kuryAdananyachetasaH sadA || 78|| na shuklA naiva kR^iShNA te bhaviShyati gatiH kadA | brahmabhUyamayaM bhAvaM prApsyase nAtra saMshayaH || 79|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena shuklakR^iShNagatiyogo nAma dvAdasho.adhyAyaH || 9\.12 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu aShTamo.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.8 \section{9\.13 kShetrakShetraj~naj~nAnayogo nAma trayodasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | kShetraM vada mahAbhAga kShetraj~naM cha tayoH param | sarvagaM brahma yat proktaM yena j~nAnaM tayorbhavet || 1|| mudgala uvAcha | dehaM kShetramayaM viddhi dehI kShetraj~nama~njasA | tayoryoge mahadbrahma svata utthAnasa.nj~nitam || 2|| bhUtAni pa~nchatanmAtrAH pa~ncha j~nAnendriyANi tu | karmendriyANi pa~nchaiva vAyavaH pa~ncha devatAH || 3|| indriyANAM dashaivA.api dveSha ichChA dhR^itistathA | avyaktaM chetanA duHkhaM sukhaM mohanameva cha || 4|| chittaM buddhiH sthUlasUkShme kAraNaM cha turIyakam | eteShAM yogabhAve yat kShetraM tat kathitaM budhaiH || 5|| sadaikabhAvarUpashcha bhedaiH saMvarjitaH paraH | kShetraj~naH kShetramAsthAya sarvAntaryAmitAM dadhe || 6|| tayoryoge paraM brahma dR^ishyAdR^ishyavivarjitam | dR^ishyAdR^ishyamayaM pUrNaM bodharUpaM prajApate || 7|| sthUlasUkShmasamAtmAkhyairbhAvairmAyA visheShataH | kShetraj~naM mohyasvAdhInaM karoti nityamAdarAt || 8|| chaturbhedairvisheSheNa mohito.atyantameva saH | ahaM dehasvarUpAkhyo manyate satataM mudhA || 9|| tataH kShetrasya bhogArthaM nAnAkarmaparAyaNaH | triguNeShu bhrameNaiva bhramate.ahammamAtmakaH || 10|| tatastamoguNaM tyaktvA rAjasaM dhArayennaraH | rAjasaM cha tatastyaktvA sAttvikaH sambhavet kramAt || 11|| tatasturIyamAshritya gaNeshaM sa bhajet param | sarvagaM pa~nchamaM sAdhyaM brahmIbhUto bhavennaraH || 12|| iha saukhyapradaM yachcha karma sa~njAyate sadA | pAparUpamayaM tena j~nAyate na kadAchana || 13|| dehabhogakaraM pUrNaM shishnodaraparAyaNam | tAmasaM tadvijAnIhi chAnte narakadaM bhavet || 14|| tatra tAmasasaMyuktA bhuktvA duHkhaM mahAdbhutam | (##Page ## khaM\. 9 a\. 13 pAna 46) punA rogAdisaMyuktA bhavanti nIchayoniShu || 15|| kANamUkAdidoShaiste saMyuktAH pApachetasaH | daridrAdisamAyuktA bhogairhInA bhavantyapi || 16|| punaH pApasamAchArA bhavanti yadi mAnavAH | ante yamasya gehe te narakasthAH punaH punaH || 17|| atastamoguNasthaM svabhAvaM tyaktvA cha mAnavAH | dharmArthadhR^itisaMyuktA yatante daivayogataH || 18|| viddhi rAjasagaM bhAvaM narA bhuvi sakAmakam | satataM karma kurvanti bhogadaM dharmasaMyutAH || 19|| vAsanAsaMyutaM karma svadharmasthaM bhavetkila | tadeva rAjasaM viddhi nAnAbhAvagataM param || 20|| rAjasAH sarvabhogaM tu bhuktvA punaH patantyapi | iha ye yAdR^ishaM karma kurvate tAdR^ishaM phalam || 21|| athavA svalpabhAvena kR^itaM rAjasasambhavam | karma tena narA bhUmau bhavante tatkShaNAt punaH || 22|| athavA vividhAste te yoniShu sambhavantyapi | nIchochchAsu visheSheNa janmamR^ityuparAyaNAH || 23|| rAjasAnAM prajAnAtha narako naiva vidyate | sthAvaraM ja~NgamaM shritvA bhavante janmasaMyutAH || 24|| tatra duHkhaM sukhaM nAnA bhu~njate nAtra saMshayaH | evaM rAjasagaM sarvaM kathitaM te samAsataH || 25|| ataH paraM pravakShyAmi sAtvikaM kAmavarjitam | svadharmasthA janA viddhi tatkurvanti nirantaram || 26|| brahmArpaNatayA yadyadbhavati karma dharmajam | nAnAvidhaM paraM tattat svAttvikaM viddhi mAnada || 27|| tena shuklagatiM shritya gachChanti mokShama~njasA | ataH sattvaguNenaiva yuktA bhavanti mAnavAH || 28|| ataH paraM turIyaM te kathayAmi samAsataH | rasahInasvabhAvena chittaM dehasamanvitam || 29|| tadA bhavati chetturyaM karma sa~njAyate param | nAnAvidhaM jagat sarvaM brahmAkAraM na saMshayaH || 30|| yadyattena kR^itaM karma tadeva brahmadaM bhavet | stutinindAdikaM ki~nchinnaiva tatra prakIrtitam || 31|| devabhaktAdikaM dakSha naiva turye pratiShThitam | brahmaNi samabhAvena vartate sarvadA svayam || 32|| antare sarvabhAveShu pashyati vishvarUpiNam | tadA turIyagaM karma kvachidbhavati nAnyathA || 33|| evaM sarvasamatvena yadbhavettatturIyakam | karma prArabdhayogena brahmaNo rasabhAvataH || 34|| ante.asmitAmaye tena lIno bhavati mAnavaH | mahAkAraNabhAvena bhavet triguNachAlakaH || 35|| ataH paramahaM karma kaivalyaM kathayAmi te | niShedhavidhihInaM yadbhavate karma svechChayA || 36|| brahmabhUyamayaM viddhi pa~nchamaM yogisammatam | kartA deho na sandehasturIyaM prerakaM matam || 37|| kutastatra vyavasthAkhyaM turIyaM vartate pare | chaturvidhaM yena sR^iShTamidaM sarvaM svalIlayA || 38|| sa eva kartR^ibhAvena kArayitR^iprabhAvataH | tatra tiShThati ko.ahaM tu kuto brahmavichArataH || 39|| nAhaM naro na vai brahma mayA sAdhyaM nirantaram | bhrAntyA sarvaM na sandeho dR^ishyate mAyayA mayi || 40|| svechChayA khelati brahma chaturbhedamayaM param | shubhAshubhaM tasya nAsti vR^ithA.ahantAM tyajennaraH || 41|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 13 pAna 47) anenAnubhavenaiva shAntyA saMvartate naraH | rasaM sarvatra santyajya brahmaNo rasadhArakaH || 42|| evaM chaturvidhe bhAve sthitaM dehisvarUpakam | dehabhrAntivihInaM tatkR^itvA so.ahamparo bhavet || 43|| evaM krameNa yogIndro bhavedyogAnnarottamaH | kathitaM vistarAt sarvaM kShetrakShetraj~nasAdhanam || 44|| atha varNAshramAchAraM shR^iNu sarvasukhapradam | yena dharmArthakAmAMshcha labhen mokShaM narottamaH || 45|| chittendriyANi vashyAni kShamArjavatapAMsi cha | shauchaM shrutismR^itInAM vai j~nAnaM yatra pratiShThati || 46|| vedAdhAravihInaM yanna karoti kadAchana | sadA brahmaparo yasmAdbrAhmaNaH sa cha saMsmR^itaH || 47|| shauryaM dAkShyaM tathA dArDhyaM yuddhe sammukhatA sadA | sharaNyarakShaNaM nityaM prabhutvaM daNDadhAraNam || 48|| dhR^itiH kShAtraM sadA tejashchittamaudAryasaMyutam | sunItyA pAlanaM pa~ncha karmayuktaH sa bAhujaH || 49|| krayavikrayakau nityaM vastUnAM bhUmikarShaNam | gavAM pAlanakaM tredhA karmayuktaH sa vaishyakaH || 50|| trivarNasevanaM dAnaM nAmamantraM japet param | purANashravaNaM shaudraM karma paurANikaM dvijAt || 51|| antyajAnAM purANoktaM karma vipramukhodgatam | naiva shUdrasamaM chAnyadasparshatvaM dvijAdiShu || 52|| kR^itopavItako vipraH kShatriyo vaishya eva yaH | vedAdikaM samabhyasyan brahmacharyayuto bhavet || 53|| bhikShAshano bhavennityaM gurorAj~nAvashAnugaH | gAyatrIM sa~njapennityaM trikAleShu cha romadhR^ik || 54|| sAyaM prAtashcha juhuyAt havirnityaM jitendriyaH | ShoDashAbdaM dvAdashAbdaM brahmacharyaM charet param || 55|| pa~nchayaj~naparo nityaM naimittaM sa samAcharet | kR^itadAraH prajArthaM sa R^itugAmI bhaved gR^ihI || 56|| strIsa~NgaM samparityajya striyA yukto vasedvanam | vanyena sarvakarmANi kuryAnnityaM tapaH param || 57|| nakhalomayutashchaiva na grAmeShu praveshayet | kuryAdevaM vAnaprastho vAyubhakShyAdikaM charet || 58|| manasA.api smarennaiva strIsa~NgaM nyAsasaMyutaH | chittanigrahasaMyukto bhikShAshI satataM naraH || 59|| kapardikAdikaM ki~nchinna spR^ishet sa kadAchana | brahmaNi brahmabhUtatvaM tadarthaM shramayet sadA || 60|| sAkShivad dehasaMstho.api maunAdidaNDadhArakaH | athavA daNDahInaH sa j~nAnadaNDadharo bhavet || 61|| evaM sa.nnyAsakaM kR^itvA sadA tiShThedyatAtmavAn | muktimArgamayaM shAstraM spR^ishennAnyadvinishchitam || 62|| varNAshramavihInashchedyogI pa~nchamagaH smR^itaH | vidhiniShedhahInaH sa yathA vinAyako bhavet || 63|| etatte sarvamAkhyAtaM svadharmAcharaNAdikam | yenaiva prApyate yogo nareNa brahmadAyakaH || 64|| dakSha uvAcha | dharmArthakAmamokShANAM svarUpaM vada mAnada | brahmIbhUtasya bhinnaM me bhramanAshakaraM param || 65|| kechiddharmaM mahAshreShThamarthaM kAmaM tu mokShakam | parAtparaM vadantyeva brahmabhUyaM tathA.apare || 66|| mudgala uvAcha | dharmeNa brahmalokashcha labhyate mAnavaiH paraH | brahmA sarvasamAnashcha svadharmAkhyaH prakIrtitaH || 67|| arthaH samarthabhAvAkhya IshalokapradAyakaH | IshvarAnna samartho.anyaH pashya brahmANDamaNDale || 68|| kAmo bhogAtmakaH prokto viShNulokapradAyakaH | sa lakShmIpatirAkhyAto nAnAkAmapradaH prabhuH || 69|| muktiH saurAtmikA proktA sUryaH puruSha uchyate | shuklamArgadharaH pUrNaH sAkShAt sAkShI vibhAvasuH || 70|| brahmIbhUtamayaH proktaH svAnandaH pUrNayogadaH | vadanti na paraM lokaM svAnandAdvedavAdinaH || 71|| anyachChR^iNu prajAnAtha pa~nchaite yogadAyakAH | yogArthavAchakAH sarve tatra bhedaM vadAmyaham || 72|| yogadharmeNa yogashcha labhyate mAnavaiH paraH | na yogAdaparaH shreShThastenArtho.ayaM prakIrtyate || 73|| yogakAmena yogo.ayaM labhyate sarvabhAvataH | mAyAyA varaNaM tyaktvA mokShayogaH prakIrtyate || 74|| brahma brahmaNi vedeShu kathitaM nAtra saMshayaH | tatra yogena yogI yo brahmIbhUtaH sa vai smR^itaH || 75|| dharmArthakAmamokShAkhyA yogashAstre visheShataH | bhinnA mAyAmayAH proktA brahmIbhUtastu pa~nchamaH || 76|| brahmaNi brahmabhUto yo yogI eva sa uchyate | na bhinnaH sarvathA tasmAdbrahmaNo brahmagaH paraH || 77|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena kShetrakShetraj~naj~nAnayogo nAma trayodasho.adhyAyaH || 9\.13 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu navamo.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.9 \section{9\.14 nAnAmataikyayogo nAma chaturdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | vakShyAmi bhAvanAM chaikAM vedashAstrArthasaMyutAm | nAnAmatabhayaM tyaktvA tayA yogI bhavennaraH || 1|| chaitanyaM nyAyashAstraj~nA vadanti brahmamukhyakam | chaitanyena yutAH sarve svasvakAryaparAyaNAH || 2|| sarvaprakAshakatvAttachchaitanyaM brahmasa.nj~nitam | chaitanyena yadA tyaktaM tadA nAshamupaiShyati || 3|| pa~nchachittAtmayogena chaitanyaM brahmasa.nj~nitam | bhavatyatra na sandehaH shabdArthAnAmanekataH || 4|| tArkikAH pravadantyeva sarvAbhedaM paraM matam | brahmavedAntavAdeShu vidyate shAstrasammatau || 5|| pa~nchachittamayA bhedA abhedA yoginA kR^itAH | yoga ekArthabhAvAkhyo bhavatyarthapramANataH || 6|| dharmashAstravidaH sarve bodhAnnaiva paraM padam | (##Page ## khaM\. 9 a\. 14 pAna 49) brahma bodhamayaM mukhyaM bhAvAbhAvavivarjitam || 7|| pa~nchachittagato dharmastyaktavyastena yogakaH | dharmo bhavenna sandeho brahmadharmadharaH prabhuH || 8|| sA~NkhyA vadanti sA~NkhyaM yadbrahma sa~NkhyAvivarjitam | vibodhAnna paraM brahma khelahInaprabhAvataH || 9|| tatra pa~nchavidhaM chittaM paraM yogena sa~NkhyayA | hInaM tadeva bhavati yogAkhyaM shabdamAnataH || 10|| mImAMsakA vadantyeva svasaMvedyaM paraM matam | kAraNaM brahma tatrAnyannAsti brahmaNi saMsthitam || 11|| pa~nchachittaM parityajya brahmarUpaM karoti tat | mImAMsayA svayaM yogI yogavAchyaM bhavet param || 12|| evaM nAnAmatairyuktA vadanti shAstrabhedataH | brahma nAnAvidhaM dakSha tadevaM yogagaM bhavet || 13|| shaktirbrahmeti shAktA vai te vadanti na tatparam | saMyogo dvandvayoryatra tadevaM yogagaM bhavet || 14|| shaktiH pa~nchamachitta~NgA sA brahmaNi samAgatA | parigR^ihya nirodhAkhyaM chittaM devI tataH smR^itA || 15|| sauraM brahmeti saurAshcha vadanti tu parAtparam | tasmAtparaM na vidyeta sarvAdhArapramANataH || 16|| bhedAtmakaM sa sa~njIvya nityaM tiShThati chAdarAt | tena yogamayaH sUryo bhavatyatra na saMshayaH || 17|| vadanti viShNurbrahmeti mukhyaM yadvaiShNavA janAH | tasmAt paraM padaM nAsti sadAnandapramANataH || 18|| chittaM yat pa~nchamaM tatra mohaM tyaktvA tadAtmakam | brahmayoge bhavedyoga Anando nAtra saMshayaH || 19|| shaivAH shaivaM paraM brahma vadanti mukhyabhAvataH | vede tasmAt paraM nAsti ki~nchin mohavihInakam || 20|| nirodhaM trividhaM dakSha parAdhInaM na saMshayaH | tatrasthaM yogarUpAkhyaM svAdhInaM yogagaM bhavet || 21|| evaM nAnAmatairyuktA svasvadevaparAyaNAH | vadanti tat pramANaM vai shabdAnAmarthabhAvataH || 22|| anekArthamayAH shabdAsteShu kiM kiM na sambhavet | sarve yogArthavAchyA vai jAyante yoginaH kramAt || 23|| annaprANAdikAH shabdA evaM brahmapravAchakAH | te sarve yogadA dakSha bhavanti brahmadhAraNAt || 24|| vedAntamatha vakShyAmi sarvamAnyaM visheShataH | shAstrANi cha tada~NgAni tatpramANAni sarvadA || 25|| yaH sarvaM sarvabhAveShu yuto jAnAti mAyayA | (##Page ## khaM\. 9 a\. 14 pAna 50) mAyAhInaprabhAveNa yogastiShThati nityadA || 26|| tadeva brahmamukhyaM tu sarvebhyo nAtra saMshayaH | brahmabhya R^igjagAdaiva praj~nAnaM yogagaM smR^itam || 27|| pa~nchachittabhavaM sarvaM yo jAnAti tadeva saH | yogastadgatabhAvaiH saMvarjito bhavati prabhuH || 28|| ahaM brahmeti yadbrahma sarvadoShavivarjitam | sadaivaM yajuShA proktaM mukhyaM vai parataH param || 29|| pa~nchachittabhavA bhedAsteShvevaM bhedavarjitam | yogaM viddhi prajAnAtha yogashAstrapramANataH || 30|| mAyAmohayutaM yachcha mAyAmohavivarjitam | tayoryoge paraM brahma sAmnA sa~NkathitaM kila || 31|| mAyAmohayutaM brahma svAnandAkhyaM tataH param | ayogaM mAyayA hInaM tayoryoge tu yogagam || 32|| brahma brahmaNi saMsthaM yanmanovANImayaM na tat | manovANIvihInaM nAtharvavedo jagAda ha || 33|| manovANImayaH proktaH sampraj~nAto na saMshayaH | asampraj~nAtakastAbhyAM hIno yogastayoH paraH || 34|| evaM vedArthayuktAni mahAvAkyAni mAnada | yogAkhyAni visheSheNa jAnIyA yogasevayA || 35|| karmAdayaH samAkhyAtAH shabdA brahmamayA budhaiH | bhavanti yogasa.nj~nasthAste sarve yoginAM mate || 36|| sarvashAstramataikyaM te kathitaM shabdadhAraNAt | tajj~nAtvA mohahInaH sa sadA bhavati mAnavaH || 37|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena nAnAmataikyayogo nAma chaturdasho.adhyAyaH || 9\.14 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu dashamo.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.10 \section{9\.15 gaNesharahasyayogo nAma pa~nchadasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | atho layaM pravakShyAmi yena chittaM layaM vrajet | brahmaNyAsthAya yogaM cha j~nAtvA yogaM prajApate || 1|| layashchaturvidhaH prokto nityo naimittikaH paraH | tR^itIyaH prAkR^ito vipraiH sArasvatashchaturthakaH || 2|| karmAkarmavikarmAkhyo nityaH prokto budhaiH purA | karmAnukUlabhAvena janAnAM jananAdikam || 3|| kShaNakramAdimArabhyAyuShAmantaH samAsthitaH | garbhAdhAnAdyavasthAnAM prakAshashcha prakathyate || 4|| brahmaNo divasAnte sa kuNThito nAtra saMshayaH | naimittikalayenaiva trilokalayakAriNA || 5|| shubhAshubhayutAH sarve jantavo layamAyayuH | shubhAshubhaphalairhInA babhUvuH karmakuNThanAt || 6|| svargamaNDalaparyantaM trailokyaM pralayaM gatam | tAvatA sa pramANena nityaH sa~Nkathito budhaiH || 7|| atho naimittikaM dakSha kathayAmi samAsataH | chaturyugasahasrANi brahmaNo dinamuchyate || 8|| naimittiko dinAnto yastadA.ayaM vartate layaH | tena naimittikaH prokto nAmnA sarvArthakovidaiH || 9|| adhunA prAkR^itaM vachmi vyavasthAbhiryutaM layam | mahAkAraNagaM chedaM sa prAkR^ita udAhR^itaH || 10|| tattvAnAmekabhAve.ayaM sthUlasUkShmasamAtmanAm | prAkR^itaH prakR^itisthatvAt kathyate vibudhaiH paraH || 11|| sArasvataM paraM pUrNaM shR^iNu yogapradaM prabho | nirodhachittabhAvena pa~nchachittalayAtmakam || 12|| manovANImayaM sarvaM vishvaM nAnAsvabhAvagam | (##Page ## khaM\. 9 a\. 15 pAna 51) manovANIvihInaM tvasampraj~nAtaM vidurbudhAH || 13|| vANyA sa~Nkathyate bhAvo manastatra pragachChati | nAnApadArthabhinnatvAt sarveShAM prANinAM prabho || 14|| vANyA vANIvihInaM yat kathitaM brahma hR^idgatam | chittaM samAdhinA tatra sadA tiShThati tAdR^isham || 15|| vANI sA dvividhA proktA brahmAkArA jaganmayI | tayornAshe layaH proktaH paraH sArasvato budhaiH || 16|| sarasvatIlayaM yatra yogabhAvAt pragachChati | mahAvAkyAdisaMyuktA sa sArasvata uchyate || 17|| sArasvatalayenaiva chittaM pa~nchavidhaM prabho | chintAmaNau layaM kR^itvA tiShTha tvaM yogisammataH || 18|| etat sarvaM samAkhyAtaM yogadaM te samAsataH | gopayainaM mahAyogaM tato yogI bhaviShyasi || 19|| mA yogaM kathayasva tvamimaM kasmai prajApate | pAtrahInaprabhAveNa bhraMshadaste bhaviShyati || 20|| vAsanAhInabhAvena gaNeshaj~nAnalAlasAn | tAn bodhaya visheSheNa tadA.ayaM shubhado bhavet || 21|| atra te kAraNaM dakSha kathayAmi samAsataH | tasya shravaNamAtreNa saMshayastu layaM vrajet || 22|| yogAkAro gaNeshAno yadA khelaparo.abhavat | tadA taM vachanaM mAye siddhibuddhI samUchatuH || 23|| siddhibuddhI UchatuH | yadi khelaM karoShi tvamAvAbhyAM gaNanAyaka | AvAM tvAM ChAdayiShyAvo nAnAbhAvapradarshanAt || 24|| vedAdibhistatra vANImayI gAthA gajAnana | svarUpaM te yathAtathyaM kathayiShyati mAnavAn || 25|| tena tvAM brahmaNAM nAthaM j~nAsyante mAnavAdayaH | tvadupAsanamAtreNa bhaveyurbrahmabhUtakAH || 26|| na tvAM ChAdayituM shakte vANIsthaM gaNanAyaka | atastadarthamAnandAt kuru ki~nchidgajAnana || 27|| evaM tayorvachaH shrutvA te jagAda gajAnanaH | mA khedaM kurutaM devyau vANIM sammohayAmyaham || 28|| mohitA sA mayA vANI varNanaM bhrAntidaM cha me | kariShyati pragUDhArthayutaM satyArthabhAShitam || 29|| gUDhArthaM naiva deveshA yogIshAstattvadarshinaH | j~nAsyanti tena mAM sarve na bhajiShyanti bhAvataH || 30|| siddhibuddhiyutaM brahma vANI prakaTayiShyati | na gaNeshamayIM gAthAM kathayiShyati yogadAm || 31|| siddhibuddhimayaM sarvaM jagadbrahma prasevya yaH | yadA shuddho naro bhAvI tadA mAM j~nAsyati priye || 32|| paraM siddhiyutaM brahma kathitaM siddhidAyakam | sa eva gaNanAtho.ayaM patiH siddheH pramANataH || 33|| paraM buddhiyutaM brahma paraM buddheH prakathyate | gaNesha eva samproktaH patirbuddheH pramANataH || 34|| evaM traividhyagaM vANI vadiShyati sadA tu mAm | siddhidaM buddhigaM brahma shAstreShvetat trayaM matam || 35|| evamuktvA gaNeshAnaH punastUShNIM babhUva tam | uvAcha praNanAmAdau bhaktiH paramaduHkhitA || 36|| bhaktiruvAcha | varo dattastvayA nAtha sid.hdhyai bud.hdhyai gajAnana | tena bhaktivihInAshcha bhaviShyanti sadA narAH || 37|| (##Page ## khaM\. 2 a\. 15 pAna 52) ato.ahaM duHkhasaMyuktA chariShyAmi nirantaram | mAM pAlaya gaNAdhyakSha bhaktiyuktAn janAn kuru || 38|| evamukto gaNAdhyakShastAmuvAcha suduHkhitAm | bhaktiM bhaktipriyaH pUrNaH smayamAnaH prajApate || 39|| shrIgaNesha uvAcha | mA shokaM kuru kalyANi narA madbhaktikArakAH | devanAgAsurAdyAshcha bhaviShyanti na saMshayaH || 40|| nAnAdevaparA ye tu bhaktyA janmani janmani | santuShTA amarAstebhyo dAsyantyagniruchiM mudA || 41|| tataste.agniM samArAdhya bhaktiyuktA nirantaram | tuShTaM taM vai kariShyanti nAnAyaj~naparAyaNAH || 42|| tatastasya kR^ipAyogAt devIbhaktiyutA narAH | bhaviShyanti cha te sarve tAM bhajiShyanti saMyatAH || 43|| evaM bahau gate kAle santuShTA sA pradAsyati | tebhyaH saurIM mahAbhaktiM bhajiShyanti tayA ravim || 44|| tato bahau gate kAle sUryastoShasamanvitaH | ugrAM dAsyati bhaktiM tu vaiShNavIM tebhya AdarAt || 45|| tayA yuktA bhajiShyanti viShNuM bhAvasamanvitAH | narAstataH sa santuShTo bahukAle bhaviShyati || 46|| tuShTo viShNuH svayaM tebhyo dAtA syAdbhaktimuttamAm | shaivIM tayA tataste taM bhajiShyanti sadAshivam || 47|| tato bahau gate kAle tuShTaH shambhuH pradAsyati | bhaktiM gANeshvarIM tebhyo bhajiShyanti tayA cha mAm || 48|| narAH shAntiM samAlabhya matto yogaparAyaNAH | brahmIbhUtA bhaviShyanti bhajiShyanti tathA.api te || 49|| evaM krameNa madbhaktA bhaviShyanti narAdayaH | tvadyuktA mAM bhajiShyanti teShAM vashyo bhavAmyaham || 50|| na bhakte te samaM me vai priyaM ki~nchidbhaviShyati | yatra bhaktirgatA tatra yathA sthAsyAmi ki~NkaraH || 51|| svAnandaM lakShalAbhau cha siddhiM buddhiM madIyakam | sarvaM tebhyaH pradAsyAmi bhaktebhyo nAtra saMshayaH || 52|| ayaM madIyadehashcha bhaktyadhIno bhaviShyati | bhaktAgre bhaktarUpeNa sadA sthAsyAmi dAsavat || 53|| karmabhyashchAdhikaM bhakte tapaH paramadushcharam | tapobhyashchAdhikaM j~nAnaM niHsa~NgapadadAyakam || 54|| j~nAnAdyogaH samAkhyAto.adhikaH shAntipradAyakaH | tasmAchcha tvaM mahAbhakte bhaviShyasyadhikA priyA || 55|| bhakteH paraM na ki~nchin me hyadhikaM shAstrasammatam | bhaviShyati mahAbhAge mA chintAM kuru sarvathA || 56|| anyadvANI madIyaM yad gUDhaM rUpaM vadiShyati | tadarthaM te priyaM bhakte karomi shR^iNu me vachaH || 57|| madIyabhujasaMstho.ayaM mudgalaH sarvadarpahA | sa eva brAhmaNo bhUtvA chariShyati nirantaram || 58|| kR^itaM tena madIyaM vai purANaM vedabR^iMhitam | gUDhArthadyotanaM bhAvi sarvebhyo bhaktidAyakam || 59|| svarUpaM tatra me bhakte prakaTaM pashyatAM nR^iNAm | shR^iNvatAM tattadA pUrNaM bhaviShyati na saMshayaH || 60|| tathApi durlabhA bhaktirmadIyA tvaM bhaviShyasi | ato.alpaj~nA na mAM devi bhajiShyanti kadAchana || 61|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 16 pAna 53) vighnaM maudgalashAstre.ahaM kariShyAmi bhramapradam | ashraddhaM tena naShTaM tadbhaviShyati kadA kadA || 62|| tava bhAvasya rakShArthaM maudgalaM nirmitaM mayA | ataH paraM mahAbhakte vada kiM te karomyaham || 63|| evaM tasya vachaH shrutvA harShitA sA nanAma tam | gaNeshaM bhAvagambhIrA na ki~nchit punarabravIt || 64|| etatte kathitaM dakSha guhyaM vighneshvarasya yat | ato guptaM prakarSheNa shAstraM kuru madIyakam || 65|| tvaM dakShaH sarvabhAveShu dakShAddakSho na vidyate | atastubhyaM mayA sarvaM kathitaM shAstramuttamam || 66|| hR^idisthena gaNeshena prerito.ahaM prajApate | tadAj~nayA hR^idisthaM me kathitaM shAstramuttamam || 67|| anena vidhinA dakSha bhaja tvaM gaNanAyakam | tenepsitaM samAsAdya gANapatyo bhaviShyasi || 68|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena gaNesharahasyayogo nAma pa~nchadasho.adhyAyaH || 9\.15 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu ekAdasho.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.11 \section{9\.16 bhaktirahasyavarNanayogo nAma ShoDasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || dakSha uvAcha | dhanyo.ahaM kR^itakR^ityo.ahaM kR^itastvadya mahAmate | tvadAj~nAvashagaH svAmin guptaM granthaM karomi te || 1|| adhunA vada me bhaktiM gaNeshasya tayA param | bhajiShyAmi visheSheNa sadA bhaktiparAyaNaH || 2|| mudgala uvAcha | sA~Nkhyayogau prajAnAtha shR^iNu te kathayAmyaham | tAbhyAM yuktastato bhaktiM kariShyasi parAM mudA || 3|| chittaM pa~nchavidhaM proktaM pa~nchasa~NkhyAvivarjitam | kuru chintAmaNau lInabhAvena tvaM suyogataH || 4|| etat sA~NkhyaM samAkhyAtaM gaNeshAbhedadAyakam | tena yogI bhavet sadyaH shAntiyukto visheShataH || 5|| pa~nchachittodbhaveShu tvaM bhogeShvasi susaMsthitaH | bimbarUpeNa tAn bhu~NkShva shAntyA rasasamanvitaH || 6|| chitteShu chittabhUteShu karma j~nAnAdikaM bhavet | tadgaNeshArpaNaM sarvaM kuru tvaM nityamAdarAt || 7|| svadharmasaMsthitaM dehaM chittaM shAntisamanvitam | kuruShva satataM dakSha brahmabhAvaparAyaNaH || 8|| ayaM yogaH samAkhyAtaH shAstre vai sarvasammataH | vedeShu cha purANeShu brahmabhUyapradAyakaH || 9|| sA~Nkhyayogau samArAdhya bhajasva gaNanAyakam | yogAkAraM samAdhyAya tanniShThastatparAyaNaH || 10|| shravaNaM gaNanAthasya guNAnAM nityamAdarAt | kIrtanaM tasya tadvattvaM kuruShvaitadrasairyutam || 11|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 16 pAna 54) gANeshasya cha bhAvasya vismR^itiM mA kuru prabho | gaNeshapAdajaM mohaM dhArayeH satyabhAvataH || 12|| sA~NgaM gaNeshvarasyaiva kuru sarvaM visheShataH | gaNeshAnna paraM shreShThaM tasmAttanniShThako bhava || 13|| gANapatyasya mArgasya sevanaM kuru sarvadA | sAkShirUpaM gaNeshAnaM j~nAtvA hR^itsthaM bhajasva cha || 14|| gaNeshAnnaiva bhinno.ahaM bhAvayasva nirantaram | evaM navaprakAraistaM bhaja tvaM bhaktisaMyutaH || 15|| bAhyAntaraM gaNeshArthaM kuru tvaM karma chAdarAt | navadhA khaNDabhAvena pUrNabhakto bhaviShyasi || 16|| atho chaturvidhAM bhaktiM kathayAmi shR^iNuShva tAm | kAyikAM vAchikAM pUrNAM mAnasIM nityadA kuru || 17|| tathA sAMsargikiM dakSha tasyAshchihnaM vadAmyaham | gaNeshArthaM sadA dehashramaM kuru mahAmate || 18|| gaNeshabhAvahInAM yAM vAchaM mA tvaM vadasva tAm | gaNeshachintanaM tadvadgaNeshe bhAvakasya vA || 19|| gaNeshabhaktiyuktAnAM sa~NgatiM kuru sarvadA | evaM bhajasva bhaktyA tvaM bhaktarAjo bhaviShyasi || 20|| bhaktiH sA dvividhA dakSha mAnavaiH kriyate parA | pAkhaNDasaMyutA pUrNA devaprItyarthameva vA || 21|| dehe viShayabhogArthaM bhajanaM sampravartate | pAkhaNDinAM sadA dakSha lokamohakaraM param || 22|| pAkhaNDabhajanasyaiva chihnaM mukhyaM vadAmyaham | tachChR^iNu tvaM hitArthAya lokAnAM lokatAraka || 23|| sarvAha~NkAranirmuktaH pAkhaNDI dR^ishyate janaiH | janA mohayutA yena bhavanti bhajanaM yataH || 24|| yatra yeShAM ruchirdakSha yAdR^ishI tAdR^ishaM sadA | karoti tatra yatnena sarvabhAvaM pradarshayan || 25|| yenaiva viShayANAM cha prAptiH sa~njAyate parA | tAdR^ishaM bhajanaM tasya paraM bhavati sarvadA || 26|| athavA chaikaniShThaH sa bhavati devatatparaH | svadevabhaktAn sammohya bhu~Nkte duShTo.arthalAlasaH || 27|| svadevabhajane saktA janAH svalpamato bahu | teShAM ruchipramANena bhavati bhajanaM yataH || 28|| janAnAM mohadA bhaktiH kathitA te prajApate | pAkhaNDibhiH sadA pUrNA sevyate sA ruchipradA || 29|| pAkhaNDasaMyutA nityaM bhaktiM kurvanti shAshvatIm | chANDAlAste matAH shAstre devAnAM duHkhadAyakAH || 30|| satyasa~Nkalpasid.hdhyA te saMyutaM devamuttamam | sa~NgR^ihya bhikShukaM duShTAH kurvate.adhaH pragAminaH || 31|| atha devapriyAM bhaktiM shR^iNuShva susamAhitaH | vichArya hR^idaye bhaktiM kurute devatuShTaye || 32|| sadA devaparo bhUtvA bhajate.ananyamAnasaH | lokAnAM tatra sambhUyAdruchirvA hyaruchiH kadA || 33|| lokA nindanti taM bhaktamuttamAshcha stuvanti vA | tAnanAdR^itya devasya prItyarthaM bhajate sadA || 34|| svakIye hR^idaye so.api vichArya kurute sadA | bhaktiM yAM tAM prajAnAti devastasya hR^idi sthitaH || 35|| yadA daivasya mArgasyApamAnaM vA hyanAdaram | kurvanti tAn parityajya tadA bhajati sarvadA || 36|| lokAnAM ruchidaM tasya bhajanaM jAyate kadA | kadA teShAM viruddhaM vA bhaktyA taddevatuShTidam || 37|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 16 pAna 55) anena vidhinA dakSha bhajasva gaNanAyakam | gANapatyo na sandeho bhaviShyasi parAt paraH || 38|| pa~ncha chitteShu yajj~nAnaM tadviddhi viShayAtmakam | tatra ruchivihInastvaM bhajasva gaNanAyakam || 39|| sadA gaNeshvare dakSha rasotpattiH prajAyate | chittasya nAnyabhAveShu yasya bhaktaH sa uchyate || 40|| etadbhaktirahasyaM te kathitaM bhaktidAyakam | samAsena bhajasvaiva gaNeshaM brahmanAyakam || 41|| imaM yogaM naro yastu shR^iNuyAchChrAvayet param | yogibhyo vA.anyajantubhyaH sa IpsitamavApnuyAt || 42|| nAnena sadR^ishaM ki~nchidyogadaM shAstrasammatam | asya shravaNamAtreNa brahmIbhUto bhavennaraH || 43|| mahApApopapApebhyo muchyate paThanAt kila | shravaNAdasya yogasyAnte brahma prApnuyAt param || 44|| putrapautrAdisaMyukto dhanadhAnyasamanvitaH | ArogyAdisamAyukto labhedante paraM padam || 45|| sakAmako labhedbhogAn paThanAdasya nishchitam | ante brahmamayo bhAvI shravaNAnnAtra saMshayaH || 46|| yogagItAM paThedyastu niShkAmaH shR^iNuyAdatho | sa vighnahInatAM prApya brahmIbhUto bhaviShyati || 47|| yogagItAM paThedyastu sa bhavet shAntisaMyutaH | shR^iNuyAdbrahmabhUtashcha j~nAnavAn sthitisaMyutaH || 48|| karmaniShThairiyaM sevyA taponiShThaiH prajApate | tattatsiddhisamAyuktairihAnte brahma chApyate || 49|| nityaM paThedimAM gItAM sa gaNesho dharAtale | darshanAt pAvano nR^INAM sarvasiddhipradAyakaH || 50|| ekakAlaM dvikAlaM vA trikAlaM yaH paThedimAm | kR^itvA.avashyaM gaNeshAnaM sa bhavet sarvadAyakaH || 51|| shuklakR^iShNachaturthyostu peThadetAM narottamaH | sa bhuktvA sakalAn bhogAnante brahma labhet param || 52|| athavA shuklajAyAM sa chaturthyAM bhAdramAghayoH | jyeShThe mAghe cha kR^iShNAyAM paThedIpsitamApnuyAt || 53|| athavA gaNarAjasya tIrthakShetrAdike gataH | paThedimAM subhAvena sa IpsitamavApnuyAt || 54|| vedashAstrapurANeShu yat sAraM samudAhR^itam | yogagItAmayaM tubhyaM sarvasiddhipradAyakam || 55|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite mudgaladakShasaMvAde yogAmR^itArthashAstre chittabhUminirodhena bhaktirahasyavarNanayogo nAma ShoDasho.adhyAyaH || 9\.16 || iti yogagItAsUpaniShatsu sugamAsu dvAdasho.adhyAyaH || 9(dattagItA)\.12 || shrIgajAnanArpaNamastu || || gItAshlokasa~NkhyA || 998|| \section{9\.17 dakShasiddhiprAptivarNanaM nAma saptadasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | etatte kathitaM sarvaM rahasyaM paramaM mayA | gaNeshasya prajAnAtha samAsena shubhapradam || 1|| ato bhaja gaNAdhyakShaM sarvepsitamavApsyasi | mA shokaM kuru dakSha tvaM yaj~nadhvaMsabhavaM param || 2|| sUta uvAcha | evamuktvA dadau tasmai mantramekAkSharaM param | vidhiyuktaM vidhAnena munirdakShAya mudgalaH || 3|| tena sampUjito yogI hyabhavadgantumudyataH | tasmin kAle gaNAdhyakShaH prakaTo.abhUchChubhapradaH || 4|| mUShakoparisaMsthaM taM siddhibuddhisamanvitam | pAshA~NkusharadairyuktamabhayaM dhArakaM prabhum || 5|| gajAsyaM raktavastraiH sa~nChAditaM bhUShaNairyutam | nAbhisheShaM gaNairyuktaM pramodAdyaiH susevitam || 6|| trinetramekadantaM cha mahAkukShiM parAtparam | dR^iShTvA samAgataM dakSho mudgalo harShito.abhavat || 7|| utthAya sarvasaMyukto nanAma dviradAnanam | dakShashcha mudgalo vipro daNDavat pR^ithivItale || 8|| tato.atiharShasaMyukto dakShastaM prajagAda ha | gaNeshaM bhaktisaMyuktaH saromA~ncho.ashrusaMyutaH || 9|| dakSha uvAcha | dhanyo.ahaM sarvabhAvaishcha darshanAtte gajAnana | vedAntAgocharo.asi tvaM brahmarUpaH samAgataH || 10|| dhanyo.ayaM mudgalo yogI purANaM dhanyamuttamam | maudgalaM yena vighnesho mayA prAptaH parAtparaH || 11|| mudgalena samAkhyAtaM bhaktyAdhIno gajAnanaH | tadadya satyarUpaM yan mayA j~nAtaM pramANataH || 12|| mudgalasyaiva bhaktyA tvaM mohitaH sahasA.a.agataH | tvattaH shreShTho gaNeshAna mudgalo nAtra saMshayaH || 13|| evaM pravadatastasya dakShasyAsIn mahAtmanaH | bhakte rasaH samutpanno nanarta sa hi vihvalaH || 14|| bhrAntastanna sma jAnAti kR^ityaM vighneshvarAya saH | jaya heramba vighnesha gaNesha mUShakadhvaja || 15|| gajAnana pareshAna jaya lambodara prabho | uchcharan sAstranetrashcha dehAtIta ivA.abhavat || 16|| etasminnantare sarve samAjagmuH sureshvarAH | shivaviShNumukhAstatrAgataM j~nAtvA gajAnanam || 17|| munayo bhR^igumukhyAshcha nAradAdyAH surarShayaH | shukAdyAH sanakAdyAshcha kapilAdyA mahAmune || 18|| vasavaH sAdhyarudrAshcha gandharvApsarasastathA | ashvinau sheShamukhyAshcha nAgAH parvatanAyakAH || 19|| siddhAshchAraNamukhyAdyA asurA dharmapAlakAH | vidyAdharAH kAmadudhA gAvo viprA anekashaH || 20|| praNemurgaNarAjaM te harShayuktAH pratuShTuvuH | bhaktiyuktA visheSheNAtmAnaM dhanyaM cha menire || 21|| tataH sa mudgalo yogI vismitaH prababhUva ha | purANashravaNasyaitat dR^iShTvA phalamanantakam || 22|| bodhayAmAsa dakShaM sa tato dakSho.atiharShitaH | harShaM niyamya vighneshaM yathAvidhi pupUja ha || 23|| tato deveshvarAn devAn viprAdIn yogimukhyakAn | pUjayitvA punaH so.api praNanAma gajAnanam || 24|| sAshrunetraH pratuShTAva bhaktinamrAtmakandharaH | anu taM devaviprAdyAstuShTuvustaM pareshvaram || 25|| sadevarShirdakSha uvAcha | namaste gaNeshAya sarvAtmane te sadA bhaktimohena mohAtmakAya | (##Page ## khaM\. 9 a\. 17 pAna 57) maheshAdidevaiH shukAdyaiH stutAya hyayogAya saMyogadhArinnamaste || 26|| gajAnanAya vai tubhyaM namaH parashupANaye | gadAdharAya sha~NkhaM vai dhAriNe te namo namaH || 27|| vighneshAya pareshAya mahAvighnavidAriNe | anAthAya sanAthAya herambAya namo namaH || 28|| namo namaste.astu mahodarAya svabhaktasaMrakShaNatatparAya | abhaktakAmAn vinihantR^ikAya sadA sushAntiprada te namo vai || 29|| brahmeshAya namastubhyaM sadA svAnandavAsine | siddhibuddhivarAyaiva mUShakadhvajine namaH || 30|| daityamastakadhArAya ditiputrAya te namaH | kaNThAdho devakAyAya namo surasurAya te || 31|| yogAya sarvAtmakasarvapUjya mAyAvinAM mohakarAya tubhyam | mAyAprachAlAya susiddhidAya dharmasthapAlAya tu shUlapANe || 32|| anantalIlayA nAtha svayaM khelasi mAyayA | tatra kiM varNayAmyevA.ato bravImi namo namaH || 33|| sadA yogasvarUpAya bhaktibhAvapradAya te | bhaktipriyAya pUrNAya bhaktavatsala te namaH || 34|| prasIda pAhi vighnesha dAsaM te bhaktilAlasam | mAM mudgalasya shiShyaM vai bhaktarAjasya mAnada || 35|| evamuktvA gaNeshAnaM praNanAma prajApatiH | anu taM devaviprAdyAH praNemustaM parAtparam || 36|| tamutthApya gaNAdhIsho jagAda vacha uttamam | dakShaM mudgalamAlokya svabhaktaM bhaktapAlakaH || 37|| shrIgaNesha uvAcha | varAn vR^iNu prajAnAtha dAsye te tuShTimAgataH | shravaNena purANasya stotreNa manasIpsitAn || 38|| tvayA kR^itamidaM stotraM bhuktimuktipradaM bhavet | yaM yamichChati taM taM vai dAsyAmi stotrapAThataH || 39|| brahmapradaM sushAnteshcha dAyakaM bhaktivardhanam | bhaviShyati mahAprAj~na paraM matprItivardhanam || 40|| gaNeshavachanaM shrutvA dakSho harShasamanvitaH | praNamya taM jagAdA.atha bhaktinamrAtmakandharaH || 41|| dakSha uvAcha | varado.asi gaNAdhyakSha tadA te bhaktimuttamAm | dehi me yachcha kR^ityaM tadAdisheH karavANi kim || 42|| tachChrutvA gaNanAthastaM jagAda vacha uttamam | j~nAtvA bhaktipriyaM dakShaM hR^iShTaromA mahAmune || 43|| shrIgaNesha uvAcha | madIyAM bhaktimatyantaM kariShyasi mahAmate | dakShA.adyaprabhR^iti prAj~no bhaviShyasi yathArthagaH || 44|| yaj~naM kuru maheshena mayA dhvastaM samanvitaH | ki~nchit kR^iShTaM pradattaM te shApaiH shaivaiH sukhI bhava || 45|| yogashAntiyuto nityaM mAM bhajiShyasi sarvadA | sarvamAnyaH sarvamukhyo bhaviShyasi prajApatiH || 46|| evamuktvA gaNeshAno virarAma cha shaunaka | dakSho hR^iShTamanA bhUtvA sa chakre yaj~namuttamam || 47|| sampUjyAdau gaNAdhyakShaM tataH shambhumukhAn surAn | munInnAgAdikAn sarvAn visasarja suharShitaH || 48|| tato mudgalavipreshaM pUjayan bhaktisaMyutaH | uvAcha taM saromA~ncho dakSho dakShagaNAgraNIH || 49|| dakSha uvAcha | kiM dadAmi mahAyogin shiShyo.ahaM te namAmyataH | sharIraM pAdapadme te samarpitamidaM prabho || 50|| tato dakShaM samAnandya mudgalaH prayayau mune | svAshramaM gANapatyaiH saMsevitaM gaNapapriyaH || 51|| idaM dakShasya mAhAtmyaM kathitaM te samAsataH | mudgalasya tathA shreShThaM sarvasiddhipradAyakam || 52|| purANaM maudgalaM pUrNaM kathitaM yogabhAvitam | sarvamAnyaM visheSheNa sarvasaMshayanAshanam || 53|| purANashravaNasyApi phalaM proktaM mayA param | shravaNena prajAnAtho dakSho dakSho babhUva ha || 54|| adhunA.ahaM gamiShyApi svAshramaM vipranAyaka | tvadAj~nayA vada svAmin kiM karomi hitaM punaH || 55|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite dakShasiddhiprAptivarNanaM nAma saptadasho.adhyAyaH || 9\.17 \section{9\.18 gaNeshasvarUpakramavarNanaM nAma aShTAdasho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shaunaka uvAcha | dhanyo.asi sUta sarvebhyo bhavAn j~nAnAdhiko mataH | samastribhuvane naiva saMshayAnAM vinAshakaH || 1|| sarvasaMshayahIno.ahaM dhanyashchAdya tvayA kR^itaH | adhunA kR^itakR^ityashcha jAto munisamanvitaH || 2|| na mudgalasamaM ki~nchin mayA j~nAtaM parAtparam | tenoktaM maudgalaM sUta mudgalena sadR^ik param || 3|| vedashAstrapurANAnAM nAnAmatanikR^intanam | maudgalaM mudgalAkAraM sarvasAraprakAshakam || 4|| tryailokye mudgalo yogI mAnyaH sarvaiH prakIrtitaH | sarvAbhimAnahInatvAdyathArthakaraNAt kila || 5|| mudgalena kR^itaM yadvai purANaM mudgalAkR^iti | tasyApamAnabhAvena nArakI jAyate naraH || 6|| yAmA mudgarahastAstaM mArayiShyanti nishchitam | na vaktA kutra yogIndro mudgalena sadR^ik bhavet || 7|| na bhUto nAdhunA kutra vartate sUta nishchitam | niraMhakArasaMyuktaM bhAShaNaM mudgalasya cha || 8|| purANAni cha sarvANi svasvabrahmaparANi vai | abhimAnena sa~Ngopya svadoShaM pravadanti hi || 9|| yathArthabhAShaNaM sarvaM purANAnAM na saMshayaH | munInAM devatAdInAM sthitastatrApyahaM kila || 10|| tena bhinnamatAdInAM prakAshasteShu jAyate | maudgalaM sarvamAnyaM vai niraha~NkArabhAvataH || 11|| abhimAno mahAghoro hyajeyo devayogibhiH | mudgalena samAchUrNya kR^ito jIvavivarjitaH || 12|| ato.ayaM mudgalaH prokta eka eva maharShibhiH | tatra chitraM na vai sUta sarvamAnyaM vadet param || 13|| aho gaNeshahastastho mudgalaH patito bhuvi | narAkArasvarUpeNA~Ngirasena prapAlitaH || 14|| sa eva mudgalo yogI yogarUpaprakAshakaH | tatra kiM chitrakaM manye.abhimAnairvarjitAtmakam || 15|| mudgalasya cha dakShasya saMvAdena yutaM param | purANaM chA~NgiraHproktaM shrutaM shAntipradaM mayA || 16|| adhunA vada sUta tvaM purANasya pravistarAt | (##Page ## khaM\. 9 a\. 18 pAna 59) mAhAtmyaM shravaNaM chAsya kIdR^ishaM kriyate janaiH || 17|| vidhinA kena kartavyaM shravaNaM kaiH purA kR^itam | ke ke siddhiyutA jAtAH shravaNAdasya mAnada || 18|| pArAyaNaM purANasya kartavyaM kIdR^ishaiH param | shravaNaM bhinnakhaNDasya kaiH kR^itaM tadvadasva me || 19|| gaNeshasya purANAni chatvAri kathitAni tu | teShAM shravaNamAtreNa phalaM kiM nu labhet samam || 20|| athavA bhinnabhAvAkhyaM phalaM bhavati tadvada | yena saMshayahInA vai bhajiShyAmo gajAnanam || 21|| sUta uvAcha | ekaviMshatibhedaiH sa gaNesho brahmanAyakaH | krIDati praNavAkAro brahmANDasthe purANake || 22|| brAhme dvAdashabhedaiH sa krIDate buddhichAlakaH | nirguNaH saguNAdhAraH praNavasya prachAlakaH || 23|| gANeshe mUrtimAn mukhyaH krIDati dvandvabhAvataH | buddhisthaH praNavasthaH sa tayoryogAtmakA kR^itiH || 24|| praNavAtmakabhAvasyopAsanAkANDa uchyate | hR^idi khelakarasyaiva krIDAkANDaH prakIrtitaH || 25|| maudgale.aShTavidhaH so.api varNito yogadhArakaH | saMyogAyogayoryogAkAraH pUrNaH sushAntigaH || 26|| teShAM phalaM pravakShyAmi gaNeshaj~nAnakArakam | tachChrutvA munayaH sarve saMshayena vivarjitAH || 27|| triguNamayakAyAshcha devAH pa~ncha prakIrtitAH | brahmA viShNuH shivaH sUryaH shaktiH sarvatra paThyate || 28|| apUjyo vidhireke tu vadante shAstrasammatau | madhyasthA ye narA vipra brahmaNo lokagAminaH || 29|| chaturNAM bhajane saktAH shivAdInAM narAdayaH | ye te teShAM tu lokeShu bhaktyA gachChanti saMyutAH || 30|| saguNopAsakA ye.atra shivAdInAM guNAtmanAm | te teShAM lokamAsAdya bhu~njate bhogakAn parAn || 31|| punaH patanti bhUmau te janma bhAgyasamanvitAH | bhavanti kR^ipayA teShAM praNave ruchisaMyutAH || 32|| tataste praNavAkAraM bhajante gaNarAjakam | brahmaprAptyarthamAnandAdyatnavanto na saMshayaH || 33|| tatastatkR^ipayA yuktA bhavanti j~nAnasaMyutAH | tyaktvA praNavasaMsthaM te bhajante buddhidhArakam || 34|| hR^idi buddhipatiM pUrNaM bhajante yatnasaMyutAH | shame dame parA nityaM nAnAbhAvairvivarjitam || 35|| buddhisthaM taM samArAdhya tatkR^ipAyuktachetasaH | bhajante gaNanAthaM vai shuNDAdaNDavirAjitam || 36|| ekaniShThasvabhAvena tatparA nityamAdarAt | yogaprAptyarthamAnandAchChamadamaparAyaNAH || 37|| gaNeshopAsanAyuktA mantradhyAnaparAyaNAH | gANapatyAbhimAnasya dhArakAH sambhavanti te || 38|| na gaNeshAt paraM bhAvaM mAnayanti kadAchana | vedashAstrapurANeShu vichArya manujottamAH || 39|| tatastasya kR^ipAyogAn maudgalasthaM bhajanti te | yogashAntiparA bhUtvA yogIshAH sambhavanti vai || 40|| evaM krameNa viprendra bhavanti gaNapapriyAH | vibhinnaphalasaMyuktAH purANopAsakA matAH || 41|| praNavopAsakA ye vai paraM te dehadhAriNam | sarvasAmAnyabhAvena mAnayanti gajAnanam || 42|| satyaM praNavarUpaM yattatra dehadharaH katham | tiShThettu gaNanAtho.avayavAdibhirayaM yutaH || 43|| sarvamo~NkAra evedaM na bhinnaM tatra vartate | anena vidhinA teShAM bhajanaM tasya jAyate || 44|| tataH paraM buddhisaMsthaM ye bhajanti mahAmune | gaNeshAnaM sarvasamaM bhAvayanti na saMshayaH || 45|| buddheH paraM buddhisaMsthaM buddheH prAkAshyadAyakam | brahma tatra kuto bhAti praNavo hyarthasaMyutaH || 46|| manovANIvihInaM yadbrahma brahmaNigaM param | gaNeshvaro.anye tu tatra tiShThanti bhrAntijAH kutaH || 47|| evaM bhajanti vighneshaM paraM praNavavarjitam | brAhme purANe saMsthaM te jAnIhi munisattama || 48|| tataH paraM gaNeshAnaM gANeshasthaM bhajanti ye | gaNeshArtharahasyaM te j~nAtvA vishvAsasaMyutAH || 49|| praNavaH praNavAkAro gaNeshaH saguNaH smR^itaH | o~NkAravarjito.ayaM tu buddhistho nirguNaH smR^itaH || 50|| praNavo buddhisaMsthastu tatparo brahmado bhavet | tayoH prItyarthamAnandAddehadhArI babhUva ha || 51|| gakAraH praNavAkAro NakAro buddhichAlakaH | tayoH svAmI gaNesho.ayaM gajavaktrAdichihnitaH || 52|| gANapatyasvabhAvena bhajante taM nirantaram | ekaniShThatayA bhaktyA bhavante viprayoginaH || 53|| tataste maudgale pUrNaM sevante bhaktisaMyutAH | trayANAM dyotakaM pUrNaM teShAM yoge gajAnanam || 54|| yogarUpo gaNesho.ayaM trirUpadhArako.abhavat | kAryArthaM khelasaMyukto mAyAbhyAM nAtra saMshayaH || 55|| praNavo jagadAkArashchidAkAro hi dhIsthitaH | tayorAtmA tatashchAyaM gajavaktrAdichihnitaH || 56|| evaM j~nAtvA gaNeshAnaM bhajante triShu saMsthitam | maudgalasthA sadA vipra yogaj~nA yogarUpiNam || 57|| tatra te bhajanaM mukhyaM pa~nchadhA kathayAmyaham | yena bhaktyendra bhUpastvaM bhaviShyasi mahAmate || 58|| mUrtisaMsthaM gaNeshAnaM bhajet pUjAdimArgataH | mantrastavanakAdyaishcha dehadhArisukhapradaiH || 59|| praNavaM jagadAkAraM tatra jIvamayaM prabhum | bhajet sarvatra saMsthaM taM sarveShAM hitamAcharan || 60|| kasyachittvashubhaM vipra na kuryAt sa narottamaH | anena vidhinA so.api toShayed gaNanAyakam || 61|| dvandvabhAvaM samAlokya sAkShivadbhAvavarjitaH | buddhisthaM toShayet devaM vighneshaM bhaktivatsalam || 62|| dharmAdharmAdikaM sarvaM bhramaM tyaktvA mahAmatiH | buddhibhAvaM parityajya niHsa~NgaH sa bhavet sadA || 63|| nAhaM kartA kArayitA na dehastho na nishchitam | na buddhistho.ahamAnandAdbrahmA.ahaM nirmalaH sadA || 64|| nirliptaliptahInA yA bhaktiH sA parikIrtitA | tayA gaNeshvaraH prIto bhavedAtmA sadA.amalaH || 65|| na gaNeshAdahaM bhinno dehadharmaH pravartate | gaNeshabhaktisaMyukto maudgalastho bhajet param || 66|| svayaM gaNeshvaro bhUtvA trividhasthaM gajAnanam | tribhirmArgairbhajennityaM shAntyA bhaktisamanvitaH || 67|| trayANAM yogabhAve yo gaNeshastrividho mataH | (##Page ## khaM\. 9 a\. 18 pAna 61) svayaM trividhakaM pashyan bhajechchAnanyachetasaH || 68|| tribhirbhAvaiH samAyukto bhajedyogI mahAyashAH | gaNeshaM gaNapAkAro maudgalaj~no vichakShaNaH || 69|| evaM gaNeshvarasyaiva bhajanaM kuru mAnada | tena yogIndravandyastvaM gANapatyo bhaviShyasi || 70|| Adau dehadharAn shambhumukhyAn saMsevya vai naraH | tato jIvasvarUpasthAn praNavAkR^itidhArakAn || 71|| tato buddhigatAn vipra tato bhaktiM labhet parAm | gaNeshaM dehagaM so.api sevate.ananyabhAvataH || 72|| tato maudgalakaM j~nAtvA yogI yogaparAyaNaH | bhajate trividhe saMsthaM gaNeshaM gaNapapriyaH || 73|| etatte kathitaM sarvaM bhajanaM gaNapasya cha | svarUpaM trividhaM pUrNaM trimArgadyotanaM mune || 74|| shaunaka uvAcha | aShTAdasha purANAni kathitAni visheShataH | anyAnyupapurANAni vyAsenAmitabuddhinA || 75|| yathA vedAstathA sUta upavedAH prakIrtitAH | nahi vedasamA viprairmanyante vai visheShataH || 76|| tathaivopapurANAni teShu gANeshvaraM param | maudgalaM kathitaM vipraiH kathaM tatrAdhikaM bhavet || 77|| sUta uvAcha | yathA devapatiH prokta indraH sarvatra viprapaiH | upendro viShNurAdyo vai kathyate cha vinAyakaH || 78|| indrAdadhikabhAvena matau viShNuvinAyakau | tathaivopapurANAni brahmasAyujyadAni tu || 79|| Adau shrutvA purANAni tataH sAdhanasaMyutaH | sAdhayitvA bhavedvipra pAtraM chopapurANake || 80|| evaM jAnIhi sarvatra purANeShu visheShataH | vedopavedavachchAtra naiva brahmavinishchayAt || 81|| mohanArthaM janAnAM vai bhrAntibhAvaprakAshanAt | gaNeshasya svarUpaM yadvarNyate gUDhakaM param || 82|| ato gaNeshvarasyaiva matA bhaktiH sudurlabhA | pUrNapuNyabalenADhyairlabhyate yogibhiH parA || 83|| maudgalena gaNeshasya svarUpaM j~nAyate janaiH | paripUrNaM na sandeho.anyathA bhrAntirbhaviShyati || 84|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe yogAmatArthashAstre navame khaNDe dakShamudgalasaMvAde gaNeshasvarUpakramavarNanaM nAma aShTAdasho.adhyAyaH || 9\.18 \section{9\.19 purANashravaNAdividhivarNanaM nAma ekonaviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | shuchiH svadharmaniShThaH sa ekabhuktaparAyaNaH | brahmacharyasamAyukto rAtrau supyAttathA bhuvi || 1|| anR^itAdikamevaM santyajet sarvaM samAhitaH | haviShyAnnaM cha bhuktvA tu shR^iNuyAdidamuttamam || 2|| gaNeshasannidhAne vai vane vA svagR^ihe sthitaH | shR^iNuyAn maudgalaM pUrNaM yogabhaktiparAyaNaH || 3|| athavA kAmanAyukto niHkAmo vA bhavennaraH | shR^iNuyAnniyame saMsthaH sa sadyashcha phalaM labhet || 4|| yatra vaktA bhavedasya tatra gatvA mahAmatiH | shR^iNuyAdathavA vipra purANamidamuttamam || 5|| brAhmaNaH kShatriyo vA.api vaishyo vA shR^iNuyAdidam | shUdrashchet brAhmaNaM ka~nchit puraskR^itya samAhitaH || 6|| bhAdrashuklapratipadamArabhya cha chaturdinam | pArAyaNaM maudgalasya shrotavyaM tairupoShitaiH || 7|| mAghasa.nj~ne tathA mAse tathA jyeShThe prakIrtitam | pArAyaNaM maudgalasya shrotavyaM sarvasiddhaye || 8|| athavA bhAdramAsasya pratipattaH samArabhet | AshvinyAM pUrNimAyAM tat purANaM cha samApayet || 9|| evaM mAghe tayA jyeShThe sArdhamAsaikamAnataH | shrotavyaM maudgalaM pUrNaM sarvabhAvaparAyaNaiH || 10|| athavA bhAdramAse cha pratipattaH samArabhet | purANaM maudgalaM vipra shR^iNuyAdvarShamAtrataH || 11|| punarbhAdrapadaM prApya chaikabhuktaparAyaNaH | pratipadyAM nirAhAro bhavedyAvachchaturthikA || 12|| pa~nchamyAM maudgalaM pUrNaM samApayatu tannaraH | evaM shrutvA phalaM sadyo labhedIpsitama~njasA || 13|| vidhiM tatra pravakShyAmi maNDapaM kArayennaraH | toraNAdisamAyuktaM nAnAshobhAsamanvitam || 14|| Adau gaNeshvaraM tatra pUjayet pustakaM tataH | tato mudgalaviprendraM shukaM yogavishAradam || 15|| paThate maudgalaM tatra saMsthitau shukamudgalau | tataH paurANikaM shAntaM pUjayedbhAvasaMyutaH || 16|| tataH shrotR^igaNAn pUjya prArthayet snehasaMyutaH | paurANikaM tataH puNyaM shR^iNuyAdidamuttamam || 17|| arthena saMyutaM sarvaM maudgalaM shR^iNuyAnnaraH | sarvArthanipuNastena sarvasiddhiyuto bhavet || 18|| yadA chaturdinaiH shrAvyaM tadArthaparivarjitam | pArAyaNaM samAkhyAtaM sarvasiddhipradAyakam || 19|| nityamutsavasaMyukto bhaveddharmaparAyaNaH | nAnAdAnarato bhUtvA brAhmaNAdIMshcha bhojayet || 20|| gaNeshaprItaye sarvaM kuryAddhImAnnirantaram | viditvA dhanyamAtmAnaM shR^iNuyAdidamuttamam || 21|| ante gaNeshvaraM so.api purANaM pUjayet paraiH | rAjopachArakAdyaistu bhaktibhAvasamanvitaH || 22|| tataH paurANikaM pUjya toShayettaM dhanAdibhiH | ratnAdyairharShasaMyuktaH prArthayennamrakandharaH || 23|| tArito.ahaM tvayA nAtha purANashrAvakena vai | adhunA kR^itakR^ityo.ahaM jAtaste pAdadarshanAt || 24|| evaM prArthya namaskR^itya tataH sarvAn samAgatAn | dakShiNAdyaiH samAtoShya tatastaM sa visarjayet || 25|| paurANikaM tato bhUyaH samAnIya mahAyashAH | (##Page ## khaM\. 9 a\. 20 pAna 63) shrotR^InanyAn dvijAdIMshcha bhojayen modakAdibhiH || 26|| tatastAn sa namaskR^itya pAraNaM yaH samAcharet | evamIpsitakaM prApyehAnte brahmamayo bhavet || 27|| athavA maudgalaM vipra shR^iNuyAnnityamAdarAt | yathechChayA samAyuktaH svechChAbhojanakArakaH || 28|| brahmacharyAdihInaH sa bhaktibhAvasamanvitaH | gaNeshaprItaye harShAt sarvasiddhiM labhet parAm || 29|| aki~nchano.api vipresha shR^iNuyAdbhaktisaMyutaH | yathAshaktividhAnena sa pUjAdikamAcharet || 30|| shamImandAradUrvAdyairathavA yaH samarchayet | phalaM sarvaM labhet so.api pUjAdAnAdijaM param || 31|| yAdR^isho vibhavaH svasya tAdR^ishaM sa samAcharet | tena vighneshvaraH prIto bhavet sarvapradAyakaH || 32|| shlokArdhaM shlokapAdaM vA padaM shlokasthameva vA | shR^iNuyAnmaudgalasyApi sa dhanyo nAtra saMshayaH || 33|| kiM punaH shraddhayA yuktaH purANaM shR^iNuyAt param | sampUrNaM tasya vipresha saphalaM jananaM bhavet || 34|| nityaM yaH shR^iNuyAdbhaktyA sarvamApya sa viprapa | darshanAt sarvajantUnAM tArako bhavati prabhuH || 35|| yathA gaNeshvaro devastathA.asau nAtra saMshayaH | brahmIbhUta iva prAj~nastiShThedvai bhUmimaNDale || 36|| etatte sarvamAkhyAtaM savidhishravaNaM param | paThanaM tu purANasya maudgalasya samAsataH || 37|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre purANashravaNAdividhivarNanaM nAma ekonaviMsho.adhyAyaH || 9\.19 \section{9\.20 purANaprashastimAhAtmyavarNanaM nAma viMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shaunaka uvAcha | shrutvA maudgalakaM pUrNaM ke ke siddhiM pralebhire | teShAM charitramevaM me brUhi sUta samAsataH || 1|| sUta uvAcha | Adau mudgalayogIshAchChrutvA dakSho mahAmatiH | sa sarvadoShahInashcha babhUve shAntidhArakaH || 2|| tato dakSheNa vighnesha niyamaH sa kR^ito bhavet | maudgalaM nityamevedaM paThanIyaM nirantaram || 3|| avakAshAnusAreNa ajapannityamAdarAt | adhyAyAdestathA tatra niyamaM na chakAra ha || 4|| bhAdrashuklapratipadi prArabhyopoShaNAnvitaH | chaturthyAM tat samAptaM pArAyaNaM sa chakAra ha || 5|| evaM mAghe tathA pArAyaNaM jyeShThe mahAmatiH | chakAra devaviprAdyaiH saMyuto vArShikaM param || 6|| evaM krameNa bhaktyA sa gajAnanaparAyaNaH | maudgalaM sevate.adyApi gANapatyasvabhAvavAn || 7|| tenaiva bodhitAH sarve vasiShThAdyA mahAmune | sevante maudgalaM nityaM prajApataya AdarAt || 8|| taishchAnye bodhitA viprA yogamArgaparAyaNAH | nAnAbhAvasamAyuktA asevannidamuttamam || 9|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 20 pAna 50) evaM paramparAprAptaM viduH sarve cha jantavaH | nAnAbhAvasamAyuktA asevan maudgalaM param || 10|| dakShayaj~ne samAyAtaiH shivaviShNumukhAmaraiH | tairj~nAtaM maudgalaM pUrNaM yogadaM sarvasiddhidam || 11|| yaj~naM samApya sarve te svaM svaM dhAma yayurmudA | tataH shivena yogIshaH prArthitastatra mudgalaH || 12|| purANashravaNArthaM sa praNamyApUjya bhaktitaH | tuShTastena samAyukto jagAma shivamandiram || 13|| tataH purANamAhAtmyaM j~nAtvA viShNumukhA.amarAH | AyayuH shravaNArthaM te kailAsaM parvateshvaram || 14|| shivena saMyutAH sarve brahmAdyAH shushruvuH param | purANaM maudgalaM pUrNaM mudgalAdyogisAgarAt || 15|| varSheNaikena te shrutvA pupUjustaM shivAdayaH | visR^ijya menire sarve sastrIkAH kR^itakR^ityatAm || 16|| gaNeshvarasya tatrAMshaH shivaputraH sthito.abhavat | sa eva maudgalaM nityaM jajApa gaNapapriyaH || 17|| mUrtisthaM gaNanAthaM sa pUjya nityaM mahAyashAH | tatsannidhAnago bhUtvA jajApa tvidamuttamam || 18|| vishvanAthaH shivaH sAkShAt kAshyAM nityaM mahAmune | jajApa niyame saMstho DhuNDhirAjasya sannidhau || 19|| mAghe shuklapratipadi prArabhyopoShaNAnvitaH | chaturthyAM tat samAptaM pArAyaNaM sa chakAra ha || 20|| tathA bhAdrapade mAsi mudgalaH shukasaMyutaH | mayUreshasya sAnnidhye chakre pArAyaNaM mudA || 21|| nityaM jajApa bhAvena gANapatyaiH samanvitaH | mahAbhaktashcha sarveShAM tArakastArakAkR^itiH || 22|| jyeShThe mAsi svayaM pArAyaNaM sheShashchakAra ha | mUShakasthasya sAnnidhye nAgAsurasamanvitaH || 23|| jajApa nityamevaM sa sarvabhAvasamanvitaH | bhaktiyukto mahAbhaktaH sarveShAM hitakArakaH || 24|| tathA dattaH svayaM sAkShAjj~nAneshasya pratuShTaye | jyeShThe parAyaNaM pUrNaM chakre.asau bhaktisaMyutaH || 25|| nityaM japaparo bhUtvA jajApa tvidamuttamam | nAnAyogisamAyuktaH sha~NkareNa samanvitaH || 26|| viShNurbhAnurvidhiH shaktirindrashchAgnimukhA.amarAH | nityaM svasvagR^ihe saMsthAH sevante maudgalaM param || 27|| kashyapAdyA munIndrAshcha munayaH siddhamukhyakAH | kapilAdyA idaM nityaM sevante bhaktisaMyutAH || 28|| sanakAdyAshcha saMvarto yogino nava eva cha | nityaM japaparAH pUrNaM sevante maudgalaM mudA || 29|| nArado gAnasaMyuktashchachAra bhuvaneShu cha | gAyannityamidaM vipra maudgalaM yogashAntidam || 30|| evaM nAnA janAH sarve manavashva maharShayaH | sevante nityamevedaM sarvasiddhipradAyakam || 31|| vyAsaH svayaM mahAbhAgaH sevate nityamAdarAt | gANeshaM maudgalaM chaiva bhaktibhAvasamanvitaH || 32|| evaM mayA na shakyaM tat kathituM munisattama | bhAgyavanto visheShaj~nAH sevante maudgalaM sadA || 33|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde purANaprashastimAhAtmyavarNanaM nAma viMsho.adhyAyaH || 9\.20 (##Page ## khaM\. 9 a\. 21 pAna 65) \section{9\.21 pArAyaNavarNanaM nAmaikaviMshatitamo.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | atha kAmayutAnAM yat purANashravaNe phalam | kathayAmi samAsena sarvasiddhipradAyakam || 1|| atrigotrodbhavaH kashchidvipraH sarvArthakovidaH | tyaktvA svadharmajaM karma pApakarmaparo.abhavat || 2|| taM j~nAtvA pitarau tasya duHkhayuktau babhUvatuH | sushIlA sumukhau nAmnA sumatiM vIkShya durmatim || 3|| sumatiM vIkShya putraM tau shikShayantau nirantaram | sa tayorvachanaM duShTo na chakAra kadAchana || 4|| tatastau duHkhasaMyuktau sthitau svasyAshrame kadA | sAkShAn munivarastatra bharadvAjaH samAyayau || 5|| sampUjya munishArdUlaM duHkhavantAvapR^ichChatAm | putraM sushIlaM kartAramupAyaM sukhadAyakam || 6|| tataH sa karuNAviShTastau jagAda mahAmatiH | putraste maudgalaM shrutvA sushIlo.ayaM bhaviShyati || 7|| evamuktvA yayau sthAnaM bharadvAjo mahAmuniH | sumukhaH putrasaMyuktaH striyA.atriM prajagAma ha || 8|| taM praNamya mahAbhAgaM yogIndraM yogadAyakam | paprachCha maudgalaM kutra labhyate tadvadasva me || 9|| tasya tadvachanaM shrutvA harShayukto mahAmuniH | atriH sammAnya vipreshaM jagAda vachanaM hitam || 10|| atriruvAcha | mA chintAM kuru putra tvaM sthIyatAmAshrame mama | pArAyaNaM kariShyAmi bhAdramAse.ahamAdarAt || 11|| tatra tvaM maudgalaM shrutvA gachCha pashchAt svamAshramam | tatheti sumukho harShAttaM praNamya chakAra ha || 12|| atha svalpena kAlena bhAdranAmA samAyayau | mAso munigaNAstatra shravaNArthaM samAyayuH || 13|| kShatriyAn vaishyakAn shUdrAMstAn dR^iShTvA harShasaMyutaH | sumukho vidhivattatra shushruve vidhisaMyutaH || 14|| upoShaNaparo bhUtvA pa~nchamyAM brAhmaNaiH saha | chakAra pAraNaM so.api bhaktiyuktena chetasA || 15|| tatastasya sutaH so.api sumatiH shIlasaMyutaH | babhUva dharmasaMyuktaH svAchArastho mahAmatiH || 16|| tat dR^iShTvA paramAshcharyaM sastrIkaH putrasaMyutaH | gaNeshabhajane sakto yogivandyo babhUva ha || 17|| ante gaNeshvaraM prApya brahmIbhUto.abhavat dvijaH | etatte kathitaM vipra shR^iNvanyachchitramuttamam || 18|| tatra pArAyaNe kashchid vR^iShabho duHkhasaMyutaH | ashaktatvAt sthito dUraM shushruve ki~nchidAdarAt || 19|| mamAra tatra taM netuM gANapatyAH samAyayuH | tAn dR^iShTvA vismitAH sarve prapachChuH paripUjya vai || 20|| viprAdyA UchuH | kena puNyena yuShmAbhirvR^iShabho nIyate.amarAH | vadantu gANapavarAH svAnande chitramuttamam || 21|| gANeshA UchuH | ayaM bhavatsannidhAne patito duHkhasaMyutaH | shushrAva maudgalaM pArAyaNameva maharShayaH || 22|| madhye mamAra duHkhena pIDito.atitarAM vR^iShaH | adhunA brahmabhUtaM taM kariShyAmo na saMshayaH || 23|| maudgalasya padaM shrutvA lokasthashchen mR^ito bhavet | na tasya punarAvR^ittirbhaviShyati na saMshayaH || 24|| teShAM tadvachanaM shrutvA harShayuktA maharShayaH | paprachChustAn punashchitraM saMshayena samanvitAH || 25|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 22 pAna 66) viprA UchuH | ayaM vR^iShabhayonistho vayaM mAnavadehajAH | asmAbhiH kathitaM sarvaM j~nAyate vR^iShabheNa na || 26|| vR^iShabheNa yaduktaM tadvachanaM mAnavaiH kadA | j~nAyate na visheSheNa yonibhinnaprabhAvataH || 27|| ayaM vR^iShabhayonisthaH paraM pArAyaNaM katham | shrutvA sa tasya mAhAtmyaM phalabhoktA bhavet parAH || 28|| gANeshA UchuH | shravaNaM vR^iShabheNaiva kR^itaM j~nAnavivarjitam | anyachChabdapramAtR^itvaM shraddhAhInena nishchitam || 29|| j~nAnato.aj~nAnato vA.api yathA vahnikaNo dahet | sampR^iShTashchen mahAbhAgA maudgalaM tu tathA smR^itam || 30|| yogAmR^itamayaM pUrNaM maudgalaM sarvasammatam | sarvasiddhipradaM proktaM brahmIbhUtakaraM tathA || 31|| evamuktvA yayuH sarve gANeshA gaNapAlayam | vR^iShabhaM gR^ihya te chitraM brAhmaNA vismitA jaguH || 32|| evaM maudgalajaM chitraM mAhAtmyaM munisattama | tasya prabhAvajaM tejo varNituM kaH kShamo bhavet || 33|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogamR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde pArAyaNavarNanaM nAmaikaviMshatitamo.adhyAyaH || 9\.21 \section{9\.22 mAghapArAyaNacharitavarNanaM nAma dvAviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | kShatriyo mAdhavaH kashchin mAlave sambabhUva ha | avantInagarIpAlaH svadharmanirataH sadA || 1|| kAmbojaH karNako rAjA tatra yuddhArthamAyayau | jitvA bhUpamavantyAM vai rAjyaM chakre sa harShitaH || 2|| sastrIkaH putrasaMyuktaH pradhAnairvIramukhyakaiH | babhrAma sa vane rAjA yatra tatra suduHkhitaH || 3|| tato mahAvanaM vIro dadarsha vyAghrasaMyutam | nAnApashuyutaM tatra pravivesha suduHkhitaH || 4|| dR^iShTvA munivaraM tatra kashyapaM sarvadAyakam | praNanAma sa sAShTA~NgaM sa ruroda hi vihvalaH || 5|| taM tathA duHkhasaMyuktaM dR^iShTvA paprachCha kashyapaH | jagAda sa yathApUrvaM vR^ittAntaM shokasa~NkulaH || 6|| tatastaM kashyapaH prAha mA kuru tvaM mahIpate | chintAM shR^iNu svarAjyasya prApakaM tat kuruShva cha || 7|| samIpe mAghamAsaH samAgatashcha shR^iNuShva tat | maudgalaM siddhidaM pArAyaNaM pUrNaM karomyaham || 8|| tasya tadvachanaM shrutvA harShayuktashcha mAdhavaH | sarvaiH sAkaM sthitastatra purANashravaNAya saH || 9|| tathA munigaNAdyAMshcha shravaNArthaM samAgatAn | kShatriyAdyAn sa tAn dR^iShTvA harShayukto babhUva ha || 10|| vinAyakaM pratipadi tadA pUjya mahAmuniH | upoShaNasamAyuktaH shukle strIbhiH samArabhat || 11|| pArAyaNaM maudgalasya maNDape vidhisaMyutaH | (##Page ## khaM\. 9 a\. 22 pAna 67) bhaktiyukto mahAyogI kashyapaH sarvatattvavit || 12|| tatra chitraM samutpannaM tachChR^iNuShva mahAmune | nakulo bhUmisaMsthashcha shushrAva bhayasa~NkulaH || 13|| akasmAd duHkhasaMyukto mamAra sa cha gANapAH | AyayustAn samAlokya muniH paprachCha kashyapaH || 14|| kashyapa uvAcha | kimarthamAgatA nAthAH kAryaM vadata chottamam | vayaM dAsA gaNeshasya kariShyAmo javAnvitAH || 15|| kashyapasya vachaH shrutvA jagustaM gaNapapriyAH | nakulaM bhUmisaMsthaM tu mR^itaM netuM samAgatAH || 16|| pArAyaNasya vipresha maudgalasyAdhunA dvija | adhyAyaH saMshrutaH pUrNo.aj~nAnato nakulena vai || 17|| dvitIye.atra samArabdhe jvareNa bahupIDitaH | mR^ito.adhunA brahmabhUtaM kariShyAmo vayaM kila || 18|| maudgalaM siddhidaM pUrNaM shrutaM tena mahAtmanA | ante tena prabhAveNa jAnIhi munisattama || 19|| teShAM vachanamAkarNya kashyapaH sarvasaMyutaH | vismitastAn praNamyaiva pArAyaNaparo.abhavat || 20|| gANeshA nakulaM gR^ihya yayuH svAnandakaM puram | gaNeshvaraM tatra dR^iShTvA brahmabhUto babhUva saH || 21|| chaturbhirdivasaiH pArAyaNaM yogI mahAmatiH | kR^itvA samAptaM vighneshaM pUjayAmAsa yatnataH || 22|| tataH sa pAraNaM chakre pa~nchamyAM sarvasaMyutaH | ShaShThyAM svaM svaM sthalaM jagmurbrAhmaNAdyA mahAmune || 23|| mAdhavastaM praNamyAdau pradhAnAdibhirAvR^itaH | nirjagAma tataH so.api mahArAShTraM samAyayau || 24|| tatra tasya sakhA rAjA bhadrako balasaMyutaH | rAjyaM chakAra deshasya svakIyasya mahAbalaH || 25|| tena sArdhaM punaH so.api mAdhavaH shastradhArakaH | sainyena saMyutaH kruddhaH sa~NgrAmAya samAyayau || 26|| gaNeshaM manasi smR^itvA kashyapaM svaguruM param | jigye kAmbojarAjaM taM yuddhaM kR^itvA sudAruNam || 27|| papAla bhayasaMyukto.abhavat karNaH parAjitaH | mAdhavaH svasya rAjyaM tu chakAra sa suhR^idgaNaH || 28|| bhogAnnAnAvidhAn rAjA bubhuje putrapautravAn | gaNeshamabhajannityaM maudgalaM tattathA.ashR^iNot || 29|| ante jagAma vighneshaM brahmIbhUto babhUva ha | pArAyaNasya saMshrAvamAhAtmyAt sa narottamaH || 30|| evaM nAnA janA vipra siddhiM prAptA na shakyate | vaktuM kenApi ko.ahaM tu maudgalashravaNena vai || 31|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde mAghapArAyaNacharitavarNanaM nAma dvAviMsho.adhyAyaH || 9\.22 \section{9\.23 jyeShThamAsapArAyaNamAhAtmyavarNanaM nAma trayoviMshodhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | brAhmaNaH sumatirnAma kuShThayukto babhUva ha | sambhUto gAlave vaMshe pIDAM lebhe sudAruNAm || 1|| sarvA~Nge bhakShitaH kITaiH sadA durgandhasaMyutaH | pUyashoNitagharmAdyairvyAptaH sarvatra viprapa || 2|| tataH so.api svadehasya ghAtArthaM udyato.abhavat | sasmAra gaNapaM chitte vighnahInArthamAdarAt || 3|| etasminnantare tatrAjagAma dvijasattamaH | dhaumyaH sarvArthavit sAkShAjjAtavedA ivAparaH || 4|| taM dR^iShTvA praNanAmAdau rurude duHkhasaMyutaH | sumatiM taM pradR^ishyaiva dhaumyo.agAdIt sa saukhyadam || 5|| dhaumya uvAcha | mA chintAM kuru mA dehaghAtaM kuru mahAmate | maudgalaM shR^iNu bhAvena rogahIno bhaviShyasi || 6|| sarvasiddhikaraM pUrNaM brahmIbhUtatvadAyakam | maudgalaM shravaNenaiva chala shIghraM mayA saha || 7|| evamuktvA janaistasya taM gR^ihya munisattamaH | jagAma pulahaM dhaumyo nAnAmunijanairvR^itam || 8|| tatra jyeShThaH samAyAto mAsaH sarvArthasiddhidaH | svalpakAlena yogIshaH pulaho harShito.abhavat || 9|| shuklapratipadi pArAyaNaM prAj~naH samArabhat | maudgalasya purANasya nAnAjanasamanvitaH || 10|| upoShaNasamAyuktA babhUvuste mahAmune | shravaNe tatparAH sarve pulahashcha tathA.abhavat || 11|| sumatirdhaumyasaMyuktastathAbhUto mahAmatiH | gaNeshaM manasi dhyAtvA paraM shushrAva maudgalam || 12|| chaturbhirdivasaiH so.api samAptaM tachchakAra ha | pa~nchamyAM pAraNaM sarvaishchakAra gaNape rataH || 13|| sumatiH kuShThahInaH sa babhUve tatkShaNAn mudA | taM dR^iShTvA harShasaMyuktA vismitAste babhUvire || 14|| dhaumyenAnamya pulahaM svAshramaM sa samAyayau | tatra dhaumyaM prapUjyAdau jagAda sumatirvachaH || 15|| sumatiruvAcha | asya dehasya kartA cha pitA mAtA mahAmune | tvameva me na sandehaH kiM karomi tvadIpsitam || 16|| deho.ayaM me mayA vipra tavAdhInaH kR^itaH sadA | shAdhi mAM tadahaM nityaM kariShyAmi visheShataH || 17|| dhaumya uvAcha | gaNeshaM bhaja bhAvena maudgalena samanvitam | tena mAM kR^itakR^ityaM tvaM kariShyasi na saMshayaH || 18|| evamuktvA mahAyogI dhaumyaH svAshramago.abhavat | sumatirgaNanAthaM sa maudgalenA.abhajat sadA || 19|| ante brahmamayo jAto bhuktvA bhogAn yathepsitAn | evaM jyeShThAbhidhe mAse pArAyaNaphalaM param || 20|| athAnyachChR^iNu dharmaj~na vR^ittAntaM tatra sambhavam | pulaho harShasaMyuktashchakre pArAyaNaM param || 21|| tatra kashchittu chANDAla Ayayau sa yadR^ichChayA | dUra sthitaH pashyati sma kimidaM kautukaM mahat || 22|| dUrasthena shrutaM tena shlokasya padamuttamam | ekaM sampUrNabhAvena bhaktasaMrakShakasya cha || 23|| tataH sa vismito bhUtvA jagAma svechChayeritaH | pApakarmA punaH pApaM chakAra vividhaM mune || 24|| mR^itaM taM yamadUtAshcha gR^ihya sarve tvarAnvitAH | jagmurdevaM praNamyAdau dadustaM pApakArakam || 25|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 24 pAna 69) tatrovAcha mahAbuddhishchitragupto yamaM vachaH | mahApApI mahAbhAga chANDAlo.ayaM visheShataH || 26|| na puNyasya kadA leshashchANDAlena kR^itaH prabho | maudgalasya padaM nAtha shrutamekamanena cha || 27|| etat sarvaM mayA tubhyaM kathitaM tasya cheShTitam | kuru yaddharmasaMyuktaM daNDarUpaM mahAmate || 28|| chitraguptavachaH shrutvA dharmo dhyAtvA gajAnanam | vichAramakarochchitte kiM karomi sukhapradam || 29|| etasminnantare tatra satyA vAk tamuvAcha ha | pradR^ishya narakAneva chANDAlAya mahAmate || 30|| santarjya svargabhUmIShu sthApayasva yathA sukham | tathA chakAra saMharShAddharmarAjaH pratApavAn || 31|| svasthAne bhogasaMyuktaM kR^itvA taM sthApya sUryajaH | saMsthitastatra chitraM vai babhUve paramAdbhutam || 32|| gANeshAstaM pragR^ihyaiva yayuH svAnandakaM puram | dharmAdayastataH sarve vismitAH sambabhUvire || 33|| evamekapadasyaiva maudgalashlokagasya yat | shravaNena phalaM proktamataH kiM varNayAmyaham || 34|| evaM jyeShThAbhidhe mAsi shrutvA pArAyaNaM narAH | iha bhuktvA.akhilAn bhogAnante svAnandamAyayuH || 35|| tatra vaktuM mayA vipra shakyate na kadAchana | varShAyutaistatastubhyaM kathitaM leshataH param || 36|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde jyeShThamAsapArAyaNamAhAtmyavarNanaM nAma trayoviMshodhyAyaH || 9\.23 \section{9\.24 dakShamugalasaMvAde vikalpavijayo nAma chaturviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shaunaka uvAcha | chitraM tvaM sUta vadasi na shrutaM kutrachin mayA | ekaM shlokapadaM shrutvA naro brahmamayo.abhavat || 1|| aho pApasamAchArashchANDAlaH shlokasambhavam | maudgalasya padaM shrutvA brahmabhUto babhUva ha || 2|| ato maudgalajaM pUrNaM mAhAtmyaM kIdR^ishaM bhavet | tadvadasva dayAsindho sarvasaMshayanAshanam || 3|| sUta uvAcha | chANDAlaM gR^ihya gANeshA yayuH svanagaraM prati | tat dR^iShTvA.a.ashcharyasaMyukto yamo vedhasamAgamat || 4|| praNamya sa vidhAtAraM jagade vAkyamuttamam | vinayena samAyuktastena sammAnito yamaH || 5|| dharma uvAcha | maudgalasya cha mAhAtmyamadbhutaM dR^ishyate mayA | na dR^iShTaM na shrutaM nAtha kutrachit sarvasiddhidam || 6|| chANDAlaH pApakarmA kaH shrutvaikaM shlokajaM padam | brahmabhUto babhUvA.api kimidaM kautukaM vidhe || 7|| evaM sarvajanA brahmannaj~nAnena samanvitAH | j~nAnayuktA gamiShyanti svAnandaM vividhAtmakAH || 8|| vishvaM charAcharaM shrutvA kShINaM sadyo bhaviShyati | (##Page ## khaM\. 9 a\. 24 pAna 70) ato yatnaparo bhUtvA vishvaM rakSha sukhapradam || 9|| mAhAtmyaM kIdR^ishaM chAsya maudgalasya tvayA kR^itam | na j~nAyate mayA svAmin vadA.apAraM kimAtmakam || 10|| dharmasya vachanaM shrutvA taM jagAda pitAmahaH | niHshvasya shR^iNu vipresha vachanaM devapAlakam || 11|| brahmovAcha | gaNeshena svabhaktyarthaM rachitaM maudgalaM param | bhaktyA samprArthitenedaM sarvasiddhipradAyakam || 12|| tasya mAhAtmyamukhyaM vai ko jAnAti raveH suta | kiM karomi na jAnAmi maudgalasya prakhaNDanam || 13|| evamuktvA svayaM brahmA devAn sasmAra mukhyakAn | viprendrAMste samAyAtAH paprachChuH kAraNaM param || 14|| teShAmagre yathAvR^ittaM kathayAmAsa vistarAt | dharmeNa saMyuto brahmA vR^ittAntaM maudgale bhavam || 15|| shrutvA te khedasaMyuktA babhUvurmunisattama | tatra viShNushcha tAn prAha vichArya hitakArakam || 16|| viShNuruvAcha | tulAM kuru vidhAtastvaM maudgalena samaM bhavet | sAdhaneShu yathA sarvaM hitamAtraM bhaviShyati || 17|| tachChrutvA vividhAnyeva sAdhanAni pragR^ihya saH | ekatra sthApayAmAsaikatra maudgalakaM param || 18|| tAni sarvANi tenaiva na samAni babhUvire | maudgalena mahAbhAga ekabhAvapradhAraNAt || 19|| tataH khedayutAH sarve vichAraM chakrurAdarAt | maudgalena jitaM sarvaM kariShyAmaH kima~njasA || 20|| asya sevanamAtreNa jantavo vividhAtmakAH | bhuktvA bhogAn gamiShyanti yathA brahmaNi yoginaH || 21|| svalpakAlena vishvaM vai naShTaM sarvaM bhaviShyati | vihAreNa vihInAshcha bhavAma ha vayaM tataH || 22|| ko vighno maudgalasyaiva kartavyo yena mAnavAH | tyaktvA purANaM devAdyAH bhaviShyantyanyachetasaH || 23|| tataH shambhuH svayaM prAha bhAvi yattadbhaviShyati | mA kurudhvaM mahAvighnaM maudgalasya vichakShaNAH || 24|| asmai vighnapradAne tu krodhayukto gajAnanaH | sandhakShyati jagat sarvaM seshvaraM nAtra saMshayaH || 25|| shivasya vachanaM shrutvA bhayayuktAH surarShayaH | babhUvustatra jIvastAnuvAcha gaNapaM smaran || 26|| bR^ihaspatiruvAcha | gaNeshena maheshAdyA idaM rachitamuttamam | vishvaM nAnAsvabhAvasthaM maudgalaM tu na saMshayaH || 27|| maudgale gaNanAthasya vachanaM vartate param | mahAlayAntamevedaM vishvaM bhAti nirantaram || 28|| anyachcha maudgalasyaiva kadA vighnaM bhaviShyati | tadeva na bhavenmithyA vachanaM munisattamAH || 29|| ato gaNeshvaraM prArthya vighnaM kuruta devapAH | maudgalasya gaNeshAnaH kShubdho nAtra bhaviShyati || 30|| bR^ihaspatervachaH shrutvA devA harShasamanvitAH | munayastaM mahAbhAgaM sAdhu sAdhvabruvan vachaH || 31|| tatastaM vighnarAjaM te tuShTuvuH karasampuTAH | nAnAstotrairgaNAdhyakShaM prasannaM chakrurAdarAt || 32|| jagAda tAn svayaM devaH khavANImayarUpadhR^ik | sR^iShTvA vikalpaM deveshA bhaviShyatha sukhe ratAH || 33|| tato brahmA gaNeshAnaM smR^itvA.asR^ijata tatkShaNAt | (##Page ## khaM\. 9 a\. 25 pAna 71) vikalpaM saMshayAkAraM mahAtejoyutaM khalam || 34|| taM dR^iShTvA devamukhyA ye devA viprAdayo.apare | sadyaste saMshayenaiva yuktA vipra babhUvire || 35|| kiM maudgalena vighneshaH prasanno vA bhaviShyati | gaNesho brahmaNAM nAthaH kathaM dehadharo.abhavat || 36|| ruchyarthaM kathitaM sarvaM vedAdiShu na saMshayaH | brahma brahmaNi saMsthaM tat sarvamAnyaM visheShataH || 37|| evamuktvA yayuH sarve sve sve sthAne mahAmune | mohitA mAyayA tasya vikalpasya mahAdbhutam || 38|| kimarthamAgatAH sarve kiM kR^itaM sasmarurna te | vikalpena samAyuktA babhUvurbhrAntachetasaH || 39|| tataste maudgalaM tyaktvA sthitAH sarve visheShataH | nAnAbhAvaparA vipra chakruH svasvakriyAM punaH || 40|| vikalpastAn vilokyaiva harShayukto babhUva ha | prasasAra trilokeShu nAnAsaMshayakArakaH || 41|| tena sarve janAstyaktvA maudgalaM vipra saMsthitAH | evaM krameNa naShTaM tat purANaM prababhUva ha || 42|| anyAni tu purANAni vedAH sarvANi mukhyakAH | naShTAni naShTavat kutra sthitAni svalpabhAvataH || 43|| tataH karmavihInaM tu babhUva sacharAcharam | devA duHkhayutAH sarve vikalpaM yoddhumAyayuH || 44|| vikalpena jitAH sarve naShTavIryA babhUvire | tato gajAnanaM devaM tuShTuvustadvadhAya te || 45|| punarAkAshavANIstho jagAdaitAn gajAnanaH | mudgalAj~nAvashA bhUtvA kriyAM kuruta mA chiram || 46|| vikalpo vashagastena bhaviShyati na saMshayaH | evamuktvA gaNAdhIsho virarAma cha shaunaka || 47|| tataste harShasaMyuktAH shivaviShNumukhA.amarAH | kashyapAdyA yayustaM tu mudgalaM yoginAM varam || 48|| praNamya bhAvasaMyuktAH paprachChuH karasampuTAH | vikalpajayadaM pUrNamupAyaM svahitapradam || 49|| teShAM vachanamAkarNya prahasyA.a.apUjya tAn svayam | jagAda vachanaM yogI mudgalo mAyayA yutAn || 50|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamugalasaMvAde vikalpavijayo nAma chaturviMsho.adhyAyaH || 9\.24 \section{9\.25 vikalpapratApakhaNDanaM nAma pa~nchaviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || mudgala uvAcha | Adau gaNeshvaraM smR^itvA paraM sR^iShTvA vikalpakam | tejasvinaM mahAbhAgAH kathaM nechChatha taM punaH || 1|| sharaNaM mAM prapannAnAM kariShyAmi priyaM hi vaH | sthIyatAM sannidhAne.atra vikalpaH kiM kariShyati || 2|| maharShayaH kashyapAdyA mudgalena shivAdayaH | AshvAsitAH sthitAstatra sukhayuktA babhUvire || 3|| mudgalasyAshrame tasya pravesho naiva vidyate | vikalpasya mahAbhAga tena niHsaMshayA babhuH || 4|| vikalpena cha vR^ittAnto j~nAto devarShisambhavaH | krodhayuktaH svayaM hantumAyayau mudgalAshramam || 5|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 25 pAna 72) AgataM taM samAlokya vikalpaM bhayadAyakam | devendrA mudgalaM tatra jagurbhayasamanvitAH || 6|| devendrA UchuH | vikalpaH krodhasaMyukta AgataH sa mahAmate | tavAshrame.adhunA vipra yatkariShyasi tat kuru || 7|| teShAM vachanamAkarNya mudgalastAnathAbravIt | chintAM mA kuruta prAj~nA haniShyAmi vikalpakam || 8|| evamuktvA svayaM yogI mudgalastamathA.a.ayayau | vikalpaM tejasA yuktaM sarvasaMshayakArakam || 9|| uvAcha taM mahAyogI mudgalaH paramArthavit | dayAyuktaH svabhAvena prerito gaNapena saH || 10|| mudgala uvAcha | kimarthamAgato.asi tvaM vikalpaM brUhi sAmpratam | tatra gachCha ruchiryatra nochedbhasma bhaviShyasi || 11|| mudgalasya vachaH shrutvA vikalpaH krodhasaMyutaH | jagAda sa mahAvipraM pradahanniva tejasA || 12|| vikalpa uvAcha | mAM dR^iShTvA viShNushambhvAdyA vasiShThAdyA maharShayaH | saMshayena samAyuktA babhUvustatkShaNAn mune || 13|| tvAM na jAnAmi yogIndraM sthitaH kutrAsi vADava | vijetAraM vadasi mAM sarveShAM mUrkhavadvachaH || 14|| mayA charAcharaM sarvaM madadhInaM kR^itaM kila | adhunA tvAM haniShyAmi paraM maddveShakArakam || 15|| tvayA devendramukhyAshcha devA munisamanvitAH | vikalpena vihInA vai kR^itAH kasmAdvadasva mAm || 16|| garvaM hantuM samAyAtaM tvadIyaM mudgalAshramam | jAnIhi tyaja sarvAMstvaM nochedbhasma bhaviShyasi || 17|| vikalpasya vachaH shrutvA krodhayukto mahAmuniH | sasmAra gaNapaM chitte vikalpasya vadhAya saH || 18|| tasya smaraNamAtreNa chittAn mudgalayoginaH | agniH pralayakR^ittatra niHsR^itaH sarvadAhakaH || 19|| agniryayau mahAkrUraM vikalpaM krodhasaMyutaH | khalaM darshanamAtreNa dAhayuktaM chakAra saH || 20|| tataH shAntyarthamatyantaM yatnaM chakre sa shaunaka | vikalpashcha tato.atyantamagnistejoyuto.abhavat || 21|| atidAhayutaH so.api vikalpaH khedasaMyutaH | garvaM tyaktvA mahAvipramanaman mudgalaM puraH || 22|| jagAda bhayabhItaH sa rakSha mAM munisattama | tejasA te pradagdhaM tu sharaNAgatavatsala || 23|| shivaviShNumukhAH sarve viprA vAsiShThamukhyakAH | jitA mayA na sandehaH svalpAyAsena yogipa || 24|| tvaM kiM sAkShAdgaNeshAna Agato.asi na saMshayaH | tvAM jetuM na samartho.ahamataste sharaNaM gataH || 25|| rakSha rakSha dayAsindho dAhayuktaM visheShataH | tejasA te praNaShTaM mAM kR^itamAgaH kShamasva me || 26|| vikalpaM vyAkulaM dR^iShTvA dayAyukto babhUva ha | mudgalo gaNapAjjAtamagniM shAntaM chakAra ha || 27|| tataH sa.nj~nAsamAyukto vikalpastamuvAcha ha | svasthachittaH praNamyAdau mudgalaM yoginAM varam || 28|| vikalpa uvAcha | jito.ahaM cha tvayA vipra rakShito.agnerbhayAttathA | adhunA te samAdhInastiShThAmi tvatsamIpagaH || 29|| sthAnaM dehi mahAbhAga tatra sthAsyAmi nishchalaH | tavAj~nAvashago bhUtvA tava dAso.ahama~njasA || 30|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 26 pAna 73) tasya tadvavachanaM shrutvA dhyAnayukto babhUva ha | j~nAtvA vighneshvarasyaiva kR^ityaM taM sa mudA.abravIt || 31|| mudgala uvAcha | yogAkAraM gaNeshAnaM na jAnanti narAdhamAH | dehadhArisamaM taM ye mAnayanti guNodbhavam || 32|| teShAM hR^idi bahiH sthitvA tiShTha tvaM sarvadA mudA | nAnAsaMshayasaMyuktAMstAn kurvan savisheShataH || 33|| maudgalaM saMshayenaiva yuktaM kuru madAj~nayA | teShAM hR^idi samAsthAya yoginAM gaNapadviShAm || 34|| gaNeshaM yogarUpaM ye mAnayanti vikalpaka | yogino.ayogino vA.api te tyAjyAH sarvadA tvayA || 35|| maudgale shraddhayA yuktA bhaviShyanti sadA mudA | gANeshA yogino nAnye jAnIhi mama vAkyataH || 36|| evamuktvA mahAyogI mudgalo virarAma ha | vikalpastaM tathetyuktvA praNamya svasthalaM yayau || 37|| tato harShayutA devA munayastaM praNamya cha | mudgalaM svasthalaM jagmuH karmayuktA janA babhuH || 38|| tadahAn maudgalaM vipra sevyate naiva jantubhiH | doShayuktairvisheSheNa vikalpena samanvitaiH || 39|| kalAvatyantabhAvena maudgalaM naShTakaM bhavet | doShayuktA janAstatra bhaviShyanti gR^ihe gR^ihe || 40|| yogino maudgalaM nityaM sevante bhAvasaMyutAH | gaNesharUpabodhe ye chaturAH sarvapAvanAH || 41|| nAnye pAkhaNDino lubdhA nAnA ChadmadharA bhuvi | mohayuktA visheSheNa bhaviShyanti tu maudgalam || 42|| evaM devaiH kR^ito vighno gaNeshAnena preritaiH | munibhirmaudgale tenA.abhavan janmayutA narAH || 43|| etatte kathitaM sarvaM rahasyaM paramAdbhutam | shR^iNuyAchChrAvayedyastu vikalparahito bhavet || 44|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde vikalpapratApakhaNDanaM nAma pa~nchaviMsho.adhyAyaH || 9\.25 \section{9\.26 maudgalapurANashravaNamAhAtmyavarNanaM nAma ShaDviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | bhImo nAmA.abhavadvaishyaH sarvadharmavivarjitaH | a~Ngadeshe mahApApI darshanAt puNyanAshakR^it || 1|| sa kadAchidvane saMstho babhUve chauryakAraNAt | tatrA.a.ajagAma rAjarShiH sainyayukto vidarbhapaH || 2|| taM dR^iShTvA tyajya shastrANi bhImaH pApaparAyaNaH | mahAvanAntaraM gatvA tasthau prANaparIpsayA || 3|| tatra medhAtithirmAghashuklapratipadi dvijaH | prArabhya munisaMyukto maudgalaM kathituM rataH || 4|| tatrA.a.ajagAma tAn dR^iShTvA vaishyaH pAparato mune | bhayAt samIpagasteShAM saMsthitaH shastravarjitaH || 5|| rAjA samAyayau tatra nanAma munipu~Ngavam | medhAtithiM tataH sarvAn munIn bhAvasamanvitaH || 6|| punaH praNamya svasthAnaM yayau bhAnurvidarbhapaH | (##Page ## khaM\. 9 a\. 27 pAna 74) vaishyo munivane tatra suShvApa vinayAnvitaH || 7|| prAtaH kAle punaH snAtvA kR^itvA nityakriyAM dvijAH | maudgalaM shrotukAmAste AyayurhaShasaMyutAH || 8|| taiH sAkaM bhImavaishyo.api rAjabhItyA samAyayau | shushrAva maudgalaM tatra purANaM vismito.abhavat || 9|| maudgalasya purANasya shravaNena durAtmanaH | buddhibhedo babhUvA.api sa tatraiva sthito.abhavat || 10|| vichAramakarochchitte bhImaH pApaparAyaNaH | aho vaishyo.ahamAnandAt kiM karomi durAtmavAn || 11|| pApino narakaM yAnti narA nAstyatra saMshayaH | naradehaM samAsAdya dharmaM kuryAt sa mAnavaH || 12|| evaM vichArya tatraiva maudgalashravaNe rataH | tyaktvA strIputrakAdyaM sa gaNeshe lAlaso.abhavat || 13|| phAlgunyAM pUrNimAyAM tat purANaM pUrNamAbhavat | medhAtithiH pratipadi dvijAn sambhojya harShitaH || 14|| sa kR^itvA pAraNaM sarvAn visR^ijya gaNape rataH | nityaM gaNeshvaraM bhaktyA pUjya bhaktiparo.abhavat || 15|| bhImaH svagR^ihamAgatya tyaktvA pApAtmakaM param | karma svadharmasaMyukto babhUva gaNape rataH || 16|| maudgalashravaNenaiva sarvapApavivarjitaH | babhUva dharmashIlashcha gANapatyo mahAyashAH || 17|| sharIrAnte gaNeshAnamagamadvaishyajaH param | brahmabhUto babhUvA.api dR^iShTvA vighneshvaraM mune || 18|| maudgalaM satataM shrutvA chaivaM nAnAjanAdayaH | babhUvuH puNyashIlAshcha kila brahmaNi tanmayAH || 19|| tatrA.ahaM kati te brUyAM shakto vaktuM na ko bhavet | nAnena sadR^ishaM ki~nchijjAnIhi tvaM mahAmune || 20|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde mAghAdisArdhamAse maudgalapurANashravaNamAhAtmyavarNanaM nAma ShaDviMsho.adhyAyaH || 9\.26 \section{9\.27 bhAdrapadAdisArdhaikamAsa shravaNamAhAtmyavarNanaM nAma saptaviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | mahAyogI bhAdrapade pulastyo gaNape rataH | pratipatto gaNeshaM sampUjyArabhata maudgalam || 1|| tatra viprAdayo vipra shravaNArthaM samAyayuH | yathAvidhi janAH sarve shushruvurbhaktitatparAH || 2|| arthena saMyutaM nityaM maudgalaM munisattamaH | kathayAmAsa harSheNa gaNeshArthavichakShaNaH || 3|| tatra sarpo bile saMsthaH shushrAva bhayasaMyutaH | kasmiMshchiddivase vipra bhAgyena preritaH purA || 4|| munayaH suShvupuH sarve rAtrau sarpo bahiH shanaiH | nirjagAma yayau mArge svechChayA sukhasaMyutaH || 5|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 27 pAna 75) vanastho nakulaH kashchittaM dadarsha bhuja~Ngamam | Ayayau hantumAveshAttayoryuddhaM babhUva ha || 6|| nakulena balADhyena hataM sarpaM vanAntare | taM gR^ihya gANapAH sadyo brahmabhUtaM prachakrire || 7|| taM j~nAtvA vismitAH sarve devendrAdyA mahAmate | parasparaM samUchuste sAshrunetrA maharShayaH || 8|| aho maudgalamAhAtmyaM vaktuM sarvairna shakyate | sarpo.aj~nAnAchcha sa shrutvA ki~nchidbrahmamayo.adhunA || 9|| sampUrNaM maudgalaM yaistu saMshrutaM taiH pralabhyate | na j~nAyate visheSheNa kiM vishiShTamataH param || 10|| sampUrNaM maudgalaM yaishcha saMshrutaM te gaNeshvarAH | j~nAtavyA lokanAthA vai pAvanArthaM bhavantyataH || 11|| narajanmadharo yaH syAn maudgalaM na shR^iNoti chet | va~nchito mAyayA pUrNo vR^ithA dhik tasya jIvitam || 12|| vighnarAja namastubhyaM dehi janma dharAtale | nityaM maudgalasaMsaktAn kuru no mAnavAn kila || 13|| dhik svargaM devadeveshAn yatra karmaphalaM na cha | kriyate devadeveshaiH karma tadvyarthatAM yayau || 14|| aho kITapata~NgAdi yonau janmadharo bhavet | bhArate sAdhusa~Ngena brahmIbhUto bhaviShyati || 15|| sarpo.ayaM naravAk\-hIno na jAnAti kimapyaho | manuShyavAgbhavaM bhAvaM tathA shushrAva maudgalam || 16|| tenaiva brahmabhUto.ayaM tataH svAnandake pure | kiM punarnarajAtistho prApnuyAnna gajAnanam || 17|| evamuktvA.amarAdyAstaM svaM svaM sthAnakamAyayuH | adhunA prakR^itaM vachmi sarvasaukhyakaraM param || 18|| AshvinyAM pUrNimAyAM cha tat samAptaM babhUva ha | maudgalaM harShasaMyuktAH shrotArastaM pupUjire || 19|| sarvaiH sAkaM mahAyogI pAraNaM sa chakAra ha | tataH sarvAn pratipadi visasarja mahAyashAH || 20|| tadAj~nayA yayuH sarve svasvamAshramakaM mune | gaNeshabhajane saktA babhUvuH sarvabhAvataH || 21|| iha bhuktvA.akhilAn bhogAnante svAnandamAyayuH | babhUvurbrahmabhUtAste paraM dR^iShTvA gaNeshvaram || 22|| iti te sarvamAkhyAtaM yashaH sArdhaikamAsajam | maudgalashravaNAjjAtaM bhAdramAsAdisambhavam || 23|| evaM tvanantarUpAshcha jantavo brahma lebhire | na vaktuM shakyate tatra maudgalashravaNena vai || 24|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre mudgaladakShasaMvAde bhAdrapadAdisArdhaikamAsa shravaNamAhAtmyavarNanaM nAma saptaviMsho.adhyAyaH || 9\.27 \section{9\.28 mahodaracharitamAhAtmyavarNanaM nAmAShTAviMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | brAhmaNo vandhyabhAvena pIDitaH karmaNA purA | gArgyavaMshabhavaH ko.api nAmnA shambhuritIritaH || 1|| nAnopAyAH kR^itAstena vAndhyadoShaprahAriNaH | tathApi tasya putro vA putrI dvija babhUva na || 2|| tato.atiduHkhasaMyukto gautamaM sa jagAma ha | sastrIkaH putrakAmArthaM taM nanAma mahAmatim || 3|| gautamena munIndreNa satkR^itaH shambhurAvasat | sevArthaM svagurostatra yatnayukto babhUva ha || 4|| ekadA sukhamAsInaM gautamaM taM cha bhaktitaH | jagAda putraprAptyarthaM vachanaM svahitAvaham || 5|| shambhuruvAcha | nAnA yatnAH kR^itAH svAmin putraprAptyarthamAdarAt | labhyate naiva santAno mayA kiM vada kAraNam || 6|| yenopAyena me putro bhaviShyati mahAmate | tamupAyaM vada svAmin kariShyAmi tvadAj~nayA || 7|| tvaM gururme parA kAShThA paraM tvatto na vidyate | tArayasva mahAbhAga vAndhyadoShasamanvitam || 8|| tasya tadvachanaM shrutvA taM jagAda mahAmuniH | gautamaH sarvatattvaj~naH shambhuM duHkhasamanvitam || 9|| gautama uvAcha | mA kuruShva vR^ithA chintAM tava putrA dvijottama | bhaviShyanti trayaH prAj~nA vedaj~nA gaNapapriyAH || 10|| shR^iNu tvaM maudgalaM mattaH sarvasiddhipradAyakam | tenAnantabhavasthaM te pApaM nashyechcha tatkShaNAt || 11|| puNyarAshiH svayaM sAkShAdbhaviShyasi cha tArakaH | anyeShAM nAtra sandehaH sarvasiddhiyutastathA || 12|| ante gaNeshvaraM prApya brahmIbhUto bhaviShyasi | tiShThAtra jyeShThamAse.ahaM kathayiShyAmi maudgalam || 13|| evaM tasya vachaH shrutvA harShayukto babhUva ha | sushIlayA striyA sArddhaM tatraivaM saMsthito.abhavat || 14|| tataH svalpe gate kAle jyeShThamAsaH samAyayau | anye munigaNAstatra shravaNArthaM samAyayuH || 15|| tAn dR^iShTvA strIsamAyuktaH shambhushchAtIva harShitaH | vidhiyuktatayA sarve shrotArastatparA babhuH || 16|| jyeShThe shukle pratipadi gautamo yoginAM varaH | samArabhat sa harSheNa maudgalaM sarvasiddhidam || 17|| vyAkhyAM chakAra sarvaj~no maudgalasya yathArthataH | tachChrutvA vismitAH sarve babhUvuH shravaNe ratAH || 18|| nityaM niyamasaMyuktAH shushruvurbhaktisaMyutAH | tatra kasmin dine vipra babhUva paramAdbhutam || 19|| gardabhastatra daivena hyAyayau tvatiduHkhitaH | jvareNa pIDito.atyantaM dUre tasthau mahAmune || 20|| shushrAva maudgalasyaiva shlokaM j~nAnavivarjitaH | pIDAhIno babhUvA.api tatra ki~nchit sa rAsabhaH || 21|| hR^idA samanvito bhUtvA tasthau shravaNalAlasaH | tato gautamavipreNa samAptaM tatkR^itaM mudA || 22|| sarve svasvakriyAM chakruH punaH prAtaH samAyayuH | gardabho duHkhahInaH sa babhUve tatkShaNAn mune || 23|| sa yayau svechChayA yuktaH kAlavegAn mamAra saH | tasmin kAle cha taM netuM gANeshAH prayayurmudA || 24|| taM gR^ihya brahmabhUtaM te chakruH shravaNapuNyataH | taM dR^iShTvA devaviprAdyAH svargasthA vismayaM yayuH || 25|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 29 pAna 77) atho shR^iNu mahAbhAga gautamo harShanirbharaH | AShADhyAM pUrNimAyAM sa samAptaM tachchakAra ha || 26|| dvijAdyaiH sa pratipadi chakre vai pAraNaM purA | sarve harShayutAstaM te natvA svasvAshramaM yayuH || 27|| shambhuH sushIlayA sArdhaM jagAma svAshrayaM tataH | gaNeshamabhajannityaM j~nAtvA yogavapurdharam || 28|| tataH svalpe gate kAle sushIlA garbhasaMyutA | babhUva tAM pradR^ishyaivAbhavachChambhuH suvismitaH || 29|| tataH shubhe muhUrte sA suShuve putramuttamam | sarvalakShaNasaMyuktaM sutA evaM trayo.abhavan || 30|| vedaj~nAn sarvamAnyAMshcha gANapatyaparAyaNAn | tAn dR^iShTvA vismitaH shambhurguruM sasmAra gautamam || 31|| maudgale tatparaH so.api babhUve nityamAdarAt | ante vighneshvaraM prApa tallInaH prababhUva ha || 32|| nAnA janA gaNeshAnaM lebhire maudgalasya cha | shravaNena cha pAThena mune teShu kati bruve || 33|| etatte kathitaM vipra jyeShThAt sArddhaikamAsake | maudgalashravaNasyaiva mAhAtmyaM svalpabhAvataH || 34|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre mudgaladakShasaMvAde mahodaracharitamAhAtmyavarNanaM nAmAShTAviMsho.adhyAyaH || 9\.28 \section{9\.29 varSheNa maudgalashravaNamAhAtmyavarNanaM nAmaikonatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | rAjA.a.asIt puNDradeshasya sugrIvaH sarvashAstravit | nAnAdharmaparaH so.api shAstrArthaj~no vichakShaNaH || 1|| tasya deshe hyanAvR^iShTirbabhUve duHkhavardhinI | na vavarSha kadA meghastato rAjA.atiduHkhitaH || 2|| indrasya varuNasyaivAnuShThAne tatparo.abhavat | brAhmaNairnityamatyantaM toShayAmAsa meghapam || 3|| tato vai nava varShApi meghaH pApena cheritaH | vIkShyAtiduHkhasaMyuktaH sugrIvo.abhUttato nR^ipaH || 4|| rAjA rAjyaM parityaja vishvAmitraM jagAma ha | paprachCha taM praNamyA.asau meghavR^iShTikaraM param || 5|| tena sa~NkathitaM vipra maudgalaM shR^iNu bhUmipa | deshe vR^iShTishcha sampUrNA bhaviShyati na saMshayaH || 6|| tato rAjA dvijaistatra lekhayitvA cha maudgalam | yayau svanagaraM hR^iShTastachChushrAva mahAmatiH || 7|| janaiH sArdhaM samIpasthaistato vR^iShTirbabhUva ha | prArabdhe maudgale tatra tat dR^iShTvA vismito nR^ipaH || 8|| sarve harShayutA lokA jAtA puNDranivAsinaH | rAjA gaNeshvaraM nityamabhajadbhaktisaMyutaH || 9|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 29 pAna 78) bhAdre shuddhapratipadi samArabhya sa maudgalam | shushrAva nityamAnandAt purANaM sarvasiddhidam || 10|| punarbhAdrapadaM prApya parAM shuklachaturthikAm | samAptaM tat sa pa~nchamyAM chakre vai harShasaMyutaH || 11|| atisaMharShito rAjA shrAvaNaM prApya saukhyadam | shuklapratipadi prAj~naiH prArabhanmaudgalaM punaH || 12|| nityaM shushrAva sugrIvo gANapatyaparAyaNaH | AShADhyAM sa samAptaM tadamAyAM prachakAra ha || 13|| punaH prArabhya sugrIvo janaiH shreShThaiH samanvitaH | shushrAva varShamadhye sa evaM vArShikamAcharat || 14|| prativarShaM mahAbhaktyA shushruvuH sarvanAgarAH | bhaktiyuktA gaNeshAnamabhajan duHkhavarjitAH || 15|| na tatra vAndhyadoSheNa yuktaH kashchidbabhUva ha | na rogashokasaMyuktaH sugrIve rAjyakartari || 16|| sarvasampatsamAyuktA janAstatra babhUvire | rogadoShAdibhirbhAvairhInAshcha bhayavarjitAH || 17|| tataH sarvaiH sa rAjarShirjagAma nagarasthitaiH | gaNeshaM brahmabhUtastairbabhUve paramadyutiH || 18|| gachChato nijalokaM vai tasyA~NgAdvAyunA.apare | spR^iShTA rauravasaMsthAste pIDAhInA babhUvire || 19|| tAn gR^ihya gANapA vipra brahmIbhUtAn prachakrire | yamAdyA vismitAH sarve prashashaMsushcha maudgalam || 20|| vipravArShikamevaM te kathitaM shravaNasya yat | maudgalasya hi mAhAtmyaM sarvasiddhipradAyakam || 21|| sugrIvadeshagaH kashchichChrutvA vR^ittAntamadbhutam | kuShThayukto yayau tatra purANashravaNArthataH || 22|| vArShikaM rAjashArdUlo samArabhata bhaktitaH | so.api nityaM prashushrAva kuShThanAshArthamuttamam || 23|| shrutvA kuShThavihInaH sa babhUve harShasaMyutaH | jagAma svagR^ihaM padbhyAM gR^ihakAryarato.abhavat || 24|| bhuktvA bhogAn manoj~nAn soM.ate jagAma gajAnanam | brahmIbhUto babhUvA.api shravaNasya phalena vai || 25|| evaM sakR^it samAshrutya maudgalaM vividhA janAH | iha bhuktvA.akhilAn bhogAnante svAnandamAyayuH || 26|| tatraiva kati te brUyAM nAlaM varShashatairapi | ataH sa~NkShepataH proktaM varShashravaNajaM phalam || 27|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde varSheNa maudgalashravaNamAhAtmyavarNanaM nAmaikonatriMsho.adhyAyaH || 9\.29 (##Page ## khaM\. 9 a\. 30 pAna 79) \section{9\.30 maudgalanityashravaNamAhAtmyavarNanaM nAma triMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | rAjA.abhUchchAkShuShe kashchin sumedho nAma dhArakaH | nAnAdharmaparo yajvA dAtA mAnI mahAbalaH || 1|| sarvashAstrArthatattvaj~no dvijadevAtithipriyaH | saptadvIpAdhipo bhUtvA sa chakre rAjyamuttamam || 2|| evaM rAjyaparo rAjA sarveShAM hitakArakaH | vAndhyadoShasamAyukto babhUvAtIva duHkhitaH || 3|| nAnopAyAMshchakArA.asau putraprAptyarthamAdarAt | nAlabhat putramAnandadAyakaM duHkhito.abhavat || 4|| patnyA vichArya rAjA.asau tyaktvA rAjyaM tayA saha | pradhAneShu vanaM ghoraM yayau shokasamanvitaH || 5|| babhrAma bhrAntachitto.asau sumedhA yatra tatra cha | tato mahAvanaM rAjA dadarsha bhayadAyakam || 6|| maraNe nishchayaM kR^itvA pravivesha mahAvanam | tatra vyAlA mR^igA vyAghrAH papalustaM nirIkShya te || 7|| tato rAjA priyAyukto babhrAma bhrAntavadyathA | tatra kratuM dadarshApi mahAyogIndramuttamam || 8|| kR^itA~njaliH striyA vipraM praNanAma puraH sthitaH | tuShTAva taM vidheH putraM tejoyuktaM prajApatim || 9|| santuShTastaM mahIpAlaM samAshvAsya jagAda ha | duHkhaM kiM te mahIpAla kimarthaM vada chAgataH || 10|| rAjA tasmai svavR^ittAntaM kathayAmAsa vistarAt | tachChrutvA dhyAnasaMyukto babhUva munisattamaH || 11|| jagAda nR^ipatiM vipra kratustaM harShayanniva | maudgalaM shR^iNu rAjaMstvaM putrayukto bhaviShyasi || 12|| mudito rAjashArdUlastaM praNamya tadAj~nayA | yayau svanagaraM chitraM purohitamuvAcha ha || 13|| shrutvA vR^ittaM gurustasya shANDilyaH sarvashAstravit | jagAda taM mahIpAlaM harShanirbharamAnasaH || 14|| shANDilya uvAcha | maudgalaM chAnayiShyAmi sarvasiddhipradAyakam | shrAvayiShyAmi te rAjan mA chintAM kuru nishchitam || 15|| evamuktvA yayau so.api kratuM yogIndravanditam | taM praNamya yathAnyAyaM maudgalaM shrutavAn param || 16|| lekhayitvA svayaM vipraH shANDilyaH sarvatattvavit | yayau sumedhasaM bhUpaM jagAda vachanaM hitam || 17|| shANDilya uvAcha | maudgalena samaM rAjanna ki~nchidvartate param | shAstraM yogIndravandyaM tat sarvasiddhipradAyakam || 18|| kratoH prasAdamAhAtmyAn mayA j~nAtamidaM param | shR^iNu nityaM mahArAja maudgalaM sarvamudgalam || 19|| evamuktvA svayaM vipraH samArabhata harShitaH | maudgalaM taM praNamyA.a.adau jagAda nR^ipasattamaH || 20|| sumedhA uvAcha | muhUrtaM pashya vipresha shubhadaM tatpunaH prabho | maudgalaM kathayasva tvaM sarvasiddhikaraM param || 21|| shANDilya uvAcha | kShaNabha~Nguradeho.ayaM na vishvAsyo mahIpate | vighnarAjaM smara tvaM vai tena kAlaH shubho bhavet || 22|| gANeshaM nR^ipashArdUla yatki~nchit sarvasiddhidam | tatra dvividhabhAvena sa narottama Acharet || 23|| muhUrtaM shubhamAlokyAthavA taM gaNapaM smaran | samArabhenna sandeho mAnyatvaM tu vichAraya || 24|| evamukto nR^ipastena tathetyuktvA striyA saha | shushrAva maudgalaM nityaM shANDilyAddharmasaMyutaH || 25|| tataH svalpe gate kAle garbhayuktAM nirIkShya tAm | patnIM mahIpatiH sarvairharShayukto babhUva ha || 26|| putraM sA suShuve sAdhvI sarvalakShaNasaMyutam | rAjA nityaM suharSheNa shushruve maudgalaM param || 27|| tadekaniShThabhAvastho babhUve nityamAdarAt | ante nagarasaMyukto jagAma gaNapaM param || 28|| tatra dR^iShTvA gaNeshAnaM brahmIbhUto babhUva ha | janaiH sArddhaM sumedhAstu purANashravaNena vai || 29|| shANDilyo.api vanaM gatvA nityaM vighneshamAbhajat | gaNeshAgre purANaM sa kathayAmAsa maudgalam || 30|| nityaM bhAvasamAyukto maudgale tatparo.abhavat | shAntiyogayuto bhUtvA.asevattaM gaNanAyakam || 31|| sarvatra sarvamAnyaH sa babhUva brAhmaNAgraNIH | ante gaNeshvaraM prApa yogivandyo mahAyashAH || 32|| tasyAshramo gaNeshasya kShetramAbhUchcha siddhidam | darshanAdyairmahAvipra sarvasaukhyakaraM param || 33|| evaM nityajape saktA maudgalasya mahAmune | iha bhuktvA prabhogAMste brahmabhUtA babhUvire || 34|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde maudgalanityashravaNamAhAtmyavarNanaM nAma triMsho.adhyAyaH || 9\.30 \section{9\.31 vakratuNDacharitashravaNamAhAtmyavarNanaM nAmaikatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | nAnAtapaHparaH kutsaH sAkShAd dvijavaro.abhavat | tapasA shuddhabhAvaH sa brahmashraddhAparAyaNaH || 1|| shamI damaparo bhUtvA jaDonmattAdikaM param | chachAra sa tataH shAkte.abhavat brahmaNi tanmayaH || 2|| nAmarUpAtmakAnAM tadbrahmAsatsa.nj~nakaM matam | tajj~nAtvA shAntihInashcha babhUve khedasaMyutaH || 3|| tatrAgataM sa yogIndraM yAj~navalkyaM pratApinam | nanAma taM mahAbhAgaM kutso dharmaviduttamaH || 4|| sampUjya harShasaMyuktaH prapachCha vinayAnvitaH | vada yogaM mahAyogin shAntidaM yoginAM matam || 5|| yAj~navalkya uvAcha | pa~nchachittamayI buddhiH saMyogAyogarUpiNI | tasyAM bhrAntipradA siddhirnAnAsiddhipradarshinI || 6|| tatra bimbaM gaNeshasya patitaM mohadhArakam | bimbabhAvaM parityajya brahmIbhUto bhaviShyasi || 7|| tadarthaM vakratuNDasyA.a.arAdhanaM kuru sarvadA | tena shAntisamAyukto bhaviShyasi na saMshayaH || 8|| bimbaM mAyAyutaM proktaM mohitaM siddhibuddhigam | (##Page ## khaM\. 9 a\. 32 pAna 81) tadbhAvaM hanti tuNDena tenAyaM vakratuNDakaH || 9|| mAyAsukhaM narAkAraM tasmAdvakraM paraM mukham | tayorbrahmasamAyoge vakratuNDo.ayamuchyate || 10|| kaNThAdho mAyayA yukto mastakaM tadvivarjitam | vakrAkhyaM tasya vipresha tenA.ayaM vakratuNDakaH || 11|| anenArthena saMyuktaM vakratuNDaM bhajasva cha | tena shAntisamAyukto gANapatyo bhaviShyasi || 12|| evamuktvA yayau yogI yAj~navalkyo mahAyashAH | kutso harShasamAyukto vakratuNDaparo.abhavat || 13|| tataH svalpena kAlena shAntiM lebhe mahAmuniH | gANapatyasvabhAvenAbhajattaM vakratuNDakam || 14|| kutso nityaM mahAyogI vakratuNDacharitrakam | khaNDaM papATha bhaktyA sa maudgalasya suharShitaH || 15|| tasya gehe kadAchittu agamat shUlasaMyutaH | bhagandarayutaH pApI dvija A~NgirasodbhavaH || 16|| duHkhayukto nanAmA.asau kutsaM yogavidAM varam | snAtvA suShvApa vipresha tatsAnnidhye.atiduHkhitaH || 17|| kutso gaNeshaM sampUjyA.apaThattaM vakratuNDagam | charitaM so.api shushrAvAnAyAsena gR^ihe sthitaH || 18|| sampUrNe saMshrute tatra rogahIno babhUva ha | praNamyA~NgirasastaM cha yayau sthAnaM svakIyakam || 19|| bhuktvA sa vividhAn bhogAn jagAmAnte gaNeshvaram | chitramA~NgirasodbhUtaM pashya shaunaka te namaH || 20|| evaM nAnA janAH siddhiM yayuH shravaNamAtrataH | vakratuNDacharitrasya maudgalasthasya mAnada || 21|| tatraivaM kati te brUyAM mayA vaktuM na shakyate | ataH sa~NkShepataH proktaM mAhAtmyaM shravaNe bhavam || 22|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde vakratuNDacharitashravaNamAhAtmyavarNanaM nAmaikatriMsho.adhyAyaH || 9\.31 \section{9\.32 ekadantacharitamAhAtmyavarNanaM nAma dvAtriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | pippalAdaH purA kashchidbabhUva brAhmaNottamaH | sa shaivamArgasaMyukto.abhajattaM sha~NkaraM sadA || 1|| gautamItIrasaMsthaH sa kramato yogasaMsthitaH | babhUva sahaje saMsthaH svAdhInatvaparAyaNaH || 2|| tato vedArthajaM yogaM j~nAtvA shAntidharaM param | sahajaM mohahInaM tat dR^iShTvA duHkhayuto.abhavat || 3|| jagAma gautamaM vipro bhaktisaMyuta Anamat | paprachCha yogashAntyarthamupAyaM brahmadaM param || 4|| jagAda gautamo vipraM sa pR^iShTashchaikadantakam | brahma tasyaiva bhaktyA tvaM shAntiyogamavApsyasi || 5|| yadyanmAyAvikAraishcha saMyuktaM munisattama | mAyayA saha tadviddhi ekashabdapravAchakam || 6|| mAyAhInaM sthitaM yattanmAyikaM vA dvijottamam | dantasa.nj~naM vijAnIhi pashya vede vichakShaNa || 7|| tayoryoge gaNeshAna ekadanta iti shrutaH | taM bhajasva vidhAnena shAntiyukto bhaviShyasi || 8|| evamuktvA mahAyogI gautamo virarAma ha | pippalAdashcha sannamya yayau svasyAshramaM param || 9|| tatrasthashchaikadantaM so.abhajadbhaktisamanvitaH | gaNeshakR^ipayA vipro yogashAntiyuto.abhavat || 10|| tato nityaM mahAvipra ekadantacharitrakam | apaThamaudgale saMsthaM gANapatyasvabhAvataH || 11|| kasmiMshchit samaye yogI pUjayitvaikadantakam | apaThachcharitaM tasya tatsAnnidhye subhaktitaH || 12|| tatra pallI sthitA kAchit sA shushrAva charitrakam | jvarayuktA mahAbhAga jvarahInA babhUva ha || 13|| dehAnta gaNanAthaM tu jagAma charitashravAt | taM dR^iShTvA brahmabhUtA sA babhUve chitramadbhutam || 14|| evamekaradasyaiva charitasya cha sevane | shravaNena narA nAryo brahmIbhUtA babhUvire || 15|| teShAM na shakyate vaktuM charitaM kenachin mune | ataH sa~NkShepataH proktaM sarvasiddhipradAyakam || 16|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde ekadantacharitamAhAtmyavarNanaM nAma dvAtriMsho.adhyAyaH || 9\.32 \section{9\.33 mahodaracharitamAhAtmyavarNanaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | mAdhyandino mahAbhAgo muniH sarvArthakovidaH | svadharmanirato nityaM nAnAbalataponvitaH || 1|| sa shAntyarthaM jagAmaiva vyAsaM sarvaj~namuttamam | taM praNamya mahAbhAgaM paprachCha vinayAnvitaH || 2|| mAdhyandina uvAcha | shAntyarthaM kiM naraiH kAryaM tanme vada mahAmate | yena yogayutAH sarve brahmIbhUtA babhUvire || 3|| vyAsa uvAcha | saMyogA.ayogayoryoge brahmabhUto naro bhavet | tena shAntiyuto bhAvI sA shAntiH sarvasammatA || 4|| sa eva gaNanAthastu mahodara iti smR^itaH | taM bhajasva vidhAnena tadA shAntimavApsyasi || 5|| saMyogA.ayogarUpaH san tayorudaragAn parAn | bhunakti sakalAn bhogAn smR^itastena mahodaraH || 6|| brahmasu brahmasaukhyaM yadbhogarUpaM prakIrtitam | bhukto bhogaH sthito yatra tadeva jaTharaM smR^itam || 7|| jagatAM brahmaNAM vipra jaThare saMsthitaH sadA | (##Page ## khaM\. 9 a\. 34 pAna 83) gaNesho bhogabhoktA vai ko.api tasyodare na tu || 8|| prokto mahodarastena vedeShu gaNanAyakaH | ekastaM bhaja bhaktyA vai tayA shAntimavApsyasi || 9|| evamuktvA mahAyogI vyAso yogIndrasattamaH | virarAma sa taM natvA AshramaM svaM jagAma cha || 10|| mahodaracharitraM sa maudgalasthaM visheShataH | sevyayogaparo bhUtvA.abhajattaM tu mahodaram || 11|| tasmai tuShTo gaNAdhIsho dadau yogaM sushAntigam | tataH shAntiyuto nityamabhajadgaNanAyakam || 12|| mahodaracharitraM yadapaThannityamAdarAt | mahAyogI svayaM tatra sthApayAmAsa vighnapam || 13|| kadAchidgaNarAjaM sa pUjayitvA papATha tat | mahodarasya mAhAtmyaM tatra chitraM babhUva ha || 14|| maNDUko daivayogena shushrAvAj~nAnasaMyutaH | nirmAlye saMsthitastatra bhayabhItaH samantataH || 15|| tato bahau gate kAle mR^itaM taM kutrachit sthale | maNDUkaM cha samAnetumagaman gANapA mudA || 16|| sa~NgR^ihya brahmabhUtaM te chakrurekashravAt param | pAThasya pashya vipresha mAhAtmyaM paramAdbhutam || 17|| evaM nAnA janA vipra mahodaracharitrakam | saMsevya bhuktabhogAste.abhavan brahmamayA.amR^itAH || 18|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde mahodaracharitamAhAtmyavarNanaM nAma trayastriMsho.adhyAyaH || 9\.33 \section{9\.34 gajAnanacharitashravaNapaThanamAhAtmyavarNanaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | AshvalAyanavaMshastho brAhmaNaH suruchiH purA | nAmnA svadharmaniShThaH sa brahmaj~nAnaparo.abhavat || 1|| nAnAyogakrame saktaH shamI damaparAyaNaH | chachAra yogacharyAM tAmante sahajago.abhavat || 2|| tatra svAdhInatAM dR^iShTvA vismitaH prayayau svayam | svaguruM taM praNamyA.a.adau yogaM paprachCha uttamam || 3|| suruchiruvAcha | vada yogaM mahAyogin shAntidaM sarvabhAvataH | asmAkaM tvaM parA kAShThA gururvaMshadharaH prabhuH || 4|| AshvalAyana uvAcha | pailena kathito yogo mahyaM shAntipradaH paraH | taM te.ahaM kathayiShyAmi brahmIbhUtapradAyakam || 5|| chittaM pa~nchavidhaM tyaktvA.ahaM brahmeti prabodhataH | sarasaM tena shAntistho bhaviShyasi na saMshayaH || 6|| sarasaM chittakaM yasmAt sambhUtaM yanmayaM matam | ante yatra gataM tattvaM gajaM jAnIhi mAnada || 7|| tadevAnanakaM yasya taM bhajasva vidhAnataH | gajAnanaM sushAntistho bhaviShyasyadhunA mune || 8|| evamuktvA mahAvipra AshvalAyana AdarAt | tUShNIM sthitaH sa taM natvA yayau svasyAshramaM punaH || 9|| gajAnanaparo bhUtvA.abhajattaM nityamAdarAt | gajAnanacharitraM so.apaThan maudgalasaMsthitam || 10|| tena tuShTo gaNAdhIsho dadau yogaM prashAntidam | bhaktAya vai suruchaye bhaktavA~nChAprapUrakaH || 11|| tatastena rahasyaM yachchaturvedasamudbhavam | j~nAtaM gajAnanAkhye tat saMsthitaM brahmaNoditam || 12|| gachChanti yatra sarvANi vishvAni brahmakANi tu | yogarUpeNa yasteShu sa gachChatiga uchyate || 13|| sarvagaM brahma satproktamR^igvede sAragaM param | tadeva gashcha vij~neyo mune nAmni gajAnane || 14|| jAyante vividhAnyeva vishvAni brahmakANi cha | tasmAdadaH sa jaH khyAto.advitIyAtmaka ekakaH || 15|| AdimadhyAntabhAveShu yAdR^ishaM tAdR^ishaM bhavet | yajuShi brahma samproktaM smR^ito.ajaH sa gajAnane || 16|| pa~nchachittamayaM sarvaM nAshavannAtra saMshayaH | naShTaM nakAragaM vid.hdhyA.a.asamantAdA cha tatra vai || 17|| naShTabhAveShu yastiShThedAsamantAttadeva tat | brahma sAmnA samAkhyAtaM sthita Ano gajAnane || 18|| pa~nchachittamayaM sarvaM naShTaM j~nAtavyama~njasA | tadeva yogabhAvena brahmarUpaM prakIrtitam || 19|| atharvaNasamAkhyAtamahamAtmA na saMshayaH | aj~nAnena vinAshAkhyo na smR^itaH sa gajAnane || 20|| etad brahmamukhebhyashcha chaturbhyaH sAramIritam | gajAnano mahAvipra chaturvedAtmakaH smR^itaH || 21|| evaM gajAnanaM j~nAtvA.abhajattaM suruchiH sadA | apaThattasya mAhAtmyaM tatra chitraM babhUva ha || 22|| kapoto vR^ikShasaMsthaH kaH tat shushrAva charitrakam | sa rogasaMyutaH pApI rogahIno babhUva ha || 23|| ante gajAnanaM gatvA brahmIbhUto.abhavan mudA | aj~nAnashravaNenaivA.ataH phalaM kiM vadAmi te || 24|| evaM nAnA janA khaNDaM yadgajAnananAmakam | shrutvA paThitvA bhuktvAnte bhogAn brahma pralebhire || 25|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamugalasaMvAde gajAnanacharitashravaNapaThanamAhAtmyavarNanaM nAma chatustriMsho.adhyAyaH || 9\.34 (##Page ## khaM\. 9 a\. 36 pAna 85) \section{9\.35 lambodaracharitavarNanaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | bhArgavaH kapilo nAma sarvashAstravishAradaH | kapilasya vareNaiva samutpannaH sudharmavit || 1|| nAnAtapaHsamAyukto yoganiShTho babhUva ha | tadarthaM shunakaM so.api jagAma vinayAnvitaH || 2|| taM praNamya mAhAtmAnaM sthita ArjavasaMyutaH | kadAchitte mahAbhAgaM paprachCha pitaraM mudA || 3|| kapila uvAcha | yogashAntipradaM nAtha vada brahmaNi tanmayam | tvaM no guruH samAkhyAtastArayasva bhavArNavAt || 4|| shunaka uvAcha | vishvAni viddhi taM yogaM brahmANi niHsR^itAni cha | yadAdhAreNa vartante te gachChanti yadAtmani || 5|| tadeva yogadaM brahma lambodarapravAchakam | tasyodare sthitaM brahma vishvaM cha bhaja taM sadA || 6|| tena shAntisamAyukto brahmIbhUto bhaviShyasi | nAnyathA tvaM mahAbhAga siddhibuddhivimohitaH || 7|| evamuktvA mahAyogI shunako virarAma ha | taM praNamya yayau so.api svAshramaM harShasaMyutaH || 8|| lambodaracharitraM sa maudgalasthaM jajApa ha | gaNeshaM pUjayAmAsa nityaM bhaktiparAyaNaH || 9|| tena tuShTo gaNAdhIsho dadau yogaM sushAntidam | kapilAya svabhaktAya bhaktavAtsalyakAraNAt || 10|| shAntiyuktaH svayaM yogI tajjajApa charitrakam | nityaM pUjAparo bhUtvA lambodarasamIpagaH || 11|| tatra chitraM kadAchidvai babhUva shR^iNu shaunaka | balIvardaH sthitaH kashchidrogAkrAntaH papAta ha || 12|| shushrAva tachcharitraM sa sampUrNaM j~nAnahInataH | sadyo vai roganirmukto babhUve harShasaMyutaH || 13|| nAjAnaMstan mahat puNyaM balIvardaH kadAchana | kAlena sa mR^itastatra brahmIbhUto babhUva ha || 14|| evamaj~nAnato vA.api j~nAnato vividhA janAH | brahmIbhUtA babhUvushcha mayA vaktuM na shakyate || 15|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde lambodaracharitavarNanaM nAma pa~nchatriMsho.adhyAyaH || 9\.35 \section{9\.36 vikaTakhaNDamAhAtmyavarNanaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | ashvatthAmA mahAbhAgo droNaputraH pratApavAn | kR^ipeNa mAtulenaiva jagAma vanamuttamam || 1|| bhArate saMsthitaM sAraM j~nAtvA kR^iShNamukhAchchyutam | buddheH parataraM brahmA.abhavattatraiva lAlasaH || 2|| buddheH patyurgaNeshasya hR^idi j~nAnaM kathaM bhavet | paripUrNaM tadarthaM sa gautamaM sharaNaM yayau || 3|| kR^ipastaM vinayenaiva praNamyAshramasaMsthitaH | sevArthaM bhAgineyena saMyuktaH paramArthavit || 4|| kadAchidyoginAM madhye gautamaH saMsthito.abhavat | kathayAmAsa yogaM sa shAntidaM yogasevayA || 5|| tatra harSheNa saMyukto.ashvatthAmA vinayAnvitaH | paprachCha kR^ipasaMyuktaH saMshayasyApanuttaye || 6|| ashvatthAmovAcha | yogaprAptyarthamAnandAt kasyopAsanamAcharet | yogarUpasya yogIsha bada sarvaj~na te namaH || 7|| gautama uvAcha | gaNeshopAsanaM mukhyaM pUrNaM shAntipradAyakam | yogAkAraH sa vai vede nare gajamayatvataH || 8|| pa~nchachittAtmamohena tena sarvaM vimohitam | na jAnAti paraM bhAvaM yogadaM gaNanAyakam || 9|| samohaM chittamutsR^ijya svayaM chintAmaNirbhavet | tasmAdvikaTabhaktyA sa labhyate vikaTaH prabhuH || 10|| pa~nchachittamayaM yadyattasmAdvikaTabhAvataH | bhramaM tyaktvA svachittasthaM taM bhajasva gajAnanam || 11|| tachChrutvA vismitAH sarve munayastaM praNamya cha | svasvAshramaM samAgamya vikaTe bhajane ratAH || 12|| ashvatthAmA kR^ipashchaiva taM praNamya mahAmatim | svasvAshramaM samAgatya vikaTe bhajane ratau || 13|| maudgalasthaM charitraM tau vikaTasya mahAtmanaH | prapeThaturmahAbhaktyA pUjya nityaM gaNeshvaram || 14|| tataH svalpena kAlena santuShTo vikaTo.abhavat | dadau yogaM sa tAbhyAM vai pUrNashAntipradAyakam || 15|| tathApi tau mahAbhAgau pAThaM chakraturAdarAt | khaNDasya vikaTasyaiva vikaTaM pUjya nityadA || 16|| ekadA pAThasaMyuktAvabhUtAM cha dvijottamau | tatra shvA cha kR^ipasyAgre shushruve saMsthito mahAn || 17|| ashvatthAmnashcha mArjAraH samIpasthita AshR^iNot | tau rogAdyairvihInau cha jAtAvaj~nAnataH shravAt || 18|| ante svAnandagau jAtAvekashravaNapuNyataH | ataH kaM mahimAnaM te kathayAmi hyapArakam || 19|| ashvatthAmA kR^ipashchaiva svasvAMshe sa~Ngatau mudA | ante yogayutau vipra vikaTe bhajane ratau || 20|| shaunaka uvAcha | yogayuktau kathaM sUta svAMshagau tau babhUvatuH | gaNeshena tadAkArau mahachchitraM vadasva mAm || 21|| sUta uvAcha | devAH kalAMshabhAvena bhUbhAraharaNAya vai | bhavanti mAnavAdyAste nAnAsAmarthyasaMyutAH || 22|| iha pApaM yadA kR^itvA gachChanti yamapaM mR^itAH | patanti narakeShveva yathA dasharathAdayaH || 23|| athavA puNyamugraM te kR^itvAM.ate svargagA mudA | bhavanti bhogasaMyuktA yathA rAmo yamasthale || 24|| bhavanti yogayuktAste yadA svasvAMshagAstadA | tadAkArA gaNeshAnaM kalpAnte sa~NgatA mudA || 25|| yathA vidUrakaH sadyaH kaurave yamadehagaH | yamAkAro gaNeshAnamabhajadbhaktisaMyutaH || 26|| ante yogasamAyukto yamaH paramapAvanaH | yayau gaNeshvaraM vipra brahmabhUtaH svabhAvataH || 27|| etatte kathitaM pUrNaM charitraM shravaNAtmakam | vikaTasyaiva khaNDasya sarvasiddhipradAyakam || 28|| evaM nAnAjanAdyAshcha shrutvA khaNDaM mahAdbhutam | vikaTasya sukhaM bhuktvA brahmIbhUtA babhUvire || 29|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite dakShamudgalasaMvAde yogAmR^itArthashAstre vikaTakhaNDamAhAtmyavarNanaM nAma ShaTtriMsho.adhyAyaH || 9\.36 (##Page ## khaM\. 9 a\. 37 pAna 87) \section{9\.37 vighnarAjakhaNDashravaNapaThanamAhAtmyavarNanaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | vibhIShaNo mahAbhAgo la~NkAM prApya suhR^iddhR^itaH | rAmaM pUjyaM svayaM nityaM bhaktiyukto.abhajat param || 1|| tatrAdau gaNanAthasya pUjanaM vedasammatam | vichArya vismitaH so.api duHkhayukto babhUva ha || 2|| dhArayAmAsa manasi gaNeshaM brahmanAyakam | sarvapUjyaM gaNeshasyochChiShTabhujo.amarAn parAn || 3|| kadAchittatra yogIsho nAradaH svechChayA.a.agataH | taM praNamya prapUjyaiva paraM paprachCha hR^itsthitam || 4|| vibhIShaNa uvAcha | gaNeshochChiShTabhoktAro devA viShNumukhA mune | agrapUjyaprabhAvatvAt kimidaM vedasammatam || 5|| nArada uvAcha | brahmAkArAH shivAdyAshcha nAnAyogapradhArakAH | brahmANyannamukhAnyeva vedeShu kathitaM budhaiH || 6|| teShAM svAmI gaNeshAno brahmaNaspatisa.nj~nitaH | brahmaNAM pAtR^ibhAvAdvai pAlayitR^iprabhAvataH || 7|| teShAM yogapradAnArthaM dehadhArI babhUva ha | gajAnanAdichihnaiH sa saMyukto brahmarUpakaiH || 8|| vighnA sattAtmakAH proktAsteShAM svAmI gajAnanaH | vighnaiH sarvAn pramardyaiva khelate yogarUpadhR^ik || 9|| brahmANi vighnayuktAni bhavante rAkShasAdhipa | satyasa~NkalpahInAni tadA tamabhajan param || 10|| parAdhInasvabhAvaM cha jAnante tAni nityadA | svakIyaM cha tataH prIto gaNesho jAyate paraH || 11|| dadAti yogamukhyaM svaM gaNeshastebhya AdarAt | tadA vighnavihInAni bhavante vIryavanti tu || 12|| ato gaNeshvaraH pUrNaH sarveShAM pUrNatAM gataH | pUrNasarvAditAM vede jyeShTharAjaprabhAvataH || 13|| evaM vighneshvaraM nityaM bhaja tvaM shAntidAyakam | rAmaH sa eva vighneshaH kalAMshena na saMshayaH || 14|| gaNeshabhajane kasya vyabhichAro bhavenna vai | samUhAnAM patitvAttu samUhA viShNumukhyakAH || 15|| evamuktvA mahAyogI nArado gaNapaM smaran | yayau so.api mahAbuddhirvichArya gaNape rataH || 16|| papATha vighnarAjasya sa khaNDaM maudgalasthitam | nityaM bhaktiprayuktaH sampUjya taM gaNanAyakam || 17|| tataH shAntisamAyukto babhUveha vibhIShaNaH | gaNeshamabhajannityaM paraM rAmaikyamArgataH || 18|| ekadA rAkShasAdhIsho hyagamat setubandhanam | mahodaraM prapUjyaiva tatrasthaH pAThamAkarot || 19|| tatra bhekI jale saMsthA shushruve khaNDamuttamam | vighnarAjasya tenaiva sukhayuktA babhUva ha || 20|| etasminnantare tatra sA sarpeNa dhR^itA.abhavat | grastA mamAra gANeshairnItA svAnandake pure || 21|| bhekIM gR^ihya brahmabhUtAM chakrurharShasamanvitAH | evamaj~nAnataH puNyaM vighneshacharitodbhavam || 22|| nAnA janAdayo vipra shrutvA khaNDaM yayurmudA | svAnandaM bhuktabhogAshcha mayA vaktuM na shakyate || 23|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudalasaMvAde vighnarAjakhaNDashravaNapaThanamAhAtmyavarNanaM nAma saptatriMsho.adhyAyaH || 9\.37 (##Page ## khaM\. 9 a\. 38 pAna 88) \section{9\.38 dhUmravarNacharitamAhAtmyavarNanaM nAma aShTatriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | varatanturmunishreShTho nAnAvidhatapaH paraH | shAntiM na tapasA lebhe tataH khedayuto.abhavat || 1|| nashvaraM vishvamevaM sa j~nAtvA brahmaparo.abhavat | tatrA.a.ajagAma paulastyo vishravA munisattamaH || 2|| taM dR^iShTvotthAya vipreshaM praNanAma pupUja ha | paprachChA.a.abhojya harSheNa yuktaH paramapAvanam || 3|| varatanturuvAcha | tvaM sAkShAdyoginAM vandyaH pAvano hi samAgataH | mahApuNyena te pAdapadmaM dR^iShTaM mayA prabho || 4|| yogashAntipradaM brUhi yena shAnto bhavAmyaham | nashvaraM sarvamutsR^ijya tadarthaM lAlaso.adhunA || 5|| vishravA uvAcha | brahmaj~nAnaM vinA tAta na shAntiM labhate naraH | brahma nAnAvidhaM vedeShu proktaM vedavAdibhiH || 6|| teShAM patiM gaNAdhIshaM brahmaNaspatisa.nj~nitam | taM bhajasva vidhAnena tadA shAnto bhaviShyasi || 7|| vishvaM vapuH shiro brahma gajaM yoge tayormataH | siddhibuddhipatiH sAkShAt paraH svAnandavAsakR^it || 8|| varNA dhUmrAyitA yatra manasA munisattama | tena dhUmrAkSharaH prokto brahmabhUyapradAyakaH || 9|| dhUmravarNaM gaNAdhIshaM bhaja yatnena mAnada | tasyaiva bhajanaM kR^itvA shAntiM prApto.ahamuttamAm || 10|| nAnyathA pUrNashAntiM tu labhate ko.api nishchitam | vedAdibhirmunIndraishcha vedAdyaiH pashya taM vibhum || 11|| pulastyenopadiShTo.ahaM nAnAyogaparAyaNaH | tyaktvA brahmANi tanniShThaH sadA.abhUvaM na saMshayaH || 12|| evamuktvA mahAyogI vishravAH svasthalaM yayau | varatanturvichAryaivaM gaNeshabhajane rataH || 13|| khaNDaM maudgalasaMsthaM sa dhUmravarNAtmakaM param | jajApa nityamAnandAt pUjya vighneshvaraM param || 14|| pUrNashAntiyuto jAto yogIndraH sarvapAragaH | gaNeshakR^ipayA nityamabhajadgaNanAyakam || 15|| ekadA tIrthasaMsthaH sa dhUmravarNaM pupUja ha | tasyAgre nityakaM pAThaM sa chakre dhaumravarNakam || 16|| tatra kAkaH sthitaH so.api vR^ikShashAkhAparAyaNaH | shUlayuktaH sa shushrAva dhUmravarNacharitrakam || 17|| sadyashcha shUlahInaH sa babhUve harShasaMyutaH | uDDIya prayayau tasmAd vR^ikShAt svechChAparAyaNaH || 18|| ante gaNeshvaraM gatvA brahmabhUto babhUva ha | aj~nAnashravaNAt puNyaM pashya kiM kathayAmyaham || 19|| evaM nAnA janAH shrutvA dhUmravarNacharitrakam | brahmIbhUtA babhUvuste bhuktvA bhogAn visheShataH || 20|| teShu kiM te mahAvipra kathyate tanna shakyate | ataH sa~NkShepataH proktaM shravaNasya charitrakam || 21|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre mudgaladakShasaMvAde dhUmravarNacharitamAhAtmyavarNanaM nAma aShTatriMsho.adhyAyaH || 9\.38 (##Page ## khaM\. 9 a\. 39 pAna 89) \section{9\.39 navamakhaNDamAhAtmyavarNanaM nAmaikonachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | prahlAdo nAma vikhyAto yogI yogaparAyaNaH | mayUreshaM samAshrityA.abhajattaM bhaktisaMyutaH || 1|| svapne dadarsha deveshaM mayUropari saMsthitam | siddhibuddhisamAyuktaM gajAsyaM bhaktavatsalam || 2|| taM praNamya nanartA.asau sAshrunetro mahAyashAH | taM jagAda mayUresho varayasva varAn parAn || 3|| sa taM praNamya vighneshamagadaddharShasaMyutaH | yogashAntipradAM dehi bhaktiM te.atitarAM prabho || 4|| tasya tadvachanaM shrutvA taM jagAda gajAnanaH | maudgale navamaM khaNDaM pashya yogapradAyakam || 5|| tena yogIndravandyastvaM bhaviShyasi mahAmate | bhaktirme bhavitA te tu dR^iDhA sampUrNabhAvataH || 6|| evamuktvAM.atardadhe.asau mayUresho mahAmatim | sa~njAgR^ito.abhavat so.api smR^itvA svapnaM suvismitaH || 7|| tato maudgalasaMsthaM sa khaNDaM yogAtmakaM param | papAThA.alikhya bhaktyA sa navamaM nityamAdarAt || 8|| yogagItArthakaM yogamalabhattatprasAdataH | tato.atiharShasaMyukto.abhajattaM navadhA prabhum || 9|| kShetrasa.nnyAsasaMyukto nityaM bhaktisamanvitaH | papATha pAThakR^it pUrNaM navamaM maudgale sthitam || 10|| kadA daityendramukhyashcha bahudhA sindhusa.nj~nitaH | kShetramUrtiM gaNeshasya khaNDayAmAsa saMsthitAm || 11|| sindhoshcha pratimAM tatra sthApitAM daityapaiH purA | prahlAdo duHkhasaMsakto.abhavad dR^iShTvA cha shaunaka || 12|| kShetravAsijanAH sarve tyaktvA kShetraM mayUrakam | prapelurbhayasaMyuktA yatra tatra suduHkhinaH || 13|| prahlAdo yogivandyaH sa kShetrasa.nnyAsabhaktitaH | upoShaNaparo bhUtvA.atiShThattatraiva nityadA || 14|| mAnasImakarottatra pUjAM vighneshvarasya saH | tasyochChiShTaM bubhojaiva manasA bhaktisaMyutaH || 15|| dR^iDhA.a.agrahaM tasya dR^iShTvA mayUresho.amR^itaM sadA | bhaktatAlusthaM tu kR^itvA toShayAmAsa tena tam || 16|| evaM bahau gate kAle shivaputro babhUva ha | mayUresho.avadhAryAya sindhordevarShibhistutaH || 17|| sa samAgatya sindhoshcha khaNDayAmAsa mUrtikAm | tatrasthAM svayamevaM tu nivAsamakarot prabhuH || 18|| dR^iShTvA taM pUjayAmAsa prahlAdo yoginAM varaH | pAraNaM sa chakAraiva harShanirbharamAnasaH || 19|| pratyakShaM gaNarAjastaM prasanno varado.abhavat | sa vavre sannidhAnastho bhajAmi tvAM tathA kuru || 20|| brahmaiva brahmakalpAnte mayUreshashchakAra tam | anyaM sannidhivAsasthaM gaNaM brahmapriyAkhyakam || 21|| anyachcha shR^iNu vipresha vishvAmitro mahAmuniH | chakAra maudgalasyaiva bhaktyA pArAyaNaM param || 22|| saraThastatra vR^ikShasthaH shushrAvAj~nAnabhAvataH | jvarayuktaH kadAchidvai navamaM khaNDamuttamam || 23|| sadyo hi jvarahInaH sa babhUve puNyagauravAt | yatheShTaM viShayAn bhuktvAM.ate svAnandagato.abhavat || 24|| gaNeshvaraM tatra dR^iShTvA brahmIbhUto babhUva ha | evaM nAnA janA brahma lebhire khaNDasaMshravAt || 25|| kati teShu bravImyeva kena vaktuM na shakyate | bhuktimuktipradashchAyaM khaNDo navamasa.nj~nitaH || 26|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde navamakhaNDamAhAtmyavarNanaM nAmaikonachatvAriMsho.adhyAyaH || 9\.39 \section{9\.40 navamakhaNDamAhAtmyavarNanaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || sUta uvAcha | ayaM te kathitaH pUrNaH khaNDo yogAtmakaH paraH | navamaH sarvadaH sAkShAt pUrNayogapradAyakaH || 1|| ekasya shravaNenaiva khaNDasyAsya mahAmate | sampUrNaM mudgalasthaM yat phalaM prApnoti mAnavaH || 2|| na shakyate mayA vipra mAhAtmyaM khaNDasambhavam | yatra yogapatiH pUrNo varNito gaNanAyakaH || 3|| chaturvedabhavaM puNyaM shravaNena bhaviShyati | sA~NgaiH sAdhanakaishchAsya khaNDasyAtra na saMshayaH || 4|| aShTAdasha purANAnyupapurANAni yastathA | shR^iNuyAt sa narastasmAdanantaM tvasya saMshravAt || 5|| shabdabrahmamayAnnAnA shAstrANi niHsR^itAni tu | teShAM shravaNato janturasyAnantaM phalaM labhet || 6|| tIrthAni sakalAnyeva yaH kuryAdvidhisaMyutaH | tebhyo.anantaguNaM puNyamasya shravaNato labhet || 7|| kShetrANi vividhAnyeva yaH kuryAdbhaktisaMyutaH | tebhyo.asya shravaNenaiva labhetAsa~NkhyakaM phalam || 8|| dAnAni vividhAnyeva yaH kuryAn mAnavottamaH | asya shravaNamAtreNAnantaM tebhyaH phalaM labhet || 9|| yaj~nAn kuryAchcha sampUrNAn yathA shAstrapramANataH | tebhyo.anantaM phalaM proktamasya shravaNamAtrataH || 10|| iShTApUrtAdikAnyeva nAnA satkarmakAni yaH | prakuryAt sa phalaM tebhyo naro.anantaM labhechChravAt || 11|| bahunA.atra kimuktena nAnena sadR^ishaM bhavet | sAdhanaM yogakhaNDena yogo yatra nirUpitaH || 12|| sampUrNo yogakhaNDaste kathito vyAsavarNitaH | ataH paraM gamiShyAmi svAshramaM tvAj~nayA cha te || 13|| sampUrNaM maudgalaM tubhyaM kathitaM sarvasiddhidam | ataH paraM purANaM cha nAsti shaunaka te namaH || 14|| || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde navamakhaNDamAhAtmyavarNanaM nAma chatvAriMsho.adhyAyaH || 9\.40 (##Page ## khaM\. 9 a\. 41 pAna 91) \section{9\.41 purANasamAptivarNanaM nAmaikachatvAriMsho.adhyAyaH} || shrIgaNeshAya namaH || shaunaka uvAcha | purANeShu mahAbhAga saMshayairvividhaiH paraiH | prAptaistaiH saMyuto.ahaM cha saMsthitaH khedasaMyutaH || 1|| anyasyaiva purANasya saMshayAH shravaNena me | gamiShyanti mahAbuddhe vichAryaivaM sthito.abhavam || 2|| AntyaM maudgalakaM shrutvA saMshayA me gatAH purA | niHsaMshayaH kR^itaH sUta tvayA.ahaM nAtra saMshayaH || 3|| eko me saMshayashchaiva hR^idi tiShThati taM nuda | gachCha pashchAnnijaM sthAnaM dhanyaM mAM kuru shAntida || 4|| gaNeshasya rahasyaM yajj~nAtaM vyAsena dhImatA | sarvAtigaM maudgalasthaM mahachchitraM parAtparam || 5|| tato vyAsena shAstraM tat kR^itaM bhAratakaM param | dharmAdharmavyavasthAnaM brahmasAyujyadAyakam || 6|| tatrA.a.adau gaNanAthasya pUjanaM smaraNaM kR^itam | pashchAdgaNeshvarasyaiva varNanaM na kR^itaM kila || 7|| sampUrNe bhArate jAte kR^itakR^ityo mahAmuniH | abhavannAtra sandehaH kimidaM kautukaM vada || 8|| shaunakasya vachaH shrutvA sUtaH sasmAra taM gurum | tatkShaNAttatra yogIsho.abhavat vyAsaH samAgataH || 9|| taM dR^iShTvA harShasaMyuktAH sUtashaunakamukhyakAH | utthAyA.a.apUjya te nemuH sthApya prA~njalayo.abhavan || 10|| tataH samIpe saMsthApya jagAda munisattamaH | vyAsaH shaunakamukhyAMstu j~nAtvA sUtaprayojanam || 11|| vyAsa uvAcha | mayA shAstraM kR^itaM vipra bhArataM nAtra saMshayaH | tatrAyaM buddhigaH sAkShAdvarNito brahmasa.nj~nitaH || 12|| siddhido brahmarUpo.ayaM mukhyaM tadeva sammatam | vikuNThAdaya evaM vai nAshayuktAH prakIrtitAH || 13|| siddhibuddhivareNaiva mohito.ahaM na saMshayaH | gaNeshaM sarvabhAvena varNituM vismR^ito.abhavam || 14|| anyaM granthaM tataH kartumudyato hyabhavaM mune | tatrA.a.akAshabhavA vANI mAmuvAcha shR^iNuShva tat || 15|| gaNeshavarNanaM pUrNaM prashastaM mA kuruShva vai | mohanArthaM gaNeshena janAnAM rachitaM tvidam || 16|| mudgalaM munimukhyaM cha tyaktvA sarve munIndrakAH | spaShTaM gaNapate rUpaM varNituM na kShamAH kadA || 17|| shrutvA.ahaM tAM namaskR^itya saMsthito maudgale rataH | ataH saMshayahInastvaM maudgalaM bhaja bhaktitaH || 18|| purANeShu gaNeshasya svarUpaM varNitaM param | brahmaNaspatibodhasya dAyakaM nAtra saMshayaH || 19|| tathApi mohitAH sarve viprAdyA na gajAnanam | jAnanti tAdR^ishaM teShu siddhibuddhivareNa te || 20|| gaNeshavaradAnena bhaktyai maudgalakaM param | dR^iShTvA gaNeshvaraM pUrNaM j~nAsyante nAnyathA kvachit || 21|| ato maudgalamekaM tvaM bhaja vai nityamAdarAt | kalidoSheNa hInaH san sarvaM cha labhase param || 22|| evamuktvA mahAyogI vyAsastatra mahAmatiH | virarAma cha tatraiva dhUmravarNaH samAyayau || 23|| taM dR^iShTvotthAya nemuste gaNeshaM bhaktisaMyutAH | sampUjya tuShTuvuste vai gANeshairgaNapapriyaiH || 24|| dhUmravarNaH sa~njagAda tuShTastAn hAsyasaMyutaH | svabhaktAn gaNanAthastu vachanaM sukhadAyakam || 25|| dhUmravarNa uvAcha | kaleH parAkramaH sarvo mayA sampUrNabhAvataH | khaNDito munimukhyAshchA.adhunA charata nirbhayAH || 26|| evamuktvA gaNAdhIshastAn gR^ihya dharaNItale | sthApayAmAsa dharmeNa yuktAMshchakre sa mAnavAn || 27|| jagAda munimukhyAMstAn maudgalaM me rahasyadam | japadhvaM nityamAnandAttenA.ahaM vashago bhave || 28|| nAnena sadR^ishaM ki~nchit priyaM chopaniShat param | yatrA.ahaM pa~nchadhA saMstho yogAkArasvarUpadhR^ik || 29|| pa~nchadhA me svarUpaM tu maudgalena prakAshyate | shravaNena purANasya paThanena tadarthataH || 30|| maudgalaM yatra vipreshAH paThyate shrUyate janaiH | tatrAhaM saMsthitaH sarvairbhaktigrahaNalolupaH || 31|| brAhme buddhisthitaM rUpaM varNitaM me tadaMshataH | tatrA.ahaM saMsthitashchaiva nirguNAkR^itilakShaNaH || 32|| brahmANDe praNavAkAro nAnAkhelasamanvitaH | vishvAkAraprabhAveNAM.ashena tatra sthito mudA || 33|| gANeshe mUrtigo.ahaM tu tayorj~nAnaprakAshakaH | gajavaktrAdichihnaiH saMyuktastiShThAmi sarvadA || 34|| anyeShu cha purANeShu shivaviShNvAdirUpadhR^ik | saMsthitastatkalAMshena nAnAbhedavihArataH || 35|| maudgale yogarUpo.ahaM tiShThAmyupaniShadrataH | sarveShAM me svarUpANAM yogastatra prakIrtitaH || 36|| teShAM prakAshakaM pUrNaM tathA yogaprakAshakam | maudgalaM me priyaM tasmAttat samaM naiva vidyate || 37|| bhaktyA samprArthito.ahaM tu sR^iShTyA.a.adau munisattamAH | tadA mayA varo datto bhaktyai bhaktivivardhanaH || 38|| tadarthaM maudgalaM pUrNaM rachitaM cha mayA purA | mudgalasya hR^idi kShiptaM sarvasaukhyapradAyakam || 39|| mayA.asau prerito yogI paraM dakShAya maudgalam | kathayAmAsa sampUrNaM purANaM me mudAkR^itI || 40|| tataH shivAdibhirdaivairmarIchAdimaharShibhiH | sheShAdibhirnaraiH sarvaiH sevyate me purANakam || 41|| na maudgalaM vinA viprAH svarUpaM me yathArthataH | j~nAyate kenachit kvApi pUrNaM sarvaprakAshakam || 42|| anyatra me svarUpaM tu varNitaM pUrNabhAvataH | tatra moho bhavennUnaM siddhibuddhikR^itaH paraH || 43|| sR^iShTyA.a.adau siddhibuddhibhyAM prArthito.ahaM visheShataH | jagatAM mohanArthaM cha brahmaNAM khelakAraNAt || 44|| tadA mayA varo datto maudgalaM tyajya mAM kadA | j~nAsyanti na cha vishvAni teShu brahmANi saMsthitam || 45|| ato mAM maudgale saMsthaM bhajadhvaM tvekachetasaH | tena me bhaktisaMyuktAshchariShyatha nirantaram || 46|| nAnena sadR^ishaM ki~nchin matprAptau sAdhanaM param | sarvasid.hdhyarthamevaM tu j~nAtavyaM dvijasattamAH || 47|| asya shravaNamAtreNa kR^itakR^ityo naro bhavet | na shakyate phalaM vaktumapAratvAn mayA kadA || 48|| maudgalashravaNenaiva santuShTo.ahaM maharShayaH | dAsyAmi sakalAbhIShTaM vR^iNudhvaM nirvisha~NkayA || 49|| shaunakAdyA UchuH | bhaktiM dehi tvadIyAM nau yogaM shAntipradAyakam | yadyadichChAmahe nAtha tattat sid.hdhyatu sarvadA || 50|| gANapatyAMshcha naH sarvAn kuru tvaM sarvadA parAn | imAn varAn guNAdhyakSha prArthitAn deva dehi naH || 51|| tatheti tAnathoktvA.asau gaNesho brahmanAyakaH | vyAsAdIMshcha jagAdA.asau vR^iNudhvaM vA~nChitAn varAn || 52|| taistathaiva gaNAdhyakShaH prArthito gaNapapriyaiH | tatheti tAnathoktvA cha sUtamUche cha vighnapaH || 53|| varAn brUhi mahAbhAga tvayA saMshrAvitaM param | dvijebhyastena santuShTo dAsyAmi sa tathA.abravIt || 54|| tatheti tamathoktvA.asau dhUmravarNo gajAnanaH | antardhAya svamAtmAnaM svAnandastho babhUva ha || 55|| sarve santuShTachittAste svaM svaM sthAnaM yayustataH | maudgalaM tat samAshritya gaNeshamabhajan param || 56|| imAM mudgalajAM shlokaiH saMhitAM vedabR^iMhitAm | trayoviMshatisAhastraiH sArdhaikashatasaMyutaiH || 57|| aShTAviMshatyadhikaishcha adhyAyaishcha chatuH shataiH | khaNDaishcha navabhiH pUrNAM sarvasiddhimayI~nchitAm || 58|| mudgalaH kathayAmAsa sarveShAM hitakAraNAt | shabdabrahmarahasyAkhyAM sAkShAdbrahmapradAyinIm || 59|| (##Page ## khaM\. 9 a\. 41 pAna 93) || OM tatsaditi shrImadAntye purANopaniShadi shrImanmaudgale mahApurANe navame khaNDe yogacharite yogAmR^itArthashAstre dakShamudgalasaMvAde purANasamAptivarNanaM nAmaikachatvAriMsho.adhyAyaH || 9\.41 || shrIgajAnanArpaNamastu || || shrIvakratuNDAdyaShTamUrtidharaH gaNeshaH prasanno varado bhavatu || || iti shrImudgalapurANe navamaH khaNDaH samAptaH || || iti shrImudgalapurANaM samAptam || ## Proofread by Yash Khasbage \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}