% Text title : Bodhayanamatadarshah % File name : bodhAyanamatAdarshaH.itx % Category : raama, rAmAnanda, upadesha, advice, major\_works % Location : doc\_raama % Author : pUrNAnandAchArya % Proofread by : Parashara Ranganathan % Latest update : January 23, 2024 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shri Bodhayanamatadarshah ..}## \itxtitle{.. shrIbodhAyanamatAdarshaH ..}##\endtitles ## atha jagadguru shrIpUrNAnandAchArya siddhAntasArvabhauma virachitaH shrIbodhAyanamatAdarshaH | (pramitAkSharAvR^ittisAraH sahasrashlokI) svashatAbdImahotsave shrIpUrNAnandAchAryopadiShTo vedAntaprabandhaH rAmaM bodhAyanaM natvA chidAnandaM guruM tathA | bodhAyanamatAdarshaM kurve siddhAntabuddhaye || 1|| yo brahmANaM vidadhAti ityetachChrutimAnataH | rAmo vidhi vidhAyAdau tasmai vedaM hi dattavAn || 2|| pradhAnakShetraj~napatirguNesha iti cha shrutau | pradhAnajIvabrahmeti tattvatrayaM samIritam || 3|| achetanaM pradhAnaM hi tatra cha triguNaM jaDam | brahmaNAdhiShThitaM tachcha jagataH kAraNaM matam || 4|| ajaDashchetano jIvo, jagadvyApAravarjitaH | ajaDaM chetanaM brahma jagajjanmAdikAraNam || 5|| jIvashcha prakR^itirbrahmadehatvAddhi visheShaNe | sharIrI chobhayorbrahma vishiShTaM taddvayena cha || 6|| nanu rAme sharIritvAt bhoktR^itA sukhaduHkhayoH | na ha vai sasharIrasya pramANaM chAtra varttate || 7|| maivaM duHkhAdibhoktR^itve sharIritvaM na kAraNam | kintu pApAdivaishiShTayaM bhUpAlachaurayoriva || 8|| sUkShmAchichchidvishiShTaH shrIrAmo brahma hi kAraNam | sthUlAchi~nchidvishiShTastu kAryaM brahma sa bhAShitaH || 9|| dvayorvishiShTayoshchAtha kAryakAraNarAmayoH | \ldq{}sadeva somyedamagra AsAditishrutau yataH || 10|| aikyamApAditaM tasmAchChrImadbodhAyano muniH | mene cha sumataM shrautaM vishiShTAdvaitasa.nj~nakam || 11|| akhilAH shrutayo dvaite chAdvaite sa~NgatA na hi | vishiShTAdvaitavAde tu sarvAstAH sa~NgatiM gatAH || 12|| advaitabodhikAH kAshchit kAshchid dvaitAvabodhikAH | ghaTakashrutayaH kAshchidantaryAmiprabodhikAH || 13|| aprAmANyaM bhavet tAsAM virodhe.abhimate mithaH | vishiShTAdvaitibhistAsAM kriyate.ataH samanvayaH || 14|| advaitashrutayo bodhyA vishiShTabrahmabodhikAH | nAnyashrutimatAnAM hi tatvAnAM pratiShedhikAH || 15|| paraM brahma cha tadvAchyaM tvadvAchyaM tvachCharIrakam | tattvamasItivAkyena tUkto.abhedastayordvayoH || 16|| dvaitashrutisamUhastu vidvadbhiH sammataH khalu | chidachidIshatattvAnAM pArthakyenAvabodhakaH || 17|| AtmatvamIshvarasyAtha chidachitoshcha dehatA | sarvAbhirvinivedyete ghaTakashrutibhiH kila || 18|| vedAntatattvavidbhishcha kAryakAraNabhedataH | chidachidbhyAM vishiShTaM tu brahma cha dvividhaM matam || 19|| sthUlAchichchidvishiShTaM hi brahmakAryaM prakIrttitam | sUkShmAchichchidvishiShTaM tu brahma kAraNamuchyate || 20|| advaitaM manyate prAj~nairbrahmaNoshcha vishiShTayoH | vishiShTAdvaitasiddhAntastasmAchChrutyanumoditaH || 21|| ata evAsmadAchAryabodhAyanAdisammataH | vishiShTAdvaitasiddhAnto loke vijayatetarAm || 22|| sarvAsAM cha shrutInAM hi shrutAnandena dhImatA | evaM samanvayaH proktaH sarvashrutisamanvaye || 23|| IshvaraH anityaphalakaM karma shrutyA j~nAtvA mumukShubhiH | yannityaphalakaM taddhi karttavyaM brahmavedanam || 24|| jagajjanmAndihetushcha brahma vedAntabodhitam | bahu syAmi tisa~NkalpakArako jAnakIshvaraH || 25|| jagatsR^iShTyAdikarttA shrIrAmo brahma parAtparam | shrIbodhAyanagItAyAmiti rAmasya brahmatA || 26|| dR^ishyamAnaM jagat sarvaM chetanAchetanAtmakam | adR^ishyarUpatAM prApya shrIrAme kAraNe sthitam || 27|| akSharaM lIyate tAvat tamasIti shruttau matam | tamashcha loyate rAme shrIrAmo na cha kutrachit || 28|| rAmAt parataraM tattvaM nAnyadasti hi ki~nchana | sarvasya prabhavo rAmo rAmAt sarvamidaM jagat || 29|| nAmarUpakriyobhishcha rAme sarvaM pratiShThitam | dR^ishyatvenotthitaM sarvaM rAmAt kAShThAd yathA.analaH || 30|| ghaTavatI dharA pUrvaM ghaTashUnyA pratIyate | pashchAd ghaTena yuktA sA savisheShA.anubhUyate || 31|| tathA vikalpashUnyo.api savikalpo hi rAghavaH | sarvAvasthAsthitasyAsya hyAdhArashchAkhilasya saH || 32|| savikalpAvikalpatve IkShaNIye cha rAghave | vIkShyate vaTavIje yad vaTo nApi hi vIkShyate || 33|| avyaktaM kAraNe rAme sarvaM kArye cha vyajyate | tathA na sakalaM rAmaH sarvameva cha rAghavaH || 34|| sarvAdhAratayA shrImadarAmashchaiko.advayaH paraH | tadekAyanato rAmaH sarvaM naivAtra saMshayaH || 35|| upAdAnaM nimittaM cha sarvasyaiko hi rAghavaH | UrNanAbhiryathA tantormanyate kAraNadvayam || 36|| upAdAnatvametasya vishvasya brahmaNi kila | sadeva somyedamagra ityAdishrutisammatam || 37|| na brahmA nA.api viShNushcha no tadAsInmaheshvaraH | tadAsId bhagavAn rAmaH sUkShmachidachichCharIrakaH || 38|| upAdAnatayA rAme vikAraH sambhavennanu | maivaM vishiShTarAmasya mataH sa cha prakArayoH || 39|| svabhAve cha svarUpe cha vikAraH prakR^iteH khalu | vikAraH so.atha jIvasya svabhAva eva manyate || 40|| visheShyabrahmaNaH so.atha na svarUpasvabhAvayoH | brahmopAdAnatAvAdishrutikopo.api no bhavet || 41|| sA~NkhyAstu jagato hetuM manyante prakR^itiM kila | sukhaduHkhAtmakaM chAtha mohAtmakaM jagad yataH || 42|| varttate cha jagat tasmAt satvAditriguNAtmakam | pradhAnaM triguNaM tasmAdupAdAnaM cha tasya hi || 43|| mR^idAtmakaghaTasyAtropAdAnaM cha mR^ideva hi | sadvAchyaprakR^itij~nAnAd vishvaj~nAnaM bhavedapi || 44|| iti ched yuktatA nAsya rachanAnupapattitaH. achetanapradhAnasyopAdAnAvagamaH katham || 45|| vaiShamyaM cha kathaM sR^iShTeH karmAj~nAnAchcha dehinAm | rajaHsatvasuyogAchcha kriyAj~nAnobhayaM na hi || 46|| chetana eva tadyogAt kriyAj~nAnadvayaM yataH | achijj~nAnAt kathaM j~nAtaM bhavechchidachidAtmakam || 47|| nAchetanaM jagat kintu chetanAchetanatmakam | achetanaM pradhAnaM syAchchetanakAraNaM katham || 48|| kathaM nu chetanaM brahmAchetanakAraNaM bhavet | maivaM chitA.achitA yasmAd vishiShTaM brahma sammatam || 49|| upAdAnaM mataM brahma chidachiddvArakaM yataH | prakArAMshe vikArastad brahmaNo nirvikAratA || 50|| chetanenAnadhiShThAne pravR^ittiH prakR^itau katham | dadhisvarUpatAM yAti cheshvarAdhiShThitaM payaH || 51|| sarvasyeshaniyantR^itvaM yo.apsvAdikashrutau shrutam | achetanaguNAnAM tu mithashchA~NgA~NgitA katham || 52|| puruShasannidhau chet sA tadAsyAt sR^iShTinityatA | puMsaH pravarttakatve tasyaudAsInyaM na sambhavet || 53|| na syAt sAmyadashA teShA guNAnAM cha svataH chyutau | tadAnImitarAbhAvAchchetarasmAnna sA chyutiH || 54|| shrutaM sarvatra vedAnte jagato brahma kAraNam | sadavAchye lIyate chAtmA sadvAchyA prakR^itirna tat || 55|| tadaikShate ti sadvAchya IkShaNaM hi yataH shrutam | sadvAchyA prakR^itistasmAdIkShaNAbhAvato na hi || 56|| chetanasya hi dharmasya sarvasammatamIkShaNam | kadAchichcha katha~nchinna prakR^itau tasya sambhavaH || 57|| tejasyachetane chApi tatteja aikShata iti | IkShaNaM cha shrutaM gauNaM prakR^itau tadvadeva nu || 58|| maivamuttaravAkyeShu chAtmashabdaH shruto yataH | sa chetanastatastasya chekShaNaM mukhyameva hi || 59|| tetteja aikShata chAdAvantaryAmiNa IkShaNam | mukhyameva tu tachchApi tejo.antastho hi chetanaH || 60|| sachChabdavAchyaniShThasya mokShasya chopadeshataH | jagaddhetuH parabrahma sadvAchyaM prakR^itirna hi || 61|| vadanti sR^iShTicharchAyAM vaisheShikAnuyAyinaH | kShityaptejaH samIrANAM hetavaH paramANavaH || 62|| na ramyaM kathanaM teShAM vikalpAsahatA yataH | sAvayavA na vA taishcha svIkR^itAH paramANavaH || 63|| teShAmavayavAnAM cha tathAbhUte.anavasthitiH | AdyaH pakSho na tad ramyaH samIchIno na chAntimaH || 64|| teShAmavayavAbhAve saMyogo na bhavenmithaH | aMshaM vinA tu saMyogaH katha~nchit sambhavenna hi || 65|| anyathA chaikadeshasthaiH svAdhikadeshavarttinaH | na syAt kAryasya chArambhaH taiH paramANubhiH khalu || 66|| nAspR^iShTe.avayavairdeshe dR^iShTA.avayavinaH sthitiH | digbhedAt paramANUnAM syAt sAvayavataiva cha || 67|| tanmate paramANUnAM spande saMyogahetutA | spandakAraNatA chAtha jIvAdR^iShTe hi manyate || 68|| samavetamadR^iShTaM tajjIve no paramANuShu | spande hi paramANUnAM katha~nchit kAraNaM na tat || 69|| anyAdR^iShTamanyathA syAd heturanyasukhAdike | adR^iShTe paramANusthe sR^iShTishcha sarvadA bhavet || 70|| kShaNikAn paramANUMshcha kShityAdInAM hi saugatAH | upAdAnaM vadantyatra bAhyArthAstitvavAdinaH || 71|| kShityAdayaH prajAyante saMhitaiH paramANubhiH | hetutve paramANUnAM proktairdoShairvaraM na tat || 72|| saMhitAshcha katha~NkAraM kShaNikAH paramANavaH | vij~nAnaviShayatvaM cha kShaNikeShu na sambhavet || 73|| bAhyArthAnAM prakAshAya j~nAna~nchAbhyupagamyate | bAhyArthAstu tatashchaiva yogAchAro na manyate || 74|| j~nAnasya pariNAmA hi bAhyArthAstena sammatAH | prakAshate hi sAkAro nirAkAro na karhichit || 75|| j~nAnasattve cha bAhyArthA j~nAnAbhAve hi no tataH | vij~nAnameva mantavyaM bAhyArthAstu kadApi na || 76|| maivaM yatashcha bAhyArtho j~nAnAd bhinnaH pratIyate | ghaTAchcha ghaTavij~nAnaM bhinnaM sarvasya sammatam || 77|| jainairmatA upAdAnahetavaH paramANavaH | tebhyashchaikasvabhAvebhyo jAyante cha dharAdayaH || 78|| kShityAdeshcha mitho bhedaH pariNAmakR^ito mataH | maivaM no cheddhi mR^itpiNDAjjAyatAM ghaTavat paTaH || 79|| hetutve paramANUnAM doShAH pUrvaM samIritAH | matopAdAnatA tanna vaidikaiH paramANuShu || 80|| kaishchit tviha yathA shuktAvadhyastaM rajataM khalu | jagadetat tathA.adhyastaM brahmaNyavidyayA matam || 81|| tadayuktaM yato.avidyA.a.ashrayasyAtra na sambhavaH | parasparAshrayo doSho jIve tadAshraye mate || 82|| parasparavirodhAchcha naiva brahma tadAshrayaH | AshrayAnupapatteshchAvidyAsiddhirbhavenna tat || 83|| janmAdyasya yatashchaivaM vyAsena sUtritaM tataH | na tena sUtritaM tasmAda vyAso jagato yataH || 84|| pariNAmAt tu sUtreNa matA pariNAmihetutA | hetutA brahmaNastasmAd vivarttavidhayA ne hi || 85|| upAdAnaM nimittaM cha jagato rAghavo mataH | shrutayo nirvikAratvaM vadanti brahmaNo nanu || 86|| vyakupyeyurhi tAshchaivaM kutashcheduchyate yataH | vikArIti mataM sarvairupAdAnaM vichakShaNaiH || 87|| iti cheduchyate hyatra naivaM vAchyaM kuto yataH | pratij~nAtaM shrutau sarvaj~nAnamekasya j~nAnataH || 88|| dR^iShTAntaH kathitashchApi mR^itkAryANAM mR^idastathA | upAdAnaM ghaTAderhi mR^ittikA parikIrtitA || 89|| pariNatA yato mR^iddhi ghaTAdirUpataH khalu | upAdAnasya vij~nAnAdupAdeyAvabodhataH || 90|| mR^ijj~nAnena ghaTAdInAM vij~nAnaM sammataM yathA | ekasya brahmaNo j~nAnAd vij~nAnaM jagatastathA || 91|| upAdAnaM yato brahma jagato.asya mataM budhaiH | pariNataM yato brahma jagadrUpeNa sammatam || 92|| vyAsena \ldq{}prakR^itishche\rdq{} tyAdikaM hi sUtritaM tataH | shrIbodhAyanavR^ittau tad vyakhyAtamevameva cha || 93|| brahmaNaH pariNAmo hi prakAradvArako jagat | vikAritvaM tato dvAre prakR^itipuruShadvaye || 94|| svarUpe cha svabhAve cha vikAraH prakR^iteH khalu | svabhAva eva jIvasya vikAraH svIkR^ito budhaiH || 95|| brahmaNastu vikAro yanna svarUpasvabhAvayoH | vyAkopAvasaraH kashchichChrutInAM varttate na tat || 96|| pariNAmavimarshe hi dvArAnandAryanirmite | ityevaM pariNAmo hi vimR^iShTo brahmaNaH sataH || 97|| Ishe sR^iShTinimittattve nairghR^iNyaM cha bhavennanu | maivaM yad daivasApekShA sR^iShTidoShastatashcha na || 98|| tato vaiShamyanairghR^iNye ityevamAdirUpataH | bhagavatA hi vyAsena sUtritaM brahmadarshane || 99|| shrIpuruShottamAryeNa bodhAyanamaharShiNA | bodhAyanamahAvR^ittau vyakhyAta~nchaivameva tat || 100|| asmadguruguroH shrautasiddhAntavindunAmake | prabandhe khaNDitA chaiShA sha~NkA chaivameva hi || 101|| Ishasya chAnimittattve virodha IkShaNashruteH | ubhayakAraNatvaM tat siddhAnte brahmaNo matam || 102|| sid.hdhyechchaikasya vij~nAnAt sarvasya j~nAtata.api cha | prakR^itishcha pratij~ne tyAdikaM hi sUtritaM tataH || 103|| iti chet sAvadhAnena shrUyatAmuchyate mayA | eka vij~nAnataH sarvavij~nAnaM sammataM shrutau || 104|| advaitinAM mate taddhi kathachinnopapadyate | brahmaiva tanmate satyaM mithyA brahmetarad yataH || 105|| shuktau rajatavad bhAti brahmaNyAropitaM jagat | j~nAte brahmapyadhiShThAne na bhAti shuktiraupyavat || 106|| satyaM cha kAraNaM brahma mR^ittikAsadR^ishaM khalu | kAryabhUtaM jaganmithyA mR^idvikAraghaTAdivat || 107|| kAryaM buddhaM bhavedatropAdAnasya cha bodhataH | satyatvamubhayoryadvA mithyAtvaM sambhaved yadi || 108|| brahmaj~nAnAjjagajj~nAnamatra syAnna kadAchana | brahmaNaH satyatA chAtha mithyAtvaM jagatashcha yat || 109|| vedAntAchcha viruddhaM tadadvaitinAM mataM tataH | doSho na sambhavatyeSha vishiShTAdvaitinAM mate || 110|| kSharaM pradhAnamityAdishrutau tattvatrayaM shrutam | pradhAnaM kSharamityekaM dvitIyamamR^itAkSharam || 111|| uktobhayorniyantA hi tR^itIyaM tattvamuchyate | yasyAtmA yasya pR^ithivI ityevaM chidachittathA || 112|| Ishasya deharUpatvAt prakArau sammatAvubhau | ubhAbhyAM cha vishiShTo hi sarvesho raghunAyakaH || 113|| chidachidbhyAM cha sUkShmAbhyAM vishiShTaH pralaye hi saH | upAdAnaM hi vishvasya sarvesho rAghavo mataH || 114|| sadeva somyedamagra shrutestatra pramANatA | advitIyamityukteshcha nimittaM cha sa eva hi || 115|| sthUlAbhyAM chidachidbhyAM cha vishiShTe tatra kAryatA | bahutvAvasthayA yuktastadA rAmaH prakIrttitaH || 116|| sUkShmAchichchidvishiShTaM tad brahma kAraNamuchyate | sthUlAchichchidvishiShTaM cha brahma kAryaM mataM budhaiH || 117|| etayorbrahmaNoraikyaM vishiShTAdvaitamuchyate | kAraNabrahmabodhAchcha kAryaM brahma hi budhyate || 118|| vikAro jAyate chAtha chidachitoH prakArayoH | akShatA cha bhavet tasmAd brahmaNo nirvikAratA || 119|| chidachidbhyAM vishiShTatvAt sa~NkalpavattayA tathA | upAdAnaM nimittaM cha sad brahmaivorNanAbhivat || 120|| tadaikShatetisa~NkalpAd guNevaishiShTyahetutaH | brahmaNaH savisheShatvaM sAdhitaM cha bhavedapi || 121|| evaM samIritaM chApi shrutAnandena dhImatA | rAmasyobhayahetutvamupeyopAyavarNane || 122|| kAryasya brahmaNo hetuH kAraNaM brahma sammatam | pariNAmAditisUtraM sa~NgataM cha bhavet tataH || 123|| sa~NgatirnAsya sUtrasya vidarttavAdinAM mate | vivarttaH pariNAmo na dugdhasya dadhivad yataH || 124|| nAkalpaM muchyate jIvo baddhashcha prAkR^itairguNaiH | shrIrAmaM cha prapannaH sa muchyate nirguNashcha san || 125|| sa tiShThati prakAraH san svAdhAre paramAtmani | rAma evAchidaMsho.api prakAraH san hi tiShThati || 126|| shrIrAme tu laye chobhau tiShThataH sUkShmarUpataH | abhAvau na hi vidyete pralaye chobhayostayoH || 127|| pralayaH prochyate prAj~nairavyaktatvena saMsthitiH | vidvadbhiruchyate vyaktaM sthUlabhAvena tUdgamaH || 128|| bhoktR^ibhogyatayA chAtha sharIrAtmatayA khalu | achichchidAkhyatattve cha vibhinne paramAtmanaH || 129|| shrIrAmaparatantre te svatantro rAghavastathA | prakAratvAdabhinne te shrIrAmAnna svarUpataH || 130|| chidachitoH prakAratve sambandhashchApR^ithaksthitiH | tena tAbhyAM vishiShTaH shrIrAmaH sarveshvaro mataH || 131|| brahmasattve pramANaM cha shAstrameva sunishchitam | tantvaupaniShada~nchaitachChrativAkyapramANataH || 132|| kAryatvAt kR^itijanyaM nu vishvaM kShitya~NkurAdikam | ghaTavachchAnumAnena vishve.asti kR^itijanyatA || 133|| tAdR^ishakR^itishAlitvamasmAkaM sambhavenna tat | tAdR^ishakkR^itimattvena siddho rAmo.akhileshvaraH || 134|| maivaM na gR^ihyate yasmAd vyAptiH sAdhanasAdhyayoH | Ishasya tatkR^iteshchApi yasmAdadhyakShatA na hi || 135|| tantvaupaniShadaM chaivaM brahmaNaH shAstravedyatA | sUtraM cha shAstrayonitvAt tato vyAsena sUtritam || 136|| vR^iddhAsakR^it prayogAddhi bAlo vetti mukhAdikam | upAsane.anvitaM siddhaM brahma shrutyA cha bodhyate || 137|| vedAntinaH prabhAShante vedAntA brahmavAchakAH | pramANaM varttatte tatra tantvaupaniShadaM shrutiH || 138|| prAbhAkarA na manyante vedAntinAmidaM vachaH | kasmAchcheduchyate yasmAt kAryatA brahmaNo na hi || 139|| sarve shabdAshcha varttante kAryArthapratipAdakAH | shabdAnAM nAsti tAtparyaM siddhArthapratipAdane || 140|| siddhakAryavibhedAddhi dvidhA chArthAH samIritAH | yatnAsAdhyAH padArthAstu siddhArthAH samudIritAH || 141|| ghaTo.astItyAdivAkyeShu siddhArthA hi ghaTAdayaH | bhavatyatra na vyutpattisteShAmAkarNanAt khalu || 142|| yatnasAdhyAH padArthAstu kAryabhUtA hi sammatAH | kAryabhUtA matAH prAj~naiH kriyAshcha gamanAdayaH || 143|| kArye tAtparyavanto hi shabdA laukikavaidikAH | shabdo hi yatparashchAsti shabdArthaH sa cha eva hi || 144|| kAryameva hi shabdArthastata eva hi manyate | siddhArtho na tu shabdArtho yatnasAdhyo yato na saH || 145|| nityasiddhaM parabrahma yatnasAdhyaM cha no hi tat | aupaniShadashabdArthaH siddhaM brahma tato na hi || 146|| vidhyarthavAdamantretibhedAd vedastridhA mataH | vedasyeme trayo bhedAH kAryArthapratipAdakAH || 147|| yajetetyAdivAkyAni vidhayo.abhihitAshcha hi | kurvanti saMvidhAnaM vai svargAyApUrvayAgayoH || 148|| etaishcha vihito yAgo.apUrvashcha phaladAyakaH | yatnasAdhyau tatashchetau kAryatvena matau budhaiH || 149|| stutyAdikArakAshchArthavAdAstathA tadanvitAH | devAdismArakA mantrAH paryavasyanti tatra cha || 150|| pramANaM cha tato vedaH kAryArthapratipAdakaH | mImAMsA brahmaNastasmAd vedAntinAM hi niShphalA || 151|| mImAMsakavachaH shrutvA vedAntino vadanti hi | kAryameva hi shabdArthashchaitat pramANikaM katham || 152|| kurvantyatra samAdhAnaM prabhAkarAnuyAyinaH | gAmAnayeti vAkyaM hi shrutvA prerakavR^iddhataH || 153|| vyutpitsuH preryavR^iddhena hyAnItAM gAM cha pashyati | ashvamAnaya naya gAmiti prerakavAkyataH || 154|| gornayanamathAshvasyAnayanaM cha vilokya hi | tattadgavAdishabdAnAM tattadgavAdivastuShu || 155|| shaktigrahasamartho hi vyutpitsushcha bhavediha | kAryameva hi shabdArthastatashchAsmAbhiruchyate || 156|| kurvantyatra samAdhAnaM vishiShTAdvaitavAdinaH | pravarttakasya vR^iddhasya vAkyaprayogamAtrataH || 157|| shaktigraho bhavatyetanmanyate na vichakShaNaiH. cheShTAkoshAditashchApi shaktigrahasya darshanAt || 158|| pUrvaM kAryArthatryutpattirbodhe jAte cha tyajyate | shabdArthashcha mato.ananyalabhyo.artho.atra budhairyataH || 159|| shrutivAkyAt tataH siddhAdarthabodho hi jAyate | siddhashabdArthabodhasya tasmAnnAnupapannatA || 160|| ki~ncha siddhaparAchchApi vAkyAd bodhashcha jAyate | sandehavAhakAchChrutvA jAtashchaitra tatrAtmajaH || 161|| chaitraharShaM tato dR^iShTvA vyutpitsuravagachChati | shrutaitadvAkyajA chAtra harShasya kAraNaM matiH || 162|| eva~ncha brahmashabdAddhi shrotAttu brahmaNo matiH | ki~nchopAyAntareNAtra shaktigraho bhavatyapi || 163|| avyutpannA.Nshcha bAlAn hi vyutpannAn kartumichChukAH | jananIjanakAdyAshcha svAbhishchA~NgulibhiH khalu || 164|| dishantastattadarthaMshcha tattachChabdaiH punaH punaH | siddheShvartheShu shabdAnAM shakti cha grAhayanti hi || 165|| kAryArthaM eva shabdAnAM shaktigrahe.api sammate | siddhasya brahmaNo yuktA mImAMsA brahmavAdinAm || 166|| kutashcheduchyate chAtra shrotavyaM sAvadhAnataH. brahmavidApneti paramityasti vaidikaM vachaH || 167|| tadvAkyamanusR^ityAtra vidhirUpaM bhavatyadaH. brahmaprAptikAmaH khalu brahmopAsIta mAnavaH || 168|| pumAnatrAdhikArI hi brahmaprAptisamichChukaH | brahmaprAptisamichChA tatrAdhikArivisheShaNam || 169|| brahmAvAptishcha brahmAtha kAmanAyAM visheShaNe | prApyaM phalaM parabrahma brahmopAsanakAriNaH || 170|| tadvisheShAn svarUpaM cha vadachChrautavachAMsi hi | kArye chApekShitArthasya vAchakAni bhavanti vai || 171|| upAsanaphalabrahmasvarUpe boddhumIpsite | yato vetyAdishrautAni vAkyani kathayanti tat || 172|| jagajjanmAdikR^id rAmaH sarvAtmA sarvadhArakaH | sarveshvaraH parabrahma sarvArAdhyashcha sarvadaH || 173|| sarvashaktishcha sarvasyopAdAnaM cha nimittakam | savedehashcha sarvaj~naH kalyANaguNasAgaraH || 174|| vibhurj~nAnasvarUpashcha svabhaktyA nityamuktidaH | paravyUhAdibhedaishcha pa~nchadhA puruShottamaH || 175|| chidachidbhyAM vishiShTashcha kAryakAraNarUpakaH | bhagavAn divyadehashcha vibhUtidvayanAyakaH || 176|| vedaneneti sambaddhaH phalatvena hi rAghavaH | kArye.api vedatAtparye rAmo brahma cha sid.hdhyati || 177|| vyutpattyAM cha matAyAM hi siddhe kArye.athavA khalu | vedAntibrahmajij~nAsA saphalaiva na niShphalA || 178|| prAbhAkaranirAse hi shyAmAnandena nirmite | siddhasya brahmaNashchaivaM bodhyatA sunirUpitA || 179|| pradhAnaM na hi sadvAchyaM sadevetishrutau matam | tadaikShatetisamproktamIkShaNaM tatra no yataH || 180|| AtmA.a.andamayashchAtra brahmAnandamayo mataH | Anandamayashabdasya tatraivAbhyAsadarshanAt || 181|| ya eSho.antarAditye proktaH pumAn hiraNmayaH | brahmadharmoktito brahmahyAdityAntargataH sa cha || 182|| sharIritvAnna jIvo.ayaM kutashcheduchyate yataH | AdityAderniyantA.ayaM bR^ihadAraNyake shrutaH || 183|| asya lokasya ityAdAvAkAsho brahma vai yataH | brahmaNaH sarvabhUtAnAM hetutAli~NgadarshanAt || 184|| prANa iti ho vAchAtra brahmaNaH prANavAchyatA | brahmaNo.akhilabhUtAnAM hetutvali~NgadarshanAt || 185|| ataH paro divo jyotiratra jyotiH padena hi | charaNokteshcha samproktaM brahmaivetivinishchayaH || 186|| sa hovAcha prANo.asmItiprANo brahmeti sammataH | yato.atra brahmaNaH sarveshvaratvAdirhi dR^ishyate || 187|| upAsyo rAghavo brahma Chandogye hi manomayaH | yato manomayatvAdyA guNAstasya shrutishrutAH || 188|| yasya brahma cha kShatraM cha ubhe bhavata odanaH | atra chAttA parabrahma sarvasyAdanatA yataH || 189|| saha jIvAtmanA rAmaH praviShTo hR^idguhAmiha | a~NguShThapramitashchAtha bhUtabhavyaniyAmakaH || 190|| pAyayitari rAme cha pAtR^itvasyopachArataH | ubhAvR^itaM pibantau cha shrutau hi parikIrttitau || 191|| antarakShiNi puruSho shrImadrAma udIritaH | amR^itatvAbhayatvAdi guNAnAmupapattitaH || 192|| antaryAmyadhidaivAdAvantaryAmitayA shrutaH | sarvAtmatvaniyantR^itvAderuktatvAddhi rAghavaH || 193|| atha parA yayetyasyAmAdR^ishyatvAdidharmakaH | sarvaj~natAdidharmANAmuktyA rAmo.akhileshvaraH || 194|| imaM vaishvAnaraM chAtra rAmo vaishvAnaro mataH | vaishvAnarasya mUrdhaiva sutejA itirUpataH || 195|| sAdhAraNaishcha dharmairyadvaishvAnaro visheShitaH | dyumUrdhatvAdidharmANAM shrIrAme sambhavo.api cha || 196|| yasmin dyauH pR^ithivItyatra rAmo hyAtmatayA shrutaH | proktAshcha hetavo yasmAdamR^itasetutAdayaH || 197|| sarvotkR^iShTaguNo rAmo yo vai bhUmetyudIritaH | jIvAdUrdhvopadesho hi kAraNaM tatra manyate || 198|| tadakSharaM gArgyetasmin vAkye.akSharaM hi rAghavaH | ambarAntadhR^itishchaitanmantavyasya tu kAraNam || 199|| paramaH puruSho rAmaH trimAtreNomiti shrutau | IkShaNaviShayatvena vyapadeshashcha tasya yat || 200|| asmin brahmapure chaitachChrutivAkye samIritaH | shrIrAmo daharAkAsho vAkyasheShagahetutaH || 201|| a~NguShThamAtra ityAdAva~NguShThapramito mataH | bhUtabhavyasya cheshAnaH shrIrAmaH parameshvaraH || 202|| prANa ejati vAkye cha prANavAchyashcha rAghavaH | prANasya prANamityuktyA sarvasya kampanAt tathA || 203|| paraM jyotirUpaM chAtra rAmo jyotiShpaderitaH | jyotiShAM jyotirityatra jyotirvAchyatvadarshanAt || 204|| AkAsho heti ChAndogye hyAkAsho rAmavAchakaH | nAma rUpetaratvena brahmatvavyapadeshataH || 205|| rAma evaM paraM brahma rAma eva paraM tapaH | rAma eva paraM tattvaM shrIrAmo brahmatArakam || 206|| ramante yogino.anante nityAnande chidAtmani | iti rAmapadenAsau parabrahmAbhidhIyate || 207|| akSharaM brahma satyaM cha madhye chAnte cha rAghavaH | rAmaH satyaM paraM brahma rAmAt ki~nchinna vidyate || 208|| shrutismR^ityoriti brahmashrIrAmo vibhuchetanaH | sakR^ideva prapattyA yaH sarvAbhayapradAyakaH || 209|| guNAbdhiH satyasa~Nkalpo jagajanmAdikAraNam | sachchidAnandarUpashcha rAmo brahma shrutIritam || 210|| guNaishchAtha svarUpeNa bR^ihatvaM paramaM gataH | brahmavAchyastato rAmaH sarvAvasthAsu sammataH || 211|| AtmatvAchcha paratvAt sa paramAtmeti kIrttitaH | veveShTi yajjagat sarvaM tat sa viShNutayeritaH || 212|| aNoraNIyAn mahato mahIyAn rAghavo mataH | dvandvashUnyo.anavachChinnarachAnAdinidhanaH prabhuH || 213|| yatra nAyaM bhavet tAdR^ig desho nAsti hi kutrachit | ato deshaparichChedaH shrIrAmasya na vidyate || 214|| yatra nAyaM bhavet tAdR^ig kAlo nAsti hi kutrachit | ataH kAlaparichChedaH shrIrAmasya na vidyate || 215|| yena chAsya parichChedastAdR^ig vastu na kutrachit | ato vastuparichChedaH shrIrAmasya na vidyate || 216|| ayaM nirAshrayo yasmAchchAshrayo nAsya ko.api tat | nirAshrayAshrayaH kintu kashchinnAstiM hi rAmavat || 217|| vishvapravarttako rAmo nAsya kashchit pravarttakaH | rAmaH sarveshvaraH kashchid rAmasya cheshvaro na hi || 218|| sarvAtmA hi mato rAmo rAsyAtmA na ko.api cha | rAmadeho jagat sarvaM rAmo deho na kasyachit || 219|| sarvasheShI mato rAmo rAmasheShI na ko.api hi | rAmasheSho jagat sarvaM rAmaH sheSho na kasyachit || 220|| sarvebhyashcha paro rAmo rAmAt tattvaM paraM na hi | rAmashchAdirhi sarveShAM rAmasyAdirna kasyachit || 221|| vishvasya kAraNaM rAmo rAmasya kAraNaM na hi | sarveShAM sharaNaM rAmo rAmasya sharaNaM na cha || 222|| sarvArAdhyashcha rAmo hi rAmaH sarvaphalapradaH | svasya bhaktyA prapattyA cha shrIrAmo muktikArakaH || 223|| divyAkArayuto rAmaH sAkAraH sammatastataH | prAkR^itAkArashUnyatvAnnirAkArashcha kIrttitaH || 224|| kalyANaguNavattvena shrIrAmaH saguNo mataH | prAkR^itaguNashUnyatvAnnirguNashcha prakIrttitaH || 225|| bharttA bhoktA cha sarveShAM bhAskarAdeshcha bhAsakaH | rAmashchaiko hi sarveShu sthitaH kAShTheShu vahnivat || 226|| bhAvayed vaiShNavo vR^indAmAlordhvapuNDradhArakaH | dIkShito rAmamantreNa rAmaM sAdhyaM cha sAdhanam || 227|| prApyo mumukShubhI rAmo bhaktitashcha prapattitaH | nityairmuktaishcha nityaM hi stuto.architashcha sevitaH || 228|| vichChedarahitA prItyA bhaktI rAmasya saMsmR^itiH | yA bodhAyanasamproktAjjAtA sAdhanasaptakAt || 229|| shrIrAmasyAnavachChinnaM smaraNaM prItipUrvakam | shrImadvaiShNavAchAryaibhaktiyogatayA matam || 230|| a~NgamaShTA~Ngayogo.a~NgI bhaktiyogaH prakIrtitaH | labhyate bhagavAn rAmo bhaktiyogena nAnyathA || 231|| bhaktirbodhAyanaproktairvivekAdikasAdhanaiH | dhyAnadhruvasmR^itItyAdishabdavAchyA prajAyate || 232|| saMsAritA matA.abhaktyA bhaktyA muktirudIritA | AmR^ityusamayaM bhakterAvR^ittishcha matA shrutau || 233|| prArabdhAnte matA bhaktirmuktidA chArchirAdinA | a~NginI cha matA bhaktira~Nge cha j~nAnakarmaNI || 234|| shravaNaM kIrttanaM viShNoH smaraNaM pAdasevanam | archanaM vandanaM dAsyaM sakhyamAtmanivedanam || 235|| evaM mahApurANe shrIbhAgavate hi muktidA | bhakteshcha navadhA bhedAH prahlAdena prakIrttitAH || 236|| ebhirArAdhito rAmo bhakte paraM prasIdati | yogakShemaM vaha.Nlloke chAnte muktiM prayachChati || 237|| ghR^itaM jalAt tathA tailaM sikatAtashcha niHsaret | tathA.api bhagavadbhaktiM vinA mukterna sambhavaH || 238|| pUrvAghanAshinI chAtha parAghashleShavarjinI | bhaktireva tataH saiva pusAM saMsAranAshinI || 239|| evaM bhaktiH samAkhyAtA prabandhe yogapa~nchake | shrIpramitAkSharAkAradevAnandAryanirmite || 240|| rAmasya brahmaNo.ananyabhaktyaiva muktirApyate | bhaktirdhruvA smR^itiH sA cha vivekAdikasaptakAt || 241|| jAtyAshrayanimittairyad duShTamannaM bhavenna hi | tasmAd dehasya saMshuddhirvivekaH kathyate budhaiH || 242|| shabdarUparasaMsparshagandheShu viShayeShu yaH | anAdaraH sa tattvaj~nairvimokaH parikIrttitaH || 243|| shubhAshrayasya yachchAtra saMshIlanaM punaH punaH | abhyAsaH sAdhanaM taddhi yogavyAnopakArakam || 244|| yathAshakti hi pa~nchAnAM yaj~nAnAM mahatAM tathA | AshramAntaradharmANAmanuShThAnaM kriyA matA || 245|| ahiMsA chAnabhidhyA cha satyArjave tathA dayA | dAnaM chaitAni kalyANatayAmnAtAni sUribhiH || 246|| shokabhItinimittenAvasAdashchittadInatA | tadabhAvo hi samprokto.anavasAdo mahAtmabhiH || 247|| uddharShaH khalu santoSho.anuddharShastadviparyayaH | shokavachchAtisantoShe manaHshaithilyahetutA || 248|| sAdhanadIpikAyAM chaitAdR^ik sAdhanasaptakam | shrIbodhAyanavR^ittisthaM ga~NgAdhareNa varNitam || 249|| ananyachetasA satataM yo mAM smarati nityashaH | tasyAhaM sulabhaH pArtha nityayuktasya yoginaH || 250|| tadrUpapratyaye chaikA santatishchAnyaniH spR^ihA | tad.hdhyAnaM prathamaiH ShaDbhira~NgairniShpAdyate tathA || 251|| upAsanasya chAvR^ittiM vadanti smR^itayAstviti | upAsyaH svAtmarUpeNa rAmastUpAsakaiH sadA || 252|| chittasyaikAgratA yatra tatropAsyastu rAghavaH | upAsanaM cha karttavyamAsInena janena hi || 253|| yathAkratunayAda bhakto j~nAtR^itvarUpatAmiva | apahatAghatAM chApi svasvarUpasya chinteyat || 254|| sasItAya cha rAmAya yachcha svAtmasamarpaNam | tat prapattitayA proktamAchAryavAsavaiH shubham || 255|| nAvApyate paraM dhAma tapoyogasamAdhibhiH | sakR^idrAmaprapattyaiva prANibhiH prApyate hi tat || 256|| tApatrayAbhitaptena gatishUnyajanena hi | puruShottamarAmasya dayAbdheH sannidhau kR^itA || 257|| tvamevopAyabhUto meM bhaveti prArthanA cha yA | tatpUrvakAtmanikShepaH prapattitvena sammataH || 258|| visheShaNAMshamAdAya sa eva sharaNAgatiH | athAdR^itya visheShyAMsha nyAsavAchyaH sa eva hi || 259|| uktaM cha nyAsatattvaj~nairnyAsasyAsyA~Ngapa~nchakam | anAyAsena bodhAya sa~NkShepeNa taduchyate || 260|| AnukUlyasya sa~Nkalpastatra chAdyA~Ngamuchyate | AshrayasyAnuvR^ittau hi sa~Nkalpo.atra vidhIyate || 261|| uktama~NgaM dvitIyaM hi prAtikUlyasya varjanam | kriyate na prapannena yatra shAstreNa varjitam || 262|| rakShiShyatIti vishvAso nyAsA~NgaM hi tR^itIyakam | svarakShAsaMshayo yatra sarvathA parivarjitaH || 263|| nyAsasyA~NgaM chaturthaM tu goptR^itvavaraNaM matam | tat trAtA me tvameva syAH ityevaM prArthanAtmakam || 264|| udAraH sarvavichchAtha sarvashaktishcha rAghavaH | rakShaNe rakShaNIyasya rakShApekShAmapekShate || 265|| nyAsasya pa~nchamaM tva~Nga kArpaNyaM samudIritam | prapannasyAnvayo yatropAyAntareShu varjitaH || 266|| shrImadrAmaM prapannAshcha dhyAnayogaM vinA.api vai | mR^ityusindhumatikramya chAmR^itatvaM prayAnti hi || 267|| saralaH sugamashchAtha sakR^it kAryo.anapekShakaH | yatastato.ayamanyasmAnnyAsaH shreShThatamo mataH || 268|| tyaktvopAyAntaraM muktyai kAryo nyAsasamAshrayaH | sarvebhyo chAbhayaM datte rAmaH sakR^it prapattitaH || 269|| sarveShAM prANinAM chAtra prapattAvadhikAritA | janAshcheshaM prapadyaiva mAyAM taranti dustarAm || 270|| nyAso dR^iptaprapannAnAM dehAntaranivArakaH | ArttAnAM cha sa evAshu muktido hi sakR^it kR^itaH || 271|| asmadguruvaraishchaivaM shrIchidAnandadeshikaiH | prapatteH satsvarUpaM hi proktaM nyAsakalAnidhau || 272|| rAmAyattasthititvAchcha sarvasmin rAmadehatA | sAmAnAdhikaraNyaM tad rAme sarvasya bhAsate || 273|| pramANalakShaNAbhyAM cha vastusiddhirhi manyate | nirvisheShe dvayAbhAvAt tAdR^ig brahma na sid.hdhyati || 274|| rAmaH prakR^itibhinno.asti satvAdirahito yataH | chetanatvAjaDatvAbhyAM sarvadehitayA tathA || 275|| chetanatvAjaDatvAbhyAM rAme.asti kAlabhinnatA | pratyaktvAchchetanatvAchcha shuddhasatvaM na rAghavaH || 276|| tata eva cha shrIrAmo j~nAnabhinno mato budhaiH | rAmashchAdravyabhinno.asti tatrasti dravyatA yataH || 277|| sarveshatvAd vibhutvAchchAkarmAdhInatayA tathA | jagajjanmAdihetutvAd rAme jIvavibhinnatA || 278|| IshAno bhUtabhavyasya shrutau rAmo.akhileshvaraH | jIvabhinnatathA choktau gItAyAM puruShottamaH || 279|| sharIrastho.api kaunteya na karoti na lipyate | karmAnadhInatA cheshe gItAyAmiti bhAShitA || 280|| pramANAbhAvato rAmasyeshvaratvaM na mAyikam | mAyikI na tathA rAme jagajanmAdi hetutA || 281|| paro vyUhashcha vibhavo.antaryAmyarchAvatArakaH | pa~nchadhAvasthitaH chaivaM shrIrAmaH sakaleshvaraH || 282|| aprAkR^ite.ajaDe nitye.avyaye cha tamasaH pare | yad gatvA na nivarttante tasmin shrIrAmadhAmani || 283|| muktAtmanAM cha nityAnAM tathA shrIrAmasItayoH | bhogasthAne cha bhogye cha bhogopakaraNAtmake || 281|| rAghavasya prapattyA vA bhaktyA prApye.archirAdinA | ramyakalpadrumArAmapramodavanabhUShite || 285|| sarayUmaNishailAbhyAM shobhite nityadhAmani | shuddhasatvamaye divye sAkete cha parAtpare || 286|| divyaishcha dvArapAlaishcha maNDite chA~NgadAdibhiH | ayodhyAnagare.ayodhye sarvabhItivivarjite || 287|| brahmaharmyA~NgaNe ramye.anantasUryaprabhAnvite | kalpatarutale divyapuShpAstIrNe manohare || 288|| chandropamavitAnasyAdhastAddhaime dharAtale | divyamANikyavedyAM cha ratnasiMhAsane shubhe || 289|| sevitashchA~njaneyAdyairnityairmuktaishcha saMstutaH | pAlakaH sarvalokAnAM sarvalokaikakAraNam || 290|| paripUrNatamaM brahma kaleshaH kleshavarjitaH | aMshI sarvAvatArI cha sarveshaH shrutidarshitaH || 291|| divyasuvarNasaddaNDachChatrachAmaradhAribhiH | vastrabhUShA.a.avR^itairbhavyairAvR^ito nityapArShadaiH || 292|| nIlambujasamaH shyAmo ku~nchitashyAmakuntalaH | kapyAsapuNDarIkAkShaH shAradendunibhAnanaH || 293|| divyaparichChado divyo divyashastrAstradhArakaH | sachchidAnandadehashcha divyabhUShaNabhUShitaH || 294|| muktidashcha mumukShUNAM dhyAnArchAvandanAdibhiH | pAdapadmAshrayAt sarvaduHkhahR^it sukhakR^it tathA || 295|| sarvaj~naH sarvaChaktishcha sarvadehashcha sarvagaH | sarvavidyAsu chArAdhyaH sarvasya jagato guruH || 296|| divyagandhAnuliptA~Ngo kalyANaguNavAridhiH | abhirAmaH paro rAmaH shobhitaH sItayA saha || 297|| sarvAvatAramUlaM sa dIpotpAdakadIpavat | upAsyashchAshrayashchAtha sarveShAmabhirakShakaH || 298|| svAnurUpashcha nityashcha shrImadrAmasya vigrahaH | avayavairanArabdho vR^iddhikShayAdivarjitaH || 299|| mANikyapeTikAvat sa svarUpasya prakAshakaH | shuddhasatvamayo divyo prAkR^itatvaM na tasya hi || 300|| sarvAtishAyitejasvI shreyoguNagaNArNavaH | nityamuktAnubhAvyaH so.anusandheyashcha yoginAm || 301|| mohakaH sa cha sarveShAM divyamaNDanamaNDitaH | divyarUpavishiShTaH sa divyavastrAstrashobhitaH || 302|| rAma evaM paraM brahma rAma evaM paraM tapaH | paratA brahmatA cheti rAme hanumateritA || 303|| vyAptikrAntipraveshechChAstattadvAtunibandhanAH | paratvadyotikAH viShNordevasya paramAtmanaH || 304|| vyApnoti deshakAlAmyAM sarvaM yad rUpato.api cha | tatparaM gaditaM sadbhirviSherdhAtornirUpaNAt || 305|| kAntirnAma guNotkarSho guNA j~nAnabalAdayaH | ativelaM prakR^iShyante yatra kAntaH sa IritaH || 306|| akAntAshchetanAH sarve kAntaH sa puruShaH paraH | kAntirnAma guNaH so.ayaM vaderdhAtonirUpaNAt || 307|| chetanAchetanAH sarve vishantyeva yataH svayam | mahIyAMsa vishatyeva yo.aNIyAnaNuShu svayam || 308|| sa paro gaditaH sadbhirviSherdhAtornirUpaNAt. ya iShyate sadA sarvairAtmabhAvena chetanaiH || 309|| sa paro gaditaH sadbhiriSherdhAtornirUpaNAt | ahirbudhnyasaMhitAyAmIshasya paratAtviti || 310|| jagatpUjyA jagadvandyA muktidA jagadIshvarI | jagaddehA jaganmAtA jagaddhetushcha bhUmijA || 311|| vidyudAbhA dayAmbhodhiH sa~nchchidAnandavigrahA | nityamuktasamArAdhyA divyavastrairala~NkR^itA || 312|| vibhvI sarveshvarI sItA divyabhUShaNabhUShitA | rAmAbhinnA.atiramyA chArchanIyA rAmavallabhA || 313|| mamAparAdhavR^indA.Nshcha rAmachandrasvatantratAm | saMvinAshya cha sItAmbA prApyAtha svAminI parA || 314|| kAruNyasindhurAmasya kAruNyAdIMshcha sadguNAn | samudbodhya cha samprAptAM mama puruShakAratAm || 315|| anugrahamayIM devIM nigraheNa cha varjitAm | shrIsItAM chintayedevaM shrIrAmasharaNAgataH\rdq{} || 316|| ityevaM navaratnyAM hi shrIsItAmbA nirUpitA | siddhAntabhUShaNena shrIshyAmAnandena dhImatA || 317|| vedavedyau cha sadvandyau sItArAmau parAtparau | ananyabhaktisamprApyo prapannajanarakShakau || 318|| IshvaraH sarvabhUtAnAmAdikAraNamuchyate | sarvaj~na j~nAnashaktyAdikalyANaguNabhUShitaH || 319|| dharmArthakAmamokShANAM pradAtA raghunandanaH | divyavigrahasaMyukto.anantAnandojagatpatiH || 320|| yadyapyArttiharo rAmo hyantaryAmI mahAprabhuH | tathApyAtmakR^itaiH kAryairna kadApi sa badhyate || 321|| yathA bAlyAdyavasthAbhirna jIvo dUShyate kvachit | tathA.antashcharamANo.api na bhaved dUShito hariH || 322|| paravyUhAdibhedena vij~neyaH sa cha pa~nchadhA | bahubhirdvArapAlaishcha koTTapAlaishcha saMyutaH || 323|| mahAmaNisamAkIrNe maNDape cha virAjitaH | shobhayA parayA yuktaH kirITamukuTAdibhiH || 324|| mahArAj~nyA cha jAnakyA bhUnIlAbhyAM cha sevitaH | sa~NkarShaNashcha pradyumno.aniruddha iti bhedataH || 325|| vij~neyashcha tathA vyUho jagatsR^iShTyAdikArakaH | pUrNo j~nAnabalAbhyAM cha sa~NkarShaNaH iti smR^itaH || 326|| vIryaishvaryayutastatra pradyumna iti kathyate | shaktitejo vishiShTastu hyanuruddha itIritaH || 327|| tattatsAjAtyarUpeNa hyAvirbhAvaH parasya vai | vibhavaH sa cha vij~neyo mukhyo gauNashcha sa dvidhA || 328|| upAsyaH puruShairmukhyo na cha gauNaH kadAchana | sarvatra sarvadA yastu jIvA.NstyaktuM na cha kShamaH || 329|| antaryAmI sa vij~neyo jIvadoShairadUShitaH | deshakAlAdiniyamai rahitaH sa sahAprabhuH || 330|| dhAtupAShANakAShThAdikR^itavigrahamAshritaH | shrIrAmaH sa paraM brahma jAnakyA sahitaH prabhuH || 331|| archAvatAro vij~neyaH kR^ipAshIlo guNAmbudhiH | evaM pa~nchaprakAreNa hyeko.api sa mahAprabhuH || 332|| vibhakto bhagavAn rAmaH sarvalokaikarakShakaH | sevitaH parayA bhaktyA santuShTaH sa haristadA || 333|| svAshritebhyashcha dAsebhyaH sAyujyaM samprayachChati | shrIvAlmIkisaMhitAyAmevaM rAmo hi pa~nchadhA || 334|| vyUhasvarUpaM H vyaktaM cha pUrNaShADguNyaM varttate yatra sarvadA | paripUrNaH sa vij~neyo brahma rAmaH parAtparaH || 335|| shrIrAmAddhi chaturvyUhAH prAdurbhUtA bhavanti hi | vAsudevaH sa~NkarShaNaH pradyumnashchAniruddhakaH || 336|| vyUhyAtmAnaM chaturdhA cha vAsudevAdi mUrtibhiH | sR^iShTyAdIn prakarotyeSha vishuddhAtmA janArdanaH || 337|| evaM viShNupurANe.api sR^iShTyAdisaMvidhAyakAH | brahmaNo rAmachandrAddhi chaturvyUhAH prakIrttitAH || 338|| vAsudevaH sa~NkarShaNaH pradyumnashchAniruddhakaH | ityAdyanyatamaH shAstre vyUho hi samprakIrttitaH || 339|| teShvAdyo vAsudevo hi hInaH sa prAkR^itairguNaiH | tato.asau nirguNaH proktaH ShaDguNaiH saguNo.api saH || 340|| pradhAnakShetraj~napatirvAsudevaH shrutau shrataH | sa guNAnAmadhiShThAtA bandhamuktiprado mataH || 341|| tato jIvAbhimAnI hi sa~NkarShaNaH prajAyate | sa~NkarShaNastadA.a.ashritya prAkR^itaM hi tamoguNam || 342|| saMharate jagat sarvaM shivo bhUtvA balena saH | svasya j~nAnaguNenAtha sachChAstraM vitanotyapi || 343|| tato manobhimAnI hi pradyumnaH samprajAyate | samAshritya tadA.ayaM tu prAkR^itaM cha rajoguNam || 344|| vishvakR^id brahmatAM gatvA svasyaishvaryaguNena hi | pravarttayati dharmAMshcha vIryeNa sAtvikAnatha || 345|| aha~NkArAbhimAnI chAniruddho jAyate tataH | tadAnIM sa samAshritya satvaM cha prAkR^itaM guNam || 346|| viShNurbhUtvA.akhilaM vishvaM shaktyA pAti vibhartti cha | svatattvaM svaguNenAtha tejasA j~nApayatyasau || 347|| vAsudevAt sa~NgharShaNa ityAdyAgamavAkShu hi | sa~NkarShaNe na jIvatvaM kintu jIvAbhimAnitA || 348|| sa hyanAdiranantashcha paramArthena nishchitaH | iti tasyAM saMhitAyAM jIvotpatterniShedhanAt || 349|| sa~NkarShaNAt pradyumnasa.nj~naM manashchetivAchi cha | pradyumno na manaH kintu tatra mano.abhimAnitA || 350|| karaNAtmakaM mano yasmAt karturnotpadyate khalu | pradyumnanAdaniruddhasa.nj~nako.aha~NkAra ityapi || 351|| aha~NkArAbhimAnItyaniruddhaM sambravIti hi | kadApi manasashchAtra nAha~NkArasamudbhavaH || 352|| tataH sa~NkarShaNAdInAM na jIvAdyabhidhAyitA | kintu jIvAdyadhiShThAtR^itattaddvyUhsvarUpatA || 353|| tatra j~nAnabaladvandvAd rUpaM sA~NkarShaNaM hareH | bhagavAnachyuto.apItthaM ShADguNyena samedhitaH || 354|| balaj~nAne guNau tasya sphuTau kAryavashAnmune | balena haratIdaM sa guNena nikhilaM mune || 355|| j~nAnena tanute shAstraM sarvasiddhAntagocharam | vedashAstramitikhyAtaM pA~ncharAtraM visheShataH || 356|| aishvaryavIryasambhedAd rUpaM prAyumnamuchyate | aishvaryeNa guNenAsau sR^ijate tachcharAcharam || 357|| vIryeNa sarvadharmAMshcha pravarttayati sarvashaH | shaktitejaHsamutkarShAdaniruddhatanurhareH || 358|| shaktyA jagadidaM sarvamanantANDaM nirantaram | vibhartti pAti cha harirmaNisAnurivANukam || 359|| tejasA nikhilaM tattvaM j~nApayatyAtmano mune | viShvaksenasaMhitAyAmevaM vyUhA hi varNitAH || 360|| vAsudevaH sa~NkarShaNaH pradyumnaH puruShaH svayam | aniruddha iti brahman mUrttirvyUho.abhidhIyate || 361|| sa vishvastaijasaH prAj~nasturIya itivR^ittibhiH | athendriyAshayaj~nAnairbhagavAn paribhAShyate || 362|| a~NgopA~NgAyudhAkalpairbhagavAn tachchatuShTayam | vibhartti sa chaturmUrttirbhagavAn harirIeshvaraH || 363|| shrImadbhAgavate chaivaM chaturvyUhAH prakIrttitAH | jAgradAdinivR^ittyarthamupAsyA vyUhamUrttayaH || 364|| vAsudevAdayashchAtha chatvArastachchatuShTayAt | aShTAvatha cha sa~njAtA vyUhAstebhyashchatuShTayAt || 365|| achyuto.adhokShajashchAtha nR^isiMhaH puruShottamaH | upendrashcha harishchAtha kR^iShNashchAtha janArdanaH || 366|| sa~njAtAshcha trayo vyUhA vyUhAchChrIvAsudevataH | keshavasa.nj~nashchAtha nArAyaNAshcha mAdhavaH || 367|| trayo vyUhAshcha sa~njAtA vyUhAt sa~NkarShaNAdatha | govindasa.nj~nakashchAtha viShNushcha madhUsUdanaH || 368|| vyUhA jAtAstrayashchAtha vyUhAt pradyumnataH kila | shrI trivikramasa.nj~nashcha vAmanaH shrIdharastadA || 369|| aniruddhAchcha sa~njAtAstrayo vyUhAstathaiva cha | padmanAmo hR^iShIkeshaH shrImaddAmodarastathA || 370|| vyUhasya chaikasa.nj~nasya vibhinnasaMhitAsu cha | kalpabhedena nirvAhyA vibhinnakAraNAdayaH || 371|| shAr~NgadhanvA hR^iShIkeshaH puruShaH puruShottamaH | ajitaH khaDgadhR^ig viShNuH kR^iShNashchaiva vR^ihadbalaH || 372|| senAnIrgrAmaNIshcha tvaM buddhiH sattvaM kShamA damaH | prabhavashchApyayashcha tvamupendro madhusUdanaH || 373|| prabhavashchApyayashcha tvaM padmanAbho raNAntakR^it | shrImadrAmAyaNe chaivaM vyUhA rAmAt prakIrtitAH || 374|| \ldq{}j~nAnAdiguNasAmAnye vAsudevaH prakIrttitaH | sa~NkarShaNo vAsudevAt tasmAt pradyumnasa.nj~nitaH || 375|| pradyumnAdaniruddho.abhUt sarva ete chaturbhujAH | mUrtibhyashcha chaturbhyashcha chaturviMshatimUrttayaH || 376|| jAyante kramasho brahman dIpAd dIpAntaraM yathA | sarvechaturbhujAH padmasha~NkhachakragadAdharAH || 377|| vAsudevAdAdidevAt prathamAt keshavastathA | nArAyaNo mAdhavashcha jaj~nire bhUsurottama || 378|| sa~NkarShaNAchcha govindo viShNushcha madhusUdanaH | trayaste samajAyanta pradyumnAchcha trivikramaH || 379|| vAmanaH shrIdharashchaite jaj~nire munisattama | aniruddhAd hR^iShIkeshaH padmanAbhashcha suvrata || 380|| dAmodarashcha tenetthaM dvAdashAMshAH prajaj~nire | iti padmasaMhitAyAM vyUhA dvAdasha kIrttitAH || 381|| keshavastu suvarNAbhaH sha~NkhachakragadAdharaH | shuklAmbaradharaH saumyo muktAbharaNabhUShitaH || 382|| nArAyaNo ghanashyAmaH sha~NkhachakragadA.asibhR^it | pItavAsA maNimayairbhUShaNairupashobhitaH || 383|| mAdhavashchotpalaprakhyashchakrashAr~NgagadA.asibhR^it | chitramAlyAmbaradharaH puNDarIkanibhekShaNaH || 384|| govindaH shAshivarNaH syAt padmasha~NkhagadA.asibhR^it | raktAravindapAdAbjastapta kA~nchanabhUShaNaH || 385|| gauravarNo bhavedviShNushchakrasha~NkhahalAsibhR^it | kShaumAmbaradharaH strIgvI keyUrA~NgadabhUShitaH || 386|| aravindanibhaH shrImAn madhujit kamalAsanaH | chakraM shAr~Nga cha mushalaM padmaM dorbhirvibhartyasau || 387|| trivikramo raktavarNaH sha~NkhachakragadAsibhR^it | kirITahArakeyUrakuNDalaishcha virAjitaH || 388|| shrIvAmanaH kundavarNaH puNDarIkAyatekShaNaH | dorbhirvajraM gadAM chakraM padmaM haimaM vibharttyasau || 389|| shrIdharaH puNDarIkAkhyashchakrashAr~NgI cha padmadhR^ik | raktAravindanayano muktAdAmavibhUShitaH || 390|| vidyudvarNo hR^iShIkeshashchakrashAr~NgahalAsibhR^it | raktamAlyAmbaradharaH puNDarIkAvataMsakaH || 391|| indranIlanibhashchakrasha~NkhapadmagadAdharaH | padmanAbhaH pItavAsAshchitramAlyAnulepanaH || 392|| dAmodaraH sArvabhaumaH padmashAr~NgAsisha~NkhabhR^it | pItavAsA vishAlAkSho nAnAratnavibhUShitaH || 393|| vyUhA dvAdashadhA chaivaM hArItasmR^itivarNitAH | boddhavyA hi janairdivyA vyUhatattvabubhutsubhiH || 394|| (guNayugmatrayAd vyUhatrayAvirbhAvaH) tatra j~nAnabaladvandvAd rUpaM sA~NkarShaNaM hareH | aishvaryavIryasambhedAd rUpaM prAdyumnamuchyate || 395|| shaktitejaH samutkarShAdAniruddho tanurhareH | ete shaktimayAvyUhA guNonmeShasvalakShaNAH || 396|| (vyUhtraye.api ShADguNyAnuvR^ittiH) ShADguNyavigrahA devAH puruShAH puShkarekShaNAH | tatra tatrAvashiShTaM yadguNAnAM dviyugaM mune || 397|| (tridhA chAturAtmyasthitiH) anuvR^ittiM bhajatyeva tatra tatra yathAyatham | vyAptimAtraM guNonmeSho mUrtikAra iti tridhA || 398|| (sa~NkarShaNasya kR^ityam) chAturAtmya sthitirviShNorguNavyatikarodbhavA | tatra j~nAnamayatvena devaH sa~NkarShaNo balI || 399|| pradyumnasya kR^ityaM H vyanaktyaikAntikaM mArgaM bhagavatprAptisAdhanam | vIryaishvaryamayo devaH pradyumnaH puruShottamaH || 400|| (aniruddhasya kR^ityam) sthitaH shAstrArthabhAvena bhagavatprAptivartmanA | shAstrArthasya phalaM yat tad bhagavatprAptilakShaNam || 401|| prApayatyaniruddhaH san sAdhakAn puruShottamaH | shAstrashAstrArthatatsAdhyaphalanirvAhakA ime || 402|| (paravAsudevena saha vyUhasya chAturAtmyam) puruShAH puNDarIkAkShA vyUhAH shaktimayA hareH | bhagavAn vAsudevashcha vyUhAshchaite trayo mune || 403|| (guNonmeShasvarUpapradarshanam) chAturAtmyamidaM viddhi vyaktAvyaktasvalakShaNam | guNAH shaktimayA ye te j~nAnaishvaryabalAdayaH || 404|| teShAM yugapadunmeShaH staimityavirahAtmakaH | sa~Nkalpakalpito viShNoryaH sa tadvyaktilakShaNaH || 405|| bhagavAn vAsudevaH sa paramA prakR^itishcha sA | shaktiryA vyApino viShNoH sA jagatprakR^itiH parA || 406|| (sisR^ikShorvAsudevAt sa~NkarShaNAvirbhAvaH) shakteH shaktimato bhedAd vAsudeva itIryate | sarvashaktimayo devo vAsudevaH sisR^ikShayA || 407|| (tatra dR^iShTAntaH) vibhajatyAtmanA.a.atmAnaM yaH sa sa~NkarShaNaH smR^itaH | bhAvAnudayashailasthe prabhA yadavad vijR^imbhate || 408|| (tasya ShoDashashatavarShapratIkShaNam) udayasthe tathA deve prabhA sa~NkarShaNAtmikA | avyApR^itA shatAnyeShA shaktistiShThati ShoDasha || 409|| sa~NkarShaNAtmikA sAkShAda vij~nAnabalavAridhiH | ananto bhagavAn viShNuH shaktimAn puruShottamaH || 410|| pUrNastimitaShADguNyo nistara~NgArNavopamaH | ShaNNAM yugapadunmeShAd guNAnAM svaprachoditAt || 411|| ananta eva bhagavAn vAsudevaH sanAtanaH | tatra j~nAnabalonmeShAt svasa~NkalpaprachoditAt || 412|| (pradyumnAvirbhAvaH) ananta eva bhagavAn devaH sa~NkarShaNo.achyutaH | sthitvA ShoDashavarShANi devaH shaktimayo.achyutaH || 413|| ananta eva bhagavAn pradyumnaH puruShottamaH | aMshAMshenoditA shaktiH prAdyumnI bhagavatprabhA || 414|| (aniruddhAvirbhAvaH) avyApR^itA shatAnyeShA tuShNIM tiShThati ShoDasha | tataH shaktimayo devaH pradyumnaH puruShottamaH || 415|| shatAni ShoDasha sthitvA svasa~NkalpaprachoditaH | ananta eva bhagavAnaniruddho bhavatyuta || 416|| aMshAMshenoditA shaktirAniruddhI hareH prabhA | avyApR^itA shatAnyeShA tuShNIM tiShThati ShoDasha || 417|| (vyUhasya ShoDashashatavarShAnantaraM sR^iShTau vyApR^itiH) shatAni ShoDasha sthitvA.aniruddhaH shaktimAnasau | tadA vyApriyate sR^iShTau pUrvAbhyAM saha nArada || 418|| (vyUhAnAM heyapratibhaTatvamanAditvaM cha) vyUhA ete vishAlAkShAshchatvAraH puruShottamAH | nirdoShA niraniShThAshcha niravadyAH sanAtanAH || 419|| anantaramakSharaM chaitachchAturAtmyaM mahAmune | nistara~NgadashAyAM te niHsaktAH saktachinmayAH || 420|| shaktyAtmakA guNonmeShadashAyAM te vyavasthitAH | tatra sthUladashAyAM te vyaktibhAvamupAgatAH || 421|| (chAturAtmyasya manAlambanArthatvam) jagatAmupakArAya sachchidAnandalakShaNAH | manAlambanAyaiShA chAturAtmyavyavasthitiH || 422|| (vyUhAd vyUhAntarAvirbhAvaH) AmnAsiShuramuShyAshcha rahasyAmnAyavedinaH | vyUhAntaravibhavAdIn bhedAn sa~NkalpakalpitAn || 423|| (dvAdasha vyUhAntarANi)(vAsudevAdeH keshavAdayaH) vyUhAntaraM dasha dve cha keshavAdyAH prakIrtitAH | keshavAditrayaM tatra vAsudevAd vibhAvyate || 424|| sa~NkarShaNAchcha govindapUrvaM tritayamadbhutam | trivikramAdyaM tritayaM pradhumnAduditaM mune || 425|| (vyUhAntarasya traividhyam) hR^iShIkeshAdikaM tadvadaniruddhAn mahAmune | parAH svakAraNAntasthAH sUkShmAste dvibhujAH smR^itAH || 426|| chaturbhujAste vij~neyAH sthUlAstribhuvaneshvarAH | chakrAdyAyudhavinyAso yantratantre.abhidhArayate || 427|| (atha keshavAdisvarUpavarNanam) taptajAmbUnadaprakhyaM puNDarIkAyatekShaNam | apArakaruNaM padmasha~NkhachakragadAdharam || 428|| pItAmbaradharaM devaM vanamAlAvibhUShitam | hArakeyUrakaTakakuNDalairUpashobhitam || 429|| chaturbAhusadArA~NgaM prasannavadanaM vibhum | prAgAdi vinyased devaM keshavaM kleshanAshanam || 430|| sha~NkhapadmachakragadAdharaM nIlAmbudachChavim | sarvAla~NkArasaMyuktaM kuryAnnArAyaNaM tataH || 431|| padmakaumodakIsha~Nkhachakra dhAriNamavyayam | devamindIvarashyAmaM mAdhavaM bhAvayet tataH || 432|| chakrakaumodakIsha~NkhapadmAyudhavirAjitam | indubimbanibhaM kuryAt govindamamitaijasam || 433|| gadAbjasha~NkhachakrAstradharaM paramabhUShitam | viShNuM vishvapatiM kuryAt padmaki~njalkasannibham || 434|| chakrasha~NkhAmbujagadAdhAriNaM karuNAnidhim | raktapadmadalaprakhyaM taM kurvIta trivikramam || 435|| sha~NkhachakragadApadmadharaM paramabhUShitam | taruNAdityasa~NkAshaM vAmanaM bhAvayet tataH || 436|| padmachakragadAsha~NkhadharaM sadguNasAgaram | puNDarIkanibhaM devaM shrIdharaM parikalpayet || 437|| gadAsudarshanayute sha~Nkhapadme cha vibhratam | vidyutprabhaM hR^iShIkeshaM kurvIta kamalekShaNam || 438|| sha~Nkhapadme gadAchakre tathA vibhrANamujvalam | sahasrAdityasa~NkAshaM padmanAbhaM tu kArayet || 439|| padmasha~NkhagadAchakradharaM bandhUkasannibham | bhaktyekasulabhaM devaM dAmodaramatha smaret || 440|| keshavAdeshcha rUpANi chetyevaM darshitAni hi | ahirbudhnyasaMhitAyAM bodhyAnyetAni yatnataH || 441|| (atha vyUhalokAH) shrIsAketAdadhaHsthashcha shrIgoloko hi saMsthitaH | shrInArAyaNalokashcha tadadhastAd virAjitaH || 442|| tadadhastAd vAsudevavyUhaloko hi varttate | bhagavAn vAsudevo hi sa~NkarShaNAdikAraNam || 443|| virAjate chaturbhujaH sha~NkhachakragadAdharaH | vAsudevAdadhaHsthashcha lokaH sa~NkarShaNasya hi || 444|| yatra nIlAmbaradharo vyUhaH sa~NkarShaNaH sthitaH | shuddhasphaTikatulyo.asau raktapadmanibhekShaNaH || 445|| divyagandhAnuliptA~Ngo halahastashchaturbhujaH | vAsudevasya sheShashcha hyananto.anantavikramaH || 446|| kAlarudrayamAdInAmantaHstho layakArakaH | dhArayati dharAM chAsau j~nAnabalasamanvitaH || 447|| pradyumnavyUhalokastu sthitaH sa~NkarShaNAdadhaH | pradyumno rAjate yatra kishoro raktalochanaH || 448|| jagato mohakashchAsau divyabhUShaNabhUShitaH | brahmAntaHstho jagatkarttA vIryaishvaryasamanvitaH || 449|| adholokastu pradyumnAdaniruddhasya kIrtitaH | shaktitejoyuto vyUho yatrAniruddhasa.nj~nakaH || 450|| antaryAmI sa manvAderjagataH pAlako mataH | vashiShThasaMhitAyAM hi vyUhalokA matA iti || 451|| evaM tattadvyUhalokAstattallokAdadhastanAH | svasvAchAryaishcha vij~neyA alaM pallavitena tat || 452|| vibhavasvarUpam | devAdikavibhUtyAM cha tattatsAjAtyavattayA | bhaktA.Nshcha rakShituM rAmAvirbhAvo vibhavo mataH || 453|| ajAyamAno bahudhA shruteratrapramANatA | na karmaphalabhogArthaH sa tvaichChikastanugrahaH || 454|| ajo.api sannavyayAtmA bhUtAnAmIshvaro.api san | prakR^itiM svAmadhiShThAya sambhavAmyAtmamAyayA || 455|| yadA yadA hi dharmaglAnirbhavati bhArata | abhyutthAnamadharmasya tadAtmAnaM sR^ijAmyaham || 456|| paritrANAya sAdhUnAM vinAshAya cha duShkR^itAm | dharmasaMsthApanArthAya sambhavAmi yuge yuge || 457|| janma karma cha me divyamevaM yo vetti tattvataH | tyaktvA dehaM punarjanma naiti mAmeti so.arjuna || 458|| shrImadbhagavadgItAyAmevamabhihitaM yataH | prAkR^itajanmabhinnaM tad bhagavajjanma sammatam || 459|| yathArthaj~nAnataH svasya divyaM janma tadaishvaram | paramopAyabhUtaM tad santArakaM bhavAmbudheH || 460|| avajAnanti mAM mUDhA mAnuShIM tanumAshritam | paraM bhAvamajAnanto mama bhUtamaheshvarama || 461|| moghAshA moghakarmANo moghaj~nAnA vichetasaH | rAkShasImAsurIM chaiva prakR^itiM mohinIM shritAH || 462|| tAnahaM dviShataH krUrAna saMsAreShu narAdhamAn | kShipAbhyajastramashubhAnAsurIShveva yoniShu || 463|| AsurIM yonimApannA mUDhA janmani janmani | mAmaprApyaiva kaunteya ! tato yAntyadhamAM gatim || 464|| avyaktaM vyaktimAnnaM manyante mAmabuddhayaH | paraM bhAvamajAnto mamAvyayamanuttamam || 465|| nAhaM prakAshaH sarvasya yogamAyAsamAvR^itaH | mUDho.ayaM nAbhijAnAti loko mAmajamavyayam || 466|| avatArasya chAvaj~nAM kurvantyAsurabuddhayaH | teShAM bhagavatA proktA gItAyAmadhamA gatiH || 467|| avatAracharitrANi tArakANi bhavArNavAt | vairAgyaM janayitvA cha bhakteH saMvardhakAni hi || 468|| brahmaNo nanu rAmasya nirAkArAvatAriNaH | katha~NkAraM bhavedatra sAkArAtmAvatAratA || 469|| iti chenna kuto yasmAt kAShThavyApto.analaH khalu | kAShThasyAkAratAM yAti prAkaTye hi yathA tathA || 170|| agniryathaika ityAdeH shruteratra pramANatA | tasya yathA kapyAsaM puNDarIkamevamakShiNI || 471|| ApraNakhAt sarva eva suvarNashcheti vAkyataH | rAme brahmaNi ki~nchaivaM divyA sAkAratA shrutA || 472|| achakShushchetibAdhastu prAkR^itasyaiva chakShuShaH | tasya yathA shrutermAnAnnatu divyasya chakShuShaH || 473|| tadabhAvo na talloke hyavatAragrahe.api cha | rAmasya brahmaNo yasmAt sarvatra paripUrNatA || 474|| kadApi prakR^iteH sa~Ngo rAmasya mohako na hi | bhavato rAghavAdeva smR^itij~nAnavyapohane || 475|| svarUpeNa svabhAvena sharIreNApi nirmalaH | sarvAvasthAsu rAmo hi mAlinyaM samupaiti na || 476|| rAmAMsho.api prakAratvAjjIvo baddhaH svakarmabhiH | jIvasaMsAramAlinyaM bhAsate karmabandhanAt || 477|| upaiti brahmasAdR^ishyaM brahmAhamiti bhAvayan | vimuktaH karmaNA jIvastadA bhavati nirmalaH || 478|| saMsAro bhAsate jIve rAmAMshe mohataH khalu | avatArasvarUpe tu lokadR^iShTyA na mohataH || 479|| anaMshe rAghave pUrNe brahmaNi sarvasheShiNi | mAlinyaM na svabhAvena sheShayostattvato na hi || 480|| umbhAvaMshau tara~Ngau cha hyatara~Ngastu rAghavaH | nirAkulaH sa saMsArAdavatArI pareshvaraH || 481|| prakR^iteH sa~Ngato jIvo satvAditriguNo.asti hi | muktau tu nirguNaH so.atha guNatrayavimochanAt || 482|| svaprapannasya rAmo hi guNatrayavimochakaH | rAmastu nirguNo nityaM prakR^itisa~NgavarjitaH || 483|| saguNashcha paro rAmo divyAnantaguNArNavaH | aMshavyAvarttakaM rAme nirguNeti visheShaNam || 484|| rAmAMshasya tu jIvasya guNamohAddhi saMsR^itiH | avatAre.anyadR^iShTyA tu bhAsitaM bandhanaM nahi || 485|| rAmasya saguNAMshamya saguNatva nivR^ittaye | nirguNashchApi rAmAMsho.avatAro guNavAniva || 486|| divyAdivyavibhUtyoshcha svAmI rAmo.akhileshvaraH | sarvashaktiH sa evAtha taddvayaM cha vibhartti hi || 487|| samaShTivyaShTidehatvAd rAme mAnaM hi bhAsate | ubhyorAtmabhUtastu rAmo.anantashcha nirguNaH || 488|| agamyashchAtha gamyashcha shrImadrAmaH prakIrttitaH | bhaktishUnyairagamyaH sa gamyo bhaktairmumukShubhiH || 489|| gurushAstropadeshAchcha saMshayasya cha sa~NkShayAt | tasmin nyastadhiyo bhaktAstadgatiM prApnuvanti hi || 490|| vadanti malinaM rAmaM malinA rAmamAyayA | bhavanti nirmalA bhaktyA rAma vij~nAya nirmalam || 491|| nirmalaM hi svabhAvena sadguroH kR^ipayA janAH. lIlArthamanukarttAraM rAmaM vidanti titvataH || 492|| matsyaH pANoshrutAvasyAM matsyaH shatapathe shrutaH | sa yatkUrmaH shrutAvevaM kUrmaH shatapathe mataH || 493|| varAho bhUtvA.aharachche va taittirIye varAhakaH | nR^isiMhastaittirIye hi tanno narasiMhastviti || 494|| R^igvede vAmanaH prokta idaM viShNurvichakrame | viprastarati chetyevaM jAmadagnya udIritaH || 495|| abhirAmamasthAditi shrIrAmashchAbhibhAShitaH | kR^iShNanta ema ityevaM shrIkR^iShNashchApi vyAhR^itaH || 496|| eva~nchaishAvatAratve proktA vedapramANatA | avaidikI tato j~neyA hyavatArApramANatA || 497|| matsyAH kUrmo varAhashcha kapilarShistathA naraH. nArada R^iShabho yaj~no dattAtreyo.atha mohinI || 498|| nR^isiMho vAmano vyAso jAmadagnyashcha rAghavaH | balarAmo.atha kR^iShNashcha para dhanvantarirharistathA || 499|| haMsaH sanatkumArashcha kalkirbuddhaH pR^ithustathA | chaturviMshatisa~NkhyAkA vibhavAH samprakIrtitAH || 500|| shrImadbhAgavate chaiShAM vedyaM vR^ittaM visheShataH | vR^ittaM rAmAyaNevedyaM shrIrAmasyAvatAriNaH || 501|| shrIbhagavachcharitrANAM kathanAchChravaNAdapi | naro yAti hi taddhAma yad gatvA na nivarttate || 502|| muktaye muktikAmaishcha shrIrAmasyAvatAriNaH | pradhAnA vibhavA eShu vedyA matsyAdayo dasha || 503|| rAmo hi chaitrashuklasya chAdimAyAM tithau khalu | an shrImatsyarUpaH san daityaM vedApahArakam || 504|| rAmo hi jyeShThashuklasya dvitIyAyAM tithau khalu | kUrmAvatArarUpaH san mahAdhIro hyajAyata || 505|| rAmo hi mAghashuklasya saptamyAM cha tithAviha | shrImadvarAharUpaH san hiraNyAkSha jaghAna hi || 506|| rAmo vaishAkhashuklasya chaturdashyAM tithau khalu | shrImannR^isiMharUpaH san hiraNyakashipuM vyahan || 507|| rAmo hi shukladvAdashyAM mAse bhAdrapade shubhe | shrImadvAmanarUpaH san pAtAlaM prApayad balim || 508|| rAmo vaishAkhashuklasya tR^itIyAyAM tithau khalu | shrImatparashurAmaH san jaghAna duShTakShatriyAn || 509|| rAmo hi chaitrashuklAyAM navamyAM cha paraH pumAn | shrIyutarAmarUpaH san rAvaNaM hatavAniha || 510|| rAmo bhAdrapadasyAtha kR^iShNAShTamyAM tithAviha | shrIyutakR^iShNarUpaH san kaMsAdikaM jaghAna hi || 511|| rAmashchAShADha shuklasya dashamyAM cha tithau kila | shrImadbuddhasvarUpaH san va~nchayAmAsa chAsurAn || 512|| rAmaH shukladvitIyAyAM mAse cha mArgashIrShake | shrIyutakalkirUpaHsan duShTanAshaM kariShyati || 513|| mukhyAmukhyAdibhedAchcha kalAdyAveshabhedataH | nAnAvibhavabhedA hi pA~ncharAtre prakIrtitAH || 514|| bhavAn nArAyaNo devaH shrImA.NshchakrAyudhaH prabhuH | ekashR^i~Ngo varAhastvaM bhUtabhavyasapatnajit || 515|| lokAnAM tvaM paro dharmo viShvaksenashchaturbhujaH | tvayA lokAstrayaH krAntAH purA svaivikramaistribhiH || 516|| mahendrashcha kR^ito rAjA baliM badhvA sudAruNam | shrImadarAmAyaNe chaivaM shrIrAmAda vibhavA matAH || 517|| rAmaH sarvAvatArANAmavatArI samIritaH | paritrANaM cha sAdhUnAmavatAraprayojanam || 518|| sarvebhyashchAbhayaM datte rAmaH sakR^itprapattitaH | svAshritasyAparAdhAMshcha rAmaH smarati naiva hi || 519|| sAkShAda gauNastathA.a.avesha ityevaM vibhavAtrayaH | mukhyamukhyataratvAdibhedAt sAkShAt tridhA mataH || 520|| nR^isiMhavAmanabhedAda dvidhA mukhyaH prakIrttitaH | mukhyatarashcha shrIkR^iShNo rAmo mukhyatamastathA || 521|| matsyakUrmAdibhedaishcha mato gauNastvanekadhA | kalAsvarUpashaktInAmAveshAt trividho.antimaH || 522|| vibhavAshcha kalAveshAt pR^ithudhanvantarAdayaH | shuddhAveshastathA.ashuddhAvesho dvidhA cha madhyamaH || 523|| shuddhAveshAshcha vij~neyAH shrIvyAsakapilAdayaH | matA parashurAmAdAvashuddhAveshatA budhaiH || 524|| shaktyAvesho dvidhA shuddhAshuddhatvabhedato mataH | Adimo.api dvidhA mukhyagauNabhedAta prakIrttitaH || 525|| haMsAdayo matA mukhyA gauNA buddhAdayo matAH | antimo.api dvidhA mukhyagauNabhedAdudIritaH || 526|| tatra brahmAdayo mukhyA gauNA manvAdayo matAH | saMrakShakAshcha sAdhUnAM dharmasaMsthApakAstathA || 527|| ityevaM vibhavAH proktAH prameyoddeshabhAskare | vashiShThasaMhitAvachChrIchidAnandena bhAShite || 528|| rAmo.akhilAvatArANAmavatArI parAshara | sAdhudharmAn paritrAtumAvirbhavati so.atra hi || 529|| rAmaH sakR^it prapatyaiva sarvabhItiharo.asti cha | naiva pashyati bhaktAnAmaparAdhaM dayArNavaH || 530|| sAkShAd gauNastathA.a.avesho vibhavAstrividhA iti | mukhyamukhyataratvAdibhedAt sAkShAnmatastridhA || 531|| nR^isiMhavAmanashcheti dvidhA mukhya udIritaH | kR^iShNo mukhyatarastatra rAmo mukhyatamastathA || 532|| matsyakUrmAdibhirbhedairgauNo.anekavidhaH smR^itaH | kalAsvarUpashaktInAmAveshAdantimastridhA || 533|| vibhavAshcha kalAveshAt pR^ithudhanvantarAdayaH | madhyamastu dvidhA shuddhAshuddhAveshAddhi sammataH || 534|| shuddhAveshAshchacha bauddhavyAH shrIvyAsakapilAdikAH | shrImatparashurAmAdAvashuddhAveshatA matA || 535|| shuddhAshuddhatvabhedAchcha shaktyAveshaH smR^ito dvidhA | mukhyagauNavibhedAchcha dvidhaiva chAntimaH smR^itaH || 536|| mukhyA brahmAdayastatra gauNA manvAdayo.atha cha | shrIvashiShThasaMhitAyAmuktAshcha vibhavA iti || 537|| mukhyA rAmAvatArAstu dIpAdutpannadIpavat | shrIrAmeNa samAH kintu rAmasyaivAvatAritA || 538|| aishvaryasya hi prAkaTye chAvishya kvachidAtmani | shrIrAmagauNatA bodhyA tadvatAM chAnupAsyatA || 539|| aprAkR^itasya rUpasya prAkaTye.advArake khalu | shrIrAme mukhyatA tadvAnupAsyaH sa mumukShubhiH || 540|| brahmaviShNumaheshAdyA yasyAMshA lokasAdhakAH | tamAdidevaM shrIrAmaM vishuddhaM paramaM bhaje || 541|| brahmaviShNumaheshAderaMshitA sakaleshvare | shrIrAmAyaNamAhAtmye rAme vyAsena kIrttitA || 542|| ShADguNyasya cha rAmasya sAkalye pUrNatA matA | kalAtvaM ShoDashe bhAge chaturthAMshe tadaMshatA || 543|| uttareNa charitreNa shrIrAmasyAvatAriNaH | varNitaM pUrNarUpeNa chAvatArasya kAraNam || 544|| shrIbodhAyanagItAyAmityavatAra kAraNam | sAdhusaMrakShaNaM proktaM dharmasaMsthApanaM tathA || 545|| avatArA anantAshcha rAmasya paramAtmanaH | sarvashreShTho matasteShu rAghavaH sakaleshvaraH || 546|| antaHsthatve cha sarvasya rAme rakShAvidhAtR^itA | tatsR^iShTveti shrutAvuktA rAmAntaryAmitA hi sA || 547|| guhAhitaM gahvareShThamiti shrutipramANataH | dhyAnAya vigreheNApi sarvAntaHstho hi rAghavaH || 548|| vairAgyAbhyAsayuktAnAM yogasaMskR^itachetasAm | niShpannabhaktiyogAnAmeva grAhyo bhaveddhi saH || 549|| antaH praviShTaH shAsteti shrIrAme.antaHsthatA shrutA | jagat sarvaM sharIraM te sarvAtmateti rAghave || 550|| yo.antarAtmA hi sarveShAM shrIrAmaH sharaNaM mama | ityAdyAgamavAkye.api rAmasyoktA.antarAtmatA || 551|| IshvaraH sarvabhUtAnAM hR^iddeshe.arjuna tiShThati | bhrAmayana sarvabhUtAni yantrArUDhAni mAyayA || 552|| uttamaH puruShastvanyaH paramAtmetyudAhR^itaH | yo lokatrayamAvishya vibhakttryavyaya IshvaraH || 553|| shrIrAmashcheti gItAyAM lokAntaHstho niyAmakaH | sarvaM sR^iShTvA praviShTo.antarjIvena chAtmanA svayam || 554|| nirliptashcha svatantrashcha bhogavarjyashcha bhogadaH | vilakShaNashcha sarvebhyaH sarvajagachCharIrakaH || 555|| sarvashaktishcha sarveShAM shaktidaH sarvarakShakaH | bhaktaishcha yogibhirdhyeyaH prItaH san mArgadarshakaH || 556|| sAkShI cha samadarshI cha shritadoShAn na pashyati | sakR^ideva prapannanAM sarvabhItinivArakaH || 557|| sarvatra ramate rAmaH sarve cha ramayatyapi | paramAtmA tato rAmaH sarvAtmetimataM budhaiH || 558|| rAme vishvaM cha vishvasmin vyApya rAmo hi saMsthitaH | antaryAmitayA sarvaH sarveShAM prerakastathA || 559|| rAmo hi puruShaH sarvadeheShu nirupAdhikaH | uttamashcha mahAn rAmaH sarveShu puruSheShu tat || 560|| antarbahirjagat sarvaM vyApya rAmo hi saMsthitaH | anena saMvR^itaM hyantarbahiH sarvaM tathA.a.avR^itam || 561|| pratyekaM hR^idayaM rAma eko.api bahurUpataH | tattaddehavishiShTaH sannAvirbhavati vai vibhuH || 562|| saMsthito hR^idguhAyAM sa rAghavo dehataH shrutaH | sR^iShTimanupraviShTaH sa hyantaryAmitayA tathA || 563|| dR^ishyase sarvabhUteShu goShu cha brAhmaNeShu cha | dikShu sarvAsu gagane parvateShu nadIShu cha || 564|| sahasracharaNaH shrImA~nshatashIrShaH sahasradR^ik | tvaM dhArayasi bhUtAni pR^ithivIM sarvaparvatAn || 565|| jagat sarva sharIraM te sthairyaM te vasudhAtalam | iti rAmAyaNe proktA rAmAntaryAmitA kila || 566|| narANAM cha samUhastu vishruto nArasa.nj~nakaH | tannAramayanaM yasya nArAyaNaH sa rAghavaH || 567|| ramanteyogino.anante nityAnande chidAtmani | iti rAmapadenAsau parabrahmAbhidhIyate || 568|| ramayati jagat sarvaM rAmashchidachidAtmakam | jagatsR^iShTyAdilIlAbhI rAmo hi ramate sadA || 569|| chidachitprakR^itau rAmashchAntarAtmatayA sthitaH | heyayogo.atha chAtmani yauvanAdivat || 570|| shrIrAmaH sarvabhUtastho dArusthAnalavaddhi yaH | sadopAsyaH sa sadbhishcha shraddhayA mokShamichChubhiH || 571|| svAntaHsthaM cha pareshaM taM samupAsya mumukShavaH | sAyujyaM brahmaNo yAnti dehaM tyaktvA.archirAdinA || 572|| archAvatAra H svIkR^itashcha tanutvena yena maNyAdivigrahaH | rAmasyArchAvatAraH sa rAmAshritajanepsitaH || 573|| virAjate.atiramyo.asau shailatIrthagR^ihAdiShu | sarvathA lokakalyANaM kurvANo.amoghapUjayA || 574|| divyadeha vishiShTaH shrIrAmo bimbe.anukampayA | sarvAtishAyiShADguNyaM rAmamUrtau hi varttate || 575|| sarvAtishAyiShADguNyaM saMsthitaM mantrabimbayoH | mantre vAchyAtmanA bimbe kR^ipayA samupasthitam || 576|| tenArchyo bhagavAn sAkShAnnopachAradhiyA kvachit | viShvaksenasaMhitAyAmityevaM parikIrttitam || 577|| rAmo mUrttAvupAsyo hi sthApitaH shrutibhiH shritaiH | architavyaH praNamyashcha draShTavyashcha mumukShubhiH || 578|| amoghasaMstavo rAmo hyamoghaM rAmadarshanam | amoghamaraNo rAmashchAmoghaM rAmavandanam || 579|| surUpAM pratimAM viShNoH prasannavadanekShaNAm | kR^itvAtmanaH prItikarIM suvarNarajatAdibhiH || 580|| tasyAM brahma samAropya manasA tanmayo bhavet | tAmarchayet tAM praNamet tAM bhajet tAM vichintayet || 581|| vishatyApAstadoShastu tAmeva brahmarUpiNIm | viShNudharmottare chaivamIshamUrttirhi varNitA || 582|| mUrtau tatsthasya rAmasya divyadeho.asti mUrttivat | pratimAyAM bhajyamAnAyAM taddeho bhajyate na hi || 583|| mUrtirbhavati sAkArA sAkAro rAghavo yataH | prAkR^itAkArashUnyatvAnnirAkAraH shrutaH kvachit || 584|| tachChruyatAmanAdhArA dhAraNA nopapadyate | prasannavadanaM chArupadmapatropamekShaNam || 585|| sukapolaM suvistIrNalalATaphalakojvalam | samakarNAntavinyasta chArukuNDalabhUShaNam || 586|| kambugrIvaM suvistIrNa shrIvatsA~NkitavakShasam | bAlatribha~NginAmagnanAbhinA hyudareNa cha || 587|| pralambAShTabhujaM viShNumathavApi chaturbhujam | samasthitoruja~NghaM cha susthitAnghrivarAmbujam || 588|| chintayed brahmabhUtaM taM pItanirmalavAsasam | kirITahArakeyUrakaNTakAdi vibhUShitam || 589|| shAr~Ngasha~NkhagadAkhaDgachakrAkShavalayAnvitam | varadAbhayahastaM cha mudrikAratnabhUShitam || 590|| chintayet tanmayo yogI samAdhAyAtmamAnasam | iti viShNupurANe hi proktA sAkAratA hareH || 591|| rAmasyArchAvatAre na niyamo deshakAlayoH | sulabho mUrttivanneshaH svarUpeShu parAdiShu || 592|| tadyugasthAvatAraishcha tatsthA bhaktA hi rakShitAH | anyayugAvatAraishchetarasthA rakShitA na tu || 593|| rakShitAH sarvakAlasthA bhaktA rAmasya mUrttibhiH | sthApitaH sulabho rAmo mUrttau mantraishcha vaidikaiH || 594|| mUrttayo vimukhAnAM cha svarUpodAratAdibhiH | janayanti ruchiM rAme vaimukhyamapasArya hi || 595|| guNAH pUrNAshcha mUrttau hi rAmAnubhAvyatAdayaH | tato.atisulabho rAmo svamUrttAvuchyate budhaiH || 596|| svasvAmibhAvavyatyAsaM kurvannaj~na iva sthitaH | mUrttau shakto.apyashaktashcha svatantro.apyasvatantravat || 597|| yathAlabdhopachAraishcha santuShTaH pUjayA param | apArakaruNAdhIno rAmashcheShTaM prayachChati || 598|| snAtvA sandhyAdikaM kR^itvA devAbhyarchanakArakaH | shrIvashiShThasaMhitAyAmiti devArchanaM matam || 599|| archAvatAraH sarveShAM bAndhavo bhaktavatsalaH | svatantraH sa jagannAtho.apyasvatantro yathA tathA || 600|| sarvashaktirjagaddhAtA.apyashakta iva cheShTate | sarvAn kAmAn dadhat svAmyapyashakta iva lakShyate || 601|| aparAdhAnamij~naH san sadaiva kurute dayAm | viShvaksenasaMhitAyAmityuktA pratimAguNAH || 602|| ataH shraddhAnvito bhUtvA kuryAchChrIrAghavArchanam | itishivasaMhitAyAM shrIrAghavArchanaM matam || 603|| na tasya pratimetyevamIshopamaiva bAdhitA | rAmasya pratimAvatve shrutismR^itipramANataH || 604|| ehyashmAnamAtiShThAshmA bhavatu te tanuH | kR^iNvantu vishvedevA AyuShTe sharadaH shatam || 605|| atharvavedavAkye.atra sarveshapratimA matA. sahasrasya pratimA.asi yajurvede mateti cha || 606|| kA.a.asIt pramA pratimA R^igvede.api tathaiva cha | ahaM sannihitastatra pAShANapratimAdiShu || 607|| shrIrAmottaratApinyAM pAShANapratimA iti | bhagavadvigrahArcheti sItopaniShadi tathA || 608|| labdhAnugraha AchAryAt tena sandarshitAgamaH | mahApuruShamabhyarchen mUrttyAbhimatayA.a.atmanaH\rdq{} || 609|| archAyAmeva haraye pUjAM yaH shraddhayehate | vyarudan devali~NgAni shrImadbhAgavate.api cha || 610|| ma~NgalAlapanairhomaiH shobhitAH kShaumavAsasaH | devatAyatAyatanAnyAshu sarvAH tAH pratyapUjayan || 611|| kvachichchaityashatairjuShTaH suniviShTajanAkulaH | devasthAnaiH prapAbhishcha taTAkaishchopashobhitaH || 612|| kachchid gurU.Nshcha vR^iddhA.Nshcha tApasAn devatAtithIn | chaityA.Nshcha sarvAn siddhArthAn brAhmaNA.Nshcha namasyasi || 613|| dhyAyannArAyaNaM devaM svAstIrNe kushasaMstare | vAgyataH saha vaidehyA bhUtvA niyatamAnasaH || 614|| shrImatyAyatane viShNoH shishye naravavarAtmajaH | iti rAmAyaNe chApi pratimApUjanaM matam || 615|| ananyasharaNAH sarve kalau sampUjya keshavam | parAsharadharmashAstre chaivaM keshavapUjanam || 616|| archAvatArA devasya vaibhavAH paramAtmanaH | iti padmapurANe.api devasyArchAvatAratA || 617|| shAlagrAmashilAyAM cha tulasIdalakalpitA | pUjA shrIrAmachandrasya koTikoTiguNAdhikA || 618|| tulasIpatramAtreNa yo.archayed rAmamanvaham | sa yAti shAshvataM brahma punarAvR^ittivarjitam || 619|| ityagasyasaMhitAyAM rAmamUrttirhi sammatA | ahorAtraM harernAma kIrttayanti cha ye narAH || 620|| kurvanti haripUjAM vA na kalirvAdhate cha tAn | nAradIyapurANe cha bhagavatpUjanaM tviti || 621|| pratimAbha~NgakArI cha hyapratiShThaH prAjAyate | pratimA sammatA chaivaM shAtAtapasmR^itAvapi || 622|| sa~NkramadhvajayaShTInAM pratimAnAM cha bhedakaH | iti manusmR^itau chApi pratimA sammatA khalu || 623|| paritrANAya bhaktAnAM prAdurbhAvaH kR^ito mayA | prAdurbhAvAkR^itiH kAchidarchayet tAM yudhiShThira || 624|| tenaiva parituShTo.ahaM bhaviShyAmi na saMshayaH | vaiShNavadharmashAstre cha gautamIye.archanaM tviti || 625|| tasmin shubhrAshraye devamarchayeda ramayA saha | shrIvashiShThasmR^itau chaivaM devArchanaM prakIrttitam || 626|| ShaTsveteShu hareH samyagarchanaM munibhiH smR^itam | apsvagnau hR^idaye sUrye sthaNDile pratimAsu cha || 627|| viShNorabhyarchanaM yattu nityaM naimittikaM nR^ipa | svasmR^itAviti samproktaM hArItenArchanaM hareH || 628|| yathAlAbhamarchayechcha kR^itvA pratikR^itiM tathA | shrIbodhAyanakalpe cha proktaH pUjAvidhirhareH || 629|| sItApateshcha rAmasya samproktaM vigrahArchanam | shrImadga~NgAdharokte chAnanyatA.a.avedane tathA || 630|| samastairupachAraishcha yA pUjA tu mayA kR^itA | sA sarvA pUrNatAM yAtu hyaparAdhaM kShamasva me || 631|| sadAnandena chetyevaM shrIrAmayaj~napaddhatau | svIkR^itaM shraddhayA shrImadrAmAkhyabrahmapUjanam || 632|| shrIrAmasyArchayA bhattyA namaskR^ityA tathaiva cha | rAme cheto niveshena rAmaprAptirbhaveda dhruvam || 633|| rAmeshvarAryasamprokte satprabodhAmR^ite tathA | evamuktA hi rAmasya vigrahasya shubhArchanam || 634|| archanIyau janaiH kau cha sItArAmau parAtparau | sItArAmArchanaM chaivaM dvArAnandAryasammatam || 635|| ShoDashavidhinA yatra rAmamUrttirhi pUjyate | itthaM hi pUjanaM mUrtterdevAnandAryasammatam || 636|| athAtaH samprakShyAmi pratimA vidhimuttamam | shilAmayI lohamayI tathA ratnamayIti cha || 637|| tathA kAShThamayI cheti mR^inmayI cheti pa~nchadhA | sanatkumArasamproktamevaM hi mUrttipa~nchakam || 638|| shailI dArumayI lauhI lepyA lekhyA cha saikatI | maNimayI manomayI pratimAShTavidhA smR^itA || 639|| chalAchaleti dvividhA pratiShThA jIvamandiram | shrImadbhAgavate chetthaM pratimA chAShTavidhA matA || 640|| svayaMvyaktashcha devashcha saiddhashcha mAnuShaH khalu | mUrttibhedAshchaturdhaivaM prameyoddeshabhAskare || 641|| guNalIlAsvarUpaishchamitiryasya na vidyate | ato vA~NmanasAvedyaH shrIrAmaH sharaNaM mama || 642|| kartA sarvasya jagato bhartA sarvasya sarvagaH | AharttA kAryajAtasya shrIrAmaH sharaNaM mama || 643|| vAsudevAdimUttanAM chaturNAM kAraNaM param | chaturviMshatimUrttInAmAshrayaH sharaNaM mama || 644|| nityamuktajanairjuShTo niviShTaH parame pade | paraM paramabhaktAnAM shrIrAmaH sharaNaM mama || 645|| mahadAdisvarUpeNa saMsthitaH prAkR^ite pade | brahmAdidevarUpaishcha shrIrAmaH sharaNaM mama || 646|| manvAdinR^iparUpeNa shrutimArgaM vibhartti cha | prajApatisvarUpeNa shrIrAmaH sharaNaM mama || 647|| R^iShirUpeNa yo devo vanyavR^ittimapAlayat | yo.antarAtmA hi sarveShAM shrIrAmaH sharaNaM mama || 648|| yo.asau sarvatanuH sarvaH sarvanAmA sanAtanaH | aliptaH sarvabhAveShu shrIrAmaH sharaNaM mama || 649|| bahirmarttyAdirUpeNa saddharmamanupAlayan | paripAti janAn dInAn shrIrAmaH sharaNaM mama || 650|| yashchAtmAnaM pR^ithak kR^itya bhaktapremavashaM gataH | archAyAmAsthito devaH shrIrAmaH sharaNaM mama || 651|| archAvatArarUpeNa darshanasparshanAdibhiH | dInAnuddharate yo.asau shrIrAmaH sharaNaM mama || 652|| iti brahmasaMhitAyAM nArAyaNAbhibhAShitaH | paripUrNatamaM brahma shrIrAmaH pa~nchadhA sthitaH || 653|| pa~nchadhA.avasthito rAmaH paravyUhAdibhedataH | tasmai parasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 654|| sa paraH paradhAmasthaH sarvAvatArakAraNam | tasmai parasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 655|| divyaparikarAyAtha divyabhUShaNahetaye | divyadehaguNAyAtha shrIrAmAya namo namaH || 656|| shrosItayA hi yuktAya nityamuktastutAya cha | nityamuktaikabhogyAya shrIrAmAya namo namaH || 657|| vedavedyaH parabrahma nityadhAmAdhinAyakaH | muktaprApyashcha yastasmai shrIrAmAya namo namaH || 658|| sR^iShTachAdyarthaM hi lokAnAM svabhaktAnugrahAya cha | chaturvyUhasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 659|| udbhUtaShaDguNaH pUrNo vyUhaH shAntAbdhivaddhi yaH | vAsudevAtmane tasmai shrIrAmAya namo namaH || 660|| vyUho yaH kurute shAstraM j~nAnAd balAchcha saMhatim | sa~NkarShaNAtmane tasmai shrIrAmAya namo namaH || 661|| sR^iShTimaishvaryato vyUho yo vIryAd dharmamAtanot | tasmai pradyumnarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 662|| shaktyA rakShati yo vyUho j~nAnaM dadAti tejasA | aniruddhAtmane tasmai shrIrAmAya namo namaH || 663|| ebhyo dvAdashasa~NkhyAkA vyUhAshcha sambhavanti hi | tattaddvyUhasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 664|| chatushchakradharastatra svarNakAntirhi keshavaH | keshavavyUharUpAya shrIrAmAya namo namaH || 665|| chatuHsha~NkhadharaH shyAmo vyUho nArAyaNaH smR^itaH | nArAyaNasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 666|| chaturgadAdharo vyUho maNikAntashcha mAdhavaH | mAdhavavyUharUpAya shrIrAmAya namo namaH || 667|| chatuHshAr~Ngadharo vyUho govindashcha shashA~Nkavat | govindavyUharUpAya shrIrAmAya namo namaH || 668|| pathakesaravad viShNurachaturlA~NgaladhArakaH | viShNuvyUhasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 669|| chaturmushaladharttA hi padmavanmadhusUdanaH | madhusUdanarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 670|| chatuHkhaDgadharo vyUho vahnivaddhi trivikramaH | trivikramasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 671|| chaturvajradharo vyUha vAmano bAlasUryavat | vAmanavyUharUpAya shrIrAmAya namo namaH || 672|| chatuHpadR^IshadharttA hi shrIdharaH puNDarIkavat | shrIdharavyUharUpAya shrIrAmAya namo namaH || 673|| hR^iShIkeshasvarUpAya shrI rAmAya namo namaH || 674|| vidyut kAntihR^iShIkeshashchaturmudgaradhArakaH | pa~nchAyudhadharo vyUho padmanAbhashcha sUryavat | padmanAbhasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 675|| chatuHpAshadharo dAmodarashchAthendragopavat | dAmodarasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 676|| dvAdashAdityadevA hi chaite bhAlAdivR^ittayaH | etaddvAdasharUpAya shrIrAmAya namo namaH || 677|| tattaddevAdirUpeNa prAdurbhavati rAghavaH | tasmai hi vibhavAkhyAya shrIrAmAya namo namaH || 678|| sha~NkhAsuramahan rAmo matsyarUpaM vidhAya hi | tasmai matsyAvatArAya shrIrAmAya namo namaH || 679|| mandaraM dhR^itavAn rAmo kUrmarUpaM vidhAya hi | tasmai kUrmAvatArAya shrIrAmAya namo namaH || 680|| hato vArAharUpeNa hiraNyAkShashcha shAr~NgiNA | tasmai varAharUpAya shrIrAmAya namo namaH || 681|| hiraNyakashipuM chAhan rAmo nR^isiMharUpadhR^it | tasmai nR^isiMharUpAya shrIrAmAya namo namaH || 682|| vAmanarUparAmeNa pAtAlaM prApito baliH | tasmai vAmanarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 683|| ajayat kShatriyAn rAmaH parashurAmarUpadhR^it | tasmai parashurAmAya shrIrAmAya namo namaH || 684|| dAsharathitayA rAmo rAvaNaM hatavAniha | tasmai shrIrAmarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 685|| vAsudevatayA rAmo kaMsAdInavadhIt khalu | tasmai shrIkR^iShNarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 686|| rAmeNa buddharUpeNa va~nchitAstAmasA janAH | tasmai buddhasvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 687|| rAmeNa kalkirUpeNa shAsitAH kalishAsakAH | tasmai kalkisvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 688|| rAmo vibhavarUpANi bahUni ghR^itavAniha | sarvavibhavarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 689|| heturichChAvatAre sAdhutrANAditrayaM phalam | sarvAvatArirUpAya shrIrAmAya namo namaH || 690|| pravishyAntarniyantR^itvaM rAmAntaryAmitA matA | antaryAmisvarUpAya shrIrAmAya namo namaH || 691|| a~NgIkR^ityatanutvena hemAdikaM hi rAghavaH | bhavatyarchAtanustasmai shrIrAmAya namo namaH || 692|| amoghadarshano yashcha hyamoghastavano.api yaH | yashchAmoghArchanastasmai shrIrAmAya namo namaH || 693|| sulabho rAghavo mUrttau sannidhAnAdihetutaH | tasmai chArchAvatArAya shrIrAmAya namo namaH || 694|| tuShyati medhayA yo na tapasA no na karmaNA | bhaktyaiva tuShyate tasmai shrIrAmAya namo namaH || 695|| bhaktyA yo.atha prapattyA cha santoShito mumukShubhiH | mokShapradAyakastasmai shrIrAmAya namo namaH || 696|| yashcha sakR^itprapattyaiva sarvebhyashchAbhayapradaH | tasmai shreShThasharaNyAya shrIrAmAya namo namaH || 697|| samprApya rAghavaM mukto jIvanAvarttate tataH | hAriNe sarvabhItInAM shrIrAmAya namo namaH || 698|| stave vedAntasArAkhye shrI sadAnandanirmite | evaM nirUpitA chAsti pa~nchadhA rAmasaMsthitiH || 699|| shrIrAmopAsane pa~nchAdhikArAH shAstrasammatAH | upAsitushcha tatrArchopAsane chAdimo mataH || 700|| vibhavopAsane tasya dvitIyAdhikR^itiH khalu | tR^itIyashchAdhikAro hi vyUhasyopAsane mataH || 701|| upAsane turIyastu parasya rAghavasya hi | antaHsthasya cha rAmasyopAsane pa~nchamo mataH || 702|| prakR^iti H pramAyA viShayo yat tat prameyaM sammataM budhaiH | dravyAdravyatvabhedena prameyaM dvividhaM matam || 703|| dravyatvena mataM prAj~naiH prameyaM hi guNAshrayaH | rUpIghaTaH pratIteshcha dravyaM nirdharmakaM na hi || 704|| AgantukApR^ithaksiddhadharmAshrayasya dravyatA | jIvabrahmapradhAnAdibhedAda dravyaM cha ShaDvidham || 705|| jaDAjaDatvabhedena dvidhA tachcha prakIrttitam | shUnyaM rajastamobhyAM yat satvaM tadrahitaM jaDam || 706|| prakR^itikAlabhedena jaDaM dvidhA samIritam | chaitanyarahitaM dravyaM prakR^itiH sA guNatrayA || 707|| satvaM rajastama iti guNAH prakR^itisambhavAH | nibandhAti mahAbAho ! dehe dehinamavyayam || 708|| tatra satvaM nirmalatvAt prakAshakamanAmayam | sukhasa~Ngena tannibadhnAti bandhAti j~nAnasa~Ngena chAnagha || 709|| rajo rAgAtmakaM viddhi tR^iShNAsa~Ngasamudbhavam | tannibadhnAti kaunteya karmasa~Ngena dehinam || 710|| tamastvaj~nAnajaM viddhi mohanaM sarvadehinAm | pramAdAlasyanidrAbhistannibadhnAti bhArata || 711|| satvaM sukhe sa~njayati rajaH karmaNi bhArata | j~nAnamAvR^itya tu tamaH pramAde sa~njayatyuta || 712|| sarvadvAreShu dehe.asmin prakAsha upajAyate | j~nAnaM yadA tadA vidyAd vivR^iddhaM satvamityuta || 713|| lobhaH pravR^ittirArambhaH karmaNAmashamaH spR^ihA | rajasyetAni jAyante vivR^iddhe bhAratarShabha || 714|| aprakAsho.apravR^ittishcha pramAdo moha eva cha | tamasyetAni jAyante vivR^iddhe kurunandana || 715|| trayaH satvAdayashchaivaM gItAyAM prakR^iterguNAH | eteShAM cha guNAnAM hi sAmyaM prakR^itilakShaNam || 716|| avaiShamyaM mataM sAmyaM vaiShamyaM vikR^itau matam | vikArA.Nshcha karItyasyA Ishastat prakR^itirhi sA || 717|| vikR^ititvaM vinA tatra prakR^ititvaM hi varttate | kSharaM pradhAnamityuttayA kSharaM sA kSharaNAnmatA || 718|| vichitrasR^iShTihetutvAdiyaM mAyeti kathyate | avidyApadavAchyeyaM vidyAvirodhitA.atra yat || 719|| mahadAditayA.avyaktA tato.avyaktatayA matA | prathamashcha vikAro.asyA mahattattvatayA mataH || 720|| avyaktadehirAmasya chAvasthA sa prakIrtitaH | satvAdiguNabhedAt sa trividhaH samudIritaH || 721|| buddhAvadhyavasAye.asya sA~NkhyaiH paryAyatA matA | Atmadharmau cha tau tasmAdupapannA na sA khalu || 722|| prathamashcha vikAro.asyAha~NkArastrividhastathA | mahachCharIrirAmasyAvasthA sa~Nkalpato hi sA || 723|| tasyAbhimAnatA no yaj j~nAnatvaM nAsti tatra hi | dehAhambhAvahetutvAdasyAha~NkAravAchyatA || 724|| shAstre chaite prasiddhAshchAha~NkArAH sAtvikAdayaH | vaikArikastaijasashcha bhUtAdiritisa.nj~nA || 725|| taijasasahakArAchcha bhUtAdeH samajAyata | shabdatanmAtrakaM tasmAd bhUtamAkAshasa.nj~nakam || 726|| bhUtAvyavahitaM pUrvaM dravyaM tanmAtrasa.nj~nakam | tanmAtrAvyavadhAnena jAtaM dravyaM yaduttaram || 727|| mahAbhUtaM hi tatproktaM prAj~naiH tattvopadeshakaiH | upAdAnaM hi tanmAtraM bhUte tanmAtra kAryatA || 728|| trividho.ayamaha~NkAro mahattattvAdajAyat | bhUtendriyANAM hetussa triguNatvAnmahAmune || 729|| yathA pradhAnena mahAn mahatA sa tathAvR^itaH | bhUtAdistu vikurvANaH shabdatanmAtrakaM tataH || 730|| sasarja shabdatanmAtrAdAkAshaM shabdalakShaNam | shabdamAtraM tathAkAshaM bhUtAdiH sa samAvR^iNot || 731|| AkAshastu vikurvANaH sparshamAtraM sasarja ha | balavAnabhavad vAyustasya sparsho guNo mataH || 732|| AkAshaM shabdamAtraM tu sparshamAtraM samAvR^iNot | tato vAyurvikurvANo rUpamAtraM sasarja h || 733|| jyotirutpadyate vAyostad rUpaguNamuchyate | sparshamAtraM tu vai vAyU rUpamAtraM samAvR^iNot || 734|| jyotishchApi vikurvANaM rasamAtraM sasarja ha | sambhavanti tato.ambhAMsi rasAdhArANi tAni cha || 735|| rasamAtrANi chAmbhAMsi rUpamAtra samAvR^iNot | vikurvANAni chAmbhAMsi gandhamAtraM sasarjire || 736|| sa~NghAte jAyate tasmAt tasya gandho guNo mataH | tasmiMstasmiMstu tanmAtraM tena tanmAtratA smR^itA || 737|| tanmAtrANyavisheShANi avisheShAstato hi te | na shAntA nApi ghorAste na mUDhAshchAvisheShiNaH || 738|| bhUtatanmAtra sargo.ayamaha~NkArAttu tAmasAt | evaM viShNupurANoktaM bhUtatanmAtrapa~nchakam || 739|| shabdasparshAdibhedaishcha tanmAtraM pa~nchadhA matam | AkAshAdivibhedaishcha mahAbhUtaM hi pa~nchadhA || 740|| anudbhUtAshcha tanmAtre shabdAdayo guNA matAH | mahAbhUteShu tadbhUtAH santi shabdAdikA guNAH || 741|| sparshena rahitaM dravyamudbhUtashabdavannabhaH | patagapatanAdhArarUpeNa khaM hi chAkShuSham || 742|| etasmAjjAyate prANo manaH sarvendriyANi cha | khaM vAyuritiprAmANyAdanityatvaM cha khasya hi || 743|| khasya sAvayavatvaM hi pa~nchIkaraNato matam | tata eva tathA.a.akAshe nIlarUpaM hi dR^ishyate || 744|| indriyANAM na bhUtAni hetavaH poShakAni tu | digvyavahArahetushcha shrotrasyApyAyakaM hi kham || 745|| AkAshAt sparshatanmAtraM tatoM vAyurajAyata | AkAshavAyumadhyasthaM tanmAtraM sparshasa.nj~nakam || 746|| anudbhUto mataH sparshastanmAtre sparshasa.nj~nake | udabhUtasparshavAn vAyU rUpeNa rahitaH sa cha || 747|| tva~NmAtragrAhyatA vAyau shabdasparsho guNau tathA | sparsho vAyupR^ithivyoshchAnuShNAshIto hi varttate || 748|| nIrAdiyogato vAyau. shItAdipratyayastathA | ApyAyakastvacho vAyurvidvadbhiH samprakIrttitaH || 749|| etasmAjjAyate prANo manaH sarvendriyANi cha | khaM vAyuritiprAmANyAd vAyoranityatA matA || 750|| uktashrutau pR^ithag vAyoH prANasya chopadeshataH | jIvadhAraNasAmarthyAt prANo vAyurvilakShaNaH || 751|| jIvopakaraNaM prANaH sahoktermanAdibhiH | aNushchotkrAntitaH prANo na vibhuH sUtrakR^inmate || 752|| indriyANAM cha sattAsu yA prANAdhInatA tataH | vidbhiH sammatA teShu prANashabdAbhidheyatA || 753|| indriyAparatantratvAt prANe nendriyavAchyatA | sharIramadhyasa~nchArI vAyuH prANatayA mataH || 754|| hR^idi prANo gude.apAnaH samAno nAbhimaNDale | udAnaH kaNThadeshastho vyAnaH sarvasharIragaH || 755|| sthAnapa~nchakasaMsthashcha prANastvevaM prakIrttitaH | tatashcha pa~nchavR^ittyAdi sUtrakAreNa sUtritam || 756|| tanmAtraM rUpasa.nj~naM hi madhyagaM vAyutejasoH | tejo bhUtaM tato jAtaM poShakaM taddhi chakShuShaH || 757|| uShNasparshavattejaH pAchako.arkAdirUpataH | AlokAdikarUpeNa chAkShuShe sahakArakam || 758|| chaturdhA bhaumadivyaudaryAkarajavibhedataH | bhaumaM dIpAdikaM divyaM vArimAtrendhanaM tathA || 759|| AkarajaM suvarNAdi chaudaryaM jaTharAnalaH | prabhAprabhAvishiShTetibhedAt tejo dvidhA punaH || 760|| dravyaguNasvarUpAtha sAvayavA matA prabhA | shabdaH sparshashcha rUpaM cha tejoguNAH prakIrttitAH || 761|| tanmAtraM rasasa.nj~naM hi madhyagaM jalatejasoH | shItaspargavishiShTaM cha tasmAjjalamajAyata || 762|| bahudhA.abdhyAdirUpaM cha piNDAdikArakaM hi tat | shabdo.abhAsvarashuklaM cha rUpaM cha madhuro rasaH || 763|| jalAchcha gandhatanmAtraM tato jAtA vasundharA | udbhUtagandhavattvaM hi pR^ithivyA lakShaNaM matam || 765|| shabdaH sparshashcha rUpaM cha raso gandho guNAH kShitau | ghrANasya manasashchAtha poShikA pR^ithivI matA || 766|| mR^idAdibhedato.anekaprakArashAlinI kShitiH | sparshAdayastu chatvAraH pR^ithivyAM pAkajA guNAH || 767|| antarbhAvo pR^ithivyAM hi tamaso manyate budhaiH | kShite rUpaM tathA.avasthA yatastamasi dR^ishyate || 768|| rAmeNa sarvabhUtAnAM kR^itvA bhAgadvayaM samam | ardhabhAgachaturthAMshAH svabhinnArdheShu yojitAH || 769|| pa~nchIkR^itaM hi rAmeNa bhUtaM jagatsisR^ikShuNA | svabhAgasyAdhikatvAchcha svanAmnA vyapadishyate || 770|| pa~nchIkR^itaishcha bhUtaishcha rAmashchANDaM chakAra hi | tatashchotpAdya brahmANaM tadvArA kR^itavA~n jagat || 771|| tato lIlArthamAtmAnaM bahakalpayadIshvaraH | atha pradhAnamasR^ijat puruShAdhiShThitaM svataH || 772|| tato mahAntamavyaktAjjanayAmAsa nArada | guNatrayAtmakaM tasmAdaha~NkAramataH param || 773|| indriyANi dashaitAni j~nAnakarmAtmakAni vai | manashcha sAtvikAt tasmAdaha~NkArAdajIjanat || 774|| bhUtAni bhUtasUkShmANi dashaitAni mahAmune | asR^ijattAmasAt tasmAdaha~NkArarAjjanArdanaH || 775|| mahadAdivisheShAntaretairaNDamajIjanat | dashottarairAvaraNaiH saptabhiH pariveShTitam || 776|| tasminnaNDe svayaM viShNuH prajApatimathAkarot | uchchAvachAnAM bhUtAnAM karttAraM nijashaktibhiH || 777|| hariH svashaktirUpeNa kAlena cha samanvitaH | mahadAdiShu sR^ijyeShu sR^iShTi chakre jaganmayaH || 778|| viShNurbrahmApadeshena chidachinmishritaM jagat | vichitraM janayAmAsa tattachChaktisamanvitaH || 779|| vedAnAlochya bhUtAnAM devAdInAM yamaH prabhuH | nAmarUpe cha vividhe yathApUrvamakalpayat || 780|| sarvedAvaptasakalakAmo.api parameshvaraH | jantubhirnijasR^iShTaishcha lIlArasamathAnvabhUt || 781|| anAlochyaiva jagatAM trAtAramaparaM hariH | svayamevAMsharUpeNa pAlayatyakhilaM jagat || 782|| ahirbudhnyasaMhitAyAM sR^iShTirevaM pradarshitA | samaShTisR^iShTiraNDAntA rAmeNAdvArakA kR^itA || 783|| brahmAdidvArakA chAtha vyaShTisR^iShTirvinirmitA | asandigdho jagatsraShTA shrIrAmastad budhairmataH || 784|| niyamena niyAmyaM yad dravyaM tu chetanena hi | chetanasya tu tasyAtra sharIra tat prakIrttitam || 785|| dravyamIsheshabuddhibhyAM bhinnaM sharIramIritam | taTasthaM lakShaNa chaitachCharIrasya mataM budhaiH || 786|| nityAnityatvabhedena sharIraM dvividhaM matam | prakR^itishcha tathA kAlo jIvo shubhAshrayastathA || 787|| etAnIshasharANi nityatvena matAni hi | karmAkarmakR^itatvAbhyAmanityaM dvividhaM smR^itam || 788|| AdyaM cha dvividhaM karmasa~NkalpajaM cha karmajam | saubhariprabhR^iteshchAdyamantyamanyasharIriNAm || 789|| antyaM sarveshvarasyAtra madAdikamIritam | yAni cha nityamuktaistu svechChayA svIkR^itAni hi || 790|| sthAvaraM ja~NgamaM chetibhedAchcha dvividhaM punaH | shilAvR^ikShAdayastatra chAdimaM sammataM budhaiH || 791|| antimaM tu chaturdhA.atha vidvadbhiH samprakIrttitam | naranArakibhedAchcha tiryagdevavibhedataH || 792|| yonijAyonijatvAbhyAM sharIraM dvividhaM punaH | yonijamasmadAdInAM draupadyAderayonijam || 793|| udbhijjAdivibhedAchcha sharIraM hi chaturvidham | udbhijjaM shAkhinAM tatra yUkAdInAM tu svedajam || 794|| aNDajaM bhujagAdInAmasmadAderjarAyujam | sharIraM veditatryaM hi dehatattvabubhutsubhiH || 795|| pa~nchatanmAtrasAhAyyAdaha~NkArAchcha sAtvikAt | shrotrAdikaM samutpannaM j~nAnendriyaM tu pa~ncha hi || 796|| dravyaM tadindriyaM bodhyaM dehaprANetarachcha yat | AtmaprayatnajAtasya vyApArasyAshrayastathA || 797|| prAkR^itAprAkR^itatvAbhyamindriyaM dvividhaM matam | shUnyaM rajastamobhyAM yachchAprAkR^itaM tadindriyam || 798|| tadbhinnaM prAkR^itaM vedyamindriyaM hi bubhutsubhiH | j~nAnakarmendriyatvAbhyAmindriyaM dvividhaM punaH || 799|| manaHsR^iShTistu jAtA hi kevalAt sAtvikAdih | proktaM j~nAnendriyatvaM cha manasastattvavedibhiH || 800|| yadA pa~nchAvatiShThante j~nAnAni manasA saha | j~nAnendriyaM manashchaivaM pAThAj j~nAnendriyaiH saha || 801|| j~nAnaprasaraNe shaktamindriyaM j~nAnasa.nj~nakam | hR^idayasthaM manastatra shrotraM karNavihAyasi || 802|| bhujagAnAM tu netre tat sarvadehe tvagindriyam | chakShustu kR^iShNAtArAgre jihvAgre rasanaM sthitam || 803|| ghrANendriyaM tu nAsAyA agrabhAge hi tiShThati | evaM j~nAnendriyaM ShoDhA samproktaM tatvachintakaiH || 804|| grAhyA arthAstvindriyANAM viShayA sammatA budhaiH | eShAM saMyogatashchAtha saMyuktAshrayaNAd grahaH || 805|| shabdaH shrotraM tathA khAditrayamAkAshasambhavam | vAyoH sparshastathA cheShTA tvakchaiva tR^itayaM smR^itam || 806|| ityAdautvindriyANAM cha bhautikatvaM na sammatam | kintu bhUteShu teShAM hi poShakatA samIritA || 807|| shrutAvApomayaH prANaH evaM poShakatA jale | prANasya jalakAryatvamanyathA sambhavediha || 808|| ApyAyante cha te nityaM tadravasthaistu pa~nchabhiH | bhUteShu poShakatvaM hi mokShadharme tatastviti || 809|| shrotrAdIndriyasAhAyyAdaha~NkArAchcha sAtvikAt | vAgAdikaM samutpannaM karmendriyaM cha pa~ncha hi || 810|| uchchAraNAdihetustu karmendriyaM mataM budhaiH | a~Ngulyagre sthitaH pANiH shuNDavR^ittiH sa hastinaH || 811|| pakShyAderatha pakShAdau pAde pAdendriyaM sthitam | mehanAdAvupasthashcha pAyurgude hi saMsthitaH || 812|| mAnthAlAdermukhAdau hi pAyushcha saMsthitastathA | ekAdashendriyANyasmatsiddhAnte sammatAni vai || 813|| AntarabAhyabhedAbhyAmindriyaM dvividhaM punaH | AntaraM tu manastatra bAhyAni chetarANi hi || 814|| indriyANAM cha kathyante viShayA devatAstathA | antaHkaraNabhedAchcha chatvAro mana AdayaH || 815|| sa~Nkalpo viShayashchendro devo hi manaso mataH | nishchayo viShayo devo buddhermato bR^ihaspatiH || 816|| chintanaM viShayo devo vAsudevo hi chetasaH | viShayo.aha~NkR^itergarvo devo rudraH prakIrttitaH || 817|| shrotrasya viShayaH shabdo devatA dik prabhAShitA | tvachashcha viShayaH sparsho devashchoktaH samIraNaH || 818|| chakShuSho viShayo rUpaM devo sUryaH samIritaH | viShayo rasanAyA hi rasashcha varuNaH suraH || 819|| gandhAshvinIkumArau cha ghrANasya viShayAmarau | bhAShaNaM viShayo vAcho devo.analaH prakIrttitaH || 820|| grahaNaM viShayaH pANerviShNurdevaH prabhAShitaH | gamanaM viShayashchAtha pAdasyendraH suro mataH || 821|| pAyoH prajApatirdevo viShayo malamu~nchanam | upasthasya yamo devo maithunaM viShayo mataH || 822|| dasheme puruShe prANA AtmaikAdasha cha shrutau | ekAdashendriyaM proktaM tato nyUnaM na chAdhikam || 823|| indriyaM prANavAchyaM chAtrAtmavAchyaM manastathA | utkramaNAt same prANAshchANavo gatishAlinaH || 824|| etasmAjjAyate prANo manaH sarvendriyANi cha | ityetatkathanAt prANA anityA eva sammatAH || 825|| kAla H guNatrayeNa hIno yad dravyaM kAlo jaDaH sa cha | prAkR^iteShu cha kAryeShu rAmaH kAlamapekShate || 826|| nityadhAmni sa sarveshaH kAlaM naivAvalambate | kAlashcha dvividho j~neyaH khaNDAkhaNDavibhedataH || 827|| antyo vibhushcha bhUtAdivyavahArasya kAraNam | sAmAnyasya tu kAryasyAyaM sahakArikAraNam || 828|| nityashchAyaM svakAryasyopAdAnakAraNaM matam | nityasyAsya vikArastu nAmAntaragrahArhatA || 829|| akhaNDakAlakAryastu khaNDakAlo budhairmataH | sa chAnityo nimeShAditattannAmnA prakIrttitaH || 830|| pa~nchadashanimeShaishcha hyekAkAShThA matA budhaiH | triMshatA chAtha kAShThAbhiH kalA chaikA matA tathA || 831|| triMshatA cha kalAbhistu muhUrttaM sammataM budhaiH | triMshatA cha muhUrtaistu divaso mAnavo mataH || 832|| pa~nchadashadinaiH pakSho mAsaH pakShadvayaM smR^itaH | mAsadvayamR^itushchaikashchAyanamR^itavastrayaH || 833|| ayanAbhyAM tathA dvAbhyAM chaikaH saMvatsaro mataH | pitR^INAM cha dinaM chaikaM mAsadvayaM hi mAnavam || 834|| saMvatsaraM manuShyANAM devAnAM hi dinaM smR^itam | ayanamuttaraM teShAmahashcha samprakIrttitam || 835|| dakShiNamayanaM chAtha teShAM rAtriH samIritA | dvAdashavarShasahasraM devAnAM tu chaturyugam || 836|| chatuHsahasravarShANAM tatra kR^itayugaM matam | trayaM sahasravarShANAM tretAyugaM samIritam || 837|| dvisahasramitaM varShaM dvAparaM kathayanti hi | sahasravarShasa~NkhyAkaM mataM kalayugaM tathA || 838|| pUrNo dharmaH kR^ite yuge tretAyAM tu tripAt smR^itaH | dvApare sArdhapAdo.atha chaikapAdaH kalau tu saH || 839|| dvisahasramitaM varShaM sandhishchaiShAM prakIrttitA | chaturyugasahasraM hi brahmaNo divaso mataH || 840|| tAvatpramANikI rAtrirvidvadbharvyAhR^itAM tathA | chaturdashamitAH kalpe manavo brahmaNo dine || 841|| indrAH saptarShayashchAtha tAvantaH paribhAShitAH | brahmA chApi svamAnena shataM varShANi jIvati || 842|| kAlAdhInamadaH sarvaM tathA cha pralayatrayam | yo.ayaM sandR^ishyate nUnaM nityaM loke kShayastviha || 843|| nityaH sa~NkIrtyate nAmnA munibhiH pratisa~ncharaH | brAhmo naimittiko nAma kalpAnte yo bhaviShyati || 844|| trailokyasyAsyaH kathitaH pratisargau manIShibhiH | mahadAdivisheShAntaM yadA saMyAti sa~NkShayam || 845|| prAkR^itaH pratisargo.ayaM prochyate kAlachintakaiH | evaM kUrmapurANe hi samproktaM pralayatrayam || 846|| nityadhAmetaraj j~nAnamajaDadravyamachetanam | ghaTAdyarthaprakAshAnAmasAdhAraNakAraNam || 847|| prasR^itya chedriyadvArA dravyeNa yujyate tataH | guNakriyAvishiShTatvAj j~nAnasya dravyatA matA || 848|| ahaM jAnAmi chetyeShA pratItirjAyate tataH | apR^ithaksiddhadharmashcha j~nAnaM jIvaparAtmanoH || 849|| sa~NkochaM cha vikAsaM cha tadApnoti yathA prabhA | naShTotpannapratItistu jAyate tata eva cha || 850|| j~nAnaM sa~NkuchitaM baddhe vibhu muktapareshayoH | j~nAne daivena sa~Nkocho daivAbhAve vikAsitA || 851|| prasR^itatvaM cha praj~nAyAH shvetAshvatarasammatam | j~nAnAvR^itishcha gItAyAmAvR^itaM j~nAnamityatha || 852|| sukharUpaM cha nityaM cha kAlabhinnaM parAk tathA | nityAtmano guNo j~nAnaM svarUpasya nirUpakaH || 853|| suShuptau tamasAchChannaM tad bhavettu tirohitam | sa~Nkochashcha vikAsashcha sarpakuNDalavat khalu || 854|| j~nAne svatashcha prAmANyamaprAmANyaM pareNa tu | dhArAvAhikavij~nAnamekameva hi sammatam || 855|| upAdhibhedato buddhiH sukhaduHkhAdirUpiNI | j~nAnAvasthAvisheShAshcha bhakttayAdayaH prakIrttitAH || 856|| bhakteshchAtha prapatteshcha muktisAdhanatA matA | mokShe naiva pravarttante sharIrAtmatvavAdinaH || 857|| Atmatve kShaNikaj~nAne mate muktau tishcha na | kathaM muktau pravR^ittAshcha syuranekAntavAdinaH || 858|| mokShe pAShANakalpe cha pravR^ittiH syAnna kasyachit | sA~Nkhyamuktau pravR^ittirna muktisambandhisaMshayAt || 859|| vyAvahArikavAkyAchcha satyAbhedamatirna yat | pravR^ittirna bhavenmuktau mAyinAM cha mate tataH || 860|| eShoNurAtmaiSha draShTA ityAdishrutimAnataH | aNushcha chetano jIvo dravyarUpo mato budhaiH || 861|| AtmA niShkrAmatItyevamutkrAntishchAtmanaH shrutAm | gamanAchchandraloke cha jIve gatiH samIritA || 862|| tasmAllokAt punaHshchaivamAgatistvAtmanaH shrutau | evamutkrAntigatyAdejIvo.aNurmanyate budhaiH || 863|| jIvotkrAntyAdayo na syurvibhutve sammate khalu | utkrAntigatyAgatInAM vyAsena sUtritaM tataH || 864|| j~nAnasyAnantyatashchaiva hyAnantyashrutisa~NgatiH | j~nAnena dharmabhUtena bhogashcha sarvavarShmaNi || 865|| prabhAyA bhittisambaddhAyA yathA dIpadharmatA | j~nAne bhAlAdisambaddhe.apyAtmasambaddhatA tathA || 866|| yoginAM bahudehAnAM j~nAnenaiva cha dhAraNam | tatkAraNaM tu boddhavyaM yogabalaM hi yoginAm || 867|| vilakShaNaM hi saMyogaH j~nAnaprasaraNaM matam | suShuptAvanapAyatvAt tattaddehadhR^itistataH || 868|| viprakR^iShTe pradeshe tu bhogotpAdaH kathaM nanu | maivaM yataH sa utpAdo rAmechChA daivasattayA || 869|| chetasA veditavyaH ityetachChruteH pramANataH | aNormAnasapratyakShaM jIvasya chopapadyate || 870|| AtmasukhAdikAdhyakShe mahattvaM kAraNaM na tat | AtmANutve tataH kAchidApattirvidyate na hi || 871|| hR^idyantarjyotirityevaM hR^itstho jIvo.ajaDaH shrutau | bhAlAdisukhaduHkhe cha jIvashchAtrAvagachChati || 872|| sharIraparimANastajjIvaH sarvasharIragaH | jainA iti vadantyatra tad varaM na kuto yataH || 873|| alpadehe bR^ihaddehAt praveshe.apUrNatA.a.atmanaH | yoginaM parakAye cha praveshaH sambhavenna hi || 874|| sa~Nkoche cha vikAse tu syAdAtmano vikAritA | vikAritvAdanityatvaM ghaTavadAtmano bhavet || 875|| tathAtve kR^itanAshashchAkR^itasyAbhyAgamastathA | bhAlAdisukhaduHkhAdibhAnaM j~nAnAnmataM tataH || 876|| sthUlashchAhaM hi gachChAmi pratyayAchchetanastanuH | mR^ite dehe tu chaitanyaM prANanirgamanAnna hi || 877|| iti chenna varaM chaitad vikalpAsahatA yataH | dehasyAvayave tachchaikasmin sarveShu vA.asti hi || 878|| nAdyaH pratIyate yasmAchchaitanyamitaratra cha | bahuchetanavattvaM syAdantye chaikatanAvatha || 879|| uchChedo vyahArasya vaimatye cha mitho bhavet | hastAdyanyatamochChede smR^iteshchAnupapannatA || 880|| sa~NghAtarUpavattvAnnatvAtmA tanuryathA ghaTaH | dehasyAnAtmatA siddhA chetyevamanumAnataH || 881|| mama dehaH pratIteshcha nAtmatA manyate tanoH | anityatvAjjaDatvAchcha sharIrasyAtmatA na hi || 882|| indriyasya na chAtmatvaM mamendriyaM pratItitaH | jIvatvaM na cha netrAdestachChUnye jIvyate yataH || 883|| mana eva manuShyANAM kAraNaM bandhamokShayoH | bhogopakaraNaM chaivaM tasmAdAtmA mano na hi || 884|| mama prANaH pratIteshcha prANasya chAtmatA na hi | prANo.asmIti shrutau choktaH prANadehI pareshvaraH || 885|| ahaM jAnAmi chetyatrAhamarthasyAtmatA khalu | tasya dharmatayA j~nAte j~nAne sA na katha~nchana || 886|| ajaDajIvajIvatvaM prakR^ityAdau jaDe na cha | aNujIvasya jIvatvaM vibhAvIshe na sidhyati || 887|| tanu jIvatvamApannaM vibhu brahma hyavidyayA | iti chenna yato jIvo.ajanmA nityaH shrutau shrutaH || 888|| janmamR^ityU kathaM syAtAmAtmano nityatA yadi | samIchInaM na chaitaddhi kutashcheduchyate yataH || 889|| dehAtmanoshcha saMyogaviyogau karmayogataH | janmAtmanaH sa saMyogo viyogo mR^ityusa.nj~nakaH || 890|| jIvadoShA na chaivaM tu brahmaNi sambhavanti hi | jIvabrahmavibhede na bhedashrutivirodhitA || 891|| muktAvapi cha jIvAtmA jagadvyApAravarjitaH | tato na shakyate vaktumabhedo brahmajIvayoH || 892|| jIvabrahmavibhede nAbhedashrutivirodhitA | jIvo brahmApR^ithaksiddhastato.abhedastayoryataH || 893|| kapilasya mate jIve svIkR^itA j~nAnamAtratA | a~NgIkarttumashakyA sA kutashchet tanmate yataH || 894|| indriyANAM cha vaiyarthya svApe j~nAnaM prasajyate | tArkikaistan mato jIvo.achidAgantukabuddhimAn || 895|| tachcha shrutiviruddhaM hi vij~nAnAtmA shrutiryataH | svena rUpeNa ki~nchaivaM muktau svaMrUpamApyate || 896|| mokShe tat kaH pravarteta teShAM pAShANasannibhe | tato j~nAnasvarUpAtmA vibhuj~nAna cha tadguNaH || 897|| j~nAnasvarUpamatyantaM nirmalaM paramArthataH | evaM viShNupurANe hi j~nAnasvarUpatAtmanaH || 898|| mantA boddheti prAmANyAj j~nAtA jIvo budhairmataH | j~no.ata eveti sUtraM hi tato vyAsena sUtritam || 899|| vij~nAna yaj~naM tanute j~nAnoktishcheti yA.a.atmanaH | vij~nAnaguNasAratvAt sUtre sA prAj~navan matA || 900|| nAnA jIvA hi loke.asmin rAmasyAMshAH sanAtanAH | mamaivAMsho jIvaloke jIvabhUtaH sanAtanaH || 901|| jIve nitye nijAMshatvamevaM gItAkR^iteritam | prabhAvataH prabhAvaddhi jIveM.ashatvaM hi brahmaNaH || 902|| prabhAvAniva brahmAMshI jIvAnAM manyate budhaiH | uchyate chaikadeshatvAd vishiShTAMsho visheShaNam || 903|| brahmaNastu sharIratvAjjIvo brahmavisheShaNam | prAdhAnyAnna visheShyAMshe chAMshatA prAj~nasammatA || 904|| na jAyate shrutau chaivaM nityatvamAtmanaH shrutam | stanyapAnapravR^ittirna jIve chAnityatA yadi || 905|| jIvAnAM sR^iShTivAdastu dehayogena nAnyathA | jIvAnAM mR^ityuvAdo.api jIva deha viyogataH || 906|| anAdikAlato baddhA jIvA daivAkhyakarmaNA | atra karmANi kurvanti bhu~njanti tatphalAni cha || 907|| baddhAshcha guNamayyA te daivyA shrIrAmamAyayA | j~nAnaprakAshasa~NkochaM prAptAshcha prAkR^itA narAH || 908|| vadanti malinA svA.Nracha saMsAriNo.aj~natAyutAn | nAnAyoniShu sa~njAtA dehAtmabhramakAriNaH || 909|| rAmAdhInatvashUnyasva svAtantryamatishAlinaH | Ishvaro.ahamahaM bhogI siddho.ahaM balavAniti || 910|| ADhyo.abhijanavAnasmi ko.anyo.asti sadR^isho mayA | yakShye dAsyAmi modiShye ityaj~nAnavimohitAH\rdq{} || 911|| svakarmaNaH phalasyAtha svatantraM cha phalapradam | rAmatulyaM hi manyante rAmabhinnaM surAsuram || 912|| tApatrayeNa santaptA anAthA duHkhinastataH | rAmAnukampayA jAtAH satsa~NgaruchayastathA || 913|| sadguruM cha prapannA ye rAmamantreNa dIkShitAH | smaranto brahma rAmaM te dehaM tyaktvA.archirAdinA || 914|| rAmadhAmni gatAshchAtha shrIrAmaguNasaMyutAH | nityAnantasukhaM prAptA duHkhamUlavivarjitAH || 915|| rAmAnubhavakatIro bhogasAmyaM gatAstathA | j~nAnasa~NkochashUnyAshcha jagadavyApAravarjitAH || 916|| sarvaloka sushvArA rAmakaikaryakArakA | teShAM muktimavAptAnAM karmabandhaH punarna hi || 917|| duHkhArNa ve nimajjantaM dR^iShTvA jIvamahetukaH | karuNAsindhurAmasya jAyate ko.apyanugrahaH || 918|| puNyaM bhavati chAj~nAtaM rAmasyAnugraheNa hi | abhAvo jAyate tasmAd vidveShapratiyogikaH || 919|| shrIrAmarAmabhaktAnAmAbhimukhyasya kAraNam | tajjanyAdAbhimukhyAddhi jij~nAsA samudeti cha || 920|| sambandhinI vibhAgasya sa~NgrahAsa~NgrahAIyo | shrImadrAmasya bhaktAnAM saMvAdo jAyate tataH || 921|| bhavatyanantaraM tasmAt sadAchAryasamAshrayaH | sadAchAryAshrayeNAtha heyopAdeyanishchayaH || 922|| rAmetarAchcha vairAgyaM rAme prItishcha jAyate | nivR^itte rAmabhinnAnAM rAmaprApteshcha kAraNam || 923|| a~NgIkaroti tatpashchAt siddhopAyashcha chetanaH | shrIrAmaprAptaye so.atha tvarate bhR^ishamutsukaH || 924|| rAmaH smarati taM chAtha svasamprAptisamutsukam | yathA svAptyussukaM vatsaM dhenurvAtsatnyavAridhiH || 925|| AshliShTe cha vinaShTe stastatastatpuNyapApake | bhAgenAtha vinaShTe stastatprArabdhAtmake cha te || 926|| manashchendriyasaMyuktaM prANena tasya yujyate | prANo jIvena saMyukto bhUtasUkShmaistu yujyate || 927|| sarveshvarasya rAmasya saMsargo jAyate tataH | tanmArgasya prakAsho.atha hArdarAmAnukampayA || 928|| nADyA mUrdhanyayA chAthokAmati hR^idayAt kila | sharorAnnirgato bhakta Udhye yAvyarka rashmibhiH || 929|| nidAghe choShmatAsattvAnnishAyA~nchApi rashmayaH | acharyantyachiMrAdisthaM pumAMsamAtivAhikAH || 930|| dinaM tatrArchiSho.ahvashcha shuklaM pakShaM cha gachChati | sameti shurUpakShAta sa uttarAyaNameva hi || 931|| tasmAt saMvatsaraM tasmAd vAyuM vAyoshcha bhAskaram | sUryAd vighuM vidhoshchAtha vidyutaM varuNaM tataH || 932|| tatashchendraM tato dhAtR^ilokaM gachChatyupAsakaH | atikrAmati pashchAda bhUmyAbAvaraNasaptakam || 933|| ulla~Ngya prakR^itiM so.atha virajAmavagAhate | tataH sUkShmAchCharIrAddhi vishlaShTashcha bhavatyasau || 934|| prAdurbhavatyatho chAsyAnaghatvAdiguNAShTakam | amAnava karasparsho bhavatyasya tataH param || 935|| shrImadarAmasya sa~NkalpAd divyadeho bhavatyasau | kAlakAlyetare divye deshe prApto bhavatyatha || 936|| sarasyairammadoye.atha divye snAnaM karoti saH | bhavatyanantaraM chAsau divyabhUShaNabhUShitaH || 937|| divyaM chAtha vimAnaM hi samArUDho bhavatyayam | tilyAraNyapravesho.asya vimAnArohaNAdanu || 938|| apsarobhishcha divyairhi bhavyA chAsya susatkR^itiH | tilyagandhapravesho.asya tAdR^ishyAH satkR^iteH param || 939|| tilyagandhaM pravishyAtha brahmagandhaM vishatyayam | samprApnoti tatashchAyaM prAkR^itetaragopuram || 940|| vaikuNThanagarasyAptirbhavatyasya tataH param | bhavatyayaM cha tatra shrInArAyaNAbhinanditaH || 941|| golokasyAtha samprAptirbhavatyasya mahAtmanaH | bhavatyasau hi tatrAtha shrIkR^iShNenAnumoditaH || 942|| tataH sAketalokasya prApnotyayaM cha gopuram | brahmaviShNumaheshAdyairdevaiH stutaM cha vanditam || 943|| vedairniveditaM chAtha shrIrAmeNAbhinanditam | samR^iddhaM paramaM dIptaM sarvathA chAtha sarvadA || 944|| parAtparamayodhyaM cha suShamAsAgaraM shubham | ayodhyAnagaraM chAsau samprApnoti tataH param || 945|| yatrAsti sarayU ramyA pramodAkhyaM cha kAnanam | lIlAspadaM cha rAmasya ratnAchalaH sushobhitaH || 946|| pUrvadvAre cha yasyAsti sugrIvo hi kapIshvaraH | dvAre tu pashchime shrImAn rAkShasendro vibhIShaNaH || 947|| uttare tu mahAvIro, bAliputrastathA~NgadaH | dakShiNe karuNA\-sindhurmArutishcha mahAbalaH || 948|| divyasUrisadaH pratyudgachChatyayaM samutsukaH | rAjamArga tato yAti brahmatejo vishatyatha || 949|| divyasya gopurasyAtha prAptirbhavati chAsya hi | brahmaveshma pravesho.atha bhavatyasya mahAtmanaH || 950|| kalpavR^ikShatale chAsti sAkete brahmaveshmani | suvarNamaNDape yatra bhAsurA ratnavedikA || 951|| ratnasiMhAsanaM yatra varttate sUryasannibham | vishAlaM kamalaM divyaM sahasradalashobhitam || 952|| aghaHsthite vitAnasya tatra siMhAsane vare | AsInaM paramaM ramyaM shrIrAmaM sItayA saha || 953|| divyAyudhAnvitaM chAtha divyapArShadasaMyutam | divyabhUShaNavastraishcha bhUShitaM vIkShate hyasau || 954|| namaskaroti sAShTA~NgamabhyAsaM samupaiti cha | ko.asi tvami ti pR^iShTo.atha shrIrAmeNa parAtmanA || 955|| sheSho.ahaM sheShiNo nAtha tandaiva sakaleshituH | ityevaM nigadantaM cha shrIrAmaH karuNArNavaH || 956|| svIyotsa~NgasamArUDhamAli~Ngya vidadhAti hi | sarvAn kAmAnavApnoti chAyaM rAmeNa saha tataH || 957|| guNAnAM vigrahAdeshcha svarUparUpayostathA | pratyakShAjjAyate prIteH prakarSho hi tataH param || 958|| aneka vigrahANAM cha jAyate.atha parigrahaH | kAmachAre cha lokAnAM samartho.api bhavatyayam || 959|| avasthAsu cha sarvAsu sarvayordeshakAlayoH | ke~NkaryeShu cha sarveShu yAti chAyaM prasannatAm || 960|| ChAndogye muktajIvasya punarAvR^ittivarjanAt | bhagavatA.api gItAyAM bodhayatA dhana~njayam || 961|| bhagavantamupetasya punarjanmaniShedhanAt | shrIrAmaM samavApto.ayaM karmayoni na gachChati || 962|| AnandI nAtha jIvo.ayaM rAmaM prApya rasAtmakam | samichChati punarjanma duHkhAlayamashAshvatam || 963|| satyasandhaH pratishrutya prapannAyAbhayaM svayam | nivarttayed bhaye nainaM shrIrAmaH shritavatsalaH || 964|| shrIrAmapaddhatau chaivamarchirAdikapaddhatiH | shrImadrAmeshvarAryeNa sa~NkShepeNa hiH varNitA || 965|| baddhamuktatvabhedAbhyAM jIvA chaivaM dvidhA matAH | muktAshcha karmaNA muktA baddhA baddhAshcha tena hi || 966|| kAdAchitkAshcha nityAshcha muktabhedo dvidhA mataH | AdimAH pUrvamuktAshchAntimA baddhAH kadApi na || 967|| aNujIvo mato j~nAtA \ldq{}eSha ha draShTe\rdq{} tishruteH | j~nAtetikathanAjjIve karttR^itvamapi siddhayati || 968|| sAmAnAdhikaraNyena j~nAnakartR^itvayostataH | chetano.ahaM karomI tipratItirupapadyate || 969|| karttR^itvamAtmano dharmo bhoktAbhogyami tishruteH | chetanasyAtra kartR^itvaM bhoktR^itve hi prayojakam || 970|| anyaH karoti bhu~Nkte.anyaH katha~nchinnopapadyate | prAj~naiH karmakartehiM sammataM karmaNaH phalam || 971|| AtmendriyamanoyuktaM bhoktetyAhurmanIShiNaH | itishrutipramANatvAt karttR^itvaM nAtmano nanu || 972|| kintvantaHkaraNasthaM tadabhyastamAtmanIti nu | maivaM pratIyatechAtra kartR^itA manaso na yat || 973|| kintUpakaraNatvaM vai bhoktR^itve chAtmano matam | anyathA chendriyAdeshcha karttatvaM sambhavet khalu || 974|| karttR^itvamAtmanastasmAnnaiShA shrutirniShedhati | karttA shAstrArthavattvAd vai vyAsena sUtritaM tataH || 975|| tatashchA haM karomI tipratItirupapadyate | yadyAtmano na kartR^itvaM shAstrANAM vyarthatA bhavet || 976|| hantA chenmanyate hantuM hatashchenmanyate hatam | ubhau tau na vijAnIto nAyaM hanti na hanyate || 977|| nanvevaM pratiShiddhA cha hyAtmano hantR^itA shrutau | iti chennAtmanityatvAd hantR^itA varjitA yataH || 978|| prakR^iteH kriyamANAni guNaiH karmANi sarvashaH | aha~NkAravimuDhAtmA karttA.ahamiti manyate || 979|| ityevaM nanu gItAyAM niShiddhA karttR^itAtmanaH | maivaM jIvasya kartR^itvaM sAMsArikapravR^ittiShu || 980|| na svarUpaprayuktaM hi guNasaMsargato yataH | udIritashcha gItAyAmuttaratrAyamAshayaH || 981|| pa~nchaitAni mahAbAho kAraNAni nibodha me | adhiShThAnaM tathA karttA karaNaM cha pR^ithagvidham || 982|| vividhA cha pR^ithak cheShTA daivaM chaivAtra pa~nchamam | sharIravA~Nmanobhiryat karma prArabhate naraH || 983|| nyAyyaM vA viparIta vA pa~nchaite tasya hetavaH | tatravaM sati karttAramAtmAnaM kevalaM tu yaH || 984|| pashyatyakR^itabuddhitvAnna sa pashyati durmatiH | prashnopaShidi karttA spaShTaM jIvaH samIritaH || 985|| grahaNasya vihArasya chAtmanaH kathanAntachChrutau | Atmanashchaiva kartR^itvaM bAdarAyaNasammatam || 986|| vij~nAnaM yaj~naM tanute karmANi tanute.api cha | taittarIye.api chetyevaM karttatvamAtmanaH shrutam || 987|| buddhereva hi katrttatvaM sA~NkhyAstu pravadanti hi | sambhavechcha tathAtve tu buddhereva hi bhoktR^itA || 988|| kartR^itve cha mate buddheH samAdhishcha bhavenna hi | AtmanaH kartR^ItA tasmAt siddhAnte svIkR^ita kha || 989|| takShAvat svechChayA chAtmA karoti na karoti cha | jaDabuddhestu kartR^itve vyavasthaiShA na sambhavet || 990|| tvAyattaM rAghavAyattaM vA kartR^itvaM kimAtmanaH | jIvasya bhoktR^itA tasmAt pakShashchAdyo manoharaH || 991|| vidhiniShedhashAstrANAM vaiyarthya chAnyathA bhavet | pippalaM svAdu chAttIti jIvasya bhoktR^itA shrutau || 992|| iti chenna yato jIve rAghavAdhInakartR^ItA | antaH praviShTaH shAste\rdq{} ti shrutau rAmo hi shAsakaH || 993|| vidhiniShedhashAstrANAM vaiyarthya hi tathA nanu | maivaM jIvasya yatnaM yad vIkShya svAnumatiM khalu || 994|| rAmo datte tato jIvo yogyo vidhiniShedhayoH | tathA pravarttate chAtha phaladAne tu chAtmanaH || 995|| vaiShamyaM chAtha nairghR^iNyaM manyete rAghave na tu | avochad bhagavA.NshchaivaM gItAyAM svayameva hi || 996|| teShAM satatayuktAnAM bhajatAM prItipUrvakam | dadAmi buddhiyogaM taM yena mAmupayAnti te || 997|| tAnahaM dviShataH kUrAn saMsAreShu narAdhamAn | kShipAmyajatramashubhAnAsurIShveva yoniShu || 998|| eSha eva sAdhukarme tyAdishrutipramANataH | akhilaM chAtmakarttR^itvaM rAmAdhInaM hi manyate || 999|| karttR^itvaM rAghavAdhInaM nirdoShaM shrutisammatam | vishiShTAdvaitasiddhAnte jIvasya manyate tataH || 1000|| shrIchidAnandashiShyeNa pUrNAnandena dhImatA | shrIpramitAkSharAkhyAyA vR^itteH sAro vinirmitaH || 1001|| iti jagadguru shrIpUrNAnandAchArya siddhAntasArvabhauma virachitaH shrIbodhAyanamatAdarshaH sampUrNaH | ## Authored by Swami Purnanandacharya, within this essay, the complete elucidation of concepts such as Arthapanchak, Tattvatraya, and Rahasyatraya in the Sri Sampradaya is undertaken by Sri Acharya. It refutes the views of various non-theistic philosophies like Buddhism, Jainism, Prabhakara, and Charvaka. Critiques of some theistic philosophies, including Advaita, are also presented. The nature of surrender (Prapatti) is investigated, and there is an in-depth discussion on the aspects of Bhagavan according to the Pancha Vyuhavada and their various activities. The essay also explores the transcendental nature of Shri Ram and provides a clear understanding of the concept of Prameya (subject of knowledge) and Pramana (means of knowledge). It delves into the distinctions between the inert and the sentient, discusses the qualities of Sattva, and provides a detailed analysis of Mahat Tatva, Ahamkara, Tanmatras, Mahabhuta, Akasha, Sharira, Indriya, Kala, and more. Proofread by Parashara Ranganathan \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}