% Text title : Shivatattvavimarshah % File name : shivatattvavimarshaH.itx % Category : shiva, kAshmIrashaivadarshanam % Location : doc\_shiva % Author : Pt. Rameshwar Jha % Proofread by : Ruma Dewan % Latest update : August 19, 2024 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shivatattvavimarshah ..}## \itxtitle{.. shivatattvavimarshaH ..}##\endtitles ## || namaH paramashivAya || mahAdevaM divyaM sakalabhavasAraM sharaNadaM janaH ko jAnIte nijahR^idayagaM vishvavapuSham | tataH shambhurbhUyAdbhujagapatihArendumukuTa\- strinetro gaurIsho vimalamatido netrapathagaH || nAsIdR^ishastvaM na cha tAdR^ishastvaM tvaM kIdR^isho.asItyanuyogashUnyaH | tvaM yAdR^isho.asItyapi naiva vaktuM yogyosi shambho ! tvamasi tvameva || atra tatra cha sarvatra sadedAnIM yadA tadA | tvamevaikaH sadA shambho ! vibhAsi vividhAtmakaH || divyAya devAya digambarAya nitAya shuddhAya maheshvarAya | rAmeshvarAyAkhilavigrahAya svAtmaiva rocheta shivasvarUpaH || || atha shivatattvavimarshaH || OM pUrNamadaH pUrNamidaM pUrNAtpUrNamudachyate | pUrNasya pUrNamAdAya pUrNamevAvashiShyate || atheti saMsparshavihInatattve tadAtmake tatpratipAdike cha | sadaikarUpeNa vijR^imbhamANe prArambhaparyantakathA kathaM syAt || 1|| svasmAtsvayaM samudbhaya svamalakShyaM vibhAsayan | shabdaspandamayo dharmaH shivasyAstyahamAtmakaH || 2|| parAvAka prochyate saiva shivashaktiriyaM smR^itA | yoginAM svAvamarshaH saH kR^itrimA.akR^itrimAtmakaH || 3|| abhij~nAtaH shivo yena svasvarUpatayA dR^iDham | tasyA.akR^itrima evAsau bhAtyanyasya tu kR^itrimaH || 4|| (pAThAntara \- kR^itrimo mitayoginaH)|| idAnImahamevAsmi tadAnImahameva cha | atra tatrApyahaM rAje mayi bhedo na vidyate || 5|| janmakAle yathaivAhaM mR^ityukAle.apyahaM tathA | suShuptAvapi jAgarttau mR^iye jAye yathaiva hi || 6|| bhadavAsanayA grastaM na bhedaH kvApi mu~nchati | abhedaM pashyato bhedaH svasphuli~Nga iva sthitaH || 7|| mamataikA mahAshatruH putradAragR^ihAdiShu | bIjaM tasyAH sharIre yA khaprANabuddhigA purA || 8|| yo mUDhaH sthUlabhUtAM tAM tyaktuM nArhati bhinnagAm | sa kathaM sUkShmabhUtAM tAM shUnyadehAdigAM tyajet || 9|| shUnyapramAtR^itApannaH kramAddehapramAtR^itAm | prApyApnoti cha mUDhatvaM pashutvaM janmamR^ityudam || 10|| yo dhIro guruto j~nAtvA svAtmAnaM shivamadvayam | mitapramAtR^itAM hitvA svaM rUpamadhitiShThati || 11|| sa shivo.astyatra bhUloke pa~nchakR^ityaparAyaNaH | sarvAtmA sarvakR^ichchApi spR^ihAvAnapi niHspR^ihaH || 12|| pa~nchakR^ityaratashchApi nityAnugraharUpavAn | narAtmAdR^ishyamAno.api chidAnandasvarUpavAn || 13|| svarUpaM shivarUpaM hi svaprakAshamayaM svayam | asti siddhaM punastasyApekShate mAnameva yat || 14|| asti taddehatAdAtmyavAsanAsheSha eva hi | deho.api mAyayA.anityaH sha~Nkarasyaiva vidyate || 15|| svAtmasiddhaH svayaM pUrNo.advitIyo.asti shivaH svarAT | anantashaktisampannaH shAnto.ashAnta iva sthitaH || 16|| ityeva nishchayaH kAryaH paunaHpunyena dhImatA | nAnyo yatno gR^ihItavyaH siddhasvAtmopalabdhaye || 17|| j~nAtuM draShTu~ncha bhavituM yatante ye tvaharnisham | bhrAmyantaste svayaM chAnyAn bhrAmayanti bhave.abudhAH || 18|| ashAnto.avidyayA bhAti shAnto vidyAtmanA sthitaH | vidyA.avidyAvibhAgo.api prakhyopAkhyArthameva hi || 19|| vikalpAtItatattvaM tu brahma svAtmAkhyamadvayam | vaktuM na shakyate bhedamantarA tu yatastataH || 20|| bhedaH prakalpistatra svasvabud.hdhyanusArataH | R^iShibhistatra bhede.api vaichitryaM bahudhA sthitam || 21|| yasmAdalakShyarUpAddhi spando nityo.ahamAtmakaH | nityaM prachalatIvAsti so.ahamasmi sanAtanaH || 22|| nAhaM deho.asmi deho.ayaM mama bhAti pR^ithaksthitaH | deho.ahamiti buddhiryA sA.avidyA.aj~nAnameva tat || 23|| sadA vikAsamApannaH pUrNa evAsmi sarvadA | sa~NkochaM naiva gR^ihNAmi tato nA.apUrNatA mayi || 24|| alakShyo.apIchChayaivAhaM vishvaM svasmin vibhAvayan | bhuvanAnyapyanantAni sthito.asmyadbhutashaktimAn || 25|| pashya.Nshcha svAtmAnamagabhyamanyaistR^iptiM parAmApya punarmite.asmin | dehe vasannaiva bhajAmi sarvamadvaita evAsmi yataH sadA.aham || 26|| AtmAnamadvaitamavaiti kashchiddehe vasanneva sudhIH sa dhanyaH | ugrastapobhiH parishuddhachetAH saMvittidevyaiva hi dIkShito yaH || 27|| svAtmasvarUpaM niyataM na ki~nchittadichChyA bhAti yathepsitaM tat | shuddhasvarUpaM svayameva bhAti alakShyamevAhamiti pratItam || 28|| avikalpe sthito nitye vyApake svAtmani prabhau | pashchAtpashyati dehAshcha bahavaH santi me sthitAH || 29|| atra dehe yathaivAsmi parichChinne mitAtmani | ahaM praj~naH prabhutvAto.anyatrApyasmi tathaiva hi || 30|| dR^iDhanishchayavAnitthaM pashya.NshchApi tathaiva tu | na bibheti na jAnAti janmamR^ityu bhaya~Nkarau || 31|| api deha ivAnyatra dehastho.api bhavatyayam | nijadeha ivAnyasmin dehe kartA bhavatyasau || 32|| nA.abhyantaraM yatra na yatra bAhyaM nordhvaM na chAdho na cha deshakAlau | uchchAvachaM bhAti nira~njano yo.ahaM so hyalakShyo.api sadaiva lakShyaH || 33|| asminneva vasandehe smaransvAtantryamAtmanaH | dehabhAsaparichChedaM hitvApnotyeva pUrNatAm || 34|| pUrNabhAvamupAshritya yastiShThetsarvadA pumAn | sa sAkShAchChiva evA.asti dR^ishyamAnaH pumAnapi || 35|| sarvatra sarvataH pUrvaM sarvechChAj~nAnataH purA | tvamasi vyApako nityastiShThA.ahambhAnanirbharaH || 36|| tiShThedambhAnanitarliptastiShThedambhAnanirgataH | idambhAnamanA nA.aptuM shaknuyAdAtmavaibhavam || 37|| (ahambhAnarato yogI tannAsti yaddhinApnuyAt)|| vikalpanirhrAsatayA vibhAmi bhAmAtrarUpo.ahamidaMvihInaH | satyeva tasminnahameva sarvamitthaM vijAna.Nshcha maheshvaro.asmi || 38|| na yate bhavituM kashchinnityaM svAtmanyavasthitaH | yatamAno.anabhij~no.asti prAptIchChAdainyaduHkhitaH || 39|| abhij~nAtasvarUpasya svechChayaivAtmanAtmani | dehAtmanA sthitasyApi sthitiH sadyaH prajAyate || 40|| nApekShate kriyAj~nAnaM svaprakAshAtmani sthitau | ichChAmAtreNa tatrastho bhavanniva bhavatyapi || 41|| svasminneva sadA kAryA shraddhAbhaktI ratiH spR^ihA | eSha mR^ityujayopAyo bhogamokShobhayapradaH || 42|| shivAbhinnaH svAtmA satatamiha dehe.apyahamiti svashaktyA vyApinyA prakaTitashivaishvaryamahimA | nirAta~Nko nityo janimR^itivikalpena rahito nirAkA~NkSho loke viharati cha lokA~nChivayitum || 43|| dehAtmApyasmyadehAtmA mito.apyamita eva tu | amito.api mito bhAmi mito.apyamita eva hi || 44|| avichChinno.api vichChinno vichChinno.apyasmyavichChidaH | pUrNo.apyapUrNavadbhAmi bhAmyapUrNo.api vishvabhUH || 45|| shrutvetthaM guruto yastu sadyo.avApnoti pUrNatAm | pashyatyAtmAnamevaM cha sanaivApnotyapUrNatAm || 46|| janmamR^ityujarAvyAdhirogashokasamanvitaH | deho.asmi dehavA.NshchApi shivaH pUrNo.avikalpitaH || 47|| pa~nchakR^itya svabhAvatvAtsarvaM bhAti mayi sthitam | nityo.anugraharUpo.asmi sarvabhAvaprakAshadaH || 48|| sarvataH prathamaM siddho bhAvAbhAvapadachyutaH | asmyahaM sarvakR^itsarvabhAnarUpo jaganmayaH || 49|| svataH siddho.asmyahaM nityo.ahaM vimarshaprakAshitaH | hR^idistho vyApakaH svachChaH kriyAkAlAnapekShakaH || 50|| dehodbhUtAM kriyAM chAhaM na pashyAmi kadAchana | ahaMvimarshamevaikaM mantraM nityaM japAmyaham || 51|| prakAshamAnatAmAtraM rUpaM svIyaM shivasya me | ahaMvimarshato bhAnamantarmukhatayA sthitam || 52|| mAyAshaktyA sadA bhAtIdantollekhatayA jagat | prakAmAnaM matastad madbhinnaM na hi bhAsate || 53|| yatki~nchidbhAti tatpUrvaM pashchAdapyasmyahaM sthitaH | tatkAle.apyasmi tadddraShTA trikAlAbAdhito.asmyataH || 54|| vartamAne vartamAnaH ko na syAt sarvashaktibhAk | bhaviShyadbhutachintApto vismR^itAtmA na ko bhavet || 55|| dehastha evAsmi shivo.advitIyaH svachChaH svatantro.avikR^itasvabhAvaH | svAtantryashaktirnahi dehaniShThA spandAtmikA sA mayi pUrNashaktiH || 56|| yat kartumichChAmi tathaiva sadyaH sampAdayannasmyahamIshakalpaH | svAbhij~nayaivAsmyahamIshadharmA saMvittidevyAsmi kR^itAbhiShekaH || 57|| pUrNaH sadaivAsmyabhilAShashUnyo dehAdyahantArahito.asmi nityaH | kR^ityeShu pa~nchasvabhimAnahIno brahmAtmajIvAtmashivo.advitIyaH || 58|| parij~nAtastvAtmA vimalatama eko.aparimitaH sadA lakShyo nityo vashati hR^idaye viShThita iva | vikalpastasyedaM nikhilajagadastIti vimR^ishan kathaM kashchiddhIro bhavati cha bhave duHkhabharitaH || 59|| svasthasya sarvadA svAsthyaM nityaM dehe.api tiShThati | asvasthasya tu yat svAsthyaM tadanityaM bhaya~Nkaram || 60|| jAto.asmyahaM mariShye.apItyevaM te yA dR^iDhA matiH | dehAtmatA dR^iDhA sAsti yathA satyA tathaiva tu || 61|| (svAtmanyapi dR^iDhA praj~nA kAryA nitye tvayA sadA )|| jAyate mriyate deho nAhaM jAye miye.api na | pariNAmI sadA deho.apariNAmI tvahaM sadA || 62|| uddhUyodbhUya lIyante shaktayo vividhA mama | tAbhiH kiM vikriyAmemi svormibhishcha sudhAmbudhiH || 63|| alakShyaM lakShituM nechChA siddhaM sAdhayituM na hi | nityaM nityatayA pashyan hR^iShyannasmi mahurmuhuH || 64|| sthita eva sthitiM kA~nchit vA~nChan svIyAM sthitiM tyajan | klishnAsi satataM vyarthaM tiShTha svasmin sadA sukhI || 65|| sthita eva svarUpe sve vA~nChan kA~nchit sthitiM punaH | tyajan siddhAM sthitiM svIyAM kiM klishnAsi muhurmuhuH || 66|| anIdR^ishe svarUpe sve nityasiddhe.anapekShite | ahamasmIti vij~nAte tiShThahlAdasunirbharaH || 67|| IshaM chidAnandaghanaM smarAmi svAtmasvarUpaM jagadekabIjam | nAhaM shraye vishvamidaM nikR^iShTaM ghR^iNAspadaM lInamanAH svarUpe || 68|| chidAnandaghanaH shobhe vishvAtItapade sthitaH | vishvaM dehAtmakaM nAhaM pashyannapi vibhAvaye || 69|| avagachChAmi yadyatta tatadasti na ki~nchana | bhAti bhUtvA kShaNaM sthitvA gachChatyeva na tiShThati || 70|| vyApakatvAdayo dharmAH santi yAvanta Ishvare | tAvantastatpradeshai.api kalpite dehato mayi || 71|| yathAkAshasya ye dharmAH ghaTAkAshai.api santi te | tathA shivasya ye dharmAH santi te mayi saMsthitAH || 72|| gamanAgamane kvApi spR^ihA me naiva vidyate | nishchitta iva nishchintaH tiShThan dehe.asmi jIvitaH || 73|| kiM nAsmi chAhaM kila ko.asmyahaM na ko.ahaM na vAhaM na mama kriyA kA | bhu~nje na kiM vA na vikalpayAmi nAdhArabhUto.asmi cha kasya kasya || 74|| AtmAnAtmasvarUpo.ahaM mayi jIvajjaDAtmakaH | bhAsakashchApi bhAsyAtmA janmamR^ityuvivarjitaH || 75|| atyuttamashchApyadhamo.ahameva mahAn yashasvI cha kala~NkayuktaH | sarvAtmakatvAdahamasmi sarva eko.apyaneko.assmi vibhAsamAnaH || 76|| mitrasvarUpo.apyahameva bhAmi shatrusvarUpo.apyahameva rAje | prashaMsako.apyasmi cha nindakaracha svAtmasvarUpo.api parasvarUpaH || 77|| na dR^ishyo nAvadhAryo.ahaM smAryashchApyasmyahaM na hi | siddhatvAnna pramANAnAM vyApAro mama bhAsakaH || 78|| sarvAdhAraM nirAdhAraM sarvama~NgalakArakam | vande vishuddhamAtmAnaM deva ! tvAM hR^idayasthitam || 79|| arUpaH sarvarUpastvaM nityA.anityAvabhAsakaH | sarvashaktisamApannaH prasannastvaM sadA vasa || 80|| mAyAmohAdyasaMspR^iShTo mAyAmohaikabhUShaNaH | ekAkI bahavo bhUtvA nartako.asi sthiraH sadA || 81|| abhinnaM vetti yo vidvAn svAtmAna~ncha guruM shivam | tannaumi muktamAtmAnaM vidyA.avidyobhayAtmakam || 82|| yad vA~nChAmi muhurmuhushcha bhavituM j~nAtuM yate.ahaM cha yad | gADhaM gADhamupAharAmi satataM pUrtyai cha yadvibhramAt || tatsarvaM svavikalpajAlamadhunA hitvA svarUpaM nijam | shAntaM shashvadupaimi bodhamamalaM satyaM shivaM sundaram || 83|| yatpashyAmi punaH punaH pratidinaM boddhuM yate.ahaM cha yad AdAnakriyayA.a.akalayya yadaho sthAtuM chiraM cheShTaye | tatsarvaM svavikalpadarshitamidaM svalpaM vinAshonmukhaM hitvAtmAnamupaimi shAntamamalaM nityaM shivaM niShkriyam || 84|| yad yadbhAti mayi prakAshavapuShi svachChe svatantre.advaye tattadrapatayA vibhAmi satataM dehAtmanA saMsthitaH | hitvA kAlakR^itAkR^iteshcha kalanAM tiShThan svarUpe nije sarvAdhAratayA.atha sarvarahito bhAse.ahamevAdvayaH || 85|| deho nAsmi na chAsmi mAnanivahaH shUnyo.api naivAsmyahaM nirbodho.asmi nirajano.asmi nitarAM siddho.asmi sAdhyo na hi | shashvachChAnti samAvR^ito.asmi niyativyApAradUre sthitaH pUrNaH pUrNakalAbhihAranirataH svachCho.asmi nirvAsanaH || 86|| asmyeva yadahaM nityaM tadbhavan bhAmi sarvadA | shivashaktyAtmako devaH sthiro nityo.ahamadvayaH || 87|| kechit tvAmanishaM smaranti hR^idaye rAmAdirUpaM vibhuM kechijjyotirupAsate cha satataM shAntaM paraM chinnibham | anye brahma paraM vidanti viShayavyAvR^ittachittAstvahaM deva ! tvAmiha nityamekamanaghaM pashyAmi sarvAtmakam || 88|| vibhAti yadyattadahaM vibhAbhi vibhAmyahaM yattadidaM vibhAti | vichChidyamAnaM yadidantayA tat vishrAntimabhyeti mayi prakAshai || 89|| AtmA yatrAtmanaivAyaM sarvarUpeNa bhAsate | upAdeyaM cha kiM tatra heyamevAthavA bhavet || 90|| asannivR^ittiM sadavAptikAmaM karomi nAhaM nijalAbhatuShTaH | na sannachAsannijarUpamAdyaM vikalpakallolalayAdhigamyam || 91|| shivo.avikalpitaH svachChaH sarvabhAvasunirbharaH | svAtmA muktasya mukto.api shiva evAstyasaMshayaH || 92|| meyaM j~neyaM cha me rUpaM na tattyAjyaM kadAchana | heyopeyamatistyAjyA svAtmavishrAntirodhikA || 93|| samo.asmi viShamashchAhamadeho dehavAnapi | anityo nitya evAsmi kriyA kAraka eva cha || 94|| itthaM nishchaya samprAptaH gAdhAgAdhavivarjitaH | svarUpe sarvadA tiShThan loke loko na tiShThati || 95|| ekaH shivaH sarvamayaH (sarvavapuH )samantAd vidyotamAno mahatAM hi dR^iShTau | yeShAM hi teShAM na hi janmamR^ityU (bandhamokShau) krIDAsthalI saMsR^itireva nUnam || 96|| tvameva sarvasya hR^idi sphurantI vishve.api vishvArtha (sarvArtha)vidhAnakatrI | ato.abhilaShyannapi ka~nchidarthaM tvAmeva yAche na hi ka~nchidanyam || 97|| stutaH sarvairdevairvividhavachasAbhIShTaniratai\- stathA lokairbhrAntaiH sukhamabhilaShadbhishcha bahudhA | stutivyAjaiH shambhurvata ! nijakR^itau taistunihita\- stvahaM seve devaM varada ! varavA~nChAvirahitaH || 98|| tvamevaikaH shambho ! bhavavibhavarUpo.asi bhagavan\- tvamAtmA tvaM devaH suhR^idasuhR^idau mokShanirayau | kriyA j~nAnaM dhyAnaM tvamasi sakalaM tatphalamaho svayaM stotA stutyo bhavasi paramAnandavalitaH || 99|| dehapramAtR^itAM tyaktvA hitvA buddhipramAtR^itAM prANapramAtR^itA heyA heyA shUnyapramAtR^itA | evaM mitAtmatAM tyaktvA duHkhAbhAsavidhAyinanIM anirvAchye pade svachChe stheyaM svasmiMshchidAtmani || 100|| lebhe janma sudurlabhaM dvijakule.adhItA cha vidyA.akhilA j~nAtaM j~neyamashaiShataH samabhavachChAntirbhave durlabhA | dattaM j~nAnamupArjitaM cha sakalaM shiShyebhya etanmayA pR^ithvi ! tvaM bhava susthirA tava tamoduShTAnnihanmyAsurAn || 101|| sarvaM yatrAsti sarvatra sarvaM sachchaikameva yat | tasminnasminnnanekasminnekasmin vA kramaH kutaH || || iti mahAmahopAdhyAya shrImadAchArya shrI paNDita rAmeshvara jhA praNItaH shivatattvavimarshaH sampUrNaH || ## Proofread by Ruma Dewan \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}