% Text title : adhyAtma rAmAyaNa % File name : adhyaatmaRamBal.itx % Category : adhyAtmarAmAyaNa, raama % Location : doc\_raama % Author : Traditional % Transliterated by : Nagaraj Balijepalli % Proofread by : Nagaraj Balijepalli, Sunder Httangadi, PSA Easwaran, ahimsasoldier % Latest update : july 22, 2006, April 4, 2015 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. adhyAtmarAmAyaNe bAlakANDam.h ..}## \itxtitle{.. adhyAtmarAmAyaNe bAlakANDam ..}##\endtitles ## .. rAma hR^idayam.h.. yaH pR^ithivIbharavAraNAya divijaiH samprArthitashchinmayaH sa~njAtaH pR^ithivItale ravikule mAyAmanuShyo.avyayaH . nishchakraM hatarAkShasaH punaragAd.h brahmatvamAdyaM sthirAM kIrtiM pApaharAM vidhAya jagatAM taM jAnakIshaM bhaje .. 1.. vishvodbhavasthitilayAdiShu hetumekaM mAyAshrayaM vigatamAyamachintyamUrtim.h . AnandasAndramamalaM nijabodharUpaM sItApatiM viditatattvamahaM namAmi .. 2.. paThanti ye nityamananyachetasaH shR^iNvanti chAdhyAtmikasa~nj~nitaM shubham.h . rAmAyaNaM sarvapurANasaMmataM nirdhUtapApA harimeva yAnti te .. 3.. adhyAtmarAmAyaNameva nityaM paThedyadIchChedbhavabandhamuktim.h . gavAM sahasrAyutakoTidAnAt.h phalaM labhedyaH shR^iNuyAtsa nityam.h .. 4.. purArigirisambhUtA shrIrAmArNavasa~NgatA . adhyAtmarAmaga~NgeyaM punAti bhuvanatrayam.h .. 5.. kailAsAgre kadAchidravishatavimale mandire ratnapIThe saMviShTaM dhyAnaniShThaM trinayanamabhayaM sevitaM siddhasanghaiH . devI vAmA~NkasaMsthA girivaratanayA pArvatI bhaktinamrA prAhedaM devamIshaM sakalamalaharaM vAkyamAnandakandam.h .. 6.. pArvatyuvAcha namo.astu te deva jagannivAsa sarvAtmadR^ik.h tvaM parameshvaro.asi . pR^ichChAmi tattvaM puruShottamasya sanAtanaM tvaM cha sanAtano.asi .. 7.. gopyaM yadatyantamananyavAchyaM vadanti bhakteShu mahAnubhAvAH . tadapyaho.ahaM tava deva bhaktA priyo.asi me tvaM vada yattu pR^iShTam.h .. 8.. j~nAnaM savij~nAnamathAnubhaktivairAgyayuktaM cha mitaM vibhAsvat.h . jAnAmyahaM yoShidapi tvaduktaM yathA tathA brUhi taranti yena .. 9.. pR^ichChAmi chAnyachcha paraM rahasyaM tadeva chAgre vada vArijAkSha . shrIrAmachandre.akhilalokasAre bhaktirdR^iDhA naurbhavati prasiddhA .. 10.. bhaktiH prasiddhA bhavamokShaNAya nAnyattataH sAdhanamasti ki~nchit.h . tathApi hR^itsaMshayabandhanaM me vibhettumarhasyamaloktibhistvam.h .. 11.. vadanti rAmaM paramekamAdyaM nirastamAyAguNasampravAham.h . bhajanti chAharnishamapramattAH paraM padaM yAnti tathaiva siddhAH .. 12.. vadanti kechitparamo.api rAmaH svAvidyayA saMvR^itamAtmasa~nj~nam.h . jAnAti nAtmAnamataH pareNa sambodhito veda parAtmatattvam.h .. 13.. yadi sma jAnAti kuto vilApaH sItAkR^ite.anena kR^itaH pareNa . jAnAti naivaM yadi kena sevyaH samo hi sarvairapi jIvajAtaiH .. 14.. atrottaraM kiM viditaM bhavadbhiH tadbrUta me saMshayabhedi vAkyam.h .. 15.. shrImahAdeva uvAcha dhanyAsi bhaktAsi parAtmanastvaM yajj~nAtumichChA tava rAmatattvam.h . purA na kenApyabhichodito.ahaM vaktuM rahasyaM paramaM nigUDham.h .. 16.. tvayAdya bhaktyA parinodito.ahaM vakShye namaskR^itya raghUttamaM te . rAmaH parAtmA prakR^iteranAdi\- rAnanda ekaH puruShottamo hi .. 17.. svamAyayA kR^itsnamidaM hi sR^iShTvA nabhovadantarbahirAsthito yaH . sarvAntarastho.api nigUDha AtmA svamAyayA sR^iShTamidaM vichaShTe .. 18.. jaganti nityaM parito bhramanti yatsannidhau chumbakalohavaddhi . etanna jAnanti vimUDhachittAH svAvidyayA saMvR^itamAnasA ye .. 19.. svAj~nAnamapyAtmani shuddhabuddhe svAropayantIha nirastamAye . saMsAramevAnusaranti te vai putrAdisaktAH purukarmayuktAH .. 20.. yathA.aprakAsho na tu vidyate ravau jyotiHsvabhAve parameshvare tathA . vishuddhavij~nAnaghane raghUttame.avidyA kathaM syAtparataH parAtmani .. 21.. yathA hi chAkShNA bhramatA gR^ihAdikaM vinaShTadR^iShTerbhramatIva dR^ishyate . tathaiva dehendriyakarturAtmanaH kR^ite pare.adhyasya jano vimuhyati .. 22.. nAho na rAtriH savituryathA bhavet.h prakAsharUpAvyabhichArataH kvachit.h . j~nAnaM tathAj~nAnamidaM dvayaM harau rAme kathaM sthAsyati shuddhachidghane .. 23.. tasmAtparAnandamaye raghUttame vij~nAnarUpe hi na vidyate tamaH . aj~nAnasAkShiNyaravindalochane mAyAshrayatvAnna hi mohakAraNam.h .. 24.. atra te kathayiShyAmi rahasyamapi durlabham.h . sItArAmamarutsUnusaMvAdaM mokShasAdhanam.h .. 25.. purA rAmAyaNe rAme rAvaNaM devakaNTakam.h . hatvA raNe raNashlAghI saputrabalavAhanam.h .. 26.. sItayA saha sugrIvalakShmaNAbhyAM samanvitaH . ayodhyAmagamadrAmo hanUmatpramukhairvR^itaH .. 27.. abhiShiktaH parivR^ito vasiShThAdyairmahAtmabhiH . siMhAsane samAsInaH koTisUryasamaprabhaH .. 28.. dR^iShTvA tadA hanUmantaM prA~njaliM purataH sthitam.h . kR^itakAryaM nirAkA~NkShaM j~nAnApekShaM mahAmatim.h .. 29.. rAmaH sItAmuvAchedaM brUhi tattvaM hanUmate . niShkalmaSho.ayaM j~nAnasya pAtraM no nityabhaktimAn.h .. 30.. tatheti jAnakI prAha tattvaM rAmasya nishchitam . hanUmate prapannAya sItA lokavimohinI .. 31.. sItovAcha rAmaM viddhi paraM brahma sachchidAnandamadvayam.h . sarvopAdhivinirmuktaM sattAmAtramagocharam.h .. 32.. AnandaM nirmalaM shAntaM nirvikAraM nira~njanam.h . sarvavyApinamAtmAnaM svaprakAshamakalmaSham.h .. 33.. mAM viddhi mUlaprakR^itiM sargasthityantakAriNIm.h . tasya sannidhimAtreNa sR^ijAmIdamatandritA .. 34.. tatsAnnidhyAnmayA sR^iShTaM tasminnAropyate.abudhaiH . ayodhyAnagare janma raghuvaMshe.atinirmale .. 35.. vishvAmitrasahAyatvaM makhasaMrakShaNaM tataH . ahalyAshApashamanaM chApabha~Ngo maheshituH .. 36.. matpANigrahaNaM pashchAdbhArgavasya madakShayaH . ayodhyAnagare vAso mayA dvAdashavArShikaH .. 37.. daNDakAraNyagamanaM virAdhavadha eva cha . mAyAmArIchamaraNaM mAyAsItAhR^itistathA .. 38.. jaTAyuSho mokShalAbhaH kabandhasya tathaiva cha . shabaryAH pUjanaM pashchAtsugrIveNa samAgamaH .. 39.. vAlinashcha vadhaH pashchAtsItAnveShaNameva cha . setubandhashcha jaladhau la~NkAyAshcha nirodhanam.h .. 40.. rAvaNasya vadho yuddhe saputrasya durAtmanaH . vibhIShaNe rAjyadAnaM puShpakeNa mayA saha .. 41.. ayodhyAgamanaM pashchAdrAjye rAmAbhiShechanam.h . evamAdIni karmANi mayaivAcharitAnyapi Aropayanti rAme.asminnirvikAre.akhilAtmani .. 42.. rAmo na gachChati na tiShThati nAnushochatyAkA~NkShate tyajati no na karoti ki~nchit.h . AnandamUrtirachalaH pariNAmahIno mAyAguNAnanugato hi tathA vibhAti .. 43.. tato rAmaH svayaM prAha hanUmantamupasthitam.h . shR^iNu tattvaM.h pravakShyAmi hyAtmAnAtmaparAtmanAm.h .. 44.. AkAshasya yathA bhedastrividho dR^ishyate mahAn.h . jalAshaye mahAkAshastadavachChinna eva hi . pratibimbAkhyamaparaM dR^ishyate trividhaM nabhaH .. 45.. bud.hdhyavachChinnachaitanyamekaM pUrNamathAparam.h . AbhAsastvaparaM bimbabhUtamevaM tridhA chitiH .. 46.. sAbhAsabuddheH kartR^itvamavichChinne.avikAriNi . sAkShiNyAropyate bhrAntyA jIvatvaM cha tathA budhaiH .. 47.. AbhAsastu mR^iShA buddhiravidyAkAryamuchyate . avichChinnaM tu tadbrahma vichChedastu vikalpataH .. 48.. avichChinnasya pUrNena ekatvaM pratipAdyate . tattvamasyAdivAkyaishcha sAbhAsasyAhamastathA .. 49.. aikyaj~nAnaM yadotpannaM mahAvAkyena chAtmanoH . tadA.avidyA svakAryaishcha nashyatyeva na saMshayaH .. 50.. etadvij~nAya madbhakto madbhAvAyopapadyate . madbhaktivimukhAnAM hi shAstragarteShu muhyatAm.h . na j~nAnaM na cha mokShaH syAtteShAM janmashatairapi .. 51.. idaM rahasyaM hR^idayaM mamAtmano mayaiva sAkShAtkathitaM tavAnagha . madbhaktihInAya shaThAya na tvayA dAtavyamaindrAdapi rAjyato.adhikam.h .. 52.. shrImahAdeva uvAcha etatte.abhihitaM devi shrIrAmahR^idayaM mayA . atiguhyatamaM hR^idyaM pavitraM pApashodhanam.h .. 53.. sAkShAdrAmeNa kathitaM sarvavedAntasa~Ngraham.h . yaH paThetsatataM bhaktyA sa mukto nAtra saMshayaH .. 54.. brahmahatyAdi pApAni bahujanmArjitAnyapi . nashyantyeva na sandeho rAmasya vachanaM yathA .. 55.. yo.atibhraShTo.atipApI paradhanaparadAreShu nityodyato vA steyI brahmaghnamAtApitR^ivadhanirato yogivR^indApakArI yaH sampUjyAbhirAmaM paThati cha hR^idayaM rAmachandrasya bhaktyA yogIndrairapyalabhyaM padamiha labhate sarvadevaiH sa pUjyam.h .. 56.. iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde bAlakANDe shrIrAmahR^idayaM nAma prathamaH sargaH .. 1.. \iti \section{.. dvitIyaH sargaH..} pArvatyuvAcha dhanyAsmyanugR^ihItAsmi kR^itArthAsmi jagatprabho . vichChinno me.atisandehagranthirbhavadanugrahAt.h .. 1.. tvanmukhAdgalitaM rAmatattvAmR^itarasAyanam.h . pibantyA me mano deva na tR^ipyati bhavApaham.h .. 2.. shrIrAmasya kathA tvattaH shrutA sa~NkShepato mayA . idAnIM shrotumichChAmi vistareNa sphuTAkSharam.h .. 3.. shrImahAdeva uvAcha shR^iNu devi pravakShyAmi guhyAdguhyataraM mahat.h . adhyAtmarAmacharitaM rAmeNoktaM purA mama .. 4 . tadadya kathayiShyAmi shR^iNu tApatrayApaham.h . yachChrutvA muchyate janturaj~nAnotthamahAbhayAt.h . prApnoti paramAmR^iddhim.h dIrghAyuH putrasantatim.h .. 5.. bhUmirbhAreNa magnA dashavadanamukhAsheSharakShogaNAnAM dhR^itvA gorUpamAdau divijamunijanaiH sAkamabjAsanasya . gatvA lokaM rudantI vyasanamupagataM brahmaNe prAha sarvaM brahmA dhyAtvA muhUrtaM sakalamapi hR^idAvedasheShAtmakatvAt.h .. 6.. tasmAtkShIrasamudratIramagamad.h brahmAtha devairvR^ito devyA chAkhilalokahR^itsthamajaraM sarvaj~namIshaM harim.h . astauShIchChrutisiddhanirmalapadaiH stotraiH purANodbhavaiH bhaktyA gadgadayA girAtivimalairAnandabAShpairvR^itaH .. 7.. tataH sphuratsahasrAMshusahasrasadR^ishaprabhaH . AvirAsIddhariH prAchyAM dishAM vyapanayanstamaH .. 8.. katha~nchiddR^iShTavAn brahmA durdarshamakR^itAtmanAm.h . indranIlapratIkAshaM smitAsyaM padmalochanam.h .. 9.. kirITahArakeyUrakuNDalaiH kaTakAdibhiH . vibhrAjamAnaM shrIvatsakaustubhaprabhayAnvitam.h .. 10.. stuvadbhiH sanakAdyaishcha pArShadaiH pariveShTitam.h . sha~NkhachakragadApadmavanamAlAvirAjitam.h .. 11.. svarNayaj~nopavItena svarNavarNAmbareNa cha . shriyA bhUmyA cha sahitaM garuDopari saMsthitam.h .. 12.. harShagadgadayA vAchA stotuM samupachakrame .. 13.. brahmovAcha nato.asmi te padaM deva prANabuddhIndriyAtmabhiH . yachchintyate karmapAshAddhR^idi nityaM mumukShubhiH .. 14.. mAyayA guNamayyA tvaM sR^ijasyavasi lumpasi . jagattena na te lepa AnandAnubhavAtmanaH .. 15.. tathA shuddhirna duShTAnAM dAnAdhyayanakarmabhiH . shuddhAtmatA te yashasi sadA bhaktimatAM yathA .. 16.. atastavA~Nghrirme dR^iShTashchittadoShApanuttaye . sadyo.antarhR^idaye nityaM munibhiH sAtvatairvR^itaH .. 17.. brahmAdyaiH svArthasid.hdhyarthamasmAbhiH pUrvasevitaH . aparokShAnubhUtyarthaM j~nAnibhirhR^idi bhAvitaH .. 18.. tavA~NghripUjAnirmAlyatulasImAlayA vibho . spardhate vakShasi padaM labdhvApi shrIH sapatnivat.h .. 19.. atastvatpAdabhakteShu tava bhaktiH shriyo.adhikA . bhaktimevAbhivA~nChanti tvadbhaktAH sAravedinaH .. 20.. atastvatpAdakamale bhaktireva sadAstu me . saMsArA.a.amayataptAnAM bheShajaM bhaktireva te .. 21.. iti bruvantaM brahmANaM babhAShe bhagavAn.h hariH . kiM karomIti taM vedhAH pratyuvAchAtiharShitaH .. 22.. bhagavan.h rAvaNo nAma paulastyatanayo mahAn.h . rAkShasAnAmadhipatirmaddattavaradarpitaH .. 23.. trilokIM lokapAlAnshcha bAdhate vishvabAdhakaH . mAnuSheNa mR^itistasya mayA kalyANa kalpitA .. 24.. atastvaM mAnuSho bhUtvA jahi devaripuM prabho .. 25.. shrIbhagavAnuvAcha kashyapasya varo dattastapasA toShitena me . yAchitaH putrabhAvAya tathetya~NgIkR^itaM mayA . sa idAnIM dasharatho bhUtvA tiShThati bhUtale .. 26.. tasyAhaM putratAmetya kausalyAyAM shubhe dine . chaturdhA.a.atmAnamevAhaM sR^ijAmItarayoH pR^ithak.h .. 27.. yogamAyApi sIteti janakasya gR^ihe tadA . utpatsyate tayA sArdhaM sarvaM sampAdayAmyaham.h . ityuktvAntardadhe viShNurbrahmA devAnathAbravIt.h .. 28.. brahmovAcha viShNurmAnuSharUpeNa bhaviShyati raghoH kule .. 29.. yUyaM sR^ijadhvaM sarve.api vAnareShvaMshasambhavAn.h . viShNoH sahAyaM kuruta yAvatsthAsyati bhUtale .. 30.. iti devAn samAdishya samAshvAsya cha medinIm.h . yayau brahmA svabhavanaM vijvaraH sukhamAsthitaH .. 31.. devAshcha sarve harirUpadhAriNaH sthitAH sahAyArthamitastato hareH . mahAbalAH parvatavR^ikShayodhinaH pratIkShamANA bhagavantamIshvaram.h .. 32.. iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde bAlakANDe dvitIyaH sargaH .. 2.. \iti \section{.. tR^itIyaH sargaH ..} shrImahAdeva uvAcha atha rAjA dasharathaH shrImAn satyaparAyaNaH . ayodhyAdhipatirvIraH sarvalokeShu vishrutaH .. 1.. so.anapatyatvaduHkhena pIDito gurumekadA . vasiShThaM svakulAchAryamabhivAdyedamabravIt.h .. 2.. svAmin putrAH kathaM me syuH sarvalakShaNalakShitAH . putrahInasya me rAjyaM sarvaM duHkhAya kalpate .. 3.. tato.abravIdvasiShThastaM bhaviShyanti sutAstava . chatvAraH sattvasampannA lokapAlA ivAparAH .. 4.. shAntAbhartAramAnIya R^iShyashR^i~NgaM tapodhanam.h . asmAbhiH sahitaH putrakAmeShTiM shIghramAchara .. 5.. tatheti munimAnIya mantribhiH sahitaH shuchiH . yaj~nakarma samArebhe munibhirvItakalmaShaiH .. 6.. shraddhayA hUyamAne.agnau taptajAmbUnadaprabhaH . pAyasaM svarNapAtrasthaM gR^ihItvovAcha havyavAT.h .. 7.. gR^ihANa pAyasaM divyaM putrIyaM devanirmitam.h . lapsyase paramAtmAnaM putratvena na saMshayaH .. 8.. ityuktvA pAyasaM dattvA rAj~ne so.antardadhe.analaH . vavande munishArdUlau rAjA labdhamanorathaH .. 9.. vasiShThaR^iShyashR^i~NgAbhyAmanuj~nAto dadau haviH . kausalyAyai sakaikeyyai ardhamardhaM prayatnataH .. 10.. tataH sumitrA samprAptA jagR^idhnuH pautrikaM charum.h . kausalyA tu svabhAgArdhaM dadau tasyai mudAnvitA .. 11.. kaikeyI cha svabhAgArdhaM dadau prItisamanvitA . upabhujya charuM sarvAH striyo garbhasamanvitAH .. 12.. devatA iva rejustAH svabhAsA rAjamandire . dashame mAsi kausalyA suShuve putramadbhutam.h .. 13.. madhumAse site pakShe navamyAM karkaTe shubhe . punarvasvR^ikShasahite uchchasthe grahapa~nchake .. 14.. meShaM pUShaNi samprApte puShpavR^iShTisamAkule . AvirAsIjjagannAthaH paramAtmA sanAtanaH .. 15.. nIlotpaladalashyAmaH pItavAsAshchaturbhujaH . jalajAruNanetrAntaH sphuratkuNDalamaNDitaH .. 16.. sahasrArkapratIkAshaH kirITI ku~nchitAlakaH . sha~NkhachakragadApadmavanamAlAvirAjitaH .. 17.. anugrahAkhyahR^itsthendusUchakasmitachandrikaH . karuNArasasampUrNavishAlotpalalochanaH . shrIvatsahArakeyUranUpurAdivibhUShaNaH .. 18.. dR^iShTvA taM paramAtmAnaM kausalyA vismayAkulA . harShAshrupUrNanayanA natvA prA~njalirabravIt.h .. 19.. kausalyovAcha devadeva namaste.astu sha~NkhachakragadAdhara . paramAtmAchyuto.anantaH pUrNastvaM puruShottamaH .. 20.. vadantyagocharaM vAchAM bud.hdhyAdInAmatIndriyam.h . tvAM vedavAdinaH sattAmAtraM j~nAnaikavigraham.h .. 21.. tvameva mAyayA vishvaM sR^ijasyavasi hansi cha . sattvAdiguNasaMyuktasturya evAmalaH sadA .. 22.. karoShIva na kartA tvaM gachChasIva na gachChasi . shR^iNoShi na shR^iNoShIva pashyasIva na pashyasi .. 23.. aprANo hyamanAH shuddha ityAdi shrutirabravIt.h . samaH sarveShu bhUteShu tiShThannapi na lakShyase .. 24.. aj~nAnadhvAntachittAnAM vyakta eva sumedhasAm.h . jaThare tava dR^ishyante brahmANDAH paramANavaH .. 25.. tvaM mamodarasambhUta iti lokAn viDambase . bhakteShu pAravashyaM te dR^iShTaM me.adya raghUttama .. 26.. saMsArasAgare magnA patiputradhanAdiShu . bhramAmi mAyayA te.adya pAdamUlamupAgatA .. 27.. deva tvadrUpametanme sadA tiShThatu mAnase . AvR^iNotu na mAM mAyA tava vishvavimohinI .. 28.. upasaMhara vishvAtmannado rUpamalaukikam.h . darshayasva mahAnandabAlabhAvaM sukomalam.h . lalitAli~NganAlApaistariShyAmyutkaTaM tamaH .. 29.. shrIbhagavAnuvAcha yadyadiShTaM tavAstyamba tattadbhavatu nAnyathA .. 30.. ahaM tu brahmaNA pUrvaM bhUmerbhArApanuttaye . prArthito rAvaNaM hantuM mAnuShatvamupAgataH .. 31.. tvayA dasharathenAhaM tapasArAdhitaH purA . matputratvAbhikA~NkShiNyA tathA kR^itamanindite .. 32.. rUpametattvayA dR^iShTaM prAktanaM tapasaH phalam.h . maddarshanaM vimokShAya kalpate hyanyadurlabham.h .. 33.. saMvAdamAvayoryastu paThedvA shR^iNuyAdapi . sa yAti mama sArUpyaM maraNe matsmR^itiM labhet.h .. 34.. ityuktvA mAtaraM rAmo bAlo bhUtvA ruroda ha . bAlatve.apIndranIlAbho vishAlAkSho.atisundaraH .. 35.. bAlAruNapratIkAsho lAlitAkhilalokapaH . atha rAjA dasharathaH shrutvA putrodbhavotsavam.h . AnandArNavamagno.asAvAyayau guruNA saha .. 36.. rAmaM rAjIvapatrAkShaM dR^iShTvA harShAshrusamplutaH . guruNA jAtakarmANi kartavyAni chakAra saH .. 37.. kaikeyI chAtha bharatamasUta kamalekShaNA . sumitrAyAM yamau jAtau pUrNendusadR^ishAnanau .. 38.. tadA grAmasahasrANi brAhmaNebhyo mudA dadau . suvarNAni cha ratnAni vAsAMsi surabhIH shubhAH .. 39.. yasmin.h ramante munayo vidyayA j~nAnaviplave . taM guruH prAha rAmeti ramaNAdrAma ityapi .. 40.. bharaNAdbharato nAma lakShmaNaM lakShaNAnvitam . shatrughnaM shatruhantAramevaM gururabhAShata .. 41.. lakShmaNo rAmachandreNa shatrughno bharatena cha . dvandvIbhUya charantau tau pAyasAMshAnusArataH .. 42.. rAmastu lakShmaNenAtha vicharan bAlalIlayA . ramayAmAsa pitarau cheShTitairmugdhabhAShitaiH .. 43.. bhAle svarNamayAshvatthaparNamuktAphalaprabham . kaNThe ratnamaNivrAtamadhyadvIpinakhA~nchitam.h .. 44.. karNayoH svarNasampannaratnArjunasaTAlukam.h . shi~njAnamaNima~njIrakaTisUtrA~NgadairvR^itam .. 45.. smitavaktrAlpadashanamindranIlamaNiprabham.h . a~NgaNe ri~NgamANaM taM tarNakAnanu sarvataH . dR^iShTvA dasharatho rAjA kausalyA mumude tadA .. 46.. bhokShyamANo dasharatho rAmamehIti chAsakR^it.h . AhvayatyatiharSheNa premNA nAyAti lIlayA .. 47.. Anayeti cha kausalyAmAha sA sasmitA sutam.h . dhAvatyapi na shaknoti spraShTuM yogimanogatim.h .. 48.. prahasan svayamAyAti kardamA~NkitapANinA . ki~nchidgR^ihItvA kavalaM punareva palAyate .. 49.. kausalyA jananI tasya mAsi mAsi prakurvatI . vAyanAni vichitrANi samala~NkR^itya rAghavam.h .. 50.. apUpAn modakAn kR^itvA karNashaShkulikAstathA . karNapUrAnshcha vividhAn.h varShavR^iddhau cha vAyanam.h .. 51.. gR^ihakR^ityaM tayA tyaktaM tasya chApalyakAraNAt.h . ekadA raghunAtho.asau gato mAtaramantike .. 52.. bhojanaM dehi me mAtarna shrutaM kAryasaktayA . tataH krodhena bhANDAni laguDenAhanattadA .. 53.. shikyasthaM pAtayAmAsa gavyaM cha navanItakam.h . lakShmaNAya dadau rAmo bharatAya yathAkramam.h .. 54.. shatrughnAya dadau pashchAddadhi dugdhaM tathaiva cha . sUdena kathite mAtre hAsyaM kR^itvA pradhAvati .. 55.. AgatAM tAM vilokyAtha tataH sarvaiH palAyitam.h . kausalyA dhAvamAnApi praskhalantI pade pade .. 56.. raghunAthaM kare dhR^itvA ki~nchinnovAcha bhAminI . bAlabhAvaM samAshritya mandaM mandaM ruroda ha .. 57.. te sarve lAlitA mAtrA gADhamAli~Ngya yatnataH . evamAnandasandohajagadAnandakArakaH .. 58.. mAyAbAlavapurdhR^itvA ramayAmAsa dampatI . atha kAlena te sarve kaumAraM pratipedire .. 59.. upanItA vasiShThena sarvavidyAvishAradAH . dhanurvede cha niratAH sarvashAstrArthavedinaH .. 60.. babhUvurjagatAM nAthA lIlayA nararUpiNaH . lakShmaNastu sadA rAmamanugachChati sAdaram.h .. 61.. sevyasevakabhAvena shatrughno bharataM tathA . rAmashchApadharo nityaM tUNIbANAnvitaH prabhuH .. 62.. ashvArUDho vanaM yAti mR^igayAyai salakShmaNaH . hatvA duShTamR^igAn sarvAn pitre sarvaM nyavedayat.h .. 63.. prAtarutthAya susnAtaH pitarAvabhivAdya cha . paurakAryANi sarvANi karoti vinayAnvitaH .. 64.. bandhubhiH sahito nityaM bhuktvA munibhiranvaham.h . dharmashAstrarahasyAni shR^iNoti vyAkaroti cha .. 65.. evaM parAtmA manujAvatAro manuShyalokAnanusR^itya sarvam.h . chakre.avikArI pariNAmahIno vichAryamANe na karoti ki~nchit.h .. 66.. iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde bAlakANDe tR^itIyaH sargaH .. 3.. \iti \section{.. chaturthaH sargaH ..} shrImahAdeva uvAcha kadAchitkaushiko.abhyAgAdayodhyAM jvalanaprabhaH . draShTuM rAmaM parAtmAnaM jAtaM j~nAtvA svamAyayA .. 1.. dR^iShTvA dasharatho rAjA pratyutthAyAchireNa tu . vasiShThena samAgamya pUjayitvA yathAvidhi .. 2.. abhivAdya muniM rAjA prA~njalirbhaktinamradhIH . kR^itArtho.asmi munIndrAhaM tvadAgamanakAraNAt.h .. 3.. tvadvidhA yadgR^iham.h yAnti tatraivAyAnti sampadaH . yadarthamAgato.asi tvaM brUhi satyaM karomi tat.h .. 4.. vishvAmitro.api taM prItaH pratyuvAcha mahIpatim . ahaM parvaNi samprApte dR^iShTvA yaShTuM surAn pitRRIn.h .. 5.. yadArabhe tadA daityA vighnaM kurvanti nityashaH . mArIchashcha subAhushchApare chAnucharAstayoH .. 6.. atastayorvadhArthAya jyeShThaM rAmaM prayachCha me . lakShmaNena saha bhrAtrA tava shreyo bhaviShyati .. 7.. vasiShThena sahAmantrya dIyatAM yadi rochate . paprachCha gurumekAnte rAjA chintAparAyaNaH .. 8.. kiM karomi guro rAmaM tyaktuM notsahate manaH . bahuvarShasahasrAnte kaShTenotpAditAH sutAH .. 9.. chatvAro.amaratulyAste teShAM rAmo.ativallabhaH . rAmastvito gachChati chenna jIvAmi katha~nchana .. 10.. pratyAkhyAto yadi muniH shApaM dAsyatyasaMshayaH . kathaM shreyo bhavenmahyamasatyaM chApi na spR^ishet.h .. 11.. vasiShTha uvAcha shR^iNu rAjan devaguhyaM gopanIyaM prayatnataH . rAmo na mAnuSho jAtaH paramAtmA sanAtanaH .. 12.. bhUmerbhArAvatArAya brahmaNA prArthitaH purA . sa eva jAto bhavane kausalyAyAM tavAnagha .. 13.. tvaM tu prajApatiH pUrvaM kashyapo brahmaNaH sutaH . kausalyA chAditirdevamAtA pUrvaM yashasvinI .. 14.. bhavantau tapa ugraM vai tepAthe bahuvatsaram.h . agrAmyaviShayau viShNupUjAdhyAnaikatatparau . tadA prasanno bhagavAn.h varado bhaktavatsalaH .. 15.. vR^iNIShva varamityukte tvaM me putro bhavAmala . iti tvayA yAchito.asau bhagavAn bhUtabhAvanaH .. 16.. tathetyuktvAdya putraste jAto rAmaH sa eva hi . sheShastu lakShmaNo rAjan.h rAmamevAnvapadyata .. 17.. jAtau bharatashatrughnau sha~Nkhachakre gadAbhR^itaH . yogamAyApi sIteti jAtA janakanandinI .. 18.. vishvAmitro.api rAmAya tAM yojayitumAgataH . etadguhyatamaM rAjanna vaktavyaM kadAchana .. 19.. ataH prItena manasA pUjayitvAtha kaushikam.h . preShayasva ramAnAthaM rAghavaM sahalakShmaNam.h .. 20.. vasiShThenaivamuktastu rAjA dasharathastadA . kR^itakR^ityamivAtmAnaM mene pramuditAntaraH .. 21.. AhUya rAmarAmeti lakShmaNeti cha sAdaram.h . Ali~Ngya mUrdhnyavaghrAya kaushikAya samarpayat.h .. 22.. tato.atihR^iShTo bhagavAn vishvAmitraH pratApavAn.h . AshIrbhirabhinandyAtha Agatau rAmalakShmaNau . gR^ihItvA chApatUNIrabANakhaDgadharau yayau .. 23.. ki~nchiddeshamatikramya rAmamAhUya bhaktitaH . dadau balAM chAtibalAM vidye dve devanirmite .. 24.. yayorgrahaNamAtreNa kShutkShAmAdi na jAyate .. 25.. tata uttIrya ga~NgAM te tATakAvanamAgaman.h . vishvAmitrastadA prAha rAmaM satyaparAkramam.h .. 26.. atrAsti tATakA nAma rAkShasI kAmarUpiNI . bAdhate lokamakhilaM jahi tAmavichArayan.h .. 27.. tatheti dhanurAdAya saguNaM raghunandanaH . Ta~NkAramakarottena shabdenApUrayadvanam.h .. 28.. tachChrutvAsahamAnA sA tATakA ghorarUpiNI . krodhasaMmUrchChitA rAmamabhidudrAva meghavat.h .. 29.. tAmekena shareNAshu tADayAmAsa vakShasi . papAta vipine ghorA vamantI rudhiraM bahu .. 30.. tato.atisundarI yakShI sarvAbharaNabhUShitA . shApAtpishAchatAM prAptA muktA rAmaprasAdataH .. 31.. natvA rAmaM parikramya gatA rAmAj~nayA divam.h .. 32.. tato.atihR^iShTaH parirabhya rAmaM mUrdhanyavaghrAya vichintya ki~nchit.h . sarvAstrajAlaM sarahasyamantraM prItyAbhirAmAya dadau munIndraH .. 33.. iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde bAlakANDe chaturthaH sargaH .. 4.. \iti \section{.. pa~nchamaH sargaH ..} shrImahAdeva uvAcha tatra kAmAshrame ramye kAnane munisa~Nkule . uShitvA rajanImekAM prabhAte prasthitAH shanaiH .. 1.. siddhAshramaM gatAH sarve siddhachAraNasevitam.h . vishvAmitreNa sandiShTA munayastannivAsinaH .. 2.. pUjAM cha mahatIM chakrU rAmalakShmaNayordrutam.h . shrIrAmaH kaushikaM prAha mune dIkShAM pravishyatAm.h .. 3.. darshayasva mahAbhAga kutastau rAkShasAdhamau . tathetyuktvA muniryaShTumArebhe munibhiH saha .. 4.. madhyAhne dadR^ishAte tau rAkShasau kAmarUpiNau . mArIchashcha subAhushcha varShantau rudhirAsthinI .. 5.. rAmo.api dhanurAdAya dvau bANau sandadhe sudhIH . AkarNAntaM samAkR^iShya visasarja tayoH pR^ithak.h .. 6.. tayorekastu mArIchaM bhrAmaya~nChatayojanam.h . pAtayAmAsa jaladhau tadadbhutamivAbhavat.h .. 7.. dvitIyo.agnimayo bANaH subAhumajayatkShaNAt.h . apare lakShamaNenAshu hatAstadanuyAyinaH .. 8.. puShpaughairAkiran devA rAghavaM sahalakShmaNam.h . devadundubhayo nedustuShTuvuH siddhachAraNAH .. 9.. vishvAmitrastu sampUjya pUjArhaM raghunandanam.h . a~Nke niveshya chAli~Ngya bhaktyA bAShpAkulekShaNaH .. 10.. bhojayitvA saha bhrAtrA rAmaM pakvaphalAdibhiH . purANavAkyairmadhurairninAya divasatrayam.h .. 11.. chaturthe.ahani samprApte kaushiko rAmamabravIt.h . rAma rAma mahAyaj~naM draShTuM gachChAmahe vayam.h .. 12.. videharAjanagare janakasya mahAtmanaH . tatra mAheshvaraM chApamasti nyastaM pinAkinA .. 13.. drakShyasi tvaM mahAsattvaM pUjyase janakena cha . ityuktvA munibhistAbhyAM yayau ga~NgAsamIpagam.h .. 14.. gautamasyAshramaM puNyaM yatrAhalyA.a.asthitA tapaH . divyapuShpaphalopetapAdapaiH pariveShTitam.h .. 15.. mR^igapakShigaNairhInaM nAnAjantuvivarjitam . dR^iShTvovAcha muniM shrImAn.h rAmo rAjIvalochanaH .. 16.. kasyaitadAshramapadaM bhAti bhAsvachChubhaM mahat.h . patrapuShpaphalairyuktaM jantubhiH parivarjitam.h .. 17.. AhlAdayati me cheto bhagavan.h brUhi tattvataH .. 18.. vishvAmitra uvAcha shR^iNu rAma purA vR^ittaM gautamo lokavishrutaH . sarvadharmabhR^itAM shreShThastapasArAdhayan.h harim.h .. 19.. tasmai brahmA dadau kanyAmahalyAM lokasundarIm.h . brahmacharyeNa santuShTaH shushrUShaNaparAyaNAm.h .. 20.. tayA sArdhamihAvAtsIdgautamastapatAM varaH . shakrastu tAM dharShayitumantaraM prepsuranvaham .. 21.. kadAchinmuniveSheNa gautame nirgate gR^ihAt.h . dharShayitvAtha niragAttvaritaM munirapyagAt.h .. 22.. dR^iShTvA yAntaM svarUpeNa muniH paramakopanaH . paprachCha kastvaM duShTAtman.h mama rUpadharo.adhamaH .. 23.. satyaM brUhi na chedbhasma kariShyAmi na saMshayaH . so.abravIddevarAjo.ahaM pAhi mAM kAmaki~Nkaram.h .. 24.. kR^itaM jugupsitaM karma mayA kutsitachetasA . gautamaH krodhatAmrAkShaH shashApa divijAdhipam.h .. 25.. yonilampaTa duShTAtman sahasrabhagavAn bhava . shaptvA taM devarAjAnaM pravishya svAshramaM drutam.h .. 26.. dR^iShTvAhalyAM vepamAnAM prA~njaliM gautamo.abravIt.h . duShTe tvaM tiShTha durvR^itte shilAyAmAshrame mama .. 27.. nirAhArA divArAtraM tapaH paramamAsthitA . AtapAnilavarShAdisahiShNuH parameshvaram.h .. 28.. dhyAyantI rAmamekAgramanasA hR^idi saMsthitam.h . nAnAjantuvihIno.ayamAshramo me bhaviShyati .. 29.. evaM varShasahasreShu hyanekeShu gateShu cha . rAmo dAsharathiH shrImAnAgamiShyati sAnujaH .. 30.. yadA tvadAshrayashilAM pAdAbhyAmAkramiShyati . tadaiva dhUtapApA tvaM rAmaM sampUjya bhaktitaH .. 31.. parikramya namaskR^itya stutvA shApAdvimokShyase . pUrvavanmama shushrUShAM kariShyasi yathAsukham.h .. 32.. ityuktvA gautamaH prAgAddhimavantaM nagottamam.h . tadAdyahalyA bhUtAnAmadR^ishyA svAshrame shubhe .. 33.. tava pAdarajaHsparshaM kA~NkShate pavanAshanA . Aste.adyApi raghushreShTha tapo duShkaramAsthitA .. 34.. pAvayasva munerbhAryAmahalyAM brahmaNaH sutAm.h . ityuktvA rAghavaM haste gR^ihItvA munipu~NgavaH .. 35.. darshayAmAsa chAhalyAmugreNa tapasA sthitAm.h . rAmaH shilAM padA spR^iShTvA tAM chApashyattapodhanAm.h .. 36.. nanAma rAghavo.ahalyAM rAmo.ahamiti chAbravIt.h . tato dR^iShTvA raghushreShThaM pItakausheyavAsasam.h .. 37.. chaturbhujaM sha~NkhachakragadApa~NkajadhAriNam.h . dhanurbANadharaM rAmaM lakShmaNena samanvitam.h .. 38.. smitavaktraM padmanetraM shrIvatsA~NkitavakShasam.h . nIlamANikyasa~NkAshaM dyotayantaM disho dasha .. 39.. dR^iShTvA rAmaM ramAnAthaM harShavisphAritekShaNA . gautamasya vachaH smR^itvA j~nAtvA nArAyaNaM varam.h .. 40.. sampUjya vidhivadrAmamarghyAdibhiraninditA . harShAshrujalanetrAntA daNDavatpraNipatya sA .. 41.. utthAya cha punardR^iShTvA rAmaM rAjIvalochanam.h . pulakA~NkitasarvA~NgA girA gadgadayailata .. 42.. ahalyovAcha aho kR^itArthAsmi jagannivAsa te pAdAbjasaMlagnarajaHkaNAdaham.h . spR^ishAmi yatpadmajasha~NkarAdibhi\- rvimR^igyate randhitamAnasaiH sadA .. 43.. aho vichitraM tava rAma cheShTitaM manuShyabhAvena vimohitaM jagat.h . chalasyajasraM charaNAdivarjitaH sampUrNa Anandamayo.atimAyikaH .. 44.. yatpAdapa~NkajaparAgapavitragAtrA bhAgIrathI bhavaviri~nchimukhAn punAti . sAkShAtsa eva mama dR^igviShayo yadAste kiM varNyate mama purAkR^itabhAgadheyam.h .. 45.. martyAvatAre manujAkR^itiM hariM rAmAbhidheyaM ramaNIyadehinam.h . dhanurdharaM padmavishAlalochanaM bhajAmi nityaM na parAn bhajiShye .. 46.. yatpAdapa~NkajarajaH shrutibhirvimR^igyaM yannAbhipa~NkajabhavaH kamalAsanashcha . yannAmasArarasiko bhagavAn purAristaM rAmachandramanishaM hR^idi bhAvayAmi .. 47.. yasyAvatAracharitAni viri~nchiloke gAyanti nAradamukhA bhavapadmajAdyAH . AnandajAshrupariShiktakuchAgrasImA vAgIshvarI cha tamahaM sharaNaM prapadye .. 48.. so.ayaM parAtmA puruShaH purANa ekaH svaya~njyotirananta AdyaH . mAyAtanuM lokavimohanIyAM dhatte parAnugraha eSha rAmaH .. 49.. ayaM hi vishvodbhavasaMyamAnAmekaH svamAyAguNabimbito yaH . viri~nchiviShNvIshvaranAmabhedAn.h dhatte svatantraH paripUrNa AtmA .. 50.. namo.astu te rAma tavA~Nghripa~NkajaM shriyA dhR^itaM vakShasi lAlitaM priyAt.h . AkrAntamekena jagattrayaM purA dhyeyaM munIndrairabhimAnavarjitaiH .. 51.. jagatAmAdibhUtastvaM jagattvaM jagadAshrayaH . sarvabhUteShvasaMyukta eko bhAti bhavAn paraH .. 52.. o~NkAravAchyastvaM rAma vAchAmaviShayaH pumAn.h . vAchyavAchakabhedena bhavAneva jaganmayaH .. 53.. kAryakAraNakartR^itvaphalasAdhanabhedataH . eko vibhAsi rAma tvaM mAyayA bahurUpayA .. 54.. tvanmAyAmohitadhiyastvAM na jAnanti tattvataH . mAnuShaM tvAbhimanyante mAyinaM parameshvaram.h .. 55.. AkAshavattvaM sarvatra bahirantargato.amalaH . asa~Ngo hyachalo nityaH shuddho buddhaH sadavyayaH .. 56.. yoShinmUDhAhamaj~nA te tattvaM jAne kathaM vibho . tasmAtte shatasho rAma namaskuryAmananyadhIH .. 57.. deva me yatra kutrApi sthitAyA api sarvadA . tvatpAdakamale saktA bhaktireva sadAstu me .. 58.. namaste puruShAdhyakSha namaste bhaktavatsala . namaste.astu hR^iShIkesha nArAyaNa namo.astute .. 59.. bhavabhayaharamekaM bhAnukoTiprakAshaM karadhR^itasharachApaM kAlameghAvabhAsam.h . kanakaruchiravastraM ratnavatkuNDalADhyaM kamalavishadanetraM sAnujaM rAmamIDe .. 60.. stutvaivaM puruShaM sAkShAdrAghavaM purataH sthitam.h . parikramya praNamyAshu sA.anuj~nAtA yayau patim.h .. 61.. ahalyayA kR^itaM stotraM yaH paThedbhaktisaMyutaH . sa muchyate.akhilaiH pApaiH paraM brahmAdhigachChati .. 62.. putrAdyarthe paThedbhaktyA rAmaM hR^idi nidhAya cha . saMvatsareNa labhate vandhyA api suputrakam.h .. 63.. sarvAn kAmAnavApnoti rAmachandraprasAdataH .. 64.. brahmaghno gurutalpago.api puruShaH steyI surApo.api vA mAtR^ibhrAtR^ivihiMsako.api satataM bhogaikabaddhAturaH . nityaM stotramidaM japan.h raghupatiM bhaktyA hR^idisthaM smaran.h dhyAyanmuktimupaiti kiM punarasau svAchArayukto naraH .. 65.. iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde bAlakANDe ahalyoddharaNaM nAma pa~nchamaH sargaH .. 5.. \iti \section{.. ShaShThaH sargaH ..} vishvAmitro.atha taM prAha rAghavaM sahalakShmaNam.h . gachChAmo vatsa mithilAM janakenAbhipAlitAm.h .. 1.. dR^iShTvA kratuvaraM pashchAdayodhyAM gantumarhasi . ityuktvA prayayau ga~NgAmuttartuM saharAghavaH . tasmin kAle nAvikena niShiddho raghunandanaH .. 2.. nAvika uvAcha kShAlayAmi tava pAdapa~NkajaM nAtha dArudR^iShadoH kimantaram.h . mAnuShIkaraNachUrNamasti te pAdayoriti kathA prathIyasI .. 3.. pAdAmbujaM te vimalaM hi kR^itvA pashchAtparaM tIramahaM nayAmi . no chettarI sadyuvatI malena syAchchedvibho viddhi kuTumbahAniH .. 4.. ityuktvA kShAlitau pAdau paraM tIraM tato gatAH . kaushiko raghunAthena sahito mithilAM yayau .. 5.. videhasya puraM prAtarR^iShivATaM samAvishat.h . prAptaM kaushikamAkarNya janako.atimudAnvitaH .. 6.. pUjAdravyANi sa~NgR^ihya sopAdhyAyaH samAyayau . daNDavatpraNipatyAtha pUjayAmAsa kaushikam.h .. 7.. paprachCha rAghavau dR^iShTvA sarvalakShaNasaMyutau . dyotayantau dishaH sarvAshchandrasUryAvivAparau .. 8.. kasyaitau narashArdUlau putrau devasutopamau . manaHprItikarau me.adya naranArAyaNAviva .. 9.. pratyuvAcha muniH prIto harShayan.h janakaM tadA . putrau dasharathasyaitau bhrAtarau rAmalakShmaNau .. 10.. makhasaMrakShaNArthAya mayAnItau pituH purAt.h . AgachChan.h rAghavo mArge tATakAM vishvaghAtinIm.h .. 11.. shareNaikena hatavAnnodito me.ativikramaH . tato mamAshramaM gatvA mama yaj~navihiMsakAn.h .. 12.. subAhupramukhAn hatvA mArIchaM sAgare.akShipat.h . tato ga~NgAtaTe puNye gautamasyAshramaM shubham.h .. 13.. gatvA tatra shilArUpA gautamasya vadhUH sthitA . pAdapa~NkajasaMsparshAtkR^itA mAnuSharUpiNI .. 14.. dR^iShTvAhalyAM namaskR^itya tayA samyakprapUjitaH . idAnIM draShTukAmaste gR^ihe mAheshvaraM dhanuH .. 15.. pUjitaM rAjabhiH sarvairdR^iShTamityanushushruve . ato darshaya rAjendra shaivaM chApamanuttamam.h . dR^iShTvAyodhyAM jigamiShuH pitaraM draShTumichChati .. 16.. ityukto muninA rAjA pUjArhAviti pUjayA . pUjayAmAsa dharmaj~no vidhidR^iShTena karmaNA . tataH sampreShayAmAsa mantriNaM buddhimattaram.h .. 17.. janaka uvAcha shIghramAnaya vishveshachApaM rAmAya darshaya .. 18.. tato gate mantrivare rAjA kaushikamabravIt.h . yadi rAmo dhanurdhR^itvA koTyAmAropayedguNam.h .. 19.. tadA mayAtmajA sItA dIyate rAghavAya hi . tatheti kaushiko.apyAha rAmaM saMvIkShya sasmitam.h .. 20.. shIghraM darshaya chApAgryaM rAmAyAmitatejase . evaM bruvati maunIshe AgatAshchApavAhakAH .. 21.. chApaM gR^ihItvA balinaH pa~nchasAhasrasa~NkhyakAH . ghaNTAshatasamAyuktaM maNivajrAdibhUShitam.h .. 22.. darshayAmAsa rAmAya mantrI mantrayatAM varaH . dR^iShTvA rAmaH prahR^iShTAtmA bad.hdhvA parikaraM dR^iDham.h .. 23.. gR^ihItvA vAmahastena lIlayA tolayan.h dhanuH . AropayAmAsa guNaM pashyatsvakhilarAjasu .. 24.. IShadAkarShayAmAsa pANinA dakShiNena saH . babha~njAkhilahR^itsAro dishaH shabdena pUrayan.h .. 25.. dishashcha vidishashchaiva svargaM martyaM rasAtalam.h . tadadbhutamabhUttatra devAnAM divi pashyatAm.h .. 26.. AchChAdayantaH kusumairdevAH stutibhirIDire . devadundubhayo nedurnanR^itushchApsarogaNAH .. 27.. dvidhA bhagnaM dhanurdR^iShTvA rAjAli~Ngya raghUdvaham.h . vismayaM lebhire sItAmAtaro.antaHpurAjire .. 28.. sItA svarNamayIM mAlAM gR^ihItvA dakShiNe kare . smitavaktrA svarNavarNA sarvAbharaNabhUShitA .. 29.. muktAhAraiH karNapatraiH kvaNachcharaNanUpurA . dukUlaparisaMvItA vastrAntarvya~njitastanI .. 30.. rAmasyopari nikShipya smayamAnA mudaM yayau . tato mumudire sarve rAjadArAH svala~NkR^itam.h .. 31.. gavAkShajAlarandhrebhyo dR^iShTvA lokavimohanam.h . tato.abravInmuniM rAjA sarvashAstravishAradaH .. 32.. bho kaushika munishreShTha patraM preShaya satvaram.h . rAjA dasharathaH shIghramAgachChatu saputrakaH .. 33. vivAhArthaM kumArANAM sadAraH sahamantribhiH . tatheti preShayAmAsa dUtAnstvaritavikramAn.h .. 34.. te gatvA rAjashArdUlaM rAmashreyo nyavedayan.h . shrutvA rAmakR^itaM rAjA harSheNa mahatAplutaH .. 35.. mithilAgamanArthAya tvarayAmAsa mantribhiH . gachChantu mithilAM sarve gajAshvarathapattayaH .. 36.. rathamAnaya me shIghraM gachChAmyadyaiva mA chiram.h . vasiShThastvagrato yAtu sadAraH sahito.agnibhiH .. 37.. rAmamAtRRIH samAdAya munirme bhagavAn.h guruH . evaM prasthApya sakalaM rAjarShirvipulaM ratham.h .. 38.. mahatyA senayA sArdhamAruhya tvarito yayau . AgataM rAghavaM shrutvA rAjA harShasamAkulaH .. 39.. pratyujjagAma janakaH shatAnandapurodhasA . yathoktapUjayA pUjyaM pUjayAmAsa satkR^itam.h .. 40.. rAmastu lakShmaNenAshu vavande charaNau pituH . tato hR^iShTo dasharatho rAmaM vachanamabravIt.h .. 41.. diShTyA pashyAmi te rAma mukhaM phullAmbujopamam.h . muneranugrahAtsarvaM sampannaM mama shobhanam.h .. 42.. ityuktvAghrAya mUrdhAnamAli~Ngya cha punaH punaH . harSheNa mahatAviShTo brahmAnandaM gato yathA .. 43.. tato janakarAjena mandire sanniveshitaH . shobhane sarvabhogADhye sadAraH sasutaH sukhI .. 44.. tataH shubhe dine lagne sumuhUrte raghUttamam.h . AnayAmAsa dharmaj~no rAmaM sabhrAtR^ikaM tadA .. 45.. ratnastambhasuvistAre suvitAne sutoraNe . maNDape sarvashobhADhye muktApuShpaphalAnvite .. 46.. vedavidbhiH susambAdhe brAhmaNaiH svarNabhUShitaiH . suvAsinIbhiH parito niShkakaNThIbhirAvR^ite .. 47.. bherIdundubhinirghoShairgItanR^ityaiH samAkule . divyaratnA~nchite svarNapIThe rAmaM nyaveshayat.h .. 48.. vasiShThaM kaushikaM chaiva shatAnandaH purohitaH . yathAkramaM pUjayitvA rAmasyobhayapArshvayoH .. 49.. sthApayitvA sa tatrAgniM jvAlayitvA yathAvidhi . sItAmAnIya shobhADhyAM nAnAratnavibhUShitAm.h .. 50.. sabhAryo janakaH prAyAdrAmaM rAjIvalochanam.h . pAdau prakShAlya vidhivattadapo mUrdhnyadhArayat.h .. 51.. yA dhR^itA mUrdhni sharveNa brahmaNA munibhiH sadA . tataH sItAM kare dhR^itvA sAkShatodakapUrvakam.h .. 52.. rAmAya pradadau prItyA pANigrahavidhAnataH . sItA kamalapatrAkShI svarNamuktAdibhUShitA .. 53.. dIyate me sutA tubhyaM prIto bhava raghUttama . iti prItena manasA sItAM rAmakare.arpayan.h .. 54.. mumoda janako lakShmIM kShIrAbdhiriva viShNave . urmilAM chaurasIM kanyAM lakShmaNAya dadau mudA .. 55.. tathaiva shrutikIrtiM cha mANDavIM bhrAtR^ikanyake . bharatAya dadAvekAM shatrughnAyAparAM dadau .. 56.. chatvAro dArasampannA bhrAtaraH shubhalakShaNAH . virejuH prajayA sarve lokapAlA ivApare .. 57.. tato.abravIdvasiShThAya vishvAmitrAya maithilaH . janakaH svasutodantaM nAradenAbhibhAShitam.h .. 58.. yaj~nabhUmivishud.hdhyarthaM karShato lA~Ngalena me . sItAmukhAtsamutpannA kanyakA shubhalakShaNA .. 59.. tAmadrAkShamahaM prItyA putrikAbhAvabhAvitAm.h . arpitA priyabhAryAyai sharachchandranibhAnanA .. 60.. ekadA nArado.abhyAgAdvivikte mayi saMsthite . raNayanmahatIm.h vINAM gAyannArAyaNaM vibhum.h .. 61.. pUjitaH sukhamAsIno mAmuvAcha sukhAnvitaH . shR^iNuShva vachanaM guhyaM tavAbhyudayakAraNam.h .. 62.. paramAtmA hR^iShIkesho bhaktAnugrahakAmyayA . devakAryArthasid.hdhyarthaM rAvaNasya vadhAya cha .. 63.. jAto rAma iti khyAto mAyAmAnuShaveShadhR^ik.h . Aste dAsharathirbhUtvA chaturdhA parameshvaraH .. 64.. yogamAyA.api sIteti jAtA vai tava veshmani . atastvaM rAghavAyaiva dehi sItAM prayatnataH .. 65.. nAnyebhyaH pUrvabhAryaiShA rAmasya paramAtmanaH . ityuktvA prayayau devagatiM devamunistadA .. 66.. tadArabhya mayA sItA viShNorlakShmIrvibhAvyate . kathaM mayA rAghavAya dIyate jAnakI shubhA .. 67.. iti chintAsamAviShTaH kAryamekamachintayam.h . matpitAmahagehe tu nyAsabhUtamidaM dhanuH .. 68.. IshvareNa purA kShiptaM puradAhAdanantaram.h . dhanuretatpaNaM kAryamiti chintya kR^itaM tathA .. 69.. sItApANigrahArthAya sarveShAM mAnanAshanam.h . tvatprasAdAnmunishreShTha rAmo rAjIvalochanaH .. 70.. Agato.atra dhanurdraShTuM phalito me manorathaH . adya me saphalaM janma rAma tvAM saha sItayA .. 71.. ekAsanasthaM pashyAmi bhrAjamAnaM raviM yathA .. 72.. tvatpAdAmbudharo brahmA sR^iShTichakrapravartakaH . balistvatpAdasalilaM dhR^itvAbhUddivijAdhipaH .. 73.. tvatpAdapAMsusaMsparshAdahalyA bhartR^ishApataH . sadya eva vinirmuktA ko.anyastvatto.adhirakShitA .. 74.. yatpAdapa~NkajaparAgasurAgayogi\- vR^indairjitambhavabhayaM jitakAlachakraiH . yannAmakIrtanaparA jitaduHkhashokA devAstameva sharaNaM satataM prapadye .. 75.. iti stutvA nR^ipaH prAdAdrAghavAya mahAtmane . dInArANAM koTishataM rathAnAmayutaM tadA .. 76.. ashvAnAM niyutaM prAdAdgajAnAM ShaTshataM tathA . pattInAM lakShamekaM tu dAsInAM trishataM dadau .. 77.. divyAmbarANi hArAnshcha muktAratnamayojjvalAn.h . sItAyai janakaH prAdAtprItyA duhitR^ivatsalaH .. 78.. vasiShThAdIn susampUjya bharataM lakShmaNaM tathA . pUjayitvA yathAnyAyaM tathA dasharathaM nR^ipam.h .. 79.. prasthApayAmAsa nR^ipo rAjAnaM raghusattamam.h . sItAmAli~Ngya rudatIM mAtaraH sAshrulochanAH .. 80.. shvashrUshushrUShaNaparA nityaM rAmamanuvratA . pAtivratyamupAlambya tiShTha vatse yathA sukham.h .. 81.. prayANakAle raghunandanasya bherImR^ida~NgAnakatUryaghoShaH . svarvAsibherIghanatUryashabdaiH saMmUrchChito bhUtabhaya~Nkaro.abhUt.h .. 82.. iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde bAlakANDe ShaShThaH sargaH .. 6.. \iti \section{.. saptamaH sargaH ..} atha gachChati shrIrAme maithilAdyojanatrayam.h . nimittAnyatighorANi dadarsha nR^ipasattamaH .. 1.. natvA vasiShThaM paprachCha kimidaM munipu~Ngava . nimittAnIha dR^ishyante viShamANi samantataH .. 2.. vasiShThastamatha prAha bhayamAgAmi sUchyate . punarapyabhayaM te.adya shIghrameva bhaviShyati .. 3.. mR^igAH pradakShiNaM yAnti pashya tvAM shubhasUchakAH . ityevaM vadatastasya vavau ghorataro.anilaH .. 4.. muShNanshchakShUMShi sarveShAM pAMsuvR^iShTibhirardayan.h . tato vrajan dadarshAgre tejorAshimupasthitam.h .. 5.. koTisUryapratIkAshaM vidyutpu~njasamaprabham.h . tejorAshiM dadarshAtha jAmadagnyaM pratApavAn.h .. 6.. nIlameghanibhaM prAMshuM jaTAmaNDalamaNDitam.h . dhanuH parashupANiM cha sAkShAtkAlamivAntakam.h .. 7.. kArtavIryAntakaM rAmaM dR^iptakShatriyamardanam.h . prAptaM dasharathasyAgre kAlamR^ityumivAparam.h .. 8.. taM dR^iShTvA bhayasantrasto rAjA dasharathastadA . arghyAdipUjAM vismR^itya trAhi trAhIti chAbravIt.h .. 9.. daNDavatpraNipatyAha putraprANaM prayachCha me . iti bruvantaM rAjAnamanAdR^itya raghUttamam.h .. 10.. uvAcha niShThuraM vAkyaM krodhAtprachalitendriyaH . tvaM rAma iti nAmnA me charasi kShatriyAdhama .. 11.. dvandvayuddhaM prayachChAshu yadi tvaM kShatriyo.asi vai . purANaM jarjaraM chApaM bha~NktvA tvaM katthase mudhA .. 12.. asminstu vaiShNave chApe Aropayasi chedguNam.h . tadA yuddhaM tvayA sArdhaM karomi raghuvaMshaja .. 13.. no chetsarvAn haniShyAmi kShatriyAntakaro hyaham.h . iti bruvati vai tasminshchachAla vasudhA bhR^isham.h .. 14.. andhakAro babhUvAtha sarveShAmapi chakShuShAm.h . rAmo dAsharathirvIro vIkShya taM bhArgavaM ruShA .. 15.. dhanurAchChidya taddhastAdAropya guNama~njasA . tUNIrAdbANamAdAya sandhAyAkR^iShya vIryavAn.h .. 16.. uvAcha bhArgavaM rAmaM shR^iNu brahman vacho mama . lakShyaM darshaya bANasya hyamogho mama sAyakaH .. 17.. lokAn pAdayugaM vApi vada shIghraM mamAj~nayA . ayaM lokaH paro vAtha tvayA gantuM na shakyate .. 18.. evaM tvaM hi prakartavyaM vada shIghraM mamAj~nayA . evaM vadati shrIrAme bhArgavo vikR^itAnanaH .. 19.. saMsmaran pUrvavR^ittAntamidaM vachanamabravIt.h . rAma rAma mahAbAho jAne tvAM parameshvaram.h .. 20.. purANapuruShaM viShNuM jagatsargalayodbhavam.h . bAlye.ahaM tapasA viShNumArAdhayituma~njasA .. 21.. chakratIrthaM shubhaM gatvA tapasA viShNumanvaham.h . atoShayaM mahAtmAnaM nArAyaNamananyadhIH .. 22.. tataH prasanno deveshaH sha~NkhachakragadAdharaH . uvAcha mAM raghushreShTha prasannamukhapa~NkajaH .. 23.. shrIbhagavAnuvAcha uttiShTha tapaso brahman phalitaM te tapo mahat.h . machchidaMshena yuktastvaM jahi haihayapu~Ngavam.h .. 24.. kArtavIryaM pitR^ihaNaM yadarthaM tapasaH shramaH . tatastriHsaptakR^itvastvaM hatvA kShatriyamaNDalam.h .. 25.. kR^itsnAM bhUmiM kashyapAya dattvA shAntimupAvaha . tretAmukhe dAsharathirbhUtvA rAmo.ahamavyayaH .. 26.. utpatsye parayA shaktyA tadA drakShyasi mAM tataH . mattejaH punarAdAsye tvayi dattaM mayA purA .. 27.. tadA tapashcharanlloke tiShTha tvaM brahmaNo dinam.h . ityuktvAntardadhe devastathA sarvaM kR^itaM mayA .. 28.. sa eva viShNustvaM rAma jAto.asi brahmaNArthitaH . mayi sthitaM tu tvattejastvayaiva punarAhR^itam.h .. 29.. adya me saphalaM janma pratIto.asi mama prabho . brahmAdibhiralabhyastvaM prakR^iteH pArago mataH .. 30.. tvayi janmAdiShaDbhAvA na santyaj~nAnasambhavAH . nirvikAro.asi pUrNastvaM gamanAdivivarjitaH .. 31.. yathA jale phenajAlaM dhUmo vahnau tathA tvayi . tvadAdhArA tvadviShayA mAyA kAryaM sR^ijatyaho .. 32.. yAvanmAyAvR^itA lokAstAvattvAM na vijAnate . avichAritasiddhaiShA.avidyA vidyAvirodhinI .. 33.. avidyAkR^itadehAdisa~NghAte pratibimbitA . chichChaktirjIvaloke.asmin.h jIva ityabhidhIyate .. 34.. yAvaddehamanaHprANabud.hdhyAdiShvabhimAnavAn.h . tAvatkartR^itvabhoktR^itvasukhaduHkhAdibhAgbhavet.h .. 35.. AtmanaHsaMsR^itirnAsti buddherj~nAnaM na jAtviti . avivekAddvayaM yu~NktvA saMsArIti pravartate .. 36.. jaDasya chitsamAyogAchchittvaM bhUyAchchitestathA . jaDasa~NgAjjaDatvaM hi jalAgnyormelanaM yathA .. 37.. yAvattvatpAdabhaktAnAM sa~NgasaukhyaM na vindati . tAvatsaMsAraduHkhaughAnna nivartennaraH sadA .. 38.. tatsa~NgalabdhayA bhaktyA yadA tvAM samupAsate . tadA mAyA shanairyAti tAnavaM pratipadyate .. 39.. tatastvajj~nAnasampannaH sadgurustena labhyate . vAkyaj~nAnaM gurorlabdhvA tvatprasAdAdvimuchyate .. 40.. tasmAttvadbhaktihInAnAM kalpakoTishatairapi . na muktisha~NkA vij~nAnasha~NkA naiva sukhaM tathA .. 41.. atastvatpAdayugale bhaktirme janmajanmani . syAttvadbhaktimatAM sa~Ngo.avidyA yAbhyAM vinashyati .. 42.. loke tvadbhaktiniratAstvaddharmAmR^itavarShiNaH . punanti lokamakhilaM kiM punaH svakulodbhavAn.h .. 43.. namo.astu jagatAM nAtha namaste bhaktibhAvana . namaH kAruNikAnanta rAmachandra namo.astu te .. 44.. deva yadyatkR^itaM puNyaM mayA lokajigIShayA . tatsarvaM tava bANAya bhUyAdrAma namo.astu te .. 45.. tataH prasanno bhagavAn.h shrIrAmaH karuNAmayaH . prasanno.asmi tava brahman yatte manasi vartate .. 46.. dAsye tadakhilaM kAmaM mA kuruShvAtra saMshayam.h . tataH prItena manasA bhArgavo rAmamabravIt.h .. 47.. yadi me.anugraho rAma tavAsti madhusUdana . tvadbhaktasa~NgastvatpAde dR^iDhA bhaktiH sadAstu me .. 48.. stotrametatpaThedyastu bhaktihIno.api sarvadA . tvadbhaktistasya vij~nAnaM bhUyAdante smR^itistava .. 49.. tatheti rAghaveNoktaH parikramya praNamya tam.h . pUjitastadanuj~nAto mahendrAchalamanvagAt.h .. 50.. rAjA dasharatho hR^iShTo rAmaM mR^itamivAgatam.h . Ali~NgyAli~Ngya harSheNa netrAbhyAM jalamutsR^ijat.h .. 51.. tataH prItena manasA svasthachittaH puraM yayau . rAmalakShmaNashatrughnabharatA devasaMmitAH .. 52.. svAM svAM bhAryAmupAdAya remire svasvamandire . mAtApitR^ibhyAM saMhR^iShTo rAmaH sItAsamanvitaH . reme vaikuNThabhavane shriyA saha yathA hariH .. 53.. yudhAjinnAma kaikeyIbhrAtA bharatamAtulaH . bharataM netumAgachChatsvarAjyaM prItisaMyutaH .. 54.. preShayAmAsa bharataM rAjA snehasamanvitaH . shatrughnaM chApi sampUjya yudhAjitamarindamaH .. 55.. kausalyA shushubhe devI rAmeNa saha sItayA . devamAteva paulomyA shachyA shakreNa shobhanA .. 56.. sAkete lokanAthaprathitaguNagaNo lokasa~NgItakIrtiH shrIrAmaH sItayAste.akhilajananikarAnandasandohamUrtiH . nityashrIrnirvikAro niravadhivibhavo nityamAyAnirAso mAyAkAryAnusArI manuja iva sadA bhAti devo.akhileshaH .. 57.. iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde bAlakANDe saptamaH sargaH .. 7.. samApto.ayaM bAlakANDaH \iti ## Encoded and proofread by Nagaraj Balijepalli nagaraj at iastate.edu Proofread by Sunder Hattangadi Revised by Agne Easwaran easwaranpsa at rediffmail.com and ahimsasoldier at gmail.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}