% Text title : Shiva Yoga Dipika % File name : shivayogadIpikA.itx % Category : shiva, yoga, sadAshivabrahmendra % Location : doc\_shiva % Author : Sadashivendra Sarasvati % Proofread by : Ruma Dewan % Description/comments : mantra\-laya\-haTha\-rAjAkhyachaturvidhayogAnAM vivaraNaM % Latest update : June 28, 2022 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shivayogadipika by Sadashivayogishvara ..}## \itxtitle{.. sadAshivayogIshvaravirachitA shivayogadIpikA ..}##\endtitles ## mantra \-laya \-haTha\-rAjAkhyachaturvidhayogAnAM vivaraNaM OM tatsadbrahmaNe namaH | shrIdakShiNAmUrtaye namaH | atha sadAshivayogIshvaravirachitA shivayogadIpikA | \section{tatra prathamaH paTalaH |} paramayogimanombujaShaTpadaM trividhakAraNakAraNamavyayam | saguNanirguNatattvamanAmayaM gurusadAshivali~NgamahaM bhaje || 1|| shrImadguruprasAdena yogaM j~nAtvA shivAtmakam | vakShyAmi suprabodhAya shivayogapradIpikAm || 2|| shivatattvavidAM shreShTha vakShyAmi shR^iNu te.adhunA | shivayogaM paraM guhyamapi tvadbhaktigauravAt || 3|| mantro layo haTho rAjA cheti yogAshchaturvidhAH | tAnAhuH pUrvamunayaH siddhAH shambhuprabodhitAn || 4|| ekAkSharaM dvyakSharaM vA ShaDakSharamathApi vA | aShTAkSharaM vA mokShAya mantrayogI sadA japet || 5|| yasya chittaM nijaM dhyAyenmanasA marutA saha | lInaM bhavati nAdena lapayogI sa eva hi || 6|| bhavedaShTA~NgamArgeNa mudrAkaraNabandhanaiH | tathA kevalakumbhena haThayogI vashAnilaH || 7|| triShu lakShyeShu yo brahmasAkShAtkAraM gamiShyati | j~nAnopAyamanovR^ittirahito rAjayogavit || 8|| uttarottaravaishiShTyAdyogAshchatvAra eva hi | teShveka eva mukhyo.asau rAjayogottamottamaH || 9|| so.api tridhA bhavetsA~NkhyastArakashchAmanA iti | pa~nchaviMshatitattvAnAM j~nAnaM yatsA~Nkhyamuchyate || 10|| bahirmudrA parij~nAnAdyogastAraka uchyate | antarmudrAparij~nAnAdamanaska itIritaH || 11|| shlAghyaH sA~NkhyAttArako.ayamamanasko.api tArakAt | rAjatvAtsarvayogANAM rAjayoga iti smR^itaH || 12|| nAbhedaH shivayogasya rAjayogasya tattvataH | shivArchinAM tathA.apyevamukto buddheH pravartate || 13|| pratipAdyastayorbhedastathA shivaratAtmanAm | tasmAnmanIShibhirgrAhyaH shivayogastu kevala || 14|| j~nAnaM shivamayaM bhaktiH shaivaM j~nAnaM shivAtmakam | shaivaM vrataM shivArcheti shivayogo hi pa~nchadhA || 15|| shivAchAravihIno yaH pashureva na saMshayaH | sa tu saMsArachakre.asminnajasraM parivartate || 16|| satyaM vadAmi tattattvaM nirNItaM pUrvasUribhiH | sarvadevamayaH sAkShAtsarvabhUtamayastathA || 17|| sarvaj~nAnasamaH samyaksarvatatvottarottaraH | sarvatejomayaH sAkShAtsarvAnandasvarUpavAn || 18|| mAyAsametaH sakalo niShkalaH kevalaH paraH | astinAstidvayAtIto vA~NmanogocharAtmakaH || 19|| avarNo varNasaMyukto nIrUpI vishvarUpabhR^it | paramAtmA paraM brahma kashchiddevo.asti chichChivaH || 20|| shivAdutpadyate shaktiH shAntyatItA parAtmikA | apratarkyaguNopetA jR^imbhate sA shivAj~nayA || 21|| sA shaktiH pa~nchadhA bhinnA bhavati brahmarUpiNI | pa~nchabhUtAtmikA nityA tasyA AsIdidaM jagat || 22|| Adau vyonni sthito bhAti sAkShAdevaH sadAshivaH | madAshivAdIshvaro.api sambhUtaH pavane sthitaH || 23|| IshvarAdabhavadudro vahnau sthitvA pratApavAn | rudrAdviShNurmahAtejA vAritattve vyavasthitaH || 24|| viShNutattvodito brahmA pR^ithvItattve vyavasthitaH | evaM parAshaktijAtA vishvapAH pa~ncha mUrtayaH || 25|| nivR^ittishcha pratiShThA cha vidyA shAntistathaiva cha | shAntyatItA kalA hyetAH sthitA brahmAdimUrtiShu || 26|| tathA shivAj~nayA hyetA vartante sumahojjvalAH | brahmaNo devatA daityA munayo mAnavAstathA || 27|| svedajA aNDajAH sarve prANinashcha jarAyujAH | tR^iNagulmalatAvR^ikShAdyanekodbhijjakoTayaH || 28|| girayaH saritashchAnye samudrAshcha sarAMsi cha | sambhavanti krameNaiva tasmAchChivamayaM jagat || 29|| yastaM shivaM kevalachitsvarUpaM sUryenduvaishvAnaramaNDalastham | guruprasAdAttrimalaM kShayitvA dhyAtvA yajanmokShasukhaM prayAti || 30|| shivaj~nAnaM dvidhA j~neyaM saguNaM nirguNaM tathA | Adau saguNamAshritya pashchAnnirguNamAcharet || 31|| saguNaM bahudhA proktaM bAhyAbhyantaragocharam | indriyAdibhiragrAhyaM nirguNaM tvantarikShavat || 32|| evaM tattvaparij~nAnaM guruShveva vyavasthitam | ata eva mumukShUNAM pUjanIyacha sadguruH || 33|| sadAyurArogyamapArabhUtiM vidyA yashaH svargasukhaM cha mokSham | kalAni sarvANi naraH samAptuM kathaM samartho guruNA vihInaH || 34|| uktalakShaNasampannamAchAryaM sarvavedinam | karmaNA manasA vAchA shivavatpUjayedgurum || 35|| tasmAdgurUmukheNaiva dIkShito yaH shivArchakaH | chaturvargaphalAvAptiH sukhaM tasya kare sthitA || 36|| trikAlaM vA dvikAlaM vA ekakAlamathApi vA | bhaktyA gurUktamArgeNa pUjayechchinmayaM shivam || 37|| antaryAgo bahiryAgo dvividhaM tachChivArchanam | mukhyA chAbhyantare pUjA sA cha bAhyArchanoditA || 38|| AtmasthamatyantaruchiprashAnta\- mashrAntamIshaM hi yajanti santaH | taM vAhyanAnApratimAsu bAhya\- kriyAbhirevAlpadhiyo yajanti || 39|| hR^itpadmaM shivadharmakandasahitaM suj~nAnanAlaM tathA | nityaishvaryadalAShTakaM shashinibhaM vairAgyasatkarNikam || 40|| shrIrudreshvarakesarA~nchitamidaM sa~nchintya tanmadhyame | sUryendujvalavahnimaNDalagataM dhyAyechChivaM chinmayam || 41|| prasannavadanaM shAntaM dvyaShTavarpImujjvalaM anekakoTikandarpalAvaNyasamavigraham | chaturbhujaM mR^igITa~NkavaradAbhayadhAriNaM chandrarekhAshirobhUShaM sharachchandranibhadyutim || 42|| divyAmbaradharaM devaM divyagandhAnulepanam | divyAbharaNashobhADhyaM divyapuShpairala~NkR^itam || 43|| trinetraM triguNAdhAraM trimalakShayakAraNam | sarvama~NgalayA devyA nijavAmA~Nkashobhitam || 44|| bhAsvatkalpatarormUle phalapuShpasamanvite | vedikAyAM samAsInaM navaratnamayAsanam || 45|| advaitamachyutaM viShNuM nityaM nirvANagocharam | achintyamajamavyaktamAdimadhyAntavarjitam || 46|| paraM shivaM hR^idi dhyAtvA nishchayIbhUtamAnasaH | yajedAbhyantaradravyairavadhAnena tadyathA || 47|| shamAmbupariShechanaM sakalapUrNabhAvAmbaraM trishaktiguNasaMyutaM vihitayaj~nasUtraM tathA | svasaMvidanulepanaM samadhikAnukampAkShatAn shivAya vinivedayetprakaTamaktipuShpaNi cha || 48|| dhUpamAntarachatuShTayena vai dIpamindriguNottareNa tu | kalpayechcha sukhaduHkhavarjitaM jIvarUpamupahAramAntare || 49|| rajastamaHsattvaguNatrayaM cha tAmbUlakaM prANanamaskR^itiM cha | ityevamAbhyantara mukhyapUjA\- dravyANi sampAdaya sha~NkarAya || 50|| athavA.a.avAhanAdyaistamupachAraishcha rAjavat | pUjayasva shivaM bhaktyA paramAtmAnamAntare || 51|| ata eva sadA pUjAbhimAmAbhyantarIM kuru | samastapApadalanIM sarvaduHkhavinAshinIm || 52|| shivabhaktipradAM sAkShAnmanonairmalyakAriNIm | sarvaishvaryakarIM samyagyogaj~nAnapradAyinIm || 53|| iti shrIsadAshivayogIshvaravirachitAyAM shivayogadIpikAyAM prathamaH paTalaH | \section{atha dvitIyaH paTalaH |} atha te sampravakShyAmi shivapUjAvidhiM budhaiH | punaHprakAramAkhyAtaM yogamArgaikagocharam || 1|| yogAtsa~njAyate j~nAnaM j~nAnAyogaH pravartate | dvayoH saMsiddhaye bhUmau sharIraM rakShayedbudhaH || 2|| sharIraM kaphanAshena susthairyaM yAti nishchitam | sa kapho haThayogena vinashyati sharIriNAm || 3|| shivayogaH sAdhakAnAM sAdhyastatsAdhanaM haThaH | yamAdimirathAShTA~NgairdevapUjAM samAcharet || 4|| yamaniyamaguNaishcha svAtmasiddhiM vidhAya svavashavividhapIThaireva bhUtvA sthitAtmA | asuniyamajalena snApayeddivyali~NgaM prakaTitachatura~NgaM bAhyametadvidhAnam || 5|| shambhorapIndriyanivartanameva gandho dhyAnaM prasUnanichayo dR^iDhadhAraNA sA | dhUpaH samAdhiriti shuddha mahopahAra\- mAbhyantararAkhyachatura~NgavidhAnametat || 6|| evamaShTA~Ngayogena sadA.antaHpadmasadmani | pUjayetparamaM devaM kiM bAhyairdevapUjanaiH || 7|| svAtmanyeva sadA.aShTA~NgaiH pUjayechChivamavyayam | shaivaH sa eva vidvAMshcha sa cha yogavidAM varaH || 8|| subrahmacharyaM niyatAshanaM cha dhR^itirdayA sUnutamArjavaM cha | shauchaM kShamA.asteyamatho ahiMsA yamA dashaite munibhiH praNItAH || 9|| santoSha AstikyaguNo matishcha tapo vrataM sha~NkarapUjanaM cha | hrIryogashAstrashravaNaM japashcha pradAnamete niyamA dasha smR^itAH || 10|| yamaishcha niyamaiH samyagevaM viMshatisa~NkhyayA | sthirashcha niyato bhUtvA svAtmashuddhiM samAcharet || 11|| siddhAmbujaM svastikamuktavIra\- bhadrAhibhukkesarigomukhAni | sukhAsanaM chaiva sama~NkitAni tathA dashaitAni varAsanAni || 12|| gR^ihiNAmambujaM nityaM siddhaM tvitaravartmAnAm | sukhAsanaM cha sarveShAmityetatrividhaM varam || 13|| yAni kAni prashastAni hyAsanAni vashAni cha teShvabhIShTAsanAsIno viviktasthAnamAshrayet || 14|| tatra ramyaM maThaM kuryAnsUkShmadvAraM cha nirvraNam | prAkAraveShThitaM shuddhaM bahiHshAlAsamanvitam || 15|| sugandhakusumAkIrNaM vitAnaparishobhitam | mR^idUpadhAnashayyAdyairAsanAdyaiH samAkulam || 16|| sudhUpavAsitaM nityaM gomayena sulepitam | samitpuShpaphalopetaM kandamUlaphalAnvitam || 17|| samagrabhasmarudrAkShakushAjinavibhUShitam | shuddhAnnapAnasampannaM sarvauShadhasamAshritam || 18|| sadA manoharAspandaM maThe vAsamupetya cha | sadAshivaM prapUjayed_hR^idi sthirasamAhitaH || 19|| tadyathA shR^iNu he vidvAnnAdau kevalakumbhake | prANAyAmajalenaiva snApayechchinmayaM shivam || 20|| prANAyAmastathA proktaH prAkR^ito vaikR^itastathA | tAbhyAM vinA jR^imbhate.asau kevalaH kumbhakaH svayam || 21|| nishvAsochChvAsarUpeNa rechapUrasvabhAvataH | prANAnile vartamAne prAkR^itaH sa udAhR^itaH || 22|| AgamoktavidhAnena rechapUrakakumbhakaiH | yadi prANanirodhaH syAdvaikR^itaH sa udAhR^itaH || 23|| prAkR^itaM vaikR^itaM cheti dvayametanmahAtmanaH | kShaNAtsaMstambhayedyastu sa hi kevalakumbhakaH || 24|| prAkR^ito mantrayogaH syAdvaikR^ito laya eva hi | haThaH kevalakumbhAkhyo rAjayogo.amanAH smR^itaH || 25|| prathamastvajapAyogo nAdo vAyorlayastathA | manonilasthiraM pashchAdvR^ittishUnyaM chaturthakam || 26|| prANavAyunirodhena labhate cha chatuShTayam | tasmAdbhyAsashUrastvaM prANAyAmaparo bhava || 27|| sakArAntamidaM bIjaM bahiryAti sabindukam | savisargaM sakArAntaM tadbIjaM pravishatyadhaH || 28|| prANAnilashcha sarveShAM pravartakanivartakaH | evaM jIvo.ajapAnAmagAyatrIM japate.anvaham || 29|| ekaviMshatisahasrasa~NkhyayA ShaTshatAdhikamaharnishaM naraH | shrIgurUktavidhinA.aruNodaye saMsmaranvahati so.ajapAphalam || 30|| ajapAM nAma sa~Nkalpya naraH pApaiH pramuchyate | shivayogamavApnoti shIghrameva na saMshayaH || 31|| ajapAnAmagAyatrImantraM varNadvayaM yadA | triveNIsa~Ngame lInaM sa shabdaH praNavo bhavet || 32|| so.ahaM kR^itvA.a.atmamantraM svapadaparataraM vyaktavarNadvayaM ta\- | dvyAlumpedvya~njane dve punarapi rachayeddivyamo~NkAramantram || 33|| kR^itvA.anusvArayuktaM sakalamanuparaM brahmanADIM nayedyaH pUrNAnandaH sa kuNDalyanubhavavikalaH karmaNe sUtimeti || 34|| ilA smR^itenduriti sUryasuteti yogAt sA pi~NgalA.arka iti viShNupadIti tAsAm | sA madhyamA.agniriti gIriti yA triveNI yogasthalaM tadidameva hi yattrikUTam || 35|| tasmAttrikUTanAmApi triveNIsa~Ngamasthalam | shR^i~NgATakachatuShpIThanAmAnyekasthalasya hi || 36|| shabdadvAre gate yatra gandhadvAre tathaiva cha | samAyogaishchatuShpIThashR^i~NgATakasusa.nj~nikam || 37|| uchChAsanishvAsakR^itAsuvAyunA trikUTadeshe manasA sahA~Nga | sthitvA suShumnAkhyatadUrdhvanADikA\- trikoNamArge gamanaM kuruShva || 38|| prANAnilasyodgamane nirodha nipAtitA chordhvasusUkShmashaktiH | pratyAhate madhyagatA prabodhitA sA yogato mUlaniku~njanI syAt || 39|| tasmAttrividhashaktInAM pAtena pravibodhanAt | Aku~nchanena yogIndrA yAntyamI paramaM padam || 40|| ata eva mahAshcharya chandrasUryAgnisadmani | sandhAnaM kuru tadbhaktyA praNavadhvaninA saha || 41|| trayo vedAstrayo devastrayo lokAstrayo guNAH | omityekAkShare mantre pare brahmaNi santi vai || 42|| iti sarve cha saMsiddhA viduH kevalakumbhakam | haThe hyekamidaM shreShThaM gopitaM paramAdbhutam || 43|| gamAgamau prANavAyorvindhAnena hi gachChataH | yathA tasya sharIrasya gamAgamavidhistathA || 44|| siddhasammatashAstreShu sthitaH kevalakumbhakaH | tathA.apyatirahasyatvAnna vijAnAti mUDhadhIH || 45|| guroryasya prasAdAchcha sidhyetkevalakumbhakaH | yadi kiM karaNairmudrAbandhanairvA samAdhibhiH || 46|| niHshabde kevale kumbhe prApte viShNoH padaM mahat | tathA khalu tayoraikyaM jIvAtmaparamAtmanoH || 47|| niHshabdaM tattvamityAhuranirvAchyaM paraM padam | bhUtendriyAdiprakR^itestattvAnAM cha layAtmakam || 48|| mUloDyANajalandrabandhanavidhAmabhyaspato yogino vAyorudgamane nira~NkushavidhestavdyomasaMrodhanAt | bhUtAnIndriyavargatadguNamanoha~nchittabud.hdhyAdayaH sarvaM lInamupaiti vR^ittirahitaM saukhyaM tadA ki~nchana || 49|| yo.apAnasUryamatha vAyunirodhanena prANendunA saha tadUrdhvagataM prakR^ityA | yogaikAsiddhimanishaM kurute samastAM praj~nAvatAmapi sa eva hi mUlabandhaH || 50|| adhashchordhvaM cha nAbheryo bandhanaM kurute balAt | uDDiyAnamasau bandho rugjarAmR^ityunnAshanaH || 51|| kaNThamAku~nchya hR^idaye sthApayechchibukaM dR^iDham | eSha jAlandharo bandha UrdhvAmR^itanibandhakaH || 52|| athordhvamadhyasthirabandhanAbhyA\- mAku~nchanAdUrdhvamapAnavAyoH | ghrANaikarandhre marutAM praveshA\- chChIghraM bhavetkevalakumbhasiddhiH || 53|| ayaM kevalakumbhAkhyo yasyAjasraM vasho bhavet | sadA bhavati vikhyAtaH sa eva prANasaMyamI || 54|| prANAyAmavidhAnaM yo mAsatrayamapi samAcharenniyata | tanulaghutA dIpanatA nADIshuddhirdhvAnashvatasya bhavet || 55|| gaganaM pavane prApte tatkShaNAdunmanI bhavet | kevalaM kumbhakaM prApto tAvadeva samabhyaset || 56|| natvA guruM brahmavidAM vareNyaM jitvA.antarasthaM ShaDamitravargam | sthitvA sadaikAntavishuddhadeshe dhyAtvA shivaM bhrUyugamadhyapadme || 57|| ashvA sadA.anAhatadivyanAdaM dhR^itvA vibhinnAmalabinduratnam | pItvA sudhAM chandramasaH patantIM ChittvA.atha sa~NkalpavikalpajAlam || 58|| kR^itvA trikUTe dR^iDhabandhanaM tato gatvA trikoNe manasA.anilaiH saha | bhittvA tathaivopari sUkShmakuNDalIM nItvA sakhe viShNupadaM sukhI bhava || 59|| itthaM shivaM viShNuShadasvarUpaM viShNuM sadA bhAvitaviShNumUrtim | viShNoH padaM kevalakumbhashuddhaM prANAmbunA snAnavidhau bhajasva || 60|| iti shrIsadAshivayogIshvaravirAchitAyAM shivayogadIpikAyAM dvitIyaH paTalaH | \section{atha tR^itIyaH paTalaH |} iti yamAdichatura~NgavidhAnaM bAhyamuktamabhirA~njatavAkyaiH | atha shivArpitamanAH shR^iNu vakShye antara~Ngachatura~NgavidhAnam || 1|| sanmanomahita shoNatale.asmi~nshrotramukhyavijitendriyavargAta | jAtaghR^iShTavimalAmalagandhairlepanaM gurusadAshivali~Nge || 2|| sa~NkochabhAcharati kUrma ihA~NgakAnA\- ma~Nge yathA bhuvi tathA nikhilendriyANi | pratyAharasva niyatAtmani saMyatAtmA manyAmahe paramatattvamidaM tadeva || 3|| AdhAramukhyanalinaurvividhai suvarNai stanmadhyabhAsurataraiH sumanobhira~Nga | nAnAvidhaiH saguNanirguNabhApuShpaiH shrIli~NgamUrtimanishaM hR^idi pUjayasva || 4|| AdhArali~NgamaNipUraka hR^idvishuddhi\- bhrUmadhyamastakanabhobilasa.nj~nakAni | etAni tAni yaminAM sukhadAyakAni dhyAnasthalAni suvichitratarANi nUnam || 5|| antashchetoniyamita bahishchakShuriShThAsanaM cha kAyAvakratvamanishamaho dhyAnamudreyamasyAm | svAtmAnandaM samarasagataM shAntamadvaitarUpaM shaivadhyAnaM kuru hR^idi sakhe hyadyamuktastvameva || 6|| dhyAnasthaleShu sarveShu nava chakraNi yogibhiH | shreShThAni tAni kathyante vakShyAmi shR^iNu te.adhunA || 7|| mUlAdhAre tridhA vR^ittaM brahmachakraM bhagopamam | tatkande.agninibhAM dhyAyedatha shaktimabhIShTadAm || 8|| svAdhiShThAnaM tatashchakraM tatra chAturdalAmbujam | tadevoDyAyanaM dhyAyetpashchimAbhimukha shivam || 9|| pa~nchAvarte nAbhichakraM sarpAkAraM taDinnibham | tatra kuNDalinIM madhye shaktiM siddhipradAM smaret || 10|| adhomukhAShTapatrAbjayutaM hR^ichchakramiShTadam | tanmadhye karNikAM jyotirliM~NgAkAramimaM smaret || 11|| pa~nchamaM kaNThachakraM cha tatrA~NgulichatuShTaye | iDApi~Ngalayormadhye suShumnAM susthitAM smaret || 12|| ShaShThaM cha ghaNTikAli~NgamUlaM tadrAjadantakam | dhyAyettadUrdhvaM tadvAraM tatra shUnyaM susiddhaye || 13|| bhUchakraM saptamaM tvekaM nAlaM kandaM suvAkpradam | dhyAyeddIpashikhAkAraM tanmadhye j~nAnalA~nChanam || 14|| brahmarandhre.aShTamaM chakraM nirvANAkhyaM susUkShmakam | tatra jAlandharaM dhUmashikhAbhaM mokShadaM smaret || 15|| AkAshachakraM navamaM prashastaM trikUTakaM pUrNagirIshapITham | tatrordhvashaktiM shubhadAM sushUnyAM dhyAyeddvayAShTarasarojamadhye || 16|| atha te ShoDashAdhArAnkathayAmi visheShataH | tejodhyAnaM padA~NguShThe kuryAddR^iShTiHsthirA bhavet || 17|| pAdasya pArShNikAmUlaM dvitIyAdhArasa.nj~nikam | sampIDya sthApayedagnidIpanaM bhavati kShaNAt || 18|| Aku~nchayettathA.a.adhAraM sadA sa~Nkochanena tu | apAnamarutasthairya jAyate tadvitIyakam || 19|| meDhrAgAre daNDasa~Nkochanena brahmagranthIMstrInsamutpATya pashchAt | chetovAyUpasthanADyAM praveshA\- dbindustambhaH sambhavatyeva siddham || 20|| pa~nchamAdhAramoDyAnaM dhyAnaM kR^itvA muhurmuhuH | malamUtrakR^imINAM cha mAraNaM bhavati dhruvam || 21|| nAbhyAdhAraM tataH ShaShThe praNavaM yo vadedbudhaH | samAdhinaikAchattena tasya nAde layo bhavet || 22|| saptamaM tu hR^idAdhAraM tatra prANAnnirodhayet | tadA tanmadhyakamalaM vikAsaM bhajati kShaNAt || 23|| kaNThAdhAraM kaNThamUlaM paDiyechchibukena tu | IDApi~NgalayorvAyupravAhaH susthiro bhavet || 24|| navamaM ghaNTikAdhAraM jihvAgraM tatra dApayet | sudhAsAraM sravatyeva sadA santR^iptikAraNam || 25|| yA lambikA chAlanadohanAbhyAM dIrghakR^itA tAM viparItamArgAta | yastAlumUlAntaragarbhadeshe praveshayettonmanitAM prayAti || 26|| jihvAdau rasanAdhAraM kuryAdyo mathanaM yadi | sidhyettasyAmR^itAsvAdaH kavitA cha sphuTA bhavet || 27|| dvAdashaM dashanAdhAramUrdhvaM tadrAjadantakam | ShaNmAsAddR^ishyate jyotirantajihvAgraghaTTanAt || 28|| trayodashaM prANamUlaM tatra dR^iShTiH sthirIkR^itA | yadi chenmanasA nityaM vAyustatra sthiro bhavet || 29|| chaturdashaM lalATAkhyamAdhAraM tatra yogavit | manasA vAyumAropya sarvasiddhimavApnuyAt || 30|| bhruvAdhAraM pa~nchadashaM tadUrdhvaM chakShuShA budhaH | pashyetsa~NkiraNAkAraM shIghrameva hi pashyati || 31|| netrAdhAraM ShoDashaM tu tadUrdhvaM chAlayedbudhaH | jyotiShpu~njamapA~Nge tatpashyati kShiprameva hi || 32|| bandhatrayeNA.a.asanabandhanena mantreNa nAdashravaNena yogI | bhavettadA kevalakumbhakena dhyAnena chittAShTavidhAvadhAnI || 33|| dehapAtre jvalajj~nAnavahnau bhUtaguNAdhikam | kShiptvA dashA~Ngavalli~NgaM dhUpayeddhAraNAdbudhaH || 34|| dhyAnaikagocharamatisthiratA bhavedyA sA dhAraNeti shivayogavido vadanti | shaivakrameNa rachiteha punaH prakArAd bhUmyAdibhUtavaraNena pR^ithakpR^ithakcha || 35|| dhAriNI vAruNI chaiva AgneyA mArutI tathA | nabhomayIti kathyante sUribhiH pa~ncha dhAraNAH || 36|| ata eva tathA proktA dhAraNA yogavittamaiH | sarvasiddhipradAstAshcha sadAbhyAsaratAtmanAm || 37|| pAdAdijAnvantamahItale.asmin\- vAyuM lakAreNa samAdhiropya | smaraMshchaturbAhudharaM chaturmukhaM sandhArayedbhUmijayaM samApnuyAt || 38|| vakAreNopetaM salilanilaye jAnunAbhyantadeshe sthiraM kR^itvA vAyuM madhuripumamuM saMsmaretpatichelam | prasannAsyaM shuddhasphaTikamaNinibhaM sha~NkhachakrA~NkabAhuM jalAdutpannodyadvayajayamidaM tvaM bhaje vAruNIyam || 39|| nAbheH kaNThAntadeshe varashikhinilaye vAyumAropya rephA\- tryakShaM rudrasvarUpaM taruNaravinibhaM bhasmanoddhUlitA~Ngam | shAntaM shIghraprasannaM varadamabhayadaM saMsmaranbhAvayettaM yastasyAbhyAsino.agnerbhayaharaNamihA sambhaveddhAraNAyAH || 40|| galAdimrubormadhyadeshe samIrasthale mAntavarNena dedIpyamAnam | prakAshasvarUpaM smaredIshvaraM yaH sakhe vAyuvatkrIDatIshaprabhAvAt || 41|| abhrUmadhyAdikAnte pavanamatidR^iDhaM vyomadeshe prakurva\- nsomaM somArdhamauliM dashakarakamalaM pa~nchavaktraM trinetram | shrIkaNThaM sAyudhaM taM samadhikavaradaM sarvatattvAditattvaM binduM vyomasvarUpaM shivamabhayayutaM chintayedyaH sa muktaH || 42|| ityevaM dhAraNAH pa~ncha ghaTikApa~nchakAnvitAH | ekaikAM dhArayettAbhirdehAsiddhiM bhajennaraH || 43|| etAsu bhUmyAdikadhAraNAsu nR^iNAM sadA prANanirodhanena | ye doShajAH sarvapurANarogA nashyanti shIghraM na hi saMshayo.atra || 44|| j~nAnena karmaNA pa~ncha dhAraNA yogibhirdhR^itAH | samabhyAsaratA yatra taranti bhavasAgaram || 45|| iyaM dhAraNA | atha samAdhiH\- suj~nAnadIpaM sudhiyA.avalambya hR^idAlaye tvaM manasA.avalokya | svAtmopahAraM paramAtmali~Nga samAdhinA.asminvinivedayasva || 46|| jalasaindhavayoryathaikyayogo bhavatIhApi tathaiva sAmarasyam | manasashcha sadA.a.atmanashcha yogAtsa samAdhiriti kathyate munIndraiH || 47|| yadA bhavati chaikatvaM jIvAtmaparamAtmanoH | tadA samAdhyavasthAyAM gamiShyanti yamIshvarAH || 48|| shrotrAdIne na chendriyANi viShayAH shabdAdayo.ahaM mano vR^ittirnaiva sukhAsukhAni cha tathA mAnAvamAnAvapi | shItoShNAmitapuNyapApasumahAsa~NkalpajAlAnyaho naivAneva samAdhinA saha manAlIne parabrahmaNi || 49|| yuktAhAro munIndro nirashanapara evAthavA yuktanidro nidrAtyakto guhAyAM vasati vicharati kShmAtale nispR^ihAtmA | nAnAkarmakriyAsu prathitakushalayukto.api vA niShkriyo vA nAnAcheShTAsvajasraM viharati cha samAdhau samAsaktachetAH || 50|| evamaShTA~Ngathogena haThenAnena naiShThikaiH | anAlasyakR^itAbhyAsAtsiddhayaH shR^iNu tasya tAH || 51|| prathame hatarugvarShe sarvalokapriyo bhava | vatsare cha dvitIye.atha kavitAM kurute suvAk | bhujagAdyaistathA duShTaistR^itIye na pravAdhyate || 52|| chaturthake.anAturatA vipAsA nidrAdishItAtapavarjitaH syAt | dUrashravAH pa~nchamavatsare vAk\- siddhiM pareShAM tanuShu praveshaH || 53|| ShaShThena vajrairapi naiva bhidyate tato.ativegI cha sa dUradarshanaH | tyajedbhuvaM saptamavatsare.atha vibhUtayastasya bhaveyuraShTame || 54|| gaganacharo digvicharo navame.abde yastu vajrakAyaH syAt | sa manovegI dashame yatrechChA tatra gachChati pramanAH || 55|| ekAdashake varShe sarvaj~naH siddhimAnbhavedyogI | dvAdashake shivatulyo kartA hartA svayaM bhavati || 56|| dvAdashavarShairevaM sadgurunAthasya pAdayorbhaktyA | nirvighnena dhR^itAtmA siddho bhavatIti saMsiddham || 57|| ata eva mahAshvaryaM yogamaShTA~NgamAdarAt | shivapUjA~Ngametaddhi tvamevAbhyasanaM kuru || 58|| nirantarakR^itAbhyAsAjjarAmarajavarjitaH | sa jIvedichChayA loke tato muktimavApnuyAt || 59|| yamena niyamenaiva manye bhaktiriva svayam | sthirAsanasamAyukto maheshvaraparAnvitaH || 60|| charAcharalayasthAnaM li~NgamAkAshasa.nj~nikam | prANeta vyomni saMlIne prANali~NgI bhavennaraH || 61|| pratyAhAreNa saMyuktaH prasIdati na saMshayaH | dhyAnadhAraNasaMyukto charaNasthalavAnsudhIH || 62|| li~NgaikyAdvaitabhAvAtmA nishchalaikyasamAdhinA | evamaShTA~Ngayogena vIrashaivo bhavennaraH || 63|| tasmAtsarvaprayatnena karmaNA j~nAnato.api vA | tvamapyaShTA~Ngayogena shivayogI bhavAnagha || 64|| iti shrIsadAshivayogIshvaravirachitAyAM shivayogadIpikAyAM tR^itIyaH paTalaH | \section{atha chaturthaH paTalaH |} yatsarvagaM shrutishiraHparamaikamAdyaM jyotirmayaM dR^iDhaviraktajanAbhigamyam | gosaMsthitaM gurusadAshiva yoginAthaM li~NgasvarUpamahamanvahamAshrayAmi || 1|| rAjayogaH parigrAhyo vidvadbhistena hetunA | yasya sAdhanamaShTA~NgahaThayoga ihochyate || 2|| pUrvotkAShTavidhA~NgagAni haThe tAni sthitAni cha | ekaikashlokarUpeNa kR^itAni cha mayA shR^iNu || 3|| AhAranidrendriyadehasarva\- vyApArashItAtapasa.nj~nitAnAm | jayashcha shAntishcha bhavedyamA~NgaH\- shanaiH shanaiH sAdhayituM sa yogyaH || 4|| bhaktirgurau paramatattvapade.anurakti\- rniHsa~NgatA svayamupAgatalAbhatuShTiH | ekAntavAsaparatA cha manonivR^itti\- rvairAgyabhAva iti ye niyamAsta eva || 5|| svasvarUpe sarvakAlamAsanatvaM sukhAsanam | sarvavastunyudAsInabhAvashchA.a.ananamIritam || 6|| vidurbudhA rechakapUrakumbha\- sa~NghaTTanashvAsatayA prayatnAt | prANasthiratvaM jagatAM cha mithyA chittaM sthiraM prANanirodhabhAvaH || 7|| chittasyAntarmukhena pratihatabahuchaitanyakallolajAla syotpannasyAsya nAnAvipulamativikArasya saMsaktireva | tattannAnAvikAragrasanamiti tathA kathyate yogavidbhiH pratyAhAraH sa evAvichalitasumanAstaM kadA.ahaM bhajAmi || 8|| so.ahambhAvAtprakaTitapadamadvaitamukhyasvabhAvaM yadyalloke sphurati khalu tadAtmasvarUpasvabhAvam | samyagdR^iShTirgurukaruNayA sarvabhUteShu yAti svAtmArAmaH sa bhavati sakhe dhyAnamArgaikaniShThaH || 9|| sphurati paramatattvaM tasya bAhyAntare yat satatamamalamatyA dhAraNaM nishchalena | punarapi cha vadAmaste prakAsho.ayamAste chalanarahitachittaM kevalaM dhAraNA mA || 10|| nijAnubhavashIlatA nikhilatattvasAmyashruteH smR^iterapi chalasthitisthiratayA nididhyAsatA | sadaikaparibhAvanAsahajatA hyanAyAsanAt | samAdhiriti kIrtitA satatanirvikalpAtmatA || 11|| bAhye chAbhyantare brahma sarvajantuShu bhAsate | tathA.api gurumaj~nAtvA te na pashyanti tatpadam || 12|| atha shR^iNu mahAshvaryaM rAjayogAbhidhAnakam | imaM sadguruNA yAti sajjano nAnyakarmabhiH || 13|| duShkarAbhyAsayogena mahAyAsena kiM phalam | kShaNena labhyate brahma sadguroravalokanAt || 14|| khaNDaj~nAnavetAM cha ShaTsamayasammohAndhakArAtmanAM nAnAvedapurANashAstrakavitAvAgvaikharIshAlinAm | mUDhAnAM chaturAshramaikaniyamAdgurvAtmakAnAM kathaM yogaj~nAnamidaM bhavedgurumukhAbhAve.aparokShAtmakam || 15|| kShetrArtharamyagR^ihaputrakalatramitrai\- rvAdairmahArasarasAyanadhAtuvAdaH | taiH kAmamantralayayogahaThAdibhedai\- rbanddhAtmanAM kathamihAsti guruprasAdaH || 16|| Adau varNAshramAchAragurau brahmaj~natA.asti chet | bhajettameva yatnena nochedanyaM guruM bhajet || 17|| AtmAnamadvandvamanantamAdyaM nira~njanaM nishchalanityadIptam | sachchinmayAnandaparAmR^itaM yo vetti svabhAvena guruH sa eva || 18|| j~nAnavairAgyalAbhena tR^iNIkR^itya jagattrayam | Adau sadgurumAshritya tattvaj~nAnaM samabhyaset || 19|| j~nAtR^itvamantarikShaM cha samAno vAyureva cha | shrotramagnirdhvanirvArivAgbhUH khe tattvapa~nchakam || 20|| manashchaiva viyadvyAno vAyushcharma dhana~njayaH | sparshA.ambhashcha kShamA pANirmarutastattvapa~nchakam || 21|| namo buddhirudAnaM cha marudUrvAgnireva cha | pAyU rUpaM dharA pAdo vahneryattattvapa~nchakam || 22|| chittaM viShNupadaM vAyurapAno rasanAnalaH | raso jalamupasthaM bhUrapAM tattvAni pa~nchakam || 23|| aha~NkArastathA prANo ghrANo gandho gudaM cha hi | bhUmitattvAni kIrtyante pa~nchadhA tattvavedibhiH || 24|| pa~nchaviMshatittvAni pa~nchabhUtasthitAni cha | tAni yo vetti tattvaj~naH sa shivaH sa cha muktibhAk || 25|| AdhyAtmikAdhibhUtAghidevatAni yathAkramam | dashendriyeShu vibhaja~njIvAntaHkaraNeShu cha || 26|| nAhaM bhUtaguNendriyANi cha mano.aha~nchittabuddhirvapuH prANAshvA.a.ashramadharmakarmanirato naiva prapa~ncho.akhilam | nityaM nishvalamekamachyutamajaM shAntaM shivaM nirguNaM shuddhaM buddhapadaM tu yattadahamasmIti smara~njIvati || 27|| dehatraye prathitaShoDashadhAvikArAn li~NgAni saptadashadhA navadhA padArthAn | AtmAnamaShTavidhayA prakR^iteH svamAvAn j~nAtvA tadanya iti jIvati yo mahAtmA || 28|| satyaM j~nAnamanantaM yadbrahmeti vadati shrutiH | muktAnandasvarUpaM cha nanu tattvamiti sthitaH || 29|| naitadahaM naitadahaM cheti cha yadanyadvibhAvayA.a.atmAnam | so.ahamiti so.ahamiti nanu bhAvaya sarvaM tvamAtmAnam || 30|| hR^idi j~nAnAdeva mokSha ityetadvAkyamAdarAt | gR^ihItvA j~nAnayoge.asminsamAhitamanA bhava || 31|| ataH paraM tArakaM gR^ihyaM dR^iShTapratyayasaMyutam | mamAnubhavasaMsiddhaM yogaM prANasakhe shR^iNu || 32|| mantreNa layayogena haThayogena sarvadA | yAvadbrahma na jAnanti tAvatklishyanti paNDitAH || 33|| netre nimIlite nityaM ki~nchidunmIlite tadA | yo manashchakShuShA brahma pashyatIti sa yogirAT || 34|| shashibhAskarayormadhye tArayo sthiratejasaH | bindudvayaM cha saMyojya brahmatArakamabhyaset || 35|| bAhyAntarmadhyalakShyeShu brahmadarshanatatparaH | dR^iShTAdR^iShTasvarUpANi nanu tAni vilokaya || 36|| mUlakandAdaNDalagnAdbrahmanADI shashiprabhA | tasya madhye tADatkoTinibhA tAmUrdhvagAminIm || 37|| manasA lakShayenmUrti sadR^ishIM bisatantunA | AbrahmarandhraparyantagatAM siddhipradAM smaret || 38|| lalATordhve tathA lakShye yogI gollATamaNDape | visphurattArakAkAraM manasA lakShayetsadA || 39|| athavA karNayordvAre tarjanIbhyAM nirodhayet | shrIhaTTamastake nAdaM ghu~Nghu~NkAraM shR^iNoti cha || 40|| chakShurmadhye tathA nIlajyotIrUpaM vilokayet | antarlakShyAmati j~neyaM bahirlakShyamatha shR^iNu || 41|| nAsAgradeshAchchaturaH ShaDaShTa tathA dasha dvAdasha sa~NkhyayA.a~NguliH | bahisthanIlaM cha sudhUmrarakta\- tara~NgapItAdbhutatattvapa~nchakam || 42|| athavA sanmukhAkAshaM sthiradR^iShTyA vilokayet | jyotirmayUkhA dR^ishyante yogibhirdhIramAnasaiH || 43|| dR^iShTyagre vA.apyapA~Nge vA taptakA~nchanasannibhAm | bhUmiM saMlakShayeddR^iShTiH sthirA bhavati yoginaH || 44|| athavA shirasashvordhvaM dvAdashA~Ngulasammite | jyotiShpu~njaM nirAkAraM lakShayenmuktidaM bhavet || 45|| yatra yatrArthavAnyogI tatra tatra vilakShayet | AkAshameva yattasya chittaM bhavati tAdR^isham || 46|| ityevaM vividhAkAraM bahirlakShyamudIritam | shR^iNuShva madhyalakShyaM cha kathitaM pUrvasUribhiH || 47|| shvetAdivarNanavakhaNDasuchandrasUrya\- saudAminIvahnishikhena bimbAt | jvalannamo vA sthalahInamekaM vilakShayettatkhalu madhyalakShyam || 48|| nirAkAraM pashyedguNarahitamAkAshamathavA tamorUpaM gADhaM sphuraduruparAkAshamathavA | mahAkAshaM kAlAnalanibhamathAsyantaruchiraM paraM tattvAkAshaM ravishatanibhaM sUryakhamiti || 49|| vyomapa~nchakametaddhi tadbAhyAbhyantarasthitam | yaH pashyati naro lakShye sa vyomasadR^isho bhavet || 50|| tAraNAchcha gurushiShyayordvayostArako.ayAmiti yogasa.nj~nikaH | tArakaM bhavamahAbdhitArakaM tattvameva parishIlanaM kuru || 51|| phalamekaM dvidhA.a.achAryA yathArthaM sA~NkhyatArayoH | upAdhirahitaH sA~Nkhyo yogaH sopAdhikaH svayam || 52|| iti shrI sadAshivayogIshvaravirachitAyAM shivayogadIpikAyAM chaturthaH paTalaH | \section{atha pa~nchamaH paTalaH |} punashchAtirahasyaM yajjyotiShAM nilayaM mahata | divyali~NgasthalaM dR^iShTamantarlakShyAtmakaM shR^iNu || 1|| nAntasthalaM bahirvyAptamaparokShasvarUpakam | AkAshAbhyantarAkAshamantarlakShyaM tadeva hi || 2|| lakShyalInamanasA.anilena yo vartate chalitatArako bhavet | khecharIyamatha saiva shAmbhavI mudrayA.astu kR^itayA jagadguruH || 3|| loke.antaHkhecharI mudrA aj~nAtvA bAhyakhecharIm | avalambya ratA kochajjihvAChedanakarmaNA || 4|| tAlumUladvAdashAntamadhyaM pratyakkalAtmakam | yattasmi~njyotiShi mano dattvA nijahR^idi kramAt || 5|| dR^iShTistu pUrNimA j~neyaM dR^ishyamAdau tamomayam | tanmadhye manasA pashyejjyotirliM~Nga sunishchalam || 6|| nAsAgradattanimiShonmiShabAhyadR^iShTyA lakShye sadAshivavimarshakagUDhadR^iShTyA | jyotiHsvarUpamachalaM pariNAmahInaM pashyanti ye ta iha saMyaminaH kR^itArthAH || 7|| pashchimAbhimukhaM li~NgamabhinnavalayAkR^itim | tvaM pUrvAbhimukho bhUtvA pashya pashya mahAdbhutam || 8|| yadA tajjyotiro~NkAraM brahmAchyutashivAtmakam | pashyanti sUrayaH shAntaM tadviShNoH paramaM padam || 9|| pUrNendubimba iva sanmaNidIpikeva madhyAhnasUrya iva vahnishikheva nityam | vidyutprabheva shivali~Ngamaho vichitraM lakShyAntare jvalati pashyati chakShuragre || 10|| Atmali~NgamidaM pashya kimanyaiH karmavibhramaiH | ahiMsAdyaShTapuShpaista mAnasaira~Nga pUjaya || 11|| puShpANyahiMsendriyanigrahashcha dayAkShamAj~nAnasamAhvayAni | dhyAnaM tapaH satyamamIbhirevaM prapUjayedAtmAni siddhali~Ngam || 12|| yo nimIladanimIladambako rechapUraparivarjitAnilaH | sarvasaMshayavibhinnamAnaso rAjayogapadabhAksa eva hi || 13|| shR^i~NgATake yastu mano niyamya trikoNagAmI shashibhAskarAbhyAm | bAhyAntara~NgapravaNaikagobhi\- raShTAvadhAnI haTharAjayogI || 14|| dR^igdR^ishyamAnasambandhAdunmanyantaM vichintayet | shivayogamidaM guhyaM jIvanmuktikaraM mune || 15|| rochistaDiddhUmrakabindunAdaM kalAbhakhadyotaravIndudIptAH | tatpratyayAnekasuvarNavarNA ki~njalkadaNDA navarannamukhyAH || 16|| vaktreNA.a.apUrya vAyuM hutavahanilaye.apAnamAkR^iShya dhR^itvA svA~NguShThAdya~NgulIbhiH svakaratalayoH ShaDbhirevaM nirudhya | shrotre netre cha nAsApuTayugalamathAnena mArgeNa dhIrAH pashyanti pratyayAMstAnpraNavabahuvidhadhyAnasaMlInachittAH || 17|| dR^iShTirvA ravisomapAvakayutAM chandrArkayorAgame dIptAnishchalagehadIpanikaTe vAnirmitInAmapi | dR^ishyante sphuritA sphuTA nayanayoragre cha tatpratyayA\- steShAM tatparachetasAM vigalitA tadvyAvR^itInAM mune || 18|| pramANapratyayAtItaM shAntaM tejomayAtmakam | tadatItaM parabrahma cheti vidvadbhirIritam || 19|| bhAvayogamasa~NkalpavikalpAspadamadbhutam | samprApto yastasya bhavedavasthA chonmanI hi sA || 20|| AdhAramadhyahR^idvyAptaM nAdabindukalAtmakam | tadatItaM svarUpaM yattadeva paramaM padam || 21|| yaH sameti manasA nirAshrayaM niravalambapadatattvamavyayam | bhAvanAvirahitaM nirAmayaM parashivo hR^idi sa tanmayo bhavet || 22|| aNumAtraM yadi bhavedastitvaM viduShAM bhuvi | tadeva bandhahetuH syAdbhAvAbhAvAvubhau tyajet || 23|| j~nAnaj~neyau dhyAnadhyeyau lakShyAlakShye bhavAbhavau | UhApohau yo dR^igdR^ishye sarva tyaktvA jIvanmuktaH || 24|| sarvAsvavasthAsvakR^itaprayatno nishchintabhAvo mR^itavatsa tiShThan | kallolahInAmbudhivannivAta\- pradIpavattattvamayaH sukhI syAt || 25|| shR^iNu chichChivapUjAyAH prakAraM kathayAmyaham | rahasyaM sarvashAstrArthasAraM sadyo vimuktidam || 26|| nishchintaiva shivadhyAnaM niShkriyA tasya pUjanam | pradakShiNaM nishchalatvaM so.ahambhAvo namaskriyA || 27|| maunaM sa~NkIrtanaM tasya japastu paripUrNatA | kR^ityAkR^ityaj~natA shIlaM nirvANaM samadarshanam || 28|| sarvendriyaguNarahitA rUpAtItA nira~njanA shAntA | bhAvAbhAvavidUrA sahajAvastheti sA kathitA || 29|| jAgratsvamasuShuptishcha turIyaM cha tathaiva cha | turyAtItaM cha sahajaM na ki~nchichchintayettataH || 30|| vihAya karmANyaghasaMyutAni gR^ihNAti karmANi shubhAnvitAni | svargonmukho yaH puruShaH pravR^itto\- naivAdhikArI sa tu jAgare.api || 31|| alamalamakhilasukhaikapadashcheti kadAchibhivR^ittamano yaH | sa tu jAgradavasthAyAM tiShThanmokShonmukho bhavati || 32|| saMsArottaraNaM mamAsti kathamityAchAryasaMsevanaM vidvatsa~NgamakAmavismR^itisadAchAraiH samaM maunatAm | vairAgyashrutishAstranishchayadhiyA kAmAdyaridhvaMsanaM yogAbhyAsamupaiti dambharahitaM jAgratayatsvabhAvAnvitaH || 33|| mR^ito jAgradavasthAsu yadi chedanyajanmAni | svanAvasthAM gato yAti pUrvAbhyAsavashAdbhuvi || 34|| svapne yadakhilaM lokaM pashya~nsharadabhrarUpa iva chitte | tiShThansattAmAtraH svapnAvasthAnvitashcharati || 35|| gate dvaitabhAve sthite shAntisheShe prakAshasvabhAve chidAnandamAnau | bahirvR^ittiyukto.apyaho hR^itpravR^ittaH suShuptisthitashchitravadbhAti yogI || 36|| anamR^ito.apyamR^itakShayamAnaso viditashAntatanurniraha~NkR^itiH | galitagandhaguNaH sa turyabhAgvahati jIvati muktimabhAvanaH || 37|| sampUrNakumbha iva vArinidhAnamadhye saMshUnyakumbha iva viShNupadAntarAle | antarbahiH prathitapUrNashUnyabhAvaH sachitradIpa iva bhAti turIyayuktaH || 38|| kaishchidbrahmeti kaishchiddhAririti shiva ityAdi kaishchitsa nAnA\- bhedaiH proktaM sashUnyaprakR^itipuruShakAlArtharUpati kaishchit | kaishvillokaivikalpAtmakabahuvachanairdehayukto.api nityaM muktaH syAdyasturIyAtItasamAkhyAmavasthAM sametya || 39|| tasmAtsarvaprayatnena kramAdbhyAsayogataH | turyAtItAM tAmavasthAM samAsAdya sukhI bhava || 40|| sarvAvasthAM gato vA.api sarvAvasthAM na saMsmara | tyaja sa~NgamasheShaM cha mano.antarbahiranvitam || 41|| nivartamAnyakarmANi shivayogaM pravartaya | sahajAyamanaskAntAM mudrAM sachchinmayIM bhaja || 42|| AtmAnaM gaganaM kR^itvA binduM kR^itvA tathaiva cha | dvayaM samarasaM kuryAdamanaskakalA hi sA || 43|| svapnajAgaraNAtItaM mR^itajIvanavarjitam | svAmi~nshivAmanaskAkhyaM gamiShyAmaH kadA vayam || 44|| sacharAcharajagadakhilaM yatki~nchididaM bhavenmanodR^ishyam | manaso.apyunmAnitAM yAti sa tattvaM kathaM na bhavet || 45|| athavA yatra manaH saMyAti hi tatraiva tanmanaH sthApya | tatkAraNAllayaH syAdvR^iddhiH syAdvAryamANaM tu || 46|| yathechChayA mano gachChetsvayameva nivartate | nira~Nkushena vidhinA karaTIva madotkaTaH || 47|| nAda eva layashreShTho mudrANAM khecharI varA | yogashreShTho nirAlambo hyavasthAsu manonmanI || 48|| rAjayogasya mudrAM tAmetya yogI manonmanIm | vicharatyAkhilAMllokAnbAlonmattapishAchavat || 49|| jIvanmuktiprakArasya yoga eva na chAnyathA | sa eva siddhidaH samyaksarvadarshanasammataH || 50|| mantralayAvArambhakaghaTasa.nj~nau parichayo haThaH syAtat | samaniShpattismR^ita eva mahAnrAjayogastu || 51|| tasmAtsaMsevya evaMvidha iha yaminA shreyase yogamArgo hyAlasyaM dhUrtasa~NgaM svajanakupitashAstrAndhakArorurogAn | jitvA manvantarAyAnpunarapi cha mahAyogajaishvaryasiddhi styaktvA sthitvA sudeshe sajanaparivR^ite.abAdhite dharmarAjye || 52|| tApatrayaM navavidhaM vyavahArabhAvAH ShaTkaushikAni ShaDamitrakapa~nchakoshA | ShaDbhAvajA vikR^itayashcha ShaDUrmayashcha niShpannayogamahatAM bhuvi na syureva || 53|| mahAdIptavahnirdahechChuShkamAtraM yathA puNyapApAtmakaM sarvakarma | tathA nirdahetkShaNAjj~nAnavahni\- stato muktimAyAti niShpanna yogI || 54|| atyalpadIpaH sumahattamastu vinAshayedyo nibiDaM haThAdyathA | alpo.apyaho yogasamAdhireSha vinAshayetkarma shubhAshubhaM tathA || 55|| yo yo yogasamudyato.avanitale yAtyantikAmApadaM svarlokAnsamupetya shAshvatasukhaM tatrAnubhUya svayam | sa~njAyeta tataH satAM shrutimatAM yasminkule yoginAM tuShTiM prApya nivartayedavibhavaM yogI shivAkhyaM param || 56|| brahmaNi pare hR^idayamapi yasya lInaM tasya mAtApitarAviha paratra charitArthau | tasya kulajAH syuranaghA jayanti sarve tasya padasa~NghaTitabhUratipavitrA || 57|| yogashAstre rahasyAni siddhasiddhAntapaddhatiH | sa~NkShepeNa kR^itA bodhyA shivayogapradIpikA || 58|| abhyAsashUrAya jitendriyAya shive gurau bhaktisunishchalAya | deyaM rahasyaM shivayogashAstraM yo mUDhadAtA gurupAtakI syAt || 59|| purabANAnajasAyakAnsamudraR^itUnkareShUMstathA nidhibANAMshcha pa~ncha pa~nchadhA paTalikAsvevaM shivA~NkaM mayA | paramityAdikashabdajAlavividhachChandobhirestakR^itaM girinAgAmbakasa~NkhyayA.api sakalaM vanyaishcha yogAnbahUn || 60|| iti shrIsadAshivayogIshvaravirAchetAyAM shivayogadIpikAyAM yogashAstre rAjayogaprakAre.amanaskavidhAno nAma pa~nchamaH paTalaH | sadAshivabrahmendra samAptashchAyaM granthaH | ## Proofread by Ruma Dewan \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}