% Text title : Ramayana Mahatmyam from skandapurana % File name : rAmAyaNamAhAtmyamskanda.itx % Category : raama, skandapurANa % Location : doc\_raama % Proofread by : Mrityunjay Pandey % Description/comments : skandapurANa | purANavaibhavakhaNDa | adhyAya 23-25 % Latest update : July 12, 2024 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shri Skandopapuranoktam Shriramayanamahatmyam ..}## \itxtitle{.. shrIskandopapurANoktam shrIrAmAyaNamAhAtmyam ..}##\endtitles ## || shrIskandopapurANoktaM shrIrAmAyaNamAhAtmyam || || shrIrAmo jayati || || atha shrIskandopapurANoktam || || shrIrAmAyaNamAhAtmyam || \section{|| atha prathamo.adhyAyaH ||} nArada uvAcha\- pitAmaho.asi lokAnAM pitA.asi cha mama prabho | tat tvAM pR^ichChAmi lokesha lokAnAM mama chAbjaja || 1|| hitAya karuNAsindho kR^ipayA.a.akhyAhi sAdaram | uktaM kila tvayA brahman paThanAchChravaNAdapi || 2|| shrIrAmAyaNakAvyasya chaturvargo bhavediti | kathaM pAThAdbhaveddharmaH kathaM chArthashcha sidhyati || 3|| kathaM kAmo bhavetpuMsAM mokSho vA.api kathaM bhavet | vibhavaM vistaraM chaiva niyamaM cha sakalpanam || 4|| prabrUhi jagatAM nAtha sarvaj~no.asi mato mama | brahmovAcha\- shR^iNu nArada vakShyAmi shrIrAmAyaNavaibhavam || 5|| yasya smaraNamAtreNa naraH pApAtpramuchyate | tvanmukhenAkhilA lokA uttareyu raghArNavAt || 6|| shrImadrAmAyaNaM puNyamitihAsaM purAtanam | ye.archayanti raghUttaMsaM smarantaste sukhA narAH || 7|| brahmakShatriyaviTChUdraishchaturvargaphalepsubhiH | shrotavyaM niyamAnnityaM shrIrAmAyaNamAdarAt || 8|| paThanaM cha pravachanaM brAhmaNAdhInameva cha | shrImadrAmAyaNAkhyasya kalpavR^ikShasya nArada || 9|| saptakANDAhvayArashAkhA saptarUpaphalapradAH | paThanAchChravaNaM puNyamadhikaM samprayachChati || 10|| arthapravachanaM tasmAnmahApuNyatamaM smR^itam | putrapautrAdisampattiM sarvaroganivAraNam || 11|| patnIputtrAdikalahanAshanaM kShemavarddhanam | karoti bAlakANDasya paThanashravaNAdikam || 12|| abhIShTakAryapratyUhanAshanaM dharmavardhanam | pitAputrAdivAtsalyaM rAmadAsye.adhikAM ruchim || 13|| ayodhyAkANDapaThanaM karoti ruchiraM nR^iNAm | viyuktabandhusaMshleShaM patibhaktiM cha yoShitAm || 14|| dharmAviruddhaM kAmAnAmavAptiM sAdhuShu spR^ihAm | labhate vanakANDasya paThanashravaNAnnaraH || 15|| arthAvAtiM cha vipulAM mitralAbhaguNAnapi | satsAhAyyaM sukhaprAptiM svAmibhaktiM cha nirmalAm || 16|| kiShkindhAkANDasargANAM paThanAt prApnuyAnnaraH | yadyatsa~NkalpitaM chitte sukaraM vA.api duShkaram || 17|| shatruhastAdvimuktiM cha kArAgArAdvimokShaNam | labhate sundarAkhyasya kANDasya paThanAnnaraH || 18|| dinedine sapta sargAn tasya kANDasya yo naraH | paThedbhaktyAtu kAkutsthaM hR^idi kR^itvA namasya cha || 19|| tasya janmAntarashataissa~nchitasyApi pApmanaH | nAshaM kuryAt suprasanno rAmo viShNussanAtanaH || 20|| kimpunashchintitArthAptiM chintayAmaH punaH punaH | yuddhakANDasya paThanAt shravaNAchcha pravAchanAt || 21|| sarvashatrukShayo bhUyAt asAdhyaM sAdhyatAmiyAt | shrImaduttarakANDasya paThanAt bhaktito naraH || 22|| jIvanmuktassa vij~neyo rAghavasya prasAdataH | na punastu jAyeta karma bhoktuM svayaM kR^itam || 23|| uShitvA sa tu vaikuNThe kAryabrahmasamIpataH | brahmaj~nAnaM prapanno.atha viShNossAyujyamApnuyAt || 24|| yeShAM gR^iheShu tiShTheta shrIrAmAyaNapustakam | yakSharakShaH pishAchAdyA bhiyA dhAvanti tadgR^ihAt || 25|| shrIrAmAyaNakoshasya yaiH pUjA kriyate.a.adarAt | tasya devAstu nikhilAH prasIdanti svayaM suta || 26|| yairnityaM paThyate bhaktyA dinavichChittishUnyakam | gachChantamanugachChettaM shrIrAmaH karuNAvashaH || 27|| pAThaH kAmyashcha nityashcha mokShArthashcheti sa tridhA | sa~NkalpyAniShTanAshaM vA iShTAvAptiM manorathe || 28|| shrIrAmAyaNapAThastu kAmyassa parikIrtitaH | kANDasya sundarAkhyasya saptasargIvidhAnataH || 29|| sampUrNasyApi ShaTkANDasammitasya vidhAnataH | punarvasau samArambhaH sampUrtishcha punarvasau || 30|| chaitre vA.ashvayuje mAsi navarAtre mahotsave | paThanaM kurute vipraH kAmAnAM paripUrtaye || 31|| sa~NgavAdau samArabhya muhUrtatrayapAThanam | kAmyapATha iti prokto nityapAThamatho shR^iNu || 32|| dine dine tvavichChichyA manasA dravya.ato.api vA | sampUjya sItAramaNaM taM dhyAtvA pusta ke dhiyA || 33|| nityakarmAvirodhena prAtaH sa~Ngava eva vA | paThedrAmAyaNaM puNyamuchchaiH susvarameva cha || 35|| anashnanneva cha paThedrAghavasya kR^ipAptaye | paThettu sargAndasha vA pa~ncha vA trInathApi vA || 36|| ekaM vA.api paThetsarga prayato nAnyamAnasaH | uttamaM dasha sargAstu madhyamaM sargapa~nchakam || 37|| adharma tu trayaHsargA ekasargo.adhamAdhamaH | na sargamadhye viramedyadi daivAdviramyate || 38|| punastadAdimArabhya paThenniyamapUrvakam | evaM kR^ite phalaM yatsyAttadvadiShyAmi nArada || 39|| dAridyanAsho rogANAM drAvaNaM sukhavardhanam | bhave~njanmAntare chaiva yatpApaM rachitaM nR^ibhiH || 40|| tachchApi nashyati kShipraM j~nAnaM syAnmokShasAdhanam | na punarjAyate so.ayaM savitrIyonito bhuvi || 41|| mokShArthapAThaM vakShyAmi shR^iNu vINAmune shubham | divA bhuktatyantaraM viprastvaparAhve yatavrataH || 42|| ekAvaraM tu shrotAraM kalpayitvA shuchivratam | akhAditvA tu tAmbUlamapItvA.api jalaM shuchiH || 43|| yathAshakti cha sampUjya shrIrAmAyaNapustakam | ekAvarAn paThetsargAn viraktastu trivargaka || 44|| na sambhASheta dArairvA putrairvA pAThamadhyataH | Arabhya nAradaproktaM sargaM vAlmIkaye purA || 45|| yAvaduttarakANDAntaM paThedevaM krameNa tu | chaturviMshatisAhastra shlokamaNDalamAdarAt || 46|| paThitvA tu samApyAtha brAhmaNAn bhojayeddhahUn | pratisAhasrakashlokamekaikaM bhojayeddvijam || 47|| shrIrAmajanane chaiva sItAyAH pANipIDane | pAdukArAjyalA me cha jaTAyo rmokShasa~Ngatau || 48|| sugrIvarAjyalAbhe cha taraNe.abdherhanUmataH | a~NgulIyakadAne cha vibhIShaNasamAgame | vibhIShaNasya rAjyArthaM la~NkAyAmabhiShechane || 49|| rAmapaTTAbhiSheke cha kArayedutsavaM pramoH | shrImaduttarakANDasya samAptau tu dvijottama | mahotsavaM prakurvIta rAmasya paramAtmanaH || 50|| nityapAThe cha pAThe cha mumukShUNAM yathAkramam | kANDAssaptApi pAThyArasyu ranyathA niShphalaM bhavet || 51|| kAmyapAThe tu ShaTkANDamitaM rAmAyaNaM paThet | na tatrottarakANDa~ncha paThane shreyasAM kShatiH || 52|| rAmAyaNasya paThanaM yadA.a.arabhyeta hi kvachit | tadgranthasya purastAttu ko.api nAsIta sarvathA || 53|| shR^iNoti tatra hyAsIno hanumAn rAdhavIM kathAm | svasthAne yassamAsanistaM shapet sa tu koShataH || 54|| sarvashAstrArthapAraj~no bhaktiyukto raghUttame | vAlmIkihR^idayAbhij~nashshabdasArArthasAravit || 55|| pravaktR^itve.adhikriyeta hyanyathA hanumAn shapet | shrotR^ibhishcha pravaktA tu pUjanIyaH prayatnataH || 56|| taM cha matvA raghUttaMsaM AdR^itAH shR^iNuyuH kathAm | dugdhena madhunA.a.ajyena bhojayetaM dinedine || 57|| vastrairAbharaNaishchitraiH stutibhishchApi puShkalaiH | sammAnayet pravaktAra mAdAvante cha madhyataH || 58|| etaduddeshataH proktaM shrIrAmAyaNavaibhavam | yaH paThechChR^iNuyAdvA.api bhaktyA.adhyAyamimaM naraH | shrIrAmasya prasAdasya pAtraM sa bhavati dhruvam || 59|| \-iti shrIskandopapurANe purANavaibhavakhaNDe brahmanAradasaMvAde rAmAyaNapaThanashravaNavidhinirUpaNaM nAma trayoviMsho.adhyAyaH || 23 || iti prathamo.adhyAyaH || || shrIrAmo jayati || \section{|| atha dvitIyo.adhyAyaH ||} yudhiShThira uvAcha\- bhagavan sarvadharmaj~na apArakaruNAnidhe | rAmAyaNetihAsasya kAmyapAThakramaM vada || 1|| kathaM vA kAmibhiH pAThyaM kaM vA niyamamAshritaiH | etadAkhyAya mAM sadyaH pAvaya tvaM mahAmune || 2|| dAlbhya uvAcha\- samyakpR^iShTaM mahArAja rAmadivyakathAmR^itam | punIyAvAM cha mAM chaitAn rAmAyaNamahAnadI || 3|| chaturAnanavaktrAbjAt shrIrAmAyaNavaibhavam | shrutvA jagAda dharmAtman nArado bhagavAnR^iShiH || 4|| nArada uvAcha \- rAmasya charitaM proktaM mayA vAlmIkaye purA | shrutvA mattastu nikhilaM muniH kAvyaM chakAra hi || 5|| prochyate tasya kAvyasya mAhAtmyaM kathamIdR^isham | anye cha munayaH kechidrAmasya charitaM shubham || 6|| nibadhnanti svakairvAkyairnate.atra kathamAdaraH | pramArjayainaM sandehaM charaNAbjaM nato.asmi te || 7|| brahmovAcha \- nate.attra saMshayaH kAryaH vatsa sarvAtmanA mune | subahUni nibadhnanti kAvyAni bahavo bhuvi || 8|| shrIrAghavakathA.a.aDhyAni yuktiyuktAni chaiva hi | na me tatrAdaraM chetaH karoti madhureShvapi || 9|| vAlmIkirupadeshaM tu gR^ihItvA tava buddhimAn | bhaktiyukto raghUttaMse drutachitto.abhavattadA || 10|| rAghavaH paramAtmA.atha rahasyAhUya mAM prabhuH | Adidesha svacharitaM prakaTIkartumudyataH || 11|| shrIrAma uvAcha \- chaturAsya tavedAnIM kAryaM kimapi gopitam | tatte kartavyamachirAnmama priyachikIrShayA || 12|| saMsArasindhutaMraNaM janAH kartumanIshvarAH | matkathAsa.nj~nitAM nAvaM prApya nandantu nirvR^itAH || 13|| iti me buddhirutpannA tadarthaM chAhuto bhavAn | avatArakriyA pUrNA rAvaNo nihato ripuH || 14|| bhokShye tvachChApamityeva bhR^igave.ahaM varaM hyadAm | tadarthaM yattramAsthAsye iti kAryadvayaM matam || 15|| shrR^i~NgAraviraLaM duHkhashokAyAsanirantaram | machcharitraM yathAvatu kassamartho nibandhitum || 16|| vAlmIkirnAradamune rAkarNya charitaM mama | dravachchitto.abhavatsadyaH kaumudyA chandrakAntavat || 17|| manye.ahaM machcharitrasya grathane tasya yogyatAm | kharAdinidhanAdbhItaH sha~NkukarNo nishAcharaH || 18|| daNDakAraNyago bhUtvA krau~ncharUpasamAshrayaH | bAdhate.adya munIMstasmAttasya kAryo vadho mayA || 19|| manmAyAmohitasso.atha duShTo vAlmIkisannidhau | krIDiShyati samaM vadhvA rUpe tadanurUpayA || 20|| tadA niShAdarUpo.ahaM vadhiShyAmi nishAcharam | strINAmavadhyatA yasmAttasmAttAM parivarjaye || 21|| vAlmIkistu svayA budhyA drutashchedasya darshanAt | shapsyate mAM rstrIviyogI bhaveti ruShitaH kila || 22|| iShTaM me kAryametatsyAttasya dAtuM hi gauravam | atassarasvatIM tvaM tu prerayAsyA.a.ananaM prati || 23|| machcharitraM tavAdeshA dathAsau grathayiShyati | tachcha shroShyAmi kAlena svayameva vR^ito.akhilaiH || 24|| machcharitraparIkShAyAM sAdhuvA.asAdhuveti hi | pravaktuM ko.arhati pumAn mAM vinA pratipAditam || 25|| prAyeNa charitaM me hi vaneShu chalitaM tvabhUt | tadgachCha preraya girAM devImasyAnanaM prati || 26|| iti pratisamAdiShTo vANIM samprairayaM tataH | vAlmIkirniyamAyAtha tamasAmagamannadIm || 27|| tasmin pashyati tatraiva vR^ikShe kutrApi dampatI | kau~nchau chikrIDaturharShAt kAmabANavashAnugau || 28|| tayoH pumAMsaM vegena vyAdho vivyAdha bANataH | tadudvIkShya mahAprAj~no vAlmIkissumahAtapAH || 29|| ruvantyAM karuNaM tatra krau~nchayAM nirbhiNNamAnasaH | suratAsaktayorghAto na dharmya iti jaj~nivAn || 30|| shashApa samunistatra vyAdhamAkR^iShTakArmukam | \ldq{}mAniShAda pratiShThAM tvamagamashshAshvatIssamAH || 31|| yatkrau~nchamithunAdekamavadhIH kAmamohitaM\rdq{} | shapanniti muniH krodhAduttarakShaNa eva hi || 32|| nApashyata niShAdaM taM tAM krau~ncha taM cha vR^ikShakam | chintayAmAsa cha munirmAyeyaM kasya chidbhavet || 33|| anyathA hi kathaM sarva dR^iShTanaShTaM bhavedidam | iti chintA.a.akulaH snAtvA samApya niyamAMshcha saH || 34|| svAshramaM punarAyAtaH parikliShTena chetasA | tato.ahamagamaM tatra smarannAj~nAM raghuprabhoH || 35|| sAvitryA cha sarasvatyA haMsayuktarathe sthitaH | abhyarchitashcha tenAtha sasambhramamahaM tadA || 36|| vAkyaM valmIkajanmAnamabravaM rachitA~njalim | brahmovAcha \- brahman valmIkasambhUta mAbhUshchintAsamAkulaH || 37|| kR^itA mAyA bhagavatA parIkShArthaM hR^idastava | paraduHkhAsahiShNutvAt drutachitto.asi sAmpratam || 38|| mayaiva preritA tubhyamiyaM devI sarasvatI | svayaM mukhAnnirgatA te j~nAtaste vachaso rasaH || 39|| IndR^ishaireva sarasaiH padyairanyaishcha bhUrishaH | kuru rAmakathAM puNyAM yathA te nAradAchChrutam || 40|| rAmatvenAvatIrNasya hareradbhutakarmaNaH | janmArabhya svadhAmAptiparyantAM sarasAM kathAm || 41|| puNyAM sulalitArthA~ncha atItAnAgatAshrayAm | Ashritya sumahatkAvyaM sargabandhojvalaM kuru || 42|| vAlmIkiruvAcha \- chaturAnana lokesha sarvadharmapravartaka | nimagno.asmi sudhAsAre shrIrAmacharitAhvaye || 43|| jAne puruShamIshAnaM rAmaM raghukulodbhavam | AchAryAnupadiShTAyA vidyAyA vIryashUnyatAm || 44|| vij~nAya nAradamuneH prAptaM rAmakathAmR^itam | yadi shakto.asmi rAmasya charitaM puNyavattamam || 45|| kAvyAtmanA sa~NgrathituM yadi chAnugrahastava | vakShyAmi raghunAthasya kathAM kAvyAtmanA shubhAm || 46|| tavAnugrahato bhUyAt kAvye me nAnR^itaM kvachit | nacha mithyApralapitaM prabrUyurmA budhA bhuvi || 47|| shlokAnAmakhilAnAM cha tAptaryaM sumahadbhavet | rasAH shR^i~NgArakAruNyahAsyavIrAdayo.akhilAH || 48|| tatra tatra mayoddiShTA bhUyAsushcha yathochitam | na kashchidapashabdo me na cha ki~nchidR^ithA padam || 49|| shrIrAmacharite bhUyAnmama kAvyaM pramANakam | nAnyatki~nchittathA bhUyAnmatkAvyasyArchanIyatA || 50|| paThanashravaNAbhyAM me kAvyasya sakR^idapyaho | puruShArthAcha sarve.api bhUyAsurbhuvi sarvataH || 51|| brahmovAcha \- valmIkajanman sumune rAmanAmaprabhAvataH | shApAttavaM nIchavR^ittistho.apyevaM jAto munIshvaraH || 52|| nAmna evaM prabhAvashchedrAmasya paramAtmanaH | kimu tachcharitAmbhodhiplAvanAdaghanAshane || 53|| vAlmIkiruvAcha \- na j~nAyate kathaM brahman rAmanAmaprabhAvataH | evaM munirahaM jAtashshApashcha mama kIdR^ishaH || 54|| brahmovAcha\- varNane tvachcharitrasya na kAlo.ayaM tathA.apyaham | tavautsukyanivR^ittyarthaM sa~NkShepAt prabravImi te || 55|| varuNasya sutaH pUrvaM tvamabhUrharitAbhidhaH | kadAchittava gehe tu varuNena samAhutAH || 56|| munayassanakAdyAstu sa~NgatA brahmavAdinaH | sa~njajalapurmithastatra shrutismR^ityAshrayAH kathAH || 57|| prasa~Ngena cha rAmasya hareravatariShyataH | vadhAya dashakaNThasya kathAM te chakrire tathA || 58|| krIDAparavashastvaM tu tadA.abhU gR^ihabarhiNA | tatkekAbhishcha te hAsaiH kathAvighno babhUva ha || 59|| sanatkumAraH kupitashshashApa tvAM tadA kila | yasmAllokottarakathAvighnAya kila darpataH || 60|| pakShiNA krIDase tasmAvdyAdhatvaM tu gamiShyasi | ityukte vachane tena sambhrAntA munayo.akhilAH || 61|| tvaM tu nishchetano jAto varuNo duHkhito.abhavat | prasAdayAmAsa muniM pitA te shApashAntaye || 62|| tataH prasannassa muniH punastvAM vAkyamabravIt | tava bhrAturbhR^igorvaMshe prachetA nAma vai muniH || 63|| Aste.adya daNDakAraNye tapaH kurvan sudushcharam | bhavitAsi sutastasya vedavedA~NgapAragaH || 64|| kAlena vyAdhavR^ittishcha bhavitAsi girA mama | saptarShINAM prasAdena rAmanAmaprabhAvataH || 65|| pUto bhUtvA tapaH kR^itvA munivaryatvameShyasi | ityuktvA sa muniryAtastvaM cha prAchetaso.abhavaH || 66|| vedavedA~NganiShNAto hyabhUstvaM bAlya eva cha | samitkushAdInAhartuM jAtu tvaM vanamadhyagaH || 67|| bahUnAnAyato baddhAn badhyamAnAMshcha vai mR^igAn | pashyaMstvaM ramamANo.abhUrvyAdhena munishApataH || 68|| AhUto.api cha pitrA tvaM nAdhyagachChaH svamAshramam | naiShAdyA vartamAnastvaM vR^ittyA hiMsan mR^igAn khagAn || 69|| pariNIya cha bhillAnAM kanyAM kAmapi saMyataH | putrAnutpAdayaMstasyAM bharaMstA~ncha mR^igaiH khagaiH || 70|| kuTumbabharaNAt khinnaH bahuvarShasahasrataH | jAtu tvaM vanamadhyastha starusthaM hyavadhIH khagam || 71|| palAyitassacha khagassacha bANo.apatat tvayi | tena viddhAMsadeshastvaM rudito vedanAvashAt || 72|| tadA saptarShayo mArgAgatAstvAM vIkShya kampitAH | dainyarAshiM tvAmathochu dayayA.abhipariplutAH || 73|| aho mUrkhatvametatte viprobhUtvA kulodbhavaH | IdR^ishIM vR^ittimApanno.asyare niShkR^itivarjitAm || 74|| yathA tvaM khidyase mUDha bANenAnena vidhyatA | tathA mR^igaviha~NgAnAM vyathA kiM neti te matiH || 75|| svamAMsaM paramAMsena yaH puShNAti narAdhamaH | ruravo bhakShayiShyanti tasya mAMsaM yamAlaye || 76|| na tvaM nirvidyase mUDha apImAM vedanAM gataH | ityukte vachane taistu karuNArdritamAnasaiH || 77|| kAlayogAtu nirviNNassa~njAtastvaM mR^igAtyayAt | tAnabravIH prA~njalistvaM tebhyo natvA.atha dUragaH || 78|| aho adhanyatA mesa yadahaM vishvaMshajaH | bhUtvA.api vR^ittimApanno mR^igamAMsaiH svayaM hR^itaiH || 79|| pashchAttapto.asmyahaM shreShThAH prAyashchittaM vadantu me | saptarShaya UchuH \- tuShTA vayaM tvadvinayA dichChAmastvatsamuddhR^itim || 80|| kintu tvaM patito jAtaH prAyashchittaM na te shrutam | vakShyAmo.athApi kR^ipayA tvaM kuruShva yathoditam || 81|| pAtrApAtravichAro na rAmanAmnAM prakIrtane | shravaNe chopadeshe cha tasmAttatte.adya tu kShamam || 82|| rAmanAma samuchchArya yasmAt pApAnna muchyate | trilokyAmasti tannaiva satyametat prakIrtitam || 83|| jAto.adyaiva raghorvaMshe rAmanAma vahan hariH | tvaM tadAmnAya bhaktyA.adya mokShyase sarvapAtakaiH || 84|| upavishyAshvatthamUle kAmakrodhau visR^ijya cha | AjAnubAhuM dIrghAkShaM nIlaku~nchitamUrddhajam || 85|| pragR^ihma vAmahastena chApaM savyena sAyakam | prAvR^iSheNyapayovAhasvachChakAntimanoharam || 86|| niShkAbharaNavistIrNaMvakShasaM vanamAlinam | suprasannamukhAmbhojaM sumR^iShTamaNikuNDalam || 87|| chintayan rAghavaM budhyA rAmanAma japA.a.adR^itaH | upakR^ityeti kR^ipayA nivR^ittAste svakaM padam || 88|| tvaM tataH putradArAdichintAmutsR^ijya dUrataH | rAmarAmeti rAmeti japan nishchalatAM gataH || 89|| kAlenAlpena te dehaM valmIkaH prAvR^iNonmahAn | atIte vatsare kAle tvasthimAtrAvasheShitam || 90|| japantaM rAmarAmeti valmIkAchChAditA~Ngakam | rAmanAmajapAnmuktapAtakaM tvAM vichintayan || 91|| ahaM kamaNDalujalairabhyukShya tvAM nyabodhayam | kAyaM cha pUrvavat kR^itvA tapase tvAM samairayam || 92|| svavR^ittimanuchintya tvaM yataH khinno.abhavaH purA | atItAnAM vismaraNaM tato.ahamadadAM tava || 93|| tatashshuddhAtmatAM prApya munishreShThatvamAgataH | yattvaM valmIkato jAto vAlmIkiriti tadbhavAn || 94|| idameva navaM janma tava kR^itvA.ahamAhvayam | vAlmIkiriti tena tvaM khyAto nAmnA.amunaiva te || 95|| khyAto loke sarvalokaiH rAmanAmnA.asi sammataH | tasmAtvaM kuru rAmasya charitaM kAvyarUpataH || 96|| na te vAganR^itA kAvye kAchidatra bhaviShyati | rasapuShTirbhAvapuShTiH shlokAnAM te bhaviShyati || 97|| nachApashabdo bhavitA na chArthaguNavichyutiH | pramANaM rAmacharite kAvyaM tava bhaviShyati || 98|| rahasyaM cha prakAsha~ncha rAmasya charitaM mahat | tavaiva viditaM bhUyAt nAnyo j~nAsyati tatvataH || 99|| ityukte cha mayA tatra vAkyamUche sarasvatI | sarasvatyuvAcha \- mA te bhUt kAvyakaraNe bhayaM shabdArthasaMshrayam || 100|| yathA yathA karShasi mAM shabdatashchArthato.api vA | tathA tathA.anuyAsye tvAM tvadAshayavashAnugA || 101|| tava taM vinaivA.ahaM rasaM bhAvaM cha poShaye | tvanmUlataH kR^itArthA syAmuktvA rAmakathAM mune || 102|| tvanmArgAlambanAdyai vai kavayo rAghavIM kathAm | vivakShantIha teShAM cha bhaviShyAmi vashAnugA || 103|| pashchAt kavInAmAdhAraM kAvyaM tava bhaviShyati | ra~njayiShyanti lokAMstu kavayastvatpathAnugAH || 104|| ityuktavatyAM vAgdevyAM sAvitrI vAkyamabravIt | sAvitryuvAcha \- kuru rAmakathAM puNyAM kAvyarUpAM manoramAm || 105|| praviShTA syA~ncha te kAvye pratishlokasahasrakam | vibhaktAvayavA bhUtvA chaturviMshatidhA hyaham || 106|| kAvyachintaikamanasA tvayA chedanupasthitA | na te kupyAmi buddheshva prasAdaM te dadAmyaham || 107|| tvanmArgAlambato ye syU rAmasya charitaM shubham | kAvmAtmanodyatAH kartuM yashase vA dhanAya vA || 108|| prasIdAmi cha tebhyo.api tena me syAt kR^itArthatA | brahmovAcha\- ityevamanugR^ihyainaM nivR^ittAH smo vayaM mune || 109|| athAyaM j~nAnato vIkShya kR^itsnAM rAmasma satkathAm | rAghavasya prasAdena asmAkaM cha visheShataH || 110|| rAmAyaNaM mahAkAvyaM chakAra charitavrataH | chaturviMshatisAhasraM shlokAnAmuktavAnR^iShiH || 111|| gAyatryAdyAkSharaM tvAdau vinyasyArabdhavAMstataH pratishlokasahastrasya samAptAvekamakSharam || 112|| viniyu~njaMshcha gAmatryA nyabandhAdrAghavIM kathAm | trivargamAtrasharaNasharaNyAM prathamaM muniH || 113|| shrIrAmasma mahIprAptiparyantAM nirmame kathAm | tatashchaturvargaparaissevanIyAM prayatnataH || 114|| svadhAmaprAptiparyantAM rAghavasyAkarotkathAm | tasmAduktaM nityapAThe mumukShUNAM cha pAThake || 115|| saptApi kANDAH pAThyAssyuShpaTkANDAH phala kAmyayA | tasmAnnArada vAlmIkiproktA rAmasya satkathA || 116|| prashastA sarvalokeShu sa cha tatkaraNAnmuniH | upadeShTR^itvAchcha tasyAH kathAyAste yashaHkR^ite || 117|| Adye sarge varNitastvaM shlAghyastvaM tena bhAvitaH | evaM tvayA kR^itAH prashnAssamyaguttaritA mayA |(| 118||) mune rAmAyaNaM kR^itsnaM chara gAyannitaH param || 118 || \-iti shrIskandopapurANe purANavaibhavakhaNDe brahmanAradasaMvAde rAmAyaNapraNayanakathanaM nAma chaturviMsho.adhyAyaH || 24 || iti dvitIyo.adhyAyaH || || shrIrAmo jayati || \section{|| atha tR^itIyo.adhyAyaH ||} nArada uvAcha \- tAta prIto.asmi sa~njAto rAmAyaNakathAshravAt | itaHparaM tAM gAsyAmi vINAhastashcharan muhuH || 1|| manye pUjyatamaM loke vAlmIkiM munipu~Ngavam | shrIrAmAyaNavedasya kAmyapAThaH kathaMvidhaH || 2|| lokanAtha mama brUhi shushrUShoH praNatasya cha | brahmovAcha\- dhanyo.asi nArada mune vakShyAmi shR^iNu te hitam || 3|| shrIrAmAyaNavedasya kAmyapAThavidhikramaM chaturvidhaH kAmyapAThastattatkAlochitaH smR^itaH || 4|| shrImatsundarakANDasya saptasargaprapAThanam | sarvAbhIShTapradaM proktamamarANAmapIhitam || 5|| shubhe divasanakShatre sa~Nkalpya vidhipUrvakam | yathAshakti suvarNena rajatenAtha tAmrataH || 6|| rAmasya lakShmaNasyApi vaidehyAshcha hanUmataH | vidhAya pratimAstAshcha pratiShThApya yathAvidhi || 7|| pUjayeddarbhapu~nje vA tvarA chedraghunandanam | sahasranAmabhirviShNorabhyarchaMshcha dinedine || 8|| paThetsundarakANDasya saptasargI vidhAnataH | yadA tu saptamassargaH kANDasyAntimasargakaH || 9|| bhaviShyati tadantaM tu sapta sargAn paThedratI | atha shrIrAmachandrasya sargaM rAjyAbhiShechane || 10|| paThitvA pUjayitvA cha pAThanaM tu samApayet | samAptidivase kuryAt bahubrAhmaNa bhojanam || 11|| yadyadvichintitaM chitte tatsarvaM tu samashnute | atha rAmAyaNasyAsya pAThaM vakShye punarvasau || 12|| bhuktimuktiphalaM sUte pAThastasya punarvasau | nirmAya maNDapaM divyaM nAnAla~NkArashobhitam || 13|| ratrairvA mauktikairvApi dhAtubhirvA visheShitaiH | kR^itvA chitrA ra~NgavallIstatra vediM vidhAya cha || 14|| adhovrihIna prasthamAtrAn tuShahInAn prasArya cha | tAvanmAtrAn chandrashubhrAn taduparyapi taNDulAn || 15|| tatashchaNakakhaNDAMshcha nistuShAn prasthamAtrakAn | tatastilAn prasthamAtrAn tato mAShAMstathAvidhAn || 16|| taduparyapi godhUmaiH mudgairvA haritairbhR^itam | ghaTaM saMsthApya tachChR^i~Nge nArikeLaphalopari || 17|| suvarNapratimAM sItArAmalakShmaNashobhinIm | nidhAya cha pratiShThApya sarvopakaraNairyutaH || 18|| pUjAM puruShasUktena vidhAya cha yathAvidhi | anuj~nApya dvijAnagrathAn nAndIshrAddhaM vidhAya cha || 19|| hiraNyenaiva pUrNena toShakeNa dvijanmanAm | shrIrAmAyaNakoshe.atha rAmapUjAM vidhAya cha || 20|| punarvasudine shuddhe kAle sa~NgavanAmake | A~njaneyasvarUpAMshcha shrotR^In bhaktAn raghUttame || 21|| vR^itvA yathAsambhava~ncha kR^itvA chittaM raghUttame | nAradenopadiShTArthasargamArabhya bhaktitaH || 22|| uchchaiH svaraM rAgayuktaM paThet sargAstu viMshatim | svayameva paThechChakto yadi sargAnaviklavam || 23|| nachedvipramukhenaiva paThettatsyAttu madhyamam | paThitaM yachcha bhuktena yachcha vyagreNa vA punaH || 24|| yachchAspaShTapadaM bhUyAt tatsarvaM niShphalaM smR^itam | madhyAhne tu samAyAte pAThaM kR^itvA samApya cha || 25|| pa~nchopachAraissampUjya guDAnnAdinivedanaiH | brAhmaNAn bhojayetpashchAt dadhimadhvAjyasaMyutam || 26|| bhojanAnantaraM sarvaissaha vishramya ki~nchana | aghR^itvA.api cha tAmbUlamanAbhAShya cha pulkasaiH || 27|| vaktAraM brAhmaNashreShThaM sarvashAstrArthapAragam | vAkyArthachaturaM dAntamalubdhaM satyavAdinam || 28|| nAnopachAraissampUjya toShayitvA cha taM dhanaiH | pUrvaM vR^itvopaveshyainamuchchairAsanamaNDale || 29|| upavishya tato.adhastAt rAme chittaM nidhAya cha | pUrvAhNe paThitAn sargAn prArthayedvAchayeti cha || 30|| taduktArthAMshcha shR^iNuyAnma~NgalAshAsanAntakam | tatassAyaM vidhiM kR^itvA viShNornAmasahasrataH || 31|| raghunAthaM samabhyarchya tato bhuktvA svapet kramAt | evaM dinedine kurvannupachArairanukramAt || 32|| paThitvA viMshatiM sargAn vAchayechcha yathAkramam | pratyekadivase kuryAdanyAnyaissambhave sumaiH || 33|| sahasranAmabhiH pUjAM shrIrAmasya padAbjayoH | sItApANigraho yatra yatra sugrIvasakhyakam || 34|| a~NgulIyakadAnashcha rAvaNasya vadhastathA | tatra tatra dine kuryAttUryalAsyapurassaram || 35|| abhyarchAM raghunAthasya vaktAraM cha prapUjayet | paThitvaivaM krameNaiva saptaviMshativAsarAn || 36|| punaH punarvasau prApte rAmasya viditAtmanaH | paTTAbhiShekasargantu paThenma~NgaLapUrvakam || 37|| punaH punarvasuprAptistArAvR^iddhikShayAdibhiH | saptaviMshe dine chetsyAt tadA tatraiva vAsare || 38|| shiShTAn sargAn vAchayettuM yAvadrAmAbhiShechanam | atha vR^iddhathA tu sA chetsyAdekonatriMshavAsare || 39|| aShTAviMshadinaM pAThashUnyaM kR^itvA.achayedvibhum | ekonatriMshadivase paThet paTTAbhiShechanam || 40|| aShTAviMshe krameNaiva sA cheta tatra tu vAsare | paThet paTTAbhiShekAkhyasargamAtraM kR^itotsavaH || 41|| pUrvedyuH pAThasamaye taM sarga mavasheShayet | prAtaHkAle.ahni yattrAtivyAptirdR^iShTA punarvasoH || 42|| Arabheta cha tatraiva tatraiva cha samApayet | dinadvaye samA chetsA raudraviddhAM parityajet || 43|| saptaviMshAvarAn viprAn dadhimadhvAjyapAyasaiH | bhojayet parayA bhaktyA dhyAtvA rAghavavigrahAn || 44|| vaktAraM paThitArashcha yathAshakti prapUjayet | evamArAdhite rAme sarvalokasharaNyake || 45|| vandhyA nArI prasUyeta putraM sarvaguNAnvim | Apanno muchyate kR^ichChAdapamR^ityuM vyapohati || 46|| atikrAntachikitsAchcha rogAdullAghatAM vrajet | bhaktiM cha raghunAthasya pAdayorvindate dR^iDhAm || 47|| ante j~nAnena muktassyAdAntaM syAdduHkhavarjitaH | eSha tUddeshataH prokto mayA te phalavistaraH || 48|| nAhaM paTuH pravaktuM syAM sampUrNaphalavistaram | yaM yaM kAmayate kAmaM sa sa haste bhaviShyati || 49|| mumukShorapi kAryaM syAdetatpArAyaNaM bhuvi | evaM kartumashaktashchedvittalobhaM vinA dvijaH || 50|| yathAshaktyarchayitvA tu rAmaM sarvArthasiddhidam | pUrvoktarItyA sargANAM kevalaM viMshatiM paTheta || 51|| tasyA.api phalasAmayaM dadyAddhi raghunandanaH | \section{|| atha navarAtrapArAyaNavidhiH ||} ataH paraM pravakShyAmi navarAtre tu pAThanam || 52|| chaitre vA.a.ashvayuje mAsi prathamAyAM shubhe dine | Arabhya cha navamyantaM paThet prAtarapi kramAt || 53|| dashamyAM rAvaNavadhaM paThitvA tatra vai dine | rAmapaTTAbhiShekasya paThan sargaM samApayet || 54|| pUrvoktavishvimAtiShThet atrApi niyato dvijaH | ashaktaH kevalaM pAThamAcharet bhaktisaMyutaH || 55|| sarvasiddhistato bhUyAt AdhivyAdhI vinashyataH | raghunAthaH prasannAtmA tasya syAdanugassadA || 56|| putramitrakalatreShu na hAniM drakShyate kachit | \section{|| atha aichChikapArAyaNavidhiH ||} atha rAmAyaNasyAsya vakShye munivarottama || 57|| pArAyaNaM tvaichChikaM yat kAlApekShA na tatra hi | mahAvyAdhisamudbhUtau vishleShe bandhujAyayoH || 58|| rAShTrakShobhe cha durbhikShe bhUpAlAchcha bhayAgame | yasyAM kasyAM cha tArAyAM janmarkShe cha visheShataH || 59|| shrIrAmAyaNakAvyasya pArAyaNamathAcharet | na sargasa~NkhyAniyamo na ghaTasthApanAdikam || 60|| na chApi dinasa~NkhyA.atra pArAyaNasamApane | mandrasvaraM paThet sargAn yathAsaukaryameva cha || 61|| bhuktvA tu na paThet ki~nchit na cha pravachanaM charet | puShpairlabdhaishcha tuLasIdaLairbilvadaLairapi || 62|| viShNornAmasahasreNa prayataH pUjayet prabhum | sarvasa~NkalpasiddhiH syAdetAvanmAtrake kR^ite || 63|| janmalagnavashAdvA.api chandralagnavashAdapi | grahANAM krUratA yasminkAle bhavati duHkhadA || 64|| visheSheNArkaputrasya chandraputrasya vA guroH | dashA chAntardashA yatra kAle bhavati duHkhadA || 65|| AtmapIDA dAraputrapIDA chApi dhanakShayaH | tadA rAmAyaNaM bhaktyA kAmyapAThakramAtpaThet || 66|| prasa~NgAdeSha kathitaH pATho rAmAyaNasya tu | \section{|| atha punarvasutrayApekShapArAyaNavidhiH ||} aichChikaM turyapAThantu kAmyaM vakShyAmi nArada || 67|| punarvasau samArabhya tR^itIye.atha punarvasau | samApayet pratidinaM paThechcha dashasargakAn || 68|| gItAyA ekamaddhayAyamapi bhaktyA.a.adR^itaH paThet | gR^ihe devAlaye vA.api rAmachandrasya sannidhau || 69|| pUjayitvA champakairvA parvA tulasIdakaiH | viShNornAmasahasreNa pAyasApUpamishritam || 70|| nivedayitvA divyAnaM Arabheta tataH param | anuj~nApya dvijAn svarNaiH sa~Nkalpya cha yathAvidhi || 71|| puNyAhavAchanaM kR^itvA kR^itvA shuddhaM cha maNTapam | shrotAramekaM vR^itvA cha paThedvai dasha sargakAn || 72|| sAyamarthapravachanaM nAvashyakamiheritam | viShNornAmnAM sahasreNa rAmanAmnAM shatena vA || 73|| abhyarchya rAtrau shrIrAmaM taptakShIraM nivedayet | pAThasya bahukAlena sAd.hdhyatvAddaivayogataH || 74|| AshauchenAthavA rogai rAjopalpavanAdibhiH | yajamAnasya vighnashvet svasthAne.anyaM prakalpayet || 75|| yajamAnaH paThedbhaktyA pAThamenaM dinedine | ashaktachettu shR^iNuyAt pAThakaM parikalpya cha || 76|| chatuHpa~nchAshatA.ahobhirdashasargakrameNa tu | evaM pArAyaNaM kR^itvA tR^itIye tu punarvasau || 77|| pUrvoktena krameNaiva shrImato rAghavaprabhoH | mahotsavaM prakurvIta sargaM rAjyAbhiShechanam || 78|| paThitvA pUjayitvA cha pAThaM tatra samApayet | kAmyapAThastvayaM vatsa karaNIyaH sukhena cha || 79|| sulabhassyAddaridrANAmapi sarvArthasiddhidaH | Avashyakastrivargasya martyAnAM kAmanAvatAm || 80|| punarvasumahApATha uttamottama IritaH | anye pAThAshchottamAssyuH yasmAtraivargikA hi te || 81|| ityukto guNavistArassa~NgrahAnnAradAdya te | shrIrAmAyaNavedasya kAmyapAThakramasya tu || 82|| vistarAdvaktumIshassyAt sa eva raghunandanaH | gachCha kAmaM charan putra gAyan rAmAyaNaM sadA || 83|| dAlbhya uvAcha\- shrutvA rAmAyaNasyetthaM mAhAtmyaM nArado muniH | natvA chaturmukhaM sadyo vAlmIkimabhigamya cha || 84|| taM namaskR^itya bahushaH prashasya cha punaH punaH | gItaM kushalavAbhyAM cha shrutvA rAmAyaNaM tataH || 85|| rAmaM nantumathAgachCha dayod.hdhyAM munibhissaha | atrAntare mR^itaM putramAdAyAgAnnR^ipAntikam || 86|| vipraH ko.api shapan rAmaM tadainaM nArado.abravIt | prabho rAghava dharmaj~na sarvabhUtahite rata || 87|| ki~nchitj~na iva bhAsIha dvijAtmajamR^itiM prati | shUdraH karoti cha tapo daNDakAyAM vane kvachit || 88|| taM hatvA jIvaya sutaM brAhmaNasya kR^ipAvashAt | iti shrutvA raghuvaraH puShpakeNa sahAyudhaH || 89|| shambUkAkhyaM daNDakAyAM shUdraM hatvA tapasvinam | jIvayitvA dvijasuta magastyamabhivAdya cha || 90|| gataH punarayod.hdhyAM cha vAjimedhena chejivAn | \section{|| atha nAradakR^ita punarvasu pArAyaNaghaTTaH ||} nirmAya parNashAlAM tu nArado munibhissaha || 91|| ga~NgAdvAre mahApuNye rAmapUjanatatparaH | punarvasau samArabhya shrIrAmAyaNamAdR^itaH || 92|| sargANAM viMshatiM nityaM paThitvA vidhipUrvakam | vaktAraM kalpayitvA.atra vAlmIkiM munipu~Ngavam || 93|| vrataM samApayAmAsa punaH prApte punarvasau | atha dR^ishyatvamApanna ssAkShAttatroTajA~NgaNe || 94|| snigdhendIvarapatrAmaH padmaraktAntalochanaH | yuktaH kirITakaTakakeyUrA~NguLibhUShaNaiH || 95|| vanamAlAyutoraskaH pUrNachandranibhAnanaH | mandasmitaprabhArUDhabimboShThavilasanmukhaH || 96|| vAmahastena kodaNDaM dakShiNena cha sAyakam | vibhrattUNau cha sampUrNau nishitaissAyakottarmaiH || 97|| pArshvasthayA cha sarvA~NgabhUShaNojvalayA punaH | samajhakarayA devyA sevyamAnashcha sItayA || 98|| agre dhR^itA~njaliM prahvaM hanumantaM kR^ipADhyayA | dR^iShTyA.anugR^ihNan tamapi prasannavadane kShaNam || 99|| sevyamAno lakShmaNena pArshve prA~njalinA mudA | nAradastu tamAlokya praNipatya sahastrashaH || 100|| stutvA bahuvidhaiH stotrairvaivaidikairlau~Nkikairapi | pAhi pAhIti cha tato.abravIt premAshrulochanaH || 101|| shrIrAma uvAcha \- vatsa nArada tuShTo.asmi tvadrAmAyaNapAThataH | pArAyaNAtpunarvasvAM visheShAnugraho mama || 102|| yathA.anenAsmi tuShTo.adya tathA na tapasA tava | rAmAyaNaM yatra yatra bhaktito.abhaktito.api vA || 103|| paThyate tatra sAnnidvaya mahaM kurve yatheha tu | yo vA~nChati prasAdaM me sa tu rAmAyaNaM paThet || 104|| shrImadvAlmIkivachasAM mAdhuryaM mAM prakarShati | ahaM chAkarNayiShyAmi tvayA cha tvAdR^ishaissaha || 105|| sa cha kAlo bhavechChIghraM tvamatyAgachCha yatnataH | triyatAmadya cha varo yatheShTaM pradadAmi te || 106|| nArada uvAcha \- kimihAdya varaiH kAryaM nissa~Ngasya mametaraiH | ayaM varo me paramo yadevaM tvAM vilokaye || 107|| dR^iShTA mayA sha~NkhachakragadApItAmbarAnvitA | kaustubhAbharaNagrIvA lakShmIyuktorasA.anvitA || 108|| tava sA kShIrapAthodhau mUrtirnArAyaNAhvayA | vaikuNThasthAnagA mUrtirbhujAShTakavibhUShitA || 109|| sunandanandapramukhaissevitA nityasUribhiH | dR^iShTA tapaHprabhAvena kR^ipayA darshitA tvayA || 110|| naranArAyaNAbhikhye lokarakShArthamAdR^ite | tapasviveShe te mUrtI dR^iShTe badarikAshrame || 111|| sarvAvatArabIjAtmA vairAjI sA.api te tanuH | nAnAvishvamayI dR^iShTA shvetadvIpe mayA purA || 112|| na tathA harShamagamaM yathA.adya tava darshanAt | vANakodaNDapANeshva jAnakyA sevitasya cha || 113|| divyatejonidheste.adya darshanAnnirvR^iNomyaham | mano me modate.atyarthaM manye pUrvaM na chedR^ishaH || 114|| tadahaM prArthaye tvA.adya varaM sarvavarottamam | yadA yadA.ahaM vA~nChAmi drakShyAmi tvAM tadA tadA || 115|| evaM bANadhanuShpANiM sItAlalmaNasevitam | acha~nchalA cha tvadbhaktiH syAmne kAruNyatastava || 116|| kiM chaivaM kAmyapAThena shrIrAmAyaNamAdarAt | punarvasau samArabhya yaH paThedvidhipUrvakam || 117|| bhaktito dambhatovA.api tasya tvaM prItamAnasaH | dharmArthakAmamokShAkhyaM chaturvargaM disha prabho || 118|| putrAn pautrAn sampadashcha j~nAnamante cha so.ashnutAm | shrIrAma uvAcha \- satyamuktaM tvayA brahman madbhaktA mAmakIM tanum || 119|| kodaNDapANi sandraShTuM samIhante na chAnyathA | IdR^ishI me tanuH pUrvaM svatejaHpu~njasaMvR^itA || 120|| koTisUryasamAbhAsA raktachandanasevitA | sItayA sevitA pArshve vAlavyajanahastayA || 121|| mAyAM darshanamAtreNa nihantrI bhedadhIpradAm | chiramAshAsamAnAya matprasAdAbhikA~NkShayA || 122|| sanatkumArAdvij~nAya mamAvirbhAvama~njasA | sArathyAnmantrakR^ityAchcha ikShvAkukulasevane || 123|| darshitA.abhUt sumantrAya prasthAsye.ahaM yadA vanam | shabaryai sharabha~NgAya vAline cha mumUrShave || 124|| darshitA.abhUdidAniM tvaM dR^iShTavAn matkathAbalAt | nityaM rAmAyaNaM ye vA paTheyuH kAmato.api vA || 125|| muktaye vA.api te sarve evaMrUpaM tu mAM mune | ante dR^iShTvA prApnuyurmAM nAtra kAryA vichAraNA || 126|| ya vA punarvasudine samArabhya yathAvidhi | shrImadrAmAyaNaM bhaktyA paTheyuH putrakAmyayA || 127|| dhanAptaye vA vipadAM tAraNAyAthavA mune | ante teShAM suprasannaH pAThasyAsya yathepsitam || 128|| sarvAn kAmAn dadAmyeva na te shochanti bhUtale | prArabdhamapi duHkhaM syAt teShAM nirvIryama~njasA || 129|| nAhaM svAdhyAyatovA.api bAhyAbhyantarapUjanAt | tapasA tyAgato vA.api prasIdAmi tathA mune || 130|| yathA rAmAyaNakathApaThanashravaNAdibhiH | darshayiShyAmi te mUrtimevaMrUpAM manoramAm || 131|| yadA yadA vA~nChasi tvaM yatra kvApi munIshvara | matprasAdAddakShashApo na tvAmabhyabhavanmune || 132|| atra sthitaM mAsamAtraM kShaNamAtramataH param | nAtra stheyamitastasmAt gachCha lokAn yathAsukham || 133|| tvaM cha nitya~ncharan gAyeH shrIrAmAyaNamAdR^itaH | prakAshaya kathAmetAM lokAnAM sukhasiddhaye || 134|| vAlmIke tvaM cha shiShyAbhyAM gAyadbhayAM matkathAM sadA | AnandamApnuhi paraM nAnyalabhyaM katha~nchana || 135|| AhariShyAmyashvamedhaM svarNasItAsamanvitaH | AgachCha saha shiShyAbhyAM matputrAbhyAM mahAdhvaram || 136|| tadA karmAntare kAvyaM tvatkR^itaM matkathAshrayam | shroShyAmi bahubhissArddhaM sabhAyAM rAjabhissaha || 137|| A.ashvamedhakathAghaTTaM munibhishcha bhavAdR^ishaiH | AntaM tatashcha shroShyAmi tvaM yashobhAgbhaviShyasi || 138|| putrau cha svIkariShyAmi sarvalokasya sannidhau | idaM rahasyaM proktaM te tvayA proktaM cha kAvyake || 139|| tvaM nivatsyasi malloke matsamo bahukalpakam | mAmevaiShyasi chAnte tvaM satyaM pratishR^iNomi te || 140|| dAlbhya uvAcha\- ityuktvA.antarhito rAmassItAdyairanugaissaha | adyApi gAyati munishvarana rAmAyaNaM sadA || 141|| sa enamarthaM prAvochanadvayAsAyAmitatejase | upAdishat svaputrAya so.api rAjan shukAya cha || 142|| sa me kathitavAn pUrvaM prasa~NgAdbhaktasaMsadi | mayA tavopadiShTaM cha shrIrAmAyaNavaibhavam || 143|| tvaM chAditye samAyAte maduktavidhipUrvakam | paThan rAmAyaNaM bhaktyA vaktAraM parikalpya cha || 144|| shrotR^IMshcha paramodArAn tariShyasi mahApadam | yudhiShThira uvAcha\- shrImanmunigaNashreShTha dAlbhya sarvaj~nasammata || 145|| dhanyo.asmyanugR^ihIto.asmi vipadaM tArito.asmi cha | ahaM rAmAyaNaM bhaktyA paThiShyAmi punarvasau || 146|| vaktA bhava mahAbhAga nAnyo.asti mama sammataH | shrIsUta uvAcha \- ityuktvA pANDutanayassambhArAn bhAtR^ibhirmundA || 147|| sampAdya cha tato vR^itvA shrotR^In bhaktAn raghUttame | dAlabhyaM vaktAramAdhAya dvArakAM preShya chAnujAn || 148|| govindaM cha samAnIya proktavAn svamanIShitam | sa chainamabravIdrAjan tuShTo.asmi tava kAryataH || 149|| asminnapyavatAre.ahaM mama pUrvAMvatArake | rAmAtmake yachchAlitaM tadyovarNayate mudA || 150|| tadA paravasho rAjan bhavAmi prItamAnasaH | kimutA.adya mahIpAla shrIrAmAyaNapAThataH || 151|| chalatvayaM vidhissarvaH shroShyAmi cha saha dvijaiH | shrIsUta uvAcha \- tato yudhiShThiro rAjA sa~Nkalpya vidhipUrvakam || 152|| draupadyA saha dharmAtmA punarvasumahAdine | rAmAyaNaM yathAnyAyaM samArabhya paThan svayam || 153|| samApayachcha vidhinA kutvA kR^iShNaM sabheshvaram | yadA sabhAM pUjayitumutthito dharmanandanaH || 154|| na dadarsha tadA kR^iShNaM tatsthAne.anyaM dadarsha ha | savye pANau cha kodaNDaM dakShiNe chApi sAyakam || 154|| sItAlakShmaNasaMsevyaM pAdAnte cha hanUmatA | shrIrAmaM puShpavarSheNa kIryamANaM nabhassadAm || 156|| sUryakoTisamAbhAsaM prasannavadanAmbujam | dR^iShTvA paravasho bhUtvA harSheNa kurunandanaH || 157|| sahasrakR^itvaH prANaMsIt tuShTAva cha punaH punaH | pAdyAdhryAchamanIyena samyagArAdhayanmudA || 158|| bhagavAnapi sarvAtmA rAjAnamidamabravIt | shrIbhagavAnuvAcha\- tuShTo.asmyanena vidhinAM shrIrAmAyaNapAThataH || 159|| avApsyasyakhilAn kAmAnante sAyujyameShyasi | shatrUn haniShyasyakhilAn pratij~nAnte nR^ipottama . 160|| rAjyaM prApsyasi bhUyo.api bhrAtR^ibhiH parivAritaH | ityukvA.a.asIt punaH kR^iShNassarvAla~NkArashobhitaH || 161|| sadasyA vismayAmbhodhau magnAH shrIrAmadarshanAt | tuShTardvArakAnAthaM tanmAhAtmyavashIkR^itAH || 162|| rAjA.api karma tat samyaksamApya vidhipUrvakam | annaishcha ShaDrasopetaiH sUryapAtravinirmitaiH || 163|| brAhmaNAn bhojayAbhAsa sahasrAdhikasa~NkhyayA | vaktAraM pUjayAmAsa kR^iShNadattaidharnAdibhiH || 164|| tato vyatIte vanavAsaduHkhe jitvA ripUn bhIShmamukhAn mahAtmA | sahodaraissevitapAdapadmo mahIM prapede mahatIM mudaM cha || 165|| shrIsUta uvAcha \- yo rAmAyaNamAhAtmya midamuktaM munIshvarAH | paThedvA shR^iNuyAdvApi sa rAme bhaktimAn bhavet | (| 166||) shrIrAmasya prasAdena sarvAn kAmAnavApnuyAt || 166|| \-iti shrIskandopapurANe purANavaibhavakhaNDe brahmanAradasaMvAde rAmAyaNamAhAtmye kAmyapAThanirUpaNanAma pa~nchaviMsho.adhyAyaH || 25 || iti tR^itIyo.adhyAyaH || || iti shrIrAmAyaNamAhAtmyaM sampUrNam || \- skandapurANa | purANavaibhavakhaNDa | adhyAya 23\-25|| ## - skandapurANa . purANavaibhavakhaNDa . adhyAya 23-25.. Proofread by Mrityunjay Rajkumar Pandey \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}