% Text title : Natesha Vijayam by Venkatakrishna Dikshita % File name : naTeshavijayam.itx % Category : shiva, mahAkAvya % Location : doc\_shiva % Author : Venkatakrishna Dikshita % Proofread by : Ruma Dewan % Latest update : April 5, 2025 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Nateshavijayam ..}## \itxtitle{.. naTeshavijayam ..}##\endtitles ## || shrIH || (shrImadvAdhUlakulatilakaiH ve~NkaTakR^iShNadIkShitaiH virachitam) \section{1\. prathamaH sargaH} shriyaM kaTAkShAshchiramambikAyA\- stara~NgayantUtpaladAmadIrghAH | drume.api sadyastilakAbhidhAne praNIyate yaiH prasavA~NkurashrIH || 1|| bhadrANi puShNAtu sa rAmabhadro bhadrAkR^itiH svIkR^itabhadrapIThaH | kalpadrumo yasya karAdudArA\- daudAryamadhyetumivAnvagAste || 2|| yasyAtmanInastanayo.abjayoneH purohito.abhUdbhagavAnvasiShThaH | arundhatInAmni yadIyamAste pativratAjyotiShi bhAgadheyam || 3|| gAdheyagarvodadhikumbhayoni\- ryadbrahmadaNDo yamitAkhilAstraH | brAhme bale kShAttrabale cha sAraM nirIkShitR^INAM nikaShopalo.abhUt || 4|| gAdheH sutaH krUratapomahimnA praseduShi brahmaNi bhAShamANe | api dvijo.asItyavR^iNIta yasya tathApyanuj~nAM dvijabhAvapUrtyai || 5|| yasyAnvaye yogivarasya shakti\- parAsharavyAsashukapradhAnAH | sa~njaj~nire sarvajagatprasiddhA maharShayo.abdhau maNayo yathAchChAH || 6|| tasyAnvavAye dvijarAja ekaH kShIrodadhau chandra ivAdhikashrIH | saumyaH satAM vartmani sampravR^itto bAlAjinAmAjani paNDitendraH || 7|| ajAyatAsmAdaraNerivAgni\- rdAdAjinAmA tanayo.agryatejAH | virodhino.abhyetya vilolahetiM chApalyato yaM shalabhIbabhUvuH || 8|| umAmbikA nAma hutAshanasya svAheva tasyAjani dharmapatnI | ajIjanaddharmamivAttadehaM gopAlanAmAnamasau kumAram || 9|| umAkumAro.ayamudagrashakti\- rbAlyAtpratikShmAbhR^idurovibhettA | dAdAjinetustanayo mahAtmA bAlendumauleriva bAhuleyaH || 10|| gopAlabhUpAlavarasya tasya guNaughamANikyakhaniH kanIyAn | rAmasya saumitririvAtimAtra\- premAshrayo viThThalapaNDito.abhUt || 11|| dharmapratiShThApanatatparasya tathAvidho.akrUrahitasya tasya | sakhAnaghaH sha~NkarapaNDito.abhU\- dgANDIvadhanveva gadAgrajasya || 12|| devo dvibAhurdvijarAjavaMshe gopAla evAjani goptumAptAn | chApAsihastaH svayameSha tasmA\- dAste vimuktArirarogadashcha || 13|| purA gR^ihItvA pR^ithukAnkuchelaM gopAla ekaM kR^itavAndhanADhyam | adya pravAdachyutaye.anupAdhi kuchelasa~NghAnkurute kuberAn || 14|| shApe cha chApe cha sa raiNukeyaH shAntau cha kAntau cha sa shAradenduH | yoge cha bhoge cha sa haihayendro j~nAne cha dAne cha sa cheddadhIchiH || 15|| pratyagrakarNaH pratipAdane.asau satye harishchandranR^ipo navInaH | vIrAyite nUtanavikramArko bodhe kalAvAnnavabhojarAjaH || 16|| virodhisenAtR^iNavItihotraH kavIshvarastomakalApimeghaH | samAshritavrAtachakorachandraH sa rAjate sajjanapadmabhAnuH || 17|| sa sa~nchariShNurbhuvi chApavedo dR^ishAdhigamyo dvijabhAgyayogaH | dayArasaH svIkR^itadehabandhaH sachetanaH sAmbashivaprasAdaH || 18|| rAj~naH shivachChatrapateH prasAdA\- tprAj~nastadIyAmavalambya mudrAm | chidambaraprAntabhuvaM chirAya gopAyati brahmakulAnukUlaH || 19|| bibhraddharitrIbharameSha sheShaM bhujena buddhyApyadharIkaroti | sarojalakShmIM cha satAmalakShmIM nijekShaNenaiva nirAkaroti || 20|| nIlAlakashchandramukho.abjanetro bimbAdharaH kambugalo dvibAhuH | kavATavakShAH sa gabhIranAbhi\- rmahoruja~Ngho madano nu mUrtaH || 21|| kAntyA tvadAsyena jitaH krashIyA\- nindurbhavatyanvahamityuDU dve | karNAntike kIrtayato dhR^itAnta\- shChidre nu muktAchChalato mude.asya || 22|| hayAdhirohochitaveShabhUShe hasanmukhe.asminsamamashvavAraiH | hayena khelatyadhirAjamArgaM dR^iShTvA vimuhyantyabalA dviShashcha || 23|| vihAradhATIvitatorughoTI\- khurAgradhUlIkuhanAbhrapAliH | virodhibAlAvipulAshrumAlA\- nadIShu heturnanu tasya netuH || 24|| durAsado.anyairdhR^itamaNDalAgraH so.ayaM pratApe.aparasUrya eva | khamutpatankhaDgahato.asya shatru\- rbhinte padaM tadbhramate.arkabimbam || 25|| karAgrakhelatkaravAlamAyA\- kAlAhilIlAkabalIkR^iteShu | prANAnileShu pratipakShayUnA\- mAste narendro.ayamamoghamantraH || 26|| anekakAShThAkramaNAdajasraM jAjvalyamAnAjjayashAlino.asya | pratApavahnerbhR^ishamutthitAbhi\- rnIlaM nabhosbhUnniyataM maShIbhiH || 27|| visR^itvarairasya yashovitAnai\- rAchChAdite santatamindubimbe | chandropalaijyotiShikAH katha~nchi\- jjAnanti pakShau nishi shukukR^iShNau || 28|| svamandirAbhyantarachatvare.asya vadAnyabhAve vitate vichitram | kavIndrabAhIkagR^ihA~NgaNAni bhavanti dAnodakapa~NkilAni || 29|| anarghakarNAbharaNA~NgulIya chitrAmbaroShNIShasuka~nchukAdyaiH | ala~NkR^itA yasya sabhAntarAle dIvyanti kalpadrumavadbudhendrAH || 30|| yadIyavidvajjanayaj~navATI\- mATIkamAneShvamareShvajasram | viyogakhinnA vibudhAyatAkShyo hantAyanaM dakShiNamarthayante || 31|| vidvajjano yasya vibhoH sakAshA\- dAsAdya varShAshanamAttaharShaH | AviShkarotyAtmani chAtakatvaM dAturghanatvaM cha digantareShu || 32|| vadAnyatAmasya kathaM vadAmaH karNAya dAturmaNikuNDalasya | kalpadrume.api svavashe valAriH karNaM yayAche maNikuNDalaM yat || 33|| khyAtiM gato yaH kila kuNDalena budhendramekaM paritoShya karNaH | kathaM na jihreti sa kuNDalAni datvAmunA toShayatA budhendrAn || 34|| sa kaushiko.ajAyata shaktihInaH karNAtsvayaM kuNDalamAdadAnaH | vAsiShTha eSho.ajani vR^iddhashaktiH karNe.arpayankuNDalamAdadAnaH || 35|| dehIti dInadhvanikandharAya dattAmunA ra~Ngapure dvijAya | prAj~nena kArtasvarakaNThabhUShA prashnottarAtmA prathitA tadAdi || 36|| vidvanmaNishreNivirAjamAnai\- rmahIM pariShkR^itya mahAgrahAraiH | nanu svayaM nAyakaratnabhUto vidyotate trAsavivarjito.asau || 37|| jiShNuH shuchirdaNDadharaH sa puNya\- janaH prachetAH shubhagamyavAhaH | dhanAdhinAtho dvijarAjamauli\- rAviShkarotyAtmani dikpatitvam || 38|| chidambare drAk shivaga~NgayAdbhi\- ryayA janAnAM hriyate.atra pa~NkaH | hantAsya tasyA api pa~Nkahartu\- rvayaM kathaM pAvanatAM vadAmaH || 39|| kAntena sAkaM kaladhautashaile vihAravArtA hR^idi vishvamAtuH | vyAvartitAnena vihAraheto\- rAndolikAmarpayatAbhirUpAm || 40|| sabheshasevAsamayAnushaMsi\- nyanena datte ninadatyamandam | ghaNTAmaNau mUrdhni kR^itA~njaliH sve loke vasiShThaM hi vilokate.ajaH || 41|| tasyAnukUlAjani dharmapatnI sakhAmbikA nAma satImaNiryA | khanIva ratnaM kuladIpamenaM khaNDojinAmAnamasUta sUnum || 42|| svapne tamenaM shivakAmasunda\- ryAsAdya divyAbharaNojjvalA~NgI | chidambareshArpitachittavR^ittiM kadAchidUche karuNAnurUpam || 43|| vatsa prasannastvayi vishvanAthaH sukhI chiraM jIva shR^iNUditaM me | sarasvatI shrIriva bhUriva tvAM svayaM shivAnugrahato vR^iNIte || 44|| sArasvataM sAramiha prayu~Nkte kShudreShu deveShviraNeShvivaikaH | svAtIghanaH shuktipuTeShvivAnyo dhanyo mahatsveva tu daivateShu || 45|| navyaM tadekaM naTanAyakasya praNIya kAvyaM puruShArthahetum | rAmasya vAlmIkiriva trilokyA\- mAchandratAraM yasha ApnuhIti || 46|| tatrAntare tAlamR^ida~NgatUrya\- vINAravairmAgadharAgabhedaiH | prabodhito.asau paradevatAyai kR^itA~njaliH kAlyavidhiM vyatAnIt || 47|| shivArchanAnantarameva sabhyA\- nsvapnAnuvAdena sabhAjayitvA | teShAmanuj~nAmadhigamya dhImA\- nkAvyaM kramAdArabhataiSha kartum || 48|| vishuddhavAdhUlakulAbdhichandro vidvanmaNirve~NkaTakR^iShNayajvA | gopAlanetuH kavane vinetA prAchetasasyeva pitAmaho.abhUt || 49|| mahAkavervIkShya kR^itiM manoj~nAM paryutsukAH syuH kavane pare.api | maheshvare nR^ityati modamAnAH pArshve naTanti pramathA na kiM vA || 50|| khyAtiM kilaikena guNena loke bhajeta vastu prabale.api doShe | kiM kAlakUTe sati kaustubhena ratnAkarAkhyAM labhate na sindhuH || 51|| dR^iShTe.api doShe tadiha prabandhe guNaM budhAH kevalamAdriyadhvam | doShaj~natAyA bhavatAM na hAni\- rdoShaikadR^iktvaM paradhA bhavedvaH || 52|| kR^itAvavaj~nApi guNaH shuchInAM kala~NkinAmAdR^itirapyavadyam | trayItanoH pAdahatApi padmi\- nyAmodate nendukarAdR^itApi || 53|| kR^itamatiriti so.ayaM kAvyanirmANabIjaM sukR^itisulabhamantashchintayanneva tattvam | vyarachayadanavadyaM padyavargaiH prabandhaM bahirapi paTuyogIvAkarollokatantram || 54|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminkramasho naTeshavijaye sarga mudAdyaM vyadhAt || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye prathamaH sargaH sampUrNaH | \section{2\. dvitIyaH sargaH} mAdhyandino nAma purA maharShiH kR^itAriShaDvargajayaH kilAsIt | vibhUtirudrAkShavibhUShitA~NgaM visha~Nkate yaM viShameShurIsham || 1|| kadAchideSha svakumAramArA\- dadhItasA~NgashrutimAnamantam | bhavAbdhipAraM pratilabdhukAmaM shuchiM prasannaH svayamityuvAcha || 2|| vatsa tvameko mama vaMshamadhye suvR^ittamuktAmaNivatsujAtaH | shuddhAtmanaste sujanAdR^itasya yatte guNagrAhi sadA hR^idAsIt || 3|| bhaktirgurau vA parameshvare vA praNIyate yA puruSheShu loke | dharmArthakAmAmR^itadohanI sA dhinoti dogdhrIva kulaM tadIyam || 4|| ananyabhAjA paramantakAri\- bhaktyA bhavAnyeva nR^iNAM prasIdet | tasminprasanne taruNendumaulau tadvastu kiM yattrijagatyalabhyam || 5|| shakraH purA vAlkalinA sharoghai\- rambhomuchA haMsa ivAbhibhUtaH | agAtpayodhiM harinAbhipadmA\- modottarairArtiharaM marudbhiH || 6|| kirantamambhaHkaNabR^indamuchaiH sahaiva muktAmaNibhiH samantAt | ratnAkaratvaM mama jIvaloko vyaktaM vijAnAtviti vA~nChayeva || 7|| udgachChatIndAvuruharShayogA\- duttAnitairUrmibhujairnishAsu | uDUni DiNDIramiShAdupAttA\- nyuchchAvachAnyanvahamudvahantam || 8|| tara~NgahastA~nchaladhUyamAna\- pravAlaDolAphalakAdhirUDham | bR^indaM payomAnuShadampatInAM muktAkalApairmuhura~nchayantam || 9|| garvoddhatAmbhogajabR^indavaprA\- ghAtakShaNodbhUtaghaNAtkR^itena | saMsUchayantaM shatakoTibhItyA shailAnadhastAtsalile nimagnAn || 10|| tatrAtha darvIkararAjatalpe payomilatphenasamUhakalpe | shayAnamindropalachArudehaM himAchalArUDhamivodavAham || 11|| AkaNThapItAmasurAsradhArAM jvAlAmiShAdudvamatA samantAt | chakreNa kR^ittadvipakarShaNodya\- nnakreNa pArshve nibhR^itena juShTam || 12|| chalAhakAntarvaladaMshumAli\- kramollasatkaustubharatnakAntyA | saMrUShitaM vAmakareNa sha~NkhaM sandhyAMshushoNendusamaM dadhAnam || 13|| payodhikanyAparirambhalagna\- kAshmIrajambAlamuraHkavATe | mudA muhurmUrtamivAnurAgaM shrIvatsachihnena samaM vahantam || 14|| mlAnetarA champakamAlikA vA sthiradyutishchArutaTillatA vA | tatojjvalA vA tapanIya rekhe\- tyullikhyamAnAM shriyamudvahantam || 15|| shriyA sudhAshItalayA shritAnAM tApaM harantaM janadarshanIyam | puraH purANaM puruShaM valAri\- shchakorakashchandramivAluloke || 16|| praNamya baddhA~njalisampuTena sahasranetreNa sahAnimeShaiH | toShTUyyamAno.atuladivyarUpo dayAlurenaM danujArirUche || 17|| yuShmAkamatrAgamanaM yadarthaM yogena jAnAmi tadetadadya | vadhyo na te vajrakaThorakAyaH sa vAlkaliH shakra vinA tapobhiH || 18|| shachIpate.ataH shivarAjadhAnIM tilvATavImetya tapashchara tvam | tatrAhametya tvadanugrahArthaM vatsyAmi shaile varadastrikUTe || 19|| ityuktavantaM patimindirAyAH praNamya tena prahito.atha shakraH | tilvATavImetya tapashchachAra prasAdahetoH paramasya puMsaH || 20|| tapo vitanvandyupatistapartau pa~nchAgnimadhye pratitiShThati sma | sadyaH kathaM sAhasamantareNa bhadrANi loke puruShA bhajeran || 21|| nAgeshvaro nanviha vAyubhakSho viShNuM vashIchakra itIva matvA | nAkeshvaro.api svayamIdR^isho.abhU\- nnAthaM vashIkartumanAstameva || 22|| gurUpadiShTaM punareSha kurva\- nnashUnyashayyAvratamAdareNa | praharShayAmAsa paraM pumAMsaM guruprasAdaH kila kAryasiddhyai || 23|| prasuptapa~NkeruhamaNDalasya prage taTAkasya puro.aryameva | pramIlitAkShiprakarasya viShNuH prabodhakR^itprAdurabhUdrameshaH || 24|| shrAnto.asi vajrinsuchiraM tapobhi\- rmaheshitustvaM mama cha prasAdAt | jahi dviShaM taM jayamApnuhIti vyAhR^itya viShNurvisasarja jiShNum || 25|| tato vijitya dviShamApa rAjyaM shakro haristu svayamIshanATyam | didR^ikShurAste.ahishayo.atra tena tvadiShTalAbhastapasAtra bhAvI || 26|| putraikadA pulkasajAtireko vyAdho vasanvindhyagiripradeshe | tIrthATanotsAhajuShAM dvijAnAM vasUnyasUnyapyaharadvisha~NkaH || 27|| hiMsAvihAro.ayamatiprabhUtaM sampAdya vittaM suhR^ide tadardham | dvijAya kasmaichidadAtkadAchi\- tsa taM dayAluH svayamityuvAcha || 28|| sakhe vacho me shR^iNu sArabhUtaM sudurlabhaM mAnuShajanma jantoH | puNyAdidaM prApya punarvimohA\- tpApAni kurvanshureva loke || 29|| AyurharatyastamayodayAbhyA\- malpAlpamarko.anvahamasya jantoH | uttAnakUpAmbha ivoShNakAle na vettyayaM pratyuta nandatIha || 30|| majjAsthimedorudhirAmiShatva\- kprAye sharIre pariNAmaheye | vinashvare vyAdhinidhau vivekI rakShyatvabuddhyA rachayedaghaM kaH || 31|| chandrAnanA champakadAmagaurI kumbhastanI ku~njaragAminIti | sambhAvayankAmapi charmabhastrAM duShkarma mUDhastanute tadartham || 32|| bhAryAH sutA bandhujanAH pare cha yAvaddhanaM tAvadupAsate.amum | vittena hInaM tu vinaiva hetu\- mutsR^ijya vishvAsamudAsate te || 33|| pApAni kR^itvA parisa~nchitaM svaM bhu~Nkte gR^ihe bandhujano.asya kAmam | bhoktavyamekena paratra loke svenaiva pApasya phalaM tu shashvat || 34|| tatkarma kurvannatidAruNaM tvaM kadApi dharmasya kathAM na vetsi | kareNa pAshaM kalayankR^itAntaH samAgatashchettava kaH sahAyaH || 35|| saMsArasindhau sahasAvatIrNaM pAraM vR^iShaH plAvayati plavo vA | adho nayatyAshutarAmaghAlI kaNThe nibaddheva shilAtigurvI || 36|| pApApanodAya bhavAdR^ishAnAM sambhUya nAlaM nirayAH samastAH | daheyuredhAMsi davAgnikhaNDAH kiM kuryurAsAdya tu gaNDashailAn || 37|| mohAdaniShTeShu kR^iteShTabuddheH pade pade pAtakakAriNashcha | kShINAyuShaste shalabhopamasya tilvATavIdeshagatirhitaikA || 38|| imaM samAkarNya hitopadeshaM sa pulkasastena saha dvijena | tilvATavImetya dhR^itAnutApaH shAntastapasvI shivadhAma bheje || 39|| madhyAhnakAle makarandanadyAH pUre vihR^itya pramadena yatra | pulindabAlAH punareva sAyaM parAgapAlIpuline luThanti || 40|| sarvatra shAkhAchChadapuShpapUrNAH phalantyajIrNA drulatAH svakAle | chirantano yatra tu chitramekaH sthANuH sadaikA cha phalatyaparNA || 41|| vidyAdharA yatra vilAsinIbhiH samaM latAsadmasu sAnurAgAH | sa~NgItavidyArasikA ramante nirveshinaH kIchakanAdabhedaiH || 42|| pa~nchAnanA yatra shivAparItA gajArayo baddhaguhAbhilAShAH | bhImAH sharannIradagauradehAH saTAbhirAmAH satataM vasanti || 43|| niku~njalIne nibiDe.andhakAre darpAtpratidvandvidhiyA prapatya | bhallUkamallAH paribhagnadaMShTrAH palAyamAnAH praNadanti yatra || 44|| adhIyate.adhyAyadineShu yatra shukaiH saha svAshramasImni bAlAH | shArdUlasiMharkShavarAhashAbaiH krIDantyanadhyAyadineShu kAmam || 45|| tAM bhaktikanyAmaNijanmabhUmiM vidyAnaTIvibhramara~NgashAlAm | vimuktivadhvAshcha vivAhavediM tilvATavImetya tapaH sa tepe || 46|| chiraM charannatra tapastapasvI taTe taTAkasya vasanprasannam | AmUlachUDaM harichandanAdyaiH shrImUlanAthaM shivamarchati sma || 47|| bilvIdalaireSha bisaprasUnai\- rjatIsaraishchampakadAmabhishcha | sampUjayansAmbashivaM vyanaiShI\- danehasaM ka~nchidakhaNDabhaktiH || 48|| AhartukAmaH kusumaM himAnI\- karAlite kaNTakite vane.asau | niHsha~Nkasa~nchArakR^ite nishAsu vyAghrA~NghribhAvaM varamApa shambhoH || 49|| sitetaragrIvamumAsahAyaM trilochanaM divyatanuM yuvAnam | smerAnanaM chandrakalAvataMsaM dhyAyannayaM devavaraM sa dhanyaH || 50|| mau~njIdharo.ayaM mR^igacharmavAsAH shubhropavItaH supalAshadaNDaH | bhAlollasadbhAsmanabindurAsI\- nmuneH suto mUrta ivAshramo.agryaH || 51|| taM vyAghrapAdaM tapasi prasaktaM kR^itAmbikAnAthanatiH kumAram | guruH kadAchitkR^ipayA sametya hR^iShTaH praNamraM hitamityuvAcha || 52|| pratiShThitastvaM prathamAshrame.asmi\- nnadhItavedo.asyanR^iNo munInAm | iShTyA surANAM prajayA pitR^INA\- mAnR^iNyamApnuhyadhunA gR^ihI san || 53|| anyAshramAH kevalamAtmanInA vinAshramaM vishvajanInamenam | uddyotayAnyAnudito.arkavatta\- tkhadyotabhAvaM bhaja mA kadApi || 54|| hitaM piturvAkyamidaM gR^ihItvA sa vyAghrapAdaH svaguNAnurUpAm | satIM vasiShThasya muneH svasAra\- muduhya dharmAnuchitAnvyatAnIt || 55|| sA vyAghrapAdaM samupAshrayantI nagaprakANDaM navamallikeva | kAle navaM guchChamivAchChakAnti\- rbabhAra garbhaM bhuvanAbhinandyam || 56|| kaleva chandrasya tadA kR^ishA~NgI kAntyAH prapUrairvavR^idhe.anvahaM cha | varAhadaMShTreva vipANDuvarNA vasundharAsaktimatI cha sAbhUt || 57|| haThAtsvamAkrAntavatoridAnIM kArShNyaM mukhe.abhUtkuchayoratIva | AkarNya madhyaM tadavekShituM drA\- ksvayaM bahiH prAdurabhUtsukeshyAH || 58|| pade pade glAyati bAhuvallI\- maMse sakhInAmabalA nidhatte | nirantaraM niHshvasitIti vArtA karNe sudhAM tatkamiturnyaShi~nchat || 59|| vikShobhyamANeva payodhiveNI nirmathyamAneva nivAraNI sA | kAntAmaNiH kundhanakhidyamAnA tejomayaM divyamasUta sUnum || 60|| vasiShThamukhyA munayaH sametya vaiyAghrapAdaM divase shubhaMyau | Asannayaj~nAnvayamAgamaj~naM modAdakurvannupamanyusaMj~nam || 61|| AjAnashuddhaiH surabheH payobhi\- rmUrteH svayaM sattvaguNairivAmum | kR^itodayaM mAtulagehasIma\- nyarundhatI vardhayati sma harShAt || 62|| mAdhyandinistadanu mAtulagehamadhyA\- dvedoktakarmavihitAtishayaM kumAram | vaitAnapAvakamivAdhvaravedimadhyA\- dAdAya tilvavanamApa mudA sadAraH || 63|| mugdhaM vanyAhAravairasyayogA\- ddugdhaM smAraM smAramenaM rudantam | ArAnnItaM vIkShya pitrA haro.asmai kShIrAbdhiM drAgAnayaddInabandhuH || 64|| punarapi saha patnyA puNyakR^idvyAghrapAdo naTaparibR^iDhadivyAnandanATyaM didR^ikShuH | atanuta shivapUjAmAdarAdAptavAchA paramasakhapata~njalyAgamaikapratIkShaH || 65|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminkramasho naTeshavijaye sargaM dvitIyaM vyadhAt || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye dvitIyaH sargaH sampUrNaH | \section{3\. tR^itIyaH sargaH} kailAsashailamadhigatya kadAchidArA\- nnArAyaNaH savinayaM praNama~nshivena | Ali~Ngya gADhamabhinandya cha bhadrapIThe pArshve vichitramaNibhAsini veshito.abhUt || 1|| tatra kShaNaM taralavetralatAvilAsa\- vyAkhyAtatattadadhikAravisheShayogaH | prasthApayandigadhipAnprabhave nivedya trailokyabhArabhR^idadR^ishyata tena bhR^i~NgI || 2|| romanthalolagalakambalalambighaNTaM kaNThakvaNatkanakaki~NkiNikAkalApam | chandrAMshugaurachalachAmarachArushR^i~NgaM sAkShAchchakAra dhuri shAkkararAjameShaH || 3|| dvaimAturodaraphaNAdharapAraNotka\- ShANmAturIyarathasambhR^itavalgitAni | Alokya ki~nchidavalambitamandahAsA\- mambAmapashyadapi sAdaramambujAkShaH || 4|| tAvatsamudra iva shAntatara~NgaghoShe mAshabdikastimitamardalatAlagIte | sarveshayoH sadasi saMlapatormuhUrtaM chitrArpitA iva babhuH sanakAdisiddhAH || 5|| prAleyashailatanayAparikarmitasva\- dehoktavishvajananIjanakaikayogaH | bhAlekShaNo.abjanayanena mithaH prajalpya prasthApya saMsadamanena saha pratasthe || 6|| vishvAtishAyisuShamodayavIkShaNIyau dAmpatyadarshitamithaHpraNayAnubandhau | AsedatuH svayamanIshvaravAdijuShTaM tau devadAruvanamIpsitaduShTashikShau || 7|| kandarpakoTikamanIyatanuH kapAlI mandasmitA~NkuramanoharagaNDabhAgaH | kundaprasUnaradanaH kumudAptachUDo nandadgaNo vanamagAhata tannaTeshaH || 8|| bhasmAnulepaparidhUsarapANDarA~Ngo vismApitAmarapurandhrivikIrNapuShpaH | ukShAdhibhUgatirudArakumAraveSho bhikShATanAya suradAruvanaM sa bheje || 9|| ma~njIrachakramukharaM maNipAdukA~NkaM pu~njIbhavannakharuchi praNiku~nchya pAdam | uttAnatAnagatiruddhatamugdhaDhakka\- stattAdR^ishaM vyatata tANDavamindumauliH || 10|| tAvattapasvitaruNIpariShattamena\- matyadbhutAkR^itimavekShitumAdareNa | svasvAshramAnnirajihIta suvarNavarNA saudAminItatirivAmbudachakravAlAt || 11|| ekA vinirgatavatI nijayaj~navATA\- tpatnI nitambaparimaNDalabaddhayoktrA | sannahya puShpadhanuShA sahaseva kR^iShTA hR^iShTAntike chiramatiShThata hanta tasmai || 12|| anyA tadIyamukhamaNDalamAdareNa dhanyA sudhAkaramivAkhiladarshanIyam | indIvareNa sarasIva nijekShaNena mandIbhavanmukulanena muhuH siSheve || 13|| sAkUtamandahasitena shashA~NkamauleH kAkUditena cha karambitapAravashyA | dugdhAnnamityupahR^itaM navanItamekA snigdhAtmakaM svamiva chittamadAdamuShmai || 14|| mArapravIravishikhairiva muchyamAnaiH keshaprakIrNakusumairanugamyamAnA | kAmArimetya laghu kApyavadatsubhaktA bhaktAnurakta bhagavannavalokayeti || 15|| mattebhakumbhataTamardanalabdhavarNAH pa~nchAnanasya nakharA iti naH prasiddham | tanme.adya darshaya vane dayayA didR^ikShoH kumbhastanI tamiti gUDhamuvAcha kAchit || 16|| prasvedavArikaNikAparishobhibhAlaM shvAsAtirekadarajalpitachAruvaktram | nATyaM jhala~njhalitanUpuramuddhataM tvaM kAlyA kR^itaM kuru mayeti tamAh kAchit || 17|| shashvatpratArya sudatIjanamarjitaM ya\- tpApaM tadeva hi galaM pariveShTate te | kShvelachChalAtkR^itamataH parava~nchanena svAmindayasva mayi sAdhviti kAchidUche || 18|| mugdhA muhUrtamavalokya shivaM pramodA\- tkAchitparitruTitaka~nchukaka~NkaNAliH | shvashrUbhiyA tamupasR^itya saka~NkaNaM me dattvAshu ka~nchukamitaH prachaletyarautsIt || 19|| AdAya kApi maNidarvikayAnnamuchchaiH pAtre samarpayitumunnamitA~NgayaShTiH | tAvatsamuchChvasitanIvidukUlamAshu hrINA kareNa dadhatI hR^iShitAvatasthe || 20|| vAchAlaki~NkiNivijR^imbhitahR^idyaDhakkA\- vAdyadhvanismitavikAsimukhendushambhau | valgatyudAramiti vAmadR^ishAM tadIyaM ma~njIrachakrayugalaM nigalaM hR^ido.abhUt || 21|| atrAntare sarayamAshramadeshamAptA nArAyaNI navanavoditayauvanashrIH | kAdambinIsavidhakandaliteva shampA paryAkulaM paramahaMsakulaM vitene || 22|| tATa~NkaratnataralAMshunicholachakra\- vyAnaddhagallamukuravyatirochamAnA | nAlIkadIrghanayanA~nchalakajjalashrI\- vyAkhyAtamAraviShadigdhasharaprakArA || 23|| dhammillamadhyagatachampakadAmagandha\- momuhyamAnayuvamAnasamattabhR^i~NgA | bhAlAmR^itAMshushakaloparibhAsamAna\- kastUrikAtilakakandalitA~Nkasha~NkA || 24|| nAsA~nchalAbharaNamauktikanAmadheya\- nakShatranityakR^itachandrajidAsyadAsyA | ApATalAdharadalArchirudArasandhyA\- rAgAnubandhiradanAvalibAlachandrA || 25|| mANikyahemamayama~NgalasUtralakShmI\- sandarshita smaraharijjayatoraNashrIH | kAmeshadarshanakutUhaliyauvanadrA\- gAnItapUrNakalashAbhakuchAbhirAmA || 26|| kausumbhaka~nchukavirAjikuchAgrari~Nkha\- tkAshmIrajanmarasakarburatArahArA | sandhyAruchichChuritashailataTAntarudya\- ttArAvalIruchiradiktaruNIvilAsA || 27|| nAbhIgabhIrasarasIsarasojjihAna\- nAlAbharomalatikAgralasatkuchAbjA | cha~nchadbhujAyugalachampakadAmakoTi\- vyAlambikokanadavibhramakArihastA || 28|| lAvaNyasindhulaharIpulinAnukAri\- shroNIvihArivihagAvalichArukA~nchiH | abjoparisphuradadhomukhahemarambhA\- sambhAvanArhacharaNojjvalaja~NghikoruH || 29|| ma~njIrama~njuravasa~njanitasvasha~NkA\- samprAptahaMsagalahastikachAruyAnA | AlohitAmbarasamullasada~NgavallI\- sambhAvitAbhinavachandrakalAvilAsA || 30|| nIlotpaladvitayanirgatamattabhR^i~NgI\- bha~NgIvahasphuTakaTAkShaparamparAbhiH | niHsheShapItaniyatavratayogavR^inda\- hR^itpa~NkajoditavivekamarandabinduH || 31|| ki~nchichchyutaM kuchadukUlamurasyudAraM pratyarpayantyanukalaM karapallavena | AdAya gharmakaNikAmalikAtkirantI saundaryabindumiva shoNaruchA nakhena || 32|| vAmena vishlathatarAM kabarIM kareNa kA~nchIM nitambagalitAmitareNa dhR^itvA | mUle kvachidviTapino muhuradhvakhedA\- ttiShThantyamUmuhadasheShajagatkR^ishA~NgI || 33|| lIlAvighUrNitavilochanakoNapAtai\- rhAlAhalairiva janAnatimohayantI | nIlAlakAntikavilolalalantikaikA bAlA paribhramati kAnanasIni kaiShA || 34|| gADhAnurAgakalashodadhichandrikA vA shR^i~NgArasaudhashikharArpitadIpikA vA | mAraindrajAlikavimohanapi~nChikA vA lIlAbhirAmaratipa~njarashArikA vA || 35|| rAkAsudhA kiraNamaNDalaramyavaktrA tArAvalIsadR^ishatAdR^ishatArahArA | shoNAdharArchiradharIkR^itasAndhyarAgA shyAmA prapa~nchayati pa~nchasharapratApam || 36|| AH pashyatAmabhinavasmitachandrikAbhi\- rhR^itvA bahistimiramantarivArpayantI | jAjvalyamAnanakhashoNamayUkhajAlaiH pArshvadrumAnsapadi pallavitAnkaroti || 37|| moghetarA kadanakarmaNi muShTimeya\- madhyeyameva makaradhvajachApayaShTiH | AdyantayoryadaravindamathotpalaM cha dhatte padekShaNamiSheNa tadIyamastram || 38|| AlAnamuchchalitamAruruche tridhochchai\- rAkR^iShyatAdritaTamAyasashR^i~NkhalA cha | kAmadvipena tadidaM kuchayoradhastA\- dromAvalI trivalinAbhikhanIti dR^iShTam || 39|| pa~ncheShumuktapaTubANaparamparodya\- chChidrANi yoginivahaishchiramarpitAni | chittAnyurojayugale suguNAni shuddhA\- nyasyA luThanti navahAramaNichChalena || 40|| udyadbhujadvitayamudyatabAhumUla\- muttambhitastanamudAravilolahAram | unnamramadhyamupavellitapAdamasyA ujjR^imbhitaM jayati hu~NkR^itayogidhairyam || 41|| itthaM vibhAvya dhuri yogijanashchiraM tAM mohAnilavyatikarAstavivekadIpaH | snAnaM japaM havanamadhyayanaM purANaM shAstraM vrataM cha sakalaM vijahau kimanyat || 42|| pu~NkhAnupu~NkhasharavarShukapuShpachApe kolAhalapravaNakokilayUni kAle | atyadbhutAkR^itirasau vipine charantI hA hanta hanta jagadAtmavashIchakAra || 43|| tAM sundarIM prati tapasvijane.anurakte taM sundaraM prati tadIyavadhUjane cha | jAtakrudhaH katipaye jaraThAstadAnI\- muddishya shambhumabhichAramupAkramanta || 44|| tasmAdabhUtprathamamugratarastarakShuH samprerito munibhiretya shivaM jighAMsuH | tachChUlakoTidalitasvakaThoradehaH prApa tvachA sapadi tatparidhAnabhAvam || 45|| bhUyo.api te bhujagamekamudItamagneH kAlaM karAlagaralAgnibharaM kirantam | prAchodaya~njahi pinAkinamityathainaM keyUrayanbhujagameva kR^itI sa chakre || 46|| bhUtaM punarbhuvanabhIShaNamekamagne\- rudbhUtamuttaralalochanamugradaMShTram | shambhorvadhAya sasR^ijurmunayastamIsho\- nya~nchannipAtya vidadhe nijapAdapITham || 47|| agniM tameva punarAkulakIlajAlaM te.achodayannatha tamapyupanamramAshu | ki~njalkapi~njaritakokanadAvisheShaM haste vahanvyaharadadbhutashaktirIshaH || 48|| mUrtAnpunarjaDadhiyo munayaH samantrA\- nAhUya hantumadaduH shivamabhyanuj~nAm | tAnAgatAnapi tadA sa vidhAya shaktyA mANikyanUpuramayAnaghR^itA~Nghriyugme || 49|| itthaM hatodyamamavekShya tapasvisa~NghaM ghorATTahAsadalitANDakaTAhakUTaH | bhImAkR^itirbhramitapi~NgajaTo.atha kopA\- datyugratANDavaparo.abhavadaShTamUrtiH || 50|| tattAdR^ishaM tamavalokya maharShivR^indaM nishcheShTitaM bhuvi nilInamabhUdbhayArtam | tAdR^ikShavegadhutapakShatimakShikoNai\- rAlakShya tArkShyamahivR^indamivAntarikShe || 51|| vishvAtishAyini jane vihito.abhichAro na vyartha eva nanu karturanarthahetuH | uddishya bhAnumupalaH prahitaH kilordhvaM kSheptuH shiro vidalayetkShaNato nipatya || 52|| taddevadAruvanatApasavR^indamevaM mUrchChAlamAkalayato madanAntakasya vajrAravavyathitachAtakamaNDalasya dhAreva ma~NkShu jaladasya dayAvirAsIt || 53|| karpUragauratanurindukalAvataMsaH smerAnanaH shikharirAjasutAsametaH | Alolapi~NgalajaTApaTalo.atha teShA\- mAnandatANDavamadarshayadantakAriH || 54|| AnandabAShpabharitAyatalochanAnA\- mAvirbhavatpulakameduritA~NgakAnAm | AdhUyamAnashirasAM drutamAvirAsI\- dAnandatANDavarasAnubhavo munInAm || 55|| pashchAjjagatpatimimaM pratibudhya pashchA\- ttApAtpraNamya muhuretya shivaprasAdam | antarhite sati sahAmbujalochane.asmi\- nsarve tadAdi samupAsata sAmbamenam || 56|| AnandanATyamanubhUtamidaM kadAchi\- ddugdhodadhau smR^itavatA danujAntakena | harShaprakarShabharitena mahAbharArtaH pR^ichChannabhANi phaNirATkila bhArahetum || 57|| pUrvaM mayA yadanubhUtamabhUtpurAre\- rnR^ittaM tadetadanusandadhato.adhunA me | AnandasindhulaharImativelamanta\- rAseduSho vahanato.ajani te.atibhAraH || 58|| tasyaiva janma saphalaM bhuvane sa eva shlAghyaH sa eva tarati tvaritaM bhavAbdhim | AnandatANDavarasaM hariNA~Nkamaule\- rdhanyaH svayaM pibati yaH kila dR^ikpuTAbhyAm || 59|| AkarNya madgiramimAmahirAja te.akShI\- NyAnandabAShpabharitAnyadhunA bhavantam | shaMsanti shambhunaTanekShaNasAbhilAShaM dhanyo.asi setsyati cha te.abhimataM tadetat || 60|| mAmAshritasya phaNinAyaka te mahAntaM kAlaM mayAdya kathitaM paramaM rahasyam | tadgachCha tAvakasuto.astu madIyatalpaM tvaM drakShyasi trinayanaM tapase yatasva || 61|| sa~nchodayantamiti chakradharaM praNamya kShIrAmbudheH sa niragAduragAdhirAjaH | kailAsabhUdharamupetya kR^itAntahantuH prItyai tapashchiramatapyata chApramattaH || 62|| vAtAshanatvamanishaM vasatirguhAyAM sheShastvachaH satatasa~Nkuchitishcha bhoge | sarpasvabhAva iti sarvamidaM vihAya pa~nchAgnimadhyamabhajatphaNirADanashnan || 63|| darvIkarAdhipatinA tapasAtimAtraM samprINitastadanu chandrakalAvataMsaH | AvirbabhUva tamabhAShata chAtha vatsa sampatsyate sapadi te.abhimatArthasiddhiH || 64|| tilvATavIM bhaja tapashchara tatra chAhaM shrImUlanAthasadanaM samayA virAjaH | hR^itpuNDarIkakuhare dharaNI suShumNA\- nADIpade sadasi darshayitAsmi nATyam || 65|| atreH purA tvamabhavastanayo.anasUyA tvAma~njalau dhR^itamavekShya bhuja~NgarUpam | trAsAdapAtayadato.ajani te pata~nja\- lyAkhyAdhunApi bhava tAdR^ishanAmarUpaH || 66|| upadishati pinAkinyevamunnidraromA virachitanatirantarvistR^itAnandasindhuH | kR^itanutiranumatyA kuNDalIshaH purAre\- rabhajata nijalokaM harShitAsheShalokaH || 67|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminkramasho naTeshavijaye sargaM tR^itIyaM vyadhAt || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye tR^itIyaH sargaH sampUrNaH | \section{4\. chaturthaH sargaH} atha pata~njalirantakahantari sthiramatistapase dhR^itanishchayaH | anumataH svajanairadhikaM dayA\- mR^iduragAduragAlayato bahiH || 1|| bilamukhAduditaH sa pikAravai\- rhvayadiva svamudaikShata kAnanam | chalakarA~Nguli chArumarullala\- ttapanatApanatAruNapallavam || 2|| sakalabhaM kalabha~NgurasaMraTa\- chChukapikaM kapikampitabhUruham | varasamIrasamIritavallarI\- nikaramAkaramAsadadAshiShAm || 3|| parivR^iDhaH phaNinAmatha pAvane mahati tilvavane.atra mahAtmanaH | pramuditAnakR^ita praNataH svayaM munijanAnnijanAmna udIraNAt || 4|| kvachana tatra tarakShupadashvara\- nkusumapatrakR^ite tamudaikShata | phaNipatiM bahukAladidR^ikShitaM bhasitabhAsitabhAvukavigraham || 5|| tamabhivAdya muniH sa tarakShupA\- danayadAshu nijAshramamAdarAt | api cha tasya shive.arpitachetaso nijagR^ihe jagR^ihe charaNodakam || 6|| pariNatairadhunAjani me chirA\- tpitR^ipitAmahapuNyabharairdhruvam | sakalavA~nChitasa~NghaTanAya ya\- tprabhavatA bhavatAsmi samAgataH || 7|| rajaniShu dvijarAja uditvaraH sa harate bahireva tamaH shanaiH | anishAmantarapIdamaraM tvayA shakalitaM kalitaM dvijarAja naH || 8|| bhagavatA sukaraM bhuvi mAdR^ishAM praNamatAM duritA~Nkurabha~njanam | prayatate khalu bhadratarAkR^iti\- rvanakarI na karIravipATane || 9|| upacharanmunireSha tadAdarA\- duragapu~NgavamapyamunA svayam | samadhikaM vinutaH sukhaduHkhayo\- rupachayApachayAvupasedivAn || 10|| iti parasparamIritavaibhavA\- vupachitapramadAvubhakau munI | girishatANDavadarshanasatvarA\- vabhavatAM bhavatAntahR^idau chirAt || 11|| vidhivadarchanayA vratacharyayA nutigirA tapasA natikarmaNA | upachachAra munidvayamuchchakai\- riha vane havanena cha sha~Nkaram || 12|| atha kadAchana nATyamumApate\- rachirabhAvi vichArya kilAbhavat | uShasi ra~njayituM ravirutsukaH kiraNatoraNato gaganA~NgaNam || 13|| suratavihbalitA suchiraM vadhU\- rupapaterurasi svapatI tadA | kalakalaiH kR^ikavAkugalodgatai\- rhatarasA tarasA samabudhyata || 14|| munikumArakR^itAdhyayanAravai\- rmukharitAsu dishAsu vinidritam | vicharati sma payojavane mithaH sakalahaM kalahaMsakulaM tadA || 15|| anukR^itaH kShaNamambujamechako harirahIshvaratalpashayo.ambudhau | sarasi ShaTcharaNena samuchChvasa\- tkamalakomalakoTarashAyinA || 16|| bhramaraDimbhamupAttaravaM prage marudupAhR^itamAdR^ita padminI | pradishatI makarandapayaH svayaM nijapayojapayodharataH snutam || 17|| uditamindukalAshatamIkShyatAM kShitibhR^itIti sakhIbhirudIrite | stanapaTena nakhakShatayo.aruNA rurudhire rudhireNa navoDhayA || 18|| ravishatA~NgarathA~Ngajavo~nchara\- tprathamabhUdharagairikapu~njavat | phaNibhugagrabhuvaH sphuTamudyayau ruchiramarchiramartyapathe puraH || 19|| aruNarochirasR^ikparimu~nchatI timiradantighaToShasi vAyunA | prachalitAnudishaM paTalIbhava\- dbhramaratomaratodavashAdiva || 20|| maghavadi~NmukhamaNDanakuNDala\- bhramakarAkR^iti bimbamaharpateH | udadhimadhyagavidrumavIrudhA\- mudalasaddalasachChaviguchChavat || 21|| hara hareti satAmaruNodaye dvirupadeshavashena kilAntaram | ahR^ita bAhyamapi prasabhaM tamo dinakaro na karoti kimudyataH || 22|| timirakaushikataskarajAriNI\- kulamalIyata kevalamIdR^ishaiH | uditavatyurutejAsa shakyate shvasitumAsitumAlapituM cha kim || 23|| yadadbhavadvirahajvaravatpurA tadadhunA parirambhasudhArasam | upanate sati bhAsvati chakrayo\- ryugalamAgalamApibadutsukam || 24|| sphaTikachakramiva sphuTarashmi ya\- dvilasati sma purA vidhumaNDalam | galitakAntyadhunA dhuri gopate\- stadadhikaM dadhikhaNDamivaikShyata || 25|| anaghadugdhamadhishritamAhR^itaM vidhivadAhavanIyahutAshane | ajuhavuH shuchayo.adhvariNastadA navapayo vapayopamitaM rase || 26|| sphuritadakShiNabAhudR^ishau tu tau vihitakAlyavidhI munipu~Ngavau | manasi devamachintayatAM tadA niyamato yamatodakapAdukam || 27|| mihiramambaramadhyagataM kramA\- dupachitoShmabharaH svakarotkaram | dadR^ishurAtmavido dadhataM vapu\- rharamayaM ramayantamupAsakAn || 28|| kvachana dhUmarucho vilulokire kvachana nirmalavajramaNIruchaH | kvachana nIradhinIrarucho raveH kvachana kA~nchanakAntidharAH karAH || 29|| na pibati sma nitAntatR^iShAkulaM mR^igakulaM tarumUlamupetya cha | anu visha~Nkya batAtmavilochanaiH samakaraM makarandamayaM hR^idam || 30|| sukhamasheta yuvA shishire vadhU\- kuchataTe kalahaMsa ivAmbuje | apibadadhvagabR^indamapoMshunA saha raverharaveshmitavarShmaNaH || 31|| navapata~NgashilAnaladarshana\- smR^itaharAlikadR^iksatarakShupAt | uragarADabhiShekamumApate\- rvihitavAnhitavA~nChitadAyinaH || 32|| tadahareva dayAbdhisudhAjharI\- sahacharIbhiralaM sukhaya~njagat | dyutibhirAvirabhUdiha dhUrjaTi\- rdhuri tayoritayoramalAtmatAm || 33|| jayati tilvavanaM jagatItale jayati tatra puraM cha chidambaram | jayati tatra sabhA cha puretyabhU\- dbahalakAhalakAkalitAravaH || 34|| dadR^ishatuH shivamambikayA samaM chapalayA sharadabhramivAdbhutam | pariNataiH sukR^itaiH praNayAnmithaH samuditau muditau munipu~Ngavau || 35|| drutamatarkitadarshanavismitau shivamubhau praNipatya jagatpatim | sapadi tuShTuvatuH savidhabhrama\- ddiviShadaM viShadanturakandharam || 36|| padayugaM bhavadIyamabhUdidaM nayanayorayanaM sukR^itena naH | na dadR^ishe puruSheNa purA chirA\- diha varAhavarAkR^itinApi yat || 37|| svajanarakShaNatadripushikShaNa\- vyasanitA viditA nanu te vibho | yadudapAdi mR^ikaNDusutApadAM prashamanaM shamanaM bhavatA ghnatA || 38|| svajanamatra chirAya samutsukaM pramadanATyarasaM vasa pAyayan | saha tarakShupadA sa pata~njali\- rmadanamardanamarthitavAniti || 39|| atha nanarta haraH sadaso.antare daraniku~nchitavAmapadAmbujaH | tadupari prahitasphurada~Ngada\- svabhujagaM bhujagaM parinartayan || 40|| bhR^ishamanarti pinAkabhR^itA ghanA\- ghanagabhIraravabhramakAribhiH | DamarukadhvanibhirguhavAhanaM kalayatA layatAlasamakramam || 41|| abhayamudritamekataraM dadha\- tkaramumApatiranyamudarchiSham | kimapi saMsadi komalatANDavaM vyatanutAtanutApaharaM nR^iNAm || 42|| dhvanikR^itA naTanAmR^itavarShiNA taTidudArajaTAtatishAlinA | shamitatApashatA munayo.amunA mumudire mudireNa nagA iva || 43|| pashupaternaTanaM paripashyatAM na hi mano viShayAntaramR^ichChati | kulamapi svakR^iteH pashupakShiNA\- muparataM paratantramabhUdyataH || 44|| tadidamadbhutatANDavamutsukau samavalokya sadAshivamUchatuH | yamivarau trasato yamarANmahA\- bhujagato jagato.asya hitaiShiNau || 45|| jaya jayAmitabodha sukhAmbudhe jaya jayAdR^itadivyatarAkR^ite | jaya jayaichChikalokajanisthiti\- pralaya pAlaya pAdanataM janam || 46|| harividhipramukhairamaraiH samaM vasa chiraM rachayanniha tANDavam | iti munI vibhumAtmashiraH satAM sulabhamAlabhamAnamayAchatAm || 47|| atha tathetyabhidhAya sa tANDavaM virachayannijabhaktavarapradaH | adhivasatyadhunApi chidambaraM suruchiraM ruchira~njitadiktaTam || 48|| idamudantamavetya raviH svayaM varuNalokajanAya savismayaH | gaditukAma ivAstagirestaTaM drutatarastatarashmiragAhata || 49|| charamabhUbhR^idashokaguluchChava\- draviraharvirame.aruchadAtmani | avataraddharikaustubhatejasA vihitarohitarochiriva sthitaH || 50|| praNayanakShaNapallavitAnala\- dhvajavilokanataH shayituM vanAt | anaghamAshramamaNDalamAdarA\- duruchamUruchamUrupashishriye || 51|| saharathe charamAchalashR^i~Ngato nipatati dyumaNau niyaterbalAt | uchitameva rathA~NgayugaM hi ya\- dvijaghaTe jaghaTe cha tamojaniH || 52|| jvalati sAndhyamarIchimiShAdbahi\- rvirahishokashikhAvati vishvataH | uDushatodayakaitavato.asphuTa\- dviyadaho yadahobhiranIdR^isham || 53|| ativiviktatayAni yajjaga\- tsakalamarthasamUhamavaikShata | nipatite nijachakShuShi nAshaka\- tsatamasaM tamasantamivekShitum || 54|| udajihIta huto.agnirivodayA\- chalataTAnmadanena jayArthinA jaladhinA janakena kaTAkShito himakaro makarotthitikaitavAt || 55|| akR^ita dhUmamivA~Nkamasau vaha\- nvirahiNIrhariNIriva vihvalAH | udayashailadavAgnirivonmiSha\- ttaruNimAruNimAnamuda~nchayan || 56|| atha chakorakulairatichUShaNA\- tkila gato.arjunatAM khamahodadhau | madanakelimarAla ivAyayau janamano na manochitadIdhitiH || 57|| aramagastya ivAmbudhimatrije pibati santamasaM parisheShitA | muhuradR^ishyata mauktikapa~Nktiva\- dbhuvi tato vitatoDutatirdivi || 58|| uditavatyuDunetari mAninI\- janamanaH shashikAntavaduddravam | ajani kAntasamAgamato yathA kumudamunmudamu~nchata cha jvaram || 59|| praNayinAmanurAgavachaH kramaH praNayinIsavidhe shukahastayA | akathi dUtikayArdhamatirhi ta\- nmukhagataH khagataH prakaTaH paraH || 60|| akhilamanyathayansudR^isho.agrato na hi shashAka viTo.api nigUhitum | kulaTayA kalitaM bata yadrate\- .adharadalaM radalambhitalakShma tat || 61|| tadanu kopanayApi tayA haThA\- datitarAmaparAdhakR^idapyayam | shashadharodayataH smarataH sakhI\- vachanatashcha nataH pariShasvaje || 62|| chaShakamadhyagatAdadhivAsitA\- ddalitabAlarasAladalAdibhiH | praNayino navashIdhurabhUdbhR^ishaM madayitA dayitAmukhavAsitaH || 63|| priyatame.adharapAnasamutsuke vivalitAnanavAriruhaH shukI | kuchataTaspR^ishi klR^iptachamatkR^ite\- rvaratanoratanodanumodanam || 64|| rahasi yAtirasAdupabhuktava\- tyupapatiM yadupAhR^itama~NganA | sabahumAnamatoShyata sA sakhI chirataraM ratara~njitayA tayA || 65|| priyatamena balAdupabhuktayA rahasi bAlikayaishni salajjayA | nijahR^idutthitanavyanakhakShatA\- valikuche likuchena same muhuH || 66|| parijanA iva jAlakapadyayA nibhR^itametya nishAntamakArayan | shashikarAH sudR^ishAM suratashramA\- panayanAnnayanAmbujamIlanam || 67|| kaishikaM na kamiturgaNayantyA sAhasena bahumantumanAhi | prAgyayAdya punarasya puro.abhU\- tsA hasena bahumantumanA hi || 68|| vitataiH svakarairviyogabhAjAM vidhunAnena samantato mano bhUH | udadIpi cha mAdhavena sakhyA vidhunAnena samaM tato manobhUH || 69|| pashupatinaTanaiH parisphuraddoH shuchibhasitairajani prasAdhitAshaiH | himakarakiraNaishcha harShitA bhUH shuchibhasitai rajaniprasAdhitAshaiH || 70|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminkramasho naTeshavijaye sargaM chaturthaM vyadhAt || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye chaturthaH sargaH sampUrNaH | \section{5\. pa~nchamaH sargaH} tasminkAle devatAsArvabhaumaH sraShTA yaShTuM satyalokAtsadAraH | nishchakrAmAnudruto nAradAdyai\- rdUraM ga~NgAtIramuddishya devaiH || 1|| dhyAyaM dhyAyaM divyaga~NgAtara~NgA\- nAdhAvantaM rAjahaMsAvataMsam | ArUDho.asAvadhvarasthApitochchai\- ryUpaM ga~NgAnUpamApAbhirUpam || 2|| shrImAneSha shrIshapAdAbjamAdhvIM nIlagrIvaptAhinirmokavallIm | vIkShAM~nchakre bhUvadhUhArayaShTiM svArniHshreNIM sAgarANAM cha ga~NgAm || 3|| kUlAsphAlAlolakallolajAla\- sphAyatphenashvetamAnapravAhA | AkUpArAdA himAdreshcha mUrtA dR^iShTA kIrttiryA dilIpAtmajasya || 4|| bAlevAlaM prastarAsphAlanodya\- tpAthobinduprauDhamuktAphalAni | utkShipyotkShipyAdadAnormihastaiH prAleyArdreryA parikrIDate.a~Nke || 5|| dantAdanti krIDatAM diggajAnAM gaNDoDDInaiH kIryamANaM dvirephaiH | hanta snAnAtpUrvamadhyAttagandhaM gandharvIbhirdhUyate yatra kaishyam || 6|| snAtuM dAraiH sAkamekatra sa~Ngha saptarShINAM saikate sannidhatte | kvApi svargagrAmaNIH sAvarodhaH prAtaryatrAnyatra chAryAH sabhAryAH || 7|| ambho yasyAH shambaraM hastadeshe ma~NktuH kShIraM mUrdhni kaNThe viShaM cha | a~NgeShvanyeShvAkalayyAmR^itaM cha prAhustattachChabdavAchyaM pravAchaH || 8|| buddhvA yasyAH pAtakadhvaMsadIkShA\- mAsha~NkyAntaH svAdhikArachyutiM drAk | preteshaH kiM preShayAmAsa bhItaH sauhArdAya svasvasAraM prayAge || 9|| chaNDIlakShmIjanmabhUmI spR^ishantI\- mAdyaM tAbhyAmAdarAttadvayasyAm | matvA nUnaM madhyadeshe militvA sakhyAyAntaryAM sarasvatyupAste || 10|| snAtvottiShThatyatra jantustriveNyAM kaNThe nIlaH keshapAshe pisha~NgaH | gAtre shubhraH sUryakanyAsarasva\- tyabhrahrAdinyAnurUpyaM bibharti || 11|| vArANasyAM vishvanAthopakaNThe kAyArdhaM yA kedayantI mumukShoH | tApaM pApaM hanti yattanna chitraM yasyA mokShaH so.api yAthAkathAchaH || 12|| kAyavyUhaM prApya kAntena sAkaM kAmaM rantuM gADhamabhyutsukeva | svIkurvANA srotasAM yA sahasraM khelodAraM gAhate pArshvamabdheH || 13|| na krodho me nAtha varvarti nityaM nAgastvayyapyasti naitanmR^iSheti | krudhyantyAgaskAriNaM sindhurAjaM pratyAchaShTe yA chChaloktipragalbhA || 14|| maulau shambhormAlikAvadvibhAtI nirgachChantI yA nakhAMshuchChaTeva | viShNoH pAdAdvyAkarotyetadaikyaM tanmUlaM hi snauti pUro yadagre || 15|| padmAnetuH pAdanirnejanAmbho matvAchAmankiM munirjahnunAmA | sadyaH smR^itvA shambhunirmAlyabhAvA\- chchaNDeshArhAM shrotrato yAmahAsIt || 16|| bhUri svairaM yatpurA bhUtijAlaM srotolIDhaM sha~NkarIye kaparde | chandrasnigdhaM saikatavyAjatasta\- dvAriprAnte yA vamantIva bhAti || 17|| yuktA vAcho yuktirasyAM sarasva\- tyantarvAhinyAsta ityAptavAchAm | pAyaM pAyaM pAmarAshchAmbu yasyAH sAraM niShThIvanti sArasvataM yat || 18|| pAthohastigrAhapAThInamIna\- vyAlIbhekIkarkaTIkachChapIbhiH | vIchImadhyavya~njitodgrIvikAbhiH sAyAhne yA darshanIyA samindve || 19|| tIre yasyA devadArUpagUDhe madhyAhnArkamlAnakarNAvataMsAm | bhillaH svairaM pAyayannambu bhillIM datte nAke.anAdaraM devayUnAm || 20|| shAkhAbhedashlAghanIyAkR^itInAM tIropAntasthAyinAM divyadhAmnAm | bhUdevAnAM bhUruhANAM cha vR^indaiH prAtaH prAtaryArchyate puShpavarShaiH || 21|| antarvedInAmni tattIrasImni sraShTA sR^iShTvA yaj~nashAlAM yiyakShuH | brahmAdhvaryUdgAtR^ihotrAdyupeta\- statra premNA dArayukto didIkShe || 22|| abhyakto.a~NgeShveSha haiya~NgavInai\- raShTasvakShiShva~njanoda~nchitashrIH | kShaumaM vibhracharma chaiNaM viShANaM mene lokairmUrtimAneSha dharmaH || 23|| agnAviShNU dakShiNIyAkhyayeShTyA dhinvanvedhA devatAH sampragR^ihya | pashchAdiShTiM prAyaNIyAM vitatya krIte some.ayaShTa chAtithyayeShTayA || 24|| prAtaH sAyaM cha pravargyopasadbhyA\- mahno rAtreshchApi madhyaM vratena | sheShaM kAlaM shAstravAdapravINaiH sabhyairninye sAkamambhojayoniH || 25|| tatra bhreje gharmatApAbhiyogA\- dagnijvAlAmudvamannAnanena | dvitraiH pumbhirvIjyamAno dhavitrai\- rmadhye rukmA~Nko mahArAja ekaH || 26|| subrahmaNye sAmabhedaistadAnI\- mindrAgachChetyAhvayatyapyamandam | tilvAraNye devarADindumaule\- rnATyAsakto nAgamannityatR^iptaH || 27|| devaiH sAkaM devarAjaM viri~ncha\- stattAdR^ikShaM divyadR^iShTayA viditvA | tairAnetuM taM havirbhAgahetoH putraM tAvatpreShayAmAsa tUrNam || 28|| dhIrastilvAraNyadeshaM sa gatvA natvA shambhuM nAradastasya pArshve | sAkaM devaiH sandadarshAmareshaM tR^iptaM nityaM tANDavAlokanena || 29|| antarnATyAnandapUre.abhivR^iddhe devasyAgre tatparIvAhakalpam | akShNAM vR^indairbibhradAnanda bAShpaM vajrI vINAyoginA vyAluloke || 30|| shambhUttaMsyachchandrapAdaiH sravantyA chandragrAvNA klR^iptayA shakramUrtyA | AnandAshruvyAkulAkSho.amunAgre sAkShAdindro vIkShyate smAvisheSham || 31|| namro gatvA nAradastaM katha~nchi\- tpitrAdiShTaM prApayannarthamenam | nityAnandAvAptito nirvR^itena pratyUche.athainena bhAvAnurUpam || 32|| yaj~nairdAnairyaM tapobhishcha shuddha\- svAntAH shAntAH sAdhavaH sadgurUktyA | buddhvAkhaNDAnandabodhAtmarUpaM teruH shokaM taM mune pashya devam || 33|| asminnarkadyotamadhye nadIvo \- deti bhrAntyA khAnilAgnyambubhirbhUH | antardhatte chAtra tattvAvabodhA\- tsrajyadhyastA sarpikeva kShaNena || 34|| sAraM vachmi shrAvyamA brahmalokA\- dAshAvIcheH sa~ncharanneSha jantuH | bhUyo bhUyaH prApnuva~njanmamR^ityU karmAdhInaH kva kShaNaM nirvR^iNotu || 35|| kShINe puNye martyalokaM vishantI\- tyeShA gItA yAnabhipretya vR^ittA | shochyastebhyaH ko.anya ityAtmanInAH karma tyaktvA kechana pravrajanti || 36|| niShThAH kechinnirvikalpe samAdhau bodhAtmAnaM pUrNamantarbahishcha | shambhuM sAndrAnandamadhyakShayanto manyante.api brahmalokaM tR^iNAya || 37|| kAmakrodhau yasya yasyAshanAyo\- danye yasyAvashyikau janmamR^ityU | chittaM prANo deha ityAhureta\- tsAkShye tasyAhaM tu sachchitsukhAtmA || 38|| shaMsatyevaM svAnubhUtiM suparva\- grAmaNyAmAkAraNe kuNThitAshaH | pratyAvR^itya brahmaNe taM surarShi\- rhanta vyAchaShTAshayaM devanetuH || 39|| AkarNyadaM nAradAdAtmayoniH kalyante yA karmahAnirbhavitrI | sadyaH prAptAM sha~NkamAnaH svayaM tAM tilvAraNyaM dehabhedena bheje || 40|| shuddhaH snAtvA shaivaga~Nge.ambhasIha pratyudyAto daivataiH padmayoniH | vyAhR^ityAdau vyAghrapAdena sAkaM shambhuM natvA sAdhu tuShTAva pashchAt || 41|| yo devAnAmAdibhUtaM purastA\- nmAmadrAkShIjjAyamAnaM maharShe | sa tvaM putraM shAdhi sarvAdhikainaM sAdhvyA buddhyA chApi saMyojayasva || 42|| prAyeNAhorAtribhedAdishUnye kAle mAyAkarbure kevalastvam | paryAlochya prANikarmaprabhedaM chitraM vishvaM sR^iShTavAnasyumesha || 43|| brahmA viShNU rudra indrastathAnye tvatto jAtAstvaM tu sarvasya hetuH | shambho sarvasyeshiShe yena tasmA\- dyogidhyeyaH shashvadekastvameva || 44|| aj~nAtvA tvattattvamAdityavargaH paprachCha tvAM ko bhavAnityathAsmai | sarvAtmAhaM sarvakAlAnapAyI nAnyo matto.astItyavochaH svarUpam || 45|| stotuM sAkaM chetasA drAkpravR^ittAH sarvA vAchaH shaktishUnyA nivR^ittAH | aprApya tvAmityaho vedavAde\- .apyaj~naH stotuM hanta so.ahaM pravR^ittaH || 46|| vedastvanniHshvAsabhUtastvayAdau klR^iptaH karmabrahmakANDAtmako yaH | tasyedAnIma~NgatastAvadAste prAmANyAprAmANyayogaH prasaktaH || 47|| Aj~nAbhUtaM te shrutismR^ityasheShaM tasya syAdulla~Nghane doShabhUmA | aj~no janturnanvanIsho.ayamAtaH sarvaj~ne kiM nvasti vij~nApanIyam || 48|| brahmaNyabrahmaNyamevaM bruvANe sAnukroshaH shambhurenaM jagAda | adyArabhyATantu gAmadhvarAshA aMshaiH svaiH svairAsyatAmatra cheti || 49|| shambhorevaMbhAvamambhojajanmA vyaktaM buddhvA vyAghrapAdAnuyAtaH | IshaM natvA yaj~nadeshaM yiyAsuH prAptAnandaH prArthayAmAsa sabhyAn || 50|| AryAjAnerAj~nayA vyAghrapAdo ye tatrAsanyaj~nakarmapravINAH | sa~NkhyAvadbhistaiH sahasratrayeNa brahmANaM prAtiShThipadbhUsurendraiH || 51|| tilvAraNyAdutthitastaiH sahaiva vyomAdhvAnaM vyomayAnena tIrtvA | vegAdantarvedimAsAdya sadya\- statratyaM svaM dehameSha praviShTaH || 52|| sabhyairebhiH sAkamR^itvikpravekai\- stAvadyaj~ne brahmaNastAyamAne | asyAgachChanhavyamAdAtukAmA devAstatra dyotamAnairvimAnaiH || 53|| svairaM bhuktvA ShaDrasopetamannaM bhUShAvAsobhUShito divyagandhaH | vidvalloko vITikAbhR^itsabhAyAM tuShTaH sa~NghIbhUya tuShTAva yaj~nam || 54|| prAgvaMshAtprAksomavedyAM sado.agnI\- dgehopetAyAM havirdhAnavatyAm | agnishchikye puchChapakShAtmashIrShai\- ryukto yaj~nasyaiva vAho.avatIrNaH || 55|| tasminneva sthaNDile.agniH praNinye bailve yUpe pUrvataH sthApitasya | agnIShomIyaH pashushchAbabandhe neturvAhastatsamIpe hi nAhyaH || 56|| anyatrAste yAMhaso heturAryA\- stAM hiMsAM taddhavaMsinIM tatra buddhvA | Ajighranto homagandhaM vapAyA Aj~nAM shambhoradbhutAmabhyanandan || 57|| adhvaryurvasatIvarIratha gR^ihItvApo.ardharAtre havi\- rdhAne sAdhvabhiShutya somamabhisa~NgR^ihya graheShu kramAt | hutvA sada etya shiShTamiha sambhakShyAnumAnya stutaM shastraM cha pratigIrya so.anusavanaM yuktAnvitene vidhIn || 58|| udgAtari stuvati sAmabhirAttashastro hotA kathaM tadupari kramate.atha tasmai | adhvaryurAH pratigR^iNAti kathaM kathaM ta\- dbrahmAnumanyata iti prajaguH kavIndrAH || 59|| vidhivadavabhR^ithAnte vistR^itaM dakShiNAbhiH surasaridupakaNThe saptatantuM samApya | varamR^iShigaNamantarvedideshe niveshya svayamamarayuto.ajaH satyalokaM jagAhe || 60|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminkramasho naTeshavijaye sargaM vyadhAtpa~nchamam || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye pa~nchamaH sargaH sampUrNaH | \section{6\. ShaShThaH sargaH} guNanidhiriha tarhi gauDanAtho vipulabalo.ajani vikramA~NkanAmA | dasharatha iva yo dvayormahiShyoH shubhaguNayostapasAbhajatsutAMstrIn || 1|| shivabhajanakR^ideShu siMhavarmA tanayavareShu dayAluragrajanmA | pituranaghaguNaiH priyo.atimAtraM samajani rAma iva shritAnukUlaH || 2|| pravayasi pitari prachodayatya\- pyavaniparibraDhimAnamajo.api | ayamanumanute sma na tvagArtyA lulitamanA bharatAmbayeva rAmaH || 3|| sitavapuradhikaM sa siMhavarmA shatabhiShagAhitasatkriyo.api shashvat | vidhuriva hR^idaye vahankala~NkaM kR^ishatanurAshritavAngirIshametra || 4|| vyudasitumayama~NgabhUvikAraM bata bahirantariva prasahya jAtam | achakamata shivArchanena shashva\- tsa hi viditaH smarashatrurAdivaidyaH || 5|| shivacharaNasamarpitAntaraH shrI\- shikharivaTATavikAlahastikA~nchIH | niyatamatiraTanniShAdayUnA samamabhaja~ncha chidambaraM kadAchit || 6|| avikalahaThayogarAjayogA\- bhyasanaparaiH shukashArikArbhakairyat | parichitapadabhAShyaphakkikaishcha prathitapata~njalipuNyaparNashAlam || 7|| ghanatarasukR^itAdrikUTakalpaiH shivacharaNAbjasamarpitApanItaiH prathayati nanu bilvarAshibhirya\- tsurabhitarakShupadoTajaM samantAt || 8|| parichitabhasitatripuNDrapa~nchA\- kSharashatarudrajapAH sadA munIndrAH | pashupatipashupAshabandhamokShA\- dyakhilapadArthavido yadAvasanti || 9|| chiratarasukR^itaishchidambaraM ta\- tpuramadhigamya tarakShupAdamatra | sharaNamupajagAma siMhavarmA ravimiva sAmbamurutviShaM rujArtaH || 10|| sphuTatarashivabhaktachihnamenaM vinayamivAdyatavigrahaM maharShiH | abhimukhamatishItalairapA~Ngai\- rasukhayadindurivAMshubhishvakoram || 11|| R^iShivaramavalokya rAjaputro ghanamiva tApakadarthitaH shikhIndraH | hR^iShitatanuruho.atihR^iShTachetAH shrutisukhadAM giramAdade gabhIrAm || 12|| sukR^itasuramahIruhairidAnIM phalibhirabhAvi madIyapUrvapuMsAm | charaNakamalasevayA yataste chiramahamasmi charAchareShu dhanyaH || 13|| jagati patimapAmapAdagastyaH shayachulukena puretyahaM shR^iNomi | duritajaladhishoShaNakShamaM tvAM padarajasAdya paraM nishAmayAmi || 14|| kuru mayi bhagavankR^ipAM kShaNaM te manasi niveditamastu mAmakInam | tava savidhamupAgatastvagArtyA dharaNipatestanayo.asmi siMhavarmA || 15|| jagadupakR^itaye.atra jAgarUkaM sharaNamupaimi bhavantamIdR^isho.aham | kimu jagati ghanAghanaM vinaikaM gatiritarAsti kR^ishasya chAtakasya || 16|| anupadhikamanugrahaM vidhehi prabalagadAbhihate mayi prapanne | nanu janaparitApanodanAya prabhavati sa dvijarAja eva pUrNaH || 17|| kva nu mama jananaM ka tilvadeshaH kva cha bata machcharitaM kva darshanaM te | aghaTita ghaTanApaTIyasIbhiH shivakaruNAbhiraho samujjajR^imbhe || 18|| iti nigadati dInami~Ngitaj~no dharaNipatestanaye tarakShupAdaH | avikalamakarodanugrahaM ya\- tsadayahR^idaH sharaNAgateShu santaH || 19|| alikagatashubhAkSharA~Nkurotthi\- tyanuguNadohalabhAsmanatripuNDram | snapayati payasi sma shaivaga~Nge sa tamupavAsakR^ishaM kR^ishAnukalpaH || 20|| amumatha shivaga~NgayAbhiShiktaM kanakaruchiM virachayya ka~nchidasmai | manuvaramupadiShTavAnmaharShi\- rvitarati cha sma hiraNyavarmasaMj~nAm || 21|| avasadiha tadAdyasau prasaktaH satatamananyamanAH shivArchanAyAm | upanamati mahatyupaplave.api kvachana mR^ikaNDukumAravaddR^iDhAtmA || 22|| tripuraripujapI trikUTashaile triShavaNama~njanakR^ittripuNDradhArI | trikaraNavimalastrilokanetu \- stripurabhido.akR^ita sa trikAlapUjAm || 23|| himakaramakuTaM hiraNyavarmA paricharati sma tathaiva pArvatIsham | satatamapi yathA sabhA munInA\- mabhinavamenamagastyameva mene || 24|| janakamatha kadAchidasya jIrNaM pratinR^ipatiH pravasatsutaM cha buddhvA | tridivasamamadaH padaM jighR^ikShu\- rdrutamabhiSheNayati sma durvinItaH || 25|| rathagajahayayodharAjinirya\- ttumularajobharadhUsarAntarAlAt | apaTukaraNamambarAtpatanto rathashikharaM parirebhire.asya gR^idhrAH || 26|| api cha rathashirasyasahyapAtaM sapadi niShadya samaM mukhAni gR^idhrAH | anupadamudatejayannabAdhaM kaThinakalevarakartanechChayeva || 27|| vipulavaladakANDachaNDavAta\- vyatikaranirdalito.asya ketudaNDaH | apatadadhibalaM tadAnukurva\- ~nshamanakareritakAladaNDarItim || 28|| prabalapaTahabherisha~NkhanAdaiH pralayaghanAghanagarjitaprakANDaiH | shithilitajagadaNDasandhibandhai\- rharidibhaphITkR^itimAMsalairajR^imbhi || 29|| sapadi viyati babhramuH shakuntA\- starushikharANi janAstadAdhyarohan | gR^ihamanu nivaho gavAmadhAva\- tpaTaharave parito vijR^imbhamANe || 30|| ghanamimamavakarNya karNashUlaM paTaharavaM bhaTavIravAdamishram | vipulabhujabalo.atha vikramA~Nko nijanagarAnniragAnnR^ipaH sasainyaH || 31|| katichana karikandharAdhirUDhAH punaritare.ashvavariShThapR^iShThaniShThAH | adhirathamapare kR^itAdhirohA bahiragamannagarAtpadAtayo.anye || 32|| karakalitakR^ipANamAttachApaM paruShatarastanitaM prasahya gauDaH | abhimukhamarisainyamabhyadhAva\- chchalataTibhramivAshu chaNDavAyuH || 33|| tvaritamatha tura~NgiNA tura~NgI samakR^itahastipakena hastipAlaH | raNabhuvi rathinA rathI bhaTena pratibhaTa ityudabhUnmithaH samIkam || 34|| rathibhaTaturagebharaktadhArA\- plutadharaNIpatadutpatatkabandham | ubhayabalajuShAmudAyudhAnAM suramuniraikShata vismitaH suyuddham || 35|| sapadi rathishirAMsi sArathInA\- mupari nipatya samaM taduttamA~NgaiH | atha hayamabhipatya tachChirobhiH saha yugapatsamarakShitau nipetuH || 36|| aribhaTarudhirAruNaiH sharaiH khaM nibiDataraM nitarAM babhAra shobhAm | bhaTasurasudR^ishAM pravAladaNDai\- rvidhivihitasya vivAhamaNDapasya || 37|| abhinavarudhirAruNAni hR^itvA karivarakarNadalAni kAkagR^idhaiH | anutarushikhamarpitAni reju\- rdhvajapaTavattridashIsvayaMvarasya || 38|| dvipakarahR^itadUranunna eko viyati tadA suravArasundarINAm | varavaraNamaraM vichArya vaktuM tadiva punardharaNItale papAta || 39|| svavadanamaparaH svayaM gR^ihItvA gaganapathe.atijavena gR^idhranItam | aharata maNikuNDalAnyanarghA\- NyamarapurIgaNikAdR^ito vimAne || 40|| asividalitahastidantakhaNDaiH samamadasIyashirovikIrNamuktAH | sharashakalitachandratArakAbhA adhisamarAjiramambarAnnipetuH || 41|| mahati rudhiramaNDale nipetu\- rmadagajamastakamauktikapravekAH | jvalana iva bhaTAgraNIjayashrI\- pariNayama~NgalaviprakIrNalAjAH || 42|| samajani vijayaH parAjayo vA samabalayorubhayorna samprahAre | katipayadivasaistu gauDanetuH kShayamagamaddhanadhAnyakoshajAtam || 43|| sa tu vimalamatiH samAhitAtmA sachivagirA shivasannidhau niShaNNaH | abhayavaradamAtmabandhumenaM chiramanuchintayati sma shatrutyai || 44|| sharaNamupagataM sutaM mR^ikaNDo\- ratilaghu mR^ityumukhAdamochayadyaH | api dashamukhamarthita pradAnA\- datanuta hR^iShTamamuShya so.agrato.abhUt || 45|| manukulamaNidIpa mA sma bhaiShI\- stava tapasA tvadapatyabhaktitashcha | tvaritamarikulaM tavApanotsyA\- myahamiti taM sa vadannabhUdadR^ishyaH || 46|| niravadhikaruNAnidhirmahesho niTilataTInaTadIkShaNaH kShaNena | nishi nishitataratrishUlahasto nikhilamarAtikulaM nirAsthadasya || 47|| patirapi varaNaM prage prajAnA\- midamavidannadhiruhya bAhyadeshe | arikulamakhilaM hataM vilokya pramuditahR^itprashashaMsa pArvatIsham || 48|| atha nR^ipatirasau sudhIra mAtyA\- nsadasi tadAtmahitAnsabhAjayitvA | shivamidamabhavachChivAj~nayAtaH paramiha kiM karaNIyamityapR^ichChat || 49|| praguNataraparasparaikamatya\- draDhimadalatpararAShTramantratantrAH | pratijagaduramI parAvaraj~nAH pariNatichAru vacho.asya pathyamittham || 50|| tvamiha nR^ipa pitA tvameva mAtA tvamitarabandhuratha tvamIshvarashcha | iti jagati janA hitaiShiNaM tvAM nanu kathayanti nayonnataM tadAstAm || 51|| palitatarashirastayA prajAnA\- mavanavidhAdhunA bhavAnashaktaH | prabhavati ya iha pradhAnasUnu\- rvidhivashato bhavataH sa viprakR^iShTaH || 52|| ahaha janapadeShvarAjakeShu svagR^ihakalatrasutAH syuravyavasthAH | atha jagadakhilaM mithaH prakupye\- tsapadi cha mAtsyanayaH samujjihIte || 53|| viShayamiha vivarjitaM niyantrA nibhR^itamarirnivisheta labdharandhraH | gR^ihapatirahitaM gR^ihaM visha~Nko vivR^itakavATamivAshu vishvakadruH || 54|| upakaraNashatopashobhamAnA\- pyadhigatavatyapi vAhinIshamagryam | paribR^iDharahitA tu pArthivashrI\- rna chalati nauriva naShTakarNadhArA || 55|| nR^ipatiriha padAnnijAdapeta\- stR^iNakaNatUlatuShAyate.atishochyaH | ghanagirivaragahvarAchchyutashche\- dapi hi vR^ikairabhibhUyate tarakShuH || 56|| tadiha tanayamAnayAtmajaM taM prabhumavaneH kuru bhadramastu rAjyam | dR^iDhataramavalambya dArudhuryaM jagati hi tiShThati dhAma dIrghakAlam || 57|| iti sachivavacho hitaM nishamya prakR^itibhirapyanumoditaH prajeshaH | paramashivamupAsta bhaktiyukto nijatanayAnayane nirUDhabhAvaH || 58|| tadakhilamadhigamya divyadR^iShTyA nijabhaginIpataye nivedya chainam | prahiNu nR^ipasutaM puraM pratIti nyagadadupetya chidambaraM vasiShThaH || 59|| tadanu munivachastarakShupAdo hR^idi shivakAryahitaM vichArya sadyaH | nR^ipasutamanunIya nItivAdai\- ravadadiha sthirakIrttimasya kA~NkShan || 60|| tvamasi shivakaTAkShato dhutArti\- rjagadavanaM bhujajanmanAM hi dharmaH | tadiha nijapuraM tvarasva pitrA parichitamApnuhi bhadra bhadrapITham || 61|| sthitvA ka~nchana kAlamAtmanagare kR^itvA prajAra~njanaM pratyAgamya chidambaraM punaridaM shrIrAjadhAnIM prabhoH | niShpAdyAtra shivasya vedavihitAM nityAM cha naimittikI\- mantarvedigatairvitAnaya mahApUjAM munIndrairiti || 62|| sa tatheti sametya gauDadeshe nijarAjyaM paribhujya shashvadatra | trisahasrayugetya tilvadeshaM shivakai~Nkaryamiha svayaM vitene || 63|| aShTaprAkArajuShTaM hariruchirachaturgopurAgryaM sahasra\- stambhottambhAbhirAmasphaTikamayamahAmaNDapaM sattaTAkam | vIthIbhirbhAsamAnaM vividhamaNigR^ihaM puNDarIkAbhidhAnaM shilpishreShThairvichitraM vyarachayata puraM shAshvataM hemavarmA || 64|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminkramasho naTeshavijaye sargaM tu ShaShThaM vyadhAt || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye ShaShThaH sargaH sampUrNaH | \section{7\. saptamaH sargaH} ekadA kila hiraNyavarmaNA klR^iptamantra shivakAryamadbhutam | prekShya tumbururito gato divaM pR^iShTa evamavadadbR^ihaspatim || 1|| shrInaTesha shivakAmasundarI\- nityavAsanibiDIkR^itotsavA | vedashAstravipaNirvirAjate puNDarIkanagarIti bhUtale || 2|| yatra hATakasadasyaharnishaM nR^ityato niTilachakShuSho mudA | pUrvasAgaratara~NgabhA~NkR^iti\- rvyAkaroti ghanavAdyavaikharIm || 3|| saudhagopuragR^ihaiH sahaiva yA prasthiteva nilayaM pata~njaleH | lakShyate.adhishivaga~Ngamullasa\- ntyambubimbanavashAdadhomukhI || 4|| pUrvatantrapadabhAShyabhAShiNau yatra jaiminipata~njalI ubhau | pUrvamadya tu paraHshatA budhA\- stAdR^ishAH prativasanti durjayAH || 5|| sArahIramaNisaudhadIdhiti\- vyApanena vitamasyaharnisham | yatra tarkakR^idbhAvamarchiShA\- mandhakArapadavAchyamAsthitaH || 6|| yatra yajvagR^ihadhUmadhoraNI jyAM divo.avataratAM havirbhujAm | vAlavAyajashilAvinirmitA rohaNAliriva lakShyate.ambare || 7|| harmyabhUragurudhUmaNDalI kurvatI nabhasi kAlikAshriyam | yatra shashvadupayAti nirbharaM nIlakaNThanaTane nidAnatAm || 8|| padmarAgamaNitoraNachChaTA pAkashAsanasharAsanojjvale | nIlasaudhanavanIradAntare yatra bhAnti yuvatikShaNaprabhAH || 9|| chAru yatsadanachandrashAlikA\- jAlakAntaracharo vidhurdhruvam | chumbito yuvajanaiH priyAsyami\- tya~NkavAnajani tadradakShataiH || 10|| vyomasindhujalavIchishItala\- sphItaketanapaTA~nchalAnilaiH | yatra saudhashikhareShu yauvataM sa~ncharatsuratakhedamujjhati || 11|| kvApi yatra paTavAsapAMsule kelisaudhashikhare kumArikAH | kulyayAbhrasaritaH kutUhalA\- tpoShayanti navapuShpavATikAH || 12|| pronnateShu kila pUrvapashchima\- svarNagopurashiraHsu sa~NgatA svarNadIsitavitAnasampadaM tanvatI viyati yatra dR^ishyate || 13|| yatra vajramayagopurasphura\- chChatramadhyacharamarkamaNDalam | vedituM divi vidhuntudo jhaTi\- tyakShamo gilati hanta jAtuchit || 14|| ratnasAlaruchimaNDalaM divi vyAptamAtrapariveShavibhramam | puShpavadvirahitaM prapadyate yatra viShNupadahaMsakashriyam || 15|| vIkShya kelivanasImni subhruvAM yatra chArugatimetadIpsayA | snAti haMsamithunaM mR^iNAlabhu\- gdIrghikAsu savanatrayaM shuchi || 16|| nAlikerataravo nijaiH phalaiH shaivagA~NgasalilAni bibhrataH | svargasindhupayaso nirIkShituM svAdimAnamiva yatra sUnnatAH || 17|| agrasImni shishirAtyaye.a~Nkura\- tpallavaM kvachana bilvakAnane | vIkShya yatra janatA visha~Nkate vyAghrapAdapachitAvasheShitam || 18|| bhargayogyanavapuShpavATikA\- saurabhochchayaharaM samIraNam | psAti yatra phaNirAT bhavadruhaH shikShaNaM hi shivabhaktalakShaNam || 19|| gandhahastikaraTasthalaskhala\- dbhR^i~Ngasa~NgatamadA yadabjinI | pIDyate pratigajena mAnino marShayanti na hi gandhamapyareH || 20|| yatra sevitumupeyuShAM shivaM bhAsvatAM rathahayA iti prajAH | manvate marakatopalasphura\- nmandurodaragatAnmahAhayAn || 21|| kampate raviravekShya khaDgino yadbhaTAnsatatamIdR^ishaH khalu | shatrushastradalitasvavigraho vigrahaM mama vidArayediti || 22|| a~Ngajo yuvajaneShvaharnishaM sa~ncharansvasadR^isheShu rUpataH | sAdhvasaM tyajati yatra sAhasI satataM trinayane.api jAgrati || 23|| jAgrati trinayane.api cheShTate manmathaH kathamiheti vismitAH | vIkShya yatra taruNaM divaukaso nirNayanti manujaM nimeShaNAt || 24|| svasya yatra shukashArikArbhakaiH shrAvite suratachATuni prage | kAryamanyadapadishya gachChati vrIDayA gurusamIpato vadhUH || 25|| kelivegagalitaM natabhruvAM mandireShu maNimauktikavrajam | prAtarutkaragataM pramArjanA\- dvIkShya yatra dhanado.api lajjate || 26|| vIkShya yatra maNimauktikAvalI\- rvistR^itA vipaNiShUpakaNThagaH | nUnameSha nikhilasvaluNTanA\- tkroshatIti kavayo.abdhimIrate || 27|| shItadIdhitishilodayatpayaH\- pUradUritarajastR^iNAM bhR^isham | bhAsayatyuShasi yatpratolikAM chandrikaiva navacheTikAyate || 28|| gopure marakataiH kR^itAM shukIM svapriyeti samupAgataH shukaH | sparshataH paramavaiti tattvataH spandataH paramamuM cha yajjanaH || 29|| yatra hemashibikAdhirohiNaH pArshvayormukurabhittibimbitAn | svAnkR^itA~njalipuTAH parAnvidu\- rvIthikAsu vividhAstathAvidhAn || 30|| yAM kileshvaradidR^ikShayA munau vaiNike vishati taM gaveShayan | parvataH pratigR^ihaM bhramatyadhi\- straiNagIti mahatIriti bhramAt || 31|| snAtacholayuvatistanadrava\- tku~NkumAruNakaverajormibhiH | kurvatA parichayaM kR^itArthitAH pAvanena pavanena yajjanAH || 32|| matsyamabdhijalamadhyato hR^itaM prekShya yatra garuDena bhakShitam | svIyamantushamanArthamuddhR^itAM dR^iShTimarpayati tatpade hariH || 33|| pUrvasindhulaharIparamparo\- tkUlitaH kila sahAbdhikanyayA | viShNuradhyuShitasheSha eva go\- vindarAja iti yatra vishrutaH || 34|| bhogavatyapi sudharmavatyapi sphItachaitrarathavatyapi svayam | na dvijihvasahitA na satrabhu\- ksa~NkulA na sakuberakA cha yA || 35|| yogino daharavidyayotsukAH sarvalokachidupAsanochitam | yAM virADDhR^idayapuNDarIkami\- tyAhuratra kila mAnamAgamaH || 36|| tatra kechana vasanti dIkShitA vIkShitAgrimapurANavistarAH | AstikAH satatamAhitAgnayaH sAdhavaH shivapadaikasaMshrayAH || 37|| te hi tilvamunayaH shivaM chirA\- darchayanti kR^itaketaroktibhiH | darshayanta iha devatAdyabhi\- vyaktirarchakatapobalAditi || 38|| rAjarAShTrakushalaM rathotsavaiH kArayAma iti baddhaka~NkaNAH | ekadA naTapaterime mudA mArgashIrShikamahodyamaM vyadhuH || 39|| bheribhA~NkR^itibharaNa nirdala\- nnUnamadya nipatetkhamityamI | pu~NgavA~nchitapaTA~nchaladhvajo\- ttambhitaM vidadhire tadAditaH || 40|| pAlikAsu yadi pa~nchasu prati\- ShThApitA digadhipAstadArchakaiH | adbhutaM kimiha hanta yairvibhuH pa~nchabhishchulukitaH paro.akSharaiH || 41|| adhvareShu vidhivanmudA yadA\- hvAnataH kratubhujo.abhajanhaviH | taddhvanishravaNamAtratastadA satvaraM saparivAramApatan || 42|| hastimeShamahiShAsharAgraNI\- nakraR^ishyanaranandivAhanAH | ApatanharidadhIshvarAH pura\- skR^itya khe garuDahaMsavAhanau || 43|| maNDitAni maNitoraNAlibhi\- rgopurANi gagane chakAshire | dyorivAvataratAM divaukasAM vyomayAnavalayAni vishvataH || 44|| shaivayAgavidhinA samarpitaM havyajAtamupagR^ihya havyavAT | arpayankaratale.ambikApate\- rAsta ityagaNi tAvadAgataiH || 45|| chandrahaMsaharibhUtasaindhava\- kShmAdharadviradanandichakribhiH | vAhanairmaNivarojjvalaiH shivaM te.anuvIthi samachArayandvijAH || 46|| tAlamardalatatorukAhalI\- bherisha~NkhapaTahAravairbhR^isham | bAdhirI nayanayoH pata~njale\- stAvadAvirabhavattadadbhutam || 47|| abhyabhUyata janAravastadA vAdyavarganinadena valgunA | so.api kIrtanabhareNa shUlino vedaghoShavibhavena so.api cha || 48|| chandramaNDalamupeyuShi svayaM vAhanAyitamumApatau mudA | tArakAbhirapi tatkShaNaM mahA\- dIpikAtmabhirabhAvi sarvataH || 49|| sAmprataM hi shivakAmasundarI\- mandayAnamahimAbhilAShiNaH | skandhasImni kalahaMsikApate\- rambikArdhavapuSho.adhirohaNam || 50|| kopavistR^itakarAladaMShTrakaM siMhamindumakuTe.adhitiShThati | sAdaraM sharabhamUrtyapAsakAH sAdhu sAdhviti shirAMsyakampayan || 51|| darshayanniva pata~njalau dayAM nAgarAjamavalambya nirgataH | ma~njutatphaNamaNishriyAruNaM sandhyayeva shashinaM vaha~nshivaH || 52|| bhUtanAthamanubhAvya niHsara\- dbhImanetrapuTamutthitodaram | menire.akhilabhR^ito mahAbharA\- ddhUrjaTeruditadurdashaM janAH || 53|| ashvaratnamadhiruhya nirgate sAdiveShajuShi sha~Nkare puraH | ma~NkShu jAtamaNimallamardana\- pratyabhij~namabhavatprajAmanaH || 54|| rAvaNAMsagatarUpyabhUdharA\- rUDhamadrisutayAnvitaM shivam | vIkShya rAkShasavimAnitAH purA sannidhAtumamarAH shasha~Nkire || 55|| ekamUrtibharaNe.api yasya di\- gdantino dadhati khedamekadA | aShTamUrtimamumadbhutaM gajo vAhanAkR^itiruvAha vibhramAt || 56|| vishvato vR^iShabhavAhanotsave sampatansuranaraughavAridhiH | rodhasI rachayati sma khAvanI rodasI iti tu lekhakabhramaH || 57|| shR^i~Ngasa~NgichalachAruchAmaraM ratnapalyayanara~njitaM vR^iSham | shvetashailamiva ja~NgamaM shivaH sAmbamUrtiradhiruhya niryayau || 58|| pANDare vR^iShabhavAhane pura\- shchandramaNDala ivodite sati | pANipallavapuTAni pashyatAM padmavanmukulatAM prapedire || 59|| vArayauvatavilAsalAsyato vismito valabhidapsarogaNaiH | shAkkarotsavamavekShya sAdaraM chakShuShAM dashashatImadhanyayat || 60|| divyama~NgalatanudyutichChaTA\- dUritAndhatamaso naTeshvaraH | Aruroha rathamAryayA saha chChAyayeva savitodayAchalam || 61|| merukUTamuta meghamaNDalaM vidyududdyuti vimAnameva vA | ityatarki rathashR^i~Ngamullasa\- chChatraketanashataM hiraNmayam || 62|| indrapUrvakavimAnamIshvara\- shchandrakoTishatashItalAkR^itiH | mandragItamadhiruhya ma~njuni\- standrasevakakulaM sado.asadat || 63|| chAruchAmaravitAnatoraNe chandanAgurusujAtasaurabhe | ratnahemarachite mahAmaNi\- stambharAjiruchirAjitodare || 64|| lolapuShpasaralolasampata\- dbhR^i~NgaDimbhapaTalena vIpsitAm | indranIlamaNitoraNAvaliM santataM dadhati chitsabhAntare || 65|| tailadugdhadadhisarpiraikShava\- kShaudrakerasalilAmbusamplutam | shuddhasha~NkhasalilAbhiShechana\- svachChadivyatanumujjvalAMshukam || 66|| gandhasAraghanasAraku~Nkuma\- kShodashobhimR^iganAbhicharchitam | hemakuNDalakirITamudrikA\- hArasArasakahaMsakojjvalam || 67|| mallikAvakulabilvamAlatI\- champakAbjasarachArusaurabham | svAnurUpashivakAmasundarI\- nityashobhinijavAmapArshvakam || 68|| vyAghracharmaparidhAnaveShTana\- vyAladaShTamaNimuNDamAlikam | ki~nchidunnamitaki~NkiNIkana\- tsavyapAdadhR^itadivyanUpuram || 69|| aj~natAM yavanikAtmikAM nR^iNA\- mAditastrirapasArya dIkShitAH | brahmarUpamuShasi pradarshayA\- mAsuraupaniShadaM maheshvaram || 70|| shravaNamananadhyAnaiH shashvatsamAhitachetasaH paramashivamadhyakShIkurvanti yaM paramarShayaH | tamiha dayayA tilvAraNyadvijavrajadarshitaM dadR^ishurakhilA lokA divyAkR^itiM sukR^itochchayaiH || 71|| bhava hara shiva shambho pArvatIsha trinetra pramathanuta naTesha prArthitaM naH pradehi | paTutaramiti shabda prANinAM ratnasAlAH pratiravamiShato nu prAhuraprANino.api || 72|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminkramasho naTeshavijaye sargaM vyadhAtsaptamam || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye saptamaH sargaH sampUrNaH | \section{8\. aShTamaH sargaH} sarasI shivakAmasundarI\- karuNevAtra pure garIyasI | jayati prathitA jagattraye shivaga~Ngeti shivapradA nR^iNAm || 1|| navaShaTpadanIlaveNikA daladindIvaradIrghalochanA | dhR^itachakrakuchAvatiShThate dhuri devyAH parichArikeva yA || 2|| parigR^ihya tara~NgabAhubhiH shivanirmAlyadalAni sAdaram | svayamarpayatIva santataM lasadAvartavilochaneShu yA || 3|| janimR^ityuduradhvajA~Nghika\- klamavichChedakalApaTIyasA | yamadUtatatiryadUrmikA\- pavamAnena balAnnirasyate || 4|| puruhUtapurAtishAyino nagarasyAsya punarnirIkShitum | maNidarpaNamaNDalIva yA nihitAdhikShiti bhAti nirmalA || 5|| mahatastaTavR^ikShamaNDalA\- nmadhudhArAmiShato viniHsR^itA | amalAmavagAhate.anvahaM dyunadI yAM drutamAtmashuddhaye || 6|| dhR^itapAtakabha~NgadIkShayA shritakalyANasamarpaNotkayA | yamabhIShikayA yayA sadA nijamUrtyaiva niveshyate shivaH || 7|| nijalokagato virAT parA\- tsara airammadametya sAdhakaH | nijavAsanayA nimajjane nanu yasyAstanute namaskriyAm || 8|| jalakeliShu yatra bAlikA\- chalahArachyutaratnamAlikA | balisadmanivAsibhirdhruvaM bhriyate mUrdhasu bhoginAM varaiH || 9|| kalashItanayena chUShitaM baDabAhavyavahena dUShitam | raghuvIrashareNa shoShitaM dhuri yasyA jaladhiM kathaM stumaH || 10|| yadi jAtu yadR^ichChayA manA\- gapi yasyAM manujo nimajjati | nikhilo nirayArNavAttadA drutamunmajjati tatkulodbhavaH || 11|| idamadbhutamagrato.api yo bhavasindhau kila yatra majjati | tamavekShya budhA vadantyayaM bhavasindhau na nimajjatIti yat || 12|| sakR^idapyavagAhanAnnR^iNAM sahasA pa~Nkahare yadambhasi | avamajjya jano.astu nirmalaH kathamAste dhR^itakAlimA gale || 13|| shivashabdamudIritaM nR^ibhiH svayamabhyasya yadambugAhibhiH | dishi dishyanuvAdinaH shukA dalayantyarkajaki~Nkaroddhatim || 14|| parimajjya yadambuni prage paritaH padmaparAgapi~njaram | patimAgatamIkShya bhAminI paranArIparirabdhamUhate || 15|| parameshvarabhAvanonmukhai\- rbhasitAla~NkR^itabhAlasImabhiH | yadupAntikamaNDapAlayai\- ryatibhirbrahmapuraM na gaNyate || 16|| dalite sati yattaTIjuShAM daharopAsanayA hR^idambuje | avatIrNa ivAlimaNDalo hR^idi rudrAkShasaro virAjate || 17|| dhR^itagopuradIpasa~nchaya\- pratibimbaM nishi vIkShya yatpayaH | taTasuptasamutthito nabhaH sphuTatAraM manute.api durdine || 18|| ravigopuraratnakumbhayo\- ranubimbAvale yadambuni | avalokya muhUrtamanyata\- shchalanAdeva jano.adhyavasyati || 19|| kvachanAlikulAndhakArite bata deshe.atibibheti kutrachit | navakokanadAruNIkR^ite ramate yatra rathA~Ngayoryugam || 20|| aghamarShaNasUktashaMsinA\- manishaM yatsalilAvagAhinAm | maNimaNDapabhittimAnava\- pratimAshChAtrayati pratidhvaniH || 21|| kalahaMsakulAkulIkR^itaiH kamalaiH kIrNaparAgakesaraiH | kR^itakAmukakautukAH prage kamalinyo vilasanti yadgatAH || 22|| kamale kamale kR^itATano madhu vindanmadhupaH svanachChalAt | phalamastyaTatAmasaMshayaM puruShANAmiti yatra shaMsati || 23|| naTarAjarathotsave tadA nanu tasyA navapAthasastaTe | maNimaNDitamaNDape.abhava\- nmahati brAhmaNabhojanakramaH || 24|| puruSho.adhikR^itaH purodhasA pravaNenAkShatapAtrapANinA | anugehamanmahIsurA\- nnibhR^itAtmA nyamamantratAshitum || 25|| shuchayo.atha janAH shubhaudanaM vividhavya~njanasUpapUpakam | apachannatimAtrasaurabha\- prasabhAmantritabhUsuravrajam || 26|| puruShaH sa tadA pade pade kusumAkalpanakomale.amale | salilokShaNashItale tale hasato.aveshayadudvijAdvijAn || 27|| vibudhAnvihitA~NghrishodhanA\- nmaNipITheShu niveshya ma~njuShu | kushalAnpariveShaNakrame svajanAnAdishadeSha satvaram || 28|| dR^iDhaveShTitadivyavAsasa\- shchalachAmIkarachArukuNDalAH | paritastarire priyaM nR^iNAM kalayantaH kadalIdalAni te || 29|| abhighArya salIlamAdito navamuktAmaNijAlanirmalam | adishannadhipAtramodanaM mR^idumanyonyamasaktamUShmalam || 30|| api sUpamapArasaurabhaM kanakaprArthitakAmanIyakam | shashibimbasamIpavartibhU\- sutasachChAyamadustadantike || 31|| kuchahemaghaTadvayadrava\- ddhanakastUrikayA kayAchana | lavaNaM pradadAnayA nR^iNAM lalitaM tatkShaNamAdade manaH || 32|| kuchakuTmalakAntichauryato dalitaM pashyata divyajambhalam | iti tadbruvatIva helayA nidadhe kAchana nIlakuntalA || 33|| galitaM sudatIkarA~nchalA\- tkimu gArutmatama~NgulIyakam | iti khaNDitakAravallikA\- dalamutpraikShyata bharjitaM janaiH || 34|| parikarmavisheShayogataH spR^ihaNIyAmatikomalAkR^itim | bR^ihatIM svatanUmivAvarA prathayantyaikShyata bhoktumutsukaiH || 35|| svavashaM vidadhe na kevalaM svadanIyaiH kadalIshalATubhiH | api chATubhirullasadrasai\- rmanujAnAM hR^idayaM mR^igekShaNA || 36|| hitamArichahi~NgujIrakaM saha sAmudranishAmyasarShapam | aharaddrutamAjyasamplutaM janachittAni padArthajAlakam || 37|| stanasImni cha dattadR^iShTibhi ryuvabhiH kAchana hemavigrahA | bahulaM pariveShayantyapi pratiShiddhA na bhR^ishaM bubhukShubhiH || 38|| panasAmrakapitthagostanI\- kadalIjAmbavanAlikeradAH | api te.adharabimbava~nchanA\- ttaruNIrvIkShya tadA nishashvasuH || 39|| maNipatrapuTe manohare ghR^itadhArA kanakAlukAmukhAt | tapanAdiva kAntidhoraNI patitA bAlarasAlapallave || 40|| chaShake.adhikachAruNi vyabhA\- nmadhurAkShyA madhu dattamuttamam | aravinda ivAtisundare mahanIyaM makarandajAlakam || 41|| akarodadhipAtramodano vividhavya~njanajAlasevitaH | bahukoshaparItapa~Nkaja\- chChadanidrANasitachChadabhramam || 42|| atha pAtramapUri parpaTai\- rvaTakairlaDDukamodakottaraiH | atimAtrarasairapUpakai\- rmR^idugodhUmamayaishcha maNDakaiH || 43|| paritaH pariShichya bhAjanaM mR^iduhastAbjamaranditodakAn | avalokya janAnsa harShato hR^idi dadhyAvadhikAryumApatim || 44|| adhikArigirAdbhutaM manA\- gatha sarvatra subhojyamastviti | upari sphuraduttarottaraM vyaramachChAstravidAM mitho vachaH || 45|| na bahirnijapAtrato rasAH ShaDiti pratyayasAdhakA iva | maNipAtragataM mahAjanA ghR^itamagre svakareNa paspR^ishuH || 46|| prachalattaruNIpadadvayI\- chalama~njIraghaNAtkR^itirjanAn | pratipa~Nkti pade pade.adhikA\- ryupachAroktivadutsukAnvyadhAt || 47|| amR^itaM dhuri hemabhAjane kalayantI vidadhe kare narAn | kanadindukaleva kAminI nijasandarshanamAtranistR^iShAn || 48|| taralIkR^itatAlavR^intayA gurulakShyastanadarshanIyayA | bahireva kayApi kAminAM nunude.antastu na hanta sa~njvaraH || 49|| rasalehyapayorasAyanaiH paramAnnairapi bhUrisharkaraiH | paripUritabhAjanA janai\- rabalA kalpalatAmasasmarat || 50|| pariveShayatI payaH svayaM navapIyUShanibaddhasauhR^idam | nitarAM nijarUpasampadA vibudhAnkApi vadhUramohayat || 51|| masR^iNaM sharadindumaNDala\- pratimallaM varavarNinI parA | dhuri mUrtamivAtmanaH smitaM dadhikhaNDaM dishati sma mAhiSham || 52|| paripakvakapitthasaurabhaM paTujambIrarasArdrakA~nchitam | paripIya cha takramantataH prashashaMsuH suhitAH prabhuM janAH || 53|| adhivipramukhaM yathArpitai\- rgirisho.abhyeti mudaM ghR^itaudanaiH | na tathAgnimukhe nipAtitaiH pashusomAjyapayashcharuvrajaiH || 54|| parishodhitapANipallavA varachitrAsanavedikAsthitAH | praNamantamadhikShiti prabhuM paramAshIrbhiravardhayanbudhAH || 55|| kramukairatha khaNDitairnavaiH sitatAmbUladalaiH sugandhibhiH | kusumairghanasArachandanai\- rapi viprAnadhikAryapUjayat || 56|| vibudhAstu visheShato.achitA maNihemAmbarama~njubhUShaNaiH | bhuvane.akhilabhuktimuktidaM prashashaMsuH parameshvarotsavam || 57|| itthaM mahotsavaparamparayaidhamAne ramye chidambarapure rachitAgnihotrAH | santaH sabhAdhipatidarshanashAntatApAH sAmrAjyasharma dadhati shrutishAstrapAThaiH || 58|| dvaitapranthagrahiladuraha~NkAradhikkAradakShai\- rvAchAM gumbhairvaladupaniShatsaurabhairvyAghrapuryAm | pArAsharyagrathitamanaghaM brahmasUtraM yatIndrA vyAkurvanti trimunikaNabhugbhaTTavidyAniShadyAH || 59|| ahamidamavalokyAtyadbhutaM tilvadeshe shivacharitamupAgAM shIghramAkhyAtukAmaH | tridivamiti vadantaM tumburaM hR^iShTachetA gururatha bahumene gIrbhirAshIrmayIbhiH || 60|| tridashAlaya eva devaloka\- strisahasrAlaya eSha tilvadeshaH | anayoH kva tulApsaraHsu rambhA divi saikAtra tu tAH paraHsahasram || 61|| maraNAjjananAchcha muktiruktA smaraNAdapyaparatra sA hi gauNI | iha darshanataH kileritA sA sakalashrutyavirodhinIti mukhyA || 62|| dR^iShTvA rathotsavadineShu dishAmadhIshA\- naShTau samAgatavato dhruvamAnupUrvyAt | prApuH purIM svayamapi pramadAya shambhoH svasvochitAM ShaDR^itavo dadhataH samR^iddhim || 63|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminkramasho naTeshavijaye sargaM chakArAShTamam || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye aShTamaH sargaH sampUrNaH | \section{9\. navamaH sargaH} chandanAchalapaTIrakuTIra\- spandamAnapavamAnagabhIraiH | adhvanInajanamAnadhanaikA\- gArikairajani kaishchidahobhiH || 1|| pa~nchamena ninadena dishantI pa~nchatAM pathikalokavadhUnAm | pa~nchasAyakayashAMsi paThantI sa~nchachAra pikasantatiruchchaiH || 2|| manmathopaniShadAM mahanIyaM kokileShu kathayatsu rahasyam | sthANDilairapi janaistaruNInAM kevalaM viluluThe kuchasImni || 3|| pallavAni paridashya latAnAM komalaM nadati kokilayUni | bhAvavidyuvajanaH pramadAnAM paryakUjadadharAnparichumbya || 4|| puShpamAsa iti bhUruhavATI\- tya~Ngajotsava iti hradinIti | ku~njageha iti kokilavANI\- tyuttarottaramabhUdyuvabhAgyam || 5|| mAravIrasamadhiShThitamAdya\- dgandhavAhagajarATpadalagnA | shR^i~Nkhaleva divi ShaTpadamAlA cha~nchalAnvagatichAru shishi~nje || 6|| ShaTpadAkShavalayaM savirAvaM pallavA~NgulitalaiH parichinvan | mohanAya jagatAM madhuyogI puShpareNubharabhasma chakAra || 7|| cha~ncharIkakulajha~NkR^itimantrai\- rmochayan jhaDiti mAnapishAcham | kAlamAntrikavaraH khalu kAntai\- ryauvatAni saha yojayati sma || 8|| mAruto bhuvanamAraNavidyAM pretanAyakapure samadhItya | AgataH prayuyuje.adhvagavR^inde prAgaho bata parIkShitumenAm || 9|| pANDyayauvatapayodharabhAra\- sphArahArapaTalIShu viluThya | mAruto.ajani himo malayAdrau lelihAnarasanena kaduShNaH || 10|| phullahallakaparAgasarAge vAti shItalatare vanavAte | pAdapAH sapadi paryachakampa\- nsAdhu sAdhviti kila svashirAMsi || 11|| vanyavAtashishunA vratatInAM gR^ihNatA kisalayA~NgulijAlam | chakrame mukharaShaTpadamAlA\- ki~NkiNItibhR^itA gahanAnte || 12|| snAnamabjamadhuvAriShu vallI\- maNDapeShu japakarma vaneShu | patrapuShpaharaNaM pathikA~Nge\- dhvanikAryamanilena vitene || 13|| ambarotthitaparAgamana~Nga\- syandane chalati chandanashailAt | pATaladhvajapaTA~nchalalakShmIH pratyapAdi navapallavajAlaiH || 14|| saudhajAlakamukhe suratArtaM darshanIyavivR^itastanabhAram | gandhasAragirigandhavaho.aho sasvaje yuvativR^indamamandam || 15|| chArupallavachayaiH shayanIyaM puShpareNupaTalaiH paTavAsam | kurvatI rahasi ku~njalatAbhU\- tkeliShu priyasakhI kulaTAnAm || 16|| bAlachUtatarumUlataleShu syandamAnamakarandahimeShu | kAmakelirabhasoditakhedAH sherate sma hariNA hariNIbhiH || 17|| kampitAni sahakAratarUNAM dAkShiNAtyapavanena dalAni | kR^ittapAnthagalashoNitadigdhA\- nyA~NgajAnyasidalAnyanuchakruH || 18|| ma~njarIShu kR^itamAlatarUNAM pu~njarItimadhigamya parAgaiH | pi~njarIkR^itatanubhramarAliH ku~njarIramaNagaNDamade.asnAt || 19|| vanyasImani vasantatarakSho\- radhvanInadalanAdasR^igArdrAH | vistR^itA iva nakhA virarAjuH kiMshukasya mukulAH kuTilAgrAH || 20|| mAnmathI maratakopalakoshA\- mlAnamuShTiruchirA chChuriketi | kApi cha~nchugatakiMshukapuShpA bhItamaikShyata shukI pathikena || 21|| mAninIdurabhimAnashilAnAM bhedanAya kimayaM prasaveShoH | svarNaTa~Nka iti saMshayadAtraM champakasya mukulena chakAshe || 22|| prAptayA vanabhuvi prathamartuM sa~NgamaM jhaTiti champakavallyA | prAptavAnbata kathaM pavamAno muktavAnatha kathaM madhupo vA || 23|| mAdhavImukulavAntamadhUlI\- sekayogasulabhA~NkurajAlam | vyatyaShikta madhubhirvakulastAM yujyate hyupakR^itAvupakAraH || 24|| a~NganAcharaNatADanalIlA\- mApnuvansabahumAnamashokaH | prekShituM tadiva bhAgamupetaiH pallavairabhinavaiH parivavre || 25|| ma~NkShvakalpyata madhUkatarUNAM maNDaleShu madhudurdiniteShu | korakaughakarakotkaravarShi\- ShvadhvagaiH pikarute.ashanibuddhiH || 26|| karNikArakusumaM marutAbhre kR^iShyamANamalikIrNamalAsIt | grastamadhvagakulakShayaheto rAhuNeva ravibimbamakAle || 27|| darshanIyatilako.api vipuNDraH shrAvyanavyakalakaNTharavo.api | a~Nkuratkuravako.ayamanehA madyapo.apyajani madhvanukUlaH || 28|| pakkadADimaphalaM paridIrNaM pATalatvaganubandhi babandha | paTTaka~nchukitamArapurandhrI\- padmarAgamaNika~nchukabuddhim || 29|| nAlikerakulInavadhUlI | dhoraNI bhramaradhUmalitAgre | udyadambudadhiyodgatakaNThaM nIlakaNThanivahena niraukShi || 30|| ghAtuke rati kokilayUni drohiNi dhvanati durmadabhR^i~Nge | vAti pAtakini vAta kishore jAtu pAnthajagadAshvasitu kva || 31|| bhR^i~NgakIrapikasArasaR^itvi\- gbhUShite.adhimadhu bhUruhaShaNDe | pAnthalokapashusaMj~napanArthaM dhImatA manasijena didIkShe || 32|| satyameva parapuShTasamUhaH kAlakUTaviShakalpitadehaH | anyathA kathamadaHkR^itamohaH pAnthako bhuvi patedvigatehaH || 33|| unmiShatkuchayugAM kusumArthaM niShkuTeShu nitarAM valamAnAm | ku~njagehamanu korakitAsho nAyako navavadhUM vichakarSha || 34|| pATalaiH kisalayaiH pavamAnaiH shItalaiH surabhibhiH sumanobhiH | kokilaiH kalaravairmadhubhishcha svAdubhiH suhitamindriyajAlam || 35|| manmathotsavavidhau maNiDolA\- rohaNe sumanasAM lavane cha | utsuko yuvatibhiryuvaloko vyatyala~Nghata sukhena vasantam || 36|| vAsarAdhipashatA~NgaparA~ncha\- tkAsarArikulagAtraruhAbhAH | dhUsarAH svarajasAtha sumAnAM kesarA dadR^ishire.adhishirISham || 37|| kokilaM kvachana sambhR^itamaunaM vIkShya hanta mukulairvikasadbhiH | mallikA parijahAsa mahAna\- pyAdriyeta kimanehasi yAte || 38|| phenakhaNDapatito.adhipayodhi kShvelabinduriva ShaTpadaDimbhaH | mallikAmukulabhAgvanamadhye mohakR^idvirahibhirmuhuraikShi || 39|| mArayuddhagalitaM nishi kaishyA\- nmallikAkusumadAma vibhAte | ku~njadhAmni kulaTA kimudIkShya vyAlaka~nchukabhiyA vyagaladdAk || 40|| mAramattagajamastakabhAga\- syandamAnamadashIkarasha~NkAm | kurvatIbhirabalAkuchakumbhe gharmavArikaNikAbhirajR^imbhi || 41|| kA~nchanAdrimapi dharmamahimnA sambhR^itadravamavetya samantAt | yuktameva kuchasImni yuvatyA svedajanma bubudhe budhasa~NghaH || 42|| subhruvAmatanuta shramatoyai\- rdUShitastilakito mR^iganAbhiH | nAsikAgranavamauktikalagna\- shchampakabhramarasa~Ngatisha~NkAm || 43|| unnamayya vadanaM yuvatInA\- mutsukAstilakanena yuvAnaH | gharmashIkarakadakarthitayatnAH prAvR^itannadharapAnakapAne || 44|| mallikAmukulajAlavimoka\- premashAlini pR^ithagyuvayugme | madhyabhAji madanotsava AsI\- tprauDhagADhaparirambhaNasheShaH || 45|| bhUritApabharitaM maNima~nche paryasheta mithunaM pR^ithageva | hArayaShTibhiraveShTi yatheShTaM kUlamudrujakuchadvayasImni || 46|| tAlavR^intashatadurvinivAraM tApamAshu taruNasya taruNyAH | AchachAma harichandanadhUlI\- dhUsaraH kuchadukUlasamIraH || 47|| hastavarti harichandanasiktaM tAlavR^intamalasattaruNInAm | bhikShituM vadanabimbavilAsaM chandramaNDalamiva svayametam || 48|| svarNavarNasubhagaM sudR^iga~NgaM svinnamunnatakuchaM kR^itinA drAk | hanta cheTyupahR^itena jalArdA vAyunopajuguhe dhuri bhartuH || 49|| snAnato mR^igadR^ishaH stanakumbha\- statkShaNaM viralatoyakaNA~NkaH | kAmukena kachadhUnanakAle premagADhamurasA parirebhe || 50|| shItamaMshukashikhA~nchitamagre bibhratI navapayodharakumbham | shAlikA na tu paraM salilAnAM pAlikApyahR^ita pAnthamanAMsi || 51|| tR^iShNayAdharadhR^itA~njalirUrdhvaM dattadR^ikkuchataTe dhutamauliH | pAnataH prathamameva yutatyA paryahAsi pathiko.ambu dadatyA || 52|| chaNDabhAnukarachaNDimabhrUmnA dIpite.adhvagajano dinamadhye | vR^ikShamUlakR^itavediShu vR^indaM vR^indamAsta paripIya payAMsi || 53|| pakShiNo girinadIShu payAMsi grIShmabhAnukiraNakvathitAni | pAtumakShamatayA prativR^ikShaM dInadInamakuvanta tR^iShArtAH || 54|| nAnaTannavakR^ishAnushikhAni svairamaryamashilAphalakAni | AvahanpuraharAlikapaTTa\- prakriyAM pratidinaM vipineShu || 55|| prauDhadAvadalanasphuTitAdri\- grAvakhaNDahativihvalagAtrAH | mandamandamachalanmihirAshvA divyataH kila dine.ajani dairghyam || 56|| padmabAndhavakaraiH paribhUto lohitekShaNapuTo.adrilulAyaH | tUrNamAvilayati sma tadIyaiH sevitaM samavagAhyaM taTAkam || 57|| vAri bhUri paripIya vasUnAM nAyako nijakarairatimAtram | tadvamanniva tadA mR^igatR^iShNA\- vyAjataH pratidishaM viluloke || 58|| sarvathaiva pavanAshanasa~Ngha\- kShAmayogasamaye samudIte | pippaleShu vibudhA bhuvi rUDhyA jaj~nire chaladalavyavahAram || 59|| kvApi vAraNagaNastarumUle hastashIkarakiro.adhikapolam | sha~Nkyate sma davathuM laghu hantuM meghasa~Ngha iva mantrayamANaH || 60|| shuddhayA cha sumanogaNamadhye shlAghyayA cha surabhiH shubhajAtyA | ApagAsu shuchirAchamane.apAM vyApR^ito yadi kimatra vichitram || 61|| ambu shItamajaniShTa tadAnIM kA~nchanAdapi katha~nchana mR^igyam | nIradAnamata eva nidAghe svarNadAnashatasammitamAhuH || 62|| uShNabhAsyudayage sati yAbhiH paryadIpyata pata~NgashilAbhiH | astage punarabhUyata tAbhi\- rdhUmaniHshvasitadhUsaritAbhiH || 63|| chatvare na na chatuShpathadeshe vedikAsu na na vA vishikhAsu | sa~Nghashastu samadR^ishyata dhArA yatra gehasavidhe yuvalokaH || 64|| bhAlalochanasudarshanapANyo\- rnaiva chechChvashuragehanivAsaH | gADhatApabahulaH kathameSha grIShmavAsaragaNaH kramaNIyaH || 65|| vAsarANi kadalIvanavIthyA\- matyagAdyuvajano.ambuvihAraiH | chandrakAntabhuvi chandramayUkhaiH sharvarIshcha samuda~nchati tApe || 66|| pramadavanasamIraH pATalIgandhalipsA\- parimiladalivR^indAmandajha~NkArabhedaiH | kanakasadasi nR^ityaM kurvatashchandramaule\- ranuguNamaparAhNe svairamArabdhaM gItam || 67|| AShADhe kila mAsi tatra nagare hR^iShTAH punarmallikA\- gandhAndhabhramarAvalIkR^itaharidgrAvasphurattoraNe | si~nchanto naTanAyakasya purataH shrIgandhasArodakaM sotsAhaM trisahasradIkShitavarAshchakruH shatA~Ngotsavam || 68|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asminnavamaM naTeshavijaye sargaM chakArAdbhutam || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye navamaH sargaH sampUrNaH | \section{10\. dashamaH sargaH} grIShmakAnanakR^ishAnushikhotthaiH kajjalairmalinitaM khamabhUtkim | saMshayaM vidadhatIti sameShAM prAvR^iDAvirabhavadbhramadabhrA || 1|| prAkkadambasurabhiH pavamAnaH pAkashAsanadhanurnanu pashchAt | dakShiNAbhinavatoyadharashrI\- ruttarA cha taTidunmiShati sma || 2|| mAradigvijayama~NgalayAtrA\- kAlikaiH kila gabhIragabhIram | shailavAraNashirobhirudUDhai\- rdadhvane jaladadundubhivR^indaiH || 3|| vAridasmarabhaTA valamAnA dikShu dhUnitataTidguNavetrAH | proShitAnnijagR^ihaM prati yUno drAvayanta iva dhIramagarjan || 4|| nIlasaudhashikharANyanu pashya\- ntyAtmanaH saraNimadhvagayUnA | kautukAdupavane kanakA~NgI kekineva dadR^ishe ghanavidyut || 5|| vIchibhirjalanidhau vipulAbhi\- rdUradarshitatirohitarUpA | chAruvidrumalateva chakAshe cha~nchalA jaladasa~Nkulite.abhre || 6|| kAlikAmabhi kR^itArabhaTIkA\- mantare.abhrasadaso.adhikaharShAt | nIlakaNThamavalokya naTantaM prahvabhAvamabhajatphaNirAjaH || 7|| kAlameghaninadaiH saninAdaM vAribandhamadhigamya valadbhiH | medurA madakaNA iva muktAH prApnuvanprathamabindava UrvIm || 8|| sampatattR^iShitachAtakapota\- troTikoTidalachUShitasheShAH | shIkarAH prathamataH kila chela\- knApamApuravanIM ghanamuktAH || 9|| vArivAhanivahe valahantu\- shchApayaShTirachireNa chakAshe | indranIlashikharIndranitambe gairikadravajharIva galantI || 10|| asphuTadbahirajANDakaTAho\- ddhaTTane maNimayaM kaTakArdham | vikrameShu kimu viShNupade ya\- ddR^iShTamindradhanurityavashiShTam || 11|| grIShmasoShmaghanagomayapa~NkaiH prAvR^iShA padamalipyata viShNoH | ra~Ngavallirapi ratnarajobhi\- stanyate sma dhanurAkR^itiratra || 12|| meghamaNDalamahodadhimadhye tanvatA maNidhanurmayasetum | kAladAsharathinAvadhi kANDai\- ruShNapa~Nkivadano hatashItaH || 13|| karShaNasyadaghanakShubhitAsR^i\- kpATalAhipatibhogaparItam | Ashu mandaramasasmaradabdhau khe dhanurvalayito ghanasa~NghaH || 14|| dhArtarAShTrabhayadAyini kR^iShNe siMhanAdini ghane sati sadyaH | arjune gR^ihashikhaNDini chArA\- dbhIShma uShNa udabhidyata kANDaiH || 15|| mardanaM bata shuchermalinAtmA kAla eSha kR^itavAniti matvA | mAnasaM prati nu ma~NkShu palAyAM\- chakrire.atishuchayaH kalahaMsAH || 16|| AhatAsu payasAmbujavATI\- ShvAtatAsu saraNiShvatipa~NkaiH | AvR^itAsu cha haritsu ghanaughai rAjahaMsagatayo na rarAjuH || 17|| haMsasantatiralakShi valarkShI krau~nchashailakuharaM pravishantI | nirgaladvimalanirjhariNIbhi\- rnirvisheShamaTavIShu niShAdaiH || 18|| dInachAtakashishau dayanIye krandati snutapayaHkaNajAlaH | prAvR^iSho dhR^itapayodharanAmA tAvadabhranivahastanati sma || 19|| prAvR^iShi prathamameva hi varShA\- dviShTape virahiNIbahule.asmin | a~njanadravamayI saridagre pAnthalokamarudhatpravahantI || 20|| subhruvAM priyasamAgamavArtA\- nveShaNavyasaninA hR^idayena | sAkamunnatataTaM saridoghaH pAtayanbata pathaH prarurodha || 21|| mAradigjayamahotsavaheto\- rnIravAhakulanIlavitAne | vistR^ite viyati tatra virejuH sthUlamauktikasarA iva dhArAH || 22|| kAlameghakulakajjalitAbhre bhekabhA~NkR^itibhaya~Nkaradikke | ardharAtrisamaye.abhisarantyAH sAhasaM hi bhuvi ShaDguNamAhuH || 23|| vAtavistR^itaghanAghanavarShA\- kAminIkachabhare pariphullA | mallikAsragiva ma~njubalAkA\- mAlikAtimahatI viluloke || 24|| jR^imbhite sati jalodayakAle yatra pUrvamudalAsi marAlaiH | tArakAbhirapi tatra bakaughai\- rjyotiri~NgaNagaNaishcha chakAshe || 25|| ambare sati payodharabhAre\- NAvR^ite tava payodharabhAraH | ambareNa kathamAvR^ita ityA\- karShiM yauvatakuchAMshukamiShTaiH || 26|| chAtakeShu bhuvanaM svaniShevi\- ShvarpayanvitaraNitvamagAdyaH | ketakIdrubhirasevi ghano.asau kuTmalachChalakR^itA~njalibandhaiH || 27|| abhranirgaladanAratadhArA\- vartanAvanitalAmbuvihArI | utpatannurutapA iva matsyaH svargasindhusalilaM vijagAhe || 28|| vAnareShu ghanavarShahateShu vyApnuvatsu viTapAdviTapAgram | pratyabodhi patanotpatanAbhyAM pakvajambvaliparasparabhedaH || 29|| kAkaghUkakalavi~NkakulAya\- prAyachaityataruShu pratipatya | AshunAshibhiraho karakaughaiH pAtakaM bhuvi paraM samachAyi || 30|| gandhavAhayuvaghaTTanadIrya\- chChakrachApashubhaka~nchulikhaNDAH | prAvR^iShaH kila payodharabhArA\- dindragopanikarA iti petuH || 31|| udyate jagadupendrakumAre jetumasya jayasAdhanamindraH | vAhanaM varadhanushcha dadatsvaM hanta kopamapi mUrtamamu~nchat || 32|| cha~nchalAyatakashe jalavAhA\- dhyApake nadati dhIramudAram | shailasImni shikhimANavakAnAM shushruve kalakalaH shravaNIyaH || 33|| nIlameghanivahena dashAnA\- mAvR^ite.api haritAmavakAshe | ullalAsa taraNeruDupasyA\- pyapsu maNDalamaho taTinInAm || 34|| astameti savitAsya taTAkAH kurvate.asya kamalA~njalibandham | shrotriyairiti ghanasthagite.abhre sAyakarmasamayo niraNAyi || 35|| kAminIkalitanirdayakaNThA\- shleShasa~njanitasharmavisheShaiH | rAraTajjaladharo laghuvarShA\- vAsaraH sukR^itibhirvilala~Nghe || 36|| ambaraM paridadhatyavadAtaM haMsapa~Nktibhirala~NkR^itapArshvama | Ayayau sharadadabhrasitAbhrA lAlitAbhyuditarAjakareNa || 37|| viShTapaM sharadR^itorvashayandrA\- ga~Ngajaprabhuradatta kimasmai | lakShmakaitavalasannijamudraM chandrabimbamiShashAsanapatram || 38|| chArubhirvirahitAshchapalAbhiH pANDutAmiva ghanAH pratipadya | dikShu tUlalaghavo valamAnA\- shchikShiyurbata chiraM vidhuratvAt || 39|| shampayA kanakashR^i~NkhaladAma\- chChadmayA parivR^ito jaladaH khe | niHspR^ihaH sharadi nIlamahokSha\- vyAjato.adhigu valannadati sma || 40|| saptaparNakusumeShu samIraH sannipatya madhugandhiShu sadyaH | niShpatangiriguhAsu niShaNNai\- rabhyadhAvyata ruShA hariDimbhaiH || 41|| gandhasindhurakapolatalaspR^i\- kpuNDarIkamukhaparyaTanotkaH | bANakoTiShu patannapi nAli\- rvivyathe virahidurvidhipAkAt || 42|| ShaTpadAliraruNAmbujaShaNDe medurA yuvamanomR^igahatyai | dAruNasmarakirAtatatAyo\- vAgureva davasImni vireje || 43|| sindhavaH svapatichUShaNashIle sphItatejasi munau sati bhItAH | ambujA~njalimakurvata kArshyA\- drAjasaprakR^ititAM rahayantaH || 44|| prAgrajasvalatayA bahurAtraM prApa yA na taTinI pratikarma | nirmalA sharadi sA nijakeshA\- ~nChaivalAnpayasi shodhayati sma || 45|| puNDarIkakulabhUrivilAsA\- vAsanIlavanarAjisametA | tAvadadriShu taTI taTinI cha dve parasparatulAmalabhetAm || 46|| dantidantashakalairiva dIpraiH kairavairuDugaNairapi kIrNam | shAradaM manasikR^itya sa nUnaM kaM cha khaM cha kavirAha savarNam || 47|| kAmakuNDalitakArmukachakra\- kre~NkR^itibhramakaraM gahanAnte | kUjitaM madakalaM kurarINA\- mAtatAna pathikAnadhikArtAn || 48|| daivikI mama tiraskR^itirAsI\- tkupyamAtraguNinIti tulAsthe | pratyayArthamiva bhAsvati padmi\- nyunnamayya mukhamuchChvasiti sma || 49|| prAvR^iSheNyadivase pratipede sammadaM sa kila ShaNmukhavAhaH | shArade.ahni tu chaturmukhavAhaH kasyachidbhavati kashchana kAlaH || 50|| bhUShaNAni pathi shi~njitabhItyA drAgvimuchya taTinIM nishi yAntyA | haMsake nadati hanta sasha~NkaM svA~NghriyugmamabhisArikayaikShi || 51|| rAjahaMsa iti pAthasi rAkA\- chandrabimbamabhisR^itya sarAgam | va~nchitAtha varaTA nijanAthe na sma vishvasiti jAtu yathArthe || 52|| vAjapeyavihitAvabhR^ithAnAM yajvanAmupari haMsayuvAnaH | Atapatramavalokya gR^ihItaM haMsa ityanunadaM divi neduH || 53|| bahvamanyata shuchirdvijavR^inde shuddhamAnasagatiH sunadIShNaH | shItavAtasahano.api cha haMso varNasa~NkaravashAttu shikhI na || 54|| vAsavopalamayIva vitardi\- shchandrakAntamaNipIThasametA | shishriye shitijalA saridAviH\- saikatA cha sugirA dvijapa~NktyA || 55|| spardhitaM virurudhe hi mithasta\- tkha~njarITamithunaM ghaTamAnam | yena sarvayuvamohanadAtrA sUchikAjani nidheH sharadurvyAm || 56|| kandalatkumudakAnanakhela\- drAjahaMsaramaNIcharaNAni | dugdhasindhusarasodaravalga\- dvidrumA~NkuravilAsamapuShNan || 57|| shAradeShu divaseShu samAnaM puNDarIkapaTalena payodhau | unmimeSha dR^igubhayyapi viShNoH puNDarIkanayano hi sa kAlaH || 58|| saptaparNamabhisR^itya sakAmaM ma~njarI parivahanmadagandham | skandhadeshaviniveshitashuNDA\- kANDayA chiramavarti kariNyA || 59|| sa~ncharatsarasi santatakhela\- tkAminIkuchataTIghusR^iNAkte | mallikAkShamithunaM charaNAsye rAjahaMsayugarItimadhatta || 60|| raktavAriruhara~Ngarajobhi\- rdhUsarA dhuri mitho ghaTamAnAH | mAradevamahitA iva mallyAH ShaTpadAH saninadaM dishi cheruH || 61|| shuddharAjataghaTaM pulinAnte nyasya kalpitanadIjalakelyA | mugdhayA hR^ida udIkShya marAlaM chukrushe nijaghaTaH sravatIti || 62|| puNDraparvagalitasphuTamuktA\- vArasharkarilayA vanagopyaH | ikShushAkaTajanasya saraNyA kAlamInamabhajanta katha~nchit || 63|| adhvagaH kalamapAlikayAgre darshite.api pathi tadgatachetAH | spR^iShTavAniva padauShadhibhedaM bambhramIti bata tAM paritaH sma || 64|| chAkhalIShi na cha shakShyasi gantu\- masti siddhiriti kApi bhuja~Ngam | loladR^iShTimaruNallaghubhogi\- grAhiNIva pathikaM yavagoptrI || 65|| prasthitasya paritaH kramamANA digjayAya madanasya tura~NgAH | shyAmalAH kalamasImni sametA jR^imbhitA vanashukA avateruH || 66|| ghoShitaiH kalamakAnanagopyAH prasthitAnbata shukAnsamagR^ihNan | pallavaishcha kusumaiH prahiyantra\- sthANavastadupagItisamutthaiH || 67|| prochya mAsamavadhiM prasavarto\- ryoShiti prachalitaH pathi vanye | gopikAdhvaniShu kokilabuddhyA hA vasanta iti kashchidamuhyat || 68|| tatra tatra navadarbhasamUhAH puShpitAstribhuvanaM vijigIShoH | rejire rajatakesarapa~NktyA rAjitA ratipateriva kuntAH || 69|| digjayAya charatAmiha rAj~nAM hastibhirharitapaTTapatAkAH | dIrghashailakadalIdalapAlI\- vibhramaM vidadhire bhriyamANAH || 70|| rAjahaMsarajanIkarakAsha\- stomakairavakulachChalataH svAm | a~Ngaje kirati kIrtimagachCha\- tsA sharachCharadayogiShu bhUtvA || 71|| vAyuvahnijalakhAni vasanta\- grIShmavArdinasharatsu kimR^iddhim | prApurityR^ituyuge parishiShTe bhUrajAMsi parivR^iddhimagachChan || 72|| ambare vidhirapAM paramANU\- nvyastR^itAtapate himadambhAt | apsisR^ikShurata eva budhAnAM bhAvivarShaparikL^iptiridAnIm || 73|| haimaneShu divaseShu yato.abhU\- ddyaushchirAya dhR^itajIvanagarbhA | viprakIrNahimagharmakaNaughA pANDimAnamata eva babhAra || 74|| divyahaMsanivahe.abhrataTinyAM shAradeShu divaseShu vihR^itya | klinnapakShakulakampini petuH shIkarA himamiSheNa samantAt || 75|| di~NmukhAni kushakAshaguluchChai\- rUrdhvapuNDralasitAnyatha tAni | haimanena divasena himAnI\- bhUtilepabharitAni kR^itAni || 76|| achChamindumaNimambarashANe karShati grathitarashmi kR^itAnte | tasya chUrNapaTalIva tadAnI\- mAvirAsa mahatIti himAnI || 77|| hAradAgni salile cha himatvaM prAyasho mihikayA prathayantyA | padmapAliShu viyogiShu cha prA\- leyatA prakaTitA bata loke || 78|| yAminIShu yadabhUdatidairghyaM yachcha hrasvamajaniShTa tadAhaH | prodito.ajani chirAya tadeta\- tpAMsulAkulatapaHparipAkaH || 79|| jAradaShTamadharaM pidadhAnA kApi navyakulaTA kulaTAbhiH | pR^ichChate svapataye vraNahetuM shIlitA hima itIti vadasva || 80|| itvarI bata nishAsu himAnI\- durnirIkShagamanApi vibhAte | shAdvaleShu samasUchyanurAgaiH prasnutairiva bahiH padayAvaiH || 81|| hAstikaM dinamukhe bahireShya\- tsantataM sthapuTite himapiNDaiH | prA~NgaNe.api padamekamanIshaM kartumuddhR^itakaraM raTati sma || 82|| vAlineva shishireNa vidUraM drAvito ravitanUja ivoShmA | R^ishyamUkamiva so.api tadAnIM prApa yauvatapayodharadurgam || 83|| vITikAdvipaTikApratisIrA\- garbhagehamR^iganAbhihasantIH | sannidhApya sudatIkuchadurgaM saMshritairvimumuche shishirAdbhIH || 84|| sAyamAtapadavAgnishikhAbhi\- rvyAhatA nishi himairvanarAjiH | kundapuShpakapaTena vibhAte bAShpabindupaTalaM visasarja || 85|| itthaM durantahimavarShiNi jR^imbhamANe kAle viyogijanajIvaviyogakAle | kAntAkuchoShmakabalIkR^itashItagarvA nidrAsukhAnyanubhavanti nishi sma dhanyAH || 86|| tarukulamurushAkhAsheShamAtraM tadAnIM pratidishamavalokya prANabhR^idvyAghrapuryAm | amanuta shivarAtrAvarchituM bhUsurendai\- rakhilamapi vilUnaM patrapuShpA~Nkuraugham || 87|| jananamaraNabhIto jaiminirvyAsavAchA viditadaharavidyAsampradAyo vimuktyai | vimalamatirupAste vedapAdastavAdyai\- rvara iha naTarAjaM puNDarIkAbhidhAne || 88|| shrImadvaidikamArgakhelanakalAshuddhAntara~NgaH sudhI\- radvaitAmR^italAbhanirbharanijAnandAnubhUtiH satAm | goptA meTakarIkulaikatilako gopAlabhUpAlakaH kAvye.asmindashamaM naTeshavijaye sargaM chakArAdbhutam || iti shrImadvAdhUlakulatilakasya ve~NkaTakR^iShNadIkShitasya kR^itau naTeshavijayAkhye mahAkAvye dashamaH sargaH sampUrNaH | iti naTeshavijayaM sampUrNam || ## Proofread by Ruma Dewan \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}